Disqvisitio inavgvralis anatomica circa partes genitales foemineas avivm

DISQVISITIO INAVGYBALIS. ANATOMICA .
CIRCA
PARTES.

GENITALES FOEMINEAS
A VI VO OM

uo Ld

Eu
CONSENTIENTE ILLVSTRI MEDICORVM ORDINE
IN
ACADEMIA GEORGIA AVGVSTA
PRO
GRADF DOCTORIS MEDICINAE zr CHIAFRGIAE
PVBLICO EXAMINI

SVBMITTIT

GEORGIVS SPANGENBERG, Da. Mz».

GOETTINGENSIS,

C/YM TABV LIS FV AENEIS.

GOETTINGAE
TYPIS HENRICI DIETERICH
1813.

DS:

15

b

ILLVSTAISSIMO ac DILECTISSIMO

PAMAECEPTOHBI

IOANNI FBRIED. BLVMENBACH

EQVITI ORDINIS CORONAE WESTPH. SEC. GRAD.j CONSILIARIO
AVLICO, PAOFESS. ORAD, IN ACAD. GEORG. AVG. ETC.

AVTOR

pEEDITISSIMY:S.

Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from 2
University of Illinois Urbana-Champaign

http:;//www.archive.org/details/disqvisitioinavgO0span

pn———————" g————n € Ea:

Primo iamiam studiorum , quae medicae arti collo-
cauimus, inde ab initio dulce permulsit animum, ame
plos intra fines Artis dubie anxieque errantem, illecebris
Anatomiae comparatiuae stadium: maturae mysteria in
operibus suis paullo intimius, quam quod aliter studium
artis grauissimae, tantique ambitus concedat, penetrandi,
euolutionesue organismorum, iypum ad praefixum, gra-
dibus tamen certis, pro ipsorum classibus variis, frena-
tas, tendentes inuisere, suasit feruens desiderium, sua-

A 2

4 S5 d?
sit voluntas intima, cum maximos ex comparatiua anas
tomia et corporis animalium physiologia fructus in ho-
ininis naturae corporisue cognitionem redundare, haud
essemus ignari. Huic inde et studio quod conuerterimus
animum, tempusue ab aliis negotiis liberum, factum est:
Tibique, Clarissime Blum enbach, quem optimum.
Praeceptorem semper colamus, viuissimis coloribns corn-
paratiuae anatomiae studii amoenitates exornanti, sum-
mumque praeclara 7za voce ac doctrina discipulis inspi-
ranti eius amorem, ob in nos collata merita, maximas de-
bemus gratias, quae hac Tibi oblata commentatione, mi-
nimam et quoad partem, vix remunerari possumus. Haud
ingrata plane tamen vt 775i videatur, optamus, elaboratio
ac descriptio partium, quibus summi ingenii Viri haud de-
negarint attentionem ac studium: procul tamen et ex al-
lera parte a nobis absit tanta audacia, vt, hanc rei ple-
nius expleuisse gloriemür, quibus. multa, quae perseru-
tandi insatiabile quidem fuit desiderium, essent denegata,
praeprimis dico, cuculos, merificas ob generátionis ipsius
functionem aues, dissecandi facultatem.

ÁÀnuexinus nostrae commentationi tabulas illarum

partium etiu:statu grauido et extra illud tempus, quo Ve-

vm d 5

- meris oblectamentis indulgent aues, inquisitarum, quan.
tumue in viribus fuerit, fide secundum naturam depictas,
quo magis iis, quae hisce pagellis pertractauimus, luminis
affunderetur. Plures quidem hunc in finem perscrutare
potuisse aues, spes fuit, sed reputanti mihi, hanc inter spem
explendam plurium annorum spatium praeterlapsum iri,
cum cuiusuis generis auium species quaedam nec quouis
tempore in promptu essent, suasit potius animus, com-
mentationem, cui sequentibus annis et eorum descriptio-
nem ac illustrationem, quae hucusque spes vana nonnisi
tetigerit, annectere posseimnus, hac sub forma tradere et
palam facere.

Optamus exinde, . haud nos feriat vsitatum oppro-
brium incuriae, laborisue imperfectioris: nec, vt in prae-
fationibus obsoletum est, infirmitatis in tutelam nos reci-
piamus, qua elaborationis lacunas eliminaturos nos esse
adularemus. Quo intimius enim naturae opera et hac in

parte inquireremus, eo in pluria nos incidisse, ingenue fa.
temur, quae vlteriorem accuratioremue admitterent illu-
strationem, maioremque requirerent laborem, quam pro
tempore illis explicandis impendere potuissemus. — Quare

certe indefessum studium fuit, quae sequentibus edinius,

6 96 a?

repetita perscrutatione circa istas partes generationis, nec
non diligentiori collectione eorum, qnae in scriptoruni
penu exstant, quantumuislicuit, explendi. Studii quidem
et laboris maximum nobis erit praemium, si Te, optime
praeceptor, hasce pagiuas haud inuitis oculis inspecturum

et excepturum sciremus. .

"CONSPECT VS.

ZU EEEm-————

Introductio.

Sectio I, Natura prosequitur in quauis organisatione quandam pro-
-gressionem $. I.

Organa generationis auium, totaque functio generandi inferio-

ris euolutionis $. 2— 3.

Comparationes partium sexualiuin mammalia inter et aues $. 4 — 7.

(Ouum tres periodos in gremio matris percurrit $. 5.)
Situs genitalium auium in genere $. 8— 9.

Diuisio partium sexaalium muliebrium in genere $. ro.
Differentiae partium $. II.

Sectio 1M. Pudenda externa auium

Regio pudendalis $. 12.

Vallum pudendale $. I3.

Labellum anterius $. I4.

Labellum posterins, quod Zelabrum audit 6. 15.

Musculi pudendie circumsiti | $, 15.

Glandulae pudendales $. 16.

Clitoris, eiusque praepntium quibusdam in auibus conepicna,
$. 17. j

Mntationes, quas püdendalia externa pro aetate, aunique tcm-
poribus ineunt $. I$.

Cloacae cauitas 6. 19.

8 $e

Posterior eius recessus $$. 20.
Bursa Fabricii. $. 2r.
anterior cloacae pars $. 22.
ostium vaginale $. 23 — 24-
— jintestinale $. 25.
— ouiductus dextri, ipsiusque descriptio $. 26.
Aperturae vreterum, $. 27.
Mutationes, quas partes eupradescriptae pro acetate anpiue tem-
poribus subeunt $. 28.

Sectio MI. Organa sexualia intra sia.
Earum diuisio. 6. 29.
Vaginalis portis $. 30 — 3T.
Eiusdem metamorphoses $. 32.
Functio. $. 53.
Vieri descriptio $. 34.
Einsdem mutationes $. 35.
Quiductus |. 6$. 36 — 38.
Jufandibulum $. 59 — 42.
Functio et eius mutationes $. 42. $. 44
Vasa tubi genitalis $. 43.
Ouarium |. $. 44.
Ouarium dupplex $. 45 — 46.
Einsedem situs. $. 47.
Hacemus ouarii $. 48. "
Calyx | $. 49 — 50.
Ouulum $. 5t. :
Mutationes harum partium $. 52,
Penes succenturiati. $. 53.

Explicatio tabularum,

—€—— ————— And

SECTIO I.

GENERALIA QVAEDAM CIRCA GENITALIA
FOEMINEA AVIVM,

$. 1... Cum Naturae «reatrici ideale quoddam obuer-
satum esse videatur, cui productum absolutae eius actiuitatis
sensim appropinquetur (Schelling erst. Entwurf einer Na-
turphilosophie , Jena 1799) diuersaeue formae, quas assumit,
ipsae solummodo qua diuersi gradus vnius eiusdemue orgá-
nisationis absolutae appareant: nisus formatiuus (Blumen-
bach) paullatim multifarias periodos percurrens, perfectum
ad productum extremum peruenit. Aeque ac vt tales gradus
organisationis sensim sensimque propius ad perfectibilitatem
maiorem accedentis, nec non euolutionis varias inter classes
corporum organicorum reperiamus, similem gradatiuum pro-
gressum et euolutionem in systematum singularium Oorga-
nismi formatione, varietatem ergo in euolutione organorum
ipsa, v.g. in respirationis, tubi alimentarii organisatione
secundum classes et genera animalium varia offendimus: sic

: B

10 £5 q
etiam in generationis organis, vii in plantis, insectis, am-
phibiis, auibus, mammalibus.

$.2. Nos inde, qui de anium organis sexua5bus se-.
quentibus pagellis sermonem habituri, primo feriit miratio
simplicitatis ac structurae organorum, quae generi propa-
gando inseruiunt, aeque ac totius functionis generationis
hisce in animalibus. Quam ob simplicitatem, et compara-
tione partium eidem functioni subditarum, inter animalia
viuipara et ouipara instituta, placuit opinari, organa sexua-
lia auium haud summum euolutionis cradum esse assecuta,
fontemque huius imperfectioris organisationis profundius la-
tere et quam primo intuitu forsan pro sentenua cuiusuts
rei naturalis indagatoris appareat. De hisce igitur, loco in-
troductionis, verba hic quaedam nobis sunto, ast breuiora,
cum aliena hic fusius, quam opus fuisset, tetigisse non
optarem, vt me feriret opprobrium.

$. 5. BReputanti.cuiuis, pulli generationem inde ab
prima vitelli formatione ad partum oui, et imo ad exclusio-
nem ipsam vsque varias percurrere periodos, dependentiam
porro oul et post partum, in plurimis quidem auibus, à
matre, influentiumque vim, vt aeris, caloris etc. in oul vi-
talitatis sustentationem etc., primo in aspectu obueniet, et,
totum generandi negotium, organaque, quae illi inseruiant,
inferiorem enolutionis, quam in mammalibus, obtinuisse
gradum, umbramque veluti vlterioris perfectiorisue functio-
nis gignendi mammalium repraesentare. Irritabilitate, vt

posteris ex pulmonalis systematis cordisue vigore satis liquebit,

V dq II

intra auium classes quammaxime eximia, sensibilitate, vt minus
euolutum cerebrum neruosumque systema testantur, relatiue
exiguiorl, ista vitae actio extrinseca (irritabilitas Schel-
ling) non quidem in productiuitate exstinguatur; in orga-
nis sexualibus femineis vero, aeque ac in masculis, a septo
inde, parte scilicet centro irritabilitatis propiori, ad externa
gradatiue enanescentem totius tractus genitalis perfectibilita-
tem offendimus. Argumenta huius axiomatis, quatenus lo-
cus permittat, vt adducamus, ouarii et infundibuli, . vt po-
steris magis elucebit, conforinationem | eximiam, longeue
analogas partes mammalium perfectibilitate excedentem, af-
ferre.lubet, ita vt anatomi cuiusuis aeui partes istas in
mammalibus, ouujum, calycem (corpus luteum) v. gr. cum
iis auium comparare haud haesitarint, Ouiductus enimuero
configuratione, textura, situ et connexu, quem cum cir-
cumiacentibus partibus alit, tubae Fallopianae animalium,
in longum exporrectae, vel, vti in quibusdam auibus ob an-
fractuosam formam, potius cornu singuli exteri bicornis quo-
rundam animalium induit similitudinem: nomen ./ubi ge-
nitalis quo Ill. Blumenbachio a) genitalia interna con-
signare placuit, hanc ob finem aptissimum naturaeue con.
sentaneum mihi quaninm maxime videtur. Et inosculatione
in cloacam ab illa cornu sinistri in vterum ipsum non plane
recedit ouiductus auium D).

$. 4. Comparaüonem istam quidem haud futili fundo
inhiare, ex. eo affatim et patere aestumo, quod quibusdam

a) cf, Eiusd. Handb. d, vergl. Anatomie. Goett, 1805. P- 471. f. 341.
b) Regner de Graaf de organis mulierum in Mangeti Biblio.

theca- anatomica P. 1.
B2

12 v a

in auium generibus, iisque maxime, quae volatu ahi longe
excedant, transitum (apud foemellas) in vterum bicornem
mammalium, vel potius analogon formationis dupplicis
circa ouarium indefessi corporis animalis perscrutatores repe-
rerint et annotarint; in aliis porro, et maxime lis, quae
terra, aquisue pouus inuiuunt (amphibiis auium) circa in-
fimas partes magis conformatio dupplex, ouiductus scilicet
dexter incompletus, deprehendatur. Reperit v. g. de quo
in descriptione partium ipsa fusiorem sermonem habebimus,
il. Emmert pluribus in auibus et praesertim ex classe ra-
pacium duo ouaria, dextro minori c); Hochstetter in
ansere foemina analogon secundi dextrique ouiductus; cum
cloacam JMergi Merganseris perscrutaret, idem il. Erm-
mert d): Perraulte) talis dextri ouiductus primordium
supra internum matricis orificium in struthione camelo ; et
ipse clare in Z4nate Boscha obseruaul et descripsi.

Cloaca, hanc comparationem vlterius prosequentibus,
nobis videbatur vterus et vagina anteriore parte qua:i aperta:
quod enim pro vtero in auibus proprio habemus, dilatstio
potius ouiductus, qualem tubae in quadrupedibus prope in-
osculationem eius in vterum ipsum reperimus, est, cum
in auium pullis vteri conformatio haud expleatur; et analo-

c) Eiusd. BHeitrag zur NNaturgeschichte des, Lámmergeyers in. v,
Salis et Steinmüllers Zlpira-Bd. 4. pag. 68.

d) Eiusdem Beobachtungen über einige anatomische Ferschieden-
heiten der J'ógel in Reils und Autenrieths Archiv für die
Physiologie, Bd. X. Heft 3. 1811.

e) Perrault in ZMemoires pour servir & lhistoire naturelle des
enimaux, (Tom, 3. P. 2. pag. 136,

v5 a3. 13

gon illud ouiductus dextrum, opposito loco ac eadem, qua
vteri orificium latere in sinistro, cum vreteris inosculatione
relatione, cloacae inseritur. Altera et comparatio insuper
intercedit cloacam inter et vaginam, intestinum rectum ac vesi-
cam vrinariam communi rima aperta, qualem in mon-
strosa conformatione et animalium et imo hominis inueni-
mus. At struthione in Camelo, aue conformatione et alia«
rum partium ad mammnalia tam prope accedente, vesicam
vrinariam distinctam, cul inaperiuntur intestinum et vrete-

res, anatomi f) repererunt.

$. 4. Hac igitur ex comparatione, quodsi in generandi
functionem auium quasdam rationes adducere velimus, ex
istarum partium simplicitate ac imperfectibilitate argumen-
tari valemus, quare ouum non ad completam pulli vsque
euolutionem in matris gremio morari queat, cum ouiductus
ouulo multo magis transitum pareat, vteriue perfectioris ob
inopiam, líaud placentae ope cum illo connexum ouum nec
nutrimentum nec augmentum, vt in quadrupedibus, capiat,
quo pullus in matris gremio iamiam conforma:etur. Fun-
ctionem vteri nihilominus tamen illa pars auium, quae vtero
quadrupedum aequiparatur, aliquatenus supplet, cum, in
tubi genitalis tractu, albumine, velaminibus et testa obue-
letur ouum, et per aliquot temporis spatium eius in parte
infima ad partum vsque contineatur.

$. 5. Ouum, quod subiungi liceat, tres scilicet in gre-
mio matris percurrit periodos: vitelli enim formatio in oua-

f) Perrault Lc. T. 3.'P. 2: p.139.

?3. «&
£ $e dX

rio ipso, albuminis strati interioris in ouiductu, exterioris
autem strati et testae 1n imíima. eius patte, vtero próprie sio
dicto absoluitur. —' Formatis hisce velaminibus tunc de-
mum indepeudenüa aliqua g).a6 separatione: certe a materno
corpore eget, partu editur: post partum quidem: dependen-
tia a matre, quodsi polius excludi debeat, nequaquam. ex
omnino carere potest, principio nempe calorifico, eoque pro-
cul dubio in. incubatione concitato processu electrico animali .
ad pulli .formstionem. indiget, Perfectioris quidem gradus
generationis functionem auium, qua: in amphibiis et pisci-
bus, quorum oua independentia plane a materno corpore
fruuntur, et vndis tradita-excluduntur, esse, colligi- potest.
Inter auium autem quaeuis genera non eadem perfectione
laetatur generatio, cum quarundam pulli exclusi nutrimen-
tum a parentibus expetant, ac nudi auxilium contra infe-

Stinas res externas, acr etc. impetrentur, vt in accipitribus,
passeribus, fringillis, columbis, quod non idem in anatum,
gallinarum , auiumnue: aquatilium pullis obseruatur. — In his,
exceptis tamen gallinis, inferiores püdendalium partes, vt
supra lam innuimus, in illis superiores completiores inue-
4iuntur, quibus et modificatio nisus formatiui et intercedit,
nisum dico nidificandi (Kunsttrieo. Schelling), qui in mi-

noribus auibus eximior viget,

$. 6. Atque porro animaduertendum et est, rationem
aliquam ex respirationis organo, functioneque auium summnia

g) Ova nempe et artificiali calori excubari, experimenta docuerunt,
et Struthio Camelue loua sua solis radiis excubanda tradit; quod
vero cum non omnium auium in onis testatum Bi. differentias
et hac in parte generationis pulli intercedere in aperto est.

9 a | (d$
repetendam. Quod q quidem erganon aceiusdem functionem latis-
sime in duibus extensam, ac ferme totam aucem systema pul-
monale penetrare, cu: sit aéreo medio intimius adnexa, me-
dioue, quo viuit, talem formationem exoptante, inter om-
nes innotuit.

Euolutio pnlmonum in pullo, ouo conten!o , quarto 3am
die, auctore ill. BIumenobachio, quinu dici fine Hal-
lero asserente *), manifestari incipit, ouumque ipsum sta-
tim post partum aéris accessnm postulare 5), in apice vele-
tiam aérea bulla, pulmonalé Systema veluti compensante
frui i) constat. — Tam matura huius systematis formatione,
explicatio denique admittatur, cur gandulare systema in aui-
bus non pari modo, vt in animalibus viuiparis, vigeat,
adeo, vt thymum glandulam hucusque non repertam esse
unquam legerim, excepto quidem struthione Camelo, qui et
eam cum quadrupedum pullis communem habet A): quamne
glandulam cum pulmonibus summam inire relationem, tem-
poreue, vbi pulmonum functio adhuc sopita, infima aut

*) cf. Halleri Conment. de formatione cordio in ouo incubato.
I. obs. t. in Opper. minorib, Tom. 1L. P. r. p. 178.

A) Ouum oleo illinitum pnutrescit ac pullus contentus. emoritur.

i) An oua hyponemia bulla illa aérea careant, inquirere valde e re
esset, nusquam tamen in | scriptis historiae naturalis indagatorum
de ea inuenire potui.

k) analogon glandulae thymi in embryone struthionis Cameli, de-
texit Hildebrand (Voigts Z/agazin für den neusten Zustand
d. Naturkunde, Bd. 11. St. 2. 1806. p. 116) et analogon organi
eiuedem in auibus quae aqua submergantur, loco, quo thymus
glandula in mammalibus eita est, reperit Meckel (4bhandlun-
gen aus d, menschl, u, vergl, Anatomie u, Physiol, Halle 1806).

I6 $5 cGZ

nulla sit, maxime exuberare scimus, ita, vt in aninalibus

hyeme sopitis systema glandulare, laesa aut intercepta pul-
monum functione, denuo amplificari et vigere nuperrimis
obseruationibus compertum habeamus I).

$. 7. Veruntamen nos, qui partium muliebrium ad de-
scriptionem nos coércere debeamus, de functione generandi
vlteriores retineamus opiniones, quae immaturae ac falsi
quid cuiuis continere apparerent: altera et ex parte, nequa.
quam nobis cum sit teleologicis disputationibus indulgendi
voluntas, bene gnaris, has ob notiones naturae mancas, vt
omnino difficile est de naturae consiliis in operum suorum
fabrica singulari indicium, ex Scylla in Charybdim nos retor-
queri posse, fore vt hic verba inutilia habeamus, vereamur:
hac de re quauis in describenda genitalium parte hic ibique,
quid de illis cogitati sumus, adnectere nobis praeseruemus:
de his ergo nunc manum de tabula. Ad fitum autem genera-
tim nos conuertamur,

$.9. dGüus organorum sexualuan.

Genitalis tubus in auibus foemineis sinistrum iuxta spi-
nam dorsalem latus abdominis explet, pone intestina recon-
ditus: a, cloaca in sinistrum latus deflectitur ac anfractuoso
curso eodem in dorsi latere ouarium versus, inter renes si-
tum, tendit: intestinum rectum tota pro longitudine, statu
quidem non grauido, ante se habet: indeue inuersa veluti
ratio in situ harnm partium relatiuo, vt in animalibus viui-

1) cf, Prünelle obseruat. in Gilberts Annalen d, Physik. Jahrg.
I8t2. Bd. 2. St. 4.

Se aq? 17
paris, appercipiatür »;): vreterum orificia posteriori parti
cloacae inosculantur, nec inter vteri et intestini recti orifi-
cum. Anton. Vlmus in figuris Vlyss. Aldrovandi
Ornithologiae adnexis, vt credo, sculptoris incuria, situm in
dextro abdominis latere false depinxit, etsi figurae haud ele-
gantia ac fide careant n). Ait et ipse Aldrovandus, vteri
totius positionem 1n sinistra parte ad spinam esse, cum in-
testina ipsa dextram obtineant abdominis regionem et cen-
trum: intestinum autem rectum anterius esse positum o).

$. 9. Persecta abdominalium musculorum tendinea
parte (linea alba), statim omentum, ex duobus adipis foliis
crassis, sursumque alaeformibus congeletum, ventriculum
amplectens, eique adnexum, interiore autem cum facie mus-
culorum abdominalium infra coniunctum, in conspectum ve-
nit: pertenui membrana bilamellata, adipis molem includente,
componitur. Hacsublata gyri intestinorum a dextra et he-
patis regione oblique sinistrum versus latus et deorsum pluri-
bus ansis spiraliter pene contorti propendunt: sinistram vero
et superiorem abdominis partem magnus explet ventriculus.
— Sursum deinceps reuolutis et intestinis, latera sacci peri-
tonaei, antea aperti, ac ab omento occlusi, intenduntur, qui
spinae totam: secundum longitudinem affixus, mitra yeluti,

m) *Fulua omnibus, quae intra se et foras animal geuerant, supra
,aluum posita est, quae oua pariunt, iis infra, lumbis adhaoe-
»ret." Aristotelis Historia animal. Lib. III. cap. r.

n) cf. Vlyese. Aldrovandi Ornitholog. Tom, lI, Bonon. 1637,
Lib. XIV, pag. 210, 21I et 2I2,

0) Ibid, pag. 199.

18 $5 a2

in apice coarctata et coeca infra septum transuersum formata,
ouarium amplectitur; peluim autem versus dilatatus saccus,
intestina, vterum, exceptis tamen renibus ac vreteribus, in-
cludit, parietibusue lateralibus alaeformibus interiori muscu-
lorüm et peluis faciei adglutinatur. Qua configuratione et ad
latera ventriculi facci duo laterales formantur, qui cum pul-
anonibus connexum alunt, indeue acre impleri possunt.

Septum transuersum autem, quale 1n animalibus, in
plurimis auibus vix reperitur, musculosum dico quidem , sed
ex dupplici productione, peritonaei scilicet et pleurae, con-
formatur analogon p); a pluribus anatomis hanc ob causam
auibus ex omnino abiudicatur qg). Ast musculare diaphragma,
quatuor musculis compositum, nihilominus tamen in Zul-
ture barbato agnouit Em mert r) in struthione Cainelo P er-
rault s), qua ex causa Aristotelica sententia '*septum ha-
,bere omnia, quae sanguinem obtinent, vt cor, sentientis
,1nimae origo inolfensa seruetur" £) meo ex toto futilis
euertitur,

$. 10. De diuisione organorum sexualium autem haec
generatim sufficiant, — "Totum organon genitale femineum
in duas sectiones separari queat, primam, quae foras sitas
partes, alteram, quae internas complectitur.

p) Harveius contiguitatem pleurae et peritonaei pro septo trans-
vereO agnouit (de generat. anim. exerc, 3.)

g) Fabricius ab Aquapendente in tractat. de respiratione.

r) v. Salie et Steinmüller Alpiso. Bd. 4. p. 70.

4) Perrault Ll. c.

£) Àristotelis de part, auimal, Lib. 4. cap. t0.

9 cGZy "PH

Foras sitae siue pudendalia externa diuersis constant ex
partibus: 1) integumentis conmnunibus ,' 2) musculis, 5) label-
lis, anteriori et posteriori (7elabro), 4)cloaca, cum orificiis
variis intestini, vaginae, vreterum et bursae Fabricii, ipsaque
cum bursa, cui insuper in quibusdam ouiductus dexter et
accedit. I

Internae partes autem in vaginalem partem , vterum pro-
prie sic dictum, ouiductum , infundibulum sua cum expansione
membranacea, et ouarium dirimuntur.

Hunc quidem et ordinem in delineandis singulis prose-
quemur, fic quidem, vt ab externis ad interiora, quatenus
secandi methodo magis nobis consentaneum videretur, de-
Sscendamus.

$. 11. Differentiam et iam veteres anatomi (Harvei,
Regner de Graaf) inter viuiparorum et ouiparorum vte-
rum statuunt, quod illorum vterus vnum duntaxat foramen
habeat, extrinsecus respiciens, horum autem duplex obtineat
foramen, inferum, per quod ouum ad externa respiciens
egreditur iam perfectum, alterum internum ac supremum,
per quod ouum ingreditur iam sub septo transuerso inchoa-
tum, seu conceptum, ad formam perfectam suscipiendam u).
Alteram autem et in eo collocarunt differentiam , quod fora-
mina magis conspicua (ani scilicet et vuluae) contrarium si-
tum in pennatis omnibus obtinuissent v).
| AÀuium inter genera diuersa paene eadem in omnibus ge-
nitalium forma ac situs, quatenus nostris ex sectionibus, alio-

u) Aldrovandue l.c, p. 199.
v») Harvei de generat, animal, exerc, 5.

€ 3

20 S oq?

rumue ex scriptis peruolutisagnoscere potuimus, animaduer-
titur, minoribus nonnisi discriminibus declinantes, Sacra
inter desideria certe sepulta mansit nobis spes, ex quouis ge-
nere speciem qualemcunque dissecare potuisse, qnas vitae ge.
nere structura corporis, generandi facultate ab aliis late rece-
dere sciremus: nostra quidem in disquisitione gallinarum,
anatum , anserum, fringillarum, motacillarum etc. generatio-
nis organa perquirendi praebita modo, vt ingenue fateor,
fuit occasio, aliarum auium genitalium descriptiones autem
ex scriptis hanc in finem perscrutatis adducere ac cum nostris
obseruationibus comparare fuimus coacti, Praeprimis vero,
vt hucusque, etsi haud absque summa opera impensa, cucu-
los secandi baud expletum sit votum feruens, plangor, cum
mirifici illius auis genitalium perscrutatio alienam conforma-
tionem aeque ac maximos fructus nobis pollicerentur: sed vt
opto, facultas supplend?, quod hucusque votum solummodo
fuit, breuibus mihi erit,

ac rh tet tren RR REM EORR QU TNCS Became e t m tm

ees c 21

SECTIO II.
PVDENDA AVIVM EXTERRNA.

V1yss. Aldrovandi Ornithologia. Pare lI. Lib, XIV. p. 199 - 20T:
c. figuris, has part. illustr. Ant, Vlmi.

Guilelm. Harvei de generatione animalium, exerc; 5. in Man-
geti.Zibliotheca auatomica. P. 1. p. 605. :

Regneri de Graaf de mulierum organis tractat, cap. 13. et in :
Mangeti Bibl. anat, P. t. p. 457.

Sam. Collins Systeme of Zuatomy, Vol. 1. Part. 4. Ch. 31. p.644.

6.19. Pudenda auium externa regionis triangularis in-
fimae abdominis medium tenent inter vropygium, et plana
ossa peluis: podex communiter audiunt, labellis duobus, ri-
mam pudendalem transuersalem conniuentia occludentibus,
quorum singula nunc accuratius. describere conabimur.

Déplumata/in aue rimam pudendorum, quae in- femineo,
sexu amplior:deprehenditur, toro sphaerico ac orbe duplici,
vel triplici pennularum rigidioris ac firmioris structurae, quam
reliquo in abdomine, circumuallatam conspicimus; conniuen-
tes pennae obtegunt rimam , inter excretionem vero et coitum
radiatim retro plicantur. Ruga et ifta vel toro orbiculari
(vallo veluti) didueto' rima transuersim scissa, labellis duo-
bus conniuentibus, quorum posterius anterius intra se colle-
ctum tegit uw), in conspectum venit.

;w) Regner de Graaf l.c; p; 457*

22 C c2

$. 13. allum autem rugis elegantibus, a peripheria
ad centrum conuergentibus, rugosum, praeprimis in labello
posteriori (velabro) fortioribus insigne x), quas quidem ru-
gas pro fibris musculi diametrálibus false habuisse ac depin-
xise Aldrovandusy) videtur. — Cute enim tegitur in
plicas corrugata, paululum densiore, vnde crassior, quam in
reliquis partibus, conspicitur: rugosa vero apparentia mus-
culo sphaerico, haud mediante adipe, cum cuti intimius
connexo debetur. Aldrovandus torum inter istud, po-
dicem proprium et os vterl cooperiens, ac praeputium seu
nymphas comparationem haud ineleganter duxit. Maxime
quidem dilatabilis ob rugosam formam cutis, qualis inter
vteri exonerationem ab ouo animaduerti liceat.

$. 14. Circumualluntur igitur ruga illa turgida Jabel-
lumi anterius et posterius, quod velabrum audit. — Anterius,
podice clauso in auibus a posteriori tegitur: diducto vero
velabro, anterius in gallinis et passeribus, in duo tubercula
rimatum z) in vnicum autem in anseribus et anatibus termi-
natum, cuti intus reuoluta molli, tenui, laeui et humida
aeque ac interior velabri superficies vestitum. Labellum an-
terius ergo, exiguius cloacae in cauitatem inspicit, cartila-
gineam medio structuram aemulans, cuti attamen sensibili
obducta, quae intus in tenues ac molliores plicas abit, in

«) cf. Tab.I, a. b. — Aldrovandues J.c. fig. I. et 2. AA.

y) Ibidem fig. 4ta EEE. p. 2o. q.i

z) cf. Tab.I. a. — Aldrovandus ista tubercula (l6. fig. 2. B.) ex-
tremitatem colli vterini incongrue nominauit: diductis nempe la-
bellis ne suspicionis quidem, vteri orificii , vestigium relinquitur,

9 G7 23
anatibus praeputium pro clitoride dupplex et elegans format,
et in canthis rimae pudendalis plicam albidiorem semiluna-
rem dupplicatione fingit, quae labellum anterius cum interna
velabri facie a) connectit, cuiusue ope velabrum super an-
terius prouoluatur, musculorum quidem actione adiuuante.

*

1 $. 15. Zelabri sub. nomine posterius ac maius label.
lum, vropygium versus situm b) venit. —Fabricam superiori
palpebrae similem esse inquunt: cute nempe membranacea,
carnosa tectum est velabrum interiore in superficie, vt pal-
pebra aut praeputium, mollique, ac in extremitate sua tarso
semicirculari instructum. — Tarsus quidem semilunaris, cor-
nubus tenuioribus, inter tegmentorum communium dup-
plicationem positus, cum illisue arcte tela cellulosa conne-
xus. Insuperue habet velabrum inter cutem et membranam
carnosam interstitium cartileginosum c), ab vropygil radice
cum tarso falcato ad angulos rectos copulatum, et ad for-
mam caudae exiguae inter membranaceas vespertilionnm alas
latentis, incuruatum, atque vt mihi visum, geniculatum,
qua quidem fabrica velabrum inílecti, ac foramina pudendo-
rum facilius cooperiri possint.

Retractio autem velabri ac protensio, quae sub illo la-
tent, ostiorum, sit in alui exoneratione aut sub veneris ne-

a) cf. Tab. II. fiz. 2. £f,

b) RAeguer de Graaf l.c. p. 457. fig. IX, Z,
Wl. Blumenbach Zanudb. d. vergl. 4nat. Abeschn, 24. $.340.
P. 469.
e) griely. interstice, Collins Systeze of 4natomy, Vol t. P. 4.
chap. 31. pag. 644.
Regners de Graaí l. c, cap. J5,

24 Si cz

gotio, aeque ac occlusio rimae pudendalis variis musculis,
hoc in paragrapho paullo accuratius pertractandis, cum nus-
quam ferme eos descriptus reperimus, perficiuntur.

Cute detracta, rima pudendalis ambitur musculo, sphae:
rica pene forma, quem ex analogia sphincterem aut constri-
ctorem cunni appellare lubet; dimidium pollicem fere latitu-
dine in gallinis aequat, satis carnosus et firmus; in velabro
latior, quam ante; habetque ibidem intermedia in substantia
cartilaginea insertionem d), dum fibrae musculares ex vtra-
que parte ibi in lineam tendineam conuerguntur. Musculo
actiuo, ostium pudendale occluditur, si vero anterius label.
lum punctum fixum fingat, velabrum ei suprainducitur.

Posteriori tamen in velabri facie hanc ob fibrarum con-
niuentiam interstitium triangulare relinquitur, quod zuscu-
lus paruus transversalis e), orbiculari cum musculo coniun-
ctum, eoue adiuuarte, cloacae apertura constringenda va-
lens, expletur.

Margine ossis ilei ab exteriore, ac inferiore ossium pu-
balium :nusculus subcutaneus, planus f) lineam in albam de-
orsum decurrit, fibrasque inferiores ad angulos rimae, quae
cum Orbiculari musculo ac cuti superiacenti conniuent, ri-

mamque in latitudinem distrahere valent, demittit.
Quartus musculus obliquus 2). (Depressor coccygis la-

teralis internus) a lateribus vropygii ex vagina remigum ori-

d) cf. Tab.II, fig. I. aaa. e) ibid, fig. r. |.

f) ibid. fig. t. bb, Widemann fub nomine depressoris coceygis
lateralis externi hunc musculum in. Cygzo describere videtur cf.
Eiusd. Zrchiv für d. Zoologie und Zootomie. Bd, 2. St. 2. p. 81.

&) cf. Tab.II, fig. r. cc, Widemann l.c. p.8I. -

Pe c? 25

tur, oblique versus abdomen sursum decurrit fibrisue, conni-
ventibus ante rimam pudendalem in lineam albam abit; mar-
gine interiore autem cum orbiculari coniunctus, et in exone-
rationem vteri et alui vim aliquam exhibet, velabrumque
paululum retrahere valet.

Quintus h) e lateribus vltimae vertebrae coccygis falci-
formis ortum ducens oblique sursum diuergens ossium
pubalium exteriori superficiei affigitur: ventre ab inferiore
carnosiore firmas fibras ad velabram demittit, quae tarso
agglutinantur, velabrique retractioni opitulantur.

Sextus musculus i) paruus anterior ab angulis orbicularis
pudendalis musculi exoriens, oblique adscendens in lineam
albam cum altero conniuet; velabrum antrorsum adducit,
quo vna labellum anterius tegitur.

Septimus k) autem tenerrimis fibris concentricis, ex
musculo transuersali abdominis ortis, componitur, quae in
labellum anterius abeunt, idque attrahunt.

Aliquatenus et sursum tractores vropygii qui in dorso
consiti sunt, velabri retractionem promouent. Mentione et
hic qualicunque meretur ;nusculus filiformis, quem in ana-

Libus D) reperi, et Perraultus in struthione Camelo iam

A) cf, Tab.lL. fig. r. dd, — Musculus pubicoceygeus Widemann
lc, p.83. Vicq-d'Azyr in Memoir. de l'acad. roy. d. sc.
Paris pour l'année 1774, mem, 3. pag. 496.

i) cf. Tab. II, fig. r. e.

k) cf, Ibid. ff. de musculis coccygen sinouentibus autem confer et
Schneider 4uimaduers, ad Frider, lI. de arte venandi c, auib,
lb. TH a 55.

I) Tab.Il. fig. I. 0.0,

1 D

26 We nS

annotauit: ab inferiori ossis sacri parte, ant potius a vagina,
cui remiges inseruntur, a latere prouenit, ad radicemque cli-
teridis tendeus sub orbicularis musculi parte anteriore con-
vergit, ibique cum altero coniungitur: alios anteriores, ex
interiori facie ossis ilei oriuntes, iuxta vreteres decurrentes,
lateribusue clitoridis annexos detegit insuper in struthione

Caielo Perraultzn). In mascula aue radici penis inseruntur.

$. 16. Ad rimae pudendalis angulos et glandulae par-
vae, subrotundae, rubrae consitae sunt, quarum ductus ex-
cretorios quidem, etsi summa diligentia circa eos inquirerem,
haud detegere potui. Longe euidentiores apparent in ana-
tibus sub orbiculari musculo reconditae; quem. vero habeant
vsum, vtrum connexum cum clioride alant, an. muci. se-
cretioni et closcae inungendae inseruiant, haud ausim diiu-
dicare: eaedem certe mihi videntur, quae ill Tannen-
berg n) avibus in masculis detexit, et quas pro prostatae

analogo assumere, non alienus videtur.

$. 17. Interna vero in facie labelli anterioris anatum,
cum prominentiam papillarem, acutam aibam o), longitu-
dine duarum lineae Parisiens. partium tertiarum, inter ele:
gantes plicas, praeputium dupplex p) formantes, reconditam
eodem in loco, vbi in mascula penis exseritur, inueniremus,

5;3) Perrault in Zemoirs pour servir à Uhist. naturelle des ani-
maux, 'Tem, 3. P. II. p. 137.

z) Taunenberg Spicileg. circa part. musculas auium, Goett,
1789. $ 27. — cf. et Tab. II.- fig. T. p p.

0) Tab.1L. fig. 3. d.

p) Ibid. fig. 3. b.

D £n
Po mw 27

summa nos capiebat miratio; pro clitoride iure optimo haben-
dan esse, censeo, qua cum parte maxime figura, velamentis,
structura, et situ congruat. Sini:trae potius, quam dextrae,
marginis labelli anterioris parti insidet ista pars, apice pau-
lulum incurua. In gallina haud simile quidem quid reperi,
nihilominus tamen protuberantiae labelli vicem clitoridis in
oestro venereo, cum inter coitum similiter exporrigantur,
explere videntur. Corpus cauernosum luculentius haud vidi,
cartilaginea autem ferme textura gaudebat papula, cuius in
radicem musculi supra descripti (erectores) terminati erant.
An aliae aues ea careant, nec ne, hucusque determinare nol-
lem. In Síruthione Camelo certe, quatenus mémini, solo
clitoridis analogon repererunt anatomi: tuberositatem scili-
cet Perrault hac in aue cartilagineam , nucis minoris mags
nitudinem referentem, appendice trium linearum longitu-
dine, recuruata, cloacamue (la seconde poche) replente fafíii-
gatam detexit q).

$. 18. Mutantur autem hucusque descriptae partes et
tempore, quo auis venereo oestro [lagrat, et hyeme, quo
functio generandi sopita est. Vere et aestate scilicet, quo
venerem celebrant, labia pudendalia sanguinis ob aflluxum
maiorem intumescunt, rubescunt, calidiora feruent, et hu-
mectantür muco: Saepiusue, praeprimis inter trectationem,
in illis oscillatorium motum fibrarum appercepimus: clitoris
autem, ficuti quauis genitalium pars, augetur, rigescit, et
protenditur. Hyeme e contra omnes partes, quae et foras
sitae sunt, corrugantur magis, rima pudendalis rotundiorem

g) Perrault Lc. p. 135. cf. et Vallisneri JVotomia della struzzo,
D 2

28 Vu «7

in formam con(tringitur, nec tam muci copia redundat. In
iuuenili aue, et senio afflicta anus masculae coníormationi
proprius accedit. |

Hisce pertractatis ad cloacae cauum, partesue, quas
continet, describenda properemus.

$. 19. Cloaca.

Cloacae (la seconde poche de l'intestine lerra ult) sub
nomine antrum illud, ad quod rima pudendalis traducit, cui-
que orificia multifaria, ani, vteri, vretrum etc., inaperiun-
tur, venit: nomen inde babet, quod in ea, vna cum alui
faecibus, vrina e renibus descendens cominisceatur, donec
simul egerantur r). Saccum veluti refert hemisphaericum,
cuius quidem anterior paries perbreuior, postior autem ]la-.
tior, curuaturam Ossis sacri sequenS, intro descensu fun-
dum format.

Tunica exfima fibris longitadinalibus ac obliquis, fa-
ciem in intestini, et vaginae externam abeuntibus, confla-
tur, quarum actione orificium cloacae exterius spinam vér-
sus retrahitur, ostiaue, vteri et intes!inl, denudari, aut por-
rigi queunt: ZIntima tunica mollissima, papulisue tenerrimis
holosericea, et elegantur rugulosa: priorem inter et sese
glandularum mucipararum vbertate. fruitur: — crassiorem
rugosioremue in intestino, huius tunicae fabricam descripsit,
et in egestione ac coitu foras prouolui dixit Harvei.

Subiato aut rescisso velabro, quo cloacae cauum occíu-
ditur, transuersalis ac semilunaris ferme dupplicatura tunicae
intimae s), margine crenulato, in conspectum venit, cauita-

r) Harvei l c. exerc, 5. 5) Tab. II. fig. 2. ccc. Fig. 4. dd.

O5 a2 29

tem cloacae in posteriorem et anteriorem partem diuidens,
cuius anguli in interiorem velabri superficiem laeuem ab-
eunt. Plicis mollissimis crispulata, diductoue velabro, cum
labello anteriori annularem simulatformam. Anterior et in-
ferior cloacae ergo pars euidentiora orificia, ani, vreterum,
vuluae, exitus nempe excrementi, vrinae et introitum in vte-
rum cingit: altera, posterior et superior (si quidem auis pe-
dibus insidet) obscurius illud foramen bursae Fabricii et
lacunas muciparas occulit, Prior et pars foraminibus cum
suis vropygio obuersa, retrospicit, eandemue Harvel in
struthione Camelo luculenter descripsisse videtur, quanam in
aue praeter commune cloacae orificium exterius, quod ve-
labro tegitur, aliud, intra anum, orificium rotundum, con-
strictum et veluti sphinctere clausum reperit £t). Sphincteris
ast fibrae transuersalis istius septi in anatibus, gallinis mihi
haud clare apparuerunt, potiusue plica intimae tunicae, sum-
ineque dilatabilis videbatur. Occulit burfam Fabricii et la-
cunas muciparas,quas inter partum exprimi, nec non ipsum in
alui exoneratione introitum excrementis in posteriorem cloa-
cae recessum defendi probabile est: constrictione tamen septi
et orificia arctius claudi posse, ^non est, quod repugnet.
Quodsi vero aliqua cum parte comparare studeamus, cum
nymphis forma et origine, quam, vt clare in anatibus per-
spexi, iuxta clitoridis praeputium habet, congruit.

$. 20. Cloacae posterior pars recessum format semilu-
narem , amplum , ac intimae tunicae velabri Jaeui productione

£) Harvei I. c, exerc, 5.

3o Ie

15

vestitum 4): statu in grauido eximia papillosa structura,
mucoue madidus, quod non aeque hyberno tempore animad-
vertitur, In recessu supra descriptae plicae (nymphae) la-
tent in gallina foetante quatuor quinqueue lacunae, quonis
a latere orificià bursae, (in mascula non tam euidentes aut
nullae) quae mucum excernunt, recessumque humectant:
transuersim rugulosa et posterior cauitatis paries, summeque
dilatabilis deprehenditur. |

$. 21. Bursa autem Fabricii, in medio istius re:
cessus latens, huic parti inaperitur; cuius cum fabrica hic
loci mentione aliqua congrue mereatur, quae de illa habemus
reperta ac nota , annectere lubet.

De natura et destinatione mirifici organi, quod ab in-
ventore nomea habet, toto coelo physiologi, vtrum sit ge-
nerationis partibus addicendum, an ipso in negotio partem
aliquam obtinuerit, nec ne, dissentierunt, ignorantiamue fa-
teri haud timuerunt: lis quidem et mota non tam facile com-
ponenda est. — Sunt enim , qui existentiam bursae ipsam in
feminea aue ex omnino negarint: Anton. Vlmus diligens
Aldrovandi dissector in gallinis v), in quibus primum ta-
men Fabricius ab Aquapendente illam detexerat, nus-
quam agnouit; nec quemquam alium, quod sciam, praeter
Fabricium eam inuenisse dicit Harvei w). —Obscurius
esse illud foramen ab Hieron. Fabricio inuentum, Reg-
de Graaf x) annectit, — Et in .4quila albicilla saccum

u) Tab.l. fig. 2. b. — Fig. 4. b.
v) Aldrovandi Oruitholog. P. VI. Lib. XIV.

w) Harvei |. c, exerc, 5, Mangeti Bibl. anat, P. f. p. 606.
x) Beguer de Graaf l.c, cap. I3.

E gay 31
Fabriciamnun Martio mense nullum sub cloaca reperit
Schneider y).
Ostium inter vuluae aperturam et vropygium. cerni,
vix tamen in pullis iuuenculis reperiri, in adultis autem
promiscue tam gallo, tam gal/mae ineffe, et in cauitatem
caecam terminari, insuper valde obscurum et exiguum, vt
vix aciculam aut setam admitteret, Harvei asserit. Quibus
quidem obseruatis quin imo Fabricii sententiam de vtili-
tate bursaeque vsu subuertere studet, qui semen ibidem galli
per annum integrum adeo, tanquam in bur:a reseruari, om-
niaque interea oua inde foecundari antumet: nusquam et se-
minalis quid humoris in ea reperisse, quare tantae vtilitatis
non appareret, fatetur z). Io callo gallinaceo hoc organon,
satis amplum saccum collo angustiori referens et intus pli-
catum depinxit Repner de Graaf a) Il. Tannen-
berg b) quidem, obseruationes Sehieideri in tesiimo-
nium auocans, qui bursam vtroque in eiusdem auis sexu,
v. g. Columb: cxistati c), 44natis d) etc. reperisset, ad organa
generationis, quamuis primo aspectu haec bursa ad ea perti-
nere videretur, nequaquam numerandam esse credit. Insu-
perue, bursam ad genitales minime pertinere, eo magis sibi
persuaderi asserit, quo maior in iuuenibus, quibus adhuc-

y) Schneider Znimadv, ad Frider, I1, libell. de arte venandi c,
-». auibus. Tom.il. pag. 5o.

z) Harvei l. c, exerc, 5.

a) Gegner de Graaf l.c. Tab. IX, fig. 8. kL.

b) Tannenberg l. c. $. 34.

c) Sammlung vermischter Abhandl, für d, "phy P. 147.

d) lbid, p. 139g.

32 Te aw2

dum genitalia sint exigua mec perfecta, deprehenderetur
bursa, vt in adultioribus, et in gallo adulto imo sensim
dispareret.

Maxima certe Tannenbergio debetur laus, obserna-
tione sua opinionem H arvei,in iunioribus scilicet vix reperiri
bursam, euertisse: nequaquam attamen axioma, bursam cum
generationis organis nullum alere connexum, haud debili
cardini inuertitur, quae in vtroque sexu apperciperetur. Organi
iftius, vt et ill. Blumenbach e), bene de me meritus prae-
ceptor, iam inculcauit, masculo sexul, in quoabsque vlla com-
paratione maius longeque amplius excedit f), functio quaedam
attribuenda videtur. De anatomia comparatiua et omni zoo-
logia maxime meritus Vir in gallina, praeprimis iuuenculis
modo perexiguam istam partem, hordeique seminis magni-
tudinem vix aequantem, et contextui mucoso insepultam ve-
luti deprehensit, vnde et organon istud pallinis esse denega-
tum, redundauit vulgaris opinio p). Plurimis, quae dis:se-
candae mihi in promptu fuerant, et in auibus, gallinis prae-
sertim, anseribus, aliisue, verno tempore etsi inquisitis, ru-
dimentum tantummodo bursae, ostio scilicet perexiguo in

e) Handb. der vergl. Anatomie. 1, c.

f) Perrault in Oride tarda bursam duorum pollicum longitudine,
valunula insuper ostium occludente gaudentem detexit (in Z7e-
moirs pour serv, à l'Hist. naturelle d, anim, Tom. III, p. II. p. 108.
Planche 52. V. X. le troisiéme coecum appellat). Struthione in Ca-
melo masculo iuxta anum sacculos paruos, iis leonis vel tigridig
persimiles, inuenit idem, in femina vero foramiua modo caeca.
(ibid. p. 127.)

g) lll. Blumenbach ], c, Abschn. XXIV, pag. 470.

v5 Gy | 33

cloacam exiens, quod setae porcinae vix admitteret aditum,
detegere potui. In anate tamen femina, hyeme perscrutata,
posteriorem cloacae faciem ligamentum decurrebat rotun-
diusculum, et albidum, cuius fundus, cultro apertus, lineae
quidem ad longitudinem vsque, crinem equinum intrudi
permisit, ab ostio /) tamen et setam intropelli, et inflari
denegauit. Mascula e contra in anate iuuenili tertiam par-
tem pollicis longitudine snperauit ampla bursa, intestinuli
semipellucidi speciem referens: in ansere masculo saccum
coecum duas tertias pollicis partes aequantem, apertura an-
gustiori in cloacam exeuntem, intro rugis longitudinalibus
plicatum, muciparisue glandulis, quae cauitatem humectant,
exuberantem conspexi.

Patet igitur ex iis, quae indefessa collectione adduxi-
imus, organon potius masculo sexui et iuuenili proprium,
aliquamue cum organis generationis inire connexionem: pa-
tet deinceps ob exiguitatem bnrsae femineo in sexu, haud
semen galli, vt Fabricius contendit, in illa contineri et
reseruari posse, quod iamiam ab Harveio refutatum legi-
tur. $perare quidem procul sum, fore, vt certiora de huius
organi vsu statuissem, si, ex analogia cum bursis genita-
lium quorundum animalium, quae graui odoris humorem
secernant, cum lis congruere contenderem i). Nequaquam et
reticere nos posse confitemur obseruatum, quod Struthio
Camelus, quanam in aue distincta vesica vrinaria reperitur,

h) cF. Tab.Tl. fig. 4. c.

i) Sacculos paruos, in Struthionis Cameli cloaca repertos, Per-
raultum cum iis Leonie aut Tigridis, genitalibus circumsitig

jam comparasse , laetatus sum inuenire (l. c, Tom, 3. P, 2. p. I27.)

E

34 c

bursa, qualem aliae aues habent, careat, maxime nos offen-
disse: saepiusue, ob partium inuersionem, ostiorumque re-
lationem mutatam, in mentem venit, vesicae vrinarlae ab
vreteribus segregatae rudimentum esse inde colligere, Certe
principii modo mechanici, siquidem ill. Blumenbachii
verbis vti liceat, in nisu formativo praeponderantis apud
femineam auem specimen fingit A) bursa, quale in quadrupe-
dum sexu masculo circa mammas deprehenditur,

$. 22. Nostra de bursae vsu sententia seposita, ad an-
teriorem et inferiorem transeamus cloacae partem. In abdo-
men obuersa, semicirculari septo (nyripha) a posteriore cloa-
cae recessu separata pars coniformem refert recessum, apice
in intestini recti orificium terminata, basi foras protensa.
Varia intra se collecta foramina cingit, vaginae, intestini,
vreterum, introitumque in ouiductum dextrum. Interior su-
perfioies molliori ac rugulosa tunica, quam maxime inter
partum dilatabili, inuestitur: muscularis autem tunica, in-
íestini sacciformem extremitatemi, vaginaeque exitum árm-
plectitur, aut potins in horum organorum contextum mus-
cularem fibris longitudinalibus et obliquis /) euanescit, qua
structura et vaginae et alui ostium in exoneratione expor-
rigi, communeque cloacae orihcium intro retrahl posse
innotescit.

^$..23.. Faginale orificium n) sinistro in cloacae latere,
absconditum, toro circulari crassiusculo circumuallatum 71),

&) 1. c. p. 471. Not. ad $. 34t.
D) cF. Tab. I. c. m.

m) Tab.!L. fig. 2. €. Fig. 4. h. — m) Tab. Hf. fig. 2. dd.

f oq? 35
plicisue, vaginae ex tunica interna oriuntibus, ex centroque
quasi diuergentibus, radiatum. Muscularis tunicae fibrae
circulares, sub annulari prominentia modo descripta laten-
tis in sphincteris formam coaceruantur, vaginaeque oram
coarctare et claudere valent. Constrictum quidem orificium,
et hyberno tempore, neque tamen plane, in adulta certe
aue, clausum reperitur, adeo, vt tubulum facile admittat :
cum iuuenili in aue e contra arctius claudatur, specillumque
introduci repugnet. Tempori autem vernali, quo Veneri
indugent, prominentia annularis magis, quam vnquam alio
tempore, mirum in modum intumescit, rugae molliores turgi-
diores euadunt, ruboreque leui suffunduntur: mucus tenuior
magoa vbertate ex glandulis, quae plicis intersitae latent,
secretus cauitatem humectat; nec non ostium ipsum, tuno
temporis hians, incredibilem in modum dilatari et potest, et
inter dulcedines amoris, contrectationisue dorsi oblecta-
mina, in prolapsus similitudinem tunicam intimam prouol-
vit. Harveio) et pertuberantiam istam, mollem, laxam
rugosam ac orbicularem, tanquam praeputii formam aut vul-
vae interioris tunicae prolapsum simulare annotat: de mus-
culo orbiculari subiacente vero nihil habet notatum.

LI

$. 24. Antequam autem vlterius progrediamur nostra
in partium descriptione, commemoratione qualicunque obserua-
tionem, hic loci vt afferatur, dignam puto, vulgarem, nec
certe oeconomiae animalium attentiorem obseruatorem un-
quam effugientem, gallinas scilicet primiparas grauiter sae-

o) Harvei de generat, animal, exerc. 5,
Adrovandi Oruitholog. P.1l. fig.1. B. C. pag. 200.
Es

36 Ee qj

pius primo ouo liberari, iuuenilemque aetatem gallinae et
virginitatem ouum primum, puncto sanguineo testae nota-
tum contestari, — Gallinam talem primiparam paullo inti-
mius circa partes genitales inquirere contigit, de qua haec
inuenl notata: tristis considebat animal, ouo in cloaca hae-
rente, cuius exitum membrana crassa, pellucida, et vascu-
losa impediebat. | Originem huius membranae inquirenti,
mihi ex margine ouificii vaginae eam repetere videbatur,
indeue et vasculositatem habere: nequaquam tamen origo,
cum toto ambitu vaginale ostium crassa pleuritica crusta cir-
cumfusa esset, tam distincte disnoscenda erat. Resecabam
scalpello memmbranae maximam partem, ouumque protrahebam:
vaginae intimae tunicae prolapsus, atonia veluti ob perpes-
sam diuturnam expansionem, exortus, aliquot per horas
propendebat; membranae pars reliqua, prominentia ex illa
annulari proueniens, flaccida deinceps, liuidaque enadens,
absque vllo in posteriorem partum, ac vitae detiimento, se-
mota et sponte dicidit. — Hac quidem ex obseruatione, aliis-
que, ex quibus gallinas, ouo in cloaca retento, emortuas
esse sciam, non est, quod dubitarem, quin irritatione ve-
nerea, ac prima grauiditate, inflamiatio saepius vaginae
enascatur, quae lymphae plasticae effusione comitetur: insu-
peraue macula oui sanguinea ex distensione virgineae va-
ginae, vasculoue aliquo disrupto ortum habeat.

$. 95. Alterum facile conspicuum orificium, intestini p)
est, dextre potius et anterius, aluum versus collocatum,

p) Tab. II. fig. 2. k. et fig. 4. F. i
Aldrovandus l.c, p. 2or. fig. O V,

t dq : 37

aeque ac priori prominentia annulari, rugosa ad fphincteris
modum circumditum g); eggregatione et circularium fibra-
rum formatus sphincter ibi latet: antequau: tamen in id ori-
ficium intestinum exit, sacci in formam ampliatur r).

Situs autem ostiorum, intestini et vaginae, relatiuus,
non quouis anni tempore, quauisue aetate auis idem obser-
vatur. Tempore quidem vernali et ae:stiuali, quo hyme-
maeum celebrant aues, vaginae os magis foras prouolutum
in cloacae cauum propendet, rimae pudendali propius s):
intestinale anterius ac profunde retractum latet. ^ Iuuenili
in aue, temporeue hyemali dextrum magis latus obtinet in-
testinale, mediamque cloacae partem, rimaeue pudendali
propius: vaginale autem sinistro in latere ac retractum occul-
tatur: in iuuenculis insuper intestini apertura, cloaca hac
aetate arctiore, magis, vt in adultis, prominet. In anati-
bus quidem mediam tenet quouis tempore alui ostium, cum
apertura analogi ouiductus dextri orificio vaginali opposita

inueniatur. E

q) Tab. II. fig.2. íi.

r) Tab. Ll. m. et Tab. II. fig. 4. p.
* Vulua omuibus, quae intra &e et foras animal generant, supra
»aluum posita est," Aristotelis Historia animal, Lib. III, cap.T.

5) In coitu superuenienti gallo vuluam detegit et accomodat, vt
Fabricius obsernauit, in gal/ina indica, — Struthionem Ca-
melum feminam, cum custos leui mana dorsum attrectaret, quo
libido accenderetur, humi se prosternere, velabrum attollere,
vuluamque ostendere et exporrigere, vidit Harvei (l. c. exerc. 5.
de Gallinae Fteri partibus externis) cf. et lll. BIumenbachii
Specimen physiologiae comparat. etc. in Comment, Soc, reg. Scient,
Goetting. Vol, IX, p. 112.

38 | 95 q?

$. 96. Exitus dextri ouiductus dextro igiiur. cloacae la-
teri inaperitur, amplus satis, vt pennae coruinae calamum
facile admittat mediocrem: ex centro quidem, aeque ac ostio
vaginali, rugis diametralibus radiatum orificium, nec tam

insigniter conspicitur £). Introitum aperit ouiductum in

dextrum, cuius mentionem, cum sit imperfectum organon,

hic iniecisse, haud incongrue putaui.

Pars ista u) intestinalis ferme canalis formam in anate
femina, quam Decembris mense dissecaui, (qnaue et in aue
sola mihi hucusque detegendi occasio praebita), referens,
sesqui fere pollices longitudine expleuit, coecoue fundo te:r-
minata, ambitu quidem, quo propior cloacam accederet, sen-
sim amplificato; finis autem obliteratus in ligamenti for-
mam abiit v). Dextro in latere faciem in cloacae exterio-
rem, cauitatem versus abdominis, decurrebat; primo cum

cloacae sacco tela mucosa connexa pars, deinceps autem se-
gregata 1n interioris faciei ossis ilei dexiri contextum celiu-
larem disparuit,

Dissectis tunicis, easdem cum ouiducto sinistro com-
munes, sed tainen tenuiores habere elucebat: fibris nempe
longitudinalibus, membranam in muscularem contextis, gau-
debat: intrinsecus autem tunica intima; tenerrima lonpgitudi.
naliter rugulosa, papillulosa, papills vero, haud armato
oculo, vix euidentibus, obducitur.

Quatenus memini, primus, qui hoc organon detexerit,
Hochstetter habendus est. — — In ansere femina scilicet

£) Tab. IT. Fig. 4. g.
u) Tab. II. fig. 4. q.
v) Tab.ll, fig. 4. r.

Ee at 39
exteriori in cloacae facie ante Inosculationem dextri vreteris
plicam prominentem cum conula, et pone illam vesiculam
breuem duarum linearum conspexit. 1l]. Emmert w) dex-
tro in cloacae Merg? Merganseris latere verrucam, ostio vteri,
siquidem relatione cum vrcteris inosculatione simili, respon-
dentem inuenit, quanam ex veriuca linea, longitudine parie
tis cloacae, in abdominis cauitatem exporrigebatur, quae ca-
nalis obliterati speciem prae se ferebat, ac superiores qua-
quauersum partes euanescebat. — Z'ulture in barbato (Blu-
menb.) nec non in Zalcone Grysaéto, etsi summa diligentia
partes genitales perscrutaret, nil quod pro eo habere potuis-
set, detegere valuit x). Citra omnem dubitationem autem et
paruulus saccus aut fossa càeca, quam. pone internum vteri
orificium, quinque linearum longitudine, et in vterum ipsum
inapertam ill. Perrault y) in struthione feminea vidit, cum
ouiducti dextri rudimeato quadrat, inosculaione tantum-
modo ab eadem parte in anate distincta. — Ad ouarium autem
vsque nunquam hoc organon prosequi licuit, quod vero ad
eius vsum attinet, lectorem ad ea, quae in sectione prima z)
nostrae commentationis dicta sunt, remittimus.

$. 27. Ostia denique vreterum margine in septi trans-
versalis libero, quod nymphae nomine consignaulmus, pone

») Emmert Zber einige Eigenheiten der Fógel in B eile u, Au-
tenrieth's Zrchio für díe Physiolog. Bd. X. H. 3. 1811.

x) Carl Vlyes, v. Salis u. Ioh. Rud, Steinmüller 4lpina,
Winterthur 1809. Bd. 4. p. 70.

y) Perrault J. C. Tom. 3: P.2. P328. 135,

2) cF.-$. 4.

40 Eo dq?

ista euidentiora orificia, cloacae inosculantur. Papillas for.
mant rotundas, linea profunda aut fossa circumuallatas, qua:
rum in apice foramen clare patet: in gallinis tamen lacuna
in parua latet a).

Fesicula vrinaria aues carere, inter omnes inde ab Ari-
stotile 5b) anatomos patet, excepto tamen, quatenus hucus-
que innotuit, struthione Camelo, qui tali conformatione a re-
liquis auibus vt et aliarum partium formatione longe rece-
dit c): in illo nempe vreteres vna cum aluo vesicae vrinariae
peramplae inaperiuntur d). — Exitum vreterum tam obscurum
esse ait Harvei e) et in cauitatis ipsius limine delitescens,
vt forinsecus eum inuenire, et stylum vel tenuicsimum in-
mittere prorsus sit impossibile: seta attamen deorsum per vre-
teres impulsa facile communem in cauitatem via aperitur,
quod cum nostra obseruatione ex omnino cougrnit; an-
fractus vero, quem vreter, antequam cloacae inosculatur,
format, obliquusue eius per tunicas cloacae descensus setam
ex cloaca inde intromitti vetant. At de vrinariis viis, ne vl-
teriorem sermonem protrahamus, cum ad generationis organa
proprie non pertineant, haec sufficiant dixisse.

4) Tab. II. fig. 2. h h. fig, 4. ee,

5) ** Quae autem tali (sanguineo) carent pulmone, et vel parum bi.
»bunt, quoniam fungosum pulmonem habent, vel potum assu-
,1unt non potns sed cibi gratia, vt quae penna, squama aut cor-
»tice teguntur," Aristotelis de partib, animal, Lib, III. cap.8.

&€) Treviranus Ziolog. d. lebend, Natur. Bd.I. p. 236.
d) Perrault l.c. Tom. 3. P.2. pag. 133. fig.3. H H.

e) Harvei de generat, animal, exerc, 5.

5 a? 41

$. eg. Breuibus quidem, priusquam tertiam ad nostrae

disputationis partem nos aduertamus, mutationes, quas pro

variis anni temporibus ac aetate patiuntur, in mentem reuo-
casse iuuabit. !

1. Iuuenili aetate rima pudendalis angustior, rotundiu-
scula, velabro labellum anterius intra se collectum tegente:
anus exinde coni veluti formam simulat: diducto autem ve-
labro intestini recti o5 prominens, prominentia circulari sua
tunc temporis satis conspicua ostium vaginae hucusque per-
exiguum a latere claudens, in conspectum venit.

2. Vere appropinquante, et prouectiori aetate cloaca ma-
gis ampliatur, et a mascula forma longe recedit: rima trans-
verse diducta potius hiat, labellis turgidioribus, calidioribus,
ac humore madentibus: relatio, quae quouis alio tempcre ali-
ter orificia inter vteri et intestini intercedit, nunc mutatur,
illo vaginali magis rimae propiori ac foras protenso. — Quodsi
dorsum attrecitemur, orificium vaginale, prominentia tunc tem-
poris rigente veluti ac turgidiore, nudatur, prouoluitur et
aperitur, Vlyss. Aldrovandus et sinistrorsum aliquan-
tulum ob commodiorem galli incursum, vergi putat, quod
quidem Harvei, de physiologia et anatomia comparatiua
bene meritus experimentator, refutauit, asserens, gallinam,
prout gallus eam a dextia aut sinistra parte conscendat, eo
versus podicem indifferenter flectere: gallum porro minores.
que aues coitum duntaxat affrictu perficere, cum careant pene
distincto, et foras pudendorum oiificia euersa protuberare,
rigere, glandisque in morem tendi contendit f?

f) Harvei l.c, in Mangeti Bibl, anatomica, P.I. pag. 607.
F

m S5 qd

5. Eífoeta autem in gallina, et quae oua parere desiit,
partes denuo masculam formam induunt, coarctantur magis,
orificium vteri imminuitur, retractumue latet, intestinali
prominentiore. Bursa Fabricii vero ad rudimentum vsque,
vix nunc visibile, euanescit: velabrum rigidius cartilagi-
neumque ferme corrugatur. Nunc et in aue senio confecta
mutationem colorum pennarum, masculis similem, depre-
hendimus g).

Haec, hactenusque de harum partium descriptione, de
quibus vix plura dici possint, nisi inutilia, nec ad rem spe-
ctantia afferrendi sit animus.

g) cf. Schneider Comment, in Frideric. IT, lib. de venat. cum
auibus, Tom. II, — I. Fr. Blumen bachii Comment, de ano-
malis et vitiosis quibusdam Nisus formatiui aberrationibus, Goett,

1813. P. 8.

S5 a? 43

ERCTITO TI
ORGANA SEXVALIA AVIVM INTERNA.

Harvei de generat, animal. exerc. 6.

Regner de Graaf de mulierum organ. cap. I3.
Aldrovandi Ornithologiae. P. 1I. p. 210— 213.
Collins Systéme of Anatomy. Vol.I. P. 4. cap. 3t.

Perrault ZZemoirs pour serv. à P Hist. nat. des auimaus, 'T. 5.

P. 2. et 3.

..$. 29. Ista quidem organa, vtiam supra innuimus, si-
nistrum abdominis, iuxta spinam dorsalem, tenent latus,
descensu anfractuoso ad ouarium, quod transuersali sub septo
ac vasis renalibus renibusue ipsis insidet, tendentia. Stru-
cturae, formae, functionis ac situs habita pro ratione, totus
tubus genitalis diuersas in partes diuidi potest, vaginalem sci-
licet in partem (vaginam posteris et nobis nominare liceat),
vterum proprie sic dictum, ouiductum , infundibulum ac oua-
rium. Quaeuis quidem pars cum reliquis contiguitate ac con-
nexu fruitur, ligamentis, mesenterio, musculosis trabecu-
lis, vasisque instructa, quarum partium singulas cum addi-
tamentis suis ordinata descriptione perstringere conabimur.
Exordium inde nobis fit a vaginali tubi genitalis portione.

$. 50. "Fagina.

Faginalis portio aut vagina auium nobis audit ductus
varie sinuatus, inde àb exteriore orificio in vteri proprii ca-
Fe

44 9 q?

vitatem traducens ). Harueii)et Lh egner de Graaf Zl)
vuluam vocant transitum ob orificio exteriore ad interiora ex
analogia, quam cum simili parti reliquis in animalibus init ;
quem traiectum valde 1mplexum, intimae suae tunicae la-
xitate rugosum 7?, nec stylo nec setae, exterius in orificium
inmissae, aditum permittentem describunt.

Improprie quidem vuluae aut vaginae nomine salutari
mihi videtur pars, cum, el ingredi maris penem, femenque
eius interlorem vteri cauitetem subire vix sit verisimile: ne-
quaquam temen idem et de anatibus contendere ausim, in
quibus inmissionem qualencunque penis masculi locum ha-
bere, in structura illius partis non est, quod repugnet. Cer-
vicis vteri nomine potius, siquidem maxime in gallinis, hanc
partem consignare placeret, cuius sequentibus paullo luculen-
tius apparebit ratio. "Triplicem scilicet curuaturam in ana-
tibus, extra parturitionis tempus, quascum diligentius ob
huius auium generis a reliquis discrepantiam indagarem, nec
non totum canalem vaginae duas in. partes distincte diuersas
reperi separatum, quod non tam aeque clare in gallina, aliis-

ve in auibus, quae mihi exstarant dissecandae, locum habet.

$. 51. Ortu nempe a cloaca iste canalis sursum et pau-
lulum sinistrorsum in anatibus iniro ascendit, tunc curmia-
tura retro et deorsum flectitur, secunda dein incuruatione
geniculatus denuo ascendit, ac tertia denique curuatione spl-

h) Tab.L ecc*. Tab, IE fig, j, ir, fg. 5 etii aa.

i) de Gallinae vulua in Eiusd, Lib. de generat, animal, exerc. 6,
K) Regner de Graaf l.c. cap. 13.

1) Collins l1. c. Vol.À. P. 4. cap..51. pag. 644.

Sm a? 45

nam versus inclinatus vteriue parti infimae inaperitur. Ta.
lis certe, quod meminisse iuuat, extra tempus, quo fun.
ctioni generandi obsequuntur, situs habetur. ^ Ascendens,
cloacaeue propior pars, pollicem ferme aequans longitudine,
amplior reliqua parte, sub*tantia mediocriter crassa, et in
anate, quae iam praeuio anno oua partn ederat, pennae cor-
vinae calamum vsque ad primam flexuram facile intrudi
permisit, forasque in cloacam hiauit. Cum intestino recto,
mediante tunica extima, quam ex peritonaeo habet, con-
iuncta: muscularis tunica longitudinaliter fibrosa, intima qui-
dem laxata, in plicas longitudinales complicata, summae di-
latationi idonea, Quam quidem in partem anates ac anseres
masculos inter coitum penem inmittere, falso inhiari mihi
haud videtur. In gallina e contra vero illa pars, aeque ac
reliqua, occluditur, quam iamiam Fabricius ab Aqua-
pendente 52) ex cloaca inacceífibilem inuenit.

Primam tamen circa flexuram cauitas vaginae arctissime
ruga crassa albida circulari, fereque cartilaginea constringli-
Aur, quae omnem vim, styium in intrudendo adhibitam res-
puit, quod minus tamen, vt vult. Harveius z) laxitati tu-
nicae intimae debetur; neutiquam attamen flatui denegat
transitum. | Hac inde ab annulari ruga retro vsque ad. secun-
dam flexuram cauitas quinque quatuorue rugis minoribus co-
arctatur , nequidem vero ex toto occluditur. Tertia interim
flexura, paullo ante exitum in vteri cauum, intra sese duas
tresue rugas crassas continet, quae cauitatem firmius quam
vllibi claudunt, ita vt, etiamsi summa vi stylum intrudamus,

m) in Initio Eiued, tractat, de formatioue oui et pulli,
n) Harvei l. c. cap. 13.

46 v g9
potius perrumpitur, quam quod introitum admittat. To.
tius huius partis intima tunica aeque àc, quae ascendentem
partem inuestit, quam in anate quidem proprius vaginae
aequiparare placeret, secundum longitudinem plicata, tem-
poreue aestiuali, prout maxime intra oui partum conspici
liceat, summe dilatabilis o) est. — In gallinis tametsi tota
vaginális portio in ascendentem et descendentem, statu qui-
dem grauido, separatur: rugas intermedias autem in illa
haud detegere potui, sed tantummodo ore et interno et ex-
terno angustior] constrictoue notatur: cerulcis inde potius
matricis tota refert speciem, qualem in anatibus superior
eius solummodo pars prima ab flexara ad introitum vsque in
vierinum cauum. Perrault p) Gtruthione in Camelo, sini-
stio cauitatis cloacae latere, (la seconde poche, in quam an-
troreum vesica vrinaria pergrandis, orificio ouali, margine
membranaceo clavsili, aperiebatur) exitum ouiductus, orifi-
cio quatuor linearum diametri, toto ambitu plicatum ac an-
gustum annotat: quinque dein fere pollices inde ab hac ex-
terna apertura cauitas vaginalis. denuo in alium ductum,
quinque linearum longitudine, durum et neruosum angusta.
batur, quem pro interno matricis ore habere illi placuit: in
aliis veruntamen eiusdem auis exemplaribus inde ab externo
statim orificio ouiductus ad infundibulum versus sensim sen-
simque angustior gracilescebat.

$. 52. Metamorphoses, quas foetante aue et tempore,
quo oua parunt, patitur ista pars, in eo consistunt, quod

o) Collins Systeme of anatomy. Vol. 1. P. IV. Chap. 5t. of the Ute.
rus of Birds. p. 644.
p) Perrault l.c, pag. 135. planche 554.

be dq 47

ductus vaeinalis antea recta, nunc flexuosa potius via ad
vterum properet: inferior scilicet pars in medio peluis auium,
antice apertae, ascendit, retroflexus dein ac sinistrorsum in-
cliuis ad infimam vteri partem recurrit, nouaque flexura, ei
inseritur qg). "Tunica intima turgidior intumescit, rugae lon-
gitudinales exuberant, mucone gelatinoso, quem agmen villo-
rum innumerabilium, tunc temporis longe euidentium , Sup-
peditat, cauum impletur: apertura externa, siquidem vterus
ouum continet, constrictior mihi videbatur r). Inter oui
vero partum longitudinalium fibrarum tunicae muscularis,
et earum ope, quas a taenia, mox describenda, habet, cir-
cularibus e contra relaxatis, abbreuiatur ductus, retro ad-
ductus, foramen interius exteriori appropinquatur, ouumque
foras protruditur: plicae tunicae intimae, distensa in inter
partum vagina, complanantur ac laeuem in superficiem abeunt.

$. 33. Alligatur pars vaginalis vtero, intestino, pro-
pinquisue partibus, ligamentis peritonaeiue processubus, ac
insuper intestino ligamenti muscularis, transuerse a sinistro
ad dextrum latus decurrentis, ope s).

Vaginae longitudo magnitudini auis correspondet, tem-
poreue pro anni vario variatur, aeque ac forma anfractuosa,
quae in minoribus vix percipitur £). Transitus scilicet ab

g) Tab.L ccc. Tab.llIl. fig. 1. aaa.
Regner de Graaf de organ, mul. in Mangeti Bibl. anat.
P. 457-
7) Tab. III. fig. 1, aa.
5) Tab.ll. fig. 4. n. fig. 5 et 6. b.
£) Tab. IIT. fig. 2. a. fig. 3. d, in passeribus et colore linidiore vagina
ab reliquis recedit,

48 T «e

orificio vterino exteriore ad interiora in gallina duos tresne
digitos transuersos, in anate' duos fere, in Struthione Ca-
melo u) quinque pollices, totidemue lineas explet.

Seminalem maris liquorem in cauitatem vteri ob illam
plicatam tunicae intimae structuram, nec non ob anfractuo-
sum vaginae decursum, haud peruenire posse, sunt, qui
autument v): quodsi tamen perpendamus, vehementi cum.
emissione (detonnatione velut, vt in ZMelasri Gallipauone
masculo saepe conspici liceat) quod et veteres obseruatores
haud fugisse lego, emitti, spiritualique sua aura irradiante
ouula foecundari posse; veritate mihi et haud abhorrere plane
videtur, proprla actiuitate, electrico veluti irritamento intra
coitum concitata, vabinalem traiectum aperiri, ideoque nec
nos ad vim semen insugendi confugere opus esse. .

$. 34. Ad vterum ipsum nunc propero.

Fteri figuram inaequalem, alibi angustam, oblongam,
alibi Jatam , breuem descripserunt anatomi, iuxta quam va-
rietatem varia quoque sortiri nomina necesse fuit. Z'terum pro-
prium. vocant latam infimamque tubi genitalis partem, infimi
abdominis et peluis cauum replentem, iu quo ouum iam ab-
solutum continetur 1), crassitie, musculositate tunicarum
reliquas partes longe lateque excedentem. Inter stomachum,
renes et intestinum rectum, fundo infimi ventris tenet lo-
cum, ita, vt foetante in gallina ouum conceptum, digito

u) Perrault l.c. pag. 135.

v) Harveilc. Collins l.c. Vol.I. p. 2. cap, 3t.

w) Aldrovandi Ornitholog. Vol. H. Lib. XIV, pag. 20I. cf, et fgu-
xa6 pag. 2IO- 213.

Se d? | 49
cloacae immisso, facile contrectetur x). | 'l'res pollices Paris,
in gallina, tempore vernali, longitudine, nec prorsus
tamen similiter latitudine explet: ostium inferius sini-
strorum pelui inclinatum, superius dextrum in latus, hepar-
ve versus respicit. — In. Struthione Camelo. totius ouiductus
longitudinem duos, dimidiumue pedem aequare, vterique
ipsius capacitatem ad pugni magnitudinem accedentem reperit
Perrault y): in anate. non foetante lagenulae ferme ob.
longae speciem induebat z).

Tunicam.extimam laeuem a peritonaeo auocat, et dorso
ea mediante alligatur. Expansa autem illa, vterum ample-
ctente, membrana peritonaei, (quam Fabricius ab Aqua-
pendente mesenterio intestinorum concinne aequiparat, ac
ex analogia smesormetrum vocat, aliis autem anatomis ligamen-
tum latum audit) intra lamellas suas vterum medio conti-
net a). Dupplicem et istam membranam, in ligamenti lati
formam complicatam, vtraque ex parte vteri duos pollices
latitudine aequantem, cuius posterior pars vterum dorso alli-
gat, anterior libere fluctuat, valde musculosam et Perrault
in Struthione Camelo b) et Pelicano Onocrotalo c) clare de-
scripsit, depingiue curauit. — Margo huius quidem ligamenti
anterioris partis, liber, vterum excedens, musculosis fibris,

x) Aldrovandus Lc. p. 399. Collins l, c; p.645.

y) Perrault 1. c, T. 3. P.2. p. 136.

z) Tab.Il. fig. 5. d. fig. 6. cc. in paseseribus ferme eadem forma, sed
cloacam versus angustior, cf, Tab. lll. fig. 2. b. fig. 3. g.

a) Tab. 1I. fig.5 et 6.

5b) Perrault l.c, p. 136. fig. 3. p.

€) Ibid. Planche 27. KL.4). Tom. 3, P.3.

50 Ve qe

in taeniae d) formam colligatis, ouiductum intendit, vterum
versus autem fibras radiantes retro. demittit, Statu non gra-
vido taenia vteri et ouiductus longitudinem totam decurrit e),
et infundibulum biualue transiens, thoracis sinistrum versus
latus vergitur, et in ligamenti modum gracilescens costae sini--
strae sextae lateri interiori adpatur, qua quidem structura
et infundibulum expansum tenetur f). Posterioris parus li-
gamenti autem,: quod proprie mesoraeon aut mesoouiductum
appellare lubet, inter lamellas vasa, arteriae et venae, reticus
lariter eleganterue contextae a dorso ad. vterum perrepunt e).
Collins quidem tunicae sub nomine extimae vteri filamen»
tosae istam expanslionem intelligere videtur A). - Varia secun-
dum anni temporibus, ambitu, structura et situ varias muta-
tiones, de quibus infra fusiora verba, init ligamentum et
taenia. — : |

A lateribus quidem vterus interiori peluis superficiei,
alaeformibus ligamentis mediantibus, annexus, cum intestino
ipso autem plicarun ope Douglasii.

Muscularis.tunica. vtexi' carnosis fibris rectis, obliquis,
circularibusue conílata, vaginae circa inosculationem, et in
ouiductum introitum, circularibus praeualentibus, crassior et
constringitur i).

d) Harvei l.c.

e) Tab.IL. fig. s. cc. — fig. 6. ffgg. Tab.Ill. fig. 2. g.
f) Tab.ll. fig. 6. Fef.

£g) Tab. II. fig. 6. 11. h.

h) Collins l.c, p.645.

i) Tab. Il. — Tab. HII. fig. X.

9 dq2 5I

Intima denique tunica pertenuis villosa, elegantibus pli-
culis albissimis, aut rugis crispulatis insignis, quae ab oui-
ductus orificio ad latera explicantur. Hanc inter tunicam et
priorem (muscularem) glandulae tenerrimae, quae albuminis
.Secretioni inseruiunt, numerosissimae intersertae A), in quas
varii generis vasa terminantur. Grauido in statu numerosis-

simi villi, turgidioresque exuberant /). ;

. $. 55. Mutationes vero, quibus foetante in aue vterus
succumbit, haec fere percipiuntur tempore vernali, Formam
induit rotundiorem, ad latera expansiorem,, quo orificiorum
positio relatiua mutatur, superiore dextrorsum, inferiore si-
nistrorsum potius diductis. Mesometrium ob vteri expansio-
nem maximan, oculos fugit, et diductum euanescit: fibrae
tamen eius musculares (trabeculae carneae) aeque ac taeniae
augmentatae carnosioresue musculosae tunicae formam simu-
lant: trabecula carnea robustior (taenia) anteriorem faciem,
vnde radiatis fibris exoritur, cum ouiductus anfractibus fir-
mius connectit, orificiaque vteri ipsa aliquatenus inde inui-
cem appropinquantur z:7). Tunica muscularis propria vteri
eadem ratione robustior euadit, vasisque numerosis, san-
guine turgidis, multimoda musculari tunicae intertextis, lo-
cupletissima: tunicae intimae autem plicae et papillae coni-

K) Callins l.c. p.645.

U) Tab. V. fig. r. aa.
Harvei l. c. exerc. 8.

m) Mutationem istam iu Tab, IIT. fig, r. qua totus ouiductus expanaus
depinxi, clariorem reddere sum conatus. (litt, cccc et dd.) —
Begner de Graaf fig. IX, m. Optime et descripsit Harvei
vteri metamorphos in l, c, in Mangeti ZiD/, anat, Part, I. p. 6II.

G 2

52 Sa?

cae in rugas crassas colligantur turgidioresue, quae cauitatem
explent, magnamque &lbuminis tenuioris, albidaeque mate-
riei, caseosae ferme, copiam secernunt. Cauitas ipsa nunc
hepatis inde a regione deorsum et sinistrorsum maximam ex.
tensionem habet, quae in non foetante gallina vix fabam ex- .
cipit; vterusue ouo concepto grauidus intestina sursum pli:
cata reuoluit, liubicundior et tota eius substantia [tunc tem-
poris, reticularibus vasis intertexta apparet 7),

$. 56. Ouiductus o) (la portiere Perrault).

Hoc nomine pars illa tubi genitalis salutatur, in. quam
vterus, prout altius ascendit, sensim attenuatur et gracilescit.
A Fabricio media pars vteri secundi, ab Harveio proces-
sus, ab Aldrovando imo stomachus vteri nuncupatur, alii
totum cum vtero ipso complexum ouiductus nomine consi-
gnarunt (Perrault) Spiris tribus transuersalibus compli-
catum, et albumen suppeditando inseruire contendit Fabri-
cius: a reliqua tubi genitalis parte autem. colore albidiore,
tunicis minus firmis, extima facie quidem laeui, sed secun-
dum longitudinem lineis exaratum internoscitur. |T'rabecula
carnea, ea vteri facie anteriorl exoriens, quam .aeniae sub

nomine comprehendimus, tempore vernali, quo generationis
| negotio obsequuntur, carnosior ouiductum multifarios in an-
fractus, vel ansas complicatum, arctat. Expanso nempe to-
tius ouiductus tractu, in orbem, fibris diametralibus ex cen-

trali corpore, tres vel quatuor in fasciculos colligatis, ad

1) Tab.T. e.
0) Tab,L fff, Tab.1L fig. 5. ee, fig. 6. dd. Tab.III. fig. r. d d,

?— c3 53

ouiductus recessus demissis p) trabecula tractum coniungit,
ac vieri faciei anteriori, radicis eius veluti ope, adnectit 9);
in non fostante autem aue £aenia emarcida veluti, in fhilum-
que corrugata anteriorem in ouiductus faciem decurrit, vti in
$. 54. descriptione illustrauimus r). Fibrae eleganter reticu-
latae latera ouiductus radiatim amplectuntur; easque ad oui
descensum in vterum proprium quam maxime conferre, eum-
que summe facilitare posse, primo aspectu cuique in mentem
venlet. Ouiductus inde, vernali tempore anfractuosior, extra
illud tempus coéundi vero recta potius via septum versus trans-
versum et ouarium ascendit.

— Tametsi idem situs ouiductus omnibus in auibus, quan-
tum notum, deprehendatur, non 'eadem eius forma, et tem-
poris, quo dissecatur auis, quoque maxime variari persuae
sos nos habeamus, habita ratione, cuiuis aui esse videtur:
gallinae videlicet ouiductus et extra tempus, quo venerem
celebrant, fldiuosus, aliquatenus tamen, inuenitur; in ana-
tibus, passeribus recta via e contrario adscendens, etsi coecis
recessubus. notabilis, aeque ac in Zfrdea virgine s): in Tan-
talo Ibide t). | Gallinarum ouiductui similis, ia Gtruthione
camelo u) incuruatus. In gallina autem, quae ex tota oua
parere desiit adeo imminuitur, vt in tenuissimas membra-

p) Tab. IIT. fig. I..ccccc, — d.
q) lbid. c. b b.
r) Tab. II. fig, 5. c c.
5) Perraukt l. c. T. 5. P. 3. Io,
^t) lbid. T. 3. P. 2. pag. 7I. :
u) Perrault l. c. Tom.5, P.2. p. I56.

L^c 3

94 Se dq?
nas abeat, veletiam plane senio aboleatur nullumque eius
vestigium relictum extet v).

$. 57. Tunicae eaedem fere vteri proprii: intermedia
quidem non tam carnosa ac muscolosa, quam ei respondens
muscularis vteri: intima et aequaliter papillosa, papillae ta-
men validiores in plicas crassas vel potius folia longitudina-
lia coagmentatae, pertenuissimaeue tunicae ope coadunatae
reperiuntur, quae tamen inosculatione in vterum, transi-
tuue in infundibulum, reticularem formam induunt n»).

Longe euidentiores euadunt membranae ouiductus in
Struthione Camelo x) quarum intima tunica foliata, ac tuni-
cae nerueae ventriculi tertii et quarti animalium ruminan-
tium simulat formam: laminae autem ipsae et tunica pertes :
nuissima inductae inter scse inuicem connectuntur, ac ca-
vitatem replent. — Id tamen et proprium habent tunicae
ouiductus, quod non vtraque in parte sint aeque firmae et
crassae, exteriore in facie scilicet tenuiores ac tam infirmae,
vt leui et vi, cauitati inmisso ab digito, facile perrumpan-
£ur, friabiles veluti,

Nec cauum ipsum vbique aequaliter amplum et spatio-
sum inuenitur, sed in genubus aut flexuris angustius depre-

v) ** Anium vuluae iuxta septum annexae sunt, ceruicem autem ha-
bet vulua carnosam callosamque parte inferiore, et superne, quo
,Septo iungitur, membrana constat, — Auibus auctioribus mem-
,brana conspectior est, et per ceruicem inflata, extollitur, atque
»5inuatur, et in minoribus obscuriora haec omnia habentur"
Aristotelis Hist, enimal, Lib, III. cap. I.

;0) Tab. V. fig. 2.

w) Perrault l, c. P. 2. p. I37*

S a? 55
henditur: aére repleto, ceu obliquus et contortus tubulus
apparebit, et ad modum cochleae siue turbinis in fastigium
assurgens: vix interim vllum, quod et Harveium non fu-
gisse animaduerti, retrorsum, nec quidem irflato aéri ad
superiora admiitit transitum... A'bumine tenui, cocundi prae-
primis tempore, et madet ouiductus cauitas; in non foetante
gallina plicae et minutiores, humoris albuminosi ópe conglu-

tinatae et humectatae conspiciuntur,

$. 38. Longitudo ad aperturam infundibuli vsque, ver-
nàli tempore in gallina octodecim pollices explet: in amate
extra illud tempus, tres ferme pollices Paris.; in struthione
Cainelo totius tubi genitalis tractus ad duorum dimidiiue pe-
dum longitudinem vsque expanditur y), nec tamen, quod in-
.nuisse luuet, Perrault, temporis, quo auem dissecauit,
mentionem fecit. Generatim magnitudo et ambitus oui-
ductus magnitudini auis correspondere, in memoriani reuo-

care ferme absonum esset.

$. 39. Infundibulum (entonnoir Perrault).

Infundibulum proxima vteri pars ouário a Fabricio
ab Aquapendente nuncupatur, in quani óuiductus páu-
latim attenuatus desinit: prioribus descripta a párie autém
multimode recedit. Gyri scilicet ouiductus hanc. Versus :par-
tem minus anfractuosl sinuantur, tunicaeue paulatim adeo
attenuantur, vt muscularis tunica oculos pene fugiat, quare
et imo ab anatomisz) illi parti ex omnino denegatam ésse

y) Perrault l. c. Tom.3. P. 2. p. 157.
z) Aldrovandus lc. Vol,.ll. p. 20r.
Perrault 1c, P.2. p. 136.

56 5 a?

autumetur: angustatur et ouiductus páululum, antequam iu
expansionem membranaceam biualuem, postere describen-
dam, transit; quam ob similitudinem, quam init haec pars
cum fimbriis tubae Fallopianae mammalium, tuba et fium-
bria vocari liceret; est enim tanquam infundibulum s, tuba,
ab ouario deorsum tendens, sensimque in superiorem vteri
productionem terminata.

-

$. 40. Formatur fimbria, (improprie tamen sic dicta,
cum margine fimbriato ex omnino careat), membranosa ex-
pansione pertenuissima, rugis pulcherrimis crispatis, reti-
culariterue contextis laetante, quae quidem structura optime,
valuulis lnmini obuersum inexpansis, conspici licet a).
Complicatae , velutique conglutinatae humore valuulae, foe-
tante in gallina dextrum versus latus vt plurimum con:itae
sunt: diductis et expansis vero 5) formam oualem induunt,
cuius tertia ferme in sectione inferiori, et medio quidem,
peristomium rugosis formosissimisque plicis circumuallatum
ac hemiellipticum latet c). — Margo, etsi in fimbrias haud
fissus, crenulatus tamen et apice in Superiore, ouario pro-
piori et adnexa, incisura parua emarginatus d). Oiificium
ipsum autem albuminoso humore occlusum, ac plicis circa

a) Tab. IV. fig. 1. bb. cc. Fig.2. b. c. d d,

5) Tab. IV. fig.2.

c) Tab.IV. fig. r.d. Fig.2. e.

d) lbid, fig. 2. b.
Regnerus de Graafhanc partem et depiugi curauit in Fig, XI,
Tab. IX, (in Mangeti Zibl anatom. Tab. XVII. Fig. 9. litt.
HIKLL) sub litt. n, orificium; linea L autem locum, vbi cum
gnembranoso ligamento laxe copulata sit, indicat,

m» d 57
id aggregatis, quae inde ex circulari forma in longitudinales
ouiductus laminas abeunt, coartatur,

Tota quidem tuba, membrana triangulari fere, fibrosa
et bilamellata inclusa, quae, totam longitudinem ad supre-
mam expansionis apicem vsque, sequens, indeue sinistro in
latere iuxta ouarium descendens, tubam spina cum dorsali
copnulat ; lamellis tamen, quibus conflata est, ibi diuergenti-
bus,.ac semotis, altera thoracis dextrum parietem laxe inve-
$t, altera autem sub ouario decurrens sinistrum ad latus
vergitur, ita tamen, vt medio spinae prominent alligata,
dein vero in sinistri thoracis interius vestimentum laxum
abeat. Ouarium inde in linteo quasi inuolutum, ac si sur-
sum attollitur, mobile amplectitur (le mesentere de l'enton-
noir Perranuit)e): eademue vero et mesoraei annexione,
ouarium gallinae dextrum in et sinistrum lobulum separatur,

Est quidem, quod commoneri debet, descriptio huius
partis ex gallina foetante, Mense Maii disquisita, desumta,
Hiberno enim tempore corrugatum infundibulum, pollicem
vsque ferme ab ouario seiunctum, sinistrum in latus non-
nihil inclinatum reperitur f); minoribus in auibus tunc tem-
poris vix conspicuum. In pullis, nec non in gallina effoeta,
et vbi oua parere desit, visum ex omnino fugit, cum in
senio confecta aue, inde ab illa parte, ouiductus in ligamenti
speciem corrugari incipiat; in pullis tamen inde ab vtero tu-
bus sensim sensimque euoluitur et sinuatur. A[fatim igitur
cuique elucebit, vario pro anni tempore ac aetate circa hanc
partem eandem prope, vt in ouiductu et ipso vtero depre-

e) Tab. IV. fig. 1. e.

f) Tab. lI. fig. 5 — 6.
H

"

58 Se q

hendi diuersitatem, — Intumescit -háec pars genitalium | ap-
propinquante vere, aeque ac testes ductusque deferentes in ,
mascula aue:. nequaquam tamen omnium auium partes pari
modo augentur. Aristotelis g) obseruatum, qui per ge-
nerationis tempus eos (testes) magis ills auibus tumere af-
firmauit, quae saepius feminam ineant, vt fringillae dome-
sticae h), tetraoni perdici, et columbae turturi i), minus au-
tem illis, quibus haud frequens sit coitus, mihi sequenti,
etsi ad genitalia mascula solummodo pertineat, et in partes
femineas afferre placuit. Sunt enim aues feminae, quarum
genialia non tantopere intumeant, quam alis, quo refe-
runtur omnes, quibus nón certo et constituto, sed diuersis
anni temporibus procreatur proles, vt gallus gallinaceus A)
et indicus. In gallina scilicet eadeni propemodum magni-
tudo tum ouiductus tum infundibali, cum per totum fere
annum oua parendi negotio teneatur, deprehenditur, et pro-
cul dubio, plures aues, quas certis anni temporibus experiendi
quidem defuit occasio, huc referri possunt.

- :

$8.41... Reliquis in omnibus, exceptis. gal/inis, anseri-
bus, anatibus etc. , auibus, quas excutere licuit, huius par-
tis structuram parum vidi disünctam, multoque minus vero

in illis, quas in ipso, quo veneri indu!gent, tempore, der

2g) Aristotelis Zlistoire des animaux p. Camus. Tom. I. Liv, VI.
cap. IX. pag. 245. p
A) J. Hunter Observations on animal oeconomy, p. 37. Pl. 3.
ij) Albertus Magnus de animal. Lib. 2, p. 14.
A) Manduyt Oraithologie — Discours geucrale sur la nature des

oiseaux. prem, Disc, p. 341. A ; (à

9 a2 59

fuit explorandi opportunitas, Nihilominus interim, prout
in scriptis Anatomorum , qui de partibus generationis auium
sermonem aliquem habuerint, inuenire potuerim, quod qui-
dem ad formam, structuram et configurationem spectat, et
huius partis aliqua pro auium generibus differentia extat. In
Struthione Camelo tuba simplici et membrana constari, Per-
raulto videbatur /): in 44rdea virgine quam tenerrimum ac
membranaceum ;1) reperit infundibulum: in Z4quila eadem
fere structura: in Pelicano Onocrotalo n) apertum, ac pul-
cherrime conformatum ; in Zulture Grypho 0) dilatatum, oua-
riumque inferne amplectens, nec non, vti in annexa figura
conspici licet, extremitatem ouiductus inscissam referens de-

Scripsit,

$. 43. Fabricius infundibulum hoc vitellis (abruptis
peduncnlis) ex ouario in vterum secundum descendentibus
transitum praebere censetur: idque vaginali tunicae in scroto
simile, membrana tenuissima facileque dilatabili constans et
deuolutos quotidie vitellos excipere, ac in dicjum vterum de-
ferre, describit. Solummodo autem transitus officium prae-
stare ex eo colligit Harvei p), quod vitellus in eo haerens
nusquam deprehenderetur; ac vicem illius cum infundibulo
comparat, quo liquores in vas aliud strictioris orificii trans-

D) Perrault l.c, T. 3. P.2. pag. 156.

m) lbid, P. 2. p. 1r.

2) lbid. P. 3. pag. 198. Plawche 27. fig. Zoe.
0) lbid. P.3. p.215. Plauche 3r. fig. 2. GHI
p) Harvei de gener, animal. exerc, 4.

Mangeti Bibl. anat. T.1. p. 605.

60 9 g
funderemus. .Deleta et ista mechanicae plane actiuitatis
huius organi imagine rudi, non est, quod summam nostram
haud concitarit mirationem, vitellos nempe hucusque infun-
dibulo contentos nusquam esse repertos, Aldrovandus q)
quidem iufundibulum totum ouarium amplectens, ac ouulum
in ouiductu conceptum ab Ant. Vlmo depingi curauit; ast
tamen vnicum vitellüm in infundibulo haerentem nullibi an-
notauit: et Perrault) figuris rudibus, aliquam ad partem
vsque, ouarium ab infundibulo calyciformi cinctum figurauit.
Hisce tamen et mihi addere liceat, in omnibus, quae
iihi exstarint dissecandae, auibus, tempore veletiam, quo
coitum frequenter celebrant, nunquam me ipsum [ouulum
nec in infundibulo, nec in ouiductus parte suprema haerens
teperisse: sed mea quidem experientia, infundibuli valuulae
(ailerons de l'entonnoir Perrault) complicatae, dextram in
regionem abdominis, incliues infra ouarium iacebant: apice
tamen suprema expansio infundibuli cum ouarii racemo con-
nexum inits) ^Exindé mihi verisimillimum esse fateor, in-
ter coitus voluptates et illecebras actiuitate eximia infundi.
bulum erigi, turgere, ac electrico quasi ictu compulsum, ouu-
lum ad maturitatem: iamiam peruentum, valuulis amplecti,
disruptisue vitelli velaminibus, in ouiductum deduci, Quin
autem ouula semine galli hucusque perueniente foecundentur,
€x eo, quod totus tractus genitalis inflatui sursum deneget ac-

g) Aldrovandus I. c. T. Il, p. 212. 4. — 213. F.

r) injZrdea F'irgine 1, c. P. 2. p. t*. in aue gallinarum ex genere,

(Oiseau regale). P.3. p. 205. Pl. 29. fig. o. in 'ulture grypho. P. 3.
Pl. 31. fig. KV.

5) Regner de Graaf Tab.IX. fig. g. I.

Vm GÀ 61
cessnm, vt Fabricius iamiam annotauit, haud extra omnis
dubitationis aleam positum esse videtur: sed aura veluti aspi-
rari ouula seminali, eaque foecundari, vti in mammalibus
obseruataum habeatur, cuique potius arridebit assumtio. | Ni-
hilo secius vero, alte tam recondita in operationibus suis na-
tura, risum plane moueret, si de internis organi, tam exi-
mia sensibilitate praediti, motibus, cuius accurata inquisitio
quam maximis prematur difficultatibus, certas statnendi leges
esset animus. Infiüas nequaquam tamen iri ausim, quin et
in foemellis auium salecibus expansio infundibuli, ouarium
cingat, ac cum illo coalesci possit £): geniturae oui extra tue
bum genitalem quidem nullum exemplum excutere. potui.

$. 453. Paucaantea, quam ouarii structuram exponam,
de vasis, quae vt aliorum omnium animalium, ita et auium
tubum genitalem perreptant, dicenda sunt. Ne vero mirae
tionem excitet, quod hic demum loci eorum mentionem in-
iiciamus, illud in excusationem addere iuuat, quod, per-
tractatis primum organis ipsis, descriptioni vasorum demum
lumen maius afferatur, cum totus tractus ex eodem prope
irunco communi arterias excipiat.

Arteriarum truncus, ad ouuiductum et vterum decur-
rens, ex bifurcatione aortae, aut arteriarum renalium (emul-
gentium) trunco communi nascitur; origo quidem sub oua-
rio ipso latet obscurior. Perrault u) vasorum ouiductus
4irdeae virginis descriptionem tradidit, effigie parum quidem

£) In Aldrovandi fig. pag. 213. res talis se habere videtur,
u) Perrault l. c. T. 3. P. 2. P1, 36. fig. 2. Z. ad pag. 2. — in siru-
thione Camelo Pl, 55.

62 ! To que

quidem accurata illustratam: ibi nempe modicis interuallis
ex arteria emulgente plures ramuli exeunt, interue ligamenti
lati dupplicaturam ad ouiductus parietes transeunt. | Prout
quidem nostris ex repetitis sectionibus in conspectum venie-
bat, arteria, dextro in latere spinae dorsalis ab ligamento lato
obuelata, totam per tubi genitalis longitudinem descendebat,
ac numerosissimos ramulos ad ouiductum, superioremue vteri
partem demittebat, et inferiorem vteri in partem finalibus
ramulis terminabatur. Numerum ramulorum, ad ouiductum
tendentium, vteri vasculositatem excedere, et Perrault iam
in Struthione Camelo annotauit: potissimum autem circa ter-
sminationem ouiductus in vterum vasa, reticulariter implexa,
coaceruantur 2): foetante vero in gallina ramuli augentur, san-
guine impleti et turgidiores, et ob omnium partium angmen-
tum, indeue exortam ligament lati diductionem, breutiores
enadunt ))).. Quamplurimi et ramulorum parietes tubi trans-
eunt, anterioreue eius parte in communem plexum colligun-
tur x): Vterus et insuper arterias quasdam ex arteria puden-
dali recipit. — Infundibnlum autem exiguioribus, perpau-
cisue vasis laetatur, vnde et exanguem finem hunc membra-
naceum vocat Aldrovandus y).

Terminantur autem ramuli, diuersimode contextum
musculosum perreptantes, inter muscularem et intimam tu-
nicam; et, vt, eos summa diligentia persequendo, detegere

v) Tab.II. fig. 6. |
1) Tab. III. fig. x.

x) Tab. 1l. 5g. 6.

y) Aldrovandus l. c. p. 20f.

Pe n7 63
potui, ia glandulaás villorum intimae membranae, quae al-
bumen sécernunt, excurrunt z).

Numero et ramificatione longe excedunt venae a), quae
in similem truncuin collectae, in venam cauam sanguinem
effundunt. Nerüos habere tubum genitzlem, eximia sensi-
bilitas probatur, sed quam tenerrimi vt plurimum oculis

subtrahuntur.

$. 44. Ovarium.
Vltima, quae nobis restat describenda pars, Ouarium,
aut aliis b) Matrix audit, Aristoteli c) vero vulua ad sep-

tum transuersum consita.

Inhaeret congeries ouulorum innumerabilium, et mag-
nitudine maxime inter sese discrepantium, extremis sphon-
dilüs thoracis, in principio renun, transuersali septo pro-
xima, neque tamen, in pullis certe, cum renibus succentu-
riatis, quos supra se habet, commutanda d), Obuelatur, aut
potius latet in fundo coeco sacci peritonaei, cuius. paras
grapho in nono nostrae commentationis mentioncm inlecie

mus, eoue a renibus seiungitur. Altero autem indusio com-
/

muni,.sicuti in mammalium ouariis reperimus, caret, sed

z) Collins l.c, Vol, 1. P. 4. p. 645.

&) ibidem.

56) Fabricius ab Aquapendente de ovo et pullo,
Schneider in Animadv, ad Frieder. 1I, de arte venandi c, aui-
bus, Tom. I. p. 48. cap. 44.

c) Aristotelis de generat. animal. Lib. T. cap,8, — et Eiusd.
Historia animal, Lib. Ill. cap. r.

d) Tab. I. h h , Tab. If, ig. 6. k. Tab, Hil. fig. . gg gi fig. 2. f. Tab. IV,

Big. I: gg. et fig. 3,

en

64 v» G2

ouula libera ropriis quidem velamentia: vestita, racemo

3, io E ?

dupplicatione peritonaei a dorso inde oriunte formato, insi-

dent. Numerus ouulorum infinitus raescrtim lis, quibus
Li

geuitura quam numerosissima est, vt pallinis, anatibus, pas-

seribus, paris etc.

$. 45. Vnico duntaxat aues laetari ouario, lucusque
omnium historiae naturalis scriptorum obsoleta opinio vi-
guit e), et quantum ad testiculos et matricem attineat, in
auibus modicam diuersitatem inueniri, ait Schneider f ).
Futilitatis interim speciem prae se ferre istam opinionem, pla-
iibus auibus ab aliis eo consilio exploratis, edocii sumus.
Quibusdam nempe in auium generibus, quod illi axiomati
contrariatur, ouarium dupplex reperitur. 1ll Emmert pg)
hanc' abseruationem primo Zulture in barbato (Blumen-
bachii. Gypa?to barbato Steinmülleri) cuius cum par-
tes genitales paullo intimius exploraret, fecit. Dextrum et
sinistrum ouarium, intestino secto et mesorecto medianti-
bus, plane separata, et in excauatione superioris renum 1o-
buli, inter rotundiusculum ac oblongum huius organi vri-
narii lobum, consita detegit: dextrum ouarium infra capsu-
lam suprarenalem, sinistrum in ipsa capsula insidebat, quo-
rum virumque, ad angustam faciei posterioris vsque lineam,
a laeui, tenuique membrana, quae ex peritonaeo ortum pe-
tiit, erat circumditum. lstud velamentum inde a renibus

€) Treviranus Biologie. Bd. I. p. 234.

f) Schneider Animadv. ad Fried, IT, etc. Tom. I. p. 48. Cap. 44.

g) v.Salis et Steinmüllers Alpina, Bd. 4. pag. 68. — Reils
n. Autenrieths 4rchiv f. d. Physiologie, Bd, X. H, 3. «

e a? 65

prouenit, duabus ex complicatis lamellis constans, ligamen-
ium ouarii formauit ac ouarium inuoluit. Sinistrum oua-
rium quidem magnitudine et ambitu dextrum longe supera-
vit: dextro scilicet sextuplo minore, pauculaue et minora
ouula continente, — In falcone , 4quila iuuenili sextuplo et
minus sinistro, et superficie i in externa fasciatum dextrum
ouarium repérit; in Falcone Chrysazto eadem relatione, cum
sinistro comparatum, minus. Inquisitiones de ouariis dein-
ceps vlterius Àh) prosequenti in Falcone Buteo, mense Februa-
rio dissecto, contigit ouaria duo magnitudine paene aequalia,
mesorecto diremta detegere; in J'alcone Nis0, mense Ianua-
rio, et aequalia ac oblonga, in Strige Bubone, mense Octo-
bris inciso, dextrum sextuplo sinistro, fabam magnitudine
aequante, minus, ouiductum corrugatum: in eadem aue iu-
niori autem, mense Nouembris dissecto, sinistrum ouarium
ouale quatuor linearum magnitudine, dextrum triplice mi-
nus; eandem et ferme relationem magnitudinis in strige
"Alucone inierunt ouaria separata, — Schneider i) in femina
Aquilae albicillae extra ouarium granis luteis turgidum, in-
super corpusculum longiusculum luteum onarium inter et
renes et vasa emulgeuntia deprehensit: vtrum ouulis fuerit
conflatum, nec ne, haud tamen innuit: ouarium vero esse
Secundum, etsi non distinctis verbis descriptum, ex situ,
forma et colore colligi, non est, quod repugnet,

Nullum in coruis, anatibus, anseribus, gallinis, ardeis,
passeribus et Columbis (Tauchern), nec ouarium secundum,
nec ouarii dextri rudimentum distingui potuisse asserit E m-

h) Emmert in Reils nu, Autenrieths Archiv ], c,
3j) Schneider l, c, Tom. Il. p. 55.

66 S cq?

mert: in anseribus et gallinis verumtamen, cocundi praepri-
mis tempore, mediae spinae dorsali affixum potius ouarium,
membrana interueniente illa tringulari, quam prioribus pa-
ginis tubam cum dorso copulare diximus, in lobulos duos
separari et idem obseruauit, et egometipse, gallinam Maii
mense dissecans, insuperue in quibusdam fpasseribus vidi.
In gallina et ansere scilicet sinister ouarii lobulus caput ver-
sus magis ascendit grandior et ouulis locupletior, dextro
sphondilis dorsi potius ipsis insidente, dextrum in latus pau-
lulum inclinato, inferioremque partem tenente. Quae
quidem conformatio transitum in organa separata indie
care videtur.

$. 46. Exiisergo, quae hucusque de dupplici ouario,
et ex aliorum et ex nostris obseruationibus adduximus,
quemque non fugiet obsernatio, quod separatis ouariis non-
nisiaccipitresaliaeue auesrapacium ex classe fruantur: nec non
et ex sermone, quem de ouiductu dextro priore in sectione
habuimus, quisque in mentem sibi reuocabit, in illis auibns,
quibus ouarium sit dupplex, haud vllum ouiductus vesti-
gium, etsi sumnio studio Em mert circa id inquireret, esse
repertum, eoque loco et de illo organo nostram sententiam at-
tulimus, — Vtrum ista singularis coníormatio ouarii dup.
plicis in accipitribus pulmonali cum functione hac in auium
classe vigorosiore, quibus in vniuersum circa anteriores par-
ies maximum sit robur, connexum alant, an altius in in-
lima corporis fabrica ratio recondita sit, diiudicare non au-
sim. Iisdem ferme et difficultatibus nos premi sentiremus,
quodsi explicandi sit audacia, cur ouiductus sinistram po-

Eu qc | 67
tius abdominis partem, aeque ac ouarium, teneat, sicuti ex

omnino de naturae consiliis in operum snorum fabrica singu-
lari difhicile sit iudicium. |

$. 47. Ouarium siquidem, quod ad situm et structu-
ram attinet, modice inter auium genera. varia recedit. Com-
ponitur enim distinctis partibus, racemo, ouulis, velamen-
tis, calyce et vasis, quae succincte nunc exponere studeamus.

$. 49. Racemus li) a similitudine, quam cum vuae
racemo habet, nuncupatur congeries aut fasciculus petiolo-
rum, pro ouulorum auginento et incremento, maguitudine
diuersorum: in principio renum super sphondilia innascitur:
membrana crassa, hrma, dupplici et fibrosa constat, vasis-
que locupletissima. — Ortum ex peritonaei processu plicato,
.et crispulato, media prope a spina dorsali in cauum abdomi-
nis libere propendente ac vndulante, repetit racemus, cuius
margo liber innumeris petiolis, quibus ouula s. vitelli in-
nascuntur, fimbriatus. — Quiuis quidem petiolus 7) tubuli
parui breuisque refert speciem, firmi tamen, qui varii zene-
ris ramulos etarteriae et venaespermaticaeinternae includit, ac-
cessumque iis ad vitellorum velamina parat: vasa scilicet, et ar-
teriae et venae, ex renalium truncis, vt plurimum ,, aut aorta
ipsa oriuntur, venaeque in venam cauam sanguinem reducunt.

l

&) Tab. IV. fig. 3. b b.
Perrault l. c. T. 3. P/2, pag. 156.

|) **la queué, par la quelle tous les oeufs eont ordinairement at-
»tachés ensemble" Perrault. — ZXróÀov ouQaAobjv (Ari-

stotelis) — cf. Tab. 1V. fig. 4. b.
I ?

68 | Pe qj

$. 49. Inexpanditur autem, quo propior vitello acce- .
dit, in fic dictum calycem.

Nomen habet calyx ex similitudine, quam cum glandis
quercus calyce init, quae immaturam glandem paene totam
includit: maxime in struthionis Carmeli m) ouariis luculentior
et conspicuus euadit, Ambit initio totum vitellum, et cras-
sitie eo maiore, quo exiguiora ac imperfectiora ouula ad-
hucdum conspiciantur, laetatur calyx. —

Quodsi indusium aut velamen vitelli, praesertim ma-
turiorls, accuratius perquiramus cultro, duabus ex tunicis
conflatum patet, quarum intima holosericea, aut subtilis-
sime villosa, in eamue vasa exhalantia numerosa, quae vi-
telli superficiem ramulis pulcherrimis, anastomosantibus in-
vicem, intexunt, terminari, clarius quidem oculo armato, ^
conspiciuntur. Extimam autem tunicam expansionem non.
nisi petioli ipsius, esse, fibrosam qvidem, . experimen'!is
edocti, nos persuasos habemus. Vitellus tamen, inaturitati
quo propior accedit, albidiore transuersali linea, aut cingulo
externa sua in superficie n) euasculoso prope ambitur, ea
scilicet directione, qua et velamen perrumpitur, et vitellus, qui
deinceps ab infundibulo excipiatur, expellitur. Vasa in cin-
gulo ipso vix conspicna 0), in margine tamen numerosis-
sima ramificantur: hancque solam esse vitelli partem, quae
exteriore membrana non obducatur Regner de Graaf au-
tumat; qui et Fabricii sententiam refutauit, qui fallitur,

z) Perrault l.c.
z) Tab.L hk, hi, — Tab.IV. fig. 4. c.
o) heguer de Graaf l.c, cap. 13.

95 G3 69

duin ait, tunicam istam nom quidem totum vitellum cir-
cumdare, sed illum paulo vltra medietatem comprehendi,
qua fieret, vt exterior vitelli portio, a proposita membrana
destituta, conspectui sese offerat sine venis, ct nudata ap-
pareat. Regner de Graaf p) in propriae opinionis confir-
mationem auocat experimentum, quo, inmisso in peduncu-
lum tubulo, flatu exteriorem tunicam, quam in non maturis
vitellis interiori firrmiter adhaerere ait, distendebat: in matu-
ris vero ita dissolui obsetuabat, vt vitellus aut sponte sua de-
cideret, aut contrahentibus sese exterioribus fibris expelleretur.
— Rite omnibus, quae de ouarii structura legissem, perpen-
sis, nequidem ex toto res omni dubio exemta videbatur, in-
dagationibusue hanc in finem a nobis institutis et saepius re-
petitis edocti haec habuimus, quae illis obseruatis annectere
placuit. Vitellum nempe et ad iustum maturitatis iam gra-
dum proventum, externa tunica, petiolo ex membranaceo
dilatato exoriunte, quauis in parte inuestiri docuit experi-
mentum, quo vitellum per aliquot temporis spatium spiritu
frumenti imbueremus: fibrae autem, quae alibi firmaeac coramis
ficatae deprehenduntur, exteriore in facie in pertenuem mem-
branam, cingulum, abierunt. ntima interim tunica vitelli
ad cingulum nonnisi exporrecta, margineue vasculositate
eximia gauisa est, cum ibi veluti extimae tunicae lamina
intro rouoluta in intimam laminam retroplicaretur, vasculaue
retroflexa anfractus formarent. —

Vi quadam, incredibili quidem modo 4), fibrarum con-
citata, velamina vitelli retrahuntur et vitellus ipse expelli-

p) !bidem,
4) Wepfer cicutae aquatícae historia et noxae, p. 173.

26

cd
we

g

79
tur. Contractiltate autem summa calycem vigere, ex eo
luculenter apparet, quod etsi breui post tempore, quo vitel-
lus sit abruptus, ad decimam fere vsque partem prioris eius

ambitus corrugatus iamiam reperiatur.

$. 50. Disruptis igitur tunicis calyx retractus et corru-
gatus, flore nunc Tradescantiae bicoloris Linn. simillimus r)
sensim in rudimentum fílauum euanescit: principio quidem
biualuulari figura, tunicisue incrassatis rubicundis per ali
quot temporis post partum insignis. Intima tunica, quae
tunc temporis, quo inuersio extimae clarior conspicitur, ac cum
ila arcte coniuncta est, excauata et rugulosa, vasculis qui-
dem obliteratis, apparet. Petioli ope calyx nunc emarcidus,
flaccidus et vacuus a racemo dependet, 1uteoque cum corpori
onarii mammalium comparandus s).

$ 51. Ziüellus ipse inito tam minutissimus, vt milii
aut raphani seminis magnitudinem aequet; pellucidum con-
tinet humorem gelatinosum, qui deinceps vero ex albido
colore, quo magis increscat et maturitati appropinquet, eo
flauiorem induit colorem. — Cuiusuis quidem magnitudinis
ouula reperiuntur vsque ad nucis iuglandis ambitum: in stru-
thione Camelo t) minima pisi magnitudinem simulabant: co-
lore tamen et variari ouula secundum) varia auium genera,
obsernatione Peraulti, qui nigra albaque in JDice, (Ibis
blanc) reperit, testatur. Exoneratus uitellus autem tunica

r) Tab. IV. fig. r. h.

5) Tab. IV. fig. t.

£) Perrault 1. c. T. 3. P. 2. pag. 136.
Tab. IV. fig. 4. a. Fig. 3. aa,

Oo G2 71

quam tenerrima complectitur, aliis demum et albumine et
testa tractu in geniteli obducitur. *

Albuminis scilicet stratu interno in ouiductu ipso cir-
cumditur vitellus, exteriore et testa vero in proprio demum
vtero. Processus, cuius ope ista circumuallatio et tunica-
rum oui cenformaátio perficitur, electrico- animalis mihi vi-
detur: formatur enim inter vitelli tunicam et albuminis in-
teruallum, quo albumen, vi attractiua qnasi, secretum sepo-
nitur, tunicaeue altera ab altera seiunguntur, dum externa
in facie, repulsiua veluti vi, calcaria in testae formam cry-
stallisatur.

Verba tamen perbreuia ista de formatione oui fufficiant,
cum summi artis medicae periti et historiae naturalis indaga-
tores u) hanc rem plane expleuerint pertractione, ita, vt nota
de integro proferre, simus veriti, haud ignari, clariore illu-
stratione vix posse depingi: tela igitur de hac functionis ge-

nerandi parte componam.

$. 52. Antequam tamen commentationi qualicunque
fnem imponamus, pauca nobis restant de mutationibus oua-
rii pro aetate, anniue temporibus variis, nec non de renibus
succenturiatis, qui cum ouario aliquo connexu fruantur, ac
facile cum. dupplice ouario commutari possint.

u) Harvei de generat. animal. exerc, 9. Io. tr. et 12. — M. Mal-
pighi de formatione pulli in ouo, — Mangeti ZJibl. auat.
P.I. p.577. — Haller de formatioue cordis in ouo, in Opp.
minor, T, 1. P.I. pag. 54. — Leveillé sur la formation des
foetus , considerées dans les mammiféres et. dans les oiseaux , im
Journal de Physique an 4. p. 386. — Blumenbach Zanzdb. d,
vergl. 4natomie, Abschn, 27. —Eiused, libell. de nisu format,

72 E d?

Ouarii nullum saepe in iunioribus auibus apparet ve-
stigium v), vec tamen vt recte iam admonuit Aristoteles,
in adultis adeo, nisi tempore coitus, Ouiductum autem et
in iunioribus agnoscet, qui accuratius intestina perquiret ww):
Emmert interim nihilo secius et in iuuenibus aquilis et stri-.
gibus, quin etiam Nouembris imo mense ouaria duo con-
spexit x): in minoribus quidem auibus, fringillis, passeribus,
motacillis etc, oculos paene ex omnino fugit, et in adultis
extra coéundi tempus exiguum et in nodulum luteum acino-
sum veluti corrugatur,

In gallina effoeta ac senio confecta, vna cum infundi-
bulo exarescere, retrahi et aboleri, relicto duntaxat 'funda-
mento, radicumique indicio asserit Haruei,y). -

Tempore veruntamen, quo anes generandi functioni
obsequuntur, explicatur et ouaril Frecemus membranaceus,
peuolique numerosi radiatim expanduntur et eriguntur:
ouula et à centro veluti inde augmentata, cauitatem infra
septum abdominis, replicata implebt, ita scilicet, vt maximi
et perfectiores vitelli, quod et hegner de Graaf iamiam an-
notauit, in margine racemi positi inueniantur. Hiberno qui-
dem tempore, sicuti in anatibus clare conspexi hoc tempore
dissectis, racemus in cristae modum complicatus ac obiongus,
margine ouulorum diuersissimae magnitudinis inhaerentium
grege exuberante, in cauitatem abdominis propendit z).

v») Schneider 1l. c. Tom. lI. p. 37. x

i) Ibid. Tom.IL. p. 37.

x) Emmert in Autenrieth et Reils 4drehiv, et v, Salis 4i-
pina 1. c. :

y) Harvei de generat, animal, exerc. 4... 4

4) Tab.IV. fig. 3.

V aq? 73

Ouarium et dextrum ex argumentatione ill. Haigh.

thoniia), tubas nempe ad conceptum non esse necessarias,

foecundari et ouula eius aeque ac sinistil ad fructificationem

esse idonea colligit E mert; qua de re vero, (ouiductus certe

intelligo. necessitatem in auibus), dubitationem, vsque dum
et de istis experientia aliter docuerit, vellemus extollere.

$. 53. Sunts üudrui, et in quibusdam sub ouario ip:o,
corpuscula duo glandulosa, oualia detegimus, quae primo as-
pectu testibus mascularum auium similia sunt, multis ramis
vasculosis et pulcherrimis ornata, vnde rubicundum repetunt
colorem. In struthione Cainelo b) isti renes succenturati aut capsu-
lae supra renales unum dimidiumue pollicem longitudine, qua-
tuorue lineas latitudine explent; in anate fabae magnitudinem,

Cum ouarii racemo membranosi processus, inde prone-
nientis ope connectuntur renes succenturiati, a renibus autem
membrana peritonaei segregantur. Ad genitalia aliquatenus eos
pertinere, inde quidem refinit; quam vero functionem et vsum
in ipsa generatione habeant mirifica ista organa, enucleare ac
destinare non ausim. Sufficiat certe hic loci et de illis qnaedam
verba habuisse, quia aeque ac ad renes, vti in mammalibus per-
tinere videantur: talisue cum inquisitio nostraa commentatione
aliena esse videatur, illam concludamus, nec plane vacua e£
futilia de organis femineis auium palam fecisse exoptantes,

a) Reils Archiv für d. Physiologie. Bd, III. H, f. p. 3E,
5) Perrault 1l, c. Tom,IlI. P. 2. p. 139.

HO t G5

EXPLICATIO TADVLAHRH V M.

TOUD. T.

Situs genitalium partium interiorum zaturalis gallinae, mense Maii
dissectae. *

a, . Labellum anterius.

b. Velabrum, hoc tempore, aeque ac priore turgidius,

ccc*, Vaginae decureus, e*. locus, quo vtero iuaperietur,

dd. Vterus ouo grauidus, cuius maxima extensio obliqua con-
spicitur,

e, 'TTaenia carnosam referens trabeculam, radiatim fibris ad in-
feriorem vteri et vaginalem portionem decurrentibus, in-
eignis, |

ffff. gyri ouiductus anfractnosi, eximia vascularitate gaudentis,

g Infundibulum condupplicáatum, ac. dextro lateri incliue com-
positum,

hhh. Onula variae magnitudinis, et

ik. cingulo albidiore notata, vbi tunicae calycis disrumpantur.

Ls calyx corrugatus.

m, [ntestini recti dilatatig, qualis ante trancitum in cloacam de-

prehenditur,

nn. intestinum rectum,

00, intestina coeca.

TAB. IL.

Fig.I. 4spectus apparatus muscularis partibus pudendalibus exter-
nis, circumpositi, in atate, mense Decembris dissecta,
aaa, Sphincter ani (constrictor cunni),
bb. Muscnlus latus eubcutaneus transuerealis,
cc. Musculus depressor coccygis lateralis internus,

Fig.

vw d? 75
dd. Musculus pubi- coccygeus,
e, Musculus (pyramidalis) adductor labelli anterioris,
Ff. fibrae musculares retrahentes ani,
gg. musculus cruro - coccygeus Vicq - d'Azyr,
hh, osea pubis.
ji. linea alba,
kk. musculi inflexores coccygis.
l. musculus paruus transuerealis,
m, cartilagineus margo, cui remiges innascuntur.
n, vertebra ossis coccygis vltima falciformie.
O00. musculi erectores clitoridis.
pp glandulae paruae sub orbiculari musculo iuxta angulos rímae
pudendalia latentes,
q. posterior cloacae paries.

2. Cloaca gallinae foctantis , labello anteriore, et intestino recto
á perscissis , aperta, vt partea interne collocatae clarius inspi-
ciantur,

a, Velabrnm,

b. recessus eemilunaris cloacae posterior cui bursa Fabricii in-
osculatur; intermedio cartilaginem falciformem includens.

Cc, expansum geptum transuersale cloacae (nympha).

dd, | promirentia circularis, centrice plicata, quae orificium va.
ginae ambit,

e. Orificium tubi genitalis (vaginae).

£f, plicae falciformis transitus ab labello anteriore, et nympha
in interiorem faciem velabri.

gg. Labellum pudendale anterius perscissum,.

hh. orifidia vreterum. :

k, intestini recti interior facies,

ii, prominentia circularis 6, sphincter intestini recti,

3. Exponitformam clitoridis, eiusque praeputium dupplex anatum,
a. Musculus orbicularis pudendorum externorum,"

c. velabri pars.
K 2

So a?
d, clitoris.
e. praeputium clitoridis,

Fig. 4. Cloacae aperta anatis, mense Decembris diesectae, cum oni-

dictus intestini, vreterum insertionibus, et analogo ouidu.
ctus dextri.

a. Velabrum.

b. Cloacae recessus posterior.

c, Ostium bursae Fabricii coecum.,

dd. expansa nympha,

ee, vreterum inoeculationes.

f, orificium intestini recti,

g« orificium dextri ouidnctus.

h. orificium vaginale,

li, vaginalis vteri portionis curuaturae.,

kk, Vterus.

l. ouiductus proprie sic dicti initium. :

m. "Taenia musculosa.

n, ligamentum musculare obliqunm vaginae, quo cum intestine
copulatur,

O0, wvreteres, :

p. intestinum rectum, paulo ante insertionem ampliatum,

q. oniductus dexter,

r. einsdem pars clausa.

5X. Veri anatis tempore hiberno situs naturalie,

aaa. vagina. /

b. ligamentum eius obliquum,

€ccc, taenia muscularis, superne ab infundibulo recedens, et
sextam ver&us costam tendens, ligamenti in modum,

d, vterus,

€. oOniductus. à ; :

f. infundibulum complicatum et corrugatum.,

g. intestinum rectum,

95 a? 77
Fig. 6. Eadem pars, ad latus sinistrum paululum diducta, wt liga-
mentum latum et vascula vterina in conspectum veniant, an-
nexoque ouaiio,
a. vagina.
b. ligamentum obliquum huius partis musculare,
CC, vterus, :
dd. ouiductus,
e. infundibulum.,
f. taeniae decursus, ^
£g. anterior ligamenti lati pare, taenia diducta, expansa.
hh. Eiusdem pars posterior, quae dorsali spinae annexa est, et
vasculis transitum ad ouiductum parat. :
ii. ligamentum ouarii einistrum.
kk. Onuarium;
11], truncus comunis vasorum vterinalium ; quorum ramuli dein-
ceps in similem truncum anteriore in facie ouiductus col«
ligantur,.

intestinum,

8

T A B.: ILE.

Fig. I. explicat vterum granidum, ouiductüs anfractus, expansionem
taeniae, et infundibulum galliuge ouo grauidae, mense Maii
diseectae,

aa, Vaginae anfractus.
bb. Vterus onum continens, et taeniae fibrarum ortus.
cc. taeniae muecularis forma et expansio statu grauido,
dddd. ouiductus gyri, sinistrum versus latus diducti.
ee. locus, quo ouiductus in vterum inaperitur,
ff. Infundibulum, dextrum tenens latus, complicatum.
f*. Transitus ouiductus in infundibulum ipsum.
£g8g. Ouarium.
hh. fibrae traneuersalis tunicae muscularis vteri translucentes,
iiii, Venae vterinae decursus et ramificationes,
k. Arteriae vterinae,

78
Fig.

2.

a.
b.

I.

a.

Tubus genitalis Fringillae domesticae, tempore quo coeundi
negotio tenentur, dissectae.

vaginalia para vteri,

vteruag,

ouiductus,

Infundibulum.,

ligamentum ouarii, quo cum infundibulo connectitur,

Ouarium,

Taenia longitudinalis.

Fterus fringillae domesticae , eodem tempore dissectae.
Velabrum. j

Cloacae recessus posterior.

os vaginale.

Vaginalig pare, colore liuidiori ineignis.

Vterus.
ouiductus initium,

tacnia,

TAB: IV.

Aspectus lateralis ouiductus partie, infundibuli enb!ati, eiusue
mesoraei, cum ouatio connexi, in Gallina mense Maii dis-
secta.

Vterus,

bbbb. Ouiductus,
cc. Valuulae infundibuli biualuis diductae vt.

d.

€.

E

apertura ouiductus, in recessum valunlarum ]latens con-
gpiciatur.

Membrana triangularie, bbrosa, einistro in latere spinae dor- |
eali afüxa, qua ouarium in duos lobulos diuidatur,

trabeculae carneae ligamenti lati ouiductus partis anterioris,

££ E- Ouarium.

h. calyx flaccidus ac corrugatus.

9 c? Do
Fig.2. Jnfundibulum biualue diductum et expansum, qno osculum
ouiductus ouale, plicis rugulosis circumuallatum conspiciatur :
gallina in grauida.
aaa. Ouiductus extrema pars,
b.- Membranae infundibuli extremitas euprema, emarginata, et
ouario propior sita,
cc, extremitas eiusdem posterior, cum ouiducto connexa,
dd, Valuulae laterales,
e. Orificium ouale.

f. linea intermedia plicae valuularum,

Fig. 3. Ouariwm anatis mense Nouembris,
aa. ouula,
bb. racemuse membranosus,
c. capsula eupra renalis.
d. arteria aorta.
ee. arteriae iliacae.
E — renalis,

Fig. 4. Ouulum, ad maturitatem iam pernentum,
a, vascula et fibrae calycis.
b. petiolus.
d. cingulum albidius, quo loco deinceps calycis tunicae dierum-

puntur; in eius margine vascula pertenuissima conspi«
cua gunt,

qoAÀA B; V.

Fig. Ir. Hefert interiorem faciem vteri gallinae , ouo grauidi, quo pa.

pullae, plicaeue tunc temporis quam maxime turgidae et exu-
. berantes conspiciantur.

a. Vteri pare anterior dissecta,

b. posterior vteri facies.

c, exitus in vaginam,

d. Introitus in ouiductum.

eee, ouiductus exordium,

8o $9 quw2 :
Fig. 3. Interna facies ouiductus inferioris partis gallinae foetantis
mense lunio dissectae,

aa, apertura in vterum, vbi laminae aut plicae longitudinales
in vteri pliculas transeeunt,

bb. plicae ouiductus lougitudinales.

b*.

euperior ouiductue pars nondum dissecta.

^
r
,
^
"
EIS
^
-
-
*

p 3 —
3

'

av

E

(d
h
S
1
DB
i
|
k
:

JSCIIAUE M VILIA

Tob Hf.

Ww
p iud

"n ^v , 7A
UU

TAB. IV.

gn
7,
7

EL PTT EE

EA
Sy

NK E IUE

7 »» vs A 155 B: ;
2 (uno am D 51
7 1 j/

1 P. , PA
I f er

IL
T
CO AU

(t
^,

E CNSS TA

UNE D c
EI

NS

Ti
NETS