Skip to main content

Full text of "Duodecim specula deum aliquando videre desideranti concinnata"

See other formats 


r: 


* 


///'///        /,  //.,/,////     ;     ///;//,// 


■   //'//////, 


JCC 


^m 


DVODECIM 

SPECVLA 

DEVM 

ALIQVANDO  VIDERE 
DESIDERANTI 

concinnata. 


00?* 


«s    ,P 


■ffi#L 


»•'.. 


■  Domina  meafan- 
|daMARiA,Regina 
cadi-,  qua:  fingulari 
pnerogatiua,  vni^e- 
niti  tui  Deique  nlij 
titulo  fruens  &C  fulgens ,  s  p  e  c  v- 
Lvm  sine  macvla,  nuncuparis: 
qusequetamqua  fplendidifTimum 
perfe6tiflimumque  cudtarum  vir- 
tutum  EXEMPLAR,in templo ho- 
die  prjEsentata  fuifti  :  ecce 
ego(confpe£tutuo  licetindignus) 
me  tibi  demiiTo  in  terram  vultu, 
PRj£sento-,  &£  lubenti  animo> 
sPECVLORVMiftorumexilitatem, 
pudibundumque  candorem  ,  be- 
nigniflimo  tuo  patrocinio  ac  fa- 
uori  dico  confecroque.  Nam,cum 
vniuerfum  per  orbem,  tamquam 

9  x  indu- 


indubitata  bonorum  yo torum 
coeptorumque  fautrix  &C  au&rix 

{>nediccrisj8£  manustuae  tornati- 
es  ccelefti  benedi£tione  hac  pol- 
leant,  vtquidquid  illis  rite  fuerit 
creditum,  peculiari  quadam  effi- 
caci#  gratia  feliciter  imbuatur: 
certamihiatam  faufto  fiderefpes 
affulfit ,  fore ,  vt  &C  ego  in  primis 
ex  hac  specvlorvm  fabrica  &C 
concinnatione,  frudhim  mihi  fpe- 
ratum  ,  te  patrocinante,eliciam- 
animae,  inquam5puritatem5lumen 
gratia^  &C  poft  huius  vitx  curricu- 

lum,  BEATlFlCiC   VISIONIS  FRVI- 

Tionem:  tum  verb,vt5fi  quc  alium 
ifta  intueri  contigerit^.  is ,  eadem 
tuaope  fuffragante,  eiufdcm  me- 
cumfiatbeneficij  particeps. 

Sufcipe  igitur,  obfecro,  piiflima 
Domina,  humilis  tui  feruulipiu 
votum  8c donum : atque  Vnige- 
n  i  t  o  tuo,Domino  noftro,hunc  in 
finem  a  te  commendatum  ( quan- 

doqui- 


doquidem  bonorum  noftrorum 
non  indiget)  gratix  Cux  munere 
au&um  redona  :  vt  ad  maiorem 
ipfius  gloriam  ,  tuum  honorem, 
noftrarumq-  animarum  falutem, 
vti  valeamus .  Audiclementiffima 
grati^  mater,  animam  meam 
anhelatem^eiufque  miferere :  audi 
quidcii  San£to  quodamjanguida 
fpiret  £c  fperet :  Credo  videre  bona  $*£ 
Domini  in  terra,eviuentium .  0  boha. 
Domini  dulcia  ,  immortalia ,  in- 
comparabilia,fempiterna ,  incom- 
mutabilia !  Etquando  videbo  vos, 
bonaDomini  ?  Credo  videre  •  fed 
non  in  terra  morientium  .  Credo 
rviderebona  Domini ,  in  terra  <vi- 
ueniium. 

Quapropter,  fi  me  exaudieris, 
Do  m  iNA-.cgo,  &£  nomen&iho- 
norem  tuum  pro  viribus  propu- 
gnando  &£ampliando,  me  tibifi^ 
deliter,dum  vita  comes  erit,  famu- 
laturum  promitto, 

*3  AD 


A   D 


SPECVLORVM 

INSPECTOREM. 


M  i  c  e  LeBor }  e>  I  n  s  p  e- 
CTOR:  quemadmodum  qui 


I SPEC  VLVM  aUquodfuis  vfibus 
comparat^  non  prohibetyquo  mi* 
nus  dludalij  quoque  ,  dumocca- 
fio  datur  y  infpicUnt :  non  diter  ego  y  tametfi 

PVODECIM  ISTAEC  SPECVLA  mihi  pO- 

tifimum  concinnarimy  ignarus  an  aliquando 
in  aliorum  conffeBumprodirent,  non  impedio 
tameyf  quando  firtajfe  lucem<-vidcre  videri- 
que  contigerity  quin  tu  quoque  in  illis  legitimt 
SPEC  VL  eri  s^  atque  eadem  vtdttati  tuxple- 
niftmo  iure  pracipias  inferuire. 

Si  -vero  (quod  fieri  poteB )  tuum  vfum  4 
tneo  metiri  fit  animiu\  ne  cumjitati  alwquty 
quantumuis  p'uypiufulum  deturiego  quidem 
hunc mefruclum ex illorum  contempla- 
T 1  o  n  e  colle&urum  ff>eraui\primumyvt  pur- 
gato  mentis  obtutuy  clartus  diuinam  erga  mt 
vohmtatem  intuerer ;  tum  vt  iuxta  normam 
Mms}  quafi  ffiritalis perfjpefiHua: prototypon> 

mc 


me  aSiufque  meos  componendo  y  j^  vi- 

DENDAE    IPSIVS    F  A  C  I  E  I  in  calis, 

in  me  desid  e  r  i  v  m    inflammarem  r 
ftj  eiufdem  aliquando  idoneus fierem  spe- 

CVLATOR. 

6)uodcum&tern£  beatitudinis  Jummique 

boni  Jummam  compleSiatur^adquamomnesy 

tam  conditionis  primogenio  iure  ^  quam  re- 

demtionis  merito  y  adjpiramus :  non  pojfum 

non  tibi  quoque  tantumdemfeliatatisy  diuind 

cbaritatis  lege  ac  necefitudme  comprecari ; 

quod  facio .  Hoc  tantummodb  a  te  y  candide 

Le5iory<eque  candide  flagito^  <~ut  vbi  boni  con~ 

fulueris  &>  comode  habueris^qu&minus  ejfent 

placitura^  hunc  infcopumy  legendo  ceteray  & 

specvlando  ,  coliimes yquem  ego mihimet 

(vt  iam  intellexijti)  tnter  fcribendum  &  de- 

pingendum  ^  Jincere  pr<efixi .  Jdque  non  mfi 

optimo  iure  mihi  videor  pofiulare.  Namyfi, 

quemadmodum  mibi  certb  perfuafi  y  nemim 

specvla  tfia  nocitura yfi candido re£io- 

que  oculo  illa  injfexerit ;  ita  non  omnino  nihd 

profutura  fperaui  y  modb  lege  iam  di£id  Vti 

yoluerit.  quisanimum  in  rebond  tambonum 

nonconfulat  boni  ?  Vale  itaque^&fiuere. 

*  4  PRjE- 


PR^AMBVLVM. 


Tf.i7. 


Desiderivs. 

Omine,  dnte  te  omne  d  e  s  i- 

d  e  R  i  vm  mettm:  ejrgemitus  mcus 

i  te  non  cft  abfconditus.  Quemad- 

modumenim  vniuerfatcrrade- 

liiderabatvultumSalomonis :  Sc 

p/4i,  quemadmodum  deiiderat  ccruus  ad  fontes 

aquarum ;  itadeiideratanimamcaadteDeus: 

fititque  ad  te  Deum  fortem  viuum .  Quando 

veniam,&:apparcbo  ante  facicmtuam?  Hoc, 

Domine,dciiderium  meumantc  tc  atque  in 

confpe&u  tuo  vcrfatur  quotidic ,  fiforte  aii- 

quandoinueniat  gratiam,&fui voti  compos 

*"•  *3  reddatur  :  fcd  quia  fpes  quae  differcur ,  affligit 

animam,hinc  ingemifco,fufpiro  collacrymans: 

&£  gemitus  meus  a  te  non  eft  abfconditus .  Cu- 

pio  namque  cum  Zaccha:o  videre  Iesvm, 

quis  (it,  &:  prxturba  tam  intcrnorum  quam 

cxternorum  lmpedimentorum  non  poiTum: 

tumquiaftaturapufillus  fum  tum  potiilimiim, 

£**.jjquiaturefpondes  mihii  Non  videbit  mcho- 

mo,&viuet. 

Heumihiigitur,qu6dincohtusmeusprol6- 
gatus  eft/  &C  iicut  ab  oculis  ita  &  ab  occultis  tuis 
quail  proiectus  tuus  ,in  haclacrymarum  valle 
peregrinari  compcllor .  Intcrim,  fiunt  mihi  la- 
crymac  mcx  panes  die  ac  no£te,dum  dicitur 
mihi  quotidie:Vbieft  Dcus tuus.?Hcc  rccorda- 
tus  fum ,&:  eftudi  in  me  a  n  i  m  a  m  m  e  a  m. 

Aniniamea,quid  agimus.'qud  nos  tandem 
eonuertemuS;  dum  a  facic  dile&i  noftn  fecluii, 

cum 


PR^AMBVLVM. 

cum  habitantibus  Cedar ,  ac  tene)}rofi  huius 
exilij  incolis3fe  inuicem  affligentibus,&:  facien- 
tibusiibiinuicem  anguftias,  lugentescogimur 
conuerfari ,  ac  miferam  in  hac  carne  mortali 
feruire  feruitutem? 

Sedtamen,quid  vfqueadeotriftis  es  anima 
mea,&:  quareadhuc  magis  conturbas  merSpe- 
rain  Deo:  &:,  (i  quid  tibi  forte  folatij  inftillarit, 
nequasfo  retineas  verbum  in  tempore  falutisj  Ecc^ 
neque  abfcodasfapientiam  in  decore  fuo.  Nam 
&ego  tibi,di!ecla  mea,reuelabo  fideliter,(i  for- 
te  quemdiligis,prior  inuenero,&:falutareelo- 
quium  ex  melliHuo  ipiius  ore  percepero. 

A  N  I  M  A. 

Quid vis , 6 dilecle contubernalis ,  vt dicam 
tibi  f  Tota  moror  in  amaritudine  •  Sc  tabe- 
fcere  me  facit  ^elus  meus .  Amo,defidero;con- 
cupi(co,quicro  :  Sc  dum  non  inuenio ,  langueo, 
gemo,&:  fmpiro .  Sufpiro, clamo,  Sc  plorans in- 
geminojQuis  es  Domine^vbi  es  Domine.3qua- 
hsesDomine?  vbi  cubasin  meridie?  vbi  pa* 
fceris  ?  vbividentte,&  tefruunturdileda^tu^e, 
fponfx  Sc  forores  tuae ,  fideles animas  ?  ibo  poft 
veftigiaearum;  curram  inodorem  vnguento- 
rum  tuorum;  Sc  fequar,quocumque  me  traxe- 
rit  taclus  Sc  traclus  a  te  amor  meus.Tu  namquc 
fcis  Domine  ,quiaamote  .  Exquifiuittefacics 
mea,  faciem  tuam  Domine  requiram  :  quia  in 
toto  corde  meo  exquifiuite,  Sc  quidemnon 
nifi  propter  te  i  atque  hoc  totum ,  quia  traxiili 
me  ,&c  miferans  mifertus  es  mei .  lllumina  lgi- 
turDomine  vultum  tuum  fuper  nos,  6c  mi- 
fererenoftri.  Oftendc  nobis  faciem  tuam  ,&: 

*  J  falui 


PR^AMBVLVM. 

faluierimus.  Oftende  nobis  Patrem ,  &  fufficic 
nobis. 

Desiderivs. 

Quid  adhuc  audio  te  lamentantem  6  anima 

mear  Non  recordaris  quid  refponderit  olim 

duobus  dile&is  difcipuhs  fuis  dile&us  tuus.? 

Ncfcitis  quid  petatis.Sicut  enim  federe  ad  dex- 

teram  &finiftram  lpfius,  vtpoftulabant,  non 

cratipfiusdareillis:  ita  nec  dare  tibi  faciei  fuac 

confpe&um ,  auemadmodum  illum  modo  re- 

judhh  quiris.  Sed,quia  6  anima  mea  interim  concidic 

6-       facies  tua?Sufpice  cejum3mtuere  &  contempla- 

6W.4.  re  a?thera,quodaltiortefit:  &:quid  tamenifta 

^3  5-  ad  incomprehenfibilem  quam  defideras  vifio- 

nem  eius  fAn  etiam  nefcis ,  quod  fruftracordis 

oculumerigitadvidenduDeum,quinondum 

idoneus  eft  ad  videndum  feipfum  ?  Prius  eft 

fiquidemsvt  cognofcas  inuifibilia  (pintustui, 

quam  poftis  efTe  ldonea  ad  cognofcenda  inuifi- 

bilia  Dei.Et>  fi  non  potes  cognofcere  te>ne  pras- 

fumasea  qua:  func  fupra  te. 

A  N  I  M  A. 

Prudenterhxcquidem,  &:rc&e  mones  mi 
frater :  quid;  tamen  hoc  efle  dicas,  quod  muifi- 
bilia  illa  Dei ,  quae  vere  vicjere  deiidero ,  ne- 
fcio  quo  pa&o ,  quo  plus  latent  plus  placent ,  & 
negatis  auidnisinhiamus. 

Desiderivs. 

Amantis3&:quidcmardenter  amantis  acde- 
fiderantis  mdicia  funt  ifta  :  fed  5  quid  iuuet  illis 
iniifterc^quando  ad  concupitae  viiionisfruitio- 

nem 


PRjEAMBVLVM. 

ncm  talibus  mcdiis  non  datur  peruenire  ?  Et, 
quisexhacamoris  praerogatiua  lmpenfumlibi 
glorietur  quod  optat ,  repenfumque  viciffima 
fe  quippiam  dignum  Deo  praefumat-,  vel,  fe 
liquido  noffe ,  dum  necdum  tenet ,  quod  toto 
corde  defiderat  •,  niii  qui  prxcipua  mentis  puri- 
tate,&  corporis  fan&itate ,  in  femetipfo  merue- 
rittale  quid  ,quaiiperprxambulum,expenri? 
Res  eft  in  afteclibus  •  nec  ratione  ad  eam  pemn-r 
gitur,  fed  conformitate. 

A  N   I  M  A. 

Conformitate,ais.?Etquonam  illam  modo 
conformitatem  obtinebimus ,  quo  tandem  ad 
concupitam  illam  ac  beatificam  Dei  viiionem 
admittamur? 

De  sid  e  rivs. 

Audiiftudteftantemeum  ,qui  expertuslo- 
quitur5&  imitari  contende,vt  tuquoquetali 
viiioni  te valeascomparareNosautem,inquit, z.cor. 
reuelatafaciefpeculantesgloriam  Dei^ineam-  $• 
dem  imaginem  transformamur,  de claritate  in 
claritatem.tamquam  aDomini  fpiritu.  Tranf- 
formari  oportet,6  anima  mea,&:  purgare  men- 
tis  oculum:  vt,quo  magisDeoin  puritateac 
fanftitate  iimilesfuturifumus,edclanus  eum 
aliquando  videre  poflimus. 

A  N  I  M  a. 

Placet  quod  dicis  quam  maxime;fed  qua  da- 
bitur  iftud  complech  >  &:  aclu  perficere. 

De  sideri  vs. 

Qjuod  fcrmo  non  explicat^confideratio  qu#- 

rat, 


PRjEAMBVLVM. 

rat,  oratio  expetat,  mereatur  vita:  ntque  ita  pu- 
ritas  aiTequetur  .  Tantiim  efto  tnimo  bono, 
&admtere :  fontcm  fuum  ,  mentem  nimirum 
de  qua oritur, ipfamet  coniideratio  purificabit: 
dein  reget  arfe&us,  diriget  a£lus,  cornget  excef- 
fus,componct  mores,vitam  honeftabit,&:  or- 
dinabit:  poftremo,diuinarum  pariter  &:  huma- 
narum  rerum  fcientiam  ,  fcientiam  inquam 
Sandtorum,confcret;&  animamad  vidcndum 
Deumquam  aptiflimam  reddet:  hicquidem 
beatitudine  naturali  ,  qua  intelle&us  clarc 
Deum  cognoicat,  &: vt  bonorum  omnium  au- 
ftorem  dihgat;  &  poft  hanc  vitam  beatitudinc 
fupernaturah,qua  Deumcognofcat  &:  vidcat 
iicutieft,eoquefruaturinperpetuum.  Et  hsec 
eft  vita  aeterna,  beatifica  llla  vilio  ac  diuina: 
glorias  participatio ,  finecaritura ,  quam  paritct 
quxrimus. 

Anima. 

Oquam  bonumeritnobisilliceiTelquocirca 
nos  ei  hic  (vt  dixifti)  conformes  efiicere  ftudea- 
mus .  Sed,  vnde  qua^fb  nobis  tam  cfficax  confi- 
dcratio,  quam  inftar  specvli  nobis  iam  de- 
fcripiifti,  quo  adpuritatem  illam  optatam  ae 
neceflariam  veniamus.? 

Desiderivs. 

Hoc  vnum  mihi  velimcredas^oanima:  prx- 
cipuum  sPECVLVMad  videndum  Deum , 
elTeanimumrationalem  ,intuentem  feipfum; 
&tam  diufeilliusope  purificantem,donecin 
femctipio,  velut  in  specvlo,  Deum  con- 
rcmpletur. 

Qi:a- 


PRjSAMBVLVM. 

Quaproptcr,  dicam  quid  cogitcm  modo. 
Varia  in  mcntcm  veniunt  specvla,  per  quas 
licebit  cxfpatiari,  &exomnibus,quod  vfui  tam 
(alutari  conueniatydifcrete  feligere:  vt  mens 
noftra,  diuinae  bonitatis  fpeculum,  Sc  idoneum 
beatificas  vifionis  receptaculum,  aliquando  efle 
mereatur. 

A  N  I  M  A. 

Re&c :  probaturquod  confulis ,  quandoqui- 
dem  nos  etiam  Sanc"his  quidam  fic  admonet: 
Oculus,quo  Deus  videndus  eft,nunc  fide  mun-  ***'«  V 
detur .  Beati  enim  mundo  corde ;  quoniam  ipfi 
Deum  videbunt .  Alioqui,  non  ignoramus, 
quod  viuere  quidem  omnes  beate  volunt ;  fed 
ad  peruidcndum, quid  fit ,  quod  beatam  vitam 
faciat^caligant. 

EapropteroramusteDominc;iIluminavul- 
ttim  tuum  fuper  nos  :  vt,  ficut  imperfedum 
noftrum  videntoculi  tui;  itanos,quid  tibi  in 
nobis  di{pliceat,videamus,&:  quafi  ad  s  p  e  c  v- 
l  v  m  emcndem.us :  quodque  acceptum  &c  gra- 
tum  eft  in  confpe&u  tuo,  hoc ipfum  tua  gratia 
eonfirmetur,&  inopusperfe&um  ckducatur, 


IN 


IN 

DVODECIM    SPECVLA 

Devm  aliquando  videre 

DESIDERANTI 

concinnata. 

OLim  mefteculoy  ne  vanus  h*bcrery  in  vno 
Explorare,  metits  retligiofy  fuit. 
Rebar  enim ,  (peculis  in  Uuibusy  atque  ea  fama  eft9 

K^irgumenta  leuis  non  leuia  ejfe  animi. 
At,poftquam  specvlis  me  fluribus  intuor ;  ecce9 

2{ec  metuo  vanus^  necmetuo  ejfe  leuis. 
J>>uin  magls  atque  magis  qub  me  iuuat  vfque  tueri^ 

Hoc  minus  ejr  vanus  foy  minuftfc  leuis. 
*lu£  ratio h<ecyoculi?  specvli s  qui  lufus in iftes? 

Dicite,  fed  ni  eftis  capti  oculis,  oculi. 
Scilicethos  alicjuis  c&leftiorignisaduftty 

i^4ethereo  AuBoris  ducius  ab  orbe  manu. 
Bunc  ignemyhas ftammas ,  specvlis  deprendet 
iniftis, 

gui  non ingrata triuerit  illa  mora. 
Uicfe  deflebit,  fefe  hic  mirabitur ;  ejr  qttod 

Aniefuity$ernet;  quodque  erity  ejfe  volet. 

P.  H.  S.  I. 


DVODECIM    SPECVLA. 

I.  Speculum  commune.  fol.    i 

I I.  Speculum  fallax.  13 

III.  Speculum  vrens.  ij 
I  v.  Speculum  complacentia.  4 1 

V.  Speculum  oculorum  alienorum  ;  quod 

efl>  laudis  aliena.  55 

VI.  Speculum  propria  vditatis  69 
vii.  Speculum purgatiuum.  85 
Vlii.  Speculum  creaturarum.  97 
1  x.    Speculumfacr<2  Scriptura.  1 1 1 

X.  Speculum  exemplare.  1 17 

X I .  Speculum  anigmaticum.  14} 
Xn.  Speculumnjifionisbeatifica.  159 

Conclvsio  omniumy  cum  pio  ad 
Devm5^B.Mariam,c^  ad 
Angelvm  cvstodem, a Uo- 
quio.  178 


SFECVLVM    COMMVNE. 


Naturam  iuuat  artis  opus-,SPECVLOQV£  magiftro, 
Pra?cipit  arcanas  emaculare  notas . 


lem 


A.  .    ^ns  ,  m    nuhihus  Jolt 
rejtrt  :  n  . 

B  -     Sed   imperjetta   eftJoLis 
ima.jpna.tto  . 

C  .     Socrates Juorum  mores  aa 
Jjpeculum  Jormat . 


D .     JPjrtJnujoras  luhetjuosjc  aljo^ 
Itm  tnj]>ecub  contemplari. 
E,.     Quti   tuueni    hscenlum    ex 

speculo  . 
F.      QuiJ  Jeni    consiho  Jjeculi 
■medttandum  . 


D VODECI M 

S  P  E  C  V  L  A 

D  E  V  M 

ALIQVANDO    VIDERE 

DESIDERANTI 

concinnata. 

I  SPECVLVM  COMMVNE. 

D  e  s  I  D  e  r  i  v  s. 

v  a  M  dtleffa  tabernaeula  tua  Do-  tfil  8j 

mine  virtutum !  concufifcit  &  de- 
\fcit  anima  mea  in  atria  Domini. 
Sed,quid  dicit  Propheta  ?  quo- 
modo  legis,6  anima  mea  ?  Non- 
ne  te  conturbant3que/  illic  interrogat,&:  ingredi 
def  iderantibus  clare  prejfcribit?  Auribus  percipe 
verba  eius ,  &  in  corde  tuo  fideliter  rumina. 
Quis  afcendet  >  inquit ,  inmontem  Domini??/^*! 
aut  quis  ftabit  in  loco  fancto  eius  ?  Innoccns 
rnanibus ,  &  mundo  corde ;  qui  non  accepit  in 
vano  animam  fuam .  Hic  accipiet  benediclio- 
nem  a  Domino ,  te  mifericoraiam  a  Deo  falu- 
tari  fuo.  Haec  eft  generatio  quarrentium  eum, 

3uar  rentium  faciem  Dei  Iacob .   Qujeris  qui- 
em  dilecTa  dile&um,  &c  ego  tecum :  fed  >  nec 

A  es 


%  SHCVIVM    COMMVKE. 

es  manibus  innocens  jiec  corde  mundo;  &T  cgo 

multipliciter  m  vano  accepi  &po(Tedi  te,  in 

hunc  vfque  diem,  annorum  vitar,  \\x  inquam 

peregrinationis  meae  .  Quid  lgitur  agimus,, 

6  foror  &  comes  viar-,  quid  mquam  agimus?Sic- 

ut  dile&us  nofter  dilectam  ac  diligentem  de(i- 

derat :  lta  pulcher  pulchram,  formofus  formo- 

fam,  purus  puram,  &:  caftusnon  niiicaftam 

quamt.  Nonneiic  audisillum  compellantem 

nonfemel,fponfam  fuam,eledam  ex  millibus? 

cMt.  i  Ecce,  tu  pulchra  es,  amica  mea.ecce  tu  pulchra 

4  5-^es.  Nam  &  vice  verfa  refpondens  ac  congra- 

rulans  llla  ,  quampnmiim  ldem  elogimn  ei 

decantat :  Ecce  tu  pulcher  es.dilecle  mi,  &:  de- 

corus.  Quo  nimirum  declaret,pulchro  non  niii 

pulchram  coniungi  animam,  &:fan&am  fan- 

clo.  Quse  enim  communicatio  pulchri  cum 

foedo,&:  fan&i  cum  profano? 

A  N  I  M  A. 

O  fpeciofe  forma  prar  filiis  hominum,  in  cu- 
ius  labiis  diffufa  eft  gratia:  Heu  mihuquam  me 
Tnex  turpitudinis  pudet.piget  &  poenitet/Nec 
frecioii  pedes.,necmund2emanus,nec  frcies 
decora,  nec  oculi  pun  funt.  8c  cor  lmmunditns 
fcatet.  Ecqua  igiturviavel  gratia  gratiam  in 
ocuhs  tuis  lnueniam  ?  quomodo  comparebo 
tam  deformis  &:  mcomtaante  faciem  tuam? 
aut  qui  rieri  potent,vt  aliquando  tibi  tam  foeda 
confocier ;  tibi  inquam,cuius  pulchntudinem, 
folftellar,  &  luna ,  mirantur  r  Quo  me  conuer- 
tam  infelix  &:  defolata,  in  qua  nec  fpecies,  ncc 
decor,  nec  quidquid  pulchntudinis  reperitur? 
D  e  s  1  D  e  r  i  v  s. 

Viriliter  age,  &:  confortetur  cor  tuum>6  ani- 

ma 


St>ECVLVM    C  O  M  M  V  tf  E.  $ 

ttiamca,&:  Dominus  miicrebiturnoftriCon- 
fidcremusinuiccm  in  prouocatione  charitatis,^* x* 
&propriam  turpitudmemagnofcamus:  nam 
optimaad  perfc&ionem  via  ,fuammet  lmper- 
fedionem  ac  defe&u  fateri.  Itaque,  specvlvm 
iftud,  fi  placet,  contemplemur :  fcd  non  obiter 
nequeper  tranfennam  vt  dicitur,&:imperfe' 
demeque  etiam  lllorum  more  ><jui  non  tam  ad 
corrigendum  quodvkiolum  eft,quamadeua- 
nidicordis  fouenda  ftultiuV  m  illudinfpiciunt. 
Neque  enim  cuiquam  reliuquiturdubiumin 

j±  meteoris  vtcumcue  verfato,quin  lris.iiuearcus 
ille  cadeftis.in  nuoibuscadi  cb  id  maleexprefli 

B  folis  lmaginem  referat  •  quod  nubes,  fpeculi 
formam  acvicem  obeuntes  nonomnem  fiii 
officij  numerum  impleant.  Namciimpartes 
earumahae  finttumidiores,ali2e  (ubmifliores; 
quedam  autem  craflioresquam  vt  folem  tranf- 
mittant;aliae  veroimbecilliores  quam  vtexclu- 
dant;inxqualitas  ifta,alternis  lucem  vmbramq; 
commiicens,  exprimit  illaiii  mirabilem  arcus 
varietatem .  Ciirn  itsque  indcbita  fiat  folis  ob- 
ie&io,  neque  apta fit  fpeculi  cum  admiflis  fpe- 
ciebus  proportio :  hinccolor  quidem  igneusi 
foleefle  ccgnofcitur,  cseruleus  autemanube; 
ceteri  vero,  vtriufque  mixturse,  fed  perfe&a  fo- 
lis  imago  non  expnmitur .  Ita  proriusillis  acci- 
dit^quiindebitofe  modocotemplantur  refque 
fuas  no  vt  oportet  expendunt.  Neque  lllo  qua- 
que  modo  nos  contemplemur,  quo  llh  de  qui- 
bus  Apoftolus  hanc  in  fententiam  loquitur:  S\laf  tt 
quis  adiutor  eft  verbi,&:  non  fa&or;bic  copara- 
bitur  viro  coniideranti  vultunatiuitatisfuxin 
Ipeculo :  coniiderauit  enim  fe,&  abnt,&;  ftatim 

A  %  obli- 


4  SPECVLVM     COMMVNE. 

oblitus  eft,qualis  fuerit .  Sed,qui  ita  fixis  oculis 
illud  intuitus  fuent,&:quodam  modo  perfpexc- 
ritjille  ipfius  obfequio  ad  bonum  vti  pcrhibebi- 
tur:  nam  etiam  ad  fpiritum  vfque  penetrabit. 
Anima. 
Sed,quid  mihi  specvlvm  applicas,quod 
formis  tantummodo  facicrurn  vulubufq-,  cor- 
poreis  cotemplandisfubferuiat?  Longeetenim 
alia  eft  animx  facies ,  ac  pulchritudo  forma: 
quam  quaerimus,ac  fine  qua  dile&o  noftro  pla- 
cere  non  poiTumus,quamforma  corporeaac 
terrena .  De  vifibili  iiquidem  fpecie,  medufque 
illius  ornatui  feruietibus,  fcimus  lta  intermina- 
1/4.3.  tum  Prophetam  :  In  die  illa,  auferet  Dominus 
ornamentum  calceamentorum ,  &  specvla. 
Immdaudiquidamplius:Pulcherrimiquiquc 
viri  in  gladio  cadcnt. 

Desiderivs. 
Scio,&meminioptime:  fed  ,penitiiis  volo 
tc  specvli  huius  vim  atque  efficaciam  fcru- 
tari  &  experiri ;  qusc  intenores  quoque  animi 
receflus  nmetur  ac  penetret :  lbique  latentia 
metisarcanaacvitia  deformitatefque  adcutis 
fuperficiem  adduclas  palam  reuelet ,  ac  deter- 
gere  doceat.  Adeo,vt  fpeculi  corporalis  ac  plane 
communisobfequio,  teipfam  in  abdita  mentis 
acfpiritus  habitudme,  admeliorem  formam 
queas  perducere :  fitque  futurum  tibi,xqueac 
corpori,  iuxta  Poetam, 

Confilium form&^  specvlvm.  — — 

A  N    I  M  A. 

Quandoquidem  hanc,  6frater,pulchritudi- 
nem  vnice  exoptamus  j  qua  pulcherrimo  prac 
omnibuspulchns  ac  fpecioiis  placere  conten- 

dimus: 


SPECVLVM    COMMVNE.  J 

dimus:  quid  difrerimus  hunc  tam  fauftum  fpe- 
culandi  modum  excutere ,  atq-,  ad  vfum  quam 
citiflime  adhibere?  Dic  igitur,per  dulce  hoc 
vitar  commums  vinculum  obfecro,  quonam 
pa&o  fiet lftud ,  quod  dicis  5  quoniam  modum 
non  cognofco,vtvultum  mentis  atqueanimi 
incorporali  fpeculo  contemplemur ;  imd,  SC 
quod  111  eo  vitiofum  eft ,  corrigamus? 
Desiderivs. 

Numquamne  audifti  dilec~la ,  &:  fbror  mea, 
diledo  placerede(iderans,dicentemSanc"him  H"r' 
quemdam  \  quod  fpeculum  mentis ,  iit  facies? 
quodque  taciti  oculi.  cordis  fateantur  arcana? 
Et  quidem  res  ipfa  loquitur. 

Anima.  Audmerim ,  vel non  audiuerim: 
verumefle  tamen,non  inficior  :nam  ,Frons 
hominis,  animi  nuntiuseft :  &,  vt  Sapiens  in-  £«/«.*. 
quit^  Sapientia  hominis  lucet  in  vultu  eius. 
Sique  (vt  ldem  teftatur)  pcr  triftitiam  vultus, 
corrigitur  animus  delinquentis :  necefTarium 
eft,  vt  delida  illa  fua  in  indignatis  obtutu ,quafi 
insPECVLO  quodam ,  contempletur ,  quas 
corrigat .  Sed,  quidmihifpeculumiftudmate- 
riale  hunc  in  vfum  praeftabitf  Rem  oppido  op- 
portunam  fa&urus,  fi  explices. 

D  e  s  1  d  e  r.  Dicam,  faciamquc intelligas; 
fipriiis  tamenPlutarchum  ,Dialogo  de  cohi- 
benda  lra,  loquentem  audire  non  renuas .  Sic 
enim  ille  inquit :  Si  quis  elegans  &accuratus  tl***r' 
eomiteturfamulus-  segrenon  tulerim,fimihi 
irafcenti  specvlvm  ofFerat: ficut nonnullis, 
vbi  lauerint,nulla  vtilitate  exhibetur .  Etenim, 
videre  feipfu  m,  contra  naturam  afFe&o  &c  con- 
turbato  vultu  *  non  parum  facit^ad  damnan- 

A  5  dam 


f  SPECVLVMCOMMVN!. 

dam  iram.  Ita  &:Plato  difcipulos  fuos  admo- 
ncbat^vt  fe  ebrios  in  fpeculo  conteoiplarentur. 
Sicenimfore,  vt  dum  faciem  fuam,  funbun- 
dam  &:  phrenetico  fimilem  intuerentur,  in  po- 
fterumabebnetatis  vitio  abhorrercnt .  Quin 
&:  patrcsfamilias  olim  eumdem  in  finem  atquc 
vfiim,filios  liios  in  famulorum  ebriorum  fana- 
ticarurbulentaque  facie,  quafi  m  quodam  fpe- 
culanoorbc  fibiobietto,  quidfefe  dedeceret, 
intuen  mbebant .  Vnde  &  Socratem  Philofo-  C 
phumlegimus  fpecnlo  admorumdifctplinam 
formanaofque  animos effe  vfum.  Quippe  fua- 
iiiTe  diicipulis  fertur.crebro  vt  femet  m  fpeculo 
contemplarentur:  vt,  qui  eorum  foret  pulchri- 
tudine  fibi  coplacitus-,procuraret,ne  corporis 
dignitatem  ,  morum  dehoncftamento  pollue- 
ret .  Qui  vero nnniis  in  fe  vifendam  formam 
infpedaffet,  minuique  fe  eo  nominecommcn- 
dabilemj  nauiter  confurgeret,  vt  virtutis  fplen- 
doreanopiam  formx  colluftraret  ,atque  mge» 
niodamna  corporisac  naturaercpenderet. 

Videfhe,6  anim  i  mca,Speculi  huius  artificia- 
lisauxilio.etiam  ad  intima  mentium  penetrari, 
virtutes  ac  vitia  mueftigari ,  deprehendique  ? 
Vidcfneillashuius  initrumcntiadminiculo,  fi 
iniint  animo  ,  foucri  ■  fio  dciint ,  mferi  l  hsec 
vero,  meliorum  morum  fidelia  obliterari?  Sed 
attenta  confiderationeopus-,  neque  fatis,  ina- 
mum  hominum  more ,  vultusfuperficiem  fal- 
tim  raptimqueinfpicere  EapropterPythagoras  D 
mandabat  difcipulis,in  ibeculo  fc,nonadlu- 
cernar  alicuius  lumen ,  fcd  llluftri  fole  contem- 
pl  ;ri  Ouo diclo tamcm non  inconcinne iimul 
aiiiucbat,cum  do&ifliuiis  efle  conferendum 

pedem: 


SPECVLVM    COMMVNE.  7 

pedem :  vnde  lllucefcat  clarius ,  quantum  pro- 
rnouerimus3quantumque  nobisad  fummam 
defit.  Sapientiorum  namque  congrefliis,  inftar 
fpeculi  ad  folem  llluftris  ,  quid  debeat  dc  (cSenec* 
quiique  fentire,inanifeftat.  Vnde  etiam  fpecu-  s^1' 
la  ad  hoc  e(Te  inuenta  legimus,  vt  homo ipfe  fe  qu*.jt. 
nofceret .   Multi  iiquidem  ex  hoc  confequun- 
tur  ,  primo  fui  notitiam ,  mox  &C  confiliutn 

.  quoddam .  Formofus,vt  vitet  infamiam,  nec 
Libycis  fe  vitiorum  Svrtibus  adobrui  finat.De- 
formis,vt  fciat5virtutibus  redimendum  quid- 

E  quid  corpori  defucrit.  Amplius,vt  iuuenis,flore 
aetatis  admoneatur,  illud  tempus  efle  difcendi, 

p  &  fortia  audendi :  fenex,  vt  indecora  canis  de- 
ponat,&de  morte  aliquidcogitet^admoueri 
fibi  iineas  fentiens. 

Sed  &  natura ,  hunc  in  finem  benigna ,  fa- 
cultatemiftamvel  inopi  feipfum  videndi  im- 
pertitavidetur.  Fons  enim  cuique  perlucidus, 
aut  teue  faxum.imaginem  reddit.  Vnde  &  fpe- 
culorum  originem  non  contemnendi  auclores 
prodnfle  exiftimant ,  eaque  occafione  &fim- 
piex  antiquorum  vfus  commendatur,  &:  pofte- 
rorum  luxus  perftringitur  .  Qualem  ( mquit  tdem, 
quidam)  fuifle  cultum  putas  ad  hoc  fpeculum  i"{  fi* 
fecomentium?  iEtas  lllafimplicior,  &r  for-^* 
tuitis  contenta,  nondum  in  vitium  beneficium 
detorquebat ,  nec  inuentum  naturas  ln  libidi- 
nem  luxumque  rapiebat .  Primo,  faciem  fuam 
cuique  cafus  oftendit :  deinde, ciim  infitus  fui 
mortalibus  amor  dulcem  adfpe&um  forma* 
fua?  ficeret;  faepius  ea  refpcxere,  in  quibus  prius 
cffigies  fuas  viaerant .  Poftquam  vero  deterior 
populus  ipfasfabntterras,erfoflurus  obrueda; 

A  4  ferrum 


8  SfECVLVM    COMMVNE. 

ferrum  primo  in  vfu  fuit :  &  id  homines  impu- 
ne  eruerant,  ii  foliim  eruiffent .  Tunc  demum 
aliaterrx  mala,quorum  l<£uitasaliud  agentibus 
fpeciem  fuam  obtulit:  quam  hic  in  poculo,  ille 
inaeread  aliosvfus  comparato  ,viait:  6c  mox 
proprius  huic  miniftcno  prxparatuseft  orbis: 
nondum  argenti  nitor ,  fed  fragilis  vilifque 
materia.Tuncquoque  ciimantiquiilliviriin- 
condite  viucrent,£itis  nitidi,ft  fqualorem  opcre 
colle&u,aducrfo  rlumine  eluerent-  curacome- 
re  capillum  fuit ,  ac  prominentem  barbam  de- 
pe&ere-,  Sc  in  hac  re quifquc  fibi  alterique  ope- 
ram  dabat  inuicem.Coniugum  quidem  manu, 
crinis  ille,  quem  etTundcre  olim  mos  viris  fuit, 
attreclabatur :  fcd  lllum  fibi  fine  vllo  artifice 
formofi  quatiebant ,  non  aliter  quam  iubam 
generofa  animalia .  Poftea,rerum  lam  potiente 
luxuria  ,  specvla  totisparia  corporibus,auro 
argentoque  c#lata  funt,  denique  gcmmis  ador- 
nata:&  pluris  vnu  ex  his  femin?  conftitit,quam 
antiquarum  dosfuit  illa ,  qux  publicc  dabatur 
Imperatorum  pauperum  filiabus.  Antuexifti- 
mas,ex  auro  nitidum  habuiffe  Scipionis  filias 
fpeculum,cuai  illisdos  fuiffete;sgrauc?0  pau- 
pertasfeliXjqua^tantotitulolocum  fecit !  Non 
Feciffct  iliis  Senatus  dotem ,  fi  habutffent.  At, 
quifquis  illefuit,cui  fbceri  loco  Senatus  fuit-, 
intellexit fe  accepiffe  dotem, quam  fas  no effet 
reddere.  Iamlibertinorum  virguculis  in  vnum 
fpeculum  non  fufficit  illa  dos,  qua  dedit  Sena- 
tus  pro  Scipione.  ProcefTit  enim  immodeftiiis, 
paulatim  opibus  lpfis  inuitata  luxuriaj  &;  incre- 
mentum  ingens  vitia  acceperunt .  Adcoquc 
omnia  mdifcreta  funt,peruerfiffimis  artibus,  vt 

quid* 


SPECVLVM    COMMTNE.  $ 

quidquid  mundus  muliebris  vocabatur^farcing 
vinlcs  iint;minusdico,etiam  militares.  Iam, 
specvlvm  ornatus  tantiim  caufa  adhibitum; 
nulli  non  vitio  neceffarium  fa&um  eft. 

Ecce,6  anima  mea,quam  graphice,n6  folum 
optatim  fpeculivfum,quovitiaquoq>  interio- 
ra  prodantur  atque  eluantur ,  dcpictum  vides; 
Verumctia  totius  mundi  corrupti  vanitatem  &: 
luxum,  tam  iuuenum  quam  aaolefcetularum, 
ob  oculos  nobis  tamquam  in  fpeculo  pohtum! 
Quem  enam  in  modum  hanc  fpeculis  abuten- 
tiumplufquapuerilem  ineptiamalio  quodam 
loco  ldem  auetor  difertiffimis  verbis  infectatur. 
S  pecvlvm,  inquit,  in  quod  adfpicimus,  ac  fpe- 
ciem  ,hoc  eft  emgicm  noftram  contemplamur; 
datum  nobis  a  natura  fuit,  non  vt  pilos  e  fupcr- 
ciliis  aut  barba  velleremus ,  non  vt  faciem  mfi- 
ceremuscolonbus ,  nonvtrugas  traheremus: 
fed,  vtnofmetipfos  noffemus,  morefque  illius 
intuitu  in  melius  formaremus ;  prout  antiquos 
illovfos  fuiffecognouimus. 

Anima.  Numquam  (vtverumfatear)  tan- 
tumtamqueeximium  etiam  veravirtutisfru- 
clu  ex  fpeculis  colligi  poffe  mihiperfuaii .  Sed, 
quam  dolendum,tam  parum  idvirosac  mulie- 
res,ac  pra^fertim  comtulos  xm  noftri  peruerfi 
adolefcetes,anirnaduertere;  atque  abuti  potiiis 
tam  prxftati  naturae  beneficio,quam,ficutolim 
illi  philofophi  fuos  docebant  difcipulos,vti  in 
bonum  virtutis  obfequiu  !  Vereprorfusmolles 
ifti  atque  degeneres,fibi  peius  volut,  quam  ipfa 
natura  voluent;que;,cum  illos  viros  finxerit,ipfi 
fe  adfpeculu  refinguntinfeminas.  Curiofius, 
morofiiis,  maioriq;  cum  ftudio/e  comunt,  po- 

A  j  liunt, 


10  SPECVLVM   COMMVNE. 

Iiuntjmoliiicur^cincinnoscocinnant/upercilia, 
barbam(fi  quid  tamen  eius  habec)  &:  collarem 
ornatum  adaptant ,  quam  quaevis  virguncula 
cum  vniuerfo  fuo  mundo  muliebri  pofliteffin- 
gere.  O  degeneres  animos,  &:  viros  paru  vinles; 
fub  Sardanapali  potius,qua  fub  alicuius  Hanni- 
balis  aut  Epaminondse  ceturiandos  manipulisf 
Desiderivs. 
Merito  terreat  eos,prafagailla  damnationis, 
Utl  i.  Ioelis  fententia:  Afacieeius  (iudicis  fcilicet&: 
vindicisDei)  cruciabuntur.nam  Dominiterri- 
bilis  facies,faciebus  ipforum ,  vt  apte  coparatus 
ita  intolerabilts  cruciatusfuturus  eft.  Omnes 
vultus  eorum  ( inquit )  redigentur  in  ollam. 
Nam,pra:terquam  quod  inexplicabilis  lllorum 
erit  cruciatus ,  qui  a  facie  lrati  ludicis  m  eos  tor- 
quebitur,  etiam  infupervultus  ipforum  quo- 
rum  hic  tam  ftudiofi  accunofi  fuerint  culto- 
reSjitaillisipfispeculiaremtormentorum  mo- 
leftiam  parient,  ac  fi  omnes  fic  comtae&fu- 
catae  facies  m  ollam  ignitam  coniecta:  ebullien- 
tes  ac  efferuefcentes  feinuicemacnbusmorfi- 
bus  ac  dilaniationibus  impeteret  &  lacerarent; 
prcter  communem  cum  reliquisdamnatis,  ar- 
aoris  &r  concoclionis  acerbitatem.  Adde,quod 
prc  fceditate  atque  nigrore  horribili,  nigris  po- 
tiiis  olhs  fimiles  apparebunt  ,  quam  humanx 
alicui  faciei. 

Desiderivs. 
Nos  igitur,6anima,fi  fapimus,  interiorisfor- 
mx  ac  pulchntudinis  capti  cupidine  atquc 
amoenitate  ,  specvli  huius  obie&u  f  quan- 
tiim  rieri  pofle  didicimus )  indecentem  animi 
ftatum,  exip(iuscontemplatione;more  maio- 

rum, 


SPECVLVM   COMMVKE.  II 

rum ,  non  foliim elicere,  fed eluere  quoque  fa- 
tagamus  Sique  penituiseiufdem  obfequio,per 
tranfparentia  iatentium  afle&uum  iigna  ,  in 
menns  rcceiTum  penetrare  non  neglexenmus; 
ftatim  uacundias  feruor,a?ftus  hbidinis,  inuidia: 
liuorantemperantie;  luxus,acedi#  tabes,  tumor 
fuperbiae ,  ceterarque  animi  male  arTecli  mtem- 
peries ,  inft.ir  talpae  &£  foricis ,  fuis  fe  prodent 
mdiciis ,  ebullienti  mmirum  molitione  ,  5£ 
arrofione. 

lamvero  quidopus  iddicamr1  Nofli  fiqui- 
dem  pei  temetipfom,6  foror,tali  modo  macu- 
lasammideprehendifle ,  atque  forasinlucem 
apertam  produxiiTe ,  quam  non  contemnenda. 
fit  ad  munditiem  ac  nitorem  via  .  Quocirca, 
qualecumque  hoc  in  genere  nobis  beneficij 
praefens  praeftitit  fpeculum  ;  prarftantius  illud 
nobis  ea  ex  parte  dignmfque  futurum  eft,quam 
illud,  quod  excellens  ille  fculptor  Praxitcles 
argenteum  fiue  aureum  primus  fecifle  per- 
hibetur. 

A  n  I  M  A. 

Felix fauftumque  iit  specvli  huius  pri- 
mi  non  inamcenum  experimentum  .  Non  erit 
quodfufcepti  laboris  pceniteat,  ii  ceterorum 
fuccefliis  hiscceptis  refponderit. 

Domine  Deus,  qui  cordium  es  infpe&or ,  Sc 
fecretiflimas  intuens  abyifos-,  quiquede  cado 
profpedans  ,  vias  noftras  a&ufque  confide- 
ras:  vtinam  tamquam  diuinae  tuae  praefentias 
fpeculatores ,  ita confilio  specvli,  nos no- 
ftraque  omnia  difponamus ;  vt  tux  fint  placita 
voluntati. ' 

II.  SPE- 


ii.       SPECVLVM    FALLAX  . 


Fallacis  specvli  caueiis  te  ludat  imaeo 
Non  aurum  eft,quidquid  bractea fulua  tegit, 


A. 
B. 
C. 
D. 

E. 
F. 


Tallax    et   mend&x  Jpeculum.  . 

Stultusje  m  luna  contemplans . 
Fa1Htur,j>tv  anaelo  aanumemjmaens. 
Mundus  .J^eculorumJaUacvum 

JaUacJTimum  . 
Aiundus   lund  tnconfFanttor  . 

Vulpecula ,  muna\  JalLuis  tvpis . 


G.     VfyecuL,in  conchajjavone  hul 
bftun  mMndutnjJbtca  excttat . 

H  .     Tu/rts  vma  alhuc  cofi  neaututt . 

I  .       Catulus   ahauando   ah   eauite 
Jurrijntur  . 

K  .    Mater  obietlo J}ecuh> Jallitur . 

L  .      Chamaleontis  vafrutes  . 


*5 
ILSPECVLVM  FALLAX. 

DES  I  DERIVS. 

A  m  v  s  nunc,fi  lubet,  6  anima  mca! 

deSPECVLO    ad   SPECVLVMjVC 

delibata  cuiufque  fpcculationisocu- 
laris  indagine  ,  fublimioris  tandem 
theoriae  reddamur  participes ;  atque intelle<3us 
acumine,  diuina?  pulchritudinis  excellentiam 
(quantum  quidem  humanse  imbecillitati  per- 
mittitur)  ahquatenusdeguftemus.  Dicinam- 
que  de  nobis  tunc  poteritillud  Prophet£:S  p  e-  ofU9, 
cvlator  Efhraim ctm Deo meo.Tunc fiqui- 
dem  veri  Ephratad  ( quod  eft  frugiferi  &:  cre- 
fcentes)cum  Deo  noftro  futuri  fumus,fi  inpu- 
ritatcmentis,  &  perfe&aDei  diledione  cum 
ipfo  coniun&i ,  de  bono  femper  in  melius  pro* 
fecenmus  .  Specvlvm  itaque  iftud in fpe* 
culorum  ferie  primo  fubiun&um,  qua  par  efl 
prudentia  contemplemur. 

Sed,quid  hoc  rei  eft?  oanima!  In  spe- 
cvlvm  fallax&  mendax  incidimusj 
cuius  infido  du£tu  ,  fimilesillorum  (niiino- 
bis  cauerimus )  futuri  fumus  y  de  quibus  Pro- 
pheta  conqueritur  ,  hunc  in  modum :  S  p  e- 
cvlator  es  eius  carci  omnes :  nefcierunt l**%  ** 
vniucrfi.  Canesmuti,nonvalenteslatrare:  vi- 
dentcs  vana ,  dormientes ,  &:  amantes  fomnia. 
Nam,tametii  Propheta  de  vigilum  fpecula,nos 
autem  de  fpeculo  contemplationis  agamus; 
quantum  tamen  prxfagit  animus,in  eadem  per 
fallax  hgc  fpeculum  lnfelicitatis  incommoda,fl 

fiieri- 


14  SPECVLVM      FAILAX. 

fuerimusincurij,dilabemur;  quseibi  devanis, 
faliis.  fallacibufquc  acmendacibusprophetis 
ceu  fpeculatonbus  Propheta  comroemorat. 
Quid  namque  difcnminis ,  mter  fpeculatorem 
c«ecum  infpccula^&iiiter  oculatum  contem- 
platorem  m fpeculo,fcd fallaciac  dolofo  Quid- 
veintereft,  mter  fpeculatorem ,  prsecxcitate 
nelcientem  quidfonsagatur  &  inter  fui  con- 
fideratorem  in  fpcculo  mcndaci,  rei  ventatem 
celante  ?  Et  demum  quid  refert,  an  fpeculator 
e  fpecula  videat  vana,  dormiat,  &:  fomnia  dili- 
gat;  an  verofeipfum  contcmplansin  fpeculo, 
praefallacia  optices  &:  perfpe&iuse .  ludificetur 
adfpeclu  ;  iitque  vicmiusfomnio ,  quod  videre 
fe  credirquam  rei  ipfius  ventati  ?  Itaque ,  fi  fa- 
pimus,6forordile£ta3  animamet,  nihilnobis 
tam  veriicolori  credendum  eft  fpeculo  .  Ve- 
rumtamen ,  quo  magis  nobis  abomni  fallacia 
fit  cautum :  naturam  iplius  vafram,  \  eterato- 
riam,ac  malignam  mueftigemus. 

A  N  I  M  A. 

EdiiTere  igitur ,  obfccro  ,  mi  fratcr  dile&e, 
quatnam  fit  pnmaria  fallacis  huius  specvli 
natura  atque  ex  arte  conditio .  Nam  exiftimo, 
quemadmodum  vnica  eft  lineare&a,  curuae 
autem  innumerse:  ita  veraxfpeculum  vnifor- 
me,iincerum,ac  iimplex- ied  mendax  &:  fallax 
multifarium  ,  multiplex  ,  formaiumque  di- 
uerfiffimarum. 

Desiderivs. 

Plane,vtdicis,ita  fchabet,  n'  quefacileeft 
fcrutabilis  eius  nequitu  .  Illud  vero  primana 

fignw 


SPECVLVM    FALLAX.  IJ 

A  fignificationefallaxacmendax  fpeculumnun- 
cupatur  $  quod  non  fideliter  obie&am  fpeciem, 
fed  plane  aliam  atque  cmentitam  rcprsefentat: 
adeo  vt  interdum  etiam  formoiiflimi  defor- 
mes  appareant  ,  &t  econuerfo  detormespul- 
chemmi  5  prout  difpoiita  eft,  certoque  artincio 
temperatafpeculifuperficies,  aut  ipfamateria. 
Vnde  &:  poeta  quidam,deformem  quamdam, 
qua^quod  pulchraquandoque  fuiflet,rugofam 
nuncfenio  faciem  nollet  agnofcere ,  &fpeculi 
potiiis  vitio  attribueret  errorem  3  fic  de  fpeculo 
{iio  conquerentem  inducit: 

Cumtfc  aliquis  dicety  Fuit  hacformofa ;  doleblsy     rt*'  * 

*  Et  specvlvm  ue^d  Axefequereretuum. 
Adeo,vt  eapropter  quoque3fiue  quod  vere  fpe- 
cula  fallerent,neque  obiedam  fincere  effigiem 
redderent  ( qualia  extitifle  poeta  fupponit)  fiue 
quod  repraefentata?  per  fpecula  effigies  &  form^ 
intuentibusnonarriderentjdicit  ldem  au&or 
pra?dicitqueaniculis3hocmodo: 

Tempus  erit^quovos  specvlvm  vidijje pigebit: 
Et  veniet  rugis  altera  caufa  dolor. 

Flet  quoque3  ^wspecvlo  rugas  adjpexit  idem. 
aniles 

Tyndarls:  tjrjecum^curft  bis  rapta,requirit. 
Quo  fpectat  illud  quoque,  quod  dicit  quidam, 
&:  refte:  Senibus  inuifa  fpecula .  Senes  enim  at- 
que  anus,didante  natura ,  fpecula  longe  proii- 
ciunt :  ne,fi  feinilliscontemplari  velint,immu- 
tatam  faciem  non  agnoicant,  &  fe  alios  efle  at- 
que  videri ,  lamentaii  cogantur .  Ad  quos  Ly-  #«•*'. 
ricus  refpexit  hifce  fuis  veriibus,fic  canens:        ?frm' 

Dues  y  beu  (  quottes  tt  w  s  P  E  c  v  t  o  vtderts  od.iq. 
Alterum) 

2u* 


16  SPECVLVM     FALLAX. 

£Iua  mens  efl  hodie^cur  eadcm  non  pucro  fuit? 
Fel7  cur  his  dnimis  incolumes  non  redeunt  %en<e? 
Tametfi  vero  ,  fallacia  illa  proprio  vocabulo 
fpecula  appellcntur ,  qux  aiiam  quam  obii- 
cis  effigicm  ac  figuram  reprarfentent,  aut  eam- 
demaliterquamvcreeft  efformatam :  fallacia 
tamen  &:  illa  vocari  potTunt,  de  quibus  luftmus 
Martyr,  quando  in  eas  femmas  (tametfi  Chri- 
ftianasj  declamat ,  cjuse  dolofa  arte  tentabanc 
eiufmodi  qux  Chnftianis  effent  alioqui  mu- 
Imfm*  Jieribus  interdi&a.  Sic  enim  ait:  Vfil  venit 
M*r*'  quibufdam,  feipfas  fallentibus  ( ecce  fallaciam 
fpeculantium )  vt  cum  aperte  vultum  pigmen- 
tisfingerenon  audeant,arteidfaciant.  Nam, 
in  vndam  aut  oleum  facie  inclinata  defpicien- 
tes,de  feipfis  iudicant ,  an  aduerfus  caftitatcm 
belligerare  pofiint .  Non  quod  fpecula  llla  na- 
turalia  fontis  vel  olci  fallerent  intuentes;  (ed 
quod  ilke  curiofe,  tali  arte  vtentes,pr*e(criptam 
pudicis  Chnftianis  mulieribus  legem  elude- 
rent.  Quales  etiam,quafi  pudicitiae  nundina- 
trices  easliabet Tertullianus :  qu«e, vt ait, con- 
filium  formae  a  fpcculo  petunt .  Reprehen- 
ditque  idcm in viris ,  specvlvm  omm  ra- 
tione  adhibentibus,  confulentibus,  anxieque 
infpicientibus :  quafi  vero  vere  formofi ,  prae- 
ftantique  forma  ac  corpore  exiftant ,  dum- 
modovelipfi  fibi  tales  appareant,  vel  quali- 
cumque  fallacia  fpeculum  tales  repraefentare 
videatur. 

Quisenimtamparum  inrationis  re£befpe-  B 
culo  eft  verfatus,  qui  non  clariffime  videat, 
inanes  eiufmodi  fpeculatores  ac  fpeculatrices, 
infipienti  ac  imminuto  homini  cerebro  effe 

fimia 


SFECVLVM    FALLAX  IJ 

limiles;  qui  forte  per  fpeculum  diaphanum 
tranfparenfque  vitrum  fefe  rn  luna  coniidera- 
rct,&:  eam,  quse  in  ipfamet  luna  fpe&antibus 
apparere  vidctur  obtuia  admodum  humana 
facies  ,  fuam  ille  effigiem  delirus  fpcculator 
cxiftimaret  ?  Et  certe ,  tametii  opinione  fuk 
ipfe  falleretur,  non  vfqueadeo  tamen  a  vero 
aberraret  ;  ciim  ftuitus  vt  luna  mutetur,  &ne-  Eccti 
fcio  quam  iibi  ex  fpeculo  quantumuis  men-  *7- 
daci  affingant  pulchntudinem  ,  indefefli  qui- 
dam fpecuiorum  arufpices.  Nonne  iicetiam 
«Acco  vetula  (dequa  Cadius)  feipfam  impru- 
densfefellit  ad  fpeculun^  \  dum  faciem  fuam 
(tametfi  iniigniter  rugofam  )  in  lllo  conipi- 
ciens  ,fecum ,  quaii  cum  altera  fe,  corridere 
coepit  &£  colloqui  ?  Et,quarfote,  quid  minus 
facmnt  \\\x ,  quse  finem  non  faciunt ,  ie  in  fuo 
fpeculo  circumfpe&andi)  comendi ,  poliendi, 
arndendi  ,  indignandique  fubinde  dum  non 
fatisfucceditexammo,  atque  omnia  tandem 
&iingula  coniilio  ac  prefcripto  fpeculi  dige- 
rendi-,vtdumillisdiftinentur,annusiit?  Adeo 
vt  ii  non  fallat  fpeculum/eipfas  fallanc. 

A  N  I  M  A. 

Heu ,  quantum  abinternse  formse  cura  ie- 
motifunt,quife  itatotosin  exterioris  fpeciei 
contemplationemimmergunt  i  Quamdefor- 
mes  intus,quam  pulchri  forisi  quam  nigrse  funt 
facies  eorum ,  a  fumo  qui  in  domo  hominis  in- 
terioris  ex  tanta  vanitate  afccnditidum  exterius 
interim  omnia  nitent,  ac  pigmentis  collucent  J 
O  csecas  hominum  mentes ,  cadeftium  inanes! 
Quid  etenim  ahudaguntjtalitamquemolefto 

3  a<? 


l8  SPECVLVM     FALLAX. 

ac  feruili  molimine  ita  femetipfos  fallentcs;  r 
quam  (iparum  cordatuspi&or,  angelum  ali-  ^ 
quem  in  fuo  prototypo ,  velut  rn  foeculo  relu- 
centem,fibi  fumens  lmitandum ,  diabolum  in- 
terim  teterrimum  in  tabula  fua  depingat?N6n- 
ne  fic  etiam  fpeculatores  ifti  ac  fpeculatrices, 
in  fpeculo  vultum  natiuitatis  fuae  ,  qualem 
Deus  indiderit,intuentes5per  ftultam  ac  vanam 
inanimogloriam,  vultumabominabilem  co- 
ram  Deo  atque  angelis  eius ,  in  fuamet  con- 
fcientia  fibi  conciliant?N6nne  ltem  foedifTimse 
fuiturpique  fcrophx  talcm  comparat  Sapiens, 
Tr9.ii.  dum  ita  ait:Circulus  aureus  in  naribus  fuis,mu- 
lier  pulchra  &  fatua  f  Dignum  profe&o  talis 
opcra  pretium. 

Desiderivs. 

Procul  idcircofit  abiftarum  tabernis  acta- 
bernaculis,caftum  noftrum ,  6  anima,  contu- 
bernium.Ipfi  potius,quem  diligimus,cuiusgra- 
tiampia  ambitionevenamur,atq;  per  eumde 
Sapientiasiugitercommoremurj  cumipfa  fors 
noftra  perfeueret :  vt  dicere  aeque  fideliter  ac 

$cchti  conftanter poflimus :  Mensmea  contemplata 
eft  multa  fapienter  ,  &:  didici  .  Dedique  cor 
meum ,  vt  fcirem  prudentiam  atque  do&ri- 

Ttamz.  nam,errorefque  &  ftukitiam.Et  vidi,quod  tan- 
tum  prxcederet  fapientia  ftultitiam ,  quantum 
diftert  lux  a tenebris .  Da  itaque  nobis ,  6  Do- 
minc,quaerentibus  te,  ac  vultui  tuo  placere  ftu- 
dentibus ,  eumque  aliquando  in  caelis  viderc 
ficuti  eft ,  ac  fme  vllo  medio ,  contemplatione 
eius  beatifica  frui  defidcrantibus  5  ne  terrenis 
iftis  illccebriSjfallacibufque  fpeculiseludamur: 

fed 


SPECVLVM    FALLAX.  I^ 

fcd  tua:  pulchritudinis  amorecapti,  atquein- 
cxtricabili  ncxu  irretiti  ,  vana  mundi  oble- 
damenta,  vt  mera  deliramenta,  fpernamusj 
atque  inftar  fpeculorum  fallacium  cautidc- 
uitemus. 

Anima. 

Ita  &rego  tecum  fentio ,  optimcac  fidelifli- 
me  confodalis;atque  in  hoc  propofito  nos  inui- 
cem  fine  intermimone,dum  hoc  vitae  mortalis 
ncxu  copulamur,animemus.  Sic  namque  8c 
Apoftolorum  verticem  locutum,  nosmemi- 
nifleipfofadoteftabimur.  Nonenimindoclas  %.&$.% 
(inquit)  fabulasfecuti,  notam  vobis  fecimus 
Domini  noftri  Iefu  Chrifti  virtutem  &:  prae- 
fcientiam :  fed  specvlatores  fa&i illius 
magnitudinis. 

Desideri  vs. 

Confulto,mi  foror :  fic  enim  futurum  eft,vc 
fallacis  mundi  prxftigias,ipf  Imet ,  Deo  iuuante 
eludamus ;  atque  artem  arte  fallamus .  Quid 
namque  de  vniuerlis  huius  mundi  immundi 
blanditiis,adulationibus,promiflis,  deliciis,  vo- 
luptatibus,honoribus,poteftatibus,fpeciofique 
nominis  titulis  ac  beneficiis  3  cenfendum  eft 
aliud ;  quam  de  fucis,laruis,&:  inanibus  bullis, 
ne  hili  quidem  vel  flocci  faciendis?  De  ipfo 
capropter  refte  dici  poteft  illud  Annxi  Sencca^:  i;b.  5. 
Qui  veri  beneficij  fpecie  fallit  ,  tam  ingratus  d*  B$: 
cft,quam  veneficus ,  quifaporem  ,  ciim  vene-  JjTJT, 
num  credidit,  mifcuit .  Adeo  vt  mundus  men- 
dacium  fallaciumquc  fpeculorum  fit  omnium 
P  fallaciffimum.N6nne  mundus  vere  dici  poteft 

B  z  luni 


2.0  SPECVLVM    FALLAX, 

lunainconftantior  ,  qusefuum  momentisfin-  E 
gulis  velincremento  vel  dccremento  deludit 
lpectatoremf  Nam  ciim  in  fu  mma  efle  videtur 
plenitudine  \  venflimo  mundi  typo,  ftatim  ad 
dcfectionem  vergit .  Neque  vulpecula  in  arte  p 
fallendi  mundo  callidior.qua:  tamen  ab  innata 
fallendi  aftutia  praecipuum  fuum  traxit  enco- 
mium.Qui.dmirumigitur/ii  ,quiinmundini- 
tore,  inftarque  fragilis  vitri  refplendcfcentia , 
velut  m  fpeculo  fcfe  oble&ant ,  mille  modis  ei- 
dem  fiantridicuh  ,  cunciorumque  ludibnum* 
Sic  etenim  orbis  ille  bullofus  ex  faponc  &:  aqua  q 
conflatus,  dumad  fummum,  vel  fui  magni- 
tudine,  vel  in  altum  adfcenfu ,  pertingit ,  elidu 
tur;&  in  nihilum  redicns,  plus  moerons ,  mor- 
dicantein  puerorumoculis  fmigmatc  ,  pant, 
quam  ante  tetitise  dederat ,  ciim  111  vigore  fuo 
fplendefceret,  quemdamque  in  concha  micro- 
cofmum  referret. 

Et  vero,quid  in  optimis  fpeculis  aliud  iudica- 
mus,  quam  meram  inefle  fallaciam  ?  Quid 
enimaliud,quam  alienum  corpus  ac  figuram 
mentiuntur?  Noneft  namquein  fpeculo,quod 
oftenditunnam  ii  quod  repr<£(entat,vere  in  fpe- 
culo  elTet ;  non  ita  repente  cuanefcerer,nec  aha 
protinus  imagine  fuperueniente  obduceretur: 
ncque  ita  innumerabiles  modo  interirent, 
modoexciperenturforma:  Qihdergo  ?  Simu- 
lacra  ifta  funt  tantum ;  &c  manis  folummodo 
verorum  corporum  obie&orum  imitatio:funt- 
que  ifta  a  quibufdam  altioris  ingenii  fic  com- 
parata,  vtetiamin  prauumpoflintaetorquerc 
qu2e  recla funt.  Nam  funt  fpecula,qux  faciem 
profpicientium obliquent :  funt,qu2e  in  infi- 

niturn 


SPECVLVM    FALLAX.  21 

nitum  augeant ,  humanumque  habitum  exce- 
dant,  modumque  noftrorum  corporum  .  Id 
efficit  autem  perfpe&iua,  vt  in  vno  eodemque 
fpeculo3ahquandovnius  reiplures  fefe  often- 
tent  lmagines .  S\  ccrto  mcdo  conftituas ,  ima- 
ginet  prorfusnihil :  fitu  autem  demutato,  ima- 
ginofum  reddatur .  Id  comminifcitur quoquc 
arsifta,vtcaputin  imocompareat,  pedesve- 
ro  furrecli  5  tefte  Varrone  .  Excogitantur  &: 
monftnfica:  vt  in  temploSmyrnx  dicataj  vt 
au&oreft  Plinius.  Vidi  ego  quoque,qu#  os 
eontemplantis  (natura  licet  formatum  quam 
optime)  mire  in  arclum  addudlum,horrende 
vero  in  altum  extenderent .  Et  viciffim  alia, 
quse,  labra  comprefTa,finemodovtrimquein 
lateradiducerent.  Alia,quae  nafumfimum  &C 
ftrumofum  referrent:  alia  vero ,  quae  prseacu- 
tum&enormiterprominentem:  atque  itade 
•mnibusqu#obriciebantur,in  monftri  defor- 
tnitatem  reddentia. 

Sed  ,  quid  de  fallacibus  illis  &  artificialibus 
fpecuhs  dicemus  ,  de  quibus  Paufanias  libro 
octauo  in  Arcadicis  ?  Ad  dexteram  ( inquit ,  de 
Curetibus  tra£bns)e  delubro  cgredienti,  s  p  e- 
cvlvm  in tedorio parietis apte inclufum eft: 
in  quo ,  qui  mfpexerit  ,  fuam  lpfius  imaginem, 
autparumperfpicue,aut  prorfus  nihil  cernet: 
deorum  tamcn  (igna,  &:  folium  ipfum  dilucide 
intuebitur.  Quantum  ego  quiaem  coniicio  , 
autipeculumilluditadifpofitum  erat,  vtdefe- 
ftudebitas  reflexionis ,  infpicientium  vultus  ad 
ipforumoculos  non  redirent:  (tametli  enim 
omnes  qui  in  cubiculo  funt  in  fpeculo  oppofito 
fpecies  fuas  imprimantj  non  omnes  tamen  k(c 

B  }  io 


11  SPECVLVM    FALLAX. 

in  eodcm  confpiciunt ,  fed  illi  tantiim ,  qui  in 
re&a  reflexione  oppofiti  ftant )  vel  arte  aliqua 
latentiori ,  aut  etiam  lllufione  diabolica ,  illud 
accidere  potuit .  At,  at :  quid  dicam .?  Nonne 
co  impietatis  deuentum  eft  hodie,  vt  infano 
cupidinis  oeftro  perciti,&:  quafi  philtro  demen- 
tati  homines  abie&o  timore  Domini,nullaque 
habita  confcientiae  (  quam  ita  mifere  profli- 
gant)  ratione^  adminiftro  diabolo,proci  fui  illa, 
ifte  fux  amafise,  vel  numquam  vifam,  vel  vifam 
olim,  fedlogoterrarum  mariumqueinteruallo 
diflitam  effigiem  in  fpeculo  flbi  magica  arte  re- 
praefentari  permittat ,  imo  &:  prece  6c  pretio 
procuret  ?  O  protritse  verecunaiae,  negle&i  di- 
uini  iudicij ,  &  proieftae  per  omne  flagitium 
anima:,deteftanda  fed  teitatiflima  tamen  ar- 
gumenta !  Horror  quidem  illis  cx  tali  adfpe&u 
pauidam  intus  confcientiam  ferit  ;  fudor  prae 
reinouitate  erumpcns,fceleris  arguit;ac  prx- 
fensmaligni  fpiritus  opera  ,atque  molitio,  tre- 
mentibus  etiam  fenfibiliterartubus;pxneexa- 
nimati&tamen,  fpretishis  omnibus,&iucun- 
dum  &  gratum  videtur  inimici  obfequium  , 
in  certam  animi  perniciem  etiam  sere  coem- 
cum  :  placetque  tantis  impeniis  seternum  e* 
mere  pcenitere  .  O  infaniam !  6  mentis  effa- 
fcinatas caliginem !  quae non vidcat m hoc  spe- 
cvlo  ,  quantam  fponte  admittat  ia&uram, 
dum  ineodem  intentis  oculis  vefana  cum  vo- 
iuptate  fpeculatur  phantafma  daemonicum, 
cius  nimirum  adumbrato  obtutu  ,  cuius  car- 
nali  amore, 

Vulnus  aiit  venis ,  ejr  caco  carpitur  igni. 
Dc  tigride  non  multum  abludentem  huic  fa  -  H 

bulse, 


SPECVLVM    FALLAX.  2} 

bulae,vel  ametie;  potius,legimusillufionem.Ti- 
grisetenim,vt  velociflimum eftanimal(nomc 
a  Medis  &  Armenis  habes,qui  fagittam  tigrim 
appellant;  atque  rapaciflimus  quoquc  fluuius 
Tigrisvocatur)  viua  adhuc  atque  adulta  capi 

*  nequiuitrfed  catulus,abfente  matre,abequite 
velocillimo  quandoque  furripitur .  Quod 
dum  fuperueniens  mater  agnofcit ,  rapidiC 
fimo  curfu  raptorem  infequitur .  Ule  vero,  cer- 
to  fciens  fe  non  curfu  fed  arte  tantum  pofle 

K  ferocis  beluas  pernicitatem  efTugere  3  vitreum 
orbem  in  fpeculi  morem  confedum  delabi 
flnitiin  quem  incidens  tigris,feque  in  eoad- 
mirabunda  contemplans ,  remoranfque  dum 
catulum  fuum  fe  videre  exiftimat ,  a  fugiente 
interim  raptore  deluditur,  ac  omni  fpe  fua  fru- 
ftratur.  Ita  quoque  mtferum  mortalium  ge- 
nus  ,dumvanofallacique  fpeculorum  obtutu, 
faliifquevmbraticorum  fimulacrorum  figuris, 
&  oblectamentis  inanibus  ftulte  diftinetur; 
&  rem  prasfentem,  &:  fpem  omnem  futura  po~ 
fteritatis  atque  seternx  falutis  auferri  patitur: 
idqueab  his  nimirum,quiprsEcipuac  felicitati, 
fuprcmse  glorise,  ac  bono  ipfius  fummo,impla- 
cabili  odio  infidiantur .  De  quibus  Propheta 
in  perfona  Iudseorum  fic  lamentatur :  Velo-  Thre 
ciores  fuerunt  perfecutores  noftri  aquilis  cadU: 
fuper  montes  perfecuti  funt  nos :  in  deferto  in- 
iidiati  funt  nobis. 

A  n  i  m  a  . 

Vere  fallaciam  tam  miferandae  deceptionis 
praeuidit  praemonuitque  Sapiens,quando  mun- 
di  nequitiam  atquc  aftutiam  ,  hc  diaboli  la- 

B  4  qucos. 


14  SPECVLVM     FALLAX. 

queos,in  hifce  detexit ,  per  qua?  fere  fpecuhto- 
rumac  fpeculatricum  procedit  lUutio  •,  iicque 
periculofam  (ubuernt  viam,tutamquefternit, 

Tn.yu  mfce  verbis:Fallax  gratia,&:  vanacit pulchntu- 
do:muliertimensDominum ,  ipfa  laudabitur. 
Dum  iiquidem  praeterit  figura  mundi  huius;  &: 
omniscaro  foenumicuiusflos  decidit,  &are- 
fcit,&grauiterolet:  quidruli  tallaciae  plenum 
in  formar  gratia  ac  puichntudme  fpcculan- 
dumiqua:  dum  in  rugas^arentem  marcidam- 
que  cutem  degenerat,  fuum  hcredem,  cum 
vniueriis  admiratonbus  fuis  ,  caduca  fui  ipecie 
decipitac  fruftratur? 

Oquamdolendum,  his  momentaneis  ob- 
lectamentis,  ita  cupere  fponte  &  gratanter  falli 
mortalcs !  vtcumPfalmiftalubeat  exclamare; 

T/m1.4.  Filijhomintim?vfquequograuicorde  ^vtquid 
diligitis  vanitatem ,  &  qua:ritis  mendacium  ? 
Quis  vmquam  pro  vino,  vel  oleo,  vel  balfamo, 
vacuo  fevafe  domum  remitti  deiideret  ?  quis 
argentum  in  vanum  expendere  laboret  ?  Quis 
vmquam  prudens ,  falli ,  decipi  ,mendaciifque 
fibiimponipermittat?  Hictamenquotidianus 
eft  quseftus ,  quem  mundus  callet  &  exercet: 
hax  unpoftura quotidiana,  qua  nefcio  vtri  plus 
gaudeant,an  decepti,an  vero  deceptores .  adeo 
vttritum  iitvulgo:  Mundus  vult  falli .  Quis 
tamen  ignoret,quod  Rixta  Chryfoftomum, 
Sedu&io  femper  boni  habuitcolorem?Sic  falii 
aferpente  protoplafti  parentes  noftri :  iic  Iudas 
ille  infamis proaitor  mitifTimum  agnum ,  Do- 
minum  noftrum  circumuenic :  talique  fpeciofi 
fauons  pra^textu  fcductum  in  agrum  fratrem 
fuum  Cain  occidic .  Nonne  iu  chamadeon  L 

quo* 


SPECVLVM     FALLAX.  If 

3uoque  &  Polypus  fuas  tuto  ftruuntinfidias, 
um  eius  vel  herbae  vel  terrse  colorem  imi- 
tantur,cui  fe  applicant;vt,dum  animalia  pifcef- 
veincaute  nihilquetale  fufpicantes  accedunt, 
indubitata  fiant  praeda  ?  Fallacis  itaque 
mundani  specvli  fugiamus  lllecebras ;  vc 
illime  purumque  ac  fincerum  veritatis  folida^ 
quevirtutis  Speculum  liberius  vfurpemus.  Si 
quis  namque  infpe&o  fallaci  ac  magico  fpeculo 
in  beftiam  ftatim  verteretur;  quem  nontam 
horribilis  cafus  ab  eiufdem  fpeculi  contempla- 
tione  abfterreret? 


B  j  IIL 


SPECVLVM    VRENS. 


Flamma\dat,micat  a^hra,fugam  cape,  conflagrat  orbis: 
Plena  adeo  igniuomis  omnia  funt  specvlis  . 


A..     Vrens  Jfeculum    concauum  . 
B-    Ardnmelcs  j}>eculo   naues 
hofmes  incenitt  . 

C.  cIranj})arens Jjjecvhm  -vflulans. 

D.  1W  di  vrticis  wtus  et  yfbulatus. 


E  .    cBaflj/cus  vjfi  necans  . 

F .     ImfuOut    ■tnuucrts   oculi   nt  - 

aujfma  -vrentut   /}ecula . 
GH.  Cor  Vtri ,  rmpuba  ohtutu ,  et 

Jamams  ffautu,corurrmatur. 


*7 

III.  SPECVLVM  VRENS. 

Desiderivs. 

Ecordaris,  6 anima mea ,  filia 
Sion,bonorumdile<Si  noftri  fpecula- 
trix,  quid  dixent  olim  Danielde  ie 
fociiique  fuis  ,  Eunucho,  iibi  arege 
Nabuchodonoibr  prsepofito  ?  Concemplare  ,  Danj4 
inquitjViiltus  noftros,&:  vultus  puerorum ,  qui 
vefcuntur  cibo  regio  :  &:  iicut  videris ,  facies 
cum  feruis  tuis .  Quidiiiam  nos  quoque  vul- 
tuum  noftrorum  contemplatorem  aliquem 
prouocemus,aut  certenobis  mutuohocprx- 
ftemus  officij  ?  an  non  meliores  gratiorefque 
vultus  noftros ,  pras  mundiahbus  fpeculatori- 
bus,aparituros  credas* 

Anima. 

Plane  itaconiidamtnam  ipeculi  noftri,quod 
mentis  oculis  potiori  luftramus  indagine ,  &£ 
cuius  intuitu  fpeculoru  quoq;  ocularium  vfum 
expedimusatque  obieruamus ,  tantaefteffica- 
cttas,vt  non  foliim  inftar  iam  di&oru  deformia 

3useque  ac  defe&uofa  fubindicet,  verumetiam 
iuiniori  quadam  virtute  maculaseluat,&con- 
ferat  nitorem .  Nequemultofeciusinterharc 
accidit ,  quam  ciim  luna  folem  adfpiciens ,  ab 
codem  illuminatur,&difcuilis  nebulofis  pul- 
chra  eius  adfpe&u  efficitur .  Quocirca ,  perga- 
mus,iiplacet,fpeculorum  varietatem  exquire- 
re,atque  exproxime  fequenti  elicere  ,  quod 
admiratione  6c  obferuatu  dignum  videbitur, 

ad 


2,8  SPECVLVM    VREN8. 

ad  concupitae  interna»  pulchritudinis  incrc- 
mentum.  Sed,quidnam  fibi  hoc-vult,  quod 
primo  ipfius  obtutuquamdamquafivftulatio- 
nem  nidoremque  perfentifcere  videor? 

Desiderivs. 

Define  mirari,6  delicata  ac  tenella  aninu 
mea  ;  neque  tamen  te  llli  fidentiiis  applica,  niii 
adurialioquam  amoris  dilc&itui  ignedefide- 
res.  Nam  adurens  fiue  vftulans  fpeculum  eft 
iftud.quod  modo  habemus  pvx  manibus :  ar- 

2ue  eapropter  prudenter  circumfpe&eque  tra- 
tandum. 

A  n  I  M  A. 

Quodnam  igitur,6  mifrater,hoc  specvli 
cft  genusr5  quxfo  te  ,ne  me  celaueris .  Deinde , 
an  non  nifi  in  malum  illius  fit  vfus  ,fi  nofti,  fac 
fciam  &:  ego. 

Desiderivs. 

Concauum,vt  fcias,eftiftud,aquoradijfolis  A 
in  vnum  aliquod  pun£tum  cocunt ;  in  quod 
non  lucem  folummodo ,  ac  radios,  conuerium 
ad  folem,  reflectit ,  verumetiam  calorem  emit- 
tit  talem  ,  vt  faciluis  interdum  obie&um  fo- 
mitem,  quam  ignis  accendat.  Vtque  magis 
admirere,  planum  fpcculum  lucem  tantiim 
refledht  ,fine  calorc;  conuexum  vero,necca- 
lorem  nec  lucem,  cuius  idcircoliberioreft  m 
aliis,  &:  quidem  fatis  admirandis ,  vfus .  Nam, 
ciimiiiibccilli  fint  oculi  noftri..  vtre&oobtu- 
tu  folem  fuftinere  non  valeant ,  nec  formam 

eius, 


SPECVLVM      VRENS.  2£ 

cius,habitumque,&:  vcrum  illumigneum  ca- 
lorem  concemplari :  inucntum  eft  ope  atquc 
adiumentp  specvl i,vt non modo orientem 
occidentemque  folem  queamus  confpicere; 
veriim  etiam  fupra  nos  ftantem,&  nulloru- 
bore  perfufum  ,  fedcandida  luce  fulgentem, 
tranquilie  &  citra  oculorum  moleftiarn,con- 
tempk-mur.  Sicnimirum  & folis  eclipfes  per 
fpeculum  commune  acplanum  ,hoceft,folis 
lunaequc  lmagines  ,  inonenfo  intuitu  confpi- 
ciuntur.  Sedecontrafpeculorum  arte  elabo- 
rata  concauitas ,  colle&os  ,  vt  dixi ,  in  idem 
punctum folis  radios,itacondenfatos  conftri- 
dofque  in  obie&am  ex  aduerfo  rem  mate- 
riamque  reflec~tit  5  vt  &  plumbum  m  tediscol- 
liqueicere  faciat ,  &  aptam  combuftioni  mate- 
riam,  quafi  igni  iniec~io,comburat.  Huic  rei  ad- 
mirandse,  non  miniis  miranda  ridem  facit: 
quodnempe  Meneftratum  in  templo  Dianae 
Hccaten  tanta  marmoris  radiatione  feciflc 
compertum  eft,  vt  in  eius  contemplatione  xdi- 
tui  (pechtores  admonere  folerent ,  parcerent 
ocuhs  .  Ne  fcilicet  nimia  radiorum  perftri- 
ctione  fulgor egrediens vifus  aciem  non  foliim 
hebetaret ,  verumetiam  arefa&o  exco£toquc 
interiiis  neruo  optico  ,  vim  viiiuam  depopu- 
iaretur. 

Anima, 

Admiranda  profeclo  &  naturx  vis ,  &  mira- 
bilisingenu"  humani  induftria,  rerumnatura- 
lium  latentcm  virtutem  ,caufarumque  effica- 
ciam  inueftigantis,&  tam  ftupendos  efTe&us, 
certa  arte,  coniuncliione,  ac  temperamento  eli- 

cientis: 


JO  SPECVLVM   VRENS. 

cicntis:  quod  tamen  totuna  ,  fonti  omnium 
Deoacceptum  fertur. 

Desiderivs. 

Longe  prccipuum  huiufce  vftulationis  defla- 
grationifque  teftimonium ,  Archimedis  nobis  B 
fachim  admirandum  fuppeditat ,  quod  a  Galc- 
no  proditum  legimus.  Illeenim  Archimedes 
Syracufanus,in  omniquidem  geometriamul- 
tum  ante alios  admirabili  vir  fubtilitate ,  fed  in 
/peculorum  ratione  pertra£tanda,velmaxime 
memorandus  fuit  .  Non  folumenim  ingenti 
volumine,  acerrime  fpeculorum  naturamac 
diuerfitatem  rimatus  eft  ;  verumetiam  aftu 
ipfb,  concaui  in  vrendo  fpeculi  efficaciam,cer- 
toexperimentoteftatamfecit.  Nam  hoftium 
naues,pice  nullo  negotioignem  concipiente, 
fpeculi  minifterio  concremauit. 

Sunt  &  tranfparentia  quaedam  fpecularia  Q 
vitra,  qux  fi  exaduerfum  foli  ponantur,  appofi- 
tum  accendunt  fomitem .  Sic  in  quadam  Afiae 
vrbc  domum  deflagrafle  contigit,  feneftee  cui- 
damvitreae  lignis  pice  litis  adiacentibus ,  &:  in 
cxtimaparte  columbmo  retrimento  exputre- 
fa&ione  amplius  arefacto  .  Nam  eo  validius 
folari  radio  vaporante  (vtseftate  affolet  media) 
materiaflammam  concepit,  moxqueadfum- 
ma  peruenit  mcendium  .  Sic  &c  celebratum 
Medea:  pharmacum  ignibus  admotum  inar- 
defcebat :  conftabat  enim  fulphure  &  afphalto 
humentiore.  Harcdefpeculivrentis  portento, 
c  natura  &  arte  producto. 

Carbvncvli  porrd vis atque ratio huic 
non  eft  adeo  abfimilis ,  fiue  pro  lapide  pretiofo 

acci- 


SFECVLVM     VRBNS.  31 

accipias ,  fiue  pro  morbo ,  aut  etiam  pro  vitio, 
quod  vitibus  interdum  accidit .  Non  enim 
aliam  ob  caufam  hoc  nomine  triailla  appel- 
lantur,  quam  quod  vel  in  colore,  vel  invftu- 
lationecumcandenti  carbone  conueniant .  In 
primis  namque  quoad  lapidem  illum  ,  quem 
carbunculum  nuncupamus;  de  illo  fic  Plinius: 
Inter  gemmas  rubeo  colore  principatum  ha- 
bent  carbunculi ,  a  fimilituaine  ignium  ap- 
pellatijcum  ipfi  nonfentiant  ignes:  vnde  & 
a  quibufdam  apyrafbe  feu  apyroti  vocantur. 
Cumque  fit  ignitus,  vt  carbo,  carbunculusjful- 
gor  ipfius  nec  no&e  vincitur :  adeo  vt  etiam 
nammas  ad  oculos  fpe&antium  vibret ;  &  cum 
vrentibus  fpeculis  ex  hac  parte  non  male  coue- 
niat .  Ciim  vero  carbunculus,humani  corporis 
vitium  appellatur;tuber,paruicarbonis  inftar, 
intelligitur  ,  ex  inflammatione  proueniens: 
quod  ideo  fimili  decausaa  candenti  carbone 
vocabulum  trahit.  Et  quia  exomnibus,  quae 
interiiis  aliqua  corporum  parte  nafcuntur, 
nonaliud  carbunculo  peius  eft:  hinc  accidit, 
vt  Conftantinus  Copronymus ,  infigniter  in 
Deum  Deique  genitricem  blafphemus,  tam 
vehementemfit  paffus  expedum  carbunculis 
cruciatum :  adeo  ,  vt  omni  medicorum  ope 
deftitutus ,  atque  rn  extremam  animi  defpera- 
tionem  deueniens,  miferabiliter  vociferaretur, 
fe  viuentem  etiam ,  propter  Mariam  Deipa- 
ram,igniinextinguibili  traditum .  Etquidmi- 
rum.?  Naturalem  fiquidem  vim  fuam ,  vt  folet 
in  aliis,  carbunculus  llle  in  ipfum  exercebat:  &: 
infuper,exdiuinse  vkionis  grauamine,  malum 
ipfum  infinite  augebatur.  Ex  eodem  fonte  pro- 


uenit^ 


31  SPECVtVM   VRENS. 

uenit,  vt  morbus  llle ,  feu  vitiu  m ,  quod  in  her- 
bis,  frudcibus  ,arboribufque  norninamusvre- 
dinem,apeftilentiquadamvftulauone,quam 
inillaincendit;invitibushoc  ldem  carbuncu- 
lus  vocitetur ,  ac  in  ceteris  rubigo^quia  mftar 
rubigtnis  optimam  fubftantix  partem  erodtt  &: 
abfiimit.  Hinc,  carbunculatas  vua:  dicuntur. 
Neque  eft  malum  ahquod ,  tefte  Plinio ,  llli 
comparandum  :nongrandines,non  procella*, 
nec  quaecumque  vmquam  annonae  intulere  ca- 
ritatem ,  vel  agros  auc  arua  deuaftarunt. 

Hax  omnia ,  vt  iam  audiuimus ,  cum  vrenti- 
bus  fpeculis  propter  vrendi  potentiam,compa- 
ranrur  j  aut,  fi  mauis,  illisipfis  eiufmodi  fpc- 
cula .  Vnde  &  vredo,  &:  vrtica  (  herba  aeque  ac  [) 
pifcisjinetymologia  propter  vftionem  concor- 
dant .  Quin  &  pruritus  lta  Ariftoteli  dicitur, 
oxurfus  llle  humoris  fpirabilis ,  inclufi  contra 
naturam  ;  qui  ardorem  fcalpendi  mcendit :  vn- 
de  &c  voluptas  carnalis  libidinem  prouocans 
etiam  pruntusfeu  prungoquibufdamnuncu- 
patur.  Genus  quoque  piciurae,  quod  cncauftice 
dicitur ;  &:  talis piclor,encauftes,opus  verd,en- 
cauftum;abinurendoficappellantur:  quodar- 
tifex  adhtbito  igni  figurasfuaseffingebat.  Sic  &C 
notae  infames  murebantur;  vt  &:  alio  infcriptto- 
nis  modqetiam  Chriftiani  ohm  in  frontibus 
notabantur:  quod  feruorum  proprium  elTe  fo- 
let  Chriftiani  vcro  fupplicij  fpecie,  tali  cauteno 
&ftigmatumnotisdeformati,admetalla,mu- 
nitiones  viarum,  aut  adbeftias  quoquedam- 
nabantur. 

Ad  alteram  vero  petitionis  zux  partem  •,  An 

nonnifi  lnmalum  iitfpecuU  vrentis  vfus:  re- 

/  fpondeo; 


SPE  CVIVM    VREtf  S.  $3 

fpondeo ;  Etiam  ad  bonum  Nam  iicuti  ignis,&S 
gladius,  ac  iimilia,  re&um  iuftumque  vfum  ha- 
bent,  tametii  malitiofi  dlis  abutantunta  &:  hu- 
iufmodi  fpecula ,  per  quse  ignis  in  fubiefto  fo- 
mento  fuicttatur .  Vfqueadcd.,vt  &  in  Ecclciiae 
cammomis,quandoiuxta  ritum  Romanumjn 
ccrci  benedi&ione,  qux  fit  Sabbato  fan&o ,  ex- 
tin&isvbiqueluminaribus.nouusignisbenedi- 
cenduseft,  isvclexiiliccpriiisexcutiatur  ,  vel 
cryftalhno  fpcculo ,  autalioquouisincendendi 
vimhabente:procuretur  .  Intypum,qu6dno- 
bis  in  tenebris  &  vmbra  mortis  fedentibus^ 
Chnftusceu  iux  nouaapparuit;qui  veniebat 
ignem  mitterc  m  terram  .  Ita  &:MachabadJ  *-*** 
aeignitis  lapidibus  igne  concepto  ,  facrifxcia  chab' 
obtulcrunt. 

An  i  MA. 

Non  oberit,fpero ;  hxc  vniueria  auditiifleac 
rlouiiTe  de  fpecuiorum  vrentium  natura  rebu£ 
queeiusnaturseinvftioneaffinibus.  Etfbrtaile 
non  foret  difficile  ,  ad  alia  adhuc  documenta 
moralia,atque  propoiito  noftro  principalia,ap~ 
plicare,  &exlutogemmascolligere. 

Desiderivs. 

Qjuin  &facT:u  facillimum  eft  futurum,  ac 
prorfusobuium ,  iianimum  tantummodoad- 
Euerterimus.  Nam  in  primis  baiilifci  conditioj 
atque  admiranda  oculorum  ipiius  cum  vrenti- 
busfpeculis  iimilitudo,  planamnobis  admo- 
rum  fpeculationem  fternet  viam  .  Baiiliicus 
ctenim,  feu  regulus^iicdi^us,  velquodiuxta 
Plinium,albain  capite  macula ,  velut  quodam 

C  dia- 


J4  SPECVLVM   VRENS. 

cliademate  adornetur  ;  vel  quod,  fecundiim 
ahos,reliqua  ferpentium  genera ,  -eius  virus  ex- 
horrefcant  ac  fugiant;  rubeos  ignitofque  inftar 
carbonis  habet  oculos  .  vtque  D.  Bernardus 
ait;  Venenum  moculis  gent,  pefTimum  ani- 
mal,&:  praeomnibusexccrabile.  Noflecupis, 
inquit ,  oculum  venenarum  ,  oculum  nequam, 
oculum  fafcinantem  ?  Inuidiam  cogitato  .  Si 

Sap.i.  nonfuifTetillebafilifcus-numquampcrciusin- 
uidiam  mors  intraflet  in  orbcm  terrarum .  Op- 
time itaque  San&us  ille,liuenrcs  inuidia  oculos 
in  oculis  baiilifci  depingit,  ac  pcrftringit  vt  me- 
rentur.  Sed  &:  iracnndix  faces,ex  inccnfo  inre- 
rius  animo  promicantes  ,  redc  hifce  bafilifci 
oculis  comparentur :  quo  fenfu  Poeta  quoque 
fic  ad  lrati  hominis  excandcfcentiam  allude- 
batjCiim  diceret: 

Horat.        lrafuror  breuis  efl: 

quam  alij,efteruefcentiambullientis  fanguinis 
circa  cor,  interpretantur  .  Atque  alius  Poeta 
huncinmodum: 

Ouil.        Pertinet  adfacicm  rabidos  comfefcere  mores: 
Candidapax  hominesjruxdecet  iraferas. 
At  propolito  noftro  vicmhis,  de  vultus  irati 
cum  eiufmodi  fpcculis  vrentibus  comparatio- 
ne,accedit,quod  idem  iic  habct: 

lproculhinc^  dixtt;  ncn  e/l  mibi  tibia  tanti^ 

Vt  vidit  Tultns  Fallas  in  amnefuos. 
Vos  quoqucyfimedia  specvlvm  (pecletis  in  ira-9 
Ccgnojcet  faciem  vtx  fatis  i'//a  fuam. 
adco  namque,  &  nares  .&:  oculi  ,ac  totadeni- 
que  facies ,  iracundiam  fpirant. 

Veriim enimucro, tum  specvlt  aduren- 
tisconditio,  tum  oculorum  baiilifci  folo  vifu 

necan- 


SPECVLVM     VRENS.  3  J 

necantisvirulentia  nocendique  malignitas,  in 
impudica?  mulieris  adfpe&u  tenent  principa- 
tum.  Vnde  quicumqueverficuhillius  leonini 
eft  auctor,  a  fcopo  mihi  non  eft  vifus  aberraffe} 
quem,dum  fic  lufit,veriflime  attigit: 

Efi  mulicr  taciu  vifcvsjviju  Bafihfcus. 
Quapropter  venerabilis  acfan&aillamatrona,  D.J*- 
Diana  vidua/an&i  Bernardini  Senenfismater-^»i»w 
tera,non  immerito ,  tametlicitraeius  culpam, 
illu  m  efficaciter  ab  hac  pefte  deterruit.Dicente 
namque  identidem  eodem  adhuc  puero,  fibi^ 
defunclis  iam  parentibus  commilTo ,  fe  in  vrbe 
Senenii  iuuencularji  quamdam  amare ,  inefta- 
bili  fpecioiitate  fulgentem;cuiusgratiofum  ad- 
fpedum  nifi  quotidie  videret,  iibi  crederet  prsc 
moeroremoriendum ;  mentemfuam  referens 
ad  eam ,  quam  totam  pulchram  canit  Ecclefia. 
Nutrix  diredrixque  lpfius  Diana,  mulierfpi- 
ritualis  ,  fufpicata  ne  forte  alicuius  puellas 
carnali  amore  foret  vulneratus  ,  eum  incre- 
pans,  iic  inquit :  Quid  eft ,  fili  mi ,  quod  te  im- 
pudice  loqucntem  audio  ?  Anignoras,  quod 
mulier  formofa  decliuem  animum  facit  ad  vi- 

tia?  ADSPECTVS    EIVS    IGNISEST    EX- 

ardescens:  affectus  ,  robur  ingenij  pro- 
fternit,intelledum  elidit.Defere ,  fili ,  hanc  va- 
hitatem ,  &:  decorde  tuoomnem  cogitatum 
illius  propulfa.  Sic  illa:  atque  attentius  obferua- 
tum ,  die  quodam  deprehendit ,  aperto  capice, 
nudisnixum  genibus,  dile&am  fuam  ( beatam 
inquam  Mariam  virginem,quxfuprapor- 
tamineffigie  ftabat)  deuotiffime  falutantem. 
Sicque  (alua  res  fuit  :  non  importuna  tamen 
illisetati,illique  modo  loquendi  pueri;noftrovc 

C  i  huie 


3(5"  SPECVLVM    VREN  S* 

huicpropofito,  fan&anlliusmatronafmoniriOj 
de  incendiario  mulicrur»  adspectv5 
diligenti  falutem,  diligcntcr  caucndo  .  Iuxta 
illud  Poctce: 
Geor.}      Carpit  enim  vircs  pauLuim  :  vritd^  videzdo 
Tcmina. 
Pofsitnc   efficacius    oculatiufque   argumen- 
tum  ac  typicum  fpecimeh  peihlentis  huiufce 
muliebris  adfpeeiusproferrnn  medium,quam 
quod  de  peftiferis  oculis  &:  obtutu  venenato 
Virgunculx  illiuslcgimus  ,quam  Rcginalndo- 
rum  aliauando  Alexandro  Maguo,vt  venuitif- 
iimam  donoque  regali  digniflimam.miiit?  Illa 
fiquidem  ab  infantia  nutnta  atque  imbuta  fue- 
rat  veneno  ferpcntinoata  vt  natura  lplius  vcrfa 
efTetin  ferpenhs  naturam  ;CuiusccngreiTuex- 
tinctus  fuilfet  Alexandcr ,  nifi  Anfloteles  eum 
latentis  periculi  ( quod  ex  admirahone  info- 
liti  vidus  percepit)  pra^monuiffct  .   Notabat 
ille  pnrterea  ,    quoci  ip(a  fidemcr ,  hombili- 
tcr,  &  conilantcr  vifum  iigcbat  m  tacies  vi- 
rorum ,  quaii  (  baiilifci  in  modum)  folo  vifu 
necatura. 

Scd ,  eheu  /  quam  longe  deteftabilius  efl:  ( vt 
coepimus  dicerc  )specvlvm  vstv- 
l  a  n  s  impudici  adfpectus  femmei ,  animas 
perimcntis  ,  quam  baiihfci  tahfvc  puclla:  ne- 
cantis  corpora  l  Quamobrem  ,  non  fine  cau- 
2cdi,9  sa.prafientispericuhpraemonuitSapiens:  Auer- 
te  faciem  tuam  a  muliere  comta  ;  Sc  ne  cir- 
cumfpicias  fpcciem  alienam  .  Propter  fpccicm 
mulicns  ,  multi  peherunt :  &:  ex  hoc  concu- 
pifcentia  quali  ignis  exardefcit  .  Cui  qua- 
54/11  drat  &:  illud  ciufdem:    Noui  gcnchs  bcftias, 

vapo- 


SPECVLVM    VRENS.  37 

vaporem  ignivm  fpirantes :  auc  fumiodo- 
rem  proferentes :  aut  horrendas  ab  ocvlis 
scfNTiLLAS  cmittentcs : quarum  non tb- 
ldm  lxfiira  pqterat  exterminare,  CcdSc  a  d- 
spfcdvs  per  timorcm  occidere  .  Videfne 
fuleurantem  flammam  ex  hoc  specvlo 
impudica:  frontis  muliebris?  Etquid  mirum, 

Giimulti  per  talem  iEtnam  confumti  funt,5£ 
in  fuiillam  redacli :  cilm  &:  illae  ex  vna  parte  vi- 
rulenco  confpectu  in  corda  intuennum  fcintil* 
las  impudsci  caloris  vibrent-,  &  ex  altera,gehen- 

H  nalis  vftrinxincentor  diabolus ,  halitu  fuse  fug- 
gcftionis ,  prunas  phantafiarum  ardere  faciat: 
quodque  eft  caput ,  ipfimet  infenfati  vecordef- 
que  iuuenes,  oleum  camino  addetes,  frequenti 
ad(peclu.  conniucnnbus  annucntibufque  ocu- 
lis,totaquc  fenfuum  omniumcapedine,  virus 
ac  flammam  hauriaot? 

Qu.is  ctemm  tali  tot  facularum  concurfu 
mirctur  incendium  ;  ciim  &  fenes  illi  duo  in 
Bnbylone  (quibusSufanhacaftiilimacu^nuI-  D*n> 
lum  ex  fe incentiuum  daret) in oculis  nihilomi- x  *• 
nus  propriis  atque  animis  fomitem  fecum  libi- 
dmis  adfercntes,  exarferintin  concupifcentia 
eius:  &c  cuerterint  fenfu  m  fuum :  &  declihaue- 
rint  oculos  fuos ,  ne  viderent  cxlum :  neque  re- 
cordarentur  iudiciorum  iuftorum:  tam  q\\x  ab 
ipiis,  vt  uidicibus  populi ,  debebant  procedere; 
quam  quae  aiufto  fummoque  Iudice  Deo,me- 
ritodebebint  metuere .  Erant  (mquit  hiftoria) 
ambo  vulnerati  amorc  ipfius. 

S\  a  cafta  pudicaque  caftiffimse  femina» 
fronte  ,  tam  fseculentse  obortxfunt  faces  &£ 
flamm^optimaqua&queinfenibus,  folo  ipfo- 

C.  j  *un» 


38  SP  ECVL VM    VRENS. 

rum  vitio,  deuaftantcs  •,  quid  non  metuendum 
iuuenibus  ex  impudicarum  &  lafciuarum  puel- 
larum  adfpe&u  &  confortio,diaboloprxfertim 
adhibente  flabellum,qui  viride  quoque  lignum 
incendere  prxualet? 

Anima, 

Oquam  felices,  quicuftodiunt  auertuntquc 
oculos  fuos ,  ne  videant  vanitates ,  neque  ca- 
piuntur,vt  Holofernes,  laqueo  oculorum  fuo- 
rum  /  Auertat  Deus  a  nobis  ,  neinhuiufmodi 
vrentia  fpecula  incurramus ,  quse  peftifera  vre- 
dine  ,  tabidoque  carbunculo  virentia  mentis 
noftraefruteta,  fataacvinetaconfumant .  Sed 
potiiis  in  ardentia  atque  flagrantia  virrutum 
fpecula,oculosirrepercuiriconuertamus :  nam 
6c  talia  reperih  conrido. 

Desiderivs. 

Reperiuntur,&:quidem  pluraac  praftantio- 
ra,quam  illaillecebrofaviuorum.  Nonnevul- 
tus  Oniic  Pontificis  recordaris ,  ex  qu6 ,  quafi 
fpeculovrenti,&pietas,&zelushonorisdiuini, 
micantibusradiiseffblgcbant3  Sicenim  deeo 
\h*b*\.  legimus  > cum  Heliodori  temerario aufu ,  sera- 
rium  fpoliandum  templumquc  violandum 
confpiceret.Iam  vero  qui  videbat  fummi  facer- 
dotisvultum,mentevulnerabatur.Faciesenim 
&color  immutatus  declarabat  internum  ani- 
mi  dolorem. 

Sed ,  quale  fpeculum  adurens  fuifle  dicc- 
mus  Magdalenam  ?  qualc  Iofephum  patriar- 
cham  ?  qui  admirandum  vtrique  fexui  fuis 
cxemplis  incor  &medullas  inieceruntincen- 

dium 


SPECVLVM   VRENS.  3P 

dium  caftitatis :  illa  quidem  pcenitentise  flam- 
mis ,  calidifque  lacrymis,  pnorem  rubiginem 
excoquensj  lfte  vero  primxuse  caftitatis  prafe- 
rcnsfacem? 

An  ima. 

At  pretiofi(fimum  (  mihi  perfuadeo)  pnc- 
ftantiffimumque  omnium  specvlvm  ad 
vircutemincendensfuitimmaculataDeigeni- 
trix,virgo  M  a  r  i  a:  quaeciim  omnium  mun- 
di  totius  pulcherrima  fuerit,  nemo  tamen  vm- 
quam  mortahum  eius  adfpe&u,malicuiufpiarri 
motus  fenflt  illecebram :  quin  potiiis  &  oculos 
&corda  adfpicientium ,  tamquam  viuax  ani- 
matum  &:  immaculatum  specvlvm  ca- 
ftiora  reddebat :  imo  velut  myrrha,  venenum 
impuritatisturpifque  amoris  rubiginem  elide- 
bat.  Nam  quemadmodum  (tefte  Hieronymo) 
ex  oculis  Christi,  velut  principis  s  p  e  - 
cvli  vstvlantis,  radij aliquando  elu- 
cebant;  ita  ex  beata?  V  i  rg  in  i  s  oculis  &:  facie, 
ceu  limpidiflimifpeculi,fcintillxemicaiTe  tra- 
duntur . 

IftiufmodiitaqnesPEcvLisinbonumvREN- 
tibvs  vtamur  affidue :  dicamufque  in  eorum 
adfpectu  :  Concaluit  cor  meum  intra  me,&:  pfaim, 
in  meditatione  mea  exardefcitignis:vtperillaa  38. 
&  quod  vitiofum  eft  exuraturi&:  quod  bonum, 
magis  accendatur. 


C  4  IV.  SPE- 


IV.     SPECVLVM  COMPLACENTI^E  . 


Quifquis  es  ipfi  tui  procus  et  riualis  amoris : 
Siqua   tibi  fuerat  gratia,tota  perit. 


A.  OtAo  Imf.  armatnsje  viJ}eculo  ■ 
ante  conflicHan  contemfhuis . 

D .  Lucifer  ex  ymtajut  contern^latto ■ 
ne  frolagsus  • 

C  •    -Anaclt  auoaue,  eius   affecla  • 

D.  Prtmt  j>arentes,j>er  comjflacentiam 
paraJJo  extorresjafh . 


E  .     Stmta  jrx  mmo  ctmore  Joetum 

J*jj0C(t:t  -... 

F.  Aman  Jufcrbe Juii  comflacens . 

G .  -Antwchus  Jaftuos  usjimtliter  ■ 
H.  Cory&on  se  m  littorejjjeculans 
I  •      Saul  in  ocuUsJuis  paruus .  coram 

Deo  ma/jnus  futt ;  et  contra-    ■ 


4* 
IV*.  SPECVLVM  COMPLACENTLE. 

Desiderivs. 

TlKAM     COMPLACEANT    tlbl  v(aU 

elcquia  crit  mci :  ejr  meditatio  cordis  mci 1 8. 
\  in  ccwffcclu  tuo  (cmpcr  \  Domine  adiu- 
Sfi  tormeus3&redemtormeus/Qu.od.ii 
non  denegaueris  mihi ;  fpesanimo  meo  magna 
confarget ,  fore  vt  audiam  aliquando,quod  au- 
ditui  meo  dabit  gaudium  :  Tu  es  filius  meus 
dile&us  ,  in  te  complacvit  mihi .  Et  me-  Luc.  $. 
rit6Domine,neque  aliter  vmquam  mihituto 
confultum  erit.  Quia,quid  proderit  mihi,quid- 
veefTepoterit  illudTiimihi  complacuero,imd 
fi  toti  mundo  futurus  iim  acceptus  &  gratus,& 
tibi  folinon  fuero  comprobatus  ?  Non  enim 
qui  feipfum  commendat,  vela  mundo  com- 
mendaturjilleprobatuseft  :ied3quem  tufolus 
commendas  &  probas .  Alioquin,inter  fpem  & 
metum  h^refcens^in  patientia  &  expe&atione, 
cum  exulante  Dauide  dicere  poterit :  S\  inue-  z.  Re& 
nero  gratiam  in  oculis  Doroini;  rcducet  me,&  x  5' 
oftendetmihi  Arcam  &tabernaculum  fuum. 
Sin  autem  dixent  mihi;  Non  places :  prcfto 
flim :  faciat  mihi  quod  bonum  eft  coram  fe. 
Quapropter  inanem  ia&antiam  ,  &  vanam 
complacentiam  longe  fac a  me , Do- 
mine  :  &complaceat  tibi ,  vt  ab  eius 
illecebris  eruas  me. 

Anima, 
Anhuiusigiturinfolentia?  fautrix  fpeculatio 
aliqua  reperitur  in  s  p  e  c  v  l  i  s? 

C  j  Desi- 


42,     SPECVLVM  COMPLACENTIiE. 

Desi  DERIVS. 

Plane,  &quidem  cuius  inmateriali  fpeculo 
communi  typus  exprimitur  .  Nam  ,iicut  qui 
vane;  glorise  forma^que  concinnandae  dant  ope- 
ram ,  fpeculi  adminiculo  pruriginem  illam  ani- 
mi  magis  accendunt:  ita,quiieipfos,dotescor- 
poris  autanimi,  dida  faclaque  propria>cum 
admiratione  fufpiciunt  ;  titillationem  liianis 
complacenti^  iibiipii  conciliant.  Veriim, 
vcriufque  huius  fatuitatis  exempla  producan- 
tur ;  quo  vifa  auditaque,  magis  fua  deformitate 
ab  imitatione  deterreant. 

Otho  ,  ciim  Romanis  omnium  gentium  A 
fortiflimis  ltnperaret ,  specvlvm  in  bello 
ciuili  contra  Vitellium  deferebat ;  vtfe ,  dum 
tollifigna  iuberet,  armatum  comtumque  in- 
tueretur .  Hoccine  momentum  vllum  eam  in 
rom  conferebat  ;  vt  eo  maiori  fuis  terrori  fu- 
ttirus  eiTet  hoftibus,  quoiibiipfe  in  armis  &: 
corporis  cultu  videretur  ornatiorf  Forma  virum 
neglecla  decet >  vt  inquit  Poeta,  &:  bellicofo 
duciacmiliti  ,terror  in  hoftium  oculis  potiiis 
eft  quxrendus ,  quam  muliebris  illa  in  cultu 
mollities. 

Econtra  Scmiramis:  qux,ciim  aliquando  cir- 
ca  corporis  cultum  occupata,  derecifle  Babylo- 
nemintellexiiTet.folutaadhuc  altera  crinium 
parte,ad  eam  recuperandam  cucurrit:ncc  priiis 
dccorem  capillorum  redegit  in  ordinem  ,quam 
vrbcminfuam  iteriim  poteftatem  vidifTet  re- 
d.i&am  .  Et  vere ,  quid  refert ,  qualiter  nobis 
ipii,  iiue  in  fpcculo,iiue  in  oculis  propriis  videa- 
mur,  ciim  nihil  capropter  mucctur  in  re?  Sicuti 

enim 


SPECVLVM    COMPLACENTI^.      4J 

enim  ad  ftaturam  noftram  nec  cubitum  nec 
palmumadiicerepoffumus;itanequeformam 
mutare  valemus .  Quidquid  enim  ad  natura- 
lem  addideris  fpeciem,fucus  eft. 

Idcirco  re£te,&:ad  rcm  noftram,eloquentia: 
princeps  5  Cicero  :  Prmcipio  corporis  noftri  t.offic, 
magnam  natura  ipfa  videtur  habuiffe  ratio- 
nern  ,quse  formam  noftram  reliquamque  figu-  ^ 
ram,  in  qua  effet  fpecies honefta,eam  pofuit in 
promtu  .  Sed  audi ,  quomodo  non  ad  manem 
complacentiam  ,  fed  ad  morum  grauitatem: 
iic  enim  inquitidem  ipfe :  Venuftatem  mulie- 
brem  dicere  debemus,dignitatem  virilem. 
B  Vanse  perniciofseque  huiufce  compla- 
CENTijt  prima  nobis  femina  iniecit ,  &c  ad 
illam  tam  cupide  ambabus,vt  dicitur,vlnis  am- 
ple&endam,  latiflimum  oftium  patefecit ,  pri- 
mus  omnium  Lucifer :  qui  ex  ingenita  fuae  no- 
bilitatis  excellentia  naturalique  conditionis 
fux  pulchhtudine ,  qua  Deuseumpraeceteris 
creaturis  ornarat,  in  femetipfo  gloriam  captas, 
fibique  in  gratuito  datis ,  tamquam  in  propriis; 
nec  debitam  conditori  ac  largitori  habens  aut 
referens  gratiam ;  ex  praxellenti  Archangelo, 
malignorum  fpirituum  afe  peruerforum  prin- 
ceps  eft  effe&us  in  inferno,  quibus  ad  eamdem 
ruinam  incentor  Sc  dux  fuerat  in  ca:lo. 

Quia  vero  complacentiam  tam 
praefens  Sc  efficax  effe  experientia  didicit  ad 
pracipitiuminftrumentum  ,hinc  nullumfere 
extoto  mortalium  genere  linitabhac  infefta- 
C  tione  immunem:  prafertim^ciim  ipfe  non  tan- 
D  tiim  in  angelis,fed  6c  in  primis  parentibus ,  tam 
fecundum  pronumque  fuis  conatibus  fuccet 

furn 


44      SPECVLVM     COMPLACENTI^. 

fu  m  expertus  (it.  Qua  iiquidem  alia.  parte  verfi- 
pellis fux  nequitiae ,  atque  m  gengris  noftri  rui- 
nam  inuidia?  &:  infidns  viam  liuieftigauit  in- 
uenitque  percommodam  ;  quam  per  manis 
iftius  glonx  ac  proprias  complacektu 
titiliationeniiquam  videbat,vel  faltem  fufpica- 
batur  ,  naturx  humang  non  vlqueadeo  fore 
peregrinam,neque  adeo  a  terreftri  noftra  origi- 
ne  remotam  ?  Tentauit,  fucceflum  feniit,diui- 
nitatis  confortium  ob  oculos  ftatuit,addixit ,  &£ 
ambitionis  fcinullas  in  praeparatum  iam  fomi- 
tem  cautus  iniecit-  Incendit  ea  primiim  ex  par- 
te ,  quam  prae  fexus imbecillioris  natura ,  ad ig- 
nem  concipiendum  magis  fciebat  idoneam. 
Dumque  flamma  llla  amoris  proprias  excellen- 
tia:  atquc  manis  slorise,  fpeciofa  cieferti  paradili 
depopulata  eft  /fcintillasatquerauillx  tamvo^ 
racis  mcendij  in  omnem  humana?  ftirpis  propa- 
ginemadeo  lateperlatae  ac  peruagatae  funt :  vt 
quifeab  llliexiftimat  liberum,  videat  qua;fo 
diligenter,  an  feipfum  non  fallat. 

Anima, 

O  mifcriam  !  6  mentis  noftra:  caliginem/ 
ocordis  infenfati  demenriam/  Quid  agimus? 
quidvolLimus?qu6euaderetandem  praefumi- 
mus ?  quidnam  tandem  tam  vanc  fperamus? 
Peflimo  laboramus  vitio ,  fed  tamen  adblan- 
dientinobis  (iiauiter:  atque  eapropter ,  neque 
fponte  agnofcimus,  neque  fidem  habemus  ad- 
monenti:  quaii  non  (atis  iit  peftilens,  quod 
intima  pc&oris  noftn  poflidcat ,  nili  hoc  etiam 
mali  accedat ,  vt,  cuo  mrgts  in  nobis  graiTatur, 

boc  miaus  afinofcatui; 

De- 


iPECVLVM   COMPIACENTI^.      4f 
Dfi  SI  DERIVS- 

Domine  Deus>  quam  cxcutimus  &nefci- 
mus/  Imo  ,cum  Phanfeis  caccis  ducibulque 
cxcorum,  admoniti,  non  iine  mdignatione  re- 
fpondcmus:  Numquid&noscxcifumusf  Ec 
quid  eft,  obfecro,  quod  ita  grandefcimus,  intu- 
rnefcimus,&:nobisipii  tam  inaniter  compla- 
ccmus?  Dicas  ,licet :  Sum  dodus ,  multarum 
rcrum  peritus,  ficunduSjeccleiiaftcsegregius, 
difertus  poeta,  magnus  orator,  bonus  muiicus, 
iniignis  fcnptor.  piclor,  rictor ,  &c  mille  fimilia: 
omitto  quod  nobilis,  diues  opum ,  honoratus  a 
populo,  rarx  audoritatis ,  totique  mundofpe- 
ctabilis;addo  ego  tibi,quidquid  ex  pleno  copie- 
cornu  fpongiofum  tuumpe&usvalet  imbibe- 
re:quid  obfecro  eft  hoctotum  ?  Nonne  fu- 
mus,buUa,ftipula,&iiquidhiseftvilius'Diim- 
que  inhifce,nedicamommbus,  fedinillorum 
aliquibus,qua!  te  naSum  exiftimas,gloriaris, 
tibique  complaces  ad  ftuporem  ;  fortaiTe,  ii 
beneattenderis,nec  illa  habes,autfaltemnon 
cogradu,vt  vel  hilum  glorix  mereantur  .  Ec 
quid  cft  quxib  totum,quod  es,  habes,  aut  nofti, 
prxomnibusinfinito  modo  plunbus ,  qux  ne- 
que  es,neque  habes,neque  nofti  ?  Quare  lgitur 
non  potiiis  erubefcis  de  tot  qux  deiiuit  3  quam 
glonarisdepaucis  quse  adfuntf 

Anima. 

An  verd  manifeftiiis  hanc  noftram  inanita- 
teminpropriacomplacentia  queamus  depre- 
hendere ,  &  ii  oculos  aperiamus  videre  &:  pal- 
pare^  quam  fi  in  puerorum  ludetium  grege,vni 

videa- 


46      SPECVLVM     COMPLACENTIjE. 

videamus  coronam  oftendi ,  tamquam  capiti 
ipfiusimponendam;dumqueillairi  iibi  imponi 
exiftimat ,  clam  a tergo  ridiculus  ei  galerus  aut 
cucullusimponatur  •  lfque  iam  faftuofus  ince- 
dat,  fe  regem  putans  ,  cum  interim  ludibrio 
iit  omnibus?  Norine  ita  quotidie  nobis  illu* 
dit  mundus  cum  fuis  cultonbus;  imonos  ipfi 
Cal.6.  nobis^Siquisexifiimat  fe  aliquidefTe,cumni- 
hil  fit;n6nne,tefte  Apoftolo,ipfe  fe  fcducit? 

Interim,necomnia  argumenta  mundi,  ne- 
que  vniuerfx  correptioncs  ,  neque  librorum 
momenta>neque  aduerfi  cafus,malumque  cer- 
tum  inuifa:  huic  complacenth  debi- 
tum ,  &:  propemodum  fcmper  lllatum ,  nos  ab 
ea  vel  tantillum  valeant  deterrere,  vt  faltem 
ferio  recogitemus  in  nobis,  an  non  vere  hoc  vi- 
tiolaboremus.  Tam  radicataeft  invifceribus 
hominum  damnabilis  ifta  philautia  ,  &:quae- 
dam  philarchia,  fiue  multumfubfitgloriandi 
complacendique  matcri^e  3  fiue  parum ,  imo 
potiusnihil;vt,inftariimiarum,  bonorum  no-  , 
ftrorum  operum  fcxtum ,  imo  animam  pro- 
priam  ,  potnis  pvx  hac  infania  fuffbcemus  ac 
difpcrdamus ,  quam  vtvcl  moniti ,  i&ique  m- 
tusaut  foriSjVitium  hoc  agnofcamus,  atque 
a  nobis  vt  deteftabile  amoliamur  :  ciim  nec 
tineas,  necblattas,  inlibris  autveftibus  tole- 
remus. 

Desiderivs. 

Vtinam  tandem  aliquando  Domine  illumi- 
ncs  vukum  tuum  fupernos,  &:  miferearisno- 

ftn  ;    Vt    SPECVLVM     hoc  COMPLACEN- 

t  i  je  procul  amoueas  ab  oculis  mcntis  noftrx/ 

Qucm 


SPECVLVM    COMPLACENTIJE.      47 

Quem  enim  non  moueat  percellatquc ,  tam 
certum  quam  miferandum  exitium  omnium 
eorum,  qui  ha&enusobiftamdemcntiamfa- 
ftumqueintolerandum^tevindice,  pofthorri- 
bilem  pcenam  &:  lu&um ,  miferismodis  perie- 
runtrlnfernalem  Luciferi  metamorphofin^pri- 
morum  parentum  apoftaticum  lapfum ,  atquc 
infli&am  toti  pofteritati  labem  &:  cladem, 

F  omitto  :  fed  ,cui  non  incurrit  in  oculos  pro- 
trita  &:  fummo  dedecore  affecta  Amanni  fu- 
perbia  ;  qui  cum  fe  in  altiflimo  dignitatis  &: 
gloria?  gradu ,  ftabili  pace  ac  fecuritate  collo- 
catum  putaret;  ad  ima  repente,verfb  rernm 
ftatu,deieclus  eftr  Ciim  enim  feRegiacRe- 
ginx  chariflimum  crederet,eaque  de  re  coram 
vxore  &:  amicis  iactabundus  gloriareturj  a  Re- 
ginaHefterapud  Regem  eidem  promeritum 
parabatur  exitium  .  Cumque  tamquam  vni- 
cum  toto  orbe  infenfum  ilbi  hoftem  Mardo- 
cha?um3extru£ta  ipfi  excelsa  cruce,  triumpharc 
ie  iam  arbkraretur  ;  in  eamdem  mortalium 
faftuofiiTimus  eft  fublatus. 

G      Qilid  de  noto  fuperbi  nomine  Rege  Antio- 
chofiimus  di&uri?  quem  nonmiicrabiliseius 
cafus  &  clades  horrenda  commoueat,  vt  ab 
arce  placentix  vel  fenfim  defcendat ,  vel  ela- 
tioniscriftas  paulatim  demittat?  Dequopra:- 
ftat  audire  ,  quid  facra  Scriptura  commemo- 
ret ,  quam  noftris  hic  vcrois  explicare  .  Sic 
narrat  Machabxorum  hiftoria:  Exiftimabat,  ttMMm 
fe  prasfuperbia  terram  ad  nauigandum ,  pela-  M.y 
gus  ver6  ad  iter  agendum ,  dedu&urum  j  pro- 
pter  mentis  elationem. 
Sed  >  audiaraus  humiliatum  fuperbum ,  ac 

com- 


4$      SPECVLVM    CO  M  t>L  ACEtf  TIjIE* 

complacentiam  in  atrio  proprio  pro*- 
fligaram  .  Is,  qui  fibi  vidcbatur.etiam  flu&i- 
busmaris  imperare  ,fuprahumanum  modum 
%Ma.  fuperbia  rcpletus,  &:montium  altitudincs  in 
thab.9.  ftatera  appendere  \  nunc  humiliatusad  terram 
in  geftatono  portabatur,  manifeftam  Deivir- 
tutem  in  fe  conteftans:  ita  vtde  corporeim- 
pij ,  vermcs  fcaturirent ;  ac  viuentes  m  dolo- 
ribuscarnes  eiuscffluerent ;  odore  etiamillius 
&foetore  exercitus  grauaretur.  Et,c;ui  paulo 
ante  fidera  cali  connngere  fe  arbitrabatur-, 
eum  nemo  poterat ,  propter  intolerantiam  ic£- 
toris ,  portare .  Hinc  igitur  ccepir ,  ex  graui  fu- 
pcrbiadcdu£his,ad  agnitionem  fui  venire,diui- 
na  admonitus  plaga ,  per  momcnta  fingula  do~ 
loribus  fuis  augmenta  capicntibus  .  Et ,  ciim 
nec  ipfe  iam  foetorem  fuum  fene  pofTet  $  ita 
ait :  lufium  efl ,  hcminem  fubdtium  effe  Deo  5  & 
mortalem  non  paria  Deo  fentire .  Orabat  au- 
tem  hic  fccleftus  Dominum  ,  a  quo  non 
cflet  mifericordiam  confecuturus .  Ratio  eft: 
quia  per  plagam  humihatus,  non  fa&us  eft 
humilis. 

A  N  I  M  A. 

Ehctii  dolendumlartimomcntiexitum  i  Et 

3uare ,  quarfo  3  mifen  non  humiliter fentimus 
enobis;cum  nihilin  nobis  repetfatur,excepta 
Dei  bonirate  &  gratia,quod  non  ad  maximam 
animi  demifTionem  impellat  ?  Sed  vere,  nefcio 
quomalogcnio,  ad  eiufmodi,  quxadhumi- 
litatem  inuitant,  no  aduertimus  ammumgra- 
uiufque  eorum  vel  prxfentiam  vel  alloquium 
ferimus,qui  nobis  vel  modeftiam,vel  humilita- 

tem, 


SPECVLVM   COMUACENTU.      4£ 

tem,vel  fobriam  moderatamque  de  nobifmet- 
ipfis  opinionem  ob  oculos  ponunt .  Hinc  fic 
(quod  etiam  quotidianus  vfiis  docet )  vt  non 
foliim  hoc  in  negotio  veritas  odium  pariat* 
verumetiam,  vt ,  non  obftantibus  tot  tantifque 
remediis,  fempcr  ille  inexterminabilis  com- 
placenti^  furculus,vel  millies  recifus,auc 
etiam  euulfus,repullulet.Euadunt  hoc  infelici- 
tatis(credo)rariffimi :  &  quoad  iftam  immuni- 
tatcm,nontam  ipfofmet  defe,  quamaliosde 
ipfis ,  conuenit  iudicare .  Nam  communis  fere 
nabet  vfus,abufus  inquam;Vt,fi  fcribimus,fi  le- 
gimus,concionamur,  docemus,loquimur,  ca- 
nimus,  manum  vel  pedem  mouemus ;  auc 
aliquid  demum  ,  paruum  aut  magnum ,  fa- 
cimus  fnifi  forte  defit  infpe&or)  quafi  exin- 
fidiis  illico  aflurgat  6c  adrepat  infeftum  hoc 
tinese  genus ,  gloriola  3  nobifque  in  facto  com- 
placeamus. 

Desid  e  rivs. 

Amplius  dicam:  ciim  manifefta  illa  glorias 
animalia  Philofophi ,  fere  non  nifi  ad  oculum 
fua  admiranda  patrarent;  fique  dceflet  admira- 
tor,ceflarent :  nos  interdum  etiam  dum  foli  fu- 
mus,  atque  aliquid  agimus ;  ecce  non  deeft  (ii- 
perbia,&exiftimatiofa£tilaudabilis  fefe  inge- 
rit.Quin  &:  fortafle,dum  ifta  folus,  ac  fine  arbi- 
tro  fcnbo ,  ferpentifcj;  illius  nequitiam  detego, 
&  vires  eius  ac  virus  elidere  molior;caput  fuum 
veternofum  latenter  attollit ,  vt  referiat  ferien- 
tem^ac  faltem  ab  illa  me  parte  titillct,quaillum 
mihi  videor  egregie  tutudifle. 
O  nequiflimum  colubricaput/quistuam  eua- 

D  dec 


jfO      SPECVLVM    COMPLACENTIi* 

det  vafriciem  ,  dum  optimis  quibufque  conati- 
bus&coeptis,  vt  inuides;ita  &:  mfidiaris  ?  Imo, 
tum  quoque  vicloriae  palmam  tibi  pr«efumis, 
ciim  viciori  tuo  viftus  herbam  videris  porri- 
gerer  Nonnc  ita  te  finclam  illam  virginem  Sa- 
*am  circumuenturum  fperafti;cumin  carnalis 
lafciuia?bello,perannostredecim  ,victrix  fem- 
per  abfcederet:  acriufque  tandem  a  te  impu- 
gnata,quam  vt  videfetur  poflefuftinere;  inuo- 
cato  fponii  fui  Chnftiauxilio  ,  tum  quoque  tc 
tnumpharet  ?  An  non  eidem  ccdendo  victo- 
riam  ,  vidloria:  palmam  fubtili  ftratagematc 
tentabas  eripere;  dum  ei  apparens,  htcntcrcjue 
inanisglorix  ftimulo  pctens.diccbas:  Vicifti  me^ 
Sara,vtci/ttf  Scdilh^uX  oportebat  arte  ,  prodi- 
toriam  tuam  ficam  cludens,ac  prudcnter  (vt 
Dauid  Saiilis  haftam  )  declinans,  tibi  quod 
oportebat  refpondit :  T{on  ego  te  vtci.fcd  T>omi- 
tm  mem  I  e  s  V  s .  Ita  ego  hic  quoque  ii  mihi 
moleftus  iis,  tuum  in  caput  rctundam  fpicU- 
lum  obiiciamque  ei carleftem  pcltam,  quam in 
fimili  vanargloria:  concionandique  compla- 
cbntii  fu^gcftione ,  tibifandus Bernardus 
obiecit ,  dicens :  2{eque  propter  te  wcepi,  neque 
fropttr  te  definam. 

Anima, 

Quam  dolendum,6  dilefte  frater !  adeo  no- 
bisinhserere  inftar  ncpa:  hoc  vitij ,  a&ibufque 
noftrisvniueriis,ac  omnipropnode  nobis  re- 
bufque  noftris  mdicio  5  vt  ad  cumulum  eius,  & 
nequid  ad  plenum  numerum  deioret ,  etiam 
in  defeclibusac  pcnuria  gloricmur :  quaii  no- 
bis  prae  tardio  foret  contabeiccndum  5  ii  noa 

fcm- 


SPECVLVM    COMPLACENTIi.      fl 

femper,  &c  vbique,  &  in  omnibus  ,compU- 
c  e  n  t  i  a  ifta  ac  vana  gloria,  aliquo  falcem  vel 
emendicato  ticulo  fefe  ingerereci  Adeo  vcin 
omnibus,  eciam  qux  vcre  alij  lmprobarent,  no- 
bis  ipfi  complaceamus. 

Desiderivs. 

Ncc  illepidum,  nec  alienum  a  noftro  propo- 
fito  eft;  quod  Agariftam,Clifthenis  filiam^adeo 
formofam  extitiiTe  narrat  Herodocus  ,  vt  ad 
obtinendas  eius  nuptias,  celebrata  fint  proco- 
rum  fpe&acula  5c  certamina :  quo  fpeciofiili- 
miquiqucGrxcia^  adolefcentes  confluxerunt. 
At,cuidam  lllic  nimium  lafciuienti  dixit  filias 
pater :  Tifandri  fili ,  defaltafti  matrimonium. 
&  tamen  fe  rem  prxclare  geililTe  plane  exifti* 
mabat  mifer  ;  fibique  adeo  complace- 
bat,  vt  iibi  pvx omnibus fponfam deberi ar- 
bitraretur  .  Aliis  autem,  rem  vt  vcre  habebat 
contemplantibus3vehemcnter  difplicebat. 

Sed  quid  f  lllud  nobis  fere  per  fallaccm  ac 
fatuam  hanc  complacentiam  accidit ,  vt  nos 
ipfi  nos  potifllmum  decipiamus^propriam  opi- 
nionem  confulentes .  Sic  Daemonax  olim  Phi- 
lofophus  Cyprius^infeliciter  declamantem  ad- 
monuit,  vt fefe  diligentiiis  exerceret .  Cumque 
is  reipondifTet- Numquam  nonad  mernetip- 
fum  declamo :  Nihil  igitur  mirum,  inquit  Dx- 
monax,  fi  dicis  inepte  ,  qui  hadenus  femper 
teipfo  vt  ftulto  auditore&  magiftrovtifis  foli- 
tus .  Hicautem  magtfter^eftomniumerrorum 
audor. 

Denique ,  ne  vel  in  aliquo  complacentia  dc- 
fidereturj  femper  adhuc  maioris  alieni  defe- 

D  i  aus 


fl      SPECVLVM    COMPLACENTIl. 

&us  pmextu,noftram  inopiam  facimusminus  tt 
vituperabilem-,atque  lllo  nos  faltem  folatio  fuf- 
fulcimus,  quodeformis  llleCorydon  ieipium 
vtcumque  folabatur,dum  diceret  fpeculi  huius 
coniilio: 
vtrgtl      jjpn  fum  adeo  informis-.nuper  mc  in  littore  vidi% 
Cumplacidnm  ventis  /taret  mare. 
Sic  &  Phanfseus ille,  vt  putabat ,  maiorum  pec- 
catorum  comparatione  fibi  placebat .  Ita  nos: 
Ulc  me  magis  claudicat,  balbutit,  dcliratxxcu- 
Ttrtul  tlt>  atrioreft.  Inplacendiratione,Tertulhanus 
hb.de    iic  mquit :  Et  viris  proptei  feminas ,  &  feminis 
eultm    propter  viros,vitio  naturse,ingenita eft  placendi 
*'m'     voluntas.  Addoego  ;  &"complacendiiibimet: 
ciim  nemo  alten  placere  contendat ,  niii  pri- 
miim  ftuduerit  placere  iibi :  iique  fine  illo  fru- 
ftretur,faltem  medium  hoc  non  abfueht .  Per- 
gitau&or,&  ad  fpeculi  vfum,  feu  potiiis  in  viris 
abufum,  fe  conuertens  ,  mquit:  Propnafque 
praftigias  formse  &  hic  fexus  (virilis  nimirum) 
iibiagnofcit,  barbam  acruis  c#dere,interuel- 
lere,&:c.  tum  fpeculum  omni  occaiionc  confu- 
lere,anxieinfpicere:  ciim  tamen  cognito  Deo 
adefnta  placendi  voluntate,  perluxunxvaca- 
tionem ,  omnia  illa,vt  otiofa ,  vt  hoftilia  pudici- 
ti#;recufantur. 

An im a  . 

Vere  fc  rcs  habet,  vt  dicit.  Nam  quemadmo- 
dum,quotquotDeoplacereconatifunt,vilesin 
oculis  fuis  fuerunt;ita  qui  complacenti^  ftudue- 
runt,  Dco  placere  non  curarunt.  Inftar  bilancis  I 
feres  ifta  habet:  quanto  plus  vni  lmpofueris, 
tanto  plus  ademens  alten.  In  Saul  rege,velut  in 

COM- 


SPECVLVM    COMPLACENTlil,     JJ 

complacenti^e  specvlo,  liceat  id 
contemplari .  fic  ait  Samueleidem:  Nonne,  i.  r^, 
cumparuuluseifes  inoculis  tuis,  caput  intri-  **• 
bubus  iirael  fa&uses?  vnxitque  te  Dominus 
in  Regem  fuper  Ifrael  ?  Pro  eo  ergo ,  quod 
abiecifti  fermonem  Domini  (magnus  fcilicet 
in  oculis  tuiseftec1:us)abiecit  teDominus,ne 
fis  Rex. 

Apagc  ergo  domefticum  hocanimi  femper 
intumefcentis  virus ,  ac  modeftiam  vfque  reti- 
nere  fatagamus :  ne  vlla  vmquam  nos  noftri 
inflet  opinio,  peftis  vere  vniuerfi  profechis:quas 
&:  optima  quxque  in  nobis  ehdit,  nihilque  pras- 
ter  inanem  producit  auram,  qua  &rpafcitur. 
Nonne  fic  &in  Iberia  quidam  equasaFauo- 
nio  vento  putant  concipere ,  fed  euanido  foetu? 
Ita  prorfus  hic  accidit :  vt  qui  ab  opinione  blan- 
diente  ,  fuauiterque  adfpirante  complacen- 
TiAgrauidantur  ^nihil  ferium  pariant:  fedvt 
tumidi  folummodo  vtres,quo  maioriampli- 
tudine  diftenduntur  ,  eo  funt  diruptioni  vi- 
ciniores. 

Deus  itaquc  nos  abhocfpiritu  liberet;  8c 
humilitatis  fpiritum  (qui  foliusipiius  eft)  lar* 
giatur. 


D  j  V.  SPE- 


v.  SPECVD/MOCVLOKVMALIENORVM. 


In  baftliiri  oculis  vis  bellus  ftulte  videri: 
Maius  adulantum  lumina  virus  habent. 


A  .    Oculi  alum  ,J}>erula   -vanw 

laudis  . 
B  .     Rex  Achah  tn  ocuks  vxorts  nuujnus 
C  •      Crocodih  ocuk  ,  noccnha.  J^ecula. 
D .    ^lalis  auoquc  varasttorunt  neauitta . 
E..   Aiulatorum  blatuU.  jrermcies . 


F.  Irleroles,  aliena    laule  elatior, 

k   Deo  j>ercujsus  • 

G.  Vana    tn    ocults    hominum 

complacentta  . 
H.I.K.L.  Iunonis  et  ifUis  fomva, 
nonjine  SPECVLIS. 


ss 

V.  SPECVLVM    OCVLORVM 

A  L  I  E  N  O  R  V  M. 

Desideri  vs. 

C  v  l  i  tui 7  Domine  ,  contemplantur  lt  P^r# 
Txwerfam  terram  :  &fr&bentforti-  16. 
tttdinem  hts  cjui  cordeperftclo  credunt 
inte.  Sed,dumitafcreshabet,Do- 
mine  Deus,  vcoculi  tui  vniuerfam  terram  con- 
tempjentur  inonneviciflTuiivniuerfa  in  oculis 
tuis,  tamquam  in  lucidiflimo  fpeculo,  refplen- 
defcunt?  Exhocenim  fonte  promanat ,  quod 
de  Sandlistuisin  cxlo  dici  folet:  Q3J  nefaanc, 

3ui  fci^ntem  omnia  fciunt :  8>C  quid  non  vi- 
eant ,  qui  cuncla  videnten\  contemplantur  ? 
Venim,vtinam  non  tantiim  velutin  fpecula 
fim  in  oculis  tuis;  fed  in  iifdem  quoqueinue- 
niam  gratiam :  quia  fallax  alioqui  gratia,  qux  it% 
hominum  oculis  quseritur  ,&:  raro  bene  inue- 
nitur,  ranufque  bene  conferuatur. 

Anima. 

Hiccine  igitur ,  germane  mi  frater  ,  atque  in- 
diuiduecomes  ,innouum  fpeculi  genusdeue-* 
11111111$?  Vtinam,  ii  ad  fpe&andamaliquan  a 
quam  defideramus  ac  qua?rimus  Domini  fa- 
ciem,  nos  non  promouetfaltem  no  remorecur. 
Hacenimmente(vtnofl:Oper  specvla  ob- 
erramuSj  vtinillud  tandem  optato  euentuin- 
cidamus,  cuius  ope ,  &:  mentis  noftrae  maculas 
eluamus  ,  &;  intcrnorum  oculorum  purgato 
obturu  ,aciem  illorum  fie  adaptemus,  vt  hic 
videamus  per  gratiam,  quae  in  va  fiLis  Dei 

D  4  reue" 


y£  SPECVLVM    OCVLORVM    ALIEN. 

reuelantur  •  &:  poft  hanc  peregrinationcm  bea- 
tificx  illius  viiionis  fiamus  confor.tes  in  patrii. 

Desiderivs. 

AiTentior,  omeacolumba,  &:forordilccT:a: 
atque  ab  hoc  prxccpto  animis  fcopo  non  eft 
nobis  vlla  de  causa  abcrrandum .  Sed,  fi  datur 
facultas,votiiquenoftris  cxlefte  numenadfpi- 
rarit,  dandaeft  nobis  fcdulo  opera;  vt/peculo- 
rum  iftorum  decurfu,  ac  quali  quali  adminicu- 
lo,mensnoftraquoque  ita  eftulgeat,  vtinftar 
fpecularij  lapidis  tamquamplanecxleftis  efle- 
cla, llluftretur  ac  clarcicat  De  lapide  iiquidem 

Nexa*.  iftoiicD.Baiilius  mhunc  modum  :  Specula- 

h»m.u  r;uslapis  tranfparcns  ac  pellucidus  eft,  &  pecu- 
liari  quadam  ac  punflima  perfpicuitate  prxni- 
tens;  adeo  vt,ii  rsfux  naturx  numeris  omni- 
busrefponderit,neque  vlla  exefus  putredine, 
fednecvlla  fui  parteperruptus5cum  aerecon- 
tendat  >  eique  fere  pcrfpicuitate  iimilis  efle 
videatur.  Rccte  peromnia.  Sic  cnim  futurum 

Tob  e^ ■ vc  ^110'  ^obix  m  nobis  adimpleatur :  Lu- 
ce  fplendida  fulgebis .  cxleftis  nempe  gratix 
fplendore .  llludque  Prophetx  Iob:  Lux  vulcus 

lob  19.  mei  non cadebat  in  terram.& quemadmodum 
qui  de  terra  terreni,ita  nos  dc  cxlis  cxleftes  errl- 
ciamur.  Iuftorum  namquefemitafdevirtutein 

r0H' 4  virtu  tem  euntiu  m ,  doncc  videant  Deum  Deo- 
rumin  Sion)  qnaii  luxfplendens,procedit  & 
crefcit ,  vfquead  perfectam  diem  Perfc&usau- 
tem  dics  hic,eft  perfectio  vix^perfefta  vero  dies 
in  cxlis,  eft  perfe&io  patrix. 
Anima. 

Credo  ficirradiatumfuifle  beati  protomar- 

tyris 


SPECVLVM  OCVLORVM  ALIEN.       fj 

tyris  Stcphani  vukum  ariefti  internaeque  illu- 
ftrationis  luce  ;  quando  etiam  inimici  ipiius 
luofugaeintendentesin  eum ,  viderunt  faciem  A&*** 
eius  t  unquam  faciem  angeli.  O  beatam  iic  illu- 
minatar  mentis  munditiam ,  qua?  in  vultu  quo- 
que  relplendeat  ,  angelifque  efficiat  iimilesi 
Sed ,  quodnam  eft  s  p  e  c  v  l  i  genus ,  quod  in 
ordine  ceterorum  nunc  obtutuinoftropropo- 
nitur ,  vt  fru&um  quoque  ex  illius  aafpe&u 
confequamur? 

Desider  iv s. 

A  Mirandum  plane  j  &:  quam  valde  vfitatum, 
atquc  obuium  quotidie  vniuerfae  hominum 
multitudini,tam  parum  notum  aut  pro  fpeculo 
habitum.  Suntautem  ocvli  ALiENi,quod 
iam  dicimus  specvlvm  ,  in  quo  laudis  typum 
ftatuimus ,  quam  eiufmodi  prarda?  venatores 
abaliis  aucupantur.  Certumeftinprimis,tam- 
etii  nemo obferuaret ,  in  patentibus  hominum 
oculis ,  obie&a  quarque ,  tamquam  in  fpeculis 
figurata  apparere .  Adeo,  vt  quemadmodum 
vnushomoin  multis  appoiitis  iibique  coniun- 
c~iis fpeculis,vel  in  paruis  fpeculi  partibus  iimili- 
ter  iibi  compoiitis,populicuiufdam  multitudi- 
nem  efficitnta  turba  aliqua  in  vnius  folius  ocu- 
lis  diftin&e  confpicienaa  appareat .  Quinet- 
iam,inquit  Plinius,  pocula  quacdam  ita  figu- 
rantur ,  expuliis  intus  crebris  ceu  fpecnlis  j  vt 
velvno  intuen,te,populustotidem  imaginum 
fiat .  Vnde  &:  Annarus  Seneca ;  Sunt ,  inquit, 
quafdam  fpecula,  ex  multisminutifquecom- 
poiita  j  quibus  fi  vnum  oftenderis  hominem, 
populus  apparet  ,  vnaquaque  parte  faciem 

D  s  ftiam 


j8        SPECVLVM    OCVLORVM  ALIEN. 

fuam  exprimente  :  ex  vno  turbam  efEciunt: 
quod&cohsercntibus  adhuc  fpe^uli  partibus 
contingit .  Et  hominum  ergo  oculos  tahum 
fpeculorum  vicem  obire,  qui  ha&cnusigno- 
rarit,vel  non  crediderit;  cxpcrientiam  adhibeat 
magiftram ,  &:  lgnorantia  admirationi  locum 
dabit. 

Eiufmodi  porro  fpeculum  ,de  quali  nunc  agi- 
mus,  cenfen  poterant  oculi  Aflyriorum,  qui 
Indith  pulchernmam  captiuam  Holoferni 
fiftcntes,  intentos  inillamoculos  defigebant: 
dequorum  vfqueadftuporemintuitu ,  fic  in- 
ludith  quit  Scriptura  :  Viri  confidcrabant  faciem 
»°«  eius;  &:  erat  in  oculis  eorumftupor:  quoniam 
pulchritudinem  eius  mirabantur  nimis .  Indu- 
bie  in  oculis  omnium  lllam  fic  contemplan- 
tium  faciei  ipfius  effigies,  tamquam  m  fpeculo, 
confpici  poterat.Cumque  iam  lllam  tam  fubli- 
ibid.  m^  laudarent5vtdicerent  vnanimiter ;  Non  eft 
ii.  talismulierfuperterram ,  in  adfpeftu,  in  pul- 
chritudine5&  m  fenfu  verborum :  non  reftabat 
aliud.,  vtinhoc  prxfens  fpcculum  oculomm 
alienorum  Iudith  impingeret  offenderetque, 
quam  vt  in  laude  2lc  gratia  iilorum,&  pr^fertim 
Holofernis,cuius  oculis  animoque  mirifice  tota 
phcebat,fibi  ipfa  complaceret  &gloriaretur. 
Sed  prudenter  illa  iuxta  ac  conftanter,  in  fe,  in- 
ftirfaxiquadrati ,  connftens;cauebat,nequid 
hifce  verborum  lenociniis,oculoriimve  colh- 
matiombus,  animo fuo  impetiginisinureretur. 
dicebatque  fecum,quod  ille  Prophcta,&quili- 
Hzbtte.  betoculatus  arcis  fua*cuftosac(pecuhtor:  Su- 
percuftodiam  meamftabo;  &hgam  gradura 
fuper  munitionem  :  &  contemplabor ,  vt  vi- 

deam, 


II. 


SPECVLVM  OCVLORVM  ALIEtf.       J9 

deam, quid  dicatur  mihi;  &:  quid  refpondeam, 
ad  arguentem  me  .  Propolito  autem  noftro 
congruentiiis  dico  ego ;  Vt  videam  ,  quid  re- 
fpondeam  ,  ad  collaudantem  me  ,  mihique 
adblandientem  .  In  hoc  enim  coniiftit  peri- 
culum  fpeculi  prsefentis  3  oculorum  videlicec 
alienorum. 

A  N  I  M  A. 

Autvehemcnter  fallor,aut  s  v  e  c  v  l  atio- 
B  Nis  huiufmodi  paradigma  typumque  expreC 
fiflimum,infa&iofa  atque  impiailla  Iezabel, 
eft  videre :  quando  nimirum  Achab  Regem , 
coniugem  fuumxque  impium,fic  in  os  col- 
laudauit  -,  vt  ad  flagitium,  a  quo  tpfe  vtcumque 
abhorrebat,impelleret,dicens:  Grandisau&o-  *■  R'l< 
ritatises  :  Sc  bene  regis  regnum  Ifrael.  Surge, 
&  sequo  animo  efto  :  ego  dabo  tibi  vineam 
Naboth Iezrahelitae .  Rex  fiquidem,quod  il- 
lam  Naboth  fibi  negaflet ,  femianimis  iacebac 
inle&o.  Ipfa  itaque  Iezabel ,  &:innocentem 
Naboth,  pmextu  iuftitia?,morti  tradiditi& 
virumfuum,ad  iniufte  poflidendam  occifivi- 
neam,  blandiendo  &:  collaudando,  quaii  laude 
irretitum,induxit. 

Desiderivs. 

Omnino  fe  res  ita  habet,vt  dicis :  eftque  hoc 
proprium  fpeculihuiusexeiriplum,  quodmo- 
dd  habemus  prxmanibus.  Dum  videlicetma- 
lecautus  quifpiam,laudifq;  auidior,  per  gratiam 
quam  in  oculis  hominum  obtinet,  fe  inma- 
lumperducifinit  ;nequecogitat,  conniuentes 
eiufmodi  applaudentium  oculos,  dum  adbkn- 

diun- 


60      SPECVLVM    OCVLORVM    ALIEN- 

diuntur, necare  -,  ac  dum  fauere  creduntur,  no- 
cere  quam  maxime .  Hifce  oculanbus  ipeculis 
nonvfqueadeodifpareftfrausilla  atqueperni-  - 
cies,  quae  in  crocodili  natura  atque  ocuhs  fpe-  ^ 
ciatim  effe  perhibetur.  Is  fiquidem,  confpecto 
homine,emittir  lacry mas  (  lam  tunc  emm  ho- 
moilleineiusoculis,  vtinfpeculo,  continetur 
quoad  imaginem)  dumque  mifer  ad  lllum  tam- 
quam  ad  lamentantem  lugentemque  depofito 
metu ,  accedit  vicinius  •,  eumdem  atrociter  de- 
uorat.Vnde&natum  prouerbium :  Crocodili 
lacryma?.  de  nsfcilicet,  qui  fubfpecie  pietatis 
&:  beneuolenttae  homines  fallunt ,  atque  inexi. 
tium  ducunt .  Talibus  hominibus  illud  Sapien- 
Tecli.  tis  debetur  ex  merito:  In  oculis  fuis  lacrymarur 
ii.  inimicus :  &,  quafi  adiuuans ,  fuffodiet  plantas 
tuas  :  &,  fi  muenerit  tempus,  non  fatiabitur 
fanguine  .  Quid  propinquius  ad  crocodili 
naturam? 

Ani  ma. 

Ha?cqueeft,ni  fillor,ipfi(Tima  parafitorum,  D 
adulatorum  ,  aflentatorum  adblandientium- 
queconditio>acperniciofa  natura:  vt  blandis 
arrideant  oculis^nutu,verbis,  &:  fa&is ,  loquan- 
turadhominem,nihilrepupantes,numquam 
contradicentes ,  omnia  ad  eius  voluntatem 
facientes.cui  placere  deiiderant ,  omnia  fufti- 
nentes;  &quem  laudibus  attollunt,  inextre- 
mam  tandem  perniciem  blanda  fuada  fedu- 
centes. 

Desiderivs. 

Excmplum  talium  specvlorvm  altenjE 
lavdis  &;  extollemia: ,  habemus  m  hbris  Re~ 

gum 


SPECVLVM   OCVLORVM   ALIEN.     6l 

gum  valde  confpicuum  .  Quando  namquc  Ke^ 
Rex  Roboam ,  dereli&o  ianoieniorum  conii-  n. 
lio ,  audiuit  adulantcs  adolefcentes  qui  nutriti 
fuerant  cum  eo ;  nec  miniftrorum  modo,ve- 
rumetiam  paraiitorum  moreafliftebatilli3nu- 
tuque  adblandientium  oculorum  fuorum  pla- 
cereftudcbant,dixeruntei :  Sic  refpondepo- 
pulo,&:  dic:  Minimus  digitus  meusgroflior 
eftdorfopatrismei.  atipfetali  collaudantium 
rheda  m  precipitium  ve&us  eft. 

I  ta  legimus,  apud  Sonciates,  Gallorum  olim 
populos ,  Regem  quofdam  fecum  habere  foli- 
tum  adulatores  Siloarios  ,  affentatores ,  &  id 
genus  hominum ,  qui  vna  femper  aderant  y  fe- 
dabantur  quocumque  iiffet ,  idemque  facie- 
bant3iiue  rideret,  iiue  lugeret,  feu  aliqua  cape- 
retur  voluptate  :  denique  ,  qui  cum  accum- 
bentibus  accumberent  .  Quin  &:  Clifophus, 
Philippi  Macedonis  paraiitus  (vt  Athenxuseft 
auctor)  feclaudum  fingebat,  quod  Philippus 
crus  fraclum  haberet .  Os  infuper,  oculofquc 
idem  contorquebat ,  dominum  fuum  in  gefti- 
bus  imitans .  Niceihs  porro  ciirn  Alexandrum 
magnum  a  mufcis  pentum  videret-,  Quanto, 
inquit , hx ceteris  pra:ftant,qua:tuum  iangui- 
nemdeguftant!  Cumverovulneratum  eum- 
dem  confpiceret ,  lllud  Homencum  iniignis 
illc  ailentator  in  medium  protulit: 

£huiUs  diuorum  percurrit  ccrpcrafangukl 

Anima. 

£  Quis  non  videat,  quam  fallacia  pernicioia- 
que  iint  iftorum  hominum  blandimenta  ?  &: 
quis  eiufmodi  blandienubus  oculis  &:  linguis 

ie 


6Z      SPECVLVM   OCVLORVM  ALIEN. 

feobledanteSjfeque  quafi  byflino  vinculo  ad  E 
fufpendium  trahi  iinentes,  fatis  deploret? 

Desiderivs. 

Eapropter ,  quemadmodum  Patroclus  pro- 
diturusin  bellum  rehquaquidem  Achillisar- 
maiibiairumiit-,folarn  autem  haftam,vtgra~ 
uem  ac  prxualidam ,  ne  attigit  quidem  :  lta 
adulator  omnia  veri  amici  fymbola  lmitatur, 

!)ra?ter  fob.m  admonendi  libertatem  :  qua:  3  vt 
lafta  corpus,  iic  illa  animum  amici  delinquen- 
tis  intusfent.Eam  obcaufam^iicutin  Menadri 
Comcedia  falfus  inducitur  Hercules ,  clauam 
geftans^non  folidam  ac  robuftam ,  fed  manem 
ac  leuem  :  ita  quoque  adulatoris  libertas,mol- 
lis  cft  &  blanda  ,  plus  aiTentationis  quam 
monitionis  habens-,  plus  oleilenientis,quam 
mordentis  vini ;  ldcirco  etiam  non  fanant ,  fed 
vngunt  tantum  acpalpant.  Hunc  in  modum 
Tiberio  Senatum  aliquando  ingrediente ,  adu- 
lator  quidam  exclamabat:  In  hoc  te  omnes 
reprehendimus,  Imperator,licet  nullus  audeat 
palamfateri,  quodtu  tenobisnimiiimimpen- 
dis  .  Ad  quae  C.  Seuerus  :  Iftatanta  libertas 
hunc  hominem  dabit  exitio .  Tali  ironia  in- 
figni  farcafmo  commixta  fucum  lllius  mepti 
detergebat ;  qui  ncmpe  praetextu  fummae  ac 
pericnlofe  libcrtatis ,  maxime  blandiebatur. 
Sed,quam  manis  ac  ftultaeft ,  hominum  in 

llCC    ALIENORVM    OCVLORVM    &   lau- 

dumblandicntium  specvlo  iibi  applauden- 
tium  vanitasi  Inoculis  hominum  fapiens,  vt 
alterSalomon,  apparebis,  &;  rebene  confidc- 
rata  vere  ftultusinuenieris :  fortis  3  vt  alter  Sam- 

pfon 


SPECVLVM   OCVLORVM    ALIEN.      6\ 

pfon  aut  Hercules ,  &  eris  in  rei  vericate  Ther- 
iite  timidior  j  eloquens ,  vt  alter  Cicero ,  &  re 
vera  Birdo  ftupidior,  ac  magismutusquam  pi- 
fcisipulcher,vt  Abfolon,vel  Adonidis  inftar,&:, 
Mopfo  deformior.Quocirca,dignum  fuaeiuk 
modi  fuuitaterefponfum  accepitaliquando  a 
fuo  parafito  Carifopho  Dionyiiusjquod  omni- 
bus  huius  farinas  hominibus  optem  propina- 
tum  ,  dum  ita  auide  laudem  blandientium 
firiunt  ciim  enimdominumfuumfeparatim 
cum  amicisconfabulantem  &:  corridentem  vi- 
deret;  lpfe  quoqueprocul  ftanseffuseridebat, 
nihil  tamenaudiens  eorum  quse  dicerentur.In- 
terrogatus  ltaque  a  Dionyiio  >  quid  rideret: 
Quod ,  mquit ,  cxiftimem  rifu  digna  quse  dici- 
tis  Optime :  nam  dum plerumque ridere  ho- 
ininesarbitramur,  obgratiamahquam  inno- 
bis  obieruatam :  fortaile,ii  rogentur  ,ineptiam 
noftram  ac  vanitatem  deriierint .  Hinc  Pho- 
cion  Athenieniis ,  iniignis  Orator  y  ciim  popu- 
lum  iibi  dicenti  applaudentem  vidiifet  ;  ad 
amicos  conuerfus,  Quid,  inquit,  num  mali 
quippiamdixi  imprudcns.?  Sed  omnes  potiiis 
aura  lllapopularinosab  illaanimimoderatio- 
ne  in  deuium  complacentias  abripi  finimus; 
quamCiceroetiam  m  Demofthene  improba- 
uit,  dum  iic  lllum  notat :  Leuiculus  fane  nofter  T"fc"L 
Demofthenes ;  qui  illo  fufurro  dele&ari  fe  aie-  ***'•*• 
bat ,  aquam  ferentis  mulierculas ,  infufurran- 
tifque  alteri :  Hic  eft ille  Demofthenes .  Quid 
hoc  leuius?At  quantus  Orator!  Sed,apudahos 
loqui  videlicet  didicerat  j  n^  multum  ipfe 
i  fecum .  Ita  de  hoc  laudis  ve  retibus  captato, 
Cicero. 

Ani- 


64      SPECVLVM   OCVLORVM  ALIEN. 
A  N  I  M  A. 

Prudentcr  eapropter  fecerimus ,  mi  frater 
coniunclifTime^ii  modeftam  illam  prudentem- 
que  Noemi  fuerimus  (quoad  hominum  laudes 
&:  gratiam)  imitati.  Illa  iiquidem,  dum  peregre 
reduci  Bethlehemiticx  mulieres ,  non  iine  pu- 
blicx  laudis  encomio  iibi  acclamarent,  H<£c  efl: 

****  *•  llla  Noemi,pulchra,prxftans,prxclarailla  vira- 
go ;  nihil  iibi  inde  laudis  decerpens ,  nihil  illo- 
rumarrogans,demifse  refpondit:  Ne  vocetis 
meNoemi,ideft,  pulchranv,  fed ,  vocate  me 
Mara,hoc  eft  amaram-quia  amaritudine  valde 
repleuit  me  Omnipotcns .  Itaque  flammam 
laudis  alienx  fuperinfusa  frigida  m  fuo  ortu  re- 
ftinxit .  Sic  quoque  faclo  effet  opus ,  quando 
propter  gratiam  aliquam  ,  aut  veriiis  gratix 
ipeciem,  laudabiles  hominumoculis  appare- 
mus ,  nofque  laudare  incipiunt .  Nihil  etenim 
ita  impetiginem  lllam  alienx  laudis  retundit, 
quam  humihtatis  vilitatifque  memoria  ■>  &  co- 

Senet  S*tare>  <luales  verein  ocults  Dei  iimus :  iuxta 

77/  '  Senecsedi&um :  Intusteipfumconiidera^non 
qualis  iis,  aliiscredas. 

Quid  enim  Herodi  profuit fuperbia ,  faftus, 
&  fupra  humanum  morem  populi  adulantis  p 

A&n  acclamatio?Statutonamquedie  3veftitusvefte 
regia,feditpro  tribunali,  &C  concionabatur  ad 
eos.  Populus autem  acclamabat :  Dei  voces,  8c 
non  hominis .  Confeftim  autem  percuifit eum 
Angelus  Domini :  eo  quod  npn  dediifet  hono- 
rem  Deo  ( fed  attributum  a  populo ,  iibi  quo- 
que  arrogailet)  &  coniiimtus  a  vermibus  exfpi- 
rauit.Neque  eo  minor  eft  culpa ,  vbi  rarior  talis 
poena. 

Desx- 


specvlvm  ocvlorvm  alien.    6j 

Desiderivs. 

Vtinam  id  ipfum ,  6  anima,  faperent ,  fenti- 
rentque  vcrc  in  animo  fuo,  imprudentcs  ac  im- 
poteiues  humanse  taudis  appetitoresjqui  conii- 
lio  oculorum  alienorum  ,  fibi  vicefpeculi  fub- 
(cruienritmi,fe  fuaque  omnia  dirigunc  &:  difpo- 
nunt:non  cogitantes,rem  eife  plenam  vanitaris 
ac  ftuititiu..  ( )  uemadmodum  enim  magna  eft 
oculorum  f peculorumque  affinitas  (  vt  initio 
dixunusj  ita  non  rninorquoque  fallendi  arqua- 
litas.Exiftimantaliqui,  videndirationem  fuifle  u&. 
perituram  (  inquit  Cadius  Rhcdiginus )  ntii  <f»'*£ 
fummi  artificis  fapientia;poft  id  quod  mire  pel-  lf'  ^ 
lucet,nigricans  quippiam  appinxifTet:ficuti  fpe- 
culis  aliinitur  plumbum  ,  pix,aut  aliquid iimile 
denfum  &c  adiaphanum  >  vt  obfcurior llla  den- 
fitas,fitimaginumveluti  fufflamenac  infrena- 
tioj  qua:  per  vitri  dilapfse  cralucidum  lceuorem, 
ac  deniiore  obie&o  non  repref&,euanefcerent. 
Vndevulgo  irroborauit,vt  dicatur  ocvlvs 
natura  specvlvm;  ficut  specvlv  M,artis 
o  c  v  l  v  s  nuncupatur. 

Efto  id  totum  verum,  &C  ita  vt  dicitur :  atque 
ocuh  fabricam  ,  vtadmirabilem ,  vicefque  fpe- 

^  culi  obeuntcm  >  obilupefcamus  :  vaniimne 
tamen  ob  ld  eifedeiinit ,  ex  oculis  hominum, 
velutexfpeculis  voto  tuo  obfequentibus^lau- 
dem  captare  &  gratiolam  aliquam  emendi- 

ircare?  Choris  Sc  pompa:Iunonis  atque  Ifidis, 
eiufmodi  cincinnatos  ac  calamiftratos  fym-r 
myftas ,  laudis  aucupes,  adfcriptos  oportuit  ■■>  vt 
cgregie  fint  toti  mundo  fpeclabiles  •,  fabuloii 
nempe  ,&  mera  potiiis  ipfimet  fabula.Sic  enim 

E  de 


66      SPECVLVM    OCVLORVM   ALIEN. 

lU.de  Je  {imilibus,  D.  Auguftinus:  Sunt,  qua:  Iuno- 1 
^1/ '  ni  ac  Minerux  capillos  difponant;  longe  a  tem- 
c4/.io.  plo,nontantum  a  umulacro  ,itantes:  digitos 
moucnt,  ornantium  modo .  Sunt.  qua:  fpccu-  K 
lum  teneant:  funt  ,  qux  ad  vadimonia  dcos 
fuos  aduocent.  Quemadmodum  &  Apuleius 
de  pompa  Iiidis  ,  mquit  :  Mulieres  candido 
(plendentes  amicimine ,  verno  florentes  coro^ 
namine;  qu#  degremio  per  viam  ,  qua  iacri 
incedebant  comitatus,  folum  fternebant  flo-y 
fculis.  Aliaequaenitentibus  fpcculis,  poncter- 
gum  reueriis  venienti  dese  obuium  common- 
ftrent  obfequium .  Hifce  inquam  pompis  &C 
chorisimmixtiifticuriofuli,&:  vndique  corraiis 
inhiantes  hononbus ,  forte  cflct ,  in  quo  etiam 
ipii  daemoniis  lllis  idoncum  offerrent  obfe- 
quium  .  Scd ,  faceffant  hx  fabulse  ,  cum  m- 
fenfatorum  hominum  moliminibus  ,  qui  fe 
propemodiim  deos  exiftimant  ,  ii  cuiufquam 
mortalis  gratiam  ,  quam  aucupantur  ,  obti- 
nuerint. 

A  N  I  M  A. 

Vtinam  omnes  potiiis  gratiam  in  oculis  Do- 
minnnuenirc  ftudeamus,  quae  verenoshumi- 
les,  pios,  ianctos ,  luftos  ,  atque  proptcrea  ipfi 
gratosac  bcatos  eflSciat .  Tunc  cnim  ex  animo 
ipiiomnium  conditori  acDomino  noftro  di- 
rf*4?,  ccre  poflimus :  Ad  te  leuaui  oculos  meos ,  qui 
ll*~  habitas  m  caiis.  Vt  a  longe  fpeculari  locum 
iblent  percgrini ,  aut  rcduccs  cxules ,  ad  quem 
fummo  dciidcrio  optant  pertingcre .  Salutant  a 
longe,  lain  illic  efl:  animus,  &  tencre  videntur, 
quod  eminus  contemplantur  .  Et  hoc  ipiiim 

cft 


SPECVLVM    OCVLORVM  ALIEtf.      6j 

eft  veri  nominis  contemplarijcrium  adfpiccre. 
Nam  carli  conuexum3quovndiquc  fpettabile 
eft,  totumque  cadum  ipfum,primo  templum 
eft  nuncupatum  :  vnde  &  loca  illa  ,  quse  in  mo- 
du  m  cadi  concamerata,  ab  omni  parte  confpici 
pofftmt,antiqui  templa  nominarunt;  vnde&S 
vcnit  contemplari  ,  talia  loca  circumfpicere, 
non  mutato  veftigio.  In  cadum  igitur  oculos  *f*lm. 
leuantes  contemplemur ,  vnde  veniat  auxilium  V°* 
nobis.Domine,ad  te  funt  oculi  noftri:  &,ficut 
oculi  feruorum  in  manibus  dominorum  fiio- 
rum  j  ita  oculi  noftri  ad  te  Domine,  donec  mi- 
ferearis  noftri. 

Si  in  oculis tuis  inuenerimus  gratiam:  parum 
eft^etiamfi  gratiam  apud  homines  non  inue- 
niamus,  nifi  quantum  cum  tua  gratia  confiftit. 
Ceteriim ,  cum  viro  fecundum  cor tuum  con- 
ftanter  dicimus :  Corripiet  me  iniuftusin  mi- py^, 
fericordia,  &:  increpabit  me  :  oleum  autemno. 
peccatoris  non  impinguet  caput  meum. 


E  z  VI. 


vi .    SPEC VLVM  FROPRL£  VILITATIS . 


Huc  ades: et  quid  fis,quid  eris,fuerime, tuere . 
Huic  Specvlo  titulus  Ivco^i  oioLUTQV  erit. 


A. 
B. 
CC. 


5pecvli'M.  propryr  vHxtatis . 
Intenta  mvrtts  mc&tatw  . 
Mors,  vna  ex  yartej^eculum^ 

mortts  ofieniensZ  ex  ahera 

necrm    intenJens  . 
lcrmncm  (erpentiump  neremtas  . 
ViUtas  vilttatum ,  vas  miferuirum. 


F".       Carimonut  Axn  ctncrum  . 
G.      Deus  ^AAx:  Puluts  es,  et  m 

jwluerem  reuerteris . 
H .      Deus  M.oysi  :  Mitte  manum 

tuam,  mjtnum  tuum  ■ 
I.      rI?ahis   ctfeflucce,  m    ocults 

■prxjiostera  fycculatxo  . 


VI.  SPECVLVM  PROPRIjE 

V  I  L  I  T  A  T  I  S. 

Desideri  vs. 

BiNAMes,  anima  mea  ,  fbror 
mea,fponfa?  Num  fpeculorum  huc- 
ufque  tam  fufpe&orum ,  fallacium, 
&  periculoforum  adfpeclu  deter- 
rita  aufugufti  ?  vel  txdio  affeda  defpondenC- 
queanimum,  latebras,  doloris  amicas,quasris? 
Redi  paulifper  ad  te,  redi  ad  me ,  &  ad  fpecula- 
tionem  fine  bono  conceptam  ambo  rcdeamus. 
Ecce,ecce:  terrena  lam  (pecula  pertranfiuimus; 
ex  quibus,tametfi  boni  multum  recte  pruden- 
terque  vtentibus  queat  produci  (  quemad- 
modum  nos  vtihtatem  non  contemnendam, 
primanse  noftrse  intentioni  ac  fpeculationi  fer- 
uientem  ,  ex  eorum  contemplatione  perce- 
pturos  confido)  tamenvtplurimiim  plus  mali 
quam  boni  exinde  confequitur .  Iam  vero,  ad 
faniora,  vicinioraque  faluti ,  atque  (copo  noftro 
magisaccommodafpecula,  fitnobis  lngreffus. 
Demceps  inoftenfo  mentis  obtutu  per  fubfe- 
cutura  licebit  decurrere,ac  omni  metu  fepofito 
fpatiari  .  Quocirca ,  animaequior  efto :  reuer- 
tere,vtin  lftis  faciemtuam  contemplemur. 

An  ima. 

Qusmamefthaecvox  tua^dile&emi-,  tam 
nouae  &;  fecurae  confolationis  aflertrix  &nun- 
cia?  Spefne  eft  ergo ,  tandem  fpecula  tutiora 
nancifcendi,quorum  ope  &  opera,ad  fpeculan- 
dam  hicDci  noftri  bonitatem  ,  &:  in  futuro 

E  j  olim 


JO      SPECVLVM    PROPRIiE   VILITATIS. 

olim  feculo  maieftatem ,  adiuuemu  r  ?  Certe, 
moleftumeftadmodumjtrifte^actaxliofum^ta 
hjccaligare,verfari  intenebris-  lumen  fperare, 
ad  lucem  adfpirare  ,fe£tari  clantatem,  &:mo- 
rariindenfe  no&iscaligine.  Siqueme  lamen- 
tantem,querulam,&:  eiulantcm  interrogaue- 
rit  aliquis;  vel  ipfe  quoque ,  cuem  quxro,  Dcus 
meus ,  5c  Dominus  meus ,  fponfus  &c  I  e  s  v  s 
meusjquid  mihi  vclim  vt  faciat:  quid  aliud 
refponii,li  fapio,dare  porero;  velame  qucat 
expe&ari  •,  quam  lllud  vnicum  neccffariu.m : 
Mnn.  Domine ,  vt  i/ideam  f  Vidcam  ,agnofcam  ,  fen- 
I0,  tiam,  infiimitates  mcas ,  defe&us  mcos,  mife- 
rias  meas  :  vidcam  quoquc ,  qtiam  bonus  &: 
fuauis  es  ,Domine  ,  quamque  longanimis  &: 
mifericors:  quin,lumenquoquc  gratiae,  viiita- 
tionis  ,  illuftrationis  tua? ,  &:  quidquid  ad  ali- 
quando  videndum  te,  iicutics  ,  queat  condu- 
cere ;  videam  hoc  totum  ,accipiam  ,tcneam, 
vtar,fruar,nec  dimittam,  doncc  omniscofum- 
matioms  teneam  finem:  &:ccrtus  fum,quod 
bene  mihi  hoc  pa&o  futurum  eft.  Quapropter, 
6  frater,  ii  fpeculum  huicfpeculationiconue- 
nicns  na&i  fumus,  vt  fiat  cor  noftrum  im  macu- 
latum,  &  in  lumine  videamuslumen  :  eftquod 
gaudeam,  quod  Deo  gratias  agam  j  eiufque 
munificentia  fedulo  vtamur. 

Desi  derivs. 

Talc  nunc  nobis  ( 6  anima  mca  )  inuentum 
cft  fpeculum :  quo  ii  recle  vfi  fuerimus ,  ad  fe- 
qucntia  adhuc  prseftantiora  commodam  nobis 
apcruerimus  ianuam.  Attende,obfecro,ad  ver- 
ba  San&i  cuiufdam  mirabiliter  iUuftrati,quibus 

nos 


SPECVLVM    PROPRIJE   VILITATIS.       Jl 

nos  inviam  optata;  fpeculationis  deducit :  fed 
atcende  kiquani  ,quia  attentione  eftopus,  &C 
poftea  liberiore  luminum  exfpatiatione  vti  li- 
cebit.Sic  igitur  inquit:  Duplex  aflignatur  homi-  D.Tho. 
nis  fblicitds:  vna  fpeculatiua,  qux  eft  operatio  ex  A1mm 
virtute  perfccta  contemplatiuaque ,  quamia- 
pientiam  dicimus:  altera  vero  pradica^qux  ho- 
minis  eftperfc&io  ex  virtute  acliuaj  quse  eft 
prudentia.In  intellc&u  ,  fpcculatiuam  confide- 
rarc  vim  poirtimusjcuiuseft  finis,virtutiscogni- 
tio:&  practicam,cuius  eft  finis,operatio.  Ha£te- 
nusiile  Doclorvere  angelicus  .  Vndecolligi- 
mus.prxter  alia,fi  fclices  hic  eiTe  fc  poftea  beati 
defidcramus,  fpcculatiua:  dadam  in  primis  eile 
opcram  ;  qua  ad  virtutis  cognitione  veniamus, 
eamque  tum  poftea  per  debitam  operationem 
A  praclicemus .  Ad  hoc  autem  maximo  nobis 
auxilio  futurum  praefens  s  p  i£  v  l*m  ,  quod 
PROPRiiviLiTATis  agnofcenda:  nun- 
cupatur.Inquo,velutiin  propno  fontevelpu- 
teo  (vtvulgodicitur)  nofipfos  difcamus  agno- 
fcere:  &5nonquidnobisvcl  hominibusmundi 
denobis  vidcatur,  fcd  quid  de  nobis  fit  in  ipsa 
rei  veritatc,  coguofcamus. 

Anima. 

B  Explica  precor ,  imo  &:  applica  nobis  hoc 
specvlv  M,mi  frater:  nam,  quantum  capio* 
vera  ac  fincerafuiipfiuscognitio,eftcertifTima 
acfecuriffima  ratio  &via  pertingendi  ad  cog- 
nitionem  Dei;  inquo  funt  omnes  thefauri  fa-  Coi0r 
pientiat,  fcientia? ,  &  virtutum  abfconditi .  Dc  1# 
qua  notitia  non  eft  dedignatus  lpfemet  Domi- 
nus  fublime  hoc  nobis  reuelare  myfterium ,  vt 

E  4  Patri 


7*       SPECVLVM    PROPRIJE   VILITATIS. 

loan.    Patri  fuo  cadefti  dicercv.:  Haec eft vita aetevna :  vt 
17.      cognofcant  te ,  folum  Dcum  venun ;  5c  queni 
miiifti,Iefum  Chriftum. 

D  E  S  1  D  E  R  I  V  S.  " 

Inprimis,  quemadmodum  faftusclatio,  & 
tumor  fuperbi«e,ad  fublime  fcmpcrde  nobis 
fentienduminftigant:  lta  eadem  opera  impe- 
diunt  quo  minus,vt  pai!  eft,  de  nobis  ipfi  isidice- 
mus  :quod  nonnili  pet  (inceram  huiniiitatis 
bilancem  decernitur.  Nam  ,  (Icutgenaruni  m- 
flatio  oculos  conniuentes  intercludi! ,  &:  diftin- 
fte  videre  non  patitur :  ita  rnentis  tu mor  inter- 
num  prohib-tvifum-  prasicrtim  ,  quodc  nobis 
noftnfque  actionibus  &r  rebus  di(cernamus. 
Qujpropter  ,  amicum  ialuti  hoc  Spcculum 
ampleclamur ,  recleque  vcamur :  quo  candide 
cognofcajpus,  cmid  in  rei  veritate,  &C  coram 
Deo,de  nobis  fentire  dcbeamus.Rem  omnem, 
vt  eft.non  vt  nobis  intcrdum  videtur,  vel  alij  de 
nobisiudic.mt&loquunmr,  fcdvt  verefe  ha- 
bet,diiudicemus,ac  certo  tcncamus.  Quia  tan- 
tus  quifquc  efr,  &c  tanti ,  quantus  quantique  eft 
apud  Deum  M  non  amplius ,  vt  mquit  humilis 
Francifcus.Dci  namque  oculus  falli  non  poteft 
authallucinari. 

Vt  autem  veram  hanc  noftrx  conditio  C 
nis  cffigiem  in  hoc  fpcculo ,  (ine  falii  for- 
midine  ,  contcmplcmur  :  eamdem  non  tam 
fubhumilitatis,  quamfub  vilitatis  titulocon- 
fideremus  .  Nam  vcre  ,  fruftra  fc  humilem 
eflc  confidit,  qui  non  fe  vilem  exiftimat.Id 
igiti  r  primum  m  genere  circahominis  mor- 
talis  fubftantiana  &n.aturamexpendamus \  8c 

tum 


SPECVLVM  PROPRIJE   VILITATIS.      7$  1 

tum  adnoftram  ipforum  in  particulari  vilita- 
tem  fcrut.indam  &:  agnofcendam  veniamus. 
D^  mifcriaac  vilitate  hominis  ,  in  communi, 
preccr  tot  tamque  varios  atque  egregios  libel- 
los  fliper  hac  re  ex  profeffo  a  piis  &  dodis  viris 
confcnpros,quid  breuius,clanus,  efficaciufque 
prorcm  poiht,  quamquod  bcatus  lob  paucis 
perflnngir  dum ait :  Homo  natus  de  muliere,  l°l>  l4- 
brcui  vmens  tempore,  repletur  multis  mife- 
rus .  Qui  quafi  flos  egreditur,  &conteritur ;  & 
fugit  velut  vmbra,&C  numquam  in  eodem  ftatu 
permanet. 

Scimus,nec  imus  inficias :  tantam  effe  digni- 
tatem  ac  maieftatem  humana?  ftru&urac  ,  fi 
conditoris  fummique  eius  architecti  ac  pla- 
fmatoris  Dei  bonitatem,  fapientiam,  ac  poten- 
tiam arendas,vtomnisfimul  omnium  iapien- 
tuminduftria,  nequidem  minimam  eiuspar- 
temvaleatintellectu  affequi,  nedum  eloquio 
explicare .  Scd  nos  hic  modo  de  miferia  ac  vili- 
tateeiufdemdiftenmus;  qua:  nonminiisom- 
nemcaptum  humanumatquevim  eloquendi 
excedit .  Adeo,  vt  quilibet in  femetipfb  habeat, 
&  quo  iuxta  conditionis  nobilitatem  artifici 
Deo  aftiduas  agat  gratias  ;  Sc  quo  iuxta  miferia- 
rumagnitionem  ,Teinfraomnes  creaturas  hu- 
miliet:  certa  videlicetquadamratione,viliffi- 
ma  quaeque  fibi  prcferenda  confiderans .  Quas 
omnia ,  vtfuccin&e,  quafi  in  feriem  digeffa, 
oculis  potiiis  quam  lingua  percurramus ,  Sc 
quodammodoinpraefenti  vilitatis  no- 
str^e  specvlo  contempiemur: animum 
quaefo  ad  fubne&enda  aduertamus. 

pnmafic  in  hoc  decurfu  vilitas  matcriae  con- 

E  j  cepti 


74      SPECVLVM    PROPRI^  VILITATIS. 

cepti  iam  hominis ;  quam,prx  verccundu ,  co- 
gitaire  fit  iatis,vt  parcamus  auribus  .  Vilitas 
nutnmenti  viuentis  iam  fcetus  proxime  fucce- 
dat:  nutrimentidico,non  quo  per  os ,  fed  per 
vmbilicum,vt  habet  natura,  m  matris  vtero 
vitam  trahit  &  fuftentatur .  Quodalimentum, 
velcogitatum  tantummodo ,horrorem adfert 
intelligcnti ,  prx  fui  abominatione  .  Nam ,  vt 
teftiseftPlinius,  nihil  facile  reperiatur  mulie- 
rumprofluuio  (quodtamen  in  lam  concepti 
foetus  alimentum  conuertitur)  magis  monftri- 
ficum.  Hocenim  exuruntur  hortorum  germi- 
na ,  s p e  c  v  l  o  r  v  m  fulgor  adfpcclu ipfo (mu- 
liensvidelicet,cui  menftrua  eimt)  hebctatur; 
acies  ferri  perfti"ingitur,eborifqucnitor;  aluei 
apum  emonuntur,  in  rabiem  agunturcanes; 
imo  &  homines ,  ii  eius  vel  minimam  guttam 
in  cibo  potiive  acceperint  :  qualem  ego,  tali 
maleficio  faclum  phreneticum,  noui-,quitor- 
mentum  hocaliquando  moleftius  mihi  aifere- 
battorturaiudiciaria,quam  tamcn  ab  hxreticis 
fueratpaffus^aliquandovero  tam  eratinfenii- 
bilis,qui  necverbera  necvulnera  inflicta  per- 
ientifceret :  &:  hoc  ipfum  3  fcetui  adhuc  geftato 
cft  nutrimentum. 

Subfequatur  nunc  vilitas  impotentias  nati 
fam  pucn ,  vt  viliilimam  partus  conftitutio- 
nem  omittamus .  Impotentia  illa  corporali , 
nota  omnibus  ;  vide  an  non  multo  fit  vilior 
impotentia  ,ignorantia,  ac  mifcria  fpiritalis. 
Succedat  miferiae  adnatse  vilitas ,  ac  necefc 
fario  ferendar  pcr  omnia  :  vilitas  animi  de- 
generantis  ad  malum  :  vilitas  ex  morborum 
vanetate ,  foeditate  ,  naturacque  fubiectione : 

vili- 


SPECVLVM   PR0PRIJE  VILITATIS.     JJ 

Dvilitas  ex  mortis  horribilitate ,  ac  ferpentium 
vermiumque  hereditate  :  vilitas  rcprobatio- 
nis,  in  quos  cadit  :  vilitas  pcccati  mortalis, 
damnationis,  loci  infernalis,fociorum  ,&:tor- 
mentorum,in  quxomnes  nati  fumusvenire, 
ii  poft  baptifmum  in  ftatu  mortifen  peccati 
deccdimus. 

E  Quidplura.?SummajVtvanitas  vanitatum, 
ita  vihtas  vilitatum  in  homine  coniideranda 
cft.  Adeo  vt  verum  omnium  miieriarum  man- 
cipium,  &  mundi  ludibrium,  ac  peripiemadici 
merito  poflit .  Ifta  ecce omnia m  specvio 
iftocontemplamur.  Itavt  non  folum  vilibus 
vniueriis  homo  comparari ,  verumetiam  illa 
ipfi  dici  poftit:  homo  bulla,fpuma,vapor,aura, 
nubeSjfumus,  fimus,fa?x,fungus,  cefpes,gleba, 
fiipula,  flos  deciduus,  foenum,  floccus,ftilla, 
ventus,fibilus,vmbra,  phantafma,fonus,  fom- 
nus,  punclum,pluma,alga,villus,hilum,  vappa, 
nautea,  putredo ,  nauci,  fcoria,  iiliquae,  poedor, 
iitus,  mucor,  quifquilix,  puluis,  cinis,coenum, 
abortiuum,excremcntum  :  quo  nouiflimo  ti- 
tulo  fororem  fanctus  Bernardus  compcllabat, 
ciim  ftercus  ierico  lnuolutum  nominabat.Ecce 
igitur  infigncmnoftram  nobilitatem,  fuis  m- 
fignibus  in  hoc  fpeculo  quaiiin  tabula  figura- 
tam .  I  nunc  &  glonare ,  homo. 

Anima, 

O  miferandam  miferorum  mortaliummi- 
feriam,miferias  fuas  no  agnoicentium/Interim 
ita  quotidie  expendendis  admirandiique ,  qux 
noftra?  funt  excellcntia:,  diftinemur ;  vt  vix  mo- 
nientum  tempoiis  fuppetat^viliora  conditionis 

noftra: 


•J6     SPECVLVM   PROPRI  jE  VILITATIS. 

noftrainfpe&andi  Spes  tamen  efTet,fi  id  agere- 
mus,fore,  vtcum  pauone  fpeculariam  lllam 
inanis  coplacennse  caudamac  fuperbiajcnftas 
humiliati  demitteremus,  fi  fordidos  atque  abo- 
minabiles  vilitatisnofteepedes  mfpiceremus. 
Desi  d  e  rivs. 
Verum  enimuero,  6  anima,  ne,  quod in  aliis 
communique  hominum  genere,improbamus, 
idinnobis  lgnoremus,  nos  ipfos  particulaniis 
ad  vnguem  exploremus .  Numne  verborum 
illorurn  recordaris,qu2e  facerdos  pronuntiat, 
quando  in  C  inerum  aie,  Chnftianorum  fron- 
temin  modum  crucis  cinere  aipergit,diccns: 
Memento  homo,  quia  puluis  es ;  ejr  in  puluerem 
reuerterls? 

ANIM  A. 

Rccordor :  neque  pium  hoc  obfcquium  vm- 
quam5quodfciam:)omifi :  nec  paruifaciendum 
exiftimo  tam  falutare  Ecclefiae  inftitucum ;  S£ 
quidem  incapiteleiunij. 

Des  i  deriv  s. 

id  recle  quidem,  6  foror  dileda :  fed  fortafTc 
non  ita  ,  vr  par  fuit  ,  verborum  illorum  pondus 
&energiam  tecumcxpendiftitfed  lncommuni 
tantiim,ommbus  id  hominibus  (vtiam  nunc 
fecimus)  applicando:  non  autem  ad  temet- 
ipfam  in  particulari  :  quodnobis,inprsefenti 

SPECVLO     VILITATIS    PROPRIA,eft 

inueftigandum. 

Anima, 

Fieri  poteft,  quod  dicis:  nam,ab  quolibet 

hominchum^ni  mhilalienum  exiftimandum 

eft.Quocirca.non erit abs re,  fi  verborum  lllo- 

rum  occafione  propriam  vilitatem  hic  inrer 

BOS 


SPECVLVM    PROPRIA  VILITATIS.       77 

nos  difcutiamus  &  agnofcamus  :  quia  iuxta 
D  Bernardi  ientcntiam ,  Humilitascftvirtus,  Ber~ 
qua,veriffima  fui  cognitione , fibiipii  quilibet**'  * 
vilefcit.  Addo  ego^  qudd  ita  vilis  &:  contemtibi- 
lisfibi,vereahishumilis  fiat,fitque  mveritate: 
dumque  fe  lpfe  deipicit,  mundus  illum  tum 
fufpicit .  Nonne  iic  Chriftus  ipfe  Zacchanim  luc.i* 
fuf  pexit,  humilem  fa&um  in  fycomoro  fubli- 
matum  ?  Vnde  Bernardus :  Non  magnum  eft, 
efle  humilem  in  abie&ione :  fed  magna  prorfus 
&:raravirtuseft,humilitashonorata.EtD  Hie- 
ronymus:  Nihil  cft,  quodnos  ita  &homini- 
bus  &  Deo  gratos  facit ,  quam  fi  vixx  mcrito 
jnagni,  &  humilitate  infimi  iimus. 

Desiderivs. 

Credo  prorfus,  6  anima,  quandocumquc 
verbailla  cum  cineris  impofitione  nobisafa- 
cerdoteinfaciemdicuntur,  officij  noftri  eiTe, 
non  aliter  illa  audire  atque  accipere,quam  acci- 
pienda  erant  Adamo  ,cu  ipii  a  Deo  diccbantur: 
&C  non  aliter ,  quam  fi  nobis,no  per  aliquam  ca% 
rimoniam ,  aur  confuetudinem ,  ftd  inopinato 
abaliquo,infaciemdedecus  aliquod  aut  mfa- 
me  improperium  coram  aliis  impingcretur; 
quod  verein  nosadufque  noftros  reipfa  cade- 
ret&quadraret.  Sicut  exempli  gratia ,  fiillud 
Bernardi  ,  quafi  ex  profeffo  alicui  diceretur, 
qui  in  fa&o  deprehenfus ,  nimise  iiiperbix  vel 
arrogantiannentdnotaretur:  Cogita,vnde  ve-  B'*n* 
neris;  &:  crubefce:  vbi  fis5&  mgemifce :  quo  va-  ^prU 
dis,&  contremifce.Sic  enim  Adae  Deus,  quan-  mordiit 
G  doftimulantefuperbia,  inobedienter  iniuum^* 
au&orem/uafu  ierpentis  infurrexerat,  adeoque 

cbuuus 


7%      SPECVLVM  PROPRIJE  VILITATIS. 

diuina:  plufculumceliitudinisambiebat;  tum 
«quum  putauit  ,vt,  qui  fe  iiipra  ie  faftuofc  lcua- 
ucrat ,  &  mcnte  tumcnte  ,quaiidcusquifpiam 
futuius  y  iiiblimia  nimuim  appetiuerat  ,  vilis 
memona  onginis  humiharetur .  Sicuti  rlam- 
mx  fuifum  hbcruis  afccndenti  iniicitur  fn- 
gida,vt  co  reprimatur, vnde  cxcrcuerat .  Dixit 
Gm.$.  itaquc  ci  Deus :  Rcucrteris  mtcrram  ,  dequa 
fumtus  es  :  quia  puluis  cs  j  &  in  puluerem 
reucrtcris. 

Videris  nunc  tu,  6  anima  mca ,  atque  cgo  te- 
cum^an  vmquam  ieno  iic  verba  ifta,a  facerdote 
tibi  prolata  ,  in  aurcs  ncftras  infonucnnt ,  vt  in- 
natam  noftrafuperbiam,  noftrique  plunsarquo 
cxiftimatione ,  hoc  mallcoretundi  icnierimus. 
An  vere  vel  tunc,  vcl  ahas ,  huius  humihationis 
occaiione  &:  tvpo  ,  hoc  m  nobisexpem  iimus, 
quod  haud  dubic  in  fe  fcniic  &:  expcrtus  cft 
Adam  ,  quando  hxc  humiliatio  ipfi  ob  oculos 
potita  fuit,&  quaii  dcprcflio  tumentis  animi  in 
facicm  impach  .  An  itcm  hoc  vmquam  per 
illam  cxnmoniam  cinerum,ac  verborum  acri- 
moniam,  in  nobisfcnfcnmus ,  quod  certoccr- 
tiiisin  fc  fcniit  Abraham ,  quando  Dco  ln  an« 
Genef.  gclisipii  apparentc,diccbat :  Quia  femelccrpi, 
18.      loquar  ad  Dominum  mcum :  ciim  iim  p  v  l- 

VIStTCINIS. 

Etvcre,quidfumus,6fororchariirima,quam 
puluis  &  cinis  ?  Pvlvi  s,terrx  tntae  excre- 
mcntum:&ciNis,rerumcombuftarumfuper- 
fluumrFafcislignoriim.manipulusftraminis,^: 
fceni  hgatura,fimihfque  matena  combuftibilis, 
aliquiaeiTc  vidctur,  duin  ftat  in  fua  intcgritatc; 
maximc  ii  quifpiam  ornatusadhibeatur^quem- 

admo- 


SPECVLVM   PROPRIjE  VILITATIS.       J$ 

admodum  olim  Xerxes  platanum  iniigncm, 
iuffo  aliquot  dies  ftare  exercitu,armillis,torqui- 
bus,  catenifque  aurcis ,  proanimi  fui  voluptatc 
adornan  pr&xepir.atque  lta  eft  homo  in  ornatu 
fuo.Sedin  cinerem  redaclis  vniuerfis ,  necfor- 
ma,  necftatus,  neque  fpeciesvlla  eftreliqua. 
Itaque  ciniscincrem  arguit,  nofque  confundit, 
dum  fuperbimus  quamdiu  fuperfumus. 

Sic  6c  amphora  ,  dum  integra  eft  fibiquc 
conftat,  aliquidiinedubio  elTe  videtur:  vndc 
Poeta,  ad  coeptaalicuius  momenti,  non  for- 
tita  tamen  debitum  ac  dignum  finem,alludens, 
fic  canit: 

Amphora  ccepit  Horat. 

Inflitui;  currente  rota  cur  vrcem  exit? 
At  dum  llla  ,  quantumuis  ampullata,  in  mi- 
nutas  partes  confracla ,  imo  contrita  &C  redacta 
in  pulucres,  humiJiata  pedibus  coculcatunnec 
prioris  quidquam  forme  apparet,nec  quippiam 
refert  eius  quod  paulo  ante  effe  videbatur. 

Sed  ,  quare  non  ifta  fic  applicamus  nobisj 
quandoquidcm  lplis  vocabuhs  vtimur,quando 
rcmrequiiitam  volumusnominare.Nonneita  pf*  5°* 
cor  contritum  &  humiliatum  vocamus  ?  non- 
ne  requiiitum  ad  veram  remiflionem  pecca- 
torum  neceiTanumque  dolorem,contritionem 
proprio  vocabulo  nuncupamus  ?  Omnino,  fed 
quando  vere  ita  de  nobis  exiftimamus?  quando 
vere  tales  fumus  l  vel  effe  fatagimus? 

Sicetiam;terrafumus:credimus,quiadeter- 
racreati:fedinterimproteruimus,fuperbimus, 
attolhmur,intumeicimus.  Quare?  quia  terra 
viua,terraanimata,terra  mobihs  fumus.Et  quid 
tum  poftea?  Nonne  &:terrailla,  quam  talpas 

feniim 


80      SPECVLVM   PROPRtiE  VILITATIS. 

fenflm  emoluntur&ernunt,  mobiliscft;  &* 
fi  vis ,  viu^  quodammodo  atquc^niniata •>  vita 
nimirum  talparintus  agcncis.atque  cam  mo- 
uentis  i  Et  quid  quaib  nos  ahud  iiimus ,  quam 
terra5fpintu  incusagence,mobiiisj  terratamcn? 

jfa.i j.  Erubeicc  Sidon ,  ait  Dominus  C  cus :  &c  mate, 
atque  abyflus  mifcriarum  noftrarum  .  Nam 
fi  animi  noftri  miferandum  ac  vilcm  ftatum 
expcndcrc  non  pigcat :  nonne  mertto  noscon- 
fundit&humtles  debctefficere,  quod  ,  quid- 
quid  bonum  &  honeftum  eft ,  vix  nobis queat 
inculcari;  mculcatum  non  hsereat  ?quodvero 
peruerfum  ac  vitiofum  eft,  vix  pofTit  dedoceri? 
Mala/ponte  nafcuntur,&  dtfficillime  cucllun- 
tur:bona,dtligcnterinferta&  culta,  difficulter 
proueniunt,  &:momento  citiiiseuancfcuntac 
marcefcunt. 

Et  quomodo  non  ex  pcccati  obfcoenitatis  in- 
dignitatc  nobis  ipii  vtlcfcimus;  cum,tefte  Ilido- 
ro  ,  tam  vilis  &:  abomtnanda  iit  cat  nis  fpur- 
cities,  acltbtdinisvitium,  vtproiniicadarmo- 
nibus  fuperbia,  vix  quifquam  iit ,  qui  homines 
adillamvclittcntare:nequcfacerent,niiiinui- 
dta  (alutis  humanac  tllosad  idofficijinftigaret. 
O  mtferiam  noftramJ 

Itaque  ,  ii  fcpimus,  oanima,  vnicadilc&a 
mea.fatisinianiuimus.fatis  fuperque  fuperbiui- 
mus/atisnosfupranosextulimus.Tempuseft, 
vcMoyfis  excmplo ,  diclum  nobts  arbitrcmur 

ixo.t.  a  Domino  :  Mitte  manum  tuam  in  iinum  H 
tuum.  nihil  autcmaddubitandum  ,quinillam 
inftar  niuis,  vt  llle,  fed  non  tam  immuncs  a  cul- 
pa  quam  tllc,leprofam  iimusextra&uri. 
lntremus,  oanima  >  axjuahbus  paffibus  &: 

con- 


SPECVLVM    PROPRIJE  VILITATIS.       8l 

coniun&is  animis  ,  in  caftellum  quod  contraM**. 
nos  eft:  in  confcientiam,arcis  inftar ,  pro  noftra  **• 
quidem  conferuatione/i  obtemperamus ,  fed 
contra  nos  in  medio  noftri  exftructam,  fi  rebel- 
lamus:&certocertiiis,  in  eam  ingrefli ,  ftatim 
alligatam  in  biuio  inucniemusaiinam,animam 
inquam  peccatricem.  Introfpiciamus  quoque 
capfulam  hanc  corporis  noftrijexteriiis  quidem 
fatis  concinnam  Sc  ornatam ,  fed  intus  plenam  m*u 
offibus  morcuorum  6c  pcedore  peccatorum.  *J- 
Perfodiamus  cum  Ezechiele  parietem  con-f^ 
fcientise  inmalis  maceriatae:  &ibi  videbimus 
abominanda  nequitix,atqueomnium  irratio- 
nabilium  animalium  &  brutorum  effigies. 
Specvlemvr  vultum noftrum in  s p e- 

CVLO    hoc    PROPRIjE    VILITATIS,   dC 

certdagnofcemus,qu6dCicero  olim  acute&S 
difertedicebatcuidam  ,fibi  fortafleplus  sequo 
placenti :  Credo; poftquam tibi  specvlvm &"?• 
allatumeft,  longe  te  apulchris  abefle  fenfifti.  %clX 
Neque  tantiim ,  6  anima,  fic  fpeculando  con-  clrio. 
templemur :  fed  in  rei  veritate  &  fentiamus,  »«»• 
Sc  fic  nos  geramus .  Vilitas  noftra  femper  ob 
oculosverfetur:  &vere  eapropter  efficiat  hu- 
miles.  Deinde,quod  proximum  eft  vilitatis 
achumilitatis  argumentum,  numquam  alios 
pre  nobis  contemnamus:  fed,  ficumD.Hie- 
I  ronymo  cx  trabe ,  qua?  vere  in  oculis  noftris  eft,  M*'-1* 
de  feftuca  in  aliorum  oculis  fubuereri  nos  pofle 
arbitramur  ;  faltem,  ne  ita  vmquam  hallucine- 
mur,  vtexfeftuca  trabem  inaliis,&:e  contra 
in  nobis  ipfis  ex  trabe  feftucam  effingamus. 
Sed  iuxta  Bernardum  :   Confideret  feipfum 
homo,vtpiecondeicendat  proximo. 

F  VII. 


vii.       SPECVLVM    PVRGATIVVM. 


Vis  hominum  diuumque  oculis  ipeciofus  haberi  > 
Temet  ad  hoc  SPECVLVM  reipice,come,laua. 


A-    'Uautd  DeO:  Asferaes  me  JDomine 
hyffovo ,  et  mundahor  . 

B.    Aeneum  lahrum,  ejjecuhs  muhe 
i-um  ,  in  tahernaculo  ■ 

C  •     Specula  lotiont  aptata  . 

iD.     Sacerdos  et  Lemta  ,fe    ad 
fyecula    lauantes  . 


£.  F.     (Ptarum    mentium   deside 

rtum  ,  vt  rmunJentur ,  et 

illusTrentur  , 
G.    Filia  Sunt.lauans  ror:    Et 

Sacramenti  fomitenttcr 

jrrtfjlan-tia  . 


VII.    SPECVLVM  PVRGATIVVM. 

De  sideri  vs. 

V  i  tibi  arrifit,  oanima ,  fidele  illud 
specvlvm,  quod  manus noftra: 
modo  contre£brunt  >  &C  oculisno- 
ftris  fubiedhim  fuit  :  in  quo  non 
folum  miferiarum  humanaevitas,  ac  demum 
morrisipfiushorribilis  fpecies  vihfqueconditio 
hquidovifa  atque  confpe&a  eft,  verumetiam 
propnx  vilitatis  ldeas  penitius  licuit  intueri? 

Ani  m  a. 

Tam  gratum  lllud  acceptumque  fuit,  quam 
efle  oportet ,  quod  ad  bene  re&eque  viuen- 
dum  ,  Deo  placendum ,  atque  ad  ems  heatum 
aliquando  confpe&um  pertingendum  ,  cum- 
primiseftneceflarium.  Nam,quemadmodum 
non  nifi  propriae  exiftimationis  fublimitate  an- 
gelidecadodelapfifunt:  ita  non  niii  propriac 
vilitatis  agnitione  ,  homini  in  cadum  patet 
afcenfus.  Re&eproptereaGregorius:  Humi- 
liare,  &apprehendifti.  Alioqui  nifi  quis  erfi- 
ciatur  iicutparuulus,  non  mtrabit  in  regnum 
cejorum  :tantum  abeft,vt  inter  maiores  ibidem 
computetur .  Quocirca  , placet  hoc  specv- 
l  v  m  ,  quod  nos  proprise  mdignitatis ,  &:  tan- 
dem  extremae  penodi ,  non  iinit  eiTe  imme- 
mores. 

Desiderivs. 

Et  mihi  placet,  6  anima,  hoc  tuum  placere  Sc 
memorari  i  qua  de  causa  tibi  quoque  congratu- 

F  2,  lor 


84       SPECVLVM    PVRGATIVVM. 

lorvehementer.  Sed ,  fed  inquam  •,  fcis,quid 
nunc  reftet  agendum .?  Nonne  mecum  fate- 
beris,quod  res  eft :  parum  admodum  aut  vernis 
nihil  effe ,  fordes  fuas  &c  maculas  in  fpeculo 
contemplari  &:nonabftergere;agnofcere  cul- 
pam,  &  non  emendarei  lapfum  fateti,fed  nolle 
refiirgere  ^  aut  velle  quidem ,  fed  non  prseftare? 
Quia  ergo  iam  ferio  nobis  £i£to  fit  opus,ex 
animo  reftat  perpendendum .  Dicamus  itaque 
acfaciamus,quodfortes  olim  illi  Machabaei, 
dum  commodo  nobistypo  &:  exemplofe  in- 
uicem  ad  opus  incitabant  &  hortabantur .  Sic 
1.M4.  habet  hiftoria:  Dixit  autem  Iudas,&:  frater 
thri.4.  eius:  Eccecontriti  funt  inimici  noftri:  afcen- 
damus  nunc ,  mv ndare  sancta  &re- 
nouare  .  Et  congregatus  eft  omnis  exercitus, 
&a(cenderunt  inmontem  Sion.  Illuc  &  nos 
afccndimuspariter,6anima,  dum  in  fpeculo 
praecedenti  ,  tamquam  e  fpecula  ( quod  Sion 
fignificat)  omnem  noftram  defolationem  ,  ac 
miferam  noftri  ftatus  ( lapfusinquam )  condi- 
tionemfumus  fpeculati  .  Et  viderunt,inquit 
Scriptura  >  fanclificationem  defertam  ,  altare 
profanatum  ,  &portas  exuftas,&:in  atnis  vir- 
gulta  nata,  ficut  in  faltu,vel  in  montibuSj&: 
paftophoria  diruta .  Et  fciderunt  veftimenta 
fua,  &;  planxerunt  planctu  magno,&  lmpofue- 
runtcinerem  fupercaput  fuum:  &ceciaerunt 
in  faciem  fuper  terram ,  &  exclamauerunt  tubis 
fignorum,&  clamauerunt  incadum. 

Hsec  omnia  nobis,  6  anima,  fpirituali  altiorf- 
que  modo  funt  facienda ,  prse  confiderationc 
vaftitatis  atqueeuerlionis  fanchiarij  cordisno- 
ftri :  &prx  multiplici  abominationum  noftra- 

rum 


SPECVLVM    PVRGATIVVM.        Sf 

rum  colluuie  ;qua  omnis  loci  facri  religio,  de- 
cor,  &:  pulchntudo  obducla&obfcurataeft: 
proutnobis  praeteritum  proximefpeculumob 
oculos  ftatuit .  Reftatque  modo ,  vt  diligenter 
id  praftemus,  quod  lbidem  de  illis  prseclaris 
Machabxis  fic  legitur:  EtMVNDAVERVNT 
sancta;  & tulerunt  lapides  contaminatio- 
nis  m  locum  immundum  .  Et,  quandoquidem 
non  foliim  cum  ApoftoloPaulo,tamfid2efpe-  ^Qm,7 
culationis  auxilio  >  certo  didicimus ,  &  fcimus, 
quod  non  habitat  in  nobis ,  hoc  eft  in  carne 
noftra,  bonum:  verumetiam  quod  cum  Pro- 
phetaRegioin  fpeculo  propriae  vilitatis  agno-  p«f*57' 
uimus  ,quodnonfit  fanitas  in  carne  noftra  £ 
facie  irae  Domini :  nec  fit  pax  oifibus  noftris ,  a 
facie  peccatorum  noftrorum^  quodque  putrue- 
runt&corruptae  fint  cicatrices  noftrae,  a  facie 
infipientias  noftrar  ^quod  lumbi  noftri  impleti 
fint  lllufionibus ,  &  non  fit  fanitas  in  carne  no- 
ftra:  dicamus  qtioque  cumeodem-,  Afperges  p/*  i°< 
A  me  Domine  hyffopo ,  &  mundabor  :  lauabis 
me,  &  fuper  niuem  dealbabor  .  Cor  mundum 
crea  in  me  Deus:  &  fpiritum  re&um  innoua  in 
vifcenbus  meis.  Ab  occultis  meis  mundame  p/.is. 
Domine:  &  ab  aliems  parce  feruo  tuo.Si  meino 
fuerint  dominati  :  tunc  immaculatus  ero ,  & 
emundabor a deli&o  maximo  .  Quid  alioqui 
proderit  mulieh  9  formae  ftudiofa?  ,  >  maculas 
vultus  fui  in  fpeculo  confideraffe  j  niii  quoque 
quam  primum  illas  vel  fpongia  vel  adhibita 
lympha  diluerit  ?  Dicamus  lgitur ,  6  anima , 
cumcaftaillaSufanna:  Affertemihi  oleum&  Van' 
fmigmata,  vtlauer .  ac  iuxtaconfilium  Noemi  R^ 
adRuth:Lauare,&vngere,  Nam,finosnon  3. 

F   3  defue- 


%6  SPECVLVM     PVRGATIVVM. 

defuerimusnobis,  in  maculis  noftris  abluen- 
dis ;  non  deerit  Spiritus  fanclus  orricio  fuo, 
ad  nos  oleo  gratiaf  caieftis  vngcndos.  Atque 
ita  coniunclis  muneribus,  lauabimur  &:  vn- 
gemur. 

Sed,  hoc  vnicecauendum  eftnobis,6dilecT:a 
&vnica  mea:  ne  proprio  fenfu  abundantes, 
Naamannumillum  imitemur,qui  infuimun- 
datione  cxpeuta/uo  iudicio  nimium  ftetit.  Sed 
carca  quadam  obedientia ,  atque  proprij  iudicij 
reiignatione  ,captiuantefque  intelle&um ,  cx- 
cum  illum  potnis  cuangelicumducem  fequa- 
mur  .  Naaman  etemm  lepramtoto  diftiiiam 
corpore  agnofcens  5  &:  munditiei  remedium 
qua?rens;inuentum,  paenefuis  manibus  prnis 
4.  Reg.  excuflit,  quam  apprehcndit .  C  lim  ei  namque 
5»  dici  iufliflet  Elifaeus  vt  iret,  lauaretque  fe  fepties 
in  Iordane,  cum  certa  promiflione,  qudcl  re- 
cepturaefletcaroeius  fanitatem,  mundaretiir- 
que ;  iratus  receflit,dicens  :Pvtaba  m, quod 
egrederetur  ad  me ,  &:  ftans  inuocaret  nomen 
Domini  Deifui  jfi£  tangeret  manu  fua  locum 
leprae,&rcurarctme.  Numquid  non  meliores 
funt  Abana  &:  Pharphar,  fluuij  Damafci,  om- 
nibusaquis  Ifracl,  vt  laucrineis,&:  munder? 
Et,  quare  quaefo  ,  6  Naaman  ,  bellicoiiflime 
princeps,  ac  vir  alioqui  prudcntiflime,  haec  om< 
nia  tecu ra  tuo  ita  calculo  fupputafti?  quare 
talem  &  talem  certum  modum  tibi  prarfcri- 
piifti ,  itacjue  fieri  debere  putafti  ?  &:  quare  non 
potiiis  amputandum  hunc  omnis  ferc  erroris 
furculunvn  tcmetipfo  amputafti?  An  forfitan 
ignorabas ,  tuum  non  efle,  Prophetae,  adeoque 
ipfiDeOjProphetarum  &omnium  Domino, 

in 


SPECVLVM   PVRGATIVVM.  87 

intui  curatione  leges  prarfigere;  fedomnibus 
modisipfius  legi  obtemperare? 

Eapropter,6  mea  columba,fi  vereamaculis 
noftris,iam  fatis  perfpe&is,  purgari  fatagimus; 
cxcum  potuis  lllum,  vt  dixi,  fe&emur  exemplo 
fuo  prceuntem,  intus  priiis  &c  meliiis  quam 
foris  llluminatum  .  Ille  fiquidem  ,  ciim  luto  uany* 
facco  ex  fputo  inundus  oculos ,  audiflet  a  Do- 
minoj  Vade ,  laua  in  natatoria  Siloe ,  quod  in- 
terpretatur  Miflus ;  abiit ,  &;  lauit ,  &:  venit  vi- 
dens  :  quam  lpfe  quoque  promtam  obedien- 
tiam  quodammodo  fuccin&is  fuis  verbis  ex- 
preflit ;  dum  rogatus  a  populo,  rem  omnem 
profefluseft,dicens:  Abij,laui,  6c  vidu 

Anima, 

Opportune  me  admones ,  6  dile&e  mi  con- 
tubernalis ;  tametfi  non  plane  immemorem. 
Sed,obfecro,perge  modum  ipfum  defcribere 
atq  i  proferre  in  medium,  quem  in  noftri  mun- 
datione  tutiflimo  obferuemus :  ego  interim, 
Deo  iuuante,&  aures  prsebebo  fermoni;  6c  ma- 
nus,  auditis  omnibus ,  adhibebo  tecum  operi 
quam  expeditiffimas ;  vt  eft  asquum. 

Desiderivs. 

Quandoquidem  prudentum  confilio  cele- 
bratum  eft  ;  Confulto  prnis,  tum  fa<5to  opus 
efTe  :  non  male  huic  noftro  propofito  feruiet 
B  ameum  illud labrum,quod  Moyfes  Dei iuffu  in  e*m* 
tabernaculi  vfum fieri curauit de  specvlis 
mulierum,  quseexcubabantin  oftio  taberna- 
culi.  Nam  inillo&  fpecula  habemus  maculis 
detegendis,&  aquam  detergendis.  Si  (quod  ali- 

F4  qui 


S8       SPECVLVM  PVRGATIVVM. 

qui  putant)  labrum  ipfum  fufile  ex  aereis  mulie- 
rum  fpeculis  conflatum  fuit  ( nam  olim  ex  fer- 
rOj  quod 

■ dum  tranfit  in  vfus 

Afiiduos ,  fplendorc  micat ,  vultuque  nitenti 
Audet  adargenti  decw  adfpirare fuferbum, 
&  ex  albo  plumbo,hoc  eft  ftanno,aere,&:  mixtis 
ex  hiice  materiis,  fpecula  fuifle  fa£ta,eft  in  con- 
feifo,)  fpeculorum  faltem  materia ,  fpeculandi 
memoriam  reprcfcntat:  quemadmodum  thu- 
Nu.i6.  nbula  *enea  illegitimorum  facerdotum  igni 
confumtorum  Dei  iuffu  in  laminas  produ&a 
&affixa  altari,  pro  figno&:  monimento  filiis 
Ifirael  feruiebant  ,  ne  quis  ampliiis  alienige- 
naauderet  accederead  offerendum  incenfum 
Domino  .  Sin  vero  ( vtalij  volunt )  etiam  ipfa  C 
fpecula  integra  in  circuitu  labh  derixa  confpi- 
cuafuerint ,  inquibus,  vtputant,  circumqua- 
que  facerdotes  &:  leuitaefe  loturi  &:  lauantes  D 
infpicerent ,  tumque  aqua  ibidem   praefente 
fe  mundarent :  meliiis  adhuc  nobis  exem- 
pli  &:  typi  loco  ,  res  illa  fic  vfurpata  obfe- 
cundauerit. 

Accedamus  igitur;  &:  confiderantes  diligen- 
terconfcientiaenoftrsefaciem,  imo  totosnosa 
capite  ad  calcem  fpeculantes ,  videntes  agno- 
(centefque  maculas  noftras,  lllas  diuina?  miferi- 
cordiselymphamundemus .  Tanta  iiquidem 
eft  vis  huius  specvli  ac  fpeculationis  ,  vt 
dicat  Bernardus  ( quod  ante  memini  mus: )  Ip- 
fum  fontem  fuum  (idcft,  mentem  dequaori- 
tur) purificat  Consideratio.  Fons  qui- 
dem  confiderationis  mens  eft  ipfa:  fed  niiii 
fonte  &capite  fondum  venameducat,  arida 

pror- 


SPECVLVMPVRGATIVVM.  8p 

prorfus  &:  fterilis  valde  futura  eft  eiufmodi  fpe- 
culatio  &  confideratio,a  tali  mente  profe&a. 

Quocirca,  DomineDeus,  apennobisthe-  N 
faurum  aquseviuae;  fontem  patentem  domui  zlch? 
Dauid,in  ablutionem  peccatoris ,  &  menftrua-  1 3. 
tx :  fontem  viuum,  fedentem  olim  ad  puteum  , 
aquarum  monentium  lemperque  fitientiumj 
fontem  falientem  in  vitam  seternam.Ecce  Do- 
mine ,  proftrati  ad  pedes  tuos  cum  leprofo  cla- 
mamus  ad  te,  fide  magna ,  &:  ardenti  charitate: 
Domine,  fi  vis ,  potes  nos  mundare .  Dixifle  te 
Domine,  perfpiritum  tuumin  Salomone  lo- 
quentem,meminimusaliquando:  Per  miferi- 
cordiam  &  fidem  pvrgantvr  peccata.Fi-  tr0t  x  5 
dem  habemus ,  &  credimus  Domine ,  verum- 
tamen  adiuua  incredulitatem  noftram  :  tibi 
E  vero  propriumeft  mifereri:  atque  ita  miferi- 
F  cordia&fidesin  promtufunt;  quidergo  pro- 
hibeat  nos  mundari ,  &  a  peccatis  repurgari? 
Si  itaque  vis,potes.Inclina  voluntatem,oftende 
potentiam ,  &  da  fanitatem ;  ficque  fa&urus 
es  nobis  fecundiim  magnam  milericordiam 
tuam .  Audiam  quid  loquaris  in  me,Domine. 
Dic,Volo;dic,Mundare:&confeftimmunda- 
bor .  Qujd  enim  prodeht  diuinse  tuse  maieftati, 
fi  in  fordibus  permanferimus :  &fortafle ,  qui 
(brdidus  eft ,  fordefcat  adhuc?  Non  enim  in 
talibus  beneplacitum  eft  tibi. 

A  N  I  M  A. 

Recordare  Domine,quomodo  Nabuchodo- 
nofor  rex  Babylonise  >  de  filiis  Ifrael  fibi  pueros  D**A* 
eligi  iuflerit,  in  quibus  nulla  eflet  macula;deco- 
ros  forma,&eruditos  omni  fapientia,cautos 

F  j  fcien- 


pO         SPECVLVM  PVRGATIVVM. 

fcientia,&:  doclos  difciplina:  &  qui  poflent  ftarc 
in  palatio  Rcgis.  Etfaclum  eft  ita.  Ecce,  Domi- 
ne,in  confpectu  tuo  ftamus,&  cupimus  placere 
tibi,actandeminregali  tuo  palatio vultui  tuo 
fuperbenedi&o  affiftere :  fed  ciim  cxli  non  fint 

lobiy  mund!  m  confpeclu  tuo  ,  &  ftell^e  non  fint 

*5'  mundse  coram  te ,  &  luna  quoque  non  fplen- 
deat,  &in  angelis  etiam  reperens  prauitatem: 
quomodo  in  tuo  confpeclu  contaminatiffimi 
plenique  macularum  confiftemus .?  Et  quis  po- 
teft  dicere ;  Mundum  eft  cor  meum ,  &  purus 
fum  a  peccato?  A  longe  ltaque,  &  de  profundis 
damandumeft  nobis^quod  fumusimmundi, 
&  ficut  pannus  menftruatx  iuftitise  noftra* . 
Quid  conlilij ,  Domine,  &  quo  vertemus  nos? 

j/a.i.    Auclio,  clamas  nobis,  pertuumProphetam:  G 
Lauamini,&  mundi  eftote.  Ac  per  alium:  Laua 

Jer*-  a  malitia  cor  tuum,  Ierufalem ;  vt  falua  fias. Sal- 
ua  effe  deiidero  ,  tu  nofti,Domine,  deiidero 
faluaefle.  Sed,abimmundo  quidmundabitur? 
Quis  poteft  facere  mundum  de  lmmundo 
conceptumfemme,niii  tuquifolus  es.?  Ergo, 
qui  falui  efle  dcfideramus ,  ad  te  nos  conuerti- 
mus,nepereamus. 

Desider  iv s. 

Nonaudis,6  anima,  Dilcclum loquentem 
inauribusnoftris;  fordiumque  noftrarummi- 
fertum,  praefentiflimum  monftrantem  purgan- 
dis  remedium  ?  Si  cum  leprofis  clamauimus  ad 
eunij  audiamusquoque  cum  leprofis  rcfpon- 
fum  :  vna  enim  eademque  vtrorumque  eft 
caufa  &  ratio  poftulati .  Dicimus  lgitur ,  &  le- 
uantes  cum  illis  vocem  noftram  clamamus  a 

longe: 


SPECVLVM    PVRGATIVVM.        91 

longe :  I  e  s  v  prxceptor, miferere  noftri.  Dicit  Luc.17 
autem  I  e  s  v  s  6c  lllis  &t  nobis :  Ite ,  oftendite 
vos  facerdotibus  .  Et  fattumeft,  dum  irent, 
mundatifunt.  O  faclumbenel  Domine,quis 
fimilis  tibi,in  cejo  &in  ten\VNabuchodonofor 
ille,pueros  line  macula  quaeri,  &  ex  multis  eligi 
mandabat  5  quia  ipfe  lmmundos  116  mundabat: 
tu  vero  non  eligis  mundos,  fed  mundos  dum 
eligis  facis :  &:  de  ftercore  erigens  pauperem,  m 
fublimeregnifolium  collocas,  vt  fedeatcum 
principibus  gloriaetux  .  Expeccatorefacisiu- 
ftum  5  &  dum  vis,dealbas  aethiopem .  Mittis 
ad  facerdotem  mundandos  a  lepra;  &:ipfe  eun- 
tes  mundas  in  via .  Nihil  loqueris  foris ,  &  agis 
intusjtacet  lingua,manus  quiefcit,&:  diuinus 
tuus  nutus  operatur  mirabilia .  Quis vmquam 
audiuittalia  ?  Eamusigitur ,  6  foror  dilecta ,  ad 
facerdotem  ,  &  oftendamus  ei  nofipfos :  con- 
fcienti*e  noftrse  maculas  vniuerfas  eidem  fpe 
pleni  detegamus ,  ac  humiliter  mundan  poftu- 
lemus.  Noui  iiquidem  Teftamenti  facerdos,  vt 
Chnfti  vicarius  ac  minifter,non  folum  teftandi 
ac  declarandi  mundos^verumetiam  emundan- 
di  potitur  facultate. 

A  N  I  M  A. 

Gratia^tibiimmortaleSjbenigniflime  I  e  s  v, 
qudddederistalem  poteftatem  hominibus,pro 
hominibus :  vt3non  obftante,quod  ipfi  fe  quo- 
que  peccatores  agnofcere  debent  (  qui  enim  * •/«*». 
dicit,  fe  peccatum  non  habere ,  ipfe  fe  feducit, tm 
&  veritas  in  eo  non  eft)  fingulari  tamen  tua  di£ 
penfatione  &gratia,  vere  poteftatem  habent 
ligandi  &  foluendi ,  remittendi  peccata  &  reti- 

nendi. 


£1         SPECVLVM    PVRGATIVVM. 

nendi .  Adeo  vt  non  priiis  abs  te  foluantur  in 
cselo,  quam  lnterris  fuerint  abfoluta  ipforum 
arbitrio.Magnumre  vera  miraculum,&:excel- 
lentis  myftenj  facramentum;  vt&  inuifibilia 
&infolubiliaalioquianimorum  vincula,  inui- 
fibili  prorfufque  diuina  facultate  ,  a  vifibili  ho- 
mine  difloluantur:  &:  cadeftis  curiae  abfolutio 
aterreftridependeattnbunali !  Mcritoeapro- 
pter  hoc  tam  fublime  beneficiu,  &:  fufpicimus, 
&:  veneramur,magnaque  cum  animi  alacntate 
vfurpamus. 

Quin  lgitur ,  quotquot  cum  forore  Moyfis 
Manalepraminnobisagnofcere  cogimur,  ac 
multimodam  noftrorum  a&uum  vt  membro- 
rum  noffrorum  maculam  specvli  noftri 
fpiritalis  obfequio  deprehendimus,  illico  nos 
humiliamus ,  veniam  poftulamus ,  ad  pedes  fa- 
cerdotis  accidimus-,  &  cum  altera  Mana  ( Mag- 
dalena  nimirum )  quafi  ad  pedes  capitis  noftri, 
lefu  Chhfti,  deli&orum  noftrorum  multorum 
remiflionem,multum  diligendo,obtinere  fe- 
ftinamus  ?  Sic  enim  fpeculando  ,  fiec  in  nobis 
confcientia  noftra,ex  lebete  phiala;  ollas  noftrae 
rubigo  abfumetur :  atque  exvafe  contumelia^ 
in  vas  tranflati  glorix  ,exipsa  fauce  tartari ,  re- 
lke*  dibimus  ad  vxix  ianuam .  Hxc  fiquidem  eft, 
\]  tefte  Apoftolo  ,  voluntas  Dei  :  fan&ificatio 
noftra. 

Desiderivs. 

Purgata  autem  iam  maculis  anima ,  caue  nc 

ingrata  reperiare  :  ne  indignitatis  offensa  dete- 

i.Ptf.i.  riustibicontingat.  Meminiffete,hauddubito, 

illius  parccmise :  Sus  lota,  in  volutabro  luti :  pa- 

rabo- 


SPECVLVM     PVRGATIVVM.  £3 

rabolaequc  illius  Euangelicar,  qua  nos  Saluacor 
nofteredocuit,quam  male  fibi profpiciat  ille, 
qui  ab  immundo  fpiritu  liberatus3domum  qui- 
dem  fuam  expurgat  ,  fcopifque  poenitentiar 
mundat;  fed  vacuam  relinquit,neque  Spintum 
fan&um  inhabitatorcm  haoere  curat.  Inuenit,  Uau 
inquit  Dominus ,  eam  vacantem ,  fcopis  mun-  u 
datam&: ornatam; &: intrantescum  ipfo,  quos 
feptem  nequioresfe  fpiritusimmundos  afliim- 
ferat,  habitant  lllic  &:  fiunt  nouiflima  hominis 
illius  peiora  prionbus.  Quulenim  prodeftla- 
uifle  5  fi,quod  lotu  eft5turpius  lteru  defoedetur? 

Nonne  prudenter,  &  no  fme  loquendi  ener- 
gia,  fponfa  Cantici  expoftulaffe,  vel  faltem  im- 
porcunam  obie&ionem  viriliter  repudiaffe  per* 
hibetur,  dicens:  Lauipedes  meos:  quomodo  Can*-S 
igitur,qua  gratia,  qua  fronte ,  qua  de  causa,at- 
que  ad  quid,  iteriim  coinquinabo  illos?  Fierine 
poteftvttam  infipiens  fim.?  vt  tam  parum  re- 
cogicem,  quid  honos  meus ,  quid  vtilitas ,  quid 
gratitudo,  quid  denique  falutis  neceflitas,  a  me 
requirant? lllum,6anima,potiusleprofum,ex  Luc.17 
decem  eleclum  &gratu  imitemur:qui,vt  vidit, 
quod  mundatuseflet,regreffuseft,cum  magna 
voce  magnificansDeu:&  cecidit  in  faciem  ante 
pedes  eius.gratias  agens .  Qin  quantum  ab  ipfo 
Domino  fuit  laudatus,  tametfi  alienigena;  tan- 
tum  reliqui  nouem,  etiam  tamen  mundati ,  fed 
ingrati,  reprobati  fuerunt. 

Verum,6anima,Deo  dilecT:a,licet  mundo 
defpeda  j  duo  nobis  adhuc ,  in  reda  ifta  ad 
fpeculum  propria:  vilitatis  mundatione ,  funt 
obferuanda,  ne  nefciamus.  Primum  eft,  vc  dili- 
genceradverbaillaDomini  noftri  attedamus,  ( 

quibus 


£4         SPECVLVM    PVRGATIVVM. 

quibus  Petro  dicebat,  nobifque  dichim  putare 
100,1  ^  'debemus :  Qm  lotus  eft,non  indiget  nifi vt  pe- 
des  lauet,fed  eft  mundus  totus.  Idque  ferio 
nobis  confiderandum  admoneo;ne,clumnos 
lotos  &:  plane  mudatos  exiftimamus,  pedes  ad- 
huc  reftent  lauandi,&:  ignoremus.  Credo  equi- 
dem,  lllum ,  qui  mundus  eft  totus ,  indigere  ad- 
huc  vt  pedes  lauet  •  hoceft ,  vt  fonte  baptifmi 
mundatus,veletiam  falutari  Sacramento  Pce- 
nitentferepurgatus,  totufque  mundusefte&us, 
ab  omnibus  peccatorum  maculis  abfolutus, 
hocadhucilh  fuperfit,vt  pedes,id  eft  affc&us 
atque  animi  motus&:  pafliones ,  quibus  quafi 
peaibusadillicita  ferretur,expurget :  (ic  enim 
illi  neceffe  eft,  ( a  quo  fimilitudo  defumtaper- 
hibetur)  qui  vel  inbalneovelinfluminefeto- 
tumlauit;  dum  enim  nudus  cxaquisegreditur 
pedibus,  ad  veftimenta  fua  reuerfus,  non  habet 
quod  lauet,  nifi  pedes,quos ln lllo  egrcffu,tam- 
etfi  tantum  aliquot  paffuum,  potuit  maculaffe: 
quo,vtminima  commaculatio,veletiampra:- 
fens  commaculationis  periculum  &:  fufpicio, 
itaetiam  lcuiffima  ablutio  vel  purgatio  figni* 
ficatur. 

Altcru m  erat ,  quod  nobis  cordi  effe  debere 
fubindicabam :  vt  ftudiose  videlicet  illud  Do- 
mini  documentum  obferuemus ,  quod  vehe- 
menti  cum  interminatione  Pharifeis  inculca- 
M*t.  bat ,  dum  diceret :  Va:  vobis ,  Scribx  &  Phari- 
*3-  fei  hypocrita: :  quia  mundatisquoddeforiseft 
calicis  &  paropfidis,intus  autem  plcni  eftis  rapi- 
na  &immunditia.Pharifee  caece,  munda  pruis 
quod  intus  eft  calicis  &  paropfidis  ;  vt  fiat  id 
quoddeforiseft,mundum.  Nam,  quid  prode- 

ric 


SPECVLVM  PVRG  ATIVVM.  ^f 

ritnobis,  oanimamea,  fi  deforis  inftar  fepul- 
chri  dealbati ,  imo  inaurati,  refplenduerimus; 
&;  intus  iimus  pleni  oflibus  mortuorum>  fcaten- 
te  vermibus  confcientia? 

Anima. 

Mihi  prorfus  animo  fedent,  6  mi  frater  fidif- 
fime  3  quae  modo  recenfuifti ;  &:  ita  hauddubie 
fa&oeftopus.Verum3infuperomninonecefia- 
num  arbitror3vt  miniftros  huiufmodi  expurga- 
tionis  animorum,  facerdotes  nimirum,  magno 
in  honore  habeamus^vt  ne  per  eorumdem  con- 
temtum,  iufta  Deivindi&ainmaioremmen- 
tium  foeditatem  incidamus. 

Audiuifiquidem  fimile  aliquando  corpora- 
literaccidilTe,  quod  nobis  fpiritaliter  foret  ti- 
mendum.  Dum  nempcolim  S.IacobusNifi- 
benfis,anachoreta,  iuxta  fontem  tranfiret ,  vbi 
mulieres  pannoslineos  lauabant-,eafque  ob  im- 
pudentem  lafciuumque  in  eum  intuitum  &; 
rifum  increparet  3  nec  tamen  abfifterent  ioco; 
quod  &fontem  &  illas  caelefti  vltione  mul&a- 
rit:adeo3vt&  fonsillico  exarefceret ,  &  ipfe  ru- 
gofe.deformes,  &  tetrse  in  vultibus  apparerent. 
Ciues  quidem  pro  vtilitate  communi ,  fontis 
fcaturigmem  ab  eodem  San&o  impetrarunt ; 
ipfe  vero 3  qux  humiliare  fe  dedignarentur ,  ita 
deformatae  manferunt.Quanto  autem  grauior 
foret  animorum  quam  corporum  deforma- 
tio  /  Itaquepuritatem  amemus3  &  omnimodis 
conferuemus:  atque  fan&ificationis  huius  ad- 
miniftros  reuereamur. 

VIII. 


viii.     SPECVLVM  CREATVRARVM. 


Quot  rerum  fpecies;  specvus  tot  ,Conditor  vnus 
Cernitur :  vtendo  gratus  vt  efle  velis  . 


A.B.C.  Intuftbulium  jier  vifibilia 

contemplatio  ■ 

D.  Scala,  ai  arcana  calt  j>e.r 

creata  rimatukm  . 

E .  S-  Bernardus  inter  arhorts 

dimna    contemplans . 


F .  Ioh,  auaf ferjcalam ,  operum 

Dei  constderatwne  awufque 
pvj-ecrrit . 

G.  JMuuer  Jortis  amfidmt  aarum 

cxUffrm ,  quim  comfaret  ■ 
H .   Reflnctte  hua  tufrt.et  voltures  aeh- 


*7 
VIII.  SPECVLVM  CREATVRARVM. 

Desiderivs. 

O  m  i  n  E,ccce  nos  iteriim,qu£rentes 
te,&:  cupientes  videre  faciem  tuam; 
f  atque  inuenire  gratiam  inoculistuis. 
'Scriptum  eftenim  :  Mifericordia  &/-88- 
veritas  prarcedent  faciem  tuam.  Mifericor- 
diam  quidcm  fperamus , fed  veritatem  &:  iufti- 
tiam  timemus .  Tu  autem  Domine,  miferere 
noftri,  fecundum  magnitudinem  mi(ericordi# 
tuae ,  ac  fecundum  multitudinem  miferatio 
num  tuarum  5  &  mifericordia&:  veritas  obuia-  ?{  84« 
bunt  fibi,&:  iuftitia  &  pax  fe  mutud  ofculabun- 
tur.  Tunc,  &  mifericordias  tuas  in  «eternum 
cantabimus ,  &:  coram  iuftitia  &  veritate  tua  te 
prardem  ac  fponforem  flagitabimus ;  quoniam 
tefte toto mundo &: angelis, sponsvs  san- exo. 4. 
g  v  1  n  v  m  tu  nobis  efte&us  es.Itaque  in  lumi-  ©•««*• 
ne  vultustuiambulabimus>fpe  pleni;  &inno-  7* 
mine  tuo,quod  eft  faluificum^exultabimus :  & 
intua  iuftitia.fequcftra  mifericordia^exaltabun- 
tur  omnia  bona  desideria  noftra:  vtte 
aliquando  fruamur  in  aeterna  fecuritatc. 
An  1  M  A. 
Acccdimus,Domine  jVt  nouo  keriim  modo, 
faltem  quafi  per  tranfennam,  fed  tamen  pro- 
piiis ,  tuam  bonitatem^fapientiam  potentiam- 
que  rimemur ,  atque  in  omnibus  illuftretur  cor 
noftrum  lumine tua? gratiae :  tibique adaptetur 
per  puritatem  ac  fimplicitatem;fine  quibus  ne- 
mo  tibi  vmquam  complacuit. 
Sed,  6  mi  fide  comes  &c  frater,  quidnam  hoc 

G  eft? 


$t       SPECVLVM    CREATVRARVM 

cft>  Non  fine  causahucufque  per  omnia  spe- 
zfiktr  cvLA,velutilla  Efther  per  omnia  feriatim  oftia, 
x5-  trementes  ac  pauidi  ,  demiflifque  in  terram 
luminibus,  venimus,  cum  humilicate  dile&um 
quaerentes.  Nam  ecce,  ccce  mquam:  videor 
mihi  nuc  cum  eadem  Rcgem  viaere,  fedemi- 
nustamen,refidentemfuper  foliumregni  fui, 
indutum  veftibusregiis,  auroque  fulgcntcm,&: 
pretiofislapidibus,  plenum  maicftate  inadfpe- 
&u .  Ah,fentio:  in  pallorem  colore  mutato ,  ac 
viribus  deftituta,  fenfim,  mi  dile&e  germanc, 
interram  collabor. 

Desiderivs. 

Quid  habes,6  anima  mea?Confortare  &  efto 

robulta.  Ipfe  eft  Dominus  Deus  tuus,  qui  crea- 

uittej&patertuus,  qui  elegit  te:  redemptor 

tuus,qui  faluauit  &:pofTedit  te.  Quiseft  qui 

Kcm.z.  condemnet?CHRisTvs  lEsvs,quiS£mortuus 

eft,&  refurrexit,&;intcrpellatpro  nobis .  QukI 

igiturtimes?  An  lpfeminus  dicetac  faciettibi, 

in  hac  infirmitate  tua,  quam  Rex  llle  Alfuerus 

Reginas  Efther?  qui  ,ciim  ex  femetipfo  ardenti- 

bus  oculisfurorem  pecloris  indicanct,conuerfb 

per  Dci  nutum  fpiritu  ipiius  m  manfuetudi- 

nem,  feftinus  ac  metuens  cxihuit  de  folio ;  $c 

fuftentans  eam  vlnis  fuis ,  donec  redtret  ad  fe, 

zfifor  his  verbis  conlpellans  blandiebatur  :  Qv.i  d 

*5'      habesEsther?  Ego  fum  fratertuus :  noli 

timere .  Dominus  autem nofter,cuius  natura 

bonitas;  cui  6c  proprium,mifererii  non  indiget, 

a  quoquam  ad  propitiationem  eiufmodi  erga 

tremetes  fcpermoueri:  qucmadmodu  illi  Regt 

irato  necefTefuit,aDomino  interiiis  mitigari. 

r/.  ioz     Itaque,  bencdic  anima  mea  Domino:  &:  noli 

obli- 


SPECVLVM    CREATVRARVM.       5£ 

obliuifci  omncs  retributiones  eius .  Qin  propi- 
tiaturomnibus  miquitaribus  tuis:qui  fanatom- 
nes  infir  mitates  uias .  Qtfi  redimitde  intentu 
vitam  tuam  :  quvcoronat  te  in  mifericprdia ,  &: 
nnferationibus .  Qm  replct  in  bonis  Desi- 
d  e  r  1  v  m  tuunr.renouabkur  vt  aquilanuuen- 
tustua. 

Iam  fiquidcm  contemplati  fumus  maculas 
noftras  insPECVLo,&  ciuidem  obfcquio, 
Domini  gratia  donante  ,  dctcrlimus  :  nunc 
vero  ad  alius  gencris  fpeculi  confidcrationem 
venimusxuiusopeacminiftcrio,  mirabilia  & 
magnalia  Domini  noftn  ,  atque  adeoipfum- 
met  Dominum  in  opcnbus  eius  contemplari 
licebit.  Eugep  animai 

Ani  M  A. 
O !  fi  oculi  noftri  rite  perfecleque  purgati  fo- 
rent,&  cor  noftrum  cadefti  lumine  lrradiatum, 
lenfufqne  noftri  inftar  cryftalli  pellucidi ,  &:  re- 
ctivtoculicolumbarum  !  Maiormihi  aflurge- 
ret  animus,  ad  vlteriora  procedendi ,  iperandi- 
que potiora , in  inccepta  noftra  desidera- 
bilivm  fpcculatione. Nunc  vero ,  qua: con- pf17- 
uentio  luci  ad  tenebras:  Tcncbrofaeft  namque 
omnis  aqua  iri  nubibusaeris,pr<£  fuigore  in  con- 
fpectueius,  quilux  eft  incomprehcnfibilis  & 
indeficiens.  Inuencnmus,Viderimus.agncueri- 
mus,  &:  vtcumquc  etiam  diluerimus ,  pra?cen- 
torum  fpeculorum  cotilio  &  auxilio,  maculas, 
rugas,naruos,defe3us:  deformitatesq,  noftras: 
quid  hoc  totum  inter  tot  Sctantos,  ad  appro- 
pinquandum  luci  xterna?  •,  atque  illi,  in  quo  te- 
nebra:  non  funtvlke:  imo  cuius  tenebrxficut 
lumeneius?  Numquidcognofccntur  mtanns 

C  2,  tcne- 


100      SPECVLVM    CREATVRARVM. 

tenebris  noftris  mirabilia'eius,noique  per  illa  il- 
luminabimur?hax  me  difficultas  folliata  tenet. 

Desid  erivs. 

mmtc.      Anim^quior  efto56  anima,delicata  filia  Sioni 

io.  Ecce  cnimvocat  nos .  Pcrquem,  inquiris f  Per 
fidelem  prophetamDauid,virum  iecundiim 
corfuum.  Nonaudiseum.prseconis  inftar,nos 

Tf.  33.  aduocantem  ?  Acccdite ,  &:  llluminamini :  &: 
faciesveftre;nonconfundentur  Nonpatiemur 
repulfam,tamctfi  millies  promeriti  fimus :  quia 
ipie  Dominus  eft  nobifcum  ,  &  amat  nos. 
Neque  defpiciet  orationem  pauperum,  ne- 
que  oculos  ad  ipfum  anhelantium  exfpedare 
faciet. 

Ecce,  6  dilecta/ferenior  aura  cordi  noftro 
coepit  affulgere;  oculi  mentis  hilarefcunt :  prac- 
fentia  diuini  numinis ,  quaii  per  cadi  pate- 
fcentis  rimam  patefieri  nobis  mcipitj  &:  iecretus 
Dei  thefaurus ,  deiiderantibus  bonum, aperiri. 

V I03  Eia,benedic,iterum  dico,anima  mea  Dominos 
6>C  dicito  mecum:  Domine  Deus  meus;  magni- 
ficatus  es  vehementer .  ConfeiTionem  &c  deco- 
rem  induifti,  ami&us  lumine,iicut  veftimento. 
Quammagnificata  funtoperatua,  Domine/ 
Omnia  in  fapientia  fecifti:'  impleta  eft  terra 
poiTeilione  tua.  Obfecro  Domine,quiquando 
vis,  facis  in  tenebris  lumcn  fplendefcere  -,atque 
infuper,illuminasomnem  homincm  venien- 
tem  ad  te;  illumina  oculos  tuos  fuper  nos,  &  de 
incftabilitua  claritate  participemus :  vt  infpc- 
culo  hoccreaturarum  tuarum,operumque  tuo- 
rum  mirabilium,  te  fumme  mirabilem,  opti- 
mura,  fapiemiilimum;potentiffimumque  cog- 

nofca^- 


SPECVLVM    CREATVRARVM.        101 

nofcamus ,  amemus,colamus  ,vttetandem  in 
aecernum  fruamur.  Hic  eft  enim  huius  conten- 
tionis  fcopus. 

Akima. 

Noua  lux  mihi  oriri  vifa  eft,6  dile&e  fodalis» 
quaspcculians  beneuolentiae  Deierga  nos  ar- 
gumentoeiTepoteft.  Quapropter  agedum ,  tu 
(beculum  prsefens  ob  oculos  pone ,  atque  in  eo- 
dem,  quodcumque  in  creaturarum  confidera- 
tioneeft  finguiare  ,defigna:  nofque  coniunctis 
animis  oculifque  illa  contemplemur. 

Desi  derivs. 

Faciam  :  nam  hoc  ordo  progreflufque  fpe- 

culorum  requirit .  In  primis,  hoc  in  communi 

proponendum  eft  nobis,  quod  dicit  Apoftolus;  Rom. 

A  quodque  naturam  &C  artificium  huius  fpeculi 

B  manifeftat.  Inuifibilia,inquit,ipfius,acreatura 

C  mundi,pereaqu2efacT:a  funt,  intellecta  confpi- 

ciuntur .  Sane ,  inquit  ad  hapc  verba  Bernardus, 

D  hac  fcala  ciues  non  indigent ,  fed  exules  .  Et 

vere,quidopusefticalis,  tenenti  iamfolium? 

Recteid  quidem,  6  fari&e  Dei  admirande/  Sed 

quoniam  nos  exules  fumus  ,vt  non  ignorabas: 

hincfcalam  lftam  libenter&gratanterample- 

ftimur ,  neque  exiguum  ipfius  beneficium  ar- 

bitramur  .  Si  enim  hxc  vifibiliumconfidera- 

tio ,  fcala  eft,  ad  inuifibilia  videnda ,  quantum- 

quelicet  intelligenda :  felices  profe&o  ex  hac 

parte  exules  filij  Euae  dicendi  fumus  •  qudd  hac 

fcala,durantehac  peregrinatione  atqueexilio 

lacrymabili,  vti  liceat. 

Hinc,tametfi  vere,  do£te,ac  pie  (vt  omnia)  ad 
Eugenium  Papam  ,  6  vir  Dei ,  hsec  in  verba 

G  3  fcri- 


ICX       SPECVLVM    CREATVRARVM. 

fcripfifti :  Totiesperegrinaturconfiderationo- 
ftra,  quoticsabillisrebus  (acternis^  cadeftibus, 
&r  diuinis  )  adifta  deflcclitur  mferiora &:  viii- 
bilia.fiue  intuendaad  notitiam,  fiue  appetenda 
advfum  ,  fiue  pro  officio  difponenda  vel  a&i- 
tanda :  gaudcmus  tamen  &  gratias  agimus  be- 
nigniflimo  Domino,quod  innoftra  hac  abipfo 
&  illis  carleftibus  peregrinatione  ,  vifibilium 
opera  ,  ad  guftum  Sc  adfpe&um  quemdam 
a^ternortim  poffimuspcrtingere.  Idque  felicita- 
tatis  (6  fandte  &:  fpeculator  mirifice)  te  &:  intel- 
lexiffe  &  magnifeciffe  abundc  teftatus es ;  dum 
tuis  lllis  prxcedentibus  di£hs  fubiunxifti  ,  ad 
eumdem  Pontificem  de  Confideratione  fcri- 
bens,  hanc  fententiam ,  teveredigniflimam: 
S\  tamen  verfatur  in  his  ( exul  videlicet,&;  a  pa- 
tria  carlefti  peregnnus)  vt  per  haec  vifi  bilia  6c 
creata ,  illa  muifibilia  &  aeterna  requirat ;  haud 
proculexulat .  Sic  confiderare,  fic  fpcculari,  fic 
contemplari,repatnareeft.Etaddisr  quod pro- 
pofitonoftro  huicdirectefubferuit:  Sublimior 
ifte  prasfentium  ac  dignior  vfus  rcrum,  ciim 
iuxta  fapientiam  Pauli ,  Inuifibilia  Dei  per  ea 
qua:  fa&a  funt  jntellecta  confpiciuntur .  Nam, 
tametfi  fublimior  eft  llla  cxlcftis  vifio  ,  qua 
videtur  Verbum,&:in  Vcrbo  facla  pcr  Vcrbum; 

3uod  optimum  eftvidendi  genus  ,  nulliusin- 
igens  adomnc  quodncffe  lubuerit  :  tamen, 
quamdiu  ab  ipfo  abfumus ;  &;  vbi  fumus  vallis 
cft,&vallislacrymarum  ,  mqua  fcniualitas  re- 
gnat,&  cofideratio  exulat;  magnae  eft  felicitatis 
ac  prarrogatiuae ,  ad  tam  optabilem  fpeculatio- 
nem  cteaturis  vtmediisvti.  Etfelix,tecundum 
tempus/viatorjqui  cmium  beneficium^fine  quo 

tranf- 


SPECVLVM   CREATVRARVM.       10} 

tranfire  non  poteft ,  in  obfequium  conuerterc 
potuit ;  vtens  non  fruens ,  vrgens  non  petens, 
exactor  non  fupplex :  qui,tamet(i  vt  aduena  in- 
digcna:  ope  indiget,felix  tamen  ex  ea  parte,qui 
hunc  fibi  gradum  ad  illa  inuilibilia  philolo- 
phando  conftituit. 

Anima, 

E  Scd ,  nonne  ipfe  quoque  diuus  Bernardus, 
precipuum  m  ftudio  pietatis  facrarumque  litte- 
rarum  progreffumanter  meditandum  6c  fpecu- 
landutn  feciffe  perhibetnr?  Vndeetiam  arbo- 
res  &caudiccs  fepro  codicibusac  praxeptori- 
bushabuiffe  (nififallor)  ipfemet  teftatur :  dum 
inter  lllas,  &:  in  aperto  cado ,  cadeftiaac  terrena 
confiderans ,  &:  verba  facras  Scripturae  rumi- 
nans  3  per  meditationem  d>C  fpeculationem , 
quafipervberdecado  plenum,fenfum  genui- 
num  veramque  pietaten^vtlatentem  fuccum, 
exfuxit. 

Desiderivs. 

Ita  res  habet :  quod  &:  aliis  Sanctis  accidifle 
F  compertum  eft  Vnde  quoque  prophetam  Iob, 
a  Deo  (ingulariter  llluftratum,  tam  claram  Dei 
notitiam  rerumque  cadeftium  cognitionem 
habuiiTe  arbitramur5nifi,quemadmodum  ipfe- 
met  teftatur,  ex  confideratione  operum  Dei, 
quafi  quorumdam  veftigiorum ,  quibus  ipfe, 
Deo  duce,  infifteret  ?  Sic  enim  ipfe  profitetur: 
Veftigia  eius  fecutus  eft  pes  meu  s:  viam  eius  cu- 1& x  h 
ftodiui,&:  non  declinaui  ex  ea .  Infudit  ei  Deus 
interiiis  lumen  fuum,  &  exteriiis  ei  propofuit 
iigna  viiibilia,  velut  quasdam  veftigia  fua ,  fen- 

G  4  fibiles 


104      SPECVLVM   CREATVRARVM. 

fibiles  videlicet  creaturas  :  in  quibus  ,  iuxta 
D.Thoma:  fententiam  ,  iicut  in  qtiodam  libro, 
Dei  cognitio  legcretur .  Cui  quoquc  philofo- 
phandi  fpeculandique  modo  ,  ac  per  terrena 
eadeftia  contemplandi ,  illud  quadrat,quod  di- 

Rom.  i  cit  Apoftolus :  Gentes,quae  legem  non  habent, 
naturaliter  ea  qiur  lcgis  funt  faciunt. 

Iuxta  quod  &  diuus  Auguftmus  egregtc 
diflent:  Furtum;Domine,  punitlextua,&lex 
fcriptaincordibushominum .  Hifque  concop 

Sap.  1 3  dat  lllud  Sapietis  :  A  magnitudine  enim  fpeciei 
&:  creaturae  ,  cognofcibiliter  poterit  creator 
horum  videii  .  Atque  id*jo ,  quando  dicebat 
Apoftolus,gentilibus  inuilibilia  Dei,per  ea  qux 
fa&a  funt,intellecia  cognofci ;  fatis  &  rem  cog- 
nitam,  &:  modum  iftius  cognitionis  innuebat, 

Kom%  x  dum  fic  adiungeret  :  Quod  notum  eft  Dei, 
manifeftumeftillis  .  Sedvnde  hoc?  Deus,  in- 
quit,  illis  manifeftauit  .  QuopacWInuiiibi- 
liaenimipfius,  a  creatura  mundi,  pereaqux 
facta  funt,  intellecta  confpiciuntur :  fempiter- 
na  quoque  eius  virtus,  &:  diuinitas .  Quid  am- 
plius  ?  Nihil:  quia  vere  nihil  amplius  in  re 
ipsa ,  fed  bene  in  modo  videndi  &  intelligendi, 
reftabat. 

Sed ,qu^rat  aliquis  qua?  via  naturalis  &  ordo, 
perviiibilia  ad  inuiiibilium  cognitionem  per- 
tingendif  Deus  quidem  illis  largitus  eft,vt& 
nobis  largitur  :  fed  quarnam  eft  llla  ratio  fpecu- 
landi,& per  specvlvmcreatvrarvm 
creatorem  videndi ,  hoc  eft , ad vcram 
eius  notitiam  perucniendi.  Inprimis,admi- 
rari,  fecit  philofophari  ;  atque  admiranda  Dei 
opera  imueri3  fecitcaufas  eorurri  mueftigarej 

iuxu 


SPECVLVM   CREATVRARVM.       IOJ 

iuxca  lllud  Poeta^: 

Felix  qui  fotuit  rerum  cognofccre  caufas.  x.Gtor. 

Et,  tametii  rerum  mukarum ,  motuumque  ,ac 
mutationum  caufas  fecundas ,  mgenij  fiu  natu- 
ralis  acumine  inueftigando  potuerint  affequi; 
tamen  ,  non  fiftendum  iibi  adhuc  inillis  rati, 
dum  vltcriiis quaerentes  rimantur  origincm,  ad 
primam  ornnium  caufam ,  qui  Deus  eft  ipfe, 
perucnerunt .  Quia  omnia  elementa, &;  fol,  & 
luna,  Sc  fteila^&quarcumque  crcata  ;  potiffi- 
mumftupenda  Ulaatque  admiranda,  vt  funt 
cadi  cum  motibus  fuis,  terrseque  mundique 
totius  machina  •>  vno  quaii  ore  conclamant : 
Nos  non  fecimus  nos ;  fcd  Deus  eft  qui  fecit 
nos .  Adeo ,  vt  eiufmodi  coniideratis ,  Deum 
efife  perfpexerint :  licet  numquam  eo  pertinge- 
re  potuennt  ,  vt  intelligerent  ( quod  hommi 
omnino  ignotum  eft  in  hac  vita)  quid  (it  Deus. 
Vnde,  audoreTullio,rogatus  Simonidespoeta 
a  tyranno  Hierone ,  quis  auc  qualis  effet  Deus; 
deliberandi  causa  diem  fibi  poftulauit  .  Illo 
elapfo,  biduum  petiit :  cumque  fa?pius  duplica- 
ret  numerum  ,  rogauitHiero  ,cur  idfaceret: 
Quia,  inquit ,  quanto  diutius  coniidero,  tanto 
mihi  rcs  htobfcurior. 

Videntes  itaque  Philofophi,naturaIium  cau- 
farum  fcrutatores,  resquidem  admirandas,  fed 
tamedefecTuiobnoxias  atq;  mutabiles  jnecef- 
fariu  crediderunt,reducere  eas  ad  aliquod  prin- 
cipium  immutabile  &  perfe&um:  vnde  fa&um 
eft,vtcognofcerentquidem,vtdiximus,Deum 
eiTe  j  fed  efle  ipfius,  aflequi  nequiuerunt.  Dum 
itaque  caufam  illamprimam,  excellentem,&: 
fuper  omnia  crcata  eminentem  ,  confpexe- 

G  j  runt: 


106       SPECVLVM   CREATVRARVfcl. 

runt:itaomniaifta(enfibilia  excedcre  iudica- 
runr,  vc  nihil  corum,quae  funcirvcreacuris ,  ei 
poflic  compccere  ;  quemadmodum  ex  libro 
fan&i  Dionyfij,  dc  diuinisnominibus,  dilucide 
D.Thomasoftendit .  Sicque  eadem  opera  ac 
via  genciles  ad  virtutis  Dei ,  de  qua  agic  Apofto- 
ius,agnicionem  dcdu&i  func ;  fecundiim  quam 
virtutem  res  ab  eo  procedunc ,  ficut  a  fuo  prin- 
cipio  quamque  ipfi  Philofophi  pcrpecuam  effe 
cognouerunc .  Vnde  eciam  dicic  ldem  Apofto- 
lus ;  Sempicerna  quoque  vircus  eius,  (cilicec  per 
creaca ,  confpicitur. 

Tercium  vero,cali  ipforum  pcr  creacuras  fpe- 
culacione,in  Deoper  lpfos  cognicum,cefteeo- 
dem  Apoftolo,eft  lpfius  diuinicas .  N  on ,  quod 
eftentiam  eius  (vc  ante  iam  diximus)  homini  in 
hac  vica  imperceptibilem  ,  cognoucrint :  idco 
nondicit,  Deitatcm  eis  fuiflepercreaturasre- 
uelatam  ,  fed  Diumitatem.  Quia  cognoucrunt 
Deum  ficut  vltimumfincm,  mquem  omnia 
tendunt.  Diuinum  enim  bonum,diaturbo- 
num  commune  ,quod  abomnibus  participa- 
tur.  Propterea  Apoftolus  potiusdixitdiuinita- 
tem,  qu#  participationem  fignificat;  quam  dei- 
tatem ,  qua:  fignificat  eiTentiam  Dei  j  prout  di- 
fertis  vcrbis  D.Thomas  diftinguit. 

Per  creatvras  itaque>6 anima,creator 
nobis  manifeftatur.  Vnde  Sapiensait,  quod 
s*p.  13  fupra  meminimus ,  cognofcibilitcr  creatorem 
omninm?permagnitudinem,fpcciem,motum, 
naturamque  creaturarum  viden  polfe .  Idquc 
non  fenfu  vel  imaginatione ,  quse  corporalia 
non  tranffcendunt^fed  lntelle&u ,  nam  Deus 
fpintus  cft. 

In 


SPECVLVM     CREATVRARVM.         IO7 

In  specvlo  autcm  creatvrarvm, 
per  fenfumadintelle&um  progredimur.atque 
ita  per  viiibilia  muifibilia  fpeculamur  .  ided 
namque  ,  praeter  humanx  neceffitatis  obfe- 
quium  atque  vfum  ,  Deus  tam  multa  condidit 
bona,  tamque  admiranda  j  vt  ex  lllis  in  fui  noti- 
tiamhomines  raperentur,cognitum  amarent, 
amato  adha:rercnt,eiufque  coniun&ione  plene 
&:  perfecte  beati  fierent .  Quanta  ecce  rerum 
creatarumvtihtasi 

A  NIMA. 

Delcctant  haec  quidem,  mi  frater,  fupra  mo- 
dum  mentem  humanam:  fed  nimium  me  ter- 
ret  illorum  fapientum  fententia  ,  quam  illos 
promeritos  teftatur  Apoftolus;quando  lftafub- 
ne&it :  Quod,  ciim  cognouiflent  Deum  ,  non  R0m. i* 
ficut  Deum  glonficauerunt ,  aut  gratias  ege- 
runt:  fed ,  euanuerunt  in  cogitationibus  fuis, 
&:obfcuratumeftinfipienscoreorum .  Dicen- 
tes  enim  fe  fapientes  efle,  ftulti  facti  funt:  ita  vt 
lint  inexcufabiles .  Quem  non  percellat  tam 
horrendum  iudicium? 

Desiderivs. 

Monet  quidem  nos  iftud,  6  anima,  &  modo 
quodam  etiam  terret;  vt  nempe  exemplo  eo- 
rum  edocti,  caueamus  altum  fapere ,  nobifque 
confidere ;  fed,  vt  datis  a  Deo  cognitionis  &:  fa- 
lutis  mediis , tamquam  eximiis  donis,&grati 
fimus,&ritevtamur.  Verum  nihileft,  quod 
illorum  intuitu  animum  quifquam  defpon- 
deat ;  vel  nos  hoc  specvlocreatvra- 
r  v  m  diligenter  vti  deiinamus :  cum  hunc  in 

hncm 


IcS      SPECVLVM    CREATVRARVM. 

finem  nobisadiuina  bonitate,  fingulari  quo- 
dam  ac  falutari  bcneficio,  fit  conccflum. 

Sequamur  potiiis ,  6  foror  amabilis ,  diuini 
Do&oris  Augufttniconfihum,  fic  specvlvm 
dever  l^u<^  exhibentis  &:  explanantis :  Crcatorem 
v*m.  videmus  per  creaturam ,  fa&orem  per  fa&u- 
ram ,  fabncatorem  mundi  per  mundum .  Vita 
cnim  fapiens,qux  fecit  mundum,contemplato 
mundointelligitur.Interrogamundum ,  orna- 
tum  cadi,fulgorem  difpotitionemque  fiderum, 
folcm  dies  emcientem,  lunam  noctis  folatium: 
interrogaterram  frudificantem ,  herbis ,  &  li- 
gnis,&;  animalibus  plenam,hominibusexorna- 
tam :  intcrroga  mare  quantis  natatilibus  ple- 
num  eft :  interroga  aerem  quantis  volatihbus 
viget :  interrogaomnia ;  &  vide  ,  fi  non  fpecie 
fua,tamquam  voce,tibi  refpondent :  Deus  nos 
fecit .  Hax  quidem  illi  Philofophi  nobiles  quar- 
iierunt ;  &c  ex  arte  artificem  cognouerunt:  fed 
(6  cor  fapientum  infipiens ! )  ingrati  illi  ipii  qui 
eis  preftitit  vt  viderent;  libi  volucrunt  tnbuere, 
quod  videbant :  &  facti  fupcrbi,amiferunt  &  id 
quodvidcbant,  &£  conuerfi  funt  inde  adidola 
&:  fimulacra  ,  &  ad  cukuras  daemoniorum  ^ 
adorare  creatvram,  &contemnere  crea- 
torem. 
Nos  autem  non  fic ,  6  anima  mea  ,  non  fic. 
n.i  de  Scd,praeterquam  quod  illi ,  tefte  quoque  Cicc- 
Hat.  rone,  ex  operibus  magnificis  atque  prarclaris, 
Di9Yt  ciimipfummundum,  ciim  cius  membra,ca> 
lum,  terras,maria ,  cumque  eorum  infignia ,  fb- 
lemJunam^ftellafquevidiiTent;  cumque  tem- 
porum  maturitates,  mutationes,  viciflitudine'fl 
que  cognouiflent  ;  fufpicati  funt  3  aliquam  efTe 

cxcel- 


SPECVLVM    CREATVRARVM.       I0£ 

cxcellenrem  praeftantemque  naturam>qu£  hoc 
fecifTet,moueret,  regeret,  gubernaret. 

Nos36  anima,infuper  ipiiuserga  nos  bonita- 
tem  ,  fapientiam ,  &  potentiam  admiremur, 
amemus,  timeamus  ,  atque  intimo  quodam 
afte&usvinculoeiadharreamus:  ipfum  verea- 
muroffendere,  ipfi  placere  ftudeamus ,  ipfius 
magis  ac  magisbeneficiislocupletari;tandem~ 
que  ipfnmmet  fine  vllo  medio  in  seterna  illi 
beatitudine  contemplari. 

A  N  I  M  A. 

Placet  confilium  ,atque  eapropter  confeftim      u 
G  tali  pacto,  cum  muliere  illaforti,  agrumregni  }I.  ' 
cadeftis  in  terris  confideremus :  &,  quia  pignus 
setcrnae  eft  hereditatis,venditisomnibus,  atque 
adeo  nobifmetipfisjillumemamus. 

Talimodo,peridemhoc  specvlvm,  eonfi-  M*t.6, 
lio  Domini  noftri,  cuius  vultum  requirimus, 
H  confideremusliliaagriJ&:  volucrescadi;  &om- 
nia  quse  oculis  hifce  corporeis  obiiciuatur. 
Dumquc  in  illorum  varietate  ,  multitudine, 
artificio,  paruitate,magnitudine,vtilitatc,  effi- 
cacia&pulchritudine^omnibus  fumme  admi- 
randis ,  hseremusj  neque  vel  hoc  intelligere  va- 
lemus,quomodoidem  terrsehumorper  hunc 
ftipitem  in  amarum  ,  per  illum  in  dulcem  fuc- 
cum  commutetur:in  floribus  idemper  eum- 
demculmum,  &folia  herbaripfius  viridia,&: 
florum  folicula  tamvariiscoloribusdepingat: 
Fadoris  nos  fapientise  gubernandos  totaiiter 
committamus:  felicefque  nosarbitremur  ,ef- 
que  fumme  obligatos ;  quod  ,  humiliter  de 
nobis  fentientes  ,  a  tam  infinita  fapientia  gu- 
bernemur. 

IX. 


ix.     SPECVLVM  S.  SCRIPTVR^E. 


Quid  f  ugias,quid  ames,facra  cum  tibi  pagina  monihrat, 
De  ca?lo  lapii  quarn  specvli  insTar  habet .' 


A.B.  SpeCVLVM  BTBLICVM. 
C     !Dr«.f  creonsjolem  .  Fiat  lvdc. 
D.     Moysrs  Uqetn  occynt-  Lek  LVX. 
E  .     Solds  et  legis  ofltnttos  . 
F.      Fcclenkfles ,  et  verht  Jtutnt  prtrco  . 


Cr.ri.1 .   ^Al  -poenttenttam  ,  oc  yta 
oj)era,vt  vervt  conuirfi. 
1.2, .3. 4. 5«    Verht    dmtni  -vtrtus , 
et   tn  coria  jnorum 
pprratio.    FnJ.iz*. 


!lt 

IX.  S  P  EC  VL  V  M  S  ACRjE 

SCRIPTVRi, 

Desiderivs. 

Vj  tibinuncanimofedet,  odiletta, 
specvli  modopra-tenticontempla- 
tiojcuius  obfequio5per  rerum  creata- 
rum  confiderationem,  adcadeftium 

&:  inuifibilium  infpe&ionem  magno  gradu  vi- 

ciniores  euaiimus? 

Anima. 

Mirifice  mc  illius  adfpe&u  atque  vfia  fentio 
recreatam  &corroboratam:adeo  vt  defe&ione 
illa  fpintus  prorfus  fedata,  reftauratam  meac 
priftinis  imo  integrionbus  viribus  fentiam  re- 
nitutam^atquead  cadeftiatali  arte  meditanda 
multum  adiutam .  Nam,iicmecumcogito  -,Si 
diuo  Thomae  Aquinati,rcgalimenf3e  accum- 
benti,&:  Reginx  pulchritudinem  fixe  contem- 
planti  Jn  animu  venit,fecum  expendere,  quam 
pulchra  debueriteflejiicque  modo  in  cadis,Re-  Apo.ix 
gina cadorum  Deipara  Virgo,  mulier 
llla  fpe&abilis,in  cado  pro  magno  figno  oftenfa, 
fole  amicta ,  fub  pedibus  lunam  habens ,  &  in 
capite  coronam  ftellarum  duodecim  :  quarc 
nonetiam  liceat  nohis,  quotidiano  quafi  diur- 
noque  compendio  ,ex  creaturarum  adipedu, 
huiufmodi  quarftum  facere? 

Nam ,  quandocumque  ,  difficultate  aliqua 
occurrente,  opuseritambigente  minufque  fi- 
dentem  anitnum  erigere  ac  (urVulcire :  quarc 

non 


II*       SPECVIVM    SACRjE  SCRIPTVRjE. 

non  nobis  facillimum  planeque  obuium  fic, 
excreaturarum  conlideratione  ,velad  Dei  bo- 
nitatcminpuiillanimitatisanguftiis,veladeius 
fapientiam  m  defectu  confilij ,  vel  etiam  ad  eius 
potentiam  in  infirmitatis  mctu,  recurrere-,re- 
bufque  veldcploratiiTimisfumtum  ex  hac  lo- 
cuplcteapothcca  rcmcdium  adhibere  ?  nonne 
itadcficientis  animi  vires,aromatum,florum, 
herbarumve  odore ,  vel  guftu  ,  reftauramus? 
quidenim  mortali  cuipiam  metuendum  ,am- 
bigendum  ,  defperandum;  fiue  in  temporalis 
vita?  prarfidiis,  ilue  inlalutis  negotio ,  diffiden- 
dum  aut  anxie  formidandum ;  ciim  Dominus 
Deus, in  cuius  manu  funt  omnia, &: ipfius  ami- 
cus  fit,vt  nihil  ei  velit,quam  quod  eft  bonum  &C 
falutare  -,  &:  fipiens ,  qui  optime  norit,  quid  illi 
expediat ;  &  potens ,  qui  quod  facto  opus  ludi- 
cat ,  etiam  poifit  ?  Hsecenim  m  omnibus  pro- 
pemodum  creaturis  oboculos  nobis  quotidie 
flatuuntur:  inquorum  natura,motu,varieca- 
ce ,  virtute,  ac  gubernatione3  tamquam  in  libris 
acdiariolegimus. 

D  ES  I  DERIVS. 

Gaudeo  plurimum,  6  mea  foror,&:  te  per  ifta 
corroboratam ,  &:  tam  accurrate  rem  ipfam  ap- 
prehendifte.EapropterquoqueDominusDeus 
cam  grauitcr  populo  fuoeftinterminatus,  ob 
negleclam  operu  fuorum  animaduerfionem. 
J/4.5.  Sicenim  ait  per  prophetam  fuum  Ifaiam :  Ci- 
thara,  &:  lyra,  &:  ty  mpanum,  &:  tibia ,  &:  vinum 
in  conuiuiis  veftns :  &:  opus  Domini  non  refpi- 
citis,  nec  opera  manuum  eius  confideratis.Pro- 
pterea  capciuus  du&us  cftpopulustneus:  pro- 

ptcrei 


SPECVLVM  SACRjE  SCRIPTVRjE.      II) 

pterea  dilatauitinfernus  animam  fuam,&:ape- 
ruit  os  fuum  abfque  vllo  termino .  Atque  eiuf- 
modi  eft  fere  communis  mortalium  fluxus :  vt 
nihil  aut  minimum  adDei  mirabilia  &  magna- 
lia  attendentes,  iibi  tantumfuifque  vel  com- 
modisvelvoluptatibus  intendant:  idque  iuxta 
illudlob  prophetx,  cum  antedi&oProphetse 
fermone  ad  amuflim  confentientis:  Tenent  iobu, 
ty  mpanum,  &  citharam;  &:  gaudet  ad  fonitum 
©rgani .  Ducunt  in  bonis  dies  fuos  :  &:  in  punclo 
ad  infernadefccndunt. 

Nosautem^oanima^benedicamusDomino; 
&  fpeculum  illud  mirabilium  Dei,  per  quod 
ipfe  nobisin  fuiscreatis  tranfparet  ,  quamdiu 
quidem  a  reali  ipfius  viiione  peregnnaraur, 
numquam  aboculis  mentis  noftra?  corporeifve 
amoueamus. Veriim,cum  propheta  Dei  Moy-  cant. 
fe  ,&  cum  Rcgio  propheta,  cumque  tribus pue-  M °yfi* 
ris  lnfornace  ,  cantemus  Domino,  &  omnia  jj^°'" 
opera  ad  benedicendum  ei  prouocemus  ,  & 
quaii  claflico  dato  concitemus .  Quinimo,  fin- 
gulan  quodam  mentis  aftectu,  adtrium  iam 
di£torum  lmitationem,  per  omnium  creatu- 
rarum  ordines  difcurramus;  maioremquefem- 
per  Domini  faclonfque  omniura  laudem  ac 
gloriam  ,  maioremque  falutis  noftrse  profe- 
ttum ,  tum  ipfarum  auxilio  atque  exemplo, 
tum  alia  earumdem  coniideratione ,  eHecre 
ftudeamus. 

A  N  I  M  A. 

Merito  hauddubie  nos  ipfos>&  ad  creatarum 
rcrum  fpeculationem  ,  &adgratiarum  actio- 
nem  omnium  conditori  praitandam ,  prouo- 

H  cemus; 


114      SPECVLVM    SACR^E  SCRIPTVRjE. 

cemus,&:  excitemus:  nam  opinor,non  ob- 
fcure  hominum  tarditatem  &  teporem  in  tam 
falutari  atque  aequiflimo  laudis  &  gratitudinis 
munere,  fubnotari  atque  indicari  (quod  &:  San- 
d:i  quidam  obieruarut)  per  hoc nimirum,quod 
tres  illi  viri  in  fornace  Babylonica,poftquam  ab 
angelis,cadis,fole,&:lima5&:ftellis  incipientes, 
omnia  lta  deinceps  inferiora  ad  benedicendum 
Domino  prouocarunt;  non  niii  poftremo  loco, 
adhomines  excitandos  in  Dei  laudem  ,deue- 
nerint:  argumento  magna:  noftrc  acedise,in- 
gratitudinis ,  6c  negle&us  Dei  ipfius,  opcrumq-, 
eiusjatqueadeo  etiam  (  ehcu)  falutis  propria:: 
quamquam  non  me lateat  alia  ordinis  ratio. 

Desiderivs. 

Nihilabcrrasafcopo,  mihi  fbrorchariiTima, 
dum  ex  Cantici  illius  ordine  &  ferie  talem 
tamque  piam  tecum  facis  confidcrationem . 
Nam  &:  hoc  quidem  vtcumque  ad  fpeculi  prx- 
cedentis ,  de  quo  agebamus,  naturam  atque 
conditionem  pertinct:  ex  omnibus  videhcet, 
qux  ienfibus  hifce  funt  obuia^boni  quippiam 
elicere. 

Nunc  autem  illuftrius  specvlvm  obmtui 
noftro offertur; quod nempc  diuinis  sacr^ 
scriptvri  codicibus  eloquitfque  conti- 
netur,planeadmiradum .  Ac,  quemadmodum 
pra:cedcntis  inftinclu ,  per  cadum  &:  iidera,  per 
campos  &:  prata ,  nfque  contenta  &:  connata, 
vagati  fumus  j  artificem  omnium  in opere  fuo 
requirentcs,  inucnientes  ,contemplantcs:  ita 
modo  longe  fublimius  nobiliufque  na&i  fpecu- 
lum,  per  eius  du&um,  eximix  magis,  magifque 

diuinx 


SPECVLVM   SACRJE  SCRIPTVRiE.       1 1  jf 

diuina:fpeculationis  confortes  reddemur.  Ibi 
enim^prxteromniaaliajquxpraeccdetjsfpeculi 
minifterio  ob oculos  conilituta  fuere ,  ipii  om- 
niumfactori  viciniiis  appropinquantesj&illu- 
ftrius  lllum  intuebimur  ,&:osados  audiemus 
loquentem  .  Nam  verbum  Dei,quomodo  non 
Deum  ipfum3fi  aures  accommodes,pra?  fentem 
annuntiat  f  Itaque ,  bono  animo  efto  ,  6  dilecta 
dilecti  tui  percupida:  atque  vide.ne  ad  ilhuselo- 
quiumcontremifcaSifedhumihteracla:tabun- 
daobaudi. 

A  N  i  m  A. 

Dabo  operam  ,  mi  diiecle  frater,vt  tuis  ob- 
temperem  monitis ;  quia  monita  falutis  eife 
percipio  .  Veriim  ,  priufquam  fpcculum  iftud 
explicemus  expandarnuique  j  ediffere  qua^fo, 
quomododuo  Testamenta,  quibusf(acram 
Scripturam  conftare  didicimus ,  vnicum  am- 
bo  efficiant ,  vt  inquis  ,  s  pecvlvm  .  De  ve- 
ritate  quidem  rei  ml  ambigo  j  fed  modum 
exploro. 

Desiderivs. 

Dabo  operam  ,  vt  petitioni  tuse  fiat  fatis : 
atque  paucis  expediam  ,tu  animum  aduerte  . 
3  Quemadmodum  ambo  Teftamenta  vnum 
Bibliorum  volumen  efficiunt^ita  prorfus,6  ani* 
ma ,  etiam  fpeculum  vnum  cife ,  quid  lmpe- 
dit  ?  Sique  ad  artificialia  fpecula^iimilitudinem 
hanc,  cum  morali  etiamaliquo  documento, 
referri  deiideras  ;  ita  accipe.  Quemadmodum 
fpeculum  omniumprimum  (quodPraxiteles, 
Plinio  tcfte ;  magni  Popeij  aetate  primus  feciifc 

H  1  PwT- 


l\6        SPECVLVM     SACRjE  SCRIPTVRjE. 

perhibetur)  ex  albo  plumbo,vt vocant,  ftanno 
nimirum,conftabat;  &:  pofteaad  argcntea  ven- 
tum  eft:  ita  prior  facra:  Scnprursc  pagina,veteris 
Tcftamenti  &  pondus  &  obfcunutem ,  inftar 
plumbei  fpccuh  ,  rcfcrebat  •,  altera  vero,  noui 
mquam  Inftrumcnti  pagina  ,  &:  prcnum  &C 
claritatem  ,  inftar  argentei  fpeculi ,  nobis  re- 
prxfentat :  vt  (imul  coniun&a:  quafi  vnum  bi- 
narum  tabularum  efficiant  fpeculum?  qucm- 
admodum  etiam  dux  tabula:  Moyfis  vnam 
legem. 

£ed  nuncadeiufdem  specvli  sacrje  scri- 

PTVR./E explanationem  veniamus .  Diuus Gre- 

gorius,&:huiufrnodi  nomenclaturam,&:  fpe- 

culi  huius  vftim  ,  dilueide  nobis  hoc  modo 

conhrmat,  adornatque,&:  quafiob  oculospo- 

Gre.  i.  nit.  Scriptvra  sacra,  inquit,  mencis  oculi* 

hiomi.  quaii  quoddam  specvlvm  opponitu :  vtinccr- 

e*t'lm  na  noftra  facies  in  ipsa  vidcatur  .  Ibicnim  foe- 

da,ibi  pulchra  noftra  cognofcimus:ibi  ienti- 

mus,quantum  prcficimus;ibi,aprofe£t.u  quam 

Jonge  diftamus. 

Hunc  in  modum  &  diuus  Auguftinus  librum 
fuu  quemdam,  specvlvm  nominauit:  de  quo 
Poflidonius  inipiius  Vita  hancin  fententiam 
*efli\  fcribit:  QiiiprodeiTeomnibusvolens,&:volen- 
2^  tibus  multa  librorum  legere3&:  non  valentibus; 
ex  vtroque  diuino  Teftamcnto,veteri  &:  nouo, 
prasmiila  pnefatione,  Praxepca  diuina,feu  Vcti- 
ta,adviTj£  recvlam  pertinentia,excerpiit; 
acque  ex  his  vnum  codicem  fecit :  vt,  qui  vel- 
lct,  legeret ;  atque  in  co ,  vel  quam  obediens 
Deo  inobedienlque  ciTet,  agnofccret .  Et  hoc 
opus  voluit  specvlvm  appcllare ;  vt  ipfe- 

met 


SPECVLVM    SACK  JE  SCRIPTVRJE.      H7 

met  Auguftinus  inquit  :  Hunc  librura  spe- 
c  v  l  v  m  appello  .  In  cjuo  ,  fub  vtriufque  Te- 
ftamenti  compendio,  duarum  ( vt  fupra  me- 
minimus)  tabularumfpeculumvnicum  eftor- 
riiauit. 

Sed  audiamusipfummct  iftiufmcdi  fpeculi 
artificem ,&:  auftorem  illius libri,  diferte  loque- 
tem .  Vtanquit,  qui  lam  credens ,  Deo  obedire  Auguft 
Voluerit,  hic  fe  infpiciat,quantum  in  bonis  mo- 
ribus  operibulque  profecerit;&:quantum  fibi 
defic,  attendat  .  Sic  enim  poteft,  6c  de  his  quse 
babet,gratias  agere;  &:  de  hisqua:  non  habet,vt 
habeat  (atis  agere  :  ac  propter  illa  feruanda, 
curam  precefquefidelis  pietatis  adhibere.  Ita 
Dodor  ille  cximius  Auguftinus  de  fuo  illo  li- 
bro  fpeculari. 

Q^iofineS.Bernardus  quoque  breuemtra- 
(Satulum  ,  specvlvm  monachorvm  appella- 
uit:  cuius  initio  rationem  eiufmodi  tituli  tradit: 
Siquis3  inquit  ,emendatiorisvita:  desiderio 
ta£lus,cogitationum3lociuionum ,  operumque 
fuorum  follicitus  EXPLORATOPv,vniuerfosex- 
ceiTus  fuos  corrigere  nititur;  in  prarfentis  pagina: 
frcquenti  le£cione.,&:  aifidua  meditatione(tam- 
quam  in  specvlo)  mterioris  hominis  fui  fa- 
ciem  contempletur. 

Eodem  inftinftu  animi,  virquidam  noftri  l§m* 
temporis  doftus  &:  pius  librum  confcripfit,  De  Lengi. 
vita  &  honeftate  Canonicorum  3omniumque  ****** 
Ecclefiafticorum  ,  quem  ea  de  causa  quoquc  fe 
specvlvm  appellare  fatetur:  vt  in  lllo  clerici 
tamquam  in  fpeculo  fe  contueri  &  contem- 
plari  poiTint:&:  videre,num  vitam  vocationi  &c 
ordini  fuo  conuenientem  atque  conformcn 

H  3  ducant: 


Il8      SPECVLVM   SACR,£   SCRIPTVRJE. 

ducanttfinminus.hincdifcant^quidillisfacien- 
dum,  quidve  vitandum  iit.  Hi?cnim  rebus, 
quae  tractantur  in  vita  ,  modum  quemdam 
adhibentes  <Sj  ordinem,  (vt  Cicero  inquit ) 

HONESTATEM     ET      DECVS     CONSER- 

VABIMVS. 

Hifce  itaque  atque  aliis  auctoribus,dum  eiuf- 
modi  fuaopcra  specvli  nominc  nuncuparunt, 
fit  ratio  manifeftior  firmiorque  ,  cur  merito 
maionqueiure,facra:  Scnpmrxvolumen  falu- 
taris  Speculi  titulo  a  nobis  lniigniatur. 

Sed  operaepretium  facturosnos  arbitror,  fi 
primarias  neceiTariafquc  boni  fpeculiconditio- 
nes  in  prsefenti  biblico  specvlo  confidcra- 
uerimus:  Nonne  ,  oanimamea,  desidera- 
bilivm  fpeculatrixcfTccta,  purum  inprimis&: 
immaculatum  fpeculum  eifedebet.'  obfcuras 
alioqui  atque  indiftin&asimperfe&afqueima- 

P/n8ginesreprasfentaret.  ItalexDomini  lmmacu- 
kta,conucrtens  animas :  teftimonium  Domini 
iidele.  Sednonne  etiamlimpidum  lucidum- 
quefit  fpeculum  ,eft  neceiTanum  t  nihilenim 
alioqui  vel  admittet  vcl  exhibebit .  Sic  quo- 
quePraxeptum  Dominilucidum  ,  llluminans 
oculos. 

Planum  fitetiam  fpeculum  oportet,ncplane 
xquor :  quale  &  mare  ob eam caufim  vocatur : 

Hex*e.  qiiia,vt inquit  Ambrofius,cum  fit  altitudo (hoc 
eftprofunditas)  diuerfa-,  indifcreta  cft  tamen 
dorii  eius  scqualitas :  vnde  6c  xquoris  nomen 
obtinuit  .  Nonne  fic  de  noftro  hoc  fpeculo 
Scripturarum  teftatur  Pfalmifta  ?  Omnia  man- 
datatua^Q^viTAs.ItemiiEQviTASteftirrionia 
tuainxternum. 

Sed 


SPECVLVM    SACRjE  SCRIPTVRjE.      Iip 

Scd  nonne  &folidumeffedebet  fpeculum? 
Plane  ;  alioqui  tranfmitteret  fpecies ,  nullafque 
reddcret  mfpe&anti  .  Ira  quoque  fpeculum 
Scripturarum.&verbidiuini:  tefte  ipfametfa- 
cra  Scriptura :  Carlum  6c  tct ra  tranfibunt:  ver- 
bum  autemDomini  manetin  asternum.  Vt- 
que  dicit  Sapiens ;  Vasauri  folidum ,  ornatum  ^ciu 
omnilapidc  pretiofo.Quo^velut  clypeo,  muni-  5°* 
tum  Prophetam  iic  Dominus  animauit :  Om-  e«  3 . 
nis  domus  Ifracl  attrita  fronte  eft ,  duro  corde. 
Scd,ecce,  dedi  faciem  tuam  valentiorem  facie- 
bus  eorum ;  &:  frontem  tuam  duriorem  fronti- 
bus  eorum .  Vt adamantem  &;  filicem  dedi fa~ 
ciem  tuam  :  ne  timeaseos.  Sic  kaque  funtprin- 
cipalcs  ac  neccflaria:  fpeculi  boni  dotes  in  facra: 
Scripturx  fpeculo  emmcnter. 

Ani  ma. 

Merito  re  vera ,  his  ita  fe  habentibus ,  cum 
P&lmifta  diccre  poiTumus :  Beati  immaculati  p/^hs. 
invia,quiambulantin  Lege  DoMiNi.Beati, 
qui  fcrutanturTEsriMONiAeius :  intotocor- 
deexquirunteum.Item :  Beatusvir,quiin  lege 
Domini  mcditatur  dic  ac  no&e:  8£  in  hoc  diui- 
narii  Scnpturarum  fpeculo  fineintermiflione 
contemplatur.In  ipfo  namque,&:cadu,&:  terra., 
&  mare,  &  qu#  m  eis  funt ;  atque  adeo  per  hsec 
ornnia,  inuifibilis  quoque  thefaurus  habitaculi 
cadeftis,clare,tametfi  non  plene  &r  perfe&e,rc- 
fplendent.  N6nne,mi  frater,exiftimaredebe- 
mus j  nobis  in  hoc  bipatenti  Scriptvr^ 
s  p  e  c  v  l  o  longe  praeftantiora ,  pretiofiora , 
plura,maiora,rarioraque,  fpeculanda  exhiberi, 
quam  RexEzechias  Babyloniisoftendit;  quan- 

H  4  do 


12,0       SPECVLVM    SACR^E    SCRIVTVRJZ. 

do  illis  &domumaromatum,&  aurum  &ar 
gentum,&pigmcnta  varia,  vngucnta  quoquo 
&  domum  vaTbrum  fuorum,  &: omniaquxha- 
bcrcpotcratin  thefauris  fuis,  infpicicndaexhi- 
buit;  &  nonfuit,quodnon  monftraret  cisin 
domo  fua,  &:  m  omn\  poteftate  fua  :  adeo, 
vtvel  curiofiiTime  cuncla  perfcrutantibus  pa- 
tercnt  omnia. 

Desiderivs- 

Omninovtdicis,6  dileclai  Atque  proptcr- 
ea  praxipuashicaliquot  huius  fpcculi  dignita- 
tes^ii  gratum  tibi  futurum  eft,intuebimur. 

Akima, 

GratifTimum ;  namipfiusamodo  commen- 
datio  vehementer  me  inflammauit .  Sentio  ni- 
mirum ,  iftud  noftrat  mtentioni  compcndioiif- 
fimam  fore  rationem. 

Desiderivs. 

In  primis ,  ( nota  myfterium )  quando  verbo 
6tn.x.  Dominicarli  creatifunt,&:fpirituoriseiusom-  Q 
nis  virtus  eorum  :  tunc  excelfum  iftud  atque 
fublime  fpeculum  ,  ipfumquc  adeo  oculum 
mundi  folcm  vidclicct,tali  Dcus  mandato  for- 
mauit:  F  i  at   lvx  .  &:  quando  viciilim  in 
£**.i4  monte  Sinai  Moyii  legcm  dedit ;  ignitum  ,  j) 
lucidum  ,  &  plane  corufcans  hoc  sacr^ 
sCRiPTVRiE    specvlvm,  quafi  in  fuo 
ortu  fundauit  :  vt,  tamquam  de  altero  fole, 
de hoc  ipfolocutus  fitSapiens^dicens :Man-  £ 
Trou.  s  D  A  T  v  M  iuccrna cft   &  L£x  Lvx.  Vndc  rc&e 

Pfal. 


SPECVLVM    SACR^E    SCRIPTVR^.       III 

Pfalmifta ,  a  <Juo  Salomon  filius  cius  didice-  ?f.u%, 
rat, inquit:  Lucerna pcdibus meis ,  verbvm 
tvvm  ,  &lumen  femitis  meis .  Declaratio  (er- 
monum  tuorum  illuminat ,  &  mtelle&um  dat 
paruulis. 

An  vcro,  6  anima  mea  ,  &:  opulentiam 
praftantiamque  fpeculi  prxfcntis  audire  deii- 
dcras?  Audi.  Bonum  mthi  Lex  oris  tvi,  fu- 
per  milliaauri^  argenti .  ideo  dilexi  mandata 
tva,  fuper  aurum  &:  topazion.  At,  dulcedinem 
fortaffis  6c  amocnitatem  ipiius,  non  minori  ar- 
dore  nofle  cupis :  accipe .  Quam  dulcia  fauci- 
bus  meis  eloq^via  tva/  fuper  melonmeo. 
Item:  Iudicia  tua  uicundadudicia  Domini  vera, 
deiiderabilia  fuper  aurum  &  lapidem  pretio- 
fum  multum ,  &  dulciora  fuper  mcl  &  rauiyn. 
etenimieruustuus  cuftoditea:  incuftodiendis 
illis  retnbutio  multa. 

Sed,  qnanta  exiftimas^o  foror  dilecla,eft  fpe- 
culi  huius  noftri  potentia,  quanta  vis,retributio 
quanta  fuis  fpecuiatoribus?  O  akitudo  fapierix,  Rem.e 
&fcientiae,  &c  immenjfe  virtutis  Dei,  ipcculi 
huius  aucloris,  &datoris/  Oadmirabilc  fupra 
captum  humani  lntcllectus  specvlvm  verbi 
DEi/quod  ex  fcruis  in  ipfo  fe  rite  contemplan- 
tibus  efficit  libcros :  ex  peccatoribus  mftos :  ex 
filiis  irac  atque  gehennse,  fihos.Dci :  ii  filios ;  Sc 
heredes :  heredcs  quidem  Dei.,  coheredcs  au- 
tem  Chrifti. 

A  n  i  m  a. 

p  O.quarn  nobiscauendum3migermanecom- 
par,  ne  prar  noftra  negligentia,cum  ofcitantibus 
fupinifque  illis  verbidivini  lecloribus &: au- 

H  y  dko- 


i 


Isc.  r . 


122      SPECVLVM   SACRjE    SCRIPTVRjE. 

ditoribus  connumercmur,  quos  Iacobus  Apo- 
ftoluscuobliuioiis  sPEcvLATORriBvs,nonfine* 
pudorispunctura,  redarguit;  dum  omnes  fic 
admonet :  Eftote  fattores  verbi  ;&  nonaudi- 
torestantum5fallentcsvofmetipfos.Quisfiqui- 
dem  vmquam  ita  deiipiat,  vt  volens  videnfque 
feipfumdecipiat  ?  Quia,  mquit ,  fi  quis  auditor 
eft  verbi,  &:  non  faftor ;  hic  comparabitur  viro 
coniiderantivultum  natiuitatis  fua:  in  fpeculo. 
Coniiderauit  cnim  fe ,  &  abiit  5  6c  ftatim  ob- 
litus  eft  y  qualis  fuerit .  Ecce  ,  &specvlo 
hic  comparatur  Dei  verbvm  ;  &:  re&us 
eiufdem  vfus  manifefte  docetur,&:  negle&us 
improbatur. 

Quam  iufta  de  causa  autem  hacc  fiat  compa- 
ratio,  ex  reipsa atque  vfu Hquct.  Nam  quemad- 
modum  iuftus  &  timoratus  purxque  mentis 
homo,  in  vcrbo  Dei^  tamquam  m  fpeculo, 
feipfum  contemplans,  confcientix  fuaefaciem 
cum  illoconuemre  coniiderat :  ita  pcccator  vi- 
detmaculasanimx  fua:,quas  immaculatum  ei 
fpecnlum  prodit,eumque  redarguit.  Sed  quado 
quis  obiter  tantiim  ,ac  pcrfunctone  fein  Dei 
verbo,  vel  audito  ,vel  lcclo,  intuctur,atque  abit; 
abillo  recedcns,ftatimobliuifcitur  corum  quae 
in  hoc  fpeculo  notauerat  effe  cmedanda:  atc<ue 
ita  non  folum  immundus,&coramDeode- 
tormis  manens,  feipfum  fallit  ^  vcrumetiam 
rnulto  magis,  quando  vita  fun&us,  pro  cado  in- 
iernum  confcquitur. 

Idcoque  non  finecausaidem  Apoftolus,fpe- 
culi  huius  tamfalutarem  commcndans  vfum, 
ficinquitrQiuautemperfpexerit  inlegeperfe-  G 
&aiibertarjs  &permanferu;  inea>nonauditor 

obli- 


SPECVLVM    SACRiE    SCRIPTVRjE.      I2J 

obliuiofusfictus,fedfactoroperis  :  hic  beatus 
ia  fa&o  fuo  erit .  Et  quidem  artificialis  fpeculi 
vfus ,  cum  vfu  fpecuh  lcgis  diuinx  ,commune 
hoc  habet ,  quod  ficinfpici  debet  acfipcrfpi- 
ceretur  •,  quaii  penetrando ,  teipfum  ex  aduer- 
fo  confpicias,non  auccm  tantummodo  huius 
vel  illius  fuperficiem  oculis  radas.  Nequeiftud 
ab  oculis  mentis  vmquam  eft  amouendum; 
fed  nobis  eft  in  eius  contemplatione  perma- 
nendum .  Iuxta  lllud  Pialmiftse :  Da  mihi  in-  pf.  1 18 
telle&um;&fcrutabor  legem  tuam,&:  cufto- 
diam  lllam  in  toto  corde  meo  .  Item :  Beatus 
vir.qui  non  abiit :  fed  inlege  Domini  voluntas 
eius  :  &:  in  legc  eius  meditatur  die  ac  no&e. 
Hic  vere  bearus  in  facto  fuo  erit :  dicetque 
confidenter,cum  excellentiffimodiuinihuius 
H  fpeculi  contemplatore  :  Tunc  non  confun- 
aar,  ciim  perfpexero  rn  omnibus  mandatis  tuis. 
Si  namque  erraui,  in  hoc  fpeculo  vidi,  &:  cogi- 
taui  vias  meas :  &  conuerti  pcdes  meos  in tefti- 
moniatua  .  Si  triftatus  fum  nimis,&fpes  mea 
aliquandovacillauit :  memor  fui  ludiciorum 
tuorum  a  fseculo  Domine ,  &  confolatus  fum: 
in  hoc  enim  mihi  fpem  dedifti :  harcque  mc 
confolata  eft  in  hu  militate  mea .  Itaque  vere , 
pax  multa  diligennbus  legem  tvamj  &: 
non  eft  lllis  fcandalum. 

Desiderivs. 

Optime  tu  quidem  harc  omnia ,  (bror  mea: 
atque  adeodiuina?  bonitatipro  tegratias  ago, 
quoditade  lege  sva  docucritte,  vt  miraoi- 
lium  eius  specvlatrix,  &  tam  fida  fcruta- 
trixeuaferis.  Itaquepergamus,  coniun&ifaue 

ftudiis 


124       SPECVLVM    SACRiE   SCRIPTVRjE. 

ftudiis & obtutibus specvlvm  prxfens tam 
fanclum&efficaxcontemplemHr.  Nam  vere 

*/-ns  cancbat  Propheta  Pfalmographus:  Mirabilia 
teftimonia  tua  Domine  ;  ideo  fcrutata  e(t  ea 
animamea.Scrutemur&  nos,  &:  cxerceamur 
in  mirabilibus  eius  •,  &  fpero ,  faciem  fuam  lllu- 
minabit  fuper  fcruosfuos.Tunc  autcm  confite- 
bimur  ei  in  direct-ione  cordis :  &:  tandem  in  iu- 
bilo  eius  deleolabimur.  Rcuela  tu  autem,6  Do- 
mine,oculosnoftros:  &:confiderabimus  mira- 
bilia  de  lege  tva  .  Vcni,veni>6  anima  mca,&: 
cornoftrum  huic  fpeculo  prefcntcmus :  nam 
multiplex  ex  eo  virtus  etnanat  In  primis,  quan- 
doquidem  cor  noftrum  fanarinecefTecft,  non 

Tro. 31  obhuifcatur legis  Domini:&  mandata 
eius  cuftodiat:  vt  fit  fanitas  vmbilico  noftro ,  & 
irrigatio  offiunrnoftrorum .  Tum  vero,quia 
mundariquoque  debet;  appliccmus  illudficras 
Scripturar  rluenns ,  &  mundabitur .   Scnptum 

P/.50.  eftenim:  Cormundum  crea  in  mcDcus.  & 

z^.3<j  alibi:  Mundabimini  abommbusinquinamen- 
tis  veftris. 

Scd,6  Domine,quid  mundari  iuuabit,  fi  non 
poftea  etiamamons  tuiigneinftammetur?  &: 
hoc  quidem  ex  fpcculo.  Ignitum  enim  elo- 

ff-  38  •  qvjvm  tvvm  vchementer .  Bcne  habet.  Con- 
caluitcormcum  intramc  :  &  in  mcditationc 
mea  exardcfcit  ignis.  Rccti.Sed  cia,du  calet  & 
candetcor,Domine,  nonne&cudendumeft? 
Rectil  enim  eife  oportet.  Ergo,tunde,tunde;  3C 

*'  *° *  fpirirum  re&um  mnoua  in  vifccribus  meis:quia 
rectum  iudicium  tuum,  &  viar  tuasrc&a* ,  quia 
arquitas.  Rcftat  nuncDomine,  vtcorre&um, 
ad  te  furfum  cleuetur  j  fupcratifque  ommbus 

huius 


SPECVLVM    SACRjS  SCRIT*TVRiE.        Ilf 

huiusmundiprauitatibus,  carleftisgloriarcoro-  i.r/w, 
na  doneuinquas  ei  repofita  eftapud  te.  4* 

Obfecro,Domine  Ie  sv,  qui  a^tcrna  es  Patris 
fapicntia,  Verbum,veritas3{plcndor,&:rigura 
fubftantiat  eius:danobis  gratiae  zux  lumcn,quo 

illuftrati,  SPECVLVM  flOCSACRiE  scriptv- 

kje  aiTidue  &:cum  guftu  meditando  contem- 
plemur:  vt,qucmadmodum  mannacmnium 
deiiderabilium  guftumfihis  Ifrael  cxhibebat, 
ita  illx  mihi  inftar  mannse  fpiritalis ,  piis  cordis  Sa?' l6 
meiDESiDERiis&  necetlitatibusfaciant  fatis, 
tibique  conftanter  adglutinent. 


^Kl^uwtLtt^^ 


X.  SPE- 


x.       SPECVLVM    EXEMPLARE 


Lucet,et  inflammat,  specvlvm  exemplaris  honefti ; 
Virtutem  alterius  fi  cupis  efle  tuam  . 


A .      Speculum    exemplare . 

B.C.     Duo  lummaria  mafna , Jxjus  tt 

Marui ;  vtjol  et  luna . 
D.E .    Exemvlarut  -virtutum  amteflantes. 
F.      S.Franafcus  lans  jtaufert  tum  ■ 

cam,  ejcemplo  ouis  . 


G  .     Santtus  Martvtus  Jtmut  exemplo 
ChrifTum  vt  nvlo  vefttens  . 

H  .     Elephas  aijanamnts  mon  et  vux 
confjjectum  mflammatur  aJ.  heUum 

I.K .    EsTote  pruientesjicutjayentes , 
et  (tmpliccs  jtcut  columkr  . 


117 

X  SPECVLVM   EXEMPLARE. 

Desiderivs. 

R  ate  s  diuina^tuse  clementia:  im-  < 
mortalesagimus,  beiiigniffime  Do- 
mine,qu6d  nobisnoftroque  vfui  tam 
'  falutare  specvlvm  s.scriptvr^, 
quodiamiamtraclauimus,iiselargitus  .  Quis 
enimlaudeseiusenumcret&:  valorem  ?.Nam,  chvf* 

.....  .     r  x  fuper 

iuxta  aurei  lllius  ons  (cntentiam  ,  cum  mtG?  JMraitftm 
mille fecularium  fermonum  talenta ,  vix  cen- 
tumdenarios  fpiritualium  pofTis  inuenire  ver- 
borum  imo  ne  decem  quidem  obolos :  in  Scri- 
pturis  facris,  ignorans  inuenit  quod  difcat*.  con- 
tumax,  quod  timeat:  laboranSjprarmia:  pufilla- 
nimis ,  mediocris- iuftitise  cibos ;  qui ,  etlipin- 
guem  non  faciunt  animam ,  mori  tamen  non 
permittunt :  qui  autem  magni  animi  eft ,  inue- 
nit  ibi  fpirituales  efcas  ,  qux  perducunt  eum 
prope  ad  an^elorum  naturam:  qui  vero  eft 
vulneratusadiabolOjinuenit  ibi  cibosmedici- 
nales,&:falutemper  pcenitentiam .  Et,quem- 
admodum  fublimisillefpeculi  Biblicicontem- 
plator  Hieronymus  inquit;  Si,iuxta  Apofto-  uier»» 
lum  Paulum  ,  ChnftusDei  virtuseft,  &:  Dei 
(apientia :  qui  nefcit  Scripturas ,  nefcit  Dei  vir- 
tutem  ,  ciufque  iapientiam  .  Ignorantia  Scri- 
j  pturarum  ,ignorantiaChhfti  eft .  Cumque  tu 
Domine  in  lilis  voluntatem  tuam  &:  mtima 
cogitationum  tuarumarcana,totumque  teip- 
(iimnobis ,  vc  infpeculo  ,demonftrans  >  quid 
proderit  illi  qui  cctera  cuncta  perfpe&a  habue- 
rit,  te  autem  lolum  ignorant? 

Quo- 


12$  SPECVLVMEXEMPLARE. 

Qupcirca,  6  anima  mea,  farpiiis  illas  lcgamus 
&:  rciegamus ,  imo  numquam  dc  manibusno- 
ftrisfacralcclio  dcponatur:  vc  aflidue  in  hoc 
ipeculo  Dci  voluncatem  contempIcmur,n6f- 
que  femper  ad  eam  conformare  ftudeamus. 
Donec  ipfe,  qui  apcrjtfenfum  ad illas intelli- 
gendas,&:  cor  noftrum  ardens  facit  in  via,  dum 
nobisfic  aperit  Scripturas;  aliquando  remip- 
fam  nobis  aperiat ,  oftcndat  &:donet  in  patna* 
totofque  nos  cadefti  amore  inflammet. 

A  N  I  M  a. 

Itatecum,mi  frater,peromnia  fentio,  vo- 
loque :  fique  aliquando  ad,  cpntemptandum 
illum  vukumnoftri  Salomonis  (qiiod  intendi- 
mus)  pcrucnireeft  animus,  planenobis,  vtdi- 
xifti.fadoeftopus. 

At,n6nne  dolendum  fummopere,  diuinum 
hoc  facri  voluminis  fpeculum ,  tam  impie  ac 
facrilegeaquibufdam  peflima?  fortis  homini- 
bus,  hxreticis  inquam ,  commaculari  ac  depra- 
uari?  Quamiimileeft  iftudei,quod  de  artifi- 
cialium  fpcculorum  corruptione  quidam  fcri- 
bunt  f  Putat  liquidem  Plinius  ,  hominum 
dentibus  quoddam  mefTe  virus,  quo  fpeculi 
nitorem,  cx  aducrfo  nudati,  hcbetent .  At  ego 
quidcm  de  liuore  ac  virulentia  dentium  hse- 
reticorum  plus  damni  scriptvr^e  sa- 
cri  s  pecvlo  inferri  cxiftimo; idque cfle 
ccrtius  .  Hebeicit  maculaturque  fpcculi  ni- 
tor ,  mulicris  infpectu,cui  eant  menfes :  rcpen- 
tcnamque  vclut  fanguinis  prctenditur  nube- 
cula.  vtque  aliqui  arbitrantur  >  alippitudine 
quoque  oculorum :  dum  fcilicct ex  concauita- 

tibus, 


SPECVLVM    EXEMPLARE.  Il£ 

tibus ,  oculis  vicinis ,  &:  efFufione  mixtis  fpiritr 
bus  contagiofis,  noxix  labes  in  fpeculi  lcuorem 
exuberant .  Qmdquid  ld  eft :  Haeretici  faltem, 
quantum  infeeft,  sacrorvm  b  i  b  l  i o- 
R  V  m  illuftre  specvlvm,  ex  virulentia 
animi,  oris ,  dentium  liuidorum  ,atqueoculo- 
rUin  fuorum,  indignis  modis  inficiunt,  ficque 
deprauatum  obtrudunt  fimplicibus ,  vtfince- 
rum.dumque,tamquoad  fidem,  quamquoad 
mores ,  diftortas  meo  fpecies  contemplantur: 
necefle  eft,  nifi  tempori  fapiant,  fibique  ca- 
ueant,  in  varios  opinionum  errores  incidere; 
circa  fidem  naufragari,  atque  a  morum  reclitu* 
dine  in  vias  prauas  &:  inuia  declinare. 

Desiderivs. 
Recte  dicis,6  foror,  &  vnica  dile&a  mea :  fed 
agenda^  gratix  Deo ,  quod  m  primo  fuo  nitore 
&  candore  s  pecvlv  m  hoc  s  ack  je  scri  vtvrje 
in  Ecclefia  Catholica  poflidemus  .  hocitaque 
vtamur,vt  diximus ,  &:  de  manibus  noftns  non 
recedat  j  quia  tamquam  panis  v  i  t  m  eft  E«f*« 
nobis.  I5* 

Sednunc,adaliud,admirandum ,  excellens, 
&  efricax  specvlvm  procedamus ;  quod  ita 
praecedcnti  eft  confentaneum  ,vt  quampluri- 
A  misetiam  lociseideminfertumreperiatur.  Eft 
autem  hoc  exemplare  :  cuius  adminiculo, 
virtutum  vniuerfarum  faclorumque  infignio- 
rum  exempla  nobis  ob  oculos  ftatuuntur :  qui- 
bus  facram  Scripturam  abundare  qui  nefcic, 
Scripturamipfamignoretoportet .  Etquidem 
non  folum  in  ea  ,  qua?  facienda  funt  nobis, 
verumetiam  quae  fugienda,edocemur. 

I  Ani- 


I30        SPECVLVM   EXEMPLARE. 
A  NIMA. 

Dubium  noneft,  quin  excellens  &:  efficax 

fit   hcC  SPECVLVM  EXEMPLORVM,  VtCOepiftl 

difTerere:  fed  priufquam  illudexpandaiYiUs3dic 
oblecro:  Quamam  tibi  viderurefTeratio,  cur 
resvifibilis  m  tantaprofunditatefpeculiartifi- 
cialis  apparet,quantaefteiufdem  reia  fpeculo 
diftanua:atque  rationem  llllam  exemplan  huic 
fpeculoapplica,fi quo  modo  pores:  nam,quan- 
tum  quidem  mihi  videtur ,  m  hac  fpeculatione 
aliquidlatet,  quod  admoralem  confideratio- 
nem  nonincongrue  reduci  qucat. 

Desiderivs. 

Optime  moueris  &:  moues,6  anima-  fed  non 
tam  obuia  eft  refpofio,  quam  res in  fe  certa  eft, 
de  qua  quaeris.Ccrtum  eft iiquidem  (quod  ipfa 
docetexperientia)  te  a  fpeculo  retrocedente, 
iplam  quoque  tuam  faciem  ,  in  fpeculo  appa* 
rentem ,  videritantumdemintrorfumrecede- 
re :  teque  lterum  accedente ,  accedere  :  acque 
adeo  m  retrocedcndo  minui ,  augeri  vcro  in  ac- 
celTu.  Nonoccurntautemiftius  fpcculationis 
in  prafens  vero  fimilior  ratio  ,  quam,  quod, 
quemadmodum  quae  ab  oculo  noftro  remo* 
tiorafiunt,  minoraapparcnt;  itaquoque,  qu6 
remotioreftfaciesnoftra  afpeculo,  tamquam 
ab  oculo,co  quoque  in  fpeculo  minor  apparet: 
&  econtra  maior,quo  vicinior.  Namhic,  &C 
ibcculi  &  oculi ,  eadem  eft  ratio  perfpechuar: 
diftantia  enim  ,rei  obiccla:  lmminuit  (pecies,  vi* 
cimcasauget. 

Et 


SPECVLVM    EXEMPLARE.         I$t 

Et  quis  ignorat5quin  ita  ed  maiori  contemtu 
digna  iint  omnia  ifta  inferiora ,  mundana,  ac 
terrena ;  quo  e  cado  defpe&a  minora  apparent? 
Tota  namque  terra  ,  cum  omnifuoauro  (  vt 
Senecaloquitur)&  gloria  ,  vix  pun&um  appa- 
ret : &  econtra  maior,quo  vicinior  eft.  Cominus 
autem  vi£i,quia  magnavidetuna  fuisamatori- 
bus  magni  fit .  Eodem  plane  modo,ii  nos  ipfos 
eminus  mtueremur  (  remoti  fcilicet  ab  omni 
proprio  &carnali  affe&u ,  atquaamorefenfua- 
li)  parui  atque  humiles  effemus  inoculis  no* 
ftris:  nunc  veroquando  nos  e  vicino  confpici- 
mus,  oculiscumaffectu  contiguis,  inproprio 
adfpe&u  nobisipii  grandefcimus.Quapropter, 
quemadmodum  cadorenati ,  cadeffemque  in 
terris  conuerfationem  meditantes  ,  imo  quo- 
dammodo  in  cadis  verfantes ,  terram  terrenaq-, 
vniuerfa  defpicere  ac  paruifacere  debemus: 
ita  nosipii  fupranos&:  genere&:  ftudio  fubli- 
mati,inpropriisocuhs,  quaii  abalto  defpe&i, 
contemtibiles  quoque  eiTe  debemus .  Ad  hoc 
porro  nos  admodum  mirifice  adiuuat  spe- 
c v l v m  iftud  exemplare.  Nam,quan- 
to  magis  eximiam  excellentemque  fan&orum 
vitam  fufpicimus,tanto  magis  apudnosipfos 
vilefcimus. 
g  Huic  autem  praefenti  fpeculationi  non  tan- 
tiim  viam  munit ,  fed  quodammodo  ftatuic 
fundamentum  ,  imitatio  Chrifti;  abipfomet 
nobis  tanto  cum  affe&u  commendata .  Quam 
D.Leo,  non  minusdo&equameleganter,  vt 
omnia,  hifce  verbis  nobisoboculosponit:  Si  ^rI; 
fideliter ,dile£t,iflimi ,  atque  fapienter  creationis  e  ** 
noftr«intelligamusexordium;inueniemus,ho- 

I  z  minem 


13*         SPECVLVM    EXEMHARE. 

minem  ided  ad  imaginem  Dei  conditum ,  vt 
imitator  fui  effet  au&oris:  &:  hanc  effe  noftri  ge~ 
nerisdignitatem,  fiinnobis,  quafiinquodam 
s  p  e  c  v  l  o,diuinitatis  forma  refplendeat .  Ad 
quam  quotidie  nos  vtique  reparat  gratia  Salua- 
toris :  dum  quod  cecidit  in  Adam  primo  >  eri- 
gitur  in  fecundo .  Nos  ergo  diligamus  Deum, 
quoniamipfepriordilexitnos.  Diligendo  ita- 
que  nosDeus,  adimaginem  fuam  nos  reparat: 
&vt  in  nobis  formamfua!  bonitatis  inueniat, 
dat,vt  ipfi  quoqiie  quod  operatur  operemur* 

Qu3  m  au  tem,6  anima  mea,fingulare  fit  hoc 

fpeculum,quoad  Domini  noftri ,  Saluatoris,  ac 

fponfinoftri,  imitationemj  acplane,vtitadi- 

cam .alterius  mundi  inuentum  ,  procul  &:  de  vl- 

timis  finibusadportatum;exSanc~ti  cuiufdam 

ta*fr:  di£tis,fic  accipe :  SpECVLVM,inquit,praxlarifii- 

T*fi!"  nium,omnicarensimperfe£tionis  macula,om- 

amoris  nique  deformitate  virtutis ,  Chrifti  vita  fuiffe 

€*Ph"d  dignofcitur  •  Atque  idem  alibi  :  Eft  namque 

kumiL  V  i t a  Domini  I e  s  v  ,  liber  vita?  ,  exem- 

iaf.u.  PLAR    VERVMjPERFECTIONIS     S  P  E- 

c  v  l  v  M ,  forma  re&e  viuendi,  perlucida  via, 
religionis  magifterium ,  cun&arumque  norma 
virtutum. 

At  vide  (te  obfecro)  quam  hifce  di&is  mirifi- 
ce  congruitpia  D.Bernardifpeculatio:  Siqui- 
tem.  dem,inquit, cum nomino Iesvm;  hominem 
serAy  mihi  proponomitem  &:  humilem  corde ,  be- 
nignum ,  fobnum ,  caftum ,  mifericordem ,  &c 
omni  denique  honeftate  ac  fan&itate  confpi- 
cuum,  eumdemque  ipfiim  Deum  omnipoten- 
temrqui fuo me&  exemplo  fanct, &: robo- 
ret  adiutono.  Haxomniafimul  mihi  fonant, 

ciim 


SPECVLVM   EXEMPLARE.  I3J 

ciim  infonuerit  I e s v s .  Sumo  itaque  exem- 
pl  a  de  homine,&:  auxilium  a  potente .  Ita  San- 
clus  llle,  vere  mellifluus. 

Hoctibiecce  specvlvm  habes,6anima 
mea,in  dile&i  tui  nomenclatura,  virtutum  om- 
nium  exempla  nobis  repradentante  .  Sic 
illud  tibi  femper  in  iinu ,  femper  in  manu, 
femper  in  oculis:  quo  tui  omnes  111  I  e  s  v  m  Sc 
fenfus  dingantur  &  adus  .  Habes  hic  nam- 
que,  vt  aclustuos  velprauos  corrigas,  vel  mi- 
niis  perfeclos  adimpleas;  &inre£tis  ac  bonis 
augearis.  Itemque,vnde  fenfus  tuos,aut  ferues 
ne  corrumpantur,  autcorruptosreftaures. 

Sed  quomodo  clariiis  hoc  specvlvm 
Exemplare,  in eodem  Domino  noftro, 
mundi  luce,fole  iuftitix,  ac  Patris  luminum 
fplendore,  refplcndeat,  quam  dum  lplemet, 
nosad  le  contemplandum  atque  imitandum 
inuitans ,  lic  inquit  :  Exemplvm  dedi vo- ls*> li 
bis .  vt  quemadrnodum  ego  feci  5  ita  &  vos 
faciatis? 

Dcfideras autem, 6 anima, exempli  hu- 
ius   &  s  p  e  c  v  l  i   primarium  noffe  funda- 
menmm  ,  atque  adeo  opus  totum  ?  audias, 
videas ,  apprehendas :  Difcite  a  me,  quia  mitis  Mattk 
fum,  &  humilis  corde.  Mins  in  tolerandis11, 
aliorum  dcfechbus  &  iniuriis  :  &  humilis  in 
prxftando  cun&is  obfequio  .  Quid  enim  aliud 
fonat,Difciteame;quam,Attenditequomodo 
agam  &  lmitamini  2  Quul?  inquit  D.  Augufti-  Au& 
nus,  non  mundum  fabncare,  non  m  lpfo  mun-  /ever] 
do  mirabilia  facere;  fed,  quia  mias  fura,&  D»m. 
humiliscorde .  Magnuseffe  vis  ?  a  minimoin- 
cnpe  .  Cogitas  magnam  fabricam  conftruere 

I  3  cel- 


134  SPECVLVM    EXEMPLARE 

celfitudinis  ?  de  fundamento  prius  cogita  hu- 
milis.  Et  quanto  quifque  vult  fupcrimponerc 
maius  aedifieium  ,  tanto  altius  fodiat  funda- 
mentumQuo  autem  peruenturum  eft  cacu- 
mennoftriasdificij?  Vique  ad  confpe&um  Dei. 

Anima. 

O  mi  dilccle ,  nonne  hoc  eft  quod  quarri- 
mus ,  vt  confpectu  Dei  aliquando  in  cadis  frua- 
mur?  Nonne  hancobcaufam  diuerfa  specv- 
Lorvm  genera  perfcrutanuir/vt  aliquando  vcri 
ipfius  specvlatores  efficiamur  ?  Omnino. 
Itaque  huic  fpeculo  incumbamus,quo  dilectus 
nofterfuam  nobisvitam  ;  vtregulam  cofelici- 
tatis  pertingendi  ,  proponit .  Credo  equidem 
idipfum  &:  Moyfi  olim  indicafle  ,cum  ipfi  SC 
exemplar  tabernaculi  conficiendi,  vifibiliter 
intuendum  exhibuit,&  feriis  infuper  verbis  ad- 
monuit :  Vide  vt  omnia  facias ,  fecundum  e  x- 
Exo.15  E  m  p  l  a  r  ,  quod  tibi  in  monte  monftratum 
eft.  Difcendum  igitur  feduloa  noftro  Salua- 
tore ;  vt  specvli  tam  falutaris  lnfpeclores,  lpil 
quantum  licct ,  reddamur  conformes  .  Hac 
enim praerogatiua  pollet hoc  specvlvm  in 
virtute  prototypi ,  vt  fuos  contemplatores  fibi 
faciat  iimiles. 

Desiderivs. 
Vtinam,  6  mea  foror,  ita  quoque  inter tot  li- 
brorumacvoluminum  millia,  quide  virtuti- 
bus,humilitatc  prasfertim,fcribunt,  velvnicus 
faltem  libellus  inueniatur,  qui  veram  humilita- 
tem  leclon  fuo  conferat .  Sed  Dominus  nofter, 
liber  hic  vita:eft,intus  &foris  defcriptus:  aui 
docet,  tamquara  au&oritatem  dandi  quod  do- 

cet 


SPECVLVM    EXEMPLARE.         I3J* 

cet  folus  habens .  Ec  hic  ipfe  eft  praefens  fpecu- 
lum  exemplare,  quod  ex  deformibus  pulchros 
facit ;  &  viuos  ex  mortuis. 
C     Alterum  admirabile  opusexcelfi,  ac  specv- 
lvm  exemplare virtutumeftbeatiifimaVir- 
go,CHRi  sti  DomininoftrimaterMARiA. 
Sicentm  per  fpeculitypum  depingit  eam  Am- 
brofius:  In  Maria  velutinsPECVLO,refulget  ub.t. 
fpeciescaftttatis,&:forma  virtutis.Hinc  fumatis  &  v%f 
Bxempla  viuendi ,  vbi  tamquam  in  exem-  *** 
pl  a  r  i  magi fteria  exprelTa  probttatts.quid  cor- 
rigere  ,  quid  effugere ,  quid  tenere  debeatis, 
oftendunt.  Talisfuit  Ivt  ari A,vteiusvnius 
vita,omnium  difciplinafit. 

Vt  aucem  omnimodam  virtutum  fpeciem  in 
prseclarohoc  specvlo  contemplemur;re&ius 
facturifumus  ,fi  Do&oriseiufdemeleganti  ra- 
dio  defignata  legamus :  fic  habet:  Vt  de  ceteris 
eius  virtutibus  taceam  $  Virgo  erat ,  non  foliim 
corpore,fed  etiam  mente:cordehumilis,ver- 
bis  grauis,animo  pmdens ,  loquendi  parcior-, 
non  m  cumulo  diuitiarum,  fed  in  prece  paupe-  ' 
rum,  fpem  reponens  -.intenta  operi,  verecunda 
fermonej  arbitrum  mentis  folita  non  homi- 
nem,fed  Deumquserere ;  nulluml2edere,om- 
nibus  bene  velle,maionbusaiTurgere,^qualibus 
non  inuidereaa&anria  fugere,rattonem  feq<  i  lc 
amare .  Quando  ifh  f  iftidiuit  humile?  quando 
rifit  debilem?  qtiando  vitauit  inopemr5  Nihilin 
oculis  toruu,nthil  m  vcrbis  procax,nihtlin  a&u 
inuerecundum :  nongeftus  fra&ior,  nonincet 
ftis  folutior,non  vox  petulantior  vt  ipfa  corporis 
fpecies,fimulacrumfuertt  mentts,  figura  pro- 
biutis .  Talem  hanc  Euangelifta  monftrauit, 

I  4  talem 


l$6         SPECVLVM    EXEMPLARE. 

takm  Angelus  rcperic,  talem  Spiritus  fanctus 
elegic. 

Quot  &:  quantasin  vna  Virgine  species 
v  i  r  t  v  t'v  m  emicant !  vt  eapropter  non  im- 
mcrito  lllam  fimcta  Ecclefia  llluftn  lllo  Filij  Dei 
eiufdemqueVirginis  Vnigcnitititulo  cohone- 
ftet ;  specvlvm  sine  macvla  nuncu- 
pando.  Nam,  prxterquam  quod  omni  homi- 
num  generi  ln  vniuersa  virtutum  s  p  e  c  i  e  , 
e  x  e  m  p  l  o  fuit  i&specvlo:  etiam  ipfamct 
nulla  vmquam  pcccati  labe  fuit  refperfa  .  Vc 
hac  quoque  de  causa,quemadmodum  Filius 
Gen.i.  ciusl£  svs,  Dominfis  nofter,  ineiufdemEc- 
clefisefirmamcntoLv  minare  m  ai  vsex- 
ftitit :  ita  lpfa  Dci  mater  Maria,  recte  l  v- 
minare  minvs  perhibeatur.Chriftus fol, 
Marialuna:duo  luminaria  magna:inftar  fpecu^ 
lorum,totimundo  lucentia;  atque  in  fuis  Spe-» 
culatoribus  virtutes  magnas  operantia. 

Anima. 

Paulatim  me  fentio  magis  ac magis  desi- 
d  e  r  i  o  a^ternorum  ad  fuperna  quarrenda  in- 
flammari,  &:  pre  illorum  amore  plufquam  vm- 
quam  terrena  defpiccre.Credo  equidem ,  vim 
quamdam  interius  in  cor  noftrum  lmmitti 
specvlorvm  tam  diumorum  virtute  Sc 
cfficacia.  DomineDcus,  creator  &  recreator 
meus;  niii  multiim  me  meafallatopinio ;  lam 
cuperem  diflblui,&:  efle  tccum .  Nam  ,  fi  tan- 
topere  mefpecula  lfta  vircutuminfpecta  affi- 
ciunt :  quidfuturum  arbitrabimur,  fi  virtutum 
corona  &gloria,cumiifdem&:omnibus  San- 
clis  tuis/rui  concellens? 

Desi- 


SPECVLVM    EXEMPLARE.         IJ7 

Desiderivs. 

Quonam  quxfo  abriperis,6  dilecla,ambitio- 
facadertium  honorum  6^opumP  Non  fic,quod 
fcias,itur  ad  aftra,vita:  huius  via  negleeta  .  Serio 
pruis  cogita ,  de  Sanctorum  vita  in  via  ;  vt  illo- 
rum  fccutaveftigia,  cum  iifdemlxteris  inpa- 
tria. V e  s t  1  g  1  a  autem Sanctorum, exem- 
p  l  a  virtutum  funt.quas  vtindilectotuo,eiiif- 
que  matre  Maria  ,  velut  in  specvlo, 
docti  fumus  contemplari :  ita  in  San&orum 
E  x  e  m  p  l  a  fpe&andum  efl^  quae  ipfi  quoque 
a  Saluatons  luce  accepta,  nobis  etiam  lmitanda 
reliquerunt .  Namvt  re&e  Hieronymus;  Ab/»^. 
omninequitia  mundum  neceffe  eftefTe&  vi-d*?»  •• 
tio,qui  cupit  regnare  cum  Chhfto.Si  vis  habere^* 
partem  cum  Chrifto ,  Chnftiexemplo  tibi  vi- 
uendum  eft.  Si  Sanctorumcupishaberecon- 
fortium  ,  a  malitix  &:  nequitix  cogitatu  pe- 
ftusemunda:  quianonnifi  fan&os,  &:  iuftos, 
fimplices ,  innocentes  &  puros  ,  cxleftis  aula 
fufcipiet. 

Itaque  sanctorvm  exempla, tam- 
quam insPECVLo  nobisobieclacontemple- 
mur,  &hnitemur ;  vtcum  San&iscoronemur. 
Alioqui ,  vt  vere  &  feuere  Chryfoftomus ,  qua:  SuP-  24 
eft  ifta  mftitia ,  Sanctos  colere ,  &  fanclitatem^  **' 
contemnere?  Primus  graduseft,  fan&itatem 
diligere  \  poftea  Sanclos :  quia ,  non  fan&i  ante 
fan£titatem  fuerunt^fed  fanctitas  ante  eos.  Sine 
causa  £rgo  iuftos  honorat,  qui  luftitiam  fpernit. 

D  Atque  ldem  alibi :  Quj,  San&orum  merita  rdi-5" •*? 
giosacharitatemiratur,  quicumque  iuftorumc^^' 

ip  gloriasfrequentilaude  colloquitur,eorum  mo- 

I  j  res 


138         SPECVLVM   EXEMPLARE. 

resfan&osatqueiuftitiam  imitetur.Qupniam,  t 
quem  dele&at  alicuius  Sancti  mentum ;  dele- 
clare  debet  par,  circa  cultum  Dei ,  obfequium. 
Quare  aut  lmitari  debet,  ii  laudat ;  autlaudare 
non  debet,  ii  lmitari  detre&at:  vt,quiSancT:o- 
rum  merita  admiratur,  mirabilis  ipfe  vitae  fan- 
cT.itatereddatur. 

Hinc  mentoTheodoraTheophili  Imperato- 
ris  iconomachi  vxor  Catholica,clam  a  Uende- 

joau     re  Imperatoris  mimo  &  paraiito  reperta  qubd 

p%2~a  Sanciorum  imagunculas  haberet,&:obidama- 
*  rito  probrose  correpta  atque  idolorumcultrix 
appelhta  i furorem  Imperatorisdeliniens,  spe- 
cvla  effe  dixit,in  quibus  facicm  ipiius  &  ancil- 
larii  Denderis  confpicatus ,  i  magines  eiTe  exifti- 
mauit:  &:  ita  veru  m  dicens,&:  I  m  peratoris  eluiic 
fcrutinium,  &:Dendens  delationem. 

Tam  vero  efficax  eft  huiufmodi  exe  m- 
tlaris  specvli contemplatio,vt fanctus 
quoqueipfiusinfpeclufancliiorefficiatur.Hinc; 

*x -Mc  vt  inquit  D.Grcgorius  ,  Coniidcratio  melio- 
rum,  multum  prodeft  ad  humilitatem  Sancto- 
rum  ;  atque  lta  ad  certum  &:  mdubitatum  in 
fanclitate  profe&um .  Vnde,cum  fancto  Anto- 
nio  reuelatus a  Deo  fuit,  &:  antiquitate  prior  & 
potior  fanctimonia ,  Paulus  j  magnum  fanclio- 
ris  philofophise  ac  fublimioris  viae  incremen- 
tum  percepit  >  ex  tam  raro  vitas  cadeftis  in  terris 
s  p  ecvlo. 

Idem  hoc  fpeculum  exemplare  rmgnam 
vim  habet ,  ad  Gentilesquoque  C  hrifto  lucri- 
faciendos;  tcfte  Apoftolo  Petro,  ciimiicait: 

i.Fet.z  Chariffimi  joblccro  vos  abftinereacarnalibus 
deiideriis,conucriaaonem  vcftram  intcrGen- 

tes 


SPECVLVM    EXEMPLARE.  l}9 

tcs  habentes  bonam  ;  vt  ex  bonis  operibus  vo$ 
considerantes,  glorificent  Deum  (per 
conuerlionem  nimirum  adipfum,  &:  vitam 
fan&am )  in  die  viiitationis. 

Huc  etiam  illud  fpe&at,quod  Poeta,  exem- 
plorvm  energiam  tam  in  malo  quam  in  bo- 
no  confiderans,  inquit: 

Segnius  irritant  animos  immijftper  aurem:        mrau 

Quam qu&  funt ocnlisfubieciafidelibm.  *rte 

Vnde  re&e  E).  Gregorius :  Qui  pleniflime,  Pcet' 
inquit,  intelligere  appetit  qualiseftjtalesnimi-  Qre  »4 
rum  debet  confpicere  qualis  non  eft  :  vt  ex  **"**• 
bonorum  forma  metiatur,  quanto  ipfe  defer- 
to  bono  deformis  eft. 

Eapropter  non  miniis  facetc  quam  pathe-  ctfejf. 
tice  D.  Auguftinus  Continentiam  per  modum  ^8- 
profopopoeiaefecum  expoftulantem,exemplo-  caP-11, 
quealiorum  conuincentem ,  introducit:  quse 
ipfi  quafi  iuxta  adftates  Sandtos  &  San£tas,eiuf. 
dem  coditionis  ,  imo  tenerioris  complexionis, 
oftendit ;  qui  tamen  omnes  tyrannide  carnis 
edomitacafte  fe  geflerant:  licque  Ulum  exci- 
piebat :  Ecce,  hi  omnesvixerunt  pudice,  feque 
pro  regno  Dei  caftrarunt  •,  &:  tu  non  poteris? 
Deus  lllis  conceflit  ;  Sc  tibi  negabit  ?  &c  fimi- 
lia  plurain  illum  fenfum:  quod  illum  vehe- 
menterpermouit. 

Quocircaetiam  D.Paulus,vt  viam  compen- 
diofam  &c  commodam ,  magnseque  efficaciar, 
toties  feipfum  imitandum  exhibuit ;  dicens: 
Imitatores  mei  eftote  ,  ficut  &  ego  I  e  s  v     - 
c  h  r  i  st  i .  Et ,  Obferuate  qui  ita ambulant,  4.^11 
ficut  habetis  formam  noftram  :  fecundum^J» 
regulam  noftram  :  non  in  aliena  regula  ,  in-^' 

quit. 


I40       SPECVLVM  EXEMPLARE- 

quit.  Et,  quicumque  hanc  regulam  noftram 
fecuti  fuerint3pax  fuper  illos,&:  mifencordia. 

Anima. 

Hanc  imitationis  ac  pra&icse  fpeculationis 
exemplorvm  induftriam  accurate  fe&e- 
mur,&:  diligenter  obferuemus:quandoquidem 
tam  expcditum  nobisiter  hoc  specvlv  m 
demonftret  ,  6c  connitentes  ad  pacem  illam 
jeternam  oeleftis  Ierufalem  adducat .  Credo 
prorfus  S.  Francifcum  tali  mentcfpeculatum  F 
atque  imitatum  fuifleouiculam,duas  tunicas 
habentem>&:  akeram  dum  tonderetur  dantem 
non  habenti  :  atque  S.  Martinum  exem-^ 
p l a r  i  hoc  specvlo  vfum  ,  quando par- 
tem  chhmydis  nudo  ftipem  poftulanti  por- 
rexit .  Non  dubium  quoque  quin  &:  Martyres, 
bellatorcs  egregij ,  ducis  fu  1  Chri  fti  ftrenui  i  m  i  - 
tatores,  fortes m bello eftedi iint ,  tum  in 
primisChrifti  ftrategi  noftn  ,  vt  dixi^tum  alio- 
rum  Sanctorum praedeceftbrum  exemplo: 
i  Ma  ^ueu^dmodum  tempore  Machabxorum  ele-  H 
^.«.phantes,  (anguine  vux  &  mori  confpeclo,  in 
proclium  acui  confucuerunt.  Sic  enim  &  in- 
iignioris  familise  ndbilcs  praeclara  fuorumfaci- 
nora  depi&a  habere  folent  ^quxipfosfuofque 
filios  ac  ncpotes  ,  ad  eadem  imitanda  pro- 
uocarent. 

Sic  de  Frederico  Principe  legimus;  quoties 
faciem  fuam  in  specvlo  contemplaretur , 
nullo  amifti  luminis  defiderio  affici  folitum: 
fed  lato  ac  fereno  vuku,  dixiflc :  Bono  anU 
mofls  Frederice  ,  tcque  ipfum  manife.fte  ad- 
fpice  3  ac  virtutis  tu#  continue  memineris, 

Item: 


SPECVLVM    EXEMPLARE.  I4I 

Itcm  :  Dij  boni/quos  ego  velvirtutis  vel  for- 
mx  focios  habeo ;  Philippos,  Horatios,  Hanni- 
bales,Sertorios  l  Expergifcere,expergifcere  ali- 
quando  Frederice;  &  illos  no  modo  vnius  oculi 
lumine^fed  faciis  etiam  ac  rerum  geftarum  glo- 
ria3sequipararecontende.  Hxc  llle,  more  maio- 
rum.  At  nos  multomagisSan&orumexempla 
adheroica  fa&a  debent  permouere. 

Da,obfecro  Domine3munerum  dator,hanc 
nobis  gratiam  ,  vt  huius  specvli  e  x  e  m- 
I  plorvm  praftantia  affiduedele&emur.  Vt 
K  iuxta  tuum  confilium  ,  etiam  serpentes 
in  prudentia, &; in  iimplicitate  colvmbas 
imitantes,invitae  fan&itate  tibi  placeamus;  &: 
tandem  purificatx  mentis  intelligentia,  con- 
fpectumtuargloriae  confequamur. 


XI. 


xi.       5PECVLVM  ^NIGMAHCVM . 


i 


Qui  fit/vt  obfcura  certos  fub  imagine  fenfus 
Hic  ^nigmaticvm  mi  generet  specvlvm.  .7 


A.B:  ^Pcr  ■parabolas    et   crnupnatx  , 

CKlcftui   fyuuUmur  . 
C  •     Cnriffus  m  anymate,  tamauam  hortu  - 

Unus,  MaaJakrue  afpanat . 
U .    Ita  auaft  vt  amujmate,  luohus  Jt/ctjrults 

visusjfr  jerejrmus . 
xL  .    Chrtfk  transfijuratw ,  auaft  amgma  futt. 


F.  G.     Gaudtum   reuerst Jtltf  jrroiicn , 

gauAif  arujclorum  "antwma  . 
H.  I .     ParaioU  'Vtrgtmm  frudentum  , 

aaudjj  heatorum  axtufma  . 
K.L.    Nupttar  Jily  rejis ,  c&nutuij 

cahftis,  Chriffo'  muufb-ante. 

a*nufma  a\ci  j>ofivnt  . 


XI.SPECVLVM  .ENIGMATICVM. 
Desi  derivs. 


^TO  Vtasne  ,6  anima  mea ,  nos  di- 
^J^  gnam  aliquam  ,pro  rei  exiftimatio- 
ne,in  specvlo  exempla- 
r  i,  aiTecutos  porcionem  ?  Procul , 
ne  neicias^abfumus,  a  tam  inexhaufti  mans 
profunditate .  Nam,  prafter  communemvitas 
banttorum  excellentiam  ,  quae  nobis  fpeculi 
loco  propoiita  eft  \  etiam  peculiahs  alicuius  vir- 
tutis  refpe&u ,  fingulariquadam  ratione  spe- 
c  v  l  i  titulo  decorantur.  Quisenim  enume- 
rer,fatifveadmiretur  diuina?  iapientixacboni- 
tatis  thefaurum:  quo,  ficut  ftellas  innumeras 
reddidit ,  vtque  ftella  a  ftella  claritate  difterret, 
eftecic :  lta m  San£hs,&:  multitudinem  &  fplen- 
doris  diutriitatem  fccit  lncomprehenfam  :  6i 
tot fixit  in  cado  sanctorvm  specvla, 
quot  fixit  m  firmamcnto  fplendentia  fidera? 

Quisfiquidem  fatis  admiretur  effulgentem 
Abrahae  fidem  ,obquam  patercredentium  eft 
appellatus'  Quis  Ifaacobedientiam,in  Chnfto 
vfque  ad  raortem,  mortem  autem  crucis,  obe- 
diente  adimpletam  ?  Qujs  hcob  manfuetudi- 
nem  ,  lethalcm  minacis  Eiau  bilem  vertentem 
inlacrymas?  Qius  Iofephadmirabilem  cafti- 
tacem,prudenti;un,  virtutem  imperio  dignam? 
Quis  mitiilimam  Moyiis  animam  ,  qua  Dei 
cqnfpe&u  &alloquio  dignus  fuit  ?  Quis  inau- 
d:tambellacis  Iofue  confidentiam,quafolem 
ftare  praxepit ,  fuoque  habuit  obfequcntem 
impeno  ?  Qu^s  Phinees  zelum  ,  qua  Deum 


144      SPECVLVM  ^NIGMATICVM. 

placauit,  St  ceflauit  quaffatio  ?  Quis  Dauidis 
cximiam  pietatem  $  ob  quam  ,♦  teite  ipfomet 
Domino ,  vir  fecundiim  cor  Dei  fuit  inuentus 
&C  appellatus  ?  Quis  Mathathiae  armulationem 
legis,Iude;  Machabad  ceterorumque  virtutem 
in  bello  ,  &:  mortem  non  miniis  gloriofam  ? 
Quis  Iob  &fTobie;  tolerantiam,mifericordiam, 
atque  infignem  in  Deum  amorem;ceterorum- 
quevirorum  praeftantium  decora,inftar  spe- 
c  v  l  i  refplendefcentis  micantia? 

Et,ne  mfexu  femineohancquifquam  lau- 
dem  deiiderari  arbitretur :  quis  fatis  fufpiciat 
Sarae  modeftiam  &  reuerentiam  coniugalem, 
virum  fuum  ,  Dominum  appellantis  f  Quis 
Rebecca?  prudentiam  ,  Rachelis  induftriam, 
Iudith  caftitatem,  atque  inde  prognatam  forti- 
tudinem  ac  vi&oriam  ?  quis  Efther  follicitudi- 
nemin  gentis  fuar  falutem ,  aliarumque  Heroi- 
narum  veteris  Teftamenti  pradlantiam  digne 
recenfeat? 

Iam  autem,quemadmodum  vetus  illud  noui 
Teftamenti  tantummodo  vmbra  fuit:ita  &:  vi- 
rorum  &mulierum  praeclara  fpeciminaiftius, 
longo  interuallo  prioris  exempla  exfupe* 
rant .  Quonam  enim  modo  (vt  iam  Chriftum 
^iufq;  Matrem,tamquam  omni  comparatione 
maiores ,  imo  &  Ioannem  Baptiftam  ,  omitta- 
mus)  cadorem  eximix  caftitatis,in  noui  Tefta- 
menti  fan&is  vthufque  fexus  virginibus  digne 
defcribamus ,  aut  admiremur  ?  Nonne  fpecu- 
lumimmaculatum  eftetiamillud?  Qua  itqm 
facultatedicendi  fortitudinem  illam  inuidam 
fan&orum  Martyrum  aflequamur  ;  qua  de 
mundo ,  diabolo,  &  carne,in  fexu  quoque  fra- 

gili 


SPECVLVM    jENIGMATICVM.         Itf 

gili  triumpharunt  ?  Quis  nobis  explicet fan&o- 
rum  Confefforum  linceram  fimplicitatem , 
lobrietatem,  continentiam,  modeftiam ,  men- 
tis  re&itudinem,pietatis  feruorem,  &infidc 
Chriftiana  conftantiam  ?  Quis  tot  millium 
excellentem  fan&imoniam  viraque  prorfus 
angelica?  puritatem,vt  par  eft,fufpiciatj  qua  toti 
mundo ,  &  in  viuis  agentes ,  &  nunc  aftra  te- 
nentes,tot  boki  exempli  spe c  v  l a de 
fe  ftatuerunt ,  quot  in  vita  vittutum  ornameiv» 
tis  abundarunt? 

A  K  I  M  A. 

O  maieftatem  eximiam  noftri  Saluatoris/ 
quiprofuis  moriens,  tot  mortuos  viuificauit, 
&  gloriofos  vi&ores  ac  triumphatores  effecit, 
quot  exempli  ac  fpiritus  fui  imitatores  Sc 
heredes  reliquit .  Vere ,  6  Domine,dicere  po£ 
fumus ,  ad  laudem  fandiftimi  nominis  tui, 
tuorumque  tam  ftrenuorum  militum,dignum 
encomium,tottamque  praclara  de  fe,a te ,  vir- 
tutum  fortiumque  geftorum  prsebentium  fpe- 
cula;  quod  de  fortibus  illis  Machabads  legi- 
mus :  Refulfic  fol  in  clypeos  aureos  ;  &  refplen-  i  m*- 
dueruntmontesabeis :  &:refplendueruntficut  chab.6, 
lampadesignis.QuandonamqueteSolemiu- 
ftitiaf  in  terris  fecuti  funt  ,  tuaque  eos  virtute 
induifti  ab  alto :  fortes  fa&i  funt  in  bello,  caftra  Heb*x l 
verterunt  exterorum ;  nempe  angelorum  apo- 
ftatarum,gentilium,&:haereticorum ;  tibitua*- 
que  Ecclefise  validi  fa&i  funt  prote&ores ,  ac 
fedelesturrisDauidicarpropugnatores :  de  qua, 
quot  elucent  in  illis  vircutum  exempla  ,  toc 
clypei  aurei  propendentabilla,  omnis  arma-  cant.+ 

K  tura 


14$        SPECVLVM  ANIGMATICVM. 

turafortium.  Teque  infuper  diuinae  tuae  gra- 
tiae  fulgore  in  illos  ailldue  lrradiante ,  refplen* 
dueruntmontesabeis:  quia  multi  magni  San- 
&i,  montium  inftar ,  virtutum  exempla ab  lllis 
fumentes, etiam  sPECVLORVMin modum 
effecli  funt  reliquis .  Et  refplenduerunt  tam  lfti 
quam  ilh,quafi  lampades ignis :  quia exemplari 
fua  vita&libi  &alnsrefplenduerunt,  &inca- 
lueruntjlucentes  &:  ardentes :  adeo,vt  qui  vide- 
rent  operaipforum  bona?glonficarent  Patrem 
quiincadiseft. 

Desiderivs. 

Sit  Deus  benediflus  in  fecula ,  &  laudabilis 
nimis  in  S  a  n  c  t  i  s  fuis,6  mea  foror ,  s  p  e  c  v- 
l  o  r  v  m  amatrix  ,  &  desideriorvm 
cadeftium  fautrix  amabilis ;  quia  vere  videmus, 
totum  mundum  tot  fpeculisquot  San&orum 
exemplis  exornatum.  Sed  nuncaliud  adhuc 
fteculi genus  fe  nobis obtendit:  quo,certfi qua- 
dam  ratione  fpeculandi ,  magis  adarcana  quae 
quaerimus,  nmando  iuuabimur;fitamen  illo 
rite  fuerimus  vfi,fixumque  illud,aftrolabij  mo- 
re,  tenuerimus :  nam  perfpectiua  hic  multiim 
valet. 

An  i  ma. 

Quodnam  eft  illud ,  6  mi  fidelis  vitae  huius 
comes  &:  confors  >  Illud  mihi  nomina  obfecro; 
virtu  temque  eius  ac  vfum ,  v t  vales, ediffere. 

Desiderivs. 

Sl>ECVLVMiftud  JENIG  M  A  T  I  C  V  M  ap-  / 

pellatur :  eiufque  fabricse  rationem ,  in  di&is 

Apo- 


SPECVLVM    jENIGMATICVM.  I47 

Apoftolilicet  animaduertcre ;  quando  fic  in- 
quit :  Videmus  nunc,per  specvlvm  in1^ 
"  inigmate:  tunc  autem  facie  ad  faciem. J  *' 
Tametfi  autem  duo  &c  quidem  diuerfa  fint , 
fpeculum  &senigma  (quiainfpeculofirrnlitu- 
dorelucentis  eft  clara  &  aperta,quemadmo- 
dum  D.Thomas  diftinguit,in  amigmateverd 
obfcura&occulta)  hic  tamen  llladuo  itaiibi 
inuicemcoaptamus  &invnum.  coniungimus, 
vt  specvlvm  jeni  g  maticvm  fimul 
efficiant;  quodque  per  illud  ipfo  vfu  confequi- 

ITlUr/s  PECVLATIONEM   aCVISIONEM 

jEnigmaticam  appellemus .  Cumque 
Apoftolus  dicit ,  tur/c ,  hoc  eft  ,in  patriacadefti, 
nos  vifuros  facie  ad  faciem  ;  fignificat  meta^ 
phorica  locutione.nos  vifuros  ipiam  Dei  cffon* 
tiam  ,  quam  iam  folummodo  per  creaturas, 
fimulacra,  fpeculum,perqueamigmatacogno- 
fcimus .  Sicut,  quando  aliquem  in  propria  facie 
videmus;  tuncvidemus  eum  reipsa  ftcuti  eft, 
quem  antea  foliim  per  ipiius  fimilitudinem  in 
fpeculo  cernebamus. 

Huic  &C  illud  affine  eft,  quod  fubdit :  Nunc 
cognofco  ex  parte ;  id  eft  ,in  hac  vita  cognofco 
oblcure  &c  imperfecri:  tunc  autem ,  in  cadis  nU 
mirum  ,  cognofcam  iicut  &  cognitus  fum , 
nempea  Deo  .  Quia,  quemadmodum  Deus 
.rnodo  eifentiam  meam,&:  quidem  abfque  vllo 
medio,  cognofcit:  ita  &:  egotuncDeum  per 
eiTentiam  cognofcam,  neque  mihi  vlloopus 
erit  intermedo^  ad  tam  beatam  ac  claram  ipiius 
vifionem. 

Vndevaldeappofite  diuusBernardus,inha?c  Bern^ 
verba :  Non  fapiens ,  non  fandus,  non  prophe- 

K  z  ta, 


^4<>         SPECVLVM  jENIGMATICVM. 

ta,  videre  illum  ficuti  eft,  poteft,  aut  potuit ,  ift 
corpore  hoc  mortali  :  poterit  autem  ln  mv 
mortali ,  qui  dignus  habebitur  .  Itaque ,  vi- 
detur  &  hk:  fed  ficut  videtur  &:  placet  ipfi; 
&  non  ficuti  eft .  Nam  neque  hoc  luminare 
magnum  ( folem  iftum  loquor ,  quem  quoti^- 
die  vides)  vidiftitamen  aliquando  ficuti  eft, 
fed  tantum  ficutilluminat,  verbi  causa,  aerem, 
montem  ,  parietem  .  Quod  autem  Iacob, 
poftquam  cum  angelo  fuiffetlu&atus,  inquit: 

WM  VidiDominum  facie  adfaciem  ;  &:  falua  fa- 
da  eft  anima  mea  :  vifio  llla  non  fuit  nifi 
imaginaria,hoceft,perimaginem  inangeli  fi- 
gura,  feu  potiiis  hominis  fecum  collu&antis, 
in  qua  Deus  ei  apparebat :  prout  Scriptura 
loquitur  :  Vir  lu&abaturcum  eo  .  Dumc^ue 
tam  magnifice  Iacob  de  haclu&a  &:  vifio- 
ne  loquitur;  Vidi  Dominum  facie  adfaciem: 
cxcellentiam  huius  vifionis  fubindicat,non  au- 
tem  quod  illum  per  effcntiam  vidiffet .  Q*uo~ 
circaloannesquoque  Apoftolus,  seternse  hanc 
vitse  ac  patrias  vifionem  releruans  ,  inquit: 

iJMCj  Scimus,quia  ciim  apparuerit,  fimiles  ei  eri- 
mus,  &videbimuseum  ficuti  eft:  ficut  nimi- 
rum  ipfe  Deus  nos  videtficuti  fumus ,  inipfa 
cffentia. 

Quod  autcm  desPECVLo  ^nigma- 
t  i  c  o  coepimus  dicere :  nonne ,  verbi  gratia, 
qui  nunc  apparet  quibus  vult,&:  fituti  vult,tunc 
autem  videbitur  ficuti  eft  ;  ille  idem  Domi- 

i$m    nus  nofter  Magdalenas  quafi  in  specvlo 

10.      ^NiGMATicoin  horto  iuxta monumen- 
tumapparuit,  quando  llla  fe  putabat  hortula-  C 
num  videre  f  Nolebat  videri,  &c  volebat  videri; 

&c 


SPECVLVM   jENIGMATICVM.         I49 

&  quidcm  videbatur,  fed  non  agnofccbatur. 
Domine,  inquitilla,&:eratvtique:  fed  hortu- 
lanum,vt  credebat, tamquam  horti  dominum 
de  fuo  Domino  interrogabat :  Si  tu  fuftulifti 
eum-  dic  vbi  pofaeriseum.Suftulerat  eum  vere 
quando  de  monumento  (urrexerat,  feque  in 
hortum  tranftulerat ,  ibioue  pofuerat  &  ftatue- 
rat,vbiiamtuncerat:  fea  erat  Magdalenasto- 
tum  hoc senigmaticum  ,  donec prolato  Marias 
vocabulo ,  ta&oque  corde  eius  amore  intrinfe- 
cus,fe  agnofci  volebat. 

Nonne  fimiliter  in  ^enigmate  duo- 

D  bus  difcipulis  euntibus  in  Emmaus  apparuit;  Luc,t^ 
quando  tamquam  viatorem  ,  externum ,  ac 
peregrinum  viderunt  foris  ,  qui  vere  ipfis 
peregrinus  erat  intus  .?  Neque  senigma  il- 
lud  ipfis  folutum  fuit,  nifi  quando  illum  in 
fra&ione  panis  agnouerunt  :  neaue  tunc  ta- 
men  eum  viderunt  ficutieft,  (eaficutin  hu- 
manis  apparuit  illis  ,  quibufcum  fuerat  con- 
uerfatus. 

E  Quin  etiam  ipfam  eiufdem  Domini  transfi-  Matth. 
gurationem  in  monte  Thabor  per  modum  x?- 
specvli  jnigmatici  accidifTe ,  li- 
ceat  aliquo  modo  interpretari .  Nam  tametfi 
ibi  ipfe  verus  Dei  Filius ,  in  gloriae  Cux  maie- 
ftate apparuit: tamen  obsPECVLATORyM 
imbecillitatem  ,  qui  tantae  vifionis  capac^s 
nonerant,  ^nigma  illis  per  fpeculum hoc, 
tametfi  praefulgidum ,  fuit  exhibitum .  Vnde 
&  ille  Apoftolus ,  quafi  coniedhns  de  rei  la~ 
tentisprxftantia,dixit:  Domine,bonum  eft 
nos  hic  efle :  fi  vis ,  faciamus  hic  tria  taberna- 
cula,  &c. 

K  }  Ani- 


C*».\ 


IJO        SPECVLVM    JENIGMATlCVM. 
A  N   I  M  A. 

Set.il.  RccleeapropterBcrnardusait  :Indicamihi 
f«ter  quem  diligit  anima  mea ,  vbi  pafcas,  vbi  cubes 
inmeridie  .  Studiofisfiquidem  mentibus  Ver- 
bum  fponfus  frequenter  apparet;  &:  non  fub 
vnafpecie.  Quidita?  Profe&o.quianondum 
videturficutieft.  Quo  autemquis  clarior,  eo 
vicinior :  &  quo  vicimor  illi  aliquis  fit,eo  magis 
illuminatur. 

D  es  i  deriv  s. 

Accedamus  igitur,6  anima ,  vt  illuminemut: 
&illuminarirogcmus,  vt  magisilli  appropin- 
cjuemus.  Nonne  ita&  ca^cus  llle  pnusvidere 

Eofcebat  s  &:  poftea  exultans  Chriftum  feque- 
aturr'  accedebattamen,  fedabaliisducius& 
adiutus,vt  lumen  acciperet.  ElTe  autem  clanfli- 
mum,  peruenifle  eft :  runcque  in  patria>ei  prse- 
fentibus,  nonaliudeftvidereficutieft  ,  quam 
efle  ficuti  eft  ,  &£  aliqua  diftimilitudine  non 
confundi.  Sed,id  tunc-  Intenm  vero,  tanta  harc 
formarum  varietas,atque  numerofitas ,  fpecics 
in  rebusconditis^&certis  inigmatis,  no- 
bis  ab  ipfo  propofitis  ,  quid  nifi  quidam  funt  ra- 
dij  deitatis,monftrantcs  quidem,  quod  vere  fit, 
a  quo  funt;  non  tamen  quidiit  prorfus  deri- 
nientes ?  Itaque ,  de ipfo  vidcs,  fed  non  ipfum: 
nifi ,  vt  dixi ,  pcr   specvlvmin  inig- 

M  ATE  . 

Nonne  re&e  ^nigmatica  eiufmodi  fpecula  di- 
cemus,  omnesillas  parabolas,quibusChnftus 
in  Euangelio,praefertim  ceji  defiderabilia  atque 
arterna  bonaficoccultat^vttamen  ad  inuefti- 

gandum 


SPECVLVM    jENIGMATICVM.  Ifl 

gandum  occultando  inuitet  f  Non  enim  aliter 
hic  fe  liabet  Dominus  nofter,quam  ciim  mater 
quaedam  dilectis  filiis  fuisdelicata  aut  dele&a- 
bilia  qusedam  conteclaatque  inuoluta  oftendit; 
&:  certo  oftentandi  ac  loquendi  modo ,  prae- 
ftantiam  ita  latentium  rerum  fubindicat;  vt  ap- 
petitumhabendiexacuat,  &  voluntatem,  ad 
promtius  agendum  quod  opus  eft  ,  tali  artc 
inflammet. 

Nonnetali  modo quandoque  deabfcondi- 
tis  Regni  caddrum,ac  virrutum  praemiisincado 
paratis ,  locutus  eft  Chritlus  l  dicens :  Q  mu-  iom^l 
lier,  ii  fcires  donum  Dei:&:  quiseft,  quitibidi- 
cit ;  Da  mihi  bibere  .Item :  Scio  vnde  veni ;  dc 
quo  vado .  Vado  parare  vobis  locum .  Si  me 
(ciretisrforiitan&Patremmeumfciretis.  Item: 
Si  autem  fciretis  quideft;  Mifericordiam  volo, 
&  non  facrificium  ^  Adeo  vt  aliquando  fine 
parabolis  non  loqueretur  ad  turbas .  Et  tametfi 
lndigniseiufmoai  velo  margaritas  thefaurum- 
quecadeftem  occultabat:  fimpliciores  tamen 
ac  fefe  dignos  exhibere  conarrtes  ,  ad  falutarem 
myfteriorum  reuelationem  tam  gratiofo  vela- 
mento  parabolarum  alle&os,  dilucidaexplica- 
tione  illuftrabat .  Itaque  ,  quaii  per  s  p  e  c  v- 
LVM,&:in^ENiGMATE  parabolico,  digna- 
tus  eft  I  e  s  v  s ,  magifter ,  ac  Dominus  nofter, 
Regni  cadeftis  fecreta ,  quae  fuis  promiiit ,  ama- 
bili  &  admirabili  modo  \  terrena  adhuc  mhabi- 
cantibuscongruo,manifeftare. 

Quam  porro  deleclabile  huiufmodi  s  p  e- 
cvlvm  inigmaticvm,  inter  tot  alias 
innumeras ,  eft  illa  parabola ,  &;  quidem  varia 
ac  mukiplex,  gaudij  llliusinexplicabilis,  quod 

K  4  ange- 


IJ2,         SPECVLVM  ^ENIGMATICVM. 

angelis  eft  in  cado  ,  fupervnopeccatore  poeni- 
tenciam  agente !  Tahbus  namque  verborum 
ac  fimilitudinum  inuolucris  ob  oculos  illud  po- 

x«mj  fujt:  Quis  exvobis  homo , qui habet  centum 
oues3  &c.  Aut  qusemulier  habensdrachmas 
decem,  &c  Illis  autem  repertis ,  quas  perdide- 
rant,  ille  ouem,ifta  drachmam  :  conuocatis 
amicis  &  vicinis,dicunt:Congratulamini  mihi, 
quia  inueni  ouem  •,  altera,  quiainuenidrach- 
mam,quam  perdideram .  Ita  dico  vobis ,  gau- 
dium  erit  in  cado  fuper  vno  peccatore  poe- 
nitentiam  agente ,  quam  fuper  nonagintano- 
uem  iuftis,qui  non  indigent  poenitentia. 
Sed  idemadhucmagis  eximio  modo  defi- 

ibidem  gnans  Dominus ,  filij  perditi  &  inuenti  fubiun-  F 
git  parabolam :  perquam  cadefte  hoc  angelo- 
rum&carleftium  ciuiumgaudiumac  iubilum  G 
lucidius  ,  velut  in  fpeculo  ,  contemplandum 
proponit :  quando  patris  perfonam  fic  vice  ac 
typofuimetinducitgaudentem,exultantem,ac 
prae  tetitia  geftientem,  dicentemque:  Adducite 
vitulum  faginatum ,  &:  occidite  :  &C  mandu- 
cemus  >  &:  epulemur  :  quia  hic  filius  meus 
mortuus  erat,  &  reuixit ;  perierat ,  &:  inuen- 
tus  eft  .  Quin  &:  fratri  (eniori  de  agro  ve- 
nienti ,  ac  deforis  audienti  fymphomam  & 
chorum  ,  pmer  epulantium  mtus  lucundita- 
tem,  quam  non  videbat,  &  mdigneferenti, 
nec  non  cum  patre  proterue  expoftulanti , 
iterato  refpondit  pater :  Epulari  &:  gaudere 
oportebat:  quia  fratertuus  hic  mortuuserat, 
bc  reuixit ;  perierat,  &:  inuentus  eft .  Vnde  pul- 
chre  Ambrofius:  Epulantem ,  inquit ,  Patrem 
inducit,  vt  oftenderet,quoniam  paternus  eft 

cibus 


SPECVLVM    -ENIGMATICVM.  Ifi 

cibus  falus  noftra;&  Patris  eft  gaudium  ,no- 
ftrorum  redemptio  peccatorum. 

A  N  I  M  A. 

Sednonnere&e  dixerimus,fiquoque  iudi- 
cauerimus  eiufmodi  peccatorum  conuerfio- 
nenj  efcam  effe  ,  qua  pater  Ifaac  libenter  in 
figura  cadeftis  Patris  vefcebatur  \  &:  pceniten- 
tiumlacrymas  vinum  angelorum?  Hocigitur 
specvlo  inigmatico  mediante , vi- 
demus  oculis  mentis ,  exiftentes  in  terris ,  gau- 
dium  &  exultationem  angelorum  in  cadis : 
quod  ingentis  folatij  loco  nobis  feruit,  donec  & 
nos  in  gaudium  Domini  introeamus. 

Sed ,  ad  aliam  eiufmodi  specvlatio- 
n  e  m  edifTerendam  accingere :  nam  fpiritalis 
h#c  ,quantum  fentio  ,per(pec1:iua  ,minfice  ln 
amorem  vifendi  cadeftia  nos  inducit. 

Desid  e  rivs. 

Quid  mirum,6  anima,nosilla  mirifice  in- 
flammare,quaeexigneillodefumta(unt,quem 
ipfemet  fponfus  nofter  de  cado  venit  in  ter- 
ram,imoinmedullas  oflium  noftrorum,im- 
mittere  :  de  quo ,  quid  aliud  volo,  inquit,  quam 
vt  ardeat  ?  Itaque  digno  huic  igni  fomento , 
fj  aliam  parabolam  in  specvli  morem  com- 
pofitam  proferamus .  Eft  autem  illa  de  decem  Mtath* 
Virginibus :  in  qua  per  quinque  prudentes, quae z * ■ 
venienti  fponfo  cum  lampadibus  occurrentes, 
intrauerunt  cumeo  ad  nuptias;non  obfcure, 
quafi  pcrsPEcvLVM  tamen  &:  in  ^nig^ 
mate,  videre  eft  ,  quanta  fit  exultatio  ci- 
uium  fupernorum  ,  dum  in  loco  nuptiarum 

K  y  carle- 


If4        SPECVLVM    jENIGMATICVM. 

carleftium  Agni ,  vident  Deiparam  virginem 
C*nt.%  fponfam  Agnijdeliciis  affluentenunnixam  fu- 1 
per  dile&um  fuum  :  &  chorum  prudentium 
virginum,ceterorumque  Sanftorum  Sc  Ange- 
lorum  exercitum3cumineftabili  iubilo  ,  tam 
ianctb  aclaetantium  omnium  contubernio  aili- 
ftentem .  Nonnetibi^oanimamea^mensi^fcd 
oboculos  ponit,&:quafi  inmediotamdefide- 
rabilis  gaudij  ftatuit ;  quandocumque  iucun- 
dum  lllum  quinquevirginum  incados  ingret 
fumvel  ^udis,  vel  tecum  recogitas?  Nonne 
intenorem  obtutum  trans  nubes  abripit  ifthec 
specvlatio,&  choris  exultantium  in  cx- 
leftilerufalemtibiintereiTe  videris?  Credide- 
rim equidem :  nam  gratumideft  ,acobuium, 
defideranti  anima?,  &  intentioni  di&antis  para- 
bolam  plane  conforme. 

Ani  MA. 

Vtdicis,itamihi  accidere fateor :  fed,non 
miniisterret  adiun&a  quinque  fatuarum  virgi- 
num  infelix  exclufio  ;& ,  clausa  mifericordix 
ac  fpei  falutis  lanua ,  cum  arterna  confuiione 
abieclio. 

Desiderivs. 

Merito  (mi  chara  foror,  &:  dilecla  columba) 
nos  &  omnes  tnftis  illa  cataftrophe  terreat; 
nam  &in  illumfinema  Domino  noftro  tota 
illaparabola  potiiTimiim  fuit  propofita :  quod 
poftrema  illa  praecedentis  capituli  dich.  fubin- 
dicant  :  Illic  erit  fletus  &  ftridor  dentium. 
fiibditque  lllis  ftatim  initio  fequentis  capitis 
parabolam  lftam,  tali  exordio:  Tunc  fimile  ent 

regnum 


SPECVLVM   vENIGMATICVM.  IJf 

regnum  car  lorum  decem  virginibus .  quod  &: 
conclufio  parabolx  fatis  confirmat  ;  qu#  fic 
fonat:Vigilate  ltaque:  quia  nefcitis  diem  neque 
horam.Sed.tametiiiicfuatemperetDominus, 
vtmali  negligentiorefque  habeant ,  quo  territi 
exftimulentur;&:quo  quibonse  funtvolunta- 
tis,  alledi  inuitentur  :mauult  tamen  nos  duci 
dulcedine,  quam  trahi  terrore:  quia  timor  poe- 
nam  habet,amoris  dulcedofuauitatem. 

Itaque,  faluo  femper  Chriftiano  timore,  ni- 

hil  obftat,  quo  miniis  toti  feramurin  cadeftium 

deiiderium  gaudiorum.  Hanc  autemobcau- 

r  fam  ,  &  fcopum  ,  terciam  parabolam  atque 

^NIGMATICVM     SPECVLVM   COntem  - 

plemur:  cuiusobfequiopenitiusinfelicitatem 
&:  fplendorem  cadeftis  Ierufalemmentisocu- 
los  mferamus .  Eft  autem  ifta,  qua  Dominus 
Iefus  exuberans  gaudium  aeterna?  beatitudinis 
regalibusnuptiisatque  epulisquafiperamigma 
proponit;  dum  fic  mquit :  Simile  eftregnum  MaU* 
cadorum  homini  Regi;  qui  fecitnuptias  filio  n. 
fuo .  Et  impletse  funt  nuptiae  diicumbentium: 
intrauitque  Rex,  vt  videret  difcum  bentes .  Scio 
hic,ienfuprimarionuptiale  conuiuium  depin- 
gi,quo  fideles  in  Ecclefia  militate  fruuntur :  fed 
ciirn  illa  quoque  fit  regnum  cadorum  in  terris; 
fpeciali  myfterij  communicatione  etiam  para- 
bolarii  hanccadefti  gaudio,  quantum  permittit 
fimilitudo,  coaptamus. 
L     Quis  hic  itaque  non  videatur  fibi  videre  Re- 
gem  lpfum,  filium  Regis ,  fponfum  animarum 
noftrarum,cummaximaanimi  fiii  voluptate, 
pertamgrata  epulantium  contubernia  obam- 
bulare ,  congratulari  conuiuis,  hortari  ad  deli- 

cias 


Ij6         SPECVLVM    jENIGMATICVM. 

cias  lllas  caeleftes  &  angelicum  epulum  cum 
fummahilaritatefumendumiTQmnim63quo- 
modo  non  hic  videamus ,  exultantibus  animis, 
&c  fluentibus  prse  lsetitia  lacrymis  ipfummet 
Regem,fumma  cum  afte&us  teftihcatione, 
conuiuisnuptialibus  miniftrantem  ?  Sicenim 
fefa&urum  promifit,quandoin  alia  parabola 
Ihc.i  i  dixit:  Amen  dico  vobis ;  pracinget  fe  dominus 
feruorum  fidelium  ,  &C  faciet  eos  difcumbere, 
&:  tranfiens  miniftrabit  lllis .  Feflos,  inquit  Cy- 
rillus,refocillans,apponenfaue  fpiritales  deli- 
cias  ,  &;  ftatuens  dapfilem  donorum  fuorum 
menfam. 

Sed,6mi  dile£le,quid  agimus?  nullam  hic 
illius  facis  mentionem ,  qui ,  ligatis  manibusac 
pedibus,iuiTu  Rcgis  in  tenebras exteriores  eft 
proie&us ,  vbi  ent  fletus  &:  ftridor  dentium . 
Non  enim  te  illius,  fcio,  cepit  obliuio. 

Desiderivs. 

Scio,dile£ta,  fcio :  fed,  quemadmodum  fpi- 
nx,quamdiu  roiis  coniun£be  funt,locum  fuum 
atquevfumhabent,non  tamenfimulcum  ro- 
fis  carpuntur:  ita  nobis,cadeftium  bonorum 
ingentemque  letitiam  quafi  per  fpeculum  con- 
templantibus  ,  horror  mferni  iimul  cogitatus 
nonitaferuit  fcopo.  tamen,  vt  antedicebam 
de  quinque  fatuarum  dolendo  cafu  ,  habent 
&  tnftia  ac  terribilia  fuum  locum  &  effica- 
ciam  tempore  fuo  mature  meditata  ,  vt  & 
fpinar. 

A  N  I  M  A. 

-    Eia.agedum  igiturmi  confodalis  &  frater, 

dul- 


SPECVLVM    JENIGMATICVM.  IJ7 

dulcedinis  huius  du&um  fequcntes ,  iubilemus 
Deo  falutari  noftro:  pracoccupemus  faciem 
eius  (quam  inftanterquserimus)  in  confeflio- 
ne :  &  in  Pfalmis  iubilemus  ei. 

Domine  I  e  s  v ,  faluator  &C  confolator  tuo- 
rum,  qui  in  cadis  preparafti  timentibus  &:  dili- 
gentibus  te,  quod  nec  oculusvidit,nec  auris 
audiuit,  nec  in  cor  hominis  afcendit ;  quia  dif- 
pofuifti  illis  regnum,fummum,a:ternum,  ac 
meftabilibus  bonis  abundans  :  Tu  nofti  cor 
noftrum,  ac  voluntas  noftra  inmanutuaeft. 
Illumina  vultum  tuum  fupernos;&inpe£tus 
noftru  irradia,  vt  difcufsa  omni  hallucinatione, 
propriique  amoris  velamine  ,clareinnobisvi- 
deamus ,  quidquid  tibi  difplicet ,  &  quidquid 
ad  tibi  placendum  fa£toeftopus.  Sicque  hifcc 
s  p  e  c  v  l  i  s  vti  concede,  vt  idonei  aliquando 
cfficiamur gloriae tuae  specvlatores. 


XII. 


XII     SPECVLVM  VIS10NI3  BEATIFIC^ 

A 


Purga  aciem  mentis;Diuinum  lumine  recfta, 
Sedibus  a?thereis,vt  specvlere  mbar. 


A.    Diutna  jbruzj}faub>r  ctjruttw. 
B  .     'Beatttudo  yatrve,  m  vistone  Det . 
C  .     Deus  Ituem   maccef?thllem  et 
calurinem   tnJiabitat.  . 

D.F.G.  Exemplo  Danielis ;  ah  Atycb 
in  spcm  et  yeles  erecti , 
anvrue  consolatio . 


K 


Socy  Danuks  jrx  tcrrorcjwpentcs 
Impleiiit,  orante  Salomone  ,j}lorui 

Domtm  temphm  Dommi  ■  , 
Rex  Sabmon  m  omm  jlonafa. .  ct 
Regina  Saba  ^rajtuporc  dcficiens . 
Sandorum  heatttub,  qyt  mtrourunt 
tn   aaultutn  Domtm  . 


i;s 

XII.  SPECVLVM  VISIONIS 

BEATIFICi. 

Desiderivs. 

ENi,veni,  6  anima  mea,  specv- 
latione  cadeftium  ebria ;  quse 
nbimodo  specvlvm  anigma- 
ticvm  ,  admirabili  quadam  per- 
s  p  e  ct  i  v  A,contemplandapropofuit.  Non- 
ne  re&e  cum  Propheta ,  dile&o  1  e  s  v  noftro, 
Chrifto  Domino  noftro  5  dicere  poflumus:  Spi- Thrm% 
ritusons  noftri  Chriftus  Dominus :  in  vmbra 
tuaviuemuSingentibus?  Et  tu  ergo,  oforor 
dilecta,vidc  vt  viuas  exemplo  Prophetas  in  vm- 
braipfius;  vt  aliquando  regnes  in  lumineeius. 
Nos  etenimqui  nondum  inparadifum,non- 
dumadtertium  ne  adprimumquidemcadum 
afcendimus,vel  rapi  meruimus,  Chrifti  inte- 
rim  myftjria  veneremur,  fe&emur  exempla, 
fidem  feruemus;  per  tropos  &  parabolas ,  tam- 
quam  per  s  p  e  c  v  l  v  m,  cadi  fecreta  rimemur: 
&profecto  in  eius  vmbra  viuemus.  Imd,  vt 
&  fponfe  prarrogatiua  aliquatenus  vti  nobis 
donetur  \  etiam  in  vmbra  eius ,  quem  deiidera- 
mus,  fedebimus ;  §c  expe&antes  beatam  fpem, 
in  ea  tantifper  quiefcemus. 

Verumtamen  lftud  ,111  vmbra  (eu  viuere  feu 
federe,in  vmbratameneft,quiaper  specvlvm 
in  ^nigmate  .Erit  enim  ciirn  dechnauerint 
Avmbrae,  crefcente  lumine,  imo  cum  penitus 
difparuennt :  &:  fubintrabit  ficut  perfpicua  ita 
perpetuavifioi  &eritnon  modo  fuauitas  gut- 

turi 


l£0      SPECVLVM   VISIONIS  BEATIFICjfc. 

turi  noftro3guftumcontemplationis  fignificas, 
verumetiam  fatietas  ventn  ,  finc  faftidio  frui- 
tionem  beatam  adimplens:iuxtaillud  Prophe- 
txt  Tunc  fatiabor,  ciim  apparuerit  gloria  tua. 

A  N  I  M  a. 

Di&is  tuis  non  foliirh  afTentior,  verumetiam 
tota  mentis  capedine  conor  comple&i  3  quse- 
cumque  tam  amabili  fiftuLi3argenteo  velut  epi- 
ftomio3  m  meu m  vfum  ex  ore tuo  promananc 
Vtque  verum  fatear,  fentioillud  mihi  euenire, 
quod  Deo  dile&is  nonnumqua  audiui  accide- 
re;vt  fcilicet  in  praefenti  vita  3  guftus  iilis  diuina: 
pvxfcntix  varietur3pro  variis  ipforum  animse 
defideriis3  nonfeciisquam  mulieri  corporali- 
ter,  vterumgeftanti.  Sentioque  verum  illud 
e(Te3quod  D.  Auguftinus3agens  de  specvlo, 
Auguft  in  quo  Deus  videtur ,  fic  inquit :  Incorporalem 
fubftantiam3fcioefTefapientiam;SdumeneiTe, 
inquovidentur3quae  oculiscarnalibusnon  vi- 
dentur .  Et  tamen ,  inquit  3  vir  tan^s  tamque 
fpiritualis  (Apoftolus,  puta)  dixit :. Videmus 
nunc  per  specvlvm  in  jenigmate  ;  tunc 
autem  facie  ad  faciem .   Quale  fit, inquit,  hoc 
/peculum  ,  fi  quseramus  ,  profe&o  illud  oc- 
currit3quodinfpeculo  nifi  imago  non  cernitur. 
Hocergoconati  facerefumus :  vtper  imaginc 
hanc3quod  nos  fumus  3videremus  vtcumque, 
a  quo  fadi  fumuSjtamquam  per  specvlvm. 
Hoc  fignificatetiam  illud3quodaitidem  Apo- 
ftolus :  Nos  autem  reuelata  facie  gloriam  Do- 
niini  specvlantes,  in  eamdem  imaginem 
transformamur  de  gloria  in  gloriam,  tamquam 
a  Domini  fpiritu .  Specvlantes,  dixit,  per 

fpe- 


SPECVLVM  VISIONISBEATIFIOfc.      l£l 

specvlvm  videntes , non aucem  de fpecula 
ahqua  profpicientes. 

Desiderivs. 

Vid^Tne  itaquefo  dilechjfponfi  dile&i  noftri 
foror & fpofa )  specvlorvm  iftorum om- 
nium  efficaciam  in  hoc  cfTe  fitam^vt  aflidua  eo~ 
rumdem  contemplatione  formetur  in  nobis 
Chriftus,  &:perfe&itis  perfe&iufque  fignetur 
lumen  vukusipfius  fuper  nos?  Quocirca,  ad 
hoc  adnitendum  eft  nobis ;  vt  quandocumque 
intrcrfnm  oculos  mentis  conuertimus  3  illic 
expreflam  dilccti  noftri  faciem  inueniamus: 
iuxtaillud  S.Cyprianie!ogiuni:Nos^quiDeocy^. 
credimus ,  Chnftum  in  nobis  tamquam  in 
specvlo  quodam videmus. 

Nonneetiam ,  6  foror  mea,  hocipfum  ano- 
bisdiledumnoftrum  eftligitantem  audimus? 
Pone  me  vt  fignaculum  fuper  cor  tuum .  Ipiius  Cmt.% 
eftquidemgratiam  dare,  &:  prxbcre  fignacu- 
lum  ;  fed  noftrum  eft  lllud  apponere .  Ideoque 
non  dicit,Sine  apponam,  fed,Pone.  Pete3&:  cla- 
biturtibiabundanter ,  &non  improperabitur: 
oblatum  accipe  beneficium3&:  manus  exten- 
dctene  quod  habes  3  &:  vtere  conceffis  ,  atque 
applicavbi  eft  opus.  Pone  mevt  fignaculum 
fuper  cortuum ;  vtilludilluminetur,totumque 
fit  Deo  plenum  .  Et  pone  mevtfignaculum 
fuper  brachium  tuum :  vt  quod  cordc  diuinum 
fan&umque  conceperis ,  opere  exequans^  &: 
parias. 

Itaque,animose  agamus.,6  anima :  &  fi  s  p  e- 
cvlvm  inigmaticvm,  nos  quafi  per 
vmbram  ?cemmqueperfpe&iuam  ;adeftium 


162,     SPECVLVM  VlSIONIS  BEATIFICJE. 

appetitu  ac  deiiderio  incendit ,  atque  aliquouf- 
que  in  altum  euexit ;  tam  falutan  huic  operi 
gnauiter  incumbamus :  demufque  operam  ,  vc 
ope  diuina  fuffulti ,  quod  proxime  nunc  ab  illo 
nobis in manus venit  specvlvm,  fummam 
ceterorum  complectens  &  perficiens ,  mcdita- 
tionis  fublimions  adminiculo  ,  vtcumque  con- 
templari  valeamus. 

Scio,6mea  anima,  magnx  iftudeft  opis&: 
opera?,quodmolimurinpra*fens;  &:  non  nifi 
valde  fpiritalium  hic  vigor  eft  animarum. 
Nam,vtverumfatcar,  non  multumabfimile 
eit  eiquod  de  fanclo  protomartyre  Stephano 
M.7.  kgimus:  Eccevideo  cados  apertos;&:  Filium 
hominis  ftantem  a  dextris  Dei .  Qjuapropter 
etiam  opus  foret ,  tantam  (fi  fieri  poflit)  indue- 
re  virtutem  ab  alto,  &quaii  m  nouamcrea- 
turam  transformari :  vt,  qui  nos  luminis  eius 
effe&os  participes  cerneret ,  viderct  ille  faciem 
noftram  taftiquam  faciem  Angeli. 

A  n  1  M  A. 

Quid  igitur,6dile&e,confilij  jctim  tam  pro- 
cul  abiimus  ab  illa  Sc  fan&imoniae  fublimitate, 
&  a  tam  angelica  puritate?  Vtinam  nunc  Deus 
nofter ,  nos  dignens  interius  per  temetipfum 
inuifere,&:penetralianoftra  omnia  punhcare, 
illuminare,&:in  tcmetipfum  trasfundere:  nam 
fcio  tc  hoc  mdulgere  confucuiile  talibusani- 
niabus,  qnarad  te  cuarrcndum  totofe  dciiderio 
&  amore  folent  cftundere  ac  dcuouere.  Taliter 
fufpiranti  ,talitcranhelanti,ac  iine  intermiflio- 
ne  oranti,  feque  prx  desiderio  affliclanti 
animae,  fcio,  fcio  inquam,  abcxpcrtis  edodla, 

quod 


SPECVLVM   VlSIOtflS  BEATIFIC^      l£$ 

quodfrequentermiferatus  occurras-,  dicafquc 
illi,  quodZacchseo  tc  videre  qua^renti  :  Fefti-  luc.i? 
nansdefcende5quia  hodiein  domotua  oportet 
me  manere.  Sicque  cum  llla ,  cuicumque  acci- 
derit,  tuncdeincepsagitur  ,  vtveredicipoffit: 
Hodie  falus  huic  domui  fa£ta  eft.  cantetqne 
tumtetabundatalisanima,  cum  Ieremia  pro-  Tye* 
pheta  :  Bonus  es  Domine  fperantibus  m  te- 
a  n  i  M  je  quaerenti  te. 

Desiderivs. 

Saluberrima  funtifta,  quae  dilTeris ,  anima; 
funt&:  iucunda,  &:  propofito  operi  perquam 
accommoda  .  Neque  aliam  vidco  rationem: 
quia,  quemadmodum  nihilvifibiliumhorum 
fine  oculis  &:  lumine  viden  poteft ;  ita  quoquc 
nulla  fpcs  fpeculandicadeftia,citraillam,quam 
modo defcripiifti  facultatem, atque  anim^e 
desiderantis  difpofitionem .  Quapro- 
pter  in  huius  tam  optati  conatus  obfequni,  ad- 
hibeamus  (Sandto  quodam  ld  fuggerente)  An* 
geli  quoque  noftri  cuftodis ,  fponfique  noftri 
paranymphiconfilium,&auxilium.  Angelus,  Bem. 
inquit ,  talis  animi  d  e  s  i  d  e  r  a  n  t  i  s,  Ser  *u 
qui  vnus  eft  de  fodalibus  fponfi,  in  hocipfum  ^*u 
deputatus,  minifter  profecio&arbiterfecreta: 
mutuaeque  falutationis ;  is ,  inquam ,  angelus, 
quomodotripudiat/  quomodo  colketatur,  &C 
eiufmodianimse  condeledatur !  Et  conuerfus 
ad  Dominum,  dicit :  Gratias  ago  tibi,  Doraine 
maieftatis :  quia  d  esiderivm  cordis eius  ?*' ro* 
tribuifti  ei  \  &  voluntate  labiorum  cius  non 
fraudaftieam.  Idemqueipfeeft  angelusnofter, 
qui  inomnilocOjfedulus  quidam  pediflequus 

L    2.  ANI- 


1<?4      SPECVLVM    VISIONIS  BEATIFICJE 

a  n  i  m  je,  non  ceflat  follicitare  eam,&  afliduis 

p/^-fuggeftionibus  monere,diccns:  "Dele&are  in 

Domino:  &dabittibipetitionescordistui.  Et 

rurfum:  Expech.  Dominum,&:cuftodi  viaoi 

Ab*c.  eius  .  Item:  Simoram  fccerit ,  expecta  eum: 

*■       quiaveniensveniet,&;  nontardabit.  Ad  Do- 

j>ft  4I.  minum  autem  inquit  identidem :  Sicutceruus 

defideratad  fontcs  aquarum  ,  ita  d  e  s  i  d  e  - 

rat  an  i  MAiftaadte  Deus.  Deiidcrauittc 

in  no&e :  fed  &  fpiritus  tuus  in  prarcordns  eius, 

de  mane  vigilauit  ad  te .  Etiterum :  Tota  die 

j^^expanditad  te  manus  fuas :  dimitte  illam,quia 

i5.    ' clamat  poft  te .  Conuertere  aliquando ,  &:  de- 

-      precabilis  efto  fiiper  eam  .  Refpice  de  cxlo ,  &: 

9 '  vifita  defolatam. 

Fidelis  vere  paranymphus,  qui  mutui  amoris 
confcius,fed  non  inuidus;  non  fuam,fed  Domi- 
nigratiam  quamt:  difcurritmedius  interdile- 
ftum  Sc  diledtam ;  vota  offercns,rcfercns  dona. 
Excitatillam,  placatillum.  Interdum  quoque, 
licet  raro,  repraefentat  eos  pariter  iibi  :fiuc  hanc 
rapiens,  fiue  lllum  adducens. 

Hoc  eccCy  6  anima,eft,  quod  volumus,quod 
intendimus  ,quod  toto  desiderii  cordis 
noftri  finu  &:  complexu  ambimus  &:  concu- 
pifcimus :  neque  alio,  quam  tali  pacto  specv- 
l  1  iam  nobis oblati  debitum  vfum  & frudum 
confcquemur .  Nam  fpcculationis  huius  m  eo 
confiftit  conditio,non  vttamfenfibihteram- 
pliiis  per  creataru  rerum  fpecies,  aut  parabolas, 
&:£nigmatu  fimulacra,beatam  illam  vifionem, 
fummique  boni  fruitionem ,  vmbraticc  con- 
templemur;  vt  hattcnus  fccimus  :ncque  tamcn 
fic  etiam  vt  cam   vidcamus  ,ficuti  eft,  quod 

viucn- 


SPECVLVM  VISIONIS  BEATIFICjE.      \6$ 

viuentibusadhuc  in  terris  non  datur:  verum,vc 
in  via  ac  vitaadhuc  mortali  peregrinates,  quan- 
tum  fieri  poteft,interna  mentis  acieliceat  in- 
tueri ,  iinceroque  cordis  affe&u  guftare,  extre- 
mifqucquafi  labris  delibare,  quam  fuauis  fic 
Dominus5quamque  bonum,&quam  iucun- 
dum  iit  gaudium  eorum  ,quorum  ficuttetan- 
tium  omniumhabitatioeft  mte  jolerufalem, 
ciuitas  DeiJ 

Rem  magnam,  non  nelcio,  poftulamus :  fed 
tamen,6  Domine,  111  poteftate  tua  cun&a  func 
pofita :  quique  diues  es  in  omnibus  >  ac  nullius 
indiges;  nihilque  tibi  deperit,cunc~tis  elargienti: 
nec  tam  quid  humiles  tui  petitores  mereantur 
attendis,  quam  quid  tuam  deceat  maieftatem 
concedere. 

Neque  id  poftulamus,  6  mifericors  Deus,  vc 
altum  fipiamus ,  neque  ambulemus  in  magnis 
aut  in  mirabilibus  fuper  nos ,  &  nos  fuper  riof- 
ipfos  fubleuantes ,  inaniter  gloriemur,alioive 
contemnamus :  fed  vt  taliterinte  ac  per  tecol- 
luftrati,  viuamus.,  iam  non  nos,  fed tu  in  nobis: 
tantoque  cadeftium  amore  acDESiDERio 
deinceps  flagremus,vt  terrenis  omnibus  defpe- 
cT:is,omnique  vitiorum  cupiditate  per  hanc  gra- 
tiam  refrenata,imo  prorfus  reftinda,tibifoli 
placere  ftudcamus :  &:  cxleftem  in  terra  coiv 
uerfationem  fectemur. 

Anima. 

Sed,  nonne  tu  Domine  nobis  oftendis  viam 
ad  hanc  beatitudinis  vicam ,  tum  quse  in  via 
obtineri  poteft ,  tum  qux  folum  in  patriare- 
peritur,quando  ais:  Hxc  cftvita  ^terna:  ve 

L  3  cogno- 


*      \66      SPECVLVM  VISIONIS  BEATIFICJE. 

M  17  cognofcant  tc  folum  Dcum  verum,  &qnem 
mififti  Iesvm  Christvm  ?  Vita  iiquidem 
gratiae  ,  vitae  gloria?  &:  aftcrnae  principiumeft: 
quia  iuxta  menfuram  gratix ,  erit  &  glorise  re- 
muneratio. 

Desiderivs. 

Rec~te ,  6  anima :  nam  cognitionem  Dei  hic 
per  gratiam,beatitudinem  viaeeflc  didicimus; 
cognitionem  vero  Dei  pergloriam  ,efle  beati-  B 
tudinem  patriae .  Et,quoniam  cognofcere,a£tus 
intcllectus  eft.conftat,vidcre  Deum  eiTe  intelli- 
gere.  iuxta  quod  Sandus  quida  dicitj  Summani 
mercedem  animae  efle,  intueri  Deum  :  adeo  vt 
viiio  iit  tota  merces.  Et  tametfi  in  hac  via  &  vi- 
ta  mortali,  diledio  Dei  perfectior  iit  magifque 
meritoria  cognitione  eiufdem:e6qu6dintelle- 
£tus  in  via  non  fertur  immcdiatc  in  Deu,fed  per 
fpeciem-,  voluntas  aute  fine  vlla fpecie  vel  fimi- 
luudine  in  ie  recepta,fed  immediate  in  eu  refer- 
tunnon  tamen  ldcirco  in  patria  quoque  dile&io 
vel  fruitio  eft  cognitione  perfcctior:  quiaibiin- 
telle&us  immediate  &  abfq;  iimilitudine  fcrtur 
&  terminatur  in  Dcum,pra:fupponitque fruitio 
vifionem,ab  lllaq;  dependet,&:  non  ccontrario. 
Quandoquidem  igitur  clara  Dci  viiio  beati- 
ficaammediataeft  vifiodiuinaccflentiae  ;quado 
nempe  intelleclus  illam  per  ipfammct  videt;  vt 
fcilicct  in  ciufmodi  vifione,eflentiadiuina,&  ld 
fit  quod  vidctur^&quovidetur:  conftat,  tunc 
i.ioan.  adimplctum  lri ,  quoddicit  Apoftolus:  Cum 
5.  apparuerit,fimilcseierimus:  &  videbimuseum 
i.cer.  ficutieft.  EtPaulus:  Vidcbimus  eumfaciead 
Ij'      facicna.  Item:Nunccoguofcocxparte:  tunc 

autem 


5  JECVLVM  VISIONIS  BEATIFICvE.      l6j 

autem  cognofcam,iicut  &:  cognitus  fum.Quia, 
ficut  Deus  nos  cognofcit ,  abfque  vlla  interme- 
dia  fpecie  aut  fimilitudine:  ita  6C  Sancti  eum  vi- 
debunt  ,&meo  eruntipii  iimiles.  Quod  &: 
D.  Petrus  teftatur:  Per  quem  maxima&qpre-  t.fr.t. 
tiofi  nobis  promiffa  donauit:  vt  pcr  hoc  emcia- 
mini  diuinae  confortes  naturas  .  Non  autem 
apparet ,  quomodo  iimus  confortes  diuinse  na- 
turae  5  niii  lpii  immediate  vniamur :  iicut  Chri- 
ftusipie  Patrem  orabat .  RogoPater/vtomnes 
vnum  iint;  iicut  &  nos  vnum  fumus.  Et  quem- 
admodum  ipfe  per  effentiam  videt  fe ;  ita  nos 
quoque  per  eius  eflentiam  ipfum  videamus ,  <$£ 
cognofcamus  eum,  iicut  &nos  ab  eo  cogm- 
ti  fumus. 

A  N  I  M  A. 

Sed  ,Domine  Deus,  quid  agimus  ?  quid  quafi 
csecutientes  palpamus  parietem  in  meridie?  Da 
obfecro,vtvideamus  lumen:  vt,quemadmo- 
dum  intellectus  m  Sanctis  in  celis,ad  videndum 
tuam  immediate  effentiam,  per  fuam  naturam 
non  poteft  aiTurgere  (cqm,tefte  Philofopho,iic 
fe  habeat  intelle&us  nofter  ad  manifefttilima 
naturae,(icut  oculi  noduse  adlumenfolis)  de^ 
beatque  eapropter  peraliquod  donumgratui- 
tum ,  lumen  fcilicet  gloria?  ad  te  clare  viden- 
dum  eleuari  -,  ita  quoque  hic  adhuc  in  terris 
degentibusneceffe  fitilluftrari  intelle&um  tuse 
gratiae  lumine  ,tibique  coniungi :  obfecro ,  nc 
nos  defpicias  in  iftis  neceffitatibus  palpitantes-, 
fed  efto  gratia*  tuac  munificus  elargitor  :  ciimj 
nihil  nobis  altud  iit  incado,  neque  praeter  te 
<|uidpiam  veliraus  fuperterram .  Et  quemad- 

L  4  modum 


168      SPECVLVM  VISIONIS  BEATIFICJE. 

modum  beatitudo  tuaeft,Damine  ,qu.icog- 
nofcis  te  ;  fi  enim  non  cognofceres ,  beatus 
nonefTcs:ita  quxfumus  tuam  nobis  commu- 
niccsgratiarn  &charitatem  ;  vt  in  lumine  tuo 

Gng.  videamus  lumen  .  Et  quemadmodum  (tefte 
Sanfto  tuo)  Deus,dum  feipfo  pcrfruitur.perfe- 
cte  gloriofus  eft  j  ficque  erit  fandis  in  gloria: 
communicatione :  ita concede , nos te  hic  per- 
frui  per  gratiam,  tecumque  vniri :  &  in  te,&;  per 
te ,  te  contemplemur ;  fi  non  vt  voluerimus,  vt 

$*p.  7.  poiTumus  tamcn .  Tu  es  enim  s  v  e  c  v  l  v  m 
hoc  fine  macula,  quod  modo  habemus  pras 
manibus. 

Desideri  vs. 

Sublime  tu  quoque  volas, 6  anima :  vide  ea- 
propter/ie  in  lucem  tanti  fplendoris  impingas, 
Tro.  15  3c  dum  nimis  altiuola  fcrutatrix  es  maiefta- 
tis,  opprimaris  a gloria .  Sed ,  bene  babet,  quod 
tuac  conditionis  mcmor ,  ftatim  ad  tcrram  tux 
pcregrinationis  hofpitium  ,  te  fuauiter  demi- 
fifti .  Itaquc ,  quandoquidem  intellectu  noftro 
non  valemus  comprehendsre  Deum,vt  cog- 
nofcamus  quidfit,  quahque  modo  eftincom- 
prehenfibilis  :  accedamus  ad  eum  ,  attinga- 
mus  cum ,  vniamur  ei;  atque  lta  pergratiam 
eum  hic  cognofcemus,&;  in  futuro  per  gloriam. 
Ncque  hic  quidquam  corporci  nobiseftima- 
ginandum;  in  ifta  tam  fuaui  fponfi  cum  fponsa, 
animx  cum  Deo  commixtione.  Ulud  enim  hic 
i.Cor.  accidit,quod  dicit  Apoftolus :  Quoniamqui 
*■  adharret  Deo,vnus  fpiritus  eft .  Exccifum  pur# 
mentis  in  Deum ,  fiue  Dei  pium  defcenfum  m 
animam,  quibus  poflumus  verbis^exprimimus. 

Ita- 


S  PECVLVM  VISTONIS  BEATIFIC^.      \6$ 

Itaquein  fpiritu  fitiftaconiun&io :  quia  fpiritus 
eft  Deus  ;  &c  concupifcit  decorcm  animae  il- 
lius ,  quam  forte  aduerterit  in  fpiritu  ambu- 
lantem,  &C  curam  carnisnonperficientem  in 
defiderio:  prxfertim,  fifui  amore  flagrantem 
confpcxerit. 

Veni  propterea,dile&a  mea ,  vnica  columba 
mea:  &  cordis  noftri  thalamumadornemus,vc 
ad  nos  cxlefti  illapfu  deicendat ;  &:  vnus  fpiritus 
cum  ipfo  effecli,qu*e  furfum  funt ,  femper  quae- 
ramus&fapiamus:  vtpuripuroiungamur,  &c 
pulchn  pulchro;  eique  perpetuoficcommore- 
mur:  qtiia  bonumeft,  itacum  ipfo&  inipfo 
efle  &  numquam  inde  feparari.  Quo  enim  a  te 
Domine  ibimus  ?  Nam  verba  dc  dona  bona 
seternsevksehabes. 

Anima. 

Iucundifiima  quidem  ha?c  vniuerfa  ,  mi  fra- 
ter ,  &c  dele&abilia  vehementer :  fed ,  quanam 
via  moliemur  acceffum  hunc  6c  afcenfum , 
quem  tantopere  commendafti,  &:  vnicum  effe 
docuifti  ,vt  Deum  hicpergratiam ,  &  incadis 
per  gloriam  intueamurjvt  nimirum  acceffione 
iftudfiat,  iuxtaProphetxconfilium,  Accedite 
&illuminamini :  quonampac1:o,inquam,idat- 
tentabimus?  cmam  in  partem  tendemus;  ad  lu- 
cemne,  vel  ad  caliginem  ?  nam  vtramque  per- 
hibetur  inhabitare.  Siadlucenr.lucem  (inquit  r.r*7p. 
Apoftolus )  inhabitat  inacceflibilem :  quinam  6- 
igitur  accedemus  ad  eam  ?  Sin  ad  caligincm; 

3uonam  modo  eum  inueniemus.?im6,quomo- 
o  non  enormiter  offendemus ,  fi  in  tenebris 
ambulaucnrnus  ?  Ediffere  quasfo  hanc  nobis 

L  f  ambi- 


I70      SPECVLVM  VISIONIS  BEATIFICjE. 

ambiguitatem :  &diuide,  ii  quo  modo  potes, 
lucematenebris:vtdifcuffa  hac  quoquemen- 
tisnoftra?  caliginc,  lucifer  in  cordibus  noftris 
oriaturj&tiatlux. 

Desiderivs. 

Vtrumque  effe  veriffimum  ,  inficiari  non  C 
i.Tim.  poffum^quiateftatur  Apoftolus,  Deumlucem 
*.  inhabitare  inacceffibilem:&:  Pfalmifta  fimihter 
rf96t  dicit:Nubes&caligoincircuitueius:&  Moy- 
ExQ.19  fes  acceffitadcaliginem,inquaeratDeus.  Sed 
Dionj.  refpondetnobisadhaecquidam  Sanchis,  valde 
diuino  lumine  colluftratus;  taliterque  hanc  nu- 
bem  difcutit ,  ac  vtrumque  conciliat :  Omnis, 
inquit,  caligo  eftanacceilibile  lumen .  Eft  ergo 
idem,quod  hic  lumcnabi  caligo.Sed  caligo  eft, 
inquantum  non  vidctur;  lumen  vero ,  inquan- 
tum  videtur.Sique  confideremus  3  duobus  mo- 
disaliquideffeinuiiibile  ;  faciluisifta  dubijtui 
obfcuritasdiffipabitur.Vnonamque  modo  res 
inuiiibilis eft,propter  fe ;  vt funt  opaca :  alio  au- 
tem  modo  propterrei  ipiiusexcellentem  fplen- 
doreVicut  fol  nec  ab  oculo  no&uar.nec  quidem 
a  noftro ,  poteft  videii .  Lux  ltaque  Dei  nobis 
inacceffibiiiscft  atque  inuiiibilis;  partimpro- 
pter  exceffii  fulgoris,  partim  vero  propter  ocu- 
lorum  noftrorum  internorum  hebetudmem, 
tamquam  no&uarum .  Itaque,  ipfe  iibimet  lux 
eft,nobis  autem  caligo  &  tenebra? :  ipii,iicut  te- 
ncbra:  eius,  ita  &lnmen  eius:  quia  vnum& 
idem  eft;iiobis  vero  duo apparent :  quia  in  lpfb 
lumen  immenfum  effe  conipicimns ,  &  in  no- 
bis  denfun  caliginem ,  a  tanto  fplendore  rcper- 
cuflam  &  acccflii  prohibitam. 

Qoo. 


SPECVLVM  VISIONIS  BEATIFIC^.        171 

Qupcirca,  quamdiu,  quod  de  Deo  dicimus, 
etiam  intelligimus  &  vtcumque  comprchen- 
dimus;inlucequadamverramur:Deus  autem  pp7# 
pofuit  tcncbras  latibulum  fuum  :  atque  ideo 
ignorantiae  noftra?  lucem  intrare  neceffe  eft, 
donec  diuini  iplendoris  caligine  occsecati ,  cum 
Propbeta  clamemus :  Cormeum  &caro  mea  p/-7*« 
defeceruntin  Deum  meum.  Vnde  Plato,  diui- 
nusquibufdam  philofophus,propter  eximiam 
eiufmodi  rcrum  altiorum  indaginem ,  appella- 
tus ;  cognitionem  veritatis  fummum  homini- 
bus  bonum  effe  affirmat  :  qux  ciim  perfe&e 
contingere  in  hac  vita  nequeat ,  fic ,  vt  difficile 
putet,  viuentcm  alicjuem  vere  poffe  beatum 
dici :  magnam  tamen effe  fpem,  vt  eam  cogni- 
tione  affequamur  vita  fun&i,  liberi  iam  corpo- 
ris  vinculis,&  lmpedimento  ad  res  mente  com- 
prehendendas  maximo .  Ciim  ergo  vka  difcef- 
ferimus,fimoddpurgatiexeamus,tuncVERVM 
ipfum3&  id  quoa  vere  eft ,  Deum  videlicet,  in- 
tuentes,  fruemur  re  nobis  tantopere  concupita. 
SedjVbinam  es,anima  mea  ?  quid  agis  ?  quid 
ad  liax  maudita  refpondes  ?  An  licut  qui  ex  re- 
fplendentis  lumine  folis  in  domum  repente  re- 
grediens  caecutit&:  intenebrisverfariiibivide- 
tur^ita tibi a tam micanti  specvlatarvm 
r  e  r v  m  fulgore  in  temetipfam  reuerfac,  cali- 
gooboritur,acieoculorum  perftricta,  maiorif- 
quelucis  offenfione  hebetata  ?  An  vero ,  dum 
ifta  qua?  fupra  te  funt,te  lurfum  abripiunt;  &:  vi- 
ciffim,qux  mxta  vehnfra  te  funt ,  deorfum  tra- 
hunt;  inter  vuumque  quail  fufpenfa  harrens,an 
in  corpore,anextra  corpus  tibi  eueniant  ;nefcis.? 
Exurge, exurge,mirabilis  contemplatrix ,  &: 

in 


1«. 


I72,      SPECVLVM  VISIONIS  BEATIFIC^E. 

in  pedes  te  erige.  An  modum  inquiris?  Danielis  D 
prophetas  deliquium  &c  erectitmem  tibi  ob 
oculospone3certo  boni  fucceiTus  folatio,  atque 
adeo  argumcnto ;  ciim  vehemens  deside- 
Rivm  vtrique  hanc  animi  viriumque  defe- 
clionem  procurarit.Sic  ipfc  de  fe  fidenter  tefta- 
&*».  tur  &  candide:  Vidi  ego  Danicl  folus  viiionem. 
PorrOjViri  qui  erant  mecum,non  viderunt ;  fed 
terrornimiusirruitfupereos5&fugerutin  abf-  £ 
conditum.Ego  aute  reli&us  iolus  vidi  viiionem 
grandem  hanc:  &:  non  remaniit  m  me  formu- 
do :  fed  &:  fpecics  mea  lmmutata  cft  in  me ,  &: 
emarcuijiiec  habui  quidquam  virium.  Et  audi- 
ui  vocem  fermonum  eius ;  &:  audiens,  iacebam  p 
confternatus  fuper  faciem  meam  5  &:  vultusQ 
meus  hacrcbat terra:.Et  eccc :  manus tetigit  mc«, 
&:  erexit  me  fupcr  genua  mea,  &:  fuper  arti- 
culos  manuum  mearum .  Etdixit  ad  me ;  Da- 
nieljV irdesideriorvm,  intellige ver- 
ba,  quxego  loquoradte;  &:ftaingradutuo: 
nuncenimfum  miffusadte.  Cumque  dixiiTet 
mihi  fermonem  lftum,  ftetitremens .  Etait  ad 
me:  Noli  metuere  Danicl :  quia  ex  die  phmo, 
quo  pofiiifti  cortuum  ad  intelligendvm, 
vt  te  affiigeres  in  confpectu  Dcitui  jexaudita 
funtverba  tua,&  ego  veni  proptcr  fermones 
tuos.  Noli  timere,  vir  desi  deriorvm; 
pax  tibi.  Confortare;&  efto  robuftus.  Cumque 
loqueretur  mecum ,  conualui,&  dixi :  Loquere 
Domine  mi ; quia  coNFORTAsnme.  Ita 
tu  quoque^o  anima  mca,  confortarc.,&  efto  ro- 
bufta  :  &  audi  loquentem  in  te  Dominum 
tuum ,  c;ui  te  dcbilcm  &  pufillariimem  reftau- 
cabic  confolidabkque. 

Aki- 


SPECVLVM    VISIONIS  BEATIFIC&.      17} 

A  N  I  M  A. 

Sicnomcn  Domini  benedidurn  in  fecula; 
qui  facic  mirabilia  folus :  &:  benedi&um  no- 
menmaieftatis  eius  m aecernum  ;quia  replecur 
maieftace  eius  omniscerra. 

Desiderivs.  • 

Fiac,  fiat :  nam  vere  benediclus  Dcminus 
Deus  Ifrael:  &:laudabilis,&:  glonofus  in  ficula. 
Acnunc,6anima,quandoquidem  (vt  iam 
ance  plus  femel  audiuimus)  adhuc  ifta  molc 
corporis  grauaci ,  ad  fuperna  specvlanda, 
quancumuismcamur,fubuolare  non  poflumus, 
vc  ibi  specvlvm  sine  macvla  ,  Dei  maie-  Sap.  7. 
ftacis,  qui  eft  candor  lucis  secerna^,  &:  imago 
bonicacis  illius,concemplemur;ad  fpecuhcam 
illuftris    ac  incomprehenfibilis  fpecimen  ac 
fpeculum  humiles  reuercamur.propriarque  in- 
firmicaci  condefcendences ,  vnum  peralcerum, 
vc  homini  dacum  eft,  confideremus .  Admire- 
mur ,  obftupefcamus ,  ac  vencremur  figuram; 
arque  ex  ea  rem  ipfam  repraefencacam  maiori 
quoque  honorc  &amore  profequamur ,  cam- 
ecfi  adhuc  anobis  remotam. 
H     Modum  huiufmodi  sPECVLATioNisnofTe 
deiideras  ?  Audi ,  quid  de  cemplo  Salomonis, 
acqueadmiranda  diuinse  praefentise  maieftace, 
Scnpcura  commemorec  ;  Fa&um  eft  ,  ciim  j.r^. 
exiftenc  facerdoces  de  fan&uario ,  nebula  im- 8- 
pleuic  domum  Domini:  &  non  poceranc facer- 
docesftare  &miniftrare  propcernebuiam.Sed 
barc,quadb,quxnebula?  quaeve  canca  caligo? 
Nonalia,quamillaquam  iupra  meminimus: 

lucis 


174      SPECVLVM  VISIONTS  BEATIFICJE. 

lucis  videlicet ,  modum  omncm  humanurtl 
t  ?art  excedentis  .  Audi  Scripturam':  lmpleuerat 
5.  enim  gloriaDomini  ,domum  Domini.  Atque 
vt  idem  admirabile  fa&um  defcnbitur:  Cu&is 
pariter  &  tubis,  &:  voce;&:  cymbalis,  &:  organis, 
&:  diuerii  generis  muiicorum  concinentibus>&: 
vocem«in  fublime  tollentibus  ;  longe  fonitus 
audiebatur :  lta ,  vt,ciim  Dominum  laudare 
coepiffent,  &  dicere;  Confitemini  Domino, 
quoniam  bonus,quoniam  inseternum  miferi- 
cordia  eius  ;  impleretur  domus  Dei  nube ,  ne 
poflent  facerdotcs  ftare  &miniftrare,propter 
caliginem.  Compleuerat  enim  gloria  Domini, 
domum  Domini .  Videfne ,  6  Anima ,  (peci- 
men  non  obfcurum  cadeftis  glorise  rn  terra 
refplendefcentis? 

Ani  ma. 

p .  g  Quatn  dilecta  tabernacula  tua,Dominc  vir- 
'  tutum  J  Concupifcit&  deficitfpiritusmeusin 
atria  Domini .  Non  folum  etenim  mihi ,  dum 
hax  audio,  videre  videor  Rcgem  Salomonem 
in  omni  gloria  fua ,  atque  in  inenarrabili fapien-  I 
tia,varietate,ordine,fplendore,  atque  omnium 
rerum  opulentia,  obquorumomniumexcel- 

5.  r^.  lcntiam  Regina  Saba  non  habuit  vltra  fpiri- 
tum ,  vt  exclamaret  5  Beati  viri  tui,&  beati  fcrui 
tuihi,  qui  ftant  coram  te  fcmper ,  &audiunt 
fapicntiam  tuam :  verumetiam  mihi  fpecimen 
aliquod  atqueexemplarintueri  fum  vifa,admi- 
randi  lllius  ingrefTus  m  paradifum  Dei ,  de  quo  tr 
ipfemet  Domine  fidelibus  feruis  tuis  dixifti: 

w*tth.  Euge  fernc bone &: fidclis ,  intrauigav- 

Z5%      p  1  vm  Dominitui. 

Qucm- 


SPECVLVM  VISIOKIS  BEATIFIC^.       17? 

Quemadmodil  cnim  cunctis  paritcr citharis, 
organis ,  vocibus ,  tubis  &:  cy mbalis,  omnifque 
generis  muiicorum  concinentibus,vocemque 
m  fublime  tolletibus^infuperetiam  gloria  Do- 
mini  adimplcbat  domum  Domin^adeo.vt  ple- 
na  eflfent  omniamaieftate,melodia,fuauitatc 
&iubilo;itaquoqueimaginor,(quamdiu  spe- 
c  v  l  i  s  vtendum  eft  nobis)  intrare  in  gaudium, 
effe  repleri  gaudio,interiiis  &:  exteriiis:  iicut  qui 
intrant  lneiufmoditemplum,  plenummelo- 
dia,plcnum  ornatu  ,thymiamatefragrans,thu- 
reodorifero  plenum,  omnique  repletum  de- 
core  &:  gratia;  neceffe  eft,introcuntes  Sc  intrare 
in  medium  illorum  omnium ,  Sc  illa  iimiliter 
vniuerfa  intrare  in  ipfos,qua  datur  via :  quxque 
nimirum  perorganumfuum  :  dulcem  fonum 
per  aures :  per  oculos amoenum  adfpe&um lbi 
videndorum  :odorem  gratiffimum  pernares: 
perosveroomnefque  corporis  meatus  &:  po- 
ros,dele&abiles  aromatum  fpecies;&:  quidquid 
vllo  hominis  fenfu  a^que  intellectu  iucundum 
&:gratum  percipi  poteft. 

Tunc  enim  mxta  Gregohum ,  ad  Domini 
fuigaudiumperfedeintromittitur;  quandoin 
arternam  illam  patriam  affumtus.,  atque  Ahge- 
lorum  ccetibusadmixtus,ticinteritis  gaudetde 
munere,vt  non  iit  quod  extcriiis  dolcat  iam  de 
corruptione  .  Qindenim,  inquit  Hieronymus, 
maius  poteft  dari  fideli  feruo ,  quam  effe  cum 
Domino;&:videregaudium  ipfiusf  Dominus 
namque,  iuxta  Chryfoftomum ,  perhocver- 
bum  (  gaudij  nempe)  omnem  beatitudincm 
oftendit.Hocenim,ait  Auguftinus^eritplenum 
gaudmm noftrum^quo amplius non eft:  Frvi 

Deo3 


\JG      SPECTLVM    VISIONIS  BEATIFICJE. 

Deo,  Trinitate;  ad  cuius  imaginem 
fa&ifumus.  Hxc,  inquam3ornniainpr2efenti 
s  p  £  c  v  l  o  mihi  vifa  fum  contemplari. 

Desiderivs. 

Quantum  cquidem  cxiftimare  pofTum,6  ani- 
ma ,  tale  quid  m  arterna  Beatorum  gloria  liceac 
fpeculari;ficque  fidelesanimas  in  gaudium  Do- 
mini  fuiintrarc,vtomnia  quoquequaecadcftis 
funt  beatitudinis  &;  glorise  intrent  in  ipfas,  &c  lit 
Deusomniainomntbus.  Sed,quis  ita  fapiens 
vt  intelligat  ha?c.?  Exiftimabam  equidem,  vc 
p/.7i.  cognofcerem  hoc  :  verumtamen  labor  eft ante 
merdonec  intrem  in  fan&uarium  Deij  &  intel- 
ligam  in  nouiflimiseorum:  qua?  beato  fine  la- 
boremomnem  ,exilium,  peregrinationem,&: 
lugendam  hanc  affli&ionem  incolatus  iftius 
concludent:  poftquadartajluchis  noneritam- 

Elius3nec  vllus  dolor;fcd  gaudium  fine  triftitia, 
onum  citra  mali  mixturam  ,  regnum  paca- 
tum,  fccurum,  &:  seternunr,  felicitas  citra  vllam 
miferiam  ;  vita  beata ,  mortis  &  ludlus  expersj 
perpetuacum  fanclis  angelis  choroque  carlefti 
iubilatio,abfque  vllo  moerore:  intrabunt  Sandti 
in  gaudium,ingloriam,iniubilum  ,  in  bonum 
incomparabile&fummum;  &  ipfi  pleni hifce 
vniueriis,  funt  ita  fine  fine  manfuri. 

Anima, 

O  miFrater,  vitsequc  huius  fideliflime  co- 
mes ,  &  ad  beatam  illam  vitam  coniundiflimc 
confpirator,ac  desiderator/  Cor  meum 
&  caro  mea  exultauerunt  in  Dcum  viuum. 
Et  quandoquidcm  vnanimi  confenfu  ac  ftudio 

in 


SPECVLVM  VlSIONlS  B£ATIFTC£.      \JJ 

inhuncfcopumcollimamus:  abfit  proculea- 
propter  ,  abiit  inquam ,  fratris  illius  maions  in-  £«<•.  r  5 
grata  &:  obftmata  contcmtio ,  nolentifque  in 
domumpaternamiubiloplenam  intrare  fafti- 
dium  :  fed  potnis  feftinemusingrednnfinftaf/^r.4 
illam  ciuitatem,inillam  requiem.  Nihilque  lit, 
quod  nosvllo  modoab  hocconaminercmo'- 
rctur:noncaro.nonmundus,nequeipfeiuratus 
hoftis  falutis  noftra?  diabolus :  fed  ,  conftanter, 
cum  magna  fiducia ,  fpe  plenfac  charitate  fer- 
uentes ,  nec  a  dextris  nec  a  finiftris  declinances, 
regia  crucis  via,  Deo  duce,  procedamus  de  vir- 
tute  in virtutem; donec  videamvs  Devm 
deorvm  in  Sionj  hoc  enim  deside- 

HlVM  NOSTRVM. 


M 


CON 


I7o 

CONCLVSIO, 

cu>m  ^^DevMj^B.Mariam 
Virginem;c^^Angelvm 

TVTELAREM  Jlloqmo. 

1 V  i  d  dicam  tibi,  Domine  Deus, 
confummatoiamtandem  specv- 
l  o  r  vm  opufculo?  Gratias  tibi  qui- 
dcm  ingentes  ago,  quodqualequale 
eftillud,  atetotum  profe&um  iit :  at  ego  ,ve 
quod  res  eft  confitear  ,  multum  in  memetipfo 
confundor  ;quod  tam  parum  ,pro  meo  pnmo 
propoiito  ,  iim  affecutus  quod  mtendebam. 
Neque tamenid tam quoad  specvlatio- 
nem,   Sc  fcnptum  quod  tibi , vt  par  eft,ac- 
ceptum  fero  ■•>  quam  quoad  executionem  dc 
praxim, quse  meliorem  meam  operam re- 
quirebant.  Animusfiquidcm  erat(vtnofti  Do- 
mine  ,  quia  te  illum  mihi  indidiffe  confido)  ita 
specvlorvm  iftorum  naturam  ,  artificium, 
vanetatem.,  atque  vfum,mihi  potiiis  quam  aliis 
adumbrare-,  vtillorum  per  ordinem  contcm- 
platione,  iic  me  iuxta eorumdem  coniilium  &c 
auxilium  ,  interiiis  extenufque  compararem, 
quatenus  nihil  in  me  mancrct,  quod  vel  diuino 
tuo  confpeftui  difpliccret,  vel  quemquam  pro- 
ximorum  oftendcret:  iuxta  falutare  illudApo- 
t.cor.  ftoli  monitum  &  excmplum  :  Prouidemus 
*•       cnim  bona,  non  foliim  coram  Deo ,  ied  etiam 
coram  hominibus.  Hoc  mquam  propoiitum: 
fed ,  qui  praxis  refpondeat ,  tu  fcis  Domine  , 

m 


ALXOQVIVM   ADDEVM.  I75 

in  cuius  confpe&u  vniuerfa  funt  poiita . 

Quid  igitur  dicam  ,  aut  quid  refpondebo 
tibi,  di&uro  mihi :  De ore  tuo  te mdico  ,ferue  tue.xf 
nequam .  Sanguis  tuus  fuper  caput  tuum:  os  iReg.% 
enim  tuum  locutum  eft  aduerfumte  :  dixifti, 
&nonfecifti.  Qin  ergoaliumdoces,teipfum  Rom.t 
non  doces  ?  O  Domine ,  totum  verum  eft  j  &: 
culpam  agnofco.  Quiaquemadmodum  con-Pr<wtf 
funditurfur,quando  deprehenditur:  fic  con- 
fufusfum  ego,inerrore  meo  tam  euidenti  de- 
prehenfus.  Namdumperiingula  specvla 
decurrendo,tandem  viius  fumaliquatenusnu- 
bespenetrare  8c  cadum,  viiionemque  beatifi- 
camdiuini  tui  vultus  alonge  vel  attingere  vel 
faltem  (alutare  (  quantum  nempe  aecutienti 
licuit  hallucinando  palpare,  atque  aggrauatis 
auribus  haurire,atque  muto  balbutiente  lingua 
proferre)  ecce  ,  vix  bene  primum  &:  imum  hu- 
ius  specvlationis  fcala:  gradum ,  mci 
ipiius inquam cognitionem,  practic^  vi- 
tx  veftigiis  premere  ccepi. 

Coniideraui  quidem  omnia  specyl  A:fed 
eheu  !  poftquam  vidiin  eisvukum  natiuitatis 
me^e,(vita:nimirum  mear,quam  ab  ortu  natahs 
mei  in  hunc  vfque  diem  deduxi )  tam  fcedum, 
tamdeformem,tamdiftortufn,atqueafuopro- 
totypo  vultus  tui  degenerantem ;  erubui  qui- 
dem,fateor,in  memeupfo  vehementer ,  mihi- 
que  ipfe  difplicui,&:  dolui  non  parum-,nam  hoc 
totum  tuum  fuit:  fed,quoad  mcj  ftatim  nbij,  &C 
(heu  miferum  me!  Joblitus fum,  qualis fuerim. 
Nolotamen,6  Domine  ,animum  defponderc* 
fed  m  infinita  tua  bomtate  fpem  collocare. 

Scio.quid faciam:ii modo coniiiium  mcum 

M    z  tua 


l8o  ALLOQVIVM  AD    DEVM. 

tua  gratia,  quafi  manu  opitulante ,  comitari  aC 
dingere  non  graueris :  quod  ce  fticturum  confi- 
do,cum  omne  bonum  a  te  fumat  originejm;  &: 
nolis  mortem  peccatons ,  fed  magis  vt  conuer- " 
tatur  &  viuat.  In  pnmis,hoc  faciam ,  6  clemen- 
Gen.io  tilfime  Domine  •,  meminero  me    de- 

PREHENSVM:&  inter  tOtSPECVLORVM 

(meliorum  potiiTimejclaritatem,  me  adhuc  in 
denfa  mearum  infirmitatum  caligine  manfifle 
palpantem.  Eapropter,  humiliterveniam  de- 
prccabor ,  quod  in  terram  proftratus  facio ;  at- 
que  tali  pncto,fpem,animum  ,  atque  adeo  rem 
ipfam  ncgle&am  fum  refumturus .  Idquehac 
lege & mente :  vt, auod primaria  specvlo- 
r  v  m  fabrica  ac  difpofitione  me  fa&urum 
fperaram  ,illud  faltem  fecundaria  eorumdem 
reuiiione  refarciam  .  Et ,  fi  fperatanon  venit 
ipiimet  au&ori  inter  fcnbendum  vtilitas ;  ei  fal- 
tem,communiscuiuisle&ohjinter  legendum 
proueniat. 

Quocirca,piiflimeDomine,  fcrutator  cor- 
dium  &  informator,ne  deneges  hanc  feruo  tuo 
mifericordiam ;  ln  qua  fola  ipcs  omnis  mihi  eft 
reliqua  :  vt  specvla  ifta  frequentiiis  per- 
trattando,  &  defectuspropriosvideam,  viibs 
agnoicam ,  &agnitosincefiantercorrigere{tu- 
deam:vtcordemundato  ,  &  purificata  mentis 
inteliigentia ,  ad  tua:  voluntatis  cognitionem 
magis  magifqueilluminer ;  atqueadeamdem 
opere  adimplendam ,  quam  promptiflime  ma- 
nus  &pedes  expediam.  Cum  autemnihildc 
meipfo ,  meifque  viribus  ac  conatibus ,  poflim 
prseiumere  (  nam  prxtei  bonam  voluntatem, 
quae  a  te  quoque  vcnit ;  nihil  in  me  niii  dcfe- 

ctum 


AZLOQVJIVM    AD    DEVM.  l8l 

ftum  inuenio )  in  multiplicituagratia,  acim- 
mensa  bonitate,fblatium  meum  omne  rcquie- 
fcic  .  Tu namque  mihi hoc  desiderivm 
tibi  placendi  ac  feruiendi  tnbuifti ,  a  te  quoque 
virtus  perficiendi  debet  procedere.  Teftts.nam- 
que  es  Domine  confcientise  mese  ;  quod  per 
mille tormenta ,  ipfumque  adco  pro te  mortis 
fupplicium,fincero  videndi  te  aliquando  in  glo- 
ria  d  e  s  i  d  e  rio  >  meque ad beattficam  illam 
&: peroptatam  vifionem  praeparandt  ftudio ,  de 
s  p  e  c  v  l  i  s  ifta  concipere  cogitanm  ;  ficut 
fpofa  fe  ornat  viro  fuo:  fed,6  torporem  meum, 
&:  inolitam  deorfum  trahcntem ,  &  terrena  fa- 
cilius  quam  cxleftia  meditantem  ,  confuetu- 
dinem,in  alteram  mihi  quafi  naturam  verfam; 
ciim  propria  plus  fitis  faceffat  negotij ! 

Quapropter ,  6  Domine  Deus ,  Creator  ac 
Redemtor  meus^qui  nihil  odtfti  eorum  quae  fe- 
cifti,quique  foio  nutu  reftauras  vniuerfa ;  fufci- 
pepiumclientistuivotum,  quod  nonnifituae 
glorise,fuaeque  falutis  augmento  concepit  :  qui- 
que  dedifti  velle  ,  da  quoque  &:  perficere :  vt  in 
oculistuis  inueniam  gratiam  in  terris ,  &atua 
gloria  non  excludar  in  cadis . 

AD  BEATAM  MARIAM. 

AD  te  quoquc ,  cum  quanta  poffum  hu- 
militate  ac  deuotione,mc  conuerto,o  fan- 
cliflima  Dei  genitrix3virgo  MARiAlEgo  fiqui- 
dem  indignus  fum  quem  clementiflimts  tuae 
pietatis  oculis  refpicias :  fed  neceffitates  meas 
multx  &:  magn<g  me  compellut  aliunde  &  fons 
opemimplorarei  ciim  domi,  &:  a  memetipfa 

M  3  iim 


l8l     ALLOCVVIVM    AD    B.  MARIAM, 

flm  omnis  inopsauxilij,  &  confilijexpers :  imo* 
cdm  ego  fim  mihimetipfi  grauis*  Et ,  quo  me> 
poft  Deum,omnisboni  audorem&  datorcm, 
pro  patrocinio  conuertam  confultiiis;  auarn  ad 
te  matrem  gratiae,matremmifericordia%  ple- 
nam  omni  folatio  ac  dulcedme  \  qua?  apud  Do- 
minum meum  Iesvm  Christvm,  Ver- 
bumexteincarnatum,  verbum  habes  indul- 
gentiae  ac  prarrogatiuae  fingularis  pleniffimum? 
Tu  itaque,6  clemens,  6  pia,6  dulcis  virgo  M  a- 
ri  a  !  fuccurre  nuncmihi  mifero&defolato; 
vt  non  confundar,  ciim  perfpexero  in  omnibus 
mandatis  Dei,neque  reprober  a  filiis  eius. 

Compofui,fateor,mihiqueipfi  prsefixi  d  v  o- 
decim  specvl  A,quorum  adfpectu  &:  ma- 
culas  mentis  cognofcerem ,  &c  lllis  deteriis  niti- 
dior  coram  Domino  meo  Rege  vniuerforum, 
vero  Salomone ,  filio  tuo ,  apparerem  j  talique 
modo  in  ipfius  Regni  confortium  introirem: 
&,  ecce.  x  que  deformis,imperrectus,&:  abomi- 
nabilis  maneo.  Videor  mihiquidemfubinde 
def  ectus  meos  videre ,  pradertim  dum  specv- 

LVM    PROPRI^E    VILITATIS  ,   &  EXEMPLARE 

Sanctorv  m  intueonfed  non  folum  non  ema- 
culo  corrigove;  verumetiam  credo,quampluri- 
mas  animi  maculas  me  etiam  examirfatifli- 
inum  fugere,neque  vmquam  in  propnum 
confpedtum  venire.  Illud  autem  fic  fe  maxima 
veri  fimilitudine  habere ,  hoc  mihi  argumento 
pcrfuadeo.quod  ego  quoque(&  malequidem) 
in  aliis  aliquando  tamquam  errata  qusedam 
confidero,  quaeipfimet  nonfolum  nonagno- 
fcunt,  fedfquantum  fuomet  indicio  fe  ipfi  pro- 
duntjfibi  optime  llla  fecifle  veldixifle  viden- 

turj 


ALLOO^VIVM    ADB.MARIAM.      l8$ 

tur  jquodcgoquoquc  ,  fateor ,  ita  interpretari 
deberem,  etianifi  forte  forentilla  nonfoldm 
coram  Deo/edetiam  coram  peritis,  reprchen- 
fioni  obnoxia .  Ita  vice  versa,  non  dubito,quin 
alij  quoque  in  me  multa  vere  improbanda  ani- 
maduertant ;  in  quibus  equidem  non  folum 
nihii  culpsc  lneife  exiftimo9verumetiam  in  quU 
bus  mihi  belle  rem  geflifle  perfuadco .  Ita  eccc, 
specvlvm  complacenti£  omnem 
iudicijboni  ordinem  in  nobis  inuertit:  quod 
vtinam  non  finguhs  momentis  ,  iinguhs  fai- 
tem  rebus  agendis  ,  &:  obeundis  munenbus, 
vfuveniat. 

Hancigitur,  oDomina  mea  ,  faneh.  Ma- 
ria,  mihi  ab vnigenito  tuo  Iesv  Chri- 
sto,  omnis  gratiae  fonte,  gratiam  impetra; 
(quid  enim  negabit  tibif)  vt  illo  oculorum  acu- 
mine,  quo  in  aliorum  morestam  cernoacu- 
tum,  proprios  defectus  expendam ,  dcprehen- 
fos  agnofca,&:  agnitos  oderim  :  vt,  quod  in  me, 
propter  Domini  mei  amorem,odi ;  eadem  Det 
gratia  adiuuante  fideliter  corrigam.Haec  autem 
tria  specvlorvm  iftorum  adminiculo 
confequi,tua  interceflione,defiderem:  vt  in  pri- 
mis  falutisfimpropriarftudiofus  amator&ob- 
fcruator:  tum  vt  in  proximi  quoque  (alutem  af- 
fidua  flagrem  chantate :  poftremo  vero  ( quod 
tamcncaputeft )  vt  Dominum  Deum  in  con- 
fpe£tu  meo  habeamfemper ,  eiqueveriidile- 
dione  adhasream :  vt  hic  ipfi  coniunclus  per 
gratiam,  in  cadis  eidem  aliquando  inha^tefcam 
per  gloriam:te  vero,  6  Domina  mea  Maria, 
pro  tali  tantoque  obfequio  &:  beneficio ,  digna 
ftmper  reuerear  veneratione. 

M  4  AD 


184        ALLOQ^AD    ANGEtVM   TVTEL. 

AD  ANGELVM    TVTELAREM 

TVque  beate  fpiritus ,  Angele ,  mihi  diuina 
difpefatione  ac  benigmtate  cuftos  deputa- 
te;  hac  m  cura  ac  foliicitudine  mca,  mihi  quaefo 
fpecialitcr  auxiliari  digneris.Scio,atq.confiteor; 
ingrati  tudo  erga  ce  mea,non  hanc  quam  modo 
depofco,meretur  gratiam :  verumtamen,quid 
nccelTitas  in  qua  conftitutus fum  poftulet ,  po- 
tiiis  quaf fo  confrdera ,  quam  quid  mea  indigni- 
tasmereatur.Etquidem,teconfule,duce,atque 
adiutore,  fperoinpofteri«.mmeliora  me  fecta- 
turum^daturumqueoperam,  vt  conatusmeus 
melius  tuae  cur*  refpondeat. 

Oro  igitur  te  per  illum,quem  habetis  onmes 
angelici  fpiritus,ciuefque  carlici,  erga  genus  no- 
ftrum,aftect,um , ardentemque  chancatem ;  vt 
hoc  mihi  carlefte  donum  ce  fatagente  donetur, 
quatenus hifce  s  pecvlis,  iic  a  mc  digeftis 
inordinem,ipfemet  talitervti  queam,vtvitiis 
&c  defeetibus  prophis  detcelis  ac  depreheniis, 
non ceflem,  donec  exterminentur .  Vt tc  lnfti- 

py  I7<  gante,adiuuante,&cmecum  contra  nocenccs 
&aduerfantes  mihi  depugnante ,  dicam :  Per- 
fcquar  inimicos  mcos,&  comprehendam  illos: 
&non  conuercar,  donec  deficiant.  Confnn- 
gam  lllos,  nec  potcrunt  ftare-,  cadcnt  fubtus 

Uf.io.  pedes meos .  Vt mftar  Iofue ,  quinque  fenfibus 
meis  (ceu  quinque  regibus ,  vitiorum  cun&o- 
rum  excrcitus  du&onbus  )  fubftratis,  trium- 

jpoc.i  phemivincentiquedeturmannaabfconditum, 
&c  nomen  nouum :  quod  nemo  fcit,  niii  qui  ac- 
cipit:  vt  specvlatores  fatti glorise Dei, 
tecum  in  arternum  colla:temur.  Amen. 

INDEX 


INDEX    RERVM. 

ACcedendum  ad  Deum  ,  vt  iUuminemur. 
fol.  $S.&  fiq.  97.100.1  50.168.169. 
tsfcco  vetuiafibiin  fpecuio  arridens  &  confabulans.  17 
uidh&rcndum  Dee,  vt  vnus  cum  eo  fpiritus  cfiiciaris. 

1 3.97.  109.168 
Adolefcentum  vecordia^fe  confilio  jpeculi  refingentium 
infemmas.  9.10.52.65 

Adolefcentum  quorumdam  vefanus  erga  mulieres  amor* 

15-17-&fel- 
Adulans  &fimulatalibertas.  6z 

tsfduiatorum  pernicies.  5  9.6  o.  &feqq. 

is£mgmaticum  fpeculum.  I 4  y&feqq. 

ts4mam  fuperbtentis  ruina.  47 

zsimphora  contrita,  humiiitatu  figura.  79. 

Angeiorum  Utitia^inpeccatoris  couerfione.  151  .efrfeqq. 
Ange!usiantm<£  defiderantis  patronus,  &  ad  Chnflum 

paranymphus.  16; 

Anim*  defoiattt  &peccatricis  vaftitas,&  miferanda. 

conditio.  84 

Anim&qu<zrentisDeum  desiderivm.  1.6^.^9. 

90.97.99.  Idem  fere  in  finguloru  capitum  exordio. 
jinimA  qu<s.rentis  Deum,deiiquium.  69.97.  &  feq. 
Antiochtfuperbi  depreffio  &  clades.  47 

Antonius  Pauli confideratione profecit.  138 

Architnedes  jpecuio  naues  hoftium  incendit.  30 

jirdentta  virtutum  fpecula.  3  8. 39 

Auditores  &  nonfaclores  verbi,  S  pe  cvlatores 

maii.  3.76 

B 

rBafi!ifci  conditio,  vifu  necantU.  3  3 .  &feq. 

$eatuudo>  0-  beattfica  vifiojn  qtso  confiftat.  i66.&feq. 

l75 

M   5  S.Ber- 


IKDEX    RERVM. 

S.  Tcrnardinus  adhucpuer ,  de  mulierum  perknlis  mo~ 

nitus.  3  5 

S.  Bernardo  arbores  magiftri  fuere.  103 

c 

C&ci  loti  videntifque  fiquendum  exCmplum.  87 

Carbunculusjapis ,morbus3&  vitts exitium.  30.  &  fiq. 

Cautela  aduerfus  laudem  propnam.  5  o.  5  8 . 6  4 

Chamdeontts  & poljpi  fiaudes.  24.  &  feq. 

Cha ritas  timorem  expellit.  *  54-&fiq» 

Chrifii  mors,  vita  multorum.  145. 

Chriftus  in  Sancios  refulftt ,  vtfolin  clypeos  aureos  ,  C?* 

rejplenduerunt  montes  abeis.  145 

Chriftus  Magdalen&,&  duobus  difcipulis  in  Emmaus, 

quafiper  Specvlvm  ^nigmaticvm  ap- 

paruit.  148.149 

Chriftusfe  occultando,firuentius  inqutrifacit.        150 

Chriftian£  femtnx  fpeculis  vti  nonfolent.  1 6 

Chrifttanus,  Jpeculum  Chriftt  &  Dct.   151.  &fiq.  1G1 

Cinerumc&remoniamculcatur.  77.  & fiq. 

Cinis,trpus  humilitatis.  78 

Cognitionis  Dei3h!c  &  inpatrta,  difftrentia.  1  SJ.&fiq. 

147. 
(bmplacentU  furculus  femper  repullulans.  49 

Complacentitzfiaus  ac detnmentum  43.  & fiq. 

(omplacendum  Deo.  41 

(foncaui  &  conuext  fpeculi  dtjferentia.  1 8 

Confirmitate opus advidendum  Deum.  In  Pr^ambulo. 
Conftagratio  domus,filari  radio  per  feneftramvitream 
vftulantemateriam.  30 

(onflagratio  nautum  hoftiltum,Jpeculi  ope.  3  o 

(onfcientt<t  rtgida  dtfqutfttto.  yS.So.&feq. 

(bnfilatio  antma  defilat£.  69.1  co.&fiq. 

ConfilatiOyin  omni  anguftta  &  cafuparata.  1 1 1  -&fiq. 
ContempUrt  3quid  fit,  &  vnde  dicatur.  6j 

Contmentta  ,  pcr  modumprofopopoei&9  Augufiinumad 
fniamorcm  &  cultum  exhortans.  1 39 

Con~ 


ItfDSX   HERVM. 

Contterpopeccatoris  Angelis  gaudium  parit.  I  $i>&feq. 
Qonuimum  cdefle,  Chriflo  mtmftranti.    ,  155 

Cordts  fanatto,  purgatto,  mcenfio^  retltficatio  &  corona- 

tiOyper  S.  Scrtpturaprafidtum.  1 24 

Creatura ,  jpecult  vice  nobu  fubferuiunt.      I  o  1 . 1 06. 

&fcqq.  1 1  4 
Crea  tu  rarum  confideratio,  fcaU  infiar>  exulibus.    1 0 1 . 

101.  & feq. 
Crocodih  lacryma ,  aduhattium  blanda  nocentia.      60 

D 

Damonis  prtfligiis  ,facies  amatorum  carnalium  infpe- 
culo  reprxfentatA.  2 2 

D&mnis  aftui,mfexu  fiagiliori  primum  tentationibus 
cxplorando  &  tmpugnando»  44 

Danielis  vtfio  &  ecfiafis ,  antma  defideranti  applicata. 

172 

Decem  virginum  parabola  c&lefii  Utitis,  applicatur . 

iS^.&jeqq. 
Dectpicjuis  fctens  &  videns  velit.  24 

Dettas  &  'DiHimtat  qui dtfiinguantur.  I 06 

Demoslhenesfibt  in  muliercuU  laude  complacuit.     6  5 
D  e  s  1  d  e  r  1 1  vtdendt  Dei mfiammatto.  1.69.85.90. 

9799.1 61.1 64.  d^/^Vicle  quoque  Preambulum. 
Dem  tn  luce  tnacceffibiii  &  in  caligtne  habitat.     169. 

\-}\.&feq. 
Domus  ab tmmundo Jpiritu liberata^mundata^ & orna- 

t£,fed  tamen  vacua^  dolendus  euentui.  9  5 

Du& tabuU  Moyfts^cum  duobus  Tefiamentis ,gemw9 

fpeculo  comparantur.  1 1  y.&fect. 


Ecclefia  Catholica  S.  Scripturam  inuiolatam  tenet.  129 

EclipfiS)  Jpeculi  ope ,  inoffensc  confptcitur.  1 9 

Elephanti ,  fanguine  mori  &  vua  consfeclo  incenfi,  imi* 

tandorum  exemplorum  dant  fymbolum.  140 

Efibcr, 


INDEX    RERVM. 

Sfthercoram  Affuero  confternata,anim&am4ntist  de!i~ 
quium  paffit,  typum  pr&bet.  9  8 

Eucafttce,  pittur&gcnus,  quodinurendo  conficitur.    3 1 
Exempla  Sanclorum  imitanda.  1 37 

Exemplare  fpeculum.  1 17 

Exemplo rum  efficacitas .  158.  &  feqq. 

Exemplum  Chrifti  &  tJAtarU  perftcliftimum.     134, 

Sxilij  & peregrinationis ifiius mtferia. 41.66.70.75.99. 
Vide  ctiam  in  Praambulo. 


Facierum  comtarum  &  luxuriofarum  cruciatus.     1  o. 
Facies  mentis,  pia fpcculatione fit pulchrtor.    27.56. 88. 

&in  Pra:ambulo. 
Facies  Dei  in  corde  Chrifttani  fidgerc  debet.    1 3 1 . 1 6 1  • 

&feq. 
Fallacia  ffecula  varij generis.  1 4.  &  feqq. 

F  allere  fillive  maltntne  aliqui^dubium.  24 

Faftus  Roboam  inconfultus,  confiho  iuuenum  nixus.  6 1 
Faftus  &  vilttatis  proprU  anttthefis.  4  5 .4 8 

Felicitas  hominis  duplex ',  jpcculatiua  &  pratlica.       7 1 
Feftucd  in  trabem  conxerfio,  &  econtrarto .  8 1 

Ftltj  prodigi  conuerfi parabola ,  cs.lt  Utttia  comparata. 

Flamma  excrefcens  infusa  lympha  deprimitur ,  &  fi*~ 
perbus  humdiatur.  7  8 

Form&ftudtum^negleilum  animaparit.  ly.&feq. 

S.  Francifcus  ouicuU  exemplum  tmttatus.  1 40 

Fratris  filtjprodigi  vecordia  &  indtgmtas fiigienda.  1 77 
Fredericus  Prwceps,  cocles,fe  ad  fpeculum  animabat, 
140 

G 

Gaudium  Domini  in  c&lis,  incomprehenfibile,  175 

Glorta  Domini  implebat  domum  4T)omtm.    17$*&  feq% 
Glona  inaniS)  etiam  ex  defeclu cajtmta.         jo.&feqq* 

Glorit 


I  N  D  E  X  RIRYM; 
GtorU  vandt  ftultitia :  Vidc  Vanitas. 
Cjratia  lumcn,intelleclum  vtdendo  Deo  adaptat.  J  $69. 

70.  <)<).&  feqq. 
CJuftus  dtuin^prafentix  diuerfimodmjhlcin  SanUorum 

palato,  vnde»  1 60. 

H 

Herodesfuperbiens  >a  Deopercujfus»  6\ 

Holoftrnes,  oculorum  fuorum  laqueo  captus.  38.58 

Hominis  mteromnia  creata  in  laudadoDeo  Jocordia.  1 14 
Homints  miferia  innumera.  7  3 .  &  feqq. 

Homo  adimagl.;sm  'Deifirmatus^Jpeeulum  eiuseft.i  3 1. 

&feqq. 
Human&ftruElurtt  nobilitas  &  vilitas.  7  $ 

Humiliatio fuperborum  fe  ejferentium.    47.51.72.76 
Humihtasin  multis  quidem  libris  docetur,  fednon  da~ 

tur.  i^.&feq. 

Humilitits  vera,  vilitas propria.  ^i.&feq.j/ 

Humditatufublimitas  &  celfttudo.  7  7 

HumditatU  necefitas .  83.1  33 


Iacobus  anachoreta,  lafciuas  deformitate  puniuit.     95 
I  £  s  v  s,  fpsculum  &  exemplar  perfelhonis.  1 5  z 

Ie  s  v  s^fonat  homincm  omntmodts  abjoiutum.         131 
Ignis,JpecuIo  excitatur.  2  8. 3  © 

Jmitatioms  efficacia.  i$8.&'Jeq. 

Jncendiariorum  aftutiam  imitatur  diabolus.         37-44 
Jnccndium  vans.  gloria ,  jpeciofis  paradifi  confumtis , 
fcmtiRits  ambttioms  in  omnem  humam  generis  Jobo- 
lem  late  iaffauit.  44 

Ing  ratitudo  fummopere  fitgienda.  9  2 .  &  feq. 

Intelletlus  noftriilluminatio.     5  5. 56.69.70.99.  &fq. 
Intrare  m  gaudtum  Domini ,  cui  rei  comparetur.   1 76. 

&  feq. 
InuidMy  baftlifci  inftar.  34 

Ira 


IND  IX    RERVM. 

Jraquomodo  jpeculiope  deprehendi  &  corrigi  queat,  & 
ita  de  aliis  vtttis.  5 .  &  fcq. 

Jracundta  ex  oculis  emicat.  y^ 

JrtSyJeu  arcus  c&leslts,  tmperfechfilis  imago,  $ 

Judtth  conftantta,m  proprUIaudts  encomtis  audiendis . 

Junonis  &  Jfidis  pompa,fpecu!is  adornata.  6  5 


JLabor  &  dolor,acmiferia  vit&  humandt.      7$.&feqq. 
Labrt  &net  ex  fbecults  confdit  myfterium.  S  7 

Lamina  thurtbulorum  altari affixa,  qutd  memorent.  8  8 
Lauandum  cor  a  malitta.  85.90 

Laudts  alten&ftudiofa  captatio.  61.6  $.&  feq. 

Laudandus  Deus  in  ommbus.  1  1  3 

Leprofi  mundatt  &  grati  exemplumimitandum.%<).  9$ 
Leprofimundatio  imitanda.  Sy.&fcq.  91 

Lex  LVXifpeculumfacr&Scriptura.  120 

Liber,  vt  magiftsr  opttmus,  Chrtftus;  dans  quoddocet. 

i}4'  &  feq- 

LibertasfUcata  &  adulatoria.  61 

Ltbri ,  S  p  e  c  v  L 1  tttulo  tnfigniti.  1 1 6.  &  feq. 

Ltlia  agri,  &  volucres  c&lt,  nos  docent.  109 

Lucifir  fibi  complacens  ,  lapfus  eft.  4  3 

Luctfirilapfimetamorphofis.  47 
Lumtnare  matus  &  mmus,  hsvs  C^Maru.i^ 

Lummis  mentts,  defidenum.  5  5 .69.70 

Lun*  ftultique  confirrmtas.  1 6 .  &  fiq. 

%M 

tJfyCachjtbAorum  dcuotio  ,1«  locofantlo  mundando. 

84.85 
tSWagtftro  ftulto  vtuntur  hominesfui  iudicij.  5  r 

Afalajpontc nafcmtar,  &difc'mm :  bona  c  contrarto. 

80 

Manum 


INDEX      RERVM. 

Makmm  infintim  confcientU  mitte3  &  leprofam  extrt- 
hes.  80 

M  a  r  1  a  virgoy  virtutum  exemplar  ftngulare.     \yj 
Marta  A4agdalen&>  &  MarU  Moyfts  coiiatio .        9 2. 
Adarmorea  Hecate  tantijpiendoris,  vt  ftettantium  ocu- 
los  Uderet.  29 

S.  Martinm  in  nudo  Chriftum  operiens  ouis  exempio. 

140 

Meliorum  doffiorumque  conftderatio,quam  vtilis.   138 

Memento  homoy  quia  puluis  es,  &  mpuluerem  reuerte- 

ris:  mertio  expendendum  mortalt.  76 

Mendax  &  faiiax  fpeculum,  varijgeneris.    i^.&feqq. 

Mtfericordt£  imploratio.  9  7 

Monftrofr  quorumdam  fpeculorum  effgies.  21 

Multeres  in  lafciuU  pcenam,  deformes  eftfeli&.  9  5 

Mulier  tatlu  vtfcm,  vifii  baftlifcm.  35 

Mulieris  tmpudtc£  obtuttts,  &  d&monis  halitus,  prunas 

in  corde  vtri^coniunclis  operisyarderefaciunt.         3  7 

Mulierum  proftuuio ,  nihdinomnibmnoxiis  nocentiusy 

&  hoc  tamen  nutritur  fcetm^gefiatm  in  vtero.      74 

^[iundandum  quod  intus  &  deftris  eft.  94 

Mundandum  cor ,  &  vngendum.  8 5  .&  feq. 

Mundmftaiiactum  fpecuiorum  faiiacifftmum.  19.& feq. 

Mundus  vult  fallt  & fallere.  24 

Mundm, a  Sanclis ^vte caio desficientibus ,  parui  ftt. 

130.  &  feq. 
cJMundm  buiiaris in  concha>  typus  inanis  giorU.      i# 

Ts(jtamani  mundandi  iudicium  propriam  euitandum. 

86 

l^aboth  iniufte  interemptus  a  Iez,abel.  5  9 

T^jibuchodonofor  pueros  immacuiatos  qu&rebat ,  Deus 

autem  mundos  factt.  8  9 . 9 1 

2{jttur<e  prudentta^inparte  hominis  Jpeciojiore propa* 

lam  exponcnda.  4  3 

Notmt 


T^jemi  modcfla  humilitas,&  laudis  fuga.  6+ 

Notitia  fui,  Deum  aliquando  videre  votenti ,  cumpri- 

mis  neceffaria.      In  Pneambulo. 
Isfupttarum  regalium  paraboU  >  cdefibus  epulis  appli- 

catn.  155 

O 

Oatli  mulierum,  Jpecula  vftulantia.  i^.&feq, 

Oculialieni  ,Jpeculum  Uudis  &aduUtionis.     55.  58. 

&fecj. 
Oculw,  naturajpcculum :  &,Jpeculum,artis  ocuius.  8  5 
Operum  Dei  quam  vtilis  confderatio.     10 1 .  \ 04. 1 07. 

&feq.  . 

Operum  Deinegletlus  mcritopumendus.  1  r  i 

Othofmperator,Jpcculo  vtcbaturmbello.  41 

OuicuU  exemplum ,  ex  duabus  tunicis  alteram  dantis 

non  habenti,  iuxta  Euangelium.  1 46 

Ouis  perdita  &  tnuenta  paraboUyCdeftium gaudio  ap- 

flicata.  152 

T 

Tarabolarumfiiblimitas  &  ejficacia-        151.&  fe^ 
Tarafitorum  nocentia.  yj'&Jeq. 

Tauoms  Jpeculatio  vtilis.  76 

Veccati  mtjeria.  8  1.84.  &feq. 

Veccati  carnalis,  obfccenitas.  80 

Pedum  lotiofupereji,  ceterum  lotis.  9$-&  ft<J- 

Vereorinatioms  huius  miferia .  Vidc  Exilium. 
Terjpiciendum  tn  lege  Domini ,  ad  recle  JpecuUndum. 

m.&feq. 
ThtlautUpernicies.  46 

VUto  tubcbat  dtfciptslos  ebrios  fe  in  fpeculo  contemplari. 

6.171 
Tlatonis  fententia ,  de  Veritatis  cognitione ,  (?  beatitu- 
dine.  171 

Trouidentia  Dei>  magno  folatio  mtferis .  112. 

Pueiia 


INDEX    RERVM. 

Puella  venenis  nutrita,  ferpmtis  naturam  induerat.  5  6 
Vuerilitas  vane  gloriantium.  45-  &  fiq, 

Pulcher  fiponfus  Chriflus  ,fponfam  pulchram,  &  cafius 
caflam  defiderat.  2.169 

Tulchritudmis  fallax  fpecies.  2  4 

Purgand&firdes  mentts,ad  fpeculu:  quomodo.  8  8  .&fiq. 
Vythagorasfuis  ad  filem  fpeculo  vti  mandabat.  6 

Quare  in  fpeculo  coneauo  ,  facies  fpeculantis  inuerfa 
appareat,  2 1 

Quare  infpeculo  facies  introrfum  videatur  abfcedere> 

quando  quis  ab  illo  recedit;  &,  quando  accedit,accede- 

re  :  minui  quoque  in  reeejfu^  m  accejju  augeri.     130 

Qubdfit,  fednonquidfit  ^Deus,  vmquam  in  hacvna 
cognofci  potuit.  105 

Quomodofiat,  vt  operaJpeculi,fomes  accedatur.  28.50 

Quopaclovultum  antmi  in  fpeculo  Ltceat  contemplari. 
4«  &feqq. 

R 

Rifit  digna  ,fibi  complacentium  vanitas.        4<.& fiq, 

Roboami  infipiens  confitiu,  ab  adulatoribus  acceptu.  6 1 

Rofa  quidemfine  fpmis  non  crefcit,fine  illts  tamen  pru- 

denter  decerpitunita  charitas  firas  mittit  timore.  1 56 

S 

Sacerdotes  non  contemnendi.  9  5 

Sacerdotu  Ecclefi<z,dtuina  abfiluendipoteflas.J  1  .&fiq* 
Saltantiumprofponsacertatio.      *  5L 

Sanclifidertbus  comparati,  1 4  5 

SancH,fpecula  virtutum.  137.143.  &fiqq, 

Sapientium  ethnicorum  illufiratio  aDeo.         103.106 
Sapientium  mundtflultitia,  &  merita  pcena.  108. 

S.Saravirginis  de  tentatore  triumphus.  5° 

Saul  rex,  humilis  eueclus ,  &fubltmis  deieBus.         5  3 
Scipioms filtabus  dos  a  Senattt  Romano  attrtbuta.        S 

N  S.Scri- 


INDEX   R!RVM. 

S.  ScriptHrs,  fpeculum  perilluftre.  i 1 8 . 1 2  o.  &  feqq. 
S.Scrtptur<topulentia^foefundttas,virtus.  i  ii 

S.  ScripturA  tn&fttmabiU  pretw>  &  thefaurus.  1 2 1 . 1 27 
S.  Scrifturd  per  h&re  ticos  deprauatio.  128 

S.Scnpturs.  m  fela  Etclefta  Catholtcd  candor  &  iSibata 

integrttas,  129 

Sedulioxes  Cain  &  Ittdam  imitantur.  1 4 

Semtramidi-s  heroicm  aclus  ^tgnauos  redarguens.  41 
Senes  impurt  in  Sufannam  innoxiam  exardefcentes.  37 
Senes  &  anus  non  appetunt  fpecula.  l  $ 

Sepulchra  dealbata,  intusfoctentia.  8 1 

Signaculum  fuper  cor  & fuper  brachiumChrislus.  161 
Stmiarum  mftar ,  aliqut  animam  fuamproprto  amore 

conficiunt  & fiiffocanfc.  46 

Socrates  difcipulosfuos  fpeculum  intueriiubebat.  6 
Sol moffenfis  oculvs  fpeculo  cernttur.  1 8 .  &feq. 

Speculum  ad  vtdendum  Dettm  tcftanima  rationalts. 

In  Praeambulo. 
Speculo  quomodo  mentis  affcclus  prodiqueant  &  c#r- 

ngi.  4.  &feq. 

Spsculum  mentis  human&>  facies.  y 

Speculorum  inuentto  prtmum  ftrtuita^  &primus  vfus.j 
Speculorum  abufus  &  luxus.  y.&fiqq. 

Speculatores  c&ci^  muti^dormientes^  qui.  1  5 

Specularius  lapts,  typus  oculorumfpirttalium.  $6 

Specnlorum  abufitm  etta  in  vtrts  antiqui  carpebant,.  5  2 
Specula  &  labrum ,  examen  confcientt&  C  Confefto. 

%!.&  feq. 
Specuh  bom  conditiones  quatuor  ,  S,  Scriptnra  attri- 

but<e.  118 

Speculis  offciunt  varia.  1 2  S.&feq. 

Specula  concaua  &  conuexa,  in  effeclu  contraria.  2  8 
Spcculo  yiana ,  magna  apparent  \  remota  vero  parua: 

dftimationtque  &  contemtut  rcrum  terrenarum  com~ 

paratur.  l^o.&feq. 

Specuhrum  iflorum  vttlitas ,  vtformeturin  nobis  Cbri- 

fttis.  15  5.1 59.1 61 

Spon- 


IttbEX    RErVJC. 
Sponfus  &  fponfor  nofler,  Chrislus.  ^? 

S.Stephani  faaes  ,inslarangcli  apparuit,  aflidua  cde- 
flium  fpcculatione.  ^'&fiq> 

S.  StephanUs  vtdtt calos apertos.  i6l 

Stultus>  vt  luna.  1 6 

Superbi  nec  fpontcfita  tefipifcunt3  nec  monitiagnofcunt 
errorem.  44.46.48.^/^. 

Supetbia  &faflus  intolcrabilis  tumor.  4  5 .7  z 

Superborumjibi  adblandtenttum  vanitas.  5  5 

Sufannacafliflima.  ^y 

Sufinna  oleum  &fmigmata ,  myfiica.  8  j .  &fcq. 


Templi  vocabuIumyvndc  ortum.  5  7 

Templum  Sabmonts  flenum  gloria  Domini  \gaudium 

Domini.  1 7  3 .  &  feq. 

Tcntatio  complaccntia  in  primis  parentibus.  4  3 .  &  fcq. 
Ttrra  mobtIis,homo:  vt  talp<t  emolumentum.  79 .  &feq. 
Teflamentum  vtrumquc^gcminum  fpeculum.  1 1  5 

Teflamcnti  vtriufque  Sancloru,  collatio  exemplaris.  144 
Thcfiuro  Ez.echta  Babyloniis  oflcnfo^S.  Scriptura  com- 

parata.  119.  &  feq. 

$.  Thomas  -Aquinas  in  Regin<t  vultu ,  *B.  M  a  r  i  je 

pulchritudincm  contemplans  j  nos  docet ,  ex  terrents 

fpeculari  caleflia.  1 1 1 

Ttgris  y  rapto  catulo ,  obiello  pcr  viam  orbe  fpeculariy  a 

raptore  decipitur:  quid  ad  mores  idfaciat.  n.&ftq. 
TrabU  &  feftucafiniflra  conacrfio.  8 1 

V 

Vanitai  fe  ad fpeculum  oblefktntium.  ij.&feq. 

ZJanitascomplacenUdtyCXpuerorum  colludentium  more 

coliecla.  4$*&  feq- 

TJanitas  fibi  fili  quoquc  gloriantis.  4  9 

VanitdSyinftar  cquarum  quarumdam^cx  vcnto  Fauonio 

concipienttum.  5  3 

Vanitas  laudis  cmendicat*.  4  5 .  &fcq> 

N  z  Videnii 


INDEX    RERVM. 

Vtdcndi  Dei  d  e  s i  d  e  r  i  v  m.  $y  & in Pmmbula 

Vide  Desioerivm. 
Viha  varia, quibus  homo  confertttr.  7  5 

ViUtatis  propriafpeculum  &  agnitio.  7 1 .  &  feqq. 

Virtpttum  omniwn  exempla  in  Santlis  recefita.  133.144 
Vtfioms  dit4in&  vartetas.  71.  &  feq.  1 00.  &  feq. 

i±6.&feqq*i$o.&feq.  1  $$.& feqq. 
Vttia  animi,  adfpecttlttm  vtt  corrigi  pofimt.  4. 1  o. 

&  feq. 
Vredoy  vrtica^  vftulatio*  3  i 

Vftulans  fpectilptmjproprinmy &  metaphoricttm .  3  o.  3  4. 

&feqq. 

X 

Xerxts  infjgnemplatanum  armillis  &  catenis  attreis  ad- 
ornattit.  79 

Z 

Zacch&e ,  ftftinans  defcende:  httmiliare ,  I  e  s  v  m  vi- 
deredefiderans.  161.  &feq. 

Zacch&um  ftatnr&pnfillitas  &  tttrba  a  confpefttt  Iesv 
impediebat.        Vide  initium  Praeambuli. 

Zelus  honoris  dittini  in  vttlttt  OnU ,  velttt  in  fpecttb 
qHodawemicabat.  38 


ER  R  AT  A. 


?ag.     5. 

lin.  3 .  a  fine 

adiutor 

?ag.      9- 

ltn.6. 

optatim 

?ag.   67. 

lin.y  afine 

imuftus 

?*g..$* 

lin.  1 5 . 

fratcr 

?ag.*lt. 

linil. 

opponitu 

?«£■*)** 

hn,i. 

humilis 

lege       auditor 
opratum 
iuftus 
fratres 
opponitur 
huiuilitacls 


APPROBATIO. 

HiEc  Specula  R.  Patrisloannis  Dauid  So- 
cietatis  Iesv  Presbyteri  nihil  habent  con- 
trarium  noftrseReligioni  Catholicse:  fedpluri- 
mum  adiumenti  adferunt  iis  quiDeo  in  per- 
pctuum  perfrui  optauerint.  Digna  igitur  iudico 
vt  in  publicum  diuulgentur .  n.  Nouembris, 
M.  dc.  ix. 

Bgbertm  Spitholdim  S.  T.  L.  Canonicuf 
ejr  flebantfs  Antuerpenfis. 


SVMMA  PRIVILEGII. 

ALberti  et  Isabell^  Clari 
Evgeni^3  Archiducum  Auftric^Ducum 
Burgundiae ,  Brabantise ,  &c.  Sereniflimorum 
Belgicre  Principum  Pnuilegio  cautum  eft; 
nequis  Duodecim  Specula  Deum  aliquando  viderc 
defideranti  concinnata ,  Auclore  P.  Ioanne  Dauid 
Soc.  I  e  s  v  Sacerdote ,  pmer  voluntatem  Ioan- 
nis  Moreti ,  Typographi  Antuerpieniis^intra 
o&ennium  vllo  modo  imprimat ,  aut  alibi 
imprefTa,inhas  inferioris Germanix  ditiones 
importet , venaliave  habeat .  Qui feciis faxit, 
ccnfifcatione  librorum  ,  &  alia  graui  poena 
mul&abkur  :  vti  latiiis  patet  in  Utteris  datis 
Bruxelke  xvi.lanuarij  ,  m.  dc.  x. 

Signat. 

T^  Lombaerts 


ANTVERPIi, 
EX  OFFICINA  PLANTINIANA, 


APVD  IOANNEM  MORETVM. 


M.  D  C.    X. 


n