Skip to main content

Full text of "Diplomatarium Islandicum: Íslenzkt Fornbréfasafn, sem hefir inni a halda bréf og gjörninga, dóma og máldaga, og arar skrár, er snerta Ísland ea íslenzka Menn;"

See other formats


DIPLOMATARIUM  ISLANDICUM. 


ÍSLENZKT  FORNBRÉFASAFN, 

SEM  HEFm  INNI  AB  HALDA 

BRÉF  OG  GJÖRNINGA,  DÓMA  OG  MÁLDAGA, 
OG  AÐRAR  SKRÁR, 

ER  SNERTA 

ÍSLAND  EÐA  ÍSLENZKA  MENN. 


GEFIÐ  UT  AF 

HINU  ISLENZKA  BÓKMENTAFÉLAGI. 

NÍUNDA  BINDI 
1262-1536. 


l 


\ 

HEYKJAVÍK. 

Í    PÉLAGSPRENTSMIÐJU. 
1909-1913. 


r' 


i" 


.Jí'iÍfAvtUX' 


t  í  h^^i^^i^ 


Efnisyflrlit. 


Bls. 


*1.    [1262].    Gizurarsáttmáli 1—3 

*2.     [1263  og  siðarj     Gamli  sáttmáli 3—5 

3.     1267.    Bréfságrip   Magnúss  konungs  lagabætis 

um    sending    norræns    varnings   af  sinni  hendi 

i  stað  erkibiskups  árlega  til  íslands    ....  5 — 8 

*4.    [1319].    Kvörtunarbréf  bænda  nyrðra  yfir  Auð- 

uni  biskupi 8—10 

*5.     [1320].     Bréf  ísleudinga  nm  sáttmála  og  hyll- 

ing  við  Magnús  konung  Eiriksson 10 — 12 

6.     1360,    5.   Febr.     Réttarbót   Hákonar   konungs 

Magnússonar  meðal  annars  um  sekkjagjöld  ís- 

landsfara 12—13 

*7.     1375,  20.  Júli.     Arnesingaskrá    um   samtök  að 

verja  rikisréttindi  landsins 13 — 17 

*8.     [1379].    Máldagi  Saurbæjarkirkju  á  Kjalarnesi  17—18 

9.     1382.     Skýrsla  um  af  hending  staðarins  á  Helga- 

stöðum  i  Reykjadal 18 

10.  1383,  10.  Mai.  Vitnisburður  um  fjörumörk  og 
landamerki  Starmýrar 18 — 19 

11.  1383.  Skýrsla  um  kaupmálabréf  sira  Guðbjarts 
flóka   Asgrimssonar    og   Þorbjargar  Þorsteins- 

dóttur 19—20 

12.  1387,  15.  Sept.    Vottorð  um  máldaga  og  mál- 

dagi  hálfkirkjunni  i  Bildudal  (1323—1339) .    .  20—21 

*13.     1391,    2.  Apr.  —  1393,  2.  Jan.    Kaupbréf  um 

Sauðá,  Gilsá  (Egilsá)  og  Ánastaði 21—22 

14.  1392,  19.  Tebr.  Bonifacius  páfi  hinnlX.skip- 
ar  Vilbjálm  (Vilchin)  Heinreksson  biskup  1 
Skálholti 22-24 

15.  1397—1618.    Rekaskrá  Helgafellsklauatrs    .     .  24—26 

16.  1405,  12.  Marts.    Kaupbróf  um  Skarð  i  Langa- 

dal 26-27 


IV  •  Eí^NISYFIRLIT^ 

Bls. 

17.  1405,    23.    Júní.     Kvittunarbréf  um    Skarð    i 

Langadal 27—28 

18.  1411,    29.    Júni.      Vitnisburðr    um    landamerki 
Svalvoga  og  Hafnar  við  Dýrafjörð 28 — 30 

19.  1411,  23.  Dec.     Jón  bróðir  Tribuonis  (Tófason) 
Xepeluolgh  (Eepeluolgh)  skipaðr  biskup  að  Hól- 

um 30 

20.  [1426,  6.  Marts|.     Jón  Gerreksson  skipaðr  bisk- 

up  í  Skálholti  eptir  Árna  biskup  látinn   ...  30 

21.  1426,  19.  Apr.    Lofunarbréf  Jóns  Hólabiskups 

um  greiðslur  i  féhirðslur  páfa 31 

22.  1426,  23.  Apr.  Skýrsla  um  vígslu  Jóns  Hólabisk- 

ups 31 

23.  [1426.  Apr.J.     Skýrsluágrip  um,  að  Jón  Craxton 

sé  skipaðr  biskup  að  Hólum 32 

24.  [1448J.    Ágrip  aí  páfabréíi  um  Marcellus  bisk- 
upsefni  í  Skálholti 32 

25.  1450,  19.  Nóv.    Bréfságrip  um  Marcellus  Skál- 
holtsbiskup 32-33 

26.  1450.    Agrip  af  vitnisburðum  um  dóm  um  geld- 
neyta  afrétt  og  afréttargeymslu  frá  Kollstöðum 

á  Völlum  .     .     .     .     : 33 

27.  [1451 1.     Minnisgrein  um  Jón  Þorkelsson  ábóta 

á  Helgafelli 33 

28.  1454,  29.  Nóv.    Páfabréf  nm  að  setja  síra  Jón 

Pálsson  prest  að  Valþjófsstöðum 34—35 

29.  1458,  28.  Febr.     Páfabréf,  er  skipar  Jón  prest 

Pálsson  ábóta  að  Helgafelli 35-36 

30.  1467,    14.  Okt.    Bréf  um    reka   og   fjörumörk 
Starmýrar 36—37 

31.  1470,  6.  Pebr.     Vigsluleyfi  páfa  handa  Þorvaldi 
subdjákna  Snorrasyni 37 — 38 

32.  1470.     Bréfságrip  um  Ánastaði  og  Sandbrekku  38 

33.  1474,    18.    Júní.     Agrip  af  kaupbréfi  um  skóg 

í  Trostansfirði  undir  kirkjuna  í  Selárdal      .     .  38 

34.  1478,  25.  Sept.  -   1479,  25.  Sept.   Ágrip  páfa- 
bréfs  um  Bertrand  Skálboltsbiskup  (rétt:  bisk- 

up  1  Ascalon  í  Jórsalaheimi)       39 

35.  1481,    6.   Febr.    Leyfisbréf  páfa  handa  Magn- 


EFNISYFIRLIT  V 

Bl8. 

úsi  Skálholtsbiskup  að  heiraila  selketsát  á  föst- 

unni  i  Hóla  og  Skálholtsbiskupsdæmi      .     .     .  39—40 

36.  1482,  1.  Febr.  Kæra  Noregs  ríkis  og  þess  inn- 
byggjara  yíir  því,  sera  þeir  þykjast  haía  verið 
vanhaldnir    af    í    tíð    Kristjáns  konungs  fyrsta 

(ágr.) 40 

37.  1487,  7.  Sept.     Grein  úr  ríkisskuldbinding  Hans 

konungs  (Kalmarrecess) 40—41 

38.  1487,  8.  Nóv.  Vegabréf  páfa  handa  raeistara 
Raymundi  Peraudi 41— -42 

39.  1488.    Bréfságrip  um  Kvíárfjöru  i  Öræfum  .     .  42 

40.  1492.    Brófságrip  um  skóg,  er  Brekka  í  Fljóts- 

dal  ætti  i  Hallormsstaðalandi 43 

41.  1498,  17.  Sept.  Páfabréf,  er  snertir  Marcellus 
Skálholtsbiskup      • 43-45 

42.  [1501].     Skipan    Key   fan     Anefelds  hirðstjóra 

um  greiðslu  á  sekkjagjöldum 45 — 46 

43.  1502.    Brófságrip  um  peningakvittan  Narfa  prí- 

ors  í  Skriðu 46 

44.  1504,  1.  Júlí  AlþÍDgisdómr  um  peninga  eptir 
Suraarliða  Eiríksson  og  Guðrúnu  Árnadóttur   .  46 — 48 

45.  1505 — 1508.     Ágrip  af  gjafabréfiSigurðarDaða- 

sonar  til  Snóksdalakirkju 48 — 49 

46.  1506,  11.  Febr.  Ágrip  bréfs  um  eign  Fjarðar- 
kirkju  i  Mjóaíirði  i  reka  ofl 49 

47.  1506,  8.  Sept.    Ágrip    af  kaupbréfi    ura   Bæ  í 

Lóni  og  Arnarholt  á  Kjaiarnesi  oíl 49 — 50 

48.  1508,  7.  Jan.  Viðvikrdórar  Gottskálks  biskups 
ura   kirkjufó  á  Urðura  og  i  Víðidalstungu  (mál 

Jóns  Sigraundssonar) 50—53 

49.  [ura  1510].  Vitnisburðarbréf  ura  það,  hvernig 
Ögur  og  fl.  jarðir  haía  koraið  undir  Bjöm 
Guðnason 53—58 

50.  1511,  27.  Okt.     Bréf  ura    verziun,    meðal  ann- 

ars  á  íslandi 58 — 59 

51.  1513,    9.   Marts.    Konungsbréf    um   viðgerð   á 

skipi,  er  fara  eigi  til  íslands 59 — 60 

52.  [1513,  25.  Apr.].     Kristján  konungr  II.  staðfest- 

ir  bréf  Han3  konungs  VH,  685        60 

53.  1514,    20.   Apr.    Bréf  ura   fjárpintingar   Ggtt- 


VI  EFNISYFIRLIT 

Bls. 
skálks  bisknps  við  Jón  Sigmundsson  og  Björga 

Þorvaldsdóttur 60—61 

*54.     1515,  22.  Maí.    Dómr   um   kæru  Björns    Þor- 

leifssonar   til    Ögmundar  Tyrfiogssonar  um  arf 

eptir  Pétr  Jónsson 62—64 

55.  1520,  3.  Apr.     Páfabréf  um  Pótrsfé     ....  64—55 

56.  1522,  17.  Jan.  Miklagarðsmáldagií  transscripto  65 — 66 

57.  1522,  30.  Jan.    Testamentisbrét    Eyjólfs  Gisla- 

sonar 66-68 

58.  1522,  12.  Pebr.    Vitnisburðr   um   Sveinsstaða- 

fund 68—69 

59.  1522,  1.  Marts.     Stefna   til  Teits  Þorleifssonar 

um  Sveinsstaðaíund 69 — 71 

60.  1522,  5.  Marts.  Vitnisburðr  um  umboðsbréf 
Ögmundar  biskups  yfir  Hólabisknpsdæmi     .     .  71 

61.  1522,    9.   Marts.    Konungsbréf  um   verzlunar- 

gjald  útlendinga  á  íslandi .     .     * 72 

62.  1522,  21.  Apr.  —  1523,  1.  Mai.    Kaupbréf  um 

Eyri  i  Seyðarfirði  og  Eiríksstaði  á  Jökuldal    .  72—74 

63.  1522,  25.  Apr.  —  1523,  8.  Okt.  Helga  Sig- 
urðardóttir   ættleiðir  Ara  og  Magnús  syni  sína  74 — 75 

64.  [1522  ura  voriðj.    Bróí    Ögmundar    biskups  til 

alþýðu  manna  i  Hólabiskupsdæmi 75 — 76 

65.  [1522  um  voriðj.     Ögmundr  biskup  skiparPétr 

prest  Pótrsson  umboðsmann  Hóladómkirkju      .  76—  77 

66.  [1522  um  voriðj.  Ögmundr  biskup  skipar  síra 
Einnboga  Einarsson  prófast  og  dómara  miUi 
Úlísdalaíjalla  og  Langaness    .......  78—79 

67.  [1522  um  voriðj.  Bróf  Ögmundar  biskups  um 
prestastefnuhald  i  Hólabiskupsdæmi    ....         79—80 

68.  [1522  um  voriðj.  Ögmundr  biskup  fær  síra  Pétri 
Pálssyni  umboð  yfir  skipi  Hólastaðar  mfl.   .     .  80—81 

69.  [1522  um  voriðj.  Ögmundr  biskup  skipar  sira 
Pétr  Pálsson  umboðsmann  Hóladómkirkju  miUi 
Úlísdalafjalla  og  Hrútafjarðarár 81—82 

70.  1522,  25.  Apr.  Bréf  Ögmundar  biskups  til 
Norðlendinga   um    tiliag   til  siglingarkostnaðar 

hans 83 

71.  1522,   21.   Mai,     Bréf  Ögmundar   biskups   til 


ErNISYFIRLIT  Vn 

Bls. 

Eiriks   erkibiskups   um   vigslu  sina  og  helgan 

dóm  Guðmundar  biskups 83—85 

72.  1522,  21.  Mai.  Bréf  Ögmundar  biskups  til  Ól- 
afs  erkidjákna  Engilbertssonar  viðvikjandi  um- 

sjón  Hólakirkju  og  Guðmundarpeningum      .     .  85—86 

73.  1522,  23.  og  24  Mai.  Fjárskiptabréí  Hólmíríð- 
ar   Erlendsdóttur    og  Eyjólfs  Einarssonar,  son- 

ar  hennar,  og  systkina  hans 86 — 88 

74.  1522,  25.  Maí.  Kvittunarbréf  Hólmfriðar  Er- 
lendsdóttur  til  Jóns  Hallssonar 88—89 

75.  1522,  26.  Mai.  Jón  prestr  Arason  samþyktr 
ráðsmaðr  og  ofíicialis  Hóladómkirkju  ....  89 — 90 

76.  1522,  28.  Mai.  Dómr  Jóns  prests  Arasonar 
og  annara  klerka  nyrðra  um  hald  Teits  Þor- 
leiíssonar  á  peningum  Einars  Jónssonar  og  um 
Sveinsstaðafund 90—92 

77.  [1522  og  siðar].    Skrá  um   jarðir   Teits  lögm- 

manns  Þorleifssonar 92 — 93 

78.  1522,  29.  Mai  —  1523,  4.  Maí.  Jón  prestr 
Arason   ættleiðir  börn  sin  Ara,  Magnús,  Björn 

og  Þórunni 93—94 

79.  1522,   29.   Mai  —  1541,   21.  Apr.    Bréf  sama 

efnis 94—95 

80.  1522,  29.  Mai.    Transskriptarbréf 95—96 

81.  1522,  2.  eða  16.  Júni.    Jón  prestr  Arason  sam- 

þyktr  yíirmaðr  og  ofíicialis  Hóladórakirkju      .  96 — 97 

82.  1522,  13.  Júni  —  16.  Aug.  Skýrsla  Ögmund- 
ar   biskups  um  erfiða  ferð  hans  til  Islands  og 

áheit  á  Hpfsstaða-Mariu 97—99 

83.  1522,  21.  Júni  —  13.  Júli.  Bréf  Ögmundar 
biskups  um  visitaziu  sína  á  Hjaltlandi  ofl.  .     .  99 

84.  1522,  30.  Júní.    Alþingisdómr  um  deilur  Hann- 

esar  Eggertssonar  og  Ara  Andréssonar    .     .     .        99 — 101 

85.  1522,  1.  Júli.    Alþingisdómr   um  umboð   pen- 

inga  Vigfúsar  heitins  Erlendssonar      ....      101—102 

86.  1522,  1.  Júli'.    Kjör  Teits  Þorleiíssonar  til  lög- 

manns 102—103 

87.  1522,  5.  Júli.    Hirðstjórakvittan  til  Jóns  Halls- 

sonar  um  skatt  af  Siðusýslu  mfl 104 

88.  1522, 21.  Júlí.    Hirðstjórakvittan  til  J6ns  KaUs- 


Vm  ErNISYFIRLIT 

Bl8. 

sonar  um  greiðslu  á  skuldum  Vigfúsar  Erlends- 

Bonar 104—105 

89.  1522,  28.  Júlí.    Veitingar'bróf  handa  Jóni  Halls- 
syni  um  Skóga  og  Skógaeignir,  Mörk  og  Merkr- 

eignir 105—107 

90.  [1522J.     Steínuforsögn  Jóns  Hallssonar   .     .     .      107—108 

91.  fl522J.    Stefoa    Jóns     Hallssonar    til    Þórðar 
Hallssonar 108 

92.  1522,  18.  Aug.    Kjörbróf  Jóns  prests  Arasonar 

til  biskups  íyrir  norðan  land 109 — 110 

93.  1522,  Aug.— Sept.    Bréf  Ögmundar  biskups  til 

Teits  lögmanns  um  að  styrkia  kongsins  rétt    .      110—111 

94.  1522,  19.  Sept.     Samningr  Ara  Andréssonar  og 
Hannesar   Eggertssonar    um    Lækjar  og  Núps 

eignir  mfl 111—112 

95.  1522,  21.  Sept.    Bréf  um  Hlíð  &  Langanesi    .      112—113 

96.  1522,  24.  Sept.    Dómr  um  Helga  ábóta  Hösk- 

uldsson 113—116 

97.  1522,  18.  Okt.    Gjafabróf   Helga  prests  Jóns- 

sonar  um  Hvamm  i  Norðrárdal  ofl 116 — 117 

98.  fl522J,  19.  Okt.     Vígslu  og  skipunarbréf  handa 
Helga   presti   Jónssyni   til    ábóta   i   Viðeyjar- 

klaustri 117—119 

99.  1522,  29.  Okt.    Vitnisburðarbréí  um  umboð  Ög- 

mundar  biskups  yfir  Hólabpiskusdæmi    .     .     .      119 — 121 

100.  1522,  18.  Nóv.  -1529,  4.  Apr.    Bróí   um  part 

i  Svalbarði 121—122 

101.  1522,  13.  Dec— 1523,    7.  Apr.    Kaupbréf  um 
Borgarhöfn,  Vik  og  Sævarenda 122 — 123 

102.  fl522  siðla  ársj.    Bréf  Ögmundar  biskups  um 

greiðslu  á  subsidium  pallii 123 — 124 

103.  fl522— 1540J.     Bréf  um  Alviðru 124—125 

104.  fl522— 1540J.  Staðarbréfs  form  Ögmundar  bisk- 

ups       125—126 

105.  fl522— 1540J.    Áminningarbrófs  form  Ögmund- 

ar  biskups 126 

106.  fl522— 1540J.    Prestvígslubréfs  forra  ....  126-127 

107.  fl522— 1540J.    Staðarbréfs  form  á  latínu     .     .  127-128 

108.  fl522— 1540J— 1579,  7.  Sept.    Landamerkjabréf 

um  Hyítaues  í  Skiimannahrepp  ,.,,,,     128—129 


EFNISYPIRLIT  IX 

Bls. 

109.  [1522  -1540].     DíSmságrip  um  gjald  á  þingatolli  129 

110.  1522.     Dómságrip    um   aríaskipti,    geingÍDn    á 

Skarði       129--180 

111.  1523,  16.  Febr.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 

Bjarna  Narfason  (hjúskaparmál) 130 — 131 

112.  1523,  16.  Febr.    Dómr  Ögmundar  biskups  um 

Jón  prest  Arason       131 — 134 

113.  1523,    22.  Febr.    Bréf   Kristjáns    konungs   II. 

um  „hafnartollinn" 134 — 135 

114.  1523,  31.   Marts.     Kaupbréf  um    Ljótsstaði   1 
Vopnaíirði  ofl 135—136 

115.  1523,  10.  Apr.    Bannsbréf  Ögmundar  biskups 
gegn  þvi    að    menn    „bívari"    sig  nokkuð  með 

góz  og  umboð  Hóladómkirkju 136—137 

116.  1523,  16.  Apr.    Dómr  Ögmundar   biskups  um 

Jón  prest  Arason       137 — 138 

117.  1523,  23.    Mai--1525,    29.    Marts.     Virðing  á 

kirkju  og  jarðarhúsum  i  Snóksdal 139 

118.  1523,  28.  Maí.    Dómr  um  hirðstjórn  milli  þeirra 
Hannesar  Eggertssonar  og  Týls  Pétrssonar       .  139—140 

119.  1523,  1.  Júní.     Kópavogsdómr,    er  dæmir  Týl 
Pétrsson  óbótamann        140 — 142 

120.  1523,  5.  Júni.      Bréf  um    Hvallátr  i  Mjóaíirði  142-144 

121.  J523,  6.   Júni.    Landamerkjabréf  um   Setberg 

á  Álptanesi       144—147 

122.  1523,   23.   Júni.    Kvittunarbréf  um    umboðsfé 
Þorgerðar  Sturludóttur       147—148 

123.  1523,  30.  Júni.    Alþingisdómr  um  Sveinsstaða- 

reið      148-151 

124.  1523,  1.  Júli.    Sáttargerð   Hannesar    Eggerts- 

sonar  og  Ara  Andréssonar 151 — 152 

125.  1523,  1.  JúH— 23.  Okt.   Alþingisdómr  um  Suðr- 

reyki  i  Mosfellssveit 152 — 154 

126.  1523,  3.  Júb'.     Alþingisdómr  um  Harastaði      .  154—155 

127.  1523,  3.  Júlí.    Kaupbréf  um  Svaríhó]  i  Mikla- 
holtshrepp 155 — 156 

128.  1523,  3.  Júlí.     Bókareiðr  um  Harastaðamál     .  156—157 

129.  1523,    3.    Júlí.       Hirðstjórakvittan     til    handa 

Teiti  Þorleifssyni  um  Sveinsstaðareið       .     .     .  157 — 158 

130.  1523,  8.  Júli,     Erlendr   lögmaðr   Porvarðsson 


X  EFNISYFIELIT 

Bl8. 

íær  Ogmundi  biskupi  Hoí  á  Kjalarnesi  i  kirkju- 

reikning 158—159 

131.  1523,  9.  Júli.  Bréf  um  testamentisgiöf  Odds  Þor- 
kelssonar  mfl 159 — 160 

132.  1523,  12.  Júlí.    Hirðstjórakvittan  til  Jóns  Halls- 

souar  fyrir  sýslugjald  af  Rangárþingi  ofl.    .     .      160 — 161 

133.  1523,  13.  Júlí.     Vegabréf  Ögmundar   biskups 

handa  Karli  klerki  Pálssyni 161—162 

Í34.  1523,  15.  Júlí.  Bréf  Ögmundar  biskups  með 
Karli  klerki  Pálssyni  um  Jón  prest  Arason,  er 

strokinn  só 162-163 

135.  |1523,  15.  Júlí].  Bréf  Ögmundar  biskups  til 
Kristjáns  konungs  II.  um  Jón  prest  Arason,  að 
hann  sé  bannsettr  og  strokinn,  og  um  að 
Týll  Pétrsson  hafi  verið  dæradr  óbótamaðr  .  163 — 165 
135.  1523,  15.  Júlí.  Bréf  Ögmundar  biskups  til 
Eiríks  erkibiskups  i  Niðarósi  (sem  þá  er  dá- 
inn)  um  strok  Jóns  prests  Arasonar  mfl.      .     .      165 — 166 

137.  [1523,  15.  JúliJ.  Bréf  Ögmundar  biskups  til 
Ólafs  erkidjákna  Engilbertssonar  um  Jón  prest 

Arason  ofl 166—167 

138.  1523,  15.  Aug.  (?).  Bréf  Kristjáns  konungs  H. 
til  Henriks  Englakonungs  VIII.  um  hjálp,  gegn 
verzlunarhlunnindum  af  íslandi  mfl 167 — 169 

139.  1523,  25.  Aug.     Friðrik   konungr  I.  samþykk- 

ir  biskups  kosning  Jóns  prests  Arasonar     .     .  169 

140.  1523,  25.  Aug.    Verndarbréf  Friðriks  konungs 

I.  til  handa  Jóni  presti  Arasyni 170—172 

141.  1523,  1.  Sept.  Dómr,  að  myndugt  sé  umboð 
Ögmundar   biskups   yfir   Hólabiskupsdæmi,  en 

ónýt  skrá  Jóns  prests  Arasonar 172—173 

142.  1523,  2.  Sept.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
Auðun    Sigurðsson    fyrir   styrk    við    Jón  prest 

Arason      .     .     .     .     : 173—175 

143.  [1523,  í  SeptJ.    Eiðr  Helgu  Sigurðardóttur  um 

silfr  Hóladómkirkju 175 

144.  1523,  4.  Okt.  Bréf  um  skæðatoll  til  Sauðlauss- 
dalskirkju 176 

145.  1523,  16.  Okt.    Dómr   Ögmundar   biskups  um 

Jón  bónda  Einarssou      , 176—178 


EFNISYFIELIT  XI 

Bls. 

146.  1523,  8.  Nóv.    Kaupmálabréf  Páls  Grimssonar 

og  Margrétar  Erlendsdóttur 178—180 

147.  1523,  9.  Nóv.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
sakferli  Vigíúsar  heitins  Erlendssonar  fyrir  hjú- 
skap  i  fjórmenningsraeinum  við  Salgerði  Snjólfs- 

dóttur 180-181 

148.  1523,  10.  Nóv.— 1524.     Kaupbróf  am  Eyvind- 

armúla  og  Sandgerði 181 — 182 

149.  1523,  12.  Dec.     Bróf   um  sölu  eða    veðsetning 

konungs  á  íslandi 182—183 

150.  1523,  23.  Dec.  Bréf  um  gjöf  á  Hólmum  i 
Landeyjum    til  Breiðabólsstaðarkirkju  i  í'ljóts- 

hlið       183—184 

151.  1523—1531,    7.   Júni.     Kaupbréf  um   Ey  ena      * 

syðri  á  Skagaströnd 184—185 

152.  1523—1525,  29.  Dec.     Máldagar  Eiða,  Njarð- 

vikr  og  Húsavikr  kirkna 185 — 187 

153.  [1523|.     Máldagi  Hofskirkju  i  Vopnaíirði      .     .  187 
154 — 165.  [1523J.    Máldagar  kirknannaáReynivöUnm, 

Breiðabólstað,  Viðborði,  Breiðármörk,  Sandfelli, 
i  Skál,  á  Búlandi,  i  Svinadal,  i  Ásum,  i  Skarði 
og  á  Höfða 187-189 

166.  1523,  um  sumarið- 1526.  Máldagi  Þykkva- 
bæjarklaustrs  i  Veri 189—192 

167.  1523.  Skrá  um  biskupstiundir  og  Eómatoll  í 
Austfjörðum       192—193 

168.  [1523  og  siðar].  Þrir  máldagar  Jörfakirkju  i 
Haukadal 193—194 

169.  1523.    Máldagi  Holtskirkju  i  Saurbæ      .    .     .      194—195 

170.  [1523].    Máldagi  kirkjunnar  á  Brekku  i  Saurbæ      195—196 

171.  [1523;rátoa.  c.  1470J.   Máldagi  Guíudalskirkju      196-197 

172.  1523.    Máldagi  Otrardalskirkju 197—198 

173.  1523.  Skrá  um  skuldagreiðslur  eptir  Vigfús 
Erlendsson 198 

174.  1523.    Kúgildatal  með  Hólastól 198 

175.  [1523].  Athugagreinir  Kristjáns  konungs  II. 
við  kærur    ríkisráðsins    noraka,    meðal    annars 

um  verzlun  landsins 198—199 

176.  [1523-1524J.  Grein  úr  lénaakrá  frá  dögum 
Friðriks''I 199 


Xn  EFNISYFIRLIT 

Bls 

177.  1524,  5.  Febr.  Dómr  ÖgrauDdar  biskups  um 
Ánastaðaarf  , 199-201 

178.  1524,  7.  Marts— 1525,  20.  Jan.  Dómr  Ög- 
mnndar  biskups  um  hjónaband    Finns  Arnórs- 

sonar  og  Sigríðar  Björnsdóttur        201—202 

179.  1524,  14.  Marts.  Bréf  Friðriks  konungs  I.  til 
Ólafs  erkibiskups  um  staðfesting  á  biskups- 
kosning  Jóns    prests    Arasonar    og  lausn  hans 

af  banni 202-203 

180.  1524,  28.  Marts.  Kaupbréf  um  Gröf  á  Rang- 
árvöUum  og    Grafarbakka  í  Hrunamannahrepp      203  —204 

181.  1524,    4.    Apr.      Bréf  Kristjáns   konungs    11. 

meðal  annars  um  veðsetning  íslands  ....      204—205 

182.  1524,  21.  Apr.     Preatastefnubréf 206 

183.  1524,  27.  Apr.      Hannes   hirðstjóri  Eggertsson 

skipar  Jóhann  Pótrsson    fógeta    sinn  á  íslandi  207 

184.  1524,  27.  Apr.     Bréf  meðal    annars    um    veð- 

setning  íslands 207—209 

185.  1524,  28.  Apr.  Prófentubréf  sira  Þorláks  Land- 
bjartssonar 209—210 

186.  1524,  12.  Mai-1525,    23.  Jan.     Arfleiðshibréf 

sira  Pétrs  Pálssonar    til    handa  börnum  sinum      210 — 211 

187.  1524,  12.  Mai.  Dómr  um  framfærslu  Sigriðar 
Jónsdóttur 211—212 

188.  1524,  21.  Mai.     Bréf   um    kirkjureikningsskap 

i  Snóksdal 212—213 

189.  1524,  3L  Mai.     Dómr  um  arf  og  ættleiðing     .      213—215 

190.  1524,  1.  Júni.      Vitnisburðr   um    dóm  um  arf- 

leiðslu  Pétrs  Loptssonar 215 — 216 

191.  1524, 14.  Júni.    Bróf  Friðriks  konungs  I.  til  Ólaís 

erkibiskups   um    staðfesting    á  biskupskosning 
Jóns  prests  Arasonar   og  um  vigslu    hans      .      216—217 

192.  1524,    fyrir    17.    Júni.      Vottorð    Erlends    lög- 

manns  Þorvarðssonar  um  Alþingisdóm  Nr.  123      217 — 218 

193.  1524,  17.  Júni.      Dómr  ura  kaupskap  Ögraundar 

biskups  og  Teits  Þorleifssonar 218—219 

194.  1524,  19.  Júni.  Arf-  og  ættleiðslubréf  Þorleifs 
Þorleifssonar  til  barna  sinna 219—221 

195.  1524,  24.   Júni,     Dómr   um   kærur   Solveigar 


ÍÍ^NISYFIRLiT  Xm 

BIb. 

abbadisar  á  Reynistað  til   Jóns  Guðmundsson- 

ar  um  Ijúgildahald  ofl 221 — 223 

196.  1524,  30.  Júní— 18.  Júli.    Dómr  um  Möðrufell  223—224 

197.  1524,    30.    Júni.       Dómr    um    úrskurðarof    og 

aríshald  Jóns  bónda  Einarssonar 224—226 

198.  1524,  [30.  Jún)]-1525,  21.  Jan.  Prestasteínu- 
dómr  Ögmundar  biskups  ura  kirkju  og  kirkju- 

peniriga  á  Knerri  í  Breiðuvík 226 — 227 

199.  1524,  17.^)  Júli.     Bréf  um  Æsistaði   (Sbr.  Nr. 

338) 227-228 

200.  1524,  5.  Aug.     Bréfságrip,  er  getr  Jóiis  bisk- 

ups  Arasonar 228 

201.  1524,  6.  Aug.  Bréf  um  eríiðleika  á  því  að 
taka  Guðmund  biskup  Arason  í  heilagra  manna 

tölu 228—230 

202.  1524,  9.  Aug.      Dómr    Ólafs    erkibiskups  miUi 

þeirra  biskupanna  Ögmundar  og  Jóns     .     .     .      230 — 232 

203.  1524,  10.    Aug.      Kvittau    Ögmundar    biskups 

porcio  Ögrskirkju       232—233 

204.  1524,  23,  Aug.    Bréíságrip,  er  getr  Jóns  bisk- 

ups  Arasonar 233 

205.  1524,  23.  Aug.     Samskonar  bréfságrip     ...  234 

206.  1524,  29.  Aug.  Bréf  um  sakafjárgjald  það,  er 
Ragnhildr  húsfreyja  Bjarnadóttir  og  börn  Bjarna 
Andréssonar  greiddu  Ögmundi  biskupi     .     .     .  234 — 235 

207.  1524,  1.  Sept.    Kvittan  Ögmundar  biskups  um 

porcio  Hagakirkju 235 — 236 

208.  1524,  2.  Sept.     Bréfságrip,  er  getr  Jóns  Hóla- 

biskups 236 

209.  [1524],  3.  Sept.     Samskonar  bréiságrip    ...  236 

210.  1524,  6.  Sept.  Ögmundr  biskup  fær  Birni 
Þorleifssyni    aptr    eignir   þær,    er   Björn  haíði 

erft  eptir  Jón  dan  föðurbróður  sinn    ....      236 — 238 

211.  1524,  6.  Sept.    Bróíságrip,  er  getr  Jóns  Hóla- 

biskups 238 

212.  1524,  7.  Sept.  Vigslubréf  Jóns  biskups  Ara- 
sonar,   útgeíið    af  Ólafi  erkibiskupi  Engilberts- 

syni 238-240 


1)    PrentviUa:  16.  Júlí. 


XIV  EFNISYÍ^IRLÍT^ 

Bls. 

213.  1524,  13.   Sept.      Dómr   um   Teig,    þrætuland 

milli  Hliðartúns  og  Hamraenda       240 — 242 

214.  152,  14.    Sept.     Ögmundr   biskup    samþykkir 

Nr.  188 242 

215.  1524,  30.  Sept.  Kvittan  Ögmundar  biskups  til 
handa  Bagnhildi  Bjarnadóttur  og  Torfa  Björns- 
syni  um  greiðslu  á  fé  í  sakíerli  Björns  Guðna- 

sonar 242—243 

216.  |1524].     Skrá  um  fé  það,  er  goldið  var  í  sak- 

íerli  Björns  Guðnasonar 243—244 

217.  1524,  1.  Okt.  Ögmundr  biskup  kvittar  Jón 
Jónsson  bróður  á  Skriðuklaustri  af  fyrstu  barn- 

eign  með  Oddnýju  Hallvarðsdóttur  mfl.  .     .     .      244—246 

218.  1524,  2.  Okt.    Virðingargerð  á  peningum  ept- 

ir  ívar  heitinn  Narfason 246—247 

219.  1524,  12.  Okt.     Kaupbréf   um  Úlfijótsvatn  og 

Hlíð  í  GrafQÍngi,  Kiðafell,  Valdastaði  ofl.  jarðir      247—248 

220.  1524,  29.  Okt.  Vitnisburðr  um  landamerki 
Tungu  á  Vatnsnesi  og  um  þrætuengi  miUi  Ás- 
bjarnarstaða  og  Tjarnar 248—249 

221.  1524,  18.  eða  25.  Nóv.    Borgunarbróf  til  kaups 

við  konu 249—250 

222.  1524,  26.  Nóv.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 

Ólaf  skrifara  Ásbjarnarson 250 — 252 

223.  1524,  5.  Dec.     Bréf  um  tollverið  í  Miðhlíð  og 

tilkall  til  Drápskerja 252 

224.  1524,  5.  Dec.    Bréf  sama  efnis 253 

225.  1524— 1530,  26.  Marts.    Kaupbréf  um  Njarðvík 

og  Nes  i  Borgarfirði 253—254 

226.  [1624J.  Lýsingarbréf  Ögmundar  biskups,  að 
Jón  bóndi  Einarsson  hafi  boðið  sig  til  hlýðni 
við  heilaga   kirkju    og    að  haJda  dóm  biskups 

um  Ánastaðaarf 254 — 255 

227.  fl624J.    Dómr    Ögmundar   biskups  um  kirkju- 

kúgildi  á  Indriðastöðum 255 — 266 

228.  [1524J.  Kaupbréf  um  Kolsholt  i  Elóa,  Hár- 
laugsstaði  og  Hús  i  Holtum 256—257 

229.  fl524J.    Úrskurðr  Ögmundar  biskups  um  skil- 

getning  Haldórs  og  Magnúsar  Magnússona  .     .    257—258 


Í^FNISYFIRLIT  XV 

Bl8. 

230.  [1524J.    Kaupbréf  ura  Arnarbæli  og  Fjall  i  Öl- 

vesi,  Haukaberg,  Rakstaði  og  Indriðastaði       .  258 

231.  1524.    Reikningsgrein  um  skuldagreiðslur  ept- 

ir  Vigfús  Erlendsson 259 

232.  1524.     Skrá    um    peninga  á  Hallormsstöðum  i 

Skógum 259—260 

233.  1524.    Skrá  nm  peninga  með  Hálsstað  i  Ham- 

arsfirði 260 

234.  1524.     Skrá  um  peninga  með  Þvottárstað  .     .  261 

235.  1524.     Skrá  um   biskupstiundir   og  RómatoU  i 
Austíjörðum       261-262 

236.  1524.     Skrá  um  góz  á  Helgastöðum  i  Reykjadal  262 

237.  1525,  3.  Jan.    Kaupbréf  um  Stórabotn  og  Hall- 
kelsstaði 262—263 

238.  1525,  13.  Jan.      Kvittun    um    kirkjureikning  í 

Klofa,  á  Leirubakka  og  i  Hjörsey       ....      263 — 264 

239.  1525,  13.  Marts.     Transskriptarbréf    ....  264 

240.  1525,  12.  Júni.      Dómr  Jóns  Þórðarsonar    um 

gjafir  tii  Odds  Einarssonar 265—266 

241.  1525,  30.    Júni.      Veitingarbréí   Jóns    biskups 
Arasonar    fyrir   Skagafjarðarsýslu,  út   gefið  af 

Jóhanni  hirðstjóra  Pétrssyni 266—268 

242.  1525,  1.  Jálí.     Alþingisdómr  um  erfðamál  milli 

Pétrs  Loptssonar  og  Eyjólfs  Einarssonar     .     .      268—269 

243.  1525,    6.    Júii.      Testamentisgjöf    Snæbjarnar 
Gislasonar  á  Arnarbæli.    [Ártal  þessa  bréfs  mun 

rangt  1525,  fyrir  1528] 269—270 

244.  1525,  18.  Júli.    Skiptabréf  eptir  Bjarna  Andr- 

ésson 270-271 

245.  1525,  20.  Júli  Transskriptarbréí 272 

246.  1525,  26.  Júli.     Kaupbréf  Ögmundar  biskups 
og  Teits  Þorleifssonar  um  Hvamm  i  Hvamms- 

sveit  og  Bjarnanes  mfi.  jörðum        272—274 

247.  1525,  3.  Aug.     Kaupbréf  um    Hof  i  Öræfum, 

Stórahvol,  Miðhús,  Kvisker  ofl 374—275 

[Hér  með  fylgja: 

2  vitnisburðir  um  þetta  bréf  frá  26.  Júni  1584, 
bls.  275—276]. 

248.  1525,  18.  Aug.     Prófentubréf  Önnu  Snjólfsdótt- 

ur  við  Viðeyjarklaustr 276—277 


XVÍ  EFNISYFIRLIT 

Blð. 

249.  1525,  26.  Aug.    Lausnarbréf  af  barneign     .     .  ,   277 

250.  1525,  29.  Aug.    Bréf  um  Bæ  i  Súgandafirði  .  278 

251.  1525,  29.  Aug.  Vitnisburðarágrip  um  bjóna- 
bandsfesting  Jóns  Sigmundssonar  og  Sigriðar 
Þórisdóttur 279 

252.  1525,  30.  Aug.     Transskriptarbréí 279—280 

253.  1525,  1.  Okt.    Vitnisburðr  um  sölu  á  Seljainýri      280—281 

254.  1525,  10.  Okt.    Dómr    Ögmundar   biskups  um 

hald  á  Bryggjum 281—282 

255.  1525,  13.  Okt.    Dómr  Hrafns  lögmanns  um  sölu 

á  beit  i  Marðarnúpsland  til  Guðrúnarstaða  .     .  282 — 283 

256.  1525,  2.  Nóv.  Kaupbréf  um  Gilhaga  og  Tyrf- 
ingsstaði 283—284 

257.  1525,  10.  Nóv.    Dómr  Ólafs  prófasts  Gilssonar 

um  Jón  Dagtryggsson 284 — 286 

258.  1525,   12.  Nóv.  —  1530,  13.  Jan.    Kaupmála- 

bréf  Jóns  Torfasonar  og  Þórunnar  Einarsdóttur      286-  287 

259.  1525,  2.  Dec.    Vitnisburðr  um  frændsemi  Guð- 

finnu  Indriðadóttur  og  Guðrúnar  JÞorgautsdóttur  287 

260.  1525,  15.  Dec.  Kaupmálabréf  Erlendslögmanns 
Þorvarðssonar  og  Þórunnar  Sturludóttur .     .     .      288 — 289 

261.  1525.    Bréf   Ögmundar    biskups  ura  kaupskap 

með  Krýsuvíkrkirkju  og  Viðeyjarklaustri     .     .      289—290 

262.  [1525J.    Samningr  Ögmundar  biskups  og  Lazar- 

usar  bartskera  um  lækning  á  sárasótt.     .     .     .  290 

263.  [1525].  Verndarbréí  Ögmundar  biskups  til  handa 

Teiti  Þorleifssyni 291—292 

264.  1525.    Skrá  um  biskupstiundir  i  Austíjörðum .  292 

265.  1525.     Skrá  um  Rómatoll  i  Austfjörðum.     .     .  292 
266—278.     1525.    Elzti  hlutinn  af  Sigurðarregistri  .  293—234 

Staðatal  bls.  293—294. 

I.  Hólastaðr  294—305. 

II.  Munkaþverárklaustr  305—312. 

in.  Þingeyraklaustr  312—316. 

IV.  Möðruvallakiaustr  316—320. 

V.  Reynistaðarklaustr  320—322. 

VI.  „Grenjastaðir"  322—325. 

VII.  Breiðabólsstaðr  i  Vestrhópi  325—326. 

Vin.  Melr  i  Miðfirði  326—327. 

IX.  Múii  327—328. 


EÍ'NISYFrRLII?  xvn 

Bls. 
X.    Saurbær  i  Eyjafirði  328—329. 
XI.    Laufás  329— 33L 
XIL    Hrafnagil  331—332. 
XIIL     Vellir  í  Svarfaðardal  333—334. 

279.  1526,  3.  Jan.     Reikningskapr  Hólastóls,  er  Jón 

biskup  Arason  tekr  af  síra  Pétri  Pálssyni   .     .      334 — 336 

280.  1526,  15.  Jan.    Dómr   Jóns  biskups   Arasonar 

um  Finnsarf 336—337 

281.  [1526J,  13.  Marts.  Kaupbréf  um  Galtarholt  og 
Steinstaði 338 

282.  1526,  3.  Apr.      Prestastefnubréf  Jóns   biskups 

á  Hólum 339—340 

283.  1526,  8.  Apr.    Bréf  um  Finnsarf    .....  340—341 

284.  1526,  9.  Apr.    Bréf  ura  sama 341—342 

285.  1526,  9.  Apr.     Bréf  um  sama 342—323 

286.  [1526J.     Skrá  um  Finnsarf 343 

287.  1526,  9.  Apr.  —  1527,  9.  Aug.  Dómr  Jóns 
biskups  Arasonar  kongs  umboðsmanns  i  Vöðlu- 

þingi  um  arí  eða  gjöf  til  Óloíar  Jónsdóttur     .      343 — 344 

288.  1526,    17.    Apr.       Kaupbróf    um    Bryggjur  og 

Kross,  Bíldudal  og  Dufausdal 344-345 

289.  1526,  19.  Apr.  Dómr  um  torfskurðarhald  íyrir 
Vatnsfjarðarkirkju 345-348 

290.  1526,  20.  Apr.  Kvittunarbréf  handa  Sæmundi 
Simonarsyni  af  umboði  fyrir  Hólastól     .     .     .  348 

291.  1526,  28.  Apr.  (transk.  1558,  16.  Marts).  Bréf 
um  útlukningar  fyrir  hönd  Teits  l>orleifsson- 
ar  til  Jóns  biskups  Arasonar  út  aí  Sveinsstaða- 

reið 348—350 

292.  1526,  29.  Apr.   Transskript  um  reka  í>ingeyra- 

klaustrs     .     .     . 351 

293.  1526,  30.  Apr.  Jón  biskup  Arason  geldr  Helgu 
Sigurðardóttur  í  þjónustulaun  jörðina  Hallland, 

en  Helga  gefr  Hóladómkirkju  jörðina      .     .     .      351—352 

294.  1526,  11.  Mai.  Dómr  Jóns  Hallssonar  um  á- 
greining    hans     og     Sæmundar  Eiríkssonar  út 

af  umboði  barna  Vigfúsar  Erlendssonar  .     .     .      352 — 353 

295.  1526,  14.  Maí.    Dómr  sira  Jóns  Árnasonarum 

landnám 354 

Dipl.  I8l.-  IX.  B.  6 


XVm  ÍÍI^NISYFIRLTT 

Bls. 

296.  1526,  29.  Mai.  Vitnisburðr  um  uraboð  ÖgrauÐd- 

ar  biskups  yíir  Hólabiskupsdæmi    .     .     .     .     .      354—355 

297.  1526,  27.   Júui.      Prestastefnudómr   Ögmundar 

biskups  um  riunsarf 355—356 

298.  1526,   28.  Júní.     Prestastefnudórar   Ögmundar 

biskups  um  Víðimýri 357—358 

299.  1526    (Prestastefuu)dómr     Ögraundar    biskups 

um  vigsbætr  eptir  síra  Vigfús  Runólfsson   .    .      358 — 860 

300.  1526.  Alþingisdómr  Erlends  lögmanns  um  sama      360—361 

301.  1526.     Alþingissamþykt  um  íullrétti  manna  og 

kaup  á  þvi  að  lækna  sárasótt 361 — 368 

302.  1526,  5.  Júli.  Prestastefnudómr  Ögmundar  bisk- 

ups  um  Sæból 368—370 

303.  1526,  3.  Aug.     Dómr    Ögmundar   biskups  um 
Dvergastein       370—371 

304.  1526,  9.  Aug.    Dómr    Ögmundar   biskups  um 

hald  Snjólfs  Hrafnssonar  á  Hólmum  í  Reyðarfirði      372  —373 

305.  1526,  14.  Aug.     Úrskurðr   Ögmundar  biskups 

um  fiskitoU  Mýrarstaðar  (Desjamýrar)     .     .     .      373 — 374 
806.     1526,  27.  Aug.    Dómr   Ögmundar  biskups  um 
hjónaband  Eiriks  JÞórusonar  og  Önnu  Þorgils- 
dóttur 374-375 

307.  1526,  27.  Aug.    Dómr   Ögmundar  biskups  um 
hestmeðferð 375 — 376 

308.  1526,  12.  Sept.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 
ágreining  Jóns  Hallssonar  og  Sæmundar  Eiríks- 

sonar  út  af  umboði  barna  Vigíúsar  Erlendssonar  376—378 

309.  1526,  20.  Sept.  Kaupmálabréí  Hrafns  lögmanns 
Brandösonar  og  Þórunnar  Jónsdóttur      .     .     .  378 — 380 

310.  1526,  6.  og  7.  Okt.  Kaupbréf  um  Neðraskarð, 
Steinholt  og  Háls  i  Kjós 380-381 

311.  1526,  6.  og  7.  Okt.     Kaupbréí    um   Hvítanes, 
Neðraskarð  og  Steinsholt 381—382 

312.  1526,  10.  Okt.    Transskriptarbréi 382 

313.  1526,  6.  Nóv.    Dómr   Jóns   biskupa  Árasouar, 
kongs  umboðsmanns  i  Vaðlaþingi,  um  Björg  í 

Kinn 382—384 

314.  1526,  13.  Nóv.     Prófentubróf  Einars  Jónssonar 

og  Guðrúnar  Jónsdóttur 385 — 387 

315.  1526,  4.  Dec.  Kvittunarbróf  um  Æsistaðaarf     .     S87-388 


ErNISYTIRLlT  XÍX 

BlB. 

316.  1526.      Tveir   vitnisburðir   um    reka    og    ítök 

Skálár  (falsbróf) • .      388-389 

317.  1526  (haustið?).  Bréf  Ólafeerkibiskups,  raeðal 

anuars  um  svör  til  Porleifs   „talendingsins"     .      389—390 
818.     fl526J.    Kaupbréf  um  Papey  og  Borgarhöfn    .  390 

319.  [1526J.    Kaupbréf  um  Hof  á  Kjalarnesi       .     .      390—391 

320.  [1526|.  Kaupbréf  ura  Hof  á  Kjalarnesi  og 
Barkarstaði  i  Svartárdal 391—392 

321.  [1526J.  Kaupbréf  um  Austastaskála,  Miðskála, 
Gýarhól,  Keldnholt  og  Brú 392 

322.  fl526J.    Kaupbréí  um  G-eldingalæk  og  Villinga- 

dal  , 393 

323.  [1526J.    Kaupbréf  um  Norðfjarðarnes  og  Aur- 

riðavatn  mfl 393—394 

324.  [1526J.     Kaupbréf  Ögmundar  biskups  og  Hann- 

esar  Larsakaunnu  um  Berunesstað  mfl.   .     .     .      394—395 

325.  [1526  eða  1527J.     Kaupbréf  um  Kýraugastaði      395—396 

326.  1527,  21.  Jan.  Seyludómr  Hrafns  lögmanns 
Brandssonar  um  Teit  Þorleifsson  og  Sveins- 
staðareið  .     , 396—399 

327.  1527,  23.  Jan.  Dómr  Þorleifs  officialis  Eiríks- 
sonar  um  hald  á  Hólmum  i  Landeyjum  fyrir 
Breiðabólsstaðarkirkju  i  Fljótshlíð 399-400 

328.  1527,  23.  Jan.     (Sbr.  bls.  769).     Kaupbréf  um 

Hól  i  Svartárdal  og  Gil  í  Langadal    ....  400—401 

329.  1527,  16.  Febr.  Kaupbréf  um  (Bæ  og)  Horn  i 
Hornafirði     .     , 401—402 

330.  1527,  23.  Marts.  Solveig  abbadis  fær  Reyni- 
staðarklauatri  jörðina  Skarð  í  Fnjóskadal     .     .  402 — 403 

331.  1527,  24.  Marts.  Jarðakaupabréf  Tpits  JÞor- 
leifssonar  og  Ingu  Jónsdóttur  konu  hans     .     .  403 — 404 

332.  1527,  25.  Apr.      Ögmundr    biskup    samþykkir 

sölu  áKollabæminni  undirBreiðabólsstaðarkirkju    404—405 

333.  1527,  29.  Apr.  Kaupbréf  um  Svalbarð  á  Sval- 
barðsatrönd 405—406 

334.  1527,  6.  Mai.  Vitnisburðr,  að  Haldóra  Guð- 
mundsdóttir    hafi     gefið     Breiðabólstaðakirkju 

jörðina  Hólma       406—497 

335.  1527,  [MaiJ.     Vitnisburðr  um  sama     ....  407 

336.  1527,  14.  Mai.    Transskriptarbróf 408 


XX  EmSYl^IRLlT 

BlB. 

337.  1527,  26.  Mai.     Gjafabréf  um  Njarðvík  i  Borg- 

arfirði. ..........         • 408—409 

338.  1527,  27.  Mai    —    1528,  26.   Marts.      (rétt  28. 

Marts).  Bréí  sama  efnis  og  Nr.  199    .     .     .     .  409 

339.  1527,  6.  Júní.     Transskriptarbréf 410 

340.  1527,  27.  Júuí.     Kvittunarbréf  Ögmuudar  bisk- 

ups  til  handa  Ara  Andréssyni 410_4U 

341.  1527,  27.  Júní.  Ögmundr  biskup  staðíestir  og 
samþykkir  Nr.  289 411 

342.  1527-1528.  Sættargerð  biskupanna  Ögmund- 
ar  og  Jóns,  meðal  annars  um  Víðimýri  og  Kal- 
manstungu 411—412 

343.  1527,  2.,  3.  og  5.  Júlí.  Samningr  um  verzlun, 
vikt  og  mæli  milli  Hamborgarríkis  og  enskra 
kaupmanna  annars  vegar  og  hins  vegar  Alþingis      413 — 417 

344.  1527,  10.  Júlí.  Hirðstjórakvittan  til  handa 
Bjarna   Erlendssyni   fyrir   hórdómsbrot  móður 

hans 417-418 

345.  1527,  13.  Júh'.   Transskriptarbréf  um  Teitsmál      418—419 

346.  3527,  14.  Júlí.  Erkibiskupsbréf  um  að  taka 
Guðmund  biskup  Arason  í  heilagra  manna  tölu  419 

347.  1525,  15.  Júlí.  Kaupbréf  Ögmundar  biskups 
og  Teits  Þorleifssonar  um  Hvamm  i  Hvamms- 

sveit  mfl 419—420 

348.  1527,  20.  Júli.  Prófastsbréf  handa  Ólafi  presti 
Hjaltasyni    milli    Vatnsdalsár,    Vatnsskarðs  og 

Hrauns  á  Skaga 420-422 

349.  1527,  15.  Aug.    Bréf,  er  getr  Englendinga  við 

ísland 422 

350.  1527,  16.  Aug.  Bréf  um  prófentu  Önnu  Snjólfs- 

dóttur 422-423 

351.  1527,  20.  Aug.  Kaupbréf  um  Skúmstaði,  Holts- 

múla,  Brekkur,  Lágafell  og  Stakksholt    .     .     .      423—424 

352.  1527,  22.  Aug.  —  1528,  18.   Jan.      Kaupbréí 

um  Ása  og  Tungunes,  Galtafell  og  Bergstaði  .      424—425 

353.  1527,  25.  Sept.  Prófentubréf  Jóns  Jónssonar, 
þar   sem   hann    gefr    Þingeyrarklaustri   meðal 

annars  Bessastaði  á  Miðíjarðarnesi      ....      426—427 
355.     1527,  27.  Sept.     Spjaldhagadómr  Jóns  biskups 


EFNISYFIRLIT  XXI 

Bl8, 

Arasonar,    kongs    umboðsmanns    í    Vöðluþingi, 

um  skipti  eptir  Grim  Pálsson 427—432 

355.  1527,  1.  Nóv.  Bréf  Friðriks  konuugs  I.,  er 
staðfcstir  Seyludóm   (Nr.  326)  ura  Sveinsstaða- 

reið 432—433 

356.  1527,  1.  Nóv.  Triðrik  konungr  I.  selr  Hraíni 
lögmanni  Brandssyni  Teitseiguir  fyrir  300  Rín- 

argyllini 433-^435 

257.  1527,  3.  Nóv.  —  1531,  1.  Febr.  Kaupmála- 
bréf  Sveins  Jónssonar  og  Haldóru  Einars- 
dóttur       ,     .    .     435—436 

358.  1527,  20.  Nóv.  Lofunarbréf  Björns  Þorleifa- 
sonar  við  mága  sina  Eyjólf  Gislason,  Grím 
Jónsson    og    Guðmund  Andrésson  um  föðurarf 

kvenna  þeirra 436 — 437 

359.  1527,  9.  Dec.      Vitnisburðr   um  reka   Staðar- 

kirkju  á  Reykjanesi  á  Nesodda 437 — 438 

360.  1527,  12.  Dec.  —  1528,  22.  Febr.  Kaupbréf 
um  hálfan.  Jörfa,  með  Arneyjum,  i  Kolbeinsstaða- 

hrepp 438— .440 

361.  1527,  31.  Dec.  Jón  biskup  kvittar  Benedikt 
Einarsson    af  barneign   með  Margréti  Erlendfl- 

dóttur,  giptri  konu 440 

362.  1527.  Kaupbréf  um  Reyki  i  Mosfellssveit  og 
Öxnalæk       440—441 

363.  [1527  eða  siðar].      Vitnisburðr    um    Seyludóm 

um  Teitseignir  (Nr.  326) 441—442 

364.  1527.  Dómr  Ögraunder  biskups  um  kaupskap 
og  jarðaskipti  þeirra  biskups  og  Teits  Þorleifs- 

sonar 442 

365.  1528,  31.  Jan.     Bréf  um  lúkning  Dögurðarness 

á  Skarðsströnd  i  arfleiðslufó       .     .     .     .     .     .  443 

366.  1528,  7.  Febr.  Samningr  milli  Erlends  lög- 
manns  og  sira  Þórðar   Einarssonar   út  af  vlgi 

Orms  bróður  sira  Þórðar        448 — 444 

367.  1528,  23.  Marts.    Vitnisburðr  um  ónýting  dóma 

Jóns  Sigmundssonar  og  Björns  Guðnasonar     .      444 — 445 
868.    1528,   31.    Marts.     Kaupbréf   um    Steinstaði  i 

Tungusveit ,.,,.,,,     445-^446 


XXn  EFNISYFIRLIT 

Bls. 

369.  1528,  $.  Apr.    Sendibréf  frá  Ögmundi  biskupi 

til  Jóns  biskups  Arasonar 446—447 

370.  1528,  ^.  Apr.  Kaupbróf  Jóns  biskups  og  Páls 
Grímssonar  um  Glaumbæ  i  Reykjadal,  Björg  í 

Kinn,  Hof  á  Höfðaströnd  ofl.  jarðir     ....      447—448 

371.  1528,  14.  Apr.  Kaupbréf  Jóns  biskups  og 
Hrafna  Brandssonar  um  Hoí  á  Höíðaströnd  ofl. 

jarðir 448—450 

372.  1528,  6.  Mai.    Jón  prestr  Finnbogason  arfleið- 

ir  Málfríði  dóttur  sína  að  Héðinshöfða    .     .     .      450-451 

373.  1528,  .12.  Mai.  Vitnisburðr  Jóns  biskups  um 
skipstöðu  og  naustgerð  Saurbæjarkirkju  i 
Eyjafirði  við  Naustabúr »     •    •  451 

374.  1528,  13.  Mai    Kaupbréf  um    Nautabú,  Róðu- 

grund  .og.  Ásgrímsstaði       451—452 

375.  1528,  19.  Mai.     Kaupbréf   um  Gröf  i  Áverja- 

hrepp  og.Grafarbakka  i  Hrunamannahrepp  mfl.      452 — 453 

376.  1528,  7.  Júni.  Kaupbréf  um  Álfgeirsvelli,  Brekku 

i  Óslandshlið  og  Álegstaði 453 — 454 

377.  1528,  .7.    Júní.      Kaupbréf  um    Bólstaðarhlíð, 

Enni  og  Laugar  i  Reykjadal 454  -455 

378.  1528,  8.  Júni.    Dómr   Ögmundar   biskups   um 

forræði  Skálholtsbiskups  yfir  Oddastað    .     .     .  455 — 457 

379.  [1528J.  Kæra  og  stefna  Jóns  prests  Einarsson- 
ar  til  Ögmundar  biskups  fyrir  erkibiskupinn  i 
JÞrándheimi 457—460 

3.80,     1528,  28.  Júni.     Bréf  um  skuldar  meðkenning  460 

381.  Í528,  8.  Júli.  Kaupbréf  Ögmundar  biskups 
og  Daða  Guðmundssonar  um  Hamrenda  og  Sauð- 

hús  i  Dölum 460—562 

382.  1528,  15.  Júli.  Vitnisburðr  um  Kiðaskarð  i 
Tungusveit 462-463 

383.  1528,  19.  Júli.    Kaup  og  prófentubréf  um  Þyr- 

isvelli  i  Steingrimsfirði       463—464 

384.  1528,  31.  Júli.     Gjafabréí  um  Steinanes  i  Arn- 

arfirði 464 

385.  1528,  10.  Aug.     Landamerki  Gaukstaða  i  Garði 

ofl.  jarða       464-465 

386.  1528,  26.  Aug.      Prófastsbréí   handa   Maguusi 


EFNISYFIRLIT  XXin 

Bls. 
djákna  JÓDSsyni  milli  Hrauns  á  Skaga  og  HoÍ3 

i  Dölum 465— 46G 

387.  1528,  30.  Aug.  — 1529,  25.  Febr.  Kaupmála- 
bróí  Koðraus   Ólafssonar  og  Guðnýjar  Brands- 

dóttur 466  -467 

388.  1528,  12.  Sept.  Dórar  Hrafns  biskups  um 
Möðrufell 467-  468 

389.  1528,  14.  Sept.  Kvittunarbréf  Friðriks  kon- 
ungs  I.   handa  Hrafni  lögmanni  ura  greiðslu  á 

300  Rínargyllinura  i  guUi  íyrir  Teitseignir  .     .      468—470 

390.  1528,  16.  Sept.  Skrá  um  ítök  klaustrsins  1 
Kirkjubæ  á  Siðu 470—471 

391.  1528,  24.    Okt.     Testamentisbréf  Hraíns   lög- 

manns  Brandssonar 472—473 

392.  1528,  1.  Nóv.  —  1530,  25.  Febr.  Kaupmála- 
bréí  I>órarins  Steindórssonar  og  Oddnýjar 
Jónsdóttur 473-474 

393.  1528,  6.  Nóv.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
nautnan  síra  Þórðar  Pálssonar  á  jörðunniLæk 

1  Flóa 474-475 

394.  1528,  23.  Nóv.  —  1533,  12.  Febr.  Virðing  á 
peningum    Hrafns    lögmanns    Brandssonar   að 

honun  fráfóUnum 476—476 

395.  1528,  24.  Nóv.  Kaupmálabróf  Lazarusar  Matth- 
eussonar  og  Guðrúnar  Ólafsdóttur 476 — 477 

396.  1528,  1.  Dec.    Vilborgarstaðadómr  Jóns  Halls- 

sonar  um  kaplatölu  í  Vestmannaeyjum    .     .     .  477 — 478 

397.  1528.    Kaupbréf  .um  Suðrreyki  i  Mosfellssveit  478-479 

398.  1529,  19.  Jan.  Lýsingarbréí  um  prestastefnu- 
samþykt  um    gjafir  Jóns  biskups  Arasonar  aí 

aflafé  hans    .     .    .    .     , 479—480 

399.  1529.  26.  Febr.  Dómr  Þorleifs  prests  Eiríks- 
sonar  um  ákærur  Ögmundar  biskups  til  Jóns 
Sigurðssonar 480—482 

400.  1529,  27.  Febr.     Dómr    sama  um  Efrihamra  í 

Holtum 482—483 

401.  1529,  10.  Marts  Kaupbréf  um  Krukojarðir      .      483—484 

402.  1529,  20.  Marts.    Vitnisburðr  um  Bolungarvíkr- 

tolla  Vatnsfjarðarkirkju 484—485 

403.  1529,  4.  Apr.    Vitnisburðr  um  Sv^lbarð,    .    ,     485— 4aQ 


XXIV  ErNISYFIRLIT 

Bls. 

404.  1529,  12.  Apr.    Friðrik  konungr  I.  skipar  Dið- 

rik  af  Bramstað  fógeta  sinn  á  íslandi      .     .     .      486 — 487 

405.  1529,  30.  Apr.     Kaupbréf  um  Presthvamm  og 

Velli  í  Bárðardal 487—488 

406.  1529,  7.  Mai.      Sáttagerð  (ágrip)  Erlends  Þor- 
varðasonar  og  sira  Þórðar  Einarssonarum  arfa- 

skipti  og  vígsbætr  eptir  Orm  Einarsson  .     .     .  488 

407.  1529,  19.   Mai    og    18.    Júni.       Kaupbréf    um 

Syðriey,  Hvamm,  Kúgastaði  og  Holtastaði  míl.  489 

408.  1529,  7.  Júní.      Jón    biskup    Arason  gefr  Ara 

syni  sinum  jörðina  Holtastaði  og  íleiri  jarðir  .  490 

409.  1529,    8.    Júni.        Ættleiðingarbréí    Þorvalds 
Árnasonar  til  handa  Birni  syni  sínum      .     .     .  490 — 491 

410.  1529,  15.  Júní.     Kaupbréf  um  Syðriey  á  Skaga- 

strönd  og  Ytrilaugar  í  Reykjadal 491 — 492 

411.  1529,  21,  Júni.     Bréf  Jóns  biskups  til  Alþing- 

is  um  lögmannskosning 492—493 

412.  1529,  6.   Júli.      Umboðsbréf  birðstjóra  handa 
Jóni    Hallssyni    fyrir    Skógum    og    Skógaeign- 

um,  Mörk  og  Merkreignum 493—494 

413.  1529,  7.  Júli.     Sýslubréf  hirðstjóra  handa  Jóni 
Hallssyni  fyrir  Rangárþingi    .......  494 — 496 

414.  1529,  10.  Aug.  —  1530,  27.   Nóv.      Kaupbréf 

um  Jörfa  í  Kolbeinsstaðahreppi       .....      496—497 

415.  1529,  20.  Sept.    Dómr  um  arfleiðslu  Snæbjarn- 

ar  Gíslasonar 498 

416.  1529,  22.  Sept.     Festingarbréf  Þorsteins  Ein- 

arssonar  og  Guðrúnar  Bessadóttur 498—499 

417.  1529,  4.  Okt.     Lýsing  Pétrs  prests  Pálssonar 
um    för   sína  á  konungsfund   fyrir   Hraín   lög- 

>'        mann  að  kaupa  Teitseignir     .     .     .     .     .     .     .      499 — 500 

418.  1529,  6.  Okt.      Dómr    Ögmundar   biskups   um 
Stóruvelli  á  Landi    milli    eríingja    Helga    lög- 

manna  Oddssonar 500—502 

419.  1529,  21.  Okt.   Kaupmálabréf  Jóns  Einarsson- 

ar  og  Margrétar  Björnsdóttur 502—504 

420.  1529,  1.  Dec.       Staðarbréf   handa   Jóni  presti 
Gislasyni  fyrir  Gaulverjabæ  i  Elóa      ....  504 

421.  fl529J.     Vitnisburðr  um  útlúkning  á  arfi  barns 

JÓDS  Torfasonar  og  Þórunnar  Einarsdóttur .    .  505 


EFNISYriRLIT  XXV 

Bls. 

422.  1529.     Umboðsbréf  yíir  Mýrum  í  Dýrafirði      .  506 

423.  1529.     Kvittun  um    reiknÍDgsskap   Hvanneyrar 

kirkju 506—507 

424.  [1529J.    Kaupbréf  um  Kjalardal  og  Drambholts- 

staði  mfl 507-508 

425.  1530,  2.  Jan.  Kvittunarbréf  Daða  Guðmunds- 
sonar  af   fyrstu    barneign    með   Ingvildi  Arna- 

dóttur 508-509 

426.  1530,  22.  Jan.  Jón  biskup  gefr  Gottskalki 
Jónssyni  Krossnes  í  Eyrarsveit       509 

427.  1530,  24.  Jan.      Dómr    Ögmundar  biskups  um 

síra  Þórð  Einarsson  í  Hítardal 510-  -511 

428.  1530,  25.  Jan.  Samningr  Ögmundar  biskups 
og  Narfa  ábóta  á  Helgafelli  um  fjórðung  tíund- 
ar  Helgafellsklaustrs,  kaup  um  Kambana  i 
Breiðuvik  og  Gröf  i  Stafholtstungum  ....      511 — 512 

429.  1530,  26.  Jan.    Dómr  Jóns  Hallssonar  um  pen- 

inga  eptir  Jón  Torfason 512 — 514 

430.  1530,  22.  Febr.     Dómr    Ólafs    Guðmundssonar 

um  ásetu  á  Veðrará  i  Önundarfirði     ....      514—516 

431.  1530,  23.  Febr.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
kærur    hans    til    sira   Jóns  Einarssonar  og  um 

forráð  yfir  Hitardal 516—518 

432.  1530,  7.  Marts.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 

bruna  kirkjunnar   i   Holti  undir  EyjafjöUum     .      518 — 520 

433.  1530,  20.  Marts.     Lýsing  um  Laugabólsskógar- 

part 520—521 

434.  1530,  27.  Marts.      Staðarbróf  handa  Sigmundi 

presti  Eyjólfssyni  fyrir  Vallanesi     .     .     .     .     .      521—522 
485.     1530,  28.  Marts.     Friðrik  I.  skipar   Ara  Jóns- 

son  lögmann  norðan  og  vestan 522 — 523 

436.  1530,  1.  Apr.    Bréf  um  Njarðvík  i  Borgarfirði      523—524 

437.  1530,  16.  Apr.     Vitnisburðr  um  Bolungarvikr- 

tolla  Vatnsfjarðarkirkju 524 

438.  1530,  19.  Apr.     Transskriptarbréf 525 

439.  1530,  23.  Apr.     Vitnisburðr  um  Bolungarvikr- 

tolla  Vatnsfjarðarkirkju       525—526 

440.  1530,  eptir  26.  Mai.     Vitnisburðr  um  sama.     .      526—527 

441.  1530,  27.  Maí.     Dómr  um  lagaskipti  á  Ökrum 

i  Blönduhlið      ,    ,    .    .    , 527—530 


XXVI  EFNISYFIRLIT 

BlB. 

442.  1530,  27.    Júni.     Prestastefnudómr   Ögnaundar 

biskups  ura  síra  Þórð  Einarsson     .....      530—532 

443.  1530,  30.  Jíiní.  Bréf  Alþingis  tii  Friðriks  kon- 

ungs  I.  um  lögmannskjör  Þorleiís  Pálssonar     .      532 — 534 

444.  1530,  [30.  JúniJ.     Lýsing  Húnvetninga,  að  þeir 

haíi  kosið  Ara  Jónsson  lögraann 534—535 

445.  1530,  1.  Júlí.  Alþingisdómr  um  Vatnsíjörð  ofl. 
jarðir,  með  transscriptis  frá  25,  Júni  1545,  12. 

Dec.  1611  og  24.  Mai  1614 535-  540 

446.  1530,  4.  Júli.  Diðrik  hirðstjóri  veitir  Jóni 
Hallssyni  Skóga  og  Merkrlén 540  —541 

447.  1530,  23.  Júli.  Dórar  Ögmundar  biskups  um 
kirkjuspjöU  i  Kalmanstungu 541—  543 

448.  1530,  8.  Aug.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
afgreiðslu  staðarins  i  Hítardal  eptir  sira  Þórð 
Einarsson  frá  dæradan 543 — 545 

449.  1530.  13.  Aug.  (i  transskr.  13.  Sept.  1531). 
Dómr  Ögmundar  biskups  um  afgreiðslu  reikn- 
ingskapar  kirkjunnar  á  Hóli  i  Bolungarvik  mfl.      545—547 

450.  1530,  13.  Aug.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 

kærur  hans  til  Vigfúsar  Magnússonar     .     .     .      548 — 549 

451.  1530,  29.  Aug.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
innstæðu  Mýrakirkju  i  Dýrafirði 550—551 

452.  1530,  19.   Sept.   Grjörningabréf  Jóns  biskups  og 

sira  Brands  Raf  nssonar  um  arí  eptir  ísleif  Raf nsson     551—  552 

453.  1530,  13.  Okt.  —  10.  Nóv.  Kaupmálabréf  Ara 
lögmanns  Jónssonar  og  Haldóru  Þorleifsdóttur, 

er  Jón  biskup  Arason    var    forsagnarmaðr    að      553—554 

454.  1530,  6.  Nóv.     Kaupmálabréf  hinna  sömu,  er 

Þorleifr  Grimsson  var  forsagnarmaðr  að      .     .      554—555 

455.  1530,  17.  Nóv.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 

kærur  hans  til  Orms  Guðmundssoiiar      .     .     .      555—557 

456.  1530,  13.  Dec.  —  1531,  16.  Marts.     Kaupbréf 

um  Jörfa  i  Haukadal      . 557 — 558 

457.  1530.     Umboðabréf  um  Hól  i  Bolungarvik        .  558 

458.  [1530J.     Kaupbréf  um  Indriðastaði 559 

459.  [1530J.      Aflausnarbréf  handa  Solveigu  Björns- 

dóttur  og  síra  Filippusi  Jónssyni 559 — 560 

460.  [1530|.  Prófentubréf  Guðrúnar  húsfreyju  Finu- 
bogadóttur 560—561 


ErNISYFIRLIT  XXVH 

Bls. 

461.  [1530J.     ögmundr    biskup  fær  Ólöfu  húsíreyju 
Björnsdóttur  jörðina  Höfn  i  Dýraíirði ....  561 

462.  [1530].    Jarðaskiptabréí  þeirra  Ögmundar  bisk- 

ups  og  Fúsa  Brúnmannssonar 561 — 562 

463.  1530.     Skrá  um  landamerki  Presthvamms    .     .      562—563 

464.  1530.   Skrá  um  eignir  staðarins  á  Hallormsstöð- 

um  i  Skógum 563 

465.  1530.    Virðingargerð  á  stað  og  kirkju  í  Stafholti      563-  564 

466.  [um  1530].     Lögfesta  sira  Thomasar  Eiriksson- 

ar  fyrir  Mælifellsstað  i  Skagafirði 564—565 

467.  [um  1530J.    Skrá  um  landamerki  Starrastaða  í 
Skagafirði 565 

468.  [um  1530].    Vidimus 566—567 

469.  [c.  1530— c.  1600J.     Skrá   um   landamerki  Eifl- 

holts  í  Hraunhrepp 567—569 

470.  [1530— 1538J.     Dómr    Ögmundar   biskups   um 
hjónaband  Bjarnar  Þorbjarnarsonar  og  Þorgerð- 

ar  Jónsdóttur 569 

471.  1531,    2.    Jan.   —    1532,    23.  Júni.     Kaupbróf 
Jóns  biskups  og  Þórunnar  dóttur  hans  um  Fjósa- 

tungu  og  Krossavik  mfl 570 — 572 

472.  1531,  29.  Jan.   Kaupmálabréf  Ólafs  Narfasonar 

og  Solveigar  Björnsdóttur 572-  573 

473.  1531,    6.   Apr.      Vitnisburðr   um   Reykiareit   í 
Tungusveit 573 

474.  1531,  17.  Apr.     Dómr    Ögmundar  biskups  um 

kærur  hans  til  Sigvarðs  ábóta 574 

475.  1531,  9.  Mai.     Dómr  Einars  Brynjólfssonar  um 

umboð  barna  Hallottu  Jónsdóttur 575—576 

476.  1531,  19.  Mai.    Bréí  Ólafs  erkibiskups  til  Esge 

Bilde,  meðal  annars  um  Hamborgara  ogísland  576 

477.  1531,   26.   Maí.     Vitnisburður   um    landamerki 

Tucgu  og  ytra  Eagradals 577 

478.  1531,    15.   Júni.     Eorboðsbréf  Ögmundar  bisk- 
ups  yfir  þeim  Sigurði  og  Pantaleon  Ólafssonum 

mfl 577—578 

479.  1531,  16.  Júni.    Vidisse. 578 

480.  1531,    30.    Júni.     Alþingisdómr   Ara  lögmanns 
Jóussonar  um  búlausa  menn,  vinnufólk,  verka- 

kaup,  varningskaup  og  búsetumenn     .     •     ,     .      578 — 581 


XXVm  EPNISYÍTRLIT 

Bl8. 

481.  1531,  30.  Júní— 16.  Júlí.  Alþingisdómr  sama 
ura  staðfestÍDg  Piningsdóms  (DI,  VI,  617),  um 

búlausa  menn,  lausamenn,  húsgangsmenn  mfl. .      581 — 583 

482.  [1531    eða    siðarj.     Kaupsetning   eptir   lögbók 

Ara  lögmanns  Jónssonar 583  —585 

483.  1531,  3.  Júb'.    Testamentisbréf  Teits  Þorleifs- 

sonar 585-590 

484.  [1531,  5.  JúlíJ.    Sáttarbréf  Páls  Vigfússonar  og 

Jóns  Hallssonar 590 

485.  1531,  8.  Júlí.    Testamentisbréf  InguJónsdóttur      591-593 

486.  1531,  14.  Júli.  Kaupbréf  Jóns  biskups  og  Þor- 
steins    Finnbogasonar    um    Ás  i  Öxarfirði,  Tó- 

\egg,  Haga,  Grýtubakka  ofl.  jarðir 593  —  595 

487.  1531,    21.    Júlí.     Gjaíabréf  Jóns   biskups   um 

Stafn  i  Eeykjadal 595—596 

488.  1531,  12.  Aug.     Vitnisburðr  ura  Reykjareit.     .  596 

489.  1531,  4.  Sept.  -  |1532J,  10.  Febr.  Sáttarbróf 
Jóns   Hallssonar    og  Hólmfriðar  Erlendsdóttur 

við  Eyjólf  Einarsson 597—598 

490.  1531,  6.  Sept.— 1532,  10.  Febr.  Sáttarbréf  Jóns 
Hallssonar  og  Hólmfríðar  Erlendsdóttur  við  Pál 
Vigfússon 598—599 

491.  1531,  11.  Sept.  Skipunarbréf  Jóns  biskupa  um 
hálíkirkjuna  á  Guðrúnarstöðum  í  Vatnsdal  .     .      599—600 

492.  1531,  11.  Sept.  Dórar  sira  Ólafs  Gíslasonar  um 
kærur  Orms  Guðmundssonar  til  Ögmundar  bisk- 

ups  um  hald  á  jörðum 600 — 601 

493.  1531,  22  Sept.    Áreið  um  landamerki  &  Mæli- 

fellsdal 601—602 

494.  1531,  11.  Okt.    Kaupmálabréí  Odds  Tumasson- 

ar  og  Ceceliu  Orrasdóttur 602—603 

495.  1531,  30.  Nóv.    Kaupmálabréf  Eyjólfs  Einars- 

sonar  og  Helgu  Jónsdóttur 603—605 

496.  1531,  20.  Dec.     Gjafabréf  "Þorleifs  Grímssonar 

til  handa  Þuríði  dóttur  sinni 605 

497.  1531.    Aíhending  Hrepphóla 605-606 

498.  [1531J.  Dómr  um  .það,  hvort  síra  Jón  Gísla- 
son   skuli  nokkuru  sekr  um  bruna  Holtskirkju 

undir  Eyjafjöllum 606 

499.  [1531].    Dómr  um  Jón  Þórðarson,  hvort  hann 


EFNISYFmLIT  XXIX 

Bls. 
haíi   verið    i  ráðum  með  sira  Þórði  i  Hítardal 

gegn  biskupi. 607 

1532,  12.  Jan.    Gjaíabróf  Einars  Oddssonar  um 
Fljótstunguskóg  tii  Hofskirkju  i  Vatnsdal    .     .  608 

501.  1532,  12.  Tebr.  Kaup-  og  landamerkjabréf  um 
Bustarfell  og  Aabrandsstaði  i  Vopnafirði.     .     .      608 — 609 

502.  1532,  18.  Febr.    Tliomas  prestr  Eiríksson  ætt- 

leiðir  Ólaf,  Björn  og  í>óru,  börn  sin    .     ...      609—610 

503.  1532.     Sendibréí    Gizurar    Einarssonar   tii  Ög- 

mundar  biskups 610 — 611 

504.  1532,  15.  Marts.     Sendibréf  sama  til  sama  um 

nám  sitt  og  apnað 611 

505.  1532,  6.  Apr.  Kaupbréf  um  Kristnes,  Veisu, 
Meyjarhól  og  í>rasastaði 612 

506.  1532,  11.  Apr.      Dómr   Ögmundar  biskups  um 

kjötát  Páls  Vigfússonar  oíl 612-614 

507.  1532,  15.  Apr.     Dómr    Ögmundar  biskups  um 

veiði  Stafholtskirkju  i  Þverá 614—616 

508.  1532,  25.  Apr.  Kvittunaruréf  handa  Daða 
Guðmundssyni  og  Ingvildi  Arnadóttur  um  aðra 
barneign  i  hórdómi 616 

509.  1532,  28.  Apr.  Pétr  ábóti  á  Munkaþverá  geldr 
Nikulási  Guðmundssyni  Hól  á  Tjörnesi  i  þjón- 
ustulaun 617 

510.  1532,  2.  Mai.    Kvittunarbréf  um  Jörfa    .     .     .      617—619 

511.  1532,  8.  Mai.  Reikningsskaparbróf  Jóns  prests 
EinarsBonar  um  kirkjuna  á  Kneri 619 — 620 

512.  1532,  13.  Mai.  Vigslubróf  Magnúsar  prests 
Jócssonar,  út  gefið  aí  Ögmundi  biskupi  .     .     .      621—622 

513.  [1532,  Mai— JúniJ.  Sættargerð  Ögmundar  bisk- 

ups  og  Páls  Vigfússonar 622—623 

514.  1532,  10.  Júni.  Kvittan  Jóns  biskups  Arason- 
ar  til  Ara  lögmanns  um  reikningsskap    staðar- 

arins  á  Melstað 622—624 

515.  1532,  26.  Júni.  Kaupbréf  um  Kleifar  i  Gilsfirði  624 

516.  1532,  4.  Júli.  Diðrik  fan  Mynden  kvittar  Jón 
Hallsson  um  afgjald  Skóga  og  Merkreigna,  og 

veitir  hoDum  sama  lén  til  næsta  Öxarárþiugs  .  625 

517.  1532,  26.  Júli.  Samningr  biskupa  Jóns  og 
Ögmundar  um  uppgjöf  á  dómi  Nr.  451   .    .     .  626 


XXX  EI^NISYFIRLIT 

Bl0. 
518.     1532,  19.  Aug.     Dómr  Ögmundar  biskups  um 

reiðskjótafall  við  biskup  i  yfirreið 626-627 

619.  1532,  16.  Sept.  Vitnisburðr  um  landamerki 
Engihliðar 627—628 

520.  1532,  18.  Sept.     Kaupbréf  um  Vað,  Rauðá  og 

Bæ,  Hvamm  og  Steindyr 628 

521.  1532,  30.  Sept.      Dómr  Erlings  Gíslasonar  um 

arí  og  aðtöku  eptir  JÞórdísi  Gísladóttur   .     .     .      628—630 

522.  [1532,  fyrst  i  Nóv.J.  Kæra  Ólafs  erkibiskups 
til  Friðriks  konungs  L,  meðal  annars  um  það, 
að    ísland   sé    lént    Pjóðverjum    móti   fornum 

Noregs  lögum 630—634 

523.  1532, 4.  Nóv— 1535, 4.  Nóv.  Jarðakaupabréf  þeirra 
Jóns  biskups  og  Þorleifs  Grímssonar  um  Hleinar- 
garð,  Seljahlið,  Draílastaði.  Þórustaði,  Fiíilgerði, 
Krókstaði,  Veigastaði,  Oddstaði,  Grjótnes,  háif- 

ar  Mýrar,  Ketilseyri  ofl 634—636 

524.  1532,  8.  Nóv.     Dómr    Ögmundar   biskups   um 

rekann  á  Skeiði 636^638 

524.  1532,  6.  Dec.  Vitnisburðr  um  Landamerki 
Möðrudals  á  Ejalli 638—639 

525.  1532,  27.  Dec.     Kaupbréf   Ögmundar  biskups 

um  Fijótshóla  i  Flóa  og  Finnsarf 639—640 

627.     1532.      Skrá    ura    landamerki    Hofs   á  Skaga- 

strönd 640—642 

528.     1532.     Vitnisburðr,  að  Þórdís  Gisladóttir  væri 

helmingakona  i  garð  Ara  Andréssonar     .     .     .  643 

620.  1532.  Ágrip  af  konungsbréfum  tveim  um 
brennisteinsverzlun  mfl 643 — 644 

530.  1532.  Máldagi  Brjanslækjarkirkju  ....  644—645 
681.  1532.  Skrá  um  afhending  Hofs  i  Álptafirði  .  645—646 
632.     1532.    Dómr  um  Sigurð    Ólafsson   fyrir  aðtekt 

á  Hóli  i  Bolungarvik 646 

733.  [1532].  Bréf  Friðriks  konungs  I.  um  samning 
er  haon  hefir  gert  við  Einglakonung,  Brim- 
ara  og  Hamborgara  um  fiskiveiðar  og  verzlun 
við  ísland 647--648 

534.  1533,  14.  Jan.     Dómr  Þorleifs  officialis  Eiríks- 

sonar  ura  kærur  hans  til  Jóns  Magnússonar    .      648—649 

535.  1533,  18.  Jan.     Kaupbréf  Ögmundar   biskups 


EFNISYFIRLIT  XXXI 

Bl8. 

og  I>orleifs   Einarssonar    um  Knör  í  Breiðuvík 

mfl.       .     .     .     • 649-651 

1533,  31.  Jan.  Gjafabréf  Jóns  biskups  til  sira 
Sigurðar  sonar  síns  um  jörðina  Grýtubakka, 
Hlýskóga,  Jallstaði,  Hringadal  ofi.  jarðir      .     .      651—652 

537.     1533,  7.  Marts.     Kvittan  um  biskupstíundir  til 

handa  Jóni  Hallssyni  og  Hóimfríði  Erlendsdóttur      652—653 

638.  |1533J.  Kvittunarbréf  Ögmundar  biskups  nokk- 
urt  til  handa  Jóni  Hallssyni  og  Hólmfríði  Er- 
lendsdóttur 653 

539.  1533,  13.  Apr.     Transskriptarbréf 653—654 

540.  1533,  19.  Apr.  Samningr  Jóns  biskups  og  ís- 
leifs  Sigurðssonar  um  eignir  og  reikningsskap 
Grundarkirkju  i  Eyjafirði 654 — 655 

541.  1533,  20.  Apr.    Kaupmálabréf  ísleifs  Sigurðs- 

sonar  og  Þórunnar  Jónsdóttur 655 — 657 

542.  1533,  22.  Apr.     Dómr  Alexiuss   ábóta  i  Viðey 

um  jörðina  Brekku  á  Hvalfjarðarströnd  .     .     .      657—658 

543.  1533,  25.  Apr.    Kaupmálabréí  síraBjörna  Jóns- 

sonar  og  Steinunnar  Jónsdóttur 658 — 659 

544.  1533,  29.  Apr.  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
kærur  hans  til  Erlends  lögmanns  Þorvarðsson- 
ar  (barið  prest,  stungið  mann  til  blóðsúthell- 
ingar,  haldið  hórkonu,  haldið  reka,  stefnt  bisk- 

upi  fyrir  konung  mfl.) 659—661 

545.  1533,  30.  Apr.  Ögmundr  biskup  veitir  Jóni 
biskupi  halds  og  veitingarrétt  yfir  Mýrum  i 
Dýrafirði 661—662 

546.  1533,  30.  Apr.  (transskr.  20.  Jáni  1553  og  16. 
Júni  1565).  Kaupbréf  um  Æðey,  Unaðsdal, 
Sandeyri  ofl.  jarðir 662-664 

547.  [1533  eða  síðar].      Sendibróf  frá   Jóni  biskupi 

Arasyni  um  liðsafnað  til  herfarar 664 — 665 

548.  1533,  26.  Maí  —  1534,  5.  Maí.  Dómr  um 
gjafir  Örnólfs  Einarssonar  til  Þorleifs  sonar 
síns,  meðal  annars  á  jörðinni  Breiðdal  í  Önund- 

arfirði 665—666 

B49.  1533,  21.  Júní.  Dómr  ísleifs  Sigurðssonar  um 
heimreið  Bjarna  Sturlusonar  til  Grundar  og  á- 
verka  hans  við  Böðvar  Þórðarson,  mann  ísleifs      666—668 


^tXXn  EFNISYÍ^IELIT 

Bls. 

550.  1533,  30.  Júní.      Alþingisdómr   um  landsnauð- 

synjar 668-670 

551.  1533,  30.  Júni.  Alþingisdómr,  er  dæmir 
skjöl  Teits  í>or]eiíssonar,  sem  hann  bar  fram, 
myndug,  og    hann    kvittan    af  viðskiptum    við 

Grím  Jónsson  á  Sveinstaðafundi 670—672 

552.  1533,  30.  Júni.  Hirðstjórabréf,  er  veitir  Jóni 
Hallssyni    umboð   yfir   Skóga  og  Merkreignum 

með  fleiri  jörðum 672—673 

553.  1533,    30.    Júni.      Samningr    biskupanna    Ög- 

mundar  og  Jóns  um  Mýrar  i  Dýrafirði    .     .     .      673 — 674 

554.  1533,  1.  Júlí.     Alþingisdómr  um  Hól  og  Hóls- 

eignir  i  Bolungarvík 674—675 

555.  1533,  1.  Júlí.      Dómr    Ögmundar    biskups  um 

róg  Sigurðar  Ólafssonar  (Hólseignir)    ....      676-678 

556.  1533,  6.  Júli.  Hirðstjórakvittun  handa  Jóni 
Hallssyni  um  aígjald  af  kongsjörðum  i  Rangár- 

þingi     . 678-679 

557.  1533f  7.  Júli.    Bréf  um  sóknarsal  á  peningum 

eptir  Ingibjörgu  Torfadóttur 679 

558.  1533,  9.  Júli.    Verndarbréf  Diðriks  fóvita  handa 

Teiti  Þorleifssyni 679—680 

559.  1533,  29.  Júli.  Bréf  Marteins  Krabba,  kanzl- 
ara  við  Mariukirkjuna  i  Ósló,  þar  sem  meðal 
annars    er    getið    um    það,    að   nú  kaupi  menn 

orðið  sjaldan  landsvistarbréf  frá  íslandi .     .     .      680 — 681 

560.  1533,  28.  Aug.  Skrá  um  nokkur  raál,  er  átt 
hafa  að  vera  til  meðferðar  á  herradeginum  í 
Búð  í  Raumsdal,  en  eigi  orðið  af,    meðal  ann- 

ars  mál,  er  vörðuðu  ísland  (ágrip)       ....  681 

561.  [1533,  i  Aug.J.  Minnigskrá  (ágrip)  handa  herra- 
deginum  í  Búð,    meðal    annars,  að  ísland  sé  í 

höndum  Þjóðverja 682 

562.  1533,  4.  Sept.  Kaupmálabréf  sira  Magnúsar 
Jónssonar  og  Kristínar  Vigfúsdóttur,  svo  og 
jarðakaupabréf  Jóns    biskups   og  Páls  Vigfús- 

sonar 682—684 

563.  1534,  4.  Sept.     Gjafabrét  sira  Magnúsar  Jóns- 

sonar  til  Kristinar  Vigfúsdóttur 684 


EFNISYFI^LIT  XXXin 

Bl8. 

664.     1536,  29.  Sept.    Ríkisráð  Norðmanna  staðfestir 

Nr.  550 686—686 

Ö65.  1533,  4.  Okt.  Kaupbréf  um  Ásgarð  i  Hvamms- 
3veit,  Gautsdal,  Svarfhól  og  Bakka  í  Króks- 
firði 686—687 

566.     1533,    5.   Nór.      Kaupbréf   um   Fljótshóla  og 

FÍDusarf 687—688 

*67.     1583.    Máldagi  Skarðskirkju  á  Skarðsströnd    .  688 

568.  1533—1535.     Skrá  ura  setusveina  erkibiskups- 

ins  í  ííiðarósi  (ágrip) 688—689 

569.  [1533].  Umboðsbréf  Jóns  biskups  handa  Pétri 
ábóta  á  Munkaþverá  til  jarðakaupa  við  Ög- 
m^nd  biskup  og  um  reikningsskap   Mýrakirkju 

i  Dýrafirði 689 

570.  1534,  18.  Jan.  Bréf  Ögmundar  biskups  til 
Höskulds  biskups  i  Stafangri,  margvislegs  eftíis      690—691 

571.  1Ö34,  24.  Jáni.  Bréf  (ágrip)  Vincenciuss  lAinge 
til  Ólafs  erkibiskups,  er  meðal  annars  getr 
Ögmundar  biskups,  sera  þá  er  i  Noregi .     .     .      691 — 692 

572.  1534,  14.  Tebr.  Staðarbréf  handa  síra  Bimi 
Jónssyni  fyrir  Melstað 692—693 

573.  1534,  18.  Marts.    Vidiraus 693 

574.  1534,  27.  Marts.    Gjafabréf  til  Viðeyjarklaustrs 

um  jörðina  Amarhól 693—694 

575.  fl534J,  23.  Marts.  Kaupbréf  um  Stóruvelli, 
Holtsmúla,  Hamra  í  Holtum,  Hrísa,  Bryggjur, 
Jarnligsstaði,  Ingvildarstaði  og  Reyki  mfl.  .     .      694 — 695 

576.  2534,  28.  Júni.  Kvittan  um.  reikningsskap 
Kirkjubólskirkju 695—696 

577.  1534.  30.  Júni  Alþingisdómr  síra  Jóns  Einars- 
sonar  og  sira  Sigmundar  Eyjólfssonar  um  þá  pen- 
inga,  sem  Jón  biskup  á  Hólum   hefir  ranglega 

haldið  fyrir  Teiti  Þorleifssyni 696—697 

578.  1534,  7.    Júll.       Ögmundr   biskup    samþykkir 

kaup  um  Eeyki,  Eeykjavelli  og  Ásgrímsstaði  .      697—698 

579.  1534,  7.  Júlí.  Diðrik  fan  Mynden  kvittar  Jón 
Hallsson  um  gjald  af  kongsjörðum  í  Rangár- 
þingi,  og   veitir    honum    umboð    yfir   þeim    til 

næsta  Öxarárþings 698 — 699 

^80.     1534,  23.  Jáli.     Vegabréf  Jóns  biskups  handa 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  C 


XXXIV  EFNISYFIRLIT 

Bls. 
sira    Sigurði   syni    sínum    til  Noregs  og  Þjóð- 

verjalands .     .     ...     .     .      699— 70O 

581.  1534,  30.  Júlí.     Vitnisburðr,  að  Björn  Guðnason  \ 

haíi  um  langa  tíma  átt  jörðina  Ásgarð  mfl.      .  701  "" 

582.  1534,  4.  Aug.  Dómr  Ögmundar  biskups  um  i- 
tölu    og   iskyld   Kirkjubólskirkju  í  Langadal  i 

jörðina  Sandeyri 701—703- 

583.  [1534,  4.  Aug.J.  Dómr  Ögraundar  biskups  um 
torfskurðariskyld  Vatnsfjarðarkirkju  i  Unaðs- 
dalsjörðu 703—704 

584.  1534,  23.  Aug.  Kaupbréf  um  Arnoddsstaði, 
Sveinseyri,   .Finnbogastaði,     Bæ,     Ingólfsfjörð, 

Eyri,  Reykjavik,  Lokinhamra  ofl 704 — 705 

585.  1534,  28.  Aug.  Ögmundr  biskup  samþykkir 
landamerkjaskjöl  Dögurðarness   og  Arnarbælis  705 — 706- 

586.  1534,  28.  Aug.  Kvittan  um  kirkjureikning  á 
Staðarfelli • 706—707 

587.  1534,  fyrir  8.  Sept.  Ögmundr  biskup  veitir 
Jóni  Hallssyni  sýslu  miUi  Jökulsár  á  Sólheima- 

sandi  og  Þjórsár,  svo  og  Skóga  og  Merkrlén  .      707 — 708 

588.  1584,  8.  Sept.     Dómr   Ögmnndar   biskups  um 

yrking  á  Hurðarbaki  i  Kjós 708—709 

589.  1534,  15.  Sept.  Aflausnarbréf  handa  Þorsteini 
Guðmundssyni    af    annari    barneign  með  Guð- 

rúnu  Ásmundsdóttur  mfl 709 — 711 

590.  1534,  29.  Sept.  —  1535,  24.  Jan.  Kaupmála- 
bréf  Björns  Þorvaldssonar  og  Herdisar    Gisla- 

dóttur 711-  712 

591.  1534,  7.  Okt.  .  Dómr  Ögmundar  biskups  um 
Pál    Vigfússon     íyrir    ómakan    við    ábúendr    á 

jörðum  i  Selvogi,  er  átt  hefir  Vigfús  Erlendsson      712 — 713 

592.  1534,  14.  Okt.     Kaupmálabréf  Páls  Vitussonar 

og  Helgu  Jónsdóttur 713—714 

593.  1534,  10.   Nóv.      Ólafr    erkibiskup    veitir  sira 

Sigurði  Jónssyni  Grenjaðarstað 714 — 715 

594.  [1534].  Ögmundr  biskup  skipar  sira  Brand 
Rafnsson  prior  að  Skriðuklaustri 715 — 716- 

595.  [1534J.  Kaupbréf  Ögmundar  biskups  og  Ragn- 
hildar  Bjarnadóttur  um   Hrafnabjörg  og  Birnu- 

staði 716—717 


EPNISYFIELTT  XXXV 

BIs. 

596.  [1534— 1539J.    Kaupbréf  um  Svignaskarð,  Ing- 
unarstaði,  Valshamar,    og  Hóla  i  Króksfirði     .      717—718 

597.  1534.    Kaupbréf  Ögmundar  biskups  og  Grims 
Jónssonar  um  Skáleyjar  á  Breiðafirði  og  jarð- 

ir  á  Ströndum   . 718— 71» 

598.  1534.    SkuldableðiU  á  þýzku 719-720 

599.  1535,  11.  Jan.     Dómr   Ögmundar   biskups  um 
testament  öuðna  í>órarinssonar 720  -721 

600.  1535,  13.  Febr.     Vitnisburðr   um    skjöl  þeirra 
Skarðs-  og  Reykhólamanna,  Þorleifs  Björnsson- 

ar,  Einars  Björnssonar  og  Björns  Þorleifssonar      721—724 

601.  1535,  13.  Marts.    Vidimus 724 

602.  1535,  15.   Marts.      Greinar   úr    friðarsamningi 
Kristjáns  konungs  III.  og  Lybikumanna       .     .  725 

603.  1535,  12.  Apr.     Kvittunarbróf   handa    Bjarna 
Erlendssyni   um    öU    brot   og  misferli,  er  bann 

hefir  mátt  í  íalla 725—726 

604.  1535,  27.  Apr.    Dómr  Arngríms  Jónssonar  um 
vinnuraissi  og  áverka 726 — 727 

605.  1535,  13.  Mai.     Dómr   Ögmundar  biskups  um 

yrking  Efrihamra  i  Holtum 727—729 

606.  1535,  22.  Mai  eða  18.  Sept.       Vigslubréf   síra 

Björns  Jónssonar 730 

607.  1535,  26.  Mai.      Kaup-   og  rekabréf  um  Skálá 
(íalsbréf) 730—731 

608.  1535,.  27-31.  Mai  — 1583,  4.  Aug.  Vitnisburðr 

um  peninga  kirkjunnar  í  Berufirði       ....      731 — 732 

609.  1535,  22.  Júní.  Prestasteínudómr  Jóns  biskups 
um    lambseldi    og     osttoll   Munkaþverárkirkju 

miUi  Glerár  og  Varðgjár    ........      733-734 

610.  1535,  23,  Júni.     Afhendingarbréf  Jóns  biskups 
um    Grenjaðarstað    í   hendr    síra    Sigurði  syni 

sínum 734—735 

611.  1535,  27.  Júní.  Hjúskaparleyfi  Ögmundar  bisk- 
ups   handa    I>órði    Ketiissyni  og  Sigriði  Jóns- 

dóttur 735-726 

612.  1535  1.  Júli.     AJþingisdómr   um    landstjórn  á 

íslandi 736—738 

613.  1535, 4.  Aug.    Kaupmálabréí  Orms  Sturlusonar 

og  í>orbjargar  í>orleifsdóttur 739 — 740 


XXXVI  EFNISyHRLn' 

BIs. 

6X4.  1535,  [22.  Au^.].  ögmundr  biðkup  veitir  Jóni 
Hallssyni  sýslu  millum  Þjórsár  ^g  Jökulsár  á 
á  Sólheimasandi 740-,743l 

6J.5i     1535,  22.  Aug.     Sami  veitir  aama  umboð  yfir 

Skóga  og  Merkreignum      .    . 742—  743 

616.  l^,  12.  Sept.  (transskr.  18,  Júní  1588).  Gjafa- 
bréf  Hrafns  GuÖmundssonar  tim  Vætekra  til 
Kolbeinsstaðakirkju    .     • 743—744 

617.  1635,  26.    Bept.     Jón   biskup   fær   sira  Bimi 

Bjni  sinnm  Nú|)  fremra  Í  Núpsdal  .....     744—745 
618;    1535,  16.  Okt.  —  [1536],  21.  Fobr.  BjarHÍ  Vig- 
fússon  íær  Ögmundi  biskupi   til  eignaí  Hamar 
i  Borgarhrepp,   og   íær   kvittun  um  re&nings- 
skap  Borgarkirkju  mfl.        .    .  ' 745 — 746 

619.  1535,  17.  Okt.  Kampbréf  Jóns  biskupiji  á  Hól- 
um  og  Bessa  Þorlákssonar  um  Sigurðarstaði, 
Sandvík,  Haldórufltaði  ofl. 746^747 

620.  1535,  21.  Okt.  Gjafabréf  Ara  Andréssonar  til 
Andrésar  sonar  síns 747 — 748 

621.  1535,  24  Okt.  Vitnisburðr  um  að  Bergljót 
Sigmundardóttir  hafi  verið  málakona  í  garð 
Guðmundar    Ólafssonar,    og  að  Eeykir  i  Mið» 

firði  hafi  verið  settir  i  málann 748—749 

622.  1535;  12.  Nóv.  Áreiðardómr  Daða  Guðmunds- 
sonar  og  síra  Ólafs  Guðmundssonar  um  landa- 

merki  Dögurðarness  og  Arnarbælis       ....     749—761 

623.  1535,  26.  Nóv.    Dómr   Alexiuss  ábóta  i  Viðey 

um  veiði  í  Elliðaám 751—752 

624.  1535,  22.  Dec.    Kaupbréf  um  Miðhlíð  áBarða- 

strönd 752—753 

625.  1535.  Áreið  um  landamerki  Þorláksstaða  og 
Hurðarbaks  i  Kjós 753—654 

626.  [1535J.  Kaapbróf  Ögmundar  biskups  og  Sig- 
ríðar  Andrésdóttur  um  Kúlu  i  Arnarfirði,  Brekk- 

ur  i  Saurbæ  ofl 754—755 

627.  1536,  i  Jan.      Bréí  viðvikjandi  veðsetning  ís- 

lands  mfl.    til  Englakonungs  .......      755 — 757 

628.  1536,  27.  Jan.(?).    Bróf  um  sama  efni    .     .     .      757—760 

629.  1536,  20.  Febr.      Kristján  konungr  m.  skipar 

Ara  Jónsson  lögmann  norðan  og  vestan       .     .  T61 


feFíftsÝriRLÍT  xxxvn 

Bls. 

630.  1536,  25. ,  Febr.  Þjóðólfshagadómr  Erlends 
lögmanns  Þorvarðssonar   um  vig  Jóns  Þórðar- 

sonar 761—763 

631.  1536,  7,  Apr.  Kvittunarbréf  handa  Daða  Guð- 
mundssyni  um  þrjár  eða  fjórar  barneignjir  með 
Ingveldi  Árnadóttur  i  hórdómi  og  frændsemis- 

spellum 763—764 

632.  1536,   25.    Mai.      Kaupmálabréf    sira    Björns 

*  Jónssonar  og  Steinunnar  Jónsdóttur    ....      764—765 

633.  1536,  1.  Mai.   Kaupbréf  um  Höfða  á  Akranesi 

og  Fellsöxl 765 

634.  1536,  6.  Mai.  Kaupbréf  þeirra  Ara  lögmanns 
Jónssonar  og    Páls  Grimssonar  um  Holtastaði, 

Strjúg,  Úfagil  ofl.  jarðir 766—767 

635.  1536,  10.  Mai.     Miðgarðadómr  Þorleifs  Einars- 

sonar  um  umboð  barna  Odds  heitins  Bjarnasonar      767 — 768 


DIPLOMATARIUM  ISLANDICUM. 

*1.  [136-3].                        á  Alþingi. 

Sáttmáli  af  hendi  Norðlendinga  og  Sunnlendinga  um  skatt- 

gjald  til    Hákonar  konungs    gamla    og   Magnúsar   konungs 
Hákonarsonar. 

Eptir  Landsbókasafni  1028,  4to,  sem  var  keypt  28.  Sept.  1907 
íir  dánarbúi  Haldóis  Bjarnasonar  sýslumanns  Barðstrendinga.  Er 
þessi  kaíli  bókarinnar,  sem  hefir  inni  að  halda  afskriptir  af  sáttmál- 
unum  gömlu,  skrifaðr  c.  1730 — 1740  eða  fyrri.  Á  bókinni  stendr 
ritað:  „Biörn  Gislason  a  Gunolfsaa  á  þessa  Bok  med  Riettu  Daterad 
1802«. 

Afskriptir  þær  af  þessum  elzta  sáttmála,  sem  menn  hafa  hingað 
lil  þekt,  eru  hvorki  gamlar,  góðar  né  margar,  og  hefir  Jón  Sigurðs- 
son  látið  prenta  þœr  allar  í  I.  bindi  þessa  safns  bls.  619 — 625.  Þessi 
afskript,  sem  nú  er  fylgt  hér,  og  nýkomin  ei  í  leitirnar,  er  merkileg, 
því  að  hún  er  sjálfstæð  og  óháð  hinum  afskriptunum,  og  segir  ský- 
laust  í  upphafi  til  þess,  að  sáttmáli  þessi  sé  gerðr  við  þá  Hákon 
konung  og  Magnús  (son  hans).  Að  öðru  leyti  svipar  henni  mest  til 
skóstu  afskriptar  þeirrar  (á  skinnbók  frá  síðara  hluta  16.  aldar),  sem 
áðr  var  kunn  (Dipl.  Isl  I,  A,  bls.  619-621),  án  þess  þó  að  vera  frá 
henni  komin,  og  Hggja  þvi  að  henni  einhver  forn  drög  önnur  (=  a). 
—  Til  samanburðar  er  hér  og  höfð  (=  1))  önnur  samkynja  afskrípt^ 
sem  ekki  hefir  heldr  verið  áðr  kunn.  Er  hún  í  réttarbóta  og  tilskip- 
anabók  Landsskialasafnsins,  þeirri  er  átt  hefir  fyrri  síra  Friðrik 
Eggerz;  er  sú  bók  skrifuð  c,  1760.  Er  þar  á  spássíu  við  þetta  skjal 
ritað :  „Petta  h[efe]  ec  skrifa[d]  eífter  co[dice]  Stocksör^ensi]  sem 
ritad  [hefur]  Arne  Gis[Iason]  1616  og  a[tt]  hefur  Jen[s]  SofFrenstí[on] 
1652".  Með  stuðningi  þessara  handrita  er  skjal  þetta  prenlað  í  „Rik- 
Dipl.  Isl.  IX  .  B.  i 


2  SÁTTMÁLINN  FORNASTI.  1^6^. 

isréth'ndiim  íslands"  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Rvík. 
1908,  bls.  1 — 2.  í  riti  sinu  „Um  upphaf  konungsvalds  á  Islandi",  Rvík. 
1908^  bls  32 — 45  ritar  prófessor  Björn  Olsen  rækilega  um  þetta  skjal 
og  nefnir  það  „Gamla  sáttmála",  og  er  heiinlldin,  er  hann  dregr  til 
þess  sú,  að  þetta  er  elzti  sáttmálinn  af  hendi  Islendinga  við  Noregs- 
konung.  Annars  hafa  Islendingar  i  margar  aldir  kallað  sátfmála 
þann,  sem  heimfærðr  hefir  verið  til  1263,  „Gamla  sáltmála". 

Sammæle')  Bænda  fyrer  Nordaíi  og  Suaan  a  Jslande. 
Þad  var  sammæle  bænda  fyrer  suiian  Land  og  Nordaii  ad 
þeir  idtudu  æfefilegan  skatt  Herra  Hakone  konge  og  Magn- 
use  lond  og  þegna  med  svðrnum  eijde  xx  alner  hver-)  sa 
madur  sem  þijngfararkaupe  a  ad  giegna.  Þetta  fie  skulu 
samaii  færa  hreppstiorar  til  skips  og  fa  i  hendur  kongs  uni- 
bodsmanni  og  vera  þa  ur  abir(g)d  um  þad  fie. 

Hier  i  möt  skal  kongur  lata  oss*^)  na  fride  og  Jslendsk- 
um  Iðgum. 

skulu  VI  skip  ganga  af  Norege  til  Jslands  ij  sumur 
hinu*)  næstu.  en  þadan  i  fra  sem  konge  og  hinum  bestu 
bændum  [landsens  þiker  hentast'^)  landinu. 

Erfder  skulu  up(p)  giefast  i  Noregi  fyrer  Jslendskum 
monnum®).  hvorsu  leinge  sem  þær  hafa  stadid.  þegar  rietter 
arfar  koma  til.  edur  þeirra  umbodsmenn. 

[Landaurar  skulu  up(p)giefast.') 

shjkaii  riett  skulu  Jslendsker  menn  hafa  i  Norege  sem 
þa  er  þeir  hafa  bestaii  haft  og  þier  hafid  sialfer  a^)  ydrum^) 
briefum  bodid.  og  ad  hallda  frid  yfer  oss  suo'*^)  sem  gud 
giefur  ydur  framast  afl  til. 

Jarl  vilium  vier  yfer  oss  hafa  medaii  hann  helldur 
trunad  vid  ydur  en  frid  vid  oss. 

skulum  vier  og  vorer  arfar  hallda  allaíi  trunad  vid  yd- 
ur  medaii  þier  og  ydrer  arfar  hallda  vid  oss  þessa  sattar- 
giðrd.  en  lauser^')  ef  hun  ryfst  ad  bestu*''*)  manna    yfersion. 


1)  Samtauk  b.  2)  hvor  b.  3)  b;  sl.  a.  4)  en  6.  5)  [þiker  hent- 
ugast  6  6)  6;  sl.  a.  7)  [sl.  b,  en  setr  aptan  við  næstu  grein  á  und- 
an;  laugleger  (!);  Iðgaurar  stendr  í  a;  það  er  leiðrétt  hér  í  landaurar. 
8}  tt,  6.     9)  b;  ydar  a     10)  sl.  6.     11)  laus  b.     12)  bestra  6. 


1263.  GAMLI  SÁTTMÁLI.  g 

Þegnanna  eijdur. 

Til  þess  legg  eg  hðnd  a  H(elga)  B(ok)  og  þui  skyt  eg 
til  guds  ad  eg  sver  Ha(kone)  kongi  og  Magnuse  laund  og 
þegna  og  æfenlegaíi  skatt  med  slijkri  skipan  seni  nu  erum 
vier  a  satter  og  maldagabrief  þar  um  giort  vottar. 

gud  sie  mier  so  hollur  [sem  ec  satt  seige  gramur  sem 
eg  Ijg')- 


*3.  [1263  og  síðar].  á  Álþlngi. 

GrAMLi  sáttmáH  af  hendi  íslendinga  við  Hákon  konung  gamla 
Hákonarson  og  Magnús  konung  son  hans  um  skattgjald  og 
ríkisréttindi  íslands,  samþyktr  á  Alþingi  1263  (og  1264,  og 
endrnýjaðr  síðan). 


Landsbókasafn  1028.  4to,  skriíað  c.  1730—1740  eða  fyrri  (keypt 
úr  dánarbúi  Haldórs  sýslunianns  Bjarnasonar  28.  Sept.  1907).  Það; 
sem  einkennilegt  er  við  þenna  texta  sáttmálans  er  það,  að  hér  stendr, 
að  tilskilið  sé,  að  hirðstjóri  landsins  skuli  vera  íslenzkr  maðr,  Sbr, 
Ríkisréttindi  íslands  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Rvík 
1908  bls.  3 — 9,  og  Um  upphaf  konungsvalds  á  íslandi  eptir  Björn  Magn 
ússon  Olsen,  Rvík.  1908  bls.  51—64.  í  sérstöku  riti  ura  Gamla  sátt 
mála  mun  eg  innan  skamms  gera  grein  fyrir  því,  hvernig  eg  skoða 
þessu  skjali  varið. 

Aunnur  samþýckt^)  af  aullum  almuga  (a)  Jslande. 

J  Nafne  födurs  og  sonar  og  anda  Heilags  var  jdd 
og  samþýckt  af  óUum  almuga  a  Jslandi  med  lofatake  ad 
vier  biödum  vijrduglegum  Herra  Hakone  konge  hinum  kor- 
onada  vora  þiönustu  under  þa  grein  laganna  er  samþickt  er 
medal  kongsins  og  þegnanna  þeirra  er  landid  biggia. 

er  su  fyrsta  grein  ad  vier  vilium  giallda  konge  skatt 
og  þijngfararkaup  slijkan^)  sem  Iðgbok  vottar  og  alla  þegn- 
skylldu  so  framt  sem  halldin  eru  vid  oss  þau  heit  sem  i 
moti  skattinum  var  jatad. 

1)  [b;  et  cetera.a.  2)  Á  undan  er  samþyktin  frá  1302,  DI,  II,  177. 
3)  Svo. 


4  GAMLl  SÁTTMÁLÍ.  1263. 

J  fyrstu.  ad  utanstefnur  vilium  vier  aungvar  hafa  utaii 
þær^)  sem  dæmdar  verda  af  vorum  monnum  burt  af  land- 
inu  a  alþijnge. 

Jtem  ad  Jslendsker  sieu  Lðgmenn  og  syslumenn  og 
suo  Hijrdstiorar  a  Landi  voru  af  þeirra^)  ætt  sem  ad  fornu 
hafa  godordin  upp^)giefed. 

Jtem  ad  6  skip  gangi  a  hvoriu  dri  til  Landsins  for- 
fallalaust. 

Arfar  skulu  uppgiefast  fyrer  Jslendskum  monnum  i 
Noreige.  hvorsu  leinge  sem  stadid  hafa  þegar  rietter  arfar 
koma  til  edur  þeirra  umbodsmenn. 

Landaurar*)  skulu  upp  giefast. 

item  slijkan  riett  skulu  hafa  Jslendsker  menn  i  Noreigi 
sem  þéir  hafa  bestaii  haft. 

Jtem  ad  kongur  late  oss  (na)  Jslendskum  Laug(um)  og 
frid(e).  effter  þui  sem  Logbök  vottar  og  hann  hefur  bodid  i 
sijnum  briefum  sem  gud  giefur  honum  afl  tiL 

Jarl  viHum  vier  hafa  yfer  oss  medan  hann  helldur  trun- 
ad  vid  ýdur  enn  frid  vid  oss. 

Hallda  skulum  vier  og  vorer  arfar  allaii  trunad  vid  yd- 
ur.  medaii  þier  og  ydrer  arfar  hallda  vid  oss  þessa  sattar- 
giord.  erum  vier  lauser  ef  rofid  verdur  af  ydari  hendi  med 
bestra  manna  yfersion. 

B. 

Dótíiabók  Landsskjalasafnsins  frá  Jóni  skrifstofustjóra  Magnús- 
syni  í  Fol.  bl.  17b^  skr.  c.  1604.  Einkenniiegast  við  þennan  texta  er 
það  að  hér  stendr  ekki  „jarl"^  heldr  ytjarlinW  eins  og  i  elzta  sátt- 
málanum  frá  12H2^  svo  sem  og  stendr  i  einni  skinnbók  frá  1561  — 
1565  (Dí,  I,  lo3  C),  og  syiiist  sera  þetta  múni  leifar  úr  frumriti  þessa 
sáttmála  hér  frá  1263.  —  Yngri  afskriptir  sem  hinar  ahnennu  af 
sáttmála  þessum  er  að  finna  í  Landsbókasafni  66.  4to  bls.  107  frá  «. 
1660-1670  og  í  Landsbókasafni  68.  4jo  bls  1,  frá  c  1690,  og  kallast 
þar  á  báðum  stöðum  „Gamli  sáttmáli  á  milli  Noregs  kongs  og  ís- 
lendinga". 

Jslendinga  samþýckt  wm   skattgialld. 
J  Nafni  faudur  og  Sonar  og  Anda  Heilags. 

1)  Svo  hdr.   2)  leiðrétt;  þeirr^  hdr.    3)  ut,  hdr.     4)  logaurar,  hdr. 


12j63.  GAMLl  SÁTTMÁLi.  6 

War  þetta  jatad  og  samþjckt  af  almenningi  a  Jslandi 
med  lofataki  a  alþijngi  at  vier  biodum  Hakoni  kongi  hinum 
koronada  wora  þionuztu  wnder  þa  grein  laganna.  ^r  saiji- 
þjckt  er  a  milli  kongdomsins  og  þegnanna  ^r  landit  býggia. 

^r  su  hin  fyrzta  grein.  ad  vær  vilium  giallda  kongi 
skatt  og  þijngfararkaup  slijkt  sem  laugbok  vottar.  og  alla 
þegnskýlldu  suo  framt  sem  halldin  eru  vid  oss  þau  heit  sem 
]  moti  skattinum  voro  jatud. 

Wtanstefningar  vilium  wier  aunguar  hafa.  vtan  þeir 
menn  sem  dæmder  verda  af  vorum  landzmonnum  a  alþijngi 
j  burt  af  landinu. 

Jtem  at  jslendskier  sieu  laugmenn  eda  syslumenn  aa 
landi  voru.  af  þeim  ættum  sem  adur  hafa  at  fornu  godord- 
in  upp  gefit. 

Jtem  at  vj  hafskip  gangi  til  landzins  a  hueriu  clri  for- 
fallalaust. 

Erfder  skulu  uppgefazt  j  Noreigi  huersu  leingi  «em 
stadit  hafa  þegar  rietter  arfar  koma  til  eda  þeirra  wmbodz- 
menn. 

Landaurar  skulu  upp  gefazt. 

Slijkaii  Riett  skulu  jslendskier  menn  hafa  j  Noreigi  sem 
þeir  hafa  haft  bestaii. 

Jtem  ad  kongur  lati  oss  jslendskum  laugum  nd  og  frid^ 
epter  þui  sem  laugbok  vottar  og  hann  hefur  bodat  j  sijnum 
brefum  suo  sem  gud  gefur  honum  fremzt  afl  til. 

JaUinn  vilium  vier  hafa  yfer  os^  a  medan  hann  heldur 
trunad  vidur  ydur  enn  frid  vid  oss. 

Hallda  skulum  vier  og  vorer  arfar  allan  trunad  vid  yd- 
ur  [medan  þier  og  ydrer  arfar  hallda  vid  oss  allan  trunad') 
og  sattargiord  þessa.  Enn  lauser.  ef  rofin  verdur  af  ýdar 
hendi  med  beztu  manna  radi  og  ýfersýn. 


3.  1267. 

BRfcFsÁíiBip,  að  Magnús  konungr  lagabætir  lofar    erkibiskupi 

1)  [hlaupið  yfir  ai'  ógáti  í  hdr. 


6  VERZLUN.  1267. 

því,  að  senda  árlega  til  Islands  30  lestir  norræns  varnings 
af  tekjum  sínum  og  landskyldum  af  Heiðmörk,  en  erkibisk- 
up  skuli  byrgja  Finnmörk  upp  með  norrænan  varning. 

Norske  Magasin  saml.  og  udg  af  N.  Nitolayseii  1,  Kristjania  1858, 
bls.  533^  og  er  bréfságrip  þetta  þar  í  gamalli  ritgerð  um  Björgvin  frá 
hér  um  bil  1580—1583  og  fyrri,  sem  eignnð  er  Herluf  Lauritssyni,  og 
köllnð  er  „Bergensfundats"  eða  „Fnndatsbog",  en  frumrit  bréfsins 
þekkja  menn  nú  ekki.  Er  ritgerð  þessi  einkum  gefin  út  þar  eptir  hand- 
riti  háskólans  í  Kristjaníu  347.  Fol.  og  991.  Fol.  í  Gl.  Kgl.  Saml.  í 
Konungsbókhlöðunni  í  Kaupmannahófn.  Næst  á  undan  þessu  bréfs- 
ágripi  stendr  i  ritgerð  þessari  annað  svo  látandi  bréfságrip,  sem  þar 
er  eignað  Hi^koni  garala  (1204—1263): 

„I  gammel  tid  vil  jeg  det  bevise  med  breve  og  segl,  at 
Haakon  Haakonssön,  koning,  han  haver  forlovet  de  munke 
i  Halsnö  kloster  at  mue,  lige  som  andre  kaniker  i  Bergens 
stigt  sende  deres  egen  landskyld  [Norrön  varning  til  Jsland 
sig  til  forbedring  med  kjðbmandskab".^) 

En  ekkert  skjal  þekkist  nú,  sem  þessi  frásögn  gæti  verið  bygð 
á,  og  ef  það  hefir  nokkurn  tima  verið  til,  væri  fult  svo  líklegt,  að 
það  hefði  verið  frá  dögum  Hákonar  háleggs  (1299  —  1319),  því  að  það 
hefir  litið  að  merkja,  þó  að  þess  sé  í  ritgerð  þessari  getið  á  undan 
bréfságripinu  frá  dögum  Magnúsar  lagabætis,  þegar  þess  er  gætt,  hve 
ónákvœmt  og  aðgæzlulitið  menn  notuðu  þá  fornar  heimildir. 

Bréfságrip  það,  sem  hér  fer  á  eptir,  og  prófessor  Björn  M.  Olsen 
hefir  vakið  athygli  mina  á  (sbr.  rit  hans  „Um  upphaf  konungsvalds 
á  íslandi"  Rvík.  1908,  bls.  38),  er  eptirtektar  og  athugavert  á  ýmsan 
hátt.  Er  það  fyrst,  að  ártal  bréfsins  1262^  sem  virðist  standa  í  aðal- 
handritinu,  fær  tæplega  staðizt,  þvi  að  þá  er  Hákon  konungr  gamli 
enn  konungr  i  Noregi  (d.  16.  Dec.  fé63)  og  því  hefir  Gustav  Storm, 
í  Regesta  Norvegica,  Kristiania  1898,  Nr.  624,  athugað  það,  að  bréf 
þetta  gæti  ekki  hafa  verið  gefið  út  fyrri  en  1264,  úr  því  að  það  er 
skýlaust  heimfært  til  Magnúsar  konungs  fjórða.  En  rök  eru  fyrir 
því  órekandi,  að  Magnús  lagabætir  var  einmitt  stundum  nefndr  Mag- 
nús  fjórði  eða  Magnus  qvartus  (Dl,  II,  bls.  106;  Ngl.  L.  IV,  366).  Ár- 
tahð  1267,  sem  stendr  í  öðrum  handritum,  gæti  því  staðizt.  Annað 
mál  er  um  efni  bréfsins,  hvorl  að  það  sé  ógrip  úr  bréfi,  er  nú  sé 
glatað,  en  hafi  til  verið  á  „Björgyrjarhúsi"  á  16.  öM,  —  og  á  þeirri 
skoðan  er  Gustav  Storm  —  ,ellegar  það  sé  ónákvæmt  ágrip  úr  samn- 
ingi  konungs  og  erkibiskups  frá  1.  Aug.    1273  (DI,  II,  bls.    104;    sbr. 

1)  [Orðamunr  frá  öðrum  hdrr.  347.  Fol.  hefir:  „nord  om  Bergen 
med  varning  og  kjöbmandskab,  sig  til  forbedring". 


1267.  VERZLUN.  7 

Túnsbergssœttargerðina  9.  Aug.  1277,  DI.  II.  143  og  1.51),  og  því 
heldr  Nicolaysen  fram  (Norske  Magasin  I,  533,  neðanmgr.  3),  en 
ekki  fæ  eg  séð,  að  það  sé  þó  svo  vist  sem  honum  þykir,  og  sýnist 
mér  það  fremr  muni  ágrip  af  sérstöku  bréfi,  er  nú  sé  glatað,  svo 
sem  Storm  ætlar. 

Það  var  gamall  réttr  erkibiskupsins  í  Niðarósi,  að  hann  mætti 
flytja  át  til  Islands  árlega  til  verzlunar  til  hagræðis  fyrir  erkistólinn 
þrjátigi  vætta  nijöls  á  þeim  tímum,  sem  árferði  vœri  svo  gott  í  Nor- 
egi,  að  það  land  mætti  missa  svo  mikla  kornvöru;  en  þegar  árferði 
þyldi  ekki  svo  mikinn  útflutning  mjöls,  þá  mætti  biskup  verzla  til  ís« 
lands  með  aðra  hluti.  Svo  og  átti  erkibiskup  rétt  til  landauragjalds 
af  einu  skipi  árlega,  er  geingi  frá  Islandi  til  Noregs.  Réttindi  þessi 
voru  erkibiskupi  fyrst  veitt  með  bréfi  Magnúsar  konungs  Erlingsson- 
ar  24.  Marts  1174  (DI,  I.  bls,  228),  og  síðan  endrnýjuð  með  bréfi 
Celestinuss  páfa  hins  þriðja  15.  Júní  1194,  og  var  þá  þetta  verzlun- 
arhagræði  einkum  ætlað  til  þess  að  kaupa  klæði  handa  Niðaróssklerk- 
um  (DI,  I,  bls.  293),  Þessi  réttindi  endrnýjuðu  því  næst  Magnús 
konungr  lagabœtir  og  Jón  e?kibiskup  rauði  með  samningnum  1.  Aug. 
1273  og  Túnsbergssættargerðinni  9.  Aug.  1277  (DI,  II,  bls.  104,  143 
og  151). 

Efnið  í  bréfságripi  því,  er  hér  fer  á  eptir.  er  eingan  veginn  hið 
sama  og  í  þessum  bréfum,  sem  næst  voru  talin.  Hér  er  ekki  um 
það  að  gera,  að  endrnýja  þessi  hin  fornu  réttindi  erkistólsins,  heldr 
að  eins  hitt,  að  konungr  og  erkibisknp  koma  sér  saman  um  það,  að 
haga  rekstri  þessarar  verzlunar  á  þá  leið,  að  konungr  tekr  að  sér 
um  sinn  að  senda  30  lestir  af  tekjum  sínum  og  landskyldum  af  Heið- 
mörk  til  Islands  og  verzla  þar  með  þær,  því  að  nú  hafði  hann  betri 
aðstöðu  en  erkibiskup  til  verzlunarviðskipta  við  ísland,  átti  þar  nú 
skattheimtu  og  svo  var  skipakvöðin  í  Gamla  sáttmála.  Hins  vegar 
var  erkibiskupi  miklu  hægara  að  hafa  verzlunarviðskipti  við  Finnmörk 
heldr  en  Island,  og  var  þetta  þvi  í  hagræði  við  hann.  Vera  má  og, 
að  konungr  hafi  hugsað  sér  að  hafa  hagræði  af  þessum  skiptum  á 
þá  leið  að  bægja  sem  mest  öllura  verzlunarviðskiptum  frá  Islandi, 
nema  við  sjálfan  sig.  Þvi  að  svo  er  að  sjá  sem  konungr  hafi  frá 
öndverðu  œtlað  sér  að  nota  og  teygja  ákvæði  sáttmálans  til  þess  að 
einoka  verzlan  landsins  við  sig  sjálfan,  en  því  hafa  Islendingar  mót- 
mœlt  sem  lögleysu  og  heimildarleysu,  og  hafa  sjálfir  viljað  hafa  skip 
í  förum  einir  eða  í  samlögum,  sem  þeir  og  feingu  fram.  Er  frá  þessu 
skýrt  nokkurn  veginn  Ijóst  í  þessum  fáu  orðum  Höyersannáls  1273: 
„Magnús  konungr  játtaði  íslendingum  at  eiga  i  hafskipum".  Is- 
lendingar  hafa  þvi  strax  i  öndverðu  uiótmælt  því,  að  í  Gamla  sátt- 
mæla  lægi  nokkur  heimild  fyrir  konung  til  verzlunareinokunar  á 
Islandi, 


8  VERZLtN.  -  AUÐUN  BISKUP.  1319. 

Anno  1267')  lovede  kong  Magnus  den  fjerde  erkebispen 
med  brev  og  segl,  at  han  skulde  lade  sende  aarligen  af  sin 
rente  og  landskyld,  som  falt  udi  Hedemarken  [ved  Oslo, 
til  Island"-)  30  læster  Norrön'^)  varning,  [og  derimod  vilde 
erkebispen  forsörge  af  sin  rente  Norrön  varning  de*),  som 
bo  udi  Finmarken^). 


*4.  [1819]. 

Bréf  bænda  fyrir  norðan  land  til  Hákonar  konungs  háleggs, 
þar  sem  þeir  kvarta  yíir  ýmsum  nýjungum  og  ólögum,  er 
Auðun  biskup  fari  með. 

Dómabók  Landsskjalasafnsins  frá  Jóni  skrifstofustjóra  Magnús- 
syni  í  Fol.  bl.  118  a-b,  skr.c.  1604.  —  Landsbókasafn  72. 4to  bls.  568-570 
með  hendi  síra  Jóns  Haldórssonar  í  Hitardal  c.  1720  —  1730.  — 
Prentað  áðr  í  DT,  II,  337. 

Seiidibref  Jslendinga  til  Noregis^). 

Wirdugligum  Herra  sijhum  Hakone  med  Gudz  mýskun 
Noregs  kongi  hinum  koronada:  Senda  bændur  og  almugi 
wr  holabiskupsdæmi  da  Jslandi  kuediu  Gudz  oc  wora  med 
audmiukri  þionustu. 

Jhesus  christus  aumbune  ydurfyrer  margar  og  fagrar  riett- 
arbætur  sem  þier  hafid  oss  giefid  og  einkanliga  þær  sem  j  þui 
briefi  stodu  sem  Gunnar  rddsueinn  ydar  hafdi  til  Jslandz  þo  wær 
hefdum  þar  minna  Ketta  af  enn  ydar  goduilie  hafdi  Grund- 

1)  347  hefir  hér  ártalið  „1262",  sem  ekki  fær  staðizt;  ártalið 
1267  stendr  i  öðrum  handritum.  2)  [til  Oslo,  al.  3)  orðamunr  frá 
öðrum  hdrr.;  347  hefir:  Norsk.  4)  [orðamunr  frá  öðrum  hdrr.;  347 
hefir:  „dennem  til  hjelp".  Sum  hdrr.  hafa:  „og  til  de".  5)  Hér 
aptan  við  hnýtir  Herluf  Lauritsson:  „Denne  handel  og  skik  haver 
standet  i  mange  aar,  og  fra  (paa)  den  tid  haver  landet  været  veldigt 
og  almuen  rig.  Men  strax  der  de  Tydske  ere  komne  udi  landet,  er 
strax  halvdelelen  bleven  til  intet".  6)  Supplicatia  og  sendebref  Js- 
lendinga  i  Hola  Stigte  til  Hakonar  kongs  Magnussonar  á  mote  ny. 
ungum  Audunar  Byskups  a  Holum  72, 


1319.  AUDUN  BISKUP.  9 

uallad.  Sakier  þess  ad  wirduligur  herra  Audun  biskup  will 
þeim  med  aufigu  moti  samþjckur  werda.  Slio  sem  þad 
laugmadur  seigi  laug  wm  fiesekter  j  christindomsbælki.')  Ei 
will  hann  og  ad  fiesektiúar  mijnkist  j  christindomsrietti  sem 
ydar  bref  bydur.  Hier  med  hefur  hann  nauckur  nýmæH 
aa  oss  þegnum  ydrum  pau  sem  wier  wilium  eigi  wiider 
gaiiga. 

Er  þad  fyrsta  ad  hann  seiger  biskupinn  Eada  eiga  aullu 
þui  godzi  sem  til  kirknanna  er  giefid  edur  golldit.  Suo  og 
tijundum  og  sahigiaufum  og  offri  j  moti  fornum  landzins 
wana.  þui  at  kirkiubondinn  hefur  æfinhga  haft  allt  þad  off- 
ur  sem  minna  er  enn  huíidrat  med  biskupanna  samþýckt 
kirkiunum  til  wpphelldis  og  kennimaunnum^)  til  kostar  og 
áuo  tijunder  aUar.^)  Enn  wier  seigium  ad  tijundernar  offr- 
id  og  salugiafiriiar  hafi  selst  kirkiubændunum  til  matarwerdz 
prestinum  og  til  tijdakaups  ei  bondinn  greider  huertueggia 
oc  þad  æfinhga  haft  oc  halldit.  Og  þui  wihum  wier  ecki 
biskupanna  aform  samþýckia. 

Su  er  aunnur  grein  ad  biskupinn  seiger  ad  kirkiubond- 
inn  eigi  ad  syna  med  laughgum  witnum  ad  kirkiunnar 
skullder  hafi  lagst  j  lausafie  og  wtjarder  eUigar  seiger  hann 
kirkiuna  eiga  fimtijger  hundrut  j  þa  jaurd  er  hun  aa  stend- 
ur.     £nn  wier  wiHum  þad  eigi  samþyckia. 

Þegar  og  ad  nauckud  er  kirkiu  eignad  sem  hun  stend- 
ur  aa  [æfiiiHga  hefur*)  kirkiubondinn  einn  wardueitt.  þa  wiU 
hann  prestum  sijnum  til  halldz  weita  allar  þær  adrar  smatijund- 
er  sem  ad  fornu  hafa  fatækier  haft  og  minna  er  enn  eyr- 
is  tijund  will  hann  parta  sem  adrar  tijunder  j  fiora  stadi. 
werdur  þad  Gudz  aulmusum  mýkiU  skadi  og  bændum  eirH- 
in  og  þad  wihum  wier  eigi  þola. 

Þier  hafid  fyrirbodit  j  ydrum  briefum  ad  profastar  wpp- 
dickti  nauckrar  fiesekter  med  wtsetningu    af   heilagri    kirkiu 

1)  Sbr.  réttarbót  28.  Júlí  131B.  DI,  II,  226.  Hefir  réttarbók  þessi 
því  verið  send  til  íslands  i  öndverðu^  þótt  ekki  sé  talið,  að  hún  hafi 
náð  gildi  hér  á  landi.  2)  kennemönnunura  72.  3)  Á  spássíu  stendr  hér 
með  íbrnri  hendi :  „Biskupar  skuki  hafa  þad  sem  til  kirkiu  gefst  hundr- 
adi  (1)  eda  hundradi  meira.  Enn  sa  k[irkiu]  vardveiter  þad  minna  [er]". 
4)  [hefur  æfinle^a  72, 


10  AUÐUN  BISKUP.  1319. 

edur  audrum  forbodunum.  ^nn  wilia  eigi  laugmans  wr- 
skurd  hlj'da  wtafi  sekta  oss  oc  sækia  epter  sinni  wiUd.  ^ru 
slijkar  sokner  bædi  moti  laugum  oc  landsins  wana  þeim 
sem  hier  hefur  geingid  j  landi  med  oss. 

Godi  herra  hakon  kongur.  þad  hefur  hier  lijtt  og  oheyri- 
hga  ordit  og  til  tekist  þa  wtlender  biskupar  hafa  hier  þreýngd- 
er  werid  ]nn  j  landit  j  moti  landzins  wana  sem  ad  fornu 
hefur  yfer  stadit  og  þeiri  samþjckt  og  asetningi  er  skipud 
war  þa  heilagur  Jon  Biskup^)  war  kosinn  af  lærdum  og 
leikum  s&  Jslandi.  þad  til  teikns  ad  biskupar  skýlldu  suo  œ 
kiosast  hier  j  landit  sijdaii. 

Bidium  wier  ydur  miuklega  ad  þier  siaed  suo  til  med 
Gudz  mjskim  ad  eigi  sie  leingi  saman  agiarii  haufdingi  og 
heimskt  folk  þui  ad  þar  af  hefur  opt  mýkil  ohæfa  skied. 
Siaum  wier  og  fyrir  ad  aa  fara  wetra  fresti  hefur  kongdom- 
urinn  hier  eckj  wtaii  erfidi  og  kostiiad,  ^nn  kirkian  allt 
godz  )  landinu  med  ad  giaura.  Og  þui  biodum  wier  oss  og 
aull  wor  malefiii  j  Gudz  walld  og  yduart  bidiandi  ad  þier 
halldit  oss  med  fornan  og  njan  riett  þann  sem  hier  hefur 
werid  samþjcktur  ad  riettu  þijngtaki.  Og  styrkia  oss  til 
ad  wier  haulldum  woru  frelsi  og  faudurleifdum  skipandi  oss 
aurugt  traust  suo  ad  wier  megum  wafidrædalaust  wors  riett- 
ar  niotaíidi  werda. 

Giefi  þad  wor  herra  Jhesus  christus  ad  þier  siaed  suo 
fýrer  ad  allzualldaiidi  Gud  hafi  lof  og  dýrd  enn  þier  sæmd 
og  heidur.  wier  ydrer  þienarar  nad  og  nýtsemd  bædi  nu  og 
ad  eiUjfu  amen. 

Hier  wppa  kom  Riettarbot  bakonar  kongs:  Þennan  hatt  hæfer 
syslumaunnum  et  cetera.''') 


*5.  [1330]. 

Beée  Íslendinga  um  skilyrði  fyrir  sáttmála  og  hylling  við 
Magnús  konung  Eiríksson,  þar  sem  þeir  neita  allri  hlýðni 
og  hollustu,  nema  haldið  sé  það,  er  heitið  var  í  hinu  „forn- 
asta  bréfi,  er  vort  foreldri  sór  Hákoni  kongi  gamla". 

1)  „o:  Jon  Biskup  0gmundsson"  á  spássíu  í  72.     2)  Þessi  klausa 
fylgir  í  báðum  hdrr.     Þetta  er  þó  rangt.     Sbr.  DI,  11,  337,  342. 


1320.  SÁTTMÁLABRÉF.  H 

Dómabók  Landsskjalasafnsins  frá  Jóni  skrifstofusljóra  Magnús- 
syqi,  í  Fol.  bl.  184  a  — b,  skrifuð  c.  1604  (elzta  afskrípt  þessa  bréfs, 
sem  nú  þekkist;  =  a).  Landsbókasafn  789.  4to  bls.  4:í5  — 427  með 
hendi  Jóns  Gizurarsonar  c.  1630  —  1640.  —  Landsbókasafn  67.  4to 
bls.  117 — 118  með  hendi  síra  Jóns  Erlendssonar  í  Villingaholti  c. 
1640—1650.  Áðr  prentað  í  DI,  II,  343  (eptir  yngri  handritura)  og  í 
Rikisréttindum  íslands,  Rvík.  1908  bl.  14—15. 

Wm  skattlofim  og  eid  Jslendinga.*) 
Avllu  woru^)  og  wÍRduligu  RÍjkisrdcide'^)  og  geimslu- 
maunnum  []  kongsgarde^)  ]  norege  Senda  bændur  og  al- 
mugie  aa  Jslande  kuediu  gudz  og  sijna.  [kunnigt  Giaurande^). 
ad  Gunnar  Radsueiríi^)  tiede  fyrir')  oss  aa  alþijnge  med  aud- 
miukum  godwilia  wid  kongdominn  sem  hann  fremst  mdtte. 
[huernin^)  þier  bddud  oss  sueria  Jungherra  Magnuse  dottur- 
syne^)  hakonar  kongs  hins  coronada  [sHjkum  þegnskylldum^"). 
sem  hans  wirduligum  forelldrum  war  ]dtad  æfinliga  til  þarf- 
inda  og  þeirra  afkuæme  ad  forfallalausu  [kongsins  wegna^') 
]  mote  worum  skattgiaufum  ad  tilskildum  vj  skipum  hingat 
til  Jslandz^^).  huert  sumar  þeim  giædum  hladifi  er  landinu 
wæri  naudsynHg.  ij  fyrir  nordan.  [ij  fyrir  sunnaii.  j  fyrir 
austan  og  j  j  westfiaurdum*^).  og  ad  Jsiendsker  sieu  laug- 
menn  og  sýslumenn.  [og  aller  valldzmenn  d  landinu^*).  Sie*'"^) 
annar  laugmadur  fyrir  nordaii^®).  enn  annar  fyrir  sunnaii. 
og  hafe  þeir  ecke  syslur.  Enn  sokum*')  þess  wier  wihum 
ecki  af  oss  stande  nockur  brigd  wors  mals^^).  Þa  haufum 
wier  giaurt  oc  giaura  wilium  alla  þa  þegnskylldu  sem  wier 
erum  honum  skyllduger  ad  weita  epter  fyrrsogdu  skilorde. 
Þar  til  er  þier  meigit  gott  rdd  fyrir  giaura  og  wier  meigum 
nd  fornum  frijheitum^^)  og  nyum    skilmala.       Witid    þad^^) 

1)  Gamle  Sattmale  Jslendinga  Vid  Noregs  Konga  anno  dominj 
1261  (!),  789.  Bref  Islendinga  iil  Noregs  Kongs  67.  2)  vitru  789,  t*7. 
3)  Rödi  789;  Eijkisens  rade  67.  4)  [korgs  gards  789,  67.  5)  [ydur 
vilium  vier  kunnugtt  giora  789,  67.  6)  R.  789.  7)  sl.  789,  67.  8) 
[huornn  eijd  789  j  hveriu  67.  9)  virduhgs  herra  b.  v.  789,  67.  10) 
[slijkan  þegnskylldu  eid  789,  67.  11)  [af  kongsins  halfu  789.  12) 
landsins  789.  13)  [2  fyrir  sunnann  eitt  til  Austfijarda  og  annad  til 
vestfiarda  789;  land.  ]  Austfiördum  eitt.  og  a  vestfiordum  eitt  67.  14) 
[b.  V.  789,  67.  15)  Skal  789.  16)  land  b.  v.  67,  789.  17)  saker 
789,  67.     18)  skilmala  789.     19)  sl.  789.     20)  b.  v.  789,  67. 


12  VERZAN.  1360. 

fyrir  wi]st  ad  wier  fikiunst  lauser  eptir  J)ui  fornasta  brefi 
sem  wor')  forelldri  sor  Hakoni  kongi  gamla.  ^f  wier  fa- 
um  eij  ad  sumri  þad  sem  oss  er  jdtad  af  honum  oc  nu 
mælum-j  wier  til.  Skreid  og  miaul  wilium  wier  ad  ecke 
ílytiest  medan  hallæri'^)  eru*)  j  landinu.  meijr  enn  kaupmenn 
þurfa  til  matar  sier  [vm  haf^).  Enn^)  vt(an)  stefningar') 
samþickium  wier  ei  framar  enn  logbok  wattar.  Þœl  eina 
wiHum  wier  soknarmenn  hafa  er  Bændur  kiosa.^)  WiHum 
wier  þann  ti]ma  sueria.  [enn  ecki  fyrr.  sem*)  Rikisins  rcLdz 
bref  med  jnsighim  er  oss  sent  oc  [þar  med  fram  komi  god- 
wiiie'").  Gefe  þad  wor  herra  Jesus  christus.  ad  þier  giaurid 
so  rad  fyrir  þessu  og  aulhi  audru.  ad  sal")  wirduHgs  herra 
hakonar  kongs  sie  til  e(i)hjfs  fagnadar.  Jungherra  Magnuse 
til  heidurs  oc  æru.  aullum  oss  til  fridar  og  fagnadar'^)  [bæde 
hjfs  og  salar^^). 


6.  5.  Febrúar  1860.  í  Túnsbergi. 

Réttarbót  Hákonar  konungs  Magnússonar  um  forkaupsrétt 
konungs,  sem  staðfestir  öll  þau  bréf,  er  hann  og  faðir  hans 
hafa  út  geíið  um  þarfindi  konungsgarðsins,  hvort  sem  þau 
votta  um  sekkjagjöld  íslandsfara  eða  aðra  hluti. 

Norges  gamle  Love  III,  bls.  179  —  180  eptir  AM.  102.  4-to  á  pappír 
frá  c.  1580-90:  AM.  94.  4to  einnig  á  pappir  og  ritað  um  sama  leyti; 
Stoch.  Perg.  29.  4to  afskript  á  pappír  frá  16.  öld;  og  Nr.  11  í  Deich- 
mannssafni  i  Kristjaníu,  einnig  frá  16.  öld. 

Vm  konungs  kaup.^*) 
Hakon  [med    guds  miskun    Norrigis    konungr^^)    sendir 
oUum  monnum  i  Biorgunar  fehirdlo    [þeim    sem   þetta    bref 

1)  vortt  789.  2)  mæltum  67.  3)  hallærid  67.  4)  er  789,  67. 5)  [b.  v.  789. 
6)  vm  67;  sl.  789.  7)  -  stefnur.  8)  saraþyckia  789.  9)  [og  eckj  fyrr  enn  67. 
10)  skilmale  789;  [þad  med  fullkomnura  skilmála  67.  Il)sálu67.  12)  far- 
sælldar  67.  13)  [bæde  i  brad  og  leingd  789;  bœdi  (i)  brád  og  leingd. 
Datura  et  cetera  67.  í  67  ritar  síra  Jón  Haldórsson  í  Hitardal  á 
spássíu:  „Datum  þessa  brefs  mun  1319".  14)  Om  koningens  furste 
kiob  29.  Enn  vm  konungs  fyrsta  kaup  11.  15)  [m.  g.  &  c.  29.  [& 
c.  11. 


1375'.  ARNESINGASKRA  lELDRÍ).  l^ 

sea  edr  hœira  q.  g.  oc  sina.^)  Vmbodsmen  varir  her  med 
edir  hafiia  kiert  firi  os  at  þeir  nae  eigi  kaupi  af  þæim  lut- 
um  sem  þæim^)  þarfuast  till  vars  gards  eptir  þui  sem  log- 
bok  vattar.  Oc  af  þui  at  ver  megom  edr  viliom  þat  med 
engo  mote  þola  ne  lida  lata  at  logboken  edr  varo^)  bref 
verda  sua  lengie  fyrsmaddir.  þa  biodum  ver  ollum  monnum 
hueriom  sem  [þæir  tilhœira*)  at  seha  oc'"^)  falt  bioda  fyrst 
varom  vmbodsmanum  þimber.  tak.  vidakost  oc  adra  luti 
sem  þæir  þarfast  till  vars  gards  at  hafa  oc  nyta^)  huart  þat 
er  falt  i  bœ  edr  i  herade  i  minna  lut  edr  meira  firi  þuilikt 
verd  sem  skynsamehgt  er  oc  adrir  men  vilia  firi  greida. 
Vitande  tiU  sands  at  huer  sem  odruuis  gerir  oc  fyrsmar  os 
þær  i  oc')  var  bref  oc  lagbokina  at  han  skall  suara  os  fult 
brefuabrot  firi  huart  sinni  oc  a  ofuan  þes  von  at  eiga  at 
ver  skolum  sua  lata  eptir  at  sea  at  odrum  skall  til  vidrsion- 
ar  verda.  Stadfestum  ver  och  med  þesso  varo  brefue  oU 
þau  bref.  sem  var  kiære  herre  oc  fadir  oc  ver  hofum  [adr 
vtgiefuit^)  [vm  gardsens®)  tarfuinda  [huart  þau  vatta  vm  Is- 
landsfar  sæckiagiald  edr  adra  luti.  Giort  i  Þunsberg  Agate- 
messo  dág  anno  5  regni.     Insiglat  os  sialfom  hiauerandom^"). 


*7.  20.  Júlí  1375.  í  Skálholti. 

Almenn  samþykt  Íslendinga,  kölluð  „Arnesingaskrá",  um  als- 
herjar  samtök  til  að  vernda  ríkisréttindi  Islands. 

Á. 

Epfir  skjalabók  í  Landsskjalasafrii  með  liencli  Jóns  lögmanns 
Sigurðssonar  c.  1600,  bL  86b  — 87a  (=  a).  -  Landsbókasaín  1028. 
4to  skrifað  c.  r>80— 1740  (keypt  úr  dánarbúi  Ilaldórs  sýslurannns 
Bjarnasonar  28  Sept.  1907)  —  Prentað  áðr  i  DI,  II,  Nr.  189  og  í 
Ríkisréth'ndum  íslands,  Rvík.  1908,  bls.  16—17. 

Samtok  Jslendinga  vid  Noregs  kong^^) 
Jn    nomine    domini     Amen     [a    sietta     og     fimtugasta 

1)  [&  c.  29,  11.  2)  t>eir  11.  3)  rara  11.  4)  [band  till  hoirer 
29;  [bann  til  hæyrir  11.  5)  eda  11.  6)  nytia  11.  7)  sl.  11.  8) 
[ydrgefel  11.  9)  [oc  gardz  vars  29,  11.  10;  [sl  29.  [vt  supra  11.  11) 
Enn  ein  Samþyckt  allra  bestu  manna  a  Jslande  sem  giordest  i  Skal- 
hollte.  1096. 


14  ÁRNESINGASKRÁ  (ELDRT).  I375. 

dre')  var  þetta  samþjcktt  og  samtal  allra  bestu  manna  og 
almuganz  a  Jslande  giortt  j  skdlhollti  in  translatione  sancti 
Thorlatij-). 

[in  primis'^)  ad  menn  viUa  hallda  alla  þegnskýlldú  vid 
kongdominn.  og  hafa  log  og  landzriett  eptter  J)ui  sem  suar- 
iii  vottar  vor  landzlaga  bok.  med  konganna  logteknum  riett- 
arbotúm. 

So  vilium  vier  og  hafa  alla  jslendska  logmenn  og  sýslu- 
menn.  og  ongvar  vtanstefniir  vín  þaug  mdl  sem  Iðgmenn 
og  sýslumenn  fa  hier  jfer  tekid.  og  eigi  framar  rekstúr 
sjslumanna  enn  ]  laughgaii  tijma  epter  logum.  vtan  bænd- 
úr  samþjcke  annad.  og  eigi  þa.  nema  sem  [ero'')  fúUvedia 
fyrir  þeim  volldúm  sem  koma  af  Noregi.  Enn  so  ad  þad 
halldist  ])a  1}  si  þeir  brefíim  sijnum  vm  sinn  a  þriggia  hreppa 
þinge.  ]  huoriu  þinge.  vti  huorium  fiordungi  vm  allt  landid. 
og  rijde  vid  tiúnda  mann.  a  vissan  sialfs  sijns  kostnad.  til 
hesta  og  jarna.  og  rijde  handgeingner  menn  og  bændur  og 
laugmadur.  ef  hann  er  nær.  til  þeirra  þinga.  ad  þess  betur 
gangi  kongsins  riettur.  eptter  laugum. 

Aunguar  nýungar  nie  alaugur  viHum  vier  framar  enn 
forn  þegnskjllda  krefíir. 

vm  skuUder  kaupmanna  leýsi  huor  eýrer  annafi.  eptter 
jafnade  ef  þad  brestur  er  skilt  var.  eptter  þui  sem  logmad- 
ur  urskurdar  edur  domur  dæmer. 

Ef  kaupmenn  giora  olaug  landsmonnum  þa  sie  almugi 
skýlldúr^).  sa  er  næstur  er*')  til  ad  fylgia  þeim.  so  ad  þeir 
fai  riett  eptter  logilm  er  mishalldner  ero.  adur  þeir  fara 
búrtt.  og  sýslumadur  j  þui  hieradi  sem  brotid  er  ad. 
so  og  ad  þeir  kaupmenn  hafe  sinn  riett  eptter  logíim  af 
landzmonnum.  eptter  domi  edur  vrskurdi. 

Laugmenn  viHum  vier  ]afnan  hafa  hina  somu.  forfalla- 
laíist.  og  eigi  vmskipti  a  giora.    þa    eina    þo  er')  j  logriettu 

1)  [Svo  bœði  hdrr.  og  getr  það  ekki  átt  við  annað  en  ríkisár 
Magnúsar  konungs  Eiríkssonar  (d.  1374).  Sbr.  og  Ura  upphaf  kon- 
ungsvalds  á  íslandi  eptir  B.  M.  Olsen,  Rvík.  1908,  bls.  65.  2)  Thor- 
lacij  1028.  3)  [J  íyrstu  1028.  4)  [eigi  ero,  bæði  hdrr.;  annað  hvort 
nema  eða  eigi  er  ofritað.  5)  skylldugur  1028.  6)  sl.  1028  (!).  7) 
eru  {l)  1028. 


1375.  ÁRNESINGASKRÁ  (ELDRI).  15 

ero  samþýcktter.  af  almvga  med  riettu  þingtake.  ef  ])eir 
hallda  hljdne  vid  noregz  kong  vorn  og  laug  vid  þegna. 
kunni  þeim  og  nockud  ad')  mistakast  edur  a  ad  verda.  ad 
þa  viHe  bæta  sijn  brot  epter  bestu  manna  radj. 

Suo  og  vilium  vier  aungúaú  þann  syslumann  hafa  ed- 
ur  hensmann  j  landinu  [er  syslur  leiger^).  eda  vnder  nockr- 
ar  nýar  alaugur  geingíir.  vtafi  þær  sem  hier  eru    logteknar. 

Vín  þa  menn  er^)  oskil  giora  og  eigi  viHa  doma  hallda 
takist  og  halldist  vndir  riett  Rannsak^).  þar  til  þeir  lúka 
peninga  eda  refsing. 

Nu  ef  nockur  Rýfur  þetta  og  vr  geingur  þessu  sam- 
taki.  þa  sie  aller  skýllder.  þeir  ed"^)  halda.  ad  sia  so  til  med 
þeim.  ad,  odrum  verdi  til  vidursionar  ad  leida  sig  med  odr- 
um  godum  monnum  j  þuilijk  samtok  og  Riufa  sinn  tru- 
skap  vid  almugann. 

Ef  menn  kunna  styrkz  vid  ad  þúrfa  af  odrum  fiordung- 
um.  þa  skulu  aller  bestu  menn  skjildugier  til  ad  rijda.  og 
þa  ad  styrkia  til  laga  og  riettinda  þeir  sem  beidder  verda. 
epter  jafnade  vpp  a  Riettan  Reikningskap  [et  cetera^). 

B. 

Dómabók  Landsskjalasafnsins  í  Fol.,  bl.  117—118,  frá  Jóni  skrif- 
stofustjóra  Magnússyni,  skrifuð  c.  1604. 

Jsleiidinga  samtauk. 
Jn  nomine  domini  amen. 

Jsleiidinga  samþyckt  j  skalhollti  jn  translatione  Sancti 
thorlaci. 

Jn  primis  ad  hallda  alla  þegnskylldu  wid  kongdominn 
og  suo  laug  og  landzins  riett  epter  þui  sem  landzlaga  bok- 
in  wottar  su  sem  hier  er  suarifi  med  konganna  laugteknum 
riettarbotum. 

Suo  og  wihum  wier  hafa  alla  Jslendska  laugmenn  og 
sjslumenn.  Og  þau  ein  mal  skuli  wtan  stefnast  sem  eigi  fa 
worer  laugmenn  og  sýslumenn  yfer  tekid. 

1)  b.  V.  1028.  2)  [leiðrétt;  eru  syslu  leigur,  bæði  hdrr.  3)  sem 
1028.    4)  ransauk  1028.     5)  er  1028.    6)  [sl    1028. 


16  ARNESINGASKRA  (ÉLDRÍ).  1375. 

^i  wilium  wier  og  framar  rekstur  sýslumanna  enn  j 
laugligan  tijma  epter  laugum  wtan  bændur  snmþycki  annad. 

0*  wilium  wier  þa  syslumenn  hafa  sem  eigi  eru 
lauguedia. 

Komi  walldzmadur  af  noregi  [eda  herser.  halldi')  lysi 
briefum  sijnum  aa  þriggia  hreppa  þijngi  j  huerium  fiord- 
uiigi  wm  allt  landit  og  RÍjdi  med  tijunda  mann  aa  vijsan 
sialfs  sijns  kostnad  til  hesta  og  jariia.  Og  rijdi  haiidgeingn- 
er  menn  bændur  oc  laugmadur  (ef  hann  erj  nafid)  til  þeira 
þijilgstefila  ad  þess  betur  gafigi  kongs  riettur  epter  laugum. 

aunguar  nyungar  eda  skylldukraufur  wiHum  wier  fram- 
ar  wilder  gailga  enn  foríi  þegnskyllda  krefur. 

Wm  skullder  kaupmanna  leýsi  huer  eyrer  a»nafi  epter 
jafnadi  ef  þad  brestur  sem  skilid  er  epter  wrskurdi  þeim 
sem  laugmadur  giefur  eda  domur  dæmer. 

^f  kaupmenngiaura  olaug  landzmaunnum  þa  sieu  laug- 
menn  skyllder  og  almugi  sa  sem  næstur  er  ad  fjlgia  þeim 
ad  þeir  fae  riett  epter  laugum  er  mishalldner  eru  adur  enn 
hiner  j  burt  fara  oc  syshimenn  j  þui  hieradi  sem  brotid  er 
ad  sem  laug  bioda  haunum.  Suo  og  ad  kaupmenn  fae  sinn 
riett  af  landzmaunnum  epter  domi  eda  laugmanns  wrskurdi. 

Laugmenn  wiHum  wier  jafnan  hafa  hina  saumu  for- 
fallalaust  og  eigi  wmskipti  aa  giaura  þa  eina  þo  er  j  laug- 
riettu  eru  samþýckter  af  almuganum  med  riettu  þijngtaki. 
^f  þeir  hallda  hlydni  wid  woríl  noregs  kong  og  laug  wid 
þegnana  og  wihe  þeir  hlydni  giallda  fyrir  sijn  brot  med 
bestu  manna  radi. 

Suo  og  wihum  wier  aunguan  þann  sýslumann  edur 
hensmann  hafa  j  landinu  ad  sýslur  leigia  eda  wíider  nauckr- 
ar  n jiar  alaugur  geingur  vtan  þær  sem  hier  eru  laugteknar. 

Wm  þa  menn  er  oskil  giaura  og  eigi  wiHa  laug  hallda 
edur  doma.  takist  og  halldist  wiider  riett  Rannsak  þar  til 
þeir  luka  epter  laugum  pening  edur  refsing. 

Nu  ef  nauckur  rýfur  þetta  og  wr  geingur  þessu  sam- 
taki.  þa  sie  aller  skjUder  þeir  sem  hallda  wiha  ad  sia  suo 
til  ad  audrum  werdi  til  widsionar  ad  leida  sig  med  audrum 

1)  [Svo. 


1579.  SAURBÆR.  17 

maunnuin  j  þuilijk  samtauk  ug  riufa  sinn    truskap    wid    al- 
mugafi. 

^f  menn  kunna  stýrks  wid  ad  þurfa  wr  audrum  fiord- 
ungum  þa  skulu  aller  bestu  menn  skyllduger  til  ad'  rijda 
med  þeim  oc  stjrkia  þa  til  laga  og  riettinda  þeir  sem  beidd- 
er  werda  epter  jafnadi  wppa  riettan  reikning. 


*8.  [1379]. 

Máldagi  Pétrskirkju  í  Saurbæ  á  Kjalarnesi  [er  Oddgeir  bisk- 
up  Þorsteinsson  setti]. 

AM.  238.  4to  bl  112b,:  Bessastaðabók,  með  hendi  Vigfúsar  Jóns- 
sonar  sýslumanns  c.  1570.  Máldagi  þessi  er  áðr  prentaðr  í  DI,  III, 
Nr.  287  eptir  JSig.  143.  4to,  sem  er  yngri  og  lakari  bók  að  stafsetn- 
ingu  en  Bessastaðabók. 

Maldagi  kirkiunnar  j  saurbæ  da  kialarnesi. 

Peturs  kirkia  j  saurbæ  ool  kialarnesi.  œl  .x.  kýr.  xv.  ær. 
gridung  tuæuetraii.  saudur  tuæuetur.  Hundrat  j  haustlags- 
eýri.  Hundratz  ketil.  iij.  hestar.  tolf  manada  tidabækur.  þrenn 
messoklædi.    gylltur    silfurkaleikur    steiidur    næri    .ix.    avra. 

kirkiaii  da.  xxxc  j  heimajordu  eptir  þui  sem  soru  Sira 
gudmundur  gilsson  og  Sira  torkell  haflidason.  ad  dæmtt 
hefdi.  vj.  prestar  eptir  bodi  herra  gýrdurz.  og  þorkell  sem 
þa  atti  jordina  var  þar  þa  fyrir  kalladur. 

Bru  skal  hallda  da  bhkdalsoa  þar  da  millum  fialls  og 
fioru  er  sa  vill  er  j  saurbæ  býr  þa  er  medalmadur  meigi 
bera.  j.  uætt  og  hafa  þar  omagann  sem  bruin  er  ca  gior. 
enn  ef  uautn  taka  bruna  edur  fellur  af  fyrir  fýrnsku  sakir. 
þa  skal  gefa  .j.  maurk  m.  fyrsta  missiri.  maurk  ói  audru. 
xij.  aura  da  hinu  þridia.  Sidaii  skal  hann  hafa  kuengilldaii 
omaga  þar  tii  sem  bruin  er  gior. 

Dipl,  IsU  IX.  B.  % 


Ig  HÉLGASTAÐIR.  -  STARMYRÍ.  1382. 

Þar  liggur  tiund  til  millum  blikdalsar  og  Jilifsdalsar. 
nema  ef  ejri  og  mjdal  ef  þar  bua  landeigendur.  þa  skulu 
þeir  taka  sina  tiund  heima  og  allra  hiona  sinna. 

er  þetta  skrifat  eptir  hitardals  maldagabok. 


9.  1382. 

Skýksla  um  afhending  staðarins  á  Helgastöðum  í  Reykja- 
dal,  þegar  síra  Kári  Bergþórsson  skildist  við,  en  síra  Jón 
Magnússon  tók  við. 

Handritasafn  J.  Þ.  101.  4'_o  (í  Landsbókasafni).  Úr  skýrslu  gefinni 
meistara  Hálfdani  Einarssyni  nálægt  1780  um  Helgastaðapresta  (lík- 
lega  eptir  sira  Hannes  Scheving).  Afhendingarskrá  þessi  er  nú  ekki 
meðal   Helgastaðaskjala  i  Landsskjalasafninu. 

„In  Primis.  Hefe  jeg  fundid  hier  d  gamallre  Membrana 
um  Helgastadapresta.  ad  Anno  1382  skilde  Kdre  prestur 
Bergþorsson  vid  HelgastadaprestakalL  Enn  Jon  prestur 
Magnusson  þd  vid  tok.  Og  svarar  þvij  þeir  mune  hafa 
verid  d  tijd  Jons  Biskups  Ejrekssonar  Skalla  cL  Hólum". 


10.  10.  Maí  1383.  að  Oeithellum. 

ViTNisBURBARBEÉP  um  fjörumörk  og  landamerki  Starmýrar  í 
Suðrmúlaþingi. 

AM.  279.  Fol ,  bréfabók    Brynjólfs  biskups  XVIII,  628,  skr.  1671, 
með  hendi  Gizurar  Bjarnasonar. 

Vm  Starmyrar  fiorugðgn  Jnsiglad  medkenningar- 

bref. 
Þeim  godum  mðnnum  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Tiorve  Halldorsson  og  Jön  Palsson  Q.  G.  og  sina. 
kunnigt  giorandi.  at  vit  sáum  og  heyrdum  d  d  Hualnese.  ad 
þeir  Þorsteirn  Ormsson  og  Amundi  Jonsson  handlðgdu  Biarna 
Jonssyni  suo  felldaii  vitnisburd    ad    þeir    menn  sera  a  Star- 


1383.  STARMYRI.  -  GUÐBJARTR  FLOKÍ.  19 

myri  biuggu  hofdu  af  fioru  þeirri  ed  er  frd  Selaröse  til 
Markskers  fiska  ogsela  og  allt  J)ad  er  þeim  ber  til  ed  fioru 
geymer  og  land  d  fyrer  ofaii.  meir  enn  fiðrutige  dra.  suo 
eingen  taldi  ad.  ad  þeirra  vitordi.  Var  og  Starmyre  eignad 
land  allt  frd  Seldröse  til  Melrackanessðss.  hðfdu  þeir  þar  af 
haga  og  landsnytiar.  og  eyr  su.  er  Stríikseyr  et-  kollud.  var 
eignud  Melrackaness  landi.  og  hðfdu  þeir  menn  er  a  Mel- 
rackanese  biuggu  ef  nockud  bar  femætt  d  fyrr  nefnda  eyri. 
Sagdi  Þosteirn  Ormsson  og  Amundi  Jonsson  þessa  menn 
hafa  buid  d  Starmyri.  Asbiorn  Einarsson.  Gudmund  son 
hans.  Jon.  0ssur  og  Steinmod  og  marga  adra  og  hðfdu 
þesser  menn  af  sðgdum  reka  allt  þad  er  d  bar  utan  hual 
og  vid.  Og  til  sannenda  her  um  settum  vid  ockar  jnsigli 
fyrer  þetta  bref  er  gordt  var  ad  Geithellum  drottinsdag  næsta 
fyrer  Hallvardsvðku  d  ðdru  dri  Rikis  vors  virduglegs  herra 
Olafs  Noregs  (og)  Ddna  kongs. 

Þetta  medkenningarbref  um  Starmyrar  j  Alfftafirdi  aust- 
ur  fiðrugogn  hofum  ver  S(ira)  Teitur  Petursson  kyrkiuprest- 
ur  ]  Skalhollte.  Olafur  Gislason.  Gissur  Biarnason  og  Olaf- 
ur  Ásmundsson  jnsiglad  sed  og  her  vid  saman  lesed  in  ori- 
ginali.  og  ber  þessari  utskrifft  rett  saman  vid  þad.  Huoriu 
til  sannenda  vitnisburdar  ver  settum  vorar  eigen  handskrifft- 
er  her  under  er  saman  Idsum.  Skalhollte  24  Junij  1671. 

Teitur  Petursson  p.  meh.  Olafur  Gislason  ^gh. 

Gissur  Biarnason  m  £gh.  Olaffur  Asmundsson  Eh. 


11.  1383. 

Skýrsla  um  kaupmálabréf  síra  Guðbjarts  flóka  Asgrímsson- 
ar  og  Þorbjargar  Þorsteinsdóttur. 

Eptir  ættartölubók  síra  Þórðar    Þórðarsonar  i  Hvamrni,    skrifaðri 
c.  1730,  í  eigu  Hannesar  ritstjóra  Þorsteinssonar. 

„Sira  Gudbiartur  (Asgrimsson)  hafde  d  sijnum  ungu 
anim  studerad  til  Paris  j  Þyskalandi  (þar  um  eckj  meir). 
hann  var  kalladur  floke.  hielt  Laufass  stad  og  Greniadarstad 
j  tijd  Biskups  Olafs  Rognvaldssonar.  hann  var   og    ofíícialis 


áO  BlLbUDALR,  I3gl 

Hola  domkirkju.  qiiinna  hanz  hiet  Þorbiorg  Þorsteinsdotter. 
Þeirra  kaupmalabref  Daterad  1383  a  pergament  la  hia  Odde 
Þorleifssine  d  Borg". 


12.  15.  September  1387.  í  Haga. 

VoTTORB  um  máldaga  hálfkirkjunnar  í  Bíldudal  í  Arnarfirði, 
svo  og  máldaginn  sjálfr,  er  Jón  Halldórsson  biskup  í  Skál- 
holti  setti  (1323—1339). 

Visitazíubók  Brynjólfs  biskups  um  Sunnlendingafjórðung  1642 
bls  4í9-50  og  er  þetta  bréf  tekið  upp  i  úrskurð  biskups  gerðan  á 
Innra-hólmi  21.  Aug.  164;2  um  skyldur  og  kaup  til  Otrardalsprests  af 
kálfkirkjunni  í  BíJdudal.  Segir  biskup  svo  í  úrskurðinum:  „Somu- 
leidis  beíTi  eg  lesid  wtskriptarBreff  med  Jnnsiglum  Jons  Gijslasonar 
prests  og  Olafs  Jonssonar.  skriffad  i  Saurbæ  á  Raudasandi  14.  Apri- 
lis  Anno  1569.  j  huoriu  þeir  medkiennast  sig  sied  og  yferlesid  haffa. 
suo  latandi  Breff  ord  epter  ord  sem  hier  fyrer  skriffud  standa.  nied- 
al  huörra  Breffa  eitt  hliódar  a  þennan  hatt". 

Aullum  gödum  mðnnum  sem  petta  BrefF  sida  edur 
heyra  senda  Halldor  prestur  Sigurdarson.  Ari  Wermundar- 
son  kvediu  Guds  og  sijna  kunnugt  giorandi.  ad  eg  neffndur 
Halldor  prestur  sd  og  yfferlas  opid  Breff  Herra  Jöns  Bisk- 
ups.  Halldörssonar  med  hans  heilu  og  oskoddu  hangandi  Jn- 
sigH.  huort  ed  suo  greindi  mdldaga  Halfkyrckiunnar  ] 
Billdudal. 

In  primis.  ad  kyrckiuprestur  j  Otradal  skal  syngia  til 
adur  neffndrar  kyrckiu  i  Bijldudal  annafi  huorn  dag  helg- 
ann.  og  hinn  fiörda  huðrn  dag  fyrri.  skal  þar  lúkast  ij  merk- 
ur  offurs.  skal  takast  heima  kyrckiutijund  og  lysitollar  aller. 
smdtijunder  allar.  þær  er  minni  eru  enn  skiptitijund.  Skal 
ðll  kyrckiutijund  og  prestsfiördungur  aff  Bijlldudalseyri  luk- 
ast  til  kyrkiunnar  i  Bijlldudal  og  allar  smdtijunder  og  lysi- 
toUar.  Lagdi  Grijmur  Audunarson  kyrckiunni  j  Otrardal  v 
kyr  og  eitt  hross  j  möti  adurgreindum  mdldaga  þrattnefndr- 
ar  Bijlidudalskyrckiu. 

ViHum  vid  adurgreinder  menn  Halldor  prestur    og    Ari 


1391.  SAUÐARBREF  OG  SJAARBORGAR.  21 

sveria   suo    felldann    mdldaga    kyrckiunnar  j    Billdudal    eff 
þarff. 

Og  til  sannenda  hier  wm  settu  fyrrnefnder  menn  sijn 
Jnnsigli  fyrer  þetta  Breff.  er  giðrt  var  i  Haga  á  Bardastrðnd 
in  octava  Nativitatis  beatæ  Mariæ  virginis  Anno  1887. 


*13.  S.  Apríl  1391.]  ,  ..^ 

}  á  Okrum* 

2.  Janúar  1393.) 

SuMARLiBi  Þorsteinsson  selr  Benedikt  Brynjólfssyni  jörðina 
Sauðá  í  Skagafirði,  með  tilteknum  rekamörkum  millum  og 
Sjáarborgar,  fyrir  Gilsá  Egilsá)  og  Ánastaði  og  lausafé  að  auk. 

Frumritað  vidimus  á  skinni  frá  12.  Marts  1557,  gefið  Lands- 
skjalasafninu  12.  Júlí  l'J07  af  Þorvaldi  prófesaor  Thoroddsen.  Bœði 
innsiglin  eru  dottin  frá.  Bréf  þetta  er  áðr  prenta^  í  VIII,  Nr.  11 
þessa  safns  eptir  nýlegri  afskript  gerðri  á  aðra  hönd  eptir  transscripto 
frá  31.  Okt  1475  (VIII,  59).  Þar  hefir  fyrri  dagsetningin  af  vangá 
orðið  raung  20.  Marts  (sem  er  mánudagrinn  fyrir  páska)  fyrir  3.  Apr. 

Kaup  Brief  vm  Sauda  og  borgar  Reka^) 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sie  edur  heyra 
senda  önar  prestur  Olafsson.  Rafn  jonsson.  Þorsteinn  biarn- 
arson.  ]on  þorste(i)nsson.  wighfus  arason.  Ormur^)  jonsson 
og  þorfinnur  0narsson.  Kuediu  gudz  og  sina.  kunnigtt  gior- 
andi  ad  þa  er  lidit  war  fra  hingatburd  crist(i).  CD.  cccth.  ^^iu- 
tiger  og  eitt  aar.  ad  sydrum  okrum  j  blðnduhlíjd.  manudagh 
næsta  epter  pascha  wiku.  worum  uær  j  hia  saum  og  heyrd- 
um  a  ad  sumarlide  þorsteinsson  selldi  benedict  bryniolfs  Son^) 
med  handabandi  til  fullrar  eignar.  jord  alla  saudaa  j  skaga- 
firde.  med  ðllum  þeim  gaugnum  og  gædum.  rekum  og  hlunn- 
endum.  sem  nefndur  sumarUdi  og  þorsteinn  fader  hans 
hofdu  att  og  fremst  ordit  eigandi  ad.  og  greind  jord 
hafdi  att.  ad  fornu  og  nýiu.  til  rettra  vmmerkia  vid  adr- 
ar  jardar.  Sagde  sumarlidi  borg  eiga  reka  stærra  widar 
og  huala.  ad  vndan  teknum  smareka.  ]ordu    og   landgaugn- 

1)  Utan  á  vidimus  með  hendi  frá  17.  öld.  2)  Svo  stendr  hér, 
en  ehki:    Grímr.    3)  Svo. 


22  SAUÐÁRBRÉF  -  VILCHIN  BISKUP.  1392. 

um.  fra  þeim  vðrdum  fornum.  er  standa  nðckud  suo  fyrir 
sunnan  Saudaaros.  og  avstur  at  borgar  marki.  ^nn  þar  j 
mot  ættj  saudaa  borgarey.  Reiknadi  hann  halfkirkiu  skylld 
og  þingstad  a  jordunni.  Skilldi  sumarlidi  af  sier  alla  kirkiu 
fýrnd.  og  af  hennar  ornamentis.  Hier  j  moti  gaf  benedict 
optt  nefndum  sumarlida.  jarder  Gilsaa  og  Anastadi.  þuilikar 
sem  J)§r  uoru  þa.  at  husum  og  audrum  hlutum.  til  vm- 
merckia  þeirra  sem  adrar  jarder  ætti  þar  ]  mot.  og  med 
þuilikum  jtolum.  sem  þær  ^tti  j  adrar  jarder.  edur  adrar  j 
þ^r.  þar  med  halfan  þridia  tug  kugillda.  þridiungarfe.  luk- 
ast  .X.  a  fyrra  cLre.  ^nn  íimtan  a  síj'dara.  Skyllde  huorer 
hallda  laugsuorum  fyrir  sinu  kaupi  ^nn  abyrgiast  allar  laga 
riftingar  huorer  vid  annan  a  sogdum  jordum.  Og  til  sann- 
inda  hier  wm.  settum  v^r  fyrr  nefnder  menn  vor  jncigli  fyr- 
ir  þetta  bref.  er  giortt  var  ad  sydrum  aukrum  j  blonduhiijd 
l^iunda  dag  jola.  anno  dominj  CD^  ccc^  ixxxx®  iij**. 

Þat  medkennist  ec  Sira  þorgils  sygurdzson  og  OOagnus 
jonsson  at  vit  hofum  sied  og  yfer  lesit  soddan  bref  med 
lesanHgu  jncigle  og  annat  kopium  vt  af  þessu  brefi  med 
einu  lesanHgu  jncigle  so  latande  ord  epter  ord  sem  hier  fyrir  of- 
an  stendur  skritad.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vit 
ockur  incigle  fyrir  þetta  transkriftarbref  Skrifad  a  aukrum  j 
blonduhhj'd  faustudagin  næstan  fyrir  gudmundardag  vin  vet- 
urin  arum  epter  Gudz  burd.  CD.  d.  1.  og  vn. 


14.  19.  Febrúar  1393.  í  Róinaborg. 

BoNiPAcius  páfi  hinn  IX.  skipar  Vilhjálm  (Vilchin)  Heinreks- 
son  biskup  í  Skálholti  eptir  Michael  biskup,  sem  lagt  hafði 
það  embæíti  af  frjálsum  vilja  frá  sér. 

Dipl  Novv.  XVII,  Nr.  93.5  (eptir  Bullarium  Prædicatorum  — 
Romæ  1730  Fol.  —  II,  82Í5  f'.).  —  Biskupsdómr  Vilchins  biskups  í 
Skálholti  heíir  hingað  til  venjulega  verið  talinn  frá  13í)4-.  Þetta  bréf 
kennir  manni  það,  að  óhætt  er  að  telja  hann  frá  1392.  Sbr.  og  Lög- 
mannsannál,  er  segir  Vilchin  vígðan  til  biskups  í  Róra  1391.  Bréf 
þetta  fræðir  og  um  föðurnafn  Vilchins  biskups,  sem  áðr  var  ó- 
kunnugt.    Frumrit  þessa  bréfs  er  nú  glatað. 


1392.  VILCHIN  BISKUP.  28 

Bonifatius  Episcopus,  Servus  Servorum  dei,  dilecto  filio 
Willelmo  Henrici  electo  Schalholtensi,  Salutem,  et  Aposto- 
licam  Benedictionem. 

Apostolatus  oflicium  quamquam  insufficientibus  meritis, 
nobis  ex  Alto  commissum,  quo  Ecclesiarum  omnium  regi- 
mini  presidemus,  utiliter  exequi,  coadjuvante  Domino  cu- 
pientes,  soliciti  corde  reddimur.  et  solertes,  ut  cum  de  ip- 
sarum  regiminibus  agitur  committendis,  talis  eis  in  Pastores 
preficere  studeamus,  qui  commissum  sibi  gregem  Domini- 
cum  sciant  non  solum  doctrina  verbi,  sed  exemplo  boni 
operis  informare,  commissasque  sibi  Ecclesias  in  statu  paci- 
fico  et  tranquillo  velint  et  valeant,  duce  domino,  salubriter 
regere  et  feliciter  gubernare.  Dudum  siquidem  prouisiones 
omnium  Ecclesiarum  Gathedralium  tunc  apud  Sedem  Aposto- 
ficam  vacantium  et  in  antea  vacaturarum,  ordinationi  et 
dispositioni  nostre  reservantes,  decrevimus  extunc  irritum  et 
inane,  si  secus  super  his  a  quoquam  quavis  auctoritate  scien- 
ter  vel  ignoranter  contigerit  attentari.  Postmodum  vero 
Ecclesia  Schalholtensi  ex  eo  apud  dictam  Sedem  vacante, 
quod  venerabilis  Frater  noster  Michael  Episcopus  tunc  Schal- 
holtensis  regimini  et  omni  administrationi  ejusdem  Ecclesie 
cui  tunc  preerat,  per  dilectum  filium  Hugolinum  de  Came- 
rino  Ordinis  Fratrum  Predicatorum  Professorem,  Procura- 
torem  istius  Michaelis  Episcopi  ad  hoc  ab  eo  specialiter  con- 
stitutum,  in  manibus  venerabilis  fratris  nostri  Francisci  Epi- 
scopi  Prenestinensis  Sancte  Romane  Ecclesie  Vicecancellarii 
apudsedem  predictam  libere  et  sponte  cessit,  dictusque  Epi- 
scopus  cessionem  huiusmodi  de  speciali  mandato  nostro, 
super  hoc  vive  vocis  oraculo  sibi  facto,  apud  Sedem  admisit 
eandem;  nos  ad  provisionem  ipsius  Ecclesie  celerem  et  feli- 
cem  de  qua  nullus  preter  nos  hac  vice  se  intromittere  potuit, 
neque  potest,  reservatione  et  decreto  obsistentibus  supradict- 
is,  ne  ipsa  Ecclesia  longe  vacationis  exponeretur  incommo- 
dis,  paternis  et  solicitis  studiis  intendentes,  post  deliberatio- 
nem  quam  de  preficiendo  eidem  Ecclesie  personam  utilem 
et  etiam  fructuosam  cum  fratribus  nostris  habuimus  dili- 
gentem,  demum  ad  te  dicti  Ordinis  Professorem  in   Presby- 


24  VILCHIN  BISKUP.  -  HELGAFELLSKLAUSTR.         1397. 

teratus  Ordine  constitutum,  cui  de  Religionis  zelo,  literarum 
scientia,  vite  munditia,  honestate  morum,  spiritiualium  pro- 
videntia,  et  temporalium  circumspectione,  ac  aliis  multi- 
plicium  virtutum  donis,  apud  nos  fide  digna  testimonia  per- 
hibent,  direximus  oculos  nostre  mentis;  quibus  omnibus 
attenta  meditatione  pensatis,  de  persona  tua  Nobis  et  eis- 
dem  fratribus  ob  dictorum  tuorum  exigenciam  meritorum 
accepta,  eidem  Ecclesie,  de  ipsorum  fratrum  nostrorum  con- 
siHo,  auctoritate  apostoUca  providemus,  reque  illi  preficimus 
in  Episcopum  et  Pastorem,  curam,  et  administrationem  ipsius 
Ecclesie  tibi  in  spiritualibus  et  temporalibus  plenarie  com- 
mittendo;  in  illo  qui  dat  gratias  et  largitur  premia  confi- 
dentes  quod  dicta  Ecclesia  sub  tuo  fehci  regimine,  gratia 
tibi  assistente  divina,  prospere  dirigetur  et  gratia  in  eisdem 
temporalibus  et  spiritualibus  suscipiat  incrementa.  Quocirca 
discretioni  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatenus 
impositum  tibi  a  domino  onus  regiminis  dicte  Ecclesie  sus- 
cipiens  reverenter,  sic  te  in  ejus  cura  salubriter  exercenda 
diligentem  exhibeas,  et  etiam  studiosum,  quod  Ecclesia  ipsa 
gubernatori  provido,  et  fructuoso  administratori  gaudeat  se 
commissam;  tuque  proinde  preter  eterne  retributionis  pre- 
mium  nostram  et  dicte  Sedis  benedictionem  et  gratiam  uberius 
consequi  merearis.  Datum  Rome  apud  Sanctum  Petrum  XI 
KaL  Martii,  Pontificatus  nostri  Anno  Tertio. 


15.  1397. 

1618. 

Rekaskrá  Helgafellsklaustrs    fyrir    rekum  á  Ströndum,    eins 
og  Ari  sýslumaðr  Magnússon  lýsti  henni  1618. 

Eptir  staðfestri  afskript  í  Landsskjalasafni  frá  c.  1670—1680. 
Skrá  þessi  fylgir  svo  seni  að  kalhi  Vilchinsbók,  Dí,  IV,  bls.  168  — 
169.     Sbr.  DI,  III,  'iO,  526. 

Gopia  Helgafells  mdldaga  skrifud  af  Ara  Magnussine 
Anno  1618. 


1397.  HELGAFELLSKLAUSTR.  25 

Eg  Are  Magnusson.  kongs  vinbodsmadur  yfer  Stranda- 
sýslu  og  ýfer  kongsins  jordum  og  reka  jtokum.  yferlyse 
þessum  kongsins  rekum  j  Strandasjslu.  huorier  ad  fjlgt 
hafa  adur  Helgafellsklaustre.  Enn  kongsvalldid  hefur  nu 
under  sitt  valld  tekid. 

J  Bctsum  a  Strondum  halfaii  reka  allafi  millum  Hruteý- 
arkleifar.  ok  Merkehamars. 

A  Munadarnesi  fiordung  j  ollum  reka.  og  fiordungur  .1 
oUum  agoda.  ad  afteknu  þueste  og  beinum.  med  halfum 
fiordunge  og  ad  auk  kiortrie  j  Þrætuteig. 

J  Hlidarlande  attungur  i  huaL 

A  Melum  sextande  hlutur  j  huaL 

Mille  Skards  og  Hnararnes  allan  vidreka. 

Enn  mille  Skards  og  Aross  halfan  hualreka  og  ad  auk 
þridiung  ur  helminge.  er  Þordur  Narfason  gaf. 

Attung  hualreka  og  vidreka  ollum  og  med  dgoda  o- 
skerdan  fra  Rauf  til  Hnararness  er  Jon  huammur  gdf.  skil- 
ur  rekamark  sd  ijnste  forvade  er  geingur  j  sio  ut. 

A  Reikianesi  fiordungur  j  vidreka  og  hualreka  oskerd- 
aii  og  ad  auk  attungur  ur  þeim  attunge  er  Gudmundur  hef- 
ur  att. 

J  Akurvijk  millum  Spors  og  Varmalæk(i)ar  helming  j 
hualreka  og  vidreka  halfaii. 

J  Rifskerium  fiordung  i  ollum  reka. 

Ad  Giogre  attung  j  hualreka. 

A  Kiosvogi  fiordung  i  oUum  reka. 

Ad  Kambi  hin  xvi  hlutur  ur  huaL 

J  Veideleisu  og  Rekavik  allaii  reka  oskerdaii  med  agöda. 

Tolftungur  i  hualreka  j  Birgisvijk  og  siottung  j  vidreka. 

Attungur  j  Kallbak  og  Saurareka.  allt  mille  Kolbeinsaros. 

Ad  Kleifum  fiordung  j  oHum  huah^eka  agodalausaíi  er 
Hromundur  Jngemundarson  gaf. 

J  Kleifarvjkum  allafi  huaheka  og  allaíi  vidreka. 

J  Eýne  ytra  hulfur  huah-eke  og  suo  j  Kasarholm  med 
Arfaskier. 

Attungur  j  hualreka  a  Asparvijk. 

Attungur  j  hualreka  a  Biarnanesi. 


26  GEITASKARÐSBRÉF.  1405. 

J  Bæ  j  Steingrimsfijrdi  halfur  hualreke  og  Jnidiungur  j 
vidreka. 

A  Drangsnesi  fiordungur  j  oUum  reka. 

J  Akranesi  aliur  vidreke  og  hualreke. 

Laxveidur  j  ailre  Straumfiardard. 

Klaustrid  d  allaii  reka  miUum  Hraunshellers  og  þar  til 
ad  saman  kiemur  Diupskier  og  Landskier  vida  og  huala  og 
alls  þess  er  d  land  kiemur. 

Are  Magnusson  meh.') 

Ad  þessar  framan    skrifadar    Copiur    sieu    riett    coperadar    Epter 
þeim  eg  hefi  hier.  vottar  mitt  nafn  og  Eigin  hond. 

Halldor  Magnusson. 


16.  12.  Marts   1405.         á  Holtastððam. 

Jarbakaupabrép  þeirra  Jóns  Ofeigssonar  og  Bjarnar  Einars- 
sonar  (Jórsalafara)  um  hálft  Skarð  (Geitaskarð)  og  fleiri 
jarðir  í  Langadal,  en  Björn  leggr  á  móti  eitt  hundrað  hundr- 
aða  og  þrjátigi  hundraða  betrá  þá  leið,  er  bréfið  hermir. 

Eptir  afskript  ísleifs  sýslumanns  Einarssonar  1793  meðal  Geita- 
skarðsbréfa,  sem  komu  til  Landsskjalasafnsins  9.  Febr.  1906  frá  Árna 
óðalsbónda  Þorkelssyni  á  Geitaskarði.  Er  afskriptin  gerð  eptir  frum- 
riti  „á  kálfskinne.  2  Jnnsiglen  ósköddud". 

In  nomine  Domini.  amen.  war  þetta  kaup  þeirra  Biarn- 
ar  Æinarssonar  af  æinni  halfuu  og  Jons  Vfæigssonar  af 
annari.  at  Jon  sælde  sðgdum  Birni^)  Æinarssyni  þessar 
jarder.  er  so  heita:  hálft  Skard  i  Lángadal.  Bolungarness. 
Synzta  Gil.  EingiHd.  Midgil.  Yztagil.  Biornolfsstade.  Kniuka. 
Illugastade.  Vuagil.  med  ollum  þeim  gðgnum  og  giædum  og 
itokum  sem  hann  vard  fremst  eigande  ath.  Her  i  mót  gaf 
Biðrn  Æinarsson  fyr  sogdum  Joni  niutigi  hundrada  i  þess- 
um  peningum:  þriatigi  hundrada  jðrd  og  xxx  kugilda.  xx 
hundrat  i    gripum    og   x  hundrat  i  skreid    og   vadmálum.  i 

1)  Hér  á  eptir  kerar  „Copia  Þingeira  klausturs  Maldaga**  frá 
því  um  1500,  DI,  VII,  Nr.  478.     2)  Biarna  (!),handr. 


1405.  GfElTASKARÖSBRÉF.  27 

hveriu  meira  sem  Biðrn  wilde.  og  þá  Ix.  hundrada.  sem 
þad  bref  vaattade.  er  Jnga  Þordar(dotter)  var  skyldugh  sira 
Ænari  Þoruarzsyni.  Voru  þau  oU  i  einu  handabande  Jon 
Ofæigsson  og  Gudrun  kona  hans  Sœmundardotter,  sem  jard- 
ernar  erft  hafde  og  þá  samþjkte  þessa  hans  giðrd  og  kaup 
og  Biðrn  Æinarsson.  sœm  sagdar  jarder  keyfte.  Jtem  sam- 
þykte  tittnefndur  Jon  og  Gudrun  kona  hans  þá  fiordungs- 
giðf.  sæm  Inga  Þordardotter  gefit  hafde  bðrnum  sinum.  halft 
Geitaskard.  og  þar  ofan  á  xx  kugildi  og  alla  þá  peninga 
kuitta  vera  og  Iðgliga  afhenda.  sem  þráttnefndur  Biorn 
hafde  afhænt  og  lukt  Sæmunde  Jonsýni.  syni  Gudrunar 
fyrnefndrar.  i  vmbodi  Jarngerdar  Þoruarzdottur.  sæm  var 
arfrinn  epter  Solveighu  Magnusdottur.  suo  mýkiU  sem  þat 
Bref  vottar.  sæm  þar  er  vm  giortt.  Gærdu  og  titt  nefnd 
hion  Jon  og  Gudrun  Járngerde  Þoruarzdóttur  og  Biorn  Æinars- 
son  hennar  vmbodsmann  allungiss  kuitt  og  lidugh  af  allri 
medferd  allra  þeirra  pæninga.  sem  þau  hofdu  i  sætid.  og 
ad  sier  tekit  efter  Ingu  Þordardóttur  og  Solueighu  Magnus- 
dottr. 

Woru  þesser  kaupvottar:  Ærikr  Þorlæifsson.  Eyiulfr 
Þoruarszon.  luar  Haflidason.  Hialmr  Martæinsson.  Jon  Jons- 
son.  Arni  Helgason.  sæm  sin  incigli  sættu  fyrer  þetta  bref. 
giortt  á  Holltastðdum  i  Langadal.  Gregoriusmessu  dagh. 
anno  domini  [M  cd  quinto^). 


17.  23.  Júní  1405.  á  Holtastððnm. 

JóN  Ófeigsson  og  Guðrún  Sæmundardóttir  kona  hans  kvitta 
Björn  Einarsson  um  andvirði  Skarðs  í  Langadal  og  fleiri 
jarða,  sem  greindar  eru  í  fyrra  bréfi  (Nr.  16). 

Eptir  afskript  ísleifs  sýslum.  Einarssonar  1793  meðal  Geitaskarðs- 
bréfa,  sem  komu  til  Landsskjalasafnsins  9.  Febr.  1906  frá  Árna  Þor- 
kelssyni  á  Geitaskarði.       Er  afskriptin  gerð    eptir  frumriti,  sem  hinu 

1)  Ártalið  er  í  handritinu  ritað  svo:  „M  xl  quinto",  en  vit  und- 
an  því  skrifar  ísleifr;  ^NB  mun  eiga  ad  vera  1405",  sem  er  án  alls 
efa  rétt. 


28  GEITASKARÐSBRÉF.  1405. 

bréfinu  var  „áf'ast,   og    so  á  kálfskinn.    Eitt    Tnnsigled    heilt.    Caudæ 
allar". 

Þad  giorum  vær  Bavdvar  Arason.  Biartr  Jonsson  og 
Hvnliotr  Ketelsson  godum  monnum  kunnegt  med  þessu  vorv 
opnv  Brefe.  ad  þá  er  lidet  var  fra  hingadburd  vors  herra 
Jesu  Christi  þvshundravd  fiaugur  hundravd  og  fimm  ár. 
næsta  dag  fyrer  Jons  Messu  Baptista.  á  Holltastðdum  í  Lánga- 
dal.  vorum  vær  i  hiá.  sávm  og  hejrdum  á  ord  og  handa- 
band  Biarnar  Einarssonar.  Jons  Ofeigssonar  og  Gudrunar 
Sæmundardottur  konu  hans.  ad  so  fyrer  skildu.  ad  þau  Jon 
og  Gudrun  medkenduzt.  ad  þav  hefde  fuila  peninga  og  alla 
uppboret  svo  þeim  vel  ánægde  af  adur  nefndum  Birne  efter 
þvi  sem  hann  vard  fremst  skyldugur  fyrer  halfa  jðrdena  ad 
Skarde  i  Langadal.  Bvlvngarnes^).  Synzta  gil.  Eingehhd.  Mid- 
gil.  Yztagil.  Biarnolfsstade^).  knivka*).  Illu(g)astade.  Vfagil. 
og  þvi  handlægdu  þav  hann  þar  vm  þesse  jarda  verd  auld- 
unges  kvittan  og  akiœrulavsan.  fyrer  sier  og  avllum  sinum 
^rfingium  og  ^fterkomendum.  Svo  og  ecki  sidr  handlavgdu 
þav  fyr  nefnder  menn  Jon  og  Gudrun  þann  helming  jardar- 
ennar  á  Skarde.  er  Jarngerdr  hafde  þa  feinget  opt  nefndum 
Birne.  kvittan  fyrer  sier  og  sinum  ^rfingivm.  ad  jafnfvllv 
sem  hinn  er  þav  seldu.  Og  til  sannenda  her  um  settum 
vær  fyrnefnder  menn  vor  inscigli  fyrer  þetta  bref.  giavrt  i 
sama  stad  og  áre. 


18.  29.  Júní  1411.  í  Hrauni  í  Keldudal. 

VxTNisBRUÐR  um  kudamerki  Svalvoga  og  Hafnar  við  Dýra- 
fjörð,  borinn  að  tilkvaðning  Odds  lögmanns  (lepps)  Þórðar- 
sonar  (Varhttgayert  bréf). 

Eptir  afskript  frá  hér  um  bil  1860  á  að  gizka,  sem  komin  er  til 
Landsskjalasafnsins  að  gjöf  frá  Finni  prófessor  Jónssyni  í  Kaiip- 
mannahöfn  "/g  1908.  Efst  á  blaðinu  eru  rituð  svo  látandi  landa- 
merki  Hrafnabjarga  í  Arnarfirði  frá  1668: 

1)  Svo.    2)  leiðr.;  Anivka,  afskr.  ísleifs. 


l4lf.  SVALVOGABRÉF.  ^ 

„Þessi  eru  landemerki  aa  H(r)afnabiorgum  i  arnarfirdi 
ad  hid  ytra  rgdr  aiin  epter  dalnvm  og  svo  sem  bruner  raada. 
en  mille  St(a)padalls  er  land(a)merke  at  biargíxi  hihji  ydre. 
Her  under  settum  ver  noí'n  okkar  aa  ailftamire  Drottin(s)dag- 
inn  n^sta  epter  k(a)lixtomessu  postula  anno  Ghristi  M  DG 
Ix  vjii  aar. 

Þetta  er  skrifad  eftir  book   fraa  Sgr.  (!)  Paali  biörnssyne'"). 

Því  næst  kemr  bréfið  frá  1411.  Orðfæri  bréfs  þessa  er  undarlegt,  sto 
sem  það  væri  stýlsett  laungu  seinna  en  1411.  Dagsetning  bréfsins 
er  og  kynleg  á  Pétrsmessu  og  Páls,  29.  Júní,  því  að  þann  dag  átti 
Oddr  lögmaðr  sumkvæmt  Jónsbók  að  koma  á  Þingvöll  til  þinghalds: 
En  af  bréfinu  er  helzt  að  sjá,  að  hann  hafi  þann  dag  14 11  verið 
staddr  í  Hrauni  í  Keldndal.  Verið  gæti  þó,  að  í  afskriptiinum  af 
bréfinu  hefði  fallið  úr  eitthvað  fyrir  framan  orðin  „Pétrs  messu  og 
Páls",  svo  sem  ^fimtudaginn  næstan  fyrir",  sem  væri  25.  Júní,  og 
kynni  það  að  geta  staðizt. 

Svo  felldan  vitnisburd  bervm  [vid')  ioon  Gamlason.  rafn 
þorbiornson  og  magnuus  þorlaaksson  ad  [med^)  því  H(erra) 
Oddur  Þoordarson  logmadurinn^)  hefer  [tilkuatt  ockur^)  ad 
bera  vm  þau  landamerki  [sem  vid  vituftn^)  ad  til  hafi  verid 
i  fraa  oomuna  tid  i  Sualvogum.  og  sem  þar  hafa  verid  aa- 
tolula^s  [sem  vid  til  vitum^).  þar  til  hvahn  rak  nuu  fyrir  ij 
vetrum.'')  ad  vestan*)  verdu  eru  merkin  i  bardid  litla  miUi 
geitatótta  og  toargils  en  mille  Svalvoga  og  Hafnar  skiptest 
land  vid  kðgrinn  epter  gomlum  garde  er  þar  liggur  og  sioon- 
hending  i  Hafnarskard.  [Þessu')  til  meiri  stadfestu  settum 
[ver  noín  ockar  og*^)  insigle  under  þetta  bref.  sem  skrifad 
var  i  ra^ni  i  keldudal  aa  [peturs  messu  og  -pæAs^)  aarum  ept- 
er  Guds  burd  mcdxj.®) 

Hiallkaarseire  aa  land  ad  utanverdu  fraa  ista  h§dargile 
og  þ(a)d(an)  fraa  fioru  til  fialls  allt  til  Sniaadalsgliuufra.  þar 
epter  r§dr  bruun  til  Griootaar  og  hun  nidr  til  siafar.  Hiall- 
kaarseiri  aa  skogarhogg  ad  nitium  i  aalftamirartungur  og  skal 
þadan')  jafnan  laata  menn  roa  á  aalftamyri. 

1)  [Svo.  2)  ni,  afskr.  3)  Hér  vantar  eptri  setninguna,  svo  að 
botnhíus  verðr  málsgreinin.  4)  vestr,  afskr.  5)  [Svo  —  Á  Pélrs 
niessu  og  Páls  (29.  Júní)  átti  Oddr  lögmaðr  að  vera  kominn  á  Þing- 
vöU  til  þess  að  halda  Alþingi.  6)  Landamerki  Hjallkárseyrar  þau, 
sem  eptir  fara,  eru  á  sama  blaðinu  neðan  við  með  svo  sem  tveggja 
lína  milUbiU.     7)  þn,  hdr. 


30  HOLAR  OG  SKALHOLt.  IMl. 

epter    blðdum  aa   Alptamire    fraa    sira    Gissri    Sveinsine 
7  aprilis  1634. 


19.  33.  December  1411.        (í  Rómaborg). 

JóHANNEs  páíi  XXIII.  skipar  Jón  bróður  Tribuonis  („Tófa- 
son")  biskup  á  Hólum  eptir  Pétr  biskup  andaðan. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.    969    (eptir  yngii  afsknptum  á  páfagarði 
í  Róm). 

D.  Johannis  Papæ  xxiu.  Anno  secundo. 
a)  Die  Mercurij  decimo  Kalend.  Januarij  prouisum  est  Ecc- 
iesiæ  Hallensi')  vacanti  per  mortem  Petri  de  persona  fratris 
Johannis  Tribuonis  Xepeluolgh'). 

h)  Hellensins*).  Die  Mercurij  x.  kal.  Jan.  prouisum  est  Ec- 
clesie  Hellensi')  vacanti  per  mortem  Petri  de  persona  fratris 
Johannis  Tribuonis  repeluolgh.*) 


30.  [6.  Marts  1436.  í  Rómaborg]. 

Ágrip  af  bréfi  Martinus  páfa  hins  fimta  um  það,  að  Jón 
Gerreksson  sé  skipaðr  biskup  í  Skálholti  (Sbr.  DI,  VIII, 
Nr.  19). 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  993    feptir    minnisgrein  úr    glðtuðu  hréfi  á 
páfagarði). 

Johannes  fit  episcopus  Scalotensis  per  obitum. 
AB.  Mart.  5.  ix.  12.  p.  272. 


1)  Svo. 


1426.  HOLABISKUP.  Sl 

*21.  19.  Apríl  1426.  í  Rómaborg. 

Bkóbir  Jón,  sem  kosinn  er  biskup  á  Hólum,  lofar  að  lúka 
embættisgjald  sitt,  250  flórínur,  til  fjárhirðslu  pafa  og  kardi- 
nala  samkundunnar  og  fimm  greiðslur  aðrar  minni. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  995  (eptir  skjalabókum  páfa).  Bréf  þetta 
hafði  misprentazt  i  Fornbréfasafni  Norðmanna  XVII,  Nr.  446,  og 
eptir  því  var  bréfið  prentað  orði  til  orðs  í  DI,  VIII,  Nr.  20.  En  síð- 
ar  prentuðu  Norðmenn  það  upp  leiðvétt,  og  kemr  það  hér  því  aptr. 

Eadem  die  [Veneris  decima  nona  Aprilis  anno  mccccxxvj^] 
dominus  frater  Johannes  electus  Olensis  principaUs  obtulit 
camere  apostolice  et  collegio  reuerendissimorum  dominorum 
cardinalium  pro  suo  communi  seruicio  debito  racione  pro- 
uisionis  de  dicta  ecclesia  sibi  facte  ducentos  quinquaginta 
florenos  auri  de  camera  et  quinque  minuta  seruicia  consueta 
pro  familiaribus  et  officialibus  d.  n.  pape  et  dicti  collegii. 
Eorumdem  autem  communis  et  minutorum  seruiciorum  medie- 
tatem  infra  octo  menses  proxime  venturos  et  aliam  medie- 
tatem  infra  aUos  octo  menses  extunc  immediate  se- 
quentes  soluere  promisit  submisit  renunciauit  jurauit  et  se 
obligauit  in  forma.  Et  dominus  B[enedictus]  locumtenens 
tuHt  sentencias  excommunicacionis  in  scriptis.  Actum  Rome 
apud  sanctum  Petrum  in  thesauraria  presentibus  domino  B. 
Dellante  apostolice  camere  clerico  et  Johanne  de  Galieeio 
notario  testibus  et  me  A.  de  Pisis. 
Á  spássíu:     Gard.  xij. 


23.  23.  Ápríl  1426.  í  Rómaborg. 

í^'kýrsla  um  það  að  Jón,  er  skipaðr  hafði  verið  biskup  að 
Hólum,  hefði  verið  vígðr  biskupsvígslu  í  Maríukirkjunni  í 
Rómaborg  de  (sopra)  Minerva. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  996  (eptir  skjalasafni  á  páfagarði). 

Die  festi  sancti  Georgij  martiris    xxiij    dicti    mensis    (o: 
Aprilis  anni  domini  Mccccxxvj)  Jle^^^  pater    dominus    Ange- 


32  HOLA  OG  SKALHOLTS  BISKUPAR.  1450. 

lus  Episcopus  Auriensis  infra  missarum  solemnia  in  ecclesia 
sancte  Marie  de  Minerua  ex  speciali  commissione  et  man- 
dato  domini  B.  de  Guidaiottis  etc.  astantibus  sibi  Reueren- 
dis  patribus  Andrea  Ayacensi  et  Marco  Sarnensi  eadem 
gratia  Episcopis  Reuerendo  patri  domino  Johannj  Electo 
Olensi  munus  consecracionis  impendit  ipsumque  in  Episco- 
pum  consecrauit  etc. 


33.  [Apríl  1426.  í  Rómaborg]. 

Ágrip  af  bréfi,  að  Martinus  páfi  hinn  fimti  hafi  skipað   Jón 
Graxton  biskup  á  Hólum. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.   994  (eptir  minnisgrein    úr    glötuðu    bréfi  á 
páfagarði).     Sbr.  Dl,  VIII,  Nr.  18. 

Johannes  Graxton  fit  episcopus  Olensis  per  obitum. 
AB.  Mart.  5.  ix.  2.  p.  277. 


34.  [1448]. 

Agbip  af  glötuðu  páfabréfi,  að  Marcellusi  biskupsefni  í  Skál- 

holti  sé  veitt  kaup  frá  Miinster. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  1029  (eptir  glötuðu  bréfi  á  páfagarði). 

Pro  Marcello  Scalotiensis  Electo  pensio  Monasteriensis. 
AB.  JNic.  V.  III.  4.  p.  153. 


35.  19.  Xovember  1450.    í  Kaupmannahöfn. 

„Maecellus  dei  gracia  Episcopus  Scalotensis,  Sancte  Nyd- 
rosiensis  ecclesie  postulatus  per  Dacie,  Norvegie  et  Svecie 
Regna  ipsorumque  Metropolles  (!)  et  Dioceses  apostolice 
sedis  legatus"  veitir  aflát  þeim,  sem  heimsœki  Michaelsaltar- 
ið  i  dómkirkjunni  í  Skörum. 


i450.         KOLLSTAÐIR.  —  HELGAFELLSKLAUSTR  33 

(Dipl.  Norv.  XVII,    Nr.    1032,    eptir    frumritinu  í  Ríkissbjalasafni 
Svía,  með  hendi  Daníels  Kepkens  sekretera  Marcellusar). 


26.  1450.  í  EyTÍndarstaðaliTÖmmuiii. 

Ágrip  af  vitnisburðum  um  pað,  að  Gunnlaugr  Guðmundsson 
hefði  út  nefnt  dóm  um  geidneyta  afrétt  og  afréttargeymslu 
frá  Kollstöðum  á  Völlum. 

Bréf  þessi  fínnast  nú  ekki  að  svo  komnu  öðruvísi  en  eins  og  þau 
koma  fram  í  ágripi  í  Sýslumannasögum  Boga  Benediktssonar  um  Aust- 
firði  (Tímarit  Jóns  Pétrssonar  I,  47),  en  svo  er  næstum  að  sjá  sera 
Bogi  hafi  haft  í  höndum  frumritin. 

„Gunnlaugur  Guðmundsson. 
Til  eru  vitnisburðir  nokkurra  manna  á  skinni,  dagsett- 
ir  1450,  er  segjast  hafa  verið  áheyrandi  og  viðstaddir  á 
þingstað  réttum,  Eyvindarstaða  hvömmum  —  þeir  eru  skamt 
frá  Egilsstaða  þíngstað  —  á  Vöilum,  er  hann  haíi  dóm  út 
nefnt,  og  síðan  dæmt  og  ákveðið,  að  sá,  er  á  Kollstöðum  á 
VöUum  byggi,  væri  skyldur  að  geyma  geldneyti  í  afrétt  á 
Völlum  fyrir  austan  Grímsá,  En  afréttur  var  talin  ofan  frá 
Kaldakvísl  að  Mjöikrám  gegnt  TúnguseH.  Hér  á  móti  skyldi 
sá  er  byggi  á  KoIIsstöðum    hafa  6  vikna   beit  á  Knútsseh". 


27.  [1451]. 

MiNNisGREiN  Henriks  erkibiskups  Kalteissonar  um  Jón  kanoka 

Þorkelsson  (ábóta  að  Helgafelli). 

Erkebiskop  Henrik  Kalteisens  Kopibog  udg,  ved  Alexander  Bugge, 
Christiania  1899;  bls.  214. 

Dominus  iohannes  torkilli.  canonicus  regularis  scallhol- 
tensis  dyocesis.  in  yszlandia.  monasterium  vocatur  mons 
sanctus.  erit  ut  spero  scallholltis. 


Dipl.  Isl.  IX.  B, 


34  VALÞJÓFSStAÐm.  Í454. 

28.  29.   November  1454.  í  R<5maborg. 

NiKULÁs  páíi  hinn  v.  skipar  biskupinum  í  Orvieto,  ábótan- 
um  á  Helgafelli  (Jón  Þorkelssyni)  og  officialis  í  Skálholts- 
biskupsdæmi  (Steinmóði  ábóta  í  Viðey),  að  setja  Jón  Páls- 
son,  klerk  Skálholtsbiskupsdæmis,  prest  að  kirkju  sællar 
Mariæ  og  heilags  Páls  að  Valþjófsstöðum,  er  nú  sé  prests- 
laus  eptir  síra  Jón  Guðmundsson  andaðan. 

Dipl.    Norv.    XVII,    Nr.    612    (eptir    afskript    Gustavs    Storms    úr 
bréfabókam  páfastólsins  í  Róm). 

Nicolaus  etc*  Venerabili  fratri  episcopo  Vrbeuetano  et 
diiectis  íilijs  abbati  monasterij  in  Helgafiel  Scalholtensis  dio- 
cesis  ac  OíficiaH  Scalholtensi  salutem  etc.  Vite  ac  morum 
honestas  ahaque  laudabilia  probitatis  et  virtutum  merita  su- 
per  quibus  apud  nos  diiectus  fiHus  Johannes  Pauli  presbyter 
Scalhoitensis  diocesis  fidedigno  commendatur  testimonio  nos 
inducunt  ut  tibi  reddamur  ad  graciam  liberales.  Cum  itaque 
sicut  accepimus  parrochiahs  ecclecia  beate  Marie  et  sancti 
Pauh  de  Valdosvsstadijr  dicte  diocesis  quam  quondam  Jo- 
hannes  Gudmundj  ipsius  ecclesie  rector  dum  viveret  obtine- 
bat  per  obitum  eiusdem  Johannis  Gudmundi  qui  extra  Ro- 
manam  Guriam  diem  clausit  extremum  vacaret  et  vacet  ad 
presens  Nos  volentes  dicto  Johanni  Pauli  premissorum  meri- 
torum  suorum  intentu  graciam  facere  specialem  discretioni 
vestre  per  apostolica  scripta  mandamus  quatenus  vos  uel 
duo  aut  vnus  vestrum  per  vos  uel  alium  siue  alios  ecclesiam 
predictam  cuius  fructus  redditus  et  prouentus  duarum  marc- 
harum  argenti  secundum  communem  extimacionem  valorem 
annuum  ut  idem  Johannes  Pauli  asserit  non  excedunt  siue 
ut  premittitur  siue  ahas  quouis  modo  aut  ex  alterius  cuius- 
cumque  persona  seu  per  Hberam  resignacionem  dicti  Jo- 
hannis  Gudmundi  uel  cuiuscumque  alterius  de  iUa  extra  pre- 
fatam  Guriam  etc*  coram  Notario  publico  et  testibus  sponte 
factam  aut  Gonstitucionem  felicis  recordacionis  Johannis  pape 
xxij  predecessoris  nostri  que  incipit  ExecrabiHs  uacet  etc*  si 
tanto  tempore  vacauerit  quod  eius  collacio  iuxta  Latera- 
uensis    statuta  GonciHj  ad    sedem    apostoHcam   legitime    de- 


1458.  HELGAFELLSKLAUSTR.  ^5 

uoluta  ipsaque  ecclesia  disposicioni  apostolice  specialiter 
reseruata  existat  et  super  ea  inter  aliquos  iis  cuius  statum 
presentibus  haberi  uolumus  pro  expresso  pendeat  indecisa 
dummodo  tempore  date  presencium  non  sit  in  ea  alicui 
specialiter  ius  quesitum  cum  omnibus  juribus  et  pertinencijs 
suis  eidem  Johanni  Pauli  auctoritate  nostra  conferre  et  as- 
signare  curetis  jnducentes  eum  uel  procuratorem  suum  eius 
nomine  in  corporalem  possessionem  ecclesie  juriumque  et 
pertinenciarum  predictorum  et  defendentes  inductum  amoto 
exinde  quolibet  illicito  detentore  ac  facientes  sibi  de  ipsius 
ecclesie  fructibus  redditibus  prouentibus  juribus  et  obuencio- 
nibus  vniuersis  integre  responderi  Gontradictores  auctoritate 
nostra  etc*  non  obstantibus  pie  memorie  Bonifacij  viij  etc* 
predecessoris  nostri  et  alijs  apostolicis  Constitucionibus  contra- 
rijs  quibuscumque  Aut  si  aliqui  generari  seu  si  attemptari. 
Datum  Rome  apud  sanctum  Petrum  anno  jncarnationis  do- 
minice  millesimo  quadringentesimo  quinquagesimo  quarto 
tercio  kal.  Decembris  anno  octauo. 
XX.  decimo  nono  kal.  Januarij  anno  octauo.      0.    Pontanus. 


29.  38.  Febrúar  1458.  í  Róniaborg. 

Kalixtus  páíi  hinn  III.  veitir  Jóni  Pálssyni  presti  (á  Val- 
J)jófsstað)  í  Skálholtsbiskupsdæmi,  er  í  hyggju  hefir  að 
ganga  inn  í  reglu  hins  heilaga  Victors,  ábótadæmið  á  Helga- 
feUi  eptir  dauða  Jóns  ábóta  Þorkelssonar,  er  nýlega  hafði 
látizt  suðr  á  páfagarði. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  626  (eptir    afskript    Al.  Bugge's    úr  skjala- 
safni  páfa). 

Supplicat  s.  V.  deuotus  orator  vester  Johannes  Pauli 
presbyter  Scalholtensis  diocesis  qui  ordinem  sancti  Victoris 
Jn  expresso  profiteri  vult  et  intendit  quatenus  de  persona 
sua  monasterio  Mo(n)tis  sancti  dicti  Ordinis  sub  regula  sancti 
Augustini  Ganonicorum  inibi  degentium  cuius  fructus  etc. 
duarum  marcharum  argenti    secundum    communem    extima- 

3* 


36  STARMYRI.  1467. 

cionem  valorem  annuum  non  excedunt  per  obitum  quondam 
Johannis  ThorkiUi  nuper  ipsius  monasterij  Abbatis  Apud 
sedem  apostoHcam  defuncti  vacanti  siue  premisso  siue  ahas 
quouismodo  vacet  eiusque  disposilio  ad  sedem  apostoHcam 
ex  quauis  causa  specialiter  uel  generaliter  pertineat  proui- 
dere  ipsumque  Jlli  in  Abbatem  preficere  curamque  et  admi- 
nistracionem  ipsius  monasterij  sibi  in  temporahbus  et  spiri- 
tualibus  plenarie  committere  dignemini  de  gratia  speciali  cum 
forma  Juramenti  et  munere  benedictionis  ac  non  obstancijs 
et  clausuHs  oportunis  fiat  vt  petitur  in  titulum  A.  Datum 
apud  Sanctum  Petrum  pridie  kalendas  martij  Anno    Tertio. 


30.  14.  Oktober  1467.  í  Múla. 

ViTNSBURÐR  um  rcka   og    fjörumörk   Starmýrar  í  Suðrmúla- 
þingi. 

AM.  279.  Fol ,  bréfabók  Brynjólfs  biskups    XVIII,   627,  skr.  1671, 
með  hendi  Gizurar  Bjarnasonar. 

Vm  Starmyrar  fiorugogn  medkenning  Sigurdar 

Vagnssonar  vtgefin  Mula  j  Alfftafirde  1467  dr 

med  hans  JnsigH. 

Þad  giori  eg  Sigurdur  Vagnson  godum  mðnnum  vitan- 
ligt  med  þessu  minu  brefi  ad  eg  seige  uppa  min  sannendi 
og  vitnisburd  ad  þd  xx  vetur  og  leingur  sem  eg  biö  a  jord- 
unne  Starmyri  ]  Alfftafirdi  hafdi  (eg)  fyrrnefndur  Sigurdur 
matreka  aUafi  nordaii  fra  Melrackanesöse  og  sudur  ad  Sel- 
drose.  þann  d  bar  Starmyrarsand  ]  þessu  adurgreindu  tak- 
marki.  heyrda  eg  þd  ongvafi  ad  finna.  Og  til  sannenda 
her  um  setta  eg  mitt  jnsigle  fyrer  þetta  vitnisburdarbref  er 
giordt  var  a  Mula  j  Alfftafirdi  festum  CaHxti.  þd  Hdid  var 
frd  hingadburd  vors  Herra  Jesu  Christi    CTOccccIx.  og  vij  dr. 

Her  under  hans  Jnnsigle  heiHt  og  oskaddad  (L.  S.). 

Þetta  medkenningarbref  Sigurdar  Vagnssonar  uppa  fioru- 
gogn  Starmyrar  jardar  j  Alfftafirdi  hofum  ver  Sir(a)  Teitur 
Petursson  kyrkiuprestur  j  SkdlhoHte.  Olafur  Gislason.  Giss- 
yr  Biarnason    og  Olafur    Asmundsson   jnsiglad   in    originaH 


U70.  LEYFISBREF.  87 

sed  og  her  vid  sanianlesed  og  finst  þesse  vtskrifft  þessu 
sinu  Hofudbrefe  rett  samhliodandi  huoriu  til  sannenda  vitn- 
isburdar  ver  settum  vorar  eigen  handskriffter  her  under  ad 
Skalhollti  24  Junij  1671. 

Teitur  Petursson  p.  eh.  Olafur  Gislason  (^gh. 

Gissur  Biarnason  eh.  Olaffur  Asmundsson  eh. 


*31.  6.  Febrúar  1470.  í  Rómaborg. 

Páll  páfi  hinn  11.  veitir  Þorvaldi  subdjákna  Snorrasyni  úr 
Skálholtsbiskupsdæmi,  sem  farið  hefir  pílagrímsferð  (til  Róma- 
borgar),  leyfi  til  að  taka  djáknavígslu  og  prestsvígslu  af 
hverjum  kathólskum  biskupi,  sem  hann  vill. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  675  (eptir  afskript  Dr.  Karlssons  úr  skjala- 
safni  páfastólsins). 

Beatissime  pater.  Cum  deuotus  orator  vester  Thorual- 
dus  Snorronis  subdiaconus  Scalatensis  diocesis  magno  deuo- 
tionis  feruore  accensus  ad  beatorum  Petri  et  PauH  limina 
visitanda  peregre  venerit  cupiatque  inibi  ad  diaconatus  et 
presbiteratus  ordines  sacros  promouerj  et  in  illis  promotus 
altissimo  perpetuo  famularj  Supplicat  s.  v.  quatenus  secum 
ne  ipse  qui  dimissoriam  a  suo  superiore  et  bonorum  patri- 
moniahum  suííicienciam  pro  victu  et  vestitu  suis  habet  fru- 
stretur  eius  bona  et  deuota  spe,  vt  a  quo  maluerit  Catho- 
lico  antistite  graciam  et  comunionem  sedis  apostoHce  habente 
in  curia  residente  possit  aliquibus  dominicis  et  festiuis  die- 
bus  successiue  extra  tempora  ad  huiusmodi  ordines  Hbere 
et  Hcite  promouerj  et  promotus  ministrare  dispensare  eidem- 
que  antistitj  vt  sibi  dictos  hoc  modo  conferre  valeat  ordines 
Hcenciam  et  facultatem  impartiri  dignemini  de  gracia  speci- 
aH  in  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscunque 
clausuHs  oportunis  Concessum  ut  petitur  in  presentia  do- 
mini  nostri  pape  Pe.  Tirasonensis. 

Et  aHquibus  dominicis  aut  festiuis  Concessum 

diebus  successiue  extra  tempora  vt  prefertur(    p^    Tira- 
Et  quod  presentes  SuppHcationis  sola  signatura     gonensis 
sufficiat  Et  examinetur  in  Camera 


38  SANDBREKKA.  -  SELÁRDALR.  I474. 

Datum  Roma  apud  Sanctum  Petrum  Octauo  jdus   feb- 
ruarij  Anno  sexto. 


83.  1470.  á  Sandbrekku. 

Bréfságrip  um  Anastaði  og  Sandbrekku  í  Austfjörðum. 

Visitazíubók  Brynjólfs  biskups,  Skriðuklaustr  1641.         (Skrá  um 
bréf  klaustrsins). 

„Kaupínala    Breff   ahrærande  Anastade  og    5c   i  Sand- 
brecku.  Datum  Sandbrecku  1470". 


33.  18.  Júní  1474.  í  Selárdal. 

loRip  af  kaupbréfi  Þorsteins  prests  Þórarinssonar  á  fimm 
hundruðum  í  Skógi  í  Trostansfirði  undir  kirkjunaí  Selárdal 
í  Arnarfirði  af  Koðrani  presti  Jónssyni. 

Visitazíubók  Brynjólfs  biskups  um  Vestfirði.      Selárdalr,  29.  Aug. 
1647,  bls.  126-127. 

Mariæ  et  Petri  kirkia  j  Selaardal  a 

fim  hundrud  i  skögi  i  trostandsfijrde  er  S(ira)  Þorstejrn 
Þorarinsson  keipte  aff  S(ira)  Kodran  Jonssyne  og  halldist 
heffur  sijdaii  wnder  Seldrdals  kirkiu.  dtte  þa  S(ira)  Kod- 
ran  allaii  trostandsfiord  efftir  wittnisburde  Jons  prests  Mar- 
tejnssonar.  Eyndrida  Jonssonar.  Sturla  Jonssonar  utgiefnum 
j  Selaardal  laugardæginn  næstan  fyrir  Jons  messu  Baptistæ 
Anno  1474.  huor  wittnisburdLir  nu  fram  koni.  i  sama  breffe 
seiger  ad  S(ira)  Þorstejrn  skilldi  i  frialsu  haffa  hagbejt 
fyrir  kapla  medan  hann  þyrffti  ad  laata  winna  i  grejnduni 
skoge  og  stinga  jord  til  kolagraffa  i  greindri  jordu  þar 
er  honum  best  hendtade. 


1481.  SKÁLHOLTSBISKUP.  89 

34.  35.  Sept.  1478-35.  Sept.  1479. 

Bréfságrip,  aðSixtuspáfi  hinn  fjórði  fœr  „Bertrand"  biskupi 
í  Skálholti  umboð  uokkurt. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  1116  (eptir  uppteiknan  úr  bréfi  úr  Reg. 
Later.  anno  VIII.  Sixti  IV  lib.  9.  p.  225).  Þess  skal  hér  getið  til 
leiðréttingar  því,  sem  stendr  í  DI,  VI,  hh.  419  um  vígsludag  Sixtus 
páfa,  að  þar  er  prentvilla  25.  Aujo:.  fyrir  25,  Sept.  Það  er  hér  at- 
hugandi  að  nafn  biskupsins  í  Skálholli  hlýtr  hér  að  vera  misskrifað 
„Bertrand"  fyrir  Magnús,  því  að  þá  var  Magnús  Eyjólfsson  þar  biskup. 

Pro  Bertrando  Scalotensi   Episcopo  commissio. 
AB.  Sixti.  VI.  8.  T.  9.  p.  225. 


I 


*35.  6.  Febrúar  1481.  í  Römaborg. 

SixTus  páfi  hinn  IV.  veitir  Magnúsi  bisku^)i  (Eyjólfssyni)  í 
Skálholti  eptir  beiðni  hans  heimild  til  þess  að  leyfa  Íslend- 
ingum  hæði  í  Skálholts  og  Hólabiskupsdæmi  að  eta  á  föst- 
unni  „sævarfisk  einn,  er  alment  nefnist  selr"  (=  selket),  og 
etinn  sé  í  öðrum  biskupsríkjum. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  720  (eptir  afskript  Dr.  Karlsons  úr  skjala- 
safni  páfa). 

Suphcat  s.  V.  deuota  creatura  vestra  Magnus  episcopus 
Scalatensis  quatenus  ipsum  specialibus  fauoribus  et  gracijs 
sibi  ut  necnon  eidem  Magno  episcopo  ut  omnes  incole  et 
habitatores  insule  Islandie  u(u)lgariter  nuncupate  que  partim 
ad  Scalatensem  et  partim  ad  Olensem  diocesem  existit  tem- 
pore  quadragesime  et  ahjs  temporibus  proprio  possint  sine 
scrupulo  conscientie  comedere  quendam  piscem  marinum 
focam  uulgariter  nuncupatum  qui  universahter  dictis  tem- 
poribus  in  ah'is  diocesibus  comeditur  etiam  concedere  et  in- 
dulgere  ne  propter  vsum  et  comestionem  illius  piscis  aH- 
quam  penam  seu  conscientie  scrupulum  incurrant  decernere 
et  declarare  misericorditer  dignemini  de  gracia  specialj  non 
obstantibus  defectibus  predictis  ac  pictauensis  et  lateranen- 
sis  conciHorum  et  quibusuis  alijs  constitutionibus  et  ordi- 
nationibus  apostolicis  ceterisque  contrarijs  quibuscunque  cum 


40  RIKISRÉTTINDI  ÍSLANDS.  1483. 

clausulis  oportunis.  Concessum  ut  petitur  in  presentia    d.  n. 
pape.  P.  Salern. 

Et  cum  concessione  et  indulto  decreto  et 
declaratione  premissorum  pro  incolis  et  ha- 
bitatoribus  predictis 

Et  quod  verior  et  maior  specificatio  pre- 
missorum  fieri  possit  in  litteris 
Datum  Rome  apud  Sanctum  Petrum  octauo  Jdus   Februarij 
anno  Decimo. 


Concessum 
P.  Salern. 


36.  1.  Febrúar  148-3.  í  Osló. 

Kæra  „Noregsríkis  og  þess  innbyggjara",  þar  sem  þeir  telja 
þau  efni,  er  þeir  þykjast  hafa  verið  vanhaldnir  af  í  tíð 
Kristjáns  konungs  fyrsta  og  krefjast  bóta  á  áðr  en  kosinn 
verði  og  samþyktr  nokkur  konungr  fyrir  Noregsríki. 

Hadorph :  Svenske  Rimkrönikor,  Stockholm  1674,  Bil.  bls.  305. 
—  Prentað  í  „Ríkisréttindum  íslands"  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Ein- 
ar  Arnórsson,  Reykjavík  1908,  bls.  31. 

Thessá  áre  the  Articuli  ther  Norges  Rige  ock  thes 
Indbyggare  hufue  fanget  brðst  vdi  i  war  nadige  Herre  kon- 
ing  Ghristierns  tijd,  ock  begáre  forbetring  ther  vppa  for  en 
noghen  Herre  kesas  eller  samtyckes  til  Norgis  Rige  [Osloya 
Cal.  Februarij  1482J. 

Jtem  at  Jsland    antwordes  en  indfödder  Nor- 

ges  man,  ock  then  seglatz  som  til  Jsland  ar  aff  vtlenske  men 
ar  Norges  Rige  til  stor  skade  ock  forfang  Norges  Radh 
enthet  at  sporde  aff  leggis. 


87.  7.  Septeniber  1483.  í  Kalmar. 

GrREiN  úr  ríkisskuldbinding  Hans  konungs,  er  kallast  Kalm- 


arress. 


Hadorph:  Svenske  Rimkrönikor,  Stockholm  1674,  Bil.  bls.  318— 
333.  —  Preiitað  í  „Ríkisréttindum  íslands"  eptir  Jón  Þorkelsson  og 
Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908  bls.  31. 


1487.  PÁFABRÉF.  41 

Calmar  Recess. 

.  (Vor  Frue  Aften  Nativitatis  1483). 

47.  Jtem  wiliom  wi  och  ey  tilstadhia  at  nakre  kðpmen 
aff  Hðnsestádherna  segla  til  Yslandh.  och  wiliom  wj  ey 
sathia  ther  nakra  wtlenska  men  til  Hðfwismen. 


38.  8.  Norember  1487.  í  Rómaborg. 

Yegabrép  Innocentij  páfa  hins  VIII.  til  eins  árs  handa  le- 
gáta  sínum  meistara  Raymundi  Peraudi,  erkidjákna  í  Sain- 
tonge,  í  erindum  pafa  til  keisara  og  erkihertoga  Austrríkis, 
wn  Þjóðverjaland  og  ríki  þau,  er  Hggja  þar  umhverfis. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  1136  (eptir  skjalasafni  á  páfagarði).      Sbr. 
DI,  VI,  Nr.  524. 

Hie.  Bal-  Innocentius  etc.  Universis  etc.  Salutem  etc.  Cum  dilec- 
banus.  tus  fiHus  magister Raymundus  Peraudi  archidiaconus  Alvi- 
siensis  in  ecclesia  Xanctonensi  Notarius  noster,  ad  Imperatorem 
et  Archiducem  Austrie  sacrique  Imperii  Electores  et  ad  par- 
tes  Germanie  et  regna  circumadiacentia  Orator  et  Nuncius  apo- 
stoHcus  pro  nonnulHs  nostris  et  Romane  ecclesie  ac  Gamere 
apostoHce  negociis  sepenumero  habeat  se  conferre;  nos  cu- 
pientes  ipsum  archidiaconum  cum  comitiva  sociis  famuHs 
equis  salmis  fardeHis  pannis  vaHsiis  armis  capsis  Hbris  script- 
uris  auro  argento  et  aHis  utensiHbus  et  bonis  suis  omnibus 
in  eundo  stando  et  redeundo  plena  ubique  securitate  im- 
munitate  et  favorabiH  tractatione  gaudere,  universitatem 
vestram  et  vestrum  singulos  requirimus  et  hortamur  in  Do- 
mino,  subditis  vero  nostris  et  gentium  armigerarum  capi- 
taneis  et  conductoribus  ubique  ad  nostra  et  dicte  ecclesie 
sti})endia  miHtantibus,  districte  precipendio  mandamus,  qua- 
tenus  ipsuni  archidiaconum  (*um  coniitiva  sociis  famiHaribus 
omnibus  equestribus  et  pedestribus  usque  ad  numerum 
quiiidecim,  necnon  equis  sahnis  fardeHis  pannis  vaHcus  armis 
capsis  Hbris  scripturis  auro  argento  et  aHis  utensiHbus  re- 
busque  et  bonis  predictis  per  nostra  et  vestra   territoria    ci- 


42  BREIÐAMERKRFJARA.  1488- 

vitates  terras  passus  portus  pontes  et  loea  quelibet  tam  per 
aquam  quam  per  terram,  absque  solutione  alicuius  dacij 
pedagii  passagij  theolonis  fundinavis  vel  gabelle  aut  alterius 
cuiuscunque  indicti  vel  indicendi  oneris  exactione,  transire 
ire  stare  et  redire,  pro  nostra  et  apostolice  sedis  reverentia, 
libere  permittatis  nullamque  ei  sociis  et  familiaribus  pre- 
dictis  in  personis  rebus  et  bonis  eorum  iniuriam  molestiam 
vel  offensam  aut  aliam  noxiam  vel  novitatem  inferatis,  nec 
ab  aliis  quantum  in  vobis  fuerit  permittatis  inferre:  qui- 
nymo  prefatum  archidiaconum  benigne  recipientes  et  hu- 
maniter  tractantes,  sibi  et  sociis  ac  lamiliaribus  huiusmodi 
quotiens  pro  parte  sua  fueritis  requisiti  de  securo  transitu 
scorta  salvoGonductu  et  receptu  liberaliter  et  gratiose  ita 
providere  cureti*  quod  vestra  exinde  devotio  apud  nos  et 
sedem  ipsam  non  immerito  possit  commendari,  presentibus 
ad  annum  duntaxat  valituris. 

Datum  Rome  apud  Sanctum  Petrum  anno  Incarnatio- 
nis  Dominice  millesimo  quadringentesimo  octuagesimo  septi- 
mo,  Sexto  idus  novembris,  pontificatus  nostri  anno    quarto. 

Gratis  de  mandato  S.  d.  n.  pape. 

P.  Altissen.  G.  Bonattus. 


39.  1488.  í  Stafafelli. 

Bréfságrip  að  Gottskalk  Henriksson  hafi  selt  síra  Ögmundi 
Andréssyni  18  hundruð  faðma  fjöru  frá  Kvíá  (í  Öræfum) 
austr  fyrir  Hamra. 

Visitazíubók    Brynjólfs   biskups,       Skriðuklaustr    1641    (skrá    um 
bréf  klaustrsins). 

,,Kaupbrief  uppa  fioru  halfa  er  oU  reiknast  xviijc  og 
Hggur  fra  Kuid  og  austur  fyrir  Hamra.  er  keipti  S(ira)  Aug- 
mundur  Andresson  enn  sellde  Gottskalk  Henriksson.  Vottar 
þrir.  tuo  jnnsigH.     Datum  Stafafelli  1488". 


1492.  BREKKA  í  FLJÓTSDAL.  48 

40.  U93.  á  Hofl. 

Igrip  af  vitnisburðarbréfi,  að   Brekka  í  Fljótsdal    ætti    skóg 
í  Hallormsstaðaland,  og  eru  ummerki  hans  greind. 

Visitaziubók    Brynjólfs    biskups,     Skriðuklaustr    1641    (skrá     um 
bréf  klaustrsins). 

„Vitnisburdur  Hermundar  Benedicktssonar  vm  lýsing 
Einars  OlaíTssonar  ad  Brecka  i  Fliötsdal  ætte  Skogarpart  i 
Hallormzstada  land  fyrer  vtaii  Merkeaa  i  Skoogum  og  fyr- 
er  nedan  Reidgoturnar  £nn  vt  ad  læknum  sem  næst  fellur 
anne.  Datum  Hof  i  Vopnafirde  1492.  aan  jnsiglis". 


41.  17.  September  1498.         í  Rómaborg. 

Alexandbr  páfi  hinn  vi.  veitir,  að  beiðni  príorsins  og  bræðr- 
anna  í  klaustrinu  í  Helgisetri,  að  skilað  skuli  aptr  skjölum 
þeim  og  skrifum,  er  Marcellus  Skálholtsbiskup  lét  taka  frá 
klaustrinu,  þegar  hann  ætlaði  að  verða  erkibiskup  í  Niðar- 
ósi,  og  hinir  síðari  erkibiskupar  hafi  neitað  að  leggja  aptr, 
en  af  þessu  hafi  leitt,  að  undan  klaustrinu  hafi  geingið 
biskupstíundir  þær,  er  klaustriÖ  átti  um  Andanes  og  í  HLaða- 
þingum,  með  öðru  fleira,  er  bréfið  hermir. 

Dipl.  Norv.  XVII,  Nr.  770  (eptir  afskript  Dr.  Karlssons  úr  skjala- 
safni  páfastól«ins).  —  Bréf  þetta  kemr  íslandi  ekki  við  að  öðru  leyti 
en  því,  að  hér  er  stuttlega  getið  Matthíasar  Hólabiskups  og  sagt 
nokkuð  af  Marcellusi  Skálholtsbiskupi,  en  hvorugr  þeirra  var  neinn 
dýrðarklerkr.  I  bréfabók  Henriks  erkibiskups  Kalteissonar  (Erkebiskop 
Henrik  Kalteisens  Kopibog.  Udgivet  for  Det  Norske  Historiske 
Kildeskriftfond  ved  Alexander  Biigge,  Christiania  1899)  eru  ófagrar 
frásagnir  um  MarceHus  fyrir  niðrit  falsbréfagerðir  ofl.  frá  árunum 
1451-1454  (bls.  93—99,  131—149,  1.55—158,  159-161,  165-167,  168, 
173—176,  186-188,  189).  En  þær  þrætur  og  þref  snerta  ekki  ís- 
lenzk  málefni,  og  nægir  því  hér  i  þessu  safni  að  vísa  að  eins  til 
þessara  gagna. 

Beatissime  paler.  Pro  parte    prioris    et   fratrum    mona- 
sterij  per  priorem    soHti   gubernari    Sancte    sedis    ordinis  s. 


44  MARCELLUS  OG  MAXfHIAS.  1498. 

Augustini  Nydrosiensis  dyocesis  in  fine  terrarum  non    longe 
a  Ruthenis  scismaticis  constituti  exponitur    lamentabili    cum 
querela,   quod    dudum    bo.    me.    Aslacus    dicte    Nidrosiensis 
ecclesie  archiepiscopus,  quo  spiritu  ductus  nescitur,  nonnullas 
possessiones,  redditus,  prouentus,  jocalia,  libros  et  alia  bona 
ad  dictum  monasterium  pertinentia  temere  spoliauit  in  suos 
et  alienos  vsus  dampnabiliter  conuertendo  in   ipsius    prioris, 
fratrum  et  monasterii  grauissimam  jacturam  atque  dampnum, 
et  hcet  bo.  me.  Marcellus  episcopus  Scalatensis  tunc  postu- 
latus  ad  dictam  ecclesiam  Nydrosiensem  .s.  sedis   apostolice 
legatus  et  debitus  (!)  per  suam  commissionem  factam  Matthie 
episcopo    Holensi    dicte    diocesis    Nydrosiensis    suíFraganeo 
etiam  ex  vera  informatione  qaorundam  fama  grauium  homi- 
num  exeptione  maiorum  de  ecclesia    Nidrosiensi    informatus 
extiterat  dictam  spohationem    et   bonorum    oblationem    fore 
veram,  statuisset  et  per  suas    litteras    publicas    sub    excom- 
municationis  pena  mandauisset,  quatenus  dicte    possessiones 
redditus    prouentus,    jocaHa,    Hbri   et    alia    bona    ad    ipsum 
monasterium  spectantia  ad  quamcunque   requisitionem   prio- 
ris  atque  fratrum  dicti  monasterii  restituerentur,   alioquin  in 
excommunicationis  penam  incideret  ipso  facto,  prout   in    Ht- 
teris  pubHcis  desuper  confectis    plenius    continetur,    quarum 
tenores    etc.    nihilominus    pater    s.    modernus    Nidrosyensis 
archiepiscopus    nonnuHas  Htteras,  scripturasque,    quod    pub- 
Hce  confessus  est,  super   juribus    dicti    monasterii    in    suos 
(!)    et    ecclesie    Nydrosiensis    archivis    (!)    per     dictum     As- 
lacum    eius    predecessorem    forsan    spoHatorem     monasterij 
etiam  ablatas  habet    reconditas    et   per    fratres    dicti    mona- 
sterij    requisitus     illas     restituere     denegando      considerans 
tunc    quod     ipsum     monasterium    in     scripturis     suis     ob 
maximam     paupertatem     occasione     dicte     spoliationis     ac 
aHis  incommodis  et  personis  ad  diuinum  cultum    necessariis 
sit  destitutum,  pie  illis  compatiens  ut  alii  ipsius  ecclesie  arc- 
hiepiscopi  ipsius  predecessores  decimas  episcopales  in  Anda- 
nos  [o:  -nes?]  ac  ecclesiam  parrochialem  Lada  cum   annexis 
et  connexis  et  bonis  interuenientibus   omnibus,    quorum    in- 
simul  fructus  quinque  marc.  arg.  se.  co.  ex.  va,    non    exce- 


1501.  SEKKJAGJÖLt).  45 

dunt,  statuit  seu  vniuit  monasterio  prefato  resignando  in 
vsus  fratrum  et  monasterii  ob  nimiam  paupertatem  et  re- 
cortipensationem  occasione  dicte  spoliationis  inde  prouenien- 
tem  conuertendo,  quas  decimas  episcopales  in  Andanos  licet 
ad  annos  triginta  et  ultra  similiter  consensu  pie  me.  Olaui 
ipsius  ecclesie  Nidrosiensis  archiepiscopi  immediate  prede- 
cessoris  spoliationem  monasterij  per  Aslacum  eius  antecesso- 
rem  factam  abhorrens  [o:  -tis]  pacifice  singulis  annis  in  vsvs 
monasterii  prior  et  fratres  perceperunt,  tamen  ab  annis 
duobus  immediate  elapsis  archiepiscopus  modernus  dictas 
decimas  ad  instigationem  nonnuliorum  monasterii  emulorum 
a  dictis  fratribus,  sperita  nescátur  quo  ductus,  alienauit  in 
suos  et  alienos  vsus  conuertendo;  Supplicant  igitur  s.  v.  pri- 
or  et  fratres  dicti  monasterii  Sancte  sedis,  quatenus  iUorum 
indempnitati  prouidens  in  virtute  s.  obedientie  ac  sub  ex- 
communicationis  pena  prefato  archiepiscopo,  ut  Htteras  et 
scripturas,  quas  in  ecclesia  siue  archiuis  suis  dicto  mona- 
sterio  pertinentes  habet  reconditas  ad  priorem  þ:  -ris]  et 
fratres  [o:  -rum]  dicti  monasterii  requisitionem  restituat  ac 
gratia  et  fauore  maiori  dictos  fratres  prosequatur  (!)  ceteris- 
que  contrariis  quibuscunque  non  obstantibus  cum  clausuHs 
oportunis.  Goncessum  ut  petitur,  prout  de  jure  in  presentia 
d.  n.  pape.  Jo.  Gar.  Alexandrinus.  —  Et  cum  mandato  re- 
stituendi  etc.  ut  prefertur  etc.  sub.  censuris  etc;  Et  cum 
derogatione  Bo.  de  vna  et  generalis  concilii  de  duabus  latius 
extendendis  dummodo  citra  tres;  Et  cum  absolutione  ad 
effectum  presentium;  Et  cum  inuocatione  auxiHi  bracchii 
secularis;  Et  quod  maior  et  verior  specificatio  premissorum 
continentium  inuocationum  ac  fructuum  aliaque  [o:  aliorum- 
que]  circa  premissa  necessariorum  fieri  possit  in  Htteris. 
Goncessum  Jo.  Gar.  Alexan.  Datum  Rome  apud  Sanctum 
Petrum  quintodecimo  kalendas  Octobris  anno  septimo. 


42.  [1501]. 

Skipan  Key  fan  Anefelds    hirðstjóra  á  íslandi    um    greiðslu 
á  sekkjagjöldum  með  öðru  fleira. 


46  SÉKKJAGJÖLÖ.  ISÖl. 

Add.  British  Museum  11,  242.  4to  (FM.  206)  bl.  63b  (Sópdyngja 
sira  Gottskalks  í  Glaumbæ,  skr.  154-3-1590).  Sbr.  Alþingisdóm  frá 
1.  Júlí  1500,  DI,  VII,  Nr.  499. 

Er  þesse  skipan  hirdstioranz  key  ffan  anefell  med  hanz 
brefe  oc  jncigli. 

at  takaz  skal.  c.  af.  x.  lestum. 

ijc  af.  XX.  lestum. 

ccc.  af  .XXX.  lestum. 

cccc.  af  .xl.  lestum. 

yc.  af  1.  lestum. 

ujc  af.  Ix.  lesta. 

vijc  af.  Ixx.  lesta. 

lest  af.  Ixxx.  lesta. 

iika  micit  þott  c  lesta  sie.  oc  þeir  sem  ecki  uilia  svo 
micit  gefa  sem  fýrr  seiger  latit^)  þa  fara  heim  oc  skrifa^) 
upp  þeirra  nofn  oc  vt  af  huad  stod^)  þeir  ero. 

SkuKi  logmenn  hafa  magt  yfer  þeim  syslumonnum  sem 
ecki  giora  log  oc  riett.  edur  deya  kunnu  af.  at  setia  þa  af 
oc  skic(k)a  adra  goda  menn  j  staden.  oc  þeir  sem  þeir  setia 
skulu  giora  reikning  hirdstioranum  med  þeirra  uauiu. 

Oc  til  sanninda. 


43.  1502.  á  Skriðu. 

Bréfságrip  um  peningakvittan  til  Narfa  príórs  í  Skriðu. 

Visitazíubók    Brynjólfs    biskups,     Skriðuklauslr    1641    (Skrá     um 
bréf  klaustrsins). 

„KvittunarBref  Jons  Jsleiffssonar  til  Narffa  Priors  vppa 
þa  peninga  er  hðnum  i  valld  lagt  hafe.  Datum  Skridu  1502. 
Med  Jnsigle". 


44.  1.  Júlí  1504.  á  Öxarárþingi. 

Ttlfíakdómb  útnefndr  á  Öxarárþingi  af  Finnboga  lögmanni 
1)  Svo.    2)  =  stað  (eða  stöðum).  "^  "  "       ' 


1504.  SUMARLIÐI  EIRÍKSSON.  47 

Jónssyni,  þar  sem  úrskurðr  sama  lögmanns  um  peninga  ept- 
ir  Sumarliða  Eiríksson  og  Guðrúnu  konu  hans  Arnadóttur 
er  dœmdr  fullmektugr  og  löglegr. 

AM.  255.  4to  bls.  bls.  366—368,  bréfabók  síra  Skúla   Þorláksson- 
ar,  skr.  1687-1698. 

Domur  Fimboga  logmanns  vm  penynga  epter  Sumar- 
lida  Eijrijksson  med  4  Jnciglum. 
Ollum  godum  monnum  þeim  sem  þetta  brieff  sia  edur 
heyra  senda  Arnor  Finnsson.  Stulle  Þordarson.  Jngemundur 
Finsson.  Jon  Sigmundsson.  Magnus  Þorkielsson.  Hakon 
Hallsson.  Petur  Thumasson.  Jon  Jonsson.  HoskuUdur  Run- 
olfsson.  Simon  Þorsteinsson.  Eyvindur  Gudmundsson  og 
Auduii  Sigurdsson.  kuediu  guds  og  sijna  kunnugt  giðrande. 
ad  þa  er  lidid  var  fra  hijngadburd  wors  herra  Jesu  Christj 
CO  vc-  og  fiðgur  aar.  a  manudagenn  næstaii  epter  Pieturs- 
messu  og  Pdls  wm  sumared  a  0xaraarþijnge.  vorum  vier  i 
dom  neffnder  aff  ærligum  dandimanne  Fimboga  Jonssyne 
Iðgmanne  fyrer  nordaii  og  vestari  a  Jslandi.  ad  skoda  og 
Ransaka.  og  fulhiadardoms  atkuæde  d  ad  leggia  vfíi  þær 
greiner  ord  og  articuUs  sem  jnne  standa  j  þeim  vrskurde 
sem  greindur  lógmadur  haffdi  sagt.  sem  var  wppa  kuittan 
og  borga(n)  og  penijnga  epter  Sumarlida  Eijrijksson  og 
Gudrunar  Arnadottur^)  konu  hans.  J  firstu  grein  stod  suo  j 
greindum  vrskurdj  ad  hustru  Gudrijdur  kuina  Sueins  kiærde 
vppa  vegna  sijn  og  bonda  sijns  epter  Sumarhda  eij  minne 
penijnga  enn  x  hundrud  hundrada  j  lausagotzum.  huad  hans 
Erffinge  haffde  hier  vænst  kuittun  fyrer  aff  Sueine  Sumar- 
lidasyne.  Birtist  og  þar  brieff  i  mote  suo  hlydanda  ad  Sueirn 
hafdi  laungu  fyrer  med  radi  og  fullu  samþicke  Sumarlida 
faudur  sijns  gieffed  Gudrijde  kuinnu  sinne  allar  sijnar  log- 
giafer  sem  han  mattj  framast  giðra  og  gieffa.  Somuleidiss 
stod  suo  j  sogdum  vrskurdj.  ad  Gudrun  Arnadotter  kona 
Sumarlida  haffdi  j  borgan  sett  fyrer  penijnga  Sueins  Sum- 
arlidasonar  alla  sijna  penijnga  fasta  og  laasa.  Nu  saker 
þess  ad  suo  seiger  vor  landslaga  bok.  ad  þar  sem  er  omaga- 

1;  Svo, 


4§  SNOKSDALR,  1505. 

eyrer  j  garde  og  male  konu  mans.  og  þo  eingiii  borgun  sie 
sett  þa  skal  hun  þo  þarfnast  gagngiallds  og  giaffar  og  so 
mala  si]ns  eff  eij  endist  íie  j  alla  stadi.  Stendur  og  suo  j 
styrking')  laganna  ad  eij  skal  giefast  meir  enn  ein  loggioff 
vr  huors  mans  peni]ngum.  Og  fyrer  þessar  greiner  og  fleire 
adrar  sem  ]  vrskurdenum  stodu.  þa  haft'de  greindur  log- 
mann  vrskurdad  greinda  kuittan  onýta  og  ecki  afl  haffa. 
Enn  peni]ngana  alla  SumarHda  og  Gudrunar  kuinnu  hans 
epter  greindrj  borgan  vndir  Gudnjde  til  loglegs  hallds  og 
Ögnar.  þar  til  sem  loglegur  og  sannur  Reiknijngur  er  a 
giðr  huad  lagt  hefur  vered  af  firgreindum  x  hundrudum 
hundrada  sem  firr  greiner.  og  þuij  samþickium  vier  og 
dæmum  þenan  sama  vrskurd  fuUmegtugaii  og  loglegail  med 
ollum  si]num  greinum.  og  suo  alla  þa  pemjnga  fasta  og 
lausa  sem  falled  haffa  epter  Sumarlida  og  Gudrunu  Arna- 
dotter  vera^)  hafis  fyrrgreindri  Gudrijde  og  hennar  Erffijng- 
ium  vnder  shjkt  halld  og  ögnarord  sem  vrskurdurinn  vt- 
wijsar  og  firr  skriffad  er.  Og  tii  sanenda  hier  vm  setium 
vier  firrgreinder  domsmenn  vor  Jnnsigle  fyrer  þetta  doms- 
brieff  giört  j  sama  stad  deige  og  aare  sem  firr  seiger. 


45.  1505. 

1508. 

Agrip  af  gjafabréfi  Sigurðar  Daðasonar  til  Snóksdalskirkju 
fyrir  raptviðarhöggi  í  Sveinatunguskógi,  fyrir  sex^æringsskip- 
stöðu  við  Hrísaklett  og  fyrir  valáttung  í  reka  og  kjörtré 
milK  Drangs  og  Grindar,  svo  og  ágrip  af  úrskurðarbréfi 
Stepháns  biskups  ura  nefndan  reka. 

Vizitazíubók  Brynjólfs  biskups  um  Vestfirðingaíjórðung.  Snóks- 
dalr  20.  Sept.  1639.  Sbr.  DI,  VII,  Nr.  476,  sem  þar  er  sett  „ura 
1500",  en  væri  réttara  sett  ^um   1505",  eptir  þvi,  sem  hér  segir. 

„ hun  d  wtan    sig     .     .     .     .     hundrad    rapt- 

vidar  drhga  j  Sueinatungu  skogie  j  Nordurdrdal  er  Sigurd 

1)  skyrtingg,  hdr.    2)  Svo. 


150H.  SNÓKSDALR.  -  FJÖRÐR.  49 

ur  hejtenn  Dadason  heftur  goUded  kirkiunne  effter  si]nu 
eigin  lysingarbrefe  wtgefnu  Anno  1505.  NeíTndur  Sig- 
urdur  heífur  og  kirkiunne  feinged  sexærijngs  skipstðda 
i  Klett  millum  Hoffda  og  Enniss  drid  um  krijng,  Ellde- 
vidartak  ]  hrijsa  jðrd.  waldttung  i  ðUum  reka  og  kiðr- 
trie  huar  sem  þad  d  land  rekur  edur  fióru  i  millum 
DrÆngz  og  Grindar  effter  Jnsighidu  wrskurdarbreífe  Biskups 

Stephans a    kirkiunne    iiggur 

Giaffa  breff  Sigurdar  Dadasonar  og  gialldz  wppa  jc  raíftvid- 
ar  i  Suejnatunguskögie.  daterad  1505.  wrskurdarbreff  Bisk- 
upz  Stephdns  uppa  walattung  og  kiðrtrie  millum  Drangs  og 
Grindar  daterad  1508.  enn  wrskurdad  1505". 


46.  11.  Febrúar  1506.         á  eiúmstððuni. 

Ágrip  af  lýsingarbréfi  Konráðs  Jónssonar  um  eign  Fjarðar- 
kirkju  í  Mjóafirði  á  reka,  skipsátri,  skálavist  og  eldivið  í 
Höfn  í  Krosslandi,  svo  og  fyrii  Steinsnesslandi  og  í  Dala- 
land  undir  Blábjarg. 

Visitazíubók  Brynjólfs  biskups  um  Austfirðingafjórðung.     Fjörðr, 
11.  Aug.  1645  bls.  193. 

„ framar  greiner  annad    kaupbrieff  Date- 

ad  1506.  Giumstödum  j  fliötsdal  midkudagenn  j  niu  vikna 
fostu.  ad  Kodran  Jönsson  lyst  haffe.  ad  kyrkian  ætte  halff- 
afi  Reka  fyrer  ðllu  Krosslande.  skipsatur  og  skalavist  og 
elldevid  j  hðffn  j  Krosslande.  og  fiordung  allz  Reka  fyrer 
Steinsness  lande.  og  skipsdt  og  skalavist  og  elldebrand  og 
Rekapart  ]  Dalaland  vnder  blabiarg.  Var  þad  brieff  med  ij 
jnsiglum". 


47.  8.  September  1506. 

Agrip  af  kaupbréfi  þeirra  Stepháns  biskups  og  Bjarna  bónda 
Jónssonar  um  Bœ  í  Lóni  og  Arnarholt  á  Kjalarnesi,  og  fær 
biskup  Bjarna  hundrað  timbrs  árlega  í  heimaland  Stafafells- 
kirkju,   en    Stafafellsprestr    yrki    eingiteig  í  Bæjarland    milli 

Dipl.  Isl.  IX  ,  B.  i 


50  STAÍFAFELL.  1506. 

Ljóska  og  Bæjarár,  svo  og  iim  selveiði  milli  Straumsness 
og  Skernabba  og  um  gjöf  á  Skernabba    til    Stafafellskirkju. 

Visitazíubók  Brynjólfs  biskups  um  Austfirðingaíjórðung.     Stafafell 
í  Lóni  9.  Sept,  1641. 

„  .  .  .  .  kom  fram  transskriftar  Bref  huar  jnne  Bisk- 
up  Stephan  selur  Biarna  B(onda)  Jonsyne  jordena  Bæ  i 
Lone  fyrir  ArnarhoUt  d  Kialarnese  med  þeim  skilmdla.  ad 
hann  med  samþicke  Oddz  prest(s)  Runolfzsonar  fær  nefnd- 
um  Biarna  jc  timbur  hogg  d  hueriu  are  j  Staffafellz  kyrkiu 
hetma  lande.  enn  hier  j  mote  eige  prestur  a  Staffafelle  yrkia 
eingeteig  j  Bæar  lordu  er  hggur  j  millum  Lioska  og  Bæar 
dr.  stande  þesse  skickun  medan  Biarne  Bonde  hfe.  datum 
Brefsing  1506  in  Nativitate  Mariæ.  Enn  transscriptarinnar 
1624.  30  JuUj  med  heilum  og  hangande  insiglum  .  .  . 
.  .  sama  Bref  vottar  ad  þa  Sigmundur  prestur  d  Staffafelle 
sellde  Erlende  Olafssyne  ]ordena  Bæ  j  Lone  hafe  hann  fra 
Bæ  tekid  selveide  alla  j  millum  Straumzness  og  Skernabba 
sem  stendur  j  lonenu  fyrer  ofan  Oshofda  og  hafe  lagt  hana 
til  Stafafellz  kyrkiu.  Jtem  ad  Erlendur  Olafsson  hafe  gefid 
kyrkiunne  a  Staíafelle  Skernabba  fyrer  kyrkiuleg". 


*48.  7.  Janúar  1508.  [í  Viðvík]. 

DóMR  tólf  presta  útnefndr  af  Gottskalk  biskupi  á  Hólum  um 
ákærur  biskups  til  Jóns  Sigmundssonar  um  kirknafé  á  Urð- 
um  og  í  Víðidalstungu  og  aðrar  fleiri  sakir. 

AM.  238.  4to  bl.  127b_128,  Bessastaðabók,  og  er  þetta  skrifað 
með  settletrshendi  frá  c.  Ifj67,  skemt  af  fúa.  Er  bréf  þetta  prentað 
áðr  í  VTII,  Nr.  155  eptir  AM,  Apogr.  692,  sem  Árni  segir  skrifað  — 
er  ekki  stafrétt  —  „Ex  lacera  charta  veteri",  og  eru  það  án  efa 
þessi  gömlu  blöð,  sem  nú  er  hér  prentað  eptir.  Eru  þau  nú  sum- 
staðar  skertari  en  á  dögum  Árna,  en  þó  sjást  brot  af  einstökum 
orðum,  sem  ekki  koma  fram  í  afskriptinni  692,  en  leiða  þó  til  þess 
að  fylla  má  eyðu  í  dóminum  með  fullri  vissu. 

Þ[ad  giorum  uier  broder  ^inar]    abote  a  munckaþuera. 
broder  niculas  prior  a  modruuollum.  jon   jonsson    radsmad- 


1508.  JÓN  OG  GOTTSKALÍC.  51 

ur  holakirkiu.  finnbogi  einarsson.  jon  þorgilsson.  jon  finn- 
bogason.  gudmundur  jonsson.  helgi  jonsson.  olafur  klængs- 
son.  jon  jonsson.  þorleifur  jonsson  og  ornolfur  einarsson 
prestar  hola  biskupsdæmis  godum  monnum  uiturHgt  med 
þesso  woro  opno  brefi  ad  þa  er  Hdit  uar  fra  hingad  burd 
uors  herra  iesu  christi.  (10.  d.  og  viii  ar  aa  fostvdaginn  næst- 
an  epter  þrettanda  dag  jola  j[uidujíkur  sueit')  uorum  uier  j 
doni  nefnder  af  uorum  uirduligum  herra  og  andahgum  fod- 
ur  godskalk  med  gudz  nad  biskup  a  holum  ad  dæma  um 
þa  akæro.  er  biskupenn  kærdi  til  jons  sigmunzsonar  og  j 
stefnunne  stod. 

Jfyrsto  dæmdum  uær  stefnuna  logHga  og  jon  sigmunz- 
son  rettHga  fyrir  kalladan  enn  j  þeirre  fysto  sok  er  j  stefn- 
unne  stod  og  biskupen  kærdi  til  jons  sigmunzsonar.  ad 
hann  hefdi  osuarHga  farid  med  kirkiunar  goz  a  ur[dum  ]] 
suarfadardal  fosto  og  loso  og  under  sik  dregit  an  biskups- 
ens  uiHa  og  leyfis  en  kirkian  komen  ad  nidurfafie  og  kirki- 
vnnar  ornamenta  burt  borit  og  uidurenn  ]  burt  boren  sa  sem 
til  kirkivnnar  uar  ættladur  medan  ]on  sigmunzson  atte  athaUda. 

Nu  saker  þess  at  þa  reikningur  urda  kirkiu  uar  sein- 
azt  reiknadur  reiknadizt  j  lausagoze.  x.  tiger  hvndrada  og 
xij.  avrar  betur.  en  oreiknad  upp  a  .viu.  ar  og.  xx.  Þui  at 
guds  nad  tilkalladri  dæmdum  uier  fyrr  greinda  peninga  fafina 
upp  j  jordina  aa  urdum  til  eignar  fyrir  fornan  og  nýian 
reikningskap  og  biskupen  mega  taka  at  sier  frialslega  fyrr 
greinda  jord  ad  næstum  fardogum  kirkiunnar  uegna  a  urd- 
um.  og  oU  hennar  goz  fost  og  laus  frid  og  ofrid  hafa  og 
haUda  greinda  jord  urder.  þar  tU  er  þeir  leýsa  aptur  sem 
med  logum  eiga  ad  leysa,  en  huort  þad  ornamentum  kirki- 
unnar  sem  hann  hefer  j  burtu  haft  og  ad  sonno  profazt  og 
uiHad  undan  draga  kirkiunnar  eign  skal  hann  aptur  færa 
fyrir  næstv  fardaga  ospiUt  og  jafngott  og  fuUrette  urda 
kirkiu  og  holakirkiu.  xu.  merkur  j  sinn  rett  og  jon  skýUd- 
an  ad  taka  lausn  og  skrift  epter  biskupsens  radi. 

J  annare  sok  er  biskupen  kærdi  tU  jons  sigmunzsonar 
ad  hann  hefdi  rænt  og  tekit  med  gripdeiUd    kirkiuna  j  uidi- 

1)  [Svo. 


52  JÓN  OG  gottskalK.  1508. 

dalstungu  og  hennar  goz  fast  og  laust.  Lýste  biskupen  þar 
fyrir  oss  ad  hann')  hefdi  bannad  jone  oll  kirkiunnar  um- 
bod.  þeirra  er  hann  hafdi  ad  halida.  baru  þeir  sira  jon 
gisl[ason  og  mjagnus  arnason  þad  sama.  ad  þeir  hefdi  þad  heýrt. 
þui  [dæmdum  uier  jon  sigmunzson  fajllen  j  [bann]  af  [sialfu 
uerkinu  og  skylldan  ad  taka  lausn  og  skript  epter]  biskups- 
ens  bodi  og  giallda  kirkiunej  uididalstungu  tuefa[ildan  sinn] 
rett  fullan  en  hola  kirkiu  og  biskupenum  .Ix.  merkur  j  sinn 
rett  og  mega  ad  sier  taka  friaisliga  fyrrnefnda  ,]ord  uididals- 
tungu  kirkiunnar  uegna  og  oll  hennar  gædi  fost  og  laus 
frid  og  ofrid  nær  sem  hann  uiU.  hafa  og  hallda  þa  tuo  hluti 
jardarinnar  sem  jone  sigmunzsyne  hefur  til  heýrt  edur  odr- 
umþartilathuner  medlogum  leystafþeim  sem  hana  a  at  logum 
at  leýsa  og  kirkian  hefer  sinn  rettan  reikningskap  og  biskupenn 
sinn  allan  sakeýre  sem  jon  a  ad  giallda.  ^nn  um  marstadi  og  nup 
dœmdum  uær  biskupen  mega  ad  sier  taka  þessi  goz  fost  og  laus 
sem  maldagin  og  reikningskapurin  ut  uisar  og  standa  under 
somu  lausn  sem  hin  fýrre.  £nn  saker  þess  ad  jon  sig(munz)- 
son  hefer  roíid  þann  sattmala  sem  giordur  hefer  uerid  j 
millum  kirkiunnar  og  kongdomsens  og  alls  almugans  i  uoru 
biskupsdæmi  fyrir  hrornan  kirknanna  og  nidurfall  þar  med 
ordid  eidrofa  og  skriptrofa.  sattrofa  og  domrofa.  þui  httz 
oss  jon  sig(munz)son  ðngra  kirkna  umbod  hafa  mega  huorki 
þessara  ne  anara.  dæmdum  uær  fyrir  eidrof  og  skriptrof. 
iij.  merkur  fyrir  huort.  enn  fyrir  domrof.  iiii.  merkur.  enn 
um  samuister  þeirra  jons  sigmunzsonar  (og)  biargar  þor- 
uallzdottur  sæki  biskupen  huort  þeirra  sem  honum  þiker 
likara  til  sannenda.  enn  um  þa  sok  ad  jon  sig(munz)son 
hefidi  tekit  edur  lated  taka  peninga  ur  sualbardz  kirkiu 
dœmdum  uær  biskupen  skylldugan  ad  leida  .ij.  loglig  uitne 
ad 'on  sig(munz)son  uerdi  sannur  ad  þeirre  sok,  þui  dæmdum 
uier  jon  sig(munz)son  fallen  j  bann  af  sialfo  uerkino  og  fære 
aptur  þad  er  hann  tok  edur  taka  let  og  giallde  kirkiunni  a 
sualbardi  tuefalldan  rett  og  hola  domkirkiu  .Ix.  marka  j  sinn 
rett.  skjlldan  ad  taka  skript  og  lausn  epter  þui  sem  biskup 
leg(g)ur  a.  ^nn  fyrir  tiundarhalld  gialldi  hann  so  sem  til  reikn- 
azt  og  kristin  rettur  ut  uisar  af  sinum  gozum  og  omaga- 
l^  b.  V.;  heíir  gleymzt  úr  í  uppafi  af  vangá  skrifarans. 


1510.  BJÖRN  GUÐNASON.  53 

[eyrej.  enn  um  iitlausner  sem  gamall  landzins  uani  er  til. 
skal  þessi  allur  sakeyrer  fyrr  skrifadur  gialldazt  ad  tiæstum 
fardogum  biskupenum  edur  hans  umbodsmanni  heima  a 
holum  edur  þar  sem  biskupen  giorer  rad  fyrir.  kann  jon 
sig(munz)son  ad  fa  nockur  loglig  uittne  sier  til  bata  j 
greindu  mali  skal  hann  þau  leidt  [hafa  .inn]an  manadar  ad 
heýrdum  dominum  edur  lesnum.  [huar  so  sem  domuiinn 
naer  yfer  honum  lesinn  at  uerda]*)  epter  þui  sem  kon[g 
kristierns]  rettarbot*)  jnsiglud  ut  uisar.  fyrir  biskupenum 
heima  a  holum  edur  þeim  sem  hann  skipar  og  ad  aullu  so 
profudu  dæmdum  uier  þenna  dom  stodugan  upp  a  heilagr- 
ar  kirkiu  uegna  ef  eigi  spýrtz  annat  logligra  enn  sem  fyrir 
oss  hefer  komit. 

Og  til  sannenda  hier  um  settum  uær  aller  fýrr 
nefnder  prestar  uor  jnnsigle  fyrir  þetta  bref  skrifat  a  holum 
]  hialltadal  fimtudagin  næsta  epter  þrettanda  dag  a  sama 
dre  sem  fýrr  seiger^). 


49.  [um  1510]. 

ViTNisBURBR  tólf  maona  um  það,  hvernig  Ogur  í  Isafirð^i, 
Hvammr  í  Hvammssveit,  Kirkjuból  í  Valþjófsdal,  Síðumúlí  í 
Borgarfirði  og  Draflastaðir  í  Fnjóskadal  er  komið  undir  Björn 
Guðnason,  svo  og  um  Núp  í  Dýiafirði  og  aðrar  eignir  fleiri. 

Landsbókasafn  ()5.  4to  II,  59b  — (iSarmeð  hendi  Jóns  dans  Magn*- 
ússonar  c.  1640  (=  a).  —  JSig.  308.  8vo  með  hendi  síra  Ásgeirs  Bjarna- 

1)  Hér  er  fúnuð  nær  heil  lína  úr  handritinu,  og  er  sú  eyða  fylt 
hér  eptir  gátu.  2)  Sjá  réttarbót  Kristjáns  konungs  hins  fyrsta  frá 
8.  Júlí  1463  (Dipl.  Isl.  V,  Nr.  334).  Sbr.  og  Lönguréttarbót  26.  Nóv. 
1450  §  9  (Dipl.  Isl.  V,  Nr.  55).  3)  Á  blaðið,  sem  þessi  dómr  endar 
á,  er  skrifað  ýmislegt  með  hendi  Vigfúsar  sýslumanns  á  Kalastöðum 
Jónssonar  —  sem  ekki  hefir  þó  ritað  dóminn  á  þessi  blöð  — ,  sumt 
út  strykað  og  ilMesandi,  svo  sem:  „Hier  kemur  þu  mier  til  jUz  » 
.  .  .  þu  uiUtt  ecki  uera  glaud  uid  mig  kerling  min  .  .  .  •"  og 
síðan  þetta,  með  hendi  Vigfúsar: 

„Anno  1566. 

Nu  af  þui  ad  menn  uita  ogiorla  huar  kuntan  muni  þa  skal  leita 
fyrst  um  bringu  og  bringuteina  þa  ura  nara  og  nafla  stad  þa  mun 
finnast  fud  nærri  feiginbrecku.  kann  eg  ecki   seigia    af  henni    meira, 

1567." 


54  BJÖRN  GUÐNASON  1510. 

sonar  c.  1770  (=  b)  —  Advocates  Library,  Edinb  ,  21,  7,  14  (FM.  64.). 
4to  með  hendi  síra  Björns  Haldórssonar  i  Sauðlausdal  c.  1170  (=  c). 
Afskript  þar  af  með  hendi  Indriða  revisors  Einarssonar  er  i  JSig. 
454,  4to.  Báðar  þessar  afsériptir  (&,  c)  eru  samkynja  og  hætta  svo 
sem  á  sama  stað.  Skjal  þelta  er  yngra  en  bréf  frá  23,  Júní 
1508  (DI,  VIII,  Nr.  183)  og  ártalslaust  bréf  heimfært  til  1508  eða  síð- 
ar  (Dl,  VIII,  Nr.  222).  Kaflinn  úr  þessari  skrá  um  Ögur  og  Kirkju- 
ból  er  prentaðr  í  VIII,  Nr.  280,  því  að  þá  var  sú  afskript,  sem  hér 
er  fylgt  og  köUuð  er  a,  ekki  fundin. 

Huorninn  0gur  £r  komid  vnder  Biern  Gudnason 
og  fleijre  adrar    Jarder. 

01lum  maunnum  sem  þetta  Brief  siá  ^dur  heýra  senda 
Þorolfur')  Augmundsson.  Þorleiífur  0rnölffssoon.  Olaffur 
Gudmundsson.  [Ejvindur  Gudmundsson.^)  Þorgautur  Olaífs- 
son.  Steinmödur  Konradsson.  Gudlaugur  Jonsson.  Snorre 
Helgason.  Philippus  Augmundsson.  Jon  Helgason.  Tristram 
Buason  og  Olaífur  Jonsson  kuediu  Gudz  og  sijna  kunnugt 
giorande  med  þessu  voru  opnu  Breffe.  huad  vær  hoffum 
heirt  oss  01dre  menn  fyrer  oss  tala  og  so  hoffu  vær  og 
Breff  og  skilrijke  lesed^).  vín  tilgang  og  uppruna  riettra 
arflftaka  odula*)  og  hoffudhðla  og  peninga  þeirra  er  Biorn 
Gudnason  heffur  ^rfft  og  tecid  ^fíter  fodur  sinn  Gudna 
B(onda)  Jonsson  (sem  gud  hanz  sdl  ndde)  og  huorsu  huor 
j0rd  vnder  hann  fiell  ad  ^rffdum  og  kaupe. 

J  íirstu  grein  0gur  ]  Jsafirde  kom  so  vnder  Gudna. 
þad  ^rffde  first  Sigurdur  ^ffter  fodur  sinn  Þörd.  þd  Þördijs 
^ffter  fodur  sinn^)  Sigurd.  þd  Gudne  Oddsson  ^ffter  mödur 
sijna  Þördijse.  þd  Christijn  ^fPter  fodur  sinn  Gudna.  þd  þeir 
brædur  Ormur  Jonsson  og  Pall  Jönsson  ^ffter  mödur  sijna 
Christijnu.  halfft  huor.  keiffte  þd  Pall  ad  Brödur  sijnum 
Orme  halfft  0gur.  og  gaff  vid  As  j  Holltamannahrepp.  er 
Solveig  Biornzdotter  dtte.  ^nn  ^fíter  þad^)  er  þaug  voru  a 
Önu  rdde  Pall  og  Solveig  þd  kom  so  ad  hun  giorde  sitt 
Testamentum.  [og  gaff')  sonum  sijnum  er  hun  atte  vid 
greindum  Pdle.  Jöne  og  Þorleiffe.  þessa  somu  jord  0gur. 
Skard  d    Skardsstrond.    Bræ.dratungu  j    Biskupztungum.    ^r 

1)  leiðrétt;  Þorleiffur,  hdrr.  2)  [sl.  b,  c.  3)  tilsied,  b,  c.  4)  odala 
b,  c.    5)  sl.  b.      6)  þa,  b.     7)  [þa  gaf  b,  c. 


1510.  BJÖRN  GUÐNASON.  55 

greind  Solveig  hafdi  ddiir  ^rfft  ^ffter  systur  sijna  Steinunne') 
Biornsdottur.  huoriar  firrgreindar  jarder  þeim  voru  lil 
dæmdar  j  prestasteffnu.  aff  iij  heijdarligum  kennemonn- 
um  og  iij  ærligum  leikmonnum.  med  vorz  naduga-)  og  verd- 
uga-^)  [H(erra)  fodurz^)  Biskup  Stephans  samþycke.  og  þar 
til  adrar  jarder  og  lausagötz.  senr'^)  voru  vjcc-")  þeirra  vm- 
bodzmanni  tii  frialsra  forrdda.  Enn  þeim  brædrum  Jone  og 
Þorleiffe.  sem  firr  greiner.  til  æfinligrar  £ignar.  ^ff'ter  þui 
sem  greind  Solveig  haffdi  giorning  vm  giort.  og  hennar 
TestamentisBretr)  til  hljdde.  Þd  kom  og  so  aff'tur  ad  0gur 
og  Brædratunga  fiell  vnder  Pdi.  ^ffter  son  hanz  Jön.^)  þd 
^rffdu  þeir  brædur  Gudne  og  Ormur  Brödur  sinn  Pdl.  þd 
Biorn  Gudnason  og  hanz  systur  fodur  sinn  Gudna.  og  nu 
er  0gur  komed  vnder  greindan  Biorn.  ad  rettum  lagaskifft- 
um  vid  hanz  systur.  sonnum  gudz  vilia  og  sancte  Olaffz 
logum  riettum. 

J  annare  grein  Huammur  j  Huammsueit  ^r  so  vnder 
Biorn  kominn  ad®)  hann***)  atte  fyrst.  so  vier  vitum.  Hus- 
tru  Christijn  Biornzdotter.  þd  keiff'te  hann  ad  henne  Asgeir 
Arnason  og  gaff  fyrer  halffa  Audkuluj  Suijnadal.  þd  ^rffde 
Jön  hann  ^ffter  Asgeir  fodur  sinn.  þd  Gudne  ^ffter  Jön 
fodur  sinn.  þd  Biorn  Gudnason  ^ffter  fodur  sinn. 

J  þridiu  grein  Kirkiubol  j  Valþioffzdal  er  so  til  komed 
ad  þad  atte  first  so  vær  hofum  Breff  til  sied  Are  Gudmunds- 
son.  og  gaff'  þad  hdlfft  döttur  sinne  Oddfrijde  til  kaupz  vid 
Halldor  Jonsson  Bönda  hennar.  Enn  halfft  sellde  hann") 
honum  med  samþycke  sonar  sijns  Gudmundar  Arasonar.  og 
tok  vid  xxjc  j  Alffadal  og  jordina^^)  Vijffelzmýrar  xviijc-  xj 
kugillde  og  iiij  hesta.  þd  kom  so  ad  greindur  Halldor  gaff' 
greindre  Oddfrijde  kuinnu  sinne  halfft  KirkiuBol  firir  xijc  j 
Þorfinnstodum.  og  xijc  j  Graffargili  og  Tungu  er  fader 
hennarhafde  henne  ddar  heiman  geft'ed.  med  hdlffu  Kirkiu- 
böle.  og  atte  greind  Oddfrijdur  þd  allt  Kirkiuböl.  þar    ^ff'ter 


1)  h,  c;  Solveigu  a.       2)   nadugasta  h,  c.  3)    verdugasta  c.      4) 

[sl.  ð,  c.     5)  so,  h;  so  at  c.     6)  xijcc  DI,  VIII,  280.      7)  Testamentum 

Bref  h,  c.    8)  sl    h,  c.    9)  sl.  h,  c.      10)  b.  v.  6,  c.      11)  &,  c;  hun  (!) 
a.    12)sl.  h,  c. 


56  BJÖRN  GUÐNASON.  1510. 

gaíT  greind  Oddfrijdur  þad  syne  sjnum  Halldore  Hakonar- 
syne.  med  vpplægie  og  samj)ycke  dætra  sinna.  Jngibiargar 
Halldorzdottur  og  Bergliotar  Halldorzdottur  og  so  þeirra 
Bænda^)  Þordar  og  Þorsteins  med  þeim  skilmdla.  ad  greind- 
ur  Halldor  sonur  hennar  skyllde  ^ignast.  xijc  j  Kirkiuböle  ] 
hennar  loggiaffer.  þd  ^rffde  Vigdijs^)  þad  ^ffter  fodur  sinn 
Halldor^).  þd  Ghristijn  Gudnadotter  ^ffter  dotturdottur  sijna 
Vigdijse.  þd  Ormur  og  Gudne  ^ffter  mödur  sijna  Christijnu. 
þd  keiffte  þad  halfft  Gudne  ad  Brodur  sijnum  Orme.  og 
gaff  vid  Bæ  a  Snioíiallastrond.  erffde  þad  og  nu  Biorn  efft- 
er  fodur  sinn  Gudna. 

J  íiordu  grein  SijdumuH  j  Borgarfirde  er  so  vnder 
kominn  ad  hann  atte  Helge  Biarnarson  og  sellde  hann  sira 
Sigurdi  Jonssyni.  [Enn  sira  Sigurdur  gaff  honum  ij*)  jarder. 
er  so  heita  Þorgautzstadir  og  Hdffafell.  huoriar  ^r  Hggia  j 
Sijdumula  kirkiusökn.  og  þar  til  xxxijc  med  so  feUdum  frijd- 
leika.  XX  mdlnytu  kugillde.  vjc  j  gangande  fie.  og  vj^  j  odr- 
um  þarfligum^)  peningum.  [so  vird^)  48  alner  j  huort  hundr- 
ad'')  hier  til  skyUde  sira  Sigurdur  suara  kirkiunne  j  Sijdu- 
mula  j  sijna  jnnstædu  mortah'a^)  xxiiij(c)  og  iijc  j  portio 
gamaHt  ddur  ^nn  Helge  tok  vid.  og  þeirre®)  portio  sem  faU- 
ed  haffdi^'*)  vppd  þú  xvj  vetur.  sem  ddur  neffndur  Helge 
atte  Sijdumula.  og  Reijknadest  þad  x^  [j  auHum  peningum"). 
hier  til  gaff  offtgreindur^^)  Sira  Sigurdur  Þorbiorgu  kuinnu 
off'tgreindz^'^)  Helga  xc  j  auHum  peningum  fyrer  sitt  vpplag 
offtgreindrar  jardar  Sijdumula.  þd  £rffdu  þeir  brædur  Orm- 
ur  og  Gudne  Sijdumulann'*)  ^ffter  sira  Sigurd  brodur  sinn. 
og  nu  Biorn  halffaii  eft'ter  Gudna  fodur  sinn. 

J[fimtu  grein^^)  Drafflastader  j  HniöskadaP^)  komu  so 
vnder  Gudna.  þd  ^rffde  first  Thumds  ^ffter  Magnus  Magn- 
usson  fodur  sinn.  þd  Christijn  Gudnadotter  £ffter  Thumas  dutt- 
urson  sinn.  [)d  Gudne  Jonsson  ^ff'ter  modursijna  Christijnu.þar' ') 


1)  brædra  h,  c.  2)  Halldorsdotter  b.  v.  b,  c.  3)  sl.  6,  c  4j  [gaf 
hann  sjera  Sigurdi  þær  (!)  h,  c  5)  [gangande  (!)  b,  c.  6)  vid  (!)  b. 
7)  [sl.  c  8)  inntelia  (!)  b;  inntekt  c.  9)  sw  &,  c.  10)  hefur  b,  c.  11) 
[sl.  b,  c  12)  -nefndur  b,  c.  13)  -nefnds  b,  c.  14)  Sijdumula  b,  c. 
15)  [fimta  mata  b,  c.     16)  Fnioskadal  c.     17)  þa  b. 


1510.  BJÖRN  GUÐNASON  57 

£ffter  sijdan  gaff  hann  þd  kuinnu  sinne.  Þðru  Biornzdottiar. 
og  nu  heýra  þeir  henne  til. 

hofum  vær[grein  og')  skýring  a  giort  huorsu  þaug  od- 
ul  og  hoffudböl  hafa  falled  og  til  komid.  sem  Biorn  hefur^) 
effter  sinn  fodur  ^rffdt  og  skal  logum  firir  suara  sinna  vegna 
og  modur  sinnar  Þoru  Biornzdottur  og  þo  hier  sie  ecke  so 
sierhuor  smá  jord  jnnsett  med  sijnu  naffne.  sem  vnder 
huoria  liggur.  þd  ^r  þad  vnder  ^inn  skihiing  og  hinar  stærre. 
þui  vær  vitum  Biorn  þær  ^inar  jarder  haffa  ^ffter  sinn  íaá- 
ur  tecid.  ad  Breff  og  skilrijke  [fyrer  liggia'^). 

J  vj  grein  vilium  vær  og  aller  íirrskriffaddr  menn  vit- 
aíiligt  giora*)  godum  monnum.  huad  vær  vitum  huorsu  Biorn 
Gudnason  er  ad  kominn  odrum  þeim  götzum.  sem  hann 
helldur,  sem  er  Nupur  i  Dýrafirde.  og  þær  jarder  adrar  ^r 
þar  til  Hggia.  J  íirstu  atte  Gudmundur  Bonde  Arason  Nup, 
Nu  ^ffter  sijdan  var  henn  dæmdur  Jöne  Bönda  Biornssyne 
vegna  kuinnu  hanz  hustru  Christijnar  Sumarlidadottur  j 
sekter  og  sakferle.  med  alogum  og  peningum  Oluffar  Ara- 
dottur  mödur  ádurgreindrar  Ghristijnar.  huor  ed  voru  vcc 
^r  greindur  Gudmundur  Kanglega  greip  og  hiellt  langa  tijma. 
so  greind  OlufF  fieck  þa  alldri  afftur.  sem  gödra  manna 
Breff  til  hljda.  Enn  (^ffter  Jön  Biornsson  frd  fallenn  þd 
settest  Biorn  Gudnason  j  peninga  og  onduge.  og  lýste  sig 
logarffa  effter  offtgreindaii  Jön  Biornsson  tii  allra  þeirra 
peninga  ^r  hann  haffde  att.  So  og  lagde  Biorn  iog  og  dom 
fyrer  allafi  íirrskriffadan  arff  og  peninga.  ^ft'ter  þrattskriff'- 
adan  Jon  Biornsson  sem  Breff  þar  vm  giorst  vtuijsar.  ^fft- 
er  þad  geingu  þaug  til  hehningaskifftes  a  aullum  peningum 
greind  Ghrijstijn  SumaHidadotter  og  Biorn  Gudnason  ^ffter 
þui  sem  þaug  hoffdu  ddur  sitt  helmingafielag  til  lagt.  Jon 
B(on(le)  Biornsson  og  hustru  Christijn  S(umarHda)d(otter). 
Reijknudust  og  skrifudust  þa  so  peningar  j  sundur  ad 
]  annan  helminginn  voru  þær  larder  lagdar  sem  lau  vt  fyr- 
er  Sliettanese.  og  krijngum  Arnarfiord.  iij  jarder  j  Arnar- 
fiardardolum.  og    ö"    nordur   a  Strondum.    J  annaii    helm- 


1)  [sl.  b,  c.     2)  b.  V.  6,  c;  sl.  a.     *í)  [liggia  fyrir  c  (og  hættir  hér). 
4)  Hér  dettr  líka  botninn  úr  b 


58  BJÖRN  GUÐNASON.  1510. 

inginn  teldust  þær  jarder.  sem  Idu  j  Dyraíirde  a  Jngialldz- 
sande.  j  Onundarfirde  og  Arnarfiardardelum.  Baud  þd  tijtt- 
greindur  Biorn  Gudnason  hustru  Christijnu  kiösa.  huorn 
helminginn  sem  hun  villde  helldur  hafa.  Enn  hun  kiore  j 
krijngum  Arnarfiord  og  Sliettanes.  Enn  Biorn  skyllde  haffa 
^nn  nirdra.  Vitum  vær  og  aunguan  )  fir  haffa  jnn  settst. 
og  log  og  döm  haffa  fyrer  lagt.  arff  og  peninga  effter  tijtt- 
skriffadan  Jön  Biornsson  ^nn  Biorn  Gudnason.  so  og  vitum 
vœr  aunguan  nær  standa  hanz  arffe.  ad  vorre  skinseme. 
^ffter  riettum  Gudz  logum  og  landsins.  helldur  ^nn  greind- 
an  Biorn  Gudnason.  sisturson  skilgetinn.  aíT  samfedra  og 
skiffeinginne  modur  kominn  huor  ad  heiman  var  geff'in  vr 
fodurgarde.  sijnum  ^rHgum  Bonda  Gudna  Jonssyne.  keifft 
og  fest  ^ffter  loghgar  lýsingar.  ad  rdde  og  samþycke  henn- 
ar  fodur  og  Gifftingarmannz.  Biarnar  Bönda  Þorleiffssonar. 
hallded  sijdan  med  sinn  Bonda  ^rfiga  og  dygdarhga  tru. 
sem  ddndikuinnu  heyrer  og  Ber.  so  alldri  heff'ur  folske  ed- 
ur  tuijmæle  d  komid. 

Jtem  medkennunst  vær  ad  vær  hoíTum  sied  og  yffer- 
lesid  opid  Breff  H(erra)  Stephdnz  med  gudz  nad  Biskupz  j 
Skdlhollte  med  hanz  heilu  öskoddudu  hdnganda  jnnsigle. 
huort  ed  so  hlýder  ad  hann  heffur  vnt  Bijrne  Gudnasyne 
til  fullrar  ög^ar  allt  þad  tilkall  og  taksetning.  er  hann 
haffde  og  hafft  haffde  ddur  til  greindz  gardz  Nupz  vppd 
H(eilagrar)  kirkiu  vegna.  med  þeim  skilmdla.  og  (er)  j  all- 
aii  mdta.  hanz  Brefí"  so  hlýdanda  ord  fyrer  ord.  sem  þesse 
skrd  jnne  helldur  ^r  hier  er  med  fest.  og  þui  kunnum  vier 
^cke  annad  ad  sid  og  Betur  ad  vita  fyrer  allar  þessar 
greiner  ^nn  greindur  Biorn  sie  vel  ad  þessum  garde  kominn*'^). 


50.  27.  Oktol)or  1511.    í  Xýja-Kaupangi. 

Albrecht  van    Goch  og  tveir  menn  aðrir  fá    leyfi    af   Hans 
konungi  til  að  flytja  út  úr  ríkinu    og    til    Hamborgar    kjöt, 

1)  leiðrétt;  aungum,    hdr.      2)  Skrá    þessi    endar    svo  .ofarlega  á 
blaði,  ódagsett  og  ártalslaus. 


1511.  VERZLAN.  59 

smjör,  ál  og  annan  varnað,  en  lofa  því,  þegar  þessi  varn- 
ingr  sé  kominn  til  Hamborgar,  að  láta  hann  fara  í  þau  skip, 
sem  ganga  eigi  til  Islands  og  Sancti  Jacobs  lands,  svo  að 
þær  verði  eigi  til  nytja  óvinum  ríkisins. 

Danske  Magazin  IV,  IT,  292  (eptir  gamalli  bréfabók  úr  tíð  Krist- 
jáns  konungs  í'yrsta  og  Hans  konungs).  —  Kjöbenbavus  Diplomata- 
rium  IV,  323. 

Albreth  van  Goch.  Ariild  Hake  och  Hans  Holm  íinge 
breflP.  swa  thee  mwe  nw  lade  vdfore  her  aff  riiget  oc  indt 
till  Hamborg  kiodt.  smor.  aall  oc  andre  ware.  oc  haffwe  the 
loflfuit  myn  herre.  at  nær  same  ware  komne  till  Hamborg. 
thaa  skuUe  thee  indkomme  paa  thee  skiib.  som  lobe  till 
Ysslandt  oc  sancti  Jacops  landt  oc  ther  met  bortfores.  swa 
thee  ey  komme  myn  herres  og  riigens  íiender  till  gode. 

Datum  in  castro  Nykopinge  vigiHa  sanctorum  Simonis 
et  Jude  apostolorum  anno  et  cetera  mdxj. 


51.  9.  Marts  1513.  í  ÓðinsTé. 

Bréf  Kristjáns  konungs  II.  til  Esge  Bilde,  embættismanns 
á  Kaupmannahafnarhöll,  um  að  gera  við  skipið  Hamhurger- 
mand  og  útvega  skipstjóra  á  það,  en  það  á  að  fara  til  Islands. 

Dipl.  Norv.  XVIII,  Nr.  223    (eptir  frumriti  á  pappír  í  Ríkisskjala- 
safni  Dana). 

Oss  elskeh'ge  Esgj  Billæ  Embesmand  paa 
Kobinghaflfn^) 
Christiernn  met  gvdz  nade  wtwoldt    konnge    tiill    Danmarck 
oc  Suerige  rett  arflPuinge  et  cetera. 

Wor  gunst  tillforne  Bethæ  wii  teg  att  tw  skicker  en 
skyper  tiiU  wortt  skyb  Hambwrgermandh  oc  lad  fægæ  paa 
thet  hwadt  som  ther  fattis  swo  thet  er  aldielis  redæ  nar  wii 
tiidt  kommyndis  worder  Thet  skall  wortt  æryndt  indtiU  Yssæ- 
landt  som    oss    elsk^   Hanss  Randzow    Mor    Hoffzinger    teg 

1)  Utanáskript  bréfsins. 


60  LENABREF.  1513. 

wnderwissæ  kan  Ther  forlader  wii  oss  wesseligen  till  befa- 
lindis  teg  gud  Scriiffuett  wdj  Otenss  Otensdagen  effter  dom- 
inicam  ietare  Ar  etc.  mdxiij  wnder  wortt  signet. 


53.  [25.  Ápríl  151B.    í  EaupmannaMfn]. 

Kbistján  konungr  II.  staðfestir  bréf  Hans  konungs  (frá  21, 
Janúar  1505,  þar  sem  Vigfúsi  Erlendssyni  er  veitt  Skóga 
og  Merkrién). 

AM.  191.  4to  bls.  16  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  og  Hólmfríðar 
Erlendsdóttur  í  frumriti  á  skinni).  -  21.  Janúar  1505  (DI,  VII,  Nr. 
685)  veitir  Hans  Konungr  Vigfúsi  Erlendssyni  Skóga  og  Merkrlén 
upp  á  ]ífstíð,  og  heíir  það  líklega  verið  látið  duga  meðan  Hans  kon- 
ungr  lifði,  en  hann  lézt  20.  Febr.  1513.  En  25.  Apríl  s.  á.  (1513) 
fær  Vigfús  bréf  af  Kristjáni  konungi  II.  fyrir  lögmannsdæmi  syðra 
og  eystra,  og  er  J)á  líklegt,  að  hann  hafi  um  leið  feingið  staðfesting 
uppá  Skóga  og  Merkrlén.     Sbr.  VIII,  343. 

Víj  kristiern  med  gudz  nad  riett  erfingi  til  noregis  rik- 
es  utt  uald  konung  til  danmark  og  suiarikis  hertugi  utt  j 
slesuik  holsten  stormaren  og  dittmaskin  greifi  j  oldenborg 
og  delminhorst  giore  alle  uiturligt  ad  uíj  af  uorre  sonder- 
ligegunstog  nad  haffe  stadfest  og  fullburdugt  og  med  þetta 
uortt  opit  bref  stadfester  og  fullburdi  þetta  uors  kæri  herra 
favdvrs  bref  sem  þetta  uortt  bref  er  uid  heingt  uid  fulla 
magt  ad  blifa  utt  j  alle  sini  ord  puncta  og  articule  epter 
þui  sem  þad  ine  helldur  og ') 


53.  20.  Apríl  1514.         í  Víðidalstungu. 

ViTNisBURBR  tveggja  manna  um  fjárpintingar  Gottskalks  bisk- 
ups  á  Hólum  við  Jón  Sigmundsson  og  Björgu  Þorvaldsdótt- 
ur,  um  lögmæti  hjónabands  þeirra  og  um  ofríkisverk  Ein- 
ars  Oddssonar  við  Jón  Sigmundsson. 

1)  Niðrlag  vantar. 


I 


I 


1514.  JON  SÍGMUNDSSON.  61 

AM.  Apogr.  3969  með  hendi  Páls  Hákonarsonar  eptir  transskripti 
á  skinni  frá  11.  Ang.  1592.  —  Syrpa  Guðbrands  biskups  (=  b).  — 
AM.  Apogr.  3882  með  hendi  Árna  Magnússonar  eptir  transskripti  frá 
21.  Febr.  1590 

[A  mote  viliugum  vtlatum  Jons  og  biargar  a  hole  og 
bessastodum.^) 
Þad  giorum  vid  Jon  Bardarson  og  Þorkiell  Olafsson 
godum  monnum  viturligt  med  þessu  ockru  opnu  brefi  ad 
vid^)  vitum  fyrer  fuU  sannindi  ad  Jon  Sigmandsson  og  hans 
eigin  hustru  Biorg  Þorualldzdotter  hafa  latid  ute  vid  Biskup 
Gottskalk  ij.  hundrud  hundrada  j  jordum  og  lausafie.  Lystu 
fyrrnefnd  hion  Jon  og  Biorg  ad  þessa  peninga  Hetu  þau  ute 
naudig  og  hier  [a  ofail^)  vard  Jon  ad  sveria  bokareid  ad 
giallda  ut  alla  þessa  peninga  cL  næsta  dre  epter.  og  vera 
þar  med  Biskupe  Goskalk  hollur  og  trur  utafi  landz  og  inn- 
ann"*).  vitum  vid  og  ad  Jop  hefur  mist  mikhi  flejre  garda 
og  lausafie  fyrer  Biskupi  Gottskalk  og  haiis  [med^)fylgior- 
um  prestum  og  leikmonnum.  sem  er  jordin  Nupur.  Kviar. 
Herridarstader®).  Bessastader.  HoU.  Þverd.  [Suo  og  vitum  vid 
fyrer  full  sannindi.  ad  greindur  Jon  Sygmundsson  hefur  sina 
kvinnu  Biorgu  Þorualldzdottur  feingid  med  heilagrar  kirkiu 
laugmdH  RÍettu.  Suo  ei  sidur  vitum  vid  fyrer  full  sannindi. 
ad  Einar  Oddsson  og  hans  menn  toku  Jon  Sigmundsson 
til  fanga.  fyrer  aungvar  saker.  særdu  hann.  slogu  og  lemstr- 
udu.  hier  til  helldur  Einar  Oddsson  og  hefur')  halldid  med 
fullu  ofrike  og  ofurmackt  tittnefndan  Jon  Sijgmundsson  ut 
af  sina  garda.  sem  finnbogi  Jonsson  laugmann  nordann  og 
vestann  a  Jslandi  hefur  honum  med  laugriettumanna  domi 
til  sagt^).  Og  til  sanninda  hier  um  setium  vid  fyrrnefnder 
menn  ockar  jnsigH  fyrer  þetta  vitnisburdarbref  er  giort  (var) 
j  Tungu  j  Vijdudal  fimtudaginn  j  paskaviku  um  vorid.  Ar- 
um  epter  gudz  burd  CD.  D  og  fiortan  dr. 


1)  [b     2)  sl.  3969.    3)  [ofan  a  3882.    4)  [sl.  b.    5)  [sl.  b.    6)  AM. 
vill  breyta  því  i  Heruidarstader.     7)  sl.  3969.     8|  [sl.  *. 


62  ERFÐAMAL  1515. 

*54.  23.  Maí  1515.  á  Staðarhóli. 

BóMu  útnefndr  af  Birni  bónda  Þoileifssyni  og  Ögmundi 
Tyrfingssyni  —  og  sarnþyktr  af  Ólafi  bónda  Guðmundssyni 
kongs  uraboðsmanni  miUi  Gilsfjarðar  og  Gljúfrár  — 
uni  ákæru  nefnds  Björns  til  greinds  Ögmundar  út  af  arf 
eptir  Pétr  Jónsson  bróður  Sigríðar  konu  Ögmundar,  en 
Björn  reiknaði  Páli  Jónssyni  mági  (teingdaföður)  sínum  arf- 
inn  eptir  Pétr  Jónsson  bróðurson  sinn. 

AM.  Apogr.  5898  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Arna  „Ex 
originali".  „Brefed  er  á  kalfskinn,  med  sex  jnnsiglum  og  sjöunda 
lausum  þveing".  —  Bréf  þetta  er  áðr  prentað  í  DI,  VIII,  Nr.  315 
með  ártali  1512,  því  að  eptir  afskript  bréfsins  má  bæði  lesa  ártalið 
1512  og  1515;  enaföðrum  bréfum,  sem  fram  eru  komin,  er  að  ráða  að 
ártalið  eigi  að  lesast  1515,  en  ekki  1512.  1  sumura  bréfabókum  er 
og  ártal  þessa  dóms  réttilega  sett  151.5,  svo  sem  í  ÍBfél.  Khd.  67.  4to 
bl.  70—71  og  MSteph.  HO.  4to  bl.  26,  hvorttveggja  með  hendi  síra 
Eyjólfs  Jónssonar  á  Völlum  (d.  174-.5).  Ennfremr  í  ágripi  einu  svo 
látandi,  sem  tekið  er  upp  í  „Nockur  andsuor  a  mote  þeim  sem  ætt- 
leiddum  monnum  vilia  fra  Erfdum  hrinda.  M(agnusar)  B{iorns)  S(onar": 
„Ættleidsludomur   1515. 

Jtem  15015  (!)  dæmdist  Sygridi  Jonzdottur  ættleiddri  kuinnu  Aug- 
mundar  Tirfingssonar  allur  arfur  epter  Pietur  Jonsson  Brodur  sinn. 
Enn  Pal  Jonsson  skilgetinn  fodur  Brodur  fra  þeim  arfe".  (Lands- 
bókasafn  63.  4to  bl.  87b,  skr.  c.  1640).  Hins  vegar  stendr  ártalið 
1525  ranglega  í  gamalli  skjalabók  frá  c.  1600  í  AM.  234.  4to. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  ædur  heyra 
senda  stulli  þordarson.  sigurdr  narfason.  gudmundr  finzson. 
þorolfr  augmundson.  asmundr  klemensson  og  eyuindr  gud- 
mundson  kuediu  guds  og  sina  kunnigt  giðrandi  ath  aa  fóstð- 
daginn  næsta  fyrer  gangdagauiku  um  uorit^)  þa  lidit  uar 
fra  hingat  burdi  uors  herra  ihesu  christi  CD.  d.  og.  xu.  ar  i 
huamme  i  huamsueit  uorum  uær  i  dom  nefnder  af  ærHgum 
monnum  birne  bonda  þolleifssyni  og  augmundi  týrfingsyni 
ath  skoda  og  ransaka  og  fullnadardom  aa  ath  leggia  huorth 
su  akæra  skylldi  nockra  makt  hafa  æda  ongua  er  biorn 
bondi  þolleifson  kærdi  þar  til  augmundar  tyrfingsonar.  ath 
hann  hefdi  eignath  sigridi  jonsdottr  eiginkono  sinne  arf  og 
audæfi.  goz  og  peninga.  laund  og  lausa  aura  epter  petr 
heiten  jonson  brodr  sigridar  jonsdottur.  j  sezt.  Iðg  og  dom 
1)  þ.  e.  11.  Mari5i5.  ~ 


1515.  ERFÐAMAL.  63 

fyrir  lagt  allan  fjrsagdan  arf.  enn  biorn  bondi  þolleifson 
kalladi  pal  jonson  mag  sinn  til  |)ess  arfs  komenn  uera  ept- 
er  petr  heiten  jonson  brodrson  sinn.  toku  þessir  fjrinefnder 
menn.  biorn  þolleifson  og  augmundr  tjríingson  hondom 
saman  oss  fjrrgreindum  domsmonnum  hia  uerondum  med 
])eim  skilmala  at  þeir  skýlldu  hafa  þat  og  hallda  og  alldre 
upp  (XL  tala  huor  um  sig  sem  þesser  f}  rr  nefnder  domsmenn 
dæmdu  þeirra  j  miUum  um  þetta  mal.  Jtem  i  fjstu  grein 
dæmdum  uær  underlagit  laughgt  i  allan  mata  og  greindan 
biorn  bonda  þolleifson  loglegan  suarsmann  og  soknar  fýrr 
nefnz  pdls  jonssonar  mags  sins  epter  þui  sem  þat  umbods- 
bref  utuisar  sem  adrgreindr  biorn  bondi  þolleifson  las  þar 
fyrir  oss.  Jtem  kom  þar  fram  uitnisburdarbref  helga  gisla- 
sonar  med  hans  heilu  og  oskoddu  hanganda  jnsigle  at  hann 
uar  þar  nær  staddr  at  sera  jon  heiten  jonsson  afrleiddi  sig- 
ridi  jonsdottr.  dottr  sina,  epter  þui  sem  bok  gerir  rad  fyrir 
pali  jonssyni  hia  uerandi  og  ollum  aríi  undan  sier  jatandi. 
Jtem  kom  þar  fram  uitnisburdarbref  jons  gudmundszonar 
huert  er  suo  inne  hiellt  at  hann  uar  þar  hia  at  sera  jon 
jonson  arfleiddi  sigridi  jonsdottr  dottur  sina  epter  logum. 
J  þridiu  grein  kom  fram  suo  latandi  uitnisburdr  sýgnýiar 
jonsdottr  ath  hun  hefdi  hia  uerit  fýrrsagdre  arfleidingu.  Suo 
og  eigi  sidr  kom  þar  fram  opit  bref  pals  jonssonar  med 
heilu  og  oskoddo  hangandi  hans  jnsigle  ath  hann  medkenn- 
(i)zt  ath  hann  hafi  ollum  aríi  undan  sier  iatath  þeim  sem 
hann  stod  til  epter  sera  jon  jonson  brodr  sinn  med  þeim 
skilmala.  ath  sigridr  jonsdotter  dotter  sira  jons  skýlldi  til 
þess  arfs  leidazt.  enn  eingi  hans  bðrn  onnr.  suo  medkenn- 
izt  og  optnefndr  pall  jonson  i  þessu  sinu  brefi  at  þrattskrif- 
adr  sira  jon  jonson  hefdi  arfleitt  sigridi  dottur  sina  epter 
lógum.  Suo  og  medkenezt  optnefndr  biorn  þolleifson  med 
sinu  brefi  og  jnsigle  ath  (hann)  uar  hia  at  greindr  pall  ]on- 
son  gaf  ut  allan  fýrskrifadan  uitnisburd  ord  epter  ord.  enn 
titthnefndr  biorn  bondi  þoUeifsson  uændizt  þui  at  pall  jon- 
son  magr  sinn  geingi  ecki  uid  fýrskrifudum  gerningi.  nu 
saker  þess  at  greindr  biorn  bondi  þolleifson  uændizt  ðngum 
þeim  uitnum  at  oss  virtizt  hrinda  mega  brefum  greindz  aug- 


64  PETRSFE  1520. 

mundar.  þui  dæmdum  uær  fýrr  nefnder  domsmenn  med 
fullu  doms  atkuædi  þrattnefnda  sigridi  jonsdottur  loglega 
arfleidda  og  rettaíi  erfingia  peturs  heitens  jonssonar  brodr 
sins.  suo  framt  sem  helgi  og  jon  oc  sýgný  sueria  fullan 
bokareid  epter  sinum  framburdi  oc  aunnr  tvð  uitni  þessum 
jafnhda  ]  sinum  framburdi.  en  greindan  augmund  týrfmgson 
lauglegan  halldzmann  allra  peninga  sagdrar  sigridar  kuinnu 
sinnar.  Skulu  uitnin  suarit  hafa  hith  sidazta  ath  michaels- 
messo  i  haust  at  kemr.  og  augmund  skjUdugan  ath  gera 
birne  bonda  bod  suo  longo  fyrir  eidatokuna  at  hann  meigi 
til  koma  ef  hann  uill.  enn  ef  tittnefndum  augmundi  fallazt 
uitnin.  þaa  dæmdum  uær  hann  logiega  mega  i  sitia.  hafa 
og  hallda  þenna  arf  þar  til  hann  er  med  loglegum  domi  af 
honum  sottr.  samþýckti  þenna  uorn  dom  olafr  bondi  gud- 
mundzson  sem  þda  hafdi  kongs  umbod  milH  gilsfiardar  og 
gliufrar  og  setti  sitt  insigle  med  fyrnefndra  domsmanna  jn- 
siglum  fyrir  þetta  domsbref  skrifat  aa  stadarhoH  i  saurbæ. 
þridiudaginn  fyrir  huitasunnu  a  sama  are  sem  fýrr  seiger. 


56.  8.  Apríl  1520.  í  Römaborg. 

Leo  páfi  hinn  tíundi  býðr  biskupum  í  Osló,  Hamri,  Skál- 
holti,  á  Hólum  og  í  Færeyjum,  að  sjá  svo  um,  að  það  fé, 
sem  lagt  sé  úr  þeirra  biskupsdæmum  til  byggingar  Pétrs- 
kirkjunnar  í  Rómaborg,  verði  sent  til  erkibiskupsins  í  Niðar- 
ósi,  er  koma  muni  því  til  Johannes  Angelus  Arcimbolds 
sendimanns  páfans  í  þýðversku  landi. 

Dipl.  Norv.  VI,  Nr.  675  (eptir  skjalasafni  á  pafagarði). 

a.  Leo  papa  x  venerabih  fratri  Andree  episcopo  Ans- 
loensi.  VenerabiHs  frater  salutem  et  apostolicam  benedictio- 
nem.  Ex  literis  dilecti  fihj  Joannis  Angeli  Arcimboldi  )n- 
dulgentiarum  pro  fabrica  Sancti  Petri  de  Vrbe  nuntij  et 
commissarij  per  nos  deputati  didicimus  nonnullas  pecunia- 
rum  et  aHorum  bonorum  summas  ad  dictam  fabricam  oc- 
casione  predictarum  jndulgentiarum  spectantes  jn  diocesi  tua 


152^.  MlKLAGARÐR.  65 

existere  nos  igitur  indemnitati  dicte  fabrice  consulere  volen- 
tes  fraternitati  tue  in  virtute  sancte  obedientie  ac  censuris 
et  penis  per  alias  nostras  contra  retinentes  occupantes  et  im- 
pedientes  bona  huiusmodi  jnflictis  requirimus  quatinus  omni 
exceptione  remota  ac  quocunque  impedimento  illato  seu  in- 
ferendo  minime  attento  dictas  pecunias  et  bona  ad  manus 
venerabilis  fratris  nostri  archiepiscopi  Nidrosiensis  dirigas 
qui  illa  in  Germaniam  juxta  commissionem  nostram  trans- 
mittet.  Datum  Rome  die  3  Aprihs  1520  pontificatus  nostri 
anno  8^*. 

h.  Jn  simili  forma  scribatur  venerabili  fratri  Magno  epi- 
scopo  Hamarensi.  Jtem  episcopis  Stephano  Scalotensi  et  [Got- 
scalensi^)  et  Hilario  Pherensi  vt  transmittant  pecunias  et 
bona  ad  manus  prefati  archiepiscopi  uel  ab  eo  deputan- 
dorum.  Datum  Rome  3  ApriHs  1520  anno  octauo. 


Í56.  17.  Janúar  1533.  í  Miklagarði. 

TvEiH  prestar  og  tveir  leikmenn  transskribera  máldaga 
Miklagarðskirkju  í  Eyjafirði  eptir  máldagabók  Ólafs  biskups 
Rögnvaldssonar. 
AM.  Fasc.  XLV,  12,  frumrit  á  skinni.  Af  4  innsiglum  er  1  fyr- 
ir.  —  Afskript  MSteph.  27.  4to  bls.  517—518  með  hendi  Jóns  sýslu- 
manns  Jakobssonar  (d.  1808). 

Þat  gijorvm  vier  jon  prestur  arason  og  hallur  prestur 
asgrimsson.  magnus  arnason  og  magnus  bijornson  godvm^) 
monnum  kvnigt  med  þessv  uoro  opnv  brefe  at  vær  savm 
og  yfer  lasvm  gamalt  registrum  heilagrar  hola  domkirkiv 
suo  latande  ord  effter  ord  sem  hier  med  skrifat  stendvr. 

Þetta  fylger  jordvne  j  myklagarde  þverardalr  heim  at 
lambaa  badv  meigen  skogvr  ]  Ivndz  land  j  hnioskadal  rædvr 
gardstadvr  fyrir  ofan  en  kidzaa  fyrir  vtan  skogur  j  nvpvfelz 
lande  skogvr  j  biarkar  lande  rædvr  gil  fyrir  vtan  og  svnn- 
an.  þessar  jtolur  sagde    ornolfvr  ]  þverardal    af   modrvvoll- 

1)  [o :  Gotscaloo  Olensi,  en  er  strykað  út  og  svo  ritað :  Rois- 
caldensi.     2)  tvískrifað  í  frbr. 

Dipl.  I8l.  IX,  B,  Ö 


66  TESTAMÉNT  EVJOLF'S  1522. 

vm  halfan  þridia  tog  yxna  manadar  reckstvr  aasavd  fra 
þveraa  j  oxnadal  en  þar  fyrir  skvlv  þeir  halda  vppe  garde 
fyrir  nédan  og  selfor  j  divpadal  a  holmsel  fra  hhdarhaga') 
teigur  j  oxnadal  ofan  fra  Ivrcasteine  millvm  tveggia  gard- 
stada  er  og  sagdur  vii  folalda  reckstvr  j  vaskaravxl  sagde 
rvste  vtan  ef  ad  myklagardur  atte  allar  slægivr  j  hrvthaga. 
þetta  sama  bar  sira  semingur  af  savrbœ  at  fader  sinn  magn- 
us  hefde  Hed  j  bvrt  slægivr  vr  hrvthaga  þa  hann  bio  j 
myklagarde  og  hefde  eingen  at  fvndet.  Þessar  jtavlvr  sagde 
ornolfur  þordarson  at  myklagardur  ætte  j  oxnafelzjord  tvo 
xij  fedminga  med  torfskurd  arUga.^) 

Og  til  sanninda  hier  vm  setivm  vier  fyrr  skrifader  menn 
vor  jnsigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  uar  j  myklagarde  j 
eyafirde  fostvdagen  næstan  efter  geisladag  arum  efter  gvdz 
bvrd  CD**  d.  xx  og  ii  aar. 


57.  30.  Janúar  1533.  í  Krossada). 

Testamentisbréf  Eyjólfs  bónda  Gíslasonar. 

AM.  Apogr.  1127  „Ex  orig.    fra    Haga  fi  Bardaströnd.    accuratis- 
siine**.     Árni  skýrir  frá  um  innsigli. 

Jn  nomine  domini  amen. 

Saker  þess  at  eingi  daudligur  madur  riia  sier  nðckurn 
óruggleik  setia  um  leingd  sinna  Hfdaga  med  þui  at  daudinn 
sem  óllum  er  uis.  enn  þo  j  annari  grein  ecki  ouisara  enn 
þat  hue  nær  hann  skal  at  hondum  koma.  kemur  hann  þa 
optsinnis  er  minzt  uarer  huar  fyrir  kristins  mannz  ahygia 
ætti  iafnan  yfer  at  uaka  at  hann  uæri  alldri  uarbuinn  uid 
nær  sem  gud  krefur  hann  andarinnar.  þui  giore  eg  eyiolfr 
gislason  heiU  at  uiti  og  samuizku  enn  nockud  krankur  j 
Hkama  þessar  siduztu  skipaner  fyrir  mier  og  so  feUt  mitt 
testamentum  sem  hier  seiger. 

Jn  primis  at  eg  gef  mic  aUan  og  mina  synduga  sal 
upp  a  nad  og  myskunn  almattigs  guds  treystandi  sa  er  mic 
leysti  med  sinu  banablodi.  undan  ouinarins  uahdi  mun  eigi 
sinne  uægd  fra  mier  snua  j  mine  naudsyn.  þar  næst  gef  ec 

1)  Svo,  og  er  rétt.     2)  Sjá  Dipl.  Isl.  bls   351, 


15^^.  TESTAMENT  EVJOLFS.  ^? 

mic  under  traust  og  uerdleika  blezadrar  guds  modur  marie 
og  hins  heilaga  peturs  postula  og  allra  guds  heilagra  manna. 
og  bæna  fullting  almenniHgrar  guds  kristni.  þar  med  kys 
ec  minum  molldliga  likama  legstad  j  selardal.  gefandi  kirki- 
unne  þar  teinæring  med  tueimur  streingium  og  ollum  reid- 
skap.  Jtem  prestinnm  sira  ione  iuarssyni  gef  eg  stack  minn 
hinn  sida  fyrir  sina  þionustu.  Jtem  fatækum  t(u)au  hundrud. 
so  og  skipa  eg  og  gef  at  fatækur  madur  fædiz  ]  haga  um 
iolafostu  og  fra  niuuikna  fóstu  til  huitasunnu  suo  leingi  sem 
min  born  og  nidiar  hallda  gardinn.  ellingi  brodur  minum 
hest  minn  hinn  moalotta.  Jtem  a  eg  at  luka  herra  aug- 
mundi  fim  kugilldi  og  leigurnar  up  a  fim  ar.  halfa  þridiu 
uod  uadmals.  uætt  fiska  og  þreuetran  saud.  þar  med  fæ 
ec  honum  tuær  skeider  Htlar.  eitt  nobil  og  tuð  rins  gulline. 
Suo  og  medkennunzt  eg  at  ec  hefi  golldit  og  sellt  j  sinn 
mala  helgu  þorleifsdottur  iðrdina  haga.  hefer  hon  þo  ekki 
fullt  fyrir  þa  peninga  sem  ec  hefi  logat  fyrir  henni.  hier 
med  gef  ec  henni  at  auk  þess  sem  ec  hefi  adr  gefit  allt 
þat  sem  eg  ma  med  logum  gefa.  gef  ec  ion  ionsson  kuittan 
um  allt  þat  er  hann  hefer  uit  mic  brothgur  ordit  leyniliga 
og  opinberfiga  og  so  alia  mina  undermenn.  þar  med  gef  ec 
haflida  skulason  kuittan  um  ðll  ockur  skipti  og  so  bid  eg 
at  hann  gefi  mic.  r  eg  um  bidiandi  þacksamliga  og  ast- 
samfiga  mina  frændur  erfingia  og  uine.  at  fyrir  allra  uora 
saluhialp  lati  þeir  þetta  mitt  testamentum  fullgioraz  utan 
allt  hindur  og  talman  epter  þui  huert  sem  eg  hefi  rad  fyrir 
gioit.  Bid  ec  audmiuklega  huern  mann  mier  at  fyrirgefa  þat 
er  eg  hefi  uid  þa  brotid  til  orda  eda  werka.  so  hit  sama 
uil  eg  giarna  huerium  manni  fyrirgefa  þeim  sem  uit  mic 
hefer  misgiort.  og  þess  med  allri  audmykt  bidiandi.  at  menn 
seu  min  syndugs  eigi  ominnuger  j  sinum  bænum. 

uoru  þesser  giorningsuottar  sira  ion  iuarsson  og  elHng- 
ur  gislason. 

Skal  þetta  mitt  testamentum  standa  obrigduligt  i  ðHum 
sinum  greinum  og  articuHs. 

Og  til  saninda  her  um  setta  ec  mitt  insigle  med  adur 
nefndra  manna  insiglum  fyrir  þetta  bref   skrifad  i  krossadal 


{]gg  SVEIKSSTAÐAREIÖ.  1522. 

fimtudagin  næsta  fyrir  piirificacio  sancte  marie  uirginis.  þa 
er  lidit  uar  fra  hingatburd  uors  herra  ihsu  christi  CD.  d.  xx 
og  ij  ar. 


58.  13.  Febráar  153*^.  á  Ókruni, 

TiTNiSBURBR  þriggja  manna  um  viðskipti  þeirra  á  Sveins- 
stöðum  Gríms  lögmanns  Jónssonar  og  síra  Jóns  Arasonar 
og  þeirra  selskaps  af  einni  álfu,  en  af  annari  álfu  Teits 
Þorleifssonar  og  hans  manna,  þegar  Arni  Bessason  var 
sleginn  í  hel. 

AM.    Apogr.    5602    „Ex    originali"  á  kálfskinni    með    hendi    Jóns 
'Magnússonar  bróður  Arna. 

Suo  felldan  uitnesburd  berum  uær  jon  helgason.  sug- 
urdr  jonsson  og  þorkell  sugurdzson.  ad  uær  uorum  d  þui 
sama  þingi  sem  grimur  jonsson  laugmann  nordan  og  uest- 
an  d  jslandi  sette  i  sueinstada  landi.  ed  sagt  uar.  fauslu- 
dagin  næstan  epter  palsmesso')  og  setti  þar  grid  og  frid 
allra  manna  í  mille  epter  þui  sem  ueniuligt  er.  og  baud 
sig  til  ad  giora  huerium  manni  laug  og  riett.  þui  þau  bod 
komu  heiman  af  þingstadnum  sueinstaudum  fra  teite  þor- 
leifssjne  ad  (hann)  uilldi  huorke  þola  doma  ne  stefnur.  og 
þeir  skýlldi  alldre  mannslagalaust  skilia  ef  þeir  ridi  heim.  og 
.þvi  setti  adurnefndur  iogmadur  þar  þing  sem  þa  var  hann 
kominn  i  adur  greindum  stad.  suo  sem  eitt  aurskot  eda  tuð 
i  burt  fra  tungardenum  d  sueinstaudum.  og  nefndi  þar  dom. 
len 'teitur  þorleifsson  med  sinn  selskap  og  fylgiara  reid  þa 
heiman  fra  sueinstaudum  med  attatigi  manna  eda  fleire 
med  týgiad  folk  og  uppdregnum  vopnum.  og  þangad  sem 
f}TÍr  stodu  sira  jon  arason  og  grimur  jonsson  logmann  med 
sinn  selskap  i  þeim  sama  stad  sem  hann  hafdi  adr  þingid 
sett.  baud  grimur  jonsson  þa  en  uppa  nytt  log  og  dom  fyr- 
ir-sig  og  alla  þa  er  i  hans  selskap  uoro  og  fyrirbaud  hveri- 

1)  þ.  e.  31-  Janúar. 


152á.  SVEINSSTAí)AREIÖ.  89' 

um  manni  ad  uekia  a  sier  eda  þeim  uig  ne  uandrædi.  og 
hann  væri  þar  kominn  til  laga  en  ecki  til  slaga.  en  teitur 
þorleifsson  taladi  þa  suo  felldum  ordum.  ad  þar  skylldi 
hvorke  domar  ne  stefnur  fram  ganga  og  aunguar  lagasokn- 
er  adrar.  og  skipadi  þeim  selskap  sem  honum  fýlgdi.  bædi 
ad  slá  og  stinga  og  hier  med  sotti  hann  aUra  mest  sialfiir 
ad  giora  hvortueggia  sla  og  stinga.  og  epter  þessa  hans 
skipan  hiuggu  hans  nienn  og  stungu  upp  d  fyr  greindan 
selskap.  og  suo  þeir  menn  fleire  sem  þeim  veittu  þar  stýrk 
og  Hd  til.  suo  ad  i  þessu  þeirra  adhlaupi  slogu  þeir  ]  hel 
drna  heitin  bessason  en  særdu.  x.  menn  eda  fleire  og  lemstr- 
udu  marga  bædi  med  grioti  og  uopnum.  suo  og  saum  uær 
fýrnefnder  menn  og  uissvm  fyrir  full  sannendi  ad  þratt 
nefndur  grimur  jonsson  laugmann  skaut  alldre  cL  þui  þingi 
fyrr  en  hann  sialfur  og  hans  menn  voro  bædi  slegner  og 
særder.  og  ecki  hiellt  sira  jon  arason  þaa  teite  þorleifssyne 
er  optnefndr  grimur  skaut  af  sinum  boga  og  ecki  skaut 
hann  nema  þat  eitt  skot  a  þui  þingi.  en  þat  uissum  uær 
ecki  huar  þat  kom  a.  suo  oc  sdum  uær  upp  a  og  uissum 
sannliga.  ad  þeir  menn  sem  i  þann  selskap  uoro  sem  teite 
þorleifssyni  fýlgdu.  baru  þar  fýst  j  a  þeim  fundi  og  slögu 
fjst  med  grioti  en  síjdan  med  vopnum.  og  hier  epter  uiHum 
uær  sueria  nær  sem  þurfa  þickier.  Ok  til  sanenda  hier  um 
settum  uær  fýrnefnder  menn  uor  jncigle  fyrir  þetta  uitnes- 
burdarbref  er  giort  uar  d  aukrum  j  blaunduhiijd  j  skaga- 
firdi.  midvikudagin  næstan  epter  uedasti  et  amandi.  arum 
epter  gudz  burd  CD.  d.  xx.  og  ij.  aar. 


59.  1.  Marts  U'2'2.  á  HiSlum. 

JóN  prestr  Finnbogason  officialis  Hóladómkirkju  stefnir  Teiti 
Þorleifssyni  og  hans  fylgjurum  til  Mæhfells  28.  Marts  fyi'ir 
síra  Nikulás  Vilhjálmsson  til  afbatanar  og  lausnar  fyrir 
högg  og  slög  á  Sveinsstöðum,  en  þrjózkist,  þeir  setr  hann 
þeim  þrjár  ám.inningar  og  fylgir  hverri  fimt,  og  vilji  þeir  eigi 


70  SVEINSSTAÐAREIÐ.  1522. 

hlýðnast  að  þessum  áminningum  liðnum,  þá  setr  hann  þá  í 
fullkomið  forboð,  þar  til  er  þeir  ganga  til  hlýðni. 

Bisk.  Hol.  III,  7,  frumrit  á  skinni.  Innsiglið  er  dottið  frá  Bréfið 
er  ill-læst  á  stórum  köflum,  því  að  lýsi  virðist  einhvern  tíma  hafa 
helzt  ofan  yfir  það  (úr  lampa). 

Þat  giore  eg  jon  prestur  finbogason  officialis  holadom- 
kirkiu  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  minu  opnu  brefue 
at  fyrir  mig  kom  heidarligur  mann  sira  jon  arason.  kœrdi 
og  klagade  fyrir  mier  at  domkirkiunnar  þionuztumann  og 
sinn  arne  heiten  bessason  hefdi  uerit  j  hel  slegin  og  sira 
nichulas  uilhialmsson  og  sira  olafur  hialltason  hefdi  slegner 
uerit  med  griote  og  x  eda  íleire  adrer  domkirkiunnar  þion- 
uztumenn  uoru  særder  þa  þeir  uoro  3  domkirkiunnar  erind- 
um.  voru  uitne  um  boren  fyrir  mier  af  tueimur  prestum 
og  xij  skynsaumum  monnum  at  allar  þessar  fyrr  greindar 
saker  hefdi  giðrt  teitur  þorleifsson  og  hans  medfýlgiarar 
sem  er  skule  gudmundzson.  þormodur  arason.  gisle  jonsson. 
þorgrimur  gudmundzson.  jon  grimsson.  jon  halldorsson.  sem- 
ingur  oiafsson.  arngrimur  liotzson.  haflidi  iuarsson.  asgrim- 
ur  ionsson.  eirekur  oddason.  petur  oddason.  jon  sigmundz- 
son.  eýolfur  halldorsson  og  philpus  gislason  med  fleirum 
audrum  þeirra  fylgiurum  sem  greindar  saker  giordu.  Þui 
fyrir  þessar  saker  bodar  eg  og  stefner  teite  þorleifssýne  og 
audrum  þessum  adur  greindum  hans  medfylgiorum  til  mæle- 
fellz  j  skagafiord  favstvdaginn  næst  epter  annunciacio  beate 
marie  uirginis  nu  næst  komande  fyrir  minn  logligan  vm- 
bodzmann  sira  nichulas  vilhialmsson  at  giora  þar  sina  af- 
batan  eda  taka  logliga  lausn  fyrir  adur  greindar  saker.  Enn 
ef  þeir  uilia  þrioskazst  og  ei  hallda  þetta  mitt  bod  þa  giore 
eg  þeim  þriar  logligar  aaminningar  til  leidriettu  epter  kirki- 
unnar  logum  og  fimt  j  hueria  ocLminning.  ViH  þeir  ei  til 
hlydne  ganga  at  vmhdnum  þessum  a^inningvm.  vm  fyr 
sagdar  saker  þa  set  eg  alla  þessa  fyrr  skrifada  menn  ut  af 
gudz  þionuzto  og  aullvm  kirkiunnar  sacramentis  og  sam- 
neyte  kristinna  manna  j  fullkomit  forbod  suo  leingi  og 
þar  til  þeir  giora  logliga  afsakan  eda  yferbot  adur  greindra 


1522.  ÖGMUNDR  BISKUP.  71 

saka.  byd  eg  ydur  sira  þorleifur  ionsson  at  lesa  þetta  bref 
fyrir  adur  greindum  monnum  suo  hdatt  at  þeir  megi  uel 
heyra  ef  þeir  vilia.  Og  til  sannenda  hier  vm  setj  eg 
oíficialatus  insigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  uar  da  holum  ] 
hialltadal  laugardaginn  næstan  fyrir  translacionem  johannis 
episcopi.  anno  domini  CD"  d"  xx"  secundo. 


60.  5.  Marts  1523.  í  BJÖrgvin. 

FiNNBOGi  Einarsson  og  Pétr  Pálsson  prestar  Hólabiskups- 
dæmis  votta,  að  þeir  hafi  séð  umboðsbréf  Þrándheimskapíula, 
þar  sem  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti  er  fahð  alt  umboð  yf- 
ir  Hóiabiskupsdæmi,  og  samþykkja  þeir  það,  og  lofa  Ög- 
mundi  biskupi  hlýðni. 

MSteph.  27.  4to  bls.  11  —  12  með  hendi  Benedikts  lögmanns  Þor^ 
steinssouar  c.  1720.  —  Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunna- 
vikrJóns  „Ur  Brefa  Bok  Biskups  Ogmundar". 

Um  umbod  Holakirkiu  Anno  M".  D^  xxij^ 
Þad  georum  uier  finnboge  Einarsson  og  Petur  Pálsson 
prestar  Holabiskupsdœmis  godum  monnum  kunnugt  med 
þes5u  ockru  opnu  brefe  ad  uier  hofum  sed  og  yferlesed  op- 
ed  umbodzbref  med  heilu  og  oskoddudu  innsigle  sancte  Olafs 
og  Þrandheimscapitula  innsigle  er  so  hiiodar  d^)  medal  ann- 
araorda.  ad  aller  capitulabrædur.  iÞrandheime  er(u).  bioda.  bidia 
og  bebefala  verdug  fodur  i  gude  Augmund  i  Skalholte  full- 
megtugt  umbod  Holakirkiu  bæde  til  andlegra  hluta  og  uer- 
alldlegra  sem  bref  þar  uffi  gert  utar  mejr  utvijsar.  huert 
umbod  ad  uier  hillum.  stirkium  og  samþickium  h(eilagrar) ' ) 
Hola  kirkiu  vegna.  so  og  uiUum  vier-)  uera  hejruger  og 
hlyduger  firr  grejndum  herra  Augnmnd  þad  vid  eruín  menn 
til  og  hann  vill  ockur  til  seigia  uppa  Holakirkiu  gagn  og 
besta.  Og  til  sannenda  hier  uni  festum  vid  ockar  innsigle 
fyrer  þetta  samþiktarbref  skrifad  i  Beren  þridia  nonas  dag 
Martij  Manadar. 


1)  b.  V.  62.    2)  vid 


72  HAFNARGJALD.  1522. 

01.  9.  Marts  1522.    í  KaupmaniiahðfD. 

Keistján  konungr  annar  bannar  mönnum  á  Íslandi  að  verzla 
við  nokkra  útlendinga  fyrri  en  þeir  hafi  greitt  konungs  um- 
boðsmanni  þar  í  landi  20  gyllini,  sem  þeir  eru  vanir  að 
borga  árlega  og  eru  skyldugir  til. 

AM.  191.  4to  bls.  41  —  42,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,    rituð 
samUða  á  skinni.  —  AM.  Apogr.  5529. 

Bref  kong  kristiern. 

Víj  kristiern  med  guds  nad  daómerkis.  noreges.  suia- 
rikis.  vendes  og  gotes  kong.  hertugi  ut  j  slesuik.  j  holsten. 
stormaren  og  j  ditmasken.  greifi  j  oldenborg  og  delmen- 
horst  heilsum  ydur  alle  oss  elskulige  biskupar.  prelatar.  a- 
botar.  prestar.  knaber.  bœndur  og  meinige  almugi  sem  byggia 
og  bua  upp  dcL  uort  og  noregs  krunu  land  jsland  kærliga 
med  gud  og  sancte  olaf  kong.  Víj  bidie  og  bioda  ydur  alle 
samt  og  huor  sierdeiHs  ad  j  hier  efter  enti  kaupslagit  med 
nockurre  utlenzke  ente  þyzke  edur  eingelske  edur  andre  fyr 
en  þeir  hafa  adur  giíid  og  forneygid  uor  vmbodzsmann  þar 
upp  doL  landit.  xx.  uigti  gyllene  sem  þeir  oss  arhga  plaga 
og  plygtuger  eru  ad  gefa  upp  da  uorra  uegna  og  nær  þeir 
suodan  toll  ut  gefit  hafa  og  til  goda  reidu  forneygt  hafa 
þa  megi  þier  sidan  kaupa  og  selia  med  þeim  obíjhindrader. 
þar  rettid  ydur  alþingis  epter  og  latid  þad  aungua  leidis 
annars  uera. 

Giíid  upp  da  uoi-t  slot  kaupenhafn  sunnudagen  inuo- 
cauit.  aarum  epter  gndz  burd  CD.  d.  xx.  og  ij  ar.  under 
uort  signet. 


63.  21.  Apríl  1522.         á  Ketilsstððun). 

1.  Maí  15-23.  á  Vallanesi. 

Bjakni  Erlendsson  fær  með  samþykki  og  upplagi  Guðríðar 
Þorsteinsdóttur  konu  sinnar  sira  Jóni  Markússyni  til  fullrar 
eignar  jörðina  Fjörð  í  Seyðarfirði,  en  sira  Jón  leggr  á  mót 
Eiríksstaði  á  Jökulsdal  og  kvittar  Bjarna  um   rekahalld    Er- 


1522.  FJARDARBREE.  73 

lends  föður  hans  fyrir  Ketilsstaðakirkju  og  Bjarna  sjálfan 
um  söngkaupsgjald  af  Steinsvaðskirkju  um  tóif  ár  fyrr- 
um,  er  síra  Jón  var  þar  þingaprestr. 

AM.  Apogr.  4302,  eptir  frumriti  á  kálfskinni  „fra  Petre  Asmunds- 
syne  a  Ketilsstödum  &  Völlum  i  Fliotzdalsherade",  og  er  afskriptin 
staðfest  í  Skálholti  15.  Marts  1708  af  Magnúsi  Markússyni,  Snorra 
Jónssyni,  Þórði  Þórðarsyni  og  Ormi  Daðasyni.  —  AM.  Apogr.  4396  „Ept- 
er  óhandskriíftadre  Copiu  á  pappír",  lök  afskript  og  víða  raung  (ér* 
tal  1525). 

Um  fiord  i  Seydaríirde. 
Þad  giorum  uit  halldor  prestur  gislason  og  torfui  þor- 
steinsson  godum  monnum  kunnigt  sub  anno  gracie  CO".  d^ 
xx^.  ij".^)  uorum  vid^)  j  hia  saum  oc  heyrdum  aa  ord  og 
handaband  þessara  manna  sira  jons  marcussonar  af  eirni 
aifu  og.af  annari  alfu  biarna  ellendssonar  ad  svodan  giorn- 
ingur  for  fram  þeirra  aa  mille  j  halfkirkiunne  a  ketilsstod- 
um  a  völlum  j  fliotzdalshierade  manudaginn  næsta  epter 
passionem  domini  ad  fyrr  nefndr  biarni  ellendzson 
fieck  adur  nefndum  sera  joni  markussyni  jordina  fiord  j 
seýdarfirdi  er  liggur  j  duergasteins  kirkiu  sokn  til  æuenligr- 
ar  eignar  undan  sier  og  sinum  erfingium  med  upplagi  sinn- 
ar  egin  kuinnu  gudridar  þorsteinsdottur  med  ollum  þeim 
gognum  og  gædum  sem  greindri  jordu  fýlger  og  fvlgt  hefer 
ad  fornu  og  nýiu.  enn  hier  j  mot  gaf  opt  nefndur  sera  jon 
markusson  titt  nefndum  biarna  ellendzsyni  jordiiia  eireks- 
stadi  j  jokulsdal  er  liggr  j  mðdrudals  kirkiu  sokn  til  œuen- 
ligrar  eignar  undan  sier  og  sinum  erfingium  med  aullum 
þeim  gögnum  og  gædum  sem  greindri  jord  fýlger  og  fulgt'^) 
heferad  fornu  og  nýiu.  hier  til  gaf  sera  jon  markusson  opt 
nefndan  biarna  kuittan  vm  þa  akiæru  sem  hann  klagadi   til 


1)  „So  stendur  þetta  arstal  ad  visu  i  brefinu.  enn  a  þann  mata 
verda  Biarne  og  Gudridr  gey.sigömul.  hun  lifdi  ennþS  1568. 
hann  1563.  Malfridr  dott(ír  þeirra  giptist  l^.')!.  ergo  er  hun  fædd 
circa  1530.  [Mier  þætti  liklegra.  ad  þetta  arsiul  ætte  ad  vera  1532*). 
—  1536  kom  aptur  til  greina  um  þessa  iörd.  syne.st  so  ad  arstaled 
muniþoriett«(AM.).  Apogr.4396hefirártal  1525.  2))  b.  v.  4396.  3)  Svo. 

*)  [útstrykað. 


74  ÆTTLEIÐING.  1522. 

hans  vegna  kirkiunnar.)  uallanesi  ad  biarni  og  fader  hans 
ellendrheiten  biarnason.  þui')  hann  hafdi  halldit.  ij.  c.  fadnia 
langan  reka  upp  a.  u.  ar  og  tuttugu.  er  fylgia  atti  med 
vidastðdum  fyrir  halfkirkiu  skýlld  a  ketilsstðdum  og  enn  hier 
til  gaf  þrattnefndur  sera  ion  biarna  kuittan  vm  sðngka(u)p 
a  steinsvads  kirkiu  er  liggr  j  kirkiubæiar  sokn.  a  utmanna- 
sueit  upp  aa.  xij.  ar  er  hann  uar  þar  þingaprestur.  skylldi 
huor  þeirra  hallda  til  laga  sinne  jordu  og  suara  lagaripting- 
um.  Og  til  sannenda  hier  um  setium  uid  ockar  jnnsigle 
fyrir  þetta  jardarkaups  bref  er  skrifad  var  j  vallanesi  jn 
festo  phiHppi  et  jacobi  ari  sidar  enn  fyrr  seger. 


63.  25.  Apríl   1523.    1  ^  „^, 

}  á  Hólum. 
8.  Oktober  1533.  (  *  ^"    "* 

Helga  Sigurðardóttir   ættleiðir    syni    sína    Ara  og   Magnús, 
með  samþykki  Auðunar  Sigurðssonar  bróður  síns. 

Landsbókasafn  61.  8vo  afskript  gerð    fyrir  Árna  Magnússon  eptir 
transskripti  6  manna  gerðu  á  Munkaþverá  24.  Marts  1551. 

Þath  giorum  vier  þorsteinn  gvnnason.  prestur.  sæmund- 
ur  simonarson.  ok  magnus  biornsson.  leikmenn.  Godum 
monnum  kvnnigt  med  þessv  voru  opnu  brefe  ath  þaa  Hdit 
var  fra  hingatburd  vors  herra  ihesu  christi.  CD.  d.  xx.  og 
ij.  ar  a  holum  j  hialltadual  œ.  faustudaginn  j  paskaviku 
vorum  vier  j  hia  soaum  og  heýrdum  da.  at  helga  sýgurdaR- 
dotter.  ættleidde.  ij.  sin  born.  er  suo  hietu.  are.  magnus. 
Samþjckte  þessa  ættlæidingh  audun  sýgurdsson.  skilgetinn 
broder  fýr  nefndrar  helgu.  er  þoa  stod  næst  arfue  ^ptter 
hana.  med  handabande.  jaýrde  oc  fuUu  vpplagi  sins  arfs. 
þessa  ætleiding.  jtem  geingu  þesscR  aller  fyr  nefnder  menn 
fyrir  kirkiudýR.  sem  logbok  vóttar.  halldande.  da  ^inne  bok. 
at  helgu  sygurdardottur  sua  mælande.  fe  helga  sijgurdar- 
dotter  ættleider  ara  ionson.  magnus  jonsson.  Til  arfs  epter 
mic.  til  fiar  þess  er  egh  gef  þeim.  til  gialldz    og    giafar.    til 

1;  Svo, 


1522.  ÖGMUNDR  BISKUP.  75 

sess  og  sætis.  og  til  allz  pess  rettar.  sem  logbok  skýrer  [at 
ættleidingur')  oa  med  laugum  at  hafa.  Ok  til  sannenda  hier 
um  setium  vier  fyrr  nefndir  menn  vor  ]nsigle  fyrir  þetta*)  bref.  er 
skrifat  war  a  holum  i  hialltaddcil.  fimtudaginn  næstan  fýrer 
festum  rellquiarum  vm  havstid.  Are  sijdar  enn  fJR  seiger. 


64.  fVorið  1533.  í  BJÖrgyln]. 

Brép  Ögmundar  Skálholtsbiskups  og  umboðsmanns  Hóladóm- 
kirkju  til  alþýðu  manna  í  Hólabiskupsdæmi  og  tekr  hann  alla 
^sem  með  rétt  skjalligheit  vilja  bh'fa  við  konunginn  og  kirkj- 
una"  í  Sancti  Ólafs  frið  og  heilaga  vernd,  og  bannar  öllum 
að  „bívara"  sig  nokkuð  með  góz    heilagrar   Hóladómkirkju. 

Landsbókasafn  62.  8vo    rueð    hendi    Grunnaviki-Jóns    „Ur    Brefa- 
Bok  Biskups  Ogmundar". 

Til  þeirra  i  Hola  Stickte. 

Vier  broder  Ogmund  med  guds  ndd  biskup  i  Skalhollte 
og  umbodsmann  heilagrar  Holadomkirkiu.  heilsum  ydur  ðU- 
um  kærer  viner  sierlega  i  Holabiskupsdæme. 

Megu  þier  vita  ad  vor  nddugaste  herra  konungur  hef- 
nu  feingid  ad  vita  þann  stora  öriett.  sorg  og  bidreifelse  sem 
fátækan  almuga  her  i  landed  skied  hefur  um  langan  tima. 
Hans  megtugheit  krununni  og  kirkiunni  til  stors  skada.  og 
landsins  utarman.  hvad  hans  herradæme  vill  einga  lund 
giorast  lata  her  epter.  sem  hans  nadis  bref  opid  þar  uppa 
uthlider.  ok  oss  boded  ok  skipad  uppcL  vora  Tru  og  hollustu 
fram  ad  fylgia  epter  almugans  og  landsins  bilegheit.  epter 
þvi  sem  sem  lAgmal  tilseger.  Ok  saker  þess  ad  vier  vitum 
þd  marga  fatæka  menn  konungsins  landbua  og  kirknanna 
þurfa  sierlega  styrking  af  kongdomenum  og  kirkiunni  fyrer 
drasum  omilldra  manna.  þar  fyrer  annamum  vier  alla  þd 
sem  med  rett  skiallegheit  vilia  blifa  vid  konunginn  og  kirki- 
una  under  Sancte  Olafs  frid  og  þann  helga  kirkiu  beskermelse. 
bidium  alla  kiærlega  og  sierlega  vors  kiærasta  naduga  herra 

1)  [b.  V.  AM;  o^  J)arf  þess.     2)  þeirra,  hdr. 


7fi  ÖGMUNDR  BISKUR  1522. 

kongsins  foveta.  eller  umbodsmenn.  ad  rama  fatæks  almuga 
ed  besta  fyrer  guds  skylld.  epter  vors  nddugasta  herra 
kongsins  vilia.  ok  forbiodum  vier  ollum  odrum  leikum  og 
lærdum  upp  A  vors  kiæra  herra  og  krununnar  vegna  fa- 
tækan  almuga  i  nockurn  mdta  ad  oforretta  utar  meir  enn 
log  segia.  under  Sancte  Olafs  konungs  og  heilagrar  kirkiu 
hefnd.  Svo  og  forbiodum  vier  leikum  og  lærdum  i  holadom- 
kirkiu  umbode.  ad  bivara  sig  med  hennar  gots.  fast  edur 
laust.  med  minna  enn  þeim  sie  bifalad  af  oss  eda  þeim 
vær  setium  tii  þar  i  stickted. 
Og  til  sanninda.') 


65.  [^'orið  1522.  í  BjörgTÍn]. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  skipar  Pétr  prest  Pálsson    ráðs- 
mann  heilagrar  Hóladómkirkju. 

Landsbókasafii  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa- 
Bok  Biskups  Ognjundar".  «Hœ  literæ,  absqve  dubio,  datœ  sunt  in 
Norvegia  (puto  Bergis)  anno  1522.  anteqvam  in  Islandiam  abiret  Og- 
munds.  Locum  earum  in  codice  indicat  litera  græca  in  fronte  notata 
(Y).  Þetta  Radsmansbref  Ogmundar  biskups,  utgefed  Petre  Palssyne 
stendur  i  Bokinni  (so  sera  hier  er  tilvijsad)  medal  þeirra  brefa  sem 
Ogmundur  utgaf  i  Norege.  og  sende  til  Jslands  undan  sier  1522. 
Þad  kemur  annars  ecke  saman  vid  sialft  sig.  ad  Ogmundur  setur 
her  Petur  Radsmann  a  holumm.  enn  i  ödru  brefc  a  medal  þessara 
brefa  (litera  e)  skipar  hann  kirkiunnar  Radi  a  Holum  ad  setia  þar 
Radsmann.  nema  þetta  Peturs  Palssonar  Radzmannsbref  sie  sidar 
utgefed  i  Norege  enn  hitt.  Þorsteinn  Eyolfsson  i  þvi  sem  hann  hef- 
ur  uppskrifad  ur  þessare  brefabok  Ögmundar  ipso  hoc  codice  qvo 
usus  sum  (dicit  Arnas  Magnœus)  hefur  transfererad  þetta  Peturs 
Palssonar  Radsmannsbref  ur  sinum  stad  i  bokinne.  og  sett  þad  med- 
al  þeirra  Docuraenta  sem  ahræra  controversiam  mille  Biskups  Og- 
mundar  og  Jons  Arasonar  Biskupsefnis  1523.  nempe  næst  epter  þad 
bref   sem    hefur   inscriptionem.    um   administrationem   Holabiskups- 

1)  „Hæ  literæ,  absqve  dubio,  datæ  sunt  in  Norvegia  (puto  Bergis) 
anno  1522  anteqvam  in  Jslandiam  abiret  Ogniundus.  Locum  earum 
in  codice  indicat  litera  græca  in  fronte  notata",  —  handritið  og  stendr 
„^"  yið  þetta  bréf. 


1522.  ÓGMUNDR  BISKUP.  77 

dœmis,  og  er  daterad  &  föstudaginn  i  paskaviku  1523.  hefur  Þorst- 
eini  synst.  ad  þetta  Peturs  Palssonar  Radsmansbref  ætte  helldur  her. 
vid.  og  raunar  synest  þad  so  ad  propter  diíFerentiam  mandatorum. 
superius  adductam.  annars  er  þad  vist.  ad  Þorsteinn  hefur  epter 
þessare  somu  bok  ritad  sitt.  og  er  þad  so  skied  alleina  af  hans  criterio. 
ad  hann  brefed  so  transponerad  hefur.  Enn  i  bokinni  stendur  þad 
sem  sagt  er.  ecke  niedal  þessara  brefa  1523.  helldur  medal  hinna 
1522.  —  perpendatur  ulterius.  Þad  er  og  hier  hia  ad  segia.  ad 
nockur  af  brefunum  hefur  Þorsteinn  orietlelega  transponerad  i  þvi 
hann  hefur  ætlad  ad  setia  þau  i  betre  ordu.  enn  þau  voru  i  bokinne. 
Ex.  gr.  bref  Ogmundar  til  Teitz  bonda  (logmans)  hefur  hann  sett  so 
sem  i  eda  epter  anno.  1525.  sem  manifeste  er  de  anno  1522'^ 

Rddsmanns  Bref. 
Wier  broder  0gmund  med  guds  nad  biskup  i  Skal- 
hollte  visitator  yfer  Holabiskupsdæmi  heilsum  ðllum  godum 
mðnnum  þeim  sem  þar  byggia  og  bua.  ViUum  vær  ad  þier 
vited  ad  vier  hðfum  sett  ærhga  personu  sera  Petur  Palsson 
fuUmegtugan  Radsmann  Holadomkirkiu  yfer  ðllu  hennar 
gotse.  fðstu  og  lausu.  fridu  oc  ofridu.  utan  gards  oc  innan. 
Skál  hann  hion  rdda.  jarder  byggia.  vtbua  Radsmenn  setia. 
og  sierhverium  kaup  giallda  epter  mðguligum  heitum.  og 
Reikningskap  af  taka.  og  sierhverium  kvittan  gefa.  ok  alla 
hlute  so  regera  oc  styra  i  þessu  Hola  Domkirkiu  Radsmanns 
starfi.  sem  hann  veit  kirkiunne  gagnligazt.  og  hann  vill 
svara  fyrer  gude.  og  vera  bikendur  fyrer  oss.  Skal  hann 
alla  hlute  giðra  þd  myklu  vardar  med  hollu  ok  trulyndu 
kirkiunnar  rdde.  þvi  vier  hðfum  nu  þar  sett  innaii  íiordungs. 
Skal  hann  hafa  sitt  kaup  af  Domkirkiunne  sem  ad  fornu 
hefur  vered.  Forbiodum  vier  ollum  leikum  ok  lærdum  ad 
hindra  fyrrskrifadan  Sera  Petur.  edur  motstanda  i  nockurn 
mdta.  suo  leingi  hann  fylger  fram  þessu  heilagrar  kirkiu 
starfe.  bidiande  alla  goda  menn  lærda  ok  leika.  ad  vera 
optskrifudum  Sera  Petre  til  gagns  og  goda.  upp  d  Dom- 
kirkiunnar  gagn  og  ed  besta.  þar  til  ad  gud  sender  logh'g- 
an  og  fullkominn  eignarbiskup  til  Hola  et  cetera. 


78  t>ROFASTSBRÉF.  152^. 

66.  [Vorið  1532.  í  BJÖrgvin]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  skipar  síra  Finnboga  Einarsson  pró- 
fast  og  almennilegan  dómara  milli  Úlfdalafjalla  og  Langaness. 

Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa 
Bok  Biskups  Ogmundar".  —  AM.  Apogr.  2785  með  hendi  Hans  Beck- 
ers  „Ur  BrefaBok  Biskups  Ogmundar".  „Hæ  literæ,  absqve  dubio, 
datœ  sunt  in  Norvegia  (puto  Bergis)  anno  1522,  anteqvam  in  Islan- 
diam  abiret  Ogmundus.  Locum  earum  in  codice  indicat  litera  grœca 
in  fronte  notata".  (AM.)  Framan  við  brefið  stendr  „J". 

Profasts  Bref. 
Wier  0gmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte  ok 
umbodsmann  heilagrar  Holakirkiu.  heilsum  ydr  ollum  kiær- 
er  viner  sem  byggia  og  bua  d  miUum  vlfdalafialla  ok  Langa- 
nes.  Vilium  vier  ad  þier  vited  ad  vier  hofum  sett  og  skip- 
ad  heidursamlegan  mann  ok  vorn  kiæra  brodur  i  presthgre 
personu  herra  Finnboga  Einarsson.  pröfast  og  almenniHgan 
domara  hier  med  ydur.  vm  aull  heilagrar  kirkiu  mcLl.  sem 
til  kunna  ad  falla  i  greindu  Takmarki.  skal  hann  malum 
fyrir  sig  stefna.  prof  afleysa').  taka  yfier.  dæma  fesekt  upp- 
bera.  fulla  kvittan  gefa.  ok  eignast  allar  halfar  sekter  inn 
til  öbotamala  i  þui  profastsdæme  sem  hann  hefur.  Enn  ef 
þau  kunna  til  ad  falla.  sem  gud  late  eige  ske.  skal  hann 
sækia  under  heilaga  Holakirkiu  og  hennar  formann.  Jtem 
skal  hann  sid  ad  kirkium  og  kirkna  eignum  i  greindu  tak- 
marke.  Hier  med  vanda  um  allar  sidleysur  lærdra  oc  leikra 
i  sinu  profastsdæme.  ok  afleysa  kennemenn  þar  innaii  vnd- 
er  grein  og  framsðgn  vid  oss  edur  oíficialem  þann  sem  sett- 
ur  verdur  med  kirkiunnar  rade  og  voru  tiflatelse.  Skal  hann 
i  ollum  hlutum  fullmegtugur  profastur  i  sinu  umdæme  ept- 
er  þvi  sem  gomul  officiaHs  og  profastsbref  Holadomkirkiu 
innehallda.  almennilega  af  Holabiskupum  utgefin.  verande 
audveUdum  miukur  og  myskunsamur.  Enn  þriotskum  og 
þralyndum  sie  hann  hyrtingarsamur  epter  logum.  biskupsti- 
under  og  Sancte  Petursfe  skal   hann    samantaka^)    og   færa 

1)  „deleatur  et  mutentur  distinctiones"  (AM).  2)  „skal  hann* 
st^ndur  hér  í  2785»  en  AM.  vfsar  því  ut. 


152^.  hoLasToll  7ö 

heini  til  Hola.  og  hafa  þar  med  fulla  magt  ad  veita  pro- 
fastsdæme  i  greindu  takmarke.  med  þvi  möte  ad  Domkirki- 
an  cl  holum  eignest  helftina  af  ðUu  vid  þd  sem  reka  et 
cetera. 


I 


67.  [7orið  1533.  í  Björgyln]. 

Bréf  Ögmundar  Skálholtsbisknps  til  klerka  í  Hólabiskups- 
dœmi,  að  hann  sé,  eptir  fregn  fenginni  um  lát  Gottskalks 
biskups,  skipaðr  umboðsmaðr  Hóladómkirkju  af  klerkaráðinu 
í  Þrándheimi,  biðr  þá  halda  venjulega  prestastefnu  og  setr 
Einar  ábóta  á  Munkaþverá  „hæstrar  raustar  Hóladómkirkju- 
ráðs". 

MSteph.  27.  4to  bls.  10—11  með  hendi  Benedikts  lögmanns  Þor- 
steinssonar  c.  1720  —  Landsbókasafn  62.  8vo  nieð  hendi  Grunna- 
víkr-Jóns  „Ur  Brefa  Bok  Biskups  Ogiuundar". 

Um  frafall  Biskups  Gottskalks. 

Vier  broder  Augmund  med  guds  nad  biskup  i  Skal- 
hoUti  eigi  sidur  umbodzmann  heilagrar  Hola  domkirkiu 
heilsum  ydur  kiærer  Brædur  herra  Einar  med  samre  ndd 
abote  ad  Munkaþuerá.  herra  Helge  abote  ad  Þingejrum.  herra 
nikulas  prior  ad  Modruvollum.  Sira  Gudmundur  Jonsson 
soknarherra  ad  vollum  og  oUum  odrum  truHndum  klerkum 
og  kennemonnum  Holabiskupsdæmiss  med  gudz  kuediu  og 
vorri. 

kunngerum  uier  ydur  kiærer  uiner  ad  uier  hofum  spurt 
sirgeHg  tijdende  heilagrar  Holadomkirkiu  i  missu')  og  fra- 
falle  sins  formans  herra  gottskalks  godrar  minningar  huors 
scLl  gud  nade.  af  odrum  parte  hefur  sendt  vered  til  vor  ut 
af  Þrandhejm  oped  bref  under  Sancte  Olafs  og  kanukanna 
innsigle  i  huoriu  þeir  bidia  og  bioda  og  fulla  magt  oss  bi- 
fala^)  yter  Hola  domkirkiu  og  hennar  eignum  so  sem  yfer 
vorre  eigifi  kirkiu. 

1)  62}  misser  27.    2)  62j  befala  27. 


60  HOLASTOLL.  1522. 

Nu  saker  þess  eg  finnum  so  skrifad  i  Iðgunum  ad  eing- 
inn  md  skilldast  til  þeás  sein  honum  er  omogulegt  ad  gera. 
Enn  þad  vier  meigum  og  getum  heilagri')  Holadomkirkiu 
og  ýdur  gert  til  gagns  med  ord  og  verk  skulum  uier  giarn- 
an  alltid  ndtt  og  dag  rejdubuner  ydur  til  stirks  og  hialpar. 
bidiande  idur  kiærlega  ad  bidia  fyrer  vorre  sdluhialp.  bidi- 
ande  ydur.  og  bidiande  kiærlega  sierhvorn  i  sinne  personu 
ad  þier  komed  til  hopa  i  veniulegan  stad  og  hafed  ydart 
prestamot  sem  godur  og  gamall  vane  er  tiL  og  talid  þar 
um  naudsinlega  hiute  h(eiiagrar)  Holakirkiu.  Jn  primis  Gef- 
ed  sem  first  suar  upp  a  þad  opna  bref  sem  Þrandhejms- 
capitule  skrifar  ydur  til  um  ydart  formannskiðr. 

J  annare  grein  setied  þier  naudsinlegan  hæfelegan  og 
trulindan  radzmann  Hola  stadar.  Setium  uier  vorn  kiæra 
brodur  Abota  Einar  hædstrar  paustar  Holadomkirkiu  radz. 
þad  miklu  vardar.  med  firrskrifudum  prælatum  og  officiali- 
bus  sem  uier  hofum  sett  upp  a  domkirkiunnar  [vegna^). 

Bidium  vier  ýdur  kiærlega  ad  þier  hilled  þa  sem  leingst. 
i  domkirkiunnar  umbodum  og  utsendingum.  sem  þier  uited 
ad  trulega  hafa  forstaded.  eru  þad  sierlega  iij'^)  lejkmenn 
[tueir^)  sem  uier  hofum  spurn  af  Sæmundur  og  Þorvardur. 
enn  uier  uitum  siaifer  og  kennum  Finn  Þorvaildsson  til  allz 
ens  besta*). 


'68.  [Vorið  1532.  í  BJðrgyJtt]. 

Öhmukdr  biskup  í  Skálholti  fær  Pétri  presti  Pálssyni  fult 
umboð  yfir  Hólastaðar  skipi,  sem  er  í  Noregi,  og  getr  þess, 
að  hann  hafi  skipað  síra  Pétr  prófast  í  Húnavatnsþingi. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkur-Jóns  „Ur  Brefa 
Bok  Biskups  Ogmundar".  „Hæ  literæ  absqve  dubio  datæ  sunt  in 
Norvegia  (puto  Bergis)  anno   1522,  anteqvam  in  Jslandiatn  abiret  Og- 

1)  b.  V.  62  2)  [ed  besta  62.  3)  62;  tuejr  27.  4)  [62;  sL  27. 
5)  „Hæ  literœ,  absqve  dubio,  datæ  sunt  in  Norvegia  (puto  Bergis) 
anno  1522  anteqvam  in  Lslandiam  abiret  Ogmundus.  Locum  earum 
ÍB  codice  indicat  litera  græca  in  fronte  notata"  (f)  62. 


152^.  HÓLASTOLL.  81 

mundus.      Locum  earum  in  codice  indicat  litera  græca  in  fronte    no- 
tata"  C' 

Wm  skip  Holakirkiu. 

Vier  0gmund  med  guds  ndd  biskup  i  SkalhoUte.  ok 
umbodsmann  yfer  Holabiskupsdæme  giðrum  godum  mðnn- 
um  viturligt  med  þessu  voru  opnu  brefe  ad  vier  hofum  bi- 
falad  herra  Petre  Palssyne  fullt  og  Iðgligt  umbod  yfer  dom- 
kirkiunnar  hafskipe  d  Holum  sem  nu  er  i  Norege.  ok  ollu 
]m  þar  til  heyrer.  skal  hann  styremann  og  skipmenn  hyra 
til  Jslands  uppd  domkirkiunnar  ed  besta.  ok  ollum  hlutum 
so  hegda  ok  skicka.  sem  hann  sier  og  þeinker  kirkiunne 
haglegast  og  gagnlegast.  Her  med  hverium  manne  sina 
hyru  giallda.  halfa  hier.  halfa  i  Jslande.  af  domkirkiunnar 
peningum.  Leggur  hann  noget  til  af  sinu.  þd  vilium  vier 
hann  fde  so  mýked  igen  af  kirkiunne,  ok  hafe  þar  til  fuUtt 
fyrer  sitt  omak.  ok  þar  upp  d  hofum  vier  unt  hðnum  pro- 
fastsdæmis  i  Hunavatnsþinge.  sem  bref  þar  um  giðrt  utvijsar. 

Ok  til  sanninda  her  um  cetera. 


69.  [Yorið  1533.  í  BjörgYÍD]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  skipar  Pétr  prest  Pálsson  um- 
boðsmann  Hóladómkirkju  miUi  Úlfdalafjalla  og  Hrútafjarð- 
arár. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa 
Bok  Biskups  Ogmundar'*.  —  AM.  Apogr.  2786  með  hendi  Hans 
Beckers  „Ur  Brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM).  nHæ  literæ  abs- 
qve  dubio  datæ  sunt  jn  Norvegia  (puto  Bergis)  anno  1522,  anteqvam 
in  Islandiam  abiret  0gmundus.  Locum  earum  in  codice  indicat  litera 
grœca  in  fronte  notata".  (í^).     (AM). 

Wmbod  Holakirkiu. 

Vier    Ogmund    med   guds    nad    biskup  i  Skalhollti.    og 

umbodsmann  h(eilagrar)  Hola  domkirkiu.  heilsum    ydur    ðll- 

um    sem    byggia    og  bua  d  millum    Ulfdalafialla  og    Hruta- 

fiardardr  med  guds  kvediu  og  vorre.  kunnugt   giðrande.    ad 

Dipl.  Isl.  IX.  B,  Q 


gá  ÚMBOÐSBRÉF.  1522. 

vier  hofiim  sett  og  skipad  ærlega  personu  sera  Petur  Pals- 
son  fullmegtugan  umbodsmaen  h(eilagrar)  Hola  domkirkiu 
hier  med  ydur.  þar  med  officialem  yfer  ðllum  heilagrar 
kirkiu  mdlum  i  greindu  takmarke.  i  svoddan  mdta.  ad  hann 
skal  hafa  fullt  valld  ad  veita  profastsdœmi.  med  þvi  skilorde. 
ad  domkirkian  cL  Hölum  og  hennar  loglegur  tilkomande 
biskup  eignest  halfar  sekter  vid  þann  er  rekur.  Enn  þad 
pröfastsdæme  sem  herra  Petur  hefur  haft  af  biskup  Gott- 
skalk  sinum  vigslufaudur  fyrer  skemstu  d  miUum  Hruta- 
fiardarcír  og  Hrauns  d  Skaga.  bifaulum  vier  hðnum  med 
.vj.  marka  sektum.  ok  þar  fyrer  innan.  Enn  ðll  stærre  mdl 
sækia  under  heilaga  Hola  kirkiu.  og  hennar  formann.  og 
eignast  sialfur  .v^  fyrer  sitt  ömak  af  officialismdlum.  Jtem 
skal  hann  og  med  herra  Finnboga  og  audru  kirkiunnar 
rade  þar  meiga  samþyckia  Radsmann  til  h(eilagrar)  Hola- 
domkirkiu  epter  gðmlum  og  godum  sidvana  sem  til  ber. 
Jtem  skal  adurskrifadur  sera  Petur  sicL  ad  kirkium  og  kirkna 
eignum  i  greindu  Takmarke.  þar  med  afleysa  leijka  og 
lærda  vnder  retta  grein  oc  framsðgu  vid  oss.  Jtem  biodum 
vier  og  skipum  tidtskrifudum  Sera  Petre  ad  vera  fatækum 
almuga  miukur  og  miskunsamur.  fyrer  utan  allar  nyi- 
ar  dlðgur.  Enn  þriotskum  og  ofbelldisfullum  take  hann  mot 
med  styrkre  hand.  og  sie  þeim  stridur.  hardur  og  rettur 
domare.  ok  forhindre  i  eingan  mata  vors  nadugasta  herra 
konungsins  riett.  koma  þar  nockrar  saker  fyrer  herra  Petur 
sem  kirkian  og  krunan  bæde  til  hopa  eiga.  þd  giðre  hann 
æ  jafnafi  syslumanne  bod  ad  taka  konungsins  part.  ok  giore 
so  bada*)  er  miskunsamlega  vid  þannsem  brotHgur  er.  bidium 
vier  um  alla  goda  menn  ad  þier  sied  tidt  skrifudum  Sera 
Petre  til  gagns  og  goda.  styrks  og  hialpar.  so  leinge  sem 
hann  stendur  i  þessu  heilagrar  kirkiu  umbode.  og  voru. 
skal  þesse  vor  skipan  standa  um  næstu  xij.  manudi  fra 
Peturs  messu  og  Pals  nu  næst  er  kemur.  ok  þad  leingur 
sem  vier  giðrum  ecke  adra  skipan  d. 

Ok  til  sanninda  hier  um  þryckium  et  cetera. 


1)  2786;  bæde  62, 


Í522.  SIGLINGARÍCOSTNAÐR  ÖGMUNDAR. 

70.  25.  Apríl  1532.  í  BjörgTÍn. 

Bbéf  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  alþýðu  manna  í  Hóla- 
biskupsdæmi,  einkum  fyrir  norðan  UlfdalafjöU,  um  nokkurt 
Itillag  upp  í  siglingarkostnað  sinn. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa 
ok  Biskups  Ogmundar".  (^).  —  AM.  Apogr.  2787  með  hendi  Hans 
Beckers  „Ur  Brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.). 

Vm  nockud  Tiilag. 

Vier  broder  0gmund  et  cetera.  heilsum  ydur  ollum 
kiære  viner  i  Holabiskupsdæme  med  guds  kvediu  og  vorre 
suo  lærdum  sem  leikum.  Vitum  vier  ad  þier  muned  spurt 
hafa  þd  storu  neid  og  fekostnad  sem  vier  med  voru  folke 
hofum  lided  vm  næst  forlidin  þriu  dr.  bæde  til  sios  og 
lands.  vtvegande  suo  fyrer  ydur  sem  fyrer  oss  nockur  þau 
friheit  oc  Privilegia  af  vorum  heigbornasta  herra  konungin- 
um.  sem  bref  þar  um  giort  vtvisar.  þvi  bidium  vier  ydur 
kiærlega  ad  hialpa  oss  i  vorum  naudsynium  i  nockrum  pen- 
ingum  ad  leysa  vorar  skullder  ok  brefa  utiausner.  Þetta 
og  annad  gott  vilium  vier  giarnan  med  ydur  ólhi  godu  for- 
skullda.  nær  ydur  eda  Holadomkirkiu  sendebode  giorest  bi- 
hof  suoddan  hialp  af  oss  edur  voru  stigte.  Vilied  þier  giora 
nockud  hier  upp  d  heilagrar  kirkiu  gagn  ok  bistand.  þa 
bidium  vier  alla  fyrer  nordan  VlfdalaíióU  i  officiahsdæme 
vors  kiæra  brodur  herra  Finnboga.  ad  þier  antvarded  hðn- 
um  i  hand.  suo  þad  mætte  koma  sudur  til  Videy  i  sumar. 
Skrifum  vier  ydur  ecke  meira  til  ad  sinne.  utan  hf  oc  scLl. 
heidur  og  æru.  gots  og  peninga  bifolum  vier  allsmegtugum 
gude.  jungfru  Mariæ  og  Sancto  Thorlaco  et  cetera. 

Skrifad  i  Beren  sexta  feria  Pasche  Anno  Domini  CD". 
d^  xxijo. 


71.  21.  Mai  1522.  í  BJÖrgTÍn. 

Bbéf  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  Eiríks  erkibiskups  Wal- 
chendorphs,  sem  þá  var  í  Rómaborg,  og  skýrir  hann   honum 

6* 


84  ÖGMUNDR  BlSKUP.  1522. 

frá  ferð  sinni  á  konungsfund  hið  fyrra    árið    og    frá    vígslu 
sinni  og  spyr,  hvað  líði  um  helgan  dóm   góða    Guðmundar. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Gninnavíkr-Jóns  „Ur  Brefabok 
Biskups  Ögmundar".  —  AM.  Apogr.  2788  með  hendi  Hans  Beckers 
„Ur  Brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.).  —  Eiríkr  erkibiskup  andað- 
ist  þetta  ár  i  Rómaborg  28.  Nóv. 

Til  ErchiBiskups. 

Reverendissimo  in  Christo  Patri  et  Domino.  Domino 
Erico  Valchendorp.  Dei  gratia.  Archiepiscopo  Nidrosiensi  et 
Apostolice  sedis  legato.  Domino  suo  colendissimo.  Affectuo- 
sissimam  obseqvendi  promptitudinem.  humiUimamqve  sa- 
lutem  cum  omni  reverentia  et  honore. 

Kiœre  fader  i  gude.  tackar  ek  ydur  audmykelega  fyrer 
alla  hlute  vel  til  vor  giðrda.  Kunngiore  ek  ydru  elskulegu 
faderne.  ad  vier  vorum  til  Danmerkur  fyrer  vorum  nadug- 
asta  herra  konungin').  epter  ydru  skrifelse.  ok  feck  ek  suo 
hans  vilia  hylle  og  samþycke  uppd  þad  erinde  sem  ydar 
nád  hafde  mig  adur  i  allan  mata  omakligan  confirmerat. 
ok  forum  svo  aptur  til  Noregs  epter  hans  nddis  skrifelse  til 
verdugra  fedra  biskupanna.  ok  feingum  suo  vora  conse- 
crationem  i  Beren  in  die  Sanctorum  Apostoiorum  Simonis 
et  Jude^).  hvad  ek  bid  fdtæk  mann  gud  almattugan  unna 
mig  til  salutrausts  og  ydar  nddis  kiærlegheit  til  sannrar 
hoUustu  og  hlydne.  Kiære  herra  fader  i  gude.  md  ydur  kiær- 
legheit  vita  ad  hier  star  nu  ganske  skraupuliga  til  i  Nor- 
egis  RÍki'^).  þviat  her  koma  sin  tidindi  hvern  dag  um  onad- 
er  ok  ofrid.  bæde  til  sios  og  lands.  huad  ek  bid  gud  alls- 
megtugan  [og  sancte  Olaf^)  ad  vinna  bot  upp  d.  ok  senda 
ydur  heilbrigda  sem  snarast  heim  aptur  til  Domkirkiunnar  i 
Þrandheim.  henne  til  heidurs.  og  oUum  ydrum  sonum  til  hugg- 
unar  lærdum  og  leikum.  bidium  vær  (ydur)  kiærlega  ad  skrifa 
mier  sem  snarast  til  vm  göder  Gudmundar  helgan  dom.   ok 

1)  „1521  um  vorid",  (AM).  2)  „Dies  Simonis  et  Judæ  var  manu- 
dagur  a  þvi  are  sem  biskup  0gmundur  var  vigdur.  Enn  þad  gefur 
vel  eckert.  þvi  dagurinn  var  þo  heilagur.  nisi  legendum  .sit  pridie 
Sanctorvm  Apostolorum'^,  (AM.).  =  28.  Okt.  i^)  „Eirikr  Erkibiskup 
vúr  ur  landi.  þa  þetta  bref  er  skrifad«  (AM).    4)  [b.  v.  2788, 


1522.  HOLASTOLL.  85 

fa  litlu  peninga  sem  þar  hafa  vered  til  gefner  af  godfusum 
mónnum.  þvi  giarnan  vilium  vier  epter  vorre  fatækre  makt 
til  hialpa  ad  hans  canoniceran  mætte  framkvæmast  sem 
fyrst.  þui  þad  er  oss  ollum  stort  gagn  oc  traust  bæde  til 
sios  og  lands.  ViHum  vier  giarnan  ydvarre  ndd  til  vilia 
vera  bæde  dag  og  natt  epter  vorre  skylldu. 

cum  his  paucis  reverendissima  paternitas  vestra  valeat 
et  vivat  fehcissima  in  Domino  longeva. 

Scriptum  Bergis  xu.  Galendas  Junii.  Anno  Domini  CO". 
d^  xx^.  ij^.  sub  nostro  signeto. 


73.  21.  Maí  1523.  i  Bjðrgvin. 

Bkéf  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  Ólafs  Eingilbertsson- 
ar  erkidjákna  í  Niðarósi,  þar  sem  hann  getr  um,  að  sér 
hafi  verið  skipuð  umsjón  Hóladómkirkju  og  ritar  um  góða 
Guðmundar  peninga  og  hans  helgan  dóm. 

Landsbókasafn  fi?.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefabok 
biskups  Ogniundar".  —  AM.  Apogr  2701  með  hendi  Hans  lögmanns 
Beckers. 

Sendebref  til  Erchi  Diaknans. 

Egregio  ac  magnifico  viro  Magistro  Olavo  Eingilberto 
Sancte  Nidrosiensis  ecclesiæ  Decano.  amico  nostro  sincero. 
Præmissa  amicabiH  salutatione  cum  nostro  sincerissimo  favore. 

Kiærlega  þockum  vier  ydur  herra  Diechen  fyrer  allt 
vel  giðrt  til  vor  oc  vorra  tienara.  sem  hos  ydur  voru  þar 
nordur  i  vintur.  Kunngiðrum  vier  ydur.  kiære  vin.  ad  vier 
feingum  ydar  sendebref  ok  Trandheims  Kapitula.  þad  sem 
hlydde  upp  d  yferbod  ok  umsion  Hola  domkirkiu.  Enn  þvi 
verr  ad  vid  erum  þar  einginn  mann  til.  Enn  þad  vier 
kunnum  ok  meigum  skal  ek  giarnan  afveria  heilagre  Hola- 
kirkiu  skada.  þad  vier  erum  mann  tiL  suo  leingi  gud  send- 
er  þangad  ei  formann  fullmegtugan.  Enn  um  goda  Gud- 
mundar  peninga  og  hans  helgan  dom.  sem  meystare  Hans 
skrifade  mig  til  ydar  vegna.  kunnum    vier    nu    ecke    til    ad 


86  SKIPTABRÉF.  1522. 

koma  ad  antvaida  abbadijsinne  d  medan  suo  stendur  ofrid- 
lega  upp  d  allar  sidur.  ok  þess  annars  ad  vor  kiære  fader 
i  gude  Erchibiskupinn  hefur  so  skrifad.  ad  hverutveggia 
skyllde  færast  fra  Jslande  og  til  Amsturdam  i  Hollande  til 
þess  manns  sem  heitir  Papius.  enda  eru  hier  einger  pen- 
ingar  þad  nockud  klekur.  ok  hofum  vier  skrifad  Erchibisk- 
upinum  til  þar  um.  hefur  vor  capellan  satt  meijstara  Hen- 
rik  vppd  ydra  vegna  .xl.  alna  vadmals  i  þd  peninga  sem 
vier  feingum  ut  af  ydrum  garpe^)  i  Beren.  skal  ek  giarnan 
vel  betala  þad  ydur  fattast^)  þad  fyrsta  sem  vær  kunnum. 
ok  giarnan  vilium  vier  fyrer  ydra  skulld  giðra  hvad  vier 
kunnum  ndtt  og  dag. 

valeat   igitur    et    vivat    humanitas    vestra    prospera    et 
perpetuo  fehx. 

Scriptum  Bergis  xu.  kalendas  Junii  Anno    Domini    CD". 
d^  XXI]*'.  sub  nostro  signeto. 

Ogmundus  dei  gratia  Episcopus  Skal[holtensis]. 


73.         28.  osr  24.  Maí  1522.    í  Ðal  undir  Eyjagðllam. 

Fjárskiptabréf  miUi  húsfrú  Hólmfríðar  Erlendsdóttur  af  einni 
álfu,  en  af  annari  Eyjólfs  Einarssonar,  sonar  hennar,  og 
systkina  hans. 

AM.  191.  4to  bls.  23-24,  bréfabók  Jóns  skálds   Hallssonar,  rituð 
samtíða  á  skinn.  —   AM.  Apogr.  5525. 

Þad  gioru  vier  runnulfur  þorsteinsson.  tumas  jonson. 
skule  tumasson.  gudmundr  gudmundzsson  logrettumenn.  ein- 
ar  dagfinsson.  ormur  þorsteinsson.  gunar  askelsson.  þorlak- 
ur  kolbeinson.  sygurdur  askelsson.  ]on  sygurdsson  og  þo- 
stein  ormsson  godum  monnum  kunigt  med  þessu  voru  oppnu 
brefi  ad  þa  lidit  uar  fra  gudz  burd.  CD.  xx.  og  ij  ar  j 
efradal  vnder  eyiafiollum  fostudagin  og  laugardaginn  j  far- 
daga  viku  vorum  vier    til    nefnder    af  husfru    holmfridi    er- 

1)  Svo  bæði.     2;  leiðr.  AM.;  fallast,  bréfab. 


1522.  SKIPTABRÉF.  87 

lensdottur  og  af  eyiolfe  einarssyne  syne  henriar  ad  giora 
logligt  fieskipti  med  greindri  holnifridi  og  adr  nefndum  eyolfi 
og  syskynum  hans.  kom  þar  fram  bref  og  med  dande  manna 
jnnsiglum  ad  hun  var  malakona  j  gard  ejnars  heitens  eyi- 
olfsonar  og  hennar  mali  var  fim.  c.  hundrada.  iij  (j)  jord- 
um  og  tuo  j  lausagozi.  hier  at  auk  Ixxx  hundrada  (j)  jordum 
er  hun  hafdi  (erft)  efter  modur  siria  husfrv  gudridi  þoruardz- 
dottur  og  en  hier  at  auk  jordena  sangerdi  er  ligur  aa  rost- 
hualanese  j  hualsnes  kirkiu  sokn.  skiptust  hene  j  sinn  mala 
svo  heitande  jarder.  hrautarhollt  aa  kialarnese  firir  hundrad 
hundrada  med  þui  sem  þar  væri  j  ofridu.  krokur  og  mid- 
hus.  xxc.  hueriar  er  Hgia  aa  rosthualanese  j  uttskala  kirkiu 
sokn.  flangastader  og  uppsalerj  somu  sueit  er  ligia  j  huals- 
nes  kirkiu  sokn  fyrer  .Ixc  og  þar  til  hrisey  (j)  bryniudal  j 
kios  fyrer  .xc  nupur  vnder  eyiafioUum  fyrer  .xlc  huer  er 
komid  hafdi  fyrer  hennar  jord  heylæk  j  íliozhlid.  og  hier  til 
jorden  næfurhollt  er  liggur  aa  rangaruollum  fyrer  .Ixc  og 
jorden  kirkiulækur  er  ligr  j  fliozhlid  j  teigs  kirkiu  sokn  fyr- 
er  .u.  tigic.  og  xc  frid  þar  til.  en  einar  heiten  eyiolfson  hafdi 
hene  gefid  og  sialfur  afuentt  j  sina  loggiof  sem  bref  þar  vm 
gior  uttuisa.  En  fyrer  þær  jarder  sem  selzt  hafdi  edr  farg- 
azt  hefdi  af  henar  erfda  jordum  sem  voru  audshollt  og  gliuf- 
urarholltt  er  ligia  j  oluesi.  skiptizt  hene  half  storamork  und- 
er  eyiafiollum.  jorden  huamr  j  somu  sueit  j  hollz  kirkiu 
sokn.  En  fyrer  saker  þess  fridir  peningar  voru  þar  ecki 
meiri  en  þeir  sem  kirkiuni  þar  j  dal  gullduzt  j  sina  jnn- 
stædu  portio  og  mortuarium  og  þau  x  tige  hundrada  sem 
greindr  einar  eyiolfsson  hafdi  sialfur  afuent  þratt  nefndri 
holmfridi  kuinu  sinne  sem  bref  þar  um  giort  vttvisar.  þa 
skiptuzt  henne  suo  heitande  jarder.  sandar  er  ligia  under 
eyiafiollum  j  dals  kirkiu  sokn  fyrer  .xxc  ok  holltt  aa  sidu  j 
kirkiubæiar  kirkiu  sokn  halft  fyrer  vc  og  xx  og  þar  til  xx 
malnytu  kugildi  nordr  j  modrufeile  er  hoskulldur  runulfson 
hafdi  til  byg(g)ingar  af  oftnefndum  einari  heitnum  eyiolfsyne. 
En  þau  xc  j  fridum  peningum  sem  hun  atti  ad  hafa  med 
kirkiulæk  sem  fyr  seigir  skylldu  takazt  af  þeim  penningum 
sem  væri  aa  hofdabrecku  j  myrdal.    En   þeir    peningar    sem 


Ö8  KVITTUNÁRBÍIÉF.  1522!. 

þar  væri  meire  en  kirkian  þar  og  j  kellingardal  ætti  ok  ad 
afreiknudum  þeim  xc  sem  henne  var  þar  skipt  skylldi  þat 
standa  alagalaust  j  uisri  borgan  hia  holmfridi  þar  tii  bisk- 
up  kemi  til  fyrer  þeirra  kirkna  peningum  sem  ecki  hafdi 
feingid  sinar  tolur  sem  var  næfurhollt  og  efrihuoil  og  kirkiu- 
lækr.  uoru  þat  þa  reiknud  vjc.  ok  .xx.  voru  þesser  goder 
menn  vid  þetta  skipti  sira  Jon  einarson  oííicialis  heilagrar 
skalholtzkirkiu.  sira  jon  gislason.  sira  ari  steiiimodzson^)  ok 
marger  adrer  goder  menn.  oc  til  sanen(da)  hier  vm. 


74.  25.  Maí  1533.    í  »al  undir  Eyjaqmium. 

HúsFRú  Hólmfríðr  Erlendsdóttir  kvittar  Jón  Hallsson  um  alla 
meðferð  á  peningum  hennar  og  barna  hennar  á  meðan 
hann  hefði  haft  umboð  á  þeim,  og  gefr  hún  honum  jörðina 
Næfrholt,  með  öðrum  þeim  greinum,  er  bréfið  hermir. 

AM.  191.  4to  bls.  27-28,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar    rituð 
samtiða  á  skinn.  —  Apogr.  5528. 

Þat  giorum  uer  jon  prest(r)  einarsson  officialis  heilagr- 
ar  skalhoitz  kirkiu  og  ari  prestr  steinolfsson^).  Runolfur  þor- 
steinsson  og  tumas  ionsson  suarner  logrettumenn  godum 
monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi.  ad  þa  lidit 
uarfra  hingadburd  uors  herra  jhesu  christi.  CD.  d.  xx.  og  ij 
ar  uorum  uier  þar  j  hia  saum  og  heyrdum  aa  sunnudagen 
j  fardagauiku  j  storastofune  j  efradal  under  eyiafiollum.  ad 
husfru  holmfridr  erlenzdotter  gaf  jon  hallson  aolldungis 
kuittan  og  akærulausan  fyrer  sier  og  ollum  sinum  eruing- 
um  og  epterkomendum.  um  alla  þa  medferd.  uttlat  og  jnn- 
tekter  gialld  edr  giafer.  skipan  edr  skikan  sem  adr  greindr 
jon  halllzson  hafdi  haftt  æ,  henar  peningum  og  allra  henar 
barna  oa.  medan  hann  hafd(í)  umbod  edr  vmsia  yfer  þeim 
haft.  hier  med  j  sama  handabandi  medkendizt  fyrskrifud 
holmfrid  ad  hun  hefdi  gefit  opt  nefndum  jone  hallzsyne  alla 
jordena  næfurholltt  er  hgur  aa  rangaruollum    til    æuenhgrar 

1)  Svo. 


1522.  HOLASTOLL.  89 

eignar  og  frials  forrædis  med  þeim  skílmala  ad  ef  þratt 
skrifut  holmfrid  lifde  honum  leingur  þa  skyldi  greind  jord 
uera  aptur  hennar  eign  odrigduiig.  sk^ddi')  og  greindr  jon 
eignazt  þa  peninga  alla  sem  af  fram  geingi  þeim  tiutigi 
hundrada  sem  meira  uar  en  þa  hann  tok  uid  j  fridum  pen- 
ingum. 

Og  til  sanenda  hier  um  settum  vier  fyrskrifater  menn 
uor  jnnsigli  íirir  þetta  bref  skrifat  a  hhdarenda  j  fliozhlid 
aa  sama  aari  sem  fyr  seiger. 


75.  36.  Mdí  im.  á  Hóluw. 

TvENNAR  tylftir  klerka  fyrir  norðan  land  rita  Einari  ábóta  á 
Munkaþverá  og  Nikulási  príor  á  Möðruvöllum  og  öllum 
prestum  fyrir  norðan  Öxnadalsheiði  og  lýsa  því,  að  þeir  hafi 
samþykt  Jón  prest  Arason  ráðsmann  Hólastaðar  og  officialis 
Hólakirkju  til  næstu  prestastefnu,  en  Jón  prestr  haíi  því 
ekki  játað,  nema  það  væri  og  með  þeirra  samþykki. 

AM.  Fasc.  XLV,  14,  frumrit  á  skinni.     Af  10  innsiglum  er  1  fyr- 
ir  bréfinu.  —  Apogr.  2908.     Sbr.  Nr.  81. 

Vier  nichvlas  vilialmson.  jon  jonson.  thumas  eirekson. 
jon  brandson.  halfdan  narfvason.  magnus  gudmundson.  jon 
sveinsson.  þorbiorn  jonson.  pall  jonson.  olafur  hialltason. 
þorfinnr  þosteinson.  gisli  svgvrdson.  besse  þosteinson.  gisii 
gvdmundson.  einar  vlfson.  steinn  marcusson.  einar  magnus- 
son.  gretter  þorvalldson.  þorsteinn  jUvgason.  hallvardr  biarn- 
arson.  þosteinn  gvnnason.  jon  gvdlavgson.  marteinn  svein- 
son  og  steingrimur  bessason  prestar  holabiskupsdæmis.  heils- 
vm  ýdr  heidursamligum  moniium  abota  einare  og  prior 
nichulase  og  avllvm  prestum  holabiskupsdæmis.  þeim  sem 
býggia  og  bua  fyrir  nordan  ðxnadalsheidi  medur  gudz  kvediv 
og  vorre.  vilivm  vier  3  dur  kunnigt  giora  at  fyrir  stora  kirk- 
ivnnar  navdzsyn  hofum  wier  samþýckt  heidurligan  mann 
sira  jon   arason    Radzmann    holastadar    ath   wera    worii    og 

1)  skyldu  skb. 


90  TEITR  ÞORLEIFSSON.  1522. 

heilagrar  kirkiv  oíTicialis  til  næstu  prestastefno  sem  hallden 
verdur  j  holabiskupsdæme.  enn  greindur  sira  jon  arason 
hefer  eigi  vnder  þa  stiett  jatazt  nema  þat  være  svo  vel  yd- 
ar  wili  sem  wór.  þvi  bidivm  vier  jdur  Radz  og  samþjckis 
hier  vm  ath  vier  witvm  aunguan  þan  med  oss  jafn  wel  til 
fallenn  slikrar  stettar  sem  nefndan  sira  jon. 

Og  til  sannefida  hier  vm  setivm  wier  wor  jncigle  fyrir 
þetta  brief  er  giort  war  da  holum  j  hialltadal  jn  festo  av- 
gustini  angiorum.  anno  domini.  CO.  d.  xx.  secundo. 


76.  2S.  Maí  1522.  á  Hólum. 

Tylftafdómr  klerka  útnefndr  af  síra  Jóni  Arasyni,  svara- 
manni  og  umboðsmanni  Hóladómkirkju,  um  kærur  hans  til 
Teits  Þorleifssonar,  að  Teitr  héldi  peninga  Einars  Jónssonar 
(Sigmundssonar),  sem  væri  dæmd  eign  Hóladómkirkju,  að 
hann  hefði  ekki  lukt  fyrir  skóla  og  uppfæði  síra  Egils  frænda 
síns,  að  hann  hefði  vísvitandi  keypt  kirkjunnar  fasta- 
eign  Galtarnes  í  Húnavatnsþingi,  og  að  hann  hefði  látið  í 
hel  slá  sinn  og  dómkirkjunnar  þjónustumann,  að  Jóni  presti 
nærveranda  og  ásjáanda,  og  að  hann  hefði  sjálfr  slegið  og 
ófæra  gera  látið  marga  sína    og   kirkjunnar   þjónustumenn. 

AM.  Fasc.  XLV,  15,  frumrit  á  skinní.  Af  13  innsiglum  eru  3 
fyrir  bréfinu.  —  Pappírs«fskriptir  eru  nokkrar  til  af  dómi  þessum,  svo 
sem  AM.  ^40  4to  bls.  36-38  (með  hendi  Jóns  lögiiianns  Jónssonar 
c  1592)  og  MSteph.  56.  4to  bls.  280—81  (með  hendi  Snæbjarnar 
Torfasonar  1646). 

Domur  Teitz  Þorleifssonar  CD  d  xx  og  ij'). 
Þath  giorvm  wier  jon  prestur  finbogason  officiaHs  heil- 
agrar  hola  domkirkiv.  Nichulas  vilhialmsson.  Þorbiorn  jons- 
son.  jon  ionsson.  magnus  gudmundzson.  jon  brandzson. 
gisle  sygurdsson.  einar  ulfsson.  þorleifur  jonsson.  þorfinnr 
þosteinsson.  halluardur  biarnason.  og  thumas  jonsson.  prest- 
ar  holabiskupsdæmis  godum   monnum    kunnegt    med    þessv 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  16.  öld. 


1522.  TEITR  ÞORLEIFSSON.  91 

worv  opnu  breíi  ath  þda  lidit  war  fra  hingatbvrd  wors 
herra  jesv  christi  .CD.  d.  xx.  og  ij  dr.  da  fluguinýrej  skaga- 
firde  coL  almennnehgri  prestastefnu.  vorum  wier  j  dom  nefnd- 
er  af  heidarligum  manne  sira  jone  arasýni  er  þoa  war  suara- 
mann  og  vmbodzmann  heilagrar  holadomkirkiu.  ath  dæma 
vm  þær  dakærur  er  nefndur  sira  jon  kærdi  til  teitz  þorleifs- 
sonar  hola  domkirkiv  wegna  og  sinna.  war  þaR  stefnan 
suaren.  suo  og  war  þath  svarid  oss  da  heýrandi.  ath  sv 
sama  stefna  war  opinberliga  lesin  heimaj  glaumbæ  ath  log- 
heimele  teitz  þorleifssonar  morgum  monnum  nœrveraiide  og 
teitur  þorleifsson  hefdi  þar  heima  verid.  þvi  dæmdvm  vier 
stefnvna  logHga  og  teit  þorleifsson  RettiHga  fyrir  kalladan  j 
greindum  stad  og  deigi.  J  fyrstv  grein  er  j  stefnunne  stod 
og  sira  jon  kærdi  til  teitz  þorleifssonar  ath  bann  hielldi  og 
hefdi  þói  somv  peninga  fasta  og  lausa  er  dæmder  hafa  wer- 
Áá  domkirkiunne  af  einari  jonssyni  fyrir  þæR  sannreyndar 
saker.  eptir  þui  sem  sda  domur  jnne  helldur.  sem  þar  vm 
er  gior.  Nv  med  þui  wier  wissum  med  sannendvm  ath  alHr 
peningar  þeir  sem  einar  jonsson  atte  voro  dæmder  fallner 
vnder  domkirkivna  ath  helminge  og  einar  jonsson  var  dæmd- 
ur  Rett  tekinn  vnder  skripter  af  kirkivnnar  waldzmonnum- 
þui  dæmdum  vier  teit  þorleifsson  skylldugan  at  giallda  kirki- 
unnar  vmbodzmanne  med  fvlivm  laga  davexte  alla  þaa  pen- 
inga  sem  hann  hafdi  tekid  af  þeim  peningum.  sem  einar 
jonsson  hafdi  att.  J  annare  grein  er  sira  ]on  kærdi  til  teitz 
þorleifssonar.  ath  hann  hefdi  ecki  luckt  domkirkiunne  þda 
peninga  sem  hann  var  henne  skyUdvgur  fyrir  skola  og  vpp- 
fædi  sira  eigils  frenda  sins.  epter  þui  sem  dandi  presta 
domr  þar  vm  gior  vt  wisar.  Þui  dæmdum  vier  teit  þorleifs- 
son  skylldvgan  at  giallda  þa  peninga  med  laga  davexte.  síjd- 
an  þeir  voro  af  kirkiunnar  vmbodzmanne  af  honum  heimt- 
er.  J  þridiv  grein  er  sira  jon  kærdi  til  teitz  þorleifssonar. 
ath  hann  hefde  wis  vitande  keypt  kirkivnnar  fastaeign 
galltarnes  j  hunawatzþir.ge.  Nv  saker  þess  ath  kirkivnnar 
log  suo  til  wisa.  ath  hver  sem  kavper  edur  helldur  kirki- 
vnnar  fasta  eign  mote  lógvnvm  felluR  j  bann  af  sialfs  verke. 
Þui  dæmdum  wier  teiti  þorleifssyni.  siettareid,  ath  hann  visse 


^  TEITÍl  ÞORLEIFSSON.  152^. 

eigi  ath  þesse  jord  galltarnes  væri  kirkivnnar  eign.  fellzt 
hann  m,  eidinvm.  þda  dæmdum  vier  hann  fallenn  j  bann. 
skjlldvgan  ath  taka  lavsn  og  skript  og  gialldi  domkirkivnne 
fvllRette.  J  fiordv  grein  er  nefndur  sira  ion  kærdi  til  teitz 
þorleifssonar  ath  hann  hefdi  brotid  erchibiskupsins  bref  j 
þeim  greinvm.  ath  hann  hefdi  latid  j  hel  sloa  sinn  og  dom- 
kirkivnnar  þionustvmann.  ath  sier  nær  verandi  og  a  sidándi. 
Suo  og  ath  hann  hefdi  slegid  sialfur  og  ofæra  giora  latid 
marga  menn  af  kirkivnnar  og  sinum  þionustumonnum.  Nv 
saker  þess  ath  wier  savm  og  ýferlasom  opid  bref  med  jn- 
cigle  w^irduHgz  herra  og  andaligs  faudur  herra  eirekz  ercki- 
biskups  .]  þrandheime  suo  hUodandi  ath  hann  hafi  tekid  fýr 
nefndan  sira  ion  og  hans  folk  og  þienara  til  sancti  Olafs 
og  sinn  frid  og  bijskijrmelsi.  Þui  dæmdum  vier  teit  þorleifs- 
son  skylldugan  ath  fara  fram  fyrir  erckibiskupenn  jnaii 
næstu  xij  manada  ath  heyrdum  domenvm  og  suare  Ecttum 
lógum  i  þeim  stad  og  deigi  sem  sagdur  erckibiskupinn  will 
til  setia  vm  greint  mdalefni. 

Og  til  sannenda  hier  vm  setivm  wier  fyrr  skrifader 
prestar  wor  ]ncigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  war  sa  holum 
j  hialltadoal  jn  vigiUa  ascencione')  domini.  a  sama  dare  og 
fýr  seigeR. 


77.  [1533  og  síðar]. 

Skeá  um  jarðir  Teits  lögmanns  Þorleifssonar. 

Landsbókasafn  63.  4to  bl.  114b^— 115a  með  hendi  (Haldórs  Guð- 
mundssonar)  c.  1^40.  Þessi  skrá,  sem  mun  vera  gerð  einhvern  tíma 
í  jarðamálum  Teits,  eða  eptir  hann,  er  að  efni  öllu  frá  1522  að  grund- 
velli,  þó  að  inn  í  huna  sé  komin  frasögn  um  sumt,  er  síðar  gerðist  í 
jarðakaupum 

Jarda  Reikningur  Teijtz  Þorleifssonar  þa  hann  Reijd  til 
Sueinstada  sein  vitnis  Burder  asamt  hanz  Reijkingskapur 
þar  vm  hliodar. 

1)  þ.  e.  28.  Maí. 


1522.  TETTR  ÞORLEIFSSON.  93 

Jn  priniis  Jarder  ]  Skagafijrdi.  Glombær.  Medalheijmur. 
Jelivogar.  Vatnzskard  og  Vatnzhlijd.  Vijkurpartur.  HofP  j 
Dohim  og  tuo  kot  þar  til  sem  eru  gil  og  Þorhotstader.  Vijde- 
veller.  Vatn.  Vallhollt  ytra. 

^nn  þessar  j  Vijdidal.  Asgeijrsdr  tuær  og  Lækiamot.  GaffL 

Jtem  þessar  jarder  a  vesturstrondum.  Melar.  Nordfiord- 
ur.  Krossnez  og  Sehaness. 

Þessar  jarder  dtti  Teijtur  Þ(orleifsson)  fyrir  austan  j 
Hornafgrdi  sem  hann  sijdar  seiur  Biskup  Augmundi.  J  fyrstu 
Biarnarnes  fyrir  xl^  Dalur  fyrir  xc  Þinganes  xvjc  hafnar- 
nez  xijc.  Dylksnes  iijc  Krossabæ  .xxc-  Hollt  .xxxc.  Borg  xxc 
halfft  fell  .xxc-  Kuijaskier  iijc  holmur  .vc  kiellduhollt  iiijc. 
skerin  xijc  halfer  holar  .vc  Rekinn  fyrir  Vppsalalandi  fyrir 
iiijc.  og  þetta  allt  voru  hanz  Erfda  jarder. 

Hier  j  (mot)  Gaff  Biskup  Augmundur  Teijti  sem  þeirra 
kaupbreff  jnnihelldur.  J  fyrstu  Huam  j  Huamzsueit  Ixc  ad 
dyrleika.  Jtem  jordina  Asgard  lc  Magnusskoga  og  Kietilstadi 
huora  vm  sig  fyrir  xxiiijc*  Halfa  Glerdrskoga  xvc  Breida- 
bolstad  xxiiijC'  allar  j  Huamz  kirkiu  sokn  verandi. 

Jtem  BlonduBacka  fyrir  xl  (hundrada)  j  Hoskulldstada- 
kirkiusok(n). 

Jtem  Huam  a  Vatnznese  j  Tiarnarkirkiu  sok(n)  xlc 
Tungu  j  Bitru  xxiiijíc)  er  hggur  j  Eyrar  kirkiusokn.  fiardar- 
horn  halft't  fyrir  xijc  er  Hggur  j  prest  Backa  kirkiu  sokn. 


78.  29.  Maí  1523.  á  Hólum. 

4.  Maí  1523.  í  Húsayík. 

ViTNisBURÐAKBRÉF,  að  Jóu  prcstr  Arason  ættleiddi  fjögur 
börn  sín,  Ara,  Magnús,  Björn  og  Þórunni,  með  þeim  skil- 
mála,  að  Þórunn  skal  taka  jafnháan    hlut   við    bræðr   sína. 

Landsbókasafn  61  8vo  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ex 
originali  fra  vicelögmanninum  Odde  Sigurdzsyne"  (AM).  „Jnnsigle 
sira  Thomass  Eirikssonar  hanger  enn  nu  fyrir  brefinu,  hin  3.  eru 
burt  sliten"  (AM).  =  a.  —  Öntmr  afskript  á  sama  stað  gerð  fyrir 
Árna  Magnússon    „Ex  Transscripto  1571  die  8  Junii"  =  b. 


04  ÆTTLÉIÐINGARBRÉF.  l52á. 

Ættleiding  barna  biskups  Jons^). 
Þath  giorum  wier  Þorsteinn  Gunnason.  Thomas  0reks- 
son  prestar.  Grimr  jonsson  ok  önar  einarsson  leikmenn 
godum^)  monnum  kunnigth  med  þessu  woRu  opnu  BRefi  ath 
þdoL  er-^)  lijdit  war  fra  hingatburd  wors  heRa  jhesu  christi 
.CD.  d.  XX.  ogh  .ij.  oaR.  a  holum  j  hialltaddal.  da  vppstign- 
ingardag  worum  vier  j  hia  sdaum  og  heýrdum  da  ath  sira 
jon  aRason  ættleiddi  fiogr  sin  born.  eR  so  hietu.  are.  CDagn- 
us.  Biorn  ok  Þorunn.  med  þeim  skilmaala  ad  nefnd  ÞoRunn 
skýllde  hafa  jafnaii  hlut  vid  brædur  sina.  af  oskipttum  arfe. 
Samþýckte  þessa  ættleiding  halldora  magnusdotter  skilgetin 
modursyster  fyrr  nefnds  sira  jons.  ^R  þda  stod  nærst  arfi 
eptter  hann.  med  handabdandi.  og  jaaýrdi  og  fullu  vpplagi 
sins  arfs.  Jtem  geingu  þesseR  aller  fyrr  nefnder  menn  fyRer 
kirkiudýR,  sem  logbok  vottar.  halldandi  m,  einne  bok.  ath 
nefndum  sira  ]oni  daRasýni  suo  mælandi.  £gh  jon  prestur 
arason  ættleidi.  ara  jonsson  .[CDagnus  jonsson*).  BioRn  jons- 
son.  ÞoRvnne  ]onsdottur.  thil  arfs  eptter  mic.  til  fiar  þess  er 
ek  gef  þeim.  thil  giallds  ok  til  giafar.  til  sess  og  sætis  ok 
til  allz  þess  Rettar  sem  Iðgbok  skyrer  [ad  ættleidingur^)  da 
med  laugum  ath  hafa.  Hier  til  gaf  sira  jon  arason  fyrr 
nefndum  bornum  [0na  bok.  thil  heidurs  huerium*)  þeÍRa. 
^nn  þoRUiie  gdaf  hann  0na  silfurs}  Igiu  gýlltta.  Och  til  sann- 
enda  hier  vm  setium  wier  fýr  nefnder  menn.  vor  jnsigle 
fyrir  þetta  brefh  eR  skrifath  war  j  hwsawik  aa  Tiðrnese. 
CDanuddagenn  nærsta  eptter  krossmessu  vm  woRÍth.  are  sijd- 
ar  enn  fyrr  seger. 


79.  39.  Maí  1533.1  a  irxi 

ot    A     ri  tsr^i  ?  »  Hólum. 

31.  Apríl  1541. 1 

ViTNiBBURÐARBRÉF,  að  Jóu  prestr  Arason  ættleiddi  fjögur 
börn  sin,  Ara,  Magnús,  Björn  og  Þórunni,  og  skyldi  Þórunn 
taka  jafnháan  hlut  við  bræðr  sína. 

1)  b,  með  hendi  Árna.  2)  b;  gioRum  a  (I).  3)  sl.  b.  4)  [b;  CDagn- 
usson  (!)  a.  5)  [b;  vantar  í  o  frá  upphafi  (!).  6)  [til  heidurs  eina 
bok  h(u)orium  b. 


1522.  ÆtTLEIÐINGARBREF.  % 

AM  Fasc.  XLV,  16,  frumrit  á  skinni  frá  síra  Skúla  Þorlákssyni. 
Af  4  innsiglum  eru  2  fyrir.  —  Landsbókasafn  61  8vo ,  tvær  afskript- 
ir;  önnur  eptir  AM.  XLV,  16,  en  hin  „Ex  originali  transscripto  hia  Sira 
Pale  Jonssyne  ft  Melstad"  frá  6.  Júní  1576.  —  Prentað  í  Finni  Joh. 
Hist.    EccL   Isl.   II,  738-739. 

Ættleidingarbref  Sira  Biarnar  Jonssonar^). 
Þat  giorum  vier  Tvmas  örekson.  þorsteirn  gunnason 
prestar.  Grimur  jonsson.  ^inar  einarsson  leikmenn  godum 
monnum  kunnigt  met  þessu  vorv  opnv  brefe  at  þaa  lidit 
var  fra  hingat  bvrd  vors  herra  jhesv  christi.  CO.  d.  xx.  og 
ij  ar.  a  holum  j  hialltadaL  aa  vppstigningardag  vorvm  vier 
j  hiaa,  saum  og  heyrdum  aa.  at  jon  prestvu  arason  æt(t)leidde 
íiogur  sin  born  er  suo  heita  are.  CDagnus.  Biorn.  Þorunn 
med  þessum  skilmala.  at  nefnd  Þorunn  skylldi  taka  jafnan 
hlut  vit  brædur  sina  at  oskiptum  arfe.  samþykte  þessa  ætt- 
leiding  halldora  OOagnusdotter.  skilgetin  modursyster  fyrr 
nefndnzt  sira  ]ons.  er  þa  stod  næst  arfe  epter  hann.  met 
handabande  jayrde  og  fullo  vpplage  sins  arfs.  þessa  ættleid- 
ing.  Jtem  geingv  alleR  þesseR  fyrr  nefnder  menn  fyrir  kirkio- 
dyE.  sem  logbok  vottar.  halldandi  aller  a  eirne  bok.  at 
nefndum  sira  jone  arasyne  suo  mælandi.  ^k  jon  prestur 
arason  æt(t)leidi  ara  jonsson.  CDagnus  jonsson.  Biorn  jonsson. 
Þorunne  jonsdottur  til  arfs  efter  mig.  til  fiar  þess  er  ec  gef 
þeim.  til  giallds  og  giafar.  til  sess  og  sætis  og  til  allz  þess 
KÍettar  sem  logbok  skyser  at  ættleidingUR  aa  met  logum  at 
hafa.  hier  til  gaf  sira  jon  fyR  nefndvm  bornvm  eina  bok 
hverio  þeirra  en  Þorvnne  gaf  hann  eina  sylgio  gyllta  met 
silfur.  Og  til  saninda  hieR  vm  setium  vier  fyR  nefnder  menn 
vor  jncigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  var  j  sama  stad  og 
fyR  seigier  fimtvdagin  ]  paskaviko.  arum  efter  gudz  burd 
(D.  d.  xL  og  eitt. 


80.  29.  Maí  1522.  á  Hólam. 

Transskriptarbréf. 

AM.  Apogr.  4105  með  hendi  Jóns  Magnússonar  eptir    frumlrans- 
skriptinu.     Innsiglin  voru  611  heil  fyrir  transskriptarbréfinu. 
1}  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  16.  öld. 


Öé  TRANSSKRIPT.  -  HOLASTOLL.       152^. 

Þat  giorum  uier  ion  prestur  arason  Radsmann  og  vm- 
bodzman  heilagrar  holadomkirkiu.  tumas  eirecksson  sacri- 
stanus  samastadar.  oRÍmur  ionsson  logman  nordan  og  vest- 
an  aa  islandi  og  einar  einarsson  godum  monnum  kunnigt 
med  þessu  voro  opnu  brefui  at  vier  hofum  sied  og  yferles- 
id  opid  bref  med  heilvm  og  oskoddvm  hangandi  inciglum 
suo  latandi  ord  eptir  ord  sem  hier  seigir. 

[Hér  kemr  bréf.  frá  1.  og  2.  Okt.  1371,  DI,  III,  Nr.  226]. 

Og  til  sannnnda  hier  um  setium  vier  íirskrifader  menn 
vor  incigle  firir  þetta  transkriptarbref  er  skrifat  var  aa  hol- 
vm  j  hialltadal  aa  sialfan  uppstigningardag  vm  uorid  arum 
eptir  gudz  burd  CD  d  xx  og  ij  aar. 


81.  3.  eða  16.  Júní  1533.  á  Hólum. 

TuTTUGu  og  sjö  prestar  setja  og  samþykkja  síra  Jón  Arason 
sinn  og  heilagrar  Hólakirkju  yfirmann  og  ofíicialem  til  næstu 
prestastefnu. 

AM.  Apogr.  3702  með  hendi  síra  Snorra  Jónssonar  eptir  frum- 
ritinu,  sem  þá  var  í  skjalasafni  Hólastóls,  en  mjög  fúið.  Það  er  nú 
glatað.  „Þetta  bref  er  original  a  pergament.  Ur  þvi  er  rotid  slycke 
ad  nedanverdu  meir  enn  upp  til  mids  og  eru  þar  skallar  i  Copiunne 
sem  j  vantar.  Hvad  mörg  Jnnsiglenn  hafa  verid,  siest  ecke,  enn  nu 
eru  þau  öll  fra".  (S.  J.).  „Denne  Copie  kom  mig  til  hende  1721.  fra 
Hr.  Snorre  Jonsson.  Originalen  ligger  i  Stiftskisten  paa  Hoolum,  og 
er  paa  pergament.  A.  M".     Sbr.  Nr.  75. 

Þath  giorwm  vier  thomas  eireksson.  nichulas  vilialms- 
son.  jon  ionsson.  þosteinn  jonsson.  olafur  jonsson.  olafur 
hialtason.  halfdan  narfuason.  þorbiorn  jonsson.  þorleifur 
jonsson.  einar  ulfsson.  magnus  gudmundzson.  jon  brands- 
son.  steinn  markusson.  einar  magnusson.  þorfinnr  þorsteins- 
son.  halluardur  biarnarson.  pall  jonsson.  þosteinn  jllugason. 
gretter  þorualldsson.  þosteinn  gunnason.  jon  gudlaugsson. 
marteinn  sueinsson.  jon  sueinsson.  gisle  gudmundsson,  gisle 
sugurdsson.  steingrimur  bessason  og  besse  þosteinsson  god- 
um  monnum  kunigt  med  þessu  woru  opnu  brefe    ath    wier 


1522.  ÖGMUNDR  BTSKUP-  97 

hofum  sett  og  samþykt  heidarligan  mann  sira  jon  arason. 
ath  wera  hola  domkirkiu  og  worn  ýfermann  og  officialem 
aa  [  .  .  .  we]gna  og  kirkiunnar  laga  med  aullum  þeim 
Rett  og  stett  sem  Bettum  officialem  bes  ath  hafua  og  kirki- 
unnar  log  framazt  um  wotta.  skal  hann  eigi  sidur  nattur 
forstiori  og  domare  wera  ýfer  aullum  kirkiunnar  malvm  sem 
til  kunna  falla  og  fallit  hafua  mille  hrutafiardarciar  og  ulfs- 
dalaíialla  epter  þui  sem  wier  megum  med  lóguni  framazt 
samþyckia.  skal  þesse  wor  sk[ipan]  standa  til  næstu  presta- 
stefnu  og  ])ath  leingur  sem  eigi  giorist  aunnr  Iðglig  skipan 
aa.  sam])yckte  [þenna  worn  sam]ning  med  oss  heidarligur 
mann  broder  einar  med  gudz  nóid  abote  ca  mukaþuera    og 

sira   jon firir    nordan    auxna- 

dfíilsheidi  og  íleire  adrer  prestar  holabiskupsdæmis. 

Og  til  sannenda  hier  um  settum  wier  wor  jncigle  fýrer 
þetta  bref  er  skrifuat  war  ol  hólum  j  hialltadcal.  ca  manu- 
dagen  næstan  .  .  .  huitasunnu  anno  domini  CD.  d.  xx. 
secundo. 


83.  13.  Júni— 16.  Augnst  1533. 

Skýrsla  um  ferð  Ögmundar  biskups  til  íslands,  volk  hans 
og  réttu  stóra  í  hafinu  og  áheit  hans  og  skipverja  til  Hof- 
staða-Maríu. 

MSteph.  2'7.  4to  bls.  13— 14,  meðhendi  Benedikts  lögm.  Þorsteing- 
sonar  c.  1720.  —  Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns 
„Ur  BrefaBok  Biskups  Ogmundar".  Sbr.  Jón  Þorkelsson:  Om  digtn- 
ingen  paa  Island  i  d.  15.  og  16.  árh.  Kh.  1888,  bls.  37. 

Um  sigling  Biskups  Ögmundar  [hingad  til  landzJ) 
Oumrædeleg  millde  og  miskunseme  vors  Herra  Jesu 
Christi  og  hans  uelsignadrar  Modur  Jungfru  sancte  Mariæ 
tiedst  og  opennberast  um  allann  hejm  bæde  a  sio  lande  a 
medal  sindugra  manna  sem  Hoslega  uitnast  i  þui  effterfilgi- 
ande  efne  sem  hier  effter  stendur  skrifad. 

1)  [sl.  62. 

Dipl.  I8l.  IX  .  B.  7 


Ö§  ÖGMUNÖR  BISKÍJP.  i^^± 

Jn  primis  bar  so  til  ad  herra  Augmundur^)  med  gudz 
nad  Biskup  i  Skalhollte  biriade  sina  Reisu  af  Norege  til  Js- 
landz  og  lagde  til  sios  faustudags  kuollded  i  helgu  viku^) 
med  lijted  skip  Anno  Domini  (D'*.  D^  xxij^.  var  hann  sialfur 
ellefte  med  aunguann  styremann  utann  ejrnn  þyskann  kom- 
pdn  þann  sem  alldrej  hafde  fared  utann  ejna  reisu  til  Js- 
landz.  feingu  þeir  bdgam  uind  og  nadu  Hia(l)tlande  annann 
laugardag  þar  effter^).  blifu  þar  so  eíFter  i  næstu  3  vikur.*) 
Þar  epter  logdu  þeir  til  sios  til  Færeya  og  drou  so  um  krijng 
langt  i  Jslandzhaf.  Enn  ad  vigilia  sancti  Jacobi"^)  kom  hof- 
udstormur  af  nordaustre  med  siogange  miklum.  so  þeir  urdu 
ad  hallda  rett  undann  vedre.  Hiet  Biskupinn  þa  med  sinum 
skipmonnum  morg  hejt  og  uillde  ej  uid  verda  snuande  med 
þad  sijdsta  sinu  hejte  til  hofuddrottningarennar  Jungfru 
Sanctæ  Mariæ  sem  hejdrast  og  dyrkast  a  Hofstodum'*)  firir 
nordann  land  i  Hola  Biskupsdæme.  med  þui  mote  ad  huer 
madur  innann  bordz  skyllde  lata  seigia  lofmessu  de  con- 
ceptione  beatæ  Mariæ  og  gera  mann  til  greindra  Hofstada 
med  offur  sem  huor  lagde  til  og  lysa  þar  þessare  jarteign. 
Her  eff'ter  lofade  Biskupinn  ad  lata  gera  skip  af  silfre  um 
fimm  lod  og  heingia  upp  i  sagdre  Hofstada  kirkiu  til  uitniss 
um  þa  jarteign  skylldu  þeir  fd  eitthuðrt  kristed  land  ad  upp- 
hafningardeige  [sællrar  guds  modur")  Mariæ  sem  kallast 
Mariumessa  en  firre.  dreif  þa  skiped  firir  storme  og  straume 
ndtt  og  dag  so  langt  i  utsudurs  haf  ad  þeir  sigldu  i  tuo 
daga  og  tuær  nætur  riett  i  nordur  og  komu  þa  vigilia  sancti 
Laurentij^)  inn  i  grænlandz  jsa  og  Idu  þar  so  under  landinu 
4  dægur  i  stillevedre.  þotte  þeim  þa  lijtel  von  a  nockru  ut- 
ann  med  gudz  miskunn  og  arnadar  orde  hans  [vel')  sign- 
adrar  Modur  jungfru  Mariæ.  og  d  mdnudags  kuðllded^)  þar 
effter  foru  þeir  til  seglz  og  sigldu  i  austnordaust  og  þad 
nœsta  uinde  er  þeir  kunnu  ad  hallda.  komu  so  med  gudz 
miskunn  i  [þeirre')  somu  viku'")  i  Seldrdal  j  Vestfiordum  d 

1)  Ogmund  62.  2)  ^.  e.  13  Júní.  3)  þ,  e.  21.  Júní.  4)  þ  e.  til 
13.  Júlí.  5)  þ.  e.  24.  Júlí.  6)  Hofstadnum,  stóð  í  bréfab  Ögm.,  62. 
7)  [b  V.  62.  8)  þ.  e.  9.  August.  9)  11.  August.  10)  þ.  e.  vikunni 
frá  10.  Aug. — 16.  Aug. 


ÖGMUNDR  BISKUP.  99 


Jslande  med  bijholldnu  skipe  og  ollu  J)ui    þeim    til    heyrde. 
lofudu  þa  aller  gud  og  hans  Modur  junfru  Mariam. 


I 


83.  21.  Jání-13.  Júlí  1533.      á  Hjaltlandi. 

Bfvéf  Ogmundar  biskups  í  Skálholti  til  ónafngreinds  manns 
(í  Noregi),  þar  sem  hann  segist  vera  að  visitera  á  Hjalt- 
landi  eptir  bón  (Ólafs)  erkidjákna  (Eingilbertssonar)  og  klerk- 
anna,  og  getr  þess  að  óvíst  sé,  hvort  hann  haldi  að 
því  búnu  til  Noregs  eða  Islands  „því  hér  er  alt  fult  með 
reyfara  og  skálka". 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefabok 
biskups  Ogmundai".  ^Ex  Hetlandia  (ut  apparet)  scriptæ  sunt  hæ 
literæ     ad  amicum  qvendam  in  Norvegia:     Qvasin    codice    inimodiate 

seqvitur  Relalio  de  navigatione  Ogmundi  Episcopi  ex  Norvegia  in  Is 

landiam  Anno  1522". 

Sendebref. 
Premissis  nostro  sincero  favore  in  Domino  cum  salute. 
Kunngiórum  vier  ydur.  kiære  vin.  ad  oss  hefur  seirna 
farist  enn  vier  hefdum  viliad.  ok  erum  nu  i  Hia(l)tlande  ok 
visiterum  þar  epter  Erchedieckens  bon  og  klerkanna.  Vitum 
vier  nu  ecke  hvort  vier  tokum  vegin  til  Jslands  þetta  sum- 
ar  edur  aptur  til  Noregs.  þvi  hier  er  allt  fullt  med  Reifara 
ok  skalka.  þvi  bidium  vier  ydur  kiærlega  ad  bidia  fyrer  oss 
ok  ollum  vorum  selskap  til  vors  Herra  Jesu  Christi. 


84.  30.  Júní  1533.  á  Öxarárþlngi. 

Tylftárdómr  iit  nefndr  á  Oxarárþingi  af  Teiti  Þorleifssyni 
lögmanni  norðan  og  vestan  á  Islandi  um  ákærur  Hannesar 
hirðstjóra  Eggertssonar  til  Ara  Andréssonar  fyrir  heimreiðir, 
högg  og  slög,    gripdeildir,    fjárupptektir  og   annan   óskunda. 

Landsbókasafn  6.  Fol.  bl.  231,  skr.  c.  1670.  —  Kriegers  safn  2. 
4to  bls.  166—170,  með  hendi  Styrs  Þorvaldssonar  c.  1700  —  Lands- 
bókasafn  122.  4to,  skr.  c.  1770.     Sbr.  Nr.  584,  617  og  618. 

7* 


lOO  ARI  OG  HAMÉS  Í5áá 

Domur   Wm  Gripdeillder  Ara  Andressonar. 

Ollum  mðnnum  þeim')  sem  þetta  Brieff  siaa  edur  heyra 
sender  Narfe  Sigurdsson.  Vigfús  Þördarson.  Jön  Þördarson. 
Jön  Arnason-).  Brandur  Gudmundsson.  Salamön  Eynarsson. 
Raffn  Gudmundsson.  Sigurdur  Narffason.  Þorhalle  Ejnars- 
son.  Gudmundur  Gudmundsson.  Gijsle  Gudmundsson  og 
Þorleiffur  Jonsson  [kvediu  guds  og  sina^)  Gödum  monnum 
kunnugt  [giorandi'')  med  þessu  voru  opnu  Brieffe  manudag- 
en  nœsta  epter  Pieturz  messu  og  pdls  cL  almennelegu  aux- 
arcírþ  jnge  þa  er  lided  var  fra  hi]ngadburd  vors  herra  Jesu 
Christi  1522*)  ar  vorum  vær  i  dom  neffnder  aff  ærlegum 
dandismanne  Teite  Bönda  Þorleifssyne  logmanne  nordan  og 
vestaii  a  Jslande  ad  skoda  og  ransaka  og  fullnadardom  a 
ad  leggia  wm  þaa  akiæru  er  hijrdstioren  Hannes  Eggertsson 
kærdi  þar  til  Ara  Andressonar  ad  hann  heffde  griped  og 
tekid  sijna  peninga  og  Gudrunar  Biornsdottur'^)  kuinnu  sinn- 
ar  Bæde  fasta  og  lausa.  kuika  og  dauda  og  margar  adrar 
gripdeillder  og  íiarupptekter  ológligar  med  oheyrelegum 
giörninge  med  hðggum  og  slðgum  er  hann  heffur  veitt  mðrg- 
Um  saklausum  mðnnuin  og  onguu  bætt.  [og  ad*)  so  profudu 
og  fyrer  oss  komnu  þcL  dæmdum  vier  firr  nefndan  Ara  And- 
réssón  Iðglega  firer  kalládan  epter  þeijrre  Beuising  sem  þar 
kom  fram  fyrer  oss  j  domenum. 

Jtem  ]  fyrstu  grein  dæmdum  uier  tijttnéfndán  Ara  And- 
réssoh  skylldugaii  aptur  ad  leggia  allar  þær  jarder  og  ku- 
gillde  med  tvenhum')  leigum  og  lahdskulldum  og  allá  þa 
peninga  er  hann  haffde  hafft  [frd  Núpe  rdnglega^).  SkiUde 
þesser  peningar  gialldast  i  haust  ad  MichaeHsmessu  hid  sein- 
asta  Hannes  Eggertssyne  edur  hans  Iðglegum  vmbodsmanne. 
Ehn  firer  þær  fíeijre  saker  sem  vær  tokum  þar  ecke  jffér 
ög  fovetirl  klagade**)  þai-  til  haris  þa  dsénidum  vær  tittneffnd- 
aa  Ara  Ahdresson  skilidugaii  ad  koma  a  hid  næsta  auxarar- 
þijrig  og  suara  þar  sem  stefndur  ðllum  þeim  sðkum  sem 
þar*  yrde  med  Iðgum  til  hans  talad  ad  heirdum  dömenum. 

Í)  b.  V.  Kr.  2)  Áiason  Kr.  3)  [b.  v  ;  vantar  i  hdrr.  4)  CD.  v. 
XX  og  ij  Kr.  5)  Kr.;  -dotter  6.  6)  [huad,  hdrr.  7)  b.  v.  Kr.  8) 
[ranglega  fra  Nupe  Kr.     9)  lcalladi  Kr. 


VIGFD6  ERLENDSSOir  iOt 

iHj  •        Og  .til  saimiendá  hier  um  settum  vær  fyrrniefader  dSms^ 
"^  menn  vor  jíisigk=  fyreri  þetta  döms  Brieff  huðrt   ed    sfcriffad 


I 


var  a  sama  arei  og  deige  sem  fyrr  seiger. 


85.  1.  Júlí  lp23.  á  öxarárþingf. 

TyLFf^pÓAiB  úU^fndr  á  Alþingi  af  Erlendi  Þoivarðssyni 
lögmanni  sunnAftpg  a^u^a^á  I^landi  um  umboð  yfir  peningiim 
Vigfú§fir  h,e.itii?s  Erle^dssOjiiíiajc,  er  dæmt  hajfði  verið  húsfrú  Hólm* 
f^5i  íEriepdsdóttuir,  ^p  húi)  hafði  talizt  updaw  söJ^mií  sku]da» 
ei  á  fjáftiMn.hvíldu,  og  þóttusj;  dómsmenn  ekki   get^   d^emt 

Landsbókasafn  720.  8vo  bl.  60b_— 61b,  skr.  c.  1600.  —  AM.  1%. 
4to  bl,  118b^— 119a,  skr.  1657— 1C69  (tók  afskript,  sera  hleypir  mörgu. 
ÚU).  -r-  L^nd^bók#gaffl  790.  4to  bls,  W— 211,  skr-  c.  1690. 

Dotpur  vm  vmsod  Bariia  Vigfuss')  Elhj^ssonar. 
Ollum  nionnum  þeijm  sem  þetta  Brief  sija  edur  heyra 
sei^der  Jon  Þoruardsson^).  Runolfur  Þorsteijnsson.  Tumgis 
Jonson.  Joíi  Eijrijcksson,  Brandur  Gudmundsson.  Runolfur 
hauskulldsson.  hrafn  gudmundsson.  Oddur  Þorkijelson^). 
ArflBijorn  Eijnarson.  Skulj  Thumasson.  Þorgijls  Olafsson  [og 
Jon  Brandsson*)  kuediu  Guds  og  sijna  kunnugtt  gijorandi 
þa  hjded  uar  fra  [hingadBurdj  uors  herra*^)  1522  [ar  þrijdija- 
dægijnn  næstan  epttijr  pi]etursmessu  og  pals^)  a  almenniligu 
Auxarararþijngi  uorum  uijer  j  dom  nefndijr  af  ærHgum  manj 
Erhjndi  Þoruardssyni')  laugmanni  sunan  og  austaii  a  Jslandj 
ad  skoda  og  d,æma  um  [þessi  umBod^)  er  hustru®)  Holm- 
fíijdi*^)  Elhjnsdottter  hafdi  adur  [a  hendur")  dæmtt  uerijd  yfer 
pemjngum  Vijgfusar  heijtijns  Elhjnssonar.    huortt    ad^-)  hun 

1)  leiðrétt;  þorvarðs,  hdr.  (720).  2)  Þorvaldsson  196,  790. 
3)  Þorleifsson  790.  4)  [790;  sl.  720;  196  sleppir  öllum  dóms- 
BQÖnnunum,  nema  þeim  fyrsta.  5)  [lausnarans  fœðing  Anno  (sl. 
790)  196,  790.  6)  [sl.  196.  7)  leiðrétt;  öll  handritin  hafa  „ÞoruaUds 
syni«.  8)  [þad  mal  790;  þessi  mál  196.  9)  husfru  790.  10)  Holmfnjdur 
720.    11)  [b.  V.  790.     12)  b.  V.  196,  790. 


102  VIGFUS  ERLINDSSON.  1522. 

taldijst  undan  ad  hafa  sakijr  [þeijrrar  aklogunar  og  skuUda*) 
sem  a  þeim  penijngum  voru')  kongsijns  uegna  og  annara 
manna  uthlenskra  og  jnnlenskra,  nu  [saker  fuUrar  uorslu 
og  annarar'^)  frændsemj  kunnum  uijer  þetta  vmbod*)  ecki  af 
liennj  ad  dæma.  So  og  Beijd(d)ijst  hun  domz  a  huonja  pen- 
jjnga  hun  skylldi  giiallda  j  þessar  skulldijr  þui  þar*)  uar 
huorkj  af  barnana  penijngum  til^)  skreijd  nije  uadmal  eda 
anar  flytiandij  Eyrir.  þuii  dæmum')  uijer  hijer  alla  pemjnga 
Bijett  golldna  j  faustu  og  lausu  þar  sem  skijleyrijr  þryti.  xij 
fijordunga  smijors  fyrer  gillt^)  c  fijska.  íiogra  uetra  gamallt  naut 
fyrer  gillt®)  fisk(a)  hundrad.  gamalltt  naut  fyrir  cc.  fiska***). 
fijorijr  saudijr  gamhjr  fyrer  c.  Enn  ef  jarder  eru")  goUdnar 
þa  skylldi  gijalida  [x^  j  jordum")  fyrer  lest  skreijdar  med 
þeira  ski]lmala  ad  Erfijngar  eda  þeijrra  umbodzmenn  skylldi 
meijga  leysa  apttur  tijl  sijn  fyrer  skreid^®  half(a)  fiordu  uætt 
iyrer  huortt  hundrad  j  jordu.  skylldu  þeijr  leyst  hafa  jnnaii 
iij'*)  ara  ad  forfallalausu.  Enn  ef  skulldamenn  uijlija  eij 
þessa  pemjnga  taka  þa  dæmum'^)  uijer  ad  skulldijrnar  skylldj 
standa  alagalausar  þar  tijl  þær  jrdi  golldnar  j  pijettum  skijl- 
eyrijr.  En  hustru^*)  Holmfi'ijdur^')  og  allijr  hennar  menn 
skylldu^^)  frijalsijr  og  frijdhelgijr  fyrer  aullum  þessum  skullda- 
monnum  huortt  sem*^)  þeijr  fara  hennar  uegna^®). 

[Samþycktti  þennan  uorn  dom  adur  greijndur  laugmann 
og  setti  sijtt  jnnsijglli^^). 


86.  1.  Júlí  1522.  á  Öxarárþingi. 

KosNiNGAEBEÉF  Tcits  bónda  Þorleifssonar  til  lögmanns  norðan 
og  vestan  á  íslandi,  er  þingheimr  biðr  konung  að  staðfesta. 

1]  þeirra  skullda  og  aklogunar  790.  2)  196,  790;  sl.  720.  3)  [196- 
790;  sokum  uorslu  og  fullrar  720.  4)  b.  v.  790.  5)  790;  þa  720. 
6)  b.  V.  790.  7)  dæmduTTi  196.  8)  b.  v.  196,  790.  9)  b.  v.  196;  10)  b, 
T.  790.  11)  væri  790.  12)  [Eitt  hundrad  hundrada  790.  13)  skre  skrd  (!) 
720.  14  )  tiu  196.  15)  dæmdum  196,  790.  16)  husfru  790.  17)  196,  7 
^O;  holmfrijdi  720.  18)  b.  v.  790.  19)  erend  790  og  196,  sem  bætir 
hér  við  „et  cetera^     20)  [sl.  196. 


15^2.  TEITR  ÞORLEIFSSON.  103 

AM.  Fasc.  VIII,  3,  fruniritið  á  skinni.  —  AM.  Apogr.  1261  eptir 
frumritinu,  og  lýsir  Árni  þar  innsiglura  bréfsins.  Um  innsigli  Jóns 
Þórðarsonar  segir  hann:  „Þetta  innsigle  Jons  Þordarsonar  er  riett 
hid  sama  sem  hanger  (qvarto  loco)  under  alite  eda  domi  um  ögrein- 
ing  miUe  Hanness  Eggertssonar,  hirdstiora,  og  Til  Peturssonar,  skrif- 
udu  i  Videy  feria  qvinta  infra  octavas  penteeostes  1523"  (=  28.  M&\). 
„Brefed  hefi  eg  feinged  fra  Haga  á  Bardaströnd,  mun  vered  hafa  arf* 
ur  nidia  Hanness  Eggertssonar,  mann  epter  mann"  (AM.).  —  Prent- 
að  i  Safni  til  sögu  íslands  lí,  200-201.     Sbr.  Sýsl.  I,  483 

kior  teitz  þorleifssonar  til  logmanz') 
Ollum  godvm  monniim  þeim  sem  þetta  bref  sia  edr 
heyra.  Senda  hans  egertson  hirdstiore  og  hofdusmann^)  yíir 
allt  jsland.  erllindr  þorua(r)dson  logmadr  sunnan  og  austan 
a  Jstlande"^).  fuse  þordarson.  Jon  þordarson.  narfe  sigurdzson. 
sigurdr  narfa(son).  þorle(i)fur  grimson.  salammon  einarson. 
gudmundr  gudmundzson.  asmundr  klemmesson.  hrafn  gud- 
mundzson.  skule  gudmundzson.  þormodr  arason.  brandr 
olafson.  þa  er  lidit  var  fra  hingad  burd  vors  herra  jesu 
christi.  CD.  v.  hundrud  .xx.  og  .ij.  ar  manvdagin  næsta  eptir 
peturs  CDesso  og  Pals  a  ahnenniHgu  oxarar  þinge.  kiorum 
vœr  og  samþygtum  fyrnefndir  menn  med  oUum  almuganum 
autan^)  logrettu  og  jnnan  œrlegan  dandi  mann  teitt  Bonda 
þorleifs  son  fyrir  fullmegtugan  logman  fyrir  nordan  og  vest- 
an  a  jslandi.  fyrir  þa  grein  oss  leizt  hann  beztt  til  fallinn 
fyrir  allra  hluta  sakir  megtar  og  manndomz  vizkv  og  vird- 
ingar  forsionar  og  femuna  og  aUra  þeirra  hluta  sem  einum 
heidrs  manne  ber  at  hafa.  so  og  vissum  vær  (hann)  allir 
vijsazsta  borgun  fyrir  hafa  þessu  mins  herra  kongsins  starfe 
og  þionuztu  fram  at  fylgia.  þvi  bidium  vier  ydra  verduguztu 
nad  audmiuklega  herra  kong  kristiern  at  hylla  (og)  styrkia 
þenna  vorn  giorning  med  ydru  nada  breíi. 

Og  til  sanninda  hier  vm  settum  vier  fyr  nefndir  menn 
vor  innsigle  fyrir  þetta  kiors  bref  er  skrifat  var  a  almenne- 
legu  oxar(ar)  þinge  deige  sijdar  en  fyr  seigir. 


1)  Utan  á  bréfinu.    2)þannig  frumbréfiðj  rétt   hofudsmann.  3)Svo. 


104  KVITTUNARBRÉF.  1522. 

87.  5.  Júlí  1523.  á  Bessastöðnm. 

Hans  Eggertsson  hiiðstjóri  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  ísland 
kvittar  Jón  Hallsson  um  skattinn  af  Skaptafellsþingi,  „er 
kölluð  er  Síðusýsla",  um  tvö  ár,  svo  og  vegna  húsfrú  Hólm- 
friðar  Erlendsdóttur  um  reikningskap  af  Rangárþingi  og  um 
skipatollinn  af  Vestmannaeyjum  vegna  barna  Vigfúss  heitins 
Erlendssonar. 

AM.  191.  4to  bls.  59,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,  rituð  sam- 
tíða  á  skinn.   —  AM.  5524-  með  hendi  Arna  Magnússonar. 

Þat  giorer  ec  hans  egerdzson  hirdstiore  og  hofudsmann 
yfer  alltt  ]sland  godum  monnam  kunigt  med  þessu  minu 
opnu  brefe  ad  þesse  brefuisare  jon  hallzson  hefer  stadid 
mier  rettan  reikningskap  og  goda  nægiu  fyrir  skatten  af 
skaptaferlzþinge  er  kollud  er  sidusysla  nu  upp  (da)  .ij  næstu 
ar  forliden.  somuleidis  hefer  hann  og  giortt  mier  reidu  og 
reikningskap  uegna  husfru  holmfridar  erlendzdottur  utt  af 
rangarual(l)asyslu.  og  suo  tollen  af  vestmannaeyium  af  þeim 
iiij  skipum  sem  þar  lagu  j  fyrra  sumar.  huad  hon  hafde 
vmsia  yfer  haft  uegna  barna  uigfus  heitens  erlendzsonar 
brodur  sins.  sem  domur  þar  um  gior  hafde  henne  til  sagt 
og  þui  gefur  ec  og  giorer  adr  skrifadur  hans  egerdzon  fyr- 
nefndan  ]on  hallzson  og  adr  greinda')  holmfride  bædi  samtt. 
sinna  uegna  og  barna  uigfus  erlendzsonar  kuitla  og  akæru- 
lausa  hier  um  fyrir  mier  og  oUum  minum  epterkomendum. 
kongs  umbodsmonnum.  suo  og  skolu  þeir  aller  kuitter  sem 
þratt  nefndr  jon  hallzson  hefer  kuitta  gefit  ]  adr  greindum 
syslum.  Og  til  sannenda  hier  um  set  ec  mitt  jnnsigli  fyrir 
þetta  kuittunarbref  skrifad  d  bessastodum  d  alftanesi  laugar- 
dagen  næstan  epter  peturs  (Desso  og  pals  þa  lidit  var  fra 
guds  burd  .00.  d.  xx  og  ij  ar. 


88.  21.  Júlí  1523.  á  Bessastí5ðum, 

Hans  EgGierlsson  hirðstjóri    og    höfuðsmaðr   yfir    alt    ísland 

í)  greinflan  (!)  skb. 


1522.  KVITTUN.  -  LÉNABREF.  lj[)5 

kvittar  Jón  Hallsson  vegna  húsfrú  Hólmfríðar  Erlendsdóttur 
og  vegna  barna  Vigfúss  heitins  Erlendssonar  uni  83  lóð 
silfrs  og  tvœr  lestir  fiska  upp  í  skuldir  Vigfúss  til  kpnung^. 

AM.  191.  4to  bls.  61,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,  rituð  sam- 
tiða  á  skinni.   —  A  M.  Apogr.  5523  með  hendi  Arna  Magnússonar. 

Þat  giorer  ec  hans  egertzson  hirdstiore  og  hofudzn)ann 
yfer  allt  jsland  godum  monnum  kiinnigt  med  þessu  minu 
opnu  brefi  ad  ec  medkennunzt  ad  jon  hallzson  hefer  greitt 
mier  og  goUdit  uegna  husfru  holmfridar  erlendzdottur  pg 
uegna  barna  uigfus  heitens  brodur  hennar  upp  œl  þa  skulld 
sem  adur  nefndur  uigfus  logmann  uar  skylldugur  minum 
herra  kong  cristiern  .Ixxx.  lod  silfurs  og  .iij.  betur  og  þar 
til  tuær  lester  fiska  til  giUdis  upp  d  uigt.  og  þui  giorer  eg 
og  gefur  (eg)  adr  skrifadur  hans  egertzson  fyr  pefnda  holrn- 
fride  erlendzdottur  uegna  barna  uigfus  heitens  logmannz 
kuitta  og  akærulausa  um  .iiij.  lester  fiska  af  adr  greindri 
mins  herra  kongsins  skulld.  Og  til  sanenda  her  u|ii  ^el  ^c 
mitt  jnnsigU  fyrir  þetta  kuittanarbref  skrifat  a  bes^astpdum 
CQL  alftanesi  manudagen  næstan  epter  thprlaks  CDesso.  þa 
lidit  uar  fra  guds  burd  .00.  d.  xx  og  ij  ar. 


89.  2S.  Júlí  152^.  á  Be^«aatödiim 

Háns  Eggertsson  hirðstjóri  yfir  alt  ísland  veilir  veikendum 
manni  Jóni  Hallssyni  til  umboðs  um  þrjú  ár  Skóga  og 
Skógaeignir  og  Mörk  og  Merkreignir  undir  Eyjafjöllum  fyrir 
ánefnt  eptirgjald.  Þar  nieð  fylgir  skýrsla  um  bygging  á 
þessum  jörðum. 

AM.  191.  4to  bls.  24-26,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,    rituð 
samliða  á  skinn.  —  AM.  Apogr.  5526. 

Þat  giorer  ec  hans  ^gertzson  hirdstiore  og  hofudsmann 
yfer  allt  jsland  godum  monnum  kunnugt  m.ed  þessu  minu 
opnu  brefi  ad  ec  hefi  feingit  uel  kendum  manne  jone  hallz- 
syne  til  fullrar    eignar    og   frials   forrædis    allar   þær   land- 


löé  LENABRéF.  1522. 

skyllder  og  leigur  sem  niinum  herra  kongenvm  og  mier  til 
heyra  under  eyaíiollum  af  skogum  og  skoga  eignuni  og  suo 
mork  og  merkur  eignum  og  nu  þetta  ar  eiga  ad  takazt  j 
haust  og  ad  uore  komanda  j  fardogum  og  suo  þar  epter 
ij.  ar  næst  komande.  Skal  adur  greindur  ]on  hallzson  þess- 
ar  fyrnefndar  mins  herra  kongsen(s)  iarder  frelsiliga  byggia 
og  byggia  lata  med  slikre  leigu  sem  hann  kann  af  stad  ad 
koma  sitt  hid  bezta  j  adur  greindum  tima  og  allar  nyt- 
semder  af  eiga  og  af  hafa  af  rekum  og  skogum  eignum 
edur  jtokum.  Hier  j  mot  skal  optnefndur  jon  hallzson  greida 
mier  og  giallda  uppaa  h[vert]  ar  .ujc  fiska  til  gilldis  halfa 
fiordv  uætt  )  huort  hun[drad]  ef  ecki  semur  um  gilldingena 
og  hier  til  skal  hann  fa  mier  iij  uetter  smiors  og  .ii.  c.  j 
nautum  edur  saudum  upp  oa  huert  })etta  adur  greint  ar  en 
þratt  skrifadur  jon  skal  hier  j  mot  obrigduliga  ad  sier  taka 
og  eignazt  allar  adur  greindar  landskyllder  og  ieigur  epter 
þau  iij  kugiUde  sem  þar  fylgia.  skal  tittnefndur  lon  hallzson 
þetta  allt  eignazt  fyrir  utan  allan  reikningsskap  uit  kongdom- 
og  mic  framar  meir  en  adur  er  hier  um  skilid.  Skal  hann 
þessi  adurgreind.  ujc  fiska  og  suo  smioret  og  hin  .cc.  greida 
og  giallda  di  bessastodum.  Ridi  biskup  yfer  j  sina  uisitatiam 
j  þessum  optgreindum  þrimur  arum  þa  skal  ec  hans  egertz- 
son  sialfur  honum  suara  bœde  gisting  og  reikningskap  af 
skogum  og  suo  halfre  mork  en  lon  hallzson  skal  þar  um 
fríj  og  frialss  og  þeir  sem  hann  bygger  adur  greindar  iard- 
er.  Og  til  fulira  sannenda  hier  um  heingi  ec  mitt  incigli 
fyrir  þetta  bref  skrifat  oa  alftanesi  oa  bessastodum  ma(n)u- 
dagen  næstan  olafs  CDesso  fyre  þa  lidit  uar  fra  gudz  burd 
CD.  d.  XX  og  .ij.  ar'). 


Jtem  uar  þa  þessi  bygging  da  greindum  kongs  eignum 
aa  þeim  jordunum  sem  bygdar  voru. 

stœri  skogar  bygder  fyrir  .ccc.  og  suarar  preste.  kirkia 
atte  þa.  vijc  j  fridum  peningum. 

aeystre^)  skogar  j  eydi. 

horduskali  j  eydi. 

l)  Hér  hættir  Apogr.  5526,     ^)  Svq,      " 


I 


1522.  STEFNUFORSÖGN.  107 

Jtem  drangshlid  bygd  fyrir  .ccc.  þar  uoru  med  .iij.  ku- 
gilldi  afgomul. 

skardzhlid  uar  bygd  fyrir  halft  annad  hundrad. 

backakot  fyrir  x  aura. 

berianes  fyrir  xij  aura. 

lambafell  fyrir  uiij  agiUdi. 
Jtem  merkureigner. 

storumork  ]  eydi  bæde  nidurbroten  husagardr  og  kirkia. 

midmork  bygd  fyrir  c. 

half  fit  bygd  fyrir  ,uij.  ærgildi.  en  half  var  j  eydi. 

hali  var  bygdr  fyrir  .c. 

Jtem  ad  saman  reiknudu  af  þessum  huorum  tu(e)gium 
kongs  eignum  voru  xiijc  landskylldernar  þa  jon  hallzson 
tok  uid  þeim. 


90.  [1523]. 

Stekíuforsögn  Jóns  Hallssonar  sýslumanns  í  Rangárþingi. 

AM,  191.  4to  bls.  1;  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar  ritiið  sam' 
tiða  á  skinn.  14  fyrstu  línurnar  eru  afarmáðar  og  verðr  eingin  full 
Abyrgð  á  lestri  þeirra  tekin.  Með  mestu  yfirlegu  mætti  þó,  ef  til  vill, 
lesa  orð  og  orð  á  stangli  framar  en  hér  er  gert. 

^g  jon    hallzson    kongs    umbodsmadur   j    rangarþinge 
stefne  þier  N  hier  nu  j  dag  j  4  a  þingstad   rettan     .     .     . 

vpa 

kongdomsens  uegna     .     .     .     sekan 

J)v  hefer  ecki  golldit  mins  herra  kongsens  skatt      .... 
.     .     næstu  .u.  hdin  aar     .     .     .     kæri  ec  þat  til  þin  at  þu 

hefer  eigi  giort  þina  tiund  er  þier  hefer  borid 

•     •     þa   eg      ....     þing 

kæri    ec   til    þin 

at  þu suo    og    hefer 

eingua kongdomenum 

hier  med  logum  fremst 

giora.    sittu    suo    leingi    stefnuna    sem    endilegur    lagauegur 


m  STBFNA.  im 

féHur  aa  þitt  mal.  stefoi  eg  jiér  ad  ordafuliu  og  log- 
mali  rettu  ad  uitne  allra  þeirra  er  ord  min  heyra^). 

hin  fíFÍdia  sok.  kæri  ec  til  JÁn  ad  þu  lofáder  mier 
med  handsali  sa  þiodolfshaga  þingi  og  hpezt]  ad  þinn  skatt- 
ur  skyllde  komen  uera  til  hlidarenda  fyrir  ,  .  .  kœri  ec 
þat  til  þin  at  þu  hefer  ecki  sockít^^tt  skylWuþing  vp^æ  vij. 
reisur  er  ec  hefe  þingat 

þa  fiordu  sok  ad  þu  hefer  bored « a  þ,er  hnif  sem  bok 
fyrirbydr  ad  bera  .cc.  reisur  eda  optar,  Hier  raed  hefier  þu 
borit  skrudklœde  firamar  en  k)gen  lofa  þier  adr  þu  hefer 
BÍkdom  haft  .cc.  reisur  edr  optar.  stef^i  ec  þier  ad  ordfullu 
og  kg(maie  riettu). 


91.  [1533]. 

JóN  Hallsson  kongs  nmboðsmaðr  á  Rangárvöllum  stefnir 
Þórði  Hallssyni  til  Hvols  í  Hvolhrepp  undir  þann  dóm, 
sem  hann  nefnir  yfir  honuipí\  ^i^  óheimila  aðtekt  á  skógi 
í  Næfrhplti. 

A^.  191.  4to  b]s,  ,2,  bréfabók  Jóns  skáljis  Hallssonar,  rituð  sam- 
tí^^  á.  skinn. 

^g  jon  haison  kongs  unibodsmadur  a  r(angar)v(olt- 
um)  stefni  þier  þordf  hallzson  til  h(uols)  j  huolhrep  aa  þing- 
stad  Kíettai[i  a  N.  fyrjr  íxójc  uuder  þa^  don>  sem  ec  yfer 
net(n)er  hvorra  smðtra  eda  Síegta  þu  uerdr  raier  skylIíjLug^r 
fyrir  þær  saker  sem  ec  kæri  til  þin  at  þu  hefer  gripid  eda 
stolid  minum  skogij  næfurhollte.  v.  reisi^r  edr  suo  optt  Síem 
þu  getur  ecki  afbaW  og  fyrir  þær  fleirj  sak(er)  sem  ec  n^a 
þ,ar  med  logum  til  þin  tala  um  klædaburd  og  rytiaga.  vertu 
kominn  fyrir  h^adegi)  og  sit  suo  Ieií\ge  stefnuna  sem  lygtan 
fel(l)r  aa  þesse  ockar  mal.  stefni  ec  þier  ad  ordfullu  logmali 
r^ttu  ad  uittni  þinu  N. 


1)  Það,  sem  nú  fer  eptir,  er  ritað  með  öðru  bleki  og  er  nokkurn 
veginn  skýrt  sumstaðar. 


JÓN  ARASON.  lÖ9 

tó.  18.  Angust  1522.  á  Hólum. 

Klerkak  nyrðra,  62  að  tölu,  kjósa  Jón  prest  Arason  til  bisk- 
ups  fyrir  norðan  land. 

AM.  ApogT.  4070  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Árna  „Ex 
originali.  Brefed  er  a  kalfskinn.  allt  hingad  og  þangad  melieted. 
med  smögötum.  so  sumstadar  verdur  ecke  lesed.  fyrer  þvi  synast  ad 
hafa  vered  47  hangande  Jnnsigle.  eru  giörsamlega  öll  j  burt.  enn 
epter  þveinger  ad  tölu  39". 

Uer  broder  einar  med  gudz  nad  abote  da  mukaþuera. 
broder  helge  med  samre  nad  abote  (ja.  þingeyrvm.  finnboge 
ionson^).  jon  finnbogason  officialis  hðladömkirkiv.  jon  gisla- 
son.  þorsteinn  ionson.  tvmas  eirikzson.  gilbrickt  ionson. 
nichulas  vilhialmsson.  eigiU  hallson.  jon  jonson  oa  myklabæ. 
jon  annar^)  ionson.  þorbiorn  iönson  da  wöHum.  oíafur  hiallta- 
son.  sueinn  finnbogason.  olafur  iönson.  tumas  ionson.  jon 
marteinson.  hallur  asgrimson.  halfdan  narfuason.  Raugualldur 
Raugualldson.  teitur  magnusson.  jon  olafsön.  |on  philpussön. 
sigmundur  gudmundson.  loptur  peturson.  olafur  gudmuiid- 
son.  lon  gudmundson.  þorbiorn  ionson.  tumas  einarson.  jon 
brandsoTi.  jon  gudlaugson.  þorsteinn  gunnason.  magnus  gud- 
mundson.  ketill  ionson.  gisle  gudmundsson.  gisle  sygurdson. 
marteinn  sueinson.  halluardr  biarnason.  þorfinnur  þosteiris- 
son.  einar  ulbson.  þorleifur  ionsón.  ]öti  sveinöon.  sniolfur 
ionson.  þorvalldur  olafson.  gretter  þorvalldson.  steinn  marc- 
usson.  olafur  hallson.  andres  asgrimson.  besse  þorsteinson. 
jon  magnusson.  einar  hallson.  eirekur  palson.  jon  ionson. 
ketill  hallson.  þorkell  þorolfsón.  steingrimur  bessason.  pái\ 
ionson.  jon  sygiirdson.  besse  ionson.  gurinár  þordarson  og 
jon  oddzson  prestar  hola  biskupsdœmis  giofum  godiim  nfionn- 
um  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi.  ath  wier  feirigtfm 
bref  og  bödskap  almenniligs  capitula  heilagrar  nidáross  kirkiu 
suo  hHodande  mille  annara  greina.  ath  skipá  oss  óg  frill- 
komligt  samþjcke  til  gefua.  ath  wier  skylldum  vt  velia  og 
tiF)  sin  senda  einn  mann.  þann   sem    wier   vilivm    tií   hafa 

l)  Svo.  2)  Hér  er  bil  i  Apogr.  fyrir  einu  .stuttu  orði.  Ekkert 
sýnist  þó  vanta  í.  3)  Hér  er  autt  bil  i  Apogr,  fyrir  eitt  stutt  orð, 
Ekkert  sýnist  hér  þó  i  vanta. 


IIÖ  JON  ARASON.  1522 

ath  vera  wor  biskup  og  forstiore  heilagrar  hola  domkirkiv 
i  jslande.  svo  og  er  ])ad  gamall  og  godur  landzens  vane 
ath  epter  biskupa  frafall  giorist  almenniligur  kennemanna- 
fundur  jnaii  biskupsdæmis.  og  ath  vtveliest  eirii  vel  mynd- 
ugur  mann  j  [stad  þess  semj  fra  fallen  er.  og  þann  same 
frain  sendizt  til  almenniHgs  capitula  heilagrar  nidaross  kirkiu 
huar  wier  vitum.  ath  kosningurenn  ath  logum  tilheyrer.  þui 
fyrir  þessar  greiner.  hofum  wier  utvalit  og  samþyckt  og 
med  handsale  trulofat.  ath  wier  viHum  heidarHgan  mann 
sira  )on  arason  til  weHa  ath  uera  wor  biskup  og  hola  dom- 
kirkiu  yfermadur.  witum  vier  hann  j  morgum  greinum  vel 
til  fallenn  sHkrar  stettar.  þui  audmiuklega  bidium  vier  worn 
andaHgafi  faudur  j  gude  herra  erchibiskupenn  ]  þrandheime 
og  þda  godu  herra  sem  nidaross  domkirkiu  forrad  hafa.  ath 
þeir  samþyckist  worvm  viHa  hier  um  og  til  hialpe')  þessu 
woru  yfermanns  efne  og  sendiboda.  suo  hann  meige  med 
gudz  uiHa  sinu  erinde  vel  fram  koma.  þath  viHum  vier  med 
auUu  godu  og  audmiuku  Htilæti  og  þionustu  med  ydur  vel 
forskuUda.  þui  þath  er  vori  domkirkiu  miog  skadvænHgt  ef 
oss  er  jnnsendur  okunnur  eda  utlendur  yfermadur. 

Og  til  meire  audsyningar  og  sanenda  hier  vm.  setivm 
vier  wor  ]ncigle  fýrer  þetta  bref  er  skrifuat  war  oa  holum 
hialltadal  manudagenn  næstaii  epter  asumptionis  beate  marie 
uirginis  anno  domini  CO'*.  d".  xx^  secundo. 


93.  Ángust-September  1533. 

Bbéf  Ögmundar  biskups  til  Teits  lögmanns  Þorleifssonar 
um  að  styrkja  kongsins  rétt  með  friðsemi  og  án  fjölmennra 
yfirreiða. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefubok 
Biskups  Ogmundar".  „Hæ  literæ  absqve  dubio  scriptæ  sunt  anno 
1522,  brevi  post  reditum  Ogmundi  in  Islandiam.  In  codice  habentur 
post  Relationem  de  navigatione  Ogmundi  ex  Norvegia  in  Islandiam 
hoc  eodem  anno  1522*. 

1)  Hér  er  autt  bil  í  Apogr.  fyrír  tvö  stutt  orð.  Ekkert  sýnist 
J>ó  vanta  i. 


1522.  OGMUNDR  BISKUP.  ARl  OG  HANNES.  111 

SendeBref. 

Frater  Avgmundus  Dei  gratia  episcopus  Skalholtensis. 
sincero  favore  nostro  præmisso. 

Kunngiðrum  vier  ydur  kiære  Teitur  bondi.  ad  oss  er 
sagt.  ad  þier  erud  Lðgmann  nordan  og  vestan  d  landinu. 
þvi  bidium  vier  ydur  kiærlega  ad  setia  nidur  med  spekt  ok 
sidseme  allar  agreiningar  so  leinge  ad  Iðg  mætte  ganga  d 
alþinge  ad  sumre  komanda  vors  nadugasta  herra  kongsins 
vegna  og  landsins  ed  besta.  þvi  þad  er  hans  vilie  og  skipan. 
epter  þvi  brefe  sem  vier  hofum  feingid  af  hans  ndd.  þvi 
vier  skulum  giarnan  styrkia  hans  nddis  foveta  vid  hvorn 
sem  skipta  er.  fordandis  so  allar  areider  og  fiðlmenne  upp 
a  fatækan  almuga.  suo  ad  kongurinn  misse  eige  þar  fyrer 
sinn  skatt  eda  skylldur.  þvi  þad  hefur  hann  strei)ngelega 
bannad  oss  og  ollum  audrum.  helldur  hitt  ad  vær  skylldum 
aller  eitt  halda  kongs  valld  og  kyrkiu  upp  d  ed  besta. 
bidium  vær  ydur  kiærlega  ad  minnast  upp  d  þann  reiknings- 
skap  sem  vier  skrifudum  ydur  til  [i  sumar^).  ydra  kirkna 
vegna  et  cetera. 


94.  19.  September  1522.    í  Bæ  á  Rauðasandl 

Abi  Andrésson  leggr  Hannesi  Eggertssyni  hirðstjóra  og  höf- 
uðsmanni  yfir  alt  Ísland  aptr  Læk  og  Lækjareignir,  Núp  og 
Núpseignir  með  leigum  og  landskyldum,  ennfremr  aðrar 
jarðir,  sem  Hannes  hefir  áðr  haldið,  og  aldrei  eptir  tala,  — 
og  handsalaði  Ari  sig  til  Alþingis  að  sumri  að  svara  til 
saka  við  konungdóminn. 

Kriegers  safn2.4to  bls.  170—172  með  hendi  Styrs  Þorvaldssonar 
c.  1700 

Þad  giðrum  vær  Teitur  bondi  Þorleifsson  Iðgmann  nord- 
an  og  vestafi  d  Jslandi.  Jon  bondi  Einarsson.  Jon  Jonsson. 
Skuli  Gudmundsson.  Þormodur  Arason.  Asmundur  Kiemis- 
son.  Jon  Jonsson  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru 

1)  („j   sumar.      Þad    kann     hafa   vered    ur    Norege,    eda   H^t- 
lande'',  (52. 


112  Arí  og  hanNeS.  Í5áá. 

opnu  brefi.  fðstudaginnn  i  ymbruviku  um  haustid  cL  Bæ  (L 
Raudasandi  cLrum  epter  Gudz  burd  þusund  .v<".  xx.  og  ij  dr 
vorum  vœr  i  hia.  saum  og  og  heyrdum  cL  ord  og  handa- 
band  þessara  manna  Hannes  Eggertzsonar  hirdstiora  og  hof- 
udzmann(s)  yfir  allt  Jsland  af  einni  álfu.  enn  Ara  Andres- 
sonar  af  annare.  óg  svo  fyrir  skildu.  ad  greindur  Ari  And- 
resson  lagdi  aptur  Læk  og  Lækiareignir.  Nup  og  Nupseign- 
ir  og  léigur  og  landskylldir  upp  Æ  ij  dr.  þad  hid  pridia  sem 
par  eptir  komanda  fellur  ct.  og  þad  hid  íiorda  sem  þeir  logdu 
til  alþingis.  Hier  med  lofadi  hann  aptur  ad  leggia  allar  þær 
jardir  er  Hannes  Eggertsson  hafdi  ddur  halldid  og  alldrei 
upp  a  þessi  gotz  hier  eptir  tala.  Svo  og  handsaladi  sagdur 
Ari  Andresson  sig  Hannes  Eggertzsyni  fyrnefndum  fovita  til 
alþingis  ad  sumri.  at  svara  þar  sem  Iðglega  stefndur  ðllum 
þeim  sðkum  og  sakferlum  er  hann  hefir  þar  til  hans  ad 
tala  kongdomsinz  vegna  og  sinna.  Og  til  sanninda  hier  um 
settá  eg  teitur  þorleifsson  Iðgman  nordan  og  vestan  d  Js- 
landi  mitt  Jnsigli  méd  fyrnefndra  manna  Jnsiglum  fyrir  þetta 
giðrningsbref.  Skrifad  i  Haga  d  Bardastrðnd.  þridiudaginn 
næsta  fyrir  Mikaelismesso')  um  haustit  d  sama  dri  sem  fyr 
seigir. 


96.  21.  Séptember  1522.  á  Sralbarði. 

SíGéuNBÍí  prestr  Guðmundsson  og  Kristín  Þórarinsdóttir 
móðir  háris  gefa  hvort  öðru,  sem  leingr  lifði,  jörðina  Hlíð  á 
Lahgkhesi,  og  handfestir  Kristín  bókareið  að  því,  hverja 
peninga  hún  hefði  haft  úr  föðurgarði. 

AM.  í*asc    XLV,  18,  frumrit  á  skinni  frá  sira  Skúla  Þorlákssyui. 
Af  6  innsiglum  eru  2  fyrir.  —  AM.  Apogr.  4413. 

Þeim  godum  monnum  sénl  þetta  bref  sia  edr  heyra. 
Sénda  þorkell  avgmundzson  þorgrimr  stvllason  þorualldr 
'íonsón  þorslein  gunlugsoii^)  jon  jhérvnsbn^)  ok  arne  jonson. 

1)  þ.  e.  23.  Sept.      2)  Svo.      3)  „itaextat.  intellige  ni  fallor  Jor- 
Urtássón**  (AM.  Apogt.  4418). 


1522.  "~~^        GJAFABREF 

kuediu  gudz  ok  sina.  kunigt  giorande  þa  er  lidit  uar  fra 
hingatburd  uors  herra  iehsu  christi  fim  hundrut  xx  ok  ii  ar 
a  sualbardi  j  þistilzfirdi  a  sunnudagen  næsta  epter  crosmesso 
um  haustit  uorum  uer  j  hia  saum  ok  heyrdum  a  ord  ok 
handaband  þessara  manna  sira  sigmundar  gudmunzsonar  ok 
cristinar  þorarensdottur  modr  hans:  huort  þeirra  er  annat 
Hfer  skylldi  eiga  iordina  hlid  er  hggr  a  langanese  til  æfin- 
hgrar  eignar  ok  frials  forrædis.  Suo  ok  han(d)festi  cristin 
þan  bokareid  at  hun  hefdi  eigi  meiri  peninga  hapt  or  faudr- 
gardi  en  hier  seger  jn  ,primis  jordina  holt  j  mydal  fyrir 
fiogr  hundrut  ok  xx.  v.  kyr  ok  xuiii  ær.  eit(t)  asaudar  kugildi 
er  hun  sagdi  þoraren  bondi  sigmundzson  hefdi  goldit  eyolfi 
einarsyni  uegna^)  gumundar  andressonar.  iiij  saudi  gamla. 
X  aura  j  busgagni.  ein  kros  hten  er  hun  sagdi  fader  sinn 
hefdi  gefit  seier^)  seinna.  ein  hest.  hestamoder  med  folaldi. 
tuæuet  trypi.  atta  smakappa*^)  j  x  aura.  ein  sæng.  ^n  cristin 
sagdi  at  gudny  þorarensdotter  syster  sin  hefdi  hapt  or  faudr- 
gardi  tuær  jarder  hollt  ok  kelldudal  j  xxx  hundrut  ok  þar 
til  X  hundrut  ok  alla  þa  peninga  er  cristin  jonsdotter  moder 
þeirra  tock  j  arfnlausn^)  af  gudmundi  lunta  brodr  sinum 
utan  ein  hest  raudan  er  hvn  feic^)  sira  ]oni  syni  sinvm.  Ok 
til  sannenda  hier  vm  settvm  ver  fyr  nefnder  menn  uor  in- 
cigh  fyrir  þetta  bref  skrifat  j  sama  stad  ok  are  sem  fyr 
seger. 


96.  24.  September  1522.  á  Hóiam. 

Tylftardómr  klerka  útnefndr  af  Jóni  presti  Finnbogasyni 
ofTiciahs  heilagrar  Hólakirkju  um  kærur  Jóns  prests  Arason- 
ar  dómkirkjunnar  og  sinna  vegna  til  Helga  ábóta  Höskulds- 
sonar  um  borgun  á  sakeyri,  um  hald  á  silfri  fyrir  dóm- 
kirkjunni,  og  um  samneyti,  ráð  og  styrk  við  þá  menn,  er  í 
hel  slógu  Árna  heitinn  Bessason  (á  Sveinsstöðum). 

AM.  Fasc    XLV,  13,  frumrit  á  skinni.       Fyrir  bréfinu  eru  3  inn- 
sigli,  og  hafa  þau  aldrei  fleiri  verið.  —  AM.  Apogr.  2933. 
1)  tvískrifað.    2)  Svo  =  sier.    3)  Svo. 

Dipl.  Itl.  IX.  B.  8 


114  ÍÍELGI  ÁBOTÍ.  1522. 

Domur  vm  abotann  Helga  Hoskulldson. 
1522.') 
Þat  giorum  uier  nichulas  uilhialmsson.  þorbiorn  ionsson. 
tumas  eir(e)ksson.  olafur  hialltason.  ion  ionsson.  tumas  ions- 
son.  ion  brandzson.  jon  olafsson.  magnus  gudmundzson. 
þorsteinn  gunnason.  ion  gudlaugsson  og  marteinn  sueinsson 
prestar  holabiskupsd§mis  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  uoru  opnu  breíi.  at  arum  epter  gudz  burd  .CD.  d.  xx. 
og  ij.  ar  midkudagin  næstan  epter  math(e)i  apostoli.  at  dom- 
kirkiunne  œl  holum  ,]  hialltadal.  vorum  uier  j  dom  nefnder 
af  ærligum  manne  sira  jone  finbogasyne  officiahs  heilagrar 
holadomkirkiu.  at  d^ma  um  þa  ak^ru  er  sira  jon  arason 
suarsmadur  heilagrar  hola  domkirkiu  kærdi  til  abota  helga 
hauskulldzsonar.  holadomkirkiu  uegna  og  sinna.  enn  fyrir 
þa  grein.  at  adur  nefndur  sira  jon  arason  stefndi  adur 
nefndum  abota  helga  þar  j  sama  stad  og  deigi  at  oss  auU- 
um  nær  uerandvm  og  a  heyrandi.  þui  d^mdum  uier  stefnuna 
loghga.  og  abota  helga  riettiHgana  fyrir  kalladan.  þar  j  sama 
stad  og  deigi.  enn  fyrir  ena  fyrstu  grein  er  j  stefnunne  stod 
og  sira  ]on  arason  k^rdi  til  abota  helga.  at  hann  hefdi  ei 
lukt  þau  .xxG.  sem  hann  giekk  j  borgun  fyrir  asgrim  grims- 
son  at  gialldazt  skýlldi  j  holadomkirkiu  sakeyri.  epter  þui 
sem  bref  gottskalk(s)  godrar  minningar  reikningsskapsbok  og 
hans  eigin  handskript  jnne  helldur.  enn  fyrir  þa  grein.  at 
oss  sýndizt  aboti  helgi  j  aungre  ueralldHgre  borgan  standa 
mega.  sierliga  um  leikmanna  mal  edur  sakeyri.  þui  d§mdu 
vier  nefndan  asgrim  skýildugan  at  giailda  adur  sagdan 
sakeyri.  þat  sem  ogoUdit  er.  at  næstum  fardogum.  enn 
abota  helga  uid  skilinn  þa  skulld  suo  framt  sem  hann  hafi 
aungua  peninga  upp  borit  af  adur  greindum  asgrime  grims- 
syne.  j  fyrr  nefndan  sakeyri.  ]  annare  grein  er  j  stefnvnne 
stod  og  sira  jon  k^rdi  til  abota  helga.  at  hann  hefdi  ei 
golldit  þa  peninga  aptur  sem  honum  hefdi  lanader  verit  af 
domkirkivnnar  peningum.  enn  medr  þui  at  hann  medkendizt 
fyrir  oss  at  hann  hefdi  at  lane  teked  domkirkiunnar  pen- 
inga.  þui    dæmdum    vier    abota  helga    skýildugan    aptur    at 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  17.  öld. 


i52ð.  HELGI  ÁBOTÍ.  115 

giallda  domkirkiunnar  vmbodzmanne  at  n^stum  fardogum 
þuilika  peninga.  sem  hann  tok  at  lane  vnder  sin  sanneiidi. 
íj  þridiu  grein  er  sira  jon  arason  k^rdi  til  abota  helga.  at 
hann  hefdi  eigi  aptur  Ijckt  domkirkiunne  þat  silfur  sem 
biskup  gottskalk  godrar  minningar  hafdi  honum  .]  hendur 
feingit.  medkendizt  og  aboti  helgi  j)ar  fyrir  oss.  at  hann 
hafdi  silfrit  medtekit  og  ei  aptur  golldit.  þui  d§mdum  vier 
abota  helga  skýlldugan  aptur  at  giallda  domkirkiunnar  vm- 
bodz(m)anne  at  næstum  fard(a)ugum  jafnmikit  silfur  edur 
adra  peninga  jafngoda.  j  iiij  grein  er  sira  jon  arason  k^rdi 
til  opt  nefndz  abota  helga  vm  samnejti  vid  þa  menn  sem 
opinberliga  haufdv  gripit  þria  hesta  fyrir  domkirkiunne.  sem 
er  ]on  einarsson  og  eyiolfur  halldorsson.  þui  d^mdum  uier 
abota  helga  skýlldugan.  ad  leida  tua(u)  loglig  uitne.  jnnaii 
fiortan  natta  enu  nœstu  fyrir  sira  jone  finbogasyni  officialis 
heima  at  domkirkiunne  edur  hans  logligum  umbodzmanne 
sem  hann  þar  til  setur  at  hann  hafi  alldri  samneytt  fyrr 
greindum  monnum  sidan  þeim  uar  su  sok  gefin.  af  dom- 
kirkiunnar  umbodzmanne  vm  fyrr  greint  hestagrip,  enn  at 
uitnum  leiddum  sie  hann  kuittur  um  þessa  sakargipt.  enn 
fallnizt  honum  þesse  vitne  þa  d^mdum  vier  hann  sliku 
sekan  sem  kirkivnnar  log  þar  vm  uotta.  j  .v.  grein  er  sira 
jon  arason  kerdi  til  opt  nefndz  abota  helga  um  samneýti. 
Rad  og  stýrk.  er  hann  ueitt  hafdi  þeim  monnum  sem  j  hel 
slogu  domkirkiunnar  þionustumann.  arna  heiten  bessason. 
enn  slogu  og  særdu.  x.  eda  fleire  adra  lærda  og  leika  dom- 
kirkiunnar  menn.  var  þesse  sauk  at  abota  helga  med.  ij. 
presta  og  fleiri  annara  godra  manna  vitnisburdi.  þui  dæmd- 
um  vier  adurnefndum  abota  helga.  at  taka  tilheyriliga  skript 
og  lausn.  þar  j  sama  stad  og  deigi  af  fyrr  nefndum  sira 
jone  finbogasyni  officiaHs.  fyrir  adur  sagt  samneýti  nema 
hann  sýniadi  med  eidi  sinum  þar  strax.  ]  sama  stad  og 
deigi.  at  hann  hefdi  ecki  samneýti  rad  eda  stýrk  haft  med 
adur  greindum  laugbroztmonnum.  en  ef  hann  þrioZiskadizt 
hier  j  mot  þa  dæmdum  vær  hann  shku  sakadan.  sem  kirk- 
iunnar  laug  ut  uisar  vm  þa  menn  sem  rad  stjrk  eda  sam- 
neýti  veita  þeim  monnum  sem  þeir  vita  at  vis    uitandi    ©ru 


tié  HVAMMR  í  NORÐRÁRDAL.  1522. 

j  banne  af  sialfs  sins  uerkum.  enn  vm  þær  fleire  saker  sem 
]  stefnunne  stodu  og  sira  jon  arason  kærdi  til  opt  nefndz 
abota  helga.  d^mdum  uier.  at  skodazt  og  rannsakazt  skýlldi 
j  nestu  almenneligre  prestastefnu  sem  halldiii  verdur .]  hola- 
biskupsd^mi  og  þa  bada  skýllduga  þar  at  koma  med  aull  sin 
prof  og  skilrike  þat  sem  þeim  ma  til  bata  uerda  ]  greindum 
malvm. 

var  þessi  uor  domur  vppsagdur  at  abota  helga  n^r  uer- 
anda  og  da  heýranda. 

samþýckte  þenna  uorn  dom  sira  jon  finnbogason  ofFi- 
ciaHs  med  oss  og  sette  sitt  [offícialtus*)  jncigle  med 
vorum  jnciglum  fyrir  þetta  domsbref  er  giort  uar  j  sama 
stad  og  dag  sem  fyrr  seiger. 


97.  18.  Oktobcr  1532.  í  Víðey. 

GI-JAFABÉP  Helga  prests  Jónssonar  áðr  en  hann  gaf  sig  inní 
Viðeyjarklaustr,  þar  sem  hann  gefr  jörðina  alla  Hvamm  í 
Norðrárdal,  ásamt  Galtarhöfða  og  Sanddalstungu,  til  bene- 
cium  og  leggr  þar  til  lausafé,  með  fleiri  gjöfum  og  öðru 
fjárskipti,  er  hann  gerir. 

Eptir  Kirkjustóli  („Höfuðstólsbók")  á  skinni  kirkjunnar  á  Hvammi 
í  Norðrárdal,  nú  í  Landsskjalasafai,  skr  c.  1670.  —  Landsbókasafn  101 . 
4to  bls.  272-73  með  hendi  síra  Jóns  Haldórssonar  i  Hitardal  c.  1730. 
(=  b).  —  Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur 
Brefabok  Biskups  Ogmundar"  (=  c). 

Um  Hvam  i  Nordurardal.*) 

Wier  bröder  Augmund  med  gudz  nad  biskup  i  SkdlhoUte 
giorum  gödum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  at 
Lucasmesso  um  veturinn  i  Vijdeý  Anno  domini  CD®.  d**.  xx.  ij.  giordi 
sira  Helgi  Jonsson  suodan  skipun  og  Testamentum  med  voru 
radi  fyr  efi  hann  gaf  sic  jnn  i  Vijdeyar  klaustur  til  brödurstettar. 

Jn    primis    gaf   hann    kirkiunne  i  SkcLIhollti    og    sancte 

Tliorlaki  [og  hinum  heilaga  Nicholao^)  jördina  alla   Hvaffi  i 

1)  [Svo.  2)  c;  Brief  0gmundarBiskup8  um  Tesiament^sgiörning  sira 

Helga  Jonssonar  og  giöf  á  Hvamme  i  Nordurardal  Anno  1522,  6.  3;  [sl.  c. 


1522.  HVAMMR  I  NORÐRARDAL.  117 

Nordurdrdal  og  þar  med  jardernar  Galltarhðfda  og  Sanddals- 
tungu  er  reiknazt')  iiij  hundrud  og.  xx.  i  suodan  máta.  ad 
greindur  [biskup  Augmund'^)  skylldi  lólta  jðrdina  vera  bene- 
ficium  eda  kirkiunnar  eign  i  SkdlhoUti.  jtem  gaf  hann  kirk- 
iunne  i  Huammi.  xx.  mdlnjtu  kuijlldi  og  .x.  hundrud  i  þarf- 
ligum  peningum.  Jtem  gaf  hann  heilógu  klaustri  i  Vijdeý  .xl. 
hundrud  i  jðrdunni  Nordtungu  er  Hggur  j  Þuerarhlijd  og 
þar  til  XX  hundrud  i  kuijlldum  og  þarfligum  peningum  og 
þad  ad  auki  sem  hann  hafdi  adur  lagt  til  klaustursinz  i  göd- 
um  peníngum. 

Jtem  skipadi  hann  sonarsonunr^)  sinum  tueimur  Jöne 
og  Helga  hundrad  hundrada  badum.  til  greindar  [jarder*). 
dýrastadi.  iiij.  hundrud  og  .xx.  og  geststadi  .xij.  hundrud 
og  .V.  hundrud  i  Deseý  og  þar  til.  xx.  hundrud  i  kuijlldum 
og  þarfligum  peningum.  og  skylldi  þetta^)  hlutur  Jonz 
Helgasonar. 

Jtem  skylldi  Helgi  Helgason  eignast  i  sinn  hlut  jðrd- 
ina  Hamar  fyrir.  xvj.  hundrud  og  jðrdina  Grisatungu  fyrir 
iiij  hundrud  og.  xx.  liggur  onnur  jordin  i  Nordtungu  kirkiu- 
sokn.  enn  onnur  i  StafhoIItz  kirkiusökn  og  þar  til  xx  hund- 
rud  i  kuijlldum  og  þarfligum  peningum.  Jtem  gaf  hann 
sistrum  sinum  þrimur  sin  .v.  hundrud  huorre.  enn  fatækum 
þat  sem  af  fram  kan  at  hlaupa. 

[Voru  þar  vitnismenn  til  kallader  at  þessum  giorninge. 
Hrafn  bondi  gudmundzson  og  Jon  Magnusson.  og  settu  sin 
jnnsigli  med  voru  jnnsigli  fyrir  þetta  Testamentum  bref 
skrifat  i  sama  stad  deigi  og  æri  sem  fýr  segier^). 


98.  19.  Oktober  [1523].  í  Vlðey. 

VíGSLu  og  skipunarbréf  handa  Helga  presti    Jónssyni    til    á- 
bóta  í  Viðeyjarklaustri,  útgefið  af  Ögmundi  biskupi. 

Landsbókasafn  62.  8vo  nieð    hendi    Grunnavíkr-Jóns    „Ur    Breía- 
bok  Biskups  Ogmundar".      „Brefed  cv  ílrstalslaust  i  bokinne.  er    sem 

1)  reiknadest  c,     2)  Augmund  Byskup  b.    3)  Svo  a  og  b;  sonum 
C.    4r)  [sl.  c.    5)  vera,  b.  v.  c.    b)  [slept  í  c. 


118  ÁBOTABRÉF.  1522. 

adur  óefad  daterad    1522.    stendur    þar    og  nœst  epter    tvð    bref  0g. 
mundar  biekups  daterud  12.  kal.  Junii  1522". 

Abotabref. 
Vier  broder  0gmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte 
ok  visitator  yfer  Holabiskupsdæmi.  heilsum  ðUum  godum 
mðnnum  þeim  sem  þetta  vort  bref  siá  edur  heyra  med 
guds  kvediu  ok  vorre.  kunnugt  giórande.  ad  d  sunnudagin 
nœsta  epter  luce  Evangelistæ  dag  um  vetrinn.  vorum  vier 
i  vorre  visitatione  til  Videyiar  klausturs.  umhugsande  þar 
med  conventubrædrum  ok  morgum  odrum  godum  monnum 
lærdum  og  leikum.  hæfelegan  og  naudsynlegan  formann  til 
klaustursins  i  andlegum  hlutum  og  veralldlegum.  ok  saker 
þess  ad  med  ongvo  mote  er  Hdanda  epter  heilagrar  kirkiu 
Iðgmdle  og  pdvanna  setninge.  ad  nockud  klaustur  bhfe 
dleingdar  fyrer  utan  sinn  riettan  hirder  og  hofudsmann.  þvi 
i  heidur  vid  gud  og  hans  velsignada  modur.  fru  Sanctam 
Mariam.  ok  enn  blessada  Augustinum  biskup.  ad  h(eilags) 
anda  ndd  til  kalladre  med  oss  consecrerudum  vier  nppd 
fjrrskrifadan  dag  erlega  personu  Sera  Helga  Jonsson  full- 
megtugan  abota  ok  formann  yfer  greindu  klaustre.  hæde  i 
andlegum  hlutum  og  veralldlegum.  ad  tilsagdre  ddur  fyrer 
fram  vorre  vilianlegre  resigneran  ok  uppgiðf  d  greindu 
klaustre.  bifalande  hðnum  med  brefe  þessu  fulla  eign  og 
umsion  yfer  adurskrifudu  klaustre  oc  þess  eignum  fðstum 
og  lausum.  utangards  og  innan.  Skal  hann  Óllum  hlutum 
so  hegda.  regera  oc  styra.  sem  hann  sier  haglegast.  hentug- 
ast  og  gagnlegast  upp  a  klaustursins  og  kristninnar  ed  besta. 
svo  sem  hann  vill  svara  fyrer  gude.  og  bikendur  vera  fyrer 
oss.  Her  med  skal  hann  iUgiaurder  ok  osidu  hardlega  straffa 
ok  aftaka.  utan  klausturs  og  innan.  enn  sidsemdum  og 
heilogu  regluhalldi  framfj^lgia  epter  fremsta  megne.  sem  gud 
gefur  hðnum  sina  ndd  og  miskun  til.  veitande  heilagre  Skal- 
holltskirkiu  ok  hennar  formanne  iafnlega  hlydne  epter  sinne 
framidtun  i  vigslugiordinne.  giaurande  þd  hlute  alla  sem 
miklu  vardar  klaustred.  med  rdde  ok  samþycke  Skalhollts- 
biskups  sem  til  ber.  Bidium  vier  Uu  alla  goda  menn  lærda 
og  leika.  ok  sierlega  vors  nddugasta  herra  konungsins  foveta 


1522.  ÖGMÖNDR  OG  HOLASTOLL.  119 

ad  vera    vorum    kiæra   brodur    abota   Helga    til    styrks    ok 
hialpar.  til  gagns  og  goda  bæde  med  ord  ok  verk.    takande 
þar  fyrer  aumbaun  af  gude.  enn  stora  þock  af   oss. 
ok  til  sanninda  et  cetera. 


99.  39.  Oktober  1533.  á  Hóliim. 

TuTTUGu  og  fjórir  prestar  fyrir  norðan  land  votta,  að  þeir 
hafi  lesið  útskript  af  bréfi  kanoka  Þrándheimsdómkirkju,  þar 
sem  þeir  fá  Ogmundi  Skálholtsbiskupi  fult  umboð  yfir  Hóla- 
dómkirkju  og  hennar  eignum  og  peningum,  en  þeir  afsegja 
hans  yfirráðum  að  hb'ta  fyrir  margar  greinir,  er  bréfið 
hermir,  og  appellera  allan  þann  ágreining  fyrir  erkibiskupinn 
í  Niðarósi. 

AM.  Fasc.  XLV,  17,  frumritið  á  skinni,  og  er  slysagat  á  því  á 
einutn  stað.  Af  24  innsiglum  eru  nú  10  ein  fyrir  bréfinu.  —  AM. 
Apogr.  2935. 

Medkienning  um  yfersion   og  lesning  utskriptar 

af  briefe  utgiefnu  j  Þrandheims  domkirckiu 

Augmunde  Biskup  ad  haffa  Rad  yfer 

Hola  domkirckiu   1522^). 

Þath  giorvm  v^ier  broder  einar  med  gudz  nad  abote  da. 

mukaþuera.    Broder    helgi    med    samre    nad   abote  ai  þing- 

eýrum.    Sira  finnboge  einarsson  electus  mukaþuerar   klaust- 

urs.  Sira  jon  finnbogason  officialis  j  holabiskupsdæme.  Sira 

þorsteinn  jonsson  beneficiatus  da  hoskuldzstodum.    Sira   jon 

gislason    beneficiatus  á    mel.    Sira   gilsbrickt    da    breidabol- 

stad  beneficiatus.    Sira    nichulas    wi(l)hiahTisson    beneficiatus 

(JOL  m^lefelle.  Sira  jon  jonsson  beneficiatus  da  micklabæ.  Sira 

jon   finnbogason  beneficiatus  j  laufase.    Sira    eigill    hallsson 

beneficiatus  j  saurbæ.  Sira  þorbiorn  jonsson    beneficiatus  do. 

wollum.  Sira  sveinn  finnbogason.  Sira  olafur  hialltason.  Sira 

olafur  jonsson.  Sira  thumas  eiriksson.  Sira  jon  gudlaugsson. 

Sira  halfdan  narfuason.   Sira  þorsteinn  gunnason.  Sira  gisle 

1)  Utan  á  br^finu  með  hendi  frá  17.  öld. 


120  ÖGMUNDR  OG  HOLASTOLL.  1522. 

gudmundsson.  Sira  Þorfinnr  þorsteinsson.  Sira  gisle  sygurds- 
son.  Sira  þorkell  þorolfsson  og  hallur  asgrimsson  prelatar  og 
prestar  holabiskups  dæmis  godum  monnum  kunnigt  med 
þessv  woru  opnu  brefi  ath  wier  hofum  sied  og  ýferlesid  suo 
hliodandi  vtskript  ath  kanickarner  j  þrandheims  domkirkiu 
hafi  fullt  vmbod  gefid  biskup  augmundi  j  skalhoUte  ýfer 
hola  domkirkiu  og  hennar  eignum  og  peningum  et  cetera 
og  fyrir  þa  grein  ath  værr  feingum  fýrr  annad  bref  af  sðmu 
kanunkum  med  þeirra  capitula  jncigle.  Svo  hhodanda  ath 
þeir  badu  oss  og  skipudu  og  fuUt  vmbod  til  gafu  vt  welia 
eirn  mann  þann  sem  wier  sialfer  willdum  hafa  til  biskup 
og  hola  kirkiu  forstandara.  þui  epter  þeirra  raadi.  vt  woldu 
wier  þann  sem  oss  sjndizt  best  til  fallen  fyr  sagdrar  stettar. 
Warr  sda  kosningur  vt  gior  fýrr  enn  biskup  augmundur 
kom  til  jslandz.  J  annare  grein  witum  wier  og  witne  vm 
bervm.  ath  senum  gomlum  skilrikium.  ath  hola  domkirkia 
hefur  storan  skada  feingid.  þsa  skalhoUtzbiskupar  hafa  þar 
vmbod  yfer  haft.  þui  þeir  hafa  burtt  flutt  hafur  og  stora 
peninga.  og  ecki  aptur  luckt  holakirkiu  j  gen.  j  þridiu  grein 
ath  wier  witum  sannHga.  ath  biskup  augmundur  j  skalhoUte 
hefur  og  helldur  þda  peninga  sem  hola  domkirkiu  og  Goda 
gudmundi  biskupi  hafa  gefner  werid.  huad  wær  Reiknum 
eigi  minna  wert  enn  two  hundrud  Eeins  gylline.  hefur  wor 
werdugaste  fader  og  herra  herra  erchibiskup  eirik  skipat 
med  sinu  jncigludu  brefi  ath  greinder  gudmundar  peningar 
skiUde  aptur  leggiazt  til  hola  domkirkiu.  enn  þeim  hefur 
somuleidis  halldit  werid.  j  fiordu  grein  ath  biskup  augmundur 
hefur  jnn  skipat  oss  vmbodzmann  og  officiahem  (!)  an  woro 
samþýcke.  Þui  fyrir  þessar  allar  og  sierhveriar  greiner.  seigi- 
um  wier  aller  med  einu  samþýcke  ath  wær  wálium  eigi  til- 
standa  edur  samþýckia  ath  biskup  augmundur  hafe  nockud 
umbod  ýfer  hola  domkirkiu  eda  hennar  eignum  fyr  enn 
Reýnt  og  profuad  er  fjrir  wo[rum  nadu]gasta  fðdur  og  herra. 
herra  erchibiskupenum  j  þrandheime  og  hans  elskuliga  capi- 
tula.  þesse  wor  kosniiigur  og  forsuar.  sem  wier  hofum  epter 
kanukanna  skipan  giort.  appellerum  wær  oU  wor  mal  þau 
sem  [hola  domjkirkiu  snertur.  edur  snerta  kann  vndan  dome 


SVALBARÐSBREF.  121 

brodur  augmundar  biskups  j  skalhoUte  og  allra  hans  pre- 
lata  og  presta  og  vmbodzmanna.  ^nn  wier  biodum  oU  wor 
malefne  sem  hier  jnne  staiida.  vnd[er  dom  og^)  v]alld  herra 
erchibiskupsens  og  nidaross  domkirkiu.  audmiukliga  bidium 
wœr  þann  werdugasta  herra  erchibiskupenn.  ath  hann  med 
sitt  elskuligt  capitula  Bad  ýfersiai  þessar  worar  skynsemdar 
grein[er  og  na]udsyniar.  þui  'þaá  er  miog  j  mote  landsens 
wana.  þar  med  oss.  ath  nockur  yfermann  jnnsetizt  a  bisk- 
upsstolafia  nema  med  klerkanna  samþýcke  og  þar  af  hefur 
optt  ordit  stór  steýtur  og  osamþýcke  j  landinu  wppa  kirki- 
unnar  skada.  wilium  wær  giarnaii.  senda  þennan  sama  worii 
utwalenn  jfermann.  Sira  jon  arason  til  þrandheims  dom- 
kirkiu  capitula.  og  hann  suare  þar  af  worre  hendi  oUum 
fjrr  sogdum  greinum  þad  fyrsta  sem  þad  ske  kann.  Og  til 
meire  audsyningar  hier  vm  og  saninda  sietivm  (!)  wier  fyr 
skrifader  prelatar  og  prestar  worr  jncigle  fyrir  þetla  bref  er 
skrifat  war  ath  domkirkiunne.  ca  holum  j  hialltadal  jn  cra- 
stina  die  apostolorum  Simonis  et  jude.  anno.  domini.  CD".  d'*. 
xx^  secundo.  , 


100.  18.  XÓTember  1522.  á  Sralbarðl. 

4.  Ápríl  1539.  í  Skriðu. 

ÞoRSTEiNN  Finnnbogason  fær  Jóni  Magnússyni  og  Ragneiði 
konu  hans  Pétrsdóttur  til  eignar  þann  tuttugu  og  íimm 
hundraðapartí  jörðunni  Svalbarði,  er  Þorsteinn  hafði  feingið 
af  Einari  Hallsteinssyni. 

AM    Apogr.  189  „Ex  originali  Svalbardehsi,  accuraté". 

Þad  giorum  wer  pall  grimzsson.  biorn  jonsson.  jon 
hallzsson  godum  monnum  kunnigtt  med  þessu  ockru  oppnu 
brefe  ad  wer  worum  j  hia  saum  og  heýrdum  aa  ordd  og 
handabafid  þessara  manna  af  einne  alfu  þorsteinn  íinbogaa- 
son  enn  af  annare  jon  bonde   magnusson    og    hans    kuinna 


og 


1)  Apogr.  les  :      „vnder  valld"  eins  og  ekkert    vanti    í,  en    „dom 
svarar  gatjnu  á  bréfinu. 


122  SVALBARD.  -  SKRIÐUKLAUSTR.  152^. 

ragneidur  peturssdotter  ad  suo  fyrir  skildu  j  |)eirra  handa- 
bande.  ad  bonden  þorsteinn  feck  jone  bonda  og  hans  kuinnu 
ragneide  til  fullrar  eignar  og  frialls  forradiss  (!)  þann  sama 
parttenn  j  jordenne  sualbarde.  sem  öriar  hallzsteiiizsson 
hafde  feinged  fyrr  greindum  þorsteine.  v.  c.  og  xx  til  fullrar 
eignar  eppter  þui  sem  þeirraa  giorningr  wt  wisar.  hier  j  mot 
lofade  fyrr  greindr  jon  magnusson  þorsteine  bonda  fuUum 
peningum  epptter  pui  sem  hann  wære  wel  hallden  af.  for 
þesse  giorningr  fram  aa  sualbarde  da  Sualbarszstrond  þridiu- 
dægen  næsta  fyrir  seszceliumessu  um  weturin  þa  lided  war 
fra  hingad  burd  wors  herra  jehcu  christe.  CD.  d.  xx  og  ij. 
aar.  Ok  til  sannenda  hier  wm  setium  uier  fyrr  nefnder  menn 
ockar  ]nciglle  fyrir  þetta  giorni(n)gs  bref  huertt  er  skrifad 
war  j  skridu  j  reykiadall  aa  siallfan  ambrosiusdag  uij  arum 
sidar  en  fyrr  seger. 


101.  13.  December  1523.  ,    ,  ci.  ««  1 1      *  i 

á  Skriduklaustri. 


7.  Apríl  1533. 

JóN  Sæmundsson  selr  Þorvarði  príór  á  Skriðuklaustri  tuttugu 
hundruð  í  jörðunni  Borgarhöfn  í  Fellshveríi  fyrir  jarðirnar 
Vík  og  Sævarenda  í  Fáskrúðsfirði  og  „þá  sæmd  og  dreng- 
skap  í  peninga  framlögum,  sem  priorinn  vildi  gert  hafa'^. 

AM,  Pasc.  XLVI,  11,  frumrit  á  skinni.     ÖU  (8)  innsiglin  eru  dottin 
frá.  —  AM.  Apogr.  2886. 

Kavpbref  fyrir  borgarhofn'). 
Þath  giorum  vier  haralldur  þosteinsson.  jndride  ketilsson. 
eyiolfur  þosteinsson.  asmundur  kolbeinsson.  asmundur  jonsson. 
Símon  hallvardsson.  olafr  þorsteinsson.  godvm  monnum 
kvnnigt  med  þessv  vorv  opnv  brefi  þa  er  lidit  var  fra  hing- 
atbvrd  vors  herra  jesv  christi  þvsvnd  fim  hvndrvt  xx  og  ij 
ar.  aa  skridv  klavstri  j  íliotzdal  vpp  aa  sancte  CTDagnusmesso 
dag    aa    lolafostæ     lavgardagin^)     vorum    vier  j    hia    savm 

1)  Utan  á  bréfinu  með   fornri  hendi.       2)  Magnúsmessa    fyrir  jól 
var  reyndar  1523  é.  sunnuda^  (13.  Dec). 


1522.  SKRIÐUKLAUSTR.  123 

og  heyrdvm  da  ord  og  handaband  þessara  manna.  af  einni 
alfyherra  prior  þoruardar.  enn  af  annari  jons  sæmvndssonar. 
faldizt  þat  og  skildizt  vnder  þeirra  handabandi.  ad  greindr  jon 
selldi  fyr  nefndvm  prior  þorvardi  .xx.c  ]  borgarhofninne  er 
liggur  ]  fellzhverfi  (j)  kalfafellzkirkiv  sokn  med  ðllvm  þeim 
gðgnvm  og  gædvm  sem  greindri  jordv  fylger  og  fylgt  hefer 
ad  fornv  og  nyiv.  skridvklavstri  til  æfinligrar  eignar  og  frials 
forrædis  og  fyr  nefndr  jon  vard  fremst  eigandi  ad  med 
Iðgvm.  vndan  sier  og  sinvm  erfingivm  epter  komendvm.  Her 
j  mot  gaf  fyr  skrifadr  prior  })orvardr  tvær  jardir  er  svo 
heita  vik  og  sæfarendi.  xviij'c  badar  klavstrsins  eign  er  liggia 
j  faskrvdsfirdi  (j)  koltrygsstadar  kirkiv  sokn  med  ollvm  þeim 
gðgnum  og  gædvm  sem  greindvm  jðrdvm  fylger  og  fylgt 
hefer  ad  fornv  og  nyiv.  Her  med  þa  sæmd  og  dreingskap  j 
peninga  framlðgvm  sem  priorinn  villdi  gert  hafa.  skylldi 
hvor  hallda  sinv  kavpi  til  laga.  og  ef  adr  greindr  jardar 
partr  j  borgarhðfninni  gængi  af  med  Iðgvm  þa  skildi  opt 
nefndr  herra  priorinn  aptur  þratt  skrifadar  jardir  og  þa 
peninga  sem  hann  gylldi  þar  med  klavstrenv. 

Samþyktv  þessi  kavp  hans  conventv  brædr  setiandi 
conventv  jnsigli  med  vorum  jnsiglvm  fyrir  þetta  kavpbref  er 
skrifad  var  j  sama  stad  aa  kavprei jnvm  þridia  dag  paska  ari 
sidar  enn  fyrr  seiger. 


103.  [síðla  árs  1532]. 

Bréf  Ogmundar  Skálholtsbiskups  um  greiðslu  á  subsidium  pallii. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  GrunnavíkrJóns  „Ur  Brefabok 
Biskups  Ogmundar".  —  AM  Apogr.  2702  með  hendi  Orms  Daðasonar. 
„Þetta  bref  stendur  i  Bokinni  midt  a  mille  þeirra  brefa  sem  Ogmundur 
Biskup  skrifade  til  Noregs  1523  ahrærande  Sira  Jon  Arason"  (AM). 
Af  því  að  þetla  er  bréfsform,  en  ekki  bréf.  er  þó  líkara,  að  það  só 
frá  fyrsta  biskups  ári  Ögmundar  eða  1522  síðla  árs.  í  horni  hand- 
ritsins  62  er  og  ártalið  1523  leiðrétt  í  1522  og  eins  í  2702. 

Um  Subsidium  Pallii. 
Vier  broder  Ogmund  med  guds  nad  et  cetera.  sendum 


134  SUBSIDÍUM  PALLII.  1522. 

ollum  mðnnum  þeim  sem  byggia  og  bua  et  cetera  kvediu 
guds  og  vora.  oc  andlega  blessan. 

Þad  sie  ydur  kunnugt    ad   vier    hofum    feingid    vorum 

kiæra  syne ^)  vort  fullt  og  loglegt  umbod  ad 

heimta  og  kreíia.  ut  ad  taka.  kvittan  ad  gefa.  ok  til  vor  ad 
færa  alla  kirkiutiund  af  alkirkium  og  halfkirkium.  so  mikla 
sem  fellur  d  einu  dre  er  gialldast  d  vorum  andlegum  faudur 

med  gude  herra ^)  Erckebiskupe  i  Nidarose. 

i  J)d  skulld  er  kirkiunnar  Iðg  kalla  Subsidium  Pallii.  þvi 
biodum  vier  ydur  ðllum  saman  og  sierhverium  under  hlidne. 
sem  þier  erud  oss  og  heilagre  Skalhollts  Domkirkiu  skylld- 
uger.  ad  þier  luked  iyrrnefnda  khkiu  tiiund  sma  og  stora 
sogdum  ....*)  bæde  vel  og  reidulega  ok  hðnum  i 
hendur  fded  an  alls  undandrattar  ok  dn  allrar  minkunar. 
vitandi  til  sanns.  ad  hver  sem  viU  odruvis  giöra.  skal  i 
annaii  tima  krafdur  vera  med  meijrum  afarkostum.  ok  verda 
þo  rett  ad  giora  þo  sidar  sie.  Biodum  vier  ok  ollum  bændum 
þeim  sem  alkirkiunar  edur  halfkirkiuiiar  hallda.  edur  um- 
bod  yfer  hafa.  ad  þeir  luke  þessa  Tiund  sem  þeir  eru 
skyllduger  i  Subsidium  pallii  epter  Iðgum  og  godum  gomlum 
vana.  stefnufióL  vier  ellegar  med  þessu  voru  brefe  hverium 
sem  ei  lykur  til  næstu  prestastefnu  er  verdur  i  SkalhoIIts- 
biskupsdæmi.  Skal  ydur  þad  kunnugt  verda.  hvar  hun  skal 
vera.  edur  hvenær  hun  skal  standa.  þd  vort  prestastefnubref 
geingur.  Skulum  vier  þd  med  fremstum  Iðgum  framfara  d 
mote  þeim  sem  þd  hafa  ecke  golldid  greinda  kirkiutijund  i 
flytianda  Eyrer  sem  er  i  vadmdlum.  vararfelldum.  gulle  og 
sylfre.  i  svðrtum  og  grdum  belgflegnum  skollaskinnum. 

Ok  til  sanninda  hier  um  et  cetera. 


103.  [1532—1540]. 

ötíMUNDR  biskup  í  Skálholti  fær  Guðrúnu  Björnsdóttur  eldri, 
jörðina  Alviðru  til  fullrar   eignar    fyrir    það,   að    hún    gaf  í 

1)  eyða  fyrir  nafninu. 


IK^:  ÁLVIÐRA  -  FORSAGNííl.  1^5 

vald  biskups  þann  hugmóð    og    forþrot,    sem    síra   Filippus 
hafði  gert  henni,  þa  er  hann  var  í  hennar  garð. 

AM  232  8vo  bl.  114a-b  (Bréfabók  Gizurar  biskups  í  íVumriti 
1540-1547).  —  AM  2G6.  Fol.  bls.  101-102  ( afskript  síra  Haldórs 
Jónssonar  í  Reykholti  1654-1657). 

Vier  augmund  med  Gudz  nad  biskup  j  Schalhollti 
Giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  woru  opnu 
brefi  at  gudrun  Biornsdotter  en  elldri  hefur  giort  oss  marga 
goda  hluti  til.  ^inkanliga  þar  ed  hun  gaf  j  wort  ualld  þann 
hugmod  og  forþrot  sem  sira  íilpus  hafdi  giort  henne  þa 
hann  war  i  hennar  gard.  Þui  hofum  uier  feingit  henne  jord- 
ina  halfa  aluidru  til  fullrar  eignar  og  frials  forrædis  þann 
hlut  sem  hun  hefur  ecki  adur  att  med  ollu  þui  ed  greindri 
jordu  fylger  og  fyllt')  heíir  at  fornu  og  nyiu  bædi  til  sios 
og  landz.  Og  til  sanninda  hier  vm  þryckium  wier  uort  jnn- 
sigle  uppcL  þetta  bref  et  cetera. 

halfa  Aluidru  keypti  gudrun  Biornsdotter  ad  biskup 
Augmunde  fyrir  xxiiijc  i  Sueinseyri  og  raudzdahnn.  xxc-  aa 
bardastraund. 


104.  [153-3-1540]. 

FoRM  á  íslenzku  fyrir  staðarbréfi  handa  prestum  úr  tíð  Ög- 
mundar  biskups. 

AM.  266.  Fol.  bls.  155  (afskript  af  bréfabók  Gizurar  biskups  með 
hendi  síra  Haldórs  Jónssonar  í  Reykholti  1654 — 1657). 

Collationis  bref. 
Vier  Augmund  med  gudz  nad  Byskup  j  skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi  ad 
vier  haufum  v(n)t.  veitt  og  gefid  til  fulh'ar  eignar  vorum 
kiæra  syni  |-o-|  stadinn  og  kyrkiuna  hinz  bleszada  |-o-|  so 
leingi  sem  hann  Hfir  med  aullum  gaugnum  og  giædum  ] 
faustu  gotzi  og  lausu.  fridu  og  ofridu  j  minna  hlut  og  meira 

1)  Svo, 


126  FORSAGNÍR.  1522. 

sem  þar  til  liggur  og  leigid  hefur  ad  fornu  og  nyu  preter 
portionem  ecclesie.  skal  hann  hafa  fuUa  magt  af  osz  efftir 
ad  tala.  kiæra  og  krefia  allt  þad  gotz  sem  ranghga  er  fra 
kyrkiunni  komid.  fyrir  osz  steffna  eda  \orn  vmbodzmann 
þeim  sem  þad  giort  hafa.  hier  med  skal  hann  eignast  allt 
þad  sem  kyrkiunni  er  giefid  og  minna  er  en  hundrad  ad 
frateknum  bokum  og  ornamentis.  skal  kyrkian  sialf  eignast. 
hier  med  skal  hann  veita  heidur  og  hoUa  hlydni  osz  og 
vorum  laugHgum  efftirkomendum. 
og  til  saninda. 


105.  [1533-1540]. 

Áminningabéfs  form  úr  tíð  Ögmundar  biskups. 

AM.  266.  Fol.  bls.  155-156.  rafskript  af  bréfabók    Gizurar    bisk- 
ups  með  heudi  síra  Haldórs  Jónssonar  í  Reykholti  1654 — 1657). 

Vier  Augmund. 

sakir  þess  ad  þu  |-o-|  |-o-|  son  syner  J)ig  j  fuUri  fol(s)ku 
og  ohlydni  vid  gud  og  heilaga  kyrkiu.  þui  setium  vier  þier 
XV  daga  thil  yfirbotar  og  giorum  þier  iij  aminmjngar.  iij  daga 
fyrer  fystu.  v  fyrir  adra.  enn  vij  fyrir  hina  sijdustu.  og 
komir  þu  ecki  til  hlydni  og  yfirbotar  jnnan  þessara  aminn- 
ing(ar)tima  oktum  vier  osz  ad  fara  fram  vid  þig  med  hinni 
mestu  strijdu  laganna. 

Biodum  vier  et  cetera. 


106.  [1533—1540]. 

FoRsöGN  að  prestsvígslubréfi  (úr  tíð  Ögmundar  biskups). 

AM.266.  Fol.  bls.  156  (afskript  af  bréfabók  Gizurar  biskups  með 
hendi  síra  Haldórs  Jónssonar  í  Reykholti  1654—1657).  —  Þessi  for- 
sögn  mun  vera  úr  tið  Ögmundar  biskups. 


íl5^á.  FORSAGNm.  1^7 

Vijgslubref. 

Universis  et  singulis  christi  íidelibus  prœsentes  literas 
[visuris  seu  audituris  |-o-|  dei  gratia  episcopus  scalholtensis 
fsalutem  in  omnium  salvatore. 

notum  facimus  per  præsentes  nostras  Hteras  quod') 
Anno  domini  m  d  et  cetera  sabbato  iiij  temporum  |-o-|  hoc 
est  |-o-|  kalendas.  nonas  uel  idus  jn  ecclesia  |-o-|  sacros  ordines 
celebrantes  dilectum  nobis  in  christo  filium  dominum  |-o-|  in 
isacrum  presbyteratus^)  gradum  cooperante  gratia  spiritus 
sancti  promouimus^)  qvem  alias  statutis  et  distinctis  a  iure*) 
temporibus  in  sacros  diaconatus  et  subdiaconatus'^)  ordines 
cum  coeteris  inferioribus  seu  minoribus  ordinavimus. 
datum. 

nostro  sub  sigiUo  præsentibus  appenso. 


107.  [1523-1540J. 

FoRM  á  latínu  fyrir  staðarbréfi  handa  presti  (um  daga  Ög- 
mundar  biskups). 

AM.  266.  Fol.  bls,  156  — 157  (afskript  af  bréfabók  Gizurar  biskups 
með  hendi  síra  Haldórs  Jónssonar  í  Reykholti  1654—1657).  —  Þetta 
bréfsform  mun  vera  úr  tið  Ögmundar  biskups. 

Universis  christi  fideHbus  præsentes  literas  visuris  uel 
audituris  |-o-|  dei  gratia  |-o-|  salutem  in  domino  sempiternam. 

noveritíis)  nos  ecclesiam  sancti  |-o-|  in  |-o-|  per  mortem 
domini  l-o-|  pie  memorie  ue(l)  per  Hberam  resignatio* 
nem    domini    |-o-|     sui    ultimi     rectoiis®)     vacantem    dilecto 

nobis  in  christo  fiHo  domino  ( |-o-| )  presbytero  schalholtensis 
diocesis  cum')  omnibus  suis  iuribus^)  Hbertatibus  et  perti- 
nentijs  habitis  et  habendis  præter  portionem  et  ornamenta 
Ecclesiæ  si  dantur  cum  cura  animarum  rite  ac  scite  contu- 
Hsse  perpetuis  temporibus  et  Hbere  possidendam  dum   modo 

1)  qvoe,  hdr.  2)  presbytatus,  hdr.  AM.  leiðrétti.  3)  promonui- 
mus,  hdr.  4)  veris,  hdr.  AM.  leiðrétti.  5)  subditos,  hdr.  6)  rectorem, 
hdr.    7)  in,  hdr.    8)  viribus,  hdr. 


l^g  LANDAMERKJABREF.  152^. 

caste  devote  et  sacerdotale  vixerit  bona  ecclesiæ  sibi  creditæ 
non  qvovis  modo  alienaverit   neque    Ecclesiam    vel    curam') 

michi  meÍHque  ., 

sacerdotalem  desolaverit  nobis  nostrisque  successonous  cano- 
nice^)  exhibuerit  obedientiam  debitam  reverentiam  pariter  et 
honorem.  Jstis  non  tentis  et  completis  hæc  nostra  collatio 
est  irrita  et  inanis. 

Jn  cujus  collationis  testimonium  sigillum  meum  pre- 
sentibus  appensum. 

Datum. 


108.  [1523-1540]. 

7.  8eptember  1579.  á  Ytrahólmi. 

VoTTORB  þriggja  manna  um  það,  að  þeir  hafi  séð  og  lesið 
bréf,  þar  sem  Ögmundr  biskup  í  Skálholti  seldi  Jóni  Sæ- 
mundssyni  jörðina  Hvítanes  í  Skilmannahrepp  með  tiltekn- 
um  landamerkjum,  sem  greind  eru  í  bréfinu. 

Eptir  lúinni  pappírsafskript  kominni  25.  Apríl  1903  frá  Kristjönu 
Teitsdóttur  í  Reykjavík,  ekkju  Stephans,  sem  bjó  í  Hvítanesi.  Er 
afskript  sú  gerð  kringum  1820. 

Landamerkja  Bréf  fyri  Hvítanesi  1579. 

Þat  Giorum  Vér  Einar  Eyríksson.  Augmundur  Hallsson 
og  Olafur  Jónsson.  gódum  mðnnum  kunnigt  med  þessu  ockru 
opnu  Bréfi  og  Eginlegri  handskrift.  ad  vér  hðfum  séd  og 
lesid  Landamerkjabréf  Biskups  Augmundar  Pálssonar  fyrir 
jx)rdunni  Hvítanesi.  hvert  soleidis  hliódar. 

[Eg  Augmundur^)  med  Guds  nád  Biskup  í  Skálholti. 
[hefi^)  fengid  Joni  Sæmundssyni  jðrdina  Hvítanes  í  Skil- 
mannahrepp  og  Garda  kirkiusókn.  med  þessum  Landamerkj- 
um.  á  adra  sídu  er  klettur  sá  er  kalladur  er  Strákur.  ur 
honum  nedanverdum  og  rétt  ofan  í  Kringlumel.  úr  honum 
ofan  í  Langamel.  og  so  úr  melnum  beint  í  sjó.  aptur  úr 
ofanverdum  Strák  í  melhrigginn  sem  liggur    fyri    utan    Sel- 

t)  curiam,  hdr.  2)  canemce,  hdr.  3)  fSvo;  réttara  værí,  ef  óbrjálað 
skyldi:     Vier  Augmund     ....     hofum. 


I 


1522.  ÞINGATOLLR.  -   ARFASKIPTL  129 

geir.  og  so  upp  í  utanverdaii  Geirmundartind.  Si'dan  inn 
eptir  Brúninni  ad  Stórufestarhðfdi.  og  rœdur  þá  Stórafestiii 
ofan  eptir  alt  í  Diúpadal.  enn  úr  honum  í  þann  klett  sem 
heitir  Festarhringur.  úr  Festarhring  í  álkeldu.  og  þadan 
beint  í  sió. 

Og  til  stadfestu  setjum  vér  vor  jnnsigH  fyri  þetta  Landa- 
merkjabréf  sem  skrifad  var  á  Ytrahólmi.  vigiHa  Nativitatis 
Beate  Virginis  Marie  Anno  Domini  M  D.  L.  xxix. 

Samhlióda  sínum  Original.  vitna  undirskrifadir.  er  samanlásu. 

Oddur  Eyríksson.  Sigurdur  Halldorsson. 

Ad  þessi  Copia  sé  samhlióda  sinum  Original.  vitna.i) 


109.  [1533—1540]. 

Agrip  af  dómi  um  gjald  á  þingatoUi  (heytoUi)  geingnum  í  tíð 
ögmundar  biskups  í  Skálholti. 

Landsbókasafn  812.  4to  bl.  139b^og  50^^  skr.  c.  1660. 

[Huorier  þijngatoll  skulu  giallda^). 
Dæmt  j  tijd  biskups   Ogmundar   ad    aller    skylldu    þeir 
þingatoll  giaHda  er  Buskap  hefde.  oc  grasnyt  edur  þa    pen- 
inga  sem  j  fuHum   aurum  være.  eUa    tuijgiHde    og    [þar    ad 
auk^)  sekur  3  aurum. 


110.  1533.  á  Skarði. 

DóMsÁGBip  um  arfaskipti,  er  Guðrún  nokkur  kærði. 

AM.  211c^  4to  bls.  187-188,  dómabók  skr.  c.  1700.  —  Ágrip  þetta 
er  ekki  sem  tryggilegast  og  verðr  því  ekkert  um  það  sagt  með  neinni 
vissu  að  svo  stöddu. 

Dómur  um  arfaskipti  Anno  1522, 
á  Skarði,  að  Guðrún  hefði  klagað,  að  hún   hefði   ei    feingið 
jafnt  við    önnur    sín    systkin,    en   gat   þó  ei  bevísað.      Var 

1)  Eingar  undirskriptir.     2)  [b.  v.  50»^ 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  9 


130  HJÚRKAPARMÁL  1523. 

dæmt,  að  hún  skyldi  (sverja),  að  hún  hugðist  eptir  réttu 
máli  sækja  eiga.  Einninn  var  umboðsmanninum  dæmt  til 
eiðs,  að  öilu  hefði  verið  rétt  skipt,  og  sú  skuld  stæði  þar 
ekki,  svo  hann  vissi. 


111.  16.  Febrúar  1533.  á  Reykjuni. 

DóMR  sjö  klerka  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  um  kærur 
biskups  til  Bjarna  Narfasonar  að  hann  hefði  gert  sína  reisu 
í  Vestfjörðu  og  legið  þar  Sigríði  B,örnsdóttur,  eigingipta 
konu,  í  fjórmennings  frændsemisspjöllum,  en  Bjarni  lýsti  því 
að  hann  hefði  keypt  Sigríði  með  ráði  foreldra  hennar  fyrri 
en  Finnr  Arnórsson. 

Landsbókasaf'n  62.  8;^  með  bendi  Grunnavíkr-Jóns  ^Ur  BrefaBok 
Bisknps  Ogmundar".  —  AM.  Apogr.  275H  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar  „Ur  brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.). 

Um  Hiuskaparmál. 
0Uum  mðnnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra. 
senda  Jon  Einarsson.  Þorleifur  Eireksson.  Gisle  Jonsson. 
Hallur  Þorsteinsson.  Bryniolfur  Halldorsson.  Arne  Jonsson. 
Snorre  Hialmsson  prestar  Skalhollts  Biskupsdæmes.  kvediu 
guds  og  sina.  kunnugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ  M".  D^ 
xx".  og  iij  d  Reykium  cL  Skeidum  mdnudagin  næsta  fyrir 
Cathedrationem  Sancti  Petri  Apostuli  vorum  vier  i  Dom 
nefnder  af  ærlegum  herra  og  andlegum  faudur.  Herra  0g- 
mund  med  guds  ncLd  biskup  i  SkalhoUte  ad  skoda  ok  ran- 
saka  ok  fullnadar  Dom  d  ad  leggia  um  þcL  Akiæru  sem  hann 
kiærde  til  Biarna  Narfasonar.  ad  hann  hefde  giðrt  sina  reisu 
i  Vestíiordu  ok  leiged  þar  eigingipta  konu  i  fiormennings 
frœndsemis  spiðllum.  Sigridi  Biðrnsdottur.  ok  hann  þottist 
ecke  fullkomhga  vita  hvort  hann  ætte  þar  fyrer  ad  taka 
iausn  og  skripter  epter  kirkiunnar  Iðgum.  edur  eige.  Jtem 
ad  greindur  Biarni  hefde  lyst  þvi  fyrir  Biskupinum  og  fleir- 


)23.  HJÚSKAPARMÁL.  131 

um  audnim  godum  mðnnum.  ad  hann  hefde  keypt  adur- 
nefnda  Sigridi  med  handsðlum.  samvitande  faudur  hennar 
g  modur  fyrre  en  Finnur  Arnorsson^)  giaurde  sin  giptumal 
vid  greinda  Sigridi.  Medkennist  Biarni  ad  hann  hefde  lagt 
sig  þar  under  Iðg  vid  Biskapinn  ad  svara  sem  stefndur  fyrr- 
eindum  sokum.  Þvi  ad  h(eilags)  anda  ndd  tilkalladre.  ad 
suo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu  dæmdum  vier  fyrrnefndan 
Biarna  riettelega  fyrerkalladan.  ok  sekan  svo  sem  fyrer  tvð- 
faldan  hordom.  saker  langrar  oveniu  og  iUs  tildraattar.  enn 
fyrer  frændsemis  spiðll  dæmdum  vier  hann  sekaii  tvennum. 
xij.  aurum.  ogskylldugan  ad  taka  lausn  og  skripter  af  bisk- 
upinum.  edur  þeim  sem  hann  tilsetur  fyrer  hvorutveggia 
broted.  Jtem  fyrer  þcL  adra  sók  ad  hann  hefde  underbued 
med  handsolum  leynelegt  hionaband  viliande  vefeingia  med 
þessu  loglegan  hiuskap.  fraSikvæmande  þar  d  ofan  og  full- 
giorande  hoUdlega  sambud  mote  guds  Iðgum.  Dæmdum  vier 
hann  fallinn  i  bann  af  sialfu  verkinu.  saker  þess  ad  so 
stendur  i  Bannsaka  Brefe  Jons  Erchibiskups :  ad  hann  setur 
þcL  alla  i  bann  sem  sinn  hiuskap  bijnda  saman  nær  meir 
enn  ad  fimta  manni  i  adra  hvora  ættkvisl.  Her  med  sekan 
fyrer  kirkiu  jnngaungu  oc  þionustutekiu  arlega  sidan  hann 
giaurde  hiuskapar  handsal  vid  optskrifada  Sigridi  mote  ðUu 
Iðgmale  heilagrar  kirkiu.  svo  sem  kirkiunnar  Iðg  utvijsa. 
Skyllde  þridiungur  fesekta  gialldast  innan  mdnadar.  annar 
ad  fardðgum.  enn  allt  gollded  ad  næsta  hauste  nu  ad  kiemur. 
Samþykte  þennan  vorn  Dom  med  oss  greindur  Herra 
biskup  Ogmund.  ok  sette  sitt  jnnsigle  med  vorum  et  cetera. 


112.  16.  Febrúar  1523.  á  Reykjum. 

1)ÓMB  tólf  klerka  útnefndr  af   Ögmundi    biskupi    um    kærur 
hans  til  síra  Jóns  Arasonar. 

AM.  Fasc.  XLVI,  1,  frumritið  á  skinni.  Öll  (13)  innsigli  eru 
dottin  frá.  „Þetta  bref  er  og  i  Brefabok  Biskups  Ogmundar"  (Lands- 
bókasafn  62.  8vo).     Prentaðr  í  F.  Joh.  Hist.  EccL  IsL  IV,  214-^215. 

1)  leiðr.  AM ;  Arnason,  hdr.  2756. 


132  ÖGMUNDR  OG  JON.  1523. 

Reykiadomur  vm  sakargiptter  Biskupz 
0gmundar  a  mote  Sera  Jone  Arasyne. 

OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  siaa  edr  heyra. 
Senda  Broder  helgi  med  gudz  nad  aboti  af  wideý.  jon  hied- 
insson  Roadzmann  j  skalhoUti.  gisle  jonsson.  officialis.  Snorre 
hialmsson  kirkiuprestur.  jon  einarsson.  þorleifur  eireksson. 
jon  gislason.  gudmundr  steinsson.  jon  arnason.  jon  gutt- 
ormssson.  sæmundur  arnason  og  jon  gislason.  kuediu  gudz 
og  sina.  kunnigt  giðrandi.  ad  sub  anno  gracie.  CDdxxiij".  a 
Reykium  a  skeidum  manudaginnn  næsta  fyrir  cathedra- 
cionem  sancti  petri  apostoli  worum  wer  j  dom  nefnder  af 
ærligum  herra  og  andaHgum  faudur.  herra  augmund  med 
gudz  nad  Biskup  j  skalhollti.  ath  skoda  og  rannzsaka  og 
fullnadardom  a  ath  leggia  vm  þær  saker  og  malaferU.  sem 
hann  kiærdi  til  sira  jons  arasonar.  Jn  primis  at  hann  hefdi 
onýtt  og  at  aungu  halldit  þat  bref  sem  honum  war  wtgefuit 
af  heidursamligazta  rdadi  herra  ^rkibiskupsins  og  kapitula- 
brædrum  nidarosdomkirkiu.  til  vmbodz  og  laugsagnar  yf- 
uer  holadomkirkiu.  suo  sem  brefuit  sialft  wt  wisar  Seti- 
andi  sig  sialfan  RcLdzmann  og  þa  officiales.  profasta  og 
vmbodzmenn  sem  hann  hefuer  wiliat.  þuert  aa  moti  bisk- 
upsins  samþycki  og  riettu  laugmali.  J  annari  grein  klagadi 
biskupinn  til  greindz  sira  jons  arasonar  ath  hann  hefdi  wt 
sendt  týgiad  folk  med  wopnum.  œl  weg  fyrir  hans  sendi- 
menn.  seigiandi  suo.  ath  þeir  skýlldi  eingin  bref  ne  stefnur 
fram  hafua  af  biskupsins  alfu  takandi  sidan  annan  prestinn. 
og  læstu')  hann  j  húsi  vm  fim  nætur.  Jtem  j  þridiu  grein. 
klagadi  herra  biskupinn  til  fyrr  nefndz  sira  jons  arasonar. 
ath  hann  hefdi  wisat  sinum  monnum  til  heimsoknar  aa  jon 
heitinn  asgrimsson  og  þeir  hefdi  þat  fullgiðrt.  epter  hans 
fyrirskipan.  Jtem  j  fiordu  grein  kiærdi  herra  biskupinn  til 
adur  greindz  sira  jons  arasonar  ath  hann  hefdi  sett  sig  jnn 
j  skalholltz  kirkiu  vmbod  og  leýst  mannslagara.  þann  sem 
þar  ward  brotligur  j  vmdæminu. 

Saum  wer  opit  bref  biskupsins  med  hans  hdnganda  jn- 
sigle  þat  sem  hann  hafdi  wt  sendt  til  ath  kalla  sira  jon  ara- 
son.  j  fyrr  greindan  dag  og  lesit  war  j  hola  domkirkiu.    og 

i)  Hvo. 


1523.  ÖGMUNDR  OG  JON.  133 

jnne  helldr  allar  ddr  skrifadar  saker.  war  opt  nefndz  sira 
jons  arasonar  beidt  og  krafuid.  kom  hann  ecki  og  einginn 
af  hans  hendi.  Jtem  kom  þar  fram  f  jrir  oss  appelleranarbref 
sira  jons  arasonar  og  fleire  presta  wr  nordlendingafiordungi. 
Þui  ath  heilags  anda  nad  til  kalladri  ath  suo  profudu 
og  fýrir  oss  komnu.  Dæmdum  wer  fjrr  nefnder  domsmenn 
med  fullu  doms  atkuædi  sira  jon  arason  laugb'ga  fýrir  kall- 
adan  og  sekaii  mórk  j  stefnufall.  Leizt  oss  ðllum  appeller- 
anarbrefit  onýtt  og  ecki  epter  Iðgum  giðrt  wera.  þui  dæmd- 
um  wer  þat  ath  ðngu  halldanda.  ^nn  saker  þess  ath  hann 
hafdi  sig  olaughga  jnn  sett  j  holadomkirkiu  vmbod  moti 
kanunkanna  brefui  j  nidarosi.  er  þar  kom  fram  fyrir  oss 
buert  wer  dæmdum  laughgt  j  allari  máta.  og  biskup  aug- 
mund  riettaii  og  fullmecktugaii  vmbodzmann  og  amministra- 
torem  holadomkirkiu.  suo  sem  heilagrar  skalholtzkirkiu.  þa 
dæmdum  wer  sira  jon  arason  þar  fyrir  fallinn  j  bann  af 
sialfu  werkinu.  og  sekaii  niutige  morkum  wid  heilaga  hola- 
kirkiu.  og  audrum  niutige  mðrkum  wid  biskup  augmund  og 
skylldugan  at  leggia  aptur  vmbodit  biskupinum.  eda  þeim 
sem  hann  til  setur  og  taka  lausn  og  skripter  heima  j  s[kal]- 
hollti.  jnnan  manadar  ath  heýrdum  dominum.  Nu  fyrir  þa 
adra  sauk.  at  nefndr  sira  jon  arason  hafdi  wtsendt  týgiad 
folk  fyrir  biskupsins  sendiboda  og  liet  taka  sira  petur  pals- 
son.  sem  settur  war  ofliciahs  af  biskupinum.  og  býrgia  j 
husi  vm  fimm  nætur  edur  meir.  Fyrir  suodan  ofbelldi  og 
laugleysu  dæmdum  wer  optskrifuadan  sira  jon  arason  fallinn 
j  bann  epter  þui  sem  kirkiunnar  laug  þar  vm  skrifut  wt 
visa.  og  sekaii  .Ix.  morkum  wid  biskup  augmund.  og  audr- 
um  .Ix.  morkum  wid  heilaga  holakirkiu.  Jtem  fýrir  þa  þridiu 
sauk  ath  þratt  nefndur  sira  jon  arason  Het  rida  heim  da 
jon  heitinn  asgrimsson.  fanga  hann  og  binda  sem  annan 
jllrædismann.  og  briota  hans  herbergi.  med  ðdrum  þeim 
olaugum.  sem  vrdu  j  þeirre  heimsokn.  Hier  med  sett  sig 
jnn  j  skalholltzkirkiu  vmbod  og  leýst  mannslagara.  þann 
sem  brotligur  ward  hier  j  vmdæminu.  Nu  fyrir  þessa  sauk 
og  allar  adrar  fyrrgreindar    saker.    sem  j  dominum    standa. 

1)  Svo. 


134  HAFNARTOLLR.  1523. 

Dæmdum  wer  tíjtt  skrifadaii  sira  jon  arason  afsettan  ab 
officio  et  beneficio.  suo  og  hans  heidur  og  peninga  j  bisk- 
upsins  walld.  þar  til  sem  hann  giorer  bot  og  betran.  fýrir 
adr  greind  brot  og  misferli. 

Woru  þessi  saul  giord  a  secktafienu.  ath  þridiungur 
skýlldi  gialldazt  jnnafi  manadar  ath  heýrdum  dominum.  ann- 
ar  þridiungur  j  fardðgum  j  wor.  enn  allt  golldit  michaels- 
messu  at  hausti  nu  næst  ath  kemur. 

Samþýckti  þenna  worn  dom  med  oss  greindur  herra 
biskup  Augmund.  og  setti  sitt  jnnsigle  med  worum  fýrr- 
greindra  domsmanna  jnsiglum.  mðrgum  godum  monnum 
lærdum  og  leikum  nærverondum.  og  med  oss  samþýckiund- 
um.  Skrifuat  j  sama  stad.  deigi  og  ŒLri  sem  fýrr  seiger. 


113.  33.  Febrúar  1533.    í  Kaupmannahðfn. 

Kristján  konungr  II.  bannar  Islendingum  að  verzla  við  alla 
útlendinga  fyrri  en  þeir  hafi  greitt  hirðstjóra  konungs  þann 
20  gyllina  toll  („hafnartolHnn"),  sem  þeir  sé  vanir  að  greiða. 

Landsbókasafn  72.  4to  bls.  631-632  með  hendi  sira  Jóns  Hal- 
dórssonar  í  Hitardal  1725  „skrifad  effter  sijnum  Original".  —  Til- 
skipanabók  Landsskjalasafnsins  í  4to  rituð  á  Bessastöðum  nál.  1711 
(=  6),  Prentað  í  Finni  Johannœi  Hist.  Eccl.  Isl.  lí,  258—259  og 
Lagasafni  Magnusar  Ketilssonar  I,  174. 

Christiani  secundi  Bref  ad  eingenn  kaupe  vid 

framande  kaupmenn.  fýrr  enn  þeir  hafa  borgad 

hafnartoUinn.  Anno  1523. 

(Vii)    Christiern    met   guds    nade     Danmarkis.    Norgis. 

Sverrigis.    vendis    oc   gothis    kðnig').    Hertug   udi    Slessvig. 

Holsten.  Stormaren  oc  Dytmerschen.   grefve  i  Oldenborg    oc 

Dehnenhorst.  helse  ^ther  alle  oss  ^skelige  Bisper.    Prelater. 

abbether.   prester.    knaber.    Bðnder    oc    menige    almue    som 

býgge  oc  boe  paa  vort  oc  norgis  krones  land  Jsslandt  kier- 

ligen  met  gud  oc  sancte  Oluff  kðning.  vii  bete  oc  biude  ether 

1)  koning  ft. 


1523.  LJOTSSTAÐABREF.  135 

alle  og  hver  serdelis  at  her  effter  at')  ingen  kðbeslae  met 
nogen  utlendske.  enten  Týske.  Eingelske  eller  andre.  för 
end  thee'')  haífve  giffvet  oc  fornöget  vor  ^mbitzmand 
ther  paa  landet.  20.  gylden  paa  vore  vegne.  then  told  oc 
rettighet  som  thee*)  oss  aarhgen  pleige  oc  phchtige  ere  at 
giffve.  oc  naar  thee^)  svoddan  told  udgiffVet  oc  til  gode 
reede  fornðget  haffve.  ther^)  mue  j  siden  kðpe  oc  selge  met 
them  ubehindret. 

Her  retter  ether  alting  effter  oc  lather  thet  ingenlunde.  giff- 
vet  paa  vort  slot  kðpenhafn.  sðndagen  invocavit  aaret  1523. 
Under  vort  Signeth. 


114.  31.  Marts  1523.  á  Valþjófsstað. 

Kagkildr  Þorsteinsdóttir  og  Eiríkr  Ormsson  selja  síra  Brandi 
Rafnssyni  jörðina  Ljótsstaði  í  Vopnafirði  fyrir  tuttugu  hundruð 
í  öllum  þarflegum  peningum,  sem  Ragnhildr  gaf  jafnharðan  síra 
Brandi  i  prófentu  sína,  og  þar  til  reka  millum  Selár  og  Lónaóss. 

AM.  Apogr.  4464-  með  hendi  Áina  Magnússonar  „Ex  originali 
Biörns  Peturssonar  a  Bustarfelli".  —  Jarðabókarskjöl  Arna  Magnús- 
sonar,  Suðurmúlasýsla  Nr.  2,  afskript  staðfest  á  Fossvelli  við  Brú  9. 
Júní  1704  af  Birni  Pétrssyni  (=  b). 

Kaup  Brief  Fyrer  Liotsstodum*). 
Þad  giore  ek  Jon  prestur  kodransson  og  sniolfur  Rafn- 
son  godum  monnum  kunnekt  med  þessu  ockru  opnu  brefi. 
ad  uid  uorum  þarjhia  saaum  og  heyrdum  aa  ord  og  handa- 
band  þessara  manna.  j  kirkivnne  aa  hofstad  j  uopnafirde 
fimtadagenn  næsta  epter  krossmessu  vm  uorit'^)  sira  brandzs 
Kafnssonar.  og  Eagnilldar  þosteinsdottur.  og  eireks  ormssonar 
bonda  hennar.  þad  faldizst  og  skildizst  under  þessv  þeirra 
handabandi  ad  fyrgreind  Ragnilldvr  fieck  og  selldi  ædrskrífvd- 
vm  sira  brandi  jðrdena  Hotzsstade  er  Hggur  j  hofstadar  kirkiv- 
sokn.  ClOed  upplagi  og  samþycki  hennar  bonda  eireks  ormssonar. 
suo  þav  vorv  ðll  j  einv  handabandi.  (lOed  öllum  þeim  gðgnum 
og  gædvm.  rekum  og  hlvnnendum  og  jtaulvm  þeim  sem  fyr- 
1)  sl.  b.   2;  ther,  o  ö  (^leiðrétt),    3)  thee  ö.  4)  ft.   5)  =  8.  Mai  (1522)^ 


136  HOLASTOLL.  1523. 

greind  jðrd  liotzsstader  eiga.  ]  annara  manna  ]arder  og  þau 
iirdu  fremzst  eigandi  ad  til  frials  forrædis  og  æuenligrar 
eignar.  Hier  a  mot  gaf  þrattskrifadur  sira  brandur  xx  hundr- 
ud  j  ðllvm  þarflegvm  peningum.  og  þessi  savrav  xx^  gaf 
tijtt  nefnd  ragnilldur  ]  æuenliga  profentv  med  sier.  til  oppt- 
skrifads  sira  brandzs  og  þar  til  lagdi  hwn  aatta  hundrada 
reka.  sem  liggr  aa  miUvm  selaar  og  lonaos.  ad  fra  tecnvm 
þeim  rekaparti  sem  níjp  fylger.  Ok  til  sannenda  hier  vm 
settvm  uit  fyR  nefnder  (menn)  ockar  jnsigle  fyrir  þetta  bref 
er  skrifad  var  aa  valþiofstad  j  fliotzsdal  þridiadagin  ]  efstv 
vikv  arvm  epter  gwdz  burd  CD.  d.  xx  og  iij  betur. 


115.  10.  Ápríl  1523.  á  Hólum. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti,  skipaðr  tilsjónarmaðr  Hólabisk- 
upsdæmis,  fyrirbýðr  öllum  að  „bívara  sig"  nokkuð  með  góz 
og  umboð  Hóladómkirkju,  nema  þeim  sem  hann  tilsetji  með 
trúlyndu  ráði  Hóladómkirkju;  lýsir  biskup  og  tvidrægni  og 
óhlýðni  klerka  nyrðra,  er  hafi  haldið  fyrir  honum  dóm- 
kirkjulyklunum. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavikr-Jóns  ,Ur  Brefa 
Bok  Biskups  Ogmundar".  —  AM.  Apogr.  2696  með  hendi  Orms 
Daðasonar. 

Um  Administrationem  Höla  Biskups  Dæmis. 
Vier  broder  0gmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollti 
eigi  sidur  administrator  heilagrar  Holakirkiu.  heilsuni  ollum 
godum  mðnnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra  med 
gudz  kvediu  og  vorre.  kunnugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ 
CD®.  d®.  vigesimo  tertio  á  fostudagin  i  paskaviku.  komum 
vier  til  Hola.  heyrdum  þar  og  saum  mikla  tvidrægne  af 
kennidominum.  enn  saum  ðngva  hlydne  edur  verdugheit  sem 
tilbar  Domkirkiunnar  d  Holum.  helldur  henne  til  stors  skada 
og  fordiarfs.  d  mote  ollu  Iðgmdle  ok  klerkanna  trulofun  ok 
prestanna  vigslu  eide.  ok  ei  sidur  fundum  vier  usurperada 
claves  ecclesiæ»    ok   vors   h^lgasta   faudurs    pavans   skipan 


1523.  ^^»       JÓN  ARASON.  137 

önytast.  ad  ongvo  halldanda.  ok  af  audrum  parte  er  oss 
omaklegum  kristindomurinn  bifaladur  epter  liosu  logmaie 
heilagrar  kirkiu  ok  skipan  legata  vallds  nidaross  domkirkiu. 
Þvi  i  gudz  nafne  amen  tokum  vier  under  vora  vernd.  for- 
svar  og  biskermelse  heilaga  Holadomkirkiu.  ok  alla  hennar 
eigu  deilld  i  faustu  og  lausu  i  minna  hlut  og  meira.  for- 
biodande  ollum  leikum  og  lærdum  ad  bivara  sig  nockud 
med  hennar  gots  eda  umbod.  utaii  gards  edur  innaii.  utan 
þeir  vier  tilsetium  med  hollu  og  trulyndu  Hola  Domkirkiu 
Boldi.  þvi  sem  vier  þar  til  kaullum  nu  fyrr  enn  vier  forum 
d  burt  et  cetera. 


116.  16.  Apríl  1533.  á  Hólum. 

DóMR  tólf  klerka  nyrðra  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í 
Skálholti  og  umboðsmanni  Hóladómkirkju  um  kærur  bisk- 
ups  til  síra  Jóns  Arasonar  og  allra  þeirra,  er  rænt  hafa 
skipi  dómkirkjunnar,  gulli,  silfri,  smjöri,  slátri,  skeið  og  vað- 
málum  og  öðrum  þarflegum  peningum. 

AM.  Fasc.  XLVI,    2,    fiumrit  á  5?kinni.       Af  13    innsiglum    er  nú 
brot  eptir  af  2.  -  AM.  Apogr.  2931. 

Domur  um  sira  jon  arason  og  bref.') 
Ollum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra  senda 
broder  í^elgi  med  gudz  nad  abote  (h  þíngeyrum.  jon  gisla- 
son.  Þorsteinn  jonsson.  Olafur  jonsson.  Þorbiorn  jonsson. 
Gisle  gudmundsson.  jon  sigursson.  Olafur  gudmundzson.  jon 
gudmundzson.  Þorvalldur  olafsson.  pietur  palsson  og  jon 
einarsson  prestar  holabiskupsdœmis.  kuediu  gudz  og  sina 
kunnigtt  giorandi  ad  sub  anno  gracie.  <^^.  d".  vigessimo 
tercio.  ooL  holvm  j  hialltadal.  ói  íimtudaginn  næsta  fyrir  jons 
CíDesso  holabiskups  vm  vorid.  worvm  uær  j  dom  nefnder  af 
heidursamhgum  herra  og  afidligum  faudur  herra  augmutidi 
med  gudz  nad  biskup  j  skalhoUti  og  vmbodzmann  heilagrar 
hola  domkirkiu  ad    skoda    og    ransaka    og   fullnadardom  (k 

1)  Utan  á  bréfinu  með  fornri  hendi. 


138  JON  ARASON.  1523. 

ad  leggia  huerir  menn  þeir  skylldu  uera  sem  gripa  og  ræna 
heilagrar  kirkiu  peninga  fasta  edur  lausa.  en  af  þui  ad  suo 
stendur  j  kristnum  retti  og  anars  stadar  j  kirkiunar  logum 
ad  aller  þeir  sem  gripa  edur  tacka  ur  heilagrar  )  kirkiu  edur 
hennar  vardueislo  og  geimslo^)  þa  skal  þar  tueuoUd')  hegning 
fyrir  koma  forbod  og  bann  og  bannskrifter  og  forlat  og 
fordizt  þo  eigi  þui  helldur  riettiliga  hegnifig  af  veralldHgum 
hofdingum  [af  þui").  jn  nomini')  domini  amen.  dæmdum  vier 
fyrneffider  domsmenn  med  fuUu  doms  atkuædi  [sera  jon 
arason  og'-)  alla  þa  sem  j  burtt  hafa  tekid  og  ræiit  skip  og 
goz  heiiagrar  hola  domkirkiu  so  sem  er  gull  og  silfur.  smior 
og  slatur.  skreid  og  vadmal  og  annara  þarflig(r)a  peninga 
fyrir  utan  leyfi  og  samþycki  vors  virduHgs  herra  Biskup 
augmundar  sem  hefer  oc  hefer  haft  logligtt  umbod  af  ka- 
nuncunum^)  j  þrandheimi  oc  prestanna  dom  ok*)  honum 
optt  fyrirbiodandi  j  sinum  brefum  og  bodskap  sagtt  skip  j 
burtt  ad  hafa  edr  adra  fyr  greinda  peninga  j  bann  oc  for- 
bod  og  alla  þa  sem  þar  hafa  til  styrtt^)  med  ordum  edur 
uerkum.  radum  edur  dadum.  oc  sekan  sextiger  morkum 
huer  og  einn  af  þeim  sem  j  burtt  hefur  haftt  adur  nefnt 
skip  oc  goz  vid  heilaga  holakirkiu  oc  odrum  sextiger  mork- 
um  vid  vorn  virduligan  herra  biskup  augmund.  skylldu 
þesser  peningar  golldner  ad  þrenum  solum.  hinu  fystu  ad 
fardogum  nv  næst  er  koína.  aunur  saul  at  michels  CDesso 
nu  j  haust  er  kemur.  enu  þridiu  ad  fardaugum  ad  vori 
komanda  so  þessi  allur  sakeyrer  se  þa  golld(inn)  og  skylld- 
uga  ad  færa  aftur  skipid  jnan  xiiij  natta  ad  færu  vedri  og 
taka  lausn  og  skrifter  heima  ool  holum  af  greindum  Biskup 
Augmundi  edur  hans  laughgum  vmbodzmanni. 

Samþyckti  þenna  vorn  dom  med  oss  greindur  herra 
biskup  augmund  og  setti  (sitt)  jnncigle  med  vorum  fyrr 
greindra  domsmanna  jnnciglum  fyrir  þetta  domsbref  skrifat 
j  sama  stad  deigi  oc  are  sem  fyrr  seiger. 


1)  Svo.    2)  [á  spassíu.     3)  kanuncuncunum;  frumbr.     4)  Svo  hér. 


1523.  SNOKSDALR.  139 

117.  23.  Maí  1523.  í  Snóksdal. 

29.  Marts  1525.  á  Stað  á  Öldubryg^. 

ViRBiNGARGERB  á  kirkju  og  jarðarhiisum  í  Snóksdal,  þegar 
Daði  Guðmundsson  tók  við,  en  (Guðmundr  Finnsson)  faðir 
hans  afhenti. 

Eptir  afskript  Magnúsar  Einarssonar  á  Jörfa  meðal  Hamrenda 
og  Snóksdalsbréfa  (hjá  mér)  gerðri  c.  1730—1740,  að  því  er  virðist 
stafrétt  eptir  frumriti. 

Þat  giore  eg  haldor  prestur  tyríingsson  profastur  j  mill- 
um  gilsíiardar  ok  skraumo  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  minu  opnu  brefe  sub  anno  gracie  COdxxiij.  var  eg  til 
skipadur  af  minum  herra  biskupenum  at  sia  at  kirkiunne 
og  at  gardenum  j  snoksdal  þa  dade  gudmundzson  medtok  enn 
|f]ader  hans  afhent]  laugardagen  j  fardogum.  Nefnda  eg 
þessa  menn  til  med  mier.  sira  ol[af]  gudmundzs  son.  sira 
narfa  þorsteinsson.  sira  einar  snorrason.  sira  su(e)in  oddzs- 
son.  obla[ud  grjimsson  ok  gisla  klangsson.  matv  vær  kirki- 
una  fyrir  .viij.  hundrut.  enn  skalan  fyrir  .v^  stofuna  [med 
klejfanum  ok  aundenne  fyrir  .v.c  badstofuna  fyrir  .vc  buret 

fyrir  iijc    gongen  med  litlu  huse  vondv  fyrir 

husen  fyrir  .ijc  Ok  til  saninda  hier  vm  settum  vær  fýr- 
nefnder  menn  vor  jnnsigle  fyrir  Jjetta  [matsbre]f  er  skrifat 
var  aa  stad  aa  aulduhrygg  qvarto  kalendas  aaprilis.  tueimur 
arum  síjdar  [enn  fyrr]  seiger. 


118.  28.  Maí  1523.  í  Viðey. 

Tylftardómr  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti  og 
Erlendi  Þorvarðssyni  lögmanni  sunnan  og  austan  á  Islandi 
um  ágreining  milli  þeirra  Hannesar  Eggertssonar  og  Tyls 
Pétrssonar  um  hirðstjórn  yíir  landinu,  og  dæma  þeir  hirð- 
stjórabréf  það,  er  Hannes  hafði  af  konungi  haft,  myndugt. 

AM,  Fasc.  XLVI,  4,  frumritið  á  skinm'.       Sjö  innsigli   hafa  verið 
fyrir  bréfinu.    Eitt  af  þeim  er  dottið  frá.  -  AM.  Apogr.  1202, 


140  TÝLL  PÉTRSSON.  1523. 

domur  vm  adtekt  tils  petrssonar  1523^). 

0Uum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edr  heýra 
sendvm  vier  broder  helge  med  gvds  nad  abote  j  videý.  narfe 
sigurdsson.  jon  magnusson.  hakon  biorgolfsson.  jon  arnason. 
þorhallr  einarsson.  snæbiornn  gislason.  oddur  þorkelsson. 
grimur  karason.  rvnolfr  hauskolsson.  jon  sigvrdsson  og  jon 
þordarson  kuediu  guds  og  sina  kvnegt  giorande  at  sub  anno 
gracie  CD".  d'\  xx".  iij  uorvm  uær  til  nefnder  af  uirdvHgum 
herra  j  gude  avgmvnd  med  guds  nad  biskup  j  skalhoUte  og 
ehnde  þorvardssyne  laugmane  svnann  og  avstann  a  jslande 
ad  skoda  ransaka  og  fullnadar  samþýkt  a  ad  leggia  vm 
þa  agreining  sem  fared  hafdi  j  millvm  þeirra  hirdstiorans 
hanes  egerssonar  og  til  petrsonar. 

komv  þar  fram  bref  af  hvorstveggia  hende.  leist  oss 
þad  sama  hirdstiora  bref  sem  hanes  hafde  haftt  af  vorvm 
nadugasta  hera  konvnginvm  mýndugtt  og  skiæligt  j  allan 
mata  og  halldazt  eiga  framm  til  næsta  avxararþings  nu  j 
sumar  og  til  petursson  skylldvg(an)  aptur  ad  leggia  alla  þa 
peninga  kvika  og  davda  sem  hann  hafdi  rangliga  fra  bessu- 
stavdum'^)  bæde  innan  kirkiv  og  utan  med  til  feingnvm  ollum 
brefvm  og  reikningskap  sem  hannes  egerssyne  til  heyrde  og 
flytie  heim  til  bessustada'^)  inann  siovndar. 

samþyckte  þessa  skodan  og  giorning  fyr  nefndr  hera 
avgmvnd  og  laugmannenn  ellindur  og  setti  sin  insigle  med 
vorvm  fyr  greindra  manna  insiglum  firir  þetta  samþycktar- 
bref  skrifad  j  videy  feria  kuinta  infra  octauas  pendecostes^)  a 
sama  are  sem  fyr  seiger. 


119.  1.  Júní  1523.  í  KópaYOgi. 

Tylftardómr  útnefndr  af  Erlendi  lögmanni  Þorvarðssyni  um 
málaferli  þau,  er  Hannes  hirðstjóri  Eggertsson  kærði  til 
Tyls  Pétrssonar,  að  hann  hefði  með  flokk  manna,  bæði  ís- 
lenzkra    og  útlenzkra,    farið    heim  á  kongsgarðinn  á  Bessa- 

1)  Aptanábréfinu.  Þar  stendr  ogritað  af  skrifara  Árna:  „er  olldunges 
klárt  og  si^illa  accuratissime.  relinebo  tamen  in  meum  usum".     2)  Svo. 


1523.  TYLL  PETRSSON  14j 

stöðm,  rænt  þar  og  gripið  kvika  peninga  og  dauða,  kongs 
og  Hannesar  og  reikningskap  allan,  brotið  upp  kirkju  og 
kistur;  Týll  hefði  og  gripið  Hannes  sjálfan  sem  þjóf  og  haft 
hann  nauðugan  inn  í  Hólma;  —  og  af  því  að  Týll  var  áðr 
sannprófaðr  að  mörgum  lögbrotum  hér  á  landi  dæmdu  þeir 
hann  fullan  óbótamann  og  Hannes  skyldugan  að  refsa  hon- 
um  eptir  lögum. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  GrunnavikrJóns  „Ur  Brefabok 
Biskups  Ograundar". 

Domur  um  Tyl  Petursson. 
OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Narfe  Sigurdsson.  Hakon  Biorgolfsson.  Jon  Þordarson. 
LopturKalfsson.  Grimur  Kárason.  Sæmundur  Eireksson.  Olafur 
Olafsson.  Jon  Sigurdsson.  Snæbiorn  Gislason.  Þorhalle  £in- 
arsson.  Þorleifur  Jonsson  og  Jon  Magnusson  svarner  Iðg- 
rettumenn  kvediu  guds  og  sina.  kunnugt  giðrande  ad  þcL 
lided  var  frd  hingadburd  vors  herra  Jesu  Ghristi  M.  D.  xx 
m.  mcLnudagin  næsta  epter  helgu  viku  i  Kopavogi  d  þing- 
stad  riettum  vorum  vier  i  Dom  nefnder  af  ærligum  manni 
Ellendi  Þorvardssyne.  logmanne  sunnan  og  austan  a  Jslande. 
ad  skoda  og  rannsaka.  óg  fuUnadardom  d  (ad)  leggia  um 
þau  malaferli.  sem  hirdstiore  Hannes  Eggertsson  kiærde  þar 
tilTyls  Peturssonar.  ad  hann  hefde  fared  med  flock  manna. 
bæde  Jslendskra  og^)  utlendskra  heim  a  kongsgarden  Bessa- 
stade  og  rænt  þar  og  gripid  bæde  kvikum  peningum  og 
daudum  innan  kirkiu  og  utan.  briotande  upp  kirkiuna  ok 
kisturnar  þær  sem  þar  inne  voru.  rænande  þar  vors  ndd- 
ugasta  herra  kongsins  godse.  oc  svo  þvi  sem  Hannes  atte. 
og  adrer  menn  fleire.  oc  ollum  reikningsskap  þeim  sem 
honum  heyrde  til.  Hier  med  klagade  fyrrskrifadur  Hannes 
til  Tyis  Peturzsonar.  ad  hann  hefde  griped  sig  sem  þiof 
edur  iUrædesmann.  oc  haft  sig  naudugan  inn  i  Holma. 
Her  med  vissum  vier  fyrir  full  sanninde  ad  fyrrskrifadur 
Thyl  var  adur  hier  i  landet  sannprofadur  ad  morgum  log- 
brotum.  bæde  vid  lærda  og  leika.  Kom  þar  fram   fyrer    oss 

1)  ut,  hdr.  (misskript;  leiðrétt  hér). 


142  HVALLÁTRABREF.  1523. 

med  sannindam  ad  greindur  Thyl  hefdi  lofad  med  handa- 
bande  ad  svara  þar  logum  þenna  sama  dag.  Kom  hann 
ecke  og  eckert  logsvar  aí  hans  hende.  Stendur  so  skrifad  i 
vorre  landslagabök.  ad  þad  er  hernadur  ef  tekner  eru  menn 
edur  fe  manna  þeim  naudugum.  barder.  bundner  edur  særd- 
er.  Jtem  i  audrum  stad  stendur  svo:  ad  Kansmenn  eru  all- 
er  obotamenn  sem  seger  i  obotamalum  i  Mannhelge.  Nu 
epter  þessum  bokarinnar  ordum  oc  audrum  fleirum  sem  þar 
til  luta.  ad  so  profudu  og  fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier 
nefnder  Domsmenn  med  fuUu  Doms  atkvæde  opt  nefndan 
Tyl  Petursson  f  ullan  Ransmann  oc  obotamann.  ok  hirdstior- 
an  Hannes  Eggertsson  skylldugan  at  refsa  honum  epter 
logum.  ok  þeir  aller  skyllder  til  efterfarar  sem  hann  tilkrefde. 
Jtem  alla  þd  menn  sem  adur  greindum  Tyl  veittu  styrk  edur 
fylge  til  fyrrgreinds  ranskapar.  oc  onaudger  voru  þar  til. 
dæmdum  vier  i  allre  sðmu  sok  vid  kongdominn  et  cetera. 


120.  5.  Júní  1523.  í  Flatey. 

ViTNisBURBARBRÉP  uui  lýsiug  Hafliða  Skúlasonar,  sem  verið 
hafði  með  Þorleifi  Björnssyni  frá  því  hann  var  ungr 
piltr  og  þar  til  Þorleifr  lézt,  um  heimildir  fyrir  jörðunni 
Hvallátrum  í  Mjóafirði,  viðskipti  Þorleifs  og  Lopts  Orms- 
sonar  m.  fl. 

AM.  Fasc.  XLVI,  5,  fruinrit  á  skinni.      Af  5  innsigluni  eru  nú  3 
fyrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  5723. 

Vitnizburdur  vm  Ldtur  j  Mioafirde^). 
Þat  giorvm  vær  Arne  prestur  gislason.  jon  hoskoUdzson. 
CDagnus  jngimundarson.  Sveinbiorn  Þorda(r)son  og  jon  jons- 
son  leikmenn  godvm  monnum  kvnnigt  med  þessv  vórv  opnv 
brefi.  at  arvm  efter  gvdz  bvrd  þvsvnd  fimm  hvndrvth  xx  og 
þriv  aar  vorum  vær  j  flatey  er  Hggr  aa  breidafirde.  dyradag 
sialfan^).  erbiorn  þorleifsson  beidde  og  krafde  haflida  skvla- 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  c.  1700.     2)  þ.  e,  4.  Júni. 


1523.  HVALLATRABREF.  143 

son  bera  sier  rett  vithne  og  satt  vm  jordina  hvalatur  er 
Hggr  ]  mioafafirde(!)  j  vazfiardar  kirkiv  sokn  þat  sem  hann 
visse  sannazt  til  vm  hana.  enn  greindr  haflide  sagdizt  hafa 
uerit  hia  þorleife  heithnvm  biornssyne  sidan  at  hann  var 
vngr  pillttr  og  thil  þess  at  þorleifr  heithinn  deydi  sem  gvd 
hans  saal  nade  og  sagdizt  hann  alldreigi  annat  hafa  vithad 
enn  hvn  hefde  verit  fvUkomleg  eign  þorleifs  heithins  Jjiorn- 
sonar  og  fader  sinn  hafdi  haft  hana  til  býggingar  bæde  af 
birne  heithnvm  þorleifssyne  og  þorleifi  biornsyne  efter  aa.  j 
.xl.  vetur  edr  meir  og  var  eingin  aklavgvn  aa  nefndre  jordv 
hvalatvr  vm  hans  daga.  So  og  sagde  greindr  haflide  at  fader 
sinn  skvle  hefde  sagt  sier  at  þorstein  sveinson  er  kalladr 
var  díjle  hefde  giefith  þessa  adr  nefnda  jord  hvalatvr  med 
dottur  sinne  sigride  þorsteinsdottur  birne  heithnum  þorleifs- 
(syne)  j  proventv  og  ]  proventvna  for  hvn  og  var  j  henne 
bædi  j  vazfirdi  og  aa  skarde  medan  hvn  hfde  og  þar  aa 
skarde  deyde  hvn  atta  dags  nott  sialfa  vm  veturin  aa  jolvm 
og  greindr  skvle  sagdizt  þaa  hafa  þar  verit  sveinn  aa  skarde 
hia  birne  heithnvm  þorleifssyne  er  þesse  quinnan  sigridr 
deyde  þar  og  hier  efter  sagdizt  optnefndr  haflide  fvllnadar 
vithne  viHa  vm  bera  nær  sem  hann  uære  med  logvm  thil 
krafdr. 

Jtem  vorvm  vær  og  j  sama  stad  og  dag  fyrr  nefnder 
menn  er  haflide  skvlason  lyste  fyrir  birne  þorleifssyne  oss 
oílum  aa  heyrandvm.  at  hann  sagdizt  hafa  verit  med  þor- 
leifi  biornssyni  vín  svmarit  aa  alþinge  þaa  sem  þeir  sættvzt 
seinazt  heilvm  sattvm  loptvr  heitinn  ormson  og  þorleifr 
heiten  biornsson.  vard  þat  þaa  af  þeirra  sattargiord  morgvm 
dandi  monnum  hia  verandvm  at  loptur  heithinn  skyllde  faa 
þorleifi  biornssyne  .Ix.  hvndrvt  fyrir  mafahhdar  reid  og 
peninga  reikningh  og  skadræde  er  þorleifr  heitinn  þottezt 
eiga  at  lopte.  skyllde  þeir  þaa  med  þessv  hðlldnv  og  goUdnv 
vera  alsattvm  satter.  ^nn  þesser  peningar  vorv  ecki  golldn- 
er  medan  at  loptur  Hfde  sialfr.  fyr  enn  vm  havsted  vm 
veturnatta  skeid  efter  hann  framHdin.  en  loptur  heithinn 
saladizt  vm  vorit  adr  fyrre^)  og  þat  sama    havsted    for    opt 

1)  þ.  e.  1476. 


144  SETBERGSBREF.  1523. 

nefndr  þorleifr  yfer  til  stadarhols  og  fan  solveigv  þorleifsdottur 
modr  loptz  heithins  ormssonar  og  heimte  af  henne  þessa  fyrr 
greinda  skvlld.  sextigi  hvndrada.  giordv  (þav)  þaa  enn  af  nyiv 
morgvm  monnum  nær  verandvm  fvllan  giorningh  med  sier. 
ath  solveigh  galltt  og  fieck  thil  fvUrar  eignar  þorleifi  heithn- 
vm  biornssyne  þessar  jarder  er  so  heita.  heydalur  og  skala- 
vik  og  kelldur  med  þeim  kvgilldvm  er  þa  vorv  þar  med  j 
þetta  gialldith  vegna  stefans  heithins  loptzsonar  hver  at 
þottezt  vera  rettvr  erfingi  epter  lopt  heitin.  £n  hvn  vmbodz- 
madr  hans.  liggia  þessar  jarder  j  vazfiardar  kirkiv  sokn.  en 
efter  þetta  gaf  þorleiíur  stefan  heithin  loptson  kvittan  og 
avllvngis  akærvlavsan  fyrir  sier  og  sinvm  epterkomendvm. 
Og  til  sanninda  hier  vm  settvm  vær  fyrr  nefnder  menn  vor 
jnsigle  fyrir  þetta  vithnisburdarbref  skrifat  ]  flatey  aa  breida- 
firde  favstvdaginn  næstan  efter  aa  aa  sama  are  sem  fyr  seiger. 


131.  6.  Júní  1523.  í  Skildinganesi. 

Brép,  er  vottar  það,  að  þeir  Pétr  og  Hallr  Björnssynir  hafi 
í  arfaskiptum  gefið  Thomas  Jónsson  „frían  og  kvittan"  um 
jörðina  Setberg  á  Álptanesi,  meðkent  að  þeir  hafi  af  hon- 
um  „fullnaðarbetahng  meðtekið"  og  handsalað  honum  jörð- 
ina  til  fullrar  eignar  með  landamerkjum  þeim,  sem  bréfið 
greinir. 

Eptir  tveim  afskriptum  á  pappír,  komnum  til  Landsskjalasafnsins 
9.  September  1907  frá  Setbergi  við  Hafnarfjörð  fyrir  milHgaungu 
Eggerts  yfirréttarmálfærslumanns  Claesens:  a,  afskript  gerð  c.  1690  — 
1700,  að  því  er  virðist  með  hendi  Gísla  annálaritara  Þorkelssonar  á 
Setbergi,  sem  var  enn  á  lífi  1712;  b,  afskript  frá  c.  1750—1760  með 
góðri  settletrshendi,  gerð  eptir  staðfestri  afskript  frá  27.  April  1723,  sem 
beint  var  tekin  eptir  hinu  „gamla  pergamentshréfi  Setbergs",  sem  þá 
var  orðið  skemt  og  ólesandi  á  köflum.  Báðar  þessar  pappírsafskriptir 
eru  nú  til  skemda  fúnaðar,  en  þó  má  fá  bréfið  heilt  með  stuðningi 
þeirra  beggja,  þvi  að  hvor  bætir  aðra  upp. 

Bréf  þetta  er  að  sumu  leyti  nokkuð  athugavert.  Út  af  fyrir  sig 
þarf  ekki  að  vera  neitt  tortryggilegt  í  því,  þó  að  þeir  menn,  sem  við 
það  koma,  þekkist  lítt  annarsstaðar  frá,  því  að  í  bréfum  frá   þessum 


1523.  SETBERGSBRÉF'.  145 

tímuni  kemr  allaf  fjöldi  manns  fyrir,  sem  menn  vita  nú  litil  eða 
eingin  deili  á.  Þess  utan  er  það  allseunilpgt,  að  Thomas  Jónsson, 
sá  sem  nefndr  er  í  þessu  bréfi,  sé  faðir  Jóns  Thoraassonar,  sera  bjó 
á  HvMleyri  1531  og  lenti  þá  í  skipreika,  föður  Thomasar.  föður  Björns 
Iðgréttumanns  í  Skildinganesi  1634  —  1640,  föður  Guðrúnar  —  konu 
síra  Þorsteins  Björnssonar  á  Útskálum  (d.  1675)  —  móður  Þóru  Þor- 
steinsdóltur,  móður  Gísla  Þorkelssonar  annálaritara  á  Setbergi,  þvi 
að  Setberg  sýnist  hafa  verið  leingi  eign  þessara  ættmanna,  og  1625 
átti  einmitt  Björn  lögréttumaðr  Thomasson  jörðina.  En  um  það 
leyti ,  sem  þetta  bréf  er  gert,  hlýtr  jörðin  að  hafa  verið  nýlega  orðin 
eign  þessara  frœnda,  því  að  1505  átti  Grímr  Pálsson  á  Möðruvöllum 
Setberg,  og  galt  það  þá  Þorvarði  lögmanni  Erlendssyni  (DI,  VII,  718). 
Pétr  og  Hallr  Björnssynir,  er  bréfið  nefnir,  sýnast  vera  albræðr,  og 
samraœðra  hálfbræðr  Thomasar  Jónssonar.  Björnsnafnið  hér  styðr 
það  og  heldr,  að  það  sé  forfeðr  og  frændr  Björns  lögréttumanns  í 
Skildinganesi,  sem  við  bréf  þetta  koma,  en  af  Birni  er  kominn  mikill 
og  merkílegr  ættbálkr  alt  til  vorra  daga,  sem  nú  lifum  (Skildinga' 
ftessœtt).  Nöfn  manna  þeirra,  er  hér  getr,  eru  því  bréfinu  heldr  til 
gildis.  Hitt  er  athugaverðara,  að  bréfið  er  dagsett  að  mánaðardaga- 
tali  („6.  dag  Junij"),  en  ekki  miðað  við  messudaga  í  dagsetningunni 
eða  þá  vió  fardaga,  sem  hér  lá  beinast  við,  úr  þvi  að  bréfið  er  að 
nefna  þá  í  sambandi  við  dagsetninguna.  Reyndar  er  það  gert  svo  laust, 
að  það  eitt  er  sagt,  að  6.  Júní  sé  „eptir  fardaga".  Fardagar  voru  ein- 
mitt  1523ifyrsta  lagi  og  hófust  þá  21.  Maí,  og  miUi  þeirra  og  6.  Júní 
voru  það  ár  þrjár  stórhelgar,  hvítasunna  (24.  Mai),  þrenningarsunnu- 
dagr  (31.  Mai)  og  dýridagr  (4.  Júní);  lá  þvi  næst  að  miða  dagsetning 
bréfsins  við  eitthvað  af  þeim,  einkum  við  dýradag,  sem  var  öðrum 
degi  fyrri  en  6.  Júní.  Það  er  og  heldr  til  að  hnekkja  bréfinu,  að 
dagsetning  sú  er  endrtekin  að  niðrlagi  þess,  sem  það  greinir  að  upphafi. 
Ekki  er  heldr  orðatiltæki  eins  og  að  hafa  „betaling  meðtékið"'  bréfi 
þessu  til  bata.  Að  gefa  „fríaw  og  kvittan"  er  varla  rétt  tekið  til 
orða  eptir  máltizku  1523,  heldr  hefði  það  átt  að  vera  „frí  og  kvittan". 
Vœri  bréfið  100  árum  yngra  eða  frá  1623,  í  staðinn  fyrir  1523,  þá 
gæti  bæði  þessi  orðatiltœki  og  eins  dagsetningarmátinn  vel  staðizt, 
og  þá  ætti  Thomas  Jónsson,  sá  er  bréfið  getr  um,  að  vera  faðir  Björns 
lögréttumanns  Thomassonar.  En  sá  galli^er  á  því,  að  þessu  sé  svo 
varið,  að  Bjðrn  hefir  án  efa  verið  háaldraðr  maðr,  þegar  hans  er  síð* 
ast  getið  sem  lögréttumanns  1634—1640,  og  Thomas  faðir  hans  hlýtr 
að  hafa  verið  fyrir  laungu  dauðr  1623,  enda  er  Björn  —  en  ekki 
Thomas  faðir  hans  —  talinn  í  fyrirsvari  um  Setberg  2.  Janúar  1625. 
Pó  að  flestþau  skrökbréf  sem  nú  þekkjast,  sé  einmitt  um  landa* 
merki  og  ítök,  og  þó  að  bréf  þetta  sé  nokkuð  ótryggilegt,  hefir  mönn- 
um  þó  ekki  sýnzt  að  yggja  það,  því  að  landamerki  Setbergs  hafa 
verið  haldin  eptir  því  um  langan  aldr,  og  landamerkjaskrá  sú,  sem 
gerð  var  og  samþykt  5.  Júní  1890  byggir  einmitt  landamerki  jarðar- 
Dipl.  I8l.  IX  .  B.  10 


146  SETBERGSBREF.  152B. 

innar  á  þessu  bréfi.     En  alt  ura  það  þykir  mér    bréfið    alls    varhuga- 
vert,  og  ekki  finst  mér  réttr  keimr  að  því. 

Þad  medkennum  vier  epterskrifader  menn  Jon  Jonsson. 
[Runolfur^)  biarnason-)  og^)  Runolfur  Oddsson  med  þessum 
vorum  eigeii  vitnisburde  þad  vier  vorum  vidstadder  i 
skilldinganese  d  seltiarnarnese  vm  vorid  epter  fardaga  þan 
6'')  dag  Junij.^)  Arum  epter  lausnarans  fæding  1523  saum 
vier  og  heyrdum'^)  d  vidurtal  þessara  manna  Peturs  biorns- 
sonar  og  Halls  biornssonar.  en  af  annare  alfu  Thomas  Jons- 
sonar  vm  arfaskipte  d  jordunne  setberge.  gafv  þesser  íir- 
nefnder  menn  Thomas  Jonson  frijan  og  kuittan  fjrer  sig  og 
sijna  arfa  med  fullnadar  handsolum  vm  lordina  setberg  i 
alftaneshrepp  i  Garda  kjrkiu  sokn  Hggiande.  og  medkiend- 
ust  fyrer  oss  ad  þeir  hefde')  fuUnadar  betaling^)  med  tekid 
af  firnefndum  thomase  jonsyne.  handsoludu  þesser  firnefndei 
menn  petur  biornsson  og  hallur  biornsson  thomase  Jonssyne 
jordena  setberg  til  fulikomlegrar  eignar  og  forraada^)  med 
ellum  hennar"^)  gognum  oggiædumsem  greindre  jordu  filger 
og  fýlgt  hefur  ad  fornu  og  nyu.  sem  er  iiían  þessara  tak- 
marka.  Vr  midium  kietheller  og  i  stein  [þaii  er  stendur  i 
fremsta  tiorn")  hoUte.  vr  honum  og  i  flodhalsiii^^).  vr  flod- 
halsinum^^)  og  i  alftatanga.  vr  honum  og  i  Heliv  þa^*)  er 
stendur  i  lambhaga.  þadan  og  i  [nedstu  jardbru^^).  so  epter 
þui  sem  lækurinn  af  skier  [j  tungards  endaíi'^).  þadaii  i  sil- 
ungahellu.  so  þadan  og  i  þufuna  sem'')  sudur  d  holltenu 
stendur.  vr  henne  og  i  sidre^^)  lækiarbotna.  vr  þeim  og  i 
Grahellu.  vr  henne  og  i  midiaíi  kietheller.  hier  ad  auk  d 
Garda  stadur  tolf^)  hesta  [Reidings  ristu^^)  i  setbergs  lande. 
efi  opt  nefnt-')  setberg  budarstodu  vid  skipaklett^^)  i  garda 
lande.  og  ad  ollu  þessu  sem  hier  er  fyrir  ofan  skrifad  gafu 
þesser  firnefnder  menn  huorier  adra    kuitta    [med    fuUnadar 

1)  [og  Bryniolfur  b.  2)  b;  fúnað  úr  a,  nema  6-ið  sést.  3)  sl.  b. 
4)  siötta  b.  5)  b;  Juni  a.  6)  b;  heirdum  a.  7)  hefdu  b.  8)  Svo 
bæði  a  og  b.  9)  b;  forada  a.  10)  sinufn  b.  11)  [eyða  í  &.  12)  flod- 
arhalsen  b.     13)  flödarhalsenum  b.     14)  sl.  6.      15)  [nestu  iardbrur  b. 

16)  [tung dan  6.     17)  sl.  b.     1«)  synere  b.      19)  6;  fúið 

úr  a.     20)  [reidlngst     .     .     &.      21)  nefnd  b.      22)  stapaklett  &. 


1523.  KVITTUNARBREP.  147 

handsolum')  fjrersig  og  sijna  erfingia^).  Og  til  meire  stad- 
festu  setium  vier  vor  ificigle  hier  vnder.  skrifad  sama'^)  stad 
og  dag  sem  íir  seiger.  skilldinganese*)  1523  þan  6  dag  Junij. 
[Underskrifader  vitna  og  medkena  ad  soleidess  ordrett 
lesed  hafe  þad  gamla  Pergamentzbref  Setbergs  i  Alffta- 
nesshrepp.  so  sem  hier  ad  ofail  og  framau  skrifad  stend- 
ur  ad  undaiiteknu  þvi  er  Eydail  ordafia  eda  bokstafana 
til  vijsar.  ad  þetta  satt  sie  stadfesta  ockar  eigen  hand- 
skriffter  og  hiaþryckt  Signet  a  Saurbæ  a  Kialarnese  þari 
27.  Aprilis  Anno  1723. 

Sigurdur  Sigurdsson  mppria        Hans  Biarnason  mppria 
landsþingsskrifare  (L.  S.) 

(L.  S.) 
Birt  á  mantalsþingi  ad  Gordum  18  Juni  1852. 
Th.  Jónasson.*^) 


23.  Júní  1533.         á  Mððruyöllum. 

ÞosTEiNN  Torfason  gefr  Jón  StuUason  kvittan  um  alt  það 
fé,  er  Jón  hafði  umboð  á  haft  vegna  Þorgerðar  Stulladóttur 
systur  sinnar. 

AM.  Apogr.    5599    „Ex    originali"  á  kálfskinni    með    hendi    Jóns 
Magnússonar  bróður  Árna. 

Þat  giori  eg  þorsteinn  torfason  godvm  monnum  kunigt 
med  þessv  minv  opnv  breíi  þa  lidit  var  fra  gudz  bvrd  þvs- 
hvndrvt.  d.  xx  og  iij.  ar  þridiudaginn  næstan  epter  cross- 
messo  vm  vorit®)  a  arbackanum  fyrir  nedan  lavngvhHd  ena 
nedre  i  havrgardal  ath  þessvm  godvm  monnum  hia  veranda. 
þorstein  einarson.  halldor  sigmundzson  og  sveirn  eireksson 
at  eg  gaf  og  giordi  med  handabandi  jon  stullason  avUungis 
kvittan  og  akiærvlavsan  fyrir  mier  oc  avUvm  minvm  erf- 
ingivm  epterkomendvm  vm  alla  þa  peninga  fasta  og  lavsa. 
kvika  og  davda.  frida  og  ofrida  sem  hann  hefur  vmbod  yfer 
haft  og  at  sier  tekit  edur  skipti  a  giðrt  vegna  þorgerdar 
stvlladottur  systur    sinnar    og    hann    medkendizt.    ath    hann 

1)  [.  .  .  .  Unadar  .  .  solum  b.  2)  erfinga  6.  o)  .  .  .  a,  b. 
4)    .     .    ■,    t     .     .     anese  b.    5)  [6;  vantar  í  a.    6)  þ.  e.  5,  Mai. 


148  SVEINSSTAÐARí:tt)  1523. 

hefdi  vid  tekit  hennar  vegna  hvndrat  hvndrata  i  jordvm  og 
XXX  malnytv  kvgillda  og  xv^  j  silfre  oc  ofridvin  peningvm. 
Og  til  meiri  avdsyningar  og  stadfestv  hier  vm  set  eg  mitt 
jncigli  med  þessara  manna  jnciglvm  fyrir  þetta  kvittanarbref. 
er  skrifat  var  a  modrvvollvm  i  havrgardal  þridiudaginn 
næstan  fyrir  jonsmesso  baptiste  vm  svmarit  ari  sidar  enn 
fyr  segir. 


133.  30.  Júní  1533.  á  Öxarárþlngl. 

Tylftardómr  útnefndr  á  Öxarárþingi  af  Hannesi  hirðstjóra 
Eggertssyni  um  Sveinsstaðareið  Teits  bónda  Þorleifssonar 
og  18  fylgjara  hans,  högg  þeirra  og  slög,  orð  og  atvik,  svo 
og  skot  og  skemd,  er  Grímr  Jónsson  veitti  Teiti  á  þeim  fundi. 

AM.  Fasc.  XLVI,  6a,  transskript  á  skmni  gert  í  Skálholti  13. 
Júlí  1527.  —  AM.  Apogr.  3J;37  eptir  XLVI,  6a  með  orðamun  úr 
transskr  frá  1.  Júlí  1544  (hér  =  6).  -  AM.  Fasc.  XLVI,  7«,  trans- 
skript  á  skinni  gert  í  Ásgarði  7.  Marts  1537.  —  AM.  Apogr.  3840 
(eptir  XLVI,  7  ). 

Þetta  er  domur  teizt  bonda  þolleifssonar. 
vm  Sueinstada  reid'). 
Ollum  CDonnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  eda  heyra 
Senda  jon  magnusson.  jon  þordarson.  uigfus  þordarson.  jon 
olafsson.  brandur  gudmundson.  Snæbiorn  gislason.  asmundr 
clemensson.  Gudmundr  gudmundsson.  brandr  olafson.  sýg- 
urdr  juarson.  þordur  þorsteinsson  og  salamon  einarsson 
[suarner  laugriettumenn^).  Q.  G.  og  sina  kunnigt  giorande 
arum  [epter  guds  burd*^)  CO.  d.  xx  og  þriu  ár  a  þridiudaginn 
næstan  epter  peturs  CíDesso  og  pals  a  aalmenniligu  auxarar- 
þinge  worum  uier  j  dom  nefnder  af  ærligum  dandemanni 
hannes^)  egertzsýne  hirdstiora  og  haufudsmanni  ýfer  allt  is- 
land  at  ransaka  skoda  og  [fullnadardom^)  aa  at  leggia  huerra 

1)  Utan  á  XLVI,  6  með  hendi  frá  16.  öld  (fyrri  Hnan)  og  frá  17. 
öld  (siðari  h'nan);  teittur  hondi  þorleifson  XLVI,  7  (raeð  hendi  frá  16. 
öld),  2)[sLXLVI,7.  3)  [þa  lidit  var  fra  hingadhurd  vors  herrajehsu 
christi  XLVI,  7.     4)  hans  XLVI,  7.     5)  [fullnadardoms  atkuæde  XLVI,  7. 


1523.  SVEINSSTAÐAREIÐ.  149 

suara  eda  sekta  teitur  bonde  þorleifson  laugmann  nordan 
og  westan  a  jslande  skýllde  þar  þa  sekr^)  uera  upp  a  kong- 
domsens  uegna  fyrir  þa  tilreid  haugg  og  slog  ord  og  atuik 
sem  ordit  hafa")  a  þeim  funde  er  sveinstadafundr  er  kaliadr 
[af  teite  þorleifssyne  og  hans  CDonnum.  hueria  hann  reikn- 
ade  xviij  at  ta(u)lu-^).  Suo  og  ei  sidr  uorum  uier  til  nefnder 
at  dæma  huersu  grimur  ionson  jrde  skýlldugur  kongdom- 
enum*)  fyrir  þat  skot  og  skemd  er  grimur  ueitte  fýr  nefnd- 
um  teite  þorleifsýne  a  sama  funde  er  fýr  nefndizt"^).  Hand- 
salade  teitur  þorleifson  sig  og  sina  menn  þar  þa  under  laug- 
ligan  dom  kongdomsens  uegna.  J  fýrstu  grein  bar  grimr 
ionson  þar  fram  fyrir  oss  at  kongs  umbodsmann  hefdi  sett 
þing  j  sueinstada  jordu  utan  gardz  fyrir  þa  sauk  at  hann^) 
hefdi  ecki  uogat  rijda^)  heim  a  þingstadinn  fyrir  heitan  og 
(sakir)  herskapar  teitz  bonda^)  þorleifssonar  huad  hann  sagdi 
þar  uerk  hafa  borit  uitne  at  greindr  teitur  þorleifson  hefdi 
geingit  heiman  fra  sueinstodum  og  þangat  sem')  þingit  uar 
sett  med  allan  þann  flock  er  þar  uar  saman  kominn  af 
hans  hendi  med  storum  ordum  og  steinshauggum  og  þar 
epter  sagdizt  hann  skotit  hafa.  Hier  fyrir  sagde  teitur  þor- 
leifson  þuert  nei  fyiir  þennan  aburd  grims  jonsonar.  enn 
hann  uændizt  þui  at  þesse  fundr  hefdi  ordit  ]  steinnes  iande 
^nn  ecki  j  sueinstada  landeign^).  Suo  og  sagdizt  hann  huorke 
hafa  haugguit  nie  stungit  edur  slegit  med  steine  huorke  hann 
sialfur  nie  hans  menn  suo  hann  hefdi  nockra  uitond  af.  Nu 
saker  þess  at  opt  nefndr  teitur  bonde^)  þorleifson')  uændizt 
þui  at  þesse  fundur  hefdi  ordit  j  steinness  landeign  þui 
dæmdum  uier  [þratt  skrifadan^)  teit  þorleifson  skýlidugan  at 
leida  ij  lauglig  uitne  um  landeign  þar  opt  nefndr  fundur 
uard.  og  at  þeim  uitnum  leiddum  þa  dæmdum  uier  sem 
þeir  hefdi  fundizt  utan  gridastada.  ^nn  tume  bergsson  og 
biarne  jonson  soru  þar  þa  fullan  bokareid  ]  domenum  oss 
aullum  aheýranda  at  þat  hafdi'*')  uerit  halldin  eign   steinnes 

1)  skylldugr  XLVI,  7.  2)  hafdi  XLVI,  7.  3)  [af  Teite  ÞoUeifssyne  og 
hans  monnum,  setr  6  hér,  en  sleppir  þvi  á  síðari  staðnum;  [sl  XLVI, 
7.  4)  konginura  XLVl,  7.  5)  nefndi  (!)  XLVI.7.  6)  XLVI,  7  og 
h;  sl  XLVI,  6.  7)  sl.  XVLI,  7.  8>  landi  XLVI,  7.  9)  [sL  XLVI, 
7.     10)  hefdi  XLVI,  7. 


150  SVEINSSTAÐAREID.  1523. 

um  næstu  xx  dar  eda  leingr  er  þeir  funduzt.    þui    dæmdum 
uier  [uorum  nadugazta  herra^)  kongenum  einfaldan   riett    af 
[titt     skrifudum^)      teite     þorleifsyne.      huat       hann    'í  kann 
brotit     hafa    a     optskrifudum    funde     med     sannendum    og 
suordum  eidum  app  a  hann.  enn  ef  huerki  uerdr  suarit  nie 
satt  giort  at  titt  nefndur  t(e)itur  þorleifson^)  eda  hans  menn 
hafe  haugguit  eda^)  stungit  sært  eda  suiuirt  adra  menn.    þa 
dæmdum  uier  hann  og  hans  menn  kuitta  og   klara^)    sykna 
og  saklausa  um  fýr  sagda  reid.  ^nn  um  þa    sauk    er    hird- 
stiorenn  klagade  til  grims   ionsonar  kongdomsens    uegna    at 
hann  hefdi  skotit  þratt  nefndan^)    teit   þorleifson    med    boga 
dæmdum  uier  hann  sHku   sekan    sem    laugbok    skipar    med 
aullum  þeim  greinum    sem    þar   inne    stendur.    nema    hann 
leide').   ij.    laugHg    uitne    med    suordum    bokareidum   jnnan 
manadar  j  hunauadzþinge^)  fyrir  kongs    umbodsmanne    teite 
þorleifsýne    hiaueranda  [til  kaulludum^)    og    aheyranda    eda 
hans  laughgum  umhodsmanne.  at  titt  nefndr  teitur    bondi^") 
þorleifson  eda  hans  eigin  menn  hefdi  fýre  slegit.  eda  stungit 
grim  jonson  eda  hans  eigen  menn  adr  enn  teitur  þorleifson 
uar  skotenn  af  grime  ionssyne  og  at  þessum  uitnum    leidd- 
um  laugliga").  þa  uirtizt  grime  jonssyne^^)  nockur   uorkunn 
til^^)  at'*)  hefna  sin  og  skýllde  þa  nidur    falla    utlegd'^).   en 
hann  sekr  .x.  morkum  uid  konken^®).  ^nn    ef   þa    ero    ecki 
uitne  leidd  teite  þorleifsyne  hiaueranda  þa  stande    epter   þui 
sem    laugmaHt  a  kuedur    um    þuilikan    mann    grim   jonson 
bade^')  utlegd  og  refsing.  Beidunzt  uier  þeirra  doma  sem  adr 
hafa'^)  dæmder  uerit  uín  þetia  mal.  enn  þar  komu  aunguer 
fram.  þui  dæmdum  uier  þa  alla  onýta  og  at  aungu  halldande. 
Samþyckte  þenna  uorn  dom  hans^^)  egertson  hirdstiore 
og    haufudsmann    ýfer    allt    island-").    ^llindur    þoruardzson 
laugmann  sunnan  og  austan  a  islande. 

1)  [sl.  XLVI,  7.  2)  [opt  nefndum  XLVI,  7.  3)  sl  XLVI, 
7.  4)  nie  b.  5)  XLVI.  7,  og  5;  krara  XLVI,  6  6)  skiifadan 
XLVI,  7.  7)  leidde  XLVI,  7.  8)  hunavatnsþinge  b.  9)  [sl. 
XLVI,  7.  10)  b.  V.  XLVI,  7.  11)  logHgnm  XLVI,  7.  12)  sl.  XLVÍ, 
7.  13)  b.  V.  XLVI,  7.  U)  sl.  XEVI,  7.  15)  vtlegdin  XLVI,  7.  16) 
XLVI,  6;  konginn  XLVI,  7  og  &.  17)  XLVI,  6;  bædi  XLVI,  7,  b.  18) 
hefdi  XLVI,  7.     19)  hannes  b.    20)  jslandi  XLVI,  7. 


1523.  HANNES  OG  ARI.  151 

Og  til  meiri  [sannenda^)  og^)  audsyningar  hier  um  settu 
peir  sin  innsigle  med  uorum  fýrgreindra  domsmanna  jnn- 
siglum  fyrir  þetta  domsbref.  skrifat  uar^)  j  sama  stad  og*) 
are  [degi  sidar  enn*)  fjr  seger^). 


134.  1.  Júlí  1533.  á  Öxarárþln^i. 

Sáttargbrð  þeirra  Hannesar  hirðstjóra  Eggertssonar  og  Ara 
bónda  Andréssonar  gerð  að  forgöngu  Ögmundar  biskups. 

Eptir  frumriti  á  skinni  í  Landsbókasafni  með  eiginhendi  Ögmiind- 
ar  biskups,  og  er  það  keypt  úr  dánarbúi  síra  Friðriks  Eggerz  1902. 
Innsiglið  er  glatað.     Sbr    DI,  VIll,  Nr.  617-618.  ,.^ 

Sattargiord  mille  Hannesar  Eggertzsonar  og 
Ara  bonda  Andressonar'). 
Vier  Augmund  med  Gudz  nad  biskup  j  skaalhollte.  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi 
ath  aa  miduikudaginn  næsta  epter  peturs  messu  og  paals 
vm  sumarit  æ,  almenniligu  auxardarþingi  giordum  wier  suod- 
an  saatt  og  skilmcala  aa  millum  hannes  eggertzsonar.  hird- 
stiora  yfer  allt  jsland  og  ara  bonda  andressonar.  Jn  primis 
skylldi  ædr  greindur  ari  bondi  faa  hannes  egerázsýni  tuau 
hundrud  hundrada  i  gulH  og  silfre.  klædi  og  lierepti.  naut- 
um  og  saudum.  hestum  og  audrum  godum  peningum  og 
eiga  ath  gialldazt  j  næstu  epter  komandi  .ij.  eda  .iij.  oar. 
hier  med  lofadi  greindr  ari  ath  wera  alldri  aa  mote  hannes 
eggertzsyni.  edr  giora  honum  nockut  laugbrot  edur  hans 
kuinnu  gudrunu  biarnardottur  hier  epter.  Hier  j  mote  skylldi 
opt  nefndr  ari  ok  hans  menn  wera  kuitter  og  aakiærulauser 
fyrir  hannesi  og  aullum  hans  epterkomendum  vm  aull  þau 
sakferli.  heimreid  og  fiar  upptekter.  sem  hann  og  hans  menn 
haufdu  j  ar  til  giort  aa  monnum  hannes  og  hans  kuinnu 
gudrunu.  ad  oskertum  konungsins  riette.  ok  kirkiunnar.  Suo 

1)  stadfestuXLVI,  7.  2)  [sl.  h.  3)  b  v  XLVI,  7.  4)  [aa  XLVI, 
7.  5)  [og  XLVI,  7.  6)  þ.  e.  1.  Júlí.  7)  Utan  á  bréfinu  með  hendi 
frá  19.  öld. 


152  YFIRGANGR  HIRÐSTJORA.  1523. 

og  haufum  wer  geingitj  borgan  vm  vid  hannes  eggerdzson. 
wegna  ara  bonda  andressonar  med  suodan  hætti.  ath  wier 
skulum  eiga  allt  med  hannes  og  giallda  honum  þessi  .ij.c 
hundrada.  enn  greindr  ari  suari  oss  hier  fyrir  nær  oss  likar. 
Woru  þesser  menn  nær  werandi.  Teitur  þorleifsson. 
^rlendr  þoruardzson.  laugmenn.  jon  magnusson.  jon  þordar- 
son.  Runolfur  þorsteinsson.  og  loptur  eýiolfsson.  og  settu  sin 
jnsigle  fyrir  þetta  giorningsbref  skrifat  j  sama  stad  og  deigi 
sem  fjrr  seiger.  anno  domini  CDillesimo  quingentesimo  vi- 
gesimo  tercio. 


125.  1.  Júlí.  .  2í  ^  Öxarárþingi. 

23.  Oktober  í  Einholtl. 

Tylftardómr  útnefndr  á  Oxarárþingi  af  Erlendi  lögmanni 
Þorvarðssyni  um  þá  ákæru,  er  Árni  Eiríksson  klagaði  upp 
á  jörðina  Suðrreyki  i  Mosfellsveit,  er  útlenzkir  hirðstjórar 
höfðu  haldið  fyrir  honum  ranglega,  sótt  Arna  á  lögheimili 
hans  og  tekið  til  fanga,  en  Arni  hafði  ófyrirsynju  í  hel  slegið 
Hans  heitinn  Ofsensem,  og  sýndi  þó  kvittan  fyrir  þegngildi, 
með  öðrum  greinum  þeim,  er  bréfið  bermir. 

AM.  Apogr  5616  „Ex  originali"  á  kálfskinni  með  Iiendi  Jóns 
Magnússonar  bróður  Árna. 

Aullum  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  rvnolfur  hauskullzson.  runolfur  þorsteinsson.  þoralle 
einarsson.  arnbiorn  einarsson.  tumas  jonsson.  gudne  þorar- 
ensson.  þolleifur  jonsson.  jon  sigurdsson.  grimur  aarason. 
jon  helgason.  gisle  olafsson.  jon  arnason  suarner  Iðgriettu- 
menn  kuediu  guds  og  sina.  kunnigt  giorande.  þa  er  lidit 
uar  fra  hingatburd  uors  herra  jhesu  christi  .(TO.  d.  xx.  og 
þriu  ar  midvikudagenn  næstaii  epter  peturs  CDesso  og  pals 
aa  almennilegu  auxararþingi.  vorum  wier  j  dom  nefnder  af 
wel  bornvm  manne  ^llendi  þorvardzsyne  laugmanne  sunnan 
og  avstan  œl  islande  ath  skoda  ok  ransaka  og  fvllnadar  dom 
aa  ath  leggia  uiii  þa    klagan  ok    akiæru    er   arne    öreksson 


1523.  YFIRGANGR  HIRÐSTJÓRA.  153 

klagade  upp  da  iaurdena  sudr  reýki  sem  liggr  i  mosfellz  kirkiu 
sokn  i  mosfellzsueit  er  wtlendzker  hirdstiorar  haufdu  halldit 
fyrir  honum  rangliga.  war  hann  soktur  heim  ol  sitt  laugheimile 
af  vtlenzkum  monnum.  fangadur  og  i  iarn  settur  og  kugadur. 
flutturog  færdur  suo  hirdstioranvm.  Vard  fyrrgreindur  aarne 
ecki  laus  eda  lidug')  af  þessv  fangelsi  fyrre  enn  hann  ward 
ath  sækia  heim  aa  sitt  bu  sina  mahiytu.  xiiij.  kyr  og  xl 
asaudar.  xv  saude  gellda.  og  ij  naut  gelld  og  færdi  hann 
þeim  sialfur  þessa  peninga.  og  fyrir  þessa  kugan  bra  hann 
sinu  bui  og  for  sialfur  godra  manna  aa  mille.  baru  þetta 
marger  goder  menn  þar  i  domenvm  fyrir  oss.  gafu  adr 
nefnder  walldzmenn  optskrifudum  arna  þat  ath  sauk.  hann 
hefdi  oforsyniv  i  hel  slegit  hans  heiten  ofsensem.  gud  hans 
sal  nadi.  kom  þar  tittnefndur  aarne  og  synde  oss  sitt  kuitt- 
unarbref  med  hangandi  jncigle  þorvardz  heitens  ellendzson- 
ar.  sem  gud  hans  sal  nadi.  huer  þa  hafdi  kongsens  umbod 
og  syslu  i  kialarnesþinge.  stod  suo  i  hans  breíi  adur  skrif- 
adurarne  hafdi  goUdit  þegn.  suo  sem  fyrgreindum  þorwardi 
logmanni  wel  Hkade.  suo  og  eigi  sidur  hafdi  þrattnefndur 
arne  latid  uirda  vigsbæturnar  epter  logum.  suo  sem  hans 
domsbref  þar  um  giord  utuisa.  kom  þar  fraiii  i  sama  dome 
fyrir  oss  opid  bref  med  hangande  jnnciglvm  olafs  díjdreks- 
sonar  og  hannes  egerdzssonar.  ath  optskrifadur  arni  hefdi 
golldit  þeim  jaurdena  halfa  sudur  reyki.  og  fyrr  sagda  frida 
peninga  i  uigsbætur  og  þegn  fyrir  adurgreint  manslag  dæmd- 
um  uier  optnefndan  arna  skylldugan  ath  vinna  eid  þar  m 
þingenu  ath  hann  hefde  alla  þessa  peninga  med  fuUre  kug- 
an  og  hrœzlu  og  naudigur  uti  latid.  og  þann  eid  sor  hann 
þar  i  domenvm  fyrir  oss  og  ij  skilriker  menn  med  honum. 
Og  þui  ath  suo  profudu  og  fyrir  oss  komnv  dæmdum  wier 
adurnefnder  domsmenn  tittnefndum  arna  ^irekssyne  optskrif- 
ada  jaurd  sudur  reýke  aptur  til  fulhar  eignar  og  frials  for- 
rædis  og  landskyllld  vppbera  ath  næsturii  fardaugum.  ^nn  sa 
bvnadur  er  þar  væri  skyllde  standa  med  frelsi  til  næstu  far- 
daga.  skyllde  suo  mikit  kuitt  af  fridum  peninge  sem  iafn- 
hatt  yrde  botunum  epter  hinn  dauda.    J  sama  dome  dæmd- 

1)  Svo. 


154  HARASTAÐIR.  1523. 

um  wier  adurskrifader  domsmenn  þat  sama  sattmalsbreí 
onytt  og  ath  aungu  halldanda  sem  þar  kom  fram  hirdstior- 
ans  wegna  og  arna  vm  fyrgreinda  jaurd  og  hirdstiorann 
skylidugan  aptur  ath  legia  sitt  bref  greindum  arna  e(i)rekssyne. 
samþyckte  þennan  vorn  dom  med  oss  laugmaduren  ell- 
endur  þoruardzson  og  setti  sitt  jncigle  med  uorum  fyrr- 
nef(n)dra  domsmanna  jnciglvm  íirir  þetta  domsbref.  skrifat  j 
^inhollti  j  hornafirde  jn  festo  severini  episcopi  et  confessoris 
aa  sama  aire  sem  fyrr  seiger* 


136.   *  8.  Júlí  1523.  á  Öxarárþingi. 

DóMR  sex  manna  útnefndr  á  Oxarárþingi  af  Teiti  lögmanni 
Þorleifssyni  um  gjörning  þann,  er  þau  Þorbjörg  Þorláks- 
dóttir  og  Þorbjörn  Gunnarsson  gerðu  um  jörðina  Harastaði  í 
Vestrhópi. 

AM.  Fasc.  XLVJ,  8,  frumrit  á  skinni.  Af  7  innsigluni  eru  5  fyrir 
bréfinu.  —  AM  Apogr.  2910  -  AM.  Fasc.  XLVJ,  Qa^transskript  á 
skinni  frá  13   Marts  1585. 

domur  fyrir  harastodum  j  uesturhðpe^). 
OUvm  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  vigfvs  þordarson.  þolleifur  avrnolfsson.  salamon  einars- 
son.  sigvrdur  oddzson.  gvdmvndur  gvdmvndzson.  sigvrdur 
jvarsson  k(v)ediv  gvds  og  sina  kunnegtt  gioranda  ad  þa  er 
Hdit  var  fra  hingadbv^rd  vors  herra  jehsu  christi  CD  d  xx  og 
þriv  dar  a  fimtvdagin  næsta  epter  petvrsmesso  og  pals  a 
almenneligv  avxararþingi  vorvm  vær  j  dom  nefnder  af  ær- 
hgvm  dandi^)  manni  teite  bonda  þolleifssýne  lavgmanne 
nordan  og  vestan  ai  islandi  aa  ad  Hta  rannsaka  og  skoda 
og  med  skynseme  fvllnadardoms  atkuædi  aa  ad  leggia  hveria 
makt  edur  afll  hafa  skylldi  sa  giorningur  er  þav  þorbiorg 
þorlagsdotter  og  þorbiorii  heiten  gunarsson  haufdu  giortt 
med  sier  \m  jordina  harastadi  er  Hgr  j  uestuihopi  j  breida- 

1)  Utan  á  XLVI,  9  með  gamalli  liencli.  „Hier  er  liarastadadomur" 
XLVI,  8.     2)  dugandi  XLVI,  9. 


1523.  HARASTAÐIR.  155 

bolsstadar  kirkiv  sokii.  J  fyrstu  kom  þar  fram  þat  giorninx- 
bref  oc  þat  jnne  hielltt  ad  adur^)  greindur  þorbiorii  gvnars- 
son  gaf  jvare  med  sier  j  profeiittv  xxx  hvndrada  upp  j  fyrr 
nefiida  jord  harastadi  med  þeim  skilmala  ef  adur  netndur^) 
þorbiorii  gvnarsson  lifdi  juare  leingur  þa  skildi  hann  sier 
mat  og  klædi  a  peningvm  [opt  nefndrar^)  þorbiargar  þollax- 
dottnr  med  þui  skilyrdi  ad  þratt  greind  xxx  hvndrvd*)  j 
harastodvm  sk}  lldi  hennar  æfinlig  eign  vera  þar  eptter.  voru 
þau  avll  j  einu  haiidabaíidi  ad  avllvm  þessvm  fyrr  skrifvd- 
vm  giorningi  juar  bruiidzson'^).  þorbioni  gunnarsson  og  þor- 
biorg  þoUaxdotter.  vrdv  þav  avll  þui  jatsa  og  samþyckilig 
hvertt  fyrir  sina  deiUd  ad  so  skylldi  standa  þar  epter  sem 
þa  var  giortt  en  saker  þess  ad  so  stendur  [skrifid  og^)  skrif- 
ad  ,]  lavgbokine  ad  epter  gavgnvm  og  vittiivm  skal  hvertt 
mal  dæma  þui  dæmdvm  vœr  asmvnd  clemensson  skylldvga(n) 
ad  leida  t(v)av  skiallig  vitne  med  svordvm  bokar  eidi  ad 
fyrrskrifudvm  giorningi  vm  titt  tallda  ]ord  harastadi.  skvlv 
vitnin  leidd  ed  sidazta  ad')  michaelsmesso  er  kemur  enn 
ad  vitnunvm  leiddum  Dæmndvm*^)  vær  fyr  nefnder  doms- 
menn  med  fvllv  doms  atkvædi  þetta  þeira  kavp  þorbiarnar 
gvnarssonar  og  greindrar  þorbiargar  þollaxdottur  vm  opt- 
skrifada  lord  harastadi  myndvgtt  og  skialegtt  og  ]  allaii 
mata  lavglegt  vera  og  verid  hafa.  Samþyckte  þenna  vorn 
dom  fyrr  nefndur  teitur  þoUeifsson  lavgmann  og  setti  sitt 
innsigli  [med  vorum  jnsiglum^)  fyrer  þetta  domsbref  skrifad 
j  sama  stad  [deigi  sidar  enn^*')  fyr  seger. 


137.  3.  Júlí  1523.    á  BolaTÖllwm  Tið  Öxará. 

IsGRíMR  Asgrímsson  seh*  Asmundi  Klemenssyni  jörðina  Svarf- 
hól  („Svarfból")  í  Miklaholtshrepp  með  því  verði,  sem  þeir 
höfðu  áðr  um  talað  sín  á  milli. 

Bisk.  Sknlh.  XIX,  54,  frumrit  á  skiniii.  -  AM.  Apogr.  2896 
„accuraté*'.  — 

1)  XLVI,  9;  ad  XLVI,  8  (!).  2)  greindur  XLVI.  9.  3)  [sl.  XLVI, 
9.  4)  hvndrada  XLVI,  9.  5)  og,  b.  v.  XLVI,  9.  6)  [svo  XLVI,  8; 
sl.  XLVI,  9.  7)  aa  XLVI,  9.  8)  Svo  XLVl,  8;  dæradum  XLVI,  9. 
9)  [b.  v.  XLVI,  9.     10)  [og  dag  sem  XLVI,  9, 


156  SVARFHÓLSBRÉF.  15ö]t3. 

Bref  fyrir  svarfholi  j  mikhoUz  (!) 
kirkiusokn. 
Þat  giorvm  vær  þorgils  jonsson.  Sigurdr  oddzson.  ])ordr 
þosteinsson.  jon  grimsson.  nicvlas  helgOLSon  godum  monn- 
um  witurligt  med  þessv  vorv  opnv  brefe  at  da  fostwdagenn 
næstaan  eptter  Petturs  messo  ok  Pals  wm  svmarid  þa  er 
lidit  war  fra  hingadbvrd  wors  herroi  jhesw  christi.  CD.  d. 
XX  og  ííj  ar  a  bolóívollwm  wit  Avxarsa  worvm  wær  j  hioL 
savm  og  heyrdum  a  ord  ok  handaband  þessara  mannda.  As- 
grims  Asgrimssonar  ok  Asmundar  Clemenssonar  at  svo  íirir 
skilldw  at  Asgrimur  feck  fyrnefndum  Asmunde  Glemenssyni 
til  fvllrar  eignar  jordinoa  svarfbol  er  Hggur  j  micklholldz 
kirkiv  sokn  med  oUvm  þeim  gognum  ok  gædum  eignum  ok 
jtockum  sem  greindre  jordw  fylger  og  fylt  hefur  at  fornv  ok 
nyiv  ok  Asgrimur  vard  fremst  eigande  at  med  því  verde 
sem  þeir  hofdw  adr  wm  talad  sin  a  mille  wttan  þat  at 
Asmundr  skyllde  gialldda.  j  þeim  peningum.  sem  hann  villde 
sialfur  j  hveriv  sem  þatt  wære  ok  til  penninga  mætte  reikna. 
Skyllde  greindr  Asmundr  clemensson  frialsHgda  at  sier  tackda 
nær  hann  willde  greinda  jord  svarfbol.  eignazt  sialfur  edur 
seHöi  avdrum.  Hda  edur  landa.  byggiaa  ok  bælda.  sektda  ok 
sækida.  rada  ok  regerda.  gefda  edur  giaUdda  ok  hvad  af  at 
gioraa  sem  hann  viHde  sialfur  hier  eptter.  Ok  til  sannindaa 
hier  vm  settum  vær  fyrr  nefnder  menn  vor  jnsigle  firir  þetta 
jardarkavpsbref  hvertt  er  skrifad  war  aa  Andastodvm  j  mid- 
firde  laugardagen  firir  margrettar  CDesso  vm  svmarid  a 
samfíi  are  sem  fyrr  seiger^). 


m  3.  Júlí  1523  á  BolaTÖlluin. 

Teitr  lögmaðr  Þorleifsson  tekr  bókareið   af  tveim   mönnum 
um  Harastaðagjörning  (Nr.  126). 

AM.    Fasc.    XLVI,     9^^    transskript    á    skinni    gert  á  Skarði    13. 
Marts  153fí. 

Suo  fefida  bokareida  toc  ec  teitur   þorleifsson    logmann 
1)  þ.  e.  11.  Júlí. 


1523.  HARASTAÐÍR  -  SVEINSSTAÐAREIÐ.  157 

nordan  og  vestan  ca  islandi  af  asgrime  asgrimssyni  og  ein- 
are  jonssyne  sem  hier  eptter  skrifad  stendur. 

til  þess  leggium  vit  hond  da  helga  bok  og  suo  skiotv 
uit  ockrv  male  til  guds  at  vit  vorum  þar  j  hia  savm  og 
heyrdum  ai  so  felldan  giorning  aa  ariastodum  j  midfirde  at 
þav  vorv  oll  j  einv  haiidabande  jvar  brandzson  og  þorbiorg 
þollaxdotter  og  þorbiorn  gvnnarsson  at  suo  fyrir  skilldv  al 
greindur  þorbiorn  gvnnarsson  selldi  adur  nefndum  jvare  xxx 
hundrud  j  harastodum  j  uesturhoppe  med  þeim  skilmala  at 
þorbiorn  skilde  sier  ævenliga  profentv.  mat  og  klædi  suo 
leingi  sem  þeir  Hfdv  til  bader  enn  ef  þorbiorn  lifdi  jvare 
leingur  þa  skilde  hann  sier  mat  og  klæde  a  peningum  þor- 
biargar  med  þeim  skiimala  at  fyrr  greind  xxxc  j  harastod- 
um  skylldi  hennar  ævenlig  eign  vera  þar  eptter  og  ad  suo 
stofudum  eide  sie  ockur  gud  hollur  sem  vit  satt  seigium  en 
gramur  ef  uit  liugum  sagdi  hvor  fyrir  sinn  partt. 

vorv  þesser  eidar  teckner  da  bolavollum  fostvdagen 
næsta  eptter  peturss  messo  og  pals  deige  sidar  enn  dom- 
uren  var  dæmdr. 


129.  3.  Júlí  1523.  á  BessastOðam. 

Dans  Eggertsson  hijðstjóri  kvittar  Teit  bónda  Þorleifsson  og 
menn  hans  konungsdómsins  vegna  um  Sveinsstaðareið. 

AM  Fasc.  XLVI,  6  H ,  transskript  á  skinni  gert  í  Skálholti  13. 
Júlí  1527.  —  AM.  Apogr.  3839  eptir  XLVI  6  /  með  orðamiin  úr 
transskr.  frá  1  Júlí  1544  (hér  =  &).  AM  Fasc  XLVI  7  f ,  trans- 
skript  á  skinni  gert  í  Hvarami  7.  Marts  1537.  —  AM.  Apogr.  «3842 
(eptir  XLVI,  7  /). 

Þat  giore  eg  hans  egertson  kongs  umbodsmann  og 
hirdstiore  j  islande  godum  (Donnum  uiturligt')  med  þessu 
minu  opnu  brefi  at  eg  medkennundz  at  eg  hefi  kuittan^) 
gefit  teit  bonda  þorleifsson  aulldungis^)  [mins  herra  kongsins^) 

1)  kunnigt  XLVI,  7.  2)  sl.  XLVÍ,  7.  3)  b.  v.  XLVI,  7.  4)  (sl. 
XLVI,  7  (!). 


158  SVElNSSTAÐAREIt).  —  KIRKNAREIKNINGAR.        15^3. 

uegna  huat  hann  kann  brotligr  ordit  hafa  a  þeim  funde 
er  sueinstadafundr  [kalladr  er^).  Saumuleidis  heíi  eg  kuitta 
gefit  hans  eigin  menn  kongdomsens  uegna  at  fra  skildu 
mandslaginu  [þui  sem-)  þar  skýlldi  uordit  hafa  huer  sem 
hann  hefur  j  hel  slegit  þui  fyrirb}  d  eg  adr  nefndr^)  hannes'') 
egertson  aullum  kongsins  fouetum  og  umbods  CDonnum  j 
islande  at  hindra  edur  forfanga  adr'')  nefndan  teit  þorleif- 
son  og  hans  eigen  menn  um  kongsins  sakfelli  aa  fyrr  greind- 
um  funde.  hefir  eg  fulla^)  peninga  uppborit  kongdomsins 
uegna  af  [tittnefndum')  teíte  þorleifsyne  suo^)  mier  uel  anœg- 
er.  Og  til  [meiri  stadfestu  og  audsýningar^)  hier  um  setta 
eg  [hans^")  egertson  kongsens  fouete")  mitt  jnnsigle  fyrir 
þetta  kuittunarbref  skrifat  a  bessastaudum  a  aitanese'^) 
faustudaginn  næstan  epter  peturs  CTDesso  og  pals  uín  sumarit 
arum  epter  guds  burd.  03.  d.  xx.  og  iij.  ar. 


130.  8.  Júlí  1533.    á  Strönd  í  SelTOgi. 

Ögmundr  biskup  lýsir  því,  að  Erlendr  (lögmaðr  Þorvarðsson) 
hafi  feingið  sér  jörðina  Hof  á  Kjalarnesi  til  fullrar  eignar  í 
reikningskap  Strandarkirkju  og  Nesskirkju  í  Selvogi,  Hofs- 
kirkju  á  Kjalarnesi  og  Breiðabólstaðarkirkju  í  Olfosi,  með 
öðrum  greinum,  er  bréfið  hermir. 

AM.  232.  8vo  bl.  lllb.  (bréfabók  Gizurar  biskups  Einarssonar,  í 
frumriti).  —  AM.  266.  Fol.  bls.  98  (afskript  með  hendi  síra  Haldórs 
Jónssonar  i  Reykholti  1654-1657).  —  AM.  Apogr.  2799. 

Vm  hof  00.  kialarnesi  og  kirknareikningskap 

laugmanzins. 

Vier  augmund  med  gudz  nad  Biskup  j  schalhollti  Gior- 

um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu    woru    opnu    Brefi 

at  j  worre  fyrstu  visitatio  worum  wier  a  straund  j  Selwoge 

1)  [er  kalladur  XLVI,  7.  2)  sl.  XLVI,  7.  3)  greindur  XLVI,  7. 
4)  hans  XLVI,  7.  5)  fyrr  XLVI,  7.  6)  b.  v.  XLVI,  7.  7)  [greindum 
XLVI,  7.  8)sem  XLVI,  7.  9)  [sanninda  XLVI,  7.  10)  hannes  6, 
11)  [sl.  XLVI,  7.     12)  alptanese  b. 


1523.  KíRKUREIKNlNGAR.  -  GRÖF.  159 

og  beiddiinzt  þar  reikningskapar  Strandarkirkiu  og  neskirkiu. 
hofskirkiu  og  breijdabolstadar  halfkirkiu  j  aulvesi.  Beiddunzt 
wier  þar  reikningskapar  og  íiengum  ecki.  kirkian  i  nesi 
war  koniin  at  nidurfalli.  kiikian  a  straund  mioc  hraurn- 
andi  Swo  hun  þurfti  botar  wid.  kirkian  oa  breidabol- 
stad  af  fallin  med  aullu.  lofade  greindur')  ^rlindur  at  lata 
innstædu  til  neskirkiu  og  bæta  at  Strandarkirkiu  enn  giora 
upp  breidabolstadar  kirkiu.  ^nn  hann  íieck  oss  hof  j  reikn- 
ingskap  greindra  kirkna  tii  fullrar  eignar  og  frials  forrædis 
og  lofadi  at  hallda  kirkiunnar')  med  kennimanna  skylldu 
sem  til  ber  þwi  goafum  wier  hann  og  giordum  auUungis 
kwittaii  og  akiærulausan  um  reikningskap  greindra  kirkna. 
sem  þar  til  hafdi  fallit.  Voru  þessir  nærwerandi  menn  jon 
hallzson.  freysteinn  Grimsson  med  morgum  odrum  lærdum 
og  leikum.  Og  til  sanninda  hier  wm  festum  wier  uort  jnn- 
cigle  fyrir  þetta  bref  skrifat  a  straund  j  Selwogi  vj  jdus  juHj 
Anno  domini  m**  d*  xx**  iij^. 

Johannes.    Simon.   Gudmundur    presbiteri    viderunt    et 
audierunt  tales  Hteras  integro  sigillo  obsignatas. 


131.  9.  Júlí  1523.    á  Strönd  í  SelTogi. 

Odde  Þorkelsson  gefr  dætrum  sínum  Þuríði  og  Guðrúnu  í 
sína  testamentisgjöf  og  þeirra  móðurarf  jörðina  Gröf  í 
Hrunamannahrepp,  en  selr  kirkjunni  í  Gröf  jörðina  Hhð 
í  Gnúpverjahrepp  til  panta  fyrir  peningum  hennar,  er  hjá 
sér  stæði,  og  lýsir  Ólaf  Oddsson  samfeðra  bróður  greindra 
systra  og  löglegan  framfærslumann  þeirra. 

AM.  232.  8vo  bl.  17a  (bréfabók  Gizurar  biskups  Einarssonar,  í 
frumriti.  Brot  aptan  af).  —  AM.  266.  Fol.  bls.  7  (heilt;  með  hendi 
síra  Haldórs  Jónssonar  í  Reykholti  1654-1657). 

Þad  giore  eg  Oddur  Þorkielzson  godum  monnum  kunn- 
igt  med  þessu  mijnu  opnu  breíi  ad  eg  giore  sofelldaii  giorn- 
ijng  og  skipan  vegna  þeirra  systra  þuri]dar  og  gudrunar 
dætra  minna  ad  eg  skipa  þeim  jordina  Grof  alla  er  liggur 
j  hrunamannahrepp  j  hruna  kyrckiu  sokn  (j)  sinn  modurarf 

1)  Svo.  ~~      ^  ~~'  ■ 


160  GRAFARBRÉF.  -  KVITtAÍS  1523. 

huorn  eg  medkennunz  ad  þær  eiga  sextijger  hundrada. 
og  onnur  þeirra  sex  hundrud  betur  er  hennar  modurfader 
gaf  henni,  Enn  jordina  hlid  er  liggur  j  Eystra  hrepp  j 
steinsholltz  kyrkiu  sokn  set  eg  kyrkiunni  j  grof  til  panta  so 
leingi  sem  hun  fær  ecki  sijna  penijnga  ut  af  mier  eda  af 
mijnum  erfijngium.  kunni  mi]n  og  fyrre  vid  ad  missa  enn 
adur  greind  kyrkia  j  grof  haíi  feingid  sijna  pemjnga.  þa 
skal  hun  eignast  fyrr  skrifada  jord  hlid.  vtan  mijner  erf- 
ijngiar  uilie  leysa  thil  sijn  enn  giallda  kyrkiunni  sijna  pen- 
inga.  huorier  ad  so  mickler  eru  vj  malnytu  kugijUdi  og  xijc 
j  fuUvirdiz  pemjngum.  Suo  og  lysi  eg  þui  ad  Olafur  Oddz- 
son  er  hrodir^)  þeirra  samfedra  adur  greindra  systra  og 
hann  er  þeirra  laugHgur  framfærslumadur  a  þeirra  pening- 
um.  lyse  eg  þennan  adur  skrifadan  giorning  uera  mina  testa- 
mentum  giord  ef  min  kann  uid  ad  missa. 

Og  til  sanninda  hier  um  set  eg  mitt  jnnsigli  fjTÍr  þetta 
giorningsbref  huert  ed  skrifad  uar  a  straund  i  Selwogi 
octaua  visitationis  Mariæ  uirginis  arum  epter  Gudz  burd  CD. 
d.  XX  og  iij  ar. 


133.  12.  Júlí  1533.  í  Hafuarfirðl. 

Havs  hirðstjóri  Eggertsson  kvittar  Jón  Hallsson  um  skattinn 
og  sýslugjaldið  af  Rangárþingi  og  um  tíu  hundraða  gjald 
eptir  Skóga  og  Skógaeignir,  Mörk  og  Merkreignir  um  næst- 
Hðið  ár,  svo  og  um  tíu  hundruð  goldin  í  haust  Heinreki 
skrifara  á  Bessastöðum. 

AM.  191.  4to  bls.  59  —  60,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,  rituð 
samtíða  á  skinn.  —  AM.  Apogr.  5530  og  5531  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar. 

Þad  giore  ec  hans  egerdzson  hirdstiore  og  hofudsmann 
yfer  alltt  jsland  godum  monnum  uiturhgt  med  þessu  minu 
opnu  brefi  ad  ec  medkennunzt  ad  ec  hefer  uppborid  af  ]one 
hallzsyne  suo  mier  uel  likar  skatten  og  syslugialldet  af  rang- 

1)  Hér  byrjar  frumbókin. 


J5^3.  KVITTAN    -  VEGABRÉF.  l6l 

arþinge.  suo  og  um  þau  .xc-  sem  hann  uar  minum  herra 
kongenum  og  mier  skylldugur  þetta  ar  af  skogum  og  skoga- 
eignum.  suo  og  af  mork  og  merkureignum  oc  þui  gef  ec 
adr  skrifadur  hans  egertzson  fyrnefndan  jon  hallzson  aulld- 
ungis  kuittan  og  aakærulausan  fyrir  mier  og  oUum  minum 
epterkomendum  kongs  umbodsmonnum  um  alla  adur  greinda 
peninga  og  syslu.  og  þeir  aller  kuitter.  sem  hann  kuitta 
gefur  edr  gefid  hefer  þetta  ar  forlidit.  Suo  og  gef  ec  hann 
olldungis  kuittan  og  aakærulausan  um  þau  .xc-  sem  hann 
gallt  heinrek  skrifara  a  bessastodum  j  haust  minna  uegna 
er  uar  af  adr  skrifudum  kongs  eignum.  Og  til  sannenda 
hier  um  set  eg  mitt  ]nnsigli  fyrir  þetta  kuittanarbref  skrifat 
j  hafnaríirde  sunnudagen  næstan  fyrer  margarete  uirginis 
þa  Hdit  uar  fra  guds  burd  .CD.  d.  xx  og  iij  ar. 

Jtem  golldit  hans  egertzsyne  .x^  af  sinne  skulld  upp  a 
landzuisu  ue.gna  barna  uigfus  heitens.  tok  henrek  skrifare 
hans  umbodsmadur  uid  þeim  um  haustit  a  bessastodum. 


133.  13.  Júlí  1523.  í  Skálholti. 

Vbgabrép  Ögmundar  biskups    handa   Karli    klerki    Pálssyni, 
er  ætlar  á  Rómvegu  og  til  erlendra  staða. 

Landsbókasafn    62    8vo  með    hendi    Grimnavíkr-Jóns    „Ur    Brefa 
Bok  Biskups  Ogmundar". 

Gommendatoria. 

Augmundus  Dei  gratia  Episcopus  Skalholtensis  ac  ad- 
ministrator  Ecclesiæ  Holensis.  nec  non  et  totius  Islandiæ  in 
spirituaHbus  visitator  generahs  universis  et  singulis  præsentes 
literas  inspecturis  Salutem  in  Domino  et  omnium  bonorum 
incrementum. 

Qvoniam  circa  viatores  sinistra  solet  sæpius  suboriri 
suspicio.  nisi  Hterali  præsidio  íide  dignorum  virorum  fuerit 
radicitus  extirpata.  Hinc  est  qvod  nostro  familiari  satis 
accurato.  præsentium  latori  Garolo  Pauli  probatæ  vitæ  con- 
versationisqve  honestœ  Sacerdoti.  nulla  prorsus  canonica 
Ðipl.  Isl,  JX.  B.  U 


162  VEGABRÉF.   -  JON  ARASON.  1523. 

prohibitione  iniiodato.  Deo  Opt(imo)  Max(iino)  annuente  Ro- 
mam  versus  peregrinari  proponenti  ac  Ecclesias  aliarum 
regionum  et  loca  Sanctorum  pro  fluxu  temporis  pie  visitare 
cupienti.  laudabile  testimonium  perhibemus  veritatis.  omnium 
ac  singulorum.  ad  qvos  ipsum.  casu  vel  proposito  declinare 
contigerit.  instantius  supplicantes  charitatibus,  ut  tam  amore 
sui.  ac  humanæ  compassionis  debito.  qvam  vim  nostrarum 
precum  intuiti.  prœfatum  sacerdotem.  præsentium  exhibi- 
torem  in  hujus  peregrinationis  progressu  tanqvam  Christi 
pauperem  benigne  foveant.  protegant.  et  humaniter  per- 
tractent.  Non  sinentes  eum  qvovis  modo.  in  rebus  aut  per- 
sona.  sub  qvacunqve  injuriarum  illatione  pericHtari  vel 
oíTendi.  Pro  his  indesinentia  præmia  ab  ipso  perenniter 
percepturi.  qvi  nulHus  obhviscitur  benefacti. 

Datum  in  curia  nostræ  sohtæ  Residentiæ  die  Mar- 
garetæ  virginis.  Anno  Domini  M.  d.  xx.  iii.  sub  sigillo  nostro 
rotundo.  qvo  ad  hoc  utimur. 


134.  15.  Júlí  1523.  í  Skálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  lýsir  því  að  hann  sendi  í  um- 
boði  sínu  Karl  Pálsson  klerk  sinn  til  Þjóðverjalands,  Itahu, 
Danmerkr,  Noregs  og  annara  landa  til  þess  að  komast 
eptir  því,  hvert  Jón  prestr  Arason,  er  bannsettr  sé,  haíi 
strokið  og  með  leynd  og  stelandi  hendi  með  sér  haft  háfur 
og  auðæfi  Hóladómkirkju,  —  og  stefni  honum  fyrir  dóm,  með 
fleirum  greinum,er  bréfið  hermir. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa- 
Bok  Biskups  Ogmundar".  —  Prentað  í  Finni  Johannæi  Hist.  Eccl. 
Isl.  TV,  218-219. 

Avgmundus  Dei  gratia  episcopus  Skalholtensis  a(c)  ad- 
ministrator  Ecclesiæ  Holensis  ac  totius  Islandiæ  in  spiritua- 
hbus  visitator  generahs.  universis  et  singuhs.  Serenissimis 
Regibus.  reverendissimis.  reverendis  ac  venerabihbus  archi- 
episcopis  et  Episcopis.  Abbatibus.  Prioribus.    Præpositis.  De- 


1523.  JON  ARASON.  I6a 

canis.  cæterisqve  Ecclesiasticis  personis.  Illustribus.  Magni- 
íicis.  insignibus  et  Egregiis  Ducibus.  comitibus  et  capitaneis. 
ac  eorum  loí^a  tenentibus.  Gonsulibus.  Proconsulibus  et  cetera 
Reverentiam  et  honorem  cum  salute  in  Domino  sempiterna. 

Notum  facimus  per  præsentes.  qvod  præsentium  exhibi- 
tor  Carolus  Pauli.  sacerdos  noster  familiaris.  specialis  per 
nos  in  Alemanniam.  ItaHam.  Daciam.  Norvegiam  ac  aliarum 
terrarum  provincias  emissus  existit  specialiter  habens  in 
mandatis.  qværere.  perscrutari  ac  investigare.  ubi.  et  in  qvo 
loco  qvidam  Johannes  Presbyter  Aronis  nomine.  sententia* 
hter  excommunicatus.  suis  de  meritis  exigentibus  clam 
ac  furtive  cum  bonis  Ecclesiæ  cathedralis  Holensis  aufugit. 
Qvo  convento.  publice  excommunicatum  proclamare.  atqve 
ipsum  ad  judicia  jure  rursum  citare  etiam  si  opus  fuerit  in 
curiam  Romanam  hujusmodi  causam  deducere  discutiendam. 
Navem  vero.  cum  qva  aufugit  ac  alia  bona  secum  exportata 
arrestare.  infiscare  ac  impignorare.  qvousqve  juri  satisfecerit 
coram  Domino  nostro  Rege  Serenissimo  ac  Reverendissimo 
Patre  in  Ghristo.  Domino  Erico  Valchendorph  almæ  Ecclesiæ 
Nidrosiensis  Archiepiscopo.  suoqve  venerabili  capitulo  ad 
hoc  invocato  specialiter.  et  reqvisito.  Demum  volumus  et 
annuimus  qvod  præsentium  lator  hujus  modi  nostras  Hteras 
commendatitias  in  forma  latiori.  secundum  formam  cameræ 
ApostoUcæ.  amphare.  dilatare.  poterit.  justa  qvod  viderit  pro 
hujus  modi  nostro  negotio  expediendo  commodius    expedire. 

Datum  et  actum  in  Domo  nostræ  soHtæ  Residentiæ  ipso 
die  Divisionis  Apostolorum  Anno  Domini  M.  d.  xx.  ni.  sub 
sigiUo  nostro  rotundo.  qvo  ad  simiHa  utimur. 


135.  [15.  Júlí  1523.  í  Skálholti]. 

Ögmundr  biskup  ritar  Kristjáni  konungi  II.  um  Jón  prest 
Arason,  er  bannsettr  sé  og  hafi  strokið  af  landi  burt  með 
skip  og  peninga  (Hóla)dómkirkju,  svo  og  um  góða  framferð 
Hans  Eggertssonar  og  um  yfirgang  Týls  Pétrssonar  og  að 
hann  hafi  verið  dæmdr  óbótamaðr. 

11* 


l64  JON  ARASON  l52á. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa 
Bok  Biskups  Ogmundar".  „Det  lader  sig  ansee,  at  Bisp  Ogmund 
har  intet  vist  af  at  kong  Christiern  var  i  Aprili  dette  aar  1523  und- 
vigt  af  sine  riger,  hvilket  dog  er  underligt,  om  saa  skulde  være,  J 
hvordan  der  om  er,  da  hjalp  intet  alle  hans  recommendationer,  thi 
forend  dette  bref  kunde  være  i  Danmark,  da  hafde  alt  kong  Friderik 
confirmeret  Jon  Aresen  til  Hole  Bispedömme"  (AM). 

Bref  til  Kongsins. 

0dmykelig  heilsan  sendist  ydru  heidursamligu  herradðme 
aff  0S3  i  allan  tiid.  0dmygeliga  tackande  ydra  veigiðrninga 
oc  godhed  hier  til  landet. 

Vitherligt  skal  ydare  naad  vera  ad  her  ud  aff  landet 
hefur  hlauped  ein  prestur.  sem  heiter  Sira  Jon  Arason  med 
Domkirkens  skib  och  peninga  och  ydre  naades  ....  mote 
oUum  vorum  vilia  och  ydar  naads  fogvita.  Var  haiium  ther- 
fore  dæmdur  i  ban  och  aller  hans  medfylgiarar  obotamenn. 
thi  vænter  vij  adt  ther  munud  skicka  so  til  ad  hann  och 
þeir  stande  Iðg  og  rett  ther  fore. 

Jtem  hefur  Hans  Eggertzson  framfarid  hier  i  landed. 
sidan  vier  komum  til  stolsins.  skialliga  och  truliga  i  allan 
mata  uppa  ydars  ndd  vegna  och  krununnar. 

Jtem  kom  her  hlaupande  Tijll  Petursson  i  landet.  och 
rofade  kongsgardinn  Bessastade  och  braut  kirkiuna.  takande 
þar  uth  guU  och  silfur.  vadmal  och  adra  peninga  ydar  naads 
skatt  et  cetera.  grijpande  þa  strags  ydar  fogeta  och  embðttis- 
mann  Hans  Eggerthzson.  bindande  som  tyff.  haffanda  i  fang- 
else  fiortan  daga.  brytande  so  Sancte  Olafs  log  och  ydar 
naadis  fridarbreff.  geck  so  dom  them  i  mellum  adt  Tijll  var 
dæmdur  obotamadur  och  aller  ther  som  hanum  veittu  styrk 
och  fylge  adt  bryta  ydar  naades  gard  og  kirkiu.  Thi  vænt- 
um  vier  adt  ther  munud  sia  myskunsamlega  till  med  ydrum 
thenara  Hans  Eggertzson.  thi  hann  er  ydar  naad  hollur  och 
trur.  so  vij  kunnum  merkia.  So  och  vilium  vii  giarnan 
hann  framvegiss  styrkia  som  thier  hafted  oc  skipad  i  ydar 
naades  breffe.*) 

1)  ,^sine  dato.  suni  tamen  scriptœ  1523",  62. 


1523.  JON  ARASON.  Ifi5 

Yferskrif(t)en. 
Illustrissimo  Regi  Regnorum  Daciæ.    Sveciæ.    Norvegiæ 
ét  cetera  H(æ)  L(iteræ)  præsententur  cum  humilitate. 


136.  15.  Júlí  1523.  í  [Skálholti]. 

Bréf  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  Eiríks  erkibiskups  í 
Niðarósi  um  strok  Jóns  prests  Arasonar  frá  landinu,  með 
öðru  fleira. 

Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefabok 
Biskups  0gmundar". 

Reverendissimo  in  Ghristo  patri  ac  Domino  Erico  Valchen- 
dorp.  Dei  et  Apostolicæ  sedis  legato.  Domino  suo  gratio- 
sissimo  Hæc  p(ræsentetur)  l(itera)  cum  humilitate. 

Debitis  reverentia  et  honore  in  Domino  præmisso. 

0dmygeHge  tacke  wij  Eder  naad  all  deii  ære.  dygd. 
godheit  och  velgiorning  som  Eders  naad  haffer  oss  overd- 
ugum  alltid  beted.  Kunngiðre  wij  Eders  naads  kiærhgheit 
ad  herra  Jon  Arason  er  lopen  her  uth  aff  landet.  och  giort 
Holadomkirkiu  och  vorre  eigiii  kirkiu  so  storan  och  mikinn 
skada  adt  hann  er  alldre  mann  till  adt  forsvara  therfore 
for  thesse  saker  och  adrer  er  hann  uthaff  bode  Stickten 
dómder  i  bann  och  forbod.  thi  bidie  vij  Eders  naad  adt 
lade  hannem  svare  epter  logen  derfore  i  Nidros  som  hail- 
om  haffuer  loffed  paa  sin  ære.  Verdis  Eders  naad  vite  ad 
vij  sende  vort  skib  till  Bergen  vnder  Eders  naadis  beskerm- 
else  cum  pecunia  Petri  som  er  her  uth  af  landed  pro  tribus 
annis.  och  the  afflatsbreff  so  mikedt  bleffue  soldte  her. 
sende  wi]  och  Eders  naad  fisk  paa  ijc  mark')  for  dij  Breffuere 
som  vij  toke  uthaff  meistara  Hans.  Jtem  bede  wij  Eders 
naad  odmygelige  ad  se  til  med  vort  folk  et  cetera.  Sende 
wij  och  wor  prest  til  Eders  naad  herre  Hallur.  och  er  thed 
hans  erend  ad  hann  vill  giarna  fa  collationisbreff  paa  Odde- 
stad.  thi  herre  Jon  Arason  haff'uer  inted  hallded  uth  aft'  ded 

1)  Ivískrifað  í  hdr. 


166  JON  ARASON.  1523. 

breff  som  Eders  naad  vnte  haiiom.  men  stadenn  er  so  gott 
som  forderffed.  Werdis  och  Eders  naad  vite  ad  i  forre  hðst 
wore  wij  vnder  Gronland  med  stor  storm.  och  miken  voda. 
Kann  och  vor  prest  segia  Eders  naad  grandliga  om  nocken 
stycke  som  her  i  landet  er  sked  och  til  gath. 

Jn  Christo  fehcissime  valeatis. 

Scriptum  Islandiæ  in  die  divisionis  Apostolorum  Anno 
Domini  1523. 


137.  [15.  Júlí  1523.  í  Skálholti]. 

Bréf  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  (Ólafs)  erkidjákna 
(Engilbertssonar)  í  Niðarósi  um  Jón  prest  Arason  og  mót- 
þróa  hans;  biðr  hann  trúa  „mátulega"  Olafi  presti  Hjalta- 
syni;  segir  margir  vilji  hafa  Jón  prest  Einarsson  biskup  nyrðra, 
og  biðr,  að  HaUi  presti  Þorsteinssyni  sé  veittr  Oddastaðr. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavikr  Jóns  „Ur  Brefabok 
Biskups  Ogmundar",  —  AM.  Apogr.  2754-  nieð  liendi  Hans  Beckers 
„Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM  )  „sine  anno.  sunt  tamen  abs- 
qve  dubio  scriplœ  1523".  (AM). 

Sendibref  Biskups  Ogmundar  til  Diekens.^) 
Præmissis  nostro  sincero  favore  in  Domino  cum  salute. 
Mykiliga  þockum  vier  ydr.  kiære  vin.  fyrer  alla  dygd 
og  æru.  ord  og  verk.  er  þier  syndud  oss  og  voru  folke  i 
sist  i  Þrandheim.  Kunngiorum  vier  ydr.  ad  Sera  Jon  Ara- 
son  hefur  onytt  og  ad  ongvo  hallded  þad  umbodsbref  sem 
þier  med  heidursamhgasta  Kapitula  Nidaross  Domkirkiu  bi- 
falade  oss  yfer  Hola  Biskupsdæme.  þar  med  sett  sig  og  þd 
hðnum  hefur  Hjkad  i  volld.  og  usurperad  so  claves  Ecclesiæ. 
giðrande  oss  oc  vorri  Domkirkiu  so  mikinn  og  margfalldan 
skada.  ad  hann  er  ecke  madur  til  ad  svara  eda  bitala.  ok 
fyrer  þessar  saker  er  hann  dæmdur  i  bann.  þvi  væntum 
vier  ad  þier  trued  matulega  hans  framsogn.  oc  Ser(a)  Olafs 
Hialltasonar.  þvi  hann  hefur  hyllt  hann  i  ollu.  þar  til  sem 
þier  faed  sanna  vissu  af  oss.  Hðfum  vier  vered   til    samtals 

1)  „0  :  Decanum  Ecclesiœ  Nidrosiensis,    Olaum  Engilberti".  (AM). 


1523.  JON  ARASON.  167 

vid  Holadomkirkiu  kiennemenn  um  þeirra  Biskupskiðr.  Enn 
þvi  verr.  ad  vier  kunnum  ongvafi  ad  finna  þann  i  voru 
lande.  ad  uppd  sig  vilie  taka  þviljkaii  vanda.  þui  hofum 
vier  og  þvi  skoted  þessu  Biskupskiöre  til  ydar  og  heidur- 
samlegasta  Kapitula  Nidaross  Domkirkiu.  hafande  cL  ydur 
fuUkomed  traust.  ad  þier  sended  heilagre  Holadomkirkiu  sem 
snarasta  hialp  i  sinne  naudsyn  skickande  henne  hæfilegan 
formann.  ad  frateknum  sera  Jone  Arasyne.  þui  vier  segium 
ydur  fyrer  full  sanninde.  ad  hann  md  einginn  Biskup  bHfa 
fyrer  saker  þeirra  stormæla.  sem  hann  hefur  sig  i  vafid. 
Hðfum  vier  ordlof  gefed  einne  personu  af  voru  Biskupsdæmi 
þann  sem  er  skilgetinn  og  lærdur  i  hetra  lage  af  vorum 
pregtum  sem  heiter  Sera  Jon  Einarsson.  Eru  þeir  og  fleire 
i  Holabiskupsdæme  ad  hann  viHa  giarnan  hylla  oc  sam- 
þyckia  fyrir  sinn  formann  oc  Prelata.  ef  þad  er  ydar  vilie. 
enn  viHa  þo  ecki  kiðr  giðra.  helldur  hofum  vier  sett  þad 
allt  under  ydar  forsid.  Jtem  sendum  vier  til  ydar  vorn  prest 
Sera  HaU  Þorsteinsson  bidiande  ydur  kiærlega  ad  flyia 
honum  coUationsbref  fyrer  Oddastad.  þvi  ad  Sera  Jon  Ara- 
son  hefur  ad  ongvo  haUded  þad  bref  sem  herra  Erkibiskup- 
inn  bifalade  hðnum  upp  d  greindan  stad.  heUdur  hefur 
hann  forsmdd  hann  og  fordiarfad  i  aUan  mdta.  ok  þar  uppd 
hefur  hann  stefnt  Sera  Jone  Einarssyne  fyrer  ydur.  Væntum 
vier  og  bidium  kiærlega  ad  þier  skicked  Iðg  og  rett  þeirra 
d  miUum.  Er  þvi  verr.  ad  vier  hofum  ongva  sanna  fregn 
feinged  af  verdugasta  faudur  i  gude  herra  Erchibiskupinum. 
bidium  vier  ydur  kiærlega  ad  skrifa  oss  aptur  til  um  einn 
hlut  oc  annaii.  hvorsu  þier  viHed  vera  lata.  Kann  presturinn 
ad  segia  ydur  þad  vier  skrifum  ecke  et  cetera. 


138.  15.  Angnst  (?)  1533. 

Bréf  Kristjáns  Danakonungs  hins  II.  tU  Henriks  Einglakon- 
ungs  hins  VIII.  um  hjálp,  til  þess  að  reka  réttar  síns  við  her- 
togann  af  Holsetalandi,  er  kominn  sé  með  her  tU  Sjálands, 
með  loforði  um  verzlunarhlunnindi  fyrir  enska  þegna  á  Is- 
landi,  í  Færeyjum  og  í  Björgvin. 


168  VERZLAN.  1523. 

Aarsberetninger  fra  det  kongelige  Geheimearkiv,  udg.  af  C.  F. 
Wegener,  III.  Khavn  1865  bls.  111,  eptir  afskript  Griras  Thorkelíns 
„ex  autogr.  chartac.  Bibl.  Cotton.  Nero  B.  III.  p.  82". 

Premierement  mon  trechier  et  traisaime  sig>*  et  frere,  ie 
vous  mercie  du  plaisir,  honeur  et  seruice  que  vostre  maistre 
a  monstre  et  exhibe  a  nous,  promestant  a  elle  de  le  guer- 
doner  second  nostre  puissance  en  toutes  choses.  Aprez  vous 
plaise  scauoir  coment  nous  auons  receus  des  nouuelles  de 
nostre  quartier,  par  lesquels  auons  entendu,  comment  nostre 
trechier  et  tresame  oncle  le  duc  de  Holsten  soit  venu  en 
nostre  isle  nomee  Siæland  a  tout  de  puissance  de  gens  de 
guerre,  aiant  assiege  nostre  viUe  de  Coppenhauen  par  mer 
et  par  terre  a  ce  point,  que  nuUe  aide  ne  seruice  de  cboses 
quelconques  puisse  estre  menee  dedans  la  dicte  ville  de 
Coppenhauen.  Pourquoi  nous  vous  prions  et  supplions,  que 
second  lordonnance  de  nous  affaires  et  nostre  alliance  faicte 
vous  plait  denuoier  ung  ambassade  a  nostre  bien  aimee  et 
treshonoree  dame  comme  de  mere  madame  Margarite  pour 
traiter  de  nostres  affaires  a  nostre  proufit  et  honeur.  Tier- 
cement  vous  plaise  sauoir,  que  si  ce  seroit  le  bon  plaisir  et 
voulente  de  vostre  maieste,  quelle  se  daignast  de  admonester 
ces  gens  pour  nous  faire  aucunque  assistence,  aide  et  se- 
cours  de  maniere  a  gens  de  guerre  pour  nous  secourir  en 
nos  affaires  apartenantes  a  nostre  droit  et  iustice  et  roiaul- 
mes  defendre,  ce  seroit  vng  grant  plaisir  a  nous  et  grant 
honneur  a  vostre  maisle,  et  nous  promettons,  que  si  la 
chose  se  puisse  faire  ainsi,  que  nous  guerdonnerons  si  bien, 
que  vostre  maieste  pourra  aperceuoir,  que  ce  benefice  ne 
soit  point  fait  a  vng  prince  ingrat.  Et  puys  noz  prions  a 
vostre  maieste,  que  luy  plaise  de  faire  scauoir  a  nous,  si 
plaist,  que  vous  gens  facent  leur  cas  pertenant  aus  marc- 
handises  et  autres  choses  en  nostres  pais  et  isles  de  Islande, 
Ferre  et  Berghes.  Quant  est  au  dernier,  que  si  soit  vostre 
plaisir  de  nous  faire  ce  que  nous  auons  requis,  cest  a 
scauoir  aide,  secours  et  assistence,  nous  vous  promettons 
loiaulement,  que  ia  la  chose  ne  sera  menee  a  vostre  des- 
honneur  ne  a  nostre.  Gar  piaisir  quelconque    que    puissions 


1523.  JON  ARASON.  169 

faire  a  vostre  maieste  ou  vous  gens,  ducs,  princes,  barons, 
peuple,  alliez,  nous  ferons  de  ochi  bon  cueur  que  iamais 
chose  fuit  fait.  Ge  promettons  nous  loiaulement. 

Cristiern. 


189.  25.  Augnst  1533.         i  Hröarskeldu. 

FRiÐBiKkonungrl.ritarÞrándheimsklerkum  og  samþykkir  kosn- 
ing  Jóns  Arasonar  prests  í  Odda  til  biskups  í  Hólabiskupsdæmi. 

Ríkisskjalasafn  Dana,  Cancell.  Arkiv,  registrantblað,  líklega  úr 
„Tegnelser  paa  alle  Landene". 

Her  Jonn  Arnnssðn  íick  sligthenn  ett  till  Gapittell 
i  trundhiemm  i  Norge. 

Viider  kiere  Herrer  oc  Wenner  at  oss  elskelig  hederlig 
Herr  Her  Jonn  arnnssðn  prest  aff  Odda  kircke  i  island 
haffuer  weret  hoss  oss  mett  ett  opnne  beseglet  bref  lydendis 
athij  hafPue  tilskickett  prestemend  men[ig]  i  island  wthi  hele 
holle  stigtat  effther  werduge  mett  gud  biscop  gotskalck  hele 
hole  Domkircke  wor  thennom  effther  guds  wiUie  fra  dðd 
Haffuer  giffuit  thennom  fuldmagt  at  welie  oc  kesse  enn  Danne- 
mand  somm  forne  heli  hole  Domkircke  oc  Landhet  kunde 
wære  nyttig  oc  gaffnb'g  Huilket  thij  och  giort  haffue  oc  haffue 
koret  oc  wduold  forn^  hederlig  her  Jon  arnsson  somm  hand 
for  oss  her  senist  Haffuer  mett  theris  opne  beseglet  perge- 
mens  breff  Och  haffue  wij  nu  wnndt  oc  giffuit  hannom  wore 
samtyckt  ther  til  bethendis  etther  kerligen  i  wille  anname 
hannom  til  bisp  at  bliffue  til  forne  Hole  domkircke  oc  Stigt 
oc  inghen  andhen  schickindis  hannom  sinn  wielsse  oc  stad- 
feslelsse  oc  anden  erinde  hand  ther  til  bihoffuer  met  thet 
forste. 

Datum  roskilde  feria  3»  post  festum  bartholomei  Anno 
md  XX  iij. 


170  JON  ARASON.  1523 

140.  25.  iu^iist  1533.  í  Hróarskeldn 

Bréf  Friðriks  konungs  I.  til  lærðra  manna  og  leikra  í  Hóla 
biskupsdæmi,  þar  sem  hann  samþykkir  kosning  Jóns  Ara 
sonar  prests  í  Odda  til  biskups   og  tekr  hann  í  vernd    sína 

A. 

Rikisskjalasafn  Dana,  Cancelli  Arkiv,  blað  úr  registrant.  sem  lík- 
lega  er  úr  Tegnelser  over  alle  Landene.  Efst  stendr  „Jslannt".  Blaðið 
er  nokkuð  fúið  þeim  megin,  sem  að  kilinum  hefir  vitað. 

Vii  Frederick  et  cetera. 

Helsse  etther  alle  Prelatter  Prestemend  menig  klerckeri 
welbyrdig  mennd  bðnnder  och  menig  almwffe  bode  anndelig 
och  werdzlig  som  bygge  og  boo  wthij  Hole  biscopdom  wthij 
sland  kærligen  med  gud  oc  wor  Naade. 

Wider  kiere  wenner  at  oss  elskehg  hederHg  Herr  Jon 
arnnsson  prest  afí'  Ode  kircke  haífuer  werrett  hoss  oss  mett 
ett  obett  beseglett  breff  som  hederlig  Herrer  prelatther 
Cannicker  oc  menig  Capittel  wthij  hele  nidross  domkircke 
haffue  ether  tilschreffuit  effther  werduge  mett  gud  ffader 
Herr  Gotskalck  forn«  Hole  Domkirckis  bisp  effther  guds  til- 
ade  wore  ther  eííraa  [dódt]  tha  haffde  thij  giffuit  etther 
fuldmagt  wthij  hans  sted  at  keisse  oc  wduelle  enn  Danne- 
mand  som  forne  heUi  hole  Domkircke  oc  landett  kand  ware 
nyttig  oc  gaffnnh'g.  Sammeledis  beuiste  hand  fore  oss  mett 
ett  obett  beseglett  breff'  athij  haffde  eff'ther  the  gode  Herrers 
schriff'uelsse  wduold  hannom  til  biscop  at  være  wthij  heli 
Hole  Domkircke  oc  wor  ther  tiiU  aff  oss  begerindis  wore 
samtick.  Thij  haffue  wii  nu  aff  wor  sðnnderhg  gunst  och 
Naade  samme  etthers  kor  samtyckt  oc  mett  thette  wor  obnne 
breff  samtycke  oc  fuldkomehgenn  stadfeste  Bethendis  oc 
biudindis  aff  wor  konngeUge  magt  etther  alle  och  huer  ser- 
deUs  anndeh'g  oc  werdzHg  i  wiUe  anname  forne  Herr  Jonn 
arnss0n  electum  oc  ingenn  andhen  til  etthers  [biscop  och 
formand]  giorindis  oc  giffuindis  hannom  hues  rennthe  oc 
rettighed  i  hannom  mett  retthe  pHchtiig  ere  oc  være  han- 
nom  hðrig  og  lydig  som  etther  bðr  at  wære  etthers  biscop  oc 
formand. 


1523.  JON  ARASON.  171 

Jtem  in  fine  fick  hannd  ett  beskermelsse  breíT  in  forma 
communi.  et  cetera. 

Datum  roschilde  feria  3«^  post  festum  sancti  Bartholo- 
mei  apostoli.  Anno.  et  cetera.  m  d  xx  iij  nostro  sub  s[ecreto]. 

B. 

AMagn.  Dipl.  Isl    Fasc    LXVII,  8;  transscriptum  á  skinni   frá  30. 
Júlí  1M2  —  Apogr    587  (eptir  transskriptinu). 

Vij  fredrech  med  Gudz  noade  wt  voldt  konung  til  dan- 
mark  aett  arfing  til  norge  hertug  j  slesuig  hollstenn  stormarn 
og  ditmersken  oreife  j  oldenborg  oc  delmenhorst.  heilse  ýdur 
aller  prelater  prestmend  menijge  klerker.  velburdige  menn 
bændr  ok  mene  almugi  bccLdi  andlig  oc  vertzlig.  sem  byggia 
oc  bwa  wti  hola  BÍskups  dæmi  wti  Jsland.  kærligen  med 
gud  oc  wor  ndade. 

Witi  kærer  viner  at  oss  elskelge  hederhg  herra  ]on 
arason  prest  af  odda  kirkiu.  hafer  uared  hws  oss  med 
eitt  open  bref  beszegled.  sem  heidurliger  herrar  prelatar 
canucker  oc  mene  capitel  wti  helgi  nidross  dom  kirkiu 
hafa  ydr  til  skrifat.  at  epter  verdugi  med  Gud  fader  herra 
Gottskalk  for  nefndi  helgi  hola  dom  kirkiv  biskup  epter 
gudz  til  Ivtelse.  war  þar  fra  dodt  tha  hafdi  thij  gefit  ýdur 
full  mackt  wti  hans  sttad.  at  kiosa  oc  wt  velia  einn  danne 
mann  sem  for  nefnda  hola  dom  kirkiu  ok  landit  kynne  vera 
nyttelig  og  gagnlig.  Somuleidi(s)  beuijste  hann  for  oss  med 
ýdarr  open  bese(gHat  bref  atij  hafdi  epter  the  herris  skrifelse 
wt  uoldet  hanvm  til  biskup  at  wera  vti  helgi  hola  dom  kirkiu 
og  wðr  tar  til  aíf  oss  begeranndi  vores  samþycki  thij  hafum 
vij  nv  af  vor  sðndurlige  gvnst  og  noade  same  ethers  kor 
samtýckt  oc  med  "þesse  wort  opne  bref  samtýcki  oc  fullkom- 
ligenn  staidfesti.  Bedenndi  og  biudenndi  af  wor  kongelige 
mackt  ether  alla  ock  huer  sierdeilis  annlige  oc  vertzlige  i 
wile  anname  forskrif(n)e  herra  jon  arason  electum  oc  eingann 
annann  til  ether  biskop  og  formandt  gifandi  oc  giorandi 
honum  hvers  rentu  og  rettigheit  j  hanvm  med  retthe  phcht- 
ige  ero.  og  verer  hanum  hörig  oc  hlydig  sem  ydr  ber  at 
vera  ydar  biskop  og  formann. 


172  JON  ARASON.  1523. 

Samaleidi(s)  hafe  wij  taghet  annamet  og  vndfangett  oc  med 
thetta  vorth  opne  breff  taghe  anname  og  vndfangi  for  nefndan 
herra  jon  arason  electus.  hans  tienere  gðtz  kæranndi  og  vid 
hrærandi  edr  huat  thet  bellzt  er  eller  vera  kann  enthtet  vnd- 
tagett  j  nðckurn  moata  wtij  wor  kongliga  hegning  frijd  weriu 
og  beskermelse  besýnndiriigen  ath  forswararM  og  fordagtinge 
thil  alle  Bette  thij  forbiodum  wij  alle  ehvo  helst  the  ere  eller 
wera  kvnde  her  emot  at  hinder^)  hindre  late  mædhe  platze 
dele  eller  j  noger  mata  oforretta  vnder  vora  kongliga  hefnd 
ogh  wrede. 

Giffit  wtij  worth  slott  Roshillde  týsddagin  næst  eptter  sancti 
Bartholomei  apostoH  daagh.  arum  epter  Gudz  Burd.  thushvnd 
fimm  hvndrut  tuttughu  wpp  aa  thet  trodie. 
vnder  wort  secret. 


Ul,  1.  September  1523.         í  Miklagarði. 

Tylftardómr  kierka  fyrir  norðan  land  út  nefndr  af  Ögmundi 
biskupi  i  Skálholti  og  administrator  heilagrar  Hólakirkju, 
þar  sem  þeir  dæma  fullmyndugt  í  allan  máta  umboð  það, 
er  kanokar  Þrándheimsdómkirkju  hefðu  feingið  Ögmundi 
biskupi  yfir  Hólabiskupsdæmi,  en  skrá  eða  skript  Jóns  prests 
Arasonar,  sem  móti  því  hljóðaði,  ónýta  og  löglausa. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  brefa  Bok 
Biskups  Ogmundar".  —  AM.  Apogr.  2697  með  hendi  Árna  Magnús- 
sonar. 

Um  Skrá  Sira  Jons  Arasonar. 
Ollum  mðnnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  broder  Einar  med  guds  nctd  abote  d  Mukaþverd. 
Finnbogi  Einarsson  officialis  heilagrar  Holakirkiu.  Petur  Pals- 
son  Radzmadur  oc  officialis  heilagrar  Holakirkiu.  Jon  Finn- 
bogason.  Þorbiorn  Jonsson.  Arne  Jonsson.  Salamon  Hein- 
reksson.  Hallur  Asgrimsson.  Sveinn  Finnbogason.  Jon  Olafs- 
son.  Thomas  Einarsson  oc  Thomas  Jonsson.  prestar  Hola- 
biskupsdæmis  kvediu  guds  og  sina.  kunnugt  giðrande  ad  þd 


1523.  JON  ARASON.  173 

lided  var  fra  hingadburd  vors  herra  Jesu  Christi  M.  d.  xx. 
oc  iij.  ar  i  Miklagardi  i  Eyiaíirdi  Sancti  Egidius  dag  um 
haustid.  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  ærlegum  herra  og 
andlegum  faudur  herra  Ogmund  med  guds  ndd  biskup  i 
Skalhollte.  og  eige  sidur  Administrator  heilagrar  Holakirkiu. 
ad  skoda  og  ransaka.  ok  fullnadar  dom  cL  ad  leggia  um 
þau  bref  sem  hans  nád  þar  frafn  bar  fyrer  oss.  Jn  primis. 
j  fyrstu  grein  um  þad  bref  sem  heidursamligasta  Rad  þrand- 
heims  domkirkiu  hafde  hans  verdugu  ndd  adur  utgefed  til 
umbods  og  iogsagnar  yfer  Holadomkirkiu.  oc  hennar  Bisk- 
upsdæmis. 

J  annare  grein  kom  J)ar  fram  fyrer  oss  opin  skra  edur 
skrift  af  hende  Sera  Jons  Arasonar.  hvort  ad  hliodade  þvert 
cL  mote  kanukanna  brefe  ok  Biskupsins  vallde.  hvad  oss 
leitst  giort  vera  þvert  d  mote  aullu  iógmdle  ok  ongre  skin- 
semdar  grein  saman  sett. 

þvi  ad  heilags  anda  nad  til  kalladre  ad  svo  profudu  oc 
fyrer  oss  komnu  dæmdum  vier  med  fullu  doms  atkvædi 
fyrrskrifada  skrd  onyta.  ok  ad  ongvo  halldanda.  med  þeim 
greinum  oc  articulis  sem  þar  inne  stodu.  Enn  kanukanna 
bref  oc  biskupsins  valld  yfer  Holadomkirkiu  dæmdum  vier 
fuilmyndugt  i  allan  mata  med  ollum  þeim  greinum  oc  arti- 
culis  sem  þar  inne  standa. 

Ok  til  sanninda  et  cetera. 


142.  2.  September  1528.         í  Miklagarði. 

Tylftardómr  klerka  nyrðra  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í 
Skálholti  og  administrator  Hóladómkirkju  um  kærur  bisL 
ups  tii  Auðunar  Sigurðssonar,  að  hann  hafði  sett  sig  óiög- 
lega  inn  i  staðarins  umboð  eptir  skipan  Jóns  prests  Ara- 
sonar,  að  hann  hefði  „út  styrkt"  skip  Hóladómkirkju  með 
Jóni  presti,  og  að  hann  hefði  afhent  síra  Jóni  Hóiastaðar 
peninga  eptir  að  síra  Jón  hafði  verið  settr  í  bann. 

Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavilír-Jons  „Ur  Brefa- 
Bok  Biskups  Ogmundar".  —  AM.  Apogr.  2698  með  Íiendi  Orms 
Daðaonar. 


174  JON  ARASON  1523. 

Um  Audun  Sigurdsson. 

011um  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  broder  Einar  med  gudz  ndd  abote  [a  Mukaþverda'). 
Finnboge  Einarsson  officialis  heilagrar  Holakirkiu.  Petur 
Palsson  Radsmann  og  officialis  heilagrar  Holakirkiu.  Sveinn 
Finnbogason.  Thomas  Jonsson.  Salamon  Henriksson.  Arne 
Jonsson.  Einar  Hallsson.  Finnur  Þorlaksson.  Olafur  Gud- 
mundsson.  Jon  Þorsteinsson.  Nikulas  Gunnarsson  heilagrar 
Holakirkiu  kiennemenn  kvediu  guds  og  sina  kunnugt  giðr- 
ande  þcL  lided  var  fra  hingadburd  vors  herra  Jesu  Christi 
m.  d.  XX.  iij.  dr.  midvikudaginn  næstan  epter  Egidiusdag 
i  Miklagarde  i  Eyiafirde.  um  hausted.  vorum  vier  i  dom 
nefnder  af  ærlegum  herra  oc  andligum  faudur  herra  Og- 
mund  med  guds  nad  biskup  i  SkalhoUte.  ei  sidur  Admini- 
strator  heilagrar  Holakirkiu  ad  skoda  og  rannsaka  ok  fuUn- 
adar  Dom  d  ad  leggia  um  þa  akiæru  er  hann  klagade  til 
Audunar  Sigurdssonar.  ad  hann  hefde  sett  sig  inn  i  stadar- 
ins  umbod.  nied  befalning  Sera  Jons  Arasonar  olðglega  cL 
mote  þvi  brefe'^)  sem  ærlegasta  kapitula  fiád  hafde  honum 
adur  utgefed. 

Jtem  i  annare  grein  kiærde  biskupinn  til  adur  greinds 
Audunar  ad  hann  hefde  utstyrkt  heilagrar  Holadomkirkiu 
skip  med  Sera  Jone  Arasyne.  ok  hans  fylgiurum  i  forþrot"^) 
vidur  hans  ndd.  enn  skada  vid  kirkiuna.  Þvi  ad  so  votta 
kirkiunnar  Iðg.  ad  sa  sem  er  Electus.  hann  skal  ecke  kirki- 
unnar  valld  hafa. 

Jtem  i  þridiu  grein  kiærde  þrcLttnefndur  herra  Ogmund 
til  tidtnefnds  Audunar  ad  hann  hefdi  afhendt  Sira  Joni  Ara- 
syne  Holastadar  peninga  sidan  hann  var  dæmdur  i  bann  og 
forbod.  Medkiendist  þrattnefndur  Audun  ad  hann  hefde  þar 
under  log*)  lagt  vid  biskupinn  um  þau  mdl  aunnur  íleire  sem 
hann  mætte  til  hans  tala.  Þvi  ad  h(eilags)  anda  ndd  til  kall- 
adre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu  dæmdum  vier 
fyrrnefnder  Domsmenn  med  fuUu  Doms  atkvæde  Audun  þar 
rettelega    fyrerkalladan.    syndi    hann    oss   þar     umbodsbref. 

1)  [b.  V.  AM.;  hefir  vantað  í  bréfabókina,  2)  leiðr.  AM.;  rade, 
bréfab.  3)  leiðr.  AM  ;  foibiot,  bréfab.  4)  b.  v.  AM.;  vanlar  íbréfabókina. 


1523.  JON  ARASON.  175 

hvad  hann  haft  hafde  af  Sera  Jone  Arasyne.  hvert  oss  leitst 
i  ongvan  mata  myndugt  vera  uppd  heilagrar  Holakirkiu 
vegna.  þvi  dæmdum  vier  optsagdan  Audun  skilen  vid  fyrr 
sagt  umbod.  Enn  fyrer  þd  sok  ad  hann  hafde  utstyrkt  Hola- 
kirkiu  skip.  þd  dæmdum  vier  hann  sekan  .Ix.  morkum  vid 
kirkiuna  og  audrum.  Ix.  morkum  vid  biskupinn.  Enn  þa 
peninga  sem  hann  afhendte  Sera  Jone  Arasyne.  þd  dæmd- 
um  vier  hann  skylldugan  ad  leggia  aptur  þessa  fyrrsagda 
peninga.  eda  adra  jafngoda.  ok  giallda  Holakirkiu  fuUriette. 
ok  annad  biskupinum. 

Samþyckte  þenna    vorn    dom    med    oss    adur    greindur 
herra  0gmund  et  cetera. 


143.  [í  Sept  1523]. 

EiBR  Helgu  Sigurðardóttur  unninn  Ogmundi  biskupi  í  Skál- 
holti  um  það,  að  hún  kunni  aungvan  hlut  af  silfri  Hóladóm- 
kirkju  að  segja. 

MSteph.  27.  4to  bls.  18—19  með  hendi  Benedikts  lögmanns  Þor- 
steinssonar  c.  1720.  —  Landsbókasaín  62  8vo  með  hendi  Grunnavíkr- 
Jóns  „Ur  Brefa  Bok  biskups  Ogmundar",  —  AM.  Apogr.  2699  með 
hendi  Orms  Daðasonar,  Um  ártaHð  ritar  Arni:  „Sine  anno.  Er  þó 
óefad  stilad  1528.  Stod  i  bokinne  strax  epter  dom  um  Audun  Sig- 
urdzson  utnefndan  á  Miklagarde  i  Eyafirde.  Midvikudagenn  epter 
Egidii  1523^ 

Eidur  Helgu  Sigurdardottur  um  Holakirkia  silfur. 

Til  þess  legg  eg  hond  a  helga  bok  og  so  skyt  eg  minu 
mdle  til  gudz  ad  eg  ueit  aunguann  hlut  af  Holadomkirkiu 
silfre  ad  seigia.  sijdann  þeir  sira  Jon  Arason  og  þeir^)  Hrafn 
Brandsson  baru  þad  i^)  eirnre  læstre  kistu  ur  timburstofunne 
a  Holum  og  sira  Jon  sagdest  þeinkia  sier  ad  geyma  þad  i 
domkirkiunne  a  Holum  ad  frateknu  þvi  litla  silfre  sem^) 
hann  fieck  mier  og  liente  og  liede  audrum  godum  monnum. 
og  ad  so  stofudum  eide  et  cetera. 


1)  sl.  62  og  AM.  í  2699  ritar    við:  „deleatur".      2)  62,    2699;    ur 
27.    3)  b.  V.  62.  2699. 


\%  SAÚÐLAUSDALtí.  -    JON  EIÍíARSSON  lS23. 

144.  4.  Oktober  1523.  í  Sauðlausdal. 

JóN  prestr  Erlingsson  samþykkir    fyrir    sig  og  sína    erfingja 
skœðatoll  þann,  sem  goldizt  hefir  og  gjaldastá  til  Sauðlaus-      1 
dalskirkju  frá  bænhúsinu  í  Hænuvík. 

AM.  Apogr.    1332,    eptir    frumriti    Sauðlauksdalskirkju    „accurate 
collatum     .    .     .     1726".     Ormr  Daðason  lýsir  innsiglinu. 

Þath  giore  eg  jon  prestur  erUngsson  godvm  monnum 
kunnegt  med  þessu  minv  opnu  brefi  ath  eg  medkennunz  eg 
hefi  samþykt  þann  sama  skædatoll  er  golldizt  hefur  og 
gialldazt  á  til  kirkiunnar  j  saudlausdal  af  bænhusenu  j 
hænuuík.  skal  standa  æfenliga  og  gialldazt  obrigduligur  fyr- 
ir  mer  og  mijnvm  erfingium  rettum  epterkomendum  og  med 
suadan  skylldum  tollvm  og  tiundum  sem  af  audrum  bæn- 
husum  j  þingunum  og  af  þeim  sem  þar  bua  eda  þeirra  hus- 
monnum.  Og  til  sanninda  her  um  set  eg  míjt  incigle  fyrir 
þetta  míjt  samþyktarbref  er  skrifad  uar  j'  saudlausdal  jn 
festo  [francissi  et  confessoris^).  anno  domini  CD.  d.  xx.  iij. 


145.  10.  Oktober  1533.  í  Skálholti. 

DóME  tólf  klerka  og  tólf  leikmanna  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti  og  administrator  Hóladómkirkju  um  kærur 
hans  til  Jóns  bónda  Einarssonar  fyrir  úrskurðarrof,  hesta- 
töku  fyrir  Hóladómkirkju  og  um  óstaðinn  reikningsskap  af 
prófastsdæmi. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavikr-Jóns  „Ur  Brefabok 
0gmundar  biskups".  —  AM.  Apogr.  27.57  „ur  Brefabok  Ögraundar 
Wskups*'  (AM.). 

Domur  um  Jon  b(onda)  Einarsson. 

011um  mðnnum  sem  þetta  bref  sia    edur    heyra     senda 

Snorri    Hialmsson    kirkiuprestur    i    Skalhollti.     Gisfi    Jons- 

son.  Jon  Arnason.  Þordur  Olafsson.  Vigfus  Runolfsson.  Þor- 

lakur   Landbiartsson    prestar    Skalhollts    biskupsdæmis.    Jon 

1)  [Svo. 


1523.  JON  EÍNARSSON.  177 

Hallsson.  Jon  Biðrnsson.  Brandur  Gudmundsson.  Loptur 
Eyolfsson.  Oddur  Eyolfsson  (ok)  Jon  Magnusson  leikmenn 
kvediu  guds  og  sina.  kunnugt  giorande  ad  þd  lided  var  fra 
guds  burd  M.  D.  xxni.  a  fostudagin  nærsta  epter  festum 
Calixti  pape  martyris  i  Skalhollti  i  biskupstungum  vorum 
vier  i  dom  nefnder  af  verdugum  fðdur  i  gude  herra  0g- 
mund  med  gudz  nad  biskup  i  SkalhoUti  og  Administratori 
heilagrar  Hola  domkirkiu.  ad  skoda  og  ransaka.  ok  fuUn- 
adar  dom  d  ad  leggia  um  þær  akiærur  er  herra  biskupinn 
klagadi  til  Jons  bonda  Einarssonar.  J  fyrstu  grein  ad  hann 
hefde  rofid  þann  urskurd.  sem  Biskup  heitin  Gottskalk  godr- 
ar  minningar.  gud  hans  sal  nade.  hafde  sagt  um  skilgetning 
Þuridar  Brandsdottur.  J  annare  grein  ad  hann  hefde  haft 
þria  hesta  fyrer  Hoola  kirkiu  afhendingarlaust.  J  þridiu  grein 
ad  hann  hefde  eingan  reikningsskap  staded  heilagre  Hoola- 
kirkiu  af  þvi  profastsdæmi  sem  hann  hafde  haft  um  nockur 
ár  i  Biskups  Gottskalks  tid.  Var  Jon  bondi  þar  logliga  fyrer 
stefndur  i  fyrr  sagdan  dag  og  stad.  ok  stefnan  svariii  af 
prestinum  Sera  Þorde  Olafssyni.  Var  hans  beidst  og  krafid. 
og  kom  ecke.  og  einginn  af  hans  hende.  Þvi  ad  h(eilags) 
anda  ndd  tilkalladri.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu. 
dæmdum  vier  fyrrnefnder  domsmenn  med  fullu  doms  at- 
kvæde  stefnuna  logliga.  ok  Jon  Einarsson  rettiliga  fyrer  kall- 
adan.  ok  sekail  mðrk  i  stefnufall.  Jtem  fyrer  þd  fyrstu  sðk 
er  greindur  Jon  hafde  rofed  biskups  urskurd.  dæmdum  vier 
hann  sekaii.  iiij.  mðrkum.  og  fallinn  i  bann  þar  fyrer.  ok 
skylldugan  ad  taka  lausn  og  skrifter  af  Biskupinum.  eda 
þeim  hann  til  setur.  Nu  og  saker  þess  ad  svo  stendur  i  heil- 
agrar  kirkiu  Iðgmdli.  ad  Jnnocentius  pafe  setur  bannsetn- 
ingarsverd  i  giegnum  þd  alla.  sem  setiast  d  annara  fasta- 
eign  oretteliga.  þvi  dæmdum  vier  Jon  Einarsson  skylldugaii 
ad  koma  i  þann  stad  og  dag.  sem  biskupinn  lieti  hðnum 
tilsegia  med  ðll  sin  prof  og  skilrike.  þau  hann  hefde  fyrer 
þeim  arfe.  sem  hann  hefde  i  setst.  ok  ad  sier  teked  epter 
Jvar  heitin  Brandsson.  enn  til  hefur  vered  sagdur  Þuridi 
systur  hans  samfedra  og  skilgetinni  med  sex  presta  domi  og 
biskups  urskurde.  Jtem  fyrer  þa   adra  sðk.    ad    hann    hefde 

Dipl.  ísl.  IX.  B.  12 


178  JON  EINARSSON.  1523. 

haft  þria  hesta  fyrer  heilagri  Holakirkiu  afhendingarlaust 
dæmdum  vier  hann  skylldugan  ad  leida  tvð  lóglig  vitni  ad 
biskup  Gottskalk  hefde  gefed  hónum  þessa  somu  hesta  med 
lit  og  einkenningu.  leider  hann  ecke  þesse  vitni  innaii  tveggia 
mdnada.  ad  heyrdum  dominum  f^Ter  biskupinum  eda  þeim 
hann  til  setur.  þd  skal  hann  giallda  Hoolakirkiu  i  vinnu- 
misse  d  hvorium  heste  eyrer  d  hverre  viku  d  sumarid,  enn 
halfan  Eyrer  d  vetrinn.  og.  xxx.  marka  i  fullrette  kirkiunn- 
ar  og  adrar.  xxx.  merkur  biskupinum  i  sinn  rett.  og  skila 
aptur  hestunum  (eda)  odrum  jafngodum.  Jtem  fyrer  þd  þridiu 
sðk  ad  hann  hefde  eingan  reikningsskap  stadid  af  profasts- 
dæminu.  dæmdum  vier  hann  skylldugan  ad  syna  kvittan 
Iðgliga  fyrer  profastsdæminu.  annad  hvert  med  tveimur  log- 
ligum  vitnum  eda  brefe  og  jnnsigle  biskupsins.  fallest  hðn- 
um  þesse  kvittun  þd  dæmdum  vier  hann  sekaii  .iij.  mðrk- 
um  fyrer  hvern  þann  mann  sem  tijund  atte  ad  giallda  i 
umdæminu.  þar  med  skylldugaii  ad  svara  biskupinum  ðllum 
reikningsskap  af  profastsdæminu  smám  og  storum.  Enn  fyr- 
er  Romaskattinn  dæmdum  vier  hann  sekaii.  sem  kristiii 
Kcttur  utvisar.  Skal  þridiungur  allra  giallda  ok  fesekta  gialld- 
ast  innaii  mdnadar  ad  heyrdum  dominum.  annar  ad  nærst- 
um  fardðgum.  allt  golldid  ad  Michilsmessu.  biskupinum  i 
hðnd  eda  þeim  hann  til  setur.  þad  er  i  Holabiskupsdæmi. 
sem  biskupinum  er  til  dæmt. 

Og  til  sanninda  hier  um  et  cetera. 


146.  8.  NÓTcmber  1533.  í  Reykjahlíð. 

Kaupmálabréf  Páls  Grímssonar  og  Margretar  Erlendsdóttur. 

ÁM.  199.  4to  bls.  128-129,  afskript  gerð  fyrir  Jón  lögmann  Jóns- 
son  1604.  -  í  Bfél.  67.  4to  bl.  74b  -75  (ártal  1522).  —  MSt.  60.  4to 
bls.  28  -29  (ártal  1522),  bæði  með  bendi  séra  Eyjólfs  á  VöIIum. 

Kaupmalabref  pals  g(rims)s(onar)  og  margretar.') 
Jn  nomine  domini  amen. 

1)  Þessi  fyrirsögn  er  með  hendi  Jóns  lögmanns. 


1 


1523.  KAUPMÁLABRÉF.  179 

Lystist  og  stadfestist  suo  felldur  kaupmale  a  þeirra  Brud- 
laupzdeigi  Pals  Grijmssonar  og  Margrietar  Ellendzdottur  j 
Reykiahlijd  wid  Myvatn.  sunnudaginn  næstan  Epter  allra 
heilagra  Messo.  þa  hjdid  var  fra  Gudz  burd  M.  D.  xx  og 
iij')  dr  þessum  danumonnum  hiaverundum  lærdum  og  leik- 
um-).  Teitur  Magnusson  og  Jon  Magnusson  prestur.'^)  Aud- 
un  sijgurzson.  ErHndur  Jonsson.  Þorarinn  steijndorsson. 
Biorn  Skafensson.  Jsleifur*)  Wlfsson  og  Jon  Petursson. 

J  fyrstu  auglysti  Þorsteinn  bondi  fimbogason  Ipm^)  fyrir 
oss.  ad  Biarne  Ellendzson  Broder  Margrietar  hefdi  gefid  sier 
logligt  vmbod  til  ad  gijpta  systur  sijna  pale  Grijmssyne. 
Epter  þui  kaupi  og  skilmala  er  Biarne  hafdi  fyrir  sijiia 
systur.  a  þeirra  kaupdege  heima  a  kietilsstodum  i  austfiord- 
um  þa  hann  gaf  hana  j  valld  þorsteini  bonda  fimbogasyne 
[til  fulinadar  egtaskapar  vid  Paal  Grimsson*').  Talde  fyrnefndur 
Pall  Grijmsson  sier  til  kaupz  vit  sijna  kuinnu  Margrietu  Ell- 
endzdottur  iij«  hundrada.  Gardinn  Einarsstadi  [fyrir')  x 
tiger  hundrada.  og  gardinn  hof  a  hofdastraund  attatijger 
hundrada.  þar  til  vtjarder  og  lausagotz.  suo  reiknadist  iijc 
hundrada.  Reiknadi  þorsteirn  Bondi  fijmbogason  Margrietu 
Erlendzdottur  sinn  fodurarf  j  austfiordum  er  hennar  Broder 
hafdi  jatza  ordid  halftt  annad  c.  hundrada.  í'innstade  4c  og 
XX.  Sandfell  xxc  Hallgilstadi  xxc  skalanes  vjc  þar  til  lausa- 
gotz.  so  være  halft  annad  .c.  hundrada.  Kiori  fyrnefndur 
þorsteinn  fijmbogason  j  wmbodi  Biarna  Ellendssonar  hans 
systur  Margretu  malakonu  j  gard  pals  Grijmssonar.  so  og 
skyllde  hann  henni  fiordungzgiof  og')  tilgiof  vr  fie  hans. 
War  þar  tilskiHnn  gardurinn  hof  a  hofdastrond.  suo  framt 
sem  þad  mætti  log  vera.  Enn  ef  þad  yrdi  ecki  log^).  þa 
skijlldi  þorsteinn  fimbogason  þad  tii  ad  Pall  Grijmsson  skyllde 
selia  sijnne  konu  Margrietu  gardinn  hof  og  þær  vtjarder  er 
þar  lau  til^)  fyrir  hennar  malajarder^'*).  og  þar  vppi  skyllde 
koma  hennar  fiordungsgiof.  og  tilgiof.  ward  firnefndur^)  Pall 
Grijmsson  þa  þessu  jatza.  So  og  festi  Pall   Grijmsson    sijna 

1)  ii,  67,  60.  2)  sem  voru  b.  v.  67.  3)  prestar  67.  4)  eyða  í 
67.  5)  sl.  67.  6)  [b.  V.  67.  7)  í  67.  8)  sl.  67.  9)  b.  v.  67. 
10)  malajörd  67. 

12* 


180  VIGFÚS  ERLENDSSON.  1523. 

kuinnu  Margrietu  Erlendzdottur  epter  bokarinnar  ordum  a 
J)essum  sama  BruUaupzdeigi.  Og  til  sanninda  hier  vín.  set 
eg  þorsteinn  íimbogason  forsagnarvottur  mitt  incigle  fyrir 
þetta  kaupmala  Bref.  huortt  skrifat  var  a  Einarstodum  j 
Reikiadal')  are  sijdar  enn  fyrr  seger. 


m.  9.  NÓTember  1533  í  Skálholti. 

BóMR  sex  klerka  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti 
Uni  kærur  biskups  til  húsfrú  Hólmfríðar  Erlendsdóttur  vegna 
Vigfúss  heitins  Erlendssonar  bróður  hennar,  að  Vigfús  hefði 
bundið  hjúskap  við  Salgerði  Snjólfsdóttur  vísvitandi  í  fjór- 
menningsmeinum,  og  að  hann  hefði  ekki  staðið  reikning- 
skap  af  þeim  kirkjum,  sem  honum  bar  fyrir  að  svara. 

AM.  191.  4to  bls.  40 — il,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar  rituð 
samtíða  á  skinn.  —  AM.  Apogr.  5.532  með  hendi  Arna  Magnússonar. 
—  Landsbókasafn  62.  8vo  með  hcndi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups. 

Domur  j  skalhollti  vm  sakferli  uigfus 
heitins  erlendzsonar^). 
Ollum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edr  heyra  senda  jon 
hedinson  radzmann.  Snorri  hialmson  kirkiuprestr^).  arne  ]on- 
son.  jon  gislason.  olafur  gilsson*).  og^)  Þorlakur  landbiart- 
son.  kuediu  guds  ok  sina  kunnigt  giorandi  ad  sub  ano  gracie 
CD.  d.  XX  og  iij  ar  j  skalholiti  vm  vetrin  manudaginn  næst- 
an  fyrir  festum  fsancti  martini^)  vorum  ver  j  dom  nefnder 
af  vird(u)ligum  fodr  j  gudi  herra')  augmund^)  med  gudz  nad 
[biskup  j  skalhollti®)  ad  dæma  oc  skoda  vm  þa  aakeru  sem 
biskupinn  klagadi  til  husfru^^)  holmfridar  elensdottur  uegna 
uigfus  heitins  elfenssonar  brodr  henar  er  þa  hafdi  barna  hans 
logligt  vmbod.  in  primis  at  fyrr  skrifadr  uigfus  hefdi  bundit 


1)  a  sama,  b.  v.  199  (rangt);  67  sl.  því  2)  Um  Vigfus  heiten 
Ellendsson  62.  3)  —  prestar  62.  4)  Gislason  62.  5)  b.  v.  62.  6) 
[62;  sancte  martinum  (!)  191.  7)  sl.  62.  8)  0gmundi  62.  9)  [sl.  62. 
10)  hustru  62. 


í 

I 


1523.  VIGFÚS  ERLENDSSON.  181 

hiiiskap  uid  salgerdi  sniolfsdottur  ok  halldit  brudlaup  uis 
uitandaj  fiormennings  meinbugum  sub  crimine  aduHteríi  og 
aungu(a)  bot  fyrír  giort.  Jtem  at  hann  hefdi  aunguan  reikn- 
ingskap  stadit  edr  giort  þeim  kirkium  sem  honum  bar  fyrir 
ad  suara  en  hafdi  þo  af  odrum  parti  þui  lyst  jafnlega  fyrír 
godum  monnum  at  hann  tiundati  huorki  nie  ætti  meiri') 
lausa  goz  en  sinum  kirkium  til  heyrdi.  Var  husfruin^)  þar 
loglega  stefnd  barnana  uegna  suo  vier  heyrdum  sialfer.  þui 
dæmdum  ver  hana  rettiliga  fyrir  kallada  barnana  uegna.  Nv 
af  þui  at  vier  fmnum"^)  þetta  Hosliga  skrifad  ]  bannsokum 
kirkiunnar  laga.  [huer  sem  hellst  sa  er  sem  shks  dirfist  uis 
uitandi  fellir*)  aa  sik  ena  stærstu  sok  kirkiu  lagana  et  cetera'*). 
þui  at®)  heilax  anda  nad  til  kalladre  ad  suo  profudu  og  fyr- 
ir  oss  komnu  dæmdum')  ver  kirkiunne  j  skalholiti  ix  tiger 
marka  j  sitt  fuUretti.  ^n  biskupenum  adrar^)  af  fe  er^)  erf- 
ingium  ens  framlidna  (heyrer)  og  fyrir  kirkiu  jnngaungu  sem***) 
login  ut  uisa  huad  vier  reiknudum  .Ixc  [et  cetera").  ^n  vm 
kirkiu  fien  dæmdum  vier  ad  biskupin  skylldi  skikka  og  skipa 
ollum  lausafianum  sem  [meira  væri*'^)  en  gðmul  jnnstæda 
suo  sem  honum  synist  ok  bihagadi  hæfiligast. 

Samþyckti  þena  vorn  dom  med  oss  adr  skrifadr  herra 
augmund  med  morgum  odrum  godum  monnum  [og  setti 
sitt  jnnsigH  med  vorum  fyrr  nefndra  manna  jnnsiglum  fyrir 
þetta  domsbref  skrifat  j  sama  stad  deigi  og  ari  sem  fyr  seigir'*). 


148.  10.  NoTember  1533.1  ^  ^^^,^  ,^, 

1524.1  '  ^''^^^"- 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  fær  hústrú  HóhTifríði  Erlends- 
dóttur  jörðina  Eyvindarmúla  í  Fljótshfið  til  fullrar  eignar 
fyrir  jörðina  Sandgerði  á  Rosmhvalanesi. 

AM.  Fasc.  XLVI,  10  frumritið  á  skinni.  011  (3)  innsiglin  eru 
dottin  frá.  -  AM.  Apogr.  2911.  —  AM.  191.  4to  bls.  30,  bréfabók 
Jóns  Hallssonar  í  Næfrholti,  rituð  samtíða  á  sUinn. 

1)  meira  62.  2)  hustruin  62.  3)  fundum  62.  4)  fellur,  J91. 
5)  [sl.  62.  6)  b.  V.  62.  7)  62;  dæmndum  191.  8)  önnur  62.  0)  62; 
sl.  191,    10)  er  62,    11)  [sl.  62,     12)  [meiri  eru  62.     13)  [et  cete?:a  ,62, 


182  EYVINDARMÚLT  OG   SANDGERÐI  l^9S. 

kaupbref  fyrir  mula  j  fliosshlijd'). 
Vier  augmund  med  gudz  naad  biskup  j  skalhollti  giðr- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  pessu  woru  opnu  brefui. 
ad  sub  anno  gracie.  m  d  xxiij".  jn  profesto  sancti  Martini 
episcopi  confessoris  vm  haustid  j  skalhollti  giordum  wer 
suodan  jardaskipti  wid  hustru  holmfrijd'^)  erlendzdottur  med 
handabandi  og  fullum  kaupskap.  ath  wer  fiengum-^)  henni  til 
fuUrar  eignar  og  frials  forrædis  alla  jordina  ^ju^^darmula. 
er  liggr  j  fliotzhh'jd  j  raangdarþingi  med  auUum  þeim  gögn- 
um  og  gædum.  eignum  og  jtaukum.  rekum  og  skogum.  sem 
greindri  jordu  fýlger  og  fylgt  hefuer  at  fornu  og  njiu  og 
wer  vrdum  fremst  eigandi  ath.  Hier  j  mot  fieck  aadur  skrif- 
ut  hustru  holmfrid*)  oss  [til  frials  forrædis  oc^)  til  æfuinligr- 
ar  eignar  vndan  sier  og  sinum  erfingium  jordina  afla  sand- 
gerdi.  er  figgr  aa  rosthualanesi  j  hualsneskirkiu  sokn  med 
oilum  þeim  gðgnum  og  giædum.  hlutum  og  hlunnindum. 
sem  fýrr  sagdri  iðrdu  fylger  og  fylgt  hefer  at  fornu  og  nyiu. 
og  hun  ward  fremst  eigandi  ath.  Skýlldi  huort  hallda  til 
laga  þeirri  iðrdu  sem  keypti.  enn  þad  suara  laga  riptingum 
sem  seUdi.  Woru  þesser  giorningswottar  til  kallader.  Sira 
snorri  hialmsson  og  sira  freýsteinn  grimsson.  Og  tii  sanninda 
hier  vm.  festum  wer  wort  jnsigle  med  þessara  fyrrnefndra 
presta  jnsiglum  fyrir  þetta  jardakaupsbref.  skrifuat  j  sama 
stad.  deigi  og  aari  sidar  enn  fýrr  seiger. 


149.  13.  Decenilber  1523.  í  Mcclieln. 

Bréf  til  Kristjáns  konungs  annars  frá  Kláusi  (Nikulási) 
Pétrssyni  kanzlara  konungs,  meðal  annars  um  sölu  íslands 
eða  veðsetning  þess  til  Henriks  áttunda  Einglakonungs  fyrir 
peningaláni. 

C.  F.  Allen:     Breve  og  Aktstykker  til  Oplysn.  af  Christiern    den 
Andens  og  Frederik  den    Förstes    Uistorie,    Khavn.    1854    bls.    121  — 

1)  Utan  á  bréfinu  með    hendi    frá  c.  1600.       2)  holfiidi  191.       3) 
feingum  191.     4)  Svo  bæði,     5)  [ok  heila^i  skalholltzkirkiu  lyl. 


1523.        ÍSLAND  VEÐSETT.  -  BREIÐABOLSSTAÐR.  188 

124.  —  DipL  Norv.  X,  bls.  308  —  310  (hvortlveggja  eptir  Munchenar- 
safni  Nr.  561).  —  Sbr.  Ríkisréttindi  íslands  eptir  Jón  Þorkelsson  og 
Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908  bls.  45.  Hér  er  að  eins  tekinn  sá 
kafli  bréfsins,  er  snertir  Island. 

Serenissimo  Dacie  regi  Christierno.') 
.  .  .  .  Then  samme  tijd  at  her  Hans  Heroldt  kom  hijd 
aff  Engeland  tha  sagde  han  for  sannighen  at  kongen  wijlle 
inthet  befatthe  sijg  met  Jjsland  heller  oc  the  andre  land 
sijden  the  Engelske  komme  tedhen  oc  giorde  rychthe  ther 
wdaff  hwickeledes  the  hafde  faret  om  met  Tijlæ  Pethersson  oc 
andre  som  edhers  nadhe  tijl  hordhe.  Oc  menthe  her  Hans 
at  konghen  skuUe  icke  wijllæ  lonæ  pennighe  ther  oppo  ther 
fore  forhalttet  her  Antonius'^)  at  reyse  tijl  Engeland  .... 
Ex  Machlinia  xii«  Decembris  anno  et  cetera.  mdxxiij'*. 
Nicolaus  Petri. 


150.  23.  December  1523.    á  Brefðabólstað. 

ViTNisBURÐ'í,  að  síra  Guðmundr  Árnason  gœfi  kirkjunni  á 
Breiðabólsstað  í  Fljótshh'ð  til  æfmlegrar  eignar  jörðina  Hóhna 
í  Eystrum-Landeyjum  eptir  sinn  dag. 

AM.  Apogr.  2111   „Ex  orig.   Breidabolstad     FHotzhlid.    accuraté". 
„5  innsigle  hafa  vered  under  brefenu,  eru  nu  öU  þar  frS". 

Þat  giorum  vær  jon  diackne  þordarson.  andrevs  þor- 
geirsson.  olafur  ionsson.  eyolfur  einarsson  og  magnus  pet- 
ursson  godum  monnum  kvnnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi 
at  þa  er  hdit  var  fra  hingadburd  uors  herra  jhesu  christi. 
CO.  d.  XX.  iij.  ar  manudægin  næsta  epter  jacobs  CDesso  vm 
svmarit-^)  aa  eyvindarmula  ]  fliotzhlid  sira  þorleife  eirexsyni 
nærveranda  er  þa  hiellt  breidabolstad  at  sira  gudmundur 
arnascn  lysti  þui  þa  þar  fyrir  oss  og  fleirum  godum 
monnum  audrum  at  hann  gæfe  jordina  hohna  er  liggur  j 
eystrum  landeyium  ]  kross  kirkiu  sokn   kirkiunne  aa  breida- 

1)  Utanáskript  bréfsins.  2)  {>.  e.  Antonius  von  Metz  3)  þ.  e. 
27,  JúU. 


184  EYJARBREF.  1523. 

bolstad  j  fliozhlid  til  æfenlegrar  eignar  epter  sinn  dag  ser 
til  saluhialpar  med  aullum  þeim  gaugnum  og  gædum  sem 
greindri  jordu  fylger  og  fyllt  hefur  at  fornu  og  nyiu  epter 
þui  sem  hann  vard  fremzt  eigande  at  med  laugum.  Og  til 
sanninda  hier  vm  settum  ver  vor  insigle  fyrir  þetta  vitnes- 
burdarbref  er  skrifat  var  aa  breidabolstad  j  fliozhlid  jn  festo 
sancti  thorlaci  episcopi  et  confessoris  aa  sama  aare  sem 
fyr  seger. 


151.  1523.  á  Reynistað. 

7.  Júní  1531.  á  Mælifellf. 

Ögmuiídr  biskup  í  Skálholti  og  administrator  heilagrar  Hóla- 
dómkirkju  fær  Pétri  presti  Pálssyni  jörðina  Ey  ena  syðri  á 
Skagaströnd  til  fuUrar  eignar  og  kvittar  hann  um  andvirðið. 

AM.  Fasc.  XLVI,  3,  frumtransskriptið  á  skinni.       Bæði  innsiglin 
ern  fyrir  transscripto.  —  Apogr,  2909. 

Vm  ey  a  skaga.^) 

Þat  giorum  vid  tumas  eiriksson  og  magnus  biornsson 
godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  brefe.  ad 
vid  saum  og  yferlasum  bref  med  heilu  og  oskoddu  hang- 
anda  jncigle  virduligs  herra  biskups  augmundar  suo  latanda 
ord  epter  (ord)  sem  hier  skrifat  stendur. 

Wier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollti  og  ei 
síjdur  affiinistrator  heilagrar  hola  domkirkiu  (giorum)  godum 
monnum  kunnigt  med  þessu  woru  opnu  brefi.  ad  vier  hof- 
um  vnt  og  bijfalat  Sera  petri  palssyni  jordina  eyena  sýdri 
er  liggur  sa  skagastrondj  hoskulstada^)  kirkiu  sokn  til  fullr- 
ar  eignar  og  frials  forrædis.  sem  vier  vrdum  fremst  eigaiidi 
ad  af  aunnu  sniolfsdottur  og  hennar  magi  sem  [uor  kaup- 
bref  "þar  ut  visa.^)  med  ollum  þeim  gognum  og  gædum. 
eingium.  todum.  aukrum  og  skogum  sem  greindri  jordu 
fylger  og  fylgt  hefer  ad  fornu  og  njiu  til  enna  ýstu  [vt- 
merkia  j  adra*^)  æ  mot  vid  sig  og  hofum  vier  fuila  peninga 

1)  Utan  á  bréfinu  með  gamalli  hendi.    2)  stada,  tvískr.    3)  [Svo. 


1523.  EIÐ.  -  NJARÐVÍK.  -  HÚSVÍK.  185 

vpp  dregid  af  fyr  skrifudum  sira  petri  palssyni  sem  oss  vel 
likar  og  aa  næger.  fyrir  fýr  nefnda  jord  Sýdri  ey.  jtem  hof- 
um  vier  og  lofat  tit  nefndura  sira  petri  at  borga  og  bijtala 
þorsteini  þoruallssyni  þau  xc  sem  hann  aa  j  þrattnefndre 
jordu.  Skulum  vier  suara  laga  riptingu  aa  fýrr  greindri 
jordu.  £nn  sira  petur  hallda  til  laga.  Og  til  sanninda  hier 
vm  setium  vier  uort  jnsigle  fyrir  þetta  kaupbref  huert  er 
skrifat  var  j  Reynesklaustre  j  skagafirde.  arum  efter  gudz 
burd  þusund.  fimm  hundrud.  xx.  og  iij  œlr^). 

Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vid  fyr  skrifader  menn 
ockur  jnncigle  fyrir  þetta  transkriptarbref  er  skrifat  uar  aa 
mælefelli  j  tungusueit  j  skagafirdi  miduikudaginn  næstaii 
fyrir  dyradag.  arum  efter  gudz  burd  .CD.  d.  xxx.  og  i  ar. 


153  1523. 

39.  Becember  1535.  á  Eiðum. 

Máldagar  kirknanna  á  Eiðum,  í  Njarðvík  og  Húsavik,  er 
gerðir  voru  í  fyrstu  yfirreið  Ögmundar  biskups  um  Aust- 
fjörðu,  en  Jón  prestr  Markússon  lét  skrifa  eptir  boði  bisk- 
upsins. 

AM.  Apogr.  2006  „Ex  originali  fra  Kristinu  Eireksdottur  a  Eid- 
um.  eckiu  Pals  Marteinssonar".  Árni  lýsir  innsiglura.  —  Add.  Bri- 
tish  Museum  11,  245.  4to  bl.  277  a— b,  skr.  1592  fyrir  Odd  biskup. 
—  AM.  259.4tobl  103  (alt  skjalið)  og  bl.  17—18  og  96  (að  eins  Eiða- 
máldagi  í  transskripti  frá  1592),  skr.  1595.  -  AM.  263.  Fol.  bls.  18, 
skr.  1598. 

Eida  kirkiu  Maldage.  Jtem  Niardvikur 
og  Husavikur  kirkna.*) 
Anno  domini.  CD.  d.  xx.  tercio.  war  þuilikr  seiknings- 
skapur  settur  oc  tekinn  af  virdiHgum  herra  ok  andaligum 
fðdr.  herra  augmunde  med  guds  nad  biskup  j  skalhollte.  þa 
er  hann  Eeid  j  sinne  fýstu  uisitacio  um  austfiordu.  af  þess- 
um  kirkium  eida  kirkiu.  niardvikr  kirkiu  og  husauikr  kirkiu. 

1)  Dagsetning  vantar  í  frbr.  2)  Með  hendi  Árna  Magniissonar. 
^Vmm  nockrar  kirkiur  austur  j  mulaþijngi"  ^63, 


186  EIÐ.  —  NJARÐVÍK.  -  HUSAVÍK.  1523. 

Skýlldi  kirkian  aa  eidum  eiga  halft  heimaland.  halft 
holsland.  [grænmo-).  grof^).  tokastade.  ormsstadi  ok  þurrida- 
stadi.  X.  kyr.  Ix.  asaudar.  hest.  sæng  ok  busgagn  sua  mikit 
sem  þui  bui  hæfer.  Ok  allt  þat  sem  til  hennar  hefer  verit 
lagt  j  tid  biarna  marteinssonar  ok  þoruardar  biarnasonar. 
})ui  þat  hafde  kirki(u)ne  eige  fýr  golldit  verit.  huat  sua 
Eeiknadizst  calekurin  sa  hinn  gýllde.  messuklædin  þau  sem 
bezst  eru.  slóp  ok  cantarakapu.  formadukur  med  sprang  ok 
varp.  alltaresklædi  aa  hcL(a)lltare.  annad  aa  nickiilas  altare 
brik  }fer  hdaltare.  þetta  j  bokum  nýum.  lagasaungua  bok 
processiunal.  capitularius.  jmnarius  aa  einne  bok.  graduale 
vm.  xij.  manudu  med  sequencium.  aduentvbok  med  gud 
spiollum  og  pistlum  ok  oracionis  de  tempore  til  paska.  les 
bok  fra  aduentu  til  paska.  ottvsaungua  bok  um  .xij.  man 
ade  med  de  sanctis  ok  de  tempore  enu  stære  hold.  nichulas 
likneske.  mariu  l(ikneske).  spiolld  ok  gler  stort.  einn  messu 
serk  .iij.  koparhialmar.  ij.  merke  med  biollum.  iij.  kopar 
stikur.  bætt  at  kirki(u)ne  giord  vpp  stukaíi  fyrir  nordan  fram^) 

Niarduikur  kirkia  .xiiij.  kvgillde.  hest  oc  sæng  ok  bus 
gagn  sem  þui  bue  hæfer  oc  þat  sem  hun  aa  ]  heimalande 
oc  innan  kirkiu. 

Husauikur  kirkia.  xnn.  kugillde.  sæng.  hest.  busgagn 
sem  þat  buit  med  þarf.  ok  þat  hun  aa  j  heima  land  og 
audrum  jordum.  Rekum  og  innaú  kirkiv. 

Woru  þesser  dandimenn  hier  vid  stad(d)er  jon  prestur 
markusson  officialem'').  einar  aarnason.  oddur  olafsson  prestar. 
loptur  eýolfsson.  biorn  jonsson  ok  biorn  jonsson  leikmenn 
oc  fle(i)rum  godum  monnum  audrum*). 

1)  gvænmor  263.  2)  [hér  mislesa  sum  handritin  ýmislega  j  „Græna 
grof"  11,  245;  „grænugrof"  259  4to  bl.  17—18  og  96;  „grœno  grof" 
bls.  103.  8)  Vidimus  af  Eiðamáldaga  í  AM.  259.  4to  bl.  18?^  og  96, 
skr.  1595,  hljóðar  svo: 

Medkiennum  vid  Sigurdur  prestur  Olafsson  og  Þofdur 
Bionlson  ad  vid  hofum  sied  og  yferlesid  suo  latandi  mdl- 
daga  Eida  kirckiu  sem  hier  fyrir  ofan  skrifad  stendur.  Og 
til  merkis  setium  vid  ockar  handskrifft  hier  under.  Skrifad 
ad  Eývindard  ]  Eidamannaþijngd  15.  Junij  Anno  salutis  1592. 

Sigurdur  prestur  Olafsson,  Þordur  Biornson, 
4)  Syp. 


1523.  HOF  í  VOPNAFIRÐI.  187 

sua  ok  hejrdum  vier  fýrskrifader  nienn  at  adr  greindr 
herra  biskup  augmundr  gaf  oc  giorde  margretu  þoruaíds- 
dottur  aulldunges  kuit  oc  akiærulausa  vm  ailan  fjr  greindan 
kirkna  Keikningsskap  fornan  oc  nýian.  sem  þat  bref  vtuisar 
oc  innehelldr  sem  þar  vm  giort  er. 

Suo  medkennunzst  ek  íýr  nefndr  jon  prestur  markus- 
son  at  ek  hefer  þenna  Eeikningsskap  ok  maldaga  skrifa  latit 
epter  mins  adr  nefn(d)s  herra  bode  oc  skipan. 

Ok  til  sanenda  hier  vm  settvm  vier  fyrr  nefnder  menn 
wor  insigle  fjrir  þetta  bref  er  skrifad  var  aa  eidum  aa  vt- 
mannasueit  setta  dag  jola  jm  er  lidit  var  fra  hingad  burd 
vors  herra  jhesu  christi  CD.  d.  xx.  og  v.  ar. 


153.  [1523]. 

Máldagi  Hofskirkju  í  Vopnafirði,  er  Ögmundr  biskup  setti  í 
fyrstu  yfirreið  sinni  um  Austfjörðu. 

Máldagabókin  gamla  í  Biskupsskjalasafni,  skr.  1601,  bl.  1351J.  — 
AM.  263.  Fol.  bls.  4,  skr.  1.598. 

Hof.  [gamall  maldage.^) 

Þesse  var  mdldage  kirkiunnar  (L  hofi  j  vopnnafirde.  þa 
herra  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollte  visijterade 
hid  fyrsta  sinn  vmm  austfirdijnnga  fiordunng. 

jn  primis  .x.  kýr.  Ix  asaudar  oc  xij  kaplar  klýfbærir. 

jtem  suo  mikid  jnnann  gátta  j  þarfligum  penijnngum  j 
elldzgogfuim  j  sængarklæduSi  oc  j  audru  busgagiie  sem  stad- 
urinn  er  vel  hialpHgur. 

hier  til  lofade  sijra  brandur  ad  Idta  ij  kugillde  med 
huerre  jordu  stadarinz  J)aa  hann  slepte. 


154-165.  [1533]. 

Máldagar,  ellefu  að  tölu,  nokkurra  kirkna,  að   því  er    virð- 
ist  úr  tíð  Ögmundar  biskups. 


188  MALDAGAR.  1523. 

AM.  263.  Fol.  bls.  13  og  93-94,  skr.  1598.  —  Máldagabók  Bisk- 
upsskjalasafnsins  hin  gamla,  skr.  1601,  bl.  132  a  — b.  (=  &). 

I. 

gamall  maldagi. 
Mariu    kirkia  a  reynevollum  a  xc  j  heimalandi.    oc    iiij 
kugilidi  oc  hokul  oc  hest. 

II. 

gamall  maldage. 
Blasius  kirkia  a  breidabolstad  a  vij  kugilldi  oc  hest  oc 
alfœr  messuklædi. 

III. 
gamall  maldage. 
Þorlaks  kirkia  a  vidbordi    (a)    þorlaks    skrift    med    tre. 
nicholas  skrift  med  tre')  og  kross  med  vnderstodvm  oc  einn 
linduk  a  Alltarj. 

IV. 

[AM.  263.  Fol.  bls.  94j. 

gamall  maldagi. 
Fyrer  breidcarmork  skalholltzstadar  fiara  xijc  enn    ixc 
íiara  er  Hggur  fyrer  sallthofda. 

V. 

gamali  maldagi. 

Aunnu  kirkia  j  Sandfelle  a  so  mikla  peninga  sem  hier 
seiger. 

jn  primis  v.  kyr.  oc  xviij  ær.  ij.  hross.  oc  annad  tuœ- 
vett:  tuævetur  gridungur  oc  vj.  aurar  j  portiu. 

VI. 

gamall  maldagi. 
Nichulas    kirkia  j  Skal    a   xe  j  heima    landi    oc    xiijc  j 
frijdum  peningum. 

VII. 

gamall  maldagi. 
Kirkia  hins  helga  Olafs  kongs  a  Bulandi  a  híilfft  heima 
land  oc  vj.  kugilldi.  hest  oc  x  aura  frijda. 

1)  [sl.  h. 


1B23.  ÞYKKVABÆJARKLAUSTR.  189 

VIII. 

gamall  maldagi. 

Kirkia  j  Svinadal  a  viijc^) 

IX. 

gamall  maldagi. 

Kirkia  j  Asum*)  a  ixc 

X. 
gamall  maldagi. 
Kirkia  j  skarde  j  medallaiidi  viij  kýr  oc  xl  asaudar   oc 
sæng. 

XI. 
gamall  maldagi. 
Kirkia  a  hofda  a  iiij  hvndrud. 


166.  Sumarið  1523.  í  Þykkralbæ. 

1526. 

Máldagi  klaustrsins  í  Þykkvabæ  í  Álptaveri,  þá  er  Ögmimdr 
biskup  reið  í  fyrsta  sinn  um  Austfirðingafjórðung. 

AM.  263.  Fol.   bls.    84—85,   sfcr.    1598.  —  Máldagabók   Biskups- 
skjalasafnsins  hin  gamla,  skr.  1601,  bl.  131  a— b  (=s  h). 

Þýckuabær  [gamall  maldagi.^) 

Anno  domini  CO**  ð'*  xxiij  var  so  felldur  maldagi  j 
þyckvaBæiar  klaustri  vmm  svmarid.  þa  herra  Augmvnd  med 
gvdz  nad  biskup  j  Skalhollti  var*)  j  sinni  fyrstu  visitatio  vm 
Austfirdinga  fiordvng. 

Jn  primis.  Hravnbær.  Heriolfstader.  Holltt.  Skaldabær. 
Jorvijk.  Myrar. 

Flaga.  Hrijfunes.  Hemra.  Hbjd.  Grof.  Borgarfell.  Hvamm- 
ur.  Svijnadalur.  Nes.  ij.  Asar.  aa. 

Botnar.  Holmar.  Hnausar.  Skard.  Lyngum.  ij.  Eyiar. 
ij.  Sandar. 

Dalbær.  Fagurhlijd.  þyckvabær.  Selialand.  Dalur. 

1)  vij  hundrud  6.    2)  ase  b.    3;  [Í263.     4)  þar,  b.  v.  h; 


190  ÞYKKVABÆJARKLAUSTR.  [523. 

Fell.  Huolur.  Hryggir.  Ketilstadir.  halfa  Dyrholmana. 
Geilar.  Hvammur.  Foss,  Gata.  Heidur.  Vi  k.  Fagradakir. 
Hofde. 

Steinar.  Vppsaler.  Staffell.  Midhus  Uedalur^).  Havez- 
stadir'^j.  þennvnes'''). 

Jtem  reiknadizt  suo  mikid  ornamentum  kirkivnnar  epter 
frafall  Abota  heitins  Arna  Steinmodsonar.  sem  gvd  hans  sal  nade. 
þa  er  a(bote*)  Kollgrimur  Kodransson  tok  vid.  iij  arvm  sijdar. 

Jn  primis  innan  kirkiv. 

jtem  xvj  hoklar  godir  oc  iiij   vondir. 

viij  messoklædi  god  oc  iiij  vond. 

jtem  suo  margar  kantarakapur.  iij.  godar  oc  x  vondar. 

jtem  .iij  sloppar  oc  iiij  rýkkeHn. 

ij.  merki. 

X.  korporalar. 

V.  sacrarium  handklædi. 

vj.^)  kalekar  godir. 

propiciatorium  eitt. 

ij  silkidukar  Htler. 

iij  glodarker  oc  eitt  med  sylfur.  oc  ij  sylfurkrossar  a 
skrijnenv. 

brijk  sæmilig  med  Alabastur. 

ij  irsker  krossar.  enn  þridie  gylltur. 

iij.  Alltarisskrudar. 

ij  stolklædi. 

ij  Textar  oc  annar  med  kodda. 

X  dalmatikur  med  ij  vondvm. 

ij  Baglar  annar  med  tgnn.®)  enn  annar  med  kopar. 

Abotahvfa. 

einer  glofar. 

ij.  paxblod. 
Jtem  suo  morg  likneski  j  kornym. 

Jn  primis.  CDarivskrift 

Jons  skriftt  med  Alabaztr. 

1)  bæði  skrifa:  uedalur.  2)  r.:  Hánefsstaðir;  b:  hauerstader;  3) 
þernnunes,  b.  4)  hér  stendr  að  eins  a  í  báðum  hdrr.,  5)  iij,  6. 
6)  tin  6. 


I 


1523.  ÞYKKVABÆJARKLAUSTR.  191 

Augiistinus  skrift  oc  þorlaks  skrift  gomul  med  tre. 

Jtem  hjlil  bnjk  vppi  a  ClOarivkor  med  Alabaztur. 

Jtem  iiij  koparstikur. 

ij  burdarstikur  storar.  oc  iiij  smar. 

ij  merkistengur. 

iij.  Alltarissteinar^)  oc  einn  prestastoU. 

Jtem  j  hakirkivnne  fontur  og  fontklædi  oc    vmbuningur 
alhir. 

CDarivskrift  stor  [oc  kross-)  med  vnderstodvm  med    tre. 

Agustinus  skriftt  stor  forgyllt. 

Olafs  skrift  og    Andresskriftt    oc    beilog    þrenning    med 
Alabastur. 

Avnnv  skrifter  ij. 

Katrinar  skrift  oc  Nichvlas  skrift  oc  Jons  skrift  med  tre 
oc  sancte  rokus^)  skrift  oc  veronika  med  alabastur. 
Jtem  suo  margar  sængur. 

iiij  godar  oc  vj  alfærar  lettare  oc  vj  hæginde.   oc    auki 
ein  aabreida  og  iij  aklædi  hggiande. 

Jtem  j   klaustrenv    iiij    hægende    med    reckivvodum    oc 
abreidvm. 

Ixxx  vetta  smiors. 

Jtem  slatur  xv  saudir  ad  oUv. 

Jtem  af  v.  navtvm  skamrif. 

af  iiij.  [navtvm  sidvspeler*). 

af  iij.  navtvm  bægir. 

(af)  vj.  navtvm  kuidalar. 

Jtem  suo  mýkil  fornn  skreid  xixc 

vij  har(d)steinar.  og  adrattarbrýne  ij. 

XV  haer. 

V.  vxahudir. 

V.  auxar  oc  ein  klaufavx. 

X.  stiorar. 

viij.  vadir. 

XXX.  hesta  reidingar.  xiiij.  hesta  reip. 

Jtem  smidia  alfær. 

ij.  palar  oc  eirn  jarnkall. 

1)  ttUtaris  Isectar  b;    2)  [sl.  &.    3)  rökus  6.     4)  [ij.  sijduspelar  (!;.  b. 


192  ROMATOLÍ.R  OFL.  1523. 

half  onnur  tunna  tiorv. 
viij.  kvijslar  oc  v  rekur. 
]x.  orf. 
vj.  sigdir. 

Jtem  a  v.  hesta  barkrokar. 
Jtem  suo  morg  tinfot. 

xj  litel  oc  iiij  faut  steind.  iiij  raud  og  iij  raud  forn. 

eitt  vevricat.^) 

XV.  bordiskar. 

jtem  triediskar  smair  oc  storir.  xiij  oc  xl. 

jtem  xij  olkaunnur^)  med  eirni  kopar  konnv. 

vj.  Tinter. 

xvj.^)  hornstaup.  og  beitsleigid  eitt. 

vj.  bikarar  med  tre. 

vndir  xij  hesta  jarn. 

jtem  IX  pantzarar  oc  iiij  jarnhattar. 

iij  heingi  oc  ij  kragar. 

jtem  hjnlauk.  ein  vond. 

eitt  hægindisver  med  Hn.  oc  eitt  litid  tialld  med  ravndvm. 


167.  1533. 

SzBÁ  um  biskupstíundir    og    Rómatoll  í  nokkrum    þingum  í 
Austfjörðum. 

Máldagabók  Biskupsskjalasafnsins  hin  gamla,  skr.  1601,  bh  148  b. 

Anno  domjne*)  CD  ð  xx  oc  þriu. 
J  modrudalz  þijnngum  vj  tigir.  vj  betur. 
J  hofteigs  þijnngum  vc  oc  viij  týge. 
J  kirkiubæiarþinngum  ij  hunndrud  hunndrada  oc  tiju  týgi. 
betur. 

J  assþijnngum  iijc  hunndrada  oc  x  tijer  betur. 
J  skeggiastadar  kirkiu  sokn  xuiijc  oc  Ix. 

t )  veruicat  eða  vernicctt  b;  rétt:  vernisad.  2 j  alkonuur  b.  'S )  xiij,  b.  4)  tívo. 


'ím.  jöRFí.  m 

romatollur  halft  þridia  hunndrad. 

Summa  ijc  hunndrada  x  tijgir  oc  viij.  jc  betur. 


168.  [1523   og  síðar]. 

Þkír  máldagar   kirkjunnar  á  Jörfa  í  Haukadal    úr    tíð    ðg- 
mundar  biskups. 

A. 

AM.  Apogr.  2264  og  2265,  báðar  með  hendi  Magnúaar  Einars- 
sonar  á  Jörfa  ^Epter  ounderskrifudu  kalFskinnsblade  frft  Jörfa  i  Hauka- 
dal"  (AM.).  Hér  er  fylgt  2265.  —  Þorleifr  Gamlason  kaupir  Jörfa 
27.  Júní  1516  (Dl,  VIÍI,  Nr.  450)  og  hefir  því  líklega  tekið  við  í  far- 
dögum  15 i7.     Ættu  því  tveir  fyrstu  máldagaruir  að  vera  frá  1523. 

Maldagi  kirkiunnar  a  jorfa  j  Haukadal. 
Kirkian  da  jaurfa  er  helgud  Gudi.  jungfru  maríe  og 
helgum  krossi.  hun  da  halfan  sHettadal.  og  allan  haukadal 
j  Tiu  hundrada  eign  ad  Gili  þui  sem  næst  er  Sauda- 
fellzseli.  Jtem  da  kirkian  paskabok.  Jtem  mynd  hins  ^tielga 
kross.  mariu  skript.  eina  bioUu.  og  adra  brotna.  fejlur  nidur 
'porcio  ^cclesie^).  þad  sem  íiell  vm  vj.  ar  medan  Þorleifur 
Gamlason  hiellt.  fyrir  kirkiu  vpgiord  þar  fli  jórfa.  Jtem  gafst 
%irkiunni  hestur  j  hans  tijd. 

Annar  maldagi  kirkiunnar  a  Jorfa  nær 
enn  sami. 
Kirkian  da  jorfa  er  helgud  gudi.  jungfru  S(ancte)  marie 
og  helgum  krossi.  hun  da  halfan  sHettadal  og  allau  hauka- 
dal  j  tiu  hundrada  eign.  ad  gili  þui  sem  er  næst  sauda- 
mannafellz")  seli.  kirkian  da  paskabok  syngiandi.  mynd  hins 
helga  kross.  mariu  skript.  ö^a  biollu.  adra  brotna.  fellur 
nidur  porcio  ecclesie')  þad  a  fieli  um  vj  ar  medan  þorleifur 
gamlason  hiellt  fyrir  kirkiu  vpgiord  þar  aa  javrfa.  jteni  gafst 
kirkiunni  hestur.  Jtem  gallt  Stulli  Þordarson  kirkiunni  x  aura 
ofrijda. 

1)  Epich',  Apogr.      2)  Svo  báðar,  2264  og  2265. 
Dipl.  Isl.  IX .  B.  J8 


194  JÖRFí.  1523. 

Þridie  maldagi  jðrfa  kirkiu. 
Suo  felldan  maldaga  skipadi  Biskup  augmund  j  annari 
sinni  visitacio  um  vestíiordu  til  jðrfua  kirkiu  j  haukadal.  jn 
primis  skulu  þar  takast  heima  tollar  allir  og  Tiundir.  þar 
skulu  sjngiast  fra  vatzhorni  viij  messo(r)  og.  xl.  annaii 
huorn  helgan  dag. 

Suo  latandi  maldaga  sem  hier  fyrir  ofan  skrijfader 
standa  ord  eptir  ord  sa  eg  og  las  ca  gamallri  kirkiubok 
doL  jðrfa  vm  uorid  anno  1613  þann  22  dag  maij. 

Tyrfingur  Asgeirsson 
ۥ  H. 

^[Bakatil  var  fi  brefed  Ritad  med  sömu  hende]". 

Maldagi  kirkiunnar  da  Jorfua  Skrifadur  af  Tyrfningi  (!) 
Asgeirzsýni  ^ptir  gallallri  (!)  kirkiubok  da  jðrfa  anno  1613 
þann  22  dag  maij. 

B. 

AM.  263.  Fol.  bls.  74,  skr.  1598.    —  Gamla  máldagabókin  i  Bisk- 
upsskjalasafni,  skr.  1601,  bls.  86»' 

gamall  maldage.^) 

Kirkia  a  Jorfa  er  helgvd  gvdi.  jvngfrv  marie  oc  helgvm 
krossi.  hvn  a  halfann  slettan^)dal.  oc  allan  havkadal  j  x 
hvndrada  eigv.'')  ad  giU  þui  sem  næst  er  saudafellz  seh. 

jtem  (i  kirkian  paskabok  syngiandi.  mynd  hins  helga 
kross.  marivskriftt.  eina  biollv.  onnvr  brotin. 

fell  nidur  porcio  ecclesie  þad  sem  fiell  sex  ar  medan 
þoUeifur  gamlason  hielltt  firir    kirkiv   vppgiord    þar  a  jorfa. 

jtem  gafst  kirkivnne  hestur  j  hans  thijd. 


169.  1533. 

Máldagi   Holtskirkju  í  Saurbæ  í    fyrstu    yfirreið    Ögmundar 
biskups  um  Vestfjörðu. 

AM.  263.  Fol.  bls.  76,  skr.  1598.    —    Máldagabók    Biskupsskjala- 
safnsins  hin  gamla,  skr.  1601,  bl.  116b^(=  ö), 
1;  263;  Jörfe  6.     2)  slietta  6.    3)  eign  6. 


1523.  ÍIOLT  í  SAURBÆ.  195 

Holltt  j  Saurbæ  [gamall  maldagi.') 

Anno  Dominj  00'^  ö**  xx*^  tertio  j  fyrstv  visitatio  vors 
andlegs  fodurs  herra  Augmundar  med  gudz  nad  biskup(s)  j 
Skalhollti  vm  vestfiordv. 

jn  primis  CDagnus  kirkia  j  holltti  j  savrbœ.  a  jordina 
Brungil  j  Bitrv  oc  v  kugilldi. 

jtem  halft  þridia  c.  ad  fallid  hefur  j  porcio  sijdan  jon 
B(ondi)  kolhir  afhenti  garden  joni  syni  sijnum. 

jtem  d  kirkian  firir  innan  sig  alfær  messvklædi.  AUtar- 
issklædi  med  brvn.  AUtarisstein.  kalek.  kanonom^)  bok  oc 
messvbok.  hatiider'^)  syngiandi  med  kirial.  magnus  savgv 
med  magnus  Historium  badum  syngiandi. 

þar  skvlv  seigiazt  viij  messur  oc  xl  af  þijngapresti  fra 
Stadarholskirkiv  annan  hvern  helgan  dag.  sierdeiles  annad 
huortt  fyr  edur  sijdar  joladag  ædur  paskadag.  magnusmess- 
ur  badar.  ij  mariumessur  arliga. 

þar  a  ad  giallazt  ij  merkur  kavps  þijngaprestinvm. 

þar  eiga  takazt  heima  toUar  oc  tijvnder  bonda  oc  hus- 
freyiu  oc  allra  heimamanna.  jafnvel  vr  nedra  holltti. 

Jtem  a  kirkian  fyrer  jnnan  sig  brijk.  oc  er  j  mariv- 
skriftt.  katerinar  skrift.  sarbarv  skrift.  magnus  Hkneski. 
Thomas  hkneski.  ij  Tobulur  yfver  alltari.  glodarker.  stor- 
ann  speigil. 

xij  manna  jferd  j  Savrbæiar  fiorv   oc    eina   koparstikv. 


170.  [1523]. 

Máldagi  Maríukirkju  á  Brekku  í  Saurbæ  [er  Ögmundr  biskup 
í  Skálholti  setti]. 

AM.  263.    Fol.  bls.   76,  skr.  1598.    -    Máldagabók  Biskupsskjala- 
safnsins  hin  gamla,  skr.  1601,  bl,  117a  (c=  6). 

Brecka  [gamall  maldagj.*) 
Maiiu  kirkia  a  Breckv  a  vij  kugilldi. 

2)  kanonem  &.    3)  hatijdar  b.    4)  [263. 


%J5  BRÉkkA.  -  GtJÍ*tíÍ)ALR.  Mk 

Jtem  firir  innan  sig  forn  messvklædi  sliten.  koparkalek 
gylltann.  Alltariss  stein  oc  Alitarissbvning.  marivskript  oc 
skrift  sancte  Lu(c)ia.  enn  svmer  kalla  heimram.  hvn  a  vj 
manna  jferd  j  saurbæiar  fiorv. 

Þar  skvlv  syngiazt  viij  messur  oc  xl  fra  huols  kirkiv  oc 
gialldazt  ij  merkur  kaups. 

Þar  takázt  heima  tollar  oc  tuær  tjjvnder  bonda  oc  hus- 
freýiv  oc  allra  heimamanna. 

oréiknad  porcio  sidah  Helgi  gislason^)  tok  vidjord\nnj. 


171!.  [1533J. 

ÍfÁLDAGi  Giifiídálskirkju  í  Gufudalssveit. 

Máldagabók  Biskupsskjalasafnsins  hin  gamla,  skr.  1601 ,  bl.  1 14a— b 

Gufudalur. 

Kirkia  j  gufudal  er  helgud  gude  vorre  fru  oc  hinum 
heilaga  krosse.  hun  d  allt  heima  lannd  og  hofstade  med 
olluffi  gognnum  oc  giædum.  skog  a  medalnese  med  hofstod- 
um  oc  allann  skog  frá  geithusgile  oc  vpp  ad  massgile.  man- 
adarbeit  j  brecku  lannd.  veturbeít  nautum  yfir  vmm  a.  skog 
hia  vatnni  hinu  nedra  oc  lambhaga.  skog  j  alftadalzmula.  ak- 
úrgerde  vnnder  hraune  á  skalanese.  x.  kýr.  ij  ær  hifis  fimmta 
tigar.  XXX  gelldijnngar  oc  iij.  8  veturgamler.  iij  merhrysse  oc 
hestur.  ij  pottar  brotnner.  sænng  vonnd  ad  ollu.  v.  hunndr- 
ud  j  gamallt  porcio.  j  ofrijdum  penijnngum  suo  logdum 
sem  hier  seigir.  xl  fiordunnga  keralld  fyrir  c.  vj  fiordunnga 
ketill  fyrir  iij  hunndrud.  sænng  ad  ollu  fyrir  hunndrad. 

jtém  hunndrad  er  fiell  d  medam  brandur  hiellt. 

jtem  a  kirkiann  ein  messuklæde  oc  kalek.  psalltara. 
glodarker. 

jtem  fimm  veira  gamlann  vxa  oc  iij  kugilide. 

lagde  sijra  helge  til  kirkiunnarj  porcio.  jn  prijmis.  sæme- 
ligann  grallara.  sáiiiseffánn  med  kirial  messum  oc  sequen- 
cijum  de  tempore  oc  de  sanctis.  kalek  er  vo  xij  aura  gýlld- 

1)  gilsason  5. 


1523.  GWUDALR.  -  OTRARDALR.  19,7 

ann  jqnann.  messuklœde  med  gudyeíiar  hpclfljB  oc  þrepn  qnn: 
ur  ad  ollu.  vj  corporalia  med  husum  oc  ij  huslaus. 
kanntarakapa  med  silkehlodum  oc  adra  obreýtta.  ij  sloppa. 
haalltaris  klæde  med  brun  vijgdre  oc  iiij  alltarisduka  adra 
vijgda.  merke  silkisaumad  med  veannda  saum.  bnjk  yfir 
alltare  med  gullfarg  oc  tabulum  fýrir  alltare  med  gullfarg. 
koparkross  hjtinn  yfir  alltare  gýlldann  og  propicijatoriufi^ 
med  silfur  er  vo  halfrnprk,.  mariuskript.  med  gujlfarg  j  huse 
oc  hurdum.  aunnu  l(ikneski)  oc  antonius  liknneske  med  ala- 
bastrum.  tomas  hjkiieski  erehebiskups  med  alabastrum  gull- 
farg.  fontz  vmmbunijnng. 

var  metifi  bot  a  kirkiunne  fýrir  xij  hunndrud  er  hann 
hafde  giora  latid.  Voru  þesser  penijnngar  aller  med  kirkiu- 
botenne  metnner  fyrir  halfjann  vj  tug  hundrada.  enn  porcio 
ecclesie  reiknnadist  fimm  týgir  hvnndrada  er  falhd  hafdi  a 
medann  greinndur  sijra  helge  haíde  hallded  stadenn.  var 
kirkian  honum  þa  skýlldug  v  hunndi'ud. 


m.  1523. 

Máldagi  Otrardalskirkiu  í  Arnarfirði. 

JSig.  143.  4to  bls.  243,  skr.  1.624  fyrir  Odd  biskup. 

Enn  Annar  maldæge'). 

Kirkia  j  otrardal  er  helgud  a^zvalldanda  Gude.  og  heil.- 
agre  Gudz  mödur  mariæ.  og  hinum  heilaga  Bartholomeo 
postula  er  þann  stad  a  allann.  Secihu  meýiu. 

Hun  a  allt  heimaland  j  millum  haganess  og  Beitilshamra. 

Skog  j  Trostramsfirde'^)  til  allra  þarfinda.  enn  leýfa 
avnguum.  Stadarmenn  skulu  hðggua  sem  þeir  viha.  so 
vijtt  sem  land  cL  skög. 

Jðrd  ad  hdfafosse  til  motz  vid  N.  N.  son.  j  mille  vad- 
hamars  og  hagaGardz  fýrer  jnnaii  vrd  a  hrafnshagahhjd. 

Jtem  Gaf  Elhngur  Gijslason    kirkiunne  j  ötrardal    skog 

(XL  hióllum  jnn  ad  Bæiargifinu.  og  suo  langt  sem    skoge   er 

1)  Á  undan  er  máldagi  frá  1491-1518,  DI,  VII,  Nr,  15^,    %\  Sto. 


198  VIGFÚS  ERLENDSSON.  -    HOLASTOLL.  1523. 

vaxid  vt  (L  fiallid  til  allra  þarfinda  er  þa  dtte  jðrdina  Dufandz- 
dal.  tuo  ^yke  vm  daga.  var  þesse  skögur  gefinn  tueim  nott- 
um  fýrer  Jonsmessu  Baptist^.  Anno  Domini  m.  d.  xxiij. 


173.  1533. 

Skbá  Jóns  Hallssonar  um    nokkrar   greiðslur  í  skuldir    Vig- 
fúsar  Erlendssonar. 

AM,  191.  4j^  bls    14,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,  rituð  sam- 
íða  á  skinn. 

Anno  domini  CO  d.  xx  iiij  ar.  j  skulld  vigfus  golldit 
lykin  smitt.  oc  þeir')  vilkin  RUgg  .xiij  vetter  med  gillda  skreid 
og  goda  hier  til  tuær  voder  med  gott  vadmal  minna  uegna. 

Jtem  Jon  mel  j  skulld  vigfus.  tunna  med  hual.  smior 
fyrir  .cc.  oc  þar  til  c  fiska. 

Jtem  heri  magnus  .c. 

Jtem  arne.  c.  oc  x^)  minur. 


174.  1533. 

Grein  um  kúgildatölu  með  jörðum  Hóladómkirkju. 

Bibl.  Bodl.    Oxford.    Collect.  F.   Magn.    .55.  4to    bls.    229,    skr.    c 
1680 — 90,  með  hendi  sfra  Guðbrands  Jónssonar  í  Vatnsfirði. 

Kúgildi  til  byggingar  med  öllum  Hóladómkirkju  jörðum 
1523,  jtem  heima  og  á  öllum  búum  skal  vera  ijc  35  kúgildi. 
landskuldir  iijc  hundrada  22c.  ij  álnir. 

Þetta  er  fkrifað  eptir  herra  Guðbrands  eigin  hendi. 


175.  [1533]. 

Athugasemdir  Kristjáns  Danakonungs    II.    við    kærur    ríkis- 
1)  Svo. 


1523.  RÍKISRETTINDI   ISLANDS.  199 

ráðsins  norska  yfir  því,    að  ríkisskuldbinding   konungs    vœri 
eigi  haldin  (1522—23). 

Ríkisskjalasufn  Dana,  Danske  Kongers  Historie  Fasc.  X,  49.  — 
Ríkisiéttindi  íslands  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Rvík. 
1908  bls.   124. 

Tesse  eptherskreffune  article  ære  the  som  mijn  herres 
nade  beklager  seg  at  waare  hanss  nade  oc  kronenn  til  for- 
stoor  beswaringh. 

Jtem  vdi  en  artikell  at  inghe  kðpmenn  aff  hentzestæd- 
erne  skulle  segle  till  yslandt.  et  cetera.  thet  er  lantzens 
forderff. 


176.  [1523-1534]. 

Grein  úr  lénaskrá  einni  frá  döguni  Friðriks  konungs  fyrsta. 

Nye  Danske  Magazin    VI,    324  og  326.    —    Ríkisréttindi    íslands 
eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908,  bls.  36. 

Item  om  wor 

nadig  herre  tycker  at  hawe  Island  selffwer  ok  hawe  syn 
foged  stedhe  ther  sidindis,  som  skicke  til  nadhe  skatthen  ok 
renthe  som  landhet  kan  tolæ . 

Nordenfields : 

Jslandt. 

Ffæerger    .... 


177.  5.  Febrúar  1524.  í  Viðey. 

DóMR  tólf  klerka  og  tólf  leikmanna  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti  um  ákæru  biskups  til  Jóns  bónda  Ein- 
arssonar  um  hald  Jóns  á  Anastaðaarfi. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með   hendi   GrunnavíkrJóns    eptir   bréfa- 


200  ANASTAÐAARFR.  1524. 

bók  Ögmundar  biskups.  —  AM    Apogr.  2771   „Ur  brefabok  Ögmundar 
biskups"  (AM). 

Um  Anastada  arf. 
0Hum  mðnnum  þeim  sem  petta  bref  sia  edur  heyra 
senda  broder  Helge  med  gudz  ndd  áböte  i  Videy.  Þordur 
Olafsson.  Salomon  Henriksson.  Bardur  Jonsson.  Felix  Þor- 
gilsson.  Jon  Jonsson  prestar  SkalhoUtsbiskupsdæmis.  Narfe 
Sigurdsson.  Jon  Arnason.  Hrafn  Gudmundsson.  Grimur 
Karason.  Jon  Hallsson.  Jon  Magnusson  logrettumenn  kvediu 
gudz  og  sina.  kunnugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ  M".  D^. 
xx".  iiij".  dr  i  Videy.  faustudaginn  næstan  epter  kyndelmessu 
vorum  vier  i  dom  nefnder  af  virdugUgum  faudur  i  gude 
biskup  Ogmundi  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollti  ad  skoda 
og  ransaka  ok  fuUnadar  dom  d  ad  leggia  um  þad  mal  sem 
biskupinn  klagadi  til  Jons  bonda  Einaissonar.  ad  hann  hefde 
rdngliga  halldid  þeim  peningum.  sem  heita  Anastada  arfur 
um  iiij.  ár.  sidan  biskup  heitinn  Gottskalk.  godrar  minningar. 
gud  hans  sdl  ndde.  hafde  urskurd  d  lagt  um  greindan  arf. 
Hafde  greindur  Jon  Einarsson  uered  dæmdur  skylldugur  ad 
koma  i  þann  stad  og  dag  sem  biskupinn  hðnum  tilsegde. 
Kom  ])ar  og  fram  fyrer  oss  þad  sama  bref.  sem  biskupinn 
hafde  bodad  hann  i  fyrrsagdan  stad  og  dag.  Jtem  annad 
bref  þad  sem  Jon  Einarsson  hafde  i  gien  sendt  i  hveriu  ver 
fornemura  ad  hann  hefde  feingid  biskupsins  bod  og  bref. 
var  hans  beidt  og  krafed.  og  kom  hann  ecke.  og  einginn  af 
hans  hende.  Jtem  kom  þar  fram  fyrer  oss  tolf  presta  domur 
samhliodande  urskurde  Biskups  Gottskalks  um  fyrrnefndan 
Anastada  arf.  her  med  Domur  xij.  leikmanna  ok  logmans 
urskurdur.  allt  eins  latanda  um  fyrrsagdan  arf  og  peninga. 
Litust  oss  oU  þesse  bref  ok  skilrike  skialleg  og  loglig  vera 
med  ollum  sinum  greinum  og  ariiculis.  Þvi  ad  h(eilags)  anda 
nadkil  kailttdre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu  dæmd- 
um  vier  fyrrnefnder  Doiiisíneim  med  fulla  doms  atkvæde 
tidtnefndan  Jon  Einarsson  rettelega  fyrer  kalladan.  og  sekan 
iiij.  mórkuíii  i  domrof  fyrer  þad  hann  kom  ecke  epter  bisk- 
upsins  bode  sem  dæmt  var.  Enn  fyrer  rangligt  halld  d  pen- 
jögunum  ua  fiðgur  forlidin  dr  dæmdum    vier   hann   skylld- 


1524.  HJONABANDSMAL.  201. 

ugan  ad  giallda  biskupinum  xij.  alna  dbata  epter  hvert 
hundrad  sem  i  jaurdu  er.  Jtem  xij.  alner  epter  hvert  gelld- 
fiar  hundrad.  Enn  tvðfalldar  logbætur  epter  hvert  mdlnytu 
kugilldi.  ok  þriar  merkur  i  fullrette  upp  d  hvert  ár.  Skal 
pridiungur  allra  fesekta  gialldast  innafi  manadar  ad  heýrd- 
um  dominum.  enn  allt  golldid  ad  næstum  fardðgum.  Skulu 
þesser  peningar  greidast  d  Þingeyrum  i  Hunavatnsþingi  h)g- 
legum  umbodzmanne  biskupsins  et  cetera. 


178.  7.  Marts  1524.  í  flyammi. 

20.  Jannar  1525.  &  öndyerðri-eyri. 

DóMR  tólf  klerka  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti 
um  lögmæti  hjónabands  Finns  Arnórssonar  og  Sigríðar 
Björnsdóttur. 

Landsbókasafu  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2767  með  hendi  Ávna  Maga- 
ússonar   „Ur  brefa  bok  biskups  Ögmundar". 

Domur  um  Hionaskilnad. 
011um  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
senda  Narfe  med  gudz  nad  abote  ad  Helgafelle.  Helge  med 
samre  nad  abote  i  Videy.  Helge  med  fyrrsagdre  nad  abote 
ad  Þingeyrum.  Petur  Palsson  prestur  Holabiskupsdæmis. 
Jon  Eireksson.  Halldor  Tyrfingsson.  Einar  Snorrason  offi- 
cialis  heilagrar  Skalholltskirkiu.  Jon  Einarsson.  Narfe  Þor- 
steinsson.  Olafur  Gudmundsson.  Hallur  Þorsteinsson.  Olafur 
Þorgilsson.  prestar  Skalholtz  biskupsdæmis.  kunnugt  giðr- 
ande  ad  sub  anno  gratiæ  M^.  D^.  xx^  iiij^.  i  Hvammi  i 
Borgarfirde.  manudagin  nærsta  fyrir  Festum  Sancti  Gregorii 
Pape.  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  ærhgum  herra  og  and- 
ligum  faudur  Ogmundi  Biskup  i  Skalhollti.  ad  skoda  og 
ransaka  ok  fullnadardom  d  leggia  hversu  logligt  hionaband 
væri  i  mille  þeirra  Finnz  Arnorssonar  ok  Sigridar  Biðrns- 
dottur.  Voru  þesser  fyrrnefnder  menn  þar  þa  bæde.  ok  bar 
Finnur  ecke  hindur  fram  sinna  vegna  um  þeirra  hionaband. 


202.  HJONABANDSMAL  J524. 

enn  fyrrskrifud  Sigridur  sagdest  mote  sinum  vilia  gipt  hafa 
vered.  Nu  ad  heilagrar  kirkiu  Iðgmdle  smdsmugliga  trakter- 
udu.  fundum  vier  so  felldt  impedimentum.  ef  satt  være. 
sundur  eiga  ad  leysa  þesshattar  ok  svo  orded  hionaband. 
Þotte  morgam  godum  mðnnum  hennar  framburdur  sannlig- 
ur.  J)vi  at  fader  hennar  hafde  leingi  vered  i  sundurþycke 
vid  biskupinn  og  heilaga  Skalholltskirkiu.  og  villde  fcL  fylge 
faudur  hans')  sier  til  fulltings  ok  sinum  malum.  Þvi  ad  heil- 
ags  anda  nad  tilkalladre  dæmdum  vier  fyrrnefnder  doms- 
menn  med  fullu  doms  atkvæde  optnefnda  Sigridi  Biarnar- 
dottur  skyllduga  ad  sveria  siðttareid  epter  sinum  framburde. 
ef  hun  være  þar  kona  til.  Enn  ef  hun  íielle  d  eidnum.  þd 
stæde  þeirra  hionaband  svo  sem  adur  hafde  giðrt  vered.  Sor 
hun  þd  þar  strax  fyrer  oss  epter  dominum.  þvi  skyllde 
hvert  þeirra  fyrer  sig  optnefndur  Finnur  Arnorsson  ok  tidt 
skrifud  Sigridur  Biarnardotter  meiga  giaura  hvert  lagarad 
[fyrer  sier^)  sem  þau  villdu  þar  epter.  þvi  vier  dæmdum 
þeirra  hionaband  laust  og  ecke  afl  hafa. 

Samþykte  þenna  vorn  dom  adur  greindur  herra  Ogmund. 
ok  sette  sitt  innsigH  med  vorum  innsiglum  fyrer  þetta  doms- 
bref  er  skrifad  var  d  Aundverdre  Eyre  in  Festo  Sanctorum 
Martyrum  Fabiani  &  Sebastiani.  dre  sidar  enn  fyrr  seger. 


179.  14.  Marts  1534.  í  Gottorp. 

Fribrik  fyrsti  „útvaHnn  konungr  Danmerkr  og  Noregs"  biðr 
Ólaf  Engilbertsson  erkibiskup  í  Niðarósi  aS  veita  Jóni  Ara- 
syni  biskupsefni  á  Hólum,  er  Ögmundr  biskup  í  Skálholti 
hefir  nú  sett  í  bann,  staðfesting  á  kosning  hans,  og  leysa 
hann  af  þessu  banni,  ef  þess  sé  þörf. 

Dipl.  Norv.  VIIT,  Nr.  520  (eptir  frumriti  í  Ríkisskjalasafni  Norð- 
manna,  Munchenarsafn  906). 

1)  „faudur  Jians  o:  Arnors  Finnzsonar.  faudur  Finnz  þessa", 
(AM.).  2)  [Undirstrykað  í  62,  2767  og  segir:  „Þetta  fyrir  sier  er 
under  strikad  i  bokinni.  mun  ecke  eiga  ad  lesast".  Þessi  orð  sýnast 
þó  vel  mega  standa. 


1524.  JON  ARASON.  203 

Reverendissimo  jn  Ghristo  patri  domino  Olauo  Engel- 
bertj  ecclesie  Nidrosiensis  archiepiscopo  nobis  sincere  dilecto^). 

Fredericus  dej  gracia  electus  rex  Dacie  ac  Noruegie  dux 
Szleswicensis  Holsacie  Stormarie  ac  Ditmerscie  comes  in 
Oldhenborig  etc. 

Premissa  reuerentia  cum  nostro  syncero  fauore.  Kere 
herr  oc  fadher  mwe  widhe  at  wj  fynghe  etthers  kapitthels 
aff  Trwndhems  breffwe  oc  skriffwelse  nw  wdj  thesse  nesthe 
forledhen  daghe  wdj  huicke  wij  haffwe  forfaret  at  sydhen 
wij  samtyckedth  thenne  breffwisser  oss  elskehge  herr  Jon 
Aritzsson  tiil  at  were  biscop  offwer  Holle  biscop  dom  eff'ther 
szom  menwghe  presthemend  ther  wdj  stygthet  hanom  wd- 
waldh  haffdhe  tha  haffwer  oss  elskelige  werdighe  fadher  met 
gwdth  her  Aghemwnd  biscop  paa  Jsland  ladet  kommet  ha- 
nom  wdj  bandhe  oc  men  ther  met  at  hyndre  hans  coníirmatz 
som  hand  etther  selffh  ytthermere  wndheruisze  kandt  oc  er 
hand  dogh  offerbodigh  tiil  at  staa  huer  mand  tiil  retthe  for 
hues  the  hanom  met  retthe  skylle  kwndhe.  Thi  bedhe  wij 
etther  kerligen  athi  skicke  hanom  syn  confirmatz  meth  thet 
fiirsthe  saa  hand  kwndhe  komme  hem  tiid  tiil  land  wdj 
thenne  nesthe  tiilkomendes  sommer.  Er  thet  saa  at  samme 
band  kand  nogher  hyndher  giore  hanom  paa  hanss  confir- 
matz  tha  bedhe  wij  etther  kerhgen  athi  wille  afflosze  hanom 
oc  taghe  handloffth  aff  hanom  saa  hand  bliffwer  offwerbodig 
tiil  at  staa  huer  mandth  tiil  retthe  for  hues  the  hanom  met 
retthe  skille  kand  etc.  kiere  [herre  oc^)  fadher  her  met  gior 
i  oss  sondherliigen  tiil  willie  oc  forladher  wij  oss  visseligen 
her  tiil.  Jn  Christo  valete  ex  castro  nostro  Gottorp  feria  2» 
proxima  post  dominicam  ludica  anno  dominj  m  d  xxiiij  nostro 
sub  signeto. 


180.  38.  Marts  1534.  í  Skálholti. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  fœr  Eiríki    bonda    Torfasyni    til 


1)  Utanáskrjpt  bréfsins.     2)  Frá  [utanmáls  og  vísað  hér  inn. 


204  GRÖF  OG  GRAFARBAKKI.  1524. 

fullrar  eignar  fimtán  hundruð  í  jörðunni  Gröf  á  Rangárvöll- 
um  fyrir  alla  jörðina  Grafarbakka  í  Hrunamannahrepp. 

Bisk.  Skalh.  XIX,  55,  frumrit  é  skinni.  öll  (5)  innsiglin  erii 
dottin  frá.  —  AM  Apogr.  2397  „accuratissimé".  —  Afskript  í  bréfa- 
bók  Brynjólfs  biskups  AM  279.  Fol.  640b  i  transskr.  Ólafs  Gíslason- 
ar  og  Bjarna  Einarssonar  gerðu  í  Skálholti  5,  Júni  1672. 

Jardar  kaups  bref  biskups  avgmundar  og  eireks 
torfasonar  vm  grof  og  grafar  Backa. 
Wier  broder  Ogmund  med  oudz  ndd  biskup  i  skalhollti 
giðrum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi 
at  med  kirkiunnar  radi  j  skalhollti.  hðfum  uier  giort  sodan 
kaupskap  og  iardaskipte  vid  ^irek  bonda  torfason.  at  vier 
hofum  feingit  honum  fimtan  hundrut  j  iðrdunni  grauf  er 
Hggr  millum  aa  j  oddaþingum  til  fullrar  eignar  med  öllum 
þeim  gðgnum  og  gædum  sem  greindum  iardarparti  fylger  og 
fylgt  hefuer  at  fornu  og  nyo  og  þar  til  fimm  kugiUde.  Hier 
i  mot  hefuer  hann  feingit  oss  til  fullrar  eignar  jðrdina  alla 
grafarbacka  er  Hggr  j  ytra  hrepp  j  hruna  kirkiusokn  med 
ðUum  {)eim  gðgnum  og  gædvm  sem  greindri  iðrdu  fylger  og 
fylgt  hefer  at  fornu  og  nyo.  hueria  er  hann  Reiknadi  firii; 
xl  hundrada.  Skal  huor  hallda  til  laga  þeirri  jðrdu  er  keypti 
^nn  suara  lagaRÍptingum  aa  þeirri  er  selldi.  for  þessi  giðrn- 
ingur  fram  med  handsólum  ockar  i  mille  heima  j  skalhollti 
annan  dag  paska  þessum  uitnismonnum  tilkðUudum  jone 
hallzsyni.  jone  magnussyni  og  eysteine  brandzsyni.  huerer  sin 
jnscigle  settu  med  uoru  jnnscigle  firir  þetta  giðrningsbref  skrif- 
at  j  sama  stad  og  dag  anno  domini  OD"  d**  uigesimo  quarto. 


181.  4.  Aprll  1524.  í  Áltefil^urg:. 

Kristján  konungr  annar  ritar  Kláusi  Pétrasyni  kanzlara  sín- 
um  og  býðr  honum  að  takast  ferð  á  hendr  til  Englands  til 
þess  að  semja  um  peningalán  handa  konungi  gegn  því  að 
ísland  og  Færeyjar  sé  sett  að  veði  fyrir  láninu,  með  fleira, 
er  bréfið  hermir, 

C,  F.  Allen;     Breve    og  Akt^tykker    til    OplysHÍng    af   Christiern 


1524.  ÍSLAND  VEÐSETT.  205 

den  Andens  og  Frcderik  den  Förstes  Historie,  Khavn  1854,  Nr.  107. 
—  Dipl.  Norv.  X,  Nr.  412  (^hvorttveggja  eplir  Miinchenar  bréfasafni 
Krisfjáns  annars  í  Kristjéníu,  Nr.  802).  --'  Sbr.  Rikisréttindi  íslands 
eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Rvik  1908  bls.  45. 

Vor  synderlig  gunst  till  fforrin.  Som  ether  wel  fortenc- 
ker,  at  wii  sende  ether  vti  Nederland,  ati  skwlle  sielle  alt 
thet,  som  wii  haffwe  ther,  szo  haffwe  wii  forstannet  paa 
then  sistc  scriffwelse,  at  Marie  ér  icke  en  nw  solt  Scc.  Ther- 
for  sende  ieg  ether  nv  eth  hreff  tiU  koning  aff  Engeland, 
som  er  en  credensse;  hedher  ieg  ether  kerlighen,  ati  giffwer 
ether  strax  till  hannwm  och  hanller  met  hannwm,  at  han 
wille  lee  oss  eth  t^  engeloth  [paa  noger  wore  land'),  som  i 
haffwe  befalling  paa,  eller  om  han  icke  thet  vel  giöre,  well 
ieg  tha  atbetatlle^)  inden  eth  aar  &c.  oc  bruger  alle  the 
rodh,  som  i  haffwe  lerdt.  Kwnne  i  enghen  anden  rod  faa 
for  thet  skwlle  gange  till  bage,  ther  som  y  kwnne  forwerwe 
os  forne  penninge  hos  hannwm,  som  forscreffwed  staar,  och 
han  wille  lade  rodstere  alle  the  wendes  steders  godz,  som 
er  ther  paa  Stolhoffwen^),  tha  mo  i  skecke  hannvm  Engelen 
paa  wore  wenge-).  Och  sende  ieg  ether  oc  en  credensse  till 
cardinalen,  ati  giöre  ether  beste  hos  hannwm.  Giörer  ether 
beste  hervtinnen,  som  ieg  ether  tiltroer;  skulle  i  en  sige 
cardinalen  en  skench  till  paa  wore  wengne^).  Och  ther  som 
the  ville  giffwe  ether  for  swar,  at  konningen  kan  icke  giöre 
ther  till,  for  then  dag  er  hollen  vti  Hamborge,  tha  swarer, 
át  thet  er  heller  icke  wor  mening,  at  han  skall  lade  rodstere 
them,  om  the  wille  giöre  meg  effther  som  key.  mt  breff 
lyder,  som  Hanner  haffwer  skecked  meg:  thet  Hdher,  at  the 
skwlle  anworde  meg  mit  rige  vt  ighen.  Giörer  vti  thesse 
erende  som  ieg  tro  ether  till.  Her  met  ether  gud  befallendes. 
ScreftwedvtiOIIenborgthenfiere  daggvti  aprill  aar  <&:c.  mdxxiiii. 

Cristiern. 
Attamen.     Attamen.     Attamen. 
Oss  elskelige  mester  Nicolaus  Petri,  vor  cansseler  &c. 


1)  [þ.  e.  ísland  og  Færeyjar.  2_)  Svo.    3)  Der  Stahlhof  voru  nefnd 
Töruhús  ^au  og  ön'nur  hiís  er  Hangastáðakaupmenn  átlu  í  Lúndúnum. 


^06  PREStASTEFNUBRÉF.  1524. 

183.  21.  Apríl  1534.  á  Munkaþyerá. 

FiNNBOGi  prestr  Einarsson  ofíicialis  boðar  í  umboði  Ögmundar 
biskups  í  Skálholti  og  administrators  Hólabiskupsdæmis  klerka 
milli  Öxnadalsheiðar  og  Helkunduheiðar  til  prestastefnu  á 
Víðivöllum  í  Blönduhhð  mánudaginn  13.  Júní. 

AM.  Fasc.  XLVI,  15,  frumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  fyrir  bréfinu. 

Gitatia  Augmundar  biskups.') 
Þath  giorer  ec  finnboghe  prestur  einarsson  oííicialis 
heilagrar  hola  domkirkiu  godum  monnum  viturligt  med  þessu 
minu  brefue.  Saker  þess  at  verdugur-)  herra  biskup  augmund 
biskup  i  skaalholte  og  amministrator  holabiskupsdæmis  hef- 
uer  sett  og  Ikipat  almenniliga  prestastefnu  a  uideuaullum  i 
skagafirde  manudaginn  næstan  epter  festum  barnabe  apostoli. 
þui  kungiorer  ec  og  vndirvíjsar  ollum  og  sierhuerium  lærd- 
um  monnum  sem  byggia  a  millum  auxnadalsheidar  og  hel- 
kunduheidar  og  hier  epter  nefnastz  i  brefuenv  at  þeir  kome 
i  fyrgreindan  stad  og  dag  epter  sinne  skylldu  og  gomlum 
vkna  sem  kirkiunnar  log  greijna  med  sinum  inciglum  og 
aullu  audru  þui  sem  statuta  giora  raad  fyrir.  at  dæma  og 
a  líjta  og  tractera  þau  kirkiunnar  malefne  og  erende  sem 
þcLr  kunna  fram  at  koma.  heilagrar  kirkiu  uegna.  Nefner  ek 
þar  til  fyrstan.  abota  einar  a  munkaþueraa.  Sira  ion  finboga- 
son  a  maudrvuaullum.  ögil  hallsson.  ion  finnbogason  i  lauf- 
ase.  Sira  þorbiorn  a  vaullum.  hall  asgrimsson.  tumas  ions- 
son.  tumaas  i  glæsibæ.  runolf  narfuason.  ion  olaafsson.  olaf 
a  bægisaa.  sygurd  þorsteinsson  og  simon  bæringsson  presta 
hola  biskupsdæmis.  skulu  þessir  allir  fyrgreindir  (prestar) 
koma  sem  stefnder  i  sagdan  stad  og  dag  forfallalaust.  Ok 
til  sanninda  hier  vm  setur  ec  officialatus  incigle  fyrir  þetta 
bref  skrifuat  a  munkaþueraa  i  eyafirde  fimtudagin  næstan 
fyrir  festum  sancti  iohannis  episcopi  et  confessoris.  anno 
domini  millesimo  quingentesimo  vigesimo  quarto. 


1)  Utan  á  bréfinu  raeð  hendi  frá  17.  öld.     2)  -um,  frbr. 


1524.  FOGETABREF.  207 

183.  37.  Apríl  1524.  í  Hamborg. 

Hans  hirðstjóri   Eggertsson    skipar   Jóhann    Pétrsson    fógeta 
sinn  á  Íslandi. 

AM.  191.  4to  bls.  26,  bréfabók  Jóns  skálds  Hallssonar,  rituð  sam- 
tíða  á  skinn.  —  AM.  Apogr.  5527.  —  Prentað  í  Kirkjusögu  Finns 
biskups  Jónssonar  II,  2fi7— 268. 

^g  hans  egerdzson  heilsar  ollum  dandemonnum  sem 
byggia  og  bua  j  island  kærliga  med  gud  og  sancte  olaf 
kong.  kunngioré  ec  ollum  biskupum.  abotum.  prelatum  og 
prestum.  logmonnum  og  syslumonnum  og  ollum  almuga 
sem  byggia  og  buaj  island  ad  ec  heíi  med  min  godan  uiHa 
ofurgeíit  og  uppdreigit  allt  mitt  fouitadæmi  ]ohan  petursson 
sem  ec  hafde  af  heygbornasta  forsta  kong  kristiern  ut  j  is- 
land  sem  nu  hier  epter  tilheyrer  heygbornasta  forsta  kong 
fridrek  rett  erfingia  til  noreg  og  island  og  uttualld  kong  til 
danmark  sem  gefit  og  unt  hefer  þennan  fyr  skrifadan  johann 
peturson.  Og  til  sannenda  hier  um  bid  ec  þessa  efterkrifada 
dandimenn  uelboren  mann  kristiern  huittorp  og  hans  relyk. 
hans  remstorp  og  herman  langi  borgarar  j  hamborg  ad 
setia  sitt  incigH  med  minu  incigH  fyrir  þetta  bref  er  skrifad 
var  j  hamborg  miduikudagen  næstan  fyrir  tueggia  postula 
CDesso  p(h)ilipi  et  iacobi  arum  epter  gudz  burd  CD.  d.  xx.  og 
ij.  ar.') 


184.  37.  Apríl  1534.  í  Antwerpen. 

Bréf  Kláusar  kanzlara  Pétrssonar  til  Kristjáns  konungs  ann- 
ars,  meðal  annars  um  ferð  sína  til  Englands  að  útvega  kon- 
ungi  lán  gegn  Íslandi  og  Færeyj'um  sem  veði,  en  telr  þó, 
að  sú  ferð  muni  árangurslaus. 

C  F.  Allen:  Breve  og  Aktstykker  til  Oplysning  af  Christiern  den  An- 
dens  og  Frederik  den  Försles  Historie,  Khavn.  1854  Nr.  115.  —  Dipl.  Norv. 
X,  Nr.  416.   —   Hér  er  það  eitt  tekið  af  bréfinu,  er  snertir   þessa  ferð. 

1)  Þetta  ártal  er  án  alls  efa  rangt  fyrir  1524.  Sbr.  Kirkjusögu 
Finns  biskups  U,  bls.  264  neðanmáls. 


208  ÍSLANÍ)  VEÐSETT.  1524. 

Myn  ydmygelig  beplichtig  tro  tienesthe  tijl  foren.  Kere 
nadigste  herre,  werdes  edher  nade  wijde,  at  jeg  fijck  en 
packe  breff,  som  war  schreffwen  wdij  Oldenborg  i  lanthe 
Mijssen  then  iiij  dag  wdij  aprijl,  wdij  hwicket  edher  nade 
er  begerende,  at  jeg  schal  reysæ  tijl  kongen  aff  Engeland 
oc  göre  myn  flijdt,  at  edhers  nadhe  kwnnæ  foo  cm  enge- 
lotther  enthen  tijl  pandt  oppo  nogle  edher  nades  eland  hell- 
er  oc  tijl  loenss  at  betale  indhen  et  aar,  oc  sammeledes  at 
kongen  wijlle  ladhe  rosthere  thet  gotz  &c.,  oc  ther  oppo 
sendher  edher  nadhe  mig  en  f\^'lmacht,  som  er  och  schreff- 
wen  i  samme  Oldenborg  iiij  dag  i  aprijl.  Hoest  samme  packe 
fijck  jeg  eth  andhet  edher  nades  breff',  hwicket  mesther  Cor- 
nelius  haffwer  schreffwet  oppo  latijn,  oc  lydher  thet  soo,  at 
edher  nadhe  íijck  myne  breff,  oppo  hwicke  edher  nadhe  icke 
nw  for  manghe  forhindringhe  skyldh  kwnne  giffwe  swar 
oppo  thenne  tiidth,  men  at  jeg  skwlle  ladhe  bestoet  met  ed- 
hers  nades  skijb  oc  the  andre  erendhe,  so  langhe  jeg  finghe  > 
ydermere  wnderwijsingh,  men  jeg  skulle  wel  taghe  ware 
oppo  edhers  nades  hogboren  börn  &c.,  oc  thet  breff  war 
schreffwet  iij  dag  i  aprijl  wdij  fornemffde  Ollenborg,  oc  fijck 
jeg  bodhe  packen  oc  thet  samme  breff  ther  hoest  oppo  en 
tijdth  oc  dag  i  Mechel  Sancti  Georgij  dagh  som  er  then  xxiij 
dag  i  aprijl.  Nw  er  jeg  bekwmmert  och  wedh  icke  fwlleHg- 
hen,  hwar  effther  jeg  skal  retthe  megh,  forthii  wdij  thet  ene 
breff,  hwicket  edher  nadhe  haffuer  [schreff'wet]  met  sijn 
egen  hond,  er  edher  nadhe  endehghen  begerendes,  at  jeg  skal 
reyse  tijl  Engelandh,  oc  [i]  thet  andhet  schriffwes,  at  jeg 
skal  ladhe  bestoet  met  alle  erende,  forthij  edher  nadhe 
schriffwer,  hwickeledes  i  haffwer  fonghet  mit  breft",  po  hwicket 
edher  nadhe  kan  icke  sware  Scc.  Oc  ther  görs  inghen  wnd- 
herstandelsse  heller  hwgkomelsse,  hwad  breff  thet  war  heller 
oc  hwadt  the  lyddhe;  oc  twiffler  meg  oc  om  ther  er  icke 
forsynelsse  skedt  in  dato.  Gwd  wedh  thet,  at  wijsthe  jeg, 
hwickeledes  edher  nadhes  mening  wore,  tha  wijUe  jeg  gerne 
som  mig  bör  at  göre  retthe  mig  ther  effther.  Men  jeg  wijl 
wfortöffwet  giffwe  mig  tijl  Engeland,  forthi  the  breff  haffwe 
thet  sijsthe  datum,  oc  wijl  gérne  göre  myn  flijdt  aff  al  myn 


1524.  ÞORLAKR  PRÉSTR  LANDBJARTSSON.  ^Qí) 

macht  oc  forstandt,  at  edher  nadhe  kan  foo  the  penninghe, 
endogh  at  mestber  Baccher  haffvver  sacht  migh,  at  thet  er 
wmögelicht,  at  edher  nadhe  kan  fonghe  wndsettingh  oppo 
thenne  tijdt  afit"  kongen  aff  Engeland,  oc  thet  samme  sagde 
han  och,  at  han  haíTde  schreffwet  edher  nadhe  tijl,  en  dogh 
edhers  nadhe  haddhe  anderledes  forstandet  breffwet;  oc  ther 
fore  foer  icke  her  Antonius  aff  steedh.  Men  oppo  thet  edher 
nadhe  schal  icke  fynnæ  meg  then  stwndh  jeg  leffwer  wwillig 

heller  fortroden,  tha  wijl  jeg  gérne  reysæ   Scc 

Ex  Antwerpia  xxviia  die  aprilis  anno  &c.  xxiiij*. 
Edher  nades  kongelig  maiestats 
tro  tienere 
Nicolaus  Petri. 
Ainthoni  van  Metz. 


185.  28.  Apríl  1524.  í  Skálholt!. 

Samningr  Ögmundar  biskups  i  Skálholti  og  síra  Þorláks 
Landbjartssonar  um  vist  og  framfærslu  í  Skálholti  með  þeim 
greinum,  er  bréfið  hermir. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIX,  57,  frumrit  á  skiiini.     Öll  (3)  innsigli  eru 
dotlin  frá.   —  AM.  Apogr.  2399  „accuraté"  eptir  frumritinu, 

profentubref  Sira  þorlaks  Landbiartzsonar. 

Vier  brodber  Augmund  med  Gudz  ncíd  biskup  j  skal- 
hoUti  Giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  woru 
opnu  brefi  at  porlakur  prestur  landbiartzson  hefuer  opt(l)a 
komit  fyrir  oss  og  iatad  at  hann  hafi  heitid  gudi  og  hinum 
heilaga  þorlaki  biskupi  at')j  sinne  storre  nejd  at  þiona  hei- 
lagri  kirkiu  j  skalhollti  j  nockru  þui  sem  kennar  formanni 
syndizt  mðguligt  og  hann  (er)  maii  til.  Nu  saker  þess  at 
wier  hðfum  fundit  hans  goda  astundan  og  uiHa  til  þetta  at 
framkvæma.  þui  j  gudz  nafni  amen.  Styrkium  uier  stadfest- 
um  og  skipuni  þetta  sama  hans  heit  stðdugt  j  allafi  mata. 
COed  þeim  skilmala.  at  hann  skal  hafa  æfinliga  uist 
og  framfæri  heima  aa  stadnum  j  skalhollti.  ^nn  enda  sitt 
heit  med  þui  at  seigia  dagliga  skylldu  salumessu  utan   uera 

1)  Svo. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  l^ 


210  ÆTTLEÍÐSLÚBREF.  1524. 

uacans  einn  dag  j  huerri  viku.  hier  med  skal  hann  sia  at 
glergluggum  kirkiunnar  og  spæni.  og  bæta  at  huoru  sem 
þarf.  og  talga  nagla  til  kirkiunnar  þa  smidat  er  at  henni 
epter  þui  sem  honum  uerdur  til  sagt.  Skal  hann  hafa  af 
stadnum  darhga  sier  til  klæda  og  annara  naudzynia  halft 
þridia  hundrat  j  þarfligum  peningum.  sitia  næst  kirkiupresti 
og  hafa  hus  hit  sama  sem  hann  hefuer  adur  haft.  Samþyckti 
þenna  vorn  giðrning  med  oss  sira  jon  hiedinsson  Radzmann 
j  skalhoUti  og  sira  snorri  hialmsson  kirkiuprestur.  Og  settu 
sin  jnncigli  med  voru  jnscigli  fyrir  þetta  bref  skrifat  j  Skal- 
hollti  jpso  die  sancti  vitalis  martiris.  anno  domini  CD.  d. 
uigesimo  quarto. 


186.  13.  xHai  1524.1        í  (írímstungum. 

23.  Jauúar  1525  | 

Abfleidslubréf  síra  Pétrs  Pálssonar  til  handa  börnum  sínum. 

ÍBfél.  Khd.  67.  4'to  bl.  75  a— b  með  hendi  síra  Eyjólfs  Jónssonar 
á  Völlum  (d.  1745).  —  Ágrip  með  söniu  hendi  er  í  MSt.  60.  4to  bl    29. 

Arfleidslubref  Sera  Peturs  Palssonar. 
Þad  giorum  vier  Þorsteinn  Jonsson.  Brandr  Olæfsson. 
Þorgils  Jonsson.  Arngrimr  Liötsson  oc  Semingr  Olaafsson. 
gödum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi.  at  þ;B 
lidit  var  fra  G(uds)  burdi  M  D  xx  oc  iv  ær  fimtadaginn 
næstan  fyrir  Hallvardsmesso  um  vorit  i  Grimstungum  i 
Vatnsdal.  vorum  vier  i  hiaa..  sæum  oc  heyrdum  aa.  at  sodd- 
an  giorningr  for  fram.  at  Sera  Petr  Paalsson  arfleiddi  born 
sin  er  so  hetu.  Vigfus.  Þordr  oc  annar  Þordr.  Marteinn. 
Hallgrimr.  Briget  oc  Gudrun  til  alls  arfs  eptir  sic  med  sam- 
þjcki.  iaíyrdi  oc  upplagi  Sigridar  Pælsdottur  sýstr  sinnar. 
sem  þiíi  var  hans  rettr  erfingi.  Hier  i  mot  gaf  Sera  Petr 
fvRnefndri  Sigridi  Pælsdottur.  hvort  hon  villdi  (^finliga  prov- 
entu  edur  xxc-  For  þessi  fýRskrifadr  giorningr  fram  rett  ept- 
ir  bökarinnar  ordum  oc  laganna  skipan.  Og  til  sanninda  hier 
um  setium  vier   f}^Rskrifadir    menn    vor    innsigli    fyrir   þetta 


I 


1^24.  fÍRAMFÆRSLUÖOMR.  ^H 

■  arfleidingarbref.  skrifat  i  Grimstiingum  i  Vatnsdal  manadaginn 
næstanfyrirconversionisPauIi.aarumepter  G(uds)  burdM  Dxxv. 


187.  13.  Maí  1534.  á  Tatnsleysu. 

DóMR  sex  manna  út  nefndr  af  Jóni    Björnssyni    sýslumanni 
í  „Arnesi"  um  framfæri  Sigríðar  Jónsdóttur. 

Bisk.  Skalh.   Fasc.    XIX,    58,    frumrit  á  skinni.       ÖU   innsigli  (6) 
dottin  frá.  —  AM.  Apogr,  2400  „accuraté  eptir  frumritinu. 

IVm  omaga  framfærdslu  Anno  1524. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edr  heýra 
senda  braódr  jonsson.  einar  gudmundzson.  gunnar  teitzson. 
biorn  gunnarsson.  þorsteirn  halluardzson.  olafur  petursson 
kuediu  guds  og  sina  kunnigt  giorandi  at  þa  er  lidid  uar 
fra  hingatburd  uors  herra  jesu  christi.  CD.  d.  xx  iiij.  ŒLr  um 
uorid  ga  uazsleýsu  ai  þingstad  rettum  fimtudaginn  næsta 
fyrir  huitasunnu  uorum  uier  j  dom  nefnder  af  æiHgum 
manni  joni  biornssyni  er  þa  hafdi  mins  herra  kongs- 
ins  syslu  og  umbod  j  carnesi  ad  skoda  og  jnnuirdehga 
ad  rannsaka  og  funnadardom  aa  ad  leggia  um  þann  omaga 
er  sigridr  jonsdotter  heiter  og  framfærslvlavs  uar  þar  j 
hreppnum  sem  gudmundr  einarsson  beiddizt  doms  da  þar 
(XL  þinginu.  Nu  saker  þess  at  þar  uar  einginn  sa  j  sueit  er 
adr  nefndan  omaga  ætti  at  laugum  fram  at  færa.  jtem  j 
annari  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss  at  markus  jonsson 
uæri  at  skuUdugleika  þrimenningr  j  adra  ætt  enn  fiormenn- 
ingr  j  adra  ætt.  jtem  stendur  suo  j  laugunum  at  huer  hann 
ccL  atta  missera  biorg  fyrir  sig  og  þa  sem  hann  aa  fram  at 
færa  huern  fyrir  sig  skal  fram  færa  fiormenning  sinn.  Og  at 
suo  profudu  og  fyrir  oss  konmu  dæmdum  vier  fyrrnef(n)der 
domsmenn  med  fuUu  doms  atkuædi  opt  nefndan  omaga  sig- 
ridi  jonsdottur  m,  fyrr  nefndan  markus  og  hans  peninga  til 
laugligs  framfæris.  þar  til  er  hann  fyndi  henni  annat  fram- 
færi  jafnlaugligt  edr  laughgra.  ok^)  hana  BÍettlega  nidr 
1)  Svo  hér. 


212  SNNOKSÖALR.  1524. 

setiandi  ca  hans  jord  og  peninga,  jtem  dæmdu  uier  opt 
nefnder  domsmenn  peim  fyrir  kosnad  sinn  og  omak  suo 
micit  fie  af  aullum  hreppnum  sem  hreppstiorar  skipudu.  sam- 
þyckti  þenna  vorn  dom  adr  nefndr  jon  biornsson  kongs  um- 
bodsmadur  og  setti  sitt  jnnsigli  med  uorum  fyrr  nefndra 
domsmanna  jnnsiglum  fyrir  þetta  domsbref  huert  er  skrifat 
uar  m  torfastaudum  annan  h^onas  dag  septembris.  CD(anad- 
ar')  A  sama  aare  [deige  sidar  enn  fyrr  seiger^). 


188.  21.  Maí  1524.  í  Snöksdal. 

Bbéf  um  reikningsskap  Snóksdalskirkju  í  Dölum  fyrir  porcio 
og  mortalia  síðan  Sigurðr  Daðason  stóð  reikningsskap  síðast, 
en  Daði  Guðmundsson  stendr  reikningsskapinn. 

Eptir  afskript  Magnúsar  Einarssonar  á  Jörfa  meðal  Hainraenda 
og  Snóksdalsbréfa  (hjá  mér);  gerðri  1730 — 40  að  því  er  virðist  eptir 
frumriti. 

Þat  giori  eg  halldor  prestr  týríingzson  profastur  og  al- 
menniligr  do[mare  millum]  gilsíiardar  og  skraumo  godvm 
monnvm  vitvrligt  med  þessu  mino  op[nu  brefi  at]  sub  anno 
gracie.  (0*^.  d.  (xx'^.)  quarto  sunnodaginn  næsta  fyrir  fardaga- 
uiku  j  [snoksdal]  j  breidafiardardolvm  tok  eg  suo  felldan 
reikningskap  af  dada  gudm[undssyne  vm]  portio  og  mor- 
tualia  þat  sem  fallit  hefer  fra  þui  sem  sigurdr  dadason 
fieck  [sidast  kui]ttvn  um  reikningskap  snoksdals  kirkiu  og 
til  þess  sem  þa  uar  somid.  gallt  dad[e  þessa]  peninga  j 
sagdan  reikningskap  uegna  gudmundar  fodr  sins  jn  primis 
halfar  eýiar  er  liggia  j  eyrar  kirkiv  sokn  og  suo  heita  staf- 
eý  og  giardeji[ar].  ij.  hrutey  og  hvseý  med  flettveý  og  hrjgi- 
ivm  og  sniofaxej  med  ollvm  þeim  holmum  og  skerivm  sem 
greindvm  eýivm  fýlgia  at  forno  og  nyio.  fyrir  fim  hundrod. 
COessobok.  pistla.  giidspiöil  og  oracior  de  sanctis  a  uetr  og 
ottosongva  bok  de  sanctis  a  sumar  badar  fyrir.  cc.  xi  mal- 
nýtv  kvgildi  gielldfiar  hundrad  og  hundrads    hest.    her    med 


1)  þ.  e.  =  pridie  Non.  =  4.  Sept.     2)  [Svo. 


1524.  ARFSHALD.  213 

gerda  ec  greindan  dada  gudmundzson  olldvngis  kuittan  um 
sagdan  reikning  snokdals  kirkiu  þann  sem  gudmundr  bondi 
finzson  atti  henni  at  suara  sem  fyr  seiger  suo  fram[t]  sem 
vor  andligr  fader  biskup  avgmvndr  uill  samþýckia  þenna 
minn  gerning.  og  [til]  saninda  hier  um  íesta  eg  mitt  jnnsigle 
fyrir  þetta  bref  skrifat  j  sama  stad  [og')  ari  [degi')  sidar 
enn  fýr  seiger. 


189.  31.  Maí  1534.  á  Helgastöðum. 

DóMR  útnefndr  af  Sæmundi  Símonarsyni  kongs  umboðsmanni 
í  Þingeyjarþingi  um  ákæru  Sæmundar  til  Bergs  Runólfs- 
sonar  vegna  Ásgríms  Hallssonar  um  aðtöku  Bergs  á  arfi 
þeim,  sem  átt  hefir  síra  Jón  heitinn  Andrésson,  og  ólög- 
lega  setið  í  þeim  peningum. 

AM.  199.  4to  bls.  90-92,  með  hendi  Bergþór*  Oddssonar  (í  Flal- 
ey  norðr)  c.  1604  —  Landsbókasafn  791.  4to  bls.  117-118,  skr.  c 
lí^SO  (upphafið  stytt  og  dómnefnd  slept). 

Domur  Vm  Arf  Sira  Michels  Bergssonar  Vm 
ættleidiiig. 
Ollum  monnum  þeim  sem  ])etta  bref  sia  edur  heyra 
sendum  vier  Audun  Sygurdsson.  Petur  Thomasson.  Jon  Þor- 
laksson.  Þorsteinn  Stullason.  Halldor  Jonsson.  Andries  Ste- 
fansson.  Petur  Starkadarson.  Jon  Starkadarson.  Hallur  Stark- 
adarson.  Einar  Helgason.  Þorvalldur  Þoraiensson.  Sueirn 
Þorarensson  og  Sveirn  Þorvalldzson  kuediu  gudz  og  sijna 
kunnugt  giorandi  ad  'piL  lidit  var  fra  gudz  burd  CD  d  xx  og 
iiij  ar  d  Helgastodum  j  Reykiadal  þingstad  riettum  d  þridiu- 
dæginn  j  fardaga  vijku  vm  vorid  vorum  vier  j  dom  nefnder 
af  EHigum  manne  Sæmundi  Sijmonarsyni  er  ])a  hafdi  kongs- 
ins  syslu  og  vmbod  j  ])ingeyar])ingi  ad  dæma  og  Rannsaka 
vm  ]3a  dkiæru  er  nefndur  Sæmuiidur  kiærdi  })ar  til  Bergs 
Runolfssonar  vegna  Asgrims  Hallzsonar  og  j  hans  vmbodi 
ad  firnefndur  Bergur  hefdi  ad  sier  tekid  arf  og  peninga  sem 

1)  [b.  V  ;  vanlur  í  hdr.,  en  verðr  aö  standa,  Sbr.  sampyktarbréf 
Ögmundar  bískups  14.  Sept.  1524.  Pessi  síðari  dagsetning  «r  22.  Maí. 


214  ARFSHALD.  1524. 

att  hefur  Sira  Jon  heitinn^)  Andriesson  og  olaugliga  j  setid 
greindum  peningum.  Syndi  greijndur  Sæmundur  sitt  fullt 
vmhod  er  hann  hafdi  af  adur  nefndum  Asgrijmi  fyrir  greindri 
fiarsokn  vm  opt  skrifadan  arf  vppa  titt  nefndan  Berg. 
Kom  fram  stefnaíi  fyrir  oss  og  var^)  suarin  af  tueimur  skil- 
rijkum  monnum.  hueria  vær  dæmdum  fullmegtuga  med  oll- 
um  sijnum  greijnum.  Enn  Berg  EÍettihga  fyrir  kalladan. 
Stendur  suo  skrifad  j  Magnusar  hrefe.  Erfder  þær  sem  til 
hafa  faUid  víii  jardahregdi-)  og  vijgaferh  og  oll  onnur 
laga')mal  vnder  hverium  logum  sem  þau  [hafa  ordit")  þa 
skulu  oll  vera'^)  epter  þui  sem  þa  geingu  Log  j  Landi  er 
þau  mal  giordust.  Vitum  vær  ad  oll  horn  skilgietin  hafa 
tekit  arf  epter  faudur  og  modur  oc  adra  frændur.  epter  þui 
sem  þau  eru  jnn  sett  j  almennilegu  erfdatah  og  þeirra  frænd- 
semi  kann  til  ad  falla.  Stendur  so  j  ættleidingar  Capitula. 
ad  ættleidingur  skal  hafa  þad  fie  allt  sem  hann  er  til  leidd- 
ur  medan  þeir  hfa  er  ættleiddu  hann.  allt  til  þess  er  arf 
ber  vnder  hann.  sijdan  her  arfur  honum  vitnj  vm  alldur  og 
æfe.  Vissum  vier  fyrir  full  sannendi  at  Steinun  Andriesdotter 
kona  optnefndz  Asgrijms  tok  aunguafi  arf  epter  sira  Andries 
heitinn  faudur  sinn  og  eij  var  hun  ættleidd  j  sina  faudur- 
ætt  suo  vær  vissum.  Vitum  vær  ad  Login  banna  ad  nock- 
ur  jati  vndan  sier  arfi  sa  yngri  er  enn  xvj"')  vetra.  oc  eigi 
skal  vndan  ooldum^)  arfur  jatast.  Stendur  suo  j  Heriolfsbrefi 
ad  Hakon  kongur  med  vitrustu  manna  tillaugu  og  vnder- 
stadning  þeirre  sem  Magnus  kongur  hafdi  þd  hann  skipadi 
vm')  ættleidingar  Capitulum  og  j  Laughok^)  sijna  liet  setia 
ad  ættleidingur  skal  taka  alla  arfa  suo  sem  skilgetinn  fest- 
arkonu  son  þess  sem  hann^)  ættleiddj.  Enn  eij  skipadi  hann 
ad  nockur  madur  tæki  arf  j  þann  ættlegg  sem  hann  var'^) 
alldrej  til  arfs  leiddur.  Visar  so  til  j  Hakonar")  brefi  ad 
ættleidingsson  skilgietinn  taki  næst  epter  ættleiding.  oc  þa 
sem  honum  standa  jafn'^)framtt.  Enn  þo  ættleidingur  sie 
jafnhar    skilgietnum    baurnum  j  þa  ætt    sem    hann    er    ætt- 

l)b.v.791.  2)  199;-brygdi  791.  3)  [yrdi  791.  4)  dæmast  791. 
5)  XX  791.  rOoolnum  791.  7)  mdur  791.  8)  Bok  791.  9)  b.  v.  791. 
10)  er  791.     11)  Heriolfs  791.     12)  791;  jafnt  199. 


1524.  ARFLEIty^LA.  215 

leiddurj.  þa  kunnuni  vier  ecki  ad  setia  hana  Steinunni  And- 
riesdotter  framar  j  erfder')  epter  sinn  brodur  sijra  Jon  heit- 
inn  Afidriesson  Enn  skilgietinni  systur  sammæddrj  [jnnvijs- 
ar-)  j  almennilegu  Erfdatali  14"').  Erfd:  Enn  frilludottursyni 
skipar  arf  ad  taka  j  3.  Erfd.  Visar  og  til  ad  baurn  skilgietin 
taka  arf  epter  faudur  og  modur  j  fyrstu  Erfd.  Enn  ættleid- 
ing  skipar  huergi  arf  fyrr  enn  j  annarj  Erfd.  þott  hann  sie 
j  badar  ætter  arfleiddur  faudur  sijns  oc  modur.  Vitum  vær 
þat  fullkomliga  laugh'gtt  hier  j  landi  enn  eingin  Laug  j  moti 
ganga.  Þui  ad  gudz  [nafni  til  koUudu*)  fyrir  þessar  greinir 
allar'^)  sem  hier  jnni  standa  dæmdum  vier  Mickeli  Bergssyni 
allafi  arf  eptir  sira  Jon  heitinn  Andriesson  sinn  modurfaudur 
[ef')  hann  syndist  festarkonu  son.  þott  moder  hans  væri 
frilluborifi.  Enn  ad  suo  profudu  sem  fyiir  oss  kom  dæmd- 
um  vier  þat  tilkall  onytt  med  oUu  oc  ecki  afl  hafa  sem  tijtt- 
nefndur  Asgrimur  hafdi  vegna  Steinunnar  Afidriesdotter  konu 
sijnnar  vppa  optskrifadan  arf. 

Og  til  sannenda  hier  vm. 

[Samþyckti  et  cetera'). 


1Í)0.  1.  Júní  1534.  á  MííðruYðUuni. 

ViTNíSBUKÐR  um  það,  að  þrír  menn  haíi  yíirlesið  dóm  um 
það,  að  Steinunn  Gunnarsdóttir  arfleiddi  Pétr  Loptsson  son 
sinn  eptir  Stephán  Loptsson  bróður  sinn  „fyrir  míns  herra 
Hákonar  kongs  réttarbót  og  skipun". 

AM.  Apogr,  5892  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Árna  „Ex 
originali"  á  kálfskinni.  í  skjalabókum  íVá  því  ura  IfiOO  og  síðar  er 
þetta  bréf  optast  ártalslaust,  svo  sem  AM,  234  4to  og  MSteph.  27. 
4^0.  f>ó  er  það  með  ártah  í  skjalabók  sira  Eyjólfs  á  Völhim  í  ÍBfél. 
Khd.  67.  4to  bl.  75  a.  Sbr.  Alþingisdóm  30.  Júni  1487,  DI,  Ví,  Nr.  531. 

Þat  giorvm  vier  sæmundur  simonarson.  jon  jonsson  og 
sira  thomas  jonsson    godum    monnum    kunnigt    med    þessu 

1)  erfdum  791.  2)  [sem  vijsar  791.  3)  fiordu  791.  4)  [nad  til 
kalladri  791.    5)  sl.  791.    6)  [so  frammt  sem  791.    7)  [b.  v.  791. 


216  ARFLEIÐSLA.  —  JON  ARASON.  1524. 

vorv  breíi  ath  vier  hofvni  sed  og  heyrt  yferlesit  xij  lavgrettv- 
manna  domsbref  med  laugmannzens  samþyckie  heilvm  og 
hangandvm  inciglum  so  latanda  ath  fyrir  þa  arfleiding  sem 
steinvnn  gvnnarsdotter  hafdi  arfleitt  sinn  son  epter  Iðgvm 
petur  loptzson  til  sins  arfs.  þui  fyrir  mins  herra  kongsens 
hakonar  dom.  rettarbot  og  skipan  med  godra  manna  Eadi 
og  þeim  fleirvm  greinum  sem  laugmalit  þar  at  vikur  dæmdu 
þeir  med  fvUv  doms  atkvœdi  og  Iðgmannzens  radi  og  sam- 
þyckie  petre  loptzsyni  aUan  arf  og  peninga  fasta  og  lavsa. 
frida  og  ofrida  epter  sinn  brodur  stefan  loptzson  hvort  þeir 
væri  helidur  vtan  landz  edur  jnnan.  so  oc  dæmdu  þeir  þor- 
olf  augmundzson  er  þa  hafdi  þessa  peninga  at  sier  tekit. 
skylldugan  aptur  at  leggia  þessa  peninga  alla  og  sveria  at 
fullan  eid  og  tveir  skilrikir  menn  med  honum  at  hann  hefdi 
so  aptur  goUdit  sem  hann  hefdi  tekit  kvika  og  dauda  fasta 
og  lausa  og  afhenda  gudna  jonssyni  a  vegna  steinunnar 
Gunnarsdottur  og  petnrs  ioptzson(ar)  og  hafa  afgreitt  fyrir 
(lOichelsmesso.  og  til  saninda  hier  wm  settvm  vier  vor  jn- 
cigH  fyrir  þetta  vitnisbvrdarbref  giort  a  mðdrvvollum  i  haurg- 
ardal  a  midvikudagin  epter  festum  corporis  christi  Anno 
domini.  (D^.  d'\  xx^.  quarto. 


191.  14.  Júní  1534.    í  KaupmannaliöfD. 

Fmbrik  fyrsti  „útvah'nn  Danmerkr  og  Noregs  konungr"  biðr 
Ólaf  Engilbertsson  erkibiskup  í  Niðarósi  að  staðfesta  kosn- 
ing  Jóns  Arasonar  til  biskups  að  Hólum  og  að  vígja  hann 
þangað,  því  að  (Magnús)  biskup  í  Hamri  væri  ekki  kominn 
til  „herradagsins",  en  hann  hefði  átt  eptir  umtaii  við  kon- 
ung  í  Flensborg  að  vígja  Jón  biskup  í  Kaupmannahöfn,  er 
þurfti  sem  fyrst  að  komast  til  íslands. 

Dipl    Norv.  VIII,  Nr    522    (eptir  frumriti  í  Ríkisskjalasafni    Norð- 
manna.  Munchenarsaín  48). 

Reuerendissimo  jn  Christo  patrj  domino  Oiauo  Engelbertj 


1524.  JON  ARASON,  217 

Nidrosiensis  ecclesie    archiepiscopo    necnon    apostolice    sedis 
legato  nobis  sincere  dilecto.^) 

Ffredericus  dei  gratia  electus  rex  Datie  et  Noruegie  dux 
Slesszuicensis  Holsatie  Stormarie  ac  Ditmertie  comes  jn 
Oldenborg  et  Delmenhorst. 

Premissa  reuerentia  cum  nostro  sincero  fauore.  Kiære 
herre  oc  fader.  Som  ether  vell  fortencker  att  vij  talede  mett  ether 
paa  vortt  slott  Flensborg  paa  oss  elskelige  her  Hans  Arild- 
[tzens  elcctj  tiill  Hole  domkircke  paa  Jslandz  vegnæ  atthy 
ville  vnde  hannom  confirmaedz  paa  same  stigtt  oc  bleíf  tha 
szo  thalett  oc  i  loffuide  oss  atthy  ville  haffue  screffuett  tiill 
biscopen  aff  Hammer  oc  giff'uet  hannom  fuldmagtt  oc  be- 
falning  att  viæ  hannom  tiill  biscop  her  i  Kopenhaff'n  nvv  i 
thenne  herredag  oc  hand  icke  kommen  er  tiiU  same  herre- 
dag  oc  ther  offuer  haffuer  for"e  electus  giortt  sig  staaer 
thæring  liill  forgeffues.  Thij  bethe  vij  ether  kierligen  atthij 
ville  mett  thett  alder  forstæ  giffue  hannom  confirmationem 
paa  same  stygtt  oc  viæ  hannom  tiiU  biscop  vten  ald  yder- 
mere  forhalning  och  skoedzmoell  att  hand  maa  snarligen 
komme  heim  tiill  Island  tiill  for"^'  stygtt  oc  ey  lenger  for- 
toffuis  her  i  rigennæ  Norge  eller  Danmarck  for  nogre  mercke- 
lige  sagers  skyld  oc  rammer  hans  bedtstæ  her  vthij  for  thenne 
vor  bon  oc  scriffuelsze  som  vij  ether  tiilltroe.  wij  ville  thett 
kierligen  mett  ether  forskylle  oc  hwis  vij  kwnnæ  være  ether 
tiill  vilgæ  oc  kiærlighett  ville  vij  aldtiid  gerne  giore.  Jn 
Christo  valete.  Ex  castro  nostro  Haffnensi  jn  profesto  sanc- 
torum  Viti  et  Modesti  anno  etc.  m  d  xx  iiij  nostro  sub 
signeto. 


192.  fyrir  17.  Jáuí  1524.     á  Strond  í  Selrogi. 

Erlends  lögmaðr  Þorvarðsson  vottar,  að  hann  hafi  verið  á 
Al])ingi,  ]já  er  dæmdr  var  dómrinn  um  Sveinsstaðareið  30. 
Júní  1523  (Nr.  123),  og  að  hann  hafi  samþykt    þann    dóm. 

AM.  Fasc.  XLVI,   Qfí  ^ptir  tiansskiipti  á  skinni  gerðu  í  Skálholti 

1)  Ulanáskript  bréfsins. 


218  SVEINSSTAÐAREIÐ.   -   JARÐAKAUP.  1524. 

13  Júlí  1527.  —  AM.  Apogr.  3838  eptir  XLVI,  6^  borið  saman  við 
trons.skr.  frá  1  Júlí  1544  (orðaiminr  þaðan  b).  —  AM.  Fasc.  XLVI, 
l^,  eptir  transskripLÍ  á  skinni  gerðu  í  Asgarði  7.  Marts  1537.  —  AM. 
Apogr.  3841  (eptir  XLVI,  l^). 

Þat  giore  eg  ellendr  þoruardson  laiigmann  siinnan  og 
austan  a  islande  godum  CDonnum  kunnigt  med  þessu  minu 
opnu  brefi  at  eg  uar  aa  alþinge  þa  þesse  same')  domur  uar 
dæmdr  a  al])inge  sem  hier  [er  med  festvr  þessu  minu  brefe') 
huern  dom  eg  samþyckta  laugligan  wrskurdade  logligan') 
riettan  og  fullmektugan  j  auUum  sinum  greinum  og  arti- 
kulis  epter  riettum  sancte  olafs  laugum  þar  til  hann  er  laug- 
liga  rofinn  af  uorum  hevgbornazta  herra  kongenum  eda 
hans  heidursamligazta  RÍkisins  rade  j  noregi  epter  hans  bode 
og  bifalning.  og  til  sannenda  hier  um  festi  eg  mitt  innsigle 
med  þessara  domsmanna  nnsiglum  fyrir  þetta  [domsmanna'^) 
bref  skrifat  a  strond  ]  seluoge  are  sidar  en  fyr  seger. 


193.  17.  Júní  1524.  á  Húsafelli. 

DóME  sex  klerka  og  leikmanna  útnefndr  á  prestastefnu  af 
Ögmundi  biskupi  í  Skálholti,  hvort  löglegr  skyldi  eða  eigi 
kaupskapr  sá,  er  þeir  höfðu  gert  biskup  og  Teitr  bóndi  Þor- 
leifsson  í  fðstum  peningum  og  lausum. 

AM.  Fasc.  XLVÍ,  7^  transskript  á  skinni  gert  i  Ásgarði  7.  Marts 
1.537.  —  AM.  Apogr.  3843  (eptir  XLVI,  7^  bornu  saman  við  orðrétt 
samhljóða  transskr.  frá  1.  Júlí  1514). 

Ollum  monnum  sem  þetta  bref  sia  eda  heyra  senda 
Broder  gisle  med  guds  nad  aboti  j  uideý.  þordur  ^inarsson. 
olafur  gudmundsson.  CDagnus  eyolfsson.  þorkell  þorsteinsson. 
Þordur  Olafsson.  prestar  Skalhollzbiskupsdæmis.  are  and- 
resson.  Jon  biornsson.  Gudmundur  gudmundsson.  Sygurdur 
Sygurdsson.  jon  olafsson.  olafur  gudmundsson.  leikmenn. 
kuediu  gudz  og  sina  kunnigt  gerandi   ad    sub    Anno    gracie 

1)  sl  XLVI,  7  og  ft  2)  [fyrir  ofan  stendnr,  XLVI,  7;  sl.  b.  3) 
[Svo  bæði  XLVI,  6  og  7;  doms  6. 


1524.  JARDAKAUP.  219 

CO".  d.  xxiiij  jn  festo  sancti  botolphi  abbatis  a  husafelli  j 
borgarfirde  i  ahnenniligri  prestastefnu  vorum  uier  ]  dom 
nefnder  af  ærligum  herra  og  andh'gum  faudur.  herra  aug- 
mund  med  guds  nad  biskup  j  skalhollti  at  skoda  og  rann- 
saka  um  þann  kaupskap  er  þeir  hofdu  gert  sin  j  millum 
herra  biskupinn  og  teitur  bondi  þorleifsson  j  faustum  pen- 
ingum  og  lausum  huort  hann  skylldi  loghga  halldazt  mega 
eda  ei.  Jtem  j  f}Tstu  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss.  xij  log- 
rettumanna  domur  huer  suo  inne  helltt  at  teitur  bondi  mætti 
frialsHga  selia  og  kaupa  uid  huern  mann  er  hann  villde  sem 
annar  fullmectugur  eda  fulhnyndugur  mann.  uar  og  med 
þessum  dome  logmannz  vrskurdur  loghga  vrskurdadur.  huern 
hann  samþyckti  og  vrskurdadi  loghgan  og  fuHmectugan  ] 
ollum  sinum  greinum  og  articuHs.  Jtem  j  {)ridiu  grein  kom 
fyrir  oss  bref  hans  egertssonar  huer  þaa  hafdi  hirdstiorn  og 
kongsinz  vmbod  yfer  oUu  jslande  j  hueriu  suo  jnne  stod 
ad  hann  gaf  fyrr  nefndafi  teit  auUungis  kuittafi  og  sbikiæru- 
lausaii  um  alt  þat  sakferle  sem  hann  matti  til  hans  tala 
kongdomsinz  vegna  at  til  greindu  þui  sakferH  sem  hann 
edur  hans  menn  hefdu  matt  brotHger  verda  cL  steinnesfunde 
fyrir  sier  og  sinum  epterkomendum.  þui  at  heilax  anda  nad 
til  kalladri  dœmdum  uær  med  fullu  doms  atkuædi  at  so 
profudu  og  fyrir  oss  komnu  aHan  þenna  kaupskap  laugHgan 
myndugan  og  obrigduiigan  og  af  aungum  riufazt  mega 
nema  af  þeim  sialfum  herra  biskupinum  og  teite. 

Og  til  sannioda  hier  vm  settum  uær  vor  jnsigle  fyrir 
þetta  domsbref  skrifad  j  sama  stad.  deige  og  are  sem  fyr 
seiger. 


I 


194.  19.  Júní  1534.  í  Nesi. 

Arfleiðslu  og  ættleiðslubréí  Þorleifs  Þorleifssonar  til  barna 
sinna  Þorgríms,  GeciHu,  Asmundar  og  Jóns,  undir  þær  grein- 
ar,  er  bréfið  hermir. 

AM.  Fasc.  XLVI,  17,  fi-umrit  á  skinni.     Af4innsiglum  er  1  fyrir 
bréfinu. 


220  ARFLETBSLA  1524. 

Þat  giorvm  ver  jon  prestr  magnusson.  audun  svgvrs- 
son.  ]on  J)orlaksson.  jon  þorleifsson  godvm  monnvni  kvnn- 
igt  med  þesssu  voru  uppnu')  breíi  at  þa  lidit  var  fra  guds 
burd  CD.  d.  xx  og  iiij  ar  vorum  ver  j  hia  saum  og  heyrd- 
vm  aa  a  svnnudagin  næsta  fyrir  jonsmessu  baptista  j  nesi  j 
adaldal  þar  fyrir  kirkiv  dyrunum  at  þorleifr  þorleifsson  arf- 
leiddi  born  sin.  þorgrim  þorleifsson  og  cesceHu  þorleifsdottur 
til  alls  arfs  epttir  sig.  en  asmvnd  þorleitsson  og  jon  þor- 
leifsson  arfleidi')  nefndr  þorlerfr  til  xx  hundrata  huorn 
þeirra  eptlir  sig  med  samþyki  iatyrdi  og  vpplagi  sigrid- 
ar  þorkelsdotvr  frænkonu^)  sinnar  er  þa  var  eríingi  ein  eptir 
opt  nefndan  þorieif.  huer  er  ailan  arf  vp  gaf.  heldu  þessir 
menn  aUr')  a  einni  bok  nefnd  sigridur  er  aríin  vp  gaf  og 
undan  sier  iatade  med  handabandi  eptir  logumj  allan  mata 
sem  logadluta.  og  sagdr  þorleifr  er  aríleidi')  og  þessi  somu 
born  þorgrimr  og  cescelia.  hier  med  asmvndr  og  jon  oll 
borii  þorleifs  er  ætleid')  uoru.  taladi  þrat  nefndr  þorleifr  þar 
þa  þessi  ord  fyrir  kirkivdyrvm. 

eg  þorleifr  þorleifsson  œtleidir  hier  j  dag  þessa  menn 
þorgrim  þorleifsson  og  ceciliu  þorieifsdottur  til  fiar  þess  er 
eg  gef  þeim  og  til  allz  arfs  eptir  mig.  at  fra  teknum.  xl. 
hundrudum  er  eiga  skulu  brædr  ykrir  asmundr  og  jon.  æt- 
leidi  eg  þessa  adr  skrifada  menn  þorgrim  og  cesciliu  til 
gials^)  og  til  giafar  til  ses')  og  til  sætis  og  til  allzs  þess  rettar 
sem  logbok  skyrir  at  ætleidingr  a  at  hafa  med  logum. 

a  somu  stundu  taladi  þrat  nefndr  þorleifr  þessi  ord  fyr- 
ir  kirkivdyrvm  j  sama  stad. 

eg  þorleifr  þorleifsson  ætleidir  hier  j  dag  þessa  menn 
asmvnd  þorleifsson  og  jon  þorleifsson  til  fiar  þess  er  eg  gef 
þeim  sem  vera  skal  xx  hundrut  huorum  þeira  til  gials')  og 
tilgiafar.  en  ef  syskina  þeirra  kann  vid  at  misa  fyr  en  min 
og  andazst  þau  suo  þav  eigu  ei  skilgetna  sonu  eptir  sig 
þorgrimr  og  cescelia  þa  ætleidi  eg  þorleifr  þorleifsson  hier  } 
dag  þessa  menn  asmund  þorleifsson  og  jon  þorleifsson  til 
fiar  þess  er  eg  gef  þeim  og  til  allzs  arfs  eptir  mig  til  gials') 
og  til  giafar  til  sess  og  til  sætis  og  til  allzt')  þess  rettar  sem 
logbok  skyrir  at  ætleidingr  a  at  hafva  med  logvm. 

i)  Svo,  ~  ^  "^^  ' 


1524.  REYNÍSTAÐARKLAtJSTR  ^21 

gaf  titnefndr  þorleifr  ]  þessa  ætleidingargiof  og  anef(n)de 
þorgrime  syni  sinum  maliers')  hringa  ined  silfr  en  ceceliu 
dotr  sinni  silfrfesti.  asmunde  tygi  oll.  ]oni  fola  uetrgamlan. 
skildi  greind  sigridr  þorkelsdotter  sier  xij  hundrut  j  ]iarflig- 
vm  peningum.  skyldi  þessir  penningar  greidir^)  a  prenum  þolf^) 
manudum  ef  þorleif  uanhentati  eki')   til. 

Ok  til  sanenda  hier  vm  settum  uier  uor  insigli  fyrir  þetta 
arfleidindar')  bref  giortt  uar  j  sama  stad  og  dag  sem  íyr  seigir. 


195.  24.  Júní  1524.  á  Koynistað. 

DóMR  klerka  útnefndr  af  síra  Pétri  Pálssyni  um  kærur  Sol- 
veigar  abbadísar  á  Stað  í  Reynisnesi  til  Jóns  Guðmundsson- 
ar  fyrir  kúgildahald,  kirkjutíundir,  rekatöku  og  vanrækslu  á 
húss  uppgerð. 

AM.  Fasc.  XLVI,  16,  frumrit  ó  skinni,  stórlega  skemt  af  fúa,  og 
var  orðið  svo  á  dögura  Árna  Magnússonar,  svo  að  hann  varð  að 
fylla  eyðurnar  í  afskript  sinni  Apogr.  336  („Ex  originali  Bessestad". 
=  XLVL  16)  eptir  afskript  Hákonar  Ormssonar  í  AM.  280.  4to,  skr. 
c.  1640.  Hér  eru  skallar  frumritsins  fyltir  á  sama  hátt. 

Þat  giorvm  vier  jon  fimbogason.  jon  ]on(son).  jon 
brandzson.  steirn  markvsson.  gisH  gvdmvndzson  prestar  hola- 
biskupsdæmis  godvm  monnum  [kvnnigt  med]  þessv  vorv 
opnv  brefe  at  arvm  epter  gvdz  burd.  CO.  d.  xx  og  iiii  ar  a 
vidivoUvm  j  blaunduhHd  j  skagafirdi  a  almenniligre  presta- 
stefnv  man[udaginn  næstan]  epter  barnabi  aposlofi-)  vorvm 
vier  j  dom  nefnder  af  æríigre  personv  sira  petre  palsjne  er 
þa  var  Eadzmann  og  officialis  heilagrar  holakirkiu  [a  at  lita. 
sko]da  og  ransak[a  og]  fvllnadar  dom  a  at  leggia  vm  þær 
akærvr  er  syst[er  so]lveig  abbadis  a  stadj  reynesnese  kærdi 
til  jons  gvdmvnd[zsonar  at  hann]  hefdi  halldit  [stadarins] 
kvgilldi  eit  as.  þa  adra  savk  er  j  stefnvnne  stod  at  hann 
hefdi  ei  stadit  reikningskap  af   kirkivtivn[dvm  a  hofi    vpp  a 

1)  Svo.     2)  þ.  e.  13.  Júní. 


^2^  fiEVNÍSTAÐARKLAUSTR.  1524. 

ij  ar].  ])a  env  þridiv  [savk  at]  hann  hefdi  hapt  ]  bvrt  af 
stadarins  rekvm  vi  alna  langt  tre  j  avngv  sinv  leyfe  ne 
frelse.  |J  fiordv  grein  og  savk]  er  j  stefnvnn[i  stod  at]  hann 
hefdi  ei  vpp  giort  þat  hvs  a  stadnvm  sem  skiHt  var  a  hann 
þa  hann  tok  stadinn.  j  gvdz  nafne  amen  [dæmdvm  vier 
stefnvna  la]vghga  [og  jon  gvdmvndzson]  þar  rettehga  fyrir 
kalladafi  og  sekaii  mork  j  stefnvfall  enn  af  þvi  at  sira  gisle 
gvdmvndzson  [medkiendist  þar  fyrir  oss  at  hann  hefdi  frelsat 
homim]  heimta  kvgiUdet  med  stadnvm  þvi  dæmdvm  vier 
lavgleigv  epter  kugilldet  innan  vii  natta  at  heýrd[vm  dom- 
invm.  £n  fyrir  þa  adra  savk  er  j  stefnvnne]  stod  at  hann 
hafdi  ei  stadit  reikning  af  kirkiv  tivndvm  a  hofi  vpp  a  ii 
arþa  dæmdvm  vier  jon  gvd[mvndzson  skylldugan  at  giallda 
og  greida  allar]  tivnderna(r)  tvigilldar  j  hond  abbadisinne 
eda  þeim  hun  til  setur  og  þriggia  marka  sekt  a  havoriv^) 
fyrir  sig  [vnder  sinn  svarinn  eid  at  hann  leyne  avngre  þeir]ra 
enn  vm  þa  env  þridiv  savk  er  frv  solveig  abbadis  kærdi 
þar  til  jons  gvdmvndsonar  at  hann  hef[di  haft  i  burt  af 
stadarins  rekvm.  vi.  al]na  langt  tre  j  avngv  sinv  leýfe  enn 
þar  kom  fram  sira  gisle  svgurdzson')  at  hann  hefdi  vænst 
vm  fyrir  sier  [vitnvm  at  hann  hefdi  fýst  þat  sama  tre  fvnd- 
it  a  sioj  fyrir  vtan  fiskhelge  þvi  dæmdvm  vier  jon  gvd- 
mvndzson  skylldvgau  at  leida  [.ij.]  lavglig  vitiie  jnnan  halfs 
manadar  [at  heyrdum  dominvm  fyrir  offi]ssiaIis  eda  þeim 
hann  til  setvr  enn  ef  honum  fallnatz  vitnin  þa  dæmdvm  vier 
jon  gvdmvndz[son  skylldugan  at  tvigillda  aptvr  tred  og 
klavstrinv]  fimtan  merkvr  j  fvllrete  og  hola  domkirkiv 
adrar  fimtan  merkvr  j  sitt  fvllrete  enn  þa  [env  fiordu 
akæru  er  abbadisin  kærdi  til  jons]  at  hann  hefdi  ei  giort  vp 
þat  hvset  sem  hann  atte  at  giora  fyrir  ii  arum  þa  dæmd- 
vm  vier  hann  skylldvg[an  at  giora  þat  sama  hus  vpp  a 
sialfs]  sins  kosnat  eda  giallda  hvsverd  epter  þvi  sem  henne 
[vel]  Hkar.  skal  þesse  sakeyrer  og  fvllrette  allt  g[olldit  it  sid- 
asta  at  næ]stvm  fardavgvm  abbadisene  ]  hond  eda  þeim 
hvn  til  setvr.  dæmdvm  vier  advr  skrifadan  dom  at  avllv 
svoprofvdv  sem  fyrir  oss  kom.  [dæmde  og  samþy]kte  þenn- 
an  vorn  dom  sira  petvr  palson  er  þa  var  officialis  holakirkiv. 
Í^Svö. 


1524.  MÖÐRUFELL.  2^8 

Ogtilsanenda  hier  (vm)  settvm  vier  adr  skrifader  kenne- 
[menn  vor]  jnsigli  fyrir  þetta  domsbref  er  skrifat  var  a 
reynenes  klavstre  a  jonsmesso  ba])tiste  vm  svmarit  a  sama 
a[re  sem  fyrr  seiger]. 


196.  30.  Júní  á  Oxarárþiiigl 

18.  Júlí  í  Skálholti. 

DóMR  útnefndr    af  Ögmundi    biskupi  í  Skálholti    um    kærur 
Höskuldar  Runólfssonar  til  jarðarinnar  Möðrufelis  í  Eyjafirði. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með    hendi    Grunnavíkr-Jóns    eptir    bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups. 

Domur  um  MðdrufelL 
Þat  giorum  vier  Jon  Magnusson.  Thomas  Jonsson.  Jon 
Eireksson.  Arnbiorn  Einarsson.  Olafur  Jonsson  ok  Runolfur 
Hðskulldsson  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  þd  er  lided  var  fra  guds  burd  M.  D.  xx.  ok  .iiij. 
ar.  fimtudaginn  nærstan  epter  Petursmessu  og  Pals  d  al- 
menniligu  Auxaraarþingi  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  verd- 
ugum  herra  i  gude  biskup  Ogmund  med  guds  nad  biskup 
i  SkalhoUti  ad  skoda  og  ransaka  ok  fulhiadardom  d  ad 
leggia  um  þd  dkiæru  sem  Hoskulldur  Runolfsson  klagadi 
uppd  halft  Mðdrufell  er  Hggur  i  ^yiafirde.  Profadist  þar  med 
sannindum  fyrir  oss  ad  greindur  Hoskulidur  hafde  i  þenna 
sama  stad  domlagt  [sig]')  vid  biskupin.  enn  hann  kom  ecki 
þar.  ok  let  þo  upplesa  þar  sin  bref  um  sagda  dkæru. 
J  annari  grein  liet  biskupinn  þar  birta  fyrer  oss  bref  under 
godra  manna  innsigium.  so  hUodande.  ad  Eyolfur  heitinn 
Einarsson  Iðgmann.  gud  hans  sdi  nade.  keypte  sagda  ]aurd 
MódrufelL  og  gaf  i  mote  jarder  og  annad  gots  syo  sem 
brefed  innehelldur  ok  utvisar.  Leilst  oss  þetla  bref  med  oll- 
um  sinum  greinum  loghgt  og  skialligt  vera  i  allan  mdta. 
Enn  þau  breL  sem  HoskuUdur  let  þar  lesa.  syndist  oss  ecke 
aíl  hafa.  ok  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu  dæmdum 
vier  fyrrnefnder  domsmenn    med    fullu    doms    atkvæde   opt- 


^24  JON  ÉTNAÍÍSON.  1^24. 

nefrida  jaurd  Modrufell  retta  og  sanna  eign  biskupsins  ver- 
ed  hafa.  Eyolfs  heitins  logmanns  ok  hans  ^rfingia.  epter 
hann  andadan.  Enn  j^au  bref  onýt  og  ecke  afl  hafa.  sem 
tittnefndur  Hoskulldur  let  þar  upplesa.  nema  þvi  at  eins.  ad 
hann  leidde  tvó  logleg  vitni.  ad  moder  hans  iiefde  ecke  sinn 
hehiiing  upp  borid.  Ok  ef  þau  eru  leidd  loglega.  þa  leýse 
^rfingiar  Eyolfs  heitins  so  miked  sem  skorter.  enn  jordin 
þeirra  ögn  sem  ddur. 

Samþyckte  þennaii  vorn  dom  med  oss  greindur  horra 
biskup  0gmund  ok  sette  sitt  JnnsigH  med  vorum  jnnsiglum 
fyrer  þetta  domsbref.  skrifad  i  Skalhollti  mdnudaginn  næstan 
fyrer  þorlaksmessu.  (L  sama  are  sem  fyrr  seger  et  cetera. 


197.  30.  Júní  1534.  á  ÞingTelli. 

DóMR  sex  klerka  og  sex  leikmanna  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti  um  kærur  biskups  til  Jóns  bónda  Ein- 
arssonar  fyrir  dóma  og  úrskurða  rof  um  arf  þann  og  pen- 
inga,  er  Þuríði  Brandsdóttur  höfðu  faUið  eptir  Ivar  Brands- 
son  bróður  sinn. 

Bisk.  Skalh.  XIX,  56,  frumrit  á  skinni.  -  AM.  Apogr.  2398  eptir 
Skálholtsfrumritinu  „accuraté".     Arni  lýsir  innsiglunum. 

Domur  j  mille  biskups  augraundar  og  Jons  Bonda 
Einarssonar. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  ^arfi  med  gudz  ndad  aboti  a  helgafeUi.  Broder  helgi 
af  uidey.  Kollgrimur  af  þyckuabæ.  abotar  med  samri  ndad. 
þorleifur  eirekson.  jon  gislason.  þorgils  nichulason  prestar 
skalholltzbiskupsdæmis.  fuse  þordarson.  jon  þordarson.  narfe 
sigurdson.  jon  þorualldson.  brandur  gudmundsson  og  er- 
hngur  gislason  laugriettumenn.  kuediu  guds  og  sina  kunnigt 
giorandi  ad  sub  anno  gracie.  CD.  d.  xx.  iiij.  a  fimtudagen 
næsta  epter  peturs  CDesso  og  pals  um  sumarit  a  þinguelh  j 
almennihgre  prestastefnu  vorum  uier  j  döm  nefnder  af  heid- 
ursarnhgum  herra  og  andah'gum  födur  herra  augmundi  med 


1524.  JÖN  ETNARSSON.  225 

gudz  ndad  biskup  j  skalhollti  at  skoda  og  ransaka  og  fulln- 
adardom  da  at  leggia  um  þad  mual  er  biskupin  kærdi  til 
jons  bonda  einarssonar  at  hann  hefdi  rofit  wrskurd  biskups 
gottskalks  godrar  minningar  gud  hans  saal  nædi.  hier  med 
tuo  doma  skialHgra  dandemanna  bædi  lærdra  og  leikra.  um 
þann  arf  og  peninga  sem  þuride  brandzdottur  hafdi  til  erfda 
fallit  epter  brodur  sin  jvar  brandson.  hier  med  saum  vier 
bref  at  greindur  jon  einarsson  hafdi  lofat  biskupinum  med 
fullu  handabandi  at  gialida  þessa  peninga  j  fardogum  j  uor 
er  uar.  ^,n  fyrir  annat  rangligt  halld  og  sakferli  þad  sem 
biskupin  hafdi  til  hans  at  tala  meira  lofadi  hann  at  suara 
biskupinum  logum  j  almennihgre  prestastefnu  d  oxaroar- 
þingi.  jtem  uar  þad  afsakan  greindz  jons  einarssonar  at 
halldor  jonsson  bondi  fyr  greindrar  þuridar  hefdi  adur  feingit 
þessa  peninga  sira  jone  arasyni  til  soknar.  kom  þar  fram 
fyrir  oss  greindur  halldor  jonson  og  lysti  þui  at  fyr  skrif- 
adur  sira  jon  arason  hefdi  aptur  lagt  þetta  sama  umbod. 
bref  og  skilrike  sem  adur  nefndur  halldor  jonson  hafdi  hon- 
um  j  hendr  feingit  og  þui  leizt  oss  su  afsakan  aungua 
magt  hafa.  medkendizt  hann  þar  fyrir  oss  at  hann  hafdi 
lagt  sig  under  log  uid  biskupin  epter  þui  stendur  j  hans 
brefi.  Þui  at  heilags  anda  naad  til  kailadri  at  suo  profudu 
og  fyrir  oss  komnu  dæmdum  vier  fýrnefnder  domsmenn 
med  fuUu  doms  alkuædi  adurnefndan  jon  einarsson  rietthga 
fyrir  kalladan  og  sekan  .iiij.  morkum  fyrir  huert  domröfet 
og  skylldugan  at  hallda  þa  doma  sem  hann  hefir  rofit.  jtem 
dæmdum  uier  optnefndan  jon  einarsson  skylldugan  at  giailda 
aptur  alla  þa  peninga  med  laga  auexti  sem  fyr  sagder  dom- 
ar  jnne  hallda  jnnan  manadar  at  heyrdum  þessum  uorum 
domi  og  tittnefndan  jon  einarsson  fallenn  j  bann  og  skyild- 
ugan  at  taka  lausn  og  skripter  þar  sem  biskupin  til  setur. 
^n  ef  þratt  nefndur  jon  einarsson  uiil  en  þrioskazt  framar 
meir  og  giallda  eigi  fyr  sagda  peninga  þa  dæmdum  uier  þa 
sem  þar  eru  jnnsueitis  upp  ca  laganna  uegna  skyllduga  bædi 
lærda  og  leika  at  fara  [heim  tiP)  heimilis  þratt  nefndz  jons 
einarssonar  og  uirda  þar  wt  opt  nefndan  arf  og  peninga  og 
þar  med  allt  sakferfi  kirkiunnar  og  biskup(s)ins  af  pening- 
1)  [tvískrifað. 
Dij>l.  Isl.  IX.  B.  15 


226  ÍCNðRR  I  BREIÐAVIK.  1524. 

um  o|)t  nefiidz  jons  einarssonar  epter  þui  sem  landz  laga 
bokin  wt  wisar  um  þann  seni  þriozkazt  uillj  moti  Iðgunum. 
Samþykti  þenna  uorn  dom  med  oss  greindur  hera  augmund 
og  setti  sitt  jnsigli  med  uorum  fyrgreindra  domsmanna  jnsiglum 
fyrir  þetta  bref  skrifat  j  sama  stad  deige  og  are  sem  fyr  seiger. 


lt)8.  [80.  Jání]  1524.  á  Þiní^Telli. 

31.  Janúír  1525.  í  Slíálholti. 

DóMR  sex  klerka  útnefndr  á  prestastefnu  af  Ögmundi  biskupi 
í  Skálholti  um  kirkjuna  og  kirkjupeninga  á  Knerri  í  Breiða- 
vík  sakir  órækshi,  sem  á  bafði  verið  um  síðustu  sextán  ár- 
in  í  skemd  bóka,  messuklæða  og  viða. 

Bisk.  Skalh.  Fasc    XII,  10,  fruunit  á  skinni.      Öll  (7)  innsif^li  eru 
dotlin  frá    —  AM    Apogr.  2451. 

Domsbref  vm  knerre  ]  breidavick. 
Ollum  í-odum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur 
heýra  senda  naríi  med  guds  ndd  aboti  a  helgafelH.  halldor 
týrfingsson.  narfe  þorsteinsson.  salamon  heinreksson.  olafur 
gilsson  og  sæmundur  aíiason  prestar  skalholltz  biskupsdæmis. 
kunnigt  giorandi  ad  sub  anno  gracie  CD.  d.  xxiiij.  a  þing- 
ueUi  a  alþinge  ]  almenneligri  prestastefnu.  vorum  uær  ] 
dom  nefnder  af  ærligum  herra  og  andarligum  faudur  aug- 
mundi  med  guds  nad  biskupi  i  skalhollti  at  skoda  ransaka 
og  dæma  huersu  fara  skylldi  med  kirkiuna  og  kirkiunnar 
peninga  a  knerre  j  breidavíjk  saker  þeirrar  orækslv  sem  d 
hafdi  uerit  vm  næstu  .xvj.  ar  um  liden  i  skemd  boka  og 
messvklæda.  likneskia  og  uidar  sem  til  kirkiunnar  uar  golld- 
inn.  bar  herra  biskupen  fram  fyrir  os  at  hann  hefdi  amint 
og  latit  aminna  um  at  bæta  suo  og  latid  taksetia  fyrr  greinda 
]ord  under  Iieilaga  skalholltz  kirkiu  og  sik  under  rettail 
reikningskap.  hier  med  sialfur  komit  og  beidzt  kirkiunnar 
reikningskapar  og  aunguan  feingit  vtan  sagt  til.  viij.  hvnd- 
rada  einna  enn  vndergrind  kirkiunnar  miog  spillt  af  uatni. 
virtizt  oss  þannenn  eigi  leingur  standa  mega.  kom  þar  ekert 


1524  ÆSISTAÐABRÉF  ^27 

lavgligt  suar  fram  fyrir  os.  þui  at  heilax  anda  nad  tilkall- 
adri  dæmdu  uær  med  fullu  doms  atkuædi  eignarmann  jard- 
arennar  eda  hans  laugligan  umbodsmann  skýlldan  upp  at 
giora  kirkiuna  sæmiliga  og  bæta  oil  spell  af  manna  uolld- 
um  a  ornamentvm  kirkiunar  suo  og  setia  til  kirkivnnar  sina 
innstædv  epter  rettvm  maldaga  og  standa  sannan  reiknings- 
skap  af  porcione  ecclesie.  skýlldi  þetta  giort  innan  þriggia 
ara  eilegar  uæri  jorden  fallen  vnder  heiiaga  skalholltzkirkiv 
og  herra  biskupsens  forsia.  Jtem  j  anare  grein  dæmdv  vær 
fyrir  nidurfall  kirkiunnar  .iiij.  merkur  a  hueriu  dri  huad 
saman  reiknadizt.  xvij.  hvndrud  og  skjUdi  gialldazt  þridi- 
ungur  þessara  peninga  innan  manadar  at  hejrdum  domin- 
vm.  enn  af  porcio  ecclesie  sem  kirkiu  uppgiorden  reiknad- 
izt  verd  uera  yfer  þat  fram  sem  uidurenn  sa  uar  uerdur 
sem  kirkian  atti  adur. 

samþikte  þenna  uorn  dom  med  os  fýrr  skrifadur  herra 
biskup  augmund  og  setti  sitt  insigli  med  vorum  innsiglum 
fyrir  þetta  domsbref  er  skrifat  uar  j  skalhollti  in  festo  sancte 
agnetis  uirginis  et  martirig  ari  sidar  enn  fýrr  seiger. 


I 


199.  IG.  Jólí  1534.  í  Núpufelli. 

Olöf  Jónsdóttir,  kona  Sigurðar  Stullasonar,  samþykkir  all- 
an  þann  gjörning,  sem  „biskup  Jón"  og  aðrir  dandimenn 
gerðu  með  þeim  og  Þorvaldi  Arnasyni,  og  gaf  Olöf  Þorvald 
kvittan  um  öli  þeirra  skipti,  bæði  um  jörðina  Æsistaði  og 
aðra  peninga. 

AM.  Apogr,  143,  afskript  gerð  eptir  fruinritinu  og  staðfest  á 
Grenjaðarstað  20.  Maí  Í728  af  Magnúsi  Þorvaldssyni  og  Gisla  Magn- 
ússyni  (síðar  biskupi). 

Þat  giorum  vær  Simon  Þorsteinsson.  jon  Þorlaksson  og 
^rlendur  0-Iendsson  godum  monnum  kunnigt  med  med  þessu 
voru  opnu  brefi  at  þa  lidit  uar  fra  gudz  burd  (D  d.  xx  og 
iiij  ŒLr  2a  æsistodum  i  ^yafijrde  da  moánudagenn  i  fardaga- 
viku^)  uorum  uær  i  hia  saum  og  heirdum  d  at  þau  voru 
1)  þ.  e.  ao.  Maí. 

15* 


^28  JON  ÁRASÓN.  -  GtJÐMUNDR  GÓÐl.  1524. 

aull  i  einu  handabande  Þorualldur  arnason  og  Sigurdur 
stullason  og  Olof  ionsdotter  kona  hans  at  svo  fyrir  skilldu 
at  Olof  Jonsdotter  samþikti  allail  þann  giorning  sem  biskup 
ion  og  adrer  Dandimenn  giordu  med  ])eim  aa  maudruuollum 
og  þat  brefid  inni  helldur  sem  þar  er  um  giort.  og  i  sama 
Iiandabandi  gaf  Olof  lonsdotter  kona  Sigurdar  Þorvalld 
aarnason  aulldungis  kvittan  um  aull  þeirra  skipte  fyrst  um 
iordina  æsistadi  og  alla  peninga  adra  eptir  sinn  fodur  og 
modur.  Og  til  sannenda  hier  um  setium  uær  fyrr  nefnder 
menn  uor  innsigli  fyrir  þetta  bref  er  skrifad  uar  i  nupu- 
felli  i  eyafirde  laugardaginn  næstaíi  fyrir  marie  CDesso  mag- 
dalene  aa  sama  are  og  fyr  seigir. 


200.  5.  Áugust  1534.  í  BjörgrÍD. 

RiKisRÁB  Noregs,  og  þar  á  meðal  biskup  „Joen  Aresson  í 
Hvvole  i  Islandt",  segir  Kristjáni  konungi  öðrum  upp  hlýðni 
og  hollustu  sökum  ókristilegrar,  ómildrar  og  ranglátrar 
stjórnar,  og  hann  hefði  hvorki  haldið  orð  né  eiða  né  neinar 
skuldbindingar.  Að  öðru  leyti  kemr  bréfið  íslandi  ekki  við 
en  því,  er  Jón  biskup  snertir. 

(Dipl.  Noiveg   IX,  Nr.  532). 


201.  6.  Áugust  1524.  í  Römaborg. 

DoKTou  Zutpheld  Wardenberg  ritar  Ólaíi  Engilbertssyni 
erkibiskupi  í  Þrándheimi  meðal  annars  um  það,  að  erfið- 
leikar  sé  á  því  að  fá  Guðmund  biskup  á  Hólum  Arason 
tekinn  í  tí'^Iu  heilagra  manna. 

C.  F.  Allen:  Breve  og  Aktstykker  til  Oplysning  af  Christiern 
den  Andens  og  Frederik  den  Förstes  Historie,  Khavn.  1854,  Nr.  141. 
—  Dipl.  Norv.  VII,  Nr.  589,  bls.  592-597  (hvorttveggja  eptir  Munc- 
henarbréfasafni  í  Krisjaníu  Nr.  1239). 

Reverendissimo    in    Ghristo    patri    et    domino,    domino 


I 


1524.  GUÐMUNDR  GÓÐI  229 

Olauo  Engilberti,  dei  et  apostolice  sedis  gracia  archiepis- 
scopo  Nidrosiensi  jn  regno  Norwegie.  domino  meo  semper 
obseruando. 

Ad  manus  proprias  gracie  sue  jn  Nidrosia  aut  vbi  fuerit'). 

Rursum  scripsit  mihi  p(aternitas)  y(estra) 

reuerendissima  de  quodam  beato  episcopo  Jslandie  cano- 
nizando,  ut  velim  rescribere,  quibus  sumptibus  et  modis 
istud  possit  expediri. 

Ego  super  hijs  locutus  sum  reurendissimo  domino  car- 
dinali  Sanctorum  quatuor^),  qui  locutus  fuit  cum  summo 
pontifice  desuber;  et  habui  pro  responso,  quod  sanctitas  sua 
non  vult  facere  canonizationes,  quia  vidit,  quod  frater  suus 
Leo  et  etiam  Adrianus  vi  post  canonizationes  per  eos  factas 
statim  obierunt,  et  ita  sibi  timet,  et  quod  alias  senatui  Ve- 
neto  pro  ahcuius  beati  viri  canonizatione  instanti  hoc  negauit. 

Tamen  possemus  ex  consilio  dicti  domini  cardinaHs 
ahum  modum  quasi  similem  canonizationi  obtinere,  videlicet 
quod  papa  concederet  amico  p.  v.  Jslandie  episcopo,  qui 
vobis  scripsit^)  per  literas  in  forma  breuis,  quod  posset  de 
dicto  beato  episcopo,  quem  canonizari  petit,  ordinari,  dici  et 
obseruari  facere  speciale  oífitium  et  solempnisari,  sicut  fit 
de  beata  Catharina  filia  sancte  Birgitte,  Et  tunc  necesse 
esset,  prout  consuluit  dictus  dominus  cardinalis,  quod  rex 
Datie,  et  etiam  prefectus  Jslandie,  necnon  reuerendissima  p. 
V.  tamqvam  illius  metropoHtanus,  pro  premissis  scriberent 
ad  summum  pontificem  et  ei  suppHcarent  prefatumque  ne- 
gotium  sue  sanctitati  attente  commendarent,  et  quod  etiam 
in  aHqua  Httera  auctentica  mitterentur  aHqua  miracula,  facta 
per  dictum  beatum.  Et  credo,  quod  cum  trecentis  ducatis 
premissa  bene  expediremus,  computatis  omnibus  pro  aduo- 
cato  et  expensis  Htterarum  ac  propina  cardinaHs  et  aHjs. 
Nam  verani  canonizationem  non  deberet  expedire*)  cum  tri- 
bus  miHbus  ducatis,  sicut  fieri  vidi  sub  Adriano    papa     .     . 


1)  Utanáskript  bréfsins.  2)  þ.  e.  Lorenzo  Pucci  kardinali;  undir 
hann  hnigu  hjá  páfa  kirkjuniálefni  Norðrlanda.  Pucci  þótti  ágjarn 
og  fédrögull.    Dó  1531.     3)  J)    e.  Jón  Arason.     4)  Svo. 


230  ÖGMUNDR  OG  JÓN.  1524. 

Ex  Vrbe  vi  augustj  per  bancum   1524. 

E.  p.  V.  reuerendissime 

íilius  et  seruitor  Zutpheldus  Wardenberg 
prothonotarius  et  scriptor  apostoHcus 
manu  propria. 


202.  9    Auffust  1534.  í  Bjðrgvin. 

DóMR  Höskuldar  biskups  í  Stafangri  og  tíu  annara  útnefndr 
af  Olafi  erkibiskupi  i  JNiðarósi  um  kærur  Ögmundar  biskups 
í  Skálholti  til  Jóns  biskups  Arasonar. 

Landsbókasafn  61.  8vo^  stafrétt  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnús- 
son  „Ex  transscripto  membraneo  fra  Vicelögmannenum  Odde  Sigurd- 
syne"  (AM).  gerðu  í  Haraborg  13.  Marts  1525.  Nokkrar  aðrar  af- 
skriptir  eru  til  af  þessum  dómi,  svo  sera  í  Bókmentafélagssafui  Khd. 
125B.  4to  nr.  99,  Landsbókasafni  115.  4to  (og  þar  eptir  í  Bókmenta- 
félagssafni  126.  4to),  og  eru  þær  til  h'tils;  merkari  er  afskript  sú,  sem 
er  á  lögbók  síra  Sigurðar  Jónssonar  á  Grenjaðarstað  nú  í  bókasafni 
háskólans  í  Uppsölum  í  Svíþjóð,  Delagard..  9.  4to,  bl.  lll^  178,  á 
skinni,  skr  e.  1587.  (=&).  —  Meðal  Apogr.  AM.  3704  er  afskript  eptir 
því,  sem  stóð  aptan  við  bréfabók  Ögmundar  biskups  með  hendi  síra 
Jóns  í  Villingaholti,  með  orðamun  eptir  dómabók,  er  átt  hefir  Brynj- 
ólfr  biskup  Sveinsson.  Þar  með  liggr  og  afskript  biéfsins  frá  17. 
öld,  er  Arni  hetir  feingið  „fra  Pale  Jonssyne  Widahn  1699".  Dómr- 
inn  er  prentaðr  í  Finni  Johannæi  Hist.  Eccl,  Isl.  IV,  240—243. 

Domur  a  millum  Biskups  Jons  Arasonar  oc  biskups 

Ogmundar.^) 
Wij  hðskvlld*^)  med  Gudz  ndd  biskup  j  Stafangur. 
COagníis  thil  hamar^).  Olaf  til  biðrguin*)  af  sðmu*)  ndd.  herra 
andres  nichelsson.®)  herra  Olaf  Wilhialmsson.  herra  Knut 
Petursson.  CDeistari  Petur  Petursson.  (lOeistari  Hans  Ref. 
CDeistari  heinrek  nikelsson^).  herra  Biðrn  Petursson  og  herra 
Petur  Jonsson.  kanunkar  ut  i  Trandheims  domkirkiu.  Giór- 
um   ðllum   uiturligt  med    þessu   uoru   opnu  brefi.   ath  orum 

1)  Apogr.  3704.  2)  Höskuldr  &.  3)  Hamars  b.  4)  Bergen  b. 
5)  samme  b.    6)  Nielsson  b.    1)  Nielsson  6. 


1524.  ÖGJMUNDR  OG  JON  231 

epter  gudz  burd.  CD  d  xxiiij.  Vigilia  Laurentij.  vpp  aa  ^rchi- 
biskupsgard')  ]  biorguin.  worum  wier  thil  skickader  af  wor- 
um  verdugazta  faudur  ]  gudi  ^rchibiskup  Olaf  i  þrandheim. 
ath  skoda  Bannzaka  og  yfer  at  dæma.  um  þær  saker  sem 
verdug  fader  ]  gudi  biskup  augmund  af  Skalhollt  kærdi  upp 
aa  herra  jon  arason  sem  [þann  thid"^)  uar  postuleradur  af 
holastikte  ]  island  og  personuHga  uar  þar  med')  oss  sama 
thijd'*).  kom  þar  og  fram  fyrir  oss  j  sania  stad  og  deige 
heidarhg'^)  mann  hena  jon  einarsson  vt  af  SkalholUzstikt") 
med  bref  og  bifalning')  so  hliodandi.  ath  biskup  augmund 
hafdi  honum  fulla  makt  thil  gefit  ath  kæra  og  klaga  allar 
|)ær  saker  sem  biskup  augmund  hafdi  [fyrr  nefndum  herra 
Joni^)  thil  ath  tala.  Jtem  syndi  herra  ]on  einarsson  fyrir  oss 
.iij.  domsbref  so  hHodandi  ath  biskup  augmund  hafdi  dæma 
latid  fyrrnefndan  herra  jon  arason  j  forbod  og  bann  og^) 
þar  thil  dæma^^)  af  honum  sinn  heidr.  æru.  goz  og  peninga 
og  under  [biskups  augmund*')  nad.  Jtem  syndi  og  fyrrnefnd- 
ur  herra  jon  einarsson  þar  fyrir  oss  eitt  opit  bref  med  .iiij. 
inscigh  so  hliodandi  ath  nocker  prestar  af  holastikt'-)  hefdi 
Reuocerat  þat  kiorsbref  sem  þeir  hðfdu  fyrnefndum  herra 
Joni  arasyni  geíit  et  cetera. 

hier  i  mot  kom  ffyrr  nefndur  herra  jon  arason  þar  fram 
fyrir  oss  og  tiedi  sin  bref.  fyrst  eitt  biskermelsisbref.  sem 
0'chibiskup  ^irek  Walkendorf  pie  memorie  hafdi  honum 
gefit.  so  og  syndi  hann  f}^rir  oss  eitt  opit  bref  med  capitul- 
ans  inscigle  af  þrandheime  so  hliodandi  at  kanunkarner 
badu  og  skipudu  og  fulla  magt  til  gafu  prestum  holabisk- 
upsdæmis  at  ut  ueha  og  til  sig  senda  ^inn  þann  mann  sem 
þeir  uillde  hafa  [thil  sinn  biskup^-^)  og  holakirkiu  forstandara 
et  cetera.  þar  eptir  syndi  hann  fyrir'^)  oss  eitt  opit  bref 
med  [iiij  og  xx  hangandi  jnnscigle''')  so  hliodandi'^')  at  prest- 
ar  holabiskupsdæmis  hófdu  hanii  ut  ualit  at  uera  sinn  biskup 
og  hola  domkirkiu  forstandara.  sómuleidis  syndi  hann    fyrir 


1)  -gardinn  h  2)  [í  þann  tíraa  &.  3)  nær  h.  4)  tínia  h.  5)  lieid- 
arligur  h.  (>)  -stikti  h.  7)  bivising  h.  8)  [fornefnds  herra  Jóns  Ara- 
sonar  &.  9)  sl.  h.  10)  dæmt  h.  11)  [biskup  Agmunds  h.  12)  -stikti  h. 
Vá)  [sér  til  biskups  h.     14)  sl    &.     í4)  [xxiiij  hangondum  innsiglum  h. 


ÖGMUNDR  OG  JÓN.  1524. 

oss  eitt  bref  med  jnncigle^)  so  hliodandi"^)  at  hann  hafdi 
nied  Radi  presta  holabiskupsdæmis  appellerat  allar  fyrr  nefnd- 
ar  saker  og  malaefni  under  erckibiskupsins  ndd  j  þrandheime 
og  hans  elskuliga'^)  capitula  Ead  ok  yfersyn.  ok  undan  domi 
biskup  augmundar  og  alira  hans  presta  et  cetera. 

Þui  fyrir  [þan  sak*)  ath  biskup  augmund  uar  ecki 
uigdur  biskup  thii  hola  domkirkiu  og  ei  hafdi  hann  nockra 
bifaling  af  uorum  uerdugazta  faudur  0-chibiskupinum  j 
þrandheim.  eda  hans  capitula  at  taka  nðckra  biskupHga 
Eentu  ]  holadomkirkiu  stikte.  ^nn  þo  Hka  uel  at  hann  uar"^) 
tii  skickadur  at  uera  tilhialpsmann")  þar  ]  stickted  et  cetera. 
J)ui  fyrir  pessar  allar  fyrr  nefndar  saker  dœmdum  uij  'pai 
Eeuocationisbref  sem  fyrr  nefndur  herra  ]on  einarsson  hafdi 
og  aUa  þa  doma  sem  biskup  augmund')  hafdi  dæma  latid 
upp  aa  fyrr  nefndaii  herra  jon  arason  sidan  hann  uar  ut 
uaHnn  til  hola  domkirkiu  aungua  magt  hafa  eda  haft  hafa. 
þui  oss  synizt  sama  Eeuocationisbref  og  biskups  augmundz 
domar^)  med  nockurri  aufund  giord  hafa  uei'it  og  j  mot 
kirkiunnar  lag^).  So  og  dæmdum  wier  at  fyrnefndur  herra 
jon  arason  mætti  uel  hafa  og  bihallda  sinn  heidur  og  [alla 
sina  peninga^^)  i  gen  sem  hann  kann  biuisa  ath  biskup 
augmund  haíi")  fra  honum  tekit  epter  þeim*^)  fyrnefndum 
domum.  Thil  ytar^^)  meir^'^)  biuising*'')  hier  um  heingium 
uier  wor  jnnscigli  fyrir  þetta  bref  sem  giðrt  uar  ]  biorguin 
aar  og  dag  sem  fyrr  skrifat  stdr. 


203.  10.  Au^ust  1524.  í  Ö^ri. 

Ögmundr  biskup  í  Skalholti  kvittar  Ragnhildi  húsfreyju 
Biarnadóttur  um  porcio  kirkjunnar  í  Ogri  um  57  ar,  síðan 
Jón  Asgeirsson  fékk  kvittan  af  Sveini  biskupi  22.  Sept.  1467. 

AM.  Apogr.  965  „Ex  orig,  communicato  a  Paulo  Jonæ  Vidal. 
(komid  fra  Ögri}".  Innsigið  var  f'yrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  1421 
(aískript  geið  eptir  sama  frumriti). 


1)  innsiglum  6.     2)  hliodanda  h.       3)  elskuligt  b  4)  fþá  sök  h. 

5)  væri  h        6)  tilhjálparmann  b.       7)  Augmundur  /;.  8)  dómr  b.     9) 

lögum  b.     10)  [öUum  síniira  peningum  b.     11)  hefir  b^  12)  sl.  b.     13) 
meiri  b.     14)  bívísingar  b. 


1524.  ÖGR    -  JÓN  ARASON.  233 

Vier  broder  augmund  med  gudz  nad  biskup  i  skalhollti 
giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  woru  opnu  brefi. 
ath  Ragnhilldur  husfreyia  biarnadotter.  hefer  giort  oss  reikn- 
ingskap  af  þui  porcione  kirkiunnar  i  augre  sem  faliit  hefuer 
sidan  biskup  sveinn  godrar  minningar  wtgaf  kvittanciam  ione 
heitnum  þorgeirssyne!)  fyrir  porcione  greindrar  kirkiu.  hvat 
reiknadizt  at  war  upp  aa  xvij  aar  og  .xl.  og  falHt  hafdi  .xj. 
hundriit  og  xx.  Gallt  greind  Ragnhilldur  husfreyia  kirkiunni 
i  þessa  ])orcionem  .iij.  kluckur  i  xv^-  tvenn  messuklædi  al- 
fær.  kantarakapu.  gylldan  kalek  med  koparstiett.  og  ij.  tiaulld 
steind  i  xvj.  hundrut.  ^nn  fyrir  mortuarium  hvat  hun  sagdi 
at  wera  mundi  nærri  .ij.<*  eda  þriu.  gallt  hun  kirkiunne 
nauckr  smd  hkneski  med  Htlum  hialmi.  sem  oss  þotti  vel  á 
nægia.  Þvi  giðrum  wer  og  gefum  ddrgreinda  Ragnhilldi 
biarnadottur  aullungis  kuitta  og  akiærulausa  um  fýrsagt 
porcionem  og  mortuarium  fyrir  oss  og  ollum  worum  epter- 
komendum  heilagrar  kirkiu  formonnum.  Og  til  sanninda 
hier  um  settum  wer  wort  insigle  fyrir  þetta  kvittanarbref. 
skrifat  i  augri.  in  die  sancti  laurentij  marliris.  anno  domini 
CO.^  D".  xx".  qvarto. 


304.  23.  August  1524  í  Björgvin. 

RíKisÁB  Noregs  gerir  skipun  um  stjórn  innan  lands  eptir 
að  Kristján  konungr  annar  er  sagðr  af  ríki  og  þar  til  anu' 
ar  verði  til  konungs  tekinn.  Einn  af  þeim,  sem  á  ríkisráðs- 
fundinum  sitja,  er  biskup  „Jon  Aresson  i  Holæ  i  Jsland", 
Að  öðru  leyti  kemr  bréfið  íslandi  ekki  við. 

Dipl.  Norv.  I,  Nr.  1067) 


1;  „ila  exaratum  est.  corrige  Asgeirs^  (AM.).  Kvittanarbréf' 
Sveins  biskups  til  banda  Jóni  Asgeirssyni  22.  Sept.  1467  er  prentað 
i  Dipl.  Isl.  V,  Nr.  437. 


234  P.JÖRN  GUÐNASON.  1524. 

305.  33.  Au?nst  1524.  í  BjiíreTÍii. 

RilKTSRÁB  Noregs  samþykkir  að  taka  til  konungs  í  Noregi 
Friðrik''  fyrsta  Danakonungs  í  stað  Kristjáns  konungs  annars, 
sem  þeir  hafa  sagt  upp  hKðni  og  hoUustu,  og  er  biskup  „Jon 
Aresson  i  Holœ  i  Jsland"  einn  af  þeim,  er  sitja  á  þessum 
ríkisráðsfundi.      Að  öðru  leyti  kemr  bréfið   Islandi  ekki  við. 

(Dirl.  Norveg.  IX,  Nr.  584). 


206.  29.  Ans:nst  1534.  í  naga. 

Ragnhildr  húsfreyja  Bjarnadóttir  og  börn  Bjarnar  heitins 
Guðnasonar  gjalda  Ögmundi  biskupi  í  sakafé  heilagrar  Skál- 
holtskirkju  124  hundruð;  samþyktu  og  erfingjar  Bjarnar 
heitins  helmingafélag  með  honum  og  Ragnhildi  konu  hans 
og  voru  þar  eptir  skipti  gerð. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIII,  2,  írumrit  á  skinni.  —  AM.  Apogr.  24-.55 
„accuralissimé"  og  hefir  Arni  ritað  við  orðamun  eptir  bréfabók  Og- 
mundar  biskups. 

bref  fyrir  Huammi.  Asgardi   og  ketelsstaudum. 

Þat  giorum  wid  ]on  prestr  eireksson  og  jon  biornsson 
godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  brefui.  ath 
vvid  worum  hia.  saum  og  heýrdum  a  vnder  nupi  j  dyrafirde 
þridiudaginn  næsta  fyrir  bartholomeusmessu.  at  Ragnhilldr 
huspieyia^)  biarnadotter.  og  born  biarnar  heitins  gudnason- 
ar.  vrdu  ath  einu  samþýck.  ath  herra  augmund  med  gudz 
nad  biskup  j  skalhollti.  skylldi  eignazt  j  sakafie  heilagrar 
skalholltz  kirkiu  þessar  iarder  og  fasta  eign.-)  Jn  primis 
huamm  j  huammsueit  fyrir  ÁxS  Jtem  asgard  firir  [.1.  hundr- 
ud.  Jtem'')  ketilsstadi  fyrir  fiogur  hundrud  og  .xx.  med  oll- 
um  þeim  gaugnum  og  giædum  sem  greindum  iðrdum  fýlg- 
er  og  fylgt  hefuer  at  fornu  og  nýiu. 

Suo  og  samþycktu  erfingiar  biarnar  heitins  [ath  helm- 
ingafielag  skýlldi  werit  hafa  millum*)  biarnar  heitins  gudna- 

1 )  husfreyia,  brb.  2)  sem  hier  seiger,  b  v.  brb.  8)  [xl  e  ok,  brb, 
4)  [upp  ii  ny.  ad  helmingafelag  skyllde  vera  a  raillum,  &r&. 


1524.  BJÖRN  GUÐNASON.  -  HAGI.  285 

sonar  ok')  ragnhilldar  huspreýiu.*)  Reiknudu  þa  [goder 
menn  j  sundur  fasta  eignina  j  helminga^).  woro  sidan  hlut- 
er  a  lagder.  Hlaut  [Ragnhilldur  husfreyia  j  sinn  helming 
iordina  augur*)  og  pad  sem  þar  war  nied  skipt.  sem  reikn- 
adizt  at  upphæd  hundrat  hundrada.  tiutigi  hundrut  og  .xij« 
betur.  Lagdi  ]m  og  adurgreind^)  Ragnhilldur")  bðrnum  sin- 
nm  iil  skiptis  iardernar  hiardardali.  sem  eru  at  dyrleika 
lxxxx<^  Skjlldu  og  aller  hkiter  smaer  og  storer  fram  leggiazt 
til  rettra  skipta  sem  woru  þa  biorn  heitinn  gudnason  fell 
fra'). 

Woru  þesser  næruerandi  witnismenn.  sem  wissu  ath 
þessi  giorningur  for  fram.  þorgils  nikulasson.  ion  olafsson 
snorri  hialmsson.  prestar.  olafur  gudmundzson.  ion  narfason 
og  erlingur  gislason.  leikmenn.  og  marger  adrer  goder  menn. 

Og  til  sanninda  hier  vm  festum  wid  ockur  jnsigle  med 
þessara  fyrrgreindra  manna  jnsiglum  fyrir  þetta  bref.  sl^rifat 
j  haga  a  bardastraund  in  decollacione  sancti  johannis  bap- 
tiste.  anno  domini.  (lOd  xxiiij". 


207.  1.  Septeniber  1534.  undtr  Múla. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  kvittar  Helgu  húsfreyju  Þorleifs- 
duttur  um  porcio  Hagakirkju  á  Barðaströnd  um  20  ár  um 
liðin. 

AM.  Apogr.  1130,  eptir  frumriti  frá  Haga.     Arni  lýsir  innsigli. 

Vier  Broder  augmund  med  gudz  ndd  biskup  j  skalhollti 
giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  woru  opnu 
brefui.  ath  helga  husfreyia  þorleifsdotter  hefer  giort  oss  reikn- 
ingskap  af  porcio  þui  sem  fallit  hefuer  a  kirkiunne  j  haga  a 
bardastraund  vm  næstu  .xx.  ar  forlidin.  huat  at  reiknazt.  xij. 
hundrut.  hefuer  hun    lofat    at    leggia  til    kirkiunnar    nðckra 

1)  Svo.  2)  Imsfreyu  bb.  3)  [i  helniinga  goder  menn  fastaeign- 
ina  i  sundur,  hrb.  4)  [Hluut  husfreya  RagnhiUdur  i  sinn  helming 
þessar  iardir.  in  primis  augur,  brb.  „en  þetta  er  oefad  rángt",  segir 
Árni.     5)  sl.  hrb.     6)  husfreya  b.  v.  hrh.     7)  hér  þraut  bréfið  í  hrb. 


236  HAGI.  —  JON  ARASOX.  1524. 

sæmiliga  hluti  ]  þessi.  xijc  og  at  þessu  til  laugdu  med 
godra  manna  ýfersýn.  sem  wel  a  næger.  þa  giorum  wer  og 
gefum  greinda  helgu  husfrejiu  aullungis  kuitta  og  akiæru- 
lausa  vm  fyrr  sagt  porcionem  fyrir  oss  og  ollum  worum 
epterkomendum  heilagrar  kirkiu  formonnum.  Og  til  sanninda 
hier  vm  settum  wer  wort  jnsigle  fyrir  þetta  kuittanarbref. 
skrifat  vnder  mula  a  skahna  nesi  in  feslo  sancti  egidij  abba- 
tis.  anno  domini  CD  d  xx  mf. 


208.  2.  September  1524.  í  RjUr^Tln. 

KlKisKÁÐ  Noregs  dæmir  um  erfðamál  miUi  Gauta  Ivarsson- 
ar  og  Ólafs  Michelssonar  um  eignir  hústrú  Sunnifu  Eindriða- 
dóttur,  og  er  biskup  „Jon  (Arason)  j  Hooie  j  Jslandt"  einn 
af  dómurunum  á  rikisráðssamkomu  þessari.  Að  öðru  leyti 
kemr  bréf  þetta  Íslandi  ekki  við. 

(Dipl.  Norv.  I,  Nr.  1068). 


209.  3.  September  [1524].  í  BJÖrgvln. 

Sex  klerkar  og  átta  leikmenn  af  ríkisráði  Norðmanna  birta 
Finnmerkrmönnum  (Björgynjarmönnum),  að  ríkisráðið  hafi 
sagt  Kristjáni  konungi  öðrum  upp  hlýðni  og  hollustu  og 
kosið  Friðrik  Danakonung  til  konungs  í  Noregi,  og  haíi  lagt 
á  skatt  þeim  konungi  til  handa,  er  greiðast  skuli  Vincencius 
Lunge  ríkisstjóra  norðan  fjalls.  Er  „Jonn  (biscop)  i  Huole" 
einn  af  þeim,  sem  gefa  út  bréfið.  Að  ftðru  leyti  kemr  það 
Íslandi  ekki  við. 

(Dipl.Norv.  VII,  Nr.  591). 


210.  6.  September  1524.        Á  Reythólum. 

OoMVNDB  biskup  í  Skáiholti  fær  og  aptr  leggr   Birni   bónda 


1^24.  ÉíGNtR  EPTÍR  JON  DAN  237 

Þorleifssyni  þá  peninga,  sem  honum  höfðu  til  erfða  fallið 
eptir  Jón  dan  föðurbróður  sinn. 

AM  Fasc.  XLVI,  i8,  frumrjtið  á  skinni.  Öll  insiglin  eru  fyrir 
bréfinu  Niðr  í  nokkra  af  innsiglaþveingjununi  hefir  verið  rist  bréf 
nokkurt  sanitíða  eða  öllu  eldra  en  þetta.  Á  3.  þveingnum  má  lesa 
þetta  langs  um:  „[stajndantle  eru  þeir  marger  hluter  at  hann  tok 
med  stadnum  bœde  ellzgogn  og  adrer  hluter  at  eg  hefi  onga  .  .  . 
.     .     ,     hallda.  suo  tok  hann  þar  gamalt    skip  enn  h'et  ecki  j  staden 

enn  hann  atti  nytt  skip  og  hafdi  þad  j  burl  og   uill " 

Þvers  um  á  sama  þveing:  „Heidurso[mum  herra]  herr[a  Angmunde 
biskupej]  skalho[llte]".  Afjórða  þveingnnm  stendr  undirskript  bréfs- 
ins  :  „filippus  prestur  ionsson".  Mun  bréfið  hafa  verið  sendibréf  frá 
honum  til  Ögmundar  biskups.  Var  hann  prestr  í  Sauðlausdal,  — 
AM.  Apogr.  5703.  —  Afskript  af  þessu  bréfi  eptir  bréfabók  Ögmund- 
ar  biskups  er  í  Landsb.  62.  8vo  og  AM.  Apogr.  2761.  Þar  er  bréfið 
ártalslaust  (=  b).     Orðamunr  ómerkr. 

Biskups  Ogmundar  Brief  þar  hann  fær  Birne 
Þorleifssine  aíftur  Eigner  þær  Jon  Dan  atti.*) 

Vier  Broder  augmund  med  gudz  ndd  biskup  j  skalhollti 
giórum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  woro  opnu 
brefui.  ath  aa  manudaginn  næsta  fyrir  CDariumessu  sidarri"^) 
a  Reýkholum.  fiengum  wer  og  aptur  laugdum  birne  bonda 
þorleifzsyni  þa  peninga  sem  honum  haufdu  til  erfda  fallit 
epter  jon  heitinn  dan  faudurbrodur  sinn  frida  peninga  og 
ofrida.  fasta  og  lausa.  hueria  at  hann  hafdi  adur  j  augri 
oss  feingit  til  fuUrar  eignar.  [hier  j  mot  lofadi  greindr  biorn 
bondi"^)  at  wera  oss  og  formonnum  heilagrar  skalhoUtzkirkiu 
til  gagns*)  og  goda  j  þui  honum  wæri  mðguligt.  og  at  hallda 
þa  doma  [og  giorninga'^).  sem  dæmder  hðfdu  werit  af  heil- 
agr(e)  skalholltz  kirkiu  og  hennar  formonnum  og  þad  omaks- 
laust  og  aklaganarlaust  wera  lata  sem  vnder  kirkiuna  wæri 
med  domi  komit  fyrir  sier  og  sinum  erfingium. 

Woru  þesser  giorningswottar  til  kallader.  sira  jon  eir- 
eksson.  olafur  bondi  gudmundzson  og  jon  biðrnsson. 

Og  til  sanninda  hier  vm  [settum  wer  wort  jnsigle    med 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  c.  1700.  —  Um  Biörn  Þorleifs- 
son,  b.  2)  Þ.  e.  5.  Sept.  3)  [med  þeim  skilmala  ad  greindur  Biorn 
b(onde)  lofado  b.     4)  styrks  6.     5)  [sl.  b. 


^S8  JON  ARASON.  1524. 

þessara  fyrr  greindra  nmnna  jnsiglum  fyrir  þetta  giornings- 
bref  skrifat  j  sama  stad  deigi  sidar  enn  fýrr  seiger.  anno 
domini.  CDdxxiiij".') 


211.  6.  Scptember  1524.  í  BjörgTÍn. 

RíKiSRÁÐ  Noregs  vottar,  að  Vincencius  Lunge,  ríkisstjóri  Frið- 
riks  konungs  í  Björgvin  og  norðan  íjalls  í  Noregi,  hafi  feing- 
ið  vitnisburð  um  það  af  Skotum,  lögmanninum  í  Björgvin 
og  bæjarráðinu,  að  hann  hafi  einga  hlutdeild  átt  í  árás 
þeirri,  er  Þjóðverjar  gerðu  á  Skota  í  Björgvin.  Er  „Joenn 
(biscop)  i  Hole"  einn  af  þeim,  sem  gefr  út  þetta  vottorð, 
en  að  öðru  leyti  kemr  bréfið  Islandi  ekki  við. 

(D'iyl  Noiveg.  VI,  Nr.  697). 


212.  7  Septcmber  1524.  í  BjöagTÍu. 

YíGSLUBEÉp  handa  Jóni  Arasyni  til  biskups  á  Hóium  út  gefið 
af  Olafi  Eingilbertssyni  erkibiskupi  í  Niðarósi. 

Landsbókasafn  61,  8vo,  stafrétt  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnús- 
son  „Ex  transscripto  membraneo  fra  vicelögmannenura  Odde  Sigurd- 
syne",  gerðu  i  Hamborg  13.  Marts  1525.  Frumrit  þessa  bréfs  var  á 
látínu,  segja  transscriptores^  og  er  þetta  því  þýðing  þeirra  á  íslenzku. 

Ollum  kristnum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sifli  ed- 
ur  heyra  sendum  uier  Olafur  med  gudz  nad  ^rchibiskup  j 
nidarosi  og  paualigx  sætis  legatus  heilsun  med  worum 
herra  jhesu  christo  og  hans  modur  jungfru  marie.  fyrir  þui 
at  hola  domkirka  hefuer  formanzlaus  uerit  sidan  biskup 
godskaik  nichulasson  godrar  minningar  fra  fiell  og  fyrir 
margra  forfalla  skulld  for  og  fyrir  oss  kom  merkiligr  og 
heidarligr  mann  herra  jon  arason  og  med  sier  hafdi  klerk- 
anna  og  almugans  bref  og  audmiukUgar  bæner  vt  af  sögdu 

1)   [sl.  b. 


1^^4.  JÓNARASON.  239 

biskupsdæmi.  og  þar  epter  þess  rietliligazta  og  verdugazta 
veralligx  forstiora  fridreks  med  gudz  nad  danmarks  og  nor- 
egis  kongs.  ath  fyrir  þeirra  samhliodandi  bæn  og  kirkiunn- 
ar  brest  willdum  vier  til  virdazt  fyrir  gudz  skylld  og  stora 
naudzyn.  ath  fullkoma  til  scicka  og  vigia  fyrr  nefndan 
herra  jon  arason.  ^nn  medur  þui  at  epter  BÍettum  laugum 
til  heyrer  worum  capitula  og  elskuHgum  sonum  fyrrnefndrar 
kirkiu  vmsion.  þui  med  tilkalladri  gudz  hialp  til  kðlludum 
wier  virduliga  fedur  ]  gude  stafangurs  og  hamars  biskupa 
og  electus  i  biorguin  huerer  ])a  uoru  nær  oss  med  worum 
kaníikum  af  þrandheime.  voru  þeir  grandHga  skodandi  og 
epterleitandi.  og  aller  med  einne  raust  og  einu  samþycki 
yfer  eins  komandi.  og  afseigiandi  og  onyt  giðrandi  oll  þau 
forfeingiHg  og  OBÍetliIig  lyti  og  motkast  sem  nóckrer  hans 
motstaudumenn  hofdu  honum  til  lagt.  Hier  epter  þennan 
sama  herra  jon  arason  til  min  loíliga  færandi  og  aller 
med  einu  samþycki  hann  utuelandi  til  biskup  og  formann 
fyrrnefndrar  hola  domkirkiu.  og  þui  þat  er  skialligt  ath  kan- 
úkaíier  færi  þann  sem  elegeradur  er  til  yfermannzins  med  einne 
Raust  og  audmiukligri  bæn  at  stadfesta  fyrrsagda  utualning 
og  so  badu  þeir  oss  at  skoda  og  upp  (ja  þeinkia  huersu 
miog  fordæmiligt  og  skadsamligt  þat  kann  uerda  domkirki- 
unni  og  biskupsdæminu.  at  hun  er  fyrir  utan  sinn  RÍettan 
formann.  og  huersu  farligt  plagar  at  uera  gudz  kristni 
ouirding  hðfdingianna.  kristninnar.  vorer  fyrskrifader  kær- 
uztu  brædur  biskupafier  og  nikissins  Rdd  med  æzta  radi  vors 
uirduligs  capitula  til  hneigiandi  og  aller  med  einni  raust 
bidiandi  og  epter  almattigs  gudz  millde  og  þui  hann  uar 
RettiHga  elegeradur  af  kanukunum  og  hann  uar  oss  aud- 
miukHga  færdur.  þui  epter  uoru  pauaHgu  ualldi  og  magt 
^rchibiskupligrar  yfermanz  stiettar  coníirmerudu  uier  hann 
litlu  þar  epter  þenna  sama  herra  jon  arason  electum  og 
confirmatum  med  tilhialp  uorra  underbiskupa  af  stafangri 
og  hamar  og  epter  RÍettiIigri  skipan  og  laganna  yfersðgn  og 
kanukanna  tilsetning  j  gudz  nafni  vigdum  vier  hann.  gef- 
andi  honum  fulla  magt  logsaugn  og  tilsion  yfer  ollum  og 
sierhuerium  andligum  og  uerallzligum  so   sem    Iðgliga    fyrr- 


1240  HAMRAENbAR  OG  HLÍÐARTÚN  1524. 

sðgdum  holabiskupi  bikuæmiliga  til  ber.  Skickum  og  faum 
uier  honum  fyrrsagda  holakirkiu  med  ðllum  hennar  RÍetti' 
og  Rentu  til  ævinligrar  eignar.  Biodum  wier  streingiliga  og 
skipum  vnder  magt  heilagrar  hlydni  ollum  kennimonnum 
og  leikmonnum  sem  eru  j  holabiskupsdæmi.  at  þeir  giðri 
honum  skyllduga  hlydni.  heidur  og  virding  og  aungum  ðdr- 
um  .1  biskupligri  magt  og  ueralliga  skylldu.  suari  honum 
og  tilheyriligan  Reikningskap  giðri.  Og  til  æuenligrar  styrk- 
ingar.  sanninda  og  BÍettrar  vidurkenningar  allra  fyrrskrif- 
adra  greina  þessa  brefs  Hetum  wier  ]nnscigla  og  stadfasta 
med  uoru  secrete  sem  hier  er  medfest  geíit  j  biorguin  ]n 
profesto  natiuitatis  virginis    marie    anno    domini  CD  d  xxiiij. 


313.  13.  September  1534.  undir  Staðarfellí. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti  um  ágreining  þeirra  síra  Ólafs 
Guðmundssonar  og  StuIIa  Þórðarsonar  um  land  það,  er 
liggr  fram  frá  Hlíðartúni  og  kallað  er  Teigr,  hvort  það 
skylldi  helldr  heyra  til  Hamraendum  eða  Hlíðartúni. 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnússonar  í  Rikisskjalasafni  Dana,  Dala- 
sýsla  Nr.  6,  afskript  staðfest  á  Reykhólum  25.  Júni  1703  af  Gísla 
Jónssyni  og  Einari  Oddssyni.  —  Nr.  5  á  sama  stað  afskript  með 
hendi  Hans  lögmanns  Beckers  fyrir  Árna  Magnússon  eptir  Nr.  6. 

Þeim  godum  monnum  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra. 
sender  abote  Narfe  Jonsson.  Sira  Halldor  Tyrfmgsson.  Sira 
Þordur  Einarsson.  prestar  SkalhoIIts  Býskupsdæmis.  Olafur 
Gudmundsson.  Asmundur  Klemusson.  Ellingur  Gislason.  leik- 
menn.  kuediu  Gudz  og  sijna.  kunnugt  giðrandi.  arum  eífter 
Gudz  burd  M.  D.  xx.  og  iiij  ar  d  manudagenn  næstan  firer 
krossmessu  um  hausted')  j  Hvamme  j  Hvamssveit.  vorum 
vær  j  döm  nefnder  af  ærlegum  Herra  og  andlegum  fðdur. 
Herra  0gmunde  Býskup  j  SkalhoIIte  ad  skoda  og  Ransaka. 
og  fullnadardöms  adkuædi  d  ad  leggia  j  millum  þeirra  Sira 

1)  þ    e.  12.  Sept. 


Í524.  HAMRÉNDAR  OG  HLÍÐARTUN.  Mi 

Olafs  Gudmundssonar  og  Stulla  Þordarsonar.  er  þa  a  greindi 
huörum  til  skilldi  heyra  Hamrendum  edur  Hhjdartune  land- 
ed  er  liggur  fram  frd  Hhjdartíine  og  kallad  er  Teigur. 
Lagdi  sira  Olafur  þar  fram  votta  href.  suo  latandi  ad  þeir 
hefdu  þad  heirt  ad  greindur  Teigur  skilldi  heira  tii  Hamr- 
endum.  Enn  greindur  StuUe  Þordarson  hafdi  kaupbref  íirer 
greindre  jordu  Hhjdartíine.  so  latandi  ad  Hhjdartíin  ætte 
land  allt  fram  d  fiall  og  heim  j  þann  læk  sem  rennur  næst 
Reidhollte  RÍettsýnis  uppa  fiall  jtakalaust.  utaii  eina  selstðdu 
d  Teigluhialla  skylldu  eiga  Hamrendar.  Þuj  dæmdum  vær 
kaupbrefed  skiallegt  og  mindugt.  Enn  hitt  onýtt  og  ad  ðngvu 
haildanda.  og  æfeniega  vera  og  vered  hafa  Hlijdartúns  eign 
tijttnefndan  Teig.  med  allri  annari  adurskrifadri  landar  ögn 
fram  cL  fiall  og  j  adurskrifadaii  læk.  Enn  greinda  selstðdu 
skilldu  þeir  hafa  fra  Hamrendum.  er  þar  bygge.  enn  fici 
huorke  nie  d  leigu  seha.  og  ei  firer  adra  pgninga  enn  sijna 
búnýt.  Samþýckti  þenna  vorn  dom  med  oss  nefndur  Herra 
Augmundur.  og  sette  sitt  jnnsigli  med  vorum  jnnsiglum  fir- 
er  þetta  dömsbref.  huort  ed  skrifad  var  under  Stadarfelle  d 
sama  are.  deige  sijdar  enn  firr  seiger. 

Þad  giðrum  vier  Helge  Helgason.  Jon  Sigursson  og 
Jon  Grijmsson.  gödum  mðnnum  kunnugt  med  þessu  woru 
opnu  brefe.  ad  vier  medkennust  ad  vier  hðfum  sied  og  yfer- 
lesed  suo  Idtandi  domsbref  med  heikim  og  oskoddum  hang- 
andi  jnnsiglum.  sem  hier  fiier  ofan  skrifad  stendur.  og  til 
meire  stadfestu  og  sanns  vitnisburdar  hier  um.  setium  vier 
adurskrifader  menn  vor  innsigli  firer  þetta  vort  vitnisburdar- 
bref.  huðrt  skrifad  var  under  Stadarfelle  um  hausted.  d 
fimtudagenn  næstafi  effter  allra  heilagra  messu.  um  hausted(!) 
þd  Hded  var  frd  Gudz  burd  M.  D.  xl  og  ij  ar. 

So  latande  dom  sem  hier  firer  ofan  og  framan  skriffadur  er.  höf- 
um  vier  uuderskriffader  menn  lesed  saman  vid  þessa  Transskrifft. 
Var  hitt  gamallt  letur  a  skinn  skrifad  og  Tvö  hangande  innsigle  firer. 
Til  merkiss  vor  nöfn  med  eigen  höndum  hier  underteiknud  j  Hitar- 
dal  2  Martij  Anno  16.51. 

Þordur  Jonsson  Halldor  Jonsson  med  eh. 

med  eigen  h. 
Helge  Grimsson  Eijrekur  Vigfusson  Eh. 

med  ^h. 
Ad  þetta  hier  ofanskrifad  sie  fiett  Coperad  effter  hier  nœst  skrif- 
mpl-  lal.  IX.  B.  16 


242  SNOKSDALR.  1524. 

adra  manna  eigeii  handa  underskriffadre  Copiu  votta  underskriffader. 
Reykholum  d.  25.  Junij  Anno  1703. 

Giifí'sle  Jonsson  Einar  Oddsson  meh. 


214.  14.  September  1524.  í  Siióksdal. 

Ogjvujndu  biskiip  í  Skálholti  samþykkir  Nr.  188. 

Eptir  afskript  Magnúsav  Einarssonar  á  Jörfa  meðal  Hamrenda  og 
Snóksdalsbréfa  (hjá  mér)  gerðri  c.  1730  —  1740,  að  því  er  virðist  staf- 
rétt  eptir  frumriti. 

Væ^  augmundur  med  guds  næd  biskup  j  skalholti  gior- 
um  godam  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe 
atværsamþýckium  þann  reikningskap  sem  sira  halldor  tjrfings- 
son  vor  profastur  hefer  teket  af  dada  gudmundzsyne  kirki- 
uFJar  vegna  j  snoksdal  epter  þvi  brefe  sem  hier  er  med 
fest^). 

Ok  til  sanninda  hier  vm  settum  vær  vort  jnsigle  fyrir 
þetta  samþýktarbref  er  skrifat  var  j  snoksdal  jn  exaltacione 
sancte  crvcis  anno  Domini  CO  d  xxiiij. 


215.  30.  September  1524.  í  Skálholti. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  kvittar  Ragnhildi  Bjarnadóttur 
og  Torfa  Björnsson  um  hundrað  hundraða  og  fjórtán  hundr- 
uð  betr  í  jörðum  og  lausapeninga,  sem  biskupi  ánægði,  í 
sakaferK  Björns  heitins  Guðnasonar,  en  þau  lofuðu  að  vera 
Skálholtskirkju  og  biskupi  til  gagns  og  góða. 

AM.  Fasc.  XLVI,  12,  frumritið  á  skinni  með  innsigli  biskups.  — 
Afskiipt  ártalslaus  eptir  bréfabók  Ögraundar  biskups  er  í  Landsb. 
6-2.  8vo  og  AM.  Apogv.  2728  (=  b). 

Ragnhilldur  lætur  vte  jc  c.  j  jgrdum  og  xiiijc   betur 
fyrer  misferie  Eiorns  Gudnasonar  1524.^) 

i)  Sjá  bréf  frá  21.  Mai  1524.  2)  Utan  á  bréfinu  með  hendi 
Egacr's  ílanneasonur.  —  Kvittunarbref  b. 


1524.  BJÖRN  GÚÐNASON.  ^tó 


r 

B  Vier  broder  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollte 

B  giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe 
ath  vier  haufum  ordet  vnder  eins  og  utaf  giort  vid  ragn- 
hiUde  huspreyu')  biarnardottur"^)  vm  þad  gialld  sem  hvn 
lofade  oss  og  heilagri  skalhollzkirkiu  til  forna  j  huamme  j 
nordurardal  fyrir  þau  sakaferle  sem  biorn  heiten  gudnason 
hennar  bonde  var'^)  skylldugur  heilagri  skalhollz  kirkiu  og 
vorum  foruerara  biskup  stephan  godrar  miningar  gud  hans 
sal  nade.  hefur  hun  golldet  oss  med  rade  og  samþykke  torfa 
sonar  hennar  og  hans  systra  hundrat  hundrada  j  iordum 
og  .xiiij.  hundrud  betur  og  þar  til  lausapeninga  sem  oss  vel 
aa  næger.  hier  med  hafa  þau  lofat  ath  vera  heilagri  skal- 
hollzkirkiu  og  oss  til  gagns  og  goda  hier  epter  j  auUum 
þeim  hlutum  sem  þeim  er  mauguligt.  Þui  giorum  uier  og 
gefum  greinda  ragnhillde  biarnardottur*)  og  aull  hennar 
baurn  aullungis  kuitt  og  akærulaus  fyrir  oss  og  aullum  vor- 
um  epterkomendum  [heilagrar  kirkiu^)  formonnum  vm  adr 
greint  sakaferle^).  Og  til  saneiida  hier  um  [festum  vier  vort 
jnsigle  fyrir  þetta  kuittunarbref  skrifat  j  skalhoilte  ipso  die 
sancti  iheronimi  prestbiteri').  Anno  domini  OD  d  xx.  iiij^). 


316.  [1534]. 

Skrá  um    sakaferH    erfingja    Björns    heitins    Guðnasonar  „í 
hinum  síðasta  dómi". 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmuudar  biskups.  —  AM  Apogr.  2769  raeð  hendi  Árna  Magn- 
ússar  „ur  brefabok  Opmundar  biskups.  sine  anno".  „pertinet  ad  ann- 
um  circiter  1524"  (AM.). 

Um  Sakferle  Biarna(r)  Gudnasonar. 

Svo  miked  reiknadest  sakferH  uppd  £rfingia  Biarna(r) 
heitins  Gudnasonar  i  hinum  sidasta  domi. 

Jn  primis  Domkirkiunne  i  Skalhollte  stort  hundrad  mark. 
tiutige  mark  ok  sex  merkur. 

1)  husfreyu  b.  2)  Svo  bæði.  3;  vard  b.  4)  Svo  bœði.  5)  [kirki- 
unnar  b,    6)  sakíerli  b,     7)  Svo.     8)  [et  cetera  b. 

16* 


244  BJÖRN  GUÐNASON.  1524, 

Jtem  reiknadest  fyrer  kirkiu  inngðngu  uppd  eitt  dr  Ixc 
ok  xvjt'  betur. 

Jteni  kirkiunne  i  Vatsíirde.  Ix.  marka  ok  tvær  betur. 

Jtem  kirkiunne  i  Grunnavik.  xx.  merkur  ok  vij  betur. 

Summa   kirkiunum    ollum    tvo    hundrud    marka.    siötiu 
mark  ok  fimm  merkur  betur. 

Jtem  Sera  Jone  Eirekssyne  niutiu  mark. 

Þessa  peninga  hefur   Ragnildur^)    hussfreya  golldid    oss 
vegna  sin  ok  barna  sinna. 

Jn    primis    xc    i  gulle  og  silfre  i  Hvamme  i  Nordurær- 
dal.  xc   i  skreid  ok  smiore  vestur  cL  fiordum. 

if-  sende  hun  oss  med     ....     bonda    til  alþingis. 

xiiijc-  i  gulle  og  silfri    upp  d  Laurentius  heima  i  0gre. 
Summa  k    ok  vj.  betur. 

Svo  mikler  peningar  i  Arnarfirde  til  sagder  biskupinum 
Ogmundi  af  hende 

Jn  primis.  Selvogar  med  fiorum  kugilldum   ok  hundrad 
i  landskylld. 

Jtem er  liggur  i  eyde. 

Jlem  Lokinhamrar  med  Dalsdal  .ij<*    i  landskylld.      .     . 

Jtem med    fiorum    kugilldum.    halft 

annad  hundrad  i  landskylld. 

Jtem  Skialldfonn  med  fimm  kugilldum.  Landskylld 

Jtem  Borg  med  .v.  kugilldum   og    niu  aura    landskylld. 

Dyniandi    med     .     .     .     kugilldum.    landskylld     .     .     . 

Fíorn  med  iiij  kugilldum.  hundrad  i  landskylld. 

Laugabol.  Half  Alvidra  ok  Skage  þar  ut  fra. 


217.  1.  Oktol)er  1524.  í  Skálholti. 

Ogmundr  biskup  ]  Skálholti  kvittar  bróður  Jón  Jónsson  á 
Skriðuklaustri,  sem  er  nokkuð  nytsamlegr  utan  kirkju  og 
innan,  af  fyrstu  barneign  með  Oddnýju  Hallvarðsdóttur,  en 
þau  voru  að  frændsemi  í  annan  Hð;    —    svo  og   gefr  hann 


1)  leiðr.;  Ragneidur,  bæði. 


1524.  SKRIÐUKLAUSTR.  245 

Jón  og  Guðrúnu  skólabörn   á  Skriðu  kvitt  af  þeim  bernsku- 
pörurn,  er  þeim  bar  til,  með  öðru  fleira,  sem  bréfið  hermir. 

AM.  914.  4^  af'skript  Skriðuklaustrsskjala  staðf'est  í  Berufirði 
28.  Sept.  1697  aí'  Guðnnindi  Arnnsyrii  og  Brynjólfi  Haldórssyni;  var 
bréfið  „a  kalfskinn  med  gamla  skrifft  rííed  og  lued  og  innsigleslaust".  — 
AM.  Apogr.  4442  {eptir  914.  4to).  _  AM.  265.  4to  afskript  Skriðu- 
klaustrsbréfa  staðfest  á  Skriðuklaustri  26.  Apr.  1704  eptir  afskript 
staðfestri  á  Skorrastað  17.  Sept.  1697.  Prentað  á  latínu  í  Finni  Jo- 
hannæi  Hist.  Eccl.  Isl.  IV,  118-119. 

Kuittunar  Bref  Brödur  Jons  a  Skriduklaustre  1524^). 
Wier  brooder  0gmund  med  gudz  ndd  biskup  i  Skal- 
hoUte  giðrum  goodum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru 
opnu  breffe  saker  þess  vier  hofum  fregnad.  at  broder  Jön 
Jonsson  a  Skriduklaustre  se-)  nockud  nitsamlegur  vtaii  kirkiu 
og  innafi.  huad  vier  iofum  vel.  Somuleidis  kom  hann  sialf- 
ur  fírer  oss  og  tidde  saker  sinna  misferla  til  forna  sier  ifer- 
giefest  hafa.  Þui  giefum  vier  cLdurgreindafi  brodur"^)  Jon 
kuittaii  ok  ákiærulausan  fyrir  oss  og  ollum  Biskupum  j  Skal- 
hollte  vorum  effterkomendum.  af  þeirre*)  prima  prolificatione 
sem  hann  openber  ath  vard  med  Oddnýu  Flallvardsdottur'^) 
in  secunda®)  gradu  affinitatis.  ^nn  lausn  ok  skriffter  sieu 
sem  honum  hafa  settar  vered  af  herra  Stephane  uorum  for- 
verara.  eda  þeim  hann  þar  til  sette.  so  oc  haiis  skolaborn 
Jon  og  Gudrunu  giefum  vier  kuitt  vín  ])au  bernskupðr  sem 
þeim  bar  til.  hafande  hendur  a  vigdum  hlutum  edur  övigd- 
um.  Hier  med  aller  dugandes  samchristner  nienn  sem  nock- 
ut  hafa  þar  til  hialpad  vm  klaustur  og  kirkiugardenn.  skorit 
edur  stungit  klaustursens'^)  jðrd  og  hðggved  þess  skog  af 
haíis  raadum.  skulu  qvitter  og  akiærulauser  um  þær  tiltekter. 
Hier  uppd  hefur  broder  Jön  lofad  oss  framveiges  at  stirkia 
heilaga  kiistne  oc  klaustred  vm  skoolahalid.  Þui  setium  vier 
optgreindaii  brodur^)  Jön  sacristanum  ifer  kirkiu  og  klaustur 
d  Skridu.  Skal  hann  sitia  og  fraíiis}  ngia  [oU  hatijdleg  holld'^) 

1)  Artalið  meó  hendi  AM  í  914  4to  og  af  honum  svo  leiðrétt  í 
265  úr  „1584«  (!).  2)  265;  sl.  914;  3)  265;  broder  914.  4to;  4)  265; 
þeirra  914.  4to.  5)  [265;  dotter  914;  6)  Svo  bæði;  7)  265;  klausturs- 
ijns  914;       8)  265;  broder  914;       9)  [ollum    hatijdleguni  hölldum  265. 


246  PENINGAVIRÐTNG.  1524. 

þeim  stundum  sem  Priorinn  er  ecke  heima  eda  vid  kirkiuna. 
Og  til  sannenda  hier  vm  settum  vier  vort  innsigle  fyrer 
þetta  qvittunarbref.  skrifad  ]  Skalhollti  sabbato  post  festum 
Michaelis  Archangeli  anno  Domini  Millesimo  qvingentesimo 
vigesimo')  qvarto. 


218.  2.  Október  1524.  í  Grðf. 

VifiiNGARGERB  á  peuingum  þeim,  er  Narfa  Sigurðssyni  hafði 
til  umboðs  falhð  eptir  Ívar  heitinn  Narfason,  son  sinn,  en 
Ingvildi  Ívarsdóttur  til  erfðar  eptir  greindan  föður  sinn. 

AM.  Fasc.  XLVI,  14,  frumrit  á  skinni.  Af  4  innsiglum  eru  2 
fyrir  bréfinu. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  Sigurdr  narfason.  augmundr  tyrfingsson.  tumas  oddz- 
son.  arne  helgason.  olafur  þorualldzson  og  þordur  palsson 
kuediu  guds  og  vora.  kunnigt  giorandi.  þa  er  Hdit  var  fra 
gudz  burd  CD.  xv.c  xx.  og.  iiij.  ár  j  ytra  fagrada(l)  j  saurbæ 
j  stadarhols  kirkivsokn.  a  midvikudagin  næsta  fyrir  hvita- 
sunnu").  vorum  vær  til  nefnder  at  virda  þa  peninga  sem 
narfa  sigurdzsyni  hafdi  til  vmbods  faUit  epter  juar  heitinn 
narfason  son  sinn.  enn  jnguolldi  juarsdottur  til  erfdar  epter 
jvar  heitinn  narfason  fodr  sinn  sem  gud  hans  sdi  nadi. 
virtuzt  oss  þar  so  peningar. 

Jn  primis  .v.  avrar  j  bordbunadi.  j  ofridu.  x.  alnar  j 
tolupeningum.  ein  kista  fyrir  .x.  aura.  sængr  fyrir  ofritt 
hundrad.  halft  annat  hvndrad  j  kervm  og  kistum  og  trogum. 
VI.  tueimur  pottum  rifnum  og  bættum  kath.  vard  þetta  allz 
halft  fiorda  hundrad.  ^nn  kuilldi  til  virdingar  halft  hit  fiorda 
asaudar  kuilldi.  ij.  kyr  og  giordar(!)  ofan  d  .v.  aurar  huora 
og  bænhws  kuiUdi  eitt.  var  þetta  j  fagradal.  enn  d  heina- 
bergi.  iiij.  asaudar  kuillde  og  heyra  prestinum   sira   halldori 

1)  bæði  hdrr.  hafa  ranglega  „octuagesimo".  AM.  leiðréttir  það  i- 
265  svo:  „corrige  vigesimo  potiusqvam  írií/".  í  Apogr.  4442  er  ár- 
talið  óhikað  sett  1524.    2)  þ.  e.  U.  Maí. 


1524.  VTÖEYJARKLAUSTR.  247 

a  stadarhuoli  til  tuo  sem  se.  iiij.  kuillde  d  heydalsaa  at  ecki 
var  at  sed.  iij  ær  (a)  hoh  j  innstædu  .vi.  kuilldi  med  leid- 
olfsstodum  ovirt.  Og  til  sanninda  hier  vm  settum  vier  fyr 
nefnder  virdingarmenn  og  so  virdingarvottar  gudmundur  ell- 
indzson  og  þordur  snorrason  vor  jnnsigh  fyrir  petta  vird- 
ingarbref  er  giort  var  ]  grof  j  dolum  sunnudagin  næsta 
epter  sæluviku  vm  hausiid  epter  a  sama  are  sem  fyr  seiger. 


219.  12.  Olítober  1534.     á  Reykjíjm  í  Ölfusi. 

Helgi  ábóti  í  Viðey  seir  með  ráði  og  samþykki  Ögmundar 
biskups  og  conventunnar  Arnbjörgu  Stulladóttur  og  dætrum 
hennar  jarðirnar  Ulfljótsvatn  og  Hiíð  í  Grafningi  fyrir  jarð- 
irnar  Kiðafeii,  Valdastaði,  Boilastaði  og  Hais,  aliar  í  Kjós, 
svo  og  Snartastaði  í  Borgarfirði. 

AM.  238.  4to  bl.  66,  skv.  c.  1570  (Bessastaðabólí). 

Bref  fyrir  kýdafeile  oc  xf  j  vaiidastodvm  oc  xc  j  boila- 
stodvm  oc  xc  j  halse  sem  at  liggia  j  kios.  vlfliotzvatiii  oc 
hiid  j  grafninge. 
Þad  giorvm  vid  postein  jonson  oc  greipvr  ioptzson 
prestar  skalhoiltz  biskupsdæmis  godvm  monnvm  viturlegtt 
med  þessv  ockrv  opnv  brefe.  at  vier  vorvm  þar  j  hia  savm 
oc  hejrdum  aa  ord  oc  handaband  þessara  manna  af  einne 
alfv  herra  abota  heiiga  med  gudz  nad  at  videyarklavstre. 
eii  af  annare  alfv  aíibiargar  stviiadotter.  at  svo  fyrir  skilidv. 
ad  adrnefndvr  abote  heilge  med  rade  oc  samþýcke  verdvgr- 
ar  nadar  herra  avgmvndar  med  gvdz  nad  biskvp(s)  j  skalhoiite 
oc  med  sam})}  cke  conventvnnar  seildi  hann  jo(r)dina  vifliotz- 
vatn  adur  nefndri  anbiorgv  stviiadottur  oc  dætrvm  hennar 
er  liggur  j  grafninge  oc  þar  med  hhd  xx^  er  liggur  j  vlf- 
iiotzvatz  kirkiv  sokn.  med  oilvm  þeim  gogfivm  oc  giædvm 
sem  greindvm  jordvm  fýliger  oc  fvigtt  hefir  at  fornv  oc  nýiv 
til  æfinhgrar  eigiiar  og  frials  forrædis  fyrir  sier  oc  ollvm 
sinvm  eptirkomendvm  kiavstvrzens  formonnvm.  Hier  j  mot 
gaf  optt  nefnd  aiibiorg   oc  dætvr    hennar   þessar   jarder    oc 


248  TJÖRN  A  VATNSNESI.  1524. 

jardar  parta:  kidafell  xxc  er  liggvr  j  kios  j  savrbœar  kirkiv 
sokii  oc  xc  j  valldastodvni.  xc  j  bollastodvm.  xc  j  halse  er 
liggia  j  kios  j  Reynivalla  kirkiv  sokii.  Snartastader  xvjc  er 
liggvr  j  borgarfirde  j  Ivndar  kirkivsokii  til  æfinligrar  eignar 
vnder  klavstrid  oc  þess  formenn  vndan  sier  oc  sinvm  erf- 
ingvm.  oc  j  sodan  mata  villdv  stvlkvrnar  tala  vp  aa  modvr 
sina  þa  þær  væri  af  omaga  alldri.  þa  skjlldv  hvorer  ganga 
aptvr  ad  sinvni  jordvm.  var  advr  nefndr  herra  avgmvndvr 
med  gvdz  nad  forsagnarvottvr  hier  vm  oc  sette  sitt  insigíe 
med  abotans  insigle  oc  ockrvm  insigUvm  fyrir  þetta  jarda 
kavps  bref.  hvort  er  skrifat  var  aa  reykivm  j  olvis')  mid- 
vikvdagenn  næstaii  fyrir  festvm  reUqviarvm.  arvm  epter 
gvdz  býrd.  m.  d.  xxiiij   ar. 


230.  39.  Oktober  1534.      á  Illugastöðnin. 

ViTNiSBUBÐARBRÉF  um  landamerki  Tungu  á  Vatnsnesi  og  um 
þrætueingi  nokkurt  miUi  Ásbjarnarstaða  og  Tjarnar. 

Eptir  pappírsafskript  frá  1727,  kominni  frá  Tjarnarkirkju  á  Vatns- 
nesi  í  Landsskjalasafii.  Stór  spilda  er  glötuð  úr  afskriptinni;  hefir 
týnzt  f'rá  um  brot  á  bréfinu. 

[Þad  giorum  vid ]  son.  og  Amunde  Gunn- 

arson.  gódum    mðnn[um    kunnigt    med    þessu    ockru    op]nu 

brefe  ad  vid  vorum  vistfaster  og [a 

V]asnese  vppa  fiðgur  aar    þa    Sera    Sig 

daii.   Epter   þad    föru    vid    til    Tungu  [a  Vasnese  j  Tiarnar 

kirkiu]    sókn.  a  stadarens   jordu.    biuggu  vid 

asbiarnarstðdum  var  þa  haft  og  hald[id] 

.     .     .     .     og    tungu    atólulaust   fram    ad 

.     .     .     .     [e]r  liggur    Riettsýnes    austur  j 

.     .     [fa]rveg  þeim  sem  liggur  hia  As[biarnarstðdum.  vit]um 
vid  eje  annad  sannara  enn  þad  mu[ne  landamerke     .     .     .  ] 

tungu  bæde  vera  og  verid    hafa leing- 

ur.  sijdan  vid  vissum.  var [þ]eir  sem  vðru 

aa  Tiðrn    og ii  lanztdrottne    ber   ad 


1524.  TJÖRN.  -  BORGANARBREF.  249 

hafa  j  dd[ur  greindu  takmarke  miUe]  skurdanna^)  þar  sem 
aain  hefur  Runn[id.  og  alldrei  hðfum  v]id  annad  vitad  enn 
þad  hafe  vered  kirkiunnar  Eing  aa  Tiörn  a  [Vasnese].  enn 
aldrei  Asbiarnarstada  Eing.  suo  leinge  sem  vid  hófum  til 
vitad.  og  hier  epter  viHum  (vid)  sueria  bökar  Eid  .ef  þurfa  þick- 
er.  Ok  til  sannenda  hier  vm  setium  vid  fyrrnefnder  menn 
ockar  jnsigle  firer  þetta  vitnisburdarbref.  er  skrifad  var  aa 
Jllugastðdum  aa  Vatnsnese.  laugardag  næstaii  epter  Simonis 
et  ivde^)  Apostolorum  þa  lided  var  fra  hingad  burd  vors 
herra  Jesu  Ghristi  M.  D.  xx  og  íiogur  aar. 

Ad  þetta  ofaii  skrifad  sie  samhlioda  sijnum  original. 
vottum  vnderskrifader  menn  sem  samaiilasum  ad  kirkiu- 
huamme  vid  midfiord  d  2.  Junij  1707. 

Eigill  Einarsson  Biarne  Sueinsson 

feh.  .  .  Egh. 

Riett  Coperad  epter  sijnum  Original  vottum  ad  Tiðrn 
a  Vatnsnese  d  17  Septembris  1727. 

Þorsteirn  biornsson  Bergur  Magnusson. 


221.  18.  eða  35.  NoTember  1524.    á  MunkaþYcrá. 

JóN  Magnússon  geingr  í  borgan  um  þá  sex  tigi  hundraða,  sem 
Jón  Hallsson  á  að  hafa  til  kaups  við  Guðrúnu  Finnbogadóttur. 

AM.  Faso.  XLVÍ,    19,  írumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  dottið  í'rá, 

Bref  ]  borgan  geingid. 
Þat  giorer  eck  jon  magnusson  Godum  monnum  vitur- 
Hgt  med  þessu  minu  opnu  brefue  ath  ec  hefuer  j  borgan 
geingit  ok  lofuat  ath  giallda  ath  næstum  fardaugum  þau  Ix 
hundrada  sem  jon  hallsson  skal  hafua  til  kaups  ok  gipting- 
ar  j  motz  vid  gudrunu  finnboghadottur  epter  minne  lofuan 
ok  handsaulum  sem  ec  giorde  fyrir  uottum  vid  abota  einar 
ok  sira  finnbogha  a  munka(þuera)  j  eyafirde  þa  þessara  adr 

1)  Á  miða  lijá  þessu  skjali  er  ritað: 

„i   Skurdin    nordan  i  Þroskuldinum    og    frá    Skurdinum    til 
Hraksiduar  og  sem  Hraksidua  helldur  tii  Gaungusk(ards)  á(r) 
og  rædur  so  Gaungusk(ards)á  til  Fornaos". 
En  hvort    það  á  liér  nokkuð    heima,    verðr    ekki  með  vissu  sagt.     2) 
TÍde,  afskr, 


250  OLAFR  SKRÍFART  1524. 

greindra  manna  ]ons  ok  gudrunar  hiiiskapar  kaup  giordizt. 
Og  til  sanninda  hier  vm.  heinger  ec  mitt  incigle  fyrir  þetta 
bref  er  skrifuat  var  a  munkaþuera  faustudaginn  næstan  vor 
frv  messu  presentacionis  marie').  aarum  epter  guds  burd 
þushund  fim  hundrut  xx  ok  iiii  aar. 


232.  20.  Nórember  1524.  í  Skálholti. 

DóM  sex  klerka  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  um  kærur 
biskups  til  Ólafs  „skrifara"  Ásbjarnarsonar,  að  hann  hefði 
„forlagt"  sína  „eiginkvinnu"  og  tekið  sér  aðra  „hjálpskonu", 
að  hann  hefði  forsómað  kirkjunnar  erindi  og  gert  verkaföU 
sakir  drykkjuskapar  og  hefði  neitað  biskupsins  skipan. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíki-Jóns  epHr  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  27(i5  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar  „Ur  breíabok  biskups  Ogmundar"  (AM.). 

Um  Olaf  skrifara. 
011lum  monnum  et  cetera.  senda  Jon  Hiedinsson  Rddz- 
mann  i  Skalhollti.  Eirekur  kirkiuprestur  sama  stadar.  Þor- 
lakur  Landbiartsson.  Þormodur  Gunnlaugsson.  Þosteirn  Jons- 
son  ok  Snorri  Hialmsson  prestar  SkalhoUtsbiskupsdæmis. 
kvediu  guds  og  sina  kunnugt  giorande  ad  sub  anno  gratiæ 
M.  D.**  ,xx.^  iiij".  laugardagin  næstan  epter  Andreasmessu  i 
Skálhollti  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  heidursamligum 
herra  ok  andligum  födur  herra  0gmund  med  guds  ndd 
biskup  i  SkalhoUti.  ad  skoda  og  ransaka  ok  fullnadar  dom 
d  ad  leggia  um  þd  akiæru  er  biskupinn  klagadi  til  Olafs 
Asbiarnarsonar.  J  fyrstu  ad  hann  hefde  forlagt  sina  eigin- 
konu.  og  seinkad  sinu  hionabandi.  enn  teked  sier  adra 
hialpskonu.  J  annari  grein  ad  hann  hefde  med  fullre  ohlydne 
forsomad  kirkiunnar  Erinde.  ok  giort  verkafoll.  saker  dryckiu- 
skapar  ok  ösaraþickes  d  mote  þess  vilia  sem  )'fer  var  skip- 
adur  Domkirkiunnar  farmaskip  og  gotz.  Jtem  i  þridiu  grein 
ad  hann  hefde  nei    sagt   biskupsins    skipan    med    þvi    mote 

1)  Það  getr  bæði  verið  18.  og  25.  Nóv.  þetta  ár. 


1524.  OLAFR  SKRIFARl.  251 

ad  hann  fære  ecke  ödra  enn  hann  hefde  sett  sier.  hvad  hver 
segde.  Kallade  herra  biskupinn  Olaf  þar  under  Iðg.  so  vier 
sdum  og  heyrdum  sialfum  Olafi  sampyckiande.  Þvi  dæmd- 
um  vier  hann  rietteliga  fyrer  kalladan.  J  fyrstu  grein  syndi 
Olafur  einga  IðgHga  afbðtun  fyrer  seinkan  sins  hionabands. 
og  eingin  mein  lauglig  fundust  cí.  milhim  konunnar  og  hans. 
Þvi  hann  hafde  giðrt  laga  Brudkaup  til  hennar.  Þvi  ad 
h(eilags)  anda  nad  tilkalladre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss 
komnu.  dæmdum  vier  greindan  Olaf  fallinn  i  hordom  ok 
sekan  þremur  morkum.  ok  skylldugan  ad  taka  lausn  og 
skrifter.  Enn  sekan  fyrer  kirkiu  inngaungu  og  þionustutekiu 
sem  kirkiunnar  Iðg  utvisa.  Jtem  fyrer  þd  sok  ad  Olafur  hefur 
forsomad  þad  verk.  sem  hann  var  tilskipadur  d  kirkiunnar 
farmaskipe  med  fuUre  ohlydne  mot  þess  vilia.  sem  yfer  var 
skipadur.  Reiknadi  Biskupinn  þat  vered  hafa  .xij.  daga.  ok 
kiendist  Olafur  þar  .iiij.  daga  ut  af  fyrer  oss.  Her  med  hafde 
greindur  Olafur  lofad  Biskupinum  og  adrer  hasetar  i  Vest- 
manna^yum  adur  þeir  foru  a  farmaskiped  ad  vera  hlydner 
og  audvellder  i  allre  sinne  þionustu  þeim  sem  yfer  þd  voru 
skipader.  Vissum  vier  heilagre  Skalholltskirkiu  ongvan  skada 
mejra  giaurdan  meiga  vera  enn  þennan  ad  forsoma  þetta 
hennar  eyrende  og  skip.  þar  sem  inne  var  komid  vín  oc 
hveite  og  adrer  naudsynleger  hluter  stadarins  og  Domkirki- 
unnar.  Svo  og  finnum  vier  liosliga  skrifad  standa  i  Ritn- 
ingum.  ad  af  ohlydni  og  sundurlyndi  koma  aller  iUer  hluter 
bæde  fyrer  lijf  og  sal.  sem  sialfur  sannleikurinn  talar.  enn 
Sanctus  Lucas  skrifar  i  xi.  capitula  sinnar  bökar:  Omne 
regnum  in  se  divisum  desolabitur  et  cetera.  Þvi  dœmdum 
vier  herra  biskupinn  skylldugan  ad  leida  sannindaprðf.  hversu 
marga  daga  Olafur  hefde  suo  leged  af  sinum  dryckiuskap 
ad  hann  hefde  ecke  verid  fær  til  formensku.  segls.  ok  ann- 
arar  skipmanns  þionustu.  og  ad  vitnunum  leiddum  dæmdum 
vier  adur  nefndaii  Olaf  sekafí.  Ix.  morkum  vid  heilaga  Skal- 
holltskirkiu.  ok  audrum  .Ix.  morkum  vid  herra  biskup  0g- 
mund  fyrer  hveria  .iij.  daga  sem  hann  forlagde  sitt  verk. 
fyrer  sitt  dryckiuskapar  svall  og  ohlydne.  ok  skylldugan  ad 
taka  lausn  ok  skripter.  Jtem    fyrer    þridiu    grein.    ad    hann 


ðSá  TOLLVER  í  MIÐHLIÐ  0.  FL.  1524. 

sagde  nei  ad  fara  ödara  enn  hann  setti  sier.  enn  biskupsins 
bodskapur  kom  til  hans.  Dæmdum  vier  hann  skylldugan  ad 
sveria  Eid.  ok  tvo  skilvisa  menn  med  honum.  hier  fyrer. 
innail  manadar.  Enn  ef  hann  íielle  d  Eidnum  dæmdum 
vier  hann  sekan  .xxx.  morkum. 
Samþyckte  et  cetera. 


223.  5.  December  1524.  í  flaga. 

Helgi  Gíslason  lýsir  því,  að  hann  vilji  halda  löglegan  í  all- 
an  handa  máta  samning  þann,  er  þeir  gerðu  hann  og 
Eyjólfr  heitinn  Gíslason  bróðir  hans  um  tollverið  í  Miðhhð 
og  skógarhögg  í  skóga  hans,  svo  og  að  Helgi  haíi  gefið 
sancti  Nikulási  tilkail  sitt  til  Drápskerja,  jafnframt  því  sem 
hann  gefr  öU  peningaskipti  þeirra  bræðra  kvitt. 

AM.  Apogr.  1129,  eptir  frumritinu  frá  Haga.  Árni  lýsir  inn- 
siglinu. 

Þat  giore  eg  helge  gislason  godum  monnum  kunnigt 
med  þessu  minu  opnu  brefe  at  eg  medkeK^vmzt  at  þann 
sama  giorning  sem  vid  eyiolfur  heite^  gislason  broder  mi^ 
sem  gud  hans  sal  nade  giordvm  med  ockur  vrii  tollveret  ] 
midhKd  og  vih  skogarhoggit  j  hans  skoga  at  fra  skildre 
brel^eskridu  vil  eg  giarna  loglegann  hallda  )  allal^  mata  suo 
og  medkeí^umzt  eg  at  þat  sama  tilkall  sem  eg  hefe  haft  til 
drapskeria  hefe  eg  gefet  sancte  nichulase  til  euenlegrar  eign- 
ar  svo  og  aull  þav  peningaskipte  sma  og  stor  sem  ockar 
foru  ]  mille  gef  eg  aullungis  kuitt  og  akærulaus  fyrir  mier 
og  oUvm  minum  erfingium  og  epterkomendvm.  Ok  til  sann- 
enda  hier  vih  setta  eg  mitt  jnsigie  fyrir  þetta  kuittunarbref 
skrifad  j  haga  aa  bardastrond  manudage^  næsta  fyrir  mariv 
messv  a  jolafostu.  þa  er  hdit  var  fra  hingadburd  vors  herra 
jhesv  christi  þusund  fimm  hvndrut  tvttugu  og  fiogur  aar. 


1^24.  TOLLVER  í  MIÐHLIÐ  0.  FL.  ^5^ 

324.  5.  December  1534.  í  Haga. 

YiTNisBUBBR,  að  Helgd  húsfreyja  Þorleifsdóttir  og  Helgi  bóndi 
Gíslason  lofa  að  halda  gjörning  þann,  sem  þeir  brœðr  Helgi 
og  Eyjólfr  Gíslasynir,  gerðu  urn  tollverið  í  Miðhhð  og  ann- 
að  íleira,  svo  sem  bréfið  hermir. 

AM.  Apogr.  1128,  pftir  frumrilinu  frá  Haga.     Arni  lýsir  innsiglinu. 

Þat  giorum  vid  eyiolfur  prestur  sigurdzson^)  og  þordur 
halldorsson  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockrv  opnv 
brefe.  at  þar  vorum  vid  )  hia  savm  og  heyrdum  aa  ord  og 
handaband  þessara  manna  helgu  husfreyiu  þorleifsdottur  af 
ei^e  alfu  og  helga  bonda  gislasonar  af  al^are  at  þau  skylldu 
hafa  og  hallda  þann  giorning  stodugann  og  stadfastann  sem 
þeir  brædur  hefde  giort  med  sier.  eyiolfur  heiteh^  gislason 
sem  gud  hans  sal  nade  og  adr  greindur  helge  gislason  um 
tollverit  j  midhUd  og  vrii  skogarhoggit  j  hans  skoga  og 
hoggua  at  skadlausu  og  ha  aungum.  ehj  ef  svo  kynne  at 
verda  jorden  midhhd  geinge  vndan  bornum  helga  gislason- 
ar  og  sigridar  andresdottur  þa  skyllde  þesse  giorningur 
ogiordur.  atte  þar  at  ganga  teinæringur  og  þadan  af  mil^e. 
tvo  ef  hann  uillde  og  hafa  elledvid  ]  midhhdarskoge  sem 
þarfadezt.  Ok  til  sannenda  hier  vrii  settum  vid  fyrr  nefnder 
menn  vor  jnsigle  fyrir  þetta  bref  skrifad  ]  baga  aa  barda- 
strond  manvdagi^  næsta  fyrir  mariumessu  aa  ]olafostu.  þa 
er  lidet  var  fra  hingadburd  vors  herra  jhesv  christi  þusund 
firii  hvndrvt  tvttvgu  og  fiogur  aar. 


335.  1534.  á  Grund. 

36.  Marts  1580.  á  Eyvindará. 

Margrét  Þorvarðsdottir  selr  Birni  Jónssyni  til  fullrar  eignar 
jörðina  Njarðvík  í  Borgarfirði  austr  fyrir  jörðina  Nes  í 
Borgarfirði. 

Jarðabókarskjöl    Árna    Magnússonar,    Norðrmálasý.sIa    Nr.  2,    af- 

1)  Sigdurdzson,  frbr. 


áSÍ  PÍJARBVÍK.  1^24. 

skript  staðfest  á  Skriðuklaustri  7.  Marts  1704  af  Hávarði  Magnússyni 
og  Sigurði  Magnússyni. 

Gopie  af  jardaskiptabrefe  Margretar  Þor(v)ards- 
döttur.  systur  Holmfrijdar  Þorvardsdottur  konu 
Biorns  Jönssonar.  er  hun  sellde  Bijrne  Jons- 
syne  Niardvijk  fýrer  Nes. 
Þad  giorum  vier  Þorsteirn  Fimbogason.  Benedikt  Ein- 
arsson  og  Teitur  Magnusson  goodum  monnum  kunnugt  med 
þessu  voru  opnu  brefe.  þd  er  lided  var  frd  hijngadburde 
vorz  Herra  Jesu  Christi  ClOdxx  og  fiogur  dr.  d  Grund  j 
Eyafirde.  vorum  vier  hidverande.  ad  Margret  Þorvardzdötter 
sellde  jðrdena  Niardvijk  er  liggur  j  Borgarfijrde  Bijrne  Jons- 
syne  med  handsolum  til  fullrar  ögnar  og  fridlz  forRædess 
med  óllum  |:)eim  gðgnum  og  giædum  sem  greindri  jðrdu 
filger  og  filgt  heffur  ad  fornu  og  nýu.  og  nefnd  Margriet 
var  fremsfc  0gande  ad  orden.  Hier  )  moote  gaf  nefndur 
Biðrn  iðrdena  Nes  er  Hggur  j  Borgarfijrde  og  j  Mjrarstadar 
kjrkiusökn.  ad  upplage  og  samþicke  Hoolmfrijdar  konu 
sinnar.  med  oUum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  greindri 
jðrdu  filger  og  filgt  hefur  ad  fornu  og  nýu.  og  þau  hðfdu 
fremst  eigande  ad  orded.  skiUde  hvðrt  fyrir  sig  hallda  til 
laga  sijnu  kaupe  d  greindum  jðrdum.  Enn  þad  svara  laga- 
RÍfftingufa  sem  med  Iðgum  d  ad  svara  ef  af  kann  ad  ganga. 
Og  til  sanninda  hier  um  settuin  vier  fyrrskrifader  menn  vor 
jnnsigle  fýrer  þetta  jardarkaupz  href.  er  skrifad  var  d  Ei- 
vindard  laugardagenn  næstan  effter  Annunciationem  Sanctæ 
Mariæ.  drum  effter  gudz  burd  CDdxx  og  tiju. 


226.  [1524]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  lýsir  því,  að  Jón  bóndi  Einarsson 
hafi  boðið  sig  í  hlýðni  við  heilaga  kirkju  um  brot  sín,  lofi  að 
halda  dóm  biskups  um  Ánastaðaarf  (Nr.  177),  og  að  koma 
til  Alþingis  með  öli  sín  próf  og  gögn  um  þeirra  ágreiningar. 

Landbbókasafn  62.  8vo  lueð    hendi    Grunnavikr-Jóns    eptir    bréfa- 


1524.  Anastaðaarfr.  -  indrirastaðir.  ^5S 

bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2770  „Ur  brefabok  biskups 
Ögmundar"  (AM).  „Immixtum  variis  literis  scriptis  1524.  itaqve 
verisimile  est  hasce  et  scriptas  1521".  (AM.)  Bréf  þetta  sýnist  vera 
ritað  í  Febrúar  1524     (Sbr.  Nr.  177  og  197). 

Um  Anastada  arf. 
Vier  broder  Ogmund  med  guds  nad  et  cetera. 

giðrum  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  Jon  bonde  Einarsson  hefur  komid  fyrei  oss.  ok 
boded  sig  til  hlydne  vid  gud.  heilaga  kirkiu  ok  oss.  þad 
hann  er  brothgur.  ok  teked  iausn  þar  uppd.  Her  med  hef- 
ur  hann  iofad  ad  hallda  þann  dom  sem  vier  hofum  lated 
dæma  um  Anastada  arf.  ok  skila  ollu  aptur  vorum  umbodz- 
manni  i  fardðgum  þad  hann  og  hans  kvinna  hafa  til  sin 
teked.  under  hans  svarinn  ^iá.  þad  vier  fdum  ecke  sanna 
bivising  til.  ^nn  ad  alþingi  komi  hann  med  oll  sin  prof  og 
vitni  til  afsakanar.  um  allar  adrar  vorar  akiærur.  og  giðrest 
þd  þar  ad  med  godra  manna  tillogum  ok  ahte  endilegur 
vegur  um  allar  ockar  agreiningar.  þvi  bidium  vier  um  goda 
menn  i  hans  syslu  ad  vera  hðnum  greider  og  godsamer  ept- 
er  gamalli  veniu.  uppd  kongdomsins  vegna. 

Ok  til  sanninda  et  cetera. 


337.  [1534]. 

DóMR  tveggja  klerka  og  fjögurra  leikmanna  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  um  ákæru  biskups  til  Hákonar  Björgólfsson- 
ar,  að  frá  skutlazt  hefði  kirkjunnar  kúgildi,  þá  er  Hákon 
hafði  umboð  Lopts  Eyjólfssonar  yíir  Indriðastöðum. 

Landsbókasafn  62.  Syo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefabok 
Biskups  Ogmundar".  —  AM.  Apogr.  2759  „Ur  brefabok  biskups  Ög- 
mundar"  með  hendi  Árna.  „Þetta  bref  stendur  i  bokinni  medal 
brefa  dateradra  1524.  muu  a  sama  are  daterad.  iafnvel  þo  bokin  sie 
vida  confuse  digesta"  (AM).  —  Þetta  bréf  sýnist  seinna  gert  en  Nr.  230. 

Um   Jndridastadi. 
Ollum  monnum    et  cetera    senda    Biðrn    Þorgilsson    ok 
Snorri    Hialmsson     prestar     Skalhollts     biski^sdæmis.    Jon 


256  mÓRTÐASlTAÐÍR.  -  KOLSHOLt.  1^24. 

Hallsson.  Jon  Biðrnsson.   Torfe  Biórnsson  ok    Jon  Torfason 
leikmenn  et  cetera. 

klagadi  herra  Biskup  0gmund  til  Hakonar  Biorgolfs- 
sonar.  ad  þa  hann  hafde  haft  umbod  Lopths  Eyolfssonar 
yfer  Jndridastodum  hefde  fargast  eda  fraskutlast  kirkiunnar 
kugilldi  þar.  þvi  ad  svo  profudu  oc  fyrer  oss  komnu.  dæmd- 
um  vier  adurskrifader  Domsmenn  Hakon  skylldugafi  ad 
sveria  logHgan  bokareid  fyrir  biskupinum.  edur  hans  um- 
bodsmanni.  ad  hann  hefde  hverge  fargad.  goUdid  nie  gefed 
edur  avoxtu  af  teked  af  fyrsogdum  kugilldum  medan  hann 
hafde  umboded.  Enn  ef  Hakon  fieUist  á  Eidnum.  dæmdum 
vier  hann  sekan  vid  biskupinn.  epter  þvi  sem  heilagrar 
kirkiu  Iðgmdl  utvisar  et  cetera. 


2-28.  [1524]. 

Ogmundr  biskup  fær  Dagstygg  Helgasyni  til  fullrar  eignar 
jörðina  Kolsholt  i  Flóa  fyrir  jarðirnar  Hárlaugsstaði  og  Hús 
í  Holtum. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Ur  Brefa- 
Bok  Biskups  Ograundar".  —  AM.  Apogr.  2762  með  hendi  Árna 
Magnússonar  „Ur  brcfabok  biskups  Ögmundar",  „Þetta  bref  stendur 
í  Bokinni  mille  brefa  dat.  1524.  mun  a  sama  are  daterad.  jafnvel 
þo  bokin  sie  vijda  confuse  digesta".  (AM.). 

Um   Kolshollt. 
Vier  broder  Ogmund  med  guds  nad  et  cetera. 

medkennunst  med  þessu  voru  opnu  brefe  ad  vier  hðf- 
um  feingid  Dagstigg  Helgasyni  ]aurdina  KolshoUt  sem  ligg- 
ur  i  ViHingahoUts  kirkiusokn  med  óllum  þeim  gngnum  óg 
giædum  sem  greindri  jaurdu  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu 
og  nyu.  ok  vier  urdum  fremst  eigande  ad.  Her  i  mot  hefur 
hann  feingid  oss  til  fullrar  eignar  og  frials  forrædes  Haar- 
laugstadi  ok  Hus.  sem  liggia  i  Kalfholltskirkiu  sokn.  med 
ðllum  þeim  gognum  oc  giædum.  sem  þessum  fyrrnefndum 
jaurdum  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu.  Skulu  hver- 
er  fyrer  sig.  vier  og  Dagstiggur.  afhenda  jardirnar  i  fardðg- 


1524.  SKíLGETNING  OG  ARFTAKA.  ^5? 

iim  i  vor  nu  ad  kemur.  halda  til  laga  og  svara   lagarifting- 
um  sem  lóg  giora  rad  fyrer. 

Ok  lil  sanninda  her  um  et  cetera. 


■If 


229.  [1524]. 

MUNDR  biskup  í  Skálholti  úrskurðar  þá  Haldór  og  Magnús 
agnússyni  vera  löglega  dóttursyni    Magnúsar  Þórólfssonar, 
með  þeim  greinum,  er  bréfið  hermir. 


Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögraundar  biskiips.  —  AM.  Apogr.  2763  með  hendi  Arna  Magn- 
ússonar  ^,Ur  brefabok  biskups  Ögmundar".  ,.Þetta  bref  stendur  i 
bokinni  mille  brefa  dat,  1524.  mun  a  sama  are  daterad.  jafnvel  þott 
bokin  sie  vida  confuse  digesta"  (AM.) 

Um  skilgetning   og  Arftoku. 
V^ier  Broder  0gmund  med  guds  nad  et  cetera. 

ad  vier  hofum  sied  ok  yferlesed  bref  med  innsiglum 
godra  manna.  hver  ad  fuUnadar  sanninda  vitne  baru.  ad 
Magnus  Þorolfsson  hefde  veitt  vidgaungu  ok  uppfæde  Mar- 
gretu  dottur  sinne.  ok  alldrei  hefde  (hann)  heyrt  annadtalad.  eda 
tvimæle  d  leika.  ad  henne  hefde  norkurn  tima  feinginn^) 
verid  annar  fader  enn  greindur  Magnus  Þorolfsson.  Nu  af 
])vi  ad  kirkiunnar  logmal  svo  utvisar  og  skipar.  ad  fyrer 
heilagrar  kirkiu  vallde.  skal  skodast  og  dæmast.  hversu 
hver  er  lógHga  getinn  et  cetera.  Þvi  i  guds  nafne  amen. 
segium  vier  med  fullum  domi  og  laga  urskurde  Halldor 
Magnusson  dotturson  adurskrifads  Magnusar  Þoroífssonar 
skilgetinn  og  logliga  til  kominn  allra  arfa  þeirra  sem  hðn- 
um  hafa  til  fallid.  edur  kunna  til  ad  falla  epter  almeneligu 
Erfdatah.  og  Landslaga  bokiii  innehelldur.  Her  med  saum 
vier  bref  Magnusar  Þorolfssonar  med  hans  heilu  og  öskðdd- 
udu  hanganda  Jnnsigle.  ad  hann  lysti  Halldor  og  Magnus 
vera  sina  dottursyni.  Rddum  vier  ðllum  lærdum  og  leikum 
ad  hindra  ecke  nie  motfalla    skilgetning    eda  erfdatðku  fyrr- 

1)  feingid,  hdr. 

Dipl.  lal.  IX.  B.  17 


258  ARNARÖÆLl  0.  FL.  1524. 

nefnds  Halldors   her    epter.  hins    annars    megi    þeir  koma  i 
storaii  skada  þar  fyrer. 

Og  til  sanninda  et  cetera. 


330.  [1534]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  fær  Snæbirni  Gíslasyni  til  fullr- 
ar  eignar  Arnarbæli  og  hálft  Fjall  í  Ölvesi,  fyrir  jarðirnar 
Haukaberg  og  Rakstaði  á  Barðaströnd  og  Indriðaslaði  í 
Skorradal. 

Landsbókasafn  62,  8vo  með  hrndi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  hréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2764  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar  „Ur  breí'abok  biskups  Oginundar".  „Þeita  bref  stendur  i 
bokinni  mille  brefa  dat.  1524.  mun  íi  sama  are  daterad.  jafnvel  þott 
bokin  sie  vida  confuse  digesta"  (AM).     Sbr.  Nr.  227. 

Um  Arnarbæli. 
Vier  Broder  Ogmund  med  guds  nad  et  cetera. 

ad  vier  hðfum  giðrt  soddan  kaupskap  vid  Snæbiorn 
Gislason.  ad  vier  hofum  sellt  og  feingid  honum  Arnarbæli 
og  halft  Fiall  sem  liggur  i  01vese  til  fullrar  eignar.  med 
ðllum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  greindum  jórdum  fylg- 
er  oc  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu  bæde  til  sios  og  lands. 
Her  i  mot  hefur  hann  feingid  oss  til  fullrar  eignar  þessar 
]arder  Haukaberg  oc  Rakstadi.  sem  liggia  a  Bardastrðnd  i 
Haga  kirkiu  sokn  ok  Jndridastadi  i  Skoradal  i  Hvann^yrar 
kirkiusokn  med  ðllum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  þess- 
um  fyrrsögdum  jðrdum  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og 
nýu  bæde  til  sios  og  lands.  Skal  Snæbiðrn  svara  lagaript- 
ingum  d  þessum  jðrdum  sem  hann  fær  oss.  enn  vier  d 
þeim  jðrduni  sem  vier  faum  hðnum.  enn  hvor  fyrer  sig 
hallde  sinu  kaupe  til  laga  et  cetera. 


( 


1524.         VÍGFUS  ERLENDSSON.  -  HALLORMSSTAÐIR.        259 

331.  1524. 

Reikningsgrein  Jóns  skálds  Hallssonar   um   greiðslur    nokk- 
urra  skulda  Vigfúsar  Erlendssonar. 

AM.  191.  4to,  bls.  14,  bréfcibók  Jóns  skálds  Hallssonar  lituð  sam- 
tíða  á  skinii. 

anno   domini.  CD*^  d.  xx.  iiij. 

Jtem  annat  arit  goUdit  petre  skradara  af  þeirre  skuUdu 
sem  hann  atti  hia  uigfuse  ellenssýne  hundrad  j  fiskum  og 
uadmalum.  enn  ep(t)er  stendr.  vj.  tiger  fiska  og  fyrir  eina 
vindu  er  jon  stullason  tock  uid. 

Jtem  hans  vod  vadmals  þeim  sem  atti  fyrir  ararnar. 

Jtem  clauuss  jarmar  viiij  ahier  uadmals  uoder*)  uadmals 
og  aptur  skinnastak  er  hann  hafde  selt  fusa. 

Jtem  joni  brun  .iijc  og  xx. 

Jtem  joni  mel  .c.  fiska  af  skulld  fusa. 


333.  1534. 

Skrá  um  peninga  á  Hallormsstöðum  í  Skógum,   þegar    síra 
Einar  Árnason  afhenti,  en  Oddr  Arason  tók  við. 

MáldagahókinganilaíBiskiipsskjalasafni,  skr.  1601,  bl.  143b  og  148a. 

Hallormstadir. 

Anno  domini  CD^.  ö".  xx**.  iiij. 

Suo  myckhr  penijngar  vtlucktir  a  hallormstðdum  þa 
Sijra  einar  árnason  afefite  enn  oddur  arason  (tok)  med. 

Jn  prijmis  viij  kýr  gilldar  oc  uiiij  asaudar  kugiUdi  gilld. 
jtem  iij  naut  veturgomul  j  hundrad.  jtem  ij  hestar  oc  ij 
hross. 

[Jtem  vij  vppgiordar  keraulld.  Jtem  ij  katlar  oc  ein 
huaríia-).  jtem  vj  trediskar  oc  ij  tinfot  oc  kanna.  jtem  iiij 
skahr.  v  spænir.  viij  skerdiskar.  stockur  oc  kista  bæde  lok- 
laus'^).  Þetta  alt  samaii  var  giortt  fyrir  .ij.  huudrud. 

1)  Nokkuð  óvíst.  2)  [kemr  inn  seinna  á  bls.  143;  3)  hér  kemur 
inn  klausan  nýeínda. 

17* 


26Ö  HÁLS  í  HAMARSFIRÐI.  1524. 

Jtem  braildreid  var  ad  aiik  oc  tialld  tðtur  rifid  j  suiidur. 
jtem  sæíig  œrulaus.  slitur  var  hun.  oc  ij  hæginde  furduveýk. 

[Þetta  a  kirkian  jnnan  sig^).  [Jtem  fimm  alltarisbunijfig- 
ar.  iij  hettir  et  cetera''^).  Jtem  ij  messuklæde  alfær  oc  j 
hokull  et  cetera.  vj.  kluckur.  x  Bœkur  et  cetera. 


233.  1534. 

Skrá  um  peninga  með  Háls  stað  í  Hamarsfirði,   þá  er  Eyj- 
ólfr  Ólafsson  afhenti,  en  síra  Þorsteinn   sonr    hans    tók  við. 
Máldagabók  Biskupsskjalasafnsins   lún  gamla,  skr.  1601,  bl.  147a 
bl.   I34b  (lakari  =  1>). 

Vndir  Hdlse. 
[anno  domini  CD^  d*^  xx*^  iiij*^-^) 

[Voru  suo  mickhr  penijiigar  lucktir  med  halz  stad*)  þa  eý- 
olfur  [olafsson  afenti  enn  Sijra  þorsteinn  sonur  hans  med  tok^). 

Jii  prijmis  V  kyr  [et  cetera*^).  Ix  asaudar.  8  saudir  tuæuetrir. 
[hestur  tolf  vetra.  oc  annar  þrettan  vetra.  hross  fullroskid. 
oc  eiru  fole  tuævetur.  ij  hross  ueturgomvl.  ailer  fyrer')  iijí'- 
[hundrud  j  koplum^). 

[Þetta  jnnafi  gatta").  XXX  skiolna  keralld.  oc^^')  annad  xvj 
skiolur  voíit.  [og  eij  mathelltt").  vj.^')  trog.  vj  vppgiordar  ker- 
auUd.  vj.'^)  skalir  vj'-)  spænir.  [eirfi  strockur.  jtem  eitt  tinfat. 
jtem  ij  raud  fot  oc  iiij  diskar  adrir.  jtem^'^)  iij  borddiskar  et  cetera 
[eirn  dukur.  et  cetera.  tint  briikud.  jtem  raud  kanna.  jtem  stor 
munnlog  beitsleigiil.  jtem  v  skiohla  ketiil  oc  x  marka  panna. 
jtem  pundare  oc  vog.  jtem  sæi1g  ælfær^*).  jtem  iiij  einhoglld- 
vngar.  jtem  atta  meikur  jarfis.  j  sigd.  jtem  hardsteinn.  jtem  Ixxx 
fiskar  oc  ij  fiordufigar  smiors.  item  færærtt'"*)  skip.  jtem  jnnan 
kirkiu  ein  íiiessuklæde  oc  stakur  hokull.  jtem  eirn  kalekur  et  cetera. 
j  klucka  lijtil  oc  j  bialia  et  cetera.  jteni  ij  merkur  vax  et  cetera^^). 


1)  [vantar  í  á  bls.  148;  2)  [vantar  í  á  bls.  143.  3)  [sl.  h.  4) 
[Amidres  kirkia  vnndir  balse  atte  suo  vordna  penijnga  h.  5)  [þa  ey- 
olfsson  (!)  h.  6)  [og  l.  1)  h;  et  cetera  a.  8)  [sl.  a.  9)  [b.  v.  b. 
10)  b;  et  ce{era,  a.  11)  &;  ij  a.  12)  iij,  h.  13)  [ij  diskar.  ein  kanna 
h.  14)  Svo  a.  15)  [einn  tueggia  skiolna  ketill  bæltur.  ein  sigd  og 
brijni.  j  hiijfa.  j  reidijnngur  og  ij  einhoglldunngar  h. 


15M.  ÞVOTTA.  -  BISKUPSTÍUNDIR  0.  FL.  201 

334.  1524. 

Skrá  um  peninga   með    Þvottárstað,  þá  er    Haíliði    Jónsson 
afhenti,  en  síra  Þórarinn  Þorsteinsson  tók  við. 

Máklagabók     Biskupsskjalasafnsins     hin     gainla,    skr.      1601,    bl. 
147  a-b. 

Þuotta. 
anno  domini  CD.  d.  xx.  iiij. 

Voru  suo  mycklir  penijngar  lucktir  med  þuottdrstad  J)a 
haílidi  jonson  afeíite  enn  Sijr(a)  þorarinn  þorsteinson 
med  tok. 

Jfi  prijmis  vj  kyr  og  tuttugu  ær  oc  iiij  betur.  jtem 
hundradzhestur  oc  fullroskid  hross. 

Jtem  iij  vppgiordarkeraulld.  iij  trog.  j  skiola  oc  j  strock- 
ur  voiidur  oc  iij  skahr  oc  iij  spænir  oc  diskar  iij.  jtem  ij^) 
storker.  bedur  oc  hæginde. 

Jtem  jnnan  kirkiu  ein  messuklæde  oc  kalekur  et 
cetera.  iij  kluckur  oc  ij   bioUur. 

var  stadurinn  giordur  fyrir  xxc-  enn  kirkian  fyrir  xc 

Sor  haílidi  hier  ad  fullaii  bokareid  ad  hann  hefde  ecki 
meiri  penijnga  med  tekid  nema  minna  være. 


235.  1524. 

Skrá  um  biskupstíundir    og    RómatoU  í  nokkrum    þingum  í 
Austfjörðum. 

Máldagabók  Biskupsskjalasaf'nsins  hin  gamla,  skr.  1601,  bl.  148b. 

Anno  domini  CD  (d)  xx  iiij  war  suo  mikiU  penijfiga 
vðxtur  j  modrudalz  þijngum  stod  vppa  Ixc 

J  kirkiuijæiarpijiigum  ij  hundrud  hundrada  oc  x  tijgir 
betur. 

J  hofteigs  þijngum  iij  huiidrad  oc  viij  tijgir. 

J  asspijiigum  iijc  huiidrada  oc  xvc  hundrud^)  oc 
átta  týir. 

1)  eða:  vj.     2)  Svo. 


HELGASTAÐIR.  -  STÓRIBOTN.  155^5. 

J    skeggiastadar   þijiigum  xuiijc    oc  Ix  hæd  viic    hundr- 
ada  oc  vij  tijir  betur^). 

Romatolhir  saman  talin  halft  huiidrad  þridia. 


336.  1524. 

Skbá  um   góz  á  Helgastöðum  í  Reykjadal,    þá    er    síra  Jón 
Finnbogason  skildi  við,  en  Þorsteinn  Sturluson  tók  með. 

Stockh.  Isl.  membr.  16.  4to  bl.  ll)^með  samtíða  hendi. 

[Anno  domini]  CD^  ö**.  xx^  iiij.  þetta  var  goz  a  helga- 
stodum  er  sira  jon  finbogason  [skildji  vid  enn  þosteinn 
sturlason  tock  med.  v  kugilldi  oc  eind^)  hestur.  ornamentvm 
kirkiunnar^). 


2iJ7.  3.  Janúar  1525.  í  Skálholti. 

Ögmukdr  biskup  í  Skálholti  selr  Gizuri  Sighvatssyni  alla 
jörðina  Stóra-Botn  í  Hvalfirði  fyrir  jörðina  Hallkelsstaði 
í  Hvítársíðu. 

Landsbókasafn  C2.  Syo  með  hendi  GiunnavikrJóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2700  með  hendi  Arna  Magn- 
ússonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar". 

Um  Botn  ok  Halikelsstade. 
Vier  broder  0gmund  med  guds  nad  et  cetera. 

ad  vier  hðfum  giort  soddan  kaupskap  vid  Gissur  Sig- 
vatsson.  hðfum  vier  sellt  hðnum  jaurdina  alla  StoraBotn 
er  liggur  i  Hvaifirde  i  Saurbæar  kirkiusokn.  med  ðllum  þeim 
gðgnum  oc  giædum  sem  greindre  jaurdu  fyiger  og  fylgt 
hefur  ad  fornu  og  nyu.  ok  vier  urdum  fremst  eigande  ad. 
fyrer  xxc  Her  i  mot  hefur  hann  feingid  oss  til  fullrar  eign- 
ar  jaurdina  alla  Haiikeistade  er  liggur  i  Hvitdrsidu  i  Gils- 
backa  kirkiusokn  med  ðllum  þeim  gognum  og  giædum. 
sem  greindre  jordu  fyiger  og  fylgt  hefur  ad  fornu    og    nyu. 

1)  Svo.     2)  Meira  hefir  aldrei  verið  ritað, 


1525.  KVITTUNARBREF.  263 

ok  hann  vard  fremst  eigande  ad  fyrer  .xxc  og  þar  til  tvo 
kugilldi.  er  þar  standa  med.  Skal  hann  svara  lagariptingum 
d  sagdre  jaurdu.  enn  vier  hallda  til  laga.  ok  svo  skulum 
vier  giðra  f}'rer  þa  er  vier  selldum. 

Voru  vitnismenn  ad  þessum  vorum  giorninge  Siera  Jon 
Hiedinsson  Radzmann.  ok  Jon  Magnusson.  ok  settu  sin  ]nn- 
sigli  med  voru  jnnsigli  upp  d  þetta  bref.  skrifat  i  Skalhoilti 
in  octava  Sancti  Johannis  Evangelista.  anno  Domini.  M®. 
D«.  xx".  v^ 


238.  18.  Janiíar  1525.  í  wSkálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  kvittar  Helgu  húsfreyju  Guðna- 
dóttur  um  reikningskap  kirkjunnar  í  Klofa,  á  Leirubakka,  í 
Marteinstungu  og  í  Hjörsey. 

Gainla  máldagabókin  í  Biskupsskjalasafni,  bl.  158b^ — 159a,  skr. 
1601.  —  Landsb.  108.  4to  bls.  467-68  (máldagasafn  síra  Jóns  í  Hitar- 
dal;  fyllir  skallana). 

Vtskrift  af  Gðmlu  briefe. 

Wier  Brodir  0gmundur  med  Gudz  nad  Biskup  j  skal- 
hollti  Gi[orum]  Godvm  mðnnum  kunnigt  med  þessu  voru 
opnu  brefe  at  helga  husfreyia  Gudnadottir  hefur  Giort  oss 
Reijkningskap  af  portiunne  a  þe[im]  kirkium  sem  henni  ber 
fyrir  ad  suara  med  þeim  skilmala  sem  hier  seigir. 

Jn  primis  jnnstæda  kirkiunnar  j  klofa.  x.  mahiitukugilldi. 
hundrad  j  koplum  oc  ijc  j  þarflegum  peningum. 

Jtem  jnnstæda  leirebacka')  kirkiu  viij  malnitukugilldi. 
hundrad  j  koplum.  iijc  j  þarfligum  peningum. 

Jtem  med  marteinz  [tungu^)  kirkiu  xij  kugilldi.  hundrad 
j  koplum.  ijc  j  þarflegum  peningum. 

Jtem  med  hierzeyar  kirkiu  xij  kugiUdi.  hundrad  j  kopl- 
um.  ijc  j  þarfligum  peningum. 

Summa  hefur  greind  helga  husfreya  lofad  at  hallda 
sijnar  kirkiur  hiedan  j  fra  med  heidri  oc  æru  sem  til  ber 
oc  henni  er  mðguligt.  Þui  Giorum  vier  oc  giefum    firnefnda 

1)  Svo.     2)  [vantar  i  bæði. 


264  TRANSSKRIPT.  1525. 

Helgu  husfreyii  oc  hennar  forelldra  aulldungis  kuitta  oc 
akiærulausa  vm  íirrsagdra  kirkna  Reikningskap  oc  portio- 
nem  pann  sem  hingad  til  hefur  fallit  oc  henni  oc  hennar 
forelldrum  hefur  borit  ad  suara  fyrir  oss  oc  oll[um  vorum] 
eptirkomendum  heilagrar  kirkiu  formonnum.  Oc  til  [sanninda 
hier]  vm  setium  vier  [vort]  jnnsigli  fyrir  þetta  bref  skrifad  j 
[Skal]hollte  vltima  die  octaiiarum  epiphanie  dominj.  Anno 
domini  miUesimo  quingentesimo  vicecimo  quinto. 

Þetta  firrskrifad  bref  med  hangandi  jnsigle  var  j  Herzeý 
Anno  16.  .'). 


Transskeiptarbréf. 

Landsbókasafn  61.  Svo^  stafiétt  afskript  eptir  frumritinu  gerð  fyr- 
ir  Arna  Magnússon.  „Tvö  jnnsigle  liafa  vered  under  brefenu.  sein 
nu  eru  i  burtu"  (AM.).  Frumritið  fékk  Árni  frá  Oddi  lögmanni  Sig- 
urðssyni, 

[Hér  kemr: 
1.     Erkibiskupsdómr  í  Björgvin  9.  Aug     1524   milli    síra  Jóns  Ara- 
sonar  og  síra  Jóns  Einarssonar,  vegna  Ogmundar  biskups,  Nr.  202. 
2.     Vígslubréf  Olafs  erkibiskups    handa  Jóni  biskupi    Arasyni    dag- 
sett  í  Björgvin    7.    Sept.  1524.    Nr.  212]. 

Þath  medkennunzt  \ier  Broder  helgi  aboti  ath  þingeyr- 
ura  og  olafur  prestur  hialltason  at  wier  hðfum  sied  og  yfer- 
lesit  eitt  latinu  bref  med  heilu  og  hólldnu  jnnscigli  virduligs 
herra.  herra  Olafs  med  gudz  ndd  ^rchibiskups  ]  {^randheime 
og  pavaligx  sætis  legatus  þuilikan  skiining  jnne  halldandi 
med  ðllum  greinum  sem  hier  fyrrskrifat  stendr.  So  og  hof- 
um  sied  og  yferlesit  eitt  domsbref  med  þriggia  biskupa  jnn- 
sciglum  og  siau  signetum  kanunkanna  af  þrandheime  so  hlyd- 
andi  ord  epter  ord  sem  hier  j  fyrstu  skrifat  staK.  Og  til 
sanninda  hier  vm  settum  vier  vor  jnscigle  fyrir  þetta  tran- 
skriptarbref  skrifat  j  hamborg  manudaginn  næstaii  fyrir  goda 
gudmundar  dag  are  sidar  enn  fyrr  seigCE. 


1)  Ártalið  hefir  aldrei  verið  skrifað  út,  heldr  að  eíns   „16", 


1525.  FJÁRMÁL.  265 

240.  12.  Júiií  1525.  á  Leirá. 

I)ÓMR  sex  manna  út  nefndr  af  Jóni  bónda  Þórðarsyni  kongs 
umboðsmanni  millum  Hvítár  í  Borgarfiiði  og  Botnsár  um  gjafir 
þær  og  peninga,  er  Lýtingr  Einarsson  beiddist  dóms  a,  og  Oddi 
heitnum  Einarssyni  bróður  hans  höfðu  gefizt  til  giptingar. 

Bisk.  Skö]l).  Fösc  XIX,  59,  frunirit  á  skinni.  Af  7  innsigluni 
var  ciít  ólœst  fyrir  um  dagu  Arna  Mngnússonar.  —  AM  Apogr.  2;0l 
„Rccuv.iíissiraé,  etinm  qvod  ad  niendas". 

Domsbref  a  miUum  brædranna  lytings  einarssonar 
og  Odds. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heýra 
senda  haakon  biórgolfsson.  Eunolfur  hoskullson.  andres 
onunzson.  eyolfur  oddzson.  pordur  jonsson  og  Brandur 
Gudmunsson  kuediu  gudz  og  sina  kunnigt  giorande  þa  er 
lidit  uar  fra  hingatburd  uors  herra  jhesu  christe.  CD.  d.  xx.^) 
og  fim  ar.  a  leiraa  j  leirarsueit  a  þingstad  rettum  manu- 
dagin  næsta  fyrir  dyradag  um  sumarit.  uorum  uier  j  dom 
nefnder  af  ærfigum  dandemanne  jone  bonda  þordarsyni 
kongs  umbodzmanne  j  millum  huitar  j  borgarfirde  og  bodz- 
ar.  at  skoda  og  fullnadardom  a  at  leigga')  um  |)ær  giaíer  og 
peninga  sem  leytingr-)  einarsson  beidizt  þar  doms  a.  ad  odde 
heitnum  einarsyni  brodur  sinum  hefde  uerit  gefner  til  gipt- 
ingar.  en  þeir  peningar  uoru  alldre  goUdner  a  medan  odd- 
ur  heitin  lifde.  kom  lytingr  einarson  þar  fram  med  bref 
þeirra  rnanna  sem  peningana  gafu  opp(t)nefndum  odde 
heilnum  j  hueriu  þeir  medkennazt  sinar  giafer  og  settu  sin 
jnnsigle  þar  fyrir.  þui  dæmdum  uier  fyrnef(n)der  domsmenn 
med  fullu  doms  atkuæde  þetta  sama  giafabref  fullniyndugt 
og  laugligt  j  allan  mat(a)  og  optt  nefndan  leyting-)  retíiliga 
heinite  mega  þessa  peninga  af  þeim  sem  þa  hallda.  vttan 
jon  þorgilsson  suerie  fullan  bokareid  j  moíi  þessu  sinu  brefi 

1)  „Araialed  er  so  skrifad  i  Originalnum  ad  i  linunne  er  rilað 
^J.  d.  z.  fim  enn  ccx.  st.:nda  a  spatiunne,  og  ev  liier  innbodad  med 
gamla  blekinu  sem  a  brefenu  er,  hoc  modo:  qn  d  X  z  fim.  X  x  x  X. 
Synest  i  fyrsta  alite  sa  sidure  krossenn  vera  x.  enn  þad  er  eigi.  þvi 
bann  er  ödruvis  formiradur  enn  þau  xx.  og  a  ad  visu  ad  vera  inn- 
bodunarmerke,  eins  og  sa  fyrre  enn  ecki  ad  lesast  fyrer  œ.  Er  so 
arstaled  xx.  enn  ecki  œœx^.     (AM.).     2)  Svo. 


266  SYSLUBRÉF.  1525. 

og  innsigle  at  hann  haíi  alldre  þennan  giorning  giort.  sam- 
þyckti  þennan  uorn  dom  med  oss  fyr  nefndur  jon  þordar- 
son  kongs  umbodzman  og  setti  sitt  jnsiglle  med  uorum 
fyrnefndra  domsmanna  jnsiglum  fyrir  þetta  domsbref 
skrifat  j  sama  stad  deigi  og  are  sem  fyr  seiger. 


341.  80.  Júní  1525.  á  ÞingTelli. 

Veitingabbéf  Jóns  biskups  Arasonar  fyrir  Skagafjarðarsýslu 
útgefið  af  Jóhanni  hirðstjóra  Pétrssyni. 

MSteph.  27.  4to  bl.25  — 26,  Svartskinna,  með  hendi  Benedikts  lög- 
mannsÞorsteinssonar.c.  1730,  eijtirtransskriptifrál625:  „Uiereifterskrif- 
ader  menn  (sem)  hier  under  skrifum  vor  nofn  (hvor)  med  sinne  eigenn* 
hende  medkennum  ad  uier  hofum  sied  og  skodad  so  latande  hofuds- 
mans  bref  i  Jslendsku.  sem  hier  firir  fraraann  stendur  ord  elTter  ord 
skrifad  a  pappijr  med  under  þricktu  signete  eíFter  huoriu  herra 
Oddur  Einarsson  biskup  i  Skalhollte  let  skrifu  20    Augusti  Anno  1625. 

Hier  hafa  under  skrifad  biskupenn  Oddur  Einarsson  med  eiginn 
h(ende) 

skolameistarinn  Jon  Gissursson  med  e.  h, 

kirkiupresturinn  Vigfus  Jllugason  m.  e.  h."  —  Meðal  Apogr. 
AM.  3705  er  alveg  samskonar  afskript  „Epter  hende  sira  Jons  Er- 
lendzsonar  i  VillingahoUte*'  (leiðrétt  hér  eptir  því,  þótt  stafsetningin 
sé  frá  27.  4-to).  Bréfið  er  prentað  í  Sýslumannaœfum  I,  331-332,  eptir 
afskript  af  pessu  transskripti,  en  hleypr  þó  jfir  kaflaí  miðju  bréfinu. 

Veitingarbref  hofudsmansins  firir  Skagafiardarsyslu 
sem  veitt  var  biskup  Jone  Arasyne  Anno  M^  D.**  xx.^  v.^* 

Eg  Johan  Petursson  hirdstiore  og  hofudsman  yfer  allt 
Jsland  geri  godum  monnum  uiturlegt  med  þessu  minu  opnu 
brefe.  ad  eg  hefe  unt  og  veitt  verdugum  faudur  med  gude 
biskup  Jone  Arasyne  a  Hohim  mins  herra  kongsins  syslu 
og  umbod  [hallda  og  hafa^)  j  millum  Ulfsdalafialla  og  Hrauns 
d  Skaga  med  skóttum  og  skylldum.  rekum  og  renningum. 
huokim  og  hafrekstrnm  og  med  ðllum  þeim  Retti  og  rentu. 
sem  kongdomenum  og  mier  til  heyrer.  og  ej  er  ddur  log- 
legur  sattmdle-)  d  komenn.  skal  hans  nád  oll  mdi    smærre 

1)  [3705;  sl.  27.     2)  3705j  skilmale  27, 


1525.  SYSLUBREF.  267 

sekta  og  sækia.  semia  og  nidur  setia.  íirir  sig  stefna.  prof  d 
taka.  dom  yfer  nefna  edur  nefna  lÆta.  ])ar  sem  "þess  þarf 
med  og  hanz  skyllda  tilber. 

skal  hans  nad  mins  herra  kongsens^)  vijseyrer  samafi 
taca  edur  taca  lata  j  greindu  takmarke.  bæde  fornaii  og 
nyafi.  og  mier  þar  riettann  nejkningskap  af  standa  og 
giora.  ad  afluktum^)  nefndarmonnum  sin  þingfararkaup. 

[skal  hans  ndd  eignast  oll  sex  marka  mdl  og  þar  íirir 
jnnaíi.  sier  til  Hettis  fyrir  sitt  starf.  enn  ef  stærre  mdl  kunna 
til  ad  falla.  sem  gud  Idte  færre  enn  fleiri.  þa  skal  þaug 
sækia  under  kongdomenn  og  mig'^). 

skal  hans  ndd  fufla  magt  og  valld  til  hafa  þeim  monn- 
um  dag  ad  gefa.  sem  j  vandrædi  kunnu  ad  falla  edur  fall- 
ed  hafa.  edur  adrar  utlegder.  og  þar  med  semiu  og  satt- 
mdla  og  fuHa  kuittan  d  gera  med  godra  manna  rdde  sem 
eg  sidlfur.  sierdeiHss  þeim  sem  a  kirkiunnar  ndder   komast. 

So  og  skal  hans  ndd  fullt  valld  til  hafa  ad  stefna  þeim 
monnum  aptur  j  sina  syslu  eda  þa^r)  sem  þeir  hafa  brotleger 
orded.  ef  þeir  hlaupast  i  adrar  sueiter. 

Bidur  eg  um  alla  goda  menn  og  sierlega  mins  herra 
kongsins  og  mina  vine.  ad  þier  sieud  firrnefndum  [verdug 
fader*)  biskup  Joni  greider  og  goduiliuger  i  huoriu  heflst  hann 
kann  med  þurfa.  og  Idted  vel  og  reidelega  at')  komast  þann 
goduiHa  sem  þier  uiHed  hans  ndd  gert  hafa. 

Skal  og  firrnefndur  biskup  Jon  fuflt  vafld  til  hafa  audr- 
um  manni  umbod  ad  gefa.  log  og  nett  d  ad  gera  j  ddur- 
greindre  Skagafiardarsyslu®)  ðflu  jafnfuflu  sem  fuflmektugur 
syshimadur  d  ad  gera. 

Byd  eg  fornefndum  verdug  fodur  biskup  Jone  edur 
hans  umbodzmonnum.  ad  þeir  tale  log  og  rett  til  huors 
mans  og  þo  med  vœgd  og  miskunn.  þar  sem  þad  til  heyr- 
er.  enn  þrioskum  og  þralyndum  sie  hann  edur  hans  um- 
bodzmenn  rettur  doniare  og  refsingasamur. 

[[Og  til  sannenda  hier    um  [set    ek    mitt  innsigle    fyrer 

1)  vegna,  b,  v.  Sýsl.  2)  afluktu,  Sýsl.  3)  [sl.  Sýsl,  4)  [3705; 
faudur  27.    5)  leiðr ;  af,  hdrr.     6)  að,  b    v.  Sýsl. 


268  ERFÐAMÁL.  1525. 

þetta  bref  er^)  skrifad  var  cí-)  þingvelle  laugardagin  næstan^) 
epter  Petursmesso  og  Pdls  Anno  domini  M.^  D.'*  xxv." 


242.  1.  Júlí  1525.  á  Öxarárþinjíi. 

DóMR  sex  manna  út  nefndr  af  vel  bornum  manni  jungkæra 
Erlendi  Þorvarðssyni  lögmanni  sunnan  og  austan  á  Islandi 
um  ákæru  Pétrs  Loptssonar  til  Eyjólfs  Einarssonar  vegna 
Sigrí3ar  Þorsteiasdóttur  konu  sinnar  um  þann  arf,  er  fallið 
hafði  eptir  Ragnheiði  heitna  Eiríksdóttur. 

AM.  Fasc.  :XLVI.  20,  hansskript  á  skinni  frá  30.  Aug    1525. 

Domur  vppa  .xlc-  hia  eyolffe  ^inarssyni. 

Ollvm  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra  Sendum 
uœr  jon  eireksson.  ]on  helgason.  Steinn  Þorgeirsson.  skul- 
thomasson.  gudmundur  gudmundzson.  og  Biorn  arnorsson 
kuediu  gudz  og  sina  kunnigt  giorandi  arum  epter  gudz 
burd  .(10.  d.  xx  og  fim  dcLr  m  faustudaginn  næsta  epter  pet- 
urs  messo  og  pæls^)  aa  almenneligv  auxaraarþingi  vorum  vær 
til  doms  nefnder  af  uel  bornum  manni  jungkæra  erhndi 
þoruardzsyni  logmanni  sunnan  og  austan  aa  jslandi  ath 
skoda  og  lansaka  og  innuirdiliga  dom  aa  ath  legia  vm  þa 
akærv  er  petur  loptzson  kærdi  til  eýolfs  einarssonar  vegna 
sigridar  þorsteinsdottur  kvinnu  sinnar  vm  þann  arf  er  fallit 
hafdi  epter  ragneidi  heitna  eirekzdottur  modur  sina.  kom  þar 
fram  bref  med  dandi  manna  jnsiglum  huert  jnne  hiellt  henn- 
ar  rnoala  ath  hæd  reiknadizt  þat  Ix^^  sem  aa  hennar  part 
kæmi.  hafdi  fýr  nefndur  petur  þangat  stefnt  adur  greindum 
eyolfi.  kom  hann  þar  ecki  og  eingi  hans  vmbodzmann.  var 
stefnan  suaren  af  tueimur  skialligum  monnum.  þui  dæmd- 
um  uær  stefnuna  logHga  og  eyolf  riettiliga  fyrir  kalladan  og 
sekan  mork  j  stefnufall  og  ath  suo  profudu  mali  dæmdum 
uær  f^r  nefoder  domsmenn  opt  nefndan  petur  skylldugan 
ath  sveria  bokareid'')  og  ij  loglig  vitni  med  honum  at  hann 
hefdi  eigi  meiri  peninga  vpp  borit  ne  kuitta  gefit  og  þann 
sama  eid  sör  hann 

1)  [3705;  et  cetera  27;  [[et  cetera,  Sýsl.  2)  3705;  sl.  27.  3) 
[3705;  næsta  dug  27;     4)  þ,  e.  30.  Júní.     5)  eid,  tvískrifað. 


Pln 


15^5.  I'ÉSTAMENT.  %^ 

Jtem  ]  annari  grein  dæmdum  uær  eyolf  skylldugan  at 
sveria  eid  innan  manadar  ath  heýrdum  dominvm  at  hann 
vissi  ecki  ])essa  skulld  j  gardin  og  ath  honum  vnnvm  dæmd- 
um  uær  ath  hann  skylldi  giailda  xlc  sinna  uegna  og  brod- 
ur  sins  erlendz  )  aullum  peningum  fvliuirtum  med  leigum 
enn  ef  hann  fielhzt  sa  eidinum  þa  dæmdum  uær  hann  skylld- 
ugan  ath  giallda  med  laga  aavexte  sidan  heimt  var.  skylldi 
þessir  peningar  gialldazt  ath  næstum  fardogum  ath  heyrd- 
um  dominum. 

Samþyckti  þenna  vorn  dom    erlendur  þoruardzson    log- 
adur  og  setti  sitt  jnsigh  med  uorum   jnsighim    fyrir    þetta 
domsbref   sskrifat  ]  sama    stad  og  aare    nott   sidar  enn    fjr 
seigir. 


248.  6.  Júlí  1535.  á  Þiagvelli. 

YiTNiSBUKÐR  tvcggja  presta,  að  Snæbjörn  heitinh  Gíslason 
hefði  gert  sitt  testamentum  og  í  því  gefið  jörðina  Arnarbæh 
í  Ölvesi  í  vald  Ögmundar  biskups,  og  beiddi  biskup  að  taka 
að  sér  son  sinn  Gísla  Snæbjarnarson. 

Landsbókasíifn   108.    4to    bls.    5'^7  ineð  bendi     síra  Jóns  HaldórS' 
sonar  í  Hítardal:     „Eíffer  rotinne  Brtía  BoIí  H(erra)  Gisla  Jonssonar". 

Testamentisgiof  Snæbiarnar  Gislasonar  d 
Arnarbæle. 

So  felldafi  vitnisburd  beru  vid  Jon  prestur  Jonsson  og 
Arne  prestur  Sigurdsson.  ad  i  arnarbæle  i  olvese  vorum  vid 
liia  sdum  og  heýrdum  d.  ad  Snæbiorn  lieitinn  Gijslason 
giorde  sitt  Testamentum  i  sinn  sijdasta  tijma  so  Idtande  ord 
fyrer  ord.  sem  hier  efPter  fýlger.  Sná^í'.i' Jhfur  fuH 

J  fyrstu  gaf  hann  sig  under  vernd  og  vilia  almattugs 
guds.  hier  med  taladi  hann  so.  ad  hann  legde  jordina  Arn- 
arbæle  i  valld  Biskups  0gmundar  til  fufirar  eignar  og  frió'ls 
forrædis.  og  alla  sijna  peninga  þa  sem  af  geinge  hans  log- 
iegum  skulldum.  hier  med  beidde  hann  greindafi  Biskup 
audmiuklega  ad  sier  ad  taka  sinn  eigeri  son  Gisla  Snæbiarn- 


2?0  SKTPTABRÉÍ^.  l52S. 

arson.  og  honum  ad  skicka  þad  seni  hans  nadarsamlegur 
viHe  til  være.  þvi  hann  treysti  honum  par  best  tii  allra 
manna. 

Og  til  sanninda  hier  um  þrickium  vid  ockar  jnnsigle 
upp  a  petta  Bref  skrifad  d  Þingvelle  fimtudagin  næsta  efft- 
er  Peturs  messu  og  Pdls  Anno  1525. 


244.  18.  Júií  1535.  á  Þing^eyri. 

Skiptabréf  miUi  þeirra  Guðrúnar  Björnsdóttur  og  Solveigar 
Bjarnadóttur,  dóttur  hennar,  á  peningum  þeim,  sem  Solveigu 
höfðu  til  erfða  fallið  eptir  Bjarna  Andrésson  föður  sinn. 

AM.  Fasc.  XLVI,  21,  frumrit  á  skinni  Af  6  innsiglum  eru  3 
fyrir  bréfinu.  —  AM.  Fasc.  XLVI,  2ii,  transskript  á  skinni  frá  20. 
Júlí  152.5.—  Landsbókasafn  115.  4toI,  301-302,  með  hendi  síra  Jóns 
í  Hítardal  c.  1720  (og  afskript  þar  af  í  ÍBfél.  126.  4to).  _  Kriegers- 
safn  2.  4tobls.  325-229  með  hendi  Styrs  Þorvaldssonar  c.  1700  (ept- 
ir  XLVI,  22). 

Skiptabref  j  millum  Gudrunar  biornsdottur 
og  solueigar  biarnadottur. 
Þat  giorum  vier  ])orleifur  ornolfsson.  ]on  narfason.  ]on 
þorsteinsson.  ketill  þorsteinsson.  ]on  þorlaksson.  jon  heigÆison. 
godum  monnum  witurligt')  med  þessu  woro  opnu  brefi  at  vær 
medkennunzt.  manudagin  næstan  fyrir  torlaci  episcopi^).  arum 
epter  gudz  burd  .CD.  d.  xx.  og  v.  aar  woro  vær  beidder  og 
til  kallader  af  ærhgum  monnum  hans  egertzsyne  og  hans 
kuinnu  gudrunar'')  Biornsdottur  aa  at  Hta  og  sundr  telia  þaa 
peningai  sem  gudrun  biornsdotter  atte  og  solueig  [biarnar- 
dotter^).  dotter  hennar.  og  greindre  solueigu  hafdi  til  erfda 
falHt  epter  fodr  sinn  biarna  heitin  andresson.  sem  gud  hans 
sal  nadi.  reiknadizt  þetta  med  fyrsta.  iiij.  c.  hundrada  af 
beggia  þeirræi  parte.  med  fridum  peningum  og  ofridum.  var 
þat  jardagozet'^)  sundr  reiknad  j.  ij.  stadi  til  retz  helmingai- 
skiptis.  med  adur  greindum  mædgum    gudrunu  og  solueigu. 

1)  kunnigt  XLVI,  22.  2)  þ  e.  17.  Júlí.  3)  Svo  bæði.  4)  [sl. 
XLVl  22.    5)  -  goz  XLVL  22. 


1525.  SítlPTABRÉF.  ^71 

var  þar  fystj  annan  siad  reiknad.  halfar  lækur  fyrir  .xv. 
hundrud.  stackur^)  og  íambavatn.  tueimur  hundrudum  fatt  ] 
attátige  hundrada.  kolzuik-)  íiorum  hundrudum  og.  xx.  tung- 
an  ]  hofn.  xx.  hundrud.  vazdalur  atian  hundrud.  hlijd  .xvi. 
hundrud.  fossa^)  íiorum  hundrudum  og*)  xx.  ij  hundrud  j 
hamre.  hundrad  j  audnum.  reykiarvik'^).  atta  hundrud.  geyg- 
urin  fiorum  hundrudum.  sunddalurin.  vj.  hundrud.  halfur 
bær  .X.  hundrud.  hella  þriu  hundrud.  hier  til.  xiij.  hundrud 
]  lausagoze.  komu  þessi  fyrr  skrifud  jardagoz  aa  part  sol- 
ueigar  at  rettum  lagaskiptum. 

^nn  j  annan  stad  reiknazt  j  partt  optt  skrifadrar  gud- 
runar  biornsdottur  þau  attatige  hundrada  j  jordum.  sem 
hun  hafdi  j  sina  heimanfylgiu.  þar  til  j  fystu  .xv.  hundrud 
j  læk  atian  hundrud.  anolfstader^)  fiorum  hundrudum  og 
.XX.  rauzdalur.  geirseyr'^).  xxx.  hundrudum.  fimtan  hundrud 
j  tungu  j  talknafirde.  finnbogastader.  xvj.  hundrudum.  jng- 
olfsfiordur.  xij.  hundrudum.  eyr  atta  hundruduni.  halfur  bær. 
X.  hundrudum.  half  helia  .iij.  hundrudum.  hier  til  þrettan 
hundrud  j   lausagoze. 

Jtem  j  annare  grein  beide  þratt  skrifut^)  gudrun  biorns- 
dotter  oss  fyrr  skrifada  menn.  at  reikna  og  wr  at  tefia  sina 
fiordungsgiof  ur  peningum  greindrar  solueigar  epter  þui 
sem  biarne  heitinn  andresson  hafdi  henni  gefit  vr  oll- 
um  sinum  peningum.  epter  þui  sem  þeirra  kaupmalabref 
þar  vm  giortt  vt  uisaar.  Woro  þar  j  reiknadar  þessar  jard- 
er.  tunga  j  hofn.  vazdalur.  reykiarvik.  halfur  bær  og  .iij. 
malnytu  kugilldi. 

[Og  til  saninda  hier  vm  settum  vier  fyr  nefnder  menn 
vor  jnsigle  fyrir  þetta  skiptabref.  skrifat  a  þingeyre  j  dyra- 
firde  aa  sama  are  deige  sij'dar  enn  fyr  seiger^). 


1)  XLVI.  22;  22;  stuck  XLVI,  21.  2)  kollzvijk  XLVI,  22.  3) 
fossaa  XLVI.  22.  4)  b.  v.  XLVI,  22.  5)  XLVI,  22;  reykiavik  XLVI, 
21.  ())  anoddzstader  XLVl,  22.  7)  gesseyre  XLVI.  22.  8)  nefnd 
XLVI,  22.    9)  [sl.  XLVI,  22. 


m 

TRANSSKRIPT. 

loá5. 

345. 

20.  Jálí  1525. 

á  Þingeyri. 

Transskeipt. 

AM.  Fasc.  XLV^I.  1%  frumtransskriptið  á  skinni,  og  eru  bæði 
innsiglin  dottin  frá.  —  Krigerssafn  2.  4to  bls.  225  og  229  með  hendi 
Styrs  Þorvaldssonar  c.  1700. 

Skiptabref  j  millum  Gudrunar  biðrnsdottur  og 

Solueigar  Dottur  hennar.  trafiskrifítt  þar 

vt  af. 

Þat  medkennuzt  wid  jon  jonson  og    olafur  sigurdz(son) 

godummonnum  kunnigt  (giorandi)  med  þessu  ockru  opnu  breíi. 

at  uid  hofum  heyrt  og  sied  yfer  lesit  so  latanda  bref  og  ord 

fyrir  ord  sem    hier    epter    skrifat    stendur    med    heilum    og 

oskoddum  hangandi  innsiglum. 

[Hér  kemr  skiptabréf  milli  Guðrúnar  Björnsdótfur  og  Solveigar 
Bjarnadóttur  frá  Í8.  Júlí  1525,  Nr.  244]. 

Og  (til)  saninda  hier  vm  setium  vid  ockr  jnnsigle  fyrir 
þetta  transkriftarbref  er  skrifat  var  a  Þingeyre  þorlaksmesso 
dag  a  sama  are  sem  fyr  seigcr. 


346.  26.  Júlí  1525.  í  Slíálliolti. 

Ogmundr  biskup  selr  Teiti  bónda  Þorleifssyni  Hvamm  í 
Hvammssveit  og  aðrar  fíeiri  jarðir  fyrir  norðan  og  vestan 
land  fyrir  Bjarnanes  í  Hornafirði  med  Bjarnanesseignum, 
ásamt  íleirum  jörðum  í  Austr-Skaptafellssýslu. 

Bisk,    Skíilh.  Fasc    III,  5^  frumrit  á  skinni.         Af  6  innsiglum  er 
nú  1  fyrir  bréfinu.   —  AM.  Apogr.  2527- 

[giorningsbref  biskups  ogmundar  og  teitz  bonda') 

[vm  Biarnarnes  og  austurjarder  1525-). 
Vier  broder  Augmund  med  guds  nad  biskup  j  skalholti 
giorvm    godum    monnum    kunnekt    med    þessv    vorv    optnv 
brefui  at  vier  hofum  giortt  sodan  kauppskap  med  teit  bonda 

1)  [með  liendi  frá  10.  öld.       2)  [með    hendi    frá  17.  öld,  en  ártal 
með  hendi  Arna   Magnússonar. 


1525.  ÖGMUl^DR  OG  TEITR.  2^ 

þorleifsson  sem  Iiier  seiger.  upp  (jol  heilagrar  skalhollzt  kirkiu 
vecna^). 

Jn  primis  hofum  vier  sellt  honum  til  fvlh-ar  eignar  og 
frials  fori-ædis  jordiúa  alla  huam  ]  huamssueit  sextiger  hundr- 
udum  at  dyrleika.  jtem  jordina  asgard  .1.  c.  jtem  magnus- 
skoga  og  ketelsstadi  huora  vm  sig  fyrir  .iiij.  c.  og.  xx.  halfa 
glerarskoga  fyrir  .xv.  c.  breidabolstad  fyrir  .iiij.  c.  og  .xx. 
allar  j  huams  kirkiv  sokn  uerandi.  jtem  blondubakka  fyrir. 
xl.  c.  j  hoskuUsstadar  kirkiu  sokn.  huam  ca  vaztnese  fyrir. 
xl.  c.  j  tiarnarkirkiv  (sokn).  tungu  j  bitrv  fyrir  .iiij.  c.  og 
XX.  er  Hgur  j  eýrar  kirkiu  sokn.  fiardarhorn  halft  fyrir.  xij. 
c.  er  Hgur  j  prestbackda  kirkiu  sokn.  aillar  þessar  adur- 
skrifadar  jarder  hueria  um  sig  med  aullum  þeim  gognvm 
og  gædum.  sem  greindum  jordum  fýlger  og  fýlgt  hefer  at  fornu 
og  nýiu  sem  vier  ogheilvg  skalhollzt  kirkia  hofum^)  fremst  eig- 
andi  at  ordit.  sem  brief  og  giorningar  þar  um  giorfer  vtuisáí. 

Her  j  moti  selldi  oss  teitur  bondi  þorleifsson  jordina 
alla  biarnarnes  j  hornoaíirdi  fyrir.  Ix,  c^)  íiopdur  fyrir  iiij. 
c.  og  XX.  dalr.  x.  c.  þinganes.  xui.  c.  hafnarsnes^).  xij.  c. 
dilksnes  .ui.  c.  krossbær.  xx.  c.  hollt  þriatiger  .c.  borg  .xx. 
c.  halft  fell.  XX.  c.  kvíj'sker.  ui.  c.  holmur.  viij.  c.  kelldu- 
hollt.  iiij.  c.  skeren.  xij.  c.  halfer  holar  atta  c.  neken  fyrir 
vppsalói  landi.  iiij.  c.  allar  þessar  fýv  skrifadar  jarder  med 
aullum  þeim  gognum  og  gædum  sem  greindum  jordum 
fýlger  og  fýlgt  hefer  at  fornu  og  nýiu  so  sem  teitur  bondi 
uard  fremst  eigandi  ad.  undan  sier  og  sinum  erfingium  enn 
under  herra  augmund  og  heilaga  skalhollzt  kirkiu  og  henn- 
ar  formenn.  skilium  vær  þat  til  vm  jordina  huam  j  huams- 
sueit  at  hun  sie  vndan  vorri  eign  og  heilagrar  skalhollzt 
kirkiv.  en  til  æfelegrar^)  eignar  teite  bondda  þorleifssýne  og 
vnder  hans  erfingia  og  allar  þessar  fyrr  skrifadar  jarder.  skýlldi 
og  vera  kuitt  porzio^)  kirkiunnar  j  huamme  og  allur  Reikn- 
ingsskapur.  en  teitur  bondi  skýlldi  svara  sialfur  Eeikningskap 
kirkiunnar   ]    biarnarnese.    epter    moguligum    heitum.    (iattu 

1)  Svo.  2)  biiii  (!)  frbr.  3)  Hér  kemr  eyða  í  fruraritinu  fyrir  hér 
um  bil  i/g  úr  línu.  Þar  hefir  eitlhvað  ofslirífazt  i  öndverðu  og  verið 
skafið  út.     4)  8Vo. 

Dipl.  Isl.  IX .  B.  lö 


274  JARÐAKÁUP.  1525. 

bader  at  suarda  laga  RÍpttingum  da  þeim  lordum  er  huor 
fyrir  sig  selldi  audrum  ok  somuleidis  hallda  til  lagda.  enn 
gailga  domlaust  aptur  at  sinum  eignum  huor  vm  sig  ef  þat 
geingi  af  med  RÍettum  laugum. 

for  þesse  giorningr  fram  med  handoabandi  j  biskups- 
stofunne  j  skalhollti  in  crastino  festum  jakobbi  apostoH. 

uoru  þesser  giornings  uottar  til  kallader  og  nær  uerandi. 
serajon  hedinsson  Radsmadur  j  skalhollti.  jon  biornson  sýslu- 
mann  j  oarnesþingi.  og  jon  bondi  magnuss  son.  þorleifur 
gudmundzson.  setto  þeir  sin  jnnziglle  med  ockrum  jnnzigl- 
um  fyrir  þetta  kaupbref  er  skrifad  uarj  samóx  stad  og  dag 
sem  fýr  seiger.  aRum  efter  guds  burd.  (D.  u.  c.  xx  og  íim  dar. 


247.  3.  Áugust  1525.  í  Skálholti. 

Ogmukdr  biskup  fær  Ásgrími  Ásgrímssyni  jörðina  Hof  í  Ör- 
æfum  til  fullrar  eignar  og  lofar  að  kenna  Gunnlaugi  syni  As- 
gríms  til  prests,  en  Asgrímr  fær  biskupi  það,  sem  hann  og  kona 
hans  máttu  fremst  eiga  í  Stórahvoli  og  Miðhúsum,  en  jörðina 
Kvísker  fær  biskup  Asgrími  og  jörðina  Breiðármörk  með  sex 
álna  trjáreka,  en  Asgrímr  fær  biskupi  Fjörð  og  Svínhóla  í  Lóni. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  III,  16,  frumrit  á  skinni.     011  Qi)  innsiglin  eru 
nú  dotlin  íVá.  —  AM.  Apogr.  2540. 

Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalholti  giorum 
godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe  at 
vier  haufu  giort  sodan  kaupskap  vid  asgrim  asgrimsson  at 
vier  haufum  feingit  honum  hof  j  auræfum  til  frials  forrædis 
og  fullrar  eignar.  so  og  hofum  vier  lofat  at  lata  læra  gunn- 
laug  son  hans  so  hann  megi  vigiazt  prestur  med  gudz 
myskunn.  so  framt  sem  þat  er  hans  lagnadur  og  vih  þa 
hann  er  so  til  alldurs  kominn.  hier  j  mot  hefer  hann  feingit 
oss  til  fullrar  eignar  allan  þann  hluta  sem  hann  og  hans 
kuinna  mattu  fremzt  med  laugum  eiga  j  stora  huole  og 
midhusum  epter  fodur  gudrunar  og  modur.  So  og  eigi  sid- 
urhofum  vierfeingitasgrime  jordinakuisker  medollv  þui  henni 


i 


1525.  JARÐAKAOP.  275 

til  heyrer.  hier  med  jordina  breidarmork  med  .vj.  ahia  triam 
ogþar  fyrir  jnnaf).  ^nn  stærre  haiipp.  tre  edur  huah  eignazt 
skalhollzkirkia  sem  adr  hefur  verit. 

hier  1  mot  hefer  hann  feingit  oss  jardernar  minna  íiord 
og  suinhola  er  Hggia  j  stafhollz')kirkiu  sokfi  til  fuilrar  eign- 
ar  og  frials  forrædis.  skal  huor  ockar  fyrir  sig  suara  laga 
riptingum  d  þeim  jordum  er  selldi  en  huor  hallda  til  laga. 
eim  er  keypti. 

voru  þesser  giorningsvottar  til  kallader  sira  jon  hiedins- 
son  radzmadur.  jon  hallzson  og  jon  þoruardzson. 

Og  til  saninda  hier  vm  setium  vier  fyrr  greinder  menn 
vor  innsiglle  fyrir  þetta  jardakaupsbref.  er  skrifat  var  j 
skalhollti  jn  translacione  sancti  olaíi  regis  et  martiris.  anno. 
domino").  CD.  d.  xx.  v. 

Ád  347.  26.  Júní  1584.  á  Syartbæli. 

ViTNisBURÐiR  um  uæsta  bréf  hér  á  undan. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  III,  16,  frumrit  læst  saman  við  kaupbréf  Ög- 
mundar  biskups  og  Ásgríms  Ásgrímssonar  frá  3.  Aug.  1525. 

Þat  niedkennunzt  egþorsteiii  Þat  medkenunzt  eg  ^irekur 

oddzson    at  þa    Hdit    uar    fra  jonson     at     þetta    hid    sama 

hingatburd   uors    herra   jhesu  gamla   jarda    kaupbrief    sem 

christi  CD.  d.  1.  ij.  at    eg    uar  hier    er     nu     saman     stungit 

uid    staddur    aa    hUdarenda    j  med  minu  jnncigK  uid    minn 

fliotzhhd.   þa  er  þormodur  js-  uitnisburd.  at  nu    fyrir  fæum 

leifson  Het  vpp  lesa  fyrir  iog-  sarum  uar  þat    med    tueimur 

mannenum    Pale     vigfussyne.  brakudum    jnnciglum.    oc   nu 

þetta  hid  sama  gamla    jardar  um     sumarit     fyrir     skomum 

kaupbrief.    huert    hier    er    nu  tíjma  er  eg  reidí   til    alþingis. 

saman  stungit  med    minu  jn-  þa  synda  eg  Herra  Gisla  jons- 

cigH  uid  minn  uitnisburd.  uar  syne  þetta  sama  jarda    kaup- 

þat  þa  med  teimur  jnnciglum.  brief  med   slikum    hætti    sem 

Suo  oc  hef  ec  sidan   fyrst  eg  eg  nu    fra    seigi  j  timburstof- 

sa    þetta    sama   jarda    kaup-  unne  j  skalhoHti  morgum  from- 

brief  alldre   heyrt    tuimæH    aa  um  manni  nær  uerandi.  Og  j 

)ui  leika.  at    skdlhoUtz    dom-  þeirre  somu    ferd    fyrir   mina 

drkia    ætti  ecki  bædi    trie  oc  uangiætslu  forgeingu  med  oHu 

luaH    epter    þui    sem     þetta  þessi  bædi  jnncigH   fra    þessu 

1)  Svo,  frbr.;  réU:  stafafellz.    2)  Svo. 


276  VIÐEYJARKLAUSTR.  1525. 

kaupbrief  jnnehelldur.  Og  hier  jarda  kaupbriefi.  Og  hier  ept- 

epter  ma  eg    sveria  ef   þurfa  er  ma  eg  sueria  ef  þurfa  þik- 

þiker.  Og  til  sanenda  hier  um  er.    Og  til  sannenda   hier  um 

set  eg  mitt  jncigh  fyrir  þenn-  set  ec  mitt  inncigh  fyrir  "þenn- 

aii  minn  uitnisburd.  skrifadur  ail  minn  uitnisburd    skrifadur 

aa  suartbæh  under  eyiafiollum  sa  suartbæh  under  eyiafiohum. 

sietta  oc  tuttugasta   dag  junij  sietta  oc  tuttugasta  dag  junij. 

anno  1584.  anno  1584. 


248.  18.  Augttst  1535.  í  Viðey. 

Peófentubréf  Onnu  Snjólfsdóttur,  en  hún  geingr  í  prófentu 
í  Viðeyjarklaustr. 

AM.  238.  4to  bl.  8,  skr.  c.  1570    (Bessastaðabók). 

Bref  vm  skravthola. 
Vier  broder  ogmvndvr  med  gvdz  nad  biskvp  j  skalholti 
giorvm  godvm  monnvm  kvnnigtt  med  þessv  vorv  opnv  brefi 
at  aa  fostvdeiginn  næsta  epter  assvmpcio  sancte  marie  vir- 
ginis  Anno  domini  m  d  xx  v  sem  vier  vorvm  j  vorri  visi- 
tatione  j  videý  giordvm  vier  soddan  skilmala  vid  onnv 
sniolfsdotter  med  radi  ok  samþyckie  vors  kæra  brodvrs  herra 
hellga  med  samri  nad  abota  j  videý  oc  hans  conventvbrædra 
at  greind  anna  skýllde  fa  advr  nefndv  videyar  klavstri  xxc 
jordo  skravthola  sem  hggvr  oa  kialarnesi  j  bravtarholtz  kirkiv 
sokfi  til  æfinhgrar  eignar  oc  frials  forrædis  med  þeim  gogn- 
vm  oc  giædvm  sem  greindre  jordv  fýllger  oc  fýlgtt  hefir  at 
fornv  oc  nyiu  bædi  til  sios  oc  landz.  þar  til  skýllde  hvn  fa 
klavstrinv  vjc  j  fridvm  penningvm  ok  iiijc  j  ollvm  þaríHgvm 
penningvm.  Hier  j  mot  skýllde  advr  nefnd  anna  snioolfs- 
dottir  hafa  æfinfiga  profentv  oc  framfæri  (Jol  klavstrinvj  vid- 
ej  efter  þvi  sem  gomvl  profentv  bref  vtvisa  oc  inne  hallda. 
lofadi  abotinn  at  hvn  skyUdi  fa  arhga  x  alner  vadmals  oc 
halfmork  j  klædi  oc  leripti.  skýrtv  leriptt  oc  tvenn  por  sko. 
Hier  med  skýllde  hvn  hafa  iij  merkvr  miolkur  med  feska 
miolk  hvern  dag  oc  svo  konv  sier  til  þionvstv  svo  leinge  hvn 
kostadi  hana  sialf. 


B      Og  til 


KVITTUNARBREF.  277 


Og  til  sanninda  hier  vin  settvm  vier  vortt  insigle  ok 
abotin  klavstvrsins  conventv  insigle  fyrir  þetta  bref  skrifad  j 
sama  stad  deige  oc  ari  sem  fýr  seiger. 


i 


249.  26.  Augnst  1525.     á  Eyjól&stöðum. 

JóN  prestr  Koðransson,  prófastr  og  almennilegr  dómari  milli 
Gilsár  í  Skógum  og  Reyðarf|arðar,  leysir  Þorstein  Þorvalds- 
son  og  Þuríði  Hafliðadóttur  af  fyrstu  barneign,  og  kvittar  Þor- 
tein  um  allar  sex  marka  sektir,  er  hann  kynni  að  hafa  fallið  í. 


AM.  Apogr.  4463,  með  hendi  Arna  Magnússonar  „Ex  originali 
Biörns  Peturssonar  ft  Bustaríelli".  „Sigillutn  abest.  Þetta  bref  er 
ritad  a  afskurdargeira  ur  gamalle  lestrarbok.  sköfnum  innan  til  þar 
sem  a  er  skrifad.  enn  aptan  a  brefenu  er  gamla  skriften  óskafen". 

Þad  giore  ek  Jon  prestur  Kodransson  profastur  og  al- 
mennib'gr  domari  aa  millum  gilsair  i  Skogum  og  Reydar- 
fiardar.  godum  monnum  kunnekt  med  þessu  minu  opnu 
brefi  ad  ek  hefi  afleyst  Þostein  Þorvalldzson  og  Þuridi  Haf- 
lidadottur  af  þvi  broti  er  þau  urdu  opinber  ad  um  fyrstu') 
barneign.  hefi  ek  sett  peim  tilheyreligar  skripter  og  fulla  fie- 
sekt  upp  bored  sem  mier  vel  ainæger  upp[a]  heilagrar  kirkiu 
uecna.  þvi  gef  ek  aadrgreinda  menn  Þostein  og  Þuridi  aurl- 
ungis  kvitt  og  aakærulaus  fyrir  mier  og  ollum  minum  epter- 
komendum  og  kirkiunnar  formonnum  i  Skalhollte.  og  svo 
id  sama  gef  ek  Þostein  Þorvalldzson  oriungis  kvittan  og 
akærulausan  um  ðll  sex  marka  mail  og  þar  fyrir  innan  sem 
hann  hefur  brottligr  matt  verda  i  minu  umdœmi  medan  ek 
hefe  profastur  yfer  honum  verid.  Ok  til  sanninda  hier  um 
setta  ek  mitt  insigle  fyrir  þetta  kvittunarbref  skrifad  aa  Ey- 
olfstödum  aa  vollum  sunnudagin  næsta  fyrir  augustinusmessu 
arum  epter  gudz  burd  CD.  Dxx  og  v^)  betur. 


1)  „hier  er  skalle.  a  hvern  alldri  hefur  skrifad  vered  þau  .2.  ord 
harn  eign  sem  slanda  epter  skallann.  eru  og  raderud.  so  þau  verda 
varla  lesen.  kannske  eitthvad  annad  hafi  att  hier  ad  skrifast**  (AM.). 
2)  „hier  er  og  skalle.  sem  alldri  hefur  a  skrifad  vered.  Er  hann 
stperre  enn  sambiode  iij  eda  iiij"  (AM.). 


278  BÆR  í  SUGANDAFIRÐI.  1525. 

350.  39,  Angust  1535.  í  Bæ. 

ViTNisBUBBE,  að  Sigmundr  heitinn  Brandsson  (lögmanns 
Jónssonar)  hefði  lýst  því  „í  sinni  dauðstíð",  að  synir  Jóns 
heitins  Sigmundssonar,  Sturh  og  Grímr,  væri  sínir  löglegir 
erfingjar  og  eignarmenn  eptir  sinn  dag  að  jörðunni  Bæ  í 
Súgandafirði,  með  öðru  fleira,  er  bréfið  hermir. 

AM.  Fasc.    XLVI,  23,  frumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  dottið  frá 
—  AM.  Apogr.  815. 

Vitnessburdur  um  bæ. 
Svo  felldan  vitnisburd  ber  ec  sira  thomas  olafsson  at 
ec  var  hia  sigmundi  heitnum  brandzsyne  j  sinne  dauds  tid 
og  ueitte  honum  allt  kristilegt  embætte  þat  sem  kristnvm 
manne  ber  at  hafa  adur  en  hann  for  af  heimenum.  lyste 
hann  þui  fyrir  mier  og  fleirvm  odrvm  at  syner  jons  heitens 
sigmundzsonar  stufle  og  grimur  v^re  siner  logHger  erfingiar 
og  eignarmenn  epter  sinn  dag  at  jordune  b§  er  Hggur  j 
sugandafirdi  j  stadarkirkiu  sokn.  Suo  og  lyste  fyr  nefndur 
sigmundur  þui  fyrir  mier  at  hann  hefdi  aUdri  gefit  jordina 
b§  hafldore  syne  sijnvm  framar  enn  hann  feinge  þa  konv 
er  hann  sagdiz  þa  bidia  skyfldv.  So  og  œtte  hafldor  aungua 
peninga  ]  sinn  gard.  Suo  og  sagdizt  þratt  nefndur  sigmund- 
urhafa  gofldit  .ij.  kugifldi  til  afltamyrar  vegna  hafldors  son- 
ar  sins  og  eitt  kugifldi  gaflt  hann  jone  biornssyne  dan  med 
modur  hans.  og  ath  avke  hefdi  hann  haft  hana  xij  manadi 
til  framfæris.  Suo  og  sagdiz  titt  nefndur  sigmundur  hafa 
feingit  þratt  nefndum  hafldore  hest  og  laugbok  goda  og 
sæmeHgan  duk.  ^nn  hefdi  hafldor  frekara  giafabref  vm  iord- 
ina  bæ  en  nv  hefe  ec  sagt.  þa  hefer  hann  frekat  þat  at 
aungu  minu  forlagi  og  eigi  neitt  insigle  fyrir  þat  gefit. 
Sagdiz  hann  suo  viHa  niota  heilags  sacramentis  sem  hann 
þa  satt  segdi.  Og  til  sanninda  hier  um  festa  ec  mitt  in- 
sigle  fyrir  þetta  uitnisburdarbref  skrifat  ]  bæ  j  sugfirdi^)  ] 
stadar  kirkiv  sokn  decoflacio  johannis  baptiste  anno  do- 
mini  CD^  d«  xx«  v'^. 


1/  Svo. 


1525.  FESTINGARBREF.  —  TRANSSKRIPT.  279 

251.  29.  Áng:nst  1525.    í  Bæ  í  SúgandafiriM. 

Ígeip  af  vitnisburði  um  það,  að  Jón  Sigmundsson  (Brands- 
sonar  lögmanns,  Jónssonar)  hafi  fest  sér  til  eiginkonu  Sig- 
ríði  Þórisdóttur. 

AM.  Apogr.  842  „Ex  originali  Sira  Hannesar  a  Snœfíöllum.  Ex- 
cerptura"  raeð  hendi  Árna  Magnússonar. 

Sera  Thomas  Olafsson  segest  hafa  vered  hia  i  kirki- 
unne  d  Stad  i  Sugandaíirde.  þa  Jon  Sigmundzson  feste  sier 
til  eigenkonu  Sigride  Þorersdottur.  helldust  þau  hion  um 
fimm  ar.  svo  ecki  tvimæli  liek  a.  var  þar  nær  staddur  sera 
Olafur  Teizson  er  þa  hiellt  kirkiuna.  hiellt  hann  hana 
fyrir  festarkonu  og  leiddi  hana  med  Hose  i  kirkiu.  Til 
sannenda  hier  um  fester  Sera  Thomas  sitt  innsigle  fyrir 
þetta  festingarhref  skrifad  i  Bæ  i  Sugandafirdi  i  Stadar 
kirkiusokn    decollatio     Johannis     baptiste     anno     M*'.     D'*. 


Sigillum  appendet. 
Sidarsta  linan  a  brefenu  (o:  dies  et  annus)    er  raderud  og  skrif- 
ad  i   aptur,  þo  med  coæva  manu.   so    þar    synest    cckert    fals    under 
vera. 


253.  30.  August  1525.      í  Ytra  Djúpadal. 

Tansskriptarbréf. 

AM.  Fasc.  XLVI,  20^  frumtransskriptið  á  skinni.    Annað  innsiglið 
er  fyrir. 

Þath  giorum  vit  Sæmundur  simonarson  og  jon  ionsson. 
Godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  brefi  ath  vit 
haufum  yfer  lesit  opit  bref  med  heihim  og  oskauddum  hang- 
andi  jnsiglum  suo  latanda  ord  epter  ord  sem  hier  epter 
skrifath  stendur: 


280  SKRIÐUKLAUSTR.  1525. 

[Hér  kemr    alþingisdómr    um    mál   Pétrs    Loptssonar    og    Eyjólfs 
Einarssonar  1.  Júlí  1525,  Nr.  242]. 

Ogh  til  sannenda  hier  iim  setiuni  vid  fyr  nefnder  menn 
ockur  jnsigli  fyrir  þetta  transkriptarbref  er  skrifat  uar  j  ytra 
diupadal  j  eyiafirdi  midvikvdagin  næstan  fyrir  egidiusmesso. 
Arum  epter  gudz  burd  m  d  xx  og  fim  diir. 


253.  1.  Oktobcr  1525.  á  Hafráá 

ViTNisBUBBE,  að  Þorkell  Erlendsson  meðkendist,  að  hann 
hefði  fyrir  mörgum  árum  selt  Þorvarði  príor  á  Skriðu  jörð- 
ina  Seljamýri  í  Loðmundarfirði,  og  kvittar  hann  nú  fyrir 
andvirðinu. 

AM.  Fasc.  LXXIIT,  15,  frumrit  á  skinni;  1  innsigli  og  brot  af  öðru 
er  fyrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  2887,  afskript  gerð  stafrétt  eptir  þessu 
frumriti,  sem  áðr  var  í  safni  Árna  Fasc.  XLVI,  24.  Afskript  af  bréfi 
þessu  er  og  í  klaustraskjalabókinni  í  Landsskjalasafni  og  í  AM  280, 
4to,  sem  báðar  eru  með  hendi  Hákonar  Ormssonar  c.   1640. 

Vm  jordena  seliamýre.^) 
Þat  giorum  vier  ^inar  prestur  arnason.  oddur  nupsson. 
arne  gudmundsson.  sueinn  ormsson  godum  monnum  kunnigt 
med  þessu  voru  opnu  brefi  da  vade  j  skriddal  sunnudagen 
næsta  efter  michels  ClOesso  vorum  vier  ]  hia  saum  og  heyrd- 
um  ocL  ord  og  handaband  þessara  manna  herra  þorvardar 
prior(s)  00.  skridu  og  þorkels  ellendssonar  ad  greindur  þorkell 
medkendizt  j  sinu  handabande  ad  hann  hefdi  sellt  fyrir 
mðrgum  arum  prior  þoruarde  jordena  seliamyre  er  liggur  j 
lódmundarfirde  j  klifstadar  kirkiu  sóckn  med  ollum  gðgnum 
og  gædum  og  honum  hefdi  til  erfda  fallit  efter  födur  sinn. 
hier  med  kuezt  þorkell  vpp  hafa  borit  fulla  og  alla  peninga 
fyrir  greinda  jord  atta  hundrut  ad  hæd  sem  herra  prioren 
hafdi  honum  fyrir  gefit  j  ollum  peningum.  prioren  skylldi 
hallda  nefndri  jðrd  til  laga  enn  þorkell  suara  laga  riptingum 
sem  ílest  oll  kaupbref  vt  visa  en  þat  var  þui  ecki  giort    ad 

1)  Ulan  á  bréfinu   með  fornri  bendi.       Þar  stendr    og  með  hendi 


1525.  BRYGGJUR.  2gt 

kaupvottarner  voru  aller  dauder  sem  hia  hðfdu  verit  þeirra 
kaupskap  og  villde  prioren  þui  hafa  hans  medkenning.  Og 
til  sannenda  hier  vm  settum  vier  vor  jnsigle  fyrr  nefnder 
menn  fyrir  þetta  vitnisburdarbref  skrifat  aa  hafursdii  |  fliotz- 
dalshierade  sunnudagen  næsta  efter  michelsmessu  arum  efler 
gudz  burd.  CD.  d.  xx.  og  og  v.  áár. 


354.  10.  Oktol)er  1525. 

DóMR  þriggja  klerka  og  ])riggja  leikmanna  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  um  kæru  biskups  til  Guðmundar  Jónssonar, 
að  hann  héldi  fyrir  sér  tíu  hundruðum  í  jörðunni  Biyggjum 
í  Landeyjum,  sem  Helgi  heitinn  Oddsson  setti  kirkjunni  á 
Völlum  á  Landi  til  panta  fyrir  innstæðu. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups. 

Domur  um    .xc  j  Bryggium. 
011um  mðnnum  et  cetera. 

senda  Jon  Gutthormsson.  Halldor  Þorsteinsson.  Salamon 
Henriksson  prestar  Skalhollts  biskupsdæmis.  Jon  Magnusson. 
Jon  Þorvardsson.  Eriingur  Gislason  kvediu  gudz  og  sina 
kunnugt  giðrandi  ad  sub  anno  gratiæ  M'*.  D'\  xx^  v®.  þridiu- 
dagin  næstan  fyrer  Galixtusmessu  vorum  vier  i  dom  nefnd- 
er  af  virduligum  herre  i  gude  herra  Ogmund  med  gudz  nad 
biskup  i  Skalhollti  ad  skoda  og  ransaka  og  fullnadardom  d 
ad  leggia  um  pad  mdl  sem  biskupinn  klagade  þar  til  Gud- 
mundar  Jonssonar.  ad  hann  hiellde  þau  x^  ijðrdunni  Bryggi- 
um  er  liggur  i  Krosskirkiu  sokn.  sem  Helge  heitinn  Odds- 
son')  setti  til  fyrer  innstædu  kirkiunne  cL  VoIIum  d  Lande. 
þd  er  hann  hafde  „ardaskipte  vid    Magnus   heitinn    Magnus- 

1)  „Þesse  Helge  Oddsson  mun  vera  sá  er  lögmadur  var  149^3), 
og  af  hönum  munu  Storu  Voller  a  Lande  kallader  vera  Lögmanns- 
veller.  Hann  hefur  haft  jardaskipte  a  Volhun  og  Krosse  (sem  syn- 
est)  vid  Mögnus  Magnusson.  kitiiske  son  Magnusar  Jonssonar.  er 
drepinn  var  a  Krossi  i  Landeyum".  (AM.). 


282  MARÐARNUPR.  —  GUÐRUNARSTAÐIR.  1525. 

son.  Medkendest  biskupinn  þar  fyrer  oss  ad  hann  hefde  sied 
og  yferlesed  opid  bief  med  hángande  jnnsigli  biskup  Step- 
hanar  heitins  Jonssonar.  gud  hans  sal  ndde.  so  latande  ad 
hann  medkendist  ad  hann  hefde  samþyckt  allafi  penna  þeirra 
giðrning  um  þad  sem  kirkiunne  tilkom  d  VoUum.  Var  greind- 
ur  Gudmundur  Jonsson  þar  stefndur  af  Biskupinum  fyrer 
þetta  mdl.  þvi  ad  heilags  anda  nad  tilkalladre.  ad  so  prof- 
udu.  oc  fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier  fyrrnefnder  doms- 
menn  med  fullu  doms  atkvœde.  stefnuna  löghga  og  greind- 
an  Gudmund  Jonsson  rettehga  fyrerkalladafi.  og  skylldugaíi 
ad  leggia  aptur  kirkiunne  d  VoUum  saugd  x^  i  jðrdinni 
Bryggium.  Enn  af  ^rfingium  Magnus  heitins  Magnussonar 
dæmdum  vier  einfalda  landskylld  epter  þesse  xc-  d  hveriu 
dre  sidan  Magnus  heitin  Magnusson  bio  ecke  sialfur  d  VóU- 
um.  enn  ddurnefndan  Gudmund  Jonsson  dæmdum  vier  eiga 
laugliga  heimtu  ad  erfingium  Magnusar  heitins  Magnusson- 
ar  um  ðnnur  xc  fyrer  sagda  jðrd. 
ok  til  sanninda  et  cetera. 


255.  18.  Oktober  1535.  á  STÍnaTatni. 

DóMR  sex  manna  útnefndr  af  Hrafni  Brandssyni  lögmanni 
fyrir  norðan  og  vestan  á  íslandi  um  það,  hvert  afl  hafa 
skyldi  sala  á  beit  í  Marðarnúpsland  til  Guðrúnarstaða- 
manna. 

ÍBfél.  309.  8vo  bl.  130,  skr.  c.  1620  með  hendi  Ara  Magnússonar 
í  Ögri  (Öxnafellsbók). 

Domur  vm  þa  beit  sem  mardarnwpsmenn  selldu  burt  j 
Mardarnwpsland  Gudrunarstadamðnnum. 
Þat  giorum  vier  Narfe  Jngimundason.  Halldor  Jonsson. 
Þorarinn  Jonsson.  Laugrettumenn.  Sygurdur  brandsson.  Jon 
Þorlaksson  og  Eirekur  pietrzson  (godum  mðnnum  kunnigt) 
ad  þaa  Hded  var  (fra)  gudz  burd  1520  og  5  ar  a  miduiku- 
dagenn  nœstann    firir    lucazmessu')  aa  suijnavatnne  aa  asum 

1)  þ.  6.  11.  Okt. 


1525.  MARÐARNUPR.  OFL.  -  GILHAGI  OFL.  283 

aa  þijngstad  riettum  vorum  vier  j  dom  nefnder  af  Erligum 
manne  Hrafne  branndzsyne  Laugmanne  íirir  nordann  og 
vestann  aa  Jslande  ad  skoda  oc  Bannsaka  og  fullnaadar  domz 
atkuæde  aa  ad  leggia  huertt  afl  edr  fullkomna  magt  hafa 
skyllde  þat  brief.  er  Gudmundur  Jndridason  kom  þar  fram 
med  firir  Laugmannenn  og  oss.  vnder  heijlum  og  oskaudd- 
udum  hanngannde  jnnsiglum  godra  Manna  suo  hHodande 
ad  Ei]gnnarmadur  Mærdarnupz  j  vatzdal.  sellde  þeim  sem 
atte  gudrunarstade  þar  næsta  framm  fra.  beijt  j  mardar- 
nupz  jaurd.  allz  fienadar.  gudrunarstadamanna.  nauta.  kapla 
oc  saudfiar.  huar  sem  villde  j  Mardarnups  jaurd.  ad  oskaudd- 
udum  taudum  og  eijngium.  Beijdde  og  krafde  Gudmundr 
Jndridason  hier  domz  aa.  oc  saker  þess.  ad  oss  leijst  briefid 
skiœlegt  j  aullum  sijnum  greijnum.  þæ.  dæmdum  vier  ]tak- 
id  laugh'gt  j  allann  mata  og  þaa  shjku  seka  sem  laugbok 
vottar  sem  fyrer  stannda  edur  aa  burt  reka.  oc  eij  hyggia  til 
goda  giaura.  Gudrunarstada  peninga  vr  Mardarnupzjaurda. 
Samþyckt(i)  þennann  vornn  dom  med  oss  aadur  nefndr 
Hrafnn  laugmann  og  sette  sitt  jnnsigli  med  vorum  jnnsigl- 
um  firir  þetta  domsbrief.  er  skrifad  var  j  sama  stad  tueijm 
nottum  sijdar  enn  fyr  seijger. 


256.  3.  NoTember  1525.  á  Hólum. 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Birni  Björnssyni  jörðina  Gilhaga  í 
Tungusveit  með  hálfkirkju  skyld  fyrir  jörðina  Tyrfingsstaði  í 
Skagafirði. 

AM.  Fasc,    XLVI,    25,    frumrit    á    skinni.     Af  3  innsiglura    eru  2 
fyrir  bréíinu. 

Kaup  Bref  vm  gilhaga  og  tirfingsstade 

j  skagafijrde. 

Þad  giorum  wier  petur  prestur  palsson.    gisle  hakonar- 

son.   jon    grimsson.    benedict    einarsson.    Godum     monnum 

kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi  ath  þda    Hdid    war    fra 

gudz  burd.  CD.  d.  xx.  og  fim  aar  miduikudagin  næstan  fjTÍr 


GTLHAGÍ  OFL  1525. 

allra  heilagra  messu^)  j  flatatungu  j  skagafirdi  worum  wier 
j  hia  saum  oghejrdum  doL  ord  og  handaband  þessara  manna. 
wirduligs  herra  jons  med  gudz  nad  biskup(s)  ogl  holum  og 
biorns  biornssonar.  og  suo  fjrir  skildu  ath  greindur  werd- 
ugur  herra  selldi  fyrr  skrifudum  birne  biornssyni  jordina 
gilhaga  j  tungusueit  j  guddala  kirkiusokn  fyrir,  xxxc.  med 
aullum  þeim  gognum  og  giædum  sem  greindri  jordu  fylger 
og  fylgt  hefur  ath  fornu  og  njiu.  og  hun'-^)  hefur  fremzt  eig- 
andi  ath  ordit.  Sagdi  biskupinn  halfrar  kirkiu  skjlld  oa  jord- 
unne.  lofadi  fýr  nefndr  biorn  ath  giora  upp  kirkiuna.  ^nn 
biskupinn  feck  honum  widinn  til  oii  domkirkiunnar  Rekum. 
hier  ]  mot  gaf  opt  nefndr  biorn  biorsson^)  jordina  týrfings- 
stadi  ]  skagafirdi  er  hggur  j  silfrastada  kirkiv  sokn  fyrir. 
xxí"*  med  aullum  þeim  gognum  og  giædum  sem  greindri 
jordu  fylger  og  fýlgt  hefur  ath  fornu  og  nýiu  epter  þui  sem 
hann  hafdi  fremzt  eigandi  ath  ordid  epter  logum  og  þar  til 
iiij  kugilldi  og.  ijc.  j  gelldfie.  og.  m}<^-  j  aullum  þarfligum 
peningum.  skýlldi  huor  suara  lagariptingum  da  sinne  jordu. 
^nn  sa  hallda  til  laga  sem  hefdi  dadr  greindar  jarder. 

Ok  til  sannýnda  hier  wm  settum  wier  fyrr  skrifader 
menn  wor  incigle  fyrir  þetta  jardakaups  bref  skrifad  ol  hol- 
um  j  hialltadal  fimtudaginn  næstan  epter  alha  heilagra  messo 
(ja  sama  dre  sem  fýr  seigeR. 


257.  10.  NoTember  1525.       í  Reykjaholti. 

DóMR  tveggja  presta  og  fjögurra  leikmanna  út  nefndr  af 
síra  Ólafi  Gilssyni,  prófasti  og  almennilegum  dómara  milH 
Gilsfjarðar  og  Hrutafjarðarár,  um  ákærur  Olafs  prests  til 
Jóns  Dagstyggssonar  fyrir  það,  að  hann  hefði  sundrað  sam- 
vistum  Einars  heitins  Bjarnarsonar  og  Þórkötlu  Arnadóttur, 
og  lagt  heiptugar  hendr  á  Jón  Dagstyggsson  bróður  sinn. 

AM.  Fasc.    XXXVIT,    26,  Irumrit  á  skinni.       Öll  (8)  innsiglin  eru 
dottin  frá.  —  AM.  Apogr.  1.505. 
1)  þ.  e.  25,  Okt,    2)  Svo^^ 


1525.  JON  DAGSTYGGSSON.  ^85 

Ollum  rnonnum  þeim  semþettabrefsiaedurheyrasendajon 
ionsCfon.  biorn  þorgilsffon.  prestar  .]on  þordarffon.þorgils  olafs- 
ffon.  jonionsílon.  gudiuundur  ellendsson.  leickmenn^).  kueidiu.i) 
gudsogsínakunnigttgiorande.  anno  domini  [.(lO.CD."  v".  quinto^) 
fostudagen  nœsta  fyrir  marteinsmesso  j  reyckiahoiltte.  vorum 
vier  j  dom  nefnder  af  ærligre  personu  sira  olafi  giisffyne  er 
þa  uar  profastur  og  almenneligur  domare  j  miilum  geirholms 
oc  hrutafiardarar  (at)  skoda  ransaka  oc  fullnadardom  a  ath 
leiggia^)  um  þa  aakiæru  sem  greindur  sira  olafur  gilsífon  klag- 
ade  til  jons  dagstýgsQonar  ath  hann  hefde  hamlat  e(i)nare 
heitnum  biarnarLfynei)  samuister  uid  þorkottlu  arnadotter 
konu  sina  og  sundrat  samuister  þeirra  bæde  med  ordum  oc 
uerckum.  Jtem  fyrir  þa  adra  sock  ath  hann  hefdi  lagtt  heipt- 
ugar  hendur  sa.  jon  dagstýgsffon  brodur  sinn  upp  a  helgan 
dag  og  hann  hefdi  eicki^)  halldet  sitt  laga  brudlaup.  uar  stefn- 
an  suaren.  þui  dæmndum^)  vier  hana  logliga  oc  mannen 
retteliga  fyrir  kalladan  oc  seckan  morck  j  stefnufall.  kom 
þar  fram  bref  oc  jnnsigle  herra  augmundar  so  latanda  ath 
greindur^)  sira  olafur  gilsffon  skylde  meiga  retteliga  fyrir 
sick  stefna  heim  j  reýckiahollte  og  yfer  dæma  ollum  þrigia 
marcka  malum  oc  þadan  af  stærum  sem  j  hans  profastzdæme 
kann  til  falla.  Ok  ath  heilagff  anda  nad  tii  kalladre  ath 
so  profudu  oc  fyrir  oss  komnu  dæmndum^)  uier  jone  dag- 
stjgsflyne  settareid  ath  hann  hefde  aldre  hnýckt  eda  jard- 
uarpat.  sleigit  eda  dregit  heilagt  eda  rumheilagt  einar  heit- 
en  biarnason^)  oc  af  ongre  hans  tiluerkan  orda  edur  giorda 
hefde  hann  þurft  ath  flýia  samuist  eda  sambud  uid  þorkotlu 
konu  sina.  skýllde  hann  sueria  fyrir  profasti  jnnan  halfs 
manudar^)  ath  heýrdum  domenum.  skýlldi  opptt  nefndur  sira 
olafur  gilsffon  fa  honum  þria  eidamenn.  0in  ef  hann  fellr 
ath  eidnum  dæmndum^)  uier  hann  j  so  hatt  bann  sem  biskup 
leggur  aa  og  skýlldugan  ath  lacka  lausn  af  profasti  oc  seck- 
an  þrim  morckum  j  þionustuteckiu.  enn  fyrir  kirkiu  inngongu 
seckan  tolf  aurum  og  sex  aurum  sem  laug  giora  rad  (fyrir). 

l)Svo.  2)  [Svo.  Það  mun  eiga  að  merkja:  millesimo  quingentesimo 
vicesimo  quinto.  3)  hér  hefir  fyrst  verið  skrifað  :  „at  hann  greindur", 
og   „greindur"  siðan  dregið  út,  en  það  á  alt  að  falla  úr. 


á8é  KAÍJPMÁLABREF.  1525. 

^nn  fyrir  þat  rusk  og  athuick  sem  hann  ueitte  jone  brodur 
sinum  dæmndumi)  uier  honum  eineide.  enn  fyrir  brudlavps- 
giordena  dæmndum^)  uier  hann  seckan  tolf  aurum  ef  hann 
hefur  loaugliga^)  uered  aa  mintur.  skýllde  alltt  sackfelle  golld- 
it  ath  næstum  fardogum. 

Samþycktte  þenan  uorn  dom  greindur  sira  olafur  gils- 
lCon  og  sette  sitt  jnnsigle  med  þessum  fyrr  skrifadra  domns- 
manna^)  jnnsiglum  fyrir  þetta  domnsbref^)  skrifad  j  reyckia- 
holltte  sama  stad  are  og  deigie  sem  fyrr  seiger. 


358.  12.  NoTember  1535.  í  Haukadal. 

13.  Janúar  1530.  á  Stað  á  Ölduhrygg. 

Kaupmálabréf  Jóns  Torfasonar  og  Þórunnar    Einarsdóttur. 

AM.  254.  4to  bl.  66a  (dómabók  Einars  sýslumanns  Hákonarsonar 
skrifuð  um  1620). 

Kaupmala  Bref  Jonz  heitens  Torfasonar  og 
Þorunnar  Einarsdotter  ann  1525. 

Þad  giorum  vier  Einar  Snorrason.  Snorre  Jonsson. 
prestar  Skalholltz  Biskupsdæmiz.  Gijsle  Gudmundzson  og  Jon 
Snorrason  godum  monnum  kunnugtt  med  þessu  voru  opnu 
brefe  ad  sunnudægenn  næstaii  fyrer  festum  sancti  Brijckij 
Episcopi  et  confessoris  ]  Haukadal  Anno  Domini  m  d  xxv 
foor  so  felldur  kaupmale  fram  a  braudkaupzi)  deigie  Jons 
Torfasonar  og  Þorunnar  Einarzdotter  so  fyrer  skijldu  ad 
Helga  husfreyia  Gudnadotter  gaf  Jone  Torfasine  syne  sijnum 
so  peninga  til  þeirra  sem  hann  aadur  atte  ad  hann  skillde 
eiga  hundrad  hundrada  og.  xl.  hundrud  j  jprdum  og  ku- 
gilldum  og  gdrum  þarflegum  peningum. 

Hier  j  mot  gaf  s(iera)  Þordur  Einarsson  Þorunne  syst- 
ur  sinne  peninga  til  þeirra  sem  hun  atte  adur  so  hun  skyllde 
[eiga]  lxxx<"-  Þar  var  tilskiHn  jgrdeii  Krosshollt  er  hggur  j 
Kolbeinstadahrepp  fyrer.  xxx.  hundrud  nema  þau  Jon  og 
Þorunn  villdu  helldur  hafa    adra    peninga  j  jgrdum    og   ku- 

1)  Svo. 


152S.  MÉÍNBUGAMÁL.  SS? 

giUdum  og  Qdrum  godum  peningum.  gaf  Jon  Torfason  Þor- 
une  konu  sijnne  fiordungzgÍQf  vr  sijnum  peningum.  Kiðre 
(siera)  Þordur  Einarsson  Þorune  sistur  sijna  malakonu  j 
gard  Jonz  Torfasonar.  reiknadizt  þa  malenn  med  giðfenne 
hundrad  hundrada. 

Og  til  sannenda^)  hier  um  setium  vier  firskrifadir  menn 
vor  innsigle  fyrer  þetta  bref  skrifad  a  Stad  a  Qllduhiigg  in- 
fra  octava  Epiphaniæ^)  anno  domini  m  d  xxx. 


359.  3.  December  1535.  í  Hyilft. 

Vtnisburbr,  að  Magnús  Þorkelsson  handfesti  Jóni  Jónssyni 
að  sverja  þá  frændsemi,  sem  hann  taldi  millum  Guðfinnu 
Indriðadóttur  og  Guðrúnar  Þorgautsdóttur,  og  meðkendi 
Magnús,  að  hann  hefði  aldrei  heyrt  þeim  lýst  Jóni  Jónssyni 
og  nefndri  Guðfinnu. 

AM.    Fasc.    XLVI,    26,    frumrit  á  skinni,    og    eru    bæði    innsiglin 
dottin  frá. 

So  felldan  uittnesburd  bervm  vid  Bardur  prestur  pet- 
ursson  og  jon  þorsteinsson  ath  vid  vorum  hia  stadder  ccl 
hofda  j  dyrafirde  j  myrakirkiu  sockn.  ath  magnus  þorkels- 
son  handfeste  jone  ]onssyni  ath  sveria  þda  frændseme  sem 
hann  talde  ]  miUum  gudfinnv  jndrídadottur  og  gudrvnar 
þorgavtzdottur  sem  hans  uittnesburdarbref  vtvisar.  Suo  og 
eigi  sidur  medkendizt  hann  magnus  ath  hann  hefdi  alldri 
heyrtt  þeim  lyst  jone  jonssyni  og  gudfinnv  ]ndridadottur  og 
eingenn  hefdi  epter  leitad  vid  sig  af  kirkivnar  formonnum 
vm  þa  meinbuge  sem  da  voru  med  þessum  fyrrnefnd- 
um  monnum  jone  jonssyni  og  gudfinnv  jndridadottur. 
Og  til  sanninda  hier  víii  settum  vid  ockur  jncigle  fyrir  þetta 
vitnesbvrdarbref  skrifat  aa  hvilptth  laugardagin  næstan  epter 
andreasmessv  arum  epter  gudz  burd  þushund  fim  hundrut 
XX  ar  og  fim. 


1)  sannende  (!),  hdr.     2)  Epiphnaniæ,  hdr. 


á88  KAtJPMALABRÉF.  1525. 

260.  15.  December  1525.  á  Staðarhóli. 

Kaupmálabbéf  Erlends  lögmanns  Þorvarðssonar  og  Þórunn- 
ar  Slnrludóttur. 

AM.  m  4to  bl.  91,  skr.  c.  1570     (Bessastaðabók). 

Kavpmalabref  Erlendz  Þorvardzsonar  og  Þorunar 
stulladottur. 
Jn  nomine  domini  Amen. 

Var  svo  felldur  kaupmali  lystur  og  stadfestur  ca  brud- 
kaupsdeigi.  milli  herra  Erliöds  Þoruardzsonar  og  hustru 
þorunar  stulladottur.  Jn  primis  gafu  þau  stulli  bondi  og 
gudkug  husfreyia  þorunni  dottur  sinni  ijc  hundrada.  voro 
])ar  til  skildar  jardernar  ballarai.  vigolfsstadir.  og  suiney  sem 
hggia  j  skardz  kirkiusokn.  hrafnkelstadir  og  alftarbacka  œl 
myrum  og  backa  di  skagastraund.  allar  þessar  fyrrsagdar 
jardir  skylldi  hun  hafa  fyrir  ijc  hundrada  og  þar  til  .xl. 
kugilldi.  xxc  j  silfri. 

Hier  j  moti  lagdi  herra  Erlindur  .iiij.c  huhdruta.  voro 
þar  til  skildar  jardirnar  strond  j  selvogi  og  nes  med  þeim 
jordum  sem  þar  til  hggia.  og  þartil.  jc  hundrata  kugilldi  og 
silfur.  Jtem  kiori  stulli  bondi  hustru  þorunni  dottur  sina 
helmingakonu  af  þessum  .vjc  hundrata.  og  þvi  jatadi  herra 
erlindur.  skylldi  hvn  og  hennar  erfingiar  eignast  .iijc  hundr- 
ata.  huortt  þeirra  sem  leingur  Hfdi  af  fyrskrifudum  pening- 
um.  var  þar  til  skilit  af  hans  peningum  þeim  sem  ad  hann 
hafdi  til  kaups  vid  hana  henni  til  eignar  og  hennar  erfingi- 
um.  Nes  j  selvogi  .Ixxxc  og  þar  til  .xl.  kugillda.  nema  hun 
viUdi  sialf  helldur  hafa  jardernar  hfidarenda.  breidabolstad 
og  littUaland.  allar  fyrir  Ixxxxc  og  þar  til  .xxx.  kugillda. 
Skylldi  þessa  fyrskiifada  peninga  hustru  þorunn  hafa  j  sinn 
helming  oataululausa.  huortt  sem  vegx  eda  þuerr  peninga 
herra  Erlindz  og  alla  þa  gripi  sem  hann  gæfi  henni  fyrr 
edur  sidar  ad  auki  þessara  peninga  skyldi  hun  eiga  fyrir 
vtaii  fyrrsagdaii  helming.  Jtem  ef  henni  fielH  peningar  til 
arfs.  giallz  edur  giafar  skylldi  hun  oc  hennar  erfingiar  eign- 
ast  ad  auki  fyrskrifadra  peninga. 

for  allur  þessi  giorningur  fram  j  stofunni  vfidir  stadarfelli 


152&.  KRYSUVÍK.  28ð 

maiirgum  dandimonnum  nærveraiidi.  Voro  þessir  brudlaups 
vottar  olafur  gudmundsson.  Pall  olafsson.  Halldor  tyrfingsson. 
prestar.  þorleifur  palsson.  petur  loptsson.  hakon  biorgolfsson 
Jeikmenn.  med  maurgum  audrum  dandimonnum.  Og  til  sann- 
enda  hier  um  festum  uær  fyrrskrifader  menn  vor  jnnsigli  fyrir 
þetta  kauppmala  bref.  Skrifat  da  stadarholi  ]  særbæ  laugardag- 
inn  næstan  eptir  translaucio^)  magni  martiris.  Anno  domini  m. 
d.  XX.  V.  ar. 


ke 


1.  1535. 

Ögmundr  biskup  gerir  þann  kaupskap  með  Krýsuvíkrkirkju 
og  Viðeyjarlaustri.  að  klaustrið  skal  eignast  þann  part  í 
Vatnsleysulandi,  sem  Krýsuvíkrkirkja  hefir  átt,  en  Helgi 
ábóti  skal  hér  í  mót  greiða  síra  Guðmundi  Steinssyni  í 
Krýsuvík  fjögur  hundruð,  er  prestr  eignist,  en  fái  kirkjunni 
alfæran  áttæring. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavikr-Jóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2774  með  hendi  Orms  Daðasonar 
„Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM.); 

Um  Krysuvik. 

Vier  0gmund  et  cetera. 

ad  med  rdde    og    samþycke    vors    kiæra    brodurs    sera 

Helga  med  samre   nad  abota  i  Videy.  ok    sera    Gudmundar 

Steinssoar  Beneficiatoris  i  Krysevik.  hofum  vier  giort  svodd- 

an  kaupskap  d  miUum  klaustursins  i  Videy  og  kirkiunnar  i 

Krysevik.  ad  abote  Helge   ok   Videyarklaustur    skal    eignast 

allan  þann  part  i  Vatzleysulande    med  gðgnum  oc  giædum. 

bæde  til  sios  og  lands    sem  Krysuvikur  kirkia   vard    fremst 

eigande  ad  med  logum.  Her  i  mot  skal  greindur  abote  Helge 

fa    sera    Gudmunde    ok    adurnefndre    Krysuvikurkirkiu    iiij. 

hundrud.  hvur^)  hann  hefur  utgolidid.  so  prestinum  vel  næg- 

er.  skal  greindur  sera  Gudmundur    eignast   þesse    fyrrsaugd 

iiij.  hundrud.  enn  fcL  optnefndre  Krysuvijkur  kirkiu   alfæran 

attæring. 

_____  ___ 

Dipl,  l.vl.  IX.  B,  lU 


290  SÁRASOtt.  I52|i. 

Ok  til   sannenda  her  um  et  cetera   Anno   Domini.    M.® 
D.«  xxv«. 


362.  [1535]. 

Samnikgr  Ögmundar  biskups  og  Lazarusar  bartskera,  að 
Lazarus  „skal  græða  og  heila  og  um  trúðt  (búa)  fyrir  oss  tíutigi 
menn  af  sárasótt,  þá  sem  oss  Hkar,  og  fulla  borgan  hafa", 
með  fleirum  greinum,  er  bréfið  hermir,  en  biskup  fær  hon- 
um  jörðina  Skáney  í  Reykholtsdal  til  fullrar  eignar.  en  á- 
skilr  sér  forkaupsrétt. 

Landsbóksafn  62.  8yo  nieð  hendi  Grunnavikr-Jóns  eptir  bréíaók 
Ogmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2773  með  hendi  Orms  Daðasonar 
„Ur  bvefabok  biskups  Ögraundar"  (AM.),  —  Ártalið  „1525"  er  ritað  í 
hornið  með  hendi  Árna  Magnússonar  (Apogr.  2773;". 

Um  Skaney. 

Vier  Ogmund  med  gudz  ndd  biskup  i  Skalhollti  gior- 
uín  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  vier  hofum  giðrt  svoddan  kaup.skap  og  skilmcLla  vid 
Lazarus  Barskera.  ad  hann  skal  græda  og  heila  oc  um 
trudt  (bua)  fyrer  oss  tiutige  menn  af  sdrasott.  þd  sem  oss  lijkar. 
og  fulla  borgun  hafa.  Skal  hann  kaupa  smyrslin  sialfur  til 
þad  besta  hann  kann.  Enn  vier  skulum  bitala  helftina 
fyrer  þau.  Her  i  mot  hofum  vier  feingid  greindum  Lazarus 
barskera  til  fullrar  eignar  og  frials  forrædis  jordina  alla 
Skáney  er  liggur  i  ReýkhoIIts  kirkiu  sokn  med  ollum  þeim 
gðgnum  ok  giædum  sem  greindre  jordu  fylger  ok  fylgt  hef- 
ur  ad  fornu  og  nyu.  j  suoddan  mdta.  ad  hann  selie  oss 
fyrstum  aptur  fyrr  nefnda  jaurd.  ef  hann  vill  selia  hana. 
Svo  og  hefur  Lazarus  lofad  ad  vera  vor  mann  og  heilagrar 
Skalhollts  kirkiu.  svo  leingi  sem  haun  er  hier  i  landet.  Voru 
þesser  giðrningsvottar  tilkallader.  Sera  Jon  Radzmann  ok 
Sera  Erekur  Jonsson  kirkiuprestur. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


15á5.  TEITR  ÞORLETFSSON.  ^i 

263.  [1525]. 

Bréf  Ogmiindar  biskups  í  Skálholti  til  allra  manna  í  Vest- 
firðingafjórðungi,  ])ar  sem  haun  lýsir  Teit  bónda  Þorleifs- 
son  sinn  mann  og  heilagrar  Skálholtskirkju,  og  tekr  hann 
og  hans  góz  í  vernd,  frið  og  forsvar. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréí'a- 
bók  Ögmundar  biskups.  „Brefed  i  Bokinne.  sem  næst  er  fyrer  fram- 
an  þelta  er  daterad  1539.  enn  þau  sem  epter  þad  fylgia.  eru  daterud 
152.5.  og  sidan  koma  bref  daterud  1526—27.  annars  er  bokin  vida 
confuse  samantekin.  Þo  væri  likast  til  ad  geta.  ad  þetta  Teitsbref 
munde  daterad  1525.  j  sama  sinn  sem  Teitur  og  Ogmundur  keyptust 
vid  um  Hvamm  og  Biarnarnes.  ef  hier  ecke  stæde  um  satt  giörda  vid 
Teit  sem  Hkast  er  meinist  sattai'giörd  su  er  um  vored  1526  framfor 
mille  biskups  Jons  og  Teits.  þa  Teitur  feck  Joni  Vijdivelli  og  Kalmans 
Tungu.  So  kynni  þa  brefed  daterad  vera  1527.  i  sama  sinn  sem  Ogmund- 
ur  biskup  afhendte  Teiti  Hvam  um  vored.  nockrum  tima  epter  Seiludom- 
inn  geinginn  af  Hrafne  Brandzsyni,  og  þetta  synist  hid  likasta  til  ad  geta. 
—  Ecki  er  þad  su  sattargiörd  sem  hier  meinast.  þvi  Ogmundur  segest 
vid  sRttina  vered  hafa.  enn  ecke  kom  hann  nærri  þeirri  er  giördist 
1526.  adhuc  itaqve  incertus  est  annus  harum  literarum"  (AM,).  Upp 
í  horninu  er  fyrst  skrifað  ártalið  1527,  en  síðan  er  yfir  þvi  ritað  ár- 
talið  1525  svo  sem  réttara. 

Um  Teit  Bonda  Þorleifsson. 

Vier  Ogmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollti  heils- 
um  oUum  godum  mðnnum  þeim  sem  byggia  og  bua  i  Vest- 
firdinga  fiordungi  lærdum  og  leikum  kiærlega  med  guds 
kvediu  og  vorre. 

Kunngiorum  vier  ydur  kiære(r)  viner  ad  Teitur  bondi 
Þorleifsson  er  vor  mann  og  heilagrar  Skalholltskirkiu.  þar 
fyrer  hofum  vier  nu  teked  hann  oc  hans  gots  fast  oc  laust 
under  vora  vernd  frid  oc  forsvar  til  rietts  Iðgmals  i  allan 
mdta  vors  nddugasta  herra  konungs  rette  oc  kirkiunnar  ofor- 
kreinktum.  fyrerbiodandi  ðllum  og  sierhverium  ad  bigirna 
vid  hann  hier  epter  nockurn  uppsteytt.  forfang  edur  olaug. 
ok  einkanhga  þeim  sem  opinbera  satt  hafa  giðrt  vid  hann 
oss  ok  ðdrum  godum  monnum  nærverundum.  bidium  vier 
ydur  alla  kiærlega  Gudz  vine  og  vora  at  styrkia  og  hicílpa 
fyrrskrifudum  Teiti  bonda  svo  hann  verde  ei  af  Iðgum  bor- 

19* 


^9á  feíSKUPSTÍUNDÍR.  -  Í?OMATOlLÉ.  1§^5. 

inn.  þar  þier  kunnid  med  ad  komast.  Væntum  vier  til  hans 
ok  bidium  kiærliga  ad  bigirna  vid  ongvan    mann    fyrr  nock 
urn  oriett.  Enn  hallde  sinu   ok    svare    Reikningsskap    sinna 
kyrkna  laugligum  umbodzmanne  heilagrar  Holakirkiu. 
Ok  til  sanninda  et  cetera. 


264.  1525. 

Skrá  um    biskupstíundir  í  nokkrum    þingum  í  Austíirðinga- 
fjórðungi. 

Máldaga-bókin  gamla  í  Biskupsskjalasafni,  skr.   1601,  bl.  148a. 

Tijunndar  Eeiknnijnngur, 

Anno  domini  CO*^  ö  xx^  v*^  v^ar  suo  mikill  penijnga 
voxtur  j  maudrudalz  þijnngumm  iijc  oc  Ix. 

J  kirkiu  Bæiar  þijnngumm  ij  hunndrada^)  oc  x  týir  betur. 

J  hofteigs  þijnngumm  ij  hunndrud  oc  dttatjer. 

J  asþijnngumm  iijc    hunndrada  oc  xuc  Ixxx^). 

J  skiggiastada^j  þiinngum.  xiiij.  hundrud  oc  Ix.  enn 
vijc  hunndrada  oc  xiiij  betur.  enn  golldnnar  eru  summa. 
xiij  vodir  oc  xvj  alnnir. 


265.  1525. 

Skrá  um  RómatoU  í  nokkrum  þingum  í  Austíirðingafjórðungi. 

Máldagabókin  gamla  i  Biskupsskjalasafni,  skr.  1601,  bl    148  a— b, 

anno  domini  CD.'^  ö.  xx.  v.^ 
Fell  suo  margur  roma  skattur. 

j  kirkiubæiar  þijnngumm  vj.  naglar  oc  x  týir. 
J  assþijnngum  xv  oc  átta  týer. 
J  hofteigs  þijnngumm  xiij  naglar  oc  40. 
J  Skeggiastadarþijnngumm  3  naglar.  samann   tahier  14 
naglar  og  fiorutygir  a  þridia  hunndradi. 


1)  Svo. 


1525.  SlGURDARRECxISTR.  293 

266-278.  1525. 

Elzti  hlutinn  af  Sigurdarregistri,  sem  hefir  inni  að  halda 
máldaga  Hóladómkirkju,  þegar  Jón  biskup  Arason  tók  við, 
máldaga  klaustranna  og  nokkurra  kirkna  fyrir  norðan  land. 

Eptir  fiumritinu  af  Sigurðarregistri,  í  Biskupsskjalasafninu  í 
Reykjavík,  og  er  það  ritað  á  skinn,  Er  það  alt  frá  grundvelli  ritað 
raeð  hendi  síra  Sigurðar  Jónssonar  á  Grenjaðarstað  (d.  1595)  sonar 
Jóns  biskups  Arasonar,  og  við  hann  er  bókin  kend;  er  þessi  elzti 
kafli  frá  1525  á  1.  — 5.  og  14.— 28.  bl.  skinnbókarinnar.  Næsti  kafli 
bókarinnar  (bl.  6 — 13)  er  skrá  um  eignir  Hóladómkirkju  og  Hólastóls 
frá  1550  eptir  lát  Jóns  biskups  Arasonar.  Þriðji  kaflinn  er  skrá  um 
eignir  Hólastóls  og  máldagar  kirkna  nyrðra  1569 — 1571  eptir  fráfall 
Ólafs  biskups  Hjaltasonar  og  svo  þegar  Guðbrandr  biskup  tók  við 
(bl.  13  a— b,  29—43).  Að  lykíum  er  ritaðr  á  25.  bl.  skinnbókarinn. 
ar  máldagi  Víðidalstungukirkjn  frá  1590  nieð  hendi  Guðbrands  bisk- 
ups,  sem  víða  hefir  ritað  smáklausur  í  bókina.  Efnisyfirlit  það,  sem 
er  framan  við  bókina  og  hér  er  prentað,  er  ritað  samtiða  þvi,  sem 
elzt  er  í  henni.  Afskriptir  af  Sigurðarregistri  hafa  aldrei  verið  raarg- 
ar  til.  Ein  er  í  safni  Arna  Magnússonar  269.  4to  með  hendi  síra 
Snorra  Jónssonar  á  Helgafelli,  gerð  kringum  1710  —  1711,  og  við  hönd- 
ina  hefi  eg  haft  afskript  raeð  hendi  Jóns  rektors  Þorkelssonar  (d. 
1904).  Við  máldagana  hefi  eg  sett  hér  róraverska  tölu  áfrara  hald- 
andi,  svo  sem  gert  hefir  verið  áðr  hér  í  safni  þessu  í  útgáfum  hinna 
eldii  máldagabóka. 

bonum  principium  habet  bonum  finem. 
J  nafne  fodur  og  sonar   og  anda  heilags.    Vpp    byriazt 
hier  og  epter  fjlger    registrum    heilagrar    hola    domkirkiu  j 
islande  og    allra    klaustra    og    soknarkirkna  j  hoia  biskups- 
dæmi.  So  samsett  sem  þesse  rubrica  til  visar. 

Fyrstj  bokinne  registrum  sialfrar  domkirkiunnar  aaholum. 

CDunkaþuerdarklaustur. 

Þinge  j  raklaustur. 

modruvalla  klaustur. 

Reýnes  stadar  klaustur. 

Greniastaduri)  beneficium. 

Ereidabolstadur  j  vesturhopi.  beneficium. 

ClOelstadur  beneficium. 

CDulastadur  beneficium. 
Saurbæiarstadur  beneficium. 


294  SIGURÐARREGTSTR.  1525. 

Laufasstadur  beneíicium. 
Hrafnagilsstadur  beneficium. 
Wallastadur  beneficium. 
CDælifellzstadur  beneficium. 
CDyklabæiarstadur  j  blonduhlid.  beneficium. 
Hauskolldzstader  beneficium. 
Stadai  backi  beneficium . 


Grimstungur  beneficium. 
Bard  ]  fliotum  beneficium. 
Nupufell  beneficium. 
Hals  ]  fnioskadal  beneficium. 
Skinnastadur  beneficium. 
Husavikur  stadur  beneficium. 
Saudanes  stadur  beneficium. 
Sualbard  beneficium. 
Prestholar  beneficium 
Gardur  beneficium. 
Nes  j  adaldal  beneficium. 
Helgastadur  beneficium. 
Stadur  j  kinn  beneficium. 
Hofda  stadur  halfur  beneficium. 
Þonglabacki  beneficium. 
Glæsibær  beneficium. 
Askogur  beneficium. 
Wpsasladur  beneficium. 
Tiarnarstadur  beneficium. 
Kuiabeckur  beneficium. 
Fellstadur  beneficium. 


I  Þ.l\N  TI3IA  sem  lidith  var  fra  hingad  bui'd  vors  herra 
jehsu  kristi  þushund.  fimm  hundrud.  tuttugu  og  fimm  dar. 
CDedtok  bi  :.kup  jon  arason  domkirkiuna  da  holiim.  med  bisk- 
uplegre  stiorn.  og  ai  sama  áte  het  hann  skoda  og  saraan 
reikna  med  skiahgra  og  skihiisra.  manna  ýfersjn.  alla  hola 
domkirkiu  peiiinga.  og  so  alha  annarra  kirkna  j  hola  bisk- 
upsdæmi.  þar  sem  hann  visiterade.  a  þui    sama    are.    fyrir 


1525.  HOLASTAÐR.  295 

vestan  heradzvotn.  ^n  oi  nœsta  are  þar  epter.  skodade 
hann  og  saman  reiknade  kirknanna  goz  fýrer  nordan  hier- 
ádzvotn.  Sidan  Het  hann  þad  allt  vpp  skrifa  j  þessa  bok 
sem  honum  med  godra  manna  rdde  sýndizt  rettilegazt.  Þui 
j  þann  tima  voru  marger  hhiter  vm  uernder.  moti  þui  sem 
gomul  registur  kirknanna  inne  hielldu.  sumt  med  logligum 
eignaskiptum.  og  enn  nockud  af  nidurfalH  kirknanna.  og  so 
af  fýrnd  og  burtmissu  bokanna.  ok  annara  ornamenta  og 
audæfa  sem  adur  hafdi  domkirkiunum  til  heýrt.  og  enn  j 
nockrum  stodum  liafdi  forbetraz  fyrer  godra  manna  tillogur. 
I.  Domkirkiunnar  eigner  oa  Holum. 
Jnnan  kirkiu.  sancte  johannis  hofud  giort  med  silfur 
forgylitu  mjtre  med  viravirke.  og  steinum  sett.  proficiatori- 
umi)  stort  forgýilt  og  einn  gullkalekur  med  gullpatinu  er  veg- 
ur  nær  halfa  niundu  mork.  Sancte  johannes  skrin  yfer  hd- 
altarenu  og  goda  gudmundar  skrin  og  tuaa  smdd  skrin. 
sancte  johannis  hond  allt  til  olboga  gior  med  silfur.  og 
steinum  sett.  og  vida  med  forgylltu  viravirke.  Htid  proficia- 
toriumi)  med  silfur.  silfur  calekar.  xix.  roed  patinum.  stor 
texte  med  silfurspiallde  forgylltur.  amaleradur  med  viravirke. 
og  annar  silfurtexte  med  forgylltu  spiallde.  og  enn  tueir 
textar  buner  med  huitt  silfur.  alodarker.  ij.  med  silfur.  eitt 
fingurgull.  þrir  mensurar.  koronur.  ij.  med  silfur.  crisma- 
floskur.  iij.  med  silfur  og  silfurhomplar  .ij.  hodalltaris  brun 
med  skiolldum  og  silfurbuningi.  stortt  agnus  med  silfur.  einn 
koparkross  forgýlltur  med  understodum.  mariu  likneskiur 
tuær  j  mariustuku.  og  eru  gylltar  badar.  gudmundar  likn- 
eski  gýllt.  Jons  likneski  stort  forgýllt.  olafs  likneski  gýllt. 
annad  olafs  likneske  med  stein.  litt  gýllt.  kross  uppe  ýfer 
kordyrunum  gýlltur.  og  þar  þriu  hkneske  med  stein  litt 
gýllt.  tumas  likneski  eda  nicbolai.  J  onnu  stuku  mariu  lik- 
neski  gýllt  .ij.  likneski  med  stein.  og  meýia  likneski.  iiij. 
j  kapellu  .ij.  hoklar.  ein^)  messo  klœdi.  v.  messubækur.  ein 
jslendzk.  og  tuau  brefere.  ein  lesbok.  og  prima  lestra  bok. 
einn  psalltari.  einn  tinhompoll.  v.  likneski.  Jnnar  ikirkiunne 
skip  og  einn  lampur.    J  krosstuku.  kross  med  vnderstodum. 

1)  Svo.    2)  tvískrifaó  í  frumriti. 


296  HOLASTAÐR.  1525. 

J  skrudhusi.  latinu  bækur  .v.    og.  xl.  annars    hundra(d)s.    J 

kor  historiu  bækur  .viij.  ein  framestodu  bok.  er  helldur  kring- 

um  ared  med  commone.  ordur  .ij.  ix.  salltarar  .iiij.  af  þeim 

miog  gamler.  þrir  ýmnarij  .ij.  common.  ij.  salut]jd(a)  bækur. 

viij.  lesbækur.  ein  med  de  tempore.  fra  adventu  til  de  trini- 

tate.  onnur   lesbok  er  tekur  til  de  natiutate  domini  med    de 

tempore.  vm  jol  og  de  sanctis  fram  til  ad  vincula  petri.  ein 

hatíjda  lesbok  med  oll  summa  festa.  j  kringum  ared.  annur^) 

de  sanctis  bok.  vm  oU  dupplex.   vm  paska    og    jol.    ein    de 

sanctis  bok  fra  felici  og  fram  ýfer  katerine.  de  tempore  bok 

vm  sumarid  fram  til  adventu.  ein  bok    de  sanctis    er    tekur 

til     .     .     .     .     2)  og  fram  til  thome  apostoli  med  commons 

lese  og  humiliumi).  ^nn  aunnur  de  sanctis  bok  er  tekur    tii 

ad  marcellini  og  fram  ýíir    thome    apostoli.    med    commons 

lesi  og  humilium^)  .iiij.  grallarar  syngiande    med    commone. 

ij.  lesgrallarar.   annar  vm  sumar.  enn  annar    vm    vetur    .ij. 

canabækur   med   nockrum    messum     .ij.    pistlabækur.    tekur 

onnur  ]  kring  vm  ared.  med  de  tempore  og  de  sanctis.  enn 

aunnur  fra  adventu  tii  paska    .iiij.  capitularlij.    er  einn    njr 

af  þeim.  eitt    messudagakuer  og  iiij.  predikunarkuer.  og  ein 

prima  lestra   bok   .iiij.    processiunaiar.    og    er    einn    nýr    af 

þeim  og    med    honum    kiriall.    og    annar   kiridoLll    forn.    ein 

messobok  med  historium  de  tempore  nockrum  fdm.   ein    de 

sanctis  bok  fra  jons  messo  baptiste.  til  mariu    messo    fýrre. 

ij.  canabækur  .iiij.  handklæde   ghtud    .iiij.    sacrarium    hand- 

klædi.  vænger  huersdaglega.  eitt  hvlduklædi  ýfer  ]ons  hofdi. 

annad  jier  proficiatoriumi).  silki  jfer  audru.  einn  fostuvæng- 

ur  .ij.  merkis  krossar.  glergluggar  .xij.   og    eru  .vj.    brotner 

af  þeim.  viij.  framj  kirkiunne.  og  .vij.  brotner  af  þeim.  xv. 

fram  j  becknum  nýer.  og    er    einn    brottenn    af   þeim.    iiij. 

litler  lectarar  œl  aulltornum^)  .iij.  klukur  j  skrudhusi  kolflaus- 

ar  .vij.  smóibiollur.  j  stoplenum   uppe  .xij.    klukur.    og    ein 

kolílaus  nidri  .ij.    koparhaufud  .ij.  formessokuer.  ein    bagal- 

stong  med  taunn  silfurbuin.  ij.  faustutiolld  og  er  annad  vont. 

koparhompuU  .ij.    textakoddar.  iij.  brikur.  ij.    med    alabastr- 

um  af  þeim  og  ein  med  stein  .iiij.    einglar  gýllter.    og  jons 


1)  Svo.    2)  Autt  bil  í  skinnbpkinni  $vo  sem  fyrir  tveinj  orðum, 


1525.  HOLASTAÐR.  297 

likneske  baptista  med  stein  .ij.  litler  einglar  med  biollum  og 
gylltum  stongum.  })ren(n)er  vænger  fyrer  hoaalltare.  merki 
eitt  med  silke  og  enn  .ij.  merke  med  steint  lerept.  brikar- 
klæde  .iij.  œl  hdaalltare.  Jtem  j  biskupskistu  j  skrudhusi.  xj. 
messoklœde.  ein  kapa,  og  .xiij.  hoklar.  eitt  corporalshus 
med  .XX.  corporalum.  og  .ij.  aunnur  med  .ij.  corporalum 
huort  .ij.  baglar.  og  med  kopar  enn  þridie.  iij.  handklæde. 
vj.  paur  glofa.  iiij.  hofudlin  stðk.  ij.  latuns  Hkneski  Htil.  iij. 
mitur  .iij.  mirrusekker.  ett  röket.  einn  ermasloppur.  einn 
lausnarsteinn.  calefactorium.  og  balsamum  .v.  sacrarium 
munnlaugar.  ein  latuns  munn{laug).  tuo  miturhus.  tinhompl- 
ar  .ij.  tiníloskur  .ij.  corporalshus  .ix.  med  corporalum.  gud- 
mundar  saga.  jons  saga.  þorlaks  saga.  mariu  saga.  bibha. 
brefere  .ij.  psalltarar  .ij.  historiu  kuer  .v.  eitt  sandalia.  ij. 
kambar.  og  er  annar  med  tonn  enn  annar  med  tre.  einar 
metaskaler  .v.  eskiur.  iiij.  storar  skaler  .ij.  krismaker.  ij. 
handklædi.  annad  med  glit.  enn  annad  med  sprang.  einn 
vigsluduckur.  eitt  mirruskip  med  latuns  skeid.  ein  reidsla. 
ermasloppar  .ij.  framestðdustafer  .ij.  Jtem  j  diaknakistu  .x. 
paur  dalmdickna.  og  ein  stók.  xix.  kapur.  J  annar(i)  diakna- 
kistu  .vij.  hdoLalItarisklæde  med  huersdaglegum  og  fostu 
skruda.  eru  hier  med  dukar  so  marger  .iiij.  njier  med  saur- 
dukum.  oÓL  hatidum.  enn  .iij.  huersdaglega.  eitt  glodar- 
ker  med  kopar.  eitt  grafarklæde.  bruner  .ij.  stakar.  Jtem  ] 
klerkakistu  .xiij.  pör  dalmadicna.  enn  j  annare  klerkakistu 
kapur  .XX.  og  ein.  ^nn  j  klerka  almariu.  hoklar.  xij.  og  xx. 
og  þrettan  messoklædi  vond.  vantar  .iij.  höfudlin.  og  ij. 
handlin.  xviij.  sloppar  njier.  enn  .ix.  upp  gefner.  alltaris 
skrudar  fram  j  kirkiunne  .viij.  med  brunum.  brestur  hier 
til  tuo  vigsluduka  og  einn  saurduk.  vij.  pax.^)  eru  .iiij. 
huersdaglega.  enn  tuo  hoatidlega.  er  annath  gýllt.  iij.  spiolld 
gýllt.  (JGL  formesso  alltare  ca  hdtider.  forner  alltaris  skrudar 
.viij.  og  brestur  til  .iiij.  vigsluduka  og  einn  saurduk.  ein 
brun  stok.  fostuskrudar  .v.  og  brestur  einn  saurduk  og  vigslu- 
duk.  tuo  fontklæde  og  einn  kross  litill  vpp  vr  fontenum. 
einn  bokar  texte  .vj.  formadukar.  ij.  himnar  .vj.  tiolld  steind 

1)  Svo. 


298  HOLASTAÐR.  1525. 

med  lerept.  formar.  iiij.  stolar  tueir  og  lectarar  .ij.  merkis- 
steingur  .ij.  og  eildbere  vondur  .xviij  koparstikur,  vj.  upp- 
haldzstikur.  þrenn  bö.xtur  jarn  .iij.  sessur  og  er  ein  skinn- 
sessa.  .iiij.  kograr  nyier  og  einn  litel(l)  med  sækðgur  og  einn 
forn.  biarnfellder  .iiij.  og  jarnstolar  .ij.  vij.  hialmar.  ij.  med 
kopar.  Jtem  buckran  med  fargan.  xl.  stikur.  arest  hundrad 
stikur.  ]tem  buckran  ofargad.  xxx.  stikur.  stafadukur  þria- 
tigi  stikur.  kolnest  .xx.  stikur.  messoklæde  .vj.  ath  auUu.  og 
.iiij.  hoklar.  ath  auk  varpadur  dukur.  half  atta  ahn.  annar 
dukur  varpadur  .x.  stikur.  glitadur  dukur  .x.  stikur.  hringofn- 
er  dukar  .ij.  huor.  vj.  stikur.  ghtadur  dukur.  xx.  stikur. 
handklæde  tuo  glitud  half  setta  alen  huort.  "jkornaskinnz 
fodur  under  skack^).  pungur  med  silfurlinda.  stikhnifur  silfur- 
buinn.  borddiskar  rauder  .Ixx.  og  .v.  tinfot  .1.  og  .viij.  Raud 
fðt  .XX.   og  .ix. 

Jtem  bækur  j  timburstofu.  ^in  papi'írs  bok  er  helldur 
missale  de  tempore  og  de  sanctis  kringum  ared.  med  kana. 
eitt  brefer  med  salltara.  er  heildur  de  tempore  og  de  sanctis 
kring  um  dared  .ij.  postilla  j  dónsku.  bibiia  med  sinum  .iiij. 
pðrtum.  sermons  bok  dormi  secure  og  manipulum  curato- 
rum.  Tomas  de  aquino^).  sermones.  vincencii  de  sanctis  m. 
einne  litiUe  bok.  postilia  (h  einne  bok  j  latinu.  ön  ser- 
mons  bok  j  ])}^sku.  dansk  kronikaj  latinu.  ^in  stor  sermons 
bok  er  heiter  vincencius.  aunnur  bok  de  tractatu  virtutum. 
sermons  bok  de  jacobi  voragine  de  tempore.  og  aunnur 
de  sanctis.  biblia  j  IcLtinu.  sextus  decretalium  og  decretalius 
gregorij.  CathoHco  resolutorius  dubiorum.  circa  celebracio- 
nem.  decretum  graciane^).  prima  pars  sancti  tome  de  aquino. 
Racionale  diuinorum.  discipuius.  modus  legendi.  summa  ange- 
lika^).  messobok  islendzk  er  heiidur  grallara  de  tempore  med 
cana.  aibertus  magnus.  ovideus^)  de  arte  ama(n)di.  auctoritas 
aristoles.  lombardica  historia.  aiexander.  kirkiu  vig(s)la  da 
einu  kuere.  pastorali.  [Bohetius  de  phiioscphiae  consoiatione'*). 
dextera  pars.  psailtarar  .iij.  vonder.  eitt  papirs  kuer  er  heildur 
historiu  af  vorri  fru  og  enn  fleiri.  grailara  kuer    sýngiande. 

1)  Svo.  2)  aquina,  skinnbókin.    3;)  Svo.    4)  [Bohetms   de  phil- 
osophio  consolato,  skb. 


1525.  HOLASTAÐR.  399 

!»a  adventu  til  pascha.  pro  cessionall  nýr.  liber  casuum  de- 
cretalium.  ön  bok  sem  samsett  er  med  bref  j  latinu.  gom- 
ul  messobok.  vetrar  brefer  sýngiande  og  annad  brefer  les- 
ande.  capitularius.  vetrar  brefer  de  tempore  de  sanctis 
lesande  og  annad  brefere  de  sanctis  sýngiande.  colle- 
tarius.  correctus.  exposiciones  evangeliorum.  messobok 
sýngiande  med  coliectum  pis(t)lum  og  gudspiollum  de 
tempore  fra  adventu  til  pas(c)ha.  ein  de  sanctis  lesbok.  fra 
jons  messo  baptistö.  og  fram  ýfer  teodorij  martyris.  biblia  j 
norænu.  tumas  saga  ercibiskups.  jons  saga  apostula  og  ja- 
cobi.  jons  saga  baptiste  m.  einne  bok  .iiij.  laugbækur.  og  er 
ein  vond.  landbertus  saga.  leodegarius  saga.  katerinar  saga 
og  agatte  saga  allar  da  einne  bok.  brigitar  bok  j  norænu. 
kristinn  riettur  enn  gamle  og  hinn  nje  oa  einne  bok.  æven- 
tyra  bok  gomul.  suerris  saga  og  hakonar  saga  m.  einne  bok. 
og  enn  hakonar  saga  og  nials  saga.  ön  lo-tinu  bok  ny  6- 
bundin^)  .ij.  sermons  bækur  storarj  latinu.  sagdizt  sira  gud- 
mundr  jonsson  eiga  þær  badar.  Jtem  mdldagar  .iij.  gregorius 
saga  og  gudmundar  saga  forn.  mariu  magdelena  saga.  ein 
pascha  bok  sýngiande.  ein  handbok  og  enn  .ij.  psalltarar. 

Jtem  j  fataburi  silfur  .iij.  ]orundar  skaler.  xx.  silfur- 
skaler  adrar.  og  .ij.  silfurskaler  forgýlitar.  vega  greindar 
skaler  allar  saman  eina  mork  og.  xx.  spirur  .xij.  ein  af  þeim 
med  loki.  vega  þær  allar  pund.  ix.  skurn  silfur  buin.  eitt  af 
þeim  med  loki.  xij.  horn  silfurbuin  og  eitt  horn  buid  for- 
gýllt  med  loki.  stettarker.  forgýllt.  iiij.  eitt  af  þeim  med 
loki.  eitt  lidid  silfurstaup.  vega  stettarkerin  aull  og  staupit. 
viij.  merkur.  dtta  horn  obuin  .ij.  tinkonnur  og  .iiij.  skeid- 
er  med*^)  möttu.  ix.  trefðt  .ij.  munnlaugar  .v.  vazkallar. 
jarnfat.  pundari.  Jtem  j  studium.  vi.  lagvokn^)  .iiij.  vokn- 
öxar^.)  siierd  eitt.  ix.  pottar  .ij.  kistur  litlar.  ij.  jarnfot.  týi 
npp  úi  .xl.  menn.  atii  staduren  og  nockra  vonda  panzara  og 
3ar(n)hatta  ad  auke.  var  sagt  stadurenn  ætti  týi  j  ýmsum  stodum. 
J  steikarahusi  .v.  pottar  heiler  og  .ij.  brotner.  ij.  katlar 
litler.  ein  eggiapanna.  eitt  mortel.  iiij.  katlar.  ein  maltkuern. 
ij.  hilukerolld.  og  aunnur  .ij.  vond  .xv.  diskar  og  .xiij. 
borddiskar.  v.  tunnur.  og  half  tunna  hueitesallz.  Jtem  ]  kiall- 
1)  öbundum    skb.     ^)  tvískrifað  í  trumritinu.     3}  Svo, 


300  HOLASTAÐR.  1525. 

ara.  vi.  tinkonnur.  og  ein  loklaus.  ein  tint  og  aunnur  tint 
loklausa  .iiij.  koparkonnur  .ij.  lindukar  .ij.  bordhandklædi 
litil.  braudfat  og  sallzker. 

J  breidabure.  xij.  orb.  iij.  pdlar.  ix.  rekur.  ix.  klárur. 
vij.  hrifur.  x.  licaer.  v.  hardsteinar.  eitt  klapbrýni.  einn  torf- 
lioar.  iij  snidlar.  ij.  nafrar.  iij.  skerar.  eitt  skiera  brot.  þrenn- 
er  kambar.  Eeip  upp  oql  .xx.  hesta.  þriar  býrdur.  .iij.  kistur. 
iiij.  keralldz  hrof.  einn  stigi.  og  ein  drangeyiar  festur. 

J  kaliaskala.  ferner  krokar  .v.  klyfberar.  hrip  da  dtta 
hesta.  einn  strockur.  einn  slede  og  annar  brotinn.  J  langa 
buri.  pundari  og  vog.  ij.  kistur.  smiorjarn.  ein  stor  býrda. 
J  bordhusi  .viij.  kistur  og  ein  byrda.  diskar  .iij.  og  .Ix.  dtta 
og  .XX.  borddiskar.  eitt  bordhandklæde.  annad  stolhandklæde. 
iiij.  vlldukar  .vj.  linduckar.  aux  og  brythðgg  v.  brýthnifar. 
viij.  troga  brot.  vazkall  og  munnlaug.  J  sodhusi  .iiij.  katlar. 
og  eru  .ij.  vonder.  einn  pottur  .ij.  sleg(g)iur  med  jarn.  einn 
sodkrokur.  J  buri  .iij.  og  .xx.  storkerolld  .iiij.  og  .xl.  smda- 
kerolld.  trog  .xvij.  og  .Ix.  xiij.  fðtur.  skaler  .xiij.  og  .Ix.  viij. 
vigsluaskar.  vj.  drýckiaraskar.  iiij.  strockar.  iiij.  grindr.  ij. 
pottar.  iij.  katlar.  vij.  ílotar.  einn  bikar.  ij  kistur.  einn  stigi. 
J  sueinaskemmu.  xíj.  dýnur  vondar.  ix.  aklædi  vond  .x. 
hægindi  vond.  ix.  reckiuvoder  vondar.  iiij.  badfong  slitin. 
munnlaug  og  handklædi.  ij.  kistur.  J  Radzmannz  stofu.  dýna 
og  hœ(g)inde  gamallt.  munnlaug  gomul  og  brakud.  logbok 
med  kristinrett  og  ein  kista.  J  brytastofu.  ein  sæng  ath  aullu. 
J  prestaskala.  ein  sæng  ath  aullu  og  er  vond.  iiij.  reckiuvoder. 

Jtem    kostur   heima    dd    stadnum.    smior  .ij    c.    vætter. 

sama  vor  er  biskup  jon  ut  kom  fyrst  til  stolsins.  voru 
so  nær  frider  peningar  sem  hier  epter  skrifad  stendur. 

Heima  dd  stadnum  og  ollum  stadarins  buum.  mdalnýtu 
kugiUde  sum  gilld  enn  sum  gomul  og  vond  so  morg  ath 
tðlu  .ij.  c.  og.  Ixxx.  Jtemj  geldum  nautum.  hundrad  hundr- 
ada.  Ixx.  c.  og  .vj.  c.  J  gelldum  saudum.  tiutie  hundrud.  J 
koplum  hundrad  hundrud. 

hafskip  alfært  nær  .Ixx.  lesta  far.  einn  teinæring.  einn 
dttaæring  .iiij.  vj.  æringar.  xij.  tunnur  tioru  .x,  tunur  miols. 
smid(ia)  alfær.  vadmdl.  iijc-  alner. 


M^.  tíOLAstAÐR.  301 

(Þ)etta  jarda  gödz  atti  holakirkia  ]  sama  tima.  osland 
og  sydre  breckur  ok  alla  oslandzhlid.  kolbeinsdal.  hialltadal. 
skagafiord  fyrer  austan  hieradsvotn.  allt  þetta  med  jardar- 
eign  jtolulaust  fram  ath  diupadal.  })essar  jarder  j  hegranesi. 
vtanvert  nes.  keílavik.  gard.  ds.  rif.  egg.  fyrer  vestan  votn 
og  upp  ]  skagafirde  þessar  jarder.  stein.  marbæli.  skordugil. 
torfgard.  krýddhöl.  gilhaga.  viUinganes.  biarnastadahhd  med 
nockrum  ejdekotum.  nyiabæ.  halfan  dabæ.  midhus.  merkigil. 
kelduland.  flatatunga.  uppsaH.  kuskerpi.  vlfstade.  cecehu  dal. 
sydra  vallholt.  skinnþufu.  langamýri.  krossanes.  husey. 

Jtem  fyrir  nordan.  eidi.  heidi.  gudmundarlön.  aland  og 
dalur.  gardur.  kollavik.  sueinungsvik.  skinnalóón.  oddz- 
stader.  griotnes.  valþiofstader.  dadastader.  nupi.  kelldunes. 
loon  fioll.  valadalur.  sandholar.  ketelstader.  tunga.  backi. 
salltvik.  myri.  skord  half.  skogar.  þuerd.  bott.  þriv  eýdikot 
hiúí  Eeýkium.  midvik.  holl.  botn.  þonglabacki.  halfa  brett- 
ingsstade.  hof.  kirkiupartar  j  flateý.  fornastader.  arnstapi. 
vazende.  finnstader.  barnafell.  og  feU.  og  gudmundarstader. 
hrafnstader.  hals.  hooU.  half  biorg.  vad.  gardur.  tiorn.  boot. 
hraunkot.  hauskuUdzstader.  hallbiarnastade  halfa.  víjdar^). 
helluvad.  arnarvatn.  geirastader.  nesland.  fagranes.  kalfstrond. 
lund.  steinkirkiu.  strond.  krokstade.  þorersstader.  krukstader. 
hialmstader.  kristnes.  kroppur.  grisarœi.  draflastader.  seHahhd. 
gerde.  gilsda.  hleinargardur.  huassafeU.  hhdarhagi.  miciagard- 
or^).  krossanes  hith  sydra  og  hid  ytra.  myrarlön.  aslagsstade. 
efstaland.  midland.  steinstade.  hola.  engimýr.  hals.  hraun. 
ds  og  od  ]  krækHngahhd.  fagraskog.  kalfskinn.  brattavðllum. 
skaUdalæk  halfan.  hof.  klængshole.  dæle.  mela.  burfefl. 
kongustader.  klaufddbreckur.  audner.  hreidarstader.  þverdd. 
hoUt.  brimnes.  höU.  saudanes.  halfa  grund  ]  þorvaUdzdal. 
vrder.  Jtem  j  sletta  hHd.  tiarner.  rödhoU.  brædra  dd.  geir- 
mundarholt.  þuerdd.  arnarstader.  skœildd.  hraun.  midhoU. 
keUdur.  ytzte  hoU.  heidi.  vemundarstader.  gardur.  skeggia- 
brecka.  osbrecka.  hornbrecka.  baustabrecka.  hoU.  kalfsdd. 
hoU.  koUzstader.  Roýker.  siglunes.  stadarhoU.  saurbœr.  huann- 
eyr.  hofn.  skardzdalur.  hooU.  hraunum.  hrolfsveUer.    Reýker. 

l)fyriraptanþettaordhefirverið  skrifað  á,  en  síðan  slcafið  út.  2)  Svo. 


SÖá  HOLAStAÐR.  152S. 

lambanes.  illhugastader.  brunastader.  molastader.  holar.  miel- 
brigdastader.  moafell.  tunga.  brecka.  sletta.  haganes.  og  ann- 
ad  haganes.  rejker  og  sydzte  mör.  midmör.  }  tzte  mor.  lauga- 
land.  backe.  Eeykiarholl.  mjrarkot  og  íiall. 

A  skaga.  hraun.  þangskale.  malland.  ketu.  kleif.  hual- 
nes.  selnes.  halfa  selda.  siofarland.  þorbiargarstade.  halfan 
huam.  steinýiarstade.  finnzstade.  Idamula  og  halfan  brok- 
arlæk.  halft  spdkonufell.  hafstadi.  skrapatungu.  balaskard. 
manaskdl.  mýrar  halfar.  eingihhd  half.  viij.  hundrud  ]  mo- 
berge.  æsistader.  kuastader.  holl.  steinca.  eldiarnstader.  langa- 
mýr  ytri.  ddsar.  Htle(dalur).  hollt.  hrafnabiorg.  liotzhöll. 
snæringstader.  grund.  geithomrum.  þorkelshuol.  kula.  mos- 
fell.  galltarnes.  adalböl.  biargarstadi.  vazhorn.  vigdisarslade. 
[barkastadi  og  mina  os  j  midfirdi.^).  balkastade  halfa.  velle, 
asbiarnarstade.  ýtri  þuerdd.  sidri  þuercd.  fyrer  sunnan.  bia- 
sker  half. 

Jtem  cd  hofdastrond.  þordarhofda.  vatn.  bæ.  þumlaskala. 
holakot.  liotstade.  dd.  biarnastade.  enne.  nýlendi.  grindur. 
grof.  bruarland.  skuggabiorg.  midhus. 

Jtem  þesse  ejdikot.  med  aungum  husum.  ulfdali.  gardz- 
horn  hia  hofi  dd  hofdastrond.  grundarland.  spdndd  ]  vnadal. 
kambur  ,]  deildardal.  husey  ]  holmi.  nedra  nes  a  skaga. 
skatastader.  butstader.  vindheimar.  dd.  hlidartungu.  leifstad- 
er.  f^/rer  nordan  jokulsdd.  læknisstader  dd  langanesi.  grims- 
stader  dd  austurauræfum.  hofdu  þesse  eidekot  flest  obygd 
verid  vm  næstu  .xxx.  ddr  og  leingur.  nema  nedranes  og  huseý. 

Vorru^)  þesser  rekar  hola  domkirkiv  eign.  CDed  brim- 
nesi  j  olafs  firdi  miilum  wamúla  og  sprenings  ðll  rekagogn. 
fra  spreningi  og  til  oss  þridiung  j  hualreka  og  vida.  medur 
sydri  gunnolfsdd  ðll  rekagogn.  medur  huanndolum  oll  reca- 
gogn.  CDedur  hiedinsfirdi  ðU  rekagogn.  CDed  reýdardd  og 
siglunesi  oll  recagogn.  CDed  hole  oll  rekagogn.  med  hofn- 
um  oll  rekagogn.  med  huanneýre  oll  recagogn.  med  ulf- 
dolum  oll  recagogn.  J  afrettum  oll  recagogn.  CDiIIum  eý- 
vindarair  og  hrollaugsdalsdr  allan  reka  og  fluttningar. 
CíDedur  hraunlondum.   oU  recagogn.    med  ýtra   haganesi    oll 

1)  [á  spássíu  óinnvísað  með   annari  og  þó  gauialli  hendi.     2)  Svo. 


1525.  HOLASTAÐR.  m 

recagogn.  med  sýdra  haganesi  half  recagogn.  enn  half  ca 
kirkian  þar.  j  laugalandz  reca  inn  fra  lanibhag(a)vik  og  til 
marks  vid  nieira  backa  fiordung  j  hualreca  og  vidreca  dá 
liaganeskirkia.  ClOed  niinna  backa  allar  íluttningar.  med  meira 
backa  oll  reca  gogn.  rned  rejkiarhoii  oU  rekagogn.  med 
heidi  oll  recagogn.  fra  k(l)ett  vr  midri  markvik  og  til  hlad- 
bergs  allan  vidreca  ok  hualreka.  fra  hladbergi  og  til  skarfa- 
steins  halfan  annan  attung  huah-eca  og  vidreca.  fra  skarfa- 
steine  og  til  gardz  stadar  hia  grundar  skala  .ij.  hlutijhual- 
reca  og  vidreca.  og  þridiung  vr  þridiungi.  fra  gardz  stad  og 
til  kellingarkletta.  íiordung  j  hualreca.  fra  kellingarklettum 
og  til  raufarbergs  allan  vidreka  og  halfan  hualreca.  og  halfar 
fluttningar.  fra  raufarberge  og  til  forna  öss  fiordung  ]  hual- 
reca.  og  halfa(n)  ŒLttung  bædi  ]  hualreca  og  vidreka.  fra 
forna  osi  og  inn  til  naustagotu  oll  recagogn.  milli  nausta- 
gotu  og  þorisstada  lækiar  bædi  hualreca  og  vidreka.  fra  þor- 
isstadalæk  og  inn  til  fornu  varar  allan  hualreca  vtan  hinn 
sextanda  partt  col  bær.  enn  vidreka  og  íluttningar  inn  til 
þess  er  kirkia  brydder  undan  hofda  sudur  heima  öi  hofda. 
bæiar  reca  med  ollum  gognum.  med  þumlaskalalande  611 
recagogn. 

Jtem  allan  reca  og  fiorugogn  jtolulaust  fra  grafarda 
og  inn  til  eystri  heradzvaz  osa.  ClOed  drangeý.  og  lundey. 
(XI  holastadur  oll  fiorugogn.  ClOed  gardi  ]  hegranesi  oll  íioru- 
gogn.  med  keílavik  oíl  fiorugogn.  med  vtanverdu  nesi  oll 
fiorugogn  vestur  ad  jokulscar  ösi. 

Þetta  eru  hualskipti  da  skaga.  millum  hölkndar  og  fornu 
varar  ef  recur.  j  fyrslu  tekur  holastadur  þridiung  oskerdan. 
enn  af  odrum  þridiungi  tekur  mýklabæar  kirkia  .ij.  hluti 
þridiungs.  enn  arfar  kolbeins  þridiung  þar  vid.  enn  þess  er 
epter  er  da  ílatatungu  kirkia  halfan  þridiung.  enn  halfan 
eigu  huorer  holastadur  og  arfar  kolbeins  þess  sem  epter  er. 
holastadur  da  fiordung  j  holslande.  enn  þria  hluti  j  ollum 
reca  vida  og  huala.  ^n  millum  deilldarhamars  og  fornu  var- 
ar  halfu  minna  enn  fýr  seigir. 

H^rra  ögill  biskup  keýpti  af  benedict  kolbeinssyni  þessa 


§ö4  HOLASTAÐR.  Ig^S. 

reka  da  skaga  er  kallader  erii  olofar  partar  fyrir.  xx.  hundr- 
ud.  Séttung  j  ketu  med  ollum  gognum.  j  loamula  fiordung 
med  ollum  gognum.  j  hunsnesi  attung  j  ílutningum  enn  ecki 
j  reca.  j  brokarlæk  oattung  ath  aullu.  J  kleif  dattung  ad  aullu. 
J  mallande  dattung  ath  aulkim  gognum.  Jtem  ]  keflabacka 
(jattung  j  recum  og  flutningum.  langafiara  half  med  rekum 
og  flutningum.  J  hrauns  lande  hdlfur  annar  fííttungur  med 
rekum  og  flutningum  sem  þui  landi  f  jlgia.  Partar  j  tueimur 
vikum  vestur  til  deildarhamars  j  vidreka.  j  ejstri  dattungur. 
j  vestri  fiordungur.  ok  þessa  reca  keýpti  adur  nefndur  ögiH 
biskup  af  þorsteini  kolbeinssyni  fyrir.  xl.  hundrud. 

þ^ssar  eigner  datti  holastadur  da  skaga  j  rekum  og 
flutningnm.  A  hrauni  fiordung  j  vidreca  til  langatanga.  jtem 
halfan  depil  vidgunn(steins)stadakirkiu.  Aflan  vidrecafra  langa- 
tanga  til  þriggia  steina.  fra  þrimur  steinum  til  fornu  varar 
dattung  j  vidreca.  Holastadur  da  vidreka  aUan  miUi  naustz- 
hornz  og  vazhornz.  hraunsland  aUt  med  auUum  gognum 
nema  séttung.  stadur  j  Eeýninesi  da  þangskala  med  oflum 
gognum.  Gullreca  aflafi.  Keflduvik  med  oUum  gognum.  jnn 
fra  biskupsvik  halfa  langafioru.  med  vidrecum  halfum.  enn 
aflar  h(u)alflutningar  inn  til  holkndar.  jtem  eru  samlog  med 
hrauni  þangskdla  og  kellduvik.  dd  Kaun  eitt  suo  micid  sem 
hin  tuo.  enn  þangskdle  halfu  minna  enn  keflduvik.  fra 
holkndd  til  fornu  varar.  enn  halfu  minna  vestur  þadan  til 
deildarhamars.  Holastadur  dd  jord  afla  og  flulningar  fra 
holkndd.  og  til  kletz  j  midri  sandvik.  med  flutningum  og 
iarnhual  suo  mikinn.  enn  ddttung  j  hualreca  og  vidreka  fra 
holknoL  til  miclasteins.  fra  micla  steine  til  kletz  j  sandvik  dd 
holastadur  fiordung  j  huah-eca  og  vidreka. 

Jtem  dd  holastadur  maUand  halft  med  recum  og  fluttn- 
ingum  ok  fiordung  j  halfum.  enn  Reýnesstadur  þria  hlutina 
j  halfu  og  þuifigtj  recum  og  flutningum  og  jarnhual.  GeHd- 
ingahoUt  dd  halfan  vidreca  og  hualreca  fra  maflandz  skardi 
dd  midian  Idtratanga  til  moz  vid  silfrastadi.  Holastadur  dd 
halfan  vidreka  fra  tanga  dd  maflandi.  og  inn  til  ketugardz. 
holastadur  dd  ketu  med  ollum  gognum.  og  kleif  med  oflum 
gognum.  Idmula  med  oflum  gognum.  holastadur  dd  huahies 


1525.  MtJNKAÞVEÍlÁRKLAUSTR.  305 

med  ollum  gognum.  og  halfan  brokarlæk  med  ollum  gogn- 
um.  og  ath  auki  sattung  j  Reýninesstadar  hluta  j  rekhuol- 
um  og  íluttningum,  holastadur  ói  selnes  med  ollum  gognum. 
holastadur  (jol  selíja  halfa  med  recum  og  íluttningum.  hola- 
stadur  m.  j  hoh  .iij.  hluti  j  vidrekum.  hualrecum  og  fluttn- 
ingum.  enn  fiordung  ]  landenu  sialfu.  Holastadur  ca  halfa 
hualreca  vid  huams  kirkiu  j  laxcardal  so  víjda  sem  hun  da 
).  Þerser  nekapartar  }  slettahlid  med  þessum  vmmerkium. 
fra  hladberge  til  skarfasteins  sa  straumnesi.  fra  Eaufarberge 
til  fornaös  fyrir  hrolleifshofda  oattung  j  huorum  stadnum 
hualreca  og  vidreca  og  allt  þad  sem  rekamanne  til  ber.^). 

II.  Kirkiu  reikningur  munkaþuerdar  klausturs. 
Jn  primis  einn  kross  ýfer  hdalltare.  med  vnderstodum. 
annar  kross  gjlltur  da  stong.  johannis  baptiste  og  andreas 
likneske.  brik  god  j  annu'^)  stuku.  Trinitatis  Hkneske.  mariu 
likneski.  sancta  sita.  ýfer  mariu  alltare  vor  frur  hkneske 
stort  forgjllt.  benedictus  hkneske  stort  gýllt.  michaels  Hkn- 
eske  stort.  aunnu^)  hkneske  forgýllt.  cross  ýfer  mikaels  altare 
og  .ij.  smda  hkneski.  J  ionsstuku.  iacobus  og  hallvardus  Uk- 
neske.  antonius  hkneske  gamallt.  J  kappellu  .v.  hkneske. 
mariu.  magnus.  bonaventura.  martinus.  johannes.  iacobus. 
ýfer  hakor  olafs  Hkneske  forgjHt  og  einn  htell  kross.  önn 
kross  hia  almariu.  J  skrudhusi  .ij.  kistur.  einn  stockur.  ClOesso- 
klæde  .x.  einn  serkur  bunings.  þar  med  einn  hokuh  ovigdur. 
hoklar.  xiiij.  dalmadikur  .ij.  subtilar  ,ij.  v.  hoklar  huersdag- 
lega.  hantarakapur.  xiij.  ein  af  þeim  ovigd.  v.  sloppar  .ij. 
textar  med  koddum.  ein  hufa  .ij.  baglar.  einn  kistiU.  gomul 
alltaris(bok)  oljst.  er  helldur  collectarium  de  tempore  vm 
(ared.  þar  med  pistlar  og  gudspioll  fra  adventu  til  langa 
tostu.  mariu  saga.  en  stærre.  alltaris  klæde  med  brunum 
til  hatida.  dii  vt  alltare.    ix.  silfursk(illdir)  dd  mariu    alltaris- 

1)  Hér  kemr  í  skinnbókinni  reikningsskaparbréf  Helga  ábóta  á 
Þingeyrum  og  tveggja  presta  annara  um  eignir  Hóladómkirkju,  frá 
3.  Janúar  152().  sem  prentað  er  hér  á  eptir  eptir  sjálfu  frumritinu 
(AM  Fasc.  XLVlí,  1).  Þá  kemr  reikningskapr  Hóladómkirkju  eptir 
Jón  biskup  myrtan  1550,  en  þar  eptir  koma  máldagar  þeir  frá 
1525-1526,  sem  fara  her  á  eptir.      2)  Svo. 

Pipl  I«1.  TX,  B.  20 


306  MUNKAPVERÁRKLAUSTR.  1525. 

brun.  (jGL  onnu  alltaris  brun  .xij.  silfurskillder.  þridiu  brun 
med  snKÍím  silfur  buningi  da  michaels  alltare.  og  er  huni) 
.IX.  og  XX.2)  Til  hatida  da  haalltare  .ij.  alltarisklæde  .ij. 
bruner.  og  eitt  alltaris  kiæde  med.  vantar  þar  til  brun  og 
enn  þridiu  alltaresklœde  med  brunum  til  hatíjda  oa  vtallt- 
are.  þar  til  .xj.  dukar  .v.  formadukar.  ij.  sessur  slitnar. 
eitt  daklæde  sHtid.  eitt  likacullt.  fðstutialld  .ij.  steintiallz- 
spottar.  einn  kógur.  einn  biarnfelldur.  eitt  landablad.  kopar- 
stikur  .iij.  glodarker  .ij.  kistur  .ij.  einn  bokastockur.  Jtem 
alltaresklæde  huersdaglega  .iiij.  med  brunum.  saurdukar 
.iiij.  klu(c)kur  .iij.  er  nidre  standa.  J  almariu  monstrancium. 
x.  corporalia.  med  .vij.  corpoialshusum.  vig(s)Iuduckar 
.iiij.  patinudukur  med  silki.  annar  silkidukur  med  rond- 
um  .vj.  kalekar.  homplar  .ij.  sacrarium  munnlaug  .iiij.  sa- 
crarium  handklæde.  latunsskillder.  ij.  tuenn  baksturjarn. 
sotdript  med  silke  jier  mariu.  annar  silkidukur  ýfer  jehsu. 
þridie  med  lerept  ýíer  sancte  aunnu.  einn  buste.  einn  kirkiu 
kambur.  brik  jfer  mariualltare.  So  margar  historiu  bækur. 
j  kor  .viij.  med  brædra  tidum  j  kringum  ared.  med  .ij.  les- 
bokum  epter  presta  ordu.  onnur  vm  sumar  enn  onnur  da 
vetur.  capitularius.  ýmnarius.  corpsalltarar  .ij.  martyre- 
logium.^)  orda.  salutíjdabok.  processiunalar  .ij.  ein  hand- 
bok.  messobækur  med  iUum  og  godum  .vj.  de  tempore  de 
sanctis  vetur  og  sumar.  pistlabok  de  tempore  de  sanctis  per 
annum.  sequenciu  bækur  .iij.  hdamesso  grallarie^)  godur 
syngiande  er  biarne  iuarsson  gaf.^)  annar  er  til  paska  fra 
adventu.  þridie  gamall  per  totum  annum.  og  eru  sýngiande 
aller.  messodagakuer.  kirialar  .ij.  efstu  viku  orda.  dýru 
messna  kuer.  salue  kuer.  formesso  bok.  sýngiande  og  annat 
formessu  kuer  lesandi.  da  mariu  alltare  messobok  sýngi- 
ande  ]  selskinnum.  historiu  bækur  med  presta  ordu  .vij. 
med  de  tempore  de  sanctis   per  annum.  þar    med    .iiij.   les- 


l)íCia:  hann.  2)  Svo.  3)  Blað  úr  þessum  grallara  með  tvísöng  á 
og  gjafabréfi  Bjarna  er  enn  til  (AM.  80.  8vo.;  bréfið  er  prentað  í  Dipl. 
jsl.  V,  Nr.  647  og  tvísöngrinn  í  rigerð  Angul  Hammerichs  um  íslenzkan 
söng  í  Aarböger  for  nord.  Oldkyndighed  1899  bls.  296— 31(),  og 
fyjgir  þar  eptirmynd  (facsimile)  af  þessu  blaði. 


15^5.  MUNKAÞVERARKLAUSTR.  SOl 

bækur.  capitulariurf.  ýmnarius  .ij.  ein  orda.viij.  psalltarar  iller 
og  goder.  nierke  .ij.  upphalldzstikur  .iiij.  pax  .ij.  lesbækur 
.ij.  ér  sira  finnboge  hefur  skrifad.  helldur  aunnur  hatidis- 
daga  vin  paska  de  tempore  de  sanctis.  aunnur  helldur  mariu- 
messur  allar.  ^itt  brefer  epter  brædra  ordu.  heiidur  de  tem- 
pore  fra  paskum  tii  adventu  enn  de  sanctis  fra  paskum 
fram  ýfer  peturs  messo.  So  margar  klukur.  j  klukna  husi 
.vij.  og  .ij.  upp  (XX.  kirkiunne.  smoabiollur  in  j  kirkiunne  .iiij. 
ein  bialla  j  kapellu. 

J  kapitula.  iij.  kistur.  þessar  sogubækur.  mariu  saga 
hin  minne.  olafs  saga.  tumas  saga.  benedictus  saga.  marti- 
nus  saga.  jons  saga  biskups.  gudmundar  saga.  jon(s)saga  apos- 
tola.  Barlanus^)  saga.  petur  saga.  meyia  sogur  oa  einne^) 
bok.  Hia  prior  jone  mariu  historiu.  dyra  dags  historia.  cor- 
rectus  .viij.  alner  vadmals.  ein  reckiuvod.  eitt  tialld  med 
striga.  hæ(g)endes\er  blamerkt  .iij.  skdler.  eitt  fat.  v.  pott- 
ar.  ein  manskiære.  einn  festarkrokur.  v.  skaflaskeifur.  þuer- 
fare.  grejpijarn.  rekjarn.  saudlabeit.  lader  .ij.  halldhake.  ij. 
hardsteinar.  skerbord  .xij.  jarnhattar  .vij.  einn  stalkrage.  einn 
panzarakrage.  eitt  heingi.  hia  halfdane  og  þorvallde  sinn  panzare 
hia  huorum.  ein  mustardzkuern.  og  ein  piparkuern.  skip- 
nafar  stor.  annar  minne.  ein  bííla  .vij.  stofutiolld  ill  og  god. 
eitt  jarnkallz  brot.  einn  likakrakur.  iiij.  jarnhellur.  einn  upp- 
giafaketell.  dttungur  med  nidurfellu.  ein  saug.  iij.  þielar.  og 
aunur  þuersaug.  halftunna  miols.  einn  attungur  med  hueite- 
sallt.  kadla  snælldur.  iiij.  munnlaugar  .ij.  og  Ids  fyrir  hus- 
inu.  ein  malltkuern  j  malunarkofa^). 

J  abotastofu.  dynur  .iiij.  hæ(g)inde  .v.  eitt  tialld.  eitt 
fellebord.  annad  bord  ói  stolum.  bord  ]  skolabadstofu.  ein 
elldtaung.  j  pastkistu.  vax  .ij.  fiordungar  .viij.  salons  a- 
klæde.  borddukar  .iiij.  v.  bordhandklæde.  xiij.  tinfot  j(II)  og 
god  .V.  raud  faut  og  .v.  vernizud  fot.  ij.  borddiskar  rauder. 
ix.  skerbord  steind.  ein  heilagx  anda  skoal  med  silfurbeit. 
og  onnur  skdal  minni.  einn  stor  bikar  med  tin.  ix.  horn- 
staup.  og  er  j  þremur  meniam.  xj.  piaturstaup  litil.  og  .v. 
hollendzk  .viij.    aIko(n)ur.  iij    munnlaugar    storar    med    .iiij. 

1)  Svo.     2)  í  skinnbókinni  stendr:  eitte. 

20* 


SÖ8  MUNKAÞVERÁRKLAUSTR.  1525. 

vazkaullum.  ein  silgia  med  eir.  kistunne  íýlger  innldas  og 
vtloQs.  J  sudurhusi  .ij.  kistur.  og  ein  felleborzkista  loklaus. 
Jtem  innan  gaitta.  ]  bordhusi  smior  half  þridia  aUn  da  ieingd. 
half  onnuralin  ca  breidd  og  stikuhdtt.  lausa  smior.  ij.  vætt- 
er.  viij.  vœtter  fiska.  og  .v.  fiordungar  betur.  eitt  nautz  þio 
og  vxa  magáll.  eitt  fat.  trefot.  xvj.  heil.  kistur  .iij.  trog  .iij. 
vUdukar  .v.  J  buri.  kerolid  .iiij.  og  .ij.  (i)  jordu.  J  fremra 
buri  .ij.  ]  iordu.  og  eitt  sýruker.  trog  .xviij.  fotur.  v.  st(r)ock- 
ar  .ij.  flotar  .iiij.  dryckiaraskar  .ij.  pottar  .ij.  vonder.  skal- 
er  .XX.  vigsluaskar  .vij.  hillufialer  .v.  vppgiordarkerolid  .xiiij. 
trefot  .ij. 

Jtem  j  skemmu  kiýfberar  .xx.  uxa  huder  .iiij.  ein  kýr- 
hud.  reip  dd  .x.  hesta.  poii.  skere.  reka.  einn  flotz  stampur. 
pundari.  reidsia.  smidia  aifær  vond  .ij.  iddsar  .iijc  kerta. 
tuenn  tiaiidtre.  eitt  tiaild.  vefstadur  aifær.  einn  hardsteinn.  ij. 
vader.  annar  .xxx.  fddma.  enn  annar  .xxx.  og  .iij.  fadmar. 
.iiij.  vader  fyrir  sunnan  og  .ij.  vader  vid  sio.  iij.  orb.  verk 
.ij.  fiordungar.  J  elidaskemmu  .iiij.  katiar  vonder.  og  einn 
nýr. 

hestar  .iiij  .vj  hross  roskin.  eitt  veturgamaiit.  geiid- 
naut.  xiiij.  med  einu  þrevetru.  einn  tabri)  þrevetur  .vj.  naut 
veturgomul.  iij.  kalfar.  geiider  sauder  tuævetrer  og  elidri  .ix. 
og  .iiij.  hrutar  .iiij.  veturgamaiit  fe.  Ixx.  og  .ij.  asaudur.  ixxx. 
kjr  atiddn. 

J  skdia.  ix.  dýnur.  hæ(g)inde  .vj.  ddkiædi  .v.  reckiu- 
voder  .v.  ein  kista  og  vazhandklæde. 

Jtem  dd  kiaustursins  bue  ærlæk.  kjr  .iiij.  og  er  ein  af- 
gomui.  asaudur  vngur  .xx.  og.  xiiij.  og.  xi.  gamiar  .vi  geiid- 
ingar.  vetur  gamier  .xx.  og  vij.  iij.  kaifar.  hestur  og  hross 
med  foiailde.  stor  keroiid  .vj.  og  er  eitt  j  klipshaga.  upp- 
giordar  keroild.  vi.  og  .iij.  vond.  ij.  fotur  .ij.  pottar.  og  einn 
drýckiaraskur.  einn  flote  .vi.  skaier  brotnar.  trog  .xx.  katiar 
.iiij.  tinfot  .iij.  trediskar.  vij.  og  .iij.  konnur  brottnar  med 
tint.  einn  vigsluaskur.  kistur.  ij.  vondar.  stokkur  vondur.  ein 
kista  god.  ein  ork.  stro(c)kur.  smidia  med  .ij.  stedium  og 
einum  hamri.  x.  fiordungar  smiors.  einar  sokner.    vefstadur. 

1)  Svo  =  tapr  =  tappr  =  tarí'r. 


1525.  MUNKAÞVERÁRKLAUSTR.  309 

palreka  vond.  sledi.  bord  .ij.  einer  krokar.  ij.  orb  .iij.  lasar. 
fiordungur  jarns.  vllkambar  tuenner.  hnodsaumur.  xx.  ann- 
ars  hundrads.  og  rær  jafnmargar.  Ixxx.  reksaums.  ein  vög. 
iiij.  sœngur  og  brestur  eilt  hæ(g)inde.  ein  reckiuvod.  eitt 
dóiklæde.  pundari  .ij.  dukar.  halfur  sexæringur.  flattbjtna  vid 
]OculsdcL.  half  onnur  tunna  skýrs.  aull  týe.  og  brestur 
heingith. 

Jtem  áx  jllugastodum.  kýr  .v.  iij.  naut  veturgomul. 
vngkaplar  .iij.  xxx.  og  .iij.  ær.  geittur.  viij.  haudnur  .ij.  vetur- 
gamlar  .iij.  hafrar.  xi  sauder  veturgamler.  gamler  sauder 
.xiij.  kaplar.  ij.  storkerolld  .iiij.  smákeroUd.  ^xiiij.  xj  trog. 
iij.  fotur.  ij.  katlar.  pottur  og  hiiana.^)  iij.  sægur.^)  v.  tre- 
fot  .iij.  fot  med  tin.  ij.  Hoaer.  eitt  brýne.  iiij.  orb.  v.  sker- 
diskar. 

Þetta  voru  eignir  mukaþuerar  klausturs.  heimaland  allt 
med  ollum  gognum  og  giædum.  rekelstader.  kambur.  Hth 
hamar.  stori  hamar.  espiholi  enn  s}  dri.  teigur.  ytra  gil.  vagl- 
er.  huamur.  hamrar.  dogurdar  eýr.  jzta  bæ  j  hrisej.  mid- 
hus  úi  hofdahuerfisstrond.  grof  j  kaupangssueit.  skalpa- 
gerdi.  helgoa  med  ollum  sinum  vmmerkiam.  kuiendisdal 
halfan.  tiarner  huoru  tueg(g)iu.  laugalond  bæde.  uppsale.  sig- 
tun.  grýta.  miadmdardal  allan  framan  ad  hamars  merkium. 
Öng  J  þueráír  kuislum  og  jardar  eign  j  miclu  ey.  naust  og 
skipstodu  oa  oddeyre  dá  vetrum.  krosmessna  a  mille.  hol- 
holm.  mariuholm.  naustaholm. 

J  fnioska  dal  illuga  stadi.  bleiksmýrardal  fyrir  austan 
da  med  jardar  eign  og  ollum  giædum  da  miUi  soluagils  og 
seyru  þeirrar  er  fellur  ofan  vm  rnitt  hraunagerdi.  reýki. 
tungu.  snæbiarnarstade.  hialtadal.  stullastade.  med  badum 
dolum.  backi.  belgsoa.  þordarstade.  vagle.  med  skoginum. 
sigridarstade.  tiarner  eýstri.  tiartier  vestri.  oxaroa.  efsta  fell. 
masvatn.  geiteirarstron(d)i)  med  ollum  gognum.  skog  ad 
skuggabiorgum.  j  millum  kleifargils  og  dælar  þeirrar  er  gegn 
er  vallargardenum  ytra  (h  þueroa.  silfor  j  skardzsel  med 
jardar  (eign)  millum  vothamar  og  skardzua.  manadar  halld 
ollu  fie    annad    dægur.  j  bleigsmýrardal    fyrir    vestan    oina 

1)  Svo. 


310  MUNKAÞVERARKLAUSTR.  1525. 

.XXX.  gelldneýta  rekstur.  halft  eggver  j  lonshofn.  skog  j  bisk- 
upshofda.  midbær  j  hrise}\ 

J  grimseý  basar.  sandvik  og  grænavik. 

Fyrir  nordan  jokulsoa.  ærlæk.  khpshaga.  sandfellzhaga 
lækiar  dal.  skoga.  snartastade.  hofn.  bhkalon.  rif.  hardback 
asmundarstade.  raufarhofn.  hol.  ormanslon^).  halft  brimnes 
oa  langanese  med  halfum  rekum. 

Þ^ssa  reka  oa  mukaþuercar  klaustur.  halfan  cittung 
hualreka  vm  sueinungsvik.  fra  fyhudalsoa  til  sulna  hafnar. 
enn  j  hofninne  halfum  attungi  minnur  enn  halfafi  hual.  J 
ormarsloni  halfan  reka.  bæde  huala  og  vidar.  og  flutningar. 
og  .ij.  hluti  attungs.  og  skipan  ath  shku  sem  þeir  eiga  ] 
hual.  J  ormarslone  og  dá  hole  fýlger  lande  allnarkefle.  sHkt 
ad  aullu  vm  hols  reka  til  deildardar.  og  fiordungur  hual- 
gagna.  j  odru  lagi  half  flutning  vm  raufarhofn  til  gegnis- 
lækiar.  j  hauskolidznese.  halfur  reki  og  ílutningar  og  land 
fyrir  ofan  med  ðllum  gognum.  J  aurfýris  eý  er  fimdeila.  da 
hual.  ef  rekur.  eiga  munkar  .iij.  hlute.  giallda  af  fio(r)dung- 
inn.  ef  fluttur  er.  einer  hlashual  og  skipan.  og  allan  vidreka 
og  grasnaut(n)  og  vardveita  skotmanzhlut.  vm  hardbak  oll 
þriggia  alna  tre  og  smærri.  rættur  allar  og  seliutre.  tuo 
hluti  hinna  stærru'^)  vida.  og  lande  fyllgia  alnarkefli.  d  hesta- 
nese  halfan  hualrecka  og  fluttning  og  skipun  epter  þui  sem 
þeir  eiga  j  og  giallda  af  .vj.  vætter  ef  .xx.  eru  eda  meira. 
enn  .iij.  ef  minna  er.  ecki  ef  miuna  er  enn  tiu  vætter.  J 
skinnalone  allafi  huaireka  og  reida  af  af  fvrsta  hual.  ef  tui- 
tugur  er  eda  meire.  xuiij.  vætter.  halfa  íiutning.  og  afreidzla 
til  klifshaga  slik  sem  da  hestanese.  a  rifi  allan  reka.  og  so 
flutningar.  og  afreidzla  shk  sem  da  hestanesi.  vm  huaitiarner 
ailaii  vidKcka  og  so  huaireka.  J  biikalone  austan  fra  griot- 
vordu.  og  vesiur  tii  forna  os  hualrecka.  enn  aiian  vidreica. 
íluttninga  aila  tii  nýia  oss.  enn  halfa  ílutning  milii  osanna. 
og  einer  skipan.  J  skamhí  diníjihofda  nesi  skal  reida  .xij. 
vætter  af  iandzmanna  hiut.  sidjiai  sidan  j.  iij.  hluti.  skai  einn 
hiutur  fara  ca  skinnastadi.  sidan  eiga  þuerar  munkar  sett- 
ung.  A  griotnesi.  fra  huaigia  j  raudagnuppi  halfan  hualreka 


1)  íSvo.    2)  Svo, 


1525.  MUNKAÞVERARKLAUSTR.  311 

og  so  ílutninga  til  griotgardz.  enn  ef  hualur  kemur  milli 
hualgidoL  og  hofdaskoala.  þra.  skal  giallda  af  .vj.  vætter.  A 
griotnesi  m.  stadurinn  nu  halfan  vidreka  oskerdan.  nema  aln- 
ar  kefle  og  smærre.  Jnn  fra  giui  j  leirhafnargnupe  til  klapp- 
aross  attungi  minna  enn  halfan  hualreca.  ([nn  ca  milH  mig- 
endisdals  og  melaenda  fimtungur  vr  halfum  landzhluta.  J 
odru  lage  halfan  vidrecka  fra  öse  og  vt  til  griotcar- 

ijÞ^sse  rekamork  ero  nordur  m.  slettu.  munkaþueroar 
klausturs.  sueinungs  vikur  rece  er  austan  fra  f^iiudalsda  til 
sulnahafnar.  þadan  vrmaslons'^)  reki  til  holsoar.  þaí  holsreki 
til  deilldardar.  þadan  vestur  raufarhafnar  reki  til  gegnislæki- 
ar.  enn  sumer  kalla  torílæk,  vestur  þadan  er  hoskoUdznes 
reki  til  þess  lækiar.  er  fellur  vr  eggvers  vatne.  vt  vm.  fra 
steine  j  hardbacks  mol  vestur  til  steins  j  hestanesmol  heitir 
hardbaksreki.  þadan  hestanes  reke  til  skinnalonsos.  þadan 
skinnalons  reke.  vestur  j  midia  kanavik.  enn  þadan  er  rifs- 
reke  vestur  til  gróísteins  er  stendur  fyrir  ofan  maulina  inn 
fra  hualtiornum.  Þadan  vestur  er  hualtiarna  reke  til  vðrdu 
(íi  haganese.  vestur  þadan  er  bhkalonsreke  til  fornazta  oss. 
Reki  doL  skamhedins  nesi  er  miUi  straumlons  oss  vestur  (til) 
skehahamars  osa. 

Kefli  og  saltbrennu  vm  alla  manarreka.  og  m.  manda 
da  tiornesi  da  munkaþuerdar  klaustur  halfan  reka  huala  og 
vidar  og  ílutningar  og  fiordung  vr  helmings  vidrecka.  og 
fiu(t)ningar  allt  til  karlsgotu.  Ad  sandholum  halfan  recka. 
og  flutningar.  og  vardveita  skotmanzhlut.  ath  helminge. 
fiordung  j  vxastada  reka  (xl  sande.  er  þat.  cc.  fadma.  og 
xl.  og  .iiij.  fadmar.  gardzmanna  reka  halfan  huala  og  vidar. 
og  flutningar.  J  Hosvetninga  reka  eiga  halsmenn  settung. 
Sidan  da  klaustrid  halfan  reka  vidar  og  fíuitningar.  wm  alla 
ndattfaravik  fra  suinúí  til  ofeigshellis  þridiung  hualreka  og 
storvida.  þeirra  tri<ji  er  meira  eru  en.  x.  ahia.  fra  ofeigshelle 
til  suinalækiar  vid  miosýnde  þria  dittunga  bæde  huah-eka 
og  vidreka.  og  fluttningar.  siikt  hid  sama  j  huah-eka  og 
fluttningum  fra  austanverdum   ejiarhofda  ailt  til  nausta   oss 

1)  Sbr.  Dipl.  Isl.  II,  Nr.  3.5.  (þar  er  íylo-t  afskript  síra  Snorra  á 
Helgafelli  í  AM.  269.  4to.).    2)  Svo. 


312  ÞINGEYRAKLAUSTR.  1525. 

fyrir  austan  geirleifshofda.  £nn  vestur  frda  naustaose  til 
hrossasteins  da  þuerdarstadur  íimtung  oskerdan.  og  .iij.  hluti 
vr  þrimur  íimtungum  og  slikt  j  flutningum  og  vidreka.  froa 
hrossíajsteine  til  gardzenda  fýrir  vestan  vik  þrioa  hlutijaull- 
um  reka  huala  og  vidar  og  flutningum.  enn  fra  gardzenda 
vestur  vm  sýrnes  til  lækiarvikur  shkt  ath  aullu  sem  austur 
fra  hrossasteine.  vm  lækiarvik  til  biarnardciB  halfan  fimta 
attung  hualreka  vidreka  og  flutninga.  Fra  biarnarda  vestur 
vm  senningarvik^).  j  hafragida  þridii  óxttunga  hualreka  og 
ílutningar  enn  halfann  vidreka.  J  milkim  biarnardar  og  senn- 
ungsvikur^).  da  klaustrid  halfari  óíttung  j  audru  lagi.  þat 
keýpte  hallur  gunnarson  ad  dada  arnasyni.  ^ýiarreka  half- 
an  j  hualvatzfirde  huala  vida  og  flutningar.  þridiung  j  þongla- 
backa  bœdi  huala  vidar  og  ílutningar.  .T  hualdolum^)  þat  er 
j  hlæiureca  dattung  j  hualreka  og  einn  fiordung  j  vidreka. 
J  þorgeirsfirdi  da  þuerdárstadur  þridiung  j  hualreka  og  fhitn- 
ingum.  og  vidarreka  austan  fra  eyrar  reka  inn  til  aross.  vm 
alla  ndattfaravik  sem  fýr  seiger.  og  skal  af  naustat(t)2)  hinni 
eystri  rettsines  kidiastapi  ýfer  tithngasker.  þat  heiter  eyrar- 
reki  til  þess  er  keranes  framanvert  figgur  vid  gniparhuss- 
um.  J  þessum  rek(a)  eigu  halsmenn  seltung.  enn  sidan  hafa 
haft  Hosuetningar  helmingum  vid  gunnstein  og  þoríiot.  þda 
er  setbergsklettur  kemur  fram  sem  fyrst  mda  si(xi  hann  vnd- 
an  skridnafelle.  þat  heiter  manareki.  þennan  reka  halfan 
hafdi  joreidur  heiman.  enn  halfan  toku  þær  þorej  j  erfd 
epter  fodur  sinn.  og  fylgde  þetta  ecki  Hosavatni. 

III. 
J  sama  tima  eigner  og  peningar  þingeyraklausturs. 
Jn  primis  inventarium  kirkiunnar  og  klaustursins.  CDessu- 
klædi  .V.  god  og  aUfær.  og  .iiij.  lettare.  hoklar  catta  betri 
goder  og  .vij.  lettare.  hGalltarisbrun  med  .xix.  silfurskiolld- 
um  forgýUtum  og  onnur  med  nockurum  koparskioUdum  bra- 
kudum.  vigsludukur  einn.  hdíaUtaris  klædi  huersdaglegt  og 
brun  huersdagleg.  og  .ij.  saurdukar.  aUtarissteinar  .iiij.  brik 
med  alabastrum  ýfer  hdalltare.  og  tabuUmi  fyrir  framan 
afltarit.    tuenner    alitarisbuningar  da    .iiij.    vtalltðrum.    adrer 


1)  Svo.     2)  þ.  e.  Nausttátt  (Nausttótt). 


1525.  ÞTNGEYRAKLAUSTR.  Sl3 

betri  enn  adrer  lettare.  viij.  corporaiia  og  .iij.  corporalshus. 
dukur  da  abotaforma.  og  annar  ca  framistoduforma.  ij. 
dukar  glitader  jfer  likneskium.  silkiskaut  gamallt  yfer  mariu 
likneski.  eru  þar  m.  .iij.  skilider  med  siifur  gýiiter.  da  einne 
brun  fyrir  benedictus  ailtare  .ix.  siifurskiiider.  bioasmeilter 
og  gýliter  .V.  sioppar.  ix.  cantarakapur.  dalmadickur  þrenn- 
ar  med  subtilum.  og  ein  stok.  ^inn  patinudukur.  sacrarium 
handklædi  iiij.  stoipi  vnder  pasia^)  kerti  og  paskabiod.  pax- 
biod  .iij.  einn  vazketiii.  merki.  burdarstikor  .ij.  jarnkaii.  ]tem 
kaiekar  .iiij.  forgyliter  med  patinum  vtan  ein  er  ogýlit  .ij. 
kaiekar  med  póltinum  ogyilter.  skrin  bvit  med  siifur  gamaiit. 
propiciatorium  med  siifur.  ij.  textar  buner  med  siifur.  og  .ij. 
koddar.  einn  texti  med  kopar.  iij.  bagiar.  ein  abotahufa.  x. 
koparstikur.  eru  sumar  brotnar.  iij.  koparkrossar  yfer  hd- 
aiitare.  eitt  pinsiarmark  med  understodum.  og  .iij.  aunnur. 
trinitatis  mynd.  jhesus  iikneski.  mariu  hkneski  .iij.  eru  .ij. 
med  alabastrum.  .]on(s)  iikneski  baptista.  peturs  likneski  .ij. 
pais  iikneski.  jons  postula  iikneske.  andreas  iilcneski.  jaco- 
bus  iikneski.  Oiafs  likneski.  annad  med  aiabastrum.  jons 
hoiabiskups  iikneski.  benedicti  iikneski.  marie  magdalene 
likneski.  katerine  hkneski.  clare  iikneski.  site  hknesld.  brik 
ta  krossailtare.  og  da  oiafsailtare  aunnur.  jtem  kiuckur. 
viij.  vænar.  og  þriar  smœLbioiIur.  jtem  bækur  þrennar  .xij. 
manada  tider  syngiande  ad  auliu.  þar  tii  ein  bok  syngiande 
per  annum  med  salitara  og  ýmnario.  lesbækur  einar  vm 
cared^)  med  homeHum  .ij.  ýmnarij.  capitutarius.  processio- 
naie.  davids  psalitarar  .vj.  commonsbækur  .ij.  canticij  kuer 
.ij.  martirijlogium.  tijdskipunarbok.  Eeglubok  .ij.  kirialar. 
messodagakuer.  dartijdaskroa.  iij.  graiiarar  med  sequencium. 
er  med  einum  kiriail.  enn  brestur  ailar  feriumessur.  ok  enn 
einn  grallare  sýngiande  vm  darith.  ein  sequenciubok.  messo- 
bækur^)  sýngiandi  vm  darith  med  coliectum  gudzspioiium 
og  pistlum.  og  ein  ad  auk  sem  helldur  aliar  dominicur  og 
dupplicida.  einn  lesgrallare  vm  arid  med  collectum  og  ca- 
nonem.     J    hdaaillare    margar    Idatinubækr    godar    og   iilar. 

1)  Svo.  2)  áredeth,  skb.    3)  liér  er  uutt  bil  íyrir  þremr  eða  fjór- 
um  stöfuna  í  skinnbóliinni. 


314  ÞÍNGEYRAKLAUSTR.  1525. 

þessar  norænu  bækur.  dialogus.  vitas  patrum.  barlanus  saga. 
mariu  saga  med  jarteignum.  jons  saga  baptiste.  jons  post- 
ula  saga.  jons  saga  holabiskups.  goda  gudmundar  saga. 
þorlaks  saga.  gregorius  saga.  hoítijda  sermonar  og  sunnu- 
daga  vm  fostu  þar  til  hinar  og  adrar  skrædur  rottnar  og 
gamlar.  kistar  .vj.  kðgur.  metaskaler  med  metum.  bakstur- 
jarn  .ij.  munnlaugar.  vazkallar  .ij.  forme.  frammistodustoll 
med  sessu.  og  .ij.  smastoiar.  hialmur  med  jarn  og  stor  jarn- 
stika. 

Þ^fcta  jardagoz.  halfan  kaupahlutan  j  spakonufeUi.  tiorn 
oos.  krokur.  hroastader.  huam(m)ur.  skeggiastader.  hölar, 
vakurst(ader).  jtri  eý.  nialstader.  nedsti  bœr.  kirkiubær.  half 
ur  solvaba(c)ki.  saudanes.  hæh  tungunes.  gudlaugstader.  Eeyk 
er.  hialtabacki.  hoUt.  skinnastader.  ackur.  kringla.  stærri  gilida 
minni  gilioa.  breckur.  skidast(ader).  oxU).  biarnast(ader).  hialla 
land.  kornsda.  gilsta(der).  flaga.  helgavatn.  hniukur.  breida 
boist(ader).  midhus.  holar.  sueinst(ader).  holabak.  steinnes 
geirastader.  leýsingiast(ader).  hagi.  midhop.  refsteinst(ader) 
titlingast(ader)  dalur.  boduarshollar.  re}  ker  j  hrutafirde.sauda 
dalsca.  bergst(ader).  nyst(ader).  saurbær.  vik  half.  valldalæk 
ur.  oosar.æisida.  asbiarnarnes.  kaildadarnes  med  oilum 
gognum  og  giædum. 

Jtem  þessar  obygdar  jarder.  halfur  kalldrani.  hualgard- 
ur.  rif.  minni  krokur.  fagrabrecka.  gulikellda.  kaifshamar. 
suidingur.  kvrbur.  keiiduiand.  siíellu  biarnast(ader).  grunnur. 
minni  hnukar.  þufa.  hunstader.  beinakeiida.  geitabu.  skridu- 
brecka.  hooii.  hais^).  hafhollt.  uppsaier.  rdnholar.  asmundar- 
nupur.  grof.  trumhoier^).  enni.  jorfi.  hris.  og  onnur  hris.  þraum. 
drdngi.  vik.  og  kirkiuböl  cd  strondum  med   olium    gognum. 

Þessar  jarder  og  reca  a  kiaustrid  a  strondum  fyrir 
vestan  ílöa.  ad  eýium  halfan  vidreca.  og  alian  halfan  dd- 
goddd.  kioríre  onnur  huer  missere.  og  fiordung  j  hual.  j 
trekylliseý  og  halfan  hual.  fra  drössi  fyrir  drnesi  og  til 
spords  miiH  mela.  klaustrid  dd  .ij.  hiuti  j  huai  fyrir  selia- 
nesi.  fra  iæk  þeim  er  inn  er  idngt  fra  heilanesi  og  tii  merki- 
hamars  j    ofeigsfirdi    dd     kiaustrid    haifan    vidreca    og   þria 

1)  oxls,  skb.     2)  Yfir  þetta  orð  er  dregió  stryk.    3)  Svo. 


1525.  ÞINGEYRASKLAUSTR.  315 

hluti  j  halfiim  hual.  ^nn  fra  merkihamre  til  hualdoLr  fiord- 
img  j  hualreca.  fra  hualca  og  til  dogurdardalsdr  da  þing- 
eyraklaustur  allan  reca  huala  og  vida.  vndan  hruteýiarkleif 
og  til  eýuindarfiardar  dar  m.  klaustrid  allan  vidreca  og  .iij. 
hluti  j  halfum  hualreca  vid  stafhollt.  fra  eýuindarfiardardi 
og  til  þrælskleifar  alla  halfa  reca  vida  og  huala  fra  vebiarn- 
arnaiistum  til  skers  oa  sandi  i  drangavik  m.  st(adurinn)  all- 
an  reka  huala  og  vida  og  so  ]ordina  drangavik  fra  drösi  j 
drangavik  til  skumshellis  ailan  vidreca  enn  halfan  huah-eca. 
til  drangatanga  alla  halfa  reca.  j  veidileýsu.  og  allt  þat  goz 
sem  þar  kann  da  ad  koma  ad  helmingi.  J  sigluvik  fyrir 
nordan  geirhoím  a  klaustrid  allan  reca.  og  so  jordena  kirkiu- 
bol.  (ja  backa  j  hrutafirdi  halfan  vid  landmenn.  da  kara- 
st{odum)  þridiung  vid  landmenn.  j  skarde  helming  j  hual 
vid  landmenn.  ad  saudadalsda  helmingj  hual  vid  landmenn. 
da  l3ergst(odum)  helming  j  hual  og  .vi.  vætter  j  audrum 
liluta.  ath  stopum  tuennum  fiordung  j  hual.  da  iUugastodum 
ix.  vœtter  j  hual  tuitugum  og  leingra.  A  midri  sidu  og  til 
gnýrstada  þridiung  j  hual.  j  darvik  hehning  )  hual.  ad  tiorn 
siettungur.  A  flatnefst(odum)  helmingur.  A  saurbæ  helmingur.  j 
vik  dttungur  j  hual.  ath  valldalæk  dttungur.  dd  osum  .iij.hlut- 
er  j  hual.  og  -vj.  vætter  og  fyrir  þessum  londum  ollum  eiga  þeir 
þetta  j  huolum  vid  landmenn.  sem  nu  er  talid.  og  vardveizlu 
skotmanz  hluta  nema  hann  komi  ecki  sialfur. 

Jtem  kristfie  sem  standa  j  huammi  j  vazdal  hefur  gef- 
it  kall  hinn  audge  og  er  þat  .Ix.  hundrada.  flaga  fyrir 
.XXX.  c.  harbeitarholmur  fyrir  .x.  c.  .xv.  c.  j  brecku.  og  .v. 
.c.  vestur  dd  vaznesi  j  rekum.  hualreci  huort  sem  er  flutt- 
ur  eda  recur.  dd  bergst(odum)  séttungur  vr  fiordungi.  dd 
iUugastodum  þridiungur  vr  ollum.  j  vik  settungur  vr  þrid- 
iungi.  þingeyraklausíur  (d  allaii  GÍIídr  reka  og  þingeýra- 
sand  allaíi  til  osmela.  nema  so  micid  sem  til  hejrer  vndaíi- 
fellz  kirkiu.  enn  fra  osmehim  er  kerUingarreki  til  hopsos. 
gaf  þennan  reka  klaustrinu  þorgerdur  husfreýia  dd  gunnstein- 
st(odum)  og  goda  silfurrös.  ^n  fra  hofsösi  og  til  sigrida- 
stada  oss  dd  st(adurinn)  allaú  hualreca  .ij.  hluti  j  vidreca. 
3em  til  heyrer  melalande,  Suo  micid  ]  spddkonvarfi  sem  finz 


316  ÞINGEYRAKLAUSTR.  15c^5. 

j    mdldðgum    klaustursins.  og    þeirra    kirkna  er   þar    eiga  j 
motz  vid. 

Jtem  kuikfe  heima  oa  stadnum.  jn  primis.  kýr  .xxx.  og 
ein.  vxar  gamier  .vij.  tuævetrer.  vij.  tarfar  tuævetrer  .iij. 
kuigur  tuævetrar  .iij.  veturgomul  naut  .v.  Asaudur  .c.  xxx. 
og  .V.  gelldingur  .c.  og  .viij.  med  .vij.  hrutum.  veturgamallt 
fe.  x.  tiger.  hestar  .viij.  hross  .ij.   fololíd. 

J  huamme.  kj r  .xij.  og  tuævetrar  kuigur.  ij.  vxar  gaml- 
er  .iiij.  tarfur  tuœvetur.  annar  veturgamall.  kalfar.  vj. 
Asaudur.  Ixxx.  og  .iiij.  ær.  geilder  sauder.  xx.  og  .iiij.  med 
hrutum.  veturgamler  sauder  fimtiger  og  einn  ,iij.  hross.  eitt 
folalld. 

Swmma  kwgilldanna  vtan  gardz.  og  med  ollum  stadar- 
ens  ]ordum.  ij.  c.  ix.  tiger  og  tuo.  Jnnan  gdatta  .v.  býrdur. 
vernizud  fot  .vj.  raud  faut.  xj.  tinfot  .v.  trefot  .xx.  og  .vj 
borddiskar  .xx.  og  .xv.  katlar  .v.  vonder.  og  einn  þriggia 
tunna  ketill.  dukur  ghtadur.  annar  med  striga.  bordhand- 
klæde.  ij.  vlldukar  .iij.  piparkuern.  ein  hud  og  .iij.  vader. 
klippingar  .v.  oi  .vj.  hesta  reip.  klyfbere.  torfskerar  .ij. 
klcarar  .vij.  hrifur  .v.  licder  .iij.  orb  .iij.  einn  hardsteinn. 
ein  ox  og  brythogg.  eitt  stokkaker.  og  storkerolld  .iij.  og 
eitt  jardkeralld  .ij.  hitukerolld  .ij.  tunna  keralld.  einn  sodr. 
trog  .xl.  smddkeroUd.  xvj.  fotur  .vij.  einn  diyckiaraskur  .x. 
skcdler.  ij.  vigsluaskar.  pottar  .v.  iiij.  strockar.  kista  og 
stockur  vont.  ein  grind.  koparkanna  .ij.  tinkonnur  storar. 
og  .iij.  alkonnur  gamlar  loklausar.  staup  .x.  treskodler  .iij. 
djnur  .ix.  hægindi  .ix.  vllaklædi  .ij.  salunsaklædi  eitt.  reckiu- 
voder  .iij.  badfong  þrenn.  munnlaug  og  handklæde.  stofu- 
tiolld  .ij.  gomul  og  pallklædi  og  tveggia  tiallda  slitur.  sessur. 
iiij.  smidia  alfær.  oattæringur  og  .ii.  sexæringar.  Smior.  vij. 
vætter  og  .xij.  fiskar. 

IV. 

Klaustur  hins  heilaga  augustini  od  modruvollum  j  horg- 
odrdal.  A  allt  heimaland  nema  daudatiorn.  Þetta  innan  kirkiu 
krossar  .ij.  ýfer  hcdalltare.  mariu  likneski  stort.  augustinus. 
bartholomeus.  nicholaus.    likneski.    skrin    og   propiciatorium 


1525.  MÖÐRUVALLAKLAtJSTR.  3l7 

med  silfiir.  einn  kross  med  silfurfesti.  mariu  likneski.  ihesus 
likneski.  onnu  likneski.  stor  kross  med  understodum  ýfer 
krossalltare.  johannis  haptista.  peturs.  magnús.  og  .ij.  olafs 
likneski.  textar.  ij.  þriar  smoabiollur.  feriu.  khickur  .ij.  inni. 
kluckur  .vj.  vti.  alltarissteinar  .iiij.  kalekar  .vj.  og  eru  .ij. 
gýllter  af  þeim  .vj.  corporalar.  messoklædi  .x.  ad  aullu. 
vij.  sloppar.  hokklar  .ij.  staker.  kapur  .xij.  dalmadikur 
þrennar.  hdaalltaris  buningur  tuennur.  brikarklædi  .iij.  med 
glit.  glitud  handklædi  .iiij.  og  dukur  glitadur.  sacrarium  hand- 
klædi.  textakoddar  .ij.  med  mariu  alltare  tuennur  buningur. 
silfurskillder  da  annarri  bruninne  .ij.  alltare  med  tnennum 
buningi  tuær  bruner  med  Idatuns  skiolldum  .ij.  dukar  med 
rondum  hringofner.  silki  jfer  mariu  likneski  .iij.  handklæde 
jfer  likneski.  merki  .iij.  pascakertisstong  med  .ij.  blodum. 
formadukar  .ij.  coparstikur  .x.  jarnstikur  .ix.  glodarker  .ij. 
sacrarium  munnlaug.  baksíurjarn  tuenn.  vazketill  vondur. 
fontur  med  sinum  buningi.  jarnkall.  likakrakur.  langsessda. 
tinflaska.  vazhorn  .ij.  kistur  .viij.  og  .iij.  stockar.  biarnfelldur. 
vazkall  og  stor  krismaker.  salthompuU.  Þetta  ,i  bokum.  ser- 
mones  augustini  per  annum  og^)  .ij.  latinubækur  .xiiij.  eru 
.iij.  af  þeim  vonder.i)  grallarar  .iiij.  de  sanctis  bæ.kur  ad  ottu- 
songum  vm  sumarid  fia  jonsmesso  baptiste  og  til  jolafostu. 
sequenciubækur  .iij.  canabækur  .iij.  med  nockurum  messum. 
historiubok  tekur  til  ad  .ix.  vikna  fostu  og  fram  yfer  de  trini- 
tate  de  tempore  et  de  sanctis.  historiubok  de  tempore  de 
sanctis  fra  adventu  til  pasca.  paskabok  de  tempore.  og  .iiij. 
common.  historiubok  de  tempore  fra  pascum  til  adventu. 
capitularius.  ymnarius.  collectarius.  de  tempore  leshok  fra 
adventu  til  pasca.  de  sanctis  lesbok.  tekur  til  olafsmesso. 
de  tempore  bok  ad  pistlum  og  gudzspiollum  og  collectum 
fra  adventu  til  paska.  de  tempore  bok  med  historium  og 
messum  er  tekur  til  joladaginn  og  fram  til  .ix.  vikna  fostu. 
capitularius  og  ýmnarius  da  einn(i)  bok.  sequenciubok.  de 
sanctis  bok  med  pistlum  og  gudspiollum  og  collectum  fra 
siluestri  og  til  michaelsmessu.  messobok  irzk^)  fra  adventu 
til   paska    alfær.    pistlabok    og    gudzspialla    de    tempore    de 

1)  Svo.     2)  irzkz,  skb. 


318  MÖÐRUVALLAKLAUSTR.  1525. 

sanctis  fra  paskum  til  adventu.  onnur  da.  veturenn  med 
sama  hætti.  paska  brefer  allfært  syngiand(e)  med  messum. 
brefer  fra  jonsmesso  baptiste  og  til  mariu  messo  fjrri.  med 
messum.  missale  fra  niu  vikna  fostu  og  t.il  paska.  historiu- 
bok  de  tempore  de  sanctis  fra  adventu  til  pasca.  brefer  fra 
mariumesso  sidari  til  jolafostu  med  messum.  historiubok  vm 
sumarid  de  sanctis.  aspiciensbok.  lesbok  er  tekr  til  ad  vin- 
cula  petri  til  adventu  .ij.  ordubækur.  ^in  handbok.  lesbok 
tekur  til  (fra)  adventu  til  kyndilmesso  med  de  sanctis  sermones. 
processiunalar  þrir.  kiriall  gamall.  messodagakuer.  stor  his- 
toriubok  per  annum.  aspiciensbok.  tuær  messobækur  per 
annum.  onnur  holiendzk  enn  onnur  einglendz(k).  bok  syngi- 
andi  fra  paskum  til  adventu  de  tempore.  de  sanctis  lesbok 
tekur  til  andresmesso  fram  ýfer  olafsmesso  fyrri.  nyia  halldz 
kuer  .ij.  bartholomeus  kuer.  prima  lestrabok.  einn  stackur 
godur  skinnadur.  eitt  rykiuKn.  x.  merkur  vax.  v.  Refla  sHtur 
og  pallklæde  sterckt.  annath  shtid.  tialld  litid  j  dorme  .vj. 
panzara  flikur  .vj.  hattar  .iij.  heingi.  ij.  lausakragar.  must- 
ardzknern.  piparkuern.  og  maltkuern.  jnnlæst  kista  .xiij. 
dýnur.  og  suo  hægindi.  iij.  vllcaklœdi  og  .iij.  lendzi).  reckiu- 
voder.  xiij.  og  eru  flestar  vöndar  .vj.  kistur.  iij.  erckur  .xiij. 
konnufr)  med  illum  og  godum  .xiij.  hornstaup  med  ij.  tin- 
staupum  .x.  tinfot  .ij.  blýfot  .ix.  drýckiuhorn  .xij.  fott 
steind  .vj.  og  .xx.  aunnur  faut  .v.  og  .xx.  skerdiskar  og  .x. 
nýier  .iiij.  vazkallar  .ij.  handfótt  .iiij.  smcamunnlaugar.  og 
.ij.  storar  .iij.  matarlok.  og  enn  .xx.  trefot  .Ix.  trog  med 
illum  og  godum  .xiij.  storkerofld  med  hitukeroUdum  .xiij 
og  .XX.  smœkerolld  .xxx.  skcaler  med  kerum.  drýckiarask- 
ar.  iij.  vigskiaskar  .iiij.  flotar  .iiij.  fotur  .xx.  strockar  .iiij. 
XX.  spæner  .v.  smdapottar  og  einn  stor  .ix.  katla  med  iU- 
um  og  godum.  einn  hndukur  og  .ij.  uUdukar.  iiij.  hand- 
klædi. 

Þ^tta  j  ögnum.  flaga.  þufnaveller.  skollatunga.  barkoa. 
stadartunga.  auxnhöfl.  skogar.  vagler.  diupdarbacke.  tregrip- 
stodum.  hladner.  brennehoofl,  hraukbær,  gardzhorn,  gdas- 
er.  dynhage.  biarger.  hallgrimstader.  þrastarhooU.  hof.  aslak- 

1)  Svo.    2)  eitt,  Skb. 


1525.  MÖÐRUVALLAKLAUSTR.  3ÍÍ) 

stader.  tuær  reistaroar.  balldursheim.  skriduland.  bragholl. 
backi.  arnarnes.  kiarne^).  tuenneii  hoamundarstader.  kleif. 
half  grund.  hris.  hofsoa.  hialltastader.  hnukur.  þuerda,  skeid. 
sanddoL.  gardzhorn.  bauggustader.  tuo  hlute  ]  grimsej.  fiord- 
ung  vr  ílate}'.  skuggabiorg.  halfa  brettingstade  og  gunnars- 
stade. 

Jtem  rekar  klaustursins.  J  suarfadardal  halfan  hualreca 
og  vidreka  fra  ædaskerium  og  (til)  kalfsdaros.  þria  hluti ,]  huala- 
reca^)  og  so  micid  ]  vidreca  da  boggustadasande  frda  vxdr- 
ösi  hinum  forna  og  til  [brimnesdar  ös^)  þar  hun  hefur  ath 
fornu  runnid.  dalandi^)  rek^)  j  þistiisfirdi  miilum  hólkndar  og 
sandoir  fiordung.  og  dattung  ]  bualsreca^).  sHkt  hid  sama  ] 
flutningum.  og  allan  vidreca.  nema  þat  eitt  vndan  tekid.  er 
leigu(lida)  ber  til  rœtur  og  sehur.  gunnarstadareke  til  sagdra  tak- 
marka  fra  forna  laxdarössi  til  asdisarmels  allan  vidreka  og 
allar  veidar  j  hafralonsda  med  gognum  og  giædum  og  flutn- 
ingum  og  hafrecstrum  fra  þui  er  saman  ber  stein  enn  stora 
fyrir  ofan  vadla  og  dcisdisarmel  og  rett  sýne  fram  ]  flædi. 
snartarstadareka  fra  migendisdalsoa  og  til  klappdar  hamars. 
skal  skipta  recahual  j  .v.  stade  halfum  landzbluta.  og  da 
klaustrid  .ij.  hluti  og  vm  fram  halfan  annaíi.  enn  fiordung 
]  audrum.  wt  fra  melaendum  til  migendisdalsíiír  hinn  x.da 
hlut  j  hual  helming  ]  recum  vid  kampshöl  fra  arnarnesreca 
austan  og  vestur  til  kiarnanaustz  bæde  huals  og  vidar. 
Þennan  reca  (íi  holastadur  og  modruvallastadur  nordazt  fyrir 
saudanese  fra  steine  enum  mýkla  a  lambanese  og  til  sela- 
öss  halfur  ef  recur  og  þriggia  vætta  afreidsla  ef  da  er 
hundrad  vætta.  enn  þui  minna  er  hualur  (er)  minne.  a 
skamhedensnesi  millum  griotgardz  og  straumlonsoss.  skal 
skipta  .1  helminga  ef  recur.  og  taka  greniastadur^)  og  muli 
annaó  helming.  enn  þat  er  epter  er  skal  skipta  j  helminga 
og  taka  þda  skinnastader  annan  helming.  þdií  skal  enn  skipta 
j  helminga.  og  taka  brædur  dá  mðdruvollum  annan.  enn  mukar 
og  feriubacke  annan.  halft  hnorer.  greniastadur^)  og  mule 
skulu  af  reida  modruvollum.  xij.  vætter  enn  skinnastad  ecki. 

1)  kniarne,  skb.       2)  Svo.      3)  [undir  r  ös  eru  settir  punktar;  og 
mun    þvi  eiga  að  lesa:  Brimnesár. 


3^0  RÍEYNlSTAÐARKLAUSt'R.  1525. 

muka^)  .iij.  vætter  halfs^)  íliittning^)  med  þessvni  reca  og  skipan. 
gunnarsstada  reka  miilum  holkndar  og  haraionsdir  skal 
skipta  hual  }  .v.  stade.  og  .ij.  af  þeim  skal  skipta  j  þrida 
stade  og  ói  mulastadur  .ij.  enn  brædur  einn.  og  so  ]  flutn- 
ingum.  fra  holknoa  og  til  haralonsoar  skal  skipta  j  fim 
stade.  og  íimti  af  þeim  skal  skiptazt  j  íim  stade  og  eiga 
brædur  einn. 

(IDðdruvallaklaustur  oa  afrett  da  horgdardal  fram  fra 
griotda  og  til  vikingsdiir  med  halfum  griotdarddl  fyrir  sunnan 
fram.  og  fra  griotda  til  diupagils  og  fram  til  lusar  da  horg- 
dardalsheide  Jtem  m.  modruvallaklaustur  skogarpart  er  heiter 
mariuhris  og  stendur  j  asjðrdu  j  horgddrdal  millum  aud- 
breckuskogs  og  vindheimaskogs.  sædur  vt  vid  audbrecku- 
skog  jardkross  lagdur  af  steinum.  og  suo  langt  sudur  sem  er 
rettsýne  ofan  dd  dsgerde.  og  suo  vt  af  gerdenu  ed  nedra  til 
moz  vid  audbreckuskog  enn  upp  so  langt  sem  skogur  vex. 
skögarparta  dd  vaglajordu.  Sudur  fra  fornhagaskogi.  og  til  kidia- 
lækiar.  fra  dýnhagaskogi  og  suo  ofan  þadan. 

V.     Anno  domini,  m.  d.  xx.  v. 

Reikning(ur)   kirkiunnar  og  klaustursins  j  Reyninese. 

Jn  primis.  jnnan  kirkiu  .ij.  krossar  med  unde[rstodum].  mariu 
Hkneski  j  hurdum.  þorlakss  Hkneske.  katerinar  likneski  med 
alabastrum,  johannes.  thomas  postuH.  og  olafs  hkneske  med 
alabastrum.  alltari  .v.  med  þrennum  buninge.  alltaresstein- 
ar  .iij.  skrin  buith  med  kopar.  med  textaspialld  med  silfur. 
mariuskript  j  hurdum  og  beitslegid  med  silfur.  einn  kopar- 
hialmur.  iiij.  koparstikur.  eitt  merke  .ij.  giodarker.  ij.  brik- 
ur  og  .ij.  brikarklæde.  ClOessuklæde  .vij.  alfær.  nema  brestur 
til  einn  serk.  kalekar  .v.  med  patinum.  propiciatorium  med 
silfur  .viij.  kluckur.  og  .ij.  smddklu(c)kíu)r.  vij.  kistur  j  kirki- 
unne  og  .ij.  j  kapitulanum.  ein  jarnstika.  iiii.  formar. 

Jtem  j  bokum.  .iij.  grallarar  og  .v.  sequenciubækur. 
tuennar  tolmanudu^)  bækur  er  hallda  ottusongua  sýngiande. 
de  sanctis  de  tempore.  lesbækur  de  tempore  og  de  sanctis 
per  anni  circulum.  ij.  messubækur  de  tempore  de  sanctis. 
ij  canabækur.  salltarar  .vij.  capitularij  .iij.  processionall  einn. 

1)  Svo. 


1&2S.  reVnistaðarklaustr  3^1 

mariu  saga.  biblia.  barlanus  saga.  vitas  patrum.  martinus 
saga.  niculaus  saga  og  gudmundar  saga.  þorlaks  saga  og 
jons  saga.  antoneus  saga.  ij.  bækur  med  jarteignum  af 
mariu  og  kallamagnus  saga. 

Þ^lta  .1  fasta  gozi  reýkiavalle.  daufda.  backe.  reykiar- 
hool.  jpesholl.  íiall.  skardzca.  skordugil.  kiartanstader.  pafa- 
stader.  tuennar  grafer.  hoItzmuH.  þraum.  larid.  dukur.  geir- 
mundarstader.  melur.  steinstader.  kelldudalur.  hroalzdalur. 
ketu.  hamar.  kdarastader.  feriuhamar.  tungoa.  vedramot. 
heidi.  jnsta  land.  holakot.  skidastader.  skefelstodum.  half  seloa. 
brokarlækur  halfur.  þridiung  j  mallande.  þridiung  j  hraune. 
efra  nes.  fiall  da  skagastrond.  hof.  half  eingihlid.  leifstader. 
krossar  oÖl  oarskogsstrond.  skard  j  fnioskadal 

Jtem  ejdijarder.  hrýgger  med  ollum  vididal.  RUgludal. 
hðl.  dœli   nupur.  bruarland  og  huamskot. 

Reka  allan  med  kothuame  og  vt  til  raudalækiar.  med 
selda  halfa  alla  reka  motz  vid  holzmenn.  med  brokarlæk 
halfer  rekar  úr  midri  torfgrof.  og  b(ös  þann  med  sem  inn  er  fra 
fagrabasl  til  motz  vid  selnes  ath  helminge  vid  vidimyrar- 
kirkiu.  vr  midium  hualbasi  og  vt  tii  huallækiar.  medur  mal- 
ande.  fiordungur  vm  heimavik.  vestan  fra  skarde  og  austur. 
da  tanga  vm  alla  austurfioru  og  inn  til  motz  vid  ketumenn 
cat(t)ungur  vt  fra  skarde  og  vt  til  Idtra.  halfan  vidreka  vm 
aull  hoöp.  ^nn  fiordungur  j  hualreka  bæde  vm  hoop  og 
keflavik.  halfan  vidreca  j  oosvik  hinne  vestri.  fiordung  j  vid- 
reca  vestur  fya  fornu  vor  og  til  þriggja  steina.  allan  vid- 
reka  m.  langafioru. 

Þessar  jtðlur  da  klaustrid.  lambs  elde  vm  halfan  skaga- 
fiord.  holm  oghegranes.  fra  hraune  da  (skaga).  og  til  hofs  j  dðl 
um.  Jtem  kugillde  med  jordum  .c.  oglxx.  heima  j  fridum  pen- 
ingum.  kýr  .xl.  og  v.  gelld  naut  .xxx.  og  .v.  tuætur  naut 
gelld.  xij.  og  .X.  veturgomul  med  kuigum.  xij.  kalfar.  asaud- 
ur.  halft  annad  hundrad.  gelldingur  gamall  .c.  og  .Ixxx.  vetur- 
gamalt  fe  .xx.  og  .c.  hestar  .xvj.  hros(s)  .xiij.  .iij.  hros(s) 
tuæuetur.  einn  hestur  veturgamall. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  2J 


322  GRENJAÐARSTAÐIR.  l52S. 

Þ^tta  j  kosti.  smior  nær  halft  annad  hundrad  vætter. 
skreid  dttatige  vætter.    skýr.  1.  tunnur. 

VI. 

KÍRkia  dd  greniastodum  er  helgud  gudi  og  jungfru  mariu. 
sancte  martino  og  nichola(o).  hun  dd  innan  kirkiu  pislar- 
mark  med  vnderstodum.  og  .iiij.  pislarmork  aunnur.  jhesus 
Hkneski  .ij.  brikur  .ij.  gjlltar.  paxspiolld  .ij.  mariu  Hkneski 
med  alabastrum.  og  annad  CDariu  hkneski  forgyllt.  martinus. 
nicholaus.  johannis  baptista  hkneskii).  jacobbus  Kkneski  gýllt. 
lika  kros(s)  med  silfur  gamall  .ij.  koparstikur.  ij.  jarnstikur. 
ij.  formar.  dukar  .ij.  ýfer  Ukneskium.  merki  .ij.  klukkur  .ij. 
litlar  og  .iiij.  stærri  og  ein  klukka  stor  broten.  kalekur  gýllt- 
ur  og  .ij.  kalekar  goder.  og  einn  kalekur  litill.  og  kalekur 
brakadur  med  eirpatinu.  propiciatorium  med  silfur  gýllt.  corp- 
oralshus  .v.  corporalar  .vij.  messoklædi  .v.  alfæR.  og  .iiij. 
serker  shtner  ad  auki.  sloppar  .iiij.  forner.  kdpur.  iiij.  gaml- 
ar  .iiij.  dfdlmadickur.  ij.  bruner  med  hcdalltari.  ij.  brikar- 
klædi  .ij.  vænger  .vj.  alltarissteinar.  eitt  skrin  Htid.  half 
fimta  mork  vax.  ordubok  god  er  helldur  j  kringum  cdret. 
textabok.  prima  lestra  bok.  grallarar  .ij.  sequenciubok.  einn 
kiriddll  .ij.  processiunalar.  einn  coUectarius.  og  einn  capi- 
tularius.  ein  commons  messobok.  ein  kanabok.  gudzspialla- 
bok  med  pistlum  vm  ddret.  aspiciensbækur  .iiij.  sumar  bæk- 
ur.  ij.  de  tempore  de  sanctis.  lesbok  dd  hddtider  vm  ddret. 
dominicu  lesbok  dd  sumar.  og  de  sanctis  lesbok  dd  sumar 
og  onnur  dd  vetur.  lesbok  vm  jol  og  fram  ýfer  páska  tíjma 
og  ein  lesbok  er  kallazt  requisitare  vm  ddrid.  jrskur  grailari 
vm  jol  og  fram  j  efstu  viku.  dominicubok  fra  jolum  og 
fram  jfer  paska  .iiij.  psalltarar.  common  sýngiandi.  og 
annad  commons  brefer  sýngiand(i).  commons  messobok  irsk, 
Iddtinubok  dextera  pars.  martinus  saga )  norænu.  passionale^) 
apostolorum  j   latinu. 

Kjrkian  dd  allt  heimaland  med  aullum  vmmerkium. 
brunaland.  asgeirsstade.  birnustade.  hrisaland.  klambrarland. 
silalæk.  eýiarland.    geitafell.   breidavik    med    oUum    gognum. 

*■.        1)  þella  orð  er  Ivíritað  í  skb.     2)  passionali,  skb. 


15^5.  GRENJAÐARSTÁÐFÍ.  B2§ 

langavatn.  hooll.  holmavad.  liotstade.  brecka.  hraun.  mid- 
huamur.  ýzte  huamur.  og  Rauf.  og  .ij.  hluter  j  sigurdar- 
stodum.  dcL.vegg  og  vndervegg  ]  kellduhuerfi.  er  sira  jon 
biarnason  lukti  kirkiu  fýr  nefndri  fyrir  porcionem  og  mor- 
talia.  voteý.  knappeý.  arngerdareý.  odeiluhoolmur.  torfkroks- 
hoolmar.  graslafai).  grakuollur^).  breidavoUur.  sooleýiarteigur. 
ketilsteigur.  íinzteigur.  þorunnareý.  hoolmur  enn  mich.  husa- 
backi.  eingimýr.  eskiueý.  selfor  til  kringluvaz.  selfor  j  skardi 
uppi  .V.  hrossum  hagi  ái  efri  mela.  enn  fiorum  da  nedri 
mela.  afrett  j  noattfaravik  halfu  fiorda  hundradi  sauda. 
helmingurj  þingeý  vid  einarstade'^).  einarstadi^).  backa  land. 

Jtem  Eekar  sagdrar  kirkiu.  fiordung  vr  hualreca  fyrir 
alla  ndattfaravik.  og  oU  flutning  fyrir  ýtstabool.  enn 
fyrir  midbool  half.  og  so  vidu  og  fiskver  ad  helmingi 
þar  og  so  fyrir  skoala  reke  da  sande  .xij.  c.  fadma  med 
ollum  fridendum.  halfur  tungureki  med  ollum  frid- 
endum.  þridiung  vr  hualreca  da  nesi.  fiordungur  vr  langa 
reca.  dattungur  vr  hualreca  da  kallbak  med  fluttning- 
um.  laxveidur  j  ösi.  ij  hluter  vndz  vi.  hluter  eru.  þadan 
fra  ðU.  halft  egguerj  osi.  selueidur  auUjflioti.  reki  med  oUum 
gognum  da  sande  er  gudmundur  gaf.  vidreki  a  sandi  er  fylgt 
hefur  gardz  lande.  fiordungur  j  hualreca.  enn  flutning  haU'u 
minne  j  htlu  fioru  og  vt  til  suindar.  rekar  þesser  hafa  fýlgt 
khpshaga.  enn  nu  eiga  staderner  bader,  greniastader  ij  hluti 
þeirra  aUra.  enn  mulastadur  þridiung  .vi.  vætter  (af)  kleifarreka 
ef  da  eru^)  vætter.  iij.  ef  minna  er.  ecki  ef  minna  er  enn. 
X.  vætter.  af  hluta  þeim  er  dtt  hafde  einar  prestur  hausk- 
oUdzson.  gýiarhorn  skal  hggia  vid  gnupenn.  þat  er  seka- 
mark,  sidii  afreidzla  er  þar  huort  sem  fluttur  er  eda  rekur. 
vi  vætter  ef  m.  eru  .xx.  vætter.  enn  .iij.  vætter  ef  minna 
er.  enn  ecki  ef  minna  er  enn.  x.  vætter.  huort  sem  Bekur 
eda  fluttur  er.  j  leirhofn  attungi  minna  enn  halfur  hualur 
ef  recur.  ecki  ef  fluttur  er.  J  griotnesreka  halfur  hualur 
huort  sem  rekur  eda  fluttur  er.  afreidzla  .xij.  vætta  vt  fra 
hofdaskdla  af  oskiptum  ef  rekur.  eUa  ecki.  sidd  reki  geingur 
vt  j    gidd  j  Baudagnup.    ]    veUankotlu    vestri    halfur   hualur 

1)  Svo.  2)  Þetta  orð  er  svo  tvíritað  i  skinn  bokinni.  Ö)  hér  sýnist 
eitthvað  vanta,  líklega:     „xx". 

2r 


^24  GtlENJAÐARSTAtílR.  1525. 

ef  fluttar  er.  enn  ef  recur  fiordunginn  og  .vj.  vætter.    enn  ] 
eýstri  vellankotlu    halfur    hualur    huort    sem    recur    eda    er 
fluttur.  af  osk(iptum)  reida.  xij.   vætter.  da  hestanesi.  vj.  vætt- 
er  ef  ooidur  hefur  mulastadur  helming  sinn.  og  sie  þda  epter.  xx. 
vætter  eda  meira.  enn  .iij  vætter  ef  minna  er.  ecki  ef  minna  er  enn 
X.  vætter.  ]  straumlone  reka  og  fluttning  med  oUum  gognum 
og  suo  fyrir  sigurdarstodum.  þui  staderner  eigu  Iðndin  bæde. 
og  80  þorbiarnarstade.  Þessi  Rcki  er    austur  fra    straumlons 
osi  og  til  hins  forna  oss.  hier  fjlger   og  egguer    halffimtung 
medal  ösa.   da  rifsreka.    vj    vætter.  ef  oa  eru  .xx.  vætter.  .iij 
ef  minna  er   suo  ]  skinnalone.  suo  ath  tiornum    huort    sem 
Eckur.  eda  er.  fluttur.  da  hardback.  xx.  vætter.  ef  fluttur  er. 
og  sie  da    c   vætta   hinuni  fjrsta   enn.  vi.  vætter   þadan  fra 
.iij.  vætter  ef  recur.  skotmanzhlutur  er  ath  hehningi  medur  þeim 
reka.  da  asmundarstodum   fiordungur  huals    ef  rekur.  ]  au(r)- 
f  jriseý  íimtungur  huort  sem  recur  eda  er  fluttur.  og  af  oskipt- 
um  þeim  fiordungi.  settung.  enn  giaflda  af  sextanda  hlut  ef 
recur  af  oskiptum  hual.  ]  Eaufarhofn  helmingur  ef  rekur.  og 
giaflda  af  oittung   af  auflum  saman    og   .iiij.    vætter    og.  xx 
da  hundznesi    tolfti  hlutur  ef  rekur.  j  kros(s)avijk    sex  vætt- 
er  ef  da  eru    xx.  vætter.  iij.  ef  minna  er.    ecki  ef  minna  er 
enn    x.  vætter.  huort   sem    rekur  eda    er    fluttur.  j  koflavijk 
sHkt  hith  sama.  shkt    og  j  flautafeflzreka.   sHkt  ]  herioifsvijk 
ef  rekur  af  þeim  hlut  er  einar  prestur  datti. 

Jnnan  gŒLtta.  storkerofld  .iiij.  ]  jordu.  eitt  uppi.  vpp- 
gerdarkerofld  .ix.  aufl  vond.  xuij.  trog.  .iiij.  fotur  vondar. 
einn  strockur.  ketifl.  tekur  halfa  adra  tunnu.  og  annar  vm 
.vj.  skiolur.  og  .ij.  katlar  smdaer.  pottur  heifl.  annar  brot- 
enn.  eitt  mortel.  piparkuern.  ein  skdal  med  eirbeit  gjfltri  .xix 
trefot.  eitt  tinfat.  annad  brotid.  skerbord  datta  .ij.  kistur. 
einn  stockur.  einn  ufldukur  slitinn.  annar  med  fln  .ij.  sængur 
afl'ærar.  iij.  dýnur  og  .iij.  hæginde  ath  auk.  og  .ij.  aklædi 
ath  auki.  einn  huorbusteinn  .iiij.  bord.  munnlaug  .iij.  vaz- 
kaflar  .vi.  konnur  med  fllum  og  godum.  vj.  altunnur  heilar. 
.ij.  botnlansar  .iiij.  halftunnur  .iiij.  Idasar  .v.  kufar  .vij. 
klýfberar.  afler  vonder.  píxtlbrot  .ij.  skerar.  og  er  annar 
vondur.  einn  hardsteinn.  ein    ox    heil.    pundari.    jarnsleggia. 


1525.  BREIÐABOLSTAÐR.  325 

upp  ca  .ij.  hesta  reip.  ein  kýrhud.  half  kapalh(ja.  oa  .ij.  hesta 
hrip.  oa.  ij.  hesta  krokar  .iij.  kldrur  .iij.  hrifur.  eitt  net 
vont  og  htid.  stiki  med.  ix.  stikam.  .iiij.  Hoaer.  eitt  skip. 
^n  not.  half  fimta  mork  vax  .ij.  c.  tolgar. 

VII. 

KÍRkian  ca  hreidabölstad  ]  vesturhöpe  er  helgud  med 
gude  og^)  hinum  heilaga  olafi  kongi.  Jn  primis  innan  kirkiu. 
historiubok  fra  jonsmesso  og  tii  þorlaksmesso  vm  veturenn 
og  lesbok  tekur  suo  micith.  de  sanctis  bækur.  grallare  med 
sequencium.  aspiciensbok  til  pasca.  gudspiallabok  fra  ath- 
ventu  og  til  pasca.  processiunale.  lesbok  fra  adventu  til 
pasca  de  tempore.  gudzspial(l)abok  vm  sumarit.  og  nockud 
af  vetrarhluta.  orda  per  anni  circulum.  gudspiallabok  fra 
paskum  de  tempore  vm  sumarit.  ij.  messobæk(ur).  lesbok 
ath  jolum  fram  yfer  annunciacionem  marie.  grallaraskrca. 
psalltare.  historiubok  fra  aduentu  til  pascha.  hoklar  .iiij.  einn 
enn  fimti  slitinn.  messoserkur.  stoia.  handlin.  messoklædi 
ad  aullu.  þrir  krossar.  mariuskrift.  olafs  Hkneski.  katarinar 
likneski.  ij.  smdlikneski.  skrin.  brik  og  tabulum.  paxblad. 
merki  .iij.  koparstikur.  glödarker.  elldbere.  liett  alltarisklæde. 
brun  og  dukur  .ij.  kalekar  med  patinum.  eitt  corporale. 
fonzvmbuningur  lettur.  einn  glergluggur  lestur.  iiij.  kluckur  og 
.ij.  biollur.  olafs  saga.  ij.  formar.  einn  stoU.  ein  kista  olæst. 
þar  skal  vera  .ij.  prestar.  diakn  og  subdiakn.  þar  skal  sýngia 
daglega  messo  og  ottusong.  syngi  sloaumesso  .iij.  daga  j 
viku  ef  rumheilagt  er  .ij.  messor  daglega  vm  langafostu. 

Hier  til  liggia  .ij.  bænhus  og  halfkirkia.  og  kirkia  su 
er  sungid  er  til  huern  ddg  helgaú.  tiund.  heýtóllur  og  Ijsi- 
tolkir  af  .xiij.  bæium.  Kirkian  od  allt  heimaland.  foss.  grund. 
sida.  hurdarbak.  almenning.  porgrimsstade.  alla  sigridarstade. 
er  .sira  einar  haflidason  gaf.  þdd  er  herra  jon  biskup  vigde 
kirkiuna  olafsmesso  einu'^^)  seirne.  med  þeim  skilm&la  ath 
þar  skýllde  sýngiazt  ævinliga  sddlumessa  ddRtijd(ar)dag 
hans.jtem  lambs  eidi  afhuerium  {)eim  bonda  sem  rekur  fie 
sitt  j  stadarens  afrett. 

1)  Þessu  orði  er  ofaukið.     2)  Svo. 


326  MELR.  1525. 

Þetta  innan  gdatta.  sæng  ad  ollu  .iij.  kerolld  j  jordu. 
iiij.  uppgiordarkeroUd.  x.  trog.  vj.  skdler  .vj.  spæner  .vij. 
diskar.  tinfat  vont.  ketilhrof.  matarlok  .ij.  býrdur  storar. 

Gaf  sira  einar  haflidason  .ij.  hluti  j  reca  nidri  da  sande 
austur  at  brandzlone  og  j  storgýe.  enn  oadur  datte  kirkian 
þridiungenn.  allan  reka  jtolulausan  fyrir  alnienningi  er  liggur 
ŒL  vaznese. 

Jtem  kuikfe  .xvij.  kugillde.  iiij.  gelldfiar  hundrud  .iiij. 
hestar  gamler.  veturgamallt  hross  .viij.  hundrud  fallit  j  porcio 
medan  sira  gilbrick  hiellt  vm.  xvj.  daR. 

VÍII. 

(K)irkian  da  mel  er  helgud  gudi  og  sancte  stephano.  Hun 
da  allt  heimaland.  eýiar  m.  hrutafirdi.  land  da  kolbíjtzda  og 
j  saudadal.  burfell.  bretalæk.  suedistadi.  land  j  Kenneholum. 
skog  j  nordurdardal  miUi  suartagils  og  saudhuslækiar  og 
upp  ]  fialls  brun.  jtem  þriggia  manna  jferd  j  saurbæiarfioru. 
tialldstad  og  hrossabeit  sem  þarfnazt.  )tem  steinstada  land 
og  hualsda.  jtem  settung  j  bakastodum^)  huals  og  vida.  jtem 
.iij.  vætter  huals  af  tuitugum.  ef  kemur  da  land  ad  osi  hinum 
ýtra.  vollum  huorumtueggium.  freysivikurbacka.  karastodum. 

Þetta  jnnan  kirkiu  .iij.  alltare  med  sinum  buninge.  brik 
og  tabula  ýfer  hcaalltare.  vj.  krossar  smdaer  og  storer. 
mariu  Hkneski.  stefanus  likneski.  iij.  smcalikneski  .ij.  lec- 
arar.  grallare  vm  arit.  sequenciubok  vm  arid.  ij.  bæk(ur) 
syngiande.  aunnur  fra  adventu  og  fram  ýfer  jol.  onnur  fra 
.ix.  vikna  fostu  til  pascha  .ij.  processiundalar.  messubok 
sýngiande  fra  ]onsmessu  baptiste  til  pascha.  kanabok.  orda. 
lesbok  fra  adventu  til  pascha.  lesbok  frda  paskum  til  ad- 
uentu.  lesbok  fra  andreasmesso  til  albani.  de  sanctis.  iij. 
salltarar.  ij.  af  þeim  letter.  kiridll  ofullur.  capitularius  nied 
ýmnario.  messobok  lesande  fi'a  adventu  til  paska  de  tem- 
pore  .xvij.  bækur  adrar  .iij.  messoklædi.  brestur  hofudlin. 
ein  cdpa  og  .ij.  vondar  .ij.  sloppar.  annar  lettur.  fontklædi. 
kista  og  stokkur  .iiij.  corporalshus  .iij.  corporalar  .iij  ka- 
lekar.  for  einn  til  vididalstungu.    iiij.  koparstikur    .ij.    Eeýk- 


K 


1525.  MULT.  327 

else.  kogur.  hompiiU  .iiij.  kluckur.  og  .ij.  smoar  og  ein  bialla. 
ein  jarnstika.  ein  kola.  eitt  spialld.  merkisslitur  .iij.  treiiialmar. 

Jtem  .xij.  kýr.  Ix.  asaudar  og  .vj.  ær  betur  .xuiij.  saud- 
er  veturgamler  og  .iiij.  gamler.  eitt  naut  fiogra  vetra.  og 
.iij.  naut  veturgomul  .iiij.  hesta.  iiij.  sængur  med  þrimur 
aklædum.  allt  vont  .xx.  smoa  keroUd  med  illum  og  godum. 
xij.  trog.  ein  kanna  ioklaus.  einer  kambar. 

Lukti  sira  jon  gislason  ]ordina  halfa  tannstadabacka  ] 
porcio  sem  fieil  medan  hann   hiellt    og  fim    hundrud    betur. 


IX. 

KÍRkian  .]  mula  er  helgud  gude  og  vorri  fru  sancte  marie. 
og  hinum  heilaga  nicholao.  Hun  ca  allt  heimaland  millum 
saurlækia  og  eyuindarlækiar.  laxdar.  og  kalfalækiar.  stadn- 
um  fylger  hafureý  og  skdaleý.  hrisey  og  mioeý.  med  ollum 
vesturholmum  og  austurholmum.  og  .ix.  holmar  fyrir  nedan 
eingeý.  og  veide  alla  ]  laxca  fra  kalfalæk  og  ofan  vm  eingeý. 

Þar  fýlgia  einarsstader.  jngeridarstader.  skdirastader. 
iarckastader.  skeidzland.  kraunastader.  fótaskinn.  fiallz  land 
med  valahrisum  aullum.  teig  eiga  menn  j  valahrisum. 
enn  aungua  beit.  þeistareikia  land.  vindbelg  og  hnut- 
stader  og  mælifell.  barkarhris  j  kellduhuerfi.  lambarekst- 
ur  ooL  huamsheide.  gomlu  fe  j  nœLttfaravik.  c.  og.  Ixxx.  weidur 
vestur  j  vatni  med  slýum  og  holmum.  seka  skal  smala 
þadan  til  skiola  j  vazhlid  ]afnan  er  vill.  þar  fýlgia  teigur  og 
kdarateigur.  stadnum  fýlger  allur  reki  da  fliotzsande  j  miil- 
um  greniastada  reca  og  mýrar  reca.  halfur  eýiar  reki  med 
flutningi  tueimmegin  laxcaross.  fiordungur  j  langa  reca.  datt- 
ungur  j  kelldunesreca  og  allur  vidreci  og  ðU  flutning.  og 
.xvj.  vætter  af  oskiptu.  halfur  hardbaksreci  og  halfur  hesta- 
nesreci.  hualreci  halfur  og  vidrcci  og  fluttning  j  hoskoUdz- 
nesi.  da  hundznesi  allur  vidreci  og  flutning  nema  tolftungur. 
tueir  hluter  j  kollavik  og  flutning,  og  so  j  krossavik.  halfur 
sævarlandzrece  og  flutning.  j  millum  da  fiordungur  hualreca 
og  flutning.  fyrir  breckna  land  bædi  fiordungur  hualreca  og 
flutning.  fyrer  gudmundarlone  raillum  steins  og  staurs  half- 
er  þrir  hluter  reca.  enn  þadan  fra  halfer  hualrekar  og  flutn- 


328  SAURBÆR.  1525. 

ingur  til  marks  vid  saudanesmenn.  fyrir  hrossavollum.  tolft- 
ungur  og  flutningar.  mulastadur  oa  og  þridiung  j  ollum  klifs- 
hagareca  vid  greniastad.  jtem  doi  kirkian  þridiung  j  eingeý 
med  .viij.  holmum. 

Þ(;tta  jnnan  kirkiu.  mariu  likneski  med  einu  gullnisti 
.ij.  krossar.  annar  med  understodum.  nicholaus  Hkneski.  tom- 
as  Hkneski.  ij.  koparkrossar  lester.  ij.  koparskrin  lest.  og 
einn  texti.  steind  brik.  paxspioUd  tuo.  ij.  koparstikur.  iij. 
jarnstikur.  standstika  sterc  med  jarn.  merki.  glodarker.  iiij 
kluckur  og  ein  lest  af  þeim.  ein  bialla.  vj.  alltarissteinar.  v 
kalekar  med  patenum.  vj.  mork.^) 

X. 

Kirkian  j  saurbæ  er  helgud  gudi  og  sancte  Fjicholai  og 
hinne  signudu  ceciliu.  hun  (jcl  allt  heimaland.  sandhola. 
krinastader.  hals.  vollu.  þriugsda.  halfan  diupadal.  alla  þriugs- 
tungu.  skog  j  kalldback  fyrir  nordan  og  upp  ath  þuerskilldi. 
ceciHu  partur  j  gnupufellz  skogi.  sudur  fra  miclagardzskogi 
og  sudur  til  saurbruar  hinnar  ýtri.  onnur  skogarstada  fyrir 
sunnan  sydri  saurbru.  nidur  undan  huassafellzskogi.  og  ofan 
iXL  gilsbacka. 

Þ^tta  jnnan  kirkiu.  krossar  fimm.  mariu  Hknesk(i).  ce- 
cihu  li(k)neski.  nichulas  hkneski.  irskur  texti  med  silfur.  sol- 
arduckar  .ij.  ýíev  nichulaum  og  ceceHu  med  blam  rond- 
um.  kluckur  .iiij.  og  litii  biaha  j  kornum.  ij.  kalekar.  iij 
ahtaristeinar.  iij.  messoklædi  ad  oilu,  corporalar  .iiij.  og 
.iij.  corporalshhus.  eitt  sacrarium  handkiædi.  ein  cantara- 
kapa.  einn  sloppur.  alltarisklædi  .v  .iiij.  bruner.  vigskidukar. 
iij.  saurdukar.  iij.  lectare  med  duk.  formi  litill.  einn  stoll* 
burdarstikur.  ij.  glodarker  .ij.  hompuli.  dýmbiil.  eitt  nierki. 
coparstikur  ij.  jarnstikur  .iij.  og  hangande  kola.  skruda(kista) 
ja(r)iiud  og  iæst  .ij.  kisíur  adrar.  kerstokkiir.  meta  skáler 
med  .vij.  metum  .iiij.  merkur  vax.  trinitatis  blad.  ij.  skar- 
klofar.  Þetta  j  bokum.  grallari    og  sequenciubækur   .ij.    pro- 

1)  Svo.  —  Hér  næst  hefir  vtrið  færðr  inn  á  auða  blaðsíðu  í 
skinnbókina  (bl.  25a^)  reikningskapr  Guðbrands  biskups  fyrir  Víðidals- 
tvingukirkju  frá  18.  Aug.  1590.     Pá  taka  aptr  við  gömlu  jnálda^arnir. 


1525.  SAURBÆR.  -  LAUFAS. 

i'Cessiundall.  messobok  med  gudzspiðllum  og  pistlum  de  sanc- 
tis.  missale  de  tempore  kring  vm  arid.  ottusongua  bækur 
de  sanctis  og  de  tempore  med  lesi  ]  kringum  dared.  capi- 
tularius  og  ýmnarius  kringum  dared.  messodaga  kuer  med 
syn(g)iande  salutijdum.  prima  lestrabok.  og  orda  god  .ij. 
psaltarar.  er  annar  lasinn.  common  ,ij.  sjngiande  med  lesi. 
canab(ok).  jtem  ceciliu  saga.  mariu  saga  magdalena  og  handbok. 

Þetta  innan  gcatta  .ij.  panzarar  vonder  og  einn  hattur. 
kuern.  ein  djna  med  hæginde.  saluns  ciaklæde  .ij  .x.  as- 
mundar  .iij.  hardsteinar.  ein  jarnsleggia.  ðx.  pdalreca.  munn- 
laug.  vazkallar  .ij.  ij.  orb.  torfkrokar.  ein  orck.  ein  kista. 
einn  stokkur  .iiij.  tinfot.  v.  fot  raud  .ij.  vernizud  fot.  tre- 
diskar  .ix.  skerdiskar  .xiij.  ix.  skdaler  med  kerum.  vigslu- 
askur  og  dryckiaraskur.  hndukur.  ij.  konnur.  vondar  .iiij 
staup  .iiij.  og  .ij.  drjckiuskmler  .ij.  piparkuernur.  .ij. 
katlar  bætter.  og  einn  litill.  einn  pottur  og  pottausa.  einer 
kambar.  smiorjarn.  pundari.  xx.  trog  ill  og  göd.  ix.  upp- 
giordarkerolld  vond.  ein  fata.  ij.  strockar.  annar  miog  vond- 
ur  .ij.  storkerolld.  einn  íloti.  skdak  og  kuotra. 

Jtem  kuikíie  .x.  kýr.  x.  ær  og  .xl.  gelldingar.  Ix.  og 
.XX.  sauder  veturgamler  .ij.  vxar  gamler  .ij.  v.  vetra.  einn 
fiogra  vetra  og  veturgamall  .viij  kapla  hundrud.  ix.  merk- 
ur  vax.  ij.  c.  ofritt  .vj.  kugilld(i)  j  byggingu. 

^R  sira  eigill  kuittur  vm  reikningskap  upp  úíi  .xiiij.  ar 
er  (hann)  hiellt  stadinn.  anno  domini  .m.  d.  xx.  viij. 

XI. 

Kirkian  j  laufdasi  er  helgud  gudi  og  hinum  heilaga  petri 
postula.  Hun  m.  allt  heimaland.  lomatiorn^).  þorsteinstadi.  noll. 
smœilaund  aull  millum  gdasagils  og  upp  til  grofar  og  ofan 
til  sikis  hia  neslandi.  land  da  kursueinstodum  med  rettum 
endemorkum.  selfaur  da  ílateyiardalsheide.  iiij.  kum  eda  .ij. 
hrossum  og  so  morgum  dam  og  geitum  sem  sói  viU  er  da 
stad  býr  vm.  vj.  vikur. 

Þetta  ]  rekuíii.  fiordungur  j  fim  hlutum  j  hual(l)atra 
londum  med  ollum  gognum  og  giædum   nema.  vidrekum   dri 

1)  Fyrir  aptan   „loma"    hefir  íyrst  veri(i  ritað  „^niip"  05  það  síð- 
{in  af  máð.     A  að  vera:    lomatiorn. 


330  LAUFÁS.  1525. 

eyrarstuf  j  hualvazíirde.  þridiungur  allz  reka  og  flutningar. 
J  keflavik  .x.  vætta  afreidzfla  af  tuitugum  huai  ef  da  er  .c. 
vætta  og  meira.  so  mikil  afreidzla  er  og  af  þðnglabacka. 
Jtem  afrett  da  flateyiardalsheide  er  heiter  laufoashagi  |  mill- 
um  eyvindardar  og  mogiis  ýtra.  enn  jtala  er  þar  saudarekst- 
urs  frda  sualbarde. 

Jtem  innan  kirkiu  .iiij.  hluckur  storar  og  ein  Htil  bialla. 

ij.  kalekar    med  pdatinum.  enn   þridie   brotenn   med    pdatinu 

og  vegur  halfan  þridia  ejri.  hier  til  boUe  ofan  af  kalek  er  veg- 

ur    lika.    iiij.  corporalshus.    og   ero  .j.  god.    iiij.    corporalar. 

einn    formadukur   .ij.    cantarakapur    .ij.    sloppar.    fðstutialld 

gott.  fontzbuningur.  messoklæde  .v.  ad  aullu.  þriu  smdastýcki 

med  messoklæda  buning.  eitt  handhn  stakt.  einn  hokull  stak- 

ur.  ein  dalmadika.  einn   dukur    med    heiden    stýcki.    þriggia 

alna  langur.  og  alin  breidur  .iiij.  dukar  med  rondum.  iiij.  allt- 

arisbruner    obunar    med    mariuailtare.    alltarisklæde.    vigslu- 

dukur  og  saurdukur    med    hdaalltare.   ij.  godar   brikur    med 

guUfarg  .ij.    paxblaud.  djmbill.  skrudakista  .vj.    alltarisstein- 

ar.  bokakista  olæst.  kross  ýfer  alltare  og   skrin    med    silfur. 

ij.  trekrossar    med    understodum  .ij.    sacrarium    handklæde. 

ij.  koparstikur.  sacrarium  munnlaug.  brikarklæde.  tialld  ýfer 

hdaalltare.   og  kringum    korenn    tialld  liett.    og    annad    vont 

ýfer   kordýrum.  ij  glodarker.    elldberi.   jarnstika    stor.  boka- 

stokkur.  CDariu  likneski.    michaels    likneski.    stor    cross    ýfer 

kordýrum.  ij.  eingla  likneski.  peturs  likneski.  andres  likneski. 

ij.  dukar  ýfer  petri.  okafs    likneski    .ij.  merki.  jarnstika    fyr- 

ir    mariu.    jarnstika   fyrir     petri.    Idatunshialmur   .ij.    kistur. 

badar  innlæstar.   metaskdaler  med  metum.    likakrdakur.    rec- 

jarn.  nafar.  munnlaug.  vazkall  med    loki.    og    annar    rifinn. 

ij.  konnur  vondar    .v.  tinfot  .ij.    fðt   vernizud.  og  eitt    rautt. 

einn    stor  Idas  .iiij.  kistur.  ein    grof  mork  vax.    ij.  c.    kerta. 

iij.  erkur.    ein  pipa.  eitt    tialld    vart    .x.    alner.    annar    refill 

slitinn.  xiij.  alner.  iij.    sængur    vondar   med    hægindum.    iij. 

aklædi    vond.  j  bordhusi  .x.  trefðt  .v.  fot  vtlend.    ix.  skdler. 

iij.  skerdiskar.    lindukur  einn.  stokkur  med  loki.  annar    lok- 

laus.    aurk.   ij.    Idiísar.    xij.  kerolld  smda    .ij.    fotur    vondar. 

xij.  trog.    ij-    uigsluaskar.    sponastokkur.    pundari.   vj.    stor- 


1525.  LAUFÁS  331 

kerolld.  tunnuketill  og  fiordungsketill.  pottur.  smidia.  iij. 
liosponnur  .ij.  vader.  ix.  hurder  vondar  j  stadnum  .iiij. 
hurder  fyrer  uthýsum. 

Þ^tta  j  bokum.  in  primis  .ij.  grallarar.  ij.  sequenciu- 
bækur.  iij.  psalltarar.  Idgasaunguabok.  messobok  per  ann- 
um  ad  pistkun  og  gudzspiollum.  og  lesgrallari  med  sama 
tima  pistlum  og  gudzspioUum  de  tempore  de  sanctis.  messu- 
bok  fra  pdascaviku  til  aduentu  ath  pistknn  gudzspiollum  og 
oracium  de  tempore  de  sanctis.  pœLscabrefer  sýngiande 
med  messum  sýngianda  samsett.  pistlar  og  gudzspioU  vm 
langafðstu.  commun  sýngianda  samsett  med  missale.  (Desso- 
bok  ooL  sumarit.  commons  messur  og  soalumessa  da  einni 
skrooL.  dominicur  oa  annari  skrda.  kirictll  og  processiundall. 
aspiciensbok  fra  aduentu  og  fram  um  huitadaga  sýngiande 
med  ýmnum  og  oracium.  lesbok  de  tempore  fra  aduentu 
til  pdasca.  saungbok  fra  pdascum  til  aduentu  med  ymnum 
og  oracium.  lesbok  de  tempore  fra  aduentu  til  pdascha. 
lesbok  de  sanctis  per  annum.  sðngbok  og  lesbok  de  tem- 
pore  fra  paschum  til  aduentu.  sðngbok  fra  pdaschum  de 
tempore  de  sanctis  til  jolafóstu.  sðngbok  frdii  de  trinitate  de 
tempore  de  sanctis  til  aduentu.  orda.  sermonsbok.  petursaga. 
ij.  ymnarij.  og  .ij.  capitularij.  nýia  halldz  kuer.  martirelogi- 
um^).  ein  handbok.  xv.  skrar.  er  þar  j  capitularius.  ýmnari- 
us.  og  .ij.  psaUtarar  vonder.  iiij.  bækur  storar.  helldur  ein 
pistla  og  gudzspioll  fra  jolum  til  huitusunnu^).  onnur  fra  jola- 
fostu  og  eigi  alit  til  pdascha.  þridia  hefer  de  tempore  (med)  söng 
og  les  fra  pdaschum  til  adventu.  hin  fiorda  helldur  fýrst 
kirkiudags  sðng.  þdií  de  sanctis  fra  crossmesso  vm  haust  og 
til  jolafðstu.  fiell  j  porcio  medan  sira  ]on  hieUt  uppda  .xx. 
dar  fiogur  hundrud  og  halfur  fimtande  eýrer.  voru  fiogur 
hundrud  gefin  kuitt  fyrer  kirkiubot  og  sancte  aunnu  hk(neski). 

Þetta  j  fridum  peningum  .xx.  og  .xuiij.  mdalnýtu  ku- 
giilde.  xij.  gelldfiar  hundrud.  xiij.  kapla  hundrud.  jtem  kost- 
ur.  vætt  smiors  og  half  tunna  skýrs.  heý  .v.  fadmar. 

XII. 
KÍRkian  hins  helga  peturs  postula  ói  RafnagiH    ta   ailt 

1)    Syo,         \  ~~         '^ 


3S2  HRAFNAGIL.  1525. 

heimaland.  hranastadi.  botn.  allt  nýlende.  gil.  kepsdoi.  half- 
an.  bleiksnijrardal  fram  fra  skardzói.  torfskurd  ]  sigtuna- 
land.  fyrir  austan  eyiaíiardarda.  tueir  eingiteigar.  heiter  ann- 
ar  geingia.  enn  annar  koarateigur. 

Þetta  innan  kirkiu.  messoklæde  þrenn  og  brestur  til 
stolu  og  handhn.  kalekur  og  vegur  vel  .x.  aura.  ein  kantara- 
kapa  .ij.  hoklar  lauser.  er  annar  allur  ]  sundur.  ij.  sloppar. 
V.  alltarisklædi  .iij.  alltarisdukar  vonder.  med  brunum.  einn 
lecktaradukur  blamerktur.  litil  skrin  tuð  med  silfur.  eitt 
skríjn  med  kopar.  texti  med  forgýlltan  kopar  .vj.  alltaris- 
steinar.  baxturjarn  og  fonsbunadur  vondur.  paschastong.  ij. 
upphalldzstikur.  sacrarium  handklædi  aungu  nýtt  .ij  kopar- 
stikur.  ein  jarnstika  stor  brotin  .vj.  ]arnstickur  fyrir  Hkn- 
eskium.  kertaforme  og  framestoduforme.  iiij.  khickur  ] 
stopK  .iij.  (j)  kor.  kross  sæmiligur  ýfer  alltare.  kross  ýfer 
kordyrum.  fontkross  med  kopar.  mariu  Kkneski.  peturs  hkn- 
eski.  nicholaus  likneski.  thomas  hkneski.  gudmundar  hkneski. 
jeronimus  Hkneski.  katerinar  Hkneski.  margaretar  hkneski. 
sancte  katerinar  blad.  og  crucifixum  blad.  Hk(a)kross  brotenn. 

Jtem  j  bokum  .ij.  songbækur  per  anni  circulum  .ij. 
lesbækur  de  tempore  per  anni  circulum.  og  enn  lesbok  um 
sumarit.  de  tempore  bok  fra  aduentu  til  pascha.  de  tempore 
bok  med  les  og  sóng  fra  de  trinitate  og  til  aduentu.  de 
tempore  bok  fra  paschum  og  til  jolafóstu  med  gudzspiollum 
og  pistlum  og  oracium.  Idagasonguabok.  cohectarius.  capi- 
tularius.  missale  vm  sumarit.  og  missale  fra  adventu  til 
pascha.  graUari.  ýmnarius.  psalltaii  og  margar  smdabækur 
ad  auki.  katerinar  saga.  sðngbok  de  sanctis  fra  jonsmesso 
baptiste  til  pascha.  niissale  de  dominicis  fra  de  trinitate  til 
adventu  med  sequencium  de  tempore  og  de  sanctis.  psahtare 

og  processiunaU. 

Þ^tta  j  lausagozi  .vj.  k^-r  .vj.  asaudar  kugiHdi  .ij.  naut 
tuæuetur  .ij.  sængur  vondar  fýrir.  c.  kerahd  og  þar  til  .x. 
aurar  fyrir  .ij.  c  tueir  hestar  gamler  og  þar  til  .xx.  alner 
fýrir  .c.  hundrud  j  vadmahim^)  .xij.  aurar  anars  hundrads 
j  uirdingargozi.  uar  þat  .ij.  kistur.  pundari.  metaskdaler  med 
.iiij.  metum.  brotinn  vazkaU  og  ketilhrof. 


162^.  vELtiÉ.  m 

I;  XIII. 

^  Kirkian  ói  uollum  er  helgud  gudi  og  sancte  olafi  kongi. 
hun  00.  jnnan  sig.  jfer  hdalltarenu  kross  med  understodum. 
annar  kross  gýlltur  oa  alltarenu.  eitt  skrijn  og  texti.  einn 
randadukur  ýfer  hdcialltarenu.  mariu  likneski.  olafs  Hkneski 
aunnu  likneski.  jacobus  likneski.  jons  likneski  hola  biskups. 
auguttu  likneski.  og  ambrosius  mýnd.  sancte  olafs  klukka. 
og  .ij.  kluckur  minni.  og  .iij.  bioUur.  þrennur  alltaris  bun- 
ingur  alfær.  v.  messoklæde  alfær.  og  einn  hokull  þar  til. 
einn  sloppur  og  kapa.  og  tuenn  kapuslitur.  ein  dahuadica. 
ij.  kaleckar.  og  enn  þridie  vondur.  v.  corporalar.  iij.  corp- 
oralshus.  iiij.  alltarissteinar.  iij.  kistur.  frammistoduformi. 
og  lectare.  ij.  jarnstikur  og  kirkiukola.  ein  koparstika.  duk- 
ur  ýfersancte  olafs  hkneski.  fonsumbuningur  alfær.  bakstur- 
jarn. 

Jtem  bækur.  ij.  grailarar.  ein  sequenciubok.  og  onnur 
lett.  messobok  vm  darit  med  de  sanctis  og  de  tempore  les- 
ande.  ij.  messobækur.  onnur  sýngiande  og  onnur  lesande. 
fra  .ix.  vikna  fostu  til  pascha.  med  de  tempore.  de  tempore 
bok  til  de  trinitate  fra  jola  fostu  og  de  sanctis  med.  de 
sanctis  bok  med  gudspiollum  og  pistlum  vm  aret.  ij.  kana- 
bækur.  ij.  lesbækur.  onnur  oa  sumar  enn  onnur  ca  vetur 
med  de  tempore.  en  þridia  fra  athventu  til  pascha.  capi- 
tularius  og  ýmnarius  lesande  oií  einne  bok.  iiij.  de  sanctis 
bækur  sýngiande  vm  svmarid  syngiandi^).  jstoriubok  vm  jola- 
fostu  til  geisladags  lesande.  jstoriubok  frda  paschum  med 
dominicum  til  adventu.  common  sýngipaide  med  lesi.  ein 
sermonsbok.  jstoriubok  fra  adventu  til  pascha.  einn  psalltare. 
olafsaga.  handbok.  messobok  sýngiande.  fra  jolafostu  til 
pascha.  einn  processiunall.  common  sýngiande.  gudzspialla- 
bok  og  pistla  vm  veturenn  til  de  trinitate.  onnur  bok  med 
gudzspioUum  og  pistlum  vm  vetur  til  pascha.  dominicu  kuer 
sýngiande  og  nockrar  latinu  skrædur  þar  til. 

Jtem    kuikfie.  kýr  .xx.   og    .iij.    asaudar    kugillde    .xiiij. 

1)  Hér  fyrir  aptan  er  ritað:  „ein  stor  bok",  en  punktar  settir 
undir,  seni  tákna,  að  það  sé  út  strykað.  Orðið  'syngiandi'  sýnist 
ofritað,  aunaðhvort  fyrír  framan  eða  aptan  'sumarid'. 


var  þetta  bædi  med  jordum  og  heima.  eitt  naut  fiogra  vetra 
og  annad  tuæuett.  ij.  hestar  gamler  fyrir  halft  annad  hundr- 
ad.  hros(s)  med  fofallde  og  gamall  klóir  fyrir  halft  annad 
hundrad.  ok  einn  gelldur  hestur  fyrir  .c. 

Jtem  innan  gdatta.  stor  keroUd  .iiij.  uppgiordarkerolld 
.xij.  vond.  trog  .xx.  og  .ij.  erkur.  iij.  og  kistur.  iij.  og  disk- 
ar  .X.  xi.  skoaler.  allt  þetta  fyrir  .iiij.  c.  v.  katlar  og  .v.  pott- 
ar  fyrir  .vij.  c.  linsæng  fyrir.  c.  tialldklædi  og  vod  fyrir 
•ij.  c.  munnlaug  og  vazkall  og  .v.  tinfot.  kanna  fyrir  .c. 
munnlaug.  vazkall.  tinfat.  firfat  og  saUtker  fyrir  .c.  xviij. 
fot  og.  xiiij.  skerdiskar.  halfkann(a)  og  skaptpanna.  ix.  horn- 
staup  og  .vij.  blýstaup.  ij.  drýckiuskaler  allt  fyrir.  c.  iij. 
lindukar.  iij.  handklæde.  og  einn  ulldukur  fyrir  .c.  eitt  a- 
klæde  .x.  merkur  vax  fyrir  .c.  einn  refell.  hundrad  ]  as- 
mundum  skeifum  og  odrum  smalka. 

Item  jarder.  selda.  birnunes.  hanefstader.  uppsale.  braut- 
arhoUt.  huarf.  krossholl.  sueinstade.  stafn.  huor  da.  kong- 
stade.  þuera.  gliufurca.  og  tungufell  stendur  til  lausnar  erf- 
ingium  sira  gudmundar  heitens.  a  stadurenn  allan  skidadal 
og  vesturdardal  fram  fra  hðldiirmarki  til  sueinstada  marks. 
og  tiornubacka  fyrir  handan  da  og  .ij.  teiga  fyrer  nedan 
sokku  da  bockunum  er  heita  nastateigr  og  breidateigr.  og 
einn  holma  j  danne  er  lambhagi  heiter  og  annar  er  heiter 
hrutholmur  þar  upp  fra.  þridie^). 

Þettaj  rekum.  j  þorgeirsfirde  fyrir  vestan  daros.  þat  er 
attungur  j  hual.  fra  árosi  til  torfdælar.  enn  fiordungur  vestur 
þadan  til  suhia. 


379.  3.  Janúar  1526.  á  Hölcm. 

JóN  Arason  biskup  á  Hólum  tekr  reikningsskap  af  síra 
Pétri  Pálssyni,  er  þá  var  ráðsmaðr  Hóladómkirkju,  um  allar 
staðarins  eignir  heima  og  heiman,  „eptir  tölu  síra  Pétrs," 
og  átti  dómkirkjan  þá  hafskip  vel  fært,  er  dró  nær  „sjötigi 
lesta";    um    lausafé    það   eptir   Gottskálk    biskup,    er  bræðr 

1)  Svo,  og  vantar  eitthvað. 


1526.  HOLASTAÐR.  ^BS 

hans  skyldu  erfa,  hafði  Jón  biskup  gert  sama  með  ráði 
erkibiskups,  og  bréf  sýndi  hann  fyrir  því,  að  hann  hefði  gold- 
ið  Oláíi  erkibiskupi  það  „Guðmundar  silfr  og  gull",  sem  var  á 
Hólum  að  biskup  Gottskalk  frá  föUnum,  og  lofaði  erkibisk- 
up  að  láta  kanonisera  „Góða-Guðmund,  svo  framt  það 
væri  guðs  vilji". 

AM.  Fasc,  XLVII,  1,  frumrit  á  skinni  úr  safni  Hólastóls  („sk"). 
Af  3  innsiglum  er  l  dottið  frá.  —  Fœrt  inn  í  frumritið  að  Sigurðar- 
registri  bl.  5b.  (=  h). 

Holastadar  Reikningur  þa  Bipskupi)  Jon 
arason  tok  vid  1526.2) 

Þat  giorum  vier  broder  helge  med  gudz  nad  abote  a 
þingeyrum.  olafur  hialtason.  tumas  eireksson  prestar  godum 
monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefe  at  arum  eptt- 
er  gudz  burd  CD  d  xx  ok  vj  ar  tiunda  dag  jola  da  biskup- 
stolnum  dx  holum  ]  hialtadal  vorum  uier  i  hia  at  biskup 
jon  tok  reikningskap  af  sira  Petre  palssyne  er  þa  uar  radz- 
mann  holadomkirkiu  af  fríjdum  peningum  oc  ofríjdum  sem 
holakirkia  atte  heima  (a  stadnum  oc  stadarins  b\vm^)  oc  j 
byggingum  epter  þeirre  framtaulu  sem  hier  epter  skrifat 
stendur. 

Jn  primis  innan  kirkiu  ornamenta  med  kalekum  kle- 
nodia  i  bokum  oc  skrwda  oc  suo  gamalt  bordsylfur  kirki- 
uunar  oc*)  bushlute  stadarins  heima  aa  holum  oc  stadarins 
bwm^).  allt  þetta  [adur  sagt  suo  nær^)  sem  þat  Begistrum 
jnne  helldur  er  giortt  var  med  voru  uitorde  ad  biskup  got- 
skalck  nikulassyne  fra  faullnum. 

Jtem  .1  malnytu  heima  aa  stadnum  oc  aullum  stadarins 
bwm^)  oc  ]  byggingum  saman  reiknad'^)  xvjc  kugiUda  oc 
.X.  kvgiUde  ad  med  reiknudum  kirkiu  kugilldum  þeim  sem 
standa  fyrir  prestum  da  stadarins  jordum. 

Jtem  ]  gelldum  nautum  æ,  stadnum  oc  stadarins  bwm-^) 
hundrad  hundrada  Ixxc    ok  vjc   j  gelldum    saudum    nietiger 

1)  Svo.  2)  Utan  á  bréfinu  með  hinni  venjulegu  hendi,  sem  ritar 
á  Hólabréf  á  17.  öld,  8)  buvm  b.  4)  sl.  ö.  5)  buvm  b.  6)  fsuo  nær 
adur  sagtt  &.     7)  reiknudum  b. 


Mé  ÍÍOLASTAÐÍt.  im, 

hundrada.  kaplar  heima  da  stadnum  oc  stadarins  bwm^) 
aullum  voru  eigi  skiallega  reiknader  enn  sagt  uar  at  |)eir 
mundu  vera  nær  hundrade  oc  nokrer  ungkaplar  at  auke. 

Voru  þesser  aller^)  fyrr  sagder  peningar  reiknader  ept- 
er  framsaugu  oc  taulu  síra  peturs  enn  eigi  uissum  uier 
huortt  þeir  uoru  gillder  eda  gamler.  sagde  sira  petur  at 
þar  munde  uera  med  nockurar  aureiga  skullder  oc  maurg 
gaumul  kugiUde.  atte  domkirkian  þa  hafskip  uel  færtt  er 
dro  nær  .Ixx.  lester.  teinæring  oc  attæring.  þria  vj  æringa. 
tyge  stadarins  uoru  eigi  reiknud  fyrir  oss  oc  eigi  helldur 
silfur.  katlar.  klæde  eda  Herept  þat  sem  biskup  godskalk 
hafde  att.  þui  biskup  jon  sagde  fyrer  oss  at  herra  erchebisk- 
upenum^)  og  rikisins  rade^)  j  norege  hefde  þat  laugligt  þott 
at  brædur  biskups  godskalks  skylldu  erfa  þa  lausa  peninga 
sem  hann  hefde  ecke  adur  rad  fyrir  giortt  ok  at  auki  uoru 
þess  inuentarij  sem  holakirkia  atte  þa  biskup  gotskalk  med 
tok.  Sagdizt  biskup  jon  hafa  giortt  sama  med  erchebiskups- 
in(s)  rade  vid  brædur  biskups  Godskalks  vm  sagdan  arf. 
Synde  biskup  ]on  oss  opit  bref  med  jnncigle  verdug  herra 
olafs  erchebiskups  j  nidarose  pauajigs  sætis  legatus  suo 
hliodande  at  erchebiskupinn  hefde  medtekit  þat  gudmundar 
silfur  oc  gull  sem  var  ói  hoolum  at  biskup  godskalk  fra 
faullnum.  oc  nefndur  herra  erchebiskupenn  hafde  lofat  at 
lata  canonicera  goda  gudmund  suo  framt  þat  være  gudz 
uilie. 

Var  þesse  allur  adur  sagdur  reikningskapur  gior  þann 
fyrsta  vetur  er  biskup  jon  medtok  holadomkirkiu  j  biskup- 
ligv  vallde. 

Ok  tiP)  sannynda  hier  um  setium  uier  fyr  skrifader 
menn  vor  jncigle  fyrir  þetta  bref  er  giortt  var  ]  stad  oc 
deige  ok  sama  are  sem  fyrr  seiger.  et  cetera. 


380.  15.  Janáar  1526.  á  Grund. 

DóMR  sjö  klerka  og  sex  leikmanna  út  nefndr  af    Jóni    bisk- 
•     1)  buvm  b.  2)  sl.  b.  3)  erkibiskupenn  &.  4)  rad  ö.     5)  Hér  þrýtr  b. 


15^6.  ÁNastaðaarf'r.  337 

upi  Arasyni,  „er  þá  hafði  kongsins  umboð  í  Vöðluþingi", 
um  ákæru  Jóns  Magnússonar  til  Gísla  prests  Guðmundsson- 
ar  vegna  Kristínar  Eyjólfsdóttur  móður  sinnar  um  aðtöku 
Gísla  prests  á  aríi  eptir  Finn  heitinn  Þorvaldsson  systurson 
Kristínar. 

AM.  Apogr.  764  með  hendi  Arna  Magnússonar. 

Domur  um  arf  fins. 
Þad  giorum  vier  broder  Helge  abote  a  Þingeyrum. 
broder  Jon  med  gudz  forsid  prier^)  a  Maudruvollum.  Pietur 
Pa[ls]son.  Radzmann  Holakirkiu.  Þorbiorn  Jonsson.  Jon 
'  Jonsson.  01[afur]  Hialltason.  Jon  Olafsson.  prestar.  Grim- 
ur  Jonsson.  Einar  Einarson.  Þorsteinn  Þorlaksson.  Odd- 
ur  Þorlaksson.  Pietur  Tumasson  og  Hiallte  Þorfinnson.  leik- 
menn.  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
arum  epter  gudz  burd  1526.  a  grund  i  Suaruardal^).  manu- 
dægenn  nærstaíi  epter  geisladag  vorum  vier  i  dom  nefnder 
af  verdugum  herra  Biskup  Jone.  er  þa  hafde  kongsins  um- 
bod  i  Vodluþinge.  ad  dæma  um  ])a  akiæru  er  Jon  Magnus- 
son  kiærde  thil  Gisla  prestz  Gudmundzsonar.  vegna  modur 
sinnar.  Kristinar  Eyolfsdottur.  ad  hann  hefde  i  setst  og  ad 
sier  tekid  arf  og  peninga  epter  finn  heitinn  Þorvalldzson. 
sera  fyrrnefnd  Kristin  var  modursyster  adurnefnds  finns 
heitins.  Enn  greindur  Gisle  prestur  var  systurson  nefndz 
finnz  heitins.  Og  medur  þvi.  ad  Gisle  prestur  leidde  brull- 
aupsvitne.  sem  verid  hofdu  i  brullaupe  hans  faudur  og  mod- 
ur.  Svo  og  vissum  vier  aungvafi  skylldara  skilgetinn 
til  greindz  arfs.  þa  sem  i  almennilegu  ^rfdatale  standa. 
greindum  Gisla  fyrer  þessum  arfe.  þvi  dæmdum  vier  gisla 
preste  gudmundzsyne  þessa  alla  peninga  til  halldz  og  fullr- 
ar  eignar.  sem  fallid  hefde  epter  finn  heitinn  Þorvalldzson. 
þar  til  þeir  verda  med  laugligum  dome  af  honum  sokter. 
Og  til  sanninda  hier  um  setium  vier  fyrrnefnder  menn  vor 
innsigle  fyrer  þetta  brief  er  skrifad  var  i  sama  stad  og  dag 
sem  fyrr  seiger. 


Dipl.  lal.  IX  .   B. 


Í538  GALTARHOLT  OFL.  1526. 

381.  13.  Marts   [1526].  í  Skálholti. 

ÞoEMÓBR  Arason  fær  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti  málajörð 
konu  sinnar  Gaitarholt  í  Stafholtstungum  fyrir  jörðina  Stein- 
staði  í  Skagaíirði.  ef  hann  mætti  ekki  halda  jörðunni  Bark- 
arstöðum,  er  biskupinn  hafði  feingið  bonuni  og  par  til  tíu 
hundruð,  „því  hann  sagðist  hana  ekki  mega  bíhalda  sakir 
ofríkis  biskups  Jóns  Arasonar  á  Hólum". 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2737  með  hendi  Orras  Daða- 
sonar  „ur  brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.).  í  hornið  er  ritað 
„forte  1527",  en  neðan  við:  „næsta  brefed  fyrer  framan  þetta  er 
daterad  1527.  Þau  sem  epter  koma  eru  dat.  1517.  1521".  (AM  ) 
Bréf  þetta  mun  vera  frá    1526. 

Um  Galltarhollt  i  Borgarfirdi. 

Þad  giðrum  vier^)  Þorleifur  prestur  Eireksson  og  And- 
res  Steinsson  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  ockar 
opnu  brefe  ad  cL  þridiudagin  næstafi  epter  Gregoriusmessu 
cL  langafostu  i  biskupsherbergiunum  i  Skalhollte  vorum  vidi) 
i  hid.  sdum  og  heyrdum  cL  ord  og  handaband  þessara  manna. 
af  einne  halfu  herra  0gmundar  biskups  i  Skalhollte  og  ann- 
are  Þormods  Arasonar.  ad  svo  fyrer  skyldu  oc  undertoludu. 
ad  hann  feck  biskupinum  jordina  alla  Galltarhollt  er  Hggur 
i  Stafholltzþingum.  Sagde  hann  þessa  jðrd  mdla  konu  sinn- 
ar.  og  hun  hefde  þetta  samþyckt.  Her  i  mot  gaf  Biskupinn 
greindum  Þormodi  jaurdina  alla  Steinstadi.  er  Hggur  i  Skaga- 
firde  i  Reykiakirkiu  sokn.  suo  framt  hann  mætte  ecke  med 
Iðgum  hallda  jordina  Barckarstadi  sem  biskupinn  hafde  ad- 
ur  feinged  hðnum  ok  þar  til  xc-  þvi  hann  sagdist  hana  ecki 
meiga  bíhallda^)  saker  ofrikis  biskups  Jons  Arasonar  d  Hol- 
um.  gallt  biskupinn  honum  kross  og  festi  gylltan^)  þar  þd 
strax  so  vid  saum.  vissu  vid  ecke  betur.  enn  sd  same  krosss 
skyllde  koma  i  adurgreindt  jardarverd. 

Og  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


1;  Svo.     i')  27.37;  hallda  62. 


1526.  PRESTASTEFNA.  33() 

283.  3.  Ápríl  1526.  á  Hólum. 

.TóN  biskup  á  Hólum  boðar  klerka  milli  Hrútafjarðarár  og 
Ulfsdalafjalla  til  prestastefnu  á  Víðivöllum  í  Biönduhlíð  föstu- 
daginn  4.  Maí  (1526). 


AM.  Fasc.  XLVIÍ    %  frumrit  á  skinni    með    hendi    Jóns    biskups 
rasonar. 


I 

^B  Citatia  biskups  Jons. 

H|  Vier  ]on  med  gudz  nad  biskup  a  holum  j  hialltadal 
^^iorum  godum  monnum  witurligt  med  þessu  woru  opnu 
^brefe  ad  wier  hofum  sett  og  skipath  almenniligt  sinodum  og 
prestastefnu  ca  widiwollum  j  blaunduhlíjd  j  skagaíirdi  fostu- 
dagin  næstan  epter  krossmesso  nv  næst  kæmur^).  epter  þui 
sem  kirkivnnaR  log  vt  wisa  og  godur  gamall  wane  er  til. 
Þvi  bíjdium  vier  vm  alla  lærda  menn  og  vnder  skylldvga 
hlydne  biodum  þeim  sem  bjggia  og  bua  j  millum  hruta- 
íiardaraR  og  ulfsdalaíialla  og  hier  epter  nefnazth  j  þessu 
breíi.  ad  þeir  kome  j  fyrr  greindaii  stad  og  dag  med  sin- 
vm  jnnciglum  og  aullu  þui  sem  þeim  ber  ad  hafaa  presta- 
stefnu  og  statuta  giorer  Road  fyrir  ad  traktera  og  skoda  aull 
mal  sem  þar  fram  koma  fyrir  oss  og  heilaga  kirkiu  aa-^) 
hærer  og  oss  ber  yfer  ath  taka  med  vorum  lærdum  monn- 
um.  nefnum  wier  þar  fyrstan  til 

sira  petur  palsson.  Radzmann  heilagrar  hola  domkirkiu. 

nichulas  wilhialmsson. 

þorsteinn  ionsson. 

gilbrickt  jonsson. 

loptur  petursson. 

jon  ionsson  a  miclabæ. 

þorbiorn  jonsson. 

magnus  gudmundzson. 

gisle  gudmundsson. 

þorualldur  olafsson. 

Önar  magnusson. 

1)  þ.  e.  4.  Mui.     á)  og,  íVb. 


S40  áKastadaarfr.  152Ö. 

olafur  gudmundsson. 

]on  gvdmvndsson. 

einar  vlfsson  og 

bersse  þorsteinsson. 
presta  holabiskupsdæmis. 

skulu  aller  fyrr  nefnder  prestar^)  komaj  adur  greinda 
prestastefnv  sem  logliga  stefnder  wnder  fulla  hlydni  uid 
heilaga  kirkiu  og  oss 

Og  til  saninda  hier  vm  sietium^)  wier  worth  secretum 
fyrir  þelta  bref  skrifat  m  holum  j  hialltadcal  þridia  dag  paska. 
aKum  epter  gudz  burd.  CD.  d.  xx.  og  vi. 


283.  8.  Apríl  1526.  á  Reylíjimí. 

(íuÐMUNDa  Þorvaldsson  fær  Ögmundi  biskupi  til  fuUrar  eign- 
ar  allan  þann  arf,  er  Guðmundr  reiknaði  sér  að  lögum 
fallinn  eptir  Finn  heitinn  Þorvaidsson,  gegn  því  nieðal  ann- 
ars,  að  biskup  léti  kenna  einum  af  sonum  Guðmundar  til 
prests. 

Landsbókasafn  fi2.  8vo  jneð  liendi  Grunnavikr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskup^.  —  AM.  Apogr.  2727  meÖ  hendi  Orms  Daða- 
sonar   „Ur  brefabók  biskups  Ogmundar"  AM. 

Um  Fins  arf. 
Vier  broder  0gmnnd  med  gudz  ndd  biskup  i  Skalhollte 
giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  d  sunnudagin  i  pdskaviku  d  Reykium  i  01vese 
kom  fyrer  oss  fatækur  mann  Gudmundur  Þorvardzson^). 
beidde  oss  ok  krafde  uppa  guds  vegna.  ad  veita  sier  styrk 
og  hidlp  til.  so  hann  og  hans  bðrn  skilgetin  mætte  nd  oc 
fd  þann  arf.  sem  hann  og  fíeire  adrer  goder  menn  reiknudu 
hans  bornum  med  logum  falhn  vera  epter  Finn  heitin  Þor- 
vardsson^).  gud  hans  sdl  fride  og  ndde.  Þvi  f^Ter  vors  herra 
skuiuf.  iians  audmiukan    bænarstad.  oc  godra  manna    tiUog- 

1)  iiiilJi  línii,  oí?  er  eiginlcga  ólesaníii,  en  þetla  ovð  þarí'  að 
standa  iier.      2j  Svo. 


1526.  ÁNASTAÐAARFR.  B41 

ur.  hofum  vier  giðrt  soddan  giorning  vid  greindan  Gudmund. 
ad  hann  hefur  feingid  oss  til  fuHrar  eignar  fyrrsagdan  arf 
allafi.  Her  i  mot  lofudum  vier  ad  taka  til  vor  einn  af  hans 
sonum.  og  lata  kenna  hðnum  suo  hann  mege  vigiast.  ef 
þad  er  hans  lagnadur.  svo  og  ad  leggia  hðnum  þar  til 
nockra  peninga.  sem  moguligt  være.  þegar  vier  hðfum  feing- 
id  og  vid  tekid  ddurskrifudum  arfe.  ok  peningum. 

Voru  þesser  giorningsvottar  oc  nærverande  menn.  Sera 
Snorri  Fliahnsson.  Haflidi  Þordarson  ok  Jllugi  Olafsson. 
livorier  ad  settu  sin  jnnsigH  med  voru  innsigH  fyrer  þetta 
í^iorningsbref.  skrifad  i  sama  stad  ok  dag  sem  fyrr  seger. 
Anno  Domini  M^.  D^.  xx.  vi". 


284.  9.  Apríl  1526.  á  Keykj„iii. 

OuBMUNDR  Þorvaldsson  fær  Ögmundi  biskupi  til  fuHrar  eign- 
ar,  sakar  og  sóknar  aHan  arf  þann,  er  hooum  var  faHinn 
fyrir  norðan  land  eplir  Fi:m  heitinn  Þorvaldsson  móðiirföð- 
ur  sinn. 

AM.  Fasc.  XLVÍ,  13,  rriimrítið  a  skirmi.  AF4innsig]um  eru  að  eins 
leifar  af  hinu  íyrsta  fyrir  bréfinu.  —  Afskript  af  bréfinu  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups  er  í  AM.  Apogr.  2728  og  í  Landsb.  62.  8vo. 

Gudmundur  Þorvalldsson  fær  biskupi  0gmnnde 
til  eignar  arf  barna  sinna  hrer  nordan.^) 
Vier  Augmund  med  gvds  ndd  biskup  j  skalhoHte  gior- 
um  godum  maunum  kunniktt  med  þessu  uoru  opnv  brefe 
æ,  mdnadagin  næstan  efter  paskauiku  þd  lidit  uar  fra  guds 
burd  þushundrut  fimm  hundrut.  xx  og  iiij  aar-)  «x  reykium 
j  auluose.  kom  fyrir  oss  einn  fatækr  mann  sem  heiter  gud- 
mundr  þoruaHdzson  beidde  oss  upp  æ,  guds  uegna  og  lag- 
anna  at  hialpa  sier  til  at  hann  mætte  fæ,  þann  arf  sem  hon- 
um  uar  til  faHin  uegna  barna  sinna  fyrir  nordafi  land   efter 

1)  Ulan  á  bréfinu  með  liendi  íVá  17.  öld.  2)  Ávni  (Apogr.  2728 
og  Landsb.  62  8vo)  vill  „óefað"  telja  ártal  bréfsins  1526;  en  í  bréfa- 
bókinni  hefir  og  staðið  1524.     Ártalið  mun  víst  eiga  að  vera  1526, 


342.  ANASTAÐAARFR.  1526. 

íinn  heitin  þorualldzson  er  uar  modurfader  fyr  sagdra  barna 
huer  er  uoru  skilgetin  og  rietthga  til  arfs  komin  efter  uor- 
um  riettum  lands  laugum.  lofudum  uier  þa  greindum  gud- 
mundi  nockre  hialp  handa  hans  bornum.  ^n  hann  fieck  oss 
sagdan  arf  til  fullrar  eignar  kuiktt  og  dautt  fast  og  laust 
og  eiga  sauk  og  sokn  aa  fyrrskrifudum  arfe.  ^n  hann  vid 
skildr  og  þeir  aller  kuitter  sem  vier  kuitta  gæfum.  voru  þess- 
ir  giorningsuottar  [til  kallader^)  freýsteinn  grimsson.  ^yolfur 
ionsson.  haflide  þordarson  og  settu  sin  innscigH  med  woru 
innscigli  fyrir  þetta  bref  skrifad  j  sama  stad  deige  og  aare 
sem^)  fyr  seiger. 


285.  0.  Apríl  1526.  á  Reykjuin. 

l^ÍEBKENNiNG  Guðmundar  Þorvaldssonar  um  það,  að  hann 
hafi  feingið  Ogmundi  biskupi  til  fullrar  eignar  allan  þann 
arf,  er  börnum  Guðmundar  hafði  fallið  norðanlands  eptir 
Finn  heitinn  Þorvaldsson. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hencli  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr  2729  með  hendi  Árna  Mugn- 
ússonar  „Ur  brefabok  biskups  Ogmundar".  —  I  horninu  stendr  ár- 
talið  „1526"  með  hendi  Arna 

Um  Finnz  arf. 
Þad  medkennunst  ek  Gudmundur  Þorvardzson^)  ad  d 
manudaginn  næsta  epter  pdskaviku  um  vored  anno  Domini 
miUesimo  qvingentesimo  vigesimo  sexto.  d  Reykium  i  Olvesi. 
feck  eg  verdugum  faudur  i  gude  biskup  Ogmund  i  Skai- 
hollte  til  funrar  eignar  allaíi  þann  arf  i  fðstu  gotse  ok  lausu 
sem  minum  bornum  hafa  til  erfda  falled  epter  Finn  heitinn 
Þorvardsson^)  i  Nordiendinga  fiordungi.  Voru  þesser  giórn- 
ingsvottar  yfer  og  nær  verande.  Sera  Jon  Gislason.  Eyolfur 
Jonsson.  ok  Haflide  Þordarson. 

1)  [str^kað  út.     2)  tvískr.     'S)  Svo, 


1526.  ÁNASTAÐAARFR.  343 

Og  til  sanninda  her  um  setium  vier   vor   jnnsigli    fyrer 
þetta  bref.  skrifad  i  sama  siad.  dege  ok  are   sem  fyr    seger. 


285.  [1526]. 

**'k:rá  um  arfinn  eptir  Finn  Þorvaldsson. 

Landsbólvasaín  62  8vo  með  liendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögnuindar  biskups.  —  AM.  Apoí?r.  2730  með  hendi  Arna  ^Ur 
bief'abok  biskups  Ögmundar.  Þetta  stendur  eptir  bref  daterad  1.525. 
og  fyrer  annad  dat.  1526.  er  annars  sine  anno  i  boldnne".  I  horiiinu 
stendr  ártalið  „1.526'   uieð  hendi  Árna. 

Arfur  Finns. 
Arfur  epter  Finn  Þorvaldsson. 
Mdrstader  Ixc 
ok  aunnur  jaurd  xxc 
clx.  vætter  smiðrs. 
cc.  vætter  skreidar. 
XXV.  goder  hestar  og  hross  ad  auke. 
cc  gelldingsklippingar. 
xj.  voder  vadmals. 
cc  gelldings. 
Ix.  Tunnur  skyrs. 
XX.  huder. 

Silfur  og  gull  sem  peir  vita  er  toku  og  aller  frider  pen- 
ingar  ad  auke. 


287.  9.  Ápríl  1526.  í  Sanvbæ. 

9.  Auíi?ust  1527.  á  Hóliim. 

Tylftad(3mr  út  nefndr  af  Jóni  biskupi  Arasyni,  er  |)á  hafði 
kongsins  sýslu  og  umboð  í  Vöðluþingi,  um  kæru  Sigurðar 
Sturlusonar  til  Þorvalds  Arnasonar  um  arf  eða  gjöf,  er  Sig- 
urðr  reiknaði  Ólöfu  Jónsdóttur  konu  sinni  eptir  foreldra 
sína,  en  Þorvaldr  taldi  sér  hafa  í  erfð  falHð  eptir  systur 
sína  skilgetna. 


344  ERFÐAMAL.  1526. 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnússonar,  Eyjafjarðarsýsla  Nr.  3,  af- 
skript  staðfest  á  Öngulstöðum  Ö8.  Ápril  1704  af  Sigurði  Hrólfssyni 
og  Jóni  Þorleifssyni,  eptir  transslnipti  frá  5.  Júní  157f3, 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  Þorsteinn  finnbogason.  Einar  Bryniolfsson.  Þorgils 
Hakonarson.  Sæmundur  Simonarson.  Magnus  Biyniolfsson. 
Simon  Þorsteinsson.  Jon  Þorlaksson.  HoskuUdur  Runolfsson. 
Þorkell  Magnusson.  Oddur  Þorkelsson.  Halldor  Sigmundsson. 
Þorsteinn  Simonarson  kvediu  giids  og  sina.  kunnigt  giorandi. 
at  þa  lidit  var  fra  hingadburdi  vors  herra  Jehsu  Kristi  M  d 
XX  og  vj.  dr  a  manudaginn  sidastan  i  sumri  i  Saurbæ  i 
Eyiaíirdi  ÓL  þingstad  riettum  vorum  vær  i  dom  nefnder  af 
virduligum  herra  biskup  Jone  Arasyne.  er  þa  hafde  kongs- 
inz  syslu  og  vmbod  i  Vódluþingi.  at  skoda  og  Rannsaka  og 
dom  d  at  leggia  vm  þa  dkæru  er  Sigurdur  Stullason  kiærdi 
til  Þorvalldz  Arnasonar  vm  þann  arf  eda  giðf  er  adurnefnd- 
ur  Sigurdur  reiknadi  falHt  hafa  Olðfu  Jonsdottur  kvinnu 
sinne  epter  faudur  hennar  óg  modur.  Enn  fyrrnefndur  Þor- 
valldur  taldi  sier  i  erfd  faliit  hafa  epter  sýstur  sina  skilgetna. 
Nu  med  þvi  at  vær  vissum  ecki  þar  dom  fyrir  liggia  edur 
nockurt  skial  at  þeir  menn  haíi  arf  tekit  sem  i  utlegd  voro 
getner  og  friUuborner  og  þvi  dæmdum  vier  þessi  þeirra 
mdl  til  alþingis  under  logriettumanna  dom  og  þa  bada 
skýllduga  þar  at  koma  med  oll  sin  skilrike  edur  þeirra  um- 
bodzmenn.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vier  fyrrnefnd- 
er  domzmenn  vor  insigle  fyrir  þetta  domzbref  er  skrifad  var 
i  Holum  i  Eyiaíirdi  faustudagin  nærstan  fyrir  assumpcio 
sancte  marie  dre  sidar  enn  fyrr  seiger. 


388.  17.  Apríi  1526.  í  Skállioltl. 

Ogmdnds  biskiip  fær  Erlingi  Gíslasyni  jarðirnar  Kross  og 
Bryggjur  í  Landeyjum  til  fullrar  eignar  fyrir  jarðirnar  Bíldu- 
dal  og  Dufansdal  í  Vestfjörðum,  en  Erlingr  skal  vera  „vor 
mann  og  Skálholtskirkju  til  styrks  og  góða  alla  tírna". 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  GrunnnvíkrJóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2718  með  hendi  Orms  Daðusonur 
^Ur  brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.), 


1526.  KROSS  OFL.  345 

Um  Kross  i  Landeyum. 
Vier  broder  Ogmund  et  cetera. 

ad  þridiudagin  næstan  epter  Magnusmessu  um  vorid  i 
Skalhollte  Anno  Domini  M.  D.  xx.  vi.  giðrdum  vier  soddan 
kaup  ok  jardaskipte  vid  Elling  Gislason.  Jn  primis  hofum 
vier  feingid  honum  Kross  i  Landeyum  og  Bryggiur  til  fuUr- 
eignar  og  friais  forrædes  med  olkmi  þeim  gognum  og  giæd- 
um  sem  greindum  jordum  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og 
nyu  bæde  til  sios  og  landz.  Her  i  mot  hefur  hann  feingid 
oss  jardernar  Billdudal  i  Vestfiðrdum  og  Dufansdal  med 
ollum  þeim  gognum  og  giœdum.  sem  greindum  jðrdum  fylg- 
er  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu  bœde  til  sios  og  lands. 
Skal  hver  hallda  til  laga  þvi  er  keypte.  enn  svare  lagaript- 
ingum  sem  sellde.  Kunne  þær  jarder  af  honum  ad  gdnga 
med  Iðgum  sem  vier  hofum  hðnum  sellt.  þd  skal  hann  eiga 
logligan  adgang  aptur  ad  sinum  jordum.  Her  med  skal 
hann  vera  vor  mann  og  heilagrar  SkalhoUtskirkiu  til  stj^rks 
og  goda  alla  tima. 

Voru  þesser  giðrningsvottaí"  tilkallader.  Abote  Kollgrim- 
ur  ur  [Þyckvabæii).  Sera  Jon  Gislason.  og  marger  adrer 
goder  menn.  et  cetera. 


289.  19.  Apríl  1526.    á  Eyri  í  SkiitiLsfirði. 

DóMR  sex  klerka,  út  nefndr  af  síra  Jóni  Eiríkssyni  ofPicialis 
Skálholtskirkju,  um  kæru  síra  Jóns  vegna  Vatnsfjaröarkirkju 
til  Koibeins  Ingimundarsonar,  er  þá  bjó  í  Unaðsdal  á  Snæ- 
fjaliaströnd,  að  hann  hefði  ekki  haft  til  reiðu  torf  það,  er 
þaðan  skal  gefast  hvert  sumar  til  Vatnsfjarðarkirkju. 

AM.  Apogr.  V)07  „Ex  originali  Vatzfiord.  accuraté"  (AM.).       Árni 
lýsir  innsiglunum. 

Domur  s(ira)  Jons  Eirikssonar  um  sekt  a  þvi 
torfskurdzhallde  fyrir  kirkiunne  i  Vatzfirde. 

1)  [AM.   b,  V.;   vantaði  í  bréfabókina. 


346  VATNSFJÖRÐR.  1526. 

af  unadalz  eigendum.  fyrir  hvert  halld  ad 
unadzdaldur  fiell  halfur  under 
kirkiuna^). 
Ollum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edr  heyra  sendum 
uier  þorgils  nichulasson.  jon  olafsson.  halldor  gunnlaugsson. 
olafur  magnusson.  þorleifur  biornsson.  tumas  olafsson  klerk- 
ar  kuediu  gudz  og  sina  kunnigt  giorande  ath  sub  anno 
gracie.  CD.  d.  vicessimo  sexto  da  fimtudagin  næsta  fyrir  fes- 
tum  sancti  johannis  holensis  episcopi  vm  vorit  ai  eyre  j 
skutilsfirde  uorum  vier  ]  dom  nefnder  af  ærligre  personu 
sira  jone  eirekssyni  officiali  heilagrar  skalholltz  kirkiu  ath 
skoda  og  ransaka  og  fullnadar  dóm  ta  ath  leggia  um  þaa 
doikæru  er  nefndur  sira  jon  hafde  og  klagade  uegna  heilagr- 
ar  uattzfiardar  kirkiu  til  kolbeins  jngimundarsonar  er  þa 
bio  j  unadzdal  oa  snæfiallastrond  at  hann  hefde  ecki  haftt 
til  reidu  torf  þat  er  þadan  skal  gefazt  huortt  sumar  til 
greindrar  uattzfiardar  kirkiu.  leiztt  oss  stefnan  loghg  og  hann 
retteliga  fyrir  kalladur.  beiddum  uier  og  krofdum  loglegs 
uinbodzmanns  þess  sem  loghgtt  suar  ætte  at  greida  lyrir 
greinda  akæru  og  kom  hann  ecki  og  eigi  helldur  kuomu 
þar  og  fram  nockur  prof  og  skih'iki  af  hans  hendi.  Jtem 
bar  greindur  sira  jon  fram  fyrir  oss  ath  torfith  hefdi  alldre 
golldit  uerith  ]  Ixxx  ara  eda  leingur.  Saumuleidiz  sagdizt 
hann  hafa  beidzt  og  heimtl  af  grime  palsyni  og  þorleifi 
syni  hans  og  suo  af  þeirra  umbodsmonnum  og  feingit  eing- 
in  skil  a  greindu  torfe  helldur  ath  þeir  befdi  bannat  þeim 
sem  þeir  bygdu  at  giora  nockra  greidzlu  eda  nockurt  suar 
um  þessa  jskylldu  heilagrar  kirkiu.  Jtem  kom  þar  og  frairi 
fyrir  oss  maldagabref  kirkiunar  huertt  ath  giortt  hefer  herra 
þorarin  godrar  minningar  biskup  j  skalhollte  med  hans  o- 
skauddu  og  hanganda  jncigle.  og  af  audrum  parte  sira 
snorra  þorleifssonar  sem  uar  commissarius  skalholltzkirkiu 
generalis  og  specialis  in  spiritualibus-).  suo  híiodande  ]  mill- 

1)  Þetla  stóð  með  hendi  síra  Jóns  Arasonar  utan  á  traDSskripH 
af  bréfi  j^essu  og  úrskurði  Ös^mundar  biskups  írá  1527,  er  lá  meðal 
Vatnsfjarðarbréí'a,  og  gert  var  „um  þa  sömu  tid  sem  brefen  eru 
giörd".  2)  „Þeir  meina  Maldagann.  sem  festurhefur  verid  vid  urskurd  sira 


1526.  VATNSFJÖRÐR.  347 

um  anara  orda  ath  til  uattzfiardar  kirkiu  skal  gefa^)  att- 
fedming  torfs  giUdan  huertt  sumar  ur  unadzdal  og  fda  eyck 
ath  færa  til  siofar  þo  sockttur  er.  Nu  af  þui  ath  vier  uit- 
um  fyrir  fuU  sanninde  ath  domar  hafa  dæmder  verit  epter 
maldogum  og  skilrikium  heilagrar  kirkiu  og  maldagarner 
hafa  halldner  uerit  fyrir  stodugt  logmal  j  alla  stade.  þui  at 
heilags  anda  nad  til  kalladre  ath  suo  profudu  og  lyrir  oss 
komnu  dæmdum  uier  adur  skrifader  klerkar  med  fulki  doms 
atkuædi  eignarmenn  fyrr  greindrar  jardar  og  suo  peirra 
umbodzmenn  skyllduga  ath  greida  attfedming^)  torfs  og  hafa 
verit  huertt  sumar  til  kirkiunar  ]  uattzfirde.  ^nn  sacker  þess 
ath  sira  jon  hefer  beidzt  opttHga  j  þau  xx  ar  sem  hann  hef- 
er  halldit  titt  nefnda  kirkiu  torfssins  og  eingen  skil  feingit 
dæmdum  uier  eignarmenn  eda  uínbodzmenn  skyllduga  ath 
giallda.  X.  aura  fyrir  torfit  fyrir  huertt  aar  sidan  heimtt  uar 
j  fridum  peningum  edr  friduirdum  optt  nefndura  sira  jone 
og  reiknazt  þat  .x.  hundrut.  hier  med  dæmdum  uier  kirki- 
une  IX  merkur  j  fullrette  ih  hueriv  are  j  þau  tuttugu  ar  er 
sera  jon  hefer  halldit  kirkiuna  og  reiknazt  þetta  Ix  hundrut 
og  xij  c.  betur.  skulu  þesser  peningar  lukazt  ath  þrenum 
solum  heima  j  vattzfirde  sira  jone  ]  hond  eda  hans  logleg- 
um  umbodsmanni  at  heyrdum  dominum.  fystv  sol  ath  mic- 
hilsmessu  j  haust.  aunur  ath  næstum  fardogum  þar  epter 
enn  allt  sie  lugtt  ath  þrimur  arum.  enn  ef  þa  eru  ecki 
þesser  peningar  golldner  eda  foilikter  uid  þaim  tacka  ói 
þa  dæmdum  uier  þratt  nefnda  jord  unadzdal  ævenhga  eign 
heilagrar  uattzfiardar  kirkiu  og  þann  rettelega  mega  ath  sier 
taca  er  kirkiuna  helldur  enn  þa  skyllduga  ath  giallda  þa 
peninga  sem  af  frarii  ganga  jardar  uerdenu  sem  þessu  male 
eiga  ath  suara. 

Samþyckte  þennan  uorn   dom    med    oss    þratt    nefndur 
officiahs  og  sette  sitt  jncigle  med  uorum  jnciglum  fyrir  þetta 

Snorru  13(10  og  stadfesling  Þorarins  biskups  1363.  hver  3  bref  nu 
eru  horfin  i  Vatzfirdi.  enn  finnast  i  transscripto  Scalholtensi  1605. 
og  fylgdu  þii  Vatzfirde.  og  voru  þar  enn  þíi  1649.  þa  Sira  Jon  Ara- 
son  skrifadi  sinar  copiur"  (AM.).  Þessi  skiöl  er  nú  öll  að  finna  { 
Dipl.  Isl.  II,  Nr.  380;  III,  Nr.  112  og  Nr.  Ií9,  1)  gefazt,  frbr.;  AM. 
leiðrétti.     2)  attfedmings,  frbr. 


S48  KVITTANARP.RÉF.  1526. 

domsbréf  er  skrifat  uar  j  sama  stad  deige   og  are    sem    fyr 
seiger. 


290.  20.  Apn')  1520.  á  lUlum. 

JóN  Arason  biskiip  á  Hólym  kvittar  Sæmimd  Símonarson 
af  reikningskap  af  búi  Hólastaðar  í  Miklagarði  í  Eyjanrði, 
svo  og  af  Hólastaðar  umboðum  bœÖi  miili  Varðgjár  og  Gler- 
ár,  og  miili  Varðgjár  og  Mýrarkvíslar. 

Landshókasafn  61.  8vo^  afskript  gerð  fyrir  Áma  Magnússon  „Ex 
Orig.  Gudmundar  Þorleifssonar"  (AM.). 

Vier  jon  med  gudz  nad  biskup  aa  holum  giorum  god- 
um  monnum  viturligt  med  þessu  uoru  opnu  brefvi  at  ærlig- 
ur  mann  Sæmundur  simonarson  hefer  giort  [oss]  Eoikingsskap 
sem  oss  uel  æ.  næger  af  holastadar  bue  micklagardi  j  eýia- 
firdi  og  auilum  þeim  peningum  þar  til  legit  hafa  og  hann 
hefer  umbod  ýfer  haffc  sem  er  holastadar  iarder  um  eyia- 
fiðrd  millum  vargiar  og  glerdar.  Suo  og  hefer  nefndur  sæ- 
mundur  giort  oss  Beikningskap  af  pui  vmbodi  sem  hann  hefer 
haft  holakirkiu  uegna  miUum  vargiar  og  mjrarkuislar.  hef- 
hann  j  þessu  kirkiunnar  vmbodi  stadit  og  starfat  sem  einn 
dugandismann.  þui  gefum  uær  og  giorum  nefndan  sæmund 
simonarson  aullungis  kuittan  og  ækiærulausan  fyrir  oss  og 
aullum  uorum  idettum  epterkomendum  hoiakirkiu  formonn- 
um  vm  allan  adur  sagdan  Eeikningzskap  og  peninga  med- 
ferder.  Og  til  sanninda  hier  um  setium  uær  vort  secret 
fyrir  þetta  bref  er  skrifat  uar  i  micklagardi  j  eýiafirdi  faustu- 
daginn  næstan  fyrir  festum  sancti  johannis  episcopi  holen- 
sis  aium  epíer  gudz  burd.  CD.  d.  xx.  og  vi.  dir. 


291.  28.  Apri'l  1526.        í  GeldÍDgaboltí. 

16.  Marts  1558.  á  Eólum, 

EiNAR  bóndi    Oddsson    og  Jón   Ólafsson    lúka    Jóni    biskupi 


1526.  TEITR  OG  JÓN  BISKUP.  S49 

Arasyni,  í  umboði  Teits  bónda  Þorleifssonar  o^  Ingu  Jóns- 
dólfcur  konu  haos,  jörðina  Víðivelli  í  Skagafirði  með  þrem 
kúgildum  og  jörðina  Ytravatn  með  þeim  kúgiildum,  er  sett 
var  í  innstæðu  og  porcio  kirkjunnar  á  VíðivöIIum,  en  Teitr 
eigi  lausn  á.  Hér  með  skyldi  Jón  biskup  taka  að  sér  jörð- 
ina  Kalmanstungu  með  tólf  kúgildum,  og  Teitr  að  auk 
lúka  honum  tólf  hundruð  í  mögulegan  tíma.  Hér  í  mót 
skyldi  Teitr  sáttr,  sýkn  og  kvittr  við  Jón  biskup  um  öll  misferli 
og  hugmóð  á  Sveinsstaðafundi  (1522),  nema  um  víg  Árna 
Bessasonar,  auk  íleiri  greina,  er  bréíið  heldr. 

AM,  Apogr.  3887  „Ex  orig(inali)  lögniannsens  Pals  Jonssonar 
Widalin.  Orig(inali)  inqvam,  Olafs  Hialltasonar,  hvers  innsigle  hier 
er  under,  og  Jons  nockurs  Einarssonar.  hid  fyrra  brefed  er  so  sem 
transscriptum  giört  af  þessum  tveimur  mönnum"  (AM.).  —  Apogr. 
3884  (eptir  sama  frumriti). 

Þath  giorum  vier  grimr  Jonsson.  (jinar  ^inai'sson.  Hall- 
dor  sigrdsson.  þordr  gunnarsson.  Gudmundr  Gudmundsson. 
Jon  önarsson  og  ^inar  salamonsson.  godum  monnum  kunn- 
igt  med  þessu  uoru  opnu  brefi  ad  þa  Hdit  uar  fra  Gudz 
burd  .CD.  D.  xx.  og  vj  dr.  laugardaginn  nærsta  fyrir  kross- 
messu  vm  uorit.  j  gieildingahollte  j  skagaíirde.  uorum  mer 
j  hia.  saum  og  heyrdum  aa  ord  og  handaband  virduligs  herra 
biskups  Jons  arasonar  af  eirne  alfu.  og  ^inars  bonda  Oddz- 
sonar  og  Jons  olafssonar  af  annare  ad  suo  fyrir  skildu  ad 
fýr  nefnder  menn  ^inar  og  Jon.  j  logligu  vmbode  Teitz 
bonda  Þorleifssonar  og  hustru  Jngu  Jonsdottr  kuinnu  hans 
luktu  biskup  Jone  jordina  uideuelle  j  skagaíirde  med  iij. 
kugiildum  til  fullrar  eignar  og  J)ar  med  jordina  ytra  uatn  j 
skagafirde.  er  liggr  j  reykia  kirkiusokn.  er  sett  var  fyrir 
jnnstædu  og  porcio  kirkiunnar  aa  uideuollum.  og  til  skilit  at 
Teitr  bonde  skyllde  leysa  hana  til  sin  þa  hann  uillde.  voru 
þar  med  v.  kugiUde.  hier  til  skyllde  biskup  Jon  arason  til 
sin  taka  til  fullrar  eignar  iordina  alla  kalmanztungu.  og  þar 
med  xij.  kugillde  er  kirkiaíi  a  þar.  Lofade  Teitr  bonde  ad 
suara  reikningskap  fyr  greindrar  kirkiu.  þat  honum  bære 
ad  loguni.  hier  til  skyllde  bondinn  Teitr  giallda  biskupinum 
xij*'- j  moguligafi   tima.    Hier  j  mote    gaf    og    giorde    biskup 


3&Ö  TEITR  OG  JON  BISKUP.  1526. 

Jon  arason  med  handsolum  uid  adrgreinda  menn  ^inar  og 
Jcn  fyrgreindan  Teit  bonda  Þorleifsson  aulldungis  kuittan  og 
akiærulausafi  um  alla  þa  döma.  sekter  og  sakferle  sem  hann 
hefer  brotligr  ordit  vid  heilaga  holadomkirkiu.  og  biskup 
Jon.  Suo  uar  og  tilskiHt  j  sama  handabande  ad  Teitr  bonde 
skyllde  auUungis  kuittr  og  sattr  og  aller  hans  menn  uid 
biskup  Jon.  og  heilaga  kirkiu.  vm  þau  misferle  og  hugmoda 
sem  hann  og  þeir  giordu  a  fundinum  mille  sueinstada  og 
steinnes  ad  fraskildu  uigsmalinu  arna  bessasonar.  Skal  fyr- 
nefndr  herra  biskup  Jon  arasou  mega  ad  sier  taka  frials- 
hga  fyrgreindar  jarder  og  peninga  ad  nærstum  fardðgum. 
^nn  kirkiuna  a  hofe  skyllde  bondinn  Teitr  lata  uppgiora 
jnnafi  xij  manada  forfallalaust.  oc  bæta  hennar  ornamenta. 
suo  hun  sie  uel  sæmd  af  og  þar  med  kuittr.  Suo  og  vm 
þann  reikningskap  og  peninga  kirkiunnar  aa  videuolhmi  sem 
meire  eru  enn  nu  eru  aa  nefnder  skal  hann  auUdungis 
kuittr  um  uera.  fyrir  asgeirsdr  kirkiu  peninga  setr  hann 
jord  er  gafl  heiter.  er  Hggr  j  uidedalstungu  kirkiusokn.  og 
kirkian  uel  halldifi  med  sitt  ornamenta.  Nu  ad  auUu  þessu 
til  skildu  skuki  þeir  auUungis  satter  sin  j  miUum  Herra 
biskup  Jon  og  Teitr  bonde  og  suo  þeirra  menn.  huar  þeir 
fmnazt  fyr  edr  sidar.  Og  til  sanninda  hier  um  settum  vier 
fyrnefnder  menn  vor  jnnsigle  fyrir  þetta  bref.  skrifat  j 
glaumbæ  j  skagafirdi  aa  sama  are  deige  sidar  enn  fýr  seigir. 
Þath  giore  eg  Olafr  HiaUtason  biskup  a  hohim  og  super- 
intendens  Hola  biskupsdæmis.  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  minu  opnu  brefe  ad  eg  visse  fyrir  fuUnadar  sanninde 
þath  suo  ordinn  sattmale  og  skildage  med  fuUnadar  giorn- 
inge  framfor  miUe  biskups  Jons  heitins  og  Teits  heitins  Þor- 
leifssonar  j  gieUdingahoUte  ]  skagafirde  og  med  þeirra  dande- 
manna  medalgðngu  sem  hier  fyr  skrifader  standa.  Og  med 
auUum  þeim  sinum  greinum  og  articuHs  sem  j  þessu  fyrir 
skrifudu  brefe  standa.  Og  tU  sanninda  hier  vm  set  eg  mitt 
jnnsigle^)  fyrir  þetta  bref  huert  er  skrifad  uar  a  holum  j 
hiaUtadal.  xvj.  dag  marci  manadar.  anno  Domini.  (D.  D.lviij. 


1)  Fyrir  bréfinu    var  og  „S.  ion  :  emA".      (AM.) 


1526.  ÞÍNGEYRAKLAUSTR.  ÖSÍ 

293.  29.  Apríl   1526.  á  Þingftyrum. 

TvEiH  klerkar  transskribera  eptír  gömlum  og  góðum  regist- 
ris  og  rekaskrám  Þingeyraklaustrs  maldaga  um  reka  fyrir 
Melalandi. 

Eptir  Klaustraskjalabók  Landsskjakisafnsins  með  hendi  Hákonar 
Ormssonar  c.  1640.  —  Önnur  afskript  með  sömu  hendi  er  i  safn  i 
AM.  280.  4-to  bJs.  186-187. 

Wm  Reka  fyrer  Melalande. 

Þad  giorum  vid  Nichulas  Vilhiamssoni).  Þorualldur  01- 
aíFsson.  prestar.  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru 
opnu  brefPe.  ad  vid  hoffum  sied  og  yfferlesed  gömul  og  göd 
Registrum  og  Rekaskraar  Þijngeyraklausturs  suo  latande 
miUum  annara  grejna.  orda  og  atkuæda  sem  hier  epter 
íilger. 

Hialltabacke  (í  Reka  allann  fraa  Blonduöse  til  mots  vid 
Gildrmenn  d  Hunstadasand.  enn  Gilaarmenn  eiga  þadan 
allann  Eeka  til  Hunavatsöss.  penna  Eeka  d  nu  allann  Þijng- 
eyraklaustnr.  Þijngeyraklaustur  d  nu  allann  seka  a  Þijng- 
eyrasande  i  millum  ösa.  nema  þad  sem  tilheyrer  Wndinfelle 
fyrer  austan  Osmela.  Klaustrid  d  nu  allann  aasbiarnarness 
reka  d  Sigrijdastadasande  frd  Hoffsöse^)  og  vestur  i  mitt 
Branslön.  enn  Melaland  d  vr  midiu  Branslöne  og  vestur  i 
Sigrijdastadaös.  allann  reka.  d  Þijngeýraklaustur.  þar  tuo 
hlute  i  ðllum  reka.  og  tuo  hlute  i  Melalande. 

Og  til  sanns  vitnisburdar  hier  vm  setium  vid  ockar  jn- 
sigle  fyrer  þetta  breff.  skriffad  d  Þijngeýrum  j  Hunavats- 
þijnge:  sunnudaginn  næsta  fyrer  tueggia  postulamessu  Philip- 
pi  og  Jacobi.    Anno   Domini   Millesimo    D^.  vicesimo    sexto. 


298.  30.  Apríl  1526.  á  Hólum. 

JóN  biskup  Arason  gefr  og  geldr  Helgu  Sigurðardóttur  í 
sín  þjónustulaun  jörðina  Hall-land  með  tíu  málnytukúgild- 
um  fyrir  fimtigi  hundraða,  eii  jörðina   gefr  Helga   jafnharð- 

1)  Svo.    2)  Svo  =  Hópsósi. 


SS^  Í>ROFENTA  HELGU.  1&26. 

an  Hóladómkirkja  sér  íil  prófentu,  með  íleimni  greinum,  er 
bréfið  iiermir. 

AM    Fasc.  XLVII,  3,  fruim-it  á  skinni.  og  hefir    aldrei   verið  inn- 
siglað. 

Þath  giorum  wier  thomas  preslur  eireksson.  Roadzmann 
heilagrar  holadomkirkiv.  magnus  biornsson.  brandr  palsson. 
og  petuíi  helgason  leikmenn.  Godvm  monnum  kvnnigt  med 
þessv  woro  opnv  brefe.  at  arvm  eptter  gudz  burd.  m.  d. 
XX  ok  VI.  Manvdaginn  næstan  ^pter  jonsmessv  holabiskups. 
wm  vorid^)  j  Salnum  da  holvm  j  hialltadsaL  worum  vier  j 
hia  saum  og  heýrdum  da  (at)  suoddan  giorningr  for  fram  imill- 
vm  Biskups  jons  Arasonar  ok  helgu  Sijgurdardottur.  ad 
nefndr  biskup  ]on  gaf  og  gallt  greindre  helgv  sijgurdardott- 
ur  j  sin  þionvstvlaun  jordina  hall  land  og  þar  til  .x.  mal- 
nýtu  kugillde  fyrir  .1.  hvndrada.  ^nn  adur  nefnd  helga  gaaf 
fyrr  greinda  jord  þoa  strax  j  prowentu  med  sier  Heilagri 
hola  domkirkiv  sier  til  loghgs  framfæris.  Suo  oc  sagdi  bisk- 
up  jon.  ad  greind  helga  sygurdardotter  skylldi  savma  heil- 
agri  hola  domkirkiv  aa  hweriw  are  til  .x.  avra.  (IDedan  hvn 
wæri  til  fæR.  hier  med  skilde^)  tijtt  nefnd  helga  sier 
sess  hia  RÓidzmanni.  ok  hafa  slikt  bord  sem  honum  bæri 
ath  hafa.  Suo  og  atte  þratt  nefnd  helga  at  hafa  sina  þion- 
vstukonv.  ogh  ^ina  kw  miolka  wetur  og  svmar.  þaR  med 
atte  fyrr  nefnd  helga  mega  hafa  hia  sier  ^tt  sitt  sonar 
barn  edur  dottur  da  sinn  kostnad.  dí  hvn  villde.  Ok  til 
sannifi  da  hier  vm  setium  wier  fyrr  nefnder  menn  wor  jncigle 
fyrir  þetta  bref  £r  skrifat  war  a  holum  j  hialltadcal  ai  sama 
dare  og  deige  síj'dar  enn  fyrr  seiger. 


294.  11.  Maí  1526.  á  Þingskáluin. 

Tylftardómr  út  nefndr  af  Jóni  Hallssyni,  kongsumboðsmanni 
í  Rangárþingi  um  ágreinining  hans  og  Sæmundar  Eiríksson- 

1)  þ.  e.  29.  Apríl.     2)  Hér  er  i  frbr.  ofskrifað  „helga". 


15^6.  VIGFÚS  ERLENDSSON.  353 

ar  út  af  umboði  J)ví,  er  Jón  hafði  að  halda  vegna  Hólm- 
fri'ðar  konu  sinnar  Erlendsdóttur  og  barna  Vigfúsar  heitins 
Erlendssonar  og  Guðrúnar  Pálsdóttur  móður  þeirra. 

AM.  191.  4to  bls.  39-40,  biéfabók  Jóns  skálds  Hallssonar  í  frum- 
riti  áskinni. —  AM.  Apogr.  5538  að  nokkru  með  hendi  Árna  Magnússonar. 

Domur  millum  þeirra  sæmundar  eirekssonar 
og  jons  hallzsonar. 

Ollum  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edr  heyra. 
senda  eireckur  þosteinsson.  jon  þoruarzson.  runolfur  þo- 
steinsson.  tumas  jonson.  olafur  jonsson.  guidnii)  þorarenson. 
]on  helgason.  biorn  arnorsson.  eireckr  torfason.  markus  jon- 
son.  ]on  jsleikson  og  gudmundur  sigmunsson.  kuediu  gudz 
ok  sina  kunigt  giorande  med  þessu  opnu  breíi  at  þa  lidid 
var  fra  hingat  bvrdi  vors  hera  jesu  christi.  CD.  d.  xx.  og 
sex  oar.  fostudagin  næstan  fyrir  halluars  messu  aa  þingskal- 
um  aa  rangarvoUum  aa  þriggia  hreppa  þingstad  rettum  vor- 
um  ver  j  dom  nefnder  af  joni  hallzsyni  er  þa  hafdi  kongs- 
ins  syslu  oc  vmbod  yfer  rangarþingi  at  skoda  ok  ransaka 
og  fullnadar  dom  aa  at  legia  vm  þa  aagreining  sem  var  a 
miUum  þeirra  adr  greins  ]ons  hallzsonar  ok  sæmundar  bonda 
eireckssonar  vm  þat  vmbod  sem  jon  hallzson  hafdi  ad  hallda 
vegna  holmfridar  ellensdottur  kuinu  sinar  og  barna  uigfus 
heitins  ellensonar  ok  gudrunar  pallsdottur  modr  þeirra  sem 
domar  þar  vm  giorver  haufdu  henne  til  sagt  en  fyr  nefndr 
sæmundur  kalladi  þa  til  uegna  gudridar  vigfusdottur  kuinu 
sinar.  nu  af  þui  at  optskrifader  men  jon  og  sæmundur 
medkenduzt  þar  fyrir  oss  at  þeir  hefdi  lagt  þetta  sama  mal 
þa  þar  til  laga  med  sier.  þui  at  suo  prouodu  oc  fyrir  oss 
komnu  dæmdu  vier  fyrr  skrifader  domsmenn  vnderlagid  iog- 
ligt  og  optt  skrifudum  sæmundi  uegna  guidridar^)  kuinnu  sin- 
ar  halft  þetta  adurskrifat  vmbod  oc  titt  skrifadur  jon  hallz- 
son  oc  þau  holmfridr  ellensdotter  med  þat  aullungis  kuitt 
og  med  skiUd  vid  optt  skrifada  eruingia  uigfus  heitens  ell- 
enssonar  og  gudrunu  pallsdottur.  sem  sæmundur    tæki    vid. 

Ok  til  sannenda  hier  um  settum  ver  fyr  skrifader  menn 
vor  jnnsigli  fyrir  þetta  domsbref.  hvert  skrifad  var  aa.^). 


1)  Svo.     2)  öVo  endar  brélið. 
Dipl.  I8l.  IX.  B.  23 


354  LANDNÁM.  1526. 

395.  14.  Maí  1526.  hjá  Einarshöfn. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna  útnefndr  af  „ær- 
legri  persónu"  síra  Jóni  Arnasyni  um  kæru  Ögmundar  biskups 
til  Jóns  Gíslasonar,  út  af  því  að  Jón  hafði  stungið  jörð 
biskups  í  Selvogi. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups,  —  AM.  Apogr.  2733  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM). 

Domur  um  Landnaam  Anno  M".  D^.  xx^.  vi^. 
011um  mðnnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  Þormodur  Gunlaugsson.  Biðrn  Olafsson.  prestar.  Jon 
Haflidason  diakne.  Magnus  Peturson.  Þorsteirn  Biðrnsson 
ok  Dagstiggur  Helgason.  leikmenn.  kvediu  gudz  ok  sina. 
kunnugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ  M*^.  D^.  xx^.vi^.  manu- 
dagin  næsta  epter  uppstigningardag  um  vored  nærre  Einars- 
hðfn  á,  Eyrarbacka.  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  ærlegre 
personu  sera  Joni  Arnasyni.  ad  skoda  og  ransaka  og  fulln- 
adardom  cL  ad  leggia  um  þd  sðk  og  akiæru  sem  verdugur  fad- 
er  i  gude  Herra  Ogmund  med  guds  ndd  biskup  i  Skalhollti 
kiærdi  til  Jons  Gislasonar  ad  hann  hefde  stunged  jord  hans 
i  Selvoge.  medkendest  greindur  Jon  Gislason  þar  stefnuna 
fyrer  oss.  ok  so  beiddunst  vier  par  hans  svars  og  afbðtun- 
ar.  ok  med  þvi  hann  kunni  ongva  logliga  afbðtun  þar 
framme  ad  hafa.  þcL  dæmdum  vier  i  fyrstu  stefnuna  Iðg- 
lega.  ok  hann  Iðglega  fyrer  kalladaii.  Her  med  dæmdum  vier 
hann  sekaii  fyrer  landndm  ok  averkabot.  sem  landslaga  bok- 
in  utvisar.  Ef  i  er  ort  jord  kongs  edur  biskups.  So  dæmd- 
um  vier  hann  i  forbode.  ok  hann  skylldugan  ad  taka  lausn 
og  skript  af  biskupinum  og  sekaíi  fyrer  ohlydne  sina  heil- 
agre  SkalhoUtskirkiu.  xxx.  merkur  oc  biskupinum  annad. 
.XXX.  marka  et  cetera. 


396.  29.  Maí  1526.  í  Skálbolti. 

TiTNisBURRB  tveggja  klerka,  að  þeir  hafi  heyrt  erkibiskupinn 


i 


1526.  ÖGMUNDR  BISKUP.  855 

í  Niðarósi  lýsa  þvi,  að  bréf  það,  er  hann  ásamt  ráði  Þránd- 
heimsdómkirkju  hefði  út  geíið  og  sent  Ögmundi  biskupi  til 
lögsagnar  yfir  Hólabiskupsdæmi,  skyldi  vera  fullmektugt  og 
hann  þar   fulhnektugar  biskup  og  eiga  fult  fyrir  sitt    ómak. 

AM.   Fasc.    XLVII,    4,  frumritið  á  skinni.       Innsiglin    eru    dottin 
frá.   -  Apogr.  2934. 

Vitnisburdur  sira  iorvndar  oc  þorkels  í!)  diakna 
vni  administrationem  Holastols  og  kirkiu 
Anno  1526.1) 
Þad  giorum  vid  iorvndur  prestur  steinmodzson  og  þor- 
stein  diakni  þorkelsson  godum  monnum  kunnigt  med  þessv 
okkru  opnu  brefi  ath  vid  heyrdum  virduhgan  faudur  j  gudi 
^rchibiskup  olaf  lysa  þui  fyrir  okkur  vppa  melhus  j  noregi 
fimta  dag  iola.  ath  þad  bref  sem  hann  med  heidursamfig- 
azta  radi  þrandheims  domkirkiv  hafdi  vt  gefit  og  sent  sin- 
um  brodur  biskup  augmundi  til  laugsa(g)nar  yfer  hola  dom- 
kirkiu  skylldi  vera  fvllmegtvgt  j  avUum  sinvm  greinvm  og 
artichs'^)  og  hann  þar  fuUmegtvgur  biskup  sem  j  sitt  eigit 
stikti  þar  til  ath  biskup  ion  kom  til  stolsins.  og  þeir  skylldv 
skikka  honum  fullt  fyrir  sitt  omak  er  hann  hefdi  nu  til 
skikkat  ath  seigia  laug  þeirra  aa  millum.  ef  þeir  kyni  ecki 
audrv  uis  forhkazt.  hier  epter  vihum  vid  sveria  ef  þurfa 
þiker.  Og  til  sanenda  hier  vm  festvm  vid  okkur  jnsigh  fyr- 
ir  þetta  bref  skrifad  j  skalholti.  iiij  kaleildas  dag  iunij  anno 
domini  CD  d  xx  vj. 


297.  37.  Jimí  1536.  á  Þingvclli. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  dæmir  og  úrskurðar  í  presta- 
stefnu  börn  Guðmundar  „Þorvarðssonar"  Löglega  til  arfs 
komin  eptir  Finn  heitinn  Þorvaldsson,  undir  þá  grein,  er 
bréfið  hermir. 

Bisk.  Skalh.    Fasc.    XIX,  60,    frumrit  á  skinni.     ÖJl  innsiglin  (3) 

1)  Utan  á  bréfiau  með  tveini  hönduui  gömhuu.     2)  Sro. 


S56  ÁNASTAÐAARFR.  1526. 

(3)  eru  dottin  frá.  —  AM.  Apogr.  2402  „accuraté'*  eptir  frumritinu. 
Það,  sem  hér  stendr  í  hornklofum^  var  dottið  úr  frumritinu  á  dögum 
Árna. 

arfabref.i) 
Skilgetningarbref  arnors  kocks  og  hans  brædra^). 
Vier  ogmund  med  gud[s  nad]  biskup  j  skalhollti  heils- 
um  oUum  godum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur 
heyra  kiær[liga  me]d  guds  kuediu  og  uore  kunnigt  [gio]randi 
at  sub  anno  gracie  CD.  d.  xx.  vj.  miduikudaginn  næsta  fyrir 
peturs  messu  og  pals  [a]  þinguelli.  j  almenneligri  presta- 
stefnu  kolludum  uier  til  doms  med  oss  ærhgar  personur 
sira  einar  snorrason.  sira  þolieif  eireksson.  sira  narfa  þor- 
steinsson.  sira  gudmund  steinsson.  eirek  bonda  þorsteinsson 
og  jon  magnusson.  at  skoda  og  ransaka  urii  skilgetning 
barna  gudmundar  þoruardssonar  og  aunnu  finnzdottur.  konu 
hans.  og  saker  þess  at  anna  kona  hans  uar  suarin  af  au- 
gutto  modur  sinne.  og  sa  prestur  uar  þar  er  medkendizt  fyr- 
ir  oss  at  eidinn  hefdi  tekid  af  henne.  og  íinnur  heitinn  þor- 
ualldzson  ueitti  greindri  aunnu  medgaungu  so  goder  menn 
heyrdu.  þui  j  guds  nafne  amen  oss  i  domsæte  sitiande.  og 
fyrgreindum  personum  næruerandi.  dæmdum  uier  med  full- 
um  laga  urskurdi  sonu  gudmundar  þoruardssonar  þoruard. 
eystein  og  arnor^)  og  aunnur  hans  baurn  skilgetiii.  og  log- 
liga  til  arfs  komin  epter  íinn  heitinn  þorualldsson  modur- 
faudur  sinn.  og  allra  annara  arfa  þeirra  sem  þeim  kunnu 
med  laugum  til  at  falla.  epter  rettu  erfdatah.  og  aunguer 
eru  adrer  nær.  Samþycktu  med  oss  þenna  uorn  urskurd 
fyrgreindar  personur.  og  settu  sin  jnsigh  med  uoru  jnnsigli 
fyrir  þetta  urskurdarbref  skrifat  j  sama  stad  degi  og  dri 
sem  fyrr  seger. 


1)  Utan  á  hréfinu  œeð  samtíða  hendi.  2)  Utan  á  bréfinu  með 
nokkru  yngri  hendi.  3)  hér  stendr  í  frumritinu  „et  cetera",  sem  er 
útstrykað. 


1526.  VÍÐIMYRI.  357 

298.  28.  Júiií  1526.  á  Þingyelli. 

DóMR  þiiggja  klerka  og  þriggja  leikmanna  útnefndr  í  presta- 
stefnu  af  Ögmundi  'jbiskupi  um  jörðina  Víðimýri  í  Skaga- 
firði,  er  Ögmundr  biskup  reiknaði  sína  eign. 

Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2719  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM.). 

Domur  um  Videmmyre. 
011um  mðnnum  þeim  sem  þette  bref  sicL  edur  heyra 
senda^)  abote  KoUgrimur  med  guds  ndd  af  Þyckvabæ.  Ein- 
ar  Snorrason  officialis.  Narfe  Þorsteinsson.  prestar  Skalhollts- 
biskupsdæmis.  Eirekur  Þorsteinsson.  Jon  Þorvardsson  og  Jon 
Magnusson  logrettumenn  kvediu  guds  og  sina.  kunnugt  giör- 
ande  ad  sub  anno  gratiæ  M.^  D."  xx^.  vi^.  fimtudagin  næst- 
an  fyrer  Peturs  messu  oc  Páls  i  almennilegri  prestastefnu  d 
þingvelle.  vorum  vier  i  dom  nafnder  af  ærligum  herra  og 
andligum  fðdur  herra  Ogmund  med  guds  nad  biskup  i  Skal- 
hollti.  ad  skoda  oc  ransaka  ok  fullnadar  Dom  a  ad  leggia 
um  þad  mdl  sem  herra  biskup  Ogmund  bar  þar  frain  fyr- 
er  oss.  ok  tilkemur  um  jordina  Videmyri  i  Skagafirdi.  hveria 
hann  reiknadi  sina  eign  vera  epter  þeim  brefum  og  skilriki- 
um  sem  hann  tiede  þar  fyrer  oss.  Jn  primis  kom  þar  fraín 
fyrer  oss  oped  bref  under  Dcíndimanna  heilum  og  öskðddud- 
um  jnnsiglum  svo  latanda.  ad  Þorsteirn  bondi  Finnbogason 
gaf  Olafe  Dadasyni  frænda  sinum  med  handabandi  til  fuUr- 
ar  eignar  og  frials  forrædes  jordina  alla  Videmyri  er  liggur 
i  Skagafirde  fyrer  vestan  vatn^)  hveria  hann  reiknadi  tiutige 
hundrada  med  ollum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  henni 
hefur  fylgt  ad  fornu  og  nyu.  svo  sem  hann  vard  fremst  eig- 
ande  ad.  ok  ad  suo  felldum  skilmdla  ad  ef  Olafur  Dadason 
feinge  Katrinu  Torfadottur  sier  til  eiginkonu.  sem  þd  var 
dformad.  ok  ef  misdaude  þeirra  kynne  so  verda  sidar  meir 
ad  hun  lifde  hðnum  leingur.  oc  œttu  þau  eingin  skilgetin 
biorn  d  life.  þd  skiUde  fyrrnefndur  Þorsteirn  bonde  Finn- 
bogason  þad  til.  ad  greind  jord    Videmyre    skyllde    gialldast 

1)  b.  V.  AM.j  hefir  vantað  í  bréfab.     2)  Svq. 


358  VÍÐIMÝRI.  1526. 

fyrrnefndre  Katrinu  i  sina  Tilgiof.  Ix.  hundrada  ]3ar  utj.  enn 
hun  leysa  fyrer  fulla  peninga  til  sin  þad  jordin  profadist 
dyrre  en.  Ixc  Samþyckte  allan  þennan  giorning  med  fullu 
handabande  Cecilia  Torfadotter  egiiikvinna  Þorsteins  bonda 
Finnbogasonar.  Jtem  kom  þar  fram  annad  bref  under  godra 
manna  jnnsighim  svo  Idtande.  ad  þeir  voru^)  þar  nœrre.  er 
Sigurdur  Dadason  rettur  ^rfinge  Olafs  Dadasonar  brodur  sins 
gallt  Katrinu  Torfadottur.  Ixc  i  fyrrsagdre  jðrdu  Videmýre 
i  sina  tilgiðf.  ^nn  þad  sem  jordin  er  dyrre  en  Ixc  þa  gallt 
hann  henni  i  sinn  mcLla.  Jtem  i  þridiu  grein  kom  þar  og 
fram  in  scriptis  bref  under  dandimanna  innsiglum.  hvar 
so  inne  stod  ad  Katrin  Torfadotter  bifalade  adurgreindum 
herra  0gmundi  nefnda  jord  Videmyre  til  fuUrar  eignar  oc 
frials  forrædes  undan  sier  og  sinum  ^rfingium  med  ðllum 
þeim  gðgnum  og  giædum  sem  greindri  jðrdu  fylger  og  fylgt 
hefur  ad  fornu  og  nyu.  Þvi  ad  heilags  anda  ndd  til  kalladre. 
ad  suo  profudu  og  fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier  fyrr- 
nefnder  domsmenn  med  fullu  doms  atkvæde  optskrifada 
jaurd  Videmýre  vera  og  verid  hafa  laugliga  retta  eign  herra 
biskups  0gmundar  sidan  adurskrifadur  giðrningur  for  fram 
millum  biskup(s)  0gmundar  ok  Katrinar  Torfadottur.  ok 
hann  alla  sockn  og  dkæru  eiga  og  dtt  hafa  d  sagdrejðrdu 
hver  sem  hana  helldur  og  hallded  hefur  hingad  til  i  mot 
hans  vilia  et  cetera. 


299.  1526.  á  ÞingTelli. 

BóMR  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti  um  vígsbætr 
eptir  sira  Vigfús  Runólfsson. 

A. 

Dómabók   Landsskjslasafnsins    frá  Jóni  bæjarfógeta   Magnússyni 
í  Fol.  bl.  184a,  skr.  c.  IGOO. 

Domur  sem  gieck  aa  þijnguelH  aa  ahnenningri 
prestastefnu  Anno  1526. 


1)  leiðr,  AM.  fyrir  „vore", 


I 


1526.  PRESTSVlG.  359 

[Þenna  wigfus  wo  þoruardur^)  ]  brud- 
kaupi    Þorleifs    Einarssonar   j    hitardal.^) 
Dœmdist  j  wijgsbætur    epter    sera  Wighfus   Runolfsson 
þrenn  manngiaulld  sem  war    sextijer  hundrut  epter    Gauml- 
um  domum  og  Biscupinum  hæsta  fullrietti. 
Woru  þesser  menn  þar  til  nefnder- 
aboti  kolgrijmur. 
^inar  Snorrason. 
Þorleifur  £iri]ksson. 
Halldor  Týrfingsson. 
Sæmundur  Arnason.  og 

Jon  Arnason.  prestar  skalhoUtz  biskupsdæmis. 
Ön;kur  Þorsteinsson. 
Jon  Þordarson. 
Naríi  Sijgurdzson. 
Jon  Magnusson. 

Erlijngur  Gijslason.  suaríier  laugriettumenn. 
Nefndi  biscup  Augmundur  þessa  menn  til  doms. 


B. 

Dómabólc  í  4to  bl,  263  með  hendi  Jóns  lögmanns  Sigurðssonar, 
slír.  c.  1620  (ártulsluust  =  a).  —  ÍBf'él.  Khd.  309.  8vo  bl.  123  a-b 
með  hendi  Ara  Magnússonur  í  Ögri  c  1620.  —  ÍBfél,  Kh.  125A-.  4to 
bl.  45—46  skr.  c.  1680  eðu  fyrri.  -  ÍBfél.  Kh.  205.  4to  nýleg  hönd  - 
ÍBfél.  339.  8vo  bls.  40,  skr,  c.  1750.  —  Lundsbókasafn  101.  4to  bls. 
171 — 172  (síra  Jón  i  Hítardal).  Ágrip  af  þessum  dómi  er  til  í  íjölda 
af  dómabókum. 

Domur  vni  prestwijg  [sem  gieck  a  þiingwelle 
a  almenneh'gri  prestastefnu  arum  epter  lausnarans 

fæding  1526.3) 

Dömsmenn  Abote    Kollgrjimur.    Einar  Snorrason.    Þor- 

leifur    Eireksson.    Halldör    Tirfingsson.    Sæmundur  Arnason 

oc*)  Jon  Arnason.  prestar  SkdlhoUtzbiskupsdæmis.  Jon  Magn- 

usson.    Eirekur    Þorsteinsson.    Jon   Þordarson*).    Narfe   Þor- 

1)  Svo  hdr.  2)  [[ritað  á  spássíu  með  annari,  en  samtíða  hendi 
(c.  1600).  3)  [b  V.  309;  ártalið  er  óyggjandi,  og  stendr  i  nær  öllum 
handritunura.     4)  b.  v.  309.    5)  Þorvarðsson  (!)   125, 


360  PRESTSVIG.  1526. 

steinsson.i)  [Narfi  Sigurdsson^)  og  Erlingur^)  gijslason.  suarn- 
er  Iðgriettumenn. 

vtnefnder  af  Eiskup  Augmunde  Pdlssýne  cL  almenniligu 
auxardrþijnge. 

Dæmdum  vier  j  vijgsbætur  eptir  sira  Wigfvs  Runolfs- 
son  þrenn  manngiolld.  sem  ad  er  Ixc  eptir  gomlum  döm- 
um.  og  Biskupinum  hæsta^)  fullnetti'\) 

Samþyckte  þennaii  vorn  dom^). 


300.  1526.  á  Öxarárþingi. 

Tylftaedómr  útnefndr  af  Erlendi  lögmanni  Þorvarðssyni  um 
þegngildl  eptir  síra  Vigfús  Runólfsson. 

ÍBíel.  Kh.  309.  8vo  bl.  123b  með  hendi  Ara  Magnússonar  í  ögri 
c.  1620.  —  Dómabók  í  4to  bls.  263  með  hendi  Jóns  lögmanns  Sigurðs* 
sonar  c,  1620.  (=  6).  —  Dómabók  Landsskjalasafnsins  írá  Jóni  bæj- 
arfógeta  Magnússyni  í  Fol.  skr.  c.  1600.  —  ÍBfél.  Kh.  125  A  4to 
bl.  46a,  skr,  c.  1680  eða  fyrri.  Ágrip  af  þessum  dómi  er  til  í  fjölda 
af  dómabókum. 

Dæmt  konge  þegngilldi  eptir  prest. 
Domur  sem  ellendur  þorwardsson  logmann  dæmdi  a 
alþingi  1526^)  aar  ad  kongur  skilldi  taka  þegfigilldi  so  eptir 
prest  sem  adra  menn  [epter  þui^)  sem  adur  hafa  domar 
[um^)  geingid  oc  þui  dæmdist  konginum  xiij  merkur  [)  þegn- 
gilidi^)  epttir  sijra  Wichfws  heitinn  Runolfsson^). 

Woru  þessir  domsmenn  Eirekur  Þosteinsson.  Loptur 
Eyolfsson.  Jon  Þorwardsson^^).  Jon  Eireksson.  Snæbiorn  Gijsla- 
son.  Olafur  Jonsson.  Skwli  Tumasson^^).  Arnbiorn^'^)  Einarsson. 
Þordur  Þosteinsson.  Eirekur  Snorrason.  Biorn  Arnorssoni^) 
og  Gudmundur  Einarsson. 

huerir  ad  settu  sijn  ]nsigli  [fyrir  þenna  dom  et  cetera^'*). 

1)  a,  1£5,  sl.  hin;  2)  h~^.  125  309  o.  fl.  3)  309  o.  fl.;  Tyrf- 
ingur  a  (!).  4)309.  101  ofl;  stœrsta  a.  5)  enn"  konge  xiij  merk. 
ur  b.  V.  339.  6)  „i  brúðkaupi  Þorleifs  Einarssonar  í  Hitardal  vó  þenn- 
an  síra  Vigfús  Þorvarðr",  setr  síra  Jón  Halldórsson  á  spássíu  í  101. 
7)  1528  (!)  b.  8)  b.  v,  b.  9)  b.  v.  ofl.  10>  þormodsson  b,  125  (!). 
11)  Runolfsson  b.  12)  Asbiorn  (!)  b,  125.  13)  Arnason  b,  125;  er  rangt 
Björn  var  sonr  Arnórs  Finnssonar,     14)  [b,  v.  J.  M. 


1526.  FULLRETTI  OG  SÁRASOTT.  361 

[Samþyckte  þennaii  vorn  dðm  Logmadurinn  og  oll  log- 
tan  et  cetera^). 


301.  1536.  á  Öxarárþingt 

ÁLPiKGissAMÞYKT  um  fullrétti  manna  og  um   kaup    bartskera 
á  því  að  lækna  menn  af  sárasótt. 

Samþykt  þessi  fæst  nú  ekki  í  neinum  vel  íbrnum  handritum  og 
heldr  ekki  í  neinni  þeirri  mynd,  er  hægt  sé  með  vissu  að  fullyrða, 
að  sé  hið  upphaflega  umraál  og  orðalag  samþyktarinnar.  Verðr  þvi 
að  prenta  samþykt  þessa  í  mörgum  hömum  . 

Ártal  ssmþyktar  þessarar  og  nafn  lögmanns  þess,  er  lét  lögtaka 
hana,  stendr  að  eins  í  yngri  afskriptum  samþyktarinnar.  Þó  er  það 
hvorugt  út  af  fyrir  sig  tortryggilegt,  og  árið  1526  sýnist  í  heild  sinni 
koma  hezt  heim  við  báða  liði  þessarar  samþyktar.  Sarasótt  er  á 
þessum  tímum  svo  mögnuð  hér  á  landi,  að  1535  gerir  Ögmundr 
biskup  sérstakan  samning  við  Lazarus  bartskera  Mattheusson  (Skán- 
eyjar-Lassa)  um  lækning  þessa  sjúkdóms  á  landsfólkinu  (Nr.  262  að 
framan).  Gœti  þvi  legíð  beint  við,  að  kaupalag  á  þessum  lækningum 
hafi  verið  sett  með  Ifigum  einmitt  um  þessi  ár,  og  er  því  ártalið 
1526  einmilt  hið  h'klegasta,  hvað  þennan  hluta  samþyktarinnar  snert- 
ir.  Það  er  og  eingan  veginn  hið  óh'klegasta  að  því  er  ákvæðin  um 
manngildi  og  fullrétti  manna  snertir,  þvi  að  einmitt  það  ár  (15:26) 
kom  til  greina  að  meta  á  Alþingi  bætr  og  þegngildi  fyrir  prestsvíg, 
sem  var  sjaldheyrt  mál,  eins  og  sjá  niá  af  næsta  skjali  hér  á  und- 
an.     Og  gæti  það  hafa  atvikað  almennari  ákvæði  um  réttarfar  manna. 

Það,  sem  Páll  lögmaðr  Vidalín  telr  í  Fornyrðnm  sinura  (Rvík. 
1854  bls.  410)  n;óti  lögheimild  þessar  samþyklar,  er  ekki  á  næg- 
um  rökum  bygt. 

A. 

AM.  147.  4to  bls,  205,  skinnbók  (Heynessbók),  og  er  þessi  kafli 
bókarinnar  skrifaðr  15í)8  eða  skömmu  þar  eptir.  Hér  kemr  þetta 
ekki  fram  sem  samþykt,  heldr  sem  fróðleiks  eða  minniskhiusa.  Þó 
er  það  úr  samþyktinni  írá  1526, 

logmans  fullrietti  er  ix  merkur. 
syslumans  riettur  vij  merkur. 


1)  [b.  V.  b, 


^  FULLRÉTTl  OG  SÁRASÓTT.  1526. 

logriettiimans  v  merkur. 
hreppstiora  iiij  merkur. 
sliettur  madur  þriar  merkur. 
prestur  v  merkur. 

B. 

Skrifað  með  herdi  í'rá  c.  1600  inn  í  eintak  aí*  Jónsbók  prentaðri 
á  Hólum  157«  (1580),  sem  eg  fékk  26.  Júlí  1903  frá  síra  Þorvaldi 
Jakobssyni  i  SauðJauksdal. 

til  minniss. 
Nefndarmannz  fuUretti  .v.  merkur. 
hreppstiora  fullretti  .4.  merkur. 
skattbonda  fullretti  .iiij.  mork. 
frialz  mannz  fuUretti.  .iiij.  mðrk. 
Biskupz  ogl  ^^|,_.^jj.    ^2.  „erkur. 
Logmannz  | 

profastz  og.  j^,,^^^^.    g    ^^^^^^ 
syslumannzj 

^  l  mannz^)  fullrette  v  merkur  eda  vj  merkur. 

logrettumannzl 


hreppstiora  fullretti.  4.  merkur. 

skattbonda  fullretti  .iiij.  mðrk. 

frials  mannz    fullretti.   mðrk  iij  eda  iij  merkur.   þar    til 

eru  ecki  vtan  halfrettismenn. 
Diackna.    og  hreppstiora   fuUretti    er  .v.  og    half   íimta 

mðrk. 

Þetta  adurskrifad  er  alþijngis  samþyckt. 

C. 

Dómabók  í  4to  bls.  168,  með    hendi  Jóns  lögmanns  Sigurðssonar 
c.   1620.  (=  a).  —  ÍBfél.  Khd.  125A.  4to  bl.  30,  skr.  c.  1660-1680. 

Þesse  fullriette  tekin   Effter  gomlum  Dömum 
dðmkirkiunnar^). 
3)  Biskups  og  Logmanns  fullrietti  .xij.  merkur. 

1)  Svo.     2)  Huad  hatt  fulh-ielti  huor  skal  taka.      Wmm  fullrietti 
þetta  Effter  gomlum    domum    125.      3)  Domkirkiunnar,  b.  v,  hér  125. 


1526.  FULLRETTI  OG  SARASOTT.  368 

[Domkirkiunnar  fuUretti.  xv.  merkur^). 
.    kirkna.  profastz  og  syslumanna^).  ix.  merkur. 
[presta  og  logriettumanna  .v.^)  merkur. 
diakna  og  hreppstiora  iiiij  mork. 
[skattbændur  og  4  merkur*) 

dugliger  menn  megandi  iiij  merkur.  [edur  og  iiij  mork^). 
almugamenn  [megandi'')  iij  merkur.  [þeir  ecki  eru  j  skatti. 
og  aungum  oknittum  kiendir  og  u}  mork.^'). 
þa  eru  halfriettesmenn. 

D. 

Landsbókasafn    65.    4to    J,    14,    með    liendi    Jóns    dans 
Magnússonar  á  Eyii,  um  1640. 

Alþingis  Domur  vm  fuUriette  og  Bar- 

skerakaup.  Vm  fullriettis  hæd 

Alþiingis  samþyktin  er.  „.  ^^"^''^  ^^"^^- 

,.   . .  n    1  •   K  1  Biskup  og  logmadur 

shettum  netndarmanni  5  merkur.  g  merkur 

Jtem    hreppstiora     nafnbötarlausum    ad    odru  profastur  og  sýslu- 
half  5   mork.  madur  vj  merkur. 

Jtem  skattbönda  4  merkur.  pi-^stur  og  lögrettu- 

Ennþeirra  manna  fuUriette  er  ei  eru  .]  skatte     ^^f  "^Jg^^^^J'f^ 
og  ad  ongum  oknyttum  kender  er  3  og    iij  mork.         ^^^^  ^^^^ 
þar  til  ecki  eru  vtan  hdlfriettismenn.  sliettum  ærligum 

J  0dru  lagie  Biskup  og  logmadur  taka  j  full-  manni 

rette    huor    vm    sig  9  merkur.    enn    profastur    og     "i  mprkur  og  iij 
sýslumadur  taka  6  (merkur).  mork. 

Einfalldur    prestur  og  logriettumadur  5  merk- 
ur  enn  þd  þeir  reka  sitt  embætte  taka  þcL  2  fallt. 

Var  þad  og  dæmt  d  aiþijnge.  ad  barskerar 
skylldu  ei  taka  meira  kaup  d  sdrasöttarmenn  enn  Barsker(a)kaup  jc. 
hundrad  d  þeim  sem  mest  þyrffte.  enn  minna  d 
hina  og  þö  med  þui  möte  ad  þeir  være  nockru 
nær.  ella  græde  aíftur  med  sama  kaupe.  enn  ef 
ecki  tekst  grædslan.  giallde  so  micid  honum  sem 
grœdslan  kostar. 

1)  [sl.  125.  2)  fullrietti,  b.  v.  125.  3)  [Prestar  og  lögriettumenn 
tilkomulitler  vj,  125. 4)[bgett  við  síðar  með  öðru  bleki,  en  sömu  hendi 
i  a-  sl.  125,    5)  lijtilmagnar,  125.    6)  [sl.  125. 


S64  FULLRÉTTI  OG  SÁRASÓTT.  1526. 

E. 

MSteph.  62.  4to,  bl.  142  a— b,  skr.  c.  1640—1650. 

Þetla   Epterskrifad  epter  Handskrift  Arna 
heitinz  Gijslasonar. 

Jafnt  fullrietti  skulu  taca  nefndarmenn  sem  prestar.  ix 
merkur  huorer  fyrer  sig  epter  gomlum  domum.  ef  þeim  er 
misþjrmt  d  sidlfz  sijnz  lijkama    med  ordum    edur    verkum. 

Var  þad  oc  domur  d  alþingi.  ad  Barskierar  skylldi  alldrej. 
meira  kaup  taka  d  sdrsottarmenn  enn  hundrad  d  þann  sem 
mest  þyrfti  vid  enn  minna  d  hina.  oc  þo  med  þui  moti.  ad 
þeir  væri  nockru  nær  elligar  grædi  aptur  med  sama  kaupi. 
Enn  ef  eij  tekst  grædslan.  gialldi  fyrer  so  micid  sem  grædsl- 
an  kostar. 

F. 

Ny  kgl.  samL  1947.a  4to  bl  50a,  skr.  c.  1660.    —  Landsbókasafn 
68.  4to  bls.  124  (Baugstaðabók),  skr.  c.  1690. 

[Domur  á  Alþingi^),  að  barskerar  skyldu  aldrei^)  meira 
kaup  taka^)  [á  sárasóttar  menn'^)  en  hundrað  á  þann,  sem 
mest  þyrfti  við,  en  minna  á  hina,  og  þó  með  því  móti,  að 
þeir  væri  að^)  nokkru  nær,  ellegar  græði^)  aptur  með  sama 
kaupi.  En  ef  ei'')  tekst  græðslan,  [gjaldi  aptur^)  fyrir  svo 
mikið  sem  græðslan  kostar. 

G. 

Landsbókasafn  6.  Fol.  bl  185,  skr.  c.  1640     (Tiglabók). 

Alþingis  Samþýkt  vm  fuliretti. 

Sliettum  Nefndarmanni v  merkur. 

Hreppstiora  Nafnbotarlausum half  v  mork. 

Skattbonda iiij.   merkur. 

Enn  þeirra  manna  fullriettj  sem  ecki  eru  i  skatti  og  þo 
ad  aunguum  oknyttum  kender  iij  merkur  og  'ú}  mork.  þar 
til  ad  eckj  eru  vtan  halfrettismenn. 

1)  [Alþingisdómur  68.     2)  ei  68.    3)  sl.  68.      4)  [sl.  68.    5)  b.  y. 
68     6)  græddu  68.    7)  ecke  68.    8)  [fyr  gildi  68. 


I 


1526.  LAUFAf5.  Sté 

H. 

Landsbókasafn  788.  4to  bl.  24,  skriFað  c    1640. 

Alþijngis  samþeckti)  vm  fullriette. 

FuUriette  skulu  neffndarmenn  taka  5  merkur. 

Suo  lijka  hreffstiorar^)  naffnbotalauser  halff  en  5. 

Skattbændur  iiij  merkur. 

enn  þeirra  manna  fullriette  sem  ecke  eru  ad  oknittum 
kiender  iij  merkur  och  halff  en  þrijdiu.  þar  tihl  ad  eru  ecki 
vtaii  halffrettismenn. 

Eige  giorest  manne  íullriette  firr  enn  halffrar  merkur 
skade  ehr  cL  penijngum  hanns.  þo  hann  sie  sleigenn  edur 
Barinn.  þar  minne  sem  skadinn  er  minne. 

I. 

Landsbókasafn  812.  4to  bl.  82b,  með  hendi  Hannesar  Gunnlangs- 
sonar  í  Reykjarfirði  c.  1660.  —  AM.  65a.  8vo  bl.  lOb  og  lla  kver 
Bergsteins  Bjarnarsonar  í  Skildinganesi,  skr.  c.  1670  og  kallastþetta  þar: 
„Vm  fullrette    dæmt"    og    „skamtur  a  manngiöUdura"  (nokkuð  stytt). 

Alþingis  Samþickt  vm  fuUrette. 

Fullriette  slietts  mans  þriar  merkur. 

nefndarmannz  fimm  merkur. 

hreppstiora  half  5  mork. 

skattbonda  4  merkur. 

þeir  ei  eru  i  skatte  og  þo  ad  ongum  oknýttum  kiend- 
er2)  half  3  mork. 

sijdan  eru  halfriettismenn. 

profastur  og  syslumadur  6  merkur. 

Byskup  og  logmadur  9  merkur. 

sliettur  prestur  5  merkur- 

epter  þuij  skal  manngioUd  dæma  sem  madur  tekur 
fuUriette.  Þrælsgiolld  15c.  sa  sem  teckur  4  merkur  i  fallriette 
dæmist  40c.*)  maungioUd.  sa  sem  teckur  6  merkur  i  fuU- 
riette  dæmist  60^  ^)  i  manngiolld.*). 

1)  Svo.     2)  þriar  merkur  og  b.  v.  65.      3)  30  hundruð  65.      4)  I 
Landsb.  812.  4to  bl.  lOl^   stcndr  enn  fremr  þetta: 
„fuliriette   lærdra  manna. 

Einfalldz  prests  fuUriette  v  merkur* 


S6é  F'ULLRÉTTI  OG  SÁRASÓTT.  1526. 

K- 

ÁM    60.  8vo  I,  47b,  skr.  c.  1661-1690. 

Fulirietti  af  Logmaiini  Ellendi  Þorvardssine  sett. 

Biskups     I  ^         , 

^       \  9  merkur. 
Logmanns| 

Profasts       I  ^         1 

\  6  merkur. 

Syslumanns| 

Prests  I   c         1 

l  5  merkur. 

Logriettumanns| 
Diakna  ] 

Hreppstiora     í  ^  merkur. 
Skattbændur  ) 
Odalsmanns  4^2  mðrk. 

Slietts  manns  3  merkur. 

Enn  sie  þessum   misþýrmtt  nær  þeir    reka   sijn    Erinde 
þaa  taki  Tuofalldann  Riett. 

Domkirkiu  fullriette  effter  Gðmlum  Domum  .xv.  merkur. 

Kirkna  fullrietti  ix  merkur. 

L. 

Bókmentafélagssafn    Khd.  531.    8vo  bls.  79,  með  hendi  Hálfdanar 
lögréttumanns  Jónssonar  á  Reykjum  í  Olfosi,  ritað  1706. 

Vm  fullriette. 
AlJ)i]nges  samþyckt  1526  af  Erlende  logmane. 
Biskupz  og  Logmanns  9  merkur. 
Profastur  og  Syslumadur  6  merkur. 
Prestur  og  Logriettumaduur  5  merkur. 
Diakne  og  Hreppstiore  4  merkur. 
Skattbonde  S^/g  mðrk. 
Fatæker  og  Radvander  3  merkur- 

profast(s)  6  merkur. 
biskup(s)  9  merkur. 

enn  kunne  þeir  logmonnum  misbioda.  giallde  þeim 
•    fuUriette  epter  6  manna  skynsamra  dome". 


1526.  FULLRETTI  OG  SARASOTT.  367 

Þa  eru  halfriettesmenn  l^/g  mork. 
Domkirkiu  fullriette  15  merkur. 
Annara  kyrkna  3  merkur. 
Fiar  fullriette  3  merkur. 

M. 

Advocates  Library  Collect.  F.  M.  25.  4to  (21,  3,  10),  skr.  c.  174-0— 
50.    Bók  Jóns  Hjaltalíns  á  Raaðará. 

Alþingis  samþykt  af  Erlende  Þorvardssyne  logmanni  vm 
fullrette  1526. 

Biskups  og  logmans  .vj.  merkur. 

Profastz  og  syslumanz  .vj.  merkur. 

Prestz  og  logrettumans  .v.  merkur. 

Diakna  og  Reppstiora  .iiij.  mwkur. 

Skattbænda  -iiij.  mork. 

Fatækra  og  radvandra  .iij.  merkur.  þar  til  ero  ecki  vt- 
ann  halfrettismenn. 

Domkyrkiunnar  .xvj.  merkur. 

Annara  kyrkna  .iij.  merkur. 

Jtem  onnur  de  eodem. 

Nefndarmanni  nafnbotalæsum  ad  odru  v.  merkur. 

Reppstiora  nafnbotaWsum  ad  odru  half  fimta  mork. 

Skattbonda  .iiij.  merkur.^) 

Enn  þeirra  sem  ej  ero  j  skatte  og  ei  ad  oknyttum  kend- 
er  iij  merkur.  og  iij  mork  þar  til  ero  eckj  nema  halfrettismenn. 

N. 

Landsbókasafn  70.  4to  bls.  376,  skrifað  c.  1800—1820. 

Um  fullriette 
Alþings  Samþickt  af  Erl(endi)  logmanni  Þorvardssyni 
Anno  1526. 
Biskups  og  Logmanns     9  merkr 
Profasts  og  Syslumanns  6     — 
Prests  og  Logriettumans  5      — 

1)  í  ÍBfél.  Khd.  309.  Svo  bls.  121  (Öxnafellsbók)  stendr:  „Vm 
fullrictte  nianna.  Jtem  hefur  dœmtt  vered  skattbonda  iiij  merkur  j 
fulhiette.  Enn  iiij  merkur  hreppstiora  suo  og  v  raerkur  nefndarmanne". 


8éÖ  FULLRÉTTI  OG   SÁRASOTT.  15^6. 

Diakna  og  Hreppstiora  4  merkr 
Skattbænda  fullriette       8^/2  — 
Slietts  mans  3     — 

Domkyrkiu  fullriette      15      — 
annara  kyrkna  3      — 

Enn  sie  pessum    Embættesmonnum    misþyrmt  nær 
})eir  sin  Eyrende  Reka  þa  taka  þeir  tvofalldt  fullriette. 


0. 

Thottssafn  1500.  4to,  párað  aptan  á  brot  af  Eddu  á  pappír  frá 
17  öld;  er  þetla  með  hendi  frá  c.  1750.  Þetta  er  að  sumu  leyti  bygt 
á  Alþingissamþyktinni  1526,  en  að  öðru  leyti  fróðleiksklausa,  og  er  á 
þann  hátt  einnig  látið  fylgja  hér. 

Fulrétti    biskups,    lögmanns,    prests,    lögréttumanns    og 

eðalmanns  og  jaiðeiganda  meður  hreppstjóra  og  slétts 

manns. 

Fullrétti  biskups  og  lögmanns  er  ix   merkur. 

Prófasts  og  sýslumanns  fullrétti  vij  merkur. 

Prests  og  lögréttumanns  fuUrétti  er  vj  merkur. 

En  þeir  sem  reka  sitt  erindi  hafa  tvöfaldan  rétt  ef  mis- 
þyrmt  er. 

Eðahiianns  fullrétti  hálf  fimta  mörk. 

Jarðeigandi  manns  fuUrétti  iv  merkur. 

Skattbónda  fullrétti  iiij  merkur. 

Hreppstjóra  fuUrétti  .iij.  merkur. 

Slétts  manns  fullrétti  half  þriðja  mörk  eða  iij  merkurn- 
ar,  þar  til  ekki  er  utan  halfréttismenn. 

Dómkirkjunnar  fullrétti  xviij   merkur. 

Kirkna  fuUrétti  ix  merkur. 


303.  5.  Júlí  1526.  á  ÞÍDgTclll. 

DóME  sex  klerka  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  prestastefnu 
um  ákærur  síra  Þorleifs  Björnssonar  til  Torfa  Björnssonar 
út  af  haWi  á  jörðunni  Sæbóli. 


1526.  SÆBÓL.  36Ö 

Landsbókasarn  42.  Fol.  bls  132—133  moð  henrli  síra  Jóns  Er- 
kndssonar  í  VillingaboHi  c.  löCí)  —  Landsbókasafn  115.  4to  I,  bb. 
bls.  29  — 31,  með  hendi  sira  Jóns  Halldórssonar  í  Hítardal  c.   1730. 

Dömur  wm  SæböL 

Ollum  monnum    þeim  sem    þetta    bref  sia    edur    beyra 

seiida  Kollgrijmur  med  Gudz   ndd  Abote  í'  Þyckuabæ.   önar 

Snorrason.    Narfe    Þorsteinsson.    Halldor    Tyrfingsson.    Þor- 

leifur  Eireksson.    Sæmundur    Arnason  prestar  Skalboltsbisk- 

upsdæmis  kuediu    Gudz  og  sina.   kunnugt   giorande    ad  sub 

Anno    gratiæ    15íá6  a  fimtudaginn    epter  Peturs    messu^)  og 

Pails  a  þingvelle  j  almennelegre    prestastefnu    worum  vier  j 

dom  nefnder  af  erligum  herra  og  andh'gum  faudur  0gmunde 

med    Gudz    ndd    biskup  j  Skalholte    ad    skoda    ransaka    og 

fullnadardom    a  ad    leggia  wm  þær  saker  er    Sira  Þorleifur 

Biornsson  kiærde  til  Torfa  Biornssonar  ad  hann  hiellde  fyr 

ir  sier  jordum  fnjduin  peningum  og  algiordu  bue  a  Sæbole. 

kom  þar    fram    fyrer    oss   bref   Biarnar    Þorleifssonar    med 

heilu  og  oskoddudu  hans  hangande   jnsigle  so  latande    mill- 

um  annara  orda  ad    hann    gaf  og  gallt    sira    Þorleife    syne 

sinum  j  arflausn  mots  vid  onnur    sin    syskin   þessar   jarder 

er  so  heita.  SæboL  Willingadalur.  Bíecka  med    ollum    þeim 

gognum   og    giædum    sem    greindum  jordum  fylger  og  fylgt 

hefur  ad  fornu  og  nyu  og  hann  vard  fremst  eigande  ad  ept- 

er    sinn    faudurbrodur    Jon    heitinn    Biornsson.     Hier     med 

skyllde  hann  allafi  abata  og  avogst  bæde  sækia  og  sekta  og 

semia  og  fullar  saker  a  gefa    sem    hann    sialfur    ætte   þeim 

sem  þa  hafa  rangfiga  halidid.  So  og  kom  þar  fram  bref  sira 

Jons  diakns  Gudnmndssonar  med  hans  oskoddudu  hangafide 

jnsigle  so  latande  ad    hann  medkiende    ad  hann    var    þar  j 

hia  og2)  sa  og  heyrde^)   ad  Sira  Þorleifur  Biornsson  stefnde 

Torfa  Biornssyne  j  almennehga   prestastefnu    midvikudaginn 

edur  fimtudaginn  næstaii  epter^)  Peturs  messo  [og  Pals^)  nu 

j  sumar  ed  kemur  fyrir  heidarfigaii  herra  og  andfigaii  faud- 

ur  biskup  Ogmund  fyrir  þa  sok  hann  hieilde   rangiiga    fyrir 

honum  þeim  parte  er  hann  hafde  ad  sier  tekit  epter  faudur  sinn 

Biorn  Gudnason  af  arfe  Jons^)  heitins  Biornssonar.  Og  fyrir 

1)  li5;  sL  42^     2)  »1.  115.      3)  a  b.  v.  115;     4)  115;  fyrir  42.    5) 
[b.  V.  115,     6)  115;  Jon  (!)  42. 

Dipl.  Isl.  IX  .  B.  24 


^70  SÆBOL.  1526. 

þær  fleire  saker  er  ]  stefnunne  standa.  og  Torfe  stod  so 
nær  ad  hann  matte  heyra  stefnuna  ef  hann  villde.  war  þar 
og  hia  Jon  Þorgautsson  og  fleire  adrer  hans  menn  og  mattu 
þesser  aller  heyra  stefnuna.  þui  giaurdum  wier  stefnuna  log- 
lega  ad  svordum  eide  diaknans  og  Torfa  Biornsson  loglega 
fyrer  kafladafi.  og  sekaií  mork  j  stefnufaU.  þvi  ad  Heilags 
anda  nad  tilkaUadre  ad  ollu  so  profudu  og  fyrir  oss  komnu 
dæmdum  vier  fyrrnefnder  dömsmenn  med  fuUu  doms  at- 
kuæde  epter  þeim  brefum.  domum  og  vrskurdum  sem  aad- 
ur  hafa  dæmder  verit  wegna  Biorns  Þorleifssonar  faudur 
fyrrgreinds  sira  Þorleifs  Torfa  Biornsson  og  aUa  adra  þa 
sem  haUda  og  halidit  hafa  fyrrskrifada  peninga  skyUduga 
aptur  ad  skila  jaurduín  og  frijdum  peningum  med  laga  a- 
vegste  ]nnau  halfs  manadar  ad  heyrdum  dömenum.  Enn 
Sæbole  og  þvi  bue  þar  til  heyrer  og  Biorn  tok  þegar  strags 
ad  Þorleifur  heimter  edur  hans  loglegur  umbodsmadur.  Enn 
jordunum  er  Sigrijdur  Biornsdotter  heUdur  Gerdhomrum. 
Arnarnese  og  Skaga.  og  oUum  audrum  jaurdum  med  land- 
skuUdum  og  toUum  med  sama  hætte  sem  fyrr  seiger  jnnafi 
haU's  manadar  [ad  heyrdum  döminum^)  optnefndum  sira 
Þorleife  edur  hans  logUgum  vmbodzmanne.  Enn  viUde  þeir 
ej  aptur  leggia  þa  skyUde  sira  Þorleifur  riettelega  meiga  ad 
sier  taka  fyrrskrifadan  arf.  jarder  og  peninga.  hvar  [sem^) 
þeir  standa. 

Samþyckte  þennail  vorn  dom  med  oss  virdugUgur  herra 
biskup  0gmundur  og  sette  sitt  jnsigie  med  vorum  ]nsiglum 
fyrir  þetta  domsbref.  skrifad  j  sama  stad  et  cetera. 


303.  3.  Augúst  1526.  á  Skriðn. 

DóMB  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi,  þar  sem  jörðin  Dvergasteinn  í  Seyðisfirði, 
er  dæmd  eign  kirkju  og  biskups  fyrir  fyrning,  fornan  reikn- 
ingsskap,  innstæðu  og  ornamenta. 

Landsbókasafn    62.  8vo  nieð  hendi    Giunnavíkr-Jóns    eptir    bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups. 

'      1)  [b.  V.  115. 


1526.  DVERGASTETNN.  371 

Domur  um  Dvergastein  Anne  M^  D^  xx^  vi^. 

Ollum  mónnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
senda  Brandur  Hrafnsson.  Jon  Kodransson.  Gamle  Magn- 
usson  prestar  SkalhoUts  biskupsdæmis.  Sniolfur  Hrafns- 
son.  Magnus  Arnason.  Ellingur  Gisiason  laugrettumenn  kvediu 
gudz  og  sina.  kunnugt  gioiandi  ad  sub  anno  gratiæ  M^.  D." 
xx^.  vi^.  faustudagin  næsta  fyrer^)  Laurentiusmessu  um  sum- 
arid  d  Skridu  i  fliotsdalsherade  vorum  vier  i  dom  nefnder 
af  virduligum  herra  i  Gude  biskup  0gmunde  i  Skalhollte  ad 
skoda  og  ransaka  ok  fullnadardom  d  ad  leggia  um  þad  mdl 
herra  biskup  Ogmund  bar  þar  fram  fyrer  oss  ok  tilkemur 
um  jordina  Dvergastein  i  Seyresíirde^)  hveria  hann  sagde 
falhia  vera  fyrer  nidnrfall  kirkiunnar  ok  fordiorfun  hennar 
ornamentis.  Ei  sidur  fratekin  gðmul  jnnstæda.  ok  einginn  Reikn- 
ingsskapur  stadin  um  langan  tima.  kom  þar  fram  prior  Þor- 
vardur  ok  sera  Jon  Markusson  ok  baru  uitne  um  ad  þar 
hefde  einginn  Reikningsskapur  stadinn  vered  i  þeirra  minne. 
ok  fargad  hefde  vered  allre  hennar  innstædu  oc  ornamentis. 
^nn  kirkian  sialf  legid  nidre  Idnga  tima.  Syndist  her  eingi 
afbðtun  af  þeim  er  halldid  hafde  jordina  til  forna.  þvi  kaupa- 
hlutinn  reiknadist  ecke  meira  enn  xijc-Jþvi  ad  h(eilags)  anda 
ndd  tilkalladre.  ad  svo  profudu  og  fyrer  oss  komnu.  dæmd- 
um  vier  fyrrnefnder  domsmenn  med  fullu  doms  atkvæde 
jordina  kirkiunnar  eign  vera  og  biskupsins.  Enn  ^rfmgia 
Fusa  heitins  er  jordina  hðfdu  dtt.  dæmdum  vier  skyllduga 
aptur  ad  giallda  alla  hennar  jnnstædu  og  allan  Reiknings- 
skap  i  lausafe  og  smdjordum.  sem  Rettarbot  kong  Kristierns 
en  forna  utvisar  og  innehelldur.  ok  ornamenta.  ok  þd  sliku 
seka  upp  d  hvert  dr  er  kirkian  hafde  nidur  leged  sem  Iðg 
segde  þeim  d  hendur. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


1)  Svo,  en  það  er   =    Olafsmessa  síðuii  3.  Aug.     2)    „ita  extat' 
hdr.,  =  Seydisfirdi. 

24* 


HOLMAR.  Í52é. 

804.  9.  August   1526.      á  Skriðuklawstii. 

DÓMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna,  út  nefndr  af  Og- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  áklögnn  biskups  til  Snjóifs 
bónda  Rafnssonar  um  hald  á  jörðunni  Hólmum  í  Reyðar- 
íirði,  er  biskup  taldi  sína  eign  og  heilagrar  (Skálholts)kirkju. 

Bisk.  Skalh.  Fasc  X,  18,  transskript  á  skinni  frá  52.  Dec.  1544. 
—  AM.  Apogr.  2625  „accuraté"  með  orðamun  eptir  bréfabók  Ög- 
mundar  biskups. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
Senda  prior  þoruardur.  sira  brandur  hrafnsson.  [Sira  ion 
kodransson^).  magnus  arnason.  biarne  erlendzsson  og  eHing- 
ur  gislasson.  kuediu  gudz  og  sina.  kunnigt  giorandi  ad  sub 
anno  gracie  CO  d  xx  vi  fimtadaginn  næsta  fyrir  Idurencius- 
messu  vm  sumarit  a  skriduklaustri  j  fliotzdalsheradi  wor- 
um  wier  j  dom  nefndir  af  uerdugum  herra  j  gudi  biskup 
Augmund  j  Skalholti.  ad  skoda  og  ransaka  og  endiligau  ueg 
oii  ath  giora  um  þa  aklaugun.  er  herra  Augmundur  klagadi 
til  sniolfs  bonda  hrafnssonar  heilagrar  Skalholltz^)  kirkiu 
uegna  ad  hann  hefdi  ad  hallda  jordina  hohna.  er  liggur  j 
reydarfirde.  og  herra  augmundur  kalladi  sina  eign  og  kirki- 
unnar.  sakir  gamals  reikningskapar.  er  falht  hafdi  a  medan 
þeir  hielldu  marteinn  og  isleifur  og  þeirra  forelldrar.  Jtem  j 
fyrstu  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss  maldagenn  kirk(i)unnar 
(0  hohnum^)  at  hun  ætte  fiordung  j  heimalandi  og  xuiijf^-  j 
gilldum  og  godum  peningum.  ogatauk  ornamentum.  Suo  og  bar 
prior  þoruardur  [og  sera  Jon  Markusson*)  uitne  ad  hann  hefdi 
sied  opid  bref  gudmundar  heitins  Magnussonar.  er  jordena 
atte.  ad  hann  gaf  henni  x^  i  heimalandi  og  x  mahiytu  ku- 
gilldi.  medkendizt  og  herra  biskupinn.  ad  suo  latanda  bref 
lægi  heima  j  skalhollti.  reiknadizt  þa  xxc  þad  er  kirk(i)an 
atte  j  jordinne  enn  xc  [er  leikmenn  att  haufdu^).  Suo  og 
medkendizt  sniolfur  bondi  og  þeir  sem  honum  selldu  at  þa 
hefdi  stadit  xl^  reikningskapur  okuittur  og  fitel  eda  eingiii 
innstædail.  eigi  sidur    kom^)    þar  fram    suoddan   sakir  a  þa 

1)  [sl  bréfab  2)  b  v  brérnb.  8)  brb  ;  holura  X,  18.  4)  [b.  v. 
brb.      5)  [þad  er  leikmenn  haufdu  ált,  brb.      6)  kuomu. 


1 


1526.  DESJARMYRT.  B7B 

marteiii  og  isleif.  ad  þeir  hefdi  oforsialiga  sleigit  biskup 
steffan  heitinn  gud  hans  sal  ndadi  med  suo  ordnu  tilfeHi  ad 
þeir  snorudu  steine  framan  d  hambokena.i)  er  biskupinn 
hafdi  oi  briostenu.  suo  og  slogu  og  skammfærdu  hans  menn 
med  fuUum  ilkiilia.  Nu  saker  þess  at  reikningskapurenn 
uard  miklu  meiri  enn  jordeíi  uar  uerd  og  [fyrgreiodra  saka^). 
f)ui  ad  heilags  anda  nad  til  tilkailadri  og  at  suo  profudu  og 
fyrir  oss  komnu  dæmdum  wier  fyrnefndir  domsmenn  med 
fullu  doms  atkuædi  jordena  holma  faUna  j  reikningskap  og 
kirk(i)unnar  eign  og  biskupsins  eign  wera  og  uerit  hafa.  suo 
og  alla  þa  peninga  sem  þeir  marteinn  og  jsleifur  og  þeirra 
fylgiarar  mættu^)  med  laugum  eiga  dæmdum  vier  biskups- 
ens  eign  og  kirk(i)unnar  fyrir  adur  saugd  sakferli  [et  cetera*). 


305.  14.  Áiiga^t  1536.  í  Valhuiesi. 

liESKURBa  og  úrlausn  Ogmundar  biskups  i  Skálholfi  um  fiski- 
toll  Mýiarstaðar  (Desjarmýrar)  upp  í  jörðina  Ölduhamra. 

Landsbókasafn  62  8vo  með  hendi  Grunnavíkv-Jóns  eptir  afskiipt 
úr  bréfabók  Ögmnudar  biskups  staðfestri  í  SkálhoUi  9.  Okt.  1711  af 
Avna  Maonússyni,  Ornii  Duðasyni,  Þórði  Þórðarsyni  og  PáH  Hákon- 
arsyni^  og  ern  ú  í  AM.  Apogr.  2724  með  hendi  Orms  Daðasonar. 

Um  Fisketoll  Myrarstadar  i  Austfiordum. 
Vier  broder  0gmuridur  med  gudz  nad  biskup  i  Skal- 
hollte  giorum  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  d  þridiudagin  næstan  fyrer  Assumptionem  Sanctæ 
Mariæ  Virginis  i  Vallanesi  i  Vallasveit'"^)  A.nno  Domini  M^.  D^. 
XX.  vi.  kom  d  stefnu  fyrer  oss  Biorn  bondi  Jonsson.  beidde 
oss  ransaks  og  riettrar  skodunar  med  hverium  hætte  ad  su 
fiskevist  skyllde  vera.  sem  Sera  Sumarlidi  þottist  eiga  vegna 
kirkiu  sinnar  Myrarstadar  upp  i  jaurdu  hans  Aullduhamra. 
Nefndum  vier  .vj.  dandimenn  tii  doms  lærda  og  leika.  Kom 
þeim  ecke  saman.  Þotte  sumum  presturinn  eiga  fiskevist 
fyrer  so    mórg  skip    og  menn  sem  hann   giorer    heiman  fra 

I)  handbokenH,  brb  2)  Svo.  3)  njattU;  bréfab,  4)  [b  v  bréfab, 
5)  2724;  vallna-,  62. 


374  HJONABANDSxMAL.  1526. 

stadnum.  Enn  sumum  eitt  skip.  ok  þeir  menn  sem  þar  (L 
være.  ok  þeim  vilidum  vær  vera  samþycker.  Enn  saker 
þess  ad  presturinn  var  þar  eige  til  kalladur  oc  eingi  af  hans 
hendi.  þvi  sagdest  þar  einginn  domur  ad  þvi  sinne.  Enn 
þo  kom  oss  þad  ðllum  (isamt  ad  halfa  Tolla  skyllde  hvorer 
hafa  af  þvi  skipe  eda  skipum.  sem  þar  af  stadnum  være  ut 
giord.  suo  leingi  ad  hverer  tueggiu  kiæme  i  prestastefnu  med 
sin  href  ok  máldaga.  oc  þad  þar  giórdist  skylldi  standa  o- 
brigdulega  upp  cL  badar  sidur.   et  cetera. 


806.  37.  Attj?ust  1526.  í  Bjariianesi. 

PóMB  þriggja  klerka  og  þriggja  leiknmnna  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  um  hjónabandsmál  Eiriks  —  sonar  Þóru  Eiríks- 
dóttur  —  og  Önnu  Þorgilsdóttur. 

Landsbókasafn  62.  8vo  meÖ  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfubók 
Ögmundar  biskups,  —  AM.  Apogr.  272.5  með  hendi  Orms  Daðasonar 
„ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM). 

Domur  um  Hionabands  maal. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
senda  Hallur  Sigurdsson.  Salamon  Henreksson.  Þorarinn 
Þorsteinsson.  prestar.  Jon  Biörnsson.  Ellingur  Gislason  ok 
Olafur  Narfason  leikmenn.  kvediu  guds  og  sina.  kunnugt 
giðrande  þa  Hdid  var  frd  hingadburd  vors  herra  Jesu  Ghristi 
M.  D.  xxvi.  manudaginu  næsta  fyrer  Augustinusmessu  um 
haustid  i  Biarnanese  vorum  vier  i  Dom  nefndir  af  virduleg- 
um  herra  i  gude  biskup  Ogmundi  i  Skalhollte  ad  dæma  og 
skoda  hvert  aíl  hafa  skyllde  þau  handsaul  sem  Þora  Eireks- 
dotter  hafde  haft  vid  Þorgils  Þorkelsson  vegna  Eireks  sonar 
sins  ok  Aunnu  dottur  hans.  ad  so  fyrer  skiídu  med  anefnd- 
um  peningom  ad  hann  handiagde  henni,)  dottur  sina.  enn 
syni  hennar  til  fullríir  eignar  med  vilia  og  samþycki  dottur 
hans.  Her  d  mot  sagde  Eirekur  nei  fyrer.  ad  þetta  hefde 
ecke  vered  sinn  viiie.  Enn  saker  þess  ad  þar  kom  fram 
Sera  Oddur  Þorsteinsson  og  bar  um  vitni.  ok  sor  fullaii  Bok- 

1)  2725;  honum   62, 


1526.  HJONABANDSMAL.  -  HESTAMEÐFERÐ.  B75 

ar^id.  ad  hun  hefde  leitad  pess  med  vilia  sonar  sins.  ok 
hann  hefde  beidt  sig  kaupa.  og  lysa  ined  þeim  i  heilagre 
kirkiu.  Nu  saker  þess  ad  so  stendur  i  kristin  Kett.  ad  for- 
elldrar  konunnar  meige  festa  hana  hverium  sem  þeir  viHa 
med  hennar  samþycki.  Ok  þess  annars  ad  hann  hafde  leig- 
ed  konuna  uppd  þenna  giorning.  þvi  ad  h(eilags)  anda 
ndd  tilkalldre  ok  ad  so  profudu  ok  fyrer  oss  komnu  dæmd- 
um  vier  fyrrnefnder  domsmenn  med  fullu  doms  atkvæde, 
þennafi  giorning  stódugan  og  myndugan.  ok  adur  nefndan^) 
Eirek  skylldugan  til  ad  eiga  konuna  epter  þeirre  lysing  sem 
presturen  sor.  ok  giðra  til  hennar  fulhiadar  hionaband  ept- 
er  þvi  sem  log  utvisa. 

Samþyckte  þennan  Dom  med  oss  biskupinn  og  marger 
adrer  goder  menn. 

oc  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


307.  37.  Áugust  1536.  í  Bjarfianesl. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  um  ágreining  þeirra  síra  Odds  Jónssonar  og 
Ketils  Bjarnarsonar  út  af  hestahaldi. 

Landsbókasafn  G2.  8vo  meö  hendi  Grunnavikr-Jóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2732  nieð  hendi  Orms  Daðasonar 
„Ur  brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.). 

Um  hesta  medferd. 
01lum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Hallur  Sigurdsson.  Þorarinn  Þorsteinsson  og  Salamon 
Henreksson.  prestar.  Jon  Biornsson.  Ellingur  Gislason  og 
Oiafur  Narfason.  leikmenn.  kvediu  guds  og  sina.  kunnugt 
giðrande  ad  sub  anno  gratiæ  M^.  D^.  xx^.  vj^.  d  manudag- 
in  næsta  fyrer  Augustinusmessu  i  Biarnarnese  um  hausted 
vorum  vier  i  dom  nefnder  af  verdugum  herra  i  gude  bisk- 
up  Ogmund.  ad  skoda  og  ransaka  og  fullnadardom  d  ad 
leggia  um  þær  dkiærur  er  voru  i  millum   þeirra  Sera  Odds 

1)  b.  V.  AM.  hefir  vantað  í  bréfabókina. 


376  HESTAMEÐFERÐ.  1526. 

Jonssonar  og  Ketils  Biarnarsonar.  Jtem  i  fyrstu    grein  klag- 
ade  KetiU  til  Sera  Odds.    ad    hann    hefde    hallded  fyrer  sier 
heste  i  þriu  dr.  er  hann  hefde  hed  hðnum  i  rettre  Tru.  Ok 
um  annail  hest  er  hann  hafde  Hed  honum  sudur  i  Skalhollt. 
og  heim  aptur    til  sin.   enn   hann   hefde   hallded  þeim    hest- 
inum  V.  vikur  i  ongvo  sinu  leyfe.  Her  i  mot   vændest  Sera 
Oddur.    ad  hann  hefde    lied    sier  hesten    þann    timan.     enn 
hinn  villde  þad  ecke  kiennast.   Enn    sera  Oddur  sagde  ann- 
an    hestenn    drepest    hafa  i  ferdenne    fyrer    þeim  med    for. 
ok    þvi     ad     sd    dtti    eingan    hest     tii.    þd     sagdist    hann 
hafa  Idtid  meta  og  upp  bioda  fulla  verdaura  fyrer  hestinn  i 
hverium    fardógum.    Her   i   mot   klagade    fyrrskrifadur  Sera 
Oddur  þad  til  Ketils  i  umbode  Eireks    Eigilssonar    ad  hann 
hefde  ad  hallda  hest  er  hann  atte.    enn    KetiU    vændest  þar 
kaupe  fyrer   af   audrum    manne.    Nu    af   þvi  ad  sera  Odde 
fullnudust  vitne  þar  ad.  ad  hann  hefde  peningana  meta  lat- 
ed  ok  uppboded  epter  logum.  þvi  ad  h(eiiags)  anda  ndd  til- 
kalladre  ad  so    profudu  og  fyrer  oss  komnu    dæmdum    vier 
fyrnefnder    domsmenn   med  fullu    doms    atkv^de    sera    Odd 
skylldugan  ad  giallda    KatU    þad    hundrad  er  honum  hkade 
vel  ad  taka  i  næstu  fardogum,  Enn  um  hinn  hestinn  dæmd- 
um  vier    sera    Odd    skylidugan  ad  ieida   tvo  ioglig  vitne  ad 
hann  Iiefde  Hed  honum  hestinn  þann    timann  er  hann  hiellt 
hðnum.    Enn    ef   þau    leiddust    ecke    innan    xiiij    natta.    þd 
dæmdum  vier  Sera  Odd  sekan  ^yri  d  hverre  viku  fyrer  rdng- 
lega  medferd  og  .iij.  merkur  i  fulirette.    ^nn   um   þann  hest 
Sera    Oddur  kiagade  tii  hans.  syndi    Ketiil  kaup    fyrer   þvi. 
dæmdum  vier  Sera  Odd  skylidugaii  ad  ieida  tvo  logieg  vitni 
ad  fyrrskrifadur  Eirekur  hefde  att  hestinn.  ok  ef  þau  leidd- 
ust.  giaurdum  vier  sera  Odde  hestinn  med  þeim  alldre   sem 
inn  kom.  Enn   Katie  annan  hest  jafngodan  fyrer.  aí  honum 
sem  selide  et  cetera. 


308.  r?.  Septeníber  1526.  í  Lamlbey. 

DÓMs  þriggja  kierka  og  þriggja  ieikmanna,  út  nefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi,  um  ágreining  þeirra  Jóns  Hallssonar  og  Sæ- 
mundar  Eiríkssonar  út  af  umboði  því,  sem  Jón  hafði  vegna 


1526.  VIGFÚS  ERLENDSSON.  377 

Hólmfriðar  Erlendsdóttur  koim  sinnar  og  barna  Vigfúsar 
hejtins  Erlendssonar,  en  Sæmundr  klagaði  vegna  Guðríðar 
Vigfúsdóttur  konu  sinnar. 

AM.  lOl.^bls.  61-62.  (bréíubók  Jóns  Hall.sson.Mr  á  skinni).  - 
AM.  Apogr.  ri584  með  hendi  Arna  Magnússonar  (eptir  1S)I  4to). —  Lands- 
bókasafn  62.  8vo  cg  AM,  Aj'Ogr.  2726  eptir  brétabók  Ögmundar  bisk- 
ups  :=  62). 

Um  peninga  Fusa  heitins  Ellendssonari). 
OUum  gödum^)  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edr 
heyra  senda  jon  gislason.  sæmundur  arnason.  salamon  hen- 
reksson.  prestar  skalholltz  biskupsdæmis.  ^irekur  þorsteins- 
son.  jon  þoruardzson  og  edingur  gislason.  logrettumenn. 
qfuediu)  g(udz)  og  sina  kunnigt  giorande  [med  þessu  [voru] 
opnu  breíi  ad^)  þa  Hdit  uar  fra  hingatburd  uors  herra  jhesv 
christi.  (10.  d.  xx.  og  uj  ar  miduikudagen  næstan  fyrir  kross- 
messu  vm  haustit  j  lambey  aa  þingstad  rettum  uorum  uier 
dom  nefnder  af  uerdugum  herra  [og  afidiigum  fodr*)  ] 
gude  herra*)  aogmundj  skalhollte  ad  skoda  og  rannsaka  og 
fullnadar  dom  aa  ad  leggia  um  þa  agreining  sem^)  var  sa^) 
millum  peirra  jons  hallzsonar  og  sæmundar  eirekxssonar  um 
þad  umbod  sem  [adr  greindr'')  ]on  hallzson  hafde  ad  hallda 
uegna  holmfridar  erlendzdottur  og  barna  uigfus^)  [heitens'^)  er- 
lendzsonar  en  sæmundr  eireksson  klagade  til  uegna  gudrid- 
ar  uigfusdottur^)  konu  sinnar.  hafdi  domur  fallid  aa  millum 
þeirra  ad  halft  umboditi^)  skyllde^i)  hafa  huori'^).  suo  og 
beiddizt  jon  hallzson  doms  og  skodanar  huar  hann  skyllde 
atgang  [ad')  eiga  fyrir  þa  peninga  er  hann  sagdizt  golldit 
hafa  utlendzkum  og  jnnlendzkum  [uegna  [adur]  greindz  uig- 
fus  heitens'^^j  skuilder  þær  [er^)  hann  [hafdi  giortA^).  svo  og 
eigi  sidur  kom  þar  fram  biskupinn  og  beiddizt  jnnstædu 
kirknai^)  þeirra  sem  hann  hafdi  halldit  og  bar  um^^)  uitni 
og  marger  adrer  [goder   menn    ad   þeir^^)    hefdi    heyrtt  uig- 


1)  62.  2)  b.  V.  62.  8)  [sl.  62.  4)  biskup  62.  5)  er  62.  6)  i  62. 
7)  [sl.  62.  8)  Vigfusar  62.  9)  Fusadottur  62.  10)  umbod  62.  11)  skylldu 
62.  12)  hvorer  62,  13)  [giorde  62.  14)  kirkiunnar  (!)  62,  15)  b.  v 
62.     16)  [ad  hann  62. 


B78  VIGFUS  ERLENDSSON.  1526. 

fusi)  heitlen  lysa  þui  ad  aller  þeir  frider  peningar  sem  hann 
hefdi'^)  ad  hallda  uæri  kirknanna^)  eign.  Suo  og  hafdi  dæmtt 
uerid  j  skalhollte  fyrir  biskupenum  af  lærdum  monnum  og 
leikum  um  þau  sakferH*)  er  hann  uar  brotligr  ordin  uid  gud 
og  heilaga  kirkiu  huad  ad  reiknuduzt  storar  saker  og  ha 
feegiolid.  [Nu  af  þui  ad  titt  skrifadur  [jon]  hailzson  uar  þa 
þar  refctiliga  lyrir  kalladur  af  herra  aogmundi  biskup  ]  skal- 
hollte  lagasuar  ad  gefa  fyrir  adurgreindra  kirkna  fie^).  þui 
at  heiiax  anda  nad  til  kalladri  og^)  ad  suo  profudu  og  fyr- 
ir  oss  komnu  dæmdum  uier  fyrr  nefnder  domsmenn  med 
fnllu  doms  attkuæde  [opt  nefndan'^)  jon  hallzson  skyildugan 
ad  giallda  biskupenum  alla  þa  frida  peninga  sem^)  hann 
hafdi^)  ad  hallda  uegna  eruingia  uigfus^^)  heittens.  og  þar 
med  kuittan  og  vidskildan  uid  [opt  greinda  eruingia^^).  sem 
þeim  semde  honum  og  biskupi  þar  um.  Enn  jðrdum  og 
ofridum  peningum  skyllde  þeir  skipta  ad  helmingum.  ok 
svara  sidan  biskupinum  sakeyrernum  hvor  af  sinum  parte. 
enn  um  þa  peninga  sem  Jon  Hallsson  þottist  út  hafa  golld- 
id.  meir  enn  hann  tok.  kunnu  vier  ecke  ad  dæma.  þvi  þar 
var  eingi  med  logum  fyrer  kalladur.  utan  oss  leitst  hann 
eiga  ad  hafa  fullt  fyrer  sina  peninga  þd  þad  være  til  laga 
leidt  af  ^rfingiunum. 


309.  30.  Sííptemlícr  1526.  á  Hólum. 

Kaupmálabréf  Rafns  lögmanns  Brandssonar  og  Þórunnar  Jóns- 
dóttur,  biskup  Arasonar. 

Landsbókasafn  873.  4to  með  hendi  Snæbjarnar  Toríasonar,  á 
Kirkjubóli  c.  1Í550.  —  Bibl.  Bodl.  Oxford  Coll.  FM.  55.  4to  bls  37—38 
með  hendi  Guðbrands  prófasts  Jónssonar  í  Vatnsfirði  c.  1080 — ItíÖO. 
—  MSteph.  27.  áto  bls.  49  með  hendi  Benedikts  lögmanns  Þorsteins- 
sonar  c.  1730.    —  ÍBfél.  Khd.  67.  4to  bl.  75  með  hendi  síra  Eyjólfs  á 

1)  Fusa  62.  2')  hafde  62.  3)  kirkiunnar  (!)  62.  4)  sakaferli  G2. 
5)  [sl.  62.  6)  sl.  62.  7)  [fyrr  skrifadan  62.  8)  er  62.  9)  hefde  62. 
10)  Fusa  62.  11)  [Erfingiana  62.  Hér  þrýtr  191,  og  er  það,  sem  ept- 
ir  fer,  einun^is  að  finua  í  62  og  2726. 


1526.  KAUPMALABREF.  379 

Völlura  (d.  1745).  —  MSteph.  60.  4to  bl.  39-30,  ágrip  einnig  með 
hendi  síra  Eyjólfs.  Jón  Er-pólin  telr  í  Árbókum  sínum  (III,  88)  bréf 
þetta  gert  1527,  og  segir  hann,  að  „Gunni  Jónsson"  sé  einn  af  kaup- 
vottunum,  en  það  hefer  án  efa  afbakazt  lijá  honum  úr  nafni  Grims 
Jónssonar,  sem  stendr  í  öllum  afskriptum  bréfsins. 

Kaupmaala  Brieff  Raffnz^)  og  Þorunnar^.) 
Þad  giorum  vier  bröder  heigi  med  Guds  naad  abooti 
aa  Þijng^yrum.  Sera  Pietur  Palsson  beneíiciator  i  grijmz- 
tungum.  Sera  Olaffur  hialltason.  Sera  Tufíias  Eyreksson  prest- 
ar.  Sniölffur^)  Raffnsson.  magnus  Arnason.  Gnjmur  Jonsson. 
Skwle  Gudmundsson  leijkmenn  goodum  monnum  kunnugtt 
med  þessu  voru  opnu  Breffi.  arum  effter  Guds  burd.  CIO. 
d.  XX  og  vj.  sunnudæginn-*)  næstan  effter  Michaehsmesso  um 
haustid  a  holum  í  hiallt(a)dal.  vorum  vier  i  hia  saaum  og 
heyrdum  a  ord  og  handaband  virdugligz  herra-^)  Biskup  Jonz 
af  eirnre  alffu  Enn  Raffnz  Brandssonar  logmannz  aff  ann- 
are  alfu*^)  ad  so  fyrir  skildu  ad  greijndur  Jon  Biskup  gipti 
adur  nefndum  Raffne  Brandssyne  Þorunne  Jonzdoottur  doott- 
ur  sijna  med  hennar  samþycke  taldi  fyrr  nefndur  Raffn  log- 
mann  sier  til  kaupz  vid  Þörunne'')  vj«  hundrada.  loffadi  sera 
Brandur  fader  Raffnz  og  Snioolífur  Raffnsson  og  abbadis^) 
Solveijg.  Magnus  Arnason  og  Jon  Magnusson  at^)  Raffn 
skilldi  eijga  suo  micla  peninga  sem  fyrr  skriffad  stendur 
med  þeim  peningum  er  Raffn  atti  adur.  gaff  nefndur  Raffn 
laugmadur  Þorunne  Ixc  j  tilgiðff  j  jardagotze.  loffadi  verd- 
ugur  herra  Biskup  Jon  Þoorunne  [Jonzdottur^o)  [iijc  hundr- 
ada^i)  j  ]0rdum  og  þar  til  Ixc  j  fullvirdis^^)  peningum.  Kiore 
Biskup  Jon  Þorunne  doottur  sijna  maalakonu  j  gard  Raffnz. 
þd  skilldi  hennar  maale  vera  ivc  hundrada. 

Samþicktti  þennafi    giorning    biskup    Jon  og  Raffn  log- 
mann  og  adur  greinder  memi. 

Setium  vær  fyrr  greinder  menn  vor  innzigle  fyrir  þetta 

1)  yngra  lögmanns  Brandssonar,  b  v    67,     2)  Jonsdottur  Biskups 
Arasonar,  b.  v.  67.     3)BrynjiilíV  (!)  67;     4)  fimtudæginn  55  (==  4.  Okt.) 
5)  b.  V.  67.     6)  sl.  67.     7)  konuna  55;  hana  27.     8)  67;  arndyz  (!)  55, 
873.      9)  67;  sl.  55,  873.       10)  [dottur  sinne  27.     11)  [67,  55,  27;  iijc 
(!)  873.     12)  -gildis  27, 


380  JARÐAKAUP.  1526. 

kaiipmaala   Breff.    hvortt    skriffad    var  j  sama  stad    og  dag 
sem  firr  seiger^)- 


310.  6.  og  7.  Oktober  1526.  í  Viðey. 

Helgi  Jónsson  ábóti  í  Viðey  selr  síra  Jóni  Asmundssyni 
jaröirnar  Neðraskai'ð  í  Svínadal  og  Steinsholt  fyrir  jörðina 
Háls  í  Kjós. 

AM.  2^8.  4to  Ll.  25,  skr.  c,  1570     (Bessastaðabók). 

Bref   fyrir    halsi  i  kios  oc  nedraskardi  oc  steinsholt(i) 
j  svinadal  vestur. 

Þad  giorvm  vier  olafvr  prestvr  kolbeinsson  oc  bardvr 
prestvr  ]onsson.  narfi  sigvrdzson  oc  blasivs  ormsson.  hrafn 
gvdmvndzson  leikmenn  godvm  monnvm  kvnnigtt  med  þessv 
vorv  opnv  brefe  lavgardeigen  næstan  epter  CDichaeHs  messo 
dag  þa  Hdit  var  fra  gudz  bvrd  m.  d.  oc  xxvj  ar.  j  videý 
vorvm  vier  j  hia  savm  oc  hejrdvm  m.  ord  oc  handaband 
þessara  manna.  af  einne  alfv  verdvgasta  herra.  herra  hellga 
jonsonar  med  gvdz  nad  abota  j  videý.  af  annari  alfv  sira 
jons  asmvndzsonar.  faldizt  þad  oc  skildizt  vnder  þessv  þeirra 
handabandi.  at  fyrrnefndvr  aboti  hellgi  selldi  advr  greindvm 
si(r)a  joni  asmundzsyni  jarder  ij  er  svo  heita.  ed  nedra  skard 
j  svinadal  j  leirar  kirkivsokii  fyrir  xxx  c  oc  þar  til  jordina 
steinsholt  fyrir  xc  med  avllvm  þeim  gogfivm  oc  giœdvm 
sem  fyrrgreindvm  jordvm  hefir  fylgtt  at  fornv  oc  nyiv  oc 
hann  vard  fremst  eigandi  at.  til  fvUrar  eignar  oc  frials  for- 
rædis  vndan  sier  oc  sinvm  erfingivm.  Hierj  mot  gaf  nefnd- 
vr  sira  jon  jordina  hals  j  kios  enn  nedra  j  reynivalla  kirk- 
iv  sokii.  fyrir  xxx.c  med  ollvm  þeim  gognvm  oc  giædvm  sem 
fýrgreindri  jordv  fýlgir  oc  fýlgtt  hefvr  at  fornv  oc  nýiv  oc 
nefndvr  Sira  jon  hafdi  fremst  eigandi  at  ordit  vndan  sier  oc 
sinvm  erfingivm.  en  advrnefndvm  abota  bellga  til  ævenh'gr- 
ar  eignar  oc  frials  forrædis.  Svo  oc  skýllde  hvor  vm  sig 
fyrrnefndra  manna.  Aboti  hellgi  oc  Sira  jon  hallda    þessvm 

1)  Og  til  sannepda  hier  uin,   b.  v,  27;  etc.  etp.  etc.  55. 


I 


1526.  JARÐAKADP.  gáí 

sinvm  jordvm    tiUaga  oc  svara  laga  riptingvm  hvorir  a  sin- 
vm.  jordvm. 

Og  til  sanninda  hier  vm  settvm  vier  fyrnefnder  menn 
vor  innsigli  fyrir  þetta  jardarkavps  bref  er  skrifat  var  j 
sama  stad  oc  are.  deige  sidar  enn  fyrr  seiger. 


311.  6.  og  7.  Oktober  1526.  í  Viðey. 

íIelgi  ábóti  í  Viðey  selr  Narfa  Sigurðssyni  jörðina  Hvítanes 
í  Kjós  fyrir  tiittugu  hundruð  og  þar  til  lest  skreiðar  fyrir 
jarðirnar  Neðraskarð  í  Svínadal  og  Steinsholt  í  Leirárkirkju  sókn. 

AM,  238.  4to  bl.  25b_  2G,  skr.  c.   1570     (Bessastaðabók). 

Bref  vm  hvitanes  j  kios  oc  nedra-skard  j  Sv(i)nada(l) 
oc  Steinsholt. 
þat  giorvm  vier  jon  asmunzson.  olafvr  kolbeinson. 
bardvr  jonscn.  piestar.  blasivs  ormson.  hrafii  gvdmvndzson. 
leikmenn.  godvm  monnvm  kvnnigtt  med  þessv  vorv  opno 
brefe.  at  þar  vorvm  vier  j  hia  savm  oc  heyrdvm  aa  laugar- 
deiginn  næstan  epter  michaelis  messo  dag  vm  havstid.  þa 
er  hdit  var  fra  gvdz  byrd.  m.  d.  xxvj  ar.  j  klavstvrbadstof- 
vnne  j  videy.  at  þeir  tokv  hondvm  saman.  af  einne  alfv 
herra  aboti  helgi  med  gvdz  nad  aboti  j  videy.  en  narfi  sig- 
vrdzson  af  annari  alfv.  skildizt  þat  oc  faldizt  vnder  þeirra 
handabandi.  at  advr  nefndvr  aboti  hellgi  selldi  advr  nefnd- 
vm  narfa  jordina  alla  hvitanes  er  hggur  j  Reýnivalla  kirkiv 
sokii.  fyrir  xxc-  oc  þar  til  lest  skreidar  til  gilldis  med  ollvm 
þeim  gogfivm  oc  giædvm.  sem  advr  greindre  jordv  fýlger  oc 
fýlgt  hefer  at  fornv  oc  nýiv  oc  hann  vard  fremst  eigandi 
at  til  fvllrar  eignar.  efi  vndan  sier  oc  sinvm  erfingivm.  en 
narfa  til  æfinligrar  eignar  oc  frials  forrædis.  en  hier  j  mot 
gaf  advr  greindvr  narfi  abota  hellga  jordina  alla  nedra  skard 
er  liggur  j  svinadal  fyrir  xxxc  oc  þartil  jordina  steinsholt 
fyrir  xc  sem  Hggvr  j  leirar  kirkiv  sokn.  med  ðllvm  þeim 
gognvm  oc  giædvm  sem  fyrrgreindvm  jordvm  hefir  fylgtt  at 
fornv  oc  njiv  oc  hann  vard  fremst  eigandi  at.  til  fvllrar 
eignar  oc  fríals  for(r)ædis.  vndaii  sier    oc    sinvm    erfingivm. 


TRANSSKRIPT.  1526. 

efi  fyrrnefndvm  abota  hellga  til  æfiiiligrar  eigfiar  oc  frials 
for{r)ædis.  Svo  oc  skillde  hvorr  vm  sig  fyrrnefndra  manna. 
Abotii)  hellgi  oc  naríi  hallda  þessvm  sinvm  jordvm  til  laga 
oc  svara  iaga  riptingvm  hvorr  m.  sinvm  jordvm.  Og  til 
meiri  sanninda  hier  vm  settvm  vier  fýrnefnder  menn  vor  in- 
sigle  fyrir  þetta  jardarkavps  bref  er  skrifat  var  j  sama  stad 
oc  are  deige  sidar  enn^)  fyrr  seiger. 


312.  10.  Oktober  1536.  í  Skálholti. 

THANSSKBIPTATÍBTIÉF. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  III,  7,  fiumíransskripi  á  skinni.  —  AM.  Ap"gr. 
2529  eptJr  Skálholtsbréfinu. 

Jardabref  Teits  gunnlaugssonar  afa  magnusar.^) 
Þat  giorum  uid  þollakur  lambiartson  og  arne  arnorsson 
prestar  skalhollz  biskupsdæmis  godum  monnum  kunnegt 
med  þessu  ockru  opnu  brefi  ad  uid  haufum  sed  og  yfer  les- 
it  opin  bref  ufider  heilum  og  oskauddum  insiglum  dandi- 
manna  so  latanda  ord  epter  ord  sem  hier  epter  stendur  skrifat. 
[Hér  kemr: 

1,  bréf  frá  19.  Dec.  1467,  Dipl.  Isl.  V,  Nr.  447. 

2,  bréf  frá  13.  Maí  1454,  Dipl.  Isl.  V,  Nr.  109. 

3,  Tjörfabréf  frá  25.  Maí  1483,  Dipl.  Isl.  Ví,  Nr.  432]. 

Og  til  sanninnda  hier  um  settum  uit  fyrnefnder  prestar 
ockur  insigle  fyrir  þetta  transkriftarbref  skrifat  j  skalhollti  jn 
festo  gereonis  sociorumque  eius  anno  domini.  CD.d.  xx.   uj.^ 


313.  6.  November  1536.  í  ReykjaWíð. 

Ttlftaedómr  út  nefndr  28.  Sept.  (1526)  í  Spjaldhaga  af 
Jóni  biskupi  Arasyni,  er  þá  hafði  kongsins  sýslu  og  umboð 
í  Vaðlaþingi,  um  ákæru  Páls  Grímssonar  til  Páls  Þórálfsson- 
ar  fyrir  það,  að  hann  hefði  gripið  jörðina  Björg  í  Kinn, 
yrkt  hana  og  á  setið  í  aungvu  sínu  leyfi. 

Dómasyrpa  Jóns  Hákonarsonar  á  Vatnshorni,  bls.  160 — 161,  og  er 
þetta  skrifað  c.  1600-1620  (=  a).  —  AM.  199.  4to  bl.  99—100  skr. 
c.  1604  (=  b).  —  Landsbókasafn  791.  4to  (afskript  frá  17.  öld). 

i)  Abota,  hdr.    2)  sem,  hdr.     3)  Utan  á  bréfinu. 


I 


1526.  BJÖRG  í  KINN.  ^83 

Olliim  monnum  sem  þetta  Bref  sica  ediir  heyra  senda 
Sniolfur  Raffnsson.  Magnus  Arnason.  Hallgrijmur  Þorsteins- 
son.  Pelur  thumasson.  Audun  Sigurdsson.  Hauskulldur  Run- 
olfsson.  Sæniundur  Sijmunarson.  Þorleifur  Þorleift'sson.  Bessi 
Þorlaaksson.  Þorstein  Jonsson  og  ([inar  Haldanarson  og  Biorn 
Jngimundarson  K(uediu)  G(uds)  og  sijna  kunnugt  giorandi 
ad  ]  spialidhaga  j  ^yiaíirdi  fostudaginn  næstan  fyrir  mikelz- 
messo^)  vorum  wier  ]  dom  nefndir  þa  lidit  war  frd  G(uds) 
B(urd)  1526  af  heidarligum  manni  H(erra)  Joni  Arasyni 
Hola  Biskupi.  huor  þa  hafdi  kongsinz  syslu  oc^)  wmbod 
j  wodluþijngi  ad  skoda  pansaka  [med  fuUu  doms  atkuœdi^) 
vm  þa  ækiæru  ^r  Pali  Grijmsson  kiærdi  til  Pals  Þoralfs- 
sonar'^)  [sem  war^)  ad  hann  hefdi  gripid  jordina  half  Biorg 
j  kinn.  jrkt  hana  og  a  setid  j  onguo  sijnu  leyfi.  wændist  Þor- 
kiell  Magnusson.  sem  þa  war  svaramadur  nefndz  pals  þor- 
alfssonar*).  ad  hann  hefdi  greinda  jord  tecid  vndir  þa  grein. 
ad  hann  hugdi  hun  hefdi  til  erfda  fallid  gudrunu  konu  sinni 
^ptir  fodur  sinn  Jon  h(eitinn)  0'narsson.  ^nn  optnefndur  Pall 
Grijmsson  vændist  ad  Pall  Brandsson  aíi  sinn  hefdi  skipad 
Önarzstadakirkiu  þessa  halfua  jord  Biorg  j  kinn  j  sinni  daudz 
ti]d  þa  hann  giordi  sitt  testamentum  huar  wier  saum  bref 
vm  giortt  huort  oss  leijtst  j  godan  maata  giortt  hafa  werid 
med  ollum  þeim  greijnum  sem  þad  Bref  jnnehelldur.  stod 
suo  skrifad  j  sama  testamentis  Brefi  Palz  Brandssonar  ad 
hann  lysir  sig  skylldugafi  xiijc^)  Bornum  Jonz  ^inarssonar. 
Medkiendust  þessir  menn  pall  grijmsson  oc  þorkell  magnus- 
son  ad  þeir  hefdi  sitt  mdl  lagt  til  spialldhaga  vndir  þann 
dom  sem  Biskup  Jon  Arason  yfir  nefndi.  þui  dæmum  wier 
vndirlagid  logligt  og  þa  bada  EÍettiIiga  fyrirkallada.  Nu  med 
þui  ad  suo  stendur  skrifad.  ^cki  skulu  wær  oss  ad  grip- 
deilldum  giora  med  þeim  ordum  þar  ^ptir  standa.  þa  dæm- 
um  wer  pal  þoralfsson'^)  skylldugaii  ad  leggia  aptur  þessa 
somu  jord  half  Biorg  sem  hann  hefur  ologliga  ad  sier  tek- 
id  fyrir    optnefndum    pali    Gnjmssyni    og  þo  sekan    fullretti 

1)  þ.  e.  28.  Sept.  2)  b.  v.  b.  3)  [h;  og  med  fullii  doms  aikuædi 
aa  ad  leggia  a  4)  b;  Þoileifssonar  a.  5)  [sl.  b.  (>)  Svo.  7)  a;  Þor- 
leifsson  h. 


384  BJÖRG  I  KINN.  1526. 

Pals  grijmssonar.  eru  þad  vj  merkur.  ^nn  kongi  iij  aura. 
^nn  pal  gr.jmsson  dænmm  wær  skylldugan  ad  láita  meta 
averka  huorn  pall  þoralfssoni)  [hafdi  giora  latid^).  dæmum 
wier  [paii  grijmssyni^')  |)d  landndm  jafnmicid  [sem^)  averka 
Bot  þar  til  Averki  verdur  tueggia  marka.  Kom  fraíTi  fyrir 
oss  ad  pall  þoralfsson^)  hefdi  opt  lyst  ad  hann  þottist  van- 
halldinn  vegna  gudrunar  konu  sinnar  [vm  þau  fieskipti  sem 
haftt  hafde  gudridur  þorkielsdotter  moder  gudrunar  konu 
hans^)  og  paals  h(eitins)  Brandssonar  og  hann  þottist  ecki 
na  KÍettu  af  Grijmi  h(eitnum)  palssyni*)  fodur  Paals  bonda. 
Beiddist  fýrrnefndum  þorkiell  doms  aa  huor  þeim  fyrrnefnd- 
um  fie*^)  skacka  suara  skylldi.  þui  dæmum  wær  pal  grijms- 
son  og  ^rfingia  Grijm(s)  h(eitins)  ad  BÍettri  tiltolu  skyllduga 
ad  giallda  Bornum  Jon(s)  h(eitins)  öíiarssonar  xiiijc'^)  med  xij 
ahia  abata  huertt  hundrad  d  huoriu  ari  sijdan  þrattnefndur'^) 
Pdil  heimtadi  mad  vitnum  peninga  ad  nefndum  grijmi  Pdls- 
syni.  falHst  honum  vitnifi  þa  dæmum  vier  liann  skyildugan 
ad  sueria  lyrittar  ^id  ad  hann  hafi  logiiga  heimtad^)  ad 
grijmi  paissyni  og  feingidei  og  suo  einninn  þann  annan  eid 
ad  hann  hafe  ei  vppborid  fie  af  optnefndum  grijmi  fyrir 
þessi  xiiijc^)  nie  gudrijdur  magkona  hans  suo  hann  vissi.  hier 
med  dæmum  vier  fulirietti  paii  þoralfssyni^).  £r  þad  [iiij  merk- 
ur'^).  fielii  hann  ad  þeim  eidi  ad  hann  hefdi  ei^)  fie  vppbor- 
id  eda  kona  hanz  af  tijttnefndum  grijmi  fyrir  þess(i).  xiiijc  ^) 
skyiidi  suo  micid  aptur  ganga  ad  KÍettri  tiitolu  sem  paiil 
suer  ei  fyrir  ad  hann  hafi  ei  vt  tekid,  ^nn  ad  eidnum  vnn- 
vm  dæmum  vier  ad  gialidast  skyiidi  aliir  þessir  fyrrgreindir 
peningar  ad  næstum  fardogum  þorkieh  magnussyni  eda  hans 
vmbodzmanne.  [Og  tii  sanninda  hier  vm  setium  vier  fyrr- 
nefnder  domsmenu  vor  incigie  fyrir  þetta  bref  er  skrifad  var 
j  Reykiahiijd  vid  myvatn  þridiudaginn  næstan  fyrir  marteins- 
messo  vm  veturinn  a  sama  are  sem  fvrr  seigeR^^). 


1)  skammstafað  í  b.  2)  [b.  v.  b.  'ó)  [b;  honum  a.  4)  [b,  v,  b- 
5)  Svo.  H)  heimt  b.  7)  [iiij  mork  b.  8)  sl,  b.  9)  xiijc  b.  10)  [b; 
sainþyckte  a. 


1526.  PROFENTUBREF.  385 

314.  18.  NÓTember  1536.  á  Hólum. 

Prófentubbéf  Einars  Jónssonar  og  Guðrúnar  Jónsdóttur. 

A. 

AM.  240.  4to  bls.  38 — 39  með  hendi  Jóns  lögmanns  Jónssonar  c. 
1592,  og  er  framan  við  þessi  athugasemd:  „handskrift  biskupz  Olafz 
hialltasonar  er  áá  (þessi  domr  ber  vitni  j  fyrstu  greininne  ad  aller 
halfer  peningar  einars  voru  dæmder  fallner  adur  enn  hann  gaf  pro- 
fentuna.  profentubref  annarz)  þessum  ordum".  Þetta  á  við  dóm  um 
fé  Einars  Jónssonar  1522.  —  Landsskjalasafn  94.  4to  bl.  42a— b  með 
hendi  Jóns  lögmanns  Sigurðssonar  c.  1600.  —  MSteph.  56.  4to  bls. 
281—82  með  hendi  Snæbjarnar  Torfasonar  1646. 

ProuentuBrief  ^nars  Jonssonar^). 
Þad  giorum  vid  thomas  eireksson  naadzman  heilagrar 
hola  domkirkiu  og  sueinn  íinbogason  prestar  holabiskupz- 
dœmis^)  godum  monnum  kunigt  med  þessu  ockru^)  opnu 
breíi  ad  oa  holum  j  hialltadal  fimtudagin  nærstan  firir  mar- 
teinsmesso*)  vorum  uid  j  hia  saum  og  heyrdum  da  ord  og 
handaband  þessara  manna  verdugz  herra  biskupz  Jonz  af 
einni  alfu  enn  einarz  Jonssonar  og  gudrunar  Jonsdottur 
kuinu  hanz  af  annari  ad  suo  firir  skildu  ad  biskup  Jon  gaf 
og  giordi  fyrr  greindan  einar  Jonsson  kuittan  og  aakiæru- 
lausan  af  aullum  þeim  saukum  domRofum  malefnum  sem 
hann  hefdi^)  opinberlega  brotligur  ordid  vid  holadomkirkiu 
og  biskuphgt  ualld  j  holabiskupzdæmi.  hier  firir  gaf  og  gallt 
nefndur  einar  biskupinum  þessar  jarder  mardarnup  og  hauka- 
gil  j  vatzdal.  audunarstadi.  klumbur  og  myri.  þoreyarnup- 
ur^).  er  Hgia'^)  j  vesturhopi  j  hunavatzþingi.  hier  med  j  sama 
handabandi  gaf  nefndur  einar  sijna  æfinliga  profentu  og 
gudrunar  konu  sinnar  til  heilagrar  holakirkiu.  og  þar  til  lagdi 
hann  tuær  jarder  gudrunar  konu  sinnar  er  heita  vindæH  og 
enni  er  liggur  j  hunavatzþingi  og  þar  med  alla  þda  peninga 
er  hann  reiknadi  teit  þorleifsson  hafa  ad  sier  tekid  og  ein- 
ari  Jonssyni  til  heyrdi  og  gudrunu^)  konu  hanz.  hier  j  mot 
skyldi  optnefndur  einar  og  gudrun  kona  hanz  hafa  æfiniigt 
framfæri  heima  da  holum  eda  œl  stadarinz  buum  med  sæmi- 

1)  94.  2)  94;  vantar  í  240.  3)  94;  voru  240.  4)  þ.  e.  8.  Nóv. 
5)  hafde  94.    6)  -  nup  94.    7)  liggur  94.    8)  sl.  94. 

Dipl   Isl.  IX.  B.  25 


386  PRÓFENTUBRÉF.  1&26. 

ligt  bordhald  sem  frialsiim  monnum  vel  heyrer  og  þar  til 
smooL^)  uod  vadmalz  oa  hveriu  ari  og  xij  stikur  klædis  og 
X  stikur  Hereptz  og  ij  skogiærur.  lofadi  biskupin  ad  giallda 
einari  Ix^  þda  hann  uilldi  heinita. 

Og  til  meire  audsyningar  hier  vm  settum  vier  herra  Jon 
vort  secretum  med  fyrrskrifadra  presta  Jnnciglum  firir  þetta 
bref  er  giort  uar  j  sama  stad  þridiudaginn  næstan  epter 
marteinzmesso  Anno  domini  millessimo  quingentissimo  vi- 
cessimo  sexto^) 

B. 

AM.  240.    4to  bls.  50—51  með  hendi  Jóns  Iðgmanns  Jónssonar  c. 
1592,  og  mun  þýðingin  vera  eptir  hann. 

Profentubref  Einars. 
Vij  Tumas  Eriksonn  den  heUige  hoie  domkirkis  vm- 
bodsmand  och  Sueia  Finbogesonn  prestmend  wdi  l^^ole  stichtt 
gior  gott  folk  vitterligt  med  dette  vorre  obne  breff  adt  paa 
^olum  j  hialltedal  Torsdagin  nest  for  Morthensmesse  war  vj 
hous  och  heyrde  ord  och  saa  handsél  verdige  herr  bisps  Jon 
paa  denn  eine  sijde.  og  Einer  Jonssenn  med  hands  Quinde 
Gudrun  Jonsdotter  paa  den  andeii  sijde.  medt  slygen  Gon- 
tract,  ad  fornette  bisp  Jon  gaff  og  giorde  forbenette  Einer  Jons- 
senn  kuitt  och  angerloss  wd  aff  alle  de  sager.  domsbrðde 
och  andere  stýcker  som  hand  haffde  brote  obenbarlegj  mod 
f^ole  domkirk  och  j  mod  bispernis  magt  wdi  f^^ole  stichtte. 
Og  der  for  gaff  og  bethallde  fornente  Einer  bispen  disse 
Garder.  Mardarnup  och  Haukagil  j  watsdal.  Audunarstadi. 
Klombur   og  mýre  Thoreyargnupur  som  ligger  j  vesturhope 

1)  sina  94;  rétt:  eina?  Sbr.  B(„jenn"),  sem  þó  ruglast  hér.  2)  „hund- 
skrift  biskupz  olafz  hialltasonar  er  áá  þessum  epterskrifudum  ordum : 

Eru    aptur    af   geingnar    þessar    jarder    bædi    firir    sakafallid    og 
profentuna. 

audunarstader  Ixc 

klombur  xxc 

myri  xxc   og 

þoreyarnupur  xlc 
og    þar    lagt    vt    firir  cinar    vatzhorn  xxc  og  xc  Joni  thumassyni  firir 
augad  sitt". 


I 


1526.  ÆSISTAÐABREF.  S87 

wdi  hunevatsthing.  der  till  medt  wdi  samme  deris  handtegtt 
gaíF  fornente  Einer  medt  sig  och  sijn  kuinde  Gudrun  til  en 
Euig  fledfðrsel.  som  vij  kalder  profentu.  tho  Jorder  som  til 
hðrde  hans  kuinde  forbenefte  Gudrun.  som  kalldist  Vindæle  och 
Enne  som  Hgger  j  hunevatsthing.  sommuledis  alle  de  pendinge 
som  hand  bereignede  adt  Teiter  ThorleiíTsenn  hafde  till  sijn 
taged  och  Einer  Jonssenn  thil  horde  og  hands  kuinde  for- 
neífde  Gudrun.  Der  j  mod  beuiUiged  Bispenn  ad  Einer  och 
hands  kuinde  Gudrun  skulle  haífue  Euindeligen  sijn  we- 
relse  og  fode  paa  ^olum  eller  paa  í^^ole  domkirke  bujorder 
mett  velbereitt  bord  som  frijuiUige  mend  ber  ad  haífue.  der 
thil  jenn  vod  vadmal  med  smaa  vendmal  huor  aar  og  xij 
alin  klede  x  alenn  lereptt.  tho  skoffeld.  Loffede  Bispen  att 
gieUde  Einer  Lxc  naar  som  hand  kreífuer. 

Og  thil  ydermeire  vindnesbyrd  her  om  sette  vij  f^^er  Jon 
vor  secretum  medt  forne  tho  preste  signet  for  dette  breff 
det  giortt  war  j  samme  sted  Torsdagin^)  nest  eífter  Morthens- 
messe  Anno  domini  miUesimo  Quingentesimo  vicesimo  sexto. 


315.  4.  December  1536.  í  enúpufelli. 

(SiGURBR  Sturluson  gefr  vegna  Olofar  Jónsdóttur  konu  sinn- 
ar  Þorvald  Árnason  ákærulausan  um  aU  tUkaU  til  peninga 
þeirra,  er  faUið  höfðu,  og  stóðu  á  Æsistöðum  í  Eyjaíirði, 
og  þau  máttu  eiga  eptir  Jón  Jónsson  föður  Ólofar  og  Sig- 
riði  Árnadóttur  móður  hennar,  en  Þorvaldr  skyldi  gjalda 
Ólofu  tíu  hundruð  (Sbr.  Nr.  338). 

Jarðabókarskjöl  Arna  Magnússonar,  Eyjafjarðarsýsla  Nr.  3,  af. 
skript  staðfest  á  Öngulstöðum  28,  Apríl  1704  aí'  Sigurði  Hrólfssyni  og 
Jóni  Þorleifssyni  eptir  transskripti  frá  5.  Júní  1573. 

Þat  giðrum  vier  Jon  med  gudz  ndd  biskup  at  holum. 
Sera  EigiU  HaUsson.  Sniolfur  Rafnsson.  Magnus  Arnason. 
Audun  Sigurdzson.  Biarne  StuUason.  Gijsle  Finnbogason. 
Þorleifur  Þorleifsson  og  Gunnsteinn  Oddzson  godum  monnum 

1)  Svo.    Á  þó  án  efa  að  vera:  Tirsdagen.    Sbr,  A. 

25* 


B88  ÆSISTAÐABREF.  1526. 

kunnigt  med  þessu  voro  opnu  brefi.  at  þa  er  lidit  var  fra 
gudz  burd  m.  d.  xx.  og  .vi.  dr  a  midvikudagin  næstan  fyr- 
ir  michaelsmesso^)  i  kirkiugardinum  d  modrvuollvm  i  Eya- 
firdi  vorum  vier  i  hia  saum  og  heyrdum  d  ord  og  haiida- 
baiid  þessara  manna.  þorvalidz  arnasonar  af  einne  aifu  og 
Sigurdar  Stullasonar  af  annare.  at  suo  fyrir  skildu  at  Sig- 
urdur  Stullason  gaf  Þorvalld  arnason  aullungis  kvittan  og 
dkiærvlausan  vegna  Olofar  Jonzdottur  konu  sinnar  vm  allt 
þad  tilkall  og  dkiæru  sem  hann  og  hon  mattu  þeim  pening- 
um  veita  sem  fallit  hofdu  epter  Jon  heitin  Jonzson  faudur 
hennar  og  Sigridi  heitna  arnadottur  modur  hennar  og  sam- 
an  stodu  d  (Esestodum  i  Eyiafirdi  i  faustu  og  lausu.  hvort 
helldur  þad  \ære  med  erfd  edur  giof  og  vm  allan  þeirra 
Reikningskap  hinn  fyrra  og  hinn  seirna  i  hveriu  hellst  sem 
þad  være.  Enn  Þorvalldur  arnason  skylide  giallda  Sigurdi 
Stullasyni  vegna  Olofar  Jonsdottur  konu  hans  .x.  hundrud. 
fimm  hundrud  i  þeirra  gamla  seikningsskap.  og  þar  til 
skylldi  hann  leggia  aunnr  v«  med  suodan  fridleika  iiij  mal- 
nytu  kugilldi  og  .iij.  hundrut  i  koplum  og  gelldfe  og  iij 
hundrud  i  ollum  peningum  suo  sem  hann  mætte  seHa  i 
sveitinni  og  giallda  a  tveimr  arum.  so  framt  sem  Olof  Jons- 
dotter  kona  Sigurdar  samþickte  allaii  þennan  giorning.  Var 
eg  Sniolfur  Rafnsson  forsagnarvottur  fyrir  ollum  þessum 
giorningi.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vær  fyrrnefnder 
menn  vor  insigle  fyrir  þetta  kvittunarbref  er  skrifat  var  i 
gnupufelli  i  Eyafirdi  þridiudagin  næstan  fyrir  Nicholausmessu 
vm  veturinn  d  sama  are  sem  fyrr  seiger. 


31G.  1526. 

ViTNisBUEÐiR     tveir    um    reka    og    ítök    Skálár    í    Sléttahlíð 
(Falsbréf). 

AM.  Faso,  XLVII,  5,  frumrit  á  skinni  skrifað  á  uppskafning  af 
öðru  bréfi,  og  sjást  innsiglaförin  frá  gamla  bréfinu  gegnum  skinnið 
fyrir  ofan  innsiglaförin  síðari  (að  þessu  bréfi).  Utan  á  bréfið  ritar 
Árni    „fb",  sem  merkir  það,  að  hann  telji  þetta  falshréf.     Eptir  útliti 

1)  þ.  e.  26.  Sept. 


1526.  SKÁLÁRBRÉF.  -  ÞORLEIFR  ÍSLENDINGR.  389 

bréfsins  er  það  skrifað  á  16,  öld,  og  þarf  það  ekki  að  veramiklu  síðar 
en  bréfið  sjálft  segir.  Tveir  innsiglaþveingir  eru  við  bréfið,  en  auk 
þess  eru  för  fyrir  fjóra. 

skalarbref. 

Svo  fell(d)an  vitnesbvrd  ber  ec  brandur  palsson  at  skal- 
arkirkia  ætte  fiordvng  fra  fornaosi  og  vt  at  raufarberge  bædi 
huals  og  vidar  j  fellzreka.  ok  allan  reka  fra  skarbasteine 
bædi  hvals  og  vidar.  og  vt  j  hladberg:  og  skipstavdv  aa 
stravmnesi  oc  elldevidar  tak  j  kellna  landi.  vorv  þessar 
ijtavlvr  hafdar  og  hallnar  hennar  obrigdanlig  eigri  þa  minn 
fader  atte  skalaa.  var  hladberg  halldit  vt  vm  markit  j  millvm 
myrna  ok  kelldna.  hier  eppter  vil  eg  sveria  ef  þvrfa  þiker^). 

Svo  felldan  vitnesbvrd  ber  ec  jon  einarsson  at  ec  bio  aa 
skalaa  vpp  aa  v  ar.  Voru  þessar  jtavlvr  hafdar  og  halldnar 
skalarkirkv  eigii  fiordung  hvals  oc  vidar  fra  fornaosi  og  vt  at 
ravfarberge  j  fells  reka.  skipte  mier  siera  bessi  jons- 
son  þa  hann  var  j  felle  fiordvngin  af  þvi  sem  þa  rak.  og 
allan  reka  fra  skarbasteine  hvals  oc  vidar  oc  vt  ]  hladberg. 
skipstavdv  aa  stravmnesi  oc  elldividartak  j  kielldna  landi: 
lysti  þessvm  jtavlvm  fyrir  mier  ellingur  heitin  þordarson  er 
var  elstvr  manna  hier  med  oss.  hladberg  sagdi  hann  halldit 
hefdi  verit  vm  markit  og  millum  myrna  og  kieldna  eii  ec 
bio  aa  brædra  vpp  aa  xii  ar  oc  fylgdu  þessar  jtavlur  skalaa. 
og  hier  epter  vil  ec  sveria  ef  þvrfa  þiker.  og  þetta  vita  fleire 
goder  menn. 

arum  epter  gudz  burd  CD  d  xx  oc  vj. 


317.  (Haustið?)  1526.  [í  BjðrgTÍn]. 

Bréf    Ólafs    biskups    Þorkelssonar  í  Björgvin  um  ýms  mál- 
efni,  og  meðal  annars  um  svör  til  Þorleifs  „íslendingsins". 

Dipl.  Norv.  IX,  Nr.  571  (eptir  frumriti  á  pappír  meðal  Munchenar* 
skjala  í  Ríkisskjalasafni  Norðmanna,  Nr.  2195).  Hér  er  að  eins  það 
tekið  úr  bréfinu,  er  snertir  Þorleif. 

1)  Þrír  punktar  eru  milli  bréfanna,  og  byrjar  síðara  bréfið  í  sömu 
línu  og  fyrra  bréfið  endar. 


390  PAPEY.  1526. 

Jtem    quad    eder    nade  tycker  ieg  skall  suare 

Torleiff  Islendingen  om  thet  han  begærer  som  hans  breff 
luder  som  finsth  bland  andre  och  om  eder  nade  viU  nogeth 
skriffe  her  abot  i  Lyse  till     .... 


318.  [1526]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholtí  selr  Lopti  bónda  Eyjólfssyni 
„sjálfa  höfuðeyna  Papey,  er  liggr  fyrir  Alptafirði  í  Austfjörð- 
um"  fyrir  tuttugu  hundruð,  dómkirkjunni  í  Skálholti  til  handa 
íyrir  tuttugu  hundruð  í  jörðunni  Borgarhöfn  í  Hornafirði. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  X,  18,  transskript  á  skinni  frá  22.  Dec.  1544. 
—  AM.  Apogr.  2625  „accuraté".  Bréf  þetta  er  transskríberað  saman 
með  bréfi  frá  9.  Apr.  1526,  og  segir  Árni  Magnússon,  að  þetta  bréf 
muni  „á  sama  ári  daterað  vera".  —  AM.  Apogr.  2721  og  Landsb.  62» 
8vo  eptir  bréfabók  Ogmundar  biskups. 

Um  Papey^). 
Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhoUti.  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi 
ath  wier  haufum  giort  suodan  kaupskap  uid  lopt  bonda  d^yi- 
olfsfCon.  med  domkirkiunnar  rad  j  austfiord(um).  feingum 
uier^)  honum  sialfa  hofuteyna  papey  er  Hggur  fyrir  altafirde 
j  austfiordum  til  fuUrar  eignar  med  aullum  þeim  gaugnum 
og  giædum  sem  þui  landi  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og 
nyiu.  Hier  j  mot  gaf  hann  oss  og  heilagri  skalholltzkirk(i)u 
xxc  i  jordinne  borgarhaufn  med  þui  ollu  er  þeim  hluta  fylg- 
er  og  fylgt  hefer.  Skal  huor  lagariptingum  er  selldi  sem  laug 
seigia.  uoru  þessir  giorningsuottar  sira  jon  Markusffon  offici- 
alis.  sniolfur  hrafnsson  og  erlingur  gislason. 


319.  [1526]. 

Ögmundr  biskup  fær  Haldóri  Magnússyni  jörðina  Hof  á  Kjal- 

1)  62;  sl.  X,  18, 


1526.  HOF  Á  KJALARNESI.  3^ 

arnesi,  og  skilr  hana  undir  sig  aptr,  deyi  Haldór  erfingja- 
laus,  en  Haldór  lofar  að  vera  maðr  biskups  og  Skálholts- 
kirkju  með  allan  þann  styrk,  er  hann  má. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  hréía- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2716  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar.  „Þetta  bref  stendur  i  bokinne  medal  brefa  dateradra  1526. 
mun  á  sama  áre  daterad  vera.  jafnvel  þo  bokin  sie  confuso  ordine. 
vida«.  (AM.). 

Um  Hof  d  Kialarnesi. 
Vier  broder  Ogmund  med  guds  ndd  biskup  i  Skalhollti 
giórum  gödum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  vier  höfum  feingid  Halldori  Magnussyni  jðrdina  Hof  cL 
Kialarnesi  til  fullrar  eignar  i  svodan  mdta.  ad  hann  skal 
hallda  jaurdina  i  alla  sina  lijfdaga.  og  ef  hann  a  skilgetid 
barn.  þcL  skal  þad  erfa  jordina  epter  hann.  Enn  ef  hann  oL 
eingan  skilgetin  erfingia.  þa  skilium  vier  fyrrgreinda  ]aurd 
aptur  under  oss.  Her  med  hefur  hann  lofad  ad  vera  vor 
mann.  ok  heilagrar  Skalhollts  kirkiu.  ok  veita  oss  allan  þann 
styrk  sem  hann  md  og  hðnum  er  moguligt  et  cetera. 


320.  [1536]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  fær  Haldóri  Magnússyni  jörðina 
Hof  á  Kjalarnesi,  með  sama  skilorði  og  í  fyrra  bréfi,  að 
því  við  bæ^tu,  að  Haldór  leggr  á  móti  Barkarstaði  í  Svart- 
árdah 

Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups.  „Þetta  bref  stendur  i  bokinni  medal  brefa  dater- 
adra  1526.  mun  og  á  sama  áre  daterad.  jafnvel  þott  bokiíi  sie  vida 
confuso  ordine  samantekin". 

Um  Hof  æ,  Kialarnesi. 
Wier  Ogmund  med  guds  nad  et  cetera. 

giðrum  godum  mðnnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  vier  hðfum  feingid  Halldori  Magnussyni  jaurdina 
Hof  er  liggur  d  Kialarnese  til  eignar  og  hans  erfingium,  ef 


392  GYARHOLL  OFL.  1526. 

hann  d  skilgetin  bðrn.  med  þvi  skilorde  ad  hann  skal  seha 
oss  fýrstum  greinda  jðrd.  Her  i  mot  hefur  hann  feingid  oss 
Barkarstadi  er  liggia  i  Svartárdal  med  auUu  þvi  henne  til- 
heyrer  ad  fornu  ok  nyu.  Her  med  hefur  hann  lofad  ad  vera 
vor  mann  oc  heilagre  SkalhoUtskirkiu  til  goda  þad  honum 
er  mðguhgt.  et  cetera. 


331.  [1536]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  fær  síra  Jóni  Gíslasyni  til  fuUrar 
eignar  jarðirnar  austasta  Skála  og  Miðskála  undir  EyjafjöUum 
fyrir  jarðirnar  Gýarhól,  Kelldn(a)holt  og  Brú  í  Biskupstungum. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  brefa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2717  með  hendi  Orms  Daðasonar. 
„Þetta  bref  stendur  i  bokinne  medal  brefa  dateradra  1526.  mun  og  á 
sama  áre  daterad  vera.  iafnvel  þott  bokin  sie  confuso  ordine  saman 
teken".  (AM). 

Um  Gyarhol. 
Vier  broder  Ogmund  med  gudz  nad  biskup  j  Skalholte 
giorum  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  vier  hðfum  giðrt  soddan  jardarkaup  oc  peningaskipte  vid 
sera  Jon  Gislason.  Jn  primis  ad  vier  hofum  feingit  hðnum 
til  fullrar  eignar  ok  fridls  forrædes  jarderner  austasta  Skála 
og  Midskala  under  ^yafiðUum  med  oUum  þeim  gðgnum  og 
giædum  sem  greindum  jðrdum  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu 
og  nyu  bæde  til  sios  og  lands.  Her  i  mot  hefur  hann  feing- 
id  oss  jardernar  i  Biskupstungum  Gyarhol.  KellnhoUt^) 
ok  Bru  med  þeim  kugiUdum  sem  þar  med  fylgia.  med  oll- 
um  þeim  gðgnum  og  giædum.  sem  greindum  jordum  fylger 
og  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu.  skal  hann  hallda  sinu  kaupe 
til  laga.  og  svara  lagariptingum  hvor  fyrer  sinar  jarder.  et 
cetera. 


1)  „nockrer  kalla  nu  þessa  jörd  Kiarnhollt  in  numero  plurali.  adr- 
er  kalla  hana  Kielldnhollt  sömuleides  in  plurali.  eontracté  qv:  Kielldna- 
hollt.  og  er  þetta  óefad  rettara".  (AM.). 


1526.  GELDINGALÆKR  OFL.  398 

33S.  [1536]. 

Ögmtjnde  biskup  í  Skálholti  selr  Runólfi  bónda  Þorsteins- 
syni  hálfa  jörðina  Geldingalæk  á  Rangárvöllum  fyrir  jörðina 
Villingadal  í  Haukadal  í  Breiðafjarðardölum,  en  biskup  setr 
Skálholtskirkju  í  staðinn  tuttugu  hundruð  í  Gegnishólum  í  Flóa. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups,  —  AM.  Apogr.  2731  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar".  „Þetta  bref  stendur  i  bok- 
inne  næst  epter  bref  daterad  1526.  Enn  þad  sem  nærst  kemur  ept- 
er  er  daterad  hier  um  1537.  38.  eða  39.  er  um  Tiund  i  Vestmanna- 
eyum".(AM.).  Bréfi  þessu  er  í  handritinu  skipað  meðal  bréfanna  frá  1526. 

Um  Gelldingalæk. 
Vier  broder  0gmund  med  Guds  ndd  biskup  i  SkalhoUte 
giðrum  godum  mðnnum  kunnugt.  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  med  rdde  og  samþýcke  Eádzmannsins  Sera  Jons  Hiedins- 
sonar  og  Sera  Eireks  Jonssonar  kirkiuprests  sama  stadar. 
hðfum  vier  selldt  Runolfe  b(onda)  Þorsteinssyni  jaurdina  halfa 
Gelldingalæk  er  Hggur  [d  Rdngárvðllum^)  i  GunnarshoUts 
kirkiusokn.  til  æfinlegrar  ögnar  og  frials  forrædes  hðnum 
og  hans  ^rfingium.  Her  i  mot  hefur  hann  feingid  ossjaurd- 
ina  alla  ViUingadal  er  Hggur  i  Haukadal.  i  Vatshorns  kirkiu- 
sokn  i  Breidafiardardðlum.  med  ðUum  þeim  gðgnum  og  giæd- 
um  sem  greindri  jaurdu  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og 
nyu.  ok  hann  vard  fremst  eigande  ad  epter  Iðgum.  undan 
sier  og  sinum  ^rfingium.  ^nn  vier  setium  heilagre  SkáihoUts- 
kirkiu  i  stadinn  xxc  i  Gegnisholum  i  Flöa.  ok  ef  þesse  jaurd- 
in  kann  aptur  ad  gdnga  sem  vier  seUdum  hðnum.  þd  skal 
hann  gdnga  Domlaust  aptur  ad  sinne  jaurdu.  Her  med  hef- 
ur  hann  lofad  ad  vera  vor  mann  ok  heilagrar  SkálhoUtskirkiu 
ok  oss  til  styrks  og  gagns  og  goda.  sem  honum  er  mðgu- 
legt.  ok  vier  segium  hðnum  til. 


333.  [1536]. 

Ögmundr   biskup  í  SkálhoUi  fær  Snjólfi  bónda  Rafnssyni  til 
fuUrar  eignar  jarðirnar  Norðfjarðarnes  í  Skorrastaðarkirkjusókn 
1)  [b.  V.  AM.;  vantaði  í  bréfab.,  en  stendr  í  62. 


394  NORDFJARÐARNES  OFL.  1526. 

og  Aurriðavatn  í  Fellum ;  kvittar  biskup  Snjólf  og  af  öllum 
brotum  og  sérlega  umboðum  heilagrar  kirkju  í  tíð  Stepháns 
biskups,  en  Snjólfr  iofar  að  vera  biskupi  og  heilagri  Skál- 
holtskirkju  til  styrks  og  hjálpar. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2722  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM.).  „Þetta  bref  stendur 
i  bokinne  medal  brefa  dateradra  1526.  mun  og  á  sama  áre  daterad 
vera.  iafnvel  þott  bokin  sie  vida  confuso  ordine  saman  tekin^"  (AM.). 

Um  jardakaup  i  Austfiðrdum. 

Vier  hofum  feingid  bondanum  Sniolfi  Rafnssyni  jðrdina 
alla  Nordfiardarnes  i  Skorastadar  kirkiusokn.  ok  jordina  halfa 
Auridavatn  i  dskirkiusokn  med  ðllu  þvi  sem  greindum  jord- 
um  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu.  hðnum  til  fullr- 
ar  eignar  og  frials  forrædes.  Suo  og  ei  sidur  hðfum  vier 
gefid  greindan  Sniolf  kvittan  um  allt  þad  sakferH  sem  hann 
hefur  her  brotlegur  vorded  oc  hann  hefur  oss  tilsagt.  sier- 
liga  heilagrar  kirkiu  umbod  ðll  þau  hann  hafde  i  vors  for- 
verara  tid  biskups  Stephans  godrar  minningar.  Her  i  mot 
hefur  fyrrskrifadur  Sniolfur  lofad  ad  veita  oss  og  heilagre 
SkalhoUtskirkiu  þann  allaii  styrk  hidlp  og  utvegu  sem  hðn- 
um  er  moguligt  oc  vier  segium  hðnum  til.  ok  vera  vor  mann 
ok  heilagrar  SkalhoUtskirkiu  æ  jafnan. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


m.  1536. 

Ögmunde  biskup  í  Skálholti  fær  Hannesi  Larsakaunnu  Beru- 
nesstað  í  Berufirði  til  fuUrar  eignar  fyrir  tuttugu  hundruð  í 
góðum  peningum  og  áskilr,  að  Hannes  setji  tíu  kúgildi  til 
kirkjunnar,  svo  að  hún  eigi  fimtán  hundruð  í  innstæðu ;  leyf- 
ir  biskup  Hannesi  að  taka  lausn  af  prófasti  og  iénar  honum 
Flatey  um  næstu  þrjú  ár. 

Landsbókasafn  62,  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2723  með  hendi  Orms  Daðaspnar 
„Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM). 


1526.  BERUNES.  -  KÝRAUGASTAtílR.  395 

Um  Berunes  i  Berufirdi. 

Vier  hðfum  feingid  Hannes  Larsakaunu  jordina  alla 
Berunesstad  í  Berufirde  hðnum  og  hans  Iðgligum  innlendum 
^rfingium  og  ^pterkomendum  til  fuUrar  ^ignar  ok  frials 
forrædes.  Her  i  mot  skyllde  adurskrifadur  Hannes  gefa  .xxc  i 
godum  peningum  oc  setia  x  kugillde  til  kirkiunnar  þar  heima- 
ok  er  þar  þd  .xvc  i  innstædu.  Her  med  skal  hann  vera 
vor  mann  oc  heilagrar  Skalholltskirkiu  oss  til  gagns  oc  goda 
þad  hðnum  er  mogulegt.  ok  ef  hann  kann  brotligur  vera 
vid  gud  og  heilaga  kirkiu  þa  take  lausn  af  profaste.  enn 
eige  vid  oss  sialfa  um  sektina  fyrer  sig  og  sina  menn  i  Beru- 
firdi  ok  i  Hierade  uppe.  Lent  hðfum  vier  hðnum  Flateý  i 
næstu  þriu  aar. 

Ok  til  sanninda  her  um  Anno  Domini  M.  D.  xxvi. 


325.  [1536  eða  1537]. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  selr  Brandi  Krákssyni  jörðina 
Kýraugastaði  á  Landi  fyrir  þrjátíu  hundruð  í  góðum  pen- 
ingum,  er  gjaldist  út  á  fjórum  eða  fimm  árum. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.  —  AM.  Apogr.  2734  með  hendi  Orms  Daða. 
sonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM).  „Nœsta  brefed  fyrer 
þetta  i  bokinne  er  daterad  1526.  og  þau  sem  nœst  epter  koma  eru 
daterud  1527.  er  so  likast  ad  þetta  muni  daterad  á  ödru  hveriu  þessu 
áre.  þó  er  ecke  bokin  allstadar  digesta  ordine  annorum".  (AM.). 

Um  Kyraugastade. 
Vier  Ogmund  med  guds  ndd  biskup  i  Skalhollte.  giðr- 
um  godum  mðnnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  vier  hðfum  giðrt  soddan  kaupskap  vid  Brand  Kráksson. 
ad  vier  hðfum  sellt  hðnum  ]ordina  Kýraugastadi  er  liggur  i 
Landmannahrepp  i  Vallakirkiusokn  med  ollum  þeim  gðgnum 
og  giæduffi.  sem  greindre  jðrdu  fylger  og  fylgt  hefur  ad 
fornu  og  nyu.  oc  vier  urdum  fremst  eigande  ad.  ad  til  greind- 
um  þeim  landamerkium  miUum  Launarshollts.  stadarins  jard- 
ar  i  Skalhollte.    sem    Badzmadurinn  ridur  d  med  skinsamra 


SVEINSSTAÐAREIÐ.  1527. 

manna  ráde  oc  yfersion.  og  hinna  ellstu  manna  frásðgn.  Her 
i  mot  skal  gefa  oss  greindur  Brandur  Kráksson.  xxxc  i  god- 
um  peningum  fridum  og  ofridum.  ok  giallda  ut  d  fernum. 
xii.  manudum  eda  fimm  umbodsmanne  stadarins  i  Skalhollti. 
þeim  sem  þar  er  til  settur.  skulum  vier  svara  lagaripting- 
um  d  greindre  jordu.  Enn  fyrrnefndur  Brandur  hallde  til 
laga.  voru  giðrningsvottar  ad  þessu  voru  kaupi  Sera  Sæ- 
mundur  Arnason  ok  Jon  diakni  Olafsson. 
Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


326.  31.  Janúar  1527.  á  Seylu 

Tylftardómr    útnefndr    af  Rafni  Brandssyni  lögmanni  norð 
an   og  vestan  á  íslandi,  er  þá  hafði  kongsins  sýslu  og  um 
boð  í  Húnavatnsþingi,    um    ákærur  lögmanns  til  Teits  Þor 
leifssonar     fyrir    óspektir    og    mannslag    á    Sveinsstaðaþingi 
(Sveinsstaðareið  1522). 

AM.  Apogr.  3844  „Ur  Vidiraus  2ia  leikmanna  [1.  Sept.]  1540  og  2ia 
presta  [29.  Júlí]  1547"  (AM.).  =  a.  Þessa  afskript  hefii*  Arni  borið 
saman  við  frumrit  dómsins  og  ritað  þaðan  orðamun:  „Variæ  lectio- 
nes  in  marginibus  eru  teknar  ur  original  þessa  dóms.  hvern  mier 
liedi  Biarne  Petursson  á  Stadarhóli  (nu  á  Skarde)"  (AM.)  =  6.  Þess- 
ari  afskript  fylgir  ennfrerar  afskript  frá  c.  1605  eptir  vidimus  frá  28. 
Mai  1558,  og  ritar  Árni  á  hana  „Ex  chartis  herra  Oddz  biskups  fra 
Leyrárgördum".  Dómr  þessi  er  allviða  til  í  dómabókum,  en  allar  eru 
þær  afskriptir  langt  um  lakari  en  sú,  sem  hér  er  fylgt,  því  að  hún 
er  ígildi  frumritsins. 

Þat  giorum  vier  Þorsteinn  íinnbogason.  önar  brýniolfs- 
son.  audun  sygurdzson.  petur  tumasson.  asmundur  clemens- 
son.  þordur  gunnarsson.  Jon  Þorlakssou.  Þorsteinn  simonar- 
son.  gudmundur  indridason.  Stigur  hoskuldzson.  Þorvalldur 
arnason  og  marteinn  þorualdzson.  godum  monnum  kunnigt 
med  þessu  voru  opnu  brefe.  at  arum  epter  gudz  burd.  m. 
d.  XX.  vij.  ar  d^)  manudagen  næstan^)  fyrer  palsmessu  a 
Seylu  j  skagaíirde.  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  Kafne  brandz- 
syne.    logmanne    nordan  og    vestan  a  jslande.    er  þa  hafde 

1)  b,  v,  ö;    2)  &/  neesta  a. 


1527.  SVeinssTaðareíð.  g97 

kongsins  syslu  og  umbod  i  hunavatzþinge^).  at  dæma  um 
þa  akæru.  er  nefndur  rafn  logmann  kiærde  til  teitz  þorleifs- 
sonar.  at  hann  hefde  ridit  med  vopnat  folk  a  þat  sama  þing 
sem  sett  var  nær  sveinstodum  i  hunavatzþinge  og  sleigit^) 
og  skipat  at  sla  upp  a  þa  menn  sem  a  þingenu  voru.  og  i 
þui  sama  slage  var  i  hel  sleiginn  arne  heitinn  bersason^). 
og  marger  adrer  [særder  og  slegner*)  med  griote  og  vopn- 
um.  og  þar  hefde  verit  sleginn  logmadurinn  [og  syslumad- 
inn^)  med  griote  og  skotum.  var  þar  svarin  stefnan.  og  suo 
teitur  þorleifsson*^)  hefde  verit  heima  i  glaumbæ  i  skagafirde 
at  sinu  logheimile  þann  sama  tima  sem  rafn  las  þar  stefn- 
una.  Þui  dæmdum  vier  somu  stefnu  logliga.  og  greindaii 
teit  rettehga  fjrerkalladan.  og  sekaii  mork  i  stefnufall.  þvi 
hann  kom  ecki  [i  greindan  stad'^)  og  eingenn  hans  svars- 
madur'^).  var  þar  upplesinn  logriettumanna  domur  suo  hhod- 
ande^).  at  teitur  þorleifsson  skyllde  aungu  sakadur  um  sama 
malefne.  nema  þat  syndizt  med  skilriki.  at  hann  hefde  i 
sama  stad  giort  nockur  lagabrot^o)  med  ord  eda  verk.  J 
annare  grein  kom  þar  fram  vitnisburdarbref  tolf  skilvijsra 
manna  med  innciglum.  suo  hliodande.  at  teitur  þorleifsson 
hefdi  sagt  a  fyrgreindu  þinge  at  þar  skylldu  aunguer  dom- 
ar  ganga.  og  hann  villde  eingen  iog  þola.  og  hann  skipade 
sijnum  monnum  at  sla  og  stinga.  og  hann  sialfur  hiö  fyrst- 
ur  aa  sama  þinge.  ok  i  þvi  sama  athlaupe  var  i  hel  sleig- 
inn  arne  heitinn  bersason^^)  og  marger  menn  særder  ok 
suiuirttir.  eigi  færre  enn  .x.  þeir  sem  averka  feingu.  ok  þetta 
greint  mannslag  og  averka  giordu  medfylgiarar  teitz  þorleifs- 
sonar.  var  þesse  allur  adursagdur  vitnisburdur  svarinn  af 
þremur  logriettumonnum  þar  fyrer  oss.  ok  þvi  syndizt  oss 
sa  same  logriettumanna  domur  sem  þar  um  hafde  dæmdur 
verit  aungva  magt  hafa  til  afsakanar  teite  þorleifssyni  um 
greind    malefne.    Beiddizt   berse    þorlaksson.    fader    greindz 

1)  „Biörn  á  Skardzá  hefur  Skagafirde.  og  eitt  óvandad  pappirs 
Exemplar  sömuleidis  Skagafirde.  aliæ  chartæ  habent  Hun(iV(jf,tzþ.  og 
svo  á  þad  ad  vera"  (AM.).  2)  ö;  sleit  a.  3)  ö  ;  bessason  a.  4)  [slegn- 
er  og  særder  a.  5)  [&;  sialfur  a.  6)  b.  v.  b.  7)  [b.  v.  &;  8)  ö;  — 
raann  a.    9)  b;  hlydande  a.     10)  b;  logbrot  a.     11)  ö;  bessason  a. 


398  SVElNSSTAÐAnElÐ  l52l 

arna  heitins  berssasonar.  riettar  sins  og  bota  fyrer  sagt 
mannslag.  visar  suo  logmalit  til.  at  þar  skulu  grid  halldazt 
sem  sett  eru  af  logmanne  edur^)  valldzmonnum.  þvi  dæmd- 
um  vier  berssa  þorlakssyni  [sextie  hundrut^)  i  tuefaldar  vix- 
bætur  af  þeim  sem  greindaii  arna  hefde  i  hel  sleigit.  enn 
fyrer  þvi  at  þat  var  svarit  og  synt.  at  teitur  þorleifsson 
hefde  verit  flocksforinge  at  greindu  slage  og  hernade.  og 
svo  stendur  skrifad  i  bokenne.  at  þar  sem  madur  rædur 
manni  banarad  eda  sara.  eda  giorir  þat  nockud  eda  talar 
at  madur  sie  hfe  sinu  at  íirr  eda  nockri  skomm  at  nær  ef 
þat  være  giortt  er  hann  mæUr.  bæte  eptter  dome  konge  og 
frændum.  enn  hinn  er  giordi  halldi  upp  fullum  botum.  þvi 
dæmdum  vier  berssa  þorlakssyne  þriatige  hundrud  af  pen- 
ingum  teitz  þorleifssonar  fyrer  raad  og  atvist  er  hann  hafde 
giort  um  sagt  mannslag  enn  kongenum  tvefalldaii  þegn  af 
þeim  sem  greint  mannslag  giordi.  Stendur  og  svo  skrifat  i 
riettarbotum  hakonar  kongs.  at  þeir  svare  iandrada  sauk 
sem  samhelldi  hafa  til  þess  at  styrkia  illgiordamenn  mote 
krununnar  riette  og  landzins  logum.  þvi  dæmdum  vier  teit 
þorleifsson  utlægaii  til  slikrar  myskunnar  sem  kongur  viU  a 
giora.  enn  greindan  rafn  laugmann  riettiliga  méga  at  sier 
taka  alla  [peninga  fasta  og  lausa  þa^)  sem  teitur  þorleifsson 
hafde  att  þa  hann  fiell  i  þessa  sok.  og  giallde  þar  af  allar 
logligar  skullder  og  sakeyre.  og  at  þvi  afgreiddu  dæmdum 
vier  optnefndaii  rafn  logmann  skylldugaíi  at  hallda  alla  adur- 
sagda  peninga.  þar  til  logligur  erfinge  teitz  þorleifssonar  til- 
kiemur.  sa  sem  fuUar  vorslur*)  hefur.  ok  afhende  honum  alla 
haifa  peninga  avaxtalausa^).  enn  ef  erfinge  teitz  hefdi  eigi 
fullar  vorslur*).  þa  skylldu  þeir  frændur  teitz  hallda  megafyrsagda 
peninga  sem  næster  være  erfdum  og  fullar  vorslur^)  hefdu.  suo 
leinge  og  þar  til  kongur  sialfur  giorde  adra  skipan  da  med  godra 
manna  rade.  svo  og  skyllde  nefndur  rafn  logmann  mega  rietti- 
liga  hallda  fyrsagda  [halfa  peninga^)  kongdomsins  vegna  þar  til 
kongur  siaifur  setur  þar  annan  myndugaíi  umbodzmann  yfer.  og 
rafn  logmann  giallda  honum  aptur  þessa  peninga  avaxtalausa^) 

1)  b;  eda  a.    2)  [b;  Ixc,  a,    3)  [b;  þa  peninga  fasta  og  lausa  a. 
4)  b;  vordzlur  a.    5)  b;  avaxtarlausa,  a.    6)  b;  [peninga  halfa  a. 


1527.  BREIÐABÓLSTAÖR.  3Ö9 

svo  hafai)  sem  hann  medtok.  afreiknudum  ollum  loglegum 
skulldum  og  sakeyre. 

ISamþýckte    þennan^)   vorn  dom  adursagdur  valldzmann 
»  allur  almuge  er  a  sama  þinge  voru. 
Og    til    sanninda    hier   um  setium  vier  fýrskrifader  log- 
ettumenn  vor    incigle  fyrer  þetta  domsbref  er  skrifat  var  i 
sildingahollte  i  skagafirde    deige  sidar  enn  fýrr  seier^). 
— 

327.  33.  Janúar  1537.       á  JBreiðabólstað 

DóME  sex  klerka  útnefndr  af  síra  Þorleifi  Eiríkssyni  oífíciali 
heilagrar  Skálholtskirkju  um  ákæru  hans  til  síra  Guðmund 
ar  Arnasonar  fyrir  hald  á  jörðunni  Hólmum  í  eystriLand 
eyjum,  er  Haldóra  heitin  Guðmundardóttir  hafði  gefið  kirkj 
unni  á  Breiðahólstað  í  Fljótshlíð  eptir  sinn  dag. 

AM.     Apogr,    2114   ;,Ex.    orig.    Breidabolst.  FJiotzhlid.    accuraté" 
Af  7  innsiglum  Toru  2  fyrir  bréfinu  1721. 

OUum    monnum    þeim    sem    þetta   bref   sia  eda  heyra 
senda  jon  gislason.  salamon  henreksson.  olafur  simonarson 
pall    olafsson.    ]on   þordarson  og  pall  eigilsson  prestar  skal 
hollzbiskupsdæmis.    kuediu    guds   og  sina.  kunnekt  giorandi 
ad  sub  anno  gracie  CD'^.  d^.  xx^.  vij^.  manudagin  næsta  fyr 
ir  conuersionem  pauli  apostoli^)  aa  kirkiulæk  j  fliotzhlid.  vor 
um    vær  j  dom   nefnder  af  heidursamligri  personu  sira  þol 
leifi  eirekssyni  officiali  heilagrar  skalhollzkirkiu  ad  dæma  og 
skoda  um    þa    akiæru   er  adur  greindur  sira  þorleifur  klag- 
adi  til  sira  gudmundar  arnasonar  ad  hann  hafi  halldit  jord- 
ina  holma   er    liggur  ]  eystri  landeyium  j  kross  kirkiu  sokn 
er    halldora    heitin  gudmundardotter  hafdi  gefit  kirkiunne  aa 
breidabolstad    epttr    sinn    dag   fyrir    sinni    sal.    vœndizí  fyrr 
skrifadur   sira  þolleifur  þar  ad  godra  manna  vitne  um  giof- 
ina.  var  fyrr  nefndur  sira  gudmundur  þar  þa  stefndur  stund- 
arstefnu.    suo    uær    heyrdum  aa.  þui  ad  heilax  anda  nad  til 

1)  b;  haafa  a.   2)  6;  þenna  a.    3)  þ.  e.  22.  Janúar. 


400  BREIÐABÓLSTAÐR.  -  HOLL  OG  GIL.  1527. 

kalladri.  og  ad  suo  profudu  og  íyrir  oss  komnu.  dæmdum 
uær  adur  skrifadir  domsmenn  med  fullu  doms  atkuædi  stefn- 
una  logliga  og  opt  nefndaii  sira  gudmund  rietliga  fyrir  kall- 
adan  og  jordina  holma  eign  kirkiunnar  aa  breidabolstad  vera 
og  hafa  uerith  sidan  halldora  heitin  andatizt  ath  leiddum 
tueimur  skilrikum  uottum  ath  þad  suæri  ad  halldora  heitin 
gudmundardotter  hefdi  gefith  kirkiunne  aa  breidabolstad  jord- 
Ína  holma.  Skylldi  þessi  uitne  leidazt  jnnan  manadar  eda  ed 
seinsta  fyrir  fardaga.  Og  saumuleidis  dæmdum  uær  opt  nefnd- 
um  sira  þolleifi  landskyllder  og  landskylldaleigur.  sidan  hall- 
dora  heitin  andadizt.  nema  þrattnefndur  sira  gudmundur  yne 
eid  og  .ij.  skilrikir  menn  med  honum  jnnan  .xiiij.  daga  ad 
Jieýrdum  dominum  fyrir  titt  nefndum  sira  þolleifi  ath  hann 
uisse  ecki  ad  jordin  hefdi  gefin  uerit  kirkiunne.  enn  ath  unn- 
um  eidunum  faUi  nidur  landskyllder  og  leigur.  enn  jordin 
æfinleg  eign  kirkiunnar  ath  leid(d)um  uitnunum-  Samþyckti 
þennan  vorn  dom  þratt  nefndur  sira  þolleifur  officiaUs  med 
oss  og  setti  sitt  insigle  med  vorum  jnsiglum  fyrir  þetta 
domsbref.  huert  skrifath  uar  aa  breidabolstad  j  fliotzhhd  aa 
sama  are  og  deigi  sidar  en  fyrr  seigir. 


338.  13.  Janúar  1537.  á  SYÍnaTatni. 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Guðmundi  Þorsteinssyni  jörð  dóm- 
kirkjunnar  á  Hólum  Hól  í  Svartárdal  fyrir  jörðina  Gil  eð 
yzta  í  Langadal. 

Landsbókasafn  61.  8vo,  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ept* 
er  oiiginal  hia  Sigurdi  Einarssyne  (biskups)  accuraté"  (AM.). 

Þat  giorum  uer  einar  einarson.  einar  bryniolfsson.  þor- 
ariq  ionsson.  kodran  olafsson  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  vs^oro  opnu  brefi  arum  epter  gudz  burd.  CO.  d.  xx  og 
vii.  ar  þridiudagen  næstan  epter  palsCDesso  um  ueturenn^)  a 
audkulu  i  suinadal  vorum  vær  i  hia  saum  og  heýrdum  a 
ord    og   handaband    af  eirne  alfu  herra  ions  med  gudz  nad 

1)  þ.  e.  29.  Jan. 


1527.  HÓLL  OG  GIL.  -  HORN  OG  BÆR.  40l 

biskup  a  holum  en  af  anare  gudniundar  þorsteinssonar  ad 
suo  fyrir  skildu  at  greindur  herra  ion  selldi  gudmundi  þo- 
steinssyni  domkirkiunnar  iord  sem  holl  heiter  j  svarttardal  i 
berggstada  kirkiusokíi  til  fullrar  eignar  med  ollum  þeim 
gognum  og  giædum  sem  greindri  iordu  fýlger  og  fýlgt  hef- 
ur  ad  fornu  og  nyu  og  greindur  herra  vard  fremzt  eigandi 
at  heilagrar  kirkiu  uegna  og  sinna.  her  i  moti  gaf  og  selldi 
gudmundur  þosteinsson  biskupenum  iordena  gil  ed  ýzta  er 
ligur  i  langadal  i  holltastada  kirkiu  sokii  med  ollum  þeim 
gognum  og  giædum  sem  greindri  iordu  fýlger  og  fylgt  hef- 
ur  at  fornu  og  nýu  og  adur  nefndur  gudmundur  vard  fremzt 
eigandi  ad.  skýlldi  huor  suara  lagariptingum  a  þeim  iordum 
er  selldi  en  hallda  til  laga  þeirri  er  keýpti.  Og  til  sannenda 
hier  um  setium  ver  fyrr  nefnder  men  uor  insigli  fyrir  þetta 
bref  skrifat  a  suinavatne  a  asum  fimtudagen  næstan  fyrir 
purificatio  sancti  marie  a  sama  ari  sem  fyrr  seier* 


339.  16.  Febrúar  1527.  í  Skálholtl. 

JÓN  Haldórsson  fær,  í  umboði  Herdísar  Gunnlaugsdóttur 
konu  sinnar,  Ogmundi  biskupi  í  Skálholti  til  fullrar  eignar 
alt  tilkall  það,  er  hann  ætti  í  jörðunni  (Bæ  og)  hálfu  Horni 
og  öllum  jarðarpörtum  öðrum,  sem  henni  hefði  fallið  til  erfða 
í  Austfjörðum  eptir  föður  og  móður  móts  við  Guðrúnu  syst- 
ur  sína,  fyrir  þrjátíu  hundruð  í  góðum  og  gildum  peningum. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  III,  8,  frumiit  á  skinni.  -  AM.  Apogr.  2533 
með  hendi  Árna  Magnússonar;  þar  með  er  og  orðamunr  eptir  af- 
skript  af  bréfinu,  sem  stóð  í  bréfabók  Ögmundar  biskups.  Afskript 
af  þessu  bréfi  er  í  bréfabók  Gizurar  biskups  AM.  232.  8vo  71b^  72a_ 

Giorningsbref  jons  halldorssonar  vid 
b(iskup)  Augmund  vm  halftt  horn. 
Vier  ogmund  med  gudz  naad  biskup  i  schalhollti  gior- 
uni  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi  ath 
aa  lavgardaginn  næsta  fyrir  ix  vikna  faustu  anno  domini 
CD.  d.  xxvij.  giordum  vier  suodan  giorning  og  kaupskap  vid 
jon  halldorsson  j  vmbode  herdisar  gunnlaugzdottur  konu 
sinnar.  jn  primis  fiek  hann  oss  til  fullrar  eignar  allt  þat  til- 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  26 


402  SKARÐSBRÉF.  1527. 

kall  sem  hann  niatte  eiga  vegna  konv  sinnar  j  [jordumi)  og 
halíu  horni  og  allar  þær  iarder  og  jardar  partar  sem  henni 
til  motz  vid  systur  sina  gudrunu  hafde  til  erfda  fallit  ]  aust- 
fiordum  epter  favdur  og  modur  med  aullu  þui^)  þeim  til- 
heyrer.  Hier  j  mot  lofudum  uier  honum  .xxx.  hundrudum 
]  godum  peningum  og  gulldum  honum  þa  strax.  xixc-  suo 
honum  vel  Hkade. 

Voru  þesser  giorningsvottar  tilkallader  og  nærverandi. 
^)eirekur  ionsson  kirkiuprestur.  olafur  gilsson  og  thorlakur 
landbiartson  prestar.  biarne  torfason  og  pall  fusason.  og 
settu  sin  insigle  med  uoru  insigle  fyrir  þetta  giorningsbref 
skrifat  j  skalhoUte  aa  sama  degi  og  are  sem  fyrr  seger. 


380.  33.  Marts  1537.  á  Reynistað. 

SoLVEiG  abbadís  á  Stað  í  Reyninesi  fær,  með  samþykki  Jóns 
biskups  á  Hólum  og  systra  á  Stað,  Rafni  Brandssyni  frænda 
sínum  til  fullrar  eignar  jörðina  Skarð  í  Fnjóskadal  með  sex 
kúgildum,  en  jörðin  Skarð  heíir  „verið  vor  gömul  ættareign, 
og  með  oss  gefin  til  sama  klaustrs". 

AM.  Apogr.  124  „Ex  originali  Greniadarstad.  Þetta  originalbref 
Solvegar  abbadisar  var  medal  þeirra  brefa  er  eg  feck  af  Sira  Skula 
Þorlakssyne  (so  vel  sem  hin  önnur  Greniadarstadarbrefen).  Enn  med 
þvi  eg  sie  ad  þad  mun  þad  sama  bref  sem  stendur  i  Greniadarstad- 
ar  brefa  Regislre  þa  sende  eg  þad  Sira  Magnuse  Markussyne  1724. 
til  ad  kasta  þvi  saman  vid  hin  Greniadarstadarbrefen.  iafnvel  þo  þad 
ecki  i  minnsta  mata  kæmi  kirkiunne  eda  stadnum  vid.  helldur  mun 
þad  slædst  hafa  fra  hustru  Þorunne  Jonsdottur  til  Sira  Sigurdar 
brodur  hennar  (kannske  hann  hafe  eignast  Skard)  og  hefur  so  sleingst 
medal  kirkiu  brefanaa.  Qvicqvid  sit.  brefed  ma  vel  liggia  þar  framm- 
veges  ad  implendum  numerum'*  (AM.).  Árni  getr  þess,  að  kapitula 
innsigli  Reynistaðarklaustrs  hafi  verið  fyrir  bréfinu. 

Vier  syster  Solueg  med  gudz  forsia  abbadíjs  aa  stad  i 
Reynenese.  giorum  godum  monnum  kunnigtt  med  þessu  voru 
opnu  brefe.  at  med  samþycke  virduh'gs  herra  ]ons  med  gudz 
nad    biskups  aa  hoolum    og    vorra   systra.  haufum  vier  gefit 

1)  [iordunne  Bæ  brb.     2)  sem  b.  v.  brb.     3)  Sera  b.  v.  brb. 


1527.  SKARRSBRÉF.  —   TEITR.  40á 

ok  afhentt  vorum  frænda  Rafne  brandssyne  jordina  skard  i 
fnioskadal  er  liggur  i  laufas  kirkiu  sokn  med  auUum  þeim 
gaugnum  og  giædum  sem  greindre  iordu  hefer  fylgtt  at 
fornu  og  nýu  og  vier  og  vorer  frændur  vrdum  fremst  eig- 
ande  at.  hefer  greind  iord  skard  verit  vor  gaumul  ættar  eign 
og  med  oss  gefin  til  sama  klansturs.  skal  fyrr  nefndur  Rafn 
mega  frialslega  at  sier  taka  greinda  iord  med  .vi.  kugiUdum 
at  næstum  fardaugum  sier  og  sinum  eptterkomendum  til 
æuenlegrar  eignar.  Ok  til  meire  audsyningar  og  sanenda 
hier  um  lietum  vier  setia  capitula  incigle  fyrnefndz  klaust- 
urs  fyrir  þetta  bref  (er)  giortt  var  aa  stad  i  Reynenese  laugar- 
dagen  næsta  fyrir  CDariumessu  i  langafaustu  arum  eptter 
gudz  burd  CO.  d.  xx.  og  vij  ar. 


331.  24.  Apríl  1537.  í  HYammi. 

Teitr  Þorleifsson  geldr  Ingu  Jónsdóttur  konu  sinni  jarðirn- 
ar  Asgeirsá  í  Víðidal  með  ánefndu  búi  og  ítökum,  Lækja- 
mót  í  Víðidal,  Krossanes  á  Vatnsnesi  og  eyðikotið  minni 
Ásgeirsá,  fyrir  J)ær  hennar  jarðir  og  lausagóz,  er  hann  hafði 
áðr  í  burtu  feingið  í  Borgaríirði :  hálfa  Galmanstungu,  Fljóts- 
tungu,  Þóroddsstaði,  Kornslæk  og  Hvamm  í  Hvítársíðu. 

Landsbókasafn   63.  4to  bl.  I13b^— 114b^  skr.  c.  1640. 

JardakaupsBref  Teijtz  Þorleifssonar  og  hanz  kuiiiu 
Jngu  Jonzdottur. 

Þad  giorum  vier  Þorsteirn  Sugurdsson.  Gunar  Jonsson. 
Jon  Bardarson  og  Jon  Grijmsson  Godum  monnum  viturligt 
med  þessu  voru  opnu  Brefj.  ad  þa  lidid  var  fra  hingadburd 
vorz  herra  Jesu  Ghristi  1527  cLr  sunnudæginn  næstan  fyrir 
Palzmessu^).  j  Badstofunnj  d  Asgeiirsa  j  Vijdedal.  vorum 
vier  þar  j  hia  saum  og  heyrdum  d  ord  og  handaband  þess- 
ara  manna  Teijtz  Þorleifssonar  og  Jngu  Jonzdottur  kuinnu 
hanz.  ad  so  fyrir  skildu.  ad  nefndur  Teijtur  Þorleifsson  gallt 
og   greijddi    til   fullrar  eignar  adur  nefndri  Jngu  konu  sinni 

1)  þ.  e.  20    Jan. 


404  ^EITR.  1^27. 

gardinn  jordina  Asgeijrsa  j  Vijdedal.  og  þad  Bued  sem  þar 
var  samaii  komid  vtaii  gards  og  jnaíi.  kuika  peninga  og 
dauda.  aller  til  skilder.  enn  onguer  frd  vndaii  tekner.  vtaíi 
þeir  peningar  sem  heilog  kirkia  cL  Asgeijrsa  d.  og  þad  xv^  j 
heijmalandi.  og  viij  malnitu  kugilldi.  fiordung  ]  veijdikierum. 
halfan  Nýstada  Reka.  og  Afriett  d  Arnavatnzheijdj.  effter 
þuj  sem  maldaginn  þar  greiner.  Hier  til  gallt  hann  Jngu 
Jonzdottur  jordina  Lækiamot  er  liggur  j  Vijdeddl  j  Asgeijrs- 
dr  kirkiusokn.  og  þar  med  vj  kugilldi.  og  jordina  Krossa- 
nes.  er  liggur  j  Hola  kirkiu  sokn.  og  þar  med  v  kugilldi. 
og  eýdikot  minni  asgeijrsa  er  liggur  j  Vijdeddl.  Þessar  all- 
ar  fyrsagdar  jarder  med  ollum  þeim  gogniim  og  giædum 
sem  adur  greindum  jordum  íilgir  og  filgt  hefur  ad  fornu  og 
nýu.  og  hann  vard  fremst  eigandi  ad.  SkiUdi  offtnefnd  Jnga 
Jonzdotter  eignast  alla  fyrskrifada  peninga  fyrir  þær  hennar 
jarder  og  lausagoss  sem  tijttnefndur  Teijtur  hafdi  adur  j 
Burtu  feingid  j  Borgaríijrdj.  Halfa  Galmaltztungu  (I)  fyrir  Ixc 
fliotztungu  og  þorodstadj  Kornzlæk  og  huamm  er  liggur  j 
Gilzba(c)ka  kirkiusokn.  Skylldi  þesse  giorningur  standa  obrigd- 
aiiligur.  nema  þratt  nefndur  Teijtur  Þorleiffsson  villdi  sijdar 
meijr  þennaii  giorning  afftur  taca  med  sijnu  Brefj  og  jnn- 
cigli.  enn  giallda  Jngu  Jonzdottur  þar  þa  peninga  sem  þeim 
semdi  vel  badum.  og  hier  effter  vilium  uier  sueria  ef  þurfa 
þiker.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vier  fyrskrifader 
menn  vor  jncigli  fyrir  þetta  Vitnis  Burdar  Bref.|  er  skrifad 
var  j  Huammi  j  huamzsveit.  a  midkudæginn  epter^)  Jonz 
messo  Holabiskupz  d  sama  ari  sem  fyr  seigir. 

[So  IJatandi  Bref  liggur  a  fVestJíiordum  hia  Ormi  fjonjssyni 
j  Gufudal  [fremjri  sera  fyr  skriíad  stendur. 


332.  25.  Apríl  1527.  á  Eyrarbakka. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  samþykkir  það,  að  síra  Þorleifr  Eir- 
íksson    heíir  selt    Sæmundi  Eiríkssyni  bróður  sínum  hjáleig- 

1)  „fyrir",  hdr.  sem  mun  rangt  fyrir  „eptir",  því  að  það  væri 
miðvikudagrinn  í'yrir  skírdag,  langafrjádag  og  páska^  sem  án  efa  væri 
miðað  við,  en  ekki  Jónsmessu  Hólabiskups,  sem  er  23.  Apr. 


1527.  BREIÐABOLSTAÐR.  -  SVALBARÐ.  405 

una  minni  Kollabæ  undan  Breiðabólstaðarkirkju  í  Fljótshlíð, 
þó  með  því  móti,  að  síra  Þorleifr  „skikki"  annan  jarðarpart 
í  nánd  jafnvirðan. 

AM.  Apogr.  990  „Epter  originalbrefe  fra  Sœmunde  Magnussyne 
á  Hole  i  Bolungarvík",  og  er  aí'skriptin  staðfest  í  Skalholtti  5,  Dec. 
1710  af  Þorleifi  Arasyni,  Þórði  Þórðarsyni  og  Þorgils  Sigurðssyni.  Af- 
riptin  er  með  hendi  Árna  Magnússonar. 

Vier  Augmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  breíi  ad 
vier  hofum  samþyckt  og  stadfest  þann  kaupskap  og  umskipte 
er  sira  Þorleifur  Eireksson  hefur  sellt  Sæmundi  Eirekssyni 
brodur  sinum  hialeiguna  minna  koUabæ.  sem  er  atta  hundr- 
ud  ad  dyrleika.  er  att  hefur  kirkian  ai  Breidabolstad.  ]  sod- 
an  mata  ad  fyrskrifadur  sira  Þolleifur  skal  skicka  kirkiunne 
annan  jardarpartt  jafnvirdan.  þar  nalægan  kirkiunnar  jord- 
um.  Og  til  sanninda  hier  um  settum  vier  vort  insigle  fyrir 
þetta  stadfestingarbref.  skrifad  aa  Eyrarbacka  feria  qvinta 
pasche.  anno  Domini  CD^.  d^.  xx^.  vij. 


333.  39.  Ápril  1537.  á  Syalbarði. 

ÞosRTEiNN  bóndi  Finnbogason  fær,  í  umboði  Magnúsar  Árna- 
sonar,  Jóni  Magnússyni  til  fullrar  eignar  þann  hluta  í  jörð- 
unni  Svalbarði  á  Svalbarðsströnd,  er  Magnús  átti,  fyrir  fulla 
peninga  eptir  loforði.  Lýsti  Þorsteinn  því  og,  að  hann  hefði 
feingið  og  feingi  nú  að  nýju  þeim  Jóni  og  Ragnheiði  (Pétrs- 
dóttur  konu  hans)  sinn  hluta  í  Svaibarði. 

AM.  Apogr  190  „Ex  originali  Svalbardensi  accuraté".  „4  innsigle 
hafa  under  brefenu  vered.  nu  er  ei  nema  3.  brefed  er  ritad  á  pappir". 

Þad  giorvm  wer  þorkel  magnusson.  sæmundur  jonsson. 
andres  stefansson.  gudmundr  jonsson  godum  monnum  witur- 
ligt  med  þessu  voru  opnv  brefi  ad  þa  er  lidit  var  fra  gudz 
burd  CD.  d.  xx.  oc  vij.  ar  j  skridu  [i]  Reyldadal  a  fostudag- 
in  fystan  ]  þora^)  vorum  ver  j  hia  saum  oc  heyrdum  aa  ord 

1)  þ    e.  11.  Janúar. 


406  SVALBARÐ.  -  BREIÐABÓLSTAÐR.  1527. 

oc  handaband  þessara  manna  þorsteins  bonda  finbogasonar 
oc  jons  magnussonar  ad  sua  fyrir  skilldu  ad  þorstein  fin- 
bogasoíi  feck  jone  magnussyne  j  umbodi  magnus  arnasonar 
þan  sama  jardar  part  sem  adur  nef(n)dur  magnus  atte  j 
jordune  sualbarde  a  sualbardzstrond  jone  magnussyne  til 
full(r)ar  eignar  oc  frials  forrædis  fyrir  fulla  peninga  epter 
þui  sem  þeir  hefdi  adr  med  lofazt.  sagdizt  þorstein  hafa  laga 
vmbod  af  magnusi  til  þessa  giornin(g)s  um  fyr  nef(n)dan 
jardar  part.  hier  efter  lysti  þorstein  þui  fyrir  oss  ad  hann 
hefde  feingit  jone  oc  Ragneide  sinn  partt  j  þessare  somu 
jordu  sualbarde  oc  feck  þa  ad  nyu  þeim  badum  þena  sama 
jardar  partt  med  handabande  þeim  til  full(r)ar  eig(n)ar  oc 
sagdizt  opt  nef(n)dan  partt  uid  onguan  man  hafa  pantat  ne 
vedsett  fyr  ^n  uid  jon  oc  ragneide.  her  efter  megum  uær 
sueria  ef  þurfa  þicker.  oc  til  sanenda  her  um  settum  uær 
vor  jnsigli  fyrir  þetta  uitnisburdarbref  huort  er  skrifad  var 
a  sualbarde  a  sualbardzstrond  manudagin  næstan  fyrir  tueggia 
postula  CDesso  a  sama  ari  sem  fyr  seiger. 


33á.  6.  Maí  1527.  á  Breiðabólstað. 

ViTNisBURBR,  að  Haldóra  Guðmundardóttir  hafi  gefið  kirkj- 
unni  („Maríunni")  á  Breiðabólstað  í  Fljótshlíð  jörðina  Hólma 
í  eystri  Landeyjum. 

AM.  Apogr.    2112  „Ex  originali  Breidabolst.  Fliotshlid.  accuraté", 
„6  innsigle  hafa  fyrir  brefinu  vered,   eru  nu  öll  burtu". 

Svo  feldan  vitnisburd  baru  þessir  menn  jsolfur  arnors- 
son  og  jon  ormsson  aa  breidabolstad  j  íliotzhlid.  med  fullum 
bokareidi.  huern  er  þeir  soru  fyrir  sira  þorlleifi  eirekssyni. 
er  þa  var  officialis  heilagrar  skalholtz  kirkiu  at  fyrr  nefnd- 
ur  jsolfur  taladi  suo  felldum  ordum.  j  sinum  eide.  ath  ec 
var  uid  staddur  sa  eyvindarCDula  j  fliotzhlid  og  heyrda  ec  aa 
ad  halldora  heitin  gudmundardottir  taladi  suo  felldum  ord- 
um  ath  hun  sagdizt  gefa  jordina  holma  kirkiunne  aa  breida- 
bolstad    epter    sinn    dag    og    hun    skylldi   sier  þangat  fylgia 


1527.  BREIÐABÓLSTAÐR.  407 

(laudri  nær  kristur  kalladi  sig.  Jtem  fyrr  skrifadur  jon  orms- 
son  taladi  suo  felldum  ordum  j  sinum  eidstaf.  ath  eg  var 
])ar  uid  staddur.  at  halldora  heitin  gudmundardotter  taladi 
suo  felldum  ordum  ad  hun  sagdiz  gefa  jordina  holma  ClDari- 
unne  æ,  stadnum.  og  þanni)  hyg^  ec  sannan  og  særan  sem 
jsolfur  anorsson  hefur  hier  frekara  um  suarit. 

Voru  þessir  menn  nær  staddir.  þa  eidarner  voru  suarn- 
er.  salamon  henreksson.  pall  olafsson.  jon  þordarson  prest- 
ar.  jon  eireksson.  gudni  þorarinsson  og  sueirn  holmfastsson 
leikmenn.  huerir  til  meire  sanninda  hier  vm  settu  sinjnsigU 
fyrir  þetta  uitnisburdarbref.  er  (giort  uar)  j  sama  stad  sem 
fyrr  seigir.  in  festo  sancti  johannis  ante  portam  latinam.  anno 
domini.  (D^.  d^.  xx^.  vij*'. 


335.  [Maí]  1537.  á  Breiðabólstað. 

ViTNisBURÐB,  að  Haldóra  Guðmundardóttir  hafi  gefið  jörðina 
Hólma  í  eystri  Landeyjum  kirkjunni  á  Breiðabólstað  í  Fljótshh'ð. 

AM  Apogr.  21  lo  „Ex  lacero  originali  pertinente  ad  Templum 
Breidabolstaden  Fliotzhliden",  med  bendi  .Ávna  Magnússonar.  „Þad 
sem  i  þessarre  Copiu  er  understrikad,  [bér  í  útgáfunni  í  hornklofum] 
er  allt  burt  rotnad  ur  originalnum".  (AM.). 

Þath  giore  ec  jon  þoruardzson  godum  monnum  kunn- 
igt  med  þessu  mínv  opnu  brefi  ath  (ec)  var  þar  nær  stadd- 
ur  aa  ^yuindarmula  i  fliotzhlid  oc  heyrda  ec  aa  ath  Halldora 
heitin  gudmundardotter  taladi  suo  felldum  ordum  ad  hun 
sagdizt  gefa  iordina  Holma  kirkiunne  aa  breidabolstad  epter 
sinn  dag  og  hun  skylldi  sier  þangat  fylgia  daudri  nær  krist- 
ur  kalladi  sig  og  aun[gvan]  annan  veg  sagd[izt  hun  æ]tla 
fyrir  henni  ad  giora  nema  þennan.  [Oc  til  sannenda  hi]er 
um  sett[a  ec  mitt]  insigle  fyrer  þetta  uitnisburdar[bref  er 
skrifat  var]  aa  [Brei]dabolsta[d  i  fliotzhlid].  aa  fostudagin  næs[ta] 

arum  epter  gudz  burd.  þusund  fim 

hundrud  tu[ttu]g[u]  og  vij. 


1)  Svo  {ekM:  eid). 


408  TRANSSKRTPT.  —  NES.  1527. 

336.  14.  Maí  1537.  á  Hattabergi. 

Transskriptarbrép. 

AM.  Apogr.  5514  „eptir  eopiu  med  hendi  Sl_  Biarna  Hallgrims- 
sonar"  og  saman  borið  við  afskript  med  hendi  Jóns  biskups  Vídalíns. 
En  orðamunrinn  er  alveg  ómerkr.  „Þetta  bref  er  med  tveimur  nokk- 
ud  skauddudura  Jnnsiglum". 

Dett  bekenne  vij  efftherskrijfne  meister  Geble  Peterson 
Erchideknn  j  Beren.  Guttorm  Nikelsson  lagmann  sama  stad- 
ar.  Thord  Matzson  Rddmann.  och  Thorleiff  Grimson  med 
thette  vort  opid  breff  ad  vij  haííVe  siðtt  og  offverlesit  suo 
hliodandis  opit  bref  med  sinu  heiiu  og  oskauddu  hangende 
Jnnsigle  ord  effther  ord  sem  her  eff'thir  seigir. 

[Hér  kemr  skuldskeyting  Þorleifs  Björnssonar  frá  25.  Maí  1482 
um  100   Rínargyllini  til  herra  Jóns  smjörs,  D  I,  VI,  Nr.  397]. 

Og  tiU  meire  sanninge  vch  bevijsing  heer  vm  heingi- 
um  vij  vor  Jnnsigh  nedann  for  detta  brief  skrifvat  vpp  a 
Hattaberg  j  Krounu^)  heradi  j  Norege  a  nosta  thyrsdag  for 
Hallvardsmessu  dag  vm  vorit  Anno  Domini  Miilesimo  Qvin- 
gentesimo  vigesimo  septimo. 


337.  16.  Maí  1537.  í  Njarðvík. 

ViTNisBURÐR,    að    Þorvarðr  Bjarna(r)son  haíi  gefið  Hóhnfríði 
dóttur  sinni  jörðina  Nes  í  Borgarfirði. 

Jarðabókarskjöl  Arna  Magnússonar,  Norðrmúlasýsla  Nr.  2,  af- 
skript  Njarðvíkarbréfa  staðfest  á  Skriðuklaustri  7.  Marts  1704  af  Há- 
varði  Magnússyni  og  Sigurði  Magnússyni  og  kallast  „Nockrar  Copi- 
ur  af  Lángfedga  Eignarskiölum  fyvir  jördinne  Niardvíjk". 

Svo  felldafi  vitnisburd  ber  eg  Jon  prestur  Kodranzson. 
ad  eg  var  þar  vidstaddur.  og  fleiri  gooder  menn  adrer.  ] 
badstofunne  d  Valþiofstad  )  fliotzdal  fimtadagenn  nærsta  efft- 
er  purificationem  Mariæ^).  og  fleiri  gooder  menn  adrer.  ad 
Þorvardur    bonde    Biarna(r)son  lýste  þui  fyrer  oss.  ad  hann 

1)  Krvwnu,  afskr.  Sr.  Bjarna.     2)  þ.  e.  7.  Febr. 


1527.  ÆSISTAÐABRÉF.  409 

heflFde  gefed  Hölmfrijde  döttur  sinne  jðrdina  Nes  j  Borgar- 
fyrde  er  liggur  j  Mjrarstadar  kýrkiu  sökn  til  æíinligrar  eign- 
ar  og  fridlz  forrædess.  Og  til  sanninda  hier  uSi  setta  eg 
mitt  Jnsigle  firer  þetta  vitnissburdarbref  skrifad  j  Niardvíjk 
fimtadagenn  nærsta  effter  Hallvardzmessu.  drum  effter  Gudz 
burd  CD  d  XX  vij  betur. 


27.  Maí  1537.  á  Æsistöðum. 

20.  Marts  1528.  í  Onúpufelli. 

Ólöf  Jónsdóttir  samþykkir  afian  þann  gjörning,  er  biskup 
Jón  og  aðrir  dandimenn  höfðu  gert  á  Möðruvöllum  (Nr.  315) 
miUi  Sigurðar  Sturlusonar  bónda  hennar  og  Þorvalds  Arna- 
sonar,  og  kvittar  hún  Þorvald  Árnason  um  öll  þeirra  skipti. 

Jarðabókarskjöl  Arna  Magnússonar,  Eyjafjarðarsýsla  Nr.  2  og  3, 
tvœr  afskriptir,  báðar  staðfestar  á  Öngulstöðum  í  Eyjafirði  28.  Apríl 
1704  af  Sigurði  Hrólfssyni  og  Jóni  Þorleifssyni,  eptir  transskripti  frá 
5.  Júní  1573. 

Þat  giðrum  vær  Simon  Þorsteinssson.  Jon  Þorlaksson 
og  Erlendur  Erlendzson  gödum  monnum  kunnigt  med  þessu 
voru  opnu  brefui  at  þa  fidit  var  fra  gudz  burd  md  xx  og 
vij  dr  d  æsistodum  i  Eyiafirdi  a  manudaginn  i  fardagaviku^) 
vorum  vœr  i  hia  saum  og  heýrdum  d  at  þau  voru  auH  i 
einu  handabandi  ÞorvaUdur  Arnason  og  Sigurdur  Stufiason 
og  Olof  Jonsdotter  kona  hans  at  suo  fyrir  skildu.  at  Olof 
Jonsdotter  samþyckti  afiaii  þann  giorning  sem  biskup  Jon  og 
adrer  dandimenn  giordu  med  þeim  a  maudruvofium  og  þat 
brefid  innehefidur  sem  þar  er  um  giort.  og  i  sama  haíida- 
bandi  gaf  Olof  Jonsdotter  kona  Sigurdar  Þorvafid  Arnason 
aufiungis  kvittan  um  aufi  þeirra  skipti.  fyrst  um  jordina  æsi- 
stade  og  afia  peninga  adra  eptir  sinn  fodur  og  modur.  Og  til 
sannenda  hier  vm  setium  vær  fyrnefnder  menn  vor  insigfi  fyr- 
ir  þetla  breí  er  skrifat  var  i  nupufefii  i  Eyiafirdi  laugardagin 
næstan  fyrir  Marie  messo  Magdalene  [a  sama  dre  og^)  fýrseiger. 


1)  þ.  e.  27.  Maí,     2)  [Svo ;  en  blýtr  að  vera  rangt  fyrir:  are  syd- 
W  en,  —  J)vi  að  conversio  Mariæ  Ma^dalenæ  er  1.  Apr. 


410  TRANSKRIPT.  -  ARI  ANDRESSON  1527. 

m,  6.  Júní  1537.  á  Þingeyrum. 

GfuBMUNDE  Indriðason  transskríberar  bréf  Eilífs  Olafssonar  frá 
28.  Júlí  1403. 

AM.  Fase.  VI,  13  transskriptarbréfið  á  skinni  og  er  innsiglið  fyrir. 

Þath    giðrir    ec  gudmundur  jndridason  godum  monnum 
kvnnigt    med   þessu  minv  opnu  breíi  at  eg  heíi  sied  oc  yíir 
lesit  bref  eilifs  olafssonar  med  hans  heilu  oc  oskavddu  hang- 
anda  jnscigH.  so  latanda  ord  eptir  ord  sem  hier  seigir. 
[Hér  kemr  bréf  Eilífá  frá  28.  Júlí  1403,  D  I,  líl,  Nr.  572]. 

Og  til  sanz  uitnisburdar  her  vm  set  ec  adurnefndur  gud- 
mundur  mítt  jnscigh  firir  þetta  transkriptar  bref  er  skrifat 
uar  a  þingeyrum  fimtudag  næsta  eptir  vppstigningardag  ar- 
um  eptir  gudz  bvrd.  CD  d  xx  oc  vij  dar. 


340.  37.  Júní  1537.  í  Skálholti. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  kvittar  Ara  bónda  Andrésson  af 
umboði  því,  er  hann  hefir  haft  fyrir  biskup  í  Vesttjörðum, 
og  af  greiðslu  nær  tveggja  hundraða  hundraða,  er  Ari  var 
biskupi  skyldugr  vegna  Hans  Eggertssonar,  og  það,  sem  á 
vantaði,  lofaði  Ari  að  greiða  í  mögulegan  tíma. 

Bisk.  Skalh  Fasc.  XIX,  61,  frumrit  á  skinni.  —  AM.  Apogr.  2403 
nieð  hendi  Árna  Magnússonar  „accuratissimé.  Það,  sem  trosnað  var 
úr  frumritinu  á  dögum  Árna,  er  seít  hér  i  hornklofa. 

Kuittanarbreí  Ara  Andressonar. 
Wier  augmund  med  [gudz]  nad  biskup  j  skalholiti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  [brejfi. 
at  are  bondi  andresson  hefur  giort  oss  og  stadit  glaugguan 
og  rett[a]n  reikningskap  af  þui  umbodi  sem  hann  hefur  af 
oss  haft  j  uestfiordu[m]  yfer  faustum  peningum  og  lausum. 
so  og  hefur  hann  golldit  oss  so  nær  þau  t[u]o  hundrud 
hundrada  sem  hann  uar  oss  skylldugur  negna  hans  egertz- 
sona[r].  enn  þad  aa  brestur  hefur  hann  lofat  at  giallda  j 
mauguhgan  tima  [þa]  uier  seium  honum  til.  þui  giorum  uier 


1527.  SAMÞYKTARBREF  411 

hann  og  gefum  aurlungiss  kuittan  [og  dajkærulausan.  um 
fyrsagt  umbod.  og  peningagialld  fyrir  oss  og  aullum  uorum 
epterkomendum.  heilagrar  skalhollz  kirkiu  formonnum.  Og 
til  sanninda  hier  um  settum  uier  uort  jnnsigli  fyrir  þetta 
kuittanarbref  skrifat  j  skalhoUti  ulltima  die  octauarum  cor- 
poris  christi.  anno  domini.  CD.  d.  xx.  uij. 


341.  27.  Júní  1527.  í  Skálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  staðfestir  og  samþykkir  dóm  frá 
19.  Apr.  1526  (Nr.  289). 

AM.  Apogr.  908  „Ex  orig.  Vatzfiord.  accuraté".  Árni  lýsir  innsiglinu. 

Wier  augmund  med  guds  nad  biskup  j  skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  woro  opnu  breíi. 
at  uier  haufum  glaugliga  skodat  þenna  sama  dom  sem 
hier  er  med  festur  þessu  woro  brefi.  og  .lizt  oss  hann 
j  allan  mata  skialigur  og  laugligur  j  auUum  sinum 
greinum.  þeim  hann  jnne  helldur.  þui  j  guds  nafni 
amen  styrkium  uier  og  stadfestum  hann  og  laugligan  sam- 
þyckium  og  urskurdum  j  aullum  sinum  greinum  og  arti- 
culis  og  fyrirbiodum  huerium  manni  at  hindra  he(i)laga  uaz- 
fiardar  kirkiu  eda  hennar  formann  um  þettta  sama  jtak  enn 
huer  þat  giorer  ma  koma  j  storan  skada  þar  fyrir  seinna 
meir.  Og  til  sanninda  hier  um  setium  uier  uort  jnsigli  fyr- 
ir  þetta  bref  fest  med  fyrsagdan  dom.  skrifat  j  skalhollti.  jn 
octaua  corporis  christi.  anno  domini  .OD  d  xx  uij^. 


342.  1527.  á  ilþingi. 

1528.  á  Húsafelli. 

Sáttakgerð  þeirra  biskupanna  Ögmundar  í  Skálholti  og  Jóns 
á  Hólum  um  ait,  sem  þeim  hafði  á  milli  borið,  og  lofa  þeir 
að  innleiða  hvorugr  „í  annars  biskupsdæmi  nokkra  villu, 
leynt  eða  Ijóst" ;  þeir  gera  og  upp  með  sér  „kláran"  reikn- 
ingskap  um  jarðirnar  Víðimýri  og  Kalmanstungu, 


412  SÆTT  BISKUPA.  1527. 

Landsbókasafn    62.    &vo    með    hendi  Grunnavíkr-Jóns  eplir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups. 

Um  Galmans-Tungu.  Anno  M^'.  D^.  xx^.  vuo. 

Vier  Ogmund  med  guds  þolinmæde  biskup  i  Skalhollte. 
giðrum  godum  mðnnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  d  almenneligu  0xardrþinge  Anno  Domini  M^.  D^.  xx.  vn. 
morgum  dandimðnnum  nærverundum.  var  almenneleg  sátt 
giðrd  millum  vor  ok  vors  brodurs  biskups  Jons.  ad  nidur- 
slegnum  ðllum  hugmod  ok  misþyckiu  sem  þar  til  hafde  d 
miUum  ockar  komid.  hver  satt  ad  sidan  var  d  sama  dre 
fullkomliga  stadfest.  ok  ut  af  giðrd  d  Eyrum  i  Hrutaíirde 
med  suo  ordnum  skilmaia  iniUum  annara  orda.  ad  vid  skylld- 
um  hallda  ockart  andhgt  broderni  i  gude.  ok  hvorge  innleida 
i  annars  Biskupsdœmi  nockra  nyung  leynt  eda  liost.  fund- 
ustum  vid  d  Husafelle  i  Borgarfirde  Anno  Salutis  1528.  ok 
giðrdum  ut  af  klaran  Reikningsskap  um  Videmýre  sem  ligg- 
ur  i  Skagaíirde  ok  Galmars  Tungu  i  borgarfirde  med  þeim 
skilmdla  hann  skyllde  hafa  jðrdina  Galmars  Tungu  tilbygg- 
ingar  og  hallda  gardinn  og  kirkiuna  rielega  ok  skiællega  ok 
giallda  af  .ccc.  arhga  vorum  umbodsmanni.  utan  þd  vier 
ridum  i  vora  visitatio  þd  skjlldi  falla  nidur  landskylid  fyrer 
gisting.  Var  þad  þd  svarid  og  stadfest  af  fiorum  heidarleg- 
um  personum  af  beggia  hende.  ad  su  satt  sem  vier  og  hann 
hefdum  adur  giðrt  skyllde  standa  obrigdanleg  þott  vier  sialf- 
er  eda  okkart  folk  ættunst  Iðg  vid.  ok  ockart  andlegt  brod- 
erne  i  gude  hielldist.  ok  hvergi  innleiddi  nockrar  nyungar  i 
annars  biskupsdæmi.  Voru  þesser  nærverande  menn  Herra 
Halldor^)  aböte  ad  Helgafelie.  Sera  Eirekur  Jonsson.  Sira 
Snorri  Hiahnsson.  Sira  Freisteinn  Grimsson  prestar.  Jon 
Hallsson.  Jon  Biórnsson  leikmenn  med  mórgum  ðdrum  dandi- 
monnum. 

Ok  til  saninda  her  um  festum  vier  vort  innsigli  med 
fyrrskrifadra  dandimanna  innsiglum  fyrer  þetta  bref.  Skrifad 
ad  Husafelle  d  sama  dre  sem  fyrr  seger. 


1)  j^corrige  puto.  Narfe"  (AM.) 


VERZLUNARSAMNINGÍR.  413 

t3.  3.  Júlí  [   1537.    I  á  ilþin^i. 

3.  Júlí  [  í  Hafnarflrði. 

5.  Júlí  [  )  í  Skálliolti. 

^AMNiNGR  um  verzlun,  vikt  og  mæli  milli  Hamborgarríkis  og 
enskra  kaupmanna  af  einni  álfu  og  Alþingis  fyrir  hönd  Is- 
iendinga  af  annari  álfu. 

Bréf   þetta    er  áðr    prentað  í  Alþingistíðindura    1909,    B,  Nr.  533, 
bls.  811-814, 

A. 

AM.  Fasc.  XLVII,  7,  frumritið  á  skinni.  Fyrir  bréfið  hafa  aldrei 
komið  nema  7  innsigli.  Af  þeim  eru  nú  4  fyrir  bréfinu.  —  Afskript 
i  bréfab.  Gizurer  biskups  (1540—1547)  AM.  232.  8vo  bl.  92a— 93a  (=6). 
—  Afskript,  sem  stafar  frá  þessum  texta  bréfsins,  er  í  Landsbóka- 
safni  67.  4to  bl.  118  —  119  með  hendi  síra  Jóns  Erlendssonar  í  ViUinga- 
holti,  með  raungu  ártali  (1520).  Hefir  þetta  frumrit  bréfsins  fyrrum 
legið  í  Skálholti  og  heyrir  án  efa  til  skialasafns  stólsins  þar,  því  að 
svo  stendr  aptan  við  þessa  afskript:  „Þetta  Bref  skrifar  Herra  Odd- 
ur  ad  .sie  í  Skalholti  med  siö  hangandi  osköddum  jnnsiglum  Anno 
1549".  En  hér  við  bœtir  síra  Jón  í  Hitardal  þessari  athugasemd  á 
spássíu:  „1594  mun  riettara  því  hitt  stendst  ecki". 
« 

bref  vm  kaupskap  vtlensk(r)a.^) 
Vier  skipherrar  og  kaupmenn  j  hafnarfirdi  [klawus  mul.^) 
kortt  blom.  vilkin  rvgg.  petur  rik.^)  didrik  meyar.  hanz  ro- 
hollt.  jacob  to(d)i*)  handborgarmenn.^)  skipherra  hanz  kokk 
[skipherra  j  breimin^).  jon  mor  og  matteus  eingelska  menn 
giorum  godum  monnum  kunigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi 
þa  er  Hdit  war  fra  hingat  bvrdi  worz  herra  jesu  christi  CDc- 
vc-  XX  og  vij  ar  tveimur  nottum  epter  peturz  messo  og  pallz 
æ.  almeniHgu  auxarar'')})ingi  war  þetta  samþykt  af  ollum  al- 
muganum  at  wori  bon  þyskra  og  engelskra  at  hier  skylldi 
ganga  fyrir  sunan  half  fiorda  weitt^)  aa  wog  fyrir  giUt  .c.  fiska 
med  hreina  fiska  harda  og  kuistada.  hier  j  mot  jataudum 
wier  og  wiHuglega  lofudum  at  flyt(i)a  falslausan  warning  og 

1)  Utan  á  bréfinu  með  gamalli  hendi.  —  Samþycktarbref  utlendzkra 
um  uiktena  b.  2)  [Clauus.  mul.  b.  3)  Risk  b.  4)  tode  b.  5)  ham- 
borgarmenn  b.  6)  [á  spássiu  óinnvísað,  en  er  sett  svo  inn  í  b;  má 
og  lesa :     bremum;  &  les:  bremin.     7)  b;  auxar  (!)  a.     8)  uætt  b. 


414  VERZLUNARSAMNINGR.  1527. 

giora  gomul  halfstyckiz  k(a)up  sem  at  fornu  hafa  werit 
tueggia  tunnu  þunga  j  hueriu  .c.  k(a)upi  og  hafa  jslendskan 
pundara  rettan  og  so  jslendskar  stikur  þa  sem  þingmællt 
wæri.  hier  med  skylldum  wier  hafa  rettan  mæli  þriatigi  marka 
attvng.  tvo  hundrut  marka  tunnu.  skylldi  huer  madur  mega 
med  fri  k(a)upa  þar  hann  willdi.  So  og  lofudu  wier  at  aungw- 
er  vtlendsker  menn  huerkie  þyskier  ne  engelskier  skylldu 
giora  hier  skip  ne  menn  til  sios  og  eigi  helldur  Hggia  hier 
j  landit  wetrardag  nema  skipbrodzmenn^)  eda  smadreingier 
þeir  sem  aunguan  k(a)upskap  hafa.  ^n  ef  vtlendskier  kunne 
ecki  at  fa  frackt  og  hier  wæri  ecki  skreid  til  þa  skylldum 
wier  mega  fa  j  hendur  nockrum  jslendskum  manne  trulynd- 
um  wort  goss  og  selia  og  þo  aunguan  pening  dyrra  a  vet- 
ur  enn  a  sumar  geingur  j  rettri  k(a)uptid.  lofudum  wier 
fyrr  nefnder  þyskier  menn  at  fa  bref  af  handborgar  radi  at 
þessi  giorningur  skylldi  halldazt.  somuleidiz  lofudu  engelski- 
er  af  sinum  parti  at  þetta  skylldi  obrigduliga  standa.  enn 
huer^)  hier  af  bryggde  skylldi  sliku  sakader^)  wera  sem  dæmt 
war  j  tijd  gamla  piningz.  war  þetta  samþygt  med  lofataki 
af  oUum  almuganum  badi  jnan  logrettu  og  utan^)  j  tid  jo- 
han  petursson  er  þa  war  hirdstiori  og  hofu(d)sman  ý)  jsland. 
og  til  sanninnda  hier  wm  settum^)  wier  wor  jnnsigH  fyrir 
þetta  samþyktarbreifö)  skrifat  j  hafnarfirdi  a  sama  ari  deigi 
sidar  en  fyr  seigier. 

Nu  med  þui  ef  wier  k(a)upmenniner  kunnum  ecki  at  fa 
wora  frackt  og  viHe  eingin  mann  tacka  wora  peninga  þa 
wilium  wier  fa  ydar  nad  þa  edur  logmannenum  at  selia  þa 
fyrir  oss.  enn  wili  þit  ecki  þa  wiHvm  wier  setia  epter  wora 
menn  at  wier  megum  fa  sellda  wora  peninga  einz  a  vetur 
og  a  sumar  [enn  viU  þier  þat  ecki  þa  skal.'^) 

B. 

Rikisskjalasafn  Dana  „Island  &  Fæiö"  Fasc.  1, 10,transskript  á  skinni 
frá  1544  gert  í  Núpufelli  7.  Marts  af  Aralögmanni  Jónssyni  og  fleirum. 

1)  skipbrotzmenn  b.  2)  Svo.  3)  b;  inan  a  (!)  4)  b;  sl  a. 
.5)  setium  b.  6)  —  bref  b.  7)  Öll  þessi  klausa  er  rituð  neðan 
við  bréfið  með  sömu  hendi;  [er  strykað  út,  í  b  er  þessari  klausu 
slept  allri. 


1527.  VERZLUNARSAMNINGR.  415 

Vier  augmvnd  med  gvdz  noad  biskup  j  skalhoUti.  Herra 
jon  med  samri  nœtd  biskup  da  holvm.  johann  petursson  hird- 
stiori  oc  hofudzman  yfer  allt  jsland.  Erlendr  þorvardzson 
Iðgman  firir  svnnan  oc  austan  da  jslandi.  Rafn  brandzson 
logman  firir  nordan  et  cetera.  narfi  sigvrdzson.  Eirekr  þor- 
steinsson.  Biorn  þorleifsson.  Olafr  gvdmvndzson.  vigfus  þordar- 
son.  Sniolfr  Rafnsson.  loptr  eýolfsson.  petr  arason.  jon  olafs- 
son.  þorsteinn  finnbogason.  avdvn  sigurdsson  oiorvm  godvm 
monnvm  kvnnigt  med  þessv  uorv  opnv  brefi.  at  þda  er  lid- 
it  var  fra  hingatburd  vors  herra  jesv  christi  CD  d  xx  oc  vij 
car.  tveimr  nottvm  epter  peturs  messo  oc  pdals.  m.  almenni- 
ligv  ðxardarþingi.  var  þetta  samþýkt  af  ðllvm  almvga  at  bon 
oc  avdmivkri  beidzlv.  vtlendzkra  manna.  þjskra  oc  eingelskra. 
suo  heitandi.  klavs^s  mvl.  kort  blom.  wilkin  Rugg.  petr  rijk. 
Didrik  meyiar.  Hans  hrohoUt.  jacob  tode.  hanis  kock.  hand- 
borgarmenn.  Jon  mor  oc  mattheus  eingelsker  menn. 

Jn  primis  at  þeir  boLdv  at  hier  firir  svnnan  skylldi 
ganga.  half  fiorda  vætt  da  uog  firir  giUt  hundrad  fiska  med 
hreina  fiska  kuistada  oc  harda. 

Hier  j  mot  jatvdv  þeir  oc  uiliugliga  lofudu  at  flytia 
falslausan  varning.  oc  giora  gomul  halfstyckiskavp.  sem  at 
fornv  hefer  verid.  tueggia  tvnnv  þvnga  j  hveriv  hvndradz 
kavpi  oc  hafa  jslendzkan  pvndara  Eettan  oc  jslendzkar  stik- 
(u)r.  þær  sem  þingmælltar  væri. 

Hier  med  lofvdv  þeir  at  hafa  Rettan  mæli.  xxx.  marka 
attvng.  ijp-  marka  tvnnv.  skylldi  hver  madur  mega  med  frij 
kaupa  þar  sem  hann  villdi. 

Suo  oc  lofudu  þeir  at  aunguer  vtlendzker  menn  huorki 
þysker  ne  eingelsker  skylldi  giora  hier  skip  ne  menn  til  sios 
oc  eigi  helldr  liggia  hier  j  landit  vetrardag.  nema  skipbrotz- 
menn  eda  smdadreingir  þeir  sem  aungaan  kavpskap  hafa. 
enn  ef  utlendzker  kvnna  ecki  at  fda  frackt  oc  hier  uæri  ecki 
skreid  til.  þca  skylldi  þeir  mega  fdíi  j  hendr  nockrvm  jslendzk- 
vm  manni  trvlyndvm  sitt  godz.  enn  selia  aungvan  pening 
dyrra  da  vetr  enn  svmar  geingr  j  Rcttri  kauptijd.  lofudv  þeir 
fyr  nefnder  þysker  menn  at  fda  bref  af  handborgara  Raadi 
at  þessi  giðrningr  skylldi  halldazt.  Somvleid(is)  lofudu  eingilsk- 


416  VÉRZLUNARSAMNINGR.  1527. 

er  a  sinvm  parti  at  þetta  skylldi  obrigdanliga  standa.  Enn 
huer  af  brýgdi  skylldi  slijku  sakadr  vera  sem  dæmt  var  j 
gamla  piningz  tijd. 

Var  þetta  samþykt  med  lofataki  af  aullvm  almuganvm 
bædi  jnnan  logRettv  oc  vtan  j  tijd  johann(s)  peturssonar  er 
þdoL  var  hirdstiori  oc  hðfudzman  j  jslandi. 

Og  til  sanninda  hier  vm  setivm  uær  uor  jnsigU  firir 
þetta  samþjktarbref  hvert  er  skrifat  var  (k  þingueUi  ói  sama 
dare  deigi  sijdar  enn  fýr  seigir. 

C. 

Add.    British    Museum    11,    242.    4to,    bl.    39b^    40a^  skr.  c.  1543. 
(Syrpa  síra  Gottskálks  Jónssonar  í  Glaumbæ). 

Domr  vm  giUding  oc  mæler  allan. 

Vier  avgmvnd  med  gvdz  nad  biskvp  j  scalhoUti.  herra 
jon  med  samre  nad  biskup  aa  holvm.  johann  petvrsson  hird- 
stiore  oc  hofvdzmann  yfer  allt  island.  Erlendr  þorvardzson 
logman  firir  svnnan  oc  avstan  m,  islande.  Hrafn  brandzson 
logman  nordan  oc  vestan  da  islande.  jon  hallzson.  Eirekur 
þorsteinsson.  Runolfur  þorsteinsson.  Biorn  þorleifsson.  Olaf- 
ur  gvdmvndzson.  Wigfvs  þordarson.  sniolfur  hrafnzson.  lopt- 
ur  eyolfsson.  Petur  arason.  þorsteinn  finbogason.  jon  olafs- 
son  oc  avdvn  sigurdzson.  lavgriettumenn.  GÍorvm  godum 
monnum  kvnnigt  med  þessv  voru  opnu  brefi  at  sub  anno 
gracie.  CD.  d.  xx.^  uij^.  tueim  nottum  epter  Peturz  messo  oc 
pals^)  doL  avxarar  þingi.  war  þetta  samþyckt  af  almvganvm 
at  bæn  oc  avdmivkri  beislvn^)  vtlenskra  manna  þyskra  oc 
eingelskra  svo  heitandi  vilken  rvgg.  petur  rig.  didrik  meyar 
oc  hanz  rovlld  handborgarar.  jon  mos  oc  mattevs  oc  jacob 
skipherra  hanz  kock  af  bremen. 

Jn  primis  beiddiz  þeir  at  firir  svnnan  skylldi  ganga  half 
fiorda  vætt  da  vog  firir  gillt  hvndrat  fiska  med  hreina  fiska 
oc  harda  oc  kvistada.  Hier  j  moti  iofvdv  þeir  oc  viHvghga 
jatvdv  at  flytia  falslausan  varning  oc  giora  halfstyckis  kavp 
sem  at  fornv  hafa  verit.  tveggia  tvnna  þvnga  j  hveriv  hvnd- 


1)  þ.  e.  2.  Júlí.     2)  Svo. 


1527.  VERZLUN.  -  KVITTUN.  417 

radz  kavpi  oc  hafa  islenskan  pvndara  riettan  oc  svo  islenska 
slikv.  þa  sem  þingmælt  væri.  hier  med  skylldi  þeir  hafa 
riettan  mæle.  xxx.  marka  attung.  ijc-  marka  tvnnv.  Skylldi 
hver  madr  med  fri  kavpa  þar  hann  villdi.  Svo  oc  lofvdv 
þeir  at  avngver  vtlensker  menn  hvorki  þysker  nie  eingelsker 
skylldi  giora  hier  menn  nie  skip  til  sios  oc  ei  helldr  liggia 
hier  j  landit  vetrardag  nema  skipbrozmenn  eda  smadreinger 
þeir  sem  avngvan  kavpskap  hafa.  enn  ef  vtlensker  menn 
kynne  ecki  at  fa  frackt  oc  hier  væri  ecki  skreid  til.  þa  skylldi 
þeir  fa  j  hendr  nockrvm  jslenskvm  manni  trvlyndvm  sitt 
godz  oc  seha  þo  avngvan  pening  dyrra  aa  vetur  en  aa  svm- 
ar  geingr  j  rettfaj  kavptid.  Lofvdv  þesser  fyrnefnder  kavp- 
menn  þysker  at  fa  bref  at  handborgar  radi  at  þessi  giorn- 
ingr  skylldi  halldaz. 

Savmvleidiz  lofvdv  eingelsker  af  sinvm  parti  at  þetta 
skylldi  obrigdvhga  standa.  En  hver  er  hier  af  brygdi  skylldi 
sHkv  sakadr  sem  dæmdt  var  j  tid  gamla  piningz. 

War  þetta  samþyckt  med  lofataki  af  avllvm  almvganvm 
bædi  vtan  logrettv  oc  jnnan. 

Og  til  sannenda  hier  [vm]  setivm  vier  vor  jncigH  firir 
þetta  samþycktarbref  er  skrifad  uar  j  skalhoUti  tercio  nonas 
jvlij  d  sama  ari  oc  fyrr  seiger. 


344.  10.  Júlí  1537.  á  Keykjum. 

JóHANN  Pétrsson  hirðstjóri  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  Island 
kvittar,  fyrir  meðalgaungu  Ögmundar  biskups,  Bjarna  Er- 
lendsson  af  því  sakferli,  er  móðir  hans  varð  brotleg  fram 
hjá  Erlendi  Bjarnasyni  bónda  sínum. 

AM,    Fasc,    XLVII,  6,  frumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  enn  fyrir 
bréfinu.  —  AM.  Apogr.  2936. 

kuittunarbref  biarna  Erlindzsonar. 
Þad    medkennunst    eg   iohann    petursson    hirdstiore   og 
haufudzmann  ofer  allt  island  at  verdug  fader  j  gude  biskup 
egmund  hefur  forlikast  med  mig  vm  þad  sakferli  sem  biarne 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  27 


418  transskripT.  1527. 

erlenzson  var  mig  skulldugur  kongdomsens  vegna.  vppa  þat 
malefne  sem  moder  hans  vilborg  loptzdotter  hafdi  brothg 
ordit  fram  hia  bonda  sinum  erlendi  biarnarsyne.  þui  gef  eg  og 
giorer  adur  skrifadan  biarna  erlensson  auUdungis  kuittan  og 
akærulansan  fyrir  mier  og  aullum  minum  efter  komendvm 
mins  nadugasta  herra  konungsens  vmbodzmonnum  vm  ad- 
ur  skrifat  sakferli  og  peniiigagialld.  og  til  sannenda  hier  vm 
feste  eg  mitt  insigli  fyrir  þetta  bref  skrifat  aa  reykium  j 
auluosi  ipso  die  septem  fratrum.  anno  domini  CD  d  xxuij. 


345.  13.  Júlí  1527.  í  Skálholti. 

Tbansskriptabréf  um  Teitsmál  (Sveinsstaðafund). 

AM.  Fasc.  XLVI,  6,  frumtraiisskviptið  á  skinni.  Öll  (6)  innsiglin 
eru  dottin  frá.     Sbr.  AM.  Apogr.  3836,  með  hendi  Árna  Magnússonar. 

Transscriptum    nokkurra  brefa  um  Sveinstada- 
fund  1523  (!)  giðrt  1527.1) 

[Hér  kemr: 

1.  Alþingisdóror    Hannesar    Eggertssonar    30.    Júní    1523,  Nr.  123, 
að  framan ; 

2.  Staðfesting    Erlends    lögmanns  á  þeim    dómi    1524,    Nr.  192  að 
framan ; 

3.  Kvittunarbréf    Hannesar    hirðstjóra    Eggertssonar    3.    Júlí  1523, 
Nr.  129  að  framan]. 

Þat  giorum  uier  þorsteirn  þorleifson.  jon  biornsson. 
biarne  torfason.  og  olafur  narfason.  petur  arason  og  jon 
loptzson  godum  monnum  uituriigt  med  þessu  woru  opnu 
breíi  at  uier  medkennundzt  at  uier  hafum  heýrt  sied  og 
ýferlesit  suo  latandi  domsbref  med  laugmannz  urskurde  og 
])ar  med  kuittunarbref  af  kongdomsens  foueta  med  hangande 
innsiglum    heilum    og    oskoddum    suo  latanda  ord  fyrir  ord 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  Árna.  2)  í  Apogr.  3836  lýsir  Árni 
Magnússon  innsiglum  þeim,  sem  þá  voru  fyrir  transscripto,  og  dregr 
upp  hundsmynd  úr  innsigli  Jóns  Björnssonar,  og  segir  þar  um  :  „Mun 
ecki  þesse  Jon  Biörnsson  vera  sonur  Biarnar  Gudnasonar.  tempora 
conveniunt  et  canis  iUe  in  sigillo". 


J527.  GÓÐI  GVENDR.  419 

sem  hier  a  fýr  skrifudum  brefum  standa.  Og  til  meiri  stad- 
festu  og  audsyningar  hier  um  setium  uier  fýr  nefnder  menn 
uor  jnnsigle  fyrir  þetta  uitnisburdarbref  huert  er  skrifat  uar 
j  skalhollte  jpso  die  sancte  margarete  uirginis  anno  domini 
d.  XX.  vij. 


I 


346.  14.  Júlí  1537.  í  Niðarósl. 

Bréf  Olafs  Engilbertssonar  erkibiskups  í  Niðarósi  til  Dr. 
Zutpheld  Wardenbergs  umboðsmanns  síns  í  Rómaborg  um 
ýmisleg  málefni,  og  meðal  annars  um  það  að  taka  Guðmund 
„góða"  Arason  Hólabiskup  í  tölu  heilagra  manna. 

Dipl.  Norv,  VII,  Nr.  640  (eptir  samtíða  afskript  í  Ríkisskjalasafni 
Noróinanna,  Miinclienarsafn  2246),  Hér  er  að  eins  það  tekið  úr  bréf- 
inu,  er  snertir  Guðmund  biskup. 

Extunc  eciam  auxiliante  deo  vlterius  procedemus  apud 
sedem  apostoHcam  vestro  adiutorio  jn  canonisatione  bonj 
patris  Gudmundj  Jslandensis  et  aliis  variis  causis  nos  et 
ecclesiam  nostram  concernentibus  prout  dominationem  vest- 
ram  certiorem  litteris  nostris  eo  tempore  faciemus  .  .  . 
.  .  Ex  curia  nostra  archiepiscopalj  Nidrosiensj  anno  do- 
minj  millesimo  quingentesimo  vigesimo  septimo  die  vero  14 
mensis  Julij  nostro  sub  signeto  presentibus  subimp(re)sso. 


347.  15.  Júlí  1537.  í  Hvammi. 

Ogmund  biskup  í  Skálholti  fær  Teiti  bónda  Þorleifssyni  til 
fullrar  og  æfinlegrar  eignar  jörðina  Hvamm  í  Hvammssveit 
undan  sér  og  heilagri  Skálholtskirkju  og  lausafé  eptir  kaup- 
bréfi  þeirra;  þar  með  kvittar  biskup  Teit  um  fornan  og  nýjan 
reikning  Bjarnanesskirkju. 

Bisk.    Skal.  Fasc.    XIII,  3,  frumrit  á  skinni,  —  AM.  Apogr.  2456 
„accuratissimé". 


420  TEl*rR  OG  ÖGMUNDR.  152?. 

bref  fyrir  huame  j  huamzsueit.  wm  kaupsk(ap) 
Biskups  Ogmundar  og  teitz. 
Þat  giorvm  ver  þorleifur  palson  are  andresson  petr 
loptsson  þorsteinn  þorleifson  jon  biornson  og  hening  þord- 
arson  godvm  monnum  viturligt  med  þessv  vorv  oppnv  brefi 
arvm  epter  gvdz  b(u)rd  CD.  v.  c.  xx.  og  vij  aar  fimta  dagenn 
næstan  fyrir  dyra  dag^)  vm  vorid  j  hvamme  j  hvam 
sveit  vorvm  ver  j  hia  saufii  og  heyrdvm  aa  ord  og  handa- 
band  þessara  manna  herra  avgmvndar  med  gvdz  nad  bisk- 
up  j  skalahoUti  og  tettz  þorleifssonar  at  svo  fyrer  skildv^) 
at  greindr  herra  augmvnd  afhente  adr  greindvm  teite  þor- 
leifsyne  gardinn  jordina  hvamm  j  hvammsveit  med  avllvm 
þeim  gavgnvm  og  gædvm  sem  adr  greindre  jðrdv  fyllger  og 
fyigt  hefer  at  fornv  og  nyv  og  hans  nad  hafdi  fremzt  eig- 
ande  at  ordid  vndan  sier  og  sinvm  epterkomendvm  heil- 
agrar  skalhoUtz  kirkiv  formonnum  enn  vnder  adrskrifadan 
teit  þorleifzson  til  æ.uenhgrar  eignar  og  frials  forrædiss  edr 
hvad  hellzt  opt  nefndr  teitr  þorleifzson  villdi  sialfr  sad  fyr- 
er  adr  greindvm  gardi  giora.  afhente  og  oppt  nefndr  herra 
augmund  titt  skrifvdvm  teite  þorleifzsyne  j  sama  handa- 
baiidi  alla  þaa  peninga  kvika  og  davda  fasta  og  lavsa  epter 
þvi  sem  þeirra  kavpbref  jnnehelldr.  hier  med  j  sama  hafida- 
baiidi  gaf  títt  nef(n)dr  herra  augmvnd  þratt  greindan  teit 
þorleifzson  avlldungiss  kvittan  og  aakærvlavsan  vm  allan 
reik(n)ingskap  heilagrar  kirkiv  j  biarnanesi  fornaii  og  ny- 
aii  fyrir  sier  og  sínvm  avllum  eppterkomendvm  kirkivnn- 
ar  formonnum.  vorvm  ver  til  kvadder  af  virdoligvm  herra 
biskup  avgmund  at  bera  hier  vm  fuUnadar  vitni  og  hier 
epter  vilivm  ver  sveria  ef  þ(u)rfa  þiker.  og  til  meire  stadfestv 
og  a^dsyningar  hier  vm  settvm  ver  fyr  nefnder  menn  vor 
jnnsigli  fyrir  þetta  vitnisb(u)rdar  bref  hvert  er  skrifat  var  j 
hvamme  j  hvammsveit  aa  manvdagen  næsta  fyrir  þorlaks 
messo  vm  svmarid  aa  sama  aare  sem  fyr  seigeR. 


848.  20.  Júlí  1527.  á  Hólum. 

JóN    biskup  ú  Hólum    skipar    Ólaf   prest    Hjaltason   prófast 
1)  18.  JúnL 


1527.  PROFASTSBREF.  421 

og   almennilegan    dómara  milli  Vatnsdalsár,  Vatnsskarðs  og 
Hrauns  á  Skaga. 

AM.  Fasc.  XLVII,  8,  frumritið  á  skinni  úr    safni  Hólaskóla;  inn- 
siglið  er  dottið  frá. 

Sira  Olafur  Hialltason  skickadur  af  Jone  biskup 

profastur  milli  vass  skardz  og  Skaga  1527. 

Vier   jon    med    gudz  Jndad    biskup  a  holum  j  hialltadal 

heilsum  aullum  godum  monnum  j  mille  vazdals  ár  hrau(n)s 

dcL  skaga  og  vazskardz  met  gudz  kuediu  og  vorre.  vier  vili- 

um  ydur  viturligt  giora  at  vier  hofum  skipat  vorii  kiæra  soá 

sira    Olaf    hialltason    profast    og  almenneligaii  domara  med 

ydur  vm  þau  mal  sem  heilaga  kirkiv  og  oss  da  hrærer.  skal 

hann    prof  a  taka    yfer    dæma   og  afleysa  og  setia  peneten- 

cias  competentes  þeim  sem  brotth'ger  verda  og  ordit  hafa  at 

fra    skildum    prestum    og   þeirra   frillum.    hann   skal  sia  at 

kirkium  og  kirkna  eignum  og  œl  aullu  þui  vakt  og  aahyggiu 

hafa  sem  kristendomenum  tii  heyrer  og  þeirra  riett  vardar.  pet- 

ursfe  og  vintolla  og  biskupstiunder  skal  hann  saman  taka  j 

sogdu    takmarke    og  færa  heim  til  hola  vnder  riettan  reikn- 

ingskap.  biodum  vier  fyr  nefndum  sira  Olafe  at  tempra  alla 

sina    doma    met    ]afnre    skynsemdar  vog  og  geyma  rettvise 

allra    manna  ]  miUum    og   sie    miskunsamvr   vid  hlydna  og 

auduellda    enn    þrioskum    og   þralyndum  verde  hann  riettur 

domare.    hann    skal   hafa  sier  til  liettis  helptina  af  ollum  ix 

marka  moalvm  og  þar  fyrir  ]nnan.  enn  ef  stærre  mdal  kvnno 

til  at  falla.  sem  gud  giefe  helldur  færre  enn  fleire.  þeim  skal 

hann    fyrir  oss  stefna  og  vnder  heilaga  kirkiu  og  oss  sækia 

og   þau    aunnur  sem  hann  vill  til  vor  bioda  og  hann  þikizt 

ecki    mega   yfer    taka.    bidivm    vier  vm  alla  goda  menn  og 

sierliga  vora  vine  at  þier  sevd  fyr  nefndum  sira  olafe  hlydn- 

er  og  epterlater  greider  og  godviliuger  ]  ðllvm  þeim  hlutum 

sem  hann    kann  ydvar  met  þurfa  œl  medan  hann  stendur  j 

þessu  heilagrar  kirkiu  starfe  og  voro  vmbode.  skal  þetta  vort 

vmbod    standa    til    næstu  jonsmesso  baptiste  og  þat  leingur 

sem    vier    giorvm  ei  adra    skipun  da.     Og  til  sanninda  hier 

ym  setivm   vier  vort  jnnsigle  fyrer  þetta  bref  skrifat  ool  hol- 


422  ENSKIR  VIÐ  ISLAND.  -  PRÓFENTUBRÉF.  1527. 

um  j  hialltadal    þorlaksmesso   vm  sumarit  arum  epter  gudz 
burd  .CO.  d.  xx  og  vii. 


849.  15.  Áugust  1527.  á  Bergenshúsi. 

YiNCENcius  Lunge  ritar  Olafi  erkibiskupi  Engilbertsssyni  um 
tvennar  kærur  frá  Skotakonungi  um  tvö  skip  frá  Skotlandi, 
er  tekin  hafi  verið  við  Noreg;  hafi  menn  sínir  og  teingda- 
móður  sinnar  tekið  annað  þeirra,  en  þó  feingið  skipstjóran- 
um,  Valter  Skotta,  það  óðara  aptr,  en  hitt  hafi  erkibiskups- 
ins  menn  tekið ;  þeir  hafi  og  tekið  skip  frá  Kampen,  en  skip- 
inu  hafi  þeir  skilað  aptr,  en  gózið  alt  tóku  þeir  og  fluttu 
til  Túnsbergs.  „Sydenn  ville  the  l0he  vndher  Yslandt  at 
tage  paa  the  Engelske^.  Bréf  þetta  kemr  Islandi  ekki  við 
að  öðru  leyti. 

(Dipl.  Norv.  VIII,  Nr.  562). 


350.  16.  Ángnst  1527.  í  Skálholti. 

Sakir  þess  að  conventubræðr  í  Viðey  vilja  ekki  halda  þann 
prófentuskilmála,  er  Ogmundr  biskup  í  Skálholti  gerði  við 
Önnu  Snjólfsdóttur,  af  því  að  sá  misgáningr  varð  að  setja 
það  í  bréf  hennar,  að  hún  skyldi  hafa  frí  hús  í  eynni,  þá 
skipar  biskup,  að  Anna  hafi  og  haldi  meðan  hún  Hfir  það 
hús,  sem  næst  er  „fram"  fyrir  kirkjuna,  með  þeim  greinum, 
er  bréfið  hermir. 

AM.  238.  4to  bl.  8—9,  skr.  c.  1570  (Bessastaðabók). 

breff  vm  hus  aunnv  sn(i)olfsdottur. 
Vier  broder  oggmvndvr  med  gvdz  nad  biskvp  j  skai- 
holti  giorvm  godvm  monnvm  kvnnigtt  med  þessv  vorv  opnv 
brefi,  Sakir  þess  ad  conventvbrædvr  j  videý  villia  ecki  hallda 
þan  skihnala  sem  vier  skildvm  fyrir  avnnv  Snioolfsdottvr 
profentvkvinnv  j  videý    fyrir  þan    skylld    at   þat  hefir  ordit 


1527.  PROFENTUBFREF  -  SKÚMSTAÐIR.  423 

misganingvr  ad  skrifa  ok  setia  þat  i  hennar  bref  at  hvn 
skýllde  hafa  fri  hvs  j  eýne.  et  cetera.  þvi  biodvm  vier  nv 
og  skipvm  med  þessv  voro  brefi  ad  greind  anna  snioolfs- 
dotter  hafi  og  halldi  svo  leinge  hvn  lifir  þat  sama  hvs  sem 
nœst  er  fram  fyrir  kirkivna  med  þeim  skilmala  sem  vier 
sialfer  (hofum)  fyrir  sagdan  med  fyrsta  þa  hvn  skiUde  hafa 
profentv  j  videý  at  abotinn  skillde  þar  inn  leggia  þat  hann 
þjrfti  klavstvrzins  vegna.  svo  at  fýrnefnd  anna  hefdi  avngva 
hindraii  eda  þrejngsl  vt  af.  þar  med  a(r)liga  skýrtvieriptt 
og  tvenn  por  sko.  Somvleidis  viUivm  vier  og  stadfesta  vp 
ax  ný  med  þessv  voro  brefi  þetta  bref  sem  hier  med  hang- 
er  mýndvgtt  og  fullmectvgtt  med  ollvm  sinvm  greinvm  oc 
articulis. 

Og  til  sannenda  hier  vm  festvm  vier  vortt  insigli  fyrir 
þetta  bref  skrifad  j  skalhollti  feria  ij  infra  octavam  assvmp- 
tionis    sancte    marie  virginis  anno  domini  [1517  m  d  xvij.^) 


351.  20.  Áugust  1537. 

Ogmund  biskup  í  Skálholti  fær  undan  sér  og  heilagri  Skál- 
holtskirkju  Jóni  bónda  Þorvarðssyni  jörðina  Skúmsstaði  í 
Landeyjum,  með  ánefndum  kirkjujörðum  og  innstæðu,  til 
fullrar  eignar  fyrir  jarðirnar  Holtsmúla  á  Landi,  Brekkur  í 
Holtum  og  Lágafell  og  Stakkholt  í  Landeyjum. 

Landsbókasafn  62.  8yo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ogmundar  biskups.  —  AM.  Apogr  2736  með  hendi  Orms  Daða- 
sonar  „Ur  brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.). 

Um  Skumstadi  i  Landeyum. 
Vier  0gmund  med  guds  ndd  biskup  i  Skalhollti  giórum 
godum  mðnnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe  ad  ÓL 
þridiudagin  epter  Assumptionem  Sanctæ  Mariæ  Virginis  Anno 
Domini  M^.  D^.  xxvn.  giðrdvm  vier  svoddan  kaup  ogjarda- 
skipti  vid  Jon  bonda  Þorvardsson.  Jn  primis  feingum  vier 
honum   jordina    Skumstadi  sem  liggur  i  vestrum  Landeyum 

1)  [Svo;  rétt:  md  xxvij. 


424  SKÚMSTAÐIR.  1527. 

at  tilgreindum  þessum  jordum  kirkiunnar.  jn  primis  Skeggia- 
stader.  Klasbardar  tvenner.  ok  ein  eydejord.  sem  þwfa  heit- 
er.  med  ollum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  greindre  jordu 
fylgör  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu  bædi  til  sios  og  lands. 
og  vier  og  Skalholltskirkia  urdum  fremst  eigande  ad  med 
logum  og  epter  dandimanna  domi.  Svo  og  hofum  vier  lagt 
til  kirkiunnar  jnnstædu  .v.  malnytu  kugillde.  Her  i  mot  hef- 
ur  fyrrnefndur  Jon  b(ondi)  Þorvardsson  feingid  oss  þessar 
jarder  er  svo  heita.  Jn  primis  jordina  Holltsmula  xxc  sem 
Hggur  i  Vallakirkiu  sokn.  jðrdina  Breckur  xc.  sem  Hggur  i 
Arbæiar  kirkiu  sokn.  Jtem  jðrdina  Lágafell  xxc  er  iiggur  i 
Krosskirkiusokn.  Jtem  jðrdina  Stackhollt  xc  er  Hggur  i  somu 
kirkiusokn  med  oUum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  þess- 
um  adurskrifudum  jðrdum  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  og 
nýu  bæde  tii  sios  og  lands.  ok  hann  vard  fremst  eigande 
ad  med  Iðgum.  skal  hver  svara  lagariptingum  sem  seUdi. 
enn  haUda  til  laga  sa  ed  keypti.  Kunne  þessar  jarder  af 
hðnum  ad  ganga  med  Iðgum.  sem  vier  hðfum  hðnum  seUt. 
þd  skal  hann  eiga  IðgHgan  adgang  aptur  ad  sðmu  jðrdum.  Svo 
og  hefur  opt  skrifadur  Jon  bonde  lofad  ad  lata  giðra  upp 
kirkiuna  cí  Skwmstðdum.  haUda  kirkiuna  med  heidur  og 
kiennemenn.  sem  tilber  og  mðguHgt  er.  vera  vor  madur  suo 
leingi  sem  vier  Hfum.  Þar  i  mot  hðfum  vier  iofad  ad  hann 
skal  vera  frij  og  frials  fyrer  kirkiunnar  Eeikningsskap  so 
leingi  gud  viU  ad  vier  Hfum  et  cetera. 


352.  33.  Augast  1537.  ^   a   i.,.', 

io    T     '      1KOO  á  Auðkulu. 

18.  Januar  1538. 

JóN  biskup  á  Hólum  fær  Þórarni  Jónssyni  til  fuUrar  eignar 
jarðirnar  Ása  og  Tungunes  á  Asum,  og  komi  kæra  á  Tungu- 
nes,  þá  eignist  Þórarinn  Klömbur  í  Vestrhópi ;  en  Þórarinn 
leggr  í  mót  með  upplagi  og  samþykki  Þuríðar  Haldórsdótt- 
ur  konu  sinnar  jarðirnar  GaUafeU  í  Hrunamannahrepp  og 
Bergstaði  í  Biskupstungum,  með  fleirum  greinum,  er  bréfið 
'hermir. 


1627.  TUNGUNES,  KLÖMBUR  OFL.  425 

AM.  Apogr.  393  eptir  frumritinu,  sem  fyrrum  hafði  verið  með  4 
jonsiglum.  „Þetta  brcf  er  riett  coperad  efter  gömlu  brefe  nú  innsigla- 
lausu.  Þad  vottum  vid  underskrifader,  Arne  Magnusson.  —  Pall 
tifikonarson". 

ihesus. 
Þat  giorum  vier  þorsteinn  ]onsson.  þormodur  snorason. 
prestar.  einar  einarsson  og  biarni  stullason  leikmenn  godum 
monnum  kunnigt.  med  þessu  uoru  opnu  breíi.  at  þa  lidit 
^uar  fra  guds  burd  CD.  d.  xx.  oc  uij.  dE.  d  íimtudaginn  næst- 
,an  bartholomeus  CDesso.  d  audkulu  j  suínadal  uoru  uier  j 
hia  saum  oc  heyrdum  dd  ord  og  handaband  uerdug  herra 
biskup  jons  arasonar  oc  þorarins  jonssonar.  at  suo  fyrir 
skildu.  at  greindr  herra  seldi  fyr  skrifudum  þorarni  jonssyni 
,til  fullrar  eignar  þessar  jarder.  asa  oc  tungunes.  er  Hggia  d 
eisum  1  hunauatzþingi  j  suinauatz  kirkiu  sokn  med  ollum 
_þeim  gðgnum  og  gædum  sem  greindum  iordum  fýlger  og 
jylgt  hefer  at  fornu  oc  nýiu.  oc  biskupinn  uard  fremst  eig- 
landi  at  heilagrar  kirkiu  uegna  og  sinna.  enn  ef  nockur  itðk 
eda  klogun  med  dandimanna  domi  kæmi  upp  ]  ]ðrdina  tungu- 
nes.  þa  skýlldi  þorarinn  eda  hans  erfingiar  eignazt  jordina 
klaumbur  j  uesturhopi  j  breidabolstadar  kirkiusokn.  og  fyrir 
kom  sagda  jord  tungunes.  hier  í  mot  gaf  oc  selldi  þorarinn 
jonsson  biskupinum  suo  heitandi  jarder.  j  sunnleiidinga  fiord- 
ungi  galltarfell  er  Hggr  j  hrunamannahrepp  j  holakirkiu  sokn 
oc  belgstadi  j  biskupstungum.  er  liggr  j  brædratungu  kirkiu 
sokn.  til  fuUrar  eignar  jtalalausar  med  ollu.  med  upplagi  og 
samþýcki  þuridar  halldorsdottur  konu  sinnar.  Beiknuduzt 
þessar  larder  iiij  hundrudum  odýrri.  huad  biskupinn  sagdizt 
gefa  sagdri  þuridi.  og  j  sama  handabandi  lagdi  þorarinn 
mala  adr  nefndrar  þuridar  ur  þeim  iordum  er  hann  selldi 
hennar  uegna.  upp  j  iordina  hafstadi  dd  skagastraund.  er  Hgg- 
ur  j  hauskullzstada  kirkiu  sokn.  og  honum  þa  tilheyrdi. 
Reiknuduzt  þat  .xl.  hundrada  at  forngilldu.  ennn  jordin  fim- 
tigir  hundrada.  skýlldi  huor  suara  lagaEÍptingum  (h  þeim 
iordum  sem  seldi.  enn  bader  hallda  til  laga  þeim  iaurd- 
um  er  keypti.  Og  til  saninda  hier  um  setium  uier  uor 
innsigH  fyrir  þetta  bref  skrifat  d  kulu  j  suínadal  laugardaginn 
næstan  fyrir  palsCTDesso  um  ueturinn.  ari  sidar  enn  fyB  seiger. 


426  ÞINGEYRAKLAUSTR.  1527. 

353.  35.  September   1537.        á  Þlngeyrum. 

JóN  Jónsson  gefr  klaustrinu  á  Þingeyrum  með  sér  í  prófentu 
jörðina  Bersastaði  á  Miðfjarðarnesi,  fyrir  tólf  hundruð,  og 
þar  til  átján  hundruð  í  lausafé,  með  fleirum  greinum,  er 
bréfið  sér  h'kast  hermir. 

Eptir  frumriti  á  skinni,  mjög  nudduðu  og  skemdu,  meðal  Ping- 
eyrabréfa  í  Landsskjalasafninu.  —  AM.  Apogr.  472  eptir  frumritinu, 
sem  þá  (1712)  var  orðið  skemt,  en  Árni  hafði  við  höndina  afskript 
með  hendi  Hákonar  Ormssonar  (A.M.  280.  4to)  og  Þorkels  Guðmunds- 
sonar,  báðar  gerðar  meðan  bréfið  var  allæst. 

Bessastadabref  1527. 
Jn  nomine  domini  amen.  Giordizst  suo  fellt  profentu- 
kaup  aa  miUum  herra  abota  helga  a  þijngeyrum  med  vithand 
og  samþykt  virduligs  herra  herra  jons  med  gudz  nad  bisk- 
ups  a  holum  og  conventubrædra  þess  sama  klausturs  af 
einne  alfu  en  jons  jonssonar  af  annare  alfu.  j  fyrstu  at  ad- 
urnefndur  jon  giefur  med  sier  til  þijngeyra  til  æfenligrar 
eignar  jordiiia  alla  bessastade  a  midfiardarnese  j  melskirkiu 
sokn  fyrir  .xijc-  og  þar  til  fiogur  malnytu  kíigillde.  hest  fyr- 
ir  .ijc.  og  .ijc*  j  busgagne.  skyllde  þetta  lukast  at  næstum 
fardogum.  þar  til  skyllde  hann  giallda  .xc  j  þarfligum  pen- 
ingum  jnnaö  tueggia  ara.  hier  j  mot  skilde  jon  sier  af  stadn- 
um  sæmehgt  bordhalld  sem  frialsum  manne  ber  og  godur 
gamall  vane  være  til  og  túitilga  vad  arliga  og  gelldings  klypp- 
ing  og  hafa  hus  a  stadnum  vt  af  þat  er  aboten  anefnde. 
skyllde  jon  hafa  med  sier  til  stadarins  sæng  og  kistu.  skal 
staduren  halida  sængena  ferdúga  en  eignast  huortuegia  ept- 
er  hans  dag.  skyllde  oppt  nefndur  jon  koma  a  profentuna 
at  næstum  fardogum.  skyllde  staduren  eignast  halfa  peninga 
epter  handabandit  en  aUa  þegar  hann  kæme  a  profentuna. 
Voru  þesser  kaúpvottar  tumas  arnason  og  olafur  jonsson 
leikmenn.  Og  til  meijre  styrktar  og  audsyningar  hier  vm 
sette  herra  ]on  biskup  sitt  insigle.  abote  og  brædur  sin  jn- 
sigle  med  fyrr  nefndra  manna  insiglum  fyrer  þetta  bref.  for 
adur  skrifud  profentugiof  fram  a  þijngeyrum  jn  die  firmini 
«piscopi  et  martiris  anno  domini  QD^.  d^.  xx.  vij^. 


1527.  MÖÐRUVALLAARFR.  427 

[Tveir    af   þveingiunum    under    þessu  brefe  eru  skorner  ur  odru 
brefe  [frá  i^a  1503]  nedan  at  þvi.    og  er  skriften  á  þeim  so  sem  epter 

fylger: 

iiied  silfur  og  eina  tannskaak.  Ok  til  sannenda  hier  vm. 
settvm  vid  fyrrnefnder  menn  ockur  jnc[igli  fyrjir  þetta  bref 
er  skrifad  uar  aa  holvm  ]  hialltadal  fostudagenn  næsta  fyrir 
(íiathedram  petri.  anno  domini  CíD^.  d^.  tercio^). 


354.  37.  September  1537.         í  Spjaldhaga. 

Tylftardómb  útnefndr  af  Jóni  biskupi  á  Hólum,  er  þá  hafði 
kongsins  sýslu  og  umboð  í  Vöðluþingi,  að  gera  lagaskipti 
ejjtir  Grím  heitinn  Pálsson  frá  fallinn. 

A. 

AM.  234.  4to  bls.  .510-513,  skr.  c.  1624  fyrir  Odd  biskup.  -  AM. 
21 ID.  4to  bls.  1—3,  skr.  c.  1700.  —  Prófastsbókin  úr  ísafjarðarsýslu 
(=  áðr  ÍBfél.  Khd.  79.  4to)  skr.  c.  1690  (=  &).  —  AM.  Apogr.  5762 
(mjög  svipað  AM.  21 ID.  4to).  _  MSteph.  27.  4to  bls.  340— 342,  Svart- 
skinna  með  hendi  Benedikts  lögmanns  Þorsteinssonar  c.  1730.  — 
Prentað  í  Sýslumannaœfum  I,  179—181  (ekki  góðr  texti). 

Skiptta  Brief  eptter  Grijm  heitinn  Paalzson 
sem  var  cí  maudruvoUum. 
Þad  giorum  vier  Ormur  Jonsson.  Bessi  Þorlakzson.  Si- 
mon  Þorsteinsson.  Jon  Þorlaksson.  Þorleifur  Þorleifsson.  Sæ- 
mundur^)  Simonarson^).  Petur  tumazson.  Þorstejrn  Þorlakz- 
son.  Þorsteirn  Simonarson^).  Þorvalldur*)  Árnason^).  Gunn- 
stejrn  Oddzson  og  biorn^)  Jonsson  Godum  monnum  kunn- 
igtt.  med  þessu  voru  opnu  Brefe.  ad  arum  eppter  Gudz 
Burd  m.  d.  xx  og  vij  ar  j  Spialldhaga  j  Eyafirde.  faustu- 
daginn  næstan  fyrir'')  Michaelzmessu.  vorum  vier  til  domz 
nefnder  af  verdug^)  herra  Biskup  Jon  er  þa  hafde  kongzinz 
syslu.  og   umbod  j  vaudluþijnge.  ad  giðra  lagaskiptte  a  arfe 

1)  [AM.  Apogr.  472.  Þveingirnir  eru  nú  týndir.  2)  Sigmundur  (!)  b. 
3)  Snorrason  (!)  211,  5762.  4)  Þorvarðr  (!)  27,  211,  5762,  Sýsl.  5) 
Arason  (!)  27,  211,  5762,  Sýsl.  6)  Biarni  27,  Sýsl.  7)  effter  79,  Sýsl. 
ofl.  (=  4.  Okt.).    8)  verdigum  27,  5762,    Sýsl.  ofl.;  virdugHgum    b. 


428  MÖÐRUVALLAARFR.  1527. 

og  peningum.  eptter  Grijm  heitinn  Palsson  frdafallenn.   voru 

laugarfar    Grijmz    heitinz^).  Þorleifur.  PdlL^)  Gudny.  solveig. 

ingibiorg.    Laugdu    þesser   fyrrnefnder    brædvr   Þorieifur  og 

Pdall.    og    Bændur   þeirra^)    fyrrgreindra  kuenna.  allan  fyrr- 

sagdan    arf.    til    rettra    lagaskiptta.    under   vora   skodun  og 

skiptti.    og    lofudu  med  handsaulum  vid  Biskup  ion.  oss  [a- 

heyraundum^).  ad  þeir  skýlldu  sijn  oa  millum  hafa  og  hallda 

sem  laugsamdaii  döm.  ^)um  alldur  og  æfe.  þad^)  skiptte  sem 

vier  a  giaurdum.    þeirra  j  mille.    Enn    medur    þuj.    ad   þar 

kom  ei  fram  fyrer  oss.  og  eige  vissum  vier.  ad  nockur  laga- 

skiptte    hefde  a  fallid    med    Þorleife    Grijmssyne.    og  grijme 

palssyne.  um  þá.  peninga.  sem  greindum  Þorleife.  oggrejnd- 

um    Benedicktt^)  fieliu  til  arfz  eptter  Paal  hejtinn  Brandsson 

faudurfaudur  sinn.  enn  sogdum  grijme  hafde  til  Erfda  fallid 

eptter  Benedicktt  heitenn  Grijmsson  son  sinn.  Kom  þar  eigi 

fram  fyrir  oss  nockur  reijkninguskapur  a  þejm  lausagodzum. 

sem  j  sagdan    arf  hafde    fallid.    eptter    paal   Brandsson.  þuj 

samaii    reijknudum    vier    med  kunnigustu  manna  [rdde  og^) 

skodan.  og  eptter  þuj  sem  fyrrnefnder  ^rfingiar  fram  tauldu. 

og   þeir    lietu^)    sier    samþyckiligtt   verda.  ad  greindur  arfur 

eptter   paal    heitinn    Brandsson.    munde    verid    hafa   .xxc  lo) 

hundrada.  og  Ixxxc  j  jardagodze.  Enn  ]  lausagodze  vc  hundr- 

ada.  Þuj  j  fyrstu  skipttum  vier  Þorleife  Grijmssyne  helmijng 

sagdra    peninga.    og    þuj   voru  þeir  peningar  sem  Baurnum 

Grijmz  haufdu  til  Erfda  faUid  eptter  hann  xiijc  hundrada  og 

fiorutigir    hundrud.    skipttist  hvorium  þeirra  Brædra  af  arfe 

Grijmz.    iijc   hundrada.    Ixxxc    v^  ^)    og  iiij^^)  agillde.    Enn 

hverre    þeirra    þriggia  systra  skipttist  af  arfe  Grijmz  hundr- 

ad    hundrada    .Ixxxxxc    ijc     og  v  agillde.  var  þcL  oskiptt  xx 

alnum    millum    adurgreindra   syskyna.  Reijknadist    ad    Paall 

hafdi  uppborid  iiijc  hundrada  og  vjc  af  þeim  peningum  sem 

Grijmur   hafde  dtt.  Var   þad  fyrst  Einarstader  ]  Reykiardal 

og  hof  a  haufdastraund.  med  þessum  vtjordum  Þrastastaud- 

1)  börn    hans    skilgetin,    b.    v.    Sýsl.     2)  Benediet,  b.   v.   Sýsl.  3) 

þessara  h  ofl.     4)  [öllura    fyrskrifudum  mönnum  aheirande  &.     5)  234 

b.  V.  þad,  sem  er  ofaukið.     6)  þau  h.     7)  Grímssonum  b.  v.    Sýsl.    8) 

•  [sl.  Sýsl.    9)  lýstu  (!)  Sýsl.     10)  xxj,  Sýsl.     11)  sl.  6,  Sýsl. ;  12)  >rjú,  Sýsl. 


Í527.  möðruvallaarM.  429 

um  .  hraune.    stærre    Breckum.  minni  Breckum.  Svijnavaull- 
um.    Jsolfstaudum  a  tiornesi.    half  Biorg  j  kinn.  halfer  hall- 
biarnarstader  j    ReykiadaL    Dattstader.    skögar  j  hnioskadaL 
og   þar    til  lausagodz.  skipttust  Gudnyu  Grijmzdottur  j  sinn 
partt    þeir    peningar    sem   hun  hafde  upp  borid.  var  þar  til 
Reijknadur    halfur    mannskapzhöll    da  haufdastraund.    Grilli. 
þverd.  Reykiarholl  j  íliotum.  og  þar  til  lausagodz.  Enn  Sol- 
veigu    Grijmzdottur  j  sinn  partt  skipttust  þeir  peningar  sem 
hun  hafdi  upp  bored  sem  var  til  Reiknad.  Gardza  j  Eyafirde 
med  tuejmur  eydejordum.  er  [Þremur  heita^).  fyrer  Ixc  holL 
Brecka.    Sverttingzstader.    Ixxc    og  þar  til  lausagodz.  skiptt- 
ist    ingibiorgu    Grijmzdöttur  j  sinn   partt    af   greindum  arfe 
þessar   jarder.   Gil  og  mælifellzcí.  j  Skagafirde.  stafnzhöll.  og 
stafn    og    Gil  j  SuarttardaL  og  þar  til  lausagodz  suo  mykid 
hver  þeirra  systra.  sem  hver  þeirra  hafde  sinn  hlut  fuUaii.  sem 
fyrr  skrifad  stendur.  Enn  Pall  Grijmsson  skillde  apttur  (leggia) 
adurgreindum    siskynum  sijnum  suo  mykid  sem  tala  rennur 
til  ad  hann  hafe  meira  haftt.  enn  suo  mykid  kome  a  hverz 
hkita.    sem    fyrer  skrifad  stendur.     Enn  maudruvelle  j  Eya- 
íirde.  og  Silfrastadi  j  Skagafirde.  og  alla  adra  fasta  peninga. 
og   lausa.    sem   oskijptter  voru.  og  fallid  hofdu  j  arf  eptter 
Paal  Brandsson    og  Grijm  Póilsson.  dæmdum  vier  og  skipt- 
tum   til    arfz  og  ögnar  Þorleifi  Grijmzsyne.  kunne  greindur 
Þorleifur    eda   adrer    Erfijngiar   Grijmz  nauckra  þa  peninga 
ad  sækia.  edur  kiæra.  af  odrum  monnum.  sem  af  greindum 
arfe    til    koma.    þd  sem  þeir  hafa  nu  ej  ad  hallda.  þd  skal 
])ad  koma  til  riettra  skiptta  med  þejm. 

Samþycktte  þennaíi  vorn  dom  fyrr  grejndur  herra.  og 
adur  sagder  ^rfingiar.  og  umbodzmenn  og  lagaskiptte  greindra 
syskina  j  mille. 

B. 

Landsbókasafn  67.  4to  bl.  135  —  137,  með  hendi  síra  Jóns  Erlends- 
sonar  í  Villingaholti  c.  1650. 

Skipta  Bref  eptter  Grijm  Pdlsson. 
Þad  giorum  vier  Ormur  Jonsson.  Besse  Þorlaksson.  Si- 

1)  [þ(r)aum  huor  heiter  b. 


430  MöðruvalLaar^R.  1527. 

mon  Þorsteinsson.  Jon  Þorlaksson.  Þorleifur  Þorleifsson.  Sæ- 
mundur  Simonarson.  Petur  Tomasson.  Þosteinn  Þorlaksson. 
Þorsteinn  Simonarson.  Þorualldur^)  Arnason.  Gunnsteinn 
Oddsson  og  Biðrn  Jonsson.  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  voru  opnu  brefi.  ad  drum  eptter  Gudz  burd  1527  cL 
Spiaildaga  j  ^jiaíirde  fðstudagenn  næstaii  fyrir  Michaelis 
messo.  vorum  vier  til  doms  nefnder  af  werdugum  herra 
Biskup  Joni  Arasyne  er  þa  hafdi  kongs  syslu  og  vmbod^)  ad 
giora  lagaskiptte  cL  arfe  og  peningumeptter  Grijm  heitinn  Pdlsson 
frdfallinn.  voru  Iðgarfar  Grijms  heitins  Bðrn  haíis  skilgetin. 
Þorleifur.  Pdll.  Gudny.  Solueig.  Jngebiorg.  Lðgdu  þeir  fyrr- 
greinder  Brædur  Þorleifur  og  Pdll  og  Bændur  þeirra  fyrr- 
nefndra  kuenna  allaii  fyrrgreindan  arf  til  vorra  lagaskipta. 
vnder  vora  skodun  og  skipte.  og  lofudu  med  handsðlum  vid 
Biskup  Jon  oss  dheyrundum.  ad  þeir  skylldu  sijn  d  millum 
sem  Iðgsamdaii  dom.  vm  alldur  og  æfe.  hallda  þad  skipte. 
sem  (vier)  d  giordum  þeirra  ]  millum.  ^nn  med  þui  ad 
þar  kom  eigl  fram  fyrir  oss.  og  eigi  vissum  vier.  ad  nðck- 
ur  lagaskipte  hefdu  d  falled  med  Þorleifi  Grijmssyne.  og 
Grijmi  heitnum  Pdlssyne.  vm  þa  peninga  sem  greindum  Þor- 
leifi  og  Benedict  Grijmssyne  fiell  til  arfs  eptter  Pdl  heitinn 
Brandsson  fðdurfðdur  sinn.  ^nn  sðgdum  Grijme  hafdi  falled 
til  arfs  eptter  Benedict  Grijmsson.  son  sinn.  kom  þar  ei  frani 
fyrir  oss  nockur  Reikningskapur  af  þeim  lausagotzum  sem 
j  sagdaii  arf  hafdi  falli  falled  eptter  Pdl  Brandsson.  þui 
saman  reiknudum  vier.  eptter  kunnugustu  manna  skodun. 
og  eptter  þui  sem  fyrrnefnder  erfingiar  fram  tðldu.  og  þeir 
fietu  sier  samþyckilegt  verda.  ad  greindur  arfur  eptter  Pdl 
heitinn  Brandsson  mundi  vered  hafa  j  iardagotze  xxc  hundr- 
ada  jc  hundrada^)  og  Ixxxc-  ^nn  j  lausagotze.  vc  hundrada. 
Þui  j  fyrstu  skiptum  vier  Þolleifi  Grijmsyne  [helming  sagdra^) 
peninga.  oc  þui  voru  þeir  peningar.  sem  Bðrnum  Grijms  hafdi 
til  arfs  íalled  eptter  íiann  xiij<^<*  og  xk-  skiptist  huorum  þeirra 
brædra  Þorleife  oc  Pöle  af  arfi  Grijms  iijcc  Ixxxv^  og  iiij 
agiUde.  ^nn  huerri  þeirra  systra  skiptist  af  arfe  Grijms  jcc 
llijc  og  v    agillde.    var    þa    oskipt  xx  alnum  d  miUum  ddur 

1)  Þoruardur,  hdr.     2j  Svo.     3)  [leiðrétt;  holum  og  stigra  (!)  hdr. 


Í527.  MÓÐRUV^ALLAARFR.  431 

greindra  syskina.  Reiknadist  ad  Pdll  hefdi  vppbored  iiijcc  Ixc  af 
þeim  peningum  sem  Grijmur  hafdi  dtt.  var  þad  fyrst  önai*' 
stader  j  Beykiadal.  og  Hof  d  Hofdastrðnd.  med  þeim  vtiord- 
um.  Hrauni.  stærri  Breckum.  minne  Breckum.  Suijnavðllum. 
Jsolfsstðdum  d  Tiðrnese.  Biðrg  ]  kinn.  halfer  Hallbiarnar- 
stader  j  Reykiadal.  Dattstaderi).  Skogar  d^)  Hnioskadal  og 
þar  til  lausagotz.  Skipttist  Gudnyu  Grijmsdottur  j  sinn  part 
þeir  peningar  sem  hun  hafdi  vpp  bored.  var  þar  til  reikn- 
adur  halfur  mannskapshöll  d  hðfdastrðnd.  Griller.  Þuerd. 
Reykiarholl^)  i  fliotum  og  þar  til  lausagotz.  ^nn  Solueigu 
Grijmsdottur  j  sinn  hlut  skiptust  þeir  peningar.  sem  hun 
hafdi  vpp  bored  sem  var  reiknad  Gardza^)  ]  eyiafirdi  medur 
ij  eydiiðrdum  [edur  þrimur  fyrir  xl^  heita^).  Holl.  Brecka. 
Suertingsstader.  xxxc*  og  þar  til  lausagotz.  skiptist  Jngi- 
biðrgu  Grijmsdottur  j  sinn  part  af  greindum  arfe  þessar 
iarder  Gil  og  mælifellsd  ]  Skagafirde.  StafshoU.  stafn  og 
Gil  ]  suartdrdal.  og  þar  til  lausagotz.  so  micid  huerri 
þeirra  systra.  so  huer  þeirra  hafdi  sinn  fullan  hlut. 
sem  fyrr  skrifad  stendur.  ^nn  Pall  Grimson  skylldi 
apttur  leggia  vid  adurgreind  syskin  so  micid  sem  tala  renn- 
ur  til.  ad  hann  hefur  meira  haft.  enn  so  micid  komi  d  huers 
hlut  sem  fyrr  skrifad  stendur.  ^nn  Mðdruuelli  j  ^yiafirde  og 
Silfrastadi  j  Skagafirde.  og  alla  adra  fasta  peninga  og  lausa 
sem  oskiptter  voru  og  falled  hðfdu  j  arf  eptter  Pdl  Brands- 
son  og  Grijm  Pdlsson.  dæmdum  vier  og  skiptum  til  arfs  og 
eignar  Þorleifi  Grijmssyne.  Kunne  greindur  Þorleifur  edur 
adrer  erfingiar  Grijms  nockra  þa  peninga  sækia  edur  kiæra 
af  ðdrum  mðnnum.  sem  af  greindum  arfi  til  koma.  þa  sem 
þeir  hafa  nu  ei  ad  hallda.  þa  skal  þad  koma  til  riettra  skipta 
þeirra  j  milli. 

So  og  skylldu  þeir  allir  skulldum  giegna  ad  iafnadi. 
þeim  sem  hier  til  hafa  d  komid.  edur  riettiHga  kunna  vpp 
a  ad  kiærast.  so  kirkiugotze  sem  odru  vitafie.  Reiknadi  fyrr 
greindur  herra  Biskup  Jon  j  ddurgreinduni  peningum  eptter 
gomlum  Registrum  eigi  minna  enn  vjcc. 

1)  Dallstader,  hdr.  2)  Svo.  3)  ReykiahoUt,  hdr.  4)  |.o-j  hdr. 
5)  [svo;  réft:  er  þremur  heita  fyrir  Ixc    6)  Svo;  rétt:  Ixxc 


432  TEITSMÁL.  1527. 

Samþycktti  fyrrgreindur  herra  og  ádur  sagder  erfingiar 
og  vmbodzmenn  þennan  vorn  dom  og  lagaskipti  greindra 
syskina  d  mille.  Og  medur  þui  ad  vier  Biskup  Jon  tilkollud- 
um  med  oss  ærligar  personur  kirkiunnar  og  suarna  logrettu- 
menn  landzins  ad  giora  þesse  skipti  greindra  syskina  j  mille. 
og  þui  ad  Gudz  nafni  tilkðUudu  samþyckttum  vier  þennaíi 
dom  og  lagaskipti  og  setium  vort  Secretum  med  fyrrgreindra 
manna  jnsiglum  fyrir  þetta  giorningsbref.  skrifad  a  sama 
are  deigi  sijdar^)  enn  fyrr  seiger. 


355.  1.  NoTember  1537.  í  Oottorp. 

Feibbik  konungr  I.  staðfestir  Seyludóm  Rafns  lögmanns 
Brandssonar  frá  21.  Janúar  (1527)  um  Teit  Þorleifsson  og 
eignir  hans  (Nr.  326). 

A. 

AM.  Apogr.  3845  með  hendi  Hans  Beckers  „Ex  chartis  Hr.  Oddz 
Eínarssonar  biskups.  fra  Leyrargördum"  (AM.),  sem  Árni  fékk  hjá 
„þeim  Sigurdzsonum". 

Kongsbref  og  Stadfesting  uppd  þann  Dom 

sem  dæmdur  hafde  vered  á  Jslande  vm 

peninga  Teits  Þorleifssonar. 

Vij    Fredrik    medt  guds  naade  Danmarkis  Wendiss  och 

gottis    koning   wdwalltt   koning  thil  Norigis.  Hertug  i  Sless- 

wijg.  Holsten.  Stormarn  och  Dithmersken.  Greyffue  i  Oldin- 

borg  och  Delmenhorst.  giðre  alle  witterhgtt  adt  oss  elskelige 

Johan    Peturson    wor  fovite    paa   Jslandt  haffuer  nu  weridt 

thil  huss  oss  medt  thenne  nærverendiss  dom.  som  Raffn  log- 

mandt    norden    och    westen    paa  Jslandt  haffuer  dðmtt  och 

wdgiffuid    paa    Teit    Thorleiffsson    och    hans    pendinge  som 

samme  dom  inneholder  och  wdwijser.  huiicken  dom  wij  haff- 

uer  nu  fuldburdt.  stadfest  och  samtðgtt.  och  medt  dette  wortt 

obne    breff  fuldburde    samtðcke  och  stadfeste    wdi  alle  sine 

1)  28.  Sept. 


I 


1527.  TEITSMÁL.  433 

ord    och    puncte  som  thenne  inneholder.  Thij  adt  oss  ticker 
thenn  adt  were  Rettferdig  eífter  Norgis  Iðg. 

giffuidt  paa  vortt  sloth  gottorp  alle  heilige  dag  ar  m.  d.  xx.  vij. 

B. 

AM.  Apogr.  3845  með  hendi  Hans  Beckers  „Ur  vidimus  2ia  leik- 
manna  [1.  Sept.]  1540.  og  2ia  presta  [29.  Júlí]  1547"  (AM.)  —  a,  - 
Landsbókasafn  68.  4to  bL  lllb^  með  hendi  Haldórs  Guðmundssonar 
c.  1640  =  h. 

Kong  Fridrichz  Bref  vpp  a  sama  Dom.^) 
Vier  Fridrik  med  gudz  nad  [Danmarcks.  Wendis  oc  got- 
is  konung.  utvaldur  kongur  til  Noregis.  Hertuge  i  Slesuik. 
Holsteii.  Stormaren  oc^)  Didtmersken.  greife  i  Oldenburg 
oc  Delmenhorsth^).  giorum  ollum  viturhgth  at  vor  elskuhge 
Johan  Petursson.  vor  foete  i*)  Jslande.  hefer  nu^)  verit  [nær 
oss^)  med  [þennan  fjrskrifadan'')  dom.  sem  Rafn  logmann 
nordan  oc  vestan  da  Jslande  hefer  dæmtt  oc  utnefntth^) 
.vppa^)  Teit  Þorleifsson  oc  hans  peninga.  sem  same  domur 
innehelldur  oc  utuijsar.  hvern  dom  vier  hofum  nu  [fullmýnd- 
ugan  giortt.  samþycktt  oc  stadfesth^o).  oc  med  þessu  voru 
opnu  brefe  fullkomhga  [samþyckium  oc  stadfestum^^)  med^^j 
oUum  sinum  ordum  oc  punctum  sem  hann  innehelldur.  þui 
oss  þiker  hann  vera  riettferdugur  epter^^)  Noregis  Logum. 
Gefit  uppa  vortt  slotth  [Gotturpp^*)  allra  heilagra  messu. 
[aarum  et  cetera^^)  M.  D.  xxvij. 


356.  1.  NÓTember  1537.  í  Gottorp. 

Fkiðrik  konungr  I.  heimilar  Rafni  lögmanni  Brandssyni  þær 
eignir    Teits   Þorleifssonar    allar,    sem  konungi  eru  dæmdar 

1)  &.  2)  leiðr.  AM.;  „til"  stóð  í  a.  3)  [Danmerkur.  Noregs. 
Vindlandz  og  Gautlandz  kongur  et  cetera  &.  4)  a,  h.  5)  sl.  h.  6) 
[}iia  oss  nærverandi  h.  7)  [þann  6.  8)  vtgiefid  h.  9)  h;  a,  a;  AM. 
viU  leiðrétta  í:  um.  10)  [fullkomliga  stadfest  og  saraþyckt  h.  H)  [& 
og  leiðrétting  AM.;  samþycktt  og  stadfesth  (!)  a.  12)  j,  h.  13)  tví- 
lekið  i  a,  og  vill  AM.  gera  úr  því  siðara  „epter" :  riettum,  sem  þó 
stendr  ekki  í  danska  textanum.  14)  [Gottorpe  a,  h.  15)  [sl.  h. 
Dipl.  Isl.  IX.  B.  ^ 


434  TEITSMÁL.  1527. 

með  Seyludómi  21.  Janúar  (1527;  Nr.  326),  en  gjalda  skal 
Rafn  Jóhanni  Pétrsssyni  fógeta  konungs  á  íslandi  300  Rínar- 
gyllini  fyrir  eignirnar,  og  komi  Teitr  sjálfr  síðar  og  bjóði 
konungi  hærra  verð,  þá  sé  Rafn  skyldugr  að  greiða  konungi 
eins  mikið  og  Teitr  býðr. 

A. 

AM.  Apogr.  3846  með  hendi  Hans  Beckers  „Ex  chartis  Hr.  Oddz 
biskups  Einarssonar.  fra  Leyrargordum"  (AM.). 

Kong  Majestatis  Breff  uin  Teits  peninge 
och  Kiöb  med  Raffn  Logmandt. 

Vij  Fredrik  med  guds  naade.  Danmarkiss.  Vendiss  oc 
Gottis  koning.  wdwaltt  koning  thil  Norigis.  Hertugi  Sleswig. 
Holsten.  Stormarn  och  Dittmersken.  greyffue  i  Oldenborg 
och  Delmenhorst.  giðre  alle  witterligtt  adt  wij  hafPue  nu  aff 
woris  sunderlige  gunst  och  naade  wndt  och  tiiladidt  oss  elske- 
Hge  Raflfnn  Lðgmandt  for  norden  och  westen  paa  Jslandt 
maa  och  skal  haffue.  nýde  och  beholde  all  thenn  gotsz  som 
oss  er  thil  dðmt  af  Teits  Thorleiffssonar  penninge.  som  thenn 
dom  liuder  och  wdwijser.  som  her  paa  er  giort  och  sagtt. 
dog  med  saa  skeel  adt  handt  ther  for  skal  giffue  och  for- 
nðge  oss  elskelige  Johaii  Petursson  wor  Fowite  der  paa  Js- 
landt.  thre  hundrede  Rinske  gýllene.  dog  saa.  at  dersom 
forne  Teitur  Thorleiffsson  sijdan  thil  oss  kommendiss  wor- 
der.  och  will  giffue  oss  meere  for  samme  gotsz  och  penninge. 
thaa  skal  Raffh  Iðgmandt  giffue  oss  derfor  saa  miged  som 
Teitur  Thorleiffsson  oss  biudendiss  worder. 

giffuidt  paa  wortt  slot  Gottorp  alle  heiligen  dag  ar  m. 
dxxvij. 

wnder  vortt  Signeth. 

B. 

Landsbókasafn  63.  4to  bl.  lllb  — 112a  (með  hendi  Haldórs  Guð- 
mundssonar)  c,  1640. 

Annad  Kong  Fridricks  Bref. 
Wier    fridrich    med  Guds  nad  Danmerkur.  Vinlands  og 
Gautlands  kongur.  Utualinn  kongur  til  Noregs  et  cetera. 


152?.  KAUPMÁLABRÉF.  4^5 


t 


Giorum  ollum  vitaiiligt.  ad  vier  hofum  nu  aff  vorri  sier- 
ligri  Gunst  og  nad  vnt  og  tillatid  oss  Elskuliga  Raffni  Log- 
anni  fyrer  nordan  og  vestan  cL  Jslande.  meigi  og  skuli 
affua.  njta  og  behallda  aull  þau  goss  sem  oss  eru  til  dæmd 
ft'  Teijtz  Þorþeiffssonar  peningum  sem  sa  domur  hlyder  og 
vtuijsar.  sem  þar  vp  a  er  giordur  og  sagdur.  þo  med  sodan 
skilmala  ad  hann  þar  fyrir  gieíi  og  fornægi  oss  Elskulegum 
Johan  Peturssyni  vorum  foeta  þar  vpp  a  Jslandi  þriu  hundr- 
ud  Rijnsk  Gyllini  þo  ef  so  skier  ad  fyrnefndi  Teijtur  Þor- 
leifsson  sijdan  til  vor  komandi  verdur  og  vilie  gefa  oss  meijr 
fyrer  sama  goss  og  peninga.  þa  skal  Raffn  Logmann  giefa 
oss  þar  fyrer  so  micid  sem  Teijtur  Þorleifsson  oss  Biodandi 
verdur. 

Giefid    vpp    a  vort    slot    Gottorpe  a  Allheýlagra    messu 
Ar  1527. 


357  8.  NÓTemlber  1527.    á  Hðskuldsstöðam. 

1.  Febrúar  1531.        á  Skarðl. 

Kaupmálabréf    Sveins    Jónssonar  og  Haldóru  Einarsdóttur. 

AM.    Fasc.    XLVII,    10,    frumvit  á  skinni.      Öll  (4-)   innsiglin    eru 

dottin  frá.  —  Apogr,  597.     Arni  ritar  utan  á  bréfið  „1527 

31". 

Jn  nomine  domini  amen 

Var    svo   felldur  kavpmale  lystur  og  stadfestur  a  brud- 

kavpsdeigi    milli  þessara    manna    sveins    jonssonar  af  eirne 

alfv  enn  halldorv  einarsdottur  af  annare  alfv  þa  er  lidet  var 

(fra)    gvdz    burd  CD  d  xx  vii  aa  svnnvdagenn    næstan    epter 

allra   heilagra    messo  j   storv    stofvnne    a   hoskoUzstodvm  a 

skagastrond  at  svo  fyrir  skilldv  at  einar  bardarson  gipte  nv 

J  þenna   tima   halldorv  einarsdottur  dottur  sina  fyrr  greind- 

vm   sveine    med   svo  greindv  fekavpe  at  sveirn  jonson  talde 

sier  til    kavps    vid  halldorv  einarsdottur  xxc  j  ollvm  þartlig- 

vmpeningvm.  Hier]  mot  skyllde  halldora  einarsdotter  hafa  xc  j 

þridivnga  peningvm.  Jtem  gaf  opt  nefndur  sveirn  jonson  kvinnv 

sinne  halldorv   einarsdottur  fiordvns^)  giof  vr  fe  sinv.  skilde 
___  _ 


436  ÉRFÐAMÁL.  1527. 

einar  bardarson  halldorv  dottur  sina  malakvinnv  j  gard 
sveirns^)  jonsonar.  og  hier  med  feste  sveirn  jonson  halldorv 
einarsdottur  sier  til  logligrar  eigenkvinnv  med  þeim  bokar- 
innar  ordvm  sem  þar  til  heyra  at  aaheyrendvm  þessvm  brvd- 
kaypsvottvm  og  morgvm  odrvm  dande  monnvm  hiaverond- 
vm  ]  fyrstv  aboti  helge  aa  þingeyrvm.  þormodur  arason. 
skvle  gvdmvndz(son).  hallur  styrkarson.  jon  sigmvndzson. 
jon  gvdmundz(son).  Og  til  sannenda  hier  vm  setivm  vier 
vor  jnsigle  fyrir  þetta  kavpmalabref  skrifat  aa  skarde  j  langa- 
dal  aa  midvikvdagen  næsta  epter  palsmessv  vm  veturenn  aa 
þritvsta^)  are  og  einv  betur  enn  fyrr  seiger. 


858.  30.  NÖTember  1527.       á  Reykhólum. 

ViTNiSBURÐABRÉF  um  lofan  Björns  Þorleifssonar  við  þá  mága 
sína  Eyjólf  Gislason,  Grím  Jónsson  og  Guðmund  Andrésson, 
er  heimtu  að  honum  föðurarf  kvenna  sinna,  svo  og  við 
•Kristínu  systur  sína,  er  og  heimti  föðurarf  sinn. 

AM.  Fasc.  XLVII,  9,  frumrit  á  skinni,  feyskið.  Af  3  innsiglum 
érl  dottið  frá  —  AM.  Apogr.  1184  og  5763.  —  AM.  Fasc.  XLI,  18,  af- 
skript  á  pappír    frá  c.  1527  eða  nokkru  síðar,  töluvert  skemd  af  fúa. 

bref  um  lofan  biarnar  þorleifssonar  uit  maga  sina 
grim  og  eyiolf..2) 

Þat  giorvm  vær  helgi  jons(son).  jon  hðskavlldzson  og 
Sveinbiorn  steingrimsson  godvm  monnvm  kvnnigt  med  þessv 
vorv  opnv  breíi.  at  vær  vorvm  j  flatej  aa  breidafirde  vm 
havsted  þa  sem  þar  var  halldit  festaravl  þeirra  biarnar  þor- 
leifssonar  og  jngibiargar  palsdottur.  So  og  vissvm  vær  fyrir 
fvll  sanninde  at  þar  uorv  þaa  og  komner  magar  greindz 
biarnar.  £yolfr  gislason.  Grimr  jonsson  og  gvdmvndr  andres- 
son.  þar  var  og  komen  kristin  þorleifssdotter  syster  biarn- 
ar  og  aller  heimttv  þessir  aa  biorn  favdr  arf  qvenna  sinna. 
Samaleidis  giorde  og  kristin  aa  sinna  vegna  sialfrar.  og  for 
þat  fram  efter  þvi  sem  skipttabrefit  sialft  jnne  helldr  og  vt 
visar.  £nn   efter    þat    heimttv  þeir  eyiolfur  og  grimur  skvlld 

1)  Svo.    2)  Utan  á  XLVII,^; 


1527.  ERFÐAMÁL.  4^7 

^g  gialld  aa  greindan  biorn.  Ixxx.  hvndrvt  allz.  sin  .xl.  hvndr- 
rt  hvor  þeirra  firir  sigh  uegna  qvenna  sinna  helgv  og  gvd- 
nýiar  sem  þeim  þotte  efter  standa  af  heimanfylgiv  þeirra  er 
moder  þeirra  jngvelldr  helgadottr  hafde  lofat  þeim  er  þœr 
giptozt.  en  adr  greindr  biorn  hafde  lofat  modr  sinne  at  ieýsa 
sagda  skv-lld.  þa  bavd  optnefndr  biorn  savgdvm  monnum 
_eyiolfe  og  grime  þaa  þar  j  flateý  vpp  ýfer  alla  þessa  env 
ivmvi)  skvlldina  af  þeim  peningvm  sem  vorv  firir  nordan 
leide  og  hann  atte  at  eiga.  huortt  at  þeir  villdv  hafa  af 
idalvikreignvm  edvr  vathzfiardar  eignvm  so  micit  sem  þeim 
itæde  efter  og  hann  hafde  lofat  at  giallda  sem  fyr  seiger. 
fenn  þeir  þverneittv  bader  og  geingv  med  þat  j  bvrttv  og  vt 
3  kirkivna  til  fyrrsagdrar  ]ngvelldar  modr  biarnar  og  heimttv 
þar  af  henne  greinda  skvlld.  en  hvn  gieck  þa  heim  aa  hlad- 
it  med  þeim  þangat  sem  thítt  nefndr  biorn  stod  vthe  firir 
kalldyrvm  og  marger  dande  menn  þar  j  hiaa  honum  og 
heimtte  aa  han  þessa^)  skvlld  og  hans  lofvn.  en  hann  sagd* 
izt  hafa  bodit  þeim  hana.  en  bæde  hun  og  so  þeir  sogdvzt 
ongva  peninga  adra  vilia  hafa  enn  eyiarnar  er  þar  læge 
nærre.  hvalatur  og  skaleyiar.  og  var  þat  þaa  so  giortt.  skyllde 
þaa  þrattnefndr  biorn  þorleifsson  vera  oUvngis  kvittvr  og  aa" 
kærvlavs  vm  optnefnda  skvlld.  og  so  vni  favdrarf  og  modr 
og  allt  annat  er  þeir  þottvzt  meca^)  thil  hans  thala  aa  þeirra 
qvenna  uegna.  hier  efter  vilivm  uær*)  fvUnadar  vithne  vm 
bera  ef  dande  monnum  þyker  þess  þavrf  vinna.  og  thil 
meire  saninda  hier  vm  settvm  vær  fyrrnefnder  menn  uor 
jnsigle  firir  þetta  vithnisbvrdarbref  er  skrifat  var  j  flateý  aa 
breidafirde  jn  die  thranslacionis  sancti  edmundi.  anno  do- 
mini  millesimo  quingentesimo.  xx.  septimo. 


359.  9.  December  1527.      á  ReykJaMlum. 

ViTNisBUBÐARBRÉF  um  það,  að  Staðarkirkja  á  Peykjanesi  eigi 

1)    XLT,    18;   sama  XLVII,  9.     2)  greinda  XLI,  18,    3)  Svo  (m°a) 
XLVU  og  XL.    4)  b.  V.  XLI,  18, 


438  STAÐR  Á  REYKJANESI.  1527. 

þriðjung  í  hvalreka    og    viðreka  á  Nesodda  á  milli  Hvalsár 
og  Seylu  þeirrar,  er  geingr  úr  Gullsteinum. 

AM.  Apogr.  2312  raeð  hendi  Árna  Magnússonar  „Ex  originali 
lacero  fra  Stad  á  Reykianese".  Það,  sem  þá  var  fúnað  úr  frumritinu 
og  hér  stendr  í  hornklofum,  hefir  Arni  fylt  „mikinn  part  ur  visitatiu 
Mag.  Bryniolfs  yfir  Stadarkirkiu  1647".  —  Afskript  stafrétt  frá  18. 
öld  er  í  Landsskjalasafni  (=  &). 

Um  Eekapart  i  nesodda^). 
Þat  gio[ri  ec  ion  prestr  halldorsjson  godvm  monnum 
kvnnigt  med  þes[svm  minvm  v]itnisbv[rdi.  at  eg  hefer  set  og] 
yfer  lesit  m[aldaga  tungukirkiu  i  ste]ingrimsfirde  hvat^)  at 
so  er  hIio[dande  aa  mille]  ann[ara  greina  og  art]ickvlis  er  i 
h[onum  st]anda  at  kirkian  æ,  stad  aa  reykianese  eige  þrid- 
iv[ng]  i  hvalreka  og  [vidr]e[k]a  i  [nes]odda  æ  mille  [hv]als- 
aar  og  seylu  þeirrar  er  geingr  wr  gvllsteinvm.  iafnvel  i  ey 
sem  aa  meginlande.  So  medkenn[izt  ec  og  m]ed  þessu  minv 
brefi  at  eg  hefer  haft  vmvernd  og  vmbod  aa  gre[indvm  re]ka 
vegna  sira  jon[s]  heitins  [ion]ssonar  sem  gvd  hans  saal  nade 
þa  stvnd  er  hann  hiellt  stadar  stad  og  var  ])[etta  þa  so 
ha]lldit  og  so  fyrir  þat  fram  [þat  lein]gsta  er  eg  mai  mvna 
thil.  Og  thil  sanninda  hier  vm  setur  ec  mitt  inns[igl]e  fyr- 
ir  þetta  vitnisbvrdarbref  [er]  giortt  var  aa  reykholvm  aa  reykia- 
nese  manvdagin  næstan  efter  co[ncept]ionis  marie  virginis 
[anno  do]mini  millesimo  quingentesimo  .xx.  septimo. 


360.  13.  December  1537.     á  Jðrfa. 

33.  Febrúar  1538.        á  Kaldárljakka. 

JóN  Bjarnason  og  Þorgerðr  Haldórsdóttir  selja  Einari  Guð- 
mundssyni  hálfa  jörðina  Jörfa  í  Kolbeinsstaðahrepp  með 
hálfum  Arneyjum  fyrir  tíu  hundruð  í  lausafé. 

Eptir  afskript  Helga  prests  Sigurðssonar  (d.  Ib88)  af  Jörfabréf- 
um,  sem  hann  hefir  gert  eða  gera  látið  eptir  transskripti  frá  1619. 
—  Til    samanburðar    alla    leið    og    leiðréttingar    hér  og  hvar  er  höfð 


1)  6.    2)  corr,  hver  AM,), 


JÖRFABRÉF.  439 

fskript  í  Landsskjalasafni    eptir    sama    transskripti,  með  hendi  Jóns 

lyfirdómara  Pétrssonar  frá  c.  1850. 

Dagsetning  og  ártali  þessa  bréfs  eru  örðugleikar  á  að  koma  sam- 
á  annan  hátt    en  hér    er    gert,    sem  þó  verðr  að  eins  með  því  að 

toða    svo,    að  orðin    síðast  í  bréfinu    „á    sama    ári"    merki  „á  sama 

ítri",  eða  þá  með  því  að  skoða  „á  sama  ári"  sem  ritviUu  eða  les- 
lu  fyrir  „á  sama  vetri".  Og  þar  að  auki  er  sá  galli  á,  að  laugar- 
laginn  fyrir  Matthíasmessu  ber  1528  upp  á  sjálfa  Pétrsmessu  (22. 
Febr.),  sem  er  meiri  hátíð  en  Matthíasmessa  og  því  eðlilegra  að  miða 
við.  Á  hinu  verða  þó  enn  þá  fleiri  annmarkar  að  skoða  svo,  að  raið- 
að  sé  í  öndverðu  bréfinu  við  Magnúsraessu  16.  April;  er  þar  dagsett 
„á  fimtudaginn  næstan  fyrir  Magnúsmessu  um  vetrinn^^,  en  það 
yrði  9.  Apríl  1527  og  stendr  það  heima,  að  það  er  einraitt  sumardagr- 
inn  fyrsti  þetta  ár,  svo  að  ekki  fær  það  staðizt.  En  gerði  roaðr  ráð 
fyrir  því,  að  bréfararnir  hefðu  vaðið  reyk  ura  sumarkorauna,  þá  kerar 
þó  strax  annar  þröskuldrinn,  og  hann  er  sá,  að  breyta  yrði  Matthíasar- 
messu  —  sem  þá  yrði  að  skoðast  ritvilla  —  í  Matthæusarraessu  (21. 
Sept.),  en  þá  tekr  ekki  betra  við,  þvi  að  laugardaginn  næstan  fyrir 
hana  —  við  hann  er  miðað  síðast  i  bréfinu  —  ber  1527  upp  á  kross- 
messu  sjálfa  á  haust,  sem  var  meiri  hátíð  en  Matthæusmessa  cg  pví 
eðlilegra  og  einfaldara  að  miða  við. 

Það  gÍ0rum  vier  SueinbÍ0rn  Hallsson  og  Ormur  Jons- 
son  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  brefe 
arum  epter  Guds  burd  þusund  og  dc-  xx  og  vij  aar  aa  fimtu- 
daginn  næstan  fyrir  Magnus  messo  vm  ^eturinn  aa  Jorfa  i 
Kolbeinstada  hrepp  enn  Krossholtz  kirkiu  sokn.  vorum  vid 
i  hi£a  saum  og  heyrdum  aa  ord  og  handaband^)  þessara 
manna.  af  einni  alfu  Jons  Biarnasonar^)  og  Þorgerdar  Hall- 
dorzdottur.  enn  af  annare  alfu  Einars  Gudmundzsonar  at 
svo  fyrir  skildu.  at  fyrrgreindir  menn  Jon  og  Þorgerdur 
selldu  adur  nefndum  Einari  fyr  skrifada  jord  Jorfan  halfan 
og  þar  med  haalfar  Anneyiar  med  ^Uum  gognum  oc  giæd- 
um  sem  fyr  nefndre  jordu  fylgier  oc  Eyium.  oc  fylgt  hefur 
at^)  fornu  og  nyiu  og  þau  vrdu  fremst  eigandi  at.  vndan 
sier  og  sijnum  eríingium  en  under  Einar  og  hans  erfingia. 
med  suo  felldum  frijdleika  at  titt  nefndur  Einar  skyllde 
gefa  aadurgreindum  monnum  Joni  og  Þorgerdi  fyrir  halfan 
Jorfan    oc    Eyiar.    iiij    maalnytu    kugiUdi    oc  j  h(undrad).  iij 

1)  —  bond  JP.    2)    Svo  bæði,     3)   Hér  er  ,,og"  ofaukið  í  afskr, 
síra  Helga. 


440  KVITTUNARBREF.  1527. 

gielldfiar  hundrud.  ij  hundrud  i  0llum  peningnm.  skylldu 
þesser  aller  peningar  golldner  aa  næsta  hauste  eptir.  heimil- 
udu  þau  honum  allt  þat  er  i  jordu  findist  oc  da.  Lofudu 
titt  nefnder  menn  at  svara  lagariptingum  aa  jordunne.  enn 
Einar  at  hallda  til  laga.  Og  til  sanninda  hier  vm.  setium 
vier  fyrnefnder  menn  ockur  insigle  fyrer  þetta  kaupmala 
bref  skrifad  aa  Kaldaarbacka  laugardagin  næstan  fyrer  in 
festo   sancti  Matihas  apostoli  aa  fsama  aarei)  sem  fyr  seiger. 


361.  31.  December  1537.  á  Hólum. 

JóN  biskup  á  Hólum  kvittar  Benedikt  Einarsson  um  þá  sök, 
að  hann  varð  brotlegr  með  giptri  konu,  er  Margrét  Erlends- 
dóttir  heitir. 

Landsbókasafn  61.   8vo,  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ex 
transscripto  1571  die  8.  Junii  " 

Kvittunarbref  Benedicts  Einarssonar.^) 
Wier  jon  med  gudz  nad  biskup  ad  holum  giorum  god- 
um  monnum  vitanligt  med  þesso  voru  opnu  brefi  ad  vier 
hðfum  leyst  og  skrift  sett  benedict  einarssyni  fyrir  þa  sðk 
ad  hann  vard  brotligr  med  eirne  giptre  kuinno  sem  mar- 
gret  erlendzdotter  heitir.  þui  giefum  vier  fyrneíndan  bene- 
dict  kuittan  fyrir  oss  (og)  vorum  epterkomendum  kirkiu(nn- 
ar)  vegna  vm  adr  sagda  sauk.  til  sannenda  hier  vm  setium 
vier  vort  secret  fyrir  þetta  bref  skrifad  a  holum  ]  hialltadal 
siðunda  dag  iola  anno  domini  1527. 


363.  1537. 

Ögmundr  biskup  í  Skálhotti  selr  Erlendi  lögmanni  Þorvarðs- 
syni  tíu  hundruð  í  jörðunni  Reykjum  í  Mosfellssveit  fyrir 
jörðina  Öxnalæk  í  Ölfusi  dómkirkjunni  í  Skálholti  til  handa. 

1)  [Svo  bæði  =  sama  vetri?    2)  með  hendi  AM 


1527.  SUÐRREYKIR.  -  SEYLUDOMR.  441 

Jarðabókarskjöl    Árna   Magnússonar,    Kjósarsýsla    Nr.  2,  staðfest 
afskript  frá  6    Júlí  170.5. 

Vier  Augmundur  med  guds  nad  biskup  ]  Skalholte  gior- 
um  godum  monnum  kunict  med  þessu  voru  opnu  briefe  ath 
j  med  rade  og  samþycke  vors  radsmannz  sira  Jons  heidins- 
1  sonari)  og  oss^)  haufum  vier  giort  suodan  kaupskap  vid  er- 
^Bgan  danumann  erlend  Þoruardzson  laugmann  fyrir  sunnaii 
^Rg  austaii  d  islande  at  uier  haufum  feingit  honum  til  fullr- 
f  ar  eignar  og  frials  forrædis.  xc»  j  jordinni  Reýkium  er  ligg- 
ur  j  mosfells  kirkiu  sokn.  Hier  j  mot  feick^)  hann  oss  og 
kirkiunne  j  skalholte  jðrdina  auxnalæk  er  liggur  j  auluusi  j 
reykia  kirk(i)u  sokn  ath  auUu  þuj  til  skilldu  cí  bddar  sidur 
sem  gaumul  jardakaupsbref  utuisar.^)  Datuni  briefsins  .CD. 
d.  XX.  vij. 

Þetta  ofaiiskrifad  ad  vera  riett  Coperad  Effter  sijnum 
original  vottum  vnderskrifader  ad  Sudur  Reikium  j  mosfells- 
sueit  þann  6.  Julij  Anno  1705. 

Einar  Jsleifsson  Arne  Benedictsson 

mppria  med  e  h. 


363.  [1537  eða  síðar]. 

ViTNsiBURBR    um   Scyludóm    frá   21.  Janúar  1527  (Nr.  326) 
um  eignir  Teits  Þorleifssonar. 

AM.    Apogr.    3844    „Ex    chartis    herra  Oddz  biskups.  frá  Leyrór- 
gördura"    (AM.)  og  eru  hér  gömlu  blöðin  sjálf,  skrifuð  c.  1605. 

Þad  medkiennist  eg  Þorlakur  Þorersson.  ad  eg  heyrde 
þa  logriettumenn  lýsa  fyrir  mier  samdægris  sem  j  dom  voru 
nefnder  a  Sejlu  j  Skagafirde  vm  malefne  Teits  Þorleifssonar. 
med  soddaíi  atridisordum  sem  þetta  Copium  jnnehelldur  sem 
hier  fyrir  ofaíi  er  ritad  ord  eptter  ord  ad  þeir  hefdu  vin 
Teit  Þorleifsson  dæmtt  alla  hans  peninga  vnder  kong  og 
erfingia.  Og  skyllde  Rafn  Logmadur  ad  sier  taka.  og  afgreida 

1)  Svo, 


442  TEITSMAL.  1527. 

allar  Iðglegar  skullder  og  sijdan  Iðglig  skiptte  a  giðra  mill- 
um  kongs  og  erfingia.  Og  til  sannenda  hier  um  set  eg  mitt 
jnnsigle  hier  fyrer  nedaii. 


364.  1537. 

DóMR  sex  presta  og  sex  leikmanna,  út  nefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti,  um  kaupskap  og  jarðaskipti  þeirra  bisk- 
ups  og  Teits  Þorleifssonar  (og  dæma  þeir  kaupskap  þann 
myndugan  og  fuHmektugan). 

Landsbókasafn  63.  4to  bl.  114b^  skr.  c.   1640.  ~  Dómr  pessi  befir 
ekki  feingizt  öðruvísi  en  í  þessu  ágripi. 

Domur  xij  manna  vm  kaupskap  Biskupz  Aug- 
mundar  og  Teijtz. 

Suo  latandj  domur  vj  presta  og  vj  leikmanna  Hggur  j 
Asgardi.  vt  nefndur  aff  Biskup  Augmundj.  til  ad  ýfer  vega 
og  skoda.  huort  sa  kaupskapur  skjUde  mindugur.  er  Teijt- 
ur  haffdj  giort  vid  Biskup  Augmund.  og  fyrir  þann  skuUd 
ad  fram  fyrir  oss  heffur  komid  xij  logriettumanna  domur. 
ad  Teijtur  mætti  frialzliga  seHa  og  kaupa  vid  huorn  mann 
sem  annar  fullmindugur  madur.  Var  og  med  þeim  domj  log- 
mannz  vrskvrdur  loglega  vrskurdadur.  Jtem  kom  og  fyrir 
þa  kuittun  Hannesar  Eggertssonar.  er  þa  var  hofudsmadur 
yfer  Jslandj.  ad  hann  gaf  teijt  olldungis  kuittan  og  Akiæru- 
lausaii.  vm  allt  þad  sakferli,  er  hann  þottist  meiga  til  hanz 
tala  k(ongligrar)  m(aiestetz)  vegna  ad  til  greindu  þuj  sak- 
ferlj  sem  hann  edur  hanz  menn  hafa  mdtt  Brotliger  verda 
a  Sueinstadafundj.i) 

Datum  ]  domnum  er  1527. 


1)  Botninn  vantar  bér  í,  og  hefir  aldrei  í  ágrip  þetta  verið  skrif- 
aðr,  er  bermdi  það,  að  þeir,  að  svo  prófuðu  og  fyrir  þá  komnu, 
dæmdu  allan  kaupskap  þeirra  Teits  og  Ögmundar  biskups  myndugan 
og  fuUmektugan, 


1528.  DÖGURÐARNES.  443 


i 


165.  31.  Janúar  1528.  á  Staðarhóll. 

ALDÓR  prestr  Tyrfingsson  lýsir  því,  að  hann  hafi  goldið 
Jóni  djákna  Haldórssyni  (syni  sínum)  jörðina  Dögurðarnes 
á  Skarðsströnd  í  arfleiðslu  fé  fyrir  þrjátíu  hundruð,  en  Hal- 
dór  prestr  skilr  sér  og  börnum  sínum  forkaupsrétt  á  jörð- 
unni  fyrir  sama  verð  og  Jón  djákni  má  öðrum  selja. 

Eptir  afskript  Magnúsar  Einarssonar  á  Jörfa  meðal  Dögurðarness 
og  Dímonarklakkaskiala,  gerðri  stafrétt  eptir  frumritinu  c.  1730  — 1740; 
„Næst  framanskrifud  Copia  er  ordriett  epter  heilu  órotnu  og  vellæseligu 
Briefe  Ritudu  ákalfskinn med  einu  hSngande  Jnnsigle  aldeilis  óbrialudu". 

Þad  giori  ec  halldor  prestur  tyrfingson,  Godvm  monn- 
um  viturligt  med  þessu  minv  opnv  brefi  at  eg  medkennunzst 
at  ec  hefi  golldit  joni  diakna  halldorsyni  ]ordina  daugurdar- 
nes  sem  liggr  j  skardzkirkivsokn  j  þda  peninga  sem  eg  gaf 
honum  i  hans  arfleizlu.  og  bref  þar  um  giortt  vt  visar  fyrir 
XXX  hundrvt  med  ollvm  þeim  gognum  og  gædvm  sem  greindri 
]ordu  fylger  og  fý(l)gtt  hefer  ad  fornv  og  nyu  og  eg  uard 
fremzt  eigande  at.  Skylldi  jon  hafldorson  mier  fystum  seha 
fyrskrifada  jord  eddi  minvm  bornum  þda  hann  uill  sialf- 
ur  sehda  med  jofnu  verdi  sem  hann  mda  odrum  selida 
og  uilie  nockvd  þeirrda  þda  kaupda  er  hann  uiU  seHa. 
Og  til  sannindda  hier  um  festa  eg  mitt  jnnsigli  fyrir  þetta 
bref  sem  skrifat  var  œl  stadarhoh  j  saurbæ  fostudagin  næstcli 
fyrir  pvrificacio  sancte  marie  virginis  arum  epter  guds  burd. 
CD.  d.  XX.  og  viij.  aar. 


366.  7.  Febrúar  1538.  á  Reykjum. 

Samningb  gerðr  af  Ögmundi  biskupi  mifli  þeirra  Erlends  lög- 
manns  Þorvarðssonar  og  síra  Þórðar  Einarssonar  vegna 
barna  Orms  heitins  Einarssonar  (bróður  Þórðar  prests,  en 
Erlendr  hafði  vegið  Orm). 

Landsbókasafn    62.    8vo    með   hendi  Grunnavikr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók   Ogmundar  biskups. 

Giorningur  mille  Erlendz  Lðgmanns. 
Jn  Nomine  Domini  Amen. 

var     so    feUdur    skilmdle    ok     fuIikomHgur   giðrningur 
giðrdur     af    verdugum     herra  i  gude    biskup     Ogmund    ok 


444  VÍG  ORMS.  -  JÓN  SIGMUNDSSON.  1527. 

þeim  fleirum  godum  mðnnum  sem  hann  kallade  til  med  sier 
d  Reykium  d  Skeidum  fðstudaginn  næstan  fyrer  niuvikna 
fðstu  anno  Domini  M^.  D^.  xx^.  viij^.  d  miUum  þeirra  Er- 
lends  Þorvardssonar  Laugmans  og  sera  Þordar  Einarssonar 
vegna  barna  Orms  heitins  Einarssonar.  Jn  primis  var  þad 
þeirra  vilianHgur  giðrningur.  ad  epter  rettri  sundurtalningu 
godra  manna  d  alþingi  skylldu  hvorer  fyrer  sig  eignast  þad 
jardagoss  oc  fastaeign  sem  þeir  hðfdu  ad  sier  tekid.  Enn 
hvad  bðrn  Orms  heitins  vantade  uppd.  skyllde  fyrrnefndur 
Erlendur  Iðgmadur  og  Hakon  Biðrgolfsson  aptur  leggia  og  i 
godan  mata  uppfylla.  Her  med  lofade  Erlendur  Lógmann  ad 
koma  til  Kalldadarness  nærre  krossmessu  i  vor  ad  kemur 
ad  forfallalausu.  ok  hann  skyllde  þar  fram  segia  ok  fulla 
grein  giðra  upp  d  sin  sanninde.  hversu  mikla  peninga  fasta 
edur  lausa  hann  hefde  medteked  epter  sinn  faudur  og  modur 
ok  riettan  Reikningskap  d  giðra.  hvad  edur  hversu  miked 
hann  hefde  útgoUded  i  kirknanna  Reikningskap  edur  adrar 
skullder  sidan  hann  tok  vid. 


367.  33.  Marts  1528.  f  Skálholti. 

TvEiE  prestar  votta,  að  dómar  þeir,  er  Jón  Sigmundarson 
lögmaðr  og  Hka  Björn  Guðnason  dæmdu,  haíi  verið  dæmd- 
ir  ónýtir  og  að  eingu  haldandi,  því  að  Jón  hafi  verið  í  banni 
beggja  domkirknanna. 

AM.  Fasc.  Lxxu,  2^^  stórt  transskript  á  skinni  frá  c.  1528 — 1530, 
og  hafa  verið  sjö  innsigli  fyrir.  —  AM.  Apogr.  3895  eptir  transskripti 
á  skinni  frá  e.  1530,  sem  Árni  Magnússon  gaf  Páli  lögraanni  Vída- 
lín,  en  ekki  sýnist  það  þó  geta  verið  sama  transskriptið,  sem  nú  er 
í  Fasc.  LXXII,  2b^  og  hér  er  nú  fylgt.  -  ÁM.  Apogr.  3893  „Epter 
ovidimeradri  Copiu«  (AM.).  —  AM.  240.  4to  bls.  39—40,  með  hendi 
Jóns  lögmanns  .Tónssonar  c.  1592.  —  Landsskjalasafn  94  4to  bl.  34b, 
skjalabók  með  hendi  Jóns  lögmanns  Sigurðssonar  c.  1600.  —  MSteph. 
56.  4to  bls.  282,  með  hendi  Snœbjarnar  Torfasonar  á  Kirkjubóli  1646. 

Vitnisburdur  uppa  Jon  Sigmundsson.^) 
Þad  giorum  wijd  jon  einarsson.  og  þorlakur  landbiartz- 
son    prestar    Godum    monnum    kunnigt    med    þessu  ockrv^) 

1)  3893;  vitnisburder  vm  doma  Jonz  Sigmundssonar  240,  2)3895; 
ofl.;  woru  Lxxn,  2b^ 


^m 


JON  SIGMUNDSSON.  ~  STEINSTAÐABREF.  445 


opnu  brefi.  ad  vid  vitum  firir  full  sanninde.  ad  aller  þeir 
domar  sem  jon  heitinn  sigmundson  liet  vth  nefna^)  medan 
hann  war  laugmadur.  og  lika  biorn  gudinason^).  hafa  verit 
dæmder  onýter  og  at  aungw  halldandi  þvi^)  hann  war  þa^) 
j  forbodi  bædi  heilagrar  skalholltz  kirkiu  og  swo  holadom- 
kirkiu.  Suo  og  haufum  vid  vith^)  werit  j  dome  med  audrum 
ærligum  personum  ad  dæma  adurnefnda  doma  onyta  wpp 
hiedan  og  at  aungu  halldandi  þa  sem  þeir  hafa  dæmt.  Og 
til  sanninda  hier  vmm  setium^)  vid  ockur  jnsigle  íirir  þetta 
bref  huortt  skrifat  war  j  skalholte  manudagin  næstan  firir 
mariumessu  dag  annunciacionis.  anno  domini  .CD^.  d^.  wi- 
gesimo  octauo. 


368.  31.  Marts  1528.  á  Reykjum. 

JóN  biskup  á  Hólum  fær  og  geldr  Magnúsi  Björnssyni  alla 
jörðina  Steinstaði  í  Tungusveit  til  fullrar  eignar  fyrir  þrjá- 
tigi  hundraða  upp  í  þá  sextigi  hundraða  skuld,  er  Magnús 
átti  hjá  biskupi  fyrir  hálfa  Kalmanstungu ;  þar  með  skyldi 
Magnús  hafa  við  af  Hólakirkju  rekum  fyrir  utan  Laxárdals- 
heiði  —  nema  stórviðu  —  þar  til  jörðin  á  Steinstöðum  væri 
húsuð  svo,  að  hún  væri  leigufær. 

AM.  Apogr.  4115  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Arna  „Ex 
originali"  á  kálfskinni. 

Þat  giðrum  uid  halldor  jonsson  og  þorgrimur  gudmunds- 
sen  godum  monnum  uiturligtt  med  þessu  ockru  opnu  brefi 
drum  epptter  gudz  burd.  m.  d.  xx  og  viij.  aR.  da  holum  j 
hiallttadal  sunnudaginn  næstan  fyrir  ambrosiusmesso^).  vor- 
um  vid  j  hidÓL  sdaum  og  heyrdum  m.  ord  og  handaband 
þessara  manna  af  eirne  (ialfu  uors  verduga  herra  og  andar- 
ligs  favdur  jon  med  gudz  nad  biskup  ad  holvm  enn  af  ann- 
are  alfu  magnus  biornssonar  ad  svo  fyrir  skildv  ad  fyr- 
nefndur  herra  biskup  .lon  fieck  og  galltt  til  fuUrar  eignar  og 
frials   forrædis   fyrnefndum   magnuse  biornssyni  jordina  alla 

1)  á,  b.  V.  240.  2)  3895;  gudnason  LXXII,  2b.  3)  þá  240.  4)b. 
V.  3895.    5)  sl.  flest  hin.     6)  settvm  3895.     7)  þ.  e.  29.  Marts 


446  STEÍNSTAÐIR.  —  SENÖIBRÉF.  Í5^g. 

steinstadi  j  tungusueit  er  liggur  j  reykia  kirkiu  sokn  med 
oUum  þeim  gognum  og  giædum  sem  greindri  jordu  fylger 
og  fylgtt  hefur  ad  fornu  og  nyu  og  hann  vard  fremztt  eig- 
andi  ad  ordinn  fyrir  xxx  hundrada.  upp  ]  uerdit  fyrir  þau 
ui  tige  hundrada  er  biskupinn  var  honum  skylldugur  fyrir 
halfua  kalmanztungu.  skylldi  biskupin  svara  lagaripttingum 
doL  þesse  fyrgreindri  jordu  enn  magnus  hallda  til  laga.  Suo 
og  skylldi  magnus  biornsson  at  frialsu  mega  hafua  vid  af 
holakirkiu  rekum  fyrir  utan  laxardalsheide  hvar  sem  hann 
villde  at  frateknum  storuidum  þar  til  ad  hann  hefdi  loatid 
husa  upp  adurgreinda  jord  steinstadi  so  hun  væri  leigufær. 
Og  til  sanninda  hier  vm  settum  uid  fyrnefnder  menn  ockur 
jncigle  fyrir  þetta  giorningzbref  er  skrifad  var  da  seykium  j 
tungusueit  da,  sama  dare  tueimur  dogum  sidar  en  fyr  seiger. 


369.  3.  Ápríl  1528.  í  Skálholti. 

Sbndibréf  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  Jóns  biskups  á 
Hólum  um,  að  hann  sjái  til,  að  Björn  bóndi  Þorleifsson  fái 
lög  og  rétt  af  Einari  Ólafssyni  um  fjárgreiðslur  nokkurar  af 
erfð  eptir  Einar  heitinn  Björnsson  fyrir  það,  er  Einar  Björns- 
son  hafði  goldið  í  misferli  sín  af  erfðafé  Björns  eptir  Þor- 
leif  Björnsson  föður  sinn,  en  Einar  Ólafsson  var  dœmdr 
eríingi  Einars  Björnssonar. 

AM.  Fasc.  XLVII,  13,  frumritið  ápapptVmeð  eiginhendi  Ögmundar 
biskups,  —  Apogr  1185.  —  Eptirmynd  (facsimile)  af  þessu  bréfi  er  í 
Palæografisk  Atlas.  Ny  Serie.  Oldnorsk-isl.  Skriftpröver  c.  1300—1700. 
Ved  Kr.  Kálund.     Khavn  1907,  Nr.  46. 

Reuerendo  in  christo   patri  ac  domino  domino 
johanni  eadem   gracia  episcopo  holensi  fratri 
suo  carissimo  h(ec)  l(itera)  p(resentetur).i) 
Fraternali    dileccione     sinceraque     in     domino    caritate 
ante  lata. 

Kunngiorum  mer  ydur  kære  broder  at  biorn  bondi  þor- 
leiífson    hefwer   klagat  sig  fyrir  oss  huersu  ad  hans  faudur- 
1)  Utan  á  bréfinu  með  heudi  biskups. 


1528.  SENDIBREF.  -  JAR£)AKAtrt>.  447 

broder  einar  heitinn  biornson  heffde  golldit  fyrir  sin  misferle  og 
sekter  ])a  peninga  sem  honum  fiell  j  arff  eff'ter  faudur  sinn  þor- 
leif  heitin  biornson  heilagre  skalholtz  kirkiu  og  hennar  for- 
monnum  sem  er  bær  j  borgarfirde.  og  aungua  peninga  j 
gen  feingit  vt  aff'  einari  olaff'syne  sem  dæmdr  heffur  verit 
erfingie  adr  greindz  einars  biornsonar.  ^n  aff  þui  ad  greindr 
einar  olaffson  er  ydar  man  og  vnder  ýdur  geffin.  þui  bidi- 
um  wier  ydart  broderne  ad  þier  wiUet  giora  fyrir  wora 
skulld  og  skicka  suo  ad  hann  fae  laug  og  rett  aff  opt  neffnd- 
uih  einare  þa  hann  kemur  a  ydarn  fúnd.  þui  morgum  god- 
um  monnum  Hzt  þad  hart  ffyrir  hann  ad  hans  [arffur  eigni) 
heffur  werit  vt  golldiii  en  hann  heff'r  eintijd  feingit  jgen. 

Cum  hijs  waleat  wigetque  westra  fraternitas  jn  jllo  qui 
est  summum  bonum  optimumque. 

Ex  propria  residencia  Tercio  Nonas  apriHs.  anno  salu- 
tiferi  partús  1528. 

Nostro  ManuaU  sub  signeto. 

Augmundus    dei    gracia 
€piscopus  skalholltensis. 


870.  9.  Apríl  1538.  á  Hólum. 

JÓN  biskup  á  Hólum  selr  PáH  bónda  Grímssyni  jarðirnar 
Glaumbæ  í  Reykjadal  og  hálf  Björg  i  Kinn,  fyrir  jörðina 
Hof  á  Höfðaströnd,  og  galt  Páll  kirkjunni  á  Hofi  jarðirnar 
Þrastastaði  og  SvínavelH  á  Höfðaströnd,  en  skildi  af  sér  að 
öðru  leyti  kirkjureikning. 

AM.  Fasc.  XLVII,  11,  frumrit  á  skinni,  og  eru  öll  (4)  innsiglin 
dottin  frá.  —  Apogr.  1503  og  2886.  og  289  (eptir  transskr.  1594)  og 
Apogr.  5644  (eptir  öðru  frumriti). 

Kaupbref  Biskup  Jons  og  Pouls^)  vm  Gbmbæ 

1528.2) 

Þath  giorum  wier  þorsteinn  gunnason.  þormodr  snorra- 

son    prestar.     CDarteinn    einarson    og   jon   hallzson    Godum 

monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi.  ath  arum  epter 

1)  [Svo.    2)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  17.  öld. 


448  JARÐAKAUP.  1528. 

gudz  burd.  CD.  d.  xx  og  viij.  dar  manudaginn  næstaii  fyrir 
dnnunciaconis  marie^)  (ö  holum  j  hialltadal  vorum  vier^)  j 
hia  saaum  og  hejrdum  da  ord  og  handaband  þessara  manna. 
verdug  herra  biskups  jons  og  pals  bonda  grimssonar  ath 
suo  fyrir  skildu.  ath  biskup  jon  selldi  greindum  pali  jordina 
glaumbæ  j  Reykiadal  og  jordina  halldorstadi  j  laxdardal  og 
halfa  jordina  hallbiarnarstadi  j  Reykiadal  og  halfa  jordina 
biorg  j  kinn  og  þar  til  eina  xx  hundrada  jord  þda  sem  þeim 
semdi.  Hier  j  mot  gaf  greindur  pall  biskup  joni  jordina  hof 
a  hofdastrond  med  þessum  jordum  ytri  brecku  sydri  brecku 
og  hraun  er  allar  Hggia  (xi  hofdastrond.  luckti  pall  kirkiunni 
a  hofi  ]  sinn  reikningskap  þessar  jarder.  þrastastadi  ogjord- 
ina  doL  suinaveUi  er  liggia  da  hoídastrond.  skildi  pall  sig 
kuittaii  vm  kirkiureikning  da  hofi  og  allan  reikningskap  sem 
honum  bar  ad  suara  af  sinum  parte  til  motz  vid  onnur  sin 
syskin.  sem  bref  þar  vm  giort  vt  visar.  selldu  huorertueggiu 
fyr  sagdar  jarder  med  ollum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem 
greindum  jordum  heilum  og  halfum  eiga  med  rett  ad  fylgia 
og  þeir  vrdu  fremzt  eigandi  ad.  skýlldu  huorertueggia  hallda 
þeim  jordum  til  laga  er  keyptu.  enn  suara  lag(a)riptingum 
da  þeim  sem  selldu. 

Og  til  sanynda  hier  vm  setium  vier  fýr  skrifader  prest- 
ar  og  leikmenn  vor  insigli  fyrir  þetta  bref.  skrifat  da  holum 
j  hialltadal  in  cena  domini.  da  sama  ari  sem  fýr  seiger. 


871.  14.  Apríl  1538.  á  Hólnm. 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Rafni  lögmanni  Brandssyni  og  Þór- 
unni  dóttur  sinni  jörðina  Hof  á  Höfðaströnd  með  jörðunum 
ytri  og  syðri  Brekku,  Hólakoti,  Hrauni  og  eyðikotinu  Garðs- 
horni,  er  allar  liggja  á  Höfðaströnd,  fyrir  jarðirnar  Lög- 
mannshhð  í  Eyjaíirði  og  Hofstaði  við  Mývatn,  er  Þórunn 
átti,  og  Skarð  í  Fnjóskadal,  er  Rafn  átti,  með  fleirum  þeim 
greinum,  er  bréíið  sér  hkast  hermir. 

AM.  Apogr.  5646,  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Arna  „Ex 
originali"  á  kálfskinni.    —  AM.  Apogr.  290  með  hendi  Árna  Magnús* 

1)  28.  Marts.    2)  uid  5644. 


1628.  HOFSBREF.  449 

sonar,  að  því  er  virðist,  eptir  sama  frumriti  og  Landsbókasafn  61. 
8vo,  sem  er  afskript  gerð  fyrir  Arna  Magnússon  „Ex  Transscripto 
1.571  die  8  Junii"  gerðu  á  Hólum  í  Hjaltadal  af  Arngrími  presti  Jóns- 
syni  og  Vigfúsi  Þorsteinssyni,  og  er  afskript  þessi  staðfest  i  Skál- 
holti  13.  Dec.  1710  af  Árna  Magnússyni,  Gísla  Bjarnasyni,  Þórði 
Þórðarsyni,  Þorgilsi  Sigurðssyni  og  Grími  Magnússyni.  —  Afskript 
af  þessu  bréfi  er  í  Syrpu  Guðbrands  biskups  í  Biskupsskjalasafni,  og 
önnur  með  hendi  síra  Eyjólfs  Jónssonar  á  Völlum  (d.  1745)  er  í  IBfél. 
Khd.  iM.  4to  bl.  77b^— 78  og  MSteph.  60.  4to  bl.  32. 

Um  Hof  d  Hðfdastrðnd.i) 
Þath  giorum  vid^)  hallsteinn  eirecsson  og  tumas  Brands- 
son.  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  brefi 
ath  arum  epter  gudz  burd.  CO.  d.  xx.  og  viij.  ar.  a^)  hofi  oa 
hofdastrond.  miduikudagin  næstan  fyrir*)  palmsunnudag.  vor- 
um  vid  i  hia  saum  og  heýrdum  da  ord  og  handaband  þess- 
arra  manna  verdugs  herra  biskups  jons  og  Rafns^)  brandz- 
sonar  logmanns  og  Þorunnar  jonsdotter^)  hans  kuinnu.  ad 
suo  fyrir  skildu.  ath  biskup  ]on  selldi  greindum  hrafni')  jord- 
ina  hof  a  hofdastrond  i  skagafirdi.  og  þar  med  jordina  ytri 
brecku  og  jordina  sydri  brecku.  jordina  holakot  og  jordina 
hraun.  og  eitt  eydikot  er  gardzhorn  heiter.  er  allar  adur- 
greindar  ]arder  liggia  i  hofskirkiusokn.  hier  i  mot  gaf  greindr 
hrafn'')  Iðgmann  jarder  þorunnar  kuinnu  sinnar.  logmannz- 
hlid  i  ejiafirdi.  og  jordina  hofstadi  vid  mývatn  og  sina  jord 
skard  i  fnioskadal.  selidu  huorer  þessara  fýrgreindra  manna 
allar  adr  sagdar  jarder  med  aullum  þeim  gognum  og  giæd- 
um  sem  greindum  jordum  œl  med  logum  ath  fýlgia.  sagdi 
biskup  jon  ath  kirkian  ca  hofi  ætti  jordina  þrastarstadi^).  og 
eýdijord  i  unadal  er  suinaveller  heita.  lofade  biskup  jon  ad 
giora  upp  kirkiuna  da  hofi  so  sæmiHga  ath  kuitt  skýlldi  ðll 
kirkiu  goz  sem  þar  til  fallid  hefdi.  feck  greindur  Rafn  log- 
mann  þorunne  kuinnu  sinne  til  fuUrar  eignar  hof  med  þeim 
tilgreindum  peningum  sem  til  heyra  upp  oa  RÍettan  Reikn- 
ingskap    fyrir   þa  peninga  sem  hun  atti  i  hans  gard.  kynne 

1)  61,  með  hendi  Árna  Magnússonar.  2)  vier  67.  3)  at  67.  4)  eptir 
67  (án  efa  rangt);  það  yrði  8.  Apr.;  miðvikudagrinn  fyrir  pálmasunnu- 
dag  er  1.  Apr.  1528.  5)  Svo  5646  og  61.  6)  -  dottur  61.  7)  Rafn  61. 
8)  þrastastaði  61. 

Dipl   Tgl.  IX  .  B,  89 


450  tlÉÐINSHÓFÐABRÉF.  1528. 

jardernar  gardzhorn  og  holakot  med  logum  af  ath  ganga 
þdi  skjlldi  Rafn  eignazt  jordina  stafshol  er  liggur  i  hofs- 
kirkiu  sokn  þui  biskup  jon  hafdi  kejpt  hana  fyrir  sina  pen- 
inga.  skylldu  huareri)  hallda  þeim  jordum  til  laga  sem  keýptu 
en  suara  lagariptingum  da  þeim  jordum  sem  selldu.  Ok  til 
meiri  sannynda  hier  vm  settum  vid  fýrskrifader  menn  ockur 
insigH  fyrir  þetta  bref  skrifad  da  holum  i  hialltadal  enn  þridia 
dag  i  paskum   da  sama  ari  sem  fýr  seiger. 


873.  5.  Mai  1528.  í  Reykj«lilíð. 

JóN  prestr  Finnbogason  arfleiðir  með  samþykki  Þorsteins 
bróður  síns  Málfríði  dóttur  sína  að  jörðunni  Héðinshöfða, 
en  önnur  börn  sín  til  annara  sinna  peninga. 

AM.  Fasc.  LXV,  20^  skrá  á  skinni  frá  c.  1541,  sem  5  innsigli 
hafa  verið  fyrir,  og  kölluð  er  „gomul  bref  vm  hiedinshofda"  (utan  á 
skráuni). 

Þad  giorum  vier  arne  branzson.  þorsteirn  gvdmvndsson. 
Þorolfur  Olafson  og  teittur  sygurdson  godum  monnum  vitur- 
ligt  med  þessv  vorv  oppnv  breíi  þa  er  lidit  var  fra  gvdzs 
bvrd  þvshvndrat  v^  xx  og  atta  ar  j  laufase  ]  eyiafirdi  vorv 
vier  hia  saunj  og  heýrdvm  aa  ord  og  giorninga  er  fram  forv 
med  sira  jone  finbogasyne  og  þorstein(e)  finnbogasyne  fyrir 
kirkiv  dyrunvm  j  lavfasi  at  fyrr  greindr  sira  jon  finbogason 
arfleiddi  born  sin  malfridi  dottur  siiia  til  hiedinshofda  efter 
þeirre  giof  sem  hann  hafdi  adr  gefid  en  onnur  born  þav  er 
hann  atti  arfleiddi  hann  til  annara  sinna  peninga.  samþycktte 
fyrr  skrifadur  þorsteirn  finbogason  og  vpp  gaf  sina  erfd  alla 
efter  fyrr  skrifadan  brodur  sinn  malfride  sýstur  sinne  hiedins- 
hofda  til  eignar  en  adra  hans  peninga  odrvm  sinvm  syskin- 
vm  bornum  sira  jons  finbogasonar  þad  ad  avck  være.  for 
þessi  allvr  giorningvr  logliga  fram  so  sem  stendr  skrifad  j 
ættleidingar  capitvla  þar  fyrir  kirkiv  dyrunvm.  Og  til  sann- 
enda    hier    vm    settivm    vier  fyrr  skrifadir  menn  vor  jnsigli 

1)  huorir  61. 


^^rir    þetta    vittnisburdar  bref  er  skrifad  var  j  reyckiahlid  a 
ridivdagin  næstan  efter  krossmesso  vm  vorid. 


t^,  MUNKAÞVERÁ  OG  SAURBÆR.  45j 


^bri 

I 


3.  13.  Mai  1538.  í  Núpnfelli. 

JóN  biskup  á  Hólum  lýsir  því,  að  hann  hafi,  þegar  hann 
hafði  umboð  og  yfirsýn  Munkaþverárklaustrs  peninga,  selt  Egli 
Hallssyni  presti  í  Saurbæ  til  æfinlegrar  eignar  undir  Saur- 
bæjarsfað  skipstöðu  og  naustgerð  við  Naustabúr  fyrir  þrjú 
hundruð  í  þarflegum  peningum;  skyldi  höggvast  viðr  í  skógi 
klaustrsins  til  uppihalds  naustinu. 

AM.  Apogr.  180,  afskript  gerð  eptir  frumriti  á  skinni  og  staðfest 
á  Grenjaðarstað  20.  Mai  1728  af  Magnúsi  Þorvaldssyni  og  Gisla 
Maguússyni   (siðar  biskupi). 

Vier  ion  med  gudz  naad  biskup  aa  holvm  giorum  god- 
um  monnum  kunnigt  med  þessu  uoro  opnu  brefvi  þa  vær 
hofdum  vmbod  og  yfersyn  aa  munkaþveraar  klaustursins  pen- 
ingum  selldum  uær  Sira  eigli  hallssyni  er  þa  uar  benefi- 
ciatus  Saurbæiar  kirkiu  til  æfinligrar  eignar  vnder  saurbæi- 
arstad  j  eyiafirdi  eina  skipstodu  og  naustgiord  vid  nausta- 
bur.  hier  i  mot  gaf  nefndur  sira  eigili  klaustrinv  iijc  i  þarf- 
ligum  peningum.  Skillde  hauggvazt  vidur  i  klaustursins  skogi 
æfinliga  at  hallda  vpp  sogdv  navsti.  for  þessi  giorniugur 
fram  a  mukaþveraa  med  raade  conventubrædra  klaustursins. 
Og  til  sannenda  hier  vm  setium  vær  vort  secretum  fyrir 
þetta  bref  er  skrifat  var  i  nvpvfeUi  þridia  daginn  næstan 
fyrir  hallvardsmesso  aarum  epter  gvdz  burd  CTD  d  xx  og  viij. 


374.  13.  Maí  1538.  á  Fluguraýri 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Magnúsi  Björnssyni  til  fullrar  eign- 
ar  jörðina  Nautabú  í  Skagafirði  fyrir  jarðirnar  Róðugrund 
og  Asgrímsstaði. 

AM.  Fasc.  XLVII,  12,  frumrit  á  skinni  frá  Eggert  Snæbjörnssyni 
á  Kirkjubóli.  Bæði  innsiglin  eru  dottin  frá.  Frumritið  er  raeð  hendi 
Jóns  biskups  Arasonar. 

29" 


45á  JÁRÐAKAUP.  1528. 

Þath  giorum  vid  petur  helgason  og  þorgrimur  gud- 
mundsson  godu[m  monnum]  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu 
breíi  þa  lidit  var  fra  gudz  burd  CD  d  xx  og  uiij  dr.  a  flugu- 
myri  j  skagafirdi  fimtudaginn  næsstan  fyrir  halluardsmesso. 
vorum  vid  j  hia  saum  og  hejrdum  æ,  ord  og  handaband. 
virduHgs  herra  biskups  jons  drasonar  af  einni  alfu^).  ^nn 
magnus  biornssonar  af  annare.  ad  so  fyrir  skildn.  ad  bisk- 
up  .]on  seldi  greindum  magnusi  jordina  nautabu  er  liggur  ] 
mælifells  kirkiu  sokn  med  ollum  þeim  gognum  og  gædum. 
er  greindri  jordu  aa  med  logum  ad  fylgia.  hier  dd  mothi  gaf 
greindur  magnus  jordina  Rodugrund  j  flugumyrar  kirkiu 
sokn  og  jordina  asgrimsstadi  er  liggur  j  borgaR  kirkiusokn 
med  oUum  þeim  gognum  og  gædum  sem  greiudum  jordum 
cd  med  logum  ad  fylgia.  skiidi  huor  hallda  ^il  laga  þeim 
jordum  keypti  en  suara  lagaBÍptingum  (sa)  þeim  jordum  sem 
seldu.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vid  fýrr  skrifader 
menn  ockur  innsigh  fyrir  þetta  bref.  skrifad  j  sama  stad  og 
dag  ari  sem  fyrr  seiger. 


375.  19.  Maí  1528.  í  Skálholti. 

Ögmundb  biskup  í  Skálholti  selr  Eiríki  bónda  Torfasyni  til 
fullrar  eignar  jörðina  Gröf  í  Áverjahrepp,  fimtán  hundruð 
að  dýrleika,  með  fimm  kugildum,  fyrir  jörðina  Grafarbakka 
í  Hrunamannahrepp,  en  Grafarbakka,  sem  metinn  var  þrjá- 
tigi  hundruð  að  dýrleika  af  sex  skynsömum  mönnum,  geldr 
biskup  síra  Jóni  Héðinssyni  í  ráðsmannskaup  um  þrjú  ár 
fyrír  dómkirkjuna  í  Sk-álholti. 

AM.  Fasc.  XLVII,  1/,  frumritið  á  skinni.     Innsiglið  er  dottið  frá. 

Vier  augmund  med  guds  nad  biskup  j  skalhoHti  gior- 
vm  godvm  monnum  kvnnigt  med  þessv  vorv  opnv  brefi  ath 
vier  havfvm  giort  svodaú  kavpskap  vit  eirek  bonda  torfason 
ath  vier  haufvm  sellt  honum  jordina  gravf  er  liggur  j  aaveria- 
hrepp  fyrir  .xvc-  medur  avllvm  þeim  gavgnvm  og  giædvm 
sem  greindri  jordv  fylger  ok^)  fylgt  hefur  ath  fornv  og  nyio 

1)  tvískrifað  í  frbr.     2)  Svo  hér. 


JARÐAKAUP.  4SS 

o^  |)ar  med  .v.  kvgillde.  hier  j  mot  hefur  hann  feingit  oss 
til  fvUrar  eignar  og  frials  forrædis  alla  jordina  grafarbacka 
er  liggur  j  ytrahrepp  j  hrunakirkiv  sokn  med  fvllv  vpplagi 
og  samþycki  jngegerdar  tvmasdottur  konv  sinnar.  skylldi 
hvor  ockar  vm  sig  svara  laga  riptingv  sa  þeirri  jordv  er 
selldi.  enn  hail(d)a  tii  laga  þeirri  er  keypti.  Og  þessa  somv 
jord  grafarbacka  havfvm  vier  golldit  sira  jone  hiedenssyne  j 
sitt  radzmanzkavp  fyrir  þav  iij.  ar  er  hann  liefer  vel  og  tru- 
liga  stadit  og  þionat  j  heilagrar  skalhollz  kirkiv  vmbodvm. 
var  þessi  jord  vird  af  .vj.  skynsavmvm  monnum  fyrir.  xxxc- 
Skal  hann  fyrrgreinda  jord  ath  sier  taka  til  fvllrar  eignar 
og  frials  forrœdiss  og  þad  af  giora.  sem  honum  vel  likar. 
Og  til  sanninda  hier  vm  setivm  vier  vort  insigle  fyrir  þetta 
bref  skrifat  j  skalhollti  ipso  die  sancte  praxedis  virginis  anno 
domini.  CIQO-  d^.  xx.  viij. 


376.  7.  Júní  1528.  á  Hólum. 

Kaupbréf  þeirra  Jóns  biskups  Arasonar  og  Þorgríms  Gliði- 
mundssonar  um  jarðirnar  Alfgeirsvelli  í  Skagaíirði,  Brekku 
í  Óslandshhð  og  Álegstaði. 

AM.  Fasc.  LXXIII,  26,  frumrifc  á  skinni,  sem  2  innsigli  hafa  verið 
fyrir.  Skinnbréf  þetta  fanst  milli  1880—1890  í  bandi  á  handriti  í 
safni  Árna  Magnússonar  89,  8vo,  klipt  í  sundr,  en  feingust  þó  allir 
partarnir,  svo  að  bréfið  náðist  heilt.  A  bréfið  er  párað  með  hendi 
frá  öndverðri  17.  öld:  „Drottenn  minn  vardveite  mig  fra  ollu  iUu  til 
hjfs  og  salar.  amen",  og  tvívegis.  nafnið  „Þorunn  Eigelzdottur". 

[Þ]ath  giorum  vid  tumas  prestur  eireksson  ok  are  jons- 
son.  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  brefi 
di  holum  j  hialltadal  sunnudaginn  næstaii  fyrir  chathedra 
sancte  petre  apostoli^)  þaa  lidid  var  fra  gudz  burd  .m.  d.  xx 
og  viij  ár  vorum  vid  hia  srLum  ok  heýrdum  da  ord  ok 
handaband  þessara  manna  verdugs  herra  biskups  jonís)  ara- 
sonar  ok  þorgrims  gudmundssonar.  ad  so  fyrir  skildu^)  adr 
sagdr  herra  biskup  ]on  sellde  fyn  skrifudum  þorgrime  gud- 
mundssyni   jordina    dgeirsvelle^)  i  skagafirdi  ]  Beýkia  kirkiu 

i)  þ.  e,  16.  Febr.    2;  íSvq. 


454  JARÐAKAUP.  1528. 

sokn  med  ðllum  þeim  gognum  og  giædum  sem  greindri 
lordu  aa  med  lógum  ad  fýlgia.  hier  j  mot  gaf  greindr  þor- 
grimur  jordina  brecku  j  oslandzhlid  i  miclabæiarkirkiu  sokn 
fyrir.  xxxc.  og  koted  ooLlegstadi  j  hofskirkiu  sokn  fyrir.  vÍK- 
med  ollum  þeim  gognum  og  giædum  sem  greindum  iordum 
úi  med  (Iðgum  ad  fylgia).  Hier  til  gaf  adur  sagdur  þorgrimur 
.vj.  kugilldi  ok  vijc  ]  ollum  þarfligum  peningum  skýlldu 
huorer  suara  lagaEÍptingum  di  þeim  jordum  sem  selldu  enn 
hallda  til  laga  þeim  er  keýptu.  Ok  til  sannynda  hier  vm 
settum  vid  fyR  skrifader  menn  ockur  incigle  fyrir  þetta  bref 
skrifad  a  holum  3  hialtadal  upp  ca  sialfan  dag  de  trinitatis. 
ooL  sama  aRÍ  ok  fyrr  seiger. 


377.  7.  Júiíí  1528.  á  Hólum. 

JÓN  biskup  á  Hólum  selr  Þórarni  Steindórssyni  til  fullrar 
eignar  jarðirnar  Bólstaðarhhð  og  Enni  í  Langadal,  en  Þór- 
arinn  geldr  á  mót  jarðir  Oddnýjar  Jónsdóttur  konu  sinnar 
syðri  og  ytri  Laugar  í  Reykjadal  norðr,  með  þeim  orðum 
og  endimörkum,  sem  bréfið  hermir. 

AM.    Apogr.    5590    „Ex  originali"  á    kairskinni,  með    hendi    Jóns 
Magnússonar  bróður  Árna. 

Vier  broder  helge  med  gudz  nad  abote  a  þingeyrum  oc 
emar  einarsson.  gudmundr  þorsteinsson  og  jon  olafsson  gior- 
um  godum  monnum  viturligt  med  þessu  voru  opnu  brefe  ad 
a  audkulu  i  hunavaztþinge  þridiudagenn  næstan  fyrir  huita- 
sunnu^)  vorum  vier  ij  hiaa  saaum  oc  heyrdum  aa  ord  oc 
handaband  þessara  manna  verduga  herra  biskups  jonss  af 
einne  halfu  enn  Þorarins  Steindorssonar  af  annare  ad  suo 
fyrir  skildu  ad  biskup  jon  sellde  þorarne  steindorssyne  jðrd- 
ena  bolstadarhHd  i  hunauaztþinge  oc  ]ordena  enne  i  langa- 
dal  med  olhim  þeim  gaugnum  oc  gædum  sem  greindum 
jordum  a  med  logum  ad  fylgia  oc  biskup  jon  vard  fremzt 
eigaiide  ad.  sagde  biskup  ]on  ad  kirkian  i  bolstadarhlid  ætte 
eina  iord  er  botnastader  beita  er  liggur  vnder  saumu  kirkiu 
1)  Þ.  e.  26.  Mai. 


1528.  ODDASTAÐR.  455 

enn  aull  aunniir  kirkiugotz  forn  oc  ny  skylldu  kuitt  þau 
sem  greindre  bolstadarhlidar  kirkiu  hefde  tii  heyrt  nema  })or- 
arenn  skyllde  suara  suo  mycklu  ornamentu(m)  kirkiunnar  oc 
innstædu  sem  biskup  jon  h'ete  honum  afgreida  oc  þeim  reikn 
ingskap  sem  hier  epter  kann  til  falla.  hier  i  mot  gaf  nefnd- 
ur  þorarinn  iarder  konu  sinnar  ornyar  jonsdottur  med  henn- 
ar  samþycke.  heita  þær  iarder  sydre  laugar  oc  ytre  laugar 
er  liggia  j  reykiadal  i  einarsstadar  kirkiu  sokn  med  ollum 
þeim  gaugnum  oc  gædum  sem  greindum  iordum  a  med  log- 
um  ad  fylgia.  hier  med  skyllde  adr  greindr  þorarin  kuittur 
og  ^akærulaus  vm  þat  sakfelle  oc  íiegialld  sem  efter  stcd  af 
þeim  peningum  sem  biskup  jone  hafde  dæmt  verit  af  gi  ^ind- 
um  þorarne.  skylldu  huorer  hallda  til  laga  þeim  iordum  sem 
keyptu  enn  suara  lagareptingumi)  a  þeim  sem  selldu.  Og 
til  sannenda  hier  vm  setium  vier  fyrnefnder  menn  vor  in- 
sigle  fyrir  þetta  breí  skrifat  aa  holum  i  hialtadal  sunnudag- 
en  de  trinitate  arum  efter  gudz  burd  CD.  d.  xx  viij. 


378.  8.  Júní  1538.    í  Bæ  í  Bor^arfirði. 

Tylftardómr  klerka,  út  nefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skál- 
holti,  þar  sem  þeir  kunna  hvergi  að  íinna  annað  í  gömlu 
registri  heilagrar  Skálholtskirkju  en  Skálholtsbiskupar  hafi 
alla  lögsögu  yfir  Oddastað  haft  sem  öðrum  kirkjum,  er  erki- 
biskupsveizla  er  á  í  Skálholtsbiskupsdæmi,  og  dæma  því,  að 
biskup  haíi  mátt  réttilega  taka  að  sér  Oddastað  til  allrar  forsjár 
og  kennimanna  skipanar,  með  fleiri  atriðum,  er  bréfið  greinir. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups  (=  a).  —  Ny  kgl.  saml.  1847.  4to  A  bl.  31a— b 
með  hendi  Guðbrands  prófasts  Jónssonar  í  Vatn.sfirði  1669  (=  ö), 
kikari  afskript. 

Domur  um  Oddastad.^) 
Ollum  godum  mðnnum.  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
senda   Narfe    med  guds  nad  abote  ad  Helgafelle.  Gisle  med 

1)  Svo.    2)  „Dómr  um  erkibiskupsgarða,  herra  Ögmundar  biskups 

15-8",  ö, 


456  ODDASTAÐR.  1528. 

samre  nad  abote  i  Videý.  Einar  Snorrason.  Jon  Eireksson. 
Halldor  Tyríingsson.  Hallur  0gmundsson.  Olafur  Gislason^). 
Olafur  Gudmundsson.  Bardur  Jonsson.  Olafur  Kolbeinsson. 
Narfe  Þorsteinsson  og  Biðrn  Þorgilsson  prestar  SkalhoUts 
biskupsdæmis  kvediu  guds  og  sina  kunnugt  giðrande  ad  sub 
anno  gratiæ  M.  D.  xx.  ok  vm.  d  manudagin  næstan  fyr- 
er  festum  corporis  Ghristi  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  ær- 
legum  herra  og  andlegum  fðdur  herra  Ogmund  med  guds 
nád  biskup  i  Skalhollte.  ad  skoda  og  rannsaka  og  fullnadar 
döm  d  ad^)  leggia.  hveria  medgiðrd  hðnum  edur  ðdrum  Iðg- 
legum  Skalholltsbiskupum  bære  ad  hafa  yfer  Oddastad.  eda 
ðdrum  þeim  er  ^rchebiskups  veitsla  er  d  i  Skalholltsbiskups- 
dæmi.  þd  ransðkudum  vier  þetta  mal  fra  upphafe  og^)  til 
enda.  og  kunnum  vier  hverge  ad  fmna  annad  i  gomlu  Re- 
gistri  heilagrar  Skalhollts  kirkiu.  enn  Skalhoiltsbiskupar  hafe 
alla  Iðgsðgu  yfer  þeirre  kirkiu  haft.  sem*)  gllum  ðdrum  þeim 
er  i  Skalholltsbiskupsdæmi  liggia.  þvi^)  ad  heilags  anda  nad 
[til  vor<^)  kalladre.  ad  so  profudu  og  fyrer  oss  komnu.  dæmd- 
um  vier  adurskrifader  dömsmenn'^)  med  fullu  doms  atkvæde. 
adur  skrifadan  herra  Ogmund  hafa  mdtt  rettelega  taka  ad 
sier  Oddastad  med  þeirre  innstædu  sem  hðnum  tilheyrde.  og 
setia  þar  ræktara  og  Eadzmann  fyrer  og  kennimenn.  gudz 
tidum  ad  hallda.  svara  skurde  oUum  og  eignast  avðxt  allan. 
bitala  allar  IðgHgar  skullder.  og  giallda  aptur  so  mikla  inn- 
stædu  sem  hann  tok.  være  og  nokkrir  þeir.  sem  rdnglega 
hefdu  haft  fra  kirkiunne.  þd  skyllde  biskupinn  audvellig:a  giðra 
þeim  Iðg  og  rett.  sem  Iðglegur  eignarmadur  kiæme  af  ^rche- 
biskups  hende.  og  þvi^)  leitst  oss  ðllum  æ  jafnan  vera  eiga. 
þvi  oss  leitst  med  eingu  mote  staderner  rddstafalauser  blifa 
meiga. 

Samþyckte  med  oss  þenna  vorn  dom  greindur  herra 
Ogmundur  biskup  og  marger  adrer  goder  menn.  bæde 
leiker  og  lærder.  Og  til  sanninda  her  um  sette  hann  sitt 
jnnsigh    med    vorum    fyrrnefndra     manna   jnnsiglum    fyrer 

1)  Pálsson,  skrifað  upphaflega  í  a,  en  svo  leiðrétt  í  Gislason 
fyrir  ofan  línuna;  Pálsson  stendr  í  b.  2)  b.  v.  5.  8)  alt,  b.  v.  b.  4) 
og  b.  V.  b.    5)  Og  b.    6)  [raeð  oss  b,    1)  kennimenn  b.     8)  Svo, 


^^etta  domsbref.    skrifad  i  sama  stad^).  dag  og  ár  sem  fyrr 

seger. 


Í8.  KÆRA  JÓNS  PRESTS  EINARSSONAR.  457 


379.  [1528]. 

JóN  prestr  Einarsson  kærir  yíir  j)ví,  að  Ögmundr  hiskup  í 
Skálholti  hafi  tekið  af  sér  Oddastað,  dregið  sér  af  honum 
allan  ávöxt  í  fjögur  ár,  síðan  síra  Jón  fékk  erkibiskupsveit- 
ingu  fyrir  staðnum  —  og  dæmt  undir  sína  forsjá,  —  og  skýtr 
prestr  öllu  þessu  máU  sínu,  með  þeim  greinum,  er  bréfið 
hermir,  fyrir  erkibiskupinn  og  klerkaráðið  í  Þrándbeimi. 

Eptir  frumriti  á  skinni  í  Frumbréfasafni  Jóns  Sigurðssonsr  Nr, 
10  í  Landsbókasafni.  Innsiglið  er  dottið  frá.  Sbr.  dóm  Ogmundar 
biskups  frá  8.  Júní  1528,  Nr.  378.  —  AM.  Apogr.  2136  eptir  þessu  frumriti: 
„Ex  pagina  membranea.  originali  ut  videtur.  sine  anno.  Tabulam 
illam  membraneam  mihi  communicavit  Haqvinus  Johannisjudex  terri- 
torii  Rangarvallensis  in  Jslandia.  qvi  eam.  si  recte  memini.  mutuo 
acceperat  i  Ase  epter  Markus  Snæbiörnsson"  (AM.).  —  Um  höndina 
á  þessu  bréfi  ritar  Árni  svo:  „Med  sömu  hendi  sem  protestatio  Sira 
Jons  Einarssonar  eru  ritud. 

(1).  Vitnisburdur  um  Vatzfiord  hvernig  hann  er  beneficium  ord- 
inn  1519.  liggur  medal  Skalholltzbrefa.  (=  DI,  VIII,  Nr.  543). 

(2).  Kirkiureikningur  a  Hnerri  under  nafne  Sira  Jons  Einars- 
sonar  1532,  liggur  medal  Skalholltzbrefa.  um  þessi  tvö  er  eckert  du- 
bium.  ad  þau.  ad  visu.  eru  ritud  med  sömu  hendi. 

(3).  Supplicatia  Jslendskra  til  Fridericum  IuMi  ad  Þorleifur  Pals- 
son  meige  vera  lögmadur  helldur  enn  Are  Jonsson.  1530.  er  og  raani- 
festé  med  sömu  hende  sem  greind  protestatio.  Eg  mfi  þad  bref  feinged 
hafa  af  sira  Halldore  Palssyne. 

(4).  Dispenseranarbref  Augmundar  biskups  um  hionaband  Þordar 
Ketilssonar  og  Sigridar  Jonsdottur.  i  fiormennings  mœgdum  1535.  er 
og  manifesté  med  sömu  hende,  liggur  a  medal  SkalhoUtzbrefa. 

(5).  Biskups  Ögmundar  kaupbref  fyrir  Medalfelli  i  Kios.  af  Biarna 
Narfasyne.  fyrir  Sœbol  &  Jngialldzsande  1538.  (liggur  medal  Skal- 
holltzbrefa)  er  og  annad  hvert  med  sömu  hende.  eda  annarre  allt 
eins.  nema  skriften  er  nockru  stœrre  a  þessu  Medalfellzbrefi. 

(6).     Schedula    um    ofrike    Tyla  Peturssonar.  sine  anno  (daterud 

1)  Staðar  er  ekki  getið  áðr  hér  í  bréfinu,  en  dómrinn  hefir  verið 
dæmdr  á  prestastefnu  í  Bæ  i  Borgarfirði  þenna  dag.  Sjá  Nr.  381 
hér  á  eptir. 


458  KÆRA  JONS  PRESTS  EINARSSONAR.  1528. 

circa  1519).  synest  og  vera  med  sömu  hende.  enn  skriften  er  þar 
stærre  og  feitHre.     (=  DI,  VIII,  Nr.  559). 

(7).  Comraendatio  Ögmundar  biskups  fra  Jslande  1519  i  þysku. 
synest  og  vera  med  þessarre  sömu  hende.  ad  visu.  allteins  skriftar- 
forme.  enn  skriften  er  hier  enn  nu  stœrre  (=  DI,  VIII,  Nr.  533). 

Kannske  Sira  Jon  Einarsson  hafe  ritad  öll  þesse  bref. 

Annars  er  ei  olikt.  ad  nockrer  hafi  i  gamla  daga  likt  skrifad.  þa 
hver  hefr  lært  af  ödrum.  og  skriften  var  settare  enn  nu. 

J  einu  Skalholltzbrefe.  hvar  Sira  Jon  Einarsson  var  vid  ridin.  er 
med  þessare  sömu  protestationis  hende  sett  eitt  ord  á  spatiunne.  sem 
vantad  hafde  i  textann  eda  misskrifast. 

Jn  Summa :  Eg  concludera.  ad  þetta  sie  hönd  Sira  Jons 
Einarssonar. 

(8).  Biskups  Stephans  samþycktarbref  um  halft  Belgshollt  gefid 
Amunda  Höskulldzsyne.  dat.  in  circumcisione  domini  1518.  synest  og 
vera  med  sömu  hendi  sem  protestatio  Sira  Jons  Einarssonar.  nema 
skriften  er  stærre  og  feitare  i  þessu  samþycktarbrefi  (=:  DI,  VIII,  Nr. 
493).  Þad  er  víst.  ad  þad  er  riett  med  sömu  hendi  sem  Schedula 
um  ofrike   Tyla  Peturssonar  1519. 

(9).  Med  sömn  hendi  sem  protesíatio  Sira  Jons  Einarssonar.  er 
manifesté  ritad  virdingarbref  Hiardarholltzkirkiu  og  stadar  i  Laxár- 
dal.  daterad  1514.  hvar  fyrir  fyrst  er  .skrifadur  Sira  Jon  Einarsson. 
og  liggur  þetta  bref  ad  Hiardarholltzkirkiu  (=  DI,  VIII,  Nr.  375). 

(10).  Med  sömu  hende  sem  protestatio  Sira  Jons  Einarssonar. 
synist  mier  og  vera  6.  presta  og  fi.  leikmanna  domur  um  Sandgerdi. 
fi  alþingi  1539,  sa  same  sem  Ögmundr  biskup  hefr  confirmerad.  liggur 
sa  dómur  medal  SkalhoIItzbrefa.  hönden  a  honum  er  og  sma.  ad  visu 
eru  þar  nockrer  bokstafer  ei  allt  eins  giörder.  enn  flester  eru  eins  j. 
*  titlar  og  annad  fleira  er   allt  eins.     Jtem  d.  f.   f.  h." 

Klðgumaal  Sira  Jons  ^ijnarssonar  vppa 
biskiip  0gmund.i) 
Þat  giorer  eg  ]on  prcstur  ^inarson  Curatus  oddastadar 
godum  monnum  kunigt  med  þessu  minu  opníi  breffi.  ad 
eg  lyse  þui  fyrir  godum  monnum  ad  eg  wijll  alla  þa  hlýdne 
og  reuerenciam  weita  werdug  herra  biscúp  Aúgmund  sem 
mig  ber  og  tijlhoreligt  er  epter  þui  sem  miner  forwerar^)  og 
retter  vmbodsmenn  og  forwerarar^)  haffa  giort  fýrir  mier  j 
Odda  saliío  honore  domini  mei  graciosissimi.  Og  þat  witna 
eg  under  alla  goda  menn  lærda  ellr  leika  ad  epter  minne 
fatækre    makt   þikiunzt  eg  þetta  haffa  giort  j  þai  sem  hans 

1)    Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  c.  1700.    2)  Svo, 


I 


KÆRA  JÓNS  PRESTS  EINARSSONAR.  459 


nad  heffur  mig  tijll  sagt  eda  seigia  latid  og  swo  wijll  eg  og 
hier  epter  giora  j  aullu  þui  er  Oddastadar  kirkia  er  skad- 
laiis  vtj  og  eg  hennar  wegna  straffanarlaús.  ef  eg  kan  ad 
fa  þad  med  godu.  Nu  aff  þui  ad  eg  fornem  ad  þann  werd- 
ug  herra  biskup  augmund  wijU  framar  meir  leggiazt  a  heil- 
aga  Odda  kirkiu  og  mig  en  laiig  tijU  standa  a  mote  heil- 
agrar  kirkiu  retti  og  gaumlum  uana  [suo  ad  jeg  fæ  eingin 
laug  edur  rett  hworke  aff  honum  eda  aff  nockurumi).  j^ 
primis  dragandi  vnder  sig  allan  auoxt  heilagrar  Oddakirkiu 
j  næstu  forliden  ,iiij.  ar  sidan  min  herra  ^rchibiskupin  unte 
mig  med  sinne  CoUacione  adur  greinda  kirkiu  Cum  cura 
animarum  tijll  medferdar  og  ýffersjnar.  þar  sem  eingin 
minnizt  ad  nockur  biskupa  fyrir  honum  haffe  þetta  fyrre 
giðrt.  hier  med  halldande  fyrir  adur  greindre  Odda  kirkiu 
tueimur  jordum  witz  witandi  er  suo  heita  bergwad  og  sela- 
læk  a  mote  heilagrar  kirkiu  ]  odda  maldaga  heilum  og 
orasúrudum.  og  j  mote  sinu  eigin  jnsigle  sem  hans  nad  heffr 
sialft'  út  geffit.  Jtem  j  þridiu  grein  leggiande  oddastadar 
peninga  og  jnstædu  vnder  dom  lœrdra  manna  og  leikra. 
dæmande  hennar  eign  vnder  sig  og  heilaga  skalholltzkirkiu. 
^n  Odda  stadur  heffur  en  ecki  sina  fulla  jnstædu  sem  henne 
ber  og  tijl  hðrer.  hier  a  offan  leggiande  a  mig  hatur  og 
aiiffund  fyrir  þat  ad  eg  wijl  ecki  þessa  kirkiunnar  peninga 
vte  lata.  eda  hier  3  ffuer  þeigia  ad  heilug  kirkia  j  Odda 
skule  suo  missa  sina  eign  og  peninga.  Þui  fyrir  þessa  grein 
og  allar  adrar  appellera  jeg  auU  min  mal  og  heilagrar  kirkiu 
odda  fram  fjrir  min  werdugazta  herra  ^rchibiskupin  og 
hans  ^lskulegazta  capitula  j  trandheimi.  ^n  vndan  herra 
biscúp  Augmunde  og  hans  prelatum.  wiiiande  þat  j  allan 
mata  giarnsamliga  hallda  sem  hans  werdíigazta  nad  med 
sinum  elskulega  Capitula  hier  vt  yfwer  seiger  eda  seigia 
lætur.  Þui  fyrirbyd  eg  huerium  manne  leikum  eda  lærdum 
vpp  hiedan  og  jn  tijll  þess  ad  þessi  kirkiunar  mal  og  min 
eru  rannsaukud   fyrir    minum  herra  og  hans  werduga  Capi- 

1)  [á  faldi  bréfsins,  og  er  ekki  vísað  inn. 


460  VITNISBURtíARBREF.  1528. 

tíila  ad  leggia  nockurn  dom  eda  laugsaugn  a  mig  eda  mina 
peninga.  þuii). 


380.  38.  Júní  1528.  í  Skálholti. 

VoTTORB  tveggja  manna,  að  „Jón  Jakobsson  og  Roðbert  og 
skipherra  Hamund  og  Robert  Rickmann  og  Jón  Jónsson" 
hefðu  meðkenzt,  að  Jón  heitinn  Eyjólfsson  hefði  lýst  því  í 
þeirra  áheyrn,  að  hann  ætti  að  gjalda  Þorleiíi  Gíslasyni  tvö 
hundruð  í  þeim  peningum,  er  honum  h'kaði  að  taka  fyrir 
tvö  nobil  og  grott,  svo  og  gæfi  hann  honum  hest  sinn  í 
testamenti  sínu. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIX,  63,  frumrit  á  skinni.  Bæði  innsiglin  eru  dottin 
frá,  nemabrot  afþví  síðara.  —  AM.  Apogr. 2405  „accuraté"  eptirfrumritinu. 

Þat  giorvm  vid  markus  jonson  og  gisle  simionson  god- 
vm  monnum  kvnnigt  med  þessv  ockrv  opnv  brefi  ath  vid 
vorvm  þar  j  hia  og  savm  og  heyrdvm  aa  ath  jon  jacobsson 
og  rodbert^)  og  skipherra  hamvnd  og  robert  rickman  og^) 
jon  jonson  medkendist  ath  þeir  hefdv  heyrt  lysing  jons 
heitens  eyolfssonar  ath  hann  hefdi  lyst  fyrir  þeim  ath 
hann  ætti  ath  giallda  þorleifi  gislasyni  iic  j  þeim  peiiingvm 
sem  hann  villdi  sialfur  lata  sier  hcka  at  hafa  fyrir  ii  nobil 
og  grott  hier  med  gaf  fyrgreindur  jon  adurnef(n)dvm  þor- 
le(i)fi  hest  sinn  og  reidskap  j  sinne  testamentvm  giord.  Og 
til  sanninda  hier  vm  setvm  vid  ockur  jnsigH  fyrir  þetta  vitnis- 
bvrdarbref  skrifat  j  skalhollti  svnvdaginn  næsta  fyrir  peturss 
QDesso  og  palss  anno  domini  (D  dc  xx*^  viij^. 


381.  8.  Júlí  1538.  í  Hjarðarliolti. 

Ögmu^db  biskup  í  Skálholti  selr  Daða  Guðmundssyni  tii  fullrar 
eignar  jörð  kirkjunnar  í  Hjarðarholti  í  Laxárdal,  Hamrenda 
í  Dölum,  tuttugu  og  fjögur  hundruð  að  dýrleika,  með  selför 
í  Hhðartúnsland,    fyrir   jörðina    Sauðhús  í  Laxárdal,  sextán 

1)  „reliqua  meiubranæ  vacant"  (AM    Apogr.  2136).     2)  db  í  þessu 
nafni  er  stungið  saman.    3)  leiðr.  AM.;  ath.?  frumrit, 


t 


ÍHAMRÉNDAR  OG  SAUÐHUS.  46l 


undruð   að  dýrleika,  og  kaupa  þeir  jörðunum  jöfnum  fyrir 
J)á  grein,  að  Sauðhús  liggja  betr  við  Hjarðarholtskirkju. 

AM.  Apogr.  2282  „Epter  originalbrefe.  sem  liggur  i  Hiardarhollte 
i  Laxardal",  og  er  afskriptin  staðfest  í  Skálholti  16.  Januarij  1711 
af  Þorleifi  Arasyni  skólameistara,  Gísla  Bjarnasyni  dómkirkjupresti, 
Vigfúsi  Jóhannssyni  heyrara.  ÞóvÖi  Þórðarsyni,  Grími  Magnússyni  og 
Magnúsi  Einarssyni,  og  nákvæm  afskript  eptir  2282  er  í  Þinglýsinga- 
skjalabók  Orms  sýslumanns  Daðasonar  1729  —  1736,  bls.  43 — 45,  kom- 
inni  að  gjöf  til  Landsskjalasafnsins  16.  Sept.  1909  frá  Boga  kaup- 
manui  Sigurðssyni  í  Búðardal.  —  Afskript  í  Landsskjalasafni  frá  1701 
meðal  Hjarðarholtsbréfa,  staðfest  af  Jóni  biskupi  Vídalín.  —  Afskript 
með  hendi  Magnúsar  Einarssonar  á  Jörfa  (d  1752)  meðal  Hamrenda- 
og  Snóksdalsbréfa,  gerð  c.  1780 — 1740  eptir  frumritinu.  —  Landsbóka- 
safn  108.  4to  bls.  544 — 545  með  hendi  síra  Jóns  í  Hítardal  c. 
1720-1730. 

Bref  um  kaup  0gmundar  biskups  og  Dada  Gudmundssonar 
d  Hamarendum  og  Saudhusum  Anno  1528.^) 
Vier  augmund  med  guds  nad  biskup  j  skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  optnu  brefi 
ad  vier  medkennuzt  at  uier  hofum  sellt  Dada  gudmundssyni 
kirkiu  jord  j  hiardarhollti  bamrenda^)  er  liggia  j  saudafellz 
kirkiu  sonck^)  iiij^  og  xx  at  dýrleika  med  aullum  þeim  gaugn- 
um  og  gædum  er  greindre  jordu  fýlger  og  fýlgt  hefer  at 
fornu  og  nyiu  og  wer  urdum  fremst  eigande  at.  til  skilinne*) 
þeirre  selfor  sem  greinder  hamrendar  eiga  ]  hhdartvns  jord 
kirkiunnar  uegna  undan  oss  og  uorum  epterkomendum 
kirkiunnar  formonnum  [enn  under  adur  greindan  Dada  og 
hans  laugHga  erfingia  og  epterkomendur^).  hier  j  mot  gaf 
og  seldi  fyrrskrifadur  dade  os  og  heilagri  hiardarhollz  kirkiv 
jordina  saudhuss  er  liggur  j  laxardal  j  hiardarhoilz  kirkiu 
sokfi  xvjc  at  dyrleika  med  auUum  þeim  gaugnum  og  gæd- 
um  sem  greindri  ]ordu  fylger  og  fyllgt  hefer  at  fornv  og 
nyiu  og  hann  hafdi  fremst^)  eigandi  at  ordit  vndan  sier  og 
sinum  erfingium  enn  under  oss  og  heilaga  hiardarholiz  kirkiu 
til  æfinUgrar  eignar  og  þar  til  atti  þrattnefndr  dadi  at  lata 
giora  bænhus  aa  hamrendum  upp  aa  sinn  kosnad"^).  medkenn- 

1)  108.     2)    Hamarenda    1.08.     3)  sockn,    Jörfa  öfskr.  og  108.    4) 
skildre,    Jörfaafskr.      5)    ftelt    úr  í  108.      6)  framast    108.     7)  Svo. 


462  VITNISBURDARBREF.  1528. 

unzt  vier  at  vier  keyptum  og  bjttvmi)  þessum  lordum  jofn- 
um^)  fyrrskrifudum  hamrendum  og  saudhussum  fyrir  þa 
grein  at  adur  nefnd  saudhus  Hgga^)  bettur  uid  hiardarhoUz 
kirkiu  enn  fyrnefnder  hamrendar  og  tittnefndur  dadi  atti  at 
giora  bænhuset. 

Samþyckti  þenna  uorn  giorning  sira  olafur  gudmunsson 
er  hielt  hiardarhollt.  skylldi  huor  um  sig  suara  lagaripting- 
um  aa  sinne  jordu  og  hallda  sinu  kaupi  til  laga. 

for  þessi  giorningr  fram  j  bæ  ]  borgaríirdi  j  allmenni- 
hgre  prestastefnu  manudægin  næsta  fyrir  festum  corporis 
christi.*)  þessum  godum  monnum  nærverandi  biarna  narfa- 
syni  eireke  gudmunssyni  og  joni  olafssyni. 

Og  til  sanninda  her  um  setium  uier  uort  jncigli  fyrir 
þetta  jardarkaupsbref.  huert  er  skrifad  uar  j  hiardarhollti  j 
breidaíiardardolum  ipso  die  sanctorum  in  cehs.^).  anno  do- 
mini  CDiUesimo  v(c).  xx.  viij.^ 


382.  15.  Júlí  1538.  á  Mælifelli. 

ViTNisBUBBR,  að  skarðið,  sem  geingr  vestr  fyrir  framan  Haf- 
grímsstaðahnúk  í  Skagafirði  haíi  verið  kallað  Kiðaskarð. 

AM.  Apogr.  4071  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Árna  „Ex 
originali"  á  kálfskinni 

Þath  giori  eg  biarne  biornsson  godum  monnum  vitur- 
ligt  med  þessu  minu  opnu  brefe  ath  eg  hefi  verith  j  tungu- 
sueit  xiij.  dar  og  xx  en  eg  hefi  nu  xiiij.  uetur  og  sextijge 
og  hefi  eg  aldrei  annad  heýrt  enn  þat  skard  sem  uestur 
geingur    fyrir    framan    hafgrimstadahnuk    hafi   kallad    verid 

1)  bytum,  Jörfaafskr.  2)  felt  úr  í  Jörfaafskr.  3)  Svo.  4)  þ.  e. 
8.  Júní.  5)  „Celis.  stendur  skírt  i  originalinum.  Mun  eiga  ad  vera 
Seliu  manna  messa  helldur  enn  Sanctorum  Celio  o:  Septem  Dor* 
mientium"  (AM.).  —  Seljumannamessa  er  8.  Júlí,  en  Sjö  sofendr  standa 
i  hinum  prentuðu  gömlu  íslenzku  rírakverum  við  27.  Júní  og  eins  í 
hinum  prentuðu  íslenzku  almanökum,  og  svo  raun  leingi  hafa  verið 
haldið  í  Danmörku  og,  ef  til  vill,  á  öllum  Norðrlöudum.  Annars  var 
dagr  Sjö  sofenda  halldinn  27.  Júlí  af  kirkjunnar  hálfu. 


I 


1528.  ÞYRISVALLABREF.  463 

kidaskard.  enn  alldrei  annad  aurnefni  og  suo  sogdu  mier 
enu  elldri  menn.  Og  til  sanninda  hier  um  set  eg  mitt  jnsigle 
fyrir  þetta  vitnisburdarbref  er  skrifat  uar  oa  mælifelle  j  tungu- 
sueit  midvikudaginn  næstan  fyrir  þorlaksmesso  um  sumarid. 
arum  epter  gudz  burd  CD  d  xx  og  vm  dar. 


383.  19.  Júlí  15-28.  á  Eyrl. 

Páll  Bjarnason  selr  Guðlaugi  hónda  Loptssyni  þann  hluta, 
sem  honum  hafði  til  erfða  fallið  eptir  Bjarna  heitinn  Óttar- 
son  föður  sinn,  í  Þyrisvöllum  í  Víðidal  í  Steingrímsíirði,  og 
áskilr  sér  framfæri  af  Guðlaugi  fyrir  andvirði  jarðarinnar. 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnússonar,  Strandasýsla  Nr.  3,  afskript 
„orðrétt"  gerð  „eptir  pergamentsbréíi,  er  liggur  á  Skarði  á  Skarðs- 
strönd,"  staðfest  12.  Apríl  1704  af  Lýð  Magnússyni  og  Þórði  Egilssyni. 
Arni  ritar  á  blaðið  ^fra  Skarde". 

Pall  Biarnason  selur  Gudlauge  Bonda  Loptzsyni 

sinn  part  i  Þyrissvðllum  CD  d  xx  viij. 

Þad    giðrum    vier  Arni  Jonsson.  Þordur  Asgrimsson  oc 

Arni  Þorsteinsson  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voro 

opnu  brefe.  ad  vær  vorum  þar  hid  saum  og  heirdum  a  ord 

oc  handaband  þessara  manna.  Gudlaugs  Bfonda)  Loptssonar 

oc  Pdls    Biarnasonar    ad  so    fyrir   skilldu  ad  ddur  greindur 

pdll  selldi    Gudlauge  Loptzsyni  þann  ]ardarpart  sem  honum 

hafdi  til  erfda  falled  epter  fodur  sinn  Biarna  heitenn  Ottars- 

son  i  jordunni  ÞýrissvðUum  er  liggur  j  vijdidal  i  Steingrims- 

firdi  i  Stadar    kirkiu    sokn    med    ðUum  gðgnum  og  giædum 

þeim  sem   firr  greindum  jardar  parti  filger  og  filgt  hefur  a- 

'fornu  oc   nyu    til  ytstu  ummerkia  og  hann  vard  fremst  eig 

andi  at   logum.    Skilldi  firr  nefndur  Pall  þennan  sama  jard- 

arpart   undan  sier  og  sijnum  erfingium.  enn  under  Gudlaug 

Loptzson  og  hans  erfingia.  til  æfinhgrar  eignar  og  frials  for- 

rædess.    Hier  i  möt    skilldi   tijdtt  nefndur  pdfi  sier  framfæri 

aa  þeim    aalnum  sem  Gudlaugur  Loptzson  fieck  honum  fyrir 

þennan    sama   jardarpart.    og    skilldi    hafa    fyrir   honum  so 

leingi  sem  hann  lifdi.  til  æfenligs  framfæris.  Og  til  sanninda 


464  STEINANESSBRÉF.  15^8. 

hier  um  setium  vær  íirr  nefnder  menn  vor  insigli  fyrir 
þetta  vitnisburdarbref.  skrifat  a  ^yri  a  Skogarstrond  i  Alta- 
firdi  a  sunnudaginn  næsta  firir  Þorlaksmesso  nm  sumarit 
þa  er  lidit  var  fra  hijngadburd  vors  Herra  Jesu  Christi  CO 
d  XX  og  viij  ar. 


384.  31.  Júlí  1528.  í  Svigöaskardi- 

Helgi  Steinmóðsson  gefr  „föðurnafni  sínu"  Steinmóði  syni 
Jörundar  Steinmóðssonar  hálfa  jörðina  Steinanes  í  Arnarfirði, 
og  reiknaði  Helgi  þessa  gjöf  löggjöf  úr  tíutíu  hundruðum. 

AM.   Fasc.    XLVII,    14    frumrit  á  skinni        At'  4   innsiglum  er  1 
tyrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  1673. 

Þat  giore  eg  jon  jonsson.  þolleifur  einarsson.  helge  jons- 
son.  leikmenn  godvm  monnum  kunnyckt  med  þesu  vorv 
opttnv  brefe.  at  þa  er  lidit  var  frda  hingatbvrd  vors  hera 
iehsu  christi  m  d.  xx.  og  viii  dr.  oa  gliufra  j  stafhollzkirkiv 
sokn.  worvm  vær  j  hia  og  heyrdvm  aa.  ord  og  hand(a)band 
þessara  manna  hellga  steinmodzsonar.  ^n  af  annare  sera 
jorundur  steinmodzson.  at  svo  fyrer  skijldv  og  vnder  toludu. 
at  helge  steinmodzson  gaf  favdurnafne  sinv  steinmode  jor- 
vndzsyne  jordina  steijnanes^)  halfa.  sem  hjgur  j  otradals 
kyrkiv  sokn  til  æfenfigrar  eijgnar.  og  hans  erfingvm.  Reikn- 
ade  optt  nefndur  helge  þetta  sina  lavggiof  vr  tivtiv  c. 

logsamde  og  samþyck(t)e  þenan  giorning  snore  helga- 
son.  sem  þa  var  til  aldurs  kvomen. 

Og  til  sandinda^)  hier  vm  settivm  vier  fyr  nefnder  menn 
vor  jnsilge^)  fyrir  þetta  vijtnes  bvrdarbref.  skrifat  j  svigna- 
skarde  j  borgarfijrde  j  stafhoUz  kyrkiu  sokn.  favstvdagen 
næstan  fyrer  petturs  CDesso  da  sama  aare  sem  fyr  seiger. 


385.  10.  Angust  1538. 

Álitsgbrð    sex    manna,  eptir  tilnefning  Ögmundar  biskups  í 
Skálholti  með  ráði  Gísla  ábóta  í  Viðey  ofl.,  um  landamerkja 
Í)  -  nés,  Wískrifað.    2)  Svo. 


Í528.  ?KÁLHOLT  OG  VIÐEYJARKLAUSTR.  465 

ágreining  niilli  jarða  dómkirkjunnar  í  Skálholti  og  Gauks- 
staða  í  Garði,  jarðar  Viðeyjarklaustrs,  svo  og  sáttmáli  um 
lyngrif  og  þangskurð  milli  nefndra  jarða. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIX,  62,  frumrit  á  skinni.  Öll  innsigli  (3)  eru  nú 
dottin  frá.  — AM.  Apogr.  2401^,  afskript  staðfest  af  ÁrnaMagnússyni, 
Þórði    Þórðarsyni  og  Ormi  Daðasyni,  og  er  afsikr.  með  hendi  Árna  sjálfs. 

Þetta  er  aareidarbref  vm  landamerki  suo  og  fullur  vrskurdur. 
Vier  broder  augmund  med  gudz  nad  biskup  i  skalhoUti 
giorum  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi 
m  laurenciusCDesso  um  sumarit.  anno  domini  CD^.  d^.  xx^. 
octaavo.  at  vier  med  kirkiunar  radi  j  skalhollte  næruerandi 
aabota  gíjsla  j  uidey  et  cetera.  nefndum  vier  vi  menn  til 
skodanar  vm  þdii  aagreining  sem  verit  hafdi  i  millum  stad- 
arins  iarda  j  skalhollti  og  klaustursins  iardar  j  videý  gauk- 
stada  j  garde.  leist  þad  ollum  sem  saa  gardur  skylldi  rada 
landamerkiurn  j  millum  gaukstada  og  vara  sem  fram  gengi 
at  sio  og  upp  under  heide.  vrdum  vier  og  abote  gisle  j  vid- 
eý  aa  þad  satter  med  vilianlegum  sdttmala  at  sca  sem  da 
gaukstodum  bygge  skylldi  hafa  lýngrif  j  heide  j  stadarins 
iordum  j  skalhoUti.  ^nn  þeir  sem  aa  stadarins  iordum  bygge 
skyilde  hafa  þangtak  fyrir  gauksstadalandi.  Og  tii  sanninda 
hier  um  setium  vier  vort  jnscigle  fyrir  þetta  bref  skrifad  j 
sama  stad  og  aare  deige  síjdar  enn  fyr  seiger.^) 


36.  Áugust  1528.  á  Hölftm. 

JóN  biskup  á  Hólum  veitir  Magnúsi  djákna  Jónssyni  (syni 
sínum)  prófastsdæmi  miUi  Hrauns  á  Skaga  og  Hofs  í  Dölum, 
en  Gísh  prestr  Sigurðsson  fari  með  prófastsdæmið. 

AM.  Fasc.  XLVII,  15,  frumrit  á  skinni  úr  Hólabréfum  („sk")  og 
er  innsiglið  dottið  frá.  —  Landsbókasafn  115.  4to  II_,  59—60  (bréfsafn 
séra   Jóns    Haldórssonar  í  Hítardal).    -  ÍBfél.  126.  4to  bls.  331-332. 

Profastsdæmi   Magnusar   diakna"^). 
Vier  jon  med  guds  ndd  biskup  œl  hollum  giorum  god- 
um     monnum     kunnigt     med     þessu     voru    opnu  brefi.  ad 

1)  þ.  e.  11.  Aug.  2)  115.  „þetta  ]  Registre  128  1528"  XLVII,  15 
með  venjulegri  hendi,  sem  er  á  Hólabréfum. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  -^O 


466  PRÓFASTSBRÉF.  1528. 

vier  hofum  vnt  magnuse  diackna  jonssyni  profastsdæme  miU- 
um  hrauns  oa  Skaga  og  hofs  i  dolum.  med  soddan  skildaga. 
aad  sira  gisli  sigurdzson  skal  magt  og  valld  til  hafa.  ad  re- 
gera  sama  profastsdæmi  sem  fuUmyndugr  profastur.  skal 
hann  afleýsa  og  setia  pænitencias  competentes.  sekta  og 
sækia.  og  vnder  vorn  dom  stefna  (þeim).  sem  brotHger  verda  eda 
ordid  hafa.  og  eigi  hefur  oadur  löghg  kuittan  m,  komit.  eda 
vm  semia  med  godra  manna  náde  þeim  ath  skadlausu  sem 
profastsdæmit  tilhejrer.  skuiu  þeir  aller  kuitter  fyrir  oss  og 
adrgreindum  magnusi  diakna.  sem  sira  gisle  logliga  kuitta 
giðrer  j  þessu  sinu  vmdæme.  skal  hann  boda  til  hola  ad 
oskudeigi  og  skirdeigi  ollum  þeim  storskriptamónnum  sem 
þangad  eiga  sina  lausn  ad  sækia.  skal  hann  saman  taka  ti- 
under.  Romaskatt  og  víjntoUa  j  sama  takmarki  og  skila 
heim  til  hola  ca  jonsmesso  baptistæ.  skal  hann  sækia  aull 
.IX.  marka  mdal  og  þar  fyrir  innan  vnder  Eettaii  Reikning- 
skap.  og  hafa  þar  af  fyrir  sitt  starf.  so  hann  sie  vel  haild- 
enn.  skal  þetta  vort  vmbod  standa  j  nærsta  dar  epterfaranda. 
og  þat  leingr  sem  ver  eigi  adra  skipun  oa  giðrum. 

Ok  til  sannýnda  her  vm  setium  vier  vort  secretum  fyr- 
ir  þetta  bref.  skrifad  cíí  holum  j  hialtadal  miduikudaginn 
nærstaii  epter  bartholomeusmessv  vm  sumarid.  þaa  lidith  var 
fra  gudz  burd  þwshund  fimm  hundr(u)d  tuttugu  og  oatta  oolb. 


387.  30,  August  1538.      í  Holti  í  Fjjótum. 

35.  Febrúar  1529.    á  Holtastöðum. 

Kaupmálabréf  Koðrans  Olafssonar  og  Guðnýjar  Brandsdóttur. 

AM.   Fasc.    XLVII,    16,    frumrit  á  skinni.     Af  7  innsiglum     er  að 
eins  innsigli  Jóns  biskups  eptir  fyrir  bréfinu. 

festingarbref  kodranar. 
Jn  nomine  domini  amen 

lýstizt  oc  stadfestizt  svo  felldr  kavpmaK  ói  brudlaups- 
deigi  miUum  þeirra  kodrans  Olafssonar  og  gudnyiar  brandz- 
dottur  sem  hier  seiger.  at  kodran  taldi  sier  til  kaups  uid 
gudnyiu  hvndrad  hundrada  j  iðrdum  og  lausafie.  hier  ]  mot 


J8.  KAUPMÁLABRÉF.  -  MÖÐRUFELL.  467 


gaf  biandr  bondi  gudnyiu  dottur  sinni.  Ix.  hundrada.  xxc  jaurd 
og  þar  til  fioratigi  hundrada.  gaf  kodran  henni  fiordvngsgióf 
ur  sinum  peninguni.  ef  hun  fifdi  honum  leingr.  og  svo  huort 
þeirra  audru.  skildi  brandr  dottur  sina  malakonu.  og  sidan 
festi  kodran  olafsson  gudnyiu  brandzdottur  Iðgliga  efter  bok- 
arinnar  ordum. 

for  þessi  giorningr  fram  ]  hollti  ]  fliotum.  sunnudaginn 
næsta  efter  decollacio  johannis  baptiste.  þa  fidit  var  fra  guds 
burd  .CD.  d.  xx.  oc  viii  dr  nær  uerandi  virdufigr  herra  jon 
arason  biskup  dt  holum.  sera  þorsteinn  jonsson.  sera  þor- 
modr  snorrason.  sera  jon  brandzson.  grimr  jonsson.  þor- 
steinn  gudmundzson  og  thomas  brandzson.  og  marger  adrer 
goder  menn.  Og  til  saninda  hier  um  settu  uæR  fyR  nefndeR 
menn  uor  innsigh  fyrir  þetta  kaupmalabref  skrifat  od  hollta- 
staudum  j  iangadal  fimtudagin  næsta  efter  messudag  mathias 
postula  aari  seirna  enn  fyR  seiger. 


388.  r^.  September  1528.         í  Miklagarði. 

DóMR  sex  manna,  útnefndr  af  Hrafni  Brandssyni  lögmanni 
fyrir  norðan  og  vestan  á  íslandi,  um  ákæru  Eyjólfs  Einars- 
sonar  til  Guðrúnar  Jónsdóttur  um  jörðina  Möðrufell  í  Eyja- 
firði. 

Landsbókasafn    62.    8vo    með   hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa  - 
bók  Ögmundar  biskups, 

Um  halft  ModrufelL 
Þad  giðrum  vier  Einar  Bryniolfsson.  Halldor  Jonsson. 
Jon  Þorlaksson.  iogrettumenn.  Þorsteirn  Einarsson.  Bryniolfur 
Jonsson.  Gudmundur  Gunnarsson  [godum  mðnnum  kunnigt^) 
med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad  þd  er  lided  var  fra  gudz 
burd  M.  D.  xx.  ok  vin.  ar  faustudagin  næstan  epter  festum 
nativitatis  Virginis  Mariæ^)  i  Spialidhaga  i  ^yafirde.  d  þing- 
stad  rettum  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  ærlegum  herra 
Hrafne    Brandssyne  Iðgmanne  fyrer  nordan  og  vestan  d  Js- 


1)  [b.  V.;  vantar  í  hdr.     2)  þ.  e.  1L  Sept. 

30^ 


468  TEITSMAL.  1528. 

lande.  ad  skoda  og  rannsaka  og  fullt  doms  atkvæde  á  ad 
leggia  hvad  oss  litist  rettast  um  þd  dkiæru  er  Eyolfur  Ein- 
arsson  kiærde  til  Gudrunar  Jonsdottur  um  jordina  halft 
Mðdrufell  i  ^yaíirde.  Birte  fyrrsagdur  ^yolfur  sin  bref  þar 
fyrer  oss  under  godra  manna  innsiglum.  ok  þann  dom  sem 
adur  hafde  a  falled  þetta  mdl.  Dæmdum  vier  þenna  dom. 
er  adur  var  dæmdur.  fullmegtugaíi.  ok  ddurnefndum  Eyolfi 
jórdina  alla  Mðdrufell  til  fullrar  eignar.  þar  til  ad  ðnnur 
bref  fram  koma.  þau  er  Iðgligre  syndest. 

Samþykte  þenna  vorn  dom  med  oss  herra  Iðgmadurinn. 
setiande  sitt  jnnsigli  med  vorum  jnnsiglum  fyrer  þetta  doms- 
bref.  er  skrifat  var  i  Miklagarde  d  sama  are,  degi  sidar  enn 
fyrr  seger. 


389.  14.  September  1528.  á  Gottorp. 

Fkibrik  konungr  I.  kvittar  Hratn  lögmann  Brandsson  um 
300  RínargyUini  í  guUi,  er  hann  haíi  greitt  sér  fyrir  jarða- 
góz  það,  sem  konungi  hafði  verið  dæmt  af  Teiti  Þorleifssyni 
fyrir  víg  Árna  Bessasonar  (Sveinsstaðareið). 

A. 

AM.  Apogr.  3847,  tvær  afskriptir:  a,  með  hendi  Árna  Magnús- 
sonar  „Ex  orig.  in  membrana" ;  b,  „Ex  chartis  Hr.  Oddz  biskups  Ein- 
arssonar  fra  Leyrargördum". 

Kong  Majestatis  Breff  och  Kuittantz 
giffuen  Raffn  Brandsson  Lðgmandt,^) 
Wii  Frederick  mett  guds  naade.  Danmarcks  Wenndis  oc 
Gottis  konning.  wdtuoldt  konning  till  JNorge.  Hertug  vdi  Slesuig. 
Holstenn.  Stormarnn  oc  Ditmerschenn.  Greffue  vdi  Oldenburg 
oc  Delmenhorst.  giðre  alle  wittherligt.  att  oss  elskelige  Raffnn 
Brandsson  Lagmand  nordenn  oc  westenn  paa  wortt  lannd 
Jslaiiiid.  haffuer  nu  till  gode  rede  betallit  och  fornðgitt  oss 
try  hundrett  Rinske  gyllene  i  guld.  som  hand  oss  giffue 
schulle  for  thet  gaads.  som  oss  war  tildðmpt  aíf  Titer  Tor- 
loffsson  for  en  karll  ssom  hede  Arnt  Besseson  haild  lod  slaa 


1528.  TEITSMAL.  469 

ihiell.  som  samme  dom  vduisser  oc  indholler.  Thii  lade  wii 
forne.  Raffnn  Brandsson  logmand  och  hanns  arffuinge  frii. 
([uit.  ledig  oc  Iðss  for  all  ythermere  kraff  eller  tiltall  for 
forne  try  hundre[tt]  gyllene  i  guld  oc  forne  gaads.  aff  oss. 
wore  arffuinge  oc  efftherkommer.  koninger  vdi  Danmarck 
vdi  alle  maade.  och  haff'ue  wii  wnndt  och  tilladett.  och  mett 
thette  wortt  opnne  bref  wnnde  oc  tillade.  at  for"e  Raffnn 
I]randssonn  och  hanns  arffuinge  maa  och  schulle  nyde  bruge 
och  beholle  samme  gaads  effther  thett  breffs  lydelse.  wii 
hannom  tilforíin  ther  om  giffuett  haffue. 

giffuet  paa  wort  slott  gottorp.  hillige  korssdag  Exalta- 
tionis  aar  et  cetera  m  d  xx  viii. 

Wnnder  wortt  Signett.^) 

15. 

AM.  Apogr.  3847,  með  hendi  Hans  Beckers  „Ur  vidimus  2ia  leik- 
mannn  [1.  Sept.]  1540  og  2ia  presta  [29.  Júlí]  1547"  (AM.).  -  Lands- 
bókasafn  68.  4to  bL  112a^með  hendi  Haldórs  Guðmuxidssonar  c,  1640 
(með  ártali,  en  ódagsett;  laus  ísl.  |)ýðing), 

Vij  Fredrick  med  gudz  naade.  Danmarks.  Vendis  oc 
Gotis  konung.  utualdur  konung  til  Noregs.  Hertugi  vtij  Sles- 
uijk.  HoIIsten.  Stormaren  oc  Ditmersken.  greife  i  Oldenborg 
og  Delmenhorst  giorum  ollum  viturligt  at  vor  elskuhge  Hrafn 
brandzson.  Logman  nordan  oc  vestan  uppa  vort  Land  Jsland. 
hefur  nu  til  goda  reidu  betallit  [oc]  forn'^get  oss  trij  hund- 
rett  Rijnske  gyllene  i  gulle.  sem  hann  oss  gefa  skýllde  fyrir 
þat  gotz  sem  oss  var  til  dæmt  af  Teite  Torleifssýne  fyrer 
ein  karl.  sem  het  Arne  Bessason.  en  hann  let  i  hel  slaa. 
sem  sami  domur  utvijsar  oc  innehelldur.  Thij  latum  vij 
forne  Rafn  Brandzson  logmann  oc  hans  eríingia  frij  kuitta 
liduga  og  lausa  fyrir  alla  framar  meire  krof  eda  tilkall  fyr- 
er  fýrnefnd  iijc.  gyllene  i  gulle  og  fýrnefnt  goz  af  oss 
vorum  erfuingium  oc  efterkomendum  kongum  vtij  Dan- 
mark  vtij  allan  mata.  oc  hofum  vij  unt  oc  tillatid  og 
roed  ])etta  vort  opna  bref  unnum  oc  tillatum.  at  for^e 
Rafn  brandzson  oc  hans  erfingiar  mega  ok  skulu  niota 
bruka  oc    bijhallda   sama  gotz  efter  þvi  sem  ])at  bref  hliod- 

1)  „Sigillum  Regium,  qvod  olim  appensum  erat,  nunc  desider^^- 
tur«  (AM.). 


470  KIRKJUBÆJARKLAUSTR.  1528. 

ar.  sem  vij  honum  tillforna  þar  vm  geíit  hofum.  gefit  uppa 
vort  slott  Gottorp  helga  krossdag  exaltationis.  arum  et  ce- 
tera  M  D.  xxviij. 

Under  vort  Signet. 


390.  16.  September  1538.  í  Kirkjubæ. 

Skeá  um  ítök  klaustrsins  í  Kirkjubæ  á  Síðu,  einkum  um 
skipstöðu  í  Yztabæli  undir  EyjafjöUum  og  um  ítak  í  Skapta- 
fellsskóga,  svo  og  um  nokkur  gjöld  klaustrsins. 

AM.  Fasc.  LXXIII,  Ib^  skinnrolla  með  skrár  klaustrsins  í  Kirkju- 
bæ,  bæði  kristbúa  máldagana  í'ornu  og  þessa  skrá.  Er  skrá  þessi 
öll  rituð  1541  eða  siðar,  því  að  bún  getr  láts  Ogmundar  biskups.  I 
I,  bindi  Fornbréfasafnsins  bls.  195  er  sagt,  að  skráin  sé  rituð  um 
1500,  en  þess  er  þar  ekki  gætt,  að  hún  er  öll  með  hendi  Gizurar 
biskups  Einarssonar,  einungis  skrifuð  í  þrem  köflum,  sitt  í  hvert 
skiptið.  Um  skinnrollu  þessa  segir  Árni :  „Petta  innlagt  er  mitt,  hefi 
eg  þad  fenged  i  Kaupenhafn  fra  Jslandi  (kannske  fra  Mag.  Birne)  og 
heyrer  roed  riettu  Kirkiubæiarklaustre  til  sem  eg  nu  sie.  Þordur  Þor- 
leifzson  þecker  þar  eckert  til,  og  hefur  þad  alldri  fyrri  sied".  —  AM. 
Apogr.  2860,  afskript  gerð  eptir  þessari  rollu.  —  AM.  Apogr.  2862, 
afskript  gerð  i  Skálholti  7.  Sept.  1708  eptir  transskripti  frá  1652.  Sbr. 
Dip].  Isl.  I,  bls.  195-196. 

Jtem  gaf  sira  gudmundur  aarnason  klaustrinu  j  kirkiu- 
bæ  skipstaudu  vm  xij  manude  j  ýtzsta  bælis  jord.  enn  hann 
aatti  þaa  ytzsta  bæli.  hier  med  gaf  hann  navstgiord  oc  hws- 
giord  oc  elldhvs^s.  skulv  þeir  sem  j  kirkivbæ  raada  mega  setia 
þesse  hw^s  hvar  sem  þeir  viHa  ad  skadlausv  vtan  ecki  komi 
audru  uid.  enn  torf  skvlv  þeir  stinga  þar  nærri  sem  sem  cad- 
ur  hefer  stvngit  verid  oc  heimabondi  stingvr  til  sinna  naud- 
synia.  vtan  skadlavst  megi  nærr  stinga  hvsgiordinne.  gaf 
hann  þetta  itak  klaustrinv  til  ævinhgrar  eignar  morgvm  god- 
vm  monnvm  nærverondvm.  godrar  minningar  biskvp  avg- 
mvnde  palssyne.  abbadis  halldoru  sigualldadottur.  sira  sala- 
mon  heinrekssyne.  sira  brynivlfe  halldorssyne  oc  morgvm 
audrum  godvm  monnvm  j  storu  stofunni  j  kirkiubæ  miduiku- 
daginn  j  ymbru  viku  vm  haustid.  anno  domini  miHessimo 
d.^  xx^.  octauo. 


1528.  KIRKJUBÆJARKLAUSTR.  471 

Jtem  er  þar  enn^)  grein  til  audsyningar  a  klaustursins 
vegna  j  þyckabæ  at  þat  hefer  sellt  skipsatur  klaustrinu  j 
kirkiubæ  til  æfinlig(r)ar  hefdar  oc  eignar  oc  hefer  haft  aau- 
allt  ef  þeir  hafa  skip  til  haft  oc  hafa  enn  j  dag  at  allra 
manna  uitordi  oc  eingin  at  fundit. 

Jtem  gaf  Eirekur  þorsteinsson  kirkiubæiar  klaustri  all- 
au  þann  skog  sem  hann  hafdi  fremst  eigande  ad  ordit  j 
skaptafellz  heide  til  æfinhgrar  eignar  oc  frials  forrædis  j  suo 
mdta  ad  þeir  j  svinafelH  byggi  oc  aa  knappauoUvm  skylide 
hafa  þar  elldivid  epter  þvi  sem  þvi  þarfnazt.  uoru  þar  hia 
marger  goder  menn.  sira  brynivlfur  halldorsson.  gunnsteinn 
biarnason  oc  fleire  adrer.  for  þesse  giorningur  fram  j  kirki- 
vnne  aa  kirkiubæ.^) 

Jtem  eru  so  margar  skyllder  klaustursens  j  kirkiubæ 
fra  þyckuabæiar  kiaustre  sem  hier  seier. 

jn  primis.  ad  raufarbergi  half  uet  host. 

]  haurzdal  .u.  aurar  uoru. 

a  refzstodum  ad  fodra  .u.  lomb, 

a  karstodum  hundrat  ok  er  þat  kuit  firir  jskyldena  i 
holm  at  hingat  til  kirkiubæiar  a  at  gialldazt  af  holme  .  .  . 
uett  smiors  oc  tolf  fiordungar^)  miols. 

j  uik  sydre  fodra  ku. 

a  geirlande  fodra  ku. 

a  fliotum  ad  fodra  ku. 

j  holte  .X.  aurar  uoru  oc  fodra  iiij  kyr  oc  halfan  fiord- 
ung  host. 

sSuodan  dyrieike  er  aa  klaustursins  iordum  sem  hier 
seger. 

jn  primis  smyrlabiorg  xx  hundrud. 

hestgerde  xij  hundrud. 

gvdnmndarnes  xij  hundrud. 

hatun  XX  hundrud. 


1)  er,  skskr.     2)  Milli    þessa  og  þess,  sem  eptir  fer,  er  lan^t  bil, 
3)  firodngar  (!),  skskr, 


472  TESTAMENT  RAFNS.  1528. 

391.  24.  Oktober  1538.  á  Hofi. 

Testamentisbkép  Rafns  lögmanns  Brandssonar. 

AM.    Apogr.    613,    með    hendi    Árna  Magnússonar  „Epter    Trans- 
scripto  .'i.  presta  og  4.  leikmanna  1594". 

Testamentum  bref  Rafns  Logmannz. 
Jn  nomine  Domini  amen. 

Saker  pess  ad  einginn  daudlegur  madur  mcí,  sier  nock- 
urs  aurugleiks  setia  um  leingd  sinna  lifdaga.  þui  giore  eg 
Rafn  Brandsson  logmann.  heill  ad  samvisku.  enn  nockud 
krankur  i  likama.  so  fallid  testamentum  fyrir  minni  salu. 
sem  hier  epter  skrifad  stendur.  ad  þessum  monnum  nær- 
verundum:  Haldani  Narfasyni.  Tumase  Eirikssyne.  prestar. 
Halldori  Jonssyni.  Eirike  Peturssyni.  leikmenn. 

Jn  primis.  ad  eg  gef  mig  allan  og  mina  sal  gudi  i  valld 
og  hans  blezudu  modur  Mariu.  Sancte  Petro  og  ollum  helg- 
um.  Hier  med  kys  eg  minum  mollduglega  likama  legstad  d 
Hohim.  Bid  eg  um  alla  goda  menn.  rika  og  fdtæka.  ad 
þier  giorid  fyrir  gudz  skuUd.  og  fyrergiefid  mier.  hvort  þad 
helldur  (er)  med  ord  edur  verk  ad  eg  hefi  þeim  i  moti  brot- 
id.  Gef  eg  þessum  sama  stad  mier  til  bænahalldz  fyrer  minni 
salu.  halfa  iordina  Hnæfesdal.  sem  stendur  austur  i  Jokuls- 
dal  i  Hofteiks  kirkiu  sokn. 

kirkiunni  a  Hofi  messuklædi  og  einn  kiertahialm  med  kopar. 

fatækum  xc 

Minum  Herra  biskup  Joni  .ij.  mannzhkiti  i  Grindavik. 

Sira  Brandi  fodur  minum  minn  besta  stack. 

Þeim  presti  sem  mig  smyr  og  syngur  til  molldar  stack 
minn  og  hosur.  og.  xv.  ahier  hverium  korpresti.  og  þann 
sama  hest  sem  mig  ber  til  graptrar  gef  eg  Holakirkiu. 

Eirike  Peturssyne  ein  tye. 

Eyolfi  Þordarsyni  ku  ad  vore. 

Helgu  Sigurdardottur  mannzhlut  a  Starnese. 

Sira  Tumasi  Eirikssyni  hest. 

Jsleifi  syni  minum  logbok  mina. 

Halldore  Jonssyni  æfinlegt  framfæri  o  minum  peningum 
med  iayrdi  konu  minnar. 


1528.       TESTAMENT.  -  KAUPMÁLABRÉF.        473 

Systur  Margretu  vi.  stikur  klædis. 

Er  eg  skylldugur  Þorunni  Jonsdottur.  minni  eiginkonu 
.xxxc  Hier  med  gef  eg  fyrrnefndri  Þorunni  Jonsdottur.  minni 
eiginkonu.  i  minar  loggiafer.  fyrst  Krossavik  er  stendur  aust- 
ur  i  Vopnafirdi  i  Refstada  kirkiusokn.  og  þa  peninga  sem 
þar  med  standa.  og  þar  til  adra  peninga  fasta  og  lausa 
og  lausa.  suo  framarliga.  sem  eg  ma  fremst  med  log- 
um  giefa. 

Hier  med  bid  eg  um  alla  goda  menn.  og  sierliga  þa 
menn.  sem  þessar  minar  salugiafer  þiggia.  ad  þier  bidied 
gott  fyrir  minni  sal.  og  ei  sidur  bid  eg  mina  eríingia  og 
eptermœlendur  ad  þeir  lati  þetta  mitt  testamentum  obrigdu- 
liga  halldast  i  ollum  sinum  greinum  og  articulis.  svo  sem 
þeir  vilia  svara  fyrer  gudi. 

Og  til  sanninda  hier  um  set  eg  mitt  insigli  fyrir  þetta 
bref.  er  giort  var  a  Hofi  d  Hofdastrond.  laugardaginn  næst- 
an  fyrir  Simonsmessu  þa  lidid  var  fra  hingadburd  vors  herra 
Jesu  Kristi  M.  d.  xx  og  viii. 


1.  NÓTember  1538.  á  Langum. 

25.  Felbrúar  1530.  í  Bólstaðarhlíð. 

Kaupmálabréf    Þórarins    Steindórssonar  og   Oddnýjar  Jóns- 
dóttur. 

AM.    Apogr.    5589    „Ex    originali"  á  kálfskinni,  með    hendi  Jóns 
Magnússonar   bróður  Árna. 

Jn  nomine  domini  amen. 

lystizt  og  stadfestizt  suo  felldr  kaupmali  a  festingardeági 
miUi  þorarins  steindorssonar  og  odnyiar  jonsdottur.  at  greindr 
þorarinn  lagdi  og  feck  odnyiu  kuinnu  sinni  til  fuUrar  eign- 
ar  fyrir  mala  sinn  jordina  bolstadarhHd  er  hggur  i  langadal 
j  hunauatzþingi  og  þar  til  iordina  þuerdrdal  i  bolstadarhhdar 
kirkiusokn  badar  fyrir  niutigi  hundrada  huora  um  sig  med 
ollum  þeim  gognum  og  gædum  sem  greindum  iordum  da 
at  fylgia  at  fornu  og  nyiu  og  þorarinn  vard^)  fremst  eigandi 


474  SÍRA  ÞÓRÐR  PÁLSSON.  1528. 

ad  ordinn.i)  q^  -p^y  \^[\  ^xx  hundrada  i  olliim  peningum.  gaf 
hvort  fyrgreiadra  hiona  odru  fiordungsgiðf  ur  fe  sinu  þat 
leingur  Hfer.  og  kiorgrip.  sidan  festi  þorarinn  kuinnu  sina 
odnyiu  Iðgliga  epter  bokarinnar  ordum.  for  þessi  giorningr 
fram  (L  laugum  ]  Reykiadal  ol  allra  heilagra  messu  um  uet- 
urinn.  arum  efter  guds  burd.  CID.  d.  xx  og  viij.  þessum  monn- 
um  nærveraundum.  sira  teitur  magnusson.  pall  grimsson. 
]on  hallzson.  finnbogi  jonsson  og  jon  starkadarson.  huerir 
es  settu  sin  innsigh  fyrir  þetta  festingarbref  skrifad  j  bol- 
stadarhlid  fostudag  næstan  fyrir  vij  vikna  fðstu  um  uetur- 
inn  tueimuR  arum  seirna  enn  fyp.  seigeR. 


393.  6.  NoYember  1538.  í  Skálholti. 

DóMR  sex  presta  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti 
um  ákærur  biskups  til  síra  Þórðar  Pálssonar  (í  Hraungerði) 
um  nautnan  á  jörðunni  Læk  í  Flóa. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíla-Jóns  eptir  bréfa- 
bólí  Ögmundar  bislcups,  —  AM.  Apogr.  2738  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM.). 

Domur  um  sira  Þord  Palsson. 
011urn  mðnnum  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra  senda 
Jon  Hiedinsson.  Arne  Arnorsson.  Teitur  Þorsteinsson.  Step- 
han  Þorgilsson^).  Biorn  Þorgilsson  ok  Pall  Egilsson.  prestar 
Skálholltsbiskupsdæmis  kuediu  gudz  og  sina.  kunnugt  giðr- 
ande  ad  sub  anno  gratiæ  Mo.Do.  xx^.  \m^.  in  festo  sancti 
Leonardi  i  Domkirkiunne  i  Skalhollte  vorum  vier  i  dom 
nefnder  af  virdufigum  faudur  herra  0gmund  med  gudz  ndd 
biskup  i  Skaihollte  ad  dæma  og  skoda  þd  akiæru  sem  bisk- 
upinn  kiærdi  til  Sira  Þordar  Palssonar.  ad  hann  hef'de  yrkt 
og  nautnad  jaurdina  Læk  i  flöa  er  liggur  i  Hraungerdis 
kirkiusokn.  ok  kastad  sinne  eign  dsierlegan  part  i  fyrrgreindre 
jordu.  Medkendest  fyrrnefndur  sira  Þordur  ad  hann  hefde 
handlagt    sig  i  greindan  stad.  og  dag.  þvi  ad  h(eilags)  anda 

1)  Svo.     2)  b.  V.  2738, 


1528.  SÍRA  ÞÓRÐR.  -  RAFN  BRANDSSON.  475 

ndd  tilkalladre.  ad  svo  profudu  og  fyrer  oss  komnu.  dæmd- 
um  vier  fyrrnefnder  domsmenn  med  fullu  doms  adkvæde 
hann  rettelega  fyrerkalladaii.  Nu  saker  þess  ad  Radzmadur- 
inn  i  SkalhoUte  ok  .vj.  skinsamer  menn  med  hónum.  ok 
fyrrnefndum  Sera  Þorde  nærveranda.  haufdu  d  rided.  ok 
leitst  þeim  ðUum  vera  kirkiunnar  eign  i  SkalhoUte.  var  d 
margar  reisur  ad  funded  vid  hann  af  þeim  sem  umbod 
hafde  yfer  adurgreindre  jaurdu.  þd  leitst  oss  hann  rdnglega 
visvitande  hafa  haft  yrkt  og  nautnad  optgreinda  ]ord  Læk. 
þvi  dæmdum  vier  hann  skylldugan  ad  tvigillda  aptur  heyed. 
ok  sekan  fyrer  landndm  og  dverka  sem  logbok  utvisar.  Enn 
fyrer  ranglega  adtekt  kirkiunnar  peninga.  þd  dæmdum  vier 
hann  sekaii  .Ix.  morkum  vid  kirkiuna.  ok  audrum  .Ix.  mðrk- 
um  vid  biskupinn.  ok  skylldugan  ad  taka  lausn  og  skrifter. 
Skal  þridiungur  fidrsekta  gialldast  innan  mdnadar.  annar 
ad  fardðgum  i  vor.  enn  allt  ad  Michaehsmessu  ad  hauste. 
Samþyckte  þenne  vorn  dom  med  oss  et  cetera. 


394.  33.  NoTember  1538.  á  Hofi. 

13.  Febrúar  1533.  á  fiólum. 

ViBBiiíGAEGEfiÐ  á  peuiugum  Rafns  lögmanns  Brandssonar,  að 
honum  fráföllnum,  og  útgreiðsla  á  mála  Þórunnar  Jónsdótt- 
ur  konu  hans. 

AM.  Apogr.  191  „Ex  originali  Svalbardensi  accuraté.  eda  riett- 
ara  pagina  pergamena  þvi  einge  innsigle  eru  under  brefenu.  og  eigi 
nema  3  göt  a  brotinu  nedst.  og  er  enn  þa  övist  hvert  þar  i  hafa 
nokkurn  tima  reimar  vered.  Skriften  a  brefinu  er  annars  coæva." 
(AM.).  —  AM.  Apogr.  5645  „Ex  originali*  með  hendi  Jóns  Magnús- 
sonar  bróður  Arna,     og  hafa  3  innsigli  verið  fyrir  því  frumriti. 

Þath  giorum  vier  grimur  jonsson.  jon  olafsson.  magn- 
us  biðrnsson.  halldor  jonsson.  eirekur  petursson  og  and- 
res  olafsson  godum  monuum  kunnigt  med  þessu  voru 
opnu  brefi.  anno  domini.  CD.  d.  xx.  viij.  dd  hofi  onL  hofda- 
strond.  clemensmesso  dag  ad  rafni  brandzsyni  fra  fðUn- 
um,    virtum   vær  og  giordum    so   fallna   peninga  sem  hier 


476  RAFN  BRANDSSON.  —  K AU PMÁL ABREF.  1528. 

eptir  stendr  skrifad.  [Jn  primis^)  jordina  heima  at  hofi. 
.Ixxx.  hundrud.  jordina  da  hrauni.  xx^-  jordina  holakot. 
xx9  jordina  sydri  brecku.  xvf.  jordina  ytri  brecku  .xxx9  eitt 
eýdikot  er  gardzhorn  heiter  fyrir  x9  liggia  allar  fýr  sagdar 
jarder  þar  under  j  hofs  kirkiu  sokn.  Jtem  heima  da  hofi. 
viij.  malnýtu  kugillde  og  .xx.  [Jtem^)  med  greindum  jordum 
j  býggingu  .XX.  [kugilde^)  og  tuo.  atta  hundrud  j  gelldum 
saudum  og  nautum  .x.  kapla  hundrud.  j  ofridum  peningum 
.xx9  og  vij.  j  silfri  .xxx9  lukte  biskup  jon  er  þói  var  dæmdr 
fiarhalldzmadur  jsleifs  rafnssonar.  þoruni  jonsdotter  j  sinn 
mdla  og  heimanfýlgiu  sem  hun  hafdi  OLtt  j  gard  hrafns 
heitens  brandzsonar  er  verid  hafdi  hennar  bondi  alla  fyr 
sagda  peninga  fasta  og  lausa  frida  og  ofrida  enn  j  þau 
.1x9  sem  nefndr  Rafn  heitinn  brandzson  hafdi  gefid  greindri  þor- 
une  ]  tilgiof  [þann  tid*)þau  komu  saman.  lukte  biskup  jon  henne 
halfa  ]ordina  sualbard  di  eyiafiárdarstrond.  vissum  værfyrir 
fuU  sannyndi.  ad  fýr  nefndri  þoruni  var  so  miclum  pening- 
um  lofad  ad  brudkaupsdeigi  þeirra  rafns  heittens  þui  vier 
vorum  aller  j  þui  sama  brudkaupi.  Og  til  sannynda  hier 
vm  settum^)  vier  vor  insigli  fyrir  þetta  bref  skrifad  [j  sama 
stad  deigi  og  dari  sem  fýr  seger.^) 


395.  34.  NÓYember  1538.  á  Stað  í  G^rttnnaTÍk. 

Kaupmálabréf    Lazarus   Mattheussonar   (Skáneyjar-Laza)  og 
Guðrúnar  Olafsdóttur. 

Landsb.  115.  4to  I,  421—22  skjalabók  séra  Jóns  Haldórssonar  i 
Hítardal,  c.  1720—1730.  „Eífter  original  a  pergamente",  stendr  á  spássíu. 

Kaupmcílabref  Lazarus  Mattheussonar  og  Gudrunar 

Olafsdottur  Anno  1528. 
Jn  Nomine  Domini  Amen 

for  svo  felldur  skilmdle  fram  j  mille  Lazarus  Mattheus- 
sonar  og  Gudrunar  Olafsdottur  d  Stad  i  Grunnavijk  þridiu- 

1)  [b.v.  5645.  2)  [sl.  5645.  3)  b.v.  5645.  4)  [þa5645.  5)  sietium 
5645.  6)  [a  holum  j  hialtadal  raicluikudagen  epter  scolastice  vir^inis 
anno  domini  xxxiij.  5645.  f 


1528.  KAUPMÁLI.  -  vestmanNaeyjar.  477 

dagenn  næsta  effter  Clemens  Messu  arum  eff'ter  Guds  burd 
CD.  d.  XX.  og  viij.  ath  Olafur  Bonde  Eireksson  kiðrer  döttur 
sina  fýrrnefnda  Gudrunu  helminga  konu.  feingens  fidr  og 
ofeingens  og  ef  þau  ætte  ecke  skilgetenn  erfingia.  og  lifde 
hun  honum  leingur.  þd  skillde  ddurnefndur  lazarus  gefa 
tijttnefndre  Gudrunu  fiordungsgiof  ur  ollum  sinum  peningum. 
voru  þesser  festingarvottar.  Jon  Olafsson.  Jon  Tuffia- 
son.  prestar.  Jon  Narbason.  Magnus  Þordarson.  leikmenn. 

Og  til  sanninda  hier    um  settuín  vær  firrnefnder  menn 
vor  jnnsigle  fýrer  þetta  kaupmdlabref.  hvurt  ath  skrifath  var 
sama  stad.  deige  og  are  sem  fýrr  seiger. 


396.  1.  Deccmber  1528.  í  Skálholti. 

ViLBORGASTAÐADÓMR  Jóus  sýslumauns  Hallssonar  um  húsmenn 
og  kaplatölu  í  Vestmannaeyjum. 

AM.  Apogr,  5910.  „Epter  original  fra  Hlidarenda";  er  afskriptin 
með  hendi  Árna  Magnússonar,  og  er  staðfest  í  Skálholti  6.  Marts 
1705  af  Magnúsi  skólameistara  Markússyni,  Arngrími  ráðsmanni 
Bjarnasyni,  Þorkeli  Árnasyni  kirkjupresti  og  Vigfúsi  heyrara  Jó- 
hannssyni. 

Ollum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra  senda 
Sæmundur  Eireksson.  Tumas  Jonson.  Gudni  Þorarinsson. 
Jon  Eirekson.  Olafur  Jonsson.  Erlingur  Gislason.  Jon  Jsleiks- 
son.  laugriettumenn.  Jon  Tumasson.  Jon  Magnusson.  Magn- 
us  Narfason.  Jon  Bergþorsson.  Jon  Palson.  Sygurdur  Jonson 
qvediu  gudz  og  sina.  kunigt  giorandi  ath  þa  er  lidith  var 
fra  hingatburdi  vors  herra  Jhesu  Christi  M.  D.  xx.  og  viii. 
aar  betur  aa  Vilborgarstaudum  i  Vestmannaeyium  aa  þingstad 
riettum.  fostudagin  næsta  epter  Huitasunnu.^)  vorum  vier  i 
dom  nefnder  af  ærligum  Dandimanni  Jone  Hallzsyne.  kongs 
I  umbodzmanne.  ath  skoda  ransaka  og  fullnadardom  aa  ath 
lleggia  um  þa  akiæran  er  Jon  Hallzson  klagadi  til  þeirra  er 
i  Vestmannaeyium  bygdi. 

Jtem  i  fyrstu  um  þa  husmenn  er  þeir  tæki  þar  inn  i 
eyiarnar  framar  meir  enn  laug  lofa. 


1)  þ.  e.  5.  Júní. 


478  VÉSTMANNAEYJAR.  1528. 

Svo  ok  um  þann  kaplafiolda  er  þar  væri  fleire  enn  ad- 
ur  var  sidvenia  eda  gamall  vani  til. 

Nu  af  þui  ath  vær  haufdum  sied  og  yferiesit  xij.  laug- 
riettumanna  dom  er  dæmdur  var  aa  alþingi.  og  samþycktur 
var  af  laugmanninum  og  f^irdstioranum.  og  eigi  sidur  af  al- 
muganum  innan  laugriettu  og  utan.  ad  huer  sa  madur  sem 
þar  hus  tæki  til  leigu  eda  lanz  med  minna  fie  enn  hann 
ætti  halft  fiorda  hundrath.  en  hver  sem  ath  audruvis  giordi 
skyldi  husiii  oheilug  og  upptækt  allt  þat  þeir  ætti  af  kongs 
umbodzmanni.  Suo  og  heyrdu  vier  þa  bera  vitni  um  er 
þar  voru  innfædder  i  eyiunum.  at  þeir  hefdi  eigi  annat  heyrt 
seigia  sina  forfedr  enn  þar  ætti  ath  vera  .xvj.  kaplar  ath  taulo. 
en  þegar  þeir  hafa  fleire  verit  hefur  kongs  umbodzmadur 
latid  drepa  þa  eda  giora  annat  rad  fyrir.  Þvi  at  svo  prof- 
udu  og  fyrer  oss  komnu  dæmdum  vier  fyrsagdir  domsmenn 
medur  fullu  doms  atkvædi  afla  þa  husmenn  burt  ur  eyiun- 
um.  ellegar  upptækt  fyrer  þeim  af  kongs  umbodsmanni  allt 
þat  þeir  ættu.  Enn  huer(er)  er  þa  hefdi  haft  sekir  iiij.  morkum 
vid  kongenn  i  domrof.  Svo  og  skylldi  upptækt  vera  fyrer 
aullum  þeim  sem  reri  fyrer  Eingelska  menn.  Enn  alla  þa 
kapla  þar  væri  fleiri  enn  adur  var  greint.  dæmdum  vier  alla 
kongs  umbodsmanninum.  hvort  hann  villdi  eignazt  þa  eda 
giora  annat  rad  fyrer  þeim.  nema  hiner  hefdi  burt  flutt  inn- 
an  .xiiij.  natta  ath  færu  uedre. 

Og  til  sanninda  hier  um  samþyckti  þennan  vorn  dom 
Jon  HaUzson  kongs  umbodsmann  og  setti  sitt  innsigli  med 
fyrskrifadra  manna  innsiglum  fyrer  þetta  domsbref  er  skrif- 
ath  var  i  Skalholti.  þridiudagin  næsta  eptir  Katerinar[messu 
anno  Domini^)  M^.  D.  vicessimo  viii.  deigi  ok  stad^)  sem 
fyrr  seiger. 


897.  1528. 

GruNNAR  Bárðarsou  selr  Erlendi  lögmanni  Þorvarðssyni  til 
fullrar  eignar  tíu  hundruð  í  jörðunni  Suðrreykjum  (í  Mos- 
feilssveit)  fyrir  tíu  hundruð  í  lausafé. 


1)  [máð  í  frumritinu;  sett  eptir  gátu  Arna.      2>  Þannig. 


l 


1528.  SUÐRREYKJABRÉF.  479 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnássonar,  Kjósarsýsla  2,  afskript  sfað- 
f'est  (•>.  Júlí  1705. 

Þad  giorum  vit  Þordur  Þorsteinsson  og  biorn  Þordar- 
son  godiim  monuum  kunnigtt  med  þessu  ockar  opnu  briefe 
at  uid  vorum  j  hia  saum  oc  heyrdum  oL  ord  og  handaband 
þessara  manna  af  annari  alfu  Herra  erlends  Þoruardzsonar 
logmans  sunnan  og  austan  d  jslandi.  Enn  af  annari  Gunn- 
ars  bardarsonar.  uar  þad  under  þeirra  handabandi  at  Gunn- 
ar  Bardarson  selldi  ^rlendi  logmanni.  x9  j  sudur  Keykium 
fyrir  viij  malnytu  kugilldi  og  Áf  ]  audruni  þarfligum  pen- 
ingum  vndan  sier  og  sijnum  erfmgium  enn  vnder  Herra  er- 
lend  og  hans  og  erfingia.  Datum  þessa  brefs.  CD.  d.  xx 
og  viij  ar. 

Þetta  ad  vera  riett  Coperad  EflPter  sijnum  Orginal 
med  Einu  hangande  jnsigle  brakudu  þo  med  nockrum 
læselegum  bokstofum  og  synelegu  merke  j  midiunni  enn 
odru  af  f9l(l)nu  Vottum  Vnderskrifader  ad  SudurReykj- 
um  j  Mosfellssueit  þann  6.  Julij  Anno  1705. 
Einar  Jsleifsson  Arne  Benedictsson 
mppria  med  eh. 


398.  19.  Janúar  1539.  á  Hólurn. 

Ellefu  prestar  lýsa  því,  að  þeir  hafi  samþykt  það  á  presta- 
stefnu,  að  Jón  biskup  Arason  megi  gefa  og  gjalda  alla  þá 
peninga,  sem  hann  hefir  aflað,  hverjum,  sem  honum  líkar, 
þó  svo,  að  Hóladómkirkja  sé  vel  haldin  og  heyrilega;  lofar 
Jón  biskup  dómkirkjunni  fjórðungi  aflafjár  síns  upp  héðan, 
fáUi  hann  frá  án  þess  að  hafa  gert  testament  sitt,  en  klerk- 
ar  samþykkja  jarðakaup  þau,  er  biskup  hefir  gert  fyrir  dóm- 
kirkjunnar  hönd. 

AM.  Apogr.  4072  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Arna  „Ex- 
originali".  —  AM.  Apogr.  3706  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  „Efter 
Transscripto  2.  presta  og  4    leikmanna  1594". 

Uier  finnbogi  med  gudz  ndd  aboti  d  munckaþuerd.  brod- 
er  helgi  med  samri  ndd  aboti  a  Þingeyrum.  broder  Jon  med 


480  JON  BISKUP  OG  HOLASTOLL.  15^9. 

gudz  forsia  Prior  d  modruvollum.  Petur  Palsson.  eigillhallz- 
son.  Þorsteinn  Jonsson.  Jon  íinnbogason.  Jon  Jonsson.  tum- 
as  eirecksson.  gilbrigt  Jonsson.  Þorbiorn  Jonsson.  prestar 
holabiskupsdæmis.  giorum  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  voru  opnu  brefi.  ad  vier  hofum  samþjckt  j  almenni- 
ligri  prestastefnu.  ad  biskup  Jon  arason  geíi  edr  gialldi  hveri- 
um  honum  Hkar  alla  þa  peninga.  sem  hann  aflad  hefur  eda 
afla  kann.  j  þann  mata  ad  heilðg  holadomkirkia  sie  vel 
halldin  og  heJTÍliga.  og  hun  haíi  sitt  fuilt  inventarium.  fast 
og  laust.  sem  þaa  var  er  greindur  herra  biskup  jon  medtok 
hana  i  biskupligu  vaUdi.  Kunni  þad  so  ad  skie  ad  biskup 
jon  faUi  fra.  so  hann  giori  ecki  skiaHgt  testamentum.  þa  lof- 
adi  hann  ad  gefa  holakirkiu  fiorda  part  vt  af  þeim  fasta 
eignum  er  hann  hier  epter  afla  kann  eda  vnder  koma.  Skal 
þad  greidast  af  þvi  jardagozi.  sem  hann  hefur  eigi  ðdrum 
gefid.  eda  rad  fyrir  giort.  fyiri  enn  hann  fra  feflur.  Suo  og 
hofum  vier  samþyckt  þau  jardaskipti.  sem  hann  hefur  hier 
til  haft  holakirkiu  vegna.  Og  eigi  vitum  vier  betur  enn  þad 
sie  kirkiunne  skadlaust.  Samþyckte  þennail  giorning  bisk- 
upsins  og  vorn  aller  prestar  og  kennemenn.  sem  þa  voru  aa 
somu  prestastefnu.  Og  til  meiri  audsyningar  her  vm  setium 
vier  vor  insigU  fyrir  þetta  bref  skrifad  oL  hölum  i  hiaUtadai 
þridiudagin  næstan  epter  Geisladag  anno^)  m.  d.  xx.  ix. 


399.  26.  Febrúar  1529.  á  Reykjum. 

DóMR  sex  presta  útnefndr  af  síra  Þorleifi  Eiríkssyni  um 
ákæru  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  Jóns  Sigurðssonar, 
„sem  kendr  er  Andrésson",  og  annara  systkina  hans,  fyrir 
þá  sök  að  síra  Jón  Jónsson  móðurbróðir  þeirra  hafði  van- 
rækt  að  sækja  undir  dómkirkjuna  í  Skálholti  það  stórmæU, 
sem  tilféll  í  Kirkjubæjarklaustri  á  Síðu,  þá  er  þar  var 
skammfærðr  Indriði  smiðr  við  kirkjudyrnar. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.    XIX,  G^,    frumrit    á  skinni.     ÖU  innsiglin   eru 
dottin  frá.  —  AM.  Apogr.    2406  með  hendi  Árna  sjálfs  eptir  frumrit- 

1)  Domini  b.  v.  3706. 


Í529.  KIRKJUBÆJARKLAUSTR.  481 

inu  „ordrielt".  Orðamun  hefir  Arni  tilfært  á  spássíum  eptir  bréíabók 
Ögmundar  biskiips  „hvar  þesse  domur  stendur  fram  til  mids",  en  alt 
niðrlag  hans  var  þar  fúið  úr. 

Domur  Biskups  augmundar  og  ]ons  sigurdssonar. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
Senda  Gudmundur  ionsson.  ion  gislason.  Steffan  gislason. 
sæmundur  arnason.  biarni  þorleifsson  og  olafur  simonarson 
prestar  skalhollz  [biskupsdæmis^)  quediu  guds  og  sina  (kunn- 
igt  giorandi)  ad  sub  anno  gracie  CD.  d.  xxix.  a  reykivm  a 
skeidum  faustudag  néstan  epter  chathedram  sancti  petriuor- 
um  vier  j  dom  nefnder  af  ærligri  personu  sira  þorleiíi  ^iriks- 
syni.  ad  dæma  og  skoda  þa  akæru  sem  herra  augmund  med 
gudz  nad  biskup  ]  skalhoUti  kiærdi  til  jons  sygurdarsonar. 
sem  kendur  er  andresson.  og  annara  systkena  hans.  fyrer 
þa  sok  at  sira  jon  jonsson.  modurbroder  þeirra  hafdi  uan- 
rækt  at  sækia  under  domkirkiuna  j  skalhollti  þat  stormæU 
sem  tilfiell  j^)  kirkiubæiarklaustri  a  sidu.  þa  þar  var  skam- 
færdur  indridi  smidur  vid  kirkiudyrnar.  var  greinzjons  beitt 
og  krapt^)  epter  þeim  domi  sem  gieck  a  dorholmum*)  j  haust. 
og  dæmdum  (vier)  hann  sekan  iiij  morkum  j  domrof.  ef 
hann  hefur  bodin  feingit.  ^n  sæker(!)  þess  at  oss  leist  advr- 
skrifadur  sira  jon  helldur  hafa  hyllt  þetta  mal  enn  straf(f)at 
edur  epter  leitad.  þar  sem  hann  var  næri.  og  eingin  var  j  tigi 
til  utan  hann  og  hans  menn  og  lafrans  nichalsson^)  sem  xij^) 
eid  sor  fyrer.  þvi  leist  oss  -allt  þetta  sakfelli  uppa  prestzins 
eríingia  koma.  adurskrifadan  jon  og  hans  sysken"^).  svo  leingi 
þeir  peningar  (hrycki)  sem  eríingiarner  toku  epter.  Nu  sak- 
er  þess  at  optskrifadur  sira  jon  heitin  hafdi  forsmad^)  at  sækia 
malid.  helldur  hyllt  med  sinvm  monnum  j  þessum  glæp.  og 
af  þvi  at  kirkiunnar  lavg  svo  utuisa  ]  einvm  stad.  con- 
(s)cientes  et  agentes  pari  pena  punientes.^)  þeir  sem  giora  og 
þeir  sem  samþyckia  eitt  otilheyriligt  verk  skulv  vnder  einni 
pinv  bHfa.  þvi   at    heilags    anda    nad  tilkalladri.  og  (at)  svo 

1)  [bréfab.    Ogra.   bps;    vantar  í  frumrit.     2)  á,  brbók,   3)  krafed, 
brb.     4)  Dyrholmum,  brb.  5)  nikulasson,  brb.  6)  tylftar,  brb.  7)  „hact- 
enus  in  codice  [þ.  e.  bréfab.j,  reliqva  omittuntur"  (AM).    8)  svo  frum* 
rit.;  „lege:  forsomad"  (AM.).  9)  Svo;  „lege:  punientur"  (AM.). 
Dipl.  Isl.  IX.  B.  31 


482  EFRI  HAMRAR.  1529 

profudu  og  fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier  med  fullv  doms- 
atkuædi  suodan  sakferli  uppa  erfingia  sira  jons  heitins.  jn 
primis  klaustrinu  ]  kirkiubæ  .Ix.  merkur.  biskupinum  xu 
merkur.  j  anari  grein  domkirkiunni  ]  skalhollti  c.  merkur. 
jtem  biskupinum  j  annari  grein  fyrer  kirkiu  inngaungur  og 
þionustutekiu  sem  kirkiunar  laug  seigia  fra  þvi  sem  verkit 
uar  unnit  og  til  þess  at  presturin  deydi.  ]tem  dæmdum  uier 
títtskrifadan  jon  skylldugan  enn  uppa  ny  at  koma  j  þann 
stad  og  dag  sem  biskupin  honum  tilseiger  med  allar  sinar 
afbataner  og  svara  þar  þa  svo  sem  stefndur  þeim  saukum 
sem  hann  ma  med  laugum  til  hans  tala.  og  giorist  þa  sala- 
stefnur  a  fyrrskrifudu  sakafie.  Samþyckti  þenna  vorn  dom 
med  oss  adurskrifadur  sira  þorleifur  og  marger  adrer  goder 
menn  og  setti  sitt  insigH  med  vorum  insiglum  fyrer  þetta 
domsbref  er  skrifad  var  a  sama  degi  og  ari  sem  fyrr  segir. 


400.  37.  Febrúar  1539.  í  Skálholti. 

BóMR  sex  presta  útnefndr  af  síra  Þorleiíi  Eiríkssyni  um  jörð- 
ina  hálfa  Hamra  í  Kálfholtskirkjusókn,  sem  Eyjólfr  Þor- 
valdsson  hafði  gefið  kirkjunni  í  Skálholti  til  eignar,  en  Eiríkr 
Þorsieinsson  klagaði  upp  á. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XI,  5,  frumrit  á  skinni.  Fjögur  innsigli  hafa 
verið  fyrir  bréfinu,  en  þau  eru  nú  öll  dottin  frá,  og  fyrsta  línan  er 
skorin  ofan  af  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  2432  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar.  Hefir  Arni  fylt  eyðuna  í  upphafi  bréfsins,  bæði  eptir  dómi 
ura  Jón  Sigurðsson  (Mr.  399),  sem  gerðr  er  sama  stað,  dag  og  ár 
sem  þetta  bréf,  og  eptir  stafadráttum  þeim,  sem  enn  standa  eptir  af 
fyrstu  línu  bréfsins. 

Vm  efri  hamra  j  kalfholttz  kirkiusokii^) 
[Ollum    monnum    þeim    sem    þetta    bref   sia  edr  heyra 
senda  gudmundr  jonsson.  biarni  þorleifsson.  sæmundr  arna- 
son.    ]on   gislason.2)  jon]^)  jonsson.   steffan   gislason   kuediu 


1)  „Efri  Hamrar  i  Holltum  eru  Oddakirkiu  iörd  halfer.  Sydri 
Hamrar  er  bondaeign"  (AM.)  2)  „Þetta  gisla(son)  er  hid  ovissasta 
af  ölhi,  og  kynni  eitthvað  annad  ad  vera"  (AM).     3)  Þó  aðJónJóns- 


1529  EFRI  HAMRAR    -  KRUKUJARÐIR.  483 

guds  og  sina.  kunnigt  giorandi  med  þessu  uoru  opnu  brefi 
þa  lidid  var  fra  gudz  burd.  CD.  d.  xx.  og  ix.  ar.  faustudag- 
in  næstan  eptter  chadetra  petri^)  aa  Reykium  aa  skeidum 
worum  uier  j  dom  nefnder  af  eHigum  dandimanni  sira  þor- 
leife  eireksyne  er  þa  uar  ofíicialis.  ad  skoda  urii  hdlfa  jord- 
ina  hamra  er  liggur  j  kalfholzkirkiu  sokn.  sem  eyolfur  þor- 
ualdzson  gaf  kirkiune  j  skalhollti  til  fullrar  eignar.  enn  eirek- 
ur  þorsteinsson  klagadi  upp  aa.  komu  þar  ecke  frarii  uegna 
greindz  eireks  jnsiglud  bref  fyrir  neíndri  jordu  sem  login 
tiluísa.  þvi  ad  heilagx  anda  nad  tilkalladri  leizt  oss  formad- 
ur  heilagrar  skalholz  kirkiu  mega  rettliga  hallda  greindri 
jordu  til  rettra  laga.  Og  til  sanninda  hier  urii  settum  uier 
uor  jnsigle  fyrir  þetta  bref  skrifath  i  skalholti  laugardagin 
næstan  eptter  CDathiasmessu.  sama  are  og  deige  sidar  enn 
fyrr  seiger. 


401.  10.  Marts  1539.  i  BjörgTÍn. 

JÓHANN  Kruko  selr  Ogmundi  biskupi  í  Skálholti  þær  jarðir 
og  peninga,  sem  Björn  Þorleifsson  seldi  og  fékk  Hans  Kruko 
bróður  hans,  til  fullrar  eignar,  sóknar  og  sekta  fyrir  600 
mörk  í  öUum  flytjanda  eyri,  með  þeim  sölum,  er  bréfið 
greinir. 

AM.  Fasc.  XLVII,  18,  frumritið  á  skinni.     Innsiglið  er  dottið  frá. 

Kaupmalabref  biskup(s)  augmundar  og  iokan  kruko. 
[vm  jardagoss  ^ans  kruku^). 

Þat  bekenist  eg  johan  kruko  med  þetta  mitt  oppna 
bref.  at  eg  hefur  selt  ok  feingit  uerdaug  herra  j  gudi  biskup 
augmund  j  skalhollt  j  island  þær  jardir  goz  og  peninga  sem 


son  standi  ekki  i  dómnum  um  Jón  Sigurðsson,  ætlar  Árni  þetta  þó 
svo  rétt  fylt,  til  þess  segi  rúmið  að  svo  sé  „enda  annad  (nafn)  iafn- 
stutt",  og  hefir  hann  þá  komið  í  stað  Olafs  Símonarsonar,  sem  í 
hinum  domnura   stendr. 

1)  þ.  e.  26.  Febr.      2)    Utan  á    bréfinu;    [með  hendi    frá  17.  öld; 
hitt  eldra.     3)  Svo  hér,     4)  Svo. 

31* 


484  KRUKUJARÐIR.  1529. 

biorn  thorleifsson  selldi  og  feck  minn  brodur  hans  kruko 
godrar  minningar  med  ollum  þeim  gognum  og  giædum  hlut- 
um  og  hlunnendum.  sem  greindu  gozi  og  peningum  fylger 
og  fyllgt  hefur  at  fornu  og  nýiu.  og  fyrnefndur  biorn  thor- 
leifsson  uard  fremst  eigandi  at.  epter  faudur  sinn.  Skalfyr 
sagdur  biskup  augmund  þessa  peninga  at  sier  tacka.  brucka 
og  bihallda  tii  efinligrar  eignar.  Saumuleidis  skal  hans  nad 
mega  sækia  og  seckta  alla  þa  sem  Rangliga  hafa  at  sier 
teckid  edur  halldit  edur  umbod  yfer  haft  fyr  saugdu  gozi 
og  peningum.  oki)  eignazt  þatt  sem  hann  kann  med  logum 
af  þeim  at  fa.  ^r  þatt  suo  at  hofudgozit  adaluikin  er  mig 
med  logum  fra  komin.  sem  eg  hefur  spurt  af  skiluisa  goda 
menn.  eller  nockur  onnr  jord.  þa  hefur  biorn  thorleifsson 
uilkorid  sig  at  Betta  upp  þann  skada  jgen  et  cetera. 

Hier  j  mott  skal  adur  nefndr  biskup  augmund  gefa  mig. 
vi9  mark  j  ollum  flytianda  eyri.  sem  er  klæde.  lerifte.  gulli. 
silfri.  skreid.  uadmali  og  odrum  godum  peningvm.  skulu 
þesser  peningar  gialldaztj  þrimur  saulum  forfallalaust.  Skal 
j  fyrstu  saul  gialldazt  þridiuiigur  þessara  peninga.  annar 
þridiungur  j  annari  norigs  ferd.  og  allt  ut  golidit  j  hinne 
þridiu  biskups  augmundar  wtsending  til  norigis.  Skal  ec 
suara  laga  RÍptingum  dí  adr  greindum  jordum  og  gozi.  ^nn 
herra  biskup  augmund  hallda  til  laga.  Oki)  til  sannenda 
hier  vm  sett^)  eg  mitt  jnsigle  fyrir  þetta  jardakavpsbref  skrif- 
ad  uar  j  berin  miduickudagin  næstan  fyrir  festum  sancti 
gregoríj  paui^).  anno  domini  CD  d  xxix^. 


402.  20.  Marts  1529.  í  Vatnsfirðl. 

ViTNisBURBR  um  Bolungarvíkrtolla  Vatnsfjarðarkirkju. 

AM.  Apogr.  909  „Ex  orig.  Vatzfiord.  accuraté."  Innsiglið  var 
fyrir  bréfinu  og  örn  í.  —  Apogr.  1077,  afskript  staðfest  í  Skálholti 
17.  Dec.  1707  af  Magnúsi  Markússyni,  Þórði  Þórðarsyni  og  Helga 
Jónssyni,  gerð  eptir  transskripti  dagsettu  í  Vatnsfirði  7.  Maí  1554 
þeirra  Jóns  Þorleifssonar,  Jóns  Þórðarsonar,  OlafsMagnússonar  presta 
og  Jóns  Illugasonar.  —  Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIV,  12  transskript  á 
skinni  frá  19.  Apr.  1605. 

1)  Svo  hér. 


1529.  VATNSFJÖRÐR.   -  SVALBARÐ.  485 

Þat  giore  ec  lanbiartur  bardarson  godum  monnum  kunn- 
igt  med  þessu  minu  opnu  brefi  at  ec  uar  leinge  hiaþorleife 
heitnum  biornssyne  j  uatzfirdi.  so  hefi  ec  og  sidan  jafnan 
vered  uistfastur  j  jsafirde  og  giorla  til  uitat  um  tolla  jtauk 
og  intekter  heilagrar  uatzfiardar  kirkiu  huat  reiknast  siau- 
tiger  ara  og  hefi  ec  heyrt  um  alla  mina  daga  at  allur  fiska- 
tolhir  af  bolungaruik  hefur  uerit  eignadur  heilagre  uatzfiard- 
ar  kirkiu  og  þangad  goUdin  arhga  so  leinge  sem  ec  man 
og  langt  fyrir  þat  fram.  hefi  ec  og  heyrt  at  þar  ætti  huer 
madur  heimilan  rodur  sem  uillde  og  so  budagiord.  hier  med 
elldiuidartak  j  hlidar  iaurd  og  huerge  af  bolungaruik  toll- 
laust  skip  nema  undan  hlid.  Jtem  hefi  ec  og  heyrt  at  kirki- 
an  j  uatzfirdi  ætti  lambselldi  a  uij  bæie  ]  alftafirdi  er  biorn 
heitin  einarsson  gaf  kirkiunni.  so  og  saumuleidis  hefi  ec  og 
heýrt  at  kristin  dotter  hans  gaf  opt  nefndre  uatzfiardar  kirkiu 
lambsellde  a  allar  þær  iarder  sem  hun  atte  a  langadals- 
straund.  hefur  þetta  haft  uered  og  halldit  um  mina  daga  og 
einge  i  mot  talad  so  ec  uiti. 

Og  til  saninda  hier  um  festa  ec  mitt  insigli  fyrir  þetta 
bref  skrifad  j  uatzfirdi  jn  festo  sancti  chutberte  episcopi  et 
confessoris  anno  domini  CD.  d.  xxix. 


403.  4.  Apríl  1539.  í  Skriðn. 

ViTNisBURBR,  að  Þorsteinu  Finnbogason  hafi  lýst  því,  að  hann 
hafi  aldrei  feingið  Magnúsi  Árnasyni  þann  tuttugu  og  fimm 
hundraða  part  í  Svalbarði,  sem  Einar  Hallsteinsson  fékk 
Þorsteini,  framar  en  svo,  að  Jón  (Magnússon)  hefði  hann 
ekki,  og  aungum  hefði  hann  feingið  þennan  part,  nema 
Jóni  bónda. 

AM.  Apogr.  4218  afskript  gerð  eptir  frumriti  á  kálfskinni  frá 
Hallgrími  Sigurðssyni  á  Svalbarði  og  staðfést  á  Grenjaðarstað  18. 
Sept.  1726  af  Þorleifi;  Skaptasyni  presti  i  Múla  og  Magnúsi  Markús- 
syni  presti  á  Grenjaðarstað. 

Suo    felldan    vitnissburd   berum    wid   jon  hallsson.  pall 
grimzsson  ad  uid  heyrdum  bondan  þorstein  finbogason  lysa 


486  SVALBARÐ.  —  HIRÐSTJÓRABRÉF.  1529. 

þvi  fyrir  ockur  j  reykiahlijd  uid  myuathn  ad  hann  hefde  all(d)re 
feinge(t)  magnuse  arnasyne  þann  sama  partten  ]  Svalbarde 
.u.  c  og  XX.  sem  ^nar  hallsteinsson  feck  þorsteini  framar 
en  svo  ad  jon  hefdi  hann  ecki.  en  hann  medkendest  fyrir 
ockur  ad  hann  hefdi  aungum  þennaii  partt  feinget  nema 
lone  bonda.  Ok  til  sanninda  hier  um  heingium  vid  ockar 
inncigli  þetta  bref  er  skrifad  war  a  skridu  i  reykiadal  aa 
sialfan  ambrosiusdag  þa  er  lidid  var  fra  gudz  burd  CIO  d  xx 
og  niu  ar. 


404.  12.  Apríl  1529.  í  Flensborg. 

Feiðbekk  konungr  I.  skipar  Diðrik  af  Bramstad  „fyrir  marg- 
falda,  trúa,  þægilega  þjónustu"  fógeta  sinn  á  íslandi  um 
fimm  ár  frá  næsta  ári  að  telja. 

Ríkisskjalasafn  Dana,  Freder.  I,  Tydske  Registrant,  bl.  110. 

Dirich  vaget  tho  Bramstede  Begnadunge  vyff  jarlanck 
myt  der  vagedie  des  landes  Jsslandt.  Anno  xvc  xxix^. 

Wy  íVederich  von  gots  gnadenn  tho  Dannemarckenn  et 
cetera.  Khoning  et  cetera.  Dhoen  hirmit  kundt  vor  vns. 
vnnsse  eruenn.  nhakamelinge.  vnnd  vore  mennichlichenn  Be- 
kennende.  Dat  wy  vnnsserem  leuenn  getrwenn  Dirick  vaget 
tho  Bramstede  vth  gnadenn  vnnd  gnediger  thoneyginge.  ock 
vmme  synere  mennichfoldingenn  getruwenn  angenhemme 
dienste  wyllenn.  gnedichlich  gegunnet  vnnd  begnadett.  dat 
he  vnnsere  landt  Jsslandt.  alsse  vnnssere  vagett  vyítjarlanck. 
von  dem  negestfolgendenn  Jare.  wenn  menn  druttig  schry- 
uende  werdtt.  anthorekende.  beszokenn.  vnnd  jnn  vnnssere 
nhamenn  datsulue  vorwessenn.  vnnd  den  Jnwanerenn  gebur- 
lichs  Rechtenn  vorhelpenn  schole.  Gunnen.  tholathenn  vnnd 
szettenn  ohne  alszo  vor  vnnssernn  vagett  dessuluigenn  lan- 
des  jn  vnnd  myt  disszem  vnnszem  Breue.  Jodoch  vnnd  alszo. 
datt  he  vns.  vnnszenn  eruenn  vnnd  nhakomenn  daruann 
jarHches  dho  vnnd  gheue  wes  daruan  by  tijdenn  vnnssers 
Broders  Khoning  Hanszes,  hoichlofílicher  gedechtnussze.  vnnd 


1529.  PRESTHVAMMR.  487 

hervnn  Cristiernn  etwann  Khoninges  tho  dennemarckenn. 
dhaen  gegeuen  vnnd    gegangenn  js. 

Darup  allenn  vnnd  jsslichenn  vnssen  leuenn  getrwenn. 
geistlichenn  vnnd  welthchenn  vnderszathenn  hirmit  ernstlich 
Beuelende.  gadachtenn  Diriche.  an  an  ssollichere  vnnssere 
Begnadunnge  keine  jndracht.  vorkorthinge  ader  voreweldunge 
thodhoende.  Sunder  darby  sehuttenn  vnnd  handthauenn 
tho  rechte. 

Datum  up  vnnssem  Slathe  Flenszeborch.  Am  Mandage 
nha  Misericordias  dominj.  Anno  xvc  xxix^. 


405.  30.  Apríl  1529.        á  Orenjaðarstað. 

JóN  Hallsson  selr  Jóni  biskupi  á  Hólum  jörðina  Presthvamm 
í  Reykjadal  með  Kristfjár  skyld,  —  en  kaupahluti  væri  tuttugu 
og  fjögur  hundruð,  —  fyrir  jörðina  hálfa  Velli  i  Bárðardal 
og  fimm  hundruð  að  auki. 

AM.  Apogr,    125    ^,Ex  originali    Greniadarstad''.     Árni   skýrir   frá 
því,  að  aldrei  hafi  neraa  þrjú  innsigli  verið  fyrir  bréfinu. 

Þat  giorum  vier  Þorsteinn  finbogason.  Jön  magnusson. 
Þorsteinn  Gudmunzson.  biarne  StuUason.  Pall  grimzson 
godum  monnum  viturhgtt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  aa 
greniadarstodum  j  Reýkiadal  fðstudagen  næstaii  fyrir  tveggia 
postula  messu  vm  vorid  vorum  vier  j  hia  saum  og  heýrd- 
um  aa  ord  og  handaband  vors  verdugasta  herra  og  andligs 
fodur  biskups  Jons  Arasonar  aa  Holum  af  einne  alfu  enn 
Jons  Hallzsonar  af  annare  ad  suo  fyrir  skildu  ad  nefndur 
Jon  Hallzson  sellde  biskup  Jone  presthvamm  ]  Reýkiadal  j 
greniadarstadar  kirkiu  sokn.  er  var  mdlajord  hans  kuinnu 
og  hun  hafde  upplagt  vottum  hiaverundum  med  ollum  þeim 
gognum  og  gædum.  hlutum  og  hlunnendum.  eignum  og  jtðl- 
um  sem  greindre  jordu  fyll(g)t  hefur  ad  fornu  og  nýiu.  Sagde 
Jon  Hallzson  biskup  Jone  þar  kristfie  j  jðrdunne  enn  iiij.  c. 
og  XX  kaupahluta.  Hier  j  mot  fieck  biskup  Jon  Jone  Hallz- 
syne  halfa  voUuna  j  bardardal  j  lundarbrecku  kirkiusokn 
med  ollum  þeim  gognum  og  giædum,  eignum  og  jtolum  sem 


488  VÍG  ORMS.  1529. 

fyrr  greindre  halfre  jordu  hefur  fyllgtt  ad  fornu  og  nýu  og 
þar  til  .V.  c.  ij  kuillde  og  .iij.  c  j  odrum  fridum  peningum. 
Skillde  Jon  Hallzson  sig  kuittan  um  kristfie  ]  Presthuamme 
a  medaii  hann  hefde  hallded  fyrr  nefndre  jordu.  Enn  biskup 
Jon  gaf  þar  jaord  til.  Hier  med  skýllde  huor  hallda  til  laga 
sinu  kaupe  enn  sa  svara  lagaripttingum  er  sellde.  Ok  til 
sanninda  hier  um  setium  vier  vor  jncigle  fyrir  þetta  jarda 
kaupsbref  er  skifad  var  a  greniadarstodum  xx  og  niu  ar.i) 


406.  7.  Maí  1539.  á  Kotferju. 

Igrip  af  sáttargerð  þeirra  Erlends  bónda  Þorvarðssonar  og 
síra  Þórðar  Einarssonar  um  arfaskipi  og  eptirstöðvar  víga- 
bóta  eptir  Orm  Einarsson. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups,  og  er  rifinn  helmingrinn  af  blaðinu,  en  fylla  má 
eplir  afskript  í  Landsbókasafni  122.  4to  bls.  329—330,  frá  c.  1770. 

[Her  effter^)  kemur  bref  i  brefa]  Bok  Biskups  Ogmunds. 

[Um  EUend  Logmann  da]t.  1529  fostudagin  nœstaii 
epter  inventionem  Sancte  crucis  um  vorid. 

[Brefed  hefur  inne  ad  hallda  Sattm]dla  mille  logmanns- 
ins  EUinds  [bonda  Þorvardssonar  ok  sira  Þo]rdar  Einarsson- 
ar  um  arfaskipte  [vegna  barna  heitins  Orms  Einars]sonar. 
og  epter  stod  af  vigsbotum  [effter  fyrrskrifadan  Orm  Einars]- 
son.  Samdist  þad  þcL  ad  þad  arfa[skiffte  skyllde  standa  er 
giort  var]  d  alþinge.  Enn  þad  Sera  Þordu[r  þottest  van- 
halldenn  bæde  sinna  vegna]  og  barnanna.  lagde  Iðgmadurinn 
[af  jordena  Mela  og  4  kugillde.  Vot]tar  Sera  Jon  Jonsson. 
Ornolfur  [Gudmundsson.  Sira  Þormodur  Gu]nnlaugsson  oc 
Sera  Arne  Arnorsson.  [Þessare  sáttargiord  lyser  Ogjmund- 
ur  biskup  at  fram  fared  hafe  ad  [Kotferiu  i  Floa  dat.  ut 
supra]. 


1)  „So  er   arstaled  skrifad,  sem  hier  seiger,  og  undanfellt:  arum  ept- 
er  ^ud?  burd  M  D.«  (AM.).  2)  þ.  e.  eptir  Stóruví^lladóm  6.  Okt.  1529. 


1529.  EYJARBREF.  489 

407.  19.  Maí  og  18.  Juní  1539.    á  Holtastöðum. 

JóN  biskup  Arason  selr  Skúla  bónda  Guðmundssyni  jarðirn- 
ar  Syðriey  á  Skagaströnd,  Hvamm  og  Kúgastaði  í  Svartár- 
dal  fyrir  jörðina  Holtastaði  í  Langadal  og  part  í  Kagað- 
arhóli. 

AM.    Fasc.    XLVII,  19,  frumrit  á  skinni.     Bæði  innsiglin  eru  fyr- 
ir  bréfinu. 

Biskup  Jon  selur  sýdri  eý  og  kuastadi^)  og  huam 

fyrir  hoUtastadi  1529. 

^yiarbref  a  skagastrond.^) 

Þat  giorum  vid  grimr  jonsson  og  jon  olafsson  godum 
monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu  breíi.  at  ])a  lidit 
uar  fra  guds  burd.  CD.  d.  xx  og  ix  caB  miduikudaginn  næst- 
an  efter  huitasunnu^)  (ia  havskvlldzstavdvm  oa  skagastraund 
voru  vid  j  hia  saum  og  heyrdum  da  ord  og  handaband  þeirra 
vÍRduHgs  herra  biskup  jons  aRasonar  og  skula  bonda  gud- 
mundzsonar.  at  suo  fyrir  skildu.  at  greindr  herra  biskupinn 
seldi  fyrr  skrifudum  skula  iordina  alla  sydri  eý  er  liggr  da 
skagastraund  j  havskulldzstada  kirkiv  sokn.  og  þar  til  ii 
tuttugu  hundrada  jarder.  huaih  og  kugastadi  er  liggia  j' suart- 
drdal.  j  bergstada  kirkiv  sokn.  med  oUum  þeim  gognum  og 
gædum  sem  fyrr  greindum  jordum  aa  med  Iðgum  at  fylgia. 
hier  j  mot  selldi  skuh  herra  biskupinn  jðrdina  alla  hoUtastadi 
eR  liggr  j  langadal.  at  til  skildum  iardarpartinum  er  skuh 
atti  j'  kagadarholi.  med  oUum  þeim  gðgnum  og  gædvm  sem 
greindri  jordu  holtastðdum  da  at  fylgia  med  Iðgum.  skylldi 
skuli  kuittur  um  porcio  kirkiunnar  medan  hann  hefer  halldit. 
skildi  skuli  af  sier  hrðrnun  da  kirkiunni.  skylldu  huorer  hallda 
til  laga  þeim  iordum  er  keypti.  enn  suara  laga  riptingum 
da  þeim  iordum  er  selldi. 

Og  til  sanninda  hier  vm  settu  uid  fyrr  nefnder  menn 
ockur  innsigli  fyrir  þetta  iardakaupsbref  skrifat  (u.  holltastod- 
um  j  langadal  fostudag  næstan  fyrir  jons  CDesso  baptiste  da 
sama  dari  oc  fyrr  seiger. 


1)  Svo.    2)  Utan  á  bréfinu  með  þrennslags    höndum  frá  c.  1600. 
3)  ^.  e.  19,  Maí, 


490  HOLTASTAÐABREF.  1529. 

408.  7.  Júní  1529.  á  Uölam. 

JóN  biskup  á  Hólum  gefr  og  afhendir  „vorum  kæra  frænda" 
Ara  Jónssyni  (syni  sínum)  jörðina  alla  Holtastaði  í  Langa- 
dal  með  öUum  peningi  og  búi,  er  þar  stendr,  sem  og  jarð- 
irnar  Vatnahverfi,  Lækjardal,  Sæunnarstaði,  Gautsdal,  Strúg 
og  Refstaði,  hverja  um  sig  með  sex  kúgildum. 

AM.  Fasc,  XLVII,  20,  frumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  dottið  frá. 
—  Apogr.  1504. 

Hollttastadabref  sem  Biskup  Jon  gaf  Ara 
Hollttastadi  Anno  1529. 
Vjer  Jon  med  gudz  ndad  biskup  da  holum  giðrum  godum 
monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi.  ad  vier  hof- 
um  gefid  og  afhent  vorum  kiæra  frænda  ara  jonssyni  jord- 
ina  holltastade  j  langadal  med  ðllum  þeim  gognum  og  giæd- 
um  sem  greindri  jordu  da  med  logum  ad  fýlgia.  og  so  med 
þui  bui  og  penningum.  fridum  og  ofridum  sem  þar  saman 
standa.  og  oss  til  heyra.  Hier  med  hofum  vier  geíit  greind- 
um  ara  jordina  vatnahuerbi  med  .vj.  kugildum.  og  jordina 
lækiardal.  med  .vi.  kugilldum.  jordina  sæunarstade  med  .vj. 
k(ugilldum).  jordina  gautzdal  med  .vj.  k(ugilldum).  iordena 
strug  med  .vj.  k(ugilldum).  iordena  refsstade  med  .vj.  k(u- 
gilldum)  med  oUum  þeim  gognum  og  giædum  sem  ollum 
ddr  greindum  jordum  áí  med  Iðgum  ath  fylgia.  skal  ddur- 
sagdur  are  eignazt  og  ad  sier  taka  sagdar  ]arder  og  pen- 
inga  nær  hann  vill.  Og  til  sannynda  hier  vm  setium  vier 
vort  insigh  fyrir  þetta  bref  skrifad  aa  holum  j  hialtadaL 
manudaginn  næstaii  epter  fardagaviku  darum  epter  gudz 
burd  .CD.  d.  xx.  ix.  doiR. 


409.  8.  Júní  1539.  á  Æsistððum. 

ÞoKVALDR  Árnason  ættleiðir  Björn  son  sinn  til  alls  fjár  eptir 
sig  með  samþykki  Guðrúnar  systur  sinnar  og  Brands  Símon- 
arsonar  manns  hennar. 

Jíirðabókarskjöl    Árna    Magnússonar,  Eyjafj'arðarsýsla  3,  afskript 


1529.  ÆTTLEIÐING.  491 

staðfest  á  Öngulstöðum  28.  Apríl.  1704  af  Sigurði  Hrólfssyni  og  Jóni 
Þorleifssyni  eptir  transskripti  frá  5.  Júni  1573. 

OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  Þorleifur  grimsson.  Gunnsteinn  Oddzson.  Kolbeinn 
jndridason.  jon  Thomasson  og  Gudmundur  Eireksson  kvediu 
gudz  og  sina  kunnigt  giorandi  at  þa  er  lidit  var  frahingad- 
burd  vors  herra  Jehsu  Kristi  m.  d.  xx  og  ix.  ar  a  hvíta- 
sunnudag  vm  voriti)  a  modrvuoUum  i  Eyafirdi  vorum  vær 
i  hia.  sdum  og  heýrdum  a  fyrir  kirkiudyrum  i  saugdum 
stad  at  þau  hielldu  oll  fiogur  d  einne  bok.  Þorvalldur  Ara- 
son  og  Gudrun  Arnadotter  syster  greinds  Þorvalldz  og  brand- 
ur  Simonarson.  eiginmadur  adurgreindrar  gudrunar  og  Biorn 
son  fyrrnefndz  Þorvalldz.  at  Þorvalldur  Arnason  ættleidde 
greindaii  Biorn  son  sinn  med  svo  felldum  ordum  sem  hier 
seiger.  Eg  Þorvalldur  Arnason  ættleidi  þennan  mann  Biorn 
Þorvalldzson  son  minn  til  fiar  þess  er  eg  gef  honum  jordina 
Æsistadi  i  Eyiafirdi  er  liggur  i  Nupufellz  kirkiu  sokn  og  alla 
mina  peninga  adra  fasta  og  lausa.^)  frida  og  öfrida  til  gialldz 
og  til  giafar.  til  sess  og  til  sætis  og  til  allz  þess  EÍettar  er 
lógbok  skyrer  at  ættleidingur  a  at  hafa  at  logvm  at  vitne 
allra  þeirra  manna  sem  ord  min  meiga  heyra.  samþyckte 
þessa  ættleiding  og  giof  adursagda  Gudrun  arnadotter  syster 
optnefnts^)  Þorvalldz  arnasonar  og  Brandur  Simonarson  mad- 
ur  hennar  med  fullu  handabandi  oss  fyrrnefndum  monnum 
áheyrandum  og  siaendum  þenna  fyrrsagdan  þeirra  giorn- 
ing.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vær  fyrr  skrifader 
menn  vor  insigli  fyrir  þetta  bref  er  skrifad  var  a  æsistod- 
um  i  Eyiafirdi  þridiudaginn  næstan  fyrir  Barnabe  apostoH 
d  sama  are  og  fyrr  seiger. 


410.  15.  Júní  1539.  á  Hólum. 

JóN  biskup  Arason  selr  síra  Pétri  Pálssyni  alla  jörðina  ytri 
„Lauga"  í  Reykjadal   fyrir  jörðina  syðri  Ey  á  Skagaströnd. 


1)  þ.  e.  16.  Maí.    2)  lausta(!),  afskr.     3)  Svo, 


492  EYJARBREF.  1529. 

AM.  Fasc.  XLVII,  25,  frumrit  á  skinni,  og  eru  bæði  innsiglin 
fyrir  bréfinu.  —  AM.  Fasc.  XLVII,  21,  frumrit  á  skiuni,  sem  aldrei 
hefir  verið  innsiglað. 

eyarbref  a  Skagastrond  1529  Num  68i) 
Jeg  sendi  þetta  bref  til  hinna  sem  fleire  eru.^) 
Þath  giorum  vid  þorsteinn  prestur  jonsson  og  philippus 
runolfsson  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockru  opnu 
breíi.  ad  aarum  epter  gudz  burd  þusund  fim  hundrud  tutt- 
ugu  og  niu  dar  ax  holum  j  hialltadal  manudaginn  næstan  fýrir 
botolfi  vorum  vid  ]  hioa  sóíum  og  heýrdum  ca  ord  og  handa- 
band.  verdug^)  herra  biskups  jons  arasonar  og  sira  peturs 
palssonar  ad  so  fyrir  skildu  ath  greindur  herra  biskupinn 
selldi  fýr  skrifudum  sira  petri  jordina  alla  ýtri  lauga  j  reýkia- 
dal  j  einarsstada  kirkiu  sokn  med  oUum  þeim  gognum  og 
gædum  sem  greindri  jordu  da  [med  logum  ath  fýlgia.^)  hier 
j  mot  gaf  adur  greindur  sira  petur  jordina  alla  sýdri  eý  er 
Kggur  da  skagastrond  j  hoskolldzstada  kirkiusokn  med  ollum 
þeim  gognum  og  giædum  sem  greindri  jordu  oá  ath^)  logum 
ath  fýllgia.  skýlldu  huorer  hallda  til  laga  þeirre  jordu  er 
keýpti.  enn  suara  lagariptingu  da  þeirre  er  sellde.  Og  til 
sannýnda  hier  vm  settivm  vid  ockur  innsigH  fyrir  þetta  bref 
skrifad  j  sama  stad  og  dare  deige  sidar  enn  fýr  seiger. 


411.  31.  Júní  1539.  á  Hólum. 

JÓN  biskup  á  Hólum    ritar    bréf   til    Alþingis  um  lögmanns 
kosning  fyrir  norðan  og  vestan  á  íslandi. 

AM.  Fasc.  XLVII,  22,  frumrit  á  skinni  úr  skjalasafni  Hólastóls 
(„sk").  Innsiglið  er  dottið  frá,  en  Árni  ritar  á  miða :  „innsigled 
hefur  hier  fyrrum  vid  hangt.  vidi  ex  apographo".  Prentað  í  Safni  til 
sögu  íslands  II,  201—202. 

1)  Utan  á  bréfinu  i  XLVH,  25,  með  hendi  frá  17  .öld:  „1529.  Kaup- 
bref  fyrir  ytre  laugum  j  Reykiadal"  XLVIl,  21.  2)  Utan  á  bréfinu 
í  XLVII,  25,  raeð  hendi  Guðbrands  biskups.  „Datum  er  rangt.  Þar 
a  ad  vera  þus:  fimm  c.  XX.  og  IX  ar"  XLVII,  21,  með  hendi  Guð- 
brands  biskups.  3)  verdugs  XLVII,  21.  4)  [ad  fýlgia  med  lögum 
XLVn,  21.  5)  med  XLVII,  21. 


1529.  LÖGMANNSKOSNING.  —  LENABREF,  49g 

Bref  Biskups  Jons  um  logmans  kosning  15291). 

Vier  Jon  med  gudz  ndóLd  biskup  ca  holum.  Heilsum 
ýdr  ðllum  lögrettismonnum  og  vors  heygbornasta  berra  kongs- 
ins  þegnum  med  gudz  kuediu  og  vorri. 

kunngiorizt  ydr  ath  fyrir  nockra  forfalla  skulld  kunnum 
vier  eigi  vid  ad  komazt  ath  vera  da  alþingi.  enn  vier  vilium 
giarnan  stýrkia  kongdomsins  rett  og  landzsins  Iðg  j  ollum 
greinum  eptir  vorri  skýlldu.  þickir  oss  stor  naudsyn  ath  þier 
vtveHd  einn  ærligann  mann  til  logmanz  nordan  og  vestan  da 
islandi.  mua  þat  verda  gagnligt  fyrir  landit  ad  almuganum 
verdi  samþyckilegt  huern  þar  skal  til  hafa  og  hann  fdae  sidan 
vors  heygbornazta  herra  kongsins  bref  þar  uppda.  viHum  vier 
þann  samþýckia  sem  almuganum  þikir  best  til  fallenn  med 
soddan  skial  og  forord  ad  hann  hafi  eiginhgt  bu  og  peninga 
j  nordlendinga  fiordungi  sem  leingstum  hefur  gamail  vani 
til  verid. 

Og  til  sannýnda  hier  vm  setium  vier  vort  jnsigli  fyrir 
þetta  bref  skrifad  da  holum  j  hialltadal  manudaginn  næstann 
fyrir  jonsmesso  baptiste  arum  epter  gudz  burd.  m.  d.  xx. 
og  .IX.  dar. 


413.  6.  Júlí  1539.  á  Bessastöðum. 

JÓHANN  Pétrsson  hirðstjóri  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  Island  fær 
Jóni  Halissyni  umboð  um  eitt  ár  yfir  Skógum  og  Skóga* 
eignum  og  Mörk  og  Merkreignum  í  Rangárþingi. 

AM.  191.  4to  bls.  33  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  á  skinni  samtíða). 
—  AM.  Apogr.  5536  eptir  191.  4to. 

Þad  medkenunzt  ec  johan  petursson  hirdstiore  og  hof- 
udsmann  yfer  alltt  jsland  at  eg  hefer  vntt  og  feingid  jone 
hallzsyne  vmbod  yfer  mins  herra  kongsens  jordum  oUum 
þeim  sem  Hgia  j  rangarþinge.  skogum  og  skoga  eignum. 
mork  og  merkr  eignum  og  ollv  þvi  þar  fylger  ogfylgthefer 
at  fornu   og  nyu.  rekum  og  kugildum.   skal  adr  greindr  jon 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  frá  17.  öld. 


494  '       LENABREF.  —  SÝSLUBBEF.  1529. 

giallda  mier  og  greida  edr  minum  logligum  vmbodsmanne 
.vj9  fiska  til  gildes  halfui)  fiordu  vett  j  huort  hundrad  ef  ecke 
semur  vm  gilding.  vj  uetra  gamalt  naut  og  .iij.  vetter  smiors. 
hier  ]  mot  skal  hann  hafa  og  eiga  allar  þær  landskyllder 
og  kugilda  leigur  sem  af  adr  greindum  kongs  eignum  takazt 
eiga  nu  j  haust  og  at  vore  komanda  j  fardogum.  Somu- 
leidis  skal  hann  eiga  og  alla  gagnsemnd^)  af  hafa  þeim  rek- 
um.  eignum  og  jtokum.  sem  þratt  skrifudum  skoga  eignum 
og  suo  merkur  eignum  til  heyra  til  næsta  oxararþing(s)  fyr- 
ir  vtan  allan  reikningsskap  vid  kongdomen  oc  mic  framar 
meir  en  hier  er  adr  vm  skiHd. 

Og  til  sanenda  hier  um  set  eg  mitt  jnsigli  fyrir  þetta 
bref  skriíad  a  bessastodv(m)  aa  áltanes(i)  þridia  dagen  næst- 
an  epter  peturs  CDesso  og  pals  þa  Udit  var  fra  gudz  burd. 
CD.  d  XX  og  ix  ar. 


413.  7.  Júlí  1529.  á  Bessastöðum. 

JóHANN  Pétrsson  hirðstjóri  veitir  Jóni  Hallssyni  sýslu  um 
Rangárþing  til  næsta  Öxarárþings,  og  það  leingr,  sem  ekki 
er  önnur  lögleg  skipan  á  gerð. 

AM.  191.  4to  bls.  81—32  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  á  skinni).  — 
AM.  Apogr.  5525  (eptir  191.  4to).  _  Afskript  frá  c.  1608  er  í  dóma- 
bók  Jóns  Hákonarsonar  á  Vatnshorni  bls.  44 — 45  (=  b).  —  Ennfrem- 
ur  eru  ártalslausar  afskriptir  af  þessu  bréfi,  að  ónefndu  nafni  hirð- 
stjórans  og  sýslumannsins,  en  að  tilgreindri  sýslunni,  í  dóraabók 
Landsskjalasafnsins  í  Fol.  bls.  119,  frá  Jóni  bæjarfógetaMagnússyni, 
skrifaðri  c.  1600,  og  í  Landsb.  69.  4to  bl.  32—33,  skr.  c.  1640. 

Sysluveitingar  Bref.^) 

Ollum  monnum  þeim  sem  byggia  og  bua  j  miUumjok- 
ulsar  (L  sof(h)e(i)masandi  og  þiorssar.  og  [kaullud  er^)  rang- 
arþing.  heilsar  eg  johan  peturson^)  hirdstiore  og  hofudzmann 
yfer  allt  jsland.  kiæriiga  med  [gudz  kuediu  ok  minni.^) 

Wil  eg  ydr  [kunnigt  giora.^)  at  eg  hefe    unt    oc  skipad 

1)  Svo.  2)  b.  3)  [kallast  b.  4)  N.  N.  son  b.  5)  [gudi  b.  6)  b; 
kunnigt  giorandi  191. 


1529.  SYSLUBREF.  495 

vel    kendum    manne    ]one    hallzsyne^)    mins  herra  kongsins 
syslu  ok  vmbod.  hier  med  ydr  suo  sem  fullmegtugum  syslu- 
manne    ber    ad    hafa    ok  vor  landz   laga  bok  vt  visar  med 
skauttum    ok    skylldum   rekum   og    reningvm.    huolum.  haf- 
rekstrum   ok    oilum   þeim  riett  ok  rentu  sem  kongdominum 
ok  mic  til  heyrer  ok  eigi  er  adr  [kwittan  full  fyrir^)  ok  log- 
Hgr    sattmale    da    gior.    skal    nefndr  ]on   hallzsoni)  avll  mal 
smæri    ok    stærri    sekta   oc  sækia    oc    saker  oa  gefa  suo  oc 
sætta    oc    semia  oc   nidrsetia  for  sig  stefna  prof  aa  taka  oc 
doma    yfer    nefna.    skal  hann    mins    herra    kongsins  jarder 
bygia  (og)  bæla  j  greindu  takmarki.  og  landskyllder  vpp  bera. 
og  viseyri    saman    taka    eda  taka  lata  vnder  fulla  grein  og 
reikningskap   vid  mic  oc  færa   skattin  til   bessastada  og  lata 
komen  vera  .viii.  nottvm  eptir  alþing  hid  sidazta  forfallalaust 
at  af   lyktum  nefndarmonnum    sitt    þingfararkaup.    skal  fyr 
greindr  ]on  hallzson  fulla  magt  og  valld  tii  hafa  þeim  monn- 
um    dag    at   gefa    sem  j  vandrædi  kunu   at  falla  edr  falled 
hafa    og   boda   þeim    til  min  sem  skiotast  kunu  þar.^)  skal 
hann  ok   fullt   valid   til  hafa  at  stefna  þeim  monnum  aptur 
j  sina  syslu  sem  þar^)  hafa  brotliger  ordid  ef  þeir  eru  komn- 
er  j  adrar  sueiter.  skal    opt    nefndr  jon  hallzson  eignast  oU 
sex  marka  mal  ok  (þar)  fyrir    innaii  sier  til  lettis  og  eignar 
fyrir  utan    allan    reikningskap    vid  kongdomen   og  mig  íirer 
sitt  armædi  og  starf.  en  ef  stæri  mal  kunnu  til  at  falla  sem 
gud  lati  færi   en  fleire.    þau  skal    hann    sækia  vnder  kong- 
domin  oc  mic.  bid(i)um  (vier)  alla    goda  menn  sierliga  mins 
herra  kongsins  vine  oc  mina  þier  sieud  tittnefndum  jone  hallz- 
syni  greider  og  godviliuger  hvers  sem  hann  kann  vid  ath  þurfa 
og  latid  hann  vel  og    reiduglega    ath  komazt  þeim  goduilia 
sem  þier  vilit  honum  giort  hafa.  byd  eg  opt  nefndvr*)  johan 
petursson  titt    nefndum  joni    hallzsyne  at  hann  tale  lavg  og 
riett  til  huers  manz  þo  med  vægd   og  myskun  þar  sem  þat 
til  heyrer.    en  þrioskum  og  þralyndum  sie  hann  riettur  dom- 
are.  og    refsingasamur.    skal    optnefndur   jon    hallzson   gefa 


1)    N.,  b.     2)    [full    kuittun    fyrir  komin  h.     3)    Svo.     4)   nefnd- 
vm.  skb. 


496  JÖRFABRÉF.  1529. 

þeim  manne  vmbod  sem  hann  viU  til  kiosa  at  giora  log  oc 
rett  at  aullu  jafnfullu  sem  hann  sialfur  j  fyr  greindri  syslu. 
þegar  titt  nefndr  jon  hallzon  er  eigi  sialfur  ]  (hia).  Hier  j 
mot  skal  hann  nægia  mier  ]  syslvgialld  einn  alfæran  ut- 
rodramann  og  lata  hann  komin  vera  til  bessastada  fyrir 
pals  COesso.  skal  eg  þat  eignazt  sem  hann  fær  um  uertid- 
ina  huort  þat  kan  verda  meira  edr  minna  en  adr  skrifadr 
]on  hallzson  þar  med  oUdungis  kvittur  vm  fyr  greint  syslu- 
gialld.  skal  hann  þessare  mins  herra  kongsins  syslu  og  um- 
bodi  dt  fylgia  til  næsta  auxararþings  og  þat  leingr  sem  eigi 
er  annar^)  lauglig  skipan  a  gior. 

Og  til  sanninda  hier  um  set  eg  mitt  jnnsigH  fyrir  þetta 
syslubref.  huert  er  giort  var  a  bessastodum  a  alftanesi  mid- 
vikudag  næstan  epter  octava  petri  et  pauH.  þa  er  lidid  var 
fra  gudz  bvr(d)  CD.  d.  x(x)  og  viiii  ar. 


414.  10.  Áugust  1539.  á  Jðrfa. 

27.  NoTember  1580.         í  Miklaliolti. 

JóN  Bjarnarson  selr  með  upplagi  og  samþykki  Þorgerðar 
Haldórsdóttur  konu  sinnar  Einari  Guðmundssyni  alla  jörð- 
ina  Jörfa  í  Kolbeinsstaðahrepp,  sérdeiHs  tilskildum  Arneyj- 
um,  með  tilgreindum  landamerkjum,  en  Einar  gefr  í  mót 
sextán  hundruð  fríðvirð  og  þar  til  fjögur  hundruð,  er  þeim 
Jóni  og  Þorgerði  Hkaði  vel  að  taka. 

Eptir  afskript  í  Landsskjalasafni  með  bendi  Jóns  háyfirdómara 
Péturssonar  eptir  transskripti  frá  1619,  borinni  saman  við  afskript  frá 
síra  Helga  Sigurðssyni  gerðri  1872  eptir  sama  transskripti. 

011um  monnum  þeim  sem^)  þetta  Brief  siaa  eda  heyra 
sendi[r]  Jon  Hallsson  og  Eiolfur  Grjmsson  kvediu  Guds  og 
sijna  kunnigt  giorandi  med  þessu  okkru  opnu^)  Brefe.  Ad  þaa 
lidit  var  fraa  hingad  burd  vors  Herra  Jeshu  Christi  þusund 
íim  hundrut.  xx  uetur  oc.  ix  dar  da  Jorfa  i  Kolbeinstada 
hrepp    og    i    Krossholltz    kirkiu    sokn    þridiudaginn    næstaii 

1)  Svo.    2)  sl.  HS. 


1529.  JÖRFABREF.  49'? 

fyrir  mdariu  messo  fyre  vm  sumarit  vorum  vier  i  hida  saa- 
um  og  heyrdum  da.  ord  og  handaband  þessara  manna.  Ein- 
ars  Gudmundzsonar  af  einne  alfu.  en  Jons  Biarnarsonar 
af  annare.  med  fullu  upplagie  og  samþyckie  Þorgerdar  Hall- 
dorsdottur  konu  aadur  skrifadz  Jonz.  suo  fyrir  skildu  at 
Jon  Biarnarson  selldi  aadur  skrifudum  Einare  jordina  alla^) 
Jorfa  er  liggur  i  aadur  greindum  hrepp  og  kirkiu  sokn  med 
ollum  gaugnum  og  giædum  og  halfum^)  vmmerckium  þeim 
sem  greindre  jerdu  fylger  og  fýlgt  hefer  at  fornu  og  nýiu 
og  þav  vrdu  fremst  eigandi  at.  sierdeilis  tilskildum  Arneyum. 
til  fuUrar  eignar  oc  frials  for(r)ædis.  med  þessum  landa- 
merckium  sem  hann  seigier.  vr  ædaklett  i  margrof.  þaa  ræd- 
ur  margrofarlækur  i  mirardy.  þadan  i  tottavatzenda.  og  suo 
i  gard  þann  sem  geingur  i  hrauntiorn.  þadan  oc  i  vegg- 
hamraborger  svo^)  sem  þær  hallda  þadan  i  krossstein.  vr 
krosssteine  oc  (i)  graastein.  svo  i  vatn  þad  sem  miosyndis- 
lækur  fellur  vr.  þaa  rædur  miosyndislækur  i  þacktiarnir.  þaa 
rædur  lækur  vr  þaktiornum  oc  fram  at  lerum.*)  þadan  sion- 
hending  i  halldingsskier.  Hier  (i)  mot^)  gaf  aadur  greindur 
Einar  sextan  hundrud  fridvird.  og  þar  til  fiogur  hundrud 
þau  sem  þeim  Hjkadi  vel^)  at  taca  Jone  og  Þorgerdi.  Selldi 
optskrifadur  Jon  og  Þorgerdur  þessa  jord  Jerfa  vndan  sier 
og  sijnum  erfingium  en  vndir  Einar  og  hans  erfingia.  skylldi 
titt  skrifadur  Einar  hallda  greindre  jordu  til  laga.  enn  Jon 
oc  Þorgerdur  suara  lagariptingum.  skilde  þrath  skrifadur 
Einar  sier  suoddan  penninga  af  Joni  og  Þorgerdi  edur  þeirra 
erfingium  sem  [fyrr]  grein[er]^)  ef  iordin  geingur  af  med 
l0gum. 

Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vier  fyrrnefnder  menn 
ockar  innsigle  fyrir  þetta  jardakaupa  bref.  er  skrifad  var  i 
miklahoUte  i  miklaholltz  hrepp  enn  fimta  kalendis^)  dag^) 
Desembris  manadar  aar(e)  sijdar  enn  fyrr  seigier. 


1)  sl.  HS.  2)  Svo,  báðar  afskrr.  3)  HS;  sl.  JP.  4)  lerum,  stendr 
í  báðum;  á  L'klega  að  vera:  leirum.  5)  med,  HS(!)  6)  vt,  JP.(!) 
7)  .  .  .  golldner  HS.  H)  Svo.  9)  b.  v.  í  HS.  er  hér  eingin  eyða,  en 
í  JP.  standa  .  .  .,  sem  merki  þess  að  orð  vanti  hér. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  32 


498  ARFLEIÐSLA.  1529. 

415.  30.  September  1539.  í  Kálfholti. 

DóMB  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna,  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  arfleiðslu  Snæbjarnar  heitins 
Gíslasonar,  er  hann  arfleiddi  Gísla  son  sinn. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XTX,  65,  frumrit  á  skinni.  Öll  (4)  innsiglin 
eru  dottin  frá.  —  AM.  Apogr.  2407  „accuraté"  eptir  frumritinu  með 
hendi  Árna  Magnússonar. 

Domur  um  arfleiding  gisla  snæbiarnarsonar  Anno  1529. 
Ollum  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edr  heyra 
senda  þorleifur  eireksson.  jon  einarson.  snorre  hialmsson. 
prestar  schalholltsbiskupsdæmis.  jon  hallson.  ion  biornson. 
arne  einarson.  leikmenn.  kuediu  guds  og  sína  kunnigt  gior- 
ande  ad  sub  anno  gracie.  CTO.  d.  xx.  ix.  manudaginn  næstan 
epter  krossmessu  vm  haustid  j  kalfhollte  vorum  uier  j  dom 
nefnder  af  heidursamligum  herra  og  andUgum  faudur  herra 
ogmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollte.  ath  skoda  og 
dæma  vín  arfleizlu  snæbiarnar  heitens  gislasonar  sem  gud 
hans  sal  nadi  er  hann  arfleidde  gisla  son  sinn.  kom  þar 
frain  arfleizlubrefid  med  dandimanna  insiglum.  huert  er  inne 
hieUt  med  oUum  greinum  og  artikuHs  efter  þui  sem  j  æt(t)- 
leidingar  kapitula  inne  stendur.  med  samþycke  og  upplagi 
brædra  hans  sira  ions  og  erhngs  gislasonar  erþauoru  hans 
erfingiar.  þui  ad  heilags  anda  nad  tilkalladri  ad  so  profudu 
og  fyrir  oss  komnu.  dæmdum  uier  fyrrnefnder  domsmenn 
adur  greindan  gisla  snæbiarnarson  riettliga  til  arfs  kominn 
efter  fodur  sinn  og  aUra  annara  arfa  þeirra  sem  riettum 
^t(t)leidinge  ber  ath  logum.  Samþyckte  þenna  uorn  dom 
fyrskrifadur  biskup  ogmund  og  setti  sitt  jnnsigle  med  uoruni 
insiglum  fyrir  þetta  domsbref  skrifad  j  sama  stad  are  og 
degi  sem  fyr  seger. 


416.  33.  September  1539.  í  Felli. 

ÞoRSTBiNN  Einarsson  festir  Guðrúnu  Bessadóttur  sér  til  ein- 
inkonu  eptir  að  þau  höfðu  átt  þrjú  börn,  Guðrúnu,  Jón  og 
Gunnvöru ;  lýsti  Þorsteinn  því  að  Guðrún  ætti  hjá  sér  fimm 
hundruð,  er  faðir  hennar  hefði  gefið  henni,  og  fimm  hundr- 


I 


1529.  KAUPMÁLABREF.  499 

uð  gaf  Þorsteinn  henni  nú,  og  skyldi  hún  þá  eiga  tíu  hundr- 
uð  fríð  í  hans  garð,  að  undantekinni  jörðinni  Miðskytju. 

JSig.  66,  8vo   raeð  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  frumriti,  sem  eitt 
innsigli  hafði  verið  fyrir.  „collatum". 

Jn  nomine  Domini  Amen. 

for  so  felldur  giorningur  (fram)  med  handsolum  da  mill- 
um  þeirra  þorsteins  einarssonar  og  gudrúnar  bessadottur. 
þa  þav  höfdu  att  þessi  þriv  baurn  sin  i  mille  so  heitandi 
gudrunu.  ]on  og  gunnvoru  aa  Skalaa  j  Slettahh'jd  þridiudag- 
in  næstan  fyrir  Krossmessu  vín  vorid^)  at  fyrnefndur  Þor- 
steinn  öii^rsson  feste  adur  greinda  gudrunu  bessadottur 
sier  til  laughgrar  eiginkonu.  epter  rettum  bokarinnar  ordum. 
hier  med  lýste  fyrnefndur  þorsteinn  einarsson  at  gudrun  ætti 
hia  sier  .v.  hundrud  er  fader  hennar  hefde  geíid  henne  og 
þar  (til)  gaf  þratt  nefndur  þorsteinn  nefndri  gudrunv  bessa- 
dottur  konv  sinne  frid  .v.  hundrvd.  skjlldi  hun  eiga  þá  j 
hans  gard  frid  x  hundrud  at  vndantekinne  jordinne  mid- 
skytiu.  vorv  þesser  festingarvottar  sira  halfdan  narfason  og 
ragnhildur  þorsteinsdotter. 

Og  til  sanninda  hier  vm  set  eg  mitt  jnsigle  fyrer  þetta 
bref  er  skrifat  var  j  ferlle  j  slettahlid  miduikudagin  næstan 
fyrer  michelsCDesso  wm  haustid  aarum  epter  gudz  burd.  CD. 
d.  XX.  og  .ix.  ar. 


417.  4.  Oktober  1529.  í  Miklag:ardi. 

Lýsing  Pétrs  prests  Pálssonar  um  för  sína  á  konungs  fund 
í  umboði  Rafns  lögmanns  Brandssonar  að  kaupa  þau  góz 
og  peninga,  er  konungi  hafði  dæmt  verið  (með  Seyludómi 
21.  Jan.  1527,  Nr.  eS26  að  framan)  af  eignum  Teits  Þor- 
steinssonar,  svo  og  um  kostnað  við  förina  og  útgreiðslur 
þeirra  Rafns  og  Ara  Jónssonar. 

AM.  Apogr.    3848    „Ur  vidimus  2ia  leikmanna  1540  [1,  Sept.]  og 
2ia  presla  [29.  Júb']  1547«  (AM). 

1)  þ.  e.  27.  Apríl. 

32* 


500  TEITSMAL.  1529. 

Þat  giore  eg  petur  prestur  palsson  godum  monnum 
kunnigt  med  þessu  minu  opnu  brefe.  at  þann  tima  eg  for 
af  jsJande  fyrer  minn  herra  konginn.  þess  erindis.  at  kaupa 
þa  peninga  af  herra  konginum  sem  honum  voru  tiidæmdir 
af  teite  þorleifssjne.  kostade  mig  su  sama  ferd  med  mogu- 
ligre  tæring  oc  brefalausn  .xlvj.  rins  gylldene.  giorde  minn 
herra  kongurinn  kaup  vid  mig.  at  eg  ke^pte  greinda  peninga 
eptter  bon  og  vmbode  Rafns  logmannz.  lofadi  eg  minum 
herra  konginum  .iij<^  rins  gyllene  sem  mins  herra  kongsins 
jnciglad  kaupbref  innehelldur.  suo  oc  vissa  eg  med  sann- 
yndum  at  Are  Jonsson  afgreidde  kongsins  vmbodzmanne  fyr 
greinda  peninga  .iij9  sleien  gyllene.  xxvij  skildinga  lybiska  i 
huert  gyllene.  suo  og  vissa  eg  at  fyr  nefndaii  Ara  Jonsson 
kostade  su  reisa  til  oc  fra  med  brefalausn  oc  moguhgre  tær- 
ing  .xxvij.  rins  gyllene  eda  meir.  enn  allt  þetta  reidugialld 
sem  eg  utlagde  og  Are  Jonsson  galit  kongsins  vmbodsmanne 
þat  fieck  eg  honum  i  hond  af  biskups  Jons  peningum.  og 
fyrnefndur  rafn  brandzson  logmann  fieck  mier  aungua  pen- 
inga  þar  til  vtan  eitt  rijns  gyllene  er  hann  gaf  mier  þa  hann 
bad  mig  at  bera  sitt  bref  fyrer  minn  herra  kongin.  Og  til 
meire  audsyningar  hier  vm  set  eg  mitt  jnncigle  fyrer  þetta 
bref  er  skrifad  var  i  myklagarde  i  eyiafirde  manudagenn 
næstan  eptter  mikelsmessu  arum  eptter  gudz  burd  m  d  xxix. 


418.  6.  Oktober  1529.  í  Skálholtl. 

BóMR  þriggja  kierka  og  þriggja  leikmanna,  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  áskilnað  þeirra  Jóns  Helga- 
sonar  (lögmanns  Oddssonar)  og  Eiríks,  „sem  sagðr  er  Egils- 
son"  (Helgasonar  lögmanns  Oddssonar)  um  erfðahluta  í  jörð- 
unni  Stóruvöllum  á  Landi,  með  þeim  atriðum  og  greinum, 
sem  bréfið  hermir. 

Landsbókasafn  62.  8vo^  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns  eptir  bréfa- 
bók  Ögniundar  bisknpí*,  og  er  rifið  af  blaðinu  að  endilaungu,  en  það 
má  fylla  eptir  afskript  í  Landsbókasafni  122,  4to  bls.  327—329,  frá 
c.  1770. 


1529.  STORUVELLIR.  501 

Um  Storu-Velle  [austur  á  Lande]. 

Ollum  mðnnum  þeim  sem  þ[etta  bref  siá  edur  heyra 
senda]  Gudmundur  Jonsson.  Jon  Hiedinsson  [ok  Snorri 
Hialmsson  prestar]  SkalhoUtsbiskupsdæmis.  Sniolfur  Hraf[ns- 
son.  Jon  Hallsson.  ok  Jon]  Þorvardson.  leikmenn.  kvediu 
guds  og  sina.  [kunnugt  giorande  ad  sub]  anno  M^.  D^. 
xxix^.  midvikudaginn  [næsta  effter  Sancti  Fran]ciscus  dag 
um  hausted  i  Skalhollte  ad  [verdugur  herra  og  fader]  i  gude 
biskup  0gmundur  nefnde  oss  ])essa  [adurskrifada  menn  ad 
skoda]  og  ransaka  og  fullnadar  dom  a  ad  [leggia  um  })ann 
askihiad  sem]  var  d  millum  JDeirra  Jons  Helgasonar  [og  Ei- 
reks  sem  sagdur  er]  Eigilsson.  um  ))ann  part  i  jðrdunni 
[Storuvollum  a  Lande  sem]  greindur  Eirekur  sier  reiknade 
til  [Erfda  hafa  falled  effter  sinn]  fauduríaudur  Helga  Odds- 
son.  J  a[nnare  grein  þotte  fyrrsogdum]  Joni  Helgasyni 
bornum  sinum  skilgetnum  [þesse  jardar  partur  tilj  erfda 
hafa  falled  med  Iðgum  epter  afa  [þeirra  Helga  heitinn 
Odds]son.  fyrer  þd  sðk  ad  Idunn.  kvinna  [Jons  Helgason- 
ar  sor  full]nadar  bokareid  fyrer  þd  sakargift.  sem  [Jon 
heitinn  Oddsson]  hafde  gefed  þeim  bddum.  Idunni  kvinnu 
[Jons  ok  Þoru  Ei]reksdottur.  kvinnu  Egils  heitins  Helgason- 
ar.  [enn  Þóra  ecke]  moder  Eireks.  Þvi  ad  h(eilags)  anda 
nad  til  [kalladre.  ad  svo  profudu]  ok  fyrer  oss  komnu. 
dœmdum  vier  fyrrne[fnder  dómsmenn  med]  fuilu  doms  at- 
kvœde  fyrrsagda  Þoru  Eir[eksdottur  skyllduga  ad]  sveria 
Bokareid.  og  ættfæra  þenna  sama  [sinn  son  Eirek  Eigilsson]. 
ad  Eigiil  Helgason  sie  svo  sannarhgur  han]s  holdlegur  fad- 
er  sem]  hun  er  hans  kiótleg  moder.  Skulu  þe[nna  Eid  sanna 
med  henne]  tvær  skilvisar  kvinnur  sem  vor[u  i  navistum  og 
henne]  kunnugar  þann  tid  hun  var  d  Rángárvðllum.  [Skal 
hun  þenna  Eid]  hafa  unnid  hid  sijdasta  Þorlaksmessu  ad 
[sumre  nu  kemur  ad]  forfallalausu  fyrer  herra  biskup"  0g- 
mund  [edur  þeim  sem  hann  til]  skipar  her  d  Rángárvollum. 
Enn  ad  unnum  [þessum  Eide  dæmdum  vier]  þenna  opt- 
nefnda  svein  Eirek  IðgHga  til  [arfs  komenn  i  mots]  vidborn 
Jons  Helgasonar. 

Samþyckte  þenna  v[orn  dóm  med  oss  offtnefn]dur  bisk- 
up  0gmund.  ok  þryckte  sitt    signe[t    med  vorum  innsiglumj 


502  KAUPMÁLABRÉF.  1529. 

nedan   fyrer   þetta    bref.    Skrifad  i  sama  stad  [are  og  dege 
sem  fyrr  seger].i) 


419.  21.  Oktober  1529.  á  T?eykhólum. 

Kaupmálabréf  Jóns  Einarssonar  og  Margrétar  Björnsdóttur. 

Eptir  frumriti  á  skinni  í  Landsbókasafni,  komnu  úr  dánarbúi 
Jóns  háyfirdómara  Pétrssonar  haustið  1898.  Öll  (6)  innsiglin  eru 
dottin  frá.     Prentað  í  Tímariti  Jóns  Pétrssonar  IV,  61—63. 

Kaupmalabref  Jons  ^(inars)s(onar)  og  Margrietar 
B(iorns)  D(ottur). 

Jn  nomine  domine  amen  var  so  felldr  kaupmale  gior 
og  stadfestur  j  miUe  jons  ^inarssonar  og  margretar  biorns- 
dottur.  at  so  fyrir  skildv.  at  einar  þorleifsson  fader  greindz 
jons  gaf  syne  sinvm  thil  quonvmvndar  thil  mothz  uid  adr 
greinda  margrethv  biornsdottur  .xl.  hvndrvth  og  hvndrat 
hvndrada.  j  jordvSi  og  kugiUdvm.  j  fridvm  peningvm  og 
ofridvm.  at  thil  greindvm  þessum  jordvm  er  so  heita.  CDel- 
grafseyre  med  rekaparttenvm  þar  fyrir  nordan  aa.  hnettils- 
stade^)  og  kothit  odkavtlvstade  er  seP)stadan  er  j.  fyrir 
fiorethige  hundrvt.  Skialldfavnn  sexttan  hvndrvdvm  er  liggia 
aa  langadalsstraund  j  jsafirde  ]  kirkivbols  kirkiv  sokn  og 
þar  thil  jordina  stadr  j  adalvik  fyrir  fiorvm  .c.  og  ,xx.  med 
avUvm  þeim  gognvm  og  gædvm  sem  greindvm  ]ordvm  fýlg- 
er    og   fylgt   hefr   at   fornv    og    nyiv  og  greindr  einar  uard 


1)  í  62  er  rituð  svo  látandi  ættartala,  er  að  þessu  bréfi  lýtur: 

„Oddur 

L 

Helge*  Jon. 


Jonmunhafa     Eigill© 
vered  laungetin  j 

born  hans  skilgetin.    Eirekur." 
2)  JP.  les:  hecttilsstade;  sýnist  upphaflega  hafa  verið  skrifað;    heett- 
ilsstade,    en  síðan  úr    því  gert:    hnettilsstade  (sbr.  Knyttilstaði,  John- 
sens  Jarðatal  bls.  203).     3)  á  spássíu. 
*  „Þetta  er  oefad  Helge  logmadur". 


1529.  KAUPMALABREF,  503 

fremst  eigandi  ath.  Hier  j  mothe  gaf  biorn  þorleifsson  og 
jngibiorgh  palsdotter  quinna  hans  dottur  sinne  margrethv 
.Ixxx.  hvndrvd  j  jordvm  og  silfre.  þessvm  jordvm  tilgreind- 
vm.  hlid  er  liggr  j  þorskaíirde  j  stadar  kirkivsokn  fyrir  iiij 
hundrvdvm  og  xx.  hofstader  og  kinnastader  tvær  sextan 
hundrata  jarder  er  liggia  j  þorskafirde  j  reykiahola  kirkiv 
sokn.  og  þar  thil  sexttan  hundrata  jord  er  eyre  heiter  j 
kollafirde  j  gvfudals  kirkiv  sokn  med  avUvm  þeim  gavgnvm 
og  gædvm  er  greindvm  jordvm  fylger  og  fylgt  hefur  at  fornv 
og  nyiv  og  greind  hion  bioríi  og  jngibiorgh  vrdv  fremst 
eigande  ath  og  þar  thil  atta  hvndrvt  j  silfre.  er  þetta  þaa 
allz  atthathige  hvndrvd.  ^nn  af  þeim  peningvm  sem  einar 
hafde  gefit  syne  sinvm  jone  thil  motz  vid  margrethv  og  fyr 
seiger.  þaa  gaf  optnefndr  jon  med  fvllv  jayrde  samþycke  og 
handabande  favdurs  sins  einars.  margrethv  biornsdotter  .xl. 
hvndrvd  j  sina  fiordvngsgiof  og  uorv  þessir  peningar  þar  j 
greinder.  fýrst  stad  j  adaluik  fyrir  fiorum  hvndrvdvm  og  xx 
og  þar  thii  j  kvgilldvm  og  audrvm  fridvm  peningvm.  være 
þat  og  so  at  þessi  lord  stadr  geinge  af  þeim  fedgvm  med 
rettv  lavgmale  þaa  skyllde  hvn  eda  hennar  erfingiar  eiga 
adra  jord  jafngoda  af  þeirra  peningvm  j  stadenn.  Kiore 
biorn  dottvr  sina  margrethv  malakonv  j  gard  jons  einars- 
sonar.  Telst  hennar  peningar  og  male  uera  at  hæd  og  thil- 
thavlv.  hvndrat  hvndrada  med  fiordvngsgigfvnnei)  þaaj  hans 
garde.  Jtem  var  þat  og  thilskifit  j  sama  giorninge.  at  hvortt 
þeirra  hiona  jons  og  margrethar  er  leingr  Ufde  skylide  eign- 
azt  kiorgrip  vr  annars  eigv. 

Voru  þessir  ærfiger  menn  uid  stadder  er  so  heita.  olaf- 
ur  magnusson.  jon  jonsson  og  halldor  gvnlavghson  prestar. 
olafur  gudmundzson.  jon  steinsson  og  jon  þordarson  leik- 
menn.  og  morgvm  avdrvm  hiaa  verandvm  j  stavfvne^)  aa 
reykiaholvm  aa  reykianese  svnnvdagen  næstan  fyrir  mikaels- 
messv  vm  havsted  þaa  þesse  giorningr  og  lavgligh  festingh 
for  fram  fyrr  greindra  manna  aa  mille  jons  einarssonar  og 
margrethar  biornsdotter.  Og  thil  meire  vithnis(burdar)  og  sann- 
inda  hier  vfii  sethivm  vær  fyrr  nefnder  menn  vor  jnsigle  fyrir 
þetta  kavpmalabref  er  skrifat  var  aa  reykiaholvm  aa  reykia- 


504  GAULVERJABÆR.  1529. 

nese  fimttvdaginn  næstan  efter    lucasmesso.   þa  lidit  var  fra 
gudz  bvrd  þvssvnd  fimm  hvndrvt  xx  og  níjv  aar. 


430.  1.  December  1539.  í  Skálholti. 

Staðarbbép  útgefið  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti  handa 
Jóni  presti  Gíslasyni  fyrir  Gaulverjabæ  í  Flöa,  er  Jón  prestr 
Arnason  hefir  viljanlega  upp  gefið. 

Bisk.    Skalh.    P'asc.    XI,  7,    frumrit  á  skinni.     Innsiglið  er  dottið 
írá.  —  AM.  Apogr.  2434  „accuratissimé". 

CoUationisbref  Sira  Jons  Gislasonar. 
Veiting  fyrir  Bæar  stad  Anno  1529. 
Vier  ogmund  med  gudz  nad  biskup  i  skalhollte  giorum 
godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi  ath 
saker  þess  ath  sira  ion  arnason  hefur  vifianh'ga  resignerad 
og  vpp  gefit  staden  og  kirkiuna  hinnar  blessudu  drotningar 
jungfru  sancte  marie  i  gaulueriabæ  i  floa.  Þui  haufum  uier 
nu  unt  veit(t)  og  gefit  vorum  kæra  syni  sira  ione  gislasyni 
greindan  stad  suo  leinge  hann  lifer  med  aullum  þeim  gaugn- 
um  og  gædum  j  faustu  godzi  og  lausu  fridu  og  ofridu  i 
minna  hlut  og  meira  sem  þar  til  liggur  og  legid  hefur  ath 
fornu  og  nyu.  preter  porcionem  ecclesie.  skal  hann  hafa  fulla 
makt  og  valld  af  oss  epter  ath  tala  kæra  og  krefia  allt  þad 
gotz  sem  ranglega  er  fra  kirkiune  komit  dregit  eda  halldit 
og  fullar  saker  a  gefa  sekta  og  sækia  og  laugliga  fyrir  oss 
stefna  eda  vorn  vmbodzmann  þeim  sem  þad  giort  hafa.  hier 
med  skal  hann  eignast  allt  þad  sem  kirkiunne  er  gefit  og 
minna  er  enn  hundrad  ath  fra  teknum  bokum  og  ornamento 
sem  gefast  kann  skal  kirkian  sialf  eignast.  hier  med  skal 
hann  veita  heidur  og  holla  hlydni  sem  hans  vigslueidur 
inne  helldur  og  vt  visar  oss  og  vorum  epterkomendum  laug- 
legum  skalhollz  biskupum.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium 
vier  vort  insigle  fyrir  þetta  bref  skrifat  i  skalhoUti  proxima 
die    post    festum    sancte    andree    apostoli.    anno    domini   CTD 

d   XXIX, 


1529.  ERFÐAMÁL.  505 

431.  [1539].  í  Klofa. 

YiTNisBURBR  Uín  útlúkiiing  Bjarna  Torfasonar  á  þeim  pen- 
ingum,  er  Þórunn  Einarsdóttir  erfði  eptir  barn  sitt  og  átti 
undir  þeim  bræðrum  Torfasonum,  og  að  Þórunn  hafi  kvitt- 
að  þá  bræðr  Bjarna  og  Eirík  Torfasonu  um  útgreiðsluna 
(sbr.  Nr.  258). 

AM.  254.  4to  bl.  66  a-b    (dómabók    Einars    sýslumanns  Hákonar- 
sonar  skrifuð  um  1620). 

Vitniz   Burdur  ad  Biarne  Torfason  gallt  vt  Þorunne 

einarsdottur  þann  arf  sem  hun  erfde  epter  barn 

sitt  þad  erft  hafde  Jon  Torfason  fgdur  sinn. 

Þad  giorum  vier  Olafur  Jonsson.  Jon  gudmundzson. 
Jon  magnusson.  kolbeijrn  Sigurdzson.  Arngrijmur  Arnbiarn- 
arson.  Erlendur  Gislason  godum  m^nnum  kunnugtt  med 
þessu  ockru  opnu  brefe  at  vier  vorum  j  hia  og  heyrdum  a 
skarde  d  lande  ,]  laiimannahrepp  fostudægenn  firstafi  ]  vetre 
þa  Biarne  Torfason  gallt  vt  þa  peninga  er  Þorun  einars- 
dotter  var  þa  eigande  ad  ordeii  epter  barn  sitt  vnder  þeim 
brædrum  og  þar  hðfdu  metner  verid  af  .vj.  skynsomum 
mQnnum  xj  hundrud  ad  haustlæge  j  nautum  og  saudum  og 
kauplum.  Heirdum  vier  Biarna  Torfason  þui  lysa  ad  S(iera) 
Jon  skillde  þa  med  aunguo  frelse  hvorke  afmarka  nie  j  burtu 
ad  hafa.  vtan  hann  tæke  þa  ad  haustlæge.  Enn  fyrrnefnd- 
ur  s(iera)  Jon  gaf  þad  svar  ad  hann  tæke  vid  þui  sem  hann 
gillde.  Hier  med  heirdum  vier  adurskrifadan  s(iera)  Jon 
gi^fa  fyrrskrifadann  Biarna  aulldungiz  kuittaii  og  akærulaus- 
lausan  bæde  sijnna  vegna  og  Eijriks  brodur  sinz  med  handa- 
bandei)  vm  þessa  peninga  so  mikla  sem  þar  voru  vtgolldn- 
er.  hier  epter  viHum  vier  sueria  ef  þurfa  þicker. 

Og  til  sannenda  hier  um  settum  vier  fyrrnefnder  menn 
vor  insigle  fyrer  nedan  þetta  kuittunarbref  skrifad  j  Klofa  a 
lande  arenu^)  epter  gudz  burd  1523.^) 


1)  handabanda(!)  hdr.  2)  Svo.  3)  Ártalið  er  svo  skýrt,  en  mun 
eiga  að  vera  1529,  að  réttu  lagi.  Föstudagrinn  fyrstr  í  vetri  mun 
þá  hafa  verið  talinn  fyrsti  vetrardagr  =  1528  hinn  16.  Okt.,  en  1529 
hinn  15.  Okt.  Að  réttu  tali  1523  hinn  23,  Okt.,  en  1529  hinn22.0kt. 


506  MÝRAR  í  DÝRAFIRÐI.  1529. 

m.  152D. 

JÓN  biskup  á  Hólum  fær,  samkvæmt  því  umboði,  er  hann 
heíir  yfir  „öUum  eignnm  og  peningum,  sem  Þorleiíi  bónda 
Grímssyni  tilheyra",  Bjarna  Narfasyni  fult  og  löglegtumboð 
yfir  garðinum  á  Mýrum  í  Dýrafirði 

Landsbókasafn  62.  8vo  afskript  gerð  fyrir  Arna  Magnússon     „Ur 
brefabok  Ögmnndar  biskups"  (AM). 

Umbodsbref  ýfer  Myrum  1529. 

Vær  Jon  med  Gudz  ndd  biskup  cL  Hölum  giðrum  göd- 
um  monnum  viturh'gt  med  þessu  voru  opnu  brefe.'  ad  epter 
þvi  umbode  sem  vier  hðfum  yfer  ðUum  eignum  ok  pening- 
um.  sem  Þorleife  bönda  Grimssyne  tilheyra.  hðfum  vier  feng- 
it  Biarna  Narfasyne  vort  fullt  og  Iðglegt  umbod  yfer  gard- 
inum  d  mýrum  j  Dyrafirde.  ok  ðllum  þeim  eignum  ok  pen- 
ingum  sem  greindum  Þorleife  bonda  Grimssyne  tilheyra  j 
Vestfirdinga  fiördunge.  Skal  hann  jarder  byggia.  landskylld- 
er  ok  kugiUda  leigur  uppbera.  ok  oss  þar  rettan  reiknings- 
skap  af  giðra.  Skal  hann  med  frialsu  meiga  byggia  greinda 
jaurd  Myrar.  edur  hafa  fyrer  mðgulega  landskylld.  Skal  fyrr- 
nefndur  Biarne^)  sekta  og  sækia  þd  sem  öskil  giðra  j  þessu 
sama  umbode.  Skulu  aller  kvitter  fyrer  oss  ok  neíndum 
Þorleife.  sem  greindur  Biarne  löglega  kvitta  gefur  j  þessu 
sinu  umbode.  Skal  þetta  vort  umbod  standa  til  næstu 
fardaga. 

Ok  til  sanninda  her  fum]  þryckium  et  cetera. 


433.  1529.  á  Hyanneyri. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  kvittar  Jón  Þórðarson  um  allan 
reikningsskap  kirkjunnar  á  Hvanneyri  í  Andakíl. 

AM.  Apogr.  Nr.  1732,  með  hendi  Árna  Magnússonar  eptir  skinn- 
blaði,  sem  hafði  verið  framan  við  bók  Hvanneyrar  kirkju,  og  sira 
Þórðr  Jónsson  á  Staðastað  léði  Árna. 

1)  leiðr.  AM.;  Björn,  hdr. 


1529.  HVANNEYRI.  -   DRAMBHOLTSSTAÐIR.  507 

Þa  er  lidit  var  fra  hingatburd  vors  herra  Jehsu  Ghristi 
CD.  d?  XX.  og  IX  ar  a  Hvanneyre.  þa  biskup  Augmund  var 
þar.  let  hann  sia  ad  kirkiunne  er  þa  var  nygiord.  Var  Jon 
Þordarson  þa  skylldugur  um  atian  hundrud.  leizt  þeim  þa 
med  þat  sizta  at  hvorir  skylldu  vera  kvitter  vid  adra.  þvi 
gaf  adurnefndur  herra  Augmund  Jon  Þorda(r)son  olldungis 
kvittan  um  allan  reikningskap  kirkiunnar  aa  Hvanneyri.  at 
þessum  monnum  nærverondum  sira  Einari  Snorrasyni  offi- 
[ciali]s  og  sira  Narfa  þorsteinssyni  og  morgum  fleirum  dandi 
monnum  leikum  og  lærdum.^) 


I 


424.  [1529]. 

Ögmunde  biskup  gerir  svo  feldan  kaupskap  við  Jón  Egilsson 
„frænda  vorn"  og  Hallvöru  Teitsdóttur  konu  hans,  að  Jón 
og  Hallvör  fá  biskupi  til  eignar  jörðina  Kjalardal  á  Akra- 
nesi,  en  biskup  geldr  þeim  „Drambholtsstaði"  í  Biskupstungum 
og  greiðir  þeim  þar  með  í  sín  þjónustulaun  jörðina  Belg- 
staði  í  Bræðratungukirkjusókn. 

AM.  Apogr.    2740    með    hendi  Árna    Magnússonar    „Ur  brefabok 
biskups  Ögmundar"  (AM.).     Uppi  i  horninu  setr    Árni  ártalið  „1529". 

Um  Drambholltsstade  ok  Belgstade. 
Vier  0gmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollte  giorum 
godum  monnu  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe  ad  vier 
hofum  giort  suoddan  kaupskap  og  iardaskipte  vid  Jon  Eigils- 
son  frænda  vorn  og  hans  kvinnu  Hallvðru  Teitsdottur.  hafa 
þau  feinged  oss  iordina  Kialardal  er  liggur  a  Akranesi  i 
[Garda^)  kirkiu  sokn  med  ollu  þvi  henne  til  heyrer  og  fylgt 
hefur  ad  fornu  og  nyu.  bæde  til  sios  oc  lands.  Her  i  mot 
hofum    vier    feinged    adurgreindum    hionum    iaurdina    alla 


1)  „Hæc  qvarta  manu  exarata  sunt,  diuersa  a  superioribus;  estque 
hac  eadem  ultima  manu  scriptum  qvod  superius  hic  annotatum  est: 
Mariu  kirkia  a  hvanneyri  a  bok  þessa.  id  qvod  in  hac  pagina  ultim- 
um  et  infimum  locum  occupat".  (AM).     2)  [bætt  við;  vantar  í  hdr. 


508  DAÐI  OG  INGVELDR.  1529. 

Drambholltzstade  er  liggur  i  ^ystre  tungu  i  Haukadals  kirkiu 
sokn.  med  ollum  þeim  gognum.  eignum  og  giædum  sem 
greindre  iaurdu  fylger  oc  fylgt  hefur  ad  fornu  og  nyu.  Eigi 
sidur  hofum  vier  golldit  greindum  hionum  i  sin  þionustu- 
laun  iaurdina  alla  Belgstade  er  liggur  i  Brædratungu  kirkiu 
sokn.  med  ollu  þvi  greindre  iordu  fylger  ok  fylgt  hefur  ad 
fornu  ok  nyu.  Skulu  vier  svara  lagariptingum  a  greindum 
iordum.  enn  hann  hallde  til  laga.  Voru  þesser  giornings- 
vottar  et  cetera. 


435.  2.  Janúar  1530.  í  HJarðarholti. 

Olafb  prestr  Guðmundsson  prófastr  og  almennilegr  dómari 
miUi  Skraumu  og  Skoruvíkrár  afleysir  Daða  bónda  Guð- 
mundsson  af  fyrstu  barneign  í  einföldum  hórdómi  með  Ing- 
vildi  Árnadóttur,  setr  honum  skriptir  og  kvittar  hann  um 
fésekt. 

Landsbókasafn  115.  4to  J,  26.5,  með  hendi  síra  Jóns  Halldórsson- 
ar  í  Hítardal  c.  1730. 

Qvittantia  Sira  Olafs  Gudmundssonar  Anno  1530.1) 
Þad  giore  eg  Olafur  prestur  Gudmundsson  profastur  og 
almennelegur  domare  i  miUum  Skraumu  og  Skoravikurdr 
godum  monnum  viturlegt  med  þessu  mijnu  opnu  Brefe  sak- 
er  þess  sa  verduge  Herra  i  gude  Byskup  Ogmund  hefur 
mier  unt  og  befalad  ýfer  at  taka  ðll  heilagrar  kyrkiu  mdl 
inn  til  öbötamcíla  i  mijnu  profastsdœme  þaug  er  eg  villda. 
þvi  medkennest  eg.  ad  eg  hefe  afleýst  Dada  Bonda  Gud- 
mundsson  af  þeirre  fyrstu  barneign.  er  hann  hefur  opinber 
ad  orded  med  JngveUde  Arnadottur  i  einfolldum  hordome. 
og  odrum  og  þridia.  ad  sagt  er  þau  sieu  ad  frændseme. 
Hier  med  hefe  eg  sett  honum  hier  fýrer  mogulegar  skriffter. 

1)  Fyrirsögn  fyrir  öllum  þessum  bréfum  í  bók  síra  Jóns  er: 
„Qvittaner  Dada  Gudmundssyne  utgefnar  fyrer  hans  Barneigner  med 
Jngvöllde  Arnadottur",  og  kemr  svo  hver  kvittan  með  tölu  og  fyrir- 
sögn.  Á  spássíu  ritar  síra  Jón:  „Sira  Olafur  var  mSgur  Dada  þvi 
Jngerijdur  syster  Dada  var  barnanaod^r  Sira  Olafs", 


1580.  KROSSNESSBRÉF.  509 

Somuleidis  hefe  eg  og  fulla  og  alla  fiesekt  upp  borid.  so 
sem  mier  vel  lijkar  og  anæger  h(eilagrar)  kyrkiu  vegna. 
Þvi  giore  eg  og  gief  eg  adur  skrifadafi  mann  Dada  bonda 
Gudmundsson  hier  fyrer  ðlldungis  kvittau  og  akiærulausaii 
fyrir  mier  og  ollum  mijnum  effterkomendum  og  kyrkiunnar 
formðnnum  i  Skalhollte.  þessum  godum  monnum  nærver- 
ande.  er  eg  utgaf  {)essa  mijna  kvittun  Eireke  Gudmundz- 
syne  og  Helga  Þorsteinssyne. 

Og  til  sanninda  hier  um  set  eg  mitt  jnnsigle  med  þess- 
ara  fyrrnefndra  manna  jnnsiglum  fyrir  þetta  kvittunar  Bref. 
hvðrt  skrifad  var  i  Hiardarhollti  i  Laxdrdal  upp  d  octavo- 
dag  Sancti  Stephani  Protomartyris  Anno  1580. 


I 


436.  22.  Janúar  1530.  á  Hólum. 

JóN  biskup  á  Hólum  gefr  „þeim  unga  manni  Gottskálk  Jóns- 
syni"  (síðar  presti  í  Glaumbæ)  til  fullrar  eignar  jörðina 
Krossnes  í  Eyrarsveit. 

Eptir  afskript  gerðri  8.  Ap.  170í:{  á  Geirrauðareyri,  staðfestri  af 
Guðmundi  Þorleifssyni,  J(óni)  Jónssyni  og  Birni  Jónssyni  eptir  frum- 
ritinu. 

Vier  Jön  med  guds  ndd  biskup  d  Hoolum  giðrum  god- 
um  mðnnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad  uier 
hðfum  giefid  þeim  unga  manne  gottskdlk  Jonssyne^)  tilfullr- 
ar  eignar  og  fridls  forrædis  jðrdina  Krossnes  er  liggur  j 
eirarsueit  ]  Setbergs  kirkiu  sökn.  med  oUum  þeim  gðgnum 
og  giædum  sem  greindri  jordu  a  ad  íilgia  ad  Iðgum  oc  uier 
urdum  framast  eigande  ad.  skulu  hans  forelldrar  eda  um- 
bodsmenn  meiga  fridlslega  ad  sier  taka  greinda  iðrd  hans 
uegna  ad  næstu  fardðgum.  Og  til  sanninda  hier  um  sett- 
ufá  uier  uort  jncigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifad  var  d  Hool- 
nm  1  hialltadal  laugardaginn  næstaii  fyrir  pdlsmessu  Aruín 
efíter  Guds  burd  M.  D.  og  xxx. 


1)  b.  e.  Gottskálk,  er  siðar  var   presLr  í  Glaumbæ. 


510  SIRA  ÞÓRÐR  I  HITARDAL.  1530. 

437.  34.  Janúar  1530.  á  Helgafelii. 

DóMR  sex  klerka  útnefndr  af  Ogmundi  biskupi  í  Skálholti 
um  ákærur  biskups  til  síra  Þórðar  Einarssonar  í  Hítardal 
út  af  orðum  í  biskups  garð,  fyrir  vígslueiðsrof,  vanrækslu  á 
kennimannsskap,  trjátöku  og  frillulifnað. 

Landsbókasafn  62.  8vo  afskript  gerð  fyrir  Arna  Magnússon  „Ur 
brefabok  Ögmundar  biskups**. 

Um  Sera  Þord  j  Hitardal. 

Ollum  godum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Narfe  med  Gudz  ndd  dbote  ad  Helgafelle.  Olafur  Gud- 
mundsson.  Jon  Asmundsson.  Einar  Snorrason.  Snorre  Jonsson 
og  Biðrn  Ossurarson.  (kvediu  gudz  og  sina).  kunnigt  giorande 
ad  sub  anno  gratiæ  M^.  D^.  xxx^.  mdnudaginn  næstafi  fyrer 
conversionem  Sancti  Pauli  Apostoli  d  Helgafelle  ]  Helgafells- 
sveit  vorum  vær  j  döm  nefnder  af  ærhgum  herra  ok  and- 
ligum  faudur  Ogmunde  med  Guds  ndd  biskup  j  Skdlhollte. 
ad  skoda  ok  ransaka  og  dæma  um  þær  saker  sem  hann  kiærde 
til  Sera  Þordar  Einarssonar.  Jn  primis  ad  Sera  Þördur  hefde 
sagt  ad  biskupinn  hefde  skipad  jord  undan  Hitardalskirkiu 
og  under  leikmenn.  Þd  adra  sðk  ad  Sera  Þördur  hefde  rof- 
ed  sinn  vigslueid.  ok  veitt  ecke  heilagre  Skalhollts  kirkiu  ok 
sier  heidur  ok  holla  hlydne  sem  hann  hefde  lofad.  J  þridiu 
grein  ad  greindur  Sera  Þordur  hefde  vanrækt  sinn  kienne- 
mannskap.  hafandi  hvorke  handbok  nie  helgan-  krisma  sem 
hönum  bære.  Þd  fiördu  sðk  ad  hann  hefde  ad  sier  teked 
og  sundur  hðggved  þriu  trie  ur  Hvolzeyium^)  þau  sem  bisk- 
upinum  hofdu  vered  tilsðgd  og  heilagre  Skalholltskirkiu.  Su  var 
en  fimta  ad  hann  hefde  dtt  .v.  bðrn  j  friUulife.  ok  ongva  Iðg- 
lega  lausn  fyrer  teked  fyrer  en  sidustu  ok  messad  svo  j  ofdirfd. 

Trakterudum  vær  ok  dlitum  allar  þessar  fyrr  skrifadar 
saker  ok  margar  adrar  fleire  þær  sem  herra  biskupinn  hafde 
fram  fyrer  oss  bored  honum  d  hendur.  Virdtust  oss  þær 
miklar  ef  sannar  være.  ok  nögar  til  suspensionis  officij.  ef 
herra    biskupinn  viUde  svo.     Kom    þar  fraín  fyrer  oss  oped 

1)  „Hvalseyiar  heita  þœr  wíí"     (AM    á  spássíu). 


1530.  HELGAFELLSKLAUSTR.  511 

bref  med  heilu  ok  öskauddu  hangande  innsigle  fyrrskrifads 
Sera  Þördar  Einarssonar  j  hvoriu  hann  bad  herra  biskupinn 
Ogmund  ad  giefa  sig  fri  ok  frialsan  þar  til  hann  kiæme  til 
Hitardals.  ok  lagde  vid  Gudz  nafn  ok  gödra  manna  vitord. 
ad  hann  være  ecke  fær  ad  koma  j  þenna  stefnudag.  saker 
krankleika.  Þvi  ad  h(eilags)  anda  ndd  tilkalladre.  dæmdum 
vær  fyrrnefnder  dömsmenn  optnefndaii  sera  Þörd  Ein- 
arsson  skylldugan  ad  koma  til  prestastefnu.  ad  vore  kom- 
anda.  med  óll  sin  pröf  ok  skilrike  til  afbotunar  sinna  saka. 
epter  þvi  sem  hann  er  j  færum  um.  ok  afleggia  sinn  messu- 
saung.     Enn  stadinn  fallinn  under  Erckibiskups  valld. 

Samþyckte  þennan  vorn  döm  med  oss  ddurgreindur 
herra  Ogmund  ok  sette  sitt  insigle  med  vorum  insiglum 
fyrer  þetta  dömsbref  et  cetera. 


428.  25.  Janúar  1530.  í  Miklaholti. 

Samningr  þeirra  Ogmundar  biskups  í  Skálholti  og  Narfa 
ábóta  á  Helgafelli  um  „fjórðung  tíundar",  sem  gjaldast  á  ár- 
lega  af  Helgafellsklaustrs  eignum ;  svo  og  selr  biskup  klaustr- 
inu  Kambana  báða  í  Breiðavík  fyrir  jörðina  Gröf  í  Staf- 
holtstungum  og  þar  til  sextán  hundruð  í  þriðjungapeningum. 

AM.  Apogr.  1663  með  hendi  Arna  Magnússonar  „Ex  lacero  orgi- 
nali  Scalholtensi",  sem  eyðiiagðist,  þegar  Árni  var  að  afskrifa  bréfið. 
—  AM.  232.  bvo  bl.  73  a-b,  bréfabók  Gizurar  biskups  Einarssonar  í 
frumriti  1540  — J 547  eptir  frumritinu  á  meðan  það  var  enn  heilt  og 
óskaddað  (=  h). 

Samningur  aa  millum  biskups  Augmundar  og  abota 
Narffa  vm  quartam  partem  decimæ^). 

Vier  Augmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe  at 
med    radi   og  samþycke  sira  Einars  snorasonar^)  uor^)   offl- 

1)  h.  2)  .,snoraff  ....  officialif.  stood  i  originalnura.  Eg  true 
þad  hafe  vered  skrifad  sonar  med  fullum  stofum.  og  of  aukid  þvi 
fyrirfarande  [.  Eg  get  ei  annad  ord  funded  sem  passe  sig  hier  til. 
skalhollskirkiu  getur  þad  ei  vered.  þvi  platsed  er  ei  nog.  vors  er  þad 
ei  helldr  þvi  leggur  enn  sa  nedre  a  f.  er  klár"  (AM.).    3)  b.  v.  h. 


512  HELGAFELLSKLAUSTR.  1530. 

cialis  hofum  vier  [under  eins^)  ordit  vid  herra  Narfa  med 
samri  nad  abota  a  Helgafelli  og  hans  conventubrædrum^) 
um  quartam  partem  decime  sem  gialldaz  a  af  heilags  Helga- 
fellzklausturs  eignum  arh'ga.  skulu  vier  lata  os  nægia  fim 
hundrud  hvert  ar  Var  skiHt  xviij.  vætter  skreidar  og  v. 
voder  vadmals.  skal  skreidin  gialldaz  tveim  meigin  a  Snæ- 
fellznesi.  a^)  hiallasandi  og  i  Dritvick.  skal  þessi  ockar 
giorningur  standa  um  ockra  daga.  Svo  og  seldum*)  vier 
þeim  og  klaustrinu  iardernar  Kambana  er  Hggia  i  Breidavik 
i  knarar^)  kirkiu  sockn  til  fuUrar  eignar  med  aullum  gogn- 
um  og  gædurn  sem  fyrgreindum  iordum  fylger  og  fylgt  hef- 
ur  at  fornu  og  nyu.  hier  i  niot  gafu  þeir  jordina  Storugrof 
er  liggur  i  Stafhollz  kirkiu  sockn.  og  þar  til  xvj.  hundrud  i 
þridiunga  peningum.  malnytu  kugilidum.  skreid.  i  gulle  og 
silfre.  gialldiz  a  þrimur^)  arum.  Skylldu  hvorir  fyrir  sig 
hallda  iordunum  til  laga  og  svara  lagariptingum  a  iordun- 
um  epter  laugum.  skylldu  og  fim  kviilldi'')  fylgia  kirkiunne 
þar  i  grof  at  aucke  þess  sem  adur  var  skilit.  Og  til  sann- 
inda  hier  um  setium  vær^)  vor  innsigli  og  þeir  conventu  inn- 
sigH  og  adur  skrifadur  sira  Einar  officialatus  insigH  fyrir  þetta 
giornings  og  jarda^)  kaups  bref  er  skrifat  var  i  MicklahoHti 
in  conversione  Sancti  PauH  ApostoH  anno  domini  M.  D.  xxx. 


429.  36.  Janúar  1530.  á  Hvoli. 

DóME  sex  manna,  iitnefndr  af  Jóni  HaUssyni  kongs  umboðs- 
manni  í  Rangárþingi,  um  ákærur  síra  Jóns  Einarssonar  til 
Eiríks  Torfasonar  og  bræðra  hans  í  umboði  Þórunnar  Ein- 
ardóttur  systur  sinnar  um  þá  peninga,  er  átt  hafði  Jón  heit- 
inn  Torfason  og  honum  voru  til  erfða  faUnir  eptir  barn  sitt 
skilgetið. 

AM.  Fasc.  XLVII,  23,    frumrit    á  skinni,   og  eru  öll    (6)  innsigHn 
dottin  frá. 


1)  [samrada  h.  2)  Svo  bæði  a.  og  b.  Árni  vill  leiðrétta  það  í: 
brædur.  3)  og(!)  b.  4)  selldu  b.  .5)  hnarar  b.  6)  þrim  b.  1)  ku- 
giUde  b.    8)  wier  b.     9)  ö;  var  fúið  úr  a. 


1530.  ERFÐAMAL.  ^IB 

OUum  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heýra 
senda  tumas  jonsson.  jon  eireksson.  gudni  þorarensson.  ol- 
afur  jonsson.  jon  helgason.  biorn  anorsson  svarner  logrettu- 
menn  quediu  guds  og  sina  kunnigt  giorandi  þa  lidid  var 
fra  hingadburd  uors  herra  jehsu  christi  [.d.  hundrud  .v. 
hvndrvd  og  .xxx.^)  ar  aa  hvoli  j  hvolhrepp  a  þingstad  rett- 
um  midkudagin  næsta  epter  pallsmessu  v^^m  ueturin  uorv 
uer  j  dom  nefnder  af  œrligum  dani  manni  joni  hallssyni 
kongs  wmbodsmanni  j  rangarþingi  ad  skoda  og  ransaka  og 
fullnadardom  aa  ad  leggia  wm  þa  sakiæru  er  sira  jon  ein- 
arsson  klagadi  til  eireks  torfasonar  og  brædra  hans  j  wm- 
bodi  þorunar  einarsdottur  systur  sinar  wm  þa  peninga  er 
att  hafdi  jon  heitin  torfason  og  honum  uoru  til  erfda  fallit^) 
eptir  barn  sitt  skilgetit.  hafdi  adur  skrifadur  sira  jon  stefnt 
eireki  torfasyni  þangat  f}TÍr  wm  haustit  til  rett(z)  ansuars.  klag- 
adi  sira  jon  einarsson  þa  f}  rstv  sok  til  hans  ad  hann  hefdi  halld- 
itþessum  peningum  ranghga  og  þa  adrasok  wm  þa  peninga 
er  eirekur  hafdi  vt  golldit  og  meta  latit  wm  haustit  ad 
haustlagi  enn  sira  jon  villdi  lata  bæta  þa  ad  uorlagi  svo 
ok^)  þotti  honum  hun  eiga  leigur  og  landzskyllder  og  allan 
aauoxt  oi  peningunum  þann  sem  aa  hafdi  faUit  þetta  arit. 
uar  stefnan  suarin  og  sanngior  af  tueimur  uitnvm.  dæmdv 
þui  vier  adur  skrifadan  eirek  rettiliga  fyrir  kalladan  enn  af 
þui  ad  suo  stendur  j  logbok  uorri  huar  sem  madur  tekur 
arf  fyrri  en  rettur  erfingi  en  menn  hyggi  hann  þo  retthga  til 
komin  þa  skal  hann  þann  arf  allan  apttur  gialda  þa  ad  erf- 
ingi  prouast  utan  landskyllder  edur  annan  aauoxt.  þess  an- 
ars  ad  erlingur  gislason  er  logligt  fossuar^)  hafdi  af  hendi 
eireks  las  þar  fyrir  oss  .vi.  manna  dom  j  huerium  ad  suo 
stod  ad  eireki  uar  dæmt  þetta  allt  wmbod  til  næstu  fardaga 
suo  og  las  hann  þar  anat  bref  ad  eirekur  hafdi  uirda  latit 
alla  þessa  peninga  .vi.  skynsama  menn  og  þeir  enu  somu 
hofdu  ad  sed  ollum  þessum  peningum  epter  jon  heiti(nn)  fra 
fallin.  nv  ad  so  profudu  og  fyrir  oss  komnu  dæmdu  uierfýr 
nefnder  domsmenn  med  fuUu  doms  adquædi  eireki  torfasyni 

1)  [Svo  =  1530,  enda  ritar  Árni  það  ártal  utanábréfið.     2)  Svo. 
Dipl.  Isl.  IX.  B,  33 


514  ÉRFÐAMÁL.  1530. 

og  brædnan  hans  leigur  ok^)  landskýllder  og  allan  oauoxt 
af  þessum  peningvm  til  næstu  fardaga  enn  þa  skjllduga 
aptur  ad  gialda  alla  þa  peninga  sem  af  fram  geingu  af  log- 
ligum  skulldum  epter  þvi  sem  jnn  komu  og  uirter  uoru  en 
ef  fjr  skrifud  þorun  einarsdottur^)  gæfi  titt  skrifudum  e(i)- 
reki  þad  ad  sok  ad  hann  hefdi  fargad  or  bvinv  medan  ad 
þad  stod  eda  eigi  lagt  alla  peninga  fram  þa  ad  uar  sed  og 
profadist  þad  suo  þa  skylldi  eirekur  þad  allt  aptur  giallda 
og  uinna  at  bokareid  og  tuo  skæhg  vitni  med  honum  en 
wm  þa  peninga  er  sira  jon  hafdi  tekit  en  eirekur  hafdi  vt 
golldit  kom  fýr  skrifadur  erUngur  þar  fram  med  uitnisburd- 
arbref  vnder  .ui.  manna  jnsiglum  þeirra  sem  baru  ad  biarne 
toruason  hefde  Ijst  þui  þa  ad  hann  afenti  sira  ]one  pening- 
ana  j  skardi  ad  hann  skylldi  suo  fremi  peningana  med  frelsi 
af  marka  eda  j  burtu  hafa  ad  hann  tæki  þa  ad  haustlagi 
epter  þui  sem  þeir  hefdi  metner  verit.  þui  dæmdu  vier  optt 
skrifada  (menn)  eirek  og  biarna  þar  med  kuitta  og  uid 
skillda  enn  sira  jon  skylldi  svara  systur  sinni  fyrir  þurd  ed- 
ur  uanholld  þar  hefdi  aa  ordit. 

Og  til  saninda  hier  wm  setti  jon  hallsson  kongs  wm- 
bodsmann  sitt  jnnsigH  med  uorvm  jnnsiglvm  fyrir  þettadoms- 
bref  hvert  er  skrifad  var  ca  (sama)  ari  deigi  sidar  enn  fyr 
seger.2) 


430.  33.  Febrúar  1530.  á  Kirkjubóli. 

DóMR  sex  manna,  útnefndr  afÓlafi  Guðmundssyni  kongs  um- 
boðsmanni  miHi  Geirhólms  og  Langaness,  um  ákærur  Einars 
Jónssonar  i  umboði  Valgerðar  Einasdóttur  til  Jóns  Sturhi- 
sonar,  að  hann  hefði  setið  á  ótekinni  jörðunni  Veðrará  hinni 
meiri  í  Önundarfirði,  með  þeim  fleirum  greinum,  er  bréfið 
hermir. 

AM.  Fasc    XLVII,    24,    frumrit  á  skinni.     At'  7  innsiglum  eru  nú 
3  fyrir  bréfinu.  —  Apogr,  2887. 

1)  Svo      2)  þ.  e.  27.  Jun. 


1&3Ö.  ÓTEKIN  JÖRÐ.  515 

Domur  um  uedraraa  er  geck  aa  mosuollum. 
Þad  giorum  vær  jon  narfason  og  anar  jon  narfason. 
jon  olafsson.  markvs  sveinsson.  teitur  jonsson  og  ellingur 
jonsson  godum  monnum  vitvrligt  med  þessv  vorv  opnv  brefi 
ad  þa  er  lidit  var  fra  hingatbvrd  vors  herra  jesv  christi. 
.CD.  d.  XXX.  ar.  þridivdag  hinn  næsta  fyrír  purificacio  sancte 
marie^)  aa  mosuollvm  j  avnundarfirdi  aa  þingstad  rettvm. 
vorum  uær  j  dom  nefnder  af  olafi  gvdmvndzssyni  kongs  vm- 
bodsmanni  j  mille  geirholms  og  langanes  at  skoda  og  ran- 
saka  og  fullnadardoms  atkvædi  aa  at  leggia  hverra  svara 
edur  segta  at  ]on  stvllason  ýrdi  skýlldugr  einare  jonssyni 
er  honum  hafde  þa  þangat  stefnt  j  vmbodi  valgerdar  einars- 
dottur  fyrir  adur  greindan  valldzmann  fyrir  þa  savk  at 
hann  kærdi  [þat  til  hans  at  hann  sæti  aa  otekine  jordunne 
vedraraa  enne  meire  er  þar  Uggr  j  avnvndarfirdi  og  adr 
greind  valgerdr  hielldi  eign  sinna  barna.  en  þav  erft  hafa 
epter  sinn  favdr  jon  biornsson.  þui  at  fyrsta  parti  kom  þar 
fram  fyrir  oss  stefnan.  hveria  at  vær  skodudvm  og  yfirlas- 
vm  med  auUvm  sinvm  greinvm  og  sakargiptvm.  medkend- 
izt  og  þa  þar  fyrir  oss  adr  greindr  jon  at  hann  hefdi 
þessa  savmv  stefnv  heýrt.  og  þui  leidz  oss  hvn  ]  allan 
mata  skiallig  og  lavglig  og  mannen  rettiliga  fyrir  kalladan. 
Jtem  j  fystv  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss  bref  sera  jons 
eirekxsonar  med  heilu  og  oskauddv  hans  jnsigli-  huert  at 
jnne  hiellt  at  hann  hefdi  heyrt  biorn  bonda  gudnason  þui 
lysa  at  jon  biornsson  sonr  sinn  ætti  adr  greinda  jord  vedr- 
araa.  og  hann  hefdi  þat  bref  at  geyma  at  jon  heiten  biorns- 
son  er  danvr  var  kendr.  hefdi  golldit  hana  jone  syne  sinvm 
j  sarabætur.  og  gefit  med  samþicki  og  jayrdi  kvinnv  sinn- 
ar  kristinar  svmarlidadottur.  med  sama  hætti  kom  þar 
og  fyrer  oss  bref  med  heilv  jnnsigli  eyiolfs  magnvsson- 
ar  at  so  jnne  hiellt  at  hann  hefdi  hia  uerit  j  badstofvne  da 
hrafnseyri.  heyrt  þeirra  ord  og  sied  aa  handaband  ]ons 
bonda  dans  og  jons  biornssonar.  at  hann  hefdi  gefit 
honum  og  golldit  þessa  somv  jord  vedraraa  med  samþýcki 
kristinar    kvinv    sinnar.     Af   þridia    parti    kom    þar   biarne 

1)  þ.  e.   1.  Febr. 


516  ÓTEKIN  JÖRÐ.  1530. 

hauskauldzson  og  bar  so  feldan  vitnesbvrd  at  aullv  sem  adr 
greindur  eýolfur.  at  hann  hefdi  j  hia  veret  j  badstofune  æi 
hrafns(eyre)  sied  og  heyrt  ord  og  handaband  og  allan  laga- 
giorning  þessara  opt  skrifadra  manna  jons  dans  og  jons 
biornssonar  vm  þratt  skrifada  jord  uedraraa  at  hann  hefdi 
geíit  hana  og  golldit  þratt  skrifudum  jone  biornssyni  til  æven- 
Hgrar  eignar  med  samþýcki  kvinv  sinnar  kristinar  og  hier 
ad  sor  adr  greindr  biarne  fullan  bockareid.  þar  aa  þinginv. 
80  og  eigi  sidr  dæmdvm  uær  adr  greindan  eyolf  skýlldugan 
at  sveria  epter  sinv  jnsigle.  en  fyrir  þessi  leidd  sionar- 
vitne  og  lavghg  gavgn.  leidz  oss  hier  eingin  andvitni  j  moti 
eiga  at  koma.  og  þui  dæmdum  vær  fyr  nefnder  domsmenn 
med  fuUu  doms  atkuædi  at  aullv  so  profvdv  og  fyrir  oss 
komnv  þessa  titt  nefnda  jord  vedraraa  ena  meira  verit  hafa 
eign  jons  heitens  biornssonar  og  nv  fullkomliga  hans  erfingia 
sidan  og  þa  hana  rettih'ga  mega  hallda  byggia  og  bæla  fyr- 
ir  hverivm  manni  vtan  þat  synizt  lavgHga  at  jon  danvr  og 
hans  hustrv  kristin  hafi  ecki  med  laugum  hana  matt  gefa 
edr  giaUda.  ^nn  opt  nefndan  jon  stvUason  dæmdum  uær 
hafa  setit  aa  otekinne  jordune.  tolldvm  uær  landeiganda  eiga 
þar  lod  alla  en  hann  skylldvgan  at  leysa  bv  sitt  ut  fullu 
landnami  sem  laugbok  vtvisar. 

samþyckti  þennan  uorn  dom  med  oss  adur  greindur 
syslvmadur  og  setti  sitt  jnnsigH  med  vorum  fyrr  nefndra 
domsmanna  jnsiglvm  fyrir  þetta  domsbref.  hvert  er  skrifat 
uar  aa  kirkivboH  j  langadal  in  caíhedra  sancti  petri  apostoH 
aa  sama  are  og  fyr  seigeR. 


431.  23.  Febriíar  1580.  í  Viðey. 

DóMR  sex  klerka,  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti, 
um  ákærur  biskups  til  sira  Jóns  Einarssonar  fyrir  hlutdeild 
hans  í  og  ráð  um  forrægingarbréf  síra  Þórðar  bróður  hans 
um  biskupinn,  er  hann  vildi  fram  færa  fyrir  erkibiskup;  í 
öðru  lagi,  hver  hafa  skyldi  vernd  og  forsjá  yfir  staðnum  í 
Hítardal  og  hans  peningum. 


1530.  HÍTARDALR  OG  SÍRA  JÓN.  517 

Landsbókasafn  62.  8vo    afskript   gerð  fyrir  Árna  Magnússon    „Ur 
Brefabok  Ögmundar  biskups"  (AM.). 

Um  Hítardal  [og  Sira  Jon  Einarsson.^) 
Ollum  nionnum  ])eim  sem  þetta  bref  sicL  edur  heyra 
senda  Þorgils  med  Gudz  ncíd  abote  j  Widey.  Þorleifur  Ei- 
reksson  ofíicialis.  Gudmundur  Jonsson  Radsmann.  Þördur 
Olafsson  pröfastur.  Bardur  Jonsson.  Olafur  Kolbeinsson 
prestar  Skalholitsbiskupsdæmis.  kvediu  Gudz  ok  sina.  kunn- 
ugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ  CD^.  d^.  xxx^.  midvikudag- 
inn  næstan  fyrer  translatio  sancti  Augustini.  j  Videy  j  sund- 
um.  vorum  vier  .]  döm  nefnder  af  verdugum  herra  ok  faud- 
ur  j  Gude  biskup  Ogmund  af  Skalhollte.  ad  skoda  ok  ran- 
saka  ok  fullnadar  dðm  d  ad  leggia  um  þd  akiæru.  er  bisk- 
upinn  klagade  til  Sera  Jons  Einarssonar  ad  hann  (hefde) 
verit  j  giðrd  ok  rddum  med  sera  Þorde  Einarssyne.  brödur 
sinum.  ad  giðra  þad  forrægingarbref  er  hann  hafde  giðrt 
uppa  biskupinn.  ok  hann  villde  framfæra  fyrer  Erchibiskups- 
ins  ndd. 

Jtem  j  annarre  grein  hver  hafa  skyllde  vernd  ok  forsid 
yfer  stadnum  j  Hitardal.  ok  þeim  peningum  sem  þar  til 
heyra. 

Nu  um  þad  er  biskupinn  klagade  til  Sera  Jons  Einars- 
sonar.  ad  hann  hefde  vered  j  giðrd  ok  rddum  um  þad  for- 
rægingarbref  er  Sera  Þordur  Einarsson.  hafiz  broder.  hafde 
giðrt  uppa  biskupinn.  þd  leitst  oss  þat  en  hæsta  sðkefsðnn 
være.  medkiefidist  fyrrskrifadur  Sera  Jon.  ad  hann  skyilde 
þar  svara  Iðgum  sem  stendur.  Þvi  dæmdum  vier  hann  riette- 
Hga  fyrerkalladaii.  Þvi  ad  h(eilags)  anda  ndd  til  kalladre.  ad 
svo  profudu  ok  fyrir  oss  komnu.  þd  dæmdum  vier  fyrrnefnd- 
er  dömsmenn.  med  fullu  döms  atkvæde.  greindan  Sera  Jon 
Einarsson  skýlldugaii  ad  sveria  strax  eid  þar  fyrer  biskup- 
inum.  hann  hefde  þetta  ecke  giðrt,  Enn  ef  Sera  Jon  Ein- 
arsson  fellur  d  eidnum.  þd  dæmdum  vier  hann  sekaii  tvenn- 
um  niutiu  mðrkum  vid  kirkiuna  ok  biskupinn.  ok  skylldug- 
an  ad  taka  lausn  ok  skripter  af  biskupinum.    Enn  um  stad- 

1)  [b.  V,  með  hendi  Árna,. 


518  KIRKJUBRUNl  1530. 

inn  j  Hitardal.  dæmdum  [vieri)  optnefndaii  Sera  Jon  Einars- 
son  fullmektugan  umbodzmann  yfer  stadnum  ok  hafis  pen- 
ingum  til  næstu  fardaga.  ok  svara  þar  ðUum  kiennemanns 
skylldum.  ok  þcL  skylldugaii  ad  afhenda  stadinn  Hitardal  ok 
hans  peninga  biskupinum  edur  hans  umbodsmanne.  svo  ok 
allar  þær  skuUder.  er  sógdum  sera  Þorde  Einarssyne.  hans 
brðdur.  ber  ad  svara  ad  lögum  et  cetera. 


433.  7.  Marts  1530.  á  Reykjnm. 

Tylftardómr  klerka,  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti, 
um  ákærur  biskups  til  síra  Jóns  Gíslasonar  um  meðferð  elds 
þann  dag,  er  kirkjan  brann  í  Holti  undir  Eyjafjöilum. 

Landsbókasafn  62.    8vo    afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur 
brefabok  Ograundar  biskups"  (AM.). 

Vm  bruna  kirkiunnar  j  Hollte. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Þorleifur  Eireksson  officialis  Skalholltskirkiu .  Gudmund- 
ur  [Jonsson^)  rddsmann.  ^yiolfur  Grimsson  kirkiuprestur 
sama  stadar.  Jon  Einarsson.  Jon  Arnason.  Sæmundur  Arna- 
son.  Hallur  Þorsteinsson.  Stephan  Gislason.  Freýsteinn  Grims- 
son.  Salomon  Henreksson.  Olafur  Jonsson  ok  Snorre  Hidlms- 
son.  prestar  SkalhoUts  biskupsdæmis.  kvediu  Gudz  og  sina. 
kunnigt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ  CTQ^.  d^.  xxx^.  manu- 
daginn  næstan  epter  transtationem  Sancti  Johannis  Episcopi 
Holensis  d  Reykium  d  Skeidum.  vorum  vier  j  döm  nefnder 
af  heidursamhgum  herra  ok  andligum  faudur  herra  0gmund 
med  Gudz  ndd  biskup  j  Skalhollte.  ad  skoda  ok  ransaka. 
ok  fullnadar  döm  d  ad  leggia  um  þd  dkiæru  ok  klogun  sem 
biskupinn  hafde  til  Sera  Jöns  Gislasonar.  ok  hann  hafde 
med  sinu  brefe  hann  þangad  fyrer  kallad.  Jn  primis  klagade 
biskupinn.  ad  honum  hafde  flutt  vered  svo.  ad  sera  Jon 
hefde    sidlfur    med    elld    fared    þann  sama  dag  sem  kirkian 

1)  [b.  V.  AM,    2)  [b.  V.  AM.  og  setr  við  „adde«. 


1530.  KIRKJUBRUNÍ.  519 

brann  j  Hollte  under  ^yiaííðllum.  J  annare  grein  klagade 
herra  biskupinn  til  greindz  sera  Jons.  ad  hann  hefde  ecke 
haft  þd  hlute  sein  honum  bære  ad  hafa.  ok  login  biöda. 
til  sifis  kiennemannzskapar.  svo  sem  er  handbök  ok  Grisma. 
brefiere  ok  bækur  et  cetera.  Kom  nefndur  Sera  Jon  þar 
fram  fyrer  oss.  ok  afsakade  sig.  ad  hann  hefde  hvorke  bored 
elld.  nie  fared  med  hös.  edur  lated  fara.  upp  d  þann  dag 
sem  kirkian  brann  j  HoUte.  svo  ad  kirkian  mætte  af  brenna. 
ok  eingenn  hans  heimamadur  hefde  þangad  elld  bored  d 
þeim  morgne.  Þvi  ad  h(eilags)  anda  ndd  til  kalladre.  ad 
svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier  fyrrnefnder 
kiennemenn  med  fullu  doms  atkæde  ddurnefndaii  Sera  Jon 
skylldugafi  ad  sveria  eid.  ad  Holltskirkia  hefde  ecke  brunn- 
ed  af  hans  vðUdum.  vite  nie  vilia.  Sor  Sera  Jon  þenna  eid 
þar  strax  j  dðminum  fyrer  herra  biskup  Ogmunde  ok  vj. 
skilrikir  prestar  med  honum.  Þvi  dæmdum  vier  prestenn 
skylldugan  ad  borga  kirkiuna  og  hennar  ornamentum  ad  helm- 
inge.  af  þvi  ad  oss  leitst  sem  kirkian  mundi  vissuliga  brunn- 
id  hafa  af  nockrum  voveifligum  þar  heima  eílde  d  stadnum. 
þött  þad  hafe  skied  utan  prestsins  vðlld  edur  vitord.  Jtem 
fyrer  þd  adra  sðk  sem  biskupinn  klagade  til  optnefndz  Sera 
Jöns.  ad  hann  hefde  ecke  haft  þd  hlute.  sem  hann  skyllde 
hafa.  til  sins  kiennemannsskapar.  ofe  hann  hefde  vanrækt 
þad  embætte  sem  hann  er  skylldur  ad  fremia.  Nu  af  þvi 
ad  sera  Jon  afsakade  sig  ok  sagde  þar  frani  fyrer  oss,  ad 
haiis  bækur.  ok  adrer  þeir  hluter  sem  hann  þurfte  ad  hafa 
til  kiennemannlegs  embættis.  hefde  innebrunned  j  kirkiunne. 
þd  dæmdum  vier  ddurskrifadan  Sera  Jon  skylldugafi  vered 
hafa.  teked  krisma  innaii  þriggia  mdnada.  þar  epter  ad 
kirkiafi  var  brend.  handbök  ok  þad  henne  til  heyrer  innaíi 
sex  mdnada.  Gommon  ok  psalltara  innaii  xij.  mdnada.  enn 
allar  tidebækur  innan  þriggia  dra.  Enn  fyrer  hvern  hlut 
ok  prestliga  reidu^)  sem  hann  hefur  ecke  feinged  ad  lidn- 
um  þeim  tima.  þd  dæmdum  vier  hann  sekaii  epter  þvi  sem 

1)  Hér  í  railli  stendr  í  afskriptinni :  „innau  þriggia  ara.  Enn 
fyrer  hvern  hlut,"  og  er  því  ofaukið ;  innsvigar  Árni  það,  og  ritar  við 
^delenda". 


520  VATNSFJÖRÐR.  1530. 

kirkiunnar  lög  utvisa.  Stendur  liöslega  skrifad  ]  Statuto 
virduligs  herre  Gyrdz  biskups^)  gödrar  minningar.  xij.  alnum 
fyrer  hvern  hlut  hann  misser.  ok  hefer  ecke.  Enn  haris  heidur 
under  biskupsins  nader  et  cetera. 


433.  30.  Marts  1530.  í  Vatnsfirði. 

JóN  Jónsson  lýsir  því,  að  hann  hafi  sæzt  við  síra  Jón  Ei- 
ríksson  um  þann  skógarpart  og  afhendir  honum  hann,  „sem 
Hggr  fyrir  neðan  hamrahjalla  þann,  sem  inn  geingr  eptir 
skóginum  fyrir  ofan  mýri  þá,  er  kölluð  er  Krafsmýr",  og 
síra  Jón  hafði  beiðzt  af  Jóni  heitnum  murta  Einarssyni  föð- 
ur  Jóns,  og  síra  Jóni  þótti  hann  hafa  lofað  sér. 

AM.  Apogr.  913  „Ex  orig.  Vatzfiordensi  accuraté".  Fyrir  bréfinu 
voru  tvð  innsigli :  s.  iohani.  ions.  sonar  og  s.  olaui.  godem.  „Jnnan 
i  innsigle  Olafs  Gudmundzsonar,  Er  sidklædd  persona  med  langt  har 
cg  koronu  a  hofde.  halldande  a  barne  i  hægra  arme  sier.  Synest 
eiga  ad  vera  Maria.  Enn  er  likare  storskornum  trollkarle.  so  illa  er 
þetta  myndad".  (AM.) 

Medkenningarbref  (Jons)  Jonssonar  ad  hann  afhendt 

hafe  s(ira)  Jone  heitnum  Eirikssyne  þann 

Laugabols  skogarpart  sem  fader 

hans  hafde  honum  lofad.^) 

Þat  giore  ec  jon^)  jonsson  godum  monnum  kunigt  med 

þessu  minu  opnu  brefi  at  ec  medkennunst  at  ec  hefi  forfikst 

uid  sira   jon    eireksson    um  þan  skogarpart  sem  hann  hafdi 

beidst  af  faudur  minum  heitnum  jone  heitnum  murta  einars- 

syni    og    greindum    sira  jone  þotti  hann  hafa  lofad  j  þeirra 

sættargiord    hefi    ec    afent    honum    med    radi    og    samþýcki 

brædra  minna  gisla  og  gudmundar  allan  skogarpartin   þann 

sem  liggur   fyrir    nedan   hamrahialla   þan    sem  inn  geingur 

epter  skogienum   fyrir   ofan    myre    þa    er    kaullud    er  krafs 

1)  frá  23.  Apr.  1359,  Dipl.  Isl.  JII,  bls.  129  §4.  2)  Þetta  var  rit- 
að  utan  á  bréfið  með  hertli  síra  Jóns  Arasonar  eða  að  hans  forlagi. 
2)  „nafnenu  er  gleymt  i  oiiginahiuiii,  Ea  Jon  Jonsson  heUir  bann  i 
innsiglenu".   (AM). 


1530.  VATNSFJÖRÐR.   -  STAÐARBRÉF.  521 

myr  ^)  utan  ur  deiUdarlaagienni  og  at  þeirre  laagu 

sem  kauUud  er  skyrgeil  ^)   £nn  fyrnefndur  jon 

heitin  murte  fader  minn  godrar  minningar  hafdi  adur  afent 
adur  skrifudum  sira  jone  þann  skogarpart  allan  sem  Hggur 
íirer  utan  deilldarlaagiena  og  ut  at  landamerkia  lagienni.  uoru 
þesser  giorningsuottar  þar  uid  stadder  olafur  bondi  gud- 
mundsson  sira  biarne  sumarhdason  og  ion  bondi  einarsson 
faudurbroder  min  og  settu  sin  insigU  med  minu  jnsigh  fyrir 
þetta  bref  skrifad  ]  uatzíirdi  in  festo  sancti  chutberti  episopi 
et  confessoris  anno  domini  CD  d.  xxx. 


434.  27.  Marts  1530.  í  Skálholti. 

STAÐARBRÉr,  útgefið  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti,  handa 
Sigmundi  presti  Eyjólfssyni  fyrir  Valianesi,  er  síra  Jón 
Markússon  hafði  viljuglega  sagt  frá  sér. 

Bisk.  Skalh,    Fasc.    X^  6,  frumrit    á    skinni.     Innsiglið    er    dottið 
frá.   -  AM.  Apogr.  2613. 

Collationis  Bref. 
Vniuersis  christifideHbus  presentes  litteras  visuris  vel 
audituris.  augmundus  dei  gracia  episcopus  Scalotensis.  Salu- 
tem  jn  domino  sempiternam.  Noueritis  nos  ecclesiam  sancti  Jo- 
hannis  baptiste  ]n  Vallanes.  per  Hberam  resignacionem  domi- 
ni  Johannis  marcij  sui  ultimi  rectoris  vacantem.  dilecto 
nobis  in  christo  íiHo  domino  Sigmundo  eyiolphi  presbytero 
nostre    diocesis    cum    omnibus    suis  juribus.    Hbertatibus   et 


1)  „hier  er  skalle  i  brefinu  mille  myr  og  utan  eins  stor  og  i  þess- 
are  utskrift.  hefur  alldrei  neitt  þar  a  skrifad  vered.  enn  synest  ad 
skrifast  hafi  att  eitt  ord.  sero  nu  vante"  (AM).  2)  „Hier  er  aptur 
skalle.  eins  stor  og  i  þessare  utskrift.  hefur  aldrei  neitt  þar  ritadver- 
ed.  enn  óefad.  ritast  att.  og  er  þesse  skalle  i  midre  linu.  Orded 
skyrgeil  er  i  orginalnum  ritat  skyrgell.  Enn  synest  sem  efre  partur- 
enn  a  þvi  fyrra  1.  sie  raderadur  ad  fornu.  so  þar  ur  mune  hafa  att 
ad  giora  i.  Kynni  og  vera  ad  skifarenn  hefde  ætlad  ad  rita  geill 
enn  óvarlega  undanfellt.  i.  Endilega  kaun  ske  ad  örnefned  heite  skyr- 
gelL  en  ecki  (jeil^.  (AM). 


522  STAÐARBREF.  -  LÖGMANNSBREF.  1530. 

pertinencijs  habitis  et  habendis.  preter  porcionem  et  orna- 
menta  ecclesie  si  dantur.  cum  cura  animarum.  rite  ac  ca- 
nonice  contulisse  perpetuis  temporibus  iuste  et  Hbere  pos- 
sidendam.  dummodo  nobis  nostrisque  successoribus  canonice 
jntrantibus  debitam  exhibuerit  obedienciam  reuerenciam  pari- 
ter  et  honorem.  Jn  cuius  collacionis  testimonium.  sigillum 
nostrum  est  presentibus  appensum.  Datum  jn  residencia 
nostra  Scaloth.  dominica  letare  hierusalem.  anno  domini. 
CDillesimo  quingentesimo  tricesimo. 


485.  28.  Marts  1530.  í  Kiel. 

Fbibrik  konungr  fyrsti  skipar  Ara  Jónsson  lögmann  norðan 
og  vestan  á  íslandi  og  fær  honum  Húnavatnsþing  í  lög- 
mannskaup. 

Landsbókasafn  6L  8vo  með  hendi  ArnaMagnássonar  „Ex  Trans- 
sumto  orig."  frá  'ál.  Mai  1544.  „Transsumtuiu  |)etta  er  giört  af  4, 
mönnum.  i  Mödrufelli  i  Eyafirde  1544  laugardaginn  fyrir  Hvitasunnu- 
dag.  Og  seigia  þeir  þad  giört  vera  epter  original-kongsbrefi  med  heilu 
innsigle  under.  Brefid  liedi  mier  1703  Biarne  Petursson  a  Stadar- 
hole".  (AM.) 

Vii  fredrik  med  guz  nade  Danmarks  Wendis  oc  Gottis 
koning.  udvald  koning  til  Norige.  Hertug  uti  Slesvik  Holl- 
stenn  Stormaren  oc  Ditmersken.  greffue  uti  Oldenborg  oc 
Delmenhorst.  helse  Eder  alle  vore  kiære  undersatte.  bðnder 
oc  menighe  almuge  som  bygge  oc  boo  uti  vort  skatland 
Jsland  kiærligen  med  gud  oc  vor  nade.  Vider  kiære  ven- 
ner.  at  vii  hafum  nu  aff  vor  s^>nderlige  gunst  oc  nade  til- 
troet  oc  skicket.  oc  nu  met  thette  vort  opne  breff'  tiltroe 
oc  tilskicke.  at  os  0skelige  Are  Jonsen  skal  vere  Eders  log- 
man  norden  oc  vesten  paa  Jsland.  med  ald  sin  rente  oc 
rettighed  som  aff  gammel  tid  sedvane  veret  haffuer.  oc  ret 
logman  bðr  at  haffue  med  rette  uti  thet  samme  logmans- 
dðmme  efter  the  privilegier  som  gammel  Jslandsk  log  utvii- 
ser^).  oc    hans    farefarer   til  forne   for  hannem  haftt  haffue. 

1)  Hér  setr  AM.  „NB«  við  á  spássíu. 


1580.  LÖGMANNSBRÉF.  —  NJARÐVÍK.  523 

Saa  oc  skal  fornefnde  Are  Jonsen  sværie  for  vor  fogethe  at 
hand  skal  holde  log  oc  landzrett  saa  vel  med  then  fattige 
som  med  then  rige.  Thii  bede  vii  ^der  alle  kiærligen  oc 
biude  afí"  uor  kongehg  makt.  at  j  holde  thenne  samme  Are 
Jonsen  logman  med  log  oc  landzret.  hielper  oc  styrker  han- 
num  til  ald  ret.  Thet  viUe  vii  gierne  oc  kiærligen  med  ^der 
alle  oc  hver  serdeHs  forskylde.  Skal  hand  haffue  uti  sit  log- 
manzkiðb.  som  gammei  sed  er  paa  Jsland.  en  Syssel  som 
Hgger  uti  Hunauatzthing  i  mellum  Hrauns  a  Skaga  oc  Hruta- 
fiardarar  med  ald  konglig  renthe  saa  lenge  hand  er  logmand. 
Befalendis  Eder  gud.  Giffuit  uti  vor  Stad  Kiil.  mandagen 
næste  eff'ter  Midfaste  aar  et  cetera  M.  D.  xxx. 
Under  vort  Signet. 


43ft.  1.  Ipríl  1530.  í  NJarðyík. 

ViTNisBUKÐK,  að  Þorvarðr  bóndi  Bjarnason  góðrar  minning- 
ar  hafi  haft  og  haldið,  bygt,  bælt  og  tíundað  jörðina  Njarð- 
vík  í  Borgarfirði  ítölulausa,  nema  það,  sem  heilög  Njarð- 
víkrkirkja  á  í  heiraalandi;  er  og  lýst  landeign  og  rekum 
Njarðvíkr,  skálavist,  skipsiöðu  og  vervist  á  Fiskabjargi. 

Frumrit  á   skinni  í  Landsskjalasafni  komið  frá  Niarðvíkrkirkju  í 
Borgarfirði  1.  Okt.  1902.     Öll  (5)  innsiglin  eru  dottin  frá. 

niardvikrbref. 
Þat  giorvm  vier  olafr  jndridason.  jon  eývindsson.  jon 
eireksson.  þorarenn  arngeirsson  ok  jon  arnorsson  godvm 
monnum  kvnegt  med  þessv  woro  opnu  brefi.  at  þat  viss- 
um  vier  fyrir  full  sanendi  at  þoruardr  bondi  biarnason  godr- 
ar  minningar  hiellt  ok  "hafde.  býgdi  og  bælde.  tivndadi  og 
sína  eign  halldandi  jordina  niarduik  er  liggr  ]  borgarfirdi 
jtolvlavsa  mille  fiallz  ok  fiorv.  nema  þat  sem  heilog  niard- 
uikrkirkia  aa  j  heimalandi  ok  Rekum.  ok  alldre  heýrdum 
vær  hier  vm  tvímæla  aa  vera.  fylgia  þessir  sekar  greindre 
jordu.  nordan  fra  gripdeilld  sudr  at  bðlmod.  enn  landeign  sua 
víjd  sem  vatzfoll  deilazt  at  niarduik.  Suo  og  eigi  sidrheýrd- 
um  vier  fýrr  skrifadir  menn  at  sogdu  skilvisir  dandimenn 
hinir  ellri,  ok  sua  sogduzt  þeir  heýrt  hafa  af  sinum  foruer- 


524  VATNSFJÖRÐR.  1530. 

urum.  at  niarduikr  kirkia  ætti  holma  þann  er  liggr  fyrir 
hafnar  landi  j  borgarfirdi.  ok  skala,  skipstodu  ok  ueruist  aa 
fiskabiarge.  þar  sem  heiter  j  Runu  er  sumer  kalla  tofaskala 
ok  hier  epter  vilivm  vier  sveria  ef  þurfa  þiker.  Ok  til  sann- 
enda  hier  um  settum  uier  adr  nefndir  menn  vor  jnsigle  fyr- 
ir  þetta  uitnisburdarbref.  er  skrifad  war  j  niarduik  fostudag- 
enn  næstan  epter  annunciacio  sancte  marie.  þa  er  Hdit  war 
fra  hingad  burd  uors  herra  jhesv  christe.  CD.  d.  xx.  ok 
tíjv   ar. 


437.  16.  Apríl  1530.  í  Vatnsfirði. 

ViTNiSBURBB  um  fiskatolla  Vatnsfjarðarkirkju  í  Bolungarvík, 
búðagerð  og  torftak  í  Grímsmýri,  svo  og  um  lambseldi  kirkj- 
unnar  í  Alptafirði  og  á  Langadalsströnd. 

AM.  Apogr.  912  „Ex  origin.  Vatzfiord.  accuraté".  Innsiglið  var 
fyrir  bréfinu.  —  Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIV,  12,  transskript  á  skinni  frá 
19.  Apr.  1605. 

Þat  giore  ec  einar  þorleifsson  godum  monnum  kunnigt 
med  þessu  minu  opnu  brefi  at  ec  hefi  uerit  heimiHsfastur  j 
isafirde  nær  sextiger  ara.  en  ec  er  nu  meir  en  half  attræd- 
ur  at  alldre  og  hefi  ec  heyrt  um  alla  mina  daga  at  allur 
fiskatollur  af  bolungaruik  hefur  uerit  eignadur  heilagre  uatz- 
fiardarkirkiu  og  þangad  golldin  arlega  so  sem  ec  man  og 
langt  fyrir  þat  fram.  hefi  ec  heyrt  at  þar  ætti  huer  madur 
heimilan  rodr  sem  uilldi  og  so  budagiord  hier  med  torftak  i 
grimsmyre  og  huergi  af  bolungaruik  toll  laust  skip  nema 
undan  hlid.  Jtem  hefi  ec  heyrt  at  kirkian  j  uatzfirde  ætti 
lambselde  a  uij.  bæi  j  alftafirde  er  biorn  einarsson  gaf  kirki- 
une  so  og  saumuleidis  hefi  eg  heyrt  at  kristin  dotter  hans 
gaf  opt  nefndri  uatzfiardar  kirkiu  lambseldi  aa  allar  þær 
iarder  sem  hun  atti  a  langadals  straund.  hefur  þetta  haft  uer- 
it  og  halldit  um  mina  daga  og  eingi  í  mot  talad  so  ec  uiti. 
Og  til  saninda  hier  um  setta  ec  mitt  insigH  fyrir  þetta  bref 
skrifad  j  uatzfirdi  in  festo  sancti  magni  martiris  anno  domi- 
ni  CD.  d.  XXX. 


15B0.  TRANSSKRÍPT.  -  VATN^JÖRÐR.  525 

438.  19.  Apríl  1530.  í  Skriðn. 

Fjóeir  prestar  transskribera  tvenna  máldaga  Ljósvatnskirkja 
frá  1380  (1480)  og  1390  (1490). 

AM.  Apogr.  Nr.  51  og  Nr.  52  „ex  pagina  pergamena  frá  síra  01- 
afi  Stefánssyni" .  Arni  segir  að  Nr.  51  hafi  átt  að  verða  transscrip- 
tum,  en  aldrei  orðið. 

Þeim  godum  monnum  sem  þettaa  bref  siaa  edur  heyraa 
sendum  vær  prestar  siraa  teitur  magnusson  siraa  einar  haalls- 
son  jon  olaafsson  þoraalfur  jonsson  kuediu  guds  og  sinaa 
kunnugt  gioraande  aad  vær  sdaum  og  yfer  laasum  [so  skrif- 
aadann  maaldaagaa  liosæivaatzi)  ord  epter  ord  sem  hier  stendur. 

[Hér  kemr  i  51  máldagiun  frá  1380,  Dipl.  Isl.  III,  Nr.  304,  en  1 
52  máldaginn  frá  1390,  Dipl,  Isl.  III,  Nr.  374.] 

Og  til  sannendaa  hier  vm  setium  vær  aadur  skrifaader 
prestar  vor  jnsygle  firir  þetta  transkriptar  bref  huort  er^) 
skrifaad  var  j^)  Skrydu  j  reykiaadæ,!  þridiaa  daag  paaskaa  aar- 
vm  epter  gudz  bvrd  CD^.  ö.  xxx  aar.*)" 


439.  23.  Apríl  1530.    á  Eyri  í  Seyðisfirði. 

ViTNisBUKBE  um  fiskatolla  Vatnsfjarðarkirkju  í  Bolungarvík. 

AM.  Apogr.  911  „Ex  original.  Vatzfiord.  accurté".  Brot  af  inn- 
sigli  var  fyrir  bréfinu.  —  Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIV,  12,  transskript  á 
skinni  frá  19.  Apr.  1605. 

Þat  giori  ec  þorleifur  aurnolfsson  godum  monnum 
kunnigt  med  þessu  minu  opnu  brefi  at  ec  medkennunst  at 
ec  hefi  verit  heimilisfastur  i  isafirdi  upp  a  fiora  uetur  og 
fioratiger.  so  uar  ec  uistfastur  ]  vatzfirdi  um  þriu  aar  so  ec 
atta  medgiord  a  gardinum  og  kirkiunar  reikningsskap  toU- 
vm  og  audrum  hennar  skulldvm.  so  uoru  mier  og  afgreidd- 
er  alHr  tollar  j  bolungaruik  heilagrar  kirkiu  vegna  j  vatzfirdi 
so  sem  hennar  bref  og  maldagar  ut  uisa.  hefi  ec  og  siet  og 


1)  [suo    oskrifat(!|    Registrura  og  maaldaga    liosavatz   kirkiu,    52. 
2)  b.  V.  52.    3)  a  52.    4)  b.  v.  52. 


5^6  VATNSFJÖRÐR.  1530. 

yferlesit  þat  kaupbref  er  keyptur  var  allvr  toUur  af  bolungar- 
uik  til  kirkiunnar  og  gardzins  j  vatzíirdi  og  so  verit  haft 
og  halldit  klaugunarlaust  huer  epter  anan  þeirra  sem  vatz- 
fiord  hafa  halldit.  So  hefi  ec  og  siet  eg  yferlesit  þan  dom 
er  sira  narfi  heitin  het  dæma  vpp  a  eirn  mann  er  eigi  villdi 
giallda  toll  til  kirkiunnar  j  vatzfirdi  en  roit  hafdi  a  osi  j 
bolungaruik  og  var  tollurinn  og  saukin  dæmd  kirkiunni  ] 
uatzfirdi.  var  adur  greindur  narfi  prestur  þa  proffastur  j 
millum  geirholms  og  langaness.  hefi  ec  aunguan  mann  heyrt 
klaga  edur  heimta  þessa  tolla  huar  sem  roit  hefur  verit  j 
allri  bolungaruik  nema  þa  sem  vatzfiord  hafa.^) 

Og  til  sanninda  hier  um  festa  ec  mitt  insigH  firir  þetta 
bref  skrifat  a  eyri  ]  Seydissfirdi  in  festo  iohannis  episcopi 
holensis.  arum  epter  guds  burd.  CD.  d.  xxx. 


440.  eptir  36.  Maí  1630.  í  Vatnsfirði. 

ViTNisBURÐB    um    fiskatoUa  Vatnsfjarðarkirkju  í  Bolungarvík 
og  lambseldi  kirkjunnar  í  Alptafirði  og  á  Langadalsströnd. 

Eptir  frumriti  á  skinni  meðal  Vatnsfjarðarskjala  í  Landsskjala- 
safni,  og  er  bréf  þetta  afhent  roér  1.  Júlí  1894  af  Þórarni  prófasti 
Böðvarssyni  í  Görðum.  Utan  á  bréfinu  stendr:  „Upplesid  fyrec  Rette 
ad  Hoole  i  Budlungavik  þann  80ta  April  1746  vitnar  Erlendur  Olafs- 
son."  —  AM.  Apogr.  910  „Ex  orig.  Vatzfiord.  accurate".  Þá  varinn- 
siglið  fyrir  bréfinu,  en  er  nú  dottið  frá.  —  Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIV, 
12,  transskript  á  skinni  frá  19.  Apr.  1605. 

Vitnisburdur  Sueins  Jonssonar  um  fiskitoll 

j  Bolungaruiik  og  lambselldi  j  Alpta- 

firde  og  a  langadalsstrond.^) 

Þat    giore    ec    suein   jonsson    godum   monnum  kunnigt 

med  þessu  minu  opnu    brefe  at  ec  hefi  upp  uaxit  j  isafirde 

og  þar  uerit  aila  mina  daga  og  þo  leingstum  uistum  j  uatz- 

1)  „I  transscripto  sem  eg  til  lans  haft  hefi  fra  Holi  i  Bolungar- 
uik.  giördu  1554.  stendur:  nema  pa  sem  Vatsfiord  hafa  halldit. 
recte  qvidem  ad  complendum  sensum.  Sed  non  ad  tenorem  origina- 
lium"  (AM.).     2)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  síra  Jóns  Arasonar. 


1530.  VATNSFJÖRÐR.  -  AKRAR.  5^7 

íiardarþingum.  hefe  ec  uitad  at  allur  fiskatollur  af  bolung- 
aruik  hefur  uered  goUdenn  til  uatzfiardar  kirkiu  arlega  um 
næstu  sextiger  ara  klaugunarlaust  og  so  sagde  mier  minn 
fader  at  suo  hefde  uered  um  sina  daga  at  aller  þeir  sem 
ryru^)  j  greindu  tolluere  j  bolungaruik  gulldu  aller  toU  tii  uatz- 
fiardar  kirkiu  utan  skip  undan  hlid.  þat  eitt  uære  tolllaust  ] 
allre  bolungaruik.  jtem  heíe  ec  og  uitad  at  heilagre  uatzfiard- 
ar  kirkiu  hefer  eignad  uered  lambselde  a  siau  bæe  j  alftd- 
firde  er  biorn  einarsson  gaf  kirkiunne  og  so  saumuleides 
hefe  ec  heyrt  at  kristin  dotter  hans  gaf  og  opt  nefndre  uatz- 
fiardar  kirkiu  lambselde  a  allar  þær  iarder  sem  hun  atte  a 
langadalsstraund.  hefur  þetta  haft  uered  og  halldit  um  mina 
daga  og  langt  fyrir  þat  og  einge  mote  talad  so  ec  uite.  Og 
til  saninda  hier  um  festa  ec  mitt  insigle  fyrir  þetta  bref 
skrifad  j  uatzfirde  post  festum  ascensionis.  anno  domini. 
m^.  d.  XXX. 


441.  37.  Maí  1530.  á  Ökrum. 

BóMR  sex  lögréttumanna,  útnefndr  af  Magnúsi  Björnssyni, 
er  þá  hafði  kongsins  sýslu  og  umboð  í  Hegranessþingi,  um 
lagaskipti  á  jörðunni  Okrum  (hinum  syðri)  í  Blönduhlíð  miUi 
Gríms  Jónssonar,  vegna  Guðnýjar  Þorleifsdóttur  konu  sinn- 
ar,  og  Helgu  Þorleifsdóttur. 

AM.  Apogr.  4116  ineð  hendi  Jóns  bróður  Árna  „Ex  originali".  — 
AM.  Apogr.  287  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ex  Transscripto" 
Jóns  prests  Jónssonar^  Olafs  prests  Semingssonar,  Einars  Einarsson- 
ar,  Magnúsar  Björnssonar  og  Brynjólfs  Jónssonar,  leikmanna,  gerðu  á 
Reykjum  í  Skagafirði  1541,  en  ódagsett.  Lýsir  Árni  innsiglum.  „Ori- 
ginallenn  kom  til  min  fra  Ormi  Dadasyne  ur  sterbbui  Torfa  Jonssonar. 
Eg  gaf  hann  sonum  Eggertz  a  Ökrum.  accur.  collatum.  Originalen 
af  þessu  brefi  sendi  eg  Jone  Magnussyne  1727.  til  ad  gefa  sonum 
Eggertz  Jonssonar  a  Ökrum"  (AM.) 

Þath  giorum  vier  Gisle  hakonarson.  tumas  tumasson. 
stigur  hðskulldsson.  þordur  gunnarsson.  narfue  jngemund- 
arson  og  halldor  ionsson.  logriettumenn.  godum  monnum 
viturligt  med  þessu  voro  opnu  brefe.  arum  epter  guds  burd 

1)  Svo. 


5^8  AKÍRAR.  1530. 

CD.  d.  og  XXX.  oar  ath  aa  sudmm  Aukruni  i  skagafirde  j 
blaunduhlid.  faustudaginn  j  fardogum.  vorum  vier  til  doms 
nefnder  af  ærligum  manni  CDagnusi  biornssyne.  er  þaa  hafde 
mins  herra  kongsins  syslv  og  vmbod  j  hegran?s|)inge.  til  ad 
skoda.  ransaka.  og  fuUnadardoms  attkuædi  aa  ath  leggia. 
huortt  afl  eda  fuilkomna  makt  sv  stefna  skylldi  hafa.  er 
grimur  ionsson  hafdi  giora  latid  sinn  loghgann  vmbods- 
mann  asmund  clemensson.  helgu  þorleifsdottur.  til  iarda- 
skiptis  vid  sigh.  heim  til  sudre  Akra  j  skagafiord.  til  laug- 
h'gra  skipta  aa  þessare  fyrrgreinare  jordu  Aukrum  og  aull- 
um  þeim  peningum  odrum.  sem  honum  bar  med  logum  til 
skipta  ad  leggia  vid  adurgreinda  helgu  vegna  Gudnjáar  þor- 
leifsdottur.  kvinnu  sinnar.  efter  þvi  sem  stefnan  vtvisar  ogh 
inne  helldr.  Jtem  i  fyrstu  grein  syndizt  vmbodit  þar  fyrir 
oss  loghgt.  So  og  sor  brandur  helgason  þar  strax  oa  þing- 
inv  so  felldan  bokareid.  ad  hann  var  j  haga  aa  bardastrond 
þridiudaginn  næstaii  fyrir  crossmessv  nu  j  vor.  og  hann 
heýrdi  Asmund  klemensson  svo  tala  vid  helgu  þorleifsdott- 
ur.  ath  þat  var^)  sitt  erendi  þangat.^)  ad  hann  ætti  ad  giora 
henne  lagastefnv  til  jardaskiptis  vid  grim  ionsson  til  sjdre 
Acra  i  skagafiord  nv  j  fardogum.  og  hann  heyrdi  helgu  þor- 
leifsdottur  þvi  lýsa.  ad  hvn  væri  nu  stefnd.  og  hvn  skylldi 
hallda  sig  sem  stefnda  fyrir  biskupsins  skuUd.  og  sonur  sinn 
hefdi  sagt  sier  hvad  stefnan  jnnehielldi.  og  þessu  ýrdv  þau 
samhlioda  bædi.  kom  þar  og  fram  fyrir  oss  vitnisburdur 
gudmundar  sveinssonar.  so  hhodandi.  ad  hann  hefdi  hia  verid 
j  fýrrsagdan  stad  og  dag.  þa  þau  skiptuzt  suo  felidum  ordum 
vid.  Asmundur  klemensson  og  helga  þorleifsdotter.  sem  fyrr 
seiger.  og  j  eidnum  stendur.  Og  þvi  dæmdum  vier  fyrr- 
nefnder  domsmenn  med  fullu  domsatkuedi  þetta  vera  fulln- 
adar  lagastefnu  til  jardarskiptis.  og  helgu  þorleifsdottur  þar 
rettiliga  fyrirkallada.  skýlidi  gudmundr  sveria  epter  sinv  brefe 
jnnan  manadar  ad  forfallalausu.  beiddizt  grimur  ionsson  þar 
helgu  þorleifsdottur  eda  hennar  loghgs  vmbodsmanns.  enn 
þar  kom  einginn  til  andsuara  af  hennar  hendi.  Syndi  þratt- 
nefndur  grimur  þar  fyrir  oss  opid  bref   vnder  godra  manna 

2)  vœri  287.    2)  b.  v.  287. 


1530.  AKRAR,  529 

jnciglum.  svo  latanda  niillum  annara  orda  þeirra  er  þar 
jnne  stodu.  at  Biorn  Þorleifsson  hafdi  feingid  þeim  eyiolfi 
gislasyni  og  grimi  ionssyni.  uegna  sýstra  sinna  helgu  þor- 
leifsdottur  og  gudnyiar  þorleifsdottur  jordina  Sudre  Akre  j 
skagafirde  til  logligra  skipta  sin  i  mille  med  þeim  iordum 
fleirum.  sem  þar  til  greiner.  og  brefit  sialft  ýtar  meir  vtvis- 
ar  og  jnne  helldur.  Og  þui  ad  so  profudu.  sem  þaa  kom 
þar  fram  fyrir  oss.  laugdu  vier  nefnder  domsmenn  fullnad- 
ar  lagaskipti  ca  þessa  opttnefnda  jord  sudri  akra.  skiptandi 
husvm  og  toduvollum  svndur  j  heiminga.  epter  þvi  sem  hier 
sieger.  þvi  þar  sauzt  eigi  logskipte  da  landi  adur.  hlaut  helga 
nv  i  sinn  helming  halfan  skalann  þann  enn  sýdra  hlutan. 
og  þar  med  andyra  floptportid^)  og  husid  þar  nidur  vnder. 
skemmvna  þar^)  sudur  oa  hlíiadinu  og  halía  storu  badstof- 
una.  enn  sydra  hlutann  iitlu  stofvnar  badar  og  nœidhusid. 
halft  íiosid  þar^)  vpp  sa  veninum.  enn  austara  hlutann.  og 
heýtoptina  haifa  þar  sudur  fra.  halft  fiosid  sudur  oa  velHn- 
um.  enn  fremra  hlutann.  allan  voUinn  fyrir  svnnan  lækinn. 
og  kottun.  og  dura^)  viku  verkid  þar  med.  Enn  grimur  i  sinn 
hlut  vegna  gudnýiar.  halfan  skalann.  enn  nýrdra  hlutann.  og 
skenununar  badar  þar  nordur  af  storu  stofuna  og  klefan 
þar  jnnar  af.  htiu  badstofuna  og  halfa  storu  badstofuna. 
halft  fiosid  svdur  oa  vellinum  og  halftt  heima  ol  velhnum. 
vollinn  allan  fyrir  ofan  gotuna.  sem  stadurinn  stendur  di. 
ok  orbabriotinn  fyrir  nedan  gautuna.  og  þar  med  breckukot. 
Ogh  gaung  aull  skylidu  vera  huorumtveggium  jani*)  heimil. 
enn  telia  kvikfie  j  vthaga  epter  iardar  dyrleika.  sem  log 
skipa.  Eingiar.  reka  og  jtauk.  sem  jordunne  tilheyra.  hafue 
hvorir  at  helmingi.  Lýsti  grimur  þessv  lagaskipte  ai  opt- 
nefndre  jordu  Sýdrum  Aukrum  þar  oa  þinginu.  epter  þvi 
sem  log  skipa.  Skyildi  þesse  vor  lagaskipti  standa  obrigdu- 
liga  vm  alldur  og  æfi  hier  epter.  nema  tittnefnd  helga  leidi 
two  loglig  vitne  med  svornum  eidum  fyrir  ena  næstu  far- 
daga  ad  vore  komanda.  þar  jnnsveitis  j  Skagafirdi.  fyrir  kongs 
vmbodsmanne  þeim  sem  þar  er.  grime  ionssyni  nærveranda. 
eda    hans    vmbodsmanne.    ad    þessare  iordu.  sudri   aukrum 

1)  [lopiid.  portid  287.     2)  b.  v.  287.      3)  dyra  287.     4)  jamn  287. 
Dipl.  Isl.  IX.  B.  34; 


530  SÍRA  ÞÓRÐR  Í  HÍTARDAL.  1530. 

haíi  adur  med  logum  skipt  verid  epter  þvi  sem  logbokin  oa 
kvedur  vm  eignarskipte.  þa  standi  þat  epter  þvi  sem  þat  hef- 
ur  giort  verid.  Svo  og  baud  grimur  sig  til  og  beiddizt  ad 
hafa  pessa  sðmu  jðrd  halfa  akra.  med  svoddan  leigu  og  lands- 
skýld.  sem  skýnsamer  menn  villdu  af  henne  meta.  vnder 
allra  þeirra  vitne.  sem  þar  voru.  Ogh  til  sannenda  hier  vm 
settum  vier  þrattnefnder  domsmenn  vor  jnncigle  fyrir  þetta 
skiptabref.  er  giort  var  j  sama  stad.  dag  og  dar  sem  fyr 
seiger. 


442.  á7.  Júní  1530.  í  Skálholti. 

Tylftardómr  klerka,  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skál- 
holti,  um  sakir  þær,  er  biskup  kærði  til  síra  Þórðar  Einars- 
sonar  fyrir  að  hafa  sagt,  að  biskup  hefði  skipað  jörð  undan  Hít- 
ardalskirkju  og  undir  leikmenn,  fyrir  sundrhögg  á  trjám  fyrir 
Skálholtskirkju,  fyrir  frillulííi,  fyrir  áflog  við  annan  prest, 
fyrir  rof  á  vígslueiði  sínum,  fyrir  kennimannsskapar  van- 
rækski  og  fyrir  illyrði  um  biskupinn. 

Landsbókasafn    62.  8vo  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur 
brefabok  Ögmundar  biskups". 

Dómur  um  Sera  Þord  Einarsson. 

Ollum    mðnnum    þeim    sem    þetta    bref  siðL  edur  heyra 

senda  Gudmundur  Jonsson   Radzmann  j  Skdlhollte.  ^yioifur 

Grimsson  kirkiuprestur.  Sæmundur  Arnason.  Stephan  Gisla- 

son.    Þorlakur    lambiartsson.  Olafur  Jonsson,  Magnús  Gisla- 

son.  Freysteinn  Grimsson,  Pall  Eigilsson.  Þordur ^) 

son.  Gisle  .  .  .  .i)  son.  Skegge  kodransson.  kvediu  Gudz  ok 
sina  kunnugt  giorande  ad  sub  anno  gratiæ.  M^.  D^.  xxx^. 
manudaginn  næstaíi  fyrer  Peturs  messu  ok  Pdls  ]  Skalhoilte 
d  almenneh'gre  prestastefnu.  vorum  veir  j  dom  nefnder  af 
erligum  herra  ok  andligum  faudur  herra  Ogmund  med  Gudz 
ndd  biskup  j  Skalhollte   ad   skoda  ok  ransaka  ok  fuUnadar- 

1)  „hier  eru  lacunæ  soniuleidis  i  bokinne"  (AM.) 


1580.  SÍRA  ÞÓRÐR  í  HÍTARDAL.  53l 

dom  d  ad  leggia  um  þær  saker  sem  hann  kiærde  til  Sera 
Þordar  Einarssonar. 

Jn  primis.  ad  nefndur  Sera  Þordur  hefdi  sagt  ad  bisk- 
upinn  hefde  skipad  jaurd  undan  Hitardals  kirkiu  og  under 
leikmenn.  Jtem  fyrer  þd  adra  sók.  ad  hann  hefde  j  sundur 
hðggved  þriu  trie.  er  Skalhollts  kirkiu  tilheyrde.  Jtem  fyrer 
þd  þridiu  sðk.  ad  hann  hefde  att  íimm  bðrn  j  friUulife.  ok 
ongva  Iðglega  lausn  teked  fyrer  ed  sidasta.  ok  messad  svo 
j  öhlýdne.  Jtem  fyrer  þd  íiordu  sok.  ad  hann  hefde  flogest 
d  Bartholomesumessu  vid  annaii  prest.  ok  ongva  lausn  fyrer 
teked.  ok  messad  svo  somuleidis  j  öhlýdne.  Jtem  fyrer  þa 
fimtu  sok.  ad  hann  hefur  rofed  sinn  vigslueid.  ok  ecke  veitt 
oss  nie  heilagre  Skalhollts  kirkiu  heidur  ok  holla  hlydne. 
sem  honum  ber.  sem  nu  er  ðllum  liöst.  Her  med  hefur 
hann  vanrækt  prestlegt  embætte.  og  Gudz  þiönustu.  hafande 
hverke  handbðk  nie  krisma.  farande  heiman  dtidn  störhdtid- 
er.  sem  er  jöladag.  þrettanda  dag.  Mariumessu  ok  aHra 
heilagra  messu  et  cetera.  og  talad  svo  openberlega.  ad  herra 
biskupenn  hefde  sviked  sig. 

Kom  þar  fram  domur  .xij.  presta  ok  prelata  dömur. 
hvorier  ddur  hðfdu  tracterat  þessar  flestar  saker.  ok  birtust^) 
nögar  til  suspensionis  officii  (et)  beneficii.  ok  dæmdu^)  þrdtt 
nefndan  Sera  Þörd  skylldugan  ad  koma  j  prestastefnu  ok  af- 
bata  þar  allar  sinar  saker  ef  hann  kynni.  Var  hans  beidt 
ok  krafed.  ok  kom  (hann)  ecke.  ok  ecke  svar  af  haiis  hende. 
utan  eitt  forrægingarbref.^)  er  hann  hafde  giórt  med  sinum 
felðgum  uppa  biskupsins  bak  frain  fyrer  Erckebiskupinn. 
Leitst  oss  þad  önýtt.  ok  aungva  makt  hafa.  helldur  bera 
vitne  um  hails  þriötsku  ok  ofbellde  ö  möte  biskupinum  ok 
heilagre  Skalholltskirkiu.  ok  sanna  upp  d  hann  þær  flestar 
saker.  sem  hann  hafde  ecke  ddur  medkieiist.  Þvi  ad  h(ei- 
lags)  anda  ndd  tilkalladre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss 
komnu.  dæmdum  vier  ddurskrifadan  sera  Þord  Einarsson 
fullkomlega  fallenn  j  forbod  og  suspensum  af  officio  et  Bene- 
ficio.  ok  skylldugan  ad  koma  j  SkalhoHt  ok  taka  þar  lausn 
ok  skripter.     Þad    fyrsta    sem   hann   fær  sannenda  fregn  af 

1)  Svo;  ekki:  virtust.    2)  leiðr.  AM.;  dæmdum,  hdr.  3)  d  er  skrif- 
að  yfir  fyrra  g-ið  í  þessu  orði,  eins  og  lesa  ætti:  forrædingarbref. 

34* 


53^  iögmannskosninG  i5SÖ. 

þessum  döme.  Enn  vill  hann  ecke  koma.  þd  sie  hann  riett 
tekenn  under  skripternar.  ok  sekur  íiörum  morkum  j  dom- 
rof.  £nn  fyrer  þad  hann  hafde  framed  Gudligt  embætte  j 
fullre  þriötsku  og  þrde  vid  Dömkirkiuna  og  biskupinn  .  .  . 
') 


443.  30.  Júní  1530.  á  Öxarárþingi. 

Brép    af   Alþingi    til    Friðriks  konungs    hins  fyrsta  um  lög- 
mannskosningu  Þorleifs  Pálssonar  og  Ara  Jónssonar. 

AM.  Fasc.  LXV,  21,  frumrit  a  skiniii  „Brefed  feck  eg  fra  Sira 
Halldore  Palssyne  i  Selárdal.  enn  hann  mun  feingit  hafa  epter  mág 
sinn  Magnus  Magnusson"  (AM).  Fyrir  bréfið  hafa  aldrei  komið  fleiri 
en  14  innsigli,  sem  nú  eru  öll  dottin  frá,  en  allmðrg  beirra  voru  enn 
föst  við  bréfið  á  dögum  Árna,  og  lýsir  hann  þeim  undir  Apogr.  5775 
—5776 ;  eru  þar  tvær  afskriptir  bréfsins.  í  innsigli  Hannesar  Eggerts- 
sonar  segir  hann  sé  „skiölldur  med  einhyrning  a  og  ofan  a  skillden- 
um  hialmur.  og  a  badar  sidur  vid  hialmenn  tveir  bokstafer  H.  E." 
Ennfremr  segir  Arni  :  „Þad  synest.  ad  lógrettumenn  ur  Sunnlendinga 
fiordunge  hafi  ecki  brefed  innsigla  viliad."  Þá  ritar  Árni  all-langt  um 
það,  hvernig  því  víki  við,  að  Hannes  Eggertsson  sé  talinn  síðastr 
Vestfirðinga:  „Hannes  Eggertsson.  sem  stendur  i  lögmanns  utvaln- 
ingu  Þorleifs  Palsonar  1530.  er.  &n  efa.  sa  same  sem  vered  hafdi 
hirdstiore.  þó  þad  sie  undarlegt.  ad  hann  stendur  þar  allra  sid- 
astr.  So  er  og  hans  innsigle  —  jnnsigled  fra  brefinu  hefi  eg. 
og  er  þar  i  ad  visu  einhyrningurinn,  Hannesar  vapen.  Eru  og  eing- 
er  af  hinum  nobiles.  so  þeim  kynni  þetta  innsigle  til  ad  heyra  — 
þad  allra  sidasta  fyrir  brefid  sett.  og  öldungis  eingen  epter  þad.  Er 
so  annad  hvert.  ad  menn  hafa  i  þa  daga  lited  hirdt  um  rangen  (hvad 
þo  ei  synist  af  þessu  brefi.  þvi  fyrst  stendr  hier  biskupens  nafn  og 
innsigle.  sidan  höfudsmannsens.  og  so  lögmannsens.  hvad  og  accor- 
derar  med  annara  ejus  œvi  documenta  constitutione).  Eda  og  ad 
Hannes  befur.  nu  nafnbotalaus.  ei  viliad  vera  ofan  fyrir  lögrettumonn- 
um.  Hcet  id  absurda  modestia  esset.  Eda  og  ad  biskup  Ögmundrhef- 
ur.  af  haire  og  forakte  vid  Hannes.  ut  ur  Vatzfiardar  malasoknum 
þeirra.  þessu  til  leidar  komed.  og  er  þá  þó  undarlegt  ad  Hannes 
villde  þar  standa.  Þad  synizt  sem  ecki  hafi  miog  mikid  ur  Hannese 
orded  a  þessu  alþinge  1530".  —  Bréfið  er  prentað  í  Safni  til  sögu 
íslands  II,  bls.  202-203. 


1)  „reHqva    desunt  og  er    ætladur  skalle  i  bokinne  fyrir  þvi  sem 
vantar"  (AM.) 


1530.  LÖGMANNSKOSNING.  533 

Bref  vm  logmanskior  ara  jonssonar  og 
þorleifs  palssonar.^) 

Worum  hogbornazta  herra  kong  fredrek  heilsum  wij 
augmund  med  gíidz  nad  bisckúp  j  skalhollti.  Didrek  af  bram- 
stade  hirdstiore  och  hoffudzmann  offwer  allt  jsland.  ^rlend 
thorwardson  lagman  suuan  og  austan  a  jslandi.  thorleif 
gudmundzson.  olaff  gudmundson.  fuse  thordason.  sigurd  odz- 
son.  dade  gudmundson.  gisle  gudmundson.  thorleif  einarson. 
orm  gudmundson.  gudmund  gudmundson.  biorn  ]onson.  jon 
jonson  og  hannes  eggertson.  bondur  og  lagrettis  mend  j  west- 
íirdinga  fiordunge.  örek  thorsteinson.  hakon  biorgoffson. 
]on  eirekson.  runolff  thorsteinson.  biorn  arnorson.  hrafn 
gudmundson.  jon  gislason.  jon  arnason.  olafur  narfason  og 
biarna^)  narfason.  bondur  och  lagrettis  mend  j  sunlendinga 
fiordunge.  korlega  med  gud  og  hans  nad. 

Wij  wilium  edher  hogbornazta  nad  witurlegt  giðra  ad  a 
almennilegu  aúxarar  thinge  fimtudagin  nostan  effther  pethers 
messú  dag  vm  sumarit  kom  fram  fyrir  oss  j  laugrettílna 
med  edhers  nadar  breff  ^rleg  Dandi  swein  are  jonson  swo 
hlydandes  ad  hann  skýllde  blijffwe  lagman  nordan  og  west- 
an  a  jslande.  en  þar  var  þa  j  þann  sama  tijd  nockur  súnd- 
urgreining  med  þeim  dandi  men  sem  þar  eru  jnbyggiandes 
j  síio  mata  ad  j  fyrra  sumar  woru  þesser  tueir  men  tijll 
neffnder  ^rleg  og  well  burdug  man  thorleiff  palson.  og  den 
dandi  swen  are  jonson.  ^n  for  den  skulld  ad  anad  theres 
breff"  og  skrijwelse  kom  ecki  fyrer  ydra  werdugazta  nad  j 
den  tijd  sem  wera  skuUde.  þa  wijlium  vij  nu  vnderwijsa 
ydar  hogbornazta  nad  ad  oss  lizt  þessi  dandi  swein  vngur 
ad  haffa  slikan  wanda.  ^n  thorleiff  palson  er  fulkomen  tijU 
alldurs  og  witzmuna  spektar  og  sidsemdar  og  j*  godu  rúchte 
wijd  alla  goda  mend  þui  haufum  wier  med  almugans  sam- 
thycki  j  greindu  takmarke  kioret  hann  tijl  laugmanz.  bidi- 
andis  ydra  hogbornazta  nad  odmiuklega  ad  j  wiUet  þessu 
voru  samtale  samthycker  verda. 

Og  tijll  meire   audsyningar   og  saninda  hier  vm  heingi- 

1)  Utan  á  bréfinu,  og  ártal  1530  með  hendi  Árna.    1)  Svo, 


534  LÖGMANNSKOSNTNG.  1530. 

um  wij  wor  jnsigle  nedan  fyrir  þetta  samthychtar  breff 
hwert  skrijfwat  war  a  sama  deige  sem  fyr  seiger.  anno  do- 
mini  Millesimo  quingentesimo  wigesimo  decimo. 


444.  [80.  Jimí]  1530.  á  Öxarárþin?}. 

TóLF  lögréttumenn  og  bændr  í  Húnavatnspingi  lýsa  því,  að  þeir 
hafi  „með  almúgans  samþykki  á  Alþingi  tilkjörið  og  sam- 
þykt,  að  heiðarlegr  mann  Ari  Jónsson  væri  vor  lögmann 
norðan  og  vestan  á  íslandi",  og  samþykkja  þeir  það  kon- 
ungsbréf  (Nr.  435),  er  Ari,  sem  svarið  hafði  sinn  lögmanns- 
eið,  heíir  samkvæmt  ósk  þeirra  feingið  um  lögmannsdæmið. 

Landsbókasafn  61.  8vo  með  hendi  Arna  Magnússooar  „Ex  orig. 
Stadarhol."     „J    þessu  brefi  eru   eru.  uppi  yfer  iuin''  uppe  yfer  u  (ti). 

puncta    fyrer     commata,    og:    fyrer    punctum    vel    clausulam    periodi. 

.[punktr]  yfer  ý.  Jnsiglen  under  brefinu  eru  i  alh-e  annarre  röd  enn 
nöfnen  in  fronte  d:  nullo  ordine,  ut  puto,  appensa  sunt"  (AM.) 

Þat  giorum  vier  Jon  Olafsson.  Jon  Einarsson.  Skiili 
Gudmundzson.  Þormodur  Arason.  Þorarinn  Steindorsson. 
Gudmundur  Jndridason.  Brandur  Olafsson.  GisU  Jonsson. 
Asmundur  Clemensson.  Gudmundur  Þorsteinsson.  Þorlakur 
Þoresson.  Kodran  Olafsson  logriettumenn  og  bændur  i  Huna- 
vatzþinge  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu 
brefe  at  vier  hofum  med  allmugans  samþycke  aa  alþingi  til- 
kiorit  og  samþyckt  at  Heidarligur  mann  Are  Jonsson  væri 
vor  logmann  nordan  og  vestan  a  Jslandi.  sem  gamall  vane 
er  til  at  einn  logmadur  skuli  vera  yíir  þeim  tveimur  landz- 
fiordungum.  Nordlendinga  fiordunge  og  Vestfirdinga  fiord- 
inge.  Þui  hofum  vier  audmiukliga  bedit  vorn  heygbornasta 
herra  koiig  Fridrek.  at  hans  herradomur  villdi  unna  greind- 
um  Ara  Jonssyne  at  hafa  sama  logmannsdæmi.  Og  nu  hof- 
um  vier  sied  og  yferlesit  kongzins  bref  med  haiis  heilu  og 
holldnu  insigle  sem  hans  herradomur  hefer  utgiefit  nefndum 
Ara  Jonssyne  um  adur  sagt  logmannsdæmi.  þui  samþyckium 
vier  sama  koiigsins  bref  myiidugt  og  stodugt  i  ollum  grein- 
um.    Hefur  fyrrskrifadur  Are  Jonsson  svarid  sinn  logmannz- 


1530.  V^ATNSFJARÐARDÓMR.  535 

eid  i  logriettu  fyr  kongxins  foueta.  epter  þvi  sem  kongxins 
bref  inne  heldur.  Og  til  meire  audsyningar  og  sanninda 
hier  um  setium  vier  fyr  skrifader  menn  vor  insigle  fyrer 
þetta  bref  er  giort  var  a  Auxarárþinge  arum  epter  gudz 
burd  M.  d.  og  xxx. 


445.  1.  Júlí  1530.  á  Öxarárþinsri. 

DÓMR  tuttugu  og  sex  manna,  háðr  á  Öxarárþingi  eptir  skip- 
an  Friðriks  konungs  af  Danmörk  og  Noregi,  um  kærur 
Hannesar  Eggertssonar  til  Ogmundar  biskups  í  Sálholti,  að 
biskup  héldi  fyrir  sér  og  Guðrúnu  Björnsdóttur  konu  sinni 
fjórum  jörðum,  Vatnsfirði,  Aðalvík,  Hvammi  og  Ásgarði,  og 
dæma  þeir  meðal  annars  Vatnsfjörð  fullkomna  eign  heilagr- 
ar  Skálholtskirkju. 

Bisk.  Skalh,  Fasc.  XIV,  4,  frumrit  á  skinni,  nú  stórlega  skemt, 
og  eru  öll  innsiglin  dottin  frá,  sem  virðast  muni  hafa  verið  hér  ura 
bil  jafnmörg  og  nöfn  þeirra  manna,  sem  fyrir  dóminn  eru  ritaðir.  — 
AM.  Apogr.  2470;  var  þá  bréfið  (um  1710)  „rifid  og  miog  lased  ord- 
ed,  og  so  ad  seigia  under  eydilegging  komid"  (AM.),    en  þó  alt  læst. 

—  Skalh.  Fasc.  XIV,  5,  transskr.  af  dómi  þessum  án  efa  eptir  XIV, 
4,  ártalslaust,  en  gert  eptir  dauða  Ögmundar  biskups  (1541),  og  er 
eptir  því  tekinn  vitnisburðrinn  hér  aptan  við  dóminn.  —  AM.  Fasc. 
XLVII,  27,  transskript  á  skinni  frá  SO.  Okt.  1542,  komið  frá  Lopti 
Jónssyni  í  Flatey.  —  AM.  Fssc  XLVII,  28,  transskript  á  skinni  frá  19. 
Febr.  1546.  -  AM.  Apogr.  790  (eptir  XLVII,  28).  —  AM,  Apogr.  940 
(epHr  kopíum  af  Vatnsfjarðarbréfum  með  hendi  síra  Jóns  Arasonar 
1649),  —  AM.  Apogr.  991,  með  hendi  síra  Olafs  Jónssonar  á  Stað  í 
Grunnavík  1704  eptir  kopíu  á  skinni,  ekki  mjög  gamalli,  frá  Sæmundi 
Magnússyni  á  HóH  í  Bolungarvík,  með  orðamun  eptir  XLVII,  27.  — 
Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIV,  8,  transskript  á  skinni  frá  12.  Dec.  1611  ept- 

ir  transskripli  frá  25.  Júní  1545.  —  Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIV,  9.  trans- 
skript  á  skinni  frá  24.  Maí  1614  eptir  transskripti  frá    25.  Júni  1545. 

—  AM.  Apogr.  2474  —  2475  (eptir  þessum  transscriptis).  Margar  fleiri 
afskriptir  á  pappír  eru  til  af  dómi  þessum,  sem  opt  hefir  í  dóma  bor- 
inn  verið,  en  allr  afskriptasamanburðr  við  þenna  texta,  sera  er  eptir 
frumritinu  sjálfu  er  þýðingarlaus,  því  að  orðamunr  er  venjulega,  þeg- 
ar  svo  á  stendr,  ekki  annað  en  afbakanir.  —  Dórar  þessi  er  prent- 
aðr  í  Kirkjnsögu  Fins  biskups  Jónssonar  II,  259—26?}, 


536  VATNSFJARÐARDOMR.  1530. 

Domur  um  vatzfiord.  hvam.  asgard 
og  adalvik. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  ^llindur  Þoruardsson.  Logman  Sunnan  og  awstan  ía 
jslande.  Þorleifur  pdalsson.  ^irekur  þorsteinsson.  Rwnolfur 
Þorsteinsson.  HÆikon  biorgolfsson.  Narfe  sigurdsson.  Stein- 
grimur  jsleifsson.  Biorn  jonsson.  jon  eireksson.  Brandur 
gudmundsson.  Gudmundur  gudmundsson.  Olsafur  gudmunds- 
son.  Dade  gudmundsson.  Sigurdur  oddsson.  ]on  arnason.  jon 
olafsson.  Skwle  gudmundsson.  petur  arason.  petur  Loptsson. 
Hrafn  gudmundsson.  Oldafur  jonsson.  þordur  þorsteinsson. 
Skwle  turiiaasson.  Gudmundur  gudmundsson.  Grimur  kaara- 
son  og  jon  jonsson.  k.  G.  og  sina.  kunnigt  giorande.  ad  sub 
anno  gracie.  CD.  d.  xxx.  a  fimtudagin  næsta  epter  peturs 
CDesso  og  páls^)  á  ahnenneligu  auxaraarþinge.  vorum  vier 
saman  komner  epter  bode  og  skipan  uors  hejgbornazta  herra 
fysta  kong  vorn  fridrek  af  danmarck  og  norege  et  cetera. 
ad  skoda  ransaka  og  fulhiadar  dom  a  at  leggia  um  þa 
aklaugun  sem  hannes  egertsson  klagade  tii  uerdug  fader 
j  gude  biskups  Ogmvnd  af  skalhollt  ad  hann  helldi  firir  sier 
og  sinne  kuinnu  gudrunu  biornsdottur  iiij  gaurdum  er  suo 
heita.  vazfiordur.  adaluijk.  huammur  og  asgardur  et  cetera. 
Jtem  stod  so  j  kongsens  brefe  ad  hannes  hefde  sagt  ad 
biorn  þorleifsson  hefde  gefit  biskup  steffane  godrar  minning- 
ar  til  mdlafylges  ij  garda  uazfiord  og  adaluijk.  huad  títt 
skrifadur  ^hannes  gat  alldri  med  sannindum  bijuisad.  þui 
leizt  oss  þad  hid  stæsta  rog  firir  kongenum  upp  a  biskups- 
ens  bak.  þui  hann  tiede  þar  firir  oss  ad  greindur  gardur 
uazfiordur  hefde  fallit  j  .iij.  reisur  under  heilaga  skalhollz 
kirkiu  med  domum  og  fullum  rauksemda  giorningum  verd- 
ugra  herra  og  andligra  fedra.  erkibiskupa^)  j  nidarose.  og 
skalhollz  biskupa  og  þeirra  ærligra  prelata  og  presta. 


1)  þ.  e.  30.  Júní.  2)  Hér  stendr  í  frbr.  „Gautonis",  en  því  er  ol- 
aukið,  og  segir  Arni  Magnússon:  „delenda  omnino  est  hæc  vocula. 
extat  tamen  in  originali",  f>etta  orð  stendr  ekki  í  transskriptar' 
bréfunum 


1530.  VATNSFJARÐARDÓMR.  537 

Jn  primis  a  daugum  Arna  biskups  helgasonar.  þa  lidit 
uar  fra  gudz  burd.  CD.  ccc  og  viij.  ar. 

J  annan  tima  þa  biorn  einarsson  hiellt  gardenn  uazíiord. 
voru  þa  kristz  ar.  00.  ccc  Ixxxx  og  iij  ar. 

J  þridia  sin  ]  tid  herra  ^rchibiskups  Gautonis  godrar 
minningar  epter  þui  sem  hans  bref  og  jnsigle  med  fullum 
rauksenidar  giorningum  þar  um  ut  uisar.  þa  lidit  var  fra 
gudz  burd  CD.  D.  og  i  ar.  ^nn  vm  skrifada  tima  hefur 
greindur  gardur  uatzfiordur  verit  gripen  og^)  halldin  af  o- 
milldum  monum  og  burt  tekner  hans  peningar  med  brefvm 
og  skilrijkium.  a  mote  oUu  laugmale  og  frelsi  heilagrar 
kirkiu. 

Þui  j  gudz  nafne  amen.  Seigium  wier  med  fuUum  dome 
og  laga  wrskurde  adurskrifadan  gard  uazfiord  uera  og  uerit 
hafa  fullkomliga  eign  heilagrar  skalhoUz  kirkiu  og  adur  greind- 
an  hannes  skylldugan  at  leggia  biskupenum  j  hand  þau  bref 
og  skilrijke  sem  hann  hefur  haft  og  hefde  upp  a  greindan 
gard  uatzfiord,  vtan  hann  synde  a  næsta  avxararþinge  full- 
koniet  sannindaprot.  at  halldsmenn  greindz  gardz  hefdi  leyst 
eda  bodit  lawsn  laugligum  skalhollz  biskupe  firir  greindan 
gard  uatzfiord. 

J  anare  grein  |)ar  hannes  egertson  klagade  til  huamms 
og  asgardz.  leidde  þar  biskupen  firir  oss  a  þingenv  ij  laug- 
hg  uitne  med  suordum  bokareidum  at  Ragnhilldur  husfreyia 
biarnardotter  med  samþycke  torfa  sonar  sins  oganara  barna 
sinna  gallt  optskrifudum  herra  augmund^)  adur  skrifadar 
iarder  j  sakferle  biarnar  heitens  gudnasonar  bonda  sins.  Þvi 
dæmdvm  vier  jardenar  biskupsens  eign  og  hannes  egertzson 
ecki  til  þeirra  tala  meiga.  £nn  bondan  biorn  heiten  og  born 
hans  kuitt  suo  miket  sakferle  sem  til  war  skiled  j  sdattenne. 

J  þridiu  grein  vm  þa  aklaugun  sem  hannes  hafde  vm  ad- 
aluijk  og  þa  peninga  þar  til  heyra.  Het  biskupen  birta  þar  firir 
oss  biskups  wrskurd  og  laugmannz  med  xij  presta  og  xij 
laugrettvmanna  dóme  epter  bijfalning  heidursamligazta 
herra  konung  kristierns.^)  a  millum  biarna(r)  gudnasonar  og 


1)  vantar  i  XIV,  4;  b.  v.  XIV,  5,     2)  augmundi  XIV,  5,  3)  krist- 
iens  XIV,  5, 


538  VATNSFJARÐARDOMR.  1530 

biarna(r)  þorleifssonar.'  ]  hueriu  alycktarorde  þeir  dæmdv 
biorn  þorleifsson  laugliga  hafa  golldit  hans  krvkv  íyr  skrif- 
ada  peninga  j  norege.  J  annare  grein  Het  biskupen  birta 
þar  íirir  oss  sitt  kawpbref  vnder  godra  manna  jnsiglum 
huort  giort  uar  epter  dominn.  og  wt  goUdenn  þridiung- 
ur  af  uerde  erfingium  hans  krvkó  j  norege.  þui  leist  oss 
sem  biskupen  mætte  hallda  sinu  kaupe  til  laga  vnder  skila 
dóm.  ^n  hannes  egertzson  og  biorn  þorleifsson  skylldug- 
an  at  fara  fram  firir  kongen  næsta  ár  at  forfallalavsu  med 
þau  bref  sem  þeir  hefdi  uppa  greinda  .lord  adaluíjk.  og  lata 
sier  þad  nægia  sem  konguren  þeim  til  seiger. 

Jtem  klagade  biskupen  at  hannes  egertzson  hefde  rægt 
sig.  og  sinn  foruerara  biskup  Sthefan  firir  kongenum.  leist 
oss  þad  stæsta  sok  ef  til  dóms  kæme.  ^nn  firir  uórn  bæna- 
stad  og  þeirra  anara  er  þar  uoru  j  laugrettu  gaf  biskupeu; 
þessa  sok  ofur.  j  suodan  mata  at  hannes  skyllde  alldri  mot- 
snuen  uera  heilagri  skalholltzkirkiu  ne  biskupenum  med  órétt. 

Samþyckte  þenna  uórn  dóm  med  oss  adur  skrifadur 
herra  augmund  og  Díjdrek  fóuete  af  briamsstad  og  allur  al- 
muge  sem  þa  uar  j  laugrettv. 

Og  til  sanninda  hier  vm.  settv  þeir  sin  jnsigle  med  uór- 
um  jnsiglum  firir  þetta  domsbref.  skrifad  j  sama  stad.  deige 
sidar  enn  fyr  seigeR. 


Þat  medkiennuzt  vier  epter  skrifader  menn  01endur 
Þoruardzsson.  Dadi  Gudmundzsson.  Jon  Jonsson.  Biorn  Jons- 
son  oc  Sygurdur  Oddzsson  med  þessu  voru  opnu  vitnisburd- 
ar  brefi.  Vier  medkiennunzt  at  vier  vorum  aa  alþingi  oc 
med  audrum  morgum  suornum  logriettumonnum  j  dom 
sitiandi  epter  bodan  og  bifalningu  vors  heygbornazta  herra 
kongs  Fridreks  yfer  Danmark  oc  Norege.  Suo  og  epter  vt- 
nefningu  Didreks  fan  Briamsted  huer  ad  þa  var  vors  nad- 
ugazta  herra  kongsins  hier  j  landit  fovite.  huer  domur  ad 
dæmdur  var  æ,  milli  Biskups  Augmundar  Godrar  minning- 
ar  og  Hannesar  ^gertzssonar.  huerra  beggia  saal  ad  Gud 
gledie.  vm  þa  aaklogun  sem  fyrr  skrifadur  Hannes  heitinn 
^gertzson  veitti  adrnefndum  salugum  herra  Biskup  Aug- 
mundi  vm  vatzfiord  oc  adrar  eigner  et  cetera.  Vissu  uær 
þennan  dom  þar  þa  aa  þinginu  dæmdan  vppsagdan  sam- 
þycktan    skrifadan  oc  jnsigladan.  huern   dom  at  vier  siaum 


i 


1530.  VATNSFJARÐARDOMR.  539 

nu  epter  ordunum  riettan  vera.  enn  ad  jnsiglunum^)  raskadaii. 
enn  vier  vitum  þo  eigi  anars  sannara  enn  þetta  sie  sa  hinn 
sami  domur  med  aullum  þeim  greinum  oc  articulum  sem  j 
þeim  sama  domi  voru  tracteradar  med  aullum  þeim  somum 
ordum  semj  þessu  copio  eru  jnnskrifud.  huert  copium  epter 
fyrr  skrifudum  rauskudum  domi  er  klarliga  skrifad  oc  med 
þessu  voru  vitnisburdar  brefi  fest.  Og  j  sannleika  ad  suo 
er.     Setium  vier  fyrr  nefnder  menn  vor  jnsigli  íirir  þetta  bref. 


Ad  445.  25.  Júní  1545.  | 

13.  December  1611.  í  Skálholti. 

U.  Maí  1614.  I 

ViDiMus  af  Vatnsfjarðardómi  1.  JúH  1530. 

Bisk.    Skalh.  Fasc.  XIV,   8  og  9,    hvorttveggja    frumtranskript    á 
skinni;  a  hæði  í  XIV,  8  og  9;  &  að  eins  í  XIV,  8;  c  að  eins  í  XIV,  9. 

a)  Þad  giorum  vier  Brýniolfur  halldorsson.  Jon  önars- 
son,  Simon  Jonsson  prestar.  Olafur  Asbiarnarson.  Magnus 
Nicholasson.  Liotur  Þoruardsson  Leikmenn  godúm  monnum 
kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe  ad  vier  hofum  sied  og  yfer- 
lesed  suo  latanda  domsbref  ord  fyrer  ord  sem  hier  fyrr  skrif- 
ad  stendur  med  heilum  og  oskauddum  dande  manne  ^nnsigi- 
um.  Og  til  sanninda  hier  vm  þryckiíim  vier  vorum  jnnsigl- 
um  vppa  þetta  bref.  Skrifad  j  Skalholltte  íimtudaginn  næzta 
epter  Jonsmessu  Baptiste  vm  sumarid.  Arum  epter  Gudz 
burd  M.  D.  xl.  v.  æR. 

b)  So  felldaií  vitnisburd  berum  vier  epterskrifader  menn 
Jon  Sigurdsson  skolameistare  j  Skalhollte  Sera  Jon  Biarn- 
arson  kirkiuprestur  j  Skalhollte  Sera  Gijsle  Þormodzson. 
Skule  Jonsson  suarinn  Lögriettumadnr.  Halldor  Jonsson  og 
Jlluge  Jonsson.  Ad  vier  haufum  sied  og  yferlesed  suo  lat- 
ande  bref  ord  epter  ord  sem  hier  fyrir  ofaii  skrifad  stendur 
skrifad  aa  pappijr  vnder  þrycktum  sex  jnnsiglum.  var  þad 
med  oUu  orasurat  og  orifed  vtaii  j  einum  stad  brosted  suo 
valla  vard  lesed  þad  ejnasta  ord  huams.  enn  ad  ollu  odru 
leizt  oss  þad  oskaddad.  Og  til  sannenda  hier  vm  festum 
vier  vor  mnsigle  hier  fyrir  nedan  þetta  transskriftarbref. 
Skrfat  j  SkalhoUtte  þann  xij  dag  decembris.  Arum  epter 
christi  fæding  m.dc.  og  xj. 

1)  jnnsigludum,  frhr. 


540  VEITINGABREF.  1530. 

c)  Suo  felldan  vitnisburd  berum  vier  epterskrifader 
menn  Sera  Brjniolfur  Biarnarson.  Sera  Þorarinn  Sigurdson. 
Sera  Gijsle  Þormodsson.  Skule  Jonsson  og  Audun  Jonsson 
ad  vier  hofum  sied  og  yferlesed  suo  laatande  domsbref  ord 
fyrer  ord  sem  hier  fyrer  ofafi  skrifad  stendur  suo  þar  ber 
ecki  ord  aa  milli.  Var  þad  skrifat  aa  pappijr  vnder  þrýckt 
vj  manna  jnnsiglum.  Og  til  sannenda  hier  vm  festum  vier 
fyrr  skrifader  menn  vor  jnnsigle  hier  fyrir  nedati  })etta  trans- 
skriptarbref.  Skrifat  j  Skalholltte  þann  xxiiij  dag  Maij  drum 
epter  christi  fæding  m  dc  xiiij. 


446.  4.  Júlí  1580.  á  Þingyelli. 

DiBRiK  fóviti,  hirðstjóri  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  Ísland  veitir 
Jóni  bónda  Hallssyni  til  næsta  Öxarárþings  og  það  leingr, 
sem  ekki  er  önnur  skipan  á  gerð,  Skóga  og  Skógaeignir, 
Mörk  og  Merkreignir  undir  Eyjafjöllum  fyrir  sex  hundruð 
fiska  til  gildis,  tunnu  smjörs  og  sex  vetra  gamalt  naut,  enn 
fremr  umboð  yfir  öllum  konungsjörðum  í  Bangárþingi,  og 
gjaldi  þar  fyrir  2  ensk  nobil. 

AM.     191.  4to  bls.  33—34,  bréfabók  Jóns  sýslumanns  Hallssonar 
í  frumriti  á  skinni.  —  AM.  Apogr.  5537. 

Bref  didrik(s)  fouita  fyrir  kongs  eignum. 
Þat  medkenunzt  eg  didrik  fouite  hirdst(i)ore  og  hofudz- 
mann  yfer  allt  Jsland  med  þessu  minu  opnu  brefui.  at  eg 
hefi  untt  og  ueitt  jone  bonda  hallzsyne  kongs  eigner  vnder 
eýiafiollum.  skoga  og  skoga  eigner.  mðrk  og  merkur  eigner 
med  ollv^)  þui  sem  þessum  greindvm  eignum  fylger  og  fylgt 
hefuer  at  fornu  og  nyiu.  rekum  og  skogum.  eignum  oc 
jtauknm.  Skal  greindr  jon  hallzson  eignazt  og  at  sier  taka 
allar  landskyllder  og  kugillda  leigur  af  fyrr  skrifudum  eign- 
um  fyrir  suodan  gialld.  jn  primis.  vf.  fiska  til  gilldis.  tunnu 
smiorz  og  sex  vetra  gamallt  naut.  Hier  til  skal  jon  hallz- 
son  fullt  og  logligt  vmbod  hafa  yfer  oUum  þeim  kongsins 
jordum  og  jardarpaurtum    bygdum   oc  obygdum  sem  ligia  j 

1)  ollum,  skb. 


Í5SÖ.  kALMANSTUNGUDÓMn.  541 

Rangarþinge  millum  markarfliotz  oc  þiorsar.  skal  hann  eign- 
azt  og  at  sier  taka  allar  þær  landskyllder,  greida  oc  god- 
uilia  sem  hann  kann  þar  af  at  fa  oc  giallda  mier  eda  min- 
um  vmbodzmanne  íj  eingel(sk)  nobil  at  sumre  komanda. 
Skal  opt  nefndr  jon  hallzson  þetta  fyrr  skrifat  vmbod  og 
Ueni  bruka  og  bijhallda  til  næsta  avxararþings  og  þat  leingr 
sem  ecke  er  onnur  lauglig  skipan  da  gior. 

Og  til  sanenda  hier  vm  þrycki  eg  mitt  jnnsigle  vpp  a 
þetta  vmbodzbref  skrifat  m.  þinguelh  manudaginn  næstan 
epter  peturs  CDesso  oc  pals.  ano  tercio^)  Christi.  CD.  d  xxx^. 


447.  33.  Júlí  1530.        í  Kalmanstungu. 

DóMR  sex  klerka  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti,  um  spjöU  á  kirkjunni  í  Kahnanstungu, 
skort  og  fordjörfun  á  bókum  hennar  og  skrúða  og  um  reikn- 
ingsskap  kirkjunnar  fornan  og  nýjan. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  VIII,  10,  frumrit  á  skinni  skemt  af  fúa.  —  AM. 
Apogr.  2603  „accuraté"  með  orðamun  eptir  bréfabók  Ogmundar  bisk- 
ups.  -  AM.  Fasc.  XLVII,  29,  transskript  á  skinni  frá  Í6.  lúní  1531, 
komið  frá  Ásmundi  Einarssyni  í  Enni  á  Höfðaströnd  til  Árna  Magn- 
ússonar. 

Þetta  er  kalmanztungudomur. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra  senda. 
[sigmundur  eyulfsson.  olafur  gilsson.  freysteinn  grimsson. 
snorre  þorgilsson.  Biorn  þorgilsson  og  sueirn  þorbiarnarson 
prestar  skalhollzbiskupsbæmis.^)  jon  hallzson.  jon  biornsson. 
hakon  biorgolfsson.  ^rhngur  Gislason.  jon  jonsson  og  snorre 
þormodsson  suarner  laugrettumenn.  q.  gudz  og  sina.  kunn- 
igt  giorandi.  ad  sub  anno  gracie.  m.  d  xxx.  a  laugardagen 
næsta  fyrir  festum  sancti  jacobbi  apostoH  vm  sumared  j  kal- 
manztungv  uorum  uier  j  dom  nefnder  af  [ærHgum  herra  og 

1)  Svo.  Árni  setr  hiklaust  ártal  „1530"  við  þetta  bréf.  2)  [Frey- 
steinn  Grimsson.  Sigmundr  Eyolfsson.  Snorre  Þorgilsson.  Biörn  Þor- 
gilsson.  Olafur  Gilsson  og  Sveinn  Þorbiarnarson  kennimenn  Skal- 
holltzbiskupsdæmis,  bréfab. 


542  KALMANSTUNGUDOMR.  1530. 

andligvm  faudur  herra  augmund  med  gudz  med  nad  biskup 
af  skalhoUti.  at  skoda.  rannsaka  og  fuUnadardom  a  at  leggia 
huer  suara  skylldi  fyrir  spioU^)  a  kirkiunne  skort  og  for- 
diaurfun^)  a  bokum  og  skruda.  oc  reikningskap  kirkiunnar 
fornum  og  nyium.  kom  þar  fram  fyrir  oss  oddur  þorkels- 
son^)  med  vmbodzbref  biskupsens*)  oa  holum  at  hann  skylldi 
vera  umbodzmadur  yfer  gardenum.  ogþeim  peningum  fleirvm 
et  cetera.  þui  leizt  oss  hann  [eingi  in^)  suaramadur  kirkiunnar 
til  nauckurs  forsuars.  Skodudum  uær  bækur  kirkivnnar  og 
skruda.  leizt  oss  .xx.  hundrada  spioU  a  kirkiunne  fordiaurf- 
un  og  forgun  dá.  bokum  og  skruda.  Somuleidis  reiknudu 
uier  gamlan  og  nyian  reikningskap  kirkiunnar  og  epter  uitn- 
esburd  og  tilsaugn  [hinnu  ellztu  manna^)  j  sueitinni.  reiknad- 
izt  at  kirkian  ælli  x\^  j  heimalandi.  og  xl^  j  innstædu  med 
þeim  iij'^^')  kugiildum  er  arne  jonsson  gaf  kirkiunni.  Jtem 
somuleidis.  xiij9  og  xx.  er  fallit  hafdi  j  porcio  sidan  arne 
jonsson  medtok.  og  at  auk  .x.  aurar  upp  a  huert  ared  þar 
til  at  syndizt  laughg  kuittvn  fyrir  reikningskap  og  porcio 
kirkiunnar.  uar  þar  biuisat  fyrir  oss  j  domenvm  at  biskup 
stephan  godrar  minningar  hefdi^)  sent  þangat  vpp  a.  ij.  reis- 
vr  .ij.  skiælliga  menn.  at  beidazt  þar  reikningskapar  og  ann- 
arar  biskuplegrar  skylldu.  og  íiekz  eingin  eij^)  sidur.  hefur 
Biskup  augmund  verit  hier  j  land  viii  ar  og  vpp  a  hit  ix^  ^^) 
uisiterat  og  kom  nu  sialfur  personuliga  j  sinne  uisitacione 
og  uar  þar  þa  einginn  laugligur  suaramadur  vpp  a  kirki- 
vnnar  uegna.  Þui  at  heilags  aiida  nad  tilkalladri  at  suo 
profudu  og  fyrir  oss  komnu  dæmdum  uier^^)  laugliga  halldz- 
menn  greindz  gardz  um  forlidna  tíma  Teit  þorleifsson  og 
grim  jonsson  skyllduga  at  koma  j  galmastungu  j  haust  manu- 
dagen  næstan  epter  sæluuiku  og  standa  þar  reikningskap 
kirkiunnar  fyrir    biskupenum    eda    hans    laugligum  vmbódz- 


1)  [heidursaraligum  herra  biskup  Ogmunde  af  Skalhollti  hver 
svara  skylldi  fyrir  spiöll,  bréfab.  (stytt).  2)  fordiorf.  brb.  3)  Þor- 
gilsson  XLVII,  29.  4)  biskups,  brb.  5)  [einginn,  brb.  6)  ellztu  var 
mjög  máð  þegar  Árni  las^  og  er  enn;  [enu  elldstu  menn,  brb.  7)  þrim- 
ur,  brb.  8)  hafi  brb.  9)  eigi,  brb.  10)  niuada,  brb.  11)  med  fullu 
doms  atkvæde  b.  v.  brb. 


r 


1580.  HÍTARDALR.  543 

manne.  enn  allur  reikningskapur  staden  at  næstum  fardaug- 
um.  leizt  oss  greind  jord  alldrei  hafa  matt  seliazt  eda  burt- 
fazt  at  ospurdum  skalholltzbiskupi.  Þui  dæmdum  uier  heima- 
landet  þar  æfuenliga  eign  heilagrar  skalholltzkirkiu  og  bisk- 
upen  mega  at  sier  taka  j  næstum  fardaugum. 

Samþyckti  þenna  uorn  dom  med  oss  adur  greindur 
herra  augmund  og  marger  adrer  goder  menn  og  festi  sitt 
jnsigle  med  uorum  jnnsiglum  fyrir  þetta  domsbref.  Skrifat 
j  sama  stad  og  are  deigi  sidar  enn  fyrr  seiger.^) 


448.  8.  Attgust  1530.  í  Stafholti. 

I)ÖM»  sex  klerka  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  um,  að  síra  Jón  Einarsson  skyldi  vera  löglegr  af- 
greiðslumaðr  staðarins  í  Hítardal  og  hans  peninga  vegna 
síra  Þórðar  bróður  síns,  er  biskup  hafði  dæmt  frá  staðnum, 
þótt  mál  og  staðarforráð  standi  til  erkibiskups,  með  öðru 
fleira,  er  bréfið  hermir. 

Landsbókasafn  62,  8vo  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússoon  „ur 
brefabok  Ogmundar  biskups"  (AM). 

Um  sera  Þord  ok  Hítardal. 
OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Einar  Snorrason  officialis.  Narfe  Þorsteinsson.  Jon 
Asmundsson.  Einar  Jonsson.  Biðrn  Þorgilsson  og  Olafur 
Gislason  prestar  Skdlholltzbiskupsdæmis.  Fuse  Þördarson. 
Jon  Biðrnsson.  Gisle  Gudmundsson.  Snorre  Þormödsson. 
Gudmundur  Gudmundsson.  ElHngur  Gislason.  svarner  log- 
riettumenn.  kvediu  Gudz  ok  sina.  kunnigt  giorande  ad  sub 
anno  gratiæ  CD^.  D^.  xxx^  j  Stafhollte  j  Stafholltstungum. 
manudaginn  næstaíl  fyrer  laurentiusmessudag  um  sumared. 
vorum  vier  j  döm  nefnder  af  ærlegum  herra  ok  andligum 
faudur  j  Gude  herra  Ogmund  med  Gudz  ndd  biskup  j  Skdl- 
hollte.  ad  skoda  og  ransaka.  ok  fullnadardom  d  ad  leggia 
um  þd  laga  dkiæru.  sem  herra  biskupinn   beiddest  döms  d. 

1)  þ.  e.  24.  Júní. 


544  HÍTARDALR.  1530. 

hver  laugligur  afgreidslumadur  skyllde  vera  stadarefis  j  Hit- 
ardal  ok  haíis  peninga.  J  fyrstu  kom  þar  fram  fyrer  oss 
dandemanna  dömur.  hver  dæmdur  var  j  videy.  ok  svo  var 
látande.  Sera  Jon  Einarsson  broder  f}Trnefndz  sera  Þordar. 
var  dæmdur  logligur  afgreidslumadur  ok  umbodz  fýrrgreindz 
Hitardals  stadar.  ok  hans  peninga.  vegna  brödur  sins.  svo 
framt  sem  ecke  íindest  annarr  loglegre.  Let  herra  biskupinn 
beidast  þar.  ef  nockur  bref  edur  bivising  mætti  finnast.  ad 
Sera  Þördur  hefde  nockrum  sitt  umbod  bifalad.  eda  laga- 
svar.  hvad  enginn  kunne  ad  bivisa  med  uockuru  skiale.  Þvi 
ad  h(eilags)  snda  ndd  tilkalladre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer 
oss  komnu.  dæmdum  vier  fyrrnefnder  domsmenn  med  fullu 
doms  atkvæde  sagdaíi  Sera  Jon  skylldugan  ad  afgreida  þad 
herra  biskupinum.  Fyrst  kirkiuna  ok  stadinn  Hitardal.  ok 
alla  kirkiunnar  peninga  kvika  og  dauda.  fasta  ok  lausa. 
innafi  gardz  ok  utaii.  jafnvel  portio  ok  mortualia  ok  stadar- 
böt.  nu  j  haust  þad  seinasta  ad  CDichilsmessu.  med  leigum 
ok  landskylldum  þeim  sem  d  hafa  falled.  sidan  Iðglegur 
dömur  fiell  d  haös  saker  d  Helgafelli  j  Helgafellssveit.  ok 
herra  biskupinn  riettelega  hallda  meiga  kirkiuna  ok  stadinn. 
ok  alla  kirkiunnar  peninga  uppd  herra  Erchibiskupsins  vegna 
til  fyrersiönar.  Svo  ok  j  annarre  grein  hefur  Sera  Þördur 
optlega  lýst  sig  ok  sina  peninga  under  biskermelse  herra 
Erchibiskupsins  j  Þrandheimi.  Þvi  leist  oss  biskup  Ogmund- 
ur  riettiliga  hallda  meiga  ok  bivara  alla  þd  peninga  sem  Sera 
Þördur  Einarsson  hafde  medferdis.  þd^)  dömur  fiell  d  haiis 
mdl.  ok  herra  biskupinn  md  dhenda.  þar  til  ad  ddurnefnd- 
er  brædur.  Sera  Jön  ok  Þördur.  giallda  ok  afhenda  hverium 
sitt  ad  logum.  ef  nockud  kynni  af  fram  ganga  stadarens 
peningum  og  biskupsins  sakferh.  Enn  þær  saker  sem  bisk- 
upinn  gaf  Sera  Þörde  j  stefnubrefe.  ok  hann  var  dæmdur  j 
ahnennelega  prestastefnu  til  andsvara.  ok  þær  adrar  saker 
sem  oss  leitst  hann  munde  hafa  d  sig  felldt  vid  biskupinn. 
Htust  oss  svo  miklar  ok  margar.  ad  ecki  munde  prestsens 
peningar  hrockva  til  fiebota  fyrer  greindar  saker.  Ok  þo  ad 
vier  dæmdum  ecke  herra  biskup   skylldugan  ad  senda  ut  af 

1)  AM.  leiðr.;    ok(!),  hdr. 


1530.  HOLL  I  BOLUNGARVIK.  545 

landinu  um  móLl  Sera  Þördar.  þd  virdtist  oss  ok  leitst  rdd- 
legast.  ok  honum  full  þðrf  ok  naudsýn.  ad  senda  nockurn 
skilvisaii  duganda  mann  til  herra  Erchibiskupsins  med  bref. 
og  med  duganda  manna  innsiglum.  ok  segia  honum  sann- 
leik  af  sókum  ok  mdlum  optnefndz  Sera  Þördar.  upp  d  haiis 
kostnad.  Jtem  reiknadist  innstæda  kirkiunnar  j  nautum  ok 
saudum  ok  kðplum  lxx9  voru  heima  d  stadnum  vij9  ok  íioru- 
tiu  gilld.  Enn  a  leigustðdum  iiij.  ok  Ix.^)  til  tals.  enn  ecke 
ðll  gild.  et  cetera. 


449.  18.  Áttgust  1580.  í  Holti. 

18.  September  1581.  í  Skálholti. 

DÓMR  sex  klerka  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  i  Skálholti,  um  það,  hver  afgreiðslumaðr  skyldi  reikn- 
ingskapar  kirkjunnar  á  Hóli  í  Bolungarvik  og  annara  löglegra 
skulda,  er  þar  áttu  að  greiðast  eptir  Einar  Jónsson  frá  fall- 
inn,  með  öðru  fleira,  er  bréfið  greinir. 

AM.  Fasc.  LXVII,  4,  frumtransskript  á  skinni.  ÖU  (3)  innsiglin 
eru  dottin  frá.  —  Apogr.  992  eptir  LXVII,  4,  sera  var  komið  frá 
Sæmundi  Magnússyni  á  Hóli  í  Bolungarvík,  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar.  Þar  með  fylgir  orðamunr  eptir  bréfabók  Ogmundar  bisk* 
ups  (=ö).  -  AM.  Fasc.  XLVII,  30,  skinnroUa  skrifuð  c.  15b6  {=c) 
eptir  LXVII,  4.  -  AM.  Apogr.  2938  (eptir  XLVH,  30). 

Vm  lysing  solveigar  og  lavngetning  britar  og  hennar  sysgiiia 

og  svo  þær  skyllde  hvorke  arftækar  efter  modur 

(sina)  ne  einar  heiten  edur  hans  brædur.^) 

Liet  Biskup   augmundur  dæma  þeim   manne  Magnuse  sem 

biskupinn  diktade  skillde  wera  brodurson  Eýnars  Jons- 

sonar.   þessi  domur  gieck  i  Hollti  i  0nundarfirdi 

anno  1530  af  lonbornum  Solueygar  sem  var 

af  brigete  og  hennar  bornum  oc  Olafs 

Eirekssonar  manns  hennar.^) 

OUum   monnum  þeim  sem   þetta  bref  siáí  edur  hejra. 

1)  Svo.  2)  Utan  á  bréfinu  með  samtíða  hendi.  3)  Utan  á  bréf- 
inu  raeð  hendi  frá  17.  öld,  „Eg  meina  med  liendi  Sœmundar  Arnason- 
ar  (Gisla^onár)"  <AM), 

Dipl.  I8l.  IX.  B.  85 


546  HÖLL  í  BOLUNGARVÍK.  1530. 

Senda  halldor  tjrfingsson.  þorgils  nikvlasson.  halldor  jons- 
son.  prestar  skalholltzbiskupsdæmis.  [Olafur  gvdmundzson. 
jon  biornsson.  ion  jonsson^)  leikmenn.  kvediv  gudz  og  sinfe. 
kvnnigt  og  giorandi.^)  ad^)  subb  anno  gracie.  ClO.  d.  xxx.  œl 
fðstudagenn  nœsta  eptir  lavrenciusClOesso  j  hollti  j  lædmund- 
aríirdi*)  worvm  vier  j  dom  nefndir  af  werdugvm  herra  og 
andaHigvm^)  fa^dur  j  .gudi.  biskup  augmund^).  at  skoda') 
rannsaka  og  fullnadardom^)  da  ath  leggia.  hver  at  vera 
skýlldi  læghgur  afgreislvmadur  allz  reikningskapar  kifkivnar 
aa  holi  j  bolungarvik  og  anara  la^gligra  skullda  þeirra  sem 
þar  attu  at  greidazt  eptir  einar  heitenn  jonsson  fra  fallenn 
sem  gud  hans  sdal  ncfedi.  Kom  þar  fram  fyrir  oss  olaftir 
bólldi  eit*éksson.  og  lýsti  koiiv  sina  bitgitu  WgHgan  erfingia 
epter  fýrgreindan  [einar  brodur  sin^)  til  iafns  vid  adrar  henn- 
ar  sýstur.  en  vier  wissvm  sanh'ga  at  til  var^o)  brodurson 
skilgeten  af  skilgetnum  fa'dur  komiri.  Birte  fjr  greindur  ol- 
áfiir  þár  fyrir  sin  bref  og  skilrike;  hver  at  svo   jnne  hieldv. 

J  fyrstv  grein  kom  þar  fraiti  orskvrdarbref  biskup  stephans 
godrar  minningar.  at  hann  orskurdadi  adurgreinda  brigit  og 
hettnár  sýstuf  festarkohv  born. 

Jtem  i  annare  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss  annat 
[haris  brefii)  hvert  er  jnni  heilt^^)  þa^  skipti  sem  hann  hatdj 
gioft  med  þeiril  bornvm  sem  solveig  biornsdotter  Ivsti  siri 
la^ngeten  bofri  j  siriv  testamentvm  brefi.  En  þat  war  opt 
greind  brigit  og  hennar  sýsken  hvert  hann  hafdj  giort  tveim^ 
ur  vetrum  seirna  enn  sinn  wrskurd. 

Jtem  i  þridiv  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss  dandi  manna 
bref  med  heilvm  og  oskodvm^^)  jnnsiglvm  ath  þeir  hefdi  hia 
werit  og  heýrt  wpp  ca  at  fjrgreind  solveig  biornsdottir  sor 
fvllan  bokareid  at  sig  hefdi  eingi  madur  kejpt  nie  fest  anar 
en    pall    ionsson    bondi   hennar.  en  fyrir   þca  grein  at  sagt 


1)  [Jon  Biornsson.  Jon  Jonsson.  Olafur  Gudmundzson  b.  2)  med 
þessu  voru  opnu  brefe  b.  v.  b.  3)  sL  c.  4)  „ita  claré.  carrige  Aun- 
wwííar(firdi)"  (AM).  —  Aunundarfirdi  6,  c.  5)  andligum  c.  6)  aug- 
munde  c.  7)  ög  b.  v.  €.  8)  fuUnadardoms  átkvædé  b.  9)  tvískrifað 
í  o,  c.  10)  [brodur  sinn  Einar  til  iafns  vid  adrar  hennar  systur.  Enn 
af  audrum  parte  var  til  b.  11)  [bref  hans  c  12^  S*g.  13)  oskoddVm  c. 


1530.  HÓLL  í  BOLUNGARVÍK.  547 

skiptingarbref  biskupsens^)  war  seinna  giort  en  hans  wr- 
skurdur.  þvi  leizt  oss  [fýr  sagt  skiptingarbref  þann  sama 
hans  vrskurd  onýtan  giora  og  a/'ngu  ^halldanda.  bædi  fyrir 
hans  bref  og  hennar  bokareid  og  þessi  born  þratt  greinda 
brigit  og  adrar  hennar  sýstur  hvorki  eptir  sina  modur  nie 
eptir  greindan  einar  eda  adra  hans  br^dur  arftæk  wera.^) 
þvi  at  heilax  anda  ndad  til  kalladri  at  svo  profudu  og  fyrir 
oss  komnv  dæmdvm  vær  fýrnefndir  domsmenn  med  fvUv 
doms  atkvædi  adurgreindan  brodurson  magnus  jonsson  la^g- 
ligan  erfingia  og  ansvarsmann  epter  greindan  einar  ionsson 
og  biorn  fa^durbrædur  sina  og  skylldvgaii  allar  la^ghgar 
skulldir  at  greida  og  hans  læghgur  wmbodzmadur^).  En 
þar*)  þeir  birtu  i  sinvm  brefum  at  solveig  biornsdotter  hefdi 
verit  fest  af  ione  þollakssyni.  en  wier  vissvm  fyrir  fuU 
sannendj  at  hun  var  keýpt  og  fest  af  pale  heitnvm  ionssyni 
leizt  oss  þad  til  sterra^)  sekta  horfa  nær  at  biskupen  villdi 
klaga.  en  þvi  at  wær  worvm  [þar  ei^)  til  nefndir  kunnu  wier 
þar  ecki  doms  atkvædi  dá  at  leggia. 

Samþj^kti  þenna  worn  dom  med  oss  adurskrifadur  herra 
Avgmund  og  margir    adrir  godir  menn. 

Og  til  sannenda  hier  wm  setti  hann  sitt  jnsigH  med 
vorvm  jnsiglvm  fyrir  þetta  domsbref  skrifat  i  sama  stad  og 
are   deigi  sidar  en  fýr  seigir.'^) 

Medkennvzt  wier  eýiolfur  grimsson.  ion  arason^)  prestar 
skalhoUz  biskupsdæmis.  eirekvr  gvdmundzson.  petur  arra- 
son^)  ad  wier  hofvm  sied  og  ýíirlesit  svo  latanda  dom  med 
heilvm  og  oska^dvm  jnsiglvm  ord  fyrir  ord  sem  hier  fyr 
skrifat  stendur. 

Og  til  sannenda  hier  wm  settvm  vier  vor  jnsiglli  fyrer 
þetta  transkriptarbref  hvert  er  skrifat  war  j  skalholti  midvikv- 
dagen  næstan  fyrir  exalltacio  sancte  crucis  wm  ha/^stid  þda 
hdit  war  fra  gvdz  burd  CD.  d^.  xxx^.  primo. 


1)  sl.  c.  2)  [þad  þryckia  hans  urskurde  med  hennar  bokareide, 
og  hennar  born  þesse  i  ongvan  mata  arftæk  eptir  Einar  Jonsson  ed« 
ur  adra  hans  brædur  b.  3)  —  mann  c.  4)  þui  at  b.  5)  storra  6; 
stora  c.  6)  [ecke  þar  b;  þar  eigi  c.  7)  Árni  getr  þess  að  í  b  hafi 
jafnan  staðið  „Brijt",  en  á  einum  stað  „Byrgit".  Dagsetning  bér  13. 
og  áðr  12.  Aug.    8)  c;  arna(!)  a.    9)  arason  c. 

35* 


548  VIGFÚS  MAGNÚSSON.  1530 

450.  13.  Attgust  1530.  í  Holti. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmaniia,  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  i  Skálholti  um  ákærur  biskupsins  til  Vigfúsar 
Magnússonar  fyrir  það,  að  hann  hefði  brugðið  við  sig  lofan  um 
þjónustu,  hvatt  Hannes  Eggertsson  til  að  taka  að  sér  Sæból, 
verið  í  ráðum  með  Hannesi  og  Torfa  Björnssyni  um  rógs- 
bréf  um  biskup  til  konungs,  að  Toríi  mágr  hans  hefði  sært 
mann  í  kirkjugarði  fyrir  Álfadal  og  um  affall  bænhússins  í 
Hjarðardal. 

Landsbókasafn  122.  4to  bl.  185—188,    skr.  c.  1770  eptir  bréfabók 
Ögmundar  biskups. 

Um  Watnsfiðrd  ok  Rógsbref. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  siá  edur  heyra 
senda  Jon  Eireksson.  Hallur  Augmundsson.  Jon  Gudmunds- 
son.  prestar  SkalhoUtsbiskupsdæmes.  Jon  Hallsson.  Jon  Þor- 
steinsson  ok  Ellingur  Gislason  leikmenn  kvediu  Guds  og  sina 
kunnugt  giðrande  þá  lided  var  frá  hingadburde  vors  herra 
Jesu  Christi  M.  D.  xxx  ár  um  sumared  tveim  nóttum  fyrer 
Assumptio  Sanctæ  Mariæ  i  Hollte  i  0nundarfirde.  vorum  vier  i 
dóm  nefnder  af  verdugum  herra  i  Gude  biskup  0gmund.  ad 
skoda  ok  ransaka  ok  fulhiadardoms  atkvæde  á  ad  leggia 
um  þær  akiærur.  er  biskupenn  klagade  til  Wigfus  Magnus- 
sonar.  J  fyrstu  grein.  ad  hann  hefde  giefest  i  hans  valld. 
ok  lofad  hðnuín  sinne  þiónustu  ok  þar  ecke  af  hallded.  Jtem 
i  annare  grein.  ad  hann  hefde  eggiad  Hannes  Eggertsson 
ad  taka  ad  sier  jðrdena  Sæbol.  Jtem  i  þridiu  grein  ad  hann 
hefde  vered  i  Rádum  ok  samþycke  med  Hannese  Eggerts- 
syne  og  Torfa  Biðrnssyne  um  þau  forræ(g)ingarbref  er  þeir 
socktu  frafíi  fyrer  kongenn  upp  á  hans  bak  ok  heilagrar 
SkalhoUts  kirkiu.  J  fiórdu  grein  ad  Torfe  heitenn  broder 
hans  qvinnu  særde  mann  i  kyrkiugarde  íyrir  Alfadal.  og 
hefde  ecke  nægelse  þar  fyrer  giðrt  heilagre  Skalhollts  kirkiu. 
J  fimtu  grein  ad  af  er  falled  bænhused  i  Hiardardal.  ok 
nidre  leged  lánga  tima.  ok  hefde  hann  ecke  láted  upp  giðra. 
ok  ecke  hans  forelldrar.  enn  þeir  voru  þo  offt  aminter  af 
sinufii  yferbodum.i)    hefde    fyrr    skrifadur   Wigfus  lofad  ad 

1)  yfirbodurum,   hdr. 


1530.  VIGFUS  MAGNUSSON.  549 

svara  biskupenum  þar  sem  stefndur.  hvad  er  hann  kiendest 
þar  fyrer  oss  dómsmonnum.  þvi  dæmdum  vier  þar  hann 
löglega  fyrerkalladan.  Enn  um  þær  saker  er  biskupenn 
klagade  til  hans  um  hylle  ok  samþycke  ok  rádagiðrdum  med 
þeim  Hannese  og  Torfa  um  þau  forræ(g)elsesbref  sem  þeir 
socktu  upp  a  biskupenn  og  kirkiuna.  baud  hann  fyrer  bokar- 
eid.  Þvi  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu  dæmdum  vier 
fyrrskrifader  dómsmenn  med  fuUu  doms  atkvæde  hann  skylld- 
ugaíi  ad  vinna  siottareid.  hvern  er  hann  sor  þar  fyrer  bisk- 
upenum  ok  oss  dómsmonnum.  so  látanda  ord  effter  ord  sem 
her  seger.  ad  hann  hefde  hvðrke  lagt  til  rád  nie  samþycke. 
ok  ei  hans  kvinna  ad  sinu  vite.  ok  ei  um  beded  nie  nockra 
peninga  til  gefed  um  þau  bref  seni  Torfe  heitenn  ok  Hann- 
es  Eggertsson  hafa  sokt  fyrer  kongenn  um  Watnsfiord  ok 
onnur  gótz.  þvi  leitst  oss  hann  þar  vid  skildur.  Enn  um 
þær  saker  sem  biskupenn  klagade  til  hans  og  hans  qvinnu. 
vegna  Torfa  heitens.  er  þá  var  ordenn  hans  ^rfinge.  leitst 
oss  horfa  til  harra  saka  ok  stórra.  þvi  oss  þótti  i  þeim 
brefum  er  hann  sokte  vera  bæde  rofefi  sátt  su  er  giaurd 
var  á  millum  kyrkiunnar  ok  ^rfingia  Biarna(r)  Gudnasonar. 
ok  forræging  upp  á  biskupenn.  Þvi  dæmdum  vier  fyrr 
skrifadaii  Fusa  vegna  sinnar  qvinnu.  ok  adra  ^rfingia  Torfa 
heitens  skyllduga  ad  giallda  biskupenum  tiutiu  merkur.  ok 
adrar  vegna  kyrkiunnar.  Enn  ef  biskupenn  hefde  grunsama 
nockra  frændur  Torfa  edur  teingdamenn  ad  þeir  hefdu  vered 
ad  þessum  rög3  edur  rugle  med  þeim.  þá  dæmdum  vær  þá 
skyllduga  ad  vinna  jafnan  eid  ok  Wigfus  hefur  unned.  Enn 
hvðr  sem  ad  a  hðnum  fellur  leist  oss  sekur  tvennum.  Ix. 
mðrkum  vid  kyrkiuna  ok  biskupenn.  Enn  um  þad  logbrot 
sem  Torfi  giaurde  i  kyrkiugards  saurgunenne  dæmdum  vær 
biskupenum  og  kyrkiunne.  xv.  merkur.  Enn  um  bænhused 
dæmdum  vær  hann  skylldugaii  upp  ad  giðra.  ef  þad  bevis- 
ast  ad  þad  hefde  átt  þar  ad  vera.  ok  svara  sHkre  sðk  sem 
Iðgeii  utvísa  et  cetera. 


550  MYRAR  i  DYRAFIRÐI.  1530. 

451.  29.  Án^nst  1580.  á  Staðarhóli. 

DóMR  sex  klerka  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti,  um  innstæðu  og  reikningsskap  kirkjunn- 
ar  á  Mýrum  í  Dýrafirði,  er  Þorleifi  Grímssyni  eignarmanni 
kirkjunnar  bar  fyrir  að  svara. 

Landsbókasafn  62.  8vo,  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon    „Ur 
brefabok  biskups  Ögmundar". 

Dðmur  um  Mýrar  j  Dýrafirde. 
OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  siá  edur  heyra. 
senda  Hallur  0gmundsson.  Þorleifur  Biðrnsson.  Pall  Olafs- 
son.  Olafur  Magnússon.  Klemens  Asmundsson  ok  Jngemund- 
ur  Runolfsson  prestar  Skdlholltsbiskupsdæmis.  Þorleifur  Páls- 
son.  Þorleifur  Gudmundsson.  Olafur  Gudmundsson.  ElHngur 
Gislason.  Sigurdur  Oddsson  ok  Jon  Hallsson  leikmenn.  kvediu 
Gudz  og  sina.  kunnugt  giaurande  ad  sub  anno  gracie  M^. 
D^.  xxx^.  jn  festo  decollationis  Johannis  baptistæ.  d  Stadar- 
höle  j  Saurbæ.  vorum  vær  j  dom  nefnder  af  verdugum  herra 
ok  faudur  j  Gude  biskup  0gmund  af  Skalhollt.  ad  skoda  ok 
ransaka  ok  fullnadardöms  atkvæde  d  at  leggia  hversu  fara 
skyllde  um  kirkiuna  d  Myrum  ]  Dyrafirde.  uSi  hennar  inn- 
stædu  og  reikningskap.  Hafde  ddur  skrifadur  biskup  0g- 
mund  j  sinne  visitatio  krafest  ok  bedist  Iðghgs  andsvars- 
manns  fyrer  ailaii  fyrrgreindan  reikningskap  sagdrar  kirkiu. 
Svo  ok  hafde  hann  optlega  ddur  her  dminningar  d  giort 
eignarmanne  sagds  gards  Þorleife  Grimssyne.  Nu  af  þvi 
ad  þar  var  einginn  Iðglegur  umbodzmadur  ddur  greindz  Þor- 
leifs  innan  fiördungs.  sem  lög  giaura  rdd  fyrer.  Þvi  ad  svo 
profudu  ok  fyrer  oss  komnu.  þd  dæmdum  vier  fyrrnefnder 
dömsmenn  med  fullu  doms  atkvæde  sagdan  Þorleif  Grims- 
son  skylldugaii.  edur  haiis  Iðgligan  umbodzmann.  ad  vera 
komenn  til  optnefndz  gards  Myra  j  Dyrafirde.  edur  j  Skal- 
hollt  fyrer  biskupenn.  ef  honum  þætti  þad  inndælia.  ok  giðra 
þar  ok  standa  fullaii  ok  allaii  reikningskap  þrdttnefndrar 
kirkiu  d  Myrum  j  Dyrafirde  .xiiij.  nöttum  fyrer  fardaga  ad 
forfallalausu.  ok  ad  heyrdum  döminum  .x.  vikum  fyrer  far- 
daga.    Enn  ef  hvorke  kemur  optnefndur  Þorleifur  Grimsson. 


1530.  ARFR  ÍSLEIFS.  551 

ok  ecke  haas  Iðglegvir  umbodzmadur  j  nefndan  tima.  þd 
dæmdum  vier  tidtnefndan  gard  d  Myrum  j  Dyrafirde  j  valld 
ok  umaicí.  biskupsins  íil  annara  fardaga.  Enn  ef  þá  er  eing- 
enn  löglegur  reikningskapur  stadinn  af  kirkiunnar  innstædu 
portio  ok  mortuaria.  þd  dæmdum  (vier)  optnefndan  gard  d 
Myrum  j  Dyrafirde  fallinn  under  heilaga  SkalhoUtskirkiu.  ok 
hennar  eign  þadaii  af  æfefiJega  vera  eiga.. 


45^.  19.  September  16.?0.    á  Grenlaðarst^ðnip. 

SlRA  Brandr  Rafnsson  lykr  og  geldr  Jóni  biskupi  á  Hplum 
alla  þá  peninga,  sem  honum  höfðu  til  arfs  falhð  eptir  Ísleif 
Rafnsson  sonarson  sinn  eptir  því,  sem  dómr  og  herra  kongs- 
ins  bréf  þar  um  gert  út  vísar,  en  biskup  svari  til,  ef  kon- 
ungr  eða  Teitr  Þorleifsson  ákærir  gózin;  kvittar  biskup  síra 
Brand  um  þau  þrjú  hundruð  og  sjötíu  Rínargyllipi,  er  Hrafn 
Brandsson  var  honum  skyldugr  og  lofar  að  ^nnast  útgreiðslu 
á  löggjöfum  Þórunnar  Jónsdóttiir,  en  síra  Br^ndr  kvitt^r 
biskup  um  meðferð  fjánna. 

AM.  Apogr.  3849  „Ur  vidimus  2ia  leikmanna  [1.  Sept.]  1540  og 
2ia  presta  [29.  Júlí]  1547"  (AM.).  Þar  með  fylgir  og  orðamunr  með 
hendi  Árna  Magnússonaí:  eptir  „chartis  Hr.  O^dz  Einarsson^r  biskups. 
hveriar  eg  feck  hia  nidium  hans  i  Leirárgördum"  (=  b),  —  GrCimul  af- 
skript  af  þessu  béfi  er  í  Landsbókasafni  63.  4to  bl.  112-113,  frá  c.  1640. 

Giorningsbref  a  millum  biskups  Jons  Arasonar 
og  sera  Brands  Rafnssonar.^) 
Þat  giorum  vier  Petur  Palsson.  KietiU  jonsson.  jon 
olafsson.  prestar.  þorsteinn  fmnbogasson.  einar  bryniolfsson. 
audun  Sygurdzson  leikmenn.  godum  monnum  kunnigt  med 
þessu  voru  opnu  brefe.  at  arum  eptter  gudz  burd  m  d  xxx. 
manudagen  næstan  eptter  Exalltationem  Sancte  crucis  a  greni- 
adarstodum  j  reykiadal  vorum  vier  i  hia  saum  og  heyrdum  a 
ord  og  handaband  verdug  herra  biskup  Jons  af  einne  alfu 
og  sira  brandz  hrafnssonar  af  annare.  at  suo  fyrer  skildu. 
at  nefndur  sira  brandur  lucktti  og  gallt  biskup  jone  alla  þa 

l)d, 


552  ARFR  ISLEIFS.  1530. 

peninga.  fasta  og  lausa.  frijda  og  ofrijda.  sem  honum  piaufdu 
til  arfs^)  fallit  eptter  Jsleif^)  rafnsson  sonarson  sinn.  þa  sem^) 
kongurinn  hafde  sellt  rafne  heitnum  brandzsyne.  eptter  þvi 
sem  domur  og  herra  kongsins  bref*)  þar  vm  giortt  vtvisar. 
med  þeim  skildaga  at  ef  herra  kongurinn  eda  teitur  Þor- 
leifsson.  sem  greinder  peningar  voru  af  dæmdir.  akiærdu 
greinda  peninga.  þat  skyllde  biskup  jon  forsvara.  enn  huer- 
er  adrer  sem  akiærdu  eda  skullder  heimtu  vppaa  greinda 
peninga.  þa  skyllde  biskup  jon  hallda  til  laga.  enn  sira  brand- 
ur  svara  lagaripttingum.  [Sierliga  var^)  tilskiht  i  sama  handa- 
bande.  at  ef  nockur  veiter  akiæru  þeim  tveim  hlutum  [sem 
teite  þorleifssyne  hofdu  tiiheyrtt  i  jordunum  asgeirsaa  og 
lækiamote  i  hunavatzþinge.^)  þeim  skyllde  biskup  jon  hallda 
til  laga.  enn  ef  þær  kynne  med  logum  undan'^)  ad  ganga.  þa 
skyllde  Sira  brandur  suara  biskup  jone  suo  miklum  peningum 
sem  greinder  jardarparter  være  verder.  Hier  i  mot  gaf  og 
giorde  biskup  ]on  sira  brand  aullungis  kvittaii  [og  akiærelaus- 
aii^)  um  þau.  iij9  og  Ixx.  rijns  gyilene  sem  biskup  jon  synde 
þar  med  skilrikium  at  Rafn  heitinn  brandzson  hafde^)  honum 
skylldugur  verit.  lofade  biskup  jon  at  giallda  þorunne  [jons- 
dottur^^)  suo  mikla  peninga  vegna  sira  brandz  sem  henne 
bære^^)  med  logum  at  hafa  i  þær  loggiafer  sem  rafn  heitinn 
brandzson  bonde  hennar  hafde  henne  med^^)  logum  geíit. 
gaf  sira  brandur  biskup  jon  kvittan  vm  halld  og  medferd  er 
hann  hafde  haft  oa  ollum  þeim  peningum  sem  opttnefndum 
sira  brande  hafde  til  arfs  fallid  epter  Jsleif  heitinn  rafnsson. 
Og  til  sannynda  hier  um  setium  vier  fyrskrifader  menn  vor 
jnncigle  fyrer  þetta  bref  skrifad  i  sama  stad  deie  og  are  sem 
fyrr  seiger. 


1)  [hefde  til  erfda  h.  2)  heitinn  b.  v.  6.  3)  herra  b.  v.  ö.  4) 
kaupbref  h.  5)  [Svo  og  var  þad  h.  6)  [i  jordunum  Asgeirsa  ogLækia- 
mot  i  Hunavatnsiþinge  og  Teite  Þorleifssyne  hafde  tilheyrt,  h.  7)  af, 
h.    8)  [sl.  6.    9)  hefde  6,     10)  [dottur  sinne  h.     11)  bar  h.     12)  ad  h. 


1530.  KAUPMÁLABREF.  553 

453.  13.  Oktober  1530.      á  MöðruYöUum. 

10.  Norember  1530.        í  Miklagarði. 

Kaupmálabréf  Ara  lögmanns  Jónssonar  og  Haldóru  Þorleifs- 
dóttur,  er  Jón  biskup  Arason  var  forsagnarmaðr  að. 

Syrpa  Guðbrands  biskups  í  Biskupsskjalasafni  4to  bl.  4 — 5,  skr. 
c.  1590  (=  a)  -  ÍBfél.  Khd.  67.  4to  bl.  78  með  hendi  síra  EyjóUs 
Jónssonar  á  Völlum  (d.  1745).  Agrip  þessa  bréfs  með  sömu  hendi  er 
í  MSteph.  60.  4to  bl.  34-35. 

vm  íiordungsgiof  dætra  ara  logmans  ^) 
Þad  giðrum  vier  magnus  jonsson  beneíiciatus  a  Greni- 
adarstaudum.  ^igiW  hallsson  beneíiciatus  j  saurbæ.  halldor 
prestur  benedictzson.  pietur  loptsson.  öi^ar  Bryniolfsson. 
Audun  Sugurdzson.  Jon  Þorlaksson.  Simon  Þorsteinsson. 
Þorualldur  Arnason  og  Olafur  Ormsson  godum  monnum 
kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad  arum  eptir  Gudz 
burd  1530  íimtudag  næstan  fyrir  Lucæ  Euangelist^  a  modru- 
uollum  j  ^yiaíirdi.  vorum  vier  j  hia.  saum  og  heyrdum  a 
ord  og  handaband  ærligra  manna  Ara  Jonssonar  Iðgmanns 
af  annare  alfu.  ^nn  Þorleifs  bonda  Grijmssonar  af  annare 
alfu.2)  ad^)  suo  fyrir  skildu.  ad  greindur  Þorleifur  gipti  fyrr- 
nefndum  Ara  halldoru  þorleifsdottur  dotter  sijna.  lofadi  verd- 
ugur  Biskup  Jon  med  handsolum.  ad  Are  Jonsson  skyllde 
hafa  til  kaups  med  greinda  halldoru  vj^  hundrada.  ad  med- 
reiknudum  þeim  peningum  er  nefndur  Are  atte  ddur.  ^nn 
Þorleifur  Grijmsson  lofadi.  ad  fyrrnefnd  halldora  skilldi  hafa 
til  kaups  med  Ara  Jonsson  iij^  hundrada.  ad  tilskildum*) 
þeim  peningum  sem  fyrrnefnd  halldora  atte  adur.  Gaf  fyrr- 
greindur  Þorleifur  [adur^)  sagdre  halldoru  þorleifsdottur  alla 
jðrdina  Mðdruualle^)  j  ^ýiaíirdi  med  þeim  skilmala  ad  nefnd- 
ur  þorleifur  skillde  hallda  adur  sagda  jord  vel  og  ærliga  j 
sijna  iijfstijd.  nema  hann  viUde  fyrr  afgreida  somu  jðrd. 
skilldi  Þorleifur  fa  sðgdum  Ara  suo  mykla  peninga  til  halldz 
og  medferdar    sem    greind  jord  er  verd.  og  þa  saumu  pen- 

1)  (Útskripat)  af  kavpmalabrefi  Ara  lögmanns  Jonssonar  biskups 
og  Halldoru  Þorleifsdottur  67.  2)  sl.  67.  3)  67;  ^r  a.  4)  og  med 
reiknudum,  b,  v.  67.    5)  [Grimsson  fyrr  67.    6)  Mödruvelli  67. 


554  KAUPMÁLABREF.  1530. 

inga  tikyllde  nefndur  Are  hallda  sem  sijna  eígn.  þar  til  fyrr 
sðgd  jord  være  afgreidd.  gaf  Are  Jonsson  halldoru  þorleifs- 
dottur  fiordungsgiof  vr  sijnum  peningum. 

[Samþyckti  fyrrnefnduri)  Are  Jonsson  og  Þorleifur  Gnjms- 
son  med  handsðlum  alla  [adur  sagda^)  forsogn  og  giorning. 
ad  hiaveranda  og  samþyckianda  fyrrnefndre  halldoru  þor- 
leifsdottur.  Var  nefndur  herra  Biskup  Jon  forsagnarmadur 
ad  aullum  adur  skrifudum  giorninge.  og  setti  sitt  secret^) 
med  vorum  jnnsiglum  fyrir  þetta  bref  er  giort  var  ]  Mykla- 
garde  j  ^yiafirde  fimtudaginn  næstan  fyrir  marteinsmesso  a 
sama  are  og  fyrr  seiger. 


454.  6.  NÓTember  1530.     á  Mððruvöllnm. 

Kaupmálabréf  Ara  lögmanns  Jónssonar  og  Haldóru  Þorleifs- 
dóttur,  er  Þorleifr  Grímsson  léta  gera. 

Advocates  Library  Edinb.  21 ,  7,  14,  (FM.  64.)  4to  með  hendi  síra 
Bjttrns  Haldórssonar  í  Sauðlausdal  c.  1770—1780.  -  MSteph.  27. 
4to  bls,  51  með  hendi  Benedikts  lögmanns  Þorsteinssonar  c.  1780.  — 
JSig,  308.  8vo  með  hendi  síra  Ásgeirs  Bjarnasonar  c.  1770. 

Ka^pmalabref  Ara  Jonssonar  og  Halldóru  Þorleifs^ 
dóttur  [sem  þorleifur  grijmsson  let  gera.*) 

Jn  Nomine  Domini  amen. 

Var  so  felldr^)  ka^pmali  lystr  [og  stadfestr^)  á  brúdkæps- 
degi  [heidarlegs  manns"^)  Ara  Jonssonar  logmans^)  og  ^rlegr- 
ar^)  qvinnu  Halldóru  Þorleifsdottur  med  so  felldum^)  skil- 
mala  og  feskifttum.^o) 

J  fyrstu  talde  Are  Jonsson  ser  til  [ka^ps  og  konumund- 
ar.^i)  vjí  hundrada.12)  J  fyrstu  jordina  Holtastadi  i  langa- 
dal  fyrer.  jc?  og  þar  til  iij^  i^)  hundrada  i  odrum  utjordum 
og  .  ijcC   i  silfri  og  odrum  þarflegum  peningum.     Her  á  mót 

1)  [Samþyktu  fyrrnefndir  menn  67.  2)  [þessa  áðurskrifaða  67, 
3)  innsigli  67.  4)  [b.  t.  27.  5)  latandi  27.  6)  308;  festr  64;  frá  [sl. 
27.  7)  [sl.  27.  8)  b.  V.  27.  9)  hans,  27.  10)  fékaupum  27.  ll)[raots 
vid  Halldoru  Þorleifsdottur  27.  12)  Hér  stendr  í  64:  „i  fasteign",  en 
undirpunktað  til  merkis  iim,  að  það  á  að  ganga  út,     13)  yc  (!)  27, 


1530.  KAUPMÁLABREF.  555 

talde  Þorleifr  bonde  Grímsson  dóttur  sinni  Halldóru  .iij9 
hundrada  med  sinum  modurarfi.  ad^)  a^^ngum  peningum^) 
til^)  skildvm.  þá  spurdi  biskup  Jon  Arason  Þorleif  bonda 
Grímsson  hvort  hann  gæfe  ecke  dóttur  sinni  [Halldóru^)  til 
heimanfylgiu  jórdina  Módruvelli  [i  ,;Eyafirde.*)  enn  Þorleifr 
[bondi  sagde  þar  þvert  nei]  fyrer.  at  hann  gæfe  henni  ei 
þann  gard.  edr  gilde  i  heimanfylgiu.^)  Gaf  Ari  Jonsson 
sinni  qvinnu  Halldoru  [fiordungsgiðf  úr  fe  sinu.^)  kiðre  Þor- 
leifr  [bondi  Grímsson*)  sina  dottur  [Halldóru^)  malakonu  i 
gard  [þrattnefnds*)  Ara  Jonssonar. 

fór  [allr"^)  þesse  giðrningr  fram  i  [storu'^)  stofunni  á 
Mðdruvðllum  [mðrgum  danumonnum  hiaverande  lærdum  og 
leikum*). 

Voru  desser  [epter  skrifader^)  menn  kæpvottar  [og  brud- 
kaupsvitne.^)  Halldor  Benedictsson.  Thomas  Jonsson  prestar. 
Teitr  Magnússon.  Jngialidr  Magnusson.^o)  Gudmundr  Einars- 
sen.  Þorlákr  Finnbogason.  Kolbeinn  Jndridason.  Bryniulfr 
Jonsson.  Gudmundur^i)  Eireksson.  Þorvalldr  Arnason  og  Steinn 
Jonsson  leikmenn. 

[Og  til  sanninda  her  um  sette  Þorleifr  bondi  Grímsson 
sitt  jnnsigU  med  vorum^^j  fyrskrifadra  manna  jnnsiglum  firir 
þetta  kæpmalabref.  hvðrt  er^^)  skrifad  var  á  Mðdruvðllum  i 
Eyafirde.^*)  sunnudaginn  næstan  effter  allra  heilagra  messu 
[þá  lidid  var  fra  Guds  burd  1530.15) 


455.  17.  Nóyember  1530.  í  Skálholti. 

DóMR  sex  klerka  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  Ogmundi 
biskupi  í  Skálholti,  um  kærur  biskups  til  Orms  Guðmunds- 
sonar,  að  hann  hefði  rægt  sig  fyrir  útlendum  mönnum  og 
sagt,  að  hann  héldi  jörðum  fyrir  sér  með  rangindum. 

1)  b.  V.  27.  2)  peninge  308.  3)  27,  208;  frá  64.  4)  [sl.  27.  5) 
[afsagde  henne  þa  jord  giallda  edur  gefa  27.  6)  [Þorleifsdottur  Ixc  i 
tilgiof  27.  7)  [b.  V.  27.  8)  b.  v.  308.  9)  [b.  v.  308,  27.  10)  Hogna- 
son  27.  11)  Guondnr  27.  12)  vorra  308.  13)  ed  308.  14)  [sette 
bondenn  Þorleifur  sitt  innsigle  med  uorum  hier  firir  a  Modruvollum 
27,     15)  [1536,  27. 


556  ORMR  GUÐMUNDSSON.  1530 

Landsbókasafn  62.   8vo  afskript  gerð  fyrir   Árna  Magnússon  „ur 
brefabok  biskups  Ömundar". 

Dömur  um  Orm  Gudmundzson. 
Ollum  monnum  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra  senda 
Jon  Hiedinsson  officialis  heilagrar  Skalholltzkirkiu.  Gudmund- 
ur  Jonsson  profastur.  Jon  Biarnason  kirkiuprestur  sama 
stadar.  Pall  Haflidason.  Freysteinn  Grimsson.  Eir(e)kur 
Grimsson.  prestar  Skalhollts  biskupsdæmis.  Jon  Biðrnsson. 
Haukur  Arnason.  Olafur  Asbiarnarson.  Jon  Þordarson.  Aurn- 
olfur  Martheinsson.  Gunnsteinn  Biarnason.  leikmenn.  Qvediu 
Gudz  ok  sina  kunnugt  giaurande  ad  sub  anno  gratiæ  M^. 
D^.  xxx^.  á  fimtudagenn  næstaii  fyrer  præsentationem  Sanctæ 
Mariæ  Virginis  j  Skrudhusinu  j  SkalhoIIte.  vorum  vier  j 
dom  nefnder  af  vorum  virduligum  herra  biskup  Augmunde 
j  Skalhollte.  ad  skoda  ok  ransaka  ok  fullnadardöm  d  ad 
leggia  um  þd  akiæran^)  sem  biskupinn  klagadi  til  Orms 
bonda  Gudmundssonar.  Var  hann  stefndur  og  kom  stefnan 
innsiglud  j  daginn.  þvi  dæmdum  vier  stefnuna  lauglega  ok 
hann  riettelega  fyrerkalIadaH.  Var  hans  bedist  og  krafed. 
ok  kom  ecke.  Þvi  dæmdum  vier  hann  sekan  mðrk  j  stefnu- 
fall.  Jn  primis  klagadi  biskupinn  þad  til  Orms  Gudmunds- 
sonar.  ad  hann  hefde  rægt  sig  fyrer  utlendskum  mðnnum. 
og  sagt  ad  hann  hiellde  jðrdum  fyrer  sier  med  rangindum. 
Þvi  ad  heilags  anda  ncld  tilkalladri.  ad  svo  profudu  ok  fyrer 
oss  komnu  dæmdum  vier  fyrrnefnder  dömsmenn  med  fullu 
döms  atkvæde  ddurgreindan  Orm  skylldugaii  ad  sveria  lyrit- 
areid  ok  tveir  skilviser  menn  med  honum.  ad  hann  hafi  all- 
dreigi  rægt  biskupinn  fyrer  utlendskum  mðnnum  hvorke 
leyndt  nie  liöst.  Enn  ef  hann  fiellist  á  eidnum.  þd  dæmd- 
um  vier  hann  riettaii  rögsmann.  ok  sliku  sekaii  sem  biskup- 
inn  være  ef  hann  være  sannur  ad  sðk.  ok  sekaii  .Ix.  mðrk- 
um  vid  heilaga  SkdlhoIItzkirkiu.  skylldi  eidurinn  unninn  fyrer 
jol.  fyrer  biskupenum.  edur  hans  umbodzmanne. 

J  annarre    grein    leitst   oss  biskupinn  eiga  ad  leida  tvð 
Iðgleg  vitni.   med  hvoriu  skilorde  ad  Are  heitinn  Andresson 

1)  Svo. 


1530.  JÖRFABRÉF.  557 

lofade  Orme  nockrum  peningum.  ok  ad  þeim  leiddum.  þd 
leitst  oss  Orm(ur)  eiga  ad  svara  fyrir  þd  menn.  sem  þad 
soru.  ad  Are  heitenn  hafde  giefed  hðnum  þessa  peninga 
forordslaust. 


456.  13.  December  1530. 


!.  December  1530.1    ,  T.,.tw„„i.x«i 
16.  Marts  1531.      }    ^  ^yl^lí^askösi. 


ÞoRLBiFR  Gamahelsson  selr  Bjarna  syni  sínum  tíu  hundruð 
í  jörðunni  Jörfa  í  Haukadal,  en  galt  honum  fimm  hundruð 
í  jörðunni  fyrir  þau  fimm  hundruð,  er  „Gamael"  (Gamah'el) 
faðir  Þorleifs  gaf  Bjarna  sonarsyni  sínum,  og  kvittar  Þor- 
leifr  Bjarna  um  andvirði  hálfrar  jarðarinnar  Jörfa. 

AM.  Apogr.  2268  með  hendi  Magnúsar  Einarssonar  eptir  frumrit- 
inu  á  skinni  meðal  Jörfabréfa  „accuraté  collatum". 

Þat  giorum  vit  sira  pall  prestur  olafsson  og  þorleifur 
gudmundzson  godum  monnum  kunnegt  med  þessu  ockrv 
optnu  brefui  j  stofunne  ]  þýckuddskogi  uppa  sialfan  magn- 
usmessudag.  þa  uar  Hdit  fra  gudz  burd.  CD.  d.  xx.  og  tíju 
cdr.  þar  uorum  uit  j  hia  saum  og  heýrdum  uit  uppdd  ord 
og  handaband  þessara  manna  þorleifs  gamalelssonar^)  og 
biarna  þorleifssonar.  sonar  hans.  þat  faldizt  og  skildizt  j  og 
under  þessardd  manna  handabaiidi  at  fyri  skrifadr  þorleifur 
gamalehssoni)  selldi  sjne  sinum  biarndd  þorleifssýne  .x.  hundr- 
vt  [vpp]  j  jordina  jorfua  i  haukadal  er  hggur  j  uazthorns^) 
kirkiu  sokn  uiidan  sier  og  sinum  erfingium.  en  under  biarna 
og  hans  erfingia  enn  hier  fyrir  þa  gaf  biarne  faudur  sinum 
þorleifi  .x.  c.  j  maln}  tu  og  fridum  penmgum.  j  annare  grein 
gallt  þratt  nefndur  þorleifur  biarna  sýne  sinum  fim  .c  upp  j 
fyrr  nefnda  jord  jorfua  j  haukadal  fyrer  þau  fim  .c.  er  gamael^) 
gaf  biarna  þorleifssyne  sonarsýne  sinum.  upp  j  jordina  kol- 
grafer.  skjldi  biarne  eignazt  þann  helming  jardarennar  sem 
þorleifur  keýpti  at  magnuse  biornssýne  med  aullum  sinum 
gognum  og  gædum.  Suo  og  medkennunzt  ek  opptnefndr 
þorleifur  gamalelsson^)  at  ec  hefer  ut  teket   og  uppbored  af 


558  HÖLL  í  BOLUNGARVÍK.  1530. 

syne  minum  biarndcL  fulla  ok  alliJa  peninga  fyrir  nefnda  jord 
halfan  jorfa  .xu.  hundrud  at  dýrleika  suo  sem  mier  uel  likar 
og  anæger.  Þui  gef  ec  hann  aulldungis  kuittan  og  akæru- 
lausan  fyrir  roier  og  aullum  minum  erfingium  og  epterkom- 
eiidum  um  greindrar  jardar  uerd.  en  til  meire  stadfesstu  og 
sannenda  hier  um  set  ec  þorleifur  gamalelsson^)  mittjnnzigle 
med  fýrrnefndra  manna  jnnsiglum  fyrir  þetta  giorningsbref 
huertt  er  skrifad  uar  j  þjckuaskogi  j  middolum  gudmundar- 
dac^)  um  ueturenn  dari  sidar  enn  fýrre  greiner. 


457.  1530.  í  Hjarðarholti(2) 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  fær  Ólafi  bónda  Guðmundssyni 
fult  umboð  yíir  garðinum  Hóli  í  Bolungarvík  og  öUu  því 
gózi,  sem  þar  til  heyrir. 

Landsbókasafn    122.    4to  bls,    204-205,    með    hendi  c.  1770  eptir 
btéfabók  Ögmundar  biskups. 

Um  Hól  i  Bolungarvik. 
Vier  0gmund  med  Guds  nád  biskup  i  Skalhollte  giðrum 
gódum  monnum  kunnugt  med  þessu  minu  opnu  brefe.  ad  vier 
hðfum  bitalad  Olafe  bonda  Gudmundssýne  fullt  valld  og  um- 
bod  yfer  gardenum  Hóle  i  Bolungarvik  med  ðllu  þvi  Gótse 
faustu  ok  lausu  sem  þar  til  heyrer.^)  med  þeim  jordum  sem 
þar  under  liggia.  skal  hann  þar  i  oilum  hiutum  fullmegtugur 
forradsmann  blifa.  sier  sialfum  til  gagns  og  góda  gardenum 
ok  kyrkiunne  til  uppreistar.  Kann  þar  ad  reka  hval  edur 
vidu  skal  þad  leggiast  til  gardsens.  utan  þau  Tre  sem  hei- 
lagre  SkálhoUts  kyrkiu  kunna  ad  koma  til  nytta.  þau  skulu 
ecke  fargast.  Skal  þetta  vort  umbod  standa  næstu  þria  xij 
mánude  ok  þat  leingur  vier  giorum  her  ecke  adra  skickan 
á.  Ok  til  til  sannenda  her  um  um  þryckium  vier  Jnnsiglum 
vorum  á  þetta  bref  skrifad  i  [H(iardar)h(ollte)^)  Anno  M. 
D.  XXX. 


1)  Sto.     2)  heyra,   hdr.     3)  [„H.  H.",  handr.    og  sú    athugasemd 
(AM.)  við  :  „forle  Hiardarhollte«. 


Íð30.  INDRIÐASTAÐIR.  559 

458.  [1530] 

Ogmunde  biskup  í  Skálholti  selr  Klemusi  Jónssyni  jörðina 
Indriðastaði  í  Skorradal  fyrir  þrjátigi  hundraða,  en  landbúar 
Skálholtsstaðar  í  Heyness  umboði  skulu  hafa  þar  skógarhögg 
æ  jafnan,  og  greiða  fríðvirt  hundrað  þeim,  sem  á  Indriða- 
stöðum  býr;  þar  með  heíir  Klemus  lofað  að  vera  biskupsins 
maðr  honum  og  dómkirkjunni  til  styrks. 

Landsbókasafn  62.  8vo  með  hendi  Árna  Magnússonar  „ur  Brefa- 
bok  biskups  Ögmundar",  og  er  afskriptin  staðfest  í  Skálholti  9.  Okt. 
1711  af  Arna  Magnússyni,  Ortni  Daðasyni,  Þórði  Þórðarssyni  og  Páli 
Hákonarsyni.  „Bref  þad  sem  i  bokinne  er  nœst  fyrir  framan  þetta 
Jndridastadabref  er  af  dato  1523.  þau  sem  næst  epter  koma  eru 
daterud  1530.  og  kynni  þetta  Jndridastadabref  a  sama  are  (1530) 
daterad  vera.  Þó  er  eckert  vist  argument  her  af  ad  taka.  þvi 
bokin  er  vida  confuse  digesta.  Þad  er  viat  ad  brefed  er  elldra  enn 
1538.  þvi  þess  getur  i  einum  dóme  daterudum  a  þessu  fire  1.538." 
(AM.)  —  AM.  Apogr.  2706  óstaðfest  afskript  með  hendi  Árna  Magn- 
ússonar,  og  setr  hann  þar  ártal  „ante  1538". 

tJm  Jndridastade. 
Vier  Ogmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollte  giorum 
godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad 
vier  liofum  setlt  Glemus  Jonssyne  iordina  alla  Jndridastade 
er  hggur  i  Skoradal.  Her  i  mot  skal  hann  gefa  oss  .xxx  ? 
i  þeim  peningum  sem  oss  vel  likar.  hofum  vier  upp  borid 
x*'  sem  oss  vel  anæger.  Skulu  stadarins  landbuar  i  Hey- 
ness  umbode  hafa  þar  skogarhogg  æ  iafnan  sem  þa  naud- 
syniar  til  rapta  ok  kola.  oc  greida  fridvirdt  hundrad  þeim 
sem  a  Jndridastodum  byr.  þa  skogurinn  er  nautnadur.  Her 
med  hefur  hann  lofad  ad  vesra  vor  mann.  ok  veita  oss  ok 
heilagre  Skalholltskirkiu  þann  styrk  sem  honum  er  mogulegt 
et  cetera. 


459.  [1580]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  afleysir  og  kvittar  Solveigu 
Björnsdóttur  af  fyrstu  barneign  í  fjórmennings  frændserai 
me(5  síra  Filippusi  Jónssyni. 

Landsbókasafn  122.  ito  bls.  203—201,  með   hendi  frá  c.  1770  éptir 


560  KVITTAN.  -  PRÓFENTÁ.  1530. 

bréfabók  Ögmundar  biskups.  „Næstu  brefen  fyrer  framan  þetta  eru 
dat.  1530.  Þad  sem  næst  effter  fylger  1531.  mun  so  þetta  á  odru 
hveriu  þessu  áre  dat,  vera.  Þo  er  þetta  ecke  vist  þvi  boken  er  vida 
confuso  ordine  digesta"  (AM). 

Kvittun  Solveigar  Biðrnsdóttur. 

Vier  0gmund  et  cetera. 

giorum  gódum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  vie  hðfum  afleísa  láted  Solveigu  Biornsdottur  af 
þvi  misferle.  sem  hun  hefur  i  ratad  med  Sira  Philippus  Jons- 
sýne  in  prima  proliíicatione  ok  quarto  gradu  affmitatis.  ok 
sett  henne  pænitentias  competentes  sem  brotenu  tilheyrer. 
svo  ok  hefe(r)  hun  bHfed  i  hlydne  ok  forlikun  vid  oss.  sem 
oss  vel  ánæger.  Þvi  giðrum  vier  hana  ok  gefum  olldungis 
kvitta  ok  ákiærulausa  fyrer  oss  ok  óllum  vorum  Effterkom- 
endum  heilagrar  SkalhoUts  kyrkiu  formonnum  uSi,  fyrr  skrif- 
ad  brot  et  cetera. 


460.  [1530]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  tekr  Guðrúnu  húsfreyju  Finn- 
bogadóttur  í  prófentu  á  staðinn  í  Skálholti,  og  hefir  Guðrún 
gefið  með  sér  tuttugu  hundraða  jörð  í  Austfjörðum  og  þrett- 
án  hundruð  í  góðum  peningum. 

AM.  Apogr.  2744  með  hendi  Árna  Magnússonar  „ur  brefabok 
biskups  Ogmundar"-  „Sira  Gudmundur  Jonsson  var  radzmadur  1530. 
Jtem  1538«  (AM). 

Profentubref. 
Vier  Ogmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte.  giorum 
godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad 
med  rade  ok  samþycke  Radzmannsins  Sera  Gudmundar 
Jonssonar  hofum  vier  giort  svoddan  kaupskap  vid  Gudrunu 
husfreyu  finnbogadottur.  hefur  hun  gefed  kirkiunne  i  Skal- 
hollte  ok  oss  tuttugu  hundrada  iord  i  Austfiordum.  ok  þar  til 
xiij9  i  godum  peningum.  Her  i  mot  skal  hun  hafa  œfinlegt 
framfære  ok  proventu  a  stadnum  i  Skalhollte.  sess  i  bad- 
stofu    enn    sæng  i  skó'ia.    ok    litla    kofann    sem  vier  hofum 


i 


1580.  JARÐABREF.  56l 

giaiira  lated  fyrer  framan  prestaskdla.  vod  og  skirtulierept 
sier  til  klæda.  ok  skoledur  sem  hana  naudsyniar.  Ok  til 
sanninda  her  um  et  cetera. 


461.  [1530]. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  fær  Olofu  húsfreyju  Björnsdóttur 
til  eignar  jörðina  Höfn  í  Hraunskirkjusókn  (við  Dýrafjörð), 
sökum  þess  að  Ólof  hefir  verið  biskupi  og  kirkjunni  til  styrks 
og  góða  og  lofar  að  gera  svo  framvegis. 

AM.  Apogr.  2718  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefabok 
biskups  Ogmundar".  „Brefin  sem  hier  erii  næst  fyrir  framan  erii 
dateriid  1530—31.  Annars  er  bokin  hier  og  annarstadar  confuse 
digesta." 

Um  iordina  Hðfn. 

Vier  0gmund  med  guds  nad  et  cetera. 

saker  þess  ad  Olof  husfreyja  Biórnsdotter  hefur  vered 
oss  oc  heilagre  Skalholltzkirkiu  til  styrks  oc  goda.  ok  hefur 
lofad  oss  ad  giora  svo  framvegis.  þvi  hofum  vier  feinged 
greindre  Olufu  husfreyu  iordina  Hðfn  er  h'ggur  i  Hrauns 
kirkiu  sokn.  til  tii  fuUrar  eignar  med  ollum  þeim  gognum 
oc  gædum  sem  greindre  iordu  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu 
oc  nyu.  bæde  til  sios  og  landz. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


462  [1530], 

Fúsi  (Sigfús)  bóndi  Brúnmannsson  fær  Ögmundi  biskupií  Skál- 
holti  jörðina  Dal  í  Valþjórsdal  (Valþjófsdal)  til  meðferðar,  en 
biskup  fær  honum  í  mót  til  aftekta  jörðina  Dynjandi,  þrjú 
eyðikot  í  Arnaríirði,  Kirkjuból  og  Hóla  í  Dýraíirði;  svo  heíir 
og  Fúsi  feingið  biskupi  til  fullrar  eignar  þann  part  í  jörðunni 
Hjarðardal,  sem  honum  og  Ólofu  Björnsdóttur  konu  hans 
kemr  til,  með  íleira,  er  bréfið  greinir. 

AM.    Apogr.    2714    með    hendi    Árna  Magnússonar   „Ur  brefabok 
biskups  Ogmundar".     „Næst  fyrir  framan  þetta     bref  er  bref  um  Hofn 
Dipl.  Isl.  IX.  B.  36 


56^  JARÐABREF.  —  PRESTHVAMMR.  1530. 

i  Hraunskirkiusokn,    sine    anno,  en  þau  sem  epter  koma  eru  confus, 
so  þar  er  ecki  upp  a  ad  byggia".  (AM). 

Um  iordina  Valþiorsdal. 

Vier  Ogmund  med  gndz  nad  et  cetera. 

ad  Fuse  bonde  Brufimafisson  hefur  feingit  oss  til  med- 
ferdar  jordina  Dal  i  Valþiorsdal.  Enn  vier  hofum  feingit 
honum  annan  iarda  dyrleika  til  aftekta.  er  þar  til  nefnd 
iordin  Dyniande.  ok  þriu  eydekot  er  þar  liggia  nær  i  Hrafns- 
eyrar  kirkiu  sokn.  Kirkiubol  oc  Hola  i  Sandakirkiu  sokn. 
svo  leinge  ad  vid  giorum  þar  fuUafi  kaupskap  upp  a.  Svo 
oc  hofum  vier  undirbundist  ad  forlikast  vid  Sera  Bard  um 
þau  xij^.  sem  i  þvi  kaupbrefe  standa  sem  Snæbiorn  heitinn 
gislason  giorde  vid  petur  heitinn  Vigfusson.  Sðmuleidis  hef- 
ur  adurnefndur  Fuse.  feinged  oss  til  fullrar  eignar  þann 
part  i  Hiardardal  sem  honum  til  kemur  oc  hans  kuinnu 
Olofu  Biornsdottur. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


463.  1530. 

Skrá  um  landamerki  jarðarinnar   Presthvamms  í  Grenjaðar- 
staðarþingum. 

AM.  Apogr,  125,  og  var  það  ritað  apfcan  á  b  réfið  um  Presthvamm 
frá  30.  Apr.  1529  (Nr.  405)  „með  hende  eigi  miog  nyrre,  þö  nyrre  enn 
brefed  sialft  er«  (AM.) 

anno  CD  d  xxx. 
Þessi  ero  landamerki  jardarinnar  presthuams: 
fysir  vtan  rædur  gardur  sa  er  gengur  v^^r  laxdo.  og  upp 
eptir  hvarfe  oc  so  yfer  vm  háls  oc  j  gard  þann  er  girdir 
fyir  ofan  slij.  rædur  sijdan  sa  gardur  allt  ut  i  kalldakijl 
nema  klombur  a  þar  xviij  skdra  annadhuort  OLr:  j  iarfoll- 
vm  d  presthuammur  manadar  beit  a  svmar  enn  langavazmenn 
hingat  a  hals  a  vetur  þa  þarf  frarii  fra  a  laxaardal  rædur  gardur 
sa  er  geingur  vndan  grasteini  til  aar  oc  rettsyni  a  fiall  vpp. 


1580.  HALLORMSSTAÐR.  563 

£n  íyrir   austan  halsinn    rædur  þvfa  sv  en  stendur  vid  aana 

hor 

undan  airhoolumi)  oc  so  rettsyni  vestur  a  íiall. 


464,  1580. 

Skrá  um   eignir    staðarins  á  Hallormsstöðum  í  Skógum,  þá 
er  Oddr  Arason  afhenti,  en  síra  Bartholomeus  Egiisson  tók  við. 

Máldagabókin  ganila  í  Biskupsskjalasafni,  bl.  142  b  skr.  1601, 

Hallormstadur. 

Anno  domini  CD.  ö.  xxx^. 

Suo  mycklir  penijfigar  vtlucktter  aa  hallorínstðdum  þa 
oddur  arason  afefite  enn  sijra  bartholomeus  eigilson  med  tok. 

Jn  primis  fiogur(ra)  vetra  gamallt  naut  j  hundrad.  viij. 
kýr  giUdar  med  þuj  ad  xix  ahlir  oc  xx  voru  lagdar  ofan  a 
þriar  kyrnar.  ix  asaudar  kugilldi  gilld.  halft  v.  ærgiUde  fyrir 
kapal.  tuæuetur  kapall  .v.  vetra  gamall  hestur  j  hundrad. 
annar  hestur  ix  vetra  gamali, 

Jtem  stockur  oc  kista. 

Jtem  ij  katllar  voiidir  oc  j  pottur. 

Jtem  j  bediar  slitur  oc  j  hæginde  vont. 

Jtem  iiij  trediskar.  tinfat  oc  kanna.  fimm  spænir.  iiij 
skaHr  .v.  vppgiordarkerQlld.  allt  þetta  giortt  fyrir  .c.  ad  auk 
var  [braudreid^)  og  tialldshtur. 

Jtem  fonz  vmbunijngur  med  krosse.  vj  klukkur.  ij 
messuklæde  alfær.  ij  kalekar  messufærir.  ij  kaiitarakapur. 
onnur  miog  vond.  tuttugu  bækur.  et  cetera. 


465.  1530.                         í  Stafholti. 

ViRBiNGABGERB  á  stað  og  kirkiu  í  Stafholti  og  skrá  um  eign- 

ir  þeirra,  þá  er  Narfi  prestr  slepti,  en  síra  Freysteinn  Gríms- 
son  tók  við. 

Eignaskjalabók  Staíholtskirkju  í  Landsskjalasafninu,  og  er  þetta 


1)  Svo  Apogr.    2)  braud  reid,  hdr. 

36* 


564  STAFHOLT.  1530. 

skrifað  c.  1680  (=  a).  —  AM.  Apogr.  3244  „ex  charta  Stafholt.  non 
originali",  og  sýnist  þessi  afskript  ekki  geta  verið  gerð  eptir  nefndri 
skjalabók  (=  6). 

Anno  Domini  M  D  xxx. 

Voru  so  mikler  peningar  i  Stafhollte.  þa  Sira  Narfe 
sleppti  ^n  Sira  frejsteinn  tök  vid.  xx.  kyr.  xviij  císaudar 
kugillde.  Var  þetta  allz  og  allz.  med  þui  sem  d  jordunum 
var.  xiij^  i  gielldum  saudum  .iij^  i  gielldum  nautum  og  xi 
kaplar. 

Jtem  var  þetta  jnnan  gdtta.  ij  strockar.  viij  kerölld  og 
voru  bædi  lasin  og  laggbrotin.  iij  ker.  sder  miog  lasner. 
Býrda  ejn  og  [ur  botnenn.  ij  fotur  og  eirni)  drýckiaraskur. 
X.  skerbord.  vij  smdskdler.  ij  dukar  vonder.  ij  konnur  og 
ónnur  loklaus.  ij  katlar  miðg  ellder.  eirn  pottur.  og  var  gat 
d.  ij  sængur  gamlar  og  dunlitlar.  ij*'  med  dklædenu  og  óllu 
saman. 

Var  k;ýrkian  giðrd  fyrir  xxv^.  ^n  stadurinn  allur  med 
uthusum  xx^'. 

Voru  þesser  mdtzmenn.  S(ira)  Olafur  gilzson.  S(ira) 
Biorn  Þorgilsson.  S(ira)  Halldor  gijslason.  Hakon  biorgolfs- 
son.  gudmundur  gudmundsson.  og  Olafur  gijslason  lejkmenn.^) 


466.  [um  1530J. 

LöGFESTA   Tumasar   prests   Eiríkssonar  fyrir  landi  Mælifells- 
staðar  í  Skagaíirði. 

Kirkjustóll  Mælifellskirkju  í  Landskjalasafninu,  og  er  þetta  skrif- 
að   1752,  og  afskriptin  staðfest  af  síra  Jóni  Magnússyni  á  Mælifelli. 


1)  [&;  felt  úr  i  a.  2)  í  Landsbókasafni  108.  4to  bls.  392  stendr 
þessi  klausa  með  hendi  síra  Jóns  Haldórssonar  í  Hítardal,  tekin  epiir 
síra  Jóni  Eigilssyni  í  Stafholti :  „Þá  síra  Freysteinn  Grímsson  með- 
tók  Stafholt,  en  síra  Narfi  slepti,  var  datum  1580.  Sha  Freysteinn 
hélt  staðirin  38  ár.  Þorvaldur  Björnsson  meðtók  staðinn  eptir  síra 
Freystein  Anno  1568  og  hélt  hann  og  hans  kvinna  í  3  ár,  og  harin 
hafði  kistu  í  Nikulásskeri  fyrsta  ár  og  veiddi  þar  i.  Þar  eptir  með- 
tók  Jón  prestr  Egilsson  Anno  1571,  og  hefur  haldið  hann  i  23  ár 
(lof  guði),  en  nú  er  Anno  1594.  Summa  64  ár  frá  þvi  síra  Freysteinn 
meðiók  staðinn  og  til  þessa".    , 


1530.  MÆLIFELL.  -  STARRASTAÐIR.  565 

Copia  af  Logfestu  SiraiTomasar  Eirekssonar  til  hvorrar 
vijsad  er  i  hier  fyrer  franian  skrifudum  vitnis- 
burdum  ,um  Mælefelis  landeign. 
Eg  Tumas  prestur  Eireksson  logfeste  hier  i  dag  íirst 
stadenn  Mœlefell  ut  ad  Mælefellsd  og  riettsynes  ofaii  med 
Mælefellsd.  so  med  Svartaa  sudur  i  markgard  og  riettsýne 
upp  ur  markgarde  og  upp  i  urdardal  og  fram  med  Hæle- 
fellsd  þessu  meigeíi  og  allan  Mælefellsdal  frd  læk  þeim  sem 
næst  er  Reikia  Reit  fýrer  franian  i  hRÍukamýrar.  .hlaupkinn 
og  ^inarsdal.  halft  Tiarnargil  þessu  meigiíi  og  sudur  i  hær- 
ingsgil.  og  rietts}  ne  ur  hæringsgile  og  austur  i  heidar  i  mots 
vid  Gilhagamenn.  Þar  med  akra  og  Todur  eingiar  og  skoga. 
haga  og  allar  landsnitiar  er  þvi  lande  eiga  ad  filgia  ad  fornu 
nýu  til  utmerkia  þeirra  er  adrer  menn  eiga  i  mote  bæde 
ad  ordfullu  og  logmale  Riettu.  Firerbýd  eg  hvorium  manne 
hiedan  af  ad  nýta  sier  edur  i  ad  vinna  nema  mitt  sie  lof 
edur  leife  til  ad  vitne  þijnu  og  þijnu  N.  og  allra  þeirra  er 
ord  mijn  heira. 

Þesse  Sira  Turaas  var  annar  prestur  a  Mælifellí  þad  næst  verdur 
komist  at'  goœlum  halfskinsbrefum  sem  vid  kyrkiuna  hafa  leigid  a 
hvorium  ad  finst  þessi  logfesta. 


467.  [um  1580]. 

Skrá  um  landamerki  Starrastaða  í  Skagafirði. 

Kirkjustóll  Mælifells  í  Landsskjalasafni,  skr.  1752.  A  undan  þessu 
er  í  bókinni  Lögfesta  síra  Tumasar  Eirikssonar:  „Þessi  Sira  Tumas  var 
annar  prestur  a  Mælifelli  þad  næst  verdur  koraist  af  gomlum  kalfskins- 
brefum  sem  vid  kyrkiuna  hafa  leigid  a  hvorium  ad  finst  þessi  logfesta". 

Þesse  eru  landamerke  Starastad(a) : 

ad  austan  Svartaa  þegar  hun  reíiur  under  hafgrijms- 
stada  laugar  höl. 

ad  nordaíi  markgardur  sem  geingur  upp  ur  itra  prest- 
höl  vid  Svartd  og  ur  honum  til  fialis  uppi  urdardal. 

eii  ad  suiian  úr  Torfhol  ep(t)er  garde  og  til  fiails  under 
heidar  hofud.  rædur  þa  rigguriii  ad  vestaii. 


566  VIDIMUS.  1530. 

468.  [am  1530]. 

yiDiMus  af  bréfum,  er  snerta  arf  eptir  Solveigu  Björnsdótt- 
ur,  Víðidalstunguvíg  (1483)  og  dóma  Jóns  lögmanns  Sig- 
mundssonar. 

AM.  Apogr.  3894  og  3895  „Ex  transseripto  membraneo,  sem  nu 
er  i  eigu  logmannsens  Pals  lonssonar  Widalin".  „Bæde  þesse  trans- 
scripta  eru  rituð  með  einne  og  somu  hende.  Eg  &  morg  bref  sem  eg 
ætla  Biorn  Þorleifsson  (Biarnarsonar  hins  rika)  hafe  skrifad.  þyker 
mier  honden  á  þeim,  (hellst  þeim  sidare  af  sogdum  brefum)  vera  i 
morgu  lik  hendenne  sem  er  a  þessum  tveimur  transscriptis,  Enda  eru 
sumer,  staferner  riett  oliker.  Er  eg  so  i  efa  um,  hvert  hönden  a 
þessum  tveimur  transscriptis  sie  su  hin  sama,  sem  eg  eigna  Birne 
þorleifssyne,  eda  onnur  henne  i  morgu,  enn  eigi  ollu,  lik.  Og  er  eg 
nær  þvi  ad  þad  mune  ecki  hin  sama  hond.  Enn  þad  er  vist,  og  af 
skriftar  formenu  a  þessum  2ur  transscriptis,  audsied,  ad  þau  eru  rit- 
ud  hier  um  anno  Christi  1.5'iO,  og  ad  visu  ecki  miklu  sidar."  (AM). 

Þad  giorvm  vier  þorsteinn  ketelsson.  arne  olafsson.  Ey- 
vindur  marteinsson.  jon  olafsson  og  suartur  palsson  godum 
monnum  kunnigt  med  þessv  voru  opnu  brefi.  ad  uier  hofum 
sied  og  lessit.  og  heyrtt  yfer  lessit  suo  fellda  doma  og  onnur 
uitnisburdarbref  er  þessum  domum  til  heyra  bæde  l^rdra  og 
leikra.  ClDed  þeirra  heilum  og  oskoddum  hanganda  jnnsiglum 
so  latande  ord  epter  ord  sem  hier  eptter  aa  greiner.  Enn 
sacker  margra  hluta  er  j  greindum  domum  standa.  og  marg- 
m^ltra  orda.  sem  þar  ero  jnsett.  og  þessum  epterfaranda 
greinum  varlla  einvirduliga  til  koma.  Og  ero  þvi  þesser 
hluter  og  articuHs  vr  adursaugdvm  domvm  teckner.  sem  ein- 
kanliga  hhoda  og  utskyra.  fyrst  vm  þann  dom.  sem  dæmd- 
ur   var  j  bolstadarhhd  j  langadal    [o.  s.  frv.  og  kemr  þá: 

1.  ágrip  af  Bólstaðarhh'ðardómi  um  arf  eptir  Solvcigu  Björnsdótt- 
ur  frá  21    Jfiní  1497  (=  DI.   V^II,  Nr.  383). 

2.  ágrip  af  úrskurði  Finnboga  lögraanns  Jónssonar  um  Bólstaöar- 
hliðardóm,  Ási  í  Öxarfirði  20.  Aug.  1498  (=  DI.  VII,  Nr.  418). 

3    Dómr  Gottskálks  biskups  um  bréfagerðir  Jóns  Sigmundssonar 
frá  18.  Aug.  1514  (=  DI,  VIII,  Nr,  389). 

4.  Vitnisburðr    Sigurðar   presls   Þorlákssonar    frá    29.  Febr.  1500 
V=  DI,  VII,  Nr.  486). 

5.  Vitnisburðr   Egils    Grímssonar    frá   24.   Sept.  1485  (=  DI,  VI, 
Nr.  491). 


1530.  VIDIMUS.  -  FÍFLHOLT.  567 

Þar  með  endar  3894  og  hefir  aldrei  verið  á  ritað  vidimus, 
og  transscriptum  aldrei  verið  innsiglað.  Þá  kemr  framar  í  3895: 

6.  Vitntnisburðr    Einar    Oddssonar    frá   7.   Okt.  1485    (=  DI,  VI, 
Nr.  493). 

7.  Vítnisburðr  Bárðar  Jónssonar  frá  4.  Nóv.  1485  (=DI,  VI,  Nr.494). 

8.  Vitnisburðr    um    falsbréfagerðir    Jóns    Sigraundssonar   frá    23. 
Marts  1528  (=  Nr.  367  að  framan). 

Á  3895  hefir  aldrei  verið  ritað  vidimus  að  niðurlagi,  en  fyrir 
því  voru  fimm  innsigli.  Bœði  transscripta  voru  frá  Flatey  á 
Breiðafirði]. 


469.  [c.  1530- c.  1600]. 

Skrá  um  landamerki  Fíflholta  í  Hraunhrepp  á  Mýrum,  vott- 
uð  af  Skapta  prófasti  Loptssyni  á  Setbergi  (1571—1621) 
eptir  handskript  Brands  Einarssonar  (Moldar-Brands)  og  síra 
Einars  heitins  Snorrasonar,  en  þeir  fóru  eptir  lýsing  og  til- 
sögn  Ásmundar  heitins  Jónssonar  — ,  svo  og  eptir  frásögn 
Helga  heitins  Jakobssonar  og  Jóns  heitins  Bjarnasonar. 

AM.  Apogr.  3950,  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Árna, 
„ex  originali"  á  kálfskinni,  sem  var  mjög  máðr. 

Páll  alþingismaðr  Sigurðsson  í  Árkvörn  nefnir  í  ritgerð  sinni  um 
örnefni  og  goðorð  í  Rangárþingi  (Safn  til  sögu  íslands  II,  528)  „lög- 
festu  eða  vitnisburð"  „af  1380"  um  landamerki  Fíflholta  i  Landeyj- 
um,  þar  sem  getið  sé  um  Hvitstein  og  Hvitsteinsás,  og  dregr  hann 
þar  af  styrking  til  þess,  að  Hvítanes,  sem  goðorðið  var  við  kent, 
muni  vera  hið  sama  land  og  nú  kallast  Fíflholt.  En  það  má  mikið 
vera,  ef  hér  er  ekki  eitthvað  blandað  málinu,  og  ef  ekki  er  alt  eitt 
og  sama  bréfið,  sem  Páll  vitnar  í  og  það,  sem  hér  er,  eða  þá  að  fyrir 
hann  hefir  borið  eldra  bréf  um  landamerki  Fíflholts  á  Mýrum  frá 
1380,  —  ef  byggja  má  á  frásögn  hans  ura  ártalið,  —  sem  hann  svo 
hefir  ætlað  að  væri  um  landamerki  Fíflholts  í  Landeyjum,  er  honum 
var  miklu  kunnari  jörð  en  hin.  Því  að  það  væri  undarleg  tilviljun, 
ef  það  skyldi  hittast  svo  á,  að  örnefnið  „Hvítsteinsás"  væri  bæði 
landamerki  Fíflholta  á  Mýrum  og  Fíflholta  í  Landeyjum.  En  að  þetta 
skjal,  sem  hér  er  prentað,  sé  um  landamerki  Fíflholta  á  Mýrum,  er 
varla  rojög  vafasamt.  Þeir  feðgar  síra  Einar  Ölduhryggjarskáld  og 
Moldar-Brandr,  sem  um  hríð  bjó  á  Snorrastöðum  í  Kolbeinsstaða- 
hrepp,  voru  gagnkunnugir  á  Mýrunum,  og  þeir  frændr  áttu  þar  óðul. 
Marteinn  biskup  átti  Álptanes  á  Mýrum  og  fluttist  þangað  þegar  hann 
lét  af  biskupsdómi,    og  þar  [  andaðist  hann  (1576).     Siðan  áttu  niðjar 


568  FÍFLHOLT.  1530. 

hans  Alptanes  langaleingi  og  bjuggii  þar.  En  austr  í  Landeyjum  hafa 
þeir  frændr  ekki  verið  kunnugin  Hér  við  bætist  og  það,  að  Asraundr 
sá  Jónsson,  sem  hér  er  vitnað  til,  getr  verið  sami  maðr  og  Asmundr 
Jónsson  sá,  sem  nefndr  er  á  skjali  einu,  nær  300  ára  gömlu,  um 
landamerki  Hraundals  í  Hraunhrepp.  Virðist  Asmundr  þessi  hafa 
verið  skilríkr  maðr,  orðið  gamall  og  búið  leingi  á  þessum  slóðum. 
Tímans  vegna  gæti  það  staðizt,  og  er  í  sjálfu  sér  ekki  ólíklegt,  að 
það  sé  Ásmundr  broðir  Stepháns  biskups,  sem  stundum  hefir  verið 
kallaðr  hinn  „verri"  —  til  að  aðgreiningar  frá  bróður  sinum  með  sama 
nafni  — ,  en  biskup  kallaði  sjálfr  (í  gamni)  „Asmund  bónda  hæru- 
lang".  Ásraundr  var  móðurbróðir  Moldar-Brands,  bróðir  Ingiríðar  fylgi- 
konu  síra  Einars  Snorrasonar.  Það  lægi  þvi  ekki  fjarri,  að  það  væri 
einmitt  hann,  sem  er  heimildarmaðr  þeirra  feðga  um  þessi  landa- 
merki.  Til  frekari  fulivissu  um  það,  að  hér  er  um  landamerki  Fífl- 
holta  á  Mýrum  að  ræða,  er  þess  getandi,  að  til  er  lögfesta  um  landa- 
merki  Fíflholta  á  Mýrura  gagnvart  Einholti  frá  24.  Augúst  1712,  og 
þar  er  einmitt  taHð  sumt  af  sömu  örnefnunum  sem  í  þessu  bréfi.  svo 
sem  Þórarinsás  og  HlöðuskógsholP). 

Svo  fellda  handskrift  heíi  eg  med  haundum  haftýferlesid 
og  í  mijnuni  briefum  var  bijuarad  Brandz  Einarssonar  og 
sera  Einars  heitins  Snorasonar  eptir  lysing  og  tilsaugn  as- 
mundar  heitinns  Jonssonar  umm  landamerki  krijng  um  fijfl- 
holltt  er  suo  hliodadi 

J  firstu  rædur  sionhending  ur  kalfshollti  j  brautavatn. 
þa  rædur  sa  floalækur  er  ur  hrautavatni  rennur  ofan  j  saura- 
watn.  þa  rædur  sionhending  ur  þeim  lækiaros  ok  i  þa  holma 
er  vestast  eru  í  sauravatni.  Sionhending  ur  holmunum  og 
i  nedri  þorariiisashola.  ur  þorarinsasholum  og  i  blikstein 
a  midium  hlauduskogi.  ur  steininum  og  i  lækiarhaulkn  ned- 
an  i  nordlæk  ofan  undan  huijtsteinsds.  ur  haulkninu  og  i 
midian  huijtsteinsds.  ur  huijtsteinsas  og  i  stapan  a  nedri 
grunnavatzholum  firir  nedan  aalaveituskard.  ur  stapanum 
og  i  griotvadit  a  fiskilæk.  da  rædur  lækur  i  kieravatn.  ur 
midiu  kieravatni.  og  i  mokielduna  sem  geingur  i  melsa 
firir  utan  slodhollt.  þa  rædur  din  upp  aUt  ad  gardas  broti. 
ur  gardinum  sionhending  og  i  griothaulknid  i  melzlæk.  þa 
rædur  lækurinn  i  kalfshoflt  etcetera. 

Jtem  lystu  þeir  firir  mier  og  morgum  audrum  monnum 

l)  Bréfabók  Jóns  prófasts  Halldórssonar  bls,  427-428- 


1580.  HJÓNABAND.  569 

Helgi  heitinn  Jacobsson  og  Jon  heitinn  Biarnason  ad  þeir 
hefdi  þessi  saumu  landamerki  heyrt  sier  elldri  menn  seigia 
bædi  sem  j  fijflhoUtum  hefdu  buid  og  suo  audrum  jaurdum 
þar  um  krijng.  Skapti  Loptsson. 


470.  [1530-1538]. 

ÐóMK    sex    klerka    útnefndr   af  Ögmundi  biskupi  um  hjóna- 
band  Bjarnar  Þorbjarnarsonar  og  Þorgerðar  Jónsdóttur. 

Ny  kgl.  saml.  1847  4to  C,  26,  bók  sira  Guðbrands  Jónssonar  í 
Vatnsfirði  skr.  1669.  A  spássiu  stendr  með  sömu  hendi :  „Datura 
ovijst".  —  Sira  Guðmundr  Jónsson  var  ráðsmaðr  í  Skálholti  að  vísu 
bæði  1530  og  1538.  Gœti  þessi  dómr  verið  f'rá  þeim  árum.  Ártalið 
1520,  sem  stendr  hér  í  fyrirsögninni,  fær  ekki  staðizt.  Þá  var  einginn 
Skálholtsbiskup  reglulegr  hér  í  landi. 

Dómur  um  mein  á  milli  hjóna  dæmdur  í  tið  biskups 
Ogmundar  Anno  1520. 

Jn  nomine  domini  amen. 

Vér  Jón  Héðinsson  officialis  heilagrar  Skálholtskirkju, 
Guðmundur  Jónsson  ráðsmann  sama  staðar,  Jón  Bjarnarson 
kirkjuprestur,  Oddur  Haldórsson,  Eiríkur  Grímsson,  Stephán 
Hallkelsson,  prestar  Skálholtsstigtis  vorum  í  dóm  nefndir  af 
herra  biskupinum  Anno  .  .  .  .^) 

Jn  primis  um  þau  mein,  er  upp  komu  í  milli  Bjarnar 
Þorbjarnarsonar  og  Þorgerðar  Jónsdóttur,  dæmdum  vér,  að 
tvö  lögleg  vitni  skyldu  sverja  fyrir  prófastinum  síra  Birni 
Olafssyni,  að  greind  mein  hefðu  upp  komið  innan  lýsinga. 
Að  þeim  eiði  unnum  var  greindra  manna  hjónaband  dæmt 
ómyndugt  og  að  aungvu  haldandi  og  þau  bæði  skyldug  að 
taka  lausn  og  skriptir  fyrir  sína  ofdirfð.  Eigi  síður  prest- 
inn,  sá  sem  þennan  hjúskap  hefur  saman  bundið,  fallinn 
í  bann  og  forboð,  skyldugan  að  taka  lausn  og  skript  fyrir 
sína  óviturlega  framhleyping. 

Og  til  sanninda  et  cetera. 


1)  [Ártal  vantar  hér  i  handritlð. 


570  FJÓSATUNGUBRÉF.  1531. 

471.  3.  Janúar  1531.  á  Hólnní. 

23.  Uvi  1532  á  Hofi. 

JÓN  biskup  Arason  á  Hólum  selr  Þórunni  Jónsdóttur,  dóttur 
sinni,  jörðina  Fjósatungu  í  Fnjóskadal  fyrir  jörðina  Krossa- 
vík  í  Vopnafirði.  Þar  með  fylgir  skýrsla  Jóns  biskups  (frá 
1534  eða  síðar)  um  skipti  hans  og  Páls  bónda  Vigfússonar 
eptir  síra  Magnús  heitinn  Jónsson  frá  fallinn,  --  í  vidisse 
tveggja  manna  frá  17.  Júní  1556  og  annara  tveggja  frá  20. 
Júní  1562. 

Á. 

AM.  Apogr.  3951  með  hendi  Jóns  Maguússonar  „Ex  transscripto", 
sera  var  á  pappír. 

Þeim  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  grimur  jonsson.  jon  olafsson.  gudmundur  jndridason. 
^irikur  petursson.  kuediu  gudz  oc  sijna  kunnigt  giorande. 
arum  epter  Gudz  burd  CD.  d.  xxx  oc  eitt  aa  holum  j  hiallta- 
dal  nivnda  dag  iola  vorum  vier  i  hia  saum  og  heyrdum  a 
ord  oc  handaband  verdugs  herra  biskups  jons  oc  þorunnar 
dottur  hans  at  suo  fyrir  skildu  at  biskup  jon  arason  seilde 
og  gallt  greindre  þorunne  jonsdottur.  dottur  sinne.  jordina 
íiosatvngu  er  Hggur  ]  fnioskadal  i  jllugastadakirkiu  sokn  fyr- 
ir  fimtige  hundrud  til  fuUrar  eignar  med  olkim  þeim  gogn- 
um  og  giædum  sem  greindre  jordu  sa  med  logum  at  fylgia 
oc  hann  vard  fremst  eigande  at.  hier  j  mot  gaf  nefnd  þor- 
unn  jordina  krossavijk  er  liggur  i  vopnafirde  j  refsstada 
kirkiu  sokn  med  ollum  þeim  gognum  oc  giædum  sem  greindre 
jordu  atte  med  logum  at  fylgia.  skyllde  huort  hallda  þeim 
jordum  til  laga  er  keypte  en  suara  lagariptingum  a  þeirre 
er  sellde.  Og  tii  saninda  her  vm  setium  vier  biskup  jon 
vort  secretum  med  fyrskrifadra  manna  jnsiglum  fyrir  þetta 
bref  er  skrifat  var  aa  hofe  a  hofdastrond  sunnudagin  næstafi 
fyrir  jons(messo)  bapthisti  vm  sumarit  are  sijdar  enn  fyr 
seigier. 

Þat  giorum  vid  gudmundr  skijdason  prestur  oc  þorberg- 
ur  bessason  leikmann  godum  monnum  kunnigt  med  þessu 
ockru  opnu  brefe  at  vid  hof  um  sied  oc  yfer  lesid  med  heilum 


1531.  FJOSATUNGUBREF.  571 

oc  oskoddum  hangande  jnsiglum  suo  latande  bref  sem  hier 
fyrir  skrifad  stendur.  ord  epter  ord.  og  til  saninda  hier  vm 
setium  vid  ockar  jnsigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  var  a 
grund  j  ^yaíirdi  miduikudagin  næstaii  fyrir  jonsmessu  bap- 
tista.  arum  epter  gudz  burd.  CD.  d.  1.  vi. 

B. 

AM.    255.    4to    bls.    344—346,   bréfabók    síra  Skúla  Þorlákssonar 
skr.  1687-1698. 

Fiosatungu  ahrærande  brieff  a  Papijr  med  1  jnncigle. 
Þad  ^r  vort  forsuar  vid  Pal  bonda  Vigfusson.  vm  þa 
peninga  vier  settum  hðnum  j  panta  fyrer  þa  lofun  ad  vier 
og  vor  frænde  Sira  Magnus  heitinn  giordum  a  Hhjdarenda.^) 
at  effter  greindan  Magnus  heitinn  frafallenn.^)  kom  neíTndur 
Pall  bonde  heim  til  Hoola.  og  budum  vær  honum  þa  pen- 
ijnga  sem  vær  hoffdum  j  lofun  lagt.  Enn  hann  sagdi  neij 
vid  og  sagdist  vilia  hafa  þad  vier  viUdum  honum  gott  til 
giora.  og  þar  effter  feingum  vær  honum  so  pemjnga  at  vær 
hugdum  honum  mundi  vel  hjka.  og  hier  vppa  lofadj  hann 
oss  sijnu  kuittunarbrieffe.  at  oss  og  honum  odrucknum. 

Þeijm  godum  monnum  sem  þetta  brieff  sia  edur  heýra 
senda  Grijmur  Jonsson.  Jon  Olafsson.  Gudmundur  Jndrida- 
son.  Eyrekur  Pietursson.  kuediu  guds  og  sijna.  kunnugt  giðr- 
ande  arum  effter  guds  burd  CD.  d.  xxx  og  eiít.  a  Hoolum  j 
Hialltadal.  mjunda  dag  joola  vorum  vier  j  hia.  saum  og 
heirdum  aa  ord  og  handaband.  verdugs  Herra  Biskups  Jonz 
og  Þorunar  dottur  haíiz.  ad  so  íirir  skiUdu.  ad  biskup  Jon 
Arason  selldi  og  gallt  greindri  Þorunj  Jonzdottur.  dottur 
sinne.  jordena  Fiösatungu.  er  Hggur  j  fnioskadal  j  Jlluga- 
stada  kirkiusokn.  fyrer  fimtige  hundrud  til  fullrar  ^ignar 
med  ollum  þeim  gðgnum  og  giædum  sem  greindri  jðrdu  a 
med  lögum  ad  filgia.  og  hann  vard  fremst  eigandi  ad.  Hier 
j  mot  gaff  neffnd  Þorunn  jordena  Krossavijk.  er  Hggur  j 
Vopnafirde  ]  Refsstada  kirkiusokn  med  oUum  þeim  gðgnum 
og  giædum  sem  greindre  jordu  atte  med  Iðgum  ad  filgia. 
skillde    huðrt    hallda    þeim   jordum    thil    laga    er  keipte.  og 

1)  Sjá  bréf  frá  4.  Sept.  1533.    2)  Síra  Magnús  dó  1534. 


572  KAUPMÁLABRÉF.  1531. 

suara  lagarifftijngum  a  þeirre  er  selldj.  Og  til  sannenda 
hier  vm  setium  vier  biskup  Jon  vort  secretum  med  íirr  skriff- 
adra  manna  jnnciglum  fyrer  þetta  brieff*.  er  skrifad  var  a 
Hofe  a  Hðfdastrónd  sunnudægenn  næstaíi  fyrer  Jonsraessu^) 
baptisti  vm  sumarid.  are  sijdar  enn  íirr  seiger. 

Þad  giorum  vid  sira  Þordur  Brandsson.  Sueirn  Bardar- 
son  og  Halldor  Þorlaksson  leikmenn  godum  mðnnum  kunn- 
ugt  med  þessu  ockru  opnu  briefe  ad  vid  hofum  sied  og  yfer- 
lesed  med  heilum  oskoddudum  hangandi  jnnciglum  suo  lat- 
andi  brieff  sem  hier  íirer  skriffad  stendur.  ord  effter  ord  og 
thil  sannenda  hier  vm  setium  vid  ockar  jnncigle  fyrer  þetta 
brieff  er  skriffad  var  a  Grund  j  Eyafirde  laugardægenn  næst- 
aii  fyrer  JonzQiessu  Baptista  arum  ^pter  gudz  burd  (D  d  Ix 
og  ij  ar. 


472.  39.  Janúar  J581.  í  Skálholtl. 

Kaupmálabréf   Olafs  Narfasonar   og  Solveigar  Björnsdóttur. 

Landöbókasafn  62.  8ov  með  hendi  Árna  Magnússonar    „Ur  brefa- 
bok  biskups  Ögmundar". 

Kaupmalabref  Olafs  Narfasonar  og  Solveigar 
Biornsdottur. 

Vier  Ogmund  med  gudz  nad  et  cetera. 

ad  a  sunnudaginn  næstan  epter  Palsmessu  um  veturinn 
for  svoddan  giorningur  fram  i  millum  Olafs  Narfasonar  ok 
Solvegar  Biornsdottur  a  þeirra  Brullaupsdeige  i  Skalhollte 
anno  Domini.  M^.  D^.  xxxj^.  Talde  Olafur  sier  hundrad 
hundrada.  þar  i  mot  logdum  vier  Solvegu  aptur  þa  peninga 
sem  vier  hofdum  ad  oss  teked  uppa  þad  sakferle  sem  hun 
hafde  i  ratad.  svo  hun  skyllde  hafa  onnur  hundrad  hundrud. 
Voru  þar  til  skildar^)  Stackar.  Lambavatn  og  Kolltsvík.^)  Enn 
adra  peninga  þa  hun  matte  eiga  med  logum  hia  modur  sinne^) 


1)  Hér  stendr  „Bap"  í  hdr.,  sem  er  ofaukið.  2)  Svo.  3)  Hér  var 
autt  bil  í  bókinni  og  er  eins  í  afskriptinni,  en  Árui  segir  svc :  „Lacuna 
similiter  in  codice :  at  nil  deesse  videtur". 


Í5e^l.  REYKJAREITR.  573 

eda  annarstadar  a  vestíiordum  lagde  hun  heilagre  Skal- 
holltzkirkiu  til  upphelldis. 

Voru  þessir  giorningsvottar.  Sera  Þordur  Olafsson  Radz- 
mann.  Sera  Eyolfur  Grimsson  kirkiupestur.  ok  Jon  Biorns- 
son  frændi  hennar.  med  odrum  fleirum  godum  monnum. 

Ok  til  sanninda  et  cetera. 


473.  6.  Aprii  1531.  Meidurík. 

ViTNisBURBARBRÉF,  að  Reykjarcitr  „milH  Reykjasels  og  ár 
þeirrar,  sem  fullr  vestan  úr  Kiðaskarði  og  ofan  í  Mælifellsá", 
haíi  verið  haldinn  eign  Reykja  (í  Tungusveit). 

AM.  Apogr.    4117    „Ex  originali"    með    hendi    Jóns  Magnússonar 
bróður  Árna, 

Suo  felldan  vitnesburd  ber  ec  helge  niculason  at  ec  var 
uppvaxtarmadur  a  mælefellza  þa  sœmundur  biorgolfson  bio 
a  reykivm  ]  tungvsueit  og  þar  efter  var  ec  vinnvmadur  a 
mælefelle  .]  tvngosueit  hia  halldore  sigurdsyni  og  j  þeirre 
sueit  var  ec  uppa  þriatige  ara  edur  leingur  enn  ec  er  nv 
sextogur  madur  og  uissa  ec  fyrir  full  sannende  at  upp  a 
þav  þriatigo  are  sem  ec  var  þar  var  sa  hinn  same  reitur 
sem  Hggvr  j  mille  reykjasels  og  ar  þeirrar  sem  fellvr  vestan 
vr  kidaskarde  og  ofan  .]  mælefellza  og  var  þ£a  kalladur 
reykjareitur  og  hann  var  þa  hafdur  og  halldin  obrigduHg 
eign  reykia  upp  a  allan  þann  tima  og  þeir  sem  a  reykiom 
byggio  hver  efter  annan  leto  bæde  riifa  hriis  i  þessum  sama 
reit  og  allar  gagnsnytiar  af  hafa  suo  sem  þeir  ætte  og  eing- 
en  fann  þa  at  ne  akiærde  og  aUdre  var  þesse  reitur  þa 
eignadur  nema  reykium  suo  ec  heyrda  og  alldre  heyrda  ec 
nockurn  mann  anan  eigna  sier  þenna  reit  nema  nv  fyrir  fám 
arum.  Ok  til  sanninda  hier  vm  set  ec  mitt  jnsigle  fyrir 
þetta  vitnesburdarbref  er  giort  var  j  kielldoviik  a  skaga 
fimtodagen  j  helgo  viko  arum  efter  gudz  burd  CD.  d.  xxx 
og  eitt  ar. 


574  SIGVARDR  ÁBÓTI.  1531. 

474.  17.  4príl  1531.  í  Gaulyerjabæ. 

Tylftardómr  kierka,  útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skál- 
holti,  um  kærur  biskups  til  Sigvarðs  ábóta  (í  Þykkvabæ) 
fyrir  það,  að  hann  hafði  sett  sig  fyrir  kirkjunnar  vald  og 
biskupsins  og  afleyst  bróður  Jón  Árnason,  sem  opinber  var 
orðinn  að  barneign. 

Laiidsbókasafn  62.  8vo^  afskript    gwð    fyiir  Arna  Maguússon  „ur 
brefabok  Ögmundíjr  biskups"  (AM). 

Um  dböta  Sigvard. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra 
senda  Þorleifar  Eireksson.  Jon  Einarsson.  Gudmundur  Jons- 
son.  Stephan  Gislason.  Sæmundur  Arnason.  Jon  Gislason. 
Biarne  Þorleifsson.  Þordur  Pdlsson.  Olafur  Simonarson.  Þor- 
mödur  Gunlðgsson.  Jon  Jonsson.  Biarne  Gudmundsson.  prest- 
ar  Skalhollts  biskupsdæmis.  kvediu  Gudz  og  sina  kunnugt 
giórande  ad  sub  anno  gratiæ  M^.  D^.  xxx^  oc  jo.  d  manu- 
daginn  næsta  epter  pdskaviku  j  Gaulveriabæ  j  Floa.  vorum 
vier  j  döm  nefnder  af  ærligum  herra  og  andligum  faudur. 
herra  0gmund  med  Gudz  nad  biskup  af  Skalhollte.  ad  skoda 
og  ransaka  ok  fullnadardöm  d  ad  leggia.  hverra  svara  edur 
sekta  dböte  Sigvardur  være  skylldugur  fyrer  þad  hann  hafde 
sett  sig  fyrer  kirkiunnar  valld  ok  biskupsins.  ok  hafde  at- 
leýst  brodur  Jön  Arnason.  sem  openber  var  ordenn  ad  barn- 
eign.  Hafdi  abotenn  ongva  skiallega  vórn  ok  Iðglega  grein 
hier  d  möte.  Vitum  vier  kirkiunnar  Iðgmdl  Höslega  banna. 
ad  eingenn  þingaprestur  d  ad  giðra  j  annars  þingum.  nie 
nockur  profastur  j  annars  umdæme.  Eirna  sist  bröder  j 
biskupsens  vallde.  Her  med  var  þesse  bröder  adur  kiendur 
j  mðrgum  ösidsamlegum  hlutum  j  sðgdu  klaustre.  og  fullur 
med  öhlydne  d  möte  sinum  yfermonnum.  Þvi  ad  heilags  (anda) 
ndd  tilkalladre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu.  dæmd- 
um  vier  fyrrnefnder  domsmenn.  dbötans  heidur  og  klaustred 
j  Þyckvabæ  j  biskupsins  vallde  ok  umsid.  ok  hann  meige 
setia  þangad  þann  seculares  prest  til  Radzmanns  sem  hon- 
um  likar.  et  cetera. 


153Í.  ÉRFÐAMAL.  ^% 

575.  9.  Mai  1531.  í  Núpufelli. 

DÓMR  sex  maiina,  útnefndr  af  Einari  Brynólfssyni,  er  þá 
hafði  sýslu  í  Vöðluþingi  í  umboð  Ara  lögmanns  Jónssonar, 
um  þann  arf,  er  Jón  Jónsson  kallaði  sér  fallið  hafa  til  um- 
boðs  vegna  barna  sinna  eptir  Hallottu  Jónsdóttur,  en  Þor- 
valdr  Arnason  reiknaði  sér  hálfan  aríinn  eptir  Hallottu  syst- 
urdóttur  sína  til  móts  við  sonu  Olofar  Jónsdóttur. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  1,  frumrit  á  skinni.  Af  6  innsiglum  eru  5 
enn  fyrir  bréfinu.  —  Afskript  meðal  jarðabókarskjala  Arna  Magnús- 
sonar,  Eyjaíjarðarsýsla  «3,  staðfest  28.  Apr.  1704  á  Öngulstöðum  af 
Sigurði  Hrólfssyni  og  Jóni  Þorleifssyni,  eptir  transscripto  frá  5, 
Júní  1573. 

Domur  vm  umbod  Barna  Hallottu  Jonzdottur 
epter  hana  fra  fallna  1531. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
Senda  Þorleifur  grimsson.  arne  petursson.  Simon  Þorsteinsson. 
ion  þorlaksson.  þorsteinn  símonarson.  logriettvmenn  og  ]on 
ionsson  kuediv  gudz  og  sina  kvnnigt  giorandi  þa  lidit  uar 
fra  gudz  burd  CD  d  xx  og  xi  dÓLr  faustudaginn  næstan  epter 
krossmesso  vm  uorit^)  j  saurbæ  j  eýiafirdi  íb  þingstad  RÍett- 
um*  uorum  vier  j  dom  nefnder  af  ærHgum  dandi  manni  ön- 
are  brýniolfssyne  er  þa  hafdi  kongsens  syslv  j  uodluþingi  j 
vmbodi  ara  jonssonar  logmanns  at  skoda  og  Ransaka  og 
dom  8a  at  leggia  vm  þann  arf  er  jon  ionsson  kalladi  sier 
fallit  hafa  til  vmbodz  uegna  barna  sinna  epter  hallottv  heitna 
ionsdottur.  ^nn  þorualldur  arnason  Reiknadi  sier  þennan 
arf  halfan  epter  systurdottur  sina  haliottu  til  motz  vid  sonv 
olufar  ionsdottur.  Nv  med  þui  at  ion  ionsson  gat  huorki 
synt  bref  nie  loglig  vitni  at  hann  hefdi  fest  konv  sina  at 
logvm  og  aungvm  vitnvm  uændizt  hann  þeim  oss  þotti 
nockut  afl  hafa  þui  dæmdum  vier  fýr  nefnder  domsmenn 
bðrn  ions  jonssonar  uit  skiUn  vit  þenna  arf.  ^nn  fýr  nefnd- 
an  þorualid  arason  logligan  erfingia  sagdrar  hallottv  og  sonv 
olufar  ionsdottur.     Suo  og  dæmdum  uier  at  þessi  arfur  all- 

1)  þ.  e.  5.  Maí. 


1531.  HAN8AVERZLAN.  576 

ur  skylldi  ut  gialldazt  at  næstvm  fardogum  og  þrattnefndan 
þorualld  arnason  og  sigurd  stullason  ráettiliga  mega  at  sier 
taka  þa  peninga  sem  med  hennar  morkum  erv.  Samþyckti 
þenna  uorn  dom  dadur  nefndur  einar  bryniolfsson.  Og  til 
sannenda  hier  vm  setivm  uier  fýr  nefnder  domsmenn  uor 
insigH  fyrir  þetta  domsbref  er  skrifat  uar  j  nupufelli  j  eýia- 
firdi  þridiadaginn  næstan  fyrir  Gordiani  martiris  aa  sama  aare 
sem  fyr  seigir. 


476.  19.  Mai  1581.  í  Þrándheimi. 

Bréf  Ólafs  Engilbertssonar  erkibiskups  í  Þrándheimi  til  Esge 
Bilde  höfuðsmanns  á  Bergenhúsi,  þar  sem  hann  aísakar,  að 
hann  geti  ekki  komið  til  „herradagsins",  sem  halda  eigi  um 
Jónsmessuleytið  í  Kaupmannahöfn,  og  meðal  annars  ræðr 
frá  því,  að  Hamborgarar  haíi  Ísland  og  Fœreyjar  að  léni,  með 
öðru  fleira,  er  hann  telr  Noregi  ganga  þunglega. 

Dipl.  Norv  IX,  Nr.  670  (eptir  tveim  frumvitum  í  Ríkisskjaksafni 
Dana,  Norge  1.  Fasc.  41  a  og  h).  Hér  er  að  eins  það  tekið  úr  bréf- 
inu,  er  snertir  ísland  og  Hansastaðina. 

Jtem  staar  wæll  till  troende  ath  the  Lybske  med  the 
andre  Hendzestæder  [fforarbedendes  worde^)  paa  thette  her- 
remode  om  stadffestelsæ  och  ydermere  priuilegier  paa  theres 
kobenskaff  och  handH(n)g  i  Bergen  Oslo  och  flere  stadz  hær 
i  [riged  landid^)  till  skade  och  fforderff  och  wore  thet  ecke 
gott  eller  nytteligtt  ath  saa  skedde. 

Jtem  thet  ath  Hamborger  haffwe  Jsland  och  Ffæreyer^) 
i  fforlæning  ær  fatigæ  Nories  inbyggere  [besynderhgæ^)  Nord- 
ffarer  mygid  till  skade  som  then  vare  som  ther  faller  haffwe 
behoff  gud  bedre  thæt  hær  ær  dog  nogh  sagned  i  Hietland 
Orknoy  Wiken  och  then  aarligæ  rentæ  som  konggin  i  Norie 
skulde  haffwe  aff  konggin  i  Skotland  ffor  Soroyer  och 
Katenes. 


1)    [wiUe    íforarbede,  h.     2)  [Norie    riged,  h.     3)  borte,  b.  v.  í  6. 
4)  synderligæ,  h. 


1531.  VITNISBURÐR.  -  HOLL  I  BOLUNGARVIK.  577 

477.  26.  Mai  1531.  á  Staðarhóli. 

ÍÍALDÓR  prestr  Tyrfingsson  vottar,  að  hann  viti  ekki  til,  að 
Sigurðr  bóndi  Narfason  og  Ivar  heitinn  bróðir  hans  hafi 
gert  neinn  gjörning  um  landamerki  Tungu  og  ytra  Fagra- 
dals  (á  Skarðsströnd)  leingr  en  þeir  lifði  báðir. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  2,  fiumrit  á  skinni,  og  er  bvot  af  innsigHnu 
enn  fyrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  5801  með  hendi  Árna  Magnússonar 
eptir  frumritinu. 

Þat  geri  eg  halldor  prestr  týrfingsson  godum  monnum 
viturligt  med  þessu  minv  opno  brefi  at  alldreigi  hefi  eg  hia 
þui  verit  suo  eg  muni  þat  at  þeir  brædr  sigurdr  bondi  narfa- 
son  og  ]var  heitinn  broder  hans  sem  gud  hans  sal  nade 
gerdi  nockrn  giorning  med  sier  þann  logligr  uære  vm  landa- 
merki  ]  mille  tvngv  og  ytra  fagradals  leingr  enn  þeir  Hfdv 
bader.  her  uii  (eg)  epter  sveria  ef  þurfa  þiker.  Og  til  san- 
inda  her  um  festa  eg  mitt  jnsigle  fyrir  þetta  bref  skrifat  aa 
stadarholi  ]  saurbæ  fostodagin  næsta  fyrir  huitasunnv  arum 
epter  guds  bvrd.  CD.  d.  xxx  og  eitt  ar. 


478.  15.  Júní  1531.  í  Skálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  setr  þá  Sigurð  og  Pantaleon 
Olafssyni  í  fullkomið  forboð  og  fyrirbýðr  þeim  svefn  og 
samneyti  við  nokkurn-  mann  fyrir  það,  að  þeir  hafa  innsett 
sig  á  peninga  kirkjunnar  á  HóH  í  Bolungarvík  með  ófrelsi, 
þvert  á  móti  kirkjunnar  lögmáh. 

Landsbókasafn    62.  Syo,  afskript    nieð    bendi    Árna  Magnússonar 
„Ur  brefabok  biskups  Ögmundar". 

Um  Hol  i  Bolungarvik^). 
Vier  Ogmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollte  giorum 
godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe.  Saker 
þess  ad    Sigurdur  ok  Pantaleon    Olafssyner  hafa  sig  innsett 

1)  „Ohelgisbrjef"    er    bætt  bér   við   með   hendi  Jóns   bókavarðar 
Árnafonar.  (d.  1888). 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  37 


578  HOLL  í  BOLUNGARVIK.  -  VIÖISSE.  15B1. 

a  kirkiunnar  peninga  a  Hole  i  Bolungarvik.  med  ofrelse. 
sem  oss  ok  heilagre  SkalhoUtzkirkiu  tilheyrer.  þvert  a  mote 
kirkiunnar  logmale.  þvi  setium  vier  þa  i  fullkomlegt  forbod. 
ok  fyrerbiodum  þeim  svefn  oc  samneyte  vid  nockurn  mann. 
þar  til  ad  þeir  koma  til  sannrar  idranar  ok  yferbotar  vid 
gud  oc  h(eilaga)  kirkiu  oc  oss.  Biodum  vier  oc  skipum 
Sera  Gisla^)  Nikulassyne  ad  lesa  þetta  vort  bref.  svo  hdtt 
ok  skiled.  ad  þeir  meige  vel  heyra  ef  þeir  vilia.  ok  setia  sitt 
innsigie  ad  secundam  cautam.^)  ad  hann  hefur  þessa  vora 
skipun  fullgiort. 

Ok  til  sanninda  her  um  þryckium  vier  vort  insigle  fyrer 
þetta  forbodsbref.  Skrifad  i  SkalhoUte  in  festo  octava  cor- 
poris  Christi.     Anno  Domini  M^.  d^.  xxxj^. 


479.  16.  Júní  1531.  á  Hásafelli. 

ViDissE  af  Kalmanstungudómi  frá  28.  Júh  1580. 

AM.  Fasc.  XLVII,   29,    frumtransskriptið  á  skinni.     Brot  af  öðru 
innsiglinu  er  fyrir  bréfinu. 

[Hér  kemr  Kalmanstungudómr  frá  23.  Júlí  1530,  Nr.  447  að  framan]. 

Þad  medkennvnst  vid  jon  biornson  og  einar  einarson 
ath  vid  havfum  yfer  lesit  og  sied  svolatanda  domsbref  med 
heilvm  og  hangvndvm  insiglvm  ord  epter  ord  sem  hier  fyrr 
skrifad  stendur.  ok  til  sanninda  hier  vm  sietium(!)  vid  ockor 
insigle  fyrir  þetta  transkriftarbref  hvert  er  skrifat  var  da 
hvsaferh  j  borgaríirde  proxima  die  ante  festum  sancti  bo- 
tolíi  abbatis.    Anno  domini  C0^\  d^  xxxi. 


480.  30.  Júní  1531.  á  Öxarárþingi. 

Tylptardómr,  útnefndr  af  Ara  Jónssyni  lögmanni  norðan  og 
vestan  á  Islandi,  um  búlausa  menn,  vinnufólk,  verkakaup, 
varningskaup  og  búsetumenn. 

1)  „alibi  hic  idem  Þorgils  nuncupatur^  (AM).     2>)  Svo. 


I53l.  ALÞÍNGÍSDOMR.  ^79 

AM  238.  4to  bl.  105b— 106b,  með  hendi  Vigfúsar  sýslumanns  Jóns- 
sonar  á  Kalastöðum  c.  1570.  —  ÍBfél.  Khd.  309.  8vo  bl.  70—72,  Öxna- 
fellsbók  með  hendi  Árna  Magnússonar  í  Ögri  c.  1620.  —  ÍBfél.  Khd. 
125,  4to  A  og  B,  skr.  c.  1680  og  fyrri.  Dómr  þessi  er  til  afar  víða  í 
dómabókum  frá  ýmsum  tímum.     Sbr.  næsta  dóm  liér  á  eptir  (Nr.  481). 

Alpingisdomur  um  lausamenn. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
sendir  pietur  loptzson.  ^iu'dr  bryniolfsson.  Jon  Olafsson.^) 
gisli  hakonarson.  dadi  gudmundzson.  Magnus  bryniolfsson.  stig- 
ur  hoskuldsson^).  þormodur  arason.  [Audun  Sijgurdzson.  þor- 
ualldur  arnason.  biarni  skulason  og  jon  þorlaksson^)  q(uediu) 
G(uds)  og  s(ina)  (kunnigt  giorande)  þa  lidit  uar  fragudzburd. 
1531.  faustudaginn  nærstan  eptir  pieturs  messu  ogpalsdaal- 
menniligu  auxararþingi  uorum  uier  j  dom  nefndir  af*)  ærlig- 
um  dandis  manni  Ara  Jonssyni  laugmanni  fyrir  nordafi  og 
uestan  da  Jslandi  ad  skoda  og  ransaka  og  fallnadardom  ca  ad 
leggia.  um  þann  mykla  osid  er  eflist  j  landinu  er  ahnuginn 
klagadi  þa  þar  um  þa  bulausa  menn  er  færi  ý)  sueitirnar 
og  metti  sig  margir  ut  fyrir  kugilldi  edur.^)  ij?  edur  meira. 
er  eigi  uinna  til  .x.  aura  edur  þui  nær."^)  Stendur  suo  j 
uorum  landzlaugum^)  ad  þar  ed  laugbok  skyrir  eigi  ut  med 
anefndum  greinum.  þa  dæmi  þar  um  laugmadur  og  laug- 
riettumenn  Suo  og  um  þa  adra  grein  um  uarningskaup  j 
sueitum  ad  þeir  kaupa  uarning^)  er  aungua  tiund  giora  edur 
þui  nær.  og  þeim  uæri^o)  eingin  naudsyn  j  ad  kaupa.  suo 
sem  er  um  skrudklædii^)  edur  adrar  þarfleysur.  og  selia  þar 
ut  fyrir  sina  hialp  og  þeirra  fatækra  manna  er  þeim  ber 
lifsbiorg  ad  ueita.  Suo  og  j  annari  grein  mundi  minn  herra 
kongurinn  missa  þar  fyrir  sinn  skatt.  og  suo  þeir  menn  sina 
peninga  sem  jord  og  kugiUdi  edur  adrar  laughgar  skulldir 
ætti  hia  þeim.    Og^^^  þui  j  gudz  nafni  Amen.  Dæmdum  uier 


1)  309;  Jolafsson(!)  238.  2)  125  (ogNr.  481);  hakonarson(!)  238  og 
mörg  fleiri.  3)  [Jon  Gijslason.  Eiolfur  Magnusson.  Þordur  Jonsson. 
Jon  Einarsson  125b  4)  welburdugum  og  b.  v.  309.  5)  wm,  ýms  hdrr. 
6)  sumir  309.  7)  Nu,  b.  v.  309.  8)  landzloga  bok  309  (þingf.  4).  9) 
marger  b.  V.  309.  10)  er  309.  11)  skrudklædaburd  309.  Sbr.  Framf.  13. 
12)  sl.   309. 

37* 


580  ALÞINGISDOMR.  1531. 

fýr  nefiidir  menn  med  fuUu  doms  atquædi.  j  fjrstu  grein 
uni  þa  menn  er  attu  .iij.  omaga^)  frara  ad  færa  edur  .ij.  og 
feingu  þeir  ecki  tuegia  missira  uist.^)  og  uæri  þad  satt.  ad 
þeir  skjlldu  meiga  uinna  med  frij  j  sueitum  da  sumarin 
med  mauguligu  kaupi.^)  ad  sa  er  ynni  ad  akuædum  skylldi 
taka  kugilldi  j  kaup.  og  .viij.  alner  uadmals  enn  sa  er  uinn- 
ur  ad  halfum  akuædum  skylldi  taka  .Ixxx.  alner  }  kaup*) 
og  þeim  mun  minna  sem  þeir  ynni  minna.  enn  aller  þeir 
menn  sem  sier  feingi  tuegia  missira  uist  og  uæri  þad  satt. 
og  uilldi  þeir  eigi  vinna^)  þa  dæmdum  uier  upptækan  allafi 
afla  þeirra  af  kongs  umbodzmanni  og  bændum  j  sueitinni. 
vtafi  suo  mikid  er  þeir  hefdi  ad  erfdum  tekid.  suo  og  skylldu 
þeir  aunguail  kaupskap  hafa  j  hieradinu.  vtaii  þeir  hefdi 
tuegia  missira  uist  og  uæri  þad  satt*^).  konur  sern  karlar. 
enn  þeir  kallar  og  konur  sem  eigi  uilldi  uinna.  þa  dæmdum 
uier  þeim  .vij.'')  keyrishaugg  af  syslumanni.  enn  þeir  sem 
uilldu  ueria  med  oddi  og  egg.  þa  dæmdum  uier  þa  riettlausa 
er  stædu  fyrir  dæmdu  gossi.  enn  hina  fridhelga  er  laga  uilia 
gæta.  enn  ef  þeir  feingi  bana.  þa  skýlldi  uera  undir  kongs 
myskunn  bædi  þegn  og  bætur.  enn  huer  þa  styrkir  j  moti 
[uorum  þessum^)  domi.  þa  dæmdum  uier  hann  sekail  .iiij. 
maurkum  uid  kong.  Suo  og  um  þa  menn  er  Heti  born  sin 
ganga  ái  uonaruaul.  og  peninga  ætti.  þaskylldi  hreppstiorn- 
armenn  meiga  taka  suo  mikid  af  hans  fie  sem  barnit  þýrfti 
sier  til  framfærslu  þa  .xij  manudi.  Suo  og  skylldu  aunguir 
busetumenn  uera  j  landinu  þeir  ed  eigi  hafa  bufie  ad  fæda 
sig  uid  edur  minna  fie  eiga  enn  3^.  og  skylldir  ad  uinna 
sier^)  tuegia  missira  biorg  þeir  ed  eigi  ættu  fiolskylldu  fram 
ad  færa.  enn  um  kaupalag  ol  uarningi  skylldi  uera^oj  gptir  þui 
sem  bændur  og  syslumenn  uerda  ox  sattir  vid  þa  menn  er 
hann  meiga  med  riettu  selia  edur  kaupa. 

Samþyckti  þennan  uorn  dom  adur  skrifadur  [laugmadur 
Ari  Jonsson  oc  setti  sitt  jnsigh    med    uorum  jnsiglum.  hird- 

1)  b.  V.  S09.  i>)  biorg  309.  3)  kaupgialldi  309.  4)  og  halft  þetta 
vadmal,  b.  v.  125b  5)  b.  v.  309.  6)  og  uæri,  stendr  hér  í  238, 
en  ]wí  er  ofaukið.  7)  hdrr.  hafa  hér  ýmist  vj,  vij  eða  viij.  8)  [þess- 
um  uorum  309.     9)  b.  v.  309.     10)  faia  309. 


1531.  ALÞINGISDOMR.  581 

stiorinn  og  aull  laugriettan  firir  nordan  oc  vestan  a  Jslandi 
fyrir  þetta  domsbref  skrifat  j  sama  stad  deigi  oc  ari  sem 
fyr  seigier.i) 


481.  30.  Júní  1531.  á  Öxarárþlngi. 

16.  Júlí  1531.  í  Húsavík. 

Tylftardómr,  útnefndr  af  Ara  Jónssyni  lögrnanni  norðan  og 
vestan  á  íslandi,  þar  sem  þeir  samþykkja  og  staðfesta  Pin- 
ingsdóm  frá  1.  Júlí  1490  (DI,  VI,  Nr.  617),  dæma  um  bú- 
lausa  raenn,  lausamenn,  húsgangsmenn,  og  um  þá  menn,  er 
hlaupa  frá  börnum  sínum  og  láta  börn  sín  fara  á  húsgang. 

ÍBfél.  Khd.  309  8vo  bl.  154b_1.55b.  Öxnafellsfólk  með  hendi  Ara 
Magnússonar  í  Ögri,  skr.  c.  1620.  Dónir  þessi  er  víða  til  í  margvís- 
legum  ágripum,  en  því  nær  hvergi  heill,  ncma  hér.  Það  er  dálitið 
efunarmál,  hvort  þetta  er  heldr  sérstakr  dómr  eða  önnur  útgáfa  af 
næsta  dómi  hér  á  undan  (Nr.  480)  frá  sama  degi. 

Alþijngisdomur  vppa  pijningsdom. 

Þeiin  godum  monnum  sem  þetta  bref  sia  edur  heira 
senda  pietur  lopttsson.  Einar  Briniolfson.  Jon  Olafson.  (lijsli 
haakofiarson.  dadi  gudmundsson.  magnus  biornsson.  Stijgur 
Hoskulldsson.  þormodnr  arnason.  audun  Sigurdsson.  Jon  þor- 
laksson.  þorwalldur  arfiason  og  biarni  skwlason  Logrettu- 
menn  Q(uediu)  G(uds)  og  sijna  kunnigtt  giorandi  ad  arum 
eptir  gudz  burd  CD  d  xxxj  fostudaginn  næstaii  eptir  pieturs 
messu  oc  palz  a  almenniligu  auxararþingi  worum  \>ier  j 
dom  nefndir  af  heidurligum  nianni  Ara  Jonssýni  L(ogmanni) 
nordan  og  westan  a  Jslandi  ad  skoda  oc  Ransaka  og  full- 
nadar  doms  (atkuædi)  a  ad  leggia. 

i  firstu  grein  huertt  saa  domur  skilldi  halldast  obrigdan- 
Hga  sem  didrik  pijning  hirdstiori  hefdi  dæma  latid  med  bestu 
manna  Raadi  a  alþijngi.  huer  domur  j  firstu  greinir  huern 
frid  vtlendskir  menn  skulu  hafa  hier  j  landit.  og  þær  fleiri 
greinir  sem  þar  jnnj  standa. 


1)  [309;  laugmann  og  setti  sitt  jnnsigli  238, 


582  ALÞINGISDOMR.  1531. 

Suo  og  klogudu  þar  margier  godir  menn  fyrir  Laug- 
manninum  ad  þeir  bwlausir  menn  sem  wæri  j  landinu  giordu 
Bændunum  mickil  oskil 

Nu  sakier  þess  vier  vorum  til  doms  nefndir  wm  þessi 
mælefni  oc  vor  landslagabok  su  tilwijsar.  ad  þar  sem  laugbok 
skier  eigi  skilwijsliga  vr.^)  þaa  skal  þad  wr  hweriu  maali  hafa 
sem  laugmadur  oc  logriettumenn  verda  a  sdttir. 

Suo  og  j  annari  grein  stendur  suo  skrifat,  ad  þann 
wrskurd  sem  Laugmadur  giorir  maa  eingi  madur  Riufa  nema 
kongur  siai  annad  sannara  med  vitrustu  manna  Radi. 

Þui  ad  gudz  nafni  til  kolludu  dæmdum  vier  firsagdan 
pijningsdom  mindugan  staudugan  og  Laugligan  wera  oc 
verid  hafa  med  ollum  sijnum  greinum  sem  hann  jnni  helld- 
ur.  þui  oss  wirdtist  hann  eptir  logum  og  landsins  ed  besta 
dæmdur  hafa  werid. 

Suo  oc  hofum  vier  dæmt  ad  þeir  lausamenn  sem  oskil 
giordu  og  ecki  vilia  vinna  hia  bændum  þaa  sie  vpptækt  alltt 
þeirra  aflagottz.  þad  þeir  hafa  ecki  ad  ^rfdum  tekid.  skal 
kongs  vmbodzmadur  luka  þar  huerium  sijna  skuUd  af.  eptir 
þui  sem  Lðg  skipa.  vm  þaa  bwlausa  menn  er  oskil  giora  og 
skuUdir  eiga  ad  luka  þaa  taki  syslumadur  vp(p)  gots  þeirra 
med  vitordi  skilvijsra  Bænda  og  Iwki  huerium  sijna  skulld. 
enn  þad  sem  skulldum  verdur  afhlaups  ögnist  syslumadur 
halftt  enn  bændur  jnnan  hreps  þeir  sem  vpp  taka  fied  med 
syslumanninum  halftt.  þar  til  ad  .vj.  merckur  koma  a  syslu- 
mansins  hlut.  enn  ef  meira  er  þa  eignist  kongur. 

Suo  og  hofum  vier  dæmtt  med  anefndri  grein  sex  keyr- 
ishogg  suo  marcki  fyrir  hueriu  hðggi  korlium  oc  konum  þeim 
sem  vinnufær  wæri  og  færi  a  hwsgang  og  vilia  ecki  vinna 
hia  bændum. 

Suo  og  þeir  menn  karllar  edur  konur  sem  hlaupa  burtt 
fraa  sijnum  bornum.  hafi  hwdlaat  þar  sem  þeir  werda  teknir. 
enn  syslumenn  skylldugier  til  ad  lata  leggia  þessar  Refsing- 
ar  a  þegar  þeim  eru  mennirnir  færdir. 

hofum    vier    og    dæmt   syslumonnum    vpptæka  peninga 

1)  vra,  hdr. 


1581.  KAUPSETNÍNG.  583 

fyrir  þeim  monnum  sem  sijn  born  lata  fara  a  hwsgang  suo 
mykid  sem  legst  fyrir  barnid  arid  wm  krijng.  enn  ef  nockr- 
er  stœdi  fyrir  þaa  falla  ogildir.  þui  oss  virdtist  nu  slijkar 
ohœfur  of  miog  j  oveniur  dragast  þui  margier  laata  nu  sijn 
born  fara  a  hwsgang.  þeir  sem  forlax  ^yrir  hafa. 

Og  tii  sanninda  hier  wm  setium  vier  vor  insigli  fyrir 
þetta  domsbref  er  giortt  var  j  hwsawijk  aa  tiornesi  sunnu- 
dæginn  næstan  fyrir  thorlaksmessu  wm  sumarid  a  sama  ari 
og  íirr  seigier. 


482.  [1531  eða  síðar]. 

Kaupsetning  eptir  lögbók  Ara  lögmanns  Jónssonar. 

AM.  229.  8vo,  afskript  gerð  fyrir  Arna  Magnússon  eptir  lögbúk, 
er  Ari  lögmaðr  Jónsson  haf'ði  látið  rita  1540,  og  Brynjólfr  biskup 
eignaðist  1651,  en  Arni  fékk  að  láni  hjá  Oddi  lögmanni  Sigurðssyni 
(sbr.  AM.  87b  8vo).  Petta  var  þó  með  nokkuru  nýjari,  enn  þó  gam- 
alli,  hendi.     Sbr.  Nr.  480  og  481. 

Eg  |— 0— |o  kongs  umbodzman  j  |— o— |  þingi  set  hier  grid 
og  frid  sem  log  og  landz  vani  er  til  ad  j  kaupstodum  eigu 
ad  vera  med  aullum  monnum  svo  leingi  sem  kaupstefnan 
stendur  Svo  og  set  eg  kaup  vid  alla  þa  menn  sem  d  þvi 
skipi  eru  sem  nu  hier  íirir  landi  liggur  svo  Jeinge  sem  þeir 
þurfu  med  sama  skip  ad  Hggia  og  þeir  hallda  sett  grid  og 
sannan  frid.  medur  þvi  ad  halldist  halfstyckiskaup.  Rádi 
landzmenn  halfu  enn  utlendsker  halfu  bædi  j  þungavarningi 
og  lettavarningi. 

Hafe  hvorertveggiu  Retta  vog.  íietta  stiku.  og  riettann 
mæli  svo  ad  .cc.  marka  rett  mælltra  sie  j  tunnu  hverri  af 
falslausum  bior,  vine.  mioH.  mallti  lysi  edur  brennisteini.  og 
af  aullu  audru  þvi  sem  j  tunnum  verdur  keypt  eda  selldt  af 
Jslenzkum  edur  utlenskum  klart  og  falslaust. 

Sie  vintunna  selld  d   c.  fiska. 

miadartunna  .Ix.  fiska. 

biortunna   xxx.  fiska. 

mioltunna  ,xxx.  fiska. 


584  KAUPSETNING.  1531. 

mallt  tunna  .xx.  fiska. 

hunangs  tunna  .c.  fiska. 

Sallt  tunna  .xl.  fiska. 

halfstycki  varningsklædi(s)  sem  heldur  .xxiiij.  stikur  firir 
.c.  fiska. 

Enn  tvigilldt  klædi  halft  stycki.  cc.  fiska. 

Enn  dyrra  klædi  kaupi  ecki  utan  þeir  menn  sem  ad 
aull  klædi  mega  bera  ad  laugum. 

Varnings  lerept  einbreitt  kaupist  upp  cL  þria  fiska  aHn. 

Enn  tvibreidt  upp  d  vj  fiska. 

enn  dyrra  lerept  kaupist  ecki. 

Enn  allur  annar  lettavarningur  kaupist  epter  |)vi  sem 
kaupi  og  sali  semur. 

Hier  j  mot  gialldi  landzmenn  hveria  alin  gialldvadmclls 
firir  þria  fiska.  enn  ef  betra  [er]  vadmal  edur  vara  gialldist 
sem  kaupi  og  sale  nemur. 

lysistunna  .c.  fiska. 

brennisteinstunua  .Ix.  fiska. 

Fyrerbyd  eg  ad  skreid  edur  smiðr  seliest  ut  af  landinu 
vtan  svo  mikid  sem  utlendsker  menn  hafa  sier  til  matar 
medan  þeir  liggia  vid  landit.  og  þeir  þurfa  framm  yfer  hafit. 
og  sehest  svo  dyrt  utlendskum  sem  Jslendskum. 

ij.  fiordungar  smiðrs  upp  d  vætt  fiska. 

hver  sem  audruvis  selur  edur  kauper  sie  upptækt  kongs 
umbodzmanni  þad  fie  sem  selldt  edur  keypt  verdur  med  shkri 
sekt  sem  domur  dæmer. 

Skullder  utlendskra  manna  gialldist  firir  Olafsmesso 
fyrri.  svo  ad  utlendsker  og  Jslendsker  fae  riett  laug  hvorier 
af  audrum  j  fyrr  sagdan  tima. 

Kongur  d  edur  hanns  umbodzmadur  fyrst  kaup  d  aull- 
um  varninge  edur  þarfindum  hvort  sem  hafa  utlendsker  menn 
edur  innlendsker.  þd  skal  honum  fyrst  seha  firir  slikt  verd  sem 
adrer  kaupa.  og  um  allt  þad  sem  hann  þikist  kaups  vid 
þurfa  og  falt  er.  þa  skal  hans  umbodzmanni  fyrst  seha  þeim 
sem  hann  giorer  til. 

Jtem  ad  þeir  menn  sie  eigi  ut  af  landinu  flutter  sem 
ad  ecki  hafa  skilrikra  manna  innsiglud  bref  firir  sier  ad  þeir 
skulu  med  skilum  fara  og  skiæhgum  erendum. 


1531.  TESTAMENT  TEITS  585 

haulldum   þessi   adur   sogd   kaup  kongi  vorum  til  heid- 
urs.  aullum  til  gagns  og  goda. 


483.  8.  Júlí  1531.  i  HTammi. 

Testamentisbréf  Teits  Þorleifssonar. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIII,  4,  fniinrit  á  tveim  skinnblöðum,  og  er 
framhald  bréfsins  á  minna  blaðinu,  sem  læst  var  við  stœrra  blaðið 
með  fjórum  innsiglum.  Á  dögum  Árna  Magnússonar  voru  fimm  inn- 
sigli  fyrír  bréfinu,  en  þau  vu  ná  öll  dottin  frá.  Bréfið  er  nú  stór- 
lega  máð  og  svo  sem  ólesandi,  því  allr  síðari  hluti  þess  hefir  verið 
ritaðr  með  daufu  bleki.  —  AM.  Apogr.  2457  „accuratissimé",  og  er 
afskriptin  leiðrétt  af  Arna  sjálfum.  Það,  sem  þá  var  ólesandi  og 
Árni  hefir  fylt  í  eyðurnar,  er  hér  sett  í  kornklofa. 

Testamentum  Bref  Teitz  Þorleifssonar. 

Jn  nomine  domini.  amen. 

Saker  þess  at  manizs^)  lifdagar  eru  med  stauddum  endi- 
morkum.  þa^)  oss  okunigum  og  margur  uerdur  suo  skiottliga 
heidan^)  kal(l)adur  med  ymisligum  dauda.  at  litla  edur 
aungua  skipan  fyrir  sier  giorfa  og  þa  ovist.  hvern  dreing- 
skap  at  giora  erfingar  hins  framlidna  fyrir  hans  sal  med 
olmosum.  edur  odrum  giofum.  þad  er  og  audsyniligt.  at 
suo  RÍkur  sem  fatækur  hefur  eigi  meira  med  ser  af  stundlig- 
um  audæfum  en  hann  er  sueipadur  j  ORÍkliga  til  grapptar. 
huar  af  þessa  heims  megt  er  sem  umlidandi  skuggi.  þeim 
sem  jafnan^)  hefer  likat  fyrir  sinum  likama  at  sia  þarfliga 
hluti  at  hann  mæt(t)i  þui  lystiligar  hafa  sinar  girnder  her  da 
jardRÍki.  hæfer  og  þui  naudsunligar^)  fyrir  hugsa  saluni  med 
mildileiks  uerkvm.  huar  af  hun  mæt(t)i  fordazt  eiHfar  pinur 
og  koma  fyr  til  fridar  og  endalaus  fagnadar  med  gudi  og 
hans  uoldum  monnum  j  hi(mm)riki.  þui  uil  eg.  teittur  þor- 
leifsson  kun(i)gt  giora.  at  ec  er  heill  j  uiti  en  nokut  krankur 
j  likama.  giori  suo  fallit  testamentum  fyrir  mer. 

j  fyrstu    ec    gef   mina*^)    synduga    sal    under    skioll    og 

1)  =  manzins.  2)  =  þo.  3)  =^  hiedan.  4)  janfn,  brfr.  5)  Svo. 
6)  minn,  frbr, 


586  TESTAMENT  TEITS.  1531. 

uerndar    skautt    almagtigz    gudz    og   arnadarord   hans   blez- 
ad(r)ar    modur    og    nieyar   jungfru    marie    og  sancti  peturs 
postula.  sancti  johannes  bapista  og  sancti  onnu.  (TOarie  magda- 
lene.    doroteu.    torlaki    biskupi]si^).  olaíi  kongi.  þar  med  oll- 
um  gudz    helgum    monnum.    bid(i)andi    af  ollu  hiarta  þann 
signada  herra  sem  mic  skapadi  med  sinum  mæt(t)i.  at  hann 
Hkni  mer  med  sini  myskun.  og  her  med  kys  ec  minum  mold- 
uga  likam  legstad  j  forkirkyni^)  j  huami  j  huamssueit.  fyrir 
sunan    fram.    at    hann    huilizt   þar.   þar  til  sem  alzmegtur^) 
gud  hfgar  hann  j  almenhgre^)  vppRÍsu.     Gefandi  alzmegtug- 
um^)  gude  og  hans  moder  marie.  sancti  peturi  postula.  sancti 
johannes  baptasta.  suo  og  þar  med  oUum  gudz  helgum  monn- 
um.  jordina  og  gardin  huam  j  huamssueit.  med  oUum  þeim 
gongum^)  og  gædum  sem  greindre  jordu  fylger  oc  fýllti)  hefer 
at  fornu  og  nyv  og  ec  hefi  fremzt  ^igandi  at  ordit.  bædi  til 
siozs  og  lanz.  Almegtugum^)  gudi  tii  sæmdrar  og  uirdingar.  og 
hans  CDodur  marie.  sancti  peturs  postula  og  sancti  johannes 
baptista   og  olium   gudz    helgum.i)     ^n  minni  salu  og  jngu 
minar  til  saluhialpar  og  mins    fodurs    og  modur   og  hennar 
fodur  og  modur.  þar  med  fyrir  ollum  kristnum  salum.  CDed 
suo    felldvm    skilmala    at    ec    og  jnga    min    skullum    hallda 
greindan  gard  j  ockurr(i)  lifs  tid.  huort  ockart  sem  anad  lifer 
leingur.     Suo    og   uill  ec  seigizt  enu  dyru  mes(s)ur  vij  eit(t) 
sinn    ocL    .xii.  manudum  j  xu  ar  heidan^)  j  fra.  kuni  oc  svo 
uerda    sem  gud   radi  fyrir  at  vid  foUum  bædi  fyrre  fra.  þa 
bid  ec  at  sa  lati  seigia  þær  sem  stadin  helldur.  suo  oc^)  bid 
ec  at  þar  at    kirkuni^)   j   huami   sei^)  sogd  salumes(s)a  med 
salutidum*)    æfmliga    eit(t)    sin  j  huerre    uicku  fyrir  ockrum 
salum  og  ollum  kristnum  salum.     Huad  eg  bid  audmiukHga 
min  herra  byskup  augmund  med  gvdz   nad   byskup  j  skall- 
holti    og    kirkunar^)    formen.    hueria    helzt  er  gud   uiU  uera 
latta    epter    hans    nada  daga.  at  þetta  bænahalld  haldizt.  at 
heilagre  huams  kirkiv.  sem  fyrr  seiger.  med  sinum  greinum. 
fyrir  hans  nada  sal  med  oUum  kristnum.  og  hans  nad  skipi 

1)  Svo.  2)  tvískrifað  (z  oc),  frbr.  3)  =  sie.  4)  var  ólæst  í  tið 
AM.;  Árni  tók  orðið  eptir  afskript  frá  c.  1680  með  hendi  síra  Bjarna 
Hallgrímssonar. 


1531.  TESTAMENT  TEITS  587 

])etta  boíiahald  haldizt  up(p)  af  sinum  undermonnum.  ^pter 
QDine  boii  til  kirkiunar  formann(a)  og  mine  testamentum 
giord.  suo  og  uil  ec  at  seigizt  mes(s)a  med  salutidum  æfin- 
liga  fyrir  ockrum  salum  upp  aa  ockarn  artidisdag  beiggi%) 
serhuorn.  þar  med  uiU  ec  gefizt  fatækum  monnum  aur^n^) 
j  mat  upp  doL  artidardagana  bada.  Jtem  skill  ec  og  til  at 
ueilsumadr^)  sei^)  baldin  da  gardinum  æfifiliga.  sa  mer  er 
skylldur.  ef  bann  er  til.  £n  þa  anar  ef  hann  er  eigi  til. 

Suo  og  gef  ec  gudi  og  heilagri  kirkiu  j  buami  jordifia 
læckarskogg.  og  þar  med  vij  malnytu  kugildi^)  og  onur  vij*^  j 
daudum  peningum.  suo  og  balfa  gerlar^)  skoga. 

Jtem  kirkiu  œl  stad  j  bruttafirdi  .iij.  kugildi. 

Jtem  sa  prestur  (mic)  syngur  til  moldar  .ij?  enn  anar 
prestur  huer  yfer  stendr  minum  grepptri'')  c. 

X  aurar  diacknan(um).  þeim  sem  er  at  beiglagri^)  kirkiu 
j  buami.^) 

kirkiunne  j  skalbollte  gef  ec  jordina  breidabolstad  iiij^  og 
XX  sem  Hg(g)ur  j  fells  kirkiu  sokn  med  ollum  gaugnvm  og 
gædum  sem  benni  befur  fylgt  at  fornu  og  nýu  og  þar  med 
ui  kugiUde. 

stadar  kirkiu  j  steingrimsfirde  gef  ec  .x9  befe  ec  nu  ut 
golldit  iiij<'  enn  ec  uil  bitt  greidizt  epter  minn  dag  þad  er 
vantar.  ef  mier  uerdur  ecki  sialfum  audit  at  greida. 

bier  med  gef  ec  fatækum  .x9  greine  ec  þar  til  .iij*?  j 
mat.  uadmali  og  skoledri.  iij^o)  malnytu  kugillde.  kapaljeitt 
c.  og  þar  til  iij^  j  þarfsamligum  peningum. 

kirkiune  under  mula  a  skalmanesi  iij  malnytu  kugillde. 

kirkiunne  og  stadnum  j  buamme  gef  ec  epter  mic  þad 
jnnan  stoks  er  gardinum  og  kirkiunc  til  nytsemda.  greine 
ec  þar  til  j  koste.  ef  hann  er.  busgagn  og  sængur  sem  til  eru. 

1)  Svo.  2)  svo  =  eyrir.  3)  =  veizlumaðr.  4)  =  sie.  5)  kkgildi, 
frbr.  6)  =  glerar.  7)  greppt",  frbr.  8)  Svo.  9)  „hier  eru  handa- 
skipte.  hingadtil  er  skrifad  raed  sæmelegre  hende  og  godu  bleke, 
enn  aflægislega  bögulegre  og  rflngre  literaturá  eins  og  hier  er.  Þad 
sem  epter  kierour  og  ut  til  endans  er  ritad  med  vidvœninglegu  hand- 
artetre  og  greibleki  fc^lu  og  gulu,  enn  skickanlegre  literatura."  (AM). 
10)  tvískrifað. 


588  TESTAMENT  TEITS.  1531. 

enn  adrer  dauder  peningar  stande  epter  minne  skipan.  ef 
ec  geri  þar  rad  til.  So  og  skipa  ec  kirkiunne  og  stadnum 
fiora  kapla  alla  klyftæka  og  klyfbæra. 

minum  kotungum  ollum  gef  ec  kuittar  sinar  landskylld- 
er  ad  næstum  fardogum.  sem  þeir  eiga  mier  ad  greida  ef 
gud  kallar  mic  til  sin  ur  þessum  minom  siukleika. 

Þorde  aunundssyne^)  gef  ec  þau  tye  hia  (honum  ero) 
ef  hann  lifer  mier  leingur  og  þionar  mier.  sem  hann  hefur 
lofad. 

pali  bardarsyne  gef  ec  þau  tye  bestu  sem  hann  uelur 
af  þeim  uij  manna  tijum  (sem)  ero  hia  orme  under  felle  er 
ec  lede  honum  j  sumar. 

u.  aura  huerium  minum  uinnumanni  fram  yfer  sitt  kaup. 

X  alner  huerri  uinnukonn  sem  mier  og  henne  hafa 
leinge  þionad.  ef  ec  stig  fram  ur  þessari  sott. 

raugnualldi  og  ku  er  ec  leda  ef  gud  kallar  mic  nu. 

So  og  gef  ec  gude  og  sancta  laurencius  og  kirkiunne 
under  mula  a  skalmanesi  iordina  eidshus  j  mula  kirkiusokn 
med  ollum  gognum  sem  henne  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu 
og  nyu  til  sios  og  lands. 

petre  bonda  loptssyne  gef  eg  ui  uetra  gamallt  naut  j 
haust  suo  framt  sem  han  lifer  mier  leingur. 

sira  jone  stack  med  skinnvm  og  nyar  hosur. 

Öreke  gudmunssyne  kóss  med  skinnvm. 

gudrunu  gunnlaugdottur  kapu  rauda  sida. 

sira  þorkattli  fornt  koss  og  hufu  med  skinnum  forna. 

Öreke  gudmundssyne  gef  eg  raudan  hest  at  kalladur  er 
jnneraudur.  hann  skal  lata  hingat  hest  þreuetran  j  stadin  til 
kirkiunar  og  stadarins  j  huame. 

fola  tuæuetran.  þorvarde  gef  ec^) 

]one  palssyne  tye  sem  hia  honum  er. 
minum   herra  biskupinum  gef  ec  og  skipa  ef  hans  nad 
uill  litelæte  til  hafa  at  þig(g)ia.    iij    staup   med  silfur.  sylgiu 
og  linda.  skeid  og  spensl  viij.    skak    med   taunn.    kordahnif 


1)  aundssyne,  frbr.     2)  Svo, 


1531.  Testamént  TEITS.  589 

minn.  ec  bid  hans  nad  bitala  kirkiune  a  hofi  ]  uopnafirdei) 
kalek  med  silfur  og  mier  mune  þad  ecki  bregdast. 

Jn  })rimis.  iordina  skarfstade  j  huanis  kirkiusokn  gefec 
til  kirkiunar  og  stadarins  j  huamme.  iordina  hualsd  ]  kolla- 
firde  j  fells  kirkiusokn  med  fíorum  malnytu  kugiildum.  gef 
ec  og  til  kirkiunnar  j  huamme  med  ollum  gognum  sem 
greindum  iordum  fylger  til  sios  og  lands. 

hefi  ec  fnu]  gert  fullkoml[iga]  suo  felldan  gerning  uid 
^irek  gudmundsson  og  gudrunu  gunlaugsd[ottur  at]  ]mu  skulu 
Ögnast  epter  minn  dag  og  mic  fra  fallin  [med  ui  kugilld- 
um-)  iordina  allra  magnusskoga  j  tungu  kirkiusokn  med  oll- 
um  gognum  og  gædum  sem  henne  hefur  fylgt  at  fornu  og 
nyu  og  fylger  nu  til  sios  og  lands  under  greinda  menn 
^irek  gudmundsson  og  gudrunu  og  þeirra  baurn  til  æfin- 
ligrar  eignar  og  frials  forrædis  ^n  undan  mier  og  minum 
erfingium  og  epterkomendum. 

pale  gunlaugssyne  iordina  hornstade  og  J)ar  med  vi 
kugillde. 

So  og  skal  eirekur  aungum  peningum  bitala  og  gudrun 
gunlaugsdotter  eda  JDeirra  erfingiar  fyrir  greinda  magnus- 
skoga.  utan  þeirre  iord  hualsa.  og  þar  med  þau  fiogur  ku- 
gillde  })ar  standa  med.  £n  þad  ad  magnusskogar  eru  meira 
uerder  skulu  þau  kuitt  um  og  þeirra  erfingiar.  ^n  þad  epter 
mic  er  þa  gud  kallar  mic  hei(d)an^)  med  gardinum  j  huamme 
og  ec  gere  ecke  sialfur  at  mier  lifanda  rad  fyrir  þa  skal  þad 
eignast  kirkian  j  huamme  og  gardurin. 

Bid  ec  nu  audmiukliga  minn  herra  biskupin  at  fuilgera 
og  framkuæma  þetta  mitt  testamentum  sem  hann  sier  nu 
best  bihaga.  fyrir  sinne  sal  og  minne.  þessum  monnum  nær- 
uerande.  sidsta  ec  gerda  þetta  mitt  testamentum.  sira  þor- 
kell  palsson.  bardur  þorarinsson.  jngebiorg  hakonardotter. 
skal  þetta  obrigdanliga  standa  epter  minn  dag. 

Og  til  sanninda  hier  (um)  setium  uer  ockar  jnsigle  fyrir 

1)  „Þad  sem  epter  kemur  heíur  ekki  feinged  rum  a  bokfellinu, 
og  er  þad  (med  sömu  hende  sem  þad  nœst  fyrerfaranda)  riiad  a 
Schcdulam  som  sidan  cr  med  innsiglunum  fest  vid  hitt  bokfelled". 
2)  [yfir  línuniíi,  og  vísað  inn.     3)  þ.  e.  hiedan. 


590  SÆTTARBREF.  I53l. 

þetta    bref.    skrifad  j  huamme    manadagin  næsta  epter  uici- 
tacionem  marie.  arum  epter  guds  burd  CD  v^  xxx  og  eitt  ar.^) 


484.  [5.  Júli  1531J.  á  Öxarárþingi. 

Ögmundb  biskup  gerir  sátt  milli  þeirra  Páls  bónda  Vigfús- 
sonar  af  einui  álfu  og  Jóns  bónda  Hallssonar  og  Hólmfríðar 
Erlendsdóttur  konu  hans  af  annari. 

AM  238.  4to  bl  fi3b,  skr.  c.  1570  (Bessastaðabók).  —  Meðal  Apogr. 
AM.  5539,  og  er  afskript  af  þessu  bréfi  eptir  Bessastaðabók.  Þar  segir 
Árni  um  ártal  bréfsins:     „Datum  absque  dubio  1531".     Sbr.  Nr.  490. 

Sættarbref  pals  vigsfussonar  og  jons  hallssonar. 
Vier  augmund  med  gvdz  nad  biskvp  j  skalholltti.  Gior- 
vm  godum  monnum  kunigt  med  þessu  Minu  opnu  brefi  ad 
aa  Midvikudaginn  næstan  epter  peturs  messu  og  pals  um 
sumarit  aa  almenniHgu  augxararþingi.  Giordum  uier  suodd- 
aii  satt  j  milU  þeirra  pals  Bonda  vigfussonar  af  eirne  alfu. 
^nn  af  annari  jons  bonda  hallssonar  og  hans  dandu  kuinnu 
hustru  holmfridar  ^rlendzdottir.  Sættust  þessir  fyrr  skifadir 
menn  þar  þa  med  fuUum  sattum  um  aUtt  þad.  þeim  hafdi 
aa  miUi  farit  nauckur  forUdin  ar.  Sem  uar  um  peninga 
reikning  j  faustu  og  lausu.  hugmod  edur  huat  heUst  þeim 
hafdi  aa  miUi  borit  j  meira  hlut  edur  minna  ad  auUu  til 
skildu  enn  aunguo  fra.  voru  þessir  giorningsuottar  þar  nær- 
uærandi.  ([inar  snorason.  þorleifur  eirekson.  prestar  og 
ofíiciaUs  heilagrar  skalhoUtz  kirkiu.  ^rlendur  þoruardson 
laugmann.  jon  bondi  biornson  vor  kæmeistari  og  jon  bondi 
þoruardson.  Og  til  sannenda  hier  um  setium  vier  fyrr  skrif- 
adir  menn  vor  jnsigU  med  fyrrskrifadra  manna  jnnsiglum 
fyrir  þetta  sættargiordarbref.  skrifad  j  sama  stad  deigi  og 
ari  sem  fyrr  seiger. 


1)  „Artaled  er  skirt"  (AM). 


1531.  TESTAMENT  INGU.  591 

485.  8.  Júlí  1531.  í  HTamml. 

Tbstamentisbréf  Ingu  Jónsdóttur  konu  Teits  Þorleifssonar. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XIII,  5  frumrit  á  skinni  með  "2  innsiglum.  — 
AM.  Apogr.  2458  „accuratissimé".  Frumritið  er  með  sömu  hendi  og 
testament  Teits  Þorleifssonar. 

Testamentum  bref  jngu  jonsdottur  (kuinnu  teitz 
þorleifssonar). 

Jn  nomine  domini  amen. 

Saker  þess  at  mannsinz  lifdagar  eru  skafpaderi)  med 
stauddum  endimorkum  þo  oss  okunnur^)  og  margur  uerdur 
heden  kalladur  suo  skiottliga.  med  ymisligum  dauda  ad  litla 
skipan  eda  aungua  fær  fyrir  sier  gert  þo  ouist  hvern  dreng- 
skap  at  gera  erfingiar  hins  framhdna  fyrir  hans  salu  med 
ohnusugiordum  eda  giofum.  þat  er  og  audsynligti).  ad  so 
rikur  sem  fatækur  hefur  ei  meira  af  stundligum  audæfum. 
en  hann  er  sueipadur  orikiliga  til  graptar.  huar  af  er  sky(n)i- 
anda  at  þessa  heims  mact  er  sem  vmlidandi  skugge  þeim 
og  sem  iafnan  hefur  likad  fyrir  sÍHum  likama  at  sia  þarfliga 
hlute  at  hann  mætte  þui  listehgar  hafa  sinar  girnder  hier  á 
iardrike  hæfer  og  þui  naudsynligar  fyrir  at  sia  og  hugsa  sal- 
unne  med  milldleiks  uerckum  [huar  af^)  hun  mætti  fordaz 
eiHfar  pinur  og  koma  fyr  til  fridar  salunne  og  endalaus 
fagnadar  med  gude  og  hans  voldum  monnum  j  himerike. 
þui  uil  eg  jnga  ionsdotter  kunnigth  gera  at  ec  er  heil  at 
uite  enn  nockud  kraunk  j  likama.  gere  ec  suo  fellt  testa- 
mentum  fyrir  mier. 

j  fyrstu  grein  at  ec  gef  mic  og  mina  sal  synduga  under 
skiol  og  uerndarskaut  alzmectugs  guds.  og  arnadarord  hans 
blezsad(r)ar  modur  CTDarie  og  sancte  iohannis  baptiste  þar 
med  sancte  peturs  postula  CDarie  magdalene  sancte  aunnu 
sancte  dorothea  sancte  olafi  kongi.  þorlaki  biskupe.  og  allra 
guds  heilagra  manna  bidiande  af  auUu  hiarta.  þann  signada 
herra  sem  mic  skapadi  med  sinum  mætte  hann  Hkiie  mier 
med  sinne  myskun.  hier  med  kys  eg  minum  molldvga  likama 

1)  iSvo.     2)  [vantir  i  frbr.;.AM.  b.  v. 


592  tESTAMENT  INGU.  1531. 

legstad  j  forkirkiune  j  huamme  j  hvamsueit  fyrir  austan 
fram  at  hann  huilizt  þar  þar  til  sem  allzmectugur  gud  lifgar 
hann  j  almennehgri  upprisu.  Gefandi  allzmectvgum  gudi  og 
ollum  guds  helgum  monnum  til  kirkiunar  j  huamme  iordina 
ketilstade  iiij^  og  xx.  med  ollvm  gognum  og  gædum  sem 
henni  hefur  fylgt  at  fornu  og  nyu  til  sios  og  lands.  þar  med 
vi  kvgiUde.  kirkiunne  j  skalhollti  iordina  halldorstade  er  Hggur 
j  skagafirde  j  glaumbæarkirkiu  sokn  xx9  at  dyrleika  huar  at 
fyrir  kom  min  iord  kollslækur.  kirkiune  a  læk  kugilldi.  annad 
gufudalskirkiu.  þridia  til  stadar  j  steingrimsfirde.  íiorda  til 
stadar  j  hrutaíirde.  krossinum  j  kalladarnesi  iij^  j  godum 
peningum.  u^  fatækum  j  þarfsamhgum  peningum.  preste  sem 
mig  syngur  tii  molldar  .ij9  hundrat  presti  audrum  sem  at- 
staudu  ueiter.  x  avra  diakna  ef  hann  er  nærri.  hier  med 
skil  eg  mer  æfinligt  bænahalld  at  kirkiunne  j  huamme.  sier- 
deiHs  til  greint  salu  CDesso  j  huerri  uiku  huern  miduikudag 
þa  ecki  er  annad  festum  j  heilagri  kirkiu.  hier  med  skil  ec 
til  upp  at  hallda  artidesdag  þeim  gud  kallar  mic  til  sin.  og 
gefast  eyrer  j  mat  fatækum  monnum  A  huern  artidardag. 
Somvleidis  gef  eg  og  teite  minum  þorleifssyne  mina  fiord- 
ungsgiof  ur  auUum  minum  peningum.  og  adrar  minar  laug- 
giafer  suo  framt  sem  hann  Hfer  mier  leingur  sem  uid  hofum 
adur  um  talat.  til  greindur  j  mina  fiordungsgiof  muh  j  kolla- 
firde  og  þar  til  þeir  peningar  sem  honum  Hkar.  jngebiorgu 
systur  minne  skipa  ec  hundrat  hvndrada.  j  arflausn.  j  god- 
um  peningvm.  er  þar  fyrst  til  greind  iordin  gufudalur  .xl  . 
iordin  fiordur  a  skalmanesi  .xxx9  iordin  deindard  fyrir  fiogur 
c  og  XX.  j  mula  kirkiv  sokn.  og  þar  til  .uj9  og  .xx.  j  malnytu 
og  odrvm  godvm  peningum.  sira  jone  brodur  minum  gardin 
halfan  mula.  epter  mic  til  æfinhgrar  eignar  sem  godra  manna 
bref  þar  um  utuisar.  erHnge.  iij9  fatækum  kotungum  minum 
et  uestra  .u.  aura.  sem  mier  eru  skuUder^).  hinum  .xx.  alnar. 
þoruarde  .c.  frenda  minum.  CDarivsaugu  kirkiune  j  huamme 
og  gudmundar  saugu. 

skal  þetta  mitt  testamentvm  standa  æfinHga  og  obrigd- 

1)  Svo. 


i 


1531.  GRÝTUBAKKABRÉF.  593 

anljga  hier  epter.  for  þesse  gerningur  fram  j  storu  badstof- 
(unne)  j  huamme  j  huamsueit. 

uoru  þessir  min  kuoduuitne.  af  mier  tilkallader  sira 
þorkell  pallson  og  jon  palsson.  og  annad  fleira  gott  tolk. 
þa  eg  gerda  mitt  testamentum. 

Og  til  sannenda  hier  vm  setia  þeir  sin  jnsigle  fyrir  þetta 
te,5tamentum  bref.  skrifad  j  sama  stad.  laugardagin  næsta 
epter  uicitacionem  sancte  marie  þa  er  lidit  uar  fra  guds 
burd  00  u9  xxx  og  eitt  ar. 


486.  U.  Júlí  1531.    á  arenjaðarstöðum. 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Þorsteini  bónda  Finnbogasyni  kaupa- 
hiutann  í  jörðunni  Asi  í  Öxaríirði  og  jarðirnar  Tóvegg  og 
Haga  á  Árskógarströnd  fyrir  kaupahlutann  í  Grýtubakka  í 
Höfðahverfi  og  jarðirnar  Hh'ðskóga  og  Hringsdal;  segirhvor 
um  sig  til  kirkjujarða,  og  Þorsteinn  geldr  Grýtubakkakirkju 
jörðina  Grímsnes  með  sex  kúgildum  í  reikningskap ;  lýsa 
þeir  og  fleirum  jarðarkaupum,  er  þeir  hafi  átt. 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnússonar,  Þingeyjarsýsla  Nr.  13,  afskript 
„eptir  sínum  Originalum",  sem  ka]last  „Copiur  aff  Grytubacka  Brieff- 
um,''  staðfest  á  Grýtubakka  20.  Júní  1708  af  Jóni  Þórarinssyni  og 
Illuga  Jónssyni.  —  Nr.  12  meðal  jarðabókarskjalanna  úr  Þingeyjar- 
sýslu  er  afskript  af  þessu  bréfi  eptir  Nr.  13,  gerð  fyrir  Árna  Magnús- 
son  með  hendi  Hans  lögmanns  Beckers.  Dagsetning  bréfsins  virðist 
líklegra  að  sé  14.  Júlí  en  22.  December. 

Þad  giorum  vier  Sigmundur  Gudmundsson.  Tumds  Ein- 
arsson.  prestar.  Jön  Magnusson.  Audun  Sigurdsson.  leik- 
menn.  gödum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  briefi. 
ad  árum  eptir  guds  burd  þúsund  íimm  hundrud  þridtiju  og 
eitt  d  Greniadarstodum  j  Reikiadal.  fðstudagienn  næstan  firir 
Þorldksmesso  vorum  vier  j  hid.  sdum  og  heyrdum  d  ord  og 
handaband  þessara  manna.  virdugs^)  Herra  Biskups  Jöns  af 
eirnri  dlfu  og  Þorsteins  bönda  fimbogasonar  af  annari  ad  so 
firir  skildu.  ad  nefndur  Biskup  Jön  seldi  greindum  Þorsteini 

1)  Sro. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  38 


594  GRYTUBAKKABREF.  153I. 

allan  kaupahlut  j  lordunni  Asi  i  Oxaíirdi  med  ðllum  þeim 
gðgnum  og  giædum  sem  greindum  kaupahlut  d  med  Iðgum 
ad  filgia.  Sagdi  Biskup  Jon  ad  kirkiafi  .1  (isi  ætti  þridiung  i 
heimalandi  og  jordina  Veturlidastadi  i  Hniöskadal.  og  þær 
itðlur  sem  registruni  innihelldur  og  greindri  jðrdu  hafa  til 
heirt.  og  þar  til.  6.  mcLInitu  kugildi.  enn  allur  annar  reikn- 
ijngskapur  sem  þar  til  hafdi  d  fallid  i  kirkiunnar  porsio  og 
mortalia  af  fornum  og  nýum  reiknijngskap  sem  íinnast  kinni 
ad  Iðgum  ad  Askirkiu  til  heirdi.  skildi  Þorsteinn  fimbogason 
suara  edur  hans  erfijngiar.  Hier  med  seldi  Biskup  Jön  greind- 
um  Þorsteini  jardernar  Tovegg  og  Haga  d  Askougsstrðnd^). 
og  þar  til  tuttugu  hundrada  jðrd  þd  sem  þeim  bddum  semdi. 
Hier  i  möt  gaf  og  seldi  greindur  Þorsteirn  Biskup  Jöni  allafi 
kaupahlut  i  jordunni  Grjtubacka  ]  Hðfdahuerfi  firir  dttatiju 
hundrud  og  þar  til  jardernar  Hlijdskög  og  Hrijngsdal  med 
ðllum  þeim  gðgnuni  og  giædum  sem  greindum  jðrdum  eigu 
med  Iðgufa  ad  filgia.  Sagdi  greindur  Þorsteirn  bðndi  ad 
kirkiaii  d  Grjtubacka  ætti  þridiung  i  heimalandi  ad  auk 
þess  sem  adur  skrifad  stendur  og  þar  til  væri  gðmul  eign 
kirkiuniiar  d  Grýtubacka  jardernar  Syrisvellir.  Eyri  i  eistr- 
um  fiordum  og  HöII  i  vestrumm  fiordum.  og  þar  til  lukti 
greindur  Þorsteirn  kirkiunni  d  Grýtubacka  jðrdina  Grijmsnes 
med.  6.  mdlnitu  kugilldum  firir  þann  reikmjngsskap  sem 
fallid  hafdi  medaii  hann  og  hans  fader  hielt.  enn  vm  allan 
annan  reiknijngsskap.  porsio.  mortalia  þess  sem  greindum 
Þorsteini  bar  ad  suara  skilldi  hann  kuittur  og  vid  skilinn.  So 
og  medkiendust  firr  greindir  menn  Biskup  Jön  og  Þosteirn 
böndi  ad  þeir  heldu  keipt  so  heitandi  jðrdum.  ad  Biskup  Jön 
seldi  greindum  Þorsteini  jðrdina  hdlf  skðrd  d  Tiðrnesi  og 
jardernar  fagranes.  geitreiarstrðnd  og  Sueinstrðnd  vid  myvatn. 
Þar  i  möt  gaf  Þorsteirn  itra  fiall.  ^yölfstadi  j  miila  kirkiu- 
sökn  og  jardernar  Raudd  og  Bæ  i  Bdrdardal.  endurnyudu 
og  stadfestu  greindir  menn  Biskup  Jön  og  Þorsteirn  med 
handabandi  ðll  ddur  sðgd  jardakaup  er  giord  voru  med  vpp- 
lagie  og  samþicki  heidurlegrar  kuinnu  Sessiliu  Torfadöttur. 
eigeiikonu    optnefnds    Þorsteins.    skildi   huor   suara  lagaript- 

i)  Askong&trond,  afskr. 


1531.  STAFN.  595 

iingum  ð.  þeim  jðrdum  sem  seldu.  enn  huðr  hallda  þeim 
jordum  til  laga  er  keiptu.  kinni  Grjtubacki  nied  Iðgum  af 
ad  gdnga  Biskup  Joni  edur  hans  erfijngium.  þd  skildi  hann 
og  hans  erfijngiar  dömlaust  aptur  gdnga  ad  Asi  og  birgi  j 
kielduhuerfi.  So  og  ef  As  kinni  med  logum  af  ad  gdnga 
Þorsteini  edur  hans  erfijngium.  þd  skildi  hann  og  hans  erf- 
ijngiar  meiga  dömlaust  ad  sier  taka  Grýtubacka.  Og  til 
sannenda  hier  vm  setium  vier  firr  skrifader  menn  vor  inn- 
sigli  firir  þetta  brief  er  skrifad  var  i  sama  stad.  deige  og  dri 
sem  firr  seiger.i) 


487.  31.  Júlí  1531.  í  Múia. 

JÓN   biskup  á  Hólum  gefr  æriigri    dandi  kvinnu  Olofu  Ein- 
arsdóttur  jörðina  Stafn  í  Reykjadal. 

AM.  Fasc.  XLVTII,  3,  írumrit  á  skinni,  og  eru  bæði  innsiglin  enn 
fyrir  bréfinu. 

Giafabrief  Jons  biskups  a  Hoolum  1531. 
Þat  giorvm  wit  ]on  prestur  philippusson  og  sigmvndur 
prestvr  gudmvndson.  Godvm  monnum  kvnnigt  med  þessv 
ockro  opnv  brefe  þa  lidit  var  fra  gudz  bvrd.  (10.  d.  xxx.  og 
.i  ar  a  fostvdaginn  næstan  fyrir  jachobsmesso.  fyrir  austan 
vallargardin  j  mula  j  reykiadal.  Worvm  vit  j  hia  savm  og 
heyrdum  a  ord  og  handaband  þessara  manna,  Virduligs 
herra  jons  med  gudz  nad  biskups  a  holum.  og  ærligrar 
dande  kuinnv  Olafar  einarsdottur.  at  suo  fyrir  skildv  at  adur 
greindur  biskup  jon  gaf  fyrnefndri  Olofv  jordina  stafn  er  ligg- 
ur  ]  reykiadal  .i  einarsstada  kirkio  sokn.  met  ollvm  þeim  gðgn- 
um  og  giædvm.  hlutvm  og  hlunnindvm  sem  greindre  jordv 
fylgir  og  fylgt  hefur  at  fornv  og  nyio  ok  hann  hefur  fremzt 

1)  Neðan  við  bréfið  var  þetta  ritað  1703: 

„Jardir  þær  sem  þetta  firsta  skrif  eignar  Grýtubacka  kirkiu  eru 
nli  frá  henni  firir  langri  æfi  teknar.  ad  fráskildu  Suædi.  edur  snæris- 
vollum  so  sem  þetta  brief  synir  sem  hier  næst  eptir  kiemur  [þ,  e.  bréf 
frá  31.  Janúar  1533].  tuær  liggia  til  Stólsins.  sii  þridia  haldin  bóndu- 
eign." 

38* 


5ð6  ÍIEYKJAREIT^R.  l53Í. 

eigande  at  ordit.  til  æíinligrar  eignar  og  frials  forrædis  vnd- 
an  sier  og  sinvm  eríingium  ^n  vnder  opptnefnda  Olðfv  og 
hennar  erfmgia.  Lofade  opt  nefndur  herra  biökup  jon  at 
suara  lagariptingvm  a  adur  nefndri  ]ordu  stafne.  ^nn  titt- 
nefnd  Olðf  hallda  til  laga.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium 
vit  ockur  jnncigle  fyrir  þetta  giorningsbref  er  giortt  var  ] 
mula  j  reyk(i)ardal  sama  degi  og  círe  sem  fyr  segir. 


488.  13.  Áugúst  1531.  á  Hólum. 

ViTNisBuBBR  Nikulásar  prests  Vilhjálmssonar,  sem  búið  hafði 
á  MæHfelli  í  22  ár,  að  Reykjareitr,  hefði  verið  haldinn  eign 
Reykjakirkju  í  Tungusveit. 

AM.    Apogr.    4-118     „Ex  originali"  með  hendi  Jóns  Magnússonar 
bróður  Árna. 

Suo  fallinn  vitnisburd  ber  ek  nickulas  prestur  vilhialms- 
son  at  ec  bio  aa  mælefelle  j  tungusueit  vppa  ij  ar  ok  xx  ok 
uisse  ek  fyrer  full  sannende  at  vpp  aa  allaíi  þann  tíjma  var 
sa  enn  same  reitur  sem  Hggur  j  millum  reykiasels  ok  aar 
þeirrar  sem  fellur  vestur  vr  kidaskarde  ok  ofan  j  mælefellzaa 
var  þa  kalladur  reykia  reitur.  ok  hann  uar  þa  hafdur  ok 
halldinn  oobrigdulig  eigii  Reykia,  ok  þeir  sem  a  Reykium 
bijuggu  huer  epter  annafi  lietu  bæde  rifa  hríjs  j  þessum 
sama  reit  ok  allar  gagns  nýtiar  af  hafa  suo  sem  þeir  ætte 
ok  biuggu  þa  eignarmenn  a  mælefellzaa  ok  eignudu  sier 
alldre  ok  einge  annar  þenna  reit  nema  Reykiamenn.  ok 
alldre  heyrda  ek  þar  neitt  tuimæle  a  leika  vpp  aa  suo  lang- 
an  tijma  sem  fyrr  seiger  fyrr  enn  nu  fyrer  fam  arum.  Ok 
til  sannynda  hier  vm  set  eg  mitt  jnncigle  fyrer  þetta  bref  er 
skrifad  var  aa  hoolum  j  hlailtadal  laugardagenn  næsta  fyrer 
mariumessu  fyrre  arum  epter  gudz  burd  CD  d  xxx  og  eitt. 


1531.  SÆTTARBREF.  597 

489.  4.  September  1531.  í  Múla  í  Fljötshlíð. 

10.  Febrúar  [1533].       á  StórölfshYolI. 

Sáttarbréf  Ögmundar  biskups  niilli  þeirra  Jóns  Hallssonar 
ogHólmfríðar  Erlendsdóttur  af  einni  álfu  og  jonkæra  Eyjólfs 
Einarssonar  af  annari  um  ágreining  og  reikningsskap,  sem 
þeim  hafði  á  milli  farið. 

AM.  191.  4to  bls.  28-29  (bréfabók  Jón  Hallssonar  á  skinni).  - 
Landsbókasafn  62.  8vo,  afskript  gerð  fyrir  Arna  Magnússon  „ur  brefa- 
bok  Ogmundar  biskups"  (=  b). 

Sattargiordarbref^). 

Vier  avgmund  med  guds  nad  biskup  j  skalhoUti  giorum 
godum  monnum  kunigt  med  þessu  voro  opnu  brefi.  at  a 
manudagin  næstan  fyrir  festuro  natiuitatis  sancte  marie 
virginis  a  mula  j  fliozhhd.  anno  domini  CD^  d.  xxx.  j.  vorum 
vier  til  ordz^)  vid  þessa  menn  in  primis  jon  bonda  hallzson 
og  hustru  holmfride  ellenzdottur.  ^n  af  annari  alfu  jonkæra 
eyolf  einarson.  vm  þa  aagreining  oc^)  reikningskap  sem  þeim 
a  miUum  var  ok  hafdi  verit  nockurn  tima.  Þvi  jn  nomine 
jesv  christi.  Giordvm  vier  svodan  íullkomUga  satt  þeirraj*) 
miUum  med  fullu  bandabandi  vpp  á  allar  sidr.  Skildum 
vier  suo  fyrir  at  þesser  aller  adr  nefnder  menn  skylldu  nidr 
sla  aullum  hugmod.  aagreiningu^)  reikningskap  fornvm  ok 
nýum  sem  þeim  hafdi  matt  til  bera  edr  j  millum  vera  j  ord- 
um  eda  verkvm.  Hier  med  skylldu  huorer  annars  viner  ok 
auUungis  satter  sem  til  ber  miUum  [fader  ok  moder  ok  son^) 
ok  hvorer  adra  styrkia  hiedan  j  fra  til  allz  ens  goda  badi^) 
med  ord  ok  verk. 

[[Voru  þesser  menn  þa  þar  med  oss  nærverandi.  Sira 
jon  einarson.  sira  snori  hialmson.  Sira  sæmundr  arnason. 
Örekur  bondi  þosteinson  oc  jon  bondi  biornsson  ok  þui  settu 
þeir  sin  jnnsigH  med  voro  jnnsigU  fyrir  þetta  sattargiordar- 
bref   er    skrifat    var    a    storolfshuoli  j  hvolhrepp    a  rangar- 


1)  b.  V.  b.  2)  samtals  b.  3)  peninga,  b.  v.  b.  4)  fi.  b.  5)  ok  peninga, 
b.  V.  b.  6)  [191 ;  fodurs  modur  ok  sonar  6.  Jón  Hallsson  var  stjúp- 
faðir  Eyjólf  Einarssonar.     7)  bæde  b. 


598  SÆTTARBRÉF.  1531. 

uauUum.    festum    sancte    skolastichice^)   virginis  [a  sama  ari 
sem^)  fyr  seger^). 


490.  6.  September  1531.     á  Breiðabölstað. 

10.  Febrúar  1533.      á  Stórólfshvoll. 

Sáttabbbéf  Ögmundar  biskups  milli  Páls  Vigfússonar  eins 
vegar  og  Jóns  bónda  Hallssonar  og  Hólmfríðar  Erlendsdótt- 
ur  annars  vegar. 

AM.  238.  4to  bl.  62—63,  Bessastaðabók,  skr.  c.  1570.  -  Lands- 
bókasafn  62.  8vo,  aískript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur  brefabók 
Ögmundar  biskups"  (AM).     Sbr.  Nr.  484. 

Sattarbref  pals  fusasonar  og  hustru  holmfridar 
^rlendzdottir. 

Vier  avgmvnd  med  gvdz  nad  et  cetera. 

Ath  aa  Midvikudaginn  næstaii  fyrir  Natiuitatem  beate 
marie  virginis  aa  breidabolstad  j  fliotzhlid.  Anno  domini.  (D. 
d.  xxxj.  vorum  vier  til  samtals  vid  jon  bonda  hallson  og 
hustru  holmfridi  erlendzdottir  af  eirne^)  alfu  ^n  pal^)  bonda 
Vigfvsson^)  af  annari.  vm  þa  grein"^)  og  peninga  reikning- 
skap  sem  þeim  aa  miUi  bar.  og  hefdi  verit  vm  navckvrn 
tima.  Þui  jn  nomini  domini.  Giordum  vier  þa  suoddan  fvll- 
komliga  satt  þeirra  aa  milH  med  fullu  handabandi  vpp  aa 
badar  sidur.  og  skildvm  svo  fyrir  ad  þessir  fyrr  nefndir 
menn  skylldu  vera  allsattvm  sattir  hvorir  vid  adra.  Og  nidur 
sla  avUvm  hvgmod.  deilum  og  akærum  fornum  og  nyium 
sem  þeim  hefdi^)  aa  milH  farit.  j  ordum  og  aagreiningum.  og 
skylldu  suo  godir  [menn^)  j  tiltækiligan  tima  þa  þeim  uæri 
minstur  skadi  vt  j  og  þeim  best  hentadi^^)  fsundur^^)  reikna 
og  samaii  færa  hvat  hvorir  [fyrer  sig^^)  yrdi  avdrum  skylld- 
ugir.  mikid  eda  litid.  hier  med  lofvdvm  vier  sialfir  ad  bitala 


1)  Svo  =  Scholastice,  sem  er  10.  Febr.  2)  þ.  e.  =.  ari  síðar  en. 
3)  [[et  cetera  b.  4)  annare(!)  62.  5)  62;  Pals  238.  6)  62;  Vigfussonar 
238.  7)  ftgreining  62.  8)  hafde  62.  9)  [62;  vinir  uera  og  238.  10) 
hendtadadi(!)  238.    11)  p  sundur  62.     12)  [b.  v.  62. 


1581.  GUÐRÚNARSTAÐIR.  599 

þeim  sem  vanhalldinn  væri  suo  micit  sem  þeir  dandi  menn 
er  þar  til  verda  nefnir  ad  skoda  þetta  og  ransaka.  verda  aa 
sattir.  £n  vier  vilivm  eiga  vid  hvertt  þeirra  sem  skylldvgt 
verdur  giortt  ad  fornægia  oss  j  gen,  et  cetera. 

[Voro  þessir  godir  menn  þa  þar  nærverandi.  siera  þor- 
leifur  eirekson  ofíiciales^).  siera  jon  einarson.  siera  snorre 
hialmson.  £rekur  bondi  þorsteinsson.  sæmundur  bondi  eirek- 
son.  jon  bondi  þorvardson.  Og  þui  settu  þeir  sin  jnsigli  fyrir 
þetta  sættargiordarbref.  ^r  skrifat  var  aa  storolfshvoli  j  huol- 
hrepp  aa  rangarvollum  festum  sancte  scolastice  virginis  [aari 
sidar  enn^)  fyrr  seigir^). 


491.  11.  Septcmber  1531.       á  Þiní^eyruin. 

JóN  biskup  á  Hólum  skipar  í  heiðr  við  guð  og  heilaga  menn, 
sérdeilis  guðs  signaða  ástvin  hinn  sæla  Þorlák  biskup,  sem 
prýðir  og  patrónar  hálfkirkjuna  á  Guðrúnarstöðum  í  Vatns- 
dal,  að  þar  skuli  tíikast  kirkjutíund,  preststíund  og  Ijóstollar 
og  þar  skuli  börn  skíra  og  hjón  saman  vígja. 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnúsonar,  Húnavatnssýsla  Nr.  4,  afskript 
gerð  eptir  sinum  „origial"  „með  einu  hangandi  innsigli'*,  og  staðfest 
18.  Mai  1703  á  Bjarnastöðum  í  Vatnsdal  af  Jóni  Jónssyni  og  Sigurði 
Einarssyni. 

Vier  Jon  med  Gudz  ndd  biskup  a  hölum  Giðrum  Göd- 
um  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  Brefe.  ath  saker 
þess  at  almattigur  Gud  af  sine  hæstu  millde  hefur  sett  oss  allzs 
owerduga  fyrir  Gude  at  auka  og  stýrkia  kristnina.  heidur  og 
sæmd  kirknanna.  Þui  til  heidurs  wid  Gud  sialfan  og  hanz 
helgu  moder  meý  mariam.  og  allra  Gudz  heilagra  manna 
sierdeilis  wid  hanz  signada  astwin  hin  sæla  torlak  biskup 
sem  prider  og  patronar  med  Gude  halfkirkiuna  a  Gudrunar- 

1)  Svo  238.  2)  [leiðrétt;  S&  sama  ari  sem  238.  3)  [sl.  62.  -  Neð- 
an  við  þetta  bréf  er  í  238  ritað  með  hendi  Vigfúsar  Jónssonar  á  Kala- 
stöðum  (c.  1570) :  „Eigi  meira  um  sinn.  bifala  eg  ydur  uinur  minn 
Volldugum  gudi  j  ualld.  og  undir  hans  uirdugtt  halld.  Vinum  och 
uandamonnum.  af  vijgleiks  ordum  saunnum.  Nu  og  allafi  tid.  baedi 
fýrr  og  sid.  et  cetera." 


600  ARI  ANDRESSON.  1531. 

stðdum  j  watzdal.  hofum  vier  skickat  og  so  skipat  fyrr 
nefnda  halfkirkiu.  at  hun  skal  æfenlega  hier  epter  obrigde- 
hga  standa  med  þuilikum  heidri  rett  og  Rentu  sem  hierjnne 
stendur,  j  fyrstu  at  þar  skal  heima  takazst  kirkiu  tiund  og 
prestztiund  og  liostollar  allra  heimamanna.  Somuleidis  baurn 
at  skira  og  hion  saman  at  wigia.  Og  til  saninda  hier  wm 
setium  wier  wort  secretum  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  war  a 
þijngeyrum  ]  watzsdal  cL  manudagen  næsta  epte(r)  natiuita- 
tem  beate  marie  wirginis.  anno  domini  CíD^  d^  xxx^  primo. 


493.  11.  September  1531. 

BóMR  þriggja  klerka  og  þrigga  leikmanna,  útnefndr  af  síra 
Olafi  Gíslasyni  um  ákæru  Orms  Guðmundssonar  til  Ögmund- 
arbiskups  í  Skálholti  um  hald  á  átta  jörðum  „norðr  í  Arnesi", 
er  Ari  Andrésson  hafði  goldið  biskupinum  í  sakferU,  en  Ormr 
taldi  Ara  hafa  gefið  sér,  með  fleiri  greinum,  er  bréfið  hermir. 

AM.  Apogr.  2745  „Ur  Iftefabok  Ogmundar  biskups"  (AM-. 

Um  Ara  Andresson. 
OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heyra. 
senda  Freysteinn  Grimsson.  Biðrn  Þorgilsson.  Sveinn  Þorbiarn- 
arson  prestar  Skalhollzbiskupsdæmis.  Jon  Jonsson.  Gudmund- 
ur  Salomonsson.  Lytingur  ^inarsson.  leikmenn.  kvediu  Gudz 
ok  sina.  kunnigt  giorande  ad  sub  anno  gratiæ  CD^.  d^.  xxxi^. 
mdnudaginn  næstafi  fyrer  krossmessu  um  hausted.  vorum 
vier  j  d6m  nefnder  af  ærhgum  danimanne  sera  Olafi  Gisla- 
syne.  ad  skoda  ok  ransaka.  ok  fullnadardöm  á  ad  leggia  um 
þcL  akiæru  er  Ormur  Gudmundzson  klagade  til  biskupsins.  ad 
hann  hefde  ad  hallda  viij.  jördum  nordur  j  Arnese.  er  Are 
Andresson  hafde  golldid  biskupinum  j  sin  sakferle.  enn  ádur- 
skrifadur  Ormur  sagde  Ara  Andresson  hafa  gefed  sier  þær  med 
danumanna  vitnum  ok  fuUum  giðrninge.  ^nn  fyrrskrifadur 
Are  sagdest  þad  aldrei  giðrt  hafa.  utafi  med  skilmdla.  ad 
hann  være  sinn  mann  svo  leinge  þeir  lifde.  ok  styrkte  sin 
bðrn  annad  jafnmikid.  Hafdi  biskupinn  lofad  ad  setia  þar 
sinn  umbodzmann.    ad  svara  honum  Iðgum.    hvern  er  hann 


1531.  ARI  ANDRESSON.  601 

hafde  tilskipad  01ing  Gislason  med  sinu  brefe  ok  innsigle. 
Þvi  stefnde  fyrr  skrifadur  Ormnr  honum  stundarstefnu  oss 
aheyrande  domsmðnnum.  Dæmdnm  vær  stefnuna  Iðglega. 
ok  fyrr  nefndan  01ing  ok  mdled  rietteliga  fyrerkallad. 

Jtem  j  fyrstu  grein  kom  Ormur  þar  fram  med  bref 
under  tveggia  manna  innsiglum.  ad  jardernar  hefdu  honum 
gefnar  vered.  stöd  þar  einginn  skilmdle.  nie  sd.  er  are  sagd- 
est  giort  giðrt  hafa.  ^nn  fyrrskrifadur  Ormur  medkiendist 
ad  hann  hefde  lofad  ad  vera  hafxs  mann  medaii  þeir  lifdu. 
Þvi  ad  h(eilags)  anda  ndd  til  kalladre.  ad  svo  profudu  ok 
fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier  med  fullu  döms  atkvæde 
fyrrskrifadaii  Orm  skylldugaii  ad  leida  tvð  Iðgleg  vitne.  ad 
giðfin  hefde  ecke  vered  gefen  med  audrum  skilmdla.  enn  j 
brefinu  stöd.  bevisadist  svo.  ad  giðfiii  hefde  vered  gefin  med 
audrum  skilmdla  enn  j  brefed  var  sett.  þd  leitst  oss  brefed 
ömýndugt  ok  ad  ðngvo  halldanda.  Skylldu  vitnin  vera  leidd 
ed  seinasta  (ad)  Michilsmessu  j  haust.  ^nn  þö  ad  vitnen 
leiddest  þesse.  Kom  fyrrskrifadur  ^llingur  frafiá  med  sakar- 
gipt  biskupsins  vegna.  ad  tidt  skrifadur  Are  hefde  brotligur 
ordid  ad  barneign  vid  giptre  konu.  fram  hid  sinne  eigen 
kvinnu.  ok  dtt  vid  henne  v.  bðrn  edur  fleire.  gefid  sig  sid- 
ari  ok  sina  peninga  under  valld  biskups  Stephans.  gödrar 
miningar.  ok  nu  j  valld  biskups  Ogmundar  sidan  hann 
kom  ut.  Ok  ef  biskupinn  bivisade  þessar  saker  sannar.  þd 
þotte  oss  tittskrifadur  Are  ðngvar  giafer  nie  giðrninga  giora 
hafa  mdtt.  þvi  dæmdum  vier  fyrrskrifadar  jarder  biskupin- 
um  til  fridls  forrædis  ok  fuUrar  eignar.  ok  titt  nefndan  Ara 
riettelegd  goUded  hafa  et  cetera. 


493.  33.  September  1531.  á  Reyk.jum. 

Ákeisaegerð  sex  manna  og  uppsögn  landamerkja  á  Mæli- 
fellsdal  eptir  tilnefning  Ara  lögmanns  Jónssonar  út  af  ágrein- 
ingi  miUi  Gíslá  Hákonarsonar  og  Magnúsar  Björnssonar  um 
Reykjareit. 

AM.  Apogr.    4119    „Ex    originali"    raeð  hendi  Jóns  Magnússonar 
bróður  Árna, 


602  REYKJARETTR  1531. 

Þat  giorvm  wier  Grimvr  jonson.  Tvmas  tumason.  stig- 
ur  hoskvllson.  þordur  Gvnnarson.  ^yvindur  gunnarson  og 
halldor  jonson  godvm  monnum  kunnigt  met  þessv  voro 
opnv  brefe.  þa  lidit  var  fra  gud(z)  burd  CD.  d.  xxx  og  j  ar. 
fostvdagin  næstan  efter  mariomesso  fyrre.  vorv  vier  til  nefnd- 
er  af  ara  jonssyne  logmanni  at  rida  a  landamerki  a  mœle- 
fellzdal  og  skoda  þann  agreining  er  var  mille  gisla  hakonar- 
sonar  og  magnus  biornssonar.  ^nn  met  þui  at  lógmadur- 
enn  leitadi  fullkomliga  einardar  ords  huad  oss  litezt  riett- 
ligazt  j  þessv  male.  þa  sogdvm  vier  fyrnefnder  menn  eft- 
er  vorre  skynsemd  og  bodnvm  eidvm  at  vier  vissvm  eige 
sannara  en  d  su  er  vestan  fellvr  vr  kidaskarde  skilde  land 
met  þeim.  og  þat  gil  hid  sama  munde  kallat  kortogil  at  þui 
sem  oss  virtizt  þa  efter  likindvm.  en  ecki  hit  fremra  gilit. 
Og  met  þui  at  (IDagnus  synde  witnisburdv  at  sa  hinn  same 
reitur  sem  h'ggur  nœstur  fyrir  framan  kidaskard  og  þeim 
vard  at  agreiningo  syndizt  oss  suo  borin  sem  bokin  skipar 
j  .XX.  vetur  edur  leingur  hefde  verin^)  hafdvr  og  halldinn 
eign  reykiamanna.  og  ongvan  vissu  þeir  vppa  tala  ,i  allan 
þennan  tima  edvr  leingvr.  Og  til  saninda  hier  vih  settvm 
vier  fyr  nefnder  menn  vor  jnnsigle  fyrir  þetta  bref  sem  skrif- 
ad  var  a  reykivm  j  tungosueit  fostvdaginn  næstan  fyrir 
COichaelsmesso  a  sama  are  og  fyr  segir. 


494.  11.  Oktober  1531.  á  Borg. 

Kaupmálabbéf    Odds    Tumassonar    og    Ceceliu    Ormsdóttur, 
Einarssonar. 

AM.  Faso.  XLVIII,  4  frumrit  á  skinni,     Öll  (4)   innsiglin  eru  dott- 
in  frá.  —  Gömul  afskript  frá  c.  1578,  sem  eg  á  =  &. 

Kaupmalabref  Odds  Tumassonar  og  Sessehu 
Ormsdottur.     Anno  1531. 
Jn  nomini  Domini  Amen  var  suo  felldur  kaupmali  lyst- 
ur    og  stadfestur    áa  brudlaupsdeigi  aa  millum    Odd(s)  tuma- 

1)  Svo. 


1531.  KAUPMÁLABRÉF.  B03 

sonar  oc  cesseliu  ormsdottir  ad  adur  nefndur  Oddur  tuma- 
son  talldi  sier  til  kaups  vid  adur  greinda  cesceliu  hundrad 
hundrada  j  jordum  og  kuijUdum  og  audrum  þarfligum  pen- 
ingum  ad  til  nefndre  jordunne  galltarhollti  er  heidarHgur 
dandimann  vigfus  bondi  þordarson  gaf  þa  þar  fyrir  oss  og 
gallt  fyrr  nefndum  Oddi  tumasjne  med  fuUu  handahandi. 
oc  suo  j  horgaii  geck  vid  þorleif  einarson  um  adur  greint 
hundrad  hundrada.  er  þa  uar  laugHgur  giptingarmadur  fyrr 
skrifadrar  cesceHu  ormsdottur  med  radi  oc  samþýcki  brodur 
hennar  og  fodurmodur  oc  anara  frænda.  hier  j  mot  hafdi 
adr  greind  cesceHa  til  kaupz  vid  greindan  odd  tumason  Ixc  at 
til  greindri  jordunne  raudamel  er  Hggur  j  kolheinsstada  kirkiu 
sokfi  oc  þad  meira  er  henne  reiknadist  j  sin  faudurarf  og 
modur  uid  aunur  sin  syskyn.  hier  til  gaf  þrattnefndur  oddur 
cesceHu  konu  sine  fiordungsgiof  vr  [þessum  hundrad^)  hundr- 
ada.  kiori  adur  nefndur  þorleifur  titt  nefnda  seseHu  frænd- 
konu  sina  malakonu  j  gard  greindz  odds  tumassonar. 

voru  þessir  brudlaupsvottar  sira  jon  ejolfsson.  jon  jons- 
son.  magnus  jonsson  og  sueinbiorn  haHsson.  huerier  er^) 
settu  sin  jnnsigH  fyrir  þetta  kaupmalahref  huert  skrifat  uar 
aa  borg  j  borgarfirdi  miduikudagin  næstan  fyrir  jn  festo  ca- 
Hxto  pafva  þa  Hdid  uar  fra  hingadburd  uorz  herra  christi^) 
[CD  d  XXX  og  j*)  ar. 


á95.  30.  Nóyember  1531.  á  Hólum. 

Kaupmálabkéf    Eyjólfs    Einarssonar    og    Helgu  Jónsdóttur, 
biskups  Arasonar. 

Landsbókasafn  61.  8yo,  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ex 
originali  Vigfuss  Jonssonar  a  Leyrá"  (AM.).  „2  innsigle  hafa  under 
brefinu  vered,  og  alldrei  fleire"  (AM ).  —  I  sama  handriti  (Landsb. 
61.  8vo)  er  og  önnur  afskript  bréfsins  staðfest  29,  Nov.  1665 
í  Vatnsfirði  „eiTter  Originalnum  þeim  er  j  Watnsfirde  liggur" 
af  Jóni  Jónssyni  („handsalar")  og  Oddi  Jónssyni  (digra).'  Ept- 
ir  sama  frumriti  —  en  V^atnsfjarðarfrumritið  og  Leirárfrumritið  er  eitt 
og  hið  sama  —   er  afskript  bréfsins  í  BodL  í  Oxford.  Collect.  F.  Magn. 


1)  [&;  sL   XLVm,  4  (!).    2)  ad  6.    3)  b;   sl.   XLVII,  4.    4)  [1530 
og  1,  6. 


604  KAUPMALABREF.  1531. 

55.  4to  bls.  41—42  með  hendi  síra  Guðbrands  Jónssonar  í  Vatnsfirði 
(d.  1690),  en  i  þeirri  aí'skript  hefir  ártal  bréfsins  misskrifazt  1540  fyr- 
ir  15?U.  —  Önnur  afskript  þessa  bréfs  er  og  í  Landsbókasafni  787. 
4to  bls.  178—179  með  hendi  Odds  digra  Jónssonar  c.  1680-1690.  — 
Enn  er  afskript  þessa  bréfs  i  Svartskinnu  M.  Steph.  27.  4to  bls.  288-289 
meðhendiBenediktsIögmannsÞorsteinssonar  c.  1720.  Sbr.  AnnálaBjörns 
á  Skarðpá,  Hrappsey  1774,1,  108  (viðbót  Brynjólfs  biskups  í  annálinn). 

Kaupmalabref  Eyolfs  Einarssonar  og  Helgu 
Jonsdottur.i) 
Jn  nomine  Domini  Amen. 

Lýstezt  ok  stadfestezt  suo  giordur  kaupmale  millum  ^ý- 
olfs  ^inarssonar  ok  Helgu  Jonsdottur  at  þeirra  brudkaups- 
deige  aa  Hoolum  j  Hialltadal.  sunnudagenn  næstaii  epter  Mik- 
elsmessu^).  J  fýrstu  at  ^ýolfur  talde  sier  til  kaups  med  greinda 
Helgu  .vj.  hundrud  hundrada.  gaf  nefndur  ^ýolfur  greindre 
Helgu  fiordungsgiof  ur  saugdum  peningum.  svo  framt  hun  lifde 
honum  leingur.  sagde  biskup  Jon  at  hann  hefde  gefet  greindre 
Helgu  Jonsdöttur  frændkonu  sinne  ij  hundrud  hundrada.  var 
J)ar  tilskilin  jðrden  Laugmanzhlid  med  þvi  bue  ok  pening- 
um  sem  þar  þcí  samanstödu.  Lofudu  Are  Jonsson  laug- 
mann  ok  sira  Magnus  Jonsson  brædur  greindrar  Helgu  at 
gefa  henne  hundrad  hundrada  suo  framt  sem  nefndur  ^ý- 
olfur  feinge  alla  þa  peninga  er  honum  hofdu  lofader  verit. 
ok  hann  talde  sier  til  kaups  med  greinda  Helgu.  Hier  med 
gaf  greindur  ^ýolfur  optnefndre  Helgu  Jonsdöttur.  Ix.  hundr- 
ud  j  tilgiof.  var  þar  til  skilen  jorden  kirkiulækur  ]  Teigs- 
kirkiu  sokn.  Med  þessum  aullum  adur  saugdum  giorninge 
ok  yferlýstum  skilmala  feste  ^ýiolfur  ö^arsson  Helgu  Jons- 
dottur  epter  riettum  bokarinnar  ordum  j  greindum  stad  ok 
deige.  var  þeirra  brudlaup  halldit  epter  landzsinz  sid  ok  lag- 
anna  setninge.  Voru  þesser  uottar  ad  ddur  saugdum  giorn- 
inge.  broder  Helge  med  gudz  nad  abote  aa  þýngeýrum.  brod- 
er  Jon  med  gudz  forsia  prior  a  Maudruvollum.  sira 
Jon  ^inarsson  beneficiatus  j  Odda.  sira  Tumas  Eireksson 
beneficiatus  aa  Mælufelle^).  Grimur  Jonsson.  ^inar  brýni- 
olfsson.  Jon  Hallzson.  Markus  Jonsson.  Ok  til  sannýnda 
hier  um  setium  vier  fýrer^)  skrifader  menn  vor  jnncigle 
fyrir   þetta    bref  er  skrifad  var  j  sama  stad  ok  are  jn  festo 

1)  með  hendi  Arna     2)  þ.  e,  1.  Okt    ^)  Svo.  "^ 


1531.  GJAFABREF  ÞORLEIFS.  605 

sancti  Andrei  Apostoli  anno  Domini  millesimo  quingentesimo 
XXX.  primo. 


496.  30.  December  1531.         í  Gnúpufelli. 

ÞoBLEiFR  Grímsson  gefr  Þuríði  dóttur  sinni  í  tíundargjöf 
og  fjórðungsgjöf  jörðina  Arnarstaði  í  Eyjafirði  og  þar  til 
tuttugu  málnytukúgildi  og  tuttugu  hundruð  í  þarflegum  pen- 
ingum,  en  Þorleifr  segist  eiga  alls  tuttugu  hundruð  hundr- 
aða  og  tvö  hundruð  hundraða  betr. 

ÍBfél.    Khd.    67.  4to    bl.    79   með    hendi  síra  Eyjólfs  Jónssonar  a 
VöUura  (d.  1745). 

Giafabref  Þorleifs  Grimssonar. 
Þad  giori  eg  Þorleifr  Grimsson  gödum  mðnnum  kunn- 
igt  med  þessu  minu  opnu  breíi.  at  eg  medkenniz.  at  eg  hef 
geíit  Þorridi  döttr  minni  jordina  Arnarstadi  i  Eyafýrdi  med 
ðUum  þeim  gðgnum  og  gi^dum  sem  henni  hefur  fýlgt  at 
fornu  og  níu.  þar  til  gef  eg  henni  xx  maalnýtu  kugilldi  og 
xxc  i  gödum  og  þarfligum  peningum.  skal  þessi  min  giðf 
reiknast  i  tiundargiðf  og  fiordungsgiðf.  kunni  so  til  at  falla. 
at  hon  eigi  eigi  skilgetin  born  epter  sic  þa  skal  þessi  min 
giðf  falla  under  hennar  brodr  Grim  Þorleifsson.  Reiknadiz 
þa  so  mitt  fe.  er  eg  gaf  þessa  giðf.  i  fðstu  og  la^su  xxc 
hundruda  og  ijc  hundrada  betr.  Og  til  sanninda  hier  um 
set  eg  mitt  innsigli  fyrir  þetta  bref.  skrifat  i  Gnupufelli  i 
Eyafýrdi  midvikudaginn  næstan  fyrir  Thomas  Messo  postula 
um  vetrinn  aarum  epter  Guds  burd  CDdxx  og  xi  ar. 


497.  1581. 

Afhending  Hrepphóla,  þegar  síra  Páll  Egilsson  meðtók  eptir 
síra  Teit  heitinn  Þorsteinsson. 

AM.  66.a   8vo  bl.  8b  með    hendi    síra  Jóns  Egilssonar  c.  1600.  — 
AM.  262.  4to  bl.  4b.  skr.  c.  1600. 


606  HREPPHOLAR.  -  HOLT.  1531. 

Hier  uantar  eiiin   maldaga.  xj.  þessi. 
Anno  1581. 

Suo  micla  peninga  medtoc  síjra  pall  eigilsson,  eptter 
síjra  teit  heitinn  þosteinsson .  kyr.  xu.  asaudar.  Ix.  iij  hestar 
og  iij  hross. 

war  kirkian  giord  fyrir  iijc.  enn  stadurinn^)  fyrir  vjc 


498.  [1581]. 

DóMR  (klerka,  útnefndr  af  Ogmundi  biskupi  í  Skálholti)  um 
það,  hvort  síra  Jón  (Gíslason)  skyldi  nokkru  sekr  eða  eingu 
um  bruna  kirkjunnar  í  Holti  undir  Eyjafjöllum. 

Landsbókasafn  62.  8vo,  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur 
brefabok  Ögmundar  biskups"  (AM.").  Um  ártalið  ritar  Árni:  „1531  ad 
synest.  helldur  enn  1530.  Brefen  sem  i  bokinne  eru  næst  fyrer  fram- 
an  þetta.  eru  dat.  1531.  þau  sem  epter  kcma.  mixtim  1530  og  1531", 

Um  kirkiuna  j  Hollte. 
Vorum  vier  j  döm  nefnder  et  cetera. 

Hvort  sera  Jön  skyllde  nockud  sekur  edur  einskis  um 
kirkiubrunann  j  Hollte  under  ^yiafiollum.  ok  adrar  þær  sak- 
er  sem  biskupinn  hafde  honum  d  hðndum.  ok  ddur  var 
dðmur  a  geingenn^).  komu  þar  fram  tvð  skialleg  vitne.  hvori- 
er  vitni  baru  ad  ddur  skrifadur  Sira  Jon  hefde  lagt  sig.  sinn 
heidur  og  alla  sina  peninga  j  biskupsins  valid.  ok  saker  þess 
ad  oss  virdtest  nögar  saker  til  vera.  Þvi  ad  h(eilags)  anda 
nad  tilkalladre  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss  komnu.  dæmd- 
um  vier  med  fullu  döms  atkvæde.  prestsens  heidur.  stadenn 
ok  alla  haiis  peninga  j  biskupsins  valld.  ok  sera  Jon  skylld- 
ugan  ad  hallda  stóduglega  þd  satt  ok  sidlfdæme.  sem  hann 
hafde  adur  biskupinum  tilsagt.  ok  skylldugan  ad  taka  lausii 
ok  skrifter  af  biskupinum. 

Samþyckte  þenna  vorn  döm  med  oss  adur  greindur 
herra  Ogmund.  ok  marger  adrer  göder  menn  et  cetera. 


1)  iiG2;  sUdur  6ö.     i2)  iooO.     bja  Nr,  432. 


1531.  JON  ÞORÐARSON.  607 

499.  [1581]. 

DóMR  tólf  klerka  (út  nefndr  af  Ögmundi  biskupi),  þar  sem 
Jóni  Þórðarsyni  er  dæmdr  eiðr,  að  hann  hafi  ekki  verið  i 
ráðum  með  síra  Þórði  (Einarssyni  í  Hítardal)  upp  á  bisk- 
upsins  og  kirkjunnar  bak  og  skaða,  og  honum  meðal  annars 
dæmdar  þungar  sektir,  en  Jón  skýtr  þessum  kirkjunnar  mál- 
um  undir  leikmanna  vald  og  á  Alþing. 

Landsbókasafn    62.  8vo  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefa- 
bok  biskups  Ögmundar"  (AM.), 

Um  Jon  Þordarson. 
Voru  þesser  menn  i  dome  Jons  Þordarsonar.  Jn  pri- 
mis  Sera  Þorleifur  officiahs.  Sera  Þordur  Olafsson.  Radz- 
mann.  Abote  Gisle.  Sera  Jon  Hiedinsson.  Sera  Gudmundur 
Jonsson.  Sera  Alexius  Palsson.  Sera  Sæmundur  Arnason. 
Sera  Jon  Gislason.  Sera  Jon  Jonsson.  Asgrimur  Þordarson. 
Sera  Þormodur  ok  Freysteinn.  Var  Jone  dæmdur  eidur.  ad 
hann  hefde  i  ongvum  radum  vered  med  Sera  Þorde  uppa 
biskupsins  ok  kirkiunnar  bak  ok  skada.  skyllde  hann  hafa 
unned  eidinn  innan  .x.  vikna  særra  daga.  Enn  ef  hann 
fielle  a  eidnum.  dæmdum  vier  hann  sekaii.  Ix.  morkum  vid 
kirkiuna.  ok  audrum.  Ix.  morkum  vid  biskupinn.  Enn  fyr- 
er  þad  ad  hann  hafde  sett  sig  sialfur  ut  af  heilagre  kirkiu. 
sidan  biskup  liet  bioda  honum  lausn.  dæmdum  vier  hann 
sHku  sekan.  sem  hann  hefde  geingid  i  sókum  oleystur  i 
kirkiu.  Appellerade  ddurskrifadur  Jon  þessum  kirkiunnar 
mdlum  under  leikmanna  valld.  ok  a  alþing.  med  innsigludu 
brefe.  Leitst  oss  þad  en  hæsta  sok.  ok  hann  sekan.  xc. 
morkum  kirkiunne.  oc  audrum.  xc.  morkum  biskupinum. 
skylldugan  ad  taka  lausn  ok  skripter  ok  skila  biskupinum 
aptur  breíinu.  et  cetera.^) 


1)  Um  ártal  þessa  bréfs  fer  Árni  svo  feldum  orðum:  „Brefin  i 
bokinne.  sem  næst  eru  fyrir  framan  þetta.  eru  daterud  1530.  Þad 
sem  næst  epter  kemur.  er  dat.  1531.  Er  so  liklegast.  ad  þetla  mune 
daterad  vera  a  ödru  hveriu  þessu  are.  og  helldur  1581.  þvi  Sira  Gud- 
mundr  Jonsson  var  Radzmadur   1530". 


608  HOF.  -  BUSTARFELL.  1532. 

500.  13.  Janúar  1533.       í  Bólstaðarhlíð. 

EiNAR  Oddsson  gefr  kirkjunni  á  Hofi  í  Vatnsdal  kolviðargerð 
upp  á  tvo  hesta  árlega  í  Fljótstunguskóg  uppá  þann  part, 
er  tilheyrði  hálfri  jörðunni  Fljótstungu,  er  Einar  átti. 

AM.  Apogr.  758   naeð  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Árna  „Ex 
originali"  á  kálfskinni  frá  Hofi  í    V^atnsdaL 

Þat  geore  eg  einar  oddzson  godum  monnum  uiturligt 
med  þessu  minu  opnu  brefi  at  eg  medkennunz  at  (eg)  heíi 
gefit  kirkiu  hins  sæla  Johannes  euvangeliste  er  stendr  at 
hofi  j  vazdal  kolvidargerd  upp  a  tuo  hesta  arliga  j  fliotz- 
tungu  skog  vpp  ]  þann  part  skogarins  er  eg  atte  og  til- 
heyrdi  halfri  jordunne  flioztungu.  Og  til  sanninda  her  um 
setta  eg  mitt  jnsigle  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  uar  j  bolstadar- 
hlid  laugardagin  næsta  fyrir  geisladagin  þa  er  Udit  uar  fra 
hingatburd  vors  herra  jhesu  christi  CD  d  xxxij  ar. 


501.  13.  Febrúar  1533.  í  Reykjahlíð. 

ÞoRSTEiNN  Pálsson  selr  Arna  Brandssyni  tvo  parta  í  jörð- 
unni  BustarfeUi  í  Vopnafirði  með  samþykki  Gamla  Magnús- 
sonar  bróður  síns  og  segir  til  landamerkja.  en  Arni  geldr  í 
mót  þrjá  tigi  hundraða  í  Asbrandsstöðum  í  Vopnafirði  með 
þrem  kúgildum  og  hálfkirkju  skyld,  og  segir  til  landamerkja. 

Jarðabókarskjöl    Árna    Magnússonar,    Norðrmúlasýsla   Nr.    3,  af- 
skript  af  Bustarfellsbréfum  frá  1704, 

Þad  giorum  vær  Þosteinn  fimbogason.  Torfe  þostein- 
son.  Jön  Jonsson.  önar  Þórvalldzson.  ^ysteinn  fimbogason. 
Jvar  örekzson.  Godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru 
opnu  Briefe  þa  lidid  var  fra  Gudz  burd  CD  d  xx  og  xij  ar 
vm  veturinn  sunnudaginu  ]  faustu  inngdng^)  j  Reykiahhjd 
vid  myvatn  vorum  vier  i  hid  sdum  og  heyrdum  aa  ath  Þo- 
steinn  Pdlsson  sellde  Arna  Brandzsyni  med  handabande  til 
fuUrar    Qgnar  og  frialz  forrædis  tuo  parta  i  jðrdunne  Bust- 

1)  þ    e.  11.  Febr.     2)  [Svo. 


153^.  BOSTARFELL.  609 

arfelle  er  ligur  ]  vopnaíirde  j  Hofskyrkiusökn  nied  öllum 
þeim  gögnum  og  giædum  eignum  og  itókum  sem  greindum 
.•ardarportum  fylger  og  fylgt  hefur  ath  fornu  og  nyu  og  fyr- 
skrifadur  þosteinn  palsson  vard  fremst  eigande  ath  epter 
faudur  sinn  og  modur.  Enn  pale  magnussine  fiell  til  ^ign- 
ar  ]  arf  og  giðf  mödur  sinnar  med  giðf.  vpplage  og  sam- 
þycke  Gamla  magnussonar  brödur  sijnz  þuj  ecke  a  fader 
eda  möder  ath  kuonga  son  sinn  med  meira  fie  en  þa  kome 
a  þeirra  hlut  sem  epter  eru  nema  ^rfinge  samþicke.  Seiger 
hann  þesse  landamerke  halldiíi  hafa  verid  af  sijnum  forelldr- 
um  og  ðngvafi  ataulu  veitt  hafa  Fram  med  hofsæ,  fyrer 
vestan  gegnt  Grasakrö  og  þuersyne  vestur  ]  Seld.  riettsyni 
vr  ánne  og  j  Skieliungzvatn.  þadaii  og  vti  Arnarfiardarvatn. 
riettsyne  i  Þurijdarníip  og  vt  i  Teigarda.  ofaíi  med  cLnne  og 
i  arnarhöl  fyrir  austafi  Hofsaa.  vr  Raudaníip  og  austur  i 
Þordaraa  og  so  frain  j  [Hetluskard^).  þadan  og  i  Tungaa  ofaii 
med  anne  og  j  Hofsaa  og  so  aptur  i  Raudanúp. 

Hier  j  mot  gaf  adurskrifadur  Arne  Brandson  fyrrnefnd- 
um  þosteini  palzsine  xxx  hundrada  ]örd  Asbrandzstade  er 
liggur  j  Vopnafijrde  j  Hofskyrkiu  sokn  medur  ðUum  þeim 
gðgnum  og  giædum  sem.  greindre  jðrdu  hefur  fylgt  ad  fornu 
og  nyu  og  þrdtt  nefndur  Arne  vard  framast  eigande  at.  og 
þar  til  þriv  kugillde.  Seiger  fýrrskrifa'dur  þosteinn  pdlzson 
hdlfkyrkiu  skylldu  a  jðrdunne  Bustarfelle  og  [gomul  eign  og 
innstædu^)  kjrkiunnar  iiij  kyr  og  eitt  dsaudar  kvgillde  og 
seka  j  finnafirde  allan  hualz  og  vida,  mille  finnafiardardr 
og  lækiar.  Skillde  fýrrskriíader  menn.  Arne  og  Þosteinn 
hallda  sijnu  kaupe  til  laga.  enn  huor  suara  laganjp^ingu. 
sem  med  Iðgum  kynne  af  at  gdnga.  Og  til  sanninda  hier 
viii  settum  vær  fýrrskrifader  menn  vor  innsigle  fyrir  þetta 
jardarkaupsbrief.  skrifad  aa  mdnudaginn  j  faustu  jnngdng  j 
sama  stad  og  dre  sem  fýrr  seiger. 


503.  18.  Febrúar  1533.  á  Mælifelli. 

Thomas  prestur  Eiríksson  ættleiðir  þrjú  börn  sín,  Ólaf,  Björn 

"'~7)'[svo:  ~^  '" 

Dipl.  Tel.  IX.  B.  39 


610  ÆTTLÉIÐING.  l53á. 

og  Þóru  með    samþykki  bræðrasona  sinna  Ásgríms  og  Þor- 
leifs  Þorsteinssona. 

AM.    Apogr.    4120    y,Ex    originali"    með  hendi  Jóns  Magnússonar 
bróður  Árna. 

Þath  giðrum  wier  markus  þorkelsson.  arne  nichulasson. 
Biorn  biornsson  og  Olafur  gudmundsson  leikmenn  godum 
monnum  kvnnigt  med  þessu  woru  opnu  brefe.  ath  þoa  er 
lijdit  war  fra  Gvdz  Burd.  CD.  d  xxx  og  ij  dír.  a  mælefelli  3 
tungusueit  svnnudaginn  fyrstan  j  faustu  uorum  vier  j  hia 
saum  ok  heýrdum  da.  ath  thomas  prestur  eireksson  ættleiddi 
þriu  born  sin  er  sua  heita.  olaf.  biorn  og  þoru.  Samþýcktu 
þessa  ættleiding  þeir  brædur  asgrimur  þorsteinsson  og  þor- 
leifur  þorsteinsson  brædra  syner  hans  skilgetner.  huerir  er 
þda  stðdu  næster  arfe  epter  hann.  med  handabandi  jaýrdi  og 
fuUu  vpplage  sins  arfs.  Jtem  geingu  þesser  aller  fyrrnefnd- 
er  menn  fyrir  kirkiudýr  sem  logbok  wottar.  halldandi  da 
einne  bok.  ath  nefndum  sira  thomase  suo  mælandi.  ^gh 
thomas  prestur  öriksson  ættleide  olaf  tumasson.  biorn  thom- 
asson  og  þoru  thomasdottur  til  arfs  epter  mic.  til  fiar  þess 
er  egh  gefur  þeim.  til  gialldz  og  giafar.  til  sess  og  sætis  og 
til  allz  þess  riettar  sem  logbok  skipar  hann  eigi  med  logum 
at  hafa.  Og  til  sannenda  hier  vm  sieliumi)  vier  fýR  nefnder 
menn  uor  jncigle  fyrir  þetta  bref.  er  skrifat  var  j  sama  stad 
are  og  deigi  sem  týr  seiger. 


503.  [1533]. 

Sendibrép    Gizurar    Einarssonar  til  Ögmundar  biskups,  sem 

vottar  honum  þakkir  fyrir  velgerninga. 

AM.  266,   Fol.    bls.    151,  bréfabók  Gizurar  biskups  Einarssonar  í 
afskript    síra  Haldórs    Jónssonar  í  Reykholti  frá  árunum  1654 — 1657. 

Obseqvium   indefessum    meramque    obedientiam    in   sa- 
lute  equidem    mi  domine    reverende  gratiam  habeo  et  habi- 

1)  Svo. 


1582.  GIZUR.  611 

turus  sum  vestræ  paternitati  quo  ad  [minima  et  maximai) 
ex  omnibus  que  vos  plurima  in  me  contulisti(s)  qvapropter 
ut  fortuna  vobis  utriusque  favet. 

Cum  hijs  in  christo  ualete  et  mihi  desuper  scribere  velit(is). 


504.  15.  Marts  1532.  í  Hamborg. 

Sendibréf  Gizurar  Einarssonar  til  Ögmundar  biskups  í  Skál- 
holti,  sem  hefir  sent  Gizur  til  náms  til  Hamborgar  á  sinn 
kostnað ;  vottar  Gizur  honum  þakklátssemi,  segist  hafa  feing- 
ið  góðavistogkennara,  kveðst  orðið  geta  skiHð  latínuáallavegu, 
en  þó  ekki  ennþá  geta  fullkomlega  ritað  hana  né  talað,  og 
vonast  til  að  hann  muni  sýna  þá  ástundun,  að  biskup  iðri 
aldrei  þess,  sem  hann  kostar  upp  á  sig. 

AM.  266.  Fol.  bls.  151,  bréfabók  Gizurar  biskups  í  afskript  síra 
Haldórs  Jónssonar  í  Reykholti  1654—1657.  —  Prentað  í  Finni  Jo- 
hannæi  Hist.  Eccl.  Isl.  III,  273. 

Vener(an)de  domine.  noverit  tua  celsitudo  non  excidisse 
mihi  qvare  huc  sim  missus  nempe  ut  doctior  et  melior  ad 
vos  redeam  qvam  exspectationem  ne  uos  frustra  de  me  ha- 
buisse  videamini  ego  sedulo  daturus  sum  operam  pro  mea 
virili.  porro  quod  mihi  non  parce  ministretis  ea.  quibus  ad 
hanc  rem  opus  est  adolescentibus  ut  mihi  gratissimum^)  est 
ita  facit  me  sollicitum  (ut)  qvantum  possim.  referam  gratiam. 
etiamsi  videam  nunquam  fore.  ut  par  simm^)  tantis  bene- 
ficijs.  qu(i)n  hoc  sciat  tua  celsitudo  me  nactum  esse  bonum 
hospitem.  ut  qui  præstiterit  omnibus  quæ  poIHcitus  est.  ad 
hæc  nactum  fideles  præceptores  et  dignos  qvos  parentum 
loco  semper  observem  et  venerer.  quod  ad  studium  meum 
attinet.  ego  possum  latinum  sermonem  utcunque  intelligere. 
perfecte  scribere  et  loqui  non  dum  licet.  sed  spero  me  eam 
operam  adhibiturum.  ut  nunqvam  pæniteat  vos  impensæ. 
dominus  servet  nobis  tuam  celsitudinem  diu  sanam  Amen. 
Hamburgi  Anno  1532  Martij  15. 
tuæ  Gelsitudinis  deditissimus.*) 


1)  [mna  maximani,  hdr.  2)  gratissimus,  hdr.;  AM.  leiðrétti.  3) 
Svo  =  sim.  4)  Hér  eptir  koma  á  hér  um  bil  hálfri  bls.  í  bókinni 
ýmsar  kirkjulaga  greinir  á  lalínu,  víða  afbakaðar. 

39* 


eiá  KRISTNES.  15B2. 

505.  6.  Apríl  1533.  á  Munkbþyerá. 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Magnúsi  Brynjólfssyni  jörðina 
Kristnes  í  Eyjafirði  með  hálfkirkjuskyld  og  ómagavist  (Krist- 
■fé)  fyrir  jarðirnar  Veisu  í  Fnjóskadal,  Meyjarhól  á  Svalbarðs- 
strönd  og  Þrastastaði  í  Fljótum  og  þar  til  fjögur  kugildi. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  5,  frumrit  á  skinní.    Bæði  innsiglin  dotlin  frá. 

Jardakaupsbref.  kavpbref  vm  kristnes. 
Þat  giorum  vid  ^inar  bryniolfsson  oc  Sæmundúr  síjm- 
onarson  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  ockuru  opnú 
brefe  at  arum  epter  gudz  burd  CD  d  xxx  og  ij  ar.  laugar- 
dagen  næstaii  epter  paschavikú.  a  múkaþuera  j  eyafirde  vor- 
um  ver  j  hia  savm  oc  heyrdum  aa,  ord  ok  handaband  bisk- 
up(s)  jons  ok  magnusar  bryniolfssonar  at  suo  fyrir  skildu. 
biskup  jon  sellde  greindum  magnvse  jordina  kristnes  j  eya- 
firde  j  Hrafnagilskirkiusokn  tii  fullrar  eignar  med  aullum 
þeim  gaugnum  ok  giædum.  eignum  oc  jtaulum  sem  greindre 
jordu  eiga  med  iaugum  at  fylgia.  Sagde  biskup  jon  til  half- 
kirkiu  skylldíi  a  sagdre  jordu  med  þeirre  rentíi  at  þar  mege 
baíirn  skíj'ra  ok  hion  saman  vigia.  ok  suo  þar  være  æueii- 
lig  omagavist  kuengilldum  omaga  aa  þui  kristfie  sem  þar  er 
j  lande.  Hier  j  mot  gaf  greindur  magnvs  jordina  veisíi  j 
Hnioskadal  j  draflastada  kirkiu  sokn  oc  jordina  meyarhool 
j  sualbardzkirkiu  sokn.  ok  jordina  þrasastade  j  fliotum  j 
hnappstada  kirkiu  sokn  med  aullum  þeim  gaugnum  oc  giæd- 
um  sem  greindum  jordum  eiga  med  laugum  at  fylgia  ok 
þar  til  iiij  malnytú  kugillde.  Skyllde  huorer  halda  þeim 
jordum  til  laga  sem  keypte.  enn  þeir  suara  lagaript- 
ingum  aa  þeim  jordum  sem  huorer  selldíi.  Ok  til  sannynda 
hier  vm  setium  vid  fyrer  skrifader  menn  ockur  jncigle  fyrir 
þetta  jardakaupsbref  er  giortt  var  j  sama  stad  deige  oc  are 
sem  fyrr  seiger. 


506.  11.  Apríl  1532.  í  Skálholti. 

DÓMK   tólf   klerka    útnefndr  af  Ögmundi  biskupi  i  Skálhoiti 


15eS2.  PÁLL  VÍGFÚSSON.  613, 

um  ákæru  biskups  til  Páls  bónda  Vigfússonar  fyrir  það,  að 

hann  hefði  roíið   trúlofan  sína  við  biskupinn,  að  hann  hefði 

innleitt  villu  og  vantrú  í  hans  biskupsdæmi  og  gefið  kjöt  £^ð 

eta  á  föstudag. 

Landsbókasafn  122.  4to  bls.  223—225,  með  hendj  frá  c.  1770,  ept- 
ir  bréfabók  Ögmundar  biskups.  Sbr.  Rikisréttindi  íslands  eptir  Jón 
Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908,  bls.  39. 

Um  Pál  Fusason  um  kiðtæt. 
011um  et  cetera  senda  Sira  Þorleifur  Eireksson.  SiraJon 
Gislason.  Eyiolfur  Grimsson.  Jon  Hiedinsson.  Snorri  Hialms- 
son.  Gudmundur  Jonsson.  Stephan  Gislason.  Páll  Eigilsson. 
Sæmundur  Arnason.  Magnus  Jonsson.  Gisle  Þorvalldssonok 
Svein(n)  Þorbiarnarson  prestar  Skalhollts  biskupsdæmis  kvediu 
guds  ok  sina.  kunnugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiœ  M^.  D^. 
XXX.  ij  fimtudaginn  næstan  fyrer  Magnusmessu  i  SkalhoUte. 
vorum  vier  i  dóm  nefnder  af  ærligum  herra  og  andligum  fod- 
ur  herra  Ogmund  med  guds  nad  biskupi  Skalhollts  (biskups- 
dæmis).  ad  skoda  ok  ransaka  ok  fullnadari)  dóm  á  ad  leggia  um 
þd  ákiæru  sem  hann  kiærde  til  Páls  bónda  Vigfussonar.  J 
fyrstu  grein  ad  hann  hefde  rofed  sina  Trulofun  vid  biskup- 
enn.  Jtem  i  annare  grein.  ad  hann  hefde  innleidt  nya  villli 
ok  vantru  i  hans  biskupsdæme  ok  gefed  kiot  ad  eta:  uppa 
fðstudag.  þvi  ad  heilags^)  anda  nád  tilkalladre.  ad  svo  prof- 
udu  ok  fyrer  oss  komnu  dœmdum  vier  fyrrnefnder  dóms- 
menn  med  fullu  dóms  atkvæde  herra  Biskupenn  skylldugaii 
ad  leida  tvo  Iðgvitne.  ad  hann  hefde  lofad  honum  Tru  ok 
þionustu  med  handabande.  Enn  ef  vitnen  fieUist.  J)á  dæmd* 
um  vier  fyrrskrifadan  Pál  bónda  skylldugaiií  ad  sveria  lyrit- 
areid.  Enn  ef  hann  fiellist  á  eidnum.  sekan  fullrette  biskups- 
ens  Ix  marka  ok  hallda  sina  lofan.  Enn  fyrer  þá  adra  grein. 
er  hann  skyllde  hafa  gefed  kiðt  ad  eta  fðstudag.  dæmduin 
vier  hann  skylldugaíi  ad  sveria  siðttareid.  Enn  efhannfiell- 
ist  a  Eidnum  dæmdum  vier  hann  faUinn  i  bann  af  sialfs 
sins  verke  ok  skylldugaii  ad  taka  lausn  ok  skrifter  ok  sek- 
aii  sem  logen  utvisa.  Hier  med  dæmdum  vier  hann  skylld- 
ugaii  nu  uppá  nytt  ad  koma  i  þann  stad  og  dag  med  sina 
afbotun    sem    biskupenn  seiger  honum  til.  ok  vina  þar  sina 

1)  undirstrykað  í  hdr, 


614  STAFHOLT.  153  2 

eida  fyrer  hans  nád.  enn  biskupinn  skylldiigan  ad  giðra  hon- 
um  vissleg  bod  innaii  .v.  vikna  ad  heyrdum  dóminum.  hvar 
edur  hvenær  sá  dagur  skyllde  vera. 

Samþyckte  et  cetera. 

Biódum  vier  ok  skipum  Sira  Jvare  Amundasýne  ad  lesa 
þetta  dómsbref  so  hatt  ok  skiled  fyrer  Pále  Vigfussyne  ad 
hann  meige  heyra  ef  hann  viU  ok  setia  sitt  jnnsigH  hier  uppa 
ad  hafe  þetta  giort. 


507.  15   Apríl  1533.  í  Skálholti. 

DóMR  tólf  klerka  útnefndr  á  almennilegri  prestastefnu  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti  um  kæru  síra  Freysteins  Gríms- 
sonar  um  veiði  Stafholtskirkju  í  Þverá,  að  þeir,  sem  ájörð- 
unum  búa  í  kring  vilji  eigna  sér  hver  fyrir  sínu  landi. 

AM.  Apogr.  2247  "Ex  originali  Stafholt".  „Ögmundar  biskups 
innsigle  hanger  under  brefenu^  og  6.  innsiglareimar  nu  innsiglalaus- 
ar.  fleiri  göt  eda  reimar  hafa  alldri  þar  vered"  (AM.).  —  Skjalabók 
Stafholtskirkju  í  Landsskjalasafninu,  skrifuð  c.  1740—1750  (==  b)  ept- 
ir  tveim  samhljóða  kálfskinnsbréfum,  og  var  annað  þeirra  vidimerað 
í  Skálholti  4.  Mai  1611. 

Dömur  um  Þveraa  6,  Membrana  skrifadur.^) 
Ollvm  monnum  þeim  sem^)  þetta  bref  sia  edr  heyra 
senda  sira  einar  snorrason  og  sera  þorleifur  eirekson  ofíi- 
ciali^)  heilagrar  skalhollzkirkiu.  eolfur^)  grimsson  kirkiuprest- 
ur.  narfi  þorsteinsson.  jon  einarson.  gvdmvndur  jonsson. 
snorre  hialmson.  þordur  olafsson.  jon  hiedenson^).  olafur 
gilsson.  magnus  jonsson.  stepfan  gislason.  [prestar  skalholz- 
biskupsdæmis.^).  kuediu  gvdz  og  sina.  kvnnigt  giorandi  ad 
sub   anno    gracie    CD.  d.    xxxij  j  almennehgri    prestastefnv  j 

1)  b,  2)  er  6.  3)  þannig.  4)  Ejolfur  b.  5)  Nafn  Jóns  Héðins. 
sonar  hefir  í  frumritinu  fyrst  verið  ritað  eptir  nafn  Stepháns  Gísla- 
sonar,  en  því  svo  siðan  vísað  hér  til  sætis ;  í  b  stendr  það  siðast* 
6)  [ritað  á  spássíu  í  frumritinu,  en  síðan  vísað  inn  bæði  á  sama  stað 
sem  nafni  Jóns  Héðinssonar  og  svo  hér,  Árni  segir  það  eigi  fortaks" 
laust  að  standa  hér,  þvi  að  Olafr  Gilsson  og  Stephán  Gíslason  þekk- 
ist  sem  prestar  úr  öðrum  bréfum. 


1532.  STAFHOLT.  615 

skalhollte  manvdagin  næsta  epter  tiburcij  og  valeriani  vor- 
um  vier  j  dom  nefnder  af  virdvligum  herra  og  andalegvm 
favdur  j  gvde  biskup  ogmvnd  j  skalhoUte  ad  skoda  ransaka 
og  fvllnadar  dom  da  at  leggia  vm  þa  aakærv  sem  sira  frey- 
steirn  grimson  klagade  sig  þar  firir  biskupenum  vegna  kirki- 
unnar  j  stafhollte  vm  þa  veidi  sem  staduren  skyllde  eiga  j 
þueraa  ok^)  inne  stendur  j  maldaganum  svo  latanda  at  hann 
eige  þria  hlvte  veidar  j  þuerca.  enn  ferivbakka  kirkia  fiord- 
ung.  enn  þeir  sem  aa  jordunum  bva  j  kring  vilia  eigna  sier 
hver  firir  sinv  lande.  hefur  þessi  askilnadur  stadit  j  nockra 
tima.  havfvm  vier  fyrskrifader  domsmenn  lesit  og  granlega 
skodat  maldagan  og  bref  greindrar  stafhollzkirkiv.  leist  oss 
þad  j  allan  mata  skiallegt.  þvi  ad  heilags  anda  nad  til  kall- 
adri  dæmdum  vier  fyrskrifader  domsmenn  med  fvllv  doms 
attkuædi  kirkiuna  og  stadenn  j  stafhollte  eiga  og  hafa  att 
alla  þria  hlute  veidar  j  fyrsagda  œl  og  avngvan  meiga  nie 
hafa  matt  fara  j  tittskrifada  þuerdii  vtan  med  stafhollz  prestz 
leyfi  þvi  vier  finnvm  nog  jtauk  med  suodan  hætti  kirkiun- 
um  gefin  vera. 

samþykte  þennan  dom  med  oss  fyrskrifadvr  herra  bisk- 
up  ogmvnd  og  sette  sitt  insigle  med  adurskrifadra  manna 
insiglum  firir  þetta  domsbref  er  skrifad  var  j  sama  stad  degi 
og  are  sem  fyr  seger. 

2)„Þes8e  Dómur  ura  veidina  i  Þueraa  er- a  tveimur  kSlfskinnz  Bref- 
um.  aldeilis  samhlióda.  ad  ordum  og  Jnnehallde.  hafa  verid  fyrir  odru 
sÍ0  hftngande  Jnnsigle.  enu  hinu  fíogur.  hveriu  og  so  fylgir  eptirskrif* 
ud  uppSskrift": 

So  felldan  vitnisburd  berum  vier  eptirskrifadir  menn: 
Sera  Jön  Biarnason.  Skille  Jönsson.  Sera  Jön  Olafsson.  og 
Halldör  Jönsson.  ad  vier  haufum  sied  og  ýfirlesid  svo  Idt- 
ande  Brief  ord  fýrir  ord.  sem  hier  fýrir  ofan  skrifad  stend- 
ur.  og  var  þad  med  þremur  gðmlum  hdngande  jnnsiglum. 
Anno  m  dc  og  xi.  þd  vier  yfir  skodudum.  og  Idsum  þad. 
Og  til  sanninda    hier  um  festum  vier  fyrrnefnder  menn  vor 

1)  Svo  hér  a,  annars  bundið;  og  h,  2)  það,  sem  eptir  fer,  stendr 
einungis  i  h. 


616  DAÐI  I  SNOKSDAL.  1532. 

Jnnsigle  hier   fýrir  nedan.     Skrifad  i  Skaalhollte  þann  íiörda 
dag  Maji.  cL  sama  aare  sem  fýrr  seigir. 


508.  35.  Apríl  1533.  á  Stað. 

EiNAB  prestr  Snorrason  officialis  heilagrar  Skálholtskirkju 
miiH  Botnsár  og  Gilsfjarðar  afleysir  og  kvittar  Daða  Guð- 
mundsson  og  Ingvildi  Árnadóttur  af  annari  barneign  í  hór- 
dómi  og  frændsemisspjöllum. 

Landsbókasal'n  115,  4to  bls.  265 — 266  með  hendi  síra  Jóns 
Haldórssonar  í  Hítardal  c.  1 730.  A  spássiu  rilar  sira  Jón  :  „Sira  Ein- 
ar  var  og  raagur  Dada,  því  Gudrun  kona  hanz  var  dotter  Sira  Einars". 

Kvittun  Sira  Einars  Snorrasonar  Anno  1532. 
Þad  giðre  eg  ^inar  prestur  Snorrason  officialis  heilagrar 
Skalholltskyrkiu  i  millum  Botnsar  i  Hvalfyrde  og  Gijlsfiard- 
ar  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  mijnu  opnu  Brefe. 
ad  eg  medkennest  ad  eg  hefe  lejst  Dada  Gudmundsson  og 
IngvðUde  Arnadottur  af  þvi  misferle  sem  þaug  hafa  brotleg 
orded  sijn  i  miUum  med  annare  Barneign.  in  adulterio  et 
in  secundo  et  in  tertio  gradu  consangvinitatis.  og  sett  þeim 
pænitentias  competentes.  og  hefe  eg  fiesekt  upp  borid  sem 
mier  vei  dnæger  af  bddum  þeim  ddurnefndum  monnum  fyr- 
ir  greint  Brot  og  misferle.  þvi  gióre  eg  og  gief  fyrrskrifada 
menn  kvitta  og  dkiærulausa  fyrir  mier  og  ollum  mijnum 
effterkomendum  h(eiiagrar)  Skalholltskýrkiu  formonnum  um 
fyrrskrifad  sakfelle.  og  heilagrar  kyrkiu  Iðgmals  afbrot  med 
þessum  skilmdla.  ad  offtnefnd  kona  Jngvólldur  Arnadotter 
skal  þar  vera  ad  vist  sem  Skalhollts  Byskup.  edur  haiis  Iðg- 
legur  umbodzmadur  vili  i  þessu  mdle.  þar  til  ad  hun  sialf 
eda  hennar  fyrermælande  fær  meire  Hnun.  edur  sialfræde  dá 
sijnu  vistaferle  af  Skalhollts  Býskupe.  Og  til  sanninda  hier 
um  feste  eg  official(at)us  jnnsigle  fyrer  þetta  kvittunarbref 
skrifad  d  Stad  d  011duhrygg  ipsa  die  Sancti  Marci  Evange- 
istæ  Anno  Domini  1532. 


1532.  HÓLL  Á  TJÖRNESL  -  JÖRFABRÉF.  617. 

509.  28.  Apríl  1533.  á  Laugum. 

Pétb  ábóti  á  Munkaþverá  gefr  og  geldr  Nikulási  Guðmunds- 
syni  jörðina  Hól  á  Tjörnesi  í  sín  þjónustulaun. 

AM.    Fasc.    XLVIII,  6,  frumritið  á  skinni.      011    (4)  innsiglin  eru 
dottin  frá. 

Þath  giorum  vid  jon  olafsson.  biarne  íinbogason.  prest- 
ar.  sueinbiorn  jonsson.  isleifur  vlfsson.  leikmenn.  godvm 
monnum  kvnugtt  med  þessv  voro  opnv  brefi  þa  lidit  var 
fra  gudz  burd  00.  d.  xxx  og  ij  ar  sunnvdœgin  næstan  fyrir 
tueggia  postvla  messo.  do.  lavgvm  j  Reykiadall  woro  wer  i 
hia  savm  og  heyrdvm  oi  ord  og  handabaiid  þessara  manna. 
herra  peturs  abotta  cL  mvnkaþvera  og  nickvlasear^)  gvd- 
mvndzsonar  at  suo  fyrir  skildv  at  abotti  pettur  gaf  oggalltt 
fyrr  greindum  nichvlasi  j  sin  þionvstvlavn  jordina  hol  er 
liggur  d  tiornesi  j  husavikur  kirkiv  sokn  med  ollvm  þeim 
gognvm  og  giædum  sem  greindri  jo(r)dv  fylger  og  fyllt^)  hef- 
ur  at  fornv  og  nyiv.  og  hann  hefur  fremzt  eigandi  at  ordit 
vndan  sier  og  sinvm  erfingivm  en  vnder  hann  og  hans  erf- 
ingia.  hier  med  settivm^)  ver  wortt  insigle  fyrir  þetta  giorn- 
ingsbref  er  skrifat  war  j  sama  stad.  are  og  deigi  sem  fyr 
seiger. 


510.  3.  Maí  1533.   á  Stað  á  Ölduhryggr. 

JóN  Bjarnarson  og  Þorgerðr  kona  hans  Haldórsdóttir  kvitta 
Einar  Guðmundsson  fyrir  andvirði  jarðarinnar  Jörfa  í  Kol- 
beinsstaðahrepp  og  Arneyja,  er  þau  höfðu  selt  honum. 

Eptir  afskript  í  Landsskjalasafni  með  hendi  Jóns  háyfirdómara 
Pétrssonar  frá  c  1850  (=  a).  —  Afskript,  er  sira  Helgi  Sigurðsson 
frá  Jörfa  hefir  gera  látið  1872  (=  ft).  —  Báðar  þessar  afskriptir  eru 
gerðar  eptir  mjög    lösnuðu    transscripto  eða  vidisse  frá  Íá5.  Nóv.  1619. 

Þad  giore    eg  Dadi  bonde  Gudmundsson.  Helge  Helga- 
son.    Halfdan^)    Gudmundsson    (og)    Bardur  Jonsson  godum 


1)  Svo.    2)  Haldan,  b, 


61S  JÖRFABREF.  1532. 

monnum  viturligt^)  med  þessu  voru  opnu  brefe.  þaa  er  lidit 
var  fraa  hingadburd  vors  Herra  Jhesv  Ghristj  þusund  fim 
hundrud  þriaatýger  og  tuo  aar  Sunnudagin  næstan^)  fyrir 
tueggia  postula  messo  vm  vorit  Pilippi^)  oc  Jaacobbi^)  aa  Kol- 
beinsstaudum  i  kolbeinsstadahrepp.  saaum  (vier)  og  heyrdum 
aa  ord  og  handaband  þessarra  manna.  Jons  Biarnarsonar^)  oc 
Þorgerdar  Halldorsdottur  af  einni  Alfu.  enn  Einars  Gud- 
mundssonar  af  annare.  at  svo  fyrer  skildu  at  fyrgreinder 
menn.  Jon  og  Þorgerdur.  medkendust  fyrir  oss  oc  fleijrum 
odrum  dugandis  monnum  at  þau  hefde  fulla  oc  alla  peninga 
upp  borit  af  fyrnefndum  manne  Einare  Gudmundzsyne.  svo 
at  þeim  vel  aanægdi  fyrir  jordina  Jorfa  er  liggur  i  Kross- 
holltz  kirkiu  sokn.  og  Arneyar  er  þar  liggia  nær.  Og  þui 
gafu  þau  oc  giordu  optnefndan  mann  Einar  Gudmundzson 
kuittan  og  aakiærulausan  fyrir  sier  og  ollum  sijnum  epter- 
komendum  og^)  loglegum  erfingium.  vm  greint  jardar  verd  og 
eyia.  Og  til  sanninda  hier  vm  setium  vier  vor  insigle  fyrir 
þetta  kvittunarbref  er  skrifad  var^)  aa  Stad  aa  Olduhrygg^)  fimtu- 
dagin  næstan  fyrir  crossmesso  vm  voritaasamaaareogfyrseigier. 

Þad  medkennumst  eg  Sygurdur  [Arason^).  [Jon 
Bersteinsson  og  Hallur  Þorsteinsson^o.)  ad  vier  hofum 
sied  og  jfirlesed  svo  latandi  fim  brief^^)  ord  fyrer  ord 
med  [oskðjddudum  hangande  iiisiglum  godra  manna. 
sem  [a  þessu^^^  brefe  eru  skrifud  sem  hier  er^^)  med 
3essare  vorre  medkeiiingu.  Og  ad  svo  [i  sanleika  sie]^*) 
3a  setium  vier  vor  signet  [hier  vnder  [þetta  transskriftar- 
orief]  hvert^^)  skrifad  var  2  Novembris  Anno  1619. 

1)  )  b;  vitanligt  a.  2)  b;  næsta  a.  3)  Svo,  bæði.  4)  þ.  e. 
28.  ApriL  5)  Svo,  bæði.  6)  6,  en  stendr  þar  ranglega  á  undan 
„epterkomendum" ;  sl.  a.  7)  b;  sl.  a  (hefir  eyðu).  8)  b;  01du- 
hrygg  a.      9)  [sira  b (!)  a.      10)  [b;  Jon  Kolbeinsson  a. 

11)  1.  Bréf  frá  26.  Jan.  1512,  DI,  VIII,  Nr.  301. 

2.  -      .     12.  Febr.  1514,  DI,  VIII,  Nr.  369. 

3.  —     -      12.  Dec.  1527-22.  Febr.  1528,  Nr.  360  að  framan. 

4.  -      -     10.  Aug.  1529—27.  Nóv.  1530,  Nr.  414     -        - 

5.  —      -      2.  Mai  1532,  það  sem  hér  er  nú  prentað. 

12)  [     .     .     .    ku  (!)  a.     13)  eru  b.     14)  Og  ad  svo     .     .    .     .     a;  Og 
ed teyna  (!)  b.      15)  [hier  vnder     ....«;. 

,    ,    hvert  b. 


1532.  KNARARBREF.  Qi^ 

[Þetta  brefi)  framlagdi  Biðrn  Jonsson  fyrer  dom  a 
Kaldarbakka  i  Kolbeinstadahrepp  þan  .  .  februar(ij) 
Anno  ...  .2)  Og  [til  merkes  eru  vor  underskrifud] 
nofn. 

Magnus  Hromundsson.     Olafur  Gudmundsson 

E.  hende. 
Jon Bardur     .     .     .     .";.«)<    *  ^*  * 


511.  8.  Mai  1533.  í  Odda. 

Reikningsskaparbeéf  Jóns  prests  Einarssonar  um  kirkjuna 
á  Kneri  í  Breiðavík  og  ráðstafanir  hans  til  þess  að  kirkjan, 
sem  legið  hafði  niðri  í  nokkur  ár,  fái  goldið  það,  er  hann  á  til 
að  svara  um  23  ár  fyrir  sig,  föður  sinn  og  Orm  bróður  sinn. 

Bisk.  Skalh,  Fasc.  XII,  11,  frumrit  á  skinni,  með  hendi  síra  Jóns 
Einarssonar,  og  er  innsiglið  fyrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  24.52. 

Kirkiu  reikningscapur  aa  hnerri. 

Þat  giore  eg  jon  prestur  einarsson  godum  monnum 
kunnigt  med  þessu  minu  opnú  brefíi  ad  eg  giore  kirkiune  a 
hnerre  suo  ordinn  reikningskap  sem  hier  epter  stendur  skriffat. 

Jn  primis  er  kirkiunnar  jnstæda.  xv.  malnýtu  kugiUdi. 
iijc.  wadmala  og  .ij.  hross.  og  fim  hundrud  j  suo  ordnum 
peningum  sem  skriíTat  stendur  j  þui  sama  breffi  sem  magn- 
us  heitinn  olafsson  giorde  reikningskap  seinazt  fyrir  sera 
einare  snorrasyni  sem  þa  war  almenniligur  profastur  þar  j 
þui  vmdæmi.  reiknazt  þetta  sidan  hafa  werit  .iij.  ar  og  .xx. 
med  þeim  .iiij.  arum  sem  ormur  heitinn  einarsson  broder 
minn  hielt  kirkiuna  og  gardenn.  ^nn  af  þui  ad  vnder  mig 
og  faudur  minn  heitinn  hefúr  runnit  su  porcio  sem  fiell  ept- 
er  orm  heitinn  sem  gud  þeirra  sal  nadi  beggia.  hwor  por- 
cio  goUdin  war  mest  j  wide  et  cetera.  þa  reiknazt  suo  tijl 
ad  j  þessi  .iij.  ar  og  .xx.  haffi  faUit  .viij.  aurar  a  enu.  xij. 
hundradi.  hier  tijl  a  eg  ad  swara  biskupinum.  xvij-c  fyrir  þat 

1)  þ.  e.  transskriptarbréfið  í  heild  sinni.  2)  Ártalið  hefir  verið 
ólæst  eða  fúnað  af.  Það  veltr  á  árunum  1684 — 1693.  3)  [Þessi  klausa 
um  framlagning  bréfsins  stendr  að  eins  í  b,  og  segir  þar:  „Utan  á 
bréf  þetta  var  (þetta)  skrifað". 


620  KNARARBREF.  1532. 

kirkian  la  nidre  j  nockur  aar.  siúe  iúste  siúe  alias  contentus. 
Suara  eg  suo  tijl  sierhuerrar  greinar.  ad  aa  hnerre  eru  .viij. 
kíigiUdi.  iiij.  a  selweUi.  iij.  a  raudamel  og  eru  þau  .xv.  a 
mote  þeim  fimtan  sem  adur  stande  skrifut.  en  fyrir  þaíl  .x^?. 
sem  eru  iijc  wadmala  og  .ij.  hross.  og  tijl  laugíi  hundrud- 
en.  V.  þa  set  eg  þar  j  borgan  fyrir.  x  hundrud  j  heimaland 
a  hnerre  til  lausnar  mier  eda  minum  erfingium  jnan  þriggia 
ara.  enn  eff  þat  er  ecki  lejst  jnan  þess  tima  þa  sie  þat 
æfinleg  eign  guds  og  sancte  oiafs  konungs.  ^nn  fyrir  þau 
.xvij.  eda  xvj.  c.  huor(t)  þat  er.  og  fyrir  þau  .xj.  hundr- 
ud  og  .viij.  aúra  betur  sem  faUit  hefiir.  þa  hefi  eg  bodit 
biskupinum  og  suo  wijl  og  giallda  jordina  beitistadi  er  Hgg- 
ur  j  leirar  kirkiu  sokn  fyrir.  xijc  og  þar  tijl.  iiij.  kúgilldi. 
og.  iiijc  hundrúd  i  aíidrum  gialldpeningum  j  guHi.  lerepti  og 
klædi.  ^nn  þat  sem  kirkian  a  hnerre  giorezt  minna  verd  en 
þau  .viijc  sem  epter  standa  aff  porcione  þa  bid  ec  þorleif 
brödur  minn  einarson  at  giallda  þat  aff  þeim  peningum  sem 
eg  a  j  hitardal.  huad  eg  kann  bijwisa  ad  eru  .v.  mahiytu 
kugilldi.  god  sæng  og  tije  alfær  og  mart  anad  meira  og 
fleira  þat  er  eg  hirde  ecki  hier  greina  ad  sinne  og  eg  wijl 
eid  ad  winna  ad  eg  heffi  aungua  peninga  vpp  fyrir  borit. 
€n  þesse  kugiUdi  eru  reyndar  hnarar  kirkiu  eign  þui  hann 
haffdi  þau  ]  burt  þadan  og  þar  fyrir  wantar  nu  ]nstæduna 
j  dag.  ^n  er  þat  síio  ad  þar  gellzt  ecki  j  hitardal  þesse  min 
skuUd  þa  bid  ec  thorleif  frænda  ganga  j  borgan  fyrir  mig 
tijl  þess  vid  finnunzt  og  eg  get  giort  þar  sialfur  reikning- 
skap  fýrir.  huat  eda  huersu  micit  þat  kann  wera.  ^n  fyrir 
skemd  a  bokum  eda  likneskium  ef  reiknazt  þa  skal  eg  þat 
giarnan  bitala  j  aúdrum  þuiHkum  hlutum  suo  kirkian  skal 
wel  sæmd  af.  hefi  eg  latid  þangad  messuklædi  og  mega  god- 
er  menn  sia  hueriu  uerdi  þaú  taka.  Og  tijl  sanninda  hier 
vm  set  eg  mitt  jnsigle  fyrir  þetta  reikningskaparbreff  huert 
skriffat  war  j  odda  j  aweriahrepp  jn  vigiHa  ascensionis  anno 
domini.  03^  ^o  xxx^  secundo. 


1582.  VIGSLUBREF.  (521 

513.  13.  Maí  1533.  í  Skálholti. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  lýsir  því,  að  hann  haíi  hinn  22. 
Maí  1529  í  kirkjunni  á  Hvanneyri  (í  Andakíl)  vígt  Magnús 
Jónsson  til  prestskapar  í  Hólabiskupsdæmi,  enda  hafi  hann 
feingið  löglega  og  fulla  aflausn  af  páfagarði,  og  Jón  biskup 
á  Hólum  hafi  vígt  hann  hinum  lægri  vígslum. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  7,  í'rumiitið  á  skinni.    Innsiglið  er  dottið  fiá. 

—  Pappírafskriptir    af  þessu  bréfi  eru  í  Advoc.  Libr.  Edinb.  21,7,14. 

i^-to  með  hendi  síra  Björns  Haldórssonar  í  Sauðlauksdal,  og  í  Landsb. 

107.    4to    bls.    375    með    hendi    sira  Jóns  Haldórssonar  i  Hítardal.  — 

Preniað  í  F.  Joh.  Hist.  Eccl.  II,  531  (neðanmáls). 

Bref  Ogmundar  biskups  thil  þeijrra  j  Holastikte.^) 

Vijgslubref  Sira  Magnusar  Jonssonar  utgiefid  af  0g- 

munde  Byskupe  Anno  1532.^) 

Vniúersis  et  singuhs  sacro  sancte  matris  ecclesie  ho- 
lensis  filiis  presentes  Htteras  wisuris  sev  aúdituris.  augmun- 
dus  dei  gracia  episcopus  schalholtenis.  SaUitem  in  omnium 
saluatore. 

Notum  facimus  per  presentes  quod.  anno  salííatoris 
nostri.  CD^.  d.^  xx.^  ix^.  sabbato  quatuor  temporum  in  estate 
hoc  est  nonas  junij^)  jn  ecclesia  nostra  huanneyre  ordi- 
naúimus  ad  titulum  ecclesie  sancte  holensis  ad  sacros  ordines 
celebrantes*)  diiectum  nobis  in  christo  filium  dominum  Magnum 
Johannis  quia  ipse  testauit  se  habere  legittimarn  et  plena- 
riam  dispensacionem  a  sancta  sede.  et  eum  jn  sacrum  prest- 
biteratus  gradum  cooperante  nobis  gracia  spiritus  sancti  pro- 
movimus.  quem  alias  statutis  et  distinctis  a  júre  temporibus 
jn  sacros  diaconatus  et  subdiaconatus  ordines  cum  ceteris 
inferioribus  seíi  minoribus  ordinauit  joannes  eadem  gracia 
episcopus  holensis. 


1)  Utan  á  frumbr.  með  hendi  frá  17.  öld.  2)  Fyrirsögn  i  107. 
3)  Hér  hefir  biskup  ruglazt  heldr  en  ekki  í  ríminu,  því  að  laugar- 
dagrinn  í  ymbrudögum  1529  er  ekki  5.  Júní,  heldr  22.  Maí  (unde- 
ciœo  Calendas  Junij).     4)  Svo;  rétt:  celebraridos. 


622  PALL  VIGFÚSSON.  1582. 

Datum  apud  sedem  nostram  schalholt  die  lilne  proximo 
ante  festum  hallwardi  martiri(s)  anno  domini.  00^.  d.^  xxx". 
secundo.  nostro  sub  secreto  presentibus  appenso. 


518.  [Maí— Júní  1532]. 

Ögmundr  biskup  sættist  fyrir  góðra  manna  bænastað  við  Pál 
Fúsason  (Vigfússon)  um  þá  tálmun,  er  Páll  hafði  gert  prest- 
um  biskups,  er  hann  hafði  sent  austr  (að  Hlíðarenda)  að  lesa 
stefnubréf  og  dóm  (Ketátsdóm  Nr.  506)  yfir  Páli,  ogleyfirhonum 
lausn  á  jörðunum  Þorkelsgerði,  Vindási  og  Kirkjuvogi,  erbisk- 
upi  voru  goldnar  í  skuldir  Vigfúsar  Erlendssonar  föður  Páls ; 
sættast  þeir  að  heilu  og  lofa  að  styðja  hvor  annan. 

Landsbókasafn  62.  8vo  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur 
brefabok  Ogmundar  biskups"  (AM.).  „Þetta  bref  stendur  fyrr  i  bok- 
inne.  enn  domurinn  um  kiötat  1532.  sem  Ögmundur  liet  gönga  yfir 
Pale.  Ceterum  parum  inde  concludi  potest.  cum  liber  hicce  confusé 
sit  congestus.  brefen  fyrir  og  epter  þetta  eru  de  anno  1580".  Þetta 
bréf  mun  án  efa  vera  nokkru  síðar  gert  1532  en  Ketátsdómrinn  frá 
11.  April  það  ár,  og  fyrir  Alþingi  1532. 

Sdttargiðrd  vid  Pdl  Fusason. 
Vier  Ogmund  med  Gudz  ndd  biskup  j  Skalhollte.  giðrum 
gðdum  monnum  kunnugt.  med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad  vier 
med  mðrgum  ærlegum  monnum.  leikum  ok  lærdum.  vorum 
til  samtals  vid  Pdl  Fusason.  um  þd  sðk  er  vier  klðgudum 
til  haiis.  ad  hann  hefde  giðrt  conspiratio  ok  tdlman  vorum 
prestum.  ad  lesa  þad  stefnubref  ok  döm  er  vier  sendum 
austur  til  hans.  hötande  þeim  hardendum  ef  þeir  læse  nock- 
ur  bref  yfer  sier.  leist  oss  þetta  ok  fleiri  dandimonnum  stor- 
ar  saker  ef  til  dömz  kiæmi,  Sendum  vier  vora  presta  opt- 
lega  til  hans.  enn  vier  tauludum  fdtt  vid  hann  sidlfan.  heyrd- 
um  vier  ecke  af  þeirra  tale.  enn  þeir  komu  flester  til  vor. 
ad  sðgdu  hann  övikianlegan  til  ens  betra.  utan  hann  villde 
vera  vor  vin.  ef  vier  villdum  vera  hans.  enn  fyrer  saker 
þeirra  audmiukra  bæna  ok  medalgðngu.  lærdra  ok  leikra 
sem  hid    oss  voru.  ok  þd  var  siðtte  dagur  vikunnar.  pislar- 


1532.  PALL  VIGFÚSSON.  -  MELSTAÐR.  623 

dagur  vors  herra  Jhesu  Christi^).  þóL  gcífum  vier  i  Gudz 
hendur  og  þeirra  vaild  þetta  hvorutveggia  sakferle.  J  ann- 
are  grein  sogdu  þeir  oss.  ad  hann  villdi  giarnan  fcL  ad  leysa 
þær  jarder  sem  hustru  Holmfridur  gallt  oss  j  þær  skullder 
sem  Fuse  heitenn  Ellendzson  vard  oss  skylldugur  utan  landz 
ok  innari.  ok  þo  sd  time  være  ute.  sem  j  alþingisdöminum 
stod  þd  lofudum  vier  ad  vera  til  frids.  ad  hann  leyste  fyrr- 
sagdar  jarder  fyrer  svoddan  peninga  sem  fie  liggur  j  jðrdu 
ok  dömurinn  hiellt.  hvoriar  svo  heita.  Þorkelsgerde.  Vindds 
og  Kirkiuvogur.  Her  med  lofade  ddurgreindur  Pall  ad  vera 
vor  mann  æ  jafnan  (oss)  til  styrks.  gagns  ok  göda  ok  heilagre 
SkalhoUts  kirkiu.  Enn  vier  lofudum  ad  þad  skylldi  ecke 
haíis  skade.  ok  vera  honum  til  styrks  jgen.  ad  þessu  under- 
tðludu  geck  hann  til  sdttar  vid  oss.  et  cetera. 


514.  10.  Júní  1533.  á  Hólum. 

JóN  biskup  á  Hólum  gefr  ,,vorn  frænda"  Ara  Jónsson  kvitt- 
an  um  reikningskap  á  stað  og  staðarfjám  á  Melstað,  og  lof- 
ar  að  byggja  staðinn  upp  aptr  svo  vel  sem  þá  var  hann 
gerðr,  þegar  Ari  meðtók  hann. 

AM.  255.  4to  bls.  322,  bréfabók  síra  Skúla  Þorlákssonar,  skr.  c. 
1687-1698. 

Kuittantia  Jons  Biskup(s)  Arasonar  vm  Biggijng 
og  Jnventarium  d  Melstad. 
Vier  Jon  med  Guds  ndd  Biskup  a  Hölum  Giorum  god- 
um  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  briefe  ad  vier 
hofum  kuittan  giefed  vorn  frænda  Ara  Jonsson  vm  allaii 
Reikningskap  og  medferd  sem  hann  hefur  hapt  a  Melstad  j 
Mýdfijrde  og  þeim  peningum  sem  stadnum  þar  til  heýrdu. 
hofum  vier  loffad  ad  lata  biggia  stadenn  vpp  afftur  suo  vel 
sem  hann  var  þa  giordur  Are  medtok  nefndaii  stad.  hefur 
hann   feinged    oss    hier   peninga  fyrer  sem  oss  vel  anæger. 

1)  Þetta  þarf  ekki  að  þýða,  að  það  hafi  verið  á  langa  frjádag, 
sem  var  auk  þess  29.  Marts  1532  eða  13  dögum  fyrir  Ketátsdóm, 
heldr  almennan  föstudag. 


624  KLEIFABREF.  1532. 

og  til  sannenda  hier  vm  setium  vier  vort  secretum  fyrer 
])eith  biieff  ^r  skriíTad  var  a  Holum  j  Hialltadal  manudæg- 
enn  næstaíi  fjrer  Barnabe  Apostoli  þa  hjded  var  fra  Guds 
burd  CDdxxx  og  ij. 


515.  30.  Júní  1533.  í  Djúpadal. 

Thomas  Oddsson  og  Helga  Ketilsdóttir  selja  Pétri  Loptssyni 
alla  jörðina  Kleifar  í  Gilsfirði  ítölulausa  fyrir  þrjá  tigi  hundraða. 

AM.    Fasc.    LXV,    22,    frumrit  á  skinni.      Af  2  innsiglum   er  liið 
fyrra  dottið  frá. 

kaupbref  peturz  loptssonar  og  fyrir  kleifum 
af  tumasi  oddzssyni. 
Þat  giorum  vit  önar  ionsson  og  Paall  ionsson  godum 
monnum  kunnigt  med  Ipessu  ockrv  opnv  brefvi.  þa  er  Udit 
var  fra  gudz  burd  CD  d  xx  og  xij  (hr  midvikvdaginn  næst- 
an  fyrir  ions  messo  holabiskups  vm  vorit^)  aa  kleifumj  gils- 
íirdi  vorum  vit  j  hia  saum  og  heyrdvm  aa  ord  og  handa- 
band  þessara  manna  af  einne  alfv  petur  loptzson  enn  ann- 
are  thomas  oddzson  og  helgv  ketelsdottur  kvinnv  hans  at 
svo  fyrir  skildv  at  greindr  thomas  og  nefnd  helga  selldi  fýrr 
skrifudum  Petre  jordina  alla  kleifar  j  gilsíirdi  er  liggur  j 
garpsdals  kirkiv  sokn  til  fullrar  eignar  og  írials  forrædis  med 
avllvm  þeim  gognvm  og  gædvm  sem  greindri  iordv  fýlgir 
og  fýlgt  hefer  at  fornv  og  nýv  jtolvlavsa  og  þav  vrdv  fremzt 
eigandi  at.  hier  a  mote  gaF  nefndr  Petr  greindvm  hionum. 
xxxc.  tolf  hvndrada  jord  og  þar  til  xviijc  skýlldi  thomas  og 
helga  suara  laga  EÍptingv  aa  sagdri  iordu.  ^nn  P^tr  hallda 
til  laga.  lukte  tittnefndr  petr  þratt  nefndum  thomasi  og  helgv 
þa  strax  iiii  kugilldi  j  þetta  jardar  uerd.  Og  til  sannenda 
hier  vm  settvm  vit  fýr  nefnder  menn  ockvr  insigH  fyrir 
þetta  iardarkaupsbref.  skrifat  j  ytra  diupadal  j  eyiaíirdi  aa 
miduikudaginn  næstan  epter  jonsmesso  baptista  aa  sama  œire 
og  fýr  seigir. 


1)  þ.  e.  17.  Apr. 


153^.  KVITtUNAR  OG  LÉNSBREF.  6^5 

516.  4.  Júlí  1533.  á  Bessastöðum. 

DiÐRiK  fan  Mynden,  umboðsmaðr  Diðriks  hirðstjóra  og  höf- 
uðsmanns  (af  Bramstað),  kvittar  Jón  bónda  Hallsson  fyrir 
gjald  af  Skógum  og  Skógaeignum,  Mörk  og  Merkreignum, 
og  veitir  honum  þetta  lén  til  nœsta  Öxarárþings,  bæði  undir 
EyjafjöUum  og  eins  jarðir  konungs  fyrir  vestan  Markarfljót. 

AM.  191.  4to  bls.  34-35  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  á  skinni,  rit- 
uð  saratíða),  —  AM.  Apogr.  5540  með  hendi  Árna  Magnússonar. 

Kuittanarbref  didriks  fan  my(n)den. 

^g  didrek  fan  mynden  vmbodsmadur  aa  jsland  didrikx 
fouita  hirdstiora  og  hofudzmannz  yfer  allt  jsland  medkenizt 
med  þessu  minu  opnu  brefi  ad  ]on  bondi  hallzson  hefer 
greitt  mier  og  golldit  allt  þat  giald  sem  hann  uar  minum 
herra  konginum  og  mier  skyldugur  uegna  adr  greindz  did- 
riks  fouita  fyrir  þær  kongs  iarder  sem  ligia  j  rangarþinge. 
sem  eru  skogar  og  skoga  eigner.  mork  og  merkr  eigner  og 
suo  þær  kongsens  iarder  og  ]ardar  partar  sem  hgia  j  adr 
skrifudu  rangarþinge  fyrir  w^estan  markarfliot  og  til  þiorsar. 
þui  giorer  ec  og  gefur  adr  skrifadur  didrek  kongs  umbodz- 
madur  fyr  nefndan  jon  hallzson  kuittan  kongdomsins  uegna 
um  allt  adr  skrifad  giaH(d)  og  reikningsskap  fyrir  mier  og 
ollum  minum  epterkomendum  kongs  umbodsmonnum.  Suo 
og  medkenizt  ec  opt  nefndr  didrik  fan  mynden  ad  ec  hefi 
nu  untt  og  ueitt  adr  skrifudum  joni  hallzsyne  allt  þetta  adr 
skrifat  leni  ]  rangarþinge  bæde  under  eyiafioUum  og  suo 
fyrir  uestan  markarfliot  til  næsta  ðxararþings  epter  þui  sem 
þad  bref  utt  visar  sem  didrek  fouiti  hirdstiore  og  hofudz- 
mann  yfer  allt  jsland  hefer  honum  adr  unt  og  utt  gefit  þetta 
forlidit  ar. 

Og  til  sannenda  hier  um  þrýcki  ec  mitt  jnnsigli  vpp  aa 
þetta  bref  skrifat  aa  bessastodvm  aa  alptanese  fimtadagen 
næstan  peturs  CDesso  og  pals  þa  hdit  var  fra  guds  burd.  CD. 
d  XXX  og  ij  ar. 


Dipl.  I8l.  IX.  B  *0 


626  MÝRAR  í  DÝRAFIRÐt.  1532. 

517.  36.  Júlí  1583. 

GrjöRNiNGR  þeirra  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  og  Jóns 
biskups  á  Hólum,  að  Ögmundr  biskup  gefr  upp  þann  dóm, 
sem  dæmdr  hafði  verið  29.  Aug.  1530  um  jörðina  Mýrar  í 
Dýraíirði,  „sem  dæmd  var  áðr  falHn",  en  Jón  biákup  lofaði 
meðal  annars  að  gjalda  Ögmundi  biskupi  fullan  reiknings- 
skap  vegna  Þorleifs  Grímssonar  og  Ara  iögmanns. 

Landsbókasafn  122.  4to  bls.  233  raeð  hendi  frá  c.  1770  eptir  bréfa- 
bók  Ögmundar  biskups.     Sbr.  dóm  frá  29.  Aug.  1530,  Nr.  451. 

Um  Uppgiðf  a  Myradóme  Anno 
Mo.  Do.  XXX.  ij. 
A  fðstudagenn  næstari  effter  Jacobsmessu  fór  svoddan 
giorningur  (fram)  á  miilum  biskupanna  biskups  0gmundar 
af  SkalhoUte  ok  herra  Jons  á  Hólum  med  fuUu  handabande 
ad  biskup  0gmundur  gaf  upp  þann  dóm  sem  dæmdur  var 
um  jordena  Myrar.  sem  dæmd  var  ádur  fallen.  lofade  bisk- 
up  Jon  ad  giallda  biskupenufn  i  fðstu  gotse  ok  lausu  fullan 
Reikningskap  sem  biskupenum  vel  ánægde.  vegna  þeirra 
Þorleifs  (irimssonar  ok  Ara  Iðgmanns.  her  med  skyllde 
gardurenn  ok  þeir  peningar  sem  þar  til  heyra  vera  i  um- 
sión  biskups  0gmundar  þar  til  þeir  giðra  fulluHgan  kaup- 
skap  um  þad  ok  annad.  Lofade  biskup  Jon  ad  senda  skial- 
legaii  mann  vestur  ad  afhenda  voruii  umbodsmanne  Sira 
Jone  Eirekssyne.     Ok  senda  oss  sidaii  Reikningskapenn. 


518.  19.  Áugast  1533.  i  yallanesi. 

DóMR  sex  klerka  og  sex  leikmanna,  út  nefndr  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti  um  það,  hversu  fara  skyldi  um  þá  reið- 
skjóta,  sem  biskupinn  feingi  ekki  i  sinni  visitazíureið,  er 
hann  hafði  beiðast  látið,  og  ferð  hans  varð  fuil  hömlun  að. 

AM.  Apogr.  2746  „ur  brefabok  biskups  Ögmundar"  (AM.). 

Dömur  um  Reidskiötafall 
anno  CO.  d.  xxx.  ij. 
OUum  monnum    sem  þetta   bref  sicL  edur  heyra  senda 


1532.  HETÐSKJÓTAFALL.—  EINGÍHLIÐ.  6^7 

prier^)  Jon  Markusson.  sera  Jon  Kodransson.  broder  Þor- 
vardur  Helgason.  Sniolfur  Hrafnsson.  Jon  Hallzson.  Stein- 
grimur  Jsleifsson.  kvediu  Gudz  ok  sina.  kunnugt  giorande 
ad  sub  anno  gratiæ  þa  lided  var  fra  Gudz  burde  CD.  d.  xxx. 
ij.  dr  cí,  manudaginn  næstan  epter  assumtio  Sanctæ  Mariæ 
j  Vallanese  j  Vallasveit.  vorum  vier  j  döm  nefnder  af  heid- 
ursamlegum  herra  ok  andligum  fðdur  herra  0gmunde  med 
Gudz  ndd  biskup  j  Skalhollte.  ad  skoda  ok  ransaka  ok  fulln- 
adardom  d  ad  leggia.  hvorsu  fara  skyllde  um  þd  Reidskiöta 
sem  biskupinn  feinge  ecke  j  sinne  visitatioreid  ok  hann  hefde 
beidast  Idted.  hier  af  vard  hans  ferd  full  hðmlun  ad.  Þvi 
in  nomine  Domini  amen  Dæmdum  vier  þd  alla  seka  sem 
hallded  hefde  med  þriotsku  ok  vilde  ecke  tiUcLta.  epter  þvi 
sem  kristiriRettur  utvisar.  ok  skyllduga  at  taka  lausn  ok 
skripter  fyrer  sina  opinbera  ohlýdne. 

Samþyckte  þennafi  vorn  döm  ddurskrifadur  herra  bisk- 
up  0gmund. 


619.  16.  September  1533.  í  Eingihlíð. 

ViTNisBURÐR  um  laudamerki  Eingihhðar  í  Húnavatnsþingi. 

AM.  Fasc.  LXXIV,  2,  frumrit  á  pappír.  Bæði  innsiglin  eru  dott- 
in  frá,  en  skinnþveingrinn  frá  síðara  innsiglinu  er  enn  þá  við  bréf- 
ið.  —  AM.  Apogr.  593  og  5764  eptir  írumiitinu. 

vm  Landamerke  Eingehhjdar. 
Svo  felldan  vitniztbvrd  bervm  vid  biorn  nikvlasson  og 
jon  odzson  vid  havfvm  vitad  hvad  haldid  hefur  verit  og 
heyrt  lesid  bref  med  vi  jnsiglvm  vm  landamerki  eingihhdar 
svdur  ]  lækin  stæsta  og  næstan  giH  og  vt  j  næsta  læk  mid- 
gili  og  svo  jtavk  j  skellvbransstada  land  sem  fylger  kavlldv- 
kin  xii  fedmings  torfskvrd  og  xij  hesta  hris  manadarbeit  a 
vetur  avUvm  heya  penningi  ef  hvsstada  væri  en  tvegia  ef 
hvn  væri  ei.  og  hier  vihvm  vid  epter  sveria  ef  þvrfa  þiker. 
og  til  sanninda  hier  vm  setivm  vid  okur  jnsigli  fyrir  þeta 
vitnisbvrdarbref   er    skrifad    var  j  eingihlid    þa  lidit  var  fra 

1)  „eodem  modo  in  codice"  (AM.). 

40* 


m  jarðakaup.  158^. 

gvds    bvrd  CD  d  xxx    og  tvo  ar  a  manudagin    næstan    fyrir 
mativsmesv^).  vm  hvsted^). 


520.  18.  September  1533.      á  Glrýtubakka. 

JóN  biskup  á  Hólum  selr  Jóni  bónda  Magnússyni  jarðirnar 
Vað  í  Reykjadal,  Rauðá  og  Bæ  i  Bárðardal  fyrir  Hvamm, 
Jarlstaði  og  Steindyr  í  Höfðahverfi. 

JSig.  66.  8vo    með    hendi   Grunnavíkr-Jón  um  1741   „Ex  originali 
pergaineno". 

Þat  giorum  uier  (Dagnus  jonsson  og  torfe  jonson  prest- 
ar.  Gudmundur  einarsson  og  Jngialldur  haugnason  leikmenn 
godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi  ath  ar- 
um  epter  gudz  burd.  CD.  d.  xxx  og  ij  ar.  a  Grytubacka  j 
haufdahuerfe  miduikudagen  næstan  fyrir  CDattheusCDesso  uor- 
um  uier  j  hia  saum  og  (heyrdum)  a  ord  og  handaband  þess- 
ara  manna  uerdug  herra  biskups  Jons  og  Jons  bonda  CDagn- 
ussonar.  ath  suo  fyrir  skiidu.  ath  biskup  Jon  sellde  greind- 
um  Jone  CDagnussyni  jardennar  uad  j  reykiadal  ]  helgastada 
kirkiusokn  og  )ordena  Raudaa.  og  jaurdena  bæ.  er  Uggia  j 
bardardal  j  hosavatns  kirkiusokn.  med  óUum  þeim  gaugnum 
og  gœdum  sem  greindum  jaurdum  aa  med  laugum  ath  fylgia. 
og  biskup  jon  uard  fremst  eigandi  ath.  Hier  j  mot  gaf  fyrr 
nefndur  Jon  CDagnusson  jardernar  hvamm.  jalistade  og  stein- 
dyr  er  allar  liggia  j  haufdahverfe  j  Grytubacka  kyrkiusokn. 
med  ðllum  þeim  gaugnum  og  gædum  sem  greindum  jaurd- 
um  aa  med  laugum  ath  fylgia,  Skylldu  huorer  hallda  þeim 
jðrdum  til  laga  er  keyptu.  og  suara  lagariptingum  huor  aa 
þeim  er  selldu.  Og  til  sannend(a)  hier  um  setium  vier  fyrr- 
nefnder  menn  vor  jnnsigle  fyrer  þetta  bref  er  skrifad  uar  j 
sama  stad  deige  og  are  sem  fyr  seiger. 


531.  30.  September  1533.    í  Tangu  í  Hðfn. 

DóME  sjö  manna,  út  nefndr  af  Erlingi  Gíslasyni  kongs  um- 
1)  Svo. 


1532.  ERFÐAMÁL.  629 

boðsmanni  milli  Gilsfjarðar  og  Langaness,  um  ákæru  Erlings 
til  Ara  bónda  Andréssonar  um  arf  og  átöku  (aðtöku)  eptir 
Þórdísi  Gísladóttur. 

Bœjarskjalabók  á  Rauðasandi  með  hendi  Orms  Daðasonar  c. 
1730,  stafrétt  eptir  íVumritinu :  „Under  þessu  brefe  hafa  vered  7 
Jnnsigle.  Þad  fyrsta  og  þridia  eru  burtu,  og  hanga  ná  5  efter  fyrer 
brefenu,  sum  brakud,  enn  öll  ólæselig,  Sömuleidis  var  þetta  kalf- 
skinnsbref  heilt  og  læseHgt,  og  so  ad  ollu  sem  framan  er  ritad"  — 
AM.  Apogr.  1187  og  1260:  „Þessar  Brefa  Copiur  [1259  og  1260]  eru 
ritadar  i  Kaupenhafn  1728.  epter  accurat  Copium  med  hende  Monsr^ 
Orms  Dadasonar  [1186  og  1J87],  og  sijdan  accuraté  vid  hönd  Orms 
samanhornar,  so  ecke  ber  ft  mille.  Ormur  Dadason  sende  mier  Co- 
piurnar  med  sinne  hende  Anno  172(7).  En  originalarner  eru  hia  hon- 
um,  og  þarf  eg  þeirra  ecke  vid,  þvi  þessar  gódu  Copiur  eru  mier 
eins  gódar"  (AM. ;  með  hendi  Grunnavíkr-Jóns).  —  Lök  afskript  af 
þessum  dómi  or  i  Ny  kgl.  Saml.  1945.  4to  bl.  119,  skr.  1666.  Sbr. 
Nr.  529. 

Ollum  godum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
senda  konradur  jonsson.  halldor  sueinsson.  jngemundr  ketels- 
son.  oddr  helgason.  sueinn  oddzson.  þosteinn  ketilsson.  þordr 
ketelsson.  kuediu  gudz  og  sina.  kunigt  giorande.  þa  er  lidet 
uar  fra  hingatburd  vors  herra  jesv  cbristi.  (D^.  d.^  xxx.  og 
og  ij.  ar.  ]  tungu  j  hofn  d  þingstad  rettum  manudagen  næsta 
fyrir  franciskus  dag.  uoru  vær  j  dom  nefnder  af  ærhgum 
dandimanne  ellinge  gíslasyne  kongs  umbodzmanne  j  millum 
gilsfiardar  og  langaness  at  skoda  og  ransaka  og  fullnadar 
dom  aa  at  leggia  um  þa  dkæru  er  adurgreindr  ellingr  gísla- 
son  klagadi  til  ara  bonda  andressonar  um  arf  og  atoku  ept- 
er  þordise  heitna  gisladottur  systur  sina.  kom  títtnefndur 
ellingur  gislason  þar  fyrir  oss  med  opit  bref  adr  greinz  ara 
andressonar  at  hann  hafdi  lofat  at  koma  a  tungu  þing  og 
suara  þar  huerium  manni  laugum  huad  huer  uiUde  til  hans 
tala.  þui  dæmdum  uer  títt  nefndan  ara  andresson  og  sauk- 
ena  riettliga  fyrir  kalladan.i)  jn  primis  j  fystu  grein  klag- 
adi  ellingur  gislason  þa  sok  til  ara  andressonar  at  hann 
hefdi  j  sezt  og  at  sier  tekit  alla  peninga  epter  þordise  syst- 
ur  sina    huad    hann    reiknadi  hana  att  hafa  alla  halfa  pen- 

1)  kallada,  Apogr.  1187  og  1260. 


630  ERFÐAMÁL.  1532. 

inga  til  motz  uid  hann.  las  hann  þar  fyrir  oss  kaupmala- 
bref  opt  nefnz  ara  og  þordisar  j  hueriu  so  inne  stod  at 
gisle  filippusson  fader  fyr  nefndrar  þordisar  gisladottur  hefdi 
kiorit  hana  a  giptingardeigi  helmingakonu  til  allz  þess  fiar 
er  þau  ætti  eda  eigandi  at  yrdi.  feingins  fiar  og  ofeingins. 
j  annari  grein  kom  ellingr  ^ar  fram  med  bref  under  tueggia 
manna  jncigkim  at  þeir  hefdi  heyrt  ara  lysa  þui  at  þordis 
kona  sin  hefdi  uerit  kioren  helmingakona  i  sinn  gard  og 
hun  ætti  alla  halfa  peninga  j  sinn  gard  til  mozt  uid  sig. 
so  og  haufdu  uer  þeir  nockrer  er  j  domenum  hafa  uer- 
it  opt  heyrt  ara  bonda  lysa  þui.  Nu  af  þui  at  suo 
stendur  j  laugbok  vorre  at  huar  sem  madur  fester  sier  konu 
eda  mey  at  rade  frænda  sina  þa  skal  giptingarmadur  kon- 
unar  kosti  eiga  ad  skiha  fyrir  hana  tilgiof  og  heimanfylgiu. 
ma  þad  felag  eigi  riufa  sem  suo  er  giort.  þui  at  so  profudu 
og  fyrir  oss  komnu.  dæmdum  uer  fyrnefnder  domsmenn  med 
fuUu  doms  atkuædi.  fyr  greint  helmingafielag  staudugt  og 
myndugt  og  um  alldr  og  æfi  halldazt  skulu.  og  þratt  nefnd- 
um  ellinge  gislasyni  og  hans  brodr  sira  ]one  gislasyne  til 
frials  forrædis  og  æfenligrar  eignar  alla  þa  halfa  peninga 
er  þau  ari  og  þordis  hefdi  eigandi  at  ordit  og  opt  nefndan 
ara  skylldugan  aptur  at  giallda  alla  þa  peninga  fasta  og 
lausa  med  leigum  og  landskylldum  j  uor  enn  þa  peninga 
sem  d  leigustaudum  uæri  og  adrer  menn  hafa  at  hallda 
skylldi  ellingr  at  sier  taka  med  dandi  manna  yfersion  og 
skipta  lata  j  helminga  j  mozt  uid  ara  ef  titt  nefndur  ari 
uiUdi  þa  ecki  sialfr  afuenda.  enn  ef  nockur  uillde  hallda 
þessum  peningum  fyrir  þrattnefndum  eUinge.  eda  veria  þa 
med  oddi  eda  eggiu.  þa  skylldu  þeir  sliku  fyrir  suara  sem 
sa  er  stendr  fyrir  dæmdum  arfi.  ero  þeir  aller  ogiUder  er 
fyrir  standa  huort  er  þeir  fa  ben  eda  bana.  hiner  aller  frid- 
helger  er  til  sækia.  Ok  til  sanninda  hier  um  setti  fyrnefndr 
ellingr  gislason  kongs  umbodzmann  sitt  incigle  med  aorum 
fyrnefndra  domsmanna  inciglum  fyrir  þetta  domsbref  skrifat 
j  sama  stad  og  dag  sem  fyr  seiger. 


f 


1532.  VERZLAN.  681 

523.  [Fyrst  i  NoTemher  1532.    í  Þrándheiini], 

KvARTANiR  Ólafs  f]ngilbertssonar  erkibiskups  í  Niðarósi  til 
Friðriks  konungs  fyrsta  og  þeirra  manna  (Hans  ReíT  bisk- 
ups  og  riddaranna  Trud  Ulfstands  og  Klaus  Bilde),  er  um 
skyldu  semja  með  honum,  um  þau  málefni,  er  honum  þóttu 
ekki  haldin  vera  eptir  Recessi,  gömkmi  Noregs  lögum  og 
fornri  venju,  einkum  að  því,  er  snertir  kirkjuna  og  heilaga 
trú,  svo  og  að  Island  og  Færeyjar  sé  lént  Þjóðverjum  móti 
fornum  Noregs  lögum,  með  öðru  fleira,  er  bréfið  hermir. 

Dipl.  Norveg.  VIII,  Nr.  707  (eptir  þrem  samtíða  afskriptura  í  Rík- 
i  sskjölasafni  Norðmanna  í  Mimchenarsafni  a,  3111;  b,  3280;  c,  3984) 
Sbr,  Samlinger  til  det  Norske  Folks  Sprog  og  Historie  II,  87  -  89. 

Thesse    ære    the    puncter    och    articler    som  wii  gofFw 
ether  gode  herrer  tilkenne.^) 

Furst  handgingæ  wii  hogbaarne  flfurste  oc  herre  her 
Ffrederick  Danm(ar)kis  Wendis  oc  Gottis  konnung  vdtuold 
konnung  tiil  Norgie  etc.  vor  kæriste  naadugiste  herre  paa 
Flenszborgzhws  mett  saadanne  íí'orord  ath  wii  wilde  ware 
hans  naade  hwld  och  troo  then  stwnd  hans  naade  holde 
Norgis  indbiggere  met  Norgis  lag  oc  gamble  gode  sidwen- 
niær  och  then  helligæ  kirke  hennis  prelather  oc  personnær 
wiid  theris  ffriihedher  och  priuilegier  hær  vppaa  horde  her 
Hans  Ransow,  hans  naadis  canceler  mister  Clauus  och 
myster  Johan  Ffriissz^). 

Jtem  proesteriet  i  Bergen 
som  pleger  bescyttis  aíf  ein 
riigens  raad  ær  fíorleent  een 
som  boor  i  Danmark  och 
therfore  ær  nydlagd  gwdztiæ- 
neste.  kirken  ær  forderíTuid  och 
nydbrotthen.  Hennis  clenodier 
och  eygedelder  som  framfarnæ 

1)  í  dag  b.  V.  c.  Fyrirsögn  í  b  er  svo:  „Thesse  ære  the  punc- 
ter  och  articler  som  wii  haffwe  ffor  oss".  En  utan  á  c  stendr:  „te 
ssager  oc  orssager  e(rche)b(yspen)  giord  ffor  osz  i  ssakerstiet.  —  Swar 
som  wij  goffue  b(ysp)  Hans  her  Trud  her  Clauus  B(ilde)  quitt".  2) 
Hér  skilja  leiðir  um  sinn  milH  3111  og  3984,  og  er  siðari  textinn  tek- 
inn  eptir  3984,  en  sá   fyrri  eptir  3111. 


Jtem  emod  recessen  ær  pros- 
triit  i  Bergen  íForlænt  ein  som 
ecke  bygger  och  boor  hær  i 
riged  och  ther  ffore  ær  kir- 
ken  och  hennes  clenodier  och 
egedelder  íTorskingred  och  fFor- 
komnæ. 


632 


VERZLAN. 


1532. 


Norgis  konnwnger  och  andre 
ædelingæ  henne  hade  medt 
begiffthet  ære  komnæ  i  leyg- 
mendz  hender  imot  recessen 
ochriigensfriiheither.  Sworthe- 
broder  closter  brand  aff  mett 
vodhe  eeld  och  closterens  eige- 
delder  annammede  her  Vin- 
cencius  Lungæ  tiill  seg  oc  ein 
part  aff  brodrene  tiænæ  hon- 
nom  for  hoffmend. 

Jtem  Nwnnesetther  closter 
aff  sanctj  Antonij  orden  haff- 
wer  her  Wincencius  faaet  aff 
vor  kæriste  naadugiste  herre 
tiil  ewerdelig  engen  baade  med 
lose  penninge  oc  faste  godz 
domkirken  i  Bergen  oc  bysp 
gorden  ther  sammestadz  ære 
brotnæ  i  grwnd  och  then  hog- 
næ  stein  theraff  ær  ford  meste 
parthen  aff  landett  och  ther- 
ftore  haffuer  byspenn  affBer- 
gen  indtagidt  eith  jomff'rv  clos- 
ter  for  domkirke  yghen  och 
jomffrverne  ære  fordryffnæ. 
fforlopnæ  oc  offwergiffnæ 
muncker  oc  prester  bedrage 
ffatigæ  sympel  almwg  medt 
theris  falske  lærdom  fortros- 
tendis  seg  paaworkæristenaa- 
dugiste  herris  beskermilsæ  breff 
och  ther  offuer  beskriiæ  och 
forhaanæ  bysper  oc  prelather. 

Jtem  bandzmend  och  andre 
vgerningz  mend  forswaris  och 
beskermis  aff  leigmend  ymodt 


Jtem  domkirken  i  Bergen 
och  byspz  gaarden  ære  neder- 
brottnæ  i  grwnd  och  then 
hognne  sten  ær  meste  partin 
fford  aff  landid. 

Jtem  kloster.  med  lose  och 
ffaste  eigedeilder  ær  giffne  i 
leichmendz  hender  till  ewerde- 
lig  eigæ. 

Jtem  fforlopnæ  och  offwer- 
giff'ne  mwncher  och  prester 
som  med  theres  ffalske  och 
fforgiftigæ  lerdom  fforwille  och 
bedragæ  simpell  almwgæ.  ffor- 
trostendes  seg  paa  konggeligæ 
maiestatis  beskermelse  breff 
som  the  haffwæ  och  ther 
offwer  beskrie  och  fforhaane 
bysper  och  prelater  etc. 


1532. 


VERZLAN. 


633 


I 


kirkenns  lag  og  gamble  gode 
sidwanner. 

Jtem  imodt  Norgis  lagh  och 
cristnæ  retten  blifíuer  och  tiil- 
stedt  ath  kodt  bliffuer  for- 
teertt  paa  ffredag  och  andre 
boednæ  faste  dagher. 

Jtem  Gastelle  closter  liig- 
gendis  i  Kwnggell  som  hoirer 
sancti  Oluffz  domkirke  tiiU  ær 
oss  iffraa  thagiidt  oc  forleent 
Jorgen  Steinson. 

Jtem  Ysland  och  Fferoy 
ære  forleenthe  mott  Norgis 
ffriiheither  oc  priuilegier  i 
Tyskis  hender  Norgis  riigis 
jndbiiggere  norden  íieldz  be- 
synderligen  tiill  skade  och 
fforderff  som  haffue  then  vare 
mestbehoffsomfalleritheland. 

Jtem  naar  naagen  herredag 
ær  beraamet  att  stonde  i  Dan- 
mark.  tha  bhffuer  hand  ycke 
tymæligenn  forscreffwen  hiidt 
ind^)  tiiU  Norgis  riigis  raaedh. 

Jtem  Norgis  riigis  leenn 
fforlænis  offtæ  moett  reces- 
sens  liidelsæ.2) 

Jtem  thette  forscreffne  haff- 
ue  wii^)  lathet  klagidt  ffor 
kungehge  matt.  wor  kæriste 
naadugiste  herre  och  tesHgis 
for  hans  naadis  stadholder 
her  norden  fieldz  Eske  Biilde. 

Jtem     ffor   hwes     orsagher 


Jtem  Castelle  kloster  som 
sanctj  Oluffz  domkirkæ  tilhe- 
rar  ær  oss  iffraa  taget  och 
fforlænt  Joren  Steinsson. 

Jtem  Jsland  och  Ffæroeyer 
ære  fforlænte  i  Tyske  mendz 
hender  Hietland  och  Orknæy 
ære  fforpantet  iffraa  rigett 
vnder  Skotland  med  then  aar- 
ligæ  rentæ  som  Nories  krone 
borde  haffwe  aff  Skotland 
ffor  Katanes  och  Soderoyer 
Nories  riges  inbyggere  nord- 
enffieldz  besynderligæ  tiU  stoor 
skade  och  affdragtt  som  then 
ware  ecke  vmbære  kwnnæ 
som  i  the  land  falle. 


1)  Þetta  orð    vantar  í  b  og  c.    2)    Þessa  málsgrein  vantar  i  hin- 
ar  afskriptirnar.     3)  ofte,  v,  b.  &  og  c. 


634 


VERZLAN. 


1532. 


som  fforbenempde  ære  endoch 
att  the  ære  imoedt  hans  kong- 
ge  mattz.  besiglde  reces  wilde 
wii  aldrii  haffue  fallidt  hans 
naade  iffVaa  hadhe  ycke  hog- 
bornæ  ffurste  konnwng  Grist- 
iern  kommidt  hiidt  ind  i  rii- 
gitt  med  saadannæ  swaarkrii- 
gis  macht  och  paa  then  stedh 
besindherligæ  som  hans  naade 
kwnde  bethagæ  oss  all  hielp 
oc  vmsetning  som  wii  kwnde 
fforwenthe  oss  aff  kongge 
matt.  wor  kæriste  naadugiste 
herre  och  Danm(ar)kis  riigis 
raaedh.i) 

[Jtem  her  Niels  Lucke  haff- 
uer  forwerff'uidt  closter  met 
godz  oc  eygedele  aff*  k:  m: 
vor  kæriste  herre  som  wij 
haffue  tiil  ewerdelig  eggenn. 

Jtem  fru  Jngegerd  Ottisdot- 
ter  haffuer  sammeleidis  for- 
weruid  Reynsz  jomfrv  closter 
tiiU  ewerdehg  eggenn.^) 


533.  4.  Nóvember  1533.      á  Moðruvmium. 

4.  Nórember  1585.      í  Núpufelii. 

JóN  biskup  á  Hóhim  selr  Þorleifi  bónda  Grírnssyni  jarðirn- 
ar  Hleinargarð,  Seljahhð,  Draflastaði,  Þórustaði,  Fífilgerði, 
Krókstaði,  —  allar  í  Eyjafirði  — ,  Veigastaði  á  Svalbarðs- 
strönd  og  Oddstaði  og  Grjótnes  á  Melrakkasléttu  með  þeim 
rekum  öUum,  er  klaustr  og  kirkjur  ætti  í  þeim,  fyrir  hálfar 
Mýrar,  Ketilseyri  og  Sveinseyri  í  Dýrafirði,  Æðey  og  Sand- 
eyri  og  fjórar  jarðir  í  Veyðileysu. 

1)  Hér  þrjóta  hin  handr.  bæði.     2)  Frá  [er  síðar  bœtt  við  í  a  o^ 
er  með  annari  hendi. 


1532.  JARÐABREF.  635 

Jarðabókarskjöl  Ánia  Magnússonar,  Eyjafjarðarsýsla  Nr.  5,  og 
er  sú  afskript  gerð  eplir  iransskripti  frá  20.  Marts  1644  og  staðfest 
í  Lögmannshlið  1704  af  Sigfúsi  Þorlákssyni  og  Thomasi  Sveinssyni 
(=.,  a).  Önnur  afskript  á  sama  stað  Nr.  4,  rituð  um  1704,  en  óstað- 
fest  (=  &).  -  MSteph.  27.  4to  bls.  66-67  með  hendi  Benedikts  lög- 
manns  Þorsteinssonar  c.  J7S0  eptir  Iransscriptofrá  31.  Júli  1602  (=  c). — 

Garðskirkjuskjöl  í  Kelduhverfi  í  Landsskjalasafni,  afskript  frá  18. 
öld  gerð  eptir  transscripto  frá  31.  Júlí  1602  (=  d),  og  vantar  nú  apt- 
an  af;    endrrit    frá   1867    eptir   þessari  afskript,  ekki  nákvœmt,  fylgir 

Garðsskjölum  og  annað  samskonar  er  í  safni  Jóns  Sigurðssonar  369. 
4.to,  —  Ennfremr  er  afskript  af  þessu  bréfi  í  Landsb.  787.  4to  bls. 
79—80  með  hendi  Odds  Jóns.sonar  digra  c.  1689—1690.  Sbr.  bréf 
frá  2.  Júní  1546  og  Iðgmannsdóm  frá  26.  Apr.  1652 

Ytskrift  af  kaupbriefe  þeirra  Biskups  Jonz  og  Þorleifs 
Grimssonar^). 

Þad  giorum  vær  Eigill  Hallszon.  Torfe  Jonszon  prestar. 
Einar  Briniulfsson.  Þorualldur  Arnason  og  Kolbejrn  Jndrida- 
son.  Goodum  mðnnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  briefi. 
þa  lidit  var  fra  [Guds  burd^)  CD  d  xxx  og  ij  dr  manudæg- 
inn  næstaii  (^ffter  Simonsmesso  vm  haustid  oL  Modruuðllum  j 
Eýaíirdj  vorum  uær  ]  hia  sdum  og  heyrdum  d  ord  og  handa- 
band  þessara  manna  heidarlegs  Herra  Biskups  Jons  og  Þor- 
leifs  B(onda)  Grimssonar.  ad  so  íirer  skilldu  ad  þeir  keipt- 
ust  vid  so  heitande  jðrdum  og  med  soddan  dyrleika.  sem 
hier  ^fíter^)  skrifad  stendur.  Hleinargardur.  Ixc.  Seliahhd. 
xxc.  Draflastader  xiijc  hggia  þær  j  Nupufells  kirkiu  sokn. 
Þorustader.  xxxc.'*)  Fiíilgerdi.  xx<^'  Krokstader  xxc  liggia  þær 
jarder  j  Kaupangskirkiusokn.  Veigastader.  xxc  liggur  hun  j 
Sualbardskirkiusokn.  tuær  jarder  nordur  d  Melrackasliettu. 
so  heitandi  Oddsstader  og  Griotnes  firer  xl«  badar.  Selldi 
Biskup  Jon  firskrifudum  Þorleifi  reka  þa  alla  sem  klaustur 
eda  kirkiur  ætti  j  þessum  jðrdum  til  skilldum  hvala  og  vida 
jtðlulaust.  vtan  þad  sem  leikmenn  ætte.  Hggia  þær  jarder  ] 
Presthoola  kirkiu  sokn. 

Hier  ]  möt   gaí    Þorleifur    grimsson    so   heitandi  jarder 


1)  Vtskript  af  Briefi  Jons  Byskups  og  Þorleifs  Bonda  Gnjm.s- 
sonar  i  hvoriu  gieted  er  vm  Osstade  og  Reka  Osstada  b.  2)  [hijng- 
adburd  vors  Herra  Jesu  Cbristi  b.  3)  fyrir  nedann  b.  4)  Þórisstad- 
ir  xxo  (!),  nýju  afskrr.    1867;  í  þeim  eru  og  Draflastaðir  taldir  xxijc. 


636  JARÐABREF.  1532. 

med  samþicki  Þorbiargar  dottur  sinnar.  med  soddan  dyr- 
leika.  halfar  myrar  firer  fimm  hundrud  og  xl.  Kietilseyr.  xxc 
Sueinseyr  xxc-  liggia  þær  tuær  jarder  j  Sanda  kirkiu  sokn. 
Ædey  .Ixc  Sandeyr.  xxiiijc  Vnadsdalur.  xxxc  fiorar  jarder 
]  Veidileis^).  xxiiijc.  allar.  liggia  þessar  jarder  j  Snæfialla 
kirkiusokn.  Sagdi  Þorleifur  halfkirkiuskilld  d  Ædeý.  skilldi 
huor  hallda  þeim  jðrdum  til  laga  er  keifft  hafdi.  enn  þeir 
suara  laga  EÍptingum  er  sellt  hefdi.  Heirdum  vær  aungvan 
askilnad  þessara  manna  miUum  j  þessu  þeira  kaupe.  helld- 
ur  kom  þeim  allt  vel  til  samans. 

Og  til  sanninda    hier    vm  setti  þann  verdugi  Herra  Bysk- 

upinn^)  Jon    sitt    Jnnsigli    med    vorum  firr  skrifadra  manna 

Jnnsiglum  firir  þetta  brief^)  er  skrifad  var  j  NupufeUi  j  Eýa- 

firdi    fimtudæginn   næstan    effter    allra    heilagra    messu    vm 

haustid  þremur  arum  sijdar  ^nn  firr  seiger^). 

a^)    Medkennumst   vid    Oddur    Oddsson  prestur  og  Magnus 

Hialtason  ad  vid    hófum  sied  og  yfirlesid  svo  latandi  bref 

ord  f}TÍr  ord.    sem   hier  fyrir    ofan    stendur   skrifad.  med 

fiorum   hangandi    innsiglum.      Og  ad  svo  i  sannleika  er^) 

setium    vid    okkar    signet    hier  fyrir  nedan.  Skrifad  þann 

seinasta  JuHj  a  Teigi  i  Fliotshlid  Anno  1602. 

b"^)      Medkiennum    vid    Sugurdur  Markusson  og  Sueirn  01- 

afsson.  ad    vid    hofum    sied  og  jferlesid  so  latandi  briefz 

Copiu  ord  firer    ord.    sem  hier  firer  ofan  skrifud  stendur. 

med  tueggia  dugandis  manna  cL  þricktum   signetum.   Thil 

merkiz    eru    ockar  Zignet   hier  vnder  sett  cl  Skutustðdum 

vid  Myvatn  þann  20  dag  Martij  manudar  Anno  1644. 


534.  8.  NÓTember  1532.  í  Skálholti. 

DóMR  sex  presta,  útnefndr  af  Ogmundi  biskupi  í  Skálholti, 
um  trjátöku  þeirra  Helga  Sigurðssonar  og  Ólafs  Ólafssonar 
og    önnur    gæði    af   rekanum  á  Skeiði   milli    Ölvosáróss  og 

1)  Veijdeleisu  h.  2)  Byskup  h.  3)  Hér  þrýtr  c,  sem  er  a  í  öllu 
samhljoða  4)  „og  hefur  þá  datum  skrifast  1535"  b.  v.  h.  5)  eptir 
afskriptunum  frá  1867  og  MSt.  27,     6)  sé  27.     7)  eptir  a. 


15B2.  REKI  Á  SKEIÐI.  637 

Þorlákshafiiar,    er    biskup   eignaði  staðnum  í  Skálholti  eptir 
gömlum  vitnisburðum, 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  VI,  frumrit  á  skinni.  —  AM.  Apogr.  2578 
„accuraté"  og  hefir  Árni  Magnússon  tilfært  við  afskript  sína  orðamun 
eptir  bréfabók  Ögraundar  biskups. 

Domur  ura  Helga  Sigurdzson  og  Olaf  Olafsson. 
Vm  rekann  d  skejde.  1532. 

Ollum  monnum  þeim  seiii  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  gudmundur  lonsson.  eyolfur  grimsson  kirkiuprestur. 
steífan  gislason.  magnus  jonsson.  þollakur  landbiarzsson. 
sueinn  þorbiarnarson  prestar  skalholzbiskupsdæmis.  kuediu 
guds  og  sina  kunnigt  giorandi  ath  sub  anno  gracie.  CD^. 
d.^  [xx.o  xij°.^)  j  skalholti.  faustudagin  næstan  fyrir  festum 
sancti  CDartini  episcopi.  vorum  uier  j  dom  nefnder  af  uirdu- 
legum  herra  og  andahgum  faudur  j  gudi.  herra  augmund 
med  gudz  nad  biskup  j  skalhollti.  ad  skoda  ransaka  og  fulln- 
adar  dom  aa  ad  leggia.  huerra  suara  eda  sektta  helgi  syg- 
urdzson  og  olafur  olafsson  yrdi  skyllduger  fyrir  þath.  ad 
þeir  hefdi  haftt  tre  og  aunnur  gædi  af  rekanum  aa  skeidi  aa 
miUum  auluosárós  og  þorlakshafnar.  kom  þar  fram  j  dom- 
en  fyrir  oss  oped  bref.  abota  heitins  halldors  sem  gud  hans 
sdl  nddi  er  hier  er  med  fest^).  Suo  og  þeir  sem  verit  hafa 
radsmenn  sidan^)  bdru  og  uitni  ad  þath  hefdi  uerid  stadar- 
ins  eign  og  þadan  hefdi  uerid  dreigin  trie  stadnum  til  þarfa. 
Jtem  j  þridiu  grein  bdru  og  tueir  menn  uitne.  magnus  nichu- 
Idsson  er  uar  heimamadur  aa  strond  þd  þoruardur  laug- 
madur  lifdi  og  heýrdi  hann  lýsa  þui  ad  sier  heýrdi  ecki  til  aadur- 
greindur  reki  aa  skeidi.  Jtem  bergsteinn  odzson^)  sem  bio  aa 
hraune  sagde  fyr  nefndur  þoruardur  laugmadur  hefdi  bannat 
honum  at  hafa  af  þrattnefndum  rekum  aa  skeidi  annat  enn 
þath  sem  Kadsmadurin  j  skalhollti  leyfdi  honum.  Jtem  af 
audrum  parti  kom  þar  fram  bref  um  landamerki  j  millum 
hrauns  og  hafnar.  Leist  oss  þath  ecki  afl  hafa  upp  aa  rek- 
ans  vegna.  Þui  ath  heilags  anda  ndd  til  kalladri  ad  suo 
profudu  og  fyrir  oss  komnu  dæmdum  uier  fyrr  nefnder  doms- 
menn    med    íullu    doms  atkuædi  tittnefndan  rekan  aa  skeidi 

1)  [xxxijo,  brb.     2)  Þ.  e.  bréf  frá  23.  Apr.  1509,  DI,  VUI,  Nr.  2aí2. 
3)  Þ.  e.  síðan  1509.     4)  Oddsson,  brb. 


m  MÖÐRUDALR  153^. 

uera  rietta  eign  kirkiunnar  j  skalhollti  og  uerith  hafa.  ^nn 
fyr  greinda  menn  helga  og  oldf  skýllduga  aftur  ath  flytia 
huat  sem  þeir  hefdi  j  b(u)rt  haftt  af  þratt  greindum  reka 
aa  skeidinu^)  og  tuigillda  aftur  og  sueria  lýritar  eid  enn  minna 
og  þeir  menn  med  þeim  sem  biskupin  nefndi  til  edur  hans 
vmbodsmadur  at  þeir  hefdi  alldri  heýrt  þenna  reka  feignad- 
an  skahoUzkirkiu^).  ^nn  ef  þeir  fiellizt  at  eidinum  seker  full- 
rietti  kirkiunnar  .Ix.  marka  og  skyllduga  at  taka  lausn  og 
skripter  sem  kirkiunnar  laug  ut  uisa. 

Samþyckti  þenna  uorn  dom  ddrskrifadur  herra  augmund 
[med  somu  ndd^)  og  setti  sitt  innscigli  med  vorum  innscigl- 
um  fyrir  þetta  domsbref  skrifat  j  sama  stad  deige  og  dri 
sem  fyr  seiger. 


525.  6.  December  1583.  í  Vallanesi. 

ViTNisBURBABBBÉF  um  landamcrki  Möðrudals  á  Fjalli. 

Landsbókasafn  62.  8vo  afskript  „Ur  brefabok  biskups  Ögmundar" 
með  hendi  Árna  Magnússonar,  staðfest  í  Skálholti  9.  okt.  1711  af 
Árna  Magnússyni,  Ormi  Daðasyni,  Þórði  Þórðarsyni  og  Páli  Hákonar- 
syni.  —  Prentað  í  Tímariti  Jóns  Pétrssonar  I,  44 — 45. 

Um  Modrudals  landamerke. 
Þat  giorum  vier  Kinar  prestur  Arnason.  Ormur  Lopts- 
son.  Halldor  Olafsson.  godum  monnum  vitanligt.  med  þessu 
voru  opnu  brefe.  ad  vier  heýrdum  Jon  Gudmundzson  lysa 
svo  vordnum  framburde.  ad  hann  hefde  vered  barnfæddur  i 
Maudrudalsstad  a  fialle.  hia  faudur  sinum  Sera  Gudmunde 
heitnum  Jonssyne.  sem  gud  hans  sal  fride.  ok  sagde  hann 
hefde  hallded  stadinn  fyrrgreindaii  sex  dr  oc  xx.  ok  kvedst 
hafa  alist  þar  upp  til  þess  hann  var  nitian  vetra  gamalL  ok 
sinn  fader  hefde  hailded  landeign  Maudrudals  stadar  ad  þeim 
læk  sem  fellur  undan  Sulundum  ofan  i  Haulknd.  sem  rided 
er  ofan  i  Vopnafiaurd.   ok  svo  langt  austur  i  heidina  under 

l)  brb  ;  skeidum,  frbr.  2)  [skalholUzkirkiu  til  heyra,  brb.  3) 
[skafíð  í  frbr. 


1532.  MOÐRUDALR.  -  FLJOTSHOLAR.  639 

þrivardna  hdls  a  Skioldolfstada  veg.  ok  halft  Seningarvatn. 
ok  oll  griotgardzvðtn.  ok  fraöi  a  þrivardna  fiallgard  er  stend- 
ur  a  hestleid.  Bruarveg  ok  halfan  Arnardal  ad  ollum  giæd- 
um.  ok  atta  hrossa  gðngu  beit  i  Vegge  ok  KrokmeL  ok  taka 
ecke  undan  fololld.  a  Myvats  auræfe  fyrer  nordan  Jokulsd. 
ok  halfar  Herdebreidstungur.  Her  med  lyste  hann.  ad  Skal- 
holltzstadar  eign  hefde  þa  vered  halldin  halfer  Grimstader  a 
fialle.  enn  Maudrudalsstadar  halfer.  ok  sinn  fader  hefde  þar 
haft  egg  ok  fugl.  skog  ok  gras.  oc  allar  landznytiar.  enn 
landamerke  ofan  ad  d  þeirre  sem  kauUud  er  Vatsleysa.  her 
sagde  hann  ongvaii  hafa  atalad  medan  hann  visse.  utan  um 
þrivardnaháls  hefde  Skioldolfstadamenn  uppataiad.  þo  þar 
yrde  ecke  framkvæmd  d.  Þennan  framburd  ok  lysing  hand- 
salade  greindur  Jon  Gudmundzson  bókareid  velbornum  dandi- 
manne  Gudna  Gottskalkssyne.  sem  þa  hiellt  Maudrudals  stad. 
epter  sinne  framsaugn.  ok  til  meire  audsyningar  oc  stadfestu 
epter  laganna  utvísan.  settum  vier  adurskrifader  menn  vor 
insigle  fyrer  þetta  vitnesburdarbref.  skrifad  i  Vallaness  stad 
a  VoUum.  ok  greind  lysing  for  þar  fram  likavel  Nikulas- 
messudag  arum  epter  gudz  burd  m^.  d''.  xxx^.  ok  tvo  dr. 


526.  27.  Ðecember  1582.  í  Skálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  fær  dótturbörnum  Finns  heitins 
Þorvaldssonar  til  fuUrar  eignar  jörðina  Fljótshóia  í  Fióa  með 
fiskreka,  trjáreka  fimm  álna  trjáa  og  þeim  reka,  er  þarfnast 
til  húsa  og  búshluta,  með  forkaupsrétti  aptr  til  staðarins  í 
Skálholti,  ef  þau  vilji  selja,  en  þau  fá  biskupi  allan  arf,  sem 
fallinn  er  fyrir  norðan  eptir  Finn  heitinn  móðurföður  þeirra. 

AM.  232.  8vo  bL  122a  (bréfabók  Gizur  biskups  Einarssonar  í  frum- 
riti  L540-1547).  -  AM  266  FoL  bls.  114  (^bréfabók  G  izurar  biskups 
í  afskript  síra  Haldórs  í  Reykholti  1654-1657).  —  AM.  Apogr.  2803. 
Sbr.  Nr.  566. 

Kaupbref  fýre  fliotzholum. 
Wier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  Schalhollti  giaur- 
um  godvm  monnum  kvnnigt  med  þessv  voru  opnu  brefi.  ath 


640  FLJÓTSHÓLAR  —  HOF  Á  SKAGASTRÖNÍ).  1532. 

uier  haufum  feingit  dottur  baurnum  finz  heitenz  þorualldz- 
sonar.  jaurdina  alla  fliotzhola  er  liggur  j  gaulueriabæiar 
kirkiu  dokn  til  fullrar  eignar  oc  frials  forrædis.  hier  med 
skuiu  þau  hafa  af  rekunum  .v.  alna  iaung  trie.  og  suo  sem 
þarnazt  til  husa  og  bæta  bus  buhluti  sina  og  fiska  alla. 
^cki  skulu  þau  iaurdunne  fyrirgiaura  nei^)  [seha]  vtan  Schal- 
hoUtz  stadar  formanne  ef  þau  vihe  selia.  Skal  stadurinn  fa 
þeim  suo  micla  peninga  sem  fe  liggur  j  iaurdunni.  Hier  j 
mot  hafa  þau  feingit  oss  allan  þann  arf  sem  þeim  [var]  til 
fallinn  fyrir  nordan  eptir  greindan  finn  heitenn  þorualldson 
modurfaudur  sinn.  Og  til  sanninda  hier  um  setium  uier 
vort  inscigle  fyrir  þetta  bref  skrifat  j  SchalhoUte  ipso  die 
sancti  johannes  apostuli  et  euangehste.  Anno  domini.  m^, 
d^.  XXX  ij. 

Þetta  bref  med  heilu  og  oskauddu  hangandi  inncigle 

hafa  sied   og    yfer  lesid  sira  jon  öi^^rsson  og  sira  Gvnn- 

laugur  Arnason. 


537.  1533. 

Skrá  um    landamerki  Hofs  á  Skagaströnd  til  móts  við  aðr- 
ar  jarðir  í  grendinni. 

a,  Afskript  frá  c.  1790—1800,  staðfest  af  Magnúsi  Bjðrnssyni  og 
Guðmundi  Magnússyni,  komin  til  Landsskjalasafnsins  í  Febrúar  1906 
frá  Birni  Guðmundssyni  á  Örlygsstöðum,  skemd  af  fúa  og  lúa;  gerð 
eptir  transscripto  Bjarna  Þorsteinssonar  og  Hákonar  Jóiissonar  rituðu 
á  Hólum  13.  Dec.  1667.  —  b)  Afskript  gerð  eptir  sama  transscripto 
og  a,  staðfest  í  Hvammi  í  Vatnsdal  16.  Maí  1824  af  Birni  sýsJumanni 
Blöndal,  nú  meðal  Þingeyraklaustrsskjala  í  Landsskjalasafninu.  —  c) 
Brot  af  transscripto  á  skinni  í  Landsskjalasafninu,  skerat  af  fúa, 
„saman  lesid  med  odru  rotnu  og  funu  [blade  þessu  sajmhliodandi  og 
kann  þess  vegna  framvegis  fyllilega  ad  validera  sem  Original  Trans- 
script  af  Hofskyrkiu  Máldaga.  Testera  ad  Hoíi  a  Skagastrond  þann 
Sda  Augusti  1791.  —  Jonas  Benedictsson  profastur  i  Hunavatnssyslu. 
Benedict  Jonasson  (?)  proprietarius  .  .  .  .^  —  d)  Afskript  með 
hendi  síra  Páls  Jónssonar  á  Höskuldsstöðum  (d.  1870),  leiðrétt  og  fylt 
eptir   transscripto  frá    13.   Dec.  1667  :    (a  og  b).    —    e)  Afskript  með 

1)  Svo  =  nie. 


15S2.  MOF  Á  SÉAGAStRðNf).  64i 

hendi    sama    manns,    að    því  er    virðist,  eptir  transscripto  frá  6.  Aiig. 
1791  (=  c),    og  vantar  niðrlag 

[Soleidess  landamerki  íinast  firer  Hofe  og  hier 
greindum  jðrdum  sem  ^ttir  filgir  med 
þessu  Dato  1532. 
Fyrst^)  firir  Hofi  og  þess  hialeigum^). 

ad  sunnaiiverdu  rædur  ur  Tuisteinum.  og  þadan  upp  á 
fialled.  firir  utaii  Hraunagiotur^)  af  fiallenu  ad*)  austan  i 
læk  þann  seni  Rennur  i  Fossdeildará^).  enn  hun  Bædur 
merkium  i  Langavatn.  þd  seigizt  almenningur  firer  austan 
ana  til  annara  landa  sem  skiól  seigia  þá  ad  utan  Rædur 
gardur  frá  sió.  undir  [varda  edur  vördu  hvðrt  sem  mónnum 
sinist  RÍettara^).  (L  Breckunni.  Ur  vðrdu^)  og^)  i  asenda  firer 
austafi^)  flöann.  þadaii  RÍettsiness  austur  i  Litlaskard.  so  yf- 
ir  fialled  i  Langavatn.  So  d  Hof  hris  i  asum.  ad  sunnau 
mots  vid  Hvammkot.  Hof  d  holt  og  haga  ad  vestanverdu  i 
Moldas  mots  vid  fiall.  þadaii  uti  Lomatiarnir. 

10)  Hvammkot  á  laiid  ad  utaiiverdu  ad  Orlogastada^^) 
landi.  frá  Reirlag  austur  [d  hdasa^^).  þadaíi^^)  austur  ad 
lomatiornum.  þa  d  fiall  fra  lomatiornuin  ut  i  Trolla.  firer 
nordaii  Moldás.  so  i  holenn  ad  0rlðgastadaii)landi.  þadan  i 
dna  so  sem  vðtnum  hallar  ad  Langavatni.  ur  firnemduín 
gardi  og  vðrdu^^)  Rada  landamerki  örlogsstada^i).  so  i  ling- 
breidar  enda  sidri.  þadaii  i  Reirlag.  so^^)  |úr  lagenni^^)  RÍett- 
sinis  austur  yfir  holt  og  floa  austur  i  Selas^"^).  ^ttir  þuj  sem 
votnum  hallar.  ad  Fossa.  ur  asnum^^)  austur  i  stein  þann 
sem  TroUi  er  kalladur  nordan  d^^)  Moldas.  þadan  i  holenn 
ad  fialls20)landi.  So  yfir  ana  um  fossana  og  so  firir  utan 
ana.  sem  vðtnum  hallar  ad  Kvanneirum^i)  i  midt  vatnid.  so 

1)  1,  a.  2)  \a,  6;  Extract  af  Hofs  Máldaga  1532,  hin.  3)  b,  c, 
d,  e;  —  götur  a.  4)  b,  c,  d,  e;  sl.  a.  5)  —  dældará  a.  6)  [a,  h; 
vörduna,  Mn.  1)  a,  6;  vördunne  hm.  8)  sl.  öll  nema  a.  9)  a,  b; 
nedan,  hin.  10)  2.,  b.  v.  a.  11)  a;  Örlögsstada,  hin.  12)  [a,  b; 
hia  Ási,  hin.  13)  þad  (!)  b.  14)  varda  b.  15)  sl.  a,  b;  b.  v.  hin, 
16)  [utan  lágina  c,  d,  (^sem  orðamun).  17)  a,  b;  Selá,  hin.  Hér  þrýtr 
c.  18)  ásunum  b.  19)  í,  d.  20)  b,  d,  e;  Fiall,  a.  21)  a;  Hvann- 
eyrum,  hin. 

Dipl.  I8l.  IX.  B.  4:1 


642  ttOF  A  SKAGASTRÖND.  153^. 

yíir  mitt^)  vatnid  i  skialdbreidar  holþufu.  ur  þufunni  vestur 
i  fiblalæk^).  ur  læknum  firir  vestafi  fossana  i  ana.  so  i  bld- 
hol.  þadan  i  heýlæk.  ur  hejlæk  i  Brunavatn.  so  ^ttir  laga 
brunanum  i  Kroklag.  so  d  breckuna  mots  vid  tungard.  So 
ur^)  gardinum  RÍettsiness  ad  sio  firir  utafi  votulag.  þadan 
inn  med  sió  i  Markvik  under  fornmanna  klópp.  So  Rædur 
[gardurinn.  ^r*)  almenningur  kalladur  frá  midiu  skialdbreid- 
arvatni  og  ad  lagxardrogum.  Nesia  ]ardir  eiga  land^)  sam- 
aíi^)  firir  innan  torfdal')  til  heidar  ad  almenningi  inn  i  laxar- 
dr0g8).  Biargir  eiga  land  austur  i  Htla  skialdbreidarvatn  og 
saudabreckur  inn  ad  þeim  læk  sem  Rennur  i  fossa  mots  vid 
hellirsgil. 

Hrðastadir  ©ga  fra  læknum  ad  0rlðgastada^)  landi  fir- 
ir  vestan  fossana.  Hof  og  Kieta  eiga  hrossabeit  i  SvinafialH^^). 
Þær^^)  ^iga  og  Alftaregg^^j  [  almenningi  og  hrisRÍf. 

Þetta  Brief  er  RÍett  coperad  £ttir  gomlum  mdldog- 
um.  og  sem  næst  verdur  komest  0rnefnumi^).  og  þar 
til  vitnessburdar  eru  vor  [undir  skrifud  nofn^*)  A  Hol- 
um  [dag  13.  Decemb.  1667.1^) 

Biarni  Thorsteinsson.  Hakon  Jonsson. 
framan  skrifad    upp  lesed  firir  manntalsþings  Rietti  ad 
Vindhæle  a  Skagastrond  þann  26.  Aprilis  1743.  testerar 

Grimur  Grimsson. 
[riett  vpp  koperad  eptir  originalnum  vitna 

Magnus  Biornsson.     Gudmundur  Magnusson.^^) 
[Ad   framanskrifad    Document  sé  samqvæmt  mér  fram- 
vísadri  Gopiu  eptir  gðmlum  máldögum  vitnar  undir  hðnd 
og  Signeti  ad  Hvammi  i  Vatnsdal  þann  16da  Maii  1824. 
Blondahl 
Sýslumadr  í  Húnavatiissýslu 
(L.  S.)") 


1)  b.  V.  d,  e.  2)  Fiskalæk  d,  e.  3)  sydri,  b.  v.  b.  4)  gardur. 
Enn  er,  b.  5)  lond  b.  6)  til  samans  6,  d,  c.  7)  Tordal,  b.  8)  Foss- 
árdrög  d,  e,  upphafl.,  en  leiðrétt.  9)  a;  Örlögsstada,  hin.  10)  a;  Svína- 
felli,  hin.  11)  þ.  e.  Hofs  og  Ketu  kirkja.  12)  alftaegg  b.  13)  ör- 
nöfnum  b.  14)  [vor  nöfn  undirskrifud  b.  15)  [anno  1667  d.  13(ia  Decembr. 
6.     16)  [a;  vantar  í  b.     17)  [b.  v.  b;  vantar  í  a. 


1^^^.  ÉÍRrÐAMÁL    -  VERZLAN.  fi43 

538.  1582.  á  Hroli  í  Bíldudal. 

ViTNisBURfiR  um  það,  að  Ari  bóndi  Andrésson  hefði  lýst  því, 
að  Þórdís  Gísladóttir  kona  hans  væri  kjörin  helmingakona  í 
sinn  garð  alis  fjár,  feingins  og  ófeingins,  og  ætti  alia  pen- 
inga  hálfa  móts  við  sig. 

Bæjarskjalabók  á  Rauðasandi  með  hendi  Orms  Daðasonar  c. 
1730,  stafrétt  eptir  frumritinu:  „Under  brefed  hafa  heingd  vered 
Í2  Jnnsigle,  og  er  þad  fyrra  kyrt,  nockud  brfikad,  Hid  sidara  burl 
af  þveingnum.  V^ar  brefed  a  kalfskinn  Ritad,  vel  læselegt,  þo  lited 
Roted,  so  ad  öllu  hliodande  sem  framan  og  ofan  greiner''.  —  AM. 
Apogr.  ItSB  og  1259  og  er  önnur  afskriptin  (1186)  komin  frá  Ormi 
Daðasyni  172(7),  en  hin  kopían  er  gerð  1728  fyrir  Árna  Magnússon 
eptir  þeirri  afskript,  sem  kom  frá  Ormi.     Sbr.  Nr.  521. 

Þat  giorum  uid  jon  ]onsson  og  olafur  gudmunzson  god- 
um  monnum  kunigt  med  þessu  ockru  opnu  brefi  at  uid 
medkennuzt  at  uid  haufum  heyrt  ara  bonda  andresson  lysa 
fyrir  ockur  at  þordis  gisladotter  kona  sin  uæri  kioren  helm- 
ingakona  j  sinn  gard  til  allz  fiar  feingins  og  ofeingins  er 
þau  ætte  eda  eigande  at  yrde.  og  hun  ætte^)  alla  peninga 
haifa  mozt  uid  sig  kuika  og  dauda  fasta  og  lausa  nær  sem 
kristur  krefde  þau  andar.  hier  epter  vilium  vid  sueria  ef 
þurfa  þiker.  Og  tii  saninda  hier  um  setium  uid  ockur  jn- 
cigle  fyrir  þetta  uitnisburdarbref.  skrifat  d  huole  j  billdudal 
arum  epter  gudz  burd  CD^.  d^.  xxx.  og.  ij.  ar. 


539.  1533. 

Ágrip  af  bréfi  Friðriks  konungs  I.  til  þeirra  hvors  um  sig 
Jóns  biskups  Arasonar  á  Hólum  og  Þorsteins  Finnbogason- 
ar,  að  láta  þá  Peder  van  Spreckelszen  og  Dytmer  Korb, 
ráðsmenn  í  Hamborg,  og  vini  þeirra,  ganga  fyrir  öðrum, 
hvort  sem  eru  Hollendingar  eða  aðrir,  að  fá  brennistein  og  ann- 
an  varnað  á  skip  þau,  er  þeir  ætii  að  senda  til  Húsavíkr. 


1)  Apogr.  1259j  «tta  1186  og  Bb. 

iV 


644  VERZLAN.  -  BRÍANSLÆKft.  153^. 

KoDg  Frederik  den  Förstes  danske  Rigsregistranter,  udg.  vedKr. 
Erslev  og  W.  Mollerup,  Khavn  1879,  bls.  H95-396,  eptir  „Danske 
tegnelse  bog"  1531  — 153í2  (í  Ríkisskjalasafni  Dana). 

Her  Pedlier  van  Spreckelszen  och  her  Dytmer  Korb. 
raadmend  vdi  Hamborg.  met  theris  wenner  skulle  haffue  en 
forscrift  till  biscop  her  loan  Argisszon.  at  the  wille  skicke  et 
skib  till  Island  vdi  Huszwiig  norden  Island  effther  sueíTuel 
och  andit  godts  ther  at  skibe.  at  hand  will  viide  och  tilstede. 
at  the  mwe  fange  sliig  sueífuel  och  anden  ware  for  theris 
pendinge  och  will  vndet  thennom  for  en  anden.  thet  were 
seg  HoUender  eller  ander.  och  will  forskicket  hoss  Torsten 
Fymbouerszon.  som  samme  sueffuelbierg  tilhorer.  at  the 
maa  fange  slig  sueffuel  for  theris  pendinge  etc 

Och  sligt  et  breff  till  Torsten  Fimbouerszen.  at  hand 
wil  vnde  thennom  samme  sueuel  for  theris  pendinge  for  en 
anden  och  icke  vnde  thet  HoUender. 


530.  1533.  í  Skálholti. 

Máldaöi   Brianslækjarkirkju    á    Barðaströnd    vidimeraðr    af 
tveimur  prestum. 

Landsbókasafn    108.    4to    bls.    431—432,    máldagasafn    síra    Jóns 
Haldórssonar  í  Hítardal  skr.  c.  1720—1730. 

Maldæge  Lækiarkirkiu  1532. 

Þad  giðrum  vær  Jon  Hiediiisson.  Gudmundur  Jonsson 
prestar  Skaalhollts  biskupsdæmis  gödum  mðnnum  kunnugt 
med  þessu  voru  opnu  brefe  ad  vær  medkennust.  ad  vær 
hðfum  sied  og  iferlesed  so  lcítande  maldaga  kirkiunnar  d 
læk.  sem  hier  seiger. 

in  primis  kirckian  er  helgud  Gude  og  jungfrú  Mariu 
og  hinum  heilaga  Gregorio. 

kirkiaii  a  heimland  halfft  og  halfa  Eingeý.  jardernar 
HHjd  og  Þverd.  halfan  Peningsdal.  Uppsale  og^)  Vatzdal 
med    skogie    og    haga  nedan  frd  Eidsd  og  Þingmannadi)  d 

1)  Hér  er  autt  bil  í  handritinu  fyrir  einu  orði. 


I 


1582.  BRTANSLÆKR.  -  HOF.  fi45 

gelldneitatungur.  so  langt  sem  skoge  er  vaxed.  utaii  skog  i 
drmötum  mille  þingmanadr  ogi)  Lambagilia.  er  kýrkian 
i  Haga  d. 

Kirckiaii  (i  selveide  alla  med  auUum  fiðrugiædum  á  ^ide 
firer  innan  Skalmarnes.  millum  Sandvijkurness  og  kelling- 
artanga.  kirkiuskier  tvð. 

vi  kýr.  V  dsaudarkugillde  og  eitt  hundrad  frijtt. 

krossa  ij.  mariuskrifft.  messuklæde.  alltarisklæde  ij. 
kluckur  ij.  og  bialla.  fontzklæde.  Glödarkier.  Ö^dbere.  og 
merke. 

Þangad  liggia  under  xv  bæier  ad  tijundum  og  Ijsetollum. 

Þar  liggur  j  prestsskýlld.  og  luka  honum  iij  merkur 
kaups. 

Og  til  sanninda  hier  um  sette  biskup  Augmundur  sitt 
innsigle  med  ockrum  jnnsiglum  firir  þetta  bref.  Skrifad  i 
SkaalhoUte.  árum  effter  Guds  burd  1532. 


531.  1533. 

Srká    um    peninga   J)á,   er  síra  Bjarna  Guðmundssyni  voru 
afgreiddir  með  Hofsstað  í  Álptafirði. 

Máldagabók    Skálholtsstóls    hin    forna    (=   D  12)  bl.  147  b,  með 
hendi  Bjarna  Marteinssonar  1601. 

Hof. 
Anno  domini  CD.  d.  xxxij. 

Jtem  voru  suo  mýckfir  penijngar  af  greid(d)ir  sijra 
biarna  gudmundsýne  med  hofstad. 

Jn  prijmis.  x.  kýr.  tijutier  asaudar.  vj  saudi  tuæuetra. 
iiij  ær  gelldar  oc  iiij  saudir  veturgamUr.  þreuetur  gridufig- 
ur  .iij  hestar  .v  hross  oc  attu  þriu  ad  vera  med  fyle.  voru 
þar  fýrir  golldnir  x  aurar.  sex  fiordunga  ketill.  halfs  annarz 
fiordungz  ketiU  oc  miog  vondur.  ij  storker  miog  vond.  xij 
trog  vofid.  sex  vppgiordarkeraulld  miog  giardfóL  oc  loggua 
stockifi.    iiijr.  diskar    med    voiidu  tinfate.  vj  skalir.  vj  spon- 

1)  tvískrifað  í  hdr, 


646  HOLL  I  BOLUNGARVIK.  15B2. 

geflur.  alnarlafigt  jariikallz  brot.  Brýtaux.  jarfisleggia.  ij  sæiig- 
ur  lasiiar.  ij  bediar  dýnur.  ein  tinkanna.  lijndukur  hrijfig- 
ofinn.  munnlog.  ij  fiorduiigar  smiors. 

laus  deo. 


633.  [1532]. 

DóMB  (út    nefndr    af   Ögmundi  biskupi  í  Skálholti)  um  það, 

hverra  svara    eða    sekta  Sigurðr  Ólafsson  væri  skyldugr  og 

hans    fylgjarar   íyrir   aðtekt   og  hald  á  jörðunni  Hóli  í  Bol- 

ungarvík. 

AM.  Apogr.  2747  með  hendi  Arna  Magnússonar  „Ur  brefabok 
biskups  Ögmundar".  „Þetta  bref  stendur  j  bokenne  nœst  epter  sölu- 
bref  0gmundar  biskups  fi  StoruvöUum.  Holltzmula  et  cetera  til  Ell- 
endz  bonda  Jonssonar  og  Gudnyiar  Torfadottur,  sine  anno".  Artalið 
„1532"  setr  Árni  upp  í  hornið. 

Um  Hol  i  Bolungarvik. 
Vorum  vier  i  dom  nefnder.  ad  skoda  og  ransaka  oc 
fuUnadardom  a  ad  leggia.  hvorra  svara  edur  sekta  Sigurdur 
Olafsson  oc  hans  fyJgiarar  vœre  skylldugr  fyrir  þa  adteckt 
og  halld  sem  hann  hafde  a  iordunne  Hol  i  Bolungarvik. 
Kom  herra  biskupinn  þar  fram  fyrer  oss  med  dandimanna 
dom  er  dæmdur  var  i  Hollte  i  Onundarfirde  fyrer  tveimur 
drumi).  er  svo  var  latande  mille  annara  orda.  ad  gardurenn 
Holl  være  eign  herra  biskupsins  til  fullrar  eignar  ok  frials 
forrædis.  ad  upplage  Magnusar  Jonssonar.  ok  leitst  oss  hann 
ad  ollu  logligur.  Svo  ok  leidde  biskupinn  tvo  logleg  vitne 
ad  greindur  Sigurdur  handlagde  sig  til  svars  i  sagdan  dag. 
þvi  ad  H(eilags)  anda  nad  tilkalladre.  ad  svo  profudu  oc  fyr- 
er  oss  komnu.  dæmdum  vier  med  fuUu  doms  atkvæde  hann 
riettelega  fyrerkalladan.  og  sekan  mork  i  stefnufall.  Svo  ok 
dæmdum  vier  hann  sekan  kirkiunne  .Ix.  merkur  fyrer  rang- 
legt  halld  ok  adtekt.  ok  biskupinum  adrar  Ix.  merkur.  ok 
skylldugaii  ad  taka  lausn  og  skripter  af  biskupinum  edur 
hans  umbodsmanne.  et  cetera. 


1)  „1530.  ut  puto«^^AM.). 


i 


1532.  VERZLAN.  ^47 

533.  [1582]. 

Bbéf  í'nðriks  konungs  I.  til  Islendinga,  þar  sem  hann  til- 
kynnir  þeim  efni  samnings  þess  og  sáttar,  er  hann  hafi  gert 
við  (Hinrik  VIIÍ.)  Englakonnng  og  Kðríkin  í  Hamborg  og 
Brimum  um  fiskiveiðar  og  verzlun  það  ár  við  ísland. 

AM.  191.  4to  bls.  42-48  (biéfabók  Jóns  sýslumanns  Hallssonar 
á  skinni.  liKið  samtíða).  —  AM.  Apogr.  5522  (eph"r  191.  4to).  —  Prent. 
að  i  Kirkjusögu  Finns  biskups  II,  266 — 267  með  latneskri  þýðingu, 
og  í  Lfiga.safni  Magnúsar  Kefilssonar  I,  201 — 203  með  danskri  þýð- 
ingu.  Tekr  Finnr  bifkup  bréf  þetfa  beint  eptir  bréfabók  Jóns  Halls- 
í^onar,  eins  og  hér  er  gert,  því  að  ekki  þekkist  þetta  bréf  annarstað- 
ar  frá  að  svo  komnu,  og  Msgnús  virðist  taka  bréfið  beint  eptir  Finni. 
Hvonigr  þeirra  Finns  bískups  eða  Magnúsar  árfæra  bréf  þetta,  en  í 
bréfaskránni  við  IV.  bindi  Kirkjusögunnar  (bls.  390)  er  því  œtlað 
tœti  ó  meðal  bréfa  frá  érabilinu  1524—1530,  Ekki  er  þó  hægt  að  sjá, 
við  hv{:ð  það  á  slyðjast.  En  þegar  bréfið  er  borið  saman  við  Alþing- 
isdóm  frá  80.  Júní  1583  (Nr.  550),  virðist  auðsœtt,  að  það  er  frá 
1532  (sjd  bls.  669).  ^^^^^  }  gj^i'j^^^ 

Sættargiordarbref  kongana. 

Vier  fridrek  med  gudz  nad  konung  til  danmark  et  ce- 
tera.  heilsum  ollum  þeim  sem  bygia  og  bua  upp  œl  uor(t) 
land  jsland  kærh'ga  med  gudz  kuediu  og  uorre. 

Witanligt  sie  ydur  ad  œl  millum  uor  og  kongs  af  eing- 
lande  suo  og  aa  millum  stadana  hamborg  og  breimen  er  su 
satt  aa  uorden  og  samþycki  sem  hier  epter  stendur. 

Huar  sem  eingelsker.  hamborgarar  edr  breimarar  figgia 
j  eirne  havfn  skal  eirn  lata  anan  liggia  med  frid. 

huar  sem  ein  haufn  er  þar  sem  uel  er  fiskad  skal  einn 
lofa  odrum  inn  huort  sem  þat  er  eingelsker.  hamborgarar 
edur  breimarar  ad  huer  sem  eirn  megi  fa  sina  frakt. 

Suo  og  skulu  islenzsker  færa  og  flytia  sina  fiska  hvert 
sem  þeir  uilia. 

Somuleidis  skvlv  þeir  selia  huar  sem  þeir  uilia  hellzt. 

Suo  og  kome  deilur  edur  kif  j  millum  hamborgara  ed- 
ur  breimara  þa  skal  fouite  j  islande  þa  sialfa  forlika.  En 
hamborgarar    [radsmenni)    og    breimarar  uilia  þar  aunguan 

1)  [rad  sem,  les  Finnr  biskup  og  MKet. 


648  ÁGREININGR  UM  SKIPSGJÖF.  I533. 

hlut  med  hafa  ad  giora  helldur  huor  sem  eirn  skal  lata  hafa 
sinn  kaupskap  fridsamliga. 

Suo  og  skulu  aller  gefa  kongenum  fuUan  toll  bæde  eing- 
elsker  og  þyzker. 

Þesse  fyrrskrifut  samþyckt  er  insiglut  af  os  og  kongen- 
um  j  einglande  og  badum  staudunum  hamborg  og  breimen. 

Þar  er  anars  sker  og  einnhuor  helldur  ecki  þessar  skip- 
aner  hann  skal  vera  strafadur  fyrer  utan  uægd. 

Valete  in  christo. 


534.  14.  Janúar  1583.       á  Breiðabólstað. 

BóME  sex  presta  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  síra  Þorleiíi 
Eiríkssyni  officialis  Skálholtskirkju,  um  kæru  síra  Þorleifs 
til  Jóns  Magniissonar,  að  hann  hefði  ekki  haldið  sitt  heit 
„að  gefa  hálft  skipið  með  öllu  því,  er  hálfu  skipinu  tilheyrði", 
og  dæma  þeir  „skipið  hálft  með  farvið  og  öðru,  sem  þar  til 
heyrir,  vera  og  verið  hafa  fullkomlega  eign  jungfrú  Maríu  og 
kapellunnar  á  Eyvindarmúla". 

AM.  191.  4to  bls.  81  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  riluð  samtíða  á 
skinn).  —  AM.  Apogr.  5542  með  hendi  Árna  Magnússonar  (eptir 
191.  4to). 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edr  heyra  senda 
jon  helgason.  arne  sigmundsson.  pantthalion  olafsson.  klerk- 
ar.  eireckur  þosteinson.  tuínas  jonson.  gudmundr  jonson. 
leikmenn.  kuediu  gudz  og  sina.  kunnigt  giorandi  ad  sub 
anno  gracie.  CD.  d.  xxx  og  iij  ar  manudagin  næstan  epter 
þrettanda  dag  jola^)  aa  kirkiulæk  vorum  ver  j  dom  nefnder 
af  heidrsamhgre  personu  siera  þorleifi  eireckssyne  ofFiciahs 
heilagrar  skalhollzt  kirkiu  ad  skoda  og  dæma  um  þa  aaklog- 
un  sem  skrifadr  sira  þorleifr  klagadi  til  jons  magnussonar 
ath  hann  hefdi  ecki  halldit  sitt  heit  er  hann  hafdi  heitid  ath 
gefa  halft  skipit  med  ollu  þui  er  halfu  skipinu  til  heyrdi  og 
hann  skylldi  enda  sitt  heitt  aa  næstum  vertidar  lokum  epter 
sem  hann  hafdi  heitid  j  wertidinne.  kendist  fyrr  nefiidur  jon 

1)  Þ.  e.  13.  Jaq, 


i 


) 


1538.  KNARARBRÉF.  (^49 

magnusson  þar  fyrir  oss  ath  hann  hefdi  wnder  lagt  vid  prest- 
en.  suo  og  hafdi  adr  greindr  jon  magnusson  aungua  logliga 
goda  abb  batani)  þar  fyrir  oss  ath  hann  hefdi  ]3essu  eigi 
lofat  og  heitid  gudi  og  jomfru  mariu.  þui  ad  heilax  anda 
nad  til  kalladri  dæmdu  wer  fyrr  nefnder  domsmenn  med 
fullu  doms  attkuædi  optt  skrifadan  jon  magnusson  skýlldug- 
an  ath  hallda  sitt  heit  og  skipit  halft  med  farvid  og  odru 
þui  sem  þar  til  heyrer  wera  og  verid  hafa  fullkomliga  eign 
jumfru  mariu  og  kapel(l)unar  aa  e^oiindarmula  og  hann 
skylldugan  hafa  werit  ad  afgreida  wmbodzmanne  kirkivnar 
þar  og  sækani)  fyrir  heitrof  epter  þui  sem  kirkiunar  logmal 
vt  visar. 

Samþyckti  þenan  worn  dom  fyrr  skrifadr  sira  þorleifur 
eirexson  officialis  og  setti  sitt  jnnsigli  med  vorum  jnnsiglum 
fyrir  þetta  domszbref  skrifad  aa  breidabolsstad  j  fliotzhlid  aa 
sama  ari  deigi  s[idar  enn]  fyrr  seiger. 


IS.  Janúar  1533.  í  ]IIiklaholti. 

Ogmunde  biskup  í  Skálholti  selr  Þorleifi  bónda  Einarssyni 
jörðina  Knör  í  Breiðuvík  með  upplagi  og  samþykki  Haldórs 
Ormssonar,  —  ef  hann  ætti  nokkurt  tilkall  til  jarðarinnar, 
—  og  Kristínar  Torfadóttur,  konu  hans,  en  Þorleifr  skyldi 
greiða  biskupi  svo  mikla  peninga,  sem  síra  Jón  Einarsson 
yrði  skyldugr  biskupinum  vegna  Knararkirkju ;  Þorleifr  skal 
og  vera  biskupi  og  Skálholtskirkju  til  styrks  í  móti  villu  og 
vantrú  og  öðrum  vondum  verkum,  með  fleiri  greinum,  er 
bréfið  sér  likast  hermir. 

AM.    Apogr.    2749    með    hendi    Árna  Magnússonar  ,,Ur  brefabok 
biskups  Ögmundar", 

Um  jordina  Knor. 
Vier  Ogmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte  gior- 
um  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  sub  anno  gratiæ  m.^  d."  xxx.^  iij.o  i  MiklahoIIte  i  Mikla- 
holltzhrepp.  laugardaginn  næsta  epter  festum  Sancti  Antonii 
abbatis  et  confessoris.  giordum  vier  svoddan  kaup  ok  giorn- 
1)  Svo. 


650  KNARARBRÉF  1533. 

ing  vid  Þorleif  bonda  Einarsson.  ad  hann  skal  eignast  iord- 
ina  Knör  er  liggur  i  Breidavik  ad  næstum  fardogum  epter 
komendum.  med  ollum  þeim  gognum  ok  giædum  sem  greindre 
iaurdu  fylger  ok  fylgt  hefur  ad  fornu  ok  nyu.  med  sam])ycke 
ok  uppiage  Halldors  Ormssonar.  ef  hann  hefde  edur  hafa 
mætte  tii  greindrar  iardar  nockud  tilkali.  ok  med  samþycke 
ok  uppiage  Kristinar  Torfadottur  konu  hans.  Her  i  mot 
skal  greindur  Þorleifur  bitala  oss  so  mikla  peninga.  sem  Sera 
Jon  Einarsson  yrde  oss  skylldugur  kirkiunnar  vegna  þar  a 
Knðre.  med  riettum  lógum.  epter  dome  dugande  manna 
geingnum  ok  ogeingnum.  fyrer  portio  Ecclesiæ.  sidan  Einar 
bonde  Þorolfsson  hiellt  greinda  iaurd  ok  hann.  svo  ok  fyrer 
nidurfall  kirkiunnar.  Svo  oc  fyrer  domrof  ok  ranglegt  halld 
a  þeim  peningum  sem  oss  hafa  vered  til  dæmder  af  honum 
fyrer  morgum  arum.  Enn  ef  Sera  Jon  yrde  oss  meira  skylld- 
ugur  enn  Ixc-  þa  skai  Þorleifur  bonde  ei  þo  meira  bitala 
oss  enn  Ixc  ok  þo  a  þrimur  arum.  Skylldum  vier  eignast 
ad  vore  komanda  iordina  Minne  Velle.  er  liggur  austur  a 
Lande.  fyrer  .xxxc  og  þar  til^)  .iiij.  kugillde  er  þar  eru 
med  iordunne.  skylldu  huorer  fyrer  sig  svara  lagariptingum 
a  þeirre  iaurdu  sem  selide.  enn  hallda  til  laga  þeirre  er 
keypte.  skyllde  ok  adur  skrifadur  Þorleifur  honde  Einarsson 
vera  vor  mann  ok  heiiagrar  Skalholltskirkiu.  hvorumtveggi- 
um  til  styrks  ok  stodar  i  mote  villu  ok  vantru  ok  odrum 
vondum  verkum  ok  osidum  æ  iafnan.  Voru  þesser  giornings- 
vottar  hiaverande.  ok  til  kallader.  Sera  Einar  Snorrason  vor 
officialis.  Sera  Biarne  Þorleifsson  vor  kapellan.  Sera  Snorre 
Jonsson  ok  Sera  Martheinn  Einarsson.  Hakon  bonde  Biorg- 
olfsson  vor  kiæmeistare  ok  Petur  Einarsson  smdsveinn.  Ok 
til  sanninda  her  um.  setium  vær  vort  innsigie  med  fyrrskrif- 
adra  dandimanna  insiglum  fyrer  þetta  bref.  Skrifad  a  Kol- 
beinstodum  i  Kolbeinstadahrepp.  sama  deige  ok  are  sem 
fyrr  seiger. 

Skipu  vær  kirkiunne  a  Hnore  sina  fulla  instædu.  bæde 
þa  sem  þar  er  heima  nu  ok  annarstadar.  epter  þvi  sem  Sera 
Jon   Einarsson    hefur    tilskrifad    ok   skipad  i  sinum  brefum. 
kvikt  ok  daudt.  fast  ok  laust  et  cetera. 
1)  AM.  beetir  við;  vantar  í  hdr. 


i 


1588.  GRYTITBAKKABREF.  651 

Til  ad  minnast  iippa  hvor  reikningskapur  falled  hefur 
a  Knore  i  Breidavik.  sidan  Einar  bíonde)  Þorolfsson  hiellt 
gardinn.  ok  sera  Jon  sonur  hans  epter  hann.  hefur  alldrei 
minna  falled  a  hvoriu  are  af  fastaeign  enn  xv.  aurar  edur 
þar  nœrre.  Enn  af  lausum  peningum  hefur  stundum  falled 
half  mork.  enn  stundum  v.  aurar.  stundum  mork.  stundum 
IX.  aurar.  ok  þad  hefur  optar  vered. 


586.  81.  Janiiar  1588.  á  Hólnm. 

JÓN  biskup  á  Hólum  gefr  „vorum  kæra  frænda"  síra  Sig- 
urði  Jónssyni  presti  á  Grenjaðarstað  jarðirnar  Grýtubakka, 
Hlýskóga,  Jallsstaði,  Hringsdal,  Steindyr,  Miðhús,  Grímsnes, 
Svínárnes  hálft,  allar  í  Höfðahverfi,  hálft  Nes  í  Höfðahverfi, 
Eyri  í  eystrum  Fjörðum,  Hól  í  vestrum  Fjörðum,  með  þeim 
fjám,  er  jörðunum  fylgja,  og  segir  biskup  til  jarða  og  kú- 
gilda  Grýtubakkakirkju,  og  kvittar  kirkjureikning. 

Eptir  afskript  frá  c.  1740 — 1750,  gerðri  stafrétt  eptir  frumritinu, 
og  ritar  Jón  sýslumaðr  Benediktsson  neðan  við  hana:  „Þetta  giafa- 
brief  er  med  biskups  Jons  Arasonar  osköddudu  Jnnsigle.  Testor  J. 
Benedixson."  Afskript  þessi  kom  til  mín  frá  síra  Arnljóli  á  Sauða- 
nesi  24.  Júní  1896.  —  Meðal  Apogr.  AM.  5725  er  brot  af  þessu  bréfi 
með  hendi  Hans  lögmanns  Beckers;  þar  vantar  allan  fyrra  hluta 
bréfsins,  en  hann  finst  meðal  jarðabókarskjala  AM.  Þingeyjarsýsla  Nr. 
14  ;  er  sú  afskript  gerð  eptir  afskript  staðfestri  á  Grýtubakka  20.  Júni 
1703,  meðal  Þingeyjarsýsluskjala  Nr.  13  (=  b). 

Wier  ion  med  gudz  nad  biskup  aa  holum  giorum  god- 
um  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi  at  vier 
hofum  gefit  vorum  kæra  frænda  sira  sigurdi  jonssyni  bene- 
ficiato  aa  grenia(dar)stad  þessar  iarder  thil  fullrar  eignar  grjtu- 
backa  j  hoídahverfi.  hlyskoga.  jallstadi.  hringzdal.  steindyr. 
midhus.  grimsnes.  suinarnes  halft.  liggia  allar  þessar  jarder 
i  grytubacka  kirkiv  sokn.  halft  nes  er  liggr  i  laufas  kirkiu 
sokn.  eyri  ]  eystruni  íiordum  og  hol  j  vestre  fiordum  eR 
badar  liggia  j  þonglabacka  kirkiu  sokn.  hier  med  hofum  vier 
gefit  greindum  sira  sigurdi  alla  þa  peninga  frida  og  öfridai) 

1)  Hér  byrjar  brotið  í  Apogr.  5725. 


652  GRYTUBAKKABREF.  -  KVITTAN.  15Bí^. 

seni  oss  tilheyra  þar  aa  grytubacka  og  med  fyrr  nefndum 
jordum  þat  sem  auk  er  þeirra  peninga  er  wer  hofum  lagt 
til  greindrar  grytubackakirkiu.  skal  hann  frialsliga  mega  eign- 
ast  og  at  sier  taka  allar  adur  sagdar  ]arder  og  peninga  at 
næstu  fardogum  med  olhi  þui  sem  greindum  jordum  aa  med 
logum  at  fylgia.  kirkiaii  aa  grytubacka  aa  þridiung  j  heima- 
landi  og  iord  aa  suærisvollum^)  j  hofdahueríi  og  ij  eydikot 
j  eystrum  íiordum  er  heita  jorunnarstader  og  kusueiusstad- 
er.  Reka  og  itolur  og  ornamenta  jnnafi  kirkiu  sem  Registr- 
um  inne  helldur.  hofum  uier  latid  giora  vpp  kirkiuna  og 
lagt  til  hennar  xij  malnýtu  kugilldi  og  viijc  ]  þarfligum  pen- 
ingum.  þui  giorum  vier  auUungis  kuittan  allaii  reikningzskap 
fornaii  og  nýaii  sem  hier  til  hefur  fallit  greindre  kirkiu  vt- 
an  suo  mikit  sem  fýR  skrifat  stendur  ath  kirkiafi  atti  og  uier 
hotum  til  lagt.  Og  tii  meiri  audsýningar  hier  um  setium 
vier  vort  secretum  fyrir  þetta  bref  skrifat  aa  holum  j  hiallta- 
dal  fostudaginn  næstan  fyrer  agatthe  virginis  anno  domini 
CD.o  d.o  XXX.0  iij.o 


537.  7.  Marts  1533.  í  Skálholti. 

Ögmunde  biskup  í  Skálholti  kvittar  Jón  Hallsson  og  Hólm- 
fríði  Erlendsdóttur  konu  hans  um  biskupstíundir  þær,  sem 
þau  hafa  hingað  til  átt  að  gjalda,  og  þær,  sem  í  vor  falla 
eiga,  J)ví  að  þau  hafa  ætíð  verið  biskupi  og  dómkirkjunni 
til  styrks  og  góða. 

AM.  löl.  4to  bls.  35—36  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  rituð  samtíða 
á  skinn).  —  AM.  Apogr.  5541   (eptir  191.  41o). 

Vier  avgmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollti  (gior- 
um)  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  breíi. 
Saker  þess  at  jon  bondi  hallzson  og  hans  dandi  kuinna  hus- 
tru  holmfrid  hafa  alltid  uerit  oss  og  heilagri  skalholltzkirkiu 
til  styrks  og  goda.  þui  hofum  uier  gefit  þau  kuitt  og  akiæru- 
laus    um   sinar    biskupstiunder   þær    sem    þau    hafa    att  ad 

1)  snœrisvöUum  b. 


i 


1583.  KVITTAN.  —  TRANSSKRIPT.  653 

giallda  hingat  til  og  þær  sem  nu  j  uor  falla  ccl.  fyrir  oss 
og  ollvm  vorum  epterkomendum  heilagrar  skalholltz  kirkiu 
formonnum. 

Og  til  sannenda  hier  um  þryckium  uier  vort  jnsigli  upp 
ói  þetta  kuittanarbref  skrifat  j  skalhollti  feria  uitt  quatuor 
temporum  in  quadragessima.  ano  domini  00.^    d.^  xxx.^  iij.o 


538.  [1538]. 

Ögmundr  biskup  i  Skálholti  veitir  Jóni  bónda  Hallsvsyni  og 
og  Hólmfríði  Erlendsdóttur  konu  hans  kvittun  nokkura  eða 
aflausn  eða  heitir  þeim  góðendum  nokkurum  fyrir  það,  að 
þau  hafi  verið  biskupi  og  dómkirkjunni  til  styrks,  gagns  og 
góða  og  hafi  lofað  að  vera  það. 

AM.  191.  4to  bls.    36    (bréfabók    Jóns    Hallssonar  á  skinni,  rituð 
samtíða). 

Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu  brefi. 
Saker  þess  ad  jon  bonde  hailzson  og  hans  dandi  kuinna 
hustru  holmfrid  erlendzdotter  hafa  uerit  og  eru  til  styrks. 
gagns  og  goda  oss  og  heilagre  skalhoUtzkirkiu  j  ollum  þeim 
hlutum  þau  formega  og  hafa  somuleidis  lofat  at  uera  og 
....     1) 


539.  13.  Ápríl  1533.  á  Staðarhóll. 

Transskeiptarbréf. 

AM  Apogr.  1458  með  hendi  Árna  Magnússonar  eptir  frumritinu : 
„tvö  innsigle  hafa  vered  fyrir  brefenu.  eru  nu  burtu.  og  brefed  sialft 
vida  til  skemda  fued"  (AM). 

Þath  giore  ec  sygurdur  oddsson  og  biorn  jonsson  nefnd- 
armenn  godum  monnum  kunnigtt  med  þessu  ockru  opnu 
Brefi  at   uid   hofum    siet  og  yferiesit  bref  oddz  peturssonar 


1)  Vantar  niðrlag. 


Í554  TRÁNSSKRtPt.  -  GRU^ÍDARBRÉF.  153S. 

og  annat  bref  sira  ions  halldorssonar  og  et  þridia  Bref  olafs 
magnussonar    med  heilum  og  oskoddum  hangandíj  jnsiglum 
suo  latande  ord  epter  ord  sem  hier  epter  stendur  skrifat. 
[Hér  koma  Munaðarnessbréf: 

1.  Bréf  Odds  Pétrssonar  frá  21.  Apr.   1481;  DI,  Ví,  N^  329. 

2.  Bréf  síra  Jóns  Haldórssonar  frá  30.  Aug.  1508  f;DI.  VIII,  Nr.  198. 

3.  Bréf  Ólafs  Magnú^'sonar  frá  3.  Júní  1510;  DI,  VIII,  Nr.  261]. 

Og  tii  sanninda  hier  um  festu  uit  ockur  .]nsigle  fyrir 
þesse  utskriptar  Bref  huer  skrifut  uoru  aa  stadarholi  .]  saur- 
bæ  manvdagin  j  paskaviku.  arum  epter  guds  burd.  CD.^  d.^ 
XXX.  og  iij.  ar. 


540.  19.  Ápríl  1533.  á  Hólum. 

Samningr  Jóns  biskups  á  Hólum  við  Isleif  bónda  Sigurðsson 
á  Grund  í  Eyjafirði,  að  kirkjan  á  Grund  skyldi  eiga  alla 
jörðina  Finnastaði,  tuttugu  málnytukúgildi  og  fjörutíu  hundr- 
uð  í  öllum  öðrum  fuUvirðispeningum  í  fornan  kirkjureikning, 
er  þar  með  sé  kvittr. 

Syrpa  Guðbrands  biskups  í  Biskupsskjalasafni  í  4*^  bls.  14—15, 
skr.  c.  1590,  og  afskript  Páls  stúdents  Pálssonar  í  annari  syrpu  bls. 
28-29.  Göralu  blöðin  eru  nokkuð  skemd  -  AM.  255.  4to  bls. 
231 — 232,  bréfabók  síra  Skúla  Porlákssonar  á  Grenjaðarstað,  skrifuð 
á  árunum  1687—1698. 

Vr  briefabok  saluga  Herra  Gudbrands  Thorlakssonar  loflegr- 
ar  minnijngar.  sem  er  j  Mula.  Grund  ahrærande 

þetta  transsknjfftad.^) 
Wier  jon  med  gudz  [nad  biskup]  a^)  holum  giorum 
monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  breíi  ad  arum  ept- 
er  gudz  burd  m.  d.  xxx  oc  iij  Laugardæginn  i  paskaviku 
heim(a)  a  holum  tilkoUudu  vier  med  oss  heijdarliga  menn 
brodur  helga  med  samri  nad  abota  a  þingeyrum.  brodur 
pietur  med   gudz  myskunn  electum  munkaþuerar  klausturs. 

i)  255.    2)  ad  255, 


15B3.  GRIÍNDARBREF.  655 

brodur  jon  med  gudz  forsio  prior  a  modruuoUum  at  skoda 
oc  traktiera  þau  registra  og  reikningskap  sem  gior  hofdu 
verid  vm  kirkiugossin  a  grund  j  eyafirdj  og  syndist  oss  þad 
registrum  sem  vor  forfader  biskup  olafur  godrar  minningar 
hafdj  giora  latid  vm  þau  kirkiu  goss  og  porcionem  sem  fall- 
it  hafdi  til  greindrar  kirkiu  j  hanz  tijd  oc  þar  fyrir  eigi  suo 
filliliga  vtskýra.  huersu  mikil  ad  sogd  kirkiu  goss  skyUdu 
vera  med  rettu.  So  oc  kunnu  vier  eii  finna  ad  vor  forfader 
biskup  Gottskalk  sem  nu  var  næst  fyrir  oss  biskup  a  hol- 
um  hefdj  nockurn  reikningskap  tecid  af  eignarmðnnum  greindr- 
ar  jardar  vm  firr  sagt  kirkiufie.  nu  med  þui  ad  greind  kirkia 
grund  j  ^yafirdj  var  þennaii  tijma  vel  standandi.  hafandi 
bækur  oc  onnur  ornamenta  sem  þar  mattj  vel  nægiast  tijd- 
er  ad  veita  oc  suo  vissum  vier  nockra  hkiti  þar  nyfiga  til 
lagda.  Þui  giordum  vier  fullkomfigan  sama  vid  Jsleif  Sigurds- 
son  er  þar^)  var  eignarmadur  greindrar  jardar  Ad  kirkian 
a  grund  j  ^yafirdi  skiUdi  eiga  jordina  aUa  finnastadj  er  þar 
Hggur  j  sokninne  og  þar  til  xx  malnytu  kugiUdi  oc  fiorutie 
c  j  fuUuirdis  peningum  þeim  sem  kirkiunnj  þarfadj.  ^nn 
[aUurJ  forn  oc  nyr  reikningskapur  sa  sem  greindri^)  kirkiu 
til  heyrdj  oc  nefndum  Jsleifi^)  bar  ad  suara  oc  hanz  frænd- 
um  og  þar  til  hafdi*)  a  faUit  skiUdi  kuitt  oc  akiærulaust  fyr- 
ir  oss  oc  vorum  epterkomendum  oc  kirkiunnar  vmbodzmonn- 
um.  skiUdj  adur  [skriffadur^)  Jsleifur  oc  haíiz  retter  epter- 
komendur  frialsHga  haUda  adur  greinda  kirkiunnar  peninga 
suo  leingi  sem  hann  oc  þeir  hallda  vel  kirkiuna  og  þa  kenni- 
menn  sem  þangad  verda  med  logum  skipader.  Og  tU  san- 
inda  hier  vm  setium  vier  firrskrifader  kennimenn  sijn^)  jn- 
cigfi  med  voru  secreto  fyrir  þetta  bref  huert  skrifad  var  j 
sama  stad.  deigi  og  are  sem  firr  seiger. 


541.                            20.  ipríl  1583.  á  Hólam. 

Kaupmálabeéf  ísleifs  Sigurðssonar    og  Þórunar  Jónsdóttur. 

1)  þa  255.     2)  leiðr.  255;  greindrar,  hdr.  3)  leiðr.  255;  Joni,  hdr. 
4)  hefdi  255.    5)    [b.  r.  255.    6)  Svo,  baeði. 


656  KAUPMÁLABREP.  l53g. 

AM.  Apogr.  253  „Ex  originali  Sira  Skula  (sal.)  Þorlakssonar. 
Jnnsigle  þeirra  andlegu  allra  hafa  under  brefenu  vered,  og  eins  leik- 
raanns  alleina,  sem  af  götunum  sia  er,  og  reliquiis  innsiglanna,  fleire 
hafa  þar  ei  vered.  jta  og  2ad  innsigled  eru  nu  burtu  1727.  og  likast 
fyrir  laungu"  (AM.),  og  lýsir  Árni  .S.,  4.  og  5.  innsiglina.  — ÍBfél.  Khd. 
809.  8vo  bl.  65b  — 66b,  Öxnafelllsbók  raeð  hendi  Ara  Magnússonar  í 
Ögri  c.  1620.  -  ÍBfél.  Khd.  67.  4to  bl  79b.  —  MSteph.  60.  ^to  bl.  34 
—  MSteph.  27.  4to  bls.  284-285. 

Kaupmalabref  Jsleifs  Sigurdzsonar  og  Þorunnar 
Jonsdottur.^) 
Þat  giorum  vier  broder  Helge  med  Gudz  nad  aboti  a 
Þingeyrum.  broder  Jon  med  Gudz  þolinmæde  prior  a  modrv- 
vollum.  tumas  ^"ksson.  Olafur  Hialltason  prestar.  Grimur 
Jonsson.  Einar  brýniolfsson.  Magnus  biornsson  og  Jon  Þor- 
laksson  leikmenn.  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  vorv 
opnv  brefe.  at  arum  epter  gudz  burd  M.  D.  xxx.  og  iij  d 
holum  j  hialltadal.  svnnvdaginn  epter  pascavikv  vorvm  vær 
j  hia  savm  og  heyrdvm  a  ord  og  handaband  heidarligra 
manna  Jsleifs  Sýgurdzsonar  og  Þorunar  Jonsdottur.  at  so 
fyrir  skildv  at  fyrrnefndur  Jsleifur  og  Þorvn  giordu  sitt  log- 
Hgt  hionaband  med  þeim  skilmala.  at  ef  fýrnefndur  Jsleifur 
fielle  fyrr  fra  enn  adur  sðgd  Þorun.  so  at  þau  ætte  ecki  skil- 
getin  bórn.  eda  barn  sin  a  millvm  til  arfs  epter  sig.  þd 
skyllde  Þorvn  eignazt  jordina  grund  j  ^yafirde.  at  nefndvm 
Jsleife  fra  fðllnum.  enn  giallda  riettum  erfingivm  Jsleifs  svo 
mýkla  peninga  af  sinum  peningvm.  sem  greind  jord  er  verd 
at  avk  þeirrar  kirkiueignar.  sem  kirkian  þar  d  grund  a. 
Samþýckti  biskup  Jon  er  þa  var  erfinge  og  giptingarmadur 
sagdrar  Þorunar  adursagdaii  giorning.  og  þann  sama  dag 
keýpti  optt  nefiidur  Jsleifur  nefnda  Þorvne  epter  lógum  sier 
til  eiginkonv.  talde  hann  sier  til  kaups  vid  Þorvne  þriv 
hvndrvt  hvndrada.  og  biskup  Jon  lofade  at  greind  Þorvn 
skýllde  hafa  so  mykla  peninga  til  kavps  vid  Jsleif.  gaf  Js- 
leifur  Þorvne  j  tilgiðf  Ixc  var  þessvm  avUum  adursðgdum 
giðrninge  ýferlýst.  oss  fýrr  skrifudum  monnum  og  mðrgum 
fleirvm    godvm    monnum    nærvervndvm.      Og    til    sanninda 

1)  Þessi  fyrirsögn  er  með  hendi  Árna  Magnússonar. 


I 


153B.  BREKKA  657 

hier  vm  setium  vier  fyrr  skrifader  menn  vor  jnnsigli  fýrer 
jiennan  giðrning  er  gior  var  j  sama  stad.  deige  og  are  sem 
fyrr  skrifad  stendur. 


543.  23.  Apríl  1533.  á  Gufunesi. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna,  út  nefndr  af  Al- 
exíus  ábóti  í  Viðey,  officialis  milli  Botnsár  og  Hvítskeggs- 
hvamms,  um  ágreining  þeirra  ábóta  og  Jóns  Þorgautssonar 
út  af  jörðunni  Brekku  á  Hvalfjarðarströnd. 

AM.  m  4to  bl.  14—15,  skr.  c.  1570    (Bessastaðabók). 

Domr  fyrir  breckv. 

OUvm    monnvm    þeim    sem    þetta    bref  sia  edvr  heýra 

senda  jon  gvnsteinsson.  bodvar  ejollfsson.  jon  jonsson.  klerk- 

ar  skalholltz    biskvpsdæmis.   þoroddvr   oddsson.  jon  palsson. 

hiUdibrandvr  steingrimsson.  leikmenn.  godvm  monnvm  kvnn- 

igtt  med  þessv  voro  opnv  brefi  ad  svb  anno  gracie  m  d  xxx 

iij  doL  gvfvnesi.  þridiudaginn  j  annare  vikv  paska  vorvm  vier 

j  dom  nefnder  af  ærligvm  herra  abota  Alexivs  abota  j  Vid- 

eý  og    officiaHs    heilagrar  skalholltz  kirkiv  j  millvm  botnzar 

og  hvitskeggshvams.    at  skoda    ransaka   og  fvllnadardom  da 

at  leggia  vm  þa  dagreining  sem  var  j  millvm  jons  þorgavtzson- 

ar  og  abota  alexivs.  Sagdizt  jon  þorgavtzson  einn  hafa  feing- 

it  iiijc   af  xxc    sem  aboti  hellgi  godrar  minningar  hafi  lofad 

honvm    fyrir   jordina   halfa    breckv  er  Hggvr  m.  hvalfiardar- 

strond  j  svrbæari)    kirkiv    sokii    saker    þess    at   vier  hofvm 

frett  epter  ordvm    nokkvra  manna  at  advrgreindvr  jon  þor- 

gavtzson  hafi  sellt  jordina  halfa  fyrir  xvjc  ef  hann  feingi  þa 

peninga  sem  honum  likadi.  enn  hann  hefir  medkienst  sialfvr 

vnder  votta  at  hann  hafi  feingid  vij  kyr.  þar  til  hefvr  hann 

tekid    vnder    sier     iij    landskylldar     kvgilldi   j    kvigillde    af 

abota     gisla.     þa    hefvr    og    modir    hans    medkienst    fyrir 

vottvm    at    hvn    hefdi    feingid    ij    kyr.    eina    kvigv.    tvenna 

xij  fiordvnga    smiors.    gamla  kv  og  vij  fiordvnga  smiors  og 

þar  til  iiij  savde  gamla.  hvad  ed  reiknazt  xviijc  kom  og  þar 
_____ 

Dipl,  l8l.  iX,  B.  4r2 


658         BREKKA.  -  KAUPMALABREF.         1533. 

sannliga  fram  at  fýrnetndvr  jon  þorgavtzson  og  hafdi  lagtt 
sig  vnder  log  med  fvllv  handabandi  j  klavstvrbadstofvnni 
j  Videý  vid  abota  Alexivs  at  hann  skýlldi  koma  j  advr  sagd- 
an  stad  og  dag  og  svara  og  sækia  sem  stefndvr  væri.  var 
hans  þar  og  bedizt.  enn  hann  kom  ecki  og  einginn  af  hans 
hendi.  Nv  at  heilagx  anda  nad  til  kalladri  at  svo  profvdv 
og  fyrir  oss  komnv  dæmdvm  vær  advr  nefnder  domsmenn 
jon  |)orgavtzson  sekafi  mork  j  handtaks  rof.  nv  af  þvi  at  svo 
greiner  logbokin  at  kavp  skal  fast  ef  ecki  er  roíid  innaii  xij 
manadar^).  þo  ecki  sie  vid  votta  keýptt.  þvi  dæmdvm  vær 
advrgreindan  mann  skjlldvgan  at  koma  þangat.  sem  aboti 
alexivs  vill  hann  til  kved(i)a  at  heýrdvm  dominvm.  enn  ef 
hann  vill  þa  ecki  enn  koma  þa  dæmdvm  vær  advrnefnder 
menn  kavpit  fast  og  vtgiortt  vm  adrgreinda  jord  enn  hans 
akiærv  onýta  og  at  avngvv  hafande.  Samþýcktte  þenna  vorn 
dom  greindvr  abote  alexivs  og  setti  sitt  otficialatvs  insigli 
med  vorvm  advrgreindra  manna  insigllvm  fyrir  þetta  doms- 
bref  skrifad  j  sama  stad  dagi^)  og  ari  sem  fyr  seigir. 


543  25.  Apríl  1533.  á  (^renjaðarstðdum. 

KaupmáIíAb.béf   síra    Björns    Jónssonar    og    Steinunar    Jóns- 
dóttur. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  frumritið  á  skinni.  At*  5  innsiglum  eru  3  hin 
síðustu  dottin  frá.  —  AM.  Apogr.  105.  „ex  vidimus  Sira  Olafs  Step- 
hanssonar  facto  1594".  Ýmsar  fleiri  gagnslausar  afskriptir  bréfsins 
eru  til.  —  Prentað  í  Sýslumannaeefum  I,  185  —  186. 

Kaupmdlabref  Sijra  Biorns  og  Steinúnar.^) 
Þad  giorum  vier  Sigurdur  jonsson.  thomas  einarsson. 
jon  olafsson.  prestar.  audvn  sigurdzson.  sæmundur  simonar- 
son.  leikmenn.  godum  mvnnum  kunnigt  med  þessu  uoru  oppnu 
breíi  arum  epter  gudz  burd  .CD.  d.  xxx  og  iij  jn  die  CDarci 
euangeliste  aa  greniadarstodum  j  Reykiadal  vorum  vier  ]  hia 
saum  og  heyrdum  vpp  cti  ad  so  ordinn  skildage  og  giorn- 
ingur  var  vpp    sagdur  og  yfer  lystur.  ath  jon  bonde  magn- 

1)  Svo. 


! 


15^3.  ERLENDR  LÖGMAÐR.  659 

usson  og  hans  kuinna  ragneidur  peturzdotter  hofdu  gefit 
steinunne  jonsdotter  dottur  sinne  hundrad  hundrada  ath  til 
skiidre  jordunne  liosauatne  j  bardardaL  Suo  og  gaf  biorn 
prestur  jonsson  greindri  steinunne  jonsdottur  hundrad  hundr- 
ada  ath  til  skildum  þessum  jordum  barkarstodum  j  midfirde. 
æsestodum  j  langadaL  barkarstodum  ]  suartardal  og  þar  til 
XX  malnytu  kugillde  med  þui  skilordi  ath  fyr  nefnd  steinunn 
skylldi  sier  þiona  med  dygd.  tru  og  æru.  og  þesser  pefiing- 
ar  fyr  sagder  skyildi  falla  til  þeirra  afkuæmis  og  barna  ef 
þeim  yrde  audit.  for  allur  þessi  giorningur  fram  med  hand- 
saulum  mille  sira  biarnar  jonssonar  og  jons  bonda  magn- 
ussonar. 

Samþyckti  verdugur  herra  Biskup  Jon  þessa  giof  sira 
Biarnar  Jonssonar  sonar  sins  j  þann  tima. 

Og  til  sannenda  hier  vm  setium  wer  fyrskrifader  menn 
vor  jncigle  fyrir  þetta  giorningsbref  er  giort  var  j  sama 
stad  og  dag  sem  fyr  seiger. 


544.  39.  Apríl  1533.  í  Skálholti. 

BóMR  sex  klerka  iit  nefndr  af  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti, 
um  kærur  biskups  til  Erlends  lögmanns  Þorvarðssonar,  að 
lögmaðr  hefði  slegið  prest  með  könnu  og  blóðsúthelling  í 
hálfkirkjunni  í  Vogum,  stungið  mann  til  blóðsúthellingar  á 
Kolbeinsstöðum,  haidið  hjá  sér  hórkonu,  haldið  reka,  sem 
dómkirkjan  ætti,  hefði  stefnt  biskupi  fyrir  konung  og  sagt, 
að  hann  hefði  traðkað  rétti  konungs  og  héldi  jörð  konungs, 
er  Háeyri  heiti. 

Landsbókasafn    62.  8vo,  afskript  gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur 
brefabok  Ögmundar  biskups"  (AM.). 

Um  Ellend  Iðgmann. 
Ollum    monnum    þeim    sem   þetta  bref  sicL  edur  heyra. 
senda  Sigvardur    med  Gudz  ndd  dböte  j  Þyckvabæ.  Þorleif- 
ur    ^ireksson.    £inar    Snorrason    ofTicialis.    Jon    öiiarsson. 

1)  Utan  á  bréfinu  með  hendi  Magnúsar  prúða. 

42» 


660  ERLENDR  LÖGMAÐR.  1533. 

Snorre  Hialmsson.  ok  Jon  Hiedinsson  prestar  Skalhollts  bisk- 
upsdæmis.  kunnugt  giðrande.  ad  sub  anno  gratiæ  M'^.  D^. 
xxx^.  iij*^.  j  Skalhollte  j  aknenneligre  prestastefnu.  manudag- 
enn  næsta  fyrer  festum  sanctorum  apostolorum  Philippi  et 
Jaeobi^)  vorum  vier  j  döm  nefnder  af  verdugum  herra  og 
andleguni  faudur  0gmund  med  Gudz  ndd  biskupe  j  Skal- 
hollte  ad  skoda  ok  rannsaka  ok  fuUnadardöm  d  ad  leggia. 
hverra  svara  edur  sekta  EUendur  lögmadur  Þorvardsson  yrde 
honum  skylldugur.  fyrer  þær  saker.  er  hann  reiknade  til 
hans.  J  fyrstu  ad  fyrrskrifadur  Ellendur  hafde  sleiged  einn 
prest  med  kaunnu  ok  blöds  uthelling  j  halfkirkiunne  j  Vog- 
um.  enn  stungid  annaíi  til  blöds  uthellingar  d  Kolbeinstðd- 
um.  ok  hallded  hia  sier  sina  horkonu.  medan  haiis  kvinna 
lifde.  ok  svo  sidan  sem  ddur.  hvorutveggia  j  möte  biskups- 
ens  vilia  og  skipan.  Svo  ok  hefde  hann  hallded  ok  hiellde 
reka  kirkiunnar  eign  j  Skalhollte.  Svo  ok  hefde  hann  stefnt 
honum  fyrer  kong.  ok  sagde  ad  hann  hefde  tradkad  kongs 
riette.  Ok  hiellde  kongs  jörd  þd  sem  hiete  Hdeyr.  Hafde 
greindur  Ellendur  lofad  böt  ok  betran  fyrer  ddurgreindar 
saker.  ok  ecke  hallded  prestanna  vegna  ok  konunnar.  hafde 
ok  herra  biskupinn  sagt  honum  upp  lausnenne.  ok  lyst  hann 
j  forbod.  svo  sendt  til  hans  seinna  einn  prest.  ad  lesa  fyrer 
honum  bref.  ad  boda  hann  til  prestastefnu  fyrer  adurnefnd- 
ar  saker.  ok  dtte  hann  ecke  kost  ad  tala  vid  hann.  Var  hans 
beidt.  ok  kom  hann  ecke.  ok  eingenn  af  hans  hende.  Ok  ad 
h(eilags)  anda  ndd  tilkalladre.  ad  svo  profudu  ok  fyrer  oss 
komnu.  dæmdum  vier  fyrrnefnder  domsmenn  med  fullu  döms 
atkvæde  ad  optnefndur  Ellendur  Þorvardsson  Iðgmadur. 
hefde  fellt  d  sig  bann.  bæde  fyrer  þad,  ad  hann  hiellt  Reka 
þeim  sem  kailast  d  skeide.  heilagrar  SkalhoIIts  kirkiu  eign. 
ok  hann  stefnde  herra  hiskupenum  fyrer  kong.  j  möte  kirki- 
unnar  Iðgum  ok  kiennemannafrelse.  være  hann  sekur  vid 
kirkiuna  ok  herra  biskupinn  ed  hæsta  fullriette.  x^'  marka. 
Svo  og  fullriettis  ord  hvort  fyrer  sig  þad  er  hann  sagde.  ad 
hann  hefde  tradkad  kongs  riette.  ok  hallded  kongs  jordu.  ef 
hann  giæte  ecke  Iðgliga  sðnnun  fært  d  sin  mdl.  innafi  mdn- 

1)  Þ.  e.  28.  Apr. 


i 


f 


1588.  ERLENDR  LÖGMAÐR.  -  MYRAR.  661 

adar  forfallalaust  ad  heyrdiim  döminum.  Svo  ok  aptur  fall- 
enn  j  bann  fyrer  sina  öhlydne  fyrer  vidurhalld  sinnar  hor- 
konu.  ok  skylldugan  ad  bæta  ðll  sin  brot  vid  herra  biskup- 
inn  epter  Iðgum.  þar  sem  hann  hefur  ecke  ddur  fullulega 
ut  af  vid  hann  giðrt.  ok  ad  taka  lausn  ok  skripter  af  bisk- 
upinum  edur  hans  umbodzmanni.  Skyllde  þridiungur  fiesekta 
gialldast  heima  j  SkdlhoUti  innan  mdnadar  forfallalaust  ad 
heyrdum  dðminum.  annar  ad  Michilsmessu  ad  hauste.  þridie 
i  næstum  fardðgum  þar  epter.  nema  biskupinn  vilie  inndælla 
um  giðra.  Enn  ef  tidtnefndur  Ellendur  Þorvardsson  Iðg- 
madur  viil  ecke  viliuglega  ganga  under  lausn  ok  skripter. 
þd  være  hann  riettfangadur  af  biskupsins  dlfu  under  Iðg- 
legar  skripter  ok  lausn. 

Samþyckte  þenna  vorn  döm  med  oss  greindur  herra 
Ogmundur.  ok  sette  sitt  innsigle  med  vorum  innsiglum  fyr- 
er  þetta  dömsbref.  er  skrifad  var  j  SkalhoIIte  d  sama  dre. 
ok  deigi  sidar  enn  fyrr  seiger. 


545.  30.  Apríl  1533.  í  Skálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  veitir  Jóni  biskupi  á  Hólum 
Mýrar  og  Mýrakirkju  í  Dýrafirði  að  hafa  og  hallda  og  þeim 
að  veita,  sem  hann  vill. 

Transskriptarbréf  á  skinni  í  Landsskjalasafninu  meðal  Mýrakirkju- 
skjala  í  Dýrafirði;  er  transscriptum  gert  á  Hólum  í  Hjaltadal  17.  Júní 
1538.  Punktar  eru  hér  nærri  miUi  hvers  einasta  orðs.  þeim  er  hér 
ekki  haldið.     Sbr.  Nr.  569. 

WicR  augmund  met  gudz  naad  Biskup  j  skalhollti  giðr- 
um  godum  monnum  kunnigt  met  þessv  uoro  opnv  breíi. 
saker  þess.  at  uor  broder.  herra  biskup  jon  aa  holum.  hef- 
ur  skrifat  oss  til.  at  hann  uilldi.  at  jordin  myfiar  j  dyrafirdi 
væri  j  sinv  ualldi  og  þau  kirkiugoz.  sem  henne  til  heyra. 
faust  og  laus.  forn  og  ny.  Þui  unnum  vier  og  til  laatum  at 
verdugur  heRa  biskup  jon  skal  fJEgreinda  jord  og  kirkivgoz- 
en  hafa  og  hallda.  og  þeim  veita.  sem  hann  uill.  Vilium 
uier  at  hann    sendi    sinn    vmbodsmann  Hv  i  sumar  þa  vier 


MYRAR.  —  JARÐAKAUP.  I533. 

erum  j  uoRe  uisitacione  þangat  suo  uier  mættum  klarliga 
ut  giora  kirkiunnaR  Beikningskap.  Hier  met  uilium  uier.  at 
kirkian  se  sæmiliga  halldin  at  bokum  og  messoklædum  og 
aukizt  ecki  porcio  um  ockra  daga  aunnur  en  þesse. 

Og  til  sanninda  hier  um  setium  uier  uort  jnncigle  fyrir 
þetta  bref  skrifat  ]  skalhoUti  jn  uigiHa  sanctorvm  apostolo- 
rum  philippi  et  jacobi.  þessum  dugandi  monnum  hia  uer- 
andum  og  met  oss  samþyckiendum.  herra  petre  med  gudz 
naad  abota  a  munkaþuera  og  sira  magnus  ]onson.  er  þai 
hofdo  umbod  uors  brodurs  biskup  jons.  og  sira  ^inaB  snoRa- 
son  uors  offícialis.  og  sira  sigmundur  eyiolfsson.  Anno  do- 
mini  CD.  d.  xxxiii. 


546.  30.  Apríl  1538.       í  Skálholti. 

20.  Júní  1553.        á  G^ruud. 
16.  Júní  1565.         á  Grrenjaðarstað. 

Pétr  ábóti  á  Munkaþverá  og  Magnús  prestr  Jónsson  selja, 
í  umboði  Jóns  biskups  á  Hólum,  Ögmundi  biskupi  í  Skál- 
holti  jarðirnar  Æðey,  Unaðsdal,  Sandeyri  og  fimm  jarðir  í 
Veiðileysi  fyrir  jarðirnar  Márstaði  og  Skútir,  en  fyrir  Akra, 
hálfa  Sjáarborg  og  Kimbastaði,  er  Ögmundr  biskup  fær  Jóni 
biskupi,  skal  Jón  biskup  fá  honum  aðrar  jarðir,  er  þeim 
um  semr,  með  fleira  því,  sem  bréfið  greinir. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  9,  transskript  á  pappír  í'rá  1553,  og  er  vidisse 
lœst  sérstakt  með  innsiglura  transscriptorum  við  aðalbréfið,  en  bæði 
eru  þau  með  einni  hendi,  sem  virðist  muni  vera  hönd  Þorsteins  Guð- 
mundssonar,  fremr  en  síra  Sigurðar.  I  faldi  bréfsins  er  brot  á  skinni 
af  sendibréfi  raeð  hendi  Jóns  biskups  Arasonar  um  liðsafnað.  —  AM. 
Apogr.  3707.  —  AM.  Fasc.  XLVIII,  10,  transskript  á  skinni  frá  16. 
Júni  1565  (=  h).  —  I  Landsbókasfni  62.  8vo  er  afskript  ártalslaus  af 
þessu  bréfi  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefabok  biskups  Og- 
mundar".  Ritar  Árni  þar  um  bréfið  :  „Næsta  brefed  hier  fyrir  fraraan 
er  dat,  1532.  enn  þad  sera  næst  epter  fylger  er  dat.  1583.  annars  er 
bokin  hier  confuse  digesta.  Brefed  er  dat.  1533,  sem  eg  sidar  sS  af 
ödru  exemplare"  (=  c).    Sbr.  Nr.  561). 


1533.  JARÐAKAUP.  663 

Kavipbref  Biscups  Jons  og  Biscups  Avgmvndar 

vm  jarda  býte.^) 

hier  ero  halfer  Akrer^.) 

Þat  giorum  vær  Broder  Pietur  daböte  aa  munkaþueroa^) 
ok  síra  magnus  jonson  godum  monnum  kvnniktt  med  f)ersv 
ockru  oppnu  brefe.  at  uid  medkennunst  at  vid  hofum  selltt 
verdvgum  herra  ok  andligum  faudur  j  gude  Augmund  med 
guds  nad  biskup  j  skailholltte  med  fvllu  ok  lögligu  vm- 
bode  heidurssamligs*)  herra  ok  faudur^)  biskups  jons  da 
hölum.  med  samre  náíd.  jordena  ædeý.  fyrir  .Ix.  hundrud. 
unadsdal  fyrir.  xxx.  hundrud.  sandeyre^)  fyrir  xxx  hundrud 
ok  V.  jarder  ]  veiduleyse  fyrir  fiogur  hundrud  ok  xx.  skyllde 
herra  biskup^)  jön  senda  sinn  vmbodsmann  j  sumar.  suo  at 
wt  meige  giorast  vm  þad  dakall.  sem  síra  jön  ör^ksson  ok 
Ragnhilldur  hvsfreyia  hafa  til  jardanna  dals  ok  eyrar.  Hier 
j  möte  gaf  fyrrskrifadur  herra^)  Augmund  jardernar  mdar- 
stade  ok  skwter^)  med  þeim  xxx  hundrudum.  sem  sira  þor- 
gííls  hefur  lofat  herra  pietre.  hans  uegna.  [Suo  ok^^)  fieck 
herra^i)  biskup  avgmund^^j  Biskup  jöne  jardernar  halfa  akre^^) 
ok  hialfa  siafar^^^borg  ok  kimbastade.  til  fullrar  eignar  ok 
frials  forrædiss.  bæde  til  sios  ok  landz.  ^nn^i)  hier  j  möt 
skal  hann  fda  herra  augmund  adrar^^)  godar  jarder  þær  sem 
þeim  sialfum  semur.  suo  at  hundrad  [mætte^^)  hundrade. 
Skal  huor  suara  lagaRÍptingum  sem  sellde.  ^nn  sda  hallde 
til  laga  sem^^)  keypte.  voru  þerser  kaupvottar  hicLi^)  nær 
uerande  og  [med  oss^^)  samþýckiande.  síra  einar  snorrason 
ok  síra  sigmundur  eyolfsson.  Ok  til  sanninda  hier  vm  [seti- 
um  uid  ockur  jnncigle  med  þeirra  jnnciglum  fyrir  þetta 
giorningsbref  er  skrifat  var  j  skalhollte  jn  vigelia  sanctorum 
apostolorurn  fiiipi  ét  jdakubbi.  anno  domini  (D.  d.^  xxx.  iiji^). 

1)  Utan  á  bréfinu  með  söniu  hendi  og  sjálít  bréfið,  en  uppi  yfir 
„Jbesus-'.  Jardakaup  biskupanua  c.  2)  Þetta  er  nieð  hendi  Guð- 
brands  biskups.  3)  mukaþuera  h.  4)  virduligs  c.  5)  herra  b.  v.  c. 
6)  —  eyr  h.  7)  )  sl.  h.  8)  biskup  h.  9)  skutur  h.  Skutu  c.  10) 
[Her  med  c.  11)  sl.  c.  12)  herra  b.  v.  c.  13)  Akra  c.  14)  sioíar 
h  c.  15)  [kome  i  mote  c.  16)  er  c.  17)  sl.  h  c.  18)  [b.  v.  c.  19) 
[et  cetera  c. 


664  SENDIBREF.  1533. 

»)  Þad  medkennunst  ec  Þorsteinn  Gvdmundzson  ok  síra 
Sigvrdur  nikulasson.  at  vid  hofum  sied  ok  yferlesid  so 
latanda  bref  sem  hier  er  med  fest  ockru  brefe.  med  heil- 
um  ok  oskoddum  jnnciglum.  Ok  til  sanninda  hier  vm 
setium  vid  ockur  jnncigle  fyrir  þetta  bref  hvertt  skrifat 
var  da  grvnd  j  eyiaíirde  þridiadaginn  næstan  fyrir  jons- 
CDesso  bapptiste  um  svmarit  þda  lidid  uar  fra  guds  burd. 
CD.  dc  1.  og  iij  (XLR. 

b)  Þad  giorum  vier  jllugi  gudmundsson  oc  olafur  arna- 
son  prestar.  jon  ormsson  oc  oddur  asmundsson  logriettu- 
menn  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  uoru  opnu 
brefi  ad  vier  hofum  sied  oc  yferlesid  suo  latandi  bref  med 
iiij  heilum  oskoddum  oc  hangandi  innciglum  oc  eitt  af 
þeim  hyggium  vier  vera  jnncigH  biskups  augmundar  oc 
ord  epter  ord  sem  hier  fyrir  ofan  skrifad  stendur.  Og  tii 
sanninda  hier  (vm)  setium  vier  vor  jnncigli  fyrir  þetta 
transkriptarbref  er  giort  var  a  greniadarstad  i  adaireykia- 
dal  þann  xvj  dag  Junij  manadar  anno  domini  (D  d  ix  v. 


547.  [1533  eða  síðar]. 

Sendibbéf  frá  Jóni  biskupi  Arasyni  á  Hólum  um  Hðsafnað 
tii  herfarar  eða  harðræða  nokkurra,  að  iíkindum  ritað  ísieiíi 
Sigurðssyni  á  Grund,  eða  Þorsteini  Guðmundssyni,  er  síðar 
(1553)  átti  Þóruni  dóttur  Jóns  biskups. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  9,  skinnblaðsgeiri  með  hendi  Jóns  biskups 
Arasonar  í  innsiglafaldi  á  frumrituðu  transscripti  af  pappírsbréfi  frá 
30.  Apr.  1538  (Nr.  546)  um  jarðakaup  þeirra  Jóns  biskups  og  Ög- 
mundar  biskups.  En  geiri  þessi  hefir  verið  settr  í  faldinn  raeð  vi- 
disse  Þorsteíns  Guðmundssonar,  manns  Þórunar  Jónsdóttur,  gerðu 
á  Grund  i  Eyjafirði  20  Júni  15,53,  og  læstr  við  bæði  bréfin  með  inn- 
sigli  Þorsteins  og  síra  Sigurðar  Nikulássonar.  Um  vissa  árfærslu 
þessa  bréfs  er  vant  að  segja  að  svo  slöddu.  Er  það  því  iiér  látið 
fylgja  bréfi  því,  sem  það  hefir  verið  í  fólgið  síðan  1553.  Ekvi  er  ólik- 
legt,  að  það  kynni  að  vera  einhvern  tínia  íVá  árabilinu  1.540 — 15.50, 
eptir  að  róstusamt  tók  að  gerast  um  far  Jóns  biskups,  þó  að  þetta 
verði  með   eingri  vissu  sagt.     Ur  fórum  Þóruniir  má  bréfið  vern. 


1533.  SENDTBRÉF.  —  BREIÐADALR.  665 

.  .  .  .  fatækra  og  rikra  })eirra  sem  ockr  vilia  hialpa 
viliv  vid  og  giarna  vn(n)a  þeim  fullan  lika  fyrir.  þui  bid  [eg 
þig]  kærliga  ad  þv  komer  a  moz  vid  ockr  med  suo  marga 
menn  sem  þu  kant  ad  fa  og  sem  til  Reidda.  vil  eg  og  giarna 
ge[fa  huerium]  sem  þier  f}'lger  fullt  býti  epter  þui  sem  anara 
dandimanna  geingr  j  millum  af  aullu  þui  sem  uær  kunnum 
ad  fa  n[ad  sem]  er  kugilldi.  hestar  edr  týgi  edr  anad  lausa 
goz.  vil  eg  og  giarna  forsuara  ýdr  huer  sem  hier  kann  vpp 
a  ad  tala  ser[liga]  ord  og  verk.  })eincktu  vid  ockr  ad  fara 
vt  yfer  fiordin  ef  gud  lofar  strags  ad  helginni  til  moz  vid 
þa  og  [mætti  vera  vid  feingium]  nockura  hneckinggiort  J)eim 
suo  þeir  sidi  eigi  suo  vackurt  sem  þeir  hafa  adr  BÍdid.  ]3vi 
gior  nu  hier  vm  sem  eg  skr[ifa.  þetta  rit]a  ec  til  jdar  J)vi 
{)ier  vitid  vel  huer  makt  ockr  liggur  nu  aa  vm  folckid.  kom 
nu  sem  snarazt  þui  mier  er  sagt  ad  hans  o[rd  kæmi]  hing- 
ad  til  þeirra.  hier  med  bifala  eg  ýdr  gudi  j  valld  og  hans 
modur  marie. 


548.  26.  Maí  1533.1  .  „ , 

i  á  Mýruin. 

5.  Maí  1534.   | 

DóMR  sjö  manna,  útnefndr  af  Ólafi  bónda  Guðmundssyni,  er 
þá  hafði  míns  herra  kongsins  sýslu  og  umboð  miUi  Geir- 
hólms  og  Langaness,  um  gjöf  Örnólfs  Einarssonar  til  Þor- 
leifs  sonar  síns,  raeðal  annars  á  jörðunni  Breiðadal  hinum 
fremra  í  Önundarfirði,  en  bréfið  báru  fram  þeir  bræðr  Jón 
og  Ólafr  Þorgautssynir. 

AM.    Fasc.    XLVni,    11,    frumrit  á  skinni.      Öll  (4)    innsiglin  eru 
doltin  frá, 

Doomur  wm  Breidadal  fremra  ]  0nundar- 
firde  1533. 
Þat  giorum  vær  ]on  olafsson.  þorgils  jonson.  jon  murtte 
narfason.  hakon  eyuinzson.  brumadur  tumason  og  ion  ion- 
son.  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  vöru  öpnu  brefi. 
þa  er  liditt  var  fra  gudz  burd.  CID.  á^'-  xx.  og  .xiij.  ar.  a 
myrum    j    dýrafirde   a    þingstdd    rettum    manudagin    næsta 


666  BREIÐADALR.  1533. 

epter  uppstigiiiíigardág  vm  vorit  vorum  vær  j  dom  nefnder 
af  ærligum  dandi  manne  olafui  boiida  gudmundzsyni  er  þa 
hafdi  mins  herra  kongsins  syslu  og  vmbod  j  miUum  geir- 
holms  og  langanes.  at  skoda  og  ransaka  og  fullnadar  dom 
d  at  leggia  huertt  afl  hafa  skýlldi  þad  sama  bref  sem  þeir 
brædur  baru  þar  fram  fyrir  oss  ]on  þorgauztson^)  og  olafur 
þorgauztson^)  med  heilum  og  oskauddum  hangandijnnsigUim 
leikra  og  lærdra  huar  so  ]  stod.  at  aunolfnr  einarson  beidde 
olaf  :onson  mag  sinn  og  ranueigu  aunolfsdottur.  dottur  sina. 
leýíi  og  samþýcki  at  géfa  syni  sinum  þorleife  aunolfssyni. 
xxxc.  j  fystu  til  greindu  jordina  breidadal  en  fremra  f}TÍr 
.xijc.  er  Hggur  j  hollz  kirkiu  sokn.  þar  til  .x.  malnytu  ku- 
gilldi  og  viijc  j  þarfligum  peningum.  latudu  og  samþycktu 
fyr  nefnder  menn  olafur  og  panueig  þessa  giof  j  so  felldan 
mata.  ef  þorleifur  ætti  ecki  skilgetin  erfingia  efter  sic  þa  skildu 
fýrskrifader  menn  olafur  og  ranueig  aptur  vnder  sig  og  sina 
erfingia.  Og  at  so  profudu  og  fyrir  oss  kömnu  dæmdum 
vær  fýr  nefnder  menn  brefit  myndygti)  og  skialigt  (og)  þessa 
fýr  nefnda  menn  jon  og  olaf  logliga  tii  þessara  peninga 
komna  og  retteliga  mega  at  sier  taca  til  fullrar  eignar  efter 
erfdum  rettum  og  skilmala.  sem  fyr  skrifat  bref  jn(e)  helldr. 
Samþyckte  þenna  vorn  dom  fyr  nefndur  kongs  vmbods- 
mann  og  setti  sitt  jnnsigle  med  vorum  jnnsiglum  fyrir  þetta 
dömsbref  skrifat  a  myrum  j  dyrafiide  þridiudagin  næsta  ept- 
er  krossmesso  vm  vorit  are  sijdar  enn  fyr  seiger. 


549.  31.  JÚTií  1533.  í  Saurbæ. 

Tylftardómr,  útnefndr  af  ísleifi  Sigurðssyni,  kongs  umboðs- 
manni  í  Vöðluþingi,  um  kærur  ísleifs  til  Bjarna  Stullasonar, 
að  hann  hefði  riðið  heim  á  sinn  garð  Grund  í  Eyjafirði  og 
slegið  og  sært  sinn  mann  Böðvar  Þórðarson. 

Landsbókasafn  ('9  4to  bl.  195,  sltr.  c.  1()40.  —  Landsbókasafn 
63.  4to  bl.  295-296,  skr.  c.  1G40.  —  Landsbókasafn  812.  4to  bl.  116, 
með  hendi  Hannesar  Gunnlaugssonar  í  Reykjarfirði  um  1660  (ártal 
1539).  —  Ny  Kgl.  SamL  1945.  4to  bl.  284  a— b,  einnig  með  hendi 
Hannesar  Gunnlaugssonar  í  Reykjarfirði  1666  (ái-tal  1539).  812  og 
1945  stytta,  vikja  við  og  afbaka,  og  eru  ónýt. 


1588.  FEII^REIÐ  OG  SÁRAFAR.  667 

Domur  Vm  Heimreid  Biarna  Stullasonar  ^r  særde 
Winnumann  Jssleiffs  Sigurdssonar  a  Grund. 

Ollum  monnum  sem  þetta  breff'  sia  edur  heyra  senda 
Jön  Magnusson.  Arne  petursson.  Jon  Thorlaksson.  Þorsteirn 
Sijmunarson.  Brinjolff'ur  Jonsson.  Þorualldur  Arnason.  Jon 
Jönsson.  Þorsteirn  Boduarsson.  Thomas  Jacobsson.  Jön  Jöns- 
son.  Sæmundur  Þorlaksson  og  Magnus  Sigurdsson  kuediu 
Guds  og  sijna  kunnigt  giorande  Arum  ^ff'ter  Guds  burd  (10 
10  XXX  iii^)  ar  þridiudaginn  næstaíi  fyrer  dyradag^)  vm  vorid 
A  hrafí'nagile  j  Eýafijrde  a^)  þijngstad  BÍettum  vorum  vier 
j  dom  nefnder  af  heidarlegum  manni  Jssleiffi  Sigurdssyni  huor 
ed  þd  hafí'de  kongsins  syslu  og  vmbod  ]  Vodluþijnge  ad 
skoda.  Eansaka  oc  fullnadar[doms  atquædi*)  a  ad  leggia  vm 
þcL  akiæru  £r  Jssleiffur  Sigurdsson  kiærde  thil  Biarna  Stulla- 
sonar  ad  hann  hefde  ridid  heim  a  sinn  gard  Grund  j  Eýa- 
fijrde  og  sleiged  og  sært  sinn  mann  Boduar  Þordarson  fyr- 
ir  vtaii  nockra  sðk  og  sett  sier  hann  þrotinn  og  ofæraii  og 
sier  engua  Böt  bodid  fyrer  þetta  fýr  sagt  misferle.  J  fyrstu 
dæmdum  vier  steffnuna  loglega  og  Biarna  EÍettelega  fyrer 
kalladaii  þui  steffnafi  var  suariii  aff  tueimur  skialligum  monn- 
um.  So  og  var  þar  suared  aff'  tueimur  mðnnum  £id  Biarne 
Stullason  var  heima  þann  sama  tijiiia  ^r  Jssleiff'ur  B(onde) 
steffnde  honum  og  suo  nœrre  ad  hann  matti  vel  heyra  eff 
hann  villde.  Nu  fyrer  þui  ad  Biarni  kom  þar  ecke  og  ^ing- 
inn  sáá  hans  Iðglegt  suar  hafde  dæmdum  vier  hann  sekaíi 
mork  j  steffnufall.  Nu  saker  þess  ad  landslaga  Bokiii  thil- 
uijsar  ad  þeir  menn  sem  a  sialfra  sinna  heimile  ^ru  særd- 
er  edur  suiuyrdir  take  tuofalldaii  EÍett  suo  og  eikst  ad  helm- 
inge  sekt  vid  kongdöminn.  og  ad  suo  proffudu  mdle  sem 
þar  fyrer  oss  kom  dæmdum  vier  neffndan^)  Biarna  skilldug- 
an  ad  sueria  siettareijd  jnnafi  xiv  natta  ad  heyrdum  domin- 
um  fyrer  Jssleiffe  ad  hann  hefde  eige  med  þann  hug  ridid 
heim  thil  Grundar  ad  slaa.  særa  edur  hrekia  nockurn  mann 
og  ad  eidnum  vnnura  dæmdum  vier  fyrnefndan  Biarna  sek- 
afi  4  morkum   vid  kong  j  tuofallda  sðk.  Enn  eff  hann  fielle 

1)  1539,  812,  1945.  sem  mun  án  alls  efa  rangl,  því  að  Bjarni  gerir 
testament  sitt  11.  Marts  1538,  og  mun  hafa  andazt  það  ár.  2)  þ.  e. 
10.  Júní.     3)  b.  V.  63.     4)  [dom  63.    5)  63;  steffndan  69. 


668  LANDSNAUÐSYNJAR.  1538. 

a  ^idnum  dæmdum  vier  hann  slijku  sekaii  sem  legin  þar 
vm  gior  vtuijsa.  Enn  saker  þess  ad  offtneffndur  Biarne  haffde 
sært  og  ofæran  giort  hion^)  og  heimamann^)  Jssleiffs  B(onda) 
dæmdum  vier  Bondanum  5  aura  i  verkamisser  a  huorre 
viku  so  leinge  sem  madurinn  var  ecke  verkfær.  (■"nn  Jssleiffe 
B(onda)  iij  merkur  ]  fullriette  fyrer  sitt  skadræde.  ^nn  Bod- 
uare  Þordarsyne.  er  særdur  var.  iijí"  j  saarabot.  skilldu  þess- 
er  peningar  gialldast  ad  þremur  sðlum.  fyrsta  jnnan  mdn- 
adar  ad  heyrdum  dominum.  onnur  ad  Michaelsmessu  j  haust. 
hin  þridiu  j  fardogum  og  flytie  heim  thil  grundar. 

Samþyckte  þennan  vorn  döm  fýrnefndur  kongs  vmbods- 
madur.  [og  thil  sanninda  hier  vm  setium  vier  fyrrskrifader 
menn  vor  jiicigle  fj-rer  þetta  bref  er  skrifad  var  a  Saurbæ 
j  Eyafýrdi  laugardaginn  næstan  fyrir  Jonsmessu  baptistæ  vm 
sumarid  a  sama  Are  sem  fýr  seiger^). 


550.  30.  Júní  1533.  á  Öxarárþingi. 

TvEGGJA  tylfta  dómr,  útnefndr  á  Öxarárþingi  af  lögmönnum 
báðum,  Erlendi  Þorvarðssyni  og  Ara  Jónssyni,  með  ráði  og 
samþykki  beggja  biskupanna  og  fóvitans  Diðriks  af  Briam- 
stöðum,  um  að  rétt  Noregs  lög  og  svarinn  sáttmali  haldistkongs 
vegnaogkirkju,umaðPiningsdómr(1490)haldist,umaðsáttmáli 
Norðmanna  konungs  og  Einglakonungs  frá  fyrra  ári  um  verzl- 
un  á  Islandi  haldist,  um  þá  er  fara  út  af  landinu  með  buldr 
og  óróa,  um  duggara  sigling,  um  að  heilög  trú  og  guðs  lög 
haldist  og  um  hafnargjald  til  konungs. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  12,  frumrit  á  skinni,  Eitt  innsigli  er  nú  fyr- 
ir  bréfinu,  en  17  innsiglaför  eru  alls  á  bréfinu.  Gömul  afskript  frá 
c.  1670  af  þessu  bréfi  er  í  Add.  British  Museum  11.  080.  4to  bls.  104  — 
105  (=  FM.  90).  -  Prentaðr  í  „Ríkisréttindum  íslands"  eptir  Jón 
Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908,  bls.  37 — 38. 

Domur  vm  Landsinz  naudsyniar.*) 

Ollum   þeim    godum    monnum   sem  þetta  bref  sia  edur 

1)  þjón  (!)  812,  1945.      2)  vinnumann     1945;  sl.  81 2.      3)  fsl.  63; 

812  sl.  frá  „vorn  dóm"  og  1945  sl.   allri  klausunni.     4)  Uian  á  bréfinu 

með  hendi  frá  fyrra    hluta    17.  aldai',    og  sama  íyrirsögn  er  í  British 

Museum  11,080. 


1533.  LANDSNAUÐSYNJAR.  669 

heyra  senda  eirekur  |)orsteinsson.  ion  hallzson.  jon  eireksson 
biorn  ionsson.  olafur  narfason.  hrafn  gudmundzson.  jon  arna 
son.  brandur  gudmundzson.  arne  einarsson.  petur  arason.  erlend 
ur  einarson  og  biorn  arnorsson.  þorleifur  palsson.  þorleifur  gud 
mundzson.  dadi  gudmvndzson.  olafur  gudmundzson.  erlingu 
gislason.  sigurdur  oddsson.  audun  sigurdsson.þormodurarason 
jon  olafsson.  gisli  hakonarson.  petur  loptsson.  þorsteinntorfason 
godum  monnum  kunnigt^)  med  þessu  uoru  opnu  breíi  arum  ept- 
er  gudz  burd.  m.  d.  xxx.  og  iij  ar.  aa  manudaginn  næstan  ept- 
er  peturss    messu  a  aimennihgu    oxararþinge    uorum  uier  j 
dom    nefnder    af   erlendi  þorvardss  syne  laugmanni  sunnan 
og  austan  a  islandi    og  ara  jonssyni    laugmanni    nordaó  og 
vestan  a  jslandi    med    radi   og  samþycki  beggia  biskupanna 
og  fouitans    didreks  af   briamstodum.  at  skoda  og  rannsaka 
og  fullnadar    dom  a  at  leggia    vm    almvgans  navdsyniar  og 
landzins  ed  besta.  var  þad  uor  íullnadardomur  og  aimugans 
samþykt  sem  hier  epter  stendur  skrifadur  et  cetera. 

Jn  primis  at  riett  noregis  laug  gange  bade  kongdoms- 
ins  uegna  og  kirkiunnar  vorum  heygbornasta  herra  noregs 
konge  til  heidurs  og  æru.  ^nn  oss  og  fatækum  almvga  hier 
j  landit  til  styrks  og  hialpar  epter  þui  sem  hans  sialfs  bref 
vt  visar  sem  hann  sender  hingat  æ  iafnan  landzins  et  besta. 
Jtem  at  suaren  sattmaH  halldist  j  millvm  kongsualldz 
og  kirkiv  med  ollvm  þeim  Hnkindum  og  rettarbotum  sem 
noregs  kongar  hafa  adur  ut  geíit. 

Jtem  sa  domur  halldist  sem  dæmdur  var  j  pinings  tid 
vm  landzins  naudsyniar  sem  er  ueturlega  vtlenskra  halldist 
staudugliga  epter  þennan  dag.  Vtan  laugmenn  og  laugrettu- 
menn  siae  þar  nockra  navdsýn  til  saker  fatækdom  landzins 
at  eigi  meigi  halldast  Suo  uor  nadugaste  herra  kongurinn 
fae  þar  aunguan  skada. 

Jtem  bidivm  uier  vm  giarnan  at  sa  sattmale  halldist 
sem  kongarner  hafa  giort  j  forlidit  ar  konung  fridrek  og 
kongurinn  af  einglandi  sierliga  um  þa  grein  sem  þetta  land 
snertur  at  huer  madur  radi  sinu  og  seli  sinn  fisk  j  þeim 
kaupstad  sem  Hkar  og  hafi  til  matar  sem  naudsyniar^.) 

1)  Svo  bæði.    2)  Sbr.  Nr.533. 


eVO  LANDSNAUÐSYNJAR.  153S. 

Jtem  at  eingin  dirfist  at  sigla  ut  af  landinu  huorke 
leikur  nie  lærdur  at  giora  bulldur  og  oroa  fyrr  enn  hans 
mal  sie  skodat  adur  a  alþinge  af  laugmanninum  og  xij  laug- 
rettumonnum  og  skrife  þeir  fram  fyrir  uorn  heygbornasta 
herra  konunginn  sannleik  ur  þess  mannz  male.  huer  audru 
uis  giorer  og  ræger  menn  fyrir  konge  eda  biskupe  hann 
straíist  epter  noriges  laugum. 

Jtem  at  duggara  sighng  skipist  burt  undan  landinu.  sak- 
er  þess  at  þeir  ræna  bade  íie  og  folke  burt  af  þessu  fatæka 
lande  og  forminka  suo  uors  nadugasta  herra  konvngsins 
skatt  og  gudtiund  og  þeir  rettliga  strafist  af  kongsins  fouit- 
um  og  syslumonnum  eda  hverium  sem  hellzt  sem  þeim 
kunna  at  na  fyrir  utan  uægd.  þui  suodan  olavgum  kunn- 
um  vier  med  aunguo  mote  af  at  koma  utan  med  uors  nad- 
ugasta  herra  konvngsins  hialp  og  godvm  radvm  et  cetera. 

Hier  med  haulldum  vier  aller  heilaga  tru  og  gudz  iaug- 
mal  sem  gud  hefur  sett  og  heilager  fedur  hafa  samþykt. 
styrkium  nu  hier  epter  huorer  adra  kongs  ualld  og  kirkiu. 
epter  rettvm  noriges  lavgum. 

Jtem  at  aller  utlensker  menn  sem  hingad  sigla  giallde 
uorum  nadugasta  herra  konvngenum  fvllan  toll  sem  er  xx 
'gyllene  af  hveriu  skipe.  huerier  annars  giora  hafe  hier  aung- 
ua  hantiering. 

Ok  til  meiri  audsyningar  og  saninda  hier  um  settu  fyrr 
greinder  herrar  biskup  augmund  at  skalhoHti  og  biskup  jon 
at  holum  og  didrek  fouete  at  briamstodum  og  fyrr  skrifader 
laugmenn  sin  jnsigli  med  uorum  fyr  nefndra  manna  jnsiglum 
fyrir  þetta  domsbref  skrifad  j  sama  stad  og  dag  sem  fyrr  segir. 


551.  30.  Júní  1583.  á  Öxarárþingi. 

TvEGGjA  tylfta  dómr,  útnefndur  á  Öxarárþingi,  af  Erlendi 
lögmanni  Þorvarðssyni,  eptir  konungs  skipan  og  samþykki 
hirðstjórans,  þar  sem  þeir  dæma  myndug  öll  þau  skjöl,  er 
Teitr  bóndi  Þorleifsson,  —  sem  bauð  sig  nú  undir  lög,  — 
bar  þar  fram,  og  gera  hann  kvittan  af  viðskiptum  þeirra 
Gríms  Jónssonar  á  Sveinstaðafundi  (1522). 


1533.  TEITR  ÞORLEIFSSON.  (;71 

AM.  Fasc.  XLVÍ,  lý  Iransskript  á  skinni  gert  í  Ásgarði  7.  Marts 
1537  —  AM.  Apogr.  3850  eptir  XLVI,  lý  með  orðamun  úr  transskripti 
frá  1.  Júlí  1544  (=  b). 

Ollum  monnnum  sem  þetta  bref  siaa  edur  heyra  senda 
hakon  biorgolfsson.  Narfi  Sigurdsson.  jon  arnason.  Rafn 
gudmundsson.  jon  jonsson.  magnus  lonsson.  oddur  tumason. 
olafur  gislason.  skapte  jonsson.  [þordur  þorsteinsson.  þor- 
ualldur  einarsson.  biorn  arnorsson.  jon  eirekssoni).  fiiippus 
runolfsson.  snorre  þormodsson.  jon  jonsson.  helgi  sigurdsson. 
asbiorn  einarsson.  gisle  gudmundsson.  runolfur  hauskullds- 
son.  halldor  brandsson.  þorleifur  einarsson.  jon  gislason  og 
brandur  gudmundsson  kuediu  guds  og  sina.  kunnigt  gerandi 
ad  þa  er  lidit  uar  fra  guds  burd  CO.  uc.  xxx  og  iij  ar  manu- 
dagin  næsta  epter  peturs  CDesso  og  pals  a  almenniligu  avx- 
arairþingi  uorum  uær  j  dom  nefnder  af  ærligum  dane^)- 
manne  ^rlinde  þoruardssyne  laugmanne  sunnan  og  austan 
a  islande  epter  uors  heygbornasta  herra  konungsins^).  kongs 
fridreks  skipan.  epter  þui  sem  suarid  var  j  dominum  af 
bartolomeus  med  fullum  bokareide  og  klaru  kuada  uitne  og 
med  hirdstiorans  samþycki  ad  skoda  rannsaka  og  fuUnadar- 
dom  a  at  leggia  huert  afl  og  mackt  hafa  skyllde  þau  bref 
og  domar  sem  teitur  bonde  þorleifsson  bar  þar  fram  og 
beiddizt  doms  (ia.  kom  þar  fram  j  fyrstu  grein^)  tylftardom- 
ur  danemanna  med  laugmanns  urskurdi  og  hirdstioranz 
kuittan  at  greindur  teitur  uar  kuittur  dæmdur  og  urskurd- 
adur  sem  jnne  stendur  j  adur  skrifudum  dome  og  urskurdi 
og^)  med  hirdstioranz  kuittan  um  allt  þat  sakferli  sem  fyrr 
skrifadur  teitur  og  hans  menn  hefdi  matt  brotliger  uerda  a 
þeim  fundi  sem  vard  ]  steinnes  landi  j  mille  opt  skrifadz 
teits  og  hans  manna  og  grims  jonssonar  og  hans  fylgiara 
huat  oss  uirtest  og  syndiz  adur  greind  bref  j  allan  mata 
staudug  og  myndug  og  skialig  j  aullum  sinum  greinum  og*) 
articuliz.  So  og  heyrdu  uær  greinder  domsmenn  at  teitur 
bonde  baud  sig  þar  under  laug  ]  laugrettu  og  j  dominum 
huad  huer  mætti  til  sin  tala  med  laug  og  rett  lærdur  sem 
leikur.  ^nn  þar  kom  eingin  ssa  fram  er  honum  gæfi  nockra 

1)  [sl.  b     2)    dande  b,     3)    sl.    b.     4)  b;  med   XLVI,   7<í 


672  LÉNABREF.  1533. 

sak.  eda  bref  eda  dom  hefdi  d  honum.  Og  at  suo  profudu 
og  fyrir  oss  komnu  dæmdum  uær  fýr  nefnder  domsmenn 
med  fullu  doms  atkuæde  adur  skrifud  bref  staudug  og 
myndug  skialig  og  fullmectug  j  allan  mata.  sem  þar  jnne 
stendur  med  aullum  sinum  greinum. 

Samþyckti  þenna  uorn  dom  med  oss  didrek  fouete  hird- 
stiore  yfer  allt  island.  ^rlindur  Þoruardsson  laugmann  sunn- 
an  og  austan  og  setti  sitt  jnsigle  med  uorra  fyr  greindra 
domsmanna  jnsiglum  fyrir  þetta  domsbref  er^)  skrifad  var  á 
þinguelle  j  sama  stad  og^)  deige  og  are  sem  fyr  seigeE. 


653.  30.  Júní  1533.  á  Þlngvelli. 

DiDBiK  (af  Briamstöðum)  fóviti  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  Is- 
land  veitir  Jóni  bónda  Hallssyni  Skóga  og  Skógaeignir,  Mörk 
og  Merkreignir  undir  Eyjafjöllum  og  umboð  yfir  öUum  kon- 
ungsjörðum  milli  Markaríljóts  og  Þjórsár  til  næsta  Oxarár- 
þings,  og  það  leingr,  sem  ekki  verðr  önnur  lögleg  skipan 
á  gerð. 

AM.  191,  4to  bls.  45    (bréfabók    Jóns    Hallssonar  á  skinni,    rituð 
samtíða).  -  AM.    Apogr.  5543b  (eptir  191.  4to). 

Bref  didrik(s)   fouita  fyrir  kongs  eignum  j 
rangarþingi  a  sama  are. 

Þad  medkennunzt  ec  didrek  fouite  hirdstiore  og  haufudz- 
mann  yfer  allt  jsland  med  þessu  minu  opnu  brefe  ad  ec 
hefi  unt  og  ueitt  jone  bonda  hallzsyne  kongs  eigner  under 
eyafioUum  skoga  og  skoga  eigner.  mork  og  merkur  eigner 
med  ollu  þui  sem  þesum  greindum  kongs  eignum  fylger  og 
fylgt  hefer  ad  fornu  og  nyiu.  rekum  og  skogum.  eignum  og 
jtaukum.  Skal  greindur  jon  hallzson  eignazt  og  ad  sier  taka 
allar  landskyllder  og  kugiUda  leigur  af  fyrr  skrifudum  eign- 
um  fyrir  suodan  gialld.  ]n  primis.  ujc.  fiska  til  giUdis.  tunnu 
smiors  og.  uj.  uetra  gamallt  naut.  hier  til  skal  jon  hallzson 
fullt  og  laugfigt  umbod  hafa  yfer  oUum  þeim  kongsens  iord- 
um  og  iardarportum  bygdum  og  obygdum  sem  liggia  j  rang- 

1)  b.  V.  b.    2)  sl.  b. 


1533.  MYRAR  Í  DYRAFÍRÐI.  (573 

arþinge  millum  markarfliotz  og  þiorsar.  skal  hann  eignazt 
og  ad  sier  taka  allar  þær  landskyllder.  greida  og  goduilia 
sem  hann  kann  þar  af  ad  fa  og  giallda  mier  edur  minum 
umbodzmanne  .ij.  eingelsk  nobil  ad  sumre  komanda.  Skal 
optnefndur  jon  hallzson  þetta  fyr  skrifat  umbod  og  liene 
bruka  og  bijhallda  til  næsta  oxararþings  og  þad  leingur  sem 
ecki  (er)  onnur  loglig  skipan  aa  gior.  Og  til  sanenda  hier 
um  þrycki  ec  mitt  insigli  fyrir  þetta  bref  skrifat  da  þinguelle 
manudagen  næstan  epter  petursODesso  og  pals.  ano  dominii). 
QD^.  d^.  XXX.  tercio. 


553.  30.  Júní  1533.  á  Þingyelll. 

Samningr  þeirra  Ogmundar  biskups  og  Jóns  biskups  á  Hól- 
um  um  útlúkningar  Jóns  biskups  til  Mýrakirkju  í  Dýrafirði, 
kennimannahald  þar  og  fleira. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  14,  frumrit  á  skinni.  Innsiglið  er  fyrir  bréf- 
inu.  -  AM.  Apogr.  2321.  —  Fasc.  XLVIII,  15,  vidimus  á  skinni  frá 
19.  Júlí  1538.  —  Transskript  á  skinni  meðal  Mýrabréfa  í  Dýrafirði  í 
Landsskjalasafninu,  frá  17,  Júni  1538  (=  c)     Sbr.  Nr.  569. 

Brief  0gmundar  Biskups  vm  kirkiuna  a  myrum  j  dyrafirdi.^) 
Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhoUti  gior- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefi. 
at  oss  hefur  saman  komid  vid  vorn  brodur  biskup  jon  vm 
reikningskap  kirkivnar  a  myrum  j  dyrafirdi.  at  biskup  jon 
lofadi  at  giallda  greindri  kirkiu  .Ix.  hundrada  j  godum  pen- 
ingum  ath  auki  þess  jnventarium.  sem  hun  atti  þa  uor  for- 
fader  biskup  oddgeir.  godrar  minningar.  tok  þar  reikningskap 
greindrar  kirkiu.  lofadi  biskup  jon.  at  kirkian  skylldi  vel 
halldiii  og  þeir  kennimenn  sem  þar  eiga  med  skýlldu  at 
uera.  hier  med  gefum  uier  kvittan  allaii  fornan  og  nýiaii 
Keikningskap  greindrar  kirkiv.  Suo  og  skal  biskup  jon  og 
hans  epterkomendur  mega  frialsliga  hallda  aull  adur  sogd 
kirkivnnar  godz.  so  lengi  sem  hann  og  þeir  hallda  vel  kirki- 
vna  og  hennar  kennimenn.  [og  oss  sem  til  ber  þa  vier  visi- 


I)  domino,  skb.     2)  Utan  á  XLVIII,  15  með  hendi  frá  17.  öld. 
Dipl.  Isl.  iX.  B  *'^ 


674  MYRAR.  -  HÓLSEIGNIR.  1533. 

terum    og   þaa    sem    þar    eigu    med    rettu  ath  vera  og  skal 
ecki  aukazt  porcionem  vm  ockru^)  daga.^) 

Og  til  sanninnda  hier  vm  setium  uier  uort  jncigle  fyrir 
þetta  bref  er  skrifat  uar  æ  þinguelle  manudaginn  næstan 
epter  peturs  CDessv  [ok  pals^).  anno  domini  m^.  d.  xxx^ 
tercio. 

[Þat  giorum  vid  olafur  hialtason  oc  Gisle  Sygurdzson 
prestar  holabiskupsdæmis  godum  monnum  kunnigt  med  þessu 
ockuru  brefe  at  vid  hautum  sied  ok  yfer  lesid  suo  latanda 
bref  verdug  herra  biskup  augmundar  j  skalholtte  med  heilu 
ok  oskauddu  hans  hanganda  jncigle  ord  eplter  ord  sem  hier 
fyrer  skrifat  stendur.  Ok  til  meire  audsyningar  hier  vm 
setivm  vid  fyr  nefnder  menn  ockur  jncigle  fyrir  þetta  bref 
er  skrifad  var  ai  holum  j  hialtadal  laugardagen  næstan  fyr- 
ir  þorlaksmessu  a  sama  are  sem  fyr  seiger.*) 


554.  1.  Jálí  1533.  á  Öxarárþingi. 

Ttlftardóme.  út  nefndr  á  Alþingi  af  lögmönnum  báðum, 
Erlendi  Þorvarðssyni  og  Ara  Jónssyni,  um  kærur  IUuga  Ól- 
afssonar  til  Ögmundar  biskups,  að  hann  héldi  Brigit  (Bríetu) 
móður  sína  út  af  HóH  og  Hólseignum  í  Bolungarvík,  er 
Brigit    taldi  erfðaeign  sína  eptir  Einar  Jónsson  bróður  sinn. 

AM.  Fasc.  XLVII,  30/9,  skinnrolla  frá  c.  1536.  —  AM.  Apogr. 
2939.  -  AM.  Fasc.  LXVII.  20,  transskript  á  skinni  frá  1560  frá  Sæ- 
mundi  Magnússyni  á  Hóli  í  Bolungarvik.  —  AM.  Apogr.  993,  Þar 
segir  Árni  Magnússon :  „Utan  a  documented  var  skrifad.  ecki  ny- 
lega"  fyrirsögn  sú,  sem  hér  er  fyrir  dóminum.  Um  höndina  á  þessu 
segir  hann :     „Mier  virdist  höndin  muni  Sæmundar  Árnasonar". 

1)  Svo  frhr.;  ockar  XLVIII,  15.  2)  vtan  kirkian  þar  niote  sialff 
sinna  tiunda,  b  v.  XLVIU,  15,  og  er  þuð  Uklega  Jón  biskiip,  sem 
hefir  skotið  því  inn  á  spássíuna  siðar,  því  að  þar  stendr  það  með 
annari,  en  samtiða,  hendi;  [þaa  sem  þaRJ  eigo  med  Rietto  at  uera  og 
oss.  þaa  nier  uisitervm.  o^í  skal  ecki  aukazt  porcionem  um  ockra 
daga  c.    3)  [b.  V.  XLVIII,  15;    4)  [XLVIII,  15;  þ.  e.  19.  Júlí. 


\ 


153S.  HÓLSEIGNÍR.  675 

Kopium  af  Holsdomi  i  Bolungarvik  er  biskup 
Ögmundr  liet  dæma  sier  Hol  i  annad  sinn 
Anno  1533.  dæmdr  af  Erlendi  Þorvardz- 
syni  og  Ara  Jonssyni.  Iðgmonnum  badum 
um  ættarvillu  og  um  skilgetning 
Brijtar  modur  Sira  Panta.^) 
Ollvm  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
sendum  ver  erlingur  gislason.  sigurdur  oddzson.  biorn  lon- 
son.  þormodur  arason.  jon  olafsson.  audun  sigvrdarson.  ol- 
afur  narfason.  magnus  ]onsson.  petur  arason.  biorn  ]onsson. 
jon  helgason.  olafur  asbiarnarson  laugrettumenn  kvediv  guds 
og  sina  kvnigt  giorandi.  [sub  anno  gracie^)  ooo.  do^  xxxiij 
aa  manvdagin  næsta  epter  peturs  CDesso  og  pals^)  aa  almenne- 
ligv  avxararþingi  uorum  ver  j  dom  nefnder  af  ærligvm 
dandv  manne  erlindi  þorvardssyni  lavgmanne  [svnan  og 
avstan*)  aa  jslandi  og  af  ara  jonsyni  lavgmanni  nordan  og 
uestan  ai  jslandi  at  skoda  og  ransaka  og  fuUnadar  [doms 
atkuædi"*)  aa  at  leggia  hverra  suara  edur  segta  at^)  verdvg- 
ur  herra  biskup  [augmundur'^)  med  guds  nad  yrdi  skylldvg- 
ur  jllavga  olafsyni  ferir  þa  savk  og  aakiæru  at  hann  klag- 
adi  [at  adur  greindvr^)  herra  augmundur^)  helldi  modur 
sina  brigit^o)  vt  af  holi  j  bolungarvik  og  avdrvm  þeim  pen- 
ingvm  sem  þar  med  fylgia  og  einar  heitin  jonsson  hefdi  att 
hennar  broder  en  hun  hiellt  sig  hans  erfingia  og  laugliga 
skilgetna  festarkonv  dottur.  baud  fyr  skrifadur  biskup  aug- 
mund^^)  sig  þar  vnder  lavgrettunar  dom  hafa  þat  og  hallda 
sem  xij  lavgrettumenn  dæmdi  þeirra  ]  milli.  ^n^^)  saker  þess 
at  [opt  nefndur^^)  jUavgie  reiknadi  biskupin  sinn  ofsoknar- 
mann  þa  gaf  opt  nefndur  herra  augmvnd  olafi  gudmund- 
syni  fvllt  og  lavgligt^*)  umbod  til  ansvars  og  varnar  aa  greindu 
mali.    tokust    þeir    þar    hondvm   saman  oft  skrifadur  jllaugi 

1)  Um  þessa  fyrirsögn  segir  Árni :  „Utan  a  documented  var  skrifad. 
ecki  nylega"  (þá  kemr  fyrirsögnin),  ^Mier  virdist  httndin  muni  Sæmundar 
Arnasonar".  2)  [þa  lidet  var  fra  Gudz  burd,  LXVll.  3)  þ.  e.  30.  Júní.  4) 
[nordanog  vestan(!)  LXVIl,  20.  5)[dom  LXVII.  20.  6)  er  LXVII,20.  7)  [aug- 
mundgodrar  rainningar  (!)  LXVIl  ,20.  8)  greindvm,  skbr. ;  9)  [biskup 
augmund  LXVII,  20.  10)  Brietu  LXVIl,  20.  tl)  augmundur  LXVII,  20. 
12)  Og    LXVII,  20.     13))  [sl.  LXVII  20.     14)  laga  b.  t.  LXVII,  20. 

43* 


676  HOLSEIGNIR.  1533. 

og  fyrgreindur  olafur  oss  fyr  skrifudum  domsmonnum 
[dsiaundum  og^)  næruerondum  at  so  vndertoludu  og  fyrir 
skildu  at  þeir  skylldu  þat  hafa  og  hallda  jlíauge  vegna  sinn- 
ar  modur  og  annara  hennar  barna  en  olafur  uegna  biskups- 
ins  sem  uær  dæmdum.  [þvi^) ,]  fyrstv  grein  kom  jUavge  fram 
med  þat  sama  skial  er  hann  þottizt  fyrir  sier  haft  hafa. 
Skodudum  uer  þat  og  ransaukudum  og  leist  oss  þat  ecki 
afl  hafa.  en  j  anare  grein  birtizt  þar  fyrir  oss  dandi  manna 
domur  lærdra  og  leikra  vt  nefndur^)  af  þrattskrifudum  herra 
biskup  augmundi  huer  at  [jne^)helldur  alla  fyr  greinda  mala- 
uoxtu  vm  arftokv  epter  einar  heiten  jonson  og  hans  bræd- 
ur  suo  og  vm  skilgetning  brigitar*)  og  hennar  syskena  vm 
eid  solveigar  og  afgreizli  kirkiv  peninga  aa  holi.  þui  at  ollu 
suo  profudu  og  fyrir  oss  komnu  dæmdvm  uær  og  samþygt- 
um  med  fuUu  doms  atkvædi  þennan^)  dandi  manna  dom 
lærdra  og  leik(ra)  myndugan  og  laugligan  med  oUvm  þeim 
greinvm  og  giorningum  sem  hann  ine  heUdur  (og)  magnus 
ionson  brodurson  skilgetin  sem  skrifadur  domr  ine  helldur 
laugligan  erfingia  einars  heitins  jonsonar  fodurbrodur  sins 
og  anara  hans  brædra  jons  og  biarnar  en  þav  bref  sem  opt 
skrifadur  jUauge  bar  þar  fram  vm  skilgetning  modur  sinar 
og  annara  hennar  syskena  leidzt  oss  ecke  afl  hafa.  þui 
dæmdvm  ver  þav  [avU^),  onyt  og  avngu  hafandi  og  þratt 
greindan  jUauga  skylldugan  at  leggia  þav  j  biskupsins  hand') 
edur  hans  vmbodzmanne^)  og^)  tU  þess  [at  þa  uæri  laugd  j 
elld  ogio)  brend  og  kæmi  alldri  j  lavgrettu  sidan  edur  vnder 
dom  dandvmanna.  en  jUavga  skyildugan  ad  sveria  þar  eid 
at  hann  þottizt  epter  rettu  mali  sækia  og  at  honum  vnvm 
giordvm  ver  hann  vid  skiUn  þetta  mal. 

samþykti  þenan  vorn  dom  med  oss  adurgreindir  lavg- 
menn  og  settv  sin  insigU  med  uorum  fyr  nefndra  lavgrettv- 
manna  insiglum  fyrir  þetta  doms  bref  hvert  er^^)  skrifat  var 
]  sama  stad  og  are  deigi  sidar  enn  fyr  seigir. 


1)  [b.v.LXVII,  20.  Í2)  Svo  LXVII,  20;  netnder  XLVII,  20.  3)  [svo 
XLVII,  20.  4)  brietar  XLVII,  20.  5)  þann  XLVII,  20.  6)  [med  auUu 
LXVII,  20.  7)  hond  LXVlI,  20.  8)  —  mann  LXVII  50.  9)  sl. 
LXVIl,  20.     10)[þau    vœrc  LXVII,  20,     11)  eth  LXVII,  20. 


1533.  HOLSEIGNIR.  677 

555.  1.  Julí  1533.  á  Öxarárþingl. 

Ttlftardómr  klerka,  útnefndr  á  Öxarárþingi  af  Ögmundi 
biskupi  í  Skálholti,  um  ákærur  biskups  til  Sigurðar  Ólafs- 
sonar,  að  hann  hefði  rægt  sig  fyrir  konungi  og  sagt,  að  bisk- 
up  héldi  fyrir  sér  og  systkinum  sínum  erfðaeign  þeirra  (Hóli 
og  Hólseignum)  móti  lögum. 

AM.  Fasc.  XLVII,  30/,  skinnrolla  frá  c.  1536. 

Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  halldor  med  guds  nad  aboti  aa  helgafelli.  Alexius  med 
samri  nad  aboti  j  videy.  Sigvard  med  samri  nad  aboti  j 
þykabæ.  jon  markusson  prior  aa  skriduklaustri.  sira  einar 
snorason  officialis.  jon  einarson.  narfe  þorsteinsson.  sig- 
mundur  eyolfson.  gisle  niculasson.  þordur  olafson.  snore 
hialmson  og  eirekur  jonson  prestar  skalhollzt  biskupsdæmis 
kuediu  guds  og  sina  kvnigt  giorandi  at  sub  anno  gracie  CD 
d  xxxiij  þridivdagin  næsta  epter  peturs  mesv  og  pals  aa  al- 
menneligu  auxararþingi  vorum  ver  ]  dom  nefnder  af  heidur- 
ligvm  herra  og  andligum  faudur  j  gudi  herra  augmundi  med 
guds  nad  biskup  j  skalhollti  at  skoda  og  ransaka  og  fulln- 
adar  dom  aa  at  leggi(a)  vm  þa  akiæru  sem  adur  skrifadur 
herra  biskup  augmund  kiærdi  til  sigurdar  olafssonar.  jn  pri- 
mis  at  hann  hefdi  rækt  sik  vid  herra  konungin  seigiandi  so 
at  herra  biskupin  helde  sig  og  sin  syskin  vt  af  þeirra  erfda- 
gozi  j  mot  logvm  og  af  þui  at  lavgmalit  vottar  svo  at  ef 
madur  rægir  mann  fyrir  valldi  sie  slikv  sekur  sem  sa  væri 
er  rægdur  var  ef  hann  væri  sanur  at  sauk.  dæmdum  vier 
sigurd  olafson  slikv  sekan  vit  bisknp  augmund  sem  hann 
væri  ef  hann  væri  at  sok^)  sannur  at  avk  skylldugan  at  bi- 
tala  allan  þann  kostnad  sem  herra  biskupin  hafdi  haft  fyrir 
at  afbata  þenna  rog.  jtem  j  anare  grein  kiærdi  biskupin  til 
adur  skrifads  sigurdar  olafssonar  at  hann  hefdi  gripit  sina 
peninga  og  ecki  viliat  hallda  dandv  manna  dom  edur  heid- 
ur  og  hlydne  sem  til  ber.  dæmdvm  ver  hann  somvleidis 
skylldvgan  at  leggia  aptur    allt  þat   hann  hefur  gripit  olog- 

1)  tvíiskrifað  í  skbr. 


678  KVTTTAN.  1533. 

liga  og  fvllrette  herra  biskupsins  æ  ofan  en  fyrir  "þat  at  hann 
hefur  rofit  dandv  manna  dom  og  ecki  halldit  heidur  og 
hlydni  sem  til  ber  dæmdum  ver  hann  rett  fangadan  vnder 
skripter  og  lavsn  hvort  hann  være  vtan  kirkiv  eda  innan 
og  alla  })a  sem  honum  samneyttu  at  heyrdvm  dominum 
siikv  seka^)  sem  aa  samneyti  uid  anan  vtlægan  mann  og 
alla  da  ofridhelga  sem  fyrir  honum  stædi  edur  veitti  nockra 
vorn  hier  j  mot. 

samþyckti  med  os  þenna  vorn  dom  adurskrifadur  herra 
biskup  augmund  (og)  setti  sitt  jnsigli  med  [vorum  adur  skrif- 
a]dra  dom(s)manna  jnsiglum  fyrir  þetta  domsbref  skrifat  ] 
sama  stad  deigi  og  ari  sidar  en  fyr  seigier^). 


556.  6.  Júlí  1583.  á  BessastOðnm. 

DiÐRiK  fóviti,  hirðstjóri  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  ísland  kvitt- 
ar  Jón  Hallsson  um  ársgjöld  af  umboði  konungsjarða  í 
Rangárþingi. 

AM.  191.  4to  bls.  44  (bréfabók    Jóns    Hallssonar     riiuð  samtíða  á 
skinn).  —   AM.  Apogr.  6543a^  (eptir  AM.  191.  4to). 

Kuittanarbref  didrik(s)  fouita 
fan  briamsbæ. 
Þad  medkennunzt  ec  didrik  fouite  hirdstiore  og  hofuds- 
mann  yfer  allt  island  med  þessu  minu  opnu  brefi  ad  jon 
hailzson  hefer  stadet  mier  rettan  reikningskap  og  greitt  mier 
og  goldit  allt  þad  gialld  sem  hann  uar  minum  herra  kong- 
inum  og  mier  skylldugur  nu  þetta  forlidit  ar  af  skogum  og 
skoga  eignum  suo  og  af  mork  og  merkur  eignum.  somu- 
leidis  af  þeim  iordum  og  iardar  portum  bygdum  og  obygd- 
um  sem  liggia  j  rangarþinge  og  minum  herra  kongenum 
til  heyra  og  adur  greindur  jon  hallzson  hefir  umbod  yfer 
haft.  þui  gefur  ec  og  giorer  adur  skrifadur  didrik  fouite  opf- 
nefndan  jon  hallzson  oidungis  kuittan  og  aakærulausan  fyr- 
ir  mier    og    ollum    minum    epterkomendum    kongs  umbods- 

1)  sekan,  skbr.     2;  þ.  e.  1534  og  liklega  helzt  að  skilja  2.  Júli, 


1533.  SALA  OG  SÓKN  FJÁR.  679 

monnum  um  adur  skrifadan  reikniugskap  og  peninga  gialld. 
Og  til  sanenda  hier  um  þrycki  ec  mitt  insigli  fyrir  þetta 
kuittunarbref  skrifat  æ  bessastodum  ai  alftanesi  sunudage(n) 
nœstan  fyrir  octauo  petri  et  pauli  ano.  dominii).  CD.  d^.  xxx^. 


557.  7.  Júlí  1533.  í  Klofa. 

ÞosTEiKN  Torfason  selr  Eiríki  bróður  sínum  til  sóknar  alla 
þá  peninga,  sem  hann  fékk  í  sinn  part  eptir  Ingibjörgu  syst- 
ur  sína,  hver  sem  þá  heldr  eða  hefir  haldið  án  hans  leyfis. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  16,  frumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  fyrir 

Þath  giori  ec  þorsteinn  thorfason  godum  monnum  vit- 
urligt  med  þessu  minv  opnv  brefi  at  eg  medkennunzt  ^g 
hefi  sellt  brodur  minvm  eireki  alla  þa  peninga  sem  eg  fieck 
]  minn  part  epter  systur  mina  jngebiorgu  sem  gud  hennar 
sal  nadi  j  motz  vid  mina  brædur  til  riettra  byta  huer  sem 
þa  hefur  edur  helldur  eda  hefur  halldit  j  aungu  hennar 
leyfi.  Skal  fyr  greindur  eirekur  adur  nefnda  peninga  sækia 
oc  kuitt  gefa  svo  micit  sem  aa  minn  part  kemur  ath  jafn 
fullu  sem  ec  sialfur.  Og  til  sanenda  hier  wm  set  ec  mittjn- 
sigle  fyrir  þetta  kaupbref.  hvert  skrifat  war  j  klofa  aa  landi 
manvdagen  næstan  epter  visitacio  Sancte  marie  wm  sumar- 
it  arum  epter  gudz  (burd)  CIO  d  xxx  oc  iij. 


558.  9.  Júlí  1533.  á  Bessastððum. 

DisRiK  fóviti,  hirðstjóri  og  höfuðsmaðr  yfir  alt  ísland  tekr 
Teit  bónda  Þorleifsson  í  frið,  frelsi,  styrk  og  staðfesti  með 
lögum  til  allra  réttra  mála  og  svara  á  næsta  Öxarárþingi, 
og  bannar  öllum  að  halda  hann  út  af  eignum  sínum,  alt 
samkvæmt  áðr  geingnum  dómum,  úrskurðum  og  kvittunum. 

AM.  Fasc.  XLVI,  7£.  transskript  á  skinni  gert  í  Ásgarði  7.  Marts 

1)  domino,  skb. 


680  TEITR  ÞORLEIFSSON.  1533. 

j5;-J7    —    AM,    Ap(»gr.   3851    eptir    XLVI,    le   með  orðamun  úr  trans- 
skripti  frá  1.  Júlí  1544  (=  b). 

[^gi)  didrek  fovite  hirdstiore  og  haufudzmann  yfer  allt 
]sland  [medkennuzt^)  med  þessu  minu  opnu  brefi.^)  ad  eg 
uar  upp  á  alþingi  j  svmar  heyrda  eg  og  understod  alla  þa 
doma  med  laugmannz  urskurdi  og  hirdstiorans  kuittan  sem 
teitur  bondi  þorleifsson  bar  þar  fram  fyrir  mic  og  adra 
dandi  mennn  huad  er  jnne  hellt  ad  hann  uar  dæmdur  af 
fernum  tylftum  frij  og  frials  og  oUungis  kuittur  fyrir  áburd 
og  sakargipt  þeirra  nordlendinga  um  steinnesfund.  so  og  sor 
hann  tylftareid  þar  ]  laugrettunni  fyrir  þau  fiolmæli  erbisk- 
up  jon  [arason^)  taladi  þar  til  hans  j  laugrettu  aullum 
monnum  aheyrande.  þui  fyrir  þann  skulld  saker  þess  ad 
hans  domar  urskurdur  og  kuittan  uar  dæmd  lauglig  staud- 
ug  og  myndug  j  allan  mata  þa  fyrirbyd  ec  adur  greindur 
didrek  fouite^)  lærdum  og  leikum  teit  þorleifsson  at  hindra 
forfanga  eda  omaka.  ut  af  sinum  peningum  huar  j  jslande 
sem  hann  er.  hefi  ec  hann  tekit  j  frid  og  frelsi.  styrck  og 
stadfesti  med  laugum  til  allra  rettra  mala  so  hann  suari 
laug  og  rett  fyrir  sig  d  næstu  auxararþingi  huad  huer  kann 
þar  þa  til  hans  at^)   tala  med  laug  og  rett. 

Og  til  sanninda  hier  um  set  ec  mitt  jnnsigle  fyrir  þetta 
bref  skrifad  uar  a  bessastaudum  d  alptanesi  miduikudagin 
næsta  fyrir  CDessodag  benedicti  abbatis.  arum  epter  guds 
burd  CD.  uc  xxx  og  iij  dr. 


559.  39.  Júlí  1533.  í  Osló. 

Beéf  Marteins  Krabba,  kanzlara  og  prófasts  við  Maríukirkj- 
una  í  Osló,  til  Ólafs  erkibiskups  í  Niðarósi,  þar  sem  hann 
kærir  tekjurýrnan  kirkju  sinnar,  sera  meðal  annars  stafi  af 
því,  að  nú  sæki  menn  sjaldan  orðið  landsvistarbréf  til  kanzl- 
arans,  sem  hafi  jafnan  dregið  kirkjunni  drjúgt  áðr  fyrri,  og  frá 
Islandi  og  Færeyjum  hafi  einginn  komið  til  þessa  í  fimm 
eða  sex  ár,  og  undrar  hann  það  stórum 

1)   [Þad    giore    ek  b.     2)  [godum    monnum    kunnigt  b.    3)  ad  ek 
medkennunzt  b.  v.  b.    4)  [sl.  b.    5)  fouete  6.     6)  b.  v.  b. 


1533.  LANDSVIST.  681 

Dipl.    Norv.  X,    Nr.    ()H3    (eptir    frumriti  í  Ríkisskialasafni    Norð- 
œanna)      Hér  er  það  eitt   tekið  úr  bréfi  |)essu,  er  við  kemr  ísílandi. 


Oc  sidhen  jeg  haffde  werit  her  noghen  stwndt  apud 
preposituram  thaa  haffuer  iegh  fforfaret  then  store  affbrech 
som  thette  prepositur  oc  leenn  er  schedt  offwer  ath  alle 
clenodia  er  bortaghet  oc  kirken  saa  gott  som  odhe  oc  thag- 
lam  saa  ath  anthen  faa  eller  jnghen  komme  hiidt  effther 
dagx  breft'  eller  landzwist  eff'ther  dhe  gude  se(d)wanner  oc 
Norges  riges  oc  sanctj  Olaj  koningx  logh  oc  skickelsse  oc 
ey  heller  naghen  haffwer  werit  her  aff  Jslandt  eller  Fferoo 
eller  omhghendes  oer  oc  landt  vdj  fem  eller  sex  aar  hwil- 
ket  meg  giffwer  stort  vnder  at  the  modt  loghen  som  proft* 
oc  sagghen  forfarer  the  oc  dommer  eller  hwre  ther  om  er 
then  ffattig  tiU  brost  thy  ther  som  saa  maa  tilgannghe  thaa 
bhffuer   saa    mange    vdsleghe   oc   dubbelt  bodher  som  mog- 

Hgt  er 

Ex    Obsloffuia    ipso  die  beatj  Olaj  regis 

et  martiris  anno  etc.  mdxxxiij. 

Per  reuerendissime  p(aternitatis)  v(estre) 
humilem  capellanum 
Martinum  Chrabbe 
prepositum  et  caíicellarium  etc. 


560.  28.  Áugnst  1538.  í  Búð  í  Baamsdal. 

Skrá    (Vincencius    Lunge's)    um  nokkur  mál,  sem  hafa  eigi 
til  meðferðar  á  „herradeginum"  í  Búð  í  Raumsdai. 

Dipl.  Norv.  X,  Nr.  671    (eptir  frumriti  á  pappír  í  Ríkisskjalasafni 
Norðmanna).  —  Paludan-Muller:     Aktst.  til  Grevefejden  II,  48  —  49. 

Thesse  effterskreffne  ere  the  verff  och  æriinde  som  i 
thette  herremode  vdj  Bwdd  j  Rwmssdall  stoendes  anno  do- 
mini  mdxxx3  torsdagen  post  Barholomej 

Jtem  om  Ferroerr. 

Jtem  om  Jsland. 

Jtem  om  Grondland 


682  VERZLAN.  -  MAGNUS  OG  KRISTIN.  1533. 

561.  [i  AMffust  15:)3]. 

MiNNissKRÁ,  að  ætla  má  Ólafs  biskups  Þorkelssonar  í  Björg- 
vin,  um  ýms  málefni,  sem  Noregs  ríki  þarf  að  fá  ráðna 
bót  á  (að  menn  ætla  „á  herradeginum"  í  Búð  í  Raumsdal). 

Dipl.  Norv.  X,  Nr.  674  (eptir  frumriti  á  pappír  í  Ríkisskjalasafni 
Norðmanna).  —  Kirkehist.  Saml    2.  R.  I,  516-517. 

Thette  ær  thenn  brost  som  Norgis  riige  haffuer  lyddett 
och  ennw  dageligen  lydher. 

Jtem  Yslannd  ær  vti  Tyske  hendher.^) 


562.  4.  Septemlter  1538.         á  Hlíðarenda. 

JóN  Arason  biskup  á  Hólum  gefr  og  geldr  Páli  Vigfússyni 
í  sæmd  sína  jarðirnar  Fjósatungu  og  Veisu  í  Fnjóskadal  og 
tíu  kúgildi  að  auk,  og  lofaði  að  kaupa  þær  fyrir  eitt  hundr- 
að  hundraða,  en  síra  Magnús  Jónsson,  sonr  biskups,  gefr 
Kristínu  Vigfúsdóttur  (til  fylgjulags)  eitt  hundrað  hundraða, 
að  tilgreindum  Víðivöllum  í  Skagafirði,  og  sagði  Jón  biskup, 
að  síra  Magnús  skyldi  eiga  sex  hundruð  hundraða,  eins  og 
aðrir  synir  hans,  með  öðru  fleira,  er  bréfið  hermir. 

Prófastsbók  Vestr-ísafjarðarsýsln  í  Landsski'alasafninu,  sú  er 
áðr  var  í  Bókmentafélagssafni  Khd  79.  4to  bls.  ;i36-337,  skr.  c. 
1680—1690  —  Samskonar  afskript  er  í  Bibl  Bodl.  Oxford.  CoUect. 
F.  Magn.  55.  4to  bls.  152—154,  með  hendi  Guðbrands  prófasts  Jóns- 
sonar  í  Vatnsfirði  (d.  1690). 

Þad  giðrum  vier  Sira  Þorleifur  Eýreksson  oflicialis  H(eil- 
agrar  Skalholltzkyrkiu.  Sira  Jon  Eijnarsson.  Sira  Jon  Gijslason. 
Sira  Juar  dmundason.  prestar  Skalholltz  Biskupzdæmis.  Jon 
Eyreksson.  Ellendur  Eijnarsson.  Eijnar  Dagfinnsson  s(varner) 
l(ðgriettu)m(enn)  godum  monnum  k(unnigt)  med  þessu  voru 
opnubrieffe.  ad  þa  Hded  var  frd  hijngadburd  vors  Herra  Jesu 
Christi.  M  D  xxxiij  ar.  fimtudagenn  næstan  fyrer  Natiuita- 
te(m)  Beate    Mariæ.  vm  suuiared  d  Hhidarenda  i  fliötzhhjd. 

J)  Það  er  að  skilja  um  verzlan  landsins. 


1588.  IVTAGMUS  OG  KRTSTÍN.  688 

vorum  vier  j  hiá.  sdum  og  heirdum  a  ord  og  handaband 
þessara  manna.  aff  eirnre  alfu  Biskups  Jons  Arasonar  d 
Holum  ]  Hialltadal.  og  Sira  Magnusar  Jönssonar  hans  frænda. 
£nn  Pcíls  Vigfussonar  afí'  annare.  faldest  þad  og  skildest 
vnder  þeirra  handabande.  ad  adurnefndur  biskup  Jðn  Ara- 
son  gaff  og  gallt  fyrgreindum  Pdle  Vigfússine  j  sina  sæmd 
jðrdena  íiösatungu  og  jordena  Veisu.  er  liggia  badar  j  Hniðska- 
dal.  og  þar  med  .x.  malnitu  qíigillde  med  ðllum  þeim  gðgn- 
um  og  giædum.  sem  greindum  jðrdum  eiga  ad  íilgia.  ad 
fornu  og  nýu  vndan  sier  og  sijnum  erfingium.  enn  vnder 
adur  n(efndan)  Pal  og  hanz  eríingia.  til  æfeniegrar  eignar. 
og  so  lofade  biskup  Jon  ad  kaupa  ad  fyrnefndum  Pdle  nefnd- 
ar  jarder.  fyrer  1««  þær  jarder  sunnaii  landz.  edur  þa  pen- 
inga  sem  tijttnefndum  Pdle  vel  lijkade  vid  ad  taka.  atte  offt- 
nefndur  Pdll  ad  hallda  þessum  peningum  til  laga.  enn  bisk- 
up  Jön  suara  lagarifftingum  edur  hans  erffingiar. 

Jtem  j  annare  grein  handlagde  Sira  Magnus  Jönsson 
Pále  Vigfussine.  med  ordum  og  handabande  fyrer  adurn(efnd- 
um)  vottum.  ad  hann  giæfe  Christinu  Vigfusdöttur.  med  rdde 
og  samþicke  biskups  Jönz  Arasonar  (huorn  hann  hiellt  fyr- 
er  sinn  fðdur)  hundrad  hundrad(a)  j  sijna  íiördiingzgiðff'.  ad 
tilgreindum  Vijdevðllum  j  Skagafirde.  og  þeim  peningum  þar 
stæde  saman  j  kuikum  og  daudum  tii  æft'eiilegrar  eignar 
vndan  sier  og  sijnum  Eríingium.  enn  vnder  hana  og  henn- 
ar  Erfingia.  til  frials  forrædis.  Skilidi  hún  hallda  sinne  tii- 
giðff  til  laga.  (nn  adurn(efndur)  Sira  Magnus  suara  laga- 
EÍfftingum.  edur  hanz  erfingiar.  þar  med  gaf  hann  henne 
allar  þær  Iðggiafer.  sem  hann  mætti  frekast  med  Iðgum 
giðra.  Heirdum  vier  d.  ad  Biskup  Jíin  lýste  þuj.  ad  Sira 
Magnus  skillde  eiga  vicc  sem  adrer  hans  syner.  So  og  lof- 
ade  biskup  Jön  og  Sira  Magnus  tijttnefndum  Pdle.  ad  vera 
honum  til  styrkz  og  hans  varnade  ollum.  j  oUum  þeim  hlut- 
um  sem  eij  snerte  þeirra  heidur  til  mijnkunar.  Heirdum  vier 
off'tn(efndan)  Pal  hsa  þuj  þar  þd  fyrer  biskupnum  og  ad- 
ur  n(efndum)  vottum.  ^ff  nockud  være  þad  sem  þeir  brigde 
hier  af  j  ordum  edur  giordum.  ad  hann  hiellde  þd  hafa 
sijna  sistur  j  burt    med    vallde    og  vielum.  og  slijka  sekt  d 


684  MAGNUS   OG  KRISTIN.  1533. 

sem  Iðgmdled   vtvijsar.  Enn  biskupenn  suarade  til.  ad  hann 
skillde  allt  betur  hallda  enn  hann  hefde  hier  vm  lofad. 

Og  til  sanninda  hier  vm  þrickium^)  vier  vor  jnnsigle 
fyrir  þetta  gior^ningsjbreflF.  sem  skriffad  var  Anno  die  et  loco 
ut  supra. 


563.  4.  September  1533.         á  Hlíðarenda. 

Gjafabrép  Magnúsar  prests  Jónssonar  Kristínu  Vigfúsdóttur 
til  handa. 

ÍBfél.  Khd.  67.  4to  bl.    80    með    hendi    síra    Eyjólfs    Jónssonar  á 
Völlum  (d.  1745).  —  Sbr.  MSteph.  60.  4to  bls.  34. 

Giafabref  Magnuss  prests  Jonssonar  Biskups. 
Þad  giori  eg  Magnus  prestr  Jonsson  goduni  monnum 
knnnigt  med  þessu  minu  opnu  brefi.  at  eg  hef  gefit  Christ- 
inu  Vigfusdottur  fiordungsgiðf  or  ollum  minum  peningum. 
sem  eg  reikna  iv^  hundrada.  Hef  eg  til  skilit  i  þessar  allar 
minar  loggiafer  jordina  Vidivelli  i  skagafijrdi.  med  ðllum 
J)eim  gðgnum  og  gi§dum  sem  greindri  jðrdu  aa  med  Iðgum 
at  fylgia.  og  þar  til  Ixc  i  gödum  peningum  þeim  sem  henni 
vel  lika.  Hef  eg  greinda  jord  og  peninga  gefit  med  þeim 
skilmala  at  ef  mier  og  greindri  Ghristinu  verdr  azdit  barn 
at  eiga  ockar  i  midh.  þaa  skal  greind  jord  og  peningar  falla 
til  þeirra  barna  at  henni  fra  fallinni.  en  ef  hier  verdr  nock- 
ur  brestr  i  fyRsagdri  lofun.  standi  til  laga  epter  bokarinnar 
ordum.  för  þessi  giorningr  fram  aa  Hlidarenda  i  Fliötzhlid. 
fimtadaginn  næstan  fyrir  Mariu  Messo  sidari.  aarum  epter 
Guds  burd  m.  dxxx  og  iii^).  at  þessum  monnum  til  kollud- 
um.  Sira  Þorleifi  Eyrekssyni.  Sira  Joni  Gislasyni.  Sira  Thöm- 
asi  Eyrekssyni.  Marcusi  B(onda)  Jonssyni  og  Erlendi  B(onda) 
Einarssyni.  hverir  er  settu  sin  innsigli  med  minu  innsigli 
fyrir  þetta  giorningsbref.  er  giort  var  i  sama  stad.  degi  og 
aari  sem  fyR  segir. 


1)  Frumrit  þessa  bréfs  hefir  því  verið  á  pappír.  2)  Ártulið  má 
fult  svo  vel  lesa  „ui"  =  1536  eptir  handritinu^  en  það  á  að  vera  að 
réttu  1533. 


1583.  RIKISRAÐSBRÉF.  (J85 

564.  39.  Septembcr  1533.  í  Ósló. 

RíKisRÁÐ  Norðioanna  samþykkir  og  staðfestir  Alþingisdóm 
frá  30.  Júní  1533  (Nr.  550)^  er  Ögmundr  biskup  í  Skálholti 
bar  fram. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  13,  frumrít  á  skinni.  Öll  (15)  innsiglin  eru 
dottin  frá  bréfinu,  en  bréf  þetta  hefir  í  öndverðu  verið  læst  saman 
við  Alþingisdóm  frá  30.  Júní  1.533  (Nr.  550). 

B(ref)  Erkebiskups  Olaffs  og  annara  lidbiskupa 
i  Noreg^). 
Wii  Oluff  mett  gudz  node  ^rcbebisp  vdi  Trondem  paffwe 
ligs  sædes   Legatt.    Osholdt  i  stawanger.  Mogens  i  Hammer 
Oluff   i  berghen.    Hans  i  Oslo    aff   samme    node    biscopper, 
Morthen  krabbe    proffwist  att  mariekircke  i  Oslo  Norgis  rii 
gis    canceler.    Gallthe    galle.    Vincencius  Lunge.    Eske   bille 
Clawes  bilie.  Niels  löcke.  Riddere.  Erik  ericksson.  Erich  Wge 
rop  oc  Johan    krucko  af  Woben  Norgis  riigis  raad.  pædher 
Herlogsson    Lagmand    vdi    Oslo.    Giðr    alle    witterlicht   mett 
thette  wortt    obne    breff   att    aar  effter  gudz  byrd  mdxxxiij^ 
Waar  verduge  fader  mett  gud  Her  Augmwnd  biscop  i  Schale- 
holt   po    Jsslandt  beskicked   po  sijnæ  egne  vegne  oc  menige 
indbýggers    vegne    som    bjgge    oc  boo    po    Jslandt  hiid  ind 
wdi  norige    till    oss.  mett   eth    obedt  beseglt  pergmentzbreff 
mett  hengendis  Jndssegle   ssom  her  er  wedfæsth  begærendis 
att  wii  vildhe  offwerlæse  randssage  oc  forfare  alle  the  punct- 
her  oc  articler  ssom  samme  breffwed  jnneholder  oc  vdwiser. 
oc  ther  ssom  oss  tðcktes  att  the  ære  oc  vdi  fremtidhen  være 
kwnne  Hdelige  oc  gagnhge  for  menighe  Jslandt  oc  thess  ind- 
byggers.   bad    hand    oc    begærede  aff  oss  att  wii  vilde  fuld- 
býrde  oc  ssambtýcke  ssamme  breff  mett  alle  ssinæ  pwncther 
oc  articler  fuldmectig    her  effter  att  bliffwe.  Tha  effter  then 
beffalning  oc  fuldmacht    som  wii    nw  haffwe  po  norgis  kro- 
nis  vegne  effter  Hogborne  ffwrste  konning  ffredericks  vdwaldt 
koniiings  till  norge  et  cetera    affgang  huesss  siæll  gud  nade 
Haffwe    wii   alffwerhigen    offwerwægedt  oc  grandgiffweligen 
forfaret  att  ssamme  breff  mett  alle  sinæ  ordt  oc  articler  ere 

1)  Utan  á  bréfinu  raeð  hendi  frá  c.  1700. 


m  ÁSGARÐR.  1533. 

icke  emod  Norgis  Lagh  oc  er  Jsslandt  oc  Jndbýggerne  nw 
oc  i  fremtidhen  ssaare  nýtteligt  oc  gagiiligtt.  Oc  ther  fore 
stadfesthe  sambtjcke  oc  fwldburde  wii  nw  samme  breff  fuld- 
mectigtt  her  effter  att  bliffwe  fforbiudendis  alle  ehuo  the 
hælst  ære  eller  wære  kwune  att  giðre  emod  forneffnde  breffs 
lýdelsse  oc  the  pwncther  oc  article  ssom  thett  jnnehoUer  wn- 
der  ssodan  straff  oc  neffst  ssom  thennem  bðr  att  offuergaa  ssom 
Norgis  riigis  besimderligh  Jslandtz  gagn  oc  thess  Jndbygge- 
res  besthe  icke  wiide  ville.  Giffued  vdj  Oslo  Sancte  mickels- 
dag  ssom  forscreffwed  wnder  vore  Jndssegle  Hengendis  vnder 
thette  wortt  obne  breff. 


565.  4.  Oktober  1533.         í  Hjarðarholti. 

Teitr  bóndi  Þorleifsson  selr  Eiríki  Guðmundssyni  alla  jörð- 
ina  Ásgarð  í  Hvammssveit,  að  frá  skildu  eyðikoti,  sem  Ög- 
mundr  biskup  gaf  undir  Magnússkóga,  og  eru  landa  og 
skógamörk  talin,  en  Eiríkr  leggr  á  mót  jarðirnar  Gautsdai, 
Svarfhól  og  Bakka  í  Króksíirði. 

Landsbókasafn    108.    4to  bls.  556—557,  með  hendi  síra  Jóns  Hal- 
dórssonar  í  Hítardal  c.  1720—1730. 

Kaupbref  Teits  Þorleifssonar  og  Eireks  Gudmundssonar 
a  Asgarde  Anno  153^^. 
Þad  giðrum  ver  Þordur  Aunundsson.  Hermann  Jonsson. 
Magnus  Þorkelsson  og  Eirekur  Olafsson  godum  monnum 
kunnugt  med  þessu  voro  opnu  Brefe.  Anno  1533  d  Mariæ 
messu  sijdare^)  um  hausted  i  Hvamme  i  Hvammsveit  ad 
vier  vorum  i  hia.  sdum  og  heyrdum  upp  d  ord  og  handa- 
band  þessara  manna  Teits  Bonda  Þorleifssonar  af  einne 
dlfu.  enn  af  annare  Eireks  Gudmundssonar.  þad  faldest  og 
skildest  under  þessu  þeirra  handabande  ad  greindur  Teitur 
Þorleifsson  selldi  Eireke  Gudmundssyne  jðrdena  alla  Asgard 
sem  Uggur  i  Hvammsveit  og  Tungukirkiu  sökn  med  jdýrde 
og  samþicke  sinnar  kvinnu  hustrur  ýngu  jonsdottur  med 
ðUum  gógnum  og  giædum.  sem  greindre  jðrdu  Asgarde  fylg- 

1)  þ.  e.  8.  Sept. 


1533.  ASGARÐR  -  FINNSARFR.  687 

er  og  fylgt  hefur  at  fornu  og  nýu.  og  hann  vard  fremst 
eigande  ad.  undan  sier  og  sijnum  erfingium  enn  under  Eir- 
ek  Gudmundsson  og  haíis  ^rfmgia  til  æfenlegrar  eignar  ok 
frials  forrædis.  ad  fra  skildu  því  eidekote.  sem  Biskup  0g- 
mundur  gaf  og  lagde  til  Magnuss  sköga.  so  og  skylidu 
Magnuss  Skogar  hafa  beit  og  slæiur.  stungu  og  ristu  vid 
.  .  .  .1)  enn  Asgardur  eiga  land  allt  og  skög  allaii.  og 
allt  gras  sudur  ad  Merkelæk  i  þessu  takmarke.  og  riettsýn- 
es  ur  Merkelæk  og  i  fuglstapa  þufu.  er  stendur  i  grund  og 
riettsynis  ur  þeirre  fuglstapa  þufu  og  i  siö.  Hier  i  mot  gaf 
Eirekur  Gudmundsson  offtnefndum  Teite  Þorleifssýne  so 
heitande  jarder.  Gautsdalur.  Svarfholl  og  Backe.  er  liggia  i 
Kroksfijrdi.  og  Garpdals  kirkiusokn  med  ðllum  þeim  gðgn- 
um  og  giædum.  sem  greindum  jðrdum  fylger  og  fýlgt  hefur 
ad  fornu   og  nýu.  og  hann  vard  framast  eigande  ad. 

Voru  þesser  menn  hia  þessum  þeirra  giðrninge  og  kaup- 
skap.  Sijra  Olafur  Gudmundsson  og  Sira  Jon  Þorleifsson.  og 
fleire  adrer  dugandis  menn.  Enn  til  sannenda  hier  um  settu 
þeir  sijn  jnnsigle  med  fyrrgreindra  manna  jnnsiglum  fyrir 
þetta  jardakaups  Bref  skrifad  i  HiardarhoUte  i  Breidafiard- 
ardðlum  upp  a  Franciscus  dag  um  hausted  d  sama  are 
sem  fyrr  seiger. 


566.  5.  Növember  1533. 

Ögmundr  biskup  fær  Guðmundi  Þorvarðssyni  jörðina  Fljóts- 
hóla  í  Flóa  fyrir  arfinn  Finns  (Þorvarðssonar)  fyrir  norðan  land. 

Landsbókasafn    122.    8vo    bls.  234,  skrifað  c.  1770  eptir  bréfabók 
Ögraundar  biskups.  Sbr.  Nr.  526. 

Um  Fliótshóla. 
Vier  0gmund  med  guds  nád  et  cetera. 

ad  á  midvikudagenn  næstaii  effter  Martheinsmessu  um 
veturinn  Anno  Domini  m^.  d.^  xxx  iij  ár  kom  [fyrer  oss 
Gudmundur   Þorvardsson^).    ok  beidde   oss  um  nockra  fast- 

1)  Eyða   fyrir    einu    orði  í  hdr.    2)  [AM.    leiðrétti;    fyrr  greindur 
Þorv.son  (!),  hdr. 


688  FÍNNSARFR.  -  SKARÐ.  I533. 

eign  fyrer  arfinn  Finns  heitins  fyrer  nordan  land.  Lietum 
vier  þar  til.  ok  feingum  honum  jordena  Fliótshóla  i  Gaul- 
veriabæiar  kyrkiu  sokn  tii  fullrar  eignar  og  frials  forrædes. 
Hier  med  handlagde  hann  oss  enn  upp  a  nytt  med  sam- 
þycke  sonar  sins  Þorvards.  er  ellstur  var  hans  barna.  allan 
þann  arf  sem  hans  bðrnum  var  til  fallenn  effter  sagdan  Finn 
huðrt  sem  være  i  fostum  peningum  edur  lausum.  sekta  ok 
sækia.  ok  sierhvðrium  kvittan  gefa.  voru  þesser  giornings- 
vottar  tilkallader  Sira  Þorlákur  Landbiartsson  ok  0rnolfur 
Martheinsson.  ok  marger  adrer  goder  menn  et  cetera. 


567.  1533. 

Máldagi  kirkjunnar  á  Skarði  á  Skarðsströnd. 

Philipps  Collect.  i  Cheltenhem  á  Englandi  10,442.  Fol.  og  er  það 
Skarðsbók  (Codex  Scardensis)  af  Postulasögum,  sem  er  skinnbók  frá 
14,  öld.     Hér  er  fylgt    afskript  frá  meistara  Eiríki  Magnússyni  bóka 
verði  í  Kambryggju  frá  19.  Marts  1891. 

A  fiam  kirkiunar  aa  skardi  skulu  uera  prestar  ij  og 
messe  hvern  dag  at  forfallalausu  en  ij  messo(r)  fostudaga 
og  miduikudaga  um  langafostu  og  jolafostu. 

Þangad  Hgia  tiunder  af  þessum  bægium.  heinabergi. 
ackureyium  og  gnip.  hualgrofum.  stackabergi.  ormsstodum. 
dogurdarnesi.  suiney.  arney.  langeý.  raudseyum  og  oUum 
bægium  þar  j  miUe  aa  strondinne. 

Þadan  skal  syngiazt  til  kross.  þadan  til  ballarar  og  þa 
tii  kuennahuols  og  suo  til  kirkiu  j  dogurdarnes  halfur  þridie 
togur  mesna.  bænhus  j  suiney  og  j  hrafseý  og  langey  og 
vj  messo(r)  vr  fagurey.  þadan  skal  greidazt  til  skardz  half 
tigvnd. 

Anno  dominj  CTO^.  d.  xxx  tercio. 


568.  1533-1535. 

Skrá  um  setusveina  erkibiskupsins  í  Niðarósi. 

Den  Throndlijemske  Erkestols  Sœdesvende  og  Frimænd  eptir  Dr. 
Ludvig  Daa  i  Norsk  hist.  Tidskr.  3.  række.  1.  bind   bls,  5  —  9.     Eptir 


153B.  SÆTISSVEINAR.  -  UMBOÐSBREF.  689 

reikningsbókum    Ólafs     erkibiskups    Engelbrektssonar    í    Ríkisskjala- 
safni  Norðmanna  (Munchenersafn  Nr.  4298). 

Anno  Domini  MDxxxiij  sancte  Oluffz  domkirkis 
Szeteswenne. 


Oluff  Lagmand  i  Ysland.     .     .     .i) 


569.  [1533]. 

Umboðsbréf  Jóns  biskups  á  Hólum  handa  Pétri  ábóta  (á 
Munkaþverá)  til  þess  að  kaupa  við  Ögmund  biskup  þeim 
jörðum,  sem  Jón  biskup  á  í  Skálholtsbiskupsdæmi,  og  að 
gera  kláran   reikningskap  Mýrakirkju  í  Dýrafirði. 

Landsbókasafn  J22.  8vo  bls.  203  skr.  c.  1770,  eptir  bréfabók  Ög- 
mnndar  biskups.  „Þetta  bref  stendur  i  bokenne  miUe  eins  sem  dat. 
er  1535  og  annars  sera  daterad  er  1534.  annars  er  ordo  árstalanna 
á  Documentnnum  valde  confusus  umm  þetta  bil  i  bókinne".  Sbr.  Nr. 
545,  546  og  553.     Bréf  þetta  ætti  að  vera  eldra  en  30.  Apr.  1533. 

Um  Jardakaup  Biskupanna. 
Giðrum  gódum  mðnnum  kunugt  med  þessu  voru  opnu 
brefe.  ad  vier  hofum  bifalad  og  fuUt  uínbod  til  gefed  heidar- 
legum  manne  abóta  Petre  ad  kaupa  vid  biskup  Ogmund 
þeim  jordum  sem  vær  eigum  i  hans  biskupsdæme.  svo  ad 
hundrad  mæte  hundrade.  med  rettu  bródurlegu  byte.  Svo 
ok  skal  hann  fulla  makt  hafa  vorra  vegna  ut  ad  giora  klár- 
an  reikningskap  Mýrar  kyrkiu.  effter  þvi  sem  vors  bródurs 
innsiglad  bref  þar  um  hliódar  et  cetera. 


1)  Þetta  sýnist  þó  vera  viðbót  við  skrána  frá  1535,  því  að  skömmu 
fyrr  stendr : 

Endrit  Jensson  Anno  MDXXXV. 
Seffwerin  paa  Gyle 
og  svo  kemr  nafn  „Olafs"  og  þar  eptir: 

Jorgen  Halsteinsson  etc. 
og  þar  með  endar  skráin,  sem  ekki  kemr  íslandi  við  að  öðru  en  þvi, 
sem  hér  er  getið.     Þetta  mun  vera  Ormr  Sturluson. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  44 


690  ÖGMUNDR  BISKUÍ^.  1534. 

570.  18   Janúar  1534.  í  Hattabergi. 

Bbép  Ögmundar  biskups  í  Skálholti  til  Höskulds  biskups 
Höskuldssonar  í  Stafangri,  þar  sem  hann  segist  hafa  haft 
„snara  reisu  út  af  Þýzkaland",  þrisvar  verið  í  Þrándheimi 
og  verið  hálfan  mánuð  hjá  erkibiskupi  „hér  í  Bern"  (Björg- 
yn),  sendi  biskupi  Alþingisdóm  (Nr.  550)  með  staðfesting  ríkis- 
ráðsins  (Nr.  564),  segir  útlenzkir  menn  af  ýmsum  stöðum 
bjóði  sig  á  Islandi  til  að  koma  inn  nýrri  trú  og  lögmáli, 
með  öðru  fleira,  er  bréfið  greinir. 

Landsbókasafn  122.  4to  bls.  250—252  með  hendi  c.  1770,  eptir 
bréfabók  Ögraundar  biskups.  —  Prentað  í  latínskri  þýðingu  í  Kirkju- 
sögu  Finns  biskups  II,  fí28.  —  Prentað  á  íslenzku  í  „Rikisréttindum 
íslands"  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Rvík  1908,  bls. 
40-41. 

Bref  til  Biskups  i  Stafangre. 

Sempiterna  Salus  et  protectio  sit  semper  vobiscum  in 
Ghristo  Jesu  Domino  nostro. 

Mykeliga  þockum  vier  ydur  kiære  broder  fyrer  ðll  gód- 
heit.  sem  y  syndet  oss  heima  hoss  med  ydur  ok  i  beren  in 
Die  consecrationis.  hðfum  vier  haft  snara  reisu  ut  af  Þyska- 
land.  ok  þrisvar  til  Þrandheims  og  hid  til  berfi  vorum  vier  hos 
vorn  kiæra  herra  ^rchebiskupenn  i  xiiij  daga.  giaurde  hann 
allt  heidursamlega  til  vor  ok  bad  ad  segia  ydru  bróderne 
tusund  marga  goda  natt. 

Sendum  vier  ydur  eitt  oped  Pergmansbref.  sem  hann 
og  Rikesens  Rád  hafa  bisiglt.  meina  ek  Jslande  og  þess 
jnnbyggjurum  til  gagns  ok  góda.  bigirnaiide  af  ydru  bród- 
erne.  ad  y  vili  setia  ydart  jnnsigle  þar  fyrer.  bióda  utlendsk- 
er  menn  sig  af  imsum  stodum  ad  koma  þar  inn  nyrre  Tru 
og  nyu  Lðgmáie.  hvad  vij  vihum  med  ongvan  máta  sam- 
þyckia.  þvi  vier  formerkium  ei  annars.  enn  þad  sie  enar 
mestu  sidleysur.  heiminum.  holldenu  ok  ohreinum  anda  til 
glede  ok  viha.  þvert  á  móte  gude.  til  mannsens  sáluhialpar. 
til  stór  sorg  og  ógagns.  sem  wij  bidium  allsmegtugan  gud 
vinna  bot  upp  á.  sem  magt  og  myskun  hefur  vt  ofur  alld 
veralldena.  sínest  oss  þad  hier  i  beren  ok  þess  biskups  dæm- 
es  sie  gandske  miok  vm  vendt  nieii;  t^l  yonda  e^n  til  goíja. 


1534.  ÖGMUNDR  BÍSKUP.  69l 

sem  gud  náde.  bidium  vi  ydart  bróderne  ad  forsmá  ei  þann 
^ngelska  pening  sem  vi  sendum  ydur.  hvad  vi  viliufá  giarna 
i  framtidenne  ytar  meir  upp  á  ydur  hugsa  allt  til  góda. 

Hofum  vi  feingit  stóran  skada  fyrst  i  þvi  ad  vor  Dóm- 
kirkia  brann  med  ollum  sinum  kluckum  ok  clenodiis.  þar 
med  þriu  hafskip  hvert  epter  annad.  eru  vi]  nu  þar  fyrer 
myked  skyllduger.  villdum  vi  giarna  heim  mót  sumarid  med 
guds  nád  og  myskun  nær  vi  kunnuffi  fá  nockud  skip.  hefde 
ydar  nád  gód  rád  uppá  mallt  eda  korn  þá  bidium  vi  ydur 
vm  nockra  hialp  til  sios  i  vort  skip.  þvi  nu  er  ganske  h^rd 
tid  i  beren.  þvi  vier  aktum  oss  ad  hallda  i  stor.i)  Kann  vor 
sendebode  ad  segia    ydur    þad   nockud  sem  vi  skrifum  eigi. 

Gum  his  paucis  commendo  vos  omnipotenti  Deo.  nunc 
et  in  evum. 

Scriptum  Hattaberg2)  Dominica  infra  octava  Epiphaniæ 
Anno  Salutis  M^.  D^.  xxx.o  iiijo. 


571.  34.  Janúar  1534.  Lungegarði. 

Kafli  úr  bréfi  Vincencius  Lunge  til  Ólafs  Engilbrektssonar 
erkibiskups  í  Niðarósi,  þar  sem  hann  getr  þess,  að  „biskup- 
inn  frá  Islandi"  (Ögmundr  biskup)  dvelji  þá  í  Noregi,  og 
búist  til  Islandsferðar,  sem  Lunge  Hzt  ekki  á  fyrri  en  „herra- 
dagrinn"  hafi  komið  saman  um  Jónsmessuleytið  í  Kaup- 
mannahöfn. 

Dipl.  Norv.  VII,  Nr.  709.    —    Rjkisréttindi  íslands  eptir  Jón  Þor- 
kelsson  og  Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908,  bls.  40. 

.  .  .  Jtem  bispenn  af  Jissland  haffuer  offuer  vinther  leig- 
ett  hoss  jomffrw  Madhelene  paa  Hatteberg  oc  er  nw  hiid  tiiU 
Bergen  kommen,  acthendis  mett  aller  forste  att  ville  rwste 
segh  paa  hiemweyen  tiiil  Jisland  ighen.  Hwilcchet  meg  icche 
fycches  raadeligt  att  were  (effther  thii  then  gode  herre  saa 
langt  hiid  i  riigett  komen  er)  noghen  stedz  att  drage  for  end 

1)  „[Insula     [nomijne    olim    Stord",     hdr.   á  spássíu.       2)  leiðrétt 
(sbr.  bréf  frá  24.  Jan.  15*34  hér  næst  á  eptir);  Hanaberg,  hdr. 

44* 


692  STAÐARBREF.  1534. 

then  herredag  som  berammid  er  nw  sanctj  Hans  dag  i  Kiebne- 
affn  att  stande  skall  forsHddhen  oc  standhen  er     .     .     . 


572.  14.  Febrúar  1534.  á  Hölnm. 

Stabarbbéf,  út  gefið   af  Jóni    biskupi  á  Hólum,  handa  síra 
Birni  Jónssyni  (syni  hans)  fyrir  Melstað  í  Miðfirði. 

AM.  Fasc.  LXVII,  5,  frumrit  á  skinni  með  innsigli  biskups  fyrir. 
—  AM.  Apogr.  518  með  hendi  Árna  Magnússonar,  og  þykir  honum 
vond  latína  á  bréfinu. 

Vniuersis  Christifidelibus  presentes  literas  inspecturis  seu 
audituris  Joannes  dei  gracia  episcopus  Holensis  Salutem  in 
omnium  saluatore.  Officij  nostri  soUicitudo  et  amplectende 
rationis  ordo  deposcit  vt  charorum  fiHorum  quorum  [honeste 
vite  conuersatio  prerogatiua(m)  jnducit  meritorum  vtiHtates^) 
et  commoda  paterne  pietatis  studio  prosequamur.  jn  his  pre- 
sertim  que  sacris  canonibus  concordant.  et  ad  animarum 
fideHum  respiciunt  edificium  et  salutem.  Noueritis  nos  ec- 
clesiam  beati  stephani  prothomartiris  de  Melstad  in  midfiord 
diiecto  nobis  jn  Christo  fiHo  Beroni  Joannis  diacono  nostre 
diocesis  cum  omnibus  suis  iuribus  ac  pertinentijs  habitis  et 
in  futurum  habendis.  preter  porcionem  ecclesie  canonice  con- 
tuHsse  perpetuis  temporibus  iuste  et  Hbere  possidendam.  Vt 
eo  beneíiolencius  nobis  nostrisque  successoribus  canonice  jn- 
trantibus  debitam  exhibeat  reuerenciam  obedienciam  pariter 
et  honorem.  jn  quantum  jd  jn  sui  suarumque  facultatum 
detrimentum  minime  fieri  dinoscatur.  Jn  cuius  rei  testimo- 
nium  sigiUum  nostrum  est  appensum.  Datum  apud  residen- 

1)  [„Eodem  modo  voces  in  avtographo  distingvuntur,  et  prœro- 
gativa  iUic  extat;  corrige  omnino:  honestœ  vitœ  conversatio  prœro- 
gativam  inducit  meritorum,  utilit.  &c.  Scribara,  qvi  has  literas  exa* 
ravit,  lingvæ  Latiné  minus  peritum  fuisse,  satis  arguit,  qvod  in  Hmi- 
ne  illarum  scripserit:  auditoris  pro  audituris.  Jtem  canonico  contu- 
lisse,  pro  canonicé.  Ex  eadem  ignorantia  prava  hæc  vocum  distinc- 
tio,  et  mendum  in  prœrogativa  profluxerunt"  (AM ). 


1534.  VIDIMUS.  693 

ciam  nostram    hola  16  kalendas  Martij  Anno  seruatoris  no- 
stri  1534. 


573.  18.  Marts  1534.  á  Reykhólum. 

Sjö  menn  vidimera  samning  Magnúsar  biskups  Eyjólfssonar 
og  Einars  Björnssonar  frá  27.  Aug.  1487  (DI,  VI,  Nr.  533). 

AM.  Fasc.  XXVIII,  11,  frumvidimus  á  skinni.  Þrjú  af  7  innsigl- 
um  eru  dottin  frá. 

Giorningur  A  millum   Magnusar  Biskupz  og  Einars 
Biðrnssonar  vm  viig  Biarna  Þorarenssonari). 

Þath  giorvm  vær  olafur  magnusson.  jon  jonsson.  prest- 
ar  skalholltzbiskupsdæmis.  oddr  {)orda(r)son.  jon  bavdvars- 
son.  ellendr  eyvindzson.  arne  olafsson  og  jon  skeggiason. 
godvm  monnum  kvnnigt  med  þessv  vorv  opnv  brefi  at  vær 
hofum  sied  og  lesit  og  heyrtt  yferlesit  opit  bref  med  heilvm 
og  oskavddvm  hanganda  jnsiglum  þessara  manna  magnus 
med  gudz  nad  biskup(s)  j  skalholltte  og  jvnckæra  einars 
heithins  biornssonar  og  vnder  vithnisbvrdvm  þeirra  ærligra 
manna  lærdra  og  leikra  sem  j  brefinv  standa  skrjfader  og 
hia  vorv  þessvm  giorninge  er  giordizt  aa  skarde  aa  skardz- 
stravnd  og  so  lathanda  ord  effter  ord  sem  j  brefinv  hier 
seiger.  Og  thil  sanninnda  hier  vm  setthivm  vær  vor  jnsigle 
fyrir  þetta  transkripttarbref  er  skrifat  var  aa  Beykholum  aa 
Reykianese  midvikvdagin  næsta  íyrir  annvnciacionis  marie. 
anno  domini  millesimo  qvingentessimo.  xxx^.  qvartto. 


574.  37.  Marts  1534.  í  Ein^ej. 

Hrafn  Guðmundsson    gefr    klaustrinu  í  Viðey    sér    til    eilífs 
bænahalds  jörðina  Arnarhól  á  Seltjarnarnesi. 

AM.  m  4to  bl.  12a,   skr.  c.  1570  (Bessastaðabók). 
1)  Utan  á  Tidimus  með  hendi  frá  c.  1700, 


B94  ARNARHÓLL.  -  STÓRUVELLIR  0.  FL.  1534;. 

Bref  fýrir  arnarholi. 
Jn  nomine  domini  Amen. 

þat  giore  ec  hrafii  gudmvndzson  heill  at  vite  enn  krank- 
ur  j  likama  godvm  monnum  kvnnigtt  med  þessv  minv  opnv 
brefe  at  eg  gef  jordina  alla  afiarholl^)  er  Hggur  aa  seltiarnar- 
nese  ]  vikur  kirkiv  sokii.  heilvgu^)  klavstri  j  videý  til  æfin- 
ligrar  eignar  enn  mier  til  eilifs  bœnahaldz  med  þeim  skill- 
mala^)  at  jordin  skal  hvorki  sehazt  ne  gefazt  fra  klavstrinv 
enn  tivndazt  æfinliga.  þar  sem  hvn  Hggur.  þeim^)  monnum 
hia  verendvm  hvsfrejvnne  þoreý  narfadotter.  gvdbrande  jons- 
syne  og  jngialldi  jonssyne.  Enn  ef  gvd  gefur  mier  minn  bata. 
heilsv  og  stjrk  þa  er  fyr  nefnd  jord  ailarholU)  miii  eigfi  og 
j  minne  vmsia  svo  leinge  sem  gvd  gefur  mier  hfdagaiia.  enn 
epter  mina  framferd  skal  hvii  klauáturzins  eigfi  vera  sem 
fýr  seiger. 

Og  til  sanninda  hier  vm  set  ec  mitt  insigle  fyrir  þetta 
bref  skrifad  j  eijngeý  fostvdeiginn^)  nœstaii  fyrir  palmadag 
Anno  domini  ClOdxxxiiij  ar. 


575.  33.  Apríl  [1534J.  í  Eiuarshöfn. 

Ögmundk  biskup  í  Skálholti  seh'  þeim  hjónum  Erlendi  bónda 
Jónssyni  og  GTuðnýju  Torfadóttur  jarðirnar  LögmannsvelH  á 
Landi,  Holtsmúla,  HamraíHoltum,  „Húsa",  Bryggjurog„Jarn- 
hgstaði"  fyrir  jarðirnar  Ingvildarstaði  og  Reyki  og  þriðju 
jörð  til  í  Skagafirði,  og  Brennustaði  í  Borgarfirði. 

AM.  Apogr.  2715  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefabok 
biskups  Ögmundar".  „Þetta  bref  stendur  j  bókinne  nærst  epter  sölu- 
bref  0gmundar  biskups  um  Svignaskard  til  Orms  bonda  Gudmunds- 
sonar",  sem  virðist  vera  frá  1534  eða  ekki  yngra.     Sbr.  Nr.  578. 

Um  Storuvelle. 

Vier  0gmund  med  gudz  nad  biskup  i  SkalhoUte  giorum 

godum    monnum    kunnugt    med  þessu  voru  opnu  brefe.  ad 

vier   hofum    giort    svoddaii    kaup   ok    iardaskipti  vid  Ellend 

b(onda)  Jonsson.  ok  hans  dandikvinnu  Gudnyu  Torfadottur. 

Jn   primis.    ad    vier   hofum    feinged  honum  iardernar  Laug- 
_____ 


í 


1534.  STÓRUVELLIR  O.  FL.    -  KIRKJUBÓL.  695 

mannsvelleri)  a  lande  Ixxxc-  Holltsmúle  xxc  Hamra  i  Hollta- 
mannahrepp  fyrer  xxxc  Husa  fyrer  xvc-  Bryggiur  xxc  Jarn- 
ligstaderi)  ixc  med  ollum  þeim  gognum  ok  gjædum  sem 
greindum  iordum  fylger  og  fylgt  hefur  ad  fornu  ok  nyu. 
bædi  til  sios  ok  landz.  til  fullrar  eignar  ok  frials  forrædis. 
under  hann  og  hans  erfingia.  enn  undan  oss  ok  heilagre 
kirkiu.  Hier  i  mot  hafa  þau  feinged  oss  iardernar  Jngvelld- 
arstade  ok  Reyke.  ok  þridiu  iord  tiL  i  Skagafirde  allar.  ok 
Brennustade  i  Borgarfirde.  hvoria  hann  reiknade.  xk-  med 
ollum  þeim  gognum  ok  giædum  sem  greindum  iaurdum 
fylger  ok  fylgt  hefur  ad  fornu  oc  nyu.  bæde  til  sios  og 
landz.  til  fullrar  eignar  oc  frials  forrædis  undan  sier  oc  sin- 
um  erfingium  enn  under  oss  oc  heilaga  kirkiu.  Enn  pad 
vorar  iarder  reiknast  dyrare  enn  þeirra.  skulum  vier  forHk- 
ast  oc  hans  dandekvinna  ockar  i  millum.  Enn  kirknanna 
reikningskapur  falle  nidur  sa  her  til  hefur  falled.  Skulu 
hvorutveggiu  hallda  til  laga  sinu  kaupe.  ok  hvorer  fyrer  sig 
svara  lagariptingum  a  greindum  iordum. 

Voru  þesser  giorningsvottar  tilkallader.  Sera  Þordur  01- 
afsson.  Sera  Snorre  Jonsson.  Sera  Olafur  Jonsson.  og  Ey- 
steinn  Brandsson.  ok  settu  sin  insigle  med  voru  insigle  fyr- 
er  þetta  iardakaupsbref.  Skrifad  i  Einarshofn  a  Eyrarbacka 
in  festo  Johannis  Episcopi  Holensis.  et  cetera. 


576.  28.  Uní  1584.  í  Skálholtl. 

Ögmunde  biskup  í  Skálholti    kvittar  Jón  bónda  Ólafsson  um 
reikningsskap  Kirkjubólskirkju  í  Langadal. 

AM.  Apogr.  2346  „Ex  originali  lacero  íra  Kirkiuboli  i  Langadal", 
og  er  afskriptin  staðfest  í  Skálholti  20.  Febr  1708  af  Þórði  Þórðar- 
syni  og  Ormi  Daðasyni. 

jhesus. 

Vier  augmund   med  gudz  nad  biskup  |j  skalhollti]  gior- 

um  godum    monnum    kunnigt    med  þ[essu  voru]  opnu  brefi 

at  uier  medkennunzt  at  jon  bondi  o[la]fson  hefur  stadit  oss 

fullan  reikningskap  uegna  kirkiunnar  a  kirkiuboli  j  langadal 


696  KIRKJUBOL.  —  TEITR  ÞORLEIFSSON  1534. 

j  isaíirdi  af  þui  porcio  og  mortalia  sem  þar  hefur  fallit  sid- 
an  gudni  heiten  jonson  stod  þar  reikningskap  uorumforuer- 
ara  biskup  heitnum  stefan  godrar  minningar.  sem  [g]ud  hans 
sal  nade  og  til  þess  nu  er  korait  ]  [suodan]  mata  at  greind 
kirkia  skal  eignazt  j  fridum  peningum  .xx.  malnytu  kugiUdi 
med  þeire  instædu  sem  hun  hefur  at  fornu  att.  somuleidis 
hofum  uær  fuUt  upp  borit  kirkiunnar  uegna  af  fýrnefndum 
jone  bonda  og  þeim  fleirum  sem  kirkiuna  hafa  halldit  a 
þessum  tima.  þui  giefum  uær  hann  og  giorum  olldungis 
kuittan  og  akærulausan  fyrir  oss  og  ollum  uorum  epterkom- 
undum  heilagrar  kirkiu  formonnum.  Og  til  sannenda  hier 
um  festum  uier  uort  insigli  fyrir  þetta  kuittunarbref  huert 
er  skrifat  uar  j  skalhollti  sunnudagin  næsta  fyrir  peturs 
CDesso  og  pals  Anno  Domini  CD^  d^  xxx^  iiii^. 


577.  30.  Júní  1534.  á  Öxarárþingi. 

DóMR  sex  presta,  út  nefndr  á  Öxarárþingi  af  „herra  Jóni 
Einarssyni  í  Odda  og  herra  Sigmundi  Eyjólfssyni  i  Hítardal", 
um  þá  peninga,  sem  herra  Jón  Arason  biskup  á  Hólum 
heíir  haldið  óréttlega  fyrir  Teiti  bónda  Þorleifssyni  og  Ingu 
Jónsdóttur  konu  hans. 

AM.  Fasc  XLVL  iV  transskript  á  skinni  gert  í  Ásgarði  7.  Marts 
1537.  —  AM.  Apogr  3852  eptir  XLVI,7^  með  orðamun  úr  transskripti 
frá  1.  Júli  1544  (=  b). 

OUum  monnum  sem  þetta  bref  siaa  edur  heyra  senda 
prior  jon  marcusson.  önar  snorrason.  jon  eireksson.  narfe^) 
þorsteinsson.  þorleifur  eireksson  og  olafur  gudmundsson  prest- 
ar  skalhoUtz  biskupsdæmis.  hakon  biorgolfsson.  sigurdur 
oddsson  gudmundur  gudmundsson.  jon  eireksson.  biorn  arn- 
orsson.  magnvss  jonsson  leikmenn  kuediu  guds  og  sina  kunn- 
igt  gerande  at  sub  anno  gracie  CD^.  d.  xxx.  iiij.  þridiudagin 
næsta  epter  peturs  CDesso  og  pals  a  almenniligu  auxarar- 
þinge  uarum^)  uær  j  dom  nefnder  af  tueimur  æriigum^)  monn- 

1)  narfa,  transskr.     2)  Svo.    3)  heidursamli^um  ^. 


I 


1534.  TEITR  ÞORLEIFSSON.  697 

um  og  heidarligum  personum.  herra  jone  önarssyne  j  Odda. 
og  herra  sigmunde  ^yolfssyne  j  hitardal  at  skoda  ransaka 
og  fullnadardoms  atkuædi  cL  at  leggia  um  þa  peninga  sem 
herra  jon  arason  biskup  d  holum  hefur  halldit  oretthga  fyr- 
ir  teite  bonda  þorleifssyne  og  hans  kvinnv  jngu  jonsdottur. 
Jn  primis  ]  fyrstu  grein  kom  þar  fram  fyrir  oss  opid  bref 
med  þrycktu  jnsigle.  herra  01af(s)  med  guds  nad  ([rhibisk- 
ups  j  þrandheim.  so  hliodandi  at  adur  greinder  menn  og 
œrh'gar  personur  herra  jon  og  herra  sigmund.  uar  bifalti) 
og  fullmakt  til  gefin  at  þeir  ueitte  uidhiaip  teite  þorleifssyne 
at  hann  mœtte  aptur  fa  þa  peninga  sem  herra  jon  biskup 
da  holum  helldur  fyrir  adurskrifudum  teite  og  hans  kuinnu. 
Jtem^)  j  annare  grein  voru  þar  j  laugrettunne  lesner  fyrir 
oss  domar  og  urskurder  laugmannsinz  erlinds  þoruardsson- 
ar  og  kuittunarbref  tueggia  hirdstiora  j  auUum  hans  malum 
þeim  hann  uard  sakadur  d  steinnesfundi  vndanteknu  mann- 
slaginu.  Þui  at  heilax  anda  nad  tii  kalladri  at  so  profudu 
og  fyrir  oss  komnu  dæmdum  uær  fyrnefnder  domsmenn 
med  fullu  domsatkvædi  adur  greindan  herra  jon  arason 
skylldugan  aptur  at  leggia  alla  þa  peninga  kuika  og  dauda 
fasta  og  lausa  sem  hann  oretthga  helldur  og  hefur  halldit 
fyrir  opt  nefndum  teite  þorleifssyne  og  hans  kuinnu  jngu 
jonsdottur.  skyllde  þeir  fridhelger  sem  at  sækia.  £nn  hiner 
sem  laugmaht  akuedur.  sem  fyrir  standa. 

Samþyckte  þenna  uorn  dom  med  oss  Verdug  herra  bisk- 
up  Augmund  og  þessir  optskrifader  prestar  herra  jon  önars- 
son  og  herra  sigmund  ^yolfsson  og  laugrettan  og  settu  sin 
jnsigle  med  uorum  fyr  greindra  domsmanna  jnsiglum  fyrir 
þetta  domsbref.  skrifad  j  sama  stad  deige  og  are  sem  fyr 
seiger. 


578.  7.  Júlí  1534.  í  Skálholtl. 

Ögmunde    biskup  í  Skálholti    samþykkir    þau   jarðakaup,   er 
Pétr  ábóti  á  Munkaþverá    hafði    gert  í  umboði   hans,  þegar 

1)  biíalat  h.    2)  sl.  J), 


698  REYKJAVELLIR.  1534. 

hann  seldi   Solveigu    abbadís   jörðina  Reyki  á  Reykjaströnd 
fjTÍr  jarðirnar  Reykjavelli  og  Asgrímsstaði  í  Hegranesi. 

Klaustraskjalabók  Landsskjalasafnsins  94.  4to  II  með  hendi  Há- 
konar  sýslumanns  Ormssonar  c.  1640.  —  Samskonar  afskript  í  AM. 
280.  4to  með  hendi  sama  manns  c.  1640.  —  Landsbókasafn  107.  4to 
bls.  375—376  með  hendi  síra  Jóns  Haldórssonar  í  Hítardal  c.  1720— 
1730.  —  AM.  Apogr.  2752  með  hendi  Árna  Magnússonar  „ur  brefa- 
bok  biskups  Ogmundar",  stytt  og  ártalslaust. 

Wm  Reykiavelle  i  Skagafrjrde^). 
Wier  0gmund  med  Guds  naad  Biskup  i  Skaalhollte 
giðrum  godum  mðnnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu 
breffe.  ad  vier  hðffum  samþyckt  og  fullmyndugt  giðrt  med 
fullkomlegre  stadfestu  þad  jardakaup  scm  broder  Petur  med 
Guds  forsia  aabote  ó'  Mukaþueraa  giðrde  i  voru  vmbode  vid 
fru  abbadis  Solueigu  þaa  hann  sellde  á,  vora  vegna  jðrdena 
Reikia^)  a  Reykiastrðnd  i  fagraness  kirkiusökn  liggiande.  enn 
tök  aa  mote  jðrdena  Reykiavelle  er  liggur  i  Skagafijrde  i 
Reykia  kirkiusökn.  og  aasgrimstade  er  liggur  i  Ripur  kirkiu 
sökn.  Skal  þetta  jardakaup  standa  obrigdelega  fyrer  oss  og 
ðUum  vorum  epterkomendum.  SkaalhoIIts  domkirkiu  for- 
mðnnum.  Og  til  sannenda  hier  vm.  settum  vier  vort  jnsigle 
fyrer  þetta  jardakaupsbreff.  er  skriffad  var  i  Skaalahollte. 
þridiudaginn  næstann  fyrer  festum  sanctorum  in  Selio.  aar- 
um  epter  Guds  burd.  M.  D.  xxx  og  fiðgur  aar. 


579.  7.  Júlí  1534.  á  Bessastððum. 

DiBRiK  fan  Mynden,  fullmektugr  umboðsmaðr  Diðriks  af 
Briamsbæ,  hirðstjóra  og  höfuðsmanns  yfir  alt  ísland,  kvitt- 
ar  Jón  Hallsson  um  eins  árs  umboðsgjöld  af  konungsjörð- 
um  í  Rangárþingi,  og  veitir  honum  sama  umboð  til  næsta 
öxarárþings,  og  það  leingr,  sem  ekki  er  önnur  lögleg  skip- 
an  á  gerð. 

1)  Samþiktarbref   0gmundar    Byskups    um   kauped  a  Reikiavélle 
og  Reikium  Anno  1534,  107.    2)  Svo. 


1534.  KVITTANAR  OG  LENABREF.  699 

AM.  191.  4to  bls.  47    (bréfabók    Jóns    Hallssonar  rituð  samtíða  á 
skinn).  —  AM.  Apogr.  5545  (eptir  AM.  191.  4to).     Sbr.  Nr.  587. 

Kuittanarbref  didrik(s)  fan  mynden. 

Þad  medkennunzt  ec  didrik  fan  mynden  fuilmegtug  um- 

bodsmadr    didreks    af   briamsbæ   hirdstiora  og  hofudsmanns 

yfer  allt  island  med  þessu  minu  opnu  brefi  ad  jon  hallzson 

hefur  stadet  mier  rettan  reikningskap.  greitt  mier  og  golldit 

og  fulla  borgun  fyrir  sett  um   allt  þad  gialld  sem  hann  uar 

minum    herra    kongenum    og    adur    skrifudum  didrik  fouita 

skylldugur    um    þetta    forlidit  ar  af  skogum  og  skoga  eign- 

um  suo  og  af  mork  og  merkur  eignum.  somuleidis  af  þeim 

iordum  og   iardar    portum    bygdum  og  obygdum  sem  liggia 

j  rangarþinge    og    minum  herra  kongenum  til  heyra  og  ad- 

ur  greindur  jon  hallzson  hefur  adur  umbod  yfer  hapt^).  þui 

giore  ec  oc  gefur  adur  greindur  didrik  fan  mynden  optnefnd- 

an  jon  hallzson    olldungis    kuittan  og  akærulausan  fyrir  ad- 

ur  skrifudum    didrik  fouita  oc  ol(l)um  hans  epterkomendum 

kong(s)  umbodsmonnum  um  adur  skrifadan  reikningskap  og 

peninga  gialld.  Hier  med  medkenunzt  ec  þratt  skrifadur  did- 

rik  fan  mynden  ad  ec  hefi   nu  enn  fullt  jayrdi  og  samþycki 

til  lagt    didriks    fovita    uegna   ad   titt  skrifadur  jon  hallzson 

skal  en  bruka  og  bihallda  allt  þetta  adurskrifad  liene  nu  en 

ed    næstd    ar    til    oxararþings    ad    sumri  er  kemur.  og  þad 

leingr  sem  ecki  er  onnur  loglig  skipan  aa  gior.     Og  til  san- 

enda  hier  um  þryckt(a)  ec  mitt  jncigli  fyrir  þetta  bref  skrif- 

ad    00.    bessastodum    oa  alftanesi   þridiadagen    næstan    epter 

octauo  petri  et  pauli.  arum  epter  gudz  burd.  CD.  d.  xxx.  og 

1111    ar 

4oH  íimb^úi^ nlaon  mnlfii! 

iíii/O'iq 
580.  .  23.  Jttlí  1534.  á  Hólum. 

Yegabréf  Jóns  biskups  Arasonar  handa  Sigurði  presti  Jóns- 
syni  um  þrjú  ár  eða  leingr  til  erindarekstrs  biskups  og  heil- 
agrar  kirkju  í  Noregi  og  á  Þjóðverjalandi. 

Landsbókasaín  61,  8vo^  með    bendi  Árna   Magnússonar  „Ex  apo- 
grapbo,  exarato  manu  Torfonis   Jonæi  Sacerdotis  Gaulveriabæjensis". 

1)  íSvo. 


700  VEGABRÉF.  1534. 

Þar  med  fylgja  og  leiðréttingar  Árna.  —  Prentað  að  nokkru  leyti  í 
Ríkisréttindum  íslands  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson, 
Reykjavík  1908,  bls.  43. 

Nos  Johannes  Aronis  Dei  gratia  Episcopus  Holanæ  Dio- 
cesis.  Salutem  in  Domino.  universis  et  singulis  Christifide- 
libus.  hasce  nostras  visuris.  lecturis.  audituris.  Hteras.  per 
prœsentes  notificamus.  qvod  in  Ghristo  Jesu  fiUus  [nobis  di- 
lectus.  perpetuus  Ecclesiæ  nostræ  vicarius.  discretus  et  ho- 
nestus  Dominus  Sigu(a)rdus^)  Johannis.  probis  et  claris  pa- 
rentibus  natus.  canonice  apud  nos  nostratesque  vixit.  man- 
data  omnipotentis  Dei.  ecclesiæqve  catholicæ.  nec  non  Ro- 
mani  Summi  pontificis.  pro  posse  et  nosse.  in  qvantum 
qvoqve  humana  permisit  fragilitas  [exsecutus  est^)  et  serva- 
vit.  cui  qvidem^)  antedicto  Domino  Sigvardo  tres  ad  inte- 
gros  annos.  et  ultra.  si  necessitas  negotiorum  aut  postula- 
verit  aut  expedierit*).  arduis  pro  nostris  propriis  negotiis  et 
rebus  Ecclesiæ  nostræ.  favorem  et  licentiam  ad  nonnuUas 
partes  tum  Germaniæ  tum  Noruegiæ  expediendis^)  conces- 
simus.  et  per  præsentes  dedimus.  Qvapropter  exoratos^)  ha- 
bemus  vos  omnes  Ghristifideles.  ad  qvos  nostræ  hæ  præ- 
sentes  Uteræ  pervenerint.  nostro  cum  sigillo  pendente.  qva- 
tinus"^).  intuitu  divinæ  remunerationis.  antedictum  fpræsen- 
tium  hunc  latorem^)  et  exhibitorem.  vestrorum  [ad  altiorem^) 
accessum  qvoqve  ad  aUa  ecclesiæ  cathoUcæ  oíFicia  Sacerdo- 
taUa  admittere  veUtis.  mercedem  recipientes^*^)  ab  eo  optimo 
largitore.  cui  omnium  arcana  cordium  perspicua  sunt.  nec 
non  qvi  malum.  juxta  uniuscuiusqve  demerita.  punit.  et  bo- 
num  cuiUbet  retribuit. 

Datum  nostra  ex  Ecclesia  cathedraU  Holensi.  qvæ  est 
in  parte  boreaU  Jslandiæ  sita.  anno  1534.  proximo  die  Ja- 
cobi.  nostro  sub  sigiUo  præsentibus^^)  appenso. 


1)  Sigurdus,  hér  hdr.  „lege  Sigvardus  uti  inferius"  (AM.).  2) 
[leiðr,  AM. ;  et  potuit,  hdr.  S)  qvid,  hdr.;  AM.  leiðrétti.  4)  expetie- 
rit,  hdr. ;  AM.  leiðrétti.  5)  AM,  leiðrétti ;  expediendas,  hdr,  6)  AM. 
leiðrétti;  exoratam,  hdr.  7)  AM.  leiðr. ;  qvantus,  hdr.  8)  [leiðrétting 
AM,;  prænuncium  hunc  lectorem,  hdr,  9)  [„corrupta  sunt,  nec  taraen 
occurrit  qvomodo  sint  restituenda"  (AM).  10)  recipiendo,  hdr.j  AM. 
leiðrétti,     11)  AM.  leiðrétti;  prœsentis,  hdr. 


1534.  ÁSGARÐR.  701 

581.  30.  Júlí  1534.  í  isgarðl. 

ViuNisBURÐR,  að  Björn  Guðnason  hafi  um  langa  tíma  átt 
jörðina  Ásgarð  í  Hvammssveit  og  hafi  keypt  hana  af  Þór- 
ólfi  Ögmundssyni,  með  fleirum  greinum,  er  bréfið  hermir. 

AM.  Fasc.    XLVIII,    17,    frumrit  á  skinni    innsiglalaust,    en    þrjú 
innsiglaför  eru  í  faldinum. 

Suo  felldan  uitnesburd  ber  eg  jon  ^ireksson.  sem  hier 
seiger.  ad  ec  hafda  uernd  og  umbod  yfer  asgarde  j  huams- 
sueit  og  audrum  iordum  þar  j  sueit  uegna  biarnar  heitins 
gudnasonar.  gud  hans  sal  nade.  uppa  xx.  xij  manade  eda 
leingr  og  uissa  ec  sannh'ga  ad  greindur  biorn  gudnason  atti 
allan  asgard.  kejpte  hann  halfa  iordina  asgard  ad  þorolfi 
augmundssyne.  og  feck  honum  fyrir  ketilstade  huer  greind 
iord  Hgur  j  huamsueit.  og  þar  med  feck  hann  þorolfi  vi  ku- 
gillde.  atti  biorn  gudnason  þadan  af  alla  iordina  asgard 
medan  hann  lifde  enn  epter  hann  gallt  ragnhill(d)ur  og  henn- 
ar  baurn  hann  biskup  augmund.  med  huamme.  sem  bref 
med  jnsiglum  dande  manna  gert  her  vm  ut  uisar.  at  bisk- 
up  augmund  feck  teite  [hann  huami)  og  asgard.  uissa  eg 
alldri  neinn  annan  eigna  sier  neina  tiltaulu  til  asgards  upp 
fra  þui  biorn  feck  hann  halfan  af  honum  enn  atte  halfan  adur. 
hier  epter  uil  eg  sueria  bokareid  ef  þurfa  þiker.  og  til  sann- 
inda  hier  um  set  ec  mitt  jnsigle  fyrir  þetta  bref  skrifad  j 
asgarde  næsta  dagin  epter  olafs  CTDesso  arum  epter  guds 
burd  CD  uc-  xxx.  og  iiij  ar. 


583.  4.  August  1534.  í  Vatnsfirðl. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna,  útnefndr  af  Og- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  ítölu  og  iskyld  Kirkjubólskirkju 
í  Langadal  í  jörðina  Sandeyri. 

Landsbókasafn    62.  8vo,    afskript  með    hendi    Árna  Maguússonar 

1)  [nokkuð  óvíst.     Eðlilegra  væri,  að  hér  stæde :  bæde  huam. 


m  SÁNbEVm.  1534. 

staðfest  i  Skálholti  9.  Okt.  1711  af  Árna  Magnússyni,  Ormi  Daða- 
syni,  Þórði  Þórðarsyni  og  Páli  Hákonarsyni,  „ur  brefabok  biskups 
Ögmundar". 

Um  Sandeyre  vestur. 
OUum  monnum    þeim    sem    þetta    bref  sia  edur  heyra 
senda  Jon    Einarsson.    Snorre  Hialmsson.  Hallur  0gmunds 
son.  prestar  SkalhoUtz    biskupsdæmis.  Olafur  Gudmundzson 
Ellingur  Gislason.  oc  Jon   Biarnason   leikmenn.  kvediu  gudz 
oc    sina.    kunnugt   giorande    ad    sub    anno    gratiæ   m^.  d.^ 
xxx^.  iiij^.  a  þridiudaginn  næstan  epter  Olafsmessu  sidare. 
Vatzíirde  um  sumared.  vorum  vier  i  dom  nefnder  af  virdu 
legum  herra    Ogmunde    med    gudz  nad  biskup  i  Skalhollte 
ad  skoda  oc  ransaka    oc    fullnadardom  cL    ad  leggia  um  þa 
akiæru    sem    biskupinn    klagade  vegna  kirkiunnar  a  Kirkiu 
bole  i  langadal  um  þa   itaulu  ok   jskylldu  sem  hun^)  atte 
iordunne  Sandeyre.    sem  eru  vj.  aurar  epter  þui  sem  henn 
ar  maldage  vottar.  hver    ecke  hafde  golldin  vered  i  .Ix.  cLr, 
Hafde  fyrrgreind  iskylld    heimt  vered  af  umbodzmanne  hei 
lagrar   Kirkiubolskirkiu    ok  ecke   feingezt.  af  þvi  ad  eignar 
menn  adurgreindrar    iardar  Sandeyrar  hefde  fyrerboded  sin 
um  landbuum  ad  giallda  af  adurgreindre  iaurdu  sagda  iskylld 
hafde  fyrrgreind    iord    Sandeyre   dæmd  vered  umbodsmonn 
um  Kirkiubolskirkiu  til  hallds  fyrer  vij.  arum  ok  xx.  til  þess 
hun    være  leyst   aptur   af   eignarmonnum.    Reiknudum  vier 
saman    peningahæd   iskylldna  oc  fiarsekta  þeirra  sem  falled 
hefde  i  greind  .Ix.    dr  ok  reiknazt  þad   vera.    Ixxxc  oc  xijc- 
betur.  Enn  saker  hallds  ok  medferdar  d  greindre  iaurdu.  þa 
reiknadist  aptur  af   greindum  sakferlum  xlc  og  halft  betur. 
þvi  stendur  epter  af  greindu    sakferle  .xlc-  xjc  oc  .x.  aurar 
betur.  þvi  ad  h(eilags)    anda    nad    til  kalladre.  ad  suo  prof- 
udu  oc  fyrer    oss    komnu.    dæmdum  vier  fyrrnefnder  doms- 
menn  med  fullu    doms    atkvæde.    eignarmann    fyrrgreindrar 
iq,rdar   Sandeyrar    skylldugan    ad    greida    þessa  peninga  ok 
sakferle  med  svo  ordnum  sólum  sem  logen  utvisa.     Enn  ef 
þeir  eru  ecke  golldner  ad  næstum  fardðgum.  þa  svare  slikre 

1)  „hann''  stendur  i  bokinni  (AM). 


I 


1534.  VATNSFJÖRÐR.  70É 

sekt  kirkiunne  ok  dlðgum  sem  login  til  seigia  a  audru  henn- 
arjdæmdu^'gotse. 

Samþyckte  þennan  vorn  dom.  et  cetera. 


533.  [4.  Auiíust  1534.  í  Vatnsflrði]. 

DóMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna,  út  nefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  torfskurðarískyld  Vatnsfjar^ar- 
kirkju  í  Unaðsdalsjörðu     (Sbr.  Nr.  289). 

AM.  Apogr.  934  með  hendi  Hans  Beckers  eptir  bréfabók  Ögmund 
ar  biskups.  „Eins  hliódande  Document  og  þetta  innlagt  sendte  (!) 
eg  underskriíadur  sira  Hiallta  Þorsteinssyni  til  ad  leggiast  saman  vid 
Vatzfiardarskiölin. 

J  Julio  1712.    Arne  Magnusson."!) 
Önnur  afskript,   þessari  öldungis    samhljóða    og    staðfest  á  sama 
stað,  ár  og    dag    af  sömu    mönnum,    er  í  Landsb.  62.  8vo,  og  er  hún 
með  hendi  Arna  Magnússonar. 

Um  VatsfiardartoU. 
Vorum  vier  fyrrnefnder  menn^)  tilkallader  af  biskupin- 
um.  ad  skoda  ok  dlita.  um  þd  iskýlld  sem  Vatzfiardarkirkia 
atte  i  Unadzdal(s)jaurdu.  sem  innehiellt  mdldage  kirkiunnar. 
ad  þadan  skýllde  gefast  attfiördungur  torfs  drliga  til  Vatz- 
fiardar.  giUdur  og  godur.  hver  mdldage  oss  leitst  i  allan 
mdta  skialligur  og  myndugur  ef  hann  være  samhlioda  vid 
maldagabokina  i  Skalhollte.  ok  um  alldur  oc  æfe  halldast 
eiga.  Kom  fram  fyrer  oss  domur  hvor  so  innehiellt.  ad  greind 
jaurd  var  dæmd  vatzfiardar  kirkiu  fýrer  rdnglegt  halld  ad- 
urnefndrar  iskýlldar.  hver  domur  oss  leitst  i  ongvan  mdta 
halldande  vera.  saker  þess  ad  svo  stendur  i  vorre  landslaga 
bok.  ad  sinne  jaurd  md  einginn  madur  fyrergiðra  utan  med 
stædstum  brotum  ok  stormælum.  Enn  af  þvi  vier  sdum 
biskupsins  urskurdarbref  var  med  þeim  dome  vidfest.  þd 
villdum  vier  ongvaii  dom  þar  upp  d  leggia.  helldur  leitst 
oss  svo  sem  ad  Vatzfiardar  kirkia  ætte  sina  iskýlld  og  sak- 

1)  Nafn  Árna    er    hér    eiginhandarrit.   en  hitt  er  með  hendi  Pála 
Hákonarsonar.     2)  Sjá  nœsta  dóm  hér  á  undan. 


704  VATNSFJÖRÐR.  l5S4. 

ferle  heimta  ok  taka  eiga  af  eignarmanne  fýrrgreindrar  jard- 
ar.  ok  hann  skylldugaíi  at  giallda  med  svo  vordnum  sðlum 
sem  login  utvisa.  enn  jordin  þötti  oss  med  ongvo  möte  falla 
meiga  et  cetera. 


Svo  hliðdande  domsextract  sem  hier  fyrer  ofan  og 
framan  skrifad  stendur  hðfum  vier  underskrifader  menn 
sied  og  lesed  i  bök  in  folio,  ritadre  med  hende  Sira  Jons 
Erlendssonar  sem  prestur  var  ad  ViUingahoUte  i  Flða. 
hverrar  bokar  meste  hlute  innehiellt  bref  og  giðrninga 
0gmundar  SkcLihoUtsbiskups.  Nærst  fyrir  framan  þetta 
dömsextract  stöd  i  bökinne  dömur  um  iskýlldu  kirkiu- 
bölskirkiu  i  Langadal  i  jðrdena  Sandeyre,  utnefndur  iVatz- 
firde  1534.  þridiudagenn  næstaii  epter  Olafsmessu  sidare 
um  sumarid,  af  0gmunde  biskupe,  en  dæmdur  af  Jone 
Einarssýne,  Snorra  HicLlmssyne,  Halle  0gmundssyne,  prest- 
um  SkcLlhollts  biskupsdæmis,  og  Olafe  Gudmundszyne, 
Erlinge  Gislasýne  og  Jone  biarnasyne  leikmðnnum.  Er  svo 
audrdded  ad  þeir  fyrrnefnder  menn  sem  i  þessu  döms- 
extract  nefnast,  eiga  ad  vera  þesser  sðmu,  og  drstaled 
sama  d  þessu  dömsextracte  sem  d  hinum  dominum  um 
Sandeýrar  iskyllduna,  nefnehga  1534.  attfiördungur  Torfs 
stendur  i  bökinne,  eins  og  hier  er  ritad,  hvad  ad  rettu 
mun  vera  eiga  (ittfedmingur. 

Tii  sannenda  merkes  um  siön  vora  og  lestur  óL  þessu 
doms  extracte,  skrifum  vier  vor  nðfn  hier  under  i  Skdl- 
hollte  þann  9.  Octobris  Anno  1711. 

Arne  Magnusson. 

Ormur  Dadason. 

Þordur  Þordarson. 

Paall  Haakonarson. 


684.  33.  Áugust  1534.  á  flrafnseyri. 

ðöMUNDR  biskup  í  Skálholti  selr  Guðrúnu  húsfreyju  Björns- 
dóttur  jarðirnar  Arnoddsstaði  á  Barðaströnd,  23  hundruð  í 
Sveinseyri,  Finnbogastaði,  Bæ,  Ingólfsfjörð,  Eyri  og  Reykja- 
vík  á  Ströndum,  fyrir  Lokinhamra  með|Dalsdal,  Sléttanes 
og  Selvog  og  hálfa  Alviðru,  svo  og  skipta  þau  kúgildum, 
svo  að  kúgildi  mæti  kúgildi. 

Landsbókasafn    389.    4to  bls.  207—208  með  hendi  síre  Markúsar 


I 


15S4.  JARÐAKAUP.  7()5' 

Snœbjörnssonar  í  Flaiey    1757.      „4  Jnnsigli    hafa    verid    fyrir   þessu 
brefi.  hver  nu  auU  er(u)  i  burtu".     Sbr,  Nr.  597. 

Kaupbref. 

Vier  Augmund  med  Guds  iidd  biskup  i  skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefui 
ath  vier  hofum  haft  so  ordeíi  jardaskipte  vid  Gudrunu  hus- 
freyu  Biornsdottr.  Jn  primis  feck  hun  oss  nedra  Raudsdal 
Aiioddsstadi  d  Bardastrond  i  Lækiar  kirkiu  sokn.  iijc  og  xx 
i  Sueinseyri.  FÍHbogastadir.  bær.  Jngolfsfiordr.  ^yri  og  Reikia- 
vijk  er  liggia  cL  straundum  med  ollum  þeim  gognum  og 
gædum  sem  greindum  jordum  fylgt  heíir  ad  forno  og  nyu. 
Hier  d  mot  hofum  vier  gefit  Gudrunu  Biornsdottr  Lokifi- 
hamra  med  Dalsdal.  Sliettanes  og  Selvog  og  halfa  Alvidru 
og  þau  xvc  sem  hun  villdi  betala  fyrir  halfa  Gesseyri.  med 
þeim  gognum  og  gædum  sem  þessum  jordum  fylgt  hefr  ad 
fornu  og  nýu  og  vier  v^^rdum  fremst  eigandi  ad  med  logum 
og  hvert  sem  annat  brysti  d  vid  annad.  þa  jafnist  þat  seinna 
meir  i  ockrum  audrum  skiptum  og  kaupskap.  Somuleidis 
skylldu  vid  skipta  kugiUdum.  so  kugilldi  mæti  kugilldi.  giord- 
um  vid  þennan  ockarn  kaupskap  eftir  godum  landsinz  vana 
sem  gðmul  jardakaupzbref  utvisa  og  innehallda. 

Og  til  sannenda  her  um  voru  þessir  giorningsvottar  til 
kalladir  Sira  Jon  Einarsson.  Sira  Snorri  Hialmsson  og  Jon 
bondi  Biornsson.  settum  vier  vort  innsigli  med  þessara  fyrr 
nefndra  manna  innsiglum  skrifad  d  Hrafnseyri  Dominica 
jnfra  octauas  assumpcionis  sancte  marie  virginis.  anno  sa- 
lutis  millesimo  quingentesimo  xxxiiij. 


585.  28.  August  1534.  í  Hyaiiimi. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  staðfestir  og  samþykkir  —  nema 
löglegri  skilríki  komi  fram  á  næsta  Álþingi  —  innsiglaðan 
dóm  og  mörg  innsigluð  vitnisburðarbréf,  er  Bjarni  Sumar- 
liðason  bar  fram  um  landamerki  Dögurðarness  á  Skarðs- 
strönd  og  Arnarbælis. 

Eptir  afskript  Magnúsar  Einarssonar  á  Jörfa  c.  1730 — 1740  með- 
Dipl.  Isl.  IX,  B.  45 


706  DÖGURÐARNES.  -  KVITTAN.  1534. 

al  Dímonarklakka  og  Dögurðarnessskjala  (hjá  mér),  eptir  afskript 
staðfestri  16.  Nov.  I6(i2  í  Haga  á  Barðaströnd  af  Þorleiíi  Magnús- 
syni  og  Jóhanni  Jónssyni, 

Vier  0gmund  med  Gudz  nad  Biskup  j  Skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  briefe 
at  sub  anno  gratcie.  m.  d.  xxxiiij  j  Hvame  j  hvamssveit  þa 
er  vær  vorum  þar  j  vorre  visitacio.  kom  þar  fram  fyrer  oss 
sera  Biarne  Sumarlidason.  med  dom  dande  manna  jnnsigl- 
adan.  med  odrum  morgum  vitnisburdarbriefum  jnsigludum. 
huer  ad  vier  lietum  upplesa  fyrir  oss  og  mðrgum  odrum 
dandem'^nnum  er  hliodudu  um  landamerke  millum  Dogurd- 
arness  er  liggur  j  Skardz  kirklusokn  og  Arnarbælis  er  ligg- 
ur  i  fellz  kirkiu  sokn.  og  leist  oss  og  þeim  domurinn  og  vitn- 
isburdarbrefin  skiluijsleg  j  allaii  mata.  þvi  [seigium  vier^)  jn 
nomine  Domini  amen.  ad  so  profudu  og  fyrir  oss  komnu  [seigi- 
um  vær^)  med  fullum  laga  urskurde  stodug  og  myndug  og  log- 
leg  hier  eptir.  so  framt  sem  ecke  koma  fyrir  oss  ðnnur  skil- 
rijki  ad  sumre  komanda  a  alþijnge  þau  at  loglegre  dæmist. 
Og  til  sanninda  hier  um  setium  vier  vortt  jncigle  fyrir  þetta 
urskurdarbrief  huertt  ed  skrifad  var  Sante  augustinus  dag  j 
sama  stad  og  are  sem  fyrr  seigir. 


586.  28.  August  1534.  í  Hyammi. 

Ögmundr  biskup  kvittar  Guðlaugu  húsfreyju  Finnbogadóttur 
undir  Staðarfelli  um  porcio  kirknanna  á  Staðarfelli  og  Sauða- 
felli  um  fjögur  ár  og  um  önnur  gjöld,  sem  henni  bar  að 
svara  fyrir  kirkjur  sínar. 

AM.    Fasc.    LIII,  6,  transskript  á  skinni  frá  30.    Marts    1553,    — 
Apogr.  1518. 

Vier  augmundur  med  gudz  nad  biskup  i  skalhollte  gior- 
vm  godum  monnum  kunigt  med  þessu  voro  opno  brefi  at 
gudlaug  husfreyia  vnder  stadarfelli  hefur  giort  oss  og  stadit 
greineligan    reikningsskap    af  þui  porcio  sem  fallit  hefur  og 

i)  [Svo. 


1534.         kVlTTAN.  -  SYSLUBRÉF.  707 

kirkiu  reikningsskap  af  saudafelli  og  stadarfelli  i  næstu  for- 
lidin  iiij  ar.  ögi  sidur  af  þeim  afgiolldvm  sem  henne  hefur 
borit  at  suara  fyrir  sinar  .kirkiur  sem  oss  vel  anæger  þui 
giorum  vier  og  gefum  adur  greinda  gudlaugu  husfreyiu  aulld- 
ungis  kuitta  og  akiærulausa  fyrir  oss  og  uorum  epterkom- 
indum  heilagrar  skalhoUz  kirkiv  formonnum.  Og  til  san- 
inda  hier  vm  þrýckium  vier  vortt  insiglli  upp  da  þetta  bref 
skrifad  j  huamme  j  huammssueit  ipso  die  seati  augustini 
episcopi  et  confessoris.  anno  domini  m^.  d^.  xxx  og  iiij.  dar. 


587.  fyrir  8.  September  1534.  á  £yrarbakka. 

Olafr  erkibiskup  í  Þrándheimi  og  annað  ríkisins  ráð  hefir, 
eptir  framgang  og  fráfall  Friðriks  konungs,  unt  og  bífalað 
Ögmundi  biskupi  að  uppbera  alla  krúnunnar  rentu  og  kóng- 
dómsins  í  Skálholtsbiskupsdæmi  og  eins  að  veita  sýslur,  og 
því  veitir  biskup  Jóni  bónda  Hallssyni  kongsins  sýslu  og 
umboð  milli  Jökulsár  á  Sólheimasandi  og  Þjórsár,  svo  og 
umboð  yfir  Skógum  og  Skógaeignum,  Mörk  og  Merkr- 
eignum. 

AM.  191.  4to  bls.  46  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  rituð  samtíða  á 
skinn).  —  AM.  Apogr  5.544  (eptir  AM.  191.  4to).  —  Prentað  i  Kirkju- 
sögu  Finns  biskups  Jónssonar  II,  270—272.     Sbr.  579. 

Syslubref  þad  biskup  augmundur  ueiter. 
Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollte  heils- 
um  ollum  godum  monnnm  þeim  sem  byggia  og  bua  j  mill- 
um  jokulsar  da  solheimasandi  og  þiossar.  kiærhga  med 
gudz  kuediu  og  uorre.  kunngiorum  uier  ydur  kærir  uiner 
saker  þess  ad  epter  framgang  og  frafall  heygbornasta  forsta 
kong  fridrek(s)  til  noregis  og  danmarkis  et  cetera.  huors  sal 
gud  nadi.  hefer  uirduligur  herra  og  fader  j  gudi.  herra  olaf 
erkibiskup  j  þrandheime  med  odru  rikesens  rade  ]  noregi  vnt 
oss  og  bíjfalat  upp  ad  bera  alla  krununar  rentu  og  kong- 
domsens  sem  hier  fellur  j  landet  j  allt  skalholitz  biskups- 
dæmi.  suo  og  ad  skicka  syslur  og  adra  hhite  til  hit  bezta 
epter  landzens  logum  og  gomlum  uana.  hofum  uier  unt  og 
bíjfalat    ærligum    dandimanne   jone    bonda    hallzsyne    herra 

45* 


708  SYSLUBRÉF    -  HURÐARlBAÍt.  15^4. 

kongsens  syslu  og  umbod  hier  ined  ydur.  skal  hann  j  oll- 
um  hlutum  suo  fram  fara  og  fuUmegtugur  blífa  eignast  og  fyr- 
ir  sitt  omak  af  hafa  sem  gomul  syslubref  ut  uisa  og  inne 
hallda.  þui  bidium  uier  ydur  alla  og  sierhueria  ad  styrkia 
greindan  jon  hallzson  til  goda.  suo  at  sancte  olafs  laugmal 
megi  framganga.  sem  til  ber.  Saumuleidis  hofvm  uær  bíj- 
íalat  honum  kongs  eigner  skoga  og  skogaeigner.  CDork  og 
merkur  eigner  þar  med  allar  kongzens  iarder  og  iardar  parta 
sem  liggia  j  fyr  greindu  takmarki.  Skal  þesssi  uor  skipan  standa 
tii  næsta  oxararþings.  Og  til  sannenda  hier  um  þrycktum  uier 
uort  insigh  fyrir  þetta  syslubref  huert  er  skrifat  uar  æi  eyr- 
arbacka.  infra  octauas  beate  marie  uirginis^).  anno  domini. 
COO.  d.o  xxx.o  iiijo. 


588.  8.  September  1534.  í  Viðey. 

DóMR  íimm  klerka  og  þriggja  leikmanna,  út  nefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  kæru  biskups  til  Snorra  Guð- 
mundssonar,  að  hann  hefði  yrkt  eingispart  úr  Hurðarbaks- 
jörðu  í  Kjós,  eign  Meðalfellskirkju,  en  Snorri  eignaði  jörð 
sinni  Þorláksstöðum,  og  eru  landamerki  tilgreind. 

Landsbókasafn  62.  8vo,  tvaer  afskriptir  gerðar  fyrir  Arna  Magn- 
Tisson  ^Ur  brefabok  bískups  Ognmndar"  (AM.) ;  er  önnur  afskriptin 
staðfest  í  Skálholti  9.  Okt.  1711  af  Árna  Mngnússyni,  Ormi  Daðasyni, 
Þórði  Þórðarsyni  og  Páli  Hákonarsyni,  en  hin  óstaðfest,  og  er  með 
bendi  Orms  Daðasonar. 

Um  Hurdarbak  j  Kios. 
Ollum  mðnnum  þeim  sem  þetta  bref  sid  edur  heýra. 
senda  Alexius  med  Gudz  nád  aböte  j  Videý.  Jðn  Einarsson. 
Snorre  Hiálmsson.  Einar  Olafsson  og  Bdrdur  Jonsson  prest- 
ar  SkcLlholltzbiskupsdæmis.  Jon  Biðrnsson.  Jon  Arnason  og 
Jon  Gislason    leikmenn.  kvediu  Gudz  oc  sina.  kunnugt  giðr- 

1)  Það  cr  ekki  víst  að  vita,  hver  þessi  dagsetning  sé.  Þó  er 
það  sennilegast,  að  hér  sé  miðað  við  Maríumessu  síðari.  Allan  Aug- 
ust  niánuð  er  Ögmundur  biskup  á  yfirreið  um  V'^estfjfirðu,  en  í  Við- 
ey  er  hann  »,  September  1584'. 


1534.  HURÐARBAK.  799 

ande  ad  sub  anno  gratiæ  m^,  d^.  xxx^.  og  iiijo.  ipso  die  Ad- 
riani  martyris.  j  Videý.  vorum  vier  ]  dðm  nefnder  af  heidur- 
samligum  herra  og  andlegum  faudur  herra  Ogmund  med 
Gudz  ndd  biskup  j  Skdlhollte.  ad  skoda  oc  ransaka  oc  fulln- 
adardðm  d  ad  leggia  um  þd  dkiæru  er  biskupinn  klagadi 
til  Snorra  Gudmundzsonar.  ad  hann  hefde  ýrkt  og  ýrkia 
Idted  Hurdarbaks  jord  er  kirkiunne  tilheyrde  d  Medalfelle  j 
Kiös  ok  greindur  Snorre  reiknade  eign  sinnar  jardar  Þor- 
laksstada.  Kom  hann  þar  frani  med  þriu  vitnisburdarbref  er 
aull  innehielldu  eins  manns  Ijsing.  ok  þötte  oss  þau  ecke 
afl  hafa. 

Jtem  j  annare  grein  lagde  biskupinn  þar  fram  fyrer 
oss  dreidarbref  Vigfus  heitins  Iðgmanns  Sðmuleidis  dreid 
aböta  Alexius  og  annara  godra  manna.  med  fleirum  audr- 
um  vitnisburdarbrefum  suo  hhodandis.  ad  fyrir  Gude  litst 
þeim  ecke  betur  enn  þesse  eingispartur  heýrde  sannlega  til 
Hurdarbaks  jaurdu.  Var  madurinn  þar  stefndur.  suo  vier 
vissum  ok  var  hann  Iðglega  fyrerkalladur.  Þvi  ad  h(eilags) 
anda  ndd  tilkalladre.  ad  suo  profudu  og  fýrer  oss  komnu. 
dæmdum  vier  fyrrnefnder  dömsmenn  med  fulki  domsatkvæde 
þennaii  fyrrsagda  eingiapart  vera  oc  vered  hafa  eign  Medal- 
fells  kirkiu  jardar  Hurdarbaks.  fyrrnefndan  Snorra  ad  taka 
lausn  ok  skripter  fyrer  ranglega  ýrking  greinds  kirkiuparts. 
Ok  þau  hinu  gomlu  landamerke  Iðgleg  ok  skialleg  j  allaii 
mdta.  sem  eru  ur  fiallenu  ok  ofan  epter  dsnum  oc  j  þufu 
þd  er  stendur  d  dsnum  utanverdum.  ok  suo  ur  þufunne  ok 
j  stein  þann  er  steiidur  framafi  under  asnuiíi.  ok  suo  siðn- 
hending  yfer  um  dna  j  steck  þann  er  stendur  d  backanum 
fyrer  nordaii  dna  et  cetera. 


589.  15.  September  1534.    á  Kollafjardarnesi. 

Olafk  prestr  Guðmundsson,  prófastr  og  almennilegr  dómari 
milli  Geirhólms  og  Hrútafjarðarár,  afleysir  Þorstein  Guð- 
mundsson  af  annari  barneign  með  Guðrúnu  Ásmundsdóttur, 
svo  og  af  öllum  brotum  við  heilaga  kirkju,  sem  ske  hefir 
mátt  í   frillulífi,    mægðum,   sifjaspellum,    frændsemisspellum, 


710  AFLAUSN.  1534. 

svo  og  hafi  hann  mátt  slást  um  á  helgum  tíðum,  af  föstu- 
afbrigðum,  vinnu  og  verknaði  á  helgum  tíðum,  og  af  tíund- 
argjöldum. 

AM.  Fasc.  LXXIII,  16,  brot  af  frumritinu  á  skinni.  —  AM.  Apo- 
grapha  775,  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ex  orig.  accurate  colla- 
tum.  Brefed  feck  eg  1725  fra  Skolameistaranum  Sigurde  Vi  gfussyne" 
(AM.),  og  var  þá  bréfið  enn  heilt, 

Kuittunarbref  þorsteins  gudmundzsonar  fyrer  sin  brot  og 
barneigner.^) 
Þat  giore  eg  Olafur  prestur  gudmundsson.  profastur  og 
almenniiigr  domare  i  millum  geirholms  og  Hrutafiardarar. 
godum  monnum  viturligt  med  þessu  minu  opnu  brefi.  ad 
eg  medkennumzt.  at  eg  hefe  afleyst  þorstein  gudmundsson 
af  annari  barneign.  er  hann  hefer  opinber  at  ordit  med 
gudrunu  asmundsdottur.  og  honum  mauguligar  skripter  hier 
fyrer  sett.  Saumuleidis  fuUa  fesekt  uppborit  heilagrar  kirkiu 
uegna.  sem  mier  uel  hikar  og  aanæger.  Jtem  i  annari  grein 
medkennumzt  eg  adur  nefndur  olafiir  prestur  gudmundsson. 
at  eg  hefi  afleyst  fyrr  greindan  þorstein  gudmundsson  [afj 
auUum  þeim  [sak]ferlum  er  hann  hefur  maatt  brotlegur  verda 
vid  heilaga  kirkiu  og  hann  hefer  medkenzt  fyrer  mier.  sem 
ske  hefer  maatt  i  frilUuHfe.  mægdum.  sifiaspeUum  og  frænd- 
semisspeUum.  suo  og  hafi  hann  matt  slazt  um  aa  helgum 
tidum.  faustu  afb[ri]gdum2).  i  uinnu  og  uerknadi  da  helg- 
um  tidum  fyrer  sig  og  sitt  folk.  og  auUum  tiundargiauUd- 
um  sem  hann  hefer  att  gudi  at  giaUda  og  heilagri  kirkiu 
og  honum  mauguHgar  skripter  sett.  saumuleidis  hefer  ec  aUa 
fesekt  upp  borit  sem  mier  uel  Ujkar  og  fanæger  heilagrar 
kirkiu  uegna.  um  aUar  fjrr  skrifadar  greiner.  þui  gior^)  ec 
og  gef  ec  adurnefndan  þorstein  gudmundsson  auUungis  kuíjtt- 
an  og  aakærulausaii  um  fe  og  skripter  og  aUar  fyrskrifadar 
greiner.  fyrer  mierogauUum  minum  efterkomendum  skaalhoUtz- 
kirkiu  formonnum.  Og  til  saninda  hier  um  festi  ec  mitt  jncigle 
fyrer  þetta  kuittunarbref  huert  skrifat  uar  aa  kaUafiardarnesi^) 

1)  Utan  á  bréfinu  með  semtíða  hendi.  2)  Hér  hefst  brotið  af 
frumritinu.  3)  Svo  AM.;  molnað  úr  frumritinu.  4)  „ita  extat"  (AM.), 
og  svo  stendr  það  í  frumritinu. 


1534.  KAUPMÁLABRÉF.  711 

i  kallafirdei)   þridiiidaginn  nœsta  epter  exalltacio  sancte  cru- 
cis  anno  domini.  (D.  \<^-^)  xxx.  iiij. 


590.  29.  September  1584.  á  Hafgrímsstöðum. 

24.  Janúar  1585.        á  Æsistððum. 

Kaupmálabréf  Björns  Þorvaldssonar  og  Herdísar  Gísladóttur. 

AM.  Fasc.  XLVIII,  18,  frumrit  á  skinni.  Af  6  innsiglum  eru  2 
fyrir  bréfinu. 

Kaupmala  Brief  Biarnar  Þorualldzsonar  og 
Herdijsar  gijsladottur. 
Jn  nomine  domini  amen  lystist  og  stadfestist  suo  felldr 
kaupmale  a  millum  þeirra  biarnar  þoruaildzsonar  og  herdis- 
ar  gisladottur  a  hafgrimsstodum  j  skagaíirde  a  micilsmessu 
um  haustid  J)a  er  lidid  uar  fra  gudz  burd  CD  d  xxx  og  iiij 
ar  med  suo  latanda  skildaga  ath  greindr  biorn  reiknadi  sier 
til  kaups  vid  heidise  eiginkonu  sina  Ix  hundrud.  hier  a  mot 
gaf  gisle  bonde  hakonarson  herdise  dottur  sinne.  xxx.  hundr- 
ud  uar  þar  til  skilin  jordin  stafn  er  liggur  j  deiUdardal  j 
hofskirkiu  sokn  fyrir.  xx.  hundrud  og  x  hundrud  ,i  fridum 
peningum  og  friduirdum.  Sidan  gaf  fyr  nefndr  biorn  greindre 
herdise  konu  sinne  xx  hundrud  j  tilgiof  vr  sinum  peningvm. 
samþyckte  þorvalldur  arnason  fader  fyr  greinds  biarnar  med 
handabande  sagda  giof.  Suo  og  kiore  gisle  bonde  hakonar- 
son  herdise  dottur  sina  malakonu  j  gard  biarnar.  hier  med 
feste  tittnefndr  biorn  þorualldzson^)  herdise  gisladottur  med 
hennar  jayrde  sier  til  laugligrar  eiginkonu  at  gudz  laugum 
med  þeim  ordum  sem  þar  til  heyrer.  uoru  þesser  menn 
festingaruottar  Tumas  eireksson.  CDagnus  gudmundzson.  Gud- 

1)  „ita  extat"  (AM.).  og  svo  stendr  það  í  frumritinu.  2)  Afþessu 
sást,  þegar  Árni  las,  og  sést  enn,  ekki  nema  c-ið.  Þar  um  ritar  Árni 
svo :  „Spatium  i  brefenu  bidur  sig  svo  vid,  at  arstaled  kunni  snar- 
ara  ad  vera  M.  cd  l  xxxiiij  (M.  iiijc  Ixxxiiij).  Tempora  Þorsteins  og 
Sira  Olafs  profaslz  kunna  þad  ad  upplysa.  —  Nu  þykest  eg  skilia, 
ad  þar  hefur  stadet  CD.  vc  eda  dc"  —  Árni  hefir  og  í  öndverðu 
lesið  svo:     „M.  d.  xxx.  iiij".     3)  Þoruardzson,  frbr.  hér  (!), 


712  PÁLL  VIGFÚSSON.  1534. 

miindr  gunnarsson.  ^inar  eireksson.  petur  oddason  og  þor- 
stein  brandzson  leikmenn.  Og  til  sanninda  hier  um  settum 
uier  uor  insigle  fyrir  þetta  bref  sem  skrifat  uar  a  æsestod- 
um  j  eyiafirde  næsta  dag  fyrir  palsmessu  are  sidar  en  fyr 
seiger. 


591.  7.  Oktober  1534.  á  Keldum. 

DÓMR  sex  presta  og  sex  leikmanna,  útnefndr  af  Ogmundi 
biskupi  í  Skálholti,  um  kærur  biskups  til  Páls  Vigfússonar, 
að  hann  hefði  ómakað  ábúendr  á  jörðam  þeim  (í  Selvogi), 
er  húsfrú  Hólmfríðr  (Erlendsdóttir)  hafði  goldið  biskupi  í 
skuldir  þær,  er  hann  átti  hjá  Vigfúsi  heitnum  Erlendssyni 
(föður  Páls). 

Landsbókasafn  122.  4to  bls.  230—233,  með  hendi  frá  c,  1770,  ept- 
ir  bréfabók  Ögmundar  biskups, 

Um  Pál  Wigfusson  ok  jarder  i  Selvoge. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  siá  edur  heyra 
senda  Þorleifur  Eiriksson.  Jon  Einarsson.  Snorri  Hialmsson. 
Briniolfur  Halldorsson.  Sæmundur  Arnason  ok  Hoskulldur 
Kollgrimsson  prestar  Skalholltsbiskupsdæmis.  Jon  Þorvards- 
son.  Jon  Eiriksson.  Phihppus  Runolfsson.  Tumas  Jonsson. 
Arnbiorn  Einarsson.  svarner  logrettumenn.  ok  Páli  Thumas- 
son  kvediu  guds  ok  sina  et  cetera.  þá  er  Hded  var  fra  hing- 
adburd  vors  herra  Jesu  Christi  M.^  D.^  xxx  ok  iiij  ár  i  Lamb- 
ey  þridiudagenn  næstaii  effter  Franciscusmessu^).  vorum  vier 
i  dóm  nefnder  af  virduliguín  herra  herra  Ogmund  med  guds 
nád  biskup  i  Skalhollte.  ad  skoda  ok  ransaka  ok  fullnadar- 
dóm  á  ad  leggia  um  þá  ákæru  sem  herra  biskupen  klagade 
til  Páls  Vigfussonar  ad  hann  hefde  omakad  þa  landbua  sem 
bua  a  þeim  ]ðrdum  sem  hustru  Holmfridur  hafde  gollded 
biskupenum  i  þær  skullder.  sem  Fuse  heitinn  Ellendsson 
vard  honum  skylldugur  i  peningalán  ok  Tijunder  et  cetera 
utafi  lands  ok  innafi.  Jofnudum  vier  samaii  peninga  lánenu 
og  hæd  skulldanna    vid    ádurgreindar   jarder.  ok  reiknudust 

1)  þ.  e.  6.  Okt. 


i 


1534.  PÁLL  VIGFÚSSON.  71;^ 

þeir  peningar  meire  sem  biskupenn  hafde  lánad  ok  ut  golld- 
ed.  enn  jarda  dyrleikenn^).  hvoriar  jarder  er  liggia  i  Selvoge 
ok  Hofnum.  var  stefnan  svaren  logleg  af  tveimur  vottum. 
þvi  dæmdum  vier  hann  loglega  fyrerkalladan  ok  sekafi  mðrk 
i  stefnufall.  þvi  hans  var  beidt  ok  krafed.  ok  kom  hann 
ecke.  kom  þar  fram  fyrer  oss  alþingesdómur.  under  Logrettu- 
manna  jnnsiglum.  hvor  ed  svo  hhódade  ad  jardernar  skylldu 
gialldast  i  skullder  Fusa  heitins.  þar  ecke  hrycke  lausafe  til 
^rfingium  til  lausnar  innaii  þriggia  ara.  Hafde  biskupenum 
eingen  lausn  bodeii  vered  i  næstu  forlideii  sið  edur  atta  ár. 
Þvi  ad  heilags  anda  nad  til  kalladre.  ok  ad  svo  profudu  ok 
fyrer  oss  komnu  dæmdum  vier  med  fuUu  doms  atkvæde 
biskupenn  rettelega  til  jardanna  komenn  ok  friálslegt  halld 
a  þeim  hafa  til  allra  aftekta.  til  þess  ad  ^rfingiar  fyrrnefnds 
Fusa  giallda  slika  peninga  aíTtur  edur  adra  jafngoda  herra 
biskupenum  sem  hann  hefur  utgollded.  Enn  er  þat  so  ad 
þesse  peningalausn  er  ecke  gollden  i  næstu  þriu  effterkom- 
ande  ár.  þá  dæmdum  vier  jardernar  ádur  nefndar  æfenlega 
eign  herra  biskupsens.  Enn  þeir  peningar  sem  um  fram 
være  ok  biskupenn  kynne  ad  bevisa.  þá  skylldu  ádurnefnd- 
er  ^rfingiar  giallda  þá  ad  næstum  fardðgum  sem  Iðgmáled 
utvisar  ad  riettre  Tiltðlu. 

Samþyckte  þennan  vorn  dóm  med  oss  adurskrifadur 
herra  biskup  0gmund  ok  sette  sitt  jnnsigle  med  vorum  jnn- 
siglum  fyrer  þetta  dómsbref.  er  skrifad  var  a  Kielldum  i 
Averiahrepp2)  á  sama  áre  dege  sídar  enn  fyrr  seger. 


593.  14.  Oktober  1534.         á  Melgraseyri. 

Kaupmálabbéf  Páls  Vítussonar  og  Helgu  Jónsdóttur. 

AM.    Fasc     XLVIlí,    19,    frumrit  á  skinni.     Af  6  innsiglum    er  1 
fyrir  bréfinu. 

Kavpmalabref  pals  vitussonar. 
Jn  nomine  domini  anien. 

Lystizt  og  stadfestizt  suo  fallinn  kavpmali  aa  brvdkavps- 
1)  leiðrétt;  dyrleikann,  hdr.      2)  leiðrétt;  Armannahrepp,  hdr, 


714  KAUPMALABRÉF.  1534. 

deigi  mille  pals  vitussonar  og  helgv  jonsdottur.  ath  suo  fyr- 
ir  skildv.  ath  sera  jon  eireksson  frændi  grein(d)s  pals  gaf  hon- 
um  til  kvonarmvndar  med  fyrr  greindaa  helgv  jordina  dyni- 
andi  er  Hgr  j  iokvlfiordvm  j  stadar  kirkivsokn  j  grvnavik 
fyrir  sextan  hvndravt  og  þar  til  fiogur  c.  og.  xx.  j  kvikvm 
peningvm  og  davdvm  enn  hann  taldi  sier  sialfvm  tivhvndr- 
aut.  Hier  j  mot  skylde  hvn  eiga.  xx.  c  og  var  þar  j  greind 
tolf.  c.í*a(da)  jord  vedraraa  en  minne  er  liggur  j  avnvndar- 
firde  j  holtzkirkiv  sokn.  gaf  pall  vitusson  titt  nefnd(r)e  helgv 
ionsdot(t)ur  fiordvn(g)sgiof  vr  fyr  greindvm  fimtiv.  c™  at  ia- 
yrde  og  samþycke  fyrr  nefnz  sera  jons.  kiore  valgerdur 
dot(t)ur  sina  malakonv  j  hans  gard.  þa  taldiz  hennar  male 
vera  at  hæt^)  og  tiltolv  halft  et  þretanda  c  og  tvttvgv  med 
fiordvngsgiofinne.  Jtem  var  þar  og  til  skilit  j  sama  giorninge 
at  huort  þeira  sem  leingur  lifde  skilde  eignaz  kiorgrip  wr 
anarz  fie.  Worv  þesser  æriiger  menn  nær  stad(d)er  halldor 
prestur  gvnlavgsson.  einar  biornsson.  gvdmvndur  jonson. 
tvmas  ingemvndsson.  jon  oddson.  indridi  jonson  leikmenn. 
Ok  til  saninda^)  hier  wm  setivm  vær  fyrr  skrifater  menn 
vor  innsigl(e)  fyrir  þetta  kaupmalabref  skrifat  aa  melgraseyre 
]  jsafirdi  j  kirkivbols  kirkiv  sokn  calixtusmessv  wm  havstit. 
Arvm  epter  gvds  bvrd  þvsvnd  fim  hvndrvt  tvtt(v)gv  og  fior- 
tan  ar. 


593.  10.  NoTember  1534.  í  Niðarósi. 

Ólapr  erkibiskup  í  Þrándheimi  veitir  Sigurði  presti  Jónssyni 
Grenjaðarstað,  er  laus  var  fyrir  viljuga  uppsögn  síra  Olafs 
„nokkurs"  Hjaltasonar. 

Ny  kgl.  saml.  1847.  4to  bl,  e,  með  hendi  síra  Guðbrands  Jónssou- 
ar  í  Vatnsfirði,  skr.  1669.  —  Ny  kgl.  saml.  1836.  4to  bls.  60-62, 
með  hendi  Markúsar  stiptprófasts  Magnússonar  (d.  1825)eptir  1847.  4to. 
Sbr.  Nr.  610. 

Erkebiskups  CoUations  Bref  sira  Sigurdar  Jonssonar  a 
Greniadarstodum  i  Adal-Reykiadal. 
Olavus  Dei  gratia  Archiepiscopus  Niderosiensis  et  Apo- 
1)  =  hœð.    2)  saninga^  frbr. 


1534.  STAÐARBRÉF.  -     PRÍORSBRÉF.  715 

stolicæ  sedis  legatus  dilecto  nobis  in  Christo  filio  Domino 
Sigvardo  Johannis  Salutem  in  Domino  sempiternam. 

Tuæ  probitatis  ac  virtutum  merita.  quibus  apud  nos 
fide  digno  commendatis  Testimonio,  nos  sollicitant  et  indu- 
cunt.  ut  personam  tuam  gratiæ  fervore  specialis  prose- 
quamur. 

Idcirco  premissorum  tuorum  meritorum  intuitu^)  ec- 
clesiam  parrochialem^)  Greniastad  in  Jslandia  ad  nos  jure 
metropolitano  spectantem  et  jam  per  b'beram  resignationem 
cujusdam  Domini  Olai  Hialteri  ultimi  immediati  possessoris 
vacantem,  una  cum  omnibus  et  singulis  ejus  juribus.  fruc- 
tibus^).  proventibus.  reditibus  et  emoiumentis  quibuscunque 
tibi  tanquam  bene  merito  in  Nomine  Domini  conferimus.  ac 
de  eadem  providemus  in  perpetuum  possidendam.  [Teque  in 
et  ad  realem.  actualem  et  corporalem.  juriumque  et  per- 
tinentiarum  omnium  eorundem  investimus*). 

Jn  cujus  collationis  majorem  evidentiam  et  firmius  ro- 
bur  Secreti  nostrí  appensione  eam  fecimus  muniri. 

Datum  ex  curia  nostra  Archiepiscopali  Niderosiensi  vi- 
gilia  Martini  Episcopi  Anno  1534. 


594.  [1534]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  skipar  síra  Brand  Rafnsson  prí- 
or  að  Skriðuklaustri,  samkvæmt  kosningu  conventubræðra 
klaustrsins,  og  býðr  Sigvarði  ábóta  í  Þykkvabæ  að  vígja 
hann  til  „bróðurs"  og  síðan  príorsvígslu. 

Landsbókasafn  62,  8^0  afskript  raeð  Hans  lögmanns  Beekers 
gerð  fyrir  Árna  Magnússon  „Ur  Brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.). 
„Næst  fyrer  framan  þetta  bref  um  Skriduklaustur  eru  i  bokinne  mörg 
bref  heyrande  til  anno  1522.  Enn  næst  epter  þetta  bref.  er  Ögmund- 
ar  biskups  bref  til  biskups  í  Stafangri  dat.  Hanaberg  Dominica  infra 
octava  Epiphanias  1584.  og  þar  næst  2  biskups  Ögmundar  bref  da- 
terud  1522.  Þetta  bref  er  annars.  ad  visu  ei  daterad  1522.  þvi  Sig- 
vardur  var  þa  ecki  aboti  ordinn.  Kannske  þad  sie  daterad  1534. 
eins  og  þad  næst  epterfylgianda  þó  er  þad  ovist.  þvi  ordo  bokarinn- 
ar  er  vida  confusus"  (AM.).     Bréfið  mun  án  efa  vera  frá  1534. 

1)  intuitum,  hdrr.    2)  parochialem  1836.  3)  fruitibus  1847.  4)  [Svo, 


716  PRIORSBREF.  1534. 

Um  Skridaklaustr.i) 

Vier  0gmund  under  gudz  þolinmæde  biskup  i  SkalhoUte 
allra  omaklegastur  med  þvi  nafne.  giorum  godum  monnum 
kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe  et  cetera. 

Saker  þess  ad  helga  likamans  klaustur  ad  Skridu  i 
fliðtsdal  er  nu  fjrer  utan  sinn  riettaii  formann.  epter  af- 
gang  þeirra  Raadamanna  sem  þar  hafa  nu  i  næst  skickad- 
er  vered  epter  gudz  forsia.  ok  af  þvi  vier  vitum  þad  heilaga 
klaustr  meiga  ecke  vera  an  sins  hirdirs.  þvi  med  kirkiunnar 
Rdde  hofum  vier  utvaled  heidarlega  personu  Sera  brand 
Rafnsson  til  formanns  oc  forstiöra  ýfer  greindu  Skridu- 
klaustre.  Sðmuleidis  er  hann  og  þar  til  kiorinn  af  conventu- 
brædrum  sama  klausturs.  epter  þvi  sem  þeirra  bref  þar  vm 
giort  utvisar.  biodufíi  vær  vorum  kiæra  sýne  Sigvarde  abota 
ad  Þyckuabæiarklaustre  ad  vigia  þessa  fýrrgreinda  personu 
til  brödurs.  Suo  ok  af  þeirre  magt  er  vier  hofum  feinged  i 
vorre  vigslugiord  af  vors  helgasta  faudur  pavans  legata  vallde 
gefum  vier  honum  fuUt  valld  og  magt  ad  vigia  hann  prior. 
oc  fa  honum  helgaii  klædabunad.  ok  heilaga  Reglubök.  ept- 
er  tilsettre  ordu.  ok  ad  giaurdre  þessare  vigslu.  setium  vier 
hann  fullmegtugaii  Prior  ad  greindu  Skriduklaustre.  ad  hann 
stiörne  þar  og  stýre  andlegum  hlutum  oc  veralldlegum  gude 
til  lofs  ok  Djrdar.  ok  hans  miUdustu  mödur  jungfru  Sancte 
Marie  oc  oUum  gudz  helgum  monnum.  epter  þui  sem  gud 
gefur  honum  stjrk  til.  hier  med  setium  vier  hann  ædstrar 
raddar  i  þeim  laiidsenda.  med  vorum  officialis.  tii  stýrktar 
kristnuSi  dominum.  biödum  vier  og  skipum  vorufii  officialis 
ad  afgreida  honum  fyrrnefnt  klaustur  med  ðllum  þess  pen- 
ingum  faustum  og  lausum.  kvikum  og  daudum.  og  olhi  þui 
tilheyrer.  bidium  vier  nu  alla  gðda  menn  ad  vera  honum  til 
gagns  oc  göda  i  greindu  starfe.  et  cetera. 


595.  [1534]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  seh'  Ragnhildi  húsfreyju  Bjarna- 

1)  „Brandur    Rafnsson    settur  prior  að  Skriðuklaustri"  á  spássíu 
pieð  hendi  síra  Magnúsar  Grímssonar  (d.  18(i0), 


I 


I 


15S4.  JARÐAKAÚÍ>.  7i7 

dóttur   jarðirnar    Hrafnabjörg  og  Birnustaði  í  Ögursveit,  og 
kvittar  hana  um  andvirði  þeirra. 

AM.  Apogr.  2750  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefabok 
biskups  Ögmundar'*.  „Nærsta  brefed  fyrir  framanþetta  er  utn  jörd- 
ina  Knör  dat.  1533.  Kann  skie  þetta  sie  dat.  1534«.  Bréfið  gæti 
Terið  gert  kringum  4.  Aug    1534.     Sbr.  Nr.  582  og  583. 

Kaupskapur  vid  Ragnhillde. 

Vier  Ogmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte  gior- 
um  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  vorn  opnu  brefe. 
ad  vier  hofum  feinged  RagnhiUde  husfreyu  Biarnadottur 
þessar  jarder  er  svo  heita:  Hrafnabiorg  ok  Birnustader  sem 
liggia  i  0gurs  kirkiusokn.  ok  eru  þær  badar  ad  dyrleika 
xvjc-  og  xxc.  til  fullrar  eignar  ok  frials  forrædis  sem  vier 
urdum  fremst  eigande  ad  med  logum.  Her  i  mot  hefur  greind 
Ragnhilldur  husfreya  feingit  oss  fuUa  peninga  ok  goda  sem 
oss  vel  anæger.  þvi  giorum  vier  oc  gefum  adurnefnda  Ragn- 
hillde  husfreyu  olldungis  kvitta  oc  akiærulausa  um  fyrrsagda 
peninga  ok  jardarverd  fyrer  oss  ok  ollum  vorum  epterkom- 
endum  heilagrar  Skalholltskirkiu  formonnum. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


596.  [1584-1539]. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  selr  Ormi  bónda  Guðmundssyni 
jörðina  Svignaskarð  í  Stafholsstungum  fyrir  jarðirnar  Ing- 
unarstaði,  Valshamar  og  Hóla  í  Króksíirði  og  átta  kúgiidi ; 
lofar  Ormr  að  vera  biskups  mann  og  honum  til  gagns  og 
góða  og  að  kæra  ekki  upp  á  jarðir  þær,  er  biskup  hefir 
feingið  Ara  Andréssyni,  eptir  dómi,  sem  milli  Orms  og  bisk- 
ups  hefir  geingið,  með  því  fleira,  er  bréfið  hermir. 

Landsbókasafn  62.  8vo,  afskript  með  hendi  Arna  Magnússonar 
„Ur  brefabok  biskups  Ogmundar"  (AM.).  „Næsta  brefed  fyrer  fram- 
an  þetla  er  um  kaupskap  vid  Ragnhllldi  Biarnadottur".  Arni  árfærir 
bréfið  til  „158  . ."  Ártal  bréfsins  er  óvíst.  Sbr.  Nr.  455  og  492  og  dóm 
frá  3.  Júlí  1539. 

Um   Svignaskard. 
Viér   Ogmund    med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte  gior- 


718  ÍARÐAKAÚP.   .  1534. 

um  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  vier  hofum  giðrt  suoddan  kaup  ok  iardaskipte  vid  Orm 
bonda  Gudmundzson.  ad  vier  hofum  feingid  honum  iordina 
Svignaskard  er  liggur  i  Stafholltztungum  i  Borgaríirde.  med 
oUum  þeim  gognum  oc  giædum  sem  greindre  iaurdu  fylger 
oc  fylgt  hefur  ad  fornu  oc  nyu  til  sios  oc  landz.  til  frials 
forrædis  ok  fuUrar  eignar.  under  hann  oc  hans  erfingia  enn 
undan  oss  oc  heilagre  kirkiu.  Her  i  mot  hefur  hann  feing- 
ed  oss  iardernar  Jngunnarstade.  Valshamar  ok  Hóla.  er 
liggia  i  Kroksfirde  i  Garpsdals  kirkiusokn.  med  ollum  þeim 
gognum  ok  giædum  sem  þeim  fylger  ok  fylgt  hefur  ad 
fornu  og  nyu.  undan  sier  ok  sinum  erfingium  enn  under 
oss  ok  h(eilaga)  kirkiu.  ok  þar  med  .viij.  malnytu  kugillde. 
hofum  vær  lofad  ad  leggia  þar  vid  til  kirkiunnar.  ok  kirkiu- 
peninga  sem  oss  þiker  vel  anægia.  hefur  hann  lofad  ad 
giora  upp  kirkiuna.  Her  med  hefur  hann  lofad  ad  vera  vor 
mann  til  gagns  ok  goda.  hofum  vier  lofad  ad  svara  laga- 
riptingum  d  greindre  iaurdu.  oUum  audrum  enn  þeim  sem 
a  kunna  ad  koma  af  ðrfum  Þorleifs  heitins  Biornssonar. 
þeim  skal  hann  sialfur  svara.  ok  hallda  henne  til  laga.  Svo 
ok  skal  hann  svara  lagariptingum  a  þeim  iaurdum  er  hann 
hefr  oss  feingit.  enn  vær  hallda  til  laga.  Her  med  hefr  hann 
lofad  ad  leggia  af  þad  akall  ok  bulldur  sem  hann  hafde  til 
þeirra  iarda  sem  Are  b(onde)  hefur  af  oss  adur  feinged.  ept- 
er  þeim  dandemanna  dome  sem  þar  hefur  a  geingit  ockar 
a  mille.  i  svoddan  mata.  ad  vier  hofum  lofad  ad  hann 
skyllde  ncL  rettu  logmale  af  Ara  bonda  a  svo  miklum  pen- 
ingum  sem  hann  hefur  honum  gefed  edr  mdtt  gefa.  þa  er 
vier  ridum  i  vora  visitatio.  skulu  þeir  þa  bader  fyrir  oss 
koma. 

Ok  til  sanninda  her  um  et  cetera. 


597.  1534. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  lýsir  þvi,  að  þeir  hafi  komið  sér 
saman  um  allan  reikningsskap,  hann  og  Grímr  bóndi  Jóns- 
son  (  á  Ökrum),    að    tilskildum  Skáleyjum  á  Breiðafirði,  og 


1534  JARÐAKAUP.  7i^ 

fær  biskup  honiim  „upp  á  nýtt"  jarðir  norðr  á  Ströndum, 
Bæ,  Finnbogastaði,  Ingólfsfjörð,  Eyri  og  Reykjavík  í  Bjarn- 
aríirði. 

AM.  Apo^r.  2751  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefabok 
biskups  Ögmiindar".  „Þetta  bref  stendur  medal  brefa  dateradra  1531. 
Þó  mun  sem  adur  ftrstaled  a  þvi  riett  vera.  Bokin  er  og  um  þetta 
bil  œred  confuse  digesta".     (AM.). 

Um  iarder  ok  peningaskipte  vid  Grim  Jonsson. 
Vier  Ogmund  med  guds  nad  et  cetera. 

ad  sub  anno  gratiæ  m.^'  d.^  xxx.^  iiij-^^)  hefur  oss  sam- 
an  komid  vid  Grim  bonda  Jonsson  um  allan  ockarn  reikn- 
ingskap  oc  peninga  umskipte  iarder  ok  kugillde  þau  sem 
hvor  ockar  hefur  audrum  feinged  ok  hann  hefur  adur  med 
hondum  haft.  ok  ad  auke  þessa  þad  sem  vier  haufum  feing- 
ed  ad  tiiskildum  Skaaleyum.  er  Hggia  a  Breidaíirde.  faum 
vier  honum  upp  cL  nytt  vorar  iarder  nordur  a  Strondum. 
er  svo  heita :  Bær  ok  finnbogastader.  Jngolfsfiordur  ok  ^yre. 
ok  þar  til  Reykiavik  i  Biarnarfirde.  Reiknazt  þessar  allar 
iarder  ad  dyrleika  Ixxc  med  þessum  iordum  eru  fiogur  ku- 
gillde.  ok  eru  þau  svo  eign  Grims  bonda  sem  adurgreindar 
iarder.  Svo  oc  kunnum  vier  meira  ad  fd  peninga  hans  vegna 
hier  epter  þa  skulum  vier  bitala  honum  þar  fyrer.  halfpart. 
svo  sem  ockart  kaup  oc  skilmale  hefur  adur  vered  forn  oc 
nyr.  Skulum  vier  svara  lagariptingum  a  þessum  lordum. 
enn  hann  hallde  til  laga. 

Voru  þesser  giorningsvottar :  Sera  Olafur  Gudmundzson. 
Sera  Qnar  Snorrason.  Olafur  Gudmundzson  ok  Dade  (jud- 
mundzson. 

Ok  til  sanninda  hier  um  et  cetera. 


598.  1534. 

Bleðill  um  að  Eiríkr   Pálsson  skuldi  Jochim  Grelle  fjögur 

1)  Athugavert  er,  að  biskup  selr  Guðrúnu  Björnsdóttur  sömu 
jarðirnar  23.  Aug.  1534,  sem  hann  selr  hér  sama  ár  Grími  Jónssyni. 
Sbr.  Nr.  584. 


7^0  SKULDARBLEÐILL    -  TÉSTAMENTÍSGERÐ.  1534. 

hundruð  fiska,  er  greiðast  skuli  í  hlutum  í  Grindavík,  bæði 
á  „Þorkelsstööum"  (Þorkötlustöðum)  hjá  „Hoker"  (Hauki  eða 
Hákoni?)  og  hjá  Þorgrími  á  Hópi,  með  öðru  fleira,  er 
seðillinn  greinir. 

AM.  232.  8vo,  bl.  3  a— b  (bréfabók  Gizurar  biskups  i  frumritij. 

Handskrift  iochim  Grelle. 
Jtem   so    bekenne    yk    ^riker  palsen  dat  yck  schulldich 
byn  Jochym  grellen  iiijc  fische  dar  hebbe  yck  j  rock  for  ent- 
ffangen.  Jtem  dar  vor  schal  he  j  lott  entffangen  vp  gryndewyk 
a  torkelstedem  by  hoker  yff  by  Torgrymer  a  hope  vor  yck  wyl. 
Jtem    dar    schal  al    de  mager   vnd  de  klene  wesen  vte 
schlatenn    yff   dar    mer  yn    dat    lott  ys  alse  iiij«    dat  schal 
yck  ehme  noch  nabetallen. 
anno  1534. 

Jochim  grelle. 

J  hans  Registre  stod  suo  sem  epter  fylger. 

Jtem  noch  ^riker  palsen  iiijc  fische  tho  tals  a  torkel- 
stede  dar  wylde  he  reden.  do  dat  beste  dar  by  de  krech 
myneiin  rock  dar  lep  he  mede  eyn  wech. 


599.  11.  Janúar  1535.  á  Kýraagastöðnm. 

DÓMR  þriggja  klerka  og  þriggja  leikmanna,  út  nefndr  af  Og- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  testamentisgerð  Guðna  heit- 
ins  Þórarinssonar. 

AM.  Apogr.  2703  raeð  hendi  Orms  Daðasonar  „Ur  brefabok  bisk- 
ups  Ögmundar"  (AM.). 

Um  Testamentisgiord. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  Gudmundur  Jonsson.  Sæmundur  Arnason.  Hðskulldur 
KoUgrimsson  prestar  Skdlhollts  biskupsdæmis.  Ellendur  Jons- 
son.  Snœbiðrn  Halldorsson  og  Þorgrimur  Jllugason  leikmenn. 
kvediu  Gudz  ok  sina  kunnugt  giðrande  ad  sub  anno  gratiæ 
M^o  d.o  xxx.o  v.o  mdnudaginn  næstaii  epter  þrettanda  á  Kyr- 
augastðdum  voruni  vær  j  döm  nefnder  af  wirdulegum  herra 


1535.  testaméNtisgerð.  72l 

biskup  Ogmund  i  Skðlhollte  ad  skoda  ok  ransaka  og  fulln- 
adardöm  cí.  ad  leggia  um  Testamentum  giord  Gudna  heit- 
ins  Þörarinssonar.  hvoria  magt  hafa  skyllde.  Kom  þar  fram 
dömur  fyrer  oss  sem  officialis  skyllde  ut  hafa  nefnt.  ok  eing- 
inn  var  Iðgliga  fyrer  kalladur.  Eirninn  kom  þar  fram  fyrer 
oss  vitne  sera  Þorsteins  Jönssonar  þingaprests.  sem  var  suo 
Idtande  ad  hann  sagdest  villda.  ad  Þörarinn  skjlide  niota 
Hofs  epter  sig  ef  þad  være  log.  Enn  ad  komanda  deige 
skýllde  hann  giaura  meire  dvisan  um  sitt  Testamentum. 
Nu  saker  þess  ad  biskupinn  ransakadi  sidlfur  þenna  döm.  ad 
oss  nærveranda.  ok  þötte  hann  ecke  ad  logum  giordur.  þvi 
sagde  hann  þann  dom  önýtan  ok  ad  ongvo  halldanda.  Jtem 
undervisade  biskupinn  þar  fyrer  oss.  ad  hann  ætte  störa 
skulid  uppa  fýrrskrifadan  Gudna  heitinn.  ad  hann  hefde  al- 
drei  staded  Reikningskap  af  þeim  peningum  sem  af  fram 
gieck  innstædunne  Oddastadar.  Þvi  ad  H(eilags)  anda  ndd 
tilkalladre.  ad  svo  profud(u)  ok  fyrer  oss  komnu.  dæmdum 
vier  med  fullu  doms  atkvæde  ddursagdaii  Gudna  heitinn 
ongvar  giafer  hafa  mdtt  giefa  fyrr  enn  aliar  skullder  være 
ddur  Iðglega  luktar.  Ok  jordena  ^fra  Hof  hafa  falled  erfingi- 
um  ddurgreinds  Gudna  til  erfdar  epter  riettum  landslðgum. 
ok  hann  ecke  mdtt  jðrdena  giefa.  utaii  sem  lógbok  seiger. 
Þvi  ad  sidaste  mannsins  vilie  skal  standa  sd  sem  Iðglegur 
er.  Þvi  dæmdum  vier  erfingia  ddur  sagds  Gudna  heitins 
skyllduga  ad  giallda  biskupinum  sina  skulld  med  laga  dvexte. 
suo  myked  sem  þeir  peningar  hrycke  til.  ok  svo  hvorium 
sem  Iðgbök  utvisar  et  cetera. 


600.  IB.  Febrúar  1535.  á  Reykhólum. 

ViTNiSBURfiR  fimm  manna  um  það,  að  þeir  hafi  séð  og  yfir 
lesið  kvittunarbréf  þau,  er  þeir  biskuparnir  Magnús  Eyjólfs- 
son,  Stephán  Jónsson  og  Ögmundr  Pálsson  hafi  út  gefið  til 
handa  þeim  frændum  Þorleifi  Björnssyni,  Einari  Björnssyni 
og  Birni  Þorleifssyni  um  sektir  og  fjárgreiðslur,  og  er  tilfært 
efni  bréfanna. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  4^6 


7^^  REYKHOLAMEISÍIÍ.  1535. 

AM.  Fasc.  XLVIIl,  20,  frumrit  á  skinni.  Öll  (5)  innsiglin  eru  dottin  frá. 

Vitnisbvrdarbref   hvert  at  hliodar  vpp  a  kvittvner^) 

fyrst  biskups  magnusar  þa  biskups  stefans 

og  biskups  avgmvndar. 

Þat  giorvm  vær  Olafr  magnusson.  jon  jonsson  prestar 
skalholthzbiskupsdæmis.  ^ilendr  eyuindzson.  jon  sveinsson 
og  þolleikur  þordarson  leikmenn  godvm  monnum  kvnnigth 
med  þessv  vorv  opnv  brefi  at  vær  hofvm  sied  og  lesith  og 
heyrtt  yferlesin  so  ordin  qvittvnarbref  med  heilvm  og  oskavdd- 
vm  hanganda  jnsiglvm  sem  hier  seiger. 

fyrst  biskup  heithins  magnus  godrar  minningar  gvd 
hans  sal  hafe  so  hliodande  aa  mille  annara  orda  og  arthi- 
cvla  er  j  þvi  stendr.  at  greindr  biskup  magnus  hefde  gieíit 
þorleif  heithinn  biornsson  avllvngis  qvittan  og  aakærvlavs- 
an  vm  allar  saker  og  fesegtter  sem  hann  hefde  brothligr  ordit 
vid  gvd  og  heilaga  kirkiv  og  sig  med  hverivm  greinvm  edr 
thilfellvm  þad  hefr  hellzt  ordith  og  hann  matte  yfer  thaka 
og  qvitth  giefa.  CDedkenizth  hann  og  j  savmv  brefi  ath  hann 
hefur  fvlla  og  alla  peninga  vpp  borith  af  adr  nefndvm  þor- 
ieife  fyrir  thivnder  er  hann  gaf  þorleife  j  thíjv  ar  saker  og 
íiesegther  so  ser  vei  anægdi. 

Jthem  j  annare  grein  hofvm  vær  og  lesit  og  grandhga 
skodath  qvittvnarbref  biskup  heithinz  magnus  og  einars  heith- 
ins  biornssonar  sem  giortt  var  aa  skarde  aa  skardzstrond 
er  greindr  einar  gallt  biskupinvm  thvð  hvndrvt  hvndratha. 
annat  hvndrat.  c.  gallth  hann  fyrir  sigh  og  sina  menn  er 
þeir  forv  thil  lækiar  og  var  þar  j  skilen  bær  j  borgaríirde 
sem  brefit  ber  sialft  vithne  vm.  en  annath.  c.  hvndratha 
gallth  hann  og  fyrir  sigh  og  sinn  brodr  þorleif  heithin  biorns- 
son.  og  vorv  þar  greindar  j  þriar  jarder  er  so  heita  hrak- 
stader  og  havkabergh  og  halfer  asar  avstur  aa  lande  og  þar 
thil  XX  hvndrvth.  ^nn  hier  aa  mothe  gaf  fyrr  skrifadr  biskup 
magnus  adr  nefndan  einar  biornsson  avllvngis  qvittan  og 
aakærvlavsan  vpp  a  heilagrar  kirkiv  vegna  fyrir  sier  og  oll- 
vm  sinvm  efterkomendvm  kirkivnar  formonnum  ]  skalhollte 
vm  allar  þær  saker  og  misfelle  sem  þeirra  hefde  j  mille  far- 

1)  Svo. 


1535.  ÍREYKHÓLAMENN.  723 

ith  og  einar  honum  skylldogr  vard  vppa  sinna  vegna  og 
sins  brodurs  þorleifs  heithins  biornssonar. 

Jtem  so  hofvm  vær  og  sied  og  yfer  leseth  bref  biskup 
heithins  steffans  sem  gvd  hans  saal  hafe  so  hliodanda.  at 
hann  hefur  gieíit  qvittan  og  ollvíigis  akærvlavsan  biorn  þor- 
leifsson  vfn  kirkiv  reikninghskap  af  reykiaholvm  og  af  flathey 
vm  so  langan  thima  sem  honum  hefr  borit  at  svara  fyr- 
ir  þær. 

Jtem  annat  bref  hofvm  vær  og  skodat  og  lesith  sem 
biskup  heithinn  stefan  og  biorn  þorleifsson  giordv  med  sier 
]  skalholltte  þar  sem  greindr  biorn  gaf  biskupinvm  j  valld 
þad  sem  hann  matte  kalla  thil  vatzfiardar.  enn  þar  j  mothe 
gaf  adr  greindr  biskup  stefan  fyrrnefndan  biorn  þorleifsson 
avllvngis  qvittafi  og  akærvlavsan  fyrir  sier  og  oUum  sinvm 
efterkomendvm  kirkivnar  formonnum  j  skalhollte  vm  allar 
þær  saker  og  segtter  sem.  hann  var  þar  akærdr  aa  sinna  for- 
elldra  vegna  og  af  oUum  avdrvm  savkvm.  þeim  sem  opth- 
savgdvm  birne  bære  ath  svara  fyrir  sinn  partt  aa  sinna  for- 
elldra  vegna  þeirra  sem  þangat  thil  hefde  ordit.  Samaleidis 
og  vm  reikningskapen  j  vatzfirde. 

Jtem  ]  þridiv  grein  hofvm  vær  og  sied  og  so  lesit  op- 
in  bref  med  oskavddvm  jnsiglvm  verdoghs  herra  og  andaligs 
favdrs  herra  avgmvndar  med  gvdz  nad  biskup  j  skalholltte 
so  lathande  at  biorn  þorleifsson  hefde  bijthalad  sier  fvlla 
peninga  og  alla  fyrir  þær  .ij.  lester  skreidar  er  hann  var 
skýlldogr  biskup  andres  mvs  j  oslo  og  biskup  avgmvndh 
gallth  fvsa  erlendzsyne  fvllmecthogvm  vmbodzmanne  fyrr 
greindz  biskups  andres  mvs. 

Jtem  annat  hans  bref  þessa  verdoga  herra  biskup  avg* 
mvndar  hofvm  vær  og  lesith  og  rannsakath.  hvert  at  so 
hhodanda  var  aa  miUe  annara  orda.  ath  biorn  þorleifsson 
hefde  stadith  sier  fvllan  reikninghskap  af  þeim  tholle  sem 
hann  thok  j  flathey  af  vthlendzkvm  monnum  er  þar  lagv. 
So  og  hefde  hann  forlikazt  vit  sigh  vm  þav  fimm  kvgillde 
sem  hann  var  skylldogr  sira  steffan  og  hans  brædrvm  sem 
honum  vel  aanægde.  Jthem  j  sama  brefi  stendr  og  so  at 
hann  giefur  og  adrgreindan  biorn  þorleifsson  avllvngis  qvitt- 

46* 


724  tlEYKHÓLAMENN  -  VIÖIMUS.  1535. 

an  og  aakærvlavsan  vm  allth  þad  sem  hann  hefur  brothlegr 
ordit  vid  heilaga  kirkiv  þangat  thil. 

Jtem  þridia  qvittvnarbref  verdogs  herra  biskup  avg- 
mvndar  hofvm  vier  og  lesith  og  granliga  skodath  sem  hann 
og  vth  giefit  hefr  opthnefndvm  birne  þorleifssyni  vm  kirkiv 
reikninghskap  af  reykholvm  og  af  flatheý  vm  fimthan  air  og 
þad  ieingr  sem  þeir  hfdv  thil  bader.  J  sama  brefi  medkenn- 
izth  og  þessi  verdoghe  herra  biskup  aogmundh^)  at  biorn 
hefde  sier  golldith  haifan  peningh  og  heiian  sem  honum  bar 
ath  greida  hans  krvkvgh  og  hans  dande  qvinnv  hvstrv  sunn- 
ifo  so  sem  sier  vel  aanægde  og  hier  med  giefe  hann  þratt- 
nefndan  biorn  þorleifsson  avllvngis  qvithan  og  aikærvlavsan 
vm  adrgreindan  reikninghskap  og  gialld  fyrir  sier  og  oUum 
sinvm  efterkomendvm  kirkivnar  formonnum  ,j  skalhoilthe. 

Ogh  thil  meiri  sanninda  hier  vm  settvm  vær  fyrr  nefnd- 
er  menn  vor  jnnsigle  fyrir  þetta  vithnisbvrdarbref  skrifat  aa 
reykiaholum  aa  reykianese  lavgardaginn  fysta  j  langafðstv. 
þa  lidit  var  fra  hingathbvrd  vors  hera  jhesv  christi  þvsvndh 
fimm  hvndruth  xxx  qvintto. 


601.  13.  Marts  1535.  á  Skarði. 

VlDIMUS. 

AM.  Fasc.    XLVI,    9,    transskriptið  á  skinni,    og  eru  öll  innsiglin 
fyrir  bréfinu. 
[Hér  kemr: 
1.  Alþingisdómr  um  Harastaði  H.  Júlí  1523,  DI,  IX,  Nr.  123. 
2    Eiðatökubréf   Teits  Þorleifssonar  3.  Júlí  1528,  DI,  IX,  Nr.  128]. 
Þat  giorvm    vær  þorleifur  palsson  og  biorn  þorleifsson. 
are  jonsson  godum    monnum  kunnigt  med  þessv  vorv  opnv 
brefi  at  vær  hofum  sied  og  yfer  lesid  suo  iatanda  doms  bref 
med  heilvm  og  oskoddum  dandi  manna  jnnsiglum  og  sodan 
bokareida  þar    med  festa    og  so  latanda  ord  epter  ord  sem 
hier    fyrir    skrifad    stendur.     Og    til    meire  saninda  hier  vih 
settum  vær  vor  jnnsigle  fyrir  þetta  bref  huert  er  skrifad  var 
aa  skarde  ai  skardzstrond   xix  kalendas  aprifis^)  arum  eptter 
guds  burd  CD.  d.  xxx  og  v  ar. 

\ )  Svo.  2)  XTX  kalendas  Aprilis  er  að  réttu  lagi  ekki  til  —  þeir  hafa 
ekki  verið  fastir  f  rómverska  ríminu  — ,  en  vœri  hann  til,  þá  yrði  það  13. 
Marts. 


1535.  ÍSLAND  VEÐSETT.  -  KVITTAN.  725 

603.  15.  Marts  1535. 

Oreinar  að  friðarsamningi  miUi  Kristjáns  Danakonungs  III. 
og  Lybikumanna  og  undirstöðuatriði,  er  Pétr  Svave  sekreteri 
konungs  og  sendiherra  setti  fram  að  sáttmála  milli  Englend- 
inga,  Dana  og  Lybikumanna,  og  er  gert  ráð  fyrir  að  ísland 
verði  um  tíma  veðsett  Einglakonungi  fyrir  ákveðinni  fjárupphæð. 

Aarsberetninger  fra  det  kongelige  Geheimearkiv,  udg.  af  C.  F.  We- 
gener,  III.  Khavn  1865,  bls.  251—254  (Nr.  70)  eptir  frnmriti  á  pappír 
með  hendi  Pétrs  Svave.  —  Prentað  í  „Ríkisréttindum  íslands"  eptir 
Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Reykjavík  1908  bls.  46—47  (raeð 
íslenzkri  þýðingu). 

Articuli  de  pace  concilianda  inter  Daniæ  regem  et  Lu- 
becenses,  deinde  quo  pacto  inter  Anglos,  Danos  et  Lube- 
censes  foedus  confici  possit,  Crumwello  traditj.  —  De  hijs 
articulis  proponendis  ego  Petrus  Suauenius  mandatum  nul- 
lum  habui,  sed  cum  omnino  uellet  scire  meam  sententiam 
Grumwellus,  proposui  ista  tamquam  media  concordiæ  ineun- 
dæ    et  præfatus    sum,    articulos    meos    esse,  non  regis  mej. 

Articuli  deconcilianda  pace. 

Jslandia  admodum  frequentata  ab  Anglicis  et  Germani- 
cis  mercatoribus  fortassis  oppingnorabitur  regiæ  maiestati^) 
pro  certa  pecuniarum  summa  ad  tempus. 


603.  13.  Apríl  1535.  í  Vallanesi. 

KviTTUNARBRÉF,  út  gefið  af  sira  Einari  Arnasyni  prófasti  fyrir 
austan  Lagarfljót,  til  handa  Bjarna  bónda  Erlendssyni  um 
öll  brot  og  misferli,  sem  hann  hefir  mátt  í  falla,  tíu  marka 
mál  og  þar  fyrir  innan. 

AM.  Apogr.  4303  „Ex  originali  Petrs  Asmundzsonar   a  Ketilsstöd- 
um  aceuraté". 

Þath  giore  ek  ^inar  prestur  arnason  profastur  fyrir  avst- 
an  lagarfliot  godum  monnum  kunegt  med  þessu  minu  opnu 
1)  þ.  e.  Henriki  Einglakonungi  hinum  8. 


726  KVITTAN    —  VINNUMJSSIR.  I535. 

brefe.  ad  ek  hefer  afleyst  Biarna  bonda  ellendsson  af  þeim 
brotum  sem  hann  hefer  matt  j  falla  og  tiju  marka  mal  nem- 
ur  og  þar  fyrir  innan  ,]  huerium  missferllum  þat  hefer  ord- 
it  hans  wegna  og  hann  hefer  sektugur  matt  werda  vid  mic. 
hefer  ek  sett  honum  tilheyriligar  skripter.  fulla  fesekt  wpp 
borit  sem  mier  wel  anæger  heilagrar  kirkiu  wegna  og  minna. 
J)ui  gefur  ek  adurskrifadan  Biarna  ðlldungis  kuittan  og 
akærulausan  fyrir  mier  og  ollum  epterkomendum  j  skalhollte. 
Ok  til  sannenda  hier  wm  setta  ek  mitt  jncigle  fyrir  þetta 
kuittunaibref  skrifat  a  wallanesstad  j  fliotzdalsherade  Do- 
minica  proxima  ante  festum  sancti  ODagni  CDartiris  a  partu 
wirgineo  1535. 


604.  37.  Apríl  1535.  á  Æsistððnm. 

BóMR  sex  manna,  út  nefndr  af  Arngrími  Jónssyni,  er  þá  hafði 
kongsins  sýslu  og  umboð  i  Vöðluþingi,  um  ákærur  ísleifs 
Sigurðssonar  til  Björns  Þorvaldssonar  og  Eyjólfs  Sveinsson- 
ar  fyrir  vinnumissi,  er  hann  hefði  hlotið  um  sumarið  af  því, 
að  Eyjólfr  hefði  að  fyrra  bragði  höggvið  Björn  (til  skemda). 

Landsbókasafn  69.  4to  bl.  176b  -177a,  skr.  c.  1640.  —  Landsbóka- 
safn  63  4to  bls.  294—295,  skr.  c.  1640.  —  AM.  21  lc  4to  bls.  78-79, 
skr.  c.  1700.  —  Landsbókasafn  68.  4to  bl.  107,  skr.  c.  1680  (ágrjp). 

Hierads  Dömur  Arngrijms  Jönssonar.  Dæmdur  winnumisser 

af   þeim    sem    ^nvijge    Býdur  og  þeim  Dæmdur  0dur 

vm  atuister  sem  fýrer  skiemdum  vard. 

Aullum  monnum  sem  þetta  Brefí^  siA  edur  heýra  senda 

Jon  Thorlaksson.    Simon    Thorsteinsson.  Þorsteirn  Simonar- 

son.    Þorualldur    Arnason.  Arne  Olaffsson  og^).  Einar  Jons- 

son  kuediu  Guds  og  sijna  kunnugt  giorande  ad  þa  lidid  var 

frd  hijngadburd  vors  herra  Jesu  Ghristi  1535^)  ar  Manudag- 

inn  næstau  fyrer  Jönsmessu  Hoolabiskups  vm  vored^)  j  Saur- 

bæ  j  Eýafijrde  a  þijngstad  EÍettvm  vorum  vier  j  döm  neffnd- 

er    aff   ærhgum    manne    Arngrijme    Jonssyne    er  þd  haffde 

1)  b.  V.  211.    2)  Mdxxv  63,  211.    3)  þ.  e.  19.  Apr. 


1535.  VINNUMISSIB    -  OHEIMIL  JÖRÐ.  727 

kongsins  sjslu  og  vmbod  j  Vðdluþijnge  ad  skoda.  Ransaka 
og  fullnadardöms  atquæde  a  ad  leggia  vm  þd  akiæru  er 
Jssleifur  bonde  Sigurdsson  [doms  a  beiddist  og^)  kiærde  thil 
þeirra  Biarna(r)  Þorualldssonar^)  og  Eiolffs  Sueinssonar  vm 
þann  vinnumisser  ^r  hann  fieck  vm  sumarid  af  þeirra  vid- 
skifftum.  Nu  med  þui  ad  goder  menn  sáu  ad  Eiolffur  hiö 
fyrre  ad  Bijrne  og  var  halldinn  aff.  þiker  oss  Iðgmdlid  þar 
ad  luta.  ad  saa  mun  sokum  suara  ^iga  sem  slær  vppa  sak- 
lausan  mann  edur  bjdur  kamp  fedur  holmgongu^).  Þui  dæmd- 
um  vier  fyrrnefndir  doms^)  menn  Biorn  skiUdugan  ad  leida 
ij  loglig  vitne  edur  suerie  sialffur  og  tueir  menn  med  hon- 
um  ad  Eiolfur  heffde^)  fyrre  hogguid  med  nocktum  knijffe 
og  viliad  slaa  sig.  Enn  ad  vottunum  leiddum  edur  ödunum 
vnnum  dæmdum  vier  Jssleiff*  Bonda  allafi  adgang  eiga  ad 
Eiolffe  Sueinssyne  vm  sitt  skadræde. 

Og  thil  sanninda  hier  vm  [setium  vier  fyrneffnder  döms- 
menn  vor  jnncigle  fyrer  þetta  Breff  ^r  skriffad  var  a  Æse- 
stodum  ]  Eyafijrde  þridiudaginn  næstafi  eff'ter  Marcij  Evan- 
gefista  dag  a  sama  are  sem  fyr  seiger^). 


605.  13.  Maí  1535.  í  Skálholti. 

DóMR  þriggja  presta  og  þriggja  leikmanna,  útnefndr  af  Ög- 
mundi  biskupi  í  Skálholti,  um  ákæru  biskups  til  Sturlu  Jóns- 
sonar,  að  hann  hefði  yrkt  og  unnið  leyfislaust  lögfesta  jörð 
biskups-stólsins  Efri  Hamra  í  Holtum. 

A. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XI,  6,  frumrit  á  skinni.  Átta  innsigli  hafa  ver- 
ið  fyrir  bréfinu.  —  AM.  Apogr.  24'38  með  hendi  Árna  Magnússonar 
(„J  vitnishurde  Siironar  Ormssonar  dat.  1506.  standa  nedre  hamrar  j 
Holltamannahrepp.  E  :  conseqventér  Efrehamrar.  Þesser  Efre  Hamr- 
ar  eru  nu  eign  Oddakirkiu  halfer.  en  halfer  bondaeign.  Sydri  Hamr- 
ar.  sem  nu  so  kallast.  eru  bændaeign".  AM). 

1)  [b.  V.  211.     2)  Þorvarðssonar    (rangt)       3)  Einuijge    63;  [edur 
einvigi  edur  holmgongu  211.     4)  b.  v.  63,  211.     5)  hafe  63.    6)  [sl.  63. 


728  ÓHEIMIL  JÖRÐ.  1535. 

Domsbref  vm  hamra. 
Um  Efre  Hamra  i  Holtum.i) 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra 
senda  olafur  jonsson  Badzmann.  gudmundur  jonsson.  sœ- 
mundur  arnason  prestar  skalhoUtzbiskupsdæmis.  erlendur 
jonsson.  magnus  jonsson  og  olafur  dsbiarnarson  leikmenn 
qvediu  gudz  og  sina.  kunnigt  giorandi  at  sub  anno  gratie 
CO.  d.  XXX.  V.  fimtudagin  næsta  fyrir  huitasunnu  j  skalhollti 
uorum  uær  j  dom  nefnder  af  uerdugum  fodr  i  gudi  herra 
augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollti  at  skoda  og 
ransaka  og  fullnadardom  aa  at  leggia  um  þa  aakæru  er  bisk- 
upin  klagadi  til  stulla  jonssonar  at  hann  hefdi  yrkt  og  unit 
jordina  efre  hamra  j  ongu  leyfi  ne  frelsi.  og  Iðgfesta  af 
biskupsins  umbodsmanni.  hveria  jord  herra  biskupinn  hafdi 
keypt  af  eyolfi  þorualzsyni.  kom  stulh  ecki  ]  stefnu  dagin. 
þui  hann  var  sagdur  siukur.  og  uændízt  heimildartauku  eir- 
eks  bonda  þosteinssonar.  og  hann  hefdi  lofad  at  borga  og 
bitala  huat  aa  sagdizt.  kom  þar  fram  fyrir  oss  utskriptum  af 
kaupbrefi  at  einar  heitinn  erlendzson  hefdi  keypt  þessa  alla 
jord  efre  hamra.  ^igi  sidur  kom  þar  íram  fyrir  oss  domur 
huer  oss  leist  ecki  epter  bokarenar  ordum  giordur.  at  eireke 
þosteinssyni  dæmdizt  þessi  jord  efre  hamrar.  en  uier  uitum 
fyrir  fuU  saninde  at  eirekur  bonde  hefur  ueret  hier  ]  sueit 
langa  tima  og  haft  hier  syslu  og  annarsstadar  og  ecki  aklag- 
at  greinda  jord.  enn  saker  þess  at  landziaga  bokin  setur 
tima  til  nær  huer  madur  skal  land  sitt  brygt  hafa  innan  xx 
uetra  at  forfallalausau^)  þui  þessi  jord  stod  aaklaugunarlaus  j 
xl.  aar  edur  meir.  þui  leizt  oss  sa  domur  ecki  afl  hafa.  enn 
eyiolf  rettiliga  matt  kaupa  greinda  jord.  Suo  og  mega  selia 
huerium  honum  likadi.  og  biskupinn  logliga  kominn  at  sagdri 
jordu.  Þui  at  heilags  anda  nad  til  kalladri  at  suo  proífudu 
og  fyrir  oss  komnu  dæmdum  uær  med  fullu  doms  atkvæde 
adur  nefndan  stulla  sekan  fyrir  naulnan  yrking  og  aabunad 
aa  jordunne  sem  login  ut  uisa.  utan  hann  konii  til  næsta  aux- 
araarþings  med  meira  sanninda  proff  og  skilriki  þad  dandi- 
monnum  uirdizt  fullt  afl  hafa. 

1)  Apog[r   2433  með  hendi  AM,    f)  Svo, 


1535.  ÓHEIMIL  JÖRÐ.  729 

Samþyckti  þenna  uorn  dom  med  oss  adurgreindur  herra 
biskup  augmund  og  setti  sitt  jnsigli  med  uorum  fyrrnefndra 
manna  jnsiglum  fyrir  þetta  domsbref  Skrifat  j  sama  stad 
deigi  og  aari  sem  fyrr  seigir. 

B. 

AM.  Apogr.  2753    með    hendi   Árna    Magnússonar    „Ur  brefabok 
biskups  Ögmundar". 

Um  ^fre  Hamra. 
Ollum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heyra. 
senda  Olafur  Jonsson  Badzmann.  Gudmundur  Jonsson.  Jon 
Hiedinsson^)  prestar  Skalholltzbiskupsdæmis.  Ellendur  Jonsson. 
Olafur  Asbiarnarson.  Magnus  Jonsson.  logrettumenn.  kvediu 
gudz  oc  sina  kunnugt  giaurande  ad  sub  anno  gratiœ  m^'.  d^. 
xxxv^.  a  fimtudaginn  næstan  fyrer  Hvitasunnu  vorum  vier  i 
dom  nefnder  af  heidursamlegum  herra.  herra  Ogmund  med 
guds  nad  biskup  i  SkalhoUte.  ad  dæma  og  skoda  þa  akiær- 
un^)  sem  biskupinn  kiærde  til  Sturla  Jonssonar.  ad  hann 
hefde  yrkt  ok  unned  jaurdina  ^fre  Hamra  i  ongvo  leyfe  nie 
frelse.  ok  af  sinum  umbodsmanne  logfesta.  hvoria  hann 
hefde  keypt  ad  Eyolfe  Þorvaldssyne.  Kom  þar  fram  fyrer 
oss  utskrift  af  kaupbrefe.  ad  Einar  heitinn  Ellendzson  hafde 
keypt  þessa  alla  iaurd  (-fre  Hamra.  Kom  þar  oc  fram  hier- 
adsdomur.  hvor  oss  leitst  ecke  epter  bokarinnar  ordum  giord' 
ur.  hvor  svo  var  latande.  ad  Eireke  Þorsteinssyne  dæmdist 
þesse  iaurd  ^fre  Hamrar.  Nu  saker  þess  ad  landzlagabokin 
setur  tima  til  nær  hvor  skal  hafa  brigdt  land :  innan  x^).  vetra 
ad  forfallalausu.  enn  þesse  iaurd  stod  aklogunarlaus  i  .xl. 
ar  edur  meir.  Þvi  ad  H(eilags)  anda  nad  til  kalladre.  ad  svo 
profudu  ok  fyrer  oss  komnu.  dæmdum  vier  fyrrnefnder  doms- 
menn  med  fullu  doms  atkvædi  fyrrnefndan  Eyolf  Þorvalds- 
son  riettelega  hafa  matt  selia  þessa  iaurd  biskupenum.  Enn 
adurnefndan  Sturla  sekan  fyrer  notnuni)  oc  abunad  sem  log 
giaura  rad  fyrer.  utan  hann  kome  til  alþingis  edur  hans  um- 
bodsmadur  med  meira   prof  ok  skilrike  enn  þetta.  et  cetera. 

J)  Svo, 


730  VTGSLUBRÉF.  -  SKÁLA.  1535. 

606.  33.  Maí  eða  18.  Sept.  1535.  í  Viðey. 

Ögmundr  biskup  lýsir  því,  að  hann  hafi  vígt  Björn  djákna 
Jónsson  til  prests,  en  Björn  djákni  sýndi  biskupi  prestsvígslu- 
leyfi  af  legata  valdi  og  uppgjöf  á  því,  að  Björn  var  ekk 
skilgetinn. 

Landsbókasafn  61.  8vo,  með  hendi  Arna   Magnússonar  „Ex.  orig. 
Stadarhol«. 

Vigslubref  siera  Biarnar^). 
Vier  Afigmund  med  gudz  nad  biskup  i  Skalhollte  giðr- 
um  godum  monnum  kunnigt  med  þessú  vorfl  opnú  brefe  at 
vier  hofum  med  heilags  anda  nad  tilkalladre  ordinerat  ad 
prestbiterii  gradum  Biorn  DÍakna  Jonsson  epter  þui  vithne 
og  brefi  er  hann  hafde  fyrer  sier  at  hann  være  vigdur.  infra  sa- 
cris.  adur  i  Holabiskupsdæmi.  Hier  med  synde  hann  oss 
Htteram  dispensationis  uppa  |)at  defectum  sem  hann  hefer 
in  natalibus.  giefit  af  legata  vallde.  hvória  dispensationem 
vær  af  vorú  biskupsh'gu  vallde  fullgiorum  epter  ðUum  log- 
um  heilagrar  kirkiu  og  priuilegiis.  so  at  adur  nefndur  Biorn 
skal  allt  oíficium  sacerdotale  fremia  og  fullgiðra  so  sem  na- 
tus  ex  iegittimo  thoro.  Og  til  sanninda  hier  um  setium  vier 
vort  insigle  fyrer  þetta  bref  skrifat  i  Videy  Sabbato  quat- 
tuor  temporum^).  anno  Domini  M.  d.  xxx.  v.^ 


607.  36.  Maí  1535.  í  Hðfða. 

Kaupbréf  þeirra  Jóns  biskups  Arasonar  og  Bjarna  Skúla- 
sonar  um  Skálá  í  Sléttahlíð,  með  tilgreindum  reka  (Fals- 
bréf). 

AM.  Fasc.  XLVIIT,  2J,  frumrit  á  skinni.  Af  4  innsiglum  eru  3 
hin  síðustu  fyrir  bréfinu.  Arni  Magnússon  ritar  aptan  á  bréfið  ár- 
talið  „1535"  og  svo  ^*  fb/'  sem  merkir,  að  bréfið  sé  falsbréf,  og  svo 
er  því  varið,  og  er  það  eitt  af  Skálárfalsbréfunum.  Er  það  annað- 
hvort  gert  síðla  á  16.  öld  eða  snemma  á  17.  öld,  eptir  útliti. 

1)  „sonar  Jons  biskups  Arasonar",  bœtir  Árni  við.  2)  Þetta  getr 
verið  20.  Febr.,  22.  Mai,  18.  Sept.  eða  18.  Dec.  Líklega  er  þó  bréfið 
annaðhvort  gert  í  Maí  eða  Sept, 


1535.  SKÁLÁ  -  BERUFJÖRÐR.  731 

Þat  giorum  vier  steingrimur  prestur  bessason.  jon  odds- 
son.  arni  runolsson.  godum  monnum  kunnögtt  med  þessu 
voru  opnu  brefi  at  arum  epter  gudz  burd.  (D  d.  xxx.  og  .v. 
aa  hofda  a  hofdastrond  vorum  vier  j  hia  saum  og  heijrdum 
aa  ord  og  handaband  þessara  manna  af  einni  alfú  biskups 
jons  drasonar.^)  enn  biarna  skíllasonar  af  annari  alfíi.  at 
suo  fyrir  skyldu  at  greindur  biskup  Jon  selldi  sogdum  biarna 
jordina  skaala  j  sleittahlíjd^)  sem  lýgur^)  j  fellz  kirkiu  sokn  fyr- 
ir  xxxx  hundrut  med  ollum  þeim  gognum  og  giædum  sem 
greindri  jordu  fyiger  og  fylt  hefer  at  fornu  og  nyu  til  fúllr- 
ar  eignar  vndaii  hoia  domkirkiú  enn  vnder  biarna  og  hanz 
erfingia  med  til  greindum  Beka  sem  lýgur^)  j  miUi  skarfua 
steins  og  hladbergz.  bædi  húalz  og  vijdar  at  skaalar  kirkia 
œtti  epter  þui  breíi  sem  biskup  Jon  sagdist  hafa  fúndit  sied 
og  yferlesid  heim^)  a  holum.  Hier  j  mot  gaf  biarni  jordina 
land  sem  hggur  j  fliotum  j  knappstada  kirkiu  sockn  fyrir  xx 
hundrud  med  oUum  þeim  gognum  og  giædum  sem  greindri 
jordu  fylger  og  fylt  hefer  at  fornú  og  nyu  vndan  sier  og 
synum  erfingium  enn  vnder  holakirkiu  og  hennar  formenn. 
og  þar  til  xx  hundrud  j  naiitum  og  saudum.  hestum  og 
skreid.  skal  huer  hallda  sinu  kaíipi  til  laga  er  keijpti.  enn 
hinn  suara  lagarijptingum  er  selldi.  þui  set  eg  adur  greind- 
ur  biskup  Jon  mitt  j  (!)  jnnsigli  fyrir  þetta  bref  med  ddur 
greindra  manna  jnnsigluni  huertt  ed  skrifat  var  j  sama  stad 
dag  og  ari  sem  fýrr  seiger  CDiduikú  dagin  næstaii  fyrir  fest- 
um  corporis  christi. 


608.  37.— 31.  Mai  1535.  í  Beruflrði. 

4.  August  1583.  í  Yallanesi. 

ViTNisBUBÐARBRÉF  um  það,  hverir  peningar  hafi  verið  goldnir 
kirkjanni  í  Berufirði,  Egh  Steingrímssyni  í  hendr,  eptir  afgang 
Steingríms  heitins  ísleifssonar  föður  hans. 

AM.    259.    4to   bl.    180a,  skr.    1608   (=  a) ;  bl.  107b  -  108a,  skr. 

1)  Að  föðurnafn  bisknpsins  er  hér   tilgreint  á  þessum  tíma  er  út 
íif  fyrir  sig  nærri  því  órœkt  fölsunarmerki.      2)  Svo, 


732  *  BERUFJÖRÐR.  1535. 

1589—1590  með  hendi  Odds  biskups  (=  &).  —  Add.  British  Museum 
It,  245.  4to  bl.  230,  skr.  1592  (=  c). 

Berufiorduri)  1585.2) 
Þad  giorum  vid  Brandur  prestur  Ormsson  og  Þorsteinn 
Einarsson  leikmadur  christnum  monnum  kunnugtt.^)  med 
þessu  ockru  opnu  Briefe.  Arum  eptter  Jesu  christi  fæding 
1535.  vorum  vid^)  nær  stadder.  sdum  og  heýrdum  d.  a 
Berufirde.  j  mulaþijnge.  j  fardogum.  vm  vorid  eptter  afgang 
Steingrijms  heitins  Jsleifssonar  (gud  hans  sdl  ndde).  J  fyrstu 
grein.  ad  suo  ordner  peningar  voru  golldner  kirkiunne  j 
Berufirde.  x  kyr  og  Ix  dsaudar.  metner  og  gilider.  Eigle 
steingrijmssyne  j  hendur.  rettum  erfingia  eptter  sinn  fodur. 
og  þessar  jarder  Jorvijk  ]  Breiddal  j  eydalakirkiu  sokn. 
Kiellduskogar  og  fiogur  hundrud  j  Skdlum.  huer  eignud  voru 
þeim  Biskupum^)  sem  Bænhusenu^)  var  helgad.  sumer  kalla 
postulapartt.  og  eckertt  tuijmæle  d  leikid  j  þann  tijd.  Og 
hier  samhh'odar  ockrum  vitnisburdum  Sijra  Einar  Arnason 
officiaUs  austfiarda.  var  hartt  nær  j  þriatiju^)  dr.  med  sama 
skilorde  og  uid  uottum  hier  j  þessu  Brefe.  og  setiande  sitt 
jnsigle  a  þetta  Brief  med  ockrum  jnsiglum.  Skrifad^)  a  Valia- 
nes  stad  þann  fiorda  dag  Augusti.  Datum  1583. 

[Þetta  fyrrskrifad  vitnisburdar  Brief  var  a  Berufirde 
Anno  1589.  med  oskoddum  jnsiglum  hia  þeim  gamla  manne 
Þorsteine  Ejnarssyne.  þuij  eg  liet  þar  skrifa  eptter  þuij  þa 
eg  Wisiterade  fyrsta  sinn  vm  austfiordu.  Skrifad  j  Skalholltte 
þann  3  dag  Februarij  Anno  1607.^) 

[Vona  eg  þad  sie  hia  þeim  sem  Berufiðrd  hefr  selldt 
ockur  fðdur  mijnum.  og  onnur  flejre  bref  og  skilrijke.  eda 
maldagar.  sem  eg  viUde  giarnail  fd  med  godum  skilum.  og 
hef  eg  bedit  fðdur  minn  þar  vm.  hier  med  ydur  gude  bijfalande. 

Oddur  Einarsson 
S.  S.  S.io) 


1)  5,  C.  2)  c,  og  er  ártalið  þar  með  hendi  Odds  biskups.  3) 
kunnigtt  c.  4)  vier  (!)  c.  5)  Biskupinum  h.  6)  Svo  öll.  7)  xxx,  &. 
8)  sl.  c.  9)  [Þetta  bref  var  med  oskoddum  innsiglum  hia  Þorsteine 
Einarssyne  hinum  gamla  at  Berufirde.  Þui  þar  liet  eg  epter  þui 
skrifa  Anno  1589  6,  c.     10)  [með  eiginhendi  Odds  biskups ;  vantíir  í  &. 


1535.  MtJNKAÞVERÁ.  73^ 

609.  23.  Júní  1535.  á  MunkaþTerá. 

Tylftabdómr  klerka,  út  nefndr  á  alniennilegri  prestastefnu  á 
Eyrarlandi  af  Jóni  biskupi  á  Hólum,  uni  lambseldi,  og  ost- 
toll  Munkaþverár  kirkju  á  öUum  jörðum  í  Eyjafirði  milli  Gler- 
ár  og  Varðgjár. 

AM.  Apogr.  4073,  með  hendi  Jóns  Magnússonar  bróður  Árna  „Ex 
originali"  á  kált'skinni. 

Þath  giðrum  uier  priór  ]on  ca  modruuollum.  sigurdur 
]onsson.  þorstein  jonsson.  eiell  hallzson.  torfe  jonsson.  þor- 
biorn  jonsson.  þorgils  gudnmndzson.  jon  fmbogason.  tumas 
jonsson.  runolfur  narfason.  teittur  magnusson.  jon  magnus- 
son  prestar  hola  biskupsdæmis  godum  monnum  kunnugt 
med  þessu  woro  opnu  brefi  ath  þa  er  hdit  war  fra  gudz  burd. 
CD.^  d.o  xxx^.  og  V.  ar  CDanudægin  næstan  fyrir  jonss  CDesso 
baptiste^)  da  eyralandi^)  j  eyafirde  da  almenneligri  prestastefnu. 
woro  (wier)  til  nefnder  af  worum  virduligum  herra  oganda- 
ligum  fodur  jone  med  gudz  nad  biskup  oa  holum  ath  skoda 
og  ransaka  og  fullnadardoms  atkuædi  oa  at  leggia  wm  þat 
laraselldi  sem  broder  pettur  aboti  œl  munkaþueraa  Reinknadi^) 
munkaþuerarkirkiu  eiga  aa  oUum  ]ordum  j  eyiafirde  j  miU- 
um  glerar  og  wargiar.  huortth  registrum  sagdrar  kirkiu  jne 
hiellt  og  hann  þar  fram  bar  (og)  ver  saum  og  yferlasum. 
svo  og  somuleidis  wm  þann  ostollin.  er  fyrgreind  munka- 
þuerar  kirkioa  ætti  ath  huerium  skattbonda  j  fyrgreindu  tak- 
marke.  reinknadist^)  þath  .xv.  merkur  smiors  j  huern  eirn. 
en  þat  af  huerium  annara  sem  sialfur  uiUdi  til  giora  þui 
jn  nomine  domini  amen.  dæmdum  ver  fyr  greint  Pegistrum 
stodugth  og  myndugt  og  huern  man  skylldugan  sem  byr  j 
eyiaíirde  j  greindu  takmarke  millum  glerar  og  wargiar  huortth 
helldur  hann  er  bondi  eda  annar  madur  ath  ala  eitt  lamb 
fyr  greindum  stad  munkaþuerar  kirkiu  taka  ath  mickels- 
messo  en  skila  aptur  ath  krosmesso^)  gilldu  og  abyrgiast 
sem  annath  fulgufie.  en  ef  þa  er  eigi  saudur  til  þa  gialldi 
fullgildis.  X.  alner  wmbodzmanne  kirkunar^).  eptter  þui  sem 

1)  Þ.  e.  21.  Júní.     2)  Svo. 


734  GRENJAÐARSTAÐR.  I5g5. 

sialfum  semur.  huer  hann  giorer  eige  suo  sekur  iij  morkum 
uid  fyrgreinda  kirkiu  og  gialldi  saud  [sem  adur^).  og  somu- 
leidis  wm  adur  skrifadan  ostoll.  xv.  merkur  smiors  af  hueri- 
um  skattbonda.  er  slik  sektth  þar  uid  sem  adur  greiner.  Og 
til  saninda  hier  wm  setti  adur  greindur  herra  ]on  med  gudz 
nad  biskup  aa  hollum^)  sitt  jnsigle  med  adur  skrifadra  donis- 
manna  jnsiglum  fyrir  þetta  domsbref  er  skrifad  war  da 
munkaþuera  j  eyaíirde  deigi  sidar  en  fyr  seigir. 


610.  33.  Júní  1535.    á  arenjaðarstöðam. 

JóN  biskup  á  Hólum  afhendir  síra  Sigurði  Jónssyni  (syni 
sínum)  kirkjuna  og  staðinn  á  Grenjaðarstöðum,  og  segist 
biskup  afhenda  með  þeim  peningum,  sem  hann  haíi  tekið 
við  af  ábóta  Finnboga  heitnum  Einarssyni  fyrir  sjö  árum. 

AM.  273.  4to  skinnblöð  samtíða.     Sbr.  Nr.  593. 

Þat  giorum  uier  thomas  einarsson.  jon  jonsson  prestar 
þorsteirn  finbogason.  audvn  sigurdsson.  oddur  arnfinsson.  arn- 
grimur  jonsson  godvm  monnum  kunnigt  med  þessv  uoru 
opnv  brefi  þa  lidit  var  fra  guds  burd.  CD.  d.  xxx  og  fim 
ar  aa  greniastodum^)  j  reykia  dal  jn  vigiha  johannis  baptisti^) 
uorum  uier  j  hia  saum  og  heyrdum  aa  at  verdugur  herra 
biskup  jon  afhenti  sira  Sigurdi  jonssyni  kirkmna  aa  grenia- 
stodum^)  og  stadin  med  þat  ornamentvm  og  inuentarium  sem 
hann  sagdi  og  sýndi  sig  vid  hafa  tekit  af  aabota  finboga 
heitnum  einarssyne  sem  registrum  og  reikningsskapur  þar 
um  gior  inne  helldur.  Og  svo  afgreiddi  biskup  jon  þa  pen- 
inga  sem  hann  lagdi  til  kirkiunar.  Sagdist  hann  uid  hafa 
verit  þa  nefndur  finbogi  heitin  medtok^)  og  afenti  greindan 
stad.  giordi  biskup  jon  adur  nefndan  finboga  og  hans  erf- 
ingia  kvitta  vm  allan  reikningsskap  greindrar  kirkiv.  atti 
kirkian  suo  mikit  j  fridum  peningum  sem  hier  eftir  skrifat 
stendur.    Heima  a  stadnum  xj    kyr.  ix  asaudar  kugilldi.  vij. 

1)  [Í  madur  =  sera  madur  {})  Apogr.      2)  Svo.     3)  Síra  Finnbogi 
fékk  veiting  fyrir  Grenjaðarstað  1507. 


1535.  GRENJAÐARSTAÐR    -  HJUSKAPARLEYFI.  735 

c  .1  gelldum  saudvm  og  navtum.  eirn  hestur  meiddur  og  iij 
hross  vond.  Med  stadarens  iordvm  utan  gardz  kugilldi  Ix  og 
uij  ung  og  gomvl  god  og  ill.  Lagdi  biskup  jon  kirkiune  aa 
greindum  stad  iordina  presthuamm  þat  sem  auk  var  krist- 
fiarens  og  eirn  nyan  flugelshokvl.  med  þeim  skildaga  at 
þar  skylldi  æuenhga  syngiast  salumessa  med  salvtidum 
næsta  dag  epter  marci  ewangelisti^)  setti  biskup  jon  til  panta 
stora  klucku  er  hann  hafdi  ut  leyst  fyrir  lest  til  giUdis  j 
kaupstad  fyrir  vj  aura  silfurs  er  hann  fargadi^)  fyrir  kirki- 
unni.  atti  kirkian  vj  fiordunga  malms  j  kluckunne.  fiell  i  por- 
cio  vm  vij  ar  medan  biskupen  hielt  stadin  ij  c.  gallt  hann 
eirn  messohokul  nyan  med  raudvm  og  grænvm  rondvm. 
ij  Htil  merki  og  bvning  m  messoklædi  med  stolvm,  var  þat 
med  flvgiel.  þetta  allt  fyrir  þessi  ij  c. 

Og  til  sanenda  hier  vm  setium  vier  fyr  skrifader  menn 
uor  incigli  fyrir  þetta  bret.  skrifat  j  sama  stad  dag  ok  ar 
sem  fyr  seigir. 


611.  211.  Júní  1535.  í  Skálholti. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  leyfir,  með  ráði  klerka  á  presta- 
stefnu  og  eptir  því  valdi,  sem  hann  hefir  af  erkibiskupi  og 
páfa,  þeim  Þórði  Ketilssyni  og  Sigríði  Jónsdóttur  að  binda 
hjúskap,  en  þau  höfðu  átt  fjögur  börn  í  fjórmennings 
mægðum. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.  XX,  66,  frumrit  á  skinni  mjög  skemt  af  fúa. 
—  AM  Apogr.  2408  „accuratissimé",  og  hefir  frumritið  þá  verið  al- 
læst. 

Wier  augmund  med  guds  nad  biskup  j  skalholti  gior- 
um  godum  monnum  kunigt  med  þessu  voro  opnu  breffí. 
Saker  þess  ad  faudurhg  forsia  paffaligs  wallz  lætur  tijl  þa 
marga  hluti  af  sinvm  mildligum  heitum  vppa  gudz  wegna 
og  þeirra  manna  naudsynia  sem  þurfandi  eru  sem  laugin 
streingehga  iiosHga  loffa  ecki  sem  er  vm  hiuskaparband  j 
fiorda.  heíí'ur  wor  helgazte  fader  paffen  vnt  og  bifalat  werd- 

1)  Svo      2)  fargagi,  hdr. 


736  ÖJÚSKAPARLteYft.  15B5. 

ugum  faudr  j  gudi  herra  Olafti  ^rchibiskupinum  j  þrand- 
heime  ^n  hanss  werduga  nad  oss  ad  dispensera  vm  þuilik 
mal.  Þui  heffr  þordr  ketilson  og  sigridr  jonsdotter  menn 
vorss  biskupsdæmis  audmiukhga  fram  lagt  sitt  mal  fyrir  oss 
og  bedit  litellatliga  ad  þau  mætti  laugHga  saman  binda  og 
stadfesta  sinn  hiuskap  fyrir  saker  þess  ad  þaú  hauffdu  att 
sin  a  millum.  iiij.  baurn.  .]  fiormennings  mægdum  og  tekit 
þar  fyrir  lausn  ok  skripter  og  goldit  febætur  epter  þui  sem 
kirkiunnar  formðnnum  heffr  wel  Hkat.  Þui  fyrir  saker  fa- 
tæktar  og  naudsynia  barnanna  hauffum  wier  giortt  j  guds 
trausti  med  radi  og  samþycki  vorra  presta  og  prelata  j  al- 
menneligre  prestasteffnú  fulla  dispenseran  vm  fyrrsagda  mein- 
búgi  suo  þau  megi  giora  sin  a  miilum  laugligt  hionaband 
suo  framt  sem  ecki  koma  vpp  adrer  meinbuger  eda  hindr- 
un  j  fysingum.  skulu  þau  sidan  saman  bHjffa  j  laugHgum 
hiuskap  og  þeirra  baurn  laugHga  tijl  arffs  komin  sem  adrer 
skilgetner  erffingiar. 

Og  tijl  saninda  hier  vm  heingium  (vier)  wort  jnsigle  fyr- 
ir  þetta  dispenseranarbreff  huert  skriffat  war  j  skalholt 
sunudagin  næsta  fyrir  festum  apostolorum  petri  et  pauH 
anno  domini  CD.<^  d^.  xxx  v. 


613.  1.  Júlí  1535.  á  Öxarárþingi. 

DóME  tuttugu  lögréttumanna,  út  nefndr  á  Alþingi  af  Erlendi 
lögmanni  Þorvarðssyni  og  Einari  bónda  Brynjólfssyni  í  um- 
boði  Ara  lögmanns  Jónssonar,  um  bréf  Olafs  erkibiskups  og  rík- 
isráðsins  í  Noregi,  —  sem  skipar  biskupum  báðum,  Ögmundi 
og  Jóni,  að  taka  öU  konungsgjöld  af  íslandi,  —  og  um  bréf 
hertoga  Kristierns,  er  skipar  Didrek  Vaget  (=fógeta?)  hið 
sama,  ennfremr  um  bréf  Kristophers  greifa  í  Oldinborg,  er 
skipar  Markús  Meyer  hirðstjóra  yfir  ait  Island,  en  biskupum 
dæmist  þetta  valld  með  þeim  röksemdum,  sem  bréfið  hermir. 

AM.  191.  4to  bls.  48—49  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  á  skinni).  — 
AM.  Apogr.  5546  (eptir  AM.  191.  4to).  Fer  Árni  svo  feldum  orðura 
umþessa  afskript:  „Þesse  dómur  er  utskrifadur  ur  Copiubok  a  perga* 
mente  in  8vo.  er  eg  feck    af    Monsr.  Bryniolfi   Þordarsyne.    Þar  sera 


1S35.  LANösstJÓRN.  73Í 

þetta  bref  vikia  kanii  fra  minne  Originals  Copiu  (ad  skilia  i  þvi  óund- 
erstrikada)  þá  er  þad  rftngt.  þvi  min  copia  er  accuratissimé  ritud  og 
confererud  med  originalnum.  Collata  est  liæc  co  pia".  Þessi  „Originals- 
copia"  Arna  finst  nú  ekki,  og  er  hún  án  efa  brunnin  með  fleirum 
skjölum  hans.  Hins  vegar  er  í  AM.  258.  4to  bls.  72  —  75  afskript 
þessa  dóms  með  hendi  Hákonar  Ormssonar,  gerð  fyrir  Brynjólf  bisk- 
up  (1643)  eptir  frumritinu,  sem  legið  hefir  í  Skálholti,  en  var  orðið 
lasið  á  dögum  Árna,  og  er  nú  liðið  undir  lok.  Er  sú  afskript  stað- 
fest  í  Skálholti  28.  Marts  1643  af  Brynjólfi  biskupi,  Jóni  ráðsmanni 
Haldórssyni,  Birni  skólameistara  Snæbjarnarsyni^  Halli  kirkjupresti 
Arnasyni,  Pétri  heyrara  Gizurarsyni,  Hákoni  landþingisskrifara  Orms- 
syni  og  Stepháni  biskupsskrifara  Olafssyni.  —  Dómrinn  er  prentaðr  í 
Kirkjusögu  Finns  biskups  Jónssonar  II,  268—270.  —  Prentaðr  og  í 
„Ríkisréttindum  Islands"  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson, 
Rvík.  1908,  bls.  41-43. 

Alþingisdomur  er  biskup  augmundi  uar 
dæmt  ad  ueita  syslur  ]  sinu  biskupsdæmii). 

OUum  godum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur 
heyra  senda  jon  þoruardzson.  jon  eirekson.  biorn  jonson. 
eirekur  sniolfson.  jon  sæmundzson.  íilipus  runolfsson.  magn- 
us  ]onsson.  jon  helgason.  skule  tumasson.  eirekur  snorrason. 
gudmundur  gudmundzson.  biorn  jonsson.  jon  jonson.  gisH 
jonsson.  gisli  hakonarson.  jon  þorlaksson.  þorualldr  arnason. 
magnus  biornsson.  einar  einarsson  og  þordur  gunarsson. 
suarner  logrettumenn.  [Q.  G.^)  og  sina  kunnegt  giorandi  ad 
þa  lidit  uar  fra  hingatburd  uors  herra  jesu  christi.  CD.  d. 
XXX  og.  u.  ar  miduikudagen  næstan^)  epter  peturss  CDesso 
og  pals^)  ŒL  almenniligu  oxararþinge  uorum  uier  j  dom  nefnd- 
er  af  ærligum  monnum  erlendi  þoruardzsyne  logmanne  sunn- 
an  og  austan  aa  jslande  og  einare  bonda  bryniolfssyne  er 
hafdi  logligt  umbod  ara  jonssonar  logmannz  nordan  og 
uestan  da  jslande  ad  skoda  og  ransaka  og  fullnadardom 
aa  ad  leggia  huoria  magt  edur  afl  þau  bref  skulu  hafa  sem 
jnn  woro^)  komen  j  landit.  j  fyrstu  grein  bref  fraa^)  herra 
[Olaff  erchebiskup^)  j  þrandheim^)  og  ollu  rikessens  radi  j 
noregi  huad  ]nne  helldur  ad  hann  bíjfalar  uerduga^)  herra 
j  gudi  biskup  augmund^ö)  og  herra  biskup  jone  æ^^)  holum 

1)  Ad  Biskupar  Skule  Vppbera  Kongsins  Rentu  a  Jslande  258. 
2)  [Kuediu  Gudz  258.  3)  uæsta  258.  4)  þ.  e.  30.  Júní.  5)  eru  258. 
6)  b.  V  258.  7)  [258;  Olafs  erkibiskups  191.  8)  Þrandheime  258. 
9)  werdug  258.     10)  0gmunde  258.  11)  ad  258. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  *"? 


7S8  landsstjórM.  1535. 

ad  þeir  upp  bere  og  ad  sier  take^)  huor  ]  sinu  biskupsdæme 
alla  krununar  rentu  [et  cetera^).  j  annare  grein  bref  her. 
tuga  kristier(n)s^)  suo  hHodandi  ad  hann  bijfalar  didrik  ua- 
get  upp  at  bera  kongsens^)  rentu  hierj  landit.  j  þridiu  grein 
bref  herra^)  kristifor^)  greifa  j  oldinborg  og  delmenhorst  j 
huoriu  suo  stod  ad  hann  bijfalar  herra  markvss  meyer  hird- 
stiorn  yfer  ollu  jslande  [et  cetera^).  þiker  oss  ecki  uort  log- 
mal  hlyda  upp  ísl  þessa  þeirra  skipan  hertugans  og  greifans 
saker  þess  ad  krunan  j  noregi  hefer  aunguan  utualen  kong') 
yfer  sig  þui  ad  vier  hofvm  henne  suared  og  rettum  norigs 
kongi  uora  eida.  þui  ad  heilagx  anda  nad  til  kalladre  dæmd- 
um  uier  fyrr  nefnder  domsmenn  med  fallu  doms  atkuædi 
herra  erkibiskupsens  og  rikisins  rads  bref  j  noregi  skialligt 
og  myndugt  j  allan  mata  og  herra  biskup  augmund  j  skal- 
hollti  og  biskup  jon  ai  holum  fuilmegtuga  huor  j  sinu  bisk- 
upsdæmi  og  alla  krununar  rentu  ad  sier  mega  taka  epter 
þui  sem  þeirra  bíjfalningarbref  utuisar  og  ine  helldur.  Somu- 
leidis  dæmdum  uier  ad  eingen  krununar  renta  skal  burtu 
flytiazt  af  landenu^)  huorki  skattur  sakafe  edur  sekia^) 
giolld  jnn^o)  i{\  þggg  ^d  allzmegtugur  gud  gefur  oss  rettan 
kong  til  norigis.  Suo  og  dæmdum  uier  ad  huor  syslumadur 
sem  heima  hefer^^)  sina  syslu  skai  bííuara  sinn  skatt  til 
næsta  oxararþings  og  biskupenum  þætte  fullar  uordzlur  fyr- 
ir  hafa.  en  þeir  sem  ecki  hallda  edr  hafa  sinar  syslur  heima. 
þa  afgreidi  biskupenum  sinn  skatt  og  toll. 

Samþykti  þena  uorn  dom  herra  biskup  augmund.  er- 
lendur  þoruardzson  logmadur^^^  Qg  einar  bryniolfsson  og 
[þar  med^^)  oll  logrettan  lærder  og  leiker. 

Og  til  sannenda  hier  um  settu  fyrr  greinder  herrar  sin 
incigli  med  uorum  fyrr  greindra  manna  insiglum  fyrir  þetta 
domsbref  huort  ad^*)  skrifat  uar  j  sama  stad  aare^^)  deigi 
sidar  en  fyrr  seiger. 


1)  258;  taka  191.  2)  [sl  258.  3)  Christiernn  258.  4)  konungs- 
ins  258.  5)  b.  v.  258.  6)  Christofifer  258.  7)  konung  258.  8)  lannd- 
ed  258  9)  seckia  258.  10)  b.  v.  258.  11)  helldur  258.  12)  logmann 
258.    13)  [b.  V.  258.    14)  £r  258.     15)  b.  v.  258. 


i 


1535.  kAUPMÁLABRÉP.  73^ 

613.  4.  August  1535.         á  MöðruTðllam. 

Kaupmálabrép  Orms  Sturlusonar  og  Þorbjargar  Þorleifsdóttur. 

MSteph.    27.  4to  bls.    51—52,  Svartskinna,    með  hendi  Benedikts 

lögmanns  Þorsteinssonar,    skr.    c.  1720  —  1730.  —  AM.  211  5^.  4to  bls. 

6,  skrifað  c    1700.     Stafsetning  er  öllu  betri  á  Svartskinnu,  en  211  er 
upprunalegra  að    orðafari, 

Kaupmdlabref  Orms  Stullasonar^)  og  Þorbiargar 
Þorleifsdottur. 
Jn  nomine  domini  Amen. 

lystest  og  stadfestest  so  felldur  kaupmdle  d^)  millum 
Orms  Stullasonari)  og  Þorbiargar  Þorleifsdottur  a  þeirra 
brudkaupsdeige  sunnudagenn  næstaii  efl'ter  Olafsmesso  íirre 
fum  hausted^)  a  ModruvoUum  [j  Eyafijrdi.  þa  lidid  var  frcL 
hijngadburdi  vorz  herra  Jesu  Ghristi  1535  aar.  ad  ádurgreijnd- 
ur*)  Ormur  StuUason  hafde  til  kaups  vid  adur^)  greinda 
Þorbiorgu  Þ(orleifs)d(ottur)^)  iijc  hundrada  i^)  fastaeign.  [Var 
þar  i'^)  til  skiiin  og  greind  (jðrdin)^)  Stadarfell  og  80  mal- 
nitukugiiide  og  80c  i  ollum  [þarílegum  peningum  kvikum  og 
daudum^). 

Hier  i  mot  hafde  greind  Þorbiorg  Þ(orleifs)d(otter)5) 
ijc^°)  hundrada  i  ]ordum  og^i)  40  Malnitu  kugiUde.  xxc  i 
silfre  og  xxc  i  odrum^^)  þarflegum  peningum.  reiknast  hier 
med  hennar  Modurarfur. 

gaf  [þrattnefndur  Ormur  StuUason  þrattnefndre^^)  Þor- 
biorgu  Þorleifsdottur  i  tilgiof.  Ixc  [var  tilgreijnd  jordin^*) 
Skoravijk.  xxxc-  og  HoUt  fyrer^^).  xxc  er  liggur  i  Stadarfells 

1)  logmanns,  b.  v.  27.  2)  sl,  211.  3)  [sl.  211,  enda  sýnist  und- 
arlegt  að  telja  haust  í  öndverðum  August,  þvi  að  þessi  dagsetning  er 
einmitt  1.  Aug  1535,  sem  hlýtr  að  vera  hið  rétta  ártal  bréfsins,  en 
ekki  1538,  því  að  1538  er  sunnudagrinn  næsti  eptir  Olafsmessu  fyrri 
einmitt  líka  sunnudagrinn  (næsti  dagr)  eptir  Ólafsmessu  síðari,  og 
mundi  þá  vera  miðað  við  síðari  messudaginn  ef  bréfið  liefði  verið 
gert  1538.  4)  [211,  nema  hvað  ártalið  1538,  sem  stendr  í  211,  er  leið- 
rétt  eptir  27;  1535.  ad,  27.  5)  211;  sl.  27.  6)  sl.  211.  7)  [leiðrétt; 
Var  þad  og  (!)  211.  8)  [211;  þar  i  greint  27.  9)  [211;  odrum  kuik- 
um  og  daudum  þarflegum  peningum  27.  10)  211;  ij  27  (rangt).  ll) 
211;  sl.  27.  12)  211  ;  godum  27.  13)  [211;  Ormur  logmadur  27.  14) 
[211;  jordena  27.     15)  b.  v,  211. 

47* 


740  KAUPMÁLABRÉF.  -  SÝSLUBRÉF.  1535. 

kirkiusokn  og  þar  til  .x.  Malnitu  kugillde.  Reiknast  þd  mdle 
Þorbiargar^)  ijc  hundrada  80c. 

kiore  Þorleifur  [Bonde  G(rims)síon)  Þorbiorgu^)  dottur 
sina  malakonu  i  gard  Orms  [Stuliasonar.^) 

Samþickte  þennan  giordning  Dade  B(onde)  Gudmunds- 
son  i  loglegu  umbode  Þorsteins  B(onda)  Finnbogasonar  [er 
þa  skyllde  haffa  íiarhalld  Orms  S(tulla)s(onar)^)  frænda  sins 

Voru  þesser*)  festingarvottar  og  brudkaupsvitne.  Oddur 
Halldorsson.  EigiU  Hallsson.  Andres  Asgrijmsson.  prestar 
Pall  Grijmsson.  Jon  Þorlaksson  og  Þorvalldur  Arnason.  leik 
menn.  [huorier  settu  sijn  jnnsigli  fyrir  þetta  kaupmála  Brief. 
huort  giort  var  d  sama  stad  iij^)  dogum  sijdar  enn  firr 
seiger. 


614.  [23.  Áugust]  1535.     á  Eyvindarmúla. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  veitir  Jóni  bónda  Hallssyni  sýslu 
til  næsta  Öxarárþings  miUi  Þjórsár  og  Jökulsár  á  Sólheima- 
sandi,  „eptir  þeirri  bífalning,  sem  vér  nú  höfum  af  heiðr- 
samligasta  ríkisins  ráði  í  Noregi  upp  á  krúnunnar  vegna  og 
eptir  Alþingisdómum". 

AM.  191.  4to  bls.  50—51  (bréfabók  Jóns  Hallssonar  rituð  samtíða 
á  skinn).  —  AM.  Apogr.  5547  (eptir  191.  4to). 

Syslubref  þad  biskup  augmundur  ueiter 
anno  domini  CD  d  xxx.  v.  ar. 
Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhoUti  heils- 
um  ydur  olium  sem  byggia  og  bua  a±  millum  þiorsar  og 
iokulsar  ca  solheimasandi  og  rangarþing  er  kallad.  kær- 
liga  med  gudz  kuediu  og  uorre.  kunngiorandi  ydur  at  nu 
epter  þeirre  bíjfaling  sem  uier  nu  haufum  af  heidursamlig- 
asta  rikissins  rade  j  noregi  upp  aa  krununar  uegna  og  ept- 
er  alþingisdomum  haufum  uier  bifalat  heidursamligum  dandi 
manni  jone  bonda  hallzsyne  wors  nadugasta  herra  kongsens 

1)  hennar  211.  2)  [211;  sl.  27.  3)  [211;  þa  hann  skiUde  hafa 
unibod  Orms  27.  4)  211;  sl.  27.  5)  [211;  og  innsigludu  þetta  kaup- 
malabref  i  sama  stad  og  iire  iiij  27. 


1535  SÝSLUBRÉF.  74Í 

syslu  og  urnbod  þar  med  ydur  suo  sem  fullmegtugum  syslu- 
manne  ber  at  hafa  og  uor  landzlaga  bok  ut  uisar  med  skott- 
um  og  skylldum.  rekum  og  reningum.  huolum  og  hafrekstr- 
um  og  ollum  þeim  riett  og  rentu  sem  kongdominum  og 
mier  til  heyra  og  eige  er  adur  kuittan  full  fyrir  og  logligur 
sattmale  aa  gior.  skal  fyrnefndur  jon  hallzson  aull  mal 
smærri  og  stærri  sekta  og  sækia  og  saker  aa  gefa  suo  og 
sætta  og  semia  og  nidur  setia.  fyrir  sig  stefna.  prof  ca  taka 
og  doma  yfer  nefna.  skal  hann  mins  herra  kongsens  jarder 
byggia  og  byggia  lata  j  grei(n)du  takmarki  og  landskylder 
upp  bera  og  uiseyre  samantaka  eda  taka  lata  under  fulla 
grein  og  reikning  uid  mic  og  færa  skatten  til  bessastada  og 
lata  kominn  uera.  uiij.  nottum  epter  alþing  hid  sidarsta  for- 
fallalaust  ad  aílyktum  nefndarmonnum  sitt  þingfararkaup. 
skal  fyrr  greindur  jon  hallzson  fulla  magt  og  ualld  til  hafa 
þeim  monnum  dag  at  gefa  sem  j  uandrædi  kunu  ad  falla 
edur  fallit  hafa  og  boda  þeim  til  min  sem  skiotazt.  skal 
hann  og  fullt  ualld  til  hafa  ad  stefna  þeim  monnum  aptur 
j  sina  syslu  sem  þar  hafa  brotliger  ordit  ef  þeir  eru  komn- 
er  j  adrar  sueiter.  skal  optnefndur  jon  hallzson  eignazt  oll. 
uj.  marka  mal  og  þar  fyrir  inan  sier  til  liettis  og  eignar 
fyrir  utan  allan  reikningskap  vid  kongdomenn  og  mic  fyrir 
sitt  armædi  og  starf  enn  ef  stærri  mal  kunu  til  ad  falla  sem 
gud  lati  færri  en  fleiri  þau  skal  hann  sækia  vnder  kongdom- 
en  og  mig.  bidium  (ver)  alla  goda  menn  og  sierliga  mins 
herra  kongsens  uine  og  mina  ad  þier  sieud  tittnefndum  jone 
halzsyne  greider  og  goduiliuger  huers  sem  hann  kann  uit 
ad  þurfa  og  latid  hann  uel  og  reidugliga  ad  komazt  þeim 
goduilia  sem  þier  uilit  honum  giort  hafa.  Byd  ec  opt  nefnd- 
um  jone  hallzsyne  ad  hann  tale  log  og  riett  til  huers  mannz 
þo  med  uægd  og  myskun  þar  sem  þat  til  heyrer  en  þriosk- 
um  og  þralyndum  sie  hann  riettur  domare  og  refsingasani- 
ur.  Skal  titt  nefndur  jon  hallzson  gefa  þeim  nianne  umbod 
sem  hann  viU  til  kiosa  ad  giora  log  og  riett  ad  aullu  iafn- 
fullu  sem  hann  sialfur  ]  fyrr  greindri  syslu  þegar  þrattnefnd- 
ur  jon  hallzson  er  eigi  sialfur  j  opt  nefndri  syslu.  skal 
hann    þessare    mins    herra    kongsins    syslu    og  umbodi  ad 


742  LÉNABRÉF.  I535, 

fylgia  til  næsta  oxararþings  og  þad  leingur  sem  eigi  er  onn- 
ur  loglig  skipan  oa  gior.  Og  til  sanenda  hier  (um)  set  ec 
mitt  jnsigli  fyrir  þetta  syslubref  er  skrifad  uar  aa  eyvindar- 
mula  j  íliotzhlid. 


615.  33.  August  1535.      á  EyTindarmúla. 

Ögmundk  biskup  í  Skálholti  veitir  Jóni  bónda  Hallssyni  til 
næsta  Öxarárþings  umboð  yfir  Skógum  og  Skógaeignum, 
Mörk  og  Merkreignum  fyrir  sama  gjald,  sem  hann  hefir 
haft  af  Jóhanni  Pétrssyni  og  Diðrik  fóvita. 

AM.  191.  4to    bls.  52    (bréfabók    Jóns  Hallssonar  rituð  samtíða  á 
skinn).  —  AM.  Apogr   5.548  (eptir  191.  4to). 

Bref  biskup  augmundar  fyrir  kongs  eignum 
oa  rangaruollum. 
Vier  augmund  med  gudz  nad  biskup  j  skalhollti  gior- 
um  godum  monnum  kunigt  med  þessu  woro  opnu  brefe  ad 
vi^ier  epter  þeirri  bifaHng  sem  uier  nu  hofum  af  heidursam- 
ligazta  rikisens  rade  .]  noregi  upp  aa  krununar  uegna  og 
suo  epter  alþingisdomum  hofum  vier  bíífalat  uel  kendum 
manne  og  uorum  tenara.  jone  bonda  hallzsyne  kongsens 
eigner  under  eyafiollum  skoga  og  skoga  eigner.  mork  og 
merkr  eigner  med  ollu  þui  sem  þessum  greindum  kongs 
eignum  fylger  og  fylgt  hefer  ad  fornu  og  nyiu.  rekum  og 
skogum.  eignum  og  jtokum.  skal  greindur  jon  hallzson  eign- 
azt  og  ad  sier  taka  allar  kugillda  leigur  og  landskyllder  og 
allar  adrar  gagnsemder  og  hlunnendi  af  fyrr  skrifudum  eign- 
um  fyrir  suodan  gialld  sem  hann  hefur  adur  haft  af  johann 
petursyne  og  didrik  fouita.  jn  primis.  ujc-  fiska.  tunu  smiors 
og  .uj.  uetra  gamallt  naut  eda  suo  goda  peninga  j  flytianda 
eyre  ef  þesser  kuna  ecki  til  ad  uera.  hier  med  byggia  at 
gardenum  og  kyrkiune  sem  honum  er  moguligt,  skal  opt 
nefndur  jon  hallzson  þetta  fyrr  skrifat  umbod^)  og  lene 
bruka  og  bííhallda  til  næsta  oxararþings  og  þad  leingur  sem 

1)  tvískrifað  í  skb, 


1535.  KOLBEINSSTAÐIR.  743 

ecki  er  onnur  loglig  skipan  a  gior.  Og  til  .  sanenda  hier 
um  Jjrycktum  uier  uort  insigli  fyrir  þetta  bref  skrifat  da  ey- 
uindarmula  j  fliotzhiid  tueim  nottum  fyrir  bartolomeus  CDesso 
arum  epter  gudz  burd.  CD.  d.  xxx.  og  .u.  ar. 


616.  13.  Septeml»er  1535.  í  Viðey. 

18.  Júní  1588.        á  Strönd  í  Selvogi. 

Hkafn  Guðmundsson  gefr  kirkjunni  á  Kolbeinsstöðum  til 
œfmlegrar  eignar,  en  sér  til  eihfs  bænahalds,  jörðina  Vœt- 
ekra  á  HellisvöUum  undir  Jökli,  og  má  hvorki  selja  né  gefa 
jörðina  undan  kirkjunni. 

Snœfellsnessýsla  2  roeðal  jarðabókarskjala  Arna  Magnússonar,  í 
aískript  frá  26.  Júní  1704.  -  AM.  Apogr.  1264  með  hendi  Árna 
Magnússonar  eptir  transscripto  þessu  á  skinni  „fra  Ara  Þorkelssyni". 

uætuakrer. 
Þad  giori  eg  Hrafn  gudmundsson  goodum  monnum 
kunnugt  med  þessu  mijnu  optnu^)  brefe  ad  eg  medkennist 
ad  eg  hefe  giefid  ]ordina  vætekra  er  liggia  a  HellisvauUum 
j  Knarrar  kirkiusokn  heijlagri  Sancti  nikulas  kirkiu  a  Kol- 
beinstodum  til  æfenlegrar  ejgnar  efftir  minn  dag  Med  óUum 
þeim  gðgnum  og  giædum  sem  henne  hefur  filgt  ad  fornu 
og  nýu  og  eg  hefe  fremst  ejgande  ad  ordid.  enn  mier  til  ej- 
hjfs  bænahallds.  So  og  skil  eg  til  ad  hun  skal  og  huorke 
meiga  giefast  nie  sefiast  vndan  Sancti  Nikulaskirkiu  d  Kol- 
beinstodum.  Og  til  sanninda  hier  um.  set  eg  mitt  jnnzigle 
vppa  þetta  giordnijngsbref.  Skrifad  j  videy  sunnudaginn 
næst(a)    firir   exaltatio^)    Sancti    Crucis    Anno  Domini  CD.  d. 

XXX.     V. 

Þad  giörum  vier  eff'tir  skrifader  menn  Halldor  Odds- 
son.  biarne  Jonsson.  Jon  Ormsson.  Gudmundur  Audunar- 
son.  Jon  Nichulasson  og  Audun  Jonsson.  goodum  mðnn- 
um  viturligt.  ad  vier  hofum  sied.  d  halldid  og  jferlesid. 
Brief  Hrafns  heitinz  gudmundssonar.  med  hejki  hangande 
jncigle  ord  eíftir  ord   sem  hier  firir    ofaii    stendur.    Og  til 

1)  opnu  1264.     2)  exvUtatio  1264, 


744  NÚPSBRÉF.  1535. 

sannenda  hier  uín.  setium  vær  vor  jnncigli  nedan  íirir 
þetta  bref.  Skrifad  ad  Strond  j  Selvogie.  þridiudaginn  næst- 
aii  efter  Jons  Messu  þa  lided  var  fra  guds  burd  CD.  dc. 
Ixxx.  viij.  dr. 

Franian    skrifad    ad    vera   ordriett  utcoperad  eíFter  þessa  brefs 
Transscript  aa  kalfskinn    med  þremur    heilum  hangande  Jnnsiglum 
þad  vitna  underskrifader  ad  Haga  d.  26.  Junij  Anno  1704. 
Einar  Einarsson  Magnus  Arason.i) 

Eh. 


617.  26.  September  1535.  á  Mel. 

JóN  biskup  á  Hólum  fær  „vorum  kæra  frænda"  síra  Birni 
Jónssyni  til  fuUrar  eignar  jörðina  fremra  Núp  í  Núpsdal 
með  alkirkjuskyld  og  setr  máldaga  fyrir  kirkjunni. 

AM.  Fasc.  XLVIII^  22,  frumrit  á  skinni,  sem  Árni  hyggr  sé 
með  hendi  Olafs  biskups  Hjaltasonar,  og  fékk  hann  það  1708  frá 
Guðríði  Magnúsdóttur  í  Flatey,  en  gaf  síðan  eigendum  fremra  Núps, 
þeim  Eiríkssonum,  Jóni  lögsagnara,  Teiti  og  Jóni  yngra  (að  hann 
segir).  Af  4  innsiglum  er  1  dottið  frá.  —  Landsbókasafn  6J.  8vo, 
afskript  staðfest  í  Skálholti  30.  Apr.  1712  af  Árna  Magnússyni,  Þor- 
leifi  Arasyni,  Gísla  Bjarnasyni,  Þorgilsi  Sigurðssyni  og  Þórði  Þórðarsyni. 

Vier  jon  med  gudz  nad  biskup  a  holiim  giorum  godum 
monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  brefe  at  vier  hðf- 
um  feingit  til  fuUrar  eignar  vorum  kæra  frænda  sira  birne 
lonssyni  jordina  fremra  núp  i  nupsdal  med  ollum  þeim 
gðgnum  og  giædum  sem  greindri  jordú  a  med  Iðgum  at 
fylgia  og  vier  vrdum  fremst  eigandi  at.  en  saker  þess  at  al- 
kirk(i)u  skylld  er  a  greindri  jordíi  og  sama  kirkia  var  litt 
halldin  at  bokum  og  messúklædum.  og  ei  feingum  vier 
nockra  peninga  med  greindre  kirkiu.  þa  hún  kom  fyrst  i 
vora  eigu.  so  og  hðfum  vier  eingin  registur  sied.  nie  reikn- 
ingskap  vitad  ^iordan  hafa  verid  vm  peninga  edur  porcio- 
nem  sagdrar  kirk(i)u  nema  vm  þad  eydekot  sem  gamler 
maldagar  hallda  at  kirkiunne  til  heyra^).  þui  giorum  vier  so- 
dan  maldaga  og  skildaga  vid  greindan  sira  biorn  vm  adur 
greinda  kirkiu.  at  hann  skal  vpp  hallda  kirkiunne  og  leggia 
til  hennar  bækur  og  messoklædi  so  hun  sie  songfær.  en  vier 
hofum  lofat^)  at  leggia  kirkiunne.  x.  malnytíi  kugillde  og  x«  i 

1)  þ.  e.  Magnús  kapteinn  2}  Svo.  3)  „kirkiunne"',  stendr  næst 
eptir  þetta  orð  í  frbr.,  en  því  er  of^ukið, 


1535.  NÚPSBRÉF.  -   HAMARSBRÉF.  745 

þarfligum  peningum.  skal  þad  vera  kirkiunnar  eign.  en  all- 
afi  annan  reikningskap  sem  fallit  hefur.  edur  falla  kann  j 
lifs  tid  adur  greindz  sira  biarnar.  giefum  vier  og  giðrum 
aullungis  kuittan  at  þui  hðlldnu  sem  fyrr  skrifad  stendur  og 
kirkian  sie  vel  halldin  og  hennar  þionustumenn.  voru  þess- 
er  menn  kallader  til  votta  hier  vm  abote  helgi  med  gudz 
myskun  at  þijngeyrum.  þorbiorn  jonsson  og  olafur  hiallta- 
son  prestar.  Og  til  meire  audsyningar  hier  vm  setium  vier 
vortt  secretum  med  greindra  manna  insiglum  fyrir  þetta 
(bref)  giort  a  mel  i  midfirde  a  sunnodaginn  næsta  epter 
mathei  apostoli  et  ewangeliste  anno  domini  (TO^.  d.^  xxx^.  v^. 


618.  16.  Oktober  1535.  í  Eskjuholti. 

21.  Febrúar  [1536].  í  Stafholti. 

BjARNi  Vigfússon  fær  Ögmundi  biskupi  í  Skálholti  til  fuUr- 
ar  eignar  alla  jörðina  Hamar  í  Borgarhrepp  og  lofar  að 
selja  biskupi  fyrstum  aðrar  jarðir  sínar  og  týi,  en  Bjarni 
skal  í  mót  kvittr  um  sakferli  sín  og  fornan  reikningskap 
Borgarkirkju,  er  honum  bar  til  að  svara;  er  síra  Freysteinn 
Grímsson  við  kaupið  fyrir  hönd  biskups. 

AM.  Fasc.    XLVIII,    23,    frumrit  á  skinni.      Öll    (5)    innsiglin  eru 
doftin  frá. 

Kavpbref  vm  hamar  j  borgar  kirkiv  sokn.^) 
Þad  medkennvnst  vier  jon  prestur  e(y)olfson.  oddur 
thomasson.  magnus  jonsson.  jon  jonsson  med  þessv  voru 
opnv  brefi.  at  m.  lavgardagen  fyrsta  j  vetre  þa  hdit  var  fra 
gudz  burdi  .CD  d  xxx  og  .v.  aar  j  eskiuhollte  j  borgarhrep(p). 
vorum  vier  j  hia  sagum  og  heyrdum  aa  at  suodan  giorning- 
ur  for  fram  med  biarna  vigfussyne  og  sira  freysteine  grims- 
syne  er  þar  var  þa  af  virduligs  herra  biskups  ogmundar 
hendi  ath  suo  vndertauludu  og  fyrir  skildv  med  fullkomnv 
handabandi  ath  adur  skrifadur  biarne  vigfusson  fiek  biskupi 
ogniundi  jordena  alla  hamar  er  liggur  j  borgarhrep(p)  j 
borgarkirkiu    sokn    med    ollv  þui    sem   greindri  jordv  fylger 

1)  Utan  á  bréfínu  með  ^amalli  hendi. 


746  HAMARSBREF.  —  JARÐABREF.       1535. 

og  fylgt  hefur  at  fornv  og  nyv  ok^)  hann  hafdi  fremst  eig- 
andi  ath  ordit  vndan  sier  og  sinum  erfingium  en  vnder  fyr 
skrifadan  herra  biskup  ogmund  ok^)  þad  rad  sem  hans  nad 
vill  fyrir  henni  giora.  Jtem  j  sama  giorning  og  handabandi 
lofadi  opt  nefndur  biarne  at  selia  herra  biskupenvm  fyrstum 
adrar  sinar  jarder  ok^)  tye  fyrir  fulld  peninga  og  aungum 
audrum  vtan  med  hans  leyfi.  Hier  fyrir  skyllde  titt  skrifad- 
ur  biarne  vigfuusson  fa  sina  kuittan  af  biskupenum  vm 
gamlan  reikningskap  kirkivnar  aa  borg  er  honum  bar  fyrir 
ath  svara  ok^)  oU  aunnvr  sakferli  er  hann  hafdi  openber- 
lega  brotlegur  ordit  vid  biskupen  hier  til.  og^)  til  sanenda 
hier  vm  setium  vier  fyrskrifader  menn  vor  insigle  fyrir  þetta 
giorningsbref  er  skrifat  var  j  stafhoUte  næsta  (dag)  fyrir 
catedracio  sancti  petri.  aa  [sama  are^)  ok^)  fyr  seger. 


619.  17.  Oktober  1535.  í  Mlklagarði. 

JóN  biskup  á  Hólum,  er  þá  var  kongs  umboðsmaðr  bæði  í 
Vöðiuþingi  og  Þingeyjarþingi,  selr  Bessa  Þorlákssyni  jarð- 
irnar  Sigurðarstaði,  Sandvík,  Haldórustaði,  Jarlstaði,  Minni- 
völlu  og  Kálfborgará  í  Bárðardal,  Skarð  í  Fnjóskadal  og 
Björk  í  Eyjafirði,  fyrir  hálfa  Anastaði,  hálft  Skarð  og  fimm 
hundruð  í  Kárastöðum  á  Vatnsnesi  og  hálfa  jörðina  Sam- 
týni  í  Kræklingahhð,  með  fleirum  greinum,  er  bréfið  hermir. 

AM,  Fasc.  XLVIIl,  24,  frumrit  á  skinni,  líklega  með  hendi  Ara  lög- 
manns  Jónssonar.     Öll  innsiglin  (sem  munu  haía  verið  7)  eru  dottin  frá. 

Þeim  godvm  monnum  sem  þetta  bref  sida  edr  heýra 
senda  are  jonsson  logmann  nordan  og  uestan  óí  jslandi. 
thomas  ionsson.  jon  mattheusson.  sueinn  finbogason  prestar. 
Benedict  einarsson.  grimur  einarsson.  filippus  þorarinsson 
leikmenn  kuediu  gudz  og  sina  kvnnigt  giðrandi  darum  epter 
gudz  burd  CDdxxx  og  fim  j  mycklagardi  j  eyafirdi.  svnnv- 
daginn  næstaii  fyrir  luce  ewangeliste.  vorum  vær  j  hia  súi- 
vm  og  heyrdum  da  ord  og   handaband  verdug  herra  biskup 

1)  Svo.    2)  [Svo;  er  rangt;  á  að  vera:  ári  síðar. 


1535.  JARÐABREF.  747 

]ons  at  holum  og  bessa  bonda  þorlakzssonar  at  suo  fyrir 
skildu  at  nefndr  herra  biskup  jon  selldi  greindvm  bessa 
jardernar  sigurdarstadi.  sanduíjk.  halldorvstadi.  ]allstadi. 
minneuoUu  er  liggia  j  Ivndarbrecku  kirkivsokn  og  þar  til 
jordina  sydri  kalfborgarœL  j  eýiardalsoar  kirkiv  sokn  og 
jordina  skard  j  hnioskadal  er  liggr  j  laufdás  kirkiv  sokn 
og  iordina  biork  j  ejafirdi  j  mvnkaþveroar  kirkiv  sokn  med 
auUum  þeim  gognum  og  gædum  sem  greindum  jordum  eiga 
med  logum  at  fjlgia.  Hier  j  mot  gaf  greindr  bessi  fýr  skrif- 
udvm  biskup  jone  jardernar  halfa  (xinastadi  og  lialft  skard 
og  íim  hvndrvd  j  karastodum  er  liggia  aa  uatznesi  j  huams 
kirkiu  sokn.  jordina  halft  samtýni  j  kræklingahlijd  j  glæsi- 
bæiar  kirkivsokn  med  auUum  þeim  gognum  og  gædum  sem 
greindum  jordum  eiga  med  logum  at  fýlgia.  skýlldi  huorer 
fýr  greindra  manna  hallda  þeim  jordum  til  laga  er  keypti. 
enn  þeir  suara  lagamptingum  sem  selldi.  ^nn  þat  kristfe 
sem  uar  j  fjr  greindri  jordu  biork  lagdi  biskup  jon  suo 
mikit  kristfe  og  omagavist  upp  j  iðrdina  mýrkoa  j  haurgar- 
dal.  suo  og  gaf  biskup  jon  greindan  bessa  aullungis  kuittan 
vm  auU  þau  peninga  skipti  sem  þeir  haufdu  saman  haft  og 
suo  vm  tivnder  og  sakfelli  kongdomsins  uegna  og  kirkivnn- 
ar  sem  greindr  bessi  hafdi  þar  til  j  fallid  og  nefndr  biskup 
jon  matti  fremst  med  logum  giora.  Suo  og  gaf  greindr  bessi 
biskup  ]one  j  ualld  þau  viij  kngiUdi  med  halldi  og  medferd 
er  þorsteinn  finbogason  hafdi  halldit  fyrir  honum  þriv  dar 
og  XX  eda  leingur.  Hier  med  gaf  oadr  skrifadr  bessi  þorlaks- 
son  Biskup  jon  kuittan  vm  aull  þeirra  peningaskipti.  Var 
Biskup  jon  þenna  tima  kongz  umhodzmann  j  uodluþingi  og 
þingeýarþingi.  Setti  hann  sitt  secret  med  uorum  fjr  skrif- 
adra  manna  jnsiglum  fyrir  þetta  bref  er  skrifat  var  j  sama 
stad  deigi  og  dare  sem  fýr  seigir. 

•Ifi  :^  .rs*^ 


630.  31.  Oktober  1535.  í  Saarbœ. 

ÁRi  Andrésson  gefr,   með   ráði    Ögmundar  biskups,  Andrési 
Arasyni,  syni  sínum,  sex  tigi  hundraða,  að  tilgreindum  jörð- 


748  GJAFABREF  ARA.  1535. 

unum    Melanesi    á   Rauðasandi    og   Raknadal  í  Patreksfirði, 
og  eru  tilfærð  landamerki  Melaness. 

Bæjarbók  á  Rauðasandi    með  hendi  Orms  Daðasoiior  c.  1730.  — 
AM.  Apogr    1188  einnig  eptir  frumriti. 

Þat  giore  ec  are  andreasson  godum  monnum  kvnnigt 
med  þessu  minu  opnv  brefe  at  ec  medkennvnzt  at  ec  heíi 
gefit  andrise  arasyne  syne  minum  med  mins  herra  biskups 
ogmundar  radi.  1  x.  hvndrada.  at  einkanlega  til  greindum 
jordum  melanese  er  h'ggur  sa  ravdasandi  j  savrbægiarkirkiv- 
sockn  [og  racknadal  er  Hggur  j  patrigxfirdi  j  Savdlavsdals 
kirkivsokn^)  med  ollvm  þeim  gognvm  og  gædvm  sem  greind- 
vm  jordvm  fylgier  og  fylt  hefer  at  fornv  og  nyiv  og  ec  vard 
fremst  eigandi  at  til  sios  og  lanz  og  þar  til  adra  peninga  kvika 
og  davda  so  at  hann  hefur  þesse  sextigier  hvndrvd  vt  teckid 
vtan  ein  iiii.  hvndrod  standa  þar  epter  af.  gef  ec  þetta  undan 
mier  og  minum  erfingivm  enn  viider  hann  og  hans  erfingia 
til  æfenligrar  eignar.  sagdi  minn  fader  andres  heitinn  gud- 
munzson  gud  hans  sal  nadi  mier  til  soddan  lafidamerkia  j  mill- 
um  melaness  og  siondaar  ad  gardur  saa  riedi  sem  geingi  ofan 
fyrir  innan  gilldruna  j  sker  þad  er  kallad  væri  langasker.  enn 
aain  riedi  fram  fra.  enn  fyrir  raknadal  liggur  bref  med  landa- 
merkium.  og  med  þessum  landamerkium.  gef  eg  þessa  fyr- 
greinda  jord  til  sios  og  lanz.  Og  til  sanninda  hier  vm  heinge 
ec  mitt  jnnsigle  firir  þetta  giafarbref  hvert  er  skrifad  var  j 
savrbæ  oa  raudasandi  fimtvdæginn  næsta  epter  kalixtus  CDesso. 
anno  domini  COdxxxv. 


631.  34.  Oktober  1535.     á  Anðiinarstöðnm. 

Árni  Jónsson  á  Bjargi  í  Miðfirði  vottar  um  það,  að  Sig- 
mundr  prestr  Steindórsson  hafi  kjörið  Bergljótu  dóttur  sína 
málakonu  í  garð  Guðmundar  Ólafssonar,  þegar  kaup  þeirra 

1)  [Apogr.  J188;  fallið  óvart  úr  í  Bæjarb. 


1535.  REYKÍR  í  MÍÐFÍRÐI.  749 

tókust,    og    að    Guðmundr    hafi  sett  Bergljótu  hálfa  Reyki  í 
Miðfirði  í  mála  hennar. 

AM.  Fasc  XLVIII,  25,  frunjrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  fyrir  bré- 
finu.  Utun  á  skinnbréfið  er  ritað  rúnastafrof  samtiða,  og  uppi  yfir 
því  stendr  ártalið  „(^T)  dxx  og  xu". 

Suo  felldan  uitnisburd  ber  ec  orne  jonson  £a  biargi  j 
midfirdi  )  stadarbaka^)  kirkiu  sonk^).  var  ec  hia  sáa  ec  oc 
heyrd(a)  aa  ord  oc  handaband  þessara  manna  gudmundar 
olafssonar  af  eirne  alfu  en  bergliotar  sijgmundardottur  af 
annare  alfu  þa  gr(e)indur  gudmundur  geck  til  k(a)upz  vid 
berliottu^)  konnu^)  siiia  þa  kiore  sijgmundur  prestur  st(e)indor- 
son  dottur  sifia  malakonu  j  gard  gudmundar  olafssonar  ef 
mist^)  daudi  þeirra  yrdi  en  ef  þrattnef(n)dur  gudmundur 
seldi  iarder  koiiu  siiiar  bergliottar  þa  setti  hann  halfaa  reyki 
y  hennar  mala  er  Hggr  j  mels  kirkiv  soiiki)  er  optt  nef(n)dur 
gudmundur  hafdi  til  k(a)upz  uid  þratt  nef(n)da  bergliottu 
koíiu  siiia.  skilde  titt  nef(n)dur  gudmundur  aundan^)  ssier^)  oc 
sinum  erbijngumi)  aunder^)  bergliottu  oc  henar  erbinga^)  halfa 
reyki  suo  framt  sem  þ(a)u  ætti  ecki  born  saman.  Oc  til  san- 
inda  hier  um  sett^)  ec  mitt  insigH  fyrir  þetta  uittinisbref  er 
skrifat  var  aa  auduiiarstodum  j  uidudal^)  j  asge(ir)sar  kirkiu 
sonk^)  saunudæginn^)  nestan  fyrir  simmonsmessu  aarum  ept- 
er  gudz  burd  (D  d  xx  oc  xu. 


632.  13.  NoTember  1585.      í  Hjarðarholtl. 

Áreibardómr  þeirra  Daða  Guðmundssonar,  kongs  umboðs- 
manns  millum  Gilsfjarðar  og  Gljúfrár,  og  síra  Ólafs  Guð- 
mundssonar  um  landamerki  miUi  Dögurðarness  á  Skarðs- 
strönd  og  Arnarbæhs. 

Eptir  afskript  með  hendi  Magnúsar  Einarssonar  á  Jörfa  c.  1730 — 
1740,  gerðri  stafrétt  eptir  frumritinu  á  kálfskinni,  og  hafði  verið  fest 
saman  við  úrskurðarbréf  Ögmundar  biskups  frá  13.  Júlí  1537.  Hjá 
Magnúsi  er  ártal  bréfsins  ritað  skýrlega  ^CD-  ^c-  xxx"  og  úti  á  spássí- 

1;  Svo. 


750  DÖGURÐARNES  OG  ARNARBÆLI.  1535. 

unni  með  sömu  hendi  sett  „1580".  —  Landsbókasafn  226.  Fol.  bls. 
398—399  með  hendi  Jóns  háyfirdómara  Pétrssonar  c.  1870—1880,  einn- 
ig  eptir  frumritinu  á  skinni, —  sem  nú  finst  ekki  — ,  þó  eigi  stafrétt.  Þar 
er  ártalið  skýrt  1535.  í  bréf  þetta  er  vitnað  í  DI,  VI  bls.  1  með  ártali  1530 
(12.  Nov.  =  11.  Nov.  eptir  afskript  Magnúsar).  Sbr.  Dl     VI,  Nr.  1  -2. 

Þat  giorom  vid  dade  gudmundsson  og  sira  olafur  gud- 
mundsson.  godum  monnum  viturligt  med  þessu  ockru  opnu 
brefi  at  vid  medkennumzt  at  verdugi  fader  og  herra  biskup 
avgmund  skipadi  ockur.  at  rida  da  landamerki.  j  millum 
dðgaurdarnes-^)  og  arnarbælis.  efter  þeim  dome  er  dæmdur  var 
da  alþinge  j  sumar.  af  lærdum  og  leikum  efter  þeim  brefum 
og  skilrik(i)um.  er  þar  uoru  fram  borin  af  beggia  hendi  sira 
jons  halldorssonar  er  þa  atti  daugurdarnes.  og  sira  biarna 
sumarlidasonar  sem  atti  arnarbæli.  Nu  sakier  þess  at  þar 
komu  ecki  þeir  dandi  menn  iærder  og  leiker.  sem  biskupinn 
hafdi  til  skipad.  þa  nefnda  ec  fyrrnefndur  Dade  gudmunds- 
son.  kongs  umbodsmann  j  millum  gilsíiardar  og  gliufurdar. 
til  med  ockur  nefndum  monnum  dada  og  sira  olafi.  þessa 
danimenn  jon  bonda  mas^)  jonsson.  jon  jonsson.  narfa  sig- 
urdsson.  og  jon  halfdanarson  at  rijda  aa  þessi  landamerki. 
med  maurgum  audrum  ærhgum  monnum.  Voru  þar  og 
komner  hvorertueggiu.  sira  jon  og  sira  biarni  er  attu  fyr- 
skrifadar  iarder.  daugurdarnes  og  arnarbæli.  ridu  vær  aa 
badi^)  þessi  landamerki  ofanverd  og  allt  til  siofar.  efter  þui 
skiale  er  huerertueggiu  baaru  fram  fyrir  oss.  Jn  primis 
hielldu  þad  bref  sira  biarna  at  arnarbæli  ætti  land  at  iæk 
þeim  er  rennr  vr  alftatiorn.  og  kalladur  væri  raudalækur  of- 
an  ]  sio.  enn  upp  ur  alftatiorn  skal  rada  eitt  fen  og  j  saur- 
bru.  Jtem  j  annare  grein  bar  sira  jon  fram.  .iij.  vitnisburde 
og  eina  gamla  skraa.  er  inne  hiellt  um  daugurdarnes  landa- 
merki  og  jtok  kirkiunnar  j  daugurdarnesi  er  suo  uar  latandi. 

Þetta  er  landamerki  j  mille  daugurdarnes  og  arnarbæl- 
is  sionhending  vr  saurbrv  og  ofan  med  hravnfiaullum  og  yf- 
er  þuera  myri.  j  mille  steinsholltz  og  arnarhoUtz.  ennj  myr- 
inne  er  einn  diupur  pollur  og  vr  þeim  pollinvm  skal  vera 
sionhending  ofan  efter  floanvm  fyrir  innan  arnarhollt  j  skogar- 
hoUt  er    leingzt   geingr    innan  at  floanum.  fra  biarnarstaud- 

1)  Svo. 


1535.  DðGURÐARNES  OG  ARNARBÆLÍ.  75'i 

um.  enn  j  myrinne  fyrir  nedan  sprettur  upp  merkilækur 
og  geingr  þadaii  ]  sio  fyrir  innan  marknes. 

laugdu  og  fram  huorertueggiu  vilianliga  sin  bref.  sira 
jon  og  sira  biarne  vnder  vora  skodan  og  ransak.  gatum  vær 
eingin  merki  fundit  at  þad  mætti  lækur  reiknazt  er  bref  sira 
biarna  kaulludu  raudalæk  nema  suo  sem  adra  myri  og  floa- 
bleytur.  utan  uppi  vid  tiornina  er  litil  lækiarseyla  med 
kallda  uermsl.  og  nidri  uid  sioenn  tuo  lækiarfaull  litil.  hia 
leirvog  einvm.  ^nn  su  gamla  skrda  er  sira  jon  bar  fram 
leist  oss  saunn  at  þeim  sionhendingum.  og  auUum  kenni- 
leitum.  og  takmaurkum  sem  hun  jnnehellt  og  þessi  sama 
skrdoL  virtizt  oss  efter  uorri  samuitzku  og  logbokarinnar  ord- 
um  likligri  til  logligra  landamerkia  j  mille  greindra  jarda 
daugurdarnes.  og  arnarbælis.  helldur  enn  þau  landamerki  er 
bref  sira  biarna  aavísudu.  Þui  med  heilax  anda  nad  tilkall- 
adri.  at  suo  profudu  og  fyrir  oss  komnu.  giordum  uær  og 
skipudum  sira  biarna  og  sira  jon  skyllduga.  at  koma  med 
þetta  sitt  skial  og  sin  bref  j  næstu  almenniliga  prestastefnu 
fyrir  verduga  herra  biskup  augmund  under  hans  skodun  og 
vrskurd.  nema  hans  ndad  villdi  þetta  fyr  til  vegar  lataganga . 

Og  til  meire  stadfestu  og  sannind(a)  hier  um  setium 
uær  fyrrnefnder  menn  vor  jncigli  fyrir  þetta  bref  huort  skrif- 
at  uar  ]  hiardarhollti  j  laxardal  faustudaginn  næsta  fyrir 
Dionisi  episcopi.  anno  Domini  (10.  vc  xxx.  v.^) 


628.  26.  NoTember  1585.        í  Langarnesi. 

DóMR  tveggja  presta  og  fjögurra  leikmanna,  —  meðal  þeirra 
er  Jón  Árnason  „sýslumaðr  í  Gullbringusýslu",  —  út  nefndr 
af  Alexíusi  ábóta  í  Viðey  eptir  skipan  Ögmundar  biskups, 
um  kæru  ábóta  til  Jóns  Bergþórssonar,  „að  hann  hafði  far- 
ið  í  Elliðaá  og  haft  klaustrsins  net  og  eignað  Bústöðum 
fors  í  ánni  eðr  streing",  en  máldagar  eignuðu  klaustrinu 
alla  hálfa  veiði  í  Elliðaám. 

1)  V,  b.  V.  JP ,  sem  mun  vera  réttara,  og  hafa  vanskrifazt  í  af- 
skript  MagDÚsar.  Dagsetining  bréfsins  er  eitt  af  þrennu:  3.  Apr., 
8.  okt.  eða  12.  Nov. 


752  ELLIÐAÁR  1535. 

AM.  238.  4-to  bl.  ISb^— 19a,  (Bessastaðabók),  skr.  c.  1570. 

domvr  fýrir  halfri  veidinne  j  elldiœLm.^) 
011  vm  monnvm  þeim  sem  þetta  bref  sia  edur  heýra 
Senda  önar  Olafsson.  brýniolfur  gissvrarson.  prestar.  jon 
arnason  sjslumadvr  j  gvllbringv  sjslv.  olafvr  olafsson.  berg- 
vr  ingemvndarson.  avgmvndvr  avgmvndzson.  leikmenn.  kved- 
iv  gvdz  og  sina  kvnngiorande  at  oa  fostvdeiginn^)  næsta  ept- 
er  katrinarmesso  j  lavgarnese  arvm  epter  gvdz  byrd^)  CTD  d 
XXXV.  vorvm  vier  j  dom  nefnder  epter  skipan  biskvps  avgg- 
mvndar^)  j  skalholti  af  herra  Alexivs  abota  j  videy  og  offi- 
cialis  heilagrar  SkalhoUtzkirkiv  at  skoda  og  fvllnadardom  ogl 
leggia  vm  þa  klogvn  sem  Abotenn  kærde  til  jons  bergþors- 
sonar  at  hann  hafdi  farit  j  ellidada  og  haftt  klavstvrzins  net 
og  eignad  bvstodvm  fors  j  ane  edvr  streing.  nv  saker  þess 
at  landzlaga  bokiíi  vottar.  at  hvor  madvr  da  votii  og  veidi- 
stod  fyrir  sinv  lande.  og  da  sem  at  fornv  hefur  verit.  nema 
med  logvm  sie  fra  komit.  þar  j  moti  var  lesinn  maldagi 
klavstvrzins  j  videý  er  suo  hliodadi  at  klavstrid  ætti  alla 
halfa  veide  j  ellidadam.  var  madvrinn  stefndvr  og  þar  kom- 
(inn).  Þui  dæmdvm  vier  hann  rietteliga  fyrir  kalladan.  og  at 
heilagx  anda  nad  tilkalladri  at  suo  profvdv  og  fýrir  oss^) 
komnv  dæmdv  vier  fýrnefnder  domsmenn  aadvrgreinda  alla 
halfa  veide  vera  og  verid  hafa  klavstvrzins  eign  epter  þui 
sem  liialdagenn  vtvisar.  ^nn  sakferllit  dæmdvm  vier  til  abot- 
ans  nada.  Og  til  sanninda  hier  vm  festvm  vier  adurskrif- 
ader  domsmenn  uor  insigle  med  oíficialis  insigli  fyrir  þetta 
domsbref  skrifad  j  sama  stad  deige  og  dare  sem  fýrr  seiger. 


624.  23.  December  1585.  á  Brjámslæk. 

Olafr  Helgason  selr  og  geldr  Erlingi  bónda  Gislasyni  sex- 
tán  hundruð  í  jörðunni  Miðhlíð  á  Barðaströnd  fyrir  sextán 
hundruð  í  öðrum  peningum. 

Jarðabókarskjöl  Árna  Magnássonar,  Barðastrandarsýsla  Nr.  7,  af- 
skript  gerð  „eptir  líttlæsilegu  kálfskinnsbréfi  mcð  2  hangandi  innsigl- 

1)  Svo.     2)  z  (=  og),  hdr. 


1535.  MIÐHLÍÐ  -    LANDAMERKJABRÉF.  753 

um  og  tveimur  afföllnum",  staðfest  á  Hóli  í  Bíldudal  27.  Júní  1704,  af 
Árna  Guðmundssyni  og  Guðmundi  Sigurðssyni. 

Þad  giorum  uier  Jorundur  prestur  Stejnmodsson.  Suein- 
biorn  Þordarson.  Jon  Jonsson.  Jon  Olafsson  godum  monn- 
um  kunnijgt  med  þessu  voru  opnu  briefi  at  vier  vorum  j 
hia  saum  og  heirdum  a  ord  og  handaband  þessara  manna 
Elhjngz  bonda  Gijslasonar  af  ^irnri  alfu  ^nn  Oiafz  Helga- 
sonar  af  annari  at  svo  firir  skildu  og  vndirtauludu  ad  adur 
grejndur  Olafur  Helgason  fieck  og  selldi  fyrskrifudum  EU- 
ijnge  Gijslasyni  sextan  hundrud  j  jordijnni  Midhhjd  er  Hgg- 
ur  a  bardastraund  j  Haga  kirkiusokn  til  frials  forrædess  og 
fullrar  ^ignar  undan  sier  og  si.jnum  ^rfijngium  €nn  undir 
Elhjng  Gijslason  og  hans  ^rfijngia.  Hier  j  moti  skilldi  þratt- 
nefndur  Elhjngur  gijslason  giefa  tijttskrifudum  Olafi  Helga- 
syni  xvjc  j  suo  ordnum  peningum.  kugiUdum.  hestum.  gielld- 
um  penijngum.  i  vadmalum.  skreid.  gulh  og  silfri  suo  sem 
honum  vel  hjkar.  Og  til  sanninda  hier  um  setium  vær  fir- 
skrifadir  menn  vor  jnsigfi  firir  þetta  jardarkaupsbrieff  huort 
skrifad  var  a  briamslæk  a  Bardastraund  miduikudæginn 
næsta  firir  Þorlaksmessu  vm  veturinn  arum  ^ífter  guds  burd 
þusund  fimm  hundrud  þriatygi  og  fimm  aar. 


625.  1585. 

Areiðargejrð  um  landamerki  jarðanna  Þorláksstaða  og  Hurð- 
arbaks  í  Kjós. 

AM.  238.  4to  bl.  23b,  skr.  c.  1570  (Bessastaðabók). 

Landamerkiabref   oi  milh  Þorlaksstada    og  hurdarbaks. 

Þessi  er(u)  landamerke  j  millvm  hvrdarbaks  og  þollaks- 
stadei)j  kios.  in  primis  vr  steineþeim  er  stendvr  ool  fials  brvninne 
fyrir  vestan  gifit  vp  ýfer  asnvm.  sidaíi  fram  epter  asnvm  og 
rietta  sionhending  j  lýritana  at  vier  settvm  nidvr  ca  back- 
ann  skampt  fyrir  vestan  gotvna  og  rietta  sionhending  j  laxda 
fyrir  vestan  sialfan  holmin  er  stendvr  vid  (jana. 

1)  Svo. 

Dipl.  Isl.  IX.  B.  4Ö 


754  KÚLUBREF.  1535. 

Riedu^)  þesser  menn  aa  landamerke  Ellendvr  þorvardz- 
son^)  logman  svnnan  og  avstan  oa  jslande.  Abote  Alexivs  j 
videý  officialis.  sira  bodvar  jonsson.  hakon  biorgolfsson.  jon 
gislason.  Oddur  sigurdzson.  þordur  þosteinsson.  hellge  sig- 
urdzson  logriettv  menn.  jon  gislason.  jon  gvdmvndzson.  jor- 
vndvr  þorvason^).  Jon  Marteinsson.  Anno  1535. 


636.  [1535]. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  fær  Sigríði  Andrésdóttur  til  fuUr- 
ar  eignar  jörðina  Kúlu  (Auðkúlu)  í  Arnarfirði,  og  skulu 
tuttugu  hundruð  í  Kúlu  koma  fyrir  Brekkur  í  Saurbæ  og 
fjórtán  hundruð  fyrir  Miðfell  í  Hreppum,  en  það,  sem  Kúla 
er  dýrari,  gefr  biskup  Sigríði,  en  Sigríðr  fær  biskupi  í  vald 
jörðina  Klúku  á  Rauðasandi  með  fjórum  kúgildum. 

AM.  Apogr  2712  með  hendi  Árna  Magnússonar  „Ur  brefabok 
biskups  ÖgmunHar",  og  er  afskriptin  staðfest  í  Skálholti  9.  Okt.  1711 
af  Árna  Magnússyni,  Ormi  Daðasyni,  Þórði  Þórðarsyni  og  Páli  Há- 
konarsyni.  „Þetta  bref  um  Kulu  vestur  stendur  j  bókenne  epter 
bref  daterad  153.5.  en  þau  sera  nærst  epterfylgia  eru  dat.  1534.  Ann- 
ars  eru  brefen  hier  j  bókenne  confuso  ordine.  svo  hier  af  er  ecke 
stórt  argument  ad  taka". 

Um  Kulu  vestur. 
Vier  0gmund  med  guds  nad  biskup  i  Skalhollte.  gior- 
um  godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  brefe. 
ad  vier  hofum  feinged  Sigride  Andresdottur  iordina  alla  Kulu 
er  liggur  i  Hrafnseyrar  kirkiu  sokn.  med  oilum  þeim  gogn- 
um  oc  giædum  sem  greindre  iaurdu  fylger  oc  fylgt  hefur 
ad  fornu  oc  nyiu.  ok  vier  urdum  fremst  eigande  ad  med 
laugum.  Skulu.  xxc  i  greindre  iordu  i  Kulu  koma  fyrer  Breck- 
ur  i  Saurbæ.  enn*)  .xiiijc  fyrer  partinn  i  Midfelle  er  liggur  i 
Hreppum  i  Holakirkiu  sokn.  Enn  þad  sem  greind  iaurd  Kula 
reiknadist  dyrare  enn  þessar  iarder  Breckur  og  Midfellspart- 
ur.  þad    unnum    vier    henne    til  fuUrar  eignar  ok  frials  for- 

1)  Svo  =  Riðu.  2)  Þorvalldzson,  hdr.  3)  Svo.  4)  Hér  stendur 
i  bréfabókinni  „fyrer",  en  því  er  ofaukið,  og  vísar  Arni  því  út. 


i 


i5B6.  VElÐSElTNlNG  ÍSLANDS.  755 

rædis.  Skulu  hvorer  fyrer  sig  svara  lagariptingum  a  greind- 
um  iordum.  sem  selldu.  enn  þeir  hallde  til  laga  sem  keyptu. 
Her  a  ofan  lagde  hun  i  vort  valld  til  fullrar  eignar  iaurd- 
ena  alla  Kluku  med  .iiij.  kugilldum.  er  liggur  i  Saurbæiar 
kirkiu  sokn  a  Raudasande.  med  ollu  þvi  sem  henne  fylger 
oc  fylgt  hefur  ad  fornu  ok  nyu.  ok  hun  vard  fremst  eigande 
ad  med  laugum.  skyllde  þa  hvort  ockar  kvitt  vid  annad  um 
allan  ockarn  reikningskap  et  cetera. 


637.  í  Janúar  1530. 

B»ÉF  Edmonds  Boners  til  Pétrs  Svave  meðal  annars  um 
það,  að  Einglandskonungr  (Hinrik  VIII.)  hefði  ekki  leitað 
þess  að  fá  Island  og  Færeyjar  að  veði  fyrir  hjálp  til  Dana- 
konungs  af  Einglands  hálfu. 

Aarsberelninger  fra  det  kongelige  Geheimearkiv,  udg.  af  C.  F. 
Wegener,  IV,  Khavn  1870,  bls.  21—22,  eptir  frumriti  á  pappír.  Sbr. 
„Ríkisréttindi  Islands"  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson, 
Rvík.  1908,  bls.  51. 

[Litteræ  Edmundi  Boner  ad  Pedrum  Suauenium  in 
Angliam  ablegandum  scriptæ]. 

Collega  meus  mihi  oHm  dixit,  quod  princeps  tuus  of- 
fendebatur  in  eo,  quod  persuadebat  sibi,  principem  nostrum 
auxilium  prebuisse  inimicis  suis.  „Non  debuit  offendi,  quia 
non  est  factum".  Jtem  dixit  principem  tuum  dixisse,  prin- 
cipem  nostrum  violasse  fedus  ictum  cum  felicis  recordatio- 
nis  Frederico  principe.  „Non  violauit  vnqiiam".  Jtem  quod 
postquam  idem  collega  meus  ostendisset  principi  tuo  et  com- 
missionem  et  articulos  vna  cum  Uteris  credentie,  in  initio 
recusabat  legere,  allegando  per  consiHarium  suum  dominum 
Wolf  Powis,  quod  predicte  ad  eum  non  pertinebant  sed  ad 
aHos,  propterea  quod  in  eisdem  non  nominabatur  rex  Dan- 
ie,  ac  quod  ex  ea  re  grauiter  excanduit  princeps  tuus,  qua- 
si  princeps  noster  voluisset  ei  auferre  titulum  et  ius  suum, 
adeoque  hoc  indigne  tuHt,  quod  in  initio  tractandum  de  re 
aHa  non  putauit  quam  de  restitutione  nauium.  „Ex  quam 
nihili  re  suscitatur    tragedia?  et  oHm  tibi  dixi,  quam  inique 

48* 


756  VEÐSETNING  ÍSLANDS.  1536. 

et  principi  nostro  et  nobis  impingitur  crimen".  Jtem  quod 
quantum  ad  restitutionem  nauium  voluit  sic  respondere  no- 
bis,  quod  deberemus  esse  omni  modo  contenti.  „Quo  pacto 
hoc  possit  fieri,  nauibus  et  bonis  non  restitutis,  presertim 
cum  cessent  seruitia?"  Jtem  quod  pro  defensione  captionis 
ac  retentionis  nauium  allegabatur  quedam  consuetudo  in 
Dania,  quod  princeps  pro  stipendio  et  pecunia  sua  potest 
capere  et  retinere  naues  quorumcumque  tempore  belli.  „Non 
numerata  est  pecunia,  non  exercebantur  in  vsum  belli,  ali- 
orum  omnium  nauigia  erant  libera".  Jtem  dum  tractabatur 
de  pace  inter  principem  tuum  et  Lubicenses,  ob  quam  cau- 
sam  venimus  et  omnem  nostram  operam  (quod  vtinam  non 
fecissemus)  obtulimus,  in  ea  parte  obtulimus,  princeps  tuus 
dicebat,  quod  hoc  potius  petebatur  in  vtilitatem  inimicorum 
suorum,  quam  in  suum  commodum.  „Profecto  rcale  nobis- 
cum  agitur,  si  omnia  in  deteriorem  partem  interpretantur". 
Jtem  quod  princeps  tuus  loquendo  de  Lubicensibus  dicebat, 
quod  princeps  noster  mutuo  illis  dedisset  centum  milia  ange- 
lotorum.  „Quomodo  hoc  constat  et  in  quem  vsum,  si  esset 
factum  etc.  ?"  Jtem  quod  idem  princeps  loquendo  de  illis 
dicebat,  quod  voiebant  inducere  quendam  lupum  in  Ger- 
maniam,  qui  negocio  hoc  composito  tam  libenter  vellet  co" 
medere  Anglicanam  ouem  sicut  bouem  Danicum,  expri- 
mendo  de  imperatore.  „Bene  nobiscum  conuenit  cum  im- 
peratore  etc."  Jtem  quod  dominus  cancellarius  et  dominus 
Wolf  Pavs^ys  loquentes  de  Lubicensibus  dixerunt,  quod  Al- 
bertus  dux  Meclinburgensis  et  comes  de  Oldenburge  fece- 
runt  fedus  cum  domo  Burgundie  super  traditione  Gopman- 
haven  et  Elboue,  et  quod  sexaginta  milia  Joachimorum  erant 
apud  Bremam  mittenda  ad  Gopmanhaven  cum  Ambrosio 
Bokebynder.  „Nos  nescimus,  quid  fecerunt".  Jtem  quod 
idem  dominus  cancellarius  et  dominus  Wolf  Paw^ys  loquen- 
tes  de  suppetijs  et  auxilijs  per  regem  nostrum  principi  ves- 
tro  exhibendis  voluerunt,  quod  rex  noster  haberet  in  pignus 
insulas  Jsiandie  et  Faraye  etc.  „Rex  noster  nihil  tale  aut  si- 
mile  petit"  Jtem  quod  princeps  tuus  loquendo  de  eisdem 
suppetijs    et    auxilijs,    attento    quod    diutius  impHcatus  esset 


1536.  VEÐSETNING  ISLANDS.  757 

istis  bellis,  poscebat  ter  centum  niilia  angelotorum,  pollicitus 

amicitiam  et  beneuolentiam  vna  cum  dictis  insulis.  „De  plus 

petitionibus :    penitere    ego    tanti    non    emam".     Jtem    quod 

princeps    tuus    videbatur    nonnihil   metuere    principi   nostro 

non    solum    ob    imperatorem  sed  et  alios,  presertim  propter 

nuptias.  „Nihil    timendum,  cum  imperator  ambiat  regis  nos- 

tri  amicitiam;  deinde  stabih's  et  íirmus  est  omnium  in  Ang- 

lia  animus  in  hoc  negocio  et  omnibus  cum  rege  nostro". 

Hec  paucula   volebam  annotare,  vt  tu,  si  quid  respon- 

dendum    hic    habeas,    reddas  me  certiorem  per  literas, 

quemadmodum,    vt    vides,    ego    feci.  Vale  feliciter,  op- 

time  mi  Petre. 


638.  37.  Janúar(?)  1536. 

Bréf  frá  doktor  Edmond  Boner  og  Richard  Caundishe  um 
ísland  og  Færeyjar  sem  veð  til  Englendinga  fyrir  láni  til 
Dana  upp  á  100,000  pund  steHings,  svo  og  skýrsla  Caund- 
ishe's  til  hertogans  af  Holtsetalandi  um  samninga  um  þetta 
efni,  og  er  þess  getið,  að  á  Isiandi  sé  gnótt  brennisteins. 

Aarsberetninger  fra  det  kgl.  Geheimearkiv,  udg.  af  C.  F.  We- 
gener,  IV,  Khavn.  1870,  bls.  27—^28,  30—32,  eptir  afskript  Gríms 
Thorkelíns  „ex  Bibl.  Cotton.  Nero  B  III.  pag.  95".  Sbr.  Wurm  :  Die 
poHtischen  Beziehungen  Heinricks  VIII  zu  Marcus  Meyer  und  Jurgen 
Wullenwever  bls.  52—54.  —  Prentað  með  íslenzkri  þýðingu  í  „Ríkis- 
réttindum  íslands",  eptir  Jón  Þorkelsson  og  Einar  Arnórsson,  Rvík 
1908.  bls.  47—51«. 

Out  of  the  letters  and  other  copies^)  and  writings  re- 
ceived  from  dr.  Boner  and  Richard  Caundishe  the  14th 
of  February. 

They  signifie  also,  that  Richard  Caundishe  hath  been 
v^ith  the  duke  of  Holst  and  treated  with  him  upon  the  con- 
tents  of  m^*  secretarys  letters,  who  being  evel  content,  that 
the  kings    majestie    in    his    letters  doth  not  insign  him  with 


1)  reports,  Wurm. 


758  VEÐSETNING  ÍSLANDS.  1536. 

the  title  of  a  king,  to  the  matters  nevertheless  made  this 
answer,  that  ten  of  the  ships  were  delivered  and  the  other 
three  he  would  pay  for,  excusing  the  taking  of  them  by  force 
of  a  certain  custome;  concerning  conclusion  of  the  peace 
hetweene  him  and  the  Lubeckers  he  is  content,  the  king 
shall  for  his  part  be  arbiter,  as  well  declaring,  that  he  would 
in  the  begynning  haue  sent  to  his  majesty,  but  that  he  was 
preuented  of  the  said  Lubeckers  as  engrieving  their  untruth 
towards  him,  whiche  have  bosted  themselves  to  have  received 
here  100000  angell,  and  further  alleaging  many  things  for 
the  justification  of  his  title  and  [the  pertination  of  his  ad- 
versaries  caused^),  requiring  fynally  a  lone  of  the  kings  high- 
ness  of  100000  pound  after  the  old  rate,  promysing  as  well 
ayde  to  his  grace  for  the  same,  besides  the  repayment,  by 
water  and  land,  as  for  a  token  to  give  him  Iseland  and 
Feray. 


The  next  day  came  unto  the  lodging  of  the  said  Ric- 
hard  the  [duks  chancellour  withe  one  other  of  his  counsel^), 
and  they  began  to  declare,  what  charges  their  maistie^)  had 
sustyned  in  his  continual  wars  by  2  year  and  more  conti- 
nued,  and  how  the  Lubeckers,  the  duke  of  Mecklenborough 
and  the  grave  of  Oldenbourgh  had  confedered*)  with  the 
house  of  Burgoyn  for  delyvery  of  Copnam-havn^)  and  El- 
bowe  to  themperor  declaring  iiijxx  ml  (80000)  yochomdales 
to  be  ready  at  Breame  to  be  conveyed  to  Copman-haven^)  for 
thet  purpose,  and  ernestly  accusing  themperor  of  ambition 
and  unfaithfulness,  as  well  declaring,  that  they  wold  dye 
all  before  he  shuld  haue  therein  his  desyre,  as  requiring 
aide  of  the  king  for  their  defence,  remembring  in  this  com- 
munication,  that  the  French  king  hath  made  them  sundry 
good  offers,  with  desyre  finally  to  haue  the  kings  highness 
ayde,  and   that   the    said    Richard  and  his  college  wold  dis- 

1)  [the'xtenuation  of  his  adversaries  cause  al.  (Klef'enf'.)  2)  [duke 
and  others  of  his  counsel,  (Wurm)  3)  maister,  (Wurm).  4)  coií- 
cidered,  (Wurm).     5)  Svq. 


1536.  VEÐSETNING  ÍSLANDS.  759 

patch  a  post  to  know  his  pleasure  touching  the  same. 
Whereupon  the  said  Richard  tok  occasion  to  ask,  upon 
what  good  grounde  he  might  make  suche  aduertisement, 
alleaging  it  shuld  not  only  be  mete,  in  case  they  should 
have  any  money  of  his  grace,  to  haue  the  same  again  re- 
stored  and  repaid,  but  also  sufFicient  gage  and  pawne  for 
the  same,  with  other  benefite  and  commoditie,  demanding  for 
a  pawn  the  delyverance  of  Gopman-haven  and  Elbow  into 
the  kings  hands.  Which  they  answered  was  not  possible, 
being  Gopman-haven  the  seate  of  the  king  of  Denmark, 
but  they  said,  their  master  had  divers  other  isles  as  Iseland  and 
Feraye,  wherein  his  grace  might  be  satisfied.  And  thus  they 
departed,  making  promise,  that  he  should  the  next  day  speak 
secretly  with  their  maiestie^),  the  said  Richarde  requiring 
them  first,  he  might  so  do. 

At  whose  comming  he  first  declared  unto  the  said  du- 
ke  the  communication  before  specified  had  with  his  counsail ; 
after  he  desyred  him  to  consider,  that  he  had  no  com- 
mission  to  treat  of  any  other  matter  than  of  the  two  ar- 
ticles  for  the  shippes  and  peax.  Whereupon  the  said  duke 
declared  his  great  charges  sustained  in  these  wars  with  the 
practise  of  themperor  for  Denmark,  wherein  he  used  the 
Lubeckers,  who  lately  have  admytted  3  or  4  papists  into 
rule  and  autoritie  within  their  citie,  to  the  intent  they  may 
both  extinguish  the  word  of  God  and  further  the  emperors 
purpose,  declaring  playnlie  his  necessity,  and  for  a  pawne, 
mentioned  before  by  the  said  Richarde,  said  that  his  grace 
might  have  two  great  countreys  naming  Iseland  and  Fe- 
raye,  whereof  th'one  that  is  Iseland  he  found  had  great 
plentie  of  brymestone.  To  this  it  was  answered,  that  he  and 
his  collegue  durst  not  upon  this  light  matter  move  his  gra- 
ce,  unless  they  might  get  some  better  grounde  and  foun- 
dation,  considering  how  many  imcommodities  might  ensue 
to  his  highness  by  the  ayding  of  the  said  duke,  themperor 
setting  in  fole  against  him,  with  whom  his  grace  is  now 
in  leage  and    amytie.    And    here  the  said  duke  went  to  his 

1)  rélt:  maister. 


760  VEÐSETNING  ÍSLANDS.  1536. 

counsail  and  debated  with  them,  whom  the  said  Richard  desired 
to  put  his  demands  in  writing,  promising,  in  case  tbey  shuld  ap- 
per  such,  as  whereupon  to  the  kings  maiestie  might  ensue  any 
good  effecte,  to  have  the  same  effectual  according  to  his  desire. 
When  the  duke  returned,  he  declared,  that  in  no  wise  he 
cold  departe  with  any  other  parcel  of  his  realm  than  the  two 
islands  before  named,  which,  as  he  said,  he  was  content,  his 
grace  shuld  haue  for  a  token  and  his  money  repaid  to;  so 
he  wold  besides  be  bound  to  pursue  his  grace  with  shippes, 
horsemen  and  fotemen  at  ali  times  after  for  a  reciproque, 
requiring  for  his  ayde  iij<"  ml  angelots.  Whereunto  the  said 
Richarde  answered,  he  durte  not  moue  the  kings  maistie  the- 
rein  and  therefore  desired  answer  to  the  two  articles.  Whe- 
rein  for  the  peax  he  made  the  answer  before  mentioned,  with 
a  Httle  qualification,  that  he  cold  not  tell,  how  his  friends, 
that  had  laboured  in  it,  wold  be  content,  that  his  grace 
shuld  be  arbiter,  desiring  him  and  his  fellow  to  know  the 
state  of  this  contention  between  him  and  the  Lubeckers  of 
the  Hamburgenses  and  of  the  same  to  advertise  his  maje- 
stie;  and  for  the  three  sheppes  said,  he  wold  wryte  to  his 
highness  in  suche  sorte,  as  shuld  be  to  his  satisfaction,  to 
which  resolution  he  stycked  notwithstanding  any  thing  that 
could  be  spoken  for  the  present  delyvery  of  them.  Then  the 
duke  asked,  how  it  stood  between  the  kings  highness  and 
the  French  king,  deciaring  that  he  hath  in  wages  xij  ml 
lavnce  knights,  ij  ml  horsemen,  and  75  good  shippes  upon  the 
sea,  inferring  that  though  they  agreed  not  yet,  they  might 
per  case  come  to  a  neirer  pointe,  meanyng  that  rather  then 
to  faile  he  wold  be  content  with  lesse  moneye,  again  de- 
siring  the  said  Richarde  to  advertise  his  grace  hereof  accor- 
dingly,  with  request  to  tarry  dynner,  saying  that  after  dyn- 
ner  he  wold  speak  with  him  again.  And  so  with  drawing  in- 
to  a  chamber,  the  chancellour  there  delyuered  him  a  cheyne 
for  his  reward  of  the  valew  of  thirty  pound,  desiring  him 
to  accept  the  same  etc,  with  whom  albeit  he  priuately  la- 
boured  for  the  present  delyuerance  of  the  three  shippes,  yet 
he  cold  obtain  no  other  thing  than  as  specified. 


1536.  LÖGMANNSBRÉF.  761 


20.  Febrúar  1586.  í  Kinsirup. 

Keistján  konungr  III.  skipar  Ara  Jónsson  lögmann  norðan 
og  vestan  á  Islandi. 

Landsbókasafn  61.  8^2  með  hendi  Arna  Magnússonar  „Ex  trans- 
sumto  orig".  gerðu  í  Möðrufelli  í  Eyjafirði  31.  Mai  1544,  er  Bjarni 
Pétrsson  á  Staðarhóli  léði  Árna  1703. 

Vii  Cristian  med  gudz  nade  udvald  koning  til  Dan- 
mark  oc  Norige.  Hertug  uthi  Slesuik.  Holsten.  Stormaren 
oc  Dithmersken.  Greffue  uti  Oldenborg  oc  Delmenhorst  helse 
^der  alle  vore  kiære  undersate  bðnder  oc  menige  almuge 
som  bygge  oc  boo  uti  vort  oc  Norigis  krunes  skatland  Js- 
land.  kiæriigen  med  gud  oc  vor  nade.  Kiære  venner.  vider 
at  vi  hafue  aff  vor  sðnderlige  gunst  oc  nade  tiltroet  skicket 
oc  befalet.  oc  med  thette  vort  opne  bref  tiltroe  skicke  oc  be- 
fale  thenne  breffuisere  oss  Elskelige  Are  Jonsen.  vor  tro 
mand  oc  tienere  at  vere  Eders  logman  ther  norden  oc 
vesten  paa  Jsland.  Thi  bede  vii  ^der  oc  biude  at  i 
giffuer  hanum  aarhge  saadan  rettighed  som  hannum  bðr 
at  haffue.  oc  hans  forefarer  for  hannum  hafft  haffue.  oc  i 
aarligen  ph'gtige  ere  at  giöre  oc  giffue.  Hand  skal  i  gien 
paa  vore  vegne  skicke  Eder  alle.  then  fattige  saa  vel  som 
then  rige.  log  skiel  oc  ret.  efter  Sancte  Olaf  konings  oc  No- 
riges  log.  som  hand  vil  andsvare  for  gud.  oc  vere  bekiendt 
for  os.  oc  skal  hand  sverie  vor  ombudsmand  oc  fovet.  som 
vi  tiid  skickendis  vorde.  sin  logmandseed.  Thii  lader  thet 
ingeniunde.  under  vor  hyllest  oc  nade.  Giffut  udi  Kinstrup 
Sðndagen    næst  effter    Valentini.  aar  et  cetera  M.  D.  xxxvj. 

under  vort  Signet. 


630.  25.  Febrúar  1536.  á  Strðnd  í  SelTOgl. 

DóMB,  út  nefndr  í  Þjóðólfshaga  17.  Janúar  af  Erlendi  Þor- 
varðssyni  lögmanni  suiinan  og  austan  á  Islandi,  um  víg  Jóns 
Þórðarsonar,  er  Þórarinn  Símeonsson  ófyrirsynju  í  hel  sló  með 
vopni,  „sem  vor  landslagabók  fyrirbýðr"  ;  dæma  þeir  tuttugu 
hundruð  í  bætr  og  Þórarinn  flytjanda  og  ferjanda  til  Noregs. 
Bisk.  Skalh.  Fasc.  XX,  67,  frumrit  á  skinni.  Nú  er  eitt  innsigli 
fyrir  bréfínu.  —  AM.  Apogr.  2409. 


762  VÍGSMÁL.  1536. 

Domur  þorarins  simeonssonar  vegna. 
OUum  monnum  þeim  sem  þetta  bref  sia  eda  heyra  senda 
jon  þoruardsson.  Sæmundur  öreksson.  jon  biornsson.  philippus 
runolfsson.  jon  helgason.  Biorn  arnorsson.  jon  arnason.  Arn- 
biorn  einarsson.  þordur  þossteinsson^).  Fuse  ^yiolfsson.  oddur 
gothskalksson.  Pall  tvmasson.  kuediu  gudsog  sina.  kunnigtgior- 
ande  ad  þa  lidet  uar  fra  hingatburd  uors  herra  jhesu  christi 
CD.  d.  XXX  og  vj.  aar  manudeginn^)  næstaii  epter  geisladaginn^). 
um  ueturinn  ]  þiodolfshaga  j  holtamanna  hrepp.  uorum  vier 
j  dom  nefnder  af  heidursamhgum  dandemanne.  ^rlende 
bonda  þoruardssyne.  herra  laugmanne  fyrir  sunnan  og  aust- 
an  aa  jslande.  at  skoda  ransaka  ok  fullnadardom  aa  ad 
leggia.  um  þad  uigsmal  sem  fyrir  laugmannenn  hafdi  dœmt 
verid.  þa  þorarenn  simjonssoni).  oforsyniu  j  hel  slo  jon  heit- 
inn  þordarson.  sem  sagdur  uar.  gud  hans  sal  nade.  uissum 
uier  fyrir  fuU  saninde.  at  uiglysingen  hafde  aa  fysta  þinge 
fram  komit.  suaren  og  laugliga  dæmd  uerit.  ^nn  um  bætur. 
þegn  oc  landsuist.  hafdi  þui  til  laugmanz  dæmt  uerit  ad 
þessi  mann  hafdi  med  þui  uopne  ueginn  uerid.  sem  uor 
lands  laga  bok  fyrirbydur  at  hafa.  Suo  og  skipar  hun  j 
doma  capitula  jnnuirduHga  ad  ransaka  med  mikille  hofsemd. 
huort  misgiort  er  uid  sakadaii  mann.  edur  fyrir  litlar  saker 
og  þo  nockrar  eda  mykiar  og  þo  eigi  nogar.  eda  suo  nogar  ad  full 
naudsyn  þike  til  hafa  rekit.  Suo  og  huort  nockur  lagabod  hafa 
j  mille  komit  eda  eigi.  Nu  af  þui  ad  erfinge  og  eptermæhs- 
madur  ens  uegna  hafde  gefit  uegandanum  felegaii  dag.  þess 
oc  annars  ad  þar  kom  fram  fyrir  oss  sanninda  prof  med 
suornum  uitnum.  ad  adur  greindur  jon  heitinn  þordarson 
hefdi  haft  suo  felldaii  tiluerknad  uid  optnefndaíi  þorarinn. 
ad  hann  hefdi  borid  ofrialsa  peninga  ut  da  hans  skip.  fyrir 
utan  hans  uilia  edur  leyfe.  Suo  og  þau  heitunarord.  sem 
hann  hafde  talad  uid  þrattnefndafi  þorarenn.  þui  ad  heilax 
anda  nad  til  kalladre.  ad  suo  profudu  oc  fyrir  oss  komnu. 
dæmdum  uier  fyr  nefnder  domsmenn  med  fullu  doms  at- 
kuædi.  tijtt  nefndaíi  þorarenn  flytianda  oc  ferianda  til  nor- 
vegs  oc  skylldugan  ad  sigla  forfallalaust  med  þui  fysta  skip(e) 

1)  Svo.     2)  Þ.  e.  17.  Janúar, 


15B6.  KVITTUNARBREF.  763 

sem  geingur  til  norvegis.  £nn  j  uigsbætur  epter  mannenn 
dæmdum  uier  .xxc  j  aullum  peningum  riett  goUdit.  skyllde 
fiordungur  botanna  gialldazt  j  næstum  fardaugum.  heima 
(XL  rangaruauUum.  annar  da  mikaelsmessu  ad  hauste.  enn  allt 
j  audrum  fardaugum  ef  sua  er  fie  til.  Saumuleidis  um  þegn. 
samþyckte  þenna  uorn  dom  adur  skrifadur  iaugmann. 
oc  setti  sitt  jnnsigle  med  uorum  fyr  nefndra  domsmanna 
jnsiglum  fyrir  þetta  doms  bref.  Skrifat  da  straund  j  seluoge. 
CDattheusmessu^)  um  ueturinn  aa  langafostu.  cíí  sama  dcire 
sem  fyr  seiger. 


631.  7.  Apríl  1536.  í  Skálholtl. 

Ögmundr  biskup  í  Skálholti  afleysir  og  kvittar  Daða  bónda 
Guðmundsson  af  þremur  eða  fjórum  barneignum  með  Ing- 
vildi  Arnadóttur  í  hórdómi  og  í  frændsemisspellum  að  öðr- 
um  og  þriðja. 

Landsbókasafn  115.  4to  I,  266—267  með  hendi  sira  Jóns  Haldórs- 
sonar  í  Hítardal  c.  1730. 

Kvittun  0gmundar  Byskups  Anno  1536. 
Wier  0gmund  med  guds  ncíd  Byskup  i  Skalhollte  gior- 
um  gödum  monnum  kunnigt  med  þessu  voru  opnu  Brefe. 
ad  Dade  Bonde  Gudmundsson  kom  fyrer  oss.  og  sagde  oss 
sitt  misferle  sem  hann  hefur  skied  med  Jngvðllde  Arnadott- 
ur  in  crimine  adulterii  in  tertio  et  secundo  gradu  consang- 
vinitatis  cum  tribus  vel  quatuor  prolificationibus  qvocunqve 
modo  violatus  est.  Hefur  hann  nu  komid  i  SkalhoUt.  og 
hallded  þær  skriffter.  sem  vier  sðgdum  þeim.  og  hðfum  vier 
afleýst  hann  af  ddurgreindum  brotum.  hefur  hann  nu  lofad 
upp  d  sijna  œru  og  tru.  ad  skiUa  sig  fuflkomlega  ad  sam- 
ræde  og  vistum  vid  þessa  konu.  og  ad  þessu  trulega  hðUdnu. 
gefum  vier  hann  og  gióruni  ðUdungis  kvittan  og  dkiæru- 
lausafi  fyrir  oss  og  ðUum  vorum  ^ffterkomendum  h(eilagrar) 
Skalhoflts    kyrkiu    formonnum    um    fiesekter  d  adurgreindu 

1)  Þ,  e.  Matthíasmessa. 


764  BJÖRN  OG  STEINUNN.  1536. 

brote.  Og  til  sanninda  hier  um  setium  vier  vort  jnnsigle 
fyrir  þetta  Bref  skrifad  i  Skalhollte  sexta  feria  ante  Domi- 
nicam  Palmarum  Anno  Domini  1536. 


633.  25.  Apríl  1536.       á  GrcDJaðarstað. 

JóN  bóndi  Magnússon  og  Ragneiðr  Pétrsdóttir  kona  hans 
gefa  Steinuni  dóttur  sinni  hundrað  hundraða,  at  tilskildu 
Ljósavatni  í  Bárðardal,  en  Björn  prestr  Jónsson  gefr  Stein- 
uni  hundrað  hundraða  í  fastaeign,  að  tilskildum  þremur  á- 
nefndum  jörðum,  og  þar  til  þrjátíu  málnytukúgildi,  með  þv* 
skilorði,  að  Steinunn  þjóni  sér  með  trú  og  dygð,  en  pen- 
ingar  þessir  skyldi  falla  til  harna  þeirra,  ef  þeim  yrði  barna 
auðið. 

AM.  279.  Fol.  bls.  34b,  bréfabók  Brjrnjólfs  biskups  1«H9~  1671, 
með  hendi  Gizurar  Bjarnasonar  frá  Þingmúla.  „í.iggur  hia  H(erra) 
Sigurde  Jonssyni  Logmánni  ad  Einarsnesi".     „Þetta  jnnsiglad". 

Giornings  Breíf  Biarnar  prests  Jonssonar  vid  Jön  B(onda) 
Magnusson  wegna  Steinunnar  dottur  hans. 
Þad  gigrum  ver  Tumas  p(restur)  Einarsson.  Jon  p(rest- 
ur)  Olaífsson.  Audun  Sigurdsson.  Sæmundur  Simonarson 
godum  monnum  kunnugt  med  þessu  voru  opnu  breffe.  Ar- 
um  effter  guds  burd  1586  in  Die  Marci  Evangehstæ  a  Grenia- 
stad^)  ]  Reykiadal.  vorum  vier  ]  hid  saum  og  heirdum  a 
ad  suo  vordinn  skildage  og  greindur  var  vpp  sagdur  og 
yffer  lýstur.  ad  Jon  Bondi  Magnusson  og  hans  kuinna  Ragn- 
eidur  Petursdotter  hoff'du  geffid  Steinunni  Jonsdottur.  dott- 
ur  sinne.  hundrad  hundrada.  ad  til  skijlldri  jordunne  Liosa- 
vatne  j  Bardardal.  Suo  og  gaff  Biorn  p(restur)  Jðnsson 
greindri  Steinunni  Jonsdottur  hundrad  hundrada.  ad  tilskild- 
um  þessum  jordum  Barkarstader^)  j  Midíirde.  Æsestodum  j 
Langadal  og  Barkarstodum  j  Suartardal.  og  þar  til  .xxx. 
malnitu  kugiUdi.  med  þui  skilordi  ad  fyrrneff'nd  Steinunn 
skilldi  þiöna  greindum  S(ira)  Birni  med  dygd  og  tru  og  þess- 

1)    SVQ, 


1536.  JARÐAKAÚP.  768 

er    peningar   fyrr    sagder    skylldu    falla   til  þeirra  barna  eff 
þeim  ]rdi  þeirra  audid. 

For  þessi  giordningur  fram  med  handsolum  miUe  S(ira) 
Biarnar  Jonssonar  og  Jons  bonda  Magnussonar. 

Samþyckte  verdugur  H(erra)  Biskup  Jön  þessa  gioff'  Biarn- 
ar  Jonssonar.  þui  hann  var  erffmge  firr  neffnds  Biarnar  j 
þann  tijma. 


633.  1.  Maí  1536.  í  eörðum. 

Ogmundr  biskup  í  Skálholti  selr  Jóni  Eirikssyni  jörðina  Höfða 
á  Akranesi  fyrir  jörðina  Fellsöxl,  einnig  á  Akranesi,  og  þar 
til  átta  kúgildi,  og  gefr  biskup  Jón  kvittan. 

Bisk.  Skalh.  Fasc.   VIII,    %  frumrit  á  skinni,  og  er  innsiglið  dott- 
ið  frá.  —  AM.  Apogr.  2589. 

jardakaupsbref  fyrir  hofda  a  akranesi 
fog  Fellzöxl.i) 
Vier  avgmvnd  med  gvdz  nad  biskup  ]  skalhollti  giorunl 
godvm  monnum  kvnnigt  med  þessv  vorv  opnv  brefi  at  vier 
hofvm  sellt  ione  eirekssyni  jordina  hofda  er  liggur  j  garda 
kirkiv  sokn  til  ævinligrar  eigar  og  frials  forrædes  med  oll- 
vm  þeim  gognvm  og  gædvm  sem  greindre  )ordv  fýlger  og 
fýlgt  hefer  at  fornv  og  njiv  vnder  hann  og  hans  erfingia. 
hier  j  mot  hefer  adur  greindur  ion  eireksson  feingit  oss  jord- 
ena  fellsogsl  er  liggvr  j  somv  kirkiv  sokn  vndan  sier  og 
sinvm  erfingivm  og  þar  til  viii  kvgilldi.  þui  gefvm  vier  fyr 
nefndan  ion  kvittan  og  akærulavsan  fyrir  oss  og  ollvm  vor- 
vm  epterkomendvm  heilagrar  skalhollts  kirkivnar  formonn- 
um.  Og  til  sanninda  hier  vm  festvm  vier  wort  jnsigli  fyrir 
þetta  jardarkavpss^)  bref  skrifat  j  gavrdvm  aa  akranesi  vm 
worit  tveiggia^)  postula  CDesso  philippi  et  iacobi  anno  domini 
QD.  d.  xxxvi. 


i)  Utan  á  bréfinu;  [ineð  hendi  Árna  Magnússonar.     2)  Svo. 


766  HOLTASTAÐABRÉF  OFL.  1536. 

634.  6.  Maí  1536.  á  Flngaraýri. 

Aei  lögmaðr  Jónsson  selr  Páli  bónda  Grímssyni  jarðirnar 
Holtastaði,  Strjúg,  Lækjardali  tvenna,  Ufagil,  Refstaði  og 
Vatnahverfi,  allar  í  Langadal  og  Laxárdal,  og  þar  til  átta 
hundruð  í  fuUvirðispeningum,  að  tilgreindum  kirkjujörðum 
og  kúgildum  á  Holtastöðum,  fyrir  jarðirnar  Einarsstaði  í 
Reykjadal,  Glaumbæ,  Hallbjarnarstaði,  Narfastaði,  Fljóts- 
bakka,  Viða  og  Hellu  við  Mývatn,  með  fleirum  greinum,  er 
bréíið  hermir. 

Syrpa    Guðbrands    biskups  i  Biskupsskjalasafni,  í  4to  bl.    1,  skr. 
c.  1590  (fúið). 

Vm  kaup  pals  grimssonar  a  holltastodum. 

Þad  giorum  vier  Jon  Matthiasson.  Sueirn  Fimbogason 
prestar.  Olafur  Jonsson.  ^rekur  Gudmundsson  godum  monn- 
um  kunnigtt  med  þessu  voru  opnu  brefi.  ad  aarum  epter 
gudz  burd  1536.  doL  flugumýri  j  skagafirdi  laugardaginn  næst- 
an  epter  krossmessu  vm  vorid^)  vorum  vier  j  hidoi.  sdaum 
og  heýrdum  (k  ord  og  handaband  Ara  Jonssonar  logmanns 
og  paais  Bonda  Grijmssonar.  ad  suo  fyrir  skildu.  ad  adur- 
nefndur  Are  selldi  fyrrsogdum  pdali  jardernar  holltastadi  i 
langadal  fyrir  90c.  jordina  striug  fyrir  xxxc  jordina  lækiar- 
dal  fyrir  xxc  annan  Lækiardal  fyrir  xc  Wfagil  fyrir  xvjc  Ref- 
stadi  fyrir  xc  jordina  vs^atnahuerfi  fyrir.  xxxc.  og  þar  til  atta 
hundrud  j  fullvirdis  peningum.  Liggia  fyrr  nefndar  jarder  j 
langadal  og  Laxaardal.  med  ollum  þeim  gognum  og  giæd- 
um.  sem  greindum  jordum  da  med  logum  ad  fýlgia.  og 
nefndur  Ari  vard  fremst  eigandi  ad.  Sagdi  optnefndur  Ari 
ad  kirkian  ói  HoIItastodum  ætti  suo  heitandi  jarder.  sem 
hier  epter  skrifad  stendur.  Huamm  j  langadal  og  kirkiuskard 
aa  Laxdrdal.  kagadarhðl  og  hamra  aa  asum.  fyrir  vestan 
blondu.  og  þar  til  x  maalnýtu  kugilldi.  Skilldi  pall  Bondi 
suara  kirkiunne  sogdum  kugilldum.  Hier  j  möt  gaf  og 
gallt  greindur  pall  optnefndum  Ara  jordina  ^narstade  j 
Reýkiadal  fyrir  Ixxxxc  jordina  Glombæ  fyrir  xxx^.  jordina 
Hallbiarnastadi  fyrir  xxxc  jordina  Narfastadi.  xxxc  jordina 
fliotzbacka  xxc    jordina    wida    fyrir  xijc   liggia  þessar  allar 

1)  b.  e.  6.  Mai.    2)  Svo. 


15B6.  HOLTASTAÐABREF.   —  OMAGADOMR.  767 

jardar^)  j  önarstada  kirkiu  sokn.  og  þar  til  jordina  Hellu 
vid  mývathn  íyrir  xijc  med  oUum  þeim  gognum  og  giœd- 
um  sem  greindum  jordum  (íi  med  logum  ad  fýlgia.  og 
nefndur  pall  vard  fremst  eigandi  ad.  sagdi  optnefndur  Pall. 
ad  kirkian  oql  (-inarstodum  ætti  xc  j  heimalandi.  og  jordina 
kuijndisdal  og  ]ordina  Biork  j  kinn.  og  suo  stödu  til  Borg- 
unar  fyrir  kirkiunnar  peningum  jardernar  Hölar  og  Dada- 
stader  ]  Reýkiadal.  Skylidi  Ari  mega  leýsa  þær  jarder  til 
sijn  og  giallda  kirkiunne  f[rida]  peninga  þar  fyrir  ef  hann 
viUde  suo.  og  atti  kyrkian  da  ^inarstodum  x  maalnyttu  ku- 
gilldi.  Skýlldi  Ari  suara  þeim  kugilldum.  og  þar  til  dtti  Pall 
ad  suara  nefndum  Ara  kirkiunnar  vegna  xc  j  fullvirdis  pen- 
ingum.  Gaf  og  giordi  Biskup  Jon  kuittaii  allaii  Reikningskap 
fornaíi  og  nýiaii  þann  sem  þar  til  hafdi  fallid  til  önarstada 
kirkiu  og  holltastada  kirkiu.  ad  tiiskildum  þeim  kirkiu  eignum 
sem  fyrr  skrifad  stendur.  og  þeim  jtaulum  og  ornamentis 
sem  kirkiuiiar  eiga  dadur.  skjlldu  huorer  fyrr  sagdra  manna 
hallda  til  laga  þeim  jordum  sem  keýptu.  eun  suara  laga 
BÍptingum  ŒL  þui  sem  huorer  selldu.  War  Biskup  Jon  for- 
sagnarvottur  ad  fyrr  sogdum  gioriiingi  og  setti  sitt  Secret 
med  vorum  fyrerskrifadra^)  manna  jnsiglum  fyrir  þetta  bref 
er  skrifad  var  j  sama  stad  og  aari.  deigi  sijdar  enn  fyrr  seiger. 


635.  10.  Maí  1536.  í  Miðgörðum. 

BÓMR  sex  manna,  út  nefndr  af  Þorleifi  bónda  Einarssyni 
kongs  umboðsmani  í  Þórsnessþingi,  um  umboð  barna  Odds 
heitins  Bjarnasonar,  er  voru  systurbörn  þeirra  Einarssona, 
sjra  Marteins,  Pétrs  og  Brands. 

ÍBfél.  Khd.  309.  8vo  bl.  141-142,  Öxnafellsbók  með  hendi  Ara 
Magnússonar  í  Ögri  c ,  1620.  —  Prentaðr  í  íslenzkum  ÁrHðaskrám, 
Kh.  1893—96  bls.  250-251. 

Domur  vm  vmbodzpeninga  dæmdur  j  midgaurdum  j 
Stadarsueit. 
Ollum    þeim    monnum    sem    þetta  brief  sia  edur  heyra 

1)  Svo. 


768  ÖMAGADÓMR.  1536. 

sennder  Gijsle  Gudmundsson.  Jon  Jonsson.  suarnir  laugriettu- 
menn.  Olafur  Jonsson.  Teijtur  Eijrikzson.  Jon  audnafCon^)  oc 
JUauge  Sueijnsson  Kuediu  Gudz  og  sijna.  kunnugt  giaurannde 
ad  med  þessu  voru  opnu  briefi.  ad  arum  epter  Gudz  burd 
CD;  d.  XXX.  og  .vj.  ar  miduikudaginn  næstann  epter  kross- 
messu  vmm  vorid  j  midgaurdum  j  stadarsueijt  sa  þijngstad 
riettum.  vorum  wœr  til  dommz  nefnder  af  erligum  manni 
Þorleijfe  bonda  Eijnarsyni.  er  þaa  hafdi  mijnz  herra  kongsinz 
vmmbod  og  syslu  j  þornesþijngie.  ad  skoda  oc  Rannsaka  og 
fullnadardom  aa  ad  leggia  huer  hallda  skyllde  ad  laugum 
vmmbodj  Barnna  Oddz  heijtinz  biarnnasonar.  er  suo  heijta. 
Arnnj.  andrez  og  Hallbiaurg.  Enn  sakier  þess  ad  vær  viss- 
um  Gudrunu  biarnnadottir.  SetseHu  og  Gudlaugu  vera  næst 
aríi  epter  þesse  baurnn.  suo  og  Reijknadist  þar  firir  oss  malj 
þessara  barnna  .xvij«'  huerar  firir  sig.  þuij  ad  suo  profudu 
oc  firir  oss  komnu  dæmdum  vær  fir  nefnder  domzmenn  med 
fuUu  domz  adkuæde  Eijnar  Gudmundsson  skylldugann.  vegna 
Gudrunar  biarnnadottur  konu  sinar.  ad  sier  ad  taka  vmm- 
bod^)  oc  peninga  arnna  oddssonar.  þuij  oss  virdtest  þau  o- 
hætter  skulldunautar  firir  hannz  peningum. 

Suo  og  j  annarj  greijn  olaf  Eijilsson.  wegnna  Setseliu 
biarnnadottur  konu  sinnar  skylldugann  ad  sier  ad  taka  vmm- 
bod  og  peninga  hallbiargar  oddzdotter. 

J  þridiu  greijn  Eijrik  sueijnsson  skylldugann  ad  sier  ad 
taka  vegnna  Gudlaugu^)  Biarnnadotter  konu  sinnar  vmmbod 
andrezar  oddssonar. 

Suo  og  skyllde  Eijnar  oddsson  fylgia  fie  syskina  sinna. 
arnna  og  hallbiargar.  epter  RÍettri  tiltaulu.  oc  moder  hanz 
skyllduga  ad  þiona  þar  sem  barníd  væri  firir  mat  oc  klædi. 

J  fiordu  greijn  dæmdum  wier  Sijra  Martein.  pietur  oc 
brannd  modurbrædur  Barnnanna  skyllduga  ad  athyggia. 
huersu  med  væri  farid  þeira  peninga  aa  hueriu  arj. 

Samþycktj  þennann  vornn  dom  aadur  greijndur  valldz- 
mann.  og  þrickte  sijnu  jnnsigli  med  vorum  jnnsiglum. 


1)  þannig;  rétt:  gudnason?     2)  vmmbodz,  hdr.     3)  Svo. 


7*1 


Athuganir  og  lagfæringar. 


Bls.  21»  Egilsá)  les:  (Egilsá).  —  29"  sumkvæmt  1.  sam- 
kvæmt.  —  37  og  39.  Stjarnan  íyrir  íraman  bréfin  Nr.  31  og 
32  á  ekki  að  standa.  —  38"  Skógi  1.  skógi.  —  54*  afsériptir  1. 
aískriptir. —  69,  þrjózkist,  þeir  1.  þrjózkist  þeir,.  — 7P^kapiula 
1.  kapitula.  —  99**  Quasin  1.  Quas  in.  —  108"  nmboðsmaðr  1.  um- 
boðsmaðr.  —  116  i  3. — 4.  línu  fyrirsagnar  að  Nr.  97:  bene|cium 
1.  beneficium.  —  117"  Lesmátinn  „sonum",  er  stendr  neðanmáls, 
sýnist  vera  réttari  en  „sonarsonum",  sem  i  textanum  stendr.  — 
137  i  4.  linu  íyrirsagnar  að  Nr.  116  skeið  1.  skreið.  —  145^ 
Bjðrn  l.  Björn.  —  144,  pergamentshréf  1.  pergamentsbréí.  —  155*® 
brundzson  1.  brandzson.  —  159ij  selr  1.  setr.  —  196--197,  Nr. 
171.  fíelgi  prestr  (Þorkelsson)  í  Gufudal,  sem  getið  er  um  í  þess- 
um  máldaga,  andaðist  1473.  Má  því  vera,  að  réttara  væri  að 
heimfæra  þenna  máldaga  til  síðara  hluta  16.  aldar,  líklega  helzt 
til  Sveins  biskups  Pétrssonar.  —  212^  somid  1.  komid,og  6. — 5. 
1.  að  neðan:  hrýgi|ium  1.  hrýgilum.  —  215  i  yfirskript  að  Nr. 
190:  Möðruvðllum  1.  Möðruvöllura.  —  Bls.  227—228  og  409.  Bréf- 
ið  Nr.  199  og  338  sýnist  vera  eitt  og  sama  skjal,  að  eins  með 
mismunandi  ártölum  i  afskriptunum,  i  annari  árfært  til  1524,  í 
hinni  til  1527.  Báðar  afskriptir  eru  staðfestar,  önnur  eptir  frum- 
riti  (árfærir  bréfið  til  1524),  en  hin  eptir  transscript  frá  1578.  — 
233«  RÍKISÁÐ  1.  RÍKISRÁÐ.  -  234«  Danakonungs  1.  Dana- 
konung.  —  240^  Narfe  „Jonsson"  á  án  efa  að  vera  Narfe  Ivars- 
son,  þó  að  „Jonsson"  standi  i  handritinu.  —  248iq  Landsskjala- 
safn  1.  Landsskjalasafni.  —  250^,  0111um  1.  011um.  —  268*«  skul- 
1.  skuli.  —  286**  ann  1.  anno.  —  ^Sd^^  Steinssoar  1.  Steinssonar.  — 
297»  ett  1.  eitt.  —  299,i  lidid.  -  306  i  3.  1.  nm.  rigerð  1.  rit- 
gerð.  —  321*»"  mallande,  ætti  að  vera:  mal|lande.  —  325,,  sldiu- 
messo  1.  sdalumesso.  —  334«  fofallde  1.  folallde.  —  355*  fuUmekt- 
ugar  1.  fullmektugur.  —  359,  Þordarson*)  1.  Þordarson*^).  —  360*^ 
þegngildl  1.  þegngildi.  —  361*-«  logtan  l.  logriettan.  —365.  Yfir- 
skript  blaðsiðunnar  misprentuð:  Laufás  —  hefir  staðið  Crá  bls. 
331  —  fyrir:  Fullrétti  og  sárasótt.  —  384**  fyrrnefndum  1.  fyrr- 
nefndur.  —  400,2  13.  Janúar  1.  23.  Janúar.  -  401*»  sancti  1. 
sancte.  —  402,  brefanaa  1.  breíanna.  —  403*  klaDsturs  1.  klaust- 
Dipl.  iBl.  IX.  B.  4r9 


770 

urs,  —  4081-11  Biarna(r)sonar  1.  Biarnasonar.  —  413'  B.  1.  Á..  — 
413^^  Gizurer  1.  Gizurar.    —    418,  (mm.)  biornsson  1.  biornsson^) 

—  ^'il''  Hólaskóla  1.  Hólastóls.  —  428^^  reijkninguskapur  1.  reikn- 
ingsskapur. — 436^^  á  Reykhólum  1.  í  Flatey.  —  451i2  giorniugur 
1.  giorningur.  —  452'  skildn  1.  skildu.  —  452^^  greiudum  1. 
greindum.  —  457^  hiskup  1.  biskup.  —  457^  Þrándbeimi  1.  Þránd- 
heimi.  —  463^  enu  1.  enn.  —  463'  hónda  1.  bónda.  —  áQb^  bréfsafn 
1.  bréfasafn.  —  474^  fyrgreiadra  1.  íyrgreindra.  —  475^  og  479* 
monuura  1.  monnum.  —  483^  iokan  1.  iohan.  —  488^^  arfaskipi  1. 
arfaskipti.  —  491^^  Ara  1.  Arna.  —  506^  eignnm  1.  eignum.  —  506' 
Ögmnndar  1.  Ögmundar.  —  507,  monnu  monnum.  —  518^  transta- 
tionem  1.  translationem.  —  620^  (nm)  ^)nafnenu  1.  ^)nafnenu.  — 
52 13  Skifarenn  1.  Skrifarenn.  —  523i,  skipsiöðu  1.  skipstöðu.  — 
525^^  máldagiun  1.  máldaginn.  —  531^^  Bartolomesu  raessu  1. 
Bartholoraeus  messu.  —  535"  Sálholti  1.  Skálholti.  —  535^  Fins 
1.  Finns.  —  539^  Skríat  1.  Skrifat.  —  542^  með  (á  síðara  staðn- 
um)  íalli  burt.  —  542^*  ælli  1.  ætti.  —  544^®  uockuru  1.  nockuru. 

—  54411  gj^^^  Y,  anda.  —  55P^  béíi  1.  bréfi.  —  555^^  desser  1.  þess- 
er.  —  562*  Gndz  1.  Gudz.  —  565i,5  halfskinsbrefum  1.  kálfskins- 
brefum.  —  566^  transeripto  l.transscripto.  —  567^  Vitntnisburðrl. 
Vitnisburðr.  —  567^  Vítnisburðr  1.  Vitnisburðr.  —  568g  da  1.  þa. 

—  573*  kirkiupestur  1.  kirkiuprestur.   —    575''  umboð  1.  umboði. 

—  57^2  arason  1.  arnason.  —  ^Slu  Þormodnr  1.  Þormodur.  — 
584^^  brennisteinstunua  1.  brennisteins  tunna.  —  585^^  kornklofa 
1.  hornklofa.  —  590^^  vigsfussonar  1.  vigfussonar.  —  597i3  banda- 
bandi  1.  handabandi.  —  601^  Ormnr  1.  Ormur.  —  612^  Þrasta- 
stadi  1.  Þrasastadi.  —  630^^  kouu  1.  konu.  —  644,  heimiand  1. 
heimaland.  —  657®  ábóti  1.  ábóta.  —  677g  bisknp  1.  biskup.  — 
679^  reikniugsskap  1.  reikningsskap.  —  680^  mennn  1.  menn.  — 
682«  oflicialis  1.  officialis.  —  684^^  knnnigt  1.  kunnigt.  —  685^» 
Ercbebisp  1.  Erchebisp.  —  689^^  mnndar  1.  mundar.  —  701^ 
Viunisburðr  1.  Vitnisburðr.  —  705^  Álþingi  1.  Alþingi.  --  717i3 
Stafholstungum  1.  Stafholtstungum.  —  717^  Ragnhllldi  1.  B,agn- 
hilldi.  —  731  ^*'  land,  ætti  líklega  að  vera  lund.  —  747^  kngiUdi 
1.  kugiUdi.  —  747,  umhodzmann  1.  umbodzmann.  —  765^2  eig- 
ar  l.  eignar. 


RE6HSTR. 


A  (amnis)  29,  196,  249,  502,  562, 
563,  573,  596,  602,  609,  639, 
641,  642,  709,  748.  —  árbakki 
147. 

á  (=  Elliðaár)  751—752. 

á  (=  Laxá  i  Kjós)  753. 

á  (=  Þverá  i  Borgaríirði)  615. 

Á  á  Höíðaströnd  302. 

Á  i  Kræklingahlið  301. 

Á  á  Siðu  189. 

ábati  (xij  álna)  201,  369,  384. 

abbadis  86,  221,  222,  379,  402, 
470,  698. 

abbas,  sjá  árbóti. 

ábóti,  abbas,  abot  33,  34,  36, 
50,  72,  79,  80,  89,  97,  109, 
113—119,  134,  137,  140,  172, 
174,  190,200-201,206—207, 
218,  219,  224,  226,  236,  240, 
247  -249,  264,  276—277,  289, 
305,  335,  337,  345,  357,  359, 
369,  379—382,  390,  412,  423, 
426,  436,  454-456,  ',464— 
465  479,  510—512,  517,  574, 
604,  607,  617,  637,  654,  656 
—659,  662—663,  677  689 
697-698,  708-709,  715-- 
716,  733—734,  745,  751- 
752,  754.  ~  ábótabróf  35, 117 
—119.  —    ábótaformi  818.  — 


ábótahúía  190,  313.  —  ábóta- 

stofa    (á   Munkaþverá    1525) 

307. 
ábreiða  191.  Sbr.  kirkja,  sængr- 

klæði. 
absolucio  45.  Sbr.  aflausn. 
ábúandi  712. 
ábúnaðr  728-729. 
áburðr  149,  680. 
Ábær  i  Skagafirði  301. 
Aðalból  i  Miðfirði  302. 
Aðaldalr,  Aðalreykjadalr  í  Þing- 

eyjarþingi  220,  294,  664,  714. 
Aðalvik   á   Hornströndum    437, 

484,  502—503,  535—538. 
aðganga  (að  jörðu)  345. 
aðhlaup  69. 
administracio     23—24,    36,    76, 

136,    355.    —     administrator 

24,    133,  136,   161—162,  172 

-174,  176-177,  184,  206. 
adolescens  611. 
ádráttarbrýni  191. 
Adrianus  páfi  hinn  VI.  229. 
Adrianus  martyr  709. 
aðstaða  592. 
aðtaka,    aðtekt    108,    140,    213, 

337,  475,  646. 
adulterium  181,  616,  768. 


adventa    186, 


296,  299,  305— 
49* 


m 


IRÉGISTÉ. 


306;  317—318,  325—326,  331 

—333.   -     adventubók  186. 
ad  vincula  Petri  296,  318. 
Advocates  Library  i  Edinaborg 

54,  367. 
afarkostir  124. 
afbatan    69—70,  251,  354,  371, 

482,  511,  613,  649. 
afbrot  616. 
aífbrech  681. 
affdragtt  633. 
aífinitas  245,  560. 
afgangr  716,  731—732. 
afgjald  707. 
afgreiðsli    676.     —     afgreiðslu- 

maðr  543,  544,  545,  546. 
afhending  18,  605. 
afi  382—383,  501. 
afkvæmi  11,  659. 
aflát,  aflátsbréí  32,  165. 
aflausn  621,  653,  710.    Sbr.  ab- 

solucio. 
afli  580.  —     aflafé,  aflagóz  479, 

582. 
áflog  530. 
afreiðsla  323,  330. 
afrótt    33,    302,    320,    325,  330, 

404.  —     afréttargeymsla  33. 
Aíréttir  við  Skagafjörð  302. 
afsakan  70,  225,  255,  397. 
aftekt  561—562,  713. 
Agata,     kona    Finns  Þorvalds- 

sonar,   og  móðir  Önnu  Finns- 

dóttur  (d.  fyrir  1526)  356. 
Agata    virgo  652.    —    Agöttu- 

líkneski  333.  —  Agattumessa 

13.  --     Agattusaga  299. 
agentes  481. 
ágildi  107,  428,  430. 
Agnus  dei  með  silfr  295. 
ágóði  25,  314. 


ágreiningr  111,  119,  139,  352— 
353,  375,  377,  465  597—598, 
601—602,  648,  657. 

áheit  97. 

Aintoni,  sjá  Antonius. 

ákall  663,  718. 

áklagan  102,  143,  372  536— 
538. 

áklæði  191,  300,  306,  308-309 
324,  327,  330,  334,  564.  Sbr. 
kirkja,  salonsáklæði,  sængr- 
klæði. 

akr  184,  565.  —    akrgerði  196. 

Akr  i  Húnavatnsþingi  314. 

Akranes  í  Borgarfjarðarsýslu 
507,  765. 

Akranes  i  Miklaholtshreppi    26. 

Akrar  í  Blönduhlíð  21—22, 
68-69,  527-530,  662,  663, 
718. 

Akreyjar  á  Breiðafirði  688. 

Akrvík  í  TrékylUsvik  25. 

ákvæði  361,  580.  —  hálf  á- 
kvæði  580. 

ákæra,  ákæran  50—51,  62,  73, 
91,  99—100,  114,  130,  152, 
174,  177,  180,  199,  213,  221, 
223,  250,  255,  268,  284—285, 
337,  344,  346,  354,  358,  368, 
388,  396—397,  399,  467— 
468,  474,  477,  480-481,  510, 
512—513,  514—518,  548,  552, 
556,  598,  600,  613,  615,  629, 
658,  667,  675,  677,  702,  709, 
712,  726-729. 

alabastr,  alabastrum  190^,  191', 
197,  296,  312,  313,  320. 

Áland  i  Þistilsfirði  305,  319. 

álar  58—59. 

Alaveituskarð  4  Mýrum  568. 

Albanus  píslarvottr  326. 


REGISTR 


773 


Albert   hertogi   af  Mechlenburg 

756. 
Albertus  Magnus  (bók)  298. 
Albrecht   von    Goch    (1511)    58 

—59. 
albróðir  145. 
aldr,  aldr  og  æfi  214,  529,  533, 

630,  703. 
Álegsstaðir  á  Höfðaströnd  453, 

454. 
Alexander  (bók)  298. 
Alexander  páfi  hinn  VI.  43,  45. 
Alexius  Pálsson,  prestr  á  Þing- 

velli    og    ábóti  i  Viðey  (1531 

—1535)    607,    657,  658,   677, 

708,  709,  751,  752,  754. 
Álfadab  á  Ingjaldssandi  55,  548. 
Álfgeirsvellir   í   Skagafirði   453. 
alin:  álnarkefli  310,  311. 
alkanna  307. 
Alkelda  á  Akranesi  129. 
alkirkja  124.    — "'alkirkjuskyld 

744. 
AUemannia,  sjá  Þjóðverjaland. 
AUen,  C.  T.  182,  204,  207,  208. 
alliance  168. 
allra  heilagra  messa  (-dagr)  179, 

241,  284,  433,  434,  435,  474, 

531,  555,  636. 
almaria     (hirðsla,     bókahirðsla) 

297,  305.  306. 
almenningr  (almúgi)  5. 
Almenningr  (almenningr)  áSkaga 

nyrðra  641,  642. 
Almenningr    á    Vatnsnesi     325, 

326. 
almúgi  3,  8,  11,  14-  17,  52,  72, 

76,  82,  103.  111,  134,    170— 

171,  207,  399,  413-417,  478, 

533-534,  538,  579,  669,  732 

761.  —     almúgamenn  363.  — 


almúgans  bróí  238.  —  almúg- 
ans  nauðsynjar  669.  —  al- 
múgans  samþykt  669. 

álnir  (fémunir)  463. 

álpt:  álptaregg  642. 

Alptadalsmúli  í  Barðastrandar- 
sýelu  196. 

Alptaíjörðr  í  ísafjarðarsýslu  485, 
524,  526,  527. 

Álptaíjörðr  i  Múlaþingi  19,  36, 
390,  645. 

Alptafjörðr  í  Snæfellsnessýslu 
464. 

Álptamýri  í  Arnarfirði  29,  30, 
278.  —  Álptamýrartungur  29. 

Álptanes  i  Gullbringusýslu  104 
—106,  144,  146,  147,  148, 
494,  496.  625,  679,  680,  699. 

Álptanes  á  Mýrura  567,  568. 

Álptárbakki  á  Mýrum  288. 

Álptatangi  á  Álptanesi  146. 

Álptatjörn  á  rellsströnd  750. 

Álptaver  í  Skaptafellsþingi  189. 
Sbr.  Ver. 

alsáttir  143. 

Altanes,  sjá  Alptanes. 

altari  188,  195,  197,  296,  312, 
320,  326,  330,  332,  333.  -  - 
altarisbók  305.  —  altarisbrún 
305,  306,  330.  —  altarisbúu- 
ingr  196,  260,  313,  333.  -i^ 
altarisdúkr  197,  332.  —  alt- 
arisklæði  186,  195,  305,  306, 
325,  328,  330,  332,  645.  — 
altarislectari  191.  —  altari«- 
skrúði  190,  297.  —  altaris- 
steinn  191, 195,  196,  312,  317, 
320,  322,  328^  330,  332— 
333.  -  Sbr.  Benedictus  alt- 
ari,  formessualtari,  háaltari, 
krossaltari,  Mariualtari,  Micha- 


774 


REGISTR 


elsaltari,  Nikulásaltari,  Ólafs- 
altari,  útaltari.    Sbr.  kirkja. 

Altenburg  204.   Sbr.  Oldenburg. 

Altissen,  P.  (1487)  42. 

altunna  324. 

Alviðra  i  Dýrafirði  124—125, 
244,  704-705. 

ályktarorð  538. 

Alþingi  1,  3—5,  11,  29,  72,  101, 
111—112,  143,217-218,226, 
—244,  254—255,  275,  344,  360 
—361,363—364,411,  412,  413, 
444—458,478,  488,  492-493. 
495,  532,  534,  538,  581,  607, 
622,  670,  674,  705—706,  736, 
741,  750.  —  Alþingisdómr 
46,  215,  280,  363—364,  418, 
579-582,  623,  647,  685,  690, 
713,  724,  737,  740,  742.  — 
Alþingismaðr  567.  —  Alþing- 
istiðindi  413.  —  Alþingissam- 
þykt  361-368.  Sbr.  Öxarárþing. 

alþýða  75,  83. 

álögur  14—16,  57,  82. 

amaleraðir  hlutir  295.  Sbr.  ma- 
liershringr: 

Amandus  biskup  hinn  helgi  69. 

ambassade  168. 

ambition  758. 

amboð,  sjá  búsgagn. 

Ambrosius  biskup  hinn  helgi, 
Ambrosiusdagr,  -messa  122, 
445,  486.  —  Ambrosiusmynd 
333. 

Ambrosius  Bokebynder  (1536) 
756. 

áminning  69—70,  126,  550. 

Amsturdam  i  Bíollandi  86. 

Ámundason:  ívar. 

Amundi  Gunnarsson  i  Húna- 
yatnsþingi  (1524^  248, 


Ámundi  Höskuldsson  prests  Hall- 

steinssonar  (1518)  458. 
Ámundi  Jónsson    eystra    (1383) 

18,  19. 
Ánastaðaarfr     199—200,    254— 

255,  337,  340—343,  356. 
Ánastaðir  i  Hjaltastaðaþingá  38. 
Ánastaðir  i   Miðfirði    156,    157, 

746—747. 
Ánastaðir  i   Tungusveit   21,  22. 
Andakill  i  Borgarfirði  506,  621. 
Andanes  (Andanos)  i  Noregi  43 

—45. 
andyra  loptport  529. 
andlegir  menn  626. 
Andreas    Agacenis    (1426)    32. 

Sjá  annars  Andrés. 
Andrés     Arason,     Andréssonar 

(1535)^  747—748. 
Andrés  Asgrimsson  prestr  nyrðra 

(1522—1535)  109,  740. 
Andrés    Guðmundsson,   Arason- 

ar,     undir     Felli    (d.    1507-^ 

1508)  748. 
Andrés  (Jónsson)  prestr  nyrðra, 

faðir    Jóns    prests   og   Stein- 

unnar  (á  lifi  1493)  214. 
Andrés  Mus  biskup  i  Ósló  (1520) 

64,  723. 
Andrés     Nichelsson    (Nielsson) 

kanoki  (1524)  230. 
Andrés     Oddsson,    Bjarnasonar 

(1536)  768. 
Andrés     postuli,     Andrésmessa 

(festum)  250,    287,    318,  326, 

504,    604-605.    —    Andrés- 

kirkja  260.  —     Andrés   likn- 

eski  305,  313,  330.  —    And- 

résskript  191. 
Andrós   Steinsson    syðra  (1526) 

338. 


REGISTR 


775 


Andrés  Stephánsson  nyrðra 
(1524—1527)  213,  405. 

Andrés  Þorgeirsson  i  Rangár- 
þingi  (1523)  183. 

Andrós  Önundsson  í  Borgar- 
arfirði  (1525)  265. 

Andrésdóttir :    Sigríðr,  Steinunn. 

Andrésson :  Ari,  Bjarni,  Guð- 
mundr,  Jón,  Ögmundr. 

Andreus,  sjá  Andrés. 

Andris,  sjá  Andrés. 

andsvar  62,  528,  544.  —  and- 
svarsmaðr  550. 

andvirði  27,  463,  557,  617,  717. 

andvitni  184,  280,  516. 

angell,  angelot,  anglotum  756, 
757,  758,  760. 

Angelus  episcopus  Auriensis 
(1426)  31—32. 

Anglia,  sjá  England.  —  Angli 
725.  —  Anglici  mercatores  725 

animæ  fidelium  692. 

Anna  Finnsdóttir,  I>orvaldsson- 
ar  (1526)  355-356. 

Anna  hin  helga,  586,  591.  — 
Önnukirkja  188.  —  Önnu 
líkneski  197,  305,  317,  331, 
337.  —  Önnuskript  197.  — 
Önnu  stúka  (í  Hóladómkirkju 
1525)  295,  305. 

Anna  Snjólísdóttir  (Steinmóðar- 
sonar),  kona  Ólaís  Ásbjarnar- 
sonar  lögréttumanns  í  Reykja- 
vík,  próventukona  i  Viðey 
(1523—1527)  184,  276-277, 
422—423. 

Anna  í>orgilsdóótir,  kona  Eiríks 
sonar  Þóru  Eiriksdóttur  (1526) 
374—375. 

annunciacio  Mariæ  70,  254,  325, 
448,  529,  693, 


Anoddsstaðir,  sjá  Arnoddsstaðir. 
Arnóltsstaðir,  sjá  Arnoddsstaðir. 
anscvar,   answer  513,    675,  758, 

760.  —     ansvarsmaðr  547. — 

Sbr.  andsvar. 
Antonius     hinn    helgi    (íestum) 

632,   649.    —     Antonius  líkn- 

eski  197,   305.    —    Antonius 

saga  305. 
Antonius  van  Metz  (1523— 1524) 

183,  209^ 
Antwerpen,  Antwerpia  207,  209. 
appelleranarbréf  133. 
apostolus  59,  84,  121,  130,  132, 

164,  166,  172—173,  206,  221, 

274,  296,  322. 
ár  (remus)  259. 
Aradóttir:  Oddfríðr,  Ólof. 
árás  75,  238. 
Arason :  Andrés,  Böðvar,  Grímr, 

Guðmundr,  Jón,  Magnús,  Oddr, 

Pótr,    Sigurðr,    Vigfús,    Þor- 

leifr,  I>ormóðr. 
arbiter  758,  760. 
Árbær  í  Holtum  424. 
arcana  cordum  700. 
archidiaconus  41,  42. 
archidux  41. 
archiepiscopus  44,  45,  65,    162, 

163,  203,  217,  229,  714. 
áreið,    áreiðarbréf,    áreiðardómr, 

áreiðargerð  111,  465, 601,  709, 

749. 
arest  298.  Sbr.  klæði. 
Arfasker  í  Bjarnarfirði  25. 
arffing,  sjá  erfingi. 
arfi  2,  4—5,  146,  214,  303,  718. 

Sbr.  erfingi. 
arfr  4,  27,  57—58,   62—64,   74, 

94-95,    103,    177,   200,  210, 

213—216,  220,  224-225,  257, 


776 


REGISTR 


268,  336,  337,  340—344,  355 
—356,  869—370,  427,  428, 
429,  430,  431,  447,  498.  501, 
505,  513,  551—552,  566,  575, 
609—610,  629—630,  639- 
640,  645,  656,  687—688,  736, 
768.  —  arfabréf,  356.  - 
arfshald  213-215.  —  arf- 
lausn  113,  369,  592.  —  arf- 
leiðÍDg,  aríleiðsla,  arfleiðslu- 
bréf,  arfleiðslufó  63,  210,  211, 
214—215,  216,  219,  221.  443^ 
498.  —  aríaskipti  129,  144, 
146,  488.  —  arftaka  54, 
257. 

argentuin  34,  35,  41. 

Árhólar  (Horhólar)  i  Laxárdal 
563. 

Ari  Andrésson,  Guðmundssonar, 
bóndi  i  Bæ  á  Rauðasandi  (1522 
—1535)  99—101,  111—112, 
151-152,  218.410-411,420, 
556-557^),  600—601,  629- 
630,  643,  717-718,  747— 
748. 

Ari  Guðmundsson  á  Reykhólum 
(d.  1423)  55. 

Ari  Jónsson,  biskups  Arasonar, 
lögmaðr  (1522—1536)  74,  93 
—95,    414,    453,    457,    490, 


1)  í  bréfi  þessu,  (Nr.  455)  frá 
17.  Nóv.  1530,  er  Ari  tvívegis  kall- 
aður  „Ari  heitinn".  En  jafn  ský- 
laust  er  hann  talinn  lifs  1532  og 
1535  i  Nr.  521  og  620,  og  eruþau 
eptir  frumritum  eða  frumritaígildi. 
Artalið  1530  mun  án  efa  rangt 
og  eitthvað  hafa  fallið  aptan  af 
þvi,  svo  sem  „VI",  liklega  i  af- 
skript  sira  Jóns  Erlendssonar  af 
J)réfabók  Ögmundar  biskups. 


499—500,    522—523,     532— 

534,     553—555,     574,    578— 

580,  581-585,  601—602,604, 

623—624,  626,  668,  669,  674, 

«75,  724,  736,  737,  746,  761, 

766—767. 
Ari    Magnússon     sýslumaðr     i 

Ögri    (d.   1652)    24,   25,   26, 

282,  359,  360,  579,  581,  656, 

767. 
Ari   Steinólfsson   prestr    (i  Dal 

undir  Eyjatjöllum;  1522)     88. 
Ari  Vermundarson  vestra  (1387) 

20. 
Ari  Þorkelsson  sýslumaðr  i  Haga 

(d.  1730)  743. 
Ariild  Hake  (1511)  59, 
Aristoteles  Auctoritas  298. 
Árkvörn  i  Fljótshlið  567. 
arma  41. 
armr  520. 
armæði  495,  741. 
árnaðarorð  98,  586,  591. 
Árnadóttir:     Guðrún,    Ingvildr, 

Sigriðr,  Þorkatla. 
Arnarbæli   á   Fellsetrönd  705 — 

706,  749-751. 
Arnarbæli  i  Olfosi  258,  269. 
Arnardalr    á   Möðrudalsöræfum 

639. 
Arnaríjarðarvatn     í    Vopnafirði 

609. 
Arnaríjörðr   vestra    20,   28,  29, 

38,    57,    58,    197,    244,   464, 

561,    754.    —      Arnarfjarðar- 

dalir  57,  58. 
ArnarhóU  á   Seltjarnarnesi   693, 

694. 
ArnarhóU  i  Vopnafirði  609. 
Arnarholt  á  rellsströnd  750. 
Arnarholt  á  Kjalarnesi   49—50, 


UEGISm 


777 


ArnarDes  i  Dýrafirði  870. 
Arnarnes  i  Eyjafirði  319. 
Araarstaðir  í  Eyjafírði  605. 
Arnarstaðir  i  Sléttuhlíð  301. 
Arnarvatn  i  Mývatnssveit  301. 
Arnarvatnsheiði  404. 
Árnason  :    Ásgeir,   Daði,  Einar, 
Guðmundr,  Gunnlaugr.   Hallr, 
Jón,  Magnús,  Ólafr,  Sæmundr, 
Tumas,  JÞorkell,  Þorvaldr. 
Arnbjarnarson:  Arngrimr. 
Arnbjörg      Sturludóttir      syðra 

(1524)  247-248. 
Arnbjörn      Einarsson     lögréttu- 
maðr  i   Rangárþingi    (1522— 
1535)  101,  152,  223,  360, 712, 
762. 
Árnes  i  Trékyllisvík  314,  600. 
Árnes,  Árnesþing   211,    274.  — 
Árnesingaskrá  (1375)  13—16. 
Arney  fyrir  Skarðsströnd  688. 
Arneyjar  i  Hnappadalssýslu  438 

—439,  496—497,  617—618. 
Arnfinnsson:  Oddr. 
Arngeirsson:  Þórarinn. 
Amgerðarey,  eign  Grenjaðarstað- 

ar  323. 
Arngrimr  Arnbjarn arson  i  Rang- 

árþingi  (1529)  505. 
Arngrimr  Bjarnason,  Arngrims- 
sonar,  stúdent,  ráðsmaðr  i 
Skálholti  og  bóndi  i  Krýsu- 
vík  (hrapaði  i  Krýsuvíkrbergi 
1724)  477. 
Arngrimr   Jónsson    sýslumaðr  í 

VaðlaþÍDgi  (1535)  726,  734. 
Arngrimr    Jónsson    kirkjupsestr 

á  Hólum  (d.  1579)  449. 
Arngrimr  Ljótsson  i  Húnavatns- 

þingi  (1522—1525)  70,  210. 
Arngrimsson:  Þórðr, 


Arni  (í  Rangárþingi  1523)    198. 
Árni      Arnórsson,      EÍDDSSOoar, 

prestr,  síðast  i  Hítardal  (1 526 

—1529)  382,  474,  488. 
Atdí  Benediktsson  bóndi  á  Norðr- 

Reykjum  i  Mosfellssveit  (1705) 

441,  479. 
Árni  Bessason  (veginn  á  Sveins- 

staðaíundi  1522)   68—70,  113 

—116,    349,    350,    396—399, 

468  -470. 
Arni    Brandsson    á    Bustaríelli 

(1528-1532)   450,   608-609. 
Árni  Einarsson   lögréttumaðr    (i 

Rangárþingi;  1529—1533)  498, 

669. 
Arni     Eiríksson     i     Reykjavik 

(1523)  152-  154. 
Árni  Gislason  prestr  vestra  (1523) 

142. 
Árni  Gíslason  á  Hliðarenda  (d. 

1587)  364. 
Árni  Gislason,   lögmanns   Þórð- 

arsonar.  á  Hólmi  á    Akranesi 

(d.  1654)  1. 
Árni  Guðmundsson  eystra  (1525) 

280. 
Arni    Guðmundsson    4    Hóli   i 

Bildudal  (1704)  753. 
Árni  Helgason    biskup   i  Skál- 

holti  (d,  1320)  537. 
Árni    Helgason    i     Húnavatns- 

þingi  (1405)  27. 
Á.rni  Helgason  i  Dalasýslu  (1524) 

246. 
Árni  Jónsson  prestr  syðra  (1522 

—1523)  130,  180. 
Arni    Jónason     klerkr     nyrðra 

(1523)  172,  174. 
Arni     Jónsson    i   JÞóranessþingi 
(1528)  463, 


m 


BEGISTR 


Árni  Jónsson  i  Kalmanstungu 
(1530)  542. 

Arni  Jónsaon  á  Bjargi  i  Mið- 
firði  (1535)  748—749. 

Árni  Magnússon  prófessor  (d. 
1730)  50,  61,  62,  66,  68,  74, 
76,  78,  81,  84,  8(i^  94,  96,  103- 
105,  109,  127,  135,  140,  147,  152, 
160,  164,  166,  172,  175,  176  180, 
185,  200,  201,  215,  221,  224,  230 
234, 235,  238,  240,  243,  245,  246, 
253,  255—258.  262,  264  265,  272, 
277,  279,  280,  290,  293,  337,  338, 
342-345,  348,  349,  353,  356,  373, 
377,  387,  390,  393,  394-396,400 
—402,  405,  407-411,  418,  425, 
426,  432—435,  438,  440,  441,  444. 
445,  448,  449,  454,  457,  462,  463, 
465,  468,  470,  472—475,  477,  479 
— 4«3,  487,  490,  492,  498,  499, 
506,  507,  510—513,  517—522, 
625,  527,  530-536,  541- 
545,  547,  550,  551,  556,  558, 
559,  562,  566,  567,  572—575, 
577,  583,  585-589,  590,  593, 596 
-601,  603,  604,  606—608,  610, 
611,  614,  022,  625,  635,637,638» 
643,  646,  648-650,  653,  656,  659, 
662,  674,  675,  692,  694,  698- 
703,  704,  708,  710,  711,  715, 
717,  719,  727,  729,  430,  733, 
736,  737,  743,  744,  752,  758,  761, 
765. 

Árni    Nikulásson    i    Skagafirði 

(1532)  610. 
Árni  Oddsson,  Bjarnasonar,  siðar 

sýslumaðrí  Miðgörðum  (1536; 

enn  á  lífi  1604)  768. 
Árni  Ólafsson  áReykhólum  (1530 

-  1534)  566,  693. 
Árni  Ólafsson  í  Eyjafirði  (1535) 

726. 
Árni     Pétrsson,    Loptssonari    i 


Dal  i   Eyjafirði   (1631—1533) 
^  575,  667. 
Arni  Runólfsson  (i  falsbréfi  nyrða 

1535)  731. 
Árni  Sigmundsson    prestr  syðra 

(1533)  648. 
Árni  Sigurðsson    prestr   (syðra; 

1525)  269. 
Arni      Steinmóðsson      ábóti     i 

Þykkvabæ  (d.  1521)  190. 
Arni  Þorkelsson  bóndi  á  Geita- 

skarði  26,  27. 
Árni  í>orsteinsson  vestra  (1528) 

463. 
Arnljótr      Ólaísson      prestr     á 

Sauðanesi  (d.  1904)  651. 
Arnoddsstaðir    (Arnólfsstaðir)  á 

Barðaströnd  271,  704,  705. 
Arnór    Einnsson    sýslumaðr     k 

Ökrum  (d.  1515)  47,  202. 
Arnór  Kock  Guðmundsson,  Þor- 

valdssonar  (1526)  356. 
Arnórsson:    Árni,  Björn,  Einar, 

Finnr,  ísólfr,  Jón. 
Arnstapi     í      Ljósavatnshreppi 

301. 
Árós  i   Drangavík   á   Ströndum 

25,  315. 
Árós  i  Trékyllisvik  314. 
Árós  i  Þorgeirsfirði  312,  314. 
Árskógr  á   Árskógarströnd  294. 

—  Árskógarströnd   við  Eyja- 
fjörð  321,  593,  594. 

ártíð,  ártíðardagr  335,  587,  592. 

—  ártíðaskrá  313. 
Árvik  á  Vatnsnesi  315. 

ás  (á  landi)  641,  709,  753. 

Ás    i   Fellum     192,    261,    262, 

394. 
Ás  í  Hegranesi  301, 


REGISTR 


779 


As  i  Holtum  54,  457. 

Ás    i    Hörgárdal    (á    Þelamörk) 

301,  320. 
Ás  í    Öxarfirði   566,    593,    594, 

595. 
Ásar  i  Húnavatnsþingi  282,  401, 

424-425,  766. 
Ásar  (hvorirtveggja)    i  Skaptár- 

tungu  189^ 
Ásar  'i    Svinavatnshreppi    302, 

424—425. 
ásauðr   66,   153,   186,  187,  189, 

260,  308,  316,  321,  327,  606, 

645,  732.    —     ásauðarkúgildi 

113,  246,  259,  332,  333,  563, 

564,  609,  645,  734. 
Asbiarnarnes    i   Vestrhópi  314. 

—    Ásbjarnarnessreki  351. 
Ásbjarnarson  :  Guðmundr,  Ólafr. 
Ásbjarnarstaðir  á  Vatnsnesi  248 

—249,  302. 
Asbjörn   Einarsson    á    Starmýri 
^  (c.  1300)  19. 
Asbjörn  Einarsson  lögréttumaðr 

(1533)  671. 
Asbrandsstaðir      i      Vopnafirði 

608,  609. 
ascensio     domini    (festum)    92, 

527,  620.     Sbr.    uppstigning- 

ardagr. 
Asdisarmelr  i  Þistilsfirði  319. 
Asgarðr  i  Hvammssveit  93,  148, 

218,  234,  273,  442,  535—537, 

671,  679,  686-687,  696,  701- 
Asgeir     Árnason     sýslumaðr     í 

Húnavatnsþingi     (enn     á    lífi 

1428)  55. 
Asgeir  Bjarnason  prestr  iDýra- 

fjarðarþingum  (d.  1772)  53, 554. 
Asgeirsá   (hvorteggja)   i  Viðidal 

93,  350,  403-404,  552;"  749. 


Asgeirsson:  Jón,  Tyrfingr. 
Asgeirsstaðir  i  Helgastaðahrepp 

322. 
Asgerði  i  Hörgárdal  320. 
Asgrimr    Asgrimsson    syðra    og 

eystra  (1523-1525)  155—156, 

157,  274-275. 
Asgrímr  Grimsson  nyrðra  (1520 

og  fyrri)  114. 
Asgrimr  Hallsson  nyrðra  (1524) 

213-215. 
Asgrimr    Jónsson,    Sveinsstaða- 

maðr  (1522)  70. 
Asgrimr  Þórðarson  prestr  syðra 

(1531)  607. 
Asgrímr  Þorsteinsson,  Eiriksson- 

ar,  nyrðra  (1532)  610. 
Asgrimsson:     Andrés,   Asgrimr, 

Guðbjartr,   Gunnlaugr,    Hallr, 

Jón. 
Asgrimsstaðir  i  Eíprsókn  i  Skaga- 

firði     698. 
Asgrimsstaðir    i    Sjávarborgar- 
^  sókn  i   Skagafirði    451—452. 
Askelsson:  Gunnar,  Sigurðr. 
áskilnaðr  500,  501,  615,  636. 
Aslákr   Harniktsson    Bolt  erki- 

bissup   i   Niðarósi    (d.    1450) 

44-45. 
Asláksstaðir  i  Arnarnesshrepp  í 

Eyjafirði  318. 
Asláksstaðir  í  Kræklingahlið  301. 
ásmundar  329,  334. 
Asmundarnúpr  i  Húnavatnsþingi 

314. 
Asmundarstaðir  á  Sléttu310,324. 
Asmundr    Einarsson    i   Enni    á 

Höfðaströnd  (c.  1700)  541. 
Asmundr    Jónsson    i    Hraundal 

(bróðir  Stepháns  biskups;  1480 

—1481)  567—568, 


780 


REGISTR 


Asmundr  Jónsson  eystra  (1522 
—1523)  122. 

Asmundr  Klemensson  (Klemme- 
son,  Klemisson)  lögróttumaðr 
á:  Harastöðum  á  Fellsströnd» 
og  siðast  lögróttumaðr  í  Húna- 
vatnsþingi  (1515—1530;  veg- 
inn  á  Skarði,  án  efa  1530) 
62,  103,  111,  148,  155—156, 
240^  396,  528,  534^). 

Asmundr  Kolbeinsson  eystra 
(1522—1523)  122. 

Asraundur  Þorleifsson  nyrðra 
(1524)  219—221. 

Asmundsdóttir:  Guðrún. 

Asmundsson :  Jón,  Klemens, 
Oddr,  Ólafr,  Pótr. 

Asparvik  i  Strandasýslu  25. 

aspiciensbók  318,  322,  325,  331. 

assumpcio  Mariæ  110,  276,344, 
373,  423,  548,  627,  705. 

ástundan  209,  611. 

átaka  (aðtaka)  629. 

átala  609. 

alhlaup  397. 

áttadags  nótt  (nýjársnótt)  143. 

áttfeðmingr  torís  347. 

áttungr  307,  414,  415,  417. 

áttæringr  289,  300,  316,  336. 

atvik  148,  149. 

atvist  298,  726. 

auctoritas  Aristotelis  298. 


*)  Það  er  varla  vafi  á  því,  að 
Asniundr  hefir  verið  veginn  1530, 
að  undirráðum  Þorleifs  Pálssonar. 
Ásmundr  hafði  þá  um  sumarið 
fylgt  Ara  Jónssyni  að  lögmanns- 
kosningu  móti  Þorleifi.  8br.  Safn 
til  sögu  íslands  III,  721  neðan- 
máls, 


Auðbrekka,  Auðbrekkuskógr  i 
Hörgárdal  320. 

Auðkúla  (Kúla)  í  Arnarfirði 
754. 

Auðkula  (Kúla)  i  Svínadal  55, 
302,  400,  424-425,  454. 

auðmjúk  beiðsla,  bæn  415,  416, 
622. 

Auðnason  (Guðnason):  Jón. 

Auðnir  á  Barðarströnd  271. 

Auðnir  i  Svarfaðardal  301. 

Auðaholt  i  Olvesi  87. 

Auðun  Jónsson  í  Arnesþingi 
(1585—1614)  540,  743. 

Auðun  Sigurðsson,  Sveinbjarn- 
arsonar,  bróðir  Helgu,  lög- 
réttumaðr  i  I>ingeyjarþingi 
(1504—1536)  47,  74,  173— 
175,  179,  213,  220,  383,  387, 
396,  415,  416,  551,  553,  579, 
581,  593,  658,  669,  675,  734, 
764. 

Auðun  JÞorbergsson  rauði  bisk- 
up  á  Hólum  (d.  1322)  8—10. 

Auðunarson:  Grimr(Ska]lagrimr), 
Guðmundr. 

Auðunarstaðir  i  Viðidal  385 — 
386,  748-749. 

auðæfi   62,    162,   295,  585,  591. 

auga:  gjald  fyrir  386. 

Augur,  sjá  Ögr. 

Augustinus  biskup  hinn  helgi, 
Augustinusmessa  (translacio, 
dagr)  44,  118,  277,  316,  374, 
375,  517,  706,  707.  —  Au- 
gustinus  líkneski  316.  —  Au- 
gustinusskript  191.  —  ser- 
mones  Augustini  317. 

Augustinus  apostolus  Anglorum 
(festum)  90. 

Auluos,  sjá  Ölves, 


ÍíEGISTft 


m 


Áxín-,  8Já  Ön-. 
Aur-,  sjá  Ör-. 
aurk,  sjá  örk. 
Aurriðavatn  i  rellum  394. 
aurura  31,  41.     Sbr.  gull. 
Austfirðir    11,  33,  38,  179,  185, 

187,  192,  261,  373,  390,  394, 

401—402,  560,  732.  —  Aust- 

firðingafjórðungr  187,  189. 
Austrfjara  á  Skaga  321. 
Austrhólmar,     eign     Múlakirkja 

327. 
Austria  (Austrríki)  41. 
Austrjarðir  (=  Hornafjarðarjarð- 

ir)  272. 
Austr-Skaptafellssýsla  272. 
Auströræfi  302. 

auxilium    765 — 756.     Sbr.  ayde. 
Aux-,  auxn-,  sjá  Öx-,  öxn-. 
Áveggr  i  Kelduhverfi  323. 
Áverjahreppr  i  Rangárþingi  452, 

620,  713. 
áverki   354,    384,   397,  475.  — 

áverkabót  354,  384. 
ávisan  721. 
ávöxtr  256,  369,  456,  457,  459, 

513-514. 
ayde  (aide)  758,  760.  Sbr  auxi- 

lium. 

Baccher  meistar  (1524)  209. 

baðfóng  300,  316. 

baðstofa:  i  Snóksdal  (1523)  139. 

—  á  Ásgeirsá  (1527)  403.  - 
á  Valþjófsstað  (1527)  408.  — 
á  Hrafnseyri  (1530)  515,  516. 

—  á  Ökrum  i  Blönduhlið 
(1530)  529.  —  (i  Skálholti 
1530)  560.  —  Stórabaðstofa 
i    flvammi    i     Hvammasveit 


(1531)   593.     sbr.  sess   i  bað- 
stofu. 
baglar  297,  305,  313.    —    með 
kopar  190.  —    með  tönn  190. 

—  bagalstöng  296, 
Bakastaðir     326.      Sjá    Bálka- 

staðir. 
Bakkakot  undir  EyjafjöUum  107. 
Bakkaland,    eign  Grenjaðarstað- 

ar  323. 
bakki  (árbakki)  709,  753. 
Bakki   (hvortveggja)  i   Pljótum 

302,  303. 
Bakki  i  Fnjóskadal  309. 
Bakki  á  Gaimansströnd  319. 
Bakki  i  Hriítafirði  315. 
Bakki  i  Króksfirði  686,  687. 
Bakki  i  Skagafirði  321. 
Bakki  á  Skagaströnd  288. 
Bakki  á  Tjörnesi  301. 
bakstrjárn    298,    306,  314,  317, 

332—333. 
Balaskarð  á  Skaga  norðr  302. 
Baldrsheimr  við  Eyjafjörð  319. 
Bálkastaðir  i  Miðfirði  (302,  326 
Ballará    á    Skarðsströnd     288. 

688. 
balsamum  297. 
bani  580,  630.    -  •  banablóð   66. 

—  banaráð  398. 

bann  52.  92,  116,  131,133,138, 
164—136,  173—174,177,202, 
203.  225,  231,  285,  444,  669, 
613,  660—661.  —  bands- 
mend  632.   —     bannsök   181. 

—  bannsakabréf  Jóns  erki- 
biskups  131.  —  bannsetn- 
ingarsverð  177.  —  bannskript- 
ir  138. 

Barbara  mær :  Barbaraskript  195. 


m 


llÉG!S»fÉ 


Barð  i  Fljótum  294. 
Bárðardalr  i  Þingeyjarþingi  487» 

594,  628,  659,  746,  764. 
Bárðarson:   Einar,  Gunnar*  Jón, 

Landbjartr,  Páll,  Sveinn. 
Barðaströnd    21,   6Q,    112,    125, 

235,  252,  253,  258,  528,  644, 

704  -706,  752-  753.  —  Barða- 

strandarsýsla  752.    —    Barð- 

strendingar  1. 
Bárðr  (i  Hnappadalssýslu  c.  1680 

—90)  619. 
Bárðr  Jónsson  sveinn  Jóns  Sig- 

urðssonar  (1485)  567. 
Bárðr  Jónsson  prestr  á  Mosfelli 

i   Mosfellssveit    (1524—1534) 

200,  380,  381,  456,  517,  708. 
Bárðr    Jónsson    i    Hnappadals- 

sýslu  (1532)  617. 
Bárðr  Pétrsson   prestr  á  Rafns- 

eyri  (1525—1530)  287,  562. 
Bárðr   Þórarinsson   i  Dalasýslu 

(1531)  589. 
Barká  i  Barkárdal  i  Vaðlaþingi 

318. 
Barkarhris  i  Kelduhverfi  327. 
Barka(r)staðir    i    Miðfirði    302, 

659;  764. 
Barkarstaðir  i   Svartárdal  338, 

391-392,  659,  764. 
barkrókar  192. 
Barlanussaga  307,  314,  321. 
barn  laungetið  546.  —   skilget- 

ið    214—215,  391-392,  430, 

501,  512—513,  605.  —  barn- 

eign  244,  277,  508,  559,  574, 

601,  616,    709—710,    763.  — 

barnamóðir  508. 
Barnabas  postuli   (íestum    ejus) 

491,  624. 


Barnafell   i    Suðrþingeyjarþingi 

301. 
baron  169. 
Bartholomeus    Egilsson     prestr 

á  Hallormsstöðum  (1530)  563. 
Bartholomeus  postuli,   Bartholo- 

meusmessa  197,  234,  425,  531, 

681,  743.    -    Bartholomeua- 

kver  318.    —    Bartholomeus- 

likneski  316. 
bartskeri    290,   360,    363—364. 

—  bartskerakaup  363. 
Básar  i  Grimsey  310. 
Básar  á  Ströndum  25. 
bati  694. 
Baugstaðir  i  Árnesþingi,  Baug- 

staðabók  364. 
Baugustaðir,  sjá  Böggustaðir. 
Bauetabrekka  i  Ólaísfirði  301. 
beðr,    beðjarslitr    261,    563.  — 

beðjardýna  646. 
befal(n)ing   174,  217-218,   231 

—232,  685. 
bein  (hvaJbein)  25. 
Beinakelda    i     Húnavatnsþingi 

314. 
beit  (fjár)    33,    282—283,    327, 

562,  639,  687.     Sbr.    mánað- 

arbeit. 
beit  (á  ilátum  og   drykkjarker- 

um)  192,  260,  320.     Sbr.  eir* 

beit,  silfrbeit. 
Beitilshamrar  i  Arnarfirði  197. 
Beitistaðir  i  Leirársveit  620. 
bekkr  (i  kirkju)  296. 
Belgsá  i  Fnjóskadal  309. 
Belgsholt  i  Melasveit  458. 
Belgstaðir(núBergstaðir)  i  Bisk- 

upstungum  424-425,   507-508. 
bellum  756—757. 


ÍIEGISTR 


1^^ 


ben  630. 

benedictio  apostolica  23,  64. 

Benedict(us)    ábóti   hinn    helgi, 

Beuedictimessudagr    680.    — 

Benedictusaltari  313. —  Bene- 

dictuslikneski    305,     313.  — 

Benedictussaga  307. 
Benedikt  Brynjólfsson  hinn  ríki 

á    Ökrum    (1391—1393)  21— 

22. 
Benedikí  Einarsson    nyrðra    og 

eystra  (1524—1535)  254,  283, 

440,  746. 
Benidikt    Grimsson,    Pálssonar, 

frá   MöðruvöUum    (1527)  428, 

430. 
Benedikt  Jónasson  prestr  á  Mel- 

um  (d.  1836)  640. 
Benedikt   Kolbeinsson    Auðkýl- 

ings  (d.  1379)  303. 
Benidikt    í>orsteinsson   lögmaðr 

(d.  1733)  71,  79,  97,  175,  226, 

378,  427,  554,  604,  635,  739. 
Benediktsson:    Árni,  Bogi,  Ein- 

ar,    Haldór,    Hermundr,    Jón, 

Jónas. 
beneficiator,    beneficiatus     119, 

289,  379,  451,  553,  604,  651. 
beneficium,    benefite    117,    134, 

293-294,  457,  531,  611,  759. 
benevolencia  757. 
Beren,  sjá  Björgvin. 
Bergensfundats  6.  —    Bergens- 

hús  422,  576.    Sjá  Björgvin. 
Berghen,  sjá  Björgvin. 
Berghes,  sjá  Björgvin. 
Bergljót  Sigmundsdóttir,   Stein- 

dórssonar  748—749. 
Bergr     Ingimundarson      syðra 

(1535)  752. 


Bergr  Magnússon  í  Húnavatns- 

þingi  (1727)  249. 
Bergr  Runólísson  nyrðra  (1524) 

213—214. 
Bergsson:  Mich(a)el,  Tumi. 
Bergstaðir  í  Biskupstungum,  sjá 

Belgstaðir. 
Bergstaðir  i  Miðfirði  314,  315. 
Bergstaðir    i    Svartárdal     401, 

48a. 
Bergsteinn    Bjarnason    i   Skild- 

inganesi  (d.  1722—1727)  365. 
Bergsteinn  Oddsson  á  Hrauni  i 

Olfosi  (á  lífi  1532)  637. 
Bergsteinsson :  Jón. 
Bergvað  i  Hvolhrepp  459. 
Bergþór  Oddsson    (i  Flatey  um 

1600)  213. 
Bergþórsson:  Jón,  Kári. 
Bergæ,  sjá  Björgvin. 
BerÍD,  sjá  Björgvin. 
Berjanes  undir  Eyjafjöllum  [107. 
Bern,  sjá  Björgvin. 
bernskupör  245. 
Bertrand   Skálholtsbiskup  (1478 

—1479)  39.   (Er  misskilningr. 

Bertrand   var    biskup   aí  As- 

calon,  en  ekki  i  Skálholti.    Sbr. 

DN.   XVn   A   bls.   1309  og 

XVn  B  bls.  358.) 
Berufjörðr     i     Múlaþingi    245, 

394-  -395,  731—732. 
Berunes    i    Benifirði,    Berunea- 

staðr  394-395. 
beskermelse,    sjá  biskermelse; 
Bessadóttir:  Guðrún. 
Bessason :  Árni,  Steingrimr,  !Þor- 

bergr. 
Bessastaðir   á    Álptanesi  104— 

106,  140—141,  157—158,  160 


m 


ÉEÖÍSTÉ 


—161,    164,    493-496,    625, 

678  —680,  698—699,  741.— 

Bessastaðabók    17,    50,    134, 

247,  276,  288,  380,  381,  422, 

426,  590,  598,  656,  693,  752 

—753. 
Bessastaðir  i  Miðfjarðarneei  426. 
Bessastaðir  i   Sæmundarhlíð  61. 
Bessi  Jónsson    prestr  nyrðra  (i 

Felli  i   Sléttuhlið,   segir  fals- 

bréf  írá    1526;    1522—1526) 

109,  389. 
Bessi    Þorláksson     á     Lundar- 

brekku  (1526—1535)  383,  397 

-398,  427,  429,  746—747. 
Bessi  Þorsteinsson  prestr  nyrðra 

(1522-1526)  89,  96,  109,  340. 
betaling  145. 
betran  660. 
beztu  menn  2,  4—5,  13—17.  — 

beztu  manna  ráð  581. 
.bevising  100,  408. 
Biasker,  sjá  Býjasker. 
Biblia  297,  298,  321.  —    i  lat- 

inu  298.  —    i  norrænu  299. 
biíalning  537—538,  740,  742.— 

bifalningarbréf  738. 
bikarar  192,  300,  307. 
bíla   (biila)   307.    Sbr.    klaufóx, 

voknöx,  öx. 
Bildudalr   i  Arnaríirði    20—21, 

844—345,  643,  753.  —  Bíldu- 

dalseyri  20. 
Birgiavik  á  Ströndum  25. 
Birgitta    en    helga    229.       Sjá 

Brigit. 
Birnunes  við  Eyjafjörð  334. 
Birnustaðir  i  Laxárdal  322. 
Bimustaðir  i  Ögrssveit  717. 
biskermelsi,biskermelsÍ8bréfl37, 

165,  172,  231,  644,  632. 


biskup  (biscopp,  bisp,  bysp, 
sbr.  episcopus)  7-  10, 17—20, 
22—24.  30-32,  34,  36-39,  42 
—43,  46,  48-53,  55,  58,  60- 
61,  64-65,  71—72,  75-&5,  88, 
93—94,  97—99,  106,  109—111 
115-121,  123-128,  129—134, 
136—140,  151,  161-167,  169— 
176,  177-178,  180-182,  184- 
185,  187,  189, 193-195«,  197, 199 
—204,  206-207,  209,  213,  216 
-219,  223-228,  230—247,  250 
-251,  254-258,  262—264,  266 
-267,  269-272,  274,  276.  j281, 
283—285,  289—291,  298—294, 
300,  303—305,  307,  313—314, 
325,  328,  333-336,  338-344, 
346—352,  354—363,  365—378, 
385,  386,  387,  389-390,  400- 
402,  404—405.  409—413,  415— 
417,  419-428,  430-432,  434, 
440—443, 445-461,464-468, 470, 
472,  474—476,  479-484,  487 
—493,  498,  500-501,  504,  506 
—511,  516-521,  528,  530—533, 
535—538,  541-556,  558—561, 
566-572,  574,  577,  583,  586, 
588-591,  593-600,  603—604, 
606-607,  610-616,  619-624, 
626—628,  631,  632,  634-636, 
638-639,  643-647,  649,  651— 
656,  659—664,  668—670,  673— 
677,  680,  682-685,  687-689, 
699,  701-709.  712-713,  715 
-724,  727-738,  740,  742,  744 
—752,  754,  763—767.  -  bisk- 
upsboð  (-boðskapr)  52,  200, 
252.  —  biskupsbróf  200.  — 
biskupsdómr  22,  203,  507.— 
biskupsdæmi  8,  34—35,  37, 
39,  51—52,  64,  71,  75-77, 
79,  81.  83,  89- -90,  97-98, 
109-  110,  114,  116,  118— 
119,    124,    164,    239,    293- 


ÍIEGISTR 


m 


294,  385,  399, 411—412, 455— 
456,  474,  480—481,  498,501, 
517—518,  541,  543,  546— 
548,  550,  556,  574,  600,  613 
-614,  621,  637,  644,  657, 
660,  674,  677,  682,  689— 
690,  693,  696,  702,  704,  707 
-708,  712,  720,  722,  730, 
733,  736—738.  —  biskups- 
efni  32,  76,  202.  —  biskups- 
eign  373.  —  biskupsíorsjá 
227.  —  biskupsfráfall  110. 
—  biskupsfullrétti  362,  365— 
368.  —  biskupsgarðr  (í  Björg- 
vin)  632.  —  biskupsherbergi 
(í  Skálholti)  338.  -  biekups- 
kista  (á  Hóium  1525;  297.  — 
biskupskjör  167.  —  biskupa- 
makt  386.  —  biskups  náðir 
520.  —  biskupsríki  39.  — 
biskupsskrifari  737.  —  bisk- 
upleg  skylda  542.  —  bisk- 
upsstofa  (i  Skálholti  1525) 
274.  —  biskupsstóll  121, 
385,  727.  —  biskupstíund 
43,  78,  192,  261,  292,  421, 
652.  —  biskupsúrskurðr  177, 
537.  —  biskupsvald,  biskup- 
legt  vald  134,  173,  385,  480, 
574,  730.  —  biskupsvígsla 
31.  Sbr.  eignarbiskup,  lýð- 
biskup,  undirbiskup. 

Biskupshöfði,  skógarland  frá 
Munkaþverá  310. 

Biskupsskjalasafn  (í  Landsskjala- 
safni)  187—189,  192,  194— 
196,  259—261,  263,  292— 
293. 

Biskupstungur  í  Arnessþingi  54, 
177,  392,  424—425,  507. 

Biskupsvík  á  Skaga  304.  > 

Dipl.  tíL  IX.  B. 


Bitra(n)  i  Strandasýslu  93,  195, 

273. 
bivising  232,  255,  544. 
bjalla  186,  193^  194,  260,  261, 

297,  307,  327,  328,  330,  333, 

645.  Sbr.  smábjalla. 
Bjarg  í  Miðfirði  748,  749. 
Bjargá  ytri  í  Arnarfirði  29. 
Bjargastaðir  í  Miðfirði  302. 
Bjargir  í  Hörgárdal  318. 
Bjargir  á  Skagaströnd  642. 
Bjarkastaðir  i  Aðaldal  327. 
Bjarnadóttir:  Guðrún,  Ragnhildr, 

Solveig. 
Bjarnanes  í  Hornafirði  93,  272 — 

273,  291,  374—375, 419—420. 
Bjarnanes  (Bjarnarnes)  í  Bjarn- 

arfirði  25. 
Bjarnará  á  Tjörnesi  312. 
Bjarnarfjörður  á   Ströndum  719. 
Bjarnason :     Arngrímr,    Asgeir, 

Bergsteinn,   Brynjólfr,   Einar, 

Grísli,  Gizur,  Gunnsteinn,  Hall- 

dór,  Hallvarðr,    Hans,    Helgi, 

Jón,  Ketill,  Oddr,   Páll,  Þor- 

steinn,  f>orvarðr. 
Bjarnastaðir  á   Fellsströnd  750 

—751. 
Bjarnastaðahlíð   í  Skagafjarðar- 

dölum  301. 
Bjarnaataðir  í  Kolbeinsdal  302. 
Bjarnastaðir    í    í>ingi   í    Húna- 

vatnssýslu  314,  599. 
biarnfeldr  298,  306,  317. 
Bjarni    Andrósson,     Guðmunds- 

sonar  (d.  1509)  270—271. 
Bjarni   Björnsson   í   Tunguaveit 

í  Skagafirði    (f.  1454;    enn   á 

lifi  1528)  462—463. 
Bjarni    Einarsson     (i    Skálholti 

1672)  204. 

50 


186 


REGISfR 


Bjarni  Erlendsson,  Bjarnasonar, 

„bóndi"     á     Ketilsstöðum     á 

Völlum  (1522—1535)   72—74, 

179,    372,     417—418,    725— 

726. 
BjarniFinnbogason  prestr  nyrðra 

(1532)  617. 
Bjarni    Gruðmundsson    prestr    á 

Hoíi  i  Álptafirði  (1531—1532) 

574,  645. 
Bjarni    Hallgrímsson    prófastr  i 

Odda  (d.  1723)  408,  586. 
Bjarni  Höskuldsson  vestra  (1530) 

515—516. 
Bjarni    ívarsson,     Vigfússonar, 

Hólms  (1473)  306. 
Bjarni   Jónsson    á    Hvalsnesi   i 

Lóni  (1383)  18. 
Bjarni  Jónsson    „bóndi"  i  Lóni 

austr  (1506)  49—50. 
Bjarni    Jónsson    nyrðra    (1523) 

149. 
Bjarni  Jónsson  í  Selvogi  (1588) 

743. 
Bjarni      Marteinsson     (Hákalla- 

Bjarni)     á   Eiðum     (d.    1488) 

186. 
Bjarni     Marteinsson     skrifari    í 

SkálhoJti  (1601)  645. 
Bjarni  Naríason   syðra    (1522 — 

1530)  130—131,  462,  533^). 
Bjarni     Narfason     á     Mýrum    i 

Dýrafirði    (1529—1538)    457, 

506^).  ^ 
Bjarni   Óttarsson  á  I>yrisvöllum 

(d.  fyrir  1528)  463. 
Bjarni   Pétrsson    á     Skarði    (d. 

1768)  376,  522,  761. 


^)    Ef  ekki    sami   maðr   hvor- 
tveggja. 


Bjarui    Skúlason    lögréttumaðr 

nyrðra  (1531—1532)579,  581, 

730—731. 
Bjarni  Sturluson  (Magnússonar; 

1526-1533)    387,    425,    487, 

666—668. 
Bjarni  Sumarliðason,  Bjarnason- 

ar,  prestr  i  Arnarbæli  á  Fells- 

strönd  (1530—1535)  521,  705 

—706,  750—  751. 
Bjarni    Sveinsson  í    Húnavatns- 

þingi  (1707)  249. 
Bjarni  Toríason,    Jónssonar    írá 

Klofa  (1527-1530)   402,  418, 

505,  514. 
Bjarni    Vigfússon,   Þórðarsonar, 

á  Borg  á  Mýrum  (1535—1536) 

745_746. 
Bjarni  Þórarinsson  á  Brjánslæk 

(veginn  1481)  693. 
Bjarni   Þorleifsson  prestr  syðra 

(1529—1533)    481,    574,  650. 
Bjarni  Þorleifsson,  Gamalíelsson- 

ar  (1530—1531)  557—558. 
Bjarni  í>orsteinsson  nyrðra  (1667) 

640,  642. 
Bjartr  Jónsson  i  Húnavatnsþingi 

(1405)  28. 
bjór  583.  —    bjórtunna  583. 
björg  (átta  missera)  211. 
Björg    1    Kinn    301,    382—384, 

429,  431,  447—448,  767. 
Björg    Þorvaldsdóttir     búlands, 

kona      Jóns     Sigmundssonar 

(1508—1514)  52,  60—61. 
B jörgólfsson :  Hákon,  Sæmundr. 
Björgvin  (Beren,  Bergen,  Berg- 

hen,  Berghes,   Bergæ,    Berio, 

Bern,  Björgyn)  Björgynjarhús, 

Björgynjarmenn  6,  12,  71,  75 


RÉGISTR 


78Í 


—76,  78—81,  83-86,  165, 
167—168,  228,  230-234,  236, 
238—240,  264,  389,  408,  483, 
484,  631—632,  682,  685,  690 
—691. 

Björgyn,  sjá  Björgvin. 

Björk  i  Eyjafirði   65,  746—747. 

Björk  i  Kinn.  8Já  Björg. 

Björn  ArnórsBon,  Finnssonar,  lög- 
réttumaðr  í  E-angárþingi  (1525 
—1535)  268,  353,  360,  513, 
533,  669,  671,  696,  762. 

Björn  Björnsson  i  Skagafirði 
(1525—1532)  283—284,  610. 

Björn  Blöndal  sýslumaðr  Hún- 
vetninga  (d.  1845)  640,  642. 

Björn  Einarsson  Jórsalafari 
(1393—1405;  d.  1415)  26— 
28,  485,  524,  527,  537  ^). 

Björn  Gislason  á  Gunnólfsá 
(1802)  1. 

Björn  Gruðmundsson  á  Örlygs- 
stöðum  á  Skagaströnd  (1906) 
640. 

Björn  Guðnason  sýslumaðr  i 
Ögri  (d.  1518)  53—58,  234— 
235,  242-244,  369,  418,  444 
—445,  515,  537,  549,  701. 

Björn  Gunnarsson  i  Árnessþingi 
(1524)  211. 

Björn  Halldórsson  prófastr  i 
Sauðlaussdal  (d.  1794)  54, 
554,  621. 


*)  Þó  að  Björn  Jórsalafari  komi 
ekki  við  bréf  eptir  1405,  hefir  hann 
þó  lifað  leingr,  því  að  hans  getr  í 
Nýja  annál,  bæði  1411  og  1413  svo 
sem  umboðsmanns  Árna  biskups. 
Vera  má,  að  Björn  hafi  verið  mjög 
í  förum  eptir  1405,  og  því  geti 
hans  ekki  í  bréfum  hér  á  landi  á 
þessum  árum. 


Björn      Ingimundarson     nyrðra 

(1526)  383. 
Björn  Jónsson  skafins   (Skafins- 

son)  i  Njarðvík,  lögréttumaðr 

i  Múlaþingi  (1522—1535)  121, 

179,  186,  253—254,  393,  427, 

430,  675,  737. 
Björn    Jónsson     eystra    (1523) 

186. 
Björn     Jónsson,     í>orlákssonar, 

lögréttumaðr    vestra    (1530 — 

1535)  533,  536,  538,  547,  669, 

675,  676,  737. 
Björn  Jónsson,  biskups  Arason- 

ar,    djákni  og  prestr  á  Mel  i 

Miðfirði  (1522—1536)  93—95 

653,  658—659,  692-693,  730, 

744,  755,  764-765. 
Björn    Jónsson    á    Skarðsá    (d. 

1655)  397,  604. 
Björn  Jónsson  i  Hnappadalssýslu 

(c.  1680—1690)  619. 
Björn  Jónsson  vestra  (1703)  509. 
Björn    Nikulásson  i  Húnavatns- 

þingi  (1532)  627. 
Björn  Ólafsson  prestr  á  Snæfugls- 

stöðum  og  prófastr    (i  Árnes- 

þingi;  1526-1538)  354,  569. 
Björn  Ólsen  próíessor  2,  3,  14. 
Björn  Pétrsson  kanoki  i  Þránd- 

heimi  (1524)  230. 
Björn  Pétrsson  sýslumaðr  á  Bust- 

aríelli  (d.  1744)  135,  277. 
Björn      Skafinsson,     sjá    Björn 

Jónsson  skafins. 
Björn  Snæbjarnarson  skólameist- 

ari  i    Skálholti    og  prófastr  á 

Staðarstað  (d.  1679)  737. 
Björn  Thomasson,  prests  Eiriks- 

sonar  (1532)  609—610. 
Björn   Thomasson  lögréttumaðr 
50* 


788 


RílGISTR 


i  Skildinganesi     (d.    c.    1640) 

145. 
Björn    Þorbjarnarsou    i  Árness- 

þingi  (1530-  1538)  569. 
Björn  Þórðarson  i  Mosfellssveit 

(1528)  479. 
Björn  Þorgilsson  prestr  i  Borg- 

aríirði  (1524—1531)    og  síðar 

iReykholti  255,  285,  456,  474, 

541,  543,  564,  600. 
Björn     Þorleifsson,     Árnasonar, 

hirðstjóri    á     Skarði     (veginn 

1467)  58,  143. 
Björn   JÞorleifsson,    Björnssonar, 

lögréttumaðr      á     Reykhólum 

(1515—1535)    62—64,    142— 

144,  236—238,369—371,415, 

416,  436,  437,  446—447,  483 

—484,    502—504,     529,    536, 

538,  566,  721-724. 
Björn  Þorleifsson  biskup  á  Hól- 

um  (d.  1710)  470. 
Björn   Þorvaldsöon,    Árnasonar, 

írá    Æsustöðum    i    Eyjafirði 

(1529-1535)    490-491,    711 

—712,  726—727. 
Björn    Özurarson     prestr   syðra 

eða  vestra  (1530)  510. 
Björnóifsstaðir    í    Langadal  26, 

28. 
Björnsdóttir :     Gruðrún,    Kristín, 

Margrét,    Ólof,    Sigriðr,    Sol- 

veig,  Steinunn,  Þóra. 
Björnsson:  Bjarni,  Björn,  Einar, 

Hallr,  Jón,  Magnús,  Páll,  Pétr, 

Tjörfi,   Torfi,    Þórðr,  Þorleifr, 

Þorsteinn,  JÞorvaÍdr. 
Blábjarg  i  Mjóafirði  austr  49. 
blað  (á  páskakertisstöng)  317. 
Bláhóll  á  Skagaströnd  642. 
Blanda  i  Húnavatnsþingi  766. 


Blasius  hinn  helgi  (Blasiuskirkja) 
188. 

Blasius  Ormsson  syðra  (1526) 
380,  381. 

Bleiksmýrardalr  i  Fnjóskadal 
309,  332. 

blek  108,  265,  363,  585,  587. 

Blikalón  á  Melrakkasléttu  310. 
—    Blikalónsreki  311. 

Blikdalsá  i  Kjalarnesþingi  17, 
18. 

Bliksteinn  á  Mýrum  568. 

blóðsúthelling  659—660. 

blýfat  318.    —    blýstaup  334. 

Blæjureki  fyrir  Hvanndölum  312. 

Blöndubakki  i  Húnavatnsþingi 
93,  273. 

Blönduhlíð  i  Skagafirði  21—22, 
69.  206,  221,  339,    527—528. 

Blönduós  i  Húnavatnsþingi  351. 

boð,  boðan,  boðskapr  109,  138, 
481,  536,  538,  614. 

boðnir  eiðar  602. 

Bodzá,  sjá  Botnsá. 

bogi  69,  150.  Sbr.  hertygi, 
vopn. 

Bogi  Benediktsson  á  Síaðaríelli 
(d.  1849)  33. 

Bogi  Sigurðsson  kaupmaðr  i 
Búðardal  461. 

Bohetius  de  philosophiæ  conso- 
lacione  298. 

bógr  (af  nauti)  191.     Sbr.  slátr. 

bók  (hverskonar),  heilög  bók, 
lögbók  1,  3,  17,  29,  63,  74, 
76—77,  94-95,  108,117,  123, 
126,  142,  157,  175,  180,  186, 
202,  210,  220,  226,  255— 
258,  260,  291,  293,  295,  298 
—299,  307,  313,  317,  320- 
322,   325-^326,     328,    331— 


REGISTR 


789 


—333,  335,  343,  361,  367. 
391-395,  398,  436,  467,  474, 
,491.  499,  504,  506,  507,  508, 
519,  530,  532,  541—542,  563, 
565,  569,  572,  602,  604,  610, 
611,  620,  622,  655,  662,  684, 
704,  728—729.  744.  —  bók 
samsett  með  bréf  i  latÍDu 
299.  Sbr.  kirkja.  —  bók  syDgj- 
aDdi  318.  Sbr.  kirkja.  -  bók- 
areiðr  61,  64,  112—113,  149 
-150,  155—156,  249,  256, 
261,  265,  268,  375,  406,  501, 
514,  516,  528,  537,  546-547, 
649,  639,  671,  701,  724.  — 
bókakista  330.  Sbr.  kirkja.  - 
bókastokkr  306,  330.  Sbr. 
kirkja.  —  bókartexti  297.  Sbr. 
kirkja.  Sjá  Bessastaðabók,  Bæj- 
arskjalabók;  Skarðsbók,  Sóp- 
djDgja  (sjá  Gottskálk  Jódssod), 
Syrpa  (sjá  Guðbraodr  Þorláks- 
sod).  Tiglabók.  —  Um  bækur 
kirkju  og  klaustra,  sjá  kirkju. 

bókfell  589. 

BókmeDtaíélagssafu  230,  366. 

Bolavellir  við  Öxará  (=I>ÍDg- 
völlr)  155,  156,  157. 

BoUastaðir  í  Kjós  247—248. 

Bólstaðarhlið  i  LaDgadal  454 — 
455,  473-474,  566,  608. 

bolii  (oíaD  af  kaleik)  330. 

BoluDgarDes  (BuluDgaroes)  26, 
28. 

BoluDgarvik  við  ísafiarðardjúp, 
BoluDgarvíkrtoUr  405,  484, 
485,  524-527,  535,  545— 
547,  558,  577—578,  646,  674 
—675. 

bÓD  (bæn)  413,  415,  416,  500, 
587. 


Bonattus,  G.  (1488)  42. 

Bonaventura  likneski  305. 

bÓDdi  2,  8-9,  11—12,  14,  16, 
47,  49—50,  55—58,  62—64, 
66,  72,  77,  102-103,  111, 
113,  117,  121—122,  124,  134 
—135,  148-152,  154,  157, 
170-171,  176,  177,  179,  195 
—196,  199-200,  203—204, 
213,  218—219,224—225,  236 
—  237,  243—244,  253,  255, 
265,  272—274,  288,  291,  325, 
348—350,  353,  356-358,  372 
—373,  384,  390,  393—394,405 
—406,  408,  410,  419,  423— 
424,  446—448,  452,  463,  467, 
477,  485—486, 488—489,  506, 
508—509,  515,  521—523,  533 
-534,  537,  540,  546,  553, 
555-  556,  558,  561—562,  568, 
570— 571,  577,  580,  582,  588, 
590,  593—594,  597—599,  603, 
613,  617,  625,  628—630,  634 
—635,  643,  646,  649,  651— 
654.  658—659,  665—668,  670 
-•672.  679-680,  684,  686, 
694—697,  705,  707,  711,  717, 
—719,  725—728.  733,  736— 
737,  740,  742,  747,  750, 
752—753,  762—768.-  bónda- 
eign  482,  595,  727.  Sbr.  heima- 
bóndi. 

bóndi  (eiginmaðr)  409,  417 — 
418,  428,  430,  476,  537,  546, 
552. 

Bonifacius  páíi  hinn  VII.  35. 

Bonifacius  páfi  hinn  IX.  22,  23. 

bonum  756.; 

borð  307,  309.  —  borð  á  stól- 
um  307.  —  íelliborð  307.  — 
borð,  borðbald  352,  386,  426, 


790 


REGISTR 


—  vel  bereitt  borð  (=sæmi- 
legt  borðhald)  387.  —  borð- 
búnaðr  246.  —  borðdiskar 
(rauðir)  192,  260,  298,  299, 
300,  307,  316.  —  borðdúkr 
307.  —  borðhandklæði  300, 
307,  316.  ~  borðhús  (áfíól- 
um,  Munkaþverá  og  i  Laufási 
1525)  300,  308,  330.  —  borð- 
silfr  335. 

Borg  i  Arnarfirði  244. 

Borg  i  Hornafirði  93,  273. 

Borg  á  Mýrum  20,  602—603, 
745-  746.  —  Borgarhrepp 
745. 

Borg  i  Skagafirði  (Sjáarborg) 
21—22,  452. 

borgan  47—48,  113,  114,  152, 
249,  290.  603,  620,  699. 

Borgarey  i  Skagafirði  22. 

Borgarfell  i  Skaptártungu   189. 

Borgar^örðr  austr  253,  254,  408 
—409,  523—524. 

Borgaríjörðr  í  Þverárþingi  53, 
56,  201,  219,  247,  248,  265, 
338,  403-404,  412,  447,  455, 
457,  462,  464,  578,  603,  694 
—695,  718,  722. 

Borgarhöfn  i  Fellshverfi  122, 
123,  390. 

borgari  307. 

bos  danicus  756. 

bót,  bót  og  betran  134,  181,  197, 
660,  667,  690. 

Bót  (=Árbót)  i  Aðaldal  301. 

Botn  i  rjörðum  301. 

Botn  i  Hraínagilsþingum  332. 

Botn  (Stóribotn)  i  Hvalfirði  262. 

Botnar  i  Meðallandi  189. 

Botníistaðir  í  Svartárdal  454, 


Botnsá    i    Hvalfirði    (Botnsdal) 

265,  616,  657. 
Botolfi  dagr   (festum)   492,  578. 
Bott    (=  Heiðarbót)  í  Húsavík- 

urhreppi  il>ingeyjarþingi301. 
Bourgoyn  758. 
Braghóll  (=Bragholt)  i  Eyjafirði 

319. 
Bramstad  (Bramstede)  486,  533, 

538,  625.  Sjá  og  sbr.  Brjáms- 

bær,  Brjárastaðir. 
Brandr       Einarsson       (Moldar- 

Brandr)  á  Snorrastöðum  (1530 

—1536)  567—568,   767—768. 
Brandr    Gruðmundsson   lögréttu- 

maðr    á   Leirá    (1522—1533) 

100,   101,  148,  177,  224,  265, 

536,  669,  671. 
Brandr  í    Guíudal   (íyrir    1523) 

196. 
Brandr  (Haldórsson,  Brandsson- 

ar,  frá  Barði;  „bóndi"  (iHolti 

i  Eljótum  1528)  467. 
Brandr  Helgason  nyrðra  (1530) 

528. 
Brandr  Hrafnsson,  Brandssonar, 

prestr  á  Hofi  i  Vopnafirði  og 

priór    á    Skriðu    i    Eljótsdal 

(1523—1534)  135—136,     187, 

371,  379,  472,  551—552,  715 

—716. 
Brandr    Jónsson     i    Árnesþingi 

(1524)  211. 
Brandr  Kráksson  i  E-angárþingi 

(1526—1527)  395-396. 
Brandr  Ólafsson   lögréttumaðr  í 

Húnavatnsþingi   (1522—1530) 

103,  148,  210,  534. 
Brandr    Ormsson  prestr  i  Beru- 

firði  (1535)  732, 


REGISTR 


791 


Brandr  Pálsson  nyrðra  (1526) 
352,  389. 

Brandr  Símonarson  i  Eyjafirði 
(1529)  490-491. 

brandreið  (brauðreið)  260,  563. 

Brandsdóttir:  Guðný,  Þuríðr. 

Brandslón  í  Húnavatnsþingi  326, 
351. 

Brandsson :  Árni,  Eysteinn,  Hal- 
dór,  Hrafn,  ívar,  Jón,  Páll, 
Sigurðr,  Tumas,  JÞórðr,  Þor- 
steinn. 

Brattavellir  i  Eyjafirði  301. 

brauðfat  300. 

brauðreið,  sjá  brandreið. 

Brautarholt  á  Kjalarnesi  87, 276. 

Brautarholt  i  Svarfaðardal   334. 

Brautavatn  á  Mýrum  568. 

Breame,  sjá  Brimar. 

bréfabók  34,  43,  59,  52,  568, 
571,  623,  654.  —  Brynjólís 
biskups  18,  36,  204,  764.  — 
Gisla  biskups  Jónssonar  369. 

—  Gizurar  biskups  Einars- 
sonar  125—127, 158—159,401, 
413,  511,  610-611,  639,  720. 

—  Jóns  sýslumanns  Hallssonar 
60,  72,  86,  88,  104—105,  107 
—108,  160,  180—181,  198, 
207,  259,  353,  377,  493,  494, 
540,  597,  625,  647-648,  652 
—653,  672,  678,  699,  707,  736, 
740,  742.  —  Skúla  í>orláks- 
sonar  47.  —  Ögmundar  bisk 
ups  VIII,  840;  IX,  71,  75— 
76,  78—81,  83—85,  97—99, 
110,  116—117, 123,  130—131, 
136,  141,  161—162,  164— 
166,  172—176,  180,  200— 
201,  223,  230,  234,  242—243, 
250;  255,  258,  262,  281,   289 


—291,  340-344,  354,  357, 
370,  372—375,  377,  390— 
395,  401,  412,  423,  443,  455, 
467,  474,  481,  488,  500,  506 
—507,  510,  517-518,  530, 
541,  543,  545,  548,  550,  556, 
558—561,  572,  574,  577,  597 
—598,  600,  606—607,  613, 
622,  626,  637—638,  646,  649, 
659,  662,  687,  689-690,  694, 
698,  702—703,  708,  7l2,  715, 
717,  719-720,  729,  754. 

bréíabrot  13. 

brófalausn  (útlausn)  83,  500. 

brófari  439. 

brefer,  brefere,  brefiere  (breviari- 
um)  295,  297,  298,  299^  307, 
318^  519.  Sbr.  bók,  eom- 
monsbrefer,  páskabrefer  o.  fl. 
(kirkja). 

bréfságrip  5—7,  38—39,  42,  46. 

brófsform  123,  127. 

brófvisari  104,  203,  761. 

Breiðabólsstaðr  i  Eellsliverfi 
188. 

Breiðabólsstaðr  á  Fellsströnd 
93,  273,  587. 

Breiðabólsstaðr  i  Eljótshlíð  183 
—184,  399—400,  405-407, 
598.  648-649. 

Breiðabólsstaðr  i  Vestrhópi  119, 
154,  155,  293,  325,  425. 

Breiðabólsstaðr  i  Þingi  314. 

Breiðabólsstaðr  i  Ölvesi  158 — 
159,  288. 

Breiðabúr  (á  Hólam  1525)   300. 

Breiðadalr  (fremri)  i  Önundar- 
firði  665,  666. 

Breiðafjörðr  142,  144,  436— 
437,567,  718—719.—  Breiða- 
fjarðardalir  212,  393,  462, 687, 


792 


REGISTR 


Breiðamörk  i  Öræfum  188,  274, 

275.  —  Breiðamerkr^ara  42. 
Breiðateigr  i  Svarfaðardal  334. 
Breiðavik  undir  Jökli  226,  511, 

512,  619,  649—651. 
Breiðavík  á  Tjörnesi  322. 
BreiðavöUr  á  Grenjaðarstao  323. 
Breiðdalr  i  Múlaþingi  732. 
Breimarar  (Brimarar)  647.    Sbr. 

Breimen,  Bremen,  Brimar. 
Breimen»  Breimin,  sjá  Brimar. 
brekka  641,  642. 
Brekka  i  Guíudalssveit  196. 
Brekka  i  Fljótsdal  43. 
Brekka  í  rijótum  302. 
Brekka    i     Helgastaðahreppi    i 

Þingeyjarþingi  323. 
Brekka      á      Hvalí'jarðarströnd 

657—658. 
Brekka  á  Ingjaldssandi  369. 
Brekka  i  Óslandshlíð  453,   454. 
Brekka  i  Saurbæ  195—196, 754. 

Sbr.  Brekkur. 
Brekka  i  Þingi  314,  315. 
Brekka    i     Öngulstaðahrepp    i 

Eyjafirði  429,  431. 
Brekkur    (syðri)    i     Blönduhlið 

301. 
Brekkur  i  Holtum  423,  424. 
Brekkur  áHöfðaströnd  (Brekka 

minni  og  stærri,  ytri  og  innri) 

429,  431,  448-449.  476. 
Brekkur  á  Langanesi  327. 
Brekkur  |i    Saurbæ    754.       Sbr. 

Brekka. 
Brekkukot  i  Blönduhlíð  529. 
Brema,  sjá  Brimar. 
Bremen,  sjá  Brimar. 
Brennihóll  i  Eyjafirði  318. 
Brenniskriða  á  Barðaströud  252. 


brennisteinn  583,  642,  757.  — 
tunna  brennisteins  584.  Sbr. 
brymestone. 

Brennustaðir  i  Borgarfirði  694, 
695 

Bretalækr  i  Miðfirði  326. 

Brettingsstaðir  á  Flateyjardal 
301,  319. 

brigð  11. 

Brigit  (Birgit,  Briet,  Brigit,  Bri- 
get.  Brijt)  Jónsdóttir,  Porláks- 
sonar  (1530—1531)  545 -547, 
674-676. 

Brigit  (Briget)  Pótrsdóttir, 
prests  Pálssonar  (1524—1525) 
210. 

Brigitarbók  i  norrænu  299.  Sbr. 
Birgitta  hin  helga. 

brik  (á  altari,  háaltari,  kross- 
altari;  með  alabastrum,  með 
gullfarg;  brik  og  Mariuskript 
á)  186,  190,  191,  195,  197, 
296,  305—306,  312.  313,  320, 
322,  325,  326,  328,  330.  — 
brikarklæði  297,  317, 320. 322, 
330. 

Brimar  (Breame,  Breimen,  Breim- 
in,  Brema,  Bremen)  413,  416, 
647,  648,  756,  758.  Sbr.  Brei- 
marar. 

Brimnes  á  Langanesi  310. 

Brimnes  i  Ólafsfirði  302. 

BrJmnes  i  Svarfaðardal  301.  — 
Brimnesá  319.  —  Brimnesár- 
ós  319. 

bringa  53.  —    bringuteinar  53. 

British  Museum  185. 

Brjámsbær  (Bramstad)  678,  699. 

Brjamsstaðir  (Bramstad)  668, 
669,  670,  673.    Sbr.  Bramsted. 


REGISTR 


793 


Brjanslækr   á    Barðaströnd  644, 
645,  752—753.  Sbr.  Lækr. 

brjóst  373. 

bróðir  54—56,  62-64,  67—68, 
74  93—95,  104—105,  109, 
113,  147,  152,  159—160,  179 
—180,  215—216,  220,  224— 
225,  252—258,  265, 269,  284— 
286,  356,  358,  402,404-405, 
412,  428,  430,  443,  445,  448, 
450,  454.  462,  473,  475,  479, 
483—484,  486,  498,  505,  512 
-514,  516-518,  520,  527, 
543—548,  567-568,  573,  577, 
592,  596,  601,  603-605,  608 
—610,  619—620,  630,  665— 
666,  674-676,  679,  722—723, 
733.  —  bróðursonr  62—63, 
545,  546,  537,  610,  676. 

bróðir  (reglubróðir,  bróðir  i 
Christo)  30—31,  50,  75,  77, 
78—80,  83,  97,  109,  116,  118 
-119,  121,  123,  132,  136— 
137,  140,  172,  174,  200,  204, 
209,  218,  224,  233,  235,  237, 
239,  243—245,  255—258,  262 
264,  272,  276,  289,  319-320, 
335,  337,  340,  345,  355.  373, 
879,  391,  392,  422,  426,  446, 
454,  465,  479,  574,  604,  627, 
632,  654—656,  661—662,  663. 
673,  689—690,  698,  715- 
716,  733.  —  bróðerni  412, 
447,  690—691.  —  bróður- 
stétt  116.  —  bræðraorða  307. 
—    bræðratíðir  306. 

Brókarlækr  á  Skaga  302,  304, 
305,  321. 

brot  (afbrot)  15—16,  394,  560, 
616,  661,  703,  709—710,  725 
^726,  763-764. 


brú  (pons)  17. 

Brú  i  Biakupstungum  392. 

Brú  i  Jökulsdal  135.  —  Brúar- 

vegr  á  Möðrudalsöræfum  639. 
Brúarland  í  Deildardal  302. 
Brúarland  i  Skörðum  321. 
brúðkaup,  brúðlaup,  bruUaup  181, 

286,  337,  359—360,  476,  604. 

—  brúðkaupsdagr,  brúðlaups- 

dagr  179—180,  286,  288,  435, 

466,  476,  554,  572,   602,  604, 

713,  739.  —      brúðkaupsvitni 

(-vottar)    289,    337,  436,  555 

603,  740. 
Brumaðr    Tumason    í    Dýrafirði 

(1533—1534)  665. 
brún  (altarisbrún)  195,  197.  297» 

306,  317,  322,  332. 
Brúnaland  í  Suðrþingeyjarþingi 

322. 
Brúnastaðir  í  Fljótum  302. 
Brunavatn  á  Skagaströnd  642. 
bruni  (=  hraun)  642. 
bruni  kirkju  518,  606. 
Brunngil  í  Bitru  195. 
Bryggjur    í    Landeyjum     231 — 

282,  344—345,  694-695. 
brymestone   759.     Sbr.    brenni- 

steinn. 
brýni  260,  309.     Sbr.    ádráttar- 

brýni,  klapbrýni. 
Brynjólfr   Bjarnason    („Bjarnar- 

son")  prestr  í  Hjarðarholti  (d. 

1657)  540. 
Brynjólfr  Gizurarson  syðra  (1535) 

752- 
Brynjólfr      Haldórsson      prestr 

syðra  (1523—1534)    130,  470, 

471,  539,  712. 
Brynjólfr     Haldórsson      eystra 
,   (1697)  245. 


794 


REGISTR 


Brynjólfr    Jónsson     i   Eyjafirði 

(1528—1533)  467,  555,  667. 
Brynjólfr  Jónsson  nyrðra  (1541) 

527. 
Brynjólfr     Sveinsson     biskup    i 

Skálholti    (d.    1675)    18,    20, 

36,   38,    42,    43,    46,    48—50, 

204,    230,   438,  583,  604,  737, 

764. 
Brynjólfr  Þórðarsons  ýslumaðr  á 

Hlíðarenda  (d.  1762)  736. 
Brynjólísson :     Benedikt,   Einar, 

Magnús. 
Brynjudalr  i  Kjós  87. 
brytastofa  (á   Hólum  1525)  300. 
brythnífr  300.    -  brythögg  300, 

316.  —    brytöx  646. 
Bræðraá  i  Sléttuhlið   301,  389. 
Bræðratunga    i    Biskupstungum 

54,  55,  425,  507—508. 
bú  153,  186,  198,  300,  335,  348, 

369—370,  385,  403-404,490, 

493,  514,  516,  604. 
Búason:  Tristram. 
buckran    (með    fargan,    ófargað) 

298^  Sbr.  kirkja. 
búð:  búðargerð  485,  524. 
Búð  i  Raumsdal  681,  682. 
Búðardalr  á  Skarðsströnd  461. 
Buðlungarvík,    sjá  Bolungarvik. 
búíó  580. 
Bugge,  Alexander,  prófessor  33, 

35,  36. 
bújörð  387. 

Búland  i  Skaptártnngu  188. 
búlausir   menn    578,    579,    581, 

582. 
buldr  668,  670,  718. 
bullariura  22. 

Bulungarnes,  sjá  Bolungarnes. 
búnaðr  153.  .<■• : 


búningr  (altaris,  messuklæða) 
305,  317,  320,  326,  735. 

búnyt  241. 

búr  176,  300,  308. 

burðarstika  191,  313,  320.      ,, 

Búríell  i  Miðfirði  326. 

Búrfell  i  Svarfaðardal  301. 

Burgoyn  758. 

Burgundia  756. 

búsetumenn  578,  580. 

búsgagn,  búshlutir  113,  186— 
187,  335,  426,  587,  639,  640. 
Sjá  og  sbr.  ádráttarbrýni,  al- 
kanna,  altunna,  áttungr,  bar- 
krókar,  bíla  („biila"  =  öx), 
bjórtunna,  blýíat,  'blýataup, 
bókakista,  bókastokkr,  borð, 
borðdiskr,  borðdúkr,  borð- 
handklæði,  braodreið,  brauð- 
fat,  brýni,  brythnifr,  brythögg, 
brytöx,  busti,  byrða,  diskr, 
Drangeyjarfestr,  drykkjaraskr, 
drykkjarhorn,  drykkjuskál, 
eggjapanna,einhögldungr,  elds- 
gögn,  eldtöng,  eskjur,  íat, 
fata,  felliborðskista,  festarkrók- 
ar,  firíat,  fjórðungsketill,  flat- 
bytna,  floti,  flotstampr,  greipi- 
járn,  grind,  haldhaki,  háif- 
kanna,  hálftunna,  hamar,  hand- 
fat,  harðsteinn,  hnoðsaumr, 
hrifa,  hrip,  hvarna,  hverfisteinn, 
innlás,  jarðkerald,  járnfat,  járn- 
karl,  járnsleggja,  kaðlasnælda, 
kanna,  ker,  kerald,  kerstokkr, 
ketiU,  kista,  kistill,  klapbrýni, 
klára,  klaufóx,  klyiberi,  krók- 
ar,  kvern,  kvíslar,  kvotra,  lás, 
Ijáir,  lýsistunna,  löð,  malt- 
kvern,  malttunna,  manskæri, 
matarlok,     mensura    (mælir), 


KEGISTR 


795 


met,  metaskálar,  mortiel,  must- 
arðskvern,  naírar,  naglar,  net, 
nót,  orí,  páll,  pálreka,  panna, 
pastkista,  piparkvern,  pjátr- 
staup,  pottr,  pottausa,  pund- 
ari,  reip,  reka,  rekjárn,  rek- 
saumr,  ró  (rær),  saltker,  sár, 
sigð,  skál,  skaptpanna,  skeið, 
skerborð,  skerdiskr,  skeri, 
skjóla,  skurn,  sleði,  sleggja.smá- 
kerald,smápottr,smá8kál,smjör- 
járn,  sniðlar,  soðkrókr,  sóknir, 
spónn,  spónastokkr,  staup, 
steðji,  stigi  stokkaker,  stokkr, 
stórker,  stórkerald,  strokkr, 
sýruker,  söðlabeit,  sög,  tinfat, 
tint,  tinstaup,  tjörutunna,  torf- 
krókar,  torfljár,  torískeri,  tré- 
diskr,  tréfat,  tréskál,  trog, 
tunna,  tunnuketill,  ullkambar, 
uppgerðarkerald,  vaðr,  vef- 
staðr,  vog,  þjöl,  þveríari,  öl- 
kanna,  örk,  öx. 

búskapr  129. 

Bústaðir  á  Seltjamarnesi  751, 
752. 

Bustarfell  í  Vopnaíirði  135,  277, 
606—609. 

busti  306. 

Bútstaðir  i  Tungusveit  302. 

bygging  (fjár,  jarða)  87,  105 — 
106,  143,  198,  329,  335,  412, 
476. 

byggÍDg  (liúsa)  64,  623. 

Býjasker  á  Rosmhvalanesi  302. 

byrða  300,  316,  326,  564. 

býti,  665,  679,  689. 

Bægisá  í  Hörgárdal  206. 

Bæjará  í  Lóni  50. 

Bæjargil  i  Dufansdal  197. 

bæjarráð  238. 


Bæjarstaðr    i   Flóa    (Gaulverja- 

bær)  504. 
bæn    67,   238,  239.    —    bæna- 

fuDtingi     67.     —       bænahald 

472,  586—587,  592,  693—694, 

743.  —    bænastaðr  340,  538, 

622. 
bænhús     176,    325,    461,     462, 

548,  549,  688,  732.    —    bæn- 

hússkúgildi  246. 
bær     13,     325,    485,    524,    527, 

645,  688.     Sjá    og   sbr.  húsa- 

kynni,  stekkr,  túngarðr. 
Bær  í  Árnesshrepp  á  Ströndum 

271,  704-705,  719. 
Bær  í  Bárðardal  594,  628. 
Bær  i  Borgaríirði  447,  455, 457, 

402,  722. 
Bær  á  Höfðaströnd  302,  305. 
Bær  í  Lóni  49,  50,  401,  402, 
Bær   i    Óslandshlíð    (Miklabær) 

303. 
Bær  á   Eauðasandi    111,     112, 

643,  749.  —    Bæjarskjaiabók 

629,  643,  748.    Sbr.  Saurbær. 
Bær  á  Snjófjallaströnd  56. 
Bær  i  Steingrimsfirði  26. 
Bær  i  Súgandaíirði  278—279. 
Bæringsson:  Simon. 
bætr  (vigsbætr)    153,    398,  580, 

761—763. 
Böðvar  Arason  i  Húnavatnsþingi 

(1405)  28. 
Böðvar   Eyjólfsson   prestr  syðra 

(1533)  657. 
Böðvar    Jónsson    prestr    syðra 

(1535)  754. 
Böðvar    Þórðarson    i    Eyjafirði 

(1533)  666-668. 
Böðvarshólar  i  Vesturhópi   314. 
JBöðvarsson:  Jón,  Narfii  Þórarinn. 


796 


REGISTR 


Böggustaðir  i  Svaríaðardal  319. 

—  Böggustaðasandr  319. 
Bölmóðr,  rekamark    Njarðvíkr  í 

Borgarfirði  austr  523. 

Calefactorium  297. 
Calixtus  páfi  III.  35. 
Calixtusmessa    (íestum)    29;   36, 

281,  603,  714,  748. 
Calmar,  sjá  Kalmar. 
canabok,  sjá  kanabók.    Sbr.  ca- 

non. 
canceliarius,   canceller,    chancel- 

lour   631,   681,  685,  756,758, 

760. 
Cancelliarkiv  170. 
canis    (i  innsigli  Björns  Guðna- 

sonar    og    Jóns    Björnssonar) 

418. 
canon  313.  Sbr.  kanabók. 
canonicus  33. 
canonisacio  85,  229,  419. 
canticiikver  318. 
capellanus  681. 
capitaneus  41. 
capitularÍQS  186,  296,  299,  306, 

307,  313,  317,  320,  322,  326, 

329,  331—333. 
capitulum,     kapituli     166 — 167, 

170,  171,  232,  239,  459,  460. 

—  capitulabróðir  132. —  capi- 
tulainnsigli  231.  —  capitula- 
ráð  174,  232. 

captio  navium  756. 
cardinalis  31,  229. 
Castellecloster  í  Kwngelli  Noregi 

633. 
castrum  203. 
Catiiarina    filia   sancte   Birgitte 

229- 
cathedracio    sancti    Petri    130, 


132,  427,  453,  481,  483,  516, 

746. 
catholico-resolutorius     dubiorum 

(bók)  298. 
Cecilia  raær    hin  helga  197.  — 

Ceciliulikneski  328.    —  Ceci- 

liumessa     122.     —     Ceciliu- 

saga  329. 
Cecilia  Ormsdóttir,  Einarssonar, 

(1531)  602—603. 
Cecilia    Torfadóttir    frá    Klofa 

(1526)  358. 
Cecilia    Þorleitsdóttir,    Þorleifs- 

sonar  (1524)  219—221. 
Ceciliudalr     =     Djúpadalr      i 

Blönduhlið  301. 
Ceciliupartr    i    Gnúpufellsskógi 

328. 
celebracio  298. 
Celestinus  páfi  hinn  III,  7. 
Celium,  sjá  Selium. 
Cescelia,  sjá  Cecilia. 
Cheltenham  á  Englandi  688. 
cena  domini  448. 
chamber  760. 

chancellour,  sjá  cancellarius. 
charge  758. 
cheyne  760. 

Christiania,  sjá  Kristjania. 
Christi  fideles  521,  692,  700. 
circumcisio  domini  458. 
citacia  206,  339, 
Clara  hin  helga:    Clare  likneski 

313. 
Clauus  Jarmar  (1524)  259. 
clavis  ecclesiæ  136,  166. 
Clawes  Bille  (1533)  685. 
Clemensmessa  475,  477. 
clenodia  631,  681,  691. 
clericus  31. 
coUacio  459,  522,  716,  —  Qolh- 


feÉÖISTR 


1d1 


cionsbréí  125,  165,  167,  504, 
521,  714. 

coUecta  299,  313,  317.  —  col- 
lectarius  299,  305,  317,  322. 

collega  755,  758,  759. 

comes  163,  303,  217,  756. 

commendatio  458. 

commendatoria  161. 

commissarius  346. 

commissio  755,  759. 

commoditie  759. 

commodum  757. 

common  (syngjandi  með  lesi)> 
commonsbók  296,  313,  322, 
329,  331,  333,  519.  —  com- 
monsbrefer  322.  —  commons- 
les  296.  —  commonsmessur 
331.  —  commonsmessubók 
322.  —  commonsmessubók 
irsk  322. 

communication  758,  759. 

concepcio  Mariæ  98,  438. 

concordia  725. 

conductor  4l. 

confessor  154,  176,  182,  184, 
206,  286. 

confirmacio,  confirmatz  203, 
217«. 

consanguinitas  616,  763. 

conscientes  481. 

consecracio  84,  690. 

consiliarius  755. 

conspiracio  622. 

constitucio  34,  35. 

co»nsul  163. 

consvetudo  756. 

contention  760. 

contract  386. 

contradictor  35. 

conventa  247. —  conventubræðr 
118,  123,  422,   426,  451,  512, 


715,    716.     —       conventuinn- 

sigli  123,  277,  512. 
conversio     Mariæ      Magdaienæ 

409. 
conversio    Pauli    211,   399,  510, 

512. 
Copmanhaven,    sjá  Kaupmanna- 

höfn. 
CoppeEhauen,    sjá    Kaupmanna- 

höfn. 
Cornelius  meistari  (1524)  208. 
corporale,    corporal],    corporalia, 

korporall  (með  húsi,  húslaust) 

190,  197^  297,  306,  313,317, 

322,  325,  326,  328,  330,  333. 

—     corporalshús     297,     306, 

313,  322,  326,  328,  330,  333. 
corpus  Christi:    íestum  corporis 

Christi    216,    411,    456,    462, 

578,     731.       Sbr.    nýjahalds- 

kver. 
correctus  (bók)  299,  307. 
counsail,  counsel  758,  759,  760. 
crastina  dies  121. 
credense  205. 
crimen  181,  756,  763. 
crisma    519.    —      crismaflaska 

295. 
crossmessa,  sjá  krossmessa. 
crucifixum-blað  332. 
crux  242. 
cura  animarum  459,  522.  —  cu- 

ratus  458. 
curia     (archiepiscopalis    Nidro- 

siensis,  Bomana)  34,  162,  419, 

715. 
custome  758. 
Cuthbertus  (Chuthbertus)  episco- 

pus  et  coníessor  (festum)  489, 

521. 


im 


RÉGISTiÍ 


Daae,  Ludvig  688. 

Dacia,  sjá  Danmörk. 

Daðason:    Ólafr,  Ormr,  Sigurðr. 

Daðastaðir  i  Núpaaveit  301. 

Daðastaðir  i  Reykjadal  767. 

Daði  Árnason  (c.  1200)  312. 

Daði  Gruðmundsson,  rinnssonar, 
bóndi  i  Snóksdal,  lögréttumaðr 
og  kongs  umboðsmaðr  milli 
Œlsíjarðar  og  Gljúfrár  (1523 
—1536)  139,  212-213,  242, 
460—462,  508—509,  533,  536, 
538,  579,  581,  616,  617,  669, 
719,  740,  749-751,  763— 
764. 

Dagíinnsson :  Einar,  Jón. 

dagsbréf  681. 

dagsetning  bréfa  21,  29,  145, 
185,  213. 

Dagstyggr  Helgason  í  Arness- 
þingi  (1524—1526)    256,  354. 

Dalasýsla  240. 

Dalbær  (ytri)  í  Landbroti  189. 

Dalir  (Breiðafjarðardalir)  212, 
247,  460. 

Dalir  (Dalaland)  i  Mjóaíirði  austr 
49. 

Daiir  (Skagafjarðardalir)  321, 
465  -466. 

dalmatika,  dalmadika  190,  297, 
305,  313,  317,   322,  330,  333. 

dalr,  dalir  209,  309. 

Dalir  undir  EyjafjöUum  86,  87, 
88. 

Dalr  í  Eljótshverfi  189. 

Dalr  i  Hornafirði  93,  273. 

Dalr  (Unaðsdalr)  á  Snæfjalla- 
strönd  663. 

Dalr  (Katadalr)  á  Vatnsnesi  314. 

Dalr  (Laxárdalr)  í  Þistilsfirði 
301. 


Dalr  í  Valþjófsdal  561-562. 

Dalsdalr  i  Arnarfirði  244,  704— 
705. 

dánarbú  1,  3,  13,  151,  502. 

dandikvinna  58,  590,  652—653,         . 
694—695,  724.  | 

dandimenn,  dánumenn,  danne- 
mand  47,  87,  100,  103,  143, 
148,  158,  169—171,  179,  186, 
207,  225—228,  265,  268,289, 
350,  357—358,  373,  382,  409, 
412,  436—437,  441,  477,  483, 
498,  507,  513,  523,  533,  539, 
546,  555,  575,  579,  599—600, 
603,  622,  629,  630,  639,  650, 
665—666,  671,  675—678,  680, 
701,  706—707,  718.  724,  728, 
740,  750,  762.  Sbr.  dugandi^s) 
menn. 

dandisveinn  533.  i 

Danid,  sjá  Danmörk.  ^ 

Daniel  Kepken,  ritari  Marcelluss 
biskups  (1450)  33. 

Danir,  sjá  Danmörk. 

Danmarck,  sjá  Danmörk. 

Danmark,  sjá  Danmörk. 

Danmerk,  sjá  Danmörk. 

Danmörk  (Dacia,  Dania,  Dan- 
marck,  Danmark,  Danmerk, 
Dannemark,  Datia,  Denmark, 
Dennemarck)  Danir,  Dana- 
konungar  32,  59—60,  71,  84, 
134,  162—165,  167,  169—170, 
171,  183,  198-199,  202-203, 
207,  216—217,  229,  234,  239, 
240,  432—484,  462,  468—469, 
486—487,  522,  535—536,  538, 
631,  633—634,  647,  707,  725, 
755—756,  757,  759,  761.  — Dan- 
markis  riiges  raaedt  634..  — 
dansk  kronika  í  latínu  (= 
Saxo      grammaticus,      Paris 


teGISTR 


799 


1514)  298.  —  postiUa  i  dönsku 

298. 
DanDemark,  sjá  Danmörk. 
danr,  sjá  viðurnefni. 
Datia,  sjá  Danmörk. 
Dattstaðir  (Daðastaðir)  í  Reykja- 

dal,  429,  431. 
Dauðatjörn  i  Hörgárdal  316. 
dauði  66,  591.  —  dauðstið  278, 

383. 
Dauíá  i  Tungusveit  321. 
Davidspsaltari  313. 
decanus  85,  163,  166. 
decima  (tiund)  511,  512. 
decoUacio  Johannis  baptistæ  235, 

278—279,  467. 
Decretalius  Gregorii  298. 
Decretum  Gratiane  298. 
deíectus  in  natalibns  730. 
deíence,  defensio  756,  758. 
Deichmannssaín  (i  Kristjaniu)12. 
deila  598.  647. 
Deildará  á  Sléttu  310,  311. 
Deildará   i   Múlasveit   i  Barða- 

strandarsýslu  592. 
Deildardalr    i    Skagafirði    302, 

711. 
Deildarhamar  á  Skaga  303, 304. 
Deildarlág  i  ísafirði  521. 
Dellantes,  B.  31, 
Delmenhorst    (Delminhorst)    60, 

73,  134,  171,  317,  432—433,  468 

—469,  522,  738.  761, 
delyverance,  delyvery  758,  759, 

760. 
demand  760. 
Denmark,  sjá  Danmörk, 
Dennemark,  sjá  Danmörk. 
Depill  á  Skaga  nyrðra  304. 
derogacio  45. 
de  sanctis  bók  296^  317,  333. 


Desey  i  Norðrárdal  117. 

Desjarmýri  i  Borgarfirði  austr 
373. 

de  tempore  bók  296,  332^   333. 

detriraentum  692. 

dextera  pars  (libri)  298. 

diacon  692. 

Dialogus  314. 

Diðrik  af  Brjamsbæ  (Briamstad, 
Brjamsstöðum,  Bramstad)  fó- 
viti,  hirðstjóri  og  höfuðsmann 
yfir  alt  ísland  (1529—1534) 
486—487,  533,  538,  540,  635, 
668-670,    672,     678—780,    698, 

699,  742. 

Diðrik  Meyar   (1527)  413,  415, 

416. 
Diðrik   ían    Mynden,    fóviti    og 

íullmektugr  umboðsmaðr  Dið- 

riks    hirðstjóra    af   Brjamsbæ 

(1532—1534)  625,  698-699. 
Diðrik  Pining  hirðstjóri  (d.  1490 

—1491)  581. 
Diðrik  Vaget  (=  Diðrik  fógeti  = 

Diðrik  aí  Brjamsbæ  eða  Dið- 

rik  fan  Mynden  ?  —  1535)  736, 

738. 
Diðriksson:  Olafr. 
Didtmersken,  sjá  Ditmersken. 
diechen,  dieken,  85,    166.    Sbr. 

djákn. 
dies  (=  íestum)   419,   426,  437, 

453,  463,  616,  640,  658,  681,  690, 

700,  707,  709,  764. 
dili,  sjá  viðrnefni. 

Dilksnes  í  Hornafirði  93,  273. 
Dimonarklakkar      á    Breiðafirði 

443,  706. 
diocesis  32—35,   37,  39,  44,  64, 

127,  521,  692,  700. 
Dionysius   martyr   (íestum)  751. 


80Ó 


RÉGISTR 


Discipulus  (bók)  298. 
diskar   260,  261,  299,  300,  326, 
334, 645.  Sbr.  borðdiskr,  sker- 
diskr,  trédiskr. 

dispensacio,  dispenseran  457, 
621,  730,  736. 

disposicio  35. 

Dithmersken,  sjá  Ditmersken. 

Ditmasken,  sjá  Ditmersken. 

Ditmerschenn,  sjá  Ditmersken. 

Ditmercia,  sjá  Ditmersken. 

Ditmersken  (Didtmersken,  Dith- 
mersken,  Ditmasken,  Dit- 
mercshenn,  Ditmercia,  Dit- 
mertia,  Dittmersken,  Dyt- 
merschen)  60,  72,  134,  171, 
203,  217,  432—434,  468— 
469,  522,  761. 

Dittmersken,  sjá  Ditmersken. 

djákn,  djákni,  183,  325,  355, 
362—363,  366—370, 396,  443, 
465—466,  587,  592,  730.  — 
djáknafuUrétti  362—363,  366 
—368.  —  djáknakista  (áHól- 
um  1525)  297.  —  djáknavígsla 
37.  Sbr.  archidiaconus,  die- 
chen,  subdiaconus,    subdjákn. 

Djúpadalr  (hvortveggja)  i  Eyja- 
íirði  66,  279,  280,  328,  624. 

Djúpadalr  i  Skagafirði  301. 

Djúpadalr  i  Skilmannahreppi 
129. 

Djúpagil  i  Eyjafirði  320. 

Djúpárbakki  í  Kræklingahlið 
318. 

Djúpsker  við  Snæfellsnes  26. 

doctor,  228,  757. 

doctrina  23. 

dómari  78,  82,  97, 212,  236,  267, 
277,  284-285,  421,  495,  508, 
709—710,  741. 


dominica  60,  313,  331,  333,  522 
705,  764.  —  dominicubók 
322.  —  dominicukver  333. 
dominiculesbók  322. 

dómkirkja,  heilög  dómkirkja  20, 
32,    65,    69—70,    75,  77,  79—83, 
85,    90—92,    96—97,     109—110, 
113—115,    119—121,     124,     127, 
132—133,     186—138,     162-163, 
165—167,    169,     172—176,     177, 
184,    198,    206,    217,  |222,  230— 
232,    238—289,    243,    250—251, 
275,    298-295,    302,    305,  334- 
335,    339,    350,   352,   355,  362— 
363,     366—368,     385-387,    390, 
400—401,     440,    444—445,    452, 
465,     474,    479-482,     532,    559, 
632,     652—653,     659,    689,    691, 
698,  731.  —   dómkirkjaerindi  70. 
— dómkirkju  íuUrétti  363,  366 
—368.  —  dómkirkjujörð   198. 
—     dómkirkjulyklar    136.  — 
dómkirkjupeningar  114, 294. — 
dómkirkjuprestri  461.  —  dóm- 
kirkjunnar   ráð  390.  —  dóm- 
kirkjureki  284.   -  dómkirkju- 
skip  (á  Hólura  1523)  164. 
dómr    14—16,   83,   47,  ;50-51 
53,  57—58,  62,  64,  68—69,  90— 
92,  100—104,  108,  114,  116,  120 
—121, 129-134, 137—138,  140— 
141,    148—150,    152—155,    157, 
162,    173—178,    180—181,  200— 
202,   211^213,   215—218,  221- 
227,    230,    232,    237,  240-241, 
243,   250,    264-257,    265—269, 
281—286,    386,    837,   344—347, 
350,    353—354,    356—362,  364, 
366,    368—377,     383—384;   385, 
396—400,   411,   418,   421,  427— 
430,  431-435,   441—442,   444— 
445,  455—460,   466—469,   474— 
478,    480—488,    495,    498,  601, 
510-619,    626-528,    530-632, 


MGISTR 


^i 


535-538,  541—548,  550— 
552,  555—556,  559,  566,  569, 
574-576,  579—582,  584,  600, 
606-607,  612-615,  619,  622 
—623,  626—628,  630,  636— 
638,  646,  648-650,  657— 
661,  665—669,  671-672,674 
—680,  696—697,  701—706, 
708—709,  712—713,  717— 
718,  720-721,  726—729,736 
-738,  741,  750-752,  761— 
763,  767-  768.  Sbr.  fullnaðar- 
dómr.  —  dómabók,  dómasyrpa 
4,  11,  15,  129,  230,  286,  358, 
360,  362,  382,  396,  494,  505, 
579.  —  dómakapituli  762.  — 
dómnefod  213.  —  dómrof  52, 
200,  224-225,  385,  478,  481, 
532,  650.  —  dómrofi  52.  — 
dómaágrip  ( —  extract)  129, 
704.  —  dómsatkvæði  64,  133, 
138,  142,  155,  173-174,  177, 
200,  202,  211,  216,  219,  223, 
225.  227,  265,  282.  347,  358, 
370—371,  373,375-376,378, 
383,  400,  456,  468,  475,  478, 
482,  501,  513,  516-517,519, 
528—529,  544,1547,  549-550, 
556,  580,  601,  606,  613,  615, 
630,  637,  646,  649,  660,  672, 
676,  697,  702,  709,  713,  721, 
728—729,  738,  762,  768.  — 
dórasbréf  48,  64,  101,  116, 
138,  151,  153—155,  181,202, 
212,  219,  223-224,  226— 
227,  231,  241,  264,  266,  269, 
283,  286,  399—400,  418,  457, 
468,  478,  482,  498,  511,  514, 
516,  538-540,  543,  547,576, 
578,  581,  583,  614—615,  630, 
638,  658,  661,  666,  670,  672, 
Dipl.  I8l.  IX.  B. 


676,  678,  697,  713,  724,  728 
—729,    734,    738,    752,    763. 

—  domsbröde  386.  Sbr.  dóm- 
rof.  —  dómsmenn  48,  63-64, 
101,  133-134,  138,  142, 151, 
153—155,  174,  177,  200,  202, 
211—212,  218,  223,  225-226, 
256,  265—266,  268,  282,  286, 
344,  353,  358—360,  370—371, 
373,  375—376,  378,  384,  400, 
456,  475,  478,  498,  501,  511,' 
513,  516—517,528-530,544, 
547,  549—550,  556,  574- 
576,  601,  613,  615,  630,  637, 
649,  658,  660,  671-672,  676, 
678,  697,  702,  709,  727,  729, 
734,  738,  752,  762-763,768. 

—  dómssæti  356.  —  dæmt 
góz  580. 

domus  Burgundiæ  756. 

Dorhólmar,  sjá  Dyrhólmar. 

dorm    (eða    dormr    =  dormito- 
rium)  318. 

Dormi  secure  (sermonsbók)  298. 

Dorothea  hin  helga  586,  591. 

dóttir  11,  55—56,  63,  73,  143, 
159,  221,  247,  257,  270,  272, 
288,  374,  379,  408-409,  435 
-436,  448,  450,  467,  477, 
485,  603,  524,  527,  552-553, 
555,  570-571,  605,  616,  636, 
659,  664,  666,  711,  740,  748 
—749,  764.  —  dótturbarn 
352.  —  dótturdóttir  56.  — 
dóttursonr  257. 

Draflastaðir  iEyjafirði  301,  634 
-635. 

Draflastaðir  i  Fnjóskadal  53,  56, 
612. 

Drambholtsstaðir  (=  Drumb- 
oddsstaðir)  507,  608. 

51 


802 


REGISTR 


Drangatangi  á  Ströndum  315. 

Drangavik  á  Ströndum  314. 

Drangey  á  Skagaíirði  303.  — 
Drangeyjarfestr  300. 

Drangr  á  Galmansströnd  i 
Strandasýslu  48,  49. 

Drangshlið  undir  EyjafjöUum 
107. 

Drangsnes  i  Strandasýslu  20. 

Drápsker  á  Breiðafirði  252. 

drengskapr  122—123,  585— 
591. 

Dritvik  undir  Jökli  512. 

drottinsdagr  19,  29. 

drykkr,  sjá  bjór,  malt,  mjólk, 
Sbr.  mjaðartunna,  sýruker,  öl- 
kanna.  —  drykkjargögn: 
drykkjaraskr  300,  308,  316, 
318,  329,  564.  —  drykkjar- 
horn  318.  —  drykkjuskál  329, 
334.  —  drykkjuskapr,  drykkju- 
skaparsvall  250, 25 1 .  Sbr .  bikar, 
blýstaup,  flaska,  heilags  anda 
skál,  horn,  hornstaup,  Jör- 
undarskál,  pjátrstaup,  skál, 
skál  með  kerum,  silfrstaup, 
staup,  tint,  tinflaska,  tinstaup. 

duc  168—169.     Sbr.  duke,  dux. 

ducatus  229. 

Dufansdalr  i  Arnarfirði  198,  344, 
345. 

dugandi  menn,  dugandismenn 
348,  545,  618,  636,  650,  662, 
687. 

duggara  sigling  668,  670. 

duglegr  maðr  megandi  363. 

duke  757—760.     Sbr.  duc,  dux. 

dúkr  (glitaðr,  með  heiðin  stykki, 
hringofinn,  með  röndum,  varp- 
aðr)  260,  278,  297,  298^  306, 
309,  313,  316,  317^  322,  325, 


328,    330^    333,    564.      Sbr. 

borðdúkr,    formadúkr,    randa- 

dúkr,      silkidúkr,      sólardúkr, 

stafadúkr,  uUdúkr,  vigsludúkr. 
Dúkr  f  Staðarsveit  i  Skagafirði 

321. 
duplicia  (festa)  313. 
dux  163,  203,    217,  756.      Sbr. 

duc,  duke. 
Dvergasteinn  i  Seyðisfirði  austr 

73,  370—371. 
dygð,  dygð  og  æra  166,  659. 
dymbiU  328,  330. 
dýna  300,    307,    308,  316,  318, 

324,  329. 
Dynhagi   i   Hörgárdal    318.   — 

Dynhagaskógr  320. 
Dynjandi  i  Arnarfirði   244,  561 

-562. 
Dynjandi  i  Grunnavik  714. 
dynner  760. 
Dýrafjörðr  i  ísafjarðarsýslu  28, 

53,    57,    58,    234,    271,    287, 

506,  550-551,  561,  626,  634, 

636,  661,  665—666,  673,  689. 
Dýrastaðir  í  Norðrárdal  117. 
Dyravikuverk  (á  Ökrum  í  Blöndu- 

hlið)  529. 
dýrðarklerkr  43. 
Dyrhólmar    (Dorhólmar)    1  Mýr- 

dal  190,  481. 
dýridagr(festum  corporis  Christi) 

142,  145,  185,  265,  307,  420, 

667.  —  dýradags  historia  307. 

Sbr.  dýrumessur. 
dýrleiki    (jarða)    93,   235,  273, 

405,  452,  460-461,  471,  558, 

592,  635-  636,  713,  717,  719. 
dýrumessur  586.  —  dýrumessna- 

kver  306.     Sbr.  dýridagr. 
Dytmer  Korb   (1532)  643-^644. 


feEmsm 


m 


JDytmersken,  sjá  Ditmersken. 

dægr  98. 

Dæli  i  Staðarsveit   i  Skagaíirði 

321. 
Dæli  i  Svarfaðardal  301. 
Dögurðardalsá  i  Ófeigsfirði  315. 
Dögiirðardalseyri       (Dagverðar- 

dalseyri)  309. 
Dögurðarnes      á     Skarðsströnd 

443,    688,    705—706,    749- 

—751. 

Ecclesia,  alma  ecclesia  23—24, 
30-32,  34—35,  41,  44-45, 
85,  126—128,  136,  161—162, 
163,  166,  1932-194,  197,  203, 
217,  227,  419,  521,  522,  621, 
650,  692,  700.  —  cathedralis 
621,  700.  Sbr.  dómkirkja.  - 
catholica  700.  —  parochiaiis 
715.     Sbr.  sóknarkirkja. 

eðalmaðr:  fnllrétti  eðalmanns 
368. 

Edda  368. 

edificium  (ædificium)  692. 

Edinburgh  á  Skotlandi  54,  554, 
621. 

Edmond  Boner  (1536)  755,  767. 

Edmundus  sanctus  437. 

Efradalr  undir Eyjafjöllum  86, 88. 

Efrahof  á  Rangárvöllum  721. 

Efrahvoll  í  Hvolhrepp  88. 

Efranes  á  Skaga  321. 

Efrihamrar  i  Holtum   727—729. 

Efstafell  i  Kinn  309. 

Efstaland  i  Öxnadal  301. 

efsta  vika  136,  322.  —  efstu 
viku  orda  306. 

egedele  (egedeler,  eigedelder, 
eygedelder,  eygedeler)  631, 
632,  634.     Sbr.  eign. 


egg   639.    —    eggjapanna    299. 

—  eggver  310,  323,  324.  Sbr. 

álptaregg. 
Egg  i  Hegranesi  301. 
Eggert     Claesen      yfirdómsmál- 

færslumaðr  144. 
Eggert   Hannesson    lögmaðr  (d. 

1585)  242. 
Eggert    Jónsson    á   Ökrum    (d. 

1719)  527. 
Eggert  Snæbjörnsson  á  Kirkju- 

bóli  (um  1700)  451. 
Eggertsson:     Hannes. 
Eggerz :     Friðrik. 
Eggversvatn  á  Sléttu  311. 
Egidiusdagr   (messa)   173—174, 

280. 
Egill    Einarsson    i    Húnavatns- 

þingi  (1707)  249. 
Egill  Eyjólfsson    biskup  á  Hól- 

um  (d.  1341)  303. 
Egill    Grimsson     sýslumaðr     á 

Geitaskarði  (1485)  566. 
Egill  Hallsson   prestr  i  Saurbæ 

i  Eyjafirði,  frændi  Teits  í>or- 

leifssonar  (1522—1535)    92— 

93,  109,   119,    206,   329,  387, 

451,  480,  553,  635,  733,  740.^) 
Egill  Helgason,  lögmanns  Odds- 

sonar  (1529)  500—502. 
Egill    Steirgrimsson    i  Berufirði 

(1535)  731-732. 
Egilsá  i  Blönduhlið  21,  769. 
Egilsdóttir:     Pórunn. 
Egilsson:    Bartholomeus,  Eirikr, 

Jón,  Páll,  Þórðr. 
Egilstaðir  á  Völlum  33. 
Egmundr,  sjá  Ögmundr. 


1)   Þetta    sýnist    alt   vera    einn 
maðr. 

51* 


^ 


REGISTR 


Eið  i  EiðaþÍDghá  185—187.  — 
EiðamannaþÍDgá  186. 

Eið  á  Langanesi  301. 

Eiði  fyrir  innan  Skálmarnes  645. 

eiðr  2—3,  11,  92, 115,  130,  150, 
153,  157,  202,  216,  222, 
228,  252,  255-256,  268, 
—269,  285,  356,  370,  384, 
400,  406—407,  501,  517,  519, 
528—529,  549,  556,  569,607, 
613,  620,  638,  667-668,  676, 
726-727,  738.  —  eiðamaðr 
285.  —  eiðataka,  eiðatöku- 
bréf  64,  724.  —  eiðrof  52.  — 
eiðstafr  407.  Sbr.  boðnir  eið- 
ar,  bókareiðr,  eÍDeiði,  lýrittar- 
eiðr,  séttareiðr,  vígslueiðr. 

Eiðsá  á  Barðaströnd  644. 

Eiðshús  í  Múlasveit  í  Barða- 
straodarsýslu  588. 

eigaudi  21,  26,  123,  136,  156, 
182,  184,  254,  256,  262—263, 
273,  284,  289,  346,  357,  369, 
380—381,  393,  395,  401,  403 
-404,420,424—425,  439,  443, 
446,  448,  454,  461,  463,  471, 
473,  484,  497,  503,  505,  509, 
570—571,  586,  596,  609, 
617,  624,  628,  630,  643,  687, 
705,  717,  743—744,  746,  748, 
754—755,  766—767. 

eigedelder,  sjá  egedele. 

eigÍDkoDa,  eiginkvinna  62,  73, 
250,  279,  357,  358,  436,  473, 
498—499,  594,  601,  656,  711. 

eiginmaðr  491. 

eign  (fall,  fullkomin,  fuUkom- 
leg,  óbrigðuleg,  æíinleg,  everde- 
lig  eggen,  everdelig  eigæ)21, 
48—49,  51,  63,  55,  58,  72, 
73,  79,  89^90,  105, 106,  113, 


118—121, 123,  124-125,  136, 
137,  143—144,  146,  149,153, 
155,  156,  157—158,  159, 161, 
181—184,  193^—194,  204, 
224,  236-237,  240,  241,  247 
-248,  252,  253-254,  256, 
258,  262,  269,  273-275,  276, 
288,  290,  293,  295,  304—305, 
309,  312,  318,  334,  337,  340 
-342,  344—345,  347,  349,  357 
—358,  370,  372,  374,  380- 
382,  389-390,  391,  392,  393, 
394,  395,  400,  401—403,  405 
-406, 409,  419, 420,  423-425, 
426,  429,  431—434,  441,445, 
449,  450,  451—454,  459,  460, 
461,  463—464,  468,  470— 
471,  473,  475,  482,  483,  484, 
494_495,  497,  499,  5O6,  508, 
509,  511,  512,  515,  516,  523, 
535,  537—538,  540,  543,  551, 
554,  561—562,  563,  570—571, 
573,  589,  592,  594,  596,  601, 
608,  609,  612,  620,  624,  630, 
632,  634,  637—640,  646,  648, 
649,  651,  660,  663,  666,  672, 
679,  683,  687,  688,  694,  695, 
708-709,  713,  717—718, 
719,  727,  731,  741—743,  744 
—745,  748,  752,  753—755, 
765.  —  eign  og  itala  487.  — 
eignarmaðr  227,  278,  283, 
347,  456,  550,  596,  655,  702, 
704.  —  eigna(r)skipti  295, 
530.    —  eignaskjöl   408,  565. 

eignarbiskup  77. 

eignarorð  48. 

eilífar  pínur  585,  591. 

Eilífr  Ólafsson  nyrðra  (1403) 
410. 

Einar    Árnason    prestr   á  Hall- 


REGISTR 


805 


ormsstað,  prófastr  og  official- 
is  ]  Austfjörðum  (1523  -1535) 
186,  259,  280,  638,  725,  732. 
Einar  Arnórsson  prófessor  2,  3, 
40,  183,  199,  205,  613,  668, 
690,  691,  700,  725,  737,  755, 
757. 
Einar  Bárðarson  nyrðra  (1527 — 

1531)  435—436. 
Einar     Benediktsson      ábóti     á 
Munkaþverá    (1522—1524;  d. 
1524)  50,  79,  80,  88,  97,  109, 
119,  172,  174,  206,  249. 
Einar    Bjarnason    i    Borgarfirði 
(dáinn  íyrir   1525)    284—285. 
Einar    Björnsson,    Þorleifssonar, 
hirðstjóri  (d.  1494)   441,  447, 
693,  721—724. 
Einar   Björnsson     vestra  (1534) 

714. 
Einar   Brynjólfsson    á  Espihóli, 
lögréttumaðr,  umboðsmaðr  Ara 
lögmanns     í     sýslumensku     i 
Vaðlaþingi     og    i   lögmensku 
(1526—1535)    344,   396,   400, 
467,  551,  553,  575-576,  579, 
581,  604,  612,    635,  656,  736 
-738. 
Einar  Dagfinnsson  lögréttumaðr 
Í   Eangárþingi    (1522—1533) 
86,  682. 
Einar   Einarsson  lögrétfumaðr  í 
Hegranessþingi    (1 522—1541) 
94,    95,    96,    349,   387,    400, 
425,  454,  527,  578,  737.^) 
Einar   Einarsson    vestra    (1704) 

744. 
Einar  Eiríksson  nyrðra  (1534 — 
1535)  712. 

1)    Þetta   virðist    alt    vera    einn 
maðr, 


Einar  Eiríksson    lögréttumaðr  á 

Hvanneyri  (1579)  128. 
Einar  Erlendsson  í  Rangárþingi 

(d.  fyrir  1535)  728—729. 
Einar  Eyjólfsson,  lögmannsEin- 

arssonar,    bóndi    í   Dal   undir 

Eyjafjöllum    (d.    1511—1515) 

87. 
Einar    Guðmundsson    i   Árneas- 

þingi  (1524)  211. 
Einar     Guomundsson     á    Jörfa 

(1527—1536)    438-440,    496 

—497,  617-618,  768.^) 
Einar  Hafliðason  prestr  á  Breiða- 

bólstað  í  Vestrhópi   (d.  1393) 

325,  326. 
Einar   Hákonarson    sýslumaðr  í 

Ási  í  Holtum  (d.  1649)  505. 
EinarHálfdanarson  nyrðra(1526) 

883. 
Einar   Hallsson    prestr  á  Stað  í 

Kinn  (1522—1530)    109,  174, 

525. 
Einar  Hallsteinsson,    Þorsteins- 

sonar  (1522—1529)  121—122, 

485-486. 
Einar   Helgason    nyrðra    (1524) 

213. 
Einar     Höskuldsson     prestr    & 

Grenjaðarstað  (fyrir  1318)  323, 

324. 
Einar  ísleifsson  á  Reykjum    (d. 

1739)  441,  479. 
Einar  Jónsson,  Þorlákssonar  og 

Solveigar   Björnsdóttur  (á  lifi 

1511)  545-547,  674-676. 
Einar     Jónsson      (Húnvetningr; 

1523)  157. 


1)   Þetta    sýnist   ajt   yera   ^inq 
maðr, 


m 


REGISTR 


Einar   Jónsson     vestra  (1530 — 

1532)  514-516,  624. 
Einar     Jónsson      prestr    syðra 

(1530)  543. 
Einar    Jónsson     nyrðra     (1535) 

726. 
Einar    Jónsson,    Sigmundssonar 

(d.  1560)  90--91,  385-387. 
Einar  Magnússon   prestr  nyrðra 

(1522—1526)  89,  96,  339. 
Einar  Oddsson,  Pétrsonar,  sýslu- 

maðr  á  Hofi  i  Vatnsdal  (1485 

-1526)  60-  61, 348-351, 567. 
Einar    Oddsson     eystra     (1532) 

608. 
Einar      Oddsson^     Bjarnasonar, 

bróðir  Árna  (1536)  768. 
Einar  Oddsson  vestra  (1703)  240, 

242. 
Einar    Ólafsson    prestr    nyrðra 

(1391-1393)  21. 
Einar  Ólafsson  eystra  (fyrir  eða 

um  1492)  43. 
Einar    Ólafsson,     Eilippussonar 

(1528)  446—447. 
Einar  Ólafsson  prestr  i  Görðum 

á  Álptanesi  (1534—1536)  708, 

762. 
Einar  Salomonsson  nyrðra  (1526) 

349. 
Einar   Snorrason    Ölduhryggjar- 

skáld,    prestr  á  Stað  á  Öldu- 

hrygg,    prófastr    og    oííicialis 

Skálholtskirkju    (1523-1534) 

139,  201,  286,  356,  357,  359,^ 

369,  456,  507,  510,  511—512, 

543,567—568,614,616, 619,650, 

659,  662, 663, 677, 696, 619, 719. 
Einar    Úlísson     prestr    á  Berg- 

stöðum    (1522-1526)    89,  90, 

96,  109,  340. 


Einar  Þorleifsson,  hirðstjóra 
Björnssonar  (1529—1530)  502 
-503,  524. 

Einar  Þórólfsson  á  Hofstöðum 
og  á  Knerri,  umboðsmaðr  Dið- 
riks  Pinings  (1480—1511) 
650-651. 

Einar  Þorvaldsson  nyrðra  (1532) 
608. 

Einar  JÞorvarðsson  prestr  í  Húna- 
vatnsþingi  (1405)  27. 

einarðarorð  602. 

Einarsdalr  í  Tungusveit  565. 

Einarsdóttir :  Guðrún,  Haldóra, 
Ólof,  Valgerðr,  Þórunn. 

Einarshöfn  á  Eyrarbakka  354, 
694  -695. 

Einarsnes  á  Mýrum  764. 

Einarsson:  Arnbjörn,  Árni,  Ás- 
björn,  Ásmundr,  Benedikt, 
Björn,  Brandr,  Egill,  Einar, 
Erlendr,  Eyjólfr,  Finnbogi, 
Gizur,  Grímr,  Guðmundr,  Hálf- 
dan,  Indriði,  Isleifr,  Jón,  Lýt- 
ingr,  Magnús,  Marteinn,  Oddr, 
Ormr,  Pétr,  Salomon,  Sigurðr, 
Tumas,  Þórðr,  Þorfinnr,  I>ór- 
halli,  Þorleifr,  Þorsteinn,  Þor- 
valdr,  Örnólfr. 

Einarsstaðir  i  Reykjadal  179, 
180,  323,  327,  383,  428,  431, 
455,  492,  595,  766  -767. 

eineiði  286. 

Einhoit  í  Hornafirði  152,  154. 

Einholt  á  Mýrum  568. 

einhyrningr  (i  innsigli)  532. 

einhögldungr  260. 

einkenning  (hests)  178. 
einvígi  726. 

eir  308.  —  eirbeit  324.  -  eir- 
patina  322. 


REGISTR 


807 


Eirikr  Egilsson,  Helgasonar  lög- 
manns  (1526—1529)  376,  500 
-502. 
Eirikr  Grímsson  prestr  á  Húsa- 

felli,   i   Skálholti   og    á  Gils- 

bakka  (1530  og  siðan;  d.  1597) 

556,  569.  • 
Eirikr     Guðmundsson,    Andrés- 

sonar,    i   Ásgarði  í  Hvamms- 

sveit  (1528—1533)   462,   509, 

547,  588,  589,  686—687. 
Eirikr      Guðmundsson      nyrðra 

(1536)  766. 
Eirikr    Jónsson     kirkjuprestr    i 

Skálholti    (1524-1533)    250, 

290,  393,  402,  412,  677. 
Eirikr  Jónsson  i  Svartbæli  undir 

Eyjafjöllum    (1584)  275—276. 
Eirikr    Magnússon    bókavörðr  i 

Kambryggju  (d.  1913)  683. 
Eirikr     Oddsson,     Sveinsstaða- 

maðr  (1522)  70. 
Eirikr    Ólafsson     vestra    (1533) 

686. 
Eirikr    Orrasson    eystra    (1523) 

135—136. 
Eirikr     Pálsson     prestr    nyrðra 

(1522)  109. 
Eirikr  Pálsson  (1534)  719  -720. 
Eirikr  Pétrsson  nyrðra   (1525 — 

1531)  282,  472,  475,  570,  571. 
Eirikr   Snjólfsson,    Hrafnssonar, 

lögréttumaðr   i   Ási  i  Eellum 

(1535)  737. 

Eirikr    Snorrason    lögréttumaðr 

(1526—1535)  360,  737. 
Eirikr  Sveinsson  á  Snæíellsnesi 

(1536)  768. 

Eirikr  Torfason  íráKlofa,  „bóndi" 
(1524-1533)  203-204,  353, 
452,  505,  512—514,  679. 


Eirikr  Vigfússon  i  Mýrasýslu 
(1651)  281. 

Eirikr  Walchendorph  erkibiskup 
i  Niðarósi  (d.  28.  Nóv.  1522) 
83,  84,  92,  120,  163,  165, 
231. 

Eirikr  Þorleifsson  á  Marðarnúpi 
(1405)  27. 

Eirikr  Þorsteinsson,  Helgasonar, 
írá  Reyni  i  Mýrdal,  lögróttu- 
maðr  og  bóndi  á  Keldum  á 
Rangárvöllum  (1526—1535) 
353,  356,  357,  359,  360,  377, 
415,  416,  471,  482—483,  533, 
536,  597,  599,  648,  669,  728 
—729. 

Eirikr  sonr  Þóru  Eiriksdóttur 
(1526)  374-375. 

Eiriksdóttir :  Kristin*  Ragn- 
heiðr. 

Eiríksson:  Árni,  Einar,  Guð- 
raundr,  Hallr,  ívar,  Jón,Magn- 
ús,  Oddr,  Ólafr,  Sumarliði, 
Sveinn,  Sæmundr,  Teitr,  Tum- 
as,  Þorleifr. 

Eiriksstaðir  á  Jökulsdal  72,  73. 

ekkja  128. 

Elbowe  (Elboue)  á  Suðrjótlandi 
756,  758,  759. 

eldaskemma  308. 

eldberi  298,  325,  330,  645. 

eldhús  470. 

eldibrandr  49. 

eldiviðr  49,  253,  471.  —  eldi- 
viðaritak  49,  389,  485. 

Eldjárnsstaðir  i  Húnavatnsþingi 
302. 

eldr  518,  519,  676. 

eldr  vofveiílegr  519. 

eldri  menn  463. 

eldsgögn  187,  237, 


808 


REGISTR 


eldtöng  307. 

electus  119,  654, 

EUiðaá  (Elliðaár)  fyrir  neðan 
Heiði  751-   752. 

elztu  menn  396,  542. 

embitzmand  135.  Sbr.  embætt- 
ismaðr. 

embætti  (kristilegt  og  verald- 
legt)  22,  278,    519,  531,  532. 

embættisgjald  31. 

embættismaðr  164,  368. 

emolumenta  715. 

emperor  759. 

endimörk  329,  585,  591. 

Endrit  Jensson  (1535)  689. 

eng,  engjar,  engis  (engja)  partr 
184,  249,  283,  529,  565,  708, 
709.  —  engiteigr  45—50,  332. 

engeloth  205,  208. 

engelskr,  sjá  England. 

Engey  fyrir  Barðaströnd  644. 

Engey  á  Kollafirði  693,  694. 

Engey  i  Laxá  i  Þingeyjarþingi 
327—328. 

Engihlið  í  Langadal  26,  28,  302, 
321,  627. 

engiU  296,  297.  —  engla  líkn- 
eski  330. 

Engimýr,  eign  Grenjaðarstaða 
323. 

Eögimýr  i  Eyjafjarðarsýslu  301. 

England  (Anglia,  Engeland), 
Englakonungar,  engelskir 

(enskir)  menn,  Englendingar 
72,  167,  182,  183,  204-205, 
207—209,  413-417,  478,  647 
—648,  668,  669,  688,  725,  755, 
757,  767.  —  engelsk  messu- 
bók  318.  —  ensk  nobil  540— 
541,  673.  —  ovis  anglicana  756. 
— eijgkr  peningr  691.  Sbr.  an- 


gell,  engeloth,  nobil,  sterling. 
Sjá   reiðugjald,    —   peningar. 

Enni  á  Höfðaströnd  302,  541. 

Enni  —  Ólafsvikrenni  49. 

Enni  á  Refasveit  385,  387,  454. 

Enni  (Enniskot)  í  Viðidal  314. 

epiphania  691,  715.  Sbr.  þrett- 
andi  dagr  jóla. 

episcopus  23—24,  30,  32,  34, 
39,  44,  64—65,  71,  84,  86, 
99,  111,  127,  154,  161—162, 
182,  184,  206,  217,  229,  270, 
286,  346,  348,  446,  447,  521, 
621,  692,  700. 

eptirför  142. 

eptirgjald  105. 

eptirkomendr,  efftherkommere  28, 
88, 104, 123, 126, 144,  147, 151, 
161,  176,  219,  233,  236,  243, 
245,  247,  252,  264,  277,  348, 
395,  403,  411,  418,  420,  440, 
461,  469,  504,  509,  558,  560, 
589,  616,  618,  625,  653,  655, 
673,  678,  696,  698-699,  707, 
710,  717,  722-725,  763,  765. 

eptirmynd  (facsimiie)  446. 

eptirmælendr,  eptirmælismaðr 
473,  762. 

eptirstöðvar  488. 

equester  41. 

erchebisp,  sjá  erkibiskup. 

erchideknn,  sjá  erkidjákn. 

erfð  2,  5,  54,  62,  214-215,  225, 
237,  246,  270,  280,  312,  342 
—344,  383,  388,  398,  401— 
402,  428,  446,  450,  463,  501, 
512-513,  580,  582,  666,  72L 
-  erfðaeign  674,  677.  — 
erfðafé,  erfðagóz  446,  677.  - 
eríðahluti  500.  —  erfðamál 
236,  268,  344,  436,  437,  505, 


REGISTR 


809 


513-514,  575,  629-630,  643. 

—  erfðajarðir  87,  93.  —  erfða- 
taka  257.  —  erfðatal  214— 
215,  257,  337,  356. 

erfiði  10. 

erfiðleiki  228. 

erfingi  (erve)  28,  47—48,  59, 
—60,  64,  67,  73,  88,  102, 
123,  144,  147,  160,  172,  176, 
181—182,  207,  210,  220,  224, 
234,  237,  243,  248,  252,  273, 
278,  282,  288,  334,  353,  358, 
371,  378,  380-381,  384,  391, 
393,  398,  425,  428  -432,  439, 
441-442,  446-447,  461,  463 
—464, 469,473,479,  481  -482, 
486,  497-498,  503,  513,  516, 
538,  546-547,  549, 557—559, 
575,  585,  589,  591,  594—596, 
609,  617—618,  620,  656,  666, 
675-676,  683,  687,  695,  713, 
718,  721,  731-732,  734,  736, 
746,  748-749,  753,  762,  765. 

—  erfiDgi  iniilendr  395.  — 
erfingi  skilgetinn  391,  477. 

Erich  Wgerop  (1533)  685. 

Erik  Ericksson  (1533)  685. 

erindi,  erindarekstr  206,  208, 
250-251,  366,  368,  699. 

erkestol,  sjá  erkistóll. 

erkibiskup  (erchebisp)  5—8,  33, 
43,  64,  83-84,  86,  92,  110, 
119-121,  124,  131-132, 165, 
167,  197,  202,  216-217,  228, 
230-232,  238,  264,  299,  335 
-336,  354-355,  419,  422, 
456-457,  459,  516-517,  531, 
536-537,  543-545,  576,  631, 
680,  685,  688-691,  697,  707, 
714,  735-738.  —  erkibiskups- 
bréf  92.    —    erkibiskupsdómr 


264.  —  erkibiskupagarðr  231, 
455.  —  erkibiskupsvald  511.  -  • 
erkibiskupsveizla  455,  456. 

erkidjákn  (erchideknn)  41,  85, 
99,  166,  408. 

erkihertogi  41. 

erkistóll  (erkestol)  7,  688. 

erleg  kvinna  554. 

erlegir  raenn  533,  768. 

erlendir  staðir  161. 

Erlendr  Bjarnason,  Marteinsson- 
sonar  (d.  1522  eða  fyrri)  72 
-74,  417-418. 

Erlendr  Einarsson,  Eyjólfssonar, 
lögrétturaaðr  á  Sólheimura  í 
Mýrdal  (1525-1533)263,669, 
682,  684. 

Erlendr  Erlendsson  nyrðra  (1524 
-1527)  227,  409. 

Erlendr  Eyjólfsson  vestra  (1534 
-1535)  693,  722. 

Erlendr  Gíslason  (1529)  505.^) 

Erlendr  Jónsson  nyrðra(1523)  179. 

Erlendr  Jónsson  „bóndi"  á  Stóru- 
vöUum  á  Landi  (1534-1535) 
646,  694-695,  720,  728,  729. 

Erlendr  Ólafsson  i  Bæ  i  Lóni 
(1506)  50. 

Erlendr  Ólafsson  sýslumaðr  ís- 
firðinga  (d.  1772)  526. 

Erlendr  Þorvarðsson  lögmaðr 
(1522-1536)101-102, 103,139 
—142,  150,  152^-154,  158— 
159,  217-218,268-269,  288- 
289,  360-361,  366,« 367^  415, 
416,  418,  440-441,443-444, 
478-479, 488, 533,536,538,590, 
659-661,  668-672,  674-676, 
697,  736-738,754,  761-763. 
1)  Hér  er  líklega  misskrifað  Er- 

lendr  fyrir:    Erlingr, 


810 


REGISTR 


Erlendsdóttir :    Hólmfriðr,   Mar- 

grét. 
Erlendsson:     Bjarni,  Einar,  Er- 

leadr,  (Fúsi),   Guðmundr,  Jón 

Magnús,  Vigfús,  Þorkell,  Þor- 

varðr. 
Erlingr  Gislason,  Filippussonar, 

sýslumaðr  milli  Gilsfjarðar  og 

Langaness    (1522-1535)    67, 

197,  235,  240,  281,9344-345, 

374,  375,  390,  477,  513,  514, 

541,  543,  548,  550,  592,  601, 

628-630,  669,  675,  702,  704, 

752-753. 
Erliogr   Jónsson    vestra    (1530) 

515. 
Erlingr   Þórðarson    i  Skagafirði 

(í  falsbréfi  1526)  389. 
Erlingsson:     Jón,  Magnús. 
ermasloppr  297. 
Erslev,  Kr.  professor  644. 
erve,  sjá  erfingi. 
Esge  Bilde   (BiUe;  1513-1533) 

59,  576,  633,  683. 
Eskjuey,     eign    Grenjaðarstaðar 

323. 
Eskjnholt  á  Mýrum  745. 
eskjur  297. 

EspihóU   (syðri)  i  Eyjafirði  309. 
evangelista  118. 
exaltacio   crucis   242,   470,  547, 

551,  711,  743. 
excommunicacio  31,  44. 
exhibitor   (literarum    ^  bréfvis- 

ari)  700. 
Exposiciones   evangeliorum  299. 
ey,  eyjar  212,  326,  438,  681.  - 

ey  =  Viðey  422-423.  -  eyj- 

ar  á  Breiðafirði  437. 
Ey  (syðri)  á  Skagaströnd  184- 

185,  489,  492, 


Eydalir  i  Breiðdal  732. 

eyðijarðir,  eyðikot  301,  302,  321, 
403-404,  424,  429,  431,  448 
-449,  476,  561-562,  652, 
686-687,  744. 

eygedelder,  eygedele,  sjá  egedele. 

Eyjafjöli  i  Rangárþingi  86-87, 
88,  105-106,  276,  392,  470, 
518-519,  540,  606,  625,  672, 
742. 

Eyjafjörðr  i  Vaðlaþingi  65—66, 
173-175,  206,  223,  227-228, 
249,  254,  288,  344,  348,  383, 
387-388,  409,  427,429-431, 
448-450,  467-468,  491,  500, 
522,  553-555,  571-572,  575 
-576,  605,  612,  624,  634- 
636,  654-656,  664,  666-668, 
712,  726-727,  733-734,  739, 
746-747,  761.  -  Eyjafjarðará 
332.  —  Eyjafjarðarströnd  476. 
_  Eyjafjarðarsýsla  344,  387, 
409,  490,  575,  635. 

eyjar  (Akreyjar)  439. 

eyjar  á  Hrútafirði  326. 

eyjar  (Kotey  og  Efriey)  i  Með- 
allandi  189. 

Eyjar  (Vestmannaeyjar)  477, 
488. 

Eyjar  i  Kallaðarnesshrepp  á 
Ströndum  314. 

Eyjardalsá  i  Bárðardal  747. 

Eyjarhöfði  við  Skjálfanda  311. 

Eyjarland  i  Suðrþingeyjarþingi 
322. 

Eyjarreki  i  Hvalvatnsfirði  312. 

Eyjarreki  við  Laxárósa  i  Suðr- 
þingeyjarþingi  327. 

Eyjólír  Einarsson  lögmaðr  i  Dal 
(d.  íyrir  1495,  líkleg^  1494) 
223-224, 


BEGISTR 


m 


Eyjólfr  Einarsson,  Eyjólfssonar, 

i  Dal  undir  Eyjafjöllum  (1522 

—1532)  86—88,  113,183,268 

—269,  280,  467—468,   597— 

598,  603-605. 
Eyjólfr  Gíslason,   Filippussonar, 

i  Haga,    mókollr   hinn   yngri 

(d.    1522)   66-68,   252,  253, 

436—437,  529. 
Eyjólfr  Grimsson  i  Hnappadals- 

sýslu  (1529—1530)  496^). 
Eyjólfr  Grimsson  kirkjuprestr  i 

Skálholti    (1530-1532)    518, 

530,  547,  573,  613,  614,  637^). 
Eyjólfr  Halldórsson  fylgjari  Teits 

Þorleiíssonar  (1522—1523)  70, 

115. 
Eyjólfr  Jónsson  á  Hjalla  (1526) 

342. 
Eyjólfr  Jónsson  prestr  á  VöUum 

í  Svarfaðardal    (d.    1745)    62, 

178,  210,  215,  375,  379,  449, 

653,  605,  684. 
Eyjólfr  Magnússon  vestra  (1508 

eða  fyrri)  515—516. 
Eyjólfr  Magnússon  lögréttumaðr 

(í  orðamun;  1531)  579. 
Eyjólfr  Oddsson  eystra  (1524)260. 
Eyjólfr    Oddsson    i    Borgarfirði 

(1525)  265. 
Eyjólfr  Sigurðsson  prestr  i  Gufu- 

dal  (1524)  253. 
Eyjólír  Sveinsson  nyrðra  (1535) 

726—727. 
Eyjólfr  Þórðarson  nyrðra  (1528) 

472. 
Eyjólfr  ÞorsteÍDSson  eystra(1522 

-1523)  122. 


1)    Getr 
isami  maðr. 


hvorttveggja     verið 


Eyjólfr   Þorvaldsson   i  Rangár- 

þingi  (1529-  1535)  482—483; 

728,  729. 
Eyjólfr     I^orvarðsson     i    Húna- 

vatnsþingi  (1405)  27. 
Eyjólfsdóttir:  Kristin. 
Eyjólfsson:    Böðvar,  EgiU,  Ein- 

ar,  Erlendr,  Fúsi,   Guðmundr, 

Jón,  Loptr,  Magnús,  Sigmundr. 

Þorsteinn. 
Eyjólfsstaðir  i  Aðaldal  594. 
Eyjólfsstaðir  á  Völlnm  277. 
eykr  198,  347. 
Eyrar  i  Hrútafirði  412. 
Eyrarbakki    i    Árnesþingi    354, 

404—405,  695,  707—708. 
Eyrarland  i  Eyjafirði  733. 
Eyrarreki  i  Þorgeirsfirði  312. 
Eyrarstúfr  i  Hvalvatnsfirði  330. 
Eyrarsveit  á  Snæfellsnesi  509. 
Eyr(i)   i  Árnesshrepp   á  Strönd- 

um  371,  704—705,  719. 
Eyri  i  Bitru  92,  273. 
Eyri  i  Kjós  18. 
Eyri  i  Kollafirði  503. 
Eyri   i    Seyðisfirði    vesíra    363, 

525-526. 
Eyri  á  Skógarströnd  (Narfaeyri) 

212  463,  464. 
Eyri  i  Skutilsfirði  345—346. 
Eyri    á   Snæfjallaströnd    (Sand- 

eyri)  663. 
Eyri  i  eystrum  Fjörðum  i  Suðr- 

þingeyjarþingi  594,  651. 
Eysteinn     Brandsson      sterki    i 

Mörk   á   Landi   (1524—1534) 

204,  695. 
Eysteinn     Finnbogason     nyrðra 

(1532)  608. 
Eysteinn     Guðmundsson,     Þor- 

valdssonar  (1526)  356. 


812 


REGISTR 


Eystri  hreppur  (Gnúpverjahrepp) 

160. 
Eystrilandeyjar    399,    406,    407. 
Eystriskógar    undir   Eyjafjöllum 

106. 
Eystritunga  (Biakupstunga  eystri) 

508. 
Eyvindará  í  Eiðaþingá  186,  253, 

254. 
Eyvindará   á   Flateyjardalsheiði 

330. 
Eyvindará  i  Eljótum  302. 
Eyvindarfjarðará     á     Ströndum 

317. 
Eyvindarlækr  i  Aðaldal  327. 
Eyvindarmúli  i  Fljótshlið  181— 

183,  406,  407,  648-649,740, 

742-743. 
Eyvindarstaðahvammar    á   Völl- 

um  33. 
Eyvindr  Guðmundsson  lögréttu- 

maðr    á     Ströndum     (1504 — 

1515)  49,  54,  62. 
Eyvindr     Gunnarsson      nyrðra 

(1531)  602. 
Eyvindsson:  Hákon,  Jón. 

Facsimile  446. 

íacultas  692. 

íaðir  (holdlegr  faðir)  3—4,  13, 
21,  47,  54—58,  60,  62,  66, 
71,  73—74,  84,  86,  110,  113, 
130,  139,  143,  145,  170-  171, 
202—203,  212,  214—215,  217, 
228,  246,  257,  270,  274,  280, 
293,  312,  337,  344,  369—370, 
379,  383—384,  387-389,397, 
401—402,  409,''444,  446-447; 
463,  472,  484,  498—499,  501, 
502-503,  505,  515,  520— 
521,  527,  546,  557,  586r594;. 


597,  609,  619,  622,  630,  638- 
639,  683,  711,  731—732,748. 
—  iaðerni  84.  —  föðurarfr 
179,  436,  437,  603.  —  föð- 
urbróðir  237,  369,  446—447, 
521,  547,  676.  —  fóðurfaðir 
428,  430,  501.  —  föðurgarðr 
58,  112-113.  —  fóðurleifð 
10.  —  fóðurmóðir  603.  — 
föðurnaín  22,  464.  —  íöður- 
ætt  214. 

faðir  andlegr  (andarlegr,  íguði, 
helgasti,  náðugr,  náðugasti, 
verðugr,  verðugasti,  virðu- 
legr)  51,  92,  120^  124,  130, 
132,  136,  137,  267,  173-174, 
177,  180,  185,  195,  200,  201, 
213,  219,  224,  226,  231,  232, 
239,  240,  250,  266,  267,  542, 
355,  357,  369,  377,  417,  445, 
456,  474,  487,  498,  501,  510, 
517—518,  530,  536,  542— 
543,  546,  550,  574,  613.  615, 
627,  637,  660,  663,  677,  685, 
707,  709,  716,  723,  728,  733, 
735.  736,  750. 

íaðmr  42,  74,  308,  311,  323, 
331. 

fagnaðr  endalaus  591. 

Eagrabás  á  Skaga  321. 

Eagrabrekka  i  Húnavatnsþingi 
314. 

Fagradalr  i  Mýrdal  190. 

EagradalrytriáSkarðsströnd577. 

Eagranes  við  Mývatn   301,  594, 

Fagranes  á  Eeykjaströnd  698. 

Fagraskógr  við  Eyjafjörð   301. 

Fagrey  fyrir  Skarðsströnd  688. 

Fagrhlíð  i  Landbroti  189. 

íalsbréf,  falsbréfagerð,  43,  388, 
567,i730,  731, 


BEGISTR 


m 


famulus  41. 

íangelsi  153,  164. 

faugi  61,  152. 

Faraye,  sjá  Færeyjar. 

fardagar  51,  53,  106,  114-115, 
131,  134,  138—139,  145—146, 
153,  178,  193,  201,  222,  225, 
249,  255—256,  269,  286,  347, 
350,  376,  384,  400,  403,  426, 
475,  494,  506,  513—514,  518, 
527,  529,  543,  550—551,  576, 
588,  650,  652,  661,  668,  702, 
713,  732,  763.  —  fardaga- 
vika  86,  88,  212—213,  227, 
409,  490. 

íargan  298. 

farmaskip  250—251. 

íarvegr  248. 

íarviðr  648,  649. 

Fáskrúðsíjörðr  i  Austfjörðum 
122,  123. 

fasta  39,  314,  610.  —  föstuaf- 
brigði  710.  —     fóstuinngangr 

.  608,  609.  Sbr.  sjö  vikna 
fasta.  Sjá  föstuskrúði,  föstu- 
tjald,  íöstuvængr. 

fastaeign,  fastagóz  90—91,  177, 
234-235,  321,  444,  480,  554, 
632,  651,  687—688,  739,  764. 

íaste  dagher  633. 

fat  (rautt,  steint)  192,  260,  298, 
307^  308.  309,  316,  318,  330. 

fata  300,  308,  309,  316,  318, 
324,  329—330,  564. 

íatabúr  299. 

fátækdómr  669. 

íátækir  menn  9,  67,  75,  340  — 
341,  366,  367,  472,  579,  587, 
592.  —  fuUrétti  fátækra 
manna  366—367. 

fátæk  makt  458. 


fátækt  736. 

favor  700. 

fé,  íémunir  2,  48,  64,  94—95, 
101,  103,  142,  179,  181,  214, 
220,  384,  385,  435,  474,  478, 
490,  491,  551,  555,  580,  582, 
605,  609—610,  623,  630,  640, 
643,  651,  668,  670,  679,  688, 
710,  714.  —  fó  fengið  og 
ófengið  477.  —  fóbætr  544, 
736.  —  fégjöld  378,  455.  — 
fjárgreiðsla  446,  740.  —  fjár- 
hald,  fjárhaldsmaðr  476,  740. 

-  fjárhirðsla  12,  31.  —  fó- 
kaup  435,  554.  —  fókostn- 
aðr  83.  —  fjármál  265.  — 
fjárpinting  60.  —  fésekt  9, 
78,  131,  178,  201,  277,  475, 
508—509,  616,  661,  702,  710, 
722,  726,  763.  —  fjárskakki 
384.  —  fjárskipti,  féskipti 
86.  87,  116,  384,  554.  -  fjár- 
sókn  214.  —  fjárupphæð  725. 

—  Qárupptekt   99—100,   151. 
fé,  gangandi   56,  308,  309,  316, 

321,    325.     —    fjár    fullrétti 

367. 
feðgar  503,  567—568. 
feðmingr  6Q. 
fedus,  sjá  foedus. 
feiginbrekka  53. 
félag  (hjóna)  630. 
félagar  531. 
félegr  dagr  762. 
Felix    hinn     helgi    (in    pincis?) 

296. 
Felix  Þorgilsson  prestr  (á  Reyni- 

völlum;  1524)  200. 
Fell    (undir   Felli,    Staðarfell)  á 

Fellsströud  587—588,  706. 
FeU  í  Hornaarði  93,  273. 


Ö14 


EfiGISTR 


Fell  (efsta)  i  Kinn  309. 

Fell  (yzta)  i  Kinn  301. 

Fell  í  Kollaíirði  589. 

irell(in)  i  Múlaþingi  394. 

Fell  i  Mýrdal  190. 

Fell  i  Sléttuhlið  294,  389,  498 
—499,  731. 

íelliborð  307.  —  felliborðskista 
308. 

íellow  760. 

Fellshveríi  i  Hornaíirði  122, 123. 

Fellsöxl  á  Akranesi  765. 

íénaðr  283. 

Feray,  sjá  Færeyjar. 

ferð  84;  97,   376,  500,  626-627. 

íeriæ  (rúmhelgar)  103,  140,  203, 
405,  653.  —  feriumessa  313. 

Ferjubakki  i  Borgaríirði  615. 

Ferjubakki  i  Öxaríirði  319. 

Ferjuhamar  i  Hegranesi  321. 

Ferll,  sjá  Fell. 

Ferre,  sjá  Færeyjar. 

Ferröer,  sjá  Færeyjar. 

festa  sanctorum,  summa  íesta 
169,  172,  177,  180,  184,  201, 
202,  206,  219,  227,  236,  246, 
286,  296,  592.  —  Sjá  íestum 
Andreæ  apostoli.  —  Antonii 
abbatis.  —  ascensionis.  — 
Augustini  Anglorum  (apostoli). 
Botolíi  abbatis.  —  Calixti.  — 
corporis  Christi.  —  Cuthberti 
(Ohuthberti)  episopi.  —  Fran- 
cisci.  —  Grereonis  et  socio- 
rum.  —  Gordiani.  —  Gregorii. 

—  Hallvardi. —  Jacobi  apostoli. 

—  Johannis  (apostoli)  ante 
portam  latinara.  —  decoilacio- 
nis  Johannis  baptistæ.  —  Jo- 
hannis  episcopi  Holensis.  — 
Leonardi.  —    Lucæ    evange- 


listæ.  —  Magni  martyris  (du- 
cis  Orcadensis).  —  nativitatis 
Mariæ.  —  Martini  episcopi. — 
Matthis  apostoli.  —  Petri  et 
Pauli.  —  Philippi  et  Jacobi. 
—  reliquiarum.  —  Scolasticæ 
virginis.  —  sanctorum  in  Se- 
lio.  —  Severini  episcopi.  — 
Silvestri  papæ.  —  Theodorii 
martyris.  —  Vedasti  et  A- 
mandi. 

Festarhringr  (klettr)  i  Skilmanna- 
hrepp  129. 

festarkona  279.  —  festarkonu- 
börn  546.  —  festarkonudótt- 
ir  675.  —  festarkonusonr  214 
— 215.     Sbr.  festaröl,   íesting. 

festarkrókr  307. 

festaröl  436. 

festi  gylt  338.  Sbr.  silírfesti. 

festing  503.  —  festingarbréf 
279,  466,  474.  —  festingar- 
vottar  477,  499,  711,  740. 

ffalsk  og  Ifforgiftig  lerdom  632. 

Fferöy  (-öö),  sjá  Færeyjar. 

fforderff  576,  633 

ffordoming  576. 

fforord  631. 

ffriihedher  631. 

ffurste,  sjá  fursti. 

ffiirste,  sjá  fursti. 

Ffæröer  (-öeyer,  -öyer),  sjá  Fær- 
eyjar. 

fideles  692. 

Fifilgerði  i  Eyjafirði  634,  635. 

Fiflalækr  á  Skagaströnd  642. 
Sbr.  Fiskalækr. 

Fíflholt  i  Landeyjum  567. 

Fiflholt  á  Mýrum  567—569. 

Fil(ip)pus  Gíslason,  Sveinsstaða- 
maðr  (1522)  70. 


HÉGISm 


m 


Filippus  JÓÐSson  i  Sauðlauss- 
dal  (1530)  125,  237,  559— 
560. 

Filippus  E-unólfsson  lögréttu- 
maðr  í  Rángárþingi  (1529 — 
1535)  492,  671,  712,  737,  762. 

Filippus  Þórarinsson  nyrðra 
(1535)  7á6. 

Filippus"  Ögmundsson  vestra  (um 
1510)  54. 

Filippusson:  Gísli,  Jón. 

filius  23,  34,  41,  64,  127,  521, 
621  692,  700,  715. 

fimt  69-70. 

fingrgull  295. 

Finmarken,  sjá  Finnmörk. 

Finnafjörðr  i  Múlaþingi  609.  — 
Finnaíjarðará  609. 

Finnastaðir  i  Eyjafirði  654 — 
655. 

Finnbogadóttir :  Guðlaug,  Guð- 
riðr,  Guðrún. 

Finnbogason :  Bjarni,  Eysteinn, 
Gisli,  Jón,  Sveinn,  Þorlákr, 
Þorsteinn. 

Finnbogastaðir  i  Trékyllisvik 
271,  704—705,  719. 

Finnbogi  Einarsson,  ábóta  Is- 
leifssonar,  prestr  á  Grenjaðar- 
stað  (1507—1524),  electus 
Munkaþverárklaustrs  (1522), 
ábóti  á  Munkaþverá  (1524— 
1529  eða  lengr)  og  jafnframt 
staðarhaldari  á  Grenjaðarstað 
(fram  til  1528),  bókaritari, 
officialis  Hóladómkirkju  51, 
71,  78,  82,  83,  109,  119,  172, 
174,  206,  249-250,  307,  479 
734.     Sbr.  Finnbogi  Jónsson. 

Finnbogi  Jónsson  lögmaðr  (1504) 
46—48,  61,  566. 


Finnbogi  Jónsson  prestr  109. 
Sjá  Finnbogi  Einarsson. 

Finnbogi  Jónsson  nyrðra  (1528 
—1530)  474. 

Finnmörk  6—8,  236. 

Finnr  Arnórsson,  Finnssonar 
(1523-1525)  130—131,  201— 
202. 

Finnr  Jónsson  biskup  í  Skál- 
holti  (d.  1789)  95,  131,  134, 
162,  207,  230,  245,  248,  535, 
611,  621,  647,  707,  737. 

Finnr  Jónsson  prófessor  1  Kaup- 
mannahöfn  28. 

Finnr  Magnússon  leyndarskjala- 
vörðr  (d.  1847)  198,  603,  682. 

Finnr  í>orláksson  prestr  nyrðra 
(1523)  174. 

Finnr  Þorvaldsson  ^),  dóttursonr 
Eyjólfs  Arnfinnssonar,  í  Vaðla- 
þingi  (á  lífi  1522;  dáinn  að 
þvi  er  virðist  1525,  að  vísu 
fyrir  15.  Jan.  1526),  Finns- 
arfr,  80,  337,  340—343,  355 
—356,  639-640,  687—688. 

Finnsdóttir:  Anna. 

Finnsson :  Arnór.  Guðmundr 
Ingimundr. 

Finnstaðir  i  Eiðaþingá  179. 

Finnstaðir   á    Skagaströnd    302. 

Finnstaðir  ?  Suðrþingeyjarþingi, 
301. 

Finnsteigr  á  Grenjaðarstað  323. 

firðir  (Vestfirðir)  244. 

Firðir  (eystri  og  vestari)  iSuðr- 
þingeyjarþingi  651,  652. 

firíat  334. 

Firminus  episcopus  etmartyr426. 


*)    Þar    sem   Finnr    finst  ritaðr 
„Þorvarðsson",  er  það   rangt. 


816 


BEGISTÉ 


fisch,  sjá  fiskr. 

Fiskabjarg  i  Borgarfirði  austr 
523,  524. 

riskalækr,  sjá  Fíflalækr. 

Fiskilækr  á  Mýrura  568. 

fiskr  19,  67, 102, 105—106,  198, 
259-260,  308,  316,  413,  415. 
416,  494,  541,  584,  640,  647, 
669,  672,  720,  742.  -  fiskr 
hreinn,  harðr  og  kvistaðr  413, 
414,  416.  -  fiskhelgi  222.  - 
fiskreki  639.  -  fisktollr,  fiska- 
tollr  373,  485,  524—527.  — 
fiskiveiðar  647.  —  fiskver 
323.  —  fiskivist  373.  Sbr. 
skreið. 

Fit  undir  Eyjafjöllum  107. 

fjall  17,  29,  198,  241,  523,  562 
—563,  565,  641,709.  —  norð- 
anfjalls  (í  Noregi)  236,  238. 
-  fjallsbrún  326,  753. 

fjall  =  MöðrudulsfjöU  638,  639, 

Fjall  (Syðraíjall)  i  Aðaldal  327. 

Ejall  i  Sléttuhlíð  302. 

Fjall  i  Sæmundarhlíð  321. 

Fjall  á  Skagaströad  321,  641. 

Fjall  i  Ölvesi  258. 

íjara  17,  19,  29,  42,  49,  188, 
523.  —  fjörugögn,  fjörugæði 
18—19,  36,  303,  645.  —  fjöru- 
mörk  18,  36. 

rjarðarhorn  i  Hrútafirði  93,  273. 

íjórðungr  (10  pund)  260,  584.— 
fjórðungsketiil  331. 

fjórðungr  (V,)  372. 

fjórðungr  (landsfjórðungr)  14 — 
17,  77,  550. 

fjórðungsgjöf  27,  179^  271,  287, 
435,  467,  474,  477,  503,  553 
—555,  592,  603-605,  683— 
684,  714. 


íjórmenningr:   fjórmenningsmein 

(bugir)  180,  181.  —  fjórraenn- 

ingsmægðir  457,  735—736.— 

íjórmennings  frændsemisspjöU 

130. 
fjós  529. 
Ejósatunga  i  Fnjóskadal  570  — 

571,  682—683. 
Fjöll  i  Kelduhverfi  301. 
íjölmenni  111. 
íjölmæli  680. 
íjölskylda  580. 
fjörðr  665. 

Fjörðr  i  Lóni  273—275. 
Fjörðr  i  Mjóafirði  49. 
Fjörðr  í  Seyðisfirði  austr  72—73. 
Fjörðr  i  Skálmarnesi  592. 
Flaga  i  Hörgárdal  318. 
Flaga  i  Skaptártungu  189. 
Flaga  í  Vatnsdal  314,  315. 
Flangastaðir  á  Romhvalanesi  87. 
flaska,  sjá  tinflaska. 
Flatatunga  i  Skagafirði  284,  301, 

303. 
flatbytna  309. 
Flatey   &   Breiðafirði    142,   144, 

436-  -437,  535,  567,  705,  723— 

724,  744. 
Flatey   fyrir   Flateyjardal    213, 

301,  319. 
Flatey  i  Hornafirði  394—395. 
Flateyjardalsheiði    i    Suðrþing- 

eyjarþingi  329,  330. 
Fiatneísstaðir  á  Vatnsnesi  315. 
Flautafelisreki  Þistilsfirði  324. 
fledförsel  387. 
Flensborg  (Flenszeborch)  216  — 

217,  486— 487.  — Flenszborgz- 

hws  631. 
Flettuey  íyrir  Skógarströnd  212. 
Fljót  ==  Skjálfandafljót  323.  |, 


ílÉGÍStíí 


m 


Í'jót(ÍD)    i    Skagaíirði    294,  429. 

431,  466-467,  612,  731. 
Fljót  i  Meðallandi  471. 
Fljótsbakki  i  Reykjadal  766. 
Fljótsdalr    i   Múlaþingi    43,  49, 

122,    136,    280,    408,  716.  — 

rijótsdalshérað  73,  281,  371— 

372,  726. 
rijótshlíð  i  Rangárþingi  87,  89, 

181~-184,  275,  399,  400,405, 

406,  597,  598,  636,  649,  682, 

684,  742—743. 
rijótshólar    i   Flóa    639,   687- 

688. 
Fljótssandr  i  Þingeyjarþingi  327. 
Fljótstunga   i   Hvitársiðu  403— 

404,  608.  —  Fljótstunguskógr 

608. 
Flóðháls  á  Álptanesi  146. 
flói  641,  750.  —  flóableytur75l. 

—  flóalækr  568. 
Flói(nii)  i  Árnessþingi  256,  393, 

474,    488,    504,    574,   639— 

640,  687,  704. 
Fiói  {=z  Húnaflói)  314. 
flokkr  140—141,  149.  —  flokks- 

foringi  398. 
florina  (florena)  31. 
floti  (=  koppafloti,  flátaflo^i)  300, 

308,  318,  329. 
flotstampr  308. 

flugel  735.  ~  flugelshökuU  735. 
Fiugumýrii  Blönduhlið  91,451— 

452,  766. 
flutningr   302—304,   305,  310— 
312,  319-320,  323-324,327 
—328,  330. 
flytjandi    eyrir   482,  483,  742. 
flæði  319. 

Fnjóskadalr  i  Þingeyjarþingi  53, 
56,    65,  294,  309,  321,  402- 
m^i.  iBi.  IX.  B. 


403,  429,  431, '448- 449,  570— 
571,  594,  612,  682—683,  746 
—747. 

foca  39. 

foedus  (fedus)  725,  755-756. 

fógeti  (foeti,  fogethe,  fóveti,  fó- 
viti,  vaget)  76, 100, 111—112, 
118,  1.58,  164,  199,  207,  418, 
432—435,  486,  523,  538,  540, 
625,  647,  668—670,  672,678— 
680,  699,  736,  742,  761. 

folar  221,  260,  588. 

fólk  heimskt  10.  —  tygjað  68, 
132—133. 

folöld    113,   308,  316,  334,  639. 

—  folaldarekstr  66. 

íontr  191,  297,  317.  —  fonts- 
búnaðr  (búningr,  umbúningr) 
197,  325,  330,  332,  333,  563. 

—  font(s)klæði  191,  297,  326, 
645.  —  font(s)kross  332. 

forakt  532. 

forboð    10,    70,    138,    165,   174, 

231,  354,  445,  531,577-578, 

660. 
fordjörfan    541,  542.     Sbr.  ffor- 

deríf. 
forefarer  522,  761. 
foreldrar,    foreldri   10—12,  130, 

264,  343,  372,  375,  509,  548, 

609,  724. 
forfaðir  145,  478,  655,  673. 
íorfóll  493. 

forkaupsréttr  12,  290,  443  639. 
forkirkja  586,  592. 
forlagseyrir  583. 
forlát  138. 
forlikan  560. 
formenn,  einkum  kirkju(nnar)  og 

klaustra    79,    85,    118,    167, 
I     170-^171,  209, 233, 236—237, 


m 


HEGISTK 


239,  243,  247-248,  264,273, 
277,  287,  348,  411,  420,  447 
461,  483,  509,  560,  616,  640, 
653,  696,  698,  707,  710,  116, 
717,  722—624,  731,  736,764, 
765.  —  formannskjör  80. 

formenska  (skipa)  251. 

formessualtari  297.  — íormessu- 
bók  306.  —  íormessukver  296, 
306. 

formi  298,  314,  320,  322,  325, 
328.  —  formadúkr  297, 306, 
317,  330.  —  formadúkr  með 
sprang  og  varp  186.  —  Sbr. 
frammistöðuíormi. 

íorn  Noregs  lög  631. 

forn  venja  631. 

Fornastaðir  i  Fnjóskadal  301. 

Fornasti  ós  á  Sléttu  311.  —  Sbr. 
Forniós. 

Fornavör  austan  Skagafjarðar 
303. 

Fornavör  á  Skaga  303,  304,  321, 

Eoruhagaskógr  i  Hörgárdal  320. 

Forniós  við  Skagafjörð  249,  303, 
305,  389. 

Forniós  á  Sléttu  310,  324.  —  Sbr. 
Pornasti  ós. 

Fornmannaklöpp  í  Markvik  á 
Skaga  642. 

íororð  493. 

forráð  110,  146,  — íorráðsmann 
658. 

forræði  (frjálst)  55,  89, 105,  113, 
122—123,  125,  136,  153,159, 
182,  184,  247,  254,  256,  269, 
273—276,  290,  345,  357-  358, 
380—382,  392—395,  406,  409, 
420,  441,  445,  453,  463,  471 
497,  509,  589,  596,  601,  608, 
624^  630,  640,  646,  663,  683,: 


687—688,  695,  717—718,  753 

—754,  765. 
íbrræging  549.    —  forrægingar- 

bróf  516,  517,  531,  548—549. 
forscriít  644. 
forsjá  455,   457,  513,  516—517, 

542,  571,  735. 
forstandari  231. 
forsti,  sjá  fursti. 
forstjóri  97,  110,  239,  716. 
forsögn,  forsagnir  125 — 127,  554. 

—  forsagnarmaðr    553,    554, 

—  forsagnarvottr    180,    248, 
388,  767. 

forvaði  25. 

forverari,  forveri  243,  245,  394, 
458,  523—524,  538,  596. 

forþrot  125. 

foss  641—642,  751—752. 

Foss  (efri)  i  Mýrdal  190. 

Foss  i  Vestrhópi  325. 

Fossá  á  Barðaströnd  271. 

Fossá  Skagaströnd  641,  642. 

Fossdeildará  á  Skagaströnd  641. 

Fossvöllr  á  Jökulsdal  135. 

Fótaskinn  í  Reykjadal  327. 

fotemen  760. 

fóveti,  fóviti,  sjá  fógeti. 

fráfall,  79,  707. 

fragilitas  700. 

frakt  414,  415,  417,  647. 

framburðr  64,  202,  638,  639. 

framferð  694. 

framfæri,  framfærsla  209,  211, 
276,  278,  352,  385,  463,  472, 
560,  580.  —  framfærsludómr 
211.  —  framfærslumaðr  159 — 
160. 

framgangr  707. 

frammistöðubók  296.  —  frammi- 
stöðuformi  313,   332,  333.  — 


tlEGISTR 


ÖÍ9 


f  rammistöðustó]!  3 14.— írammi- 

stöðustaíir  297. 
framkvæmd  639. 
framlagning  619. 
framsögn  166,  639. 
Franciscus     episcopus    Prenes- 

tinensis  (1392)  23. 
Franciscus    Jiinn    helgi,    Franc- 

iscusdagr    ( — messa,     festum) 

176,  501,  629,  687,  712. 
frásögn  43,  92,  567. 
frater  23—24,  30- -31,  34,  44— 

45,  64-  65,  111,  446.  —  fra- 

ternitas  65,  447. 
fregn  79. 
frelsi    10,   505,  514,  537,  679— 

680,  728—729. 
french  king  758,  760. 
Freysivíkrbakki    í    -Húnavatns- 

þingi  326.    rAvÍu^&' 
Freysteinn     Grímsson    prestr    í 

Stafholti    (1523-1536)     159, 

182,  342,  412,  518,  530,  541, 

556,  563—564,  600,  607,  614— 

616,  745. 
fri  580. 
fríðendi  323. 
friðhelgir  menn  580. 
friðleiki    fjár,    frítt    fó    56,  388, 

439,    645.    —  fríðvirt  fó  496, 

497,  559. 
íriðr     581,      583,      585,      591, 

647,     679-680.     —    friðar- 

bréf    164.  —     friðarsamningr 

725. 
Friðrik  I.  Dana  og  Norðmanna- 

konungur(d.l533)  164,  169— 
171,  182,  199,  202,  203,  205, 

207,  216,  217,  228,  234,  236, 

238,  239,  432-435,  468,  469, 

486,  522,  532—536,  538,  631, 


643,  644,  647,  669,  671,  685, 
707,  755. 

Friðrik  Eggerz  Skarðsþingapretr 
(d.  1894)  1,  151. 

friðserai  110. 

fríheit  11,  83. 

frijvillige  mend  387. 

friUur  presta  421.  —  frillulífi, 
frillulifnaðr  510,  530—531, 
709—710.  —  frilludóttursonr 
215. 

frjálsir  raenn  362,  386,  426.  — 
fullrétti  frjáls  mann.s  362*. 

frómr  maðr  275. 

frú,  vor  frú  (Maria  mær)  196, 
250,  327,  634,  698. 

fructus  715. 

frumbréf,  frumrit  4,  6,  22,  27, 
33,  59,  60,  65,  70,  73,  89- 
90,  95,  96,  103,  112—113, 
119,  122,  125,  131,  137,  139, 
142,  151, 154—155, 158—159, 
176,  181,  202,  204,  206,  209, 
211—212,  316,  221,  224,226, 
227,  232,  234,  235,  237,  238, 
242,  246,  249,  252—253,  264, 
265,  270,  272,  273-275,278, 
280,  283—284,  287,  293  -294, 
299,  305,  335,  339,  341,  349, 
352—353,  355^  356,  388,  389, 
396,  401,  410,  413.  317,  419, 
421,  425,  426,  435—436,438, 
443,  446,  447,  449, 451—453, 
457,  460,  461,  464—466, 475, 
478,  480,  482-483, 485,489^ 
490,  492,  498,  499,  502,  504, 
509,  511,  512,  521,  523,  526, 
532,  535,  540—541,  557,  575, 
576,  577,  585,  591,  595,  602, 
603,  612,  614,  617,  619,  621, 
624,  627,  629,  637,  639,  643, 


m 


REGISTIÍ 


651,  653,  658,  665,  668,  673, 
679,  681—682,  684,  685,  692, 
701,  710—711,713,  720,  722, 
725,  727,  730,  735,  744-747, 
748,  749,  750,  755,  761,  765.— 
frumbók  160. —  fruratranskript 
(vidimus)  95,  184,  272,  279, 
382,  418,  539,  545,  578,  693. 

frændsemi  102,  214,  244,  287, 
508,  559,  616,  709-710.  — 
frændsemisspjöU  130 — 131, 
763.  —  frændi,  frændr,  67, 
91—92,  145,  214,  357,  398, 
402,  403,  490,  507,  549,  567— 
568,  571,  573,  592,  603,  620, 
623,  651,  655,  683,  714,  721, 
740,  744.  —  frændkona  220, 
603,  604.  —  frændaráð  630. 
—  Sjá  og  sbr.  afi,  albróðir, 
bróðir,  bróðursonr,  dóttir,  fað- 
ir,  festarkonusonr,  fjórmenn- 
ingr,  foreldrar,  forfaðir,  friUu- 
dóttursonr,  föðurbróðir,  íöður- 
faðir,  föðurmóðir,  hálfbróðir, 
langfeðgar,  launbarn,  móðir, 
móðurbróðir,  móðurfaðir,  móð- 
systir,  mæðgur,  niðjar,  sonr, 
sonarbarn,  sonarsonr,  systur- 
barn,  systurdóttir,  systursonr, 
systkin,  þrimenningr. 

fuð  53. 

íugl  639.  -     fuglstapaþúfa  687. 

íúi  50,  221. 

fuldmacht,  fullmagt  169—170, 
208,  217,  685,  697. 

fúlgufó  733. 

íuUgildi  733. 

fuUmektugr  biskup  355. 

íullmyndugr  maðr  442. 

fullnaðarbetaling  144,  146. 

fullnaðarbókareiðr  501. 


fullnaðardórar  62,  100,  130, 1B2, 
137,  141,  148,  152, 173—174, 
177,200—201,  211,  221,  223, 
225,  250,  265,  285,  346, 
353-364,  357,  369  371,  375, 
377,  456,  477,  501,  513,  517— 
518,  530  -531, 536,  542—543, 
546, 556, 574, 579, 600,613,615, 
627,  629,  637,  646,  656,  660, 
666—667,  669,  671,  677,  702, 
709,  712,  721,  728,  737,  752, 
762,  768.  —  fullnaðardóms- 
atkvæði  148,  154,  240,  283, 
515,  528,  546,  548,  550,  581, 
667,  675,  697,  727,  733. 

fullnaðarektaskapr  179. 

fullnaðargjörningr  350. 

fullnaðarlagaskipti  529. 

fullnaðarlagastefna  528. 

íullnaðarsamþykt  140. 

íullnaðarsannindi  350. 

fullnaðarvitni  143,  420,  437. 

fullrótti  (hið  hæsta)  51,  92, 175, 
178,  181,  201,  222,  347,  359— 
368,  376,  383—384,  613,638, 
660,  668,  678.  -- fullréttisorð 
660. 

fulltingi  202. 

fullvirðispeningar  654 — 655,  766 
—767. 

fundr  69,  148,  150,  158,  350. 

fursti    207,    631,  634,  685,  707. 

Fúsason:  Páll  (Vigfússon). 

Fúsi  Erlendsson,  sjá  VigíúsEr- 
lendsson. 

Fúsi  Eyjólfsson  i  Rangárþingi 
(1536)  762. 

Fúsi  Þórðarson,  sjáVigfús  Þórð- 
arson. 

fyl  645. 


REGISTR 


821 


fylgikona  568.  —  fylgjulag  682. 

fylgjarar  61,  68,  70,  148,  174, 
373,  646,  671. 

Fyljudalsá  í  Þistilsfirði  310,  311. 

fyrirmælandi  616. 

fyrirsjón  544. 

fyrirskipan  132. 

fyrirsögn  178. 

fyrning  370. 

fyrsti  vetrardagr  505. 

Færeyjar  (Faraye,  Feray,  Ferre, 
Ferr  öerr,  Fíeröy,Fferöö,'Ffæer- 
öer,  Færöeyer,Ffæröyer,Færö) 
64,  98,  167—168,  199,  204— 
205,  207,  414,  576,  631,  633, 
680—681,  755—759. 

föde  387. 

fbgnuðr  endalaus  585. 

íölski  58. 

fór  499. 

fórgnn  542. 

föstuskrúði  297. 

föstutjald  296,  306,  330. 

föstuvængr  296. 

Gaads,  sjá  góz. 

Gaíl  i  Viðidal  93,  350. 

gage  759. 

gagn    77,    80,   83,   85,   653.   - 

gagn    og   góði   82,   119,  237, 

242,  243.  —  gagnsnytjar  573, 

596.  -  gagnsemdir  494,  740. 

Sbr.  gögn. 
gagndagavika  62. 
gagngjald  48. 
Galmaltztunga,      sjá     Kalmans- 

tunga. 
Galmanstunga,      sjá      Kalmans- 

tunga. 
Galmarstunga,      sjá     Kalmans- 

tunga. 


Galmastunga,  sjá  Kalmanstunga. 

Galtaíell  i  Hrunamannaprepp 
424,  425. 

Galtarholt  á  Mýrum  338,  603. 

Galtarhöfði  i  Norðrárdal  116, 
117. 

Galtarnes  í  Viðidal  90-92,  302. 

Galthe  Galle  riddari  (1533)  685. 

Gamalíel  (Gamli  Þorleifsson  lög- 
réttumaðr  i  Drápuhh'ð  1480— 
1491)  íaðir  Þorloiís  557. 

Gamah'elsson :  Þorleiír. 

gamali  vani,  gamble  gode  sid- 
wenior  (sidwanner),  gammel 
sed  477,  493,  523,  534,  631, 
633,  707. 

Gamlason:  Jón,  (Þorleiír). 

Gamli-sáttmáli  2-5,  7,  11. 

Gamli  Magnússon  prestr  eystra 
(1526-1532)  371,  608,  609^). 

Garðar  á  Akranesi  128,  507 
765. 

Garðar  á  Álptanesi  146—147, 
526. 

garðr  29,  149,  465,  497,  562, 
568,  641-642,  748.  -  garð- 
ásbrot  568. 

garðr  (búgarðr,  jörð)  13,  48,  58, 
61,  67,  77,  87,  125,  137,  139, 
179,  195,  269,  278,  287,  316, 
379,  386,  404,  412,  420,  436, 
449,  476,  499,  503,  506,  525, 
526,  536-537,  542,550-551, 
555,  558,  586-587,  592,  603, 
626,  630,  643,  646,  651,  666 
-667,  711,  714,  740,  742,  748 
-749. 


1)  Sýnist  vera  einn  maðr,  þó 
að  hann  sé  ekki  nefndr  prestr  a 
síðara  staðnuro, 


REGISTR 


Garðr(inn)  á  Rosmhvalanesi  465. 
Garðr  i  Hegranesi  301,  303. 
Garðr  i  Kelduhveríi  294,  635^ 
Garðr   i    Laxárdal    i    Suðrþing- 

eyjarþingi  301,  323.—  Garðs- 

mannareki  311. 
Garðr  i  Ólafsfirði  301. 
Garðr  í  Þistilsfirði  301. 
Garðsá  i  Eyjafirði  429,  431. 
Garðshorn    á    Höfðaströnd   302, 

448,  449,  450,  476. 
Garðshorn  i  Kræklingahlíð  318. 
Garðshorn  í  Svaríaðardal  319. 
garpr  86. 
Garpsdalr  i  Geiradal    624,  687, 

718. 
Gásagil  i  Höfðahverfi  329. 
Gásir  við  Eyja^örð  318. 
gata  529,  753. 

Gata  (nú  Götur)  i  Mýrdal    190. 
gátt:  innan  gátta  187,  308,  316, 

324,  326,  329,  334. 
Gaukstaðir  i  Garði  465. 
Gaulverjabær  i  Elóa    504,    574, 

640  688.  Sbr.  Bær. 
Gauti  (Gauto)  erkibiskup  i  Nið- 

arósi  (1474-1510)  537. 
Gauti  ívarsson  (1524)  236. 
Gautland  (i  Svíþjóð)  433,  434. 
Gautsdalr  í  Króksfirði  686,  687. 
Gautsdalr  i  Langadal  490. 
Geble  Peterson  erkidjákn  íBjörg- 

vin,  meistari  (1527)  408. 
Gegnishólar  i  Elóa  393. 
Gegnislækr  á  Sléttu  310,  311. 
Geilar    (nú    „Giljar")   i   Mýrdal 

190. 
Geirastaðir     í      Húnavatnsþingi 

314. 
Geirastaðir  við  Mývatn  301. 
Geirhólmr   (z=;  Geirólfsngúpr)   á 


Ströndum  285,  315,  514-515, 

526,  665-666,  709-710 
Geirland  á  Síðu  471. 
Geirleifshöfði  við    Skjálfandaflóa 

312. 
Geirmundarholt  (nú  Geirmundar- 

hóll)  i  Sléttuhlið  301. 
Geirmundarstaðir    i    Staðarsveit 

i  Skagafirði  321. 
Geirmundartindr      á      Akranesi 

129. 
Geirröðareyri  (Narfaeyri)  á  Skóg- 

arströnd  509. 
Geirseyri    i    Patreksfirði     271, 

705. 
geisladagr    66,    333,    337,   480, 

608,  762. 
Geitabú,       eyðijörð      Þingeyra- 

klaustrs  314. 
Geitafell  i  Helgastaðahreppi  322. 
Geitaskarð  í  Langadal  26—28. 
Geitatóttir,  landamerki  Svalvoga 

29. 
Geiteyjarströnd  („Geiteirar- 

strönd'O  við  Mývatn  309,  594. 
Geithamrar  i  Svinavatnshrepp  í 

Húnavatnsþingi  302. 
Geithellar  i  Suðurmúlaþingi  18, 

19. 
Geithúsagil  i  Gufudalssveit  196. 
geitr    (^geitfénaðr)     309,    329. 

Sbr.  hafr,  hauðna. 
geldfé   201,  212,  284,  326,  331, 

388,  440. 
Geldingaholt    i    Skagafirði    304, 

348,  349,  350,  399. 
Geldingalækr    á    Rangárvöllura 

393. 
geldingar    196,    308,   316,    321, 

329,  343.     —     geldingsklipp- 

ingar  343,  426, 


REGISTR 


ðéíi 


Geldneytatungur   á  Barðaströnd 

645. 
geldneyti,  geld     naut    303,  308, 

310.  -     geldneytaafrétt  33. 
Gengja,    teigr  austan  Eyjafjarð- 

arár  332. 
Gerðhamrar  i  Dýrafirði  370. 
Gerði  (Æsustaðagerði)  i  Eyjafirði 

301. 
Gereon  et  socii  (festum)  382. 
Gerlarskógar,    sjá  Glerárskógar. 
Germania,  sjá  Pjóðverjaland.  — 

germanici  mercatores  726. 
Gesseyri,  sjá  Geirseyri. 
Geststaðir  i  Norðrárdal  117. 
Geygur    (=  Gjögur)  i  Reykjar- 

firði  á  Ströudum  271. 
geymslumaðr  11. 
gil  193^  602,  753. 
Gil  (syðra  og  ytra)  i  Hrafnagils- 

þingum  i  Eyjafirði    309,  332. 
Gil  (yzta)  i  Langadal  400-401. 
Gil  i  Svartárdal  429,  431. 
Gil  í  Tungusveit   93,    429,  431. 
Gilá,  Gilármenn,  sjá  Giljá 
Gilbrikt  Jónsson  prestr  áBreiða- 

bólsstað    i   Vestrhópi  (1509- 

1529)  109,  119,  326,  339,  480. 
giid  hundruð  545. 
gilding    (vogar   og   mælis)  416, 

494. 
gildra  748. 
Gilhagi  i    Skagafirði    283-284, 

301.  -     Gilhagamenn  565. 
Giljá    (Gilá)    i    Húnavatnsþingi 

314,  315,  351.    -     Giljárreki 

315.  —     Giljármenn  351. 
Gilsá  i  Eyjafirði  301. 

Gilsá  =  Egilsá  i  Skagafirði  21 
--22. 


Gilsá  i  Skógum  277. 

Gilsbakki  i  Eyjafirði  328. 

Gilsbakki  i  Hvítársíðu  262,  404. 

Gilsfjörðr  inn  úr  Breiðafirði  62, 
64,  139,  212,  284,  619,  624, 
629,  749—750. 

Gilsson  :  Guðmundr,  Ólaír  (Gísla- 
son). 

Gilsstaðir  i  Vatnsdal  314. 

gipting,  giptumál  131,249,265.— 
giptingardagr  630.  —  gipting- 
armaðr  58,  603,  630,  656.  — 
gipt  kona  440,  601. 

girndir  585,  591. 

Gisladóttir:  Herdís,  Þórdis. 

Gíslason:  Árni,  Björn,  Erlendr, 
Erlingr,  Eyjólfr,  Filippus,  Hal- 
dór,  Helgi,  Jón,  Magnús,  Ól- 
afr,  Snæbjörn,  Stephán,  Þor- 
leifr. 

Gísh  ábótii  Viðey  (1524-1533) 
218,  455-456,  464-465,607, 
657^).  Sbr.  Gisli  prestr  Niku- 
lásson,  Þorgils  ábóti  og  £>or- 
gils  prestr  Nikulásson. 

Gisli  Bjarnason  kirkjuprestr  i 
Skálholti  og  próíastr  á  Mél- 
um  (d.  1771)  449,  461,  744. 

Gisli  Filippusson  lögréttumaðr 
i  Haga  (d.  1504)  630. 

Gisli  Finnbogason,  Einarssonar 
nyrðra  (1526)  387. 

Gisli  Guðmundsson  prestr  nyrðra 
(1522-1526)  89,  96,108,119, 
137,  221,  222,  337,  339. 

Gisli  Guðmundsson  lögréttumaðr 


»)  Gísli  virðist  hafa  verið  að- 
stoðarábóti  fyrst  1524-1526.  Virð- 
ist  hafa  sagt  af  sér  1531, 


REGISTR 


i  Þórsnessþingi  (1522—1536) 
100,  286,  533,  543,  671,  768. 

Gísli  Hákonarsou,  Hallssonar, 
lögréttumaðr  á  Hafgrimsstöð- 
um  (1525  -1535)  283,  527,  579, 
581,  601—602,669,  711,  737. 

Gisli  Jónsson  prestr  syðra(1522 
-1530)  130,  132,  176,  342, 
530. 

Gísli   Jónsson,  Sveinsstaðamaðr 

(1522)  70. 

Gisli    Jónsson     lögréttumaðr    i 

Húnavatnsþingi    (1530—1535) 

534,  737. 
Gisli  Jónsson  murta,  Einarsson- 

ar  (1530)  520. 
Gisli  Jónsson  biskup  i  Skálholti 

(d.  3587)  269,  275. 
Gisli  Jónsson,  biskups  Vigfússon- 

ar,  á  E,eykhólum    og  i  Máía- 

hlið  (d.  1715)  240,  242. 
Gisii  Klangsson  vestra    (1523— 

1525)  139. 
Gisli  Magnússon   biskup  á  Hól- 

um  (d.  1779)  227,  451. 
Gisli  Nikulásson    prestr    vestra 

(1531—1533)  578,    677.     Sbr. 

Gisli    ábóti   i   Viðey,  ÞorgiJs 

ábóti  og  í>orgils  prestr  Niku- 

lásson. 
Gisli      Ólafsson       lögréttumaðr 

(1523)  152. 

Gisli  Sigurðsson  prestr  nyrðra 
(1522-1533)  89,  90,  96,  109, 
120,  222,  465,  466,  674. 

Gisli  Simionsson  syðra  (1528) 
460. 

Gisli  Suæbjarnarson,  Gisla- 
sonar  (1525-1529)    269,  498. 

Gisli  £>orkelsson  annálaritari  á 
Setbergi  (d.  c,  1730)  144-145. 


Gisli  í>ormóðsson  prestr  i 
Bræðratungu  (d.  1616)  539, 
540. 

Gisli  Þorvaldsson  prestr  syðra 
(1532)  613. 

gisting  106,  412. 

Gizur  Bjarnason  frá  Þingmúla 
(1670-1671)  18,  19,  36,  37, 
764. 

Gizur  Einarsson  biskup  i  Skál- 
holti  (1532;  d.  1548)  125^ 
126S  127«,  158,  159,  401, 
413,  470,  511,  610-611,  639, 
720. 

Gizur  Sighvatsson  syðra  (1525) 
262. 

Gizur  Sveinsson  prestr  á  Álpta- 
mýri  (d.  1683)  30. 

Gizurarson  :  Brynjólír,  Jón,  Pétr. 

Gjá  i  Leirhafnargnúpi  311. 

gjald  74,  88,  94-95,  121,  144, 
160,  178,  220^  288,  437,  470, 
491,  540,  610,  625,  672,  678, 
699,  706,  724,  742.  -  gjald- 
peningar  620.  —  gjaldvaðmál 
584. 

Garðeyjar  fyrir  Skógarströnd 
212. 

gjöf,  gjafir  28,  48,  50,  74 
88,  94-95,  116,  220^  265, 
287-288,  343-344,  388,399, 
450,  461,  464,  491,  585,  591, 
601,  605,  609-610,  659,  665— 
666,  711,  721,  765.  -  gjafa- 
bréf  48-40,  113,  116,  265, 
278,  306,  595,  605,  651,  684, 
748. 

Gjögur  á  Ströndum  25. 

gjörð,  gjörð  og  ráð  27,  517. 

gjörningr  55,  63,  73,  100,  103, 
117,  122;  140,  144,  154-155, 


REGISTR 


éé5 


157,  159,  160,  204,  210,  213, 
227-228.  235,  237,  252-253, 
263,  266,  273-274,  282,  288, 
341,  352,  358,  375,  379,  388, 
401,  404,  406,  409,  414-415, 
417,  443-444,  450-451,462, 
464,  467.  471,  474,  480,  491, 
499,  503,  512,  554-555,  572, 
577,  589,  593,  600-601,  604, 
616,  649,  656-659,  684,  687, 
693,  704,  714,  740,  745-746, 
765,  767.  —  gjörningsbréf 
112,  122,  152,  160,  204,  238, 
272,  341,  401-402,  432,  446, 
512,  551,  658,  596,  617,  659, 
663,  684,  743,  746,  764.  - 
gjörningsvottr  67,  155,  182, 
237,  274-275,  290,  341-342, 
345,  390,  396,  402,  521  573, 
590,  650,  688,  695,  705,  719. 

Glaumbær  i  Reykjadal  447,  448, 
766. 

Glaumbær  í  Skagafirði  46,  91, 
93,    350,    397,  416,  509,  592. 

gleði  690. 

gler  186.  —  glergluggi  210, 
296,  325. 

Glerá  i  Eyjafirði  348,  733. 

Glerárskógar  93,  273  587. 

glit,  sjá  handklæði. 

glóðarker  190,  195—196,  295, 
306,  317,  320,  325,  328,  330, 
645.  —    með  kopar  297. 

Gljúfrá  i  Mýrasýslu  464. 

Gljúírá  á  Skógarströnd  62,  64, 
749-750. 

Gljúfrá  í  Svarfaðardal  334. 

Gljúfrárholt  i  Olfosi  87. 

glóíar  190,  297. 

Glúmstaðir  i  Eljótsdal  49. 

^læpr  481, 


Glæsibær  i  Eyjafirði  206,  294, 
747. 

Gníparhús  i  Þingeyjarsýslu 
312. 

Gnipr  á  Skarðsströnd  688. 

Gnúpr  (rz:Öxarárgnúpr)  323. 

GnúpufeU  i  Eyjafirði  65,  227 
—228,  294,  387—388,  409, 
414,  451,  491,  575-576,605, 
634—636.  —  Gnúpufellsskógr 
328. 

Gnúpverjahreppr  i  Árnessþingi 
159. 

Gnýstaðir  á  Vatnsnesi  315. 

góð  nátt  (kveðjusending)  690. 

góðendi  653. 

góðfúsir  menn  85. 

góðheit  690. 

góðir  menn  15,  18,  20,  28,  36, 
46—47,  51,  57,  61,  65,  70,  71, 
73—74,  77,  81-82,  86,  88,  90, 
94—96,  100,  103,  109,  111—112, 
114,  116,  118,  120-129,  124— 
125,  128,  131,  134—136,  189, 
142,  147,  151—153,  156—160, 
175—176,  181—184,  186,  201— 
202,  204,  206,  209-210,  212, 
215,  218,  220—221,  223,  226— 
227,  233—235,  237,  240-243, 
245,  247-249,  252-255,  263, 
266—267,  270,  272,  274,  276— 
277,  279-280,  282—283,  285— 
286,  290—291,  295,  335,  337— 
841,  346,  348-353,  855—356, 
358,  373,  375,  377,  379-383, 
385—387,  389—396,  400—403, 
405,  407-418,  415—416,  418, 
420—428,  426,  427,  430, 438, 438 
-441,  443-445,  447,  449-456, 
458,  460-465,  467-468,  470— 
473,  475,  479-480,  482,  485, 
487,  489-490,  492,  495,  498, 
500,   504-511,    513,    515,    620, 


KEÖISTR 


523—528,  533,  534,  538-539, 
543,  547,  551,  553,  557—560, 
566,  570—573,  577,  581—582, 
590,  593,  595,  597—599,  602, 
605—606,  608—610,  612,  616— 
620,  622—624,  628-629,  635, 
638-639,  643—644,  649,  651— 
653,  656—658,  661,  663—665, 
668—669,  673,  674,  679,  680, 
682,  684,  686,  689,  693-695, 
698,  705—707,  709-710.  716— 
718,  722,  724—725,  727,  730 
—731,  733—735,  737,  741—744, 
746,  748,  750,  753—754,  763— 
766.  —  góðra  manna  bréf 
692.  —  góðra  manna  ráð 
216,  267,  398.  —  góðra  manna 
tiUögur  255,  340.  —  góðra 
manna  vitorð  511.  —  góðra 
manna  yfirsýn   236. 

goðorð  4—5,  567. 

gods,  sjá  góz. 

góðvilji  495,  541,  673,  741. 

Gordianus  raartyr  (íestum)    576. 

gott  fólk  386. 

Gottorp;  Goltrup  202,  203,  432 
-435,  468  -470. 

Gottskalk  Henriksson  i  Horna- 
firði  (1488)  42. 

Gottskalk  Jónsson  prestrí  Glaum- 
bæ  (d.  1590),  Sópdyngja  hans 
46,  416,  509. 

Gottskalk  Nikulásson  biskup  á 
Hólum  (d.  1520)  50,  52,  60, 
61,  65,  79,  82, 114,  115, 169- 
171,  177,  178,  200,  225,  238, 
334—336,  556,  655. 

Gottskálksson :  Guðni,  Oddr. 

góz  9-10,  51—52,  57,  62,  75— 
77,  83,  112,  125-126,  136- 
138,  141,  173,  205,  208,  223, 
231,  250,  262,   291,  342,  414 


—415,   417,   422,    434-435, 

468—469,  483—484,  499,  504, 
549,  551,  558,  580,  582,  626, 
634,  644,  673,  703. 

Grafará  á  Hötðaströnd  303. 

Grafarbakki  í  Hrunamannahrepp 
204,  452,  453. 

Graíargil  í  Önundarfirði  55. 

grafarklæði  297. 

Grafir  sjá  Gröí. 

Grafningr  i  Árnessþingi  247. 

Gráhóll  á  Álptanesi  146. 

Grakuöllr  (— Krakavöllr)  á  Grenj- 
aðarstað  323. 

grallari  (graduale):  með  commone, 
de  sanctis,  de  tempore,  með  ka- 
na,  kirialsraessum,  samsettr,  se- 
quencium,  syngjandi  186,  196 
296,  298,  313,  317,  320,  322, 
325,  332.  —  grallari  írskr 
322.  —  grallara-kver  298.— 
grallaraskrá  325.  Sbr.  há- 
messugrallari,  lesgrallari. 

gras  639,  687.  grasnyt,  gras- 
nautn  129,  310.  — 

Grasakró  i  Vopnafirði  609. 

Graslafa  (—  Graslaugshólmr) 
eign  Grenjaðarstaðar  323. 

Grásteinn,  landamerki  Jöría 
497.  —  landamerki  Prest- 
hvamms  562.  —  rekamark 
Rifs  á  Sléttu  311. 

Gratianus  meistari  298. 

grave,  sjá  greifi. 

greífue,  sjá  greifi. 

Gregorias  hinn  helgi,  Gregorius- 
messa  (festum)  31,  338,  484, 
644.—  Gregoriussaga299,  314. 

greiði  541,  673. 

greiðsla  31,  45,  123,  198,  259, 
346,  410, 


REGISTR 


827 


greifi  60,  72,  134,  172,  432, 
433,  434,  468—469,  522,  736, 
755-758,  761. 

grein  og  gjörnÍDgr  676. 

greipijárn  (greypijárn)  307. 

Greipr  Loptsson  prestr  syðra 
(1524)  247. 

Grenjaðarstaðr  (Grenjastaðr)  i 
Reykjadal  19,  227,  230,  293, 
319,  322—324,  327-328, 402, 
451,  485,  487-488,  551,  553, 
562,  593,  651,  654,  658,  662, 
664,  714-715,734—735,764. 

Grettir  I>orvaldsson  prestr  á 
Hvanneyri  í  Siglufirði  (1522) 
89,  96,  109. 

greyblek  587. 

greyffue,  sjá  greifi. 

grið  68,  398,  583.  —  griðastaðr 
149. 

griðungar  17,  188,  645. 

Grillir  i  Fljótum  429,  431. 

Grimr  Arason  lögréttumaðr(1523) 
152. 

Grimr  (r::zSkallagrimr)  Auðunar- 
son  (d.  1353)  20. 

Grimr  Einarsson  nyrðra  (1535) 
746. 

Grimr  Grimsson  lögsagnari  á 
Giljá  (f.  1697;  d.  i  Reykja- 
vik  15.  Júni  1784)  642. 

Grimr  Jónsson  bóndi  á  Ökrum 
i  Skagafirði,  fyrrum  lögmaðr 
(1522—1541)  68-69,  94,  95, 
148—150,  337,  349,  379,  436 
—437,  467,  475,  489,  527— 
530,  542,  570,  571,  602,  604, 
656,  670—672,  718—719. 

Grímr  Jónsson,  Sigmundssonar, 
Brandssonar  lögmanns  (1525) 
$278, 


Grimr     Kárason      lögréttumaðr 

syðra  (1523—1530)   140,  141, 

200,  536. 
Grímr     Magnússon      sýslumaðr 

i  Langaholti    (d.    1728)    449, 

461. 
Grímr     Pálsson,     Brandssonar, 

sýslumaðr  á   Möðruvöllum  (d. 

1526)    145,    346,    384,   427— 

431. 
Grímr  Thorkelin    leyndarskjala- 

vörðr  (d.  1829)  168,  757. 
Grimr    JÞorleifsson,    Grímssonar 

(1531)  605. 
Grimsá  á  VöUum  33. 
Grimsdóttir:    Guðný,  Ingibjörg, 

Solveig. 
Grimsey  fyrir  norðan  land  310, 

319. 
Grimsmýri  i  Bolungarvik  524. 
Grimsnes  á  Látraströnd  593,  594, 

651. 
Grimsson :    Ásgrimr,    Benedikt, 

Egill,    Eirikr,    Eyjólfr,    Frey- 

steinn,     Grimr     Helgi,     Jón, 

Magnús,  Óblauðr,   Páll,    Þor- 

leifr. 
Grimsstaðir  á  Fjöllum  302,  639. 
Grimstungur  i  Vatnsdal  210, 211, 

294,  379. 
grind  300,  316. 
Grind    á   Galmaströnd    i  Stein- 

grimsfirði  48,  49. 
Grindavik  i  GuUbringusýslu  472, 

520. 
Grindr  á  Höíðaströnd  302. 
Gripdeild    i    Borgarfirði     austr 

523. 
gripdeildir  51,  99-100,  383. 
gripir  26,  288. 
Grísará  í  Eyjafirði  301, 


REGISTR 


Grísatunga    i     Staíholtstunguin 

117. 
grjót  69—70,  397.  —  grjóthölkn 

568. 
Grjótá  í  Arnaríirði  29. 
Grjótá  i  Hörgárdal  320. 
Grjótá  á  Melrakkasléttu  311. 
Grjótárdalr  í  Eyjafirði  320. 
Grjótgarðr  á  Sléttu  311. 
Grjótgarðsvötn      á      Möðrudals- 

fjöllum  639. 
Grjótnes  á  Sléttu.  Grjótnessreki 

301,    310,    311,    323,    634— 

635. 
Grjótvað   á   Fiskilæk    á  Mýrum 

568. 
Gronland,  sjá  Grænland. 
grott  460. 
grund  687. 
Grund  i  Arnarnesshreppi  i  Eyja- 

firði  319. 
Grund  i  Eyjafirði  253,  254,  571 

-572,    654—656,    662,    664, 

667—668. 
Grund    í     Svarfaðardal     336— 

337. 
Grund  í  Svinadal  302. 
Grund  i  Vestrhópi  325. 
Grund  i  Þorvaldsdal  301. 
Grundarland       á      Höfðaströnd 

302. 
Grundarskáli  i  Sléttuhlið  303. 
grundvöUr  293. 

Grunnavatnshólar  áMýrum  568. 
Grunnavik   i   ísafjarðarsýslu  75 

—81,  83—85,  99,  110,  116— 

117,  123,  130,  136,  141,    161 

—162,    164-166,     172—173, 

175—176,  180,  199,  201,  223, 

243,  250,  254—258,  262,  281, 

289,    291,    338,    340,    342- 


344,  354,  357,  370,  373—375, 
391—395,  412,  423,  443,  455, 

467,  474,  476,  479,  488,    499 

—500,  535,  628-629,  714. 
Grunnavíkr-Jón,    sjá  Jón  Ólafs- 

son. 
Grunnr,      eyðijörð       Þingeyrar- 

klaustrs  314. 
Gryndewyk,  sjá  Grindavik. 
Grýta  i  Eyjafirði  309. 
Grýtubakki  i  Höfðahverfi  593— 

595,  628,  651—652. 
græðsla  363—364. 
Grænavík    (Grenivik)  i  Grimsey 

310. 
Grænland      (Gronland,    Grönd- 

land)  98,  166,  681. 
Grænmór,    jörð    Heydalakirkju 

186. 
Gröí  i  Dölum  246,  247. 
Gröf  i  Eiðaþingá  186. 
Gröf  á  Höfðaströnd  302. 
Gröf  i  Hrunamannahreppi  159 — 

160. 
Gröf  i  Kaupangssveit  309. 
Gröf  á  Rangárvöllum    204,  452. 
Gröf  i  Skaptártungu  189. 
Gröf  (litla  og  stóra)  á  Langholti 

i  Skagafirði  321. 
Gröf   (stóra)   i   Staíholtstungum 

511,  512. 
Gröf  i  Viðidal  314. 
Gröndland,  sjá  Grænland. 
gröptr  472,  585,  587,  591. 
gubernator  24. 
guð:  guðs  signaðr  ástvin  595. — 

guðlegt  embætti  532.— guðs  for- 

sjá  337,  402, 479,  604, 655, 698, 

716.  —  guðs  helgir  menn  586, 

591,592,716.— guðs  hjálp239. 

—  guðs  kristni  239.  —  guðs 


ílJEGISTJa 


m 


kveðja  8,  11,  20—21,  47,  54, 
62,  79,  81,  83,  89,  100—101, 
113,  118,  124,  130,  132,  134, 
13  6—137,  140,  161,  154,  172, 
174,  177,  ISO,  200,  211,  213, 
218,  224,  240,  246,  250,  265,  268, 
281,  291,  344,  346,  353—354, 
356—357,  369,  37]— 372,  374- 
375,  377,  383,  399,  421,  456, 
474,  477,  481—483,  491,  493— 
494,  498,  501,  510,  613,  617 
—518,  525,  530,  541,  543,  546, 
548,  550,  556,  570—571,  574 
575,  579,  581,  613—614,  627, 
629,  637,  647,  667,  671,  675, 
677,  696,  702,  707—708,  712, 
720,  726,  728—729,  737,  740, 
746,  752,  762,  768.  —  gaðs  lög, 
guðfl  lögmál668,  670,  611.  —  guðs 
mildi  239.  —  guðs  misknnn  8, 
10,  12,  98,  274,  654,  691,  745. 
-guðs  móðir  67,  98,  586,  591,  599, 
716.  -  guðs  náð  61,  58-60, 
72,  75,  77—79,  81,  97—98,  109, 
116,  118,  123,  125,  128,  130, 
132,  136—137,  140,  151,  158, 
172—174,  177,  180,  182,  184, 
185,  187.  189,  195,  200—201, 
204,  209,  218—219,  223—226, 
230, 233,  235, 237—238,  242—243, 
345,  247—248,  260,  255—258, 
262—263,  272,  274,  276,  281, 
284,  290,  291,  339—341,  348, 
354,  356,  357,  369,  373,  379— 
381,  387,  390—393,  395,  400— 
402,  405,  410—411,  415—416, 
420—423,  426,  432,  433—434, 
440—441,  445,  451—452,  454— 
456,  461,  465,  468,  469,  474, 
479,  481,  490,  493,  498,  504, 
506—507,  509—511,  517—618, 
522,  630,  533,  542—643,  558— 
562,  672,  574,  577,  686,  590, 
595,  597—599,  604,  613,  622— 
623,    627,     637,    639,    647,  649, 


651—654,  656,  659—663,  673, 
—675,  677,  685,  687,  691,  693 
695,  697—698,  702,  705—709, 
712,  717,  719,  723,  728—730, 
733—735,  740,  742,  744,  754, 
761,  763,  765.  —  guðs  tíðir  456. 
—  guðs  tíund  570.  —  guðs 
traust  736.  —  guðs  vald  10. 
—  guðs  valdir  menn  585, 
591.  —  guðs  vilji  169.  — 
guðs  þjónusta  (tiæneste)  531, 
631.  —  guðs  þolinraæði  412, 
656,  716. 

Guðbjartr  Ásgrímsson  flóki 
prestr  1  Laufási  (1383)  19— 
20. 

Guðbrandr  Jónsson  syðra  (1534) 
694. 

Guðbrandr  Jónsson  prófastr 
i  Vatnsfirði  (d.  1690)  138, 
378,  455,  569,  604,  682,  714. 

Guðbrandr  Þorláksson  biskup 
á  Hólum  (d.  1627)  61,  293, 
328,  449,  492,  553,  654,  663, 
766. 

Guðdalir  {=  Goðdalir)  i  Skaga- 
íirði  284. 

Guðfinna  Indriðadóttir  vestra 
(1525)  287. 

Guðlaug  Finnbogadóttir,  lög- 
manns  Jónssonar,  húsfreyja 
á  Staðarfelli  (1525—1534)  288, 
706-707. 

Guðlaugr  Jónsson  vestra  (um 
1510)  54. 

Guðlaugr  Loptsson  lögréttumaðr 
á  Ströndum  (1528)  463— 
464. 

Guðlaugsson:  Jón,  Þorsteinn. 

Guðlaugsstaðir  í  Húnavatnsþingi 
314. 


.é3ó 


ÍIÉGISTIÍ 


Gnðmundarlón  (Ytralón)  á  Langa- 
nesi  301,  527. 

Guðraundarnes  (Gvöndarnes)  i 
ráskrúðsfirði  471. 

Guðmundarstaðir  i  Ljósavatns- 
hreppi  301. 

Guðmundr  Andrésson,  Guð- 
mundssonar,  undir  Telli  (1501 
—1522)  113,  436. 

Guðmundur  Arason  „góði"  bisk- 
up  á  Hólnm  (d.  1237),  Guð- 
mundardagr  22,  84,  85,  120, 
228,  229,  264,  419,  558.  - 
—  Guðmundar  Hkneski  295, 
332.  —  Guðmundar  pening- 
ar,  guil  og  silfr,  gefið  til 
helgi  hans  (1520—1526)  120, 
228—229,  335—336.  —  Guð- 
mundar  saga  297,  299,  307, 
314,  321,  592.  —  Guðmund- 
arskrin  295. 

Guðmundr  Arasou  hinn  riki  á 
Reykhólum  (gerðrútlægr  1446) 
55,  57. 

Guðmundr  Arnason  prestr  i 
Rangárþingi  (1523— 1528)  183, 
399—400,  470. 

Guðmundr  Árnason  eystra  (1697) 
245. 

Guðmundr  Ásbjarnarson,  Ein- 
arsson,  eystra  (1383)  19. 

Guðmundr  Auðunarson  syðra 
(1588)  743. 

Guðmundr  Einarsson  lögréttu- 
maðr  i  Árnessþingi  (1524 — 
1526)  211,  360. 

Guðmundr  Einarsson  i  Eyjafirði 
(1530-1532)  555,  628. 

Guðmundr  Eiriksson  i  Eyjafirði 
(1530)  555. 

1)    Sýnist  geta  áti  við  einn  mannk 


Guðraundr  Erlendsson  i  Borgaí- 

firði  (1524— 1525)  247 >285^ 
Guðmundr    Eyjólfsson,     er     gaf 

Grenjaðarstaðakirkju  reka  (fyr- 

ir  1318)  V,  280;  IX,  323. 
Guðmundr   Finnsson,    Pétrsson- 

ar,    faðir   Daða   (1515—1525) 

62,  139,  212. 
Guðmundr      Gilsson      prestr     á 

Kjalarnesi  (fyrir  1379)  17. 
Guðmundr     Guðmundsson     lög- 

réttumaðr  i  Rangárþingi  (1522 

—1537)    86,    100,    103,    148, 

154,  268,  536,  696,  737^). 
Guðmundr     Guðmundsson     lög- 

réttumaðr  (i  Þverárþingi  1524 

—1530)   218,    533,    536,  543, 

564^). 
Guðmundr  Guðmundsson  i  Skaga- 

firði  (1526)  349. 
Guðmundr    Gunnarsson     nyrðra 

(1528—1534)  467,  711. 
Guðmundr   Indriðason   lögréttu- 

maðr  i  Húnavatnsþingi   (1527 

—1532)    396,   410,   534,  570, 

57L 
Guðmundr     Jónsson     prestr    i 

Möðrudal  (um  1500  eða  fyrri) 

638. 
Guðmundr     Jónsson     prestr     á 

VöUum  i  Svarfaðardal  (1508— 

1525;  dáinnl525)  51,79,299, 

334. 
Guðmundr  Jónsson  lunti  (d.  fyr-      j 

fyrir  1522)  113.  \ 

Guðmundr  Jónsson     i    Rangár- 

þingi  (1525—1533)  281  -282, 

648. 


')    milli  þessara   manna  verður 
ekki,  greint  til  hlitar. 


ítEGISTR 


m 


Guðmundr  Jónsson  prestr  syðra 

(1528—1535),  prófastr  og  ráðs- 

maðr   í    Skálholti  (1530)  481, 

501,  517,  518,  530,  556,  560, 

569,  574,  607,  613,  637,  644, 

720,  728,  729. 
Guðmundr  Jónsson  í  í>ingeyjar- 

þingi  (1527)  405. 
Guðmundr  Jónsson  murta  (1530 

—1534)  520,  714. 
Guðmundr     Magnússon     eystra 

(d.  fyrir  1520)  372. 
Guðraundr    Magnússon  i  Húna- 

vatnsþingi  (c.  1800)  640,  642. 
Guðmundr   Ólafsson  á  E.eyÍ£Jum 

í  Miðíirði  (1503—1505),  mágr 

Jóns  Sigmundssonar748 — 749. 
Guðmundr  presbiter   159.     Sbr. 

Guðmundr      Jónsson      prestr 

syðra. 
Guðmundr    Salomonsson    syðra 

(1531)  600. 
Guðmundr  Sigmundsson  i  Rang- 

árþingi  (1526)  353. 
Guðmundr     Sigurðsson    á    Hóli 

i  Bíldudal  (1704)  753. 
Guðmundr  skáld  (d.  1330)  25. 
Guðmundr     Skíðason     prestr    á 

Bægisá  (1556)  570. 
Guðmundr     Steinsson     prestr    i 

Krýsivik    (1522—1526)    132, 

289,  356. 
Guðmundr  Sveinsson  nyrða(1530) 

528. 
Guðmundr  Þorleifsson  hinn  ríki 

áNarfaeyrí  (d.  1720)  348,  509. 

Guðmundr  Þorsteinsson  í  Húna- 
vatnsþingi  (1527—1530)  400 
—401,  454,  534. 

Guðmundr  Þorvaldsson  (Þor- 
varðsson)    tengdasonr     Finng 


Þorvaldssonar  (1526—1533) 
340—342,  355—356,  687— 
688. 

Guðmundsdóttir:  Halldóra. 

Guðmundsson :  Andrés,  Ari, 
Árni,  Arnór  (Kock)  Bjarni, 
Björn,  Brandr,  Daði,  Einar, 
Eirikr,  Eysteinn,  Eyvindr, 
Gísli,  Guðmundr,  Gunnlaugr, 
Hálfdan,  Haldór,  Hrafa,  III- 
ugi,  Jón,  Magnús,  Nikulás, 
Ólafr,  Ormr,  Sigmundr,  Skúli, 
Snorri,  Þorgils,  Þorgrímr, 
Þorkell,  Þorleifr,  I>orsteinn, 
í>orvarðr,  Örnólfr. 

Guðnadóttir:  Kristín. 

Guðnason :  Björn,  Jón  (Auðna- 
son),  Þórarinn. 

Guðni  Gottskalksson  í  Möðru- 
dal,  „velborínn  mann"  (1532) 
639. 

Guðni  Jónsson,  Asgeirssonar, 
sýslumaðr  i  Ögri  (d,  1507) 
54,  55,  56,  58,  216,  696. 

Guðni  Oddson  lepps,  í  Ögrí  [(d. 
1431)  54. 

Guðni  Þórarinsson  lögréttumaðr 
í  Rangárþingi  (1523—1530; 
d.  1534)  152,  353,  407,  477, 
513,  720—721. 

Guðný  Brandsdóttir  frá  Barði 
i  Fljótum  (1528—1529)  466— 
467. 

Guðný  Grímsdóttir,  Pálssonar 
(1527)  428—431. 

Guðný  Torfadóttir  frá  Klofa, 
Jónssonar  (1532—1534)  646, 
694. 

Guðný  Þórarínsdóttir,  Sigmunds- 
sonar  (1522)  113. 

Guðný     Þorleifsdóttir,    Björns- 


032 


feEGÍSTH 


sonar  (1527—1530)  437,  527— 
529. 
Guðriðr      Finnbogadóttir      lög- 
manns,    Jónssonar     (d.    1506) 
46—48. 
Guðríðr  Magnúsdóttir    i   Flatey 

(1703)  744. 
Guðríðr     Vigfúsdóttir,    Erlends- 
sonar  (1526),  kona  Sæmundar 
Eirikssonar  i  Ási  377. 
Guðriðr     JÞorkelsdóttir,     Magn- 

ússonar  (1526)  384. 
Guðríðr    Þorsteinsdóttir,     kona 
Bjarna   Erlendssonar  (1522 — 
1523)  72—74. 
Guðríðr   Þorvarðsdóttir,    Lopts- 

sonar  (d.  1494)  87. 
Guðrún,     er     kærir    arfaskipti 

(1522)  129. 
Guðrún  Árnadóttir  frá  Kalmans- 
tungu  (d.    fyrir    1504),     kona 
Sumarliða  Eiríkssonar  47 — 48. 
Guðrún    Árnadóttir,    kona   Por- 
valds  áÆsistöðum  (1529)  491- 
Guðrún    Asmundsdóttir,    barns- 
móðir  Þorsteins  Guðmundsson- 
ar  (1534)  709-711. 
Guðrún  Beseadóttir,  systir  Þor- 
steins  Einarssonar  (1529)  498 
—499. 
Guðrún  Bjarnadótfcir,  systir  Odds 

(1536)  768. 
Guðrún  Björnsdóttir,  Guðna- 
sonar,  hin  eldri,  kona  Bjarna 
Andréssonar  og  Hannesar 
Eggertssonar  (f.  1489;  d.  1563) 
100,  124—125,  151,  270— 
272,  535,  536,  704—705,  719. 
Guðrún  Björnsdóttir,  Thomas- 
sonar,  kona  síra  Þorsteins 
Björnssonar  á  Útskálum   145. 


Guðrún  Einarsdóttir,  Snorrason- 

ar,     kona     Daða    i    Snóksdal 

(1532)  616. 
Guðrún     Finnbogadóttir,      kona 

Jóns  Hallssonar  (1524)  249— 

250. 
Guðrún  Finnbogadóttir  húsfreyja, 

próventukona  i  Skálholti  (1534) 

560—561. 
Guðrún    Gunnlaugsdóttir,  Teits- 

sonar  (1527—1531)  401—402, 

588,  589. 
Guðrún  Jónsdóttir,  kona  Einars 

Jónssonar,         Sigmundssonar 

(1526)  385—387. 
Guðrún  Jónsdóttir,  Eiuarssonar, 

kona  Páls  Þórálíssonar  (1526) 

383-384^). 
Guðrún  Jónsdóttir  nyrðra  (1528) 

467—468^). 
Guðrún  Oddsdóttir,  Þorkelsson- 

ar  (1523)  159—160. 
Guðrún  Ólafsdóttir,  Eiríkssonar, 

kona  Lazaruss  Mattheussonar 

(1528)  476—477. 
Guðrún   Pálsdóttir    frá    Skarði, 

Jónssonar,    kona  Vigfúss  lög- 

manns  Erlendssonar    (að  vísu 

á  lifi  1515  ;  d.  fyrir  1520)  853. 
Guðrún  Pétrsdóttir  prests,  Páls- 

sonar  (1524—1525)  210. 
Guðrún  skólabarn  i  Skriðu  (1524) 

245. 

Guðrún  Sæmundsdóttir  í  Húna- 

vatnsþingi  (1405)  27,  28. 
Guðrún    Þorgautsdóttir     vestra 

(1525)  287. 
Guðrún   Þorsteinsdóttir,  Einars- 

sonar  (1529)  498-^499. 


1)    Kynni  þó  að  vera  ein  kona. 


ÍIEGISTR 


Guðrúnarstaðir  í  Vatnsdal,  Guð- 
rúnarstaðamenn  282—283,  599 
—600. 

guðspjöll  186,  212,  299,  305, 
313,  317,  329,  331,  332,  333. 
—  guðspjallabók  322,  325, 
333. 

guðvefjarhökuU  197. 

guerre  168. 

Gufudalr  i  Gufudalssveit  196 — 
197,  404,  503,  592,  769.  - 
Guíndalssveit  196. 

Gufanes  í  Mosfellssveit  657. 

Guidalottis  B.  de  (1426)  32. 

guld,  sjá  gull. 

gull  124,  137,  138,  151,  164, 
244,  335,  336,  343,  468,  469, 
484,  512,  620,  753.  —  gull- 
íarg  (=gullslitr,  gylling)  197^ 
330.  —  gullkaleikr  295.  — 
gullnisti  328.  —  gullpatiua 
295.  —  gyltir,  forgyltir  raun- 
ir  (festi,  kaleikr,  kross,  mítr, 
propiciatorium,  spjald,  sylgja, 
texti)  95,  190,  196,  197,  295 
(opt),  297,  338.  Sbr.  aurum, 
fingrgull,  gyllini. 

Gullbringusýsla  (1535)  751— 
752. 

Gullkelda,  eyðijörð  i  Húnavatns- 
þingi  314. 

GuUreki  á  Skaga  304. 

GuUsteinar,  rekamark  Staðar- 
kirkju  á  Reykjanesi  438. 

Gunnar  Askelsson  undir  Eyja- 
^öUum  (1522)  86. 

Gunnar  Bárðarson  syðra  (1528) 
478—479. 

Gunnar  Jónsson  nyrðra  (1527) 
403. 

Dipl.  laLIX.  B. 


Gunnar     rásveinn    („ráðsveinn"; 

1319-  1320)  8,  11. 
Guunar    Teitsson  i   Árnessþingi 

(1524)  211. 
Gunnar  Þórðarson  prestr  nyrðra 

(1522)  109. 
Gunnarsdóttir:  Steinunn. 
Gunnarsholt     á     RangárvöUum 

393.     . 
Gunnarsson:      Ámundi,      Björn, 

Eyvindr,     Guðmundr,     Hallr, 

Nikalás,  JÞorbjörn,  Þórðr,  Þor- 

steinn. 
Gunnarsstaðir  i  JÞistilsfirði,  Gunn- 

arsstaðareki  319,  320. 
Gunni  Jónsson  379,     sjá  Grimr 

Jónsson. 
Gunnlaugr  Arnason  prestr  syðra 

(1532)  640. 
Gunnlaugr      Asgrimsson,      As- 

grimssonar,  kenslupiltr  (1525) 

274-275. 
Gunnlaugr  Guðmundsson  eystra 

(1450)  33. 
Gunnlaugsdóttir :    Guðrún,  Her- 

dis. 
Gunnlaugsson :    Haldór,  Hannes, 

Magnús,     Páll,     Teitr,    Þoi- 

móðr. 
Gunnólfsá  i  Ólafsfirði  1,  302. 
Gnnnsteinn  Bjaruason  syðra   og 

eystra  (1528—1530)  471,  556. 
Gunnsteinn  (Hallsson,  Gunnars- 

sonar  á  13.  öld)  312. 
Gunnsteinn     Oddsson     i     Eyja- 

firði  (1526—1529),    að  líkind- 

um     faðir     Magnúsar,      fóður 

Þórðar  skálds  á  Strjúgi    387, 

427,  430,  491. 
GunnsteinssoD ;  Magnús. 

53 


m 


RÉGISTR 


Gunnsteinsstaðir  i  Langadal  304, 
315. 

Gunnvör  Þorsteinsdóttir,  Einars- 
souar  (1529)  498-499. 

Guttorm  Nikelsson  (Guttormr 
Nikulásson)  lögraaðr  í  Björg- 
vin  (1527)  408. 

Guttormsson:  Jón. 

Gý(g)jarhóll  í  Biskupstungum 
392. 

Gýgjarhorn  í  Öxarfirði  323. 

gyllini  (dlegin)  72,  134—135, 
469,  500,  670. 

Gyrðr  ívarsson  biskup  i  Skál- 
holti  (d.  J360)  17. 

gæði  11,  52,  309,  636—637, 
639. 

gögn  (máls)  43,  155. 

gögn,  gögn  og  gæði  21,  26,  73, 
123,  125,  135,  146,  156,  182, 
184,  196,  204,  234,  247,  254, 
256,  258,  262,  273,  276,  280, 
284,  289,  290,  303,  304,  305, 
309,  310,  314,  319,  322,  323, 
329,  345,  357,  358,  369,  380, 
381,  390,  392,  393,  395,  401, 
403,  404,  420,  424-425,  439, 
443,  446,  448—449,  452,  454 
-456,  461,  463,  473,  484,  489 
—490,  493,  497,  502—504, 
508-509,  512,  557,  561,  570 
—571,  586—587,  588,  589, 
592,  594—595,  605,  609,  612, 
617,  624,  628,  650,  683  -684, 
686—687,  695,  705,  718,  731, 
743—744,  747-748,  754,  765 
—767. 

gömul  Noregs  lög  631. 

göng  139,  529. 

Gönguskarðsá  i  Skagafirði   249. 


Háafall  i  Hvítársíðu  56. 
háaltari     186,     295,     297,    305, 

306,  312-313,  316,  322,  326, 

330,    333.    —      háaltarisbrún 

(með  skjöldum  og  silfrbúningi) 

295,    312.     —      háaltarisbún- 

ingr  317.    —      háaltarisklæði 

(með    vígðri    brún)    197,  297, 

312. 
háásar  641. 
habitator  39—40. 
hádegi  108. 
Hadorph,  Johan  (f.  1650,  d.  1693) 

40. 
Háeyri  í  Árnessþingi  659—660. 
haf  (mare)  97,  98,  584. 
Háfafoss   í    Suðríjörðum   i  Arn- 

arfirði  197. 
Hafgrimsstaðir   i    Tungusveit    i 

Skagafirði  711.  —   Hafgriras- 

staðahnúkr  462.  —  Hafgrims- 

staðalaugarhóU  565. 
Hafholt  (Háfaholt)  i  Sveinsstaða- 

hreppi  i  Húnavatnsþingi  314. 
Hafliðadóttir;  £»uriðr. 
Hafliðason:     Einar,    ívar,    Jón, 

Páll,  Þorkell. 
Hafliði     ívarsson     Sveinsstaða- 

maðr  (1522)  70. 
Hafliði  Jónsson(áÞvottá,  1524) 

261. 
Hafliði  Skúlason  vestra  (1522— 

1523)  67,  142,  143. 
Hafliði  í>órðarson   syðra   (1526) 

341,  342. 
Haínarfjörðr   við    Eaxaflóa    144, 

160,  161,  413-414. 
hafnargjald  72,  668.    Sbr.   hafn- 

artollr. 
Hafnarnes  i  Hornafirði  93,  263. 
Hafnarskarð  i  Dýrafirði  29. 


EEGISTÉ 


m 


hafhartollr     134.      Sbr.    hafnar- 

gjald. 
Hafnir  á  Rosmhvalanesi  713. 
Hafnir     {=    Höfn)    i    Siglufirði 

302. 
Hafragjá  i   Þingeyjarþingi   312. 
Hafralónsá  í  Þistilsfirði  319. 
haírar  309. 

haírekstrar    266,  319,  495,  741. 
Hafrey,  eign  Múlakirkju  327. 
Hafrsá   i    Fljótsdalshéraði   280, 

281. 
hafskip  (Ixx  lesta  far)  5,  7,  81, 

300,  334,  336,  691. 
Hafstaðir    á    Skagaströnd     302, 

425. 
háfur  (gripir)  162. 
Haganes  i  Arnarfirði  197. 
Haganes    (hvorttveggja)  í  Fljót- 

um  302'  303. 
Haganes  á  Melrakkasléttu    311. 
hagi  19,  323,  565,  641,  644.  — 

hagabeit    38.     —     hagagarðr 

197.     Sbr.  úthagi. 
Hagi  á  Árskógarströnd  593,  594. 
Hagi  á  Barðaströnd  20-21,  Q6 

—67,     103,     112,    234—236, 

252-253,  258,  528,  645,  706, 

744,  753. 
Hagi  í  I>ingi  314. 
Hákon    Björgólísson    sýslumaðr 

i     Borgarfirði      (1523- 1535) 

140,  141,  255-256,  265,  289, 

444,  533,  536,  541,  564,  650, 

671,  696,  754. 
Hákon  Eyvindsson  vestra  (1533 

—1534)  665. 
Hákon  Hákonarson    Noregskon- 

ungr  hinn  gamli  (d.  1263) 
1—3,  5,  6, 10, 12.  —  Hákonar- 
saga  2992. 


Hákon     Hallsson     lögréttumaðr 

í  Hegranessþingi  (1504)  47. 
Hákon    Hannesson    sýslumaðr  i 

Rangárþingi  (d.  1730)  457. 
Hákon    Jónsson     nyrðra   (1667) 

640,  642. 
Hákon       Magnússon       háleggr, 

NoregskonuDgr    (d.    1319)    6, 

8,    10,  11,  12,  214,  215,  216. 
Hákon  Magnússon  minniskjald- 

ar,    Noregskonungr   (d.  1380) 

12-13. 
Hákon       Ormsson      landþingis- 

skrifari      og      sýslumaðr     (d. 

1656)  221,  280,  351,  426,  498, 

737. 
Hákonardóttir :  Ingibjörg. 
Hákonaraon:  Einar,  Gisli,  Hákon, 

Haldór,   Jón,    Magnús,    Ólafr, 

Páll,  Þorgils. 
hákór  305. 
hald    (arfs,    fjár,    jarðar),  frjáls- 

legt,     löglegt,     ranglegt    48, 

199,    225,    372,    399,    552- 

553,  646,  650,  702-703,  713, 

747.  —    haldsmaðr  537,  542. 
hald  (hátíðlegt)  245. 
haldhaki  307. 
Haldingsskor    i   Kolbeinsstaða- 

hrepp  497. 
Haldór   ábóti  á  Helgafelli   412. 

Sjá  Narfi  ívarsson. 
Haldór     Benediktssou       prestr 

nyrðra  (1530)  553,  555. 
Haldór     Bjarnason      sýslumaðr 

Barðstrendinga  (d.  1905)  1,  3, 

13. 
Haldór  Brandsson   lögréttumaðr 

(1533)  671. 
Haldór    Gislason    prestr    eystra 

og  syðra  (1522—1530)  73,  564. 


éá6 


REGISTR 


Haldór  Guðmundsson  (skrifari 
c.  1640)  92,  433,  434,  469. 

Haldór  Gunnlaugsson  prestr 
vestra  (1526—1534)  346,  503, 
714. 

Haldór    Hákonarson,  Jónssonar, 

á    Kirkjubóli    í    Valþjófsdal 

(1480)  56. 
Haldór     Jónsson     á    Kirkjubóli 

i  Valþjófsdal     (d.  íyrir    1433) 

55. 
Haldór   Jónsson    lögréttumaðr   í 

Hegranessþingi    (1524—1531) 

225^),  282,  445,  467,  475,  527, 

602. 
Haldór     Jónsson  nyrðra    (1528) 

472. 
Haldór  Jónsson  i  Þingeyjarþingi 

(1524)  213. 
Haldór     Jónsson     prestr    syðra 

(1530-  1531)  546. 
Haldór  Jónsson  i  SkálhoUi  (1611) 

539,  615. 
Haldór  Jónsson  (durtr)  prestr  á 

Staðarhrauni  (1651)  241. 
Haldór  Jónsson  prófastr  i  Reyk- 

holti  (d.  1704)  125,  126,  127, 

158,  159,  610,  611,  639. 
Haldór     Magnússon     (á   Hofi  á 

Kjalarnesi;    1524—1526)   257 

—258,  390—391. 
Haldór  Magnússon   prestr  i  Ár- 

nesi  (d.  1734)  26. 
Haldór    Oddsson    syðra    (1588) 

743. 
HaldórÓlafsson  eystra  (1532)638. 
Haldór  Ormsson  ábóti  á  Helga- 

felli  (d.  1513)  657. 


*)    Þessi    staðr    virðist  eiga  hér 


við. 


Haldór    Ormsson    vestra   (1533) 

649—650. 
Haldór    Pálsson   prestr  i  Selár- 

dal  (d.  1733)  532. 
Haldór     Sigmundsson,    Brands- 

sonar  (1523-1527)  147,   278, 

344. 
Haldór  Sigurðsson  prestr  vestra 

(1387)  20. 
Haldór  Sigurðsson  lögréttumaðr 

i  Hegranessþingi  (á  Mælifelli: 

1526  -1531 ;  d.  1531  eða  íyrri?) 

349,  573. 
Haldór  Sveinsson    vestra  (1532) 

629. 
Haldór     Tyrfingsson     prestr     á 

Staðarhóli,  prófastr  miUi  Gils- 

fjarðar    og  Skraumu  og  ábóti 

á  Helgafelli  (1523—1533)  139, 

201,  212,  226,  240,  242,  289, 

359,  369,  412,  443,  456,  546, 

577,  677. 
Haldór     I>orláksson    i  Eyjafirði 

(1562)  572. 
Haldór  Þorsteinsson  prestr  syðra 

(1525)  281.     Sbr.    Hallr  Þor- 

steinsson     (Haldór    misskript 

fyrir  Hallr). 
Haldóra     Einarsdóttir,     Bárðar- 

sonar,     nyrðra     (1527—1531) 

435-  436. 
Haldóra  Guðmundsdóttir  i  Rang- 

árþingi    (d.    1527    eða    fyrri) 

399—400,  406-407. 
Haldóra    Magnúsdóttir,    móður- 

systir  Jóns  biskups  (1522)  94, 

95. 
Haldóra    Sigvaldadóttir  abbadis 

i  Kirkjubæ  (1528)  470. 
Haldóra    Þorleifsdóttir,    Grims- 

sonar,    kona    Arft    lögmanns 


REGISTR 


837 


Jónssonar         (1530)        553— 

555. 
HaldórsdóttJr:  Ingibjörg,  Vigdís, 

Þorgerðr,  JÞuríðr. 
Haldórsson :       Björn,       Brandr, 

Brynjólfr,  EyjóJfr,  Jón,  Oddr, 

Sigurðr,      Snæbjörn,      Tjörfij 

Þórðr. 
Haldórsstaðir  í  Laxárdal  i  Þing- 

eyjarþingi  448. 
Haldórsstaðir     á      Langholti    i 

Skagafirði  592. 
Haldórustaðir  i  Bárðardal  746 — 

747. 
hálíbróðir  145. 
Hálfdan  nyrðra  (1525)  307. 
Hálfdan  Einarsson  Skólaraeistari 

(d.  1785)  18. 
Hálfdan     Guðmundsson     vestra 

(1532)  617. 
Halfdan  Jónsson  lögréttumaðr  á 

Reykjum    í    Olfusi    (d.  1707) 

366. 
Hálídan      Narfason      prestr      á 

Felli    i     Sléttuhlíð     (1522— 

1529)   89,   96,  109,  119,  472, 

499. 
Halfdanarson :  Einar,  Jón. 
hálfkanna  334. 
hálfkirkja,  hálfkirkju    skyld  20, 

22.  73,  74,  124,  159, 191,  283 

—284,  325,   599-600,  608- 

609,  612,  636,  659—660. 
hálfmörk  (klæðis)  276. 
hálfpartr  719. 
hálíréttismenn    362—365,  367— 

368.  —    fulirétti    þeirra  367. 
hálfstykki  584.  —    hálístykkis- 

kaup  414—415,  416,  583. 
hálftunna  324. 


Hali,  Merkrjörð    i    Rangárþingi 

107. 
Hallbjarnarstaðir     í     Reykjadal 

301,  429,  431,  448,  766. 
Hallbjörg     Oddsdóttir,     Bjarna- 

sonar  (1536)  768. 
Hallgilsstaðir  i  Fnjóskadal  179. 
Hallgrimr  Pétrsson  prests,  Páls- 

sonar  (1524-1525)  210. 
Hallgrimr     Sigurðsson    á    Sval- 

barði  (1726)  485. 
Hallgrímr    Þorsteinsson    nyrðra 

(1526)  383. 
Hallgrimsson :  Bjarni. 
Hallgrímsstaðir  (nú  Hallgilsstað- 

ir)  við  Eyjafjörð  318. 
Hallkelsson:  Stephán. 
Hallkelsstaðir  i  Hvítársíðu  262. 
Hall-land  á  Svalbarðsströnd  351 

—352. 
Hallormsstaðir    i     Skógum     43, 

259,  563. 
Hallotta  Jónsdóttir  nyrðra  (1531) 

575. 
Hallr    Árnason     kirkjuprestr    i 

Skálholti   og    prestr  á  Rafns- 

eyri  (d.  1676)  747. 
Hallr  Ásgrimsson  prestr  nyrðra 

(1522—1524)    65,     109,    120, 

172,  206. 
Hallr   Björnsson     syðra     (1523) 

144—146. 
HalLr     Gunnarsson     (um     1250) 

312. 
Hallr  Sigurðsson  prestr  i  Stafa- 

íelli  (1526)  374,  375. 
Hallr  Starkaðarson  nyrðra  (1524) 

213. 
Hailr  Styrkársson  nyrðra  (1527 

-1531)  436. 


838 


REGISTR 


Hallr  Þorsteinsson  prestr  í  Odda 

(1523—1530)  130,  165,  166— 

167,  201,  518.     Sbr.    Haldór 

Porsteinsson. 

Hallr  í>orsteinsson  vestra  (1619) 

618. 
Hallr  Ögmundsson,  skáld,  prestr 
á  Söndum  i  Dýrafirði  (1528— 
1534)    456,    548,    550,    702, 
704. 

Hallsdóttir:  Jóreiðr,  Þórey. 

Hallsson:  Ásgrimr,  Egill,  Ein- 
ar,  Gunnsteinn,  Hákon,  Jón, 
Ketill,  Ólafr,  Smnbjörn, 
í>órðr,  Þorljótr(?),  Ögmundr. 

Hallsteinn  Eiriksson  í  Skaga- 
firði  (1528)  449. 

Hallsteinsson :  Einar. 

Hallvarðr  Bjarna(r)son  prestr 
nyrðra  (1522)  89,  90,  96,  109. 

Hallvarðr  Vébjarnarson  hinn 
helgi  (d.  1043),  Hallvarðs- 
messa  (festnm)  210,  353,  621. 
—  Halivarðs  líkneski  305.— 
Hallvarðsraessa,  Hallvarðs- 
vaka,  19,  408,  409,  551— 
552. 

Hallvarðsdóttir :  Oddný. 

Hallvarðsson:  Simon,  Þorsteinn. 

Hallvör  Teitsdóttir,  kona  Jóns 
Egilssonar  (1529)  507. 

hallæri  12. 

háls  (landaraerki)  562,  563. 

Háls  í  Eyjafirði  328. 

Háls  i  Enjóskadal  294,  812.  ~ 
Hálsraenn  311,  312. 

Háls  i  Hamarsfirði  260. 

Háls  í  Hörgárdal  301. 

Háls  í  Kinn  301. 

Háls  i  Kjós  247—248,  380. 


Háls,  eyðijörð   Þingeyraklaustrs 

314. 
Halsnöklaustr  i  Noregi  6. 
hamar  (malleus)  308. 
Haraar  á  Barðaströnd  271. 
Haraar  i  Borgarhrepp  á  Mýrum 

745-746. 
Hamar  i  Hegranesi  321. 
Haraar  i  Mjaðmardal  309. 
Hamar    (biskupsstóll    i  Noregi, 
Hamraer)    64,  216-217,  230, 
239,  685. 
Haraar  i  Þverárhlið  117. 
Hamar     (stóri  og  litli)  i  Öngul- 

staðahreppi  i  Eyjafirði  309. 
Hamarsfjörðr    i    Suðrmúlaþingi 

260. 
Haraborg.   Handborg,   Hanborg- 
er,  Haraborgarar,  Haraborgen- 
ses,    Hamborgarmenn,    Ham- 
borgarráð,  Hamborgarriki    58 
—59,  205,  207,  230,  238,  264, 
413-417,  576,611,  643-644, 
647-  648,  760. 
Hamburgerraand  (skipsheiti)  59. 
háraessugrallari  306. 
Haramer,  sjá  Hamar. 
hararahjalli  520. 
Hararar    á   Ásum   i  Húnavatns- 

þingi  766. 
Hamrar   (eíri  og  neðri)   i  Holt- 
um  482—483,  694,  727—728. 
Hararar   i    Hrafnagilsþingura    i 

Eyjafirði  309. 
Hararar  í  Öræfum  42. 
Hararendar  i  Dölura    139,    212, 

240-242,  460-462. 
Hamund  skipherra  (1528)  460. 
Hámundarstaðir    (hvorirtveggja) 
á  Árskó^arströnd  319, 


REGISTR 


839 


Hanaberg,  sjá  Hattaberg. 

hand  (=  hönd)  676. 

handaband  21,  27,  28,  73,  74, 
88,  94,  95,  112,  113,  121- 
123,  135,  142,  147, 155  -156, 
157,  lb2,  220,  225,  228,  247, 
253,  274,  280,  284,  338,  349 
-350,  357—358,  379-381, 
385,  388,  400,  403,  406,  409, 
420,  425-426,  439,  445,  448 
—449,  452-454,  463-464, 
479,  487,  489,  491-492,  497, 
503,  505,  510,  551—553,  557, 
570-571,  593-595,  597— 
598,  603,  608,  610,  612-613, 
617-618,  624,626-627,635, 
656,  658,  683,  686,  711,  731, 
745-746,  749,  753,  766. 

handbók  299,  306,  329,  331, 
333,  373,  510,  519,  531. 

Handborg,  sjá  Hamborg. 

handföt  318. 

handklæði  (glitað,  með  glit,  raeð 
sprang)  190,  296,  297«  298, 
300,  316,  317^  318,  334.  Sbr. 
borðhandklæði,  sacrarium 

handklæði,  stólhandklæði, 

vatnshandklæði. 

handlin  297,  325,  330,  332. 

handloífth  203. 

handsal,  handsöl  108,  110,  131^ 
146-147,  204,  249,  254,  350, 
374,  428,  430,  499,  553-554, 
659,  765. 

handskript  19,  36,  114,  128, 
147,  186,  364.  385,  386,  567 
—568,  720. 

handtaksrof  658. 

handtegtt  387. 

Hánefsstaðir  („Haversstaðir")  í 
Seyðisfirði  eystra  190, 


Hánefsstaðir  i  Svarfaðardal  334. 

Hanis,  sjá  Hans. 

Hannes  (Hans)  Eggertsson  hirð- 

stjóri    (1522-1530)    99—101, 

103^      104—106,      111-112, 

139-142,  148,  150, 151-153, 

157—158, 160—161, 163—164, 

207,  219,  270,  410,  418,  442, 

532,  533,  535—538,  548,  549. 
Hannes    Gunnlaugsson  i  Reykj- 

arfirði  (1666)  365,  666. 
HannesLarsakanna(1526)  384— 

395. 
Hannes  Scheving  prestr  á  Helga- 

stöðum  (d.  1826)  18. 
Hannes      Þorsteinsson      skjala- 

vörðr  9. 
Hannesson:  Eggert,  Hákon. 
Hans,  sbr.  og  sjá  Hannes. 
Hans  (litli,  1522)  259. 
Hans  Becker  lögmaðr   (d.  1746) 

78,  81,  83  -85,  166,  240,  432, 

434,  469,  593,  651,  703,  715. 
Hans    Bjarnason     syðra    (1723) 

147. 
Hans  Heroldt  (1523)  183. 
Hans  Holm  (1511)  59. 
Hans    (Hanis)     Kock,     Brimari 

(1527)  413,  415,  416. 
Hans   Kruko   (1529—1535)  483 

-484,  538,  724. 
Hans  Norðmanna-  og  Danakon- 

ungr  (d.  1513)  58-60,  486. 
Hans     Ofsensis      (veginn     1505 

eða  íyrri)  152—154. 
Hans  Randzow  (Rantzow)   hirð- 

stjóri  (1513;  1513-1532)  59, 

631. 
Hans  Reíf,    meistari   og    biskup 

i  Ósló  (1522—1533)   85,  165, 

230,  631,  685. 


640 


REGISTR 


Hans  Relyk,  Hamborgari  (1524) 

207. 
Hans     Remstorp,      Hamborgari 

(1524)  207. 
Hans  Rohollt  (HrohoUt,  RovUd), 

Hamborgari    (1527)  413,  415, 

416. 
Hansastaðir,      Hansakaupmenn, 

Hansaverzlun   (Hendzestæder, 

Hentzestæder,     Hönsestádher, 

Vendes  steder)    41,  199,  205, 

576. 
hantiering  670. 
happ  275. 
hár  (sitt)  520. 
Haraldr     Þorsteinsson      eystra 

(1522—1523)  122. 
Haraldsson :  Ólafr. 
Haralónsá  i  Þistilsíirði  320. 
Harastaðir  í  Vestrhópi  154 — 157, 

724. 
Harðbakr  á  Sléttu  310,  324.  — 

Harðbaksmöl  311.   —    Harð- 

baksreki  311,  327. 
Harðbeitarhólmr     í   Húnavatns- 

þingi  315. 
harðindi  622. 
harðræði  664. 
harðsteinn  191,  260,  300,  307- 

308,  316,  324,  329. 
Hárlaugsstaðir    í    Holtum    256. 

Sbr.  JarnJigstaðir. 
háseti  251. 
hátíð,    hátiðisdagar    297,   305— 

306,    307,    322,   439.  —    há- 

tiðabók  (syngjandi  með  kirial) 
195.  —     hátíðalesbók  296.— 

hátiðasermon  314.  —  Sbr.  stór- 

hátíð. 
hatr  459,  532, 


Hattaberg  („Hanaberg")  í  Björg- 

vin  408,  690—691,  715. 
battr  318,  329. 
Hátún  í  Landbroti  471. 
hauðna  309. 
Haukaberg  á  Barðaströnd    258, 

722. 
Haukadalr  i  Biskupstungum  286, 

508. 
Haukadalr    i    Dalasýslu     193— 

194,  393,  557. 
Haukagil  í  Vatnsdal    385—386. 
Haukr    Árnason     syðra     (1530) 

556. 
Haulkná,  sjá  Hölkná. 
Haurzdalr,  sjá  Hörgsdalr. 
haustlag     505,     513—514.    — 

haustlagseyrir  17. 
Hávarðr  Magnússon  sterki,  lög- 

réttumaðr    í   Njarðvik    (1704) 

254,  408. 
Haversstaðir  190.      Sjá  Hánefs- 

staðir. 
Hedemarken  (Heiðmörk)   i  Nor- 

egi  8. 
Héðinsfjörðr  i  Vaðlaþingi  302. 
Héðinshöfði    á   Tjörnesi    450 — 

451. 
Héðinsson:  Jón. 
hefð  (æíinleg)  471. 
hegning  138,  173. 
Hegranes  i  Skagafirði  301,  803, 

321,  698.    —    Hegranessþing 

527,  523. 
Heiðargil   yzta  i  Arnarfirði    29. 
Heiðarhöfuð  í  Tangusveit  565. 
heiðarlegir     menn,     heiðarlegar 

persónur   70,    110,    238,  383, 

534,  554.  581,  654,  656,  697, 

716,   —   heiðrlig  kvÍQua  594. 


ÍIEGISTR 


841 


heiði  465,  565,  638,  642. 

Heiði  i  GöDguskörðum  321. 

Heiði  á  Langanesi  301. 

Heiði  í  Siéttuiiríð  301,  303. 

Heiði  (—  Þorskafjarðarheiði) 
437. 

Heiðmörk  i  Noregi  (Hedemarken) 
6,  7,  8. 

Heiðr  (Heiði)  i  Mýrdal  190. 

heiðr,  heiðr  og  æra  263,  504, 
510,  520,  531,  574,  585,  599 
-600,  606,  669,  677-678, 
683.  —  heiðrsamligasta  ráð 
355.  —     heiðrsmaðr  103. 

heilagir  feðr  670.  —  heilagir 
(helgir)  menn  67,  228—230, 
419,  472,  599. 

heiiagr  andi,  heilags  anda  náð 
3—4,  118,  131,  133,  173— 
174,  177,  181,  200,  202,  225, 
227,  251,  282,  285,  293,  347, 
358,  370-371,  373,  375- 
376,  378,  399,  456,  474—475, 
481,  483,  498,  501,  511,  517, 
519,  531,  542,  544,  547,  556, 
574,  601,  606,  613,  615,  637, 
646,  649,  658,  660,  697,  702, 
709,  713,  721,  728—730,  738, 
751—752,  762.  —  heilags 
anda  skál  með  silfrbeit  (1525) 
307. 

heilsa  694. 

heilög  guðs  móðir  197.  Sbr. 
María. 

heilög  kristni  245. 

heilög  reglubók  716. 

heilög  trú  631,  668,  670. 

heilög  þrenning  með  alabastr 
191. 

heimabóndi  470. 

heiwaeldr  voveiflegr  519. 


heimajörð  17. 

heiraaland    49-50,     186,     188, 
196—197,  309,  316,  322,  325 

-329,    332,    372,    404,  523, 

542-543,  594,  620,  644,  652. 

707. 
heimamaðr    195-196,  519,  600, 

637,  668. 
heimaníylgja  271,  437,  476,  555, 

630. 
Heimavik  á  Skaga  321. 
heimild    2,    6-7,    39,    142.  — 

heimildarleysa     7.    —     heira- 

ildarraaðr  568.  —    heimildar- 

taka  728. 
heimili  225,  667. 
heimr  97,  278,  690. 
Heimram    (skriptj     196.       Sbr. 

Lucia. 
heimreið  99,  151,  667. 
heimskt  íólk  10. 
heirasókn  132—133. 
heimta  (lögleg)  282. 
Heinaberg  á  Skarðsströnd   246, 

688. 
heit  3,  5,  77,  78,  209,  273,  648, 

649.   -    heitrof  649. 
heitunarorð  762. 
Helga    Guðnadóttir,    Jónssonar, 

kona  Toría  i  Kloía  (1525)  263 

—264,  286. 
Helga  Jónsdóttir,  biskups  Ara- 

sonar,  kona    Eyjólfs     Einars- 

sonar    í    Dal     (1531)    603- 

605- 
Helga  Jónsdóttir,  kona  Páls  Vit- 

ussonar  (1534)  713-714. 
Helga  Ketilsdóttir,  kona  Thom- 

asar  Oddss»nar  (1532)  624. 
Helga  Sigurðardóttir,  Sveinbjarn- 

arsonar,  fylgikona  Jóns  bisk- 


842 


REGISTR 


ups  (1522-1528)  74-75,  175, 
351—352,  472. 

Helga  Þorleifsdóttir,  hirðstjóra 
Bjömssonar,  kona  Eyjólfs 
Gislasonar  (1522—1530)  67, 
235-236,  253,  437,  527— 
530. 

Helgá  i  Eyjafirði  309. 

Helgadóttir:  Ingvildr. 

Helgafellí  Helgafellssveit,  klaustr 
(Mons  sanctus)  24—25,  33, 
34,  35,  201,  224,  226,  293, 
311,  412,  455,  510-512,  544, 
677.    —     Helgafellssveit  510. 

helga  líkamans  klaustr  að  Skriðu 
716. 

helgar  tíðir  710. 

Helgason:  Árni,  Brandr,  Dag- 
styggr,  Egill,  Einar,  Helgi, 
Jón,  Nikulás,  Oddr,  Ólafr, 
Pétr,  Snorri,  Þorvarðr. 

Helgastaðir  í  Reykjadal  18, 213, 
264,  294,  628. 

helgasti  faðir  (páfinn)  716. 

Helgavatn  í  Húnavatnsþingi 
314. 

helga  vika  98,  141,  573. 

helgi  665.  -—  helgi  krossdagr 
exaltacionis  469,  470.  Sbr. 
stórhelgi. 

Helgi  Bjarnarson  i  Síðumúla 
(1472-1474)  56. 

Helgi  Gislason,  Fih'ppussonar, 
frá  Haga,  á  Brekka  i  Saurbæ 
(1515-1524)  63,64,  196,  252 
-253^). 

Helgi  Grímsson  prestr  á  Húsa- 
felli  (d.  1691)  241. 


Helgi  Helgason,  ábóta  Jónsson- 

ar     (1522—1542)     116—117, 

241,  617"). 
Helgi  Höskuldsson  ábóti  á  JÞing- 

eyrum  (1522—1535)    79,  109, 

113—116,  119,  137,  201,  264, 

305,  335,  352,  379,  426,  436, 

454,  479,  604,  654,  656,  745. 
Helgi    Jakobsson    í    Mýrasýslu 

(c.  1500—1520)  567,  569. 
Helgi     Jónsson     ábóti  ,í   Viðey 

(1522—1526;     d.     1533     eða 

íyrri)  116—119, 132, 140,  200, 

201,  224,  247,  276,    289,  380 

—382,  657. 
Helgi    Jónsson    prestr     nyrðra 

(1508)  51. 
Helgi    Jónsson    vestra    (1527 — 

1528)  436,  464«). 
Helgi    Jónsson    prestr   á  Stað  i 

Grindavik  (d.  1743)  484. 
Helgi    Nikulásson    í   Skagafirði 

(1531)  573. 
Helgi    Oddson    lögmaðr    (á  lifi 

enn  1504)281—282,500-502. 
Helgi  Sigurðsson  lögréttumaðr  í 

Árnessþingi  (1532-1535)  636 

-638,  671,  754*). 
Helgi  Sigurðsson    prestr  á  Mel- 

um  (d.  1888)438, 439, 496,  617. 
Helgi  Steinmóðsson  vestra  (1528) 

464. 
Helgi  Þorkelsson  prestr  i  Gufa- 

dal  (d.  1473)  196,  197,  769. 
Helgi  í>orísteinsson  vestra  (1530) 

509. 


^)    sýnist    alt 
inaðr« 


geta     verið    einn 


2)     Sýnist  einnig  geta  verið  einn 
maður. 

')     Sýnist  vera  einn  maðr. 

*)    Sýnist  einnig  vera  einu  roaðr, 


REGISTR 


843 


Helgisetr  i  Noregi  43. 

helgr  dagr    20,    194-195,    285, 

325. 
helgr  dómr  Guðmundar  biskups 

84-85. 
helgr  klæðabúnaðr  716. 
helgr  kross  193^  194,  196. 
Helkunduheiði    á   fjórðungamót- 

um  norðan  og  austan  206. 
hella  146. 

Hella  við  Mývatn  766—767. 
Hella  á  Ströndum  271. 
Hellanes  á  Ströndum  314. 
Hellisgil  á  Skagaströnd  642. 
Hellisvellir  undir  Jökli  743. 
Helluvað  í  Mývatnssveit  301. 
helmingafélag    57,   234,  630.  — 

helmingakona    288,  477,  630, 

643. 
helmingaskipti  57,  270. 
Hemra  i  Skaptártungu  189. 
Hendzestæder,    sjá  Hansastaðir. 
Hentzestæder,  sjá  Hansastaðir. 
hengi  192,  307,  309,  318.     Sbr. 

tygi,  vopn. 
Hening  I>órðarson  vestra  (1527) 

420. 
Henrik  Englakonungr  Vm.  166, 

182,  647,  725,  755,  757. 
Henrik   Kalteisson  erkibiskup  i 

JÞrándheimi  (1452—1453)   33, 

43. 
Henrik!Nikelsson  (Nielsson)meist- 

ari,  kanoki  i  Þrándheimi  (1522 

-1524)  86,  230. 
Henrik    skriíari    á  Bessastöðum 

(1522—1523)  160—161. 
Henriksson :  Gottskalk,  Salomon. 
her  167.   -  herför  664.—  hern- 

aðr  143,  398. 


hérað  13—14,  16,  580.  -  hér- 
aðsdómr  726—727. 

Hérað  (Fijótsdalshérað)  395. 

Héraðsvötn  í  Skagaíi-ði  295, 
301.  —  Héraðsvatnaósar 
(eystri)  303. 

herbergi  133. 

Herðibreiðartungur  639. 

Herdís  Gísladóttir,  Hákouarson- 
ar,  kona  Björns  I^orvaldsson- 
ar  frá  Æsistöðum  (1534  -  1535) 
711—712. 

Herdís  Gunnlaugsd6ttir  (Teits- 
sonar),  kona  Jóns  Halldórs- 
sonar  (1527)  401—402. 

Heri  Magnus  (1523)  198. 

Herjólfsbréf  (1318)  214. 

Herjólfsstaðir  1  Álptaveri  189. 

Herjólfsvík  i  Þistilsíirði  324. 

Herluff  Lauritsson  (1580—1583) 
6,  8. 

Hermann  Jónsson  vestra  (1533) 
686. 

Hermann  langi  (Lange),  Ham- 
borgari  (1524)  207. 

Hermundr  Benediktsson  eystra 
(1492)  43. 

herra  (ábóti,  biskup,  djákn,  erki- 
biskup,  greifi,  konungr,  lög- 
maðr,  prestr,  prior)  2—3,  8,  9, 
10-13,  17,  19,  51,  55,  57,  58, 
61,  71,  75—76,  79,  82—84,  86, 
92,  98,  103—107,  110,  118,  120 
—121,  123,  124,  130-132,  134, 
137—138,  140-141,  150,  152, 
154,  156-157,  161—165,  167, 
169—171,  174,  177,  180—185, 
187,  189,  195,  198-199,  201 
—203,  206,  208,  211,  215—217, 
219,  223—224,  226-227,  230— 
232,   234,    837-241,    245,    247, 


m 


REGISTR 


249-254,  256,  264-267,  269, 
273,  275—276,  280—281,  284— 
285,  288,  291,  325,  336,  337— 
338,  340,  349—350,  353—354, 
357—358,  869—372,  374—375, 
877—381,  385—386,  390,  396, 
400—402,  408,  412,  413,  415— 
416,  418,  420,  425—427,  429— 
432,  441,  443,  445,  448—449, 
452—454,  455,  456,  458—459, 
467—468,  472,  474,  479,  480— 
481,  483—484,  487,  489,  492, 
493,  495-496,  498,  500,  501, 
507—608,  510—511,  512,  517, 
520,  528,  530-531,  533—534, 
536^538,  541—545,  546—548, 
550—552,  554,  556,  569—571, 
574,  579,  586,  588-589,  594— 
596,  606,  613,  615,  617,  625, 
626—628,  631,  634,  635—638, 
646,  654,  657,  659,  663,  665, 
669—670,  674—678,  685,  690, 
691,  696—697,  702,  707,  708, 
712—713,  720,  723—724,  728— 
729,  733—734,  736-738,  740— 
741,  745-751,  752,  762,  764, 
765,  768.  —  herra,  vor  herra 
(drottinn)  10,  12,  28,  36,  47, 
51,  62,  68,  74,  88,  91,  94— 
95,  97,  99—101,  103,  113, 
122,  294,  586,  591.  —  herra- 
dagr,  herredag,  herremöde 
216—217,  576,  633,  681- 
682,  691—692.  —  herradómr, 
herradæmi  75,  164,  534. 

Herríðarstaðir  (Herviðarstaðir) 
61. 

Hersey  (Herzey)  —  Hjörsey  264. 

hersir  16. 

herskapr  149. 

hertogi  (hertug,  hertugi)  60,  72, 
134,  167,  172,  432-434,  468 
—469,  522,  736,  738,  757, 
761, 


Herviðarstaðir,  sjá  Herriðar- 
staðir. 

Hestanes  á  Sléttu  310,  324.  — 
Hestanesreki  311,  327. 

Hestanesmöl  á  Sléttu  311. 

Hestgerði  í  Hornafirði  471. 

Hestleið  á  Möðrudalsöræfura  639. 

hestr,  hestar  (þrevetr,  IX  vetra, 
Xn  vetra,  XIII  vetra,  meiddr, 
móalóttr,  rauðr)  14,  16-17, 
55,  67,  113,  115,  146,  151, 
177-178,  186,  188,  191,  192, 
193^—194,  196,  259,  260, 
262,  278,  300,  308,  316,  321, 
325-327,  332,  334,  343,  376, 
460,  472,  563,  588,  606,  608, 
627,  645,  665,  731,  735,  753. 

—  hestr  firam  vetra  áhundr- 
að  563.  —  tveggja  hundraða 
hestr  426.  —  hestamóðir  113. 

—  hestgrip  (-taka)  115,  176. 
— hestahald  875.  —  hestaraeð- 
ferð  375-376.  -  hestajárn 
192.   Sbr,  skeifa,  skaflaskeifa. 

—  litr  og  einkenning  hesta 
178. 

Hetland,  sjá  Hjaltland. 
Hetlandia,  sjá  Hjaltland. 
Hetluskarð     (=    Helluskarð)     i 

Vopnafirði  609. 
hey  331,  475.  —    heyjapeningr 

627.  —  heytollr  325.  —  hey- 

tópt  529.  Sbr.  taða. 
Heydalr     í    Vatnsfjarðarþingum 

144. 
Heydalsá  i  Steingrimsfirði    247. 
Heylækr  í  Mjótshlíð  87. 
Heylækr  á  Skagaströnd  642. 
Heynes  á  Akranesi  361.  — Hey- 

nessbók  361.  —  Heynessumboð 

559. 


tlÉGISTÍl 


845 


heyrari  461,  477,  737. 

hielp  634. 

Hie(ronymus)  Balbanus  (1487) 
41. 

Hierzey  (Hjörsey)  263. 

Hietland,  sjá  Hjaltland. 

Hilarius  Tæreyjabiskup  (1520) 
65. 

Hildibrandr  Steingrimsson  syðra 
(1533)  657. 

hiilufjöl  308. 

himeríki,  himinríki  585,    591. 

himnar  297. 

hindr,  hindran  201,  736. 

hirðir  118,  716. 

hirðstjóri,  hirðstjórn  3—4,  45 — 
46,  99-100,  103-105,  111- 
112,  134,  139,  140-142,  148, 
150—154,  157,  160,  207,  219, 
266,  414—418,  478,  493— 
494,  532-533,  540,  580— 
581,  625,  671-672,  678- 
680,  697-699,  736,  738.  — 
hirðstjórabréf  139—140,  186. 
Sbr.  höíuðsmaðr. 

historia  298.  —  historiubók  296, 
306,  317-318,  325,  333.  — 
historiukver  297. 

Hítardalr  í  Mýrasýslu  8,  12,  18, 
116,  134,  241,  263,  269— 
270,  359-360,  369,  413,  461, 
465,  476,  508,  510-511,  516 
-518,  530—531,  543-544, 
564,  607,  616,  620-621,  644, 
686,  696-698,  763. 

hitukerald  299,  316,  318. 

hjáleiga  404-405,  641. 

Hjallaland  i  Húnavatnsþingi 
314. 

Hjallar  i  Dafansdal  i  Arnarfirði 
197. 


Hjallasandr  undir  Jökli  512. 
Hjallkárseyri  í  Arnarfirði  29. 
hjálmr  (í  kirkju;  með  járn,  með 

kopar)  298,    314.    —     hjálmr 

(herkuml  í  innsigli)  532.  Sbr. 

koparhjálmr,  látúnshjálmr,  tré- 

hjálmr. 
hjálmr  233. 
Hjálmr  Marteinsson  í  Húnavatns- 

þingi  (1405)  27. 
Hjálmsson:  Snorri. 
Hjálmsstaðir  í  Eyjafirði  301. 
hjálp    83,    394,    579,  669-670, 

691,  755.  —    hjálpskona  250. 
Hjaltabakki  á  Kolkumýrum  314, 

351. 
Hjaltadalr  i  Fnjóskadal  309. 
Hjaltadalr  í  Skagafirði    53,    71, 

74-75,  90,  92,   94-97,    110, 

114,  121,  137,  284,  301,  335, 

339-340,  350,  352,  379,  385 

-387,    421  -422,    427,   440, 

445,  448-450,  453—455,  466, 

476,  480,  490,  492-493,  509, 

570—571,  596,  604,  624,  652, 

656,  661,  674,  683. 
Hjaltason;  Magnús,  Ólafr. 
Hjaltastaðir  i  Svarfaðardal  319. 
Hjalti  JÞorfinnsson  nyrðra(1526) 

337. 
Hjalti     Þorsteinsson    prófastr   i 

Vatnsfirði  (d.  1752)  703. 
Hjaltland    (Hetland,    Hetlandia, 

Hietland)    98—99,    111,    576, 

633. 
Hjarðardalr  (hvortveggja)  i  Ön- 

undarfirði     235,     548,    561— 

562. 
Hjarðarholt   i   Laxárdal   i   Döl- 

um  458,  460-462,  508—509, 


m 


RÉGISTR 


558^),    686-687,     749,     751. 

hjón  18,  27,  279,  474,  503,  507 
—508,  569,  599-600,  612, 
624,  694.  —  hjónaband  60, 
130,  201-202,  250-251,  375, 
457,  569,  656,  736.  -  hjóna- 
bandsmál  201—202,  374— 
375.  —     hjónaskilnaðr  201. 

hjón  {=  hjú)  668. 

hjúskapr  131,  180—181,  569, 
735 — 736.  —  hjúskaparband 
130-131,  735.  —  hjúskap- 
arhandsal  131.  —  hjúskapar- 
kaup  250.  —  hjúskaparleyfi 
735-736. 

Hjörsey  (Herzey,  Hierzey)  á  Mýr- 
um  263—264. 

hlað  (bæjarhlað)  437,  539. 

Hlaðaþing  i  Noregi  43. 

Hlaðberg  i  Sléttuhiið  303,  305, 
389,  731. 

Hlaðnir  i  Eyjafirði  318. 

hlasshvalr  310. 

Hlaupkinn  i  Tungusveit  565. 

Hleinargarðr  i  Eyjafirði  301,  634 
—635. 

Hlíð  (Moshlið)  á  Barðaströnd  644. 

Hlið  i  Bolungarvik  485,  524, 
526. 

Hlið  í  Gnúpverjahreppi  159—160. 

Hlið  i  Grafningi  247. 

Hlið  á  Langanesi  112—113. 

Hlið  i  Skaptártungu  189. 

Hlið  i  Trékyllisvik  25. 

Hlið  í  Þorskafirði  503. 

Hliðarendi  i  Fljótshlið  89,  108, 
275,  477,  571,  622,  682,  684. 


*)  Umtalsmál  er,  hvort  hér  œtti 
ekki  að  lesa  :  Hafrhesti  fyrir 
Hjarðarholti. 


Hliðarendi  i  Olfosi  288. 
Hlíðarhagi  i  Eyjafirði  66,  301. 
Hliðartún  i  Miðdölum  240—241, 

460-461. 
Hliðartunga,  eyðijörð  Hólastaðar 

302. 
Hliðskógr,    Hlýskógar,  i  Höfða- 

hverfi  593—594,  651. 
hlunnindi    21,     135,    182,    742. 

Sbr.  hlutir. 
hlutdeild  238,  516. 
hlutr  (af  skipi)  720. 
hlutir    og    hlunnindi    484,    487, 

595. 
hlýðni,    hlýðni    og  hollusta    10, 

84,    228,    234,  236,  458,  504, 

510,  531,  560,  677—678. 
Hlýskógar,  sjá  Hliðskógr. 
Hlöðuskógr    á    Mýrum    568.  — 

Hlöðuskógsholt  568. 
Hnappstaðir  i  Stiflu  612. 
Hnararnes  i  Trókyllisvik  25. 
Hnausar  i  Meðallandi  189. 
hnekking  665. 

Hnettilsstaðir,  sjá  Knettilsstaðir. 
hnifr  108.  Sbr.  knifar. 
Hnjúkamýrar  i  Tungusveit  565. 
Hnjúkr  i  Húnavatnsþingi  314. 
hnoðsaumr  309. 
Hnúkr  í  Svarfaðardal  319. 
Hnútsstaðir  í  Aðaldal  327. 
Hnæfilsdalr  i  Jökulsdal  472. 
Hnörr,  sjá  Knörr. 
Hof  i  Álptafirði  645. 
Hof  i   Arnarnesshreppi   i   Eyja- 

firði  318. 
Hof  i   Dölum   i    Skagafirði   93, 

321,  350,  465-466. 
Hof  í  Hálshreppi    i   Þingeyjar- 

þingi  301. 
Hof  á  Höíðaströnd  179,  302,  428, 


feEGISTR 


Wt 


431,      447—448,      449—450, 

454,  472,  473,  475,  476,  570, 

572,  711. 
Hof  á  Kjalarnesi  158—159,  390 

—391. 
Hoí  á  Rangárvöllum  721. 
Hof   á    Skagaströnd     221—222, 

321.  640-642. 
Hof  i  Svarfaðardal  301. 
Hof  i  Vatnsdal  608. 
Hoí  i  Vopnafirði    43,    135,  187, 

589,  609. 
Hof  i  Öræfum  274. 
hoíFmend  632. 
HoíFsós,  sjá  Hópsós. 
Hofsá  i  Svaríaðardal  319. 
Hoísá  i  Vopnafirði  609. 
hófsemd  762. 
Hofsós,  sjá  Hópsós. 
Hofstaðir  i  Gufudalssveit  196. 
Hofstaðir  við  Mývatn  448. 
Hofstaðir    i    Skagafirði    98.    — 

Hofstaða-Maria  97. 
Hofstaðir  i  Þorskafirði  503. 
Hoíteigr   (Hofteikr)   i  Jökulsdal 

192,  261,  292,  472. 
Hoker    (=:  Haukr  eða  Hákon? 

1534)  720. 
Hólabak  i  Húnavatnsþingi   314. 
Hólakot  á  Höfðaströnd  302,  448 

-449,  450,  476. 
Hólakot  i  Sauðárhrepp  i  Skaga- 

firði  321. 
Hólar  i  Dýrafirði  561—562. 
Hólar  i  Eyjafirði  344. 
Hólar  i  Fljótum  302. 
Hólar  i   Hjaltadal,    Hólabiskup, 

Hólabiskupsdæmi         (-stigti), 

Hólabréf,  Hóladómkirkja, 

Hólastaðr,   HólastóU   (Hollen- 

sis,  Hole,  HoUe,  Holæ,  Hoole, 


Huo]e,  Hwole)  8,  18,  20,  30— 
32,  39,  43,  50-53,  60,  64- 
65,  69-71,  74-83,  85,  89— 
98,  109-110,  113—114,  116, 
118—121,  132—133,  136— 
138,  162-163,  164,  165— 
167,  169-178,  184,  198,  201 
—202,  206,  216,  217,  221— 
222,  228,  231—232,  233,  236, 
238—240,  266,  283-284,  292 
—305,  319,  334—336,  338- 
340,  343-348,  350-352,  355, 
378-379,  385-387,  400— 
402, 404, 411,  415—416,  419— 
422,  424, 426—427, 440,  445— 
451,  453—455,  465-467, 
472,  475—476,  479-480, 
487,  490—493,  506,  509,  542, 
551,  570-571,  593,  595— 
596,  599,  603—604,  612, 
621,  624,  626,  628,  636, 
640(?),  642(?),  643,  651-652, 
654—656,  661-664,  670,  673 
—674,  682-683,  689,  692, 
696—697,  699,  700,  726,  730 
—731,  733—734,  737-738, 
744,  746-747. 

Hólar  i  Hornafirði  93,  273. 

Hólar  i  Hrunamannahrepp  425, 
454.  Sbr.  Hrepphólar. 

Hólar  i  Króksfirði  717,  718. 

Hólar  i  Reykjadal  767. 

Hólar  (Höfðahólar)  á  Skagaströnd 
314 

Hólar  i  Vestrhópi  404. 

Hólar  (Vatnsdalshólar)  314. 

Hólar  i  Öxnadal  301. 

Hólármerki  i  Svarfadardal   324. 

holdlegr  faðir  501. 

Hole,  sjá  Hólar. 

Holhólmr  i  Eyjafirði  809. 


84é 


tlEGlSTO 


hóU  641. 

Hóll  i  Bílduda]  753.  Sbr.  Hvoll. 

Hóll  i   BoluDgarvík,    Hólseignir 

405,  526,  536,  545-547,558, 

577—578,  646,  674-677. 
Hóll  i  Eiðaþingá  186. 
HÓU  i  Eyjaíirði  429,  431. 
Hóll  i  Fjörðum  594,  651. 
Hóll  i  Helgastaðahreppi  í  Þ'mg- 

eyjarþingi  323. 
Hóll  í  Höfðahverfi  301. 
Hóll  i  Kinn  301. 
Hóll  i  Ljósavatnshreppi  301. 
Hóll  á  Melrakkasléttu    310.    — 

Hólsreki  311. 
HÓU  i  Siglufirði  301,  302. 
Hóil  á  Skaga  303,  305. 
HóU,       eyðijörð      Reynistaðar- 

klaustrs  321. 
Hóll  i  Svarfaðardalshreppi   301. 
Hóll    í    Svartárdal    302,     400, 

401. 
Hóil    í    Sæmundarhlið     61.   — 

Hólsmenn  321. 
HóII  á  Tjörnnesi  617. 
HóU,   eyðijörð   Þingeyraklaustrs 

314. 
HÓII  (liklega  =  Hólkot)  i  Kinn 

301. 
HóII  i  Dölum    eða  á  Ströndum 

247. 
Holland,  HoUendingar   86,  643, 

644.    —     hollenzk   messubók 

318. 
HoUe,  sjá  Hólar. 
Hollsten,  sjá  BSoIsetaland. 
hollusta  10,  84,  228,  234,  236. 
hólraar  212,  327,  328,  834,  524, 

568,  753. 
Hólmar  í  Landeyjum   183,  399, 

400,  406,  407. 


Hólmar  i  Meðallandi  189. 

Hólmar  i  Reyðarfirði    372,  373. 

Hólmavað  i  Helgastaðahrepp 
323. 

Hólmfastsson :  Sveinn. 

Hóliiifriðr  Erlendsdóttir  Erlends- 
sonar,  i  Dal  og  Eyvindarmúla, 
„hústrú"  Jóns  sýslumanns 
Hallssonar  (1522—1534)  60, 
86-87,  101—102,  104,  105, 
180-182,  353,  377,  590,  597 
—599;  623,  652-653,  712— 
713. 

HóImfriðrI>orvarðsdóttir,Bjarna- 
sonar,  kona  Björns  Jónsson- 
ar,  í  Njarðvik  (1524-1527) 
254,  408—409. 

hólmganga  727. 

Hólmi  {=  Hólmrinn,  Hólraskaup- 
staðr)  141. 

Hólrar  hinn  mikli,  eign  Grenj- 
aðarstaða  323. 

Hólmr  i  Hornafirði  93,  273. 

Hólmr  í  Landbroti  471. 

Hólmr(inn)  i  Skagafirði  302, 
321. 

Hólmsel  i  Eyjafirði  66. 

Hólsá  á  Melrakkasléttu  311. 

Holsacia,  sjá  Holsetaland. 

Holsatia,  sjá  Holsetaland. 

Holsetaland  (Hollsten,  Holsacia, 
Holsatia,  Holst,  Holsten)  60, 
72,  134,  167—168,  171,  203, 
217,  432-434,  468—469,  522, 
757,  761. 

Holst,  Holsten,  sjá  Holsetaland. 

holt  146,  641. 

Holt  i  Álptaveri  189. 

Holt  undir  EyjafjöIIum  87,  518 
—519,  606. 

Holt  á  Fellsströnd  739. 


I 


kíJGISTÍl 


m 


Holt  i  Eljótura  466—467. 
Holt  i  Hornafirði  93,  273. 
Holt  á  Kolkumýrum  314. 
Holt  i  Mýrdal  113. 
Holtin  i  Kangárþingi    256,  423, 

482,  694,  727-728.  —  Holta- 

mannahreppr  54,  695,727,  762. 
Holt    (eíra    og   neðra)  i  Saurbæ 

194-195. 
Holt  á  Siðu  87,  471(?). 
Holt  i  Svarfaðardal  301. 
Holt  i  Svinadal  302. 
Holt  i    Önundarfirði      545—546, 

548,  646,  666,  714. 
Holtastaðir  i  Langadal    26-28, 

401,    460,    467,    490,    766— 

767. 
Holtsmúli    á    Landi    423-424, 

646,  694—695. 
Holtsmúli  i  Skagafirði  321. 
Holæ,  sjá  Hólar. 
homeliur  (humiliur)  296,  313. 
hompuU    306,    327- -328.      Sbr. 

koparhompull,        salthompull, 

silfrhompuU,  tinhompull. 
honeur  168. 
honos  522,  692. 
Hoole,  sjá  Hólar. 
Hóp  i  Grindavík  720. 
Hóp  (hóp  öll)  á  Skaga  321. 
Hópsós  („Hofsós")  i  Húnavatns- 

þingi  315,  351. 
hórdómr     131,    251,    508,    616, 

763.    —    hórkona    659,    660, 

661. 
Horhólar,  sjá  Árhólar. 
horn    siifrbáið    299.     —     horn- 

staup    (beitslegið)    192^    307, 

318,  334. 
Horn  i  Arnarfirði  244. 
Hom  í  Hornafirði  401—402. 

DipL  M.  DL  B. 


Hornafjörðr  i  Skaptaíellsþingi 
93,  154,  272,  273,  390. 

Hornbrekka  i  I^óroddstaðahreppi 
301. 

Hornstaðir  i  Laxárdal  i  Dölum 
589. 

horsemen  760. 

hospes  611. 

hostr  (—  ostr)  471. 

hosur  472,  588. 

Hrafn  Brandsson,  Hrafnssonar, 
lögmaðr,  hinn  yngri  (1523 — 
1528;  d.  1528^))  175,  282— 
283,  402-403,  415,  416,  432 
-435,  441,  448-450,  467— 
469,  472, 475—476,  499-500, 
551—552. 

Hrafn  Guðmundsson  lögréttu- 
maðrog„bóndi",  prófentumaðr 
i  Viðoy  (1522—1535)  100, 
101,  103,  117,  200,  380,  381, 
533,  536,  669,  671,  693-694, 
743. 

Hrafn  Jónsson  nyrðra  (1391 — 
1393)  21. 

Hrafn  Þorbjörnsson  vestra  (1411) 
29. 

Hrafnabjörg  i  Arnarfirði  28,  29. 

Hrafnabjörg  i  Svínadal  302. 

Hrafnabjörg  i  Ögrssveit  717. 

Hrafnagil  i  Eyjafirði  294,  331— 
332,  612. 

Hrafnkelsstaðir  á  Mýrum  288. 

Hraf(n)sey  (nú  Hrappsey)  á 
Breiðafirði  604,  688. 

Hrafnseyri  i  Arnarfirði  515 — 
516,  562,  704,  705,  754. 

Hraínshagahlið  i  Suðrfjörðum  i 
Arnarfirði  197. 


1)  1529  í  registri  Vlll.  bindis  er 
prentviUa. 


&50 


ÍIEGISTR 


Hrafnsson:  Brandr,ísleiír,  Snjólfr. 
Hrafnsstaðir  (nú   Hrappstaðir)  í 

Ljósavatnshreppi  301. 
Hraksíðuá  í  Skagafirði  249. 
Hrakstaðir  á    Barðaströnd    722. 

Sbr.  Rakstaðir. 
Hranastaðir  i  Eyjafirði  332. 
Hrappsey,  sjá  Hrafnsey. 
Hraukbær  i  Eyjafirði  318. 
Hraun  i  Aðaldal  323. 
Hraun  í  Eljótura  501,  302. 
Hraun  i  Keldudal  28-29,  561-  - 

562. 
Hraun  á    Skaga    82,    266,    302, 

304,  321,  421,  465—466,  523. 
Hraun  á  Skálanesi  196. 
Hraun  i  Sléttuhlíð  301. 
Hraun  i  Unadal   429,   431,   448 

-449,  476. 
Hraun  i  Ölvesi  637. 
Hraun  i  Öxnadal  301. 
Hraunagerði  i  rnjóskadal  309. 
Hraunagjótur  hjá  Hofi  á  Skaga- 

strönd  641. 
Hraunbær  i  Álptaveri  189. 
Hraundalr  i  Mýrasýslu  568. 
Hraunfjöll  á  Fellsströnd  750. 
Hraungerði  i  Flóa  474. 
Hraunhreppr  á  Mýrum  567,  568. 
Hraunkoti  Helgastaðahreppi  301. 
Hraunshellir  á  Snæfellsnesi  26. 
Hrauntjörn,    landaraerki  Jörfa  i 

Hnappadalssýslu  497. 
Hreiðarsstaðir  i  Svaríaðardal  301. 
Hreppar(nir)  i  Árnessýslu  754. 
Hrepphólar  i  Hrunamannahrepp 

605—606.     Sbr.  Hólar. 
hreppr  14,  16,  211  -212,  353.  — 

hreppstjórar,       hreppstjórnar- 

menn  2,  212,  362—368,  580.— 

fullrétti  hreppstjóra  362—368. 


hrifa  260,  300,  316,  325. 
Hrífanes  í  Skaptártungu  189. 
Hringsdalr  i  Höfðahverfi  593 — 

594,  651. 
hrip  300,  325. 
hris  573,  596,  627,  641.  —  hrís- 

rif  642. 
Hris    (tvenn)    i   Húnavatnsþingi 

314. 
Hris  á  Snæfellsnesi  49. 
Hris  i  Svarfaðardai  319. 
Hrísaklettr    á    Snæíellsnesi    48. 

Sbr.  Klettr. 
Hrisaland    i   Suðrþingeyjarþingi 

322. 
Hrisey  i  Brynjudal  i  Kjós  87. 
Hrisey  á  Eyjafirði  309,  310. 
Hrisey,  eign  Múlakirkju  i  Aðal- 

dal  327. 
Hróaldsdalr  i  Hegranesi  321. 
Hróarskelda  á  Sjálandi  169,  170. 
Hróarsstaðir  á  Skagaströnd  314, 

642. 
Hrólfsson :    Sigurðr. 
Hrólfsvellir  i  Mjótum  301. 
Hrolllaugsdalsá  i  Sléttuhlíð  302. 
HrolUeifshöfði  við  Skagafjörð  305. 
Hróraundr      Ingimundarson      á 

Ströndum  (1355  eða  fyrri)  25. 
Hrómundsson :    Magnús. 
hross    20,    188,    259-260,  261, 

308,  316,  323,  326,  329,  334, 

343,  606,  619—620,  645,  735. 

—  hross    með    fyli    645.   — 

—  hrossabeit,  hrossagöngubeit 
326,  642,  639.  Sbr.  folar,  fol- 
öld,  hestr,  hundraðshestr,  kapl- 
ar,  klár,  merhryssi,  tryppi, 
ungkapall.     Sbr.  Innirauðr. 

Hrossasteinn  við  Skjálfandi  312. 
Hrossavellir  i  Þingeyjarþingi  328. 


i 


REGISTR 


851 


Hrunamannahreppr  i  Árnesþingi 

159,  204,  424,  425,  452. 
Hruni  i  Hrunamannahrepp  159, 

204,  453. 
Hrútafjörðr  314—315,  326,  412, 

587,  592.—  HrútaíjarðaráSl, 

82,    97,    284,    285,   339,  523, 

709-710. 
hrútar  308,  316. 
Hrútey  fyrir  Skógarströnd  212. 
Hrúteyjarkleif  i  Ófeigsfirði    25, 

315. 
Hrúthagi  i  Eyjafirði  66. 
Hrúthólmr  i  Svaríaðardal  334. 
Hryggir  i  Mýrdal  190. 
Hryggir  i  Skagafirði  324. 
Hryggir  fyrir  Skógarströnd  212. 
hryggr  (landamerki)  565. 
hrörnan  kirkju  52,  489. 
húðir  316,  343. 
húðlát  582. 
húfa    (með    skinnum    forn)   305, 

588. 
hugmóðr    125,    349—350,    412, 

590,  597—598. 
hulduklæði  yfir  Jónshöfði  296. 
humiliur,  sjá  homeliur. 
hunangstunna  584. 
Húnavatnsós  351. 
Húnavatnsþing  (— sýsla)  80,  81, 

90,    91,    150,    201,    351,  385, 

387,  396—397,  425,  454,473, 

522,  523,  534,  552,  599,  627, 

640,  642. 
hundraðshestr  212,  261. 
hundraðsketill  17. 
hundsmynd  (í  innsigli)  418. 
Hun(d)snes  á  Skaga  304. 
Hundsnes  á  Sléttu  324,  327. 
Hunevatnsthing,  sjá  Húnavatns- 

þing. 


Húnljótr  Ketilsson  nyrðra  (1405) 
28. 

Húnsstaðir  i  Þingi  314.  -  -  Húns- 
staðasandr  351. 

Huole,  sjá  Hólar. 

hurð  197,  320,  331. 

Hurðarbak  í  Kjós  708—709,  753. 

Hurðarbak  i  Veatrhópi  325. 

hús  22,  132—133,  139, 192^  205, 
210,  222,  302,  307,  422,  423, 
426,  470,  478,  529,  639—640. 
—  húsagarðr  107.  —  hús- 
gjörð  470.  -hússtaða  627.— 
húsuppgjörð  221.  —  húsverð 
222.  —  húsakynni :  Sjá  Ábóta- 
stofa  (á  Munkaþverá  1525), 
almaria  (—  armaria,  bóka- 
hirðsla,  bókaklefi,  á  Munka- 
þverá  1525),  anddyraloptport, 
baðstofa,  biskupsherbergi  (i 
Skálholti  1526),  biskupsstofa  (i 
Skálholti  1525),  borðhús  (á 
Hólum  1525),  Breiðabúr  (á 
Hólum  1525),  Brytastofa  (á 
Hólum  1525),  búr,  dorm  (á 
Munkaþverá  1525),  eldhús, 
eldaskemma,  fatabúr  (á  Hól- 
um  1525),  fjós,  göng,  herbergi, 
kapituli  (á  Munkaþverá  og 
Reynistað  1525),  karldyr, 
karlaskáli  (á  Hólum  1525), 
kjallari  (á  Hólum  1525),  klaustr- 
baðstofa  (i  Viðey  1526),  klefi, 
kofi,Langabúr  (á  Hólum  1525), 
mölunarkofi  (á  Munkaþverá 
1525),  náðhús,  Prestaskáli  (á 
Hólum  1525,  i  Skálholti  1530), 
ráðsraannsstofa  (áHólum  1525), 
Salr  (á  Hólura  1526),  skáli, 
Skólabaðstofa  (á  Munkaþverá 
1525),  ^kemma,  smiðja,  Soðhúa 
54* 


§52 


ílEGIS^IÍ 


(á  Hólum  1525),  Steikarahús 
(á  Hólum  1525),  stofa,  stóra- 
stofa,  Studiura  (á  Hólum  1525), 
Suðrliúa  (á  Munkaþverá  1525), 
Sveinaskemma  (á  Hólum  1525), 
Timbrstofa  (á  Hólum  1523— 
1525,  i  Skálholti  1525),  úthús, 
önd.  Sbr.  bær,  glergluggr, 
hlað,  hillufjöl,  innlás,  lás,  sess 
i  baðstofu,  stekkr,  stigi,  tún- 
garðr,  öndugi. 

Hús  („Húsar")  i  Holtum  256— 
257,  694-695. 

Húsabakki  i  Helgastaðahrepp 
323. 

Húsafell  i  Borgaríirði  218-219, 
411-412,  578. 

Húsar,  sjá  Hús. 

Húsavik  iAustfjörðum  185—186. 

Húsavik  á  Tjörnesi  93—94,  294, 
581,  583,  617,  643—644. 

húsbúnaðr,  húsgögn,  sjá  og  sbr. 
ábreiða,  áklæði,  baðföng,  borð, 
bókakista,  bókastokkr,  borð- 
diskar,  borðhandklæði,  busti, 
dúkr,  fildberi,  eldsgögn,  fat, 
fata,  hillufjöl,  hægindi,  inulás, 
járnstóll,  kanna,  ker,  kista, 
kistiU,  langsessa,  látúnsskeið, 
lás,  pallklæði,  reílar,  sess  i 
baðstofu,  sessa,  skál,  skeið, 
skerborð,  skerdiskr,  skinnsessa, 
skjóla,  spegill,  stigi,  stofu- 
tjöld,  stokkr,  stóll,  öndugi. 
Sbr.  búsgagn,  drykkjarföng, 
kirkja,  sæng,  sængrklæði. 

Húsey  i  Hólmi  i  Skagafirði  301, 
302. 

Húsey  fyrir  Skógarströnd  212. 

húsfreyja  195,  232—235,  243— 
244,  253,  263—264,  286,  288, 


315,  537,  560—561,  663,  694, 
704-707,716-717.  Sbr.:  hús- 
frú,  hústrú. 

húsfrú  86-88,  101,  104-105, 
180  -181,  712.  Sbr.  húsfreyja, 
hústrú. 

húsgangr,  húsgangsmaðr  581, 
582,  583. 

húsmaðr  176,  477,  478. 

hústrú  47,  55,57-58,102-103, 
180—182,  236,  288,  349,  402, 
516,  590,  597—598,  623,  652 
—653,  686,  712,  724. 

Huszwiig,  sjá  Húsavik. 

Hvalá  i  Ófeigsíirði  315. 

Hvalbás  á  Skaga  321. 

Hvaldalir  i  Suðrþingeyjarþingi 
312. 

Hvaleyri  við  Hafnarfjörð  145. 

Hvalfjörðr  262,  616.  —  Hval- 
íjarðarströnd  657. 

Hvalgarðr  á  Skagaströnd  314. 

Hvalgjá  i  Rauðagnúpi  310,  311. 

Hvalgrafir  á  Skarðsströnd  688. 

Hvallátr  á  Breiðafirði  437. 

Hvallátr  (=  Látr)  á  Látraströnd 
329. 

Hvallátr  i  Mjóafirði  142—143. 

Hvallækr  á  Skaga  321. 

Hvalnes  á  Skaga  302,  304. 

Hvalnes  i  Hornafirði  18. 

hvalr  19,  21,  25—26,  29,  198, 
266,  275,  303,  310—312,  314 
-315,  319-320,  324,  326, 
330,  334,  387,  495,  558,  609, 
635,  731,  741.  — hvalflutningr 
304.  —  hvalgögn  310.  —  hval- 
reki  25—26,  302—304,  305, 
310,  315,  319,  321,  323,  438. 
—  hvalskipti  303.  Sbr:  hlasa- 
hvalr,  járnhvalr,  þvesti. 


REGISTR 


853 


Hvalsá  i  Hrútafirði  326. 
Hvalsá  i  Kollafirði  438,  589, 
Hvalseyjar  fyrir  Mýrum  510. 
Hvalsnes    á   E-osmhvalanesi  87, 

182. 
Hvaltjarnir  á  Sléttu  310,  311.  — 

Hvaltjarnareki  311. 
Hvalvatnsfjörðr    i    Suðrþingeyj- 

arsýslu  812,  330. 
Hvammkot  i  Laxárdal  321. 
Hvammkot  á  Skaga  641. 
Hvammr  i  Borgarfirði  201. 
Hvammr  undir  Eyjafjöllura  87. 
Hvammr  i  Eyjafirði  309. 
Hvammr  i  Hvammssveit  19,  53, 

55,  62,  93,  157,  234,  240, 272 

—273,    291,  402-404,  419— 

420,  535-537,539,585—593, 

686,  701,  705-707. 
Hvammr  i  Hvitársiðu  403-404. 
Hvammr  í  Höfðahverfi  628. 
Hvammr  i  Langadal  766. 
Hvammr  í  Laxárdal  302,  305. 
Hvammr  i  Mýrdal  190. 
Hvammr  i  Norðrárdal  116— 117, 

243—244. 
Hvammr  i  Skaptártungu  189. 
Hvammr  i  Svartárdal  489. 
Hvammr   i   Vatusdal   314,  315, 

316,  640,  642. 
fívammr  á  Vatnsnesi  93,273,  747. 
Hvammsheiði    i   Þingeyjarþingi 

827. 
Hvammssveit  i  Dalasýslu  53,  55, 

62,    93,   234,   240,  272—273, 

404,  420,  586,  592-593,  686, 

701,  706-707. 
Hvanndalir  við  Eyjaíjörð  302. 
Hvanneyri  á  Skagaströnd  641. 
Hvanneyri  i  Borgarfiði  258,  506 

^  507,  621. 


Hvanueyri  i  Siglufirði  801,  302. 
Hvarf,  landamerki  Presthvamms 

562. 
Hvarf  1  Svarfaðardal  334. 
hvarna  (hvana)  259,  809. 
Hvassafell   i  Eyjafirði  301,  328. 
hveiti  251.  —  hveitisalt  299,  307. 
hverfisteinn  324. 
Hvilft  i  Önundarfirði  287. 
Hvitá  i  Borgarfirði  265. 
hvítadagar  331. 
Hvítanes  á  Akranesi  128. 
Hvitanes  i  Kjós  381. 
Hvitanes  i  Rangárþingi  567. 
Hvitársiða  i  Borgarfirði  262,  403. 
hvitasunna,    hvitasunnudagr  64, 

67,    97,    145,   211,   246,  331, 

454,  477,  489,  491,  522,  577, 

728-729. 
Hvitskeggshvammr  undir  Geita- 

hlíð    á    sýslumörkum  Arness- 

og  GuUbringusýslu  657. 
Hvitsteinn  á  Mýrum  567. 
Hvitsteinsás  á  Mýrum  567,  568. 
Hvolhreppr   i  Rangárþingi  108, 

518,  597,  599. 
Hvoll  1  Bildudal  643.  Sbr.  HóU. 
Hvoll  i  Hvolhrepp  108, 512—518. 
Hvoll  i  Saurbæ  196. 
Hvolr  i  Mýrdal  190. 
Hvolseyjar,  sjá  Hvalseyjar. 
Hvorá  (nú  ::::.  Hverhóll  ?)  í  Svarf- 

aðardal  334. 
Hwole,  sjá  Hólar. 
hylli  549. 
hylling  10. 
hyra  (á  skip)  81. 
hægindi  191,  260—261,  800,  307, 

309,  316,  318,  324,  329,  330, 

563.  —  meðrekkjuvoð  191.— 

hægindisver  192,  307, 


Ö54 


EEGISTR 


Hæll  i  Torfalækjarhrepp  314. 
Hæuuvik  i  Patreksfirði  176, 
Hæringsgil  i  Tangusveit  565. 
hæsta  sök  517. 
Höfðabrekka  i  Mýrdal  87. 
Höfðahverfi  i  Þingeyjarþingi  593, 

594,  628,  651,  652.  —  Höfða- 

hverfisströnd  309. 
Höfðaskáli  á  Sléttu  311,  323. 
Höfðaströnd  við  Skagaíjörð  179, 

302,  428—429, 441, 447—449, 

473,  475,  541,  570,  572,  731. 
Höfði  á  Akranesi  765. 
Höfði  i  Dýrafirði  287. 
Höfði  =z  Hjörleifshöíði  189, 190. 
Höíði  á  Höfðaströnd  730—731. 
Höfði  {=  Þórðarhöfði)  á  Höfða- 

strönd  303. 
Höfði  i  Höíðahverfi  294. 
Höíði  (Búlandshöfði)  áSnæfells- 

nesi  49. 
höfðingjar  10,  138,  239. 
höfn  647. 

Höfa  i  Borgarfirði  eystra  524. 
Höfn  i  Dýrafirði  28—29,  561. 
Höfn  (Leirhöfn)  á  Slóttu  310. 
Höín   i   Krosslandi    i   Mjóafirði 

eystra  49. 
Höfn  (Örlygshöfn)  i  Patreksfirði 

271,  628-629. 
Höfn  i  Siglufirði  301. 
Höfn  (Súluhöín)  i  Þistilfirði  310. 
Höín  =  Þorlákshöfn  637. 
höfuð  sancte  Johannis  295.  Sbr. 

koparhöfuð. 
höfuðból  54,  57. 
höfuðdrotnÍDg  98. 
höfiiðey  390. 
höfaðgóz  484. 
höíuðlin  297,  326. 
böfaðsmaðr  41,  103-105, 111— 


112,  118,  148,  150,  160,  266, 

414—417,  442,  493-494,  532 

—533,  540,  576,  625,  672,  678 

—680,    698-699.     Sbr.  hirð- 

stjóri. 
höfuðstólsbók    (=  kirlíjustóU  z=z 

reikningabók  kirkju)  116. 
höfaðstormr  98. 
högg    69,    99-100,    148—149, 

582. 
Högnason:    Ingjaldr. 
höklar    188,  190,  260,  295,  297 

—298,  305,  312,  317,  325,  330, 

332—333.    Sbr.  flugelshökuU, 

guðvefjarhökull,  messuhökuU. 
Hölkná  á  Skaga  303,  304. 
Hölkná  í  Þistilfirði  319,  320,  638. 
hömlun  626—627. 
hönd  heiptug  284—285. 
hönd  sancte  Johannis  295. 
Hönsestádher,  sjá  Hansastaðir. 
hörð  tið  691. 

Hörðuskáli  undir  Eyjafjöllum  106. 
Hörgárdalr  i  Vaðlaþingi  147, 148, 

216,  316,  320,  747. 
Hörgsdalr  á  Siðu  471. 
Höskuldr  Höskuldsson  biskup  1 

Stafangri     (1513—1537)    230, 

690. 
Höskuldr    Kollgrimsson    prestr 

syðra   (1534^1535)  712,  720. 
Höskuldr     Runólfsson    lögréttu- 

maðr  i  Eyjafirði  (1504—1526) 

47,  87,  223-224,  344,  383. 
Höskuldsnes    á  Sléttu  310,  327. 

—  Höskuldsnessreki  311. 
Höskuldsson :     Amundi,    Bjarni, 

Einar,    Helgi.   Höskuldr,  Jón, 

Runólfr,  Stígr. 
Höskuldsstaðir     í     Helgastaða- 

hreppi  í  Þingeyjarþingi  301, 


REGISTR 


855 


Höskuldsstaðir  á  Skagaströnd  93, 
119,  184,  273,  294,  425,  435, 
489,  492,  640. 

IðuDD,    kona    Jóns    Helgasonar 

(1529)  501. 
iðran  578. 

iíerð  (í  fjöru)  195,  196,  326. 
Jisland,  sjá  ísland. 
ikornaskinn  298. 
illgjörðir    118.  —  illgjörðamenn 

298. 
illræðismaðr  133,  141. 
IUugason:     Jón,     Vigfús,    Þor- 

grimr,  Þorsteinn. 
Illugastaðir  i  Fljótum  302. 
IUugaataðir    i    Fnjóskadal   309, 

570-571. 
IUugastaðir  í  Langadal  26,  28. 
Illugastaðir    á   Vatnsnesi  248 — 

249,  271. 
Illugi     Guðmundsson    prestr    i 

Múla  (1565)  664. 
Illugi  Jónsson  i  Skálholti  (1611), 

síðar  prestr  á  Kálfafelli  á  Síðu 

(enn  á  lifi  1645)  539. 
lUngi    Jónsson    lögréttumaðr    i 

Nesi  í  Höfðaliverfi  (1703)  593. 
Illugi       Ólafsson,      Eirikssonar, 

vestra  (1526— 1533)  341^),  674 

—676»). 
Hlugi    Sveinsson    vestra    (1536) 

768. 
illyrði  530. 
imbruvika,  imbrudagar  112,  470, 

621. 
impedimentum  202. 
imperator  41,  756—757. 


*)    Sýnist    geta    átt    við    sama 
mann* 


imperium  41. 

inearnacio  domini  35,  42. 

incola  39. 

incommodity  759. 

indracht  486. 

Indriðadóttir:  Guðfinna,  Sunnifa. 

Indriðason:  Guðraundr,  Kolbeiun. 

Indriðastaðir  í  Skorradal  255 — 

256,  258,  559. 
Indriði  Einarsson  skrifstofustjóri 

54. 
Indriði  Jónsson  vestra  (1474)  38. 
Indriði  Jónsson  vestra  (1534)  714. 
Indriði  Ketilsson  eystra  (1522 — 

1523)  122. 
Indriði  smiðr  í  Kirkjubæ  á  Síðu 

(1529)  480-482. 
Inga     Jóusdóttir,    Erlingssonar, 

kona  Teits  Þorleifssonar  ^1526 

-1535)   349,  403-404,  586, 

591-592,  696-697. 
Inga  Þórðardóttir  nyrðra  (1405) 

27. 
Ingibjörg  Grimsdóttir,  Pálssonar, 

írá  MöðruvöUum  (1527)428— 

431. 
Ingibjörg       Hákonardóttir       (i 

Hvammi  1531)  589. 
Ingibjörg     Haldórsdóttir,    Jóns- 

sonar,kona  Þórðar  Sigurðsson- 

ar  i  Haga  (á  lifi  1473)  56. 
Ingibjörg  Jónsdóttir,  Eriingsson- 

ar,  systir  Ingu  (1531)  592. 
Ingibjörg  Pálsdóttir,  Jónssonar, 

kona      Björns     Þorleiíssonar 

(1527-1529)  436,  503. 
Ingibjörg   Toríadóttir  frá  Klofa 

(1533)  679. 
Ingigerd  Ottisdóttir  (1532)  634. 
Ingigerðr  Tamasdóttir,  konaEi- 

ríks  Toríasonar  (1528)  453, 


REGISTR 


Ingimundarson:     Bergr,    Björn, 

Hrómundr,  Kolbeinn,  Magnús, 

Naríi,  Tumas. 
Ingimandr  Finnsaon,  Pétrssonar, 

lögréttumaðr  á  Signýjarstöðum 

(1504)  47. 
Ingimundr      Ketilsson      vestra 

(1532)  629. 
Ingimundr      Runólfsson     prestr 

vestra  (1530)  550. 
Ingiriðarstaðir   i  í>ingeyjarþingi 

327. 
Ingiríðr    Jónsdóttir,    Egilssonar 

(c.  1500),   fylgikona  síra  Ein- 

ars  Snorrasonar  568. 
Ingjaldr  Högnason  nyrðra  (1530 

-1532)  555^),  628. 
Ingjaldr   Jónsson    syðra   (1534) 

694. 
Ingjaldssandr    i    ísafjarðarsýslu 

58,  457. 
Ingólfsfjörðr    á    Ströndum   271, 

704-405,  719. 
Ingunnarstaðir  i  Króksfirði  717 

—718. 
Ingvildarstaðir  á  Reykjarströnd 

694—695. 
Ingvildr   Árnadóttir  i  Snóksdal, 

íylgikona   Daða  (1530—1536) 

508-509,  616,  763—764. 
Ingvildr  Helgadóttir,  Guðnasonar 

(enn  á  lífi  1512)  437. 
Ingvildr  ívarsdóttir,  Narfasonar 

(1525)  246. 
inimicus  755 — 756. 


*)  Ingjaldr  er  í  handriti  því, 
sem  textinn  fylgir  á  þessum  stað, 
kallaðr  „Magnússon",  en  „Högna- 
gou"  í  orðaœun,  o^  er  það  réttara. 


innbyggjarar  (inbyggere)  50, 576, 
685-686,  690.  Sbr.  inwanere. 

Innirauðr  (hestsheiti)  588. 

innlás  308. 

innlendr  erfingi  395. 

innlenzkir  menn  102. 

Innocencius  páfi  IIL  177. 

Innocencius  páfi  VIII.  41. 

Innrihólmr  á  Akrauesi  20. 

innsigli  12,  19-22,  26-29,  36, 
42-43,  46—50,  53,  58,  61—67, 
71,  74-75,  79,  87,  89—90,  92— 
97,  101—106,  109,  112—113,116 
—117,  119,  121—128,  125,  129, 
131—132,  134,  136—140,  142, 
144,  147—148,  151—156,  158— 
161,  176,  178,180—185,187,202, 
204,  206,  207,  209—213,  216, 
218—219,  221,  223—224,  226— 
228,  231—283,  235—238,  240— 
243,  246,  250,  252—254, 257,  263 
—272,  274—287,  387,  339,  341— 
847,  349—853,  855—308,  360, 
369—870,  379,  881—382  384, 
886,  388,  397,  899—414,  416— 
421,  428,  425-427,  432,  435— 
438,  440,  442-448, 450-457, 459 
—460,  462—468, 473—480, 482— 
494,  496—505, 509, 511—512, 514 
—516,  520—527,  529—530,  532, 
534—585,  587—541,  543,  545— 
547,  552, 554-555, 558,  566—567, 
571—578,  575—578,  580,  581,  583, 
585,  589,  591,  598,  595—597,  599, 
601-605,  608—610,  612,  614— 
621,  624—625,  627—680,  686, 
638—640,  643,  645,  649—651, 
658—659,  661—660,  668,  670, 
672—674,  676,  678—680,  684— 
6S5,  687,  690,  692—699,  701,  705, 
707—708,  710—714,  722—724, 
726—727,  729—732,  734—736, 
738,  740,  742—749,  751—753, 
761,   763—765,  767—768.  — 


REGISTR 


857 


innsiglafaldr  664.  —  innsigla- 
fór  388,  668,  701.  —  innsigla- 
þvengir  237,  389,  614. 

innstæða  56,  87,  159,  181,  227, 
247,  263,  281,  349,  370-372, 
377,  394—395,  423—424,455 
—456,  459,  542,  545,  550- 
551,  609,  619-620,  650,  696, 
721. 

inntekt  485. 

inscriptio  76. 

Instaland  i  Skagaíirði  321. 

instigacio  45. 

insula  39,  691,  756-757. 

inventarium  312,  336,  480,  623, 
673,  734. 

inventio  crucis  488. 

invocatio  45. 

inwanere  486.  Sbr.  innbyggj- 
arar. 

tpishóU  i  Skagaíirði  324. 

írland :  írsk  commonmessubók 
322.  —  írskr  grallari  322.  — 
irskr  kross  190.  —  írsk  messu- 
bók  317.  —  írskr  texti  með 
silír  328. 

ísaíjörðr  53-54,  485,  502,  524 
— 526,  696.  — Isafjarðarsýsla 
427. 

Iseland,  sjá  ísland. 

iskyid  346,  471,  701—704. 

ísland  (Jisland,  Jissland,  Iseland, 
Isslandt,  Isslannt,  Islande,  Is- 
landia,  Islandt,  Ysland,  Ys- 
landh,  Yslandt,  Yslannd,  Yss- 
landt,  Yssælandt,  Yszlandia), 
íslendingar,  islenzkir  menn 
2—3,  4,  5—14,  15,  33,  39—41, 
43,  45,  47,  59,  61,  68,  72,  76,  78, 
80—81,  86,  96-105,  110-112, 
m,  134, 139—141, 148-152, 154, 


157,  160—162,  166—170,  182— 
183,  199,  203—205,  207—208, 
216—219,  228—229,  231,  233— 
234,  236,  266,  268,  282—283,  293, 
389,  390,  396,413,414-417,422, 
432—435,  441—442,  457—458, 
467-470,  479,  483,  486,  492— 
493,  500,  522—523,  532—534, 
536,  538,  540,  545,  567, 569,  576, 
578—579,  580—584,  613,  623, 
625,  631,  633,  647,  668—669, 670 
—672,  675,  678—682,  683,685— 
688,  689—691,  698—700,  707, 
712,  715,  722,  725,  736—738,  746, 
754—762.  -  íslandsfari  12— 
13.  —  íslandsferð  691.  —  ís- 
landshaf  98.  —  íslenzk  þýð- 
ing  238.  --  messubók  ísienzk 
298. 

isle  168,  759.     Sbr.  insula. 

ísleifr  Einarsson  sýslumaðr  og 
háyfirdómari  (d.  1836)  26,  27. 

ísleifr  Hrafnsson,  lögmanns 
Brandssonar  (1528—1530)  472, 
476,  551—552. 

ísleifr  Marteinsson  eystra  (d.  fyr- 
ir  1526)  372—373. 

ísleifr  Sigurðsson,  Finnbogason- 
ar,  bóndi  á  Grund  i  Eyjaíirði 
og  sýslumaðr  í  Vaðlaþingi 
(1533—1535)  654—657,  664, 
666—668,  726—727. 

ísleiír  Úlfsson  í  Þingeyjarþingi 
(1523-1532)  170,  179,  617. 

ísleifsson:  Einar,  Jón,  Steingrimr, 
I>ormóðr. 

Isleiksson :    Jón. 

ísólír  Arnórsson  i  Rangárþingi 
(1527)  406,  407. 

ísólfsstaðir  á  Tjörnesi  429,  431. 

ítak  26,  106,  145,  156,  182,  388, 
403,  411,  425,  470,  485,  494, 


858 


REGISTR 


529,  540,  609,  615,  627,  672, 

742,  750. 
itala  22,  65,  135,  321,  330,  389, 

594,  612,  652,  701—702,  767. 
Italia  162,  163. 
ívar    Amundason    prestr    syðra 

(1532-1383)  614,  683. 
ívar    Brandsson   lögréttumaðr  i 

Húnavatnsþingi   (dáinn    1523) 

155,  157,  177,  224,  225. 
ívar  Eiriksson  i  Þingeyjarþingi 

(1532)  608. 
ívar  Hafliðason  nyrðra  (1405)  27. 
ívar      Narfason,     Sigurðssonar, 

sýslumaðr    i   Eagradal  (dáinn 

1524)  246—247,  577. 
ívarsdóttir :    Ingvildr. 
ívarsson:    Bjarni,  Gauti,  Gyrðr, 

Hafliði,  Jón,  Narfi,  Sigurðr. 

Jakob  postuli,  Jakobsmessa, 
(vaka,  vigilia,  festum)  98, 183, 
541,  595,  626,  700.  —  Jak- 
obslikneski  305,  313,  322,  333. 
—  Jakobssaga  299.  —  De  Jac- 
obi  voragine  (sermonsbók)  298. 
Sbr.:  Pbilippus  et  Jacobus, 
Tveggja  postula  messa.  Sbr. 
Sancti  Jacobs  land. 

Jakob  Tode  skipherra  frá  Ham- 
borg  (1527)  413,  415,  416. 

Jakobsson:  Helgi,  Jón,  Þorvaldr. 

Jallstaðir,  sjá  Jarlsstaðir. 

jarðbrú  146. 

JarðföU,  beitiland  frá  Prest- 
hvammi  562. 

jarðkerald  316. 

jarðkross  (lagðr  af  steinum^  320. 

jarðríki  585,  591. 

jarl  2,  4—5. 

Jarlstaðir  iBárðardal  746—747. 


Jarlsstaðir  i  Höfðahverfi  628, 
651. 

járn  153,  192,  260,  300,  309, 
314.  —  járufat  299.  —  járn- 
hattr  192,  299,  307.  ~  járn- 
hella  307.  —  járnhvalr  304.  — 
járnkarl,  járnkallsbrot  191, 
307,  313,  317,  646.  —  járn- 
sleggja  646.  —  járnstika  314, 
317,  320,  322,  324,  327,  328, 
329,  330,  332,  333.  -  járn- 
stóll  298.  Sbr.  ásmundr,  greipi- 
járn,  smjörjárn,  niðrfella. 

járn  (=2  hestajárn)  14,  16. 

Járngerðr  Þorvarðsdóttir  nyrðra 
(1405)  27,  28. 

Jarnligstaðir  i  Holtum  694—695. 
Sbr.  Hárlaugsstaðir. 

jarteign  98,  314,  321. 

jáyrði,  jáorð  210,  220,  472, 488, 
503,  515,  610,  686,  699,  711, 
714. 

Jelivogar  i  Skagafirði  93. 

Jens  Söíírinsson  fógeti  á  Bessa- 
stöðum  (1652)  1. 

Jeronimus  líknesi  332. 

Jerúsalem  (dominica  lætare  J.) 
522. 

Jesúlikneski  313,  317,  322. 

Jilífsdalsá  i  Kjós  18. 

Joachimsdalir  756,  758. 

Jochim  Grelle  (1534)  719—720. 

Jóhann  Erissz  (1532)  631. 

Jóhann  Jónsson  prestr  áBrjáns- 
læk  og  i  Otrardal  (d.  1696)  706. 

Jóhann  Kruko  (1529—1533)  483 
-484,  685. 

Jóhann  Pétrsson  fógeti  og 
hirðstjóri  (1524-1529)  207, 
266,  414—417,  432-435,  493 
—495,  742, 


REGISTR 


859 


Jóhannes    Angelus    Arcirabold, 

legáti  (1520)  64. 
Jóhannes  de  Gallesio  (1426)  31 
Jóhannes  páfi  XXH.  34. 
Jóhannes  páfi  XXHL  30. 
Jóhannes    postuli,  s]á  Jón  post- 

uli. 
Jóhannes  skirari,  sjá  Jón  skirari. 
Jóhannsson:  Vigfús. 
jól  51,  122,  143,  187,  296,  322, 

325—326,  331,  335,  440,  556. 

-  jóladagr    195,    317,    531. 

—  niundi  dagr  jóla  570, 
571.  —  þrettándi  dagr  jóla 
648.  —  jólafasta  67,  122, 
252-  253,  317-318,  331— 
333,  688. 

jórafrú  (joraffru)  632,  648—649, 
691.  —  Sbr.  jungfrú.  —  jom- 
ffrucloster  632,  637. 

Jón  Andrésson  prestr  layrðra 
(d.  1524)  213-215. 

Jón  Arason  prestr,  forsjónar- 
maðr  og  ráðsmaðr  fíóladóm- 
kirkju,  biskupsefni  og  biskup 
á  Hólura  (1522-1536)  65,  68 
—71,  76,  89—92,  93-95,  96— 
97,  109—110,  113-116,  121, 
123,  131-134,  137-138,  162- 
167,  169—175,  202—208,  216— 
217,  225,  227—232,  í:33,  234, 
236«,  238«— 240,  264,  266—268, 
283—284,  291,  293,  294,  300, 
305,  334-340,  343—344,  348— 
350,  351—352,  378—380,  382- 
384,  385—387,  400-401,  402— 
403,  409,  411—412,  415,  416, 
420-422,  424—425,  426,  427— 
432,  440,  445-450,  451—452, 
453—455,  465—466,  472,  476, 
479-480,  486-^488,  489,  490, 
491—493,    500,   506,  ^§09   551— 


555,  570—572,  593-^96,  599— 
600,  604,  612,  621,  623-624, 
626,  628,  634—536,  643-644, 
651—652,  654-665,  656,  659, 
661—665,  670,  673—674«,  680, 
682-684»,  689,  692—693,  696— 
697,  699—700,  730—731,  733- 
735,  736-738,  744—745,  746~- 
747,  765. 

Jón  Arasou  (Árnason)  prestr 
syðra.  Sjá  Jón  Árnason. 

Jón  Arason  prófastr  í  Vatna- 
firði  (d.  1673)  346,  347,  520, 
526,  535. 

Jón  Arnason  prestr  í  Gaulverja- 
bæ  (1523—1530)  132,  176, 
354,  359,  504,  518,  547. 

Jón  Arnason  lögrétturaaðr  og 
sýsluraaðr  i  Gullbringusýslu 
(1522—1536)  100,  140,  152, 
200,  533,  536,  669,  671,  708, 
751—752,  762. 

Jón  Arnason  bróðir  i  Þykkva- 
bæ  (1531)  574. 

Jón  Árnason  bókavörðr  (d.  1888) 
577. 

Jón  Arnórsson  eystra  (1530) 
523. 

Jón  Ásgeirsson,Árnasonar,  sýslu- 
raaðr  i  Ögri  (d.  1478)  55,  232, 
233. 

Jón  Ásgrírasson  (dáinn  1523) 
132. 

Jón  Ásmundsson  prestr  i  Borg- 
arfirði  (1526—1530)  380-381, 
510,  543. 

Jón  Auðnason  (— Guðnason?) 
vestra  (1536)  768. 

Jón  Bárðarson  i  Húnavatnsþingi 
(1514—1527)  61,  403. 

Jón  Benediktsson  sýslumaðr  i 
Rauðaskriðu  (d.  1776}  601. 


860 


REGISTR 


Jón  Ber(g)steinsgon  (1619)   618. 

Jón  Bergþórsson  syðra  (1528 — 
1535)  477,  751-752. 

Jón  Bjarnason  prestr  á  Grenj- 
aðarstöðum  (1419—1432)  323. 

Jón  Bjarnason  á  Jörfa  (1527— 
1532)  438-440,  496-497, 
567,  569,  617-618. 

Jóu  Bjarnason  (Stöðlaskáld) 
kirkjuprestr  í  Skálholti  (1530) 
556,  569. 

Jón  Bjarnasoa  vestra  (1534) 
702. 

Jón  Bjarnason,  Helgasonar,  frá 
Skammbeinsstöðun),  kirkju- 
prestr  i  Skálholti  og  prestr  i 
Fellsmúla  (d.  1628)  538,  615. 

Jón  Björnsson  danr  á  Hrafns- 
eyri  (d.  1508)  237,  278,  369, 
515-516. 

Jón  Björnsson  (eldri,  Guðna- 
sonar,  og  ekki  sammæðra  við 
Jón  yngra?)  vestra  (1524) 
234. 

Jón  Björnsson  yngri,  Guðnason- 
ar,  „bóndi",  sýslumaðr  í  Ár- 
nessþingi,  kæmeistari  Ögraund- 
ar  biskups  (1523-1536)  177, 
211-212,  218,  256,  274,  374, 
375,  412,  418,  420,  498,  515 
-516,  541,  543,  546,  556, 
573,  578,  590,  597,  705,  708, 
762. 

Jón  Brandsson  lögróttumaðr 
(1522)  101. 

Jón  Brandsson  prestr  á  Barði 
i  Fljótum  (1522-1528)  89, 
90,    96,    109,    114,    221,  467. 

Jón  Brun  (1524)  259. 

Jón  Böðvarsson  vestra  (1534) 
^93, 


Jón  Craxton  (Vilhjálmsson)  bisk- 
up  á  Hólum  (1425-1435)  31- 
-32. 

Jón  Dagstyggsson  (1525)  284 — 
286. 

Jón  Dagatyggsson  annar,  bróð- 
ir  hins  (1525)  284-286. 

Jón  Egilsson  frændi  Ögmundar 
biskups  (1529)  507. 

Jón  Egilsson  prestr  í  Stafholti 
(1571—1594)  564. 

Jón  Einarsson,  Þórólfssonar, 
prestr  í  Odda,  officialis  Skál- 
holtskirkju  og  (af  Ögmundi 
biskupi)  ætlaðr  til  biskups  á 
Hólum  (1522-1534)  88,  130, 
132,  159, 166—167,  201,  231, 
232,  264,  444,  457-460,  498, 
505,  512-514,  516-5182,  539, 
543-545,  574,  597,  604,  614, 
619-620,  640,  649-651,  659, 
677,  682,  696,  697,  702,  704, 
705. 

Jón  Einarsson  prestr  nyrðra 
(1523)  137^). 

Jón  Einarsson  murti  i  Grunna- 
vik  (dáinn  fyrir  1530)  520— 
521, 

Jón  Einarsson,  bróðir  Jóns  murta 
(1530j  521. 

Jón  Einarsson  (d.  fyrir  1526), 
faðir  Guðrúnar  konu  Páls 
Þórálfssonar  383,  384. 

Jón  Einarsson,  Oddssonar,  sýslu- 
maðr  á  Skarði  í  Langadal 
(1522-1531)  111,  115,  176- 
178,  199-201,  224-226,  254 
—255,  349(?),  534,  579. 


*)    Ef  ekki    sami   maðr    og   sá 
nsesti  hér  á  undanr*"^  ""' 


MGIStR 


mi 


Jón  Einarsson   á    Skálá    (í  fals- 

bréfi  1526)  389. 
Jón      Einarsson,      Þorleifssonar 

(1529)  502-504. 
Jóu    Einarsson     nyrðra    (1558) 

349. 
Jón    Eiriksson    skalli    biskup  á 

Hólum  (d.  1390)  18,  325. 
Jón    Eiriksson    prestr    i  Vatns- 

firði,  officialis  Skálholtskirkju 

(1524-1534)   201,    234,   237, 

244,  345-347,  456,  515,  520 

-521,  548,  626,  663,  696,  714. 
Jón     Eiríksson     lögréttumaðr    1 

Rangárþingi  (1522-1535)  101, 

223,  268,  360,  407,  477,  513, 

533,  536,  669,  671,   682,  696, 

712,  737. 
Jón  Eiriksson  eystra  (1530)  523. 
Jón  Eiríksson  vestra  (1534)  701. 
Jón  Eiriksson  syðra  (1536)  765. 
Jón  Eiriksson  lögsagnari  á  Núpi 

i  Núpsdal  (um  1700)  744. 
Jón    Eiriksson    yngri    frá  Núpi, 

bróðir   Jóns    lögsagnara    (um 

1700)  744. 
Jón  erkibiskup  i  Niðarósi,  hinn 

rauði  (1267-1282)  7,  131. 
Jón    Erlendsson    prestr   i  ViU- 

ingaholti   (d.    1672)    11,    230, 

266,  369,  413,  429,  704. 
Jón    Erlingsson    prestr    vestra 

(1523)  176. 
Jón  Espólín,  sýslumaðr  (d.  1836) 

379. 
Jón  Eyjólfsson    prestr   i   Mýra- 

sýslu  (1531-1535)  603,    745. 
Jón  Eyjólfsson  (dáinn  fyrir  1528) 

460. 
Jón    Eyvindsson    eystra    (1523) 

523, 


Jón  Filippusson  prestr  nyrðra, 
og  síðan  í  Múla  i  Aðaldal 
(1522-1531)  109,  595. 

Jón  Finnbogason  prestr  i  Múla 
i  Aðaldal  (1491-1524),  stað- 
arhaldari  á  Helgastöðum  (fram 
til  1524),  officialis  Hóladóm- 
kirkju  og  prior  á  MöðruvöU- 
um  (1524-1546)  51,  69-71, 
90,  109,  113-116,  119,  172, 
206,  221,  262,  307,  337,  450— 
451,  479-480,  604,  655,  656, 
733. 

Jón  Finnbogason  prestr  i  Lauf- 
ási  (1505-1535)  119,  206, 
331,  450,  480,  733. 

Jón  Gamlason  vestra  (1411)  29. 

Jón  Gerreksson  biskup  i  Skál- 
holti  (1426-1433)  30. 

Jón  Gislason  prestr  á  Mel  i 
Miðfirði  (1508-1525)  52, 109, 
119,  137,  327. 

Jón  Gislason  prestr  i  Gaulverja- 
bæ  (1523-1531)  132,  481, 
482,  504,  574,  607^). 

Jón  Gíslason,  Filippussonar, 
prestr  i  Holti  undir  EyjafjöUum 
(1522-1532)  88,  132,  180, 
224,  345,  377,  392,  399,  518— 
520,  606,  613,  630,  682,  684^). 

Jón  Gíslason  i  Selvogi  (1526) 
354. 

Jón  Gíslason  lögréttumaðr  (1530 
—1535)  533,  579,  671,  754. 

Jón  Gislason  i  Kjalarnessþingi 
(1534-1535)  708,  754. 

Jón  Gislason  prestr  vestra  (1569) 
20. 


1)    Milli    þessara    manna   verðr 
ekki  greint  iil  hlítar. 


862 


RÉGISTR 


Jón  Gizurarson  á  Núpi  (á.  1648)  11. 
Jón    Gizurarson    skólameistari  i 

Skálholti    og    prófastr  i  Múla 

(d.  1662)  266. 
Jón     Grimsson      fylgjari     Teits 

Þorleifssonar  (1522-1527)  70, 

156,  403^). 
Jón  Grimsson  i  Skagaíirði  (1525) 

283. 
Jón  Grimsson  vestra  (1542)  241. 
Jón  Guðlaugsson    prestr  nyrðra 

(1522)  89,  96,  109,  114,    119. 
Jón  Guðmundsson  prestr  á  Val- 

þjófsstöðum  (d.  fyrir  1454)  34 

-35. 
Jón  Guðmundsson  vestra    (fyrir 

1515)  63,  64. 
Jón  Guðmundsson  prestr  nyrðra 

(1522-1526)  109,  137,  340. 
Jón    Guðmundsson    í  Skagafirði 

(1524)  221—223. 
Jón  Guðmundsson  djákni    (fyrir 

1526)  369. 
Jón  Guðmundsson  i  Rangárþingi 

(1529)  .505. 
Jón  Guðmundsson  vestra  (1530) 

548. 
Jón  Guðmundsson,  prests  Jóns- 

sonar,  i  Möðrudal  (1532)  638 

—639. 
Jón  Guðmundsson  syðra   (1535) 

754. 
Jón  Gunnsteinsson  syðra  (1533) 

657. 
Jón    Guttormsson   prestr   syðra 

(1523-1525)  132,  281. 
Jón    Hafiiðason     djákni     syðra 

(1526)  354. 
Jón    Hákonarson    á    Vatnshorni 

(d.  1748)  382,  494. 

1)    Sýnist  alt  vera  einn  maðr. 


Jón   Haldórsson    biskup  i  Skál- 

holti  (1323-1339)20. 
Jón  Haldórsson  prestr  á  Stað  i 

Steingrimsfirði      (1508—1527) 

438,  654. 
Jón    Haldórsson     fylgjari    Teits 

(1522-1527)  70,  401-402. 
Jón  Haldórsson    (Tyrfingssonar) 

djákni    og  prestr  i  Dögurðar- 

nesi   (1528-1535)  443,  750- 

751. 
Jón  Haldórsson,  Ólafssonar,  ráðs- 

maðr   i    Skálholti    (d.     1645) 

737. 
Jón  Haldórsson  prófastr   i   Hít- 

ardal    (d.    1736)    8,    12,    116, 

124,  263,  269,  270,  359,  360, 

368,  413,  461,  465,  476,  508, 

564,  568,  616,  621,  644,  646, 

698,  763. 

Jón  Halfdanarson  vestra  (1535) 
750. 

Jón  Hallsson  skáld,  „bóndi"  i 
Dal  undir  Eyjaíjöllum  og  i 
Eyvindarmúla,  lögréttumaðr, 
sýslumaðr  i  Rangárþingi  og 
Vestmannaeyjum  og  umboðs- 
maðr  Skóga  og  Merkreigna 
(1513—1535)  60,  72,  86,  88 
-89,  104—108,  159,  160— 
161,  176—177,  180,  181,  198, 
200,  204,  207,  255—256,  275, 
352—353,  376—378,  412,  416, 
477.-478,  493-496,  498,  501, 
512—514,  540— 54P,  548, 
550,  590,  597—599,  604,  625, 
627,  647,  648,  652-653,  669, 
672—673,    678—979,    698— 

699,  707—708,    736,    740- 
743. 

Jón    Hallsson    nyrðra    (1522— 


REGISTE 


m 


1529)  121,  447,  474,  485,  487 
-488. 

Jón  Hallsson  (á  Jörfa  1529)  496. 

Jón  Hallsson  í  Eyjaíirði  (1524) 
249—250. 

JónHéðinsson  prestríHrunafl^^S 
-1530),oíficialis  Skálholtskirkju 
(1535)  og  ráðsraaðrí  Skálholti 
(1523—1528)  132, 180, 210, 250, 
263,  274,  275,  290,  393,  441, 
452—453,  474,  501,  556,  569, 
607,  613,  614,  644,  660,  729. 

Jón  Helgason  vestra  (um  1510 
—1525)  54,  270. 

Jón  Helgason,  er  var  á  Sveins- 
staðafundi  (1522)  68. 

Jón  Helgason,  ábóta  Jónssonar 
(1522)  117^). 

Jón  Helgason,  lögmanns  Odds- 
sonar,  lögréttumaðr  i  Rangár- 
þingi  (1523—1536)  152,  168, 
353,  500-502,  513,  675,737, 
762. 

Jón  Helgason  prestr  syðra  (1533) 
648. 

Jón  Hjaltalín  sýslumaðr  áRauð- 

ará  (d.  1754)  367. 
Jón     i      Hnappadalssýslu      (c. 

1690)  619. 
Jón  Höskuldsson  vestra  (1523— 

1527)  142,  436. 
Jón  IUugason  vestra  (1554)  484. 
Jón  ísleifsson  eystra  (1502)  46. 
Jón       ísleiksson      lögréttumaðr 

syðra  (1528)  477. 
Jón   ívarsson   prestr  (i  Laugar- 

dal  1522)  67. 
'Jón  Jakobsson  (1528)  460. 


^)  Lesháttrinn  „sonum"  neð- 
nnmáls  virðist  hér  réttari  en  „son- 
arsonum"  í  textanum. 


Jón     Jakobsson    sýslumaðr    (d. 

1808;  65. 
Jón    Jónsson    i  Húnavatnsþingi 

(1405)  27^). 
Jón  Jónsson  lögréttumaðr  (1504) 

47. 
Jón  Jónsson  smásveinn  prestr  i 

Hjarðarholti  (d.  1514)  63,  488. 
Jón  Jónsson  prestr  i  Miklabæ  i 

Blönduhlíð,     ráðsmaðr     Hóla- 

stóls  (1508—1529)  50,  89,  90, 

96,    97,    109,    114,    119,  221, 

337,  339,  480. 
Jón  Jónsson  prestr  á  Skinnastöð- 

um  (1508 -1535)  51,  109,734. 
Jón  Jónsson  prestr  nyrðra  (1522) 

109. 
Jón    Jónsson    prestr,    að  því  er 

virðist,    i  Ölfosi  (1524-1531) 

200,  269,  488,  574,  607. 
Jón  Jónsson  prestr  (ogprófastr) 

i  Skaptafellsþingi  (dáinn  1529) 

480—482. 
Jón  Jónsson  prestr  á  Reykhólum 

(1525-1535)  285, 503, 693, 722. 
Jón     Jónsson    (heirailis^prestr    1 

Hvarami  í  Hvammssveit  (1531) 

588,  592. 
Jón  Jónsson  prestriKjalarness- 

þingi  (1533)  657. 
Jón    Jónsson   (í>orlákssonar  ís- 

lendingr;  1522—1533;  d.  1533) 

67,  111,  460,  643,  676. 
Jón  Jónsson  á  Rauðasandi  (1522) 

111. 
Jón    Jónsson    (á    Seltjarnarnesi 

(1523)  146. 
Jón  Jónsson  (i  Flatey ;  1523)  142. 


*)  Milli  Jóna  Jónssona  verðr 
hér  margvíða  enn  sem  fyrrí  ekki 
greint  til  neinnar  hUtar, 


Ö64 


EEGÍSTR 


Jón  Jónsson  kolls,  bóndi  i  Holti 
i  Saurbæ,  lögréttumaðr  (1523 
-  1535)  195,  671,  750^). 

Jón  JÓDSSon  bróðir  og  sacrist- 
amis  á  Skriðuklaustri  (1524) 
244-246. 

Jón  Jónsson  lögróttumaðr,  að 
þvi  er  virðist  i  í>verárþingi, 
og  gæti  verið  sami  maðr  og 
Jón  i  Bæ  (1525-1535)  285 
464,  533,  536,  538,  541,  600, 
603,  671,  737,  745. 

Jón  Jónsson  lögréttumaðr  i  í>órs- 
nessþingi  (1536)  768^). 

Jón  Jónsson  i  ísafjarðarsýslu 
(1525-1534)  272,  546,  665. 

Jón  Jónsson  í  Önundarfirði  (1525) 
287. 

Jón  Jónsson  i  Eyjafirði  (d.  íyrir 
1526}  387—388. 

Jón  Jónson  i  Eyjafirði  (1524— 
1533)  215,  279,  575,  667. 

Jón    JÓDSson    annar    i  Eyjafirði 

(1531)  575-576. 

Jón  JónssoD  prófentumaðr  á 
Þingeyrum  (1526)  426. 

Jón  Jónsson,  murta  Einarssonaj 
(1530)  520-521. 

Jón    Jónsson    i   í>ingeyiarþingi 

(1532)  608. 

Jón  Jónsson,  vottr  á  Brjánslæk 

(1535)  753. 
Jón  Jónsson  vottr  i  Elatey  (1535) 

750. 
Jón  Jónsson  prestr  nyrðra  (1541) 

527. 
Jón    Jónsson  lögmaðr  (d.  1606) 

90,  178,  385,  886,  444. 


*)   Þetta  gœti  þó  verið  einn  maðr, 
ef  til  viU. 


Jón  Jónsson  vestra  (1665)  603. 

Jón  Jónsson  i  Húnavatnsþingi 
(1703)  599. 

Jón  Jónsson  prestr  á  Breiða- 
bólsstað  á  Skógarströnd  (d. 
1732)  509. 

Jón  Jörundsson  („Jherunson") 
nyrðra  (1522)  112. 

Jón  Koðransson  prestr  á  Val- 
þjófsstað,  almennilegr  dómari 
miUi  Gilsár  í  Skógum  og 
Reyðarfjarðar  (1523  -1532) 
135,  277,  371,  372,  408,  627. 

Jón  Kolbeinsson  (v.  L;  1619)  618. 

Jón  kollr,  sjá  Jón  Oddsson. 

Jón  Loptsson  syðra  (1527)  418. 

Jón  Magnússon  prestr  á  Helga- 
stöðura  (1382)  18. 

Jón  Magnússon  prestr  nyrðra, 
að  þvi  er  virðist,  i  Nesi  (1522 
—1535)  109,  179,  220,  733. 

Jón  Magnússon  vottr  i  Viðey 
(1522)  117. 

Jón  MagnússoD  lögréttumaðr  á 
Núpi  í  Gnúpverjahrepp  (1523 
—1529)  140,  141,  148,  152, 
177,  200,  204,  223,  263,  274, 
281,  356,  357,  359,  477,  505. 

Jón  Magnússon,  JÞorkelssonar, 
„bóndi"  á  Svalbarði  á  Sval- 
barðsströnd  (1522—1536)  121 
—122,  249—250,  337,  379, 
405—406,  485—486, 487,  593, 
628,  658—659,  667,  764-765. 

Jón  Magnússon  i  Rangárþingi 
(1533)  648—649. 

Jón  Magnússon  danr  á  Eyri  (d. 
1651)  53,  363. 

Jón  Magnússon  bróðir  Arna  (d. 
1738)  62,  68,  109,  147,  152, 
195,  215,  445,  448,  454,  462, 


feEáÍSÍR 


8é& 


473,  475,  479,  527.  567,  570, 

573,  596,  601,  608,  610,  733. 
Jón    Magnússon   prestr  á  Mæli- 

felli  (d.  1760)  064. 
Jón    Magnússon    bæjarfógeti    4, 

8,  11,  15,  358,  360,  494, 
Jón    Markússon    prestr  i  Valla- 

nesi,  officialis,  gefr  uppValla- 

nes  1530,   og   verðr   þá  prior 

í    Skriðu    (1522—1534)    72— 

74,    185,    187,  371,  372,  390, 

521,  627,  677,  696. 
Jón    Marteinsson    prestr    vestra 

(1474)  38. 
Jón    Marteinsson    prestr  nyrðra 

(1522)  109. 
Jón    Marteinsson    syðra    (1535) 

754. 
Jón    Mattheusson    (Matthiasson) 

prestr    (hinn    sænski)    nyrðra 

(1535-1536)  746,  766. 
Jón  Mel  (1523—1524)  198,  259. 
Jón     Mor     (Mos),     Englendingr 

(1527)  413,  415,  416. 
Jón     Narfason,    lögréttumaðr    i 

Garði  i  Dýrafirði  (1524—1530) 

235,  270,  477,  515. 
Jón  Naríason  murti  í  ísafiarðar- 

sýslu  (1530-1534)  515,  665. 
Jón  Nikulásson  syðra  (1588)  743. 
Jón  Oddsson  prestr  nyrðra  (1522) 

109. 
JÓD    Oddsson    koUr,    „bóndi"    i 

Holti  i  Saurbæ  (1523)  195. 
Jón     Oddsson,     lögmanns,     Ás- 

mundssonar  502. 
Jón    Oddsson  í  Húnavatnsþingi 

(1532)  627. 
Jón  Oddsson  vestra  (1534)  714. 
Jón  Oddsson  nyrðra  (í  falsbréfi 

1535)  731. 

Dipl.  iBl.  IX.  B. 


Jón  Ófeigsson  nyrðra  (1405)  26, 
27,  28. 

Jón  Ólafsson  prestr  i  í>ingeyjar- 
þingi  (1522—1536)  109,  114, 
172,  206,  337,  551,  617,  658, 
764. 

Jón  Ólafsson  prestr  i  ísafjarðar- 
sýslu  (1524-1528)  235,  477. 

Jón  Ólafsson  i  Borgarfirði  (1524 
—1528)  218,  462. 

Jón  Ólafsson  í  ísafjarðarsýslu 
(1526—1534)  346,  515,  665, 
695. 

Jón  Ólafsson  lögréttumaðr  í 
Húnavatnsþingi  (1523—1533) 
148,  348-350,  416,  489,  534, 
536,  579,  581,  669,  675. 

Jón  OJafsson  djákni  i  Rangár- 
þingi  (1527)  396. 

Jón  Ólaísson  i  Skagafirði  (1528 
—1531)  454,  475,  570,  571. 

Jón  Ólafsson  i  Þingeyjarþingi 
(1530)  525. 

Jón  Ólafsson  i  Barðastrandar- 
sýslu  (1530-1535)  566,  753. 

Jón  Ólafsson  prestr  í  Sandfelli 
(d.  1635)  615. 

Jón  Ólafsson  frá  Grunnavik 
(Grunnavikr-Jón;  d.  1779)71, 
75,  76,  78—81,  83-85,  97, 
99,  110,  116,  117,  123,  130, 
136,  141,  161,  162, 164-166, 
172,  173,  175,  176,  180,  199, 
201,  223,  243,  250,  254—258, 
262,  281,  289—291,  338,  340, 
342—344,  354,  357,  370,  373 
—375,  391—395,  412,  423, 
443,  455,  467,  474,  479,  488, 
499,  500,  628,  629. 

Jón  Ormsson  i  Rangárþingi 
(1527)  406,  407. 

55 


866 


3aiEaís1?É 


Jón    OrmssoD,    Jónssonar  kolls, 

lögréttumaðr  á    Draflastöðum, 

i  Fnjóskadal  (1565)  664. 
Jón      Ormsson      syðra       (1588) 

743. 
Jón  Pálsson  eystra  (1383)  18. 
Jón  Pálsson  prestr    á   Valþjófs- 

stöðum  (1454)  34-35. 
Jón     Pálsson,      Jónssonar,     frá 

Skarði  (1510)  54,  55. 
Jón  Pálsson  syðra  (1528)  477. 
Jón    Pálsson   i    Mýdal     (1533) 

657. 
Jón  Pálsson  i  Hvammi  iHvamms- 

sveit  (1531)  588,  593. 
Jón  Pétrsson  nyrðra  (1523)  179. 
Jon    Pétrsson     háyfirdómari    (d 

1896)  33,  439,  496,  502,  617, 

638,  750,  751. 
Jón    (Johannes)    postuli    (dies, 

festum)   407,    608,    616,   640, 

658,  764.    -     Jóns    líkneaki 

postula   313.    —    Jóns    saga 

postuia  299,  307,  314. 
Jón    Sigmundsson     lögmaðr    (d. 

1520)    47,     50—53,    60-61, 

444-445,  566-567. 
Jón  Sigmundsson,   Brandssonar 

(d.  fyrir  1525)  278-279. 
Jón  Sigmundsson    i  Húnavatns- 

þingi,    Sveinsstaðamaðr  (1522 

-1527)  70,  436. 
Jón   Sigurðsson    prestr    nyrðra 

(1522-1523)  109,  137. 
Jón    Sigurðsson    í    Rangárþingi 

(1522)  86. 
Jón      Sigurðsson     lögréttumaðr 

syðra    (1523)    140,    141,  152. 
Jón  Sigurðsson,    „sem  kendr  er 

Andrósson"  (1528)   480-482. 


Jón  Sigurðsson  áMeðalfellsströnd 
(1542)  241. 

Jón  Sigurðsson  lögmaðr  á  Reyni- 
stað  (d.  1635)  13,  359,  360, 
362,  385,  444. 

Jón  Sigurðsson  skólameistari  i 
Skálholti  og  prestr  á  Breiða- 
bólstað  (d.  1640)  539. 

Jón  Sigurðsson  skjalavörðr  (d. 
1879)  1,  17,  53,  457,  635. 

Jón  Skeggjason  vestra  (1534) 
693. 

Jón  skírari  (Johannes  baptista) 
28,  38,  296,  297,  299,  313, 
314,  317,  318,  326,  332,  521, 
586,  591.  —  Jóns  likneski 
297,  305,  313,  317,  322.  — 
Jónsmessa  (St.  Hans  dag), 
höfaðdagr  (decollacio)  28,  38,  j 
148,  198,  220,  223,  235,  278,  Í 
279,  296,  299,  317,  318,  325, 
332,  421,  466,  467,  489,  493, 
539,  550,  570—572,  576,  624, 
664,  668,  691,  692,  733,  734, 
744.  _  Jóns  saga  299,  314. 
Sht.  Jónshöfað,  Jóns  likneski, 
Jóns  saga,  Jóns  skript,  Jóns 
stúka. 

Jón  skólasveinn  i  Skriðu  (1524) 
245. 

Jón  smjör  riddari  i  Björgvin 
(1482)  408. 

Jón  Snorrason,  líklega  bróðir 
sira  Einars  (1525—1530) 
286. 

Jón  Starkaðarson  nyrðra  (1524 
-1530)  213,  474. 

Jón  á  Starmýrí  (c.  1350)  19. 

Jón      Steinsson     vestra     (1529)       j 
603. 


&EGIS1?R 


867 


jón  Sturluson  (Stullason),  Magn- 

ússonar  (1523)  147—148^). 
Jón    Sturluson    (Stulla3on)     bú- 

stjóri    Vigfúsar   Erlendssonar 

og    Jóns    Hallssonar     (1524) 

259^). 
Jón  Sturluson  vestra  (1530)  514 

-516^). 
Jón  Sveinsson  hvammr  (d.  1355) 

25. 
Jón     Sveinsson     prestr     nyrðra 

(1522)  89,  96,  109. 
Jón     Sveinsson     vestra     (1535) 

722. 
Jón  Sæmundsson    eystra  (1522) 

122—123. 
Jón   Sæmundsson    lögréttumaðr 

(1535)  737. 
Jón     Sæmundsson,      er     kaupir 

Hvitanes  (c.  1522-1540)  128. 
Jón  Thoraasson  á  Hvaleyri  (1531) 

145. 
Jon  Thomasson  i  Eyjaíirði  (1529) 

491. 
Jón  Thumasson  nyrðra,  er  gold- 

ið  var    Vatnshorn    fyrir  auga 

sitt  (c.  1526)  386. 
Jón  Torfason  frá  Klofa  (1524— 

1530;     d.    íyrir     1530)    256, 

286—287,  505,  512-514. 
Jón    Tribuonis    (Tófason)     Xe- 

peluolgh  (Repeluolgh)    biskup 

á  Hólum  (1411)  30. 
Jón  Tumason  syðra  (1528)  477. 
Jón  Tumasson  prestrvestra(1528) 

477. 
Jón  Vidalin    biskup    i  Skálholti 

(d.  1720)  408,  461. 


1)    Þetta  gœti  þó  alt  verlð  einn 
maðr. 


Jón  Þórarinsson,  Sigmundsson- 
ar,  prestr  (z^sira  Jón  garði  i 
Þingmúla?  —  um  1500)  113. 

Jón  Þórarinsson  á  Grund  i 
Höfðahverii  (1703)  593. 

Jón  Þórðarson  „bóndi"  á  Hvann- 
eyri  í  Borgarfirði  og  sýslu- 
maðr  milli  Hvitár  og  Botnaár 
(1522—1531)  100,  103,  140, 
148,  152,  224,  265—266, 
285,  359,  506—507,  556, 
607. 

Jón  Þórðarson  djákni  og  prestr, 
að  þvi  er  virðist,  i  Fljótshlíð 
(1523—1527)  183,  399,  407. 

Jón  Þórðarson  vestra  (1529) 
503. 

Jón  Þórðarson  syðra  (veginn 
1535—1536)  761—763. 

Jón  Þórðarson  prestr  i  örunna- 
vík  (1554)  484. 

Jón  í>orgautsson  vestra  (1526 — 
1534)  370,  657—658,  665— 
666^). 

Jón  Þorgilsson  prestr  nyrðra 
(1508)  51. 

Jón  Þorgilsson  í  Borgarfirði 
(1525)  265. 

Jón  Þorkelsson  ábóti  á  Helga- 
felli  (1451—1458)  33—36. 

Jón  Þorkelsson  skólameistari  i 
Reykjavik  (d.  1904)  293. 

Jón  Þorláksson,  Pálssonar,  hinn 
yngri,  friðill  Solveigar  Björns- 
dóttur  (d.  fyrir  1509)  547. 

Jón  I>orIáksson  lögréttumaðr 
i  Vaðlaþingi  (1524—1535) 
213,  220,  227,  282,  344,  396, 


^)    Þessir  staðir  sýnastallir 
átt  við  sama  mann. 

55* 


868 


EÉGIS1?R 


409,  427,  430,  467,  553,  575, 

579,  581,  656,  667,  726,  737, 

740^). 
Jón    Þorláksson    vestra    (1525) 

270. 
Jón  I>orleitsson    nyrðra,   líklega 

bróðir  Þorleifs  (1524)  220. 
Jón    Þorleifsson,    Þorleifssonar 

(1524)  219-221. 
Jón  Þorleifsson    prestr  í  Hjarð- 

arholti  (1533)  687. 
Jón  Þorleiísson   prestr  í  Vatns- 

firði    og    Gufudal    (d.    1593) 

484. 
Jón  Þorleifsson  i  Eyjafirði  (1704) 

344,  387,  409,  491,  575. 
Jón  Þorsteinsson     i    Skagafirði 

(1391)  21. 
Jón   l>orsteinsson  prestr  nyrðra 

(1523)  174. 
Jón    Þorsteinsson   í   ísafjarðar- 

sýslu   (1525—1530)  270,  287, 

548. 
Jón    Þorsteinsson,    Einarssonar, 

i  Skagafirði  (1529)  488-489. 
Jón    Þorvaldsson    lögréttumaðr 

i  Skál  á  Siðu  (1524)  224. 
Jón    Þorvarðsson    „bóndi",  lög- 

réttumaðr  i  Eangárþingi  (1522 
-1536)  101,    275,   286,   353, 

357,  360,  377,  407,  423-424, 

501,  590,  599,  712,  737,   762. 
Jón  Ögmundarson  biskup  á  Hól- 

um    hinn    helgi   (d.  1121)  10. 

--    Jóns  likneski    313,    333. 

—    Jónsmessa    (hvortveggja) 


1)  Petta  sýnist  alt  eiga  við 
einn  mann,  þó  að  eitt  sinn  sé 
hann  i  héraðsdómi  hjá  Þingey- 
ingum. 


71,  137,  346,  348,  352,  404, 
518,  526,  624,  695,  726.  — 
Jóns  saga  307,  314.  —  Jóns 
skrin  295. 

Jónas  Benediktsson  prófastr 
á  Höskuldsstöðum  (dáinn  1819) 
640. 

Jónasson:  Benedikt,  ÞÓTÖr. 

jonkæri,  sjá  jungherra,  jungkæri. 

Jónsbók  29,  362. 

Jónsdóttir:  Brigit,  Guðrún,  Hall- 
otta,  Helga,  Inga,  Ingibjörg, 
Ingiriðr,  Kristín,  Oddný,  Ólöf, 
Signý,  Sigriðr,  Steinunn,  I>or- 
gerðr,  I>órunn. 

Jónshöfuð  (i  Hólakirkju  1525) 
296. 

Jóns  líkneski  (i  Hólakirkju  1529) 
295. 

Jóns  saga  297,  321. 

Jóns  skript  190-191. 

Jónsson :  Ámundi,  Andrés,  Ari, 
Arngrimr,  Árni,  Ásgrimr,  Ás- 
mundr,  Auðun,  Bárðr,  Bessi, 
Bjarni,  Bjartr,  Björn,  Brandr, 
Brynjólír,  Böðvar,  Eggert, 
Einar,  Eirikr,  Erlendr,  Erlingr, 
Eyjólfr,  Filippus,  Einnbogi, 
Einnr,  Gil(s)brikt,  Gisli,  Gott- 
skalk,  Grimr,  Guðbrandr, 
Guðlaugr,  Guðmundr,  Guðni. 
Gunnar,  Gunni, Hafliði,  Hákon, 
Haldór,  Hálfdan,  Helgi,  Her- 
mann,  Hrafn,  Illugi,  Indriði, 
Ingjaldr,  Jóhann,  Jón,  Ketill, 
Klemens,  Koðran,  Konráðr, 
Loptr,  Magnús,  Markús,  Narfi, 
Oddr,  Ólafr,  Ormr,  PáU,  Pétr, 
Sigurðr,  Símon,  Skapti,  Skúli, 
Snjólfr,  Snorri,  Steinn,  Ste- 
phán,       Sturla,       Sveinbjörn, 


HEGISTR 


869 


Sveinn,  Sæmundr,  Teitr,  Tum- 

as    (Thumas,  Thomas),    Torfi, 

Vigfús,     Þórarinn,    Þorbjörn> 

Þórðr,  Þorgils,  Þorleifr,  Þór- 

ólfr,  Þorsfceinn,  Þorvaldr. 
Jóns  stúka   (á  Reynistað    1525) 

305. 
Jóreiðr    (Hallsdóttir)    á  13.    öld 

312. 
Jórsalir  26. 

Jórunnarstaðir  i  Fjörðum  652. 
Jórvik  i  Álptaveri  189. 
Jórvik  í  Breiðdal  732. 
Judas,  sjá  Símon  og  Judas. 
judex  457. 

Judica  (dominica  J.)  203. 
jungfrú   83,    97—99,    193—194, 

238,  322. 
jungherra,     jungkæri,    jonkæri, 

jonckæri    11—12,    268,   597, 

693. 
juramentum  36. 
jus    (ecclesiasticum,     metropoli- 

tanura)     35,     521,    692,   715, 

755. 
justice  168. 
justification  758. 
Júrgen  Wullenwever  757. 
Jökulfirðir     við     ísafjarðardjúp 

714. 
Jökull  (Snæfellsjökull)  743. 
Jökulsá    á    Sólheimasandi    494, 

707,  740. 
Jökulsá    i    Öxarfirði    302,    309, 

310,  639. 
Jökulsárós  f  Skagafirði  303. 
Jökulsdalr  i  Norðrmúlasýslu  72, 

73,  472. 
jörð  (terra)  324,  326. 
jörð  (bújörð)    9,  17,  21—22,  26 

^28,  36;  38,  50—52,  54-58, 


61,  65,  67,  72-74,  77,  87—89, 
92-93,  100,  102,  105—106,  111 
—113,  116,  117,  121-125,  128, 
135—136,  142- lá6,  148,  152— 
156,  158-160,  181—182,  184— 
187,  194,  196-198,  201,  204, 
212,  223-224,  226—228,  234 
—235,  241—243,  247—248,  253 
—254,  256,  258,  262—263, 
269,  271—276,  278,  280-284, 
286,  288,  290,  301,  304,  314 
315,  327,  334—335,  338,  343— 
345,  347—352,  354,  357—358, 
868—373,  378,  380-383,  385, 
386,  387,  390—396,  399—409, 
411—412,  419—420,  423—426, 
429,  431,  438—441,  443,  446— 
455,  459—468,  471-476,  478, 
482-485,  487-493,  496—497, 
499—503,  506—512,  514—616, 
523-524,  527—531,  535,  537 
—638,  540,  643,  548,  562—662, 
564,  567,  569—570,  679,  586 
—589,  592—596,  600—601,  603 
—605,  608—609,  612,  614—615, 
617—618,  620.  622-626,  628, 
634—636,  639-641,  644,  646, 
649—662,  654—663,  666—666, 
678,  682—684,  686—689,  693— 
695,  698—699,  701-705,  708— 
709,  711-714,  617—719,  721— 
722,  727—729,  731—733,  735, 
789,  741,  743—750,  762—766, 
764, --767.  —  jarðabókarskjöl 
Árna  Magnússonar  135,  240, 
253,  344,  387,  408—409,  441, 
463,  479,  490,  575,  593,  599, 
608,  635,  651,  743,  752.  — 
jarðabréf  382  ,  561—562,  635 
—636,  746—747.  —  jarða- 
brigði  214.  —  jarðabýti  663. 
—  jarðadýrleiki  529,  562.— 
jarðareign  301,  309.  -  full- 
rétti^jarðeigenda  368.  —  jarða,- 


870 


REGISTR 


góz  270—271,  301,  314,  379, 
428,  430,  444,  468,  480,  483. 

—  jarðarMs  139.  —  jarða- 
kaup,  jarðakaupabréf  26,  74, 
92,  156,  182,  204,  218—219, 
248,  254,  274—276,  284,  380 
—382,  392,  394,  403,  441, 
447-448,  452—453,  462,479, 
488—489,  497,  512,  593— 
594,  609,  612,  624,  628,  662 
—664,  687,  689,  695,  697— 
698,  705,  717—719,  753,  765. 

—  jarðamál  92.  —  jarðar- 
partr  123,  204.248,401-402, 
405-406,  463,  489,  501,  540, 
552,  609,  625,  673,  678,  699, 
708.  —  iarðareikningr  92. — 
jarðaskipti  182,  204,  254,  281, 
345.  423,  442,  480,  507,  528, 
694,  705,  718.  -  jarðaverð 
338,  347,  558,  618,  624,  717. 
Sbr.  höfuðból,  smájarðir. 

Jörfi  i  Haukadal  139, 193—194, 

212,  242,  443,  461,  557-558, 

705.  749. 
Jörfi   í  Huappadalssýslu   438 — 

439,    496-497,    557,    617— 

618. 
Jörfi  i  Viðidal  314. 
Jörgen  Hal(l)steinsson  (um  1535) 

689. 
Jör(g)en     Steinsson    (1532)  633. 
Jörundarskál    (á    Hólum     1525) 

299. 
Jörundarson  (Jörundsson :)    Jón, 

Steinmóðr. 
Jörundr      Steinmóðsson     prestr 

vestra,      i    utaníör       1520- 

1522,    liklega    með    Ögmundi 

biskupsefni  (1526—1535)  355, 

464,  753, 


Kaðalsnælda  307. 

KagaðarhóU  i  Húnavatnsþingi 
489,  766. 

Kalastaðir  á  Hvalfjarðarströnd 
53,  579,  599. 

KaldakiU  i  Grenjaðarstaðaþing- 
um  562. 

Kaldakvisl  i  Múlaþingi  33. 

Kaldárbakki  i  Hnappadals.sýalu 
438—439. 

kaldavermsl  751. 

Kaldbakr,  sjá  Kallbakr. 

Kaldrani  á  Skaga  314. 

kaleikr  (með  koparstétt,  messu- 
fær,  með  silfr,  gyltr  innan) 
186,  190,  195—196^233,260, 
261,  313,  317,  320,  322,  325, 
326,  328,  330,  332,  333,  335, 
563,  589.  Sbr.  gullkaleikr, 
koparkaleikr,  silfrkaleikr. 

Kálfafell  i  Fellshverfi  123. 

Kálfalækr  i  Reykjadal  327. 

Kálfborgará  i  Bárðardal  746— 
747. 

Kálfholt  i  Holtum  256,  482— 
483,  498. 

kálfr,  kálfar  306,  308,  316,  321. 
—  kálfskinn  26,  28,  62,  68, 
73,  108,  147,  152,  193,  215, 
245,  443,  445,  448,  454,  462, 
473,  485,  565,  567,  608,  614 
—615,  629,  643,  733,  749,  752. 

Kálfsá  i  Kinn  301. 

Kálfsárós  i  Svarfaðardal  319. 

Kálfshamar  á   Skagaströnd  314. 

Kálísholt  á  Mýrum  568. 

Kálfskinn  á  Arskógarströnd 
301. 

Kálfsson:  Loptr. 

Kálfátrönd  (Kálfaströnd)  i  Mý- 
vatnssveit  301, 


HEGISTR 


871 


Kalixtus,  sjá  Calixtus. 
Kallaðarnes  í  Bjarnarfirði  314. 
Kallaðarnes  i  Flóa  592. 
Kallbakr  á  Tjörnesi  328. 
Kalmanstunga      undir     Jöklum 

291,  349,403—404,411—412, 

445—446,  541—542,  578.  Sbr. 

Gálmanstunga. 
Kalmar     (Kalmarnir)    í    Sviþjóð 

40—41.  --    Kalmarrecess  40 

-41. 
K&lund,  Kr.  bókavörðr  446. 
kambar    (með    tré,    með    tönn) 

297,  300,  327,  329.  Sbr.  kirkju- 

kambr. 
Kambryggja  (Carabridge)  áEng- 

landi  688. 
Kambr  (stóri  og  litli)  i  Breiða- 

vik  511—512. 
Kambr  i  Deildardal  302. 
Kambr  i  Eyjaíirði  309. 
Kambr  i  Strandasýslu  25. 
kamp(r  z=  bardagi)  727. 
Kampen  422. 

KampshóU    á  Galraaströnd  319. 
Kanavik  á  Sléttu  311. 
kani  (kanon)  298.  —     kanabók, 

kanonembók     195,    296,    317, 
'    320,  322,  326,  329. 
kanna   (ioklaus)    259—260,  308, 

318,  324,  327,  329—330,  334, 

563,  564.  —  högg  með  könnu 

659  -660.  Sbr.  alkanna,  hálf- 

kanna,  koparkanna,  tinkanna. 
konoki,  kanuki  6,  33,  79,  119— 

120,  133,   138,  170-173,  230 

-  231,  239,  264. 
kantarakápa  186,  190,  197,  233, 

305,  313,  328,  330,  333,  563. 

^  jji^ð  silkihlöOum  197. 


kanzlari     182,     204-205,    207, 

680. 
kápa  (kápuslitr)    297,   317,  322, 

326,  333.  —     rauð,  sið  588. 
kapella    295,    305,    307,   648— 

649.  —     kapellan  86,  650. 
kapituli    (capitulum)     109 — 110, 

120-121,  307,  320.  —   kapi- 

tulabræðr  71.  —  kapitulainn- 

sigli  120,  251,  402,  403. 
kaplar  (klyfbærir)  38,  187,  260, 

263,   283,  300,  309,  329,  331, 

336,  388,  476,  505,  545,  563, 

564,  587,  588.    —    kaplatala 

i  Vestmannaeyjum    477 — 478. 

—  kapalhá  325. 
kapteinn  744. 
Káraaon:  Grimr. 
Kárastaðir  1  Hegranesi  321. 
Kárastaðir  á  Vatnsnesi  315,  326, 

746—747. 
Kárateigr  í  Eyjafirði  332. 
Kárateigr  i  Reykjaaal  327. 
kardinali  31,  205,  229. 
Kári     prestr     Bergþórsson      á 

Helgastöðum   (1382)  og  siðan 

á  Skinníistöðum  18. 
Karl    hinn     auðgi     (um     1300) 

315. 
Karl  Pálsson  prestr,   sendimaðr 

Ögmundar      biskups      (1523) 

161—163. 
Karlaraagnússaga  321. 
karlaskáli    (á  Hólum  1525)  300. 
karldyr  437. 

Karlsgata  á  Tjörnesi  311. 
Karlsson,    H.    H,   Dr.    37,    39, 

43. 
Kárstaðir  i  Landbroti  471. 
Kasarhólmr  í  Bjarnarfirði  25. 


872 


REGISTR 


Katanes    á    Skotlandi  576,  633. 

Katrín  (Katerin)  mær  hin  helga: 
Katrínarblað  332.  —  Katrin- 
ar  líkneski  313,  320,  325, 
332.  —  Katrínarmessa  296, 
478,  752.  —  Katrinar  saga 
299,  332.  —  Katrinar  skript 
191,  195; 

Katrín  Torfadóttir  írá  Kloía 
(1526)  357—358. 

kaup  (kaupskapr)  13,  22,  26— 
27,  54-55,  123,  155,  254, 
258.  345,  376,  392,  396,  414, 
415,  416—417,  423,  461- 
462,  488,  500,  538,  580,  583 
—585,  609,  636,  649,  658, 
694-695,  698,  718-719,731, 
745,  766. 

kaup  (klerka)  20,  32,  195,  196, 
645. 

kaup  (starfskaup,  verkakaup) 
77,  361,  363,  364,  580,  588. 

kaup  (hjóna)  179,  249,  288,  379, 
435,  466,  553—554,  603— 
604,  656,  711,  739,  748—749. 
Sbr.   kaupmáli. 

kaupahluti  314,  371,  487,  593— 
594. 

kaupalag  361,  580. 

Kaupangr  i  Eyjafirði  635.  — 
Kaupangssveit  309. 

kaupbréf  21,  38,  42,  49,  93, 
122—123,  135,  182,  184— 
185,  241,  274—276,  280,  283, 
419-420,  447,  453,  457,  492^ 
500,  526,  538,  552,  562,  612^ 
624,  635,  639,  663,  679,  686' 
705,  728—730,  745. 

kaupdagr  179. 

kaupgjald  580. 


Kaupenhafn,    sjá    Kaupmanna- 

höfn. 
kaupi  (kaupandi)  584. 
kaupmáli   179,    286,    288,    435, 

466,  473,  477,  502,  554,  602, 
604,  711,  713,  739.  —  kaup- 
málabréf  19—20,  38,  178- 
190,  271,  286,  288,  289.  378 
—380,   435-436,  440,  466- 

467,  473,  476—477,  483,  499, 
502-503,  553—555,572,  602 
604,  630,  655-656,  658,  711, 
713-714,  739—740. 

Kaupmannahöfn  (Copmanhaven, 
Coppenhauen,  Kaupenhafn, 
Kiöbnehaffn,  Köbenhavn,  Kö- 
binghaíFn,  Köbenhaffn)  6,  28, 
32,  59—60,  72,  97,  134—135, 
168,  182,  205,  207,  216-217, 
228,  446,  470,  576,  629,  644,  1 
691—692,  725,  755—759.  —  ^ 
KaupmannahafnarhöU  59. 

kaupmenn  14,  16,  41,  134,  199, 
413—414,  417,  461.—  enskir 
kaupmenn  413. 

kaupsetniug  583—584. 

kaupskapr  182,  204,  218—219, 
258,  262,  272,  274,  281,  289 
—290,  390,  395,  401,  405, 
414—415,  417,  420,  441- 
442,  452,  507,  560,  562,  576, 
580,  626,  648,  687,  705,  517. 

kaupstaðr  583,  669,  735. 

kaupstefna  583. 

kauptíð  414,  415,  417. 

kaupvottar  27,  281,  379,  426, 
555,  663. 

Keflabakki  á  Skaga  304. 

Keflavik  í  rjörðum  330. 

Kefiavík  í  fíegrauesi  301,  303. 


REGISTR 


873 


Keflavlk  á  Skaga  321. 

kefli  311. 

keisari  41. 

Keldnaholt  CKeldnholt,  nú  Kjarn- 
holt)  1  Biakupstungum  392. 

Keldudalr  i  Dýrafirði  28—29. 

Keldudalr  i  Hegranesi  321. 

Keldudalr  i  Mýrdal  113. 

Kelduholt  i  Hornafirði    93,  273. 

Kelduhverfi  i  Norðrþingeyjar- 
þingi  323,  327,  635. 

Kelduland  i  Skagafirði  301. 

Kelduland  á  Skaga  314. 

Keldunes  i  KeJduhverfi  301.  — 
Keldunessreki  327. 

Keldur  i  Skagafirði  301,  389. 

Keldur  á  RangárvöUum  712— 
713. 

Keldur  i  Vatnsfjarðarþingum 
144. 

Keldu^ógar  i  Berufirði  732. 

Kelduvik  á  Skaga  304,  573. 

kennari  611. 

kennidómr  136. 

kennileiti  751. 

kennimenn  9,  55,  78—79,  159, 
167,  174,  223,  240,  424,  426, 
480,  r519,  541,  655,  ;673.  — 
kennimannafrelsi  660. — kenni- 
manna  fundr  110.  —  kenni- 
mannlegt  embætti  519.  — 
kennimannahald  673.  —  kenni- 
mannskapr  510,  519,  530.  — 
kenniraanna  skipan  455  — 
kennimanna  skyld  518. 

Kepsá  i  Eyjafirði  332. 

ker  246,  318,  329,  564.  Sbr. 
skál  með  kerum,  stéttarker. 

kerald,  keraldshróf  (lasin,  lagg- 
brotin,  XI  íjórðunga,  XXX 
skjólna)    196,    260,    300,  308, 


316,  326,  327,  330,  332,  564. 

—     kerstokkr  328.  Sbr.  jarð- 

kerald,  st6rkerald,  uppgerðar- 

kerald. 
Keranes     i     Suðrþingey}.arþingi 

312. 
Keravatn  á  Mýrum  5681 
kerling  53. 

Kerlingardalr  i  Mýrdal  88. 
Kerlingarklettar      i      Sléttuhlið 

303. 
Kerlingarreki  i   Húnavatnsþingi 

315. 
Kerlingartangar     i    Múlasveit  i 

Barðarstrandarsýslu  645. 
kerti  308,   330.    —     kertaformi 

332.  —  kertahjálmr  með  kopar 

472. 
Keta  i  Hegranesi  321. 
Keta  á    Skaga    302,    304,    321, 

642.   —    Ketugarðr   304.   - 

Ketumenn  321. 
Kethellif  á  Álptanesi  146. 
ketill,     katlar,    ketilhróf    (hálís 

annars  fjórðungs,     V  skjólna, 

VI  fjórðunga,    þriggja   tunna, 

mjög  eldir)  196,  246,  259,  260, 

299,  300,  308,  309,  316,  318, 

324,  326,  329,  332,  334,  336, 

563,    564,    645^     jSbr.   fjórð- 

ungsketiU,  hundraðsketiU, 

tunnuketiU,         uppgjafaketiU, 

vatnsketiU. 
KetiU     B(jarnason    i    Hornafirði 

(1526)  375-376. 
KetiU    Hallsson    prestr    nyrðra 

(1522)  109. 
Ketill    JÓDsson    prestr    nyrðra 

(1522—1530)  109,  551. 
Ketill  JÞorsteinsson  i  ísafjarðar- 

sýslu  (1525)  270, 


874 


REGISTR 


Ketilsdóttir :  Helga. 

Ketilseyri  í  Dýrafirði    634,  636. 

Ketilsson:     Indriði,    Ingimundr, 

Magnús,  Þórðr,  Þorsteinn. 
Ketilsstaðir    í    Hvamssveit    93, 

234,  273,  592,  701. 
Ketilsstaðir  i  Mýrdal  190. 
Ketilsstaðir  á  Tjörneai  301. 
Ketilsstaðir    á   Völlum    72—74, 

179,  725. 
Ketilsteigr    (-teikr),  eign  Grenj- 

aðarstaða  323. 
Key  fan  Anefell,  hirðstjóri  (1501) 

45-46. 
keyrishögg  580,  582. 
khonig,  sjá  konungr. 
Kiðafell  i  Kjós  247—248. 
Kiðjalækr  i  Hörgárdal  320. 
Kiðjaskarð    i    Tungusveit    462, 

463,  573,  596,  602. 
Kiðjastapi   i  Suðrþingeyjarþingi 

312. 
Kiðsá  i  rnjóskadai  65. 
Kiel     (Kiil)     á    Þjóðverjalandi 

522. 
Kieravatn,  sjá  Keravatn. 
kif  647. 
Kiil,  sjá  Kiel. 
Kimbastaðir  i  Skagafirði  662— 

663. 
king,  sjá  konungr. 
Kinn    (Köldukinn)  i  Þingeyjar- 

þingi     294,     382—384,    429, 

431,  447-448,  767. 
Kinnastaðir  i  Þorskafirði  503. 
Kinstrup  761. 
kiriall    195,  296,  306,  313,  318, 

322,  326,  331. 
kirkja     (alment),     heilög  kirkja 

(og  ákveðnir  kirkjustaðir)  9 — 

10,  17,  20—21,  34,  38,  48— 


53,  56,  58,  61,  65,  67,  70— 
71,  73—76,  77—79,  80,  81— 
83,  85,  87-92,  96,  106—107, 
109—110,  111,  113,  116— 
118,  120-121,  125--126, 
132,  133,  135,  136-138,  139 
—141,  151,  158—160,  164— 
165,  169-171,  172,  173, 
174-178,  180-181,182,183, 
185—189,  190,  193—197, 
201—202,  204,  209,  210.  212 
—213,  221,  222,  225—227, 
231  -234,  235,  236-237, 
240,  242-245,  248—251,  255 
—256,  260—264,  273,  275, 
277,  279,  281—282,  284,  287, 
289—297,  301,  303—305,  307, 
gl2,  315-316,  320-323,325 
—326,  328-333,  335-336, 
337,  339-340,  345—347, 
348,  349,  350,  354,  355,  370 
-372,  375,  377,  378,  383, 
389,  390-395,399—400,401, 
402,  405—407,  410,  411,  412, 
419,  421,  422,  423-  424,  425, 
432,  437,  438,  440,  441,  444, 
445-446,  447,  448,  449,  451, 
453,  454—456,  458,  459,  460, 
461,  462,  465  471,  472,  475, 
480.  482-483,484—485,489, 
502,  504,  506-507.  508— 
509,  510,  512,  517,  518—519, 
523,  524,  525,  527,  530-531, 
535—538,  541-542,  543,  544 
546,  548,  549,  550-551,  556, 
558,  561,  563-564,  565,  569, 
573,  577—578,  586-589, 
590,  592,  593,  594,  595,  596, 
599,  606,  607,  608,  609,  614, 
615,  616,  619,  620,  621,  631, 
934-635,  638,  640,  642,  644 


tlEGISTR 


87Ö 


—645,  646,  649—652,  653, 
654-656,  657,  660,  661-662, 
668—670,  673—674,  676, 
678,  680-681,  682,  688,  689, 
695—696,  699,  701  -704,  706, 
707,  708,  709,  710,  714,  717, 
718,  722,  723-724,  726,727, 
730,  731,  732;  733,  734,  735, 
743,  744—746,  747,  750,752, 
763,  765,  766—767.  —  kirkju- 
bóndi  9.  —  kirkjubruni  518 
—519,  606.  —  kirkjueigDj 
kirkjufé,  kirkjugóz,  kirkju- 
penÍDgar  50—51,  78,  82,  88, 
92,  117,  181,  226,  295,  350- 
371,  373,  378,  421,  431,  449, 
455,  655,  656,  661,  673,  676, 
718,  767.  —  kirkju  fordjörf- 
un  371.  —  kirkjunnar  for- 
menn  586,  587.  —  kirkjufor- 
standari  120.  —  kirkju  íull- 
rétti  363,  366—368.  -  kirkju- 
fyrnd  22.  —  kirkjugarðr  245, 
388,  548.  —  kirkjugarðs- 
saurgan  549. — kirkju  innganga 
131,  181,  244,  251,  285,  482. 

—  kirkjujarðir  423—424, 
592,  766.    —    kirkjuleg    50. 

—  kirkjulög,  kirkjunnar  lög, 
lögmál  70,  91,  97,  115,  118, 
124,  130—131,  133,  137,  138, 
174,  181,  202,  206,  232,  251, 

256,  257,  339,  481—482,  520, 
574,  577—578,  611,  633,  638, 
660.  —  kirkju,  kirkjunnar 
má](efni)  78,  82,  97,  206,  229, 
508,  607.   -     náð  kirkjunnar 

257.  —     niðrfall    kirkju   371. 

—  kirkjupartr  301,  709.  — 
kirkjuprestr  19-20,  36,  132, 
176,  180,  210,  250,  266,  290, 


392,  402,  477,  518,  530,  539, 
556,  569,  573,  614,  637,  737. 
—  kirkju,  kirkjunnar  ráð 
77—78,  82,  716.  —  kirkja 
reikningr,  reikningskapr  158 
—159,  187,  226,  264,  305, 
320,  447,  457,  619,  651,  654, 
707,  723—724.  -  kirkjuskuld 
9.  —  kirkju  sókn  56,  73, 
87,  93,  117,  123,  li8,  135, 
143_144,  146, 153,  155—156, 
159—160,  182—184, 192,  204, 
212,  246  -  248,  254,  256,  258, 
262,  273,275—276,278—281, 
284,  287—288,  290,  338,  349 
—350,  380-381,  393,  394, 
395,  599,  401,  403,  404,  409, 
424,  425,  426,  439,  441,  443, 
446,  449-450,  452,  453,  454, 
455,  461,  463,  464,  472,  473, 
474,  476,  482,  483,  487,  489, 
491,  492,  496—497,  502,  503, 
507—508,  509,  512,  557,  561, 
562,  570—571,  587,  588,  589, 
592,  594,  595,  603,  604,  609, 
612,  617,  618,  620,  624,  628, 
635,  636,  640,  651,  657,  666, 
686,  687,  688,  694,  698,  |705, 
706,  711,  714,  717,  718,  731, 
732,  739-740,  743,  745,  747, 
748,  749,  753,  754.  755,  765, 
767.  —  kirkjutíund  20,  124, 
221-222,  599,  600.  -  kirkju 
umboð  52.  —  kirkju  umsjón 
239.  —  kirkju,  kirkjunnar 
vald  174,  257,  574.  —  valds- 
maðr  kirkjunnar  91.  Sbr.  ec- 
clesia. 
kirkja,  sjá  alkirkja,  bænhús, 
dómkirkja,  hálfkirkja,  kapella, 
sóknarkirkja. 


876 


REGISTR 


kirkja  (hús),  kirkju  uppgerð  193^ 
—194,  227.  —  kirkjubót  197, 
331.  —    kirkjubruni  518,  606. 

-  niðrfail  kirkju  650.  — 
Sjá  altari.  —  Sjá  bekkr.  — 
Sjá  Benedictusaltari.  —  kirkju- 
dyr  74,  94—95,  220,  450, 
480,  481,  491,  610.  —  Sjá 
forkirkja,  formessualtari,  gler- 
gluggr,  háaltari,  hákór,  innlás. 

—  Jónsstúka  (á  Munkaþverá 
1525)  305.  —  Sjá  klukkna- 
hús,  kór,  kórdyr,  krossaltari, 
kross-stúka,  lás,  Mariualtari, 
Maríukór,  Mariustúka,  Micha- 
elsaltari,  Nikulásaltari,  Ólafs- 
altari,  ekrúðhús,  stöpull,  und- 
irgrind  (kirkju),  útaltari,  út- 
lás,  Önnustúka  (Anna). 

kirkja,  búnaðr  kirkju  og  áhöld, 
ornamenta,  skrúði.  Sjá :  ábóta- 
formi,  ábótahúfa,  Agöttu  lík- 
neski,  agnus  die  með  silfr, 
alabastr,  almaria,  altarisbrún, 
altarisbúningr,  altarisdúkr,  alt- 
ariskiæði,  altarislectari,  altar- 
isisskrúði,  altarissteinn,  Am- 
brosius  mynd,  Andrós  lík- 
neski,  Andrés  skript,  Antoni- 
us  líkneski,  bagall,  bagalstöng, 
balsamum,  Barbaru  skript, 
Bartholomeus  líkneski,  Bene- 
dictus  likneski;  bikar,  bisk- 
upskista,  bjaila,  bjarnfeldr, 
blöð  (á  páskakertisstöng), 
bókakista,  bókastokkr,  bolli 
(á  kaleik),  Bonaventura  lík- 
neski,  brík,  bríkarklæði,  brún, 
búningr,  burðarstika,  busti, 
calefactorium,  Ceciliu  líkneski, 
Clare  likneski,  corporall  (cor- 


porale),  corporalshús,  crisma- 
flaska,  crismaker  (krisma), 
cruciíixum,  dalmatica,  dúkr, 
dymbill,  eirpatína,  eldberi,  elds- 
gögn,  englalíkneski,eskjur,(far- 
gan),  fat,  felliborðskista,  fingr- 
gull  (biskupshringr),  íirfat, 
flugelshökull,  fontr,  íontsbún- 
aðr  (-búningr,  -umbúningr), 
fontkross,  formadúkr,  formi, 
frammistöðuformi,  Irammi- 
stöðustafir,  frammistöðustóU 
föstuskrúði,  föstutjald,  föstu 
vængr,  glóðarker,  grafarklæði 
grind,  Gruðmundar  líkneski 
Guðmundar  skrín,  guðveíjar 
hökuU,  guUkaleikr,  gullnisti, 
guUpatína,  háaltarisbrún,  há 
altarisbúningr,  háaltarisklæði 
hálíkanna,  Hallvarðs  líkneski 
handklæði,  handlin,  Heim 
rams  skript,  hompnll,  horn 
(silfrbúið),  húfa,  hulduklæði 
(yfir  Jóns  höfði),  höíuð  sancte 
Jóhannis  (Jóns),  höfuðlín, 
höklar,  hönd  sancte  Johannis 
CJóns),  Jakobs  likneski,  járn- 
stika,  Jeronimus  líkneski, 
Jesu  líkneski,  Jóns  höíuð, 
Jóns  líkneski  Hólabiskups, 
Jóns  líkneski  postula,  Jóns 
likneski  skírara,  Jóns  skrín 
biskups,  Jóns  skript,  kaleikr, 
kambr,  kanna,  kantarakápa, 
kápa,  Katrínarblað,  Katrinar 
líkneski,  Katrínar  skript,  ker, 
kerti,  kertaformi,  kirkjukambr, 
kirkjukola,  kista,  kistill,  kerta- 
kista,  klukka,  koddi  (texta- 
koddi,  cusinus),  kola,  kopar- 
hjálmr,    koparhompuU,  kopar- 


ÍIÉGISTE 


m 


höíuð,  koparkaleikr,  kopar- 
kanna,  koparkross,  kopar- 
skjöldr,  koparskrín,  kopar- 
stika,  kross,  kögur  (kögrar) 
langsessa,  látúnshjálmr,  látúns 
likneski,  iátúnsmunnlaug 

látúnsskeið  (coclearius),  lá 
túns  skjöldr,  Laureneius  (lík 
neski),  lausnarsteinn,  lectara^ 
dúkr,  lectari,  líkakrákr,  líka 
kross,  líkakult,  líkneski,  lín 
líndúkr,  Ijóspanna,  (Luciu 
skript),  Magnús  líkneski,  Mar- 
grétar  likneski,  Maríu  likneski, 
Mariu  líkneski  Magdalenu, 
Mariu  skript,  Marteins  líkneski, 
merki,  merkiskross,  merkis- 
stöng,messuhökull,messuklæði, 
messuserkr,  Meyja  likneski, 
Michaels  líkneski,  mirrusekkr, 
mirruskip,  mítr,  mitrhús,  mon- 
strancium,  munnlaug,  mynd 
hins  heilaga  kross,  Nikulás 
likneski,  Nikulás  skript,  Ó- 
lafs  klukka,  Ólafs  likneski, 
Ólaís  ekript,  pallklæði,  Páls 
líkneski,  páskablað,  páska- 
kerti,  páskakertisstöng,  páska- 
stöng,  patína,  patínudúkr, 
pax,  paxblað,  paxspjald,  Pétrs 
líkneski,  pinslar  (pislar)mark, 
pipa,  prestastóll,  propiciato- 
rium,  pungr,  randadúkr,  refl- 
ar,  reykelsi,rikkilín,E,okus(Ro- 
chus),  skript,  röket,  sacrarium 
handklæði,  sacrarium  munn- 
laug,  salonsáklæði,  salthompull, 
sandalia,  saurdúkr,  serkr,  sessa, 
silfrbúningr,  silfrfesti,  silfr- 
hompull,  silfrkaleikr,  silfrkross, 
silfrlindi,  silfrskál,  silfrskjöldr. 


silfrspjald,  silfrsylgja,  silfr- 
texti,  silkidúkr,  silkiskaut, 
Situ  líkneski,  skarklofar, 
skjöldr  (skildir  á  brún),  skrin, 
sloppr,  skrúðakista,  skrúði, 
smábjalla,  smáklukka,  smá- 
likneski,  smámunnlaug,  smá- 
stóll,  smástykki,  sólardúkr, 
sótdript,  spegill,  spíra,  spjald, 
stafadúkr,  stakkr  (góðr  skinn- 
aðr),  standstika,  steintjald,  Ste- 
phanus  líkneski,  stéttarker, 
stika,  stiki,  stokkr,  stóla,  stóU, 
stólhandklæði,  stólklæði,  stólpi 
(undir  páskakerti),  stöng  (und- 
ir  eingli),  subtill,  sækögur, 
tabulum  (tabulus),  texti,  texta- 
bók,  textakoddi,  textaspjald, 
Thomas  likneski,  Thomas 
likneski  erkibiskups,  tinflaska, 
tinhompull,  tinkanna,  tint, 
tjald,  tjaldklæði,  tjaldtré,  tré- 
hjálmr,  trékross,  Trinitatisblað, 
Trinitatis  líkneski,  Trinitatis 
mynd,  uUáklæði,  ulldúkr,  um- 
búningr  fonts,  undirstöður 
(kross),  upphaldstika,  vatns- 
handklæði,  vatnahorn,  vatns- 
kall,  vatnsketiU,  vax,  Veronica 
(líkneski),  vigsluaskr,  vigslu- 
dúkr,  Vorrar  frúr  likneski, 
vængir,  vöndr,  JÞorláks  Ijk- 
neski,  JÞorláks  skript,  Þrenn- 
ing(ar  likneski),  Önnu  lik- 
neski,  Önnu  skript,  örk. 
kirkja,  bækr  kirkju  ogklaustra, 
bók,  sem  samsett  er  með  bréf 
i  látínu  299.  —  bók  syngjandi 
írá  páskum  til  adventu  318. 
—  sjá:  bókartexti,  adventu- 
bók,     Agattu  saga,   Albertus 


B78 


ÉEOISTÉ, 


Magnus,  Alexander,  altarisbók, 
Antoneussaga,  Aristoteles  Auc- 
toritas,  ártíðaskrá,  Barlanus- 
saga,  Bartholoraeuskver,  Bene- 
dictussaga,  biblia,  Bohetius  de 
philosophiæ  consolatione,  bre- 
íer,  Brigitarbók  i  norrænu, 
bræðra  tiðir,  cano(n),  canticii- 
kver,  capitularius,  catholico 
resolutorius  dubiorum,  Ceciliu 
saga,  collectarius,  collectur, 
common,  commonsbók,  comm- 
onsbrefer,  commonsles,  comm- 
onsmessur,  commonsmessubók, 
Correctus,  dansk  kronika  i 
latinu  (Danmörk),  Decretalius 
G-regorii,  D  e  san  ctis  b  ók,  D  ecret- 
um„Gratianæ",De  temporebók, 
Dialogus,  Discipulus,  domin- 
icubók,  dominicukver,  domin- 
iculesbók,  dýradagshistoria, 
dýrumessnakver,  efstu-viku- 
orða,  Exposiciones  evangelio- 
rum,formessubókformessukver, 
frammistöðubók,  grallari,  grall- 
arakver,  grallaraskrá,  Grego- 
riussaga,  Guðmundarsaga,  guð- 
spjallabók,  guðspjöll,  Hákonar- 
saga,  hámessugrallari,  hand- 
bók,  hátíðabók,  hátiðaiesbók, 
hátíðasermon,  historia,  histor- 
iubók,  historiukver,  homelium, 
hymnar,  Jakobs  saga  postula, 
Jóns  saga  biskups,  Jóns  saga 
postula,  Jóns  saga  skkara, 
Jóns  saga,  kanabók,  kani, 
kanonembók,  Karlamagnúg 
saga,  Kat(e)rinar  saga,  kiriall, 
kirkjubók,  kjrkjudagssöngr, 
kirkjustóll,  kirkjuvigsla  á  einu 
kveri,  kórpsaltari,  kver,  lága- 


söngvabók,  landablað,  Land- 
bertus  saga,  latínubækur, 
latínuskræða,  Leodegarius 

saga,  les,  lesbók,  sera  kall- 
ast  Requisitare,  lesbók  de 
sanctis,  lesgrallari,  lestrabók, 
Liber  casuum  decretalium, 
Lombardica  historia,  Magnús 
historia,  Magnús  saga,  Maríu- 
historia,  Mariu  saga  minni  og 
stærri,  Mariu  saga  Magdalenu, 
Martinus  saga(i  norrænu;  Mar- 
teinn),  martyrilogium,  messu- 
bók  (ensk,  hollenzk,  irsk,  ís- 
lenzk),  messudagakver,  Meyja- 
sögur,  missale,  Modus  legendi, 
Nikulás  saga,  Njáls  saga,  nor- 
rænubækr,  nýjahaldskver,  Ólafs 
saga  (Haraldssonar),  oraciar 
(oraciones),  orða,  orðubók, 
óttusöngvabók,  Ovideus  dearte 
amandi,  pappirsbók,  er  heldr 
missale,  pappírskver,  er  heldr 
historia  af  vorri  frá,  páska- 
breíer,  páskabók,  passionale 
apostolorum  í  látinu,  pastorall, 
Pétrs  saga,  Philosophia,  pistl- 
ar,  pistlabók,  postilla,  (í  dönsku 
i  latínu),  predikunarkver,  proc- 
essionall  (processiunall),  psalt- 
ari,  Racionale  divinorum  (oífici- 
um),  reglubók,  Reqvisitare 
(lesbók),  sálutíðabók,  sequen- 
ciubók,  sermones,  sermonsbók, 
sermonsbók  Dorrai  secure  og 
Manipulum  curatorum,sermon8- 
bók  de  Jacobi  voragine,  ser- 
monsbók,  er  heitir  Vincencius, 
sermonabók  i  þýzku,  skræða, 
smábækur,  Summa  angelica, 
sunnudaga     sermon,     Sverris 


fel;Gis*íi 


Ö79 


saga,  sögubók,  söngbók,  Thora- 
as  de  Aquino,  Thoraas  saga, 
Thomas  saga  erkibiskups,  tíðir, 
tíðabækr,  tíðskipunarbók,  tólí'- 
mánaðabók,  Tractatus  virtu- 
tum,  tvÍ8öngr,vetrarbrefer,  Vin- 
cencii  de  sanctis,  Vitæ  patrum, 
ymnar,  ymnarius,  JÞorláks  saga 
(biskups),  æíintýrabók.  Sbr. 
bókakista,  bókastokkr. 

kirkjubók  194. 

Kirkjuból  i  Dýrafirði   561-562. 

Kirkjuból  i  Langadal  378,  444, 
451,  502,  514,  516,  695—696, 
701  -702,  704,  714. 

Kirkjuból  á  Ströndum  314— 
315. 

Kirkjuból  i  Valþjófsdal  53-^ 
56. 

Kirkjubær  í  Hróarstungu  74, 
192,  261,  292. 

Kirkjubær  á  Síðu,  klaustr  87, 
470-471,  480-482. 

Kirkjubær  á  Skagaströnd  314. 

kirkjudagssöngr  (bók)  331. 

Kirkjuhvammr  í  Miðfirði  249. 

kirkjukambr  306. 

kirkjukola  333. 

Kirkiulækr  i  Fljótshlíð  87,  88, 
399,  604,  648. 

Kirkjuskarð  i  Laxárdal  766. 

Kirkjusker  fyrir  Barðaströnd 
645. 

kirkjustóll   (bók)  116,  564,  565. 

kirkjuvigsla  á  einu  kveri  298. 

Kirkjuvogr  i  Höfnum  622-623. 

kista  141,  175  246,  259,  299, 
300,  305—308,  314,  316,  317, 
318,  320,  324-326,  328—329, 
330,     332-334,     426,     563. 


Sbr.    felliborðskista,     klerka- 

kista,  pastkista. 
kista  (laxakista)  564. 
kistill  305. 

kiæmeistari  590,  650. 
Kiöbnehaífn,     sjá    Kaupmanna- 

höfn. 
Kjalardalr  á  Akranesi  507. 
Kjalarnes     17,  49—50,  87,  158, 

276,  391.   —     Kjalarnessþing 

153. 
kiallari  299. 

Kjarnholt,  sjá  Keldnaholt. 
Kjarnanaust  í  Eyjafirði  319. 
Kjarni  i  Eyjafirði  út  319. 
Kjartansstaðir  i  Skagafirði   321. 
Kjós(in)    i    Kjalarnessþingi  87, 

247,  248,  380—381,  457,  708, 

709,  753.  —  Kjósarsýsla  441, 

479. 
Kjósvogr  á  Ströndum  25. 
kjör  (kosning)  103,  167.  —  kjörs- 

bréf  103,  231. 
kjörgripir  474,  503,  714. 
kjörtré  25,  48—49,  314. 
kjöt    58—59,    613.    —    kjötát 

613,  622-623,  633. 
kjötleg  móðir  501. 
Klangsson:  Gisli. 
klapbrýni  300. 
Klappárhamar  á  Slóttu  319. 
Klappárós  á  Sléttu  311. 
klár  gamall  334. 
klárur  300,  316,  325. 
Klasbarði  (hvortveggja)  i  Land- 

eyjum  424. 
Klauf  abrekkur  i  S  varfaðardal  301. 
klauföx  191. 
Klaus    (Clauus)   Bilde   kanzlari 

(1532)  631. 


m 


ÍRÉGÍS^Ít 


Klaus  (Clauus,  Klaws,  Klawus) 
Mul,  Hamborgari  (1527)  413, 
415. 

Klaus  (Nikolaus)  Pétrsson 
kaDzlari  (1523—1524)  189, 
204,  205,  207,  209. 

klaustr  6,  24—26,  33,  35,  38, 
42-43,  46,  116-119,  122— 
123,  185,  189-191,  221,  223, 
244—247,  276—277,  289, 
293,  305-321,  351,  402— 
403,  423,  426,  451,  465,  470 
—471,  480-482,  511,  512, 
574,  632-635,  654,  658,  677, 
693—694,  715-^716,  751- 
752.  —  klaustrbaðstofa  (1 
Viðey  1526)  381.  —  klaustra- 
bú  308.  —  klaustrseign  123. 
-  klaustrjörð  245.  —  klaustra- 
skjalabók  280,  351,  698. 

klefi  139,  529. 

Kleif  i  Arnarnesshreppi  í  Eyja- 
firði  319. 

Kleif  á  Skaga  302,  304. 

Kleifar  í  Gilsfirði  624. 

KJeifar  í  Kallaðarnesshrepp  á 
Ströndum  25. 

Kleifargil  í  Fnjóskadal  309. 

Kleifarreki  i  Öxarfirði  323. 

Kleifarvíkr  á  Ströndum  25. 

Klemens  [Ásmundsson  prestr  i 
TröUatungu  (1530)  550. 

Klemens  Jóusson  á  Indriðastöð- 
um  (um  1530)  559. 

Klemensson:  Ásinundr. 

kenodia  335. 

klerkar  7,  34,  79,  89—90,  109, 
113,  121,130—131,136—137 
161—162,169-173,180,199 
201,  206,  218,  .221,  224,  226, 
236,  240,  250,  255,  281,  336, 


339,  345—347,  351,  354.357, 
368,  370,  372,  374-376,  399, 
455,  479,  498,  500,  510,  516, 
518,  530,  541,  543,  545,  548, 
550,  555,  569,  574,  600,  606 
—607,  612,  614,  626,  648, 
657,  659,  677,  701,  703,  708, 
720,  733,  735.  —  klerka- 
kista  297.  —  klerkaráð  79, 
457.  Sbr.  dýrðarklerkr,  prestr. 

klettar  128,  129. 

Klettr  (Hrisaklettr)  milli  Ennis 
og  Höfða  á  Snæfellsnesi  49. 

Klifshagi  í  Öxarfirði  308,  310, 
323.  —    Klifshagareki  328. 

Klifstaðr  (Klippstaðr)  i  Loð- 
mundarfirði  280. 

Klofi  á  Landi  263,  505,  679, 

Klúka  á  Rauðasandi   754—755. 

klukkur  (kólflausar)  233,  260 
-261,  296.  306-307,  313, 
317,  320,  322,  325,  327- 
328,  330,  332—333,  563,  645, 
691,  735.  —  klukknahús  307. 
Sbr.  Ólafsklukka,  smáklukkur. 

Klmmbur,  sjá  Klömbur. 

klyfberi  300,  308,  316,  324. 

klyppingr  316. 

klæði  151 ,  276, 336, 386-387,473, 
484,  584  620.  —  klæði  tvígilt 
584.  Sbr.  arest,  buckran,  flug- 
el,  glit,  guðvefr,  hálfstykki,  kol- 
neskt(klæði),lérept,líkakult,lín, 
randadúkr,  salonsáklæði,  silki, 
sprang,  strigi,  sæ,  ulláklæði, 
uUdákr,  vaðmál,  vararfeldr, 
varningsklæði,  veandasaumr. 

klæði,  klæðnaðr.  klæðaburðr, 
öU  klæði  7,  108,  155,  157, 
210,  561,  584,  768.  —  helgr 
klæðabúnaðr  716.  Sjá  og  sbr. 


ÍIÉGISTR 


881 


ermasloppr,  hattr,  hosur,  húía, 
kápa  (rauð  og  síð),  kóas  með 
skinnum,  kross,  lindi,  maliers- 
hringr,  rokkr  (rockr),  skeið(?), 
stakkr  með  skinnum,  skinn- 
stakkr,  skór,  skrúðklæði, 
skyrtulérept.  spensl,  sylgja. 

Klængshóll  i  Svarfaðardal    301. 

Klængsson:  Ólafr. 

klögun,  klögumál  152,  425,  458, 
518,  752. 

KJömbur  i  Reykjadal  322,    562. 

Klömbur  i  Vestrhópi  385—386, 
424-425. 

knaber  72,  134. 

Knappavellir  i  Öræfam  471. 

Knappey,  eign  Grenjaðarstaða 
323. 

Knappstaðir  i  Stiílu  612,  731. 

Knet+ilsstaðir  (Hnettilsstaðir)  í 
ísaíirði  502. 

knifar  324,  727.   Sbr.  hnifr. 

Knjúkr  i  Langadal  26,  28. 

Knútr  Pétrsson  kanzlari  (1524) 
230. 

Knútssel  i  Múlaþingi  33. 

Knyttilsstaðir,  sjá  Knettilsstaðir. 

Knörr  i  Breiðavlk  226,  457,  512, 
619-  620,  649—651,  717, 
743. 

koddi  (textakoddi)  190,  305,313. 

Koðran  Jónsson  prestr  vestra 
(1474)  38. 

Koðran  Ólafssen  nyrðra  (1527 
—1530)  400,  466,  467,  534. 

Koðransson:  Jón,  Haligrimr, 
Kollgrimr,  Skeggi. 

kofi  560. 

kol  559.  -  -  kolgröí  38.  —  kol- 
viðargerð  608. 

kola  327,  328.  Sbr  kirkjukola. 
DipL  iBl.  IX.  B. 


Kolbeinn  Indriðason  nyrðra  (1529 

-1535)  491,  555,  635. 
Kolbeinn    Ingimundarson    i  Un- 

aðsdal  (1526)  345-348. 
Kolbeinn    Sigurðsson   í  Rangár- 

þingi  (1529)  505. 
Kolbeinsárós  á  Ströndum  25. 
Kolbeinsdalr  i  Skagafirði  301. 
Kolbeinsson :     Asmundr,     Bene- 

dikt,  Jón,  ÓJafr,  Þorlákr,  Þor- 

steinn. 
Kolbeinsstaðir      i     Hnappadals- 

sýslu   603,   618,    650,    659— 

660,  743.    —     Kolbeinsstaða- 

hreppr   286,    438—439,    496, 

567,  617—619,  650. 
Kolbitsá  i  Hnitafirði  326. 
Kolgrafir  i  Eyrarsveit  557. 
KoUabær    (minni)     i    Fljótshlið 

405. 
Kollafjarðarnes    í    Strandasýslu 

709—710. 
Kollafjörðr  i  Barðastrandarsýslu 

503,  592. 
Kollafjörðr   i   Strandasýsla  589, 

711. 
Kollavik  i  Þistilsfirði   301,  324, 

327. 
Kollgrimr   Koðransson     ábóti    í 

Þykkvabæ  (1524—1526)  190, 

224,  345,  357,  359,  369. 
Kollgrimsson :  Höskuldr. 
Kollslækr  i  Hálsasveit  592. 
KoUsstaðir  (rziKarlsstaðir)  i  Kina 

301. 
Koilsstaðir  á  Völlum  33. 
KoUsvik    (Koltsvlk)   i   Patreks- 

firði  271—272. 
kolneskt  (klæði)  298. 
Kolsholt  i  Flóa  256. 
-Koltrygsstaðr  (=  Koltreyjustaðr 
56 


882 


RÉGISTfe 


Kolfreyjustaðr)  i  Fáskrúðsfirði 
123. 

kompaa  98. 

kona  202,  227—228,  276,  278, 
616,  763.  —  konur  og  karlar 
580,  582.  Sbr.  kvinna. 

kona  (uxor)  27—28,  47,  62,  72, 
121,  130,  145,  179,  214—215, 
234,  251,  254,  268,  274.  285, 
338,  343,  349,  353,  356,  375, 
377,  383-384,  385,  388,  401 
—403,  405,  409,  424—425, 
428,  430, 436-437,  440,  453— 
455,  472,  475,  496—497,  499, 
507,  527,  535,  546,  561,  575, 
590-591,  603,  616-617,630, 
643,  649—650,  652-653, 
696,  711,  749,  764,  768.  Sbr. 
kvinna.  —  konumundr  (kván- 
arm.,  kvonarm.)  502,  554,  714. 

Kongsstaðir  i  Svarfaðardal  334. 

Kongustaðir  {=  Göngustaðir)  1 
Svarfaðardal  301. 

Konráðr  Jónsson  vestra  (1532) 
629. 

Konráðason:  Steinmóðr, 

konungr,  kongr  (king,  koning, 
konning,  konnung)  1 — 8,  10 
—16,  19,  25,  40,  53,  58—60, 
62,  64,  72,  75-^76,  82—84, 
102—108,  110—111, 118,  134, 
139—141,  149-151,  153,  157 
—158,  161,  164,  167,  169— 
171,  182-  -183,  188,  198— 
199,  202,  204—205, 207-209, 
211,  214-216,  218—219, 
228,  233—234,  236,  238— 
239,  265,  267,  291,  325,  333, 
337,  343—344,  353-354,  360, 
371,  382—383,  396—398,  432 
—434,    441—442,    468—469, 


478,  486,  493,  495-496,  499  j 
—500,  522,  532—538,  '548-  ^ 
549,  551-552,  576,579-580, 
582,  584—586,  591,  620,  625, 
631-632,  634,  643—644,  647 
-648,  659-660,  665—671, 
677-678,  685,  699,  707,  725, 
738,  741,  755,  757—760.  — 
kongsins    bréf  432,  534—536. 

—  konungdómr,  kongdómr 
5,  10-11,  14-15,  52,  75, 
106-107,  111  -112,  142,  149 
-150,  157—158,  219,  255, 
266-270,  398,418,494—495, 
625,  667,  669,  707,   741,  747. 

—  kongdómsins,  kongsins 
foveti  418,  535.  Sbr.  að  öðru 
leyti:  fógeti,  konungr.  —  kong- 
dómsins,  kongsins  réttr  14, 
16.  493,  660.  —  konungs 
eignir  106-107,494,540,672, 
708,  742.— konungsfundr  84.— 

—  konungs  garðr  11 — 12, 
140—141,  164.  —  konungs 
gjald  736.  —  konungsjarðir 
25,  493,  495,  540,  625,  660, 
672,  678,  698,  708,  711.  — 
konungs  kaup  12.  —  konge- 
lig  maiestet  442,  468,  632, 
633,  634.  —  kongs  miskunn 
580.  —  konungs  reki  25.  — 
kongsins  renta  523,  737,  738. 

—  konungs  skipan  670,  671. — 
kongsins  sýsla  (og  umboð)  427, 
430,  527—528,  575,  665- 
667,  707—708,  726—727,  740 
—741,  768.  Sbr.  að  öðru  leyti: 
konungr,  sýsla.  —  kongs  um- 
boðsmaðr  352,  418,  477—478, 
500,  512-515,  529,  580,  582 
-584.    625,    628—630,    666, 


EEGISTR 


m 


068,678,699,746-747,  749— 
750,  767.  Sbr,  að  öðru  leyti: 
konuDgr,  umboðsmaðr.  —  kon- 
ungs  vald,  kongs  makt  2 — 3, 
14,  25,  523,  669-670. 

konventa,  sjá  conventa. 

kopar  190,  297,  298,  313,  320, 
332,  472.  —  koparhjálmr 
186,  320.  —   koparböfuð  296. 

—  koparhompull  296.  —  kop- 
arkaleikr  196.  —  koparkanna 
192,  300,  316.  —  koparkross 
197,  295,  313,  328.  -  kopar- 
skjöldr  312.  —  koparskrin 
328.  —  koparstétt  (á  kaleik) 
233.  —  koparstika  186,  191, 
195,  298,  306,  313,  317,  320, 
322,  325—326,  328,  330,  332. 
Sjá  og  sbr.  bagaJl,  glóðarker, 
skrin. 

Kópavogr   við    Skerjafjörð   140, 

149. 
kopíur,  kopíubækr    22,    24,    26, 

33,  43,  73,  96,  129,  242,  254, 

347,  535,  643,  675. 
kór  (kirkju)  190,296, 306,328,330, 

332.  —  kórdyr  295,  330,  332. 

—  kórprestr  472.  —  kórpsalt- 
ari  306.  Sbr.  hákór,  Maríukór. 

korðahnífr  588. 

korn,  kornvara  7,  691.  Sbr.  akr, 

hveiti,  mjöl. 
Kornsá  i  Vatnsdal  314. 
Kornslækr    í    Borgaríirði    403, 

404. 
kóróna  520.  —  kóróna   með  silfr 

295. 
korporall,  sjá  corporale. 
Kort  Blom,   Hamborgari    (1527) 

413,  415. 
Kortugil  í  Tungusveit  602. 


kóss  (íornt,  með  skinnum)  588^. 
kosning    102,    110,    120,    169— 

170,     202,    216,    715.       Sbr. 

kjör. 
kostnaðr    10,    14,    16,  212,  222, 

352,  461,  499,   545,  611,  677. 
kostr    9,    300,    321,    331,    587. 

Sjá  og    sbr.   bógr     (af  nauti), 

álptaregg,  egg,  fiskr,  hostr  {= 

ostr),  hvalr,  hveiti,  kjöt,  korn, 

kviðáll,  mjólk,  mjöl,  nautsþjó, 

síðuspelar    (af  nauti),  skamra- 

rif,  selkjöt,  skreið,  skyr,  slátr, 

uxamagáll. 
kot  93,  454,  502.   —    kotungar 

588,  592. 
Kotferja  í  Flóa  488. 
Kothvammr  á  Skaga  321. 
Kottún  i  Blönduhlíð  529. 
Kraísmýrr    i      ísafirði      520 — 

521. 
kraff  (krafa)  469. 
kragi  192. 
Kráksson:  Brandr. 
krankleiki  511. 

Kraunastaðir  í  Reykjadai  327. 
Kriegers  safn  stiptamtmanns  99, 

111,  270,  272. 
kriigismacht  634. 
Krinastaðir  i  Eyjafirðl  323. 
Kringla    í    Torfalækjarhrepp    i 

Húnavatnsþingi  314. 
Kringlumelar  i  Skilmannahrepp 

128. 
Kriugluvatn,  selstaða  frá  Grenj, 

aðarstað  323. 
krisma  510,  531.  —    krismaker 

297,  317. 
Kristfó  315,  470,  487—488,  612, 

735,  747. 
Kristiern,  sjá  Kristján. 


884 


JRÉaiSTR 


Kristín  Björnsdóttir  i  Vatnsfirði 

(Vatnsíjarðar-Kristín  d.  1458) 

55,  485,  524,  527. 
Kristín    Eiriksdóttir,    Ólafssonar 

á  Eiðum  (um  1700)  185. 
Kristín    Eyjólfsdóttir,    Arnfinns- 

sonar  (enn  á  lifi  1526)  337. 
Kristín  Guðnadóttir,    Oddssonar 

(d.  1496  eða  fyrri)  54,  56. 
Kristin  Jónsdóttir  í  Skaptafeiis- 

þingi  (d.  íyrir  1499)  113. 
Kristín  Suraarliðadóttir  áHraíns- 

eyri   (d.    1517)   57,    58,    515, 

516. 
Kristín    Torfadóttir,    kona  Hal- 

dórs  Ormssonar  (1533)  649— 

650. 
Kristin  Vigfúsdóttir,  Erlendsson- 

ar  (1533)  682—684. 
Kristin    JÞórarinsdóttir,      móðir 

Sigmundar  prests    (1522)  112 

—113. 
Kristin  Þorleifsdóttir,  Björnsson- 

ar  (1527)  436. 
kristindómr  137,  421,  716. 
kristindómsréttr,        kristinréttr 

kristindórasbálkr    9^   52,  138' 

178,  299  375,  627,  633. 
Kristján   Dana   og    Norðmanna- 

konungr  hinn  I.  (d.  1481)  40, 

53,  59,  371. 
Kristján     (Kristiern,      Cristiern) 

Dana   og    Norðmannakonungr 

hinn  11.  (d.  1559)  59—60,  72, 
103,  105, 134-135,  163—165, 
167—169,  182—183,  198- 
199,  204—205,  207-209,  228, 

233,  234,  236,  487,   537,  634. 

Kristján    (Kristiern)    hertogi    af 

holtsetalandi    og   síðar   Dana 


og  Norðmannakonungr  hinn 
ni.  (1535-1536)  725,  736 
—738,  761. 

Kristján      (Kristiern)     Hvittorp 
(1524)  207. 

Kristjana  Teitsdóttir  i  Hvitanesi 
(1903)  Í28. 

Kristjania  í  Noregi  6,  12,  33, 
43,  205,  228. 

Kristnes  i  Eyjafirði  301,  612. 

kristni  67,  118,  239,  245,  599. 

kristnir  raenn,  kristnar  sálir  66, 
70,  238,  278,  586,  732. 

Kristopher  greifi  af  Oldenborg 
(1535)  736-738. 

krókar  300,  309,  325. 

Króklág  á  Skagaströnd  642. 

Krókmelar  á  Mývatnsöræfum 
639. 

Krókr  i  Garði  87. 

Krókr  á  Skagaströnd  314. 

Króksfjörðr  i  Barðastrandarsýslu 
686,  687,  717-718. 

Krókstaðir  i  Eyjafirði  301,  634, 
635. 

Kroppr  i  Eyjafirði  301. 

kross  (með  undirstöðum),  helgr 
kross  188,  191,  193^—194, 
196,  295,  297,  305,  316,  317, 
320,  322,  325—326,  328,  330, 
332—333,  338,  563,  645.  — 
gyltr  kross  190.  —  irskr 
kross  190.  —  krossinn  í 
Kallaðarnesi  592.  —  krossalt- 
ari  313,  317.  -  kross-stúka 
(i  Hóladómkirkju)  295.—  raynd 
hins  helga  kross  193 — 194. 
Sbr.  fontkross,  koparkross, 
likakross,  merkiskross,  silfr- 
kross,  trékross. 


REGISTR 


kross  (að  bera  á  sér)  113. 
Kross    í    Laudeyjnm    183,    281, 
344—345^  399,  424. 

Kross  i  Mjóafirði  anstr  49. 

Kross  á  Skarðsströnd  688. 

Krossabær,  sjá  Krossbær. 

Krossadalr  i  Tálknafirði  66—67. 

Krossanes  (hvorttveggja)  í  Kræk- 
lingahlíð  301. 

Krossanes  i  Skagafirði  301. 

Krossanes  á  Vatnsnesi  403 — 
404. 

Krossar  á    Arskógarströnd  321 

Krossavik  í  Vopnafirði  473,  570 
-571. 

Krossavík  i  l>istilsfirði  324, 
327. 

Krossbær  (Krossabær)  i  Horna- 
firði  93,  273. 

Krosshóll  i  Svarfaðardal  334. 

Krossholt  i  Hnappadalssýslu  286, 
438,  439,  496—498,  618. 

krossmessa  (hvortveggja)  113, 
135,  137,  240,  309,  331,  339, 
349,  377,  439,  444,  451,  498, 
499,  528,  575,  600,  618,  666, 
733,  765,  768. 

Krossnes  i  Eyrarsveit  509. 

Krossnes  i  Strandasýslu  93. 

Kross-steinn  á  landamerkjum 
Jörfa  497. 

Krounuhérað  i  Nuregi  408. 

Kruksstaðir,  jörð  Hólastóls  301. 

krúna,  krúnan  (konungdómr, 
konungr)  75-76,  82,  164,  199, 
738,  740,  742,  761.  -  Kor- 
egs  krúnu  land  ísland  72, 
134.  —  krúnunnar  renta  707, 
728.  — krúnunnar  réttr  398. 

Kryddhóll  i  Skagafirði  301. 

Krýsuvik  i  Crullbringusýslu  2$9. 


Kræklingahlið  í  Eyjafirði  301, 
746,  747. 

kröf  {=:  krafa)  469. 

Kúgastaðir  (Kúastaðir)  i  Svart- 
árdal  302,  489. 

kúgildi,  kvigildi,  kviildi  22,  26 
—27,  55,  67,  100,  106—107, 
117,  144,  186—188,  194,  196, 
198,  204,  221—222,  244,  246 
—247,  -255—256,  262—263, 
278,  284,  286-287,  316,  321, 
326,  329,  335—336,  349,  388, 
392-395,  402—404,  424,  426, 
452-454,  476,  479,  488,  490, 
493,  502—503,  512,  542,  563 
—564,  579—580,  587,  589, 
592-594,  603,  605,  608— 
609,  612,  619—620,  624,  650 
-652,  654—655,  657,  659, 
665—666,  682-683,  696,  701, 
704-705,  717—719,  723,  734 
—735,  739—740,  744,  747, 
753—755,  764—767.  —  kú- 
gilda  hald  221.  —  kúgilda 
leigur  494,  506,  546,  572— 
573,  742. 

kúgun  153. 

Kúla,  sjá  Auðkúla. 

kult,  sjá  likakult. 

kunta  53. 

Kurbr  (Kurfr)  á  Skógaströnd  314. 

Kursveinsstaðir  (Kusveinsstaðir) 
i  Fjörðum  329,  652. 

Kúskerpi  i  Blönduhlið  301. 

kvánarmundr,  sjá  kona. 

Kvann-,  sjá  Hvann-. 

kvartauir  631. 

KvennahvoU  á  Skarðsströnd  688. 

kver  298. 

kvern  329.  sbr.  maltkvern,  must- 
arðskvern,  piparkveru, 


REGISTR 


Kviá  i  Öræfum  42. 

Kviabekkr  i  Ólafsfirði  294. 

Kviar  i  Norðrárdal  61. 

Kviasker,  sjá  Kvisker. 

kviðálar  (sbr.  magálar)  191. 

Kviendisdalr  (=  Kvikindisdalr)  i 
Eyjafirði  309. 

Kviendisdalr  (Kviindisdalr  z=z 
Kvikindisdalr)  iReykjadal767. 

kvigur  316,  321,  657. 

kvikfé  316,  326,  329,  333,  529. 

kvinna  (alment,  og  eiginkona, 
skilvis)  20,47—48,  55-57,  61 
—62,  64,  87,  100,  121,  122, 
143,  151,  179—180,  255,  268, 
270,  274,  344,  349,  353,  385, 
387,  403,  449,  473-474,  487, 
501,  503,  507,  515-516,  528 
536,  548-549,  555,  562,  564, 
591,  624,  659—660,  686,  697» 
764. 

Kvisker  (Kviasker)  i  Öræfum 
93,  273—274. 

kvislar  192. 

kvittan,  kvittancia,  kvittanar- 
bréf,  kvittantz  46,  47,  77—78, 
88,  104—105,  124,  147—148, 
152,  153,  158,  160—161,  178, 
232,  233,  236,  242-243,  245 
—246,  263,  267,  277,  348,  388, 
410—411,  417—418,  440,  442, 
466,  468,  495,  505,  507,  508 
—  509,  542,  560,  571,  616,  618, 
623,  625,  652-653,  671,  678 
—680,  696-697,  699,706— 
707,  710,  721—722,  724,  726, 
742,  763. 

kvonarmundr,  sjá  kona. 

kvotra  329. 

kvöð :  kvaðarvitnij  kvöðuvitni 
&93,  671. 


KwngeU  i  Noregi  633. 

kyndilmessa  20,  318. 

kýr  17,  20,  113,  153,  186—189, 
196,  246,  259—261,308-309, 
316,  321,  327,  329,  332—333, 
352,  471—472,  563-564,588, 
606,  609,  645,  657,  732,  734.  — 
gömulkýr  657.  —  kýrhúð  308, 
325. 

Kýraugastaðir  á  Landi  395,  720. 

kærur  40,  90,  113,  130—131, 
173,  176,  180,  198,  221,  223, 
230,  250,  281,  343,  345,  354, 
422,  424,  457—459,  535,  555, 
574,  614,  648,  666,  674,  708, 
712,  751. 

Köbenhavn,  sjá  Kaupmannahöfn. 

KöbinghaíFn,sjáKaupmannahöfn. 

kögur,    kögrar    298,    306,    314,     j 
327.  sbr.  sækögur.  ^ 

Kögur  við  Dýrafjörð  29. 

Köldukinn  í  Húnavatnsþingi  627. 

Köpenhaffn,  sjá  Kaupmannahöfn. 

Lada  (Hlaðir,  Hlöð)  i  Noregi  44. 
Lafranz    Nikulásson    i    Skapta- 

fells-   eða  Rangárþingi  (1529) 

481. 
Lafranz     Vestani    (1521)    Vni, 

789  (er  haldinn  Eggertsson,  af 

józkri    aðalsætt.   Sbr.    D.    N. 

XVn  B.  bls.  358.) 
lág  521,  641. 

Lágafell  i  Landeyjum  423-424- 
Lagarfljót  725. 

lágasöngvabók    186,    331,    332. 
lagnaðr  (og  vilji)  274,  341. 
lagvokn  (=lagvopn)  299. 
lamb    471,    733.    —     lambseldi 

321,  325,  485,  524,  526-527, 

7^3.  —  lambarekstr  327. 


REGISTR 


887 


Lambá  i  Eyjafirði  65. 

Lambaíell  undir  Eyjafjöllura  107. 

Lambagil  á  Barðaströnd  645. 

Lambanes  i  Fljótum  302. 

Lambanes  i  Þistilsfirði  319. 

Lambavatn  á  Rauðasandi  271, 
572. 

Lambey  i  Fljótshlíð  376,377,  712. 

Lambhagavík  í  FJjótum  303. 

Lambhagi  á  Alptanesi  146. 

Lambhagi    i    Gufudalssveit  196. 

Lambhagi  i  Svaríaðardal  834. 

lampi,  lampr  70,  295. 

Lámúli  á  Skaga  302,  304. 

lán  204,  207,  478,  526,  757. 

land  —  ísland,  sjá  ísland.  — 
landsins  eð  bezta  582.  — 
landsfjórðungr  534.  —  lands- 
fólk  361.  Sbr.  landsmenn.  — 
lands,  landsins  lög  342,  398, 
493,  579,  707,  721.  —  lands- 
lagabók  14-15,  47,  142,  226, 
257,  354,  495,  579,  582,  667, 
703,  728—729,  741,  752,  761, 
—762.  —  landsmenn  5, 14,^16, 
583,  584,  Sbr.  landsfólk.' - 
landsnauðsynjar  668, 669,  670. 
—  landráðasök  398.  —  lands- 
réttr  14- 15, 523.  —  landsstjórn 
737—738.  —  lands(ins)  vani, 
siðr  583,  604,  705.  -  lands- 
vísa  161.  —  landsvist  680— 
681,  762.  — landsþingisskrifari 
147,  737. 

land  (=z  fasteign,  jörð,  prædium): 
[  land   og   lausir   aurar    62.  — 

[  landbúar  75,  559,  702,  712.  — 
landsdrottinn  248.  —  landeig- 
andi  18,  516.  —  landeign  149, 
241,  523,  565,  638.  —  land- 
gögn  21.  —  landshlutr,  lands- 


mannahlutr  310,  311,  319.  — 
landamerki,  landamörk,  landa- 
merkjabréf,  landamerkjaskrá 
18,28—29,  128, 129, 144  -145, 
248,  395,  464—465,  496—497, 
562,  565,  567—569,  577,  601 
—602,  608—609,  627,  637— 
641,  686,  705—706,  708—709, 
748—751,  753—754.  —  land- 
nám  354,  384,  475,  516.  — 
landsnytjar  19,  565,  639.  — 
landskyld  6-8,  100,  106— 
107,  111—112,  198,  244,  282, 
370,  400,  412,  494-495,  506, 
513-  -514,  530,  540-541  544, 
588,  630,  672-673,  741-742, 
—  landskyldarkúgildi  657.  — 
landskyldaleigur  400. 

Land  (z=  Lundr)  i  Fljótum  731. 

Land(ið)  í  Hangárþingi  281,  395, 
423,  500—501,  505,  650,  679, 
694-695. 

Land  (Varmaland)  í  Skagaf.  321. 

landablað     (=     landabréí)    306. 

Landaraerkjalág  í  ísafirði  521. 

landaurar  2,  4 — 5,  7. 

Landbertus  saga  299. 

Landbjartr  Bárðarson  vestra 
(1529)  485. 

Landbjartsson :  í>orlákr. 

Landeyjar  i  Rangárþingi  181, 
281,  344,  345,  395,  399,  406 
407,  423,  505,  567—568. 

Landsbókasafn(ið)  í  Reykjavik 
1.  3—4,  11,  13,  18,  22,  62, 
71,  74-75,  78—81,  83-85, 
92-93,  97,  99,  101,  110,  116 
117,  129—131,  134,  136,  141, 
151,  161—162,  164—166,  172 
—173,  175—176,  199,  201, 
213,  223,  230,  238,  242—243, 


888 


REGISTR 


250,  254,  255-258,  262,  264, 
269-270,  280—281,  289-291, 
338,  340,  342,  344,  348,  354, 
357,  359,  363-365.  367,  369 
-370,  373—375,  377—378, 
382,  391^  392,  393,  394",  395, 
400,  403,  412,  413,  423,  429, 
434,  440,  442,  443,  455,  461, 
465  467,  469,  474,  476,  488, 
494,  500,  502,  506,  508,  510, 
517,  518,  522,  530,  534,  543, 
548,  550,  551,  558,  559^  570, 
574,   577,  598,  603,  606,  607, 

613,  616,  622,  626.  635,  638, 
644,  659,  666,  686,  687,  689, 
690,  699,  701,  704,  708,  712, 
715,  717,  726.  730,  761,    763. 

Landsker  íyrir  Staðarsveit  26. 

Landskjalasafnið  i  E,eykjavik  1, 
4,  8,11,13,15,18,21,24,26— 
28, 116, 134,  144, 248,  351, 358, 
360,  385,  426,  439,  444,  494, 
496,  523,  526,  563,  564,  565, 

614,  617,  635,  640,  661,  682, 
698.  Sbr.  Biskupsskjalasafn. 

Langabúr    (á  Hólum  1525)  300. 
Langadalr    i  Húnavatnþingi  26, 

27,    28,    400-401,   436,  454, 

467,  473,  489—490,  554,  566, 

659,  764,  766. 
Langadalr   i   ísaíirði    516,  595, 

701—702,    704,  —  Langadala- 

strönd  495,   502,    524,    526- 

527. 
langafasta   305,    325,  331,  338, 

403,  688,  724,  763. 
Langafjara  á  Skaga  304,  321. 
Langamelr  á  Akranesi  128. 
Langamýr  ytri  i  Húnavatnsþingi 

302. 


Langamýr  í  Skagaiirði  301. 
Langanes  í  Arnarfirði  514,  515, 

526,  629,  665—666. 
Langanes     á       fjórðungamótum 

eystra  og  nyrðra  78,  112,  113, 

302,  310. 
Langareki  á  Tjörnesi  323,  327. 
Langaréttarbót  (1450)  53. 
Langasker  á  Rauðasandi  749. 
Langatangi  á  Skaga  304. 
Langavatn   i  Helgastaðahrepp  í 

Þingeyjarþingi  323,    562. 
Langavatn  á  Skagaströnd  641. 
Langey    fyrir  Skarðsströnd  688. 
langfeðgaeign  408. 
langi  frjádagr  404,  623. 
langsessa  317. 
Larsakanna,  sjá  Hannes. 
lás  307,  309,  324,  330.  ^ 

latina  238,  245,264,  611,692.—      1 

latinubækr  296,  299,  313,  317, 

322.  —  latinuskræða  333.  — 

sermo  latinus  611.  Sjá  biblia. 
Látrar  á  Skaga  321. 
Látratangi  á  Skaga  304. 
látún:  látúnshjálmr  330.  —  lát- 

únslikneski    297.    —    látúns- 

mundlaug  297.  —  látúnsskeið 

297.  —  látúnsskjöldr  306,  317. 
Lauðmundarfjörðr    =   Önundar- 

fjörðr  546. 
Laufás    við    Eyjafjörð    19,  119, 

206,  294,  329—331,  365,403, 

450,  651,  747. 
Lauíáshagi   á  FlateyjardDlsheiði 

330. 
Laugaból  i  Arnarfirði  244,  520. 
Laugaland  (hvorttveggja)  i  Eyja- 

firði  309. 
Lau^aland  i  Fljótum  302. 


REGISTR 


Laugar  (hvorartveggja)  i  Reykja- 
dal  454-455,  473—474,  491 
-492,  617. 

Laugarnes  á  Seltjarnarnesi  751 
-752. 

Launarsholt  á  Landi  395. 

launbörn,  laungetin  börn  545, 
546. 

Laurencius  hinn  helgi,  Lauren- 
ciusmessa  (-messudagr)  98, 
371,  372,  465,  543,  546,  588. 
—  Laurencius  (líkneski,  xiijc) 
244. 

lausafé,  lausagóz,  lausapeningr 
9,  21,  47,  51,  55,  61.  87,  116, 
179,  181,  242  -243,  271,  332, 
334,  371,  403-404,  419,  426, 
428—431,  466.  478,  665, 
713. 

lausakragi  318. 

lausamenn  579,  581,  582. 

lausasmjör  308. 

lausn  Q'arðar)  537,  620,  622, 
713. 

lausn,   lausn    og  skript  51—  52, 

.  69—70,  92,  115,  130—131, 
133,  138,  177,  225,  245,  251, 
255,  285,  354,  394-395,466, 
475,  510,  517,  531,  569,  606 
—607,  613,  627,  638,  646, 
660-661,  678,  709,  736. 

lausnari  101,  146,  359. 

lausnarsteinn  297. 

lavnceknigth  760. 

lax:  laxveiði  26,  323. 

Laxá  i  Kjós  753. 

Laxá  i  SuðrþÍDgeyjarþingi  327, 
562. 

Laxárdalr  i  Dalasýslu  458,  460, 
461,  509,  751. 

Laxárdalr  í  fíúnavatnsþingi  766. 


Laxárdalr  i  Skagafirði  305. 

LaxárdaJr  i  Þingeyjarþingi  448, 
562. 

Laxárdalsheiði  nyrðra  445,  446. 

Laxárdrög  á  Skagaströnd  642. 

Laxárós  i  I>ingeyjarþingi  327. 

Laxárós  (forni)  i  !Þistilsíirði 
319. 

Lazarus  Mattheusson  bartskeri  i 
Skáney  i  Reykholtsdal  (Skán- 
eyjar-Lazi;  1525-1528)  290, 
361,  476-477. 

lectari  296,  298,  326,  328,  333. 
—  lectaradúkr  332. 

legáti,  legátavald  41,  137,  238, 
264,  336,  685,  714-715,  7  16 
730. 

legstaðr  67,  472,  586,  592. 

Leiðólísstaðir  i  Laxárdal  i  Döl- 
um  247. 

Leifsstaðir  i  Bólstaðahliðarhreppi 
321. 

Leiísstaðir,  eyðijörð  Hólastóla 
302. 

leiga  67,  100,  106,  111-112, 
241,  269,  400,  478,  513-514, 
530,  544,  630.  —  leiguliði 
319.  —    leigustaðir  545,  630. 

leikmenn,  leikir  menn  55,  61, 
65,  74,  80,  94-95,  114,  142, 
176-177,  186,  199,  218,224, 
235,  236,  240,  255—256,  281, 
284-285,  289,  336,  337,  352, 
354,  357,  370,  372,  374—376, 
379—381,  396,412,425—426, 
433,  442,  448,  456—459,  464, 
469,  472,  477,  479,  498-501, 
503,  507,  510,  527,  530—531, 
539,  541,  543,  546-546,  548, 
550-  551,  553,  555-556, 
564,  566,  570,  572^  593,  600, 


690 


REGISTÉ 


610,  617,  622,  626,  628,  632, 
635,  648,  656—658,  666,  670 
—671,  676,  680,  698,  696, 
701—704,  708,  712,  714,  720, 
722,  727—728,  730,  732,  738, 
740,  750,  751.  —  leikmaDDa- 
vald  607. 

Leirá  i  Leirársveit  265,  380— 
381,  603,  620.  —  Leirársveit 
í  Borgarfirði  265. 

Leirárgarðar  í  Leirársveit  396, 
432,  434,  441,  468,  551. 

Leirhafnargnúpr  á  Sléttu  311. 

Leirhöfn  á  Sléttu  323. 

Leirubakki  á  Landi  263. 

Leirur  hjá  Jörfa  497. 

leirvogr  751. 

lén,  léni,  lénabréf  (lénsbréf),  ]éna- 
skrá,  lénsmaðr  15—16,  60, 
105—106,  199,  493—494,  541, 
576,  625,  672,  673,  681,  698, 
699,  742. 

Leo  páfi  hinn  tiundi,  64,  229. 

Leodgariussaga  299. 

Leonardus  confessor  474. 

lérept  (steint)  151,  276,  297, 
298,  306,  336,  386—387,  484, 
584,  620.  Sbr.  varningslé- 
rept. 

les  331,  332,  333.  —  leabók 
181,  295,  296,  299,  306,  307, 
313,  3172,  313^  320^  ^^2', 
325,  326^  331,  3321  —  les- 
bók  er  kallast  Eequisitare 
322.  —  lesgrallari  296,  313, 
331.  Sbr.  commonsles,  hátíða- 
lesbók. 

lest  (skreiðar,  til  gildis)  6—8, 
46,  102,  105,  381,  723,  735. 

lestrarbók    296,    318,  322,  329. 


léttavarningr  383,  384. 

leyíi,  leyfisbréf    37,     565,    666, 

679,  728—729,  746,  762. 
Leysingjastaðir  iHúnavatnsþingi 

314. 
liber  41,  44,  622.    —    liber  ca- 

suum  et  decretah'um  299. 
licencia  700. 
liðsafnaðr  662,  664. 
lífdagar  391,  472,  585,591,694. 
lifsbjörg  579. 
lifstið  553,  586. 
likakrákr  307,  317,  330.  —  lika- 

kross  332.  —    likakult  306. 
likami,  likamr  (moldlegr):  krankr 

á  líkam  66,  67,  472,  585,  586, 

591,  694. 
líkneski  186,  190,  195, 197,  226, 

233,  295,  305,  313,  317,  322, 

332,  620.  —    verð  á  hkneski 

244.  Sbr.  látúnslikneski,  smá- 

likneski. 
lÍD  192,  324. 
lindi  588.  Sbr.  silfrlindi. 
lindúkr  (á  altari,  hringofinn)  188, 

300,  318,  329-330,  334,  646. 
Hnkind  669. 
linlak  192. 
línsæng  334. 
hnun  616, 
litillæti  588. 
litilmagnar  363. 
Litladalr  i  Svinadal  302. 
Litlafjara  í  Þingeyjarþingi  323. 
Litlahamar  i  Eyjafirði  309. 
Litlaland  i  Olfosi  288. 
Litlaskarð  á  Skagaströnd  641. 
Ijáir  191,  300,  309,  316,  325. 
Ijós  279,  519.  —   ljóspanna331. 

—    Ijóstollr,  sjá  lýsitoUr, 


REGISTR 


891 


Ljósavatn  i  Ljósavatngskarði 
312,  525,  628,  659,  764.  — 
Ljósvetningar  312.  —  Ljós- 
vetningareki  311. 

Ljóski  i  Lóni  50. 

Ljótr  Þorvarðsson  syðra  (1545) 
539. 

Ljótsson:  Arngrímr. 

Ljótshóll  i  Svinadal  302. 

Ljótsstaðir  í  Eeykjadal  323. 

Ljótsstaðir  i  Skagafirði  302. 

Ljótsstaðir  í  Vopnafirði  135—136. 

lóð  (solum)  516. 

lóð  silfrs  98,  105. 

Loðmundarfjörðr  eystra  280. 

lofan  249,  436-437,  548,  565, 
571,  613,  684.! 

lófatak  3,  5,  414,  416,  417. 

lofmessa  98. 

loforð  405. 

lok  (á  iláti,  spíru)  299,  330. 

Lokinhamrar  i  Arnarfirði  244, 
704—705. 

Lómatjarnir  á  Skagaströnd  641. 

Lómatjörn  i  Höfðahverfi  329. 

Lombardica  historia  298. 

Lón  i  Kelduhverfi  301. 

Lón(ið)  í  Skaptafellsþingi  49— 
50,  274. 

Lónaós  i  Norðrmúlaþingi  135 
—136. 

Lónshöfn  i  Suðrþingeyjarþingi 
310. 

Loptr  Eyjólfsson  „bóndi",  lög- 
réttumaðr  i  Austfjörðum,  eig- 
andi  Indriðastaða  i  Borgar- 
firði  (1523—1527)  152,  177, 
186,  255—256,  360,  390. 

Loptr  Jónsson  i  Flatey,  Finns- 
eonar  (um  1700)  535, 


Loptr    Kálfsson^)    lögréttumaðr 

(1523)  141. 
Loptr     Ormsson,      Loptssonar, 

riddari  (d.  1476)  142-144. 
Loptr      Pétrsson,       Loptssonar, 

prestr  í  Viðidalstungu    (1522 

—1526)  109,  339. 
Loptsdóttir:  Vilborg. 
Loptsson :       Greipr,     Guðlangr, 

Jón,  Ormr,  Pétr,  Skapti,  Ste- 

phán. 
Lorenzo  Pucci  kardinali    (1524) 

229. 
lott,  sjá  hlutr  (af  skipi). 
Lubecenses,  sjá  Lybek. 
Lubecker,  sjá  Lybek. 
Lucas    evangelista,   Lucasmessa 

(festum)    116,    118,  251,  282, 

503,  746. 
Lucia  hin  helga  196. 
Lundarbrekka  i  Bárðardal   487, 

747. 
Lundey  á  Skagfirði  303. 
Lundr  i  Fnjóskadal  65,  301. 
Lundr  i  Lundarreykjadal  248. 
Lundún  á  Englandi  205. 
Lungegarðr  691. 
lupus  756. 

Lurkasteinn  i  Öxnadal  66. 
Lúsá  á  Hörgárdalsheiði  320. 
Lybek,    Lybikumenn,    Lybecen- 

ses,    Lybecker,    Lybike    525, 

576,  756,  758—760.  -  lybisk- 

ir  skildiugar  500. 
lýðbiskup  685. 


1)  Svo  skýrum  stöfum  i  hand- 
ritinu.  Athugandi  er,  hvort  það 
sé    ekki    misskript    fyrir    „Eyjólfs- 


$92 


REGISTR 


Lýðr  Magnússon  preatr  i  Skarðs- 

þingum  (d.  1746)  463. 
lýðríki  647. 

Lykin  Smitt  (1523)  198. 
Lyng(ar)  i  Meðallandi  189. 
Lyngbreiðarendi  á   Skagaströnd 

641. 
lyngrif  465. 

lýrittareiðr    384,   556,  613,  638. 
Lyse  í  Noregi  390. 
lýsi  70,  583.  —  lýsistunna  584. 
lýsing     (til    festa,     hjónabands) 

58,  375,  569,  736. 
lýsitoUr,  Ijóstollr   20,   325,  599, 

600,  645. 
Lýtingr  Einarsson  i  Borgarfirði 

(1525-1531)  265,  600. 
Lækjamót  i  Viðidal    93,  403— 

404,  552. 
Lækjarbotnar  við  Hafnarfjöð  146. 
Lækjardalr    i    Langadal     490, 

766. 
Lækjardalr  i  Öxarfirði  310. 
Lækjarskógr  i  Dölum  587. 
Lækjarvik  við  Skjálfanda  312. 
lækning  361. 

Læknisstaðir  á  Langanesi   302. 
lækr    43,    146,    241,    314,  497, 

529,  565,  609,  627,  638,    641 

—642,  750—751.  -    lækjar- 

íall  751.    -  lækjarhölkn  568. 

—    lækjarós  568.  —   lækjar- 

seyla  751. 
Lækr  á  Barðaströnd  (=:  Brjans- 

lækr)  111—112,271,592,705, 

722. 
Lækr  i  Elóa  474,  475. 
lærðir    menn,    lærðir    og  leikir 

10,  76-78,  82-83,  115,  118, 

134,  137,  141,  159,  170,  179, 

206,  225«^  257,  291,  339, 365, 


373,  378,  456,  458—459,  507, 
555,  566,  622,  666,670-671, 
676,  680,  693,  738,  750.  — 
lærðra  manna  fuUrétti  365. 

löð  307. 

lög  3,  5,  9—10,  14-17,  46,  48, 
51-52,  57—58,  62-63,  67— 
69,  74—75,  78,  80,  91-92, 
94—95,  97,  100,  107-108, 
110—111,  115, 123—124, 126, 
131,  133,  141-143,  153,  164 
—165,  167,  174,  179,  181— 
182,  184—185,  204,  211,  214 
—216,  218,  220,  225-226, 
239,  251,  254.  257,  263,  267, 
274—275,  284-285,  289,  291, 
338,  340-341,  345,  349,  353, 
355-356,  361,  371,  373,  375 
-376,  378,  382,  390,  392— 
393,  396—398,  401,  412,  424 
-425,  440,  446-450,  452— 
456,  459,  462-463,  473,  477, 
482-484,  488—493,  495- 
498,  501,  508—509,  512  516 
—519,  522—523,  528—530, 
538,  544,  549,  551—552,  570 
—572,  575,  580,  582—584, 
594-596,  600,  609—610, 
612-613,  624,  628-629,  631, 
633,  636,  638,  650,  652,  658, 
660-661,  663,  668-671,  677, 
679—680,  683-684,  695,  702, 
704-705,  707,  711,  717— 
719,  721,  728-729,  731,  735, 
741,  744,  747,  752,  754-755, 
761,  766—768.  -  guðs'lög 
131.  —    islenzk  lög  2,  4—5. 

—  lög  heilagrar  kirkju  730. 

—  lög  Ólafs  konungs  helga 
55,  164,  218,  681.  —  löglegr 
aðgangr  424.    —    lagaákæra 


kEGISTR 


893 


573.  —    lögarfi  57,  428,430. 

—  lögaurar  2,  4.  • —  laga- 
ávöxtr  91,  225,  269,  370,  721. 

—  lögbók  3-5,  12-13,  74 
—75,  94-95,  150,  155,  214, 
220,  230,  278,  283,  299,  300, 

472,  475,  491,  513,  516,  530, 
579,  582—583,  610,  630,  658, 
721,  751.  —  lagaboð  762.— 
lögbrot,  lagabrot  141,  151, 
397,  549.  —  lögbrotsmaðr 
115.  —  lagabrúðkaup  251, 
285  —  lögbætr  201.  —  lög- 
íesta,  lögfest  jörð  564—565, 
567—568,  727-729.  —  lög- 
gjafir    47-48,     56,   87,  464, 

473,  551—552,  592,  683— 
684.     —     lagagjörningr    516. 

—  lögleg  gögn  516.  —  lög- 
heimili  91,  152-153,  361, 
397.  -  lögleiga  222.  ~  lög- 
leysa  7,  133.  —   lagamál  136 

-137,  214,  216.— lögraál  61, 
75,  108,  132,  150,  173,  177, 
347,  398,  503,  565,  577- 
578,  670,  677,  684,  690,  697, 
708,  713,  718,  727.  —  lögmál 
heilagrar  kirkju  537,  616, 
649.  —  lagaráð  202.  —  laga- 
ripting,  22,  74,  182, 185,  204, 
254,  257—258,  263,  274— 
275,  280,  284,  345,  381—382, 
390,  392,  396,  401,  424-  425, 
440,  446,  448,  450,  452-455, 
462,  484,  488—489,  492,  497, 
508,  512,  552,  570,  572,  594 
—596,  609,  612,  624,  628, 
636,  650,  663,  683,  695,  718 
—719,  731,  747,  755,  767.  — 
lögsaga,  lögsögn  132,  173, 
239,  355,  455,    456,  460.   — 


lögsagnari  744.  —  laganna 
setningar  604.  —  lögleg  skip- 
an,  lagaskipan  210,  494,  496. 

—  lagaskipti,  lögskipti,  lög- 
leg  skipti  55,  271,  427-430, 
527,  528,  529.  —  lagasókn 
69.  _  lagastefna  528.  — 
lagasvar,  lögsvar  22,  142, 
378,  544.   --    lagaumboð  406. 

—  lagaúrskurðr  257,  356, 
537,  706.  —  laganna  útvis- 
an  639.  —  lagavegr  107.  — 
lögvitni  613.  —  laga  yfir- 
sögn  239.     Sbr.  landslög. 

lögmaðr  4-5,  9,  11,  13—16, 
28-29,  46-47,  Qí,  68—69, 
71.  77,  79,  85,  90,  92,  96- 
97,  99-103,  105,  110-112, 
139  -141,  145, 149—150.  152 
-156,  158,  175,  178,  207, 
216—218,  223—224,  238, 
264,  266,  268—269,  275,  278 
—279,  281—283,  288,  349,  359 
—363, 365—368, 378—379,385 
—386,  396  -398,  408,  414^ 
416,  418,  427,  432—435,  440 
._441,  443—445,  448—449, 
457,  467-469,  472,  475,  478 
—479,  488,  499—500,  502, 
522,  532—536,  553—554,  566, 
575,  578—583,  590,  593,  601 
—602,  604,  626,  635,  637, 
651,  659-661,  668—672,  674 
—676,  685,  689,  697,  709, 
715,  736—739,  746,  754,  761 
—764,  766.  —  lögmanns- 
bréf  522-523,  761.  —  lög- 
mannsdómr  522,  635.  —  lög- 
mannsdæmi  60,  534.  —  lög- 
mannseiðr  534,  761.  —  lög- 
manns  fullrétti  361—363,  365 


894 


feÉGÍS^fe 


— 368.  —  lögmaiinskaup  522, 
523.  —  lögmanns  kjör,  kosn- 
ing,  útvalnig  492-493,  532 
—534.  —  lögmanns  ráð  216. 
— lögmanns  úrskurðr  10,  16, 
200,  219,  418,  442,  537,  671, 
680. 

Lögmannshlíð  i  Kræklingahlið 
448-449,  604,  635. 

Lögmannsvellir,    sjá  Stóruvellir. 

lögrétta  14,  16,  103,  561,  478, 
533,  535,  538,  581,  671,  676, 
680,  696,  738.  —  lögréttu- 
menn  86,  88,  141,  145,  148, 
152,  200,  224,  357,  359-360, 
862—363,  366—368,371,377, 
397,  399,  416,  432,  441,  467, 
493,  513,  527,  532—534,  537 
—539,  541,  543, 575,  579,  581 
—582,  664,  669—670,  675— 
676,  682,  712—713,  729,  736 
—737,  754,  768.  -  lögróttu- 
mannadómr  (-bréf)  61,  216, 
219,  344,  675.  —  Sjá  að  öðru 
ieyti  dóma.  —  lögréttumanna 
íuUrétti  362-363,  366—368. 

Lönguhlíð  (neðri)  í  Hörgárdal 
147. 

Machlinia,  sjá  Mecheln. 
Máfahlíð  (Máfahliðarreið)  á  Snæ- 

fellsnesi  143. 
magister  41,  85.  Sbr.  meistari. 
mágkona  384. 
Magnús    Arason     kapteinn    (d. 

1728)  744. 
Magnús  Árnason    nyrðra    (1508 

—1529)    52,    65,    379^   383, 

387,  405-406,  485—486. 
Magnús  Árnason    eystra   (1526) 

371-372. 


Magnús   biskup    i  Hamri  (152Ö 

—  1533)  65,  216,  230,  685. 
Magnús     Björnsson     á    Jörfa    í 

Haukdal  (1518)  557. 

Magnús  Björnsson  lögréttumaðr 
á  Reykjum  í  Tungusveit 
og  sýslumaðr  í  Hegraness- 
þingi  (1522—1541)  65,  74, 
184,  352,  445—446,  451— 
452,  475,  527^-530,  581,  601 
-602,  656,  737. 

Magnús  Björnsson,  Jónssonar,  í 
Djúpadal  (enn   á  lifi  1613)  62. 

Magnús  Björnsson  iHúnavatns- 
þingi  (ura  1800)  640,  642. 

Magnús  Brynjólísson  lögréttu- 
maðr  i  Vaðlaþingi  (1526— 
1532)  344,  579,  612. 

Magnús  Einarsson,  stúdent  á 
Jörfa,  skrifari  Árna  Magnús- 
sonar  Cd.  1752)  139,  193, 212, 
242,  443,  46P,  557,  705,  749, 
751. 

Magnús  Eiriksson  minniskjöldr 
(smek)  Noregskonungr  (d. 
1374)  10-14. 

Magnús  Erlendsson  Eyjajarl  (d. 
1116),  Magnúsmessa  (-messu- 
dagr,  íestum)  122,  195,  289, 
345,  439,  524,  557,  613,  726. 

—  Magnúskirkja  195.  — 
Magnús  historia  195.  — 
Magnús  likneski  195,  305, 
317.  —  Magnús  saga  195. 

Magnús  Erlingsson    Noregskon- 

ungr  (d.  1184)  7. 
Magnús     Eyjólfðson    biskup    í 

Skálholti    (d.  1490)  39,   693, 

721,  722. 
Magnús  Eyjólfsson  prestr  i  Sel- 

árdal  (1524)  218. 


feÉGlSTfe 


m 


Magnús    Gíslasoii    prestr    syðra 

(1530)  530. 
Magnús  Grimsson  prestr  á  Mos- 

felli  (d.  1860)  716. 
Magnús    Guðmundsson    prestr  i 

Goðdölum    (1522—1535)    89, 

90,  96,  109,  114,  339,  711. 
Magnús  Gunnlaugsson,  Teitsson- 

ar  (á  liíi  1512)  382. 
Magnús    Hákonarson    lagabætir 

Noregskonungr  (d.  1280)  1 — 

8,  214. 
Magnús     (Haldórsson)    prestr  á 

Mælifelli    (1521)    Vni,   737, 

738. 
Maguús  Hjaltason  iTeigi(1602) 

636. 
Magnús  Hróraundsson  sýslumaðr 

i  Hnappadalssýslu   (enn  á  lifi 

1717)  619. 
Magnús    Ingimundarson    vestra 

(1523)  142. 
Magnús  (Jónsson?)    faðir    Sem- 

ings   prests    (c.   1460—1470) 

66. 
Magnús  Jónsson  á  Krossi  (veg- 

inn  1471)  281. 
Magnús  Jónsson,   biskups    Ara- 

sonar,    djákni,    prófastr    milli 

Hrauns  á    Skaga    og    Hofs  i 

Dölum,    prestr    á    Grenjaðar- 

stöðura  (1522-1533;  d.  1534) 

74,    93-95,   465—466,    553, 

570-571,  604,  621,  628,   662 

-663,  682—684. 
Magnús    Jónsson    prestr   syðra 

(1532)  613,  614,  637. 
Magnús   Jónsson,   Jónssonar  og 

Solveigar  Björnsdóttur    (1530 

—1533)  545,  547,  646,  676. 
Magnús    Jónsson   lögréttumaðr, 


að    þvi    er    virðist,  i  f>verár- 

þingi  (1531—1536)    603,  671, 

675,  696,  728,  729,  737,  745»). 
Magnús     Jónsson    i    Skagafirði 

(1557)  22. 
Magnús  Ketilsson  sýslumaðr  (d. 

1803)  134,  647. 
Magnús    Magnússon    á    Drafla- 

stöðum   i  Fnjóskadal,    dóttur- 

maðr    Jóns   Ásgeirssonar    og 

Kristínar  Guðnadóttur    (á  lifi 

enn  1491  eða  leingr)  56. 
Magnús  Magnússon,    Jónssonar, 

írá  Krossi  (d.  fyrir  1525)  281 

-282. 
Magnús   Magnúsaon,  dóttursonr 

Magnúsar  Þórólíssonar  (1524) 

257. 
Magnús   Magnússon    sýslumaðr 

á  Eyri  (d.  1704)  532. 
Maguús  Markússon,   skólameist- 

ari    og    prestr    á    Grenjaðar- 

stað   (d.  1733)   73,    402,  477, 

484,  485. 
Mugnús  Narfason    syðra  (1528) 

477. 
Magnús  Nikulásson,  heiraamaðr 

á  Strönd  i  Selvogi    hjá   Þor- 

varði    lögmanni     Erlendssyni 

(fyrJr    1513;    enn  á  lifi  1545) 

539,  637.^) 
Magnús    Olafsson    á  Knerri    (d. 

fyrir  1532)  619. 
Magnús  Pétrsson  syðra  (1523— 

1526)  183,  354. 
Magnús  Sigurðsson  nyrðra(1533) 

667. 
Magnús    Stephensen    konferenz- 


*)     Þetta    virðist    alt  geta  verið 
einn  maðr. 


896 


REGISTR 


ráð  (d.  1833),  handritasafn 
hans  62,  65,  90,  96, 175,  178, 
210,  215,  364,  379,  385,  427, 
444,  449,  553,  554,  604,  635, 
656,  789. 

Magnús  Þórðarson  vestra  (1528) 
477. 

Magnús  Þorkelsson,  Gruðbjarts- 
sonar  (1504)  47. 

Magnús  Þorkelsson  vestra  (1525 
—1533)  287,  686. 

Magnús  Þorláksson  vestra  (1411) 
29. 

Magnús  Þórólfsson,  „biskups- 
son"  (d.  fyrir  1496)  257. 

Magnús  Þorvaldsson  (1728)  227, 
461. 

Magnúsdóttir:  Guðríðr,  Hal- 
dóra,  Margrét,  Solveig. 

Magnússkógar  i  Hvammssveit 
93,  273,  589,  686-687. 

Magnússon:  Ari,  Arni,  Bergr, 
Einar,  Eirikr,  Eyjólfr,  Einnr, 
Garali,  Gísli,  Grímr,  Guð- 
mundr,  Hákon,  Haldór,  Há- 
varðr,  Jón,  Magnús,  Markús, 
Ólaír,  Páll,  Sigurðr,  Sæmundr, 
Teitr,  Tumas,  Vigíús,  í>or- 
kell,  Þorleiír. 

raágr  62-63,  184,  436,  508, 
532,  548,  616,  666. 

magt  691. 

maistre  168.  Sbr.  magister, 
meistari. 

mál  11,  14-15,  53,  63,78,  108, 
116,  120,  130,  157,  174-175, 
200,  202,  214,  225,  266-268, 
277,  280-282,  285,  339,  347, 
353,  357,  361,  371,  383,  421, 
459,  468,  481,  495,  508,    543 


-545,  557,  582,  601-602, 
616,  660,  667,  670,  675-676, 
679-681,  697,  725-726,736, 
741. 

málaferli  132,  141-142. 

málafylgi  536. 

máldagar,  máldagabréf,  máldaga- 
bækr,  máldagasöfn,  17,  18, 
20-21,  24,  26,  52,  65,  185, 
187-189,  192,  193—197,  227, 
259-261,  263,  292,  293,  299, 
305,  316,  328,  346—347,  351, 
372,  374,  404,  438,  459,  470, 
525,  563,  606,  615,  640,  641, 
642,  644,  645,  688,  702—703, 
732,  744,  748-749,  751— 
752. 

málefni  10,  43,  92,  121,  232, 
385,  387,  418—419,  441,  582, 
631,  682. 

Málfriðr  Jónsdóttir,  Einnboga- 
sonar  (1528)  450. 

máli  (konu)  67,  87,  268,  287, 
338,  358,  379,  425,  475-476, 
503,  714,  740,  749.  —  máli 
=  arír  768.  —  málajörð  179^ 
338,  487.  —  málakona  48, 
87,  179,  287,  379,  436,  467, 
503.  555,  603,  711,  714,  740. 

maliershringar  með  silfr  221. 

MalUand  á  Skaga  302,  304,  321. 
—  MalUandsskarð  304. 

málmr:  vj  íjórðungar  málms 
735.  Sjá  og  sbr.  argentum, 
ásmundar,  aurum,  blý,  eir,  gull, 
járn,  kopar,  látún,  niðrfella, 
pjátr,  reiðupeningar,  silfr,  tin. 

málnyta,  málnytja  153,  335,  557, 
592.  -  málnytukúgiidi  56,  87, 
117,  148,  160,  201,  212,  263, 


kEGISTÚ 


89*? 


Ö7Í,  300,  331,351-352,  371, 
388,  404,  424,  426,  439,  476, 
479,  512,  587,  589,  594,  605, 
612,  619—620,  652,  654— 
655,  659,  666,  683,  696,  718, 
739—740,  744,  764,  766-767. 

malt  583,  691.  —  maltkvern 
299, 307, 318.  -  raalttunna  584. 

Máná  á  Tjörnesi  311.  —  Mán- 
árreki  311,  312. 

mánaðarbeit  196,  562,  627.  — 
mánaðarrekstr  66.  —  mánað- 
ardagatal  (i  dagsetning  bréfa) 
145. 

Mánaskál  á  Skaga  302. 

mandatum  700,  725. 

Manipulum  curatorum  (sermons- 
bók)  298. 

manndómsvizka  103. 

manngjöld  359—360,  365. 

Mannhelgi  142. 

mannshlutr  472. 

MannskapsbóU  á  Höfðaströnd 
429,  431. 

mannslag  153,  158,  396—398, 
697.  —  mannslagari  132— 
133. 

manntal8þing(sréttr)  147,  642. 

manskæri  307. 

Marbæli  i  Skagafirði  301. 

Marcellus  Skálholtsbiskup  (d. 
1462)  32,  33,  43,  44. 

marcha  argenti  34 — 35. 

Marcus  evangelista  (festum,  dagr) 
727,  735. 

Marus  Meyer  757. 

Marcus  Sarensis  (1426)  82. 

Marðarnúpr  i  Vatnsdal  282  — 
283,  385—386. 

margmælt  orð  566. 

Margrét  (Margareta)  mœr  hin 
Uipl.  iBl  IX.  B. 


helga:  Margétarlikneski  332.— 

Margrétarmessa  (dies)  156,419. 
Margrét  (1523)  168. 
Margrét  systir  á  E,eynistað(1528) 

473. 
Margrót    Björnsdóttir,    Þorleifs- 

sonar  (1529)  502—503. 
Margrét    Erlendsdóttir,    Bjarna- 

sonar  (1523)   178-180^). 
Margrét    Erlendsdóttir      nyrðra 

(1527)  440^). 
Margrét    Magnúsdóttir,  Þórólfs- 

sonar  (1524)  257. 
Margrét  Þorvarðsdóttir,  Bjarna- 

sonar,  i  Njarðvik  (1523-— 1530; 

187,  253-254. 
Margróf,    landamerki  Jörfa  497. 

—  Margrófarlækur  497. 
Maria     mær,     siguuð,    velsign- 

uð  móðir  jungfrú  Maria, 
heilög  guðs  móðir  (sjá 
vor  frú)  67,  83,  97—99,  118, 
193,  194,  197,  238,  322,  327, 
&04,  586,  591,  599,  644,  649, 
665.  Sbr.  Hofsstaða  Maria.  — 
Mariualtari  305,  306,  317.  — 
Mariuhistoria  307.  —  Mariu- 
kirkja  31,  38,  188,  195,  504, 
507,  680,  695.  —  „Marian"= 
Mariukirkja  á  Breiðabólstað  i 
Eljótshlíð  406,  407.  —  Mariu- 
kór  191.—  Mariulikneski  186, 
295,  305,  313,  316,  317,  320, 
322,  326,  328^  330,  332,  833. 

—  Mariumessa  (á  föstu,  an- 
nunciacionis,  fyrri,  siðari,  præ- 
sentacionis,  á  jólaföstu,  Mariu- 
messur    allar,  purificacio,  ass- 


1)    Gæti   þó  hvortveggja   verið 
ein  kona. 

57 


89B 


ÍIEGISTII 


umpcio,  concepcio,  nativitas, 
upphaíningardagr,visitacio)21, 
41,68,  70,  98(opt),  110,  160, 
195,  237,  250,  252,  253,  254, 
276,  296,  307,  318^  325,  344, 
373,  401,  403,  408,  423^  438, 
443,  445,  448,  467,  497,  515, 
529,  531,  548,  556,  590,  593, 
596,  597,  598,  600,  602,  627, 
679,  682,  684,  693,  705^708. 

—  Mariusaga  297,  314,  321, 
592.  —  Mariusaga  en  minni 
307.  —  Maríusaga  en  stærri 
305.  —  Mariuskript  190, 191, 
193^— 197^  320,  325,  645.  — 
Maríustúka  (í  Hólakirkju  1525) 
295. 

Maria    magdalena,    Mariumessa 
(conversio)  228,  409,  586,  591 . 

—  Mariulikneski  magdalenu 
313.  —  Mariu  magdalena  saga 
299,  329. 

Mariuhólmr  í  Eyjaíirði  309. 
Mariuhrís  (i  Hörgárdal)  320. 
mark  (á  fénaði  576. 
mark  (landamerki)  389.  —  mark- 

garðr  565. 
mark  (í  peningum)  483,  484. 
Markaríljót   i  Rangárþingi  541, 

625,  672—673. 
Marknes  á  Fellströnd  751. 
Marksker  í  Álptafirði  eystra  19. 
Markús  Jónsson  skafins,  „bóndi" 

á      Núpi     undir     Eyjafjöllum 

(1524-1533)    211,    353,  460, 

604,  684. 
Markús  Magnússon  stiptprófastr 

(d.  1825)  714. 
Markús    Snæbjarnarson  prestr  i 

Elatey   (d.    1787)  457,  704— 

705. 


Markús  Sveinsson  vestra  (1530) 

515. 
Markús  Þorkelsson  i  Skagafirði 

(1532)  610. 
Markússon:   Jón,    MagnúS;   Sig- 

urðr,  Steinn. 
Markvik  á  Skagaströnd  642. 
Markvik  i  Sléttuhlið  303. 
Márstaðir  í  Vatnsdal  52. 
Márstaðir    i    Svarfaðardal    343, 

662—663. 
Marteinn     (Martinus,     Morthen) 

biskup    hinn   helgi,  Marteins- 

messa  (festum)  285,  322,  384, 

385,  386,  387,  554,  637,  687, 

715.    —    Martinus    (likneski) 

305.  —  Martinus  saga  (i  nor- 

rænu)  307,  321,  322. 
Marteinn    Einarsson    prestr    og 

siðar  biskup  i  Skálholti  (1528 

—  1536;  d.  1576)447^),  567, 

650,  767—768. 
Marteinn  Krabbe  kanzlari  (1533) 

680-681. 
Marteinn    Óiafsson  eystra  (1513 

—1516)  372—373. 
Marteinn   Pótrsson,  prests  Páls- 

sonar  (1524-1525)  210. 
Marteinn       Sveinsson        prestr 

nyrðra    (1522)    89,    90,    109, 

114. 
Marteinn   Þorvaldsson,  nefndar- 

maðr  i  Húnavatnsþingi  (1527) 

396. 
Marteinsson:     Bjarni,     Hjálmr, 

ísleifr,  Jón,  Páll,  Örnólfr. 


1)  Þó  að  þetta  bréf  sé  gert 
norðr  á  Hólum  og  Marteinn  ekki 
nefndr  í  því  prestr,  sýnist  það  þó 
eiga  við  Martein  biskup. 


REGISTR 


m 


Marteinstunga  i  Holtum  263. 
Martinus,   sjá  og  sbr.  Marteinn. 
Martinus  páfi  hinn  V.  30,  32. 
martyr  31,  202,    210,   227,  233, 

275,  289,  299,   —     martyrilo- 

gium  306,  313,  331. 
Másgil  i  Gufudalssveit  196. 
Másvatn  i  Þingeyjarþingi  309. 
matarlok  318,  326. 
matr    12,    155,    157,   584,   587, 

592.  669,  768.  -  matarverð(r) 

9.  —  matreki  36. 
matsbréf  139.  —  matsmaðr  564. 
Mattheus  guðspjallamaðr,   Matt- 

heusmessa  114,  439,  628,  745, 

763. 
Mattheus,     enskr    maðr    (1527) 

413,  415,  416. 
Mattheusson :  Lazarus. 
Matthias    Hólabiskup    (d.  1458) 

43,  44. 
Matthiasmessa  postula  439,  440, 

467,  483,  763. 
Matthiasson  (Mattheusson):  Jón. 
Mauðru-,  sjá  Möðru-. 
Mecheln,      Mechel,      Machlinia, 

Meclinburg,  Mecklenburg  182, 

183,  208,  756,  758. 
Meðalfell  i  Kjós  457,  708-709. 
meðalganga  417. 
Meðalheimr  „i  Skagafirði"    93. 
Meðalland     i      Skaptafellsþingi 

189. 
meðalmaðr  17. 

Meðalnes  i  Gufudalssveit  196. 
meðferð  (rangleg)  376,  450,  551 

-553,    561-562,    623,    702, 

747.  —  meðferð  elds  518. 
meðfylgjari  70,  164,  397. 
meðgjörð  456,  525» 


meðkenning(arbréf)    18—19,   36, 

342,  520,  618. 
meginland  438. 
mein,  meinbugir   251,  287,  569, 

736. 
meistari   (meister)    18,  41,  85— 

86,    165,    205,  208,  230,  408, 

688.     Sbr.  magister. 
mekt  þessa  heims  585,  591. 
Melaendar  á  Sléttu  311,  319. 
Melanes  á  Rauðasandi  748. 
Melar    i     Húnavatnsþingi     315, 

351. 
Melar  á  Kjalarnesi  488. 
Melar    i    Norðfirði  á  Ströndum 

25,  93,  314. 
Melar  i  Svarfaðardal  303. 
Melar  i  Þingeyjarþingi   (efri  og 

neðri)  323. 
Melgraseyri  (Melgrafseyri)  i  ísa- 

firði  502,  713-714. 
Melhús  i  Noregi  355. 
melr,  melhryggr  128. 
Melr,    Melstaðr    i    Miðfirði    95, 

119,  293,  326,  426,  623,  692, 

744-745,  749. 
Melr  i  Skagafirði  {=  Melagerði?) 

321. 
Melrakkanes   i  Álptafirði    austr 

19.     —     Meh-akkanessós    19, 

36. 
Melrakkaslétta  i  í>ingeyjarþingi 

634,  635. 
Melsá  á  Mýrum  568. 
Melslækr  á  Mýrum  568. 
raeniam  307. 
raenighe  almue  522. 
mensura  295. 
mercatores    Germanici    et   Ang- 

iici  725. 


57* 


900 


REGISÍR 


merhryssi  196. 

merki  (landamerki)  29,  641. 

merki  (—  vé,  fáni)  með  silki, 
silkisaumað  með  veandasaum, 
steint  með  lérept,  merkisslitr 
186,  190,  197,  297^  307,  313, 
320,  322,  325,  327,  328,  330, 
645,  735.  —  merkiskross 
296.  —  merkisstöng  191,  298. 

Merkiá  i  Skógum  43. 

Merkigil  i  Skagafirði  301. 

Merkihamar  í  Ófeigsfirði  25, 
314,  315. 

Merkilækr  á  rellsströnd  751. 

Merkilækr  i  Hvammssveit   687. 

messa  104—196,  296,  317—318, 

325,  331,  587,  688.  -  messu- 
bók  (per  annum,  frá  páskaviku, 
með  historium  de  tempore) 
185,  212,  295,  296,  299,  306, 
313,  318,  320,  325,  329,  331^ 
336.  Sbr.  commonsmessur.  — 
messubók  engelsk  318.  — 
hoUenzk  318.  —  irsk,  sjá  ír- 
land.  —  islenzk  298.  — messu- 
dagar  145,  739.  —  messu- 
dágakver  296,  306,  313,  318, 
329.  —  messuhökuU  735.  - 
messuklæði  (alfær)  17,  186, 
188,  190,  195,  196^  197,  226, 
233,  260,  261,  295,  297,  298, 
305,  312,  317,  320,  322,  325, 

326,  328,  330,  332,  333,  472, 
563,  620,  645,  662,  735,  744. 
—  messuklæðabúningr  330.— 
messuserkr  186,  325.  —  messu- 
söngr  511.  —  messudagar: 
Agatumessa,  allra  heilagra 
messa,  Andrésmessa,  August- 
inusmessa,  Bartholomeus- 
messa,   Benediktsmessa,     Ca- 


h*xtusmes3a,  Ceciliumessa,  Egi- 
diusmessa,  Grregoriusmessa, 
Hallvarðsmessa,  Jakobsmessa, 
Jóns  messa  Hólabiskups, 
Jóns  messa  skírara,  Katrinar- 
messa,  krossmessa,  kyndil- 
messa,  Laurenciusmessa,  Lu- 
casmessa,  Magnúsmessa,  Mar- 
grétarmessa,  Maríumessur  (all- 
ar),  Maríu  messa  Magdalenu, 
Marteinsmessa,  Mattheus- 

messa,  Matthiasmessa,  Micha- 
elsmessa,  Nikulásmessa,  Ólafs- 
messa,  Pálsmessa,  Pétrs- 
messa,  Pétrs  messa  og  Páls, 
Seljumannamessa,  Símons- 
messa,  Thomas  messa  postula, 
Tveggja  postula  messa,  Þor- 
láksmessa. 

met  314,  328,  330,  332.  — 
metaskálar  297,  314,  328, 
330,  332.     Sbr.  pundari,  vog. 

meyja  likneski  395.  —  meyja 
sögur  307. 

Meyjarhóll  á  Svalbarðsströnd 
612. 

Mich(a)el  Bergsson  prestr  nyrðra 
(1524)  213,  215. 

Michael  biskup  í  Skálholti  (1383 
—1390)  22,  23. 

Michael  höfuðengiU,  Michaels- 
messa  64,  100,  112,  134, 138, 
178,  216,  280,  281,  317,  347, 
379—381,  383,  388,  427,  476, 
499—500,  503,  544,  601—602, 
604,661,668,686,711,733,763. 

—  Miohaelsaltari  32,  305,  306. 

—  Michaels  likneski  305, 330. 
Michelsson:  Ólafr. 

Miðból  i  Náttfaravik  323. 
[Miðbær  í  Hrísey  310. 


REaiSTR 


901 


Miðdalir    1    Breiðafjarðardölum 

558. 
miðfasta  523. 
Miðfell  í  Hreppum  754. 
Miðfjarðarnes  i  Miðfirði  426. 
Miðfjörðr  í  HúnavatnsþÍDgi  156, 

157,  249,  302.  623,  659,  692, 

745,  748-749,  764. 
Miðgarðar    i    Staðarsveit     767, 

768. 
Miðgil  i  Langadal  26,  28,  627. 
Miðhlíð  áBarðaströnd  252—253, 

752-  753. 
MiðhóU  i  Sléttuhlið  301. 
Miðhóp  i  Húnavatnsþingi  314. 
MiÖhús  i  Blönduhlið  301. 
Miðhús  i  Garði  87. 
Miðhús  i  Hvolbrepp  274. 
Miðhús  á  Höfðaströnd  302. 
Miðhús  á    „Höfðahverfisströnd" 

(i  Höfðahverfi)  309,  651. 
Miðhús      i      Sveinsstaðahreppi 

314. 
Miðhús,      Þykkvabæjarklaustrs 

jörð  190. 
Miðhvammr  í  Sveinsstaðahreppi 

323. 
Miðland  i  Öxnadal  301. 
Miðmór  i  Fljótum  302. 
Miðmörk      undir      Eyjafjöllum 

107. 
Miðskáli  undir  EyjafjöUum  392. 
Miðskytja  i  Blönduhlið  499. 
Miðvik  i  Höfðahverfi  301. 
Mielbrigðastaðir  í  Eljótum    301. 
Migendisdalr    á    Sléttu  311.  ~ 

Migendisdalsá  319. 
Miklabær  i  Blönduhiið  109, 119, 

294,  303,  339. 
Miklabær  i  Óslandshlið  454. 
Miklaey^i  Eyjafirði  309. 


Miklagarðr  i  Eyjafirði  65-66, 
171—175,  301,  348,  467— 
468,  499—500,  553-554,  746. 

—  Miklagarðsskógr  328. 
Miklaholt      i     Miklaholtshreppi 

156,       496-497,      511-512, 

649.     -       Miklaholtshreppr  i 

Hnappadalssýslu      155,     497, 

649. 
Miklasteinn  á  Skaga  304. 
mildi  599. 
mildleg  heit  735. 
mildleiks  verk  585,  591. 
minkun  683. 
Minnihnúkar,  eyðijörð  JÞingeyra- 

klaustrs  314. 
Minnigiljá     í      Húnavatnsþingi 

314. 
Minnikrókr  á  Skagast2önd  314. 
minning  (góðrar  minningar)  177, 

200,  238,  243,  346. 
Minniós  í  Miðfirði  302. 
Minnivellir    i    Bárðardal   746 — 

747. 
Minnivellir  á  Landi  650. 
miraculum  229. 
mirrusekkr  297.    —     mirruskip 

297. 
misdauði  357,  749. 
misferli  134,  242,  245,  349,  446 

—447,    560,    616,    667,   722, 

725-726,  763. 
misgáningr  (í  bréfi)    422—423. 
missale  298,  318,  331,  332^ 
misþykkja  412. 
mítr    (á  Hólum   1525)  295,  297. 

—  mitrhús  297. 
Mjaðmárdalr  i  Eyjafirði  306. 
Mjóafjörðr  eystra  49. 
Mjóafjörðr  vestra  142,  143. 
Mjóey,  eign  Múla  í  Aðaldal  327 


902 


EEGISTR 


mjólk  276. 

Mjósyndi  við  Skjálfanda  311. 

Mjósyndislækr  hjá  Jörfa  497. 

mjöðr :  mjaðartunna  (verð)   583. 

mjöl  17,  300,  307,  471,  583.  — 
—     mjöltunna  (verð)  583. 

Mjölkrár  á  VöUum  eystra  38. 

Móafell  {  rijótum  302. 

Móberg  i  Langadal  302. 

móðir  (kjötleg)  54,  56-58,  87, 
99,  112—113,  131,  144—145, 
214—215,  224.  228,  238,  248, 
268,  274,  278,  337,  344,  353, 
356,  384,  387—388,  401—402, 
409,  417—418,  437,  444,  501, 
545,  547,  572,  586,  597,  609, 
657,  674-676,  764.  —  móð- 
urarír  159,  437,  555,  603, 
739.  —móðurbróðir  480-481' 
768.  —  móðurfaðir  160,  215, 
341,  342,  356,  639,  640.  — 
móðursystir  94 — 95. 

Modus  legendi  294. 

Mogens,  sjá  Magnús. 

Mógil  (ytra)  á  Flateyjardalsheiði 
330. 

raókelda  568. 

Molastaðir  i  Fljótum  302. 

mold  587,  592.  —  moldugr  lik- 
ami  586,  591. 

Moldás  á  Skagaströnd  64  (opt). 

Mollerup,  W.  644. 

monasterium  33 — 36,  43 — 45. 

money  759—760. 

Mons  sanctus,  sjá  Helgafell. 

monstrancium  306. 

Mór  (syðri,  mið-  og  yzti)  i  Fljót- 
um  302. 

mortalia,  mortualia,  mortuaria 
56,  87,  212,  233,  323,  544, 
^51,  594,  696. 


Morten  Krabbe  prófastr  við 
Maríukirkjuna  i  Ósló  (1533) 
685. 

mortiel  299,  324. 

Mosfell  i  Mosfellssveit  153, 
441.  —  Mosfellssveit  i  Kjal- 
arnessþingi  152,  153,440,478 
—479. 

Mosíell  í  Húnavatnsþingi    302. 

Mosvellir  i  Önundaríirði  515. 

mótstöðumaðr  239. 

motta  299. 

mótþrói  166. 

Múkaþverá,  sjá  Munkaþverá. 

Múlaþing  185,  732. 

Múli  i  Aðaldal  293,  319,  320, 
323—324,  327,  328,  594-596, 
654. 

Múli  i  Álptafirði  eystra  36. 

Múli  i  Fljótshlið  (Eyvindarmúli) 
182,  597. 

Múli  i  KoUafirði  592. 

Múli  (undir  Múla)  á  Skálmar- 
nesi  235—236,  587—588,  592. 

Munaðarnes  á  Ströndum  25, 
654. 

munkar,  múkar  6,  310,  319,  320, 
632. 

Munkaþverá  í  Eyjaíirði,  klaustr 
50,  74,  79,  89,  97,  109,  119, 
172,  174,  206,  249—250,  293, 
305—311,  312,  451,  479,  612, 
617,  654,  662-663,  689,  697 
—698,  733-734,  747.  Sbr. 
Þverá. 

munnlaug,  mundlaug  (beitslegin) 
260,  299,  300,  307,  314,  316, 
324,  329—330,  334,  646.  Sbr. 
látúnsmunnlaug,  sacrarium 
munnlaug,  smámunnlaug. 

mustarðskvern  307,  318. 


REGISTR 


903 


Múnchen,  MúnchéDer  skjalasafn 

(írá    Kristjáni     konungi     II.) 

183,  202,  205,  216,  228,  389, 

419,  631,  689. 
Múnster  á  Þióðverjalandi  32. 
Mýdalr(inn),   Mýrdalr  í   Skapta- 

fellsþingi87,  113. 
Mýdalr  i  Kjós  18. 
mynd    ens    helga    kross    193'— 

194. 
Mýrar  i  Álptaveri  189. 
Mýrar    i    Dýraíirði    287,     506, 

550-551,  626,  634,  636,  661 

—662  665—666,      673—674, 

689. 
Mýrar  i  Engihliðarhrepp  i  Húna- 

vatnsþingi  302. 
Mýrar(nar)   i    Mýrarsýslu    288, 

567-   568. 
Mýrar  i  Sléttuhlíð  389. 
Mýrardý  hjá  Jörfa  497. 
Mýrarkot  á  Höfðaströnd  302. 
Mýrarkvisl  í  Þingeyjarþingi  {= 

Laxá  neðan  til,  hjá  Mýri  eða 

Laxamýri)  348. 
Mýrarlón  i  Kræklingahlíð  301. 
Mýrar     (=    Laxamýrar)      reki 

327. 
Mýrarstaðr   i    Borgarfirði   austr 

(Desjarmýri)  254,  373,  409. 
Mýrdalr,  sjá  Mýdalr. 
mýri  750—751. 
mýri  =  Krafsmýr  520. 
Mýri  =:  Laxamýri  301. 
Mýri  i  Vestrhópi  385  -386. 
Myrká  i  Hörgárdal  747. 
Mývatn    (Mywathn)  i  Suðrþing- 

eyjarþingi  179,  384,  448—449, 

486,  594,  608,  636,  766-767. 

—  Mývatnsöræfi  639. 
mæðgur  270, 


mægðir  457,  709—710,  735— 
736.  Sbr.  mágkona,  mágr, 
stjúpfaðir,  tengdafaðir,  tengda- 
maðr,-  tengdamóðir. 

Mælifell  (Mælufell)  i  Tungusveit 
i  Skagafirði  69—70,  119,  184 
-185,  294,  452,  462-463, 
564—565,  573,  596,  601— 
602,  604,  609—610. 

Mælifell,  eign  Múlakirkju  i  Að- 
aldal  327. 

Mælifellsá  i  Skagafirði  429,431, 
565,  573,  596. 

Mælifellsdalr  i  Tungusveit   565. 

mælir  413—417,  583. 

Mælufell,  sjá  Mæliíelh 

mær  197,  586,  630. 

Möðrudalr  á  Fjalli  73,  192,  261, 
292,  638—639. 

Möðrufell  i  Eyjafirði  87,  223- 
224,  467-468,  522,  761. 

Möðruvellir  i  Eyjafirði,  Möðru- 
valla-arfr  65-66,  145,  228, 
388,  409,  427,  428,  429— 
431,  491,  553-555,  634- 
635,  739. 

Möðruvellir  i  Hörgárdal,  klaustr 
50,  79,  89,  147-148,  206» 
215—216,  293,  316-319,  320, 
337,  480,  604,  655-656,  733. 

möguleg  tæring  500. 

mölunarkofi  307. 

Mörk  undir  Eyjafjöllum,  Merkr- 
eignir  60,105-106,  160-161, 
493-494,  540,  625,  672,  678, 
699,  707-708,  742. 


Náðhús  (á  Ökrum 

1530)  529. 
naflastaðr  33. 
nafrar  300,  330, 


Blönduhlíð 


904 


REGISTR 


naglar  210,  292. 

nám  (í  skóla)  611. 

Narfadóttir:  JÞórey. 

Narfason :  Bjarni,  Halfdan,  ívar, 
Jón,  Magnús  Ólafr,  Runólfr 
Sigurðr,  Þórðr. 

Narfastaðir  í  E,eykjadal  766. 

Narfi  Böðvarsson  prestr  i  Holti 
i  Önundaríirði  og  próíastr 
miJli  Geirhólms  og  Langa- 
ness  (enn  á  lifi  1492)  526. 

Narfi  Ingimundarson  nyrðra 
(1525-1530)  282,  527, 

Narfi  ívarsson  ábóti  á  Helga- 
feUi  (1524-1530)  201,  224, 
226,  240^),  412,  455,  510- 
512,  769. 

Narfi  Jónsson  prior  i  Skriðu 
(1502)  og  ábóti  i  Þykkvabæ 
(enn  á  lifi  1509)  46. 

Narfi  [Sigurðsson  lögréttumaðr 
og  sýslumaðr  (1522-1535) 
100,  103,  140,  141,  200,  224, 
246,  359,  360,  380,  381-382, 
415,  536,  671,  750. 

Narfi  Þorsteinsson  prestr  í  Staf- 
holti  (1523—1534;  sleppir 
Stafholti  1530)  139,  201,  226, 
356,  357,  369,  456,  507,  543, 
563-564,  614,  677,  696. 

nári  53. 

Nastateigr  i  Svarfaðardal  334. 

nativitas  domini  (=  jól)  240, 
297.  —  nativitas  Mariæ  (8. 
sept.)  21,  41,  682. 


1)  Hér  stendr  að  vísu  í  bréfinu 
„Jónsson",  en  það  er  án  efa  skrif- 
villa  fyrir  „Ivarsson",  enda  fœst 
ekki  frumrit  bréfsins, 


Náttfaravik  i  Þingeyjarþingi 
311,  312,  323,  327. 

nauðsynjar  210,  579,  669,  735 
—736,  762. 

naust  309,  451.  —  naustgerð 
451,  470.  —  nausttópt  312. 

Naustabúr  i  Eyjafirði  451. 

Naustagata  i  Sléttuhlið  303. 

Naustahólmr  i  Eyjafirði  309. 

Naustaós  við  Skjálíanda  311, 
312. 

Naustshorn  á  Skaga  304. 

nausttópt,  sjá  naust. 

Nautabú  i  Skagafirði  451— 
452. 

naut  (geld,  vetrgömul,  sex 
vetra)  302,  106,  151,  153, 
191,  196,  259,  283,  300,  308, 
309,  316,  321,  327,  332,  334, 
335,  476,  494,  505,  540,  545, 
564,  588,  672,  731,  735,  742. 
—  naut  fjögurra  vetra  gam- 
alt  i  hundrað  563.  —  nauts- 
þjó  308.  -—  nautpeningr,  sjá 
geldoeyti,  griðungr,  kálfr, 
kviga,  kýr,  tabr  (=  tappr), 
tarfr,  uxi,  yxn. 

nautnan  (jarðar)  474,  728. 

navis  755 — 756.  sbr.  skip.  — 
navigacio,  navigium  99,  110, 
756. 

necessitas  (-ty)  700,  759. 

Nederland  205. 

Neðranes  á  skaga  302. 

Neðraskarð  í  Svinadal  380  — 
381. 

Neðstibær  á  Skagaströnd  314. 

neffst  (—  refst)  686. 

nefndarraenn  (sléttir,  nafnbóta- 
lausir)    362,    364-365,    367, 


RJBGISTR 


m 


495,  653,  741.  —  fuUrétti 
nefndarmanna  362,  365. 

negocium  700,  756—757. 

Nes  i  Aðaldal  219—220,  294. 

Nes  i  Borgarfirði  austr  253, 
254,  408-409. 

Nes  i  Höfðahverfi  329,  651. 

Nes  i  Selvogi  158-159,  288. 

Nes  (eíra  og  neðra)  á  Skaga  302, 
321. 

Nes  i  Skaptártnngu  189. 

Nes  (Hjallanes)  á  Tjörnesi 
323. 

Nesjajarðir  á  Skagaströnd  642. 

Nesland  (Neslönd)  við  Mývatn 
301. 

Nesoddi  í  Steingrimsfirði  438. 

net  325,  751—752. 

nhakame(linge)  486^ 

Nicolaysen,  N.  6,  7. 

Niðarós,  Niðaros(ia),  Niðaróss- 
dómkirkja  7,  43,  63,  85,  109 
—110,  119,  121,  124,  132— 
133,  137,165—167,170-171, 
202,  216,  229—230,  238,  336, 
355,  419,  536,  631,  680,  688, 
691,  714. 

niðjar  67,  103,  551,  567. 

niðríall  (kirkju)  51-52,  159, 
295,  650. 

niðfella  307.  Sbr.  járn. 

NielsLucke,  riddari  (1532— 1533) 
634,  685. 

Nikulás  biskup  hinn  helgi,  Niku- 
lásmessa  (-messudagr)  116, 
252,  388,  639.  —  Nikulás- 
altari  186.  —  Nikuláskirkja 
188,  322,  327,  328,  743.  — 
Nikulás  líkneski  186,  295, 
316,  322,  328«,  332.  —  Niku- 


lássaga  321.  —  Nikulásskript 

188,  191. 
Nikulás  páfi  hinn  V.  34. 
Nikulás     Guðmundsson     (1532) 

617. 
Nikulás      Gunnarsson       prestr 

nyrðra  (1523)  174. 
Nikulás    Helgason    nyrðra    eða 

vestra  (1523)  156. 
Nikulás    Vilhjálmsson    prestr    á 

Mælifelli  (bjó  á  MæliíelU  i  22 

ár;  1522—1531),   var  sleginn 

i  Sveinsstaðareið  (1522)  69— 

70,  89,  90,  96,  109,  114,  119, 

339,  351,  596. 
Nikulás    Þormóðsson     priór    á 

MöðruvöUum  (1508-1522)  50, 

79,  89. 
Nikuláss-ker  i  Norðrá  564. 
Nikulásson:    Árni,  Björn,  Gísli, 

Gottskalk,  Helgi,  Jón,  Magn- 

ús,  Pétr,  Sigurðr,  í>orgils. 
Nipr  i  Vopnafirði  136. 
nisti,  sjá  guUnisti. 
níu  marka  mál  421,  466. 
níu  vikna  íasta    49,    67,  317 — 

318,  326,  333,  401,  444. 
Njálssaga  299. 

Njálsstaðir  á  Skagaströnd  314. 
Njarðvik    i     Borgarfirði     austr 

185—186,    253—254,     408— 

409,  523-524. 
nobil  (eingelsk)    67,  460,  540— 

541,  673. 
nobiles  532. 

Nollr  í  Höfðahverfi  329. 
nordenfields  (i  Noregi)  199,  633. 
Nordífarer  576. 
Norðfjarðarnes     i     Austfjörðum 

393,  394. 


906 


REGISTR 


Norðfjörðr  á  Ströndum  93. 

Norðlendingar  1,  680.  —  Norð- 
lendingafjórðungr  133,  342, 
493,  534. 

Norðlækr  á  Mýrum  568. 

Norðrárdalr  í  Mýrasýslu  48, 116 
—117,  243,  244,  326. 

Norðrlönd  229,  462. 

Norðrmúlasýsla  253,  408,  608. 

Norðtunga  i  Þverárhlíð  117. 

Noregr,  Norge,  Norgie,  Norie, 
Norig,  Norrig,  Norvegia, 
Norðmenn,  Norðmanna  kon- 
ungr,  Noregs  konungr,  Nor- 
egs  króna,  Noregs  innbyggj- 
arar,  Noregs  ríki,  Noregs- 
rikisráð,  Noregs  privilegia, 
Noregs  rikis  lén  2,  4—8,  11 
-16,  31,  32,  4ö,  60,  72,  76, 
78,  80-81,  84,  98—99,  111, 
123,  134,  162—163,  164,  169, 
171,  202-203,  207,  216— 
118,  228—229,  233—234,  236, 
238-239,  336,  408,  422,  432 
—434,  468,  484,  522,  535- 
536,  538,  576,  631—633,  668 
—669,  681-682,  685-686, 
691,  699—700,  707,  736-738, 
740,  742,  761-763.  —  Nor- 
egs  lög  433,  631,  633,  668— 
670,  686,  761.  —  Noregs 
rikis  og  sancti  Ólafs  lög  681. 

norrænubækr  314.  Sjá  biblia, 
Brigitarbók. 

nót  325. 

notarius  41. 

notnuu  (=  nautnan)  729. 

nuncius  apostolicus  41. 

Nunnusetr,  klaustr  í  Noregi 
632. 

Núpar  (Núpr)  i  Öxarfirði  301. 


nuptiæ  757. 

Núpr  í    Dýraíirði    53,    57-58, 

100,  111—112,  234. 
Núpr  undir  EyjaíjöUum  87. 
Núpr  i  Núpsdal     52,  61,  744  - 

745. 
Núpr,      eyðijörð       Reynistaðar- 

klaustrs  321. 
Núpsdalr  í  Miðfirði  744. 
Núpsson :     Oddr. 
Núpufell,  sjá  Gnúpufell. 
Nýjabær  i  Skagafirði  301. 
nýja  halds  kver  318,  331. 
Nýjaós  (Nýiós)  á  Slóttu  310. 
Nyköbing     (Nýjakaupangr)    58, 

59. 
Nýlendi  í  Eyjafirði  332. 
Nýlendi  á  Höfðaströnd  302. 
Nýstaðir    (Gnýstaðir)    á  Vatns- 

nesi  314,  404. 
nytjar  29. 
nytsemd  106,  587. 
nýung  412. 
Næfrholt  á  Rangárvölhim    87 — 

98,  108,  181. 
nægelsi  548. 

Obediencia  522,  610,  692. 
Óblauðr  Grírasaon  vestra  (1523) 

139. 
óbótamaðr  141—142,   162—163. 
óbótamál  78,  142,  508. 
obsequium  610. 
Obsloffuia,  sjá  Ósló. 
óðal  54,  57,  567.  —  óðalsbóndi 

26.   —     EuUrétti    óðalsmanns 

367. 
Oddason:  Pétr. 
Oddeyri  i  Eyjafirði  309. 
Oddíríðr  Aradóttir,    Guðmunds- 

sonar  (1420-1439)  55, 


REGISTR 


907 


Oddgeir  Þorsteinsson  biskup  (d. 

1381)  17,  673. 
Oddi  á  RangárvöUum  165 — 167, 

169—171,      204      455—459, 

482,  604,  619-620,  696—697, 

721,  727. 
Oddkötlustaðir  i  ísaíirði  502. 
Odduý     Hallvarðsdóttir     eystra 

(1524)  244—246. 
Oddný  Jónsdóttir,    kona  í>órar- 

ius      Steinþórssonar     (1528— 

1530)  454—455,  473-474. 
Oddr  Arason     (prestr)    á    Hall- 

ormsatöðum  (1524-1530)  259, 

563. 
Oddr  Amfinnsson  nyrðra  (1535) 

734. 
Oddr    Asmundsson     lögmaðr    á 

StóruvöUum  (veginn  1476  eða 

síðar)  502. 
Oddr  Asmundsson  nyrðra  (1565) 

664. 
OddrBjarnason,  faðirÁrna  sýslu- 

manns  (dáinn  1536)  767—768. 
Oddr    Einarsson    i    Borgarfirði, 

bróðir   Lýtings    (dáinn    1525) 

265—266. 
Oddr   Einarsson   biskup  1  Skál- 

holti  (d.  1630)  185,  194,  266, 

396,  413,  427,  432,  434,  441, 

468,  551,  732. 
Oddr  Eiriksson    (á  Fitjum  ?  fd. 

1718)  129. 
Oddr     Gottskalksson,      biskups 

Nikulássonar,     síðar    iögmaðr 

(1536)  762. 
Oddr  Haldórsson  prestr  (nyrðra  ? 

1535)  740. 
Oddr    Haldórsson    prestr    syðra 

(1530—1538)  569. 
Oddr^Helgason  vestra  (1532)  629- 


Oddr    Jónsson      prestr     eystra 

(1526)  375-376. 
Uddr    Jónsson    digri    i    Gröf  á 

Höíðaströnd  (d.  1711)  603,  604, 

635. 
Oddr    Núpsson     eystra     (1525) 

280. 
Oddr     Oddsson    kirkjuprestr    i 

Skálholti    og    síðast  á  Reyni- 

völlum  (d.  1649)  363. 
Oddr    Ólafsson   prestr  á  Hjalta- 

stað  (1523-1525)  186. 
Oddr   Pétrsson,     Finnssonar,    á 

Hvoli  í  Saurbæ    (á  lifi    1490; 

dáinn    íyrir  1496;     mun  haía 

dáið  í  plágunni  1494)  654. 
Oddr  Runólfsson    prestr    eystra 

(1506)  50. 
Oddr    Sigurðsson    syðra   (1535) 

754. 
Oddr    Sigurðsson     lögmaðr     (d. 

1741)  93,  230,  238,  264,  583. 
Oddr  Tumason.  Oddssonar,  lög- 

réttumaðr  á  Borg  á  Mýrum  (1531 

—1535)  602—603,  671,  745. 
Oddr  Þórðarson    leppr   lögmaðr 

(enn  á  h'fi  1440)  28—29. 
Oddr  Þórðarson  i  Reykhólasveit 

(1534)  693. 
Oddr  Þorgilsson,  sjá  Oddr  í>or- 

kelsson. 
Oddr  Þorkelsson  („Þorleifsson") 

lögréttumaðr    (í    Arnessþingi; 

1522-1523)    101,   140,  159. 
Oddr    I>orkelsson     (Þorgilsson) 

i  Eyjafirði    (1526-1530)    um- 

boðsraaðr  Jóns    biskups    337, 

344,  542. 
Oddr  JÞorleifsson  á  Borg  á  Mýr- 

um  (d.  1688)  20, 


908 


REÖISTR 


Oddr  PorsteÍDSSon  prestr  i  Ein- 
holti  (1526)  374. 

Oddsdóttir:  Guðrún,  Hallbjörg, 
I>uriðr. 

Oddsson:  Andrós,  Árni,  Berg- 
steinn,  Bergþór,  Einar,  Ei- 
rikr,  EyjólJT,  Guðni,  Gunn- 
gteinn,  Haldór,  Helgi,  Jón, 
Oddr,  Ólafr,  Runólfr,  Sigurðr, 
Sveinn,  Tumas,  Þóroddr,  Þor- 
steinn. 

Oddsstaðir  á  Sléttu  301,  634— 
635. 

Ode,  sjá  Oddi. 

Ódeiluhólmr,  eign  Grenjaðarstaða 
323. 

Óðinsvé  á  Ejóni  59—60.  Sbr. 
Ottens. 

ofbeldi  133,  531. 

ofdirfð  510,  569. 

Ófeigsíjörðr  á  Ströndum  314. 

Ófeigshellir  við  Skjálfanda  311. 

Ófeigsson:  Jón. 

officiaJis  19,  34,  69—70,  78,80, 
82,  83,  88—90,  96—97,  109, 
113—116,  119—120,  132- 
133,  172,  174,  186,  201,  206, 
221-222,  345—347,  357,  390, 
399-400,  406,  483,  507,  511 
—512,  517—518,  543,  556, 
569,  590,  599,  607,  614,  616, 
648—650,  657,  659,  662,  677, 
682,  716,  721,  732,  752,  754. 
— officialatus  innsigli  71,  116. 
206,  512,  616,  658. 

officium  23,  134,  510,  531,  692. 

offr  9,  20,  98. 

ófrelsi  577,  578. 

ófriðheilagir  menn  678, 

ófriðr  84. 


ofriki,   ofrikisverk   60,   61,  338, 

457,  458. 
ófrjálsir  peningar  762. 
ofrmakt  61. 
ofsóknarmaðr  675. 
ógagn  690. 
ógildir  menn  583. 
óheirail  jörð  727—729. 
óhelgisbréí  577. 
óhlýðni  531,  574,  627,  661. 
óhreinn  andi  690. 
óhæfa  583. 

óhættr  skuldunautr  768. 
óknyttir  363—365,  367. 
Ólafr    Árnason    prestr  í  Höfða 

(1565)  664. 
Ólafr      Ásbjarnarson       skrifari 

(1524-1545)   250-252,    539, 

556^),  728^),  729^). 
Ólatr  Ásbjarnarson  lögréttumaðr 

í  Reykjavik  (1533)  675. 
ólafr      Ásmundsson     prestr     í 

Kirkjubæ  í   Tungu   (d.  1709) 

19,  36,  37. 
Ólafr  Daðason,  frændi  Þorsteina 

Finnbogasonar,  nyrðra  (1526) 

357—858. 
Ólafr  Diðriksson  hirðstjóri  (1512) 

153. 
Ólaír  Eiriksaon    „bóndi"   i  Nesi 

í  Grunuavik  (1528—1530)  477, 

545—546. 
Ólafr  Engilbrektsson  (Engilbefts- 

son)  erkidjákn  og    erkibiskup 

i   Niðarósi    (1522—1535)   85, 

99,  165—167,   202—203,  216 

—217,    228—229,    230—232, 


1)    Vera   má  þó,  að  þessi  staðr 
eigi  við  nœsta  mann  á  eptir, 


HMÍSl^Íl 


m 


238-240,  264,  335,  336,  354 
-355,  419,  422,  576,  631,  680 
—681,  685,  688-689,  691— 
692,  697,  707—708,  714— 
715,  736—738. 

Ólafr  Gilsson  („ÖÍ8lason")prestr 
(1  Reykholti)  og  prófastr  á 
Ströndum  (1522—1532)  180, 
226,  284—286,  402,  456,  541, 
543,  564,  600,  614^). 

Ólafr  Gíslason  lögréttumaðr  i 
Borgarfirði  (1530—1533)  564, 
671. 

Ólafr  Gislason  prestur  á  Hofi  i 
Vopnafirði  (d.  1714)  19,  36, 
37,  204. 

Ólair  Guðmundsson  „bóndi", 
sýslumaðr  milli  Gilsfjarðar  og 
Gljúfrár  og  síðan  milli  Geir- 
hólma  og  Langaness  (1510— 
1534)  54,  62—64,218^),  235, 
237,  240,  415,  416,  503,  514 
—516,  520^521,  533,  536, 
546,  550,  558,  665-666,  669, 
675-S76,  702,  704,  719'). 

Ólafr  Guðmnndssonprestrnyrðra 
(1522-^1526)  109,  137,  174, 
340. 

Ólaír  Guðmundssoa,  Andréssonar, 
prestr  i  Hjarðarholti  i  Dölum, 
próf.  miUi  Geirhólms  og  Hrúta- 
fjarðarár  og  á  miUi  Skraumu 
og  Skoruvíkrár  (1523—1535) 
139, 201,218,240,241,289,456, 


1)  Þetta  sýnist  alt  vcra  einn  maðr. 

')  Ekki  er  með  öllu  vist,  að 
þessi  staðr  eigi  við  þenna  mann. 

•)  Þelta  sýnist  alt  vera  einn 
tnaðr.    Pó  er  það  ekki  vist. 


462,  508,  510,  687,  696,  709 
—711,  719,  749-751. 

Ólafr  Guðmundsson  vestra  (1532) 
643. 

Ólafr  Guðmundsson  í  Skaga- 
firði  (1532)  610. 

Ólafr  Guðmundsson  í  Hnappa- 
dalssýslu  (c.  1680)  619. 

Ólaír  Hákonarson  Noregskonungr 
(d.  1387)  19. 

Ólafr  Hallsson  prestr  nyrðra 
(1522)  109. 

Ólafr  Haraldsson  hinn  helgi 
Noregskonungr  (d.  1030),  Ó- 
lafskirkja.  Ólafsmessur  79, 
84,  92,  106,  134,  164,  187, 
188,  207,  218,  275,  317,  318, 
325,  333,  371,  584,  586,  620, 
633,  681,  689,  701—702,  704, 
703,  739,  761.  —  Ólafs  alt- 
ari  313.  —  Ólafs  friðr  75.  - 
ÓJafs  höfuð  76,  —  Ólafs 
klukka  333.  —  Ólafs  líkneski 
295,  305,  313,  317,  320,  325, 
330,  333.  —  Sancti  Ólafs  lög 
55,    164,    218,  681,  708,  761. 

—  Ólafssaga   307,   325,  333. 

—  Ólafs  skript  191. 

Ólaír  Helgason  vestra  (1535) 
752—753. 

Ólafr  Hjaltason,  Arnkelssonar, 
prestr  nyrðra,  sleginn  i  Sveina- 
staðareið  (1522),  prófastr  milli 
Vatnsdalsár,  Vatnsskarðs  og 
Hrauns  á  Skaga  (1527),  gefr 
(1534)  upp  Grenjaðarstaði, 
siðan  prestr  í  Laufási  og  sið- 
ast  biskup  á  Hólum  (1522— 
1535;  d.  1569)  70,  89,  96, 
109,  114,  119,  166—167,  264, 


910 


REGISTR 


293,  335,  337,  349,  350,  379, 

385,  386,  420—422,  656,^674, 

714—715,  744,  745. 
Ólafr   Indriðason    eystra    (1530) 

523. 
Ólafr     JónssoD,     mágr     Örnólfs 

Einarssonar   (um  1460—1480) 

666. 
Ólafr  Jónsson  vestra  (1510)   54. 
Ólafr     Jónsson     lögréttumaðr    i 

Rangárþingi         (1523—1530) 

183,  223,  353,  360,  477,  505, 

513,  536. 
Ólafr     Jónsson      prestr     nyrðra 

(1522—1523)     96,     109,    119, 

137. 
.Ólalr  Jónsson  i  Húnavatnsþingi 

(1527)  426. 
Ólafr  Jónsson    prestr    syðra   og 

(1535)  ráðsmaðr  i  Skálholti 
(1530—1538)  518,  530,  695, 
728,  729. 

Ólafr  Jónsson  i  Skagaíirði  (1536) 

766. 
Ólafr    Jónsson     á    Snæfellsnesi 

(1536)  768. 

Ólafr  Jónsson  vestra  (1569)  20. 
Ólafr  Jónsson  á  Akranesi  (1579) 

128. 
Ólafr    Jónsson   prestr   á  Stað  i 

arunnavik  (d.  1707)  535. 
Ólafr  Klængsson   prestr   nyrðra 

(1508  -1511)  Vni.  183,  305  ; 

IX.  61. 
Ólafr  Kolbeinsson    prestr  syðra, 

síðar  í  Saurbæ  á  Hvalfjarðar- 

strönd  (1526  -1530)  380,  381, 

456,  517. 
Ólafr  Magnússon  vestra  (1510 — 

1524)  346,  654. 
Ólafr  Magnússon  prestr  á  Reyk- 


hóJum  (1529-1554)  484,  503, 

550,  693,  722. 
Ólafr  Michelsson  (1524)  236. 
Olafr     Narfason       lögréttumaðr 

(1526—1533)    374,    375,  418, 

533,  572,  669,  675. 
Ólafr      Oddsson,     Þorkelssonar 

(1523)  159-160. 
Ólafr    Ólaísson     lögróttumaðr    i 

i  Eeykjavik  (1523—1535)  141, 

636—638^),  752. 
Óiafr  Ormsson  i  Héraðsdal  (1530) 

553. 
Ólafr     Pétrsson     syðra    (1524) 

211. 
Ólafr   prestr    á    Bægisá   (1524) 

206. 
Ólafr    Rögnvaldsson     biskup    á 

Hólum  (d.  1494—1495)  19,  65, 

655. 
Ólafr  Semingsson  prestr   nyrðra 

(1541)  527. 
Olaír   Sigurðsson    vestra  (1525) 
^  272. 
Ólafr   Simonarson    prestr   syðra 

(1527—1531)   399,    481,  483, 

574. 
Ólafr     Stephánsson      prestr      i 

Vallanesi    (dáinn   1740)    525, 

658. 
Ólafr   Teitsson    prestr    á  Stað  i 

Súgandafirði        (1492—1498) 

279. 
Ólafr  Thomasson,  prests  Eiriks- 

sonar,   skáld  á  Hafgrimsstöð- 

um     (1532;     d.    1594)    609— 

610. 


1)    Þessi   staðr   sýnist   geta   att 
við  þenna  mann. 


EEGISTR 


911 


Ólafr  Vilhjálmssoii  herra  (1524) 
230. 

Ólafr  Þorgautsson  vestra  (1533 
—1534)  665-666. 

Ofafr  Þorgilsson  prestr  vestra 
(1524—1525)  201. 

Ólafr  Þorkelsson  biskup  i 
Björgvin  (1524—1533)  230, 
389,  682,  685. 

Olafr  Þorsteinsson  eystra  (1522 
-1523)  122. 

Ólafr  I>orvaldsson  í  Dalasýslu 
(1524)  246. 

Óiafsdóttir:     Guðrún. 

Ólafsfjörðr  i  Vaðlaþingi  302. 

Ólafsson  :  Árni,  Arnljótr,  Björn, 
Brandr,  Eilífr,  Einar,  Eiríkr, 
Erlendr,  Gísli,  Guðmundr, 
Haldór,  Illugi,  Jón,  Koðran, 
Magnús,Marteinn,  Oddr,  Ólafr, 
Páll,  Pantaleon,  Sigurðr, 
Stephán,  Sveinn,  Tumas(Tho- 
mas),  Þórðr,  Þorgautr,  í>or- 
gils,  Þorkell,  Þórólfr,  I>or- 
valdr. 

olbogi  295. 

Oldenborg  (Oldenbourgh,  Oldin- 
burg,  Oldhenborig,  Oldinborg, 
Ollenborg)  60,  72,  134,  171, 
203,  205,  208,  217, 432-434, 
468—469,  522,  736,  738,  756, 
758,  761. 

Olfos,  sjá  Ölves. 

Oluff  lagmand  i  Island  689.  Sbr. 
Orrar  Sturluson. 

Olvis,  sjá  Ölves. 

Olöf  Aradóttir,  Guðmundssonar, 
kona  Sumarliða  Loptssonar 
(d.  fyrir  1460)  57. 

Ólöf  Björnsdóttir,     Guðnasonar, 


„hústrú"  Sigfúsar  Brúnmanns- 

sonar  (1530)  561-562. 
ulöf  Einarsdóttir,    „ærleg  dandi 

kvinna",  nyrðra  (1531)  595 — 

596. 
Ólöí  Jónsdóttir,    kona    Sigurðar 

Sturlusonar  (1524—1531)  227 

-228,    334—344,   387—388, 

409,  575. 
Ólöfarpartar  á  Skaga  304. 
ólög  14,  16,  291,  670. 
ómagi  17,  211,  580.    —    kven- 

giidr  ómagi  17,  612.  —  ómaga- 

aldr  248.  —  ómagadómr    767 

— 768.     —      ómagaeyrir    48, 

52.  —  ómaga  framfærsla  211. 

—     ómagavist  612,  747. 
ómak  212,  355,  708. 
ombudsmand,  sjá  umboð. 
ómildir  menn  75,  537. 
oraciones,    oracior,    oraciur  186, 

212,  331,  332. 
orator  35,  37,  41. 
orda    (per    anni    circulum)   296, 

306,    325,    326,    329,  331.  — 

tilsett  orda  716.    —     ordubók 

318,  322. 
ordines     sacri     (iníeriores     sev 

minores,       diaconatus,       sub- 

diaconatus)  624^ 
óréttr  75,  292,  538. 
orf    192,    300,    308—309,    316, 

329. 
Orfabrjótr,    völlr    á    Ökrum    i 

Blönduhlíð  529. 
Orknöy  (Orknæy)    =  Orkneyjar 

576,  633. 
Ormanslón,   Vrmaslón     =:  Orm- 

arslón  í  Þistilsíirði    310,  311. 
Ormr     Daðason     sýslumaðr     i 


Ö12 


tlÉGIS'í'It 


Fagradal  (d.  1744)  73,  123, 
130,  136,  173,  175,  176,  250, 
289,  290,  338,  340,  344,  354, 
357,  373,  375,  391,  392,  394, 
395,  423,  461,  465,  527,  559, 
629,  638,  643,  695,  702,  704, 
708,  720,  748,  754. 

Ormr  Einarsson,  Þórólfssonar  á 
Knerri  i  Breiðavik,  er  Erlendr 
JÞorvarðsson  vo  (fyrir  1528) 
443—444,  488,  619. 

Ormr  Guðmundsson,  Andrós- 
sonar,  „bóndi"  undir  Felli  i 
KoUaíirði,  lögréttumaðr  (1530 
—1534}  533,  555  -557,  588, 
600-601,  694,  717-718. 

Ormr  Jónsson  nyrðra  (1391 — 
1393)  21. 

Ormr  JónssoU;  Ásgeirssonar, 
sýslumaðr  enn  á  lífi  1515) 
54,  55,  56. 

Ormr  Jónsson  i  Hnappadals- 
sýslu  (1527-1528)  439. 

Ormr  Jónsson  koUs  á  Drafla- 
stöðum  (1527)  427,  429. 

Ormr  Jónsson,  I>orleifssonar,  í 
Gufudal  (c.  1620)  404. 

Ormr  Loptsson  eystra  (1532) 
638. 

Ormr  Sturluson,'  Þórðarsonar 
(1533—1535),  síðar  lögmaðr 
689,  739-740. 

Ormr  Þorsteinsson  í  Rangár- 
þingi  (1522)  86. 

Ormsdóttir:  Cecilia. 

Ormsson:  Blasius,  Brandr,  Eiríkr, 
Hákon,  Haldór,  Jón,  Loptr, 
Ólaír,  Símon,  Sveinn,  £>or- 
steinn. 

Ormsstaðir  i  Eiðaþingá  186. 

Ormsstaðir  á  Skarðsströnd  688. 


ornamentum   22,    51,    126- -127, 

190,  227,  262,  295,  335,  350, 

370,  372,  455,  504.  519,  522, 

652,  655,  734,  756,  757. 
órói  668,  670. 
órskurðr,  sjá  úrskurðr. 
Orvieto  (urbs  vetus,  Róm)  34. 
ós  (árós)  351. 
Ós  í  Bolungarvik  526. 
Ós      (hvortveggja)     i     Miðfirði 

302,  326. 
Ós  á  Skagaströnd  314. 
Ós   (mMýrarkvíslarós)    i    Suðr- 

þingeyjarþingi  323^. 
Ós  á  Sléttu  311. 
Ósar  á  Sléttu  310,  324. 
Ósar    i    JÞverárhrepp    i   Húna- 

vatnsþingi  314,  315. 
Ósbrekka    i    Þóroddstaðahrepp 

301. 
Osholt  biskup  i  Stafangri  (1533) 

685. 
Óshöfði  i  Lóni  austr  50. 
ósiðir  118,  579,  650. 
ósiðsamlegir  hlutir  574. 
óskil  15—16,  506,  582. 
Ósland  i  Óslandshlið  301. 
Óslandshlíð    i    Skagafirði    301, 

453—454. 
Ósló  i   Noregi   (ObsloíFuia,    Os- 

læya)    8,   40,    64,  576,  580  - 

581,  585-586,  723. 
Ósmelar   á   Þingeyrasandi   315, 

351. 
óspektir  396. 
Osstaðir,  sjá  Oddstaðir. 
osttoUr  733—734.    Sbr  hostr. 
Ósvik  (vestri)  á  Skaga  321. 
ótekin  jörð  514,  515,  516. 
ótilheyrilegt  verk  48  L 
Otradalr  i  Arnarfirði  20, 197, 464 


íiÉaiö'íÉ. 


ölð 


Óttarsson:  Bjarni. 

Ottens,  BJá  Óðinsvé. 

óttusöngr    317,    320,     325.     — 

óttusöngvabók  186,  212,  329. 
óvenja  583. 
Ovideus  (Ovidius)  de  arte  amandi 

298. 
ovis  anglicana  756. 
Oxford  á  Englandi  198,  378,  603, 

682. 

Pactum  725,  756. 

Páfastaðir  i  Skagafirði  321. 

páfi,  papa,  páfabréf  7,  22,  30— 
32,  34-37,  39,  41,  43,  64, 
136,  177,  201,  229,  716, 
735.  —  páfagarðr,  páfa- 
stóll,  páfalegt  sæti  30—32, 
34,  35,  37,  41,  43,  64,  621, 
685.  -  páfasetningar  118.  — 
páfalegt  vald  735.  —  papist 
759. 

páU,  pálbrot  191,  300,  308.  — 
pálreka  309,  329. 

Páll  Bárðarson  vestra  (1531) 
588. 

Páll  Bjarnason,  Óttarssonar,  í 
Strandasýslu  (1528)  463. 

Páll  Björnsson  prestr  i  Selárdal 
(d.  1706)  29. 

Páll  Brandsson  á  Möðruvöllum 
(d.  1494)  383-384,  427— 
431. 

Páll  Egilsssn  prestr  i  Hrepp- 
hólum  (1527—1532)  399,  474, 
530,  605—606,  613. 

Páll  Púsason,  sjá  Páll  Vigfús- 
son. 

Páll    Grlmsson,    Pálssonar,    írá 
MöðruvöUum        (1522—1536) 
121,       178—180,     382-^384, 
Ðipl.  iBl.  IX.  B. 


428—431,  447-448,  474,  485, 

487,  740,  766-767. 
Páll     Gunnlaugsson    (Teitssonar 

1531)  589. 
Páll    Hafliðason     prestr    syðra 

(1530)  556. 
Páll    Hákonarson    lögsagnari    í 

Marteinstungu,  skrifari  Árna  (d. 

1742)  61,  373,  425,  559,  636, 

702-704,  708,  754. 
PállJónsson,  Ásgeirssonar,  sýslu- 

maðr  á  Skarði  (d.  1496)54,  55, 

546,  547. 
Páll  JónssoD,    bróðir    síra  Jóns 

smásveins    (1515—1532)  62— 

64,  624. 
Páll  Jónsson  prestr  nyrðra  (1522) 

89,  96,  109. 
Páll  Jónsson    prestr   á  Melstað 

(d.  1721)  95. 
Páll  Jónsson  prestr  á  Höskuld- 

stöðum  (d.  1870)  640. 
Páll  Magnússon,    bróðir    Gamla 

(d.  fyrir  1532)  609. 
Páll  Marteinsson  á  Eiðum    (um 

1700)  185. 
Páll  Ólafsson  prestr  íDalasýslu 

(1525—1530)  289,  550,  557. 
Páll   Ólafsson   prestr  í   Rangár- 

þingi  (1527)  399,  407. 
Páll  páfi  hinn  II.  (1470)  37. 
PálJ  Pálsson    stúdent    (d.   1877) 

654. 
Páll  postuli,  Pálsmessa  (conver- 

sio)  68,  211,   396,    399,   400, 

403,  425,  436,  496,  509,  510, 

512,  572,  712.     —    Páls  lik- 

neski    313.    —    Pétrs   messa 

og  Páls,  sjá  Pétr  postuli. 
Páll    Sigurðsson   alþingismaðr  i 
Árkvörn  (d.  1873)  567. 


914 


REGISTR 


Páll    Tumason     syðra    (1534— 

1536)  712,  767. 
Páll    Vídalín   lögraaðr  (d.  1727) 

230,  232,  349,  '360,  44á,  566. 
Páll    Vigíússon     (Pásason),    Er- 

lendssonar,  á  Hlíðarenda,  sið- 

ar  lögmaðr    (1527—1534;    d. 

1570)  275,  402,  570,  571,590, 

598—599,     612—614,    622— 

623,  682-684,  712-713. 
Páll  Vitusson  vestra  (1534)  713 

—714. 
Páll    Þórólfsson     nyrðra    (1526) 

382—384. 
pallklæði  316,  318. 
pálmadagr,  pálmasunnudagr  (do- 

minica  palmarum)    449,    694, 

764. 
Pálsdóttir:     Guðrún,    Ingibjörg, 

Sigríðr. 
Pálsson:    Alexius,    Brandr,   Ei- 

rikr,     Grímr,      Haldór,     Jón, 

Karl,  Páll,  Pétr,  Svartr,  Þórðr, 

Porkell,    Þorleifr,    í>orsteinn, 

Ögmundr. 
Paludan-MúUer  681. 
panna  260.      Sbr.     eggjapanna, 

Ijóspanna,  skaptpanna. 
pansari    192,  299,   307,  329.  — 

pansaraílík  318.  —    pansara- 

kragi  307. 
Pantaleon     (Panti,    Pantthalion) 

Ólafsson      prestr     á    Stað     í 

Grunnavík  (1531-1533)    577 

—578,   648,  675. 
pantr  159—160,  281,   571,  735. 
pannus  41. 
papa,  sjá  páfi. 
Papey  í  Austfjörðum  390. 
pappír:      írumrit    á   pappír   59, 

389,  446,  627,  664,681-682, 


725,  755.  —  pappirsbók  (1525), 
er  heldr  missale  298.  —  papp- 
irskver,  er  heldr  historiu  af 
vorri  frú  (1525)  298. 

Papius  i  Arasterdam  (1522)   86. 

Paris  á  Frakklandi  19. 

páskar,  páskadagr  21,  83,  123, 
186,  195,  204,  296,  299,  306, 
307,  317-318,  322,  325— 
326,  331—333,  340,  404,  405, 
450,  525,  657,  —  páskablað 
313.  —  páskabók  193^—194, 
299,  317.  —  páskabrefer  318, 
331.  —  páskakerti  313.  — 
páskakertisstöng,  páskastöng 
317,  332.  —  páskavika  21, 
61,  74,  77,  95,  136,  331,  340, 
342,  574,  612,  654,  656. 

passio  domini  73. 

passionale  apostolorum  í  latinu 
322. 

pastor  23—24. 

pastkista  307. 

pastorall  298. 

patína  295,  313,  320,  325,  328, 
330.  —  patínudúkr  306,  313. 
Sjá  eirpatína,  gullpatina. 

Patreksfjörðr  í  Barðastrandar- 
sýshi  748. 

þaupertas  44—45. 

pax  297,  307.  —  paxblöð,  190, 
313,  325,  330.  —  paxspjald 
322,  328. 

pecunia  Petri,  sjá  Pétrsfó. 

Peder,  sjá  Pétr. 

pedester  41. 

pena  481. 

peningar,  kvikir  og  dauðir,  íast- 
ir  og  lausir,  íríðir  og  ófriðir, 
þarfir,  ávaxtalausir,  fullvirð- 
ispeningar     15—16,    26—28, 


BEGISTR 


915 


I 


46—48,  51—52,  54,  56-58, 
61—62,  64,  67-68,  83,  85— 
91,  100—102,  106,  112—115, 
117,  119-120,  122-123,  129, 
135-138,  140-141,  147,  148, 
151,  153,  155—161,  163— 
164,  173—175,  184,  187,  188, 
196,  197,  200—201,  205,  209, 
210,  211,  214,  216,  218— 
219,  221,  224—225,  227- 
—228,  231-232,  244,  246,  259 
—261, 263, 265, 268-271,  276, 
278,  280,  284,  286-288,  300, 
312,  321,  331,  335—336,  337, 
341,  343,  347-348,  350,  358, 
365,  369—370,  372—374, 
376-379,  380,  385,  387—388, 
394—396,  398,  401-402,404 
-406,  409—410,  414-415, 
417,  420,  426.  428—435,  437, 
440-441  443-  444, 447, 449— 
451,  454—455,  459—460,  467, 
472—477, 479  -481, 483— 484, 
488,  490-491,  493,  497,  499 
—500,  502—503,  505—506, 
512—514,516-  518,528, 537— 
538,  542-544,  549,  551—555, 
557—560,  563-564,  571- 
572,  576—579,  582,  587- 
588,  592,  597,  601,  603- 
606,  618-620,  623,  626,  629 
—630,  632,  640,  643-645, 
649—652,  655-657,659,666, 
668,  673,  675—677,  679— 
680,  683—684,  688,  696— 
697,  702,  711, 713-714,  716— 
719,  721-724,  731—732,  734, 
739,  742,  744-746,  748,  752 
—753,  762—765,  767—768.— 
íramlög  peninga  122—123.  — 
peningagjald    411,   418,  679, 


699.  —  peningahæð  702.  — 
peninga  lausn  713.  —  pen- 
inga  meðíerð  348.  —  pen- 
ingareikningr  143,  590,  598. 
—  peningaskipti  252,  392, 
719,  747.  —  peninga  virð- 
ing  246.  —  peningavöxtr  261, 
292.     Sbr.  tölupeningar. 

peningar  (reiðupeningar)  182 — 
184,  620.  —  enskir  peningar, 
sjá  England.  —  peninga  lán 
182-184,  204,  712.  Sjá  og 
sbr.  angell,  ducatus,  angeloth, 
florenus,  grott,  gyllini,  Joch- 
umsdalir,  mark,  nobil,  Rínar- 
gyllini,  skildingar    (lybskir). 

peningr  (búfó)  283,  490. 

Peningsdalr  á  Barðaströnd  644. 

pentecoste  103,  140. 

peregrinacio  162. 

pergament,  pergamentssréf  20, 
96,  144,  147,  169,  463,  476, 
685,  690,  736. 

pertinencia  522,  692,  715. 

petitio  757. 

Pétr  Arason  lögréttumaðr  (1527 
—1533)415,416,418,  536,  547, 
669,  675. 

Pétr  Asmundsson  lögréttumaðr 
á  Ketilsstöðura  (um  1700)  73, 
725. 

Pétr  Björnsson  i  Skildinganesi 
(1523)  144-146. 

PétrEinarsson,  Snorrasonar,  smá- 
sveinn  Ögmundar  biskups 
(1533—1536),  síðast  prestr  í 
Hjarðarholti  (Gleraugna-Pétr) 
650,  767—768. 

Pétr  Gizurarson  heyrari  í  Skál- 
holti  (J643)  737. 

5ö* 


916 


RÉGISTÍl 


Pétr  Helgason  i  Skagafirði  (1526 
—1528)  352.  452. 

Pétr  Herlaugsson  (Pædlier  Her- 
logsson)  lögmaðr  í  Ósló  (1533) 
685. 

Pétr  Jónsson  smásveins  (d.  1515 
eða  fyrri)  62 — 64. 

Pétr  Jónsson  kanoki  i  Þránd- 
heimi  (1524)  230. 

Pétr  Loptsson,  Ormssonar, 
„bóndi"  (i  Djúpadal  i  Eyja- 
firði),  lögréttumaðr  í  Vaðla- 
þingi  (1524-1538)  215-216, 
268-269,  280,  289,  420,  536, 
553,  579,  581,  588,  624,  669. 

Pétr  Nikulásson  biskup  á  Hól- 
um  (d.  1410)  30. 

Pétr  Oddsson  Sveinsstaðamaðr 
(1522—1535)  70,  712. 

Pétr  Pálsson  prestr,  „beneficia- 
tor«  i  Grimstungum  (til  1530), 
uraboðsmaðr  Ögmundar  bisk- 
ups  yfir  skipi  Hólastóls  og 
Hóladómkirkju  (1522),  ráðs- 
maðr  og  officialis  Hóladóm- 
kirkju  (1522—1526),  umboðs- 
maðr  Jóns  biskups  á  konungs 
fund  (1529),  ábóti  (1532 
og  síðan)  á  Munkaþverá  (1522 
—1535)  71,  77,  87,  80-82, 
133,  137,  172,  174,  184-185, 
201,  210-211,  221—223,283, 
334-336,  337,  339,  379,  480, 
491-492,  499,  551,  617,  654, 
662-663,  689,  697—698,  733. 

Pétr  Pétrsson  meistari,  kanoki, 
i  Þrándheimi  (1524)  230. 

Pétr  postuli,  Pétrsmessur  allar 
24,  67,  130,  132,  296,  307, 
318,  329,  331,  427,  439,  453, 
464,  481,  483,  516,    533,  586; 


591,  746.  —  Pétrsfé,  pecunia 
Petri  64—65,  78,  165,  421.— 
Pétrskirkja  17,  64.  —  Pétrs 
líkneski  313,  317,  330,  332. 
—  Pétrs  messa  og  Páls  29, 
47,  82,  100,  101,  103,  104, 
148,  151,  152,  154,  156,  157, 
158,  223,  224,  268,  269,  270, 
356,  357,  369^,  413,  415— 
416,  460,  494,  496,  530,  536, 
541,  579,  581,  590,  625,  669, 
671,  673—675,  677,  679,  696, 
699,  736,  737.  —  Pétrs  saga 
307,  331. 

Pétr  Rik  (Risk,  Rijk,  Rig), 
Hamborgari  (1527)  413,  415, 
416. 

Pétr  skraddari  (1524)  259. 

Pétr  (Peder)  van  Spreckelszen 
(1532)  643—644. 

Pétr  Starkaðarson  nyrðra  (1524) 
213. 

Pétr  Svave,  ritariKristjánskon- 
ungs  n.  (1535-1536)  725, 
755,  757. 

Pétr  Tumason  (Thomasson, 
Thumasson)  lögréttumaðr  (í 
Þingeyjarþingi  150i— 1527) 
47,  213,  337,  383,  396,  427, 
430. 

Pétr  Vigfússon  vestra  (d.  fyrir 
1530)  562. 

Pétrsdóttir:  Brigit,  Gruðrún,  Ragn- 
heiðr. 

Pótrsson:  Árni,  Bárðr,  Bjarni, 
Björn,  Eirikr,  Hallgrimr,  Jó- 
hann,  Jón,  Loptr,  Magnús, 
Marteinn,  Oddr,  Ólaír,  Pétr, 
Sveinn,  Teitr,  Týli,  Vigfús, 
Þórðr. 

Philippus,  sjá  Filippus. 


REGISTR 


917 


Philippus  et  Jacobus  74,  660, 
662,  663. 

Philosophia  (bók)  298. 

pietas  692. 

pignus  756. 

pílagrímsferð  37. 

piltr  142-143. 

pína  481. 

Pining,  „Gamli  Pining'*  =:z  Dið- 
rik  hirðstjóri  Pining,  Pinings- 
dómr  (1490)  414,  416,  417, 
581—582,  669. 

pinslarmark  313.  Sbr.  píslar- 
mark. 

pípa  330. 

piparkvern  307,  316,  318,  324, 
329. 

piscis  marinus  foca  vulgariter 
nuncupatus  39. 

píslardagr  vors  herra  622.  Sbr. 
passio  domini. 

pislarmark  322 ^  Sbr.  pinslar- 
mark. 

pistlar  186,  212,  299,  305,  313, 
317,  322,  329,  331,  332,  333. 
—  pistlabók  296,  306,  317. 

pjátrstaup  307. 

poUr  750. 

Pontanus,  0.  (1454)  35. 

pontifex  229,  700. 

porcio  ecclesiæ  56,  57,  126 — 
127,  188,  193^^—197,212,227, 
232-233,  235  -  236,  263— 
264,  273,  323,  326—327,331, 
347,  489,  504,  522,  542,  544, 
551,  594,  619-620,  650,655, 
674,  692,  696,  706,  735,  744. 

possessio  35,  44. 

possessor  715. 

postilla:  i  dönsku  298.  —  í  la- 
tínu  298, 


Postulapartr   í    Skálum   í  Beru- 

íirði  732. 
postuli    29,    67,    197,    207,  313, 

314,    320,    329,  331.  —  post- 

ulasögur  688. 
pottar    196,    246   299,  300,  307, 

309,      316,     324,     329,     331, 

334,  563,  564.  —  pottausa 
329.     Sbr.  smápottr. 

Praxedes  virgo  453. 

preceptor  611. 

predecessor  35,  44 — 45. 

predicator  22—23. 

predikunarkver  296. 

prelatar  72,  80,  120—121,  134, 
167,  170-171,  207,  459,  531, 
536,  631,  632,  736. 

prepositus  162,  681.  — preposi- 
tura  681. 

presbyter  34— 35,  37,  127,  159, 
163,  243,  521.  —  prósbytera- 
tus  621.  —  presbyterium  730. 

presentacio  Mariæ,  sjá  Maria 
mær. 

prestar  9,  17—18,  20—21,  34 
—35,  38,  50—51,  53,  61,  65, 
67,  69—74,  76,  80-81,  88— 
97,  106,  109,  112-117,  119 
—121,  125,  127,  130,  132— 
135,  137-  -139, 142, 162-167, 
169-173,  176-177,  179— 
180,  182,  184—187,  200- 
201,  203,  206-207,  209,  212, 
218,  220-221,  224,  226,  231 
—232,  234-235,  237,  240, 
246-247,  250,  253,  255,  264, 
269,  274,  277,  280-281,  283, 
—287,    289,     305,    323-325, 

335,  337,  340,  351—352,  354 
—357,  359—360,  362—369, 
371;  373,  374-375,  377,  379 


Ö18 


REGISTR 


—382,  385—387,  396,  399, 
402,  408,  412,  420—421,  425, 
433,  438,442  -444,  447-451, 
453,  456—459,  465,  469,  472, 
474,  477,479-482,484-485, 
492,  498—501,  503-504,  508 
-509,  517-519,  521,  525— 
527,  530-531,  536-537,  539, 
541,  543-544,  546-548,  550 
-551,  553,  555-557,  563— 
566,  569-570,  574,  577,  587, 
590,  592—593,  595—596,  600, 
606,  609-610,613—317,619, 
622,  628,  632,  635-636,  638, 

644,  648—649,651,656,558- 
660,  662,  664,  674,  677,  682, 
684,  688,  693,  696—697,  699, 
702,  704,  708-  710,  712,  714, 
720,  722.  725,  727—734,  736, 
740,  745-746,  748—749,  751 

—  753,  764,  766.  —  prestlegt 
embætti  531.  —  prestsfjórð- 
ungr,  preststiund  20,  599,  600. 

—  fullrétti  einfalds,  slétts  prests 
362—363,  365,  366-368.  — 
prestleg  reiða  519.  —  Presta- 
akáli:    á    Hólum    (1525)    300. 

—  í  Skálholti  (1530)  561.  — 
prestskapr  621.  —  prestskyld 

645.  —  prestastefna,  presta- 
mót,  prestastefnubréf  55,  79, 
80,  89—91,  96—97,  116,  124, 
206,  218-219,  221,  224—226, 
339—340,  355-359,  368- 
368,  374,  457,  462,  479—480, 
511,  530-531,  544,  614,  660, 
733,  735—736,  751.  —  presta- 
stóU  191.  —  prestsvig  359- 
361.  —  prestsvigsla,  prests- 
vígslubréf  37,  126,  621-522, 
730.     Sbr.  dýrðarklerkr,  dóm- 


kirkjuprestr,  kapellan,  kirkju- 
prestr,  klerkr,  kórprestr,  sa- 
cristanus,  secularis  prestr, 
þingaprestr. 

Presthólar  í  Núpasveit  294,  635. 

Presthóll  i  Tungusveit  565. 

Presthvammr  i  Reykjadal  487 
—488,  562,  735. 

Prestsbakki  i  Hrútafirði  93,  273. 

prince  168-169. 

princeps  755 — 757. 

prior,  prier,  priorsbréf  43 — 46, 
50.  79,  89,  122-123,  146, 
162,  280-281,  307  337,  371 
—872,  480,  604,  627,  655— 
656,  677,  696,  715-716,  733. 

—  priorsvígsla  715. 
privilegia  83,  522,  576,  631,  730. 
processionall,    processiunal    186, 

296,  299,  306,  313,  318,  320, 
322,  325-326,  329,  331—333. 

proconsul  163. 

procurator  23,  35. 

próf  78,  116,  177,  346,  421,  495, 
511,  681,  728—729,  741,  762. 

prófastr  9,  78,  80^  132,  139, 212, 
242,  277,  284-285,  362-363, 
365-368,  378,  394-  395,  420 
-421,  466,  508,  517,  526,  556 
567-569,  574,  619,  640,  680, 
682,  685,  709—711,  725.  — 
prófastsbók  427,  682.  —  pró- 
fastsdæmi  78—79,  81-82, 176 
—178,  285,  465-466,  508, 
631.    -   fullrétti  prófasta  362 

-  -363,  366-368. 

prófenta,  prófentubréf,  prófentu- 
gjöf,  prófentukaiip,  prófentu- 
kvinna  (—  menn)  135—  136, 
143,  155,  157,  209,  210,  276, 
352,  385-386,  387,  422-423 


REGISTR 


91ð 


426,   560.     Sbr.  æfinleg  próf- 

enta. 
profesta  182,  217,  240. 
proficiatorium,    sjá    propiciatori- 

um. 
prolificacio  245,  560,  763. 
promise  759. 
propiciatorium,        proficiatorium 

(með  silfr)  190,  197,  295,  296, 

313,  316,  320,  322. 
proprietarius  640. 
protectio  690. 
protestatio  457,  458. 
prothonotarius  230. 
provincia  163. 
proventus  715. 
præ—  sjá  pre — 
psaltari  196,  295,  296, 297, 298^ 

299,  307,  313,  320,  322,  325, 

326,  329,  331,  332,  333,  519. 

Sbr.  kórpsaltari. 
pundari  260,  299,  300,  308,  309, 

324,  329,  330,  332.  —  islenzkr 

414,  415,  417.    Sbr.  met,  vog. 
pungr  (með  silfrlinda)  298. 
purificacio     Mariæ,     sjá    Maria 

mær. 
Pædher,  sjá  Pétr. 
pænitenciæ     competentes     421, 

466,  560,  616. 

Quattuor  tempora  621,  653,  730. 
querela  44. 
quinde,  sjá  kona. 
quittancia,  sjá  kvittan. 
quittun,  sjá  kvittan. 
quouarmundr,  sjá  kona. 

Raadmaud,  sjá  ráðsmaðr. 
Bacionale  divinprum  298. 


ráð:  vera  á  einu  ráði  548 — 549, 
607. 

ráð  og  atvist  398. 

ráðagerð  549. 

ráðsmaðr  (consiliarius  og  villi- 
cus),  ráðsmanna  starf  50,  76, 
77,  80,  82,  96,  132,  172,  174, 
180,  210,  250,  263,  274-275, 
290,  334-335,  337,  339.  352, 
385,  393,  395,  408,  441,  456, 
475,  477,  517-518,  530,560, 
569,  573,  574,  607,  637,  643, 
644,  647,  716,  728-729,  737. 

—  ráðsraannskaup    452,    453, 

—  Ráðsmannsstoía  (á  Hólum 
1525)  300. 

ráðsveinn  (=  rásveinn)  8,  11. 

ráðvandir  menn:  íullrétti  þeirra 
366—367. 

Rafn,  sjá  Hrafn. 

Rafnagil,  sjá  Hrafnagil. 

Ragnheiðr  Eiríksdóttir,  kona  í>or- 
steins  Helgasonar  á  Reyni  i 
Mýrdal  (dáin  1525)  268—269. 

Ragnheiðr  Pétrsdóttir,  Loptsson- 
ar,  kona  Jóns'  á  Svalbarði 
Magnússonar  (1522—1536), 
Ragnheiðr  á  rauðum  sokkum 
121—122,  405—406,  659,  764. 

Ragnhildr  Bjarnadóttir,  Mar- 
teinssonar,  „hústrú"  Björns 
Guðnasonar  (1524-1534)232 
—233,  234—235,  242—244, 
537,  663,  701,  716-717. 

Ragnhildr  Þorsteinsdóttir  kona 
Eiriks    Ormssonar  (1523)  135 

—  136. 

Ragnhildr  Þorsteinsdóttir  nyrðra 

(1529)  499. 
Raknadalr  í  Patreksfirði  748, 


920 


REGISTR 


Rakstaðir    (Hrakstaðir,    Hregg- 

staðir)  á  Barðaströnd  258. 
randadúkr    333.    —    tjald    með 

röndura  192. 
Randzow,  sjá  Haus- 
rang  532. 
Rangárvellir   87,    88,    108,  204, 

353,  393,  501,  597—599,  742. 

-Rangárþing    104,    107,  160 

—161,   182,    352,   353,  493— 

494,  512-513,540-541,567, 

625,  672-673,  678,  698—699, 

740. 
rangindi  555-556. 
Ranhólar   í    Sveinsstaðahrepp    i 

Húnavatnsþingi  314. 
rannsak  15-  16,  373,  751. 
Rannveig    Örnólfsdóttir,  Einars- 

sonar  (c.  1470—1480)  666. 
ránsmaðr  142.  —  ránskapr  142. 
raptar    559.    —    raptviðr   48 — 

49. 
Rauðá  i  Bárðardal  594,  628. 
Rauðagnúpr  á  Sléttu  310,  323. 
Rauðagnúpr  i  Vopnaíirði  609. 
Rauðalækr    á   Fellsströnd   750, 

751. 
Rauðalækr  á  Skaga  321. 
Rauðamelr    i    Hnappadalssýslu 

603,  620. 
Rauðará  á  Seltjarnarnesi  367. 
Rauðasandr  i  Barðastrandarsýslu 

20,    111,    112,    629,  643  748, 

754,  755. 
Rauðsdalr  (hvortveggja)  á  Barða- 

strönd  125,  271,  705. 
Rauðseyjar  á  Breiðaíirði  688. 
Rauf  á  Tjörnesi  323. 
Rauf  í  Trékyllisvík  25. 
Baufarberg  i  Fljótshverfi  471. 


Raufarberg  í  Sléttuhlíð  303,  305, 

389. 
Rauíarhöín    á    Sléttu    310,  324. 

—  Raufarhafnarreki  311. 
Raumsdalr  í  Noregi  681,  682. 
Raymundus  Peraudi  (1487)  41. 
recess  41.  631—634. 
recht,  sjá  réttr. 
recomendacio  164. 
recompensario  45. 
recordacio  34. 
rector  127,  293,  521. 
red(d)itus  715. 

reflar,  reíilsslitr  318,  330,  334. 
refsing  15—16,  150,  582. 
Refstaðir  í  Landbroti  471. 
Refstaðir  i  Laugardal  490,  766. 
Refstaðir   í  Vopnaflrði  472,  570 

—571. 
Refsteinsstaðir  i  Hánavatnsþingi 

314. 
regiraen  23  -  24. 
registrum     (máldagabók,    jarða- 

bók  og  því  um  líkt)  65,  293, 

295,  335,  351,  431,  455,  456, 

594,  652,  655.  720,  733—734, 

744. 
regla,  regula,  heilög  regla  35^ — 

reglubók  313,  716.    -   reglu- 

hald  118. 
regnum  13,  32,  41,  165. 
Reiðholt  hjá  Hlíðartúni  í  Dölum 

241. 
reiðingr  146,  191,  260.  —  reið- 

ingsrista  146. 
reiðskapr  (á  skipi)  67. 
reiðskapr  (reiðtigi)  460. 
reiðskjóti,     reiðskjótafall      626, 

627. 
reiðsla  297,  308. 


REGISTR 


921 


reiðugjald  500. 

reiðupeDÍngar,  sjá  peningar. 

reikningr,  reikningsskapr,  reikn- 
reikningsskaparbréf  14,  15, 
46,  51-52,  77,  92,  104,  106, 
111,  140—141,  158—159,  176 
—178,  180-181,  185,  187, 
212,  213,  221,  222,  226— 
227,  233,  235,  240,  242,  259, 
263,  267,  273,  292,  305,  328, 
329,  334-336,  348—350,370 
-373,  388,  410-412,  419, 
420—421,  424,  428,  430,  444, 
448-449 ,455,  466,  494—495, 
506—507,  525,  541-543,  545 
—546,  550—551,  593-594, 
597-598,  619—620,  623,  625 
—626,  651—652,  655,  662, 
673,  678-679,  689,  695— 
696,  699,  706-707,  718— 
719,  721,  723-724,  734,  741, 
744—746,  755,  767.  —  reikn- 
ingsskapsbók  Gottskalks  bisk- 
ups  114. 

Reinsgyllini,  sjá  Rinargyllrni. 

reip  191,  300,  308.  316,  325. 
Sbr.  einhögldungr. 

reisa  98,  108,  130,  500,  690. 

Reistará  (hvortvegga)  í  Eyjafirði 
319. 

reitr  —  Reykjareitr  573,  596, 
602. 

reka  192,  300,  308.  Sbr.  pál- 
reka. 

Rekavik  á  Ströndum  25. 

Rekelsstaðir  í  Eyjafirðl  309. 

reki  19,  21,  24—26,  36,  48— 
49,  74,  93,  106,  135-136, 
182,  186,  222,  273,  302—305, 
310-312,     314-315,    319- 


321,  323-  324,  326-327,  329 

—330,334,351,388—389,  404, 
438,  445-446,  493-495,  523, 
529,  540,  609,  634-640,  652, 
659-660,  672,  730-731,  741 
— 742.  —  rekarog  renningar 
266,  495,  741.  —  rekagögn 
302—303.  —  rekahald  72.  — 
rekahvalr  319.  —  rekaítök  25. 
—  rekamaðr  305.  —  rekamörk 
21,25,  311,  323.  —  rekapartr 
49,  136,  305,  438,  502.  -  reka- 
skrá  24,  351.  —  rekataka 
221.  Sbr.  álnarkefli,  fiskreki, 
hvalr,  matreki,  smáreki,  trjá- 
reki,  viðreki. 

rekjárn  307,  330.  -  reksaumr 
309. 

rekkjuvoðir  191,  300,  307-309, 
316,  318. 

reliquiæ  (Edvardi):  íestum  re- 
liquiarum  75,  248. 

remuneracio  700. 

Rennihólar  i  Miðfirði  326. 

renningar,  sjá  reki. 

renta  8,  170-171,  199.  232, 
240,  266,  495,  522,  576,  600, 
612,  707,  737-738,  741. 

Requisitare  (lesbók)  322. 

residencia  163,  447,522,  592. 

resignacio  34,  521,  715. 

resolution  760. 

restitucio  755—756. 

retencio  756. 

retribucio  24. 

rettighed  522,  761. 

réttindi  7,  15,  17. 

réttr  (=  lög,  réttindi,  dómþing, 
recht)  2,  4—5,  7,  10,  14, 16,46, 
51—52,   68,   75,    82,  94—95, 


922 


REÖISTR 


97,  110,  150-151,  164,  167, 
178,  220,  240,  266—267,  291, 
361,366,368,384,398,  421,446 
—447,  456,  459,  486,  487,  491, 
495  -496,  526,  600,  610,  659, 
671,  680,  741,  761.  —  tvö- 
íaldr  réttr  667.  —  réttarbætr 
1,  8,  9.  10,  12,  14—15,  53, 
215—216,  371,  398,  669.  - 
réttarfar  36I.  —  réttlausir 
menn  580. 

réttsýni  320. 

réttvisi  421. 

revisor  54. 

revocacionisbréí  232. 

rex  165,  183,  203,217,275,725, 
755-757. 

Reyðará  í  Siglufirði  302. 

Reyðarfjörðr  eysfcra  277,  372. 

reyfarar  99. 

reykelsi  326. 

Reykhólar,  Reykjahólar,  Reyk- 
hólamenn,  á  Reykjanesi,  236, 
237,  240,  242,  436-438,  503, 
693,  721-724. 

Reykholt,  Reykjaholt  i  Borgar- 
firði  125,  126,  127,  158,  159, 
284,  285,  290,  610,  611,  639. 
—  Reykholtsdalr  290. 

Reykir  í  Fljótum  (Lambaness- 
reykir)  301. 

Reykir  i  Fljótum  302. 

Reykir  i  Fnjóskadal  309. 

Reykir  i  Hrútafirði  314. 

Reykir  á  Kolkumýrum  (á  Reykja- 
braut)  314. 

Reykir  i  Miðfirði  749. 

Reykir  i  Mosfellesveit  152—153, 
440-441,  478-479. 

Reykir  i  Óiafsfirði  301. 

Reykir  i  Reykjahverfi  301. 


Reykir   („Reykjar")   á   Reykja- 

strönd  694,  695,  698. 
Reykir    á    Skeiðum      130-132, 

443-444,      480-481,      483, 

518. 
Reykir    i   Tungusveit,    Reykja- 

menn  338,  349,  445-446, 453, 

527,  573,  596,  601-602.  688- 
Reykir   i  Ölvesi    247,  248,  340, 

341-342,  366,  417-418,  441. 
Reykjadalr  i  Suðrþingeyjarþingi 

(Sbr.     Aðaldalr,     Aðalreykja- 

dalr)    18,  122,  180,  213,  262, 

428-429,  431,  447-448,454 

-455,   474,    486-487,   491- 

492,  525,  551,  593,  595-596, 

617,  628,  658,  734,  764,    766 

-767. 
Reykjahiíð   við   Mývatn     178— 

179,  382,  384,  450-451,  486, 

608. 
Reykjahólar,  sjá  Reykhólar.  J 

Reykjaholt,  sjá  Reykholt.  | 

Reykjanes  i    Barðastrandasýslu 

437,  438,  503—504,  693,  724. 
Reykjanes  á  Ströndum  25. 
Reykjareitr  i   Tungusveit    565, 

573,  596,  601-602. 
Reykjaríjörðr  i  Vatnsfjarðarþing- 

um  365,  366. 
ReykjarhóU  i  Fljótum  302,  303, 

429,  431. 
Reykjarhóll     i     Seyluhreppi     i 

Skagafirði  321. 
Reykjarvík  (Reykjavik)  á  Strönd- 

um  271,  704-705,  719. 
Reykjasel  i  Tungusveit  573,  596. 
Reykjaströnd     við      Skagafjörð 

698. 
Reykjavellir    i    Skagafirði    321, 

698, 


REGISTR 


Ö23 


Reykjavi'k  á  Seltjarnarnesi  2,  ,8 
6,  11,  13,  14,  40,  128,  183, 
199,  205,  293,  861,  613,  668, 
690,  691,  700,  725,  737,  755, 
757.     Sbr.  Vik. 

Reynistaðr,  Staðr  á  Reyni(s)- 
nesi,  Reynisnesklaustr,Reynis- 
klaustr,  Reynistaðarklaustr, 
i  Skagafirði  184, 185,  221,  222, 
223,  293,  304,  305,  320,  321, 
402-403. 

Reynivellir  í  Hornafirði  188. 

Reynivellir  iKjós248,  380-  881. 

Roynszcloster  i  Noregi  634. 

Reyrlág  á  Skagaströnd  641. 

Ricard  Caundishe  757,  760. 

riddari  631,  685. 

Rif  í  Hegranesi  801.     Sbr.  Rip. 

Rif  i  Húnavatnsþingi  314. 

Rif  á  Sléttu  310.  —  Rifsreki 
311,  824. 

Rifsker  við  Reykjanes  á  Strönd- 
ura  25. 

ríkdómr  108. 

riki  (rige,  realm,  roiaulme)  19, 
40—41,  58-60,  84,  164,168, 
233,  576,  631-634,  691,  760. 
—  riigens  friiheither  732.  — 
rikisráð  11—12, 199,  218, 228, 
233-234,  236,  238,  239,  336, 
631,  685,  690,  707,  736—788, 
740,  742.  —  rikisréttindi  ís- 
lands  3,  13.  —  rikisstjóri 
236,  238.  —  rikisskuldbind- 
ing  40,  199. 

Ríkisskjalasafn  Dana  59,  169 — 
170,  199,  240.  —  Norðmauna 
202,  216.  —     Svía  33. 

rikkilín  190,  318. 

rimkver  462. 

Rínargyilini  (Reinsgyllini,  Ríns-, 


gynini,rínskgyllini)67,120,408> 

434—435,  468,  500,  551—552. 
Ríp  i  Hegranesi  331,  698.    Sbr. 

Rif. 
rista  687.  Sbr.  reiðingr,  torf. 
ritning  251. 
ró,  rær  809. 

Robert  Rickmann  (1528)  460. 
rock  720. 

Rodbert  (1528)  460. 
Róðhóll  í  Sléttuhlíð  801. 
róðr  485,  524. 
Róðugrund    í     Skagafirði     451, 

452. 
rof  (vigslueiðs)  530. 
rógr,   rógsbréf    586,    548,    549, 

677.  —     rógsmaðr  556. 
Rokus     (Rochus)     hinn     helgi: 

Sancte  Rokus  skript  191. 
Roma,  Róm,  Rómaborg   22,  24, 

30-32,    84—35,    37—43,  45, 

64-  65,     83—84,     161—162. 

228,  419.  —     Sbr.  Orvieto.  — 

Rómaskattr,    Rómatollr    178, 

192-193,  261-262,292,466. 

— Rómvegir  161. 
Roskilde    (Roschilde    — Hróars- 

kelda)  á  Sjálandi   169,   171— 

172. 
Rosmhvalanes     (Rosthvalanes)  i 

GuUbringusýslu     87,      181— 

182. 
rót  (viðar)  310,  319. 
rugl  549. 
Rugludalr      i      Húuavatnsþingi 

821. 
Runa  i   Borgarfirði    austr     524. 

Sbr.  Tófaskáli. 
rúnastaírof  (á  skinnbréfi  frá  1535) 

749. 
Runólfr    Höskuldsson    lögréttu- 


^24 


REGISTR 


maðr  á  læk  i  Melasveit  (1522 

—1533)    101,    140,    152,  223, 

265,  671. 
Runólfr  Narfason  prestr   nyrðra 

(1524—1533)  206,  733. 
RuDÓlír   Oddsson    syðra    (1523) 

146. 
Runólfr    !Þorsteinsson    lögróttu- 

maðr  í    Rangárþingi    (1522 — 

1530)  86,  88,  101,    152,    353, 

393,  416,  533,  536. 
Runólfsson :  Árni,  Bergr,  Filipp- 

us,      Höskuldr,       Ingimundr, 

Oddr,  Runólfr,  Vigíús. 
rusk  og  atvik  286. 
Rwmsdall,  sjá  Raumsdalr. 
rykti  (rúchte)  533. 
rýtingr  108. 
rödd  (votum)     716. 
Rögnvaldr  Rögnvaldsson   prestr 

nyrðra  (1522)  109. 
Rögnvaldr,     er    Teitr    Þorleifs- 

son  gefr  sálugjafir  (1531)  588. 
Rögnvaldsson :     Rögnvaldr. 
röket  (fr.  rochette  —  saperpelli- 

cjum)  297. 
rönd   (á  dúki,  tjaldi)    192,   317, 

328,  330. 

Sacerdos  161—163,  699. 
sacrament(um)  70,  278. 
sacrariura  handklæði    190.    296, 

306,  313,  317,  328,  330,  332. 

—     sacrarium  munnlaug  297, 

306,  317,  330. 
sacristanus  96,  245. 
sacrosancta  mater  (heilög  kirkja) 

621. 
Saintonge  (Xanctonensis  ecclesia) 

41. 
^akka  i  Svarfaðardal  334. 


sál,  sála  12,  54,  66,  79,  83,  143, 
153,  177,  190,  200,  223,  225, 
243,  246,  251-253,  270,  282, 
340,  373,  399,  472—473,  498, 
538,  564,  577,  585—587,  589, 
591,  619,  637—638,  679,  696, 
701,  707,  722  -723,  732,  762. 

—  sálugjöf  9,  473.  —  sálu- 
hjálp    67,   80,    184,  586,  690. 

—  sálumessa  209,  325,  331, 
586,  592,  735.  -  sálutíðir 
329,  586-587,  735.  —  sálu- 
tíðabók  296,  306.  —  sálutraust 
84. 

sala    134,    138,    182,    282,  347, 

679. 
salastefna  482.  Sbr.  söl. 
Salern,  P.  (1481)  40. 
Salgerðr    Snjólfsdóttir,    Hrafna- 

sonar,     kona    Vigíúsar    hirð- 

stjóra  Erlendssonar  (1523)  180 

-^181. 
sali  584. 
Salomon  Einarsson  lögréttumaðr 

i     Galtarholti      (1522—1523) 

100,  103,  148,  154. 
Salomon      Henreksson      prestr 

(nyrðra  og?)    syðra    (1523 — 

1530)  172,  174,  200,  226,  281, 

374,  375,  377,  399,  407,  470, 

518. 
Salomonsson :        Einar,      Guð- 

mundr. 
salonsáklæði  307,  316,  329. 
Salrinn    á    Hólum    i    Hjaltadal 

(1526)  352. 
salt:   saltbrenna    311.    —     salt- 

hompuU  317.  —    saltker  300, 

334.  —     salttunna  584.     Sbr. 

hveitisalt. 
Salthöfði  i  Hornafirði  188. 


ÍŒGISÍÍl 


Ö2b 


Saltvík  á  Tjörnesi  301. 

salvator  (omnium)  127,  621,  692. 

salvekver  306. 

sambúð  (holdleg)  131,  285. 

samheldi  398. 

sami  291,  655. 

sammæli  2. 

samneyti  70, 113.  115,  577-578, 
678. 

samningr  1,  97,  209,  252,  290, 
413,  443,  511,  647,  654,  673, 
693,  757. 

aamræði  763. 

samtal  598,  622. 

Samtýni  i  Kræklingahlið  746 — 
747. 

samtök  2,  13,  15-17. 

samvistir  52,  284—285. 

samvizka  472,  751. 

samþykki,  samþykt,  samþyktar- 
bróí  3-5,  9,  13,  15,  71,  135, 
138,  140,  176,  210,  213,  216, 
220,  239,  242,  243,  247,  254, 
276,  361,  402,  411,  413,  414, 
416-417,  424-425,  441,  450, 
453,  455,  458,  490,  496—498, 
603,  511,  515-516,  520,  533 
-534,  537,  548-549,  560, 
594,  608—610,  636,  647,  648, 
649-650,  666,  669,  670— 
671,  683,  686,  688,  698,  699, 
714,  736. 

Sancta  sedes  43,  45,  621.  Sbr. 
sedes  apostolica. 

Sancte  Hans  dag,  sjá  Jóns- 
messa. 

Sancte  Jakobs  land  59. 

Sandá  í  Svarfaðardal  319. 

Sandá  i  Þistilsíirði  319. 

sandalia  297. 

Sandar  i  Dýraíirði  562,  636. 


Sandar  undir  Eyjaíjöllum  87. 
Sandar  i  Meðallandi  189. 
Sandbrekka    i    Austfjörðura    38 

(opt). 
Sanddalstunga  i  Norðrárdal  116 

—117. 
Sandeyri  á   Snæfjallaströnd  634, 

636,      662-663,      701—702, 

704. 
Sandfell  i  Skriðdal  179. 
Sandfell  i  Öræfum  188. 
Sandfellshagi  i  Öxarfirði  310. 
Sandgerði  á   Rosmhvalanesi  87, 

181-182,  458. 
Sandhólar  i  Eyjafirði  328. 
Sandhólar  á  Tjörnesi  301,  311. 
Sandr   i   Drangavík    á    Strönd- 

um  315. 
Sandr      (Sigriðarstaðasandr)      í 

Húnavatnsþingi  326. 
Sandr  við  Skjálfanda  311,  323. 
Sandvik  i  Bárðardal  746—747. 
Sandvík  i  Grimsey  310. 
Sandvik  á  Skaga  304. 
Sandvikrnes  i  Múlasveit  i  Barða- 

strandarsýslu  645. 
sannindafregn  531. 
sannindapróf    251,     637,      728, 

762. 
sannleikr  251. 
sár  (kerald)  316,  564. 
sár   (vulnas)   398    —     sárabætr 

516,  668.  —     sárafar    667.— 

sárasótt     290,    861--368.    — 

sárasóttarmenn  364.  Sbr.  ben. 
satisfaction  760. 
sátt,  sætt,  sáttargerð,  sáttarbréf 

2,    4-5,    143,  151,  291,  411, 

488,  520,  537,  549,  590,    597 

—598,  699, 606,  622,  623,  647. 

—  sáttrofi  62.  —  alsáttir  143. 


^2é 


REGISTR 


sáttmáli  (Gizursáttmáli,  Gamli 
sáttmáli,  „fornasti  sáttmáli" 
og  sáttmáli  alment)  1 — 3,  7, 
10,  11,  52,  154,266,350,465, 
488,  495,  668-669,  725,  742. 

Sauðá  í  Skagaíirði  21-22.  — 
Sauðárós  22. 

Sauðabrekkur  á  Skagaströnd 
642. 

Sauðadalr  i  Húnavatnsþingi 
326. 

Sauðadalsá  í  Húnavatnsþingi 
314,  315. 

Sauðafeli  i  Dölum  193-194, 
461,  706-707.  —  Sauða- 
mannafellssel  (=  Sauðafells- 
mannasel)  193. 

Sauðanes  á  Kolkumýrum  314. 

Sauðanes  á  Langanesi  294,  319, 
328,  651.  —  Sauðanessmenn 
328. 

Sauðanes  á  Upsaströnd  301. 

Sauðhús  i  Laxárdal  i  Dölum 
460,  461,  462. 

Sauðhúslækr  í  Norðrárdal  326. 

Sauðlausdalr  (Sauðlauksdalr)  i 
Patreksíirði  54,  176,  237,  362, 
554,  748. 

sauðpeningr,  sauðfé  283.  — 
sauðir  (gamlir,  geldir,  vetr- 
gamlir,  tvævetrir)  17,  67, 102, 
106,  113,  151,  153,  191,  260, 
300,  308—309,  327,  329,  335, 
476,  505,  545,  564,  645^  657, 
731,  733-734,  735.  —  sauða- 
rekstr  330.  Sjá  ágildi,  ásauðr, 
geldfé,  geldingr,  hrútr,  lamb, 
smali  (búsmali),  ær,  ærgildi. 

Saurareki  í  Strandasýslu  25. 

Sauravatn  á  Mýrum  568. 


Saurbrú   (syðri  og    ytri)  i  Eyja- 

íirði  328. 
Saurbrú  á  Fellsströnd  750. 
Saurbær(inn)  í  Dalasýslu  64, 194 

—195,    246,    289,    443,    550, 

577,  654,754. — Saurbæjarfjara 

195—196,  326. 
Saurbær    í    Eyjaíirði     66,    119, 

293,  328—329,  343-344,  451, 

553,  575,  666,  668,  726. 
Saurbær  á  Hvalfjarðarströnd  262, 

657. 
Saurbær  á  Kjalarnesi    17,    147, 

248. 
Saurbær  á  Rauðasandi  20,    747 

-748,  755.  Sbr,  Bær. 
Saurbær  í  Siglufirði  301. 
Saurbær  á  Vatnsnesi    314,  315. 
saurdúkr   297,    306,    312,    328, 

330. 
Saurlækr  í  Aðaldal  327. 
Scallholt,  sjá  Skálholt. 
Schallholt,  sjá  Skálholt. 
Schalholt,  sjá  Skálholt. 
schedula  457,  458. 
Scholastica    virgo  (festum)  476, 

598,  599. 
scripta  apostolica  24,  34. 
scriptor  apostolicus  230. 
secretary  757. 
secretum,  secret   173,    240,  340, 

348,  386-387,  432.  440,  451, 

466,  554,  570,  572,  600,  622, 

624,  652,  655,  660,  715,  745, 

747,  767. 
secularis  prestr  674. 
sedes  apostolica  23,  32,  34,  36, 

44,  419,  622,  714-715.    Sbr. 

Sancta  sedes. 
sedvane  522. 


RÉGISTR 


ð2t 


I 


segl  98,  251. 

sekkjagjöld       12-13.     45-46, 

738. 
sekreteri  33,  725. 
sekt,    sektafé   57,    78.    82,    108, 

134,  149,  222,  277,  345,  350, 

395,  447,  483,  515,  547,  574, 

584,  607,  637,  646,  667,  675, 

683,  721,  723,  734. 
sel:   selíör   66,    309,    323,  329, 

460,  461.    -  -     selstaða  241, 

502. 
Selá  við  Eyjafjörð  334. 
Selá  á  Skaga  302,  305,  321. 
Selá    i    Vopnafirði      135-136, 

609. 
Selalækr  á  E-aDgárvöllum  459. 
Selaós  í  JÞistilsfirði  319. 
Selárdalr  i  Arnarfirði  38,  67,  98, 

532. 
Selárós   i   Álptafirði     austr    19, 

36. 
Selás  á  Skagaströnd  641. 
Selgeir  á  Akranesi  128-129. 
Selium,  sjá  Seljumannamessa. 
selja  319.  —  seljutré  310. 
Seljahlíð  i  Eyjafirði  301,  634— 

635. 
Seljaland  i  Fljótshverfi  189. 
Seljamýri  i  Loðmundarfirði  280. 
Seljanes  á  Ströndum  93,  314. 
Seljumannamessa   (sancti  in  Ce- 

lis,  Selio)  462,  698. 
Selnes  á  Skaga  302,  305,  321. 
selr  19,  39.  —  selket  39.  —  sel- 

veiðr  50,  323,  645.  Sbr.  foca. 
selskapr  68—69,  99. 
Seltjarnarnes  við  Eaxaflóa    146, 

693,  694. 
Selvogar   (Selvogr)   i  Arnarfirði 


244,  704—705.  Sbr.  Svol- 
vogar. 

Selvogr(inn)  i  Árnessþingi  158 
—160,  217-218,  288,  354, 
712—713,  743-744,  761, 
763. 

SelvöUr  i  Breiðavik  620. 

Semingsson:  Ólafr. 

sendiboði,  sendimaðr  110,  132, 
133,  691. 

sendibréf  8,  85,  99,  111,  166, 
446-447,  610-611,  662,664 
—665. 

sendiherra  725. 

seningarvatn  639. 

Senningarvík,  Sennungsvik  i 
Þingeyjarþingi  312^ 

Septem  dorraientes  462. 

Septem  fratres  418. 

sequencia  186,  196,  313,  325, 
332.  —  sequenciubók  306, 
313,  317.  320,  322,  326,  328, 
331,  333. 

serkr  305,  320,  322. 

sermo  latinus  611. 

sermones  (de  sanctis)  298,  318, 
—  sermones  Augustini  317. — 
sermonsbók  299,  331.  —  ser- 
monsbók  dormi  secure  og 
manipulum  curatorum  298.  — 
sermonsbók  de  Jacobi  voragine 
298.  —  sermonsbók,  er  heit- 
ir  Vincencius  298.  —  ser- 
monsbók  i  þýsku  298.  Sbr. 
hátiðasermon. 

servator  693. 

servitium  756. 

sess  (i  baðstofu)  75,  94—95, 
220^  491,  560,  610. 

sessa  298,  306,  314,  316. 


m 


feÉais^u, 


Setberg  á  Álptanesi  144—147. 
Setberg  i  Eyrarsveit  509,  567. 
Setbergsklettr  i   Þingeyjarþingi 

312. 
sóttareiðr  91,  202,  285,  549,  613, 

667. 
eettletr  50,  144. 
setusveinn  688 — 689. 
Severinus  episcopus  et  confessor 

154. 
sex  álna  tré  274. 
sex  marka   mál   (sekt)    82,  267, 

277,  495,  741. 
Sextus  decretalium  298. 
sexæringr48-49,300,  309,  316, 

366. 
Seyðarfjörðr  i  Austfjörðum    72, 

73,  370,  371. 
Seyðarfjörðr  vestra  525,  526. 
Seyla  á   Langholti  í  Skagafirði, 

Seylud6mr291,  396,432,  434, 

441,  499. 
Seyla,  rekamark  Staðar  áReykja- 

nesi  438. 
seyra  309. 

Seyresfjörðr,  sjá  Seyðisfjörðr. 
shep,  ship,  sjá  skip. 
Síða(n)    i    Skaptafellsþingi    87, 

470,  480,  481. 
Siða  á  Vatnsnesi  315. 
Síða  í  Vestrhópi  325. 
siðasti  mannsins  vilji  721. 
siðleysur  78,  690. 
siðsemd  533. 
siðvenja  477. 

Siðumúli  i  Hvítársiðu  53,  56. 
siðuspelar  (af  nauti)  191. 
Öiðusýsla     =      Skaptafellsþing 

104. 
sif]aspell  709-710. 
Bigð  192,  260. 


Sigfús   Þorláksson     i     Eyjafirði 

(1704)  635. 
Sighvatsson :  Gizur. 
sigillum     127,     128,     140,    159, 

162-163,  277,  279,  418,  469, 

522,  692,  700. 
sigling  97,  668,  670.  —  sigling- 

arkostnaðr  83. 
Siglunes  i  Siglufirði  301,  302. 
Sigluvík  á  Hornströndum  315. 
Sigmundardóttir :  Bergljót. 
Sigmundr      Eyjólfsson      prestr 

(1530)   i   Vallanesi   og  (1534) 

i  Hitardal   (1530-1534)   521 

—522,   541,    662,    663,    677, 

696,  697. 
Sigmundr   Guðmundsson   prestr 

i  Öxarfirði   og   siðan    á  Sval- 

barði  (1522-  -1531)    109,    112 

—113,  593— 595^ 
Sigmundr  Steindórsson  prestr  á 

Mæliíelli     og   i   Miklabæ    (d. 

1502  eða  fyrri)  748-749. 
Sigmundsson :    Arni,  Guðmundr, 

Haldór,  Jón,  I>órarinn. 
signet,    signetum    60,    72,  85 — 

86,    135,    147,  217,  264,  266, 

387,  419,  434,  447,  469—470, 

501,  523,  636,  642,  761. 
Signý  Jónsdóttir    vestra    (1515) 

63-64. 
Sigriðarstaðir  i  Fnjóskadal  309. 
Sigriðarstaðir  i    Vestrhópi   325. 

—  Sigriðarstaðaós  315,  351. 

—  Sigriðarstaðasandr  851. 
Sigriðr  Andrésdóttir,  kona  Helga 
Gislasonar     (1524-1535)     253, 

754-755. 
Sigriðr  Árnadóttir  á  Æsustöðum 
i  Eyjaflrði  (d.  1526  eða  fyrri) 
387—388. 


feEGISTfe 


m 


Sigríðr  Björnsdóttir  (Guðnason- 

ar),  kona   Finns    Arnórssonar 

(1523—1526)     130-131,    201 

-202,  370. 
Sigríðr     Jónsdóttir,     kona     Ög- 

mundar  Tyrfingssonar    (1515) 

62—64. 
Sigriðr    Jónsdóttir,     frændkona 

Markúsar    Jónssonar     (1524) 

211. 
Sigriðr  Jónsdóttir,  kona  Pórðar 

Ketilssonar  (1535)  457,  735— 

736. 
Sigriðr  Pálsdóttir,    systir   Pótrs 

prests  (1524-1525)  210. 
Sigríðr         Þórisdóttir,        kona 

Jóns     Sigmundssonar    (1525) 

279. 
Sigriðr  Þorkelsdóttir,  frændkona 

Þorleifs   Þorleifssonar    (1524) 

220,  221. 
Sigriðr    Þorsteinsdóttir,    Helga- 

sonar,  frá  Reyni,  kona   Pétrs 

Loptssonar  (1525)  268-269. 
Sigríðr     Þorsteinsdóttir       díla, 

Sveinssonar    (d.    fyrir    1523) 

143. 
Sigtún  {  Eyjaíirði  332. 
Sigurðardóttir :     Helga,  Þórdis. 
Sigurðarstaðir  í  Bárðardal  746 — 

747. 
Sigurðarstaðir    á    Sléttu    323— 

324. 
Sigurðr  ArasoD  (1619)  618. 
Sigurðr   Áskelsson    undir  Eyja- 

fjöUum  (1522)  86. 
Sigurðr  Brandsson  í  Húnavatns- 

þingi  (1525)  282. 
Sigurðr    Daðason    sýslumaðr   i 

Snóksdal  (enn  á  lífi  1513)  48 

—49,  212—213,  358. 
DipL  Lú,  IX.  B. 


Sigurðr  Einarsson,  biskups  í>or- 

steinssonar  (1703)  400,  599. 
Sigurðr   Haldórsson    (um   1700) 

129. 
Sigurðr  Hrólfsson    lögréttumaðr 

á  Bakka   (d.  1720)    344,  387, 

409,  491,  575. 
Sigurðr  ívarsson  lögréttumaðr  i 

Húnavatnsþingi    (1623)     148, 

154. 
Sigurðr  Jónsson  beigaldi  prestr 

i  Hitardal    (enn    á   lífi    1503) 

56. 
Sigurðr   Jónsson    nyrðra  (1522) 

68. 
Sigurðr    Jónsson    syðra   (1528) 

477. 
Sigurðr  Jónsson,    biskups   Ara- 

sonar,  prestr  á  Grenjaðarstað 

(1525-1535)   230,    293,   402, 

651—652,  658,  699-700,  714 

—715,  733,  734 -735.  —  Sig- 

urðarregistr  (1525)  293—334, 

335. 
Sigurðr  Jónsson  lögmaðr  í  Ein- 

arsnesi  (d.  1677)  764. 
Sigurðr  Magnússon  eystra  (1704) 

254,  408. 
Sigurðr    Markússon     á    Skútu- 

stöðum  (d.  1668)  636. 
Sigurðr  Narfason,  Sigurðssonar, 

lögróttumaðr  (1515-1531)  62, 

100,  103,  246,  577. 
Sigurðr  Nikulásson  prestr  nyrðra 

(1553)  664. 
Sigurðr  OddssoD,    Sigurðssonar, 

lögréttumaðr  i  Búðardal  (1523 

—1534)    154,    156,    533,  536, 

538,    550,    653,     669,     675, 

696. 
Sigurðr    Ólafsson}    Eirikssoaar, 
59 


Ö30 


HEGISTR 


(1531—1533)   577-578,   646, 

677-678. 
Sigurðr    Ólafsson    prestr    eystra 

(1592)  186. 
Sig[urðr?]     prestr     (á    Tjörn    á 

Vatnsnesi;  fyrir  1524)  248. 
Sigurðr     Sigurðsson    i    Borgar- 

firði  (1524)  218. 
Sigurðr     Sigurðsson     lögþingis- 

skriíari  (1700-1727)  147. 
Sigurðr  Sturluson  nyrðra    (1524 

-1531)  227—228,   343-344, 

387-388,  409,  576. 
Sigurðr  Vagnsson  eystra  (1467) 

36. 
Sigurðr  Vigfússon  skólameistari 

(d.  1753)  710. 
Sigurðr  Þórðarson    kolls    (kalls, 

KoUsson,   Kallsson)  á  Ögri  og 

á  Mýrum  i  Dýrafirði   (1366- 

1394)  54. 
Sigurðr     Þorláksson     prestr     á 

BergstCðum    og    á    Mælifelli 

(1440—1500)  566. 
Sigurðr      Þorsteinsson      prestr 

nyrðra  (1524)  206. 
Sigurðsson:    Árni,  Auðun,  Bogi, 

Eyjólfr,  Gisli,  Guðmundr,  Hal- 

dór,  Hallgrimr,   Hallr,    Helgi, 

ísleifr,  Jón,  Kolbeinn,   Magn- 

ús,  Narfí,    Oddr,    Ólafr,    Páll, 

Sigurðr,       Teitr,       Þórarinn, 

Þórðr,  Þorgils,  Þorkell,  Þor- 

steinn. 
Sigurðssynir    (þ.  e.  Bjarni,  Arni 

og    Hákon,     synir     Sigurðar 

Árnasonar,     lögmanns    Odds- 

sonar)  432. 
Sigvaldadóttir :     HalLdóra. 
Sigvarðr    ábóti    i    Þykkvabæ  i 


Veri  (1531-1534)  574,  6  59 
677,  715-716; 

siki  329. 

Sílalækr  í  Helgastaðahrepp  322. 

silfr  95,  98,  105,  115,  124,  137, 
138,  148,  151,  164,  175,  197, 
221,  244,  288,  295,  299,  313, 
317,  320,  322,  328,  330,  332, 
335,  336,  343,  427,  476,  484, 
503,  512,  554,  588,  589,  735, 
739,  753.  --  hvitt  silfr  295.— 
silírbeit  307.  —  silfrbúningr 
295,  306.  —  silfrfesti  221, 
317.  —  silfrhompull  295.  — 
silfrkaleikr  17,  295.  —  silír- 
kross  190.  —     silfrlindi  298. 

—  silfrskál  299.  —  silfr- 
skjöldr  305,  306,  312,  313, 
317.  —  silfrspjald  295.  — 
silfrstaup  299.  —  silfrsylgja  94. 

—  silírtexti  295.  Sjá  og  sbr. 
agnus,  argentum,  borðsilír, 
heilags  anda  skál,  horn,  ka- 
leikr,  kóróna,  maliershringr, 
propiciatorium,  skrin,  skurn, 
staup,  stikhnifr,  sylgja, 
texti. 

Silfrastaðir    i    Blönduhlið     284, 

304,  428,  431. 
silki  197,  296,  297,  306,  317.— 

silkidúkr  190,  306.    —    silki- 

hlöð  (á  kantarakápu)   197.  — 

silkiskaut   313.       Sjá    merki, 

sótdript. 
Silungahella  á  Álptanesi  146. 
Silvester  papa  317. 
Simon  Bæringsson  prestr  nyrðra 

(1524)  206. 
Simon  Hallvarðsson  eystra  (1522 

—1523)  122. 


fefeÓÍSÍ'É 


§ái 


i 


Öímon  JónssoD,  Héðinssonar, 
„spégautr",  kirkjuprestri  Skál- 
holti  (1545)  159,  539. 

Símon  og  Jádas  59. 

Símon  Ormsson  i  Árnessþingi 
(1506)  727. 

Simon  £>orsteinsson  lögréttu- 
maðr  (1504—1535)  47,  227, 
344,  409,  427,  429—430,  553, 
575,  726. 

Simonarson  (Simonsson):  Brandr, 
Gisli,  Ólafr,  Særaundr,  Þórar- 
inn,  Þorsteinn. 

Simonsmessa  473,  635,  749. 

sira  1,  8.  11—12  17—19,  22, 
27,  30,  34,  36,  38,  42,  46—47, 
52—54,  56,  62—63,  66—74,  77— 
80,  82.  88—97,  110,  112—116, 
118-121,  123,  125—127,  131- 
139,  145,  151,  158—159,  164, 
166-167,  172-175,  177-178, 
183—185,  187,  196—198,  206, 
209—210,  213—216,  221—222, 
225,  230,  237,  240-242,  244, 
246,  248—249,  259—264,  266, 
269—270,  275,  278—279,  285 
287,  289—290,  293,  299,  307, 
811,  323,  325,  326,  327,  329, 
331,  334,  336,  339,  341—342, 
845—347,  854—356,  358—360, 
362,  368—376,  378—380,  387, 
389—390,  392—393,  396,  399- 
400,  402,  404—406,  408,  412— 
413,  416,  421,  429,  438,  439, 
441,  443—444,  449—458,  457 
—458,  461—462,  464-467,  470 
-472,  474—476,  480—483,  488, 
491  -  492, 496, 498—499,504—508, 
510—521,  525—526,  530—532, 
535,  639—540,  543—545,  551— 
554,  567,  559—560,  662—565, 
667—673,  578,  586,  688—689, 
692—693,  697,  699—600,  603 
—607,  610—611,  613-617,   619, 


621,  623,  626—627,  630,  638— 
640,  644-645,  648—651,  654, 
656,  668—659,  662—664,  676 
—677,  682-684,  686—688,  692, 
696,  698,  703-706,  711,  614— 
716,  719,  721,  723,  725,  730, 
732,  734,  744—745,  749—751, 
754,  763—765,  767—668. 

Sita  hÍD  helga:  Situ  likneski 
313. 

Sixtus  páfi  n.  39. 

Siæland,  sjá  Sjáland. 

Sjáarborg  1  Skagafirði  20,  21, 
662—663. 

Sjáland  167—168. 

sjálfdæmi  606. 

sjálíræði  616. 

Sjófarland,  sjá  Sjóvarland. 

sjónarvitni  516. 

sjónhending  29. 

sjór  25,  29,  83,  85,  97  -98,  125, 
129,  222,  289,  308,  347,  414, 
415,  417,  465,  641—642,  687, 
750-751.  —  til  sjós  og  lands 
258^  276,  345.  —  sjógangr 
98. 

Sjóvarland  á  Skaga  302. 

ajúkdómr,  sjúkleiki  361,  588. 
Sbr.  sárasótt. 

Sjö  sofendr  (septem  dormientes) 
462. 

sjöttareiðr,  sjá  séttareiðr. 

sjöund  140. 

Sjöundá  i  Barðastrandarsýslu 
748. 

sjöundi  dagr  jóla  440. 

sjö  vikna  fasta  474. 

skaði    365,    411,  484,  676,  598, 

607,  623,  633,  669,  691. 

skaðræði  143,  668,  727. 

Skafinsson:  Björn. 

skafiaskeifa  307. 


932 


REGISTR 


Skagafjörðr  21,  69—70,  91,  93, 
385,  206,  221,  283—284,  301, 
321,  338-339,  349—350, 
357,  396  -397,  399,  412,  429, 
431,  441,  449,  451-453,  462, 
527—529,  564-565,  592,  682 
-684,  694—695,  698,  711, 
766.—  Skagafjarðarsýsla266, 
267. 

Skagaströnd  i  Húnavatnsþingi 
184,  288,  321,  425,  435,  489, 
491—492,  640-  642. 

Skagí  við  Dýrafjörð  244,  370. 

Skagi  nyrðra  82,  184,  302,  303, 
304,  321,  421,  465-466,  523, 
573. 

skák  298,  329.  -  skák  með 
tönn  588.  —  tannskák  427. 

skál,  skálar  260,  261,  297,  299, 
300,  307,  316,  324,  326,  329, 
330,  334,  563,  645.  —  skál 
með  kerum  318.  Sbr.  silfrskál 
smáskál,  tréskál. 

Skál  á  Siðu  188. 

Skálá  i  Sléttuhlið  301, 388—397, 
499,  730—731. 

Skálanes  i  Barðastrandarsýslu 
196. 

Skálanes  i  Vopnafirði  179. 

Skálar  við  Berufjörð  732. 

Skálavik  i  Vatnsfjarðarþingum 
144. 

Skáldabær  i  Álptaveri  189. 

Skáldalækr   i  Svaríaðardal  301. 

Skáley,  eign  Múlai  Aðaldal327. 

Skáleyjar  á  Breiðafirði  437,  718 
-719. 

Skálholt  (Scallhold,  Schalholt, 
Schallholt),  Skálholtsbiskup, 
Skálholtsbiskupsdæmi,  —  dóm- 


kirkja, 


staðr,    -  stóU  13 


-15,  19-20,  22-23,  30,  32— 
37,  39,  43,  58,  64,  71,  73,  75— 
81,  83,  85,  88,  98—99, 116—121, 
123-125,  128—130,  132—133, 
136—137,  139-140,148,151,157 
—158,  161—163,  165—166,  172 
—177,  180—182,  184—185,  187 
—189,  195,  199—204,  206,  209 
—210  217-219,  223—227,  230 
-237,  240,  242—247,  250—251, 
254—255,  257—258,  262—264, 
266,  272—277,  281,  286,  290— 
291,  338,  340—342,  344—346, 
354—359,  369,  371—374,  376— 
378,  382,  390—396,  399,  401— 
402,  404—406,  410—413,  415— 
420,  422—424,  441—442,  444— 
447,  449,  452,  453,  455—461, 
464—465,  470,  474—475,  477— 
478,  480—484,  498,  500-501, 
504,  506—507,  509-511,  516— 
518,  521,  630—531,  533,  535— 
643,  545,  546—548,  650—551, 
555—556,  568—561,  660,  672— 
674,  677,  679,  586—587,  590  592, 
697,  600,  606,  611—616,  621— 
623,  626-627,  636—640,  644— 
646,  648—660,  651—653,  657, 
659—663,  670,  673—674,  677, 
682,  685,  689—690,  693—698, 
701—710,  712,  715—718,  720— 
723,  726—730,  732,  735—738, 
740,  742,  744—745,  752,  754, 
763—766. 

skáli  139,  308,  524,  529,  560.— 
skálavist  49,  523. 

Skáli  (austasti)  undir  EyjaíjöU- 
am  392. 

Skáli  i  Þingeyjarþingi  323, 

skálkr  99. 

Skálmarnes  i  Barðastrandarsýslu 

236,  587,  588,  592. 
Skálpagerði  í  Eyjafirði  309. 


REGISTR 


938 


Skamhéðinshöfðanes      á     Sléttu 

310. 
Skamhéðinsnes     á     Sléttu    311, 

319. 
skamrif  191. 

Skáney  í  Eeykholtsdal  290,  361. 
Skaptafellsheiði    í    Öræfum  471. 

—  Skaptafellsskógar  470. 
Skaptafellsþing  104. 
Skaptason:  Þorleifr. 
Skapti     Jónsson     lögréttumaðr 

(1533)  571. 
Skapti  Loptsson  prófastr  á  Set- 

bergi    (1571-1624)  567,  569. 
skaptpanna  334. 
Skárastaðir  i  X>ingeyjarþingi  327. 
Skarbasteinn,  sjá  Skarfasteinn. 
skarð  (fjallaskarð)  462, 
Skarð  (óvist  hvar)  129. 
Skarð  í  Drangavik  25. 
Skarð    i  Fnjóskadal  321,  402— 

403,  448—449,  746—747. 
Skarð,    selstaða    frá   Grenjaðar- 

stað  323. 
Skarð  á  Landi  505,  514. 
Skarð    i    Langadal  (Geitaskarð) 

26,  27,  28,  435—436. 
Skarð  i  Meðallandi  189. 
Skarð  (Mallandsskarð)  á    Skaga 

321. 
Skarð    á    Skarðsströnd  54,  143, 

156,  288,  396,  443,  463,  688, 

706,    722,    724.  -  Skarðsbók 

(codex  Scardensis)  af  postula- 

sögum  688. 
Skarð  á  Vatnsnesi  315,  746,  747. 
Skarðsá   i   Bleiksmýrardal   310, 

332. 
Skarðsá     i    Sæmundarhlíð    321, 

397,  604. 
Skarððdalr  í  Siglufirði  301. 


Skarðshlíð  undir  EyjafjöUum  107. 
Skarðssel  i  Eyjafirði  309. 
Skarðsströnd    í    Dalasýslu    54, 

443,  463,  577,  688,  693,  705, 
722,  724,  749. 

Skaríasteinn  i  Sléttuhlíð  303, 
305,  389,  731. 

Skarfstaðir  i  Hvammsveit  589. 

skári  562. 

Skarir  i  Svíþjóð  32. 

skarklofar  (Ijósasöx)  328. 

Skatastaðir  í  Skagafirði  302. 

skattr,  skattgjald,  skattgjöf,  skatt- 
heimta,  skattlofan  1,  2 — 4.  5, 
7,11,107—108,111,  160,  164, 
199,  236,  266,  363-365,  367, 
495,  579,  670,  738,  741.  — 
skattbóndi  362—368,  733- 
734.  —  fuUrétti  skattbónda 
363—368.  —  skattland  522, 
761. 

Skefilsstaðir  í  Skagafirði  321. 

Skeggi  Koðransson  prestr  syðra 
(1530)  530. 

Skeggjabrekka   i  Ólaísfirði  301. 

Skeggjason:  Jón. 

Skeggi'astaðir  i  Landeyjum  424. 

Skeggjastaðr  ( — staðir)  á  Strönd- 
um  193,  262,  292. 

skeið  67,  588.  —  skeiðar  með 
mottu  298.  Sbr.  látúnsskeið. 

Skeið(in)  i  Árnesþingi  130,  132, 

444,  481,  483,  518. 

Skeið    (Skeiðsland)  í  Reykjadal 

327. 
Skeið  i  Svarfaðardal  319. 
Skeið  (Vikarpkeið)  i  Árnesþingi 

636-638,  660. 
skeifa  334.     Sbr.  skaflaskeifa. 
Skeljahamarsósar    á  Sléttu  311. 
Skeljungsvatn  í  Vopnafirði  609. 


^34 


REGISTR 


Skellubjarnastaðir  í  HÚDavatns- 
þingi  (eyðijörð  1525)  314^). 

SkeUubran(d)sstaðir  í  Húna- 
vatnsþingi  627^). 

skemd  620,  726. 

skemma  308,  529. 

sker  212,  748. 

Sker  i  Homafirði  93,  273. 

skerborð  307,  324,  564. 

skerdiskr  259,  309,  318,  329, 
330,  334. 

skeri,  skerabrot  300«,  308,  324. 

Skernabbi  í  Lóni  50. 

skib,  sjá  skip. 

Skíðadalr  upp  úr  Svaríaðardal 
334. 

Skíðason:  Guðmundr. 

Skiðastaðir  i  Laxárdal  321. 

Skiðastaðir  (eyðijörð)  í  Þingi 
314. 

skikkan  558. 

skil  584. 

skiladómr  538. 

skildagi  350,  466,  552,  658,  711, 

-    744,  764. 

Skildinganes  við  Skerja^örð  144 
—147,  365.  —  Skildinganess- 
ætt  145. 

skildingar  lybskir  500. 

skileyrir  102. 

skilgetin  börn,  skilgetnir  erfingj- 
ar,  skilgetning  177,  257,  356, 
391—392,  501,  512—513. 

skilmáli  11—12,  50,  56,  58,  63, 
89,  93—95,  102, 151, 155, 157, 
179,  209,  237,  263,  276,  290, 
325,  357,  412,  422-423,  435, 
443,  476,  553—554,  586,  600 


^)    Ætli  þetta  sé  ekkisamajörð- 


-601,  604,  616,  656,  666, 
684,  694,  719. 

Skilraannahreppr  i  Borgarfjarð- 
arsýslu  228. 

skilorð  82,  381—392,  556,  659, 
732,  764. 

skilriki  54,  57,  116,  120,  177, 
200,  225,  344,  346,  347,  357, 
397,  511,  537,  546,  552,  705 
—706,  728-729,  732,  750. 

skilrikir,  skilvisir  bændr,  dug- 
andi^dandi,  góðir)  menn,  prest- 
ar,  skilvisar  kvinnur  153,  214, 
252,  397,  400,  484,  501,  519, 
523,  545,  556,  568,  582,  584. 

skinn,  skinnblöð,  skinnbréf, 
skinnbækr,  skinnroUa,  skinn- 
þvengir  1,  4,  21,  33,  60-61, 
65,  70,  72,  86,  88—90,  96,  103 
—105,  107—108,  112—113,  116, 
119,  122,  131,  137,  139, 142, 148, 
151,  154—157,  160,  172,  180- 
181,  184,  198,  204,  206—207, 
209,  211,  217—219,  221,  224, 
226,  234,  237,  241—242,  246, 
249,  259,  265,  268,  270,  272, 
274,  278—280,  284,  287,  293, 
296,  298,  305,  307,  313,  323,  328, 
335,  339,  341,  352—353,  355, 
361,  372,  377,  382,  388,  390, 
401,  410,  413—414,  417-419, 
421,  435—436,  444,  447,  450— 
453,  457,  460,  464—466,  470, 
480,  482—484,  489—490,  492 
—494,  498,  502,  504,  506,  512, 
514,  521,  523-526,  532,  535, 
539—541,  [545,  557,  675,  577— 
578,  585,  588,  591,  595,  602,  612, 
617,  619,  621,  624—625,  626, 
637,  647,  652-653,  658,  661 
—662,  664,  665,  668,  671-674, 
677—679,  685,  688,  692—693, 
696,    699,    701,  706—707,  710— 


REGISTR 


935 


711,  713,  722,  724,  727,  730, 
734—736,  740,  842-746,  749 
—750,  761,  765.  —  skinn- 
sessa  208.  —  skinnstakkr 
259.  Sjá  og  sbr.  bjarnfeldr,  húð, 
húía,  íkornaskinn,  kálfskinn, 
kapalhá,  klippingr,  kóss, 
kýrhúð,  skógæra,  skóleðr, 
skollaskinn,  stakkr,  uxahúð. 
Skinnalón  á  Sléttu  301,  310,  324, 

—  Skinnalónsreki   311. 
Skinnastaðir    í    Húnavatnsþingi 

314. 

Skinnastaðlr  í  Öxarfirði  294,  310, 
319. 

Skinnþúfa  í  Skagafirði  301. 

skip  2,4, 7, 11,  59,  30-81,98-99, 
104, 137- -138, 163-165, 173— 
175,  208,  237,  251,  295,  325, 
373—374,  414—415,417,422, 
471,  485,  524,  537,  583,  643 
—644,  648-649,  670,  691, 
758-760,  762.  —  skip  fer- 
ært  260.  —  skipbrotsmenn 
414,  415,  417.  -  skipsgi'öí 
648—649.  —  skipherra  413, 
460.  —  skipakvöð  (í  Gamla 
sáttmála)  7.  —     skipmenn  98. 

—  skipmanns  þjónusta  251. 

—  skipnafar  307.  —  skipreiki 
145.  —  skipsátr  49,  471.  — 
skipstaða  309,  389,  451,  470, 
523—524.  —  skipstjóri  59, 
422.  —  skiptoUr  104.  —  skip- 
verjar  97.  Sbr.  ár,  áttæringr, 
dómkirkju  skip,  farmaakip, 
haískip,  Hamburgermand,  há- 
seti,  hnoðsaumr,  naust,  ró 
(rær),  segl,  sexæringr, 
stjóri,  strengr,  stýrimaðr,  tein- 
æringr. 


SkipakJettr  á  Alptanesi  146. 

skipan  3,  45—46,  66,  69,  82, 
88,  97,  111,  116,  117,  136- 
137,  159,  173,  187,  215—216, 
233,  239,  250,  466,  535-536, 
540—541,  578,  585,  588,591, 
648,  660,  672—673,  698-699, 
708,  738,  742—743,  751—752. 

skipti,  skiptabéf,  skiptingarbréf 
7,  67,  86—87,  88,  147,  227— 
228,  234-235,  270—272, 
427-432,  436,  528-530,  546 
—547,  570,  705. 

skiptitíund  20. 

skjal,  skjalabækr,  skjalasöín  1 — 
3,  6,  13,  31,  35,  37,  39,  41, 
43,  54,  62,  64,  96,  185,  215, 
249,  344,  347,  361,  444,  476, 
544,  564,  567-568,  614,  670, 
676,  750-751. 

skjal  og  fororð  493. 

Skjaldbreiðarhólþúfa  á  Skaga- 
strönd  642. 

Skjaldbreiðarvatn  á  Skagaströnd 
642. 

Skjaldfönn  i  Arnarfirði  244. 

Skjaldfónn  á  Langadalsströnd 
502. 

skjallegheit  75.  —  skjallegir 
(skjælegir)  menn,  skjalleg  vitni 
268,  5.14,  542,  606,  626,  667. 
— skjalleg  (skjæleg)  erindi  584. 
—     skjalleg  vörn  574. 

skjól  327,  585-586,  591.    ; 

skjóla  260,  261,  324. 

Skjöldólfsstaðir  á  Jökuldal : 
Skjöldólfsstaðamenn  639.  — 
Skjöldólfsstaðavegr  639. 

skjöldr  (kirkja)  295,  313.  Sjá 
koparskjöldr,  látúnsskjöldr, 
silfrskjöldr. 


936 


REGISTR 


skjöldr  (i  innsigli)  532. 

skoífeld  387,  Sjá  skógæra. 

skógar,  skógarpartr  38,  43,  65, 
106,  108,  182,  184,  196—198, 
245,  252—253,  309,  310,  320, 
326,  328,  451,  470,  471,  520, 
521,  540,  559,  565,  608,  639, 
644-645,  672,  687,  742.  - 
skógarhögg  252-253,  559.  — 
skógamörk  686.  —  skógar- 
staða  328.  Sbr.  Dynhagaskógr, 
eldiviðr. 

Skógar  undir  EyjaíjöUuni,  Skóga- 
eignir  60,  105—106,  160— 
161,  493-494,  540,  625,  672, 
678,  699,  707—708,  742. 

Skógar  i  Fnjóskadal  429.  431. 

Skógar  i  Húsavikrhreppi  301. 

Skógar(DÍr)  i  Múlaþingi  43, 
269,  277,  563. 

Skógar  á  I>elamörk  318. 

Skógar  i  Öxarfirði  310. 

Skógarholt  á  rellsströiid  750. 

Skógarströnd  i  Þórsnessþingi 
464. 

skóleðr  561,  587. 

skóJi  90—91.  —  skólabaðstofa 
(á  Munkaþverá  1525)  307.  — 
skólabarn  245.  —  skólahald 
245.  —  skólameistari  266, 
461,  477,  539,  710,  737. 

skollaskinn  belgöegin  124. 

Skollatunga  i  Hörgárdal  318. 

skór:  tvenn  pör  skó  276,  423. 
—  skógæra  386.  Sjá  skóleðr. 
Sbr.  skæðatoUr. 

Skoravik  á  Fellsströnd  739. 

Skoravikrá  i  Dalasýslu  508. 

Skorradalr  i  Borgarfirði  258, 
559. 


Skorrastaðr  i  Norðfirði  245,  393, 

394. 
skortr  541,  542. 
skot  69,  148,  149,  397.  —  skot- 

mannshlutr     310—311,     315, 

324. 
Skotar,  Skotland  238,  422,  576, 

633. 
skrá  (skjal,  skýrsla,  bók)  38,  42, 

—43,   54,   58,   92,  172-173, 

191,  198,  243,  259—262,  381, 

750-751. 
skraddari  259. 

Skrapatunga  á  Skagaströnd  302. 
Skrauma     á    sýslumótum    Dala- 

og  Snæfellsnessýslu  139,  212, 

508. 
Skrauthólar  á  Kjalarnesi  276. 
skreið    12,  26,    102,    137,    138, 

191, 198, 244, 321, 343, 881,414 

-415,    417,   484,    512.   584, 

723,  731,  753.  Sbr.  lest. 
Skriða  i  Fljótsdal,  Skriðuklaustr 

(helga   likamans    klaustr    að 

Skriðu)   38,  42-43,   46,   122 

—123,   244-245,    254,    280, 

370-372,  408,  677, 715—716. 
Skriða   i    Reykjadal    121—122, 

405,  485—486,  525. 
Skriðdalr  i  Múlaþingi  280. 
Skriðnaíell      i      Þingeyjarþingi 

812. 
Skriðubrekka,  eyðijörð  Þingeyra- 

klaustrs  314. 
Skriðuland  við  Eyjaíjörð  319. 
skrifari    52,  140,  160,  161,  250, 

251,  521. 
skrifelsi  84,  533. 
skrin     (með    kopar,    búið    með 

silfr)  190,  295,  313,  316,  320, 


REGISTR 


^37 


322,  325,  330,  332^  333.  — 
skrín  Guðmundar  biskups 
Arasonar  295.  —  skrín  saucti 
Jóhannis  295.  Sjá  koparskrín, 
Sbr.  siJfr. 

skript  sancte  Luciu  196. 

skriptir  51—52,  91—92,  115, 
130-131,  133,  138,  178,  225, 
245,  251,  277,  354,  440,  475, 
508,  517,  531-532,  569,  606 
-607,  613,  627,  638,  646, 
661,  678,  709-710,  726,  736, 
763.  —  skriptrof  52.  —  skript- 
roíi  52.     Sjá  stórskriptamenn. 

skrúði  335,  541,  542.  —  skrúð- 
hús  296^  297,  305,  556.  - 
skrúðakista  328,  330.  Sjáfóstu- 
skrúði. 

skrúðklæði  108,  579.  —  skrúð- 
klæðaburðr  579. 

flkræða  314. 

skrökbréf  145. 

Skuggabjörg  i  Deildardal  302. 

Skuggabjörg  í  Höfðahveríi  309, 
319. 

Skúlason :    Hafliði. 

skuld,  skuldir,  skuldamál  14, 16, 
83,  101—102,  105,  114,  124, 
130,  144,  161,  259,  269,  377, 
388—399,  431,  436—437,  442, 
444-445,  456,  514,  518,  525, 
545-547,  552,  579,  582,  620, 
622-623,  712,  713,  721.  — 
skuldir  útlendra  manna  584. — 
skuldarbleðill  720.  —  skulda- 
menn  102.  —  skuldskeyting 
408.  —  skuldunautr  óhættr 
768. 

Skúli,  faðir  Hafliða,  á  Hvallátri 
i  Mjóafirði  (c.  1450-1490) 
143, 


Skúii  Guðmundsson,  prests 
Skúlasonar,  Sveinsstaðamaðr 
(1522),  „bóndi"  á  Holtastöð- 
um,  lögréttumaðr  og  sýslu- 
maðr  i  Húnavatnsþingi  (1522 
-1530)  70,  103,  111,  379, 
436,  489,  534,  536. 

Skúli  Jónsson  lögréttumaðr  syðra 
(1611)  539,  540,  615. 

Skúli  Tumasson  lögréttumaðr 
(1522—1535)  86,  101,  268, 
360,  536,  737. 

Skúli  Þorláksson  prestr  á  Grenj- 
aðarstað  (d.  1704)  95,  112, 
402,  623,  654,  656. 

Skúmuhellir  í  Drangavík  á 
Ströndum  315. 

Skúmsstaðir  í  Landeyjum  423 — 
424. 

Skutilsfjörðr  í  ísafjarðarsýslu 
345,  346. 

skurðr  (lækjar)  249. 

skurðr  (rýrnan)  456. 

skurn  silírbúin  299. 

Skútir  i  Eyjafirði  662—663. 

Skútustaðir  við  Mývatn  636. 

skylda  111,  209,  266-267,  471, 
495,  673,  741.—  skyldukrafa 
16.  —     skylduþing  108. 

skyldugleiki  211. 

skynsamlr  menn  70,  366,  3C6, 
452-453,  475,  505,  513, 
530. 

skynsemdar  vog  421. 

skyr  309,  321,  331,  343. 

Skyrgeil,  örnefni  í  íaafirði  521. 

skyrtulérept  276,  423,  561. 

skæðatollr  176. 

skömm  398. 

Skörð  í  Reykjahverfi  301,   594. 

Skörðugil    (ytra    og    syðra)    í 


938 


REGISTR 


Skagafirði  301,  321. 
slátr  137-138,  191.     Sbr.   bógr 

(af  nauti),  kjöt,  kviðáll,  nauts- 

þjó,  siðuspelar,  skammrií,  uxa- 

magáll. 
sleði  300,  309. 
sléggja  300. 
Slesvík  60.  72,  134,  171,  432- 

434,  469,  522,  761. 
Slétta  í  rijótum  302. 
Slétta  =z  Melrakkaslétta  311. 
Sléttahlíð  í  Skagafirði  301,  305, 

388,  499,  730—731. 
SléttaDes     í   Arnaifirði    57—58, 

704-705. 
Sléttadalr    (Sléttr  dair)    í  Dala- 

sýslu  193^  194. 
sléttr  maðr  362—363.  —  fullrétti 

slétts  manns  365—366,  368. 
Slóðholt  á  Mýrum  568. 
sloppr    186,  190,  197,  305,  313, 

317,  322,  326,  328,  330,  332 

333. 
slot,  slott  (sloth,  slath)  135,  173 

217,   433-435,   469-470, 

487. 
Slý  (slý?)  i  Grenjaðarstaðaþing- 

um  327,  562. 
slægjur  66,  687. 
slög  69,  99-100,  148—149,397, 

398. 
smábjalla  296,  307,  313,  317. 
smábók  332. 

smádrengir  414,  415,  417. 
smájörð  371. 
smák(n)appar  113. 
smákeröld  300,  309,  316,  318. 
smáklukka  320. 
smali  (búsmali)  327. 
smálíkneski  325,  326. 
smálki  (=  smámunir)  334. 


Smálönd  i  Höfðahverfi  329. 

smámunnlaug  318. 

smápottr  318. 

smáreki  21. 

smáskál  564. 

smástóll  314. 

smástykki  með  m^ssuklæðabún- 
ing  330, 

smásveinn  650. 

smátiund  9,  20. 

smiðatól,  sjá  og  sbr.  bíla,  greipi- 
járn,  haldhaki(?),  hamar,  hnoð- 
saumr,  klaaföx,  löð,  nafrar, 
rekjárn,  reksaumr,  ró,  skip- 
nafrar,  steðji,  söðlabeit,  sög, 
þjöl,  öx. 

smiðja  191,  300,  308,  316,  331. 
Sbr.  steðji. 

smiðr  480,  481. 

smjör  59,  102,  106,  137—138, 
191,  198,  244,  260,  300,  316, 
321,  343,  471,  494,  540,  584, 
646,  657,  672,  733—734,  742 
—  smjör  (kleggi,  „grásíða") 
i  borðhúsi  á  Munkaþverá 
(1525)  álnum  mælt  á  hvern 
veg  308.  —  smjörjárn  300, 
329.  Sjá  lausasmjör. 

smjör  (viðrnefni)  408. 

Smyrlabjörg  i  Hornafirði  471. 

smyrsl  (við  sárasótt)  290. 

Snartarstaðir  á  Sléttu  310,  319. 

Snartastaðir  í  Borgarfirði  247 — 
248. 

sniðlar  300. 

Snjádalsgljúfr  í  Arnarfirði  29. 

Snjófaxey  i  Hvammsfirði  212. 

SDJófjallaströnd,  sjá  Snæfjalla- 
strönd. 

Snjólfr      Hraínsson,      lögmanns 


Brandssonar, 


sýslumaðr, 


BEGISTR 


939 


„bóndi"  undir  Ási  i  Fellum 
(1523—1532)  135,  371,  372— 
373,  379,  384,  387-388, 
390,  393—394,  415,  416,  501, 
627. 

Snjólfr  Jónsson  prestr  nyrðra 
(1522)  109. 

Snjólfsdóttir :      Anna,  Salgerðr. 

Snjólfsson :    Eiríkr. 

Snóksdalr  i  Miðdölum  48-49, 
139,  212—213,  242,  461, 
616. 

Snorrason:  Einar,  Eirikr,  Jón, 
I>órðr,  í>ormóðr,  Þorvaldr. 

Snorrastaðir  i  Hnappadalssýslu 
567. 

Snorri  Guðmundsson  á  Þor- 
láksstöðum  i  Kjós  (1534)  708 
-709. 

Snorri  Helgason  vestra  (um  1510) 
54. 

Snorri  Helgason,  Steinmóðs- 
sonar,  i  Borgarfirði  (1528) 
464. 

Snorri  Hjálmsson  kirkjuprestr 
i  Skálholti  (1523—1524)  og 
síðar  prestr  í  Holti  undir 
Eyjafjöllum  (1523—1534)  130, 
132,  176,  180,  182,  210,  235, 
250,  255,  341,  412,  498,  501, 
518,  597,  599,  613,  614,  660, 
677,  702,  704,  705,  708,  712. 

Snorri  Jónsson  prestr  i  Mikla- 
holti  (1525-1534)  288,  510, 
650,  695. 

Snorri  Jónsson  prófastr  á  Helga- 
feUi  (d.  1756)  73,  96,  193, 
311. 

Snorri  Þorgilsson  prestr  á  Húsa- 
felli  (1530)  Ö41. 


Snorri  í>orleifsson    kyngir,    ofíi- 

ciaiis  (d.  1376)  346,  347. 
Snorri  Þormóðsson  lögréttumaðr 

i     Þverárþingi    (1530—1533) 

541,  543,  671. 
Snæbjarnarson:     Björn,  Eggert, 

Gisli,  Markús. 
Snæbjarnarstaðir    i    Fnjóskadal 

309. 
Snæbjörn  Gislason,  Filippusson- 

ar,  lögréttumaðr  og  sýslumaðr 

(1523—1526;')  erdáinn  1529) 

140,  141,  148,  258,  269,-270, 

360.  498,  562. 
Snæbjörn  Haldórsson  i  Rangár- 

þingi  (1535)  720. 
Snæbjörn     Torfason    á    Kirkju- 

bóli  i  Langadal  (d.  1666)  90, 

378,  385,  444. 
Snæbjörnsson,    sjá   Snæbjarnar- 

son. 
Snæfellsnes  512. —  Snæfellsnes- 

sýsla  743. 
Snæfjöll  á  Snæfjallaströnd   249, 

436.    —     Snæíjallaströnd  við 

ísaíjarðardjúp  56,  345,  346. 
Snæringsstaðir      i     Svinavatns- 

hreppi  i  Húnavatnsþingi  302. 
Snærisvellir,  sjá  Sýrisvellir. 
soðhús  (á  Hólum  1525)  300. 
soðkrókr  300. 
sókn  (máls  og  fjár)  10,  63,  225, 


1)  I  bréfi  frá  6.  Júli  1525  er  Snæ- 
björn  talinn  dáinn  þá  [(„Snæbjörn 
heitinn  Gíslason"),  en  1526  er 
hann  talinn  í  dómi  á  Alþingi.  Ár- 
tal  bréfsins  (á  bls.  269-70),  sem 
ekki  er  nú  til  í  frumriti,  mun  því 
rangt  1525,  fyrir  1528, 


940 


REGISTB, 


341-342,  358,  483,  679.  - 
sóknarmaðr  (=  valdsmaðr)  12. 

sókn  (kirkjusókn) :  sóknarherra 
49.  -     sóknarkirkja  293. 

sóknir  (hákallasóknir)  308. 

sóldúkar  (yfir  likneskjum)  328. 

Sóleyjarteigr,  eign  Grenjaðar- 
Btaða  323. 

Sólheimasandr  i  Skaptafellsþingi 
494,  707,  740. 

Solveig  Bjarnadóttir,  Andrés- 
sonar  (1525)  270—271,  272. 

Solveig  Björnsdóttir,  I>orleifáSon- 
ar  (d.  1495)  54,  55,  545— 
547,  566,  676. 

Solveig  Björnsdóttir  (Guðnason- 
ar),  kona  Olafs  Naríasonar 
(1530—1531)  559—560,  572- 
573. 

Solveig  Grímsdóttir,  Pálssonar 
(1527)  428-431. 

Solveig  Hrafnsdóttir  abbadís  á 
Reynistað  (1524—1534)  221- 
222,379,402—403.  697-698. 

Solveig  Magnúsdóttir  nyrðra  (d. 
fyrir  1405)  27. 

Solveig  Þorleifsdóttir,  Árnason- 
ar  (d.  1479)  144. 

sonr  1,  3—4,  27,  54—56,  78, 
86—87,  113,  124—126,  195, 
197,  215—216,  220—221,  243, 
246,  260,  274,  278,  281,  286, 
293,  340-  341,  346,  369,  374 
--375,  418,  428,  430,  443, 
464-465,  472,  490-491,  498, 
502-503,  515,  527-  528,  537, 
557-558,  575,  597,  609,  651, 
659,  665-  666,  682  -683,:688, 
692,  730,  734,  747—748.'  — 
sonarbarn  352.  —  sonarsonr 
117,  551,  552,  557. 


sonr  (í  Christo)  421,  504,  716. 
Sópdyngja,  sjá    Gottskalk  Jóns- 

son. 
sótdript  (með  silki)  306. 
sótt  588.     Sbr.  sjúkdómr. 
Spákonufell  á  Skagaströnd  302, 

314.  -  Spákonuarír  315. 
Spáná   í   Unadal    i    Skagafirði 

302. 
spegill  (1523)  195. 
spell  227. 
spensl  588. 
spíra  (með  loki)  299®. 
spjaid  (gylt)  295,  297,  327.  Sjá 

silfrspjald. 
Spjaldhagi  i  Eyjafirði  382,  383, 

427,  430,  467. 
spjöll  541,  542. 
spónn,    spænir,     spóngefla    210, 

259,  260,  261,  318,  326,  563, 

645—646.     —        spónastokkr 

330. 
Sporðr    i    Akrvík    á    Ströndum 

25,  314. 
sprang  (á  dúk)  186,  297. 
Spræningr  i  Ólafsfirði  302. 
Staðarbakki  í  Miðfirði  294,  749. 
Staðarfell    á    Fellsströnd    240, 

241,  288,  706-707,  739—740. 
Staðarhóll  i  Siglufirði  301. 
Staðarhóll  í  Saurbæ  62,  64,  144, 

195,  246,  247,  288,  289,  396, 

443,  522,  550,  577,  653-654, 

761. 
Staðarstaðr,  sjá  Staðr  áReykja- 

nesi,  og  Staðr  á  Ölduhrygg. 
Staðarsveit  á    Snæfellsnesi  767, 

768. 
Staðartunga  i  Hörgárdal  318. 
staðfesti  (-festa)  679,  680,  698. 
staðfesting,        staðfestin^arbróí, 


REGISTR 


ð4i 


stadfestelse  169,  202,  347,  405, 
418,  432,  576,  690. 

staðr  (beneficium)  18,  19,  80, 
89,  125,  146,  165-467,  173 
-174,  187,  197^  209-210, 
221-222,  237,  248,  251,  260 
-261,  295-304,  305,  311, 
312,  315,  316,  319,  320,  323, 
324,  325,  327,  328,  329,  331, 
334,  335,  336,  374,  385,  395, 
396,  412,  407,  426,  438,  451, 
455-^459,  465,  472,  504,  511, 
516—518,  519,  529,  543- 
544,  545,  559—560,  563-564, 
565,  585-589,  606,  623,  637, 
638,  639,  640,  721,  726,  732, 
734—735.  —  staðarbót  544. 
—  staðarbréf  125,  127,  504, 
521-522,  692,  715.  —  stað- 
arbú  335,  336.  —  staðarfé 
622.  —  staðarforráð  543.  — 
staðarjörð  248,  316.  —  stað- 
armenn  197. 

Staðr  i  Aðaivik  502—503. 

Staðr  i  Grunnavik  476,  535, 
714. 

Staðr  i  Hrútafirði  587,  592. 

Staðr  i  Kinn  294. 

Staðr  (Staðarstaðr)  á  Reykjanesi 
437,  438,  503. 

Staðr  i  Reynisnesi,  sjá  Reyni- 
staðr. 

Staðr  i  Steingrimsfirði  463,  587, 
592. 

Staðr  i  Súgandafirði  278,  279. 

Staðr  (Staðarstaðr)  á  Ölduhrygg 
139,  286—287,  506,  616— 
618. 

stafadúkr  298. 

Stafafell  i  LÓni  42,  49—50, 
275. 


Stafangr  1  Noregi  230,  239,  685, 

690,  715. 
Stafey  fyrir  Skógarströnd  212. 
StaíFell  í  Fellum  190. 
Stafiiolt  i  Stafholtstungum    117, 

275,  314,  338,  464,  512,  543, 

563—564,     614—615,     745— 

746.     —       Stafholtstungur    i 

Mýrasýslu  338,  511,  543,  717, 

718. 
Stafn  i  Deildardal  i    Skagafirði 

711. 
Stafn  i  Reykjadal  595—596. 
Stafn  i  Svarfaðardal  334. 
Stafn  i  Svartárdal  429,  431. 
Stafnshóll     (Stafshóll)    á  Höíða- 

strönd  429,  431,  450. 
Stahlhof  i  Lundúuum  205. 
Stakkaberg  á  Skarðsströnd  688. 
Stakkholt    i   Landeyjura    423 — 

424. 
Stakkr  (Stakkar)  á    Rauðasandi 

271,  572. 
stakkr  (skinnaðr,  meÖ  skinnum) 

67,  318  472,  588. 
stálkragi  307. 
standstika  328. 
Stapadalr  i  Arnarfirði  29. 
Stapaklettr  á  Álptanesi  146. 
Stapar  (hvorirtveggja)  á  Vatns- 

nesi  315. 
stapi  568. 

Starkaðarson :    Hallr,  Jón,  Pétr. 
Starmýri  í  Álptafirði  austr  18 — 

19,   36.    —     Starmýrarsandr 

36. 
Starnes  á  Rosmhvalanesi  472. 
Starrastaðir  i  Skagafirði  565. 
statuta  34,  206,  339,  520. 
staup  299,  316,  329.  —      staup 

með  silír  588.     Sjá  blýstaup, 


942 


tlEGlSTÉ 


hornstaup,      pjátrstaup,    silfr- 

staup,tinstaup. 
Stawanger,  sjá  Stafangr. 
steðji  308. 
stefna,  stefnubréf,   stefnuforsögn 

51,     68-69,      91,     107-108, 

114,  116,  177,  214,  221-222, 

268,  282,  285,  346,  354,  370, 

373,  397,  400,  513,  515,   528, 

544,  556,  601,  622,  667,  713. 

—     stefnudagr     511,   728.  - 

stefnufall   133,  177,  222,  268, 

285,  370,  397,  556,  646,  667, 

713.  Sbr.  salastefna,    stundar- 

stefna. 
steikarahús      (á    Hólum     1525) 

299. 
Steiná  í  Svartárdal  302. 
Steinanes  í  Arnarfirði  464. 
steinar  (gimsteinar)  295. 
Steinar  i  Hornafirði  190. 
Steindórsson:    Sigmundr,  Teitr, 

Þórarinn. 
Steindyr    í    Höíðahverfii     628, 

651. 
Steingrimr      Bessason       prestr 

nyrðra  (1506-1535?)  VIEI,  82; 

IX,  89,  96,  109,  73P). 
Steingrimr     ísleifsson    lögréttu- 

maðr  i  Berufirði  (1530—1535) 

536,  627,  731-732. 
Steingrímsfjörðr    í   Strandasýslu 

26,  438,  463,  587,  592. 
Steingrimsson :  Egill,  Hallgrimr. 

Sveinbjörn. 
Steinkirkja  i  Fnjóskadal  301. 
Steinmóðr     Bárðarson     ábóti    í 

Viðey  (d.  1481)  34. 


')    Þessi  staðr  er  í  falsbréfi. 


Steinmóðr   Jörundarson  í  í>ver- 

árþingi  (1528)  464. 
Steinmóðr     Konráðsscn    vestra 

(1510)  54. 
Steinmóðsson:   Árni,  Helgi,  Jör- 

undr. 
steinn    146,  149,  373,  641,  709, 

753.  —     steinshögg  149. 
steinn  (litr,  steinn  i  klæði)  295, 

297,  319,    320.    —     steintjald 

306. 
steinn,     steint    lin,     sjá   lérept, 

steintjald,  tjald. 
Steinn  á  Reykjaströnd  301. 
Steinn  Jónsson  í  Eyjafirði  (1530) 

555. 
Steinn  Markússon  prestr  nyrðra 

(1522—1524)     89,    96,     109 

221. 
Steinn  Þorgeirsson  lögréttumaðr 

(í  Skaptafellsþingi;  1525)268. 
Steinnesi  Húnavatnsþingi,  Stein- 

nessfundr  (1522)  149,  219,  314, 

350,  671,  680,  697. 
Steinnýjarstaðir    á    Skagaströnd 

302. 
Steinólfsson :     Ari. 
Steinsholt  á  Fellsströnd  750. 
Steinsholt  í  Grnúpverjahrepp  160. 
Steinsholt  i   Leirársveit    380  — 

381. 
Steinsnes  i  Mjóafirði  austr  49. 
Steinsson:     Andrós,  Guðmundr, 

Jón,  Jör(g)en. 
Steinsstaðir  í  Miðfirði  326. 
Steinsstaðir    í  Tungusveit    321, 

838,  445-446. 
Steinsstaðir  í  Öxnadal  301. 
Steinsvað  i  Útmannasveit  73—74. 
steintjald  806. 


tlEGISTR 


94^ 


Steinunn     Andrósdóttir,     systir 

sira  Jóns  (152á)  214—215. 
Steinunn  Björnsdóttir,    í>orleifs- 

sonar  (c.  1480)  55. 
Steinun  Gunnarsdóttir,  fylgikona 

Lopts    Ormssonar     (enn  á  lííi 

1517)  215-216. 
Steinunn     Jónsdóttir,     Magnús- 

sonar,  frá  Svalbarði     (1533— 

1536)  658-659,  764—765. 
stekkr  709. 
Stephán  Gíslason     prestr   syðra 

(1529-1532)    481,    482,   518, 

530,  574,  613,  614,  637. 
Stephán  Hallkelsson  prestr  syðra 

(1530-1538)  569. 
Stephán    i    Hvitanesi    (d.   fyrir 

1903)  128. 
Stephán  Jónsson  biskup  í  Skál- 

holti    (d.    16.^)  Okt.  1518)  48 

—50,   55,   58,    65,    243,  245, 

373,  394,  458,  536,  538,  542, 

546,  568,  569,  601,  696,  721, 

723. 
Stephán     Loptsson,     Ormssonar 

(d.  1497)  144,  216—216. 
Stephán     Ólafsson      prófastr     i 

Vallanesi  (d.  1688)  737. 
Stephán  Þorgilsson  prestr  syðra 

(1528)  474. 
Stephánsson:  Andrés,  Ólafr. 
Stephanus       protomartyr      509, 

692.    —     Stephanus  líkneski 

326. 
sterbú  527. 

sterling  (pund)  757-760. 
stéttarker  299. 


1)  í  registri  VIII.  bindis  er  prent- 
villa  19.  Okt.  fyrir  16.  Okt. 


stigi  300. 

Stigr  Höskuldsson,  lögréttumaðr 
i  Hegranessþingi  (1527—1531) 
396,  527,  579,  581,  602. 

stika  298  (opt),  325.  Sbr.  kirkja. 
Sjá  koparstika,  standstika,  upp- 
haldsstika. 

stika  386,  473,  583—584.  — 
islenzk  stika  þingmælt  414 — 
415,  417. 

stikhnífr  (silfrbúinn)  298. 

stiki  (með  IX  stikum)  325. 

stjórar  191. 

stjúpíaðir  597. 

stofa  (í  Snóksdal  1523,  undir 
Staðaríelli  1525,  á  Reykhólum 
1529,  íÞykkvaskógi  1530)  139, 
288,  503, 577.  —  stórastofa  (og 
litlastoía :  í  Efradal  undirEyja- 
fjöUura  1522,áHöskuldsstöðum 
1527,  iKirkjbæ  áSíðu,áÖkrum 
í  Blönduhlíð  1530,  á  MöðruvöU- 
um  i  Eyjafirði  1530)  89,  435, 
470,  528,  555.  —  stofutjöld 
307,  360. 

Stokkhólmr  i  Sviþjóð  40. 

stokkr  259,  305,  308,  316,  317, 
324,  326,  329,  330,  563.  — 
stokkaker  315. 

Stokkseyri:  Codex  Stockören- 
sis  1. 

stola  325,  332,  735. 

Stolhoíwen  (i  Lundúnum)  205. 

stóll  298,  307,  325,  328.  —  stól- 
handklæði  300.  — stólklæði  190. 
Sbr  írammistöðustóll,  járnstóll, 
prestastóU,  smástóll. 

stólpi  (undir  páskakerti)  313. 

Stor  (=  Storð),  ey  við  Noreg  691. 

Stórabotn  í  Hvalfirði  262. 


^u 


REGISTDR 


Stórafesti  í  Skilraannahrepp  129. 

Stórufestarhöfuð  129. 
Stórahamar  i  Eyjaíirði  309. 
StórahvoU  i  Hvolhrepp  274. 
Stóramörk  undir  Eyjaf jöllum  87, 

107. 
Stórgýgar  í  Vestrhópi  326. 
stórhátíð  531. 
stórhelgi  145. 
stórker,     stórkeröld     300,     308, 

309,  316,  318,  324,  329,  331, 

334,  645. 
Storm,  Gustav,  professor  (d.l903) 

6,  7,  34. 
Stormaren,  Stormarn,     Stormari 

60,    72,    134,    171,    203,  217, 

432—434,      468-469,      522, 

761. 
stormr  98,  166. 
stórmæli  167,  480-481,  703. 
Stórólíshvoll  i  Hvolhrepp  597— 

599. 
stórskriptamenn  466. 
Stóruveliir    á   Landi    281,    488, 

500-501,  646,  694-695. 
Btórviðir  311,  445,  446. 
straíf  686. 
Strákr,  örnefni  í  Skilmannahrepp 

128. 
Strandir   (Hornstrandir)   24,  25, 

67,    314,    704,    705,    719.  — 

Strandasýsla  25,  463. 
Straumfjarðará    í     Hnappadals- 

sýslu  26. 
Straumlón     á     Sléttu     324.    — 

Straumlónsós  311,  319. 
Straumnes  i  Lóni  austr  50. 
Straumnes    við    Skagafjörð  305, 

389. 
straumr  98. 
strengr  (á  skipi)  76. 


strengr  (i  á)  751—752. 
strigi  307,  316. 
Strjúgr  í  Langadal  490,  766. 
strok  (af  landi  burt)  165-166. 
strokkr  260,  261,  300,  308,  316, 

318,  324,  329,  564. 
Strúkseyr  í  Álptafirði  austr    19. 
Strönd,  jörð  Hólastaðar  301. 
Strönd  í  Selvogi  158—160,  217 

—218,   288,    637,    743—744, 

761,  763. 
Strönd  (rirSkarðsströnd)  688. 
studium  611. 
Studium    (hús    á   Hólum    1525) 

299. 
stúka  (i  kirkju)  186. 
stúlka  248. 
StuUastaðir  í  Fnjóskadal    (sbr. 

nú  Sörlastaðir)  309. 
StuUi,  sjá  Sturla. 
stundarstefna  399,  601. 
stunga  687. 
Sturla    Jónsson     vestra    (1474) 

38. 
Sturla   Jónsson,    Sigmundssonar 

(1525)  278. 
Sturla     Jónsson   i    Rangárþingi 

(1535)  727-729. 
Sturla      Þórðarson     sýslumaðr, 

„bóndi"  undir  Staðarfelli  (1504 

-1525)  47,  62,  193,  240—241, 

288. 
Sturludóttir :  Arnbjörg,  Þorgerðr, 

Þórunn. 
Stutluson:     Bjarni,    Jón,   Ormr, 

Sigurðr,  Þorgrimr,  Þorsteinn. 
stykki  330. 
Styr   JÞorvaldsson   á  Reykjum  í 

Biskupstungum     (enn     á    lifi 

1729)  99,  111,  270,  272. 
stýrimaðr  81,  98. 


m 


ítEGlSTR 


945 


Styrkársson :     Hallr. 

Stærrigiljá      i     Húnavatnsþingi 
314. 

Stærriskógar   undir   Eyjafjöllum 
106. 

stöng  297,  305. 

stöpull     (kirkju,     á     Hólura    og 
Hrafnagili  1525)  296,  332. 

Suarvarardalr,      sjá     Svarfaðar- 
dalr. 

subdiaconus  37. 

subdjákn  37,  325. 

subsidium  pallii  123—124. 

subtill  305,  313. 

successor  128,  522,  692. 

Suðrhús    (á  Munkaþverá     1525) 
308. 

Suðrmúlasýsla,  Suðrmúlaþing  18, 
36,  135. 

Suðrreykir  í  Mosfellssveit  478— 
479.  Sjá  Reykir. 

Sueðistaðir  i  Miðíirði,  sjá  Sveði- 
staðir. 

sueíFel  644.  —  sueíFelbierg  644. 

Súgandafjörðr     („Súgfjörðr")     i 
ísafjarðarsýslu  278,  279. 

Súlnaliöfn     i      Þistilsfirði     310, 
311. 

Súlundir  á  MöðrudalsfjöUum  638. 

Súlur  í  Eyjafirði  334. 

sumar  2,  12,  47,  83,  104,  111- 
112,  143,  148,  151,  156,  158, 
178,  183,  189,  212,  223,  224, 
265.  275,  296,  306,  317,  322, 
325,  331—333,  344—347,  352, 
372,  414-415,  417,  420,  422, 
463—466,  497,  501,  533,  539, 
541,  543,  648,  562,  570, 
572,  580,  583,  588,  590,  661, 
663—664,  668,  679-680,  682, 
673,  691,  699,  702,  704,  706, 
Pipl.  Isl.  IX.  B. 


726—727, 750.—  sumardagrinn 

fyrsti  439.  —  sumarkoma  439. 
Sumarliðadóttir :     Kristin. 
Sumarliðason :     Bjarni,  Sveiun. 
Sumarliði  Eiriksson,  Loptssonar 

(d.  1491)  46—48. 
Sumarliði    prestr    á  Desjarmýri 

(1526)  373. 
Sumarliði  Þorsteinsson,   Eyjólfs- 

sonar  (1391-1393)  21—22. 
Summa  angelica  298. 
Sund(in)  i  Kjalarnesþingi  517. 
Sunddalr  i  Bjarnarfirði  271. 
sundrhögg  530. 
sundrtalning  444. 
Sunnifa,  frú,   kona  Hans  Kruko 

724. 
Sunniía      Indriðadóttir       (1524) 

236. 
Sunnlendingar,       Sunnlendinga- 

fjórðungr  1,  425,  532-533. 
sunnudagssermon  314. 
supplicacia  8,  457. 
suspensio  (ab  oíficio  et  beneficio) 

510,  531. 
Svalbarð  á  Svalbarðsströnd    52, 

121—122,      330,     405-406, 

476,   485-486,    612,  635.  - 

Svalbarðsströnd  við  Eyjafjörð 

122,  405,  406,  612,  634. 
Svalbarð  i  Þistilsfirði   112,  113, 

294. 
Svalvogar   i   Dýrafirði    28—29. 

Sbr.  Selvogar. 
svaramaðr,    svarsmaðr  63,  90 — 

91,114,  383,  397,  542. 
Svarfaðardalr    („Svarvarardalr") 

51,  319,  337. 
Svarfbó](l)  (Svarfhóll)    í  Mikla- 

holtshrepp  155-156. 
Svaríhóll  í  Króksfirði  686,  687. 


Ö46 


ílEGtSTR 


Svartá  i  Tungusveit  565. 
Svartagil  i  Norðrárdal  326. 
Svartárdalr     i     Húnavatnsþingi 

391,  392,  400,  401,   429,  431, 

489,  659,  764. 
Svartbæli  undir  EyjafjöUum  275 

—276. 
Svartbræðraklaustr      i      Noregi 

632. 
Svartr     Pálsson     á   Reykhólum 

(um  1530)  566. 
Svartskinna  (MSt.  27.  4to)  266, 

427,  604,  739. 
Svecia,  sjá  Svíþjóð. 
Sveðistaðir  i  Miðíirði  326. 
svefn  577,  578.  Sbr.  samneyti. 
Sveinatunga   i  Norðrárdal  48 — 

49. 
Sveinbjörn    Hallsson    i    Þverár- 

og  Þórsnessþingi  (1527—1531) 

439,  603. 
Sveinbjörn  Jónsson  nyrðra  (1532) 

617. 
Sveinbjörn  Steingrímsson  vestra 

(1527)  436. 
Sveinbjörn      Þórðarson     vestra 

(1523-1535)  142,  753« 
sveinn,   sveinar  143,    501.    Sbr. 

sraásveinn.—  Sveinaskemma  (á 

Hólum  1525)  300. 
Sveinn  Bárðarson   nyrðra  (1562) 

672. 
Sveinn  Eiríksson  nyrðra    (1523) 

147. 
Sveinn  Finnbogason  prestr  nyrðra 

(1522-1536)    109,    119,    172 

174,  385,  386,  746,  766. 
Sveinn  Hólmfastsson    i  Rangár- 

þingi,  faðir  Gisla   sýslumanns 

á  Miðfelli  (1527)  407. 
Sveinn    Jónsson    í    Húnavatns- 


þingi  (1527—1531)  435-436. 
Sveinn  Jónsson  i  ísafirði  (1530) 

526-527. 
Sveinn  Oddsson  prestr  (i  Snóks- 

dal;     1523—1525)  139. 
Sveinn  Oddsson    i  Barðastrand- 

arsýslu  (1532)  629. 
Sveinn    Ólafsson    nyrðra  (1644) 

636. 
Sveinn  Ormsson    eystra    (1525) 

280. 
Sveinn  Pétrsson    biskup  i  Skál- 

holti  (d.  1476)  232-233,  769. 
Sveinn  Sumarliðason,  Eiriksson- 

ar  (liklega  dáinn  1494)  47. 
Sveinn  Þórarinsson  nyrðra  (1524) 

213. 
Sveinn     Þorbjarnarson      prestr 

syðra  (1530—1532)    541,  600, 

613,  637. 
Sveinn  Þorvaldsson  nyrðra(1524) 

213. 
Sveinseyr  i   Dýrafirði  634,  636. 
Sveinseyr  i  Tálknafirði  125,  704 

—705. 
Sveinsson :       Bjarni,    Brynjólfr, 

Eirikr,    Eyjólfr,     Gizur,  Guð- 

mundr,  Haldór,  Illugi,  Jón,  Jón 

hvaramr,    Markús,    Marteinn, 

Tumas,  Þo^steinn. 
Sveinsstaðir  i  Svarfaðardal  334. 
Sveinsstaðir  i  Þingi,  Sveinsstaða- 

fundr,    Sveinstaðareið     (1522) 

68—70,    92,    113,    148—150, 

157-158,     217-218,     349— 

350,  396—398,  418,  442,  468, 

670. 
Sveinsströnd  við  Mývatn  594. 
Sveinungsvik,        Sveinungsvikr- 

reki  við  Þistilsfjörð  301,  310, 

311. 


M 


RÍÍGlSTR 


947 


sveit   87,    211,   267,    388,    495, 

542,  573,  579—580,  701,  728, 

741. 
sverð  299. 

Sverige,  sjá  Svíþjóð. 
Sverris  saga  299. 
Svertingsötaðir  i   Eyjaíirði   429, 

431. 
Sviariki,  sjá  Sviþjóð. 
Sviðingr  á  Skagaströnd  314. 
Svignaskarð  á  Mýrum  464,  694, 

717—718. 
Sviná  i  Náttfaravik  311,  323. 
Sviuadalr   i    Borgaríirði    380- 

381. 
Svinadalr  i  Húnavatnsþingi    55, 

400,  425. 
Svínadalr  i  Skaptártungu  189. 
Syinaíell    á     Skagaströnd,     sjá 

Svínafjall. 
Svinafell  i  Öræfum  471. 
Svinafjall  á  Skagaströnd  642. 
Svinalækr  við  Skjálíandi  311. 
Svinárnes  i  Höfðahverfi  651. 
Svinavatn  i  Húnavatnsþingi  282, 

400-401,  425. 
Svinavellir    á   Höfðaströnd  429, 

431,  447—449. 
Sviney  fyrir   Skarðsströnd  288, 

688. 
Svinhólar  i  Lóni  274,  275. 
Sviþjóð  (Sviar,  Svecia,    Sverige, 

Sviaríki)    32,    33,  59-60,  72, 

134,  165,  230. 
Svæði,  sjá  Sýrisvellir. 
Sværisvellir,  sjá  Sýrisvellir. 
Syðrakrossanes  i  Kræklingahlið 

301. 
Syðravallholt  i  Skagafirði  301. 
Syoriakrar  i  Biönduhlið  21,   22. 
Syðribrekkur,  sjá  Brekkur. 


Syðriey  á  Skagaströnd  489,  491. 

Syðrihamrar  i  Holtum  727. 

Syðriþverá  i  Vestrhópi  302. 

Syðstagil  i  Langadal  26,  28. 

Syðstimór  i  Fljótum  302. 

sylgja  (með  eir,  með  silfr  gylt) 
95,  208,  588.  —  Sjá  silfr- 
sylgja. 

Sýrisvellir  (nú  Svæði)  i  Grýtu- 
bakkahrepp  594—595,  652. 

Sýrnes  við  Skjálfandi  312. 

sýruker  308. 

sýsla  11,  45—16,  104  ,153,  161, 
211,  213,  255,  266-267,  343 
—344,  353,  382—383,  386— 
387,  427,  430,  494-496,  523, 
527-528,  575,  665-667,  707, 
726-728,  737—728,  740— 
741,  768.  Sbr.konungr.— sýslu- 
brét,  sýsluveitingarbréf  266 — 
267,  494-496,  707-708,  740 
— 742.— sýslugjald  160, 496.— 
sýslumaðr  1,  3—5, 10—11,13— 
17,  24,  26  -27,  46,  53,  65, 
82,  107,  207,  211,  267,  274, 
286,  362—363,  365—268, 
397,  461,  477,  494-495,  505 
516,  540,  579-580,  582,  640, 
642,  647,  651,  670,  698,  738, 
741,  751-752.  —  fullrétti 
(réttr)  sýslumanna  361—363, 
365-368. 

systir  (samfeðra,  skilgetin)  55, 
113,  117,  147,  159—160,  177, 
179,  210,  215,  243,  254,  286 
—287,  343—344,  401—402, 
428—431,  436,  450,  490— 
491,  508,  512-514,  529,  546 
—547,  592,  629,  679,  683.  — 
systurbörn  767.     —     systur- 


W 


MGÍSÍR 


dóttir  575.  —    systursonr  58, 

337. 
systir  (nunna)  221,  402,  473. 
systkin    86—87,    129,  220,  369, 

428-429,  431—432,  448,  450, 

480-481,  545-546,  603,  676 

—677,  768. 
Sæból    á   Ingjaldssandi     368— 

370,  457,  548. 
„sægr"  (=  sængr?)  309. 
sækögr  298. 
sæluvika  247,  542. 
Sæmundr  Árnason    prestr  syðra 

(1523-1535)    132,    226,   359, 

369,  377,  396,  481,   482,  518, 

530,  574,  597,  607,   613,  712, 

720,  728. 
Sæniundr    Árnason     á    Hóli    i 

Bolungarvik  (d.  1634)  545,  674, 

675. 
Sæmundr  Björgólfssou  á  Reykj- 

um  í    Tungusveit    (um    1500) 

573. 
Sæmundr  Eiriksson  „bóndi"  og 

lögréttumaðr   í   Asi  í  Holtum 

(1523—1536)    141,   352-353, 

376—378,  404—405,  477,  599, 

762. 
Sæmundr  Jónsson  nyrðra  (1405) 

27. 
Sæmundr  Jónsson  nyrðra(1527) 

405. 
Sæmundr   Magnússon    á   Hóli  í 

Bolungarvík    (um   1700)    405, 

535,  545,  674. 
Sæmundr       Símonarson      sýslu- 

maðr  í  Þingeyjarþingi    (1522 

—1536)    74,    80,     213- 215^ 

279,  344,  348,  383,  427,  430, 

612,  658,  764, 


Særaundr  Þorláksson  nyrðra 
(1533)  667. 

Sæmundsdóttir:  Guðrúa. 

Sæmundsson :   Jón. 

sæng,  sængrklæði  (ærulaus, 
gömul  og  dúnlaus)  113,  186 
187,  189,  191,  196,  260,  300, 
309,  324,  326-327,  330,  332, 
426,  564,  587,  620,  646.  — 
sæng  í  skála  560.  Sjá  og  sbr. 
ábreiða,  beðjardýna,  beðr, 
dýna,  hægindi,  línlak,  línsæng, 
rekkjuvoð. 

særir  dagar  607. 

sæti  75,  94,  95,  220^  491,  610. 

Sæunnarstaðir  á  Skagaströnd 
490. 

Sævarendi  í  Fáskriíðsíirði  122— 
123. 

Sævarland(sreki)  i  Þistilsíirði 
327. 

Söderöyer,  Söröyer  (Suðreyjar) 
576,  633. 

söðlabeit  307. 

sög  307. 

sögubók  307. 

sök  50-52,  61,  70-71,  75,  82, 
91,  100,  108,111—112,  115— 
116,  131—133,  142, 149-150, 
153,  165—166,  175,  177,  181, 
221—222,  231—232,  285, 
338,  341—342,  354,  369-370, 
372-373,  378,  385,  398,  482, 
510  -511,  513—514,  517,  519, 
526,  530-531,  538,  544— 
545,  549,  556,  601,  606,  607, 
622,  629,  660,  667,  672,  675, 
677,  722—723,  727,  741, 
762.  —  tvöföld  sök  667.  — 
sakaðr  maðr  762.  -  sakeyrir 


REÍGlStíl 


949 


52—53.  113-114,  138,  222, 
378,  398,  399.  —  sakafall  386. 
—  sakafé  234,  482,  738.  — 
eakferli,  sakfelli  57,  112,  151. 
158,  180,  219,  225,  242- 
243,  286,  350,  373,  378,  394, 
417—418,  442,  455,  481— 
482,  537,  544,  572,  600,  616, 
623,  671,  702-703,  710,  745 
—747,  752.  sakargipt  115, 
132,  501,  515,  601,  680. 

söl  (eindagi)  483,  484,  668,  702, 
704. 

Sölmundardóttir :     (Þorbjörg). 

Sölvabakki  i  Húnavatnsþingi 
814. 

Sölvagil  í  Bleiksmýrardal  309. 

söngr  306,  431,  332.  —  söng- 
bók  331,  332«.  —  söngíær 
kirkja  744.  —  söngkaup  73 
— 74.  Sjá  tvisöngr. 

Tabr  (=  tappr  =  tarfr  =  taur- 

us)  308.    Sjá  tarfr. 
tabula,   tabulum,    tabulur    (yíir, 

fyrir,  íyrir  framan  altari,  með 

guUfarg)    195,   197,  312,  325, 

326. 
taða  184, 283, 565.-töðuvöllr  529. 
takmörk    36,    78—76,    82,    146, 

249,  267,  319. 
taksetning  58. 
Tálknaíjörðr     i     Barðastrandar- 

sýslu  271. 
Tannstaðabakki  i  Hrútafirði  327. 
tarfr,  tabr  308,  316. 
Teigará  i  Vopnafirði  609. 
Teigluhjalli  i  Dölum  241. 
teigr  66,  327,  384. 
Teigr   i  Dölum,  þrætuland  miUi 


Hliðartúns  og  Hamraenda  240 
-241. 

Teigr  i  Fljótshlíð  87,  604,  636. 

Teigr  i  Eyjafirði  309. 

teinæringr  67,  253,  300,  336. 

Teitr  Eiriksson  vestra  (1536)  768. 

Teitr  Eiríksson  á  Núpi  i  Núpsdal 
(um  1700)  744. 

Teitr  Gunnlaugsson  lögraaðr  i 
Bjarnanesi  (enn  á  lífi  1467) 
382. 

Teitr  Jónsson  vestra  (1530)  515. 

Teitr  Magnússon  prestr  nyrðra 
(1522-1535)  109,  179,  474, 
525,  733. 

Teitr  Magnússon  nyrðra  (1524 — 
1530)  254,  255. 

Teitr  Pétrsson  kirkjuprestr  i 
Skálholti  (1671)  19,  36,  37. 

Teitr  Sigurðsson  nyrðra  (1528) 
450. 

Teitr  Þorleifsson  lögmaðr  (1522 
—1535)  68—71,  77,  90-93, 
99—101,  102-103,  110-111, 
148-151,  152,  154-155,156 
-158,  218-219.  272—274, 
291-292,  348-350,  385,  387, 
396-399,403—404, 418—419, 
419-420,  432-435,  441— 
442,  468-470,  499—500,  542, 
551-552,  585-590,  591,  592, 
670—671,  679—680,686-687, 
696—697,  701,  724. 

Teitr  I>orsteinsson  prestr  i 
Hrepphólum  (d.  1531)  474, 
605-606. 

Teitsdóttir:     Hallvör,  Kristjana. 

Teitsson:  Gunnar,  Ólafr. 

tenari,  sjá  tjenari. 

tengafaðir  62. 


950 


REGISTR 


tengdamaðr  549. 

tengdamóðir  422. 

testament,  testamentum,  testa- 
mentumbréf  ( —  gerð,  —  gern- 
ingr)  54,  55,  66—67,  116— 
117,  159—160,  269-270,  383, 
460,  472—473,  479—480,  546, 
585—593,  667,  720—721. 

testimonium  24,  34,  128,  162, 
522,  692,  715. 

texti  (með  kodda,  búinn  með 
hvitt  silfr,  með  silírspjaldi  for- 
gyltr  og  amaleraðr  með  víra- 
virki)  190^  295^  305,  313 
317,  328S  332,  333.  —  texta- 
bók  322.  —  textakoddi  296, 
317.  —  textaspjald  320. 

Th.  Jónasson,  sjá  Þórðr  Jónas- 

BOD. 

tenari,  sjá  tjenari. 

Theodorus  (Theodorius)   martyr 

299. 
Thomas,  sjá  og  sbr.  Tomas,  Tum- 

as. 
Thomas  de  Aquino  (bók)  298. 
Thomas   (Tomas,   Tumas)   líkn- 

neski    195,  295,  328,  332.  — 

Tomas    likneski    erkibiskups 

197. 
Thomas  messa  postula  605. 
Thomas   (Tumas)   saga  307   — 

Tumas  saga  erkibiskups  299. 
Thomasdóttir  sjá  Tumasdóttir. 
Thomasson  sjá  Tumasson. 
Thord  Matzon  ráðsmaðr  i  Björg- 

vin  (1527)  408. 
ThóreyjargDÚpr,    sjá    í>óreyjar- 

guúpr. 
Thorlacas,  sjá  Þorlákr. 
thorus  legitimus  730. 
Thumas,  sjá  Tumas. 


Thumasson,  sjá  Tumasson. 

Tiburcius  et  Valerianus  615. 

tíðir,  tólf  mánaða  tiðir  (syngj- 
andi)  313,  456,  655,  710.  — 
tíðabækr  17,  519.  —  tíðskip- 
unarbók  313.  —  tíðakaup  9. 

tiener,  sjá  tjenari. 

Tiglabók   (Landsb.  6.  Fol.)  364. 

tilgjöf  179^  358,  379,  476,  555, 
604,  630,  656,  683,  711, 
739. 

tilhjálpsmaðr  232. 

tilkail  58,  215,  387—388,  401 
—402,  469,  649-650. 

tilsjón  239.  —  tilsjónarmaðr  136. 

tiltal,  tiltala  469,701,718-714, 
768. 

timbr  49.  —  timbrhögg  50.  — 
Timbrstofa  (á  Hólum  1523— 
1525)  175,  298.  —  Timbrstofa 
(í  Skálholti  1525)  275.  Sbr. 
tré.  viðr. 

tin  190,  307,  309.  —  tinfat  192, 
259-260,  298,  307,  308,  316, 
318,  324,  326,  329,  330,  334, 
563,  645.  —  tinflaska  297, 
317.  —  tinhompuil  295,  297. 
-  tinkanna  299,  300,  316, 
646.  —  tinstaup  318.  —  tint 
192,  260. 

Tironensis,  Pe.  (1470)  37. 

Titlingasker  i  Suðrþingeyjar- 
þingi  312. 

Titlingastaðir  í  Húnavatnsþingi 
314. 

tíu  marka  mál  725—726. 

tiund  9,  18,  107,  176,  178,  194 
—196,  223,325,  393,466,511, 
579,  645,  674,  688,  712,  722, 
747.  —  tíundargjöld  710.  — 
tíundarhald    52.    —   tíundar- 


REGISTR 


951 


reikningr  292.  Sjá  skiptitíund, 
smátíund. 

tiundargjöf  605. 

tjald  (i  kirkju,  með  röndum,  steint, 
tjaldslitr,  tjaldtötr)  192,  233, 
260,  297,  307,  308^  316,  318, 
330,    563.    —  tjaldklæði  334. 

—  tjaldtré  300.  Sjá  föstutjald, 
steintjald. 

tjaldstaðr  326. 

tjara  300.  —  tjörutuuna  192. 
Tjarnargil  í  Tungusveit  565. 
Tjarnir   i  Ljósavatnsskarði  309. 
Tjarnir  á  Sléttu  324. 
Tjarnir  i  Sléttuhlið  301. 
Tjarnir     i    Öngulsstaðahreppi    i 

Eyjaíirði  309. 
tjenari    (thenari,    tenari,    tiener) 

85.    164,    173,  209,  742,  761. 

—  tjenesthe  208. 
tjörn  751. 

Tjörn  i  Helgastaðahreppi  301. 
Tjörn  á  Skagaströnd  314. 
Tiörn  i  Svarfaðardal  294. 
Tjörn  á  Vatnsnesi  93,  248—249, 

275,  315. 
Tjörnes  i  Þingeyjarþingi  94,  311, 

429,  431,  583,  594,  617. 
Tjörnholt  á  Álptanesi  146. 
Tjörnubakkar  i  Svarfaðardal  334. 
Tjörvi    Björnsson    prestr  i  Ein- 

holti  (1467—1482)  382. 
Tjörvi  Haldórsson  eystra  (1383) 

18. 
Tóargil  i  Arnaríirði  29. 
Tófaskáli    í    Borgarfirði    eystra 

524.  sbr.  Runa. 
Tófason:  Jón  (Tribuonis). 
Tókastaðir  i  Eiðaþinghá  186. 
tólf  mánaða  bók  320. 
tólg  325. 


tollar  72,  104,  134-135,  176, 
194-196,  370,  374,  485,  525 
-527,    648,    670,    723,    738. 

—  tolUaust  skip  485,  524,  527. 

—  toUver  252-253,  527.  Sjá 
skæðatoJlr 

Tomas,  sjá  og  sbr.  Thomas,  Tam- 

as. 
Tomasson,  sjá  Tumasson. 
torf   345-347,   470,    703,   704. 

—  torfkrókar  329.  —  torfljár 
300.  —  torískeri  316.  —  torf- 
skurðr,  torfskurðariskyld  66, 
332,  627,  703.  —  torískurðar- 
hald  345.  —  torftak  524.  Sbr. 
áttíeðmingr,  tólífeðmingr. 

Torfadóttir:  Cecilia,  Guðný,  Ingi- 
björg,  Katrin,  Kristin. 

Torfason:  Bjarni,  Eirikr,  Jón, 
Snæbjörn,  Þorsteinn. 

Toríastaðir  i  Biskupstungum  212. 

Torfdalr  á  Skagaströnd  641. 

Torfdæl  i  Þorgeirsfirði  334. 

Torfgarðr  i  Skagafirði  301. 

ToríhóU,  landamerki  Starrastaða 
565. 

Torfi  Björnsson,  Guðnasonar 
(1524-1526;  á  lifi  1527;  dá- 
inn  1530)  242-243,  256,  368 

—  370,  537,  548-549. 

Torfi  Jónson  prestr  nyrðra  (1532 

—1535)  628,  635,  733. 
Torfi    Jónsson   prófastr  f  Gaul- 

verjabæ  (d.  1689)  699. 
Torfi  Þorsteinsson  eystra  (1522 

-1532)  73,  608. 
Torfkrókshólmar,  eign  Grenjað- 

arstaða  323. 
Torflækr   (Gegnislækr)    á  Slóttu 

311. 
Tóttavatn(sendi)   hjá  Jörfa  497. 


952 


REGISTR 


Tóveggr  á  Árskógarströnd  593 
—594 

Tractatus  virtutum  (bók)  298. 

Trandheim,  sjá  Þrándheimr, 

translacions  sanctorum  (Augu- 
stini,  Johannis  episcopi,  Magni, 
Olavi,  Thorlaci)  14—15,  71, 
275,  289,  517,  518. 

transskript,  transskriptarbréf, 
transscripta  21,  22,  50,  61, 
74,  93,  95-96,  148,  154,  156 
-  157,  172,  184.  185,  204, 
217— 218^  230,  238,241,264, 
266,  270,  272,  279—280,  344, 
346-347,  349,  372,  392,  887, 
390,  408—410,  414,  418,  438 
-440,  444,  470,  472,  479, 
484,  491,  496,  524,  525,  526, 
527,  535,  536,  539—540,  541, 
547,  566-567,  570,  575,  578, 
617,  618,  619,  635,  640—641, 
653-654,  661-662,  664,  671, 
673-674,  679,  680,  693,  696, 
706,  724,  743-744. 

transsumtum  522. 

tré  188,  191-192,  222,  275, 
297,  310,  510,  530—531,  558, 
637,  639—640.  -  trédiskr  192. 
259,  308,  329,  563.  -  tréfat 
299,  808-309,  816,  318,  324, 
380.  —  tréhjálmr  827.  — 
kambr  með  tré  297.  —  tré- 
kross  330.  —  tréskál  316.  — 
trjáreki  274,  639.  —  trjátaka 
510,  636.  Sbr.  kjörtré,  rót, 
selja,    timbr,  valáttungr,  viðr. 

Trégripsstaðir   á  Þelamörk  318. 

Trékyllisey  i  Trékyllisvik  314. 

trinitas,  trinitatisdagr  296,  297, 
831,  332,  333,  454,  455.  — 
trinitatisblað   328.   —  trinita- 


tislíkneski   305.  —  trinitatis- 

mynd  313. 
trippi  113. 
Tristram    Búason   vestra  (1510) 

54. 
trog,    trogabrot   246,   260—261, 

300^  808,  309,  316,  818,  326 

-827,  329,  330,  334,  645. 
Trondem,  sjá  Þrándheimr. 
Trostansfjörðr    í    Arnarfirði    38, 

197. 
trú,  heilög  trú,  trú  og  dygð  618 

631,  659,  668,  670,  690,  764. 
Trud    Ulvstand    riddari    (1532) 

681. 
trúlofan  136,  613. 
Trumholer     eyðijörð    Þingeyra- 

kiaustrs  814. 
trúnaðr  2,  4—5. 
Trundhiemm,  sjá  Þrándheimr. 
trúskapr  15,  17. 
Trwndhem,  sjá  Þrándheimr. 
Trölli  á  Skagaströnd  641. 
tröUkarl  (í  innsigli)  520. 
Tumas    Árnason    nyrðra    (1527) 

426. 
Tumas  Brandsson  nyrðra  (1528) 

449,  467. 
Tumas  Einarsson  prestr  nyrðra, 

líklega    á    Glæsibæ    (1522— 

1536)    109,    172,   206^),   593, 

658,  734,  764. 
Tumas  Eiriksson  kirkjuprestr  á 

Hólum    og    prestr  á  Mælifelli 

(1522—1535)   89,    98,  94,  95, 

96,    109,    114,  119,  184,  335, 

852,   379,  385,  386,  453,  472, 


1)  Á  þessum  stað  er  nefndr 
síra  „Tumas  í  Glæsibæ",  en  ófeðr- 
aðr. 


REGISTR 


95S 


564-565,  604, 609—610,  656, 

684,  711. 
Tumas     Ingimundarson     vestra 

(1534)  714. 
Tumas   Jónsson   prestr  í  Núpu- 

felli  (1522—1535)  90, 109, 114, 

172,  174,  206,  215,  555,  733, 

746. 
Tumas    Jónsson    lögréttumaðr  í 

Gunnarsholti  (1522-1534)86, 

88,    101,    152,  223,  353,  477, 

513,  648,  712. 
Tumas  Jónsson  (á  Hvaleyri  1523) 

144-148. 
Tumas    Jónsson,  Tumassonar  (í 

Skildinganesi  um  1600)  145. 
Turaas  Magnússon,  Magnússon- 

ar,  á  Draflastöðum  (dáinn  að 

Ukindum  1494)  56. 
Tumas    Oddsson,    Sigurðssonar, 

lögréttumaðr   á  Hvoli  i  Saur- 

bæ  og  Kleifum  i  Gilsfirði  (1524 

—1532)  246,  624. 
Tumas  Ólafsson  prestr  á  Eyri  i 

Skutilsfirði  (1525-1526)  278, 

279,  346. 
Tumas  Sveinsson  nyrðra  (1704) 

635. 
Tumas    Tumasson   i   Skagafirði 

(1530-1531)  527,  602. 
Tumasdóttir:      Ingigerðr,  I>óra. 
Tumason,     Tumasson:        Björn, 

Brumaðr,'j  Jón,     Oddr,    Ólafr, 

Páll,  Pétr,  Skúli,  Tumas. 
Turai     Bergsson     i    Húnavatns- 

þingi  (1523)  149. 
tún:     túngarðr  68,  642.  —  tún- 

garðsendi  146. 
Tunga  i  Bitru  93,  273. 
Tunga  i  Fljótura  302. 
Tunga  i  Fnjóskadal  309. 


Tunga  i  Höfn  (Örlygshöfn)  271, 
628-629. 

Tunga  („Tungá")  i  Sauðárhrepp 
i  Skagafirði  321. 

Tunga  á  Skarðsströnd  577. 

Tunga  i  Steingrimsfirði  (Trölla- 
tunga)  438. 

Tunga  i  Sælingsdal  (Sælings- 
dalstunga)  589,  686. 

Tunga  i  Tálknafirði  271. 

Tunga  á  Tjörnesi  301. 

Tunga  á  Vatnsnesi  248. 

Tunga  i  Viðidal  (Víðidalstunga) 
61. 

Tunga  i  Önundarfirði  55. 

Tungá  i  Vopnafirði  609. 

Tungufell  i  Svarfaðardal  334. 

Tungunes  á  Ásum  314,  424—425. 

Tungureki  (Haírafellstungu)  323. 

Tungusel  á  Völlura  33. 

Tungusveit  i  Skagafirði  185, 
283-284,  445-448,  462-463, 
573,  596,  602,  610. 

tunna  299,  316,  324,  331,  414, 
415,  416,  417.  —  tveggja 
tunna  þungi  i  hverju  hundr- 
aðs  kaupi  414,  415, 416-417. 
—  tunna  tvö  hundruð  raarka 
414-415,  417,  583.  -  tunna 
með  hval  198.  —  tunna  mjöls 
300.  —  tunna  skyrs  309,  321, 
343.  —  tunna  smjörs  540, 
672.-tunna  tjöru  192,  300.— 
tunnuketill  331.  Sbr.  altunna, 
bjórtunna,  hálftunna,  lýsis- 
tunna. 

Tunsberg  i  Noregi,  Túnsbergs- 
sættargerð  7,  12,  13,  422. 

tveggja  missera  björg  580. 

Tveggja  postula  messa  207, 
351,  406,  487,  617-618,  765. 


954 


REGISTR 


tvimæli  59,  586,  732J 

Tvisteinar  á  Skagaströnd  641. 

tvisöngr  306. 

tygi  (alfær,  öll)  221,  299,  309, 
336,  472,  588,  620,  665,  745 
-746.  -  tygjað  íólk  68, 
132—133.  Sjá  og  abr.  arma, 
bogi,  hengi,  hjálmr^  járnhattr, 
korðahniír,  kragi,  lagvokn, 
lausakragi(?),  panzari,  panz- 
araflík,  panzarakragi,  rýtingr, 
stálkragi,  stikhnifr,  svet'ð, 
voknöx,  vopn.  Sbr.  bila,  klauf- 
öx,  öx. 

Tyle  (Tyll)  Pétrsson  hirðstjóri 
yfir  íslandi,  dæmdr  hér  á 
landi  óbótamaðr  og  veginn 
(1523)  103,  139-142,  163- 
165,  183,  457,  458. 

tylft  78,  680.  —  tylítardómr  46, 
90,  101,  113,  139-140,  148, 
152,  172-173,  843,  352,  360, 
382,  396,  427,  455,  518,  530, 
541,  574,  578,  581,  em,  671, 
674,  677,  733.  -  tveggja  tylfta 
dómr  668,  670  —  tylftareiðr 
481,  680. 

Tyrfingr  Ásgeirsson,  Hákonar- 
sonar,  i  Hjörsey   (1613)    194. 

Tyrfingsson :     Haldór,  Ögmundr. 

Tyrfingsstaðir  í  Skagafirði  283— 
284. 

Týsdagr  173. 

Tyske  mend,  sjá  Þýskaland, 
JÞjóðverjar. 

tæring  möguleg  500. 

tölupeningar  246. 

tönn  (rostungstönn):  bagall  með 
tönn  (v.  1.  tin)  180.  —  bagal- 
Stöng  með  tönn  296 kambr 


raeð  tönn    297.  —    skák  raeð 
tönn,  tannskák  427,  588. 


IJfagil  í  Langadal  26,  28,  766. 

ugerningsinand  632. 

Úlfljótsvatn  i  Graíningi  247. 

Úlfsdalir  miUi  Fijóta  og  Siglu- 
fjarðar  302.— Úlfsdalafjöll  78, 
81,  83,  97,  266  339. 

Úifsson:  Einar,  ísleifr. 

Úlföstaðir  í  Blönduhlíð  301. 

ulláMæði  3J6,  318.  -  ulldúkr 
300.  308,  316,  318,  324,  334. 
—  ullkambar  309. 

umboð  27,  39,  52,  64,  71,  76, 
80-82,  88,  101-102,  105, 
118-120,  124,  132-133,  136 
-138,  147,  153,  162,  172- 
175,  179—180,  206,  211,  213 
—214,  219,  225,  246,  255 
-256,  266—267,  337,  343— 
344,  348—349,  353,  376-377, 
382-383,  394,  396-397,  401, 
405-406,  410—411,421,427. 
430,  438,  451,  453,  466,  475 
484,  493,  495-496,  499— 
500,  506,  512-515,  527— 
528,  540-541,  544,  558, 
575,  662-663,  665-667,  672 
—673,  675,  678,  689,  697— 
699,  701,  707—708,  726— 
727,  736-737,  740-742, 
767—768.  —   umboðsbréf  63, 

71,  82,  166,  174,  506,  541— 
542,  689.  —  umboðsgjald  698 
699.  —  umboðsmaðr  2,  4—5, 
13,   25,   27,   53,   55,   62,    70, 

72,  75—76,  78-79,  81—82, 
90-91,  96,  100,  102,  104, 
107-108,  115,  120-121,  126, 


REGISTR 


955 


130,  132-133,  137-138,  144, 
149-150,  157—158,  161,  201, 
212—213,  227,  255-256,  265 
—268,  292,  344,  346-347, 
370,  384,  386,  396,  398.  412, 
419,  429,  432,  458,  494,  504, 
509,  518,  528-529,541—542, 
544,  547,  550—551,  556,  600, 
616,  625-626,  638,  646,649, 
655,  661,  663,  673,  676,  698— 
699,  702,  723,  728-729,  733, 
761.  Sbr.  konungr.  —  um- 
boðspenÍDgar  767. 

umbúningr  (íonfcs)  191,  197. 

umdæmi  78,  132-  133, 178,  277, 
578,  619. 

ummerki  22,  43,  309,  322,  497. 

umsjá,  umsjón  85,  88,  118,  551, 
574,  626,  694. 

umskipti  14,  16,  405. 

umvernd  438.  Sbr.  umboð. 

Unadalr  i  Skagaíirði  302,  449. 

Unaðsdalr  á  ftnæfjallaströnd  345 
—348,  636,  662—663,  702— 
703. 

undandráttr  124, 

Undanfeil  (UndafifeU,  Wndin- 
íell)  i  Vatnsdal  315,  351. 

undirbiskup  239. 

undirgrind  (kirkju)  236. 

undirlag  (mála)  63,  383. 

undirmenn  67,  587. 

undirsátar  (undersatte,  -sotte, 
-zathen)  497,  522,  761. 

undirskript  (bréfs  1524  eða  fyrri) 
237. 

undirstaðniug  vitrustu  manna 
214. 

undirstöður  (kross)  188,  191, 
295,  305,  313,  317,  320,  322, 
328,  330,  333. 


Undirveggir  í  Kelduhverfi  323. 
ungkapall  309,  336. 
uppfæði  90—91,  257. 
uppgjöí  118,  626,  730. 
uppgerðarkeröld    250,  260,  261, 

308^  324,  326,  329,  334,  563, 

645. 
upphafningardagr     sællar     guðs 

móður  Maríu  (15.  Aug.)  98. 
upphaldsstika  298,  307,  332. 
uppheldi  9,  573. 
upplag  56,  72-74,  94—95,155, 

210,  220,  424-425,  453,  496, 

—498,    594,    609-610,     646, 

649—650. 
uppreist  558. 
upprisa  586,  590. 
Uppsalir    i    Barðastrandarsýslu 

644. 
Uppsalir  i  Blönduhlíð  301. 
Uppsalir  i  Eyjafirði  309. 
Uppsalir    i    Hornafirði   93,  190, 

273. 
Uppsalir  á  Rosmhvalanesi  87. 
Uppsalir  i  Svarfaðardal  334. 
Uppsalir  í  (Sveinsstaðabreppi  i) 

Húnavatnsþíngi  314. 
Uppsalir  i  Svíþjóð  230. 
uppskaíningr  388. 
uppstigningardagr    94,    95,    96, 

354,  410,  666. 
Upsir  á  Upsaströnd  294. 
urð  197. 

Urðardalr  í  Tungusveit  565. 
Urðir    i    Svarfaðardal    50-51, 

301. 
úrskurðr,  úrskurðarbréf    14,  16, 

20,  47—48,  49,  177,  200,  225, 

346,    356,  370,  373,  465,  546 

-547,    566,    582,   671,  679-^ 


956 


REGISTR 


680,  697,  703,  706,  749,   751. 

—     úrskurðarrof  176,  224. 
útaltari  305  -306,  312. 
utanáskript    59,    183,   203,  216, 

229. 
utanstefningar,  utanstefnur  4,  5, 

12. 
Utanvertnes    i    Hegranesi    301, 

303. 
útgreiðsla  475,  499,  505,  551. 
úthagi  529. 
úthús  331,  564. 

útjarðir  9,  179^  428,  431,  554. 
útlás  308. 
útlát  61,  88. 
útlausn  53. 
útlegð  150,  267,  344.  —  útlægr 

maðr  678. 
útlenzkir  (útlendir)  menn,  útlend- 

ingar   40—41,    72,   102,  134, 

153,      413-417,      555—556, 

581,  583-584,  669-670,  690, 

723. 
útlúkning  505,  673. 
Útmannasveit  í  Austfjörðum  74, 

187. 
útmerki  Qarða)  184,  565. 
útróðrarmaðr  496. 
útsending  80,  484. 
útsetning  af  heilagri  kirkju  9. 
Útskálar  i  Garði  87,  145. 
útskript,  útskriptarbréf     19,  20, 

36,  119  -120,   521,  635,  654, 

728-729. 
útvalning  239. 
útvegr  394. 

Uxárós  í  Svarfaðardal  319. 
Uxastaðareki    i    Þingeyjarþingi 

311. 
uxi  (fimm  vetra)    196,  316,  329. 


—  uxahúð  191,  308. 
magáll  308. 


uxa- 


Vað  í  Reykjadal  301,  628. 
Vað  i  Skriðdal  280. 
Vaðhamar    i   Suðrfjörðum    Arn- 

arfjarðar  197. 
Vaðlar  i  Þistilsfirði  319. 
Vaðlaþing  337,  343-344,382- 

383,  427,  575,  666—667,  726 

-727,  746—747. 
vaðmái    (vendmal)    26,    67,    86, 

102,  124,  137—148,  164,  198, 

259,  276,  300,  307,  332,  343, 

386-387,  484,  512,  580,  587, 

619—620,  753.    —    vaðmáls- 

voð  259.       Sbr.    gjaldvaðmál, 

voð. 
vaðr  191,  308,  316,  331. 
vagedie,  sjá  fógeti. 
vaget,  sjá  fógeti. 
Vaglir  i  Eyjafirði  309. 
Vaglir  í  Fnjóskadál  309. 
Vaglir    i    Kræklingahlið     318, 

320. 
Vagnsson :     Sigurðr. 
Vakrsstaðir       á       Skagaströnd 

314. 
Valadalr  á  Tjörnesi  301. 
Valahrís  i  Reykjadal  327. 
valáttungr  (i  reka)  48-49.  Sbr. 

kjörtré. 
Valdalækr    á    Vatnsnesi     314, 

315. 
Valdastaðir  i  Kjós  247-248. 
Valdosvsstadijr,     sjá    Valþjófs- 

staðir. 
valdsmaðr  11,  16,  153,  677. 
Valerianus,     sjá    Tiburcius    og 

Valerianus. 


kÉGÍSÍR 


95t 


Valgerðr,     móðir    Helgu    Jóns- 

dóttur  (1534)  714^). 
Valgerðr      Einarsdóttir     vestra 

(1530)  514-516^). 
Vallanes  á  Völlum   72,  74,  373, 

521,  626-  -627,  638,  725,  726, 

731. 
Vallasveit,  sjá  Vellir. 
Vallholt  (hvorttveggja)  i  Skaga- 

firði  93,  301. 
Valshamar    i  Króksfirði     717 — 

718. 
Valter    Skotti  skipstjóri    (1527) 

422. 
Valþjófsdalr  i  Önundarfirði    53, 

55,  561-562. 
Valþjófsstaðir  i  Fljótsdal  34, 135, 

136,  408. 
Valþjófsstaðir  i  Núpasveit  301. 
Valþjórsdalr,  sjá  Valþjófsdalr. 
Vámúli  við  Ólafsíjörð  302. 
vandamaðr  599. 
vandræði  69,  495,  741. 
vangæzla  275. 
vanhöld  514. 
vani  (gamall,  góðr  siðvani)  477, 

493,  634,  631,  633,  707.  Sbr. 

venja. 
vanræksla  221,  510,  530. 
vautrú  613,  649—650. 
vapen  532. 
vara  471,  633,  644.     Sbr.  varn- 

ingr. 
vararfeldr  124. 
varða  (varði)  22,  641. 
Varðgjá  við  Eyjaíjörð  348,  733 
Varir  i  Garði  465. 


^)    Getr   verið  sama  kona  hror- 
tveggja. 


Varmalækr  i  Akravik  á  Ströudum 

25. 
varuingr     (varnaðr)     59,    413 — 

416,  579-580,  584,  643,  683. 

—  uorrænn  varningr  6,  8.   — 
varningskaup  578,  579.  —  varn- 

ingsklæði  584»  —  varningslérept 

584,  585.  Sbr.  verzlun.  Sbr.  og 

léttavarningr,  vara,  þungavarn- 

ingr. 
varp  (á  dúk)  186. 
Vaskáröxl  i  Eyjafirði  66. 
vatn  17,  226,327,497,  641—642, 

752.  —    vatnshandklæði   308. 

—  vatQshorn  317.  —  vatns- 
kall  299,  300,  308,  314,  317, 
318,  324,  329,  330,  332,  334. 

—  vatnsketiU  313,  317. 
Vatn  (hið  neðra)  i  Gufudalssveit 

196. 

Vatn  =  Vötn  =  Héraðsvötn  í 
Skagafirði  357. 

Vatn  á  Höfðaströnd  302. 

Vatn  =  Mývatn  327. 

Vatn  i  Skagafirði  93. 

Vatnahverfi  i  Húnavatnsþingi 
490,  766. 

Vatnsdalr  á  Barðaströnd  644. 

Vatnsdalr(inn)  i  Húnavatnsþingi 
210—211,  283,  315,  385— 
386,  599—600,  608,  640.  642. 
— Vatnsdalsá  421. 

Vatnsdalr  i  Patreksfirði  271. 

Vatnsendi  i  Ljósavatnshreppi 
301. 

Vatnsfjörðr  i  ísafirði  (Vatns- 
íjarðarmál,  Vatnsfjarðarskjöl, 
Vatnsfjarðartollar)  143 — 144, 
198,  244,  345-347,  378,  411, 
437,  455,  457,  484—485,  520 
-521,  524-527,  532,   535— 


m 


úmísT^n 


539,  548-549,  569,603-604, 

682,  701—704,  714,  723. 
vatnsföll  523. 

Vatnshlið  „i  Skagafirði"  93. 
Vatnshlið  i  Aðaldal  327. 
Vatnshorn  í  Haukadal  194,  382, 

393,  494,  557. 
Vatnshorn  i  Húnavatnsþingi  302, 

304. 
Vatnshorn  i  Viðidal  386. 
Vatnsleysa      í     Biskupstungum 

211. 
Vatnsleysa    á    Möðrudalsfjöllum 

639. 
Vatnsleysa    á   Vatnsleysuströnd 

289. 
Vatnsnes  i   Húnavatnsþingi   93, 

248—249,  273,  315,  326,  403 

-^04,  746—747. 
Vatnsskarð  i  Skagafirði  [93,  421. 
Vatz-  sjá  Vatns-. 
vax   260,    307,    318,    322,    325, 

328,  329,  330,  334. 
veandasaumr  197. 
Vébjarnarnaust  á  Ströndum  314. 
Vébjarnarson :     Hallvarðr. 
veð,    veðsetning    182,  204,  207. 

Sbr.  pantr  —     veðsetning  ís- 

lands  182—183,  755—760. 
Védalr    (Uedalr    ==    Vestdalr  i 

Seyðisfirði?)  190. 
Vedastus  hinn  helgi  69. 
Veðramót  i  Skagafirði  321. 
Veðrará  (hvortveggja)   í  Önund- 

undarfirði  514-516,  714. 
vefstaðr  308. 
vegabréf   41,    161-162,    699— 

700. 
vegandi  762.  Sbr.  vig. 
Vegghamraborgir  hjá  Jörfa  497. 
Veggir  á  Möðrudalsöræíum  639. 


veiði,  veiðr  319,  327,  614-  615, 

751—752.  —  veiðiker  (iViði- 

dalsá)  404.  -     veiðistöð  752. 

—  veiðarfæri,    sjá    Drangeyj- 

arfestr,  festarkrókr,  net,  nöt 
Veiðileysa  (Veiðileys,  Veiðuleysi) 

á    Ströndum     25,     315,    634, 

636,  662—663. 
Veigastaðir     á    Svaibarðsströnd 

634-  635. 
Veisairnjóskadal612,  634,  636, 

682—683. 
veiting    266-268,     504,    521— 

522,   540-541.     Sbr.    staðar- 

bréf,  coUacionisbréf. 
veizlumaðr  587. 
vélar  683. 
velbereitt  bord    (sæmilegt  borð- 

hald)  385-386,  387. 
vel  borinn  maðr  152,  268. 
velgerningr  610. 
velkendr  maðr  495,  742. 
Vellankatla  (eystri  og  vestari)  á 

Sléttu  323,  324. 
Vellir  í  Bárðardal  487. 
Vellir  i  Eyjafirði  328. 
Vellir  á  Landi    281—272,    395, 

424.  Sbr.  Stóruvellir. 
Vellir(nir)    í   Múlaþingi,    Valla- 

sveit  33,  73,277,373,  627,639. 
Vellir   i  -Svarfaðardal     62,     79, 

109,  119,  178,  206,  210,   215 

294,  333—334,  379,  449,  553 

605,  684. 
Vellir  á  Vatnsnesi  302,  326. 
Vemundarstaðir  i  Ólafsfirði  301. 
vendmal,  sjá  vaðmál. 
venja  (forn)  631. 
verð    (verð  á  varningi  ofl.)  434, 

443,  538,  583— 584.  —  verð- 

munr  376. 


UEÖ^ÍSTÉ 


m 


verk  42,  67,  80,  91,  116.  251, 
308.  —  verkafall  250.  — 
verkakaup  578.  —  verka- 
missir  668. 

verknaðr  á  helgum  tíðum  710. 

Vermundarson :     Ari. 

vernd  170,  269,  516,  517,  701. 

vernisað  (=  fernisað,  „veuri- 
cat",  „veruicat",  „vernicat")  fat 
192. 

Veronika  með  alabastr  191. 

vertið  496, 648.  -  -  vertiðarlok  648. 

vervicat,  sjá  vernisað. 

vervist  523—524. 

verzlan  6—8,  12,  59,  167—168, 
413-416,  631—634,  643— 
644,  647,  668,  682.  Sbr.  hálf- 
stykkiskaup,  kaup,  kaup- 
skapr. 

Vestíirðir,  Vestíirðingar,  Vest- 
íirðingafjórðungr  11,  38,  98, 
130,  194,  195,  344,  345,  404, 
410,  506,  532-634.  573,  708. 

Vesmannaeyjar  104,  251,  393, 
477-478. 

Vestrárdalr  nyrðra  334. 

Vestrhólmar,  eign  Múlakirkju  í 
Aðaldal  327. 

Vestrhóp  i  Húnavatnsþingi  154, 
157,  293,  325.  385-386,  424 
—425. 

Vestrstrandir  93. 

vetr  10,  29,  36,  56,  85,  102, 
116,  118,  122,  143,  178,  180, 
212,  296,  306,  309,  318,  322, 
325,  333,  336,  352,  384,  388, 
400,  414-417,  425,  436,  439, 
474,  505,  513,  558,  562,  572, 
605,  608,  687,  745,  753,  763. 
— vetrnótta  skeið  143.—  vetr- 
ardagr  fyrsti  505.  —   vetrbeit 


196.  —  vetrarbreíer  (lesandi, 
syngjandi)  299^.  —  vetrar- 
hhiti  (bókar)  325.  -  vetr- 
lega  útlenzkra  669. 

Vetrliðastaðir    i  Fnjóskadal  594. 

vicarius  700. 

Viðar  í  Reykjadal  301,  766. 

ViðastaðiríHjaltastaðaþinghá  74. 

Viðborð  í  Hornaíirði  188. 

Viðey  i  Sundum,  klaustr  34,83, 
103,  116-118,  132, 139—140, 
199-201,  218,  224,  247,276, 
298,  380-381,  422—423, 
456,  464-465,  516-  517, 
544,  657—658,  677,  693— 
694,  708—709,  730,  743,  751 
-752,  754. 

viðganga  og  uppfæði  257. 

Viðidalr  í  Húnavatnsþingi  61, 
93,  403—404,  749. 

Viðidalr  i  Skagafirði  321. 

Viðidalr  í  Steingrimsíirði  463. 

Víðidalstunga  í  Víðidal,  Víði- 
dalstunguvíg  (1483)  50,  51- 
52,  60,  293,  328,  350,  566. 
Sbr.  Tunga  í  Víðidal. 

Víðimýri  í  Skagaíirði  321,  357 
-358,  411—412. 

Viðivellir  i  Blönduhlíð  93,  206, 
121,  291,  339,  349-350,  682 
—684. 

viðr  19,  21,  51,  226-227,  284, 
303,  310,  312,  315,  319,  323, 
326,  389,  445-446,  451,  458, 
609,  619,  635,  718,  731.  — 
viðarköstr  13.  —  viðreki, 
viðarreki  25—26,  302—304, 
305,  310—312,  314-315,  319, 
321,  327,  329,  438.  Sbr.  og 
sjá  íarviðr,  felliborð,  raptviðr, 
stórviðr,  timbr,  tré. 


960 


ÍIJEÖÍSTR 


viðrhald  (hórkonu)  661. 

viðrnefni:  Andrésson:  Jón  Sig- 
urðsson.  —  auðgi:  Karl.  — 
beigaldi:  Sigurðr  Jónsson.  -  - 
biskupsson:  Magnús  Pórólfs- 
son.  —  danr:  Jón  Björns- 
son,  Jón  Magnússon.  —  digri: 
Oddr  Jónsson.  —  díli:  Þor- 
steinn  Sveinsson.  —  durtr: 
Haldór  Jónsson.  —  flóki: 
Guðbjartr  Asgrímsson.  — 
gamli:  Hákon  Hákonarson. — 
garði:  Jón  Þórarinsson.  — 
góði:  Gruðmundr  Arason.  — 
háleggr :     Hákon   Magnússon. 

—  hvammr:  Jóns  Sveinsson. 

—  Jórsalafari :  Björn  Einars- 
son.  —  kall  (kollr):  Þórðr.  — 
kollr:  Jón  Oddsson.  —  kyng- 
ir :  Snorri  Þorleifsson.  —  laga- 
bætir:  Magnús  Hákonarson. — 
leppr:  Oddr  Þórðarson.  — 
minniskjöldr :  Magnús  Eiríks- 
son.  —  mókolir:  Eyjólft* 
Gíslason.  —  Moldar-Brandr : 
Brandr  Einarason.  —  murti: 
Jón  Einarsson  —  rásveinn  : 
Gunnar.  — ^rauði:  Jón  erkibisk- 
up.  —  á  rauðum  sokkum: 
Kagnheiðr  Pétrsdóttir.  —  riki: 
Benedikt  Brynjólfsson,  Guð- 
mundr  Arason.  —  Skafinsson: 
Björn  Jónsson.  —  skalli :  Jón 
Eiríksson.  —  Skáneyjar-Lazi: 
Lazarus  Mattheusson. 
Skallagrirar:  Grímr  Auðunar- 
son.  —  skafinn:  Jón  (sjá 
Markús  Jónsson).  —  smá- 
sveinn:  Jón  Jónsson.  —  smjör: 
Jóns  — spégautr:  Símon  Jóns- 
Bon.    —     Stöðlaskáld:      Jón 


Bjarnason.  —     Ölduhryggjar- 
skáld:  Einar  Snorrason. 

viðskipti  68,  142,  670,  727. 

Viðvík  í  Viðvíkrsveit  50.  — 
Viðvíkrsveit  í   Skagafirði  5L 

Vífilsmýrar  i  Önundarfirði  55. 

vig,  vigaferli,  vígsmál  69,  214, 
348—350,  444,  468,  488,  693, 
761—763.  —  prests  vig  358 
—361.  —  vigsbætr  153,  358 
-361,  488,  761-763.  -  tvö- 
íaldar  vigsbætr  398.  —  vig- 
lýsing  762.     Sbr.  vegandi. 

Vigdís  Haldórsdóttir,  Hákonar- 
sonar   (d.  1496  eða  fyrri)  56. 

Vigdísarstaðir  í  Húnavatnsþingi 
302. 

Vigíús  Arason  nyrðra  (1391— 
1393)  21. 

Vigíús  Erlendsson  lögmaðr  og 
hirðstjóri  á  Hliðarenda  (d. 
1521)  60,  101-102,  104-105, 
161,  180-181,  198,  259,  352 
-353,  371,  376-378,  622, 
623,  709,  712-713,  723. 

Vigfús  lilugason  kirkjuprestr  í 
Skálholti  og  prestr  á  Setbergi 
(d.  1669)  266. 

Vigfús  Jóhannsson  heyrari  og 
prestr  í  Kallaðarnesi  (d.  1762) 
461,  477. 

Vigfiis  Jónsson  sýslumaðr  á 
Kalastöðum  (d.  1595)  17,  53, 
579,  599. 

Vigfús  Jónsson,  biskups  Vig- 
fússonar,  á  Leirá  (d.  1726) 
603. 

Vigfús  Magnússon  vestra  (1530) 
548-549. 

Vigfús  Pétrsson,  prests  Pálsson- 
ar  (1524-1525)  210. 


HEGISTR 


m 


Vigfós  Runólfsson  prestr  i  Klofa 
(1523  ;  veginn  i  Hitardal  1525) 
176,  358-36P). 

Vigfús  (Fúsi)  Þórðarson  „bóndi", 
sýslumaðr  á  Borg  á  Mýrum 
(1522-1531)  100,  103,  148, 
154,  224,  415,  416,  583,  543, 
603. 

Vigfús  Þorsteinsson,  Finnboga- 
sonar  (1571)  449. 

Vigfúsdóttir:  Guðriðr,  Kristín. 

Vigfússon:  Bjarni,  Eirikr,  Pá]l, 
Pétr,  Sigurðr. 

vigiliæ  íestorum  59,  92,  98^, 
129,  231,  620,  662,  663,  715, 
734. 

vigleiksorð  599. 

Vigólfsstaðir  í  Dölum  288. 

vigsla,  vigslubróf,  vigslugerð  84, 
117,  118,  127,  238,  264,  621, 
716^  730.  -  vigsluaskr  300, 
308,  316,  318,  329,  330.  _ 
vigsludúkr  297,  306,  312, 
328,  330.  -  vigslueiðr  136, 
504,  510,  530-531.  —  vigslu- 
eiðsrof  510,  530.  —  vigslu- 
faðir  82. 

Vik  i  Fáskrúðsíirði  122  -123. 

Vik  á  Flateyjardal  312. 

Vik  i  Landbroti  471. 

Vik  í  Mýrdal  190. 

Vik  á  Seltjarnarnesi  (Reykjavik) 
694. 

Vik  á  Vatnsnesi  (Hamdisvik) 
814,  315. 


1)  Síra  Jón  Egilsson  segir  sira 
Vigfús  veginn  í  Klofa  1540  (Safn 
I.  80 j,  sem  ekki  fær  staðizt,  nema 
hvað  hann  mun  hafa  verið  prestr 
á  Landinu. 

DipL  iBl.  JX,  B« 


Vikingsá  i  Hörgárdal  320. 
Vikr  á  Skaga  304. 
Vikrpartr  (i  Sæmundarhlið)    93. 
vikt  105,  413.  Sbr.  vog. 
Vilborg  Loptsdóttir,    kona    Er- 

lends  Bjarnasonar  (1527)  417 

—418. 
Vilborgarstaðir     i    Vestmanna- 

eyjum  477,  478. 
Viihjálmr      (Vilchin)      Henriks- 

son    biskup  i  Skálholti  (1392 

-1405),  Vilchinsbók  22-24. 
Vilhjálmsson:  Nikulás,  Ólafr. 
Vilkin  Rugg,  Hamborgari  (1523 

-1527)  198,  413,  415,  416. 
villa  411,  613,  649-650. 
Villingadalr  i  Haukadal  393. 
Villingadair      á     Ingjaldssandi 

369. 
Villingaholt  i  Flóa  11,  230,  256, 

266,  869,  413,  529,  704. 
Villinganes  í  Skagaíirði  301. 
vin  251,  483.    —     vintolh:  421, 

466.  —     vintunna  583. 
Vincencii    de    sanctis    á    einni 

lítilli  bók  298. 
Vincencius  (serraonsbók)  298. 
Vincencius     Lunge,     rikisstjóri 

norðanfjalls   í  Noregi  (1524— 

1534)  236,  238,  422,  632,  681, 

685,  691. 
vinda  259. 

Vindás  i  Selvogi  622-623. 
Vindbelgr  við  Mývatn  327. 
Vindheimar,    eyðijörð   Hólastóla 

302. 
Vindheimaskógr     á     JÞelamörk 

820. 
Vindhæli(Vindæli)á  Skagaströnd 

385,  387,  642. 
Vindland  433,  434. 


m 


immM. 


Vindr  72,  134. 

Vindæli,  sjá  Vindhæli. 

vinna  á  helgum  tíðum  710. 

vinnuíólk  578.  —  vinnuíær  maðr 
582.  —  vinnukona  588.  — 
vinnumenn  573,  588,  667. 

vinnumissir  178,  726—727. 

viravirki  295  ^ 

virðing  (mannvirðing)  103. 

virðing  (íjár),  virðingargerð  139, 
246,  247,  475,  563,  586.  — 
virðingargóz  332^.  —  virðing- 
armaðr  (vottr)  247  ^ 

virgo  21,  68,  70,  110,  139,  160, 
172,  227,  240,  276,  373. 

víseyrir  267,  495,  741. 

visitator  118,  161-162. 

visitacio  Mariæ,  sjá  Maria. 

visitazia,  visitaziubók,  visitaziu- 
reið  20,  38,  42-43,  46,  48, 
49-50,  106,  118,  158,  185, 
189,  194-195,  276,  412,  438, 
642.  550,  626,  627,  662,  706, 
718. 

vist  (tveggja  missera,  og  == 
samvistir)  209,  526,  611,  616, 
763. 

Vitae  patrum  314,  321. 

vitafó  431. 

vitni,  vitnisraaðr  9,  52,  53,  63, 
64,  70,  98,  108,  115,  117,  143, 
149,  150,  155,  178,  204,  214, 
222,  224,  235,  251,  255,  257,  263, 
268,  371,  372,  374, 376,  377,  384, 
400,  478,  491,  513-514,  529- 
531,  537,  556,  565,  569,  575,  600 
—601,  606,  613,  637,  646,  721— 
722,  727,  730,  762.  —  Sbr. 
kvöðuvitni  (kvaðarvitni),  lög- 
vitni,  sjónarvitni.  —  vitni 
góðra  manna  399.  —  vitn- 
isburðr,  vitnisburðarbréf,  19— 


19,  28-29,  33,  36-38,  43,  53, 
60,  61,  63,  68,  69,  92—93,  94, 
115,  142,  144,  146,  183,  184, 
215,  216,  238,  241,  248—249, 
253,  269,  275—276,  278—280, 
287,  351,  354—355,  387,  388 
—389,  397,  404,  406—408,  409, 
410,  419—420,  438,  441,  444, 
451,  457,  460,  462—464,  484 
—485,  503,  505,  514,  516,  523— 
526,  528,  535,  538-540,  542, 
565—567,  573,  577,  596,  602, 
615,  627,  637—639,  642—643, 
693,701,  705-706,  709,721,722, 
724,  727,731—732,  749—750. 

vitorð  19,  582. 

vitrustu  menn  214,  582. 

Vitusson:     Páll. 

voð  (vaðmáls,  tvítug)  67,  198, 
259,  292,  334,  343,  386-387, 
426,  512,  561. 

voðaeldr  632. 

vog  260,  300,  309,  413,  415 
— 416,  583.  Sbr.  met,  pundari. 

Vogar  i  Gullbringusýslu  659— 
660. 

vokn,  sjá  vopn. 

vonarvölr  580. 

vopn  68—69,  132,  397,  761— 
762.  —  vopnað  fólk  397.  — 
voknöx  299.  Sjálagvopn,tygi. 

Vopnaíjörðr  eystra  43,  135,  187, 
473,  570—571,589,608-609, 
638. 

vorlag  513. 

vorrar  frúr  historia  298. 

vorrar  frúr  líkneski  305. 

Votalág  á  Skagaströnd  642. 

Votey,  eign  Grenjaðarstaða  323, 

Vothamrar  í  Eyjafirði  309. 

vottorð  20,  238,  460. 

vottr  43,  249,  400,  487,  604, 
657—658,  683,  713,  717,  745, 


ÍIEGIS^R 


m 


VrmalÓD,  sjá  Ormalón. 

vægð  648,  670,  741. 

vængr     (yfir    altari)     296,    297, 

322.     Sbr  íöstuvængr. 
Vætekrar    (Vætuakrir)  á  Hellis- 

vöUum  743—744. 
vætt  (fiska,  hvals,  skreiðar,  smjörs) 

17,    67,    191,    198,    300,  308, 

816,  321,  326,  343,  413,    415 

—416  494,  512,  584. 
Vöðluþing,  sjá  Vaðlaþing. 
vöUr  529.    —     vallargarðr  309, 

595. 
vöndr  (með  dalraatiku)  190. 
vörn  574,  675. 

vörzlur  (fuUar)  102,  398,  738. 
Vötn  =:  Hóraðsvötn  301. 

Walchendorph,  sjá  Eirikr. 
Wegener,  C.  F.  168,  757. 
Wendesstæder,  sjá  Hansastaðir. 
Wolí  Powis  (1536)  755-756. 
Wurm  757,  758. 
Wiken  (Víkin)  i  Noregi  576. 

Xanctonensis  ecclesia  41. 

Yfirboðar,'yfirboðarar  548. 
yfirbót  70,  126,  578. 
yfirgangr  152—153,  163. 
yfirmenn  96—97,  110,  239,  574. 

—  yfirmannsefni  110.  —  yfir- 

mannsstétt  239. 
yfirreið  110,  185,  187,  194,  708. 
yfirsýn  (-sjón)  2,  4—5,  451,  459. 
ymbru-,  sjá  imbru-. 
ymnar  331.    —     ymnarius  186, 

286,  306-  307,  313,  317,  326, 

329,  331^333. 
Yochomdales>  sjá  Jochumsdalir. 
yrking  (rangleg)  709,  728. 


Ysland,  sjá  ísland. 
Yslandh,  sjá  ísland. 
Yslandt,  sjá  ísland. 
Yslannd,  sjá  ísland. 
Ysslandt,  sjá  ísland. 
Yssæiandt,  sjá  ísland. 
Yszlandia,  sjá  ísland. 
Ytraíjall  i  Áðaldal  594. 
Ytragil  í  Eyjafirði  309. 
Ytrakrossanes    í    Kræklingahlíð 

301. 
Ytridjúpadalr    í  Eyjafirði  279— 

280. 
Ytriey  i  Bjarnarfirði  á  Ströndum 

25. 
Ytriey  á  Skagaströnd  314. 
Ytrifagradalr      á     Skarðsströud 

246. 
Ytrihólmr     á     Akranesi     128 — 

129. 
Ytrihreppr    i   Árnessþingi    204, 

453. 
Ytriþverá  i  Vestrhópi  302. 
yxn  66. 

Yxtaból  i  Náttfaravik  323. 
Yztabæli  undir  Eyjafjöllum  470. 
Yztabær  í  Hrisey  309. 
Yztagil  í  Langadal  26,  28. 
Yztihóll  i  Sléttahlíð  301. 
Yztihvammr    i  Helgastaðahrepp 

323. 
Yztimór  í  Fljótum  302. 

Zignet,  sjá  signet. 
Zutpheld     Wardenberg,    doctor 
(1524-1527)  228,  230,  419. 

Þaktjarnir  hjá  Jörfa  497. 
Þangskáli  á  Skaga  302,  304. 
þangskurðr    465.    —     þangtak 
465. 

U* 


Ö64 


RÉGISTR 


þarfindi  584. 

þarfleysa  579. 

þegn  (—  subditus  et  æquivalen- 
tia  subditi,  sbr.  þegngildi) 
2-3,  5,  9,  15-16,  153,  398, 
493,  580,  762-763.  -  enskr 
þegn  167.  —  þegngildi  152» 
360—361.  --  þegnskylda  3, 
5,  11,  14—16. 

Þeistareykir  i  Þingeyjarþingi 
327. 

Þernunes  í  Fáskrúðsfirði  190. 

þimber  (z=  timbr)  13. 

þing  (dómþing,  lögþing,  Alþingi) 
14,  16,  68-69,  149,153,211, 
397,  399,  516,  529,  537—538, 
629,  762.  —  þingíararkaup 
2-  3,  5,  267,  495,  741.  -  - 
þinghald  29.  —  þingheimr 
102.  —  þinglýsing(askjala- 
bók)  461.  —  þingstaðr  (réttr) 
22,  23,  68,  107-108,  149, 
211,  213,  265,  283,  344,  353, 
377,  467,  477,  513,  515,  575, 
629,  665,  667,  726,  768.  — 
þingstefna  16.  —  þingtak  10, 
15—16.     Sbr.  skylduþing. 

þing  (sókn,  sýsla,  þinghá)  176, 
192,  204,  261—262,  292,  583. 
—  þingaprestr  73—74,  195^ 
574,  575,  721.  —  þingatollr 
129. 

í»inganes  í  Hornafirði  93,  273. 

Þingey  i  Skjálfandafljóti  323.— 
I>ingeyjarþing(-sýsla)  213, 651, 
746-747. 

Þingeyrar  í  Húnavatnsþingi, 
klaustr  26,  79,  109,  119,  137, 
201,  264,  293,  305,  812—316, 
335,  337,  351,  379,  410,  426, 
436,  454,  479,  599-600.  604, 


640,  654,  056,  745.  —   ÞÍng- 

eyrarsandr  315,  351. 
Þingeyri    við    Dýrafjörð    270— 

272. 
Þingmannaá  á,  Barðaströnd  644, 

645. 
Þingmúli  i  Skriðdal  764.      Sbr. 

Múli. 
Þingskálar  á  RangárvöUura  352, 

353. 
Þingvöllr    við    Öxará    29,   224, 

226,  266,  268-270,  355-359, 

368—369,  416,  540—541,  671 

—674.    Sbr.  og  sjá  Bolavell- 

ir. 
Þistilsfjörðr    í    Norðrþingeyjar- 

þingi  113,  319. 
þienari  10,  92. 
Þjóðólíshagi  i  Holtum  108,  761 

--762. 
Þjóðverjar,  Þjóðverjaland, 

Þýzkaland     (sbr.    AUeraania, 

Germania)  19,  41,  65,72,  163, 

238,  413-417,  631,  633,  648, 

682,  690.  699-700,  725,  756. 

—  sermonsbók   í   þýzku  298. 
þjófr  141,  164. 
þjónusta    3,    5,  8,  67;  103,  110, 

251,  276,  486,  548,  613. 
þjónustukona  352. 
þjónustulaun  351--352, 507—508, 

617. 
þjónustumaðr   70,    90,    92,   IJð, 

745. 
þjónustutekja    131,     251,    285, 

482. 
Þjórsá  (Þjóssá)  k  mótum  Rang- 

ár  og   Árnessþings    494,  541, 

625,  672-673,  707,  740. 
þjöl  307. 
Þóra  Björnsdóttir,  Þorleifssonar 


REGISTR 


965 


kona     Guðna    Jónssonar    (d. 
1502  eða  íyrri)  57^ 
Þóra    Eiriksdóttir    í   Hornafirði 

(1526)  374^). 
I>óra    Eiriksdóttir,    kona   Egils 

Helgasonar  (1529)  50P). 
í>óra  Thomasdóttir,    prests   Ei- 

rikssonar  (1532)  610. 
Þóra  Þorsteinsdóttir,  Björnsson- 
ar,     á    Öetbergi     (um     1700) 
145. 
Pórólfr   Jónsson    nyrðra    (1530) 

525. 
Þórarinn      Arngeirsson      eystra 

(1530)  523. 
Þórarinn   Böðvarsson    prófastr  i 

Görðum  (d.  1895)  526. 
l>órarinn    (Guðnason,    Þórarins- 
sonar)    í   Rangárþingi    (1535) 
721. 
JÞórarinn    Jónason   á  Svinavatni 
(1525-1529)  282,  400,  424- 
425. 
Þórarinn   Sigmundsson    „bóndi" 
í  Mýrdal  austr  (c.  1460—1470) 
113. 
Þórarinn      Sigurðarson     biskup 
i  Skálholti  (1363—1364)  346, 
347. 
Þórarinn  Sigurðsson  kirkjuprestr 
i  Skáholti    (1614)    og    siðan 
prestr  á  Stað  í  Steingrimsíirði 
(d.  1616)  540. 
Þórarinn  Siraeonsson  i  Rangár- 

þingi  (1536)  761—762. 
Þórarinn    Steindórsson    bóndi   í 
Bólsstaðahlíð        (1523—1530) 
179,     454—455,      473—474, 
534. 


1)    Geeti  verið  ein  kona. 


Þórarinn    Þorsteinsson   prestr  á 
Þvottá  (1524—1526)261,374, 
275. 
Þórarinsás     á    Mýrum     568.    — 

Þórarinsáshólar  568. 
Þórarinsdóttir:     Guðný,  Kristin. 
Þórarinsson:  Bárðr,  Bjarni,  Fil- 

ippus,    Guðni,     Jón,     Sveinn, 

Þorlákr,  Þorsteinn,   Þorvaldr. 
Þorbergr    Bessason     sýsiumaðr 

(1554)  570. 
Þorbergsson :     Auðun. 
Þorbjargarstaðir  á  Skaga  302. 
Þorbiarnarson      (Þorbjörnsson) : 

Björn,  Hrafn,  Sigurðr,  Sveinn. 
Þorbjarnarstaðir  á  Sléttu  324. 
Þorbjörg  (Sölmundardóttir,  Ein- 

arssonar),   kona  Helga  Bjarn- 

arsonar  i    Siðumúla   (c.  1480) 

56. 
Þorbjörg  Þorláksdóttir  í  Húna- 

vatnsþingi  (1523)154—157. 
Þorbjörg  Þorleifsdóttir,    Gríras- 

sonar,  kona   Orms    Sturluson- 

ar   (1532—1535)    636,    739— 

740. 
Þorbjörg    Þorsteinsdóttir,   kona 

sira  Guðbjarts  flóka  (1383)  19 

—20. 
Þorbjörn    Gunnarsson    i  Húna- 

vatnsþingi  (1523)  154-157/ 
Þorbjörn  Jónsson  prestr  á  Völl- 

um    í    Svarfaðardal    (1522 — 

1535)    89,  96,  109,  114,  119, 

137,  172,  206,  337,  339,  480, 

733. 
Þorbjörn  Jónsson  prestr  áStað- 

arbakka     (1522-1535)     109, 

745. 
Þorbjörnsson,    sjá    Þorbjarnar- 

son. 


966 


EEGISTR 


í>órðará  i  Vopnafirði  609. 
í>órðardóttir :     Inga. 
Þórðarhöíði   á  Höfðaströnd  302. 
Þórðarson:       Ásgrímr,      Björn, 

Brynjólfr.      Böðvar,     Erlingr, 

Eyjólfr,  (Fúsi),   Gunnar,    Haf- 

liði,    Henning,    Jón,    Magnús, 

Oddr,  Sturla,  Sveinbjörn,  Vig- 

íús,  !Þórðr,  Þorleikr,  Örnólfr. 
Þórðarstaðir  í  Fnjóskadal  309. 
Þórdís  Gísladóttir,    Eilippusson- 

ar,     kona    Ara    Andréssonar 

(1532)  628-630,  643. 
Þórdís  Sigurðardóttir,  kona  Odds 

lepps  (dáin  1431  eða  íyrri)  54. 
Þórðr  Ásgrimsson  vesíra  (1528) 

463. 
JÞórðr    Björnsson    á   Eyvindará 

(1592)  186. 
Þórðr   Brandsson  prestr  nyrðra 

(1562)  572. 
í>órðr  Egilsson   á  Skarðsströnd 

(1704)  463. 
jÞórðr    Einarsson,    Þórólíssnoar, 

prestr  i  Hítardal  (1524—1530) 

218,240,  286—287,  443—444, 

488,  510—511,  516—518,  530 

—531,  543—545. 
Þórðr  Gunnarsson   lögréttumaðr 

i  Hegranessþingi  (1526—1535) 

.349,  396,  527,  602,  737. 
Þórðr  Haldórsson  vestra   (1524) 

253. 
Þórðr    Hallsson   i   Rangárþingi 

(1522)  108. 
Þórðr  Jónasson  háyfirdóraari  (d. 

1880)  147. 
Þórðr    Jónsson    lögréttumaðr    (í 

Þverárþingi;  1525—1531)  265, 

579. 


Þórðr  Jónsson  prófastr  i  Hitar. 

dal  (d.  1670)  241. 
Þórðr   Jónsson  prófastr  á  Stað- 

arstað  (d.  1720)  506. 
Þórðr  kall  (koUr)  i  Ögri  (enn  á 

lífi  1366)  54. 
Þórðr  Ketilsson    vestra  (1532— 

1535)  457,  629,  735-736. 
Þórðr  Narfason  lögmaðr  (d.  1308) 

25. 
Þórðr     Ólafsson     prestr    syðra, 

próíastr  (1530)  og  (1531)  ráðs- 

maðr  i  Skálholti  (1523—1534) 

176,  177,  200,  218,  517,   573, 

607,  614.  677,  695. 
Þórðr    Pálsson     vestra    (1524) 

246. 
Þórðr   Pálsson   prestr  i  Hraun- 

gerði  (1528  -1531)  474—475, 

530,  574. 
Þórðr  Pétrsson,  Pálssonar  (1524 

—1525)  210. 
Þórðr  Sigurðsson   i  Haga   (enn 

á  lífi  1473)  56. 
Þórðr    Snorrason    vestra  (1524) 

247. 
Þórðr     Þórðarson      prófastr    i 

Hvammi  (d.  1738)  19. 
Þórðr    Þórðarson,     ráðsmaðr   i 

Skálholti,  bóndi  i  Háfi,  skrif- 

ari  Árna  (d.  1747)  73, 373, 405, 

449,  461,  465,  488,  559,   638, 

695,  702,  704,  708,    744,  754. 
Þórðr    Þorleifsson,    klaustrhald- 

ari    i   Kirkjubæ    (um    1720) 

470. 
Þórðr  Þorsteinsson  lögréttumaðr 

i  Kjalarnessþingi  (1523—1536) 

148,  156,  360,  479,  536,  671, 

754,  762. 


REGISRT 


^^m 


Þórðr  önundarson   i   Dalasýslu 

(1531—1533)  588,  686. 
Þórey    (Hallsdóttir     e.     1270— 

1290)  312. 
Þórey    Narfadóttir   húsíreyja    (í 

Engey;  1534)  694. 
Þóreyjargnúpr  i   Vatnsdal  385, 

386. 
Þorfinnr  Einarsson  nyrðra(1391 

-1393)  21. 
Þorfinnr     Þorsteinsson      prestr 

nyrðra  (1522)  89,  90,  96,  109, 

120. 
Þorfinsson :     Hjalti. 
Þorfinnsstaðir  i  Önundarfirði  55. 
Þorgautr  Ólafs3on  vestra  (1510) 

54. 
Þorgautsdóttir :     Guðrún. 
Þorgautsson :     Jón,  Ólafr. 
Þorgautsstaðir  i  Hvítársiðu    56. 
Þorgeirsljörðr    i  Þingeyjarþingi 

312,  334. 
Þorgeirsson :  Andrés,  Steinn. 
Þorgerðr  húsfreyja  á  Gnnnsteins- 

stöðum  (fyrir  1340)  315. 
ÞorgerðrHaldórsdóttir,  Þorgeirs- 

sonar,    kona    Jóns  Bjarnason- 

ar     (1527-1532)     488-439, 

496—497,  617-618. 
Þorgerðr  Jónsdóttir,  kona  Bjarn- 

ar  Þorbjarnarsonar  (c.  1530 — 

1538)  569. 
Þorgerðr     Sturludóttir    (StuUa- 

dóttir)   nyrðra    (1523)    147— 

148. 
Þorgils    ábóti    i    Viðey     (1531) 

517.    Sbr  Gisli  ábóti  (og  Þor- 

gils  prestr  Nikulásson). 
Þorgils      Guðmundsson     prestr 

nyrðra      (1533-1635)      663, 

733, 


Þorgils  Hákonarson  nyrðra  (1526) 

344. 
Þorgils  Jónsson  nyrðra  og  vestra 

(1523-1534)  156,  210,  665. 
Þorgils     Nikulásson      prestr    í 

Holti  i    Önundarfirði    (1524— 

1526,     1531)    224,   235.  346, 

546,  578.    Sbr.  Gisli  Nikulás- 

son  (og  Gisli  og  Þorgils  ábóti 

i  Viðey). 
Þorgils    Ólafsson     lögréttumaðr 

(i   Þverárþingi ;    1522-1525) 

101,  285. 
JÞorgils     Sigurðsson      prestr    i 

Goðdölura  (1557)  22. 
Þorgils  Sigurðsson   konrektor  í 

Skálholti  (enn  á  lífi  1746)  405, 

449,  744. 
Þorgils  Þorkelsson  eystra  (1526) 

374. 
Þorgilsdóttir:  Anna. 
Þorgilsson:    Björn,    Felix,  Jón, 

Oddr,    Ólafr,  Snorri,  Stephán. 
Þorgrimr  Guðmundsson  i  Skaga- 

firði,     Sveinsstaðamaðr   (1522 

-1528)    70,  445,  452,  453— 

454. 
Þorgrimr   á   Hópi   i   Grindavik 

(1534)  720. 
Þorgrimr    Illugason   i  Rang&r- 

þingi  (1535)  720. 
Þorgrimr    Sturluson    (Stullason) 

i  Þistilsfirði  (1522)  112. 
Þorgrímr   Þorleiísson,    Þorleifa- 

sonar  (1524)  219—221. 
Þorgrimsstaðir  i  Vestrhópi  325. 
Þórhalli      (Þórhallr)    Einarsson 

lögréttumaðr  i  Kjalarnessþiiigi 

(1522-1523)    100,   140,    141, 

152. 
Þórisdóttir :    Sigriðr, 


.968 


RBGISTR 


Pórisson:  Þorlákr. 
Þórisstaðalækr    við    Skagafjörð 

203. 
JÞórisstaðir  (Þórersstaðir)  i  Kaup- 

angssveit  í  Eyjaíirði  301.  Sbr. 

Þórustaðir. 
Þórkatla  Árnadóttir,   kona   Ein- 

ars  Bjarnarsonar  (1525)284 — 

286. 
í>orkell    Arnason    kirkjuprestr  i 

Skálholti  (d.  1707)  477. 
Þorkell  Erlendsson  eystra(1525) 

280. 
Þorkell  Guðmundsson  sýslumaðr 

Húnvetninga  (d.  1662)  426. 
Þorkell     Hafliðason     prestr    í 

Saurbæ  á  Kjalarnesi  (c.  1350 

—1360)  17^ 
Þorkell    Magnússon      (Þorkels- 

sonar)     nyrðra     (1526—1527) 

344,  383-384,  405. 
Þorkell   Ólafsson   í   Húnavatns- 

þingi  (1514)  61. 
Þorkell  Pálsson  prestr  i  Hvammi 

i    Hvammssveit   (1531)    588, 

589,  593. 
Þorkell  Sigurðsson  nyrðra  (1522) 

68. 
Þorkell  Þórólfsson  prestr  nyrðra 

(1522)  109,  120. 
Þorkell      Þorsteinsson      prestr 

syðra  (1524)  218. 
Þorkell  Ögmundsson  i  Þingeyj- 

arþingi  (1522)  112. 
Þorkelsdóttir :    Guðriðr,  Sigriðr. 
Þorkelsgerði    i    Selvogi    622 — 

623. 
ÞorkelshvoU  i  Víðidal  302. 
Þorkelsson:      Ari,    Árni,    Gisli, 

Helgi,  Jón,  Magnús,   Markús, 


Oddr,    ÓJaír,    Þorgilsi    Þor- 
steinn. 

Þorkötlustaðir  (Thorkelstede)  i 
Grindavik  720. 

Þorlákr  Finnbogason  nyrðra 
(1530)  555. 

Þorlákr  Kolbeinsson  í  Rangár- 
þingi  (1522)  86. 

Þorlákr  Landbjartsson  prestr 
syðra  (1523—1533)  176,  180, 
209,  250,  382,  402,  444,  530, 
637,  688. 

Þorlákr  Þórhallsson  hinn  helgi 
í  Skálholti  (d.  1193),  Þoriáks- 
kirkja,  Þorláksmessa  (hvor- 
tveggja)  14,  15,  83,  105,  116, 
188,  209,  224,  272,  325,  420, 
422,  463-464,  501,  583,  586, 
591,  593,  674,  753.  —  Þor- 
láks  likneski  320.  —  Þor- 
láks  saga  297,  314,  321.  — 
Þoriáks  skript  188,  191. 

Þorlákr  Þórisson  nyrðra  (1527 
—1530)  441,  534. 

Þorláksdóttir:    Þorbjörg. 

Þorlákshöfn  i  Árnessþingi  637. 

Þorláksson  :  Bessi,  Finnr,  Guð- 
brandr,  Haldór,  Jón,  Magnús, 
Sigfús,  Sigurðr,  Skúli,  Sæ- 
mundr,  Þorsteinn. 

Þoriáksstaðir  i  Kjós  708-709,  753. 

ÞorJeiír  Arason  skólameistari  og 
prestr  á  Breiðabólstað  iEljóts- 
hlíð  (d.  1727)  405,  461.  744. 

Þorleifr  Björnsson  hirðstjóri  (d. 
1486)  142—144,  408,  446— 
447,  485,  718,  721-724. 

Þorleifr  Björnsson  prestr  (á 
Keykhólum ;  1526—1530)  346, 
368-370,  550. 


REGISTR 


969 


Þorleifr  Sinarsson,  Þórólfssonar, 
„bóndi"  á  Kneri  í  Breiðavík 
og  sýslumaðr  i  Þórsnessþingi 
(1526-1536)  359,  360,  464, 
533,  603,  620,  649-651,  671, 
767—768. 

X>orleifr  Eiriksson  prestr  á  Breiða- 
bólstað  í  Fljótshlið  og  (1527, 
1529-1533)oííicialisSkálliolts- 
dómkirkju  (1523—1534)  130, 
132,  183,  224,  338,  356,  359«, 
869,399—400,404-405,406- 
407,  480-483,  498,  517,  518, 
574,  590,  599,  607,  613,  614, 
648-649,  659,  682,  684,  696, 
712. 

I»orleifr  Gamlason  („Gamaliels- 
son")  á  Jöría  (1523-1531) 
193,  194,  557—558. 

Þorleifr  Gialason  (1528)  460. 

Þorleifr  Grimsson,  Pálssonar, 
„bóndi"  og  lögréttumaðr  á 
MöðruvöUum  (er  vetrinn  1526 
—1527  og  alt  fram  til  14. 
Mai  um  vorið  i  Björgvin ; 
1522-1535)  103,  346,  389 
-390,  408,  427—432,  491, 
506,  550,  553—555,  575,  605, 
626,  739—740. 

Þorleifr  Guðmundsson,  Andrés- 
sonar,  í  Þykkvaskógi,  lög- 
réttumaðr  (1525—1533)  274, 
533,  550,  557,  669. 

Þorleifr  íslendingr  389—390. 
Sjá  Þorleifr  Grimsson. 

Þorleifr  Jónsson  lögrétturaaðr  i 
Kjalarnessþingi  (1522—1523) 
100,  141,  152. 

Þorleifr  Jónsson  prestr  nyrðra 
(1508-1522)  51,  71,  90,  96; 
109. 


Þorleifr  Magnússon  á  Barða- 
strönd  (1626)  706. 

Þorleifr  Pálsson,  Jónssonar, 
sýslumaðr  á  Skarði,  lögmanns- 
efni  (1530)  og  síðar  lögmaðr 
(1510-1535)  54,  55,  289,420, 
457, 532-534, 536, 550, 669, 724. 

Þorleifr  Skaptason  prófastr  í 
Múla  (d.  1748)  485. 

Þorleifr  Þorleifsson  nyrðra  (1524 
—1527)  219—221,  383,  387, 
427,  430. 

Þorleifr  Þorsteinsson,  Eiriksson- 
ar  (1532)  610. 

Þorleifr  Örnólfsson,  Einarsson- 
ar,  lögrétturaaðr  á  Eyri  i 
Seyðisíirði  (1510—1530;  er  á 
lífi  1530;  dáinn  1533)  54, 154, 
270,  525,  665-666. 

Þorleifsdóttir :  Cecilia,  Guðný, 
Haldóra,  Helga,  Kristin,  Sol- 
veig,  Þorbjörg,  Þuríðr. 

Þorleifsson:  Ásmundr,  Bjarni, 
Björn,  Einar,  Eiríkr,  Gamalí- 
el  (Gamli),  Grimr,  Guðmundr, 
Jón,  Oddr,  Snorri,  Teitr, 
Þórðr,  Þorgrimr,  Þorleifr, 
Þorsteinn. 

Þorleikr  Þórðarson  vestra  (1535) 
722. 

Þorljótr  (Hallsson?)  nyrðra  (c. 
1270-1300)  312. 

Þorljótssaðir  í  Skagaíirði  93. 

Þormóðr  Arason,  lögréttumaðr  i 
Húnavatnsþingi,  Sveinsstaða- 
maðr  (1522—1533)  70,  103, 
111,  338,  436,  534,579,581^}, 
669,  675. 


*)  Hér  er  nefndr  Þormóðr  „Arna- 
son",  en  það  er  án  efa  ritvilla, 
enda  er  þetta  bréf  ekki  frumrit, 


970 


REÖISTR 


Þormóðr     Gunnlaugsson   prestr 

syðra  (1524—1531)  250,  354, 

488,  574,  607. 
Þormóðr  ísleifsson  eystra(1552) 

275. 
Þormóðr     Snorrason     prestr    i 

Húnavatnsþingi    (1527-1529) 

425,  447,  467. 
Pormóðsson :       Gisli,      Nikulás, 

Snorri. 
I>óroddr    Oddsson  i  Kjalarness- 

þingi  (1533)  657. 
Þóroddsstaðir    i     Borgaríirði    i 

Þverárþingi  403—404. 
Þórólír  Ólafsson    nyrðra    (1528) 

450. 
Þórólfr  Ögmundsson    sýslumaðr 

i    Laugardal     i     Talknafirði 

(1510—1515)    54,     62,    216, 

701. 
Þórólfsson :  Einar,  Magnús,  Páll, 

Þorkell. 
þorri  405. 
Þorskafjörðr     i    Barðastrandar- 

sýslu  503. 
Þórsnessþing  767,  768. 
Þorsteinn      Bjarnarson    nyrðra 

(1391—1393)  21. 
Þorsteinn  Björnsson  syðra  (1526) 

354. 
Þorsteinn     Björnsson    prestr    á 

Útskálum  (d.  1675)  145. 
Þorsteinn    Björnsson    i    Húna- 

vatnsþingi  (1727)  249. 
Þorsteinn      Brandsson     nyrðra 

(1534—1535)  712. 
Þorsteinn  Einarsson  i  Sléttahlið 

(1529)  498—499. 
Þorsteinn    Einarsson    i   Vaðla- 

þingi  (1523—1528)    147,  467. 


Þorsteinn  Einarsson    i  Berufirði 

(1589)  732^ 
Þorsteinn     Eyjólfsson     lögmaðr 

(d.  1403)  21. 
Þorsteinn  Eyjólísson,  Ólafssonar, 

prestr     á    Hálsi   i  Hornafirði 

(1524)  260. 
Þorsteinn   Eyjólfsson    á   Háeyri 

(um  1700)  76,  77. 
Þorsteinn    Finnbogason,     sýslu- 

maðr,     „bóndi"    i  E.eykjahlíð 

(1522—1535)     121—122,    178 

—180,    254,     344,    357-358, 

396,  405—406,  415,  416,  450, 

485—436,  487,  551,  593-595, 

608,     643—644,     734,     740, 

747. 
Þorsteinn    Guðlaugsson  i  Þing- 

eyiarþingi  (1522)  112. 
Þorsteinn  Guðmundsson  i  Þiug- 

eyjarþingi   (1528—1529)  450, 

487. 
Þorsteinn  Guðmundsson  i  Fljót- 

um  (1528)  467. 
Þorsteinn    Guðmundsson,    And- 

réssonar  (1534)  662,  664,  709 

—711. 
Þorsteinn       Gunnason       prestr 

nyrðra    (1522-1528)    74,  89, 

94,95,96,  109,  114,  119,447. 
Þorsteinn    Hallvarðsson     syðra 

(1524)  211. 
Þorsteinn       Illugason       prestr 

nyrðra  (1522)  89,  96. 
Þorsteinn  Jónsson   prestr  syðra 

(1524)  247,  250. 
Þorsteinn      Jónsson      prestr     á 

Landi(nu)    i   Rangárþingi    (d. 

að    þvi    er    sýnist    1534   eða 

fyrri)  721. 


REGISTR 


m 


Þorsteinn  Jónsson  prestr  „bene- 

ficiatus     á     Höskuldsstöðum" 

(1522—1535)    96,    109,     119, 

137,  210,  339,  425,  467,  480, 

492,  733. 
Þorsteinn  Jónsson  nyrðra  (1526) 

383. 
Þorsteinn  Ketilsson  vestra  (1530 

-1532)  566,  629. 
í>orsteinn   Kolbeinsson,  Auðkýl- 

ings,    á   Holtastöðum    (enn  á 

lifi  1346)  304. 
Þorsteinn  Oddsson    undir  Eyja- 

fjöUum  (1584)  275-276. 
Þorsteinn  Ormsson  eystra  (1383) 

18—19. 
Þorsteinn     Ormsson    í    Rangár- 

þingi  (1522)  86. 
Þorsteinn    Pálsson  i  Þingeyjar- 

þingi  (1532)  608—609. 
Þorsteinn      Sigurðsson      vestra 

(1527)  403. 
£>orsteinn    Símonarson   lögréttu- 

maðr    í    Vaðlaþingi    (1526 — 

1535)  344,  396,  427, 430,  575, 

667,  726. 
Þorsteinn    Sturluson   (Stullason) 

á   Helgastöðum    (1524)    213, 

262. 
Þorsteinn    Sveinsson    dili    (um 

1460)  143. 
Þorsteinn       Sveinsson      vestra, 

bóndi  Bergljótar  Haldórsdótt- 

ur  (d.  fyrir  1521)  56. 
Þorsteinn    Torfason,    Jónssonar, 

i  Klofa,  lögróttumaðr  (1523- 

1533)  147,  669,  679. 
Þorsteinn    Þórarinsson    prestr  í 

Selárdal  (1474)  38. 
Þorsteinn     Þorkelsson      djákni 

syðra  (1526)  355, 


Þorsteinn  Þorláksson  lögréttu- 
maðr  í  Eyjafirði  (1526-1527) 
337,  427,  430. 

Þorsteinn  Þorleifsson  (Björns- 
sonar;  1527)  418,  420. 

Þorsteinn  Þorvaldsson  eystra 
(1525)  277. 

Þorsteinsdóttir :  Guðriðr,  Guð- 
rún,  Gunnvör,  Ragnhildr,  Sig- 
riðr,  Þóra,  Þorbjörg. 

Þorsteinsson:  Árni,  Ásgrimr, 
Benedikt,  Bessi,  Bjarni,  Eirikr, 
Eyjólfr,  Guðmundr,  Haldór, 
Hallgrimr,  Hallr,  Hannes,  Har- 
aldr,  Helgi,  Hjalti,  Jón,  Ket- 
iU,  Narfi,  Oddgeir,  Oddr,  Ó- 
lafr,  Ormr,  Runólfr,  Sigurðr, 
Símon,  Sumarliði,  Teitr,  Torfi, 
Vigfús,  Þórarinn,  Þórðr,  Þor- 
finnr,  Þorkell,  Þorleifr,  Þor- 
steinn. 

Þorsteinsstaðir  í  Grýtubakka- 
hreppi  329. 

Þórunarey,  eign  Grenjaðar- 
staða  223. 

ÞórunnEigilsdóttir  (á  17.öld)453. 

Þórunn  Einarsdóttir,  Þórólfsson- 
ar,  kona  Jóns  Torfasonar  frá 
Klofa  (1525-1530)  286—287, 
505,  512—514. 

Þórunn  Jónsdóttir,  biskups  Ara- 
sonar  (1522-1533;  f.  1511; 
gipt  i  fyrsta  sinn  1526;  d. 
16.  Dec.  1593)  93—95,  378 
—380,  402,  448-450,  473, 
475-476,  551-552,  570-572, 
655—656,    664. 

Þórunn  Sturludóttir  (Stulladótt- 
ir),  Þórðarsonar,  kona  Erlends 
lögmanns  Þorvarðssonar  (1525) 
288-289. 


Ö72 


REGISTH 


Þórustaðir  i  Kaupangssveit  634, 

635.  Sbr.  Þórisataðir. 
Þorvaldr    Árnason    á    Æsistöð- 

um   i    Eyjalirði,    lögréttumaðr 

(1524—1535)  227—228,   307, 

343-344,  387—388,  396,409, 

427,  430,  490-491,  553,  555, 

575—576,  579,  581,  635,  667, 

726,  737,  740. 
Þorvaldr    Björnsson    sýslumaðr 

(1568)  564. 
Porvaldr     Einarsson     lögréttu- 

maðr  (1533)  671. 
Þorvaldr     Jakobsson    prestr    i 

Sauðlaussdal  362. 
Þorvaldr   Jónsson    i  £>ingeyjar- 

þingi  (1522)  112. 
Þorvaldr  Ólafsson  prestr  nyrðra 

(1522-1526)    109,    137,    339, 

351. 
Þorvaldr    Snorrason    subdjákni 

(1470)  37. 
Þorvaldr  Thoroddsen   prófessor 

21. 
Þorvaldr  í>órarinsson  i  Þingeyj- 

arþingi  (1524)  213. 
Þorvaldsdalr  i  Vaðlaþingi  301. 
Þorvaldsdóttir:    Björg. 
Þorvaldsson :        Björn,      Einar, 

Eyjólír,    Einnr,  Gisli,  Grettir, 

Guðmundr,  Jón,  Magnús,  Mar- 

teinn,  Olafr,  Styr,  Sveinn. 
Þorvarðr    Bjarnason,    Marteins- 

sonar,  bóndi  i  Njarðvik  austr 

(1524-1530)    186,   408-409, 

523  -524. 
Þorvarðr     Erlendsson     lögmaðr 

(d.  1513)  145,  153,  637. 
Þorvarðr  írændi  Ingu  Jónsdótt- 

ur  (1531)  592. 
porvarðr     Uuðmundsson,    Þor- 


varðssonar  (1522—1533)  80, 
356  688. 

Þorvarðr  Helgason  bróðir,  príor 
i  Skriðu  i  Fljótsdal  (1522— 
1532;  búinn  að  segja  af  sér 
1532)  122—123,  280—281, 
371,  272,  627. 

Þorvarðr,  er  vo  Vigfiis  prest 
Runólfsson  (i  Hítardal  1525) 
359,  360. 

Þorvarðsdóttir :  Gaðríðr,  Hólm- 
friðr,  Ingigerðr,  Margrét. 

Þorvarðsson :  Einar,  Erlendr, 
Eyjóifr,  Jón. 

þrái  532. 

Þrándheimr  i  Noregi  (Trond- 
heim,  Trondem,  Trundhiemm, 
Trwndhem)  71,  79-80,  84— 
85,  92,  110,  119—121,  138, 
166,  169,  172-173,  203,  228, 
230—232,  239,  264,  355,457, 
459,  544,  576,  631,  685,  690, 
697,  707,  714,  736—737. 

Þrasastaðir  i  Fijótum  612,  769. 

Þrastarhóll  i  Eyjaíirði  318. 

Þrastarstaðir  á  Höíðaströnd 
428-429,  447-449. 

Þremr,  sjá  Þröm. 

þrettandadagr  (jóla)  51,  53,  531, 
720. 

þriðjungafó  (-peningar)  22,  435, 
511  -512. 

þriggja  hreppa  þing  14, 16,  353. 

þriggja  marka  mál  285. 

þrimenningr  211. 

Þvivarðnafjallgarðr  á  Möðru- 
dalsöræfum  639.  —  Þrivarðna- 
háls  639. 

þriózka  531—532. 

Þrjúgsá,  i  Eyjafirði  328,  — 
Þrjúgstungur  328. 


ÍIÉGISTR 


m 


I 


þrælsgjöld  365. 
Þrælskleif  á  Ströndum  315. 
Þrætuteigr  á  Ströndum  25. 
Þröm    (Þremr)  í  Eyjafirði   429, 

431. 
Þröm  í  Húnavatnsþingi  314. 
Þröm  i  Skagafirði  321. 
Þröskuldr  á  Skaga  249. 
þúfa,     (landamerki)     146,     563, 

642,  709. 
Þúía  i  Landeyjum  424. 
Þúfa,  eyðijörð  Þingeyraklaustrs 

(sbr.  Þúíukot)  314. 
Þúfnavellir  i  Hörgárdal  318. 
Þumlaskáli  á  Höfðaströnd    302, 

303. 
þungavarningr  583. 
Þunsberg  (n:Túnsberg)  13. 
þurð  514. 

Þuriðarnúpr  i  Vopnafirði  609. 
Þuriðarstaðir  1  Eiðaþinghá  186. 
Þuríðr      Brandsdóttir      nyrðra, 

systir  ívars  (1523—1524)  177, 

224—226. 
Þuriðr  Hafliðadóttir  eystra  (1525) 

277. 
Þuriðr  Haldórsdóttir,  kona  Þór- 

arins  Jónssonar   (1527—1528) 

424-  425. 
Þuriðr  Oddsdóttir,    Þorkelsson- 

ar  (1523)  159—160. 
Þuriðr  Þorleifsdóttir,  Grimsson- 

ar  (1531)  605. 
þvengir    (innsigla  þvengir)    62, 

109,  237,  427,  643. 
Þverá  á  Barðaströnd  644. 
Þverá  i  Fljótum  429,  431. 
Þverá  i  Fnjóskadal  309. 
Þverá  i  Reykjahverfi  301. 
Þverá  i  Slóttahlið  301. 


Þverá  i   Svaríaðardal  301,   319, 

334. 
Þverá  (á  Vatnsnesi)  61. 
Þverá  (syðri  og  ytri)   i   Vestr- 

hópi  302. 
Þverá  i  Þverárþingi  612,  615. 
Þverá  i  Öxnadal  66. 
Þverárdalr  i  Eyjafirði  65. 
Þverárdalr     i     Húnavatnsþingi 

473. 
Þverárhlíð  i  Þverárþingi  117. 
ÞvQrárkvislar  í  Eyjafirði  309. 
Þverárstaðr,  sjá  Munkaþverá. 
þverfari  307. 

Þverskjöldr  i  Kaidbak  328. 
þversög  307. 
þvesti  25. 

Þvottá  i  Álptafirði  261. 
Þykkvabær  i  Landbroti  189. 
Þykkvabær  i  Veri,    klaustr  189 

-191,     224,    345,    357,    369, 

471,  574,  659,  677,  715,  716. 
Þykkvaskógr  i  Miðdölum  557 — 

558. 
Þyrisvellir    i    Viðidal   i   Stein- 

grímsfirði  463. 
Þýzkaland,  þýzkir,  sjá  Þjóðverja- 

land,  Þjóðverjar. 
Þönglabakki    i     Fjörðum    294, 

301,  312,  330,  550,  551. 

Æðaklettr  hjá  Jörfa  497. 
Æðasker  i  Svarfaðardal  319. 
ædelinge  632. 
Æðey  i  ísafirði  634,  636,  662- 

663. 
æfintýrabók  299. 
Æisíða  i  Vestrhópi  814. 
ær  (geldar)    17,    113,   188,  196, 

261,   309,   327,   329,  645.  — 


974 


REaiSTÍt 


ærgildi  hálft,  v.  fyrir  kapal 
563. 

æra  12,  165—166,  669.  —  æra 
og  trú  763. 

ærleg  dandi  kvinna  595. 

ærlegir  menn,  æriegar  persónur 
62,  114,  141,  211,  213,  270, 
283,  348,  368,  493,  503,  528, 
553,  622,  693,  696,  697,  714, 
726,  737,  750. 

Ærlækr  i  Öxarfirði  308,  310. 

Æsistaðir  i  Eyjafirði  227—228, 
387—388,  409,  490-491,  711 
—712,  726-727. 

Æsistaðir  i  Langadal  302,  659, 
764. 

ætt  5,  211,  214—215.  -  ætt- 
bálkr  145.  -  ættareign  402, 
403.  —  ættkvísl  131.  -  ætt- 
leggr  214.  —  ættleiðing,  ætt- 
leiðsla,  ættleiðingr,  ættleiðslu- 
dómr  62,  74,  75,  93—95,  210, 
213—215,  220^  221,  491, 
498,  610.  —  ættieiðings- 
sonr  314.  —  ættleiðingarkapí- 
tuli  214,  450,  498.  —  ætt- 
menn  145.  —  ættartala,  ætt- 
artölubækr  19,  502.  —  ættar- 
villa  675. 

Öfund  232,  459. 

Ögmundr  Andrésson  prestr  í 
Stafafelli  (1488)  42. 

Ögmundr  Hallsson  lögréttumaðr 
(1579)  128. 

Ögmundr  Pálsson  biskup  i 
Skálholti  (1522—1536)  67,  71, 
75-86,  93,  97-99,  110-111, 
116-121,  123-129,  130— 
134,  136-138,1139-140,141, 
158^259,    161—167,     172— 


178,  180-182,  184-187, 
189,  193—195,  199—204, 
206,  209—210,  213,  218— 
219,  223—227,  230--233,  234 
-238,  240  -246,  247  -  248, 
250—252,  254—258,  262— 
264,  269  -270,  272—275,  276 
—277,  281—282,  285,  289  — 
292,  338,  340-348.  344— 
345,  346,  354-360,  868— 
378,  390-  -396,  401—402, 
404-405,  410-412,  415. 
416,  417,  419-420,  422— 
424.  440-441,  442, 448-444, 
446-447,  452-458,  454- 
462,  464—465,  467,  470,  474 
—475,  480-482,  483—484, 
488,  498,  500-502,  504.  506 
—508,  510—512,  516—520, 
521—522,  580—582,  533, 
535—588,  541—551,  555- 
556,  558-562,  569,  672,  574, 
576,  577—578,  586,  (588), 
590,  597—599,  600—601,  606 
—607,  610-611,  612—616, 
621—628,  626—627,  636— 
638,  645,  646,  649—651,  652 
-653,  659-664,  (669),  670, 
673-678,  685,  687  -688, 
689—692,  694—696,  697— 
698,  701-709,  712—713, 
715—719,  720 --724,  727— 
730,  735—738,  740-743,  745 
—746,  747—748,  751-752, 
754—755,  763—764,  765. 

ÖgmandrTyrfingssonvestra(1515 
—1524)  62-64,  246. 

Ögmundr  Ögmundsson  syðra 
(1585)  752. 

Ögmundsson:  IHlippus,  Hallr,Jón, 
Þorkell,  Þórólfr,  Ögmundr* 


feEGlSTR 


dtB 


Ögr  i   ísafirði    53—55,     232- 

233,  235,  237,  244,    282,  359 

—360,    579,     581,    656,    717, 

767.  —  Ögrssveit  í  ísafirði  717. 

ÖJduhamrar  í  Anstfjörðum  373. 

Ölduhryggr  á  Snæfellsnesi    139, 

286—287,  616—618. 
Ölfus,  sjá  Ölves. 
öl:  ölkanna  192,  316. 
ölmusa,  ölmusugerð  9,  585,  591. 
Ölves    (Auluos,  Aulues,   Auluus, 
Olues,     Olves,    Olves,    Olvis) 
í  Árnessþingi    87,    158—159, 
247—248,    258,    269,    340— 
342,    366,   418,  440—441.  — 
Ölvosárós  636,  637. 
önd  {=  anddyri)  139. 
öndugi  57. 
Öndverðeyri  i  Eyrarsveit  201 — 

202. 
Öngulstaðir  í  Eyjafirði  344,  387, 

409,  491,  575. 
Önundarfjörðr  i    ísafjarðarsýslu 
58,  514-515,  545—546,  548, 
646,  665,  714. 
Önundsson:  Andrés,  I>órðr. 
öreigaskuld  336. 
Örfirisey  fyrir  Sléttu  310,  324. 
örk,  erkr  308,  318,  329. 
Örlygsstaðir  á  Skagaströnd  641 

—642. 
örn  (í  innsigli)  487. 
örnefni  463,  521,  567—568,642. 
Ornólfr      Einarsson     sýslumaðr 

(1444—1478)  665  -666. 
Ornólfr  Einarsson  prestr  nyrðra 
(1508)  51. 


Örnólfr      Guðmundsson      syðra 

(1529)  488. 
Örnólfr  Marteinsson  syðra  (1530 
—1533)  556,  688. 

Örnólfr  Þórðarson  í  Miklagarði 
(c.  1447-1460)  65-66. 

Örnólfsdóttir :     Rannveig. 

Örnólfsson :     Þorleiír. 

örskot  68. 

Öræfi  i  Skaptafellsþingi  42,  274. 

öskudagr  466. 

öx  191,  300,  316,  324.  Sbr.  bila, 
brytöx,  klauföx,  voknöx  (vopn). 

Öxará  i  Ljósavatnsskarði  309. 

Öxará  á  í>ingvelli  155,  156.  — 
Öxarárþiug  46-47,  99—103, 
140,  148.  151—152,  154,  223, 
225,  268,  360—361,  412— 
413,  415-416,  494,  496,  533 
-537,  540—541,  579,  581, 
590,  625,  668-675,  677,  679— 
680,  696,  698-699,  708,  728, 
737—740,  742.  Sbr.  Alþingi, 
þing. 

Öxarfjörðr  i  í>ingeyjarþingi  566, 
593,  594. 

Öxl  i  Húnavatnsþingi  314. 

Öxnadalr  i  Eyjafirði  (iQ.  — Öxna- 
dalsheiði  89,  97,  206. 

Öxnafell  i  Eyjafirði  G6,  282, 
367,  579,  581,  656,  767.  — 
Öxnafellsbók  282, 579, 581, 656, 
767. 

Öxnalækr  í  Ölvesi  440—441. 

Öxnhóli  i  Hörgárdal  328. 

Özur  á  Starmýri  (fyrir  1383)  19; 

Özurarson :     Björn. 


, 


TIL  þessa  registrs  hafa  þeir  safnað  tilvitnunum  Ólafur  cand. 
juris  Lárusson,  Jón  stud.  juris  Ásbjarnarson  og  Guð- 
mundur  cand.  philos.  Guðmundsson;  hefir  Ólafur  safnað  staða- 
nöfnum,  Jón  mannanöfnum  og  Guðmundur  hefir  safnað  í  efnisre- 
gistrið. 

Þetta  athugast  við  registrið: 

Brandr  Ormsson,  á  bls.  732  og  bls.  790,  mun,  eptir  því  sem 
Hannes  skjalavörðr  Þorsteinsson  bendir  til,  eiga  að  vera  Bárðr  Orms- 
son,  þó  að  þær  gömlu  afskriptir  haldi  Brandr.  Mun  því  Brandr 
vera  gamall  mislestr  upp  úr  skammstöfun. 

Böðvar  Jónsson,  á  bls.  754  og  795,  stendr  að  vísu  svo  nefndr  i 
Bessastaðabók,  sem  heldr  elztu  afskript  þessa  bréfs,  og  í  öðrum  af- 
skriptum  bréfsins.  En  að  tölu  og  tilbendingu  sama  manns  og  fyrri, 
mundi  hér  þó  að  réttu  lagi  eiga  að  standa  Bárðr  Jónsson,  sem  væri 
þá  sami  maðr  og  Bárðr  Jónsson  prestr  á  Mosfelli  (sjá  782.  bls.  i 
registrinu). 

Á  bls.  802  á  að  standa:  Drangavík  á  Ströndum  315  {ekki  314). 
A  eptir  Drangey  ætti  að  koma  inn :  Drangi,  eyðijörð  Þingeyra- 
klaustrs  314. 

Bls.  806 :  „Einar  Oddsson  eystra  (1532)  608«  á  að  falla  niðr,  og 
ártalið  (1532)  og  tilvitnanin  (608)  á  að  koma  undir  Einar  Oddsson, 
Pétrssonar,  og  hefir  hann  verið  enn  a  lífi  1532. 

Bls.  877"  (tabulus)  1.  (tabulur). 

Rétt  sem  verið  er  að  Ijúka  prentan  þessa  registrs  berast  mér  i 
hendr  frá  Steingrími  skólameistara  Thorsteinssyni,  eiganda  Jörfa  í 
Hnappadalssýslu,  merkilegar  skýringar  á  örnefnum  í  landamerkja- 
bréfi  frá  10.  Aug.  1529  —  27.  Nóv.  1530,  sem  prentað  er  í  þessu 
bindi  sem  Nr.  414  (bls.  496— 497);  eru  iþær  eptir  sira  Helga  Sigurðsson, 
gerðar  1883,  og  að  nokkfu  leyti  ritaðar  í  bréfsformi  til  Þorbergs 
Fjeldsteds,  og  að  öðru  leyti  sem  yfirlýsing.  Þau  gögn  hljóða  svona: 

„Melum  24.  d.  Aprílm.  1883. 

Heiðraði  vinur! 

Eg    fékk    orðsending   frá    yður  um  upplýsingar  á  landamerkjum 

Jörfa,  og  vildi  eg  gjarnan  sýna  lit  á  því,  einkum  þar   eð   mér  af  nú- 

lifandi    mönnum    mun    hvað    kunnugast    um  þau,  þótt   eg   sé  orðinn 

hálfþreyttur    af  að  gefa    slikar  upplýsingar,   þrisvar  eða  optar,  siðan 


I 


977 

«g  fór  frá  Jörfa,  án  þess  til  gagns  hafi  verið  notaðar,  en  nú  við 
nýja  landamerkja  setningu  sé  eg  að  þœr  geta  orðið  að  gagni,  og  að 
ekki  er  hægt  að  reka  kálfskinnsskjalið,  né  sögn  mína  þar  um.  Fleira 
gSeli  eg  sagt  hér  um,  ef  þyrfti,  og  einkum,  hvað  sum  örnefni  snert- 
ir,  þar  á  meðal  í  tiUiti  til  landamerkja  milli  Brúarhrauns  og  Flesju- 
staða,  Flesjustaða  og  Krossholts,  Krossholts  og  Hítarness,  ef  fyrir 
mér  gæti  legið  að  koma  á  einhver  þessara  landamerkja  (líkt  og 
forðum  við  áreiðina  þar).  En  um  það  þarf  eg  víst  ekki  héðan  af 
að  hugsa. 

í  tiUiti  til  Jörfa  get  eg  þess  þó  fremur,  að  Grámerardý  var  orð- 
ið  fult  af  sandfoki  og  fremur  óglögt,  að  sjónhending  var  optast  höfð 
úr  Gálgaklett  í  Yegghamraborgir,  en  ekki  úr  garðlaginu  gamla, 
cr  stefnir  þaðan  ofan  í  Hrauntjörn.  En  úr  þessu  garðlagi  var  sjón- 
hending  haldin  í  nyrðri  Tóptavatnsenda.  Það,  að  Jörfi  hafi  átt 
upp  í  Kolás  (sem  þó  var  viðtekió  í  Grímólfs  heitins  tíð  og  undan 
ábúð  föður  míns  á  Jörfa),  held  eg  hafi  verið  miður  rétt.  Um  Grá- 
stein  var  einu  sinni  (í  tíð  sira  Benediktsl),  er  var  í  Krossholti,  eptir 
sem  mig  minnir)  hreift  vafa,  sem  þó  ekki  þurfti  né  þarf  að  gera. 
En  sjónhending  þaðan  um  Votaskóg  mun,  yfir  Alavatn,  helzt  hafa 
verið  haldin  í  hundaþúfu  neðan  vatnið,  og  þaðan  í  leirtjörnina  ut- 
an  Sandalækinn  (í  gömlu  Þaktjarnir),  og  svo  var  lækurinn  látinn 
ráða  og  fremur  farið  eptir  sjónhendingu  neðan  börðiu,  en  eptir  smá- 
krókum  hans  í  flóanum. 

Þetta,  ásamt  meðfylgjandi  blaði,  er  þá  hið  helzta,  er  eg,  að  sinni, 
get  gefið  yður  bendingar  eða  upplýsingar  um;  og  óska  eg,  að  þær 
gætu  orðið  yður  að  einhverju,  eða  sem  beztu,  liði. 

Fyrir  þetta  set  eg  ekkert  upp,  nema  ef  svo  skyldi  undir  bera, 
að  það  gæti  verið  einhver  bónþœgni,  eða  velvild  við  mig  eða  mína. 

Eg  er  svo  með  virðing  og  beztu  óskum  yðar 

H.  Sigurðsson. 

Árið  1524  2)  var  Jörfi  í  Kolbeinstaðahrepp  seldur,  ásamt  Jörfa- 
«yjum  (Arneyjum,  er  svo  nefndust  þá),  með  þessum  landamerkjum  ; 
„Úr,"  Æðaklett  i  Margróf,  þá  ræður  Margrófarlækur  í  Merardý,  það- 
an  í  Tóptavatnsenda,  svo  í  garð  þann,  sem  geingur  í  Hrauntjörn, 
þaðan  og  i  Vegghamraborgir,  þaðan  í  Krossstein,  svo  úr  Krosssteini 
í  Grástein,  svo  í  vatn  það,  sem  Mjósyndislækur  fellur  úr,  þá  rœður 
Mjósyndislækur  i  Þaktjarnir,  þá  ræður  þessi  lækur  úr  Þaktjörnum  og 
fram  að^leirum,  þaðan  sjónhending  í  Haldingssker". 

Þessi  landamerki  eru  samkvæm  kálfskinnsblaði  (er  eg  hefi  f 
höndum)  frá  1524  *)  nú  með  einu  viðhangandi  vaxinnsigli  (áður  með 
þremur). 

Sum    hin    nefndu    örnefni    eru    nú   breytt,  svo  sem  Merardý,  nú 


0    þ.  e.  sira  Benedikt  Jónasson,  d.  1836.     ^)    Rétt:     1529. 
Dipl.  iBl.  IX.  B.  62 


978 

Grámerardý;  vatn,  semMjósynislœkur  rennur  úr  =  Álavatn,  sem  Sanda- 
lækur  rennurúr;  Þaktjarnir  hafa  verið  álitnar  =  Leirtjarnir,  eða.tjörn, 
Jörfamegin  skamt  frá  Sandalæknum.  Vafa  hefir  (af  Hítarnesspresti) 
verið  hreift  um,  hvað  væri  Haldingssker,  en  gamalt  álit  manna  fyrr 
roótmælalaust,  og  sýslumanns  áreið  (í  tíð  Magnúsar  Gíslasonar,  setts 
sýslumanns  Mýra  og  Hnappadalssýslu)  hefur  látið  nefnt  sker  vera 
stærsta  skerið,  eðu  merkin  miUi  Jörfa  og  Krossholts  (úr  Sandalækj- 
armynni)  í  hæsta  klakk  Haldingsskerja.  Sjá  áreiðargerðina. 
Melum  24.  d.  Aprílm.  1883. 

Þetta  vitnar 

H.  Sigurðsson. 

Við  Vm.  bindi 
athugast  þetta  að  sinni : 

Um  Melrakkanessbréfið  Nr.  605  (bls.  819—821)  er  þess  eins  og: 
fyrri  að  geta,  að  ártalið  1521  fær  ekki  staðizt.  En  hafi  afskrifarinn 
farið  aldavilt  i  afriti  sínu  og  mislesið  alstaðar  15  fyrir  16  i  ártalinur 
svo  að  bréfið  væri  í  rauninni  frá  1621,  en  ekki  1521,  þá  yrði  það 
ekki  grunsamt,  að  því  er  tima,  menn  né  dagsetning  snertir.  Hanne» 
skjalavörður  Þorsteinsson  bendir  til  þess,  að  Einar  Hjörleifsson,  sá 
er  bréfið  nefnir,  gæti  verið  Einar  Hjörleifsson  lögréttumaðr  á  Flögu 
i  Breiðdal,  sem  uppi  var  um  þetta  leyti  (1621),  sonr  sira  Hjörleifs 
Erlendssonar  á  Hallormsstað  (d.  1626).  Ennfremr,  að  Oddr  Teita- 
son,  sá  er  um  getr  i  bréfinu,  kynni  að  vera  sami  maðr  og  sá,  er 
uppi  er  um  þetta  leyti  eystra,  og  er  að  vísu  enn  á  lifi  8.  Júlí  1653r 
samkvœml  bréfabók  Brynjólfs  biskups.  Því  er  og  ekki  til  fyrirstöður 
að  Arni  Magnússon  vœri  prestr  á  ^ólmum  1621,  þvi  að  alt,  sem 
prestatal  sira  Sveins  segir  um  prestaskipun  á  Hólmum  síðast  á  16, 
öld  og  fyrstu  áratugi  17.  aldar,  er  annaðhvort  rangt  eða  mjög  óvist. 
Vœri  ártalið  i  bréfi  þessu  alstaðar  mislesið  á  þá  leið.  að  þar  stæái 
15,  er  16  ætti  að  vera,  svo  að  þinglestrs  ártalið  1590  vœri  í  raun 
réttri  1690,  þá  kæmi  það  vel  heim  við  það,  að  Jón  Þorláksson  var 
þá  sýslumaðr  i  Múlaþingi,  svo  að  ekki  þarf  það  að  standa  bréfinu 
fyrir  gildi.  Annað  mál  er  um  rök  fyrir  upptökum  bréfsins  frá  mál- 
dagabók  Þykkvabæjarklaustrs. 

Á  bls.  871  í  registri  VIII.  bindis  er  dánflrár  Egils  prests  Þór- 
hallasonar  misprentað  1785  fyrir  1759. 

Registr  þessi  tvö  hafa  verið  eamin  og  prentuð  fremr  af  skynd- 
ingu,  á  tæpri  jafnleingd  síðan  í  fyrra,  þó  að  til  þeirra  vœri  búið  að 
safna  áðr,  og  það  má  altaf  buast  við  því  að  önnur  eins  þungavara  og 
þessar  registragerðir  eru  komi  ekki  alveg  þurr  heim.  Þó  að  verkið 
sé  vandað  að  öllu  sem  verða  má,  getr  þeim  skotizt  yfir,  sem  safna- 
tilvitrunum,  en  á  þær  verðr  sá,  er  registrið  semr,  að  reiða  sig,  og 
og  þó  að  hann  athugi  í  samningunni  alt,  sem  máli  skiptir,  getr  hann 


979^ 

þó  aldrei  vitað,  nema  þeim  hafi  sézt  yfir  einhverjar  tilvilnanir.  Sjálf 
samning  registranna  er  og  svo  vandasöm  og  i  því  efni  svo  mart 
vafasamt  og  margbrotið,  að  þar  verðr  seínt  út  yfir  tekið,  að  ekkert 
kunni  út  aí'  að  bera.  Þeir  geta  tekið  á  sig  ábyrgð  á  slíku,  sem  það 
þora.     Eg  geri  það  ekki. 

Það,  er  maðr  smátt  og  smátt  kann  að  reka  sig  á,  að  átatt  sé  í 
þessum  tveim  síðustu  registrum,  og  máli  skiptir,  mun  koma  bætt 
fram  og  leiðrétt  í  nœstu  registrum,  svo  sem  títt  hefir  verið  jafnan 
Tið  hin  fyrri  bindi  safns  þessa. 

24.  Júlí  1913. 

J.  Þ. 


I 


■íS^^tS^' 


,.<-:.^-. 


University  of  Toronto 
Library 


Acme  Library  Card  Pocket 

Under  Pat.  "Ref.  Index  File" 
Made  by  LIBRARY  BUREAU