Full text of "Dissertatio oeconomica de arborum sylvestrium plantatione ..."

See other formats

Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct

to make the world's books discoverablc onlinc.

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and fmally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying.
Wc also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

About Google Book Search

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb

at |http://books.qooqle.com/|

RETURNED TO J; ft
MARCH. ,1563

' *. "^^wy- ^

.S^:

r
I

DISSERTATIO OECONOMIGA

IRBORUM SILYESTiaUM FLMTATIONE ,

DISSERTATIO OECONOMICA

ARBORUM STIVESTRIUM PlANTiTIONE,

QaOAM,

ANNUENTE SUMMO NUMINE,

£X AUCTORITATS RECTORIS MA6NIFICI

comnEUi PRiTirs tast der HOEinBiTt

■BD* BOCT. BT YEOV. OBD.»
ET

mniussiHAs FAGULTATIS SISCIPLINARnM fflATHEaATICARini

Ei PHYSICARUM DECBEio,

BUMKisQUE in MATHESI ET PHILOSOPHU NATURALI honoribvs

AG PRIYILEGIIS^

Mm •Aeademim Mmg^UMiemMmMmvm^

RITE ET LE6ITIHE GONSEQUEHDIS^
PnBLICO AG SOLBMNI EXAMINI SUBMITTIT

lANUS WTTEWAill,

VKTBAJSGVIHirS ,

B» EC MARTIt MDGGGXXXOC , hora I— H.

. .' 1«.

lugduni-batavorumV

APUD J, H. ZITMAN.

«DC^iCGXXXIX.

BK TTPOGRAPHEO J.G.LALAU.

MAlilBVtS

OPTIIKI PATRIS

OPTIIIAI! HATBI

Arborom cultura pan rei mflticae Tel maxima est»

B« L«

%l,uum tempu* ades^e putarem^ quo studiis
meit jicademieis finem imponere possem ^ argumenr
tum quaerebam dissertationis ^ in qua elaboranda
vires meas experirer» Sed quum in colligendo illiue
argumenti apparatu aliquandiu occupatue fuissem^
in trietissimam conditionem acerbd optimi patris
morte incidu Hic caeus animum meum misere
percellebaty et ad rem alieufus momenti agen-
dam per aliquod tempus plane ineptum reddebatm
Attamen aliquanto post mecum reputans^ sns-
ceptam eperam denuo tractandam esse^ si gror

dum doetoratus obtinere vellem^ animum rursus
ad inchoata ahsolven4u appulL Sed vix viam ,
quam ingreesue eram^ pereequi coeperam^ quum
intelligeremy me elegisee materiam nimis amplam,
quam ut eam intra illud tempus , quod Leidae adhuc
eommorari poesem^ ad prohahilem exitum perdu-
cerem^ Potuissem quidem sumtam materiam in
eompendium redigere^ sed verehar^ ne nimia hre—
vitate ohscurus fieremy et quis mihi merito ohjice-
ret, cur urceus exit, quum amphoram instituere
coeperis. Quod ut effugerem, nec tempore non
uterer, quo Leidae vivere mihi adhue contingeret,
nihU melius me faeere posse arhitrahar, quam
propositum opus in aliud magis opportunum tem-^
pus differre^ et non nisi partem illius, quae ad
arborum sjlyestrium plantationem pertineret^ inde
deeerpere» > Itaque haec qualiseunque scriptio ut
ah aequis et doetis leetorihus henevole excipiatur^
etiam atque etiam rogo.

Porro autem, quoniam offieii mei ratUmes id
postulare sentiOj\ ut dehitas gratias clarissimis
Professorihus agam^ quorum institutionis disei^

III

plind frui mihi eontigii^ denuo acerhissimus dolor
in animo meo renovatur recordationecarinimifar
rentisj qui semper studia mea 9uis consiliig amore
plenis adjuvity et cui tantum debeo^ quantum pius
filiu* optimo patri debere potest. f^erum enim
verOj quandoquidem mortales nascimur ^ ut immor-
tales fiamuSy ea *pe eaque fiducid me consolor^
hene eum hono viro actum esse^ nihilque amplius
optOj nisi ut ipsi terra levis sitl

Vos autem Viri Clarissimi^ quorum non modo
scholis interfuij verum etiam domesticd consuetu-
dine et disciplind usus sum^ Vos^ inquam, acci-
pite meam grati animi testificationem^ mihique *
credite^ me heneficiorum a Vohis acceptorum semper
memorem maneurum , et in maxima vitae meae fili^
citate positurum esse, Vos hahuisse doctores.

Atqtie Tibi inprimis^ celeherrime K£IXWARDT£,
Promotor aestimatissime^ quiamicitiae vinculo cum
patre meo conjunctus fuisti, meque semper ut
Mmici tui filium henevole et amice recepisti , aditum •
ad tuam hihliothecam mihi praebuisti, nec consilio
defuisti, dehitas pro omnibus heneficiis tuis gra-

tia^ liaheo agoque, nee quidquam aliud a te peto^
niei ut tam diu benevolentia tua me dignum putet^
quamdiu ego me illa haud indignum praeHitero.
Quod enim uhi feceris , perpetuo mihi henevolentia
erga me tua gloriari licehit.

Atque hif dicti* nuncjam cum Academiae^ tum
civitati Lugduno Batavae omnia hona , prospera ae
felieia ex animo precor.

DISSERTATIO QECONOMICA

ARBOMM SYITESTRIUM PliNTATIONE

EXORDIIJH.

DE CUiTUaA ARBORUM IN U5ITERSU1I.

(jultura arborum tam aedificationi quam com-
bostioni inseryientium maximi in patria nostra
momenti res est. Reperiuntur enim tractus, in
quibus terra arboribus consita majorem utilitatem
praebitura esset , <piam nunc illa afferre solet ,
quod alia illi minus convenientia credita sunt. Hoc
non tantum.valet delonge lateque patentibus locis

incultis, sive ericetis, verum etiam de nimis hu-
midis j nimis siccis et effoetis. Omnes hae terrae ,
sive frugibus conserantur y sive pecudibus pascendis
inserviant, votis agricolarum satisfacientia commoda
non praebebunt. Et quapiquam hic et illic jam
multi ex hoc genere agri arboribus consiti sunt,
tamen adhuc plures inculti jacent , aut certe arbores
adhuc nullas proferunt.

Interim tamen certum est culturam rei arbora-
riae admodum lucrificam fore. Non solum pretium
omnis generis lignorum ejusmodi cultura imminui-
tur, verum ipsae sylvae etiam multum conferre
solent ad climatis temperamentum', et propterea
etiam ad agrorum cultornm pretia augenda.

Praeter haec commoda arborum sationibus etiam
efficitur, ut agri^ qui antesl nec ad fruges feren-
das idonei, nec tamquam prata alicujus pretii
erant, arboribus consiti, mox post aliquot ajWQS^
illis remotis, fertiles fiant. Sic v* c« loca are-
nosa, quae antea non satis firma et nimis sicca
erant^ atque propterea exiguam modo messem
praebebant, foecundiora fient, quam primun» ali*

qiymdia arbustis proferendis accommodata faerunt.
Nam migori copia hummn^ quam loca sylvestria,
continenty nec modo compaginis defectas emen*
datur^ sed etiam humores retinendi yis et facoltas
adaugetor. Atqae hano ob caasam etiam ahiora
adeo et sterilia ericeta, arboribus coiislta, postea
ad fruges proferendas omnino idonea invenientar.
Praeterea item depressa et humida loca arborum
satione diuturn& emendabuntur. Quod si enim illa
salicibas v. c* aut alnis conseruntur, fieri poterit,
ut terra, antea ad fruges seminandas inepta, coi^-
tinao delabentibus foliis etramulis, intra seculispa-
tium illam altitudinem accipiat, quae eam ad fru-
gum sationem idoneam reddat* Quin etiam agri
effoeti, qai non nisi admodum copiosft et fre^
quente stercoratione ad justam messem percipien-
dam praeparari possunt, postquam per complu-
res annos in sylvas mutati fuere, denuo pristinam
fertiHtatem suam adeo recipicnt, ut, si rursus
in illis fruges serantur, primis annis timendum
sit y ne cubni longitudine et gravitate su4 in terram
deeidanu

Interim tamen observanduin est, sationem arbo-
rum non ubivis eodem cum commodo locum ba-
bere posse. Dla cultura ibi praecipue majori cum
fiructu adbibebitur , ubi agricolae terram antea bene
subigere possunt, et satio cum necessari& cur& per-
fici potest. Quod ut recte fiat, subinde majores
sumtus faciendi sunt, g;ui baud facile ab agricolis
expenduntur in illis regionibus, ubi pretium ligni
exiguum est. Atque idcirco major minorye arbo-
rum serendarum cultura inprimis etiam pendet a
futuri lucri exspectatione. Ubi enim arbores vili
pretio venduntur, ibi laboriosa terrae praeparatio
locum babere non potest, et propagatio arborum
naturae benignitati vulgo relinquitur. Quoniam
vero istiusmodi a natura propagatae sylvae tantam
utilitatem et tanta commoda proferre non solent,
cpiam arte consitae, facile intelligitur , <juanti mo-
menti res sit arborum satio in illis terris , ubi pro
ligno venditores majus pretium pei^cipere possunt,
et transportatio Iignorum, e sylvis in loca desti-
nata, nimis maguas impensas baud exigit. Has enim
necessarias impensas arborum sjlvestrium sationi

obstare, praecipue illis in locis manifestamesty ubi
agricolae praecipuam usuram ex arborum fructibus
atque pecudum pastu percipiunt, non vero ex
arborum ligno. Atque idcirco mirum yideri nobis
*non potest, inyeniri in orbe terrarum regiones, in
quibus sylvae intactae maneanty quod majores sum-
tus requirerentur in illis excidendis, quam ex
ipsarum arborum yenditione perciperetur.

In diversis regionibus multi studuerunt nomine
reipublicae culturam rei arborariae cur4 direct4
promovere , yerum illa conamina nusquam feli-
cem successum babuerunt: contra yero in aliis
regionibus iUud consilium sua sponte prospere
successity nimirum in iilisy ubi Ulius culturae stu-
dium nullis obstaculis impediebatur , ubi agri im-
munes erant ab aliorum petulanti^ et yexationi-
huSy atq[ue, q;uae ad arborum transportationem
pertinerent , facile -et sine magnis impensis fieri
poterant. Ubi yero iUud locum babebat , ibi statim
lignum carius yendebatur. Quo fiebat, ut cultura
arborum ibi etiam florere iQciperet. Atque binc
etiam eadem quantitas agrorum arboribus consito-

niin in Anglia v. c. quater mcgtts pretiam afferret
cultori, quam in Gallia. Quocirca in Anglia ple-
rumqtte haec cultura arborum meliore cum suc-
cessu peragi potest, quoniam illa cultura majus
lucrum praebet^ quam quod frugum ^atio facere
solet : quum contra ea in Gallia (ruges paulo migus
lucrum, quintam sdiUcet parti^m^ quam arborum
proventus, vulgo agricolae praebeat (!)•

In nostra igitur patria etiam cultura arborum
magni momenti est, quod htc item magno pretio
vendi solent. Multiquidemputant^ apud nosillam
culturam arborum haud magni pretii esse^ inpri-
mis 'quum sjlvae nostrae minores comparentur cttm
majoribus Galliae vel Germaniae sylvis, Interim
tanien omnino tenendum est , patriam nostram sylvis
el arboribus non adeo destitutam esse, quam qui-
dem multi putent y quum in sola provincia Gelria
aliquot abhinc annis 4i, 89S hectares arboribus
cobsitae essent (2). Praeterea item animadvertere

(1} Vid. NOIROT» trait^ de la caltare des Forets. Paris ,

Mme Huzard. 1832 , pag. 127.
(2) Vid. Statistieke heschrijving van Gelderland. Amhem

1926, pag. 304.

debemus, apcul nos, ut jam supra monuiknusy
syltiis majori cum diligentia et cura excoli : quo
fit^ ut illi agri ob majores, quas praebent, usu-
ms etiam majori pretio maximam partem distra-
liautur« Denique etiam silentio non praetereun-
dnm est, maximiim lucrum non semper percipi
ex illis sylvis, in quibus non nisi arbores ad aedi-
ficandum idoneae reperiai^tur. Quam primum enim
ad ejusmodi arbores e syliris in locum destinatum
transportandas magnae impensae necessario requi-
runtur, sjlva caedua, ex arbustis querneis vel sa-
ligneis constans, magis lucrifica erit.

Porro in patria nostra adsunt omnia, quae ad
amplificandam rei arborariae cuUuram spectent.
Illa ubivis aut bonas vias babet, aut aquas, per
quas Iigna in omnes ejus partes transvehi queant.
Impedimenta, quae sylvis conserendis vulgo ob-
stant, apud nos exigua sunt^ et proprietates publice
custodiuntur. Ob quae commoda non verendum
est f ne lignorum pretia apud nos nimis imminuan-
tur. Atque ideo etiam possunt agricolae htc apud
nos in sylvis conserendis majores sumtus facere :

terra majori cura subigi potest, et in ipsa planta-
tione omnis necessaria diligentia adhiberi. Ad ^uae
ubi attendimus, quiyis harum rerum omnino haud
imperitus faciJe percipiet , agricolas apud nos exspec-
tionem suam minori cum frustratione boni eventus
yulgo assequi posse, quod intra breye temporis
spatium factorum sumtuum latgam compensatio-
nem, ex venditorum lignorum proyentu , ipsis non
sine ratione sperare licet.

CiPUT I.

D£ RATIONIBUS, QUIBUS DIYERSA ARBORUH
GENERA PROPAGAICTUR.

Arbores varii^ modis propagari et possunt, et
solent* Modo iUud fit per taleas , modo per suIh
mersionem, modo per viviradices, modo per semi**
na« Atqae haec ipsa dirersitas ratiouum non tantum
magnam yim in arkorum convalescentiam et incre-
menta exercet , verum etiam pro yarietatearborum,
pro soli discrimine^ proque aliis huc accedentibus
causis nunc huic, nunc illi propagationi plus mi-
nusye &yet.

Mulifplieatio per taleas fit abscissis smxulis in
terram defigendis, ut radices agant.

Hi surculi aut statim eo loco deponuntur, ubi
mansuri sint, aut antea !n seminariis coluntur. ut

postea denao trausferantur. lu prima causa adhi-
beri soleut plerumque majores surculi, qui lou-
gitudinem aliquot pedum habeant, quum in altera
causa maximam partem sumantur tenuiores surculi
unius anni vel biennii.

Facilius per taleas propagari possunt ea arbo-
rum genera, quarum contextus minus compactus,
nec alienis materiis nimis repletus , ideoque ad hu-
mores e terra extrahendos magis est idoneus» Pos-
sumus autem quasyis alias arbores codem modo
multiplicare, praesertim quum artificio quodam
radiced e taleis elicimus. Hoc inter alios eximie
probavit clarissimus sCHOlTzms. Hic enim arbo*
res frugiferas adeo per taleas propagavit* In ra*
mulis enim, arboribus adhuc conjunctis^ annula*
rem instituit incisionem, aut eorum corticem filo
ferreo constrinxit, ut, impedko succorum elabo-
ratorum descensu, mArginem obtineret, ex quo
postea radices facilius protruderentur. Deinde t«k
muli illi, postquam margo satis erat incrassatus,
infra eum abscidit et in terram deposuit, iibi
mox radices agebant(l).

(1) G. H. ScHULTZ y die Natur der lebendigen Pflanze.
II, 524. •

Sic etiam coniferarum genera satis facile per
taleas propagari possunt* Harum enim rami re^
secti et in terram positi, non ita facile arescunt,
6t ex paryo exhausto humore longe yiyere possunt ;
quod autem huic modo pinuum propagandarum
praesertim favet, margo est, ut ita dicam, natu-
ralis, qui descensu succorum versus inferiorem
partem talearum oritur, et ex quo dein radices
protruduntur. Scio quidem olim fuisse nonnuilos,
qui contenderent , pinus per taleas propagari non
posse; sed me quoque non fugit, jam ante annum
1790 apud nos hunc propagandi mddum nonnul-
los rerum rusticarum amatores expertos esse , eorum-
que cOnamina felices successus habuisse (1).

In patria nostra propaganlur ope talearum sali»
ces et populi. Salices statim in illa loca deponi
S(dent 9 ubi volumus ^ ut remaneant , atque modo sini*
mus illas succrescere in altitudinem arborum,
modo illas detruncamus* Hae Autem salicum taleae
paecipue sumuntur e ramis detruncatarum salicmn

(1) Vid. Werken van de Maatichappij van Landbauw $

■ Xldo Deel, l*te Stuk, bl. 115. Ubi. dicitor , arbuBco-

laa ex BorcoHi lateralibus pinuum propagatas ccmaiiici

posie apnd yiros agriculturae amatores zandvoort et

YAN HANSWIJK in Ticimtate SyWae Bocmn.

post quartum anniuiu i^opuli contra ea qaibns-
dam in regionibus patriae nostrae prius in semi-
nariis aluntnr , et deinde ex illis in alia loca trans-
feruntur. Multi tamen homines animadverterunt,
populos j cum radicibus plantatas , minus bene
crescere, quam illas e taleis productas* Quo etiam
fieri solet, ut nonnulli juniores populos, quo tem-
pore idoneae sunt ad transportandum ^ non cum
radicibus effodiant, sed supra terram modo am-
putenty et istas amputatas arbusculas serant. Re-
sidui trunci praebent tunc novos surculos , qui
triennio post plerumque rui^sus caedi possunt*

Si utimur taleis robustioribus , eo consilio, ut
inde arbores celsiores fiant, imprimis curare debe-
muS) ut ne illae larvis insectorum infectae sint,
quia lignum arboris facile illis in locis corrumpitur ,
ubi istae larvae degerunt. Ejusmodi arbores enim
vulgo tardius crescunt, et citius excavantui;. Prae-
terea item observandum est, ut taleae non suman-
tur ex nimis vetustis aut cariosis truncis ; nam
horum rami ac.cipiunt in parte centrali sa& lignum
fuscum, cujus causa posita est in appropinquante
dissolutione ligni, quae per adscendentes snccos
affertur. Arbusculae ex ejusmodi morbidis taleis

tarde proyeniant , nec umquam fabris lignariis ido-
neam materiem praebebont, qua in officinis suls
com fructu utantur.

Prapagatio per sulmersionem locum babet^
quando ramus in terram deflectitur, et tunc de-
fixus ibi terr& obruitur, ut, postquam satis mul-
tas ac firmas radices egerit, a matre abscindatur.
Hoc modo possunt quidem omnis generis arbores
propagari y sed facilius tamen boc fit in illis arbo-
ribus j quarum contextus minus compactus est , ^
quoiiiam ex ejusmodi ramis citius radices eliciun-
tur» Reperiuntur adeo arborum genera^ quae bu-
mida tempestate supra terram , in locis ubi truncus
musco tectus perpetua fere bumiditate fruitar,
radices agant, quemadmodum praecedente anno^ in
salicibus praecipue^ locum babuit. Cujus generis
arbores propterea etiam in primis idoneae sunt
ad propagationem submersione peragendam. Sed
nibilo secius etiam alia genera arborum , ut ita
dicam, arte cogi possunt, ut radices agapt». In
qaibusdam jam sola ramorum flexio ad boc obtinen-
dum sufficit; in aliis aut instituitur incisio annu-
laris , aut cingitur ramus filo ferreo , quippe quo

sacci elaborati , qui e ramo ad trancum descen^
dunty in cursu impediuntur, eoque obstaculo nodum
formanty ex quo, adjuyantibus bumiditate et yapore,
radices prodeunt.

In patria nostra praecique submersio in usu est
in propagandis ulmis et tiliis» Apud nos quibus-
dam in proyinciis loca yaeua sylyarum quernear
rum caeduarum, flectendis inferioribus ramis, rur-
sus complentur. In Galliae et Germaniae regioni«-
bus nonnuUis submersio etiam instituitur ad loca mi*
nora in sylyis complenda. Quod ubi quis facere
yult, sumit arbusculam eo looo consitam, abscindit
radices ejus ab uno latere^ et deflectit eam ia
suleumy ubi prius ramos obstantes amputayit: dein
ramos clayis ligneis in terram defigit, etitaflectit^
ut illoram summitates positionem rectam accipiant:
quibus finitis truncum ramorumque partem infe-
riorem obtegit terri. Atque boc modo biennio yel
triennio post illi rami sufficientes radices egerunt^
ita ut jam semet sustentare et a trunco materno
separari possint. Quod ubi peractum est^ ipsa arbor
rursus in altum erigituTy ut sic porro augeri cresh
cendo possit. Hac ratione praecipue propagantur
quercus, fagi^ acera platanoides et aliae. Quin

etiam hic agendi modus valde commendatur, alque
re Ycra quoque illam commendationem meretur. Nam
noyae arbosculae^ in illis locis conserendae, non
tam faoile radices agerent , propterea quod inventu-
rae essent terram radicibus majorum arborum nimis
repletam; quum contra ea per submersionem snr*
culi natae non tantum suis yiribus alantur , sed etiam
succos a stirpe simul accipiant y et hanc ob causam
non modo citius crescant, vierum etiam sufficientes
radices nanciscantur, ut impedimenta ex majorum
arbomm radicibus orta non adeo sentiant*

Propagatio per viviradiees fit surculis^ qui
circa arbores ex ipsarum radicibus sponte proye^
niunt. Hae vero arbores, quae ejusmodi propar
gines nobis offerunt^ radices habent, quarum situs
maxime transyersus est. In his i^tur radicibus
gemmae oriri solent j ■ quam primum scilicet succi
quftcunque tandem de causa hic yel illic impe-*
diuntur, quo minus ulterius progredi quea^t* Hae
autem gemmae modo protinus e terra prodire^
modo etiam aliquantulum sub e& proserpere, et
tunc noyos ramulos, hosque statim frondescentes ,
diffundere solent. Et quandoquidem motus suc-

corttm vel retardatus vel oppressus per a^ris atmos*
phaerici naturalem yim et efficacitatem (barb. «n-
flumttam) ipsas gemmas elicit ac profert 5 idcirco
possunt laesione radicum Tiviradices non modo
multiplicariy verum etiam de industriu sic ab agri-
colis augentur. In nonnullis scilicet regionibus
rerum rusticarum studiosi hoc remedio uti solent
ad frecpientendas arbores in sylvis excisis, modo
hae idoneis ad boc negotium arboribus consitae
sinL In illo autem peragendo ita versantur. Ter-
ram circa truncos residuos pala, quantum sat est,
defodiunt, terra nudatas et prorepentes parvas ra-
dices dissectas attoUunt, atque terrae ita infigunt
ut particula illarum supra terram emineat. Quae cura
quando cum ratione et necessaril cautione adhibita
esty hoc efficit, utradices verno tempore pullulent^
atque ex illis nova ac densa sjlva succrescat.

Hanc arbores propagandi rationem in Gallii il-
lustris Baro de morogues valde commendavit, affir-
mansy se. in ulmis, populo alba et robinia hujusce
modi propagationis periculum fecisse (!)• Yerum

(1) Vid. De MoROGUES; essai sur les moyens d*amiliorer Vagri"
culture en France 9 particuliirement dans les provinces Its
moins riches , et notamment en Sologne. Paris 1822.
Tome IL page 190.

qaomodo hoc se habeat , sktis <xrtam qaidem est ,
tali modo sjlvam multo minaribus cum impensis
renovari posse, an autem propterea haec agendi
norma digna' sit, quae admodum commendetur , de
eo equidem dubito, Sjlya enim tali modo renovata
sblunmiodo constat ei ejusmodi arboribus, <juaram
radices, quia tantum sub terrae superficie proser-
punt, terram, quod satis notom est^ Stt4 fertilitate
quasi spoliant, eamque minus idbneam reddunt ad
arbores ejusdem speciei iterimL prospero cum suq-
cessu proferendas.

Arborese viviradicibus ortae in universum non
modo tardius crescunt , verum etiam a matre multum
differunt*' Nam neque tam proeerae fiunt, neque trun-
eum tam rectum habent, neque iUarum folia, quo4
ad formam , colorem et superficiem , illis respondent
Ibliis y quibus stirps vestita est* Quae omnia , praesetf
tim in uhnorum arboribus e viviradicibus natis, cuivis
harum rerum observatori facile apparebunt. Arboi[esi,
autem quae hoc modo propagantur , robiniae, tiliae^
uhni et quaedam populorum speci^ sunt.

. Propagaiio seminihus eparM inHituta reliqui^
praestare videtur, si quiden^ commoda quaedam

^&rt, quibus iilae rationps iere careant* Qaodsi
enim semen terrae commissam^ hajas^e yapore et
cx>mpres8a tepe&ctam est, atque herbescens yiridi<^
tas ex semine prodiit^ plantaque sensim paulatim-
que adolescere incipit, tanc eodem Olo tempore
radiz palaris, tamquam praecipunm fixturae arboris
firmamentum, gradatim in terram altius penetrare,
et hic atque illic ramulos quosdam diffundere sdiet*
Jamautem, quoniamnon modo fieri potest, sed re
YertL etiam saepe fieri solet, ut haec radiz palaris
nimis alte in humum descendat, et tali modo ad
duriora terrae «trata offendat, aut casu in alia cor-
pora incidat^ quae plantae ejusque incremento no«
ceant^ atque adeo interitum ei afierre possint: non-»
numquam prorsus necessarium est^ ut pars illius
radicis ferramento abscindatur , et sic arbori prospi*
ciatur. Hac enim abscissione tempestiTe peract^^
efficltur f ut ramuli laterales non modo sensim robus*
tiiHres fiant, sed etiam de statu suo -plano (horizontaU^
pedetentim recedant, et positionem in declire rer^
gentem accipi»it. In herbario meo paryulam quer^
cum habeo, cui radix palaris amputata est, inque
cujus loeum provenerunt quatuor radices prope-
modum. perpendiculi instar dependentes, quibus

• ^

palasi» raidibis defectus wluti in integram restitutoS
est. Huic similem status mutationem nonnulnquam
in pinu animadyertimus. Simulatque nimirUm sum;*
initas pini aut de industril abscissa, mit casu ior^
tuito detruncata est, ' ramulos ipsam summitatem
undique eingentes naturalem suam positionem lente
reUnquere, et conjunctim in allitudinem ex plano
9f^e esrigetQ videmus.

Porro> quomain arbores ex seminibus ortae^ etiamsi

ipsis radix palaris ademta sit, cum reii<pus tamen

radicibus^suis altius in terram descendunt>ap]K>pteiea

possunt bae ipsae radices magis^^am ise, undique

extendere ^ nec altera alteram tam facile jmpediet^

quominus ^uqcos ad crescendum necessaiioA ejc splo

percipiat. Quln etiam succi, qui a pj^oCunditatQ

terrae bauriuntur, baud parum yidentur conducere

ad internum arboris, utitadicam, temp^amepium

corrigendum > et utiles simul esse ad ext^n» a^sbo-

jA$ strata li^ea contra frigus defendendi^ J3h\<k

accedity ..quod. arbores, quae radices alte .sub .,ter«

ram agunty tempore aestatis citius ac certius. nar

cessarlos bumores inveniunt^ nec tam fftcUe ardsr» *

cunt, quam quideni iUae arbores, quaram.radioes

modo paulidum sub tarrae superficie absconditae

jacent* Deniqtie qaoniamy ^o altiores sint radices^

eo rectiores esse solent trunci , idcirco etiam arbores

e seniinibus productae, utpote altioribus radicibus

instructae, plerumque majori proceritate excellunt.

Haec igitur commoda inprimis perspicua sunt in

illis arboribusy quarum radices yulgo primitipoe

vocantur, h. e« quae e seminibus proyenerunt. At-^

que eam ob causam quoque sylvas ex hoc arborum

genere constantes in uniyersum majora et viridiora

folia, laeviores et magis directos ramos^ atque trun-^

cos proceriores et celsiores habere videmus.

■ *

Caeterum e seminibus propagantur quercus^ alni^
fraxini , betulae , acera et diversae pinuum species*
Rarius boc in ulmis, at numquam in salicibus ac
populis apud nos locum babere solet.

Has multiplicandi rationes , quibus apud nos ar-
bores sylvestres propagari solent, ideo exponendas
/fuisse lorbitratus sum, ut appareret, quantum di^
versa propagationis ratio valeret ad incrementa ar-
borum adjuvanda vel retardanda^ atque ut simul
* ccmstaret multum interesse, quomodo arbusculae ad
plantationem adhibendae acquirerentur.

CAPUT n.

]>£ nnrORB TSL MAJORE MAGNITUDINB ARBORflM

TRANSPONBNDARUM.

Jl lantatio arboram janionua plorimis in causia
commendabilis est* Hae non modo minori sumtu
.effodi et transyelii possont, et sese magis accommo-
dant ad naturam terrae, in quam transvelinntury
Terum etiam cum minori periculo transpositionem
subire poterunt. Nam si arbores imius yel duorum
annorum ex alio in alium locum transducuntur,
atque bene tractantur , in criesoendo ob transpositio*
nem ibaud multum detrimenti accipient. .Hujus rei
causa in eo <piaerenda est, quod illius aetatis ar*
busculae salyis iqjte omnibus radicibus effodi pos-
sunt. Quum contra ea in magis adultis illa effossio
semper com laesione radicum conjuncta sit. A
majore minoriTe autem bac laesione futurus status
et futura incrementa arborum maxinie pendent.

Atque hinc etiam mprimis propagatio per junio-
res arbuscalas commendatur, atque ex.gr. etiamin
locb incultis ad pineta serenda praecipue unius yel'
duorum annorum pinus adhibentur.

Fieri tamen saepe potest, ut confugere debea3 ad
yetustiores arbusculas.

Nam si terra nimis sicca et compacta est, arbus-
culis junioribus uti non possumus^ quum in priori
casu terra aestate nimis exsiccetur, et sic tenuio-
se^: radicesiintereant defectu necessarionim humo-
yiim^dum'in altero casu radices, utpote nondum
satis mbustfiey' per compactam terram altius pehe».
trore non pOBSunt.

Porro si sylva caedua complenda est, tunc item
majores arbusculas sumere debemus. Quoniam enim
novelli surcnli iu sylvis caeduis quam citissime
eresoutit , recens in complementum s jlvae satae
arbttsqiilae, ulpote lentius crescentes, opprime*
rentiir, quum contra ea minus periculum sit^ ut
illa oppressio locum babeat, si majores arbnsculas
adhibueris. Ejusniodi majores arbuscidae enim,
cpiam primum sjlva denuo recidendaerit, satis altas
radices egisse animadvertentur ^ et propterea cae-*
dendo minus concutientur»

Praeterea Opus est majoribus arboribus, quam
primum ipsae poni debent iu locis , ubi facile laedi
possunty yeluti juxta vias publicas.

Interim, etsi majores sumtus et labores requirun-
tur in majoribus arboribus ex alio in alium locum
transportandis, et bae ipsae majpres arbores pluri-
bus periculis obnoxiae sunt, ut supra diximus^
tamen bis inconmiodis quodammodo mederi pos-
sumuSy si arbusculae in seminariis passim ex alio
in alium locum tranferuntur. Nam ist4 cur& nume-
roa radicum augetur, earum circumferentia minor
fity et ipsae arbores tali modo firmum, uti dicimnSy
pedem accipiunt ; quae omnia facittnt, ut arboros
facilius, salyis radicibus, effodi queant.

Harum vero arborum cultura magnam yim exeiv
€et ad ipsarum incrementa provebenda^ at<{ue id-
eirco operae pretium est, nt possessox seminarii
ipse praesens diligenter animadyertaty nt supra
dicta recte fiant. De quo argumento inter alia
ag«nius capite subsequente.

CiPUT ffl.

DE UTIUTATE , QUAE. EX ARBORUM SATIONE 19
A6RIC0LAH BBDUJU>AT.

In arboribus serendis certi esse debemas^ quan-
,tam scilicet ejus fieri potest, ut arbores laete suo-
crescant. Hanc certitndinem inprimis adipiscitnr
agricola, si sua ipsa babet seminaria, et snas ipse
erbores serit* Commoda enim, qriae agricola perci-
pere potest ex arboribns a se ipso satis, majora
aunt, quam qoae ex pretio paratis atboscalis ei
.Tulgo afferri solent*

Primo loeo arbores e seminariis desamtae non
adeo matationi terrae expositae snnt* Possant qoi-
dem arbores in diversis terrae generibas bene cres-
cere, sed boc tanc demam apte locam babere
potest, si aat in boc illoye locO e seminibas pro-

dierunty aut mature illuc translatae sunt. Arbores
ex terra argillosa in arenosam, aut ex arenosa in
argillaceam transpositae longiore tempore ad com-
prehendendum et crescendum indigent* Nutri-
menta, quae radices ex terra hauriunt, et quibus
tota yduti oeconomia arboris adsueta est, nimis
diversa sunt, quam ut translatio nulla incommoda
arbori inferat.

Teteribus geoponicis jam satis nota erant com-
moda e sminariis ibique prognatis arbusculis
provenientia. Sic v. c. legimus apud COLUIIEUAM^
libr» de arboribus, Cap. L »Qui vineam yel aiv
bustum constituere yolet, seminaria prius facere
debebit; sic enim sdet, cujus generis vitem posi»
turus sit. Nam quae pretio parata disponitur ,
eertam generositatis £dem non babet, quoniam
dubium est, an is^ qui yendidit, legendis seminibus
adbibuerit diligentiam, tum etiam, quod exlon*
ginquo petitur, parum fanuliariter nostro solo ye-
nity propter quod difficilius conyalescit alienum
exterae regionis. Optimum est itaque, eodem agro,
quo yitem dispositurus es, yel certe yicino, facere
seminarium; idque multumrefert loci natura. Nam
si coUes yineis yel arbustis occupaturus es, pro-

videndum esti- ut siccissimo loco fiat seminarium,
ei jam «juaai ab iueunabulis Titis exiguo assuescat
Itumori : aHt^ cum transtuleris de hunudo in ari-
dum locum, viduata pristino alimento deficiet. At
81 campestres et uliginosos agros possidebis, pro-
derit. quoque seminarium simili loco facere, et
irilem largo consuescere bumori, Namque exilis, cum
in aquosum agrum transfertur, utcunque putres-
•cit*" — > Quod COLUHSILA de Titibns dicTty id de
omnibus aiboribus valet. Scire quo loco semen
natum sit^ saepe magni pretii est , non solum quod
«z malis seminibus make plantae proveniunt^ ve-
xum «tiam' quod locus, nbi arbor crescit vigetque,
magnam vim in propagines exercet* Hoc inprinus
magni momenti est in ajrboribus, quas volumus,
nt aSri assuescant^ quarumque culturam augeri cur
pimus; quia, in talicaus&^ ex seminibus indigenis
ortae plantae aeri et noxiis tempestatibus fortius
resistere ][^oterunty quam plantae e peregrinis semi-
nibus procreatae*

In primis autem animadversione dignum est , quod
eOLUHELLA praecipit , sed saepe negligitar , agricolam
in faciendis seminariis non tantum ad diviersitatem
terrae, verum etiam simul ad hujus diversos sic^

citatis aat' humiditatis gradus respicere debere. Se>
minaria enim constituantar generatim ad omnis
l^eneris arbores proferendas, hoc est, tam ad eas,
quae solum siccum, quam ad has, quae solum
humidum exigant. Hinc , secundum COLUMKLLAH^
si arbores in coUibns et locis siccis deponere yo-
lumuSy seminarium in sicco loco fieri debet; sin
autem arbores transferre Tolumus in loca humida,
tunc arbusta ex seminariis humidis sumenda sunty
ut sic arbores citius et laetius crescant.

Semndo loeo^ si agricolae sua ipsi habere VO"
lunt seminaria, quod, ut modo vidimus, operae
omnino pretium est, in illis eligendis possunt ne-
cessariam curam adhibere^ et sumere, pro arbo-
vum diYers& naturft , diversa loca futuris seminariis
idonea. Quod enim hujus rei ratio inprimis har
beri debeat, inde satis constat, quod, si terra in
seminario fertilior est , quam iUo loco est , in quem
arborem transferre velis , translata arbor aegrius con-
valescet et valde contristabitur, quod humores
non tam succulenti erunt, nec aeque magnum
nutrimentum arbori praebebunt. Itque idcirco
nonnulU ' statuunt arbusculas in humo non sterco-

rata propagandas esse. Nam, inquiunt, etiamsitali
in causa non tam cito crescunt, tamen magis
convenient cum natur& illius loci , in quem transfe-
rentur. Quin etiam non desunt, qui opinentur,
arbores semper in steriliori terra primum ali de-
bere. Quod tamen minime probandum videtur.
Nam si quis v. c. vellet in terra sterili arbores Sj^-
rere, deberet illas desumere e seminario, cujus so-
}um etiam sterilius esset* Quale autem foret ejus«
modi seminarium ? Exigui yel nullius potius pretii,
quod semina in illis deposita lente succrescerent,
et numquam ex ilUs bonae arbores proditurae essent.

Tertio loco agricolae, qui suum sibi habet semi-
narium, hoc commodum affertur, ut, pro diversitate
locorum, in quae postea arbusculas transferre ye-
lit, etiam in seminario suo ejusmodi loca seligere
queat, quae conveniant cum illorum locorum nar
tura. Nam si y. c. plantae spissae in seminario
^uccreyerunt , et inde in loca aperta et yentis
exposita transferuntur, tunc illae plantae multas
difficultates necessario subire debent^ antequam
adsuetae sint illius loci naturae, in quem ipsas
agricola transposuerit. Atque bae difficultates etiam

majores erunt, si plantae e seminario undique se-
pimentis circomdato proveninnt* Ut igitur his in-
commodis succurratur, e re agricolae-est, ut arbo-
res y quae postea in locis planis et apertis> trans-^
ferendae sint ^ e similibus seminarii locis sumantnr ;
contra ea yero, quibus.locus calidior in posterum
destinatus sit, ut bae etiam e locis seminarii ca-^
lidioribus petantur. £t q;uandoquidem nostris et
patrum temporibus Angli ad baeo omnia praecipue
animxim adverterunt , idcirco etiam apud ipsos
minore cum periculo multae arbores majores simul
ex aliis in alia loca translatae sunt*

Quarto loeoy inter commoda e proprio semina-^
rio redundantia, boc quoque referri debet, quod
majori diligentilL animadvmi potest arbofis po-^
sitio y ita ut iUa pars arboris , quae in seminario
versus. orientem solem conversa fuerit, rursus eam^
dem positionem in transplantando recipiat. Jani
antiquis temporibus baec cautio adhibita est, et a
rei rusticae scriptoribus commendatur, uti patet
ex bisce verbis COLUBEKLLAS: »Omnes arbusculas
priusquam transferantur, rubric& notare convenit^
ut, cum serentur, easdem coeli partes aspiciant^

qnas etiam in semiJiario conspexeran); : idiQqiiin
frigore vel calore laborabunt ab iis partibus, qnas
praeter consuetudinem sub alio tractu expositas
babuerint" (!)• Hodieque yero bac de re agri^
culturae amatores dissentiunU NonnuUi judicant
in serendis cujuscunipie generis et magnitudinis
arboribus nanc regulam observandam esse : alii contra
ea habent illam pro minus necessaria cautione ; quin
etiam non desunt y qui contendant plane contrariam
Tiam ineundam esse^ inter quos referendus est
peritissimus sTBWAan (2).

Ob hanc igitur opinionum dissemsionem mibi
baud a re alienum videtur paucis yerbis exponere,
cur iUae rationes , quas prioris sententiae sectatores
afierunj;, aius dbpliceant* Hi nimirum dicimt^ quum
arbor in parte septentrionali tenuiora ligni strata
babeat^ et contextus item ill4 in parte tenuiorsity^
atque vasa ac cellulae minorem habeant diametram/
idcirco etiam motus succorum consueto mora locnm
faabere neqnire , et arborem propterea tiristiorem fieri^

{%) Vid. CoLViKiLLA , lib«r de arbonl»as. Gap. XVIl.
(2) H. Stbward, the planter^s guide, Lond. 1828.
A. P. Djbcandollk, pbyaiologie T^g^tale, II. p. I0¥>i

debere) siqttidem ipsa natnrae suae contrariam po-
^itionem translatione atcipiat. Veram haec argu-
mentatio non satis firma ac certa videtur. Truncus
enim ill& in parte minus extendetur et tenuiora
Kgni strata habebit, in qua minor numerus ramo*
rum inyenietur, sive boc sit versus septentriones^
sive versus meridiem; et quod porro ad id attinet^
quod contextus arboris in parte septentrionali fenuior
sit, et vasa et cellulae minorem ambitum babeant,
minime anatomicis fundamentis nititur y imo potius
his contrarium videtur, Interim tam^n praecipoa
fsausa, cw in transplontandis arboribus observaUo
pristinae positionis commendatione digna sit , haed
esse videtnr^ quod ramiy inprimis jumores^ qui
soli expositi fuerunt, si postea contrarium locum
obtineant^ magis obnoxii sint frigoribus. ,Hinc autem
fiidle 4iiteUigitur, banc cautionem majoris niomenti
W^ in ma}oribus arboribus, quam quidem in ar»
bnscnUsy quarum ramuli fadlius ad unum onmes
solis calorem acdpere solent*

Qtdf^ta loeo potest agvicola^ qui semiiMrio proprio
non carety optimas qnasque in suo genere arbores
semper seligere* Quod profecto hand exigoi pretii

res esty siquidetn a majore yel minore arbosculae
transferendae bonitate oninis culturae spes pendet;

Primum enim jam potest magnum discrimen
animadverti in tenerrimis plantis, c[uam primum
modo ipsae e terra prodierunt* Omnes plantae e
malis seminibus ortae, aut quae tempore germinatio-
nis laesae sunty non satis virium ad conyalescendum
babent, et jam cito intereunt. Plantae autem quae
comprebendunty multum adbuc a se invicem dis-
crepant, si ad illarum incrementa respicias. Aliae
laete succrescunt^ aliae tarde. Quae minus prospere
procedunt , illarum incrementa in dies minora erunt:
impedimenta in transponendis arboribus obvia dif^
ficulter perferent, et, ubi transpositae sunt) per
omne-reliquum tempus minus prospere crescentes
reperientur. Quaecunque enim arbor, quaeaprima
origine sua infirmior et deterioris natuirae est', sem-
per talis manebit, etiamsi terra , aer et aliae causae^
quantum- queant^ ad ipsius incrementum conferant*

Quicunque igitur sua constituit seminaria, potest
omnia ista pejoris conditionis arbusta amovere^ et
non nisi bona ad transponendum adbibere, modo
curet, satis ampla babeat seminaria, quae arbustis
abundent* Longe aliter vero hoc suae babet cum

arboratoribuSy qui satas a se arbores aliis yendunt.
Horum interest , ut tam malas quam bonas arboscu*
laSy si possint, vendant. Nec raro barum rerum
non satis periti emtores ab istis lucri cupidis ven-
ditoribus decipi solent^ praesertim quum saepe
admodum difficile sit, in crescendo remanentes et
deterioris naturae arbusculas a bonis secernere.

SbxIo heo ^ arbores in prbpriis seminariis' majori
cura et studio effodi possunt*

In universum agriculturae studiosis nondum satis
persuasum est, diligentem arboris effossionem quam
^ plurimum couducere ad arboris incrementa. Nondum
satis diligenter advertitur , ut arboriim radices cpiam
mininie laedantur, et parsimonia in radicibus in-
tegre servandis collocanda arboratoribus vulgo nir
mis molesta et dispendiosa esse solet. Quicunque
igitur persuasum babent, a majore minorive laesione
radicum magnam partem pendere, utrum arbor
laete succrescat et ampliora incrementa capj^t, nec
ne^ iidem illi fere namqtiam observabunt, arbores
pretio paratas debita diiigenti& effossas esse» Infra ,
ubi de arborum effossione proprius dicendi locus nobis
erity de utilitate bujus negotii fusius loquemur.

Septimo loeOy quoniam arbiuculae, transvehendo
in alium ex alio loco^ plerumqne plus minusve lae-
duntur^ faciie intelligere possumns, hoc periculum
non tantum esse in arboribus , quas e seminariis nos-
tris desumsimuSy quam in illis, quae inlocis procul
a villis nostris succreverunt , et ad nos pervenerunt
vecturi*

Tunc enim saepius possunt arbusculae, aliis in
locis deponendae, faciie una eni|i gleba effodi et in
locum destinatum transportari. Quo fit^ ut radioes
suam positionem retineant, nec tam dtoaut laedan*
tur, aut succos suos amittant* Quis autem non
videat, si hoc diligenter animadvertatur, arbores
transplantatas citius comprehendere , nec in cres-
cendo multum retardari? Quin etiam, si arbores
sine glebis effodiuntur, tamen minori periculo ex-
positae sunt illae, quae e propriis seminariis sumuu-
tur* Locus enim in propinquo est , et transportatio
semper sub costodia domini fieri potest, Quod
longe #liter sese habet in plantis pretio para*
tis, quarum transplantatio relinquitur hominibus^
quorum parum interest, utrum arbores intaetae et
illaesae maneant , an vero corrumpantur et laedantur.
Nonnumquam etiam arbusculae e ionginquo ad

uos devebendae, et ex allo in aUum currttm^ aui
ex alio in aliud natigium tran$portandae sunti Hao
locorom permutatione saepe eyenire solet^ nisi summa
diligentia adhibeatujr» ut aut radices laedantur^
aut surculi confrltigaQtury aut cortex trunoi eoi>
rumpatur, aut alia ipiaedam calamita^ arbu^cuUi
acddat» Item ficsri potest, ut arborum translatio
impediatur inexispeotato frigore. Saepe enim itcci'*
dit, ut nayigium glacie nimis cito circumdatum ad
locum destinatum pervenire nequeat, et arbusculae
idttirco aliquot hebdomades in nivigio permanere
debeant) et ex ista pemiBnsione multum detrimentl
capiant* Sed fac^ navigium arboribus Gomplettmi
glacie non includi^ tamen frigus noctumum tem^
pore autumnali aut vernali [quo tempore arbus^
oulae praecipue ex aliis in alia loca transvebunturi
arboribus in superiore parte navigii positis nocere
potesty quod illarum radices non satis studiose intra
tabulata navigii continentur*

Oeiavo toeoj magnum item emolumentum e prof
prio seminario percipiendum in eo situpti est^

quod arbores quam citissime transplantari possUnt*
Nibil enim magis obent arboribus, quam quod ip«

sarum radices nimis diu extra terram remaneant;
sl quidem in tali statu fibrae radicum , quaesuccos
ad crescendum necessarios e terra sugunt, arescere
et vim suam^ in succis hauriendis positam, amit-
tere solenu Quod ubi locum biabet, arbor neque
necessarios humores et succos percipiet , nequevalde
gemmascety et propterea minus laete suo tempoi^
frondescet , et pauciores radices aget ; quae omnia
arboris incremento quam plurimum obsunt«

Nono loeo^ huc insuper accedit, quod plantae
ex aliorum seminariis sumtae majores expensa» exi-
gunt, partim quia arborator illas non sine iucro
yendit^ etpartim quia yectnra plerumque sumtuosa
est. Atque ideo etiam omnes arbusculae emtae
promiscue plantari solent, ut ne^ acerbo delectu
habito et rejectis malis^. residuae etiam eariores
fiant. Quin etiam nonnumquam vel ob paucitatem
arborum in seminariis arboratorum^ yel quod nimis
multae simul ab his requiruntur, majori pretio
emi debent.

Vltimo locoy etiam nonnulla dicenda sunt de
discrimine commodorum, quae ex proprio semina-

37 •

rio percipi possuat 8ol4 ratione habita eoruiu , quae
ad arboratorem sive veuditorem arbuscularum spec^
tant.

Hujus euim interest, ut intra brevissimum temr
poris spatium babeat <juam plurimas arbusculas,
quum contra ea, qui suum babet sibi proprium
seminarium, magis curet, ut, spreta multitudine,
snae arbores bonitate excellant. Arborator suas
alere soiet arbores in loco undicpie bene septo,
humo molliori^ et bene stercorato, et minus curat,
ut arbusculae crassiores fiant, quam ut procerio-
res eyadant, quippe quod tales arbores meliores
esse yidentur^ quam re yera sunt, et ipsi insuper
occasionem praebent ad majorem arborum copiam
in minori spatio alendam, ne dicam ipsum bac
calliditate emtores saepe speciosioribus arbusculis
decipere. Quae omnia contraria sunt commodis em-
torum, quoniam ejusmodi arbusculae rarius exspec-
tationi de ipsis conceptae satifacient. Plerumque
enim quam lentissime crescunt, et multo tempore
ad comprebendendum et convalescendum indigent.

Atque ubi ad Haec omnia animum diligenter ad-
vertimus^ unicuique luce clarius patebit^ nihil

magis cordi esse debere agricaltnrae studioffO ^ (piani
sibi bona seminaria comparare, idqne non modo
ob causas multiplices, cpiarum praecipuas enume-
ravi j sed inprimis etiam ob hanc ^ de cpa, proxime
setpiente capite agam«

CAPUT IV.

D£ PRAECIPUA CAUIIONJB IN S£MINARIO
CONSTITUENDO ADHIBENDA.

ln faciendis seminariis non debemus parcere solo.
In uniyersum enim nimis arcte semin^a fieri so-
lenl« flinc seqmtnr L nt plantae minus cito cresp
cant^ II»nimb citoinaltamprodocantar^ III. non
sine magna laesione eSoii possint, et IV. post
transportationem in alia loca majoribus difficultati-
bus expositae sint. De quibus singulis nunc jam
yideamus.

Primo loco arbims y ut dixi , mimu eito erescenh
Quod si enim «rbores in semin«io Um spissae
consitae sunt y ut terra omnibus necessaria alimenta
praebere nequeat, onines conjunctim minora incre-

menta percipient. Qaam primum enim aliquot
arbusculae in loco definito justum numerum exce-
dnnty omnes ideo detrimentum quoddam capiant,
et in crescendo retardentury necesse est. Qoam-
vis autem fiat, ut quaedam prae caeteris emi-
neant crpscendo, tamen reliquae eo magis retine-'
buntur, et ipsas robustiores privabunt necessa-
riis nutrimentis, atque sic his etiam nocebunt*
Quocirca necessarium est, ut in tati cMisa debilio-
res cito effodiantur, aut omnes in alium locum
transplantentur. Sin autem hoc suo tempore locum
non babuity tunc in posterum Tidebimus, illas arbus-
culas babere paucas radices , durius lignum , breyes
et flexos ramos , parva folia et corticem cit^ rimas
agentem nec raro obtectum musco. Quae omnia tris-
tioris conditionis signa sunt* Praeterea eaedem bae
e seminariis sublatae arbusculae, post translatio-
nem suam in aliam terram, adhuc diu lentissime
succrescent. Atque hoc vix aliter fieri potest. Nam
ejusmodi arbusculae habent admodum paucos ramos
. et paucas radices , quippe quod radiciun major
minorve multitudo e majore vel minore ramorum
frequentia pendet. Ob paucitatem vero radicum
accipit arbor minorem succorum copiam. Hinc

fit, ut etiam foUa sint in tali arbore minoray et
haec suas functiones minori cum efficacia exercere
queant. Atque propterea. motus succorum in hu-
jusmodi arboribus tardior est, et strata ligni nimis
compacta fiunt: unde postea adventantes succi
majora impedimenta inveniunt, quae incremento
arboris quam plurimum nocent*

Secundo loco attuli, arhuseulas nimu eiio tn
alium produeip

Arbores dense satae magis in altitudinem, quam
in ambitum crescunt. Si fertilitas terrae tanta est,
ut arbores satis superque per illam alantur, pos^
iiunty quamquam spisse satae, tamen illae arbus-
culae cito succrescere.

In densis enim arbustis moriuntur cito rami lar
terales; partim quod folia, defectu radiorum solis,
functionibus suis non recte uti possunt, nec rami
necessaria alimenta accipiui^ty et propterea, exorto
frigore minimo, cito intereunt; partim quoque quod
gemmae in axillis ortae per functiones foliorum
retardatas debito nutrimento caruerunt. Contra
ea in cacuminibus, ubi omnia folia soli ezposita
sunt, tam evaporatio succorum^ quam elaboratio

eonundem majori cujn vi progreditur, quod motui
succorum prodest, si quidem radices ad praebeu-
dos noYOS fluccos stimnlantur, dnmpraetereasucci,
qtn antea in ramos laterales penetral>ant^ nunc, ho-
rum interitUy saitem in initio adscendere pergunt,
seque ad arborum summitates conyertunt.

Sub ejusmodi faventibus causis nunime miran
dum est , cur arbusculae cito longitudine excellant
et pulcbram speciem ezternam adipiscantnr. Inte-
rim tamen hae altitudine nimis conspiouae arbus»
culae, successu temporis, varias ob causas lentius
crescent. Primum enim folia in arboris comi nimis
a radice remota snnt. Qnae distantia motum suo^
comm nimis impedit. Deinde gemmae rarius explt
cantur. Binc etiam multiplicatio radicum minor
erity ita ut propterea quoque magis ezigui succi
arb(mbiis afferantur. Quae omnia conjunctim sumta
efficiunty ut arbores necessario tarde crescant^ et
buic malo tantummodo postea sununa fertilitas ter^
rae, in quam arbores tranaferantur , succnrrere
queat*

Fraeterea arbusculae nimis procerae, aliis in lods
dispositae, magis tempestati et nivibus obnoouae
erunty eamque ob causam facilius rectam posiuo*

nem deserent, vel edom in supenoiribus pflrtibus
vetiti yefaeineiitift frangenttir. Parro si illaram te-»
noitas tanta esty ut se ipsae sustinere nequeant,
adminicolis <yptts est^ quibus alligentur* Terttm
boc non modo dispendiosum est, quam primum nu-
merus plantandarum arborum msjor est^ veruml
etiam incremento tfboram obstat^ quia ex observa-^
tionibns botanicorum bodieque unicuique satis per-
suasum est, motum arborum ventis exdtatum
incremento illarum valde utUem esse« Unde se-*
quitur, arbores adminiculis alligatos in crescendo
remanere.

Tertio loco dixi , arbuseulas non sine magna
radieum laestone effodi poeee.

Quam primum arbusculae dense satae sunt, tunc
earum radices ita se implicant inter se, ut, si tales
arbores effodimus^ radices neeessario quam mazime
laedantur, et fossores illis, ut debeat) satis parcere
neqaeant.

Quartum incommodum, quod attuli, boc fuit^
quod arbusculge post ttaneporiaiionem in alia
loea majoribue diffieultaiibue ewpoeiiae eini.

Tempore hyemali enim novus locus, in quem
translatae sunt, nimis frigidus est: qua de causa
non tantum multi rami, inprimis tenuiores, interi-
bunt, yerum etiam recentiora ligni strata frigescent.
Contra ea yero tempore aestivo ninuus calor solis
trunco nocebit, ita ut cortex, in partibus soli ex-^
positis, ab ipso ligno sese separet.

In qua utraque causa arbores diu contristabun-
tnr, ety quamvis non omnino intereant, tamen diu
sentient incommoda, quae ex nimis densa plan-
tatione in seminariis originem suam traxerunt*

Nonne igitur haec enumerata incommoda tanti
momenti sunt, ut agriculturae studiosi illa am-
pliori seminario anteyertere debeant? Nemo boc tar
cile negabit* Attamen quoque eyitare debemus,
ut ne e Scylla in Cbarybdin incidamus. Nam nimts
late extensa seminarii area etiam sua incommoda af-
ferre solet. Itaque ante omnia id agere debemuSy
ut plures arbusculas unoloco non seramus, quam
fertilitas terrrae commode alere queat, nec non ut
singulae arbusculae tanto a se invicem interyallo
distent, quantum requiratur, ut u^aquaeque sepa-
tatim crescere possit. Praeterea curandum, est,

ut eaedem arbuscalae, si ex alio in alium locum trans-
veliuiitury justo a se invicem spatio iterum dispo-
nantur, ne rami intereant* Quam primum autem
rami inter se implicantur^ denuo latius disponi
arbores oportet.

Hulti sunt j qui putant , arbores non satis altas fore j
et illarum truncos nimis cito brachia accepturos,
si rami se inyicem non implicent. Terum levis bic
timor est. Arbor quaeyis magnum truncum faciet ,
et proceritate insignis erit, modo bene crescat, et
radices suas sine uUo impedimento extendere queat.
Atque si truncus forte nimis cito in diversos ra-
mos abeaty possumus isti malo succurrere ampu-
tatione ramorum terminalium. Quin etiam motus
suGCorum potest quodammodo adjuvari et versus
snmmitatem arboris dirigi ramorum nonnuUorum
amputatione ;. attamen in boc negotio necessaria
cautio adhibenda est, quod nimia amputatione
effici solet, ut arbor niinis alta fiat, et sic in ist»
modo commemorata incommoda incidat.

CAPUT V.

DE CURA Ilf PRAEPARATIONS TERRAE ANTCl
ARBORUM SATIONEM ADHIBENDA.

• f • »

BoDft tfirrae {iraeparatio mprimis r^quiritar
in sylvis fierendiS) et yel lic tamen iUa teepiisime
tie^gitar) idque partim ut samtas evitentar^ pasi»
tim quod in quibusdam terae generibus illa minns
neoessaria judicatur« In uniyersum Tero statnendum
est) ab boc opere prosperum eTentum sylTarum
praeoipue pendere, praesertim quum terra ad ar*
bores producendas per se parum^idonea diligente
praeparatione admodum fertilis fieri, et arbores
laete crescentes producere queat. Egriegium bujus
rei exemplum praebet nobis yir agriculturae studio*
5us TE GEMPTy quod ideo magis etiam animadver'-

Bione iiostr& digniun est^ quia comparationem cpn«
tinet duorom agrorum ejusdem speciei et iisdem
arboribus satorum, sed (jui antea diversis modis ad
arbores recipiendas praeparati erant* Duos juxta
se positos agros quum destinavisset ad alnos reci-
piendas, liorum alteram aratro tantum conyertebat,
alterum vero pal& in altitudinem duorum pedum
effodiebat, ita ut arena, ut ita dicam^ pura stipre-
mum locum occupareu Utrumque agrum complebat
eod^n modo arbusculis aliieis, atque sanejamcito
animadyertebatur magnum discrimen ratione incre-
mentorum^ quae utriusque agri arbusculae capier
baat« In illo agro, quem effodi jusserat pali, omr
nes arbusculae laete crescebant, quum contra ea
in altero agro, qui tantum obiter aratro conyecsus
erat, quarta pars satarum arborum interiret» Hinc
in posteriore agro non tantum majores sumtiis re*^
quirebantur, qnia novae arhiisculae denuo e semi^
nariis in illum agrum transferri debebant , sed ipsae
etiam arbusculae non simul succrescebant, sed aliae
4uper alias eminebant, quod damnosum erat, si
quidem proventus bujus.agri tertil parte minor
erat , quam alterius , in quo satio novarum arbuscu-
larum necessaria non fuerat: qui proventus et in

posterum eadem ratione ab altero discrepare sole-
bat (I).

Ex his adparet igitur ^ quantum lucri bona terrae
praeparatio agricolae afFerat. Atque in universum
tamquam norma agendi assnmi potest, arbores eo
laetius et citius crescere^ quo altius et diligentius
terra elaborata sit.

Quin etiam in plantandis pinubus bona terrae
praeparatio minime superyacanea babenda est, etsi
nonnulli putant, hoc operae pretium non esse, et
plantas quovis fere loco cum eodem sucessu deponi
posse. Nuper autem recte animadvertit diligens agro-
rum ctdtor in comitatu Zutphaniensi habitans , xmam
eK causis^ cur in patria nostra tam raro bona
pineta inveniantur, esse in eo querendam^ quod
terra ad plantas illas recipiendas non satis bene
praeparetur (2). Nonnulli putant elaborationis hujus
sumtus nimis magnos futuros^ quod tamen secus

(1) B. TB OBHPT f Over het OAnUggm van hoaschen ; tUtge"
geven door de JHaatethappij van Landboutu te Ameterdam ,
1831. bladz. 22.

(2) Yid. Over den euaUeg en de hewerkmg van woeste gronden
voor de hout^etdtuur , voor %oo ver dezelve van een ge-^
lijksoortigen aard xijn^ als die in het graafschap Zutphen^
worden gevonden» Zatphen , 1836. Madz* 52.

est. Nam si pinus plantare yolamtis , terra tantum
frangenda est, qui labor non ita magnos sumtas
requirit. Praeterea animadyertendam est , ad has
pinus' plantandas posse sumi terram sterilem^
et ad aliorum generum arbores proferendas mi-
nime aptam (1). Mon autem silentio praetereundum
est, reperiri in nostr& patri4 nonnulla loca, quae
minime moveri debeant. Ejusmodi terra est illa,
quae constat ex arena mobili, cui vel minima motio
causain dispersionis praebitura esset. •.

Plurimas ob causas necessarium esse potest, ut
terra yertatnr, frangatur, aut' alio quoyis modo di-
ligenter subigatur, quoniam haec cura magnam
yim excercet in arborum faciliorem comprehensio-
nem et subsequentia incrementa.
' Primum inferior pars terrae , si strata durioris
materiae continet, frangi debet* Saepe enim aeci-

(1} Qaae de pinubus dixi, spectant ad illarom plantationem.
Slam aemina pinuvm aemper spargenda stmt in locia in-
caltis, qaoniam qaam primnm aerontar in locia subactis
et terra molliori , radices saccrescentiam plantaram aat
Tento faciliaa terri nadabantor , ant frigore terrae aable*
yabantar : qaae atraqae calamitas ejosmodi est , at arbas-
calis intcritum afieral.

'dere sk>lety ut arbores pTimis saaam optime cres-^
eaixt^ sed mox erescere desmam, et contristentar*
Nonnum^ifam etiam Tidemns arbores qttidem sanas
eg incoliimes fflnnere f reruxf» non altiom fieri ^ sed
tafntum tmiOft suos iu latstudi&em extendere. Quod
plerum^tte^ loeum haberc^ scAet f quando radices strato
duiro imj^diuntw^ quomiauf dtipas m terram de^
s€6tide¥e ^tieantr Hoe apud nos in. terris arenosis
{>krumqu6 aceidere sdlet^ quoniam sub iatis talia
strata yulgo kt«tft» Axqne idcirco non moda pi*
nus in sylyis desinunt crescere, ipsarumque trunci
incutrairi sdmt^ etiSEmsi dens^ positione mk quasi
oogi videantar 9A sc iu altitudinem porrigendas^ yc^
mm etiam quercus aliaque arboriun genera nimis cito
iii ramo9 diffunduiitur^ quam ui proceritate exceb
lere possint. Huio incommodo plerumque student
agtieoke sttecurfere absdndendis ramis t quod tamen
eifSpectiktioiii midime respondet»

£x his autem dictis perspici potest, imas terrae
partes multum conducere ad vigorem truncofum
qtiasi exhilarandum* Hujus rei egregium exemplum
exhibet clarissimus SCHULTZIUS. Dicit enim se vi-
disse pomarium , iil quo rami omuium arborum sese
iu latitudinem extendissent, nec quisquam illorum

supra reKquoa eminttisfifet* AlqnB deinde ad^it^
oansam Ibajaff rei hanc iQyentaBi faisse, quod &ub,
fertHi terr4 ad altitudinem daorom pedum lataret
stratom glareosum, qood effecerat^ nt nidices sab
terra eodrai modo, qiia rami supra terrapi, noia,
nisi in latitudinem prorepsisseot* Denicpie, qaod
inprimis animadversione digncim est, refert, subkto
isto strato glareoso, arbore» denae plantataflf em
ei ab eo inde tempore altiores fieri eoepisse (1)»

Strata ista, qaae arboribas ii^ eresoende noeent,
varii generis sfont* Modo constant . are^a et oxydo
ferriy modo argilli eodem oxyda mixtft^ moda
etiam compact& aren^ tenniare, an( gbre& atqne
a]i4 materii* Omnia auten; illius oonditionis sunty
ut non modo radicibus obstent*, quominus bae
tjransttum per ista strata aperire sibi possint , verum
etiam praecipue ut aquam in ae non recipiantt
quo fit, ut terra, quemadmodum dicimus^ saporis
aoidi flat, quia acidum bumicum non ut tuJgO
cuQi terris et aleaUhm sese conjungit, sed aliis
acidisy v. <5» acido aoetico et pbospborico admiscer

^l) C. H. SCHULTZ. , Di* Natur der Uhendigen Pflanze»
Berlia, IS^S. I. 175.

tur y ' quae a radicibus cUin acido humico hauriuutur ,
et sic arbori non modo nocent, sed certum interi-
tum praeparant*

Qunm istiusmodi compacta strata quinqiie aut
plures pedes alta jaceant sub terrae superficie,
eorum incoinmoda anteVertere possumus , modo ra-"
dicem palarem amputemus, et sic radicibus occasio-
nem praebeamus sumendi positiones planas. Nam
ubi lioc tempestive fecerimus, tunc demum ista
strata arbori obesse poterunt, quando haec ad illum
maturitatis gradum peryenerit, ut cum lucro effodi
possit. Sin 'autem ista strata superficiem terrae pro-
pius attingunty omnino di£Gringenda sunt, etiamsi in
illis locis non: nisi pinus plantare in animo habeamus.

Secundo utileest, si strata dirersae sunt speciei,
ut haec inter se commisceantur.

In yariis patriae locis humus composita est ex
diyersis tenuioribus stratis, quae saepius multum
a se invicem differunt. Haec si non moventur^ po-
tius arborum vegetationi obesse^ quam prodesse vi-
dentur. Simul atque vero haec strata fracta et in-
ter se commixta sunt, haec ipsa miictura incrementa
arborum adjuvabit. Aquae enim ^ quae modo in

humum penetrare poterant, modo autem hic iUic
retinebantur , in ejusmodi bene praeparata terra
sursum et deorsum sese pro libitu convertere pos-
sunt* Si multa pluyia de coelo in terram dicidit,
aqua facillime per hanc elaboratam terram descen-
dety atque contra ea temporibus siccis fontes sub-
terranei minori cum negotio necessarlos humores huic
terrae praebebunt. Unde seqpitur, ejnsmodi subao-
tam terram nonnisi difficulter vel exsiccari aut uligi-
nosam fieri.

In primis quoque requiritur, ut terra circum-
fodiatur, aut ut altiores scrobes fiant^ si nimirum
superiores et inferiores humi partes plane diversae
naturae sint, si v* c* sub terrae argillosae superficie
arena proxime latet. In tali enim casu yidentur
radices haud facile ex terra argillosa in arenosam
se extendere: nam plerumque in latitudinem por-
riguntur, quam primum arenam attigerunt. Quod
ubi locum habet ^ radices non satis amplum spatium
habent, in quo prorepere queant, et propterea etiam
arbores sensim sensimque contristabuntur^ et musco
obtegentur. Ubi vero radices semel in terram
arenosam descenderunt ^ tunc arbores saepissime
laete crescunt, ita ut nemo facile suspicetur, ipsas

in lani dlwtie Dfttnnie liatiio posiM firiise. ifw^
catsk Bemo diiibitalut) qiun ntile «ity ut baamSiy
nln araiM proxime snperin^ositt est argilky ibi
efibdbmr^ ct iiae tfalne spmies tercae 2>ane co»-
mbeeantnr^ nt sta ndieas Cuafios «x ^dla in aUam
tetrftm tmnseaBt^

I^ie «dk fst famram saingerey nt anofiior fiat
et Kie magis iobnea ^t ad wbores cidns <i mefias
proferendas.

Clertam cuiin fesx, .arbores in moHieriterrAmelins
ercoBere^ cpon in nimis compacta ac dnra, iioet
baec poiove feitiiior sit. fline Bt^ «t nrbores^ in
fiissis tmk oppletis^ pkiaftatae^ aut in locisy nbi
terea (exagBeonta test-, cititts crescfltBt. Qni]^ qisod
tMr mmffs iper iSam penetrare pefeost ^ MN|ae dqoi-
medo Jumim citios diflsolTitar ^ et cum Urrii cog^
jnwcta^ jnifQe aqni joiiita) radici Bntrimentnt»
pcacfbeBe pbeesti: qnnm praeiCMa aSr in aqua ^con*
tsmens Tmk cnm liac a nadicibas attrabitur^ et oeco»
nmifle totiusiffboris liaiid loFe emoliiimefitnm adferat.

Si tensiL sicca est, aditns aqnae pIuTiae promove»
tor et altius deBcendxre poliesty qnam primnm sci-
iiieeit Uk Mqra antea bene cidta esu 'Quo altius

»5

etiaiii iUa ac[ua ia lerram pent/trar^ pot&^t, eo altius
etiam nutrimenta in terram descendent. C!oxi,tra ea
fii lerca hiuaaida ^$1.^ in illo -^ttoque •casa e re a^i-
«dae est^ ut ip6e terxaia emolMat laborando. Mcdti
mmt 9 qui putant , in le<aB depressis ct haiiiidis nil
^iiltad.re^uki., «osi ul; solcua afferendi nova materia
nu^ojRem altitadiaem aeo^iat.^ atqoe ideirfio per
0arta ]]!0;eryaiUa facitint fbssas^ ^ Snde proveniente
jiei!r& ^atiin£w ad solutn exaggerandujoi* Yerumetsi
«^uamodi «eugg^atio 3»Ide a>BBH»eiidabilJ8 est» ta-
men radices, :ubi usque ad saperimpositae i&m^
fundam pervenerunt, in creacendo impedientnr,
et prae^vea^ Ucet omni adhibito fitudio^ fiolum
nimis humidum mansisse i?eperietur« X^pjpge allbear
veco m sese habebit, si aute ^ex^ggerationem priiiis
ipsmn acdum in altitudjuem duf£n»a nel %mm pe-
4am vertatur* Junc i^iim solum faciUus liberatur
aqul nimi&^ et «arbo^es increxnentis ^uis in^ensas
adbibitas cQni^nsabanx.

iluscusfue Yidimus justam eldbarajuonem ten;ae
magna emoJumonta agricolae afferre» STunc igUur
adhuc paucis indicabimus, qup teiBpore.haec,elai»o-
ratio inprimis fiieri debeat, et de «.(ilitdite, 'quae

ex eo redandat, ut terra aeri atmospfaaerico ali-
quamdiu exponatur*

■ Multi tunc demum terram circumfodere et scro-
bes facere solent, quando in eo sunt, ut arbores
statim plantare velint. Haec agendi norma merito
a multis culpatur, quod nifail arborum incremen-
tis plus prosit, quam quod terra antea aeri, plu-
viae, calori, frigorique exposita fuerit. Per faaec
omnia terra fit porosa, et in illa contenta kumus
solubilior, et solum fertilius. Atque idcirco etiam
noxia est illa agendi ratio, per quam terra statim
post circumfossionem complanari solet. Praestat
ut in illo statu maneat, in quem fodendo venit,
atque glebae non conterantur, sed ita, ut sunt,
aeri tradantur, quod per id et calor et frigas altius
in faumum transeunt, et sic terra magis emoUitur.
Quo longius tempus terra perfossa aeri exposita
manet, eo melius arbores postea vigebunt. Unde
sequitur, utile esse, ut terra tempore autumnali fo-
diatur, et proximo demum tempore vernali in e4
arbores deponantur, aut, ut tempore vernali terra
fodiatur, si autumnali arbores plantare velis. Quin-
etiam utilius est, ut terra per totum annum post
fossionem imimota maneat. Praeterea autem etiam

hoc animadvertendam est, fossionem terrae in locis
arenosis^ praesertim quum terram perfodere velis
usque ad aquae fontes, tempore aestiyo institai
debere, quod illo tempore lii fontes altius sab
terra sedent, et propterea major pars arenae
fontinalis e profunditate protrahi potest, atqae
satis constat hanc e profundo haustam arenam
inter fertilissimas terras referendam esse. Secus
autem sese res habet cum terra argillos4y quae aes-
tate nimis dura fit, et propterea inprimis illis anni
mensibus fodienda est, in quibus terra adhuc hu-
mida est.

Pro diversitate terrae et arborum etiam diversa

illius praeparandi ratio necessaria est. Si terra dura
et compact^ est , necessario* quidem major cura et
diligentia in laborando requiritury quam si terra
naturlL su& rarior est: interim tamen etiam ratio
habenda est plantandae arboris. Quod si enim lo*
cum pinis plantare vdis, illius loci solum tantum-
modo frangendum est^ sed si alius generis arbores
in eodem illo loco velis collocare, idemillud solum
ita perfodiendum est, ut illaintus latens arena fon-
tinalis e profundo extrahatur, et superiorem locam

Qcc«pet ; ffBxa tmo «juimodi dAbocauonein utiliiaAe
saa ia plantaxidis populis >wm carece, affirinairitlia-
anum xeriiin peritiasiiims vir sjmmdxgwb (1).

In terra argillosa^ cujus isdlam^darius est, fodiefidi
Ubor com ma}i>ri difficultate cooDtjunetas «st: sed
quoniam illa terra xn universum iiatuT^ su^ ferdlior
est, idcireo aha terrae .per£ossio jninns iiecesflaria
liaberi sciet. Quod si yero tptis istioBmodi hiboxsm
Sttbterfugere nolit, «e non frostra laborme postea
MnmadTertet.

^icunque in tenra argfflosa caedtos syl^ pbai-
tare sibi proponunt, terram arando yertere^ ijique
ea statim arbusta conserere solent. Tali in casu
arbusta quidem bene orescimt, aed mxdb» laetius
tamen ^kw fieri sokt , si terra ibeiie siibftcdja <et >pal3
^ciircacDrveFsa est. jiarbiista sie uon tantntm melins
compreiien4iuat et croscant^ «ed densiores tntnoeis
praebent, et maj<»rem Mgni copiam aiqipfidatmU

In 'uniTersam topus est^ ut terraialtins rper&diatiKr^
m arbores «erere «volomus , coparuin radjiees ^inieixan
altius penetFant : atque idcirco quevons^ .fiigpi et 0hnei

(1) Vid. A. c. w. 8TARING , over het aanp!anUK van Ameri^
kaansche Pojndieren f Friend des VadertandSy 1834^«. 12.

Fecpiriiftt tBmm fihsns TperSoiBmn, <q«iim fraxini,
populi et salices» Dtio hoec poscerkao^a i^enera , po-
pnli et «alioes^ plemmijine plantantitr in tecra,
atiainfii jQuUa sodi praepasatio locim antaa haboerit ;
ope pali lA terra fieri apertoA-y in ea({iie talea pol»
looari solet^ praeterea in iHo opere neqoe asiimad»
vertiuir^ m oortex in infmoDe parae ^ieae a tigno
aepanetnr^ neqiie an tekxa eircoBi taleam l>ene wat-
pacta stt, qiijPBtiam snfainde ipsatt taleae laedantar ,
qood tenra instromeBtiB Teliementiits isaloaiviry et
circnm takas oomprimicur* Jlt qnandioqiadem heec
arborum genera fiLcilius crescunt, idcirco etiam in
illis plantandis minor cura adhibetur: sed expe-
rientia tamen etiam docuit agricolas, nioiiam in
plantando adhibitam levitatem in causa fuisse, ut
plantatio male succederet^ aut arbores certe minus
cito crcscerent. Quoniam vero hae arbores citius
quam aliae crescere solent , et intra breve temporis
spatium sortem, ut ita dicam, cum usuris reddunt,.
idcirco plantatio debita diligentia institui, etpotius
scrobes justae altitudinis et latitudinis fieri debent.
In fodiendis scrobibus animum debet agricola
advertere ad diversas terrae species, et singulas a
se invicem separare , ut in ipsa plantatione radices

arboruiii possint circamdari terr& meliore et ferti-
liore. Qaod si autem saperior .terra moUior cst, et
magnam copiam humi continet, ita ut Terendum sit^
ne playi& abluatur, operae pretium est illam mi-
nus fertili terra obtegere. Sin autem superior pavs
terrae caespitibus constat gramineis , tunc illa mate-
ria conterenda et aggeranda est, ut illae caespites
fngore et bumiditate intereant. Certe boc inprimis
eyitandum est, ut in scrobibus hulU reperiantur
caespiteSy quod illi lente putrescunt, et sic radici-
bus recens plantatarum arborum detrimento sunt.

CAPUT VI.

DK KTSLUNDIS AEBOaiBUS.

OiiiDmi momenti est arbores ex . alio in aliam
locam plantandas summ^ diligentiil eTellere. Re-
ceptio enim succorum fit radicum .extremitatibus ,
sive. illarum fjbrjllis. Quo magis nunc bae fibrillae
evalsione arboris iinminutae sunt, eo etiam certius
arbnscalae plautationis noxias sequelas prae se fe*
rent. Si arbores sine detrimento radicum evellere
possumus, tunc omni tempore anni illa plantatio
institui potest, et arbores jam frohdescentes ex
alio in alium locum transpprtari possunt, modo
solum^ bumidicas ct aliae circumstantiae quaedam
non. impedianty quo minus arbores comprebendere
possint. Admodum noxia itague est multorum
agendi ratio, qui arbusculas juniores in areis po^

sitas manu eztrahunt, neque ullo instrumento utan*
tur, quod radices illa extractione admodum laedi
solent j etiamsi solum humidum sit , et hominum
conaminibus facilius cedat. Radiculae enim isto
modo aut parte corticis suae priyantur, aut adeo
abscinduntur. Multo melius est juxta areas fodere
scrobem tam alte, quam alte arbuscuiarum rar
diculae in terram penetraverint , et has deinde
arbusculas in illam dimittere.

Si fieri potest, ut arbusculae cum glebis effodian-
lar, hoc om&ium optimum est* Pot^t autem id
facile fieri in minorlbus arbusculis , praesertim qnan-
do locus, obi rursus deponi debeant, haud procul
abest* Pinus v« c« quatuor yel quinque annoram
sine magna difficultate cum glebis effodi possunt.
Quod ubi agricolae facere Tolunt, utuntur certo
qiiodam genere palae concavae, quam circum ar-
busculam terrae infigunt quam altissime, et ita
dirigunt, ut gleba undique a solo separata formam
coni aocipiat, et onmes radices integre serventur*

Sin autem arbores majores effodere yolumuSy et
fieri omnino nequit, ut omnes radiees simul sine
ulla laesione e terra evellantury ratio postulat, ut
terra latius circum arborem effodiatur, et radices

lofigidre intervatlo ^h tvunco iradeDtnr. In uai*
Tersnm ttro pro certo habere possnmus, effosado-
iietn ftrboram; nimis arete circa truncnm fieri^ et
pfoptereiEt inprimis etiam majos tempns exigi^ ut
ariK>re9 in alium locum translatae denna crescttnCr
Praeferea arbores mfijoipes: efibdere, et ex atia
ixt alinm locom trans&rre iuteg^raa, cpiidem harum
rerum studiosi saepius periclitati sonu Hoc ita
faciunt. Circum arborem faciunt angustam qui-
dem sed aliquot pedum altam fossam : hanc tegunt
plancisy quibus terra injicitur, ut aer et lux ex
fossa arceantur : deinde per diversa temporum in-
tervalla terram circum arborem aqu& irrigant ,
ut ex residuis nec amputatis radicibus lente radi-
culae undique prodire queant. Quae ubi satis co-
piosae factae sunt, tunc ^bor cum gleba subleva-
tur, et sine magno interitus periculo in locum
destinatum transvehitur. NonnuIIi etiam , nulI4 fact&
foss4y simpliciter usi sunt serr4, cujus ope radices
majores circum arborem undique dissecuerunt, et sic
arborem, ut ita dicam, coegerunt, ut novas radi-
culas illo locQ ageret, ubi dissectio instituta fuerat*
Si ista operatio tempore v^nali peracta est, arbor
sub autumnum transportari potest. Denique etiam

arbores majoi^es tempore hyemali in alia loca trans-
ferri solent. Hanc translationem antequam insti-
tuant, circam arborem fodiunt fossam : deinde
sumunt aquam, quam glebae circumfundunt : et
quando ista gleba frigore et aquae circumfusione
satis congelata est^ arborem in altum tollunt, et
sic una cum gleba in locum destinatum facile trans-
portare possunt.

CAPUT VII.

M SERYANDA YKL ABSCINDENDA RADICE PALARL

J: ositio radicum quam piurimum conducit ad
arboris mcrementum^ quinetiam ipsius aetas magt-
nam partem inde pendeti. In univer^um statuere
possUmuSy quody quo altius unius ejusdemque ge-
neris arbores in humum penetrent ^ eo melius etiam
arbor crescat et aetatem suam ferat^ Omnes e taleis
vel per circumpositionem propagatae arbores babent
in superficie terrae magis baerentes radices y qiiam
illae^ c[uae e seminibus prodeunt, etiainsi ad eandem
speciem pertineant*. Hinc v. c« mori e seminibus
prognatae illis praeferendaesunt, quae taleis propa-
gatae sunt^ laetius crescunt et diuturnius vivunt (l).

(1) Yid. B. c. BNKLAAR , De Frttnd van den Landman »
1837. L 131.

Hinc magni momenti est, ut agricola ad radicuq;i
diversitatem diljgenter attendat, atque ab radicibus
adventitiis probe distinguat primitivam, quae ger-
minationis tempore una cum duobus foliis progig-
nitur « quum contra ea illae adyentitiae postea demum
ex trunco vel ramo circumposito aut talea elici
soleant. Primitivae autem radices -ex eo dignos-
cuntur, quod directionem Kabent in proclive ver-
gentem, quum adventitiae derectionem babeant
plus minusve planam sive borizontalem.

Yerum eCsi primitivae radices in universum po-
^itionem declivem habent, tamen nibiloseciuis hac
in parte adhuc in ejusdem spedei arboribus raag-
nara discrimen est, utrom sciUcet radicem palarem
habeant, an e& careaht. Si hae palares radices
intactae manserunt , perpendiculariter in terram de-
scenduiit, et haud ita mnltas laterales radiculas
habent* Talis arbor majora incren^enta prae se
fert, coriex ejiis diutins nitet, et sero tandem
inmas agit, frons viridior est, et truncn^ altitudiae
et proceritate.sua praecipuc conspicuos est.

Haec ponro commoda, c[uae radices palares arbo-
ribus afferunt , maj ora etiam fiunt ^ quod arbores ,
his praeditae radicibus , densius staro. et succrescere

possant) siqaidem radices singularum arbcH^um , ut^
pote in terram rectius penetrantes se invidem sub
terra non tam facile attingunt et detrimento sunt*
Huc accedit, (jvLod circum tales arbores , propter altio^
refkn situm radicb palaris, alia ligna caedua j sine ipsius
arboris jactura, proyenire possunt. Quicunquede
hac re sibi ipse . persuadere velit , ille oculos modo
conyertat in arbores , quae sua sponte in agris pro^
dierunt, ut videat faas onmes, quod radice palari
non destitutae sint, molto minorem jacturam infiBrre
segetibus yel plantis in ipsarum proximitate stantibus*

Quoniam igitur arbuscnlae; quae suas radices *
palares retinuerunt , laetius et citius crescere solent j
quam illae, quae bls.privatae sunt, idcirco etiam
nonulli putant praestare in sylvis conserendis nonnisi
glandibus uti: primum quod boc modo minores
sumtus faciendi sint , deinde quod arbores e glandi-
bus prodeuntes et nondum transplantatae citius cres-
cant. Nam contendunt post decem annos has ar"
bores aeque magnas fore atque illajs, quas septennes
plantaveris et eodem decennip preterito sternas (l).

(l) Cf. hac de re eximiam disaertatioiiem y Over den aanltg
en de bewerking van woeste gronden voor de kout^cultuur*
Zatphen , 1836* pag. 70 et seq.

Quam vero ob radicem palarem hnjusque com-^
moda satio glandium inprimis digna sit , quae com-
mendetur in sylvis caeduis faciendis, magis etiam
eadem illa ratio commendari debet in ejusmodi syl-
vis^ quarum arbores yelis ut ad justam magnitudi-
nem et matnritatem perveniant. Nam experientift
edocti novimus, sjlvas^ quarum arbores inde ab
seminibus semper eodem loco manserunt , laetiores et
excelsiores arbores proferre, et meliora ligna prae-
bere, quam illas, quae ex plantatis arbusculis con-
stitutae sint«

Hoc enim certe ita se habet in locis ubi terra
argillosa magnam altitudinem habet, et radices
quamvis alte in terram descendentes , semper ean-
dem terrae speciem offendunt, vel etiam in locis
arenosisy ubi diversa strata ejusdem generis sunt^
neque modo duriora, modo molliora, reperiuntur.
Quod 81 enim hbc locum non habet, amputatio
radicis palaris valde utilis esse potest, et conser-
vatio ejus haud raro arbori perniciosa foret*

In universum statui potest, radicem palarem am-
putandam esse:

1°, quando terra , in qua arborem plantare volu-
mus, non unius ejusdemque generis est, sti in

mferioribnfi ejus partibus reperiuntur strata turfosa ,
glareosa aut alius alterius generis.

2^ quando arbusculae, <piae aut primo, aut se-
cundo aetatis suae anno plantantur, non statim il-
lum locum occupant , in quo semper mansurae sint.

Quas ob causas yulgo arbusculae, quam pri-
mum in seminario plantantur , aut iu alia loca trans-
feruntur^ radice palari statim pri^ari solent. Ista
autem priyatio etiam iocum habere potest, ita ut
arbores immotae maneant eo loco, ubi primum e
terra prodierint, modo opera detur, ut pars ampu-
tata rursus cum yiya cohaerere nequeat. Hoc certe
in quercubus adhiberi felici cum successu potest.

ciPDT vm.

D£ RADICIBUS DBCURTANDIS.

uadices decurtare, quaado arbores ex alio in
alium locum transferuntur plantandi causa^ adhuc
valde usitatum est. Dicunt enim radices circumcisas
facilius et citius novas radiculas agere, et per illas
arbores quoque citius in novo loco haerere et fir-
mari. Yerum hanc opinionem unam ex praejudi-
catis essQ, e sequentibus patebit.

Ortus radicum conjunctus est cohaeretque cum
ortu foliorum» Quam primum arbor /rondescere
incipit j simul etiam radix crescere incipit. Ubi
taleae sine foliis aut i^ terra infiguntur, aut in
aqua collocantur , nullae reperientur radices , quam
diu foliorum initia non conspiciuntur. Sic item
arbor^ si non ita crescit^ ut ipsa incrementa in

oculos occurrant, non adipkcetor novas radices.
DuHAM£l.lffS y. G. e terra extraxit complures arbas<^
culas, quae modo aliqiiot exiguos surculos produxe-
rant, atque radici^ iUarum arbuscularum adhuc in
eodem statu reperiebantur , quam in quo tempore
plantationis fuerant (1). {iec mirum* Nam radice^
tunc demum crescere et augeri incipieDjt^ quando
arbor folia sua exglicare coepit, et fibrae inde a
foliis juxta ramos et truncum descendentes cursum
suum in extremis radicum pardbus finiunu Qaod
si igitur radices amputatione breviores fiunt, neoe^
sario illa organa, quae arbori nutrimentum afferunt)
item imminuentur , et p^ istam imminutionem etiam
arbori minores bumores afferentur. Hinc autem

# •

sequitur , ut numerus foliorum a radicibus nutritor
rum muUo minor sit, et vicissim radicum explicatio
et augmentatio coerceatur,

Apud nonnullos nititur hujus amputationis opi-
naca neoessitas hoc fundamento, quod putant,
alia parte arboris irel plantae recis&y alias laetius
vigere. Sic v. c amputantuj? flageUa fragariarumn

(1) Du UAUBL DU UONCSAU, la Pkysiqut dtt arhret,
. Paris I7d8, Tome II, pAge 101.

at co uberior fructuum sit proventus. Sic item
decerpuntur flores solani tuberosi, ut tubera ma-
jora fiant. Ideo item solent nonnnUi radices ar-
borum Talde truncare, quod opinantur fore, ut
propterea major Ibliorum copia sit : at non secum
reputant, radices secpielam esse originis foliorum,
et eam ob causam amputatione radicum numquam
foliorum multitudinem promoTp*i posse.

Itaque radices incidere atque imminuere non
modo propterea nocet arboribus, quod bae non
tam cito comprebendunt et crescunt, verum etiam
quod ista per amputationem radicibus illata vul-
nera in universum toti arbori ipsiusque incre-
mento obstare solent. Interim tamen negari non
potest , bortulanos nonnumquam de industria ra»
dices vulnerare. Cur autem boc faciunt? Ut ar-
bores frugiferae copiosiores fructus proferant^ etsi
probe aciunt, se bac actione sua ipsi arbori ejus-
que incremento nocere, T^PP^ quod multo pau-
ciores succi crudi ad arborum superiores partes
aflerantur, allati vero et elaborati in iisdem illis
partibus diutius baereant« Quft commoratione lon-
giore evenire solet, ut arbor uberiores quidem

gemmas frugiieras proferat,, et e floribus fructus
facilius proveniant, sed ipsa tamen arbor in cres*

cendo remaneat atc[ue adeo contristetur.

Porro ex iUa radicum vulneratione alia item in-
commoda oriuntur. Sic v. c. Tulneratae radices
materias in se recipient, quae in radicum fibrillas
penetrare nequeunt» Amputati rami recipiunt in
se coloratos bumores y qaod fibrilke non &cinnt. £t
quoniam contextus radicum minus est compactus , or-
ganaque elementaria majorem babent ambitumy quam
hoc in ramis truncoque locum babet, inde sequi-
tur, ut amputatae radices multo facilius alienis ma-
teriis praegnantem aquam insugant, quo nibil
potest esse arbori perniciosius.
* Praeterea ista radicum yubieratio ideo etiam
noxia est , quod per eam residnae radicum partes
saepe putredini exponnntur, siquidem radices
ambiens oxygenium se ex parte conjungit cum
ligni carbonio, quft conjunctione solida ligni ma-
teria imminuitur, et aquarum penetratione sensim
dissolvitur (1).

(1) Vid. A. p. DBCANDOLLB , La PhtftioioffU v^italt. Paris
1832, Tome III, pag. 1300.

74 •

Uac insuper aecedunt alia mala. Saepe videmus
vetustos truncos communicare cum ramis suis initia
futurae dissolutionis* Hinc v« c. magni interest
in salicibus non detruncatis, utrum taleae desuman-
tur ez arboribus exesis putredine , an vero a sanis ,
quum prioris generia taleae plerumque vestigia cor»
ruptelae jam in me^io secum ferant. £adem autem
kaec corruptela, ouae truncis et ramis accidere
solet, multo pemiciosior est in radicibus, quando
semel existere coepit. Mam organa ejus elementaria
majorem babent magnitudinem , quam organa illa
trunci y et praeterea minus sunt nutrita , ita ut mi'>
nus contineant materias alienas. Hinc succorum mo-
tus celerior est, et putrefactio facilius sese per
tptam radicem extendet. Haec autem putrefactio *
radicum yulgaris rcs est, et multae arbores perennt,
etiamsi extrinsQcus sanae videantur, soli radicum
inopia« Negari quidem non potest, varias causas ad
banc putrefactionem multa conferre, sed initiahujus
mali saepe oriuntur , quod arbores , quo tempore plan*
tabantur, quod ad iradices suas^ non satis soUicite
tractatae sunt.

CAPUT IX.

D£ DESGISSIONB SVBrJHflTATIS ARBORUtf.

Jllaltis in loois usu receptam est , ut nulli longio
res tninci , quam septem vel octo pedum planten*
tur, et illorum superiores partes una 'Cum ramis
lateralibus abAdndantur. Haec ratio in patria nostra
fere ubivis in plantandis ulmis observari solet : non-
nullis vero etiam in locis idem fieri solet, quando
quercus et fagi^ nonnumquam etiam ^ quando salicea
non detruncatae {^ehietwilgen) plantantur. Quae
tamen ratio agendi in universum comprobari noD
potest, et qoae non nisi raro aliquam utilitatem
afferre videtur. Ejusmodi cacumine suo privata
arbor tunc demum frondescere potest, quando
truncus sufiEicientes succos accepit ad formandas et
explicandas geomias. Simul cum ortu novorum

sarcaloram, etiam novae radices fbrmantar, ita ut
ad illad asque tempas, qao haec formatio locam

habeaty omnis hamorum receptio non nisi aat in
radicibas per saperstites fibriUas , «aat per yalnera
majoram radicam fiat. Itaqae comprehensio ar-
boris ab hoc ortu novarum radicum inprimis
pendet. Saepe enim fieri solet| ut arbor cacumine
suo destituta subsequente anno non rursus fron-
descaty quando antecedente anno aut paucos modo
aut parvos tanlum surculos protulerit. Gausa hu-
jus interitus arboris potissimum in eo quaerenda
est , quod surculi aut non satis firmi , aut non satis
numerosi erant ad producendas necessarias radi^
ces y atque vetustiores fibrillae vim stfean absorben-
dorum humorum amiserunt , et intermortuae partes
radicum yulneratorum item nullos homores recipere
amplius quennt.

Ubi vero arbor, cacumine destituta, laete suc-
crescere coepit, multos habet surculos, e quibus unus
modo remanere debet tanquam primarius , dum re
liqui passim amputandi sunt. Interim complures anni
praetereunt , ante quam ille primarius surculus bonum
truncum efficiat, et radices undiqueversus dilaten-
tur. Nam hoc in re arboraria certum est , radices in

eadem proportione , qua ramos , crescere , et illas se

non posse multiplicare , qoamprimum arbor non

nisi tarde crescat* Atque hinc etiam evanescit illa

^a multis tam,saepe laudata ratio, cur arbores tem-

pore plantationis cacuminibus suis privari debeant,

ut nimirum radices sic melius explicare se pos-

sint, (juum isti multiperverse opininentur, succos^

ad x^ucumina alenda necessarios , post horum ampu-

tationem, unice ad majorem extensionem radicum

destinatum iri*

Porro animadverti) id quod vulgo fertur, non

semper locum habere, amputationem scilicet cacu*

«
minuiTi multum prodesse incrementis arbuscularum,

quando tempore aestatis magna siccitas dominetur^

quum contra ea superioribus annis post ainputa-

tionem arbusculas ob nimiam siccitatem interiisse

idderim. jCausa hujus interitus haec est. Gacu-

minibus adhuc instructae arbusculae jam cito ex-

plicant verno tempore suas gemmas , arbor jam

plena frondium est, et radices- jam satis auctae

sunt circa adventantem aestatis siccitatem, quin

etiam tenuiores radicum fibrae jam altius in hu-

mum penetrarunt ; quae omnia efficiunt y ut arbori-

bus siccitas aestiya superiorum partium terrae minug

noceat* Qaod longe aliter sese habet ratione ar-
bcnrum cacuminLbujs carentium. Hae arbores cum
ramulis omnes suas gemmas amiserunt, et prius-
tpum noyae subortae sint, et arbor frondescere^
incipiaty vemum tempus, subinde etiam adeo pars
aestatis jam praeteriit, ita ut circa illud tempus
siccitati exponantur, et defectu humorum gemmas
evolvere suas nequeant.

Praeterea ista amputatio cacuminum ideo etiam
noxia est, quod trunco per istam nimia vulnera-
tio infligitur. Lignum, amputato cacumine^ expo-
nitur aeri atmosphaerico et illa expositio efficit, ttt
illud lignum circa vulnus trunco inflictum dkv
riatur et sensim dissolvatur. Quod' si arbor dto
crescit , et ille primarius surculus , de quo supra
dixi , cito cum trunco in unum coaluit , tunc po*
test illud arbori per amputationem iUatjam vulnus
quidem cito obtegi et cicatricari, sed nihilo secius
tamen ille semel vulneratus locus morbidus quo*
dammodo manebit, et sequente tempore in causa
erit, ut universa arbor languescat et ad interitum
yergat. Multi quidem putant, vulnus arbori illa»
tum innoxium esse, quamprimum illud cortice ob
tectum sit, sed iidem hi non reputant^ si pars

mortaa in ipsa arbore lateat, et illa pars semper-
humida maneat, tunc ipsam non modo lente dis-
solvi, sed etiam proxima quaeque sana ligna suc-
cessu temporis item corrumpi.

Ad quae omnia si animum advertimus , ampu-
tatio cacuminum in locis apertis fere unice com-
mendari potest-, ut ne arbor vento nimis agitetur.
Verosimiliter etiam illa amputatio tunc utiliter in-
stitui potest, si arbusculae supra modum radicibus
priyatae sunt.

CAPUT X,

DB RAMIS DSCURTikNDtS

Jam antea diximus , in arboribus effodiendis siun-
mam curam adhibendam esse radicum , et in plan*
tandis arboribus radices nimis decurtari y valde noxium
esse. Jam igitur si volumus, ut arboris translatio
minimo cum periculo conjuncta sit, non modo illius
radices^ -Terum etiam rami, quantum fierl potest^
conservari debent. Necessitudo enim inter radices
et ramos arctissima est. Haec autem non am-
putatis radicibus et decurtatis ramis omnium optime
intacta manebit, ita ut arbor suas functiones so-
lito more excercere queat, ubi neutrum locum
habuerit.

Succiy qiios radices in se recipiunt^ duplicem
mutationem subeunt^ nimirum ratione quantitatis

et qnalitatis. Quod ad qaantitatis matationem ,
illa in eo existit, ut succi evaporatione amiae mi-
nuantur , et partes solidiores in planta remaneant.
At yero quod ad qualitatis mutationem spectat^
iQa in eo cernitur, ut oxygenium a materiis oxy-
datis liberetur. Illud per radices allatum acidum
carbonicum dissolyitur, quod oxygenium libera-
tur a carbonio , quod in planta riesidaum manet y
ita ut materiei augmentum arboris respondeat quan-
titati carbonii ^ quod in acido carbonico foliis allato
continebatur. Atque quum haec evaporatio et
elaboratio succorum^ adjuyante luce et calore, in
foliis perficiuntur , et incrementum prboris ab his
functionibus pendet; rationi omnino consentaneum
est, periculum» quod fere semper plus minusve
cum plantione arborum conjunctum est, tunc mi-
nimum fore , quum arbor alio loco collocanda suas
radices suosque ramos iUaesos retinuerit, atque
adeo foliis et ramis abundet.

Hinc in patria nostra jam diu usitatum fuit,
amygdalos persicas in caldario deponendas ita effo-
dere, ut quam minimum detrimentum radicibus
afferretur, nec rami amputarentur. Quinetiam
edocti sumus, has easdem arbores nihil detrimenti
I .6

capere, si e caldai*io desumiae in aSrem liberiorem
transferantur y modo eaedem cautionts «dbibitae sint»

Propter haec commoda etiam illa ratio deplan***
tandarum arbornm cum integris radi^bos et ranxii
nonnuUoA aectatores nostrae aetatii babuit^ atqiie
inptimis in Anglia stswARn (1) et uojiKS (2) factiJi
oetendernnt^ quantum ars et soUertia hac in parte
valerent , si quidem bi yiri majores arbords una cum
suis radicibus et ramis deplantayunt« Yerum tAmea
propter Hiagnas expensas, quae ad banc agendi
rationem necessario requiruntnr^ ipsa non admo^
dum commendari potest. Interim tamen inde di^
dicimuSy quid fieri in majoribus arboribus posset^
et eo incitati snmus ad omnes illas curas in mino^
ribns arbusculis adhibendas , praesertim qunih haeo
omnia sine magnis sumtibus peragi queant«r

Licet in quibusdam casibus arbores integris radi^
cibus transporlari possint^ tamen saepe etiam fieri
potest, ut eadem ratio neutiquam locum babere
queat. Sic etiam res se habet cum decurtandis ta-
mis« Nam quo plures radices arbor effodiendo perdi-

(1) The Planter's guide. 1 vol, in 8®. , Lond. , 1828.

(2) Tram. of tke hortiwlt. sodety Londm, Yol. VII. p. 36.

derit , eo plures etiam rami tanc incidendi sunt, ut
proportio inter illas et hos remaneat. Unde se-
quitury ramos praesentibus radicibus sufficientibus
non decurtandos etsv, sed quamprimum radices
per effossionem numero pauciores factae sint, ramos
amputari debere (l).

(1) AgricoU ARY YAff PROOiJfiif in disserlatione saa , Over
de HouUeelt y uiifgegeven door de Mamischapp^ ter he--
vordering van den landbouw , Amsterdam 1794 , jam saadet
nallos ramosy io deplaotandis qnercabus jonioriboa am-
]»Btare , aed baiie operaUonem ^otiot trai f el ((natti(lr aa-
noe seritts inetitaere.

t^ t

CAPTJT XI.

DB ARBORUM PLANTANDARUM TEMPORE.

lliu mnltumqiie disputatum est, utrum arbores
tempore autumnali, an contra ea tempore yemali de-
plantandae sint, et vel .sic tamen de eo nondum
harum rerum periti consentiunt. Experientia inte-
rim tamen nos docet, utrovis tempore arbores felici
successu plantari posse* Mihi videtur tempus ver^

num bas ob causas magis idoneum : •

l^ Miigni momenti est, ut arbor^ usque in yer-
num tempuSy omnes radices suas retineat. Etsi
enim arbor tempore byemis, ut ita dicam, quiescit,
tamen radices nonnullos succos bauriunt^ qui in
arbores (quod rami aut nihil aut parum modo eva
porant) maximam partem remanent , et occasionem

praebent gemmis, quae accedente yerno calore sese
explicent. Jam igitur, si arbor autumno plantata
est y laesione radicum numerus organorum *succos
haurientium imminuetur , et ideo <{uoque tuinus succi
in arbore adeunt. Unde sequitur j quod arbor non
tam cito frondescere queat, minores surculos no-
vellos proferat , et minoribus foliis gaudeat.

2^« Tempus vernum illud est , quo novae radices
gignuntur, .quum bae una cum foliis proyeniant.
Itaque tempus plantandi arbores yernum melius
mibi videtur , quam autumnale. Quinetiam yidemus
nonnullas arborum species medili aestate plantari
posse, quod rursus noyae radices proveniunt per
noyellos surculos aes^yos, et bae ipsae radices suf-
ficientes succos adducunt, quibus arboris compre-

bensio efficiatur.

♦

Sunt yero etiam nonnulli, qui putent, radices tem-
pore autumnali et byemali progigni, quique prop^
terea statuant, arbores tempore autumnali plantan-
das potius esse, quam quoyis alio tempore. lidem
hi, ob supra memoratam causam, contendunt,
arbores autumno plantatas circa vernum tempus,
quo folia se explicent, solo jam firmiter inha^ere.

Yevmt^ ho^ ia ^rore v^rs^i, uAicuiqaep^ti^bit, quam
primum m^Q sffhqm effodirt , quo ^empore mJk
fplif^ liab^Qt t et r^i}ipc}S a^curfi^t^ cp^templetm'.

Origo hftjai ^rppeft^ opinioni^ ha^c e$se yid^tuf ,
quod mnltfu^ ai*I^(u?e4^ iuprimif eae, quaQ multcMi
stQlpi)«3 pypfcvuutf praetpr jradip^s sim ^tlwn y^'
mos subterraneps h^^t i qui nulla iu jre a reU*
quis ramis differunt, nisi quod loco foliorum squa-
nm b»bejQt, §x qui pr^ietQr^ plerumque nonnisi
parvifl radicibue py^ediri supj, \\^ ut hi PWTfiM^li
potiu^ radices, qutm qnidsm Pami m& yideaatuir,
nee msi 0oUerU& siugulari ^ y^rjg j^pdiQibVL^ digup^^
queam« Hi autem i^ami siib^rr^ii^} , utppte A^ri
atmo^pbaerioo hujusqne immutatiPAibujsi minus ^^fr
postti, etiam tempcare hjem^f mpdp fplgm wn
m Dtmium, accreseuat. Alquf^ Mi^Q namkvM

opinari mihi yidentur , yeras radtofS ^txm p^f^

hyemi^ ii^cremfittt» fi4p^e(l).

(1) Hi r^Bjii spl^H^rra^lH ppi^imni p^f leia rep«rili9t9f i9 illifl AT»
boribus, quae per taleas, submeraionem etc. propagatae aant.
Oriuntor yero inde, qnod geramae ramorum terra teette
se pab bqmo expUcant , et npn fupra terrapi se erigni^i |
sed infra illam ex plano prorepunt. Hae partes prae

«#e^i^ immj^rQpQs §Moniii oflEerpe fohi^t.

i\ Sl arbor^ tempore verno pliqitamur, vul-
a^rfi r«dicibu$ iUnta faciUus sanari 'ppssuut* Ha/ec
enim vulnerA similitQr atqu^ illa j quae trunci
ramique acceperinty per fibras a foliis descenden-
tes le&t^ maj^gina suborto et cicatricibus sanari
debent* Quodsi Igitur arbo^es tempora autumqali
plantantur^ looa vubiierata jam admodum intar-
mortua eruot, antequam circuitus margiois locum
habere potest, quod ilk margo demum cum gem-
m«rum nplicAtiond inittnm sumit.

i% Si iarbo?es m locii magis ap^ta, qwm iu
quibus a&tea i^lAterupty transferuntur ^ ideo letiam
vernalis plantatio autumnali praeferenda est , quod

iqrbor t^mpgfe vei^no io ejuamodi locis plantata
#9nsim 9«psimque aSri ^ veato aUi^que impedimentis
f^<^uf e| miiu)r| oum perie»lo assupscere potest.

5^ Pprro arbuscuke miiioi^es f^irca hyemem plau-
tajtae magis obnoxiai9 eru^t frigpri , et per iUad cum
terr& circuBojeQta quodammodo in aitum tolluntiArt
majores qpnjtra ea magis vi ventorum quassatae po-
^itionem' suam direQtam amittent et decUviorem
accipient. Quae inobmmoda per plantati<mem tem**

pore veris mstitutam evitabuntur, quum circa sub-
seqnentem hyemem radices egerint, et sic magis
frigoris et venti noxis resistere queant.

6^ Praeterea etiam ista plantatio aulumnatis in
locis humidis minime instituenda est, quod terra
circa arborem per illam mollior facta est, et eam
ob causam aqua in illam penetrare, et ibi morari
solet. Quo evenire videmus, ut radices putredine
intereant. Sin igitur in his locis humidis circa ver-
num tempus arbores plantamus, hoc incommodum

non modo evitatur , sed terra etiam potest in scrobi-

bus autumno factis per hyemem sicca fieri.

1\ Tandem si taleas conserere volumus , id inpri-
mis verno tempore fieri debet. Nam hae taleae
debent succos , ad gemmarum evolutionem necessa-
rios , unice propemodum haurire per partes inferiores,
ubi contextus denudatus est. Si igitur taleae autumno
conseruntur, periculum est, ne extrema tela vim
suani imbibendi humores amittat, et propterea
ipsae taleae tempore verno necessarios succos non
adipiscantur. Qnod ubi locum habet, talea plantata
defectu succorum tempore vefno inter lignum et

corticem nimis sicca erit, quam quod novum stra-
tum cum vetere recte se conjungere et coagmentari
queatv Quod vitium inprimis detegi^ur in yetustio-
ribus salicibus et populis , in quibus medituliium
saepe a reliquo ligno separatum est ; quaeque sepa-
ratio a nonnuUis quidem nimis celeri incremento ar-
boris tribuitur , sed mihi potius originem suam inde
habere yidetur, quod talea jam initio, ob causas
modo memoratas, succorum defeCtu inter lignum
et corticem laborayit.

CiPUT XII.

DB ARBORUM POITENDARUJII INTlCRyALLIS.

In universam dici potest, arbores dense plantandi
cousuetudinem admodum yulgarem esse* Hoc par-
tim fity quod putant, se mazimum lucrum tali modo
percepturos esse, partim quod arbitrantur, arbo-
res tali modo melius crescere posse: quod initio
confirmari videtur, si quidem arbores cito altiores
fiunt. Terum tamen ista agendi ratio noxia est,
idc[ue has ob causas:

l». Quod arbores revera minus bene crescunt.

2®. Quod lignum minus bonum fit.

3°. Quod majores sumtns etc. in conserendis ar-
boribus requiruntur.

De quibus singulis impedimentis nonnuUa sub-
jungam.

Quod «4 primum impfidim«iitum , certum est ui*

. mi^ d^Pis^ fi^M 0>^I)orQs s^goiiu lorescQTe, et nw

Qumquitm adno da^iuer^ omnim) crescQre. Hoo

primo Iqqq }» r»dicibui9 adpMrett quod hne Bibi

iAyi(^m ^ iacremeAtA Aj^^boram aecessarios snc^

^piunt. H|nc, m ita diqam» lis 9<ib terra jam
ItiLtim oritur, qme multi^ «rboribns pernoxia
^U N«m m»teiri99 spIiibUes et nutritivi^ in terra
9X$i^tfiQtes wjm yi ^ttrftbuntnr^ quo major est
numerm fibrilUmm humoresin se reci^emiwn,
et ad robustiorem arborem pertinentium. Unde
««qmtur, Ut, qup yobustlor «st arbm^, eo plures
succos attrabat, et quo infinmor^ eomi^cnres per«f
cip^r^ queat (1)» QuiA etiam b»e ipsae robustiores
arbores e:^ ist4 lit^ sm d^triment» eapiunt proptev
d^fptum imtrimeAt^umy «tque dum ilk ipsa lii
int^r bftS robustior^ p^mAUet, etiam ex bis aliae
ab «liis sup^r^mur^ Jf^m quamprimum arboiF ad
cri99Qendum mcmmo^ «ucfios aou aeoipit, ipsioa
iucrpm^ma d^fic^r^ in^jpiui^t, ^t AOveUi surculi nul
m^priQS ai|t minores ^vimi pro ratipne soccorum^

(1) Vid. A. P. DB CANDOLLB y Phtfitologit vegUolt, Paiisl832
tome 111. pag. 1471.

quibus arbore frui contigit* Atque hinc etiam ni-
mis dense satas arbores tandem crescere necessario
desinunt, uti luce clarius adparet in nimis dense
consitis pinetis. Nonnumquam enim Tidemus pineta
idginti yel triginta annorum^ in quibus arbores
jam per plures quam decem annos crescere desie-
runt: quum contra ea alias arbores ejusdem speciei
et aetatis , modo pro dimidia parte laxius plantatae
sint, priores amplitudine ter quaterque superare
Tideamus.

Tum quoque nocet haec nimis dense plantatio
arborum qualitati ligni.

Quo magis enim arbor luci e:(posita friit , eo durius
non modO) compactius et ponderosius fit lignum,
verum etiam eo majorem • calefaciendi Tim babebit ,
et eo diutius putredini resist^. Calore solis pro
parte evaporant per folia humores , et acidum car-
bonicum dissolyitur, a qua posteriore functione
inprimis ligni durities pendet, quod oxygenium 11-
berum , evadil^ y carbonio relicto. Quo majorem
igitur vim calor solis in arborem excercet, eo ma-
jori etiam cum vi illae functiones peragentur , et
modo memoratae qualitates ligni in eadem propor-

tione augebuntur. Hinc fit^ ut arbores a reliquis
rmotae multo durius lignum babeant, et ligna cae«
dua sepis vebementius et melius ardeant, quam
ejusdem generis ligna e sylTis desumta.

Denique quod ad majorem laborem et majores
sumtus spectat) bae tenenda sunt,

Si V. c. in conserendis sylvis arbusculae per
duorum pedum ioteryalla a se invicem plantantur,
et in tali causa septies mille et nonaginta arbuscu-
lae requiruntur, tantummodo inter idem spatium
propemodum mille et ducentae requiruntur, quam
primum arbores per intervalla quinque pedum a
se invicem plantantur, quod ne sextam quidem ar-
bnscularum partem facit. Si igitur priorem plan-
tandi modum sequimur , septem illa, et quod excur-
rit y millia complebunt modo unum jugerum : quum
contra ea, si alterum modum plantandi institui-
mus, eadem illa arborum quantitas sex jugera
complebit (!)•

(1) Vid. H. COTTA, Anweisung zum Jf^aldbau. Vritfe Auflage.
Dresden 1821 , p. 289, Ubi simal plares tabulae inye-
niuntary in quibas numerus arbuscularam pro diversitate
plantandi respeetu distantiae necessariaram indicantur.

fii hid manifbftttiin m^ si amnittdvmimttB mth
ad j^rettam ipsartim drbuSGuIarum ^ tum ad dtimtttd
in facieudift d6toblbU9 et plalitandi^ tttbuS6ulis t^
qnisitos, non mddo impe^as multd minore^^ s^d
etiam laborem multo minorem exigi, quamprimum
in plaAtatione arborum per majora ifitervdla pito-
gredimur.

Attamen multi Ve^aiitilif iia opinione^ £cfre ut
mdjore» i]ke impetisad per denilidtem pkntAtidtitim
fiicttie, cito compensentut mox S^qttente elcii^iond
tionniillarum arborum , quineliftm 6um Ittcr^^ Ad
ipsos redeanti Sed iidem illi hotk ^e^um fepuumty
arbores ob nimiam densitatem mintts ateBc&^e^ et
illam entcidionem jam locum bober^ debere, anie'-
quam excisae arbarei t^nti sint prcrtii, ut pet UIm^
rum venditionem eicpetisaft eieputtga&tttr.

Quis liutem e% his sttpra dictis non videt ^ arborum
^ationem ttimid dens^im minime commendandam esse?
Quod item in cultura onmium fere plantanutn oeoo^
nomicarum locum habet; satis enim adparet ha-
rum proventum valde augeri possey si fructus fru-
gesve minus dense seminentttr attt plantentttr.

Interim tamen perdifficile est certam mensuram

constitiiere, non modo qttod certo determinari vts
potesty qnantum spatium arbor necessario requiraty
ut bene crescere possit, yerum etiam quod illud
accommodari ddkt qu^itati terrae et ^neri plan-*
tandanim arborum* Quodsi eniln fllild ^patium
nimis magnum est^ minora commoda ^i. plantatioM
percipimtis, atque si nimis angustum est^ nocet
illa angustia incrememmto ftrboi^um»

Quum autem hoe ultimum locum kabet, tu&o
duplici modo occurrere possnmus incommodis ex hat
nimia arborum densitate pro^enientibus t primum
excisione nonnuUMrum^ deinde amputatione ram<^
nim# Uterqtte modus ioitio proderit arbotum itt-'
crementis, sed ceBrtum est, majora incrementa per
amputationem ramorum procreata nos specie fallere*
Quoniam enim proportio inter ramos et radlces per
amputationem ramorum eadem tton manet^ srbor
quidem eosdem succos aocipit^ et eam ob causam
numerosos et robustos surculos noyellos effundit^
sed Tel sic tamen illius inGrementa rnrsus lente
imminuentur, et mtrXy quam piimum illa sublat^
proportio restituta erit, arbor in pristinum statum
suum recidet* Quodsi igitur haec amputatio ^amo-
rum subinde repetitur , cavebis quJdem , ne arbores

•

intereant, sed increinentain Ugni nou comparari
poterit cam iis arboribos, qaibus major radicum
extensio excisione concessa est*

Interim tamen haec excisio sive evulsio nimis
sero institoi solet, et plemmque tunc demum,
quando rand arborum se jam diu mutuo impHcue-
runt. Plerumque enim non ad id animadvertunt,
spatii defectum prius sub terra sentiri, quam in
aere, ita ut saepissime radices jam invicem de
attractione succorum diu certaTerint, antequam
mutuam ramorum implicationem cernas. Hinc saepe
frustra instituetur quaedam excbio, si nimirum
arbores jam per longum tempus nimis dense juxta
se coUocatae fuere. Istiusmodi quidem arbores mag-
nam celsitudinem accipiunt, at paucos tantum ra-
mos habent, et pauciores radices, quippe quae
multiplicari non possunt , quoniam truncus nimis
longus est, et folia eam ob causam nimis a radici-
bus remota sunt, ita ut inde adscensio et descensio
succorum nimium quantum impediatur. Hoc enim
experienti& edoctus novi, siquidem optimus parens
meus se coactum vidit exscindere sylvam fraxineam
quatuor jugerorum, etsi arbores tantum quadra-
ginta annos satae fuerant, atque in lerra bene

subacta et ipsarum naturae conyeniente stabant,
(juoniam arborum numerus pro sylyae magnitudine
nimis magnus erat , et tam cito in altum excreve-
rant, ut truncorum circuitus per aliquot deinceps
annos idem maneret, nec satis incrementi caperet,
licety at aliquanto serius, e sylva subinde quaedam
excisae essent^ et post istas excisiones unicuique
residuae arbori amplissimum spatium ad crescen-
dum datum esset.

ciPUT xm.

DE IPSA ARBORUM PLANTATION£.

Ante omnia in arboribus plantandis illa cura
adhibenda est, ut ipsae quam citissime serantur,
ne radices exsiccationi nimis exponantur. Hoc jam
antea diximus, et simul etiam illa occasione monui-
mus y jam ob hanc etiam causam melius esse , ut agri-
cultores sua ipsi haberent seminaria, quam ut
arbusculas ex aliis locis arcesserent, quoniam fibril-
lae exsiccatione jam eito suam succorum haurien-
dorum vim amittunt. Si autem arbor jam aliquan-
diu, antequam rursus plantari potuit, e seminario
sublata , nec terra tecta est j optimum esse putant , ut
radices ante plantationem in aquam quinquaginta
quinque vel sexaginta calox^s gradus habentem im-
mittantur, in eaque per quadraginta quatuor horas
submersae maneant.

Porro opera danda est, ut in arborum plantatione
optima terra non in fundo scrobis conjiciatur ,
verum ut in illa terra radices plantandarum arbo^
rum coUocentur , praesertim quod ea, ubi aliquamdiu
aeri exposita fuit, satis motlis est et tenera, ut in
omnes radicum ii\]terstitia penetrare easque com-
plere queat. Ut autem baec interstitia evitentur,
atque simul curetur , ut tenuiores radiculae ab omni
parte terram attingant, arbor plantanda pauUuIum
attoUitur^ et rursus deprimitur et moUior terraiUis
manuum ope circumjicitur.

Praeterea etiam haec cura inprimis adhibeatur,
ut radices rursus eandem, quam antea habuere,
- positionem recipiant, nec perversa positione prae-
pediantur incrementa radicum. Atque hoc prae-
sertim in plantandis majpribus arboribus ab Anglis
magnqpere commendatur, idque non sine ratione,
quoniam radices, si naturae suae contrariam posi-
tionem adeptae sunt, potius interibunt, quam aliam
positionem resument. ^eque tamen idem hoc in
minoribus arbusculis negligendum est: neque opus
est, ut dicamus, quam peryerse nonnuUi hac in re
yersentur, quum adhuc multi reperiantur, qui
modo caespitem pal& in altum toUant^ arbusculam

7* •

100

lioc loco ponant, et dein caespitem reponant, et pede
vel pal& comprimanty nec de terra subigenda^ aut
radicibus bene componendis cogitent. Cujus ne-
gligentiae detrimenta plerumgue jam haud ita multo
post manifesta fiunt.

NonnuUi nobis suadent, utije esse, ut radices
plantandarum arborum in scrobe aqua perfun-
dantur ^ et deinde bumefactae radices moUiore terrft
obtegantur, , atque ut baec aquae infusio terraeque
obductio tam diu repetatur , donec terra aqnae infu-
sione tenuioribus radiculis adbaeserit. Haec agendi
ratiq inprimis commendari debet in terris arenosis j
sed in bumidis et argillosis illa arbori plus oberit^
quam proderit, quoniam in bis terrae generibus
posterioribus omnis cura adbibenda est, ut aeri
aditus ad radicem apertustsit, et ille aditus aquae
usn aeri occluditur: quod nonnisi noceri arbori
potest. Atque idcirco arbores etiam plantari non
debent, si terra nimis bumida, aut si tempestas
pluviosa est , quoniam tunc radices aqu& abundante
perire aut putrescere solent.

In uniyersum statuere possumus, arbores non
alte plantare utile essCj quod tali modo non tan-

101

tum ai:bcnrQ6 faeiliAS radicQs aguiit, vQCum etbm
ipsae melias cresGieare ia postcarixm soleut* lo paftria
m^tra fere ubivis arborea nimis profiuide terraft
immil^uotar: quae ageiLdi uorma facit^ ut a^r di£-
fioile in solum usque ad radices peryeiiire. possit^
fit quampriimum id ita est, tiinc se(|uitux, ut illiG^
iACKemeatQ arboris tam neeessaria eqnjxLnotio oxj^
gmii aeria aitmospkaerici cum carbonio prope radicea
locum non ita^ ut p«r est, babere ipieat. Ntqiie
etiem radicfis^ initio salesm, nuttam coaunodum
percipient ex feitiKtal» supeiiriori& terrae» Deaiidd
«Utem dmabunitua! radices se ad terirae aaperfieiem
eirij^erey ut ibi aeocsairia mitrtmenta repeviioit;
Yeriim boe qitoque cum iucommodis conjunctam
est* Kam ai radices admodum profbnde positae
sunt., fau|4o arcu snr^im fkotaiitun qua flexione
retardatio suQcorum orttur arbori noxia.

NeuiiuUa arborum g^era boc sibi proprinm ha*
bent) ut, quamprimiua radiees ipsaram nimis aite
sub terra;^ iulerplaiitalae suut^ novum ordinem ra<-
dicum in&a bumi auperficiem agant: neqne raro
reatituHur boc modo ab ipsa natara, quod manu
bominpm depraTatum erat.

Ubi vero natura hanc viam sibi non aperit,

102

^aepe fieri yidelNuaius, ut arbores in caoaminibus
suis moriantnr, et rami laterales quidem in longitudi*
nem Se extendant , non vero in altitudtnem attoUant*
In tali causa parvi novelli surculi ramique musco
obducti luculentissima .documenta in deteriiis ver^
gentis yegetatibms manifestabtint» fixcisio arbprum
yel etiam amputatio ramorum frustra instituuntur^
nec quidquam' cum &nctu adfaiberi potesi , quo
ejusmodi.axbor laetesuccrescat.

Interim tamen non in omhibus locis <»nnique

tesfk potest eadem profunditas in plantandis arbo-

ribus obseryari* In locis arenosis y. c* magis pro*

fande plantari potest, quia bumus faeilius et ad majo-

rem altitudinem exsieeatur, et arbusculae propterea

magis expositae sunt humorum defectui ipsis inte-

ritum allaturo* Contra ea necessarium est in terra

duriore et magis compacta^ ut arbcKres non profunde

pknientur, q^ippe quae aerem usque ad radices

arborum penetrare ^gre sinit* Atque binc in

terra ]irgiUosa 2iibil melius facere possuinfis , quam

iita pkntare ari>ores, ut modo pauliulum infra

terrae superficiem consiistant* In 'gusmodi casu

scrobes fere tota complentur terr^ et impo]^untur

isti terrae arbores, quae, ubi alicpiamdiu sic stete-

103

runt) saa ipsae vi in terram descendent. - Hanc
agendi normam saepe tam £dici cum successa-op-
timus pater meus adhibuit , tit eventus exspectatio-
nem ipsius longe superaret.

Variis modis ccoati sunt. harum rerum periti
arborum oomprehensionem adjuvare. Sio v. c. non*
nalU sulcam! ducunt circum truncum arboris, ut
aqoam pluviaiem ita colligant. Quod tamen impro*
bandam videtur. Nam tempore plavioso nimia
aquae copia circum orborem ejusqoe truncum re-
manebit^ quam contra ea iste faotus sulcus tem-
pore aestivo majorem etiam siccitatem afFert.

Unum et optimis remediis contra nimiam sie-'
citatem in eo consistit, ut terram circum arbo-
ris truncum conferv& cingamos, cujus sUperior
quidem pars condurescit, sed intus tamen humida
manet: praesertim quum aquae^ vapores ex aere
avide imbibaty et sic terram penitus exsiccari haud
sinat. Quopiam va:o in omnibus locis illam con-
fervam non ad manum habemus, praestat terram
circum truncum arboris obtegere foliis, et illis ter-
ram superinjicere. Praeterea in locis sterilioribus
et aridis admodum utile est humum circum arbo-

104

rm €aespi|iibtt$ oraare :, quod ul^vi3 ac sioe magni»
impeiMU» fmsi» potest

Si a^ieiD arborum «numwuf; uq» uimU magnufi
est, et aqua in viciuia ad^i^ admoiwi utik
erit, siccitate terrae id postulante, recens plan-
tiit94 a?Jbor^ aqiL& pecfandftce» la lioc autem
cMu ddlbemus amd modo laajocem aquae co-i-
piia^ «dli£bei!e> quaoi saepiua minori copil uti*
Atque in uioiiTeraum statno^ possnmus, agricuho*
r^ f^«9 nimi^ parjeere^ etpntare, se iterai& per*
fiMiPQ^ idim commodum ohtinere , <pim <pium
semel miU<^Qi^ copiam. aquae adhibnertnt. Quod
tamen noD^ yeirum esti Nam si hunuim minore acpiae
copili lAAlummodo perfoEndimus., illa dtius calore
soUs ruj:9U3 ex^iccabitui^, et cmatam duriorem ob*^
tinebil) qym oru^ta Taldfi radicu£s nocet, et &cit,
ul J^w aer^ ueque aquae Taperesin hnmum de«-
vaiire queant* Gontra ea vero si ttaum maj(»?i
qo]hII aqwe usi 3umus , iUa aqua citius non modo
in t^Tam peueti^abii, sed ipsa etiam d^utius suam
humiditatem retind>it.

TANTUM.

THESES.

Otles hamjci priiiuaiis plantaram alimentis ad-
namerandi sont.

Solom, (plantis ejusdem speciei accommodatum ^
secandum diyersarum regionum humiditatis et ca*
loris gradus differt.

Galoris augmentnm in floribus Aroidearum ex
decarbonisatione oritur.

IV.

Neerlandia ad rerum naturalium scientiam exco*
lendam atque amplificandam reliquis Europae par-
tibus non minus est idonea. ^

THESES.

V.
Secundain crescendi leges plantarum Tascularium
divisio in endogenas et exogenas naturae non est
consentanea. ,

VI.
Radix certis characteribus a caule differt sub-
terraneo*

vn.

Errant, qui statuunt, lenticellas germina esse
racUcum*

Tffl.

Corticis distinctio, in librum et corticem cellulo-
sam, non est admittenda.

. Ramorum amputationes arborum excelsarum nnUa
afferre yidentur commoda.

I. •

Res arboraria in illis regiombus majora civitati
affert commoday in quibns arbonun cultura majore
cum cur& locum habere potest.

ERRATA.

P«8

;. 8,

pro exspectionem

Ugt ezspectationem

22,

rubuBtae

» robustae

28,

spiasae

» spisse

32,

hoc suae

» hoo sese

39,

apissae

» spisse

46,

terae

» terrme

67,

preterito

» praeterito

76,

homores

» humores

«5,

minus — adeunt

» minores -*-*aderunt

S8,

aulumnatis

», autumnalis

92;

dense p.

» densa p.

93,

hae t. sunt

» haec t. sunt

> •

»-^ i

' \

3 2044 102 825 056

. i

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Dissertatio oeconomica de arborum sylvestrium plantatione ..."

See other formats