Skip to main content

Full text of "Fragmenta philosophorum graecorum. Collegit, recensuit, vertit annotationibus et prolegomenis illustravit indicibus"

See other formats 


EUTAY 


- 
E 
e 
- 
ec 
Φ 
e 


ue 
- 
-- 
3 


TT IT IBSSE ; TET] 83. LcoaBASRanER 
HTITEEEHETEHLTLETEETTÀ i 


SEZKHAaEBSGLRSRAR Wem upicS 


ΤΣ, 
HY 


ed 


2 


4 5 
a ntt 
d 


FRAGMENTA 
PHILOSOPHORUM GRJECORUM 


SAM 


iur 
Xe & 


᾿ *, 
το na "HIR omm ntt 


FRAGMENTA 
PHILOSOPHORUM GRJECORUM 


COLLEGIT RECENSUIT VERTIT 


ANNOTATIONIBUS ET PROLEGOMENIS ILLUSTRAVIT 
. INDICIBUS INSTRUXIT 


FR. GUIL. AUG. MULLACHIUS 


PHIL. DR..ARTIUM LL. M. LITTERARUM ANTIQUARUM PROFESSOR 


POESEOS PHILOSOPHICJE 


CJETERORUMQUE ANTE SOCRATEM PHILOSOPHORUM QUE SUPERSUNT 


PARISIIS 
EDITORE AMBROSIO FIRMIN DIDOT 
INSTITUTI FRANCLE TYPOGRAPHO » 1 
YIA JACOB, 56 MICROFOR MED BY 
"iss PRESER vA ti ON 


M DCCC LXXV 


MER. 


i 


* * Sit: 
ES EIS 
Pe ΩΣ Σ 


PR/EFATIO. 


Nihil esse ad cognoscendam philosophie Grecs historiam ac- 
commodatius assidua librorum qui a philosophis relicti sunt tra- 
ctatione, inter omnes constare arbitror. Quo in genere non tantum 
Platonis, Aristotelis, Sexti Empirici, Procli, Plotini aliorumque 
que exstant ingenii monumenta legendo conteri, sed etiam quid- 
quid fragmentorum in aliorum scriptis latet colligi et sub suo cujus- 
que nomine digestum uno aut pluribus voluminibus comprehendi 
par est. Quod quamvis ita se habeat, pauci tamen inde a renatis 
litteris exstiterunt qui in hae humanitatis studiorum parte locu- 
pletanda industriam suam ponerent. Est enim res ardua ac difficilis, 
quum tam ab ipsa antiquitate, quam a scriptorum, qui reliquias 
istas servarunt vel de sapienti& doctoribus eorumque decretis ex- 
posuerunt, dissensione, partim etiam a codicum manu exaratorum 
discrepantia obscuritatem traxerit. Quo majore praeconio dignus est 
Henr. Stephanus qui in Poesi philosophica Parisiis anno 1573 ex- 
cusa principum quorundam philosophorum carmina, locos com- 
munes et effata collegit. Cujus libelli ea esse prestantia videbatur ut 
certatim illum liberalium artium proceres (1) lectitarent, memora- 
rent, laudibus ferrent. At deest magna versuum ac sententiarum 
pars, deest omnis doctrine apparatus, non deest ingenii acumen 
quo homo laboriosissimus idemque eruditissimus depravata multa 
tacite correxit, quamquam pleraque qua in his sapientissimorum 
poetarum flosculis criticorum manus artifices desiderant, aliis per- 


(1) Valckenarius Diatrib. in Eur. fragm. p. 282; Wyttenbachius Epist. ad Heusd. Opusc. 1I 
P. 38, alii, Ἴ " 
PHILOS. GREC. 


ij PRAEFATIO. 


polienda reliquit. Postea vero , nostra potissimum memoria haud 

pauci iique doctissimi viri ad hec studia incubuerunt, Brandi- 

sius, Beeckhius, Schleiermacherus, Bergkius, Prellerus, Karstenius, 

Sturzius, Schaubachius, Wyttenbachius , alii qui singulorum fra- 

gminibus castigandis explicandisque de antiqua philosophia bene 
meruerunt. Quorum vestigiis ingressus ipse anno 1843 Democriti li- 
brorum reliquias emisi ac 1845 Aristotelis de Melisso, Xenophane 
et Gorgia disputationes cum Eleaticorum philosophorum fragmen- 
tis et Ocelli Lucani , qui fertur, de universi natura libello recensui 

atque interpretatus sum. Adde quod Questiones Empedocleas Be- 

rolini annis 1850 et 1353 publici juris feci. Eodemque tempore 
Hieroclis in aureum Pythagoreorum carmen commentarium reco- 
gnovi atque illustravi. Sed nemo inventus est qui omnia philoso- 
phorum dicta et fragmenta per varios scriptores sparsa unum in 
corpus redegerit. Nam qui majus quid moliebatur Jo. Conr. Orel- 
lius (2) moralia et politica veterum Gracorum tum commentariola 
tum apophthegmata se divulgaturum pollicitus promissis non stetit, 
sed jactis fundamentis operi inchoato fastigium non imposuit. Huc 
accedit quod aliena qui nullo cum lectorum damno omitti pote- 
rant moralibus opusculis inseruit. 

Quum igitar Ambrosius Firminus Didot, clarissimus antiqua- 
rum litterarum ingenuarumque artium fautor et antistes, in 
Bibliothecam Graecam ἃ se editam philosophorum Grecorum 
fragmenta recipere vellet, ego hoc labore jam maxima ex parte 
perfunctus primum statim volumen prelo subjeci. In quo quid 
prestiterim , ut eslimare veteris sapientie studiosi facile pos- 
sint , paucis mihi de instituti mei ratione edendique libri consilio 
disserendum est. Primum id spectavi , ut ex omnibus qui in lucem 
prolati sunt scriptoribus grzcis (3) philosophorum reliquias conge- 
rerem. Qua in re non modo optimas editiones inspexi, sed sedulo 


(2) Vid. praef. ad Opusc. vett. Graec. sententiosa et moralia tom. I p. XX. Lipsize 1819. 
(3) Nam abditos fontes et ineditos libros adire mihi non licuit. 


PRUEFATIO. iij 


etiam cavi, ne illa fragmenta qua alios fugerant preetermitterem. 
Deinde universa, quoad ejus fieri poterat, lucido ordine disposui , 
quo facilius singula intelligerentur. Locos corruptos aut consultis 
melioribus membranarum lectionibus sanavi aut certa emendatione 
restitui. Sed ut prope omnia solus agerem in quibusdam scriptori- 
bus, superiorum criticorum incuria factum est qui sepe aperta vi- 
tia aut intacta reliquerant aut conjecturis suis ab ejus quem in 
manibus habebant philosophi mente aberraverant. Neque tamen 
unquam aliorum suspiciones et inventa , si probabilitate commen- 
darentur, repudiavi. Itaque fragmenta et plura et emendatiora et 
melius, quam olim, digesta exhibui. Scripture varietatem non 
omnem , sed potiorem adnotavi , ac simul meas emendationes cón- 
jecturasque tam ab aliorum inventis quam a vetustorum exempla- 
rium lectionibus distinxi. Tum ad ea qux obscura videbantur ex- 
plananda accessi. Quum vero amplos conficere commentarios mihi 


non esset propositum, pauca tantum in quibus hzrere legentes 


possent explicui. Porro philosophorum carmina locosque soluta 
oratione scriptos omni adhibita diligentia e greco sermone in lati- 
num ipse transtuli , ne vel interpretum errores commemorandi vel | 
veteres interpretationes propter mutatum textum mutandz essent. 
Quapropter raro aliorum verba qui in iisdem sententiis vertendis 
versati erant retinui. Denique ne quid desideraretur, quod ad 
fragmenta illustranda valeret, uniuscujusque philosophi vitam bre- 
viter descriptam ejus reliquiis praposui. De placitis que e phi- 
losophorum verbis discimus uberius disputare non attinuit. Ve- 
rum et hzc interdum, prouti rei natura vel necessitas postulabat , 
altigi. Ita confido fore ut hoc opus peritis et sequis judicibus 
probetur. j 


Scripsi Berolini a. d. VI Id. Sextil. a. 1857. 


CONSPECTUS. 


M là — ———À 

PRAEFATIO. .... usta VA υξυυφεύχυ εφενον d He 1 , Diogenis Apolloniat»e fragmenta.. .......... SERA 
PROOEMIUM.... ων ον ἐφ tton «5.» de B nee bo *|-D6 πεῖ εν Lr τα όλαν ξεν eet Qn τὸν αν τα 
De Melisso...... AO g UB EMPRENTREE Kass 

LIBER I. Melissi fragmenta............. RS E er ψαύει να 

De Empedocle.......... Vasas*accsuscsnazseces. ἈΠῸ DO MMOL E oi ossi abdok. EE Ee cass te ER 
Empedoclis carmina. . ............ eer eeeeeeee 1] Zenonis Ἐπ δε... Ὁ πὲ 20 ννννος et ERERAN 
Commentarius in Empedoclis carminum reliquias. . 15 | Preefatio ad Aristotelis libellum de Melisso , Xeno- 
De Hippone. .......... ee erre men ME vitvssqs ^c Bi plane δὲ ΟΡ. ᾿ς «ων. eoo oes Me 
De Timone Phliasio..... «το ον CENU ΤῊΣ 318 EA 83 | Aristotelis lib. de Melisso, Xenophane et Gorgia... 
Timonis Phliasii fragmenta.............-- AU HQu Du $4] De HeraeUló....o iios rri CERIS πε γα νῷ 
De Xenophane.... essen 99 | Heraclii fragmenta...............LLLees $4240 
Xenophanis carminum rel quia. .... $3 e xd bens 101 | De Democrito............. sies s « Cie (eie ΠΗ D 
De Parmenide. .. ............... arose PARAR UR 109 | De Pseudodemocrate................ see STE 
Parmenidis carminum reliquie Fey NS Wes ψύψων ες 114} Democriti fragmenta... SEN UI DORRSR MES Rec 
De Epicharmo. .... ......-.- ποτοῦ, τυ χήν κῶν 131 | De Ocello LucaibhÓ ἐν ον νον ἐν να ρον νυ ἐν ἀπ τ ἢ 
Epicharmi fragmenta...............- AL Oii 135 | Ocelli Lucani de Universi natura libellus CES Sa n 
De Cleanthe....... PAS AR RrVENRR KG τὰ ER AA CER EN 148 | Ejusdem Ocelli fragmentum...........- d RR Y 
Cleanthis carmina....... Veikioet eve Ve VévPé s Ray 151 | De Hierocle ac de Carminis aurei auctore. . ....... 
De LI τὴν ον Wa Rantd v uddck$rame ta dx £n 155 | Hieroclis Commentarius in Aureum carmen....... 
De Musieo. ........ eere deeoca ts Và dado P s 158 | Pythagoreorum iral philosophorum Similitu- 
Mussi fragmenta. ....... δὰ ταν a d —— P" 160 dines. . ὁ ον κο κοῦ νιν ὁ νοῦν ον ον σον ἐν φον ce 
De Οτγρίιθο.... «Ὁ τον een IH δ ον die 162 Demophili Similitudines ex Pythagoreis. . v» 
Orphica fragmenta....... eese I 166 | Similitudines aliunde collecte. ......... eese 
Porphyrii fragmentum de philosophía ex oraculis. . 191 | Demophili Sententice pythagoricae. φρο εν ε . 
Pythagoreorum Carmen aureum......... sees -. 199 Aliz sententi:e Pythagoreorum..,.... eee eee 
Alii versus Pythagoreorum....... Mixes τ δες .. .200} Symbola pythagorica.......» c.r eroe NOS 
Secundi Atlieniensis Sententiae. ...... “τ 6 ei EN 

LIBER II. Secundi Responsa ad interrogationes Hadriani. .... 4 

Septem sapientum carmina et spopilipqata erri 20331 Altercetio Hadriani e£ Secundi...,... ...... Lue. s 
De Anaximandro........... ἄνες FUENTE e. 237 | Sexti Pythagorici Θοη ΘΠ 185... . 0... 0. ον νον ο ον eene 
Anaximandri fragmenta......... esee es. 240 | Sexti philosophi Enchiridion... .... eee eene 
De Anaximene......... eee d TUA ees 341} Pythagoreorum philosophorum reliquie : Diotoge- 
De Anaxagora..... CENTS Nue ks CAR a ὁ τὰ ose ÁN nis, Sthenidze, Ecphanti, Charonde, Zaleuci.... 
Anaxagore fragmenta......... eene "dr RES A . 248]| Anonymi Disputationes morales dorice conscriptae. . 
De Diogene Apolloniate........ een n 2921 Archyte Tarentini fragmenta... i... 

Qe — 


PRO(EMIUM. - 


Philosophia qua a Grecis et Romanis rerum 
divinarum humanarumque cognitio vocata est, 
tam sua ipsius majestate praceptorumque firmi- 
tate quam utilitatis magnitudine reliquis omni- 
bus disciplinis adeo excellit, ut uberior et am- 
plior neque esse neque animo fingi possit. 
Quum enim ceterz artes et doctrine in singu- 
larum rerum  invesligatione versentur atque 
idcirco vel ad patefaciendos nature aditus vel 
ad civitates quovis bonorum genere cumulandas 
vel ad ornandam vitam humanam referantur, 
vel denique ad cogitandi et disserendi subtilita- 
tem spectent : una hac nullis terminis circum- 
scripta libere vagatur suoque lumine cunctas 
litterarum partes complet, Quippe ut magnus 
auri, argenti , eboris acervus per se inutilis est, 
nisi mens humana accesserit , quz indigestam il- 
lam molem digerat : ita alize discipline quamvis 
preclarz , ne materia obscuritate laborent, phi- 
losophia tanquam mente illustrantur. ; 

Hac quum divinam naturam scrutatur, sacra 
disciplina vocari solet; quum rerum univer- 
Sitatem intuetur atque in corporum motus et 
mensuras inquirit, physica et mathematica no- 
minatur; quum de moribus disputat, moralis 
philosophia dicitur : eadem a disserendi ratione 
tradenda dialectica nomen invenit : in legum 
fontibus aperiendis et vi explicanda jurispru- 
dentia appellatur : in animantium compage et 
fabrica consideranda morbisque curandis medi- 
cina (1) est : quum rerum gestarum seriem, 
generis humani fata, gentium, populorum, 
civitatum origines, incrementa, vicissitudines , 
conversiones enarratet quum locorum regionum- 
que situm velut in picta tabella proponit , histo- 


ria et geographia (2) nuncupatur : eadem deni- 
que poesis et eloquentiz speciem induit, quum 
clarorum virorum facta moresque celebrat alla- 
tisque veteribus exemplis mortales a rebus fluxis 
avocare et ad virtutis studium convertere cona- 
tur. Ést igitur philosophia quasi divina quedam 
mentis humanz dux , vitze magistra, virtutis in- 
dagatrix, expultrix vitiorum laudandarumque 
omnium artium parens. Sed quomodo aliorum 
studiorum , sic hujus doctrinarum principis ob- 
scura sunt initia neque litterarum monumentis 
prodita. Apud Graecos autem primi sapientes et 
poetae et vates et musici Orpheus , Linus, Mu- 
seus fuisse traduntur. Qui quoniam homines in 
agris dispersos ratione quadam unum in locum 
compulerunt et congregarunt atque e feris et im- 
manibus mites et mansuetos reddiderunt, lapi- 
des et arbores cantu movisse perhibentur, Fuit 
vero omnium artium antiquissima poesis cujus 
beneficio mortales ad vite melioris consuetudi- 
nem traducti divini cultus primordia didicere. 
Verum e posterioribus poetis nemo carminum 
pulchritudine diutius Graecorum animos tenuit, 
quam Homerus atque Hesiodus. Quo factum est 
ut eorum fabulae ab omnibus probate rerum 
sacrarum vim auctoritatemque obtinerent ipsique 
vulgo Graece mythologie conditores haberen- 
tur (3). At procedente tempore quo magis homi- 
num vita morum probitate formari artiumque 
varietate excoli coepta est : eo magis etiam ani- 
morum habitus est mutatus. ltaque veterum 
opinionum commenta dum paullatim delet dies, 
nova exque veriores opiniones percrebuerunt, 
qua tum poetarum scriptis divulgatze, tum in 
mysteriis creditae politioris humanitatis semina 


(1) Plato Phaedr. p. 121 C. ZO. Ψυχῆς οὖν φύσιν ἀξίως 
λόγου κατανοῆσαι οἴει δυνατὸν εἶναι ἄνεν τῆς τοῦ ὅλου φύσεως; 
ΦΑΙ. Εἰ μὲν Ἱπποχράτει τῷ τῶν ᾿ΑΙσχληπιαδῶν δεῖ τι πείθε- 
σθαι, οὐδὲ περὶ σώματος ἄνεν τῆς μεθόξον ταύτης χτλ. Cf. 
Galen. Comm. in Hippocr. lib. de nat. hominis, tom. V 
p. 2 et 16 ed. Bas. 

(2) Strabo, lib. Y, 1: Τῆς τοῦ φιλοσόφου πραγματείας 
εἶναι νομίζομεν, εἴπερ ἄλλην τινά, xai τὴν γεωγραφιχήν, ἣν 
νῦν προῃρήμεθα ἐπισχοπεῖν. Ὅτι δ᾽ οὐ φαύλως νομίζομεν, 
ἐχ πολλῶν δῆλον. Οἵ τε γὰρ πρῶτοι θαῤῥήσαντες αὐτῆς ἅψα- 
σθαι τοιοῦτοί τινες ὑπῆρξαν, “Ὅμηρός τε xal ᾿Αναξίμανδρος 
ὁ Μιλήσιος xai Ἑκαταῖος, ὁ πολίτης αὐτοῦ, χαθὼς xoi '"Epa- 
τοσθένης φησί " xol Δημόχριτος δὲ καὶ Εὔδοξος καὶ Διχαίαρ- 

PHILOS. GRJEC. 


xoc xai Ἔφορος x«i ἄλλοι πλείους " ἔτι δὲ οἱ μετὰ τούτους, 
᾿Ερατοσθένης τε καὶ Πολύδιος xoi Ποσειδώνιος, ἄνδρες φιλό- 
c0got* ἥ τε πολυμάθεια, δι᾽ ἧς μόνης ἐφικέσθαι τοῦδε τοῦ 
ἔργον δυνατόν, οὐχ ἄλλου τινός ἐστιν ἢ τοῦ τὰ θεῖα xal τὰ 
ἀνθρώπεια ἐπιθλέποντος, ὥνπερ τὴν φιλοσοφίαν ἐπιστήμην 
φασίν. Ὡς δ᾽ αὔτως καὶ Tj ὠφέλεια ποιχίλη τις οὖσα, d$ μὲν 
πρὸς τὰ πολιτιχὰ χαὶ τὰς ἡγεμονιχὰς πράξεις, ἡ δὲ πρὸς ἐπι- 
στήμην τῶν τε οὐρανίων καὶ τῶν ἐπὶ γῆς xxi θαλάττης ζῴων 
χαὶ φυτῶν καὶ καρπῶν χαὶ τῶν ἄλλων ὅσα ἰδεῖν παρ᾽ ἑκάστοις 
ἐστί, τὸν αὐτὸν ὑπογράφει ἄνδρα, τὸν φροντίζοντα τῆς περὶ 
τὸν βίον τέχνης xal εὐδαιμονίας. 


(3) Conf. Herodot., lib. 11 cap. 53. 


vj PROOEMIUM. 


sparserunt et maturiorem cogitandi sentiendique 
rationem przpararunt. Sed debebatur fatis phi- 
losophie origo. Nam septimo fere ante Chr. n. 
seeculo ingens rerum conversio facta est, que in 
Asia minori subito orta inde per Italiam et Sici- 
liam manavit, denique per Graeciam dissemi- 
nata maximam effecit civitatum, discipline 
publice, studiorum immutationem. Civitates 
alie motibus concussze, alie novis legibus et 
institutis temperate, plurimz etiam colonia 
conditz. Quid? quod artes plereque quas huma- 
nus civilisque cultus desiderat tum aut incho- 
ate aut ita tractat. sunt, ut ad summum per- 
venisse viderentur. Porro nova litterarum et 
poesis genera inventa brevi invaluerunt, Quibus 
rebus omnibus commoti mortales altiores spiri- 
tus gessere et quarendi studio incensi in rerum 
divinarum humanarumque contemplatione ope- 
ram locare statuerunt, Itaque multi ea que ve- 
teres poetice lusissent magna cum cura retracta- 
runt placitasque vulgo fabulas et commenta ad 
nature veritatem revocarunt. Hoc studium ut 
primum hominum mentes occupavit, dici vix 
potest quanta discendi cupiditate flagraverint, 
Etenim. haud pauci relicta patria peregrinati 
sunt, utsi quid sapientie apud exteras gentes 
esset, si quid laudabile in aliarum civitatum 
institutis , id diligenter cognitum domum reversi 
cum civibus suis communicarent. Quapropter 
non defuerunt qui sacerdotes etiam aliosque vi- 
ros sapientia prastantes tum in /Egypto tum in 
reliqua barbaria convenirent. Quin etiam me- 
morie proditum est quosdam res familiares suas 
abjecisse agrosque deseruisse incultos, quo li- 
berius inquirenda veritati vacarent. Ab his 
initiis profecta est philosophia, cui pracclarum 
hoc a discendi cupiditate et sapientie studio 
Graci nomen indiderunt. 

Qualis autem illis temporibus prima fuerit 
philosophia forma, nemo facile dixerit, Quem- 
admodum enim pulcherrime statuz quz e Phi- 
dix officina prodiere, antequam artificis manu 


consummatze elaborateque essent, rudia quon- 
dam et inelaborata signa fuerunt in quibus vix 
corporum lineamenta agnosceres : sic philoso- 
phie incunabula a perfecta ejus forma pluri- 
mum distant. Omnes vero artes que postea 
generibus distincte sunt , initio communi phi- 
losophiz vinculo continebantur. Id antiquorum 
exemplum tantum valuit, ut sequenti quoque 
tempore qua mentis acie Democritus cunctarum 
rerum vim naturamque viderat editisque scriptis. 
illustraverat, eadem Aristoteles doctrinz orbem 
ornandum susciperet, At serum fuit philosophiae 
nomen, ipsa res vetustissima, Nam qui csteros 
eruditione et prudentia superabant , sapientes (4) 
vulgo et habebantur et nominabantur, Sic septem 
illi qui a Graecis σοφοί, sapientes a Latinis vo- 
cabantur (5), et quicunque deinceps in rerum 
contemplatione studia ponebant, hoc ipso no- 
mine appellabantur, donec primus Pythagoras 
rejecto honorifico sapientis vocabulo sapientiae 
studiosum, id est, philosophum se esse et nun- 
cupari voluit. Verum enimvero in tanta ingenua- 
rum artium varietate unum quiddam erat , quod 
hominum doctrine studiis ardentium mentes 
precipue teneret, nature investigatio. Qui igi- 
tur mundi ortum indagare, qui siderum magni- 
tudines, intervalla, cursus anquirere, qui in 
animalium , plantarum, lapidum, cognitione 
tempus consumere solebant, qui denique tam 
singula quam universa spectantes omnium quae 
sub oculos cadunt causas animo complecti nite- 
bantur, hos potissimum Pythagoras philosophos 
nominandos esse censuit. Sed reddenda ejus 
nominis ratio est. 

« Ferunt Pythagoram (6) Phliuntem venisse 
et cum Leonte, Phliasiorum principe, docte et 
copiose quadam disseruisse. Cujus ingenium et 
eloquentiam quum admiratus esset. Leon, quaz- 
sivisse ex eo, qua maxime arte confideret : at 
illum, artem quidem se scire nullam, sed esse 
philosophum (7). Admiratum Leontem novita- 
tem nominis, qussivisse, quinam essent philo- 


(4) Greece σοφοί ; interdum σοφισταί. Diogenes Laertius 
lib. T, 12 : Θᾶττον δὲ ἐχαλεῖτο σοφία, xxi σοφὸς ὁ ταύτην 
ἐπαγγελλόμενος, ὃς εἴη ἂν χχτὰ ἀχρότητα ψυχῆς ἀπηχριθωμέ- 
νος φιλόσοφος δὲ, ὁ σοφίαν ἀσπαζόμενος. Οἱ δὲ σοφοὶ xai 
σοφισταὶ ἐχαλοῦντο᾽ xai οὐ μόνον, ἀλλὰ xal οἱ ποιηταί, σο- 
quat καθὰ xxi Κρατῖνος ἐν ᾿Αρχιλόχῳ τοὺς περὶ “Ὅμηρον 
χαὶ Ἡσίοδον ἐπαινῶν οὕτως καλεῖ. Hesychins : σοφιστὰς ἔλε- 
blc περὶ μουσιχὴν διατρίδοντας καὶ τοὺς μετὰ κιθάρας 


ας. 

(5) Diogenes Laertius lib. T, 13 : Σοφοὶ δὲ ἐνομίζωντο 
οἵδε: Θαλῆς, Σόλων, Περίανδρος, Κλεόδουλος, Χείλων, 
Βίας, Πιτταχός. Τούτοις προσαριθμοῦσιν ᾿Ανάχαρσιν τὸν 
Σχύθην, Μύσωνα τὸν Χηνέα, Φερεχύδην τὸν Σύριον, ᾿Ἔπιμε- 
νίδην τὸν Κρῆτα ἔνιοι xal Πεισίστρατον τὸν τύραννον. 


(6) Ut ait Heraclides Ponticus apud Ciceronem Tusc. 
NT 

(7) Diogenes Laertius lib. I, 12 : Φιλοσοφίαν δὲ πρῶτος. 
ὠνόμασε Πυθαγόρας xai ἑαυτὸν φιλόσοφον, ἐν Σιχνῶνι διαλε- 
γόμενος Λέοντι τῷ Σιχνωνίων τυράννῳ, ἢ Φλιασίων, καθά 
φησιν Ἡραχλείδης ὁ Ποντιχὸς ἐν τῷ περὶ τῆς &nvov. Μηδένα. 
γὰρ εἶναι σοφὸν ἄνθρωπον, ἀλλ᾽ ἢ θεόν, Id. lib. VIII, 8: Σω- 
σιχράτης δὲ ἐν διαδοχαῖς φησιν αὐτὸν [τὸν Πυθαγόραν ] 
ἐρωτηθέντα ὑπὸ Λέοντος τοῦ Φλιασίων τυράννον, τίς εἴη; 
φιλόσοφος, εἰπεῖν, καὶ τὸν βίον ἐοιχέναι πανηγύρει. Ὡς οὖν 
εἰς ταύτην οἱ μὲν ἀγωνιούμενοι, οἱ δὲ χατ᾽ ἐμπορίαν, οἱ δέ 
γε βέλτιστοι ἔρχονται θεαταί * οὕτως ἐν τῷ βίῳ οἱ μὲν ἀνδρα- 
ποδώδεις͵, ἔφη, φύονται δόξης wal πλεονεξίας θηραταί οἱ δὲ 
φιλόσοφοι τῆς ἀληθείας. 


PROOEMIUM. 


sophi et quid inter eos et reliquos interesset ; 
Pythagoram autem respondisse, similem sibi 
videri vitam hominum, et mercatum eum qui 
haberetur maximo ludorum apparatu, totius 
Gracia celebritate. Nam ut illic alii corporibus 
exercitatis gloriam et nobilitatem coronae pete- 
rent, alii emendi aut vendendi queestu et lucro 
ducerentur, esset autem quoddam genus eorum, 
idque vel maxime ingenuum, qui nec plausum 
nec lucrum quaererent, sed visendi causa veni- 
rent studioseque perspicerent, quid ageretur et 
quo modo : item nos quasi in mercatus quan- 
dam celebritatem ex urbe aliqua, sic in hanc 
vitam ex alia vita et natura profectos, alios glo- 
rie servire, alios pecunie; raros esse quosdam 
qui ceteris. omnibus pro nihilo habitis rerum 
naturam studiose intuerentur; hos se appellare 
sapientie studiesos, id est enim philosophos : et 
ut illic liberalissimum esset , spectare nihil sibi 
acquirentem, sic in vita longe omnibus studiis 
contemplationem rerum cognitionemque pra- 
stare. » In his autem cognoscendis varias in- 
gressi sunt vias. Alii videlicet sensuum ope freti, 
qua sunt quaeque cernuntur omnia exquirere 
tentabant , alii divino afflatu concitati retrusa et 
abdita persequebantur ac velut oracula funde- 
bant. Sic plures philosophantium quasi familiae 
exorte sunt : lonici, Pythagorei, Eleatici, a 
quibus philosophis jacta sunt fundamenta, Ne- 
que vero dubium quin multe eaeque gravissime 
quastiones omnium philosophorum communes 
fuerint. Quare controversias de maximis rebus 
inter veteres illos ortas postea summi sapientis 
doctores minuere aut dirimere studuerunt. Sed 
tamen in tanto ardore animorum , tanta scientize 
cupidifate, tam przclaris preceptis paucis con- 
tigit ex illis philosophia conditoribus , ut phi- 
losophi potius quam poete essent. Testes sunt, 
ut unum caput commemorem, cosmogonie ad 
priscorum vatum normam aut paullo aliter 
ficte , quibus delectamur magis quam docemur. 
Nam quum nullo rerum usu nullaque experien- 
tia imbuti essent atque omni supellectile tum ad 
observandos siderum motus, tum ad illustran- 
dam nature obscuritatem necessaria carerent : 
quacunque ignorabant, fingendo supplere aggre- 
diebantur. Neque tamen propterea quisquam 
veterem illam qua ante Socratis ztatem fuit sa- 
pientiam contemnere audeat. Hic enim primus 
sapientie studium , ut omnes confitentur, e ccelo 
devocavit et in urbibus collocavit atque in do- 
mos etiam introduxit et coegit de vita et moribus 


vij 
rebusque bonis et malis quaerere. Quid plura? 
philosophiam a latentibus rerum causis anqui- 
rendis avocavit atque ad vitam communem 
traduxit. Cujus ingenii magnitudo, multiplex 
ratio disserendi rerumque copia et varietas, 
quarum alie aliis placebant, plura peperit ge- 
nera dissentientium philosophorum. Etenim 
preter Platonem et Xenophontem qui egregias 
ejus disputationes et dicta memorabilia litteris 
consignarunt, multi ab eo profecti sunt alii, 
Ac (8) primo ab ipso Platone Aristoteles et Xe- 
nocrates; quorum alter Peripateticorum, alter 
Academia nomen obtinuit ; deinde ab Antisthene 
qui patientiam et duritiam in Socratico ser- 
mone maxime adamarat , Cynici primum , dein- 
de Stoici; tum ab Aristippo quem illae magis 
voluptarie disputationes delectarant, Cyrenaica 
philosophia manavit, quam ille et ejus posteri 
simpliciter defenderunt. Epicurei vero qui vo- 
luptate omnia metiebantur, dum verecundius id 
agunt, nec dignitati satisfaciebant, quam non 
aspernabantur, nec voluptates tuebantur, quas 
amplexari volebant. Fuerunt etiam alia genera 
philosophorum qui se ommes fere Socraticos 
esse dicerent , Eretricorum , Herilliorum , Mega- 
ricorum, Pyrrhoneorum, sed ea horum vi et 
disputationibus fracta et exstincta sunt. Taceo 
Academicorum dissidia que plures Academias 
effecerunt, item Platonicos et Pythagoricos recen- 
tiores de quibus aliud erit dicendi tempus. Αἱ 
non pretereundus Diogenis locus est quo philoso- 
phorum successiones lib. I, 13 in hunc modum 
tradit : Φιλοσοφίας δὲ δύο γεγόνασιν ἀρχαί, ἥ τε ἀπὸ 
᾿Αναξιμάνδρου xal ἣ ἀπὸ Πυθαγόρου, τοῦ μὲν Θαλοῦ 
διαχηχοότος, Πυθαγόρου δὲ Φερεχύδης χαθηγήσατο" 
xo ἐχαλεῖτο ἡ μὲν Ἰωνιχὴ ὅτι Θαλῆς Ἴων ὧν ( Μιλή- 
σιος γάρ), χαθηγήσατο ᾿Αναξιμάνδρου, ἣ δὲ Ἰταλιχὴ 
ἀπὸ Πυθαγόρου, ὅτι τὰ πλεῖστα χατὰ v?» Ἰταλίαν ἐφι- 
λοσόφησε. Καταλήγει δὲ ἣ μὲν εἰς Κλειτόμαχον xot 
Χρύσιππον καὶ Θεόφραστον, ἣ ᾿Ιωνιχή, f; δὲ ᾿Ιταλιχὴ 
εἰς ᾿Επίχουρον. Θαλοῦ μὲν γὰρ Ἀναξίμανδρος, οὗ Ἀνα- 
ξιμένης, οὗ ᾿Αναξαγόρας, οὗ Ἀρχέλαος, οὗ Σωχράτης 
6 τὴν ἠθικὴν εἰσαγαγών, οὗ οἵ τε ἄλλοι Σωχρατιχοὶ 
xat Πλάτων ὃ τὴν ἀρχαίαν Ἀχαδημίαν συστησάμενος, 
οὗ Σπεύσιππος xoi Ξενοχράτης, οὗ Πολέμων, οὗ 
Κράντωρ xal Κράτης, οὗ ᾿Αρχεσίλαος 6 τὴν μέσην 
Ἀχαδημίαν εἰσηγησάμενος, οὗ Λακύδης ὃ τὴν νέαν 
᾿Ἀχαδημίαν φιλοσοφήσας, οὗ Καρνεάδης, οὗ Κλειτό- 
μαχος. Καὶ ὅδε μὲν εἰς Κλειτόμαχον, εἰς δὲ Χρύσιπ- 
πον οὕτω χαταλήγει' Σωχράτους ᾿Αντισθένης, οὗ 
Διογένης ὃ χύων, οὗ Κράτης ὃ Θηθαῖος, οὗ Ζήνων ὃ 
Κιτιεύς, οὗ Κλεάνθης, οὗ Χρύσιππος. Εἷς δὲ Θεό-- 


(8) Cicero de orat. IIT, 17. 


viij PROOEMIUM. 


φραστον οὕτως" Πλάτωνος ᾿ἈΑριστοτέλης, p Θεόφρα- 
στος. Καὶ ἣ μὲν Ἰωνιχὴ τοῦτον καταλήγει τὸν τρόπον, 
$ δὲ Ἰταλικὴ οὕτω- Φερεχύδους Πυθαγόρας, οὗ 
Τηλαυγὴς: ὃ υἱός, οὗ Ξενοφάνης, οὗ Παρμενίδης, οὗ 
Ζήνων ὃ ᾿Ἐλεάτης, οὗ Λεύχιππος, οὗ Δημόχριτος, οὗ 
πολλοὶ μέν, ἐπ᾽ ὀνόματος δὲ Ναυσιφάνης χαὶ Ναυχύ- 
δης, ὧν ᾿Επίχουρος. Similiter Clemens Alexandri- 
nus Strom. I p. 300 € : Φιλοσοφίας τρεῖς γεγόνασι 
διαδοχαί, ἐπώνυμοι τῶν τόπων͵, περὶ οὺς διέτριψαν " 
Ἰταλικὴ μὲν $ ἀπὸ Πυθαγόρου, Ἰωνικὴ δὲ ἣ ἀπὸ 
Θαλοῦ, ᾿Ελεατιχὴ δὲ f, ἀπὸ Ξξενοφάνους χτλ. Sed 
haec multe accuratiore expositione egent quam 
singulis locis afferre constituimus. Confer Zum- 
ptii dissertationem de philosophorum scholis 
apud Athenienses presidumque successionibus, 
insertam Commentationibus Acad. Berol. a. 
1842 , B. 1844, p. 27-119. 

Quum vero inter eos sapientia doctores qui 
firma haberent decreta atque illos qui suam ipsi 
sententiam tegentes errore alios levarent et in 
omni disputatione quid veri simillimum esset 
quzrerent , plurimum interesse pateat : Diogenes 
lib. I, 16 duo philosophorum genera ponit. Sunt 
autem hac ejus verba : Τῶν δὲ φιλοσόφων οἵ μὲν 
γεγόνασι Δογυατιχοί, οἱ δὲ ᾿Εφεχτιχοί" Δογματιχοὶ 
μέν, ὅσοι περὶ τῶν πραγμάτων ἀποφαίνονται ὡς χα-- 
ταληπτῶν, ᾿Εφεχτιχοὶ δέ, ὅσοι ἐπέχουσι περὶ αὐτῶν 
ὡς ἀχαταλήπτων. Paulo aliter Sextus Empiricus 
Pyrrh. Hypot. 1, » seqq. : Ot μὲν εὑρηχέναι τὸ 
ἀληθὲς ἔφασαν, oi δὲ ἀπεφήναντο μὴ δυνατὸν εἶναι 
τοῦτο καταληφθῆναι, οἵ δὲ ἔτι ζητοῦσι. Καὶ εὑρηχέναι 
μὲν δοχοῦσιν oí ἰδίως χαλούμενοι Δογματιχοί" ὡς δὲ 
περὶ ἀκαταλήπτων ἀπεφήναντο οἱ περὶ Κλειτόμαχον 
xal Καρνεάδην xal ἄλλοι ᾿Αχαδημαϊχοί" ζητοῦσι δὲ οἱ 
Σχεπτιχοί: ὅθεν εὐλόγως δοχοῦσιν αἵ ἀνωτάτω φιλοσο- 
φίαι τρεῖς εἶναι, Δογματιχή, Ἀχαδημαϊχή, Σχεπτιχή. 

Restat ut quid veteres de sapienti: partibus 
et philosophantium sectis dixerint, breviter per- 
stringamus. 

Post Socratem variz fuerunt doctorum homi- 
num de philosophiz partibus sententie. Eorum 
plerique tripartitam optimarum rerum cognitio- 
nem esse arbitrati sunt : moralem, naturalem, 
rationalem. Prima animum componit moresque 
fingit, secunda rerum naturam scrutatur, tertia 
accurate disserendi leges et argumentationes tra- 
dit, ne pro veris falsa dicantur. Cateroqui re- 
perti sunt qui aut pauciora aut plura sapientiz 


studii capita et locos esse vellent. Qua de re 
multa leguntur apud Senecam Epist. 89, 8 
seqq. (9). 

De sectis hec habet Simplicius in Aristotelis 
Categ. pref. 5 fol. I. E: Αἱ μὲν οὖν κατὰ φιλοσοφίαν 
αἱρέσεις ἑπταχῶς ὀνομάζονται" ἢ ἀπὸ τοῦ συστησαμέ- 
vou τὴν αἵρεσιν, ὡς οἱ Πυθαγόρειοι χαὶ Πλατωνιχοί" 
ἢ ἀπὸ τῆς τοῦ αἱρεσιάρχου πατρίδος, ὡς Κυρηναϊχοὶ 
οἱ ἀπὸ ᾿Αριστίππου χαὶ Μεγαριχοὶ οἱ ἀπὸ Εὐχλείδου 
xai Ἐλεατιχοὶ οἱ ἀπὸ Ξξενοφάνους xai Παρμενίδου " 7, 
ἀπὸ τοῦ τόπου ἐν ᾧ διέτριδον φιλοσοφοῦντες, ὡς Ἀχα- 
δημαϊχοὶ καὶ Στωιχοί: ἢ ἀπὸ συμδεδηκυίας ἐνεργείας, 
ὡς Περιπατητικοί: ἢ ἀπὸ τῆς ἐν τῷ φιλοσοφεῖν xpl- 
σεως, ὡς ᾿Εφεχτιχοὶ οἱ ἀπὸ Πύῤῥωνος" 3j ἀπὸ τοῦ 
πέλους ὃ προτίθενται τῆς ἑαυτῶν φιλοσοφίας, ὡς Ἧδο- 
νιχοὶ οἱ ᾿Επιχούρειοι" ἢ ἀπὸ τοῦ εἴδους τῆς ζωΐς,, ὡς 
οἵ Κυνιχοί. Diogenes lib. I, 18-21 : Τοῦ δὲ ἠθιχοῦ 
(μέρους) γεγόνασιν αἱρέσεις δέκα, ᾿Αχαδημαϊχή, Ku- 
ρηναϊκή, Ἠλειαχή, Μεγαρική, Κυνική, ᾿Ερετριχή, 
Διαλεχτιχή, Περιπατητιχή, Στωιχή, ᾿Επιχούρειος. 
Ἀχαδημαϊχῆς μὲν οὖν τῆς ἀρχαίας προέστη Πλάτων, 
τῆς μέσης Ἀρχεσίλαος, τῆς νέας Λαχύδης , Κυρηναῖ- 
x" Ἀρίστιππος ὃ Κυρηναῖος, ᾿Ηλειαχῇῆς Φαίδων᾽ ὃ 
Ἠλεῖος, Μεγαριχῇς Εὐχλείδης Μεγαρεύς, Κυνιχῆς 
᾿Αντισθένης 6 Ἀθηναῖος, ᾿Ερετριχῆς Μενέδημος Ἔρε- 
τριεύς, Διαλεχτιχῇς Κλειτόμαχος Καρχηδόνιος, Πε- 
ριπατητιχῇς ᾿Αριστοτέλης Σταγειρίτης, Στωιχῆς Ζή- 
voy Κιττιεύς. Ἧ δὲ ᾿Επιχούρειος ἀπ᾽ αὐτοῦ χέκληται 
᾿Επιχούρου. Ἱππόδοτος δ᾽ ἐν τῷ περὶ αἱρέσεων ἐννέα 
φησὶν αἱρέσεις καὶ ἀγωγὰς εἶναι * πρώτην Μεγαριχήν, 
δευτέραν ᾿Ερετριχήν, τρίτην Κυρηναϊχήν, τετάρτην 
"Emixoópetov, πέμπτην ᾿ἈΑννιχέρειον, ἕχτην Θεοδώ- 
petov , ἑδδόμην Ζηνώνειον, τὴν καὶ Στωικήν" ὀγδόην 
᾿Αχαδημαϊχὴν τὴν ἀρχαίαν, ἐννάτην Περιπατητιχήν᾽ 
οὔτε δὲ Κυνιχήν, οὔτε ᾿Ηλειακήν, οὔτε Διαλεχτιχήν. 
Τὴν μὲν γὰρ Πυῤῥώνειον οὐδ᾽ οἱ πλείους προσποιοῦν- 
ται διὰ τὴν ἀσάφειαν. "Evtot δὲ κατά τι μὲν αἵρεσιν 
εἶναί φασιν αὐτήν, κατά τι δὲ οὔ. Δοχεῖ μὲν γὰρ αἵρε- 
σις εἶναι. Αἵρεσιν δὲ λέγομεν, φασί, τὴν λόγῳ τινὶ 
χατὰ τὸ φαινόμενον ἀχολουθοῦσαν, 7| δοχοῦσαν dxo- 


'λουθεῖν" χαθ᾽ ὃ εὐλόγως ἂν αἵρεσιν τὴν σχεπτιχὴν χα- 


λοῖμεν, Ei δὲ αἵρεσιν νοοῖμεν πρόσχλισιν ἐν δόγμασιν, 
ἀχολουθίαν ἔχουσιν, οὐχέτ᾽ ἂν προσαγορεύοιτο αἵρε- 
σις" οὗ γὰρ ἔχει δόγματα........ ἔτι δὲ πρὸ ὀλίγου xal 
ἐχλεχτιχή τις αἵρεσις εἰσήχθη ὑπὸ Ποτάμωνος τοῦ 
Ἀλεξανδρέως, ἐχλεξαμένου τὰ ἀρέσαντα ἐξ ἑκάστης 
τῶν αἱρέσεων. (δίογτιπι eclecticam philosophandi 
rationem plerique post Chr. n. inde ἃ tertio 


(9) Diogenes Laertius lib. I, 18: Μέρη δὲ φιλοσοφίας 
τρία, φυσιχόν, ἤἢθιχόν, διαλεχτιχόν. Φυσιχόν μὲν τὸ περὶ 
χόσμον xxl τῶν ἐν αὐτῷ, ἠθιχὸν δὲ τὸ περὶ βίον xol τῶν 
πρὸς ἡμᾶς διαλεχτιχὸν δὲ τὸ ἀμφοτέρων τοὺς λόγονς πρε- 


σθεῦον. Καὶ μέχρι μὲν ᾿Αρχελάον τὸ φυσιχὸν εἶδος ἦν, ἀπὸ δὲ 
Σωχράτους τὸ ἠθιχόν, ἀπὸ δὲ Ζήνωνος τοῦ ᾿Ἐλεάτον τὸ δια- 
λεχτιχόν. Of. Sext. Empir, Pyrrh. Hyp. 11,13; adv. 
Math. VII, 16. 


PROOEMIUM. ix 


fere szeculo tam christiani (10) quam pagani se- 
quebantur, que res et profuit et obfuit philoso- 
phie. Nam pravo consilio inferior setas Plato- 
nem et Aristotelem de multis dissidentes ita 
conciliare studuit , ut omnem dissensionem tol- 
leret atque adeo scripta in quibus utriusque et 
voluntatis et judicii diversitas apparet ab Aca- 
demicis et Peripateticis olim magnis illis philo- 
sophie auctoribus supposita esse contenderet. 
Sic Hierocles apud Photium cod. 251 p. γὅο 
ed. Hoesch. : Πολλοὶ τῶν ἀπὸ Πλάτωνος xai 'Aptazo- 
τέλους συγχρούειν ἀλλήλοις τοὺς σφῶν διδασχάλους 
χατὰ τὰ χαίρια, φησί, τῶν δογμάτων σπουδὴν χαὶ 


μελέτην εἰσενηνοχότες, μέχρι τούτου φιλονεικίας xal 
τόλμης ἤλασαν, ὡς χαὶ τὰ συγγράμματα τῶν οἰχείων 
νοθεῦσαι διδασχάλων, εἰς τὸ μᾶλλον ἐπιδεῖξαι τοὺς 
ἄνδρας ἀλλήλοις μαχομένους. Καὶ διέμεινε τοῦτο τὸ 
πάθος τοῖς φιλοσόφοις διατριδαῖς ἐνσχῆψαν,, ἕως Ἀμ-- 
μωνίου τοῦ θεοδιδάχτου. Οὗτος γὰρ πρῶτος ἐνθουσιά-- 
σας πρὸς τὸ τῆς φιλοσοφίας ἀληθινόν, xal τὰς τῶν 
πολλῶν δόξας ὑπεριδὼν τὰς πλεῖστον ὄνειδος φιλοσο - 
φίᾳ προστριβομένας εἶδε χαλῶς τὰ ἑχατέρου xal cuv- 
ἤγαγεν εἰς ἕνα χαὶ τὸν αὐτὸν νοῦν, χαὶ ἀστασίαστον τὴν 
φιλοσοφίαν παραδέδωχε πᾶσι τοῖς αὐτοῦ γνωρίμοις, 
μάλιστα δὲ τοῖς ἀρίστοις τῶν αὐτῷ συγγεγονότων, 
Πλωτίνῳ χαὶ ᾿Ωριγένει xal τοῖς ἑξῆς ἀπὸ τούτων. 


(10) Clemens Alexandrinus Strom. I p. 288 A : Φιλοσο- 
φίαν δὲ οὐ τὴν Στωιχὴν λέγω οὐδὲ τὴν Πλατωνιχὴν ἢ τὰν 


' 


"Emtxoópetóv τε xai ᾿Αριστοτελιχήν, ἀλλ᾽ ὅσα εἴρηται παρ᾽ 


ἑχάστῃ τῶν αἱρέσεων τούτων καλῶς ; δικαιοσύνην μετ᾽ coge 
θοῦς ἐπιστήμης ἐχδιδάσχοντα, τοῦτο σύμπαν τὸ ἐχλεχτιχὸν 
φιλοσοφίαν φημί, 


eer 


zd g 
Ot  δέδεισς 


MEET NAP 


auti e 


Wa 


Ley ἀφῇ 0g vkcR T 


d LY 
TEN. 


Φ 


b 5 y 
C gin 


PHILOSOPHORUM GR/ECORUM 
FRAGMENTA. | 


LIBER PRIMUS. 
POET EK. 


E 
PAN 
T 
ἜΣ 
iy. 
E 


Cs 
UN 
TEE 


e 
E. 
M ws: 


DE EMPEDOCLE. 


Quanta fuerit olim apud. :quales Empedoclis 
fama et sapienti: gloria cum aliunde colligi 
oportet , tum e lustralium carminum initio quod 
Diogenes Laertius (1) servavit. Nam quum vitam 
ad Pythagoriee doetrinmg normam dirigeret, 
multum vero eloquentia valeret quam in eo pror- 
sus mirificam ae singularem fuisse veteres pro- 
diderunt, porro artis salutaris et rerum natura- 
lium scientia omnes superaret, neque solum 
poeta egregius , verum etiam vates insignis judi- 
earetur, denique przcelare de republiea meruis- 
set, factum est, ut Agrigentini civem suum 
summis honoribus prosequerentur. Qua res eam 
vim habuit , ut ipse quasi deposita humanz na- 
ture fragilitate immortalitatis divinitatisque 
particeps esse sibi videretur (2). Ae profecto ea 
fuit Empedoclis ezterorumque illius statis illu- 


strium virorum disciplina qua non intra privatos 
parietes delitesceret et ad paucorum hominum 
notitiam perveniret , sed modo in fori luce splen- 
didissimis tanquam solis radiis collustrata , modo 
civilibus fluetibus agitata latissime diffunderetur 
et ad communem civium utilitatem expromere- 
tur. Quare non est quod miremur Agrigentinos 
virum quovis virtutum genere cumulatissimum 
omnibus ornamentis affecisse. Illud mirandum, 
quod quum Plato et Aristoteles minus honorifice 
de Empedocle sensissent, tamen Agrigentini 
poete carmina ita posterorum studia tenuerunt , 
ut ex omnibus illis qui apud Grecos philosophiam 
versuum majestate ae venustate celebrare conati 
sunt , hujus unius plurima fragmenta ad nostram 
memoriam manserint. Sed ne de Aristotelis in- 
terpretibus nune loquar, qui eximie Empedoclem 


1) Diogenes Laertius VIII, 62 : 


Ὦ φίλοι ot μέγα ἄστυ χατὰ ξανθοῦ Ἀχράγαντος͵ 
ναίετ᾽ ἀν᾽ ἄκρα πόλευς κτλ. Vid. vss. 397-408. 


2) Empedocles ap. Diog. Laert. l. c. 
Χαίρετ᾽" ἐγὼ δ᾽ ὕμμιν θεὸς ἄμόροτος, οὐχέτι θνητός. 


Quamobrem in superborum numerum refertur a Philo- 
demo libro decimo de Vitiis pag. 17 ed. Saupp. verbis 
mire quidem depravatis, sed quorum sententiam facile ex - 
pedias. Haec autem leguntur in volumine Herculanensi : 


APICTON 


TO..YN.E.... ?OCIIEPITOY 


ΚΟ. IZ... . ΠΕΡΗΦΑΝΙΑΘΕ 
HB 00; ...... AMO sn 
|) 0 .. ΛΈΥΚΗΝ ΙΗ. 


HÓ ....0....4£0NOYfMO 
NO..A.A... TAYTHCYIIEP 
Ho ...NOY.... NAAAAKAI 
AIAHPO..T.. MENHMEICKAI 
AH .. I. . AIAYTHNQIAOCO 
9I ...I0AAQNAOZANTON 
Q...KAE. TOYKAIHYOATO 
FUTT. το EAOKAEOYCKAI 
COK . ATOYCKAIIOIHTONENI 
0.0. C0.1IAAAIOITONK. 
MOIAOFPAQONEHEPAHIZON 


Initium Caterinus sic emendari voluit : Ἀρίστων τοίνυν γε- 
Ἰραφὼς περὶ τοῦ χουφίζειν ὑπερηφανίας ἐπιστολιμαῖον βιθλίον 
μηνύει παρεῖναι ὄγχον διὰ τύχην ὑπερηφάνων ὀλόίων, et de 


Aristonis Chii epistolis cogitari jussit. At intelligenda Cei 
ὑπομνήματα ὑπὲρ χενοδοξίας. Cf. Diog. Laert. VII, 163. 


Sensus vero hujus loci hic videtur esse, ut Philode- 


mus Aristonem qui de levanda superbia scripserit, toto 
libro de iis tantum disputasse dicat, qui fortunam fautri- 
cem nacti in rerum omnium abundantia superbi sint, quum 
tamen multi alias ob causas in idem vitium inciderint. 
Sauppius verba sic supplenda esse existimat : Ἀρίστων 
τοίνυν γεγραφὼς περὶ τοῦ χουφίζειν ὑπερηφανίας ἐπὶ τὸ πολὺ 
τὸ βιδλίον ἀποτέταχε χατὰ τῶν διὰ τύχην ὑπερηφάνων, πολ- 
λῶν γ᾽ οὐ μόνον δι᾽ αἰτίας ταύτης ὑπερηφανούντων, ἀλλὰ xai 
δι᾽ ἃ προείπομεν ἡμεῖς, xal δή τοι καὶ δι᾿ αὐτὴν φιλοσοφίαν 
πολλῶν δοξάντων, ὡς Ἡραχλείτου xai Πυθαγόρου xal ᾽Ἐμ- 
πεδοχλέους xal Σωχράτους, καὶ ποιητῶν ἐνίων, οὺς οἱ παλαιοὶ 
τῶν χωμῳδογράφων ἐπεῤῥάπιζον. Pro xai δή τοι καὶ praete- 
rea idem vir doctus legendum conjicit : καὶ νὴ Δία xoi, 
quod mihi non placet. Suspicor enim Philodemum in 
hunc fere modum scripsisse : ᾿Αρίστων τοίνυν γεγρα- 
φὼς περὶ τοῦ χουφίζειν ὑπερηφανίας ἐπιπληχτιχὸν βιδλίον 
μέμνηται μόνον τῶν διὰ τύχην ὑπερηφάνων, χαίπερ πολλῶν 
οὐ μόνον διὰ τὴν αἰτίαν ταύτην ὑπερηφανούντων, ἀλλὰ xai 
δι’ ἃ προείπομεν ἡμεῖς, καὶ δὴ xal δι᾿ αὐτὴν τὴν φιλοσοφίαν 
πολλῶν δοξάντων, ὡς Ἡραχλείτου xxi Πυθαγόρου xai Ἐμ- 
πεδοχλέους xai Σωχράτους, χαὶ ποιητῶν ἐνίων, oUc οἱ πα- 
λαιοὶ τῶν χωμῳδογράφων ἐπεῤῥάπιζον. Quippe in corrigen- 
dis voluminibus Herculanensibus quae cum lacera esse ac 
prope in cineres conversa constat tum evanidis litteris 
scripta, ut :egre a viris eruditis legi ac describi potuerint, 
vel audacior medicina locis corruptis allata apud peritos 
facile excusatur. Confer alium Philodemi locum e libro IV 
de Musica in Vol. Hercul. Tom. I pag. 135 col. 36, quem 
sanavi Democr. fragm. p. 237 et 359. 


x'ij 


xiv 


et eoluerunt et cohonestarunt, nemo inter prio- 
res divinarum humanarumque rerum magistros 
magis Agrigentinum vatem admiratus atque in 
argumento quamvis dissimili secutus est, quam 
T. Lucretius Carus, cujus hec sunt verba e 
primo carminis libro (1) petita : 

Quorum Acragantinus cum primis Empedocles est, 

insula quem triquetris terrarum gessit in oris. 


Τρ 


Qua quum magna modis mullis miranda videtur 
gentibus humanis regio visundaque fertur, 

rebus opima bonis, multa munita virum vi : 

nil tamen hoc habuisse viro przeclarius in se, 
nec sanctum magis et mirum carumque videtur. 
Carmina quin etiam divini pectoris ejus 
vociferantur et exponunt praeclara reperta , 

ut vix humana videatur stirpe creatus. 


Ergo non magis laudabat in Empedocle poeta 
Romanus sanctitatem integritatemque, quam 
ineredibilem earminum vim, et ipsa qua profes- 
sus est decreta admirabatur. Atque illa quidem 
laus vite, quemadmodum priscorum szeulorum 
ratio ferebat, e sapienti: preeceptis actze perpetuo 
manebit Empedocli, neque insignem carminum 
.pulehritudinem ab elato animo et generoso pe- 
etore profectam ulla temporum injuria delebit. 
Tantum enim fuit in hoc viro lumen ingenii, ut 
qua tate philosophia jam pridem soluta ora- 
tione, quz haud paulo aptior est ad philosophan- 
dum et subtiliter disserendum , quorundam stu- 
diis illustrata erat, ipse Xenophanis et Parme- 
nidis exemplo inflammatus Musarum ope ad 
sapientize fastigium evehi studeret. At si de do- 
etrina quzritur, quantum Empedocles ab aliis 
philosophis mutuatus sit reputantes confiteri 
decet, temperandam esse admirationem quz 
quasi per manus tradita etiam nune plerorumque 
animos occupavit. Nam quum veterum plurimi 
eum Pythagoreis adnumerarent , alii Parmenidis 
vel Xenophanis discipulum facerent , Plato cum 
Heraclito , Aristoteles eum Leucippo , Democrito 
vel Anaxagora conjungeret, varie antiquorum 
sententie eo valuerunt, ut non minor inter re- 
eentiores de hoc viro dissensio esset. Quorum 
haud pauci Agrigentinum natura verique inter- 
pretem tanta laude ornarunt, ut cupidius quam 
verius judicasse videantur. Quam rem copiosis- 
sime tractaremus, si per hujus loci angustias 
liceret. Itaque vitato omni verborum anfractu 


DE EMPEDOCLE. 


breviter nostrum de Empedoclis doctrina judi- 
eium exponemus, ea mente, ut quid de carmi- 
num ejus procmio statuendum sit perspicue 
appareat. 

Triplex fere in Empedoclis philosophia reperi- 
tur dogmatum genus, quorum alia e Pythago- 
reorum scholis petita sunt, olia ab Eleatieis 
sumta , alia ex Heracliti preceptis tanquam fonte 
manarunt. Etenim quo tempore Pythagoriea ra- 
tio per Magnam Graeciam vigebat , atque ii qui 
eam non tantum animo perceptam haberent, sed 
etiam vita et factis profiterentur, ubique in ho- 
nore erant, videtur Empedocles diseiplinze illius 
amore captus ita sead Pythagoricos composuisse, 
ut quamvis non omnia eorum placita qua for- 
tasse jam adolescens cognoverat, probanda exi- 
stimaret, eorum tamen castitatem et temperan- 
tiam per totam vitam retineret, Sed acrioribus 
stimulis ejus animum seientiz desiderio incen- 
sum Eleatici et Ephesius philosophus coneitabant. 
Hos igitur magnam partem in vero indagando 
secutus res prope dissociabiles entis immoti zter- 
nitatem et caducam eorum naturam qua& perpe- 
tuo motu fluminis instar labuntur miscuit et 
consociavit. In quo ita versatus est, ut quum 
Heraclitus copulata materia atque illa vi, qua 
motum rebus affert, cuncta continenter fleri 
dixisset, Parmenides vero omni motu sublato 
nihil nisi ens, quod sensuum fallaeiis non ob- 
noxium mentis tantum acie percipitur revera 
esse decrevisset , ipse utriusque rationem sejun- 
cta materia , quz enti responderet , et vi, a qua 
motum oriri voluit, colligaret. Atqui rerum 
multitudinem uni enti repugnare ratus non unam 
materiam , sed quattuor elementa, neque unum 
motus principium , sed duo amorem ac discor- 
diam posuit. In qua partitione amor entis uni- 
tati , discordia Heracliteo dissidio comparatur. 
Ut autem Heraclito qua fierent simul composi - 
tione et separatione nasci placuit, Empedocli 
contra quz oriuntur sola compositione exsistere, 
quz occidunt una distractione interire videntur, 
siquidem illud amori , hoc discordiw tribuit : ita 
Heraelitum probabile est, quamvis de vicissitu- 
dine rerum compagis modo orientis modo occi- 
dentis disseruerit, nullum quietis perfecteque 
consensionis intervallum singulis temporum spa- 
tiis interposuisse, Empedoclem vero apparet 


1) vs. 717 seqq. 


DE EMPEDOCLE. XV 


unitatem et multitudinem , quietem et motum ad 
diversos temporum ambitus revocasse, quoniam 
in sphera quidem eorum qus sunt unitas et 
quies , in suo autem eujusque ztatis rerum na- 
tur& corpore ( χόσμῳ ) elementorum distractio et 
sempiternus nascentium ae pereuntium motus 
inesset. Hine patet , Empedocli si constare sibi 
vellet nihi! potuisse eum Pythagoreorum familia 
esse commune. At ille pristinze discipline memor 
qus Pythagorei de divina natura ae de animo- 
rum migratione preceperant vera esse arbitratus, 


quemadmodum olim ab his in vero investigando 


ad alia eaque certiora profluxerat, sie decreta 
haec tanquam extrinsecus petita neque in eundem 
eum reliquis preceptionibus velut gyrum com- 
pellenda in procemio carminis quod de rerum 
natura conseripserat explicavit. Preter haec nihil 
reperias quod Empedocles Pythagoreis acceptum 
retulisse videatur. Etenim numerorum doctrina 
nullum in ejus fragmentis vestigium relictum 
est, nisi forte in verbis τρισμυρίας ὥρας de qui- 
bus infra agemus. In iis vero de quibus quid 
censuerit Agrigentinus vates parum constat, 
commemoranda est necessitas. Apud Ciceronem 
quidem de Fato cap. 17 legimus Empedoclem 
statuisse omnia ita fato fieri, ut id fatum vim 
necessitatis afferret; sed vix putaverim tale quid 
usquam a poeta diserte dictum esse. Stobeus (t) 
aliique veterum τὴν οὐσίαν τῆς ἀνάγχης in Empe- 
doclea philosophia esse perhibent αἰτίαν χρηστικὴν 
τῶν ἀρχῶν x«l τῶν στοιχείων, i. e. causam quae pri- 
mis nature viribus et elementis utatur sive ea 
gubernet. Sed hanc definitionem quam e verbis 
ἐστιν ἀνάγχης χρῆμα apud Plutarch. de Exsil. 
p. 607 eonelusam esse contendit Panzerbiete- 
rus (2) potius e versibus ab Aristotele Metaph. 
IL, 4 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μέγα "νεῖκος x. τ. λ. servatis ortam 
esse reor. Plutarchus (3) necessitatem , quam alii 
fati nomine afficiunt, Empedocli ait amicitiam 
simul et dissidium esse. Ergo in conjuncta utrius- 
que actione necessitatem inesse vult. Simpli- 
cius in Phys. IIT, f. 107 A extr. necessitatem 
una cum amicitia et discordia causas efficientes 


nominat; idem tamen in Phys. I f. 43 A Empe- 
doclem testatur amiciti:e et discordicz vires con- 
trarias eoegisse εἷς μονάδα τὴν τῆς ἀνάγκης xol 
αὕτη μὲν, addit, ὡς £v, τὸ δὲ νεῖχος καὶ fj φιλία ὡς 
δύο, Verum omnes has finitiones ab interpreti 
bus , non ab ipso Empedocle profectas esse jure 
affirmat Karstenius p. 362, quem famen mira- 
mur qua nescimus suo Marte addidisse et exor- 
nasse. Nam p. 361: « Illa (necessitas) est, inquit, 
qu:e amicitiz et discordic vices regit, quce mundi 
ordinem et mutationem , qua& rerum mortalium 
vicissitudines certa lege moderatur ; » et p. 362 : 
« Empedocles, inquit, fatum quale sit, non defi- 
nivisse videtur; intellexit vero nihil aliud nisi 
naturam, φύσιν, ut Plato appellat, i. e. tam pro- 
priam eujusque elementorum naturam quam 
mutuam inter ipsa necessitudinem , quibus et 
singulorum potestas et omnium inter se ordo 
totiusque mundi harmonia servetur. Hane ap- 
pellavit necessitatem (4), secutus poetarum et 
philosophorum morem , qui illam dominam uni- 
versi praedicabant eamque poetice informavit 
quasi vindicem fcederis mutuo deorum ( i. e. na- 
ture virium ) consensu constituti, quo mundi 
vices rerumque tam divinarum quam humana- 
rum ordo servetur. » Talia facillime ex aliorum 
et poetarum et physicorum comparatione confin- 
guntur. At nostrum est videre quid quisque do- 
euerit, non ea comminisci, quz aliena potius 
quam Empedoclea videantur, nedum falsa pro 
veris venditare. Id autem accidit Karstenio deos - 
pro nature viribus aceipienti ac physicam Empe- 
doclis rationem cum iis quce de rebus divinis tra- 
didit, confundenti. Idem est, ne de aliis loquar, 
Panzerbieteri (5) error, qui triginta annorum 
millia ab Empedocle geniorum exsilio variisque 
mortalium , quz subeunt, corporum mutationi- 
bus constituta ad mundi fabricam transtulit iis- 
que rerum universitatis viees e certis temporum 
intervallis suspensas designari contendit. Verum 
nihil hujusmodi apud Empedoclem in procemio 
invenias, quod ideirco nobis hie enarrare pro- 
positum est, Origo erroris per multorum scripta 


1) Stob. Ecl. 1, 5 p. 160 ed. Heer. Plutarch. de Plac. 
phil. I, 26. Galen. Hist. phil. c. X. Alter Stobzi locus I, 
3 p. 60 depravatus est. 

2) Panzerbieter in. Beitragen zur Kritik und Erklla- 
rung des Empedocles (Meiningoe 1844). 

3) Plufarchus de Anim. procreat. p. 1026 D : ἀνάγχην, 
ἣν εἱμαρμένην οἱ πολλοὶ χαλοῦσιν, ᾿Εμπεδοχλῆς δὲ φιλίαν 
ὅμοῦ καὶ νεῖχος. Philoponus in Aristot. Phys. II, 6 p. 10 


idem dicit τὴν τύχην et τὸ αὐτόματον. Τὴν γὰρ φιλίαν ὁ 
᾿Εμπεδοχλῆς καὶ τὸ νεῖχος ταῦτα εἶναι ᾧετο. 

4) Themist. Pliys. ausc. II, f. 27 B : πάντες σχεδὸν οἱ περὶ 
φύσεως διαλεχθέντες εἰς τὴν ἀνάγχην ἀνάγουσι τὰς αἰτίας, 
οὐδὲν ἄλλο τὴν ἀνάγχην ἢ τὴν ὕλην εἶναι νομίζοντες. Cf. 
Philopon. Phys. III, f. 2 seq. 

5) Panzerbieter. |. c. pag. 1 et 25. 


ΧΥ] 


propagati repetenda e Simplicii quodam loco ubi 
sagacissimus ille Aristotelis interpres duos versus 
ab Agrigentino vate in principio operis de rerum 
natura positos in alienam sententiam detorsit. 
Quod ne cui dubium videatur, ipsa Simplicii 
verba afferam. Ait igitur ad Phys. p. 272 B. : 
τοῦτο δὲ ἔοιχεν ᾿Εμπεδοχλῆς ἂν εἰπεῖν, ὅτε λέγει, ὅτι 
τὸ χρατεῖν xal χινεῖν ἐν μέρει τὴν φιλίαν xat τὸ velxoc 
ἐξ ἀνάγχης ὑπάρχει τοῖς πράγμασιν " εἰ δὲ χαὶ τοῦτο, 
xal τὸ ἠρεμεῖν ἐν τῷ μεταξὺ χρόνῳ" τῶν γὰρ ἐναν-- 
τίων χινήσεων ἠρεμία μεταξύ ἐστιν. Εὔδημος δὲ τὴν 


ἀχινησίαν ἐν τῇ τῆς φιλίας ἐπιχρατεία χατὰ τὸν σφαῖ-. 


ρον ἐχδέχεται, ἐπειδὰν ἅπαντα συγχριθῇ, 
ἔνθ᾽ οὔτ᾽ ἠελίοιο διείδεται ὠχέα γυῖα, 
ἀλλ᾽, ὥς φησιν (6 ᾿Εμπεδοχλῆς), 
οὕτως ἁρμονίης πυχινῷ χρύφῳ ἐστήριχται 
σφαῖρος χυχλοτερὴς μονίῃ περιηγέϊ γαίων. 


ἀρξαμένου δὲ πάλιν τοῦ νείχους ἐπικρατεῖν, τότε πά- 
λιν χίνησις ἐν τῷ σφαίρῳ γίνεται" 


πάντα γὰρ ἑξείης πελεμίζετο γυῖα θεοῖο. 


(Hactenus Eudemus. ) τί δὲ διαφέρει τοῦ « ὅτι πέ- 
φυχεν οὕτως » τὸ « ἐξ ἀνάγχης » λέγειν, αἰτίαν μὴ προσ- 
τιθέντα; ταῦτα δὲ Ἐμπεδοχλῆς ἔοιχε λέγειν ἐν τῷ " 


ἐν δὲ μέρει χρατέουσι περιπλομένοιο χρόνοιο, 
καὶ ὅτ᾽ ἀνάγχην τῶν γινομένων αἰτιᾶται" 


ἔστιν ἀνάγκης χρῆμα, θεῶν ψήφισμα παλαιόν, 
ἀΐδιον, πλατέεστι χατεσφρηγισμένον ὅρκοις. 


διὰ γὰρ τὴν ἀνάγχην χαὶ τοὺς ὅρχους τούτους ἑκάτερον 
παρὰ μέρος ἐπιχρατεῖν φησι. λέγει δὲ xat ταῦτα Ἔμ- 
πεδοχλῆς ἐπὶ τῆς τοῦ νείχους ἐπιχρατείας " 


αὐτὰρ ἐπεὶ μέγα νεῖχος ἐνὶ μελέεσσιν ἐθρέφθη, 
ἐς τιμάς τ᾽ ἀνόρουσε τελειομένοιο χρόνοιο, 
ὅς σφιν ἀμοιβαῖος πλατέος παρελήλαται ὅρχου, 


ταῦτα οὖν, φησὶ ( ὁ ᾿Αριστοτέλης), χωρὶς αἰτίας λε- 
γόμενα οὐδὲν ἄλλο λέγειν ἐστίν, ἢ « πέφυχεν οὕτω. » 
Postremi tres quos citat versus ab Aristotele 
quoque Metaph. IT, 4 laudantur, nisi quod ille 
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μέγα veixo; habet. Quorum versuum 
sensum hunc esse patet : « sed ubi magna dis- 
cordia divinis in membris inerevit potentiamque 
affectavit exaeto tempore, quod ipsis per vices 
certo fcedere transit, » (1) Vera sunt quz Aristo- 


DE EMPEDOCLE. 


teles adjicit : xal ἅμα δὲ αὐτῆς τῆς μεταδολῇς αἴ- 
τιον οὐθὲν λέγει, ἀλλ᾽ 3 ὅτι οὕτω méQuxev* ἀλλ᾽ ὅτε 
δὴ μέγα νεῖχος x. τ. λ. ὡς ἀναγχαῖον μὲν ὃν μεταθάλ- 
Jew, αἰτίαν δὲ τῆς ἀνάγχης οὐδεμίαν δηλοῖ, Spectat 
igitur πλατέος ὅρχου certo jurejurando, i. e. certo 
fodere, certa lege, ad necessitatem. Sed quamvis 
vel maxime Empedocles variis mutationibus, 
quz in hoc aspeetabili mundo fiunt , necessitatem 
prefecerit, simulque in rebus divinis ejusdem 
dec potentiam celebrarit , inde non sequitur phy- 
sicam poeta doctrinam ita ad reliqua ejus dog- 
mata transferri oportere, ut quz de geniis ae de 
divina natura versibus persecutus est per inver- 
sionem, quam ἀλληγορίαν Greci vocant, dicta 
existimemus. Siquidem ea est Empedoclis in poe- 
tieis coloribus diligentia, ut divina et humana, 
ut mutabilia et perennia , ut denique rerum na- 
ture vicissitudines et deorum zternitatem probe 
distinguat. Jam vero quid intersit inter illos ver- 
sus, quos ultimo loco attulit Simplicius , atque 
eos qui proxime przcedunt videamus. 

Plutarchus (2) auctor est, Empedoclem initio 
operis sic posuisse : 


ἔστιν ᾿Ανάγχης χρῆμα, θεῶν ψήφισμα παλαιόν, 
ἀΐδιον, πλατέεσσι χατεσφρηγισμένον ὅρχοις, 
εὖτέ τις ἀμπλαχίησι φόνῳ φίλα γυῖα μιήνγ;, 
αὔτως ἢ ἐπίορχον ἁμαρτήσας ἐπομόσσῃ 

(δαίμων οἵτε βίοιο λελόγχασι μαχραίωνος) 

τρίς μιν μυρίας ὥρας ἀπὸ μαχάρων ἀλάλησθαι, 
γεινόμενον παντοῖα διὰ χρόνου εἴδεα θνητῶν, 
ἀργαλέας βιότοιο μεταλλάσσοντα χελεύθους. 

ὡς χαὶ ἐγὼ νῦν εἶμι φυγὰς θεόθεν καὶ ἀλήτης 
velxei μαινομένῳ πίσυνος. 


Inest autem in his versibus, si eorum quae poe- 
tie; orationis luminibus distineta sunt, sum- 
mam paucis complecti velimus,hzee fere senten- 
lia. Neeessitate atque adeo antiquis deorum 
decretis, quc magno jurejurando confirmata 
sint, accidere ait philosophus , ut si quis genius 
per scelus caxde se polluerit, is triginta annorum 
millia proeul a beatorum sede oberret ae deineeps 
sepius nascendo omnis generis mortalium cor- 
porum formas induat. Eadem ratione se ipsum 
narrat e deorum domicilio expulsum ac discor- 
die furenti (quae in hoec mundo dominatur) 
jam obnoxium vagari. Hine liquido constat, 


1) Vide qua in Commentar. de vss. 175-180 disputata 
sunt. 


12) Plutarchus de Exsil. p. 607. Cf. Comment. ad vss. 
1-10. Inserui autem versus ab Hippolyto servatos. 


DE EMPEDOCLE. 


, modo dei nomine affieit, quasi ille preter hune 


quanto in errore versentur qui in explananda 
Empedoclis philosophia deorum immortalium res 
omninoque coelestia eum hoe universitatis cor- 
pore in quo, salva elementorum zternitate, 
omnia sunt mortalia et caduea, commiscere et 
eonfundere non dubitarunt (1). Nimirum illa 
non solum sua natura , sed etiam locorum inter- 
vallis distare inter se philosophus credidit. Jam 
quaritur, quid Empedocles de diis ac de geniis 
sive daemonibus eorumque cum hominibus neces- 
situdine censuerit, quomodo illt τρισμύριαι ὧραι 
intelligendze sint, denique num in definienda 
deorum natura sibi congruerit philosophus. 
Empedocles duplex videtur deorum genus di- 
stinxisse, alterum eternum , perfectum , sanctis- 
simum, summa denique conspicuum beatitudine, 
alterum fragile et caducum, ut e terrena materie 
eoneretum , ac partim diuturna quidem , sed non 
sempiterna vita praeditum , partim vero propter 
materiz perennitatem perpetuum, a vitiis etiam 
hominum instar non immune. Prius illud deorum 
genus luculenter iis versibus (?) describit , quibus 
ait deum non esse, ut vulgus opinetur, mortali 
corpore instructum , neque oculis manibusve 
posse attingi, sed mentem esse sanctam et infini- 
tam, universum celeri cogitatione permeantem. 
In hanc mentis sanctitatem quin cadat beatitudo 
dubium esse nequit, idque aperte testatur phi- 
losophus in carminis prooemio τῶν μαχάρων men- 
tione facta qui sunt dii beatum νὰ πη proeul a 
mortalibus agentes. Alibi poeta ita deos homini- 
bus opponit, ut illos beatos et zternos, hos 
erumnis , vicissitudinibus et fatis obnoxios ap- 
pellet (3). Hie autem locus vel ideo memorabilis 
est, quod Aristotelem (4) erroris eoarguit qui 
Empedoclis sphaeram simplieiter modo unius 


xvij 


globum nullum noverit numen divinum. Quod 
autem e vatis Agrigentini placitis efficere aggre- 
ditur, deum istum felicissimum minus esse sa- 
pientem (5) ezteris rebus, quia non omnia ele- 
menta cognita habeat, quum remota sit discor- 
dia , similia autem similibus tantum cognoscan- 
tur, id aperte falsum est, si de priore deorum 
genere intelligitur. Qui enim rerum universitatem 
mente complectitur, eum non modo beatitudine, 
sed etiam sapientia ita excellere oportet , ut re- 
liqua omnia tanquam infra se posita sua ipse 
divinitate obruat. At globus iste quem etiam 
ipse Empedocles alicubi (6) deum vocat, poste- 
riori deorum generi adnumerandus est. In horum 
vero numero ponenda preter illum quattuor ele- 
menta divinis nominibus a philosopho ornata : 
Jupiter, Juno, Hades, Nestis, item Amicitia et 
Discordia (7). Nam quum e Xenophanis senten- 
tia Homerus et Hesiodus diis attribuissent quz- 
eunque inter homines dedecus et probrum 
putantur (8), Empedocles antiquorum deorum 
nominibus ad designandum inferius hoe deorum 
genus uti non gravatus est. Denique ad hos una 
cum hominibus, bestiis, plantis pertinent reli- 
qui dii ex elementorum coagmentatione con- 
flati : 
ἐχ τῶν πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα v ἔσθ᾽ ὅσα τ᾽ ἔσται 
[ὀπίσσω, 
ἐνδρεά τ᾽ ἐδλάστησε xal ἀνέρες ἠδὲ γυναῖχες, 
θῆρές τ᾽ οἰωνοί τε καὶ ὑδατοθρέμμονες ἰχθῦς, 
xai τε θεοὶ δολιχαίωνες τιμῆσι φέριστοι (9). 
Tales sine dubio fuerunt dii quos vulgus puta- 


bat et genii illi quos ipse commentus est. Qui 
rerum humanarum curam gerentes inter beatos 


1) Karstenius et; Panzerbieterus l. c. 

2) Ap. Clement. Alex. Strom, V, p. 587 B et Thceodo- 
ret. Therap. I, p. 476 D. (vss. 389-391) οὐχ ἔστιν πελά- 
cac0' οὐδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ἐφιχτόν x7. 

3) Apud Clement. 1]. l. V, p. 607 B. et Eusebium 
Prap. Ev. ΧΙ, 13 p. 684 (vss. 460-461) ἀθανάτοις ἄλ- 
λοισιν ὁμέστιοι ἔν τε τραπέζαις χτλ. 

4) Aristot. Metaph. Il. 4 : xai γὰρ ὅνπερ οἰηθείη λέγειν 
ἄν τις μάλιστα ὁμολογουμένως αὑτῷ, ᾿Εμπεδοχλῆς, xoi o9- 
τος ταὐτὸν πέπονθεν" τίθησι μὲν γὰρ ἀρχήν τινα αἰτίαν τῆς 
φθορᾶς τὸ νεῖχος, δόξειε δ᾽ ἂν οὐθὲν ἧττον χαὶ τοῦτο γεννᾶν 
ἔξω τοῦ ἑνός" ἅπαντα γὰρ ἐχ τούτου τἄλλά ἐστι πλὴν ὁ θεός. 
Λέγει γοῦν" « ἐξ ὧν πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἣν ὅσα τ᾽ ἔσθ᾽ ὅσα τ᾽ ἔσται 
ὀπίσσω « x. τ. λ. Verba ἔξω τοῦ ἑνὸς recte interpretatur 
Bonitius : « praeter spheerum sive indiscretam illam qua- 
tuor elementorum mistionem, quam etiam deum appellat. » 
C(. de Gen. et corr. II, 6. 

5) Aristot. Metaph. l. c. pag. 1000. D. ed. Bekk : διὸ 


xai συμδαίνει αὐτῷ τὸν εὐδαιμονέστατον θεὸν ἧττον gpóvi- 
μον εἶναι τῶν ἄλλων" οὐ γὰρ γνωρίζει τὰ στοιχεῖα πάντα" τὸ 
γὰρ νεῖχος οὖκ ἔχει, ἡ δὲ γνῶσις τοῦ ὁμοίον τῷ ὁμοίῳ" 
« γαίῃ μὲν γάρ, φησί, γαῖαν ὀπώπαμεν χτλ. » 

6) Ap. Simplic. in Phys. VIII, f. 272 B. : πάντα γὰρ 
ἑξείης πελεμίζετο γυῖα θεοῖο. Sed veri dii, ut e versibus 
supra (adn. 2) allatis patet, non habent membra. 

7) Ap. Stobzeum Ecl. I, c. 11, 11 p. 287 et alios scri- 
ptores. Vid. ad vss. 159 162 τέσσαρα τῶν πάντων ῥιζώματα 
πρῶτον ἔασι χτλ. 

8) Xenophanes fragm. 7 : 


πάντα θεοῖς ἀνέθηχαν “Ὅμηρός θ᾽ ἩΗσίοδός τε 
ὅσσα παρ᾽ ἀνθρώποισιν ὀνείδεα χαὶ ψόγος ἐστί, 
χαὶ πλεῖστ᾽ ἐφθέγξαντο θεῶν ἀθεμίστια ἔργα, 
χλέπτειν, μοιχεύειν τε xol ἀλλήλους ἀπατεύειν. 


9) Ap. Aristot. Metaph. 1, c. et alibi. 


xviij 
quidem versantur, sed peccatis non abstinent. 
Omnino duo daemonum genera primus finxit Em- 
pedocles (1), quorum alteri boni sunt alteri mali. 
His omnibus olim commercium eum diis immor- 
talibus et ejusdem beatitudinis communio fuit. 
Sed ubi genius aliquis sempiterne felicitatis 
impatiens ezde vel peccatis se polluit, id est, 
postquam ea eoneupivit qua» hominum pravitati 
non deorum sanctitati conveniunt carnibus vesci 
et cognatorum czde animi labem contrahere, e 
beatorum sede ejectus ad luendam poenam per 
totum mundum vagatur, quum omnibus elemen- 
tis invisus et abominatus a eclo in terram, a 
terra in mare, a mari in aerem exspuatur (2), 
donec sepius mutata figura scelere purgatus ad 
pristinam beatitudinem redeat. Verum in hae 
mutationum varietate non desinunt alii genii esse 
meliores , alii deteriores. Nam inter divinas illas 
naturas, qua in terra habitant , locum illztabi- 
lem et ipsarum prastantie parum aptum colen- 
tes, commemorat poeta Letum, Curam, Sopo- 
rem, Majestatem, Squalorem, Sinceritatem , 
Dissimulationem (3), alias, quz recens natos 
excipiunt, hominum rebus intersunt eorumque 
fata regunt ae partim ad bona, partim ad mala 
eos impellunt (4). Quodsi ab his discesseris qui 
vitz humane pressides sunt ac fortasse multa et 
varia passi ad eam evecti sunt dignitatem , qua 
ornati reditum ad deos parare possint : ii qui 


DE EMPEDOCLE. 


primum e ccelo expulsi in terram deveniunt 
animi, corpore vestiuntur (5) et per longissi- 
mum temporis spatium in varias corporum for- 
mas coguntur transire, Sunt igitur non solum 
homines, verum etiam bestiz, arbores, plante (6) 
dzmonibus cognati et fatorum consortes, Quando 
vero terra terrenaque regio, quam Pseudori- 
gene (7) teste Empedocles usque ad lunam ex- 
tendit, locus nature nostre minime congruens 
est, antrum obseurum, malorum et miseriarum 
pratum (8), de vatis Agrigentini sententia tri- 


stissima hominum sors est qui ex immortalibus 


et beatis mortales facti calamitatibus et eerumnis 
conflietantur. In eo autem quem conficiunt mu- 
tationum orbe alia potior, alia deterior est eon- 
versio : nam in feras abeuntibus optimum in 
leonis formam transire, in arbores, lauri specie 
indui (9). Sed finito tempore ad poenam consti- 
tuto tandem in pristantiores naturas mutantur, 
quibus vita funetis deorum obtingit eonsortium. 
Namque ut vates , poetze, medici , eivitatum gu- 
bernatores post mortem deorum ordinibus ascri- 
buntur et dii fiunt : ita reliqui homines qui juste 
sancteque vixerunt fiunt convivae deorum , inter 
quos ab humanis calamitatibus liberati et immu- 
nes summaque participes beatitudinis in seter- 
num requiescunt (10). Ceterum ille perpetua con- 
versionis circuitus, quo efficitur, ut omnis generis 
animalium rerumque formas induant animi, tri- 


1) Plutarchus de orae. def. p. 418 ; ἀλλὰ φαύλους μὲν 
δαίμονας οὐχ ᾿Εμπεδοχλῆς μόνον.... ἀπέλιπεν, ἀλλὰ xoi Πλά- 
των χτλ. Id. de Isid, et Osir. p. 360 : γίνονται γὰρ ὡς ἐν ἀν- 
θρώποις, καὶ δαίμοσιν, ἀρετῆς διαφοραὶ xal χαχίας χτλ. Cf. 
Tiedemanni disputationem de Arlium magicarum orig. et 
propag. ( Gotling. 1787) p. 40. 

2) Plutarchus de Isid, et Osir., p. 361 : ᾿Εμπεδοχλῆς 
δὲ xai δίχας φησὶ διδόναι τοὺς δαίμονας ὧν ἐξαμάρτωσι xai 
πλημμελήσωσιν" « αἰθέριον μὲν γάρ σφε μένος πόντονδε διώ- 
χει χτλ. » (Vid. vss. 32-35.) ἄχρις οὗ χολασθέντες οὕτω 
xal χαϑαρθέντες, αὖθις τὴν χατὰ φύσιν χώραν xxl τάξιν ἀπο- 
λάέξωσι. Cf. de Vit. aere al. p. 830 et Euseb. Ργωρ. Evang. 
V, 5 p. 187 D. 

3) Vid. vss. 18-28. 

4) Pseudorig. Philosoph. ]II : ὡς ἀναστρέφονται διοι- 
χοῦντες τὰ χατὰ γῆν ὄντες πλεῖστοι, Similiter Timaeus Lo- 
Crus extr. : ἀπαντὰ δὲ ταῦτα ἐν δεντέρᾳ περιόδῳ & Νέμεσις 
συνδιέχρινε σὺν δαίμοσι παλαμναίοις χθονίοις τε, τοῖς ἐπό- 
πταῖς τῶν ἀνθρωπινων, οἷς ὁ πάντων ἁγεμὼν ϑεὸς ἐπέτρεψε 
διοίχησιν χόσμω χτλ. Plutarch. de Anim, tranq. p. 474 : 
ἀλλὰ μᾶλλον, ὡς ᾿Εμπεδοχλῆς (φησιν), διτταί τινες ἕχαστον 
ἡμῶν γενόμενον παραλαμδάνουσι καὶ χατάρχονται μοῖραι xoi 
δαίμονες. Cf. Porphyr. de antr. Nymph. c. 8. 

5) In eondem sententiam Philolaus ap. Clement, Strom. 
III p. 433 A. Sylb. : μαρτυρέονται δὲ xai οἱ παλαιοὶ θεολό- 
qot τε xal μάντιες, ὡς διά τινος τιμωρίας & ψυχὰ τῷ σώματι 
συνΐζενχται xai χαθάπερ ἐν σάματι τούτῳ τέθαπται. De 


quo dicto praeclare disputat Beockhius Philol. p. 180 seqq. 
6) Empedocles ap. Diog. Laert. VIII, 77 de se ipso ait 
( vss. 11-12) : 


ἤδη, γάρ ποτ᾽ ἐγὼ γενόμην χοῦρός τε χόρη τε 
θάμνος τ᾽ οἷωνός τε xai εἰν ἁλὶ ἔλλοπος ἰχθύς, 


Sext. Empir. adv. Math. IX, 127 : οἱ μὲν περὶ τὸν Πυϑαγό- 
ρᾶν xal τὸν Ἐμπεδοχλέα xxi τῶν Ἰταλῶν πλῆθός φασι, μὴ 
μόνον ἡμῖν πρὸς ἀλλήλους xal πρὸς τοὺς θεοὺς εἶναί τινα 
χοινωνίαν, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὰ ἄλογα τῶν ζώων᾽ ἕν γὰρ ὑπάρ- 
χειν πνεῦμα, τὸ διὰ παντὸς τοῦ χόσμου διῆχον Ψυχῆς τρό- 
πον, τὸ χαὶ ἑνοῦν ἡμᾶς πρὸς ἐχεῖνα. 

7) Pseudorig. Philos. IV : ὥσπερ ὁ ᾿Εμπεδοχλῆς πάντα 
τὸν χαθ᾽ ἡμᾶς τόπον ἔφη χαχῶν μεστὸν εἶναι, xal μέχρι δὲ 
σελήνης τὰ χαχὰ φθάνειν ἐχ τοῦ περὶ γῆν τόπου ταθέντα, 
περαιτέρω δὲ μὴ χωρεῖν, ἅτε καθαρωτέρον τοῦ ὑπὲρ τὴν 
σελήνην παντὸς ὄντος τόπον, οὕτω xal τῷ Ἡραχλείτῳ ἔδοξεν, 

8) Emped. ws. 17 ἀσυνήθεα χῶρον. vs. 18 ἀτερπέα χῶ- 
ρον. VS. 21 Ἄτης λειμῶνα. γ8. 29. ἄντρον ὑπόστεγον. C. 
Wyttenb. ad Plat. Phaedon. p. 300 seq. 

9) JElian. hist. anim, XII, 7 : λέγει xal ᾿Εμπεδοχλῆς 
τὴν ἀρίστην εἶναι μετοίχησιν τὴν τοῦ ἀνθρώπου, εἰ μὲν εἰς 
ζῷον ἡ λῆξις αὐτὸν μεταγάγοι, λέοντα γίγνεσθαι, εἶ δὲ εἷς φυ- 
τόν, δάφνην. "A δὲ ᾿Ἐμπεδοχ)ῆς γέγει ταῦτ᾽ ἐστίν" « ἐν θήρεσσι 
λέοντες χτλ. » Vid. vss. 448-449. 

10) Clemens Alexandrinus Stromat. lib, IV, p. 534 €: 


DE EMPEDOCLE. 


ginta millibusannorum absolvitur. Dubitatum est 
a viris doctis, num Empedocles ὥρας vocarit diei 
horas, an menses, an anni tempora , an denique 
annos. Prim: sententiz; auctor exstitit Xylander 
qui versus a Plutarcho servatos sic vertit : 


Fata jubent, stant heec decreta antiqua deorum , 
si quid peccando longievi daemones errant : 
quisque luit pcenas cceloque extorris ab alto 
triginta horarum per terras millia oberrat : 

sic et ego nunc ipse vagor divinitus exsul. 


Quamquam fieri potest, ut Xylander horas eo 
acceperit sensu quo Horatius Jovem dixit variis 
mundum horis temperare, ut anni tempestates 
intelligantur. Sturzius menses esse credidit atque 
omnem istum numerum ad triginta hominum 
eetates referendum ratus annos 2500 computavit. 
Sed in hae mystiee philosophia disciplina hu- 
mange vito spatium centum annorum esse crede- 
batur. Plato de rep. X, p. 615 : ὑπὲρ ἁπάντων 
δίκην δεδωχέναι ἐν μέρει, ὑπὲρ ἑκάστου δεχάχις. τοῦτο 
δὲ εἶναι χατὰ ἑχατονταετηρίδα ἑχάστην, ὡς βίου ὄν-- 
τὸς τοσούτου τοῦ ἀνθρωπίνου. At diei hore et men- 
ses non magis hoe loco mihi probantur, quam 
anni tempestates quas acerrime defendit R. C. 
Bakhuizen van den Brink in Variis lectionibus ex 
historia philosophie antiquz p. 31 seq. miram 
inter locum Empedocleum et Herodoti verba lib. 
H, 123 similitudinem invenisse sibi visus. Ibi 
enim historie pater hae prodit : πρῶτοι δὲ xai 
τόνδε τὸν λόγον Αἰγύπτιοί εἰσι οἱ εἰπόντες, ὡς ἀνθρώ- 
mou ψυχὴ ἀθάνατός ἐστι, τοῦ σώματος δὲ χαταφθίνον- 
τὸς ἐς ἄλλο ζῷον αἰεὶ γινόμενον ἐσδύεται, ἐπεὰν δὲ 
περιέλθη πάντα τὰ χερσαῖα xal τὰ θαλάσσια χαὶ τὰ 
πετεινά, αὖτις ἐς ἀνθρώπου σῶμα γινόμενον ἐσδύνειν " 
τὴν περιήλυσιν δὲ αὐτῇ γίνεσθαι ἐν τρισχιλίοισι ἔτεσι" 
τούτῳ τῷ λόγῳ εἰσὶ οἱ “Ελλήνων ἐχρήσαντο, οἱ μὲν 
πρότερον, οἱ δὲ ὕστερον, ὡς ἰδίῳ ἑωυτῶν ἐόντι τῶν 
ἐγὼ εἰδὼς τὰ οὐνόματα οὐ γράφω, Quaritur quos 
potissimum spectaverit Herodotus qui animorum 
migrationem ab ZJEgyptiis acceptam tanquam 
suam doctrinam professi sint. Wesselingius He- 


Xix 
rodoti dietum ad Pythagoram et Pherecydem 
pertinere ait , Brinkius ad Empedoclem &qualem 
fere illorum temporum et summa auctoritate in- 
signem. Qua ipsa auetoritate historicum a pro- 
ferendo Agrigentini vatis nomine deterritum 
esse conjicit. Neque est quod temporum rationem 
huie suspicioni obstare dicas. « Sive enim sta- 
tuas, inquit, hee jam tum ab Herodoto fuisse 
scripta, quum in magno Graecis consessu suas 
recitaret historias, eadem Olympia vel nostrum 
Empedoclem vel hujus eognominem avum olea 
silvestri coronatum viderat; nostrum certe o- 
mnium Grecorum ore celebratum propter χαθαρ- 
μούς eodem loco deeantatos (1) : sive malis hec 
tum demum ab Herodoto addita esse, quum 
Thurios profectus seripta sua secundis curis 
retraetaret , haud levis sane causa erat, cur mo- 
deste loqueretur de homine per omnem Italiam 
Siciliamque nobili , qui et ipse aliquamdiu Thu- 
riis commoratus (2) post mortem quoque statuis 
a civibus suis Agrigentinis honorabatur. » 
Hoe Brinkius, qui simul conjeeturam suam 
Platonis aliquo testimonio firmare tentat. Quippe 
Plato in Phaedro p. 248 extr. ait : εἰς μὲν γὰρ τὸ 
αὐτό, ὅθεν ἥχει ἣ ψυχὴ ἑκάστη, οὐκ ἀφιχνεῖται ἐτῶν 
μυρίων" οὐ γὰρ πτεροῦται πρὸ τοσούτου χρόνου, πλὴν 
ἣ τοῦ φιλοσοφήσαντος ἀδόλως ἢ παιδεραστήσαντος μετὰ 
φιλοσοφίας" αὗται δὲ τρίτη περιόδῳ τῇ χιλιετεῖ, ἐὰν 
ἕλωνται τρὶς ἐφεξῆς τὸν βίον τοῦτον---τρισχιλιοστῷ 
ἔτει ἀπέρχονται. Si enim illas, quarum Empedo- 
cles meminit, τρισμυρίας pac propria notione 
intelligamus anni vicissitudines , quarum singu- 
lis annis ternas contineri vetustissimi Graci qui 
θέρος et ὀπώραν non discernebant (3) , censuerunt, 
decem annorum millia effiei videamus. Atqui hoc 
eum Platone convenit, non item eum Herodoto. 
Quamobrem nulla est ratio , eur Empedoclem ab 
Herodoto significatum eenseas , presertim quum 
priores et posteriores animorum immortalitatis 
et migrationis vindices distinguat, qui mihi cum 
Wesselingio Phereeydes , Pythagoras et quieun- 


φησὶ δὲ xai ὁ ᾿Εμπεδοχλῆς τῶν σοφῶν τὰς ψυχὰς θεοὺς yive- 
σθαι, ὧδέ πως γράφων" 

εἰς δὲ τέλος μάντεις τε καί ὑμνοπόλοι xai ἰητροὶ 

xai πρόμοι ἀνθρώποισιν ἐπιχθονίοισι πέλονται" 

ἔνθεν ἀναθλαστοῦσι θεοὶ τιμῇσι φέριστοι. ᾿ 
Id. Strom. lib. V, p. 607 B : ἢν δὲ ὁσίως xai διχαίως δια- 
διώσωμεν, μαχάριοι μὲν ἐνταῦθα, μακαριώτεροι δὲ μετὰ τὴν 
ἐνθένδε ἀπαλλαγὴν ἐσόμεθα, οὐ χρόνῳ τινὶ τὴν εὐδαιμονίαν 
ἔχοντες, ἀλλὰ ἐν αἰῶνι ἀναπαύεσθαι δυνάμενοι" 


ἀθανάτοις ἄλλοισιν ὁμέστιοι, ἔν τε τραπέζαις ( V88. 400 - 
εὔνιες ἀνδρείων ἀχέων, ἀπόχηροι, ἀτειρεῖς, [461 ) 


ὡς ἣ φιλόσοφος ᾿Εμπεδοχλέους λέγει ποιητιχή. 

1) Cf. Diog. Laert. VII, 66. Dicearchus apud Alhe- 
neum XIV, p. 620. 

2) Diog. Laert. VIII, 52. cf. Karsten. Emped. p. 45. 

3) Vid. Ideler Handbuch der math. wu. techn. Chro- 
nol. T. 1, p. 240-251. 


XX DE EMPEDOCLE. 


que ex hujus schola prodierunt, videntur. Multi 
vero Herodoti etate in Magna Grecia degebant 
Pythagorei, quorum fama consulere quam lau- 
dibus obtreetare satius ducebat. Huc accedit do- 
etrine diversitas quz Brinkium fugit. Etenim 
expleto mutationum de quibus Herodotus agit 
orbe animi in humana corpora redeunt, sed Em- 
pedoclei genii finita migratione et quasi peregri- 
natione in deorum domicilium tanquam patriam 
reversi pristinum inter deos locum recuperant. 
Denique Karstenius putat ab Empedocle ὥρας 
dici infinitum temporis spatium pro finito, videri 
autem annos designari. Sed loci ipsius exordium 
docet certum aliquod decretum tradi , quod pro- 
fecto friget, si constitute poenz incertum quod- 
dam tempus significetur. 

Itaque non dubito, quin ὥραι Empedocli sint 
anni, presertim quum cognata vox ὧρος ab He- 
sychio et Suida exponatur ἐνιαυτός, Fuit autem 
ternarius numerus antiquitus velut consecratus. 
Cf. Rittersh. in Porphyr. vit. Pythag. n. 38 
p. 55. Sie qui ter utrimque, in terris el in orco, 
sine labe vixissent, his aditum in beatorum se- 
dem patere Pindarus Olymp. II, 75 cecinit his 
verbis : ὅσοι δ᾽ ἐτόλμασαν ἐς τρὶς ἑκατέρωθι μείναν- 
τες ἀπὸ πάμπαν ἀδίχων ἔχειν ψυχάν, ἔτειλαν Διὸς 
ὁδὸν παρὰ Κρόνου τύρσιν " ἔνθα μακάρων νᾶσον ὠχεα- 
νίδες αὖραι περιπνέουσιν x.r.). Enimvero triginta 
millia universe pro ingenti multitudine dici so- 
lere probare studuit Bergkius in Ephem. anti- 
quar. 1837 Nr. 55 et 61. Appositum est ad. ejus 
opinionem firmandam illud ZEschyli exemplum , 
qui teste Hygino Astron. II, 15 p. 456 et Scho- 
liasta ad /Escehyli Prom. Vinct. vs. 94 (1) in 
Prometheo ignifero finxit hunc per triginta an- 
norum millia in Caucaso monte alligatum fuisse, 
Cf. Hermanni opuse. IV, p. 257 seq. Hesiodus 
Op. et D. vs. 250 auctor est τρὶς μυρίους δαίμονας 
in terris versari. Reliqui etiam quos Bergkius af- 
fert loci e Melisso ap. Simplic. in Aristot. Phys. 
f. 24; Herodoto V, 97; Platone Symp. p. 175 
E; Aristoph. Eccles. 1133, Avv. 1136 et 1179, 


indicio quidem sunt τρεῖς μυριάδας pro infinito 
numero usurpari, sed nihil ad Empedoclem per- 
tinent. Quis enim, ut paulo ante dixi, ejusmodi 
ferat legem , qua certo sceleri incerta poena sta- 
tuatur vel edictum quo luenda& poene tempus 
infinitum relinquatur? Quodsi antiquorum my- 
steriis inter alia id propositum fuit, ut homiei- 
dis lustrationes invenirentur atque ea qua hae 
de re a scriptoribus relata sunt tanquam illius 
doctrine precepta legum vim brevitatemque prz 
se ferunt (2), dubitari nequit quin in simili argu- 
mento Empedoclis verba τρὶς μυρίας ὥρας de certo 
definitoque annorum numero accipienda sint. 

Porro quaritur qua fuerit priorum et poeta- 
rum et philosophorum de geniis sententia et quid 
ab Empedocle hae in re novatum sit. Antiquis- 
sima zetate apud Graecos δαίμων nihil aliud erat 
quam deus. Quamobrem Juppiter, Venus aliique 
sepenumero ab Homero δαίμονες vocantur. Cf. 
Od. V, 166 ; Iliad. V, 420 (3) ete. Inter poste- 
riores multi hunc usum imitati sunt , quos lon- 
gum est enumerare; unum e philosophis nomi- 
nabo Parmenidem qui in carminis exordio vs. 3 
apud Sextum Empirieum adv. Math. VII, 111 
p. 213 ed. Bekker. deam sapientie praesidem 
hoe ipso nomine ornat. Apud Hesiodum δαίμων 
in universum de deo aliquoties accipitur, velut 
Scut. Herc. vs. 94, sed minorum gentium deos 
significare videtur Theogon. vs. 991. Quattuor 
autem divinarum naturarum genera Ascraus 
poeta discernit. In his primo loco sunt dii Olym- 
pii, seeundo animi hominum primi et aurei 
seeculi , quos δαίμονας esse dicit Op. et D. vs. 120 
seq., per terram oberrare et mortalium res tueri, 
tertio argentez ctatis homines de quibus v. 139 
hac preedieat : 


αὐτὰρ ἐπεὶ xal τοῦτο γένος κατὰ γαῖα κάλυψε, 
τοὶ μὲν ὑποχθόνιοι μάκαρες θνητοὶ καλέονται, 
δεύτεροι, ἀλλ᾽ ἔμπης τιμὴ καὶ τοῖσιν ὀπηδεῖ, 


Quarto loco sunt heroes vel quartum hominum 
genus tertio justius et melius : 


1) Hyginus I. c. : Prometheum autem in monte Scythiae 
nomine Caucaso ferrea catena vinxit : quem alligatum ad 
triginta millia annorum JEschylus tragcediarum Scriptor 
ait. Scholiasta : ἐν γὰρ τῷ πυρφόρῳ τρεῖς μυριάδας (ἐτῶν) 
φησὶ δεδέσθαι αὐτόν. 

2) Unu.n proferam Platonis locum de Legg. IX, 10 
p. 870 D : ὃν πολλοὶ λόγον τῶν ἐν ταῖς τελεταῖς περὶ τὰ 
τοιαῦτα ἐσπουδακότων ἀχούοντες σφόδρα πείθονται, τὸ τῶν 
τοιούτων τίσιν ἐν ἅδον γίγνεσθαι, χαὶ πάλιν ἀφικομένοις 


δεῦρο ἀναγχαῖον εἶναι τὴν κατὰ φύσιν δίχην ἐχτῖσαι τὴν τοῦ 
παθόντος, ἅπερ αὐτὸς ἔδρασεν, ὑπ᾽ ἄλλου τοιαύτῃ μοίρᾳ τε- 
λευτῆσαι τὸν τότε βίον. 

3) Neque mirandum , δαίμων οἱ θεός promiscue usur- 
pari. Etenim quod ait poeta Odyss. x, vs. 64, πῶς ἦλθες, 
Ὀδυσεῦ; τίς τοι χαχὸς ἔχραε δαίμων ; id exponitur vs. 73 
el 74 : οὐ γάρ μοι θέμις ἐστὶ κομιζέμεν οὐδ᾽ ἀποπέμπειν ἄνδρα 
τὸν ὅς χε θεοῖσιν ἀπέχθηται μαχάρεσσιν. Cf. Odyss. E, vs. 
396. 


DE EMPEDOCLE. iu 


ἀνδρῶν ἡρώων θεῖον γένος ot καλέονται 

LITE Ἐν ἀτιμάσας NUES S NM 

xol τοὶ μὲν ναίουσιν ἀκηδέχ θυμὸν ἔχοντες 

ἐν μακάρων νήσοισι παρ᾽ Ὠχεανὸν βαθυδίνην 
ὄλόιοι ἥρωες" τοῖσιν μελιηδέα καρπὸν — c 

τρὶς τοῦ ἔτους θάλλοντα φέρει ζείδωρος ἄρουρα (1). . 


Hac paullulum immutarunt Pythagorei; nam in 
aureo carmine legitur : 


ἀθανάτους μὲν πρῶτα θεούς, νόμῳ ὡς διάχεινται, 
τίμα xol σέδου ὅρχον, ἔπειθ᾽ ἥρωας ἀγαυούς, 

, , , / 
τούς τε χαταχθονίους σέδε δαίμονας ἔννομα ῥέζων. 


Porphyrius vero mystico posteriorum Platonico- 
rum more in fragmento libri secundi de philo- 
sophia ex Oraculis haurienda pag. 144 ed. 
. Wolf. et apud Orell. Opuse. Vett. Gr. sentt. et 
morr. tom. I, p. 318, triplicem prolem divinam 
in hune modum carmine celebrat : 


᾿Αθανάτων ἄῤῥητε πατήρ, αἰώνιε, μύστα, 
χόσμων ἀμφιδρόμων ἐποχούμενε δέσποτα νώτοις 
αἰθερίοις, ἀλκῆς ἵνα σοι μένος ἐστήριχται 

πάντ᾽ ἐπιδερχομένῳ xol ἀχούοντ᾽ οὔασι χαλοῖς" 
χλῦθι τεῶν παίδων, obo ἤροσας αὐτὸς ἐν ὥραις. 
Σὴ γὰρ ὑπὲρ κόσμον τε καὶ οὐρανὸν ἀστερόεντα. 
χρυσῇ ὑπέρχειται πολλὴ αἰώνιος ἀλχή, 

ἧς ὑπερηώρησαι ὀρίνων φωτὶ σεαυτόν, 

ἀενάοις ὀχέτοῖσ: τιθηνῶν νοῦν ἀτάλαντον, 


ὅς ῥα κυεῖ τόδε πᾶν τεχνούμενος ἄφθιτον ὕλην, 
ἧς γένεσις δεδόχηται, ὅτε σφε τύποισιν ἔδησας. 
Ἔνθεν ἐπεισρείουσι γοναὶ ἁγίων μὲν ἀνάκτων 
ἀμφί σε, παντόχρατορ, βασιλεύτατε xol μόνεθνη- 
: [τῶν 
ἀθανάτων τε πάτερ μαχάρων᾽ αἵ δ᾽ εἰσὶν ἄτερθεν, 
ἐχ σέο μὲν γεγαυῖαι, ὕπ᾽ ἀγγελίησι δ᾽ ἕκαστα 
πρεσδυγενεῖ διάγουσι νόῳ καὶ κάρτεϊ τῷ σῷ. 

- Πρὸς δ᾽ ἔτι χαὶ τρίτον ἄλλο γένος ποίησας ἀνάκτων, 
οἵ δ᾽ ἑχὰς ἦμαρ ἄγουσιν ἀνυμνείοντες ἀοιδαῖς 
βουλόμενόν σ᾽ ἐθέλοντες, ἀοιδιάουσι δ᾽ ἐσῶδε. 

᾿Τύνη δ᾽ ἐσσὶ πατὴρ καὶ μητέρος ἀγλαὸν εἶδος 
καὶ τεχέων τέρεν ἄνθος, ἐν εἴδεσιν εἶδος ὑπάρχων, 
καὶ ψυχὴ xal πνεῦμα xot ἁρμονίη xat ἀριθμός (2). 


Quod autem Hesiodus ait, genios illos rebus 
humanis preesse ac juste et injuste facta homi- 
num observare, id non solum Empedocles , sed 
omnes fere philosophi usque ad Platonem tenuisse 
videntur (3). Ac ne uberius de iis disputem locis 
quibus in Cratylo (4), quinto de Republica (5) et 
quarto de Legg. libro (6) Hesiodum Plato inter- 
pretatur, neve ea pertractem, qua& in Timo (7) 
disserit, ubi demones esse concedit , imprimis 
memorabilia sunt que in Phedone reperiun- 
tur (8), ubi de geniis loquitur qui singulis homi- 
nibus in vita duces et comites additi putabantur. 
Praeterea observatu digna censemus qua in So- 
cratis Apologia p. 27 C exstant : τοὺς δὲ δαίμονας 


1) Hesiodum sequitur Babrius fab. 1 : 


Γενεὴ διχαίων ἦν τὸ πρῶτον ἀνθρώπων, 
ὦ Βράγχε τέκνον, ἣν καλοῦσι χρυσείην. 
τρίτη δ᾽ ἀπ᾽ αὐτῶν τις ἐγενήθη χαλχείη, 
μεθ᾽ ἣν γενέσθαι φασὶ θείαν ἡρώων. 


Post secundum hujusmodi excidit versus : 
τῆς δευτέρας ἐπῆλθεν ἀργυροῦν φῦλον. 


2) Vide qua infra de hoc fragmento dicam. 

3) Laertius 1, 27 de Thalete : ἀρχὴν δὲ τῶν πάντων 
ὕδωρ ὑπεστήσατο xoi τὸν χόσμον ἔμψυχον xai δαιμόνων 
πλήρη. Id. IX, 7 de Heraclito : (ἐδόκει αὐτῷ) πάντα ψυ- 
χῶν εἶναι xod δαιμόνων πλήρη. 

4) Plato Cratylo p. 398 : τοῦτο τοίνυν παντὸς μᾶλλον 
λέγει, ὡς ἐμοὶ δοχεῖ, τοὺς δαίμονας, ὅτι φρόνιμοι xad δαήμο- 
νες ἦσαν, δαίμονας αὐτοὺς ὠνόμασε. Καὶ ἔν γε τῇ ἀρχαίᾳ 
τῇ ἡμετέρᾳ φωνῇ αὐτὸ συμδαίνει (lege σημαίνει) τὸ ὄνομα. 
Λέγει οὖν καλῶς xxi οὗτος xai ἄλλοι ποιηταὶ πολλοί, ὅσοι 
λέγουσιν, ὡς ἐπειδάν τις ἀγαθὸς ὧν τελευτήσῃ, μεγάλην 
μοῖραν xol τιμὴν ἔχει, xal γίγνεται δαίμων χατὰ τὴν τῆς 
φρονήσεως ἐπωνυμίαν. Ταύτῃ οὖν τίθεμαι καὶ ἐγὼ τὸν δαή- 
μονα, πάντ᾽ ἄνδρα, ὃς ἂν ἀγαθὸς Xj, δαιμόνιον εἶναι ζῶντα 
xai τελευτήσαντα, καὶ ὀοθῶς δαίμονα καλεῖσθαι. 

5) Id. de Republ. lib. V, p. 469 : ἀλλ᾽ οὐ πεισόμεθα Ἡσιό- 
δῳ,, ἐπειδάν τινες τοῦ τοιούτου γένους τελευτήσωσιν, ὡς ἄρα 
« οἱ μὲν δαίμονες ἁγνοὶ ἐπιχθόνιοι τελέθουσιν, ἐσθλοί, ἀλε- 

PHILOS, GREC. 


ξίχαχοι, φύλαχες μερόπων ἀνθρώπων; » πεισόμεθα μὲν οὖν. 
Διαπυθόμενοι ἄρα τοῦ θεοῦ πῶς χρὴ τοὺς δαιμονίους τε xai 
θείους τιθέναι xoi τίνι διαφόρῳ, οὕτω xal ταύτῃ θήσομεν Tj 
ἂν ἐξηγῆται ; τί δ᾽ οὐ μέλλομεν ; καὶ τὸν λοιπὸν δὴ χρόνον ὡς 
δαιμόνων, οὕτω θεραπεύσομέν τε χαὶ προσχυνήσομεν αὐτῶν 
τὰς θήκας ; 

6) 1d. Legg. lib. IV, p. 717 : Πρῶτον μέν, φαμέν, τιμὰς 
τὰς μετ᾽ Ὀλυμπίους τε xal τοὺς τὴν πόλιν ἔχοντας θεοὺς τοῖς 
χθονίοις ἄν τις θεοῖς ἄρτια καὶ δεύτερα xai ἀριστερὰ νέμων 
ὀρθότατα τοῦ τῆς εὐσεδείας σχοποῦ τυγχάνοι, τοῖς δὲ τούτων 
ἄνωθεν τὰ περιττὰ καὶ ἀντίφωνα τοῖς ἔμπροσθεν ῥηθεῖσι νῦν 
δή. Μετὰ θεοὺς δὲ τούσδε xai τοῖς δαίμοσιν ὅ γ᾽ ἔμφρων ὀρ- 
γιάζοιτ᾽ ἄν, ἥρωσι δὲ μετὰ τούτους. ᾿Επαχολουθεῖ δ᾽ αὐτοῖς 
ἱδρύματα ἴδια πατρῴων θεῶν χατὰ νόμον ὀργιαζόμενα. Γο- 
γέων δὲ μετὰ ταῦτα τιμαὶ χτλ. ι 

7) Id. Timeo pag. 40: Περὶ δὲ τῶν ἄλλων δαιμόνων 
εἰπεῖν, xal γνῶναι τὴν γένεσιν μεῖζον ἢ καθ᾽ ἡμᾶς, πειστέον 
δὲ τοῖς εἰρηχόσιν ἔμπροσθεν, ἐχγόνοις μὲν θεῶν οὖσιν, ὡς 
ἔφασαν, σαφῶς δέ πον τούς γε αὑτῶν προγόνους εἰδόσιν. ᾿Αδύ- 
νατον οὖν θεῶν παισὶν ἀπιστεῖν, καίπερ ἄνευ τε εἰχότων xoi 
ἀναγχαίων ἀποδείξεων λέγουσιν, ἀλλ᾽ ὡς οἰκεῖα φάσχουσιν 
ἀπαγγέλλειν ἑπομένους τῷ νόμῳ πιστευτέον. 

8) Id. Phaedone p. 107 : Λέγεται δὲ οὕτως, ὡς ἄρα τε- 
λευτήσαντα ἑκάστου δαίμων, ὅσπερ ζῶντα εἰλήχει, οὗτος 
ἄγειν ἐπιχειρεῖ εἰς δή τινα τόπον, οἷ δεῖ τοὺς ξυλλεγέντας 
διαδιδασχομένους εἰς Ἅιδου πορεύεσθαι μετὰ ἡγεμόνος ἐκείνον 
ᾧ δὴ προστέταχται τοὺς ἐνθένδε ἐχεῖσε πορεῦσαι. 

υ 


xxij DE EMPEDOCLE. 


^ 
obi ἤτοι θεούς γε ἡγούμεθα εἶναι, ἢ θεῶν παῖδας; 
φής, ἢ οὔ; Πάνυ γε. Οὐχοῦν εἴπερ δαίμονας ἡγοῦμαι, 
ὡς σὺ φής, εἰ μὲν θεοί τινές εἰσιν οἵ δαίμονες, τοῦτ᾽ 
ἂν εἴη ,ὃ ἐγώ φημί σε αἰνίττεσθαι xal deuil enia, 
θεοὺς οὖχ ἡγούμενον φάναι ἐμέ, θεοὺς αὖ ἡγεῖσθαι 
πάλιν, ἐπειδήπερ γε δαίμονας Asie. εἰ δ᾽ αὖ οἱ 
δαίμονες θεῶν παῖδές εἶσι νόθοι τινές, ἢ ἐκ Νυμφῶν , 

ἢ ἔχ τινων ἄλλων, ὧν δὴ xa λέγονται, τίς ἂν ἀνθρώ- 


mov θεῶν μὲν παῖδας ἡγοῖτο εἶναι, θεοὺς δὲ μή; Νο-᾿ 
lim hie explicare quz apud Porphyrium (t) et - 


Iamblichum (2) magnam partem ex aureo car- 
mine hausta leguntur vel quae Eustathius (3) ad 
lliad. «, 4, Euripidis interpres (4) ad Heeube 
vs. 164, Proclus (5) et Tzetzes (6) ad Hesiodi l. 
c. adnotarunt vel qua ab aliis (7) de hoe argu- 
mento dicta sunt : id eerte apparet, Empedoclem, 


-- 


1) Porph. de Vita Pythag. : παρήνει δὲ περὶ piv τοῦ 
θείου χαὶ δαιμονίου καὶ ἡρῴου γένους εὔφημον εἶναι. 

2) lamblichus de vita Pythag. c. 100 : ἔτι πρὸς τούτοις 
περί τε τοῦ θείου xoi περὶ toU δαιμονίου xai περὶ τοῦ ἥρωϊ- 
χοῦ γένους εὔφημόν τε καὶ ἀγαθὴν ἔχειν διάνοιαν. Ωσαύτως 
δὲ καὶ ἐπὶ τῶν γονέων τε καὶ εὐεργετῶν διανοεῖσθαι, νόμῳ 
τε βοηθεῖν καὶ ἀνομίᾳ πολεμεῖν. Id. cap. 175 : μετὰ. δὲ τὸ 
θεῖόν τε χαὶ τὸ δαιμόνιον, πλεῖστον ποιεῖσθαι λόγον γονέων τε 
χαὶ νόμον χαὶ τούτων ὑπήχοον αὑτὸν χατασχενάζειν. Id. c. 
37 : ἔν τε τῷ χόσμῳ xai τῷ βίῳ xai ταῖς πόλεσι xai τῇ φύσει 
μᾶλλον τιμώμενον τὸ προηγούμενον, ἢ τὸ τῷ χρόνῳ ἑπόμε- 
νον. εἷον ἀνατολὴν τῆς δύσεως---χαὶ τοὺς οἰχιστὰς τῶν πό- 
λεων, xoà καθόλου τοὺς μὲν θεοὺς τῶν δαιμόνων, ἐχείνου ; δὲ 
τῶν ἡμιθέων, τοὺς ἥρωας δὲ τῶν ἀνθρώπων, ἐχ τούτων δὲ 
τοὺς αἰτίους τῆς γενέσεως τοῖς νεωτέροις. ᾿Επαγωγῆς δὲ ἕνεχα 
ταῦτα ἔλεγε πρὸς τὸ περὶ πλείονος ποιεῖσθαι τοὺς γονεῖς ἕαυ - 
τῶν. Id. c. 30 : xai μετὰ τῶν θεῶν τὸν Πυθαγόραν λοιπὸν 
χατηρίθμουν, ὡς ἀγαθόν τινα δαίμονα xal φιλανθρωπότατον, 
οἱ μὲν τὸν Πύθιον, οἱ δὲ τὸν ἐξ Ὑπερόδορείων ᾿Απόλλωνα, οἱ 
δὲ τὸν Παιῶνα, οἱ δὲ τῶν τὴν σελήνην χατοιχούντων δαιμό- 
voy ἕνα. Adjiciamus hie quze de Pythagora doctrina tradit 
Diog. Laert. lib. VIII, 31 seqq. : ἐχριφθεῖσαν δὲ αὐτὴν [i. e. 
τὴν ψυχὴν ] ἐπὶ γῆς πλάζεσθαι ἐν τῷ ἀέρι ὁμοίαν τῷ σώματι, 
τὸν δὲ Ἑρμῆν ταμίαν εἶναι τῶν yuy v ---χαὶ ἄγεσθαι μὲν τὰς 
χαθαρὰς ἐπὶ τὸν ὕψιστον, τὰς δὲ ἀχαθάρτους μήτε ἐχείναις 
πελάζειν μήτε ἀλλήλαις, δεῖσθαι δ᾽ ἐν ἀῤῥήχτοις δεσμοῖς 
ὑπὸ ᾿Εριννύων. Eivoí τε πάντα τὸν ἀέρα ψυχῶν ἔμπλεων, καὶ 
τούτους δαίμονάς τε χαὶ ἥρωας νομίζεσθαι, χαὶ ὑπὸ τούτων 
πέμπεσθαι ἀνθρώποις τούς τε ὀνείρους xai τὰ σημεῖα νόσου τε 
χαὶ ὑγιείας. --- μέγιστον δέ φησι τῶν ἐν ἀνθρώποις εἶναι, τὴν 
Ψυχὴν πεῖσαι ἐπὶ τὸ ἀγαθὸν 7| ἐπὶ τὸ χαχόν. Εὐδαιμονεῖν 
ἄνθρωπον ὅταν ἀγαθὴ ψυχὴ προσγένηται. 

3) Eustathius ad Iliad. a, 4 : Ἥρωας δὲ ἡ παλαιὰ σο- 
φία γένος τι θεῖον εἶναι δοξάζει μέσον θεῶν xai ἀνθρώπων" 
χαὶ τὸ μὲν θεῖον φῦλον εἰς θεοὺς διαιρεῖ χαὶ δαίμονας , ὧν xai 
διαφορὰν λέγει, ὁποία φανήσεται ἀλλαχοῦ᾽ τοὺς δὲ ἀνηρώπους 
( corr. τὸ δὲ ἀνθρώπινον) εἴς τε ἥρωας xai εἰς αὐτὸ τοῦτο, ἀν- 
θρώπους. Καὶ ὑποδεδηχέναι μέν φησι θεοῖς δαίμονας, ἀνϑρώ- 
πους δὲ ἥρωσιν, oUc xal ἐχ θείου xal ἀνθρωπίνου σώματος 
φῦναι λέγουσιν. 

4) Schol. Eurip. ad Hecuba vs. 164 : θεοὺς ὑψηλότερόν 
τι τάγμα ἡγοῦνται τῶν δαιμόνων. Ὃν γὰρ λόγον ἔχουσιν οἱ 
ἥρωες πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, ὑψηλότεροί τινες δοκοῦντες καὶ 

ὑπερέχοντες, τὸν αὐτὸν λόγον χαὶ οἱ θεοὶ πρὸς τοὺς δαίμονας, 
ὑψηλότεροί τινες δοχοῦντες τούτων εἶναι. Λέγονται δὲ χατα- 
χρηστιχῶς θεοὶ xai οἱ δαίμονες. 

8) Proclus ad Hesiodi l. c. : ὄντας δὲ φύλακας τοῦ βίου 
τῶν ἀνθρώπων δαίμονας χαλεῖ παρὰ τὸ δαῆναι τὰ πάντα ἢ 
μερίζειν τὰ ἀγαθὰ καὶ χαχὰ τοῖς ἀνθρώποις. “Ὅμηρος δὲ δαί- 
μονας τοὺς ἀνθρώπους οὐ χαλεῖ, ἀλλὰ τοὺς θεούς᾽ ἢ οὕτως" 
εἰς τέσσαρα διαιρεῖ τὴν λογικὴν πᾶσαν φύσιν, τὴν μὲν πρώτην 
θεῶν, τὴν δὲ δευτέραν δαιμόνων, τὴν δὲ τρίτην ἡρώων, χαὶ 
τὴν τετάρτην ἀνθρώπων. Καὶ τὸ μὲν θεῖον ἡμῖν ἀνεπίμιχτον" 
δαίμονας δὲ τοὺς ἐφορῶντας τὰ ἀνθρώπινα, ὡς χαὶ Πλάτων 
φησί. : : 


6) Tzelzes ad eundem Hesiodi locum : ἐπιφωνηματιχὸς 
δὲ ὁ λόγος xai τολμηρός, θεοὺς ἐπιχθονίους λέγειν. Δαίμογες 
γὰρ θεοὶ αὐτοὶ λέγονται χατά τινας. ἔλλλοι δὲ διαιροῦσι τοὺς 
δαίμονας. οὐσίας αὐτοὺς λέγοντες εἶναι ἀσωμάτους, τὰ περὶ 
γῆν ὁρῶντας xai ὑπὸ γῆν᾽ τινὲς δὲ xoi τὰς ψυχὰς τῶν ἀπὸ 
Θιούντων. Ἥρωας δὲ καλοῦσι τοὺς ix τοῦ ζῆν μεταστάντας. Τὸ 
δὲ χρεῖττον θεοὶ οἱ θεώμενοι xai βλεπόμενοι xai ὁρώμενοι 
ἀστέρες καὶ τὰ στοιχεῖα, ἢ οἱ θέοντες χαὶ τρέχοντες. Δαίμονες 
δὲ αἱ ψυχικαὶ δυνάμεις xai αἱ ψυχαί, δαίμονες ( corr. δαήμο- 
νες ) xai ἔμπειροι οὖσαι, ἢ δαΐζουσαι πάντα xal διαμερίζου- 
σαι vol χρίνουσαι xxv ἀξίαν. Ἥρωες δὲ οἱ ζῶντες καὶ ὄντες 
ἀρετῆς τινος μέτοχοι, ἄνθρωποι δὲ οἱ ἄνω ἀθροῦντες xal 
γινώσχοντες ἃ ὀπώπασιν. 

7) Hierocles in Carm. aur. p. 40 ed. nostr. : Oi δὴ eixó- 
τως ἀγαυοὶ ἥρωες λέγονται, ἀγανοὶ μὲν ὡς ἀγαϑοὶ ὄντες xoi 
φωτεινοὶ ἀεὶ xa μήτ᾽ ἐν χαχίᾳ μήτ᾽ ἐν λήθῃ ποτὲ γινόμενοι, 
ἥρωες δὲ ὡς ἔρωές τινες ὄντες xal ἔρωτες, οἷον ἐρωτιχοὶ xod 
διαλεχτικοὶ ἐρασταὶ τοῦ θεοῦ, αἴροντες ἡμᾶς xol κουφίζοντες 
πρὸς τὴν θείαν πολιτείαν ἀπὸ τῆς ἐν γῇ διατριδῆς. Τοὺς δὲ 
αὐτοὺς χαὶ δαίμονας ἀγαθοὺς καλεῖν ἔθος, ὡς ὄντας δαήμονας 
xai ἐπιστήμονας τῶν θείων νόμων. Et ad vers. 3 pag. 42: 
τὰς ἀνθρωπίνας ψυχὰς ἀληθείᾳ χαὶ ἀρετῇ χοσμηθείσας δαίμο- 
νας χαλεῖ, ὡς δαήμονας xal ἐπιστήμονας. Εἶτα χωρίζων, αὐτὰς 
τῶν qos. δαιμόνων, οἱ τὸ μέσον γένος πληροῦσι, καταχθο- 
νίους προσεῖπεν, ὡς δυναμένας ἐπὶ γῆς πολιτεύεσθαι χαὶ 
γήϊνα σώματα ἐπεισιέναι χαὶ χατὰ γῆς οἰχεῖν, ἵνα τῷ μὲν 
δαίμονας εἰπεῖν χωρίσῃ τῶν φαύλων χαὶ ἀνεπιστημόνων 
ἀνθρώπων, ὡς ἀδαημόνων τινῶν χαὶ οὐ δαιμόνων, τῷ δὲ χα- 
ταχθονίους προσθεῖναι διαστήσῃ τῶν ἀεὶ δαημόνων χαὶ ἐπι- 
στημόνων ἀεὶ καὶ ἐπὶ γῆς πολιτεύεσθαι μὴ πεφυχότων μηδὲ 
γηΐνοις συζὴν σώμασιν. Adde pag. 142 : κάτεισι γὰρ καὶ ἀποπί- 
πτει τῆς εὐδαίμονος χώρας ó ἄνθρωπος, ὡς ᾿Εμπεδοχλῆς φησιν 
ὁ Πνθαγόρειος « φυγὰς θεόθεν χαὶ ἀλήτης νείχεϊ μαινομένῳ 
πίσυνος. » Ἄνεισι δὲ χαὶ τὴν ἀρχαίαν. ἕξιν ἀπολαμθάνει, εἰ 
φύγοι τὰ περὶ γῆν χαὶ τὸν ἀτε ρπέα χῶρον, ὡς αὐτὸς λέγει, 
« ἔνθα φόνος τε κότος τε xal ἄλλων ἔθνεα χηρῶν, » εἰς ὃν οἵ 
ἐμπεσόντες, « ᾿Ατῆς ἂν λειμῶνα χατὰ σχότος ἠλάσχουσιν. » 
Ἡ δὲ ἔφεσις τοῦ φεύγοντος τὸν τῆς Ἄτης λειμῶνα πρὸς τὸν 
τῆς ἀληθείας ἐπείγεται λειμῶνα, ὃν ἀπολιπὼν τῇ ὁρμῇ τῆς 

«πτεροῤῥνυήσεως εἰς γήϊνον ἔρχεται σῶμα ὀλθίον --- αἰῶνος 
ἀμερθείς. Plutarch. Romul. c. 28 : οὐδὲν οὖν δεῖ τὰ σώματα 
τῶν ἀγαθῶν συναναπέμπειν παρὰ φύσιν εἰς οὐρανὸν, ἀλλὰ τὰς 
ἀρετὰς wal τὰς ψυχὰς παντάπασιν οἴεσθαι χατὰ φύσιν xol 
δίχην θείαν ἐχ μὲν ἀνθρώπων εἰς ἥρωας, ἐχ δ᾽ ἡρώων εἰς 
δαίμονας, ἐκ δὲ δαιμόνων, ἂν τέλεον ὥσπερ ἐν τελετῇ χαθαρ- 
θῶσι xai ὁσιωθῶσιν, ἅπαν ἀποφυγοῦσαι τὸ θνητὸν καὶ παθη- 
τικόν, οὗ νόμῳ πόλεως, ἀλλ᾽ ἀληθείᾳ καὶ κατὰ τὸν εἰχότα 
λόγον εἰς θεοὺς ἀναφέρεσθαι τὸ κάλλιστον χαὶ μαχαριώτατον 
τέλος ἀπολαθούσας. Dionys. Ant. Rom. 1, 77 : ὡς ἀναχε- 
χραμένης τῆς ἁπάσης οὐσίας τοῦ χόσμου xai μεταξὺ τοῦ θείου 
χαὶ τοῦ θνητοῦ γένους ὑπαρχούσης φύσεως, ἣν τὸ δαιμόνων 
φῦλον ἐπέχει, τοτὲ μὲν ἀνθρώποις τοτὲ δὲ θεοῖς ἐπιμιγνύμενον, 
ἐξ οὗ ὁ λόγος ἔχει τὸ μυθευόμενον ἡρώων φῦναι γένος. Cf. 
preterea Psellum in libro de geniis, imprimis vero Ploti- 
num qui multis locis ita de hac re disputat, ut prope omnia 


DE EMPcEDOCLE. 


poetarum et philosophorum commenta secutum 
ita informasse demones, ut vel dii vel deorum 
filii, vel certe inferioris conditionis nature divinae 
viderentur. In eo tantum a prioribus discessit , 
quod bonorum et malorum daemonum discrimen 
invenit. Quum autem Apollini summo deo acci - 
derit, ut e ccelo ejectus Admeti regis servus ali- 
quamdiu esset , nequaquam mirandum Empedo- 
cleos genios diuturnc: migrationi destinatos non 
soluma deorum concilio abesse, sed longo demum 
tempore exacto in ccelum redire. ; 

His expositis ad reliqua procemii fragmenta 
transeamus , in quibus omnibus tenendum nihil 
tradi quod e discipline quasi sacrario prolatum 
eum czteris preceptionibus arete cohzreat , sed 
ea dici quz&e quum semota sint a doctrine per- 
petuitate atque constantia poetarum quam phi- 
losophorum dictis similiora videantur. Quod 
quum aliunde perspici licet, tum ex eo quod 
Empedocles poetarum more deos affatur Musas- 
que invocat, ut coepto suo faventes cum sancta 
oratione mentis sanctitatem praebeant. Ait enim 
VS. 45 Sqq. : 


᾿Αλλὰ θεοὶ τῶν μὲν μανίην ἀποτρέψατε γλώσσης,. 
ἐχ δ᾽ ὁσίων στομάτων χαθαρὴν ὀχετεύσατε πηγήν. 
xai σε, πολυμνήστη λευχώλενε παρθένε Μοῦσα, 
ἄντομαι, ὧν θέμις ἐστὶν ἐφημερίοισιν ἀχούειν, 
πέμπε παρ᾽ Εὐσεδίης ἐλάουσ᾽ εὐήνιον ἅρμα. 


Neque vero solum initio operis, sed in medio 
etiam carmine de diis ae de rebus divinis ad 
vulgi captum accommodate loquitur, ut satis pa- 
teat quantus eorum sit error qui philosophum 


xxiij 
ubique sibi constare arbitrantur. Sunt autem 
hujusmodi loei vs. 387 : 


9A6toc ὃς θείων πραπίδων ἐχτήσατο πλοῦτον, 
δειλὸς δ᾽ ᾧ σχοτόεσσα θεῶν πέρι δόξα μέμηλεν. 


Porro vs. 142 : 


οὕτω μή σ᾽ ἀπάτα φρένας, ὥς νύ xev ἄλλοθεν εἶναι 
θνητῶν, ὅσσα γε φῦλα γεγᾶσιν ἀάσπετα, πηγήν, 
ἀλλὰ τορῶς τοῦτ᾽ ἴσθι, θεοῦ πάρα, μῦθον ἀκούσας, 


atque alii. Ceterum in prooemio Empedocles duo - 
dogmata significat magis quam explicat, alterum 
de animarum migratione, qua de re satis superque 
diximus, alterum de humana mentis angustiis 
et cognoscendi diffieultate. Neque enim erat ubi 
commodius de sensuum fallaciis ac praestigiis, de 
vitae brevitate, de fatorum vi illisque malis qui- 
bus obnoxium humanum genus est reliquisque 
perfeetze sapientie , quam omnes expetunt, im- 
pedimentis ageret. Ut vero Empedocli persuasum 
erat propter eas quas dixi eausas frustra omnes 
jactare, sese rerum universitatem mente com- 
prehendisse nee visu percipiendam illam nec 
auditu neque intellectu : ita ipse professus se non 
plus traditurum quam quantum humana intel- 
ligentia perspiceret, in illam quasi sapientiz ar- 
eem divinis tantum viribus evehi posse sibi vi- 
debatur. Nam quum philosophie, quae recte ab 
antiquis rerum divinarum et humanarum cogni- 
tio vocata est, tantam esse vim et majestatem 
videret , ut ejus absolutam scientiam in hominum 
quales plerique sunt ingenia, mores, conditio- 
nem cadere negaret, ratus ad assequendam illam 


quae veteres de deorum ac dzemonum natura, origine, fatis 
eorumque inter se discrimine dixerant collegisse et posterio- 
ris philosophiae inventis auxisse videalur. Sed quamvis 
proclive sit ejus decreta in hunc locum congerere , minus 
tamen necessarium est, quia partim aliena a suis non dis- 
tinguit , partim, qui illorum Platonicorum mos est, anti- 
quorum rationes interpretando obscurat, partim ea statuit, 
que a nostra disputatione abhorreant. Unum tantum ejus 
loeum apponam ex Ennead. III, lib. V, pag. 295 (ed. Ba- 
Sil. 1580) : ἀλλὰ τί δὴ χρὴ λέγειν περὶ τοῦ ἔρωτος xal τῆς 
λεγομένης γενέσεως αὐτοῦ ; δῆλον δὴ ὅτι δεῖ λαθεῖν τίς ἡ πενία 
χαὶ τίς ὁ πόρος καὶ πῶς ἁρμόσουσιν οὗτοι γονεῖς εἶναι αὐτῷ. 
Δῆλον δὲ ὄτι δεῖ xai τοῖς ἄλλοις δαίμοσι τούτοις (leg. τού- 
τους) ἁρμόσαι, εἴπερ δεῖ φύσιν εἶναι: xod οὐσίαν μίαν, χαθὸ 
δαίμονες, δαιμόνων εἰ μιὴ χοινὸν ὄνομα ἕξουσι μόνον. Λάδω- 
μεν τοίνυν, πῇ ποτε διορίζομεν θεοὺς δαιμόνων" xad εἰ πολ- 
λάχις xad δαίμονας θεοὺς λέγομεν εἶνα:, ἀλλ᾽ ὅταν γε τὸ μὲν 
ἕτερον, τὸ δὲ ἕτερον λέγομεν (corr. λέγωμεν) αὐτῶν εἶναι 
γένος. Τὸ μὲν δὴ θεῶν ἀπαθὲς λέγομεν xoi νομίζομεν γένος" 


δαίμοσι δὲ προστίθεμεν πάθη,, ἀϊδίως ( corr. ἀϊδίους ) λέγον- 
τες ἐφεξῆς τοῖς θεοῖς, ἤδη πρὸς ἡμᾷς μεταξὺ θεῶν τε xoi τοῦ 
ἡμετέρου γένους. Πῆ δὴ οὖν οὐχ ἔμειναν ἀπαθεῖς ὄντες οὗ- 
τοι (dél. ὄντες ), πῇ δὲ χατέθησαν τῇ φύσει πρὸς τὸ χεῖρον ; 
χαὶ δὴ χαὶ τοῦτο σχεπτέον, πότερα δαίμων ἐν τῷ νοητῷ οὐδὲ 
εἷς, καὶ αὖ ἐν τῷ χόσμῳ τῷδε δαίμονες μόνον, θεὸς δὲ ἐν τῷ 
νοητῷ ἀφορίζεται ἤ εἶσι καὶ ἐνταῦθα-θεοὶ xai ὁ κόσμος θεός, 
ὥσπερ σύνηθες λέγειν, τρίτος, καὶ οἱ μέχρι σελήνης ἕχαστος 
θεός. Βέλτιον δὲ μηδένα ἐν τῷ νοητῷ δαίμονα λέγειν, ἀλλὰ χαὶ 
εἰ αὐτὸ δαίμων, θεὸν καὶ τοῦτον εἶναι, xal αὖ ἐν τῷ αἰσθητῷ 
τοὺς μέχρι σελήνης θεοὺς τοὺς ὁρατούς, θεοὺς δευτέρους μετ᾽ 
ἐχείνους καὶ κατ᾽ ἐκείνους τοὺς νοητούς, ἐξηρτημένους ixct- 
νων ὥσπερ αἴγλην περὶ ἕκαστον ἄστρον. Τοὺς δὲ δαίμονας τί 
ἴχνος (leg. εἶδος ); ἄρά γε ψυχῆς ἐν χόσμιῳ γενομένης τὸ ἀφ᾽ 
ἑχάστης ἴχνος; διὰ τί δὲ τῆς ἐν χόσμῳ,, ὅτι ἡ καθαρὰ θεὸν 
γεννᾷ, χαὶ θεὸν ἔφαμεν τὸν ταύτης ἔρωτα. Πρῶτον δὴ διὰ τί 
οὗ πάντες ol δαίμονες ἔρωτες" εἶτα, πῶς οὐ καθαροὶ καὶ οὗ- 
τοι ὕλης ; χτλ. 


χχὶν 


divinitatem humane nature claustra perfrin- 
genda esse, vatum more deos compellat ad eos- 
que, id est, si altius ejus voluntatem scrutere, 
ad divinum mentis instinctum confugit. Neque 
enim quemquam sine inflammatione animorum 
et sine quodam afflatu quasi furoris bonum poe- 
tam exsistere posse veteres arbitrabantur. 

Hoc autem divino spiritu et animi ardore, 
quem antiqui in poetis inesse volebant, eo magis 
egebat Agrigentinus vates quod vitatis vulgari- 
bus carminum argumentis sanctiora et altiora 
quam reliqui poete versibus exaggerare volebat. 
Jam si quis ea quae versibus (1) in extrema 
procmii parte positis continentur paucis com- 
plecti velit, tria potissimum inde efficiat, primum 
abstrusam esse et difficilem mortalibus naturz 
cognitionem , deinde obscuros et fallaces sensus, 
resque alias sepe iis videri, alias revera esse, 
denique non humana ope, sed divino potius im- 
petu et ingenii estu sapientiam comparari eam- 
que cum sanctitate et modestia esse conjunctam. 
Horum primum et alterum aliquoties Cicero in 
Academicis Quzstionibus memorat , unde disci- 
mus cum alios Academicos tum Arcesilam De- 
mocriti, Anaxagorz , Empedoclis, Socratis dieta 
ita esse interpretatos, ut veteribus illis eam quam 
ipsi profitebantur formulam obtruderent. Em- 
pedocles igitur fertur statuisse (2) « nihil co- 
gnosei, nihil percipi , nihil sciri posse, angustos 
sensus , imbecillos animos, brevia curricula vitz, 
denique omnia tenebris esse cireumfusa. » Hac 
quamquam ex ipsis poeta verbis eollecta , tamen 
mirum quantum aucta sunt. Verius Lucullus An- 
tioehi auditor illis eontradicens (3) : « Sed neque 
Saturninus , inquit, simile quidquam habuit ve- 
terum illorum, nec Arcesila ealumnia conferenda 
est cum Democriti verecundia. Isti philosophi 
raro admodum quum hzrent aliquo loco , excla- 
mant quasi mente incitati, Empedocles quidem, 
. ut interdum mihi furere videatur, abstrusa esse 
omnia, nihil nos sentire, nihil cernere, nihil 
omnino quale sit. posse reperire. Majorem autem 
partem mihi quidem omnes isti videntur nimis 
etiam quadam affirmare plusque profiteri se 


DE EMPEDOCLE. 


» 


scire quam sciunt. » At ne hzc quidem consen- 
tanea sunt versibus Empedocleis , in quibus Sicu- 
lus poeta non dicit nZAi/ cognosci posse, sed uni- 
versum perspici posse negat. Sed quomodo 
posteriores philosophi simplicem illam Empedo- 
clis doctrinam ad dialecticorum subtilitatem 
revocaverint intelligitur e Sexti (4) verbis. Hie 
enim testatur fuisse qui dicerent Empedoclem 
veri indagandi viam et quasi instrumentum (xg- 
τήριον) non sensus, sed rectam rationem habuisse, 
hane vero duplieem esse vel divinam vel huma- 
nam, alteram licere in vulgus efferri, alteram non 
licere. In his primum χριτήριον offendit, vocabulum 
optimum, sed minime Empedocleum; deinde, 
etiamsi nonnunquam jubet nos ?nenfe, non ocu- 
lis cernere (5), non tamen execcat nos Empedo- 
cles , non orbat sensibus, quippe qui eorum fidem 
in scrutanda rerum natura non tollat. Judicavit 
tantum, sensus parum valere ad rerum univer- 
sitatem pernoscendam , id est ad universi ortum 
animadvertendum et leges perspiciendas; hae 
non corporis oculis sed mentis acie cerni. Deni- 
que quod duplicem distinguunt rationem , divi- 
nam alteram , alteram humanam, id ad ingenii 
humani imbecillitatem , ejusque remedium , di- 
vinam mentis incitationem et permotionem refe- 
rendum est, siquidem Empedocles rerum arcana, 
qua supra vulgi captum sunt, non agnosci nisi 
ccelesti mentis instinctu docuit. Hec de procemio 
dieta sufficiant. 


Aristippus et Satyrus apud Diogenem Laer- 


tium lib. VIIT, 61 memoric prodiderunt, Em- 
pedoclem tres de rerum natura libros Pausanic 
amico inseripsisse : ἦν δὲ ὃ Παυσανίας, ὥς φησιν 
Ἀρίστιππος χαὶ Σάτυρος, ἐρώμενος αὐτοῦ, ᾧ δὴ χαὶ 
τὰ περὶ τῆς φύσεως προσπεφώνηχεν οὕτως" 


Παυσανία, σὺ δὲ κλῦθι δαΐφρονος ᾿Αγχίτου υἱέ (6). ἡ 


Huue Pausaniam Anchiti filium egregia laude 
ornavit Empedocles scripto epigrammate, quod 
apud Diogenem Laertium l. c. et in Anthologia 
Palatina VII, 508 exstat : 


Παυσανίην ἰητρὸν ἐπώνυμον, ᾿ἈΑγχίτου υἱόν, 


1) Vss. 36-57. 

2) Cicero Quaest, Acad. 1, 12. 

3) Ibid. IV, 5. 

4) Sextus Empiricus adv. Math. VII, 123-124 : ἄλλοι 
δὲ ἦσαν οἱ λέγοντες χατὰ τὸν ᾿Εμπεδοχλέα χριτήριον εἶναι 
τῆς ἀληθείας οὐ τὰς αἰσθήσεις, ἀλλὰ τὸν ὀρθὸν λόγον, τοῦ δὲ 


— 


ὀρθοῦ λόγου τὸν μέν τινα θεῖον ὑπάρχειν, τὸν δὲ ἀνθρώπινον, 
ὧν τὸν μὲν θεῖον ἀνέξοιστον εἶναι, τὸν δὲ ἀνθρώπινον ἐξοιστόν. 
5) Vs. 82. τὴν σὺ νόῳ δέρχευ μηδ᾽ ὄμμασιν ἦσο τεθη- 
πώς. 
6) Vide qux de his verbis dixi in Commentario ad 
VS. 58. 


: | DE EMPEDOCLE. 


τόνδ᾽ Ἀσχληπιάδην πατρὶς ἔθρεψε Γέλα, 
ὃς πολλοὺς μογεροῖσι μαραινομένους χαμάτοισι 
φῶτας ἀπέστρεψεν Περσεφόνης θαλάμων (1). 


Accedit Galeni auctoritas qui Therapeut. I t. IV, 
p. 35 ed. Basil. Pausaniam summa inter medicos 
gloria flormisse testatur : καὶ πρόσθεν μὲν ἔρις ἦν 
οὗ σμιχρά, νικῆσαι τῷ πλήθει τῶν εὑρημάτων ἀλλή- 
λους ὀριγνωμένων τῶν ἐν Κῷ καὶ Κνίδῳ. διττὸν γὰρ 
ἔτι τοῦτο τὸ γένος ἦν τῶν ἐπὶ τῆς ᾿Ασίας ᾿Ασχληπια- 
δῶν, ἐπιλιπόντος τῶν χατὰ Ῥόδον. ἤριζον δ᾽ αὐτοῖς 
τὴν ἀγαθὴν ἔριν ἐχείνην, ἣν Ησίοδος ἐπήνει, xat ol 
ἐχ τῆς Ἰταλίας ἰατροί, Φιλιστίων xai ᾿Εμπεδοκλῆς 
xat Παυσανίας xoi οἱ τούτων ἑταῖροι. Anchitum pa- 
trem , qui in epigrammate memoratur, eundem 
esse putarunt viri docti, quem Iamblichus Em- 
pedoclis hospitem fuisse atque ab eo e summo 
periculo ereptum refert in vita Pythagorez 113 : 
᾿Εμπεδοχλὴς δὲ σπασαμένου τοῦ ξίφους (leg. τὸ ξί- 
qoc ) ἤδη νεανίου τινὸς ἐπὶ τὸν αὑτοῦ ξενοδόχον Ἄγχι- 
τον, ἐπεὶ διχάσας δημοσίᾳ τὸν τοῦ νεανίου πατέρα 
ἐθανάτωσε, καὶ ἄξαντος, ὡς εἶχε συγχύσεως xal θυμοῦ, 
ξιφήρους παῖσαι τὸν τοῦ πατρὸς χαταδιχαστήν, ὡσανεὶ 
φονέα Ἄγχιτον, μεθαρμοσάμενος εὐθὺς ἀνεχρούσατο 
τὸ νηπενθές τ᾽ ἄχολόν τε χαχῶν ἐπίληθον ἁπάντων, 
χατὰ τὸν ποιητήν, χαὶ τόν τε ἑαυτοῦ ξενοδόχον "Av- 
χιτον θανάτου ἐῤῥύσατο χαὶ τὸν νεανίαν ἀνδροφονίας. 
Quodsi eum Anchito patre et Pausania filio eodem 
amicitie vineulo conjunctus fuit Empedocles, 
non est quod miremur philosophum Pausaniae 
hos de rerum natura libros dedicasse. Quod au- 
tem Bergkius pluribus argumentis efficere aggre- 
ditur, Empedoclem non hoc tantum poema, sed 
lustralia etiam earmina ad eundem Pausaniam 
atque ad Telaugem , Pythagorz filium , misisse, 
ut duos viros sapientia claros in utriusque operis 
fronte compellaverit : id admodum incertum vi- 
detur, rationes autem quas affert , parum proba- 
biles sunt. Jam singulas argumentationis partes 
videamus. Lustralia carmina ita orsus est Empe- 
docles, ut amicos, quos Agrigenti haberet, al- 
loqueretur (2) (cf. Diog. Laert. VIII, 54 et 
62): 


Ὦ φίλοι ot. μέγα ἄστυ κατὰ ξανθοῦ ᾿Αχράγαντος 


ΧΧΥ 


ναίετ᾽ ἀν᾽ ἄκρα πόλευς ἀγαθῶν μελεδήμονες ἔρ- 
ξείνων αἰδοῖοι λιμένες, χαχότητος ἄπειροι, [tv , 
χαίρετ᾽" ἐγὼ δ᾽ ὕμμιν θεὸς ἄμόροτος, οὐχέτιθνητός, 
πωλεῦμαι μετὰ πᾶσι τετιμένος, ὥσπερ ἔοιχε, 
ταινίαις τε περίστεπτος στέφεσίν τε θαλείοις. 
Τοῖσιν ἅμ᾽ εὖτ᾽ ἂν ἵχωμαι ἐς ἄστεα τηλεθόωντα, 
ἀνδράσιν ἠδὲ γυναιξὶ σεδίζομαι." οἵ δ᾽ ἅμ᾽ ἕπονται 
μυρίοι, ἐξερέοντες ὅπη πρὸς χέρδος ἀταρπός, 

of μὲν μαντοσυνέων χεχρημένοι, ot δ᾽ ἐπὶ νούσων 
(δηρὸν δὴ χαλεπῇσι πεπαρμένοι ἀμφ᾽ ὀδύνησιν) 
παντοίων ἐπύθοντο χλύειν εὐηχέα βάξιν. 


Longe diversam esse apparet rationem illius loci 
qui a Diogene Laertio VIII, 59 affertur (3) : 


Φάρμακα δ᾽ ὅσσα γεγᾶσι xaxov xot γήραος dxap 
πεύση, ἐπεὶ μούνῳ σοι ἐγὼ χρανέω τάδε πάντα " 
παύσεις δ᾽ ἀκαμάτων ἀνέμων μένος, οἵ τ᾽ ἐπὶ γαῖαν 
ὀρνύμενοι πνοιαῖσι χαταφθινύθουσιν ἄρουραν, 
χαὶ πάλιν, εὖτ᾽ ἐθέλησθα, παλίντιτα πνεύματ᾽ 
[ ἐπάξεις - 
θήσεις δ᾽ ἐξ ὄμδροιο χελαινοῦ καίριον αὐχμὸν 
ἀνθρώποις, θήσεις δὲ xal ἐξ αὐχμοῖο θερείου 
ῥεύματα δενδρεόθρεπτα, καλὸν θέρος ἀρδεύσοντα, 
ἄξεις δ᾽ ἐξ ᾿Αἴδαο χαταφθιμένου μένος ἀνδρός. 


In quo quum ad unum convertat orationem Em- 
pedocles, errasse opinor Sturzium et Bergkium 
qui haec verba inter χαθαρμοὺς posita fuisse cen- 
suerunt..Ipsa autem de qua philosophus loqui- 
tur materia testimonio est hos versieulos e. me- 
dico carmine (ix τῶν ἰατρικῶν) esse sumtos, 
quod unum Karstenio etiam verborum argumento 
eonvenire videbatur. Adde quod in eodiee quo- 
dam Matritensi, quo iidem versus servantur 
(teste Iriarte Catalog. p. 450) haee adscripta 
sunt : ᾿Ἐμπεδοχλῆς Παυσανίᾳ ὑφηγήσατο τὸ (περὶ 
τὴν) ἄπνουν. Οὐδ congruunt eum iis quce Hera- 
clides apud Diogenem VIII, 60 rettulit : Ἥρα- 
χλείδης δὲ ἐν τῷ περὶ νόσων φησί, καὶ Παυσανίᾳ ὅφη- 
γήσασθαι αὐτὸν τὰ περὶ τὴν ἄπνουν. Hine fuerunt 
qui colligerent , Pausaniam seriptum de Panthea, 
muliere Agrigentina, edidisse, qua quum mor- 
tua visa atque a medicis deposita jam ac despe- 
rata esset, Empedoclis arte in vitam revocata 


1) Confer qus notavi ad vss. 473-476. Epigramma 
hoc, a Diogene Empedocli ascriptum , in Anthologia Pla- 
nudea incertis adnumeratur, in Palat. VII, 508 librario- 
rum, ut videtur, errore ad Simonidem auctorem refertur. 
Cf. Schneidew. Simonid, rell. p. 225. Pro ἔθρεψε quod 


Laertius suppeditat, in Anthologia est ἔθαψε. Sed Pau- 
saniam Empedocli superstitem fuisse tradit Diogenes lib. 
VIIT, 68 et 69. 

2) Vid. vss. 397-408. 

3) Cf. vss. 462-470. 


xxvi 
est (1). Alii Empedoclem ipsum ejusmodi librum 
composuisse arbitrati sunt. Quamquam autem e 
Laertii verbis nihil certi cogere licet , quoniam 
ὑφηγεῖσθαι praecipere tam sermonibus quam seri- 
ptis significat, tamen propter ultimum versum : 


ἄξεις δ᾽ ἐξ ᾿Αΐδαο χαταφθιμένου μένος ἀνδρός, 


facile adducor, ut philosophum rationem curan- 
dorum hominum qui etsi exanimes videantur, 
nondum tamen exspirarunt, versibus persecu- 
tum et Pausaniz tradidisse putem. Similiter De- 
moeritus historiam hominum pro mortuis habi- 
torum , qui postea revixerunt, libro περὶ τῶν ἐν 
"Aov enarravit. Vid. Demoer. fragmm. p. 117. 
Quodsi locus, de quo agitur, neque e libris de 
rerum natura scriptis neque e χαθαρμοῖς, sed e 
medico carmine depromtus est, omnis Bergkii 
disputatio ad irritum cadit, Sed ad alterum ejus 
argumentum transgredior. E versu qui apud Dio- 
genem exstat : 


Παυσανία,, σὺ δὲ χλῦθι δαΐφρονος ᾿Αγχίτου υἱέ, 


concludit doctus ille vir alium praterea fuisse , 
quem eodem loco poeta allocutus sit propterea 
quod σὺ δὲ proprio nomine praemisso tum demum 
in usu sit, ubi sermo ab alio ad alium subito 
deflectat, ut apud Euripidem in Oreste v. 1689 : 


Ὦ Ζηνὸς Ἑλένη χαῖρε παῖ, ζηλῶ δέ σε 
θεῶν χατοιχήσασαν ὄλδιον δόμον. 1 


v? e 9 


"Opfeza, σοὶ δὲ παῖδ᾽ ἐγὼ χατεγγυῶ. 
Cf. Porson. ad ejusdem fabulae vs. 614. Non ne- 
gaverim σὺ δέ preegresso proprio nomine ita sepe 
usurpari, ut quando sermo ab alio ad alium trans- 


it posterior priori opponatur. Neque tamen hoc 
semper fit. Etenim Hesiodus Op. et D. vs. 27 : 


ὦ Πέρση; σὺ δὲ ταῦτα τεῷ ἐνικάτθεο θυμῷ, 
et vs. 272 : | 

ὦ Πέροη, cb δὲ ταῦτα μετὰ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν, 
nulla alterius mentione facta unum fratrem affa- 


DE EMPEDOCLE. 


tur. Ergo particula δέ non hominem homini, sed 
sententiam sententic opponit. Quamobrem non 
alius praeterea. quarendus est quem eo honore 
dignatus sit Empedocles, ut Physica ei inseribe- 
ret, siquidem unus sufficit Pausanias.  Huie uni 
et τὰ ἰατρικὰ consecravit. Quum vero lustralium 
carminum initio aut omnes Agrigentinos aut 
quosdam , quorum familiaritate uteretur, com- 
pellaverit, in horum societatem liquet Telaugem 
venire non posse, qui si quid video non apud 
Agrigentinos , sed apud Crotoniatas vivebat. Cf. 
Schol. ad Plat. Remp. X, 475,16. Taceo tempo- 
rum rationem quae Empedoclee eum Telauge 
consuetudini obstare videtur (2). 

Quod reliquum est qua&ritur quomodo dispersa 


carminum reliquie, si non ad pristinam , quod. 


fieri nequit, seriem revocari , at certe in proba- 
bilem sententiarum ordinem redigi possint. De 
quo diversissima eruditorum hominum judicia 
fuisse nemo mirabitur. Neque enim quidquam 
diffieilius est, quam artifieios& quondam com- 
pagis disjecta membra simili arte econglutinare 
et colligare. Qus. res in Empedocle tanto plus 
habet dubitationis, quanto major carminum pars 
periit. Quapropter sic digessi Empedoclis dieta , 
ut alia priorum editorum exemplo disponerem , 
alia ipse meo arbitratu ordinarem. 

Ediderunt autem Empedoclem Henr. Stepha- 
nus in Poesi Philosophica Parisiis 1573, Fr. 
Guil. Sturzius Lipsie 1805, Amadeus Peyron 
ibid. 1810, Thomas Gaisfordius in Poetis mino- 
ribus graecis t. IIT, Simon Karstenius Amstelo- 
dami 1838, Henr. Steinius Bonn 1852. Porro 
ad emendandum poetam accesserunt nonnulla 


virorum doctorum conjeeturz Bergkii (3), Pre!- - 


leri (4), Emperii (5), Panzerbieteri (6), Sehnei- 
dewini (7^, Lobeckii (8), aliorum partim in Ephe- 
meridibus , partim aliis loeis propositee. Denique 
fragmentorum numerus auctus est versibus 
nuper ab Emmanuele Millero (9) et P. Με- 
tranga (10) vulgatis. 


1) Diog. Laert. lib. VIII, 69 : Ἕρμιππος δέ φησι, 
Παάνθειάν τινα ᾿Αχραγαντίνην, ἀπηλπισμένην ὑπὸ τῶν la- 
τρῶν, θεραπεῦσαι αὐτόν. Cf. ibid. 61 et Suidas in ἄπνους. 

2) Vide quze in Commentario notavi ad vs. 477. 

3) Vid. Acta Societatis Groecze T, 1 p. 203 seqq.; Com- 
mentationem de Emped, procm, Berol. 1839; Ephem. 
Antiq. 1835, 39; 1837, 54; 1842, 10. 

4) Cf. Ephem. Antiq. 1937, 18 et Hist. Phil. Gr. R. 
Hamb. 1838 ; ed. alt. 1858. 

5) In opusculis. : 


6) Beitrzge zur Kritik und Erklarung des Emp. 
Meining. 1844. Cf. Eph. Antiq. 1845, p. 883 sqq. 

7) Philol. T. VI, p. 155 $qq. ( Gottinge 1851 ). 

8) Vid. Ῥηματιχόν sive verb. Grac. et nom. verbal. 
technol. ( Regimontii 1846 ). 

9) In libro qui inscribitur : ᾿Ωριγένους φιλοσοφούμενα 
ἢ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἔλεγχος. Origenis philosophumena 
sive omnium hzresium refutatio, e codice Parisino nunc 
primum edidit E. Miller. Oxonii 1851; 

10) In Anecdotis Graecis. Romae 1850. 


^ 


SEPA WHAT 


RP TCTNPSPPENT ὙΡΩΣ VERIS TCR 


amisi i o e OR M 


mEPERPPEN TC HEPETONP MSIE RUIN PCI RE 


DE EMPEDOCLE. 


Qua quum ita sint, id operam dedi , ut novus 
hie Empedoclis reliquiarum liber non modo su- 
perioribus omnibus loeupletior esset, sed etiam 
diligentioris recensionis laudem haberet. Plurima 
igitur que depravata erant correxi , multa etiam 
qua& obscura videbantur aeeuratius quam a quo- 
quam factum erat explieui. Quantum vero tum 


xxvij 
expoliendis his earminibus ad restituendum pri- . 
stinum Sieulz Musas nitorem, tum adjecta in- 
terpretatione latina additoque commentario ad 
illustrandos mirabiles de rerum natura versus 
attulerinr, aliorum esto judicium. Mihi in pre- 
sens neque plura neque pauciora dare propositum 
erat. 


EMIIEAOKAEOYX 
EIIH. 


ΠΕΡῚ ΦΥΣΕΩΣ. 
EK TOY ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ͂. 


x s m m , 7. 
ἔστιν ἀνάγχης χρῆμα, θεῶν ψήφισμα παλαιόν, 
ἀΐδιον ; πλατέεσσι κατεσφρηγισμένον ὅρκοις à 
εὔτέ τις ἀμπλακίῃσι φόνῳ φίλα γυῖα μιήνη 
᾿αὕτως ἢ ἐπίορχον ἁμαρτήσας ἐπομόσση 
6. (δαίμων οἵτε βίοιο λελόγχασι μαχραίωνος), 
τρίς guy υνυρίας Opus ἀπὸ "μαχάρων ἀλάλησθαι, 
γεινόμενον παντοῖα διὰ χρόνου εἴδεα θνητῶν, 
ἀργαλέας βιότοιο μεταλλάσσοντα χελεύθους, 
ὡς καὶ ἐγὼ νῦν εἶμι φυγὰς θεόθεν καὶ ἀλήτης, 
10 νείχεϊ μαινομένῳ πίσυνος. 
x x x 
Ἤδη γάρ ποτ᾽ ἐγὼ γενόμην χοῦρός τε χόρη τε 
θάμνος τ᾽ οἰωνός τε xai εἶν ἁλὶ ἔλλοπος ἰχθύς. 
X * * 
Οἴμοι, ὅτ᾽ οὐ πρόσθεν με διώλεσε νηλεὲς ἦμαρ, 
πρὶν σχέτλι᾽ ἔργα βορᾶς περὶ χείλεσι μητίσασθαι. 
* l * * 
15 ἐξ οἵης τιμῆς τε καὶ ὅσσου μήχεος ὄλδου 
ὧδε τάλας λειμῶνας ἀναστρέφομαι χάτα θνητῶν 
: * * * 
. χλαῦσά τε xai χώχυσα ἰδὼν ἀσυνήθεα χῶρον. 
. * ς γε; ΝΥ Ἄ 
ἀτερπέα χῶρον, 
ἔνθα Φόνος τε Κότος τε χαὶ ἄλλων ἔθνεα Κηρῶν, 


20 (αὐχμηραί τε νόσοι xal σήψιες ἔργα τε ῥευστά) 
Ἄτης ἂν λειμῶνά τε xal σχότον ἠλάσχουσιν. 


* * * 


: "Ev0* ἦσαν Χθονίη τε xoi Ἡλιόπη ταναῶπις, 
Δῆρίς θ᾽ αἱματόεσσα xal Ἁρμονίη θεμερῶπις, 
Καλλιστώ τ᾽ Αἴσχρη τε, Θόωσά τε Δηναιή τε 

25 Νημερτής τ᾽ ἐρόεσσα μελάγχουρός τ᾽ ᾿Ασάφεια" 
*. * * 
Φυσώ τε Φθιμένη τε καὶ Εὐναίη xoi" Eyspotc, 
Κινώ τ᾽ ᾿Αστεμφής τε, πολυστέφανός τε Μεγιστώ 
xaX Φορυὴ χαὶ δῖα Σιωπή τ᾽ ᾿θμφαίη τε. 
* * * 


PHILOS. GREC. 1, 


EMPEDOCLIS 
CARMINA. 


DE NATURA. 


E PROCEMIO. 


Necesse est ac deorum decretum antiquum, 
seternum , magno confirmatum jurejurando, 
si quis per scelus membra cede polluerit 


"temere vel admisso flagitio pejeraverit 


(genius qui quidem longam sortiti sunt vitam), 

eum ter dena annorum millia procul a beatis errare 
nascentem interpositis intervallis per omnis generis morta- 
molestas vitee vias mutantem , [lium formas , 
quemadmodum et ego nunc e coelo profugus sum et exsul, 
Discordiv furenti parens. 


* * * 


Jam enim ipse puer aliquando fui atque puel!a 
et frutex et ales et mutus in cequore piscis. 


* * * 


Hei mihi, quod non ante me ater dies absumsit , 
quam nefandas dapes circumcirca labiis attigissem. 


* * * 


Post qualem honorem quantamque felicitatis amplitudinem 
ita infelix mortalium in pratis versor. 


* * * 
Flevi et ejulavi insolitam sedem conspicatus. 


* * * 


illzetabilem sedem, 
ubi Czedes et Simultas et aliorum agmina Fatorum 
(tetrique morbi et contagia et opera fluxa) 
Nox per pratum perque tenebras vagantur. 


Li * * 


Ibi erant Terricola et longe spectans Heliopoea 
Pugnaque cruenta et decoro Harmonia vultu , 
Pulchritudo et Deformitas, Properantia tardaque Cura [tio; 
et amabilis Sinceritas et nigris oculorum pupillis Dissimula- 


* ^ : * 


Ortus et Inleritus ac Sopor et Vigilantia , 
Motus et inconcussa Quies et honorata Majestas 
ac Squalor divinumque Silentium et clara Vox. 


* * * 


80 


35 


45 


50 


55 


60 


65 


EMIIEAOKAEOYZX EUH. 


Ἠλύθομεν τόδ᾽ ὑπ᾽ ἄντρον ὑπόστεγον. 
k * * 


»" κ᾿ 
Ὦ πόποι, ὦ δειλὸν θνητῶν γένος, ὦ δυσάνολθον, 
οἵων ἐξ ἐρίδων ἔχ τε στοναχῶν ἐγένεσθε. 


* * * 


Αἰθέριον μὲν γάρ σφε μένος πόντονδε διώχει, 


, ,5 , - ,25 , 
πόντος δ᾽ ἐς χθονὸς οὖδας ἀπέπτυσε, γαῖα δ᾽ ἐς αὖ- 
ἠελίου ἀκάμαντος, ὃ δ᾽ αἰθέρος ἔμβαλε δίναις" [γὰς 
ἄλλος δ᾽ ἐξ ἄλλου δέχεται, στυγέουσι δὲ πάντες. 


* * * 


Στεινωποὶ μὲν γὰρ παλάμαι κατὰ γυῖα χέχυνται, 

πολλὰ δὲ δείν᾽ ἔμπαια, τάτ᾽ ἀμόλύνούσι μερίμνας, 
- ^ - “.} ΕΣ , 

παῦρον δὲ ζωῆς ἀδίου μέρος ἀθρήσαντες 

ὠχύμοροι, καπνοῖο δίχην ἀρθέντες ἀπέπταν, 

αὐτὸ μόνον πεισθέντες, ὅτῳ προσέχυρσεν ἕχαστος, 
, νι. , MONS " »* € - 

πάντοσ᾽ ἐλαυνόμενοι" τὸ δ᾽ ὅλον πᾶς εὔχεται εὑρεῖν 

[κουστά, 
αὕτως" οὔτ᾽ ἐπιδερχτὰ τάδ᾽ ἀνδράσιν οὔτ᾽ ἐπα- 
* * 
οὔτε νόῳ περιληπτά. Σὺ δ᾽ ovv, ἐπεὶ ὧδ᾽ ἐλιάσθης, 
πεύσεαι οὐ πλέον ἠὲ βροτείη μῆτις ὁρᾶται. 


* * * 


᾿Αλλὰ θεοὶ τῶν μὲν μανίην ἀποτρέψατε γλώσσης, 
^ 
ἐχ δ᾽ ὁσίων στομάτων χαθαρὴν ὀχετεύσατε πηγήν. 
Καί σε, πολυμνήστη λευχώλενε παρθένε Μοῦσα, 
ἄντομαι, ὧν θέμις ἐστὶν ἐφημερίοισιν ἀχούειν, 
, 
πέμπε παρ᾽ Εὐσεδίης ἐλάουσ᾽ εὐήνιον ἅρμα. 
δὲ , , E] δ /w , » m 
μηδὲ μέ γ᾽ εὐδόξοιο βιήσεται ἄνθεα τιμῆς 
πρὸς θνητῶν ἀνελέσθαι, ἐφ᾽ ᾧθ᾽ ὁσίης πλέον εἰπεῖν. 
Θάρσει καὶ τότε δὴ σοφίης ἐπ᾽ ἄχροισι θόαζε. 
3 , c τ 
Ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἄθρει πάσῃ παλάμη, πῇ δῆλον ἕχαστον, 
μηδέ τιν᾽ ὄψιν ἔχων πιστοῦ πλέον ἢ χατὰ χούρας 
ἢ ἀκοὴν ἐρίδουπον ὑπὲρ τρανώματα γλώσσης, 
μηδέ τι τῶν ἄλλων, ὅππη πόρος ἐστὶ νοῆσαι" 
, , » , ; 7 Ne 
γυίων πίστιν £ouxe , νόει δ᾽ 7; δῆλον ἕκαστον. 


* * * 
Παυσανία, σὺ δὲ κλῦθι, δαΐφρονος ᾿Αγχίτου υἱέ! 
Wc * * 


"m, M , , Las » 

Τέσσαρα τῶν πάντων ῥιζώματα πρῶτον dxous, 
πῦρ xal ὕδωρ καὶ γαῖαν ἰδ᾽ αἰθέρος ἄπλετον ὕψος" 
ix. γὰρ τῶν ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα τ᾽ ἔσσεται ὅσσα τ᾽ ἔασιν. 


EK TOY HPOTOY TON ΦΥΣΙΚΩΝ, 


Δίπλ᾽ ἐρέω" τοτὲ μὲν γὰρ ἕν ηὐξήθη μόνον εἶναι 
ἐχ πλεόνων, τοτὲ δ᾽ αὖ διέφυ πλέον᾽ ἐξ ἑνὸς εἶναι, 
Δοιὴ δὲ θνητῶν γένεσις, δοιὴ δ᾽ ἀπόλειψις" 

τὴν μὲν γὰρ πάντων σύνοδος τίκτει τ᾽ ὀλέχει τε, 
$ δὲ πάλιν διαφυομένων θρεφθεῖσα διέπτη 
xai ταῦτ᾽ ἀλλάσσοντα διαμπερὲς οὐδαμὰ λήγει, 


Pervenimus in hoc antrum obscurum, 
* * " 


Pro dii! o miserum mortale genus , o infortunatum ! 
quantis e litibus et suspiriis orti estis. 


* * * 


Namque eos celherea vis in mare propellit , 
mare in terree solum exspuit, terra in flammas 
solis indefessi , hic cetheris injicit vorticibus ; 
alius ex alio excipit, horrent vero omnes. 


* * * 


Angusta enim intelligendi facultas per artus fusa est, 
multaque ingruunt mala , mentis hebetantia curam , 
breve autem vitae non vitalis spatium emensi conspicatique 
cita morte fumi instar absumti avolant, 

id tantum perspectum habentes , quod cuique assequi licuit , 


quoquoversus agitali ; universum vero mente se compre- 
[ hendisse 


frustra omnes gloriantur : nec visuillud hominibus nec auditu 

nec intellectu percipiendum. Tu vero quando huc secessisti, 

non plus cognosces, quam quantum humana intelligentia 

[ videt. 
* * 

Sed Dii istorum furorem a lingua avertite mea 

sanctoque ex ore purum educite flumen. 

Teque , Musa memor, candidis ulnis ornata virgo, 

precor, (dicturo mihi) quantum mortalibus audire fas sit, 

a Pietate profecta agilem mitte currum. 

Neque me impellet cupiditas eximii flores honoris 

a mortalibus reportandi, ut plura quam fas sit enuntiem. 

Aude et sic in sapientiae fastigium evadito. 

Sed age, quantum potes cerne, qua quidque manifestum sit, 

neve visis magis crede quam quantum pupilleze docent , 

neveauditui obtuso magis quam quantum te clara linguae pro- 

neve ulli reliquarum cognoscendi viarum : [nuntiatio docet, 

sensuum fidem declina, reputa vero quale quidque per se 
[appareat. 


* * 


Pausania , tu hzec audi , sapientis Anchiti fili. 
* * - * 


Quattuor rerum omnium radices primum audi : 
ignem et aquam terramque et zetheris immensitatem : 
ex his enim orta quaecunque fuerunt eruntque et nunc sunt. 


E PRIMO PHYSICORUM. 


Duplex przeceptum dabo : modo enim unum crescit soluni 
e pluribus , modo rursus plura ex uno secreta oriuntur. 
Duplex est mortalium ortus , duplex item interitus : 
illum enim coitus omnium gignit el perdit , 

hie rursus anctus diremtis iisdem rumpitur ac dissilit ; 


| alque haec perpetuo variari nequaquam 4esinunt, 


— 


79 


50 


eb 
et 


90 


10 


c 


105 


110 


115 


EMPEDOCLIS CARMINA. 3 


ἄλλοτε μὲν φιλότητι συνερχόμεν᾽ εἰς ἕν ἅπαντα, 
ἄλλοτε δ᾽ αὖ δίχ᾽ ἕκαστα φορεύμενα νείχεος ἔχθει. 
Οὕτως 7j μὲν ἕν ἐκ πλεόνων μεμάθηχε φύεσθαι, 
ἠδὲ πάλιν διαφύντος ἑνὸς πλέον᾽ ἐχτελέθουσι, 
τῇ μὲν γίγνονταί τε καὶ οὔ σφισιν ἔμπεδος αἰών " 
j| δὲ τάδ᾽ ἀλλάσσοντα διαμπερὲς οὐδαμὰ λήγει, 
ταύτη δ᾽ αἰὲν ἔχσιν ἀκίνητον κατὰ χύχλον. [ Ee. 
Ἂλλ᾽ ἄγε, μύθων χλῦθι- μάθη γάρ τοι φρένας αὔ- 
Ὡς γὰρ καὶ πρὶν ἔειπα, πιφαύσχων πείρατα μύθων, 
δίπλ᾽ ἐρέω" τοτὲ μὲν γὰρ ἕν ηὐξήθη μόνον εἶναι 
ἐχ πλεόνων,, τοτὲ δ᾽ αὖ διέφυ πλέον ἐξ ἑνὸς εἶναι" 
πῦρ xal ὕδωρ xal γαῖα xal αἰθέρος ἤπιον ὕψος, 
Νεῖχός τ᾽ οὐλόμενον δίχα τῶν, ἀτάλαντον ἑκάστῳ 
xoi Φιλότης μετὰ τοῖσιν, ἴση μχός τε πλάτος τε’ 
τὴν σὺ νόῳ δέρχευ μηδ᾽ ὄμμασιν ἦσο τεθηπώς" 
ἥτις xal θνητοῖσ: νομίζεται ἔμφυτος ἄρθροις, 
τῇ τε φίλα φρονέουσ᾽ ἰδ᾽ ὁμοίια ἔργα τελοῦσι, 
ηθοσύνην καλέοντες ἐπώνυμον 23" Ἀφροδίτην" 
τὴν οὔτις διὰ παντὸς ἑλισσομένην δεδάηχε [τηλόν. 
θνητὸς ἀνήρ. Σὺ δ᾽ ἄκουε λόγων στόλον οὐχ ἀπα-- 
Ταῦτα γὰρ lod τε πάντα χαὶ ἥλιχα γένναν ἔασι, 
τιμῆς δ᾽ ἄλλης ἄλλο μέδει, πάρα δ᾽ ἦθος ἑχάστῳ" 
ἐν δὲ μέρει χρατέουσι περιπλομένοιο χύχλοιο, 

xat φθίνει εἰς ἄλληλα xa αὔξεται ἐν μέρει αἴσης. 
Καὶ πρὸς τοῖς οὔτ᾽ ἄλλο τι γίγνεται οὐδ᾽ ἀπολήγει. 
Εἴτε γὰρ ἐφθείροντο διαμπερές, οὐκέτ᾽ ἂν ἦσαν... 
τοῦτο δ᾽ ἐπαυξήσειε τὸ πᾶν τίχε xol πόθεν ἐλθόν: 
πὴ δέ χε xoi ἀπολοίατ᾽, ἐπεὶ τῶνδ᾽ οὐδὲν ἔρημον: 
ἀλλ᾽ αὔτ᾽ ἔστιν ταῦτα, δι᾿ ἀλλήλων δὲ θέοντα 
γίγνεται ἄλλοτε ἄλλα διηνεχές, αἰὲν ὁμοῖα. 
Ἄλλο δέ τοι ἐρέω φύσις οὐδενός ἐστιν ἁπάντων 
θνητῶν, οὐδέ τις οὐλομένου θανάτοιο τελευτή, 
ἀλλὰ μόνον μῖξίς τε διάλλαξίς τε μιγέντων 

ἐστί, φύσις δ᾽ ἐπὶ τοῖς ὀνομάζεται ἀνθρώποισιν. 
ἐχ τοῦ γὰρ μὴ ἐόντος ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι, 
τό τ᾽ ἐὸν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον xal ἄπρηχτον " 
αἰεὶ γὰρ περιέσται ὅπη χέ τις αἰὲν ἐρείδη. 

ἀλλὰ χαχοῖς μὲν κάρτα πέλει χρατέουσιν ἀπιστεῖν" 
ὡς δὲ παρ᾽ ἡμετέρης χέλεται πιστώματα Μούσης, 
γνῶθι, διατμηθέντος ἐνὶ σπλάγχνοισι λόγοιο. 

Οἱ δ᾽ 8, τι xev χατὰ φῶτα μιγὲν φάος αἰθέρος ἵχη, 
ἠὲ xav! ἀγροτέρων θηρῶν γένος ἢ χατὰ θάμνων 
ἠὲ κατ᾽ οἰωνῶν, τόγε μὲν φάσχουσι γενέσθαι" 
εὖτε δ᾽ ἀποχρινθῶσι, τὸ δ᾽ αὖ δυσδαίμονα πότμον 
ἀπρεπέως χαλέουσι, νόμῳ δ᾽ ἐπίφημι καὶ αὐτός. 
Νήπιοι" οὐ γάρ σφιν δολιχόφρονές siet μέριμναι, 
οἱ δὴ γίγνεσθαι πάρος οὐκ ἐὸν ἐλπίζουσιν 

ἤ τι χαταθνήσχειν τε χαὶ ἐξόλλυσθαι ἁπάντη. 
Οὐχ ἂν ἀνὴρ τοιαῦτα σοφὸς φρεσὶ μαντεύσαιτο, 
ὃς ὄφρα μέν τε βιῶσι, τὸ δὴ βίοτον καλέουσι, 
τόφρα μὲν οὖν εἶσιν χαί σφιν πάρα δεινὰ xad ἐσθλά: 
πρὶν δὲ πάγεν τε βροτοὶ xad ἐπεὶ λύθεν οὐδὲν ἄρ’ εἰσίν. 


L4 - * 


modo per amicitiam coeuntia in unum cuncta , 

modo rursus seorsum quaeque acía discordise odio 

Ita quatenus unum e pluribus exsistere consuevit 
rursusque , uno dirupto, plura exoriuntur, 

ealenus et nascuntur et caduco sunt avo; 

quatenus vero ea perpetuo mutàri non desinunt, 
eatenus semper immotum consistunt per orbem. 

Age vero, verba mea audi, doctrina enim mentem auget. 
Namque , ut ante dixi, placitorum summas comprehendens, 
duplex dabo praeceptum : modo enitn unum crescit solum 
e pluribus, modo rursus plura ex uno excrefa oriuntur : 
ignis, aqua et terra et clementis zetheris altitudo, 

et seorsum ab illis exitiabilis Discordia unicuique viribus 
et inter ipsa Amicitia zeque longa atque lata. [par 
Quam tu animo cerne neve oculis attonitus sede : 
hancetiam mortales artubus suis ingeneratam esse credunt : 
liac benevoli inter se sunt et iisdem rebus student, 
gaudium cognominantes illam et Venerem : 

quam per universum gradientem nemo agnovit 
mortalis. Tu vero verborum meorum ornatum non faila- 
Hac enim paria sunt cuncta et sequalia genere, [cem audi. 
aliud autem alio munere fungitur et sua cuique est indoles; 
per vices vero regnant, circumacto temporis orbe, 

et vanescunt in se mutuo et crescunt fatalibus vicibus ; 
neque ad haec subnascitur ncc deperit quidquam. 

Sive enim interciderent penitus , ron amplius forent ;..... 
Hoc autem universum quz vis ct unde profecta augeat? 
Quomodo item intereant elementa, quum horum nihilsit va- 
Sed ipsa sunt illa, commeantia autem perse invicem [cuum ὃ 
alias alia exsistunt perpetuo, ipsa sui semper similia. 
Aliud vero tibi dicam : nec ortus est ullius rerum 
mortalium, nec funestae mortis interitus, 

scd sola mixtio mixtorumque secretío , 

generatio vero in liis rebus ab hominibus vocatur. 

Ex eo enim, quod non esf, fieri nequit, ut quidquam 
ens vero interire nullo pacto potest ; [ oriatur, 
semper enim superabit, quocumque quis illud propulerit. 
Sed malis utique mos est diffidere veris ac legitirhis ; [bert, 
tu vero, quemadmodum certa Musa nostr» argumenta ju- 
teneto, mente in praecordiis divisa. [ris lucem pervacerit , 
AL illi, quidquid ad hominis similitudinem mixtum in zethe- 
vel ex agrestium animantium genere vel fruticum 

vel volucrium , id quidem natum putant; 

quum vero illa secernuntur, hoc infaustum fatum (modo. 
inepte appellant, sed ad consuetudinem ipse me accom- 
Stulti : neque ením perspicax ipsis mentis acies est, 

ut qui quod prius non erat id gigui existiment 

aut emori aliquid et penitus intercidere. 

Neque vir sapiens talia opinetur, 

quamdiu vivant mortales, quam illi certe vitam vocant, 
tamdiu ipsos esse et bona iis malaque evenire, [ esse. 
antequam vero concreti et postquam dissoluti sint, nihil 


4 


120 


I? 


e 


130 


- 
ec 
Qx 


. M0 


145 


150 


158 


160 


EMHEAOKAEOYE ΕΠΗ, 


Ἀλλ᾽ ἄγε,τῶνδ᾽ δάρων προτέρων ἐπιμάρτυρα δέρχευ 
εἴ τι χαὶ ἐν προτέροισι λιπόξυλον ἔπλετο μορφῇ, 
ἠέλιον μὲν λαμπρὸν δρᾷν χαὶ θερμὸν ἁπάντη, 
ἄμύόροτα δ᾽ ὅσσα πέλει τε καὶ ἀργέτι δεύεται αὐγῇ, 
ὄὅμόρον δ᾽ ἐν πᾶσι δνοφόεντά τε ῥιγαλέον τε" 
ix δ᾽ αἴης προρέουσ᾽ ἐθέλυμνά τε καὶ στερεωπά. 
Ἐν δὲ χότῳ διάμορφα καὶ ἄνδιχα πάντα πέλονται, 
σὺν δ᾽ ἔδη ἐν φιλότητι xal ἀλλήλοισι ποθεῖται. 
"Ex. τῶν πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα τ᾽ ἔσθ᾽ ὅσα τ᾽ ἔσται ὀπίσσω, 
δένδρεά τ᾽ ἐδλάστησε xal ἀνέρες ἠδὲ γυναῖχες, 
θῇρές τ᾽ οἰωνοί τε χαὶ ὑδατοθρέμμονες ἰχθῦς 
xa τε θεοὶ δολιχαίωνες, τιμῆσι φέριστοι, 

αὐτὰ γὰρ ἔστιν ταῦτα, δι᾿ ἀλλήλων δὲ θέοντα 
γίγνεται ἀλλοιωπά" διάπτυξις γὰρ ἀμείόει. 


x * x 


Ὡς δ᾽ ὁπόταν γραφέες ἀναθήματα ποιχίλλωσιν, 
ἀνέρες ἀμφὶ τέχνης ὑπὸ μήτιος εὖ δεδαῶτε, 

οἵτ᾽ ἐπεὶ οὖν μάρψωσι πολύχροα φάρμακα χερσίν, 
ἁρμονίη μίξαντε τὰ μὲν πλέω, ἄλλα δ᾽ ἐλάσσω, 
ix. τῶν εἴδεα πᾶσιν ἀλίγχια πορσύνουσιν, 
δένδρεά τε χτίζοντε καὶ ἀνέρας ἠδὲ γυναῖκας, 
θῇράς τ᾽ οἰωνούς τε xot ὁδατοθρέμμονας ἰχθῦς, 
χαί τε θεοὺς δολιχαίωνας τιμῆσι φερίστους " x 
οὕτω μή σ᾽ ἀπάτα φρένας, ὥς νύ xev ἄλλοθεν εἶναι 
θνητῶν, ὅσσα γε φῦλα γεγᾶσιν ἀάσπετα, πηγήν, 


ἀλλὰ τορῶς τοῦτ᾽ ἴσθι, θεοῦ πάρα μῦθον ἀχούσας. 


x x x 


Καὶ γὰρ xal πάρος ἦν τε καὶ ἔσσεται, οὐδέ ποτ᾽ 
τούτων ἀμφοτέρων χεινώσεται ἄσπετος αἰών. [οἴω 


* * * 


"Ev δὲ μέρει χρατέουσι περιπλομένοιο xóx)oto, 
καὶ φθίνει εἰς ἄλληλα καὶ αὔξεται ἐν μέρει αἴσης. 
Αὐτὰ γὰρ ἔστιν ταῦτα, δι᾽ ἀλλήλων δὲ θέοντα 
γίγνοντ᾽ ἄνθρωποί τε xal ἄλλων ἔθνεα θηρῶν. 
ἄλλοτε μὲν φιλό χόμεν᾽ εἷς ἕνα χό 
μὲν φιλότητι συνερχόμεν᾽ elc ἕνα χόσμον, 
| nee. , , /; » 
ἄλλοτε δ΄ αὖ δίχ᾽ ἕκαστα φορεύμενα νείκεος ἔχθει, 
εἰσόχεν ἂν συμφύντα τὸ πᾶν ὑπένερθε γένηται.. 
Οὕτως ἣ μὲν ἕν ἐχ πλεόνων μεμάθηχε φύεσθαι, 
b 1 , RI 
ἠδὲ πάλιν διαφύντος ἑνὸς πλέον᾽ ἐχτελέθουσι, 
τῇ μὲν γίγνονταί τε xal οὔ σφισιν ἔμπεδος αἰών" 
3 δὲ τάδ᾽ ἀλλάσσοντα διαμπερὲς οὐδαμὰ λήγει, 
ταύτη δ᾽ αἰὲν ἔασιν ἀκίνητον χατὰ χύχλον. 


* , * i * 
Τέσσαρα γὰρ πάντων ῥιζώματα πρῶτον ἔασι" 
“εὺς ἀργὴς Ἥρη τε φερέσδιος ἠδ᾽ ᾿Αἰδωνεὺς 
Νῆστίς θ᾽ ἣ δαχρύων τέγγει χρούνωμα βρότειον. 
'Tóv δὲ συνερχομένων ἐξ ἔσχατον ἵστατο νεῖχος. 


* * * 


Αὐτὰρ ἐπεὶ γεῖχος μὲν ἐνέρτατον ἵκετο βένθος 


Age vero prius dictorum testimonia cerne, 

si quid in praecedentibus specie infirmum fuit , 

solem aspectu splendidum et omni ex parte calidum , 
quaecumque immortalia sunt et candenti jubare irrigantur, 
imbrem vero ante omnia obscurum atque frigidum. 

E terra autem profluunt spissa quzeque et densa. 

At per litem deformia et divisa omnia sunt, 

coéunt vero per amicitiam et se invicem exoptant. 

Ex his omnia quc fuere, quze sunt quaeque erunt aliquando 
et arbores pullulant et mares feminseque, 

fer:ze et volucres et aquatiles pisces 

atque etiam Dii longzevi summis ornati honoribus. 

Ipsa enim sunt illa, commeantia autem inter sese 

aliam induunt formam : secretio enim ea mutat. 


, 


* * * 


j 
Ut quum pictores tabulas diis sacras variis coloribus dis- 
homines artem sollerti mente penitus edocti,  tinguunt 
qui ubi multa pigmenta manibus sumpserunt 
apte miscendo hinc plura, illinc pauciora, 
ex his figuras omnibus quz exstant rebus similes efficiunt, 
arbusta adumbrantes et viros et feminas , 
ferasque et volucres atque aquatiles pisces , 
ac deos longeevos dignitate cunctis praestantes : 
sic mentis errore ductus ne existimes aliam esse 
mortalium,quot genera exstiterunt innumerabilia,originem, 
sed certo illud teneto , ut a deo tibi traditum. 


* * * 


Etenim et prius erant atque erunt , neque unquam, opinor, 
his ambobus infinitum tempus vacabit. 


* * * 


Per vices vero regnant , circumacto temporis orbe, 

et vanescunt in se mutuo et crescunt fatalibus vicibus. 
Ipsa enim sunt illa , commeantia autem inter sese 
fiunt homines et aliarum genera animantium, 

modo per amicitiam in unam rerum compagem coéuntia , 
modo rursus distracta singula litis contentione, 

douee qua& concreta fuerunt penitus succubuerint. 

Jta quatenus unum e pluribus exsistere consuevit , 
rursusque , uno dirupto , plura exoriuntur, 

eatenus et nascuntur et caduco sunt aevo; 

quatenus vero ea perpetuo mutari non desinunt , 
eatenus semper immotum consistunt per orbem. 


* * * 
Quattuor enim omnium radices primum sunt : 
Jupiter candens et Juno vitalis atque Orcus 


et Nestis quae mortalibus lacrimarum fontem humectat. 
His autem coéuntibus (ad) extrema recessit Discordia. 


* * * 


Sed postquam Discordia ad ima descendit 


"EO S 


105 


EMPEDOCLIS CARMINA, 5 


δίνης, ἐν δὲ μέσῃ φιλότης στροφάλιγγι. γένηται, 
ἔνθ᾽ ἤδη τάδε πάντα συνέρχεται, ἕν μόνον εἶναι. 


* * * 


^ * , 
Οὐδέ τι τοῦ παντὸς χενεὸν πέλει οὐδὲ περισσόν , 
^ * , 
ἀλλ᾽ ὅγε πάντοθεν aoc ἔφυ xal πάμπαν ἀπείρων 
σφαῖρος χυχλοτερὴς μονίῃ περιηγέϊ γαίων. 


* * * 
ἔνθ᾽ οὔτ᾽ ἠελίοιο διείδεται ὠκέα xTÀa. 


Ἄ * * 


170 ( σφαῖρον ἔην) 


175 


180 


185 


190 


195 


χωρὶς 1 πᾶν τὸ βαρὺ χωρίς τε τὸ χεῦφον (ἔθηχε)" 
ἔνθ᾽ οὔτ᾽ ἠελίοιο, δεδίσχεται ἀγλαὸν εἶδος, 

οὐδὲ μὲν οὐδ᾽ αἴης λάσιον δέμας οὐδὲ θάλασσα. 
Πᾶν ἐχθρὸν γὰρ ἔην ἠδ᾽ ἄστοργον xol ἄχρητον. 


* * * 


Οὕτως ἁρμονίης πυχινῷ χύτει ἐστήριχται 

σφαῖρος κυχλοτερὴς μονίη περιηγέϊ γαίων. 

Αὐτὰρ ἐπεὶ μέγα νεῖχος ἐνὶ μελέεσσιν ἐθρέφθη 

ἐς τιμάς τ᾽ ἀνόρουσε τελειομένοιο χρόνοιο, 

ὅς σφιν ἀμοιδαῖος πλατέος παρελήλαται ὅρχου, 
, INS ) M a , - " 

πάντα μάλ᾽ ἑξείης πελεμίζετο γυῖα θεοῖο, 


* * * 


, , 
««ῳσωρευόμενον μέγεθος..... 


* x * 


. (δέρκευ) 
τοῦτον μὲν βροτέων μελέων ἀριδείκετον ὄγκον, 
ἄλλοτε μὲν φιλότητι συνερχόμεν᾽ εἰς ἕν ἅπαντα 
γυῖα, τὰ σῶμα λέλογχε, βίου θαλέθουσιν ἐν ἀκμῇ" 
ἄλλοτε δ᾽ αὖτε xaxd διατμηθέντ᾽ ἐρίδεσσι 

πλάζεται ἄνδιχ᾽ ἕχαστα περὶ ῥηγμῖνι βίοιο. 

Ὡς δ᾽ αὕτως θάμνοισι καὶ ἰχθύσιν ὑδρομελάθροις 
θηρσί τ᾽ ὀρειλεχέεσσιν ἰδὲ πτεροδήμοσι κύμάαις. 


* * x 


Αὐτὰρ ἐγὼ παλίνορσος ἐλεύσομαι ἐς πόρον ὕμνων, 
τὸν πρότερον χατέλεξα, λόγῳ λόγον ἐποχετεύων 
xeivov, ᾿Επεὶ γεῖκος μὲν ἐνέρτατον ἵχετο βένθος 
δίνης, ἐν δὲ μέσῃ φιλότης στροφάλιγγι. γένηται, 
ἔνθ᾽ ἤδη τάδε πάντα συνέρχεται , ἕν μόνον εἰναι, 
οὐχ ἄφαρ, ἀλλ᾽ ἐθελημὰ συνιστάμεν᾽ ἄλλοθεν ἄλλα. 
'Γῶν δέ τε μισγομένων χεῖτ᾽ ἔθνεα μυρία θνητῶν, 
πολλὰ δ᾽ ἄμιχθ᾽ ἕστηκε χεραιομένοισιν ἐναλλάξ, 
ὅσσ᾽ ἔτινεῖχος ἔρυχε μετάρσιον' οὗ γὰρ ἅμ᾽ ἀμφὶς 
πὼ πᾶν ἐξέστηχεν ἐπ᾽ ἔσχατα τέρματα κύχλου, 
ἀλλὰ τὰ μέν τ᾽ ἐνέμιμνε μελέων, τὰ δέ τ’ ἐξεδεθδή-- 
ὅσσον δ᾽ αἰὲν ὑπεχπροθέοι, τόσον αἰὲν ἐπήει [xev 
ἠπιόφρων φιλότητος d ἀμεμφέος ἄμιόροτος ὁρμή. 
Αἶψα δὲ θνήτ᾽ ἐρύοντο, τὰ πρὶν μάθον ἀθάνατ εἶναι, 


vorlicis, mediumque in globum amicitia penetravit , 
tum haec omnia in unum plane coéunt. 


* * * 


nec quidquam universi vacuum est nec abundans, 
sed illa exstitit undique eequalis et omnino infinita 
sphaera rotunda, omni ex parte quiete gaudens. 


* * * 
Ibi nec solis velocia tela dignoscuntur. 
* * * 


( rotundum erat ) 

seorsum omne grave, seorsum omne leve ( Discordia po 
ibi nec solis splendida facies apparet , [ suit) ; 
neque hirsutum terrae corpus neque mare. 

Universum enim inimicitioe plenum erat et amoris expers 


[et permixtione vacuum. 
* * * ; 


Sic nexus densa mole continetur 

sphaera rotunda , omni ex parte quiete gaudens, 

At simulatque magna discordia (divinis) in membris incre- 
potentiamque affectaverat exacto tempore , [ verat, 
quod ipsis per vices certo foedere transit , 

omnia deinceps quatiebantur dei membra. 


* * * 


. . . . Coacervata magnitudo. . . .. 


. t 


* * 


( Aspice ) 
insignem hanc humanorum membrorum compagem ; 
nunc amore conspirantia in unum cuncta 
quze corpori contigere membra in vite flore vigent ; 
nunc rursus malo discerpta dissidio 
seorsum singula circa vite marginem oberrant. 
Similiter in virgultis piscibusque aquatilibus 
ferisque monticolis et alitibus avibus. 


* * * 


AL ego rursus ingrediar viam carminum, - 

iis quee prius dixi verbis verba affundens 

heecce. Postquam Discordia ad ima descendit 

vorticis, mediumque in globum amicitia penetravit, 
tum haec omnia in unum plane coalescunt , 

non repente, sed paullatim alia aliunde coeuntia. 

His autem mixtis funduntur sexcenta mortalium genera ; 
multa tamen immixta restant mixtis opposita, 

quotquot Discordia sublimis adhuc retinuit : nondum enim 
circumcirca prorsus recessit ad ultimas orbis oras, 

sed pars ejus membrorum remansit , pars excessit. 
Quantum autem h:ec.refugeret, tantum insequebatur 
clemens atque immortalis inculpatce amicitiae vis. 
Statim mortalia facta sunt quae prius erant. immortalia, 


€ j EMIIEAOKAEOYE EIIH. 


ζωρά τε τὰ πρὶν ἄκρητα, διαλλάξαντα κελεύθους. 
Τῶν δέ τε μισγομένων yet ἔθνεα μυρία θνητῶν 


205 παντοίης ἰδέῃσιν ἀρηρότα, θαῦμα ἰδέσθαι. 


σι 


* * * 


Ἢ δὲ χθὼν τούτοισιν ἴση συνέχυρσε μάλιστα 
Ἡφαίστῳ τ᾽ ὄμόρῳ τε xai αἰθέρι παμφανόωντι, 
Κύπριδος δρμισθεῖσα τελείοις ἐν λιμένεσσιν, 
εἴτ᾽ ὀλίγον μείζων εἴτ᾽ οὐ πολὺ ἔσχεν ἐλάσσων " 
910 ἐχ τῶν αἷμά τ᾽ ἔγεντο χαὶ ἄλλης εἴδεα σαρχός. 


ΕἾ * * 


Ἡ δὲ γθὼν ἐπίηρος ἐν εὐτύχτοις χοάνοισιν 

τὰ δύο τῶν ὀχτὼ μερέων λάχε Νήστιδος Αἴγλης, 
τέσσαρα δ᾽ “Η φαίστοιο᾽ τὰ δ᾽ ὀστέα λευχὰ γένοντο, 
ἁρμονίης χόλλῃσιν ἀρηρότα θεσπεσίηθεν, 


ΕἾ 1 * 


215. Ὥς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς γάλα λευχὸν ἐγόμφωσεν καὶ ἔδησεν, 


» ^ * 


“ e ; Ἁ 
Ταῦτα τρίχες xai φύλλα xa οἰωνῶν πτερὰ πυχνὰ 
xai φλονίδες γίγνονται ἐπὶ στιδαροῖσι μέλεσσιν. 

* * * 
ἐξ ὧν ὄμματ᾽ ἔπηξεν ἀτειρέα OU ᾿Αφροδίτη. 


* * k 
γόλφοις ἀσχήσασα χαταστόργοις Ἀφρεδίτη. 
* * * 


920 ὡς δ᾽ ὅτε τις πρόοδον νοέων ὡπλίσσατο λύχνον, 
χειμερίην διὰ νύχτα πυρὸς σέλας αἰθομένοιο, 
ἅψας παντοίων ἀνέμων λαμπτῆρας ἀμοργούς" 
οἵτ᾽ ἀνέμων μὲν πνεῦμα διασχιδνᾶσιν ἀέντων, 
φῶς δ᾽ ἔξω διχθρῶσχον, ὅσον ταναώτερον ἦεν, 

2925 λάμπεσχεν χατὰ βηλὸν ἀτειρέσιν ἀχτίνεσσιν᾽' 
ὡς δὲ τότ᾽ ἐν μήνιγξιν ἐεργμένον ὠγύγιον πῦρ 
λεπτῆς εἰν ὀθόνῃσι λοχάζετο χύχλοπα χούρην᾽ 
αἱ δ᾽ edis μὲν βένθος à ἀπέστεγον ἀμφινῴοντος à 
Te δ᾽ ἔξω διαθρῶσχον ὅσον ταναώτερον ἦεν,,.... 


Ἄ - * 


230 χορυφὰς ἑτέρας € ἑτέρησι προσάπτων 
μύθων, μήτε λόγων à ἀτραπὸν μίαν... .... 
δὶς γὰρ καὶ τρὶς δεῖ δ, τι δὴ χαλόν ἐστιν ἐνισπεῖν. 


* * * 


Ei δ᾽ & ἄγε, νῦν τοι ἐγὼ λέξω πρῶθ᾽ ἁλίου ἀρχήν, 

χαὶ τίνος ἐξεγένοντο τὰ vUv ἐσορώμενα πάντα, 
286 γαῖά τε χαὶ πόντος πολυκύμων AY ὑγρὸς ἀήρ, 

Τιτὰν ἠδ᾽ αἰθὴρ σφίγγων περὶ κύκλον ἅπαντα. 


et mixta quae prius pura, permutatis ( vitae) itineribus. 
His autem mixtis funduntur sexcenta mortalium genera 
omnibus przedita formis , mirabile visu. 


* * * 


Terra autem plerumque viribus par coiit cum his : 
cum Vulcano et imbre et perlucido othere, 

in Veneris jugali portu conquiescens, 

sive paulo major, sive non multo minor fuit 

ex his sanguis et reliqua caro facta est. 


* Li * 


At tellus benigna in vasis bene fabricatis 

duas ex octo partibus sortita est pellucidae Lymphe , 
quattuor autem Vulcani, quae ossa alba facta sunt, 
compagis vinculo divinitus constricta. 


* *k * 


ut quum coaguium constringit et colligat lac album. 


LI * * 


Hiec in pilos et frondes ac densas avium plumas 
el-squamas abeunt, quibus valida membra obducantur. 


* k * 


e quibus oculos formavit acres diva Venus. 


* * * 


vinculis amabilibus ornans Venus. 
* * k 


Ut quum quis iter meditans lychnum praeparavit, 
hiemalem per noctem ignis lumen ardentis , 

accensa omnium ventorum prohibitrice laterna , 

qua ventorum quidem flatus dispellit spirantium, 

lux autem foras emicans quanto latius funditur, 
(tanto magis) collu:trat viam indomitis radiis : 

ita tum ille in membranis inclusus nativus ignis 
tenues intra tunicas circularem pupillam implet ; 

hoe vero aqu:e quidem vim defendunt circumfluentis , 
iguis aulem foras emicans quanto latius funditur, . . . 


* * * 


sermonum capita alia aliis adnectens, 
nequeunum disserendi tenorem (servans) . . ... 
bis enim ac ter quidquid honestum est dici convenit. 


* * k 


Age vero, nunc tibi dicam primum solis originem 
&lque unde orta sint qua nune cernuntur omnia, 
terra atque mare undosum et liquidus aer, 

Titan atque zether circumcirca omnia coercens. 


IPSI IPENN ANITA 


Εἴπερ à ἀπείρονα γῆς τε βάθη xol δαψιλὸς αἰθήρ, 
ὡς διὰ πολλῶν δὴ “βροτέων δηθέντα ματαίως 
ἐχχέχυται στομάτων, ὀλίγον τοῦ παντὸς ἰδόντων ,..... 


* * * 
?40 ἥλιος ὀξυῤελής, τερπνὴ δ᾽ ἱλαρή τε σελήνη. 
: i P 
ἀλλ᾽ 6 μὲν ἁλισθεὶς μέγαν οὐρανὸν ἀμφιπολεύει. 
* ὁ * 
ἀνταυγεῖ πρὸς "OXupj.mov ἀταρθήτοισι προσώποις. 
$, δὲ φλὸξ ἱλάειρα μινυνθαδίης τύχεν αἴσης. 
* * * 
ὡς αὐγὴ τύψασα σεληναίης χύχλον εὐρύν. 


- * * 
." 


945 χυχλοτερὲς περὶ γαῖαν ἑλίσσεται ἀλλότριον φῶς. 
ἅρματος ὡς ἴχνος περὶ γὴν ἀνελίσσεται ἄκραν. 
ἀθρεῖ μὲν γὰρ ἄναχτος ἐναντίον ἁγέα κύχλον. 


* * * 


ἀπεσχέδασεν δέ οἱ αὐγὰς 
ἐς γαῖαν καθύπερθεν, ἀπεσχνίφωσε δὲ γαίης 
250 τόσσον ὅσον τ᾽ εὖρος γλαυχώπιδος ἔπλετο μήνης. 


* E i * 

νύχτα δὲ γαῖα τίθησιν ὑφισταμένη φαέεσσιν. 
* * * 

γυχτὸς ἐρημαίης ἀλαώπιδος. 
* * * 


[ καὶ μέλαν ἐν βυθῷ ποταμοῦ σχιόεντος ἔνεστι, 
xo σηραγγώδεσσιν ὁμῶς χαθορᾶται ἐν ἄντροις] 


* Ἄ * 
2:5 πολλὰ δ᾽ ἔνερθ᾽ ὕδεος πυρὰ χαίεται. 
; * * * 
^ » y ; , 
φῦλον ἄμουσον ἄγουσα πολυσπερέων χαμασήνων. 
* * * 
ἃλς ἐπάγη διπῆσιν ἐωσμένος ἠελίοιο. 
$ T" guts D 
* * * 
γῆς ἱδρῶτα θάλασσαν. 


* * * 


(ἀλλ᾽ «03g ) μακρῇσι χατὰ γθόνα δύετο οίζοις. 
260 οὕτω γὰρ συνέκυρσε θέων τότε, πολλάκι δ᾽ ἄλλως 


EMPEDOCLIS CARMINA. 


Si infinita sint et terra profunda et vastus sether, 
quemadmodum multi mortales temere loquentes 
ore effutiunt, exiguam universi partem contemplati, . , . 


* * * 

Sol acute jaculans , jucunda vero lcetaque luna. 
* * * 

Ille vero se volvendo magnum circumvehitur coe:um. 
* * * 


Refulgens Olympum intrepido vultu contuetur. 
Lieta vero lux sortem cito transituram nacta est. 


* * * 
Sic solis jubar feriens latum lunze orbem. 
* * * 


Orbis in modum circa terram volvitur lumen alienum. 
currus velut orbita circa terre oram subvolvitur. 
contuetur enim ex adverso sanctum Phoebi orbem. 


* * * 


dispellit solis radios 
desuper in terram pertinentes, el terrae inumbrat 
spatium tantum, quanta est latitudo glaucae lunze. 


* * * 
noclem vero terra facit solis luminibus objecta. 
* k * 
noctis desertae.ac ceeco. 
* * * 


Et niger in fundo fluvii color exstat ab umbra, 
atque cavernosis itidem spectatur in antris. 


* * * 
multi autem sub aqua ignes ardent. 
* * * 
( mare) inscitum genus vehens fecundorum piscium. 
* * * 
Sal concretus est, solis ictibus pulsatus. 
* * 
mare terrd. sudorem. 
* * * 


(sed s&ether) longis stridoribus terram subibat ; 
ita enim tum forte accidit, ut curreret , sepe vero aliter. 


8 ΕΜΠΕΔΟΚΛΕΟΥ͂Σ EIIH. 


(ἔκθορε μὲν πρῶτον πῦρ) καρπαλίμως ἀνόπαιον, 
" * * 


ἄρθμια μὲν γὰρ πάνθ᾽ αὑτῶν ἐγένοντο μέρεσσιν, 
ἠλέχτωρ τε χθών τε xai οὐρανὸς ἠδὲ θάλασσα, 
ὅσσα νυν ἐν θνητοῖσιν ἀποπλαγχθέντα πέφυχεν. 
205 ὡς δ᾽ αὔτως ὅσα χρᾶσιν ἐπαρκέα μᾶλλον ἔασιν, 
ἀλλήλοις d ἔστερχται, δμοιωθέντ᾽ ᾿Αφροδίτη. 
ἐχθρὰ δ᾽ ἀπ᾿ ἀλλήλων πλεῖστον διέχουσιν, ἄμικτα 
γέννῃ τε χράσει τε xal εἴδεσιν ἐχμάχτοισι, 
πάντη συγγίγνεσθαι ἀήθεα xal μάλα λυγρά; 
γειχεογεννήτοισιν ὅτι σφίσι δύσχολος ὀργή. 


27. 
* * * 
τῇδε μὲν οὖν ἰότητι τύχης πεφρόνηχεν ἅπαντα. 
* * * 
xal χαθόσον μὲν ἀραιότατα ξυνέχυρτε πεσόντα. 
* " * 
πυρὶ δ᾽ αὐξάνεται πῦρ; 
αὔξει δὲ χθὼν μὲν σφέτερον δέμας, αἰθέρα δ᾽ αἰθήρ. 
* * * 
275 ἄλφιτον ὕδατι χολλήσας. .. lee 


* * * 


σφεδανὴν φιλότητα, 
EK TOY AEYTEPOY TON ΦΥΣΙΚΩΝ. 


Εἰ δ᾽ ἔτι σοι περὶ τῶνδε λιπόξυλος ἔπλετο πίστις, 
πῶς ὕδατος γαίης τε καὶ αἰθέρος ἠελίου τε 
χιρναμένων χροιαί τ᾽ εἴδη τε γενοίατο θνητῶν 

280 τόσσ᾽, ὅσα νῦν γεγάασι συναρμοσθέντ᾽ ᾿Αφροδίτη .. 


* * * 
^ 3 νη» $- P e 
πὼς Xat δενόρεα μαχρὰ χαὶ εἰνάλιοι χαμασῆνες... 
* * ΕἾ 


ὡς τότ᾽ ἔπειτ * ἐδίηνε Kiss χθόνα δηρὸν ἐν ὄμίόρῳ, 
εἴδεα χαὶ ποιοῦσα θοῷ πυρὶ δῶχε χρατῦναι 


* * k 


τῶν δ᾽ ὅσ᾽ ἔσω μὲν πυχνά, τὰ δ᾽ ἔχτοθι μανὰ πέπηγε, 
386 Κύπριδος ἐν παλάμῃς πλάσιος τοιῇςδε τυχόντα... 


* * * 

οὕτω δ᾽ ᾧοτοχεῖ μαχρὰ δένδρεα πρῶτον ἐλαίας. 
* * * 

οὕνεκεν ὀψίγονοί τε σίδαι καὶ ὑπέρφλοα μῆλα. 


* * * 


( primum quidem ignis) raptim sublimis (emicuit). 


* * * 


Congruentia enim omnia cum suis quaeque partibus exsti- . 


ignis terraque et coelum atque mare, [terunt, 


quaecunque inde delibate nunc inter res mortales errant. - 


Similiter quae ad miscendum magis idonea. sunt, 
mutuo sese amant , Venere consociata. 

Infesta vero a se invicem multum distant , dissociabilia 
genere et temperie et formarum efligie , 

coalescere omnino insueta valdeque tristia , 

quoniam ipsis discordi ingenio nalis morosa est indoles. 


* * 
Hac igitur Fortunae voluntate sapiunt omnia. 


* * * 


Et quidem quatenus forte accidit, ut tenuissimze partes |con- 
gregarentur. 


* * 


igne vero augescit ignis , 
terra suum auget corpus, aerem aer. 


* ὃ Ἄ * 
farinam aqua conglutinans. . ... 
* 


amicitiam vehementem. 


E SECUNDO PHYSICORUM. 


Si vero tibi adhuc de his rebus fluxa fides est, 
quomodo aqua et terra atque aere igneque 

mixtis colores formeeque mortalium fiant , 

tot numero, quot nunc exstant a Venere conflata. . . 


* * * 
quomodo el arbores procerz et marini pisces . . . .. 
* * * 


sic tum Venus terram diu imbre humectavit , [ dit. 
mortalium etiam figuras formans celeri igni durandas de- 


k * * 


Horum interiora densa, exteriora rara facta sunt , 
Veneris arte talem adepta figuram. .. .. ... 


* * * 

ita arbores procere quasi ova pariunt, primum olivas. 
ἊΝ ἷ * * 

quoniam serotina punica et succosa mala. 


* E * 


EMPEDOCLIS CARMINA. 


οἶνος 6x5 φλοιῷ πέλεται σχπὲν ἐν ξύλῳ ὕδωρ. 
* * * 


εἰ γὰρ ταῦτ᾽ ἀδινῆσι τορῶς πραπίδεσσι νοήσας 
390 εὐμενέως χαθαρῇσιν ἐποπτεύσης μελέτησιν, 

ταῦτά τε Got μάλα πάντα δι᾿ αἰῶνος παρέσονται, 

ἄλλα τε πόλλ᾽ ἀπὸ τῶν χεχτήσεαι" αὐτὰ γὰρ αὔξει 

ταῦτ᾽ ὀργὴ χατὰ φῶτας, ὅπη φύσις ἐστὶν ἑκάστῳ. 

εἰ δὲ σύ γ᾽ ἀλλοίων ἐπορέξεαι οἷα κατ᾽ ἄνδρας 
295 μυρία δεινὰ πέλονται, τάτ᾽ ἀμόλύνουσι μερίμνας, 

ζὴν ἄφαρ ἐχλείψουσι περιπλομένοιο χρόνοιο 

σφῶν αὐτῶν ποθέοντα φίλην ἐπὶ γένναν ἱκέσθαι" 

πάντα γὰρ ἴσθι φρόνησιν ἔχειν καὶ νώματος αἶσαν. 

Ἄ * * 
μειλιχίη τε χάρις στυγέει δύςτλητον ἀνάγχην. 


* * * 


- 800 τοῦτο μὲν ἐν χόγχαισι θαλασσονόμοις βαρυνώτοις 
xoi ἐπὶ χηρύχων τε λιθοῤῥίνων τε γελωνῶν, 

y n^» , ^ € M " 

ἔνθ᾽ ὄψει χθόνα χρωτὸς ὑπέρτατα ναιετάουσαν. 


κ * ᾿ς * 
αὐτὰρ ἐχίνοις 
ὀξυβελεῖς χαῖται νώτοις ἐπιπεφρίχασιν. 
* x - 
305 Κύπριδος ἐν παλάμῃσιν ὅτε ξύμπρωτ᾽ ἐφύοντο. 
* * * 


πολυαίματον ἧπαρ. 
ἣ πολλαὶ μὲν χόρσαι ἀναύχενες ἐδλάστησαν, 
γυμνοὶ δ᾽ ἐπλάζοντο βραχίονες εὔνιδες μων, 
ὄμματά τ᾽ οἵ ἐπλανᾶτο πενητεύοντα μετώπων. 


* * * 
310 αὐτὰρ ἐπεὶ χατὰ μεῖζον ἐμίσγετο δαίμονι δαίμων, 


ταῦτά τε συμπίπτεσχον ὅπη συνέχυρσεν ἕκαστα, 
ἄλλα τε πρὸς τοῖς πολλὰ διηνεχὲς ἐξεγένοντο. 


πολλὰ μὲν ἀμφιπρόσωπα χαὶ ἀμφίστερν᾽ ἐφύοντο, 
βουγενῇ ἀνδρόπρωρα, τὰ δ᾽ ἔμπαλιν ἐξανέτελλον 

315 ἀνδροφυῇ βούχρανα, μεμιγμένα τῇ μὲν ἀπ’ ἀνδρῶν, 
τῇ δὲ γυναιχοφυῆ,, τρυφεροῖς ἠσχημένα υυίοις. 


* * * 
εἰλίποδ᾽ ἀχριτόγυια. 
* Es * 


νῦν δ᾽ ἄγ᾽, ὅπως ἀνδρῶν τε πολυχλαύτων τε γυναι- 

ἐννυχίους ὅρπηκας ἀνήγαγε κρινόμενον πῦρ, [χῶν 
320 τῶνδε χλύ᾽" οὐ γὰρ μῦθος ἀπόσχοπος οὐδ᾽ ἀδαήμων. 

οὐλοφυεῖς μὲν πρῶτα τύπο: χθονὸς ἐξανέτελλον, 


Vinum sub cortice est putrefacta in ligno aqua. 
* * * 


Si enim ista densis preecordiis diligenter percepta 
benevole pura mentis agitatione contemplatus fueris , 

et hzc tibi cuncta perpetuo aderunt, 

et alia multa inde orta possidebis; ipsa enim auget 

liec inter mortales cupiditas, prout cuique ingenium est. 
Quodsi diversa desiderabis qualia inter homines 

infinita sunt mala, mentis hebetantia curam, 

vitam cito relinquent cireumacto temporis orbe, 

ad suum quaeque carissimum genus venire cupientia ; 
omnia enim scito intellectus el mentis esse consortia. 


* * * 
blandaque Gratia intolerabilem horret Necessitatem. 
* * * 


Id quidem in conchis marinis gravi tergo onustis 
atque in buccinis et saxea cute testudinibus, 
in quibus videbis terram corporis summa tenentem. 


* 2 * 


at echinis 
terga selis lanquam spiculis horrent. 


* * * 
quando primum Veneris arte exstiterunt. 
* * * 


jecur multo praeditum sanguine. 
Quomodo multa quidem capita cervicibus orba pullula- 
nuda vero brachia humeris vidua vagabantur, [runt, 
oculique soli oberrabant frontibus carentes. 


* * * 


At postquam magis consociatae sunt divinze naturae, 
et ista coierunt, prouti quaeque forte obvia fuerant, 
et alia ad haec multa continenter exorta sunt. 


Z3 * * 


Multa quidem creverunt bifrontia et bipectora, 

illa quidem bove nata humana facie, haec contra exstitere 
hominibus genita bovino capite; alia partim e maribus 
partim muliebri sexu, mollibus ornata membris. [ mixta, 


* * * 


flexis pedibus , membris indiscretis. 
* * * 


[lacrimosarum 
Nunc vero age, [ut discas] quomodo virorum mulierumque 
nocturnam prolem secedens flamma produxerit, [ ratio est. 
héec audi; haud enim aliena a proposito neque indocta nar^ 
Primum integra hominum simulacra e tellure prodibant, 


10 EMIIEAOKAEOYE ΕΠΗ. 


ἀμφοτέρων ὕδατός τε καὶ οὔδεος αἶσαν ἔροντες. utriusque elementi, aquae et terrae, consortia : 
τοὺς μὲν πῦρ ἀνέπεμπ᾽ ἐθέλον πρὸς ὁμοῖον ἱκέσθαι, | hzc emittebat ignis ad sui similem naturam tendens, 
* ' T " 1 * 
οὔτε τι πω μελέων ἐρατὸν δέμας ἐμφαίνοντας, nondum venustam membrorum figuram habentia , 
D v 2 : "n : 
325 οὔτ᾽ ἐνοπὴν οὔτ᾽ αὖ ἐπιχώριον ἀνδράσι γυῖον. nec vocem nec proprium quidem hominibus genitale. 
* * * * * *. 
ἀλλὰ διέσπασται μελέων φύσις" ἢ μὲν ἐν ἀνδρός, | sed discerpta est membrorum natura , partim in viri, 
$ δὲ γυναιχὸς ἐν. . . .. partim in mulieris ( semine inclusa). — - 
* * * * * * 
τοὺς δέ τε xad πόθος εἷλε δι᾿ ὄψιος ἀμμιχθέντας. hos etiam congregatos conversantesque oculorum obtutu 
[cepit desiderium. 
* * * * * * 
ἐν δ᾽ ἐχύθη καθαροῖς ἄῤῥεν, τελέθουσι γυναιχῶν infunditur puris locis mas , fit autem feminarum 
510 ψύχεος ἀντιάσαντα (γένη ). genus, postquam frigus nactum est. 
* * * * * * 
λιμένας σχιστοὺς Ἀφροδίτης. bifidos Veneris portus. 
* * * * P * 


ἐν Xo θερμοτέρῳ τὸ κατ᾽ ἄῤῥενας ἔπλετο γαστρός" | In calidiore enim ventris parte est marium locus; 
xal μέλανες διὰ τοῦτο xai ἀνδρωδέστεροι ἄνδρες | ideoque nigri sunt viri et robustiores. 


xx λαχνήεντες μᾶλλον. et magis hirsuti (quam feminae). 
* * ; ᾿ * * * * 
4... δοιῶν δ᾽ ἐξ ἄρθρων ἁρμὸς συμ πήγνυται αἰεί. Articulis semper constat junctura duobus. 
* * * * * * 
(τὸ γάλα) (lac) ; 
μηνὸς ἐν ὀγδοάτου δεχάτῃ πύον ἔπλετο Aeuxóv. decimo octavi mensis die exstitit pus album. 
* * * * is *. 


γνῶθ᾽, ὅτι πάντων εἰσὶν ἀποῤῥοχί, ὅσσ᾽ ἐγένοντο. | Scito rerum omnium, quz orte sunt , esse eAfluvia. 


* * * * * * 


ὄρουσεν 
b 
ὡς γλυχὺ μὲν γλυχὺ μάρπτε, πικρὸν δ᾽ ἐπὶ πικρὸν | sic duleia querunt dulcia , amara advolant ad amara , 


ὀξὺ δ᾽ ἐπ᾽ ὀξὺ £6, , θερμὸν δ᾽ ἐποχεύετο θερμῷ. acula petunt acuta , calida coeunt cum calidis. 
* * * * * * 
310 οἴνῳ ὕδωρ μᾶλλον πέλει ἄρθυιον, αὐτὰρ ἐλαίῳ Aqua-cum vino facilius consociatur, sed cum oleo 


᾿οὖχ ἐθέλει, misceri non vult. 


* * -. * * * 
βύσσῳ δὲ ξανθὴ xóxxou χαταμίσγεται ( ἄνθος ). Bysso autem flavae coccineus color admiscetur. 
* * : * 2 * * * 
T ^5 - " » n : EC ᾿ E * d. ἃ 
ὧδε δ᾽ ἀναπνεῖ πάντα xat ἐχπνεῖ" πᾶδι λίφαιμοι Sic autem respirant omnia et exspiraut. Omnibus exsan- 
m , , “ " * . 
σαρχῶν σύριγγες πύματον χατὰ σῶμα τέτανται, — | Carnis fistuloe summum per corpus porriguntur, ^ [gues 
Η , bd . . . H H ἡ": ὦ 
315 xat σφιν ἐπὶ στομίοις πυχναῖς τέτρηνται ἄλοξιν et ipsis ad illarum oscilla crebris foraminibus terebrata est 
2) "u-» vt τ ἐὰν}: ^ ΜΝ... ὅς : ERA. ; 
δινῶν ἔσχατα τέρθρα διαμπερές, ὥστε φόνον μὲν | penitus narium prominens extremitas, ita ut cruorem qui- 
, ?n / a / b » "n Hn : $6 : 
χεύθειν, αἰθέρι δ᾽ εὐπορίην διόδοισι τετμῆσθαι. cohibeant, aéri vero facilis via per meatus patefacta sit. [dem 
«i , / 1 Iv , 7 M . H : " 
ἔνθεν ἔπειθ᾽ ὁπόταν μὲν ἀπαΐξη τέρεν αἷμα, Illinc tum quum resiluerit tenuis sanguis, 
3}. , " y * ? ᾿ 
αἰθὴρ παφλάζων χατανίσσεται οἴδματι μάργῳ, aér fervens descendit vehementi zestu ; [puella . 


3; * εδ᾽ ἃ 0 , £O. H ^- jg ὅ - : ] : A 
50 εὐτὲ va go3xn, παλιν ἐχπνει, ὥσπερ ταν παις, | quum vero prosiluerit , rursus exspirat aer. Ut quando 


MCTEPTENETOR ΡΟ Nu BE 


90 


οι 


860 


375 


380 


EMPEDOCLIS CARMINA. 


χλεψύδρης παίζησι διιπετέος y x)xoio , 

εὖτε μὲν αὐλοῦ πορθμὸν ἐπ᾽ εὐειδεῖ χερὶ θεῖσα 
εἰς ὕδατος βάπτῃσι τέρεν δέμας ἀργυρέοιο, 

οὗ τότ᾽ ἐς ἄγγοςδ᾽ ὄμόρος ἐσέρχεται, ἀλλάμιν εἴργει 
ἀέρος ὄγχος ἔσωθε πεσὼν ἐπὶ τρήματα πυχνά, 
εἰσόκ᾽ ἀποστεγάση πυχινὸν ῥόον" αὐτάρ ἔπειτα 
πνεύματος ἐλλείποντος ἐσέρχεται αἴσιμον ὕδωρ. 
ὡς δ᾽ αὔτως δθ᾽ ὕδωρ μὲν ἔχη κάτα βένθεα χαλχοῦ, 
πορθμοῦ χωσθέντος βροτέῳ ypot ἠδὲ πόροιο, 
αἰθὴρ ἐκτὸς ἔσω λελιημένος ὄμόρον ἐρύκει 

ἀμφὶ πύλας ἰσθμοῖο δυσηχέος, ἄκρα χρατύνων, 
εἰσόκε χειρὶ μεθῇ" τότε δ᾽ αὖ πάλιν, ἔμπαλιν ἢ πρίν, 
πνεύματος ἐμπίπτοντος ὑπεχθέει αἴσιμον ὕδωρ. 
ὃς δ᾽ αὔτως τέρεν αἷμα κλαδασσόμενον διὰ γυίων 
ὁππότε μὲν παλίνορσον ἀπαΐξειε μυχόνδε, 

αἰθέρος εὐθὺς ῥεῦμα κατέρχεται οἴδματι θῦον, 
εὖτε δ᾽ ἀναθρώσχῃ, πάλιν ἐχπνεῖ ἴσον ὀπίσσω. 


* *. * 
; , , m ΕῚ e 
χέμματα θηρείων μελέων μυχτῆρσιν ἐρευνῶν, 
* * * 
ὧδε μὲν οὖν πνοιῆς τε λελόγχασι πάντα καὶ ὀσμῶν 
* * * 
σάρχινον ὄζον. 
* * * 
(ὀφθαλμῶν) μία γίγνεται ἀμφοτέρων Oy. 
* * * 


αἵματος ἐν πελάγεσσι τεθραμμένη ἀντιθροοῦντος; 
τῇ τε νόημα μάλιστα κυχλίσχεται ἀνθρώποισιν" 
αἷμα γὰρ ἀνθρώποις περικάρδιόν ἐστι νόημα. 


* * * 
πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις ἀέξεται ἀνθρώποισιν 
poe Tapeov γὰρ μῆτις P . 
* * * 


ὅσσον τ᾽ ἀλλοῖοι μετέφυν, τόσον ἄρ σφισιν αἰεὶ 
καὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρίστατο, 


* * * 


γαίῃ μὲν γὰρ γαῖαν ὀπώπαμεν, ὕδατι δ᾽ ὕδωρ, 
αἰθέρι δ᾽ αἰθέρα δῖον, ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀΐδηλον, 

στοργῇ δὲ στοργήν, νεῖχος δέ τε velxet λυγρῷ" 
ἐχ τούτων γὰρ πάντα πεπήγασιν ἁρμοσθέντα, 
xai τούτοις φρονέουσι xoi ἥδοντ᾽ 7,9 ἀνιῶνται. 


^ * 


EK TOY TPITOY TON ΦΥΣΙΚΩΝ. 


ἘΠ᾿ γὰρ ἐφηνερίων ἕνεχέν τί σοι, ἄμισροτε Μοῦσα, 


11 


clepsydra ludit fulgentis oris, 

quum tubi os pulchrae manui impositum 

immerserit in mollem argentece aqua liquorem, 

lympha quidem in vas non intrat , sed arcet eam 

aéris moles extrinsecus crebris foraminibus allapsa , 
donec detexerit densum aéris fluxum; tum vero 

aura deficiente utilis humor ingreditur. 

Similiter quando aqua tenet fundum aheni , 

tubi ore et meatu humana manu obstructo, 

aér extrinsecus ingruens cohibet imbrem 

circum isthmi strepentis portas, extrema obtinens , 

donec manu remittat (virgo) ; tum vero rursus, contra quam 
illabente aura, effugit utilis humor. [antea , 
Similiter ergo tenuis sanguis per membra agitatus 

quando refugiens interiora subit, 

statim aéris fluctus descendit wstuans ; 

quando autem prosilit , alter pariter retroactus exspirat. 


* * * 
Ferinorum membrorum cubilia naribus indagans. 
* * * 
Sic igitur spiritum et odoratum cuncta sorlita sunt. 
* * * 
carneum nodum. 
* * * 
(oculorum) unus est amborum obtutus. 
* * * 


(Mens) sanzuinis in undis alitur obstrepentis , 
ubi intellectus praecipue versatur in hominibus : 
sanguis enim cordi suffusus hominibus est intellectus. 


* * * 
Pro re presenti enim sapientia crescit hominibus. 
* * * 


Quatenus variato corpore mutantur, eatenus semper iis 
etiam varie sapere contingit. 


* * * 


Terra enim terram cognoscimus, aqua vero aquam, 
sethere autem zetherem divinum, sed igne ignem edacem , 
amore amorem litemque lite funesta : 

ex his enim omnia conflata constant , 

perque haec sapiunt et gaudent ac dolent. 


* * * 


E TERTIO PHYSICORUM. 


Si enim mortalium causa tibi , Musa immortalis , 


12 ἘΜΠΕΔΟΚΛΕΟΥ͂Σ EHH. 


ἡμετέρης ἔμελεν πρώην διὰ φροντίδος ἐλθεῖν, 
385 εὐχομένῳ νῦν αὖτε παρίστασο, Καλλιόπεια, 
ἀμφὶ θεῶν μαχάρων ἀγαθὸν λόγον ἐμφαίνοντι. 


* * * 


ὄλβιος ὃς θείων πραπίδων ἐκτήσατο πλοῦτον; 
δειλὸς δ᾽ ᾧ σχοτόεσσα θεῶν πέρι δόξα μέμηλεν. 


* * * 


οὖχ ἔστιν πελάσασθ᾽ οὐδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ἐφικτὸν 
390 ἡμετέροις ἢ χερσὶ λαθεῖν, ἥ ἧπερ γε μεγίστη 

πειθοῦς ἀνθρώποισιν ἁμαξιτὸς εἷς φρένα πίπτει. 

οὔτε γὰρ ἀ ἀνδρομέῃ χεφαλῇ κατὰ γυῖα χέχασται, 

οὗ μὲν ἀπαὶ νώτοιο δύο χλάδοι ἀΐσσονται, 

οὗ πόδες, οὗ θοὰ γοῦν᾽, οὐ μήδεα λαχνήεντα, 
395 ἀλλὰ φρὴν ἱερὴ xol ἀθέσφατος, ἔπλετο μοῦνον, 

φροντίσι χόσμον ἅπαντα χαταΐσσουσα θοῇσιν. 


EK TON ΚΑΘΑΡΜΩΝ. 


^Q φίλοι, οἵ μέγα ἄστυ χατὰ ξανθοῦ ᾿Αχράγαντος 
γαίετ᾽ ἀν᾽ ἄκρα πόλευς, ἀγαθῶν μελεδήμονες ἔ ἔρ- 
ξείνων αἰδοῖοι λιμένες, χαχότητος ἄπειροι, [yov; 
400 “ααίρετ᾽" ἐγὼ δ᾽ ὕμμιν θεὸς ἄμόροτος, οὐκέτι θνητὸς 
πωλεῦμαι μετὰ πᾶσι τετιμένος , ὥσπερ Éotxe , 
ταινίαις τε περίστεπτος στέφεσίν τε θαλείοις. 
Ἰοῖσιν ἅμ᾽ εὖτ᾽ ἂν ἵχωμαι ἐς ἄστεα τηλεθόωντα, 
ἀνδράσιν ἠδὲ γυναιξὶ σεδίζομαι" οἱ δ᾽ ἅμ᾽ ἕπονται 
406 μυρίοι, ἐξερέοντες ὅπη πρὸς κέρδος ἀταρπός, 
οἱ μὲν μαντοσυνέων χεχρημένοι , οἱ δ᾽ ἐπὶ νούσων 
(δηρὸν δὴ χαλεπῆσι πεπαρμένοι ἀμφ᾽ ὀδύνῃσι) 
παντοίων ἐπύθοντο χλύειν εὐηκέα βάξιν. [πρήσσων, 
Ἀλλὰ τί τοῖςδ᾽ ἐπίχειμ᾽, ὡσεὶ μέγα χρῆμά τι 
410 εἶ θνητῶν περίειμι πολυφθορέων ἀνθρώπων; 


* * * 
o φίλοι, οἶδα μὲν οὖν ὅτ᾽ ἀληθείη παρὰ μύθοις, 


obc ἐγὼ ἐξερέω" μάλα δ᾽ ἀργαλέη γε τέτυχται 
ἀνδράσι xat δύσζηλος ἐπὶ φρένα πίστιος ὁρμή. 


x v τὴ 
σαρχῶν ἀλλογνῶτι περιστέλλουσα χιαῶνι. 
* * * 
418. ἀμφιδρότην χθόνα, 
ἐχ μὲν γὰρ ζῴων ἐτίθει νεχρά, εἴδε᾽ ἀμείδων, 
Ὲ * * 


οὐδέ τις ἦν xelvotaty Ἄρης θεὸς οὐδὲ Κυδοιμὸς 
οὐδὲ Ζεὺς βασιλεὺς οὐδὲ Κρόνος οὐδὲ Ποσειδῶν, 
ἀλλὰ Κύπρις βασίλεια. — 7 

420 τὴν oly' εὐσεδέεσσιν ἀγάλμασιν ἱλάσχοντο 
γραπτοῖς τε ζῴοισι μύροισί τε δαιδαλεόδμοις 
-σμύρνης τ᾽ ἀχρήτου θυσίαις λιδάνου τε θυώδους í 


cura: erat nuper in mentem mihi venire, 
precanti nunc rursus ades , Calliopea , 
de diis beatis bona verba dicenti. 


* * * 


Beatus qui divine mentis amplitudinem nactus est, 
miser cui obscura de diis opinio placet. 


* * * 


(Deo) appropinquare non possumus, neque oculis eum asse- 
nostris,nec manibus prehendere,quae quidem amplissima[qui 
persuasionis via in hominum mentem se insinuat. 

Neque enim humano capite in corpore ornatus est, 

neque ei e dorso duo prosiliunt rami, 

non pedes, non agilia genua, non penis hirsutus , 

sed mens tantum est sancta atque immensa, 

cogitatione celeri mundum universum percurrens. 


E LUSTRALIBUS CARMINIBUS. 


O amici qui magnam flavi Acragantis urbem 

summa in parte habitatis, honestarum rerum studiosi , 
venerabiles hospitum portus, pravitatis immunes, 
salvete! ego vobis non amplius mortalis sed immortalis 
versor inter omnes cultus , ut par est , [deus 
vittis cinctus coronisque convivalibus. 

Quorum quando florentes urbes intravi, 

simul a viris et mulieribus honoror, qui me comitantur 
innumeri , percontantes qua lucri via pateat , 

alii vaticiniis indigentes, alii in morbis 

(diu quippe sevis cruciati doloribus) 

variis lenientia verba audire quirunt. 

Cur vero his insisto, quasi magnum quid agam , 

si caducis antecello mortalibus? 


* * * 


O amici, certo quidem scio veritatem adesse verbis , 
quae ego enuntiabo, sed admodum molestus saltem est 
hominibus et invidiosus fidei in animum illapsus. 


* * | * 
(Natura) alieno induens eos carnis amictü. 
* * 


(corpus) tellurem homines circumdantem. 
E vivis enim mortua faciebat, species commutans. 


* * - 


Neque iis Mars ullus erat deus neque Tumultus, 
neque rex Jupiter neque Saturnus neque Neptunus, 
sed regina Venus : 

quam illi piis placare solebant signis 

et pictis imaginibus unguentisque fragrantibus 
myrrheque purae et turis odorati suffitu , 


FAQs 


VPE AST ΡΟ HARI RIIE 


ARE) 
UE 


Ex 


τ 


EMPEDOCLIS CARMINA. : 18 


ξουθῶν τε σπονδὰς μελίτων ῥιπτοῦντες ἐς οὖδας " 

ταύρων δ᾽ ἀχρήτοισι φόνοις o0 δεύετο βωμός, 

ἀλλὰ μύσος τοῦτ᾽ ἔσχεν ἐν ἀνθρώποισι μέγιστον; 

θυμὸν ἀποῤῥαίσαντας ἐέδμεναι ἤέα γυῖα. 

ἦν δέ τις ἐν χείνοισιν ἀνὴρ περιώσια εἰδὼς 

ὃς δὴ μήχιστον πραπίδων ἐχτήσατο πλοῦτον, 

παντοίων τὰ μάλιστα σοφῶν ἐπιήρανος ἔργων. 

ὅππότε γὰρ πάσῃσιν ὀρέξαιτο πραπίδεσσιν, 

ῥεῖά γε τῶν ὄντων πάντων λεύσσεσχεν ἕχαστον, 
, yw. - , , »y , 

xat τε δέκ᾽ ἀνθρώπων xat τ᾽ εἴκοσιν αἰώνεσσιν. 


x *. * 


ἦσαν γὰρ κτίλα παντα xat ἀνθρώποισι προσηνῆ, 
φῆρές τ᾽ οἰωνοί τε, φιλοφροσύνη τε δεδήει, 

, 
δένδρεα δ᾽ ἐμπεδόφυλλα xa ἐμπεδόκαρπα τεθήλει, 
χαρπῶν ἀφθονίησι κατήρεα πάντ᾽ ἐνιαυτόν. 

* * * 


οὗ πέλεται τοῖς μὲν θεμιτὸν τόδε, τοῖς δ᾽ ἀθέμιστον, 

2 4, x M , , , ?.5 l4 

ἀλλὰ τὸ μὲν πάντων νόμιμον διά τ᾽ εὐρυμέδοντος 
5 


αἰθέρος ἠνεχέως τέταται διά τ᾽ ἀπλέτου αὐγῆς. 
Ἄ * * 


5 , F , 5 2 M 
οὗ παύσεσθε. φόνοιο δυσηχέος ; οὐχ ἐσορᾶτε 
ἀλλήλους δάπτοντες ἀχηδείησι νόοιο ; 


Ἄ * * 


μορφὴν δ᾽ ἀλλάξαντα πατὴρ φίλον υἱὸν ἀείρας 
σφάζει ἐπευχόμενος; μέγα νήπιος" ὃς δ᾽ ἐδόησε 
λισσόμενος θύοντ᾽ - 6 δ᾽ ἀνηχούστησεν δμοχλέων, 
σφάξας δ᾽ ἐν μεγάροισι χαχὴν ἀλεγύνατο δαῖτα. 
ὡς δ᾽ αὔτως πατέρ᾽ υἱὸς ἑλὼν xal μητέρα παῖδες 
θυμὸν ἀποῤῥαίσαντε φίλας κατὰ σάρχας ἔδουσιν. 


Ἄ * * 


ἐν θήρεσσι λέοντες ὀρειλεχέες χαυαιεῦναι 
, / 2255 57 ad τ 
γίγνονται, δάφναι δ᾽ ἐνὶ δένδρεσιν ἠὐχόυοισιν. 


: k * * 
δάφνης γὰρ χλωρῶν φύλλων ἀπὸ πάμπαν ἔχεσθε. 
* * * 
- » 
δειλοὶ, πάνδειλοι, χυάμων ἄπο χεῖρας ἔχεσθε. 
* k κ 


χρηνάων ἀπὸ πέντ᾽ ἀνιμῶντας ἀτειρέϊ χαλχῷ 
χρὴ μὲν ἀποῤῥύπτεσθαι...... 


* * * 


γηστεῦσαι χαχότητος. 
τοιγάρτοι χαλεπῆσιν ἀλύαντες χακότησιν 
* , $ ἘΝ , / 
οὔποτε δειλαίων ἀχέων λωφήσετε θυμόν. 


^ * 


et flavi libamenta mellis in solum fundentes. 

Non vero taurorum mero cruore imbuebatur ara, 

sed piaculum id erat inter homines maximum , 

erepfá animá mansueta comedere membra. 

Erat vero inter illos vir quidam admodum doctus 

qui amplissimas ingenii opes possidebat, 

variis doctrinae studiis maxime imbutus. 

Quando enim tota mente contenderet , 

facile perspiciebat singula ex isto rerum omnium numero , 
quz tum decem, tum viginti hominum szeculis usu veniunt. 


* * * 
Erant enim mansueta omnia el mitia hominibus, 
fereque volucresque, et benevolentia vigebat, 


arbores autem perpetuo frondentes semperque frugiferze 
pomorum copia obsitze totum per annum. T'florebant , 


* * * 
Non aliis hoc fas est, aliis nefas, 


sed communis omnium lex perque late dominantem 
aérem perque immensum coeli lumen uno tenore pátet. 


k * * 


Nonne desistetis a czede horrisona? nonne videtis 
viscera vos vestra mutua socordia dilaniare ? 


* * * 


Mutata filium dilectum forma pater sublimem raptum 
ccedit preces fundens , admodum stolidus; sus autem claniat 
supplicans furenti : hic vero non exaudit vociferationem , 
sed jugulata victima epulas impias in zedibus parat. 
Pariter patrem arripiens filius matremque liberi , 

erepta anima , cognatorum caras devorant carnes. 


* * * 


Inter feras leones in montibus et humi cubantes 
evadunt, lauri autem inter arbores pulchre comatas. 


* * * 
A viridibus lauri foliis plane abstinete ! 

* ^ * 
Miseri, heu miseri, a abis abstinete manus. 

* * * 
Quinque e fontibus haurientes duro sere 
ablui oportet. 

* - * 


abstemius esto malti. 
Propterea, quia feroci exsultatis improbitate, 
nunquam ab anxiis eegritudinibus animo requiescetis. 


* * * 


14 EMIIEAOKAEOYE EIIH. 


εἰς δὲ τέλος μάντεις τε χαὶ ὑμνοπόλοι καὶ ἰητροὶ — | Postremo vates et poelze et medici 


xai πρόμοι ἀνθρώποισιν ἐπιχθονίοισι πέλονται, et principes terrestribus hominibus exsistunt, 
ἔνθεν ἀναῤλαστοῦσι θεοὶ τιμῇσι φέριστοι , e quibus oriuntur dii honoribus preecellentes , 
460 ἀθανάτοις ἄλλοισιν ὁμέστιοι, ἔν τε τραπέζαις immortalibus aliis contubernales atque inter coenam 
εὔνιες ἀνδρείων ἀχέων, ἀπόχηροι, ἀτειρεῖς. humanis vacui aerumnis , feti et interitus expertes. 
EK TON IATPIKQN. E MEDICO CARMINE. 


Φάρμαχα δ᾽ ὅσσα γεγᾶσι καχῶν καὶ γήραος ἄλχαρ | Medicamina quotquot sunt, morborum seniique remedia , 

πεύσῃ, ἐπεὶ μούνῳ σοι ἐγὼ χρανέω τάδε πάντα" percipies , quoniam tibi uni hzec ego omnia preestabo. 

παύσεις δ᾽ ἀχαμάτων ἀνέμων μένος, ot τ᾽ ἐπὶ γαῖαν | Compesces et pertinacium vim ventorum, qui per terras 
405 ὀρνύμενοι πνοιαῖσι χαταφθινύθουσιν ἄρουραν, exorti flatibus vastant agros; 

xal πάλιν, εὖτ᾽ ἐθέλησθα, παλίντιτα πνεύματ᾽ ἐπά- | rursusque, si. velis, contraria spiramina immittes. 

θήσεις δ᾽ ἐξ ὄμιίδροιο χελαινοῦ καίριον αὐχμὸν [ξεις" | E nigro imbre opportunam reddes siccitatem 


ἜΡΟΝ ERR 


ἀνθρώποις, θήσεις δὲ καὶ ἐξ αὐχμοῖο θερείου hominibus , et vicissim e síccitate eestiva reduces 
ῥεύματα δενδρεόθρεπτα χαλὸν θέρος ἀρδεύσοντα, — | imbres arboribus salubres pulchram segetem irrigaturos , 
470. ἄξεις δ᾽ ἐξ ᾿Αἴδαο χαταφθιμένου μένος ἀνδρός. suscitabis item ex Orco virum defunctum. 
- EIHITPAMMATA. EPIGRAMMATA. 
Ἄχρον ἰητρὸν Ἄχρων᾽ ᾿Ἀχραγαντῖνον πατρὸς ἄχρου | Acronem Agrigentinum summum summo patre medicum ἵ 
χρύπτει χρημνὸς ἄχρος πατρίδος ἀκροτάτης. celsus habet tumulus praecelsze patrize. 
M , *, , L * . * “ει * 1 
Παυσανίην ἰητρὸν ἐπώνυμον "Ay (zou υἱόν, Medicum Pausaniam jure nominatum, Anchiti filium , 
φῶτ᾽ ᾿Ασχληπιάδην πατρὶς ἔθρεψε Γέλα" germanum ZEsculapii nepotem Gela aluit patria : 
475 ὃς πολλοὺς μογεροῖσι μαραινομένους χαμάτοισι qui multos tristibus morbis marcescentes 
φῶτας ἀπέστρεψεν Περσεφόνης θαλάμων. viros a Proserpinz thalamis retinuit. i 
(πρὸς Τηλαύγη, ὥς φασιν) (Ad Telaugem, ut ferunt) - 
M Ll m , , 
ers. Χλυτὲ χουρε Θεανοῦς Πυθαγόρεώτε |... ... inclyte Theanus et Pythagorz fili ! 
(Ἐμπεδοκλέους ἢ ἄλλου ποιητοῦ) (Empedoclis vel alius poetae) 
48) Ἶρις δ' ἐκ πελάγους ἄνεμον φέρει ἢ μέγαν ὄμόρον. ! Iris autem e mari ventum vel magnuin imbrem inducit. 


——— —xE A REE---—— 


COMMENTARIUS 
IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


Vss. r-10. "Ecttv ᾿Ανάγχης ,ρῆμα---πίσυνος | 
Plutarchus de exsilio p. 607, laudat vss. 1-9 
omissis versibus 2, 7 et 10. — Vss. 1 et 2 affert 
Origenes (Hippolytus) p. 251r, ed. Miller; Simpli- 
cius, Phys. VIII, f. 27» B; Porph ycidy ap. Stob. 
EcE TE, δ p. 381 ed. Heer. ( tom, II, p. 664 ed. 
Gaisf.) inde a verbis θεῶν ψηφ. Vss. ἡ et 8 repe- 
riuntur apud Origenem (Hippolytum) in hzre- 
sium omnium refutatione, pag. 249. Vss. 6 et 7 
juncti exstant apud Origenem c. Cels. VIII, 53 
pag. 780 E, ed. Delarue. Vss. 9 et 10 jungunt 
Hierocles ad aur. carm. p. 143 ed. nostr. Ploti- 
nus Ennead. IV, VIII, τ p. 468 C. Asclepius 
Schol. in Kristt. Metaphysicor. lib. IF, cap. 4, 
p.629 A, ed. Brand. Philoponus in Physic. lib. I 
pag. ro A; id. de Gener. et Corr. II, f. 59 A; de 
Anim. lib. 1 pag. 1 C. Dictum φυγὰς θεόθεν x. à 
est apud Porphyr. Sentent. 4: p. 476 ed. Can- 
tabr. Proclum in Parm. t. IV, p. 141 ed. Cousin, 
Hermiam in Plat. Phaedr. p. 148 ed. Ast. Plu- 
tarcho teste Empedocles opus quod de rerum na- 
tura conscripserat ab his versibus exorsus est. 
Ait enim : Ὁ δ᾽ ᾿Εμπεδοχλῆς ἐν ἀρχῇ τῆς φιλοσοφίας 
προαναφωνήσας" Ἔστιν "Aven χρῆμα xx). Hippo- 
lytus vero p. 249 hxc de E mpedocle tradit : 
Τοιοῦτόν τι xal χάλλιστον εἶδος τοῦ κόσμου ἣ φιλία ἐ ἐχ 
πολλῶν ἕν ἀπεργάζεται" τὸ δὲ γεῖχος τὸ τῆς τῶν χατὰ 
μέρος διαχοσμήσεως αἴτιον ἐξ ἑ ἑνὸς ἐχείνου ἀποσπᾷ χαὶ 
ἀπεργάζεται πολλά" χαὶ τοῦτό ἐστιν ὃ λέγει περὶ τῆς 
ἑαυτοῦ γεννήσεως ὃ ᾿Εμπεδοχλῆς" 


τῶν xxl ἐγώ elut φυγὰς θεόθεν xal ἀλήτης, 


τουτέστι θεὸν χαλῶν τὸ ἕν xal τὴν ἐχείγου ἑνότητα, ἐν 
ᾧ ἦν πρὶν ὑπὸ τοῦ νείχους ἀποσπαόθῆγαι χαὶ γενέσθαι 
ἐν τοῖς πολλοῖς τούτοις τοῖς κατὰ τὴν τοῦ νείχους διαχό- 
σμησιν. Νείχη (leg. Neixoc) γάρ φησι μαινόμενον, 
χαὶ τεταραγμένον χαὶ ἄστατον τὸν δημιουργὸν τόνδε 
(leg. τοῦδε) τοῦ χόσμου ὃ "E μπεδοχλῆς ἀποχαλῶν" 
αὕτη γάρ ἐστιν ἣ καταδίκη χαὶ ἀνάγχη τῶν ψυχῶν, 
ὧν à ἀποσπᾷ τὸ νεῖχος ἀπὸ τοῦ ἑνὸς xal δημιουργεῖ καὶ 


ἐργάζεται λέγων (fortasse scribendum ἐργάζεται, 
Λέγει οὖν) τοιοῦτόν τινα τρόπον" 
ὃς xo ἐπίορκον ἁμαρτήσας ἐπομόσει 
, , ? , d , ) H 
δαιμόνιοί τε μαχραίωνος λελάχασι βίοιο, 


δαίμονας τὰς ψυχὰς λέγων μαχραίωνας, ὅτι εἰσὶν ἀθα- 
νατοι χαὶ μαχροὺς ζῶσιν αἰῶνας" 


τρὶς μὲν μυρίας ὥρας ἀπὸ μαχάρων ἀλάλησθε, 


μακαρίας (leg. vel μακαρίους velsi poéticam vocem 
servavit Hippolytus μάχαρας) χαλῶν τοὺς συνη- 
γμένους ὑπὸ τῆς φιλίας ἀπὸ τῶν πολλῶν εἰς τὴν ἑνότητα 
τοῦ χόσμου τοῦ νοητοῦ. ᾿Γούτους οὖν φησιν ἀλάλν-- 
σθαι χαὶ 


, - * / »S e 
φυομένους παντοῖα διὰ χρόνον ἴδεα θνητῶν 
ἀργαλέας βιότοιο μεταλλάσσοντα χελεύθους. 


᾿Αργαλέας χελεύθους φησὶν εἶναι τῶν ψυχῶν τὰς εἷς τὰ 
σώματα μεταβολὰς xal μεταχοσμήσεις. Idem scri- 
ptor primos duo proocemii versus pag. 251 alle- 
gat hzc pr eefatus : 'Γοῦτον εἶναί gne 6 ᾿Εμπεδοκλῆς 
νόμον μέγιστον τῆς τοῦ παντὸς διοικήσεως, λέγων ὧδέ 
πως" 


Ἔστι τί ἀνάγχη χρῆμα, θεῶν Ψήφισμα παλαιόν 
5 yx" χρημα, ἤφισι , 
, 
ἀΐδιον, πλατέεσσι χατεσφρηγισμένον ὅρχοις * 


ἀνάγχην χαλῶν τὴν ἐξ ἑνὸς εἰς πολλὰ χατὰ τὸ νεῖχος 
xot ἐχ πολλῶν εἰς ἕν χατὰ τὴν φιλίαν μεταθολήν. Quae 
in ipsius Hippolyti verbis relicta ab editore erant 
menda appositis uncis sustuli, ita tamen ut ver- 
suum Empedocleorum quibus tanquam flosculis 
orationem suam conspersit, rationem non habe- 
rem. De his igitur ut de ceteris hujus loci versi. 
bus breviter dicendum. 

Vs, x. ἔστιν ἀνάγχης jam Reiskius apud Plutar- 
chum scripsit pro vulg. ἐστί τι ἀν. vel ἔστι τι ἀνά- 
qx", cujus loco Hippolytus habet ἔστι τί ἀνάγχη. 
Simplicius non ψήφισμα, sed σφράγισμα exhibet 
quod librariorum negligentie ascribendum. — 
Vs. 2. Pro πλατέεσσι male Origenes πλατέεσι. Idem 
cum Stobao pro χατεσφρηγισμένον praebet χατε- 
σφραγισμένον. — Vs. 3. Pro ἀμπλαχίησι φόνῳ φίλα 
γυῖα μιήνη Panzerbieterus p. 2 legendum conjecit 
ἀμπλαχίῃσι φρενῶν collato Pindaro Pyth. 3, 24 ἀμ.- 
πλαχίαισι φρενῶν dicente et Empedoclis versu. 4/41 
ἀχηδείησι νόοιο, Conjectura hac vel propterea 
repudianda, quod φόνῳ tuetur Plutarchus de esu 
carn, orat. 1 extr. : ᾿λλληγορεῖ γὰρ ἐνταῦθα (6 Eu- 
πεδοχλῆς) τὰς ψυχάς, ὅτι φόνων xal βρώσεως σαρχῶν 
xat ἀλληλοφαγίας δίχην τίνουσαι σώμασι θνητοῖς ἐν-- 


16 COMMENTARIUS 


δέδενται. Qui. scriptor czedem universe intelligit 
violentam quandam et improbam cupidinem. 
Namque interjectis aliquot verbis quee ad Tita- 
nes referuntur sic pergit : Τὸ γὰρ v ἡμῖν ἄλογον 
xo ἄτακτον xod βίαιον, οὐ θεῖον, ἀλλὰ δαιμονιχόν, ol 
παλαιοὶ Τιτᾶνας ὠνόμασαν, καὶ τοῦτό ἐστι τὸ χολαζό- 
μενον xal δίκην διδόν. Caeterum neminem puto fu- 
turum qui contendat desiderari inter ἀμπλαχίησι 
et φόνῳ voculam ad ligandam orationem accom- 
modatam, Id enim speciosius quam verius dictum 
esset. Paulo aliter quidem , sed tamen similiter 
Euripides Iph. Aul. vs. 975-976 : 


Τάχ᾽ εἴσεται σίδηρος, ὃν πρὶν εἷς Φρύγας 
ἐλθεῖν φόνου χηλῖσιν αἵματι χρανῶ,, 


ubi hzsserunt interpretes mirati αἵματι appositum 
przegresso φόνου χηλῖσιν. — Vs. 4. Neque αἵμασιν 
3 cum Schneidewino Philol. VI p. 162 neque 
- αἵματος ἢ cum Steinio in verborum ὃς xai locum 
quz sunt apud Hippolytum substitui posse appa- 
ret, sed duz particulze αὔτως ἢ requiruntur. De 
primo aoristo ἁμαρτήσας cujus non exstabat ido- 
neum apud antiquos et bone note scriptores 
exemplum, vide Lobeckium ad Phrynichum 
p. 732 multa e posteriorum scriptis congerentem, 
᾿Ἐπομόσσῃ pro éxopócevrecte dedit Schneidewinus. 
— Vs. 5. Apud Plutarchum vulgo scribitur δαί- 
μονες οἵτε μαχραίωνες λελόγχασι βίοιο, apud Hippo- 
]ytum , ut vidimus, δαιμόνιοί τε μαχραίωνος λελά- 
χασι βίοιο. Pluralis οἵτε post τις in ejusmodi stru- 
ctura nihil habet insolens, modo pro δαίμονες 
quod parum recte defendit Karstenius, cum 
Sturzio et Bergkio in Comment. de Emp. procem. 
p. 33 ponatur δαίμων. Confer Homer. hymn. in 
Ven. 285 φάσθαι vot νύμφης -Καλυχώπιδος ἔχγονον 
εἶναι, ot τόδε ναιετάουσιν ὄρος. Reliquam versus 
partem cum Karstenio ita constitui, ut transpo- 
sitis duobus vocabulis et μαχραίωνες in μαχραίωνος 
quod nunc etiam Hippolyti auctoritate nititur 
mutato exararem οἵτε βίοιο λελόγχασι μαχραίωνος. 
Nam nullum auctorem habet quod Scaliger in 
codice Lugdunobatavo suspicatus est λελόχασι, 
neque magis grzcum illud λελάχασι est quod ante 
inventum Hippolytum ab Hoeschelio ad Origenem 
propositum Sturzius recepit. Recte enim ani- 
madvertit Karstenius λέλαχα (ex εἴληχα factum ) 
necessario penultimam babere longam diversum- 
que esse ab epicis formis λελαχεῖν, λελάχητε, λε- 
λάχωσι, α brevi. In λελόγχασι vero eadem penul- 
tima correptio cernitur quz et alibi apud Em- 
pedoclem est , velut vs. 369. 

^ Ws uy οὖν πνοιῆς τε λελόγχασι πάντα χαὶ ὀσμῶν. 
Quis praterea credat Empedoclem nulla necessi - 
tate subactum semel dixisse λέλαχα, ceteris locis 


λέλογχα. Cf. vs. 183 γυῖα, τὰ σῶμα λέλογχε, βίου 
θαλέθουσιν ἐκ ἀκμῇ. Neque nos movet Empedocle- 
arum quarundam vocum, ut ἀλαῶπις, ἱλάειρα, 
ἀνδρόπρωρος, conservator Hesychius apud quem 
legitur λελάχασι,, τετεύχασι. Incertum enim , unde 
haustum sit hoc vocabulum. Denique rejicienda 


Milleri conjectura qui pro λελάχασι scribi jussit - 


λελάχωσι. Etenim conjunctivo nihil loci est ; λέ- 
Àxyo» autem in antiquorum poetarum scriptis 
valet participem reddidi, participavi, apud re- 
centiores interdum non differt ab ἔλαχον, ut An- 
thol. Pal. VII, 341 θανόντας τύμόος ἕεις λελάχοι. 
Quod Bergkius postea conjecit οἵτε foto λελόγχασι 


δηθαίωνος, quia Empedocles « in μαχρὸς corripere 


soleat, minime necessarium est. Quippe utram- 
que mensuram agnoscit Empedocles. Cf. vs. 28x 
et 286. Huc accedit quod solus Hesychius hoc 
nomen in lexico notavit. Est enim apud eum : 
δηθαίωνας, μαχραίωνας, μαχροόίους, unde quis ve- 
terum ita dixerit non constat. Preter μαχραίων 
vero eadem notione apud Empedoclem invenitur 
δολιχαίων, ut vs. 131 xal τε θεοὶ δολιχαίωνες, τιμῆσι 
φέριστοι, Ütcunque se res habet, in versu. quem 
vulgavimus δαίμων οἵτε oto λελόγχασι μαχραίωνος 
nihil est quod magnopere offendat, Cateroqui 
Plutarcho teste de Orac. def. p. 420 Empedocleam 
sententiam Epicurei exagitarunt, dicentes ὡς οὐ 
δυνατόν ἐστι (δαίμονας) φαύλους xal ἁμαρτητιχοὺς 
ὄντας μαχαρίους x«l μαχραίωνας εἶναι, Vss. 6-7. Οὐ]- 
genes l. c. ἐπειδὴ δὲ σώματι, inquit, συνδεθέντες 
ἄνθρωποι γεγόνασιν, εἴτε οἰκονομίας τῶν ὅλων ἕνεχεν, 
εἴτε ποινὰς ἁμαρτίας ἀποτιννύντες, εἶθ᾽ Uno παθημά- 
τῶν τινῶν τῆς Ψυχῆς βαρυνθείσης, μέχρις ἂν τεταγμέ- 
γαις περιόδοις ἐχκαθαρθῇ " δεῖ γὰρ χατὰ τὸν ᾽Ἔμπε-- 
δοχλέα 


e $1 , - 
τρὶς μὲν μυρίας ὥρας ἀπὸ μαχάρων ἀλαλῆσθαι 
(leg. ἀλάλησθαι), 
, , M , 387 LJ 
γινομένην παντοίαν διὰ χρόνον ἰδέαν θνητῶν. 


Wyttenbachius ad Plutarchum de Ser. N. Vind. 
p. 113 et Astius in Plat. Phadr. p. 309 verba 
hac citantes perperam ἀλαλᾶσθαι et γενομένην Scri- 
bunt. Posteriorem versum ita restituere tentavit 
Sturzius ( v. 163) , ut εἴδεα τῶν θνητῶν παντοῖα διὰ 
χρυνον ὄντα ab Empedocle exaratum esse vellet. 
Non multo melior est Karstenii ratio, qui yetvo- 
μενον παντοῖα διὰ χρεὼ εἴδεα θνητῶν reposuit, hoc 
sensu : χρεώ μιν γεινόμενον ἀλάλησθαι διὰ παντοῖα 
εἴδεα θνητῶν. Αἴ eo modo turbatur structura, 
quippe quum accidat, ut infinitivus ἀλάλησθαι e 
primo versu ἔστιν. ἀνάγχης χρῆμα, θεῶν ψήφισμα 
παλαιόν aptus ad sequentia etiam pertineat. Potior 
est altera ejusdein. viri docti suspicio διὰ χρέος 
legi posse affirmantis. Tum igitur sensus erit : 


ΕΒ WEN RU ESAMI NR 


NT MUS 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 11 


ψήοισμά ἐστιν ἀλάλησθαί μιν γιγνομ. παντοῖα εἴδεα 
θν. διὰ χρέος necessitate varias induentem morta- 
lium formas. Neque tamen sic locus persino 
videtur. Bergkius conjecit τρίς μιν μυρίας ὥρας ἀπὸ 
μαχάρων ἀλάλησθαι, γινόμενον παντοῖα διὰ χρόνου 
εἴδεα θνητῶν. In qua conjectura nihil displicet 
preter γινόμενον quod epici sermonis consuetudo 
aut in γιγνόμενον, quemadmodum Panzerbietero 
placuit, aut in yetvóp.evov , ut ego posui, converti 
postulat. Possis etiam cum Steinio φυόμενον scri- 
bere, rejecta Hippolyti lectione φυομένους quam 
miror Schneidewinum retinuisse. Neque tamen 
pro ἀπὸ μαχάρων cum recentissimo Empedoclis 
editore rescribendum ἀπαὶ μακάρων propter vs. 
393 ob μὲν ἀπαὶ νώτοιο δύο χλάδοι ἀΐσσονται, ubi 
variat scriptura, — Vs. 8 integer servatus est 
ab Hippolyto. — Vss. 9-10. Apud Plutarchum 
legitur τὴν καὶ ἐγὼ νῦν εἶμι φυγὰς θεόθεν xol ἀλήτης, 
qua verba interpretibus negotia facessivisse non 
mirandum. Etenim dubium est quo referatur τὴν, 
quod Karstenius intellecto ὁδὸν vel πλάνην expli- 
cari vult, quum fieri possit, ut ante hunc ver- 
sum unus alterve exciderit. Alii melius esse rati 
qus supersunt corrigere quam qus perierunt 
spectare pro τὴν rescripserunt vel τῇ vel τῶν sub- 
audito μαχάρων. Windetus in Crenii fascic. IV 
Opusc. hist. acphil. p. 85 legi jusserat δὴν x«i ἐγὼ 
νῦν εἶμι, quod non impr obabatur Sturzio. Philo- 
ponus l. c. praebet ὡς καὶ ἐγὼ δεῦρ᾽ εἶμι quod ipsum 
εἶμι Plotinus videtur repper isse l. l. dicens : 
᾿Εμπεδοχλῆς εἰπών," ἁμαρτανούσαις νόμον εἶναι ταῖς 
ψυχαῖς πεσεῖν ἐνταῦθα, xal αὐτὸς φυγὰς θεόθεν γενό- 
μενος ἥκειν, πίσυνος μαινομένῳ γείχει, Verum fa- 
cile per mutentur εἶμι et εἰμί ; neque Philopono et 
Plotino magis fidendum quam Plutarcho. Ascle- 
pius Schol. in Aristot. Metaph. p. 629. a. ed. 
Brand. eadem verba sic citat : 


Ὡς x«i ἐγὼ δεῦρ᾽ εἰμὶ φυγὰς θεόθεν xal ἀλήτης 
veixei αἰθομένῳ πίσυνος. 


Bergkius haud secus atque Scaliger suspicatus 
est poetam scripsisse τῶν χαὶ ἐγὼ νῦν slut, quod 
nunc etiam Hippolytus agnoscit qui tamen omit- 
tit νῦν. Mihi videtur legendum ὡς καὶ ἐγὼ νῦν εἶμι 
in quo Philoponus et Asclepius conspirant. Sed 
ne quis hoc temere fieri putet, presertim quum 
Schneidewinus τῶν unice verum existimaverit , 
paulo accuratius de hoc genitivo dicamus. Ac 
per se patet, quoniam τῶν epicorum more in his 
Empedocleis carminibus tam pro τούτων, quam 
pro ὧν esse solet, bonum poetam hujusmodi ge- 
nitivum non multis verbis interpositis ad nomen 
aliquod sive dictum sive intellectum accommo- 
dare, sed haud magno intervallo superioribus 
PHILOS. GRJEC. 1. 


annectere, 
γ 5 393: 


quomodo /Eschylus facit in Suppl. 


Μηδ᾽ ἐξ ἀέλπτων κἀπρομηθήτων πόλει 
νεῖκος γένηται " τῶν γὰρ οὐ δεῖται πόλις. 


Quamobrem quzritur, quo pertineat τῶν. Sive 
igitur eruditus ille vir cujus memini cum Wyt- 
tenbachio subaudivit μαχάρων, sive quod veri- 
similius est ad δαίμονας rettulit, neutrum com- 
mode fieri posse liquet. Friget enim τῶν μαχάρων, 
ut jam Sturzius vidit p. 449, quia θεόθεν sequi- 
tur ; τούτων τῶν δαιμόνων autem tolerabilius foret, 
nisi longior esset sententiainterjecta. Quum vero 
φυγὰς ad θεόθεν, non ad τῶν trahi oporteat, hic 
exoritur sensus non admodum commodus : Quo- 
rum (horum ] et ego [ geniorum e coetu ] eztorris 
e celo sum et errabundus , Discordice furenti pa- 
rens, Ut igitur illud τῶν intelligi posse concedo : 
ita Empedoclem sic scripsisse in ipso carminum 
exordio parum probabile judico , nisi forte plu- 
res etiam exciderunt versus. Sensit hoc, ni fal- 
lor, Henr. Steinius qui post ἀργαλέας βιότοιο με- 
ταλλάσσοντα κελεύθους posuit quattuor versiculos 
e Plutarchi libro de Is. et Osir. p. 361 ( vs. 3». 
35 αἰθέριον----πάντες. τῶν xoi ἐγὼ xc). ) depromtos; 
satis apte, si quis τῶν tueri velit. At. quum in 
tanto testium numero qui hoc de geniorum exsi- 
lio et ipso Empedocle exsule commentum illu- 
strant nemo hos quattuor versus superioribus 
adjunxerit, malui ad Philoponi lectionem redire 
quam de rebus incertis meo arbitrio statuere, 
Huc accedit quod quattuor illi versus inserti in- 
choatam constructionem turbant, quz preetermis- 


sis illis si cum Philopono ὡς legas, zquabiliter 


decurrit. Caeterum. verbis Empedocleis Plutar- 
chus subjungit : Τὴν γένεσιν ἀποδημίαν ὑποχορίζε- 
ται, τῷ πραοτάτῳ τῶν ὀνομάτων " τὸ δ᾽ ἀληθέστατον, 
φεύγει (ἣ ψυχὴ) καὶ πλανᾶται θείοις ur δόγ- 
μασι χαὶ νόμοις. 

Vss. r:-12. Afferunt hos versus Clemens 
Alexandrinus Strom. VI p. 627 D; Philostratus 
Apoll. vit. 1, 1, p. 2; Athenzus Dipn. VIII 
p. 365 E; Diogenes Laertius VIII s. 77 ; Themi. 
stius in- Arist. de An. I, f. 72 B; Philoponus de 
An. I, lit. D p. 16; Olympiodorus in Platon. 
Phad. c, 15 cit. Fischer. p. 295 ; Cyrillus c. Ju- 
lian, VII p. »43 D; Origenes Philos, 111; Anthol. 
Graec. Bosch. t. 1 p. 338 ; Eustath. in Od.lib XVIII 
p. 1838, 52; Suidas in v. "Eu:0.; Cedrenus 
Chron. t. 1 p. 157 Par.; Arsenius in Violario. 
Latine redditos citat Chalcidius in Tim. p. 286. 
Prima verba apud Origenem in hunc modum 
scribuntur : ἤτοι μὲν γὰρ ἐγὼ---- , apud Cedrenum 
vero : ἤτοι μὲν πρῶτα χοῦρος ἐγενόμην χόρη τε. 

2 


18 


Librariorum οὐρα ἐπ Eustathii loco omittitur 
ποτ᾽, cujus loco in Arsenii libro male exaratum 
est αὖτ᾽, Pro χοῦρός τε χόρη τε plures inverso or- 
dine habent χούρη τε χόρος τε, ut Athenzus, The- 
mistius, Cyrillus, Philostratus, Eustathius, 
Suidas. Sed major etiam scripture discrepantia 
in altero versu est, Clemens et Arsenius εἰν ἁλὶ 
ἔλλοπος ; Cyrillus εἶν ἁλὶ φαίδιμος ; alii εἰν ἁλὶ νή- 
χυτος, ut testatur Casaubonus ad Athenzum. 
Laertius ἐξ ἁλὸς ἔμπυρος (cod. ἔμπειρος); Athenzi 
codd. ἐξ ἁλὸς ἔμπορος (ut. Dind.), ἔμπνοος ( ut 
Cas.) vel ἔμπυρος ; Origenes uno loco ἔμπορος, 
altero ἔλλοπος ; Olympiodorus ἄμφορος (Évmopoc? ); 
Philoponus ἔμπορος ; Eustathius ἔμπνοος ; Antho- 
logia Bosch. ἔμπυρος ; Cedrenus : xai θὴρ καὶ θά- 
μνος xal ἐξ ἁλὸς ἔμπνοος ἰχθύς. Denique pro θάμνος 
τ᾿ οἰωνός τε nonnulli teste Oleario in Philostr. 1. 
€, πτώμενος οἰωνός τε; et pro ἔμπορος J. Kuhnius 
in Laert. 1. ]. male conjecit ἔμπυος ἰχθύς, Jam 
quod Sturzius ex hac tanta lectionis varietate col- 
legit, bis terve hos versiculos ab Empedocle 
carminibus intextos esse, id mihi nullo pacto 
probatur. Nam plerique omnes scriptores verba 
Empedoclea / memoriter laudarunt. Karstenius 
non plane rejicit : εἶν ἁλὶ ἔμπορος, id est propria 
significatione ἁλίπορος, ἁλίπλοος maris navigator. 
Sed vix dubium est, quin Empedocles scripserit 
εἰν ἁλὶ ἔλλοπος, quod ut doctius vocabulum tuen- 
tur Stephanus, Scaliger, Sturzius atque ipse 
Karstenius. De sententia sub hoc nomine sub- 
jecta vetus controversia est, Nam vel ipsi pisces 
vocantur ἔλλοπες ut apud Nicandrum Alexiph. 
v. 481. p. 154 ed. Lehrs, vel ἔλλοψ (hzc enim 
vulgaris forma est) pro adjectivo accipitur, ut 
sit mutus sive voce interclusus, Ἰλλομένην xoi xa- 
θειργομένην τὴν ὅπα ἔχων, qui significatus inter 
plerosque scriptores convenit. Alii ἔλλοπας ἰχθῦς 
squamosos esse volunt διὰ «à εἶναι λεπιδωτοί, Con- 
fer locos in Parisiensi thesauro collectos et in- 
lerpretes Hesychii s. h. v. At recte Casaubonus 
ad Athen. VII p. 308 B observavit ἴλλεσθαι non 
proprie significare εἴργεσθαι, ideoque ἔλλοπες si 
valeat idem quod ἄφωνοι potius exponendum esse 
ἐλλιπεῖς τὴν ὄπα, Non aliter Hesychius qui ἔλλοπες 
interpretatur ἐλλείποντες τῆς ὁπός, τουτέστιν ἄφθογ- 
γοι, ἄφωνοι. Hzc derivatio non valde arrisit Kar- 
stenio qui vocem Empedocleam cum Schneidero 
in Lex. Gr. ab £2 vel 026; ducit , quod cogna- 
tum est verbis ἐλύω, εἰλύω et ἑλίσσω volvo, agito, 
Atque in Odyssea T, 228 £35; vocatur hinnuleus 
propter agilitatem, Sed apud Sophoclem Aj. 1297 
Br. sunt qui ἑλλοῖς ἰχθύσι de velocibus, alii qui de 
mutis interpretentur. Huc accedit quod llesychius 
ἑλλόν esse dicit ἀγαθόν; γλαυκόν γαροπόν, ἐνθαλάτ- 


COMMENTARIUS 


| τιον, ταχύ, ἄφωνον, ὑγρόν, ἔλαφον veorvóv. Quam- 
| obrem non astipulor Karstenio, in versu Empe- 
| docleo ἔλλοπον ἰχθύν .prepetem piscem esse per- 
, hibenti,siquidem verbum ex ἐλλὸς et ποῦς constare 
. vult, ut ex ἐλλόπους breviatum sit ἔλλοπος vel 
| potius ἐλλόπος, quomodo ἀρτίπος et ἀελλόπος i. e. 
ἀρτίπους et ἀελλόπους scribunj. Qua enim ad fir- 
mandam hanc analogiam apta esse existimat 
exempla vocum ἀρτίπος et ἀέλλόπος, his contra- 
rium efficitur. Nam quum inter ἔλλοψ et ἔλλοπος, 
ea intercedat ratio quam metaplasmi nomine 
vocamus, si re vera ἔλλοπος nihil esset nisi ἐλλό- 
πους, similiter ab ἀρτίπος et ἀελλόπος formari pos- 
set ἄρτιψ et ἀέλλοψ, qua neque inveniuntur neque 
unquam usitata fuerunt. Est igitur ἔλλοψ, unde 
ἔλλοπος manavit, nomen primarium quod ex ἐλ-- 
λός et ὄψ conflatum vix. aliter interpretari licet, 
quam a Plutarcho Symp. VIII, 8 (Vol. VII 
p. 907 ed. Reisk ) aliisque factum est , qui pisces 
a poetis hoc vocabulo propter ἀφωνίαν designari 
contendunt. Postremo sententia ad animorum ex 
aliis in alia corpora migrationem spectans non 
abhorret a Pythagorz praeceptis, quem Jo. Chry- 
sostomus Hom. lI in Joann, c. » t. VIII p. 1o 
Montf. horum versuum ratione habita cuni Em- 
pedocle temere confudit. Sic autem ait : Πυθαγό- 
ρας δὲ τὴν μεγίστην “Ελλάδα xataAaGOv xal γοητείας. 
ἐπιδείξας εἴδη μυρία...«καὶ ἀνθρώπους ἀφεὶς διδάξαι 
τι τῶν χρησίμων, ἐπαίδευσεν ὅτι ἴσον ἦν χυάμους 
φαγεῖν xal τὰς τῶν γεννησαμένων χεφαλάς" xal τοὺς: 
συνόντας ἔπειθεν, ὅτι δὴ ἢ τοῦ διδασχάλου ψυχὴ ποτὲ 
μὲν θάμνος ἐγένετο, ποτὲ δὲ χόρη, ποτὲ δὲ ἰχθύς. 
Idem effatum perstringunt Basilius M. Hexaem. 
VII, » t. I p. 71. Bened. Hermias Irris. Gentil. 
p. 176 B; Tertullian. de Anim, c. 32. 

Vss. 13-14 exstant apud Porphyrium de Ab- 
stin. II, 31 p. 161 Rhoer. Quo die primum ma- 
ctatze victime carnibus gustatis se polluisset, eum 
diem omnium sibi malorum initium fuisse Em- 
pedocles conqueritur. Quare haec verba qua Stur- 
zius ad χαθαρμοὺς pertinere ratus est cum Kar- 
stenio in hunc locum transtuli, ubi poeta cum 
reliquorum geniorum sorte suam ipsius vicem de- 
plorat. Neque tamen Sturzianam rationem pror- 
sus rejecerim, Nihil corruptum est in posteriore 
versu : πρὶν σχέτλι᾽ ἔργα βορᾶς περὶ χείλεσι μητί-- 
σασθαι. Similiter in Odyss. lib. XII v. 373 οἵ δ᾽ 
ἕταροι μέγα ἔργον ἐμητίσαντο μένοντες. Est autem 
ἔργον μητίομαι ἐπ mentem. mihi venit committere 
facinus, facinus molior et incepto vel re deliberata 
opus aggredior. Quum autem non simpliciter 
ἔργα μητίσασθαι, sed ἔργα βορᾶς μητίσασθαι dixerit 
Empedocles, non erat quod Karstenius χείλεσι 


μητίσασθαι inconcinnum 'judicaret pariterque in 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 19 


illo quod praecedit περὶ offenderet. Namque, ut 
philosophi verbis utar : ὃ ἔργα βορᾶς μητισάμενος 
τοῖς τε ὀδοῦσι xal τοῖς περιχειμένοις χείλεσιν ἐμητί-- 
σατο, Hinc patet περὶ pro adverbio esse haben- 
dum, ut in Hymno in Cer. v. 276 : Ὡς εἰποῦσα θεὰ 
μέγεθός τε xoi εἶδος ἄμειψε, γῆρας ἀπωσαμένη,, περί 
τ᾽ ἀμφί τε χάλλος ἄητο. Neque vero audiendus Rei- 
skius, cujus interpretatio ca//ide et artificiose 
(i.e. περὶ) committere scelera labiis Karstenio 
quoque non satisfecit. Quippe apertum est cy£- 
τλι᾿ ἔργα βορᾶς περὶ χείλεσι μτίσασθαι valere : ne- 


faria devorandi scelera circumcirca labiis admit- 


tere, id est, nefandas dapes non primoribus 
labris gustare ( ἄχροις χείλεσι γεύσχσθαι),, sed to- 
tis circa labiis attingere. Ex his quz modo dicta 
sunt, conficitur minime necessariam esse Kar- 
stenii correctionem μαστεύσασθαι. 

Vss. 15-16 servavit Clemens Al. Strom. 1V 
p. 479; priorem versum Plutarchus de Exsilio 
p. 607 (Vol. VIII p. 395 ed. Reisk.) ; Stobzeus 
Floril. Tit. 4o tom. 1] p. 8o ed. Gaisf. Verbis 
Empedocleis, quibus philosophus prioris vitz 
desiderium exprimit, sic przffatur Clemens : οὐχ 
b6plLov τὸν πειράζοντα (i, e. diabolum) παιδεύων 
δέ, οἶμαι, xal ἐλέγχων 


ἐξ οἵης τιμῆς xoi οἵου μήκεος ὄλόου, 


ὥς φησιν ᾿Εμπεδοχλῆς, ὧδε λιδὼν χατὰ θνητῶν ἀνα - 
στρέφεται. In priore versu pro xat οἴου Plutarcho 
auctore legendum esse τε xot ὅσσου apparet , sed 
qua subjungit Clemens, in iis quoque versus 
vestigia superesse nemo non videt. Karstenius 
pro λιπὼν posuit πεσὼν propter Plotini verba ci- 
tata ad v. 9 et pro ἀναστρέφεται, ἀναστρέφομαι. 
Quum vero deesset nomen ad quod referretur 
χατὰ praepositio , Empedoclem non male suspica- 
tus est scripsisse vel ὧδε πεσὼν δειλαῖος ἀναστρέ- 
φομαι μετὰ θνητῶν vel ὧδε πεσὼν χευθμῶνας ἀναστρέ- 
φομαι χάτα θνητῶν. Bergkius de Emp. prooem. 
p. 33 conjecit ὧδε λιπὼν λειμῶνας ἀναστρέφομαι 
χατὰ θνητῶν, quod vereor ut probari possit. Mihi 
litterarum ductus versusque reliquias intuenti 
exarandum videtur ὧδε τάλας λειμῶνας ἀναστρέφο-- 
μαι χάτα θνητῶν. Neque enim quidquam obstat , 
quin ὧδε idem esse hic statuamus quod οὕτως, 
quam vim plerisque Homeri et tragicorum locis 
huic particulz tribui convenit velut apud JEschy- 


- Jum Prom. v. 159 τίς ὧδε τλησικάρδιος θεῶν ὅτῳ 


τάδ᾽ ἐπιχαρῇ ; quamvis: Buttmanno Gramm. ampl. 
tom. ]l p. 286 assentiar coz*x7v illam vocule 


- significationem quam Aristarchus in Homericis 
— earminibus reperiri negabat ( vid. Lehrs. de Ari- 
— starchi studiis Homericis p. 84) omni ztate in 
. usu fuisse dicenti, 


Vs. 17 legitur apud Clementem Alex. Strom. 
III p. 432 B. Declarat poeta quem dolorem per- 
ceperit ex aspectu terre, quum primum e deo- 
rum sedibus exturbatus in hanc vitam profici- 
sceretur, Excidit fortasse hujusmodi versiculus : 


y » ' / , € 3 , 
ἄπτερος ὧν; θνητὸς προτέρου τ αἴωνος ἀυνερθείς 


ante χλαῦσά τε x. τ. ). Id probabiliter colligas ex 
Hieroclis in carmen aur. comm. p. 186 ἣ δὲ £ge- 
σις τοῦ φεύγοντος τὸν τῆς Ἄτης λειμῶνα πρὸς τὸν τῆς 
ἀληθείας ἐπείγεται λειμῶνα " ὃν ἀπολιπὼν τῇ δρμῇ τῆς 
πτεροῤῥυήσεως εἰς γήινον ἔρχεται σῶμα ὀλδίου αἰῶνος 
ἀμερθείς, in quibus verbis versuum Empedocle- 
orum reliquias inesse poética dictio arguit. 

Vss. 18-21. ἀτερπέα χῶρον----ἠλάσχουσιν ] Hos 
versus preter 20 laudat Hierocles in Aur. Carm. 
Ρ- 143 ed, nostr, Vss. 19 et 21, omisso item vs. 
20, Synesius de Prov. I p. 89 D; posteriorem 
horum idem Ep. 148 p. 283. Vss. 19 et 20 Pro- 
clus in Cratylum p. 103 ed. Boisson., non adjecto 
Empedoclis nomine , sed horum posterior, a me 
uncis inclusus, injuria philosopho qualis nunc 
est ascribi videtur. Vs. 21 citat etiam Julianus 
Imperator in Orat. 7. Hierocles de genii sive 
hominis lapsu in terram locutus ita pergit : ἄνεισι 
δὲ xal τὴν ἀρχαίαν ἕξιν ἀναλαμόανει, el φύγοι τὰ περὶ 
γἷν καὶ τὸν ἀτερπέα χῶρον," ὡς αὐτὸς λέγει, ἔνθα 
Φόνος τε Κότος τε χαὶ ἄλλων ἔθνεχ Κηρῶν, “εἰς ὃν 
οἱ ἐμπεσόντες , A τῆς ἂν λειμῶνα----ἠλάσχουσιν“. Unde 
conjicias ἠλάσχουσι non ad Φόνος et Κότος a poeta 
esse relatum, sed ad eos qui e colo in terram 
deciderint ( τοὺς ἐμπεσόντας), atque errasse Syne- 
sium, qui versum ἔνθα Φόνος χτλ. cum postremo 
Ἴλτης----ἠλάσχουσιν jungit. Fortasse excidit hujus- 
modi versus . οἷς μέροπες δειλοὶ μάλα τειρόμενοι 
φρένας αἰὲν ante Ἄτης χτλ.- Non magna lectionis 
diversitas est. Hieroclis editiones plerzque clau- 
dicante metro habent : Ἄτης ἀνὰ λειμ. τε xal oxó- 
τος probatum olim Scaligero apud Karst. p. 165; 
cod. Med. ἂν λειμῶνα quod ego recepi pag. 143 
mez editionis. Synesius : "A, ἐν λειμῶνι χατὰ σχό- 
vov, Julianus : "A. ἐν λειμῶνι χατὰ σχότον ἦλά- 
σχονται. Omnino ponendum ἂν λειμῶνα quod pro- 
pter forms insolentiam a librariis mutatum est 
in ἐν λειμῶνι. Noti sunt loci Homerici, in quibus 
à» vel ἂμ pro ἀνὰ ponitur. Similiter JEschyl. 
Supplic. v. 346 ( v. 362 ed, Schutz) λευχόστικτον 
ὡς δάμαλιν ἂμ. πέτραις ἡλιθάτοις. Cf, Boeckh. v. 1. 
Pind. Ol. VII, 61. Miramur autem hoc ἂν a Kar- 
stenio et Bergkio sine accentu esse scriptum. 
Praeterea epici sermonis consuetudo, quam Em- 
pedocles potissimum sequitur, non (τὸ) σχότος 
requirit, sed ( τὸν) σχότον, qua viri docti pro- 
miscua habuerunt. Denique Hierocles φόνος prz- 

2. 


20 


bet, Synesius φθόνος; Proclus inverso ordine 
κότος τε φόνος τε exhibet. 

Vss. 18-19. ἀτερπέα χῶρον, ἔνθα Φόνος χτλ.] 
Quod de terra dicit Empedocles, id multo ante 
de Orco dixerat Homerus Odyss. 7, 94 : 


Ἤλυθες, ὄφρα ἴδη νέκυας καὶ ἀτερπέα χῶρον, 


Hinc consentaneum erat a philosopho in terris 
eadem monstra poni, qua a poetis ad inferos 
detruduntur. Empedocli enim hzc terrestris ho- 
minum habitatio , ut calamitatum et miseriarum 
domicilium, parum differre ab ea quam poete 
excogitarunt Plutonis domo videtur. Quumque 
animus corpori inclusus libere vagari non possit, 
idem dicas Empedoclem de his rebus statuisse, 
quod Macrobius Somn. Scip. I, 10 de antiquis 
mysteriorum auctoribus przdicat. Sic autem ait : 
« Qui per diversas gentes auctores constituendis 
sacris ceerimoniarum fuerunt, aliud esse inferos 
negaverunt quam ipsa corpora, quibus incluse 
anima carcerem feedum tenebris , horridum sor- 
dibus et cruore patiuntur : hoc animz sepul- 
crum, hoc Ditis concava, hoc inferos vocaverunt.» 
Plura fortasse in hac Empedoclea descriptione 
temporum injuria nobis invidit , quorum deside- 
rium Virgiliana Inferorum descriptio /En. VI, 
273 seqq. lenire potest. 

Vs. 20. αὐχμηραί τε νόσοι xal σήψιες ἔργα τε ῥευ- 
στὰ] Hunc versum quem Proclus cum superiore 
connectit , Eimpedocle indignum censuit Karste- 
nius profectumque a seriore quodam χρησμολόγῳ 
qui interdum  Émpedocleos versus tanquam 
splendidos pannos suis naniis assuere ausi es- 
sent. Ac profecto istud σήψιες ἔργα τε δευστά redo- 
let posteriorem ztatem quae vocabula a fluminis 
et unde similitudine, quam Heraclitus jam et 
Plato usurpaverant, sumpta rebus humanis ac- 
commodare consueverat. Nam rerum natura 
nominatur a Plutarcho Qu. Rom. vol. VII p. 87 
5 δευστὴ οὐσία. Similiter Scriptor Incredibilium 
c. 9, p. 88 Gal., ubi de Narcisso loquitur : οὐ 
γὰρ“εἰς ὕδωρ ἀπεπνίγη, ἀλλ᾽ ἐν τῇ ῥευστῇ τοῦ ἐνύλου 
σώματος φύσει τὴν ἑαυτοῦ θεασάμενος σχιάν, ἦτοι τὴν 
ἐν τῷ σώματι ζωήν. Quod vero Karstenius addit $ 
eodem sensu a Proclo in Tim. V p. 339 ubi Em- 
pedoclis etiam mentio habetur memorari ex ora- 
culo quodam σχολιὰ ῥεῖθρα, id longe alio spectat, 
Procli verba sunt : ὃ μὲν ποταμὸς ( xxpk Πλάτωνι) 
οὐ τὸ ἀνθρώπινον δὴ σῶμα σημαίνει μόνον, ἀλλὰ xol 
πᾶσαν τὴν περιχειμένην ἔξωθεν ἡμῖν γένεσιν... οὕτω 
δὲ χαὶ ἐν Πολιτεία (ὃ Πλάτων ) τὸν τῆς Λήθης ποτα- 
μὸν ἀπεκάλεσε πᾶσαν τὴν γενεσιοῦργον φύσιν, ἐν $ 
xat ἣ Λήθη χαὶ ὃ τῆς Ἄτης λειμών, ὥς φησιν "Eune- 
δοχλῆς.....«χαὶ τὰ σχολιὰ ῥεῖθρα, ὕφ᾽ ὧν πολλοὶ χατα- 


COMMENTARIUS 


σύρονται, ὥς τὰ λόγιά φησιν. Hic cave cum docto 
illo viro σχολιὰ ῥεῖθρα οἱ ἔργα ῥευστά paria esse 
existimes. Vates iste σχολιὰ ῥεῖθρα vocavit flumina 
sinuosa, quorum tanquam torrentium vi homi- 
nes deorsum rapiuntur, quod ego non omnino d^ 
rebus fluxis cum Karstenio interpretor, sed de 
periculis et voluptatibus quie mortales inopinan- 
tes sepe praecipites agunt. Contra ἔργα ῥευστά 
sunt opera fluxa ac cito peritura ideoque vana. 
Jamsi locum Virgilianum cujus supra mentionem 
feci cum his Émpedocleis reliquiis conferimus, 
fateamur oportet, esse quandam inter Virgilii 
verba ; 


Pallentesque habitant Morbi tristisque senectus , 


et hunc, de quo disputamus , Empedoclis ver- 
sum similitudinem, fierique posse, ut Romanus 
poeta Siculum vatem imitatus sit. Id si recte 
sumo, hic versus Agrigentino philosopho non 
tam ab aliis suppositus, quam aliena manu in- 
terpolatus est. Quippe suspicor Hieroclem in suo 
carminum Empedocleorum exemplo duos versus 
inter ἔνθα Φόνος----Κηρῶν et Ἄτης ἂν--οἠλάσχουσιν 
collocatos, qui male exarati essent, ita ut sin- 
gula voces non seque bene legerentur, sententiae 
autem summa appareret, repperisse ideoque eum 
indicasse ἠλάσχουσι non. ad €óvog; et Kócoc , sed 
ad τοὺς ἐμπεσόντας δαίμονας pertinere, lidem ver- 
sus in aliis exemplaribus fortasse aut eadem ne- 
gligentia scripti aut omissi erant. Quapropter 
nullum eorum vestigium apud Synesium vide- 
mus, At Proclus alterum horum versuum vel suo 
Marte restituere aggressus est vel abaliis quoquo 
modo ad numeros revocatum exhibuit. Quz 
quum ita sint, putaverim hanc monstrorum de- 
scriptionem ita esse ab Empedocle olim compo- 
sitara : 


" Ev0x Φόνος τε Κότος τε καὶ ἄλλων ἔθνεα ΚΚηρῶν, 
ὠχραὶ xal νοῦσοι καὶ γῆρας ἰδ᾽ ἔργα μάταια, 

οἷς μέροπες δειλοὶ μάλα τειρόμενοι φρένας aiv 
Ἄτης ἂν λειμῶνα τε χαὶ σχότον ἠλάσχουσιν. 


In altero versu ὠχραὶ νοῦσοι, pallentes morbi, pro 
αὐχμηραὶ quod suspectum habeo rescripsi, 
deinde σήψιες, cujus loco prior ztas plerumque 
σηπεδών vel σαπρότης dicebat , Virgilio duce mu- 
tavi in γῆρας, denique pro ῥευστά posui μάταια, 
quod vocabulum , ut Pindarum aliosque qui in 
dispari genere elaborarunt poetas taceam , inter 
elegiacos ''heognis potissimum frequentavit, ve- 
lut vs. 143 ( p. 7 Poet. Gnom. ed. Brunck ) ἄνθρω- 


ποι δὲ μάταια νομίζομεν, εἰδότες οὐδέν. Cf. ibid. 


pag. 20 v. 479 et 484, pag. 21 v. 499. Quod 


Empedocles de terra carmine vaticinans vana : 


— 


L- A cx 4 rv E a aM 


m" a 
PERTENECER 


ὡς eU I. TS 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 21 


mortalibus opera ascribit, Virgilius autem infe- 
ros celebrans pro eorum foribus vana somnia 
statuit : id suo quemque argumento convenien- 
ter facere sponte patet. 

Vs. 21. Ἄτης λειμὼν nominatur terrestris ho- 


minum habitatio et geniorum e coelo profugorum 


sedes. Eadem translatione Plato Soph. p. 222 A 
πλούτου xal νεότητος λειμῶνας ἀφθόνους dicit et Plu- 
tarch. Mor. p. 1088 D (p. 477 vol. X ed. Reisk.) 
νομὰς xa λειμῶνας ἀμφιλαφεῖς ἡδονῶν. Pluraexempla 
citant Karstenius ad h. 1.; Creuzer in Plotin. de 
puler. pag. 102, n. 67; Ast. in Platon. Phadr. 
p. 305 sq. Cf. etiam Thesaur. Parisiens. s. v. 
λειμών. Empedoclis effatum breviter perstringit 
'Themistius Orat. XX p. 240 € : ἐν τῷ χλύδωνι 
xxi τῷ λειμῶνι τῆς Ἄτης. Idem'orat. XIII. ejus 


meminit his verbis : μηδὲ ᾿Εμπεδοχλεῖ συγχωροῦντες 


ἀληθὴ λέγειν, δυσφημοῦντες τὸν ἔγγειον τόπον xoi 
"Acne λειμῶνα ἐπονομάζοντι. Adde Nicephor. Pro- 
gymn. in Rhett, Gr. Vol. I p. 487 ecl. Walz. et 
p. 493 ubi juncta videmus "Epwvóov ἄλσος et 
λειμὼν "Acre. — σχότος ut apud. Latinos tenebras 
haud raro de terrestri hominum vita dici satis 
constat, Cf, Lucret, IT, 14. Apud Graecos pre- 
cipue hoc vocabulum similesque voces frequen- 
tant Neoplatonici. Sic Proclus in Plat. Timaum 
p. 339 : ἐνάψασα (ἢ ψυχὴ) ἐν τῷ σώματι φῶς, αὐτὴ 
δὴ ἐν σχότῳ γεγονυῖα. Cf. Plotin. de pulcr. p. 56, 
ed. Creuz. et Olympiodor. in Plat. Gorg. cit. a 


. Creuz. ibid. p. 282. 


Vss. 22-25 exstant apud Plutarch. de An. tranq. 
p. 474; Vol. VIE p. 854 ed. Reisk. Vs. attingit 
idem scriptor de [s. et Os. p. 370 D; Vol. VII 
p. 460. Vs. 25 μελάγκ. Ἀσάφ. Tzetzes Chil. XII, 
vs, 575. Plutarchus hominum vitam non perpe- 
tuis voluptatibus rebusque secundis affluere , sed 
rerum prosperarum cursum malis temperari os- 
tendens, rejecta Menandri sententia, qui nascenti 
unicuique bonum genium vitz» magistrum adesse 
putaverat , Empedocleum judicium probat. Cujus 
diversitas in hoc posita est, quod Agrigentinus 
philosophus unumquemque nostrum , postquam 
natus est, arripi gubernarique a duplicibus fatis 
geniisque docuerat, vel ut grece dicit : (ὡς 'Ep.- 


“πεδοχλῆς) διτταί τινες ἕκαστον ἡμῶν γενόμενον πα- 


ραλαμθάνουσι καὶ κατάρχονται μοῖραι xal δαίμονες, 
ubi χατάρχονται mutandum in κατάρχουσι. Addit 
Plutarchus hos versus, quibus Genii partim 
boni partim mali, vite humana moderatores , 
memorantur. Horum autem nominibus, que 
poeta tum aliunde accepit, tum ipse commentus 
est, mortalium studia animique humani motus et 
affectiones perturbationesque, judice Plutarcho 
qui παθῶν σπέρματα appellat, exprimuntur. De 


reliquo initium operis cum his versibus compo- 
nenti verisimile videatur finxisse Empedoclem, 
se in hanc vitam profectum in terris statim a Ge- 
niorum agmine esse exceptum qui ipsi itineris 
duces se offerrent, Quare eos loquentes inducit 
vs. 29. [n recensendis vero demonum nominibus 
paria inter se respondere voluit philosophus ; 
quo nominum ordine simul singulorum signifi- 
catio, alioquin obscurior futura , declaratur. Vs. 
22. Χθονίη, terrestris, i. e. rebus fluxis et terrenis 
occupata. Similiter xóvic χθονία est pulvis terrenus 
apud Esch. Sept. vs. 738 ed Schütz, χθονίος autem 
pro ἐγχώριος dicitur a Sophocle (Ed. Col. 943 
τοιοῦτον αὐτοῖς A ptos εὔθουλον πάγον ἐγὼ ξυνήδη 
χθόνιον ὄνθ᾽, ὃς οὐχ ἐᾷ κτλ. ὶ interpres graecus : 
τοῦτον δὲ δόνιον εἶπεν, οἷον. ἐγγενῇ καὶ αὐτόχθονα, 
ἐγχώριον. Cf. Aj. vs. 201 χθονίων ἀπ᾽ ᾿Ἐρεχθειδᾶν. 
Quapropter non erat quod Karstenius hunc vocis 
usum Empedoclis proprium esse statueret diver- 
sumque a ceterorum poetarum loquendi more, 
a quibus χθόνιοι vulgo vocantur dii inferi, Cujus 
rei ipse hanc reddebat rationem, quod Empedocli 
terra quasi inferna sedes esset celesti opposita. 
Ἡλιόπη ceelestia contemplans, quales in Parme- - 
nidis carmine vs. 6. Ἡλιάδες χοῦραι (p. rir 
nostre ed.) sunt : ταναῶπις ad longinqua et ab- 
strusa aciem intendens. 

Vs. 23. Ἁρμονίη et Azo; Plutarcho auctore de 
Is. et Osir. p. 460 vol. VII ed. R. non differunt 
a Φιλία et Neixoc, Verba ejus sunt : ᾿Εμπεδοχλῆς 
δὲ τὴν uiv ἀγαθουργὸν ἀρχὴν φιλότητα xol φιλίαν, 
πολλάχις δὲ ἁρμονίαν χαλεῖσθαι. μέροπι (corr. χαλεῖ 
θεμερῶπιν), τὴν δὲ χείρονα νεῖχος οὐλόμενον xal δῆριν 
αἵματόεσσαν. Quod Plutarchi dictum si cum altero 
loco comparamus , apertum est, hic scriptorem 
aut falli aut alios, quam qui ad nostram statem 
manserunt, versus Empedocleos spectare, quo- 
niam eo de quo agimus loco non magne ill: 


'vires rerum universitatem moventes, sed genii 


qui hominum vitam regunt designantur. In quo 
haud scio an auctor Tabula, quam Cebeti The- 
bano tribuunt, Empedoclis exemplum secutus 
sit. Caeterum θεμερῶπις, pro quo apud Plutarchum 
uno loco legitur ἱμερῶπις, altero μέροπε, acceptum 
referimus Bentlejo Epist. crit, ad Millium p. 
76 (p. 516 opusc. philol. ed. Lips.). /Eschyl. 
Prom. v. 134 ed. Herm. ix δ᾽ ἔπληξέ μοι τὰν θε- 
μερῶπιν αἰδῶ, quo pertinet Hesychii glossa : θε- 
μερόπις, ἐρασμία ἀγχόνη. ubi cum Sopingio cor- 
rigendum αἰσχύνη. Non dubito quin vera sit 
Hesychii explicatio, quamquam non nego 
IEschylez sententie; accommodatiorem esse eam 
notionem quam adjectivo θέμερον ascribit, idem 
quod σεμνόν sonare dicens. Adde quod θεμέρη 


εἶ κὰ [S4 0 4 ded aa wd 
i 


22 COMMENTARIUS 


etiam exponit σεμνή, βεθαία, εὐσταθής. Scaliger 
conjecerat ἱερῶπις, 

Vs. 24. Καλλιστώ dez nomen quod a superlativo 
manavit ut vs. 25 Μεγιστώ. De quorum aliorum- 
que nominum in ὦ cadentium origine et yi parum 
accurate nuper disseruit Chr. A. Lobeckius 'Ps- 
uat. p. 317 seqq. simul in éo lapsus, quod pag. 
319 Empedoclem ait rerum gignendarum causas 
mulierum vocabulis appellasse. Neque enim 
causas genitrices hic tractat philosophus, sed 
ut supra vidimus , deas recens natorum comites 
eorumque vite moderatrices legentibus ante 
oculos ponit. Ut Ka3àó nomen mulieris est in 
Anthol. Palat. IX, 605 pulchritudinem signifi- 
cans , ita Καλλιστώ summam pulchritudinem va- 
let. Eadem ratio est appellationum Μεγαλώ (cf. 
"Thesaur. Paris.) et Μεγιστώ. Pro. Αἰσχρή, quod 
Karstenius et Bergkius toleraverant, rescriben- 
dum Αἴσχρη ut apud Callimach. ep. 43; Asclep. 
45, Pal. 5, 181. Θόωσα quam Homerus Poly- 
phemi matrem esse fingit Od. I, 72 hoc loco Ce- 
leritas est, cui opponitur Δηναιή, Tarditas. lta 
enim Bentlejus l. c. correxit vulgatam Δειναίη; 
quo fit ut omnia recte respondeant. Neque vero 
Θόωσαν cum Karstenio in Comm. p. 169 pro Te- 
meritate accipi convenit. 

Vs. 55. Servanda Codicum scriptura Νημερτής, 
cujus nominis Nereidem reperimus apud Home- 
rum lliad. XVIII, 46 : Νημερτής τε καὶ ἈΨευδὴς xoi 
Καλλιάνασσα, et Hesiodum Theogon. v. 262 : Νη- 
μερτής 0 ἣ πατρὸς ἔχει νόον ἀθανάτοιο, Karstenius 
cum Scaligero scripsit Νημέρτη, quod omnia hac 
daemonum nomina feminini generis faceret Empe- 
docles. At ne generis quidem discrimen ullam 
aliam quam accentus mutationem flagitat. Namque 
ἢ ψευδής Nereidis nomen est in loco Homerico, 
quem attulimus, contra ὃ ᾿Αψεύδης, Pretor Athe- 
niensis, de quo vide Diodorum Siculum XII, 36. 
Quamobrem Νημερτής 14 ipsum est quod hic requi- 
ritur; Νημέρτης autem , si in usu fuit, viri nomen 
fuisse liquet. Quod vero doctissimus vir illud 
Νημέρτη aliorum. vocabulorum , velut Εὐτέρπη, 
Εὐχράτη, Εὐνείχη analogia munire tentavit, id 
vereor, ne parum considerate fecerit, siquidem 
primum exemplum certum est, reliqua incerta. 
Etenim pro Εὐχράτη, quod agnoscit Apollodorus, 
I, 6, in Hesiodi Theogon. vs. 243 rectius ponitur 
cum Lennepio et aliis Εὐχράντη. Cf. interpp. ad 
l. c., altero autem exemplo prorsus abstinendum 
erat. Nimirum t et εἰ a librariis et lapicidis quum 
Sxpius confusa esse constet, nominis Εὐνείχη 
apud Hesiodum Theogon. vs. 246 (cujus loco alii 
legunt Εὐνίκη) incertam reddit originem viri 
nomen Εὔνειχος in inscr. Att, apud Boeckh. vol. 


I, n. 268 p.370, 49. Ac pro EZvetxoc quidem 
recte suspicatur Dindorfius in Stephani Thesauro 
legendum esse Ejvixo; , sed utrum in loco He- 
siodeo Nereis ista ex εὐνεικής appellata sit ἔὐνείχη, 
quod propter membranarum consensum et 
Etym. M. p. 933, 31: et p. 276, 12 nec non 
Pseudo-Herodianum Epimerism. p. 227, 1 sta- 
tuit Lennepius, an potius Εὐνίχη fuerit, ut Apol- 
lodori 1, 6 auctoritate permoti. existimarunt 
Gravius, Toupius Append. Annot. in Theocr. 
pag. 35, Valckenarius ad Theocrit. XX, 1 et Her- 
mannus in censura Hesiodi a Geettlingio editi , 
in hac testimoniorum similiumque vocum pau- 
citate admodum incertum est, Quamvis enim 
Choeroboscum etiam in Crameri Anecd. lI pag. 
272, 21 testem adhibeas, ut demonstres apud 
Apollodorum exarandum esse Εὐνείχη, tamen 
εὐνείχης adjectivum citatum a Scholiasta ad ll. ὦ, 
23 ex Antimacho tritum verbum non est, Εὔνιχος 
autem nomen usitatissimum, — Plutarchus de 
An. tranq. p. 474 (vol. VII p. 854 ed. Reisk.) 
exhibet μελάγχαρπός τ᾽ ᾿Ασάφεια, quod non bene 
defendit Sturzius. Prastat scriptura memorata 
Tzetzze Chil. XII v. 575, ubi de Empedocle : 


λέγει γὰρ τὴν ἀσάφειαν μελάγχορον ὑπάρχειν. 


Est autem μελάγχορος nigris oculorum pupillis, 
quo nihil aptius obscuritati et dissimulationi co- 
gitari licet. Namque ἀσάφεια hic dissimulationem 
valet, qua recte opponitur sinceritati. Qui ob- 
scure (ἀσαφῶς) loquitur, aut loquendi inscitia aut 
consilio et arte id facit. Horum alterum infan- 
tem , alterum eorum quz sentit dissimulatorem 
esse apparet. Quare scriberem cum Geelio apud 
Karstenium Addend. p. 519 μελάγχορος ἠδ᾽ ᾿Ασά- 
gex, nisi Matranga Mus. Rhen. 1848 pag. 115 
testaretur in Tzetze cod. Vat. legi μελάγχουρος. 
Nullo modo autem requiritur Karstenii illud 
μελάγχορσός τ᾽ ᾿Ασάφεια (a χόρση, χόῤῥη, caput 
quod ore Fallacia fusco interpretatur. : 
Vss. 26-28 sunt apud Cornutum de Nat. deor. 
pag. 9o ed. Osann. In cod. Laurentiano pro 
Φθιμένη mero librarii errore legitur φειμένη ; ser- 
vandus autem accentus in penultima exemplo 
nominum Κτιμένη Odyss. XV, 363 et Κλυμένη ll. 
XVIII, 47, licet alia itidem a participiis passivis 
vel mediis formata, ut Σωζομενός, Εἰδομενή, in 
ultima syllaba acuantur. Preterea fluctuant co- 
dices inter Kao, Κοινώ et. Kwo, atque inter 
ἀστεμφής et ἀπεμφής. Nam plerzeque Cornuti edi- 
tiones habent xtvó τε xal ἀστεμφῆ, Galei cod. ms. 
καινώ τ᾽ ἀστεμφής τε. Cod. Paris. χαινώ τ᾽ ἀστημφής 
omisso τε. Flor. A : χαίνω τ᾽ ἀστεμφής τε. Flor. 
B : χινώ τ᾽ ἀπέμφης τε. Cod. Reg. καινώ τ᾽ ἀστυμ φῇ 


ἀν ΝΣ Nr rm 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 23 


τε. In ultimo versu alii codicesexhibent Φορύη, alii , 


Φορίη, deinde omnes fere libri prabent σόφη, 
excepto cod. Flor., in quo reperitur σοφίη. Hinc 
Sturzius scripsit : 


Καινώ τ᾽ ἀστεμφής τε πολυστέφανός τε Μεγιστώ, 
M , , ἈΝ 7 
xot Φορίη Σοφίη τε χαὶ ᾿Ομφαίη, 


qua sic interpretatur : Καινὼ ἀστεμφής, Juventus 
interrita , robusta, opp. πολυστ. Μεγιστώ, honorata 
Senectus. Φορίη Xogív τε, Temeritas et Sapientia. 
Ὀμφαίη, Fox, cui oppositum fuisse putat Σιγή τε, 
Silentium. At neque Kawo Juventus est, quum 
novitatem signifiéet, neque Μεγιστώ Senectus, 
quum de Majestate accipi oporteat. Reliqua infra 
expediam. Karstenius posuit : 


Φυσώ τε Φθιμένη τε καὶ Εὐναίη xal "γερσις 
Κινώ τ᾽ Ἀστέμφη τε, πολυστέφανός τε Meytozo 
χαὶ Φορύη, Σόμφη τε καὶ ᾿θμφαίη. 


Quz in hunc modum vertit : 

Genitrix Natura Letumque, et Sopor Curaque 
vigil, Vigor atque Torpor, et honorata Majestas 
ac Squalor, et Vox raucisona Eloquiumque divi- 
num, Etenim recte viderat ἀστευφής quominus 
tanquam adjectivum ad praecedens nomen refer— 
retur, obstare repetitum τε, quod tolli non sineret 
numerus. Itaque ambo illa vocabula haud aliter 
atque ea qua sequuntur inter se opponi. Quod 
autem ἀστεμφής in Ἀστέμφη mutavit, id non 
magis excusandum: quam Νημέρτη de quo dixi 
ad vs. 25. Lingue leges flagitant ᾿Αστεμφής, cui 
dez altera ex parte respondet Κινώ ἃ χινεῖν, 
Quum Μεγιστώ sit Majestas vel Opulentia, eique 
aptissimum epitheton sit πολυστέφανος, patet con- 
trariam deam Miseriam vel Egestatem esse debere. 
Neque dubium, quin Empedocles tale quid hoc 
loco scripserit. Sed miramur, quod Karstenius 
dictu difficile esse existimavit, utrum squalor 
rectius Φορύη an Φορίη nominetur. Neutrum enim 
recte se habet. Apparet derivatum esse nomen a 
φορύω (φορύνω, φορύσσω) polluo, contamino, unde 
φορυτός, excrementa, quisquiliz, φορειά, βόρβορος, 
et latinum oria. Jam ut a φύω ducitur qv, ita 
ἃ gopó fit φορυή. Itaque praterquam quod : in 
penultima syllaba analogiz repugnat, mutato ac- 
centu opus est. Deinde pro σόφη jam Galeus sub- 
stituerat Xóuov , quod Karstenius tueri conatur, 
Est autem σομφός Hesychio χαῦνος, preterea 
c049óv de voce dictum idem valet quod φαιόν 
de colore. Cf. Aristot. Topic. 1, 15 p. 15: G. 
Quum igitur σομφὴ φωνὴ vox rauca vel fusca sit, 
Karstenius Σόμφην nomen proprium esse opina- 
batur fictum a poeta ad. designandum obscurum 
murmur et inanem strepitum  oppositumque 


᾿Ομφαίη, i. e. voci clarz et quasi fatidicze. Cui 
explicationi illud potissimum refragatur, quod 


'rauce voci non videtur locus inter genios ab 


?mpedocle concedi potuisse. Accedit quod ὀμφή 
non semper significat vocem divinam vel oracu- 
lum, sed szepenumero non differt a φωνή vel «85. 
Cf. Steph. Thes. vol. V p. 2004, ideoque ὀμφαῖος 
apud Nonnum Dionys. 9, 283 : ὀμφαίη περὶ πέτρῃ 
et 12, 42 ὀμψαίῳ παρὰ τοίχῳ recte vertitur vocalis, 
Si igitur ᾿Ομφαίην vocem claram vel simpliciter 
vocem intelligimus, huic necessario respondet 
silentium, ut apud Synesium hymn. II, vs. 63 
seqq. p. 27 ed. Steph. (p. 317 ed. Petav.) 


Σὺ πατήρ, cb δ᾽ ἐσσὶ μήτηρ, 
σὺ δὲ ἄῤῥην, σὺ δὲ θῆλυς, 
GU δὲ φωνά, σὺ δὲ σιγά, 


quem locum jam laudaverat Sturzius, non im- 
memorSynesium ex mente Pythagoreorum loqui. 
Quamobrem etiam Bergkius de Emp. Procem. 
p- 34 doricum coz i. e. σιογπή versui intulit ita 
scribendo : 


xai ᾿Ἀφορίη Σωπή τε xai Ὀμφαίη. 


Sed neque Ἀ φορίην placere nobis posse ex iis quae 
supra exposita sunt sequitur, neque Σωπήν pro- 
pter dialecti diversitatem Empedocleis carminibus 
convenire apertum est. Similiter Steinius : xoi 
Φορύη, Σωπή τε xai Ὀμφαίη. Miram vero rem 
informavit Panzerbieterus Ephemerid. antiquar. 
a. 1845 p. 89o. Qui post ᾿Ἀστεμφής dearum par 
desiderari contendens itidemque deesse deam 
Majestati respondentem, positis lacunarum signis 
ita locum discerpere volebat : Kwo τ᾽ ᾿Αστεμφής 


ἘΦ Vo V - s 


! , , 
πολυστέφανός ve Μεγιστώ 
χαὶ Φορίη Μονίη τε καὶ Ὀμφαίη. 


Ait autem Κινώ et ᾿Αστεμφής ad qualitatem, Φο- 
ρίην et Μονίην ad locum pertinere. Quam rationem 
nobis non probari neque omissum esse quid- 
quam , quod ad plenam sententiam requiras , non 
est quod novis argumentis demonstrem. Id tamen 
viro docto concedimus, quoniam a Cornuto ul- 
tima verba soluto metro relata sunt, deesse ali- 
quid ad versus integritatem. Quocirca nuper 
Osannus magna ex parte Karstenium secutus 
metro post Μεγιστώ jam abrupto exaravit : 


Φυσώ τε Φθιμένη τε xoi Εὐναίη xal " Eyegote 
Κινώ τ᾽’ Ἀστέμφης τε πολυστέφανός τε Μεγιστὼ 
καὶ Φορίη, xoi Σόμφη καὶ ᾿μφαίη xa ἄλλαι 

[πολλαί, κτλ. 


Vic ut de czteris taceamus, ἃ quibus assensionem 


SC 


24 COMMENTARIUS 


cohibemus, fugit virum eruditissimum discri- 
men, quod inter Δ στέμφης et Ἀστεμφής intercedit, 
de quo egi ad vs. 25. Mihi enim locus sic videtur 
refingendus : 


Φυσώ τε Φθιμένη τε xal Eovaiv, xal " Exepotc 
Κινώ τ᾽ ᾿Αστεμφής τε, πολυστέφανός τε Μεγιστὼ 
xal Φορυὴ xal δῖα Σιωπή τ᾽ Ὀμφαίη τε. 


Vs. “9 citatur a Porphyrio de antro Nymph. c. 
8, ubi hec leguntur : Ot Πυθαγόρειοι xo μετὰ 
τούτους Πλάτων ἄντρον xal σπήλαιον τὸν χόσμον ἀπε- 
φήναντο. Παρὰ γὰρ ᾿Εμπεδοχλεῖ αἱ ψυχοπομποὶ δυ- 
νάμεις λέγουσιν" Ἠλύθομεν τόδ᾽ ὑπ᾽ ἄντρον ὑπόστεγον. 
Conjungenda cum hoc loco Plotini verba En- 
nead. IV, 8, 1 p. 469 B : Τὸ αἰσθητὸν πᾶν πανταχοῦ 
ἀτιμάσας (ὃ Πλάτων) xol τὴν πρὸς τὸ σῶμα κοινωνίαν 
τῆς ψυχῆς μεμψάμενος ἐν δεσμῷ τε εἶναι xad τεθάφθαι 
ἐν αὐτῷ τὴν ψυχὴν λέγει, xol τὸν ἐν ἀποῤῥήτοις λεγό- 
μενον λόγον μέγαν εἶναι, ὃς ἐν φρουρᾷ τὴν ψυχήν φησιν 
εἶναι. Καὶ τὸ σπήλαιον αὐτῷ ὥσπερ ᾿μπεδοχλεῖ τὸ 
ἄντρον. In eandem sententiam /Eneas Gazcus 
Theophr. in M. Bibl. PP. T. XII p. 620 À : Τόδε 
τὸ πᾶν ᾿Εμπεδοχλῆς ἄντρον πεποίηχεν" ἐν πολιτείᾳ δὲ 
Πλάτων μεταδάλλων σπήλαιον ὀνομάζει. Non est 
quod putemus τὰς ψυχοπομποὺς δυνάμεις, quas 
Porphyrio teste loquentes inducit Empedocles, 
diversas esse ab iis, quarum modo mentio facta 
est, Χθονίη, ᾿Ἡλιόπη cet. Platonis dictum quod 
respiciunt Porphyrius, Plotinus et /Eneas Ga- 
zzus exstat initio libri VII de Republica pag. 514 
ed. Steph. : Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους olov ἐν χαταγείῳ οἰχή- 
cet σπηλαιώδει. Eodem pertinent illa quae Proclus 
in Timzum pag. τοῖ F. ed. Basil. (pag. 240 ed. 
Schneider.) de aliorum placitis refert : "ἔνιοι δὲ 
τὸν μὲν δημιουργὸν αἰτιᾶσθαι οὐδαμῶς τολμῶσι, τὸ 
δὲ πᾶν τοῦτο αἰτιῶνται xol παραφέρουσι τὰ τῶν πα- 
λαιῶν ἄντρον χαλούντων καὶ σπήλαιον. Idem pag. 
95 D (pag. 224 ed. Schneider.) laudat Orphicum 
hunece versum : Ταῦτα πατὴρ ποίησε χατὰ σπέος 
ἠεροειδές, receptum in Orphic. Herm. p. 456. Hie- 
rocles in carm, aur. pag. 180. ed. nostr : Τοῦτο 
πέρας τῶν πόνων τὸ χάλλιστον. Τοῦτο, ὡς Πλάτων 
φησίν, ὃ μέγας ἀγὼν xal ἐλπὶς 4 μεγάλη. Τοῦτο φιλο- 
σοφίας ὃ τελειότατος xapmóc , τοῦτο τῆς ἱερατικῆς καὶ 
τελεστιχῆς τέχνης τὸ μέγιστον ἔργον, οἰχειῶσαι μὲν 
χαὶ ἀναγαγεῖν πρὸς τὰ ὄντως χαλά, ἀπολῦσαι δὲ τῶν 


hos πόνων, ὡς ἔχ τινος χαταγείου σπηλαίου τῆς 


ἐνύλου ζωῆς, καὶ ἀναγαγεῖν πρὸς τὰς αἰθερίους αὐγάς, 
χαὶ ταῖς μαχάρων ἐνιδρῦσαι νήσοις, τοὺς διὰ τῶν προει- 
ρημένων δδεύσαντας. 

Vss. 30-31 laudat Clemens AlexandrinusStrom. 
3 p. 432 B. Vs, 31 Porphyr. de abst. ll, 55 : 
"Ἐντεῦθεν τὸ θρηνούμενον πρὸς τῶν παλαιῶν, ὡς τοίων 
». , 1 y , ' L 
ἔχ τ᾽ ἐρίδων ἔχ τε νεικέων γενόμεσθα, ὅτι τὸ θεῖον xai 


ἀχήρατον καὶ ἐν πᾶσιν ἀδλαδὲς σώζειν οὐ δυνάμεθα, 
Expressit limo Phliasius ap. Euseb. Prap. ev. 
XIV, 18 p. 763 (fragm. V.) Σχέτλιοι ἄνθρωποι, xdx" 
ἐλέγχεα, γαστέρες otov, τοίων ἔχ τ᾽ ἐρίδων ἔχ τε στονα- 
"ὧν πέπλασθε. (Leg. ex Empedocle οἵων). Scaliger ' 
apud Stephanum in poes. phil. p. 216 scribendum 
esse vidit ὦ δειλὸν, quum vulgo apud Clementem 
ἢ δειλὸν legatur. Sylburgius reponendum existi- 
mabat vel ἃ vel ὦ. Scaligeri emendationem me- 
rito probarunt Sturzius et Karstenius. Pro δυσά- 
voA6ov non erat, quod Nakius Choeril. conjiceret 
δὶς dvo)6ov, siquidem δυσάνολόος eodem prorsus 
modo formatum est quo δυσάυμορος vel δυσάμοιρος, 
Alterum quod Karstenius comparavit, non in- 
frequens apud poetas est. cf. Iliad. y , 428, alte- 
rum ab Hesychio exponitur χαχόμοιρος, δύστηνος, 
δυστυχής. ---- οἵων ἐξ ἐρίδων refertur ad calamitates 
quas homines vel potius dii e ccelo ejecti jam 
prius quam mundum ingrederentur ,: pertulis- 
sent. Mirandum autem Steinium e Porphyrio, 
qui Empedoclis verba memoriter citat, τοίων hic 
rescribere voluisse. Alios hujus generis poetarum 
locos Clemens 1. c. exhibet. Vss. 32-35. exstant 
apud Plutarchum de Isid. et Osir. p. 361; de vi- 
tando zre alieno p. 830 (vol. VII p. 426; IX 
p. 3o2 ed, Keisk.). Ab hoc mutuatus est Eusebius 
Prap. Ev. V, 5 p. 187 D. Ἀποφυγὴ δ᾽ οὐχ ἔστιν ἐπὶ 
τὰς νομὰς ἐχείνας xol τοὺς λειμῶνας, ἀλλὰ πλάζονται, 
χαθάπερ οἱ θεήλατοι χαὶ οὐρανοπετεῖς ἐχεῖνοι τοῦ "Ep 
πεδοχλέους δαίμονες. Plutarchi verba sunt qui simul 
de vatis Agrigentini sententia genios peccatorum 
delictorumque poenas luere dicit, donec purgati 
in pristinum domicilium revertantur. lidem 
versus leguntur apud Hippolytum pag. 25o ed. 
Miller : Μεταλλάσσουσι γὰρ αἵ ψυχαὶ σῶμα ἐκ σώ- 
ματος ὑπὸ τοῦ νείχους μεταδαλλόμεναι xoi xoAató- 
μεναι xo oOx ἐώμεναι μένειν εἰς τὸ ἕν, ἀλλὰ χολάζεσθαε 
ἐν πάσαις χολάσεσιν ὑπὸ τοῦ νείχους τὰς ψυχὰς μετα- 
δαλλομένας σῶμα ἐκ σώματος, ubi etiam versus 
33-35 iterantur. Ceterum μὲν γὰρ omnes, excepto 
Hippolyto qui γε praebet toto versu sic scripto : 
Αἰθέριόν γε μένος ψυχὰς πόντονδε διώχει. Idem πόντον : 
δέε χθονὸς habet. Pro ἀχάμαντος Hippolytus φαέ- 
θοντος quod Schneidewino arrisit. Plutarchus de 
Is. et Osir. l. c. pro ἐς αὐγὰς perperam ἐσαῦθις: 
idem de vit. zre al. πόντος δὲ χθονὸς, omissa pra- 
positione qua et apud Eusebium desideratur, . 
denique priore loco Plutarchus ἀπέπτυσε pariter 
atque Eusebius et Hippolytus, posteriore ἀνέ-- 
πτυσε, Sed alterum rectius usurpatur de mari in 
terram ejiciente. Cf. Il. IV, 426. Nihil aliud 
autem hzc per diversa elementa daemonum jacta- 
tio designat, quam ipsam formarum mutationem 
qua modo in volatiles bestias, modo in aquatiles, 


OX 
IE NR 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS, 25 


modo in terrenas conversi varias induunt figuras. 
Cf. vss. 7-12. Empedocleum dogma quod poste- 
rioribus etiam seculis celebrabatur quibusdam 
veterum displicuit. Itaque apud Plutarchum de 


. oracul. defect. p. 418 (Vol. VII pag. 648) legi- 


mus : Καὶ ὃ Ἡρακλέων * τὸ μὲν ἐφεστάναι τοῖς χρη- 
στηρίοις (εἶπε) μὴ θεούς, οἷς ἀπηλλά χθαι τῶν περὶ Yiv 
προσῆκόν ἐστιν, ἀλλὰ δαίμονας ὑπηρέτας θεῶν, 00 
δοχεῖ μοι χαχῶς ἀξιοῦσθαι" τὸ δὲ τοῖς δαίμοσι, τούτοις 
μονονουχὶ ῥάγδην λαμβάνοντας ἐχ τῶν ἐπῶν τῶν "Eu.- 


'“πεδοχλέους, ἁμαρτίας xol ἄτας καὶ πλάνας θεηλάτους 


ἐπιφέρειν, τελευτῶντας δὲ χαὶ θανάτους ὥσπερ ἀν- 
θρώπων ὑποτίθεσθαι (corr. τελευτῶσι δὲ χαὶ θανάτους 
ὥσπερ ἀνθρώποις προτίθεσθαι) θρασύτερον ἡγοῦμαι 
χαὶ βαρδαρικώτερον. Quod poenze genus Empedocles 
deemonibus tribuit, idem prope Virgilius defun- 
ctorum animis propositum esse apud inferos, 
quamquam alio sensu, his cecinit verbis /En. 
VI, 740: 


Ergo exercentur ponis veterumque malorum 
supplicia expendunt. Aliae panduntur inanes 

suspensa: ad ventos, aliis sub gurgite vasto 

infectum eluitur scelus, aut exuritur igni. 


Vss. 36-44. Versus hos affert Sextus Empir. adv. 
Math. VII, 122 (pag. 397 ed. Fabr. p. 217 Bekk.) 
Vs. 37 πολλὰ x. τ. 4. memorat Proclus in Plat. 
'Timaum p. 175 (p. 414 ed. Schneid.). Vs. 39. 
ὠχύμοροι x. τ. λ. Plutarch. de Is. et Osir. p. 360 
(Vol. VII p. 422 ed. R.) Vs. 4o et 42 Diogenes 
Laertius IX, 73. Vs. 42 sq. item Plutarch. aud. 
oet. p. 17 (Vol. VI p. 61). Sextus l. c. ἄλλοι δὲ 
ἦσαν οἵ λέγοντος κατὰ τὸν Ἐμπεδοκλέα χριτήριον εἶναι 
τῆς ἀληθείας οὐ τὰς αἰσθήσεις, ἀλλὰ τὸν ὀρθὸν λόγον, 
τοῦ δὲ ὀρθοῦ λόγου τὸν μέν τινα θεῖον ὑπάρχειν, τὸν δὲ 
ἀνθρώπινον, ὧν τὸν μὲν θεῖον ἀνέξοιστον εἶναι, τὸν δὲ 
ἀνθρώπινον ἐξοιστόν. (123) λέγει δὲ περὶ μὲν τοῦ μὴ 
ἐν ταῖς αἰσθήσεσι τὴν χρίσιν τἀληθοῦς ὑπάρχειν οὕτως 
(sequuntur vs. 36-43). (124) περὶ δὲ τοῦ μὴ εἶναι 
εἰς τὸ παγτελὲς ἄληπτον τὴν ἀλήθειαν, ἀλλ᾽ ἐφ᾽ ὅσον 
ἱχνεῖται ὃ ἀνθρώπινος λόγος ληπτὴν ὑπάρχειν, διασαφεῖ 
τοῖς προχειμένοις ἐπιφέρων (sequitur vs. 43 pars 
posterior cum vs. 44). Recte jam Scaliger apud 
Stephanum poes. phil. p. 216 ait omnia que a 
Sexto hic citantur conjungi oportere , neque ver- 
suum ordinem immutatum, sed Empedoclis dicta 
interpositis tantum Sexti verbis interrupta esse. 
Quamobrem qui apud Sextum paucis interjectis 
subjunguntur versus ἀλλὰ θεοὶ τῶν x. v. )., eos 


τ cum Karstenio et aliis ad procemium pertinere 


ratus sum, 

Vs. 36. Pro στεινωποὶ Prellerus. conjecit στει- 
vóxogot secutus "Theophr. de sens. c. 7; sed hac 
mutatione locus non eget ; μὲν omittit Cod. Ci- 


zensis apud Bekkerum. Vs, 37 δειλεμπέα Bekkeri 
Codices, Cizensis et Regimontanus atque editio 
Genevensis, item liber Vratislaviensis omisso 
accentu , δειλεμπῆα Fabricius, sed. Proclus δείν᾽ 
ἔπεα, quod est etiam apud Stephanum Poes. phil. 
p. 20, idque in δήνε᾽ ἔπειτα mutatum volebat 
Scaliger, in δείν᾽ ἔπεσον Sturzius. Contra δείν᾽ 
ἔμπυα. proposuit Bergkius ; 9:0 ἔπεα Prellerus. 
Qua quum non satisfaciant, Karstenius legen- 
dum suspicatus est δείν᾽ ἔμπαια,, praesertim quum 
Proclus in hunc modum Empedoclis verba expo- 
nat : πολλὰ γὰρ ἐμπίπτοντα τοῖς ὄντως ἡμῖν δειλοῖς, 
ὡς φυγάσι θεόθεν γενομένοις, ἀμόλύνει τὴν τῶν ὄντων 
θεωρίαν. Nec male Emperius act. soc. gr. I p. 357 
8:0 ἔμπαια quod recepit Bekkerus, Ego etsi prius 
conjeceram πολλὰ δὲ δείν᾽ ἐπίασι, τάτ᾽ ἀμόλύνουσι 
μερίμνας, vel πολλὰ γὰρ ἔμπεσε δεινὰ, χτλ.» tamen 
Karstenii conjecturam nunc maxime probo. — 
Vs. 38 ζωῆς ἀδίου legi jussit Scaliger ap. Steph. 
p. 216; ζωῆσι βίου codd. Ciz. Regim. Vrat. et 
Fabr., ζώοισι βίου ed. Genev. et Steph. ; ἐν ζωοΐῖσι 
βίου Gataker. ad M. Ant. X, 3r, ζώουσι βίου Wyt- 
tenbachius ad Plut. de Is. et Osir. 360.C. ---ἀθρή- 
σαντες reposui cum Stephano et Scaligero; ἀθροί- 
σαντες Codd. Ciz. et Regim., sed hic superscripto 
7, , item Fabricius; ἀθλήσαντες Karstenius, — Vs. 
0 
40 αὐτὸ μόνον Stephanus; αὐτῷ cod, Regim., αὐτὸς 
ον 
Ciz. μόνω Regim. — Vs. 41 πάντοσ᾽ vulgo ; πάντοσ᾽ 
σ᾽ Ciz., ἐλαυνόμενοι codd.; ἐλαυνόμενος Steinius. τὸ 
δ᾽ ὅλον εὔχεται εὑρεῖν Codd; τὸ δ᾽ ὅλον μὰψ εὔχεται 
εὑρεῖν Steinius; τὸ δὲ λώιον Scaliger, τὸ δ᾽ ὅλον πᾶς 
Ber gkius. τὸ δὲ οὖλον ἐπεύ χεται Sturzius et Karst. 
Vs. 42. οὕτως οὔτ᾽ Codd.; αὔτως Karstenius. οὐδ᾽ 
ἐπιδερχτὰ Bergk., οὐδ᾽ ἐπαχουστὰ Codd., οὔτ᾽ ἐπα- 
χουστὰ Bergkius. Vs. 43. νόῳ vulgo ; νῷ Cod. Ciz. 
et Vrat. δ᾽ addidit Bergkius. Vs. 44 libri omnes 
πεύσεαι, οὐ πλεῖόν γε βροτείη μῆτις ὄρωρεν, quod 
Karstenius propter Sexti inter pretationem con- 
vertit in πεύσεαι ob πλέον ἠὲ βροτείη μῆτις ὄρωρε 
structura etsi non perusitata, tamen haud men- 
dosa adhibita; Bergkius malebat οὐ πλεῖόν γε βρο- 
τοῖς (vel βροτῶν) ἢ μῆτις ὄρωρεν. Cf. de Emped. 
prooem. p. 14, quamquam ibidem p. 17 hand 
diffitetur scribi etiam posse οὐ πλέον 7j γε βροτείη 
μῆτις ὄρωρεν. Hermanno placebat οὗ πλείων γε, 
Panzerbietero ὃ πλεῖστόν γε βροτείη μῆτις ὄπωπεν. 
Sed horum fortasse nemo versum Empedocleum 
restituit, Itaque Karstenius quum dubitanter 
suam correctionem intulisset, .mallem tamen, 
inquit, hujusmodi quid scriptum esset : « πεύσεαι 
ὅσσον ἔπι oe—vel ὅσσ᾽ ἀΐειν σε βροτείη μῆτις ὄρωρε i. 
e. disces, quantum assequi te sinit humana intel- 


26 


ligentia. » At ὄρωρε non activam, sed neutram 
habet potestatem. Praeterea sententia non tam 
perfectum ópeps , quam aut hoc ipsum aut aliud 
verbum presenti tempore enuntiatum desiderat. 
Mihi Sexti explicationem spectanti ponendum 
videtur πεύσεαι οὐ πλέον ἠὲ βροτείη μῆτις δρᾶται 
non plus cognosces, quam quantum humana intet- 
ligentia videt. Yd enim non tantum verbis ἀλλ 
ἐφ᾽ ὅσον ἱκνεῖταιδ ἀνθρώπινος λόγος ληπτὴν ὑπάρχειν 
consentaneum est, sed etiam sequentibus : χαὶ 
διὰ τῶν ἑξῆς ἐπιπλήξας τοῖς πλέον ἐπαγγελλομένοις 
γινώσχειν παρίστησιν ὅτι x. 7. À. 

Vss. 45-57. Sextus 1. c. x«l διὰ τῶν ἑξῆς ἐπι- 
πλήξας τοῖς πλέον ἐπαγγελλομένοις γινώσχειν, παρί- 
στήσιν ὅτι τὸ δι᾿ ἑχάστης αἰσθήσεως λαμόανόμενον 
πιστόν ἐστι, τοῦ λόγου τούτων ἐπιστατοῦντος, καίπερ 
πρότερον καταδραμὼν τῆς ἀπ᾽ αὐτῶν πίστεως. φησὶ 
γάρ" ἀλλὰ θεοὶ, χτλ. Vs. 5o sine auctoris nomine 
citat Clemens Alex. Strom. V. p. 628 ed. Pott. 
Vs. 5» Proclus in Platonis Timseum pag. 106 
(p. 252 ed. Schneid.) his verbis : ᾿Εμπεδοχλῆς δὲ 
αὐτὴν ἐπαγγέλλεται δώσειν τὴν ἀλήθειαν: xal τάδε 
τῆς σοφίης ἐπ᾽ ἄχροισι θοάζει. Adde Plutarch. de 
Amicor. mult. pag. 93 (Vol. VI p. 346 ed. R ). 
Vs. 45. ἀπετρέψατε codd.; ἀποτρέψατε correxit Fa- 
bricius. Vs, 46. ὀχεύσατε cod. nonnulli; ὀχετεύ- 
σχτε emendavit Stephanus, Vs. 48. Pro membra- 
narum vitiis ἐφ᾽ $usígotw, ἐφημέροισιν vel ἐφηυέ- 
ρησιν reposuit Stephanus ἐφηυερίοισιν. Post ἀχούειν 
non plene distinximus cum Karstenio et Bergkio 
comm. de Emped. procm. p. 19, sed virgula 
posita ultimum versum πέμπε παρ᾽ εὐσεδίης ἐλάουτ᾽ 
εὐήνιον ἅρμα ex ἄντομαι aptum esse voluimus. 
Precatur enim Musam quz currum regit, ut sibi 
dicturo quantum mortalibus audire fas est agilem 
illum currum a pietate profecta mittat. Quippe a 
pietate proficisci vult, ut in itinere oculos ab 
omni turpitudine, dedecore, flagitio avertat, Cz- 
rerum Bergkii conjectura πέμπε δέ p! Εὐσεδίης 
minime necessaria est, Quod autem Karstenius 
ait, esse ambiguum, z»p'utrum jungi preestet 
cum participio ἐλάουσα an cum ebos6tnc, neutrum 
vero prapostere fieri quum eadem ambiguitas 
reperiatur vs. 85 : ὡς ài παρ᾽ ἡμετέρης κέλεται πι- 
στώματα Μούσης, ubi παρὰ vel cum χέλεται con- 
jungi liceat vel cum Μούσης : in eo vir doctus 
fallitur. Etenim. παρὰ hic eundem habet usum, 
ut in Odyss. lib. XII, 7o παρ᾽ Αἰήταο πλέουσα vel 
lliad. Vl, 177 σῆμα φέρεσθαι παρά τινος. Itaque 
Empedocles nequaquam pietatis currum finxit 
ut Karstenius vult, sed superiores poetas imita- 
tus est qui Musaruni et Gratiarum currus exco- 
gitaverant, Pindarus Pyth. X, 65 τόδ᾽ ἔζευξεν ἅρμα 
Περίδων τετράορον. Simonid. Fragm. CCV, ro ed. 


COMMENTARIUS 


Schneidew. ὅρμασιν ἐν Χαρίτων φορηθείς. Empedo- 
clis locum procul dubie spectavit Plato in Pha- 
dro p. 274 A. τὰ μὲν θεῶν ὀχήματα ἰσοῤῥόπως εὐήνια 
ὄντα ῥαδίως πορεύεται, τὰ δὲ ἄλλα πορεύονται μόγις" 
βρίθει γὰρ ὃ τῆς κάχης ἵππος μετέχων ἐπὶ γῆν ῥέπων 
τε xal βαρύνων, ἣν μὴ καλῶς 7, τεθραμμένος ὑπὸ τῶν 
ἡνιόχων. Omnino ad exprimendam sublimitatem 
nulla veteribus accommodatior videbatur imago 
quam currus. Cf. Hemsterhusium ad Lucian. 
Somn. c. 15 pag. 198 ed. Bip. et Ast. ad Platon. 
l. c. p. 290 seq. Hinc etiam aurei carminis con- 
ditor vs. 69 ἡνιόχον γνώμην commentus est, de 
qua vide Hieroclem pag. 165 seq. ed. nostr. et 
qua ibi notavimus p. 174. 

Vs. 50.cé γ᾽ Codd., quod Karstenius demandata 
subito Musz loquendi vice positisque lacunz 
signis defendit. σύ γ᾽ Bergkius tentavit; τί μ᾽ 
Panzerbieterus, Porro βιήσεαι Bergkius scripsit, 
— Vs. b1-52. θνατῶν Sexti membrana, θνητῶν 
Bergkius et Karstenius. ἀνελέσθαι Codd., ἀναδεῖσθαι 
Bergkius, ἐφωθοείης vel ἐφ᾽ ᾧ θοείης (θώῃς) Sexti 
codd. atque editio Genevensis ; ἐφ᾽ ᾧθ᾽ ὁσίης Cle- 
mentis libri et Stephanus. Plene post εἰπεῖν di- 
stinxerunt Karstenius et Bergkius, versiculos 
aliquot inter hunc et proximum excidisse opi- 
nati. Sed nihil deesse suspicatus est Hermannus 
quem Bekkerus ait sublata post εἰπεῖν distinctione 
vs. 52 pro vulgato θάρσει quod interpretes a Musa 
vel poeta mortales hortante dictum existimave- 
rant θάρσεϊ exarasse. xai τότε δὴ Sextus , xai τάδε 
Proclus, x«i σύγε δὴ Panzerbieterus, θοάζει Sexti 
codd. RMegimontanus et Vratislaviensis, item 
Proclus et Stephanus; θοάζη Cod. Cizenzis atque 
editio Genevensis, θαμίζειν Plutarchus, θοάσεις 
Sturzius secutus Scaligerum in Stephani Poesi 
phil. p. 216 qui tamen in libro Lugdunobatavo 
Karstenio teste θόαζε legi volebat quod nuper 
Panzerbietero in mentem venit. Adde quod θοάσ- 
σεις Karstenius conjecit, θοάξεις Meinekius, θοάζεις 
Bergkius, θοάζειν Hermannus cui astipulati sunt 
Bekkerus et Steinius. Etsi enim non displicebat 
illa quam alii philosopho tribuerant sententia 
θάρσει xcÀ. aude et sic in sapientiee fastigium in- 
eolato, tamen hoc loco Empedocles ea prefatus 
qua ad commendandam mortalibus pietatem et 
modestiam valent non videbatur posse homines 
aut ipse ita affari aut Musam alloquentem in- 
ducere, ut audacia esse opus prze se ferret ad id 
quod summum in rerum contemplatione est con-. 
sequendum. Quapropter versibus ita, uti diximus, 
emendatis negat Empedocles cupiditate eximii 
flores honoris a mortalibus reportandi sese im- 
pulsum iri, ut plura quam fas sit audacter enun- 
tiet eaque audacia in sapientie fastigium enitatur., 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


Neque tamen supremam sapientiam par est irri- 
deri ab eo qui paulo ante de cognoscendi diffi- 
cultate ac de sensuum angustiis et fallaciis (στει- 
γωποὶ μὲν γὰρ παλάμαι x1À.) conquestus sit, quum 
a pietate profectus Musa duce in sapientize arcem 
evehi velit, Hzec bene inter se coherent. Itaque 
ego imperativum θάρσει teneo, imitatione expres- 
sum ab aurei carminis conditore v. 63 


ἀλλὰ σὺ θάρσει ἐπεὶ θεῖον γένος ἐστὶ βροτοῖσιν, 
οἷς ἱερὰ προφέρουσα φύσις δείχνυσιν ἕχαστα, 


ubi Hierocles pag. 157 ed. nostr. τί οὖν τὸ λειπό- 
μενον, ἢ τούτους μόνους χρῆναι θαῤῥεῖν τοὺς προσιόν- 
τὰς τῇ ἀναφαινούσῃ τὰ οἰχεῖχ ἡμῖν ἀγαθὰ ἐπιστήμη ; 
κτλ. : 

Vs. 53. Ante hunc quoque versum nonnulla 
desiderant Karstenius , Bergkius , alii, sed nihil 
omissum esse ipse sententiarum ordo evincit. 
ἀλλὰ γὰρ ἄθρει πᾶς libri ; ἀλλ᾽ ἄγε, ἄθρει παμπαλάμη 
Karstenius; ἀλλ᾽ ἄθρει Panzerbieterus; rectius 
Bergkius ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἄθρει πάσῃ παλάμη. — Vs. 54. 
μήτε codd.; waoi*Panzerbieterus. τιν᾽ codd., τι 
Bergkius. Preterea πιστοῦ cum Panzerbietero 
posui pro membranarum scriptura πίστει quam 
intactam reliquerant interpretes , imperativum 
verbi nescio cujus πιστέω esse opinati. At eo 
sensu πιστεύειν vel πιστοῦσθαι dici oportebat. 
Bergkius proposuit πιστὴν, sed πίστιν Steinhartus 
Melet. Plot. p. 59. Idem quod in fine versus est 
χατ᾽ ἀχουήν mutavit in χατὰ xoópmv, toto versu 
sic scripto : μήτε τιν᾽ ὄψιν ἔχων πίστιν πλέον ἢ κατὰ 
χούρην. Ego pro χατ᾽ ἀχουὴν restitui κατὰ χούρας. 
— Vs. 55. ἢ ed. Genev., μήτ᾽ codd. àxo?» mem- 
branzs, dxov?v ed. Genev. Pro vulgato γλώσσης 
codd. Cizensis et Regimontanus cum ed. Genev. 
exhibent γλώττης. — Vs. 56. μηδὲ ed. Genev., 
μήτε vulgo. ὅππῃ Karstenius dedit pro vulgato 
ὁπόση quod alibi non legitur. Sed recte se habet 
ὅππῃ ut vs. 405 ὅπη πρὸς χέρδος ἀταρπός. Itaque su- 
pervacanez sunt Steinharti et Steinii conjectura 
ἢ ὅσον et ὁπόσων. Caeterum τῶν ἄλλων ita dicitur, 
ut γυίων sensuum subaudiatur. Nec tamen cum 
Prellero Ephem. antiq. 1837 nr. 18 interpun- 
gendum τῶν ἄλλων ὅππη πόρος ἐστὶ νοῆσαι γυίων, 
πίστιν ἔρυχε χτλ. Vocabulum ἐρίδουπος simile est 
ei quo utitur Parmenides vs. 55 ἠχήεσσα. τρανώ- 
ματα γλώσσης non recte Schneiderus Lex. gr. 
intelligit gustum, quum sint verba clare pronun- 
tiata, Quamobrem locum sic interpretamur : « sed 
age, quantum potes, cerne qua quidque mani- 
festum sit, neve visis magis crede quam quan- 
tum pupilla docent, neve auditui obtuso magis, 
quam quantum te clara linguz pronuntiatio do- 
cet, » 


21 


Vs. 57. γυίων πίστις significat sensuum fidem 
sive persuasionem a sensibus ductam. νόει δ᾽ scri- 
psit Karstenius , quum vulgo νόει θ᾽ legatur. Jam 
licet facile quis credat illud νοεῖν quod vs. 57 po- 
situm est ita accipi oportere, ut ὃ νοῦς ταῖς αἰσθή-- 
σεσιν ex altera parte respondeat, quemadmodum 
fit vs. 82 τὴν σὺ νόῳ δέρχευ μηδ᾽ ὄμμασιν ἦσο τεθη- 
xc, tamen de hac verborum comprehensione 
accuratius nobis disserendum est. Etenim quum 
vs. 56 νοῆσαι de sensuum perceptionibus usurpe- 
tur, ut apud Homerum lliad. lib. XV, 422 “Εχτωρ 
δ᾽ ὡς ἐνόησεν ἀνεψιὸν ὀφθαλμοῖσιν ἐν κονίησι πεσόντα 
et alibi, nihilominus νόει vs. 57 Empedocles ad 
mentis aciem transtulit, ut idem verbum de 
communi cognoscendi facultate dictum esse ap- 
pareat. Quz res nuper induxit Henricum Stei- 
nium , ut posita post νοῆσαι distinctionis virgula, 
quamvis alii gravius interpungendum putassent, 
proximum versum cum hoc arctius connecteret, 
ratus haudquaquam ab Empedocle singulis sen- 
sibus fidem derogari neque aliam esse vim infi- 
nitivi νοῆσαι et imperativi νόει. Ad hoc demon- 
strandum inconsiderate citat Aristotelem de 
anim. III, 3 p. 427. a. 23 ed. Bekker. sic scri- 
bentem : xai ot γε ἀρχαῖοι τὸ φρονεῖν xol τὸ αἰσθάνε - 
σθαι ταὐτὸν εἶναί φασιν, ὥσπερ καὶ ᾿ἐμπεδοχλῆς εἴρηχε 
« πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις ἀέξεται ἀνθρώποισιν, » καὶ ἐν 
ἄλλοις « ὅθεν σφίσιν αἰεὶ xot τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρί- 
σταται » x1). et Metaph. III, 5 pag. 1009 b. ean- 
dem rem hoc modo explicantem : x«i γὰρ '"Eyzc- 
δοχλῇς μεταδάλλοντας τὴν ἕξιν μεταδάλλειν φησὶ τὴν 
φρόνησιν « πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις ἐναύξεται ἀνθρώ- 
ποισιν. » χαὶ ἐν ἑτέροις δὲ λέγει ὅτι « ὅσσον ἀλλοῖοι 
μετέφυν, τόσον ἄρ σφισιν αἰεὶ χαὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα 
παρίστατο. » Talia etiam de Parmenide et Anaxa- 
gora adjicit Aristoteles. Priorem locum longa 
argumentatione illustrat Philoponus fol. r14 A. 
b. Cf. Simplicius ad Aristot, de anim. III fol. 
56 B. Sed non possum non assentiri Herm. DBo- 
nitio comm. ad Arist. Metaph. l. c. p. 202 ita 
judicanti : « Ceterum quod Aristoteles Empedo- 
clem , Parmenidem , Anaxagoram idem statuisse 
dicit αἴσθησιν et φρόνησιν, sensuum perceptionem 
et cognitionem rationalem, cavendum est ne ejus 
auctoritati nimium fidei babeamus. « Nam pra- 
terquam quod illi epici sermonis memores ver- 
borum νοεῖν et φρονεῖν significatum latius quam 
vulgo fit patere voluerunt, Aristotelis judicium 
aliis eorundem philosophorum effatis abunde 
refutatur. Huc accedit quod Anaxagorz illud 
μνημονϑυόμενον ἀπόφθεγμα apud Aristotelem non 
e scriptis viri, sed e sermonibus hominum peti- 
tum nihil probat. Parmenidis autem versus ( vs. 
146-149 p. 121 ed. nostr, ), depromti ex ea car- 


28 COMMENTARIUS 


minis parte, quie τὰ πρὸς δόξαν inscribebatur, 
ad id quod Aristoteles contendit demonstrandum 
non valent, quia in ista parte Parmenides, quasi 
interioribus philosophiz sacris relictis , vulgatis 
opinionibus obtemperavit. Quoniam vero de 
Empedocle tantum hic agimus, reliquos missos 
faciamus. Hunc autem constat ea qua sensibus 
manifesta sunt, generationem et interitum sus- 
tulisse. Cf. vs. 98-101. Contra qua nullo sensu 
percipiuntur : ea nihilo secius esse affirmat. Hinc 
patet Empedoclem iis de quibus disputamus 
versibus cohortari mortales noluisse ad verum 
sensuum ope indagandum, sed de instrumento- 
rum quibus videmus et audimus fraude et imbe- 
cillitate conquestum, quatenus singulis ea solum 
perciperentur qua ipsorum natura consentanea 
essent neque liceret transgredi fines a rerum pa- 
rente positos, aliam quzesivisse viam , qua ultra 
sensuum prastigias ad ipsam rerum naturam 
pernoscendam homines accederent. Nimirum hoc 
indicat verbis ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἄθρει πάσῃ παλάμη πῇ δῆλον 
ἕκαστον, et vs. 57 γυίων πίστιν ἔρυχε, νύει δ᾽ ἣ δῆλον 
ἕκαστον sensuum fidem declina, reputa vero , quo- 
modo quidque manifestum sit, i. e. quale quidque 
nulla sensuum habita ratione appareat. Erravit 
igitur Steinius ubique hic sensuum auctoritatem 
commendari opinatus. De reliquo Galenus de 
simpl. med. temp. l. II princ. t. XIII p. 3o sq. 
Chart. perstringit et refellit Empedoclem , quod 
in scrutanda rerum natura ratione , non sensibus 
utendum esse decreverit. At non omnem sensuum 
auctoritatem tollere destinaverat Empedocles , 
sed homines a credendi temeritate ita avocare, 
ut sensuum visis fidem adjungendam negaret, 
nisi simul ratione compertum esset, tale quid- 
que esse quale videretur. Hoc illud fere est quod 
Sextus Empiricus l. c. ait: ὅτι τὸ 2v ἑχάστης ai- 
σθήσεως λαμδανόμενον πιστόν ἐστι, τοῦ λόγου τούτων 
ἐπιστατοῦντος. — Vs. 58. Παυσανία χτλ. ] Huic 
nobili medico Empedocles tres de rerum natura 
libros inscripsit teste Diogene Laért. VIII, 61. 
Vide prafationem. Servanda vulgata ᾿Αγχίτου υἱὲ 
quam Karstenius in ᾿Αγχίτεω υἱὲ mutavit. 

Vs. 59-61. Clem. Al. Strom. VI p. 624. lidem 
versus variatis tantum verbis repetuntur infra, 
Conf. vs. 159-162. Karstenius quidem putat eos 
quos infra posui solos esse Einpedocleos, hos 


fraudulenta manu vati Agrigentino suppositos , 


vel potius ex aliis carminum locis excerptos et 
in unum conflatos esse. Primus versus ( vs. 59) 
τέσσαρα τῶν πάντων διζώματα πρῶτον dxous non 
differt a versu 159 τέσσαρα γὰρ πάντων διζώματα 
πρῶτον ἔασι, nisi duobus vocabulis, quamquam 
etiam ibi pro ἔασι sunt qui legant ἄχουε. Sequitur 


versus πῦρ xai ὕδωρ xat γαῖαν ἰδ᾽ αἰθέρος ἄπλετον 
ὕψος, quem apertum est respondere duobus ver- . 
sibus : 


“εὺς ἀργὴς Ἥρη τε φερέσόιος ἦδ᾽ ᾿Αἰδωνεὺς 
Νῇῆστίς 0᾽ ἢ δαχρύων τέγγει χρούνωμα βρότειον, 


ita ut pro figuratis nominibus ipsa elementorum 
vocabula substituantur. Illud etiam minime du- 
bium, non multum interesse inter hunc versum 
et 79 : πῦρ xa ὕδωρ, καὶ γαῖα xal αἰθέρος ἤπιον ὕψος. 
Tertium denique versiculum : 


ix γὰρ τῶν ὅσα τ᾿ ἦν ὅσα τ᾽ ἔσσεται ὅσσα τ᾽ ἔασιν 
non admodum diversum esse a vs. 128 


ἐχ τῶν πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα τ᾽ ἔσθ᾽ ὅσα τ᾽ ἔσται ὀπίσ- 
[so 


apparet. Quz quum ita sint, tamen hos versus , 
quemadmodum Steinius fecit, omittere nolui. 
Legitur autem vulgo γέαν pro γαῖαν, 42 pro i2", 
ὅσα τ᾽ ἔασσιν pro ὅσσα τ᾽ ἔασιν. 

Vs. 62-97. δίπλ᾽ ἐρέω----αἰὲν᾿ δμοῖα 1 affert Sim- 
plicius in Aristotelis Phys. I f. 34 A. 5 δὲ Ἔμπε- 


δοχλῆς τὸ ἕν xal τὰ πολλὰ τὰ πεπερασμένα xal τὴν 


'χατὰ περίοδον ἀποχατάστασιν xol τὴν χατὰ σύγχρισιν 


χαὶ διάχρισιν γένεσιν καὶ φθορὰν οὕτως ἐν τῷ πρώτῳ 
τῶν φυσικῶν παραδίδωσι. Sequuntur versus de 
quibus hic agitur omissis 70 et 91. Vs. 68-74 
ἄλλοις uiv—xaz& xóx)ov idem ( przetermisso rur- 
sus vs. 70 ) de Celo bis apud Peyron. p. 47. Cf. 
infra vs, 151 seqq. Vss. 68 et 69 idem Phys. 1 
f. 6B; VIH, f. 310 A ; Diogenes Laertius VIII, 
765; Stobzeus Ecl. Ic. 11 p. 290 (tom. I p. 111 
ed. Gaisf.) Auctor Vite Hom. p. 327 ed. Gale. 
Vss. 70-74 4j μὲν &y—xatk xóxhov, Aristoteles 
Phys. VII. 1 ; p. 319 D. Vss. 72-74 Simplicius 
Phys. VII, f. 258 B. Vs. 75 Jo. Damascenus in. 
Stob:i Append. Gaisf. p. 34; tangit Clemens 
Alexandrinus Strom. V p. 589 C. Vss. 78-81. 
τοτὲ δ᾽ αὖ διέφυ---μιἧχός τε πλάτος τε, Simplicius 
Phys. I, f. 6 B. Vss. 79-81 πῦρ--- πλάτος τε, Sex- 
tus Empiricus adv. Math. ΙΧ, το. Vss. 79-80 
idem ibid. X, 317. Vs. 79 Plutarchus de Adul. 
et amic, p. 63 Vol. VI p. 233 ed. Reisk. Vss. 8o- 
81: xa Φιλ.--Ο͵εθηπώς, Plutarchus Amator. 
p. 756, vol. IX p. 3o. Vs. 81 Clemens Alex. 
Strom. V p. 552 €; Simplicius Phys. I, f. 41 A. 
Vs. 88 attingit Aristot. de Gen. et Corr. II, 6; 
p. 409 D. Vs. 90 Simplicius Phys. VIII, f. 273 
A. cf. infra vs. 147 sq. Vs. 94 Aristoteles de 
Melisso, Xenophane et Gorgia p. 975 B ( pag. 20 
ed. nostr. ) Vs. 64 δοιὴ δὲ et δοιὴ δ᾽ Simplicius, 
quod Karst. temere in τοιήδε et τοιήδ᾽ convertit. 
Vs. 65 ὀλέχει τε Simplicius ; αὔξει τε Karst.. con- 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


29 


jecit, qua mutatione locus non eget. Vs. 66 θρυ- | rissime conj. Bergkius; μέθη Simplicius quod 


φθεῖσα Simplicius, θρεφθεῖσα Panz. et Stein. — 
δρέπτη Simpl., ἀπέπτη Sturz. διέπτη Scaliger et 
Karsten. Sensus est : 
ortus , duplex item interitus. Illum enim coitus 
omnium gignit, perdens simul eas qua antea 
fuerant res : hic rursus diremtis omnibus, i. e. 
partibus iis qua prius unitate continebantur, 
natus atque alitus dissilit. » Paulo minus accu- 
rate hoc dogma rettulit Aristoteles de Melisso, 
Xen. et Gorgia cap. » pag. 21 ed. nostr. ἀλλὰ μι- 
σγομένων τε χαὶ συντιθεμένων πυρὸς καὶ τῶν μετὰ 
πυρὸς γίγνεσθαι τὰ πολλά, διαλλαττομένων τε χαὶ 
διαχρινομένων φθείρεσθαι πάλιν, καὶ εἶναι τῇ μὲν μίξει 
πολλά τε.χαὶ τῇ διαχρίσει, τῇ δὲ φύσει τέτταρ᾽ ἄνευ 
τῶν αἰτίων ἢ ἕν. Quae autem hic traduntur, non 
satis apte Karst. ad mundi originem rettulit, 
quum universe ad ortus et interitus leges expli- 
candas pertineant. Vs. 67. οὐδαμᾶ Simpl. edit. 
Ald.;. correxerunt editores. Tzetzes Homeric. 
p. 58 ed. Schir. subjectos exhibet vss. 67-69 ver- 
sibus 159-161. Etsi vero pro ἀλλάσσοντα habet 
ἀμειδόμενά τέ γε omisso xol, non tamen propterea 
cum Schneidewino p. 159 diversum hunc ab al- 
tero versiculum esse statuimus. Vs. 68. συνερχό- 
pev! εἰς ἕν ἅπαντα impl. συνερχόμενα τάδε πάντα 
Stobaeus. Vs. 69. αὖ δίχ᾽ ἕκαστα Simplicius ; αὖτε 
ἕχαστα Stobaeus ; αὖ δίχα πάντα vel δίχ᾽ ἅπαντα 
Simpl. aliis locis. αὖθις ἕχαστα νείκεος ἄχθει auct. 
vit. Hom. φορεύμενα Simpl. qui alibi φορούμενα: 
φρουρούμενα Stob. Vs. 70. οὕτως a versu sejunxi. 
Bekkerus Arist. Phys. VIII, 1 p. 250 λέγων οὕτως 
-- ἠμὲν ἕν ix x.c. ., οὕτω δ᾽ 3, μὲν ἕν Panz. p. 8. 
Vs. 71. ἠδὲ Bekk. $ δὲ libri cum. Simpl. Vs. 7» 
γίγνεται Simpl. qui laudat hunc versum f. 278 b. 

τῇ μὲν ἐπείγονται Geelius. Vs. 23. τάδ᾽ ἀλλάσσοντα] 
Simplicius Phys. VIII f. 258 D ; 7; δὲ διαλλάσσοντα 
Simpl. de Celo ap. Peyron. 1. 1. et in Brandis. 
Schol. p. 476 et 487 quod recepit Sturzius; ἢ δὲ 
τάδ᾽ ἀλλάσσοντα Aristoteles Phys. VIII, x p. 251 
ed. Bekker., ubi alii codd. «à διαλλάσσοντα, alii 
τάδ᾽ ἀλλάσσοντα, Caeterum οὐδαμὰ Aristoteles et 
Simplicius, apud quem etiam οὐδαμοῦ legitur. Vs. 
74. ἀκίνητον Bergk., ἀκίνητοι Aristoteles et Sim- 
plicius, neque aliter Brandis. Schol. p. 476 B. 
et p. 487. B; ἀκίνητα semel Simplicius ( v. 158) 
quam seripturam ei probatam fuisse ostendit in- 
terpretatio adjecta Phys. f. 258 B (in Brandis. 

schol. P. 425 B.) καὶ ταύτῃ ἀΐδιά ἐστι, τουτέστιν, 

ἀΐδιος ἣ αὐτῶν el; ἄλληλα μεταῤολὴ xtX. Hinc Kai. 

stenius ἀχίνητα ἢ. l. defendit, ἀχινητὶ Panz. Post 
hunc versum Simplicii auctoritate neglecta, qui 
omnia uno tenore usque ad αἰὲν ὁμοῖα exhibet, 
lacunz signa posuit Steinius, Vs, 75. μάθη] ve- 


« Duplex est mortalium 


temere arripuit Sturzius allato Platonis loco Lys. 
p.222 C : μεθύομεν ὑπὸ τοῦ λόγου. Jo. Damascenus 
in Stob. Append. Gaisf. p. 34 : ἀλλ᾽ ἄγε μύθων 
χλῦθι, μάθησις γὰρ φρένας αὔξει quem sequitur Prel- 
lerus hist. phil. graccorom. p. 115. Eundem Ém- 
pedoclis versum intuitus Clemens Alex. Strom. 
V p. 589 C ( p.697 Pott.) óc ἣ μάθησις xaz' Ἔμ- 
πεδοχλέα τὰς φρένας αὔξει, οὕτως ἣ εἰς τὸν χύριον 
πεποίθησις αὔξει τὴν πίστιν, Sed ex Damasceno et 
Clemente recte conclusit Bergkius apud Empe- 
doclem legendum esse μάθη. Vs. 76. πιφαύσχων 
vulgo ; πιφάσχων cod. D. Brandisii. Vs. 78. Sim- 
plicius Phys. I f. 6 B seorsum excitans hac verba 
legit ἄλλοτε δ᾽ αὖ pro τοτὲ δ᾽ αὖ eorum quae prz- 
cedunt ratione non habita. 

Vs. 79. Simplicius utroque loco ἠέρος ἄπλετον 
ὕψος, Clemens αἰθέρος ἄπλετον ὕψος, Plutarchus 
αἰθέρος ἤπιον ὕψος. Vs. 8ο. δίχα" τῶν ---ἔχαστον Sim- 
plicius ed. Ald. Caeterum idem utroque loco ἀτά- 
λαντον ἕχαστον, Karsten. et Stein. ἀτάλαντον 
ἁπάντη, Panz. ἀτάλαντον ἑχάστῳ. Vs. 81. φιλότυς ] 
Plutarchus ; φιλίη Sextus, μετὰ τοῖσιν ] vulgo; alii 
libri ἐν. Itaque apud Plut. scribitur etiam àv τοῖς, 
apud Simplicium ἐν τοῖσιν. ἴση ] Simplicius; ἴσον 
Sextus. Quod reliquum est, ea qua hic traduntur 
non intelligimus de forma amicitie tanquam 
corporez, sed ut discordia ab elementorum globo 
sejuncta dicitur, ita hec per omnes eorum par- 
tes quoquoversus diffusa esse. Vs. 82. τὴν σὺ νόῳ 
δέρχευ 1 correxerunt interpretes ; τὴν σὺ νῷ δέρχου 
Plutarchus , ἣν σὺ χτλ. Clemens. Vs. 83. θνητοῖσι] 
vulgo; φυτοῖσι cod, C. Brandisii ; θνητοῖσιν ἐνίζε-- 
ται Karst. propter v. 86 non perspecta sententia. 
Vs. 84. i9' ópotix vulgo, τε χαὶ ἄρθμια | cod. 
Brandisii, cf. v. 262. Utraque lectio aeque bona. 
Vs. 85 γηθοσύνην ] Etsi inter γηθοσύνη et γειτοσύνη 
ea est similitudo, quam grammatici agnomina- 
tionem sive παρονομασίαν nominant : tamen non 
est quod cum Steinio Empedoclem γηθοσύνην scri- 
bentem sic loqui existimemus, ut alterum voca- 
bulum tecte significetur, presertim quum γειτο- 
cóvr, posterioris etatis vox (cf. Strab. ΧΙ, 591), 
nomenque minime poeticum sit. Vs. 86. τὴν οὔτις 
μετ᾽ ὄσοισιν Simplicius ed. Ald. Quod quum ferri 
nequeat, variis conjecturis propositis sanare 
locum viri docti studuerunt, Ac primum qui- 
dem Sturzius male conjecit μεθ᾽ ἅπασιν. quam 
conjecturam probavit Karstenius, Brandisius 
hist. phil. tom. I. p. 224 μετὰ τοῖσιν, Bergkius 
ap. Prellerum hist. phil. p. 116 τὴν ὄσσοισι μέτ᾽ 
οὔτις, ipse Prellerus τὴν οὔτις γ᾽ ( vel οὐδεὶς) ὄσσοι- 
σιν. Sed, quod pace doctissimorum virorum dixe- 
rim, solus Panzerbieterus sententiam videtur 


"wea 


πατοῦν 


30 COMMENTARIUS 


assecutus esse, Quum enim Aristoteles phys. 
VIII, 1 de Empedocle dicat : εἰ δὲ προσοριεῖται τὸ 
ἐν μέρει; λεκτέον ἐφ᾽ ὧν οὕτως͵ ὥσπερ ὅτι ἔστι τι, 
ὃ συνάγει τοὺς ἀνθρώπους, fj φιλία,, καὶ φεύγουσιν οἵ 
ἐχθροὶ ἀλλήλους" τοῦτο γὰρ ὑποτίθεται χαὶ ἐν τῷ ὅλῳ 
Conn φαίνεται γὰρ ἐπί τινων οὕτως, apparet poetam 
hoc loco singulis opponere rerum universitatem 
neque alium verborum sensum esse posse quam 
eum quem in interpretatione expressi. Nam Em- 
pedocle judice credunt sciuntque mortales inesse 
in suis membris vim Amicitiz,, sed eam per uni- 
versum eodem modo regnare nemodum per- 
spexit. Quapropter Panzerbieterus legi voluit : 
τὴν οὔτις μεθ᾽ ὅλοισιν χτλ. τὰ ὅλα minus recte in- 
telligens elementa Steiniumque in suas partes 
traxit. Verum quoniam Aristoteles de waiverso 
loquitur quo sensu raro adhibetur pluralis τὰ 
ὅλα, velut ap. Plutarch. vit. Pericl. c. 5, rectius 
hic τὸ πᾶν vel τὸ ὅλον vel simile quid reponi li- 


quet. Itaque suspicor Empedoclem scripsisse : 


τὴν οὔτις διὰ παντὸς ἑλισσομένην δεδάηχε. 


Vs. 85. λόγων χτλ.} vulgo; λόγου cod. D. 
Brand. - 

Vs. 88. ταῦτα γὰρ xx. ] Simplicius f. 34 A hanc 
apponit interpretationem : ὅτι γὰρ οὐδέτερον τούτων 
τελέως ἀπολείπει, δηλοῖ τὸ πάντα ἶσα εἶναι xai ἥλικα 
χατὰ τὴν γένναν. Ante hunc versum Steinius lacu- 
nam esse statuit, item post eum qui subjungitur 
τιμῆς δ᾽ ἄλλης x. Panzerbieterum etiam erroris 
arguens, quod haec Empedoclis verba de elementis 
acceperit que neque regnent neque regnandi vicis- 
situdinem habeant, At similiter jam Karstenius de 
hoc loco judicaverat. Ego ad veterum auctorita- 
tem me componere, quam qualescunque docto- 
rum nostri evi virorum opiniones sequi malui, 
Neque enim probabile est, Simplicium juncturum 
fuisse hos versiculos, nisi re argumentoque co- 
hzererent. Vs. 89. τιμὴ munus cujusque elemento- 
rum proprium atque in hoc situm quod aliud 
noctem inducit, aliud lucem affert, aliud tellu- 
rem, aliud mare, aliud aliam universi partem 
quasi imperio regit. Ab hoc differt ἦθος inge- 
nium cujusque, cujus diversitas hoc solo conti- 
netur, quod aliud est lucidum, aliud obscurum , 
aliud alia re insigne. Vs. 9o. Simplicius Phys. f. 
34 A, eádem paginá, modo χύχλοιο exhibet modo 
χρόνοιο; illud vero ibidem f. 8 A., 273 A. Cum 
hoc loco jungenda Aristotelis verba Phys. VIII, 
1 pag. 250 ed. Bekker. ᾿μπεδοχλῆς (λέγει) ἐν μέρει 
χιγεῖσθαι xal πάλιν ἠρεμεῖν" χινεῖσθαι μὲν, ὅταν f φι- 
Ma ix πολλῶν ποιῇ τὸ ἕν, ἢ τὸ νεῖχος πολλὰ ἐξ ἑνός" 
ἠρεμεῖν δὲ ἐν τοῖς μεταξὺ χρόνοις. Placuit autem 
Empedocli non tantum ambo illa principia 


amicitiam et discordiam , sed etiam elementa per 
vices dominari, Vs. 91. Hunc versiculum qui et 
infra ( vers, 148) praegresso additur, cum Kar- 
stenio interposui, Simplicius , quamvis f. 34 A. 
reliquos versus ordine apponens hunc preter- 
mittat, eadem tamen pagina haud multo post , in 
iisdem explicandis , hunc ipsum quoque adjun- 
git : ὅτι δὲ εἰς ἄλληλα μεταθάλλει, δηλοῖ λέγων, « ἐν 
δὲ μέρει----αἴσης. » Vs. 92. Simplicius neglecto me- 
tro habet : xai πρὸς τοῖς οὔτ᾽ ἄρ᾽ ἐπιγίγνεται οὐδ᾽ 
ἀπολήγει. Ita certe in editione Aldina legitur, sed 
in codice D. ἄρ τι. Hinc Sturzius effecit xol πρὸς 
τοῖς ἄρα οὔτε τι γίνεται οὐδ᾽ ἀπολήγει, Karstenius 
xai πρὸς τοῖσιν ἄρ᾽ οὔτ᾽ ἐπιγίγνεται, οὔτ᾽ ἀπολήγει, 
Panzerbieterus proposuit x«i πρὸς τοῖς οὔτ᾽ ἄλλ᾽ 
ἐπιγίγνεται οὐδ᾽ ἀπολήγει, Steinius οὐδὲν γὰρ πρὸς 
τοῖς ἐπιγίγνεται οὐδ᾽ ἀπολήγει. Mihi scribendum 
videtur : xal πρὸς τοῖς οὔτ᾽ ἄλλο τι γίγνεται οὐδ᾽ 
ἀπολήγει. Vs. 93-95. εἴτε. γὰρ ἐφθείροντο----ἀπολοίατ᾽] 
Post primum horum versuum εἴτε γὰρ χτλ, mani- 
festum est excidisse alterum inchoate sententie 
clausulam complexum. Etenim loci sensum hu- 
jusmodi esse oportebat : « Si penitus intercide- 
rent illa, in posterum non amplius essent; si 
orirentur, non fuissent, antequam in lucem es- 
sent edita. » Quare lacunz signa editores inde a 
Karstenio posuerunt. Tali versuum argumento 
sequentia respondent. Vs. 94. affert Aristoteles 
de Mel. Xen. et Gorg. p. 975. B. ( pag. 20 ed, 
nostr.), ub; vide qua a nobis notata sunt. Hic 
enim emendationem ibi propositam secuti sumus. 
Vs. 95. vulgo scribitur πῇ δέ xe xal ἀπόλοιτο; 
ἐπεὶ x. τ. X. Sed preterquam quod hiatus in his 
verbis offendit, Simplicii codices praebent ἀπό- 
λοιντο, quam scripturam natam esse liquet ex 
ἀπόλοίατο. Quamobrem cum Panzerbietero posui 
πῆ δέ χε καὶ ἀπολοίατ᾽; ἐπεὶ, Quod vero in non- 
nullis membranis est χῆρυξ ἀπόλοιντο : id si recte 
interpretamur, in vestigia vocum xat ἐξαπολοίατ' 
incurrimus , pro quibus Bergkius πῇ δὲ xol ἐξα- 
πόλοιτό χ᾽, ἐπεὶ τῶνδ᾽ x1À. conjecerat. De reliquo 
τῶνδε pertinet ad ἔρημον. Vs. 96-97. ἀλλ᾽ αὔτ᾽ --- 
6uoia.] In his versibus nihil mutandum , etsi si- 
mili loco inductus (cf. vers. 149) Simplicio duce 
Karstenius ἔστι γε pro vulgato ἔστιν exarari vo- 
luit. Neque est, cur mendosum illud Bergkii 
ταῦτά pro librorum lectione ταῦτα recipiamus, 
Vs. 97. ἄλλοτε codices exhibent, cujus loco Stei- 
nius ἄλλοθεν legi jussit. à 
Vs. 98-101 affert Plutarchus adv. Colot. 
p. 1111; vol. X p. 573; item de plac. phil. I, 
3o. Vs, 98 φύσις x^. przeterea 100 et 101 Aristo- 
teles Metaph. IV, 4 p. 677 D. Vss. 98 et 100 idem 
de Gener. et corr. 1, 1; p. 384. E. Vss. τοῦ et 


Ἵν IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. ái 


101 idem de Melisso, Xenophane et Gorgia 
pag. 975 B ( pag. 19 seq..ed. nostr. ). Porro vs. 
98 habet Philoponus de Gener. et Inter. I. f. 4 
À; idem Metaph. f. 18 B. Vs. 100 tangunt Ari- 
stoteles de Gen. et corr. Il, 6 p. 40/4 G ; Philopo- 
nus de Gen. et Int. ]. c. Simplicius Phys. I, f. 34 
B, 39 A, 51 B; alii. Verba hac e primo carminis 
Empedoclei de rerum natura libro petita esse 
diserte testatur Plutarchus de plac. phil. l. c. 
Ἐμπεδοχλῆς φύσιν μηδὲν (leg. μηδενὸς) εἶναι, μῖξιν 
δὲ τῶν στοιχείων xai διάστασιν * γράφει γὰρ οὕτως ἐν 
τῷ πρώτῳ φυσιχῷ, Sensum indicat Simplicius 
Phys. I f. 34. B. τὴν γένεσιν χαὶ φθορὰν μηδὲν ἄλλο 
εἶναι , ἀλλὰ μόνον μῖξίν τε καὶ διάλλαξιν μιγέντων, 
xai σύνοδον διάπτυξίν τε γίνεσθαι ἐν μέρει αἴσης. Ex- 
ponitur enim his versibus nobile illud Empedo- 
clis decretum, quo sublata generatione et morte 
nihil nisi figure mutatio, mistio ac dissolutio 
in rerum natura corpore dicitur inveniri. Non 
magna scriptura discrepantia apud Plutarchum 
est, qui duos priores versus in libro de placitis 
sic exhibet : 


ἄλλο δέ τοι ἐρέω * φύσις οὐδέν ἐστιν ἁπάντων, 
θνητῶν, οὐδέ τις οὐλομένου θανάτοιο τελευτή, 


in eo quem adversus Coloten scripsit, ita va- 
riat : 


ἄλλο δέ σοι ἐρέω" φύσις οὐδενός ἐστιν ἑχάστου 
θνητῶν, οὐδέ τις οὐλομένη θανάτοιο γενέθλη. 


Caeterum φύσις οὐδενός tutum etiam Aristotelis re- 
liquorumque auctoritate, neque dubium quin 
θανάτοιο τελευτή recte se habeat. Aristotelem non 
moramur in Metaphysicis pro ἁπάντων memorize 
lapsu legentem ἐόντων, quum proxima verba 
θνητῶν xc. non adjiciat , quibus appositis ἐόντων 
ferri non posse in promtu est. Deinde illud ἑχά- 
στου quod altero loco Plutarchi membranz prz- 
bent, necessario ex ἅπαάντων librariorum culpa, 
qui szepius haec vocabula confuderunt, originem 
traxit. Vs. 101. Pro φύσις δ᾽ ἐπὶ τοῖς Plutarchus de 
plac. φύσις δὲ βροτοῖς, sed altero loco ἐπὶ τοῖς, ut 
Aristoteles apud quem tamen, Metaph. IV, ἡ 
nonnulla exemplaria praeferunt τοῖσδ᾽, Verba φύ- 
σις δ᾽ ἐπὶ τοῖς ὀνομάζεται ἀνθρώποισιν idem valent 
quod γένεσις δ᾽ ἐπὶ τούτοις ὀνομάζεται ὑπὸ τῶν ἀν- 
θρώπων. Nam φύσις pro γένεσις alii etiam. dixe- 
runt, velut Ocellus cap. II S 3 pag. 161: ed. 
nostr. /Elianus var. hist. lib. III cap. 1 quem lau- 
davi ad Ocellum p. 210. Cum Empedocleo di- 
cendi genere ἐπὶ voii. e. ἐπὶ τούτοις ὀνομάζεται 
componas locum Platonis Alcib. I p. 108 A: 
ἐπειδὴ βέλτιον μὲν ὠνόυαζες ἐπ’ ἀμφοτέροις, quoniam 
istud melius in utroque nominasti. Xdde de Re; ub. 


V, 16 p. 470 DB : ἐπὶ μὲν οὖν τῇ τοῦ οἰχείου ἔχθρᾳ 
στάσις χέχληται, ἐπὶ δὲ τῇ τοῦ ἀλλοτρίου πόλεμος. 
Eundem usum illud ἐπί τινι vel ἐπί τινος λέγειν 
apud philosophos et grammaticos habet, quo fit 
interdum, ut ἐπὶ vocula ad περὶ prepositionis. 
similitudinem accedere videatur. Sic jam JE- 
schyl. Sept. 905, πάρεστι δ᾽ εἰπεῖν ἐπ’ ἀθλίοισιν. 
Soph. CEd. Col. 415, καὶ ταῦτ᾽ ἐφ᾽ ἡμῖν Φοῖῤος εἰρη- 
χὼς χυρεῖ. Vide quee notavi ad Aristot. de Melisso, 
Xenoph. et Gorg. pag. 57 et que Herm. Fritz- 
schius ad Ethic. Nicom. lib. VIII, 2 p. 13 obser- 
vavit. 

Vs. 98. φύσις οὐδενός ἐστιν] Quamvis Aristoteles. 
Metaph. lib. IV, 4 nativam vocis φύσις significa- 
tionem, de qua supra egimus agnoscat, φύσις, 
inquiens, λέγεται ἕνα μὲν τρόπον ἣ τῶν φυομένων 
γένεσις : perperam tamen hoc Empedoclis dictum 
accipit, φύσιν hoc loco substantiam rerum qua 
natura sunt esse contendens, Sic enim ait : ἔτι δ᾽ 
ἄλλον τρόπον λέγεται ἣ φύσις fj τῶν φύσει ὄντων οὐ- 
σία, οἷον οἱ λέγοντες τὴν φύσιν εἶναι τὴν πρώτην σύν-- 
θεσιν, ὥσπερ ᾿Εμπεδοχλῆς λέγει ὅτι « φύσις οὐθενός: 
ἐστιν ἐόντων, ἀλλὰ μόνον » xx). Errorem confutarunt 
cum alii, tum Bonitzius Comment. in Metaph. 
p. 23o. De proprio autem nominis significatu 
Alexander Aphrodisiensis pag. 315 ed. Bon. : τὴν 
φύσιν πενταχῶς ἀποδίδοσθαι λέγει. τῆς γὰρ φύσεως 
τὴν μὲν ὡς φύσιν τε χαὶ βλάστησιν λέγει" λέγομεν γὰρ 
φύεσθαι τὸ γινόμενον. xal τὸ εἰς γένεσιν εἰς φύσιν 
ἄγεσθαι. τὴν τοιαύτην φύσιν ὡρίσατο ἐν τῇ Φυσιχῇ, 
᾿ἈΑχροάσει, συνήθως μὲν οὖν ἐπὶ τῶν φυτῶν φύεσθαι 
χατηγορεῖται, χαὶ ἐπὶ τῶν ζῴων δὲ λέγεται" γένεσις: 
Ἱὰρ πᾶσα ἣ εἰς τὸ τέλειον εἶδος πρόοδος. 

Vs. 101. φύσις δ᾽ ἐπὶ τοῖς χτλ. ] Empedocleum 
dogma reprehendit Aristoteles de Gener. et corr. 
Il, 6 ubi quaerens quid causa esse dicendum sit 
cur suam quaeque res et vim et figuram obtineat, 
τοῦτο δ᾽ ἐστὶν, inquit, ἣ οὐσία ἣ ἑκάστου, ἀλλ᾽ οὐ 
μόνον « μῖξίς τε διάλλαξίς τε μιγέντων, » ὥσπερ ἐκεῖ- 
νός φησιν, τύχη δ᾽ ἐπὶ τούτων (al. τούτοις) ὀνομάζεται, 
ἀλλ᾽ οὐ λόγος. ἔστι γὰρ μιχθῆναι ὡς ἔτυχεν. Contraria 
vero Empedoclez rationi ponit, pro φύσις in qua 
λόγος est, τύχην substituens, in qua nullum esse 
λόγον sponte patet. Male Asclepius Schol. Arist. 
p. 695. ἃ. ἐπὶ τοῖς ad elementa refert : ἔλεγεν ὅτι 
φύσις δ᾽ ἐπὶ τούτοις τοῖς στοιχείοις ὀνομάζεται τοῖς dv- 
θρώποις. 

Vs. του-τοή ἐκ τοῦ γὰρ---ἐρείδη ] Aristoteles de 
Melisso , Xenophane et Gorgia pag. 975 B. (p. 18 
seq. ed. nostr. ) ἔτι εἰ καὶ ὅτι μάλιστα μήτε τὸ μὴ 
ὃν ἐνδέχεται γενέσθαι, μήτε ἀπολέσθαι τὸ ὄν, ὅμως τί 
χωλύει, τὰ μὲν γενόμενα αὐτῶν εἶναι, τὰ δ᾽ ἀΐδια, ὡς 
χαὶ ᾿Εμπεδοχλῆς λέγει; ἅπαντα γὰρ x&xeivog ταῦτα 
δμολογήσας, ὅτι ἐκ τοῦ μὴ ὄντος ἀμήχανόν ἐστι evé- 


82 COMMENTAHRIUS. 


σθαι, τό τε ὃν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον xa ἄπρηχτον, ἀεὶ 
γὰρ περιέσεσθαι ὅπῃ χέ τις αἰὲν ἐρείδη, ὅμως τῶν ὄν- 
τῶν τὰ μὲν ἀΐδια εἶναί φησι, πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ γῆν καὶ 
ἀέρα, τὰ δ᾽ ἄλλα γίγνεσθαί τε καὶ γεγονέναι ἐκ τούτων, 
Similiter Philo de mundi ztern. (cf. Galeni opusc. 
p. 510) λέγεται μέντοι xal φθορὰ...... ἢ τοῦ ὄντος 
ἀφαίρεσις παντελής, ἣν καὶ ἀνύπαρχτον ἀναγκαῖον 
λέγειν. ὥσπερ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος οὐδὲν γίγνεται, οὐδὲ εἰς 
τὸ μὴ ὃν φθείρεται" ἐκ τοῦ γὰρ οὐδαμοῦ ὄντος ἀμήχα- 
νόν ἐστι γενέσθαι τι, τό τε ὃν ἐξαπολέσθαι ἀνήνυστον 
χαὶ ἄπαυστόν (leg. ἄπρηχτον ). Fuse de verbis 
Aristotelis ac de Empedoclis loco disputavi p. 18 
mee editionis, Aristotelem vero et Philonem 
duces secutus sic vatis Agrigentinl versus resti- 
tuere conatus sum : 


ἐχ τοῦ γὰρ μὴ ἐόντος ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι 
τό τ᾽ ἐὸν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον xal ἄπρηχτον " 
αἰεὶ γὰρ περιέσται ὅπη χέ τις αἰὲν ἐρείδη. 


His versiculis continetur perspicua decreti sex - 
centies decantati expositio. Simpliciter Lucre- 
tius : 


E nihilo nihil , in nihilum nil posse reverti. 


Vs. 102. Scripsi ix τοῦ γὰρ μὴ ἐόντος, quum 
apud Aristotelem pro vulgato £x τε μὴ ὄντος Co- 
dex Lipsiensis praebeat ἐκ τοῦ μὴ ὄντος. Sturzius 
proposuit ἐκ τοῦ μὴ ὄντος «t, Karstenius £x τε μὴ 
ὄντος, Spaldingius ἐκ μὴ ὄντος, Panzerbieterus ἐχ 
μὲν γὰρ μὴ ἐόντος, Bergkius ἔχ τε τοῦ μὴ ὄντος. 
Meam emendationem probavit Steinius, 

Vs. 103. posui τό τ᾽ ἐὸν cum Karstenio quum 
apud Aristotelem pariter atque apud Philonem 
sit τό τε ὄν neque offendat τό arsis vi productum. 
Cf. infra vers. 212. τὰ δύο τῶν ὀχτὼ χτλ. et Par- 
men. vs. 63 : πῇ πόθεν αὐξηθέν; οὔτ᾽ ex μὴ ὄντος ἐάσω 
et 69 γίγνεσθαί τι παρ᾽ αὐτό. ᾿Γοὔνεχεν οὔτε γενέσθαι. 
Quorum prior propterea insignis est, quod ul- 
timam vocabuli αὐξηθέν syllabam arsi productam 
continet, posterior quod postrema pronominis 
αὐτό syllaba solo accentu longa fit. Sunt autem 
hi loci testimonio haud rarius didacticos poetas 
ab artificiosa poetice norma recessisse, quam 
epicos , de quorum versibus ἀχεφάλοις czeteraque 
licentia ex veteribus egit Athenzus lib. XIV 
p. 632, ex recentioribus Hermaunus Elem. do- 
ctr. metr. p. 346, Buttmannus Gramm. ampl. I 
δ 7 pag. 4o seqq. Thiersch. Gramm. Hom. $ 147 
pag. 176 seqq. Empedocleis duobus versibus qui 
ab articulo arsi producto incipiunt similis est 
Homericus lliad. XXI, 352 : 


τὰ περὶ xa) δέεθρα ἅλις ποταμοῖο πεφύχει, 


Quocirca non audiendus Steinius qui me Karste- 


nii de arsis vi somniis fisum ita scripsisse opi- 


natur. Ipse Empedocli obtrusit : χαί τ᾽ ἐὸν ἐξόλ- 
λυσθαι x.*. ^., Panzerbieterus xai δ᾽ ἐὸν, Sturzius 
χαὶ τὸ ὃν, Wyttenbachius x«i τό γ᾽ ὄν conjecit. 
Vs. 104. Quum apud Aristotelem vulgo lege- 
retur ἀεὶ γὰρ θήσεσθαι, ὅπῃ κέ τις αἰὲν ἐρείδη,, ab 
aliis aliter Aristotelis locus tractatus et versus 
Empedocleus refictus est, Illud vero minime du- 
bium, quin Empedocles elementorum atque adeo 
ipsius entis zternitatem ostensurus pro θή- 
σεσθαι vel θήσεται aliud adhibuerit verbum, quod 
perpetuitatis notionem exprimat. Namque in his 
mutationibus , que continenter fiunt, nunquam 
accidere censet Empedocles , ut quidquam e ni- 
hilo oriatur, vel quocunque urgeas quidquam 
pereat, Bergkius igitur apud Aristotelem pro θή- 
σεσθαι reposuit θεύσεσθαι eo sensu acceptum quo 
Empedocles usurpare solet. Nimirum verbum 
θεῖν ad elementorum mutationes variasque quas 
induunt formas sepius transtulit Empedocles , 
ut vs. 96, 149, et alibi. At hoc verbo non tam 
ipsa perennitas et mortis vacuitas designatur, 
quam perpetua mutatio. Karstenius et Steinius 
praeeunte Sturzio rescribi volebant : αἰεὶ γὰρ 
στήσονται ὅπη xé τις αἰὲν ἐρείδη hac sententia : 
« semper enim stabunt quacunque ratione quis 
urgeat. » Sed hoc, propter significationis ambigui- 
tatem, qua στήσονται modo consistent vertitur, ut 
apud Homerum lliad. X1, 608; VII, 234; XVIII, 
278, 308, Eurip. Phoen. vs. 630, modo erigent, 
ut apud eundem Euripidem Androm. vs. 761 
τροπαῖον αὐτοῦ στήσομαι, in hujusmodi fragmento 
non satis commodum apparet. Huc accedit quod 
51 teneas στήσονται, motum secuta quies rerum 
certis locis statutarum significatur, id quod ab 
Empedoclis mente alienissimum est. Nihil in hac 
causa vidit Wyttenbachius, teste  Karstenio 
p. 191 αἰὲν γὰρ θεύσετ᾽ vel θήσετ᾽ ὅπη, quod expo- 
nit θεύσεται vel θήσεταί τις, legendum suspicatus. 
Longe melius antiqui vatis dictum in integrum 
restituere molitus est Fr. Panzerbieterus hac ver- 
borum conformatione : αἰεὶ γὰρ τῇ γ᾽ ἔσται, ὅπῃ 
xí τις αἰὲν ἐρείδη,, allatossimili loco lliadis XII, 
48 : ὅππῃ τ᾽ ἰθύση, τῇ τ᾽ εἴχουσι στίχες ἀνδρῶν. Αἱ 
versu sic emendato sententia angustioribus quam 
ipsius natura fert finibus circumscribitur. Ne- 
que enim id agit Empedocles, ut doceat quocun- 
que pellamus ens, ibi fore, sed ut demonstret, 
omnino illud futurum esse semperque victurum, 
quocunque propellatur. Sola igitur immortalitas 


hic spectanda. Quare Spaldingius apud Aristote - 


lem reponi jussit : ἀεὶ γάρ, φησίν, ἔσεσθαι, ὅπῃ xt 
τις αἰὲν ἐρείδη,, cui emendationi non adversatus 


essem, nisi ad versum ex his vocibus compo- 


i wid 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


nendum aliquid deesset. Mihi igitur apud Ari- 
stotelem scribendum esse visum est ἀεὶ γὰρ περιέ- 
σεσθαι ὅπῃ x£ τις αἰὲν ἐρείδη, et apud Empedoclem : 
αἰεὶ γὰρ περιέσται ὅπη xé τις αἰὲν ἐρείδη. Caeterum 
ultima quoque conjecturis vexarunt Karstenius 
et Steinius, ille pag. 521 ὅπη x£ τις ἀντί᾽ ἐρείδη, 
hic ὅπη xé τις αἰὲν ἐρείπη exarandum esse ratus. 
Sed his mutationibus locus non eget. 

Vs. 105-107 ἀλλὰ χαχοῖς — λόγοιο] Clemens Al. 
Strom. V. p. 554. C. Vss. 105 et 106 'Theodo- 
retus "Therap. Serm. !, Opp. T. IV p. 476. Quum 
mens humana ssepe incertis opinionum fluctibus 
agitata, quid statuendum sit, nesciat ; malorum 
esse hominum ait Empedocles diffidere veris ac 
legitimis contemtaque vel deorum benevolentia 
vel divinioris animi sapientia suis tantum ingenii 
viribus fidere. Hunc esse sensum trium de quibus 
agimus versiculorum e Clementis et Theodoreti 
verbis efficitur. E quibus Theodoretus l. c. Ἧρά- 
χλειτος ὃ ᾿Εφέσιος εἴρηκεν" ᾿Αξύνετοι ἀκούσαντες χωφοῖς 
ἐοίκασι" φάτις αὐτοῖσι μαρτυρεῖ, παρεόντας ἀπεῖναι. 
ξυμφωνεῖ δὲ τῷ ᾿Εφεσίῳ καὶ 6 ᾿Ἀχραγαντῖνος Ἔμπε- 
δοχλῆς, λέγων ὧδε" 


ἀλλὰ xaxoi; μὲν χάρτα πέλει χρατέουσιν ἀπιστεῖν" 
T7 ' 
ὧδε γὰρ. ἡμετέρης χέλεται πιστώματα Μούσης. 


τῆς τῶν χαχῶν ἄρα μερίδος, χατὰ τὸν ᾿Ακραγαντῖνον, οἱ 
ἄπιστοι. Clemens vero : τοῖς μὲν γὰρ χαχοῖς τοῦτο 
σύνηθες, φησὶν 6 ᾿Εμπεδοχλῆς, τὸ ἐθέλειν κρατεῖν τῶν 
ἀληθῶν διὰ τοῦ ἀπιστεῖν, i. e. vera non credendo 
superare quasi et opprimere velle. Apparet Cle- 
menti τὰ χρατέοντα esse τὰ ἀληθὴ eumque consi- 
lium diffidentium, cujus apud Empedoclem mentio 
non fit, aperte indicare. Quod quin recte fecerit 
non dubito. Bergkius de Emped. procm. p. 28 
Ciementem pervertisse Empedoclis sententiam 
arguens, poetam existimat hoc dicere, pravos 
solere potentibus id est diis refragari. Fateor 
τοὺς κρατοῦντας esse imperantes , victores, supe- 
riores. At Clementem vulgaria greci sermonis 
vocabula male interpretatum esse vix credibile 
est, Rectius Karstenius hanc juncturam explicat : 
« firmis certisque argumentis vel effatis non cre- 
dere. » Steinius ita accipit χρατέουσιν, ut λόγοις 
intelligat, leges esse dicens per naturz universi- 
tatem pertinentes ac. dominantes , qualis est ea 
qua modo memorabatur, nihil e nihilo fieri aut 
ad nihilum redigi , neque tamen falli arbitratur 
interpretantes : « eis qui recte monent veritatisque 
»i vincunt, » collato Platonis loco Phaedr. p. 275 
ὃ μὴ πειθόμενος κρατεῖ, 1. e. qui sibi persuaderi non 
patitur recte sentit ac vincit. Verum prior ratio 


prestat. Neque enim perspicue loqueretur Em- | 


33 


ctoribus et confirmatoribus haberi vellet, sed 
quoniam illa proximi versus πιστώματα respon- 
dent xpzréovztv quorum in primo versu meminit 
poeta, patet neutro genere χρατέουσιν hic poni. 
"tsi vero per loci conformationem non licet cum 
Steinio χρατέουσιν interpretari quasi λόγοις xpa- 
τέουσιν scripserit vates Agrigentinus , tamen per 
sese neutrum participii sensum fere eundem quem 
πιστώματα continet. Etenim res quoque dicuntur 
χρατεῖν, 1. e. obtinere, invalescere, valere, du- 
rare, vim auctoritatemque habere, ut φάτις x2a- 
τεῖ, fama obtinet, apud Soph. Ajac. vs. 978 ; φάτις 
πολλὴ xoxtet, pervulgata obtinet fama, apud /Esch. 
Suppl. vs. 290; λόγος χρατεῖ σαφηνής apud eundem 
Pers. vs. 7245; νόμιμα δὲ τὰ Χαλχιδιχὰ ἐχράτησεν, 


leges vero Chalcidenses obtinuerunt, apud Thu- 


cyd. lib. VI, 5; ἀνάγχη δ᾽ ὥσπερ τέχνης ἀεὶ τὰ ἐπι- 
γιγνόμενα χρατεῖν, necesse est, quemadmodum 
artibus accidere solet, novissima quaque semper 
evincere auctoritatemque habere, lib. I, 7:. Cf. 
apud eundem lib. IV cap. 62, τὸ δὲ ἀστάθμητον τοῦ 
μέλλοντος ὡς ἐπὶ πλεῖστου χρατεῖ, ubi scholiastes 
χρατεῖ exponit τὴν ἰσχὺν ἔχει, et Sophocl, €Ed. R. 
vs. 977, τί δ᾽ ἂν φοδοῖτ᾽ ἄνθρωπος ᾧ τὰ τῆς τύχης 
χρατεῖ, πρόνοια δ᾽ ἐστὶν οὐδενὸς σαφής; Hinc etiam 
non mirandum participium neutro genere poni, 
sive absolute, sive aliis nominibus adjunctum. 
;urip. Andromach. vs. 133, τὸ χρατοῦν δέ σ᾽ ἔπεισι. 
Id. Eurip. Fragm. Melanipp. XXXI pag. 743 ed. 
Wagner. : τὰ τῆς γυναιχὸς γὰρ χρατοῦντ᾽ ἐν δώμασιν 
δουλοῖ τὸν ἄνδρα x. τ. Δ. Philosopho autem nostro 
τὰ χρατοῦντα sunt, qua valent queque rata ha. 
bentur, i. e. vera, τὰ ἀληθῆ, ut ne transversum 
quidem unguem Clemens ab Empedoclis mente 
discessisse videatur. Quod autem monui τὰ χρα- 
τοῦντα respondere iis qua: sequenti versu πιστώ-- 
ματα appellantur : id paulo accuratius expen- 
dendum est, Bergkius censet vatem Agrigentinum 
πιστώματα vocasse arcana illa qua Musa ipsi 
benigna voluntate recluserit, ita ut jam non suam, 
sed quasi divinam quandam sapientiam in me- 
dium proferre videatur. Karstenius πιστώματα 
effata esse vult. Neuter diligentis interpretis 
functus officio est, ut nec Sturzius in eo lapsus 
quod χέλεται ità vertit, quasi passive eo usus 
poeta sit. Est vero πίστωμα id quo rei alicui fides 
fit, vel quo res aliqua confirmatur, sive confir- 
matio et probatio qua.rei fides fit. Sic Aristoteles 
Rhet. I πιστώματα δὲ παρὰ μαρτυρίων, quae verba 
cum Stephano Thes. ling. Gr. exponimus testi- 
moniis fides fit sive testimoniis res probantur et 
confirmantur. Apud. /Eschylum Eumen. vs. 205 
Ἥρας τελείας x«i Διὸς πιστώματα sunt Junonis 


pedocles, si χρατέουσιν pro recte sententiz au- | promubce et Jovis confirmationes, quo nomine 


PU:LOS. GREC. 1. 


5 


84 COMMENTARIUS 


significantur foedera auspiciis Junonis jugalis et 
Jovis intersponsum sponsamque juncta. Ejusdem 
poetze verba Choeph. vs. 944 ὅρκος τ᾽ ἐμμένει πι- 
στώμασι valent : jusjurandum data fide sereatur. 
Quamobrem Empedocles qui Muse auxilio phi- 
losophiam se traditurum esse profitetur. non 
potest πιστώματα nominare nisi probationes, vel 
potius certa argumenta quae tanquam diis du- 
cibus ex infinita argumentorum copia sumuntur 
ad cujusque rei naturam aperiendam, Jam per- 
spicuum erit quid intersit inter χρατοῦντα et 
πιστώματα, quorum illa veri loco habenda, haec 
fontium instar esse vidimus, a quibus generi 
humano ad verum profluere liceat. Ceterum 
'Theodoretus initio hujus versus memoriz lapsu 
ὧδε γὰρ pro ὡς δὲ παρ᾽ habet, 

Vs. 107. διατμηθέντος λόγοιο paucis tractat 
Astius in Platonis Phaedr. comment, p. 362, ubi 
p. 265 διατέμνειν xa^ ἄρθρα de dialectica usur- 
patur. Ita fere jam ante eum loci Platonici imme- 
mor statuerat Sturzius. Satius est cum Karstenio 
λόγον hic interpretari τὸν νοῦν (quomodo Parme- 
nides vs. 56 κρῖναι δὲ λόγῳ) ut sit sententia : mente 
in precordiis divisa, Non multum ab hac abludit 
Homerica structura Il. lib. I, 189, ἐν δέ οἱ ἦτορ 
στήθεσσιν λασίοισι διάνδιχα μερμήριξεν, et Maronis 
illud JEn. VIII, 20 : animum nunc huc celerem, 


nunc dividit illuc, De humans igitur mentis , qua 


modo in hanc, modo in illam partem fertur atque 
alio tempore alia probat , inconstantia et imbe- 
cillitate queritur Empedocles. Quocirca Musarum 
beneficio mortales ad perspiciendam rerum uni- 
versitatem pervenire posse contendit. Ut vero 
hic διατέμνειν de animo in varias partes distracto : 


- ita paulo inferius idem verbum [γυῖα χαχῆσι δια- 


τυηθέντ᾽ ἐρίϑεσσι)] de corpore morbis afflicto 
usurpat. 

Vss. 108—119. oi. δ᾽ ὅ τι xev χατὰ --- ἐπεὶ λύθεν 
οὐδὲν ἄρ᾽ εἰσίν] exhibet Plutarchus adv. Colot. p. 
1113, vol. X p. 578-580. Vs. 112 citatur ab 
eodem Reip. ger. prec. p. 820, vol. IX p. 266 
ed. Reisk.; posterior ejusdem versus pars νόμῳ 
x1). adv. Colot. p. 112, vol. X p. 577. Rejicitur 
his versibus vulgaris opinio, qua nasci atque 
interire dicunt ea qua revera tantum mutantur, 
id est, modo coagmentantur modo dissipantur. 
Quum autem Empedoclis verba admodum cor- 
rupta sint in Plutarchi codicibus, notata scri- 
pture varietate virorum doctorum conjecturas 
Lreviter imemorabo. Vs. 108 ita mutilatus est : 
οἱ δ᾽ ὅτε χατὰ φῶτα μίγεν φῶς αἰθέρι, unde Xylander 
effecit : οἵ δ᾽ ὅτε δὴ χατὰ φῶτα μίγεν φάος αἰθέρι 
χύρει, Reiskius suspicatus est ot δ᾽ ὅτε ἢ χατὰ φῶτα 
μιγὲν φάνη αἰθέρι λαμπρῷ, Coraes vero quod Stur- 


. zius recepit : οἵ δ᾽ εὖτ᾽ 7j χατὰ φωτῶν (γένος) μι- 


σγέντ᾽ ἐς φάος ἔλθη, Karstenius οἵ δ᾽, εὖτ᾽ ἢ xat 
φῶτας ἴδη ψάος αἰθέριόν γε, Panzerbieterus oi δ᾽ ὅτε 
μὲν κατὰ φῶτα μιγὲν φάος αἰθέρος ἵχη, Steinius 
omni emendandi conatu abstinuit. Mihi scriben- 
dum videtur : οἵ δ᾽ ὅ, τι xev χατὰ φῶτα μιγὲν φάος 
αἰθέρος ἵχη. Falsum enim est quod Karstenius 
opinatur, necessario hic requiri pluralem φῶτας. 
Sic etiam Graci τὰ κατ᾽ ἄνθρωπον dicunt qua fa- 
cultatem humanam non excedunt, Cf. Soph. €Ed. 
Col. vs. 604, τί γὰρ τὸ μεῖζον ἢ κατ᾽ ἄνθρωπον νοσεῖς s 
Plat. Phileb. pag. 12 C. ed. Steph. τὸ δ᾽ ἐμὸν δέος, 
ὦ Πρώταρχε, ἀεὶ πρὸς τὰ τῶν θεῶν ὀνόματα οὐκ ἔστι 
χατ᾽ ἄνθρωπον χτλ. Vs. 109 legebatur ἢ χατὰ θη- 
ρῶν ἀγροτέρων, quod cum Ritschelio apud Steinium 
mutavi in ἠὲ x«z' ἀγροτέρων θηρῶν x:À. Vs. 110 
Plutarchi codd. exhibent : ἠὲ χατ᾽ οἰωνῶν, τότε 
μὲν τὸν. . . ... γενέσθαι,  Lacunam explere 
aggressi sunt Reiskius et Sturzius ita scribendo : 
τότε μὲν τὸ λέγουσι γενέσθαι, Karsténius τότε μὲν 
δοχέουσι γενέσθαι, Panzerbieterus τότε μὲν τόγε 
φασὶ γενέσθαι, Steinius τότε μὲν τὰ λέγουσι γενέσθαι, 
Ego ponendum arbitror : τόγε μὲν φάσχουσι γενέ- 
σθαι. 

Vs. 111. Plutarchi exemplaria mendose : εὖτε 
δ᾽ ἀποχριθῶσι τὰ δ᾽ αὖ δυσδαίμονα πότμον. Rescripsi 
autem cum Panzerbietero εὖτε δ᾽ ἀποχρινθῶσι, 
cujus loco Ritschelius apud Steinium malebat 
ἀποχριθέωσι. Przeterea τὸ δ᾽ αὖ δυσδαίμονα πότμον 
pragresso Reiskio cum plerisque editoribus 
vulgavi. Vs. 112 ap. Plutarch. adv. Colot. l. c. 
sic exaratus est : εἶναι χαλέουσιν' ὅμως δ᾽ ἐπίφημι 
xal αὐτός, sed altero loco legitur : 7; θέμις χαλοῦσιν, 
ὅμως ἐπίφη καὶ αὐτός vel νόμῳ δὲ ἢ τί φημε χτλ, 
Expulso vocabulo εἶναι Karstenius et. Dübnerus 
εἰκαίως ediderunt, subjunctis his verbis νόμῳ δ᾽ 
ἐπίφημι καὶ αὐτός ; contra Sturzius et Panzerbie- 
terus probata Reiskii correctione : ἔν γε νόμῳ 
χαλέουσι, νόμῳ δ᾽ ἐπίφημι xai αὐτός. Ab his dis- 
cesserunt Wyttenbachius et Steinius, quorum 
alter refragatus Reiskiane emendationi oy jj 
θέμις ad Plutarch. przec. reip. ger. proposuit 7 
θέμις οὐ et ad ejusdem adv. Colot. librum ἀλοιτὴν 
χαλέουσι legendum sibi videri observavit; alter 
in Empedoclis editione ἣ θέμις ἐστὶ, χαλοῦσι, νόμῳ 
δ᾽ ἐπίφημι καὶ αὐτός tentavit. Mihi utriusque loci 
depravationem comparanti verisimile est adver- 
bium aliquod olim initio versus scriptum fuisse. 
Quare, quod Empedocle non indignum existimo, 
ἀπρεπέως χαλέουσι, νόμῳ δ᾽ ἐπίφημι xal αὐτός 
versus supplendi gratia reposui, Vs. 115. Vulgo 
ἤτοι χαταθνήσχειν. . . . . πάντη. Sed πάντη in 
ἁπάντη jam Stephanus correxit, ἤτοι Sturzius in 
ἠὲ mutavit, At multo rectius heiskius in ἦτοι 


Dum de nU iE 


ide ar Ac rem io 


εν 


πα τυ ΝΙΝ ΡΝ ΡΤ TUE RE IR ROT NS 


PE T INPUNE A, ert A em RREP M 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 35 


nihil nisi 7j τι latere suspicatus est, qui tamen 
reliquam versus partem minus bene constituit : 
καταθνήσχειν χἀξόλλυσθαι πάνυ πάντη. Prestat 
Sturziana emendatio χαταθνήσχειν τε xal ἐξόλλυσθαι 
ἁπάντη, quam omnes postea editores arripue- 
runt. 

Vs. 116, Plutarchi membranes μαντεύσαιτο 
praebent , quod Stephano quoque in Poesi philo- 
sophica et Scaligero probatum minime recen- 
tioribus sollicitandum erat. Neque enim attinebat 
vel μητεύσαιτο οὑπὶ Reiskio excogitare, quod 
inusitatum est, vel μητίσαιτο cum Sturzio conji- 
cere , vel μαστεύσαιτο cum Karstenio comminisci. 

Vs. 118. Legebatur vulgo εἰσὶ xa σφι, quod 
Karstenius correxit in εἰσὶν xat σφιν. Sed jam antea 
Mich. Neander Op. Aur. T. I p. 526 dederat εἰσὶν, 
Scaliger autem in codice Lugdunobatavo exarari 
voluerat σφιν. Pro δεινὰ Bergkius legi jussit δειλά, 
quod verbis Empedocleis intulit Steinius, quam- 
quam ferri potest vulgata scriptura. Vs. 119. 
Libri Plutarchei habent : πρὶν δὲ πάγεντε βροτοὶ xai 
λυθέντος οὐδὲ ἄρ᾽ εἰσί. Stephanus in Poesi phil. p. 
22 vulgavit πρὶν δὲ παγέντε βροτοὶ xa λυθέντες οὐδὲν 
ἄρ᾽ εἰσίν, cui Scaliger ibid. p. 216 astipulatus 
est, nisi quod ut z«yévze, ita etiam λυθέντ᾽ po- 
nendum censuit, Neuter sententiam bene confor- 
mavit, qua postulat conjunctionem oppositam 
precedenti πρίν, Quamobrem Xylander Empe- 
doclis manum restituere sibi visus ést, ὡς λύθεν 
scribendo. Praeclara etiam Reiskii emendatio 
fuit : πρὶν δὲ πάγεν τε βροτοὶ xal ἐπεὶ λύθεν, quam 
ἃ Karstenio primum receptam postmodum edi- 
tores tenuerunt, Caterum Stephani emendatio- 
nem οὐδὲν ἄρ᾽ εἰσίν forsitan e codicibus petitam 
nunc Dübneri editio exhibet. Karstenius οὐδ᾽ ἄρ᾽ 
ἔασι posuit. 

Vss. 120—133. ᾿Αλλ᾽ ἀγε---ἀμείδει] affert Simpli- 
cius Phys. I. f. 34 a. 58. 122-131 ἠέλιον---φέρι-- 
στοι idem Phys. I, f. 7 b. Vss. 122 et 12/4 omisso 
vs. 123 Aristoteles de Gen. et Corr. I, 1, p. 385 
à; Plutarchus de pr. frig. p. 949, vol. IX p. 741. 

Vs. 122, Galenus περὶ τῆς τῶν ἁπλῶν φαρμ. xp. 
L. II, pr. T. XIII p. 31 Chart, Vss.. 128-131 & 
τῶν πάνθ᾽ ---δολιχαίωνες ] Aristot. Metaph. 1I, 4 p. 
:662 D. Vss. 128-130 idem de Mundo c. 6 pag. 
474 A. Multa alia de elementis, de calido, fri- 
gido, lucido, opaco ac de iis qu: ex elemento- 
rum coitu orta essent praefatus erat Empedocles, 
antequam ad hos transiret versus, quibus sin- 
gulorum corporum genitalium naturam adum- 
brat. Sic enim Simplicius Phys. I. f. 34a: 
πλείονα δὲ ἄλλα εἰπὼν ἐπάγει ἑχάστου τῶν εἰρημένων 
ἱστοιχείων) τὸν χαρακτῆρα, τὸ μὲν πῦρ ἥλιον καλῶν, 
τὸν δ᾽ ἀέρα αὐγὴν xai οὐρανόν, τὸ δ᾽ ὕδωρ ὄμιρον xal 


θάλασσαν. Similiter fere alibi f. 7 hos versus ci- 
tans , dicit : ἐν ἐχείνοις δὲ τοῖς ἔπεσιν, ἐν οἷς καὶ τὰ 
γνωρίσματα ἑκάστου τῶν τεσσάρων στοιχείων χαὶ τοῦ. 
γείκους xal τῆς φιλίας παραδίδωσι σαφῶς, τὴν ἀμφοῖν 
ἐν πᾶσι μῖξιν τοῦ τε νείκους xal τῆς φιλίας ἐξέφηνεν" 
ἔχει δὴ οὕτως κτλ. Nomina quibus Simplicius ele- 
menta appellari ait, ἥλιος, αὐγή, ὄμόρος, in his 
versibus inveniuntur; duo reliqua οὐρανός et θά- 
λασσα ipse interpres apposuit. Verum Simplicius 
non memorat nisi tria elementa, ignem, aerem, 
aquam , omissa terra; cujus tamen meminit Ari- . 
stoteles de Gen. et Corr. l. c. hunc locum ita 
allegans : ὥσπερ χαί φησιν ᾿Εμπεδοχλῆς « ἠέλιον 
μὲν λευχὸν δρᾶν xal θερμὸν &mdvvn, ὄμόρον δ᾽ ἐν 
πᾶσιν δνοφόεντά τε διγαλέον τε .. .. . » ὁμοίως 
δὲ διορίζει xoi ἐπὶ τῶν λοιπῶν (στοιχείων). ὥστ᾽ ἐξ 
ἑνός τινος δῆλον ὅτι διαφοραῖς τισι χωριζομένων xal 


πάθεσιν ἐγένετο τὸ μὲν ὕδωρ τὸ δὲ πῦρ, καθάπερ λέγει 


τὸν μὲν ἥλιον, λευχὸν xal θερμόν, τὴν δὲ γὴν βαρὺ xot 
σχληρόν. Quod reliquum est e verbis δμοίως δὲ 
διορίζει xol ἐπὶ τῶν λοιπῶν (στοιχείων) probabiliter 
colligas exiguam. disputationis Empedoclez de 
elementis partem periisse. 

Vs. 120, Pro vulgato ἀλλ᾽ ἄγε Cod. D. ἀλλά τε. 
Bene autem Scaliger ἐπὶ μάρτυρα quod est in AI- 
dina Simplicii editione in ἐπιμάρτυρα correxit, 
Hunc cum Karstenio czteri editores secuti 
sunt, 

Vs. 121. λιπόξυλον, vox Empedoclea, infirmum 
designans, Cf, vers. 277. Sturzius temere mutavit 
in λιπόζυγον, Prellerus in ὑπόξυλον. 

Vs. 122. λαμπρὸν Plutarchus habet et Simplicii 
cod. D ; λευχὸν Aristoteles; θερμὸν δρᾷν xal λαμ- 
πρὸν ἅπάντη Simplicii editio Aldina et Galenus, 
sed Simplicius altero loco θερμὸν δρᾷν x«l θερμὸν 
ἁπάντη. Inter Empedoclis editores λαμπρὸν re- 
ceperunt Sturzius et Panzerbieterus, λευκὸν Kar- 
stenius et Steinius. Ego etsi Aristotelis auctori- 
tatem non idcirco labefactandam reor, quia 
multa memoriter citaverit, tamen τὸ λαμπρὸν 
melius τῷ δνοφόεντι opponi arbitror, ideoque 
λαμπρὸν e Plutarcho sumsi, Quod Steinius e Sim- 
plicii cod, C. prolatum verbis Empedocleis in- 
seruit ὅρα pro vulgato δρᾷν minime necessarium 
est, Notandum vero quod in exemplari manu- 
scripto nihil.legitur nisi δρᾶ. 

Vs. 123. ἄμόροτα 9 ὅσσα] Simplicius uno loco 

ε 
corrupte : ἀἄμόροτα δ᾽ ὅσσ᾽ ἔδεται ( cod. C. δὲ τοσσ 
δέ τε), altero ἄμόροτα δ᾽ ὅσσα ἐδεῖτο, quod et ipsum 
repudiandum est. Qua quum ita sint, Prellerus 
conjecit ὅσσ᾽ ἐδέθη, qua (coelo) i//igata sunt, quod 
verbum ita absolute positum ferri posse cum Kar- 
stenio negamus, Ipse Karstenius scripsit: ἄμόροτα 

5. 


nmt mm Rte, y ai De et e m 


36 COMMENTARIUS 


θ᾽ ὅσσ᾽ ἕπεταί τε χαὶ ἀργέτι, χτλ. Panzerbieterus 
ἄδρομα δ᾽ ὅσσα πνέει τε xal ἀργέτι χτλ. Geelius 
apud Karstenium p. 555 suspicatus est poetam 
dixisse ἄμόροτα δ᾽ ὅσσ᾽ ἔλεται, ab obsoleto ἔλω, 
volvo ; quz certissima emendatio foret, nisi vox 
usu careret, Karstenius in Addendis spreta priore 
conjectura postmodo proposuit du6pora δ᾽ ὅσσα T 
ἔγεντο, i. 6. ἐγένετο. Nullus ex his emendandi mo- 
dis mihi satisfacit. Quapropter jam pridem legi 
volueram ἄμόροτα δ᾽ ὅσσα πέλει τε xal ἀργέτι δεύεται 
αὐγῇ, quum longo tempore interjecto Steinium 
in eadem vestigia incurrisse vidi. Intelliguntur 
autem ἄμόροτα corpora coelestia, astra, quz e 
vulgi opinione immortalia solisque tanquam sa- 
tellites sunt, Ceteroquin αὐγῇ noli cum Simplicio 
de aére accipere, sed, ut sepe fit, de σοῖο dictum 
puta. 

Vs. 124. 04 600v δ᾽ χτλ.7 Latinos poetas frequen- 
ter aqua loco imbrem dixisse constat , velut Lu- 
cret. 1, 713 seqq. i; 


Adde etiam , qui conduplicant primordia rerum, 
Aéra jungentes igni terramque liquori ; 

Et qui quattuor ex rebus posse omnia rentur, 

Ex igni, terra atque anima procrescere et imbri. 


Eodem modo Empedocles 9u6po; vocabulum 
usurpat et hic et infra verss. 354 et 360. Nec de- 
fuerunt qui apud Sophoclem (Ed, R. vs. 14:5 
ὄμόρος ἱερός universe de aqua intelligerent (vid. 
Musgrav. ad eum locum), quamquam ibi vulgaris 
significatio sufficit. Praeterea δνοφόεντα przetulimus 
alteri scripturae ζοφόεντα quz in aliis est Aristo- 
telis et Plutarchi codicibus. Post hunc versum 


Karstenius desiderans ea qua ab Empedocle de. 


aére et terra dicta erant, lacune signa posuit. 
Equidem verborum ordinem talibus notis abrum- 
pere veritus , iis abstinui, presertim quum ne- 
sciamus hie an alibi his de rebus disputaverit 
poeta, 

Vs. 125. ἐθέλυμνά τε καὶ στερεωπά] Simplicius 
uno loco habet θελίμνατα (cod. C. θελήματα, D. 
ϑελημνά τε) xol στερέωμα, altero θέλιμνά (codd. C. 
D. θέλημά) τε καὶ στεροπά γε (cod. D. στερεωπα), 
Vocabulum θέλιμνα bis in Empedocleis fragmini- 


bus exstat ,-hoc loco et vs. 194; sed ut ibi mem- 


branz variant, quarum alize θέλημα, alize ἐθέλημα 


 prebent, ita hic quoque codices fluctuant inter 


varias incertasque formas. Neque enim ea qua 
oportebat diligentia Simplicii codices calamo 
exaratos a viris doctis collatos esse scio, ut magna 
in talibus judicandis cautione sit opus. Itaque 
de his quoque locis Empedocleis alii aliter sta- 
taerunt. Ac Sturzius quidem minus recte scripsit 
θέλυμνά τε xod στερεά γε, in quo γε plane aburidat ; 


Panzerbieterus ἐθελημά τε καὶ στερεωπά , omnium 
optime Karstenius ἐθελυμνά τε καὶ στερεωπά, quod 
a Steinio jam probatum recipere non dubitavi. 

Vs. 126. ἐν δὲ χότῳ διάμορφα] Cod. C. male δια- 
μορφία. 

Vs. 128, ἐκ τῶν πάνθ᾽ χτλ.] Apud Simplicium 
uno loco est : : 
ἐκ τῶν γὰρ πάνθ᾽ ὅσσ᾽ ἦν (codd. C. D. ὅσσα τ᾽ ἦν) 
ὅσσα τέ ἐστι χαὶ ἔσται, ᾿ 
altero editio Aldina exhibet ; 
ἐχ τούτων γὰρ πάντ᾽ ἦν, ὅσσα τέ ἐστι χαὶ ἔσται, 
quod Sturzius edidit. Sed ibidem cod. D. pro 
πάντ᾽ ἦν habet παντὸς ἄτην et in cod. C. pro ὅσσα 
τε exstat ὅσσα τ᾽, Aristoteles de Mundo c. 6 : 
ἐξ οὗ, χατὰ τὸν φυσιχὸν ᾿Ἐμπεδοχλέα, 


πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα τ᾽ ἐστὶν ὅσα τ᾽ ἔσται ὀπίσσω. 


Extrema in Casauboni editione sic leguntur : 


ἐστὶν ἰδ᾽ ὅσσα τε ἔσται ὀπίσσω. Verum ἐξ οὗ quod 
libri auctor ad deum refert , ne de versu ipso di- 
cam, non esse Empedocleum vix est quod de- 
monstrem. Denique Aristoteles Metaph. 11, 4 
hanc servavit versus formam : 

ἐξ ὧν πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα τ᾽ ἔσθ᾽ ὅσα τ᾽ ἔσται 

[ὀπίσσω, 
quam sequitur Prellerus Hist. phil. p. 118 et 
Karstenius , nisi quod hic pro ἐξ ὧν dedit ἐκ τῶν, 
Ad Simplicium se applicuerunt Panzerbieterus 
et Steinius ἐχ τούτων γὰρ πάνθ᾽ ὅσα τ᾽ ἦν ὅσα τ᾽ ἔστι 
xxi ἔσται ponendum esse rati. Ego Karstenium 
verum vidisse arbitror. 

Vs. 129. δένδρεά τ᾽ ἐδλάστησε] [τὰ Aristoteles ; 
at Simplicii editio Aldina δένδρα τε βεθλάστηκχε, 
quamvis in cod. C. compareat : δένδρεά τε βε- 
δλάστηχε, in cod. D. autem δένδρεά τ᾽ ἐῤλά- 
στῆσε. 

Vs. 131. χαί τε 0c] Ita omnino legendum esse 
viderunt posteriores editores, quum. Stephanus 
in Poesi philos. p. 18 nonnullos Aristotelis co- 
dices secutus ediderit xv τε θεοί, Perperam autem 

caliger ibid. p. 216 : « Lego , inquit , χ᾽ ἀντίθεοι 
δολιχαίωνες, h. e. ἥρωες. Nam, ut annotat Aristo- 
teles, θεοὶ hic non concluduntur. » At in codice 
Lugdunobatavo , animadverso , ut credi par est, 
errore nihil mutandum censuit. Repetitur vero 
paulo inferius hic versus cum precedenti, Cf. vs. 
140-141. 

Vs. 132-133. αὐτὰ γὰρ χτλ.] Versus haud. absi- 
miles iis qui supra leguntur. Cf. vs. 96-97. 
Commode cum his interpretes Euripideos versi - 
culos compararunt apud Clement. Strom. VI 


p. 627 D. 


θνήσχει δ᾽ οὐδὲν τῶν γιγνομένων, 


τ ΤΉ ΚΣ 


er 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. im 


διαχρινόμενον δ᾽ ἄλλο πρὸς ἄλλο 

μορφὴν ἑτέραν ἀπέδειξεν, 
in quibus μορφὴν ἑτέραν respondet Empedocleo 
vocabulo ἀλλοιωπά, cujus loco Sturzius ἀλλοιωτά 
vulgavit. In Simplicii codice D. legitur ἀλλοιωπά 
v1 yov. Preterea pro ἔστι quod est apud Simplicium 
Karstenius ἔστι γε posuit, ego ἔστιν cum Panzer- 
bietero et Steinio exaravi. Postrema verba non 
sine lectionis varietate in Simplicii libris et 


Scriptis et editis inveniuntur. Exemplar Aldinum 


habet, quod Panzerbieterus versibus Empedo- 
cleis intulit, τὰ γὰρ διάχρυψις dpet6et, sed codd. 
C. D. τὰ γὰρ διάκρασις Gus(6et. Contra idem scri- 
ptor f. 34. b tuetur διάπτυξις his verbis Empe- 
doclis dogma exponens : τὴν γένεσιν. xal τὴν 
φθορὰν μηδὲν ἄλλο εἶναι, ἀλλὰ μόνον μῖξίν τε xoi 
διάλλαξιν μιγέντων, xa σύνοδον διάπτυξίν τε γίνεσθαι 
ἐν μέρει αἴσης. Quocirca Sturzius et Karstenius 
διάπτυξις alteri quam noverant scripturze prz- 
optarunt. Neque tamen diffitendum est versum, 
qualem illi dederunt, 


γίγνεται ἀλλοιωπά * τὰ γὰρ διάπτυξις ἀμείδει, 


claudicare. Qua re offensus Bergkius , ut metro 


. consuleret, τὰ γὰρ διάθρεξις ἀμείδει quamvis du- 


bitanter scribendum conjectavit. At non alia mu 
tatione quam deleto τὰ et transpositis verbis opus 
esse apud Steinium vidit Ritschelius. Hinc opti- 
mus nascitur versus : γίγνεται ἀλλονομα: διάπτυξις 
γὰρ ἀμείθει. 

Vs. 134-144. Ὥς δ᾽ ὁπόταν--ττ μῦθον ἀχούσας] Sim - 
plicius Phys. 1 f. 34 a.hos versus superioribus 
(120-133) subjungit, xal παράδειγμα δὲ, inquiens, 
ἐναργὲς παρέθετο τοῦ ἐχ τῶν αὐτῶν γίνεσθαι τὰ διά- 


- φορὰ. Empedocles magnifica similitudineostendit, : 


quomodo ex iisdem elementis infinita diversis- 
simarum rerum copia oriatur. Contendit enim 
nativam elementorum compositionem cum pi- 
ctoris arte qui variis coloribus rite concinnatis 
ingentem figurarum et imaginum multitudinem 
format. Vix dubium est quin vatis Agrigentini 
*verba intuitus hac scripserit Galenus in Hippocr. 
de hom. nat. Comm. I. T. IlI p. 101 B : 'Euz:- 
δοχλῆς ἐξ ἀμεταδλήτων τῶν τεττάρων στοιχείων ἡγεῖτο 
γίγνεσθαι τὴν τῶν συνθέτων σωμάτων φύσιν, οὕτως 
ἀναμεμιγμένων ἀλλήλοις τῶν πρώτων, ὡς εἴ τις λειώ- 
σας ἀχριδῶς καὶ χνοώδη ποιήσας ἰὸν xal χαλχῖτιν xal 
χαδμείαν xai μίσυ μίξειεν. Eadem similitudinis 
venustate utitur auctor libri de Mundo (qui inter 
Aristotelisscripta circumfertur) cap.V, ubi decon- 
centu agens, quem matura e contrariis efficiat, 
ita pergit : ἔοιχε δὲ xal ἣ τέχνη τὴν φύσιν μιμουμένη 
τοῦτο ποιεῖν" ζωγραφία μὲν γὰρ λευχῶν τε xal μελάνων, 
ὠχρῶν τε xal ἐρυθρῶν χρωμάτων ἐγχερασαυμένη φύ- 


σεις; τὰς εἰκόνας τοῖς προηγουμένοις ἀπετέλεσε συμ- 
φώνους e. s s οὕτως οὖν xal τὴν τῶν ὅλων σύ- 
στασιν, οὐρανοῦ λέγω χαὶ γῆς τοῦ τε σύμπαντος 
κόσμου, διὰ τῆς τῶν ἐναντιωτάτων ἀρχῶν χράσεως 
μία διεκόσμησεν ἃ Appovía, 

Vs. 134. ὡς δ᾽ ὁπόταν γραφέες Ultima vocabuli 
γραφέες syllaba arsi producitur. Cf. Spitzner. de 
versu graec, her. p. 4r. 

Vs...135. ἀνέρες ἀμφὶ τέχνης χτλ. 151ς Orph. Ar- 
gonaut. vs. 33, ἀμφὶ δὲ μαντείης ἐδάης πολυπείρο-- 
vac οἴμους. In voce τέχνης prior syllaba corripi - 
tur hoc Βαιρούσοις loco, quemadmodum fit in 
carmine Κάμινος ἢ Mas inscripto quod inter 
Homerica exstat vs. 10 : 


᾿Ωμόδαμόν θ᾽ ὃς τῇδε τέχνη xax πολλὰ πορίζει. 


Quod ut animadvertit Sturzius , ita male retinuit 
Aldini exemplaris illud ὑπὸ μήτινος, cujus loco 
flagitatur ὑπὸ μήτιος. Eam autem conjecturam tum 
ipse fecit, tum ante eum Scaliger in codice Lu- 
gdunobatavo. Emendationi huic omnes editores 
suffragati sunt, nisi quod Panzerbieterus ὑπὸ 
Μήτιος majuscula littera scripsit, deam esse ra- 
tus, quam Hesiodus Theogon. 887 appellat 


πλεῖστα θεῶν εἰδυῖαν ἰδὲ θνητῶν ἀνθρώπων. 


Sed quamvis vulgo MZ; haberetur dea, Empe- 
docli tamen nulla necessitate subactus eam tri- 
buere nolim. Quare ne Homericum quidem 1o- 


cum Odyss. lib. XVII, 518-519, 


ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀοιδὸν ἀνὴρ ποτιδέρχεται, ὅς τε θεῶν ἐξ 
$1! ^ NU AM vy , "Ἢ 
ἀείδει δεδαὼς ἔπε᾽ ἱμερόεντα βροτοῖσι, 


quem simillimum arbitratur, cum hoc composue. 
rim. Adde quod nuper excussis Simplicii codici- 
bus C. D. inventum est μήτιος pro Aldini exem- 
pli μήτινος. Verum quod iidem codices exhibent 
ἄμφω pro ἀμφὶ ineptum esse liquet. In fine ver- 
siculi Aldus vulgavit δεδαῶτες ; uterque codex 
δεδαῶτε habet, quae procul dubio vera lectio est. 
Etenim participium duali numero enuntiatum 
relatumque ad nomen plurale cum in Homericis 
hymnis (in Apoll. vs. 487) obvium, tum poste- 
rioribus poetis (Oppian. Cyneg. lI, 165; I, 7» 
Arat. Diosem, 968) frequentatum esse constat. 
Vid. Buttmanni Gramm. ampl. 1, p. 135 et 348. 
Sed ut hic δεδαῶτε Empedocli ascribam non tam 
aliorum quorundam poetarum auctoritate quam 
totius loci conformatione adducor. Neque enim 
unum participium duali numero ponit, reliqua 
pluraliter enuntiat, sed tria participia eodem 
numero effert. Ex Empedoclis editoribus pri- 
mus δεδαῶτε Steinius recepit. 

Vs. 136. otz ἐπεὶ οὖν udploct] membranarum 


98 COMMENTARIUS 


scriptura est ; in Aldina editione perperam legi- 
tur oize, Pro ἐπεὶ οὖν Bergkius in Comment. de 
Emped, Procem. p. 12 tanquam exquisitius com- 
mendabat ἐπεὶ ἄν. Non refragarer ejus opinioni , 
nisi et alia omissa post ἐπεὶ conjunctivo junctum 
àv particule exempla in veterum monumentis 
superessent, Sic Homeruslliad. lib. XV,361 seqq. 


ἔρειπε δὲ τεῖχος ᾿Αχαιῶν 
- Syr ies / : 
ῥεῖα μάλ᾽, ὡς ὅτε τις ψάμαθον πάϊς ἄγχι θαλάσσης 
, , 
ὅδοτ᾽ ἐπεὶ οὖν ποιήση ἀθύρματα νηπιέησιν, 
ἂψ αὖτις συνέχευε ποσὶν χαὶ χερσὶν ἀθύρων. 


Sophocles Antig. vs. 1023 seqq. ed. Br. 
ἀνθρώποισι γὰρ 


τοῖς πᾶσι χοινόν ἐστι τοὐξαμαρτάνειν" 
ἐπεὶ δ᾽ ἁμάρτῃ, χεῖνος oüx ἔτ᾽ ἔστ᾽ ἀνὴρ 
ἄῤουλος οὐδ᾽ ἄνολύος, ὅστις ἐς χαχὸν 
πεσὼν ἀχεῖται μηδ᾽ ἀχίνητος πέλει, 


Id. GEdip. Col. vs. 1225 seqq. μὴ φῦναιτὸν ἅπαντα 
νιχᾷ λόγον" τὸ δ᾽, ἐπεὶ φανῇ, βῆναι κεῖθεν ὅθεν περ 
ἥχει, πολὺ δεύτερον, ὡς τάχιστα. Quare nihil mu- 
tandum. 

Vs. 137. ἁρμονίῃ μίξαντε] Apud Simplicium pro 
ἁρμονίη male exaratum est &puovíz quod jam cor- 
rexit Sturzius, Porro in Simplicii libris habetur 


᾿μόξαν τε, quod Scaliger in μίξαντο, Sturzius et 


Karstenius in μάξαν τε, .Dergkius in μάξαντε, 
Panzerbieterus et Steinius in μίξαντε converte- 
runt. Nam explosa eorum sententia qui hic ver- 
bum finitum poni voluerant postremi editores 
orationem inchoatam participio continuari intel. 
lexerunt. Praestat autem μίξαντε alteri quod Berg- 
kius , ut legeretur, suaserat. 

Vs. 138. ἐχ τῶν εἴδεα πᾶσιν χτλ.7 Simplicii codd. 
πᾶσ᾽ ἐναλίγχια, quod Karstenius in πᾶσιν ἀλίγχια 
correxit. Idem bene πορσύνουσι restituit in cujus 
locum Sturzius πορσυνέουσι substituerat, 

Vs. 139. δένδρεά τε χτίζοντε ] Hic quoque exem- 
plar Aldinum et Simplicii membranz exhibent 
χτίζον τε, nisi quod codex D. habet χτίζοντες. 
Scaliger et Karstenius auctores fuerunt, ut χτί- 
ζουσι poneretur. At sententia desiderat partici- 
pium χτίζοντε, quod cum Bergkio , Panzerbietero 
et Steinio restitui, 

Vs. 142. οὕτω μή σ᾽ ἀπάτα χτλ.] là: Aldino 


exemplo invenitur οὕτω μή σ᾽ ἀπατᾶ, in cod, C. 


μὴν ἀπάτη. Scaliger in margine libri Lugduno- 
batavi ἀπατῶ notavit. Sed flagitatur. ἀπάτα quod 
reposuit Sturzius. Pro vulgato φρένα recte de- 
derunt φρένας Bergkius, Panzerbieterus, Stei- 
nius. Ceteroquin ὡς sequente accusativo cum 
infinitivo nihil habet insolens. Sic Plato Phzd. 
p. 108 E ed. Steph. πέπεισμαι τοίνυν, ἢ δ᾽ ὅς, ἐγω, 


ὡς πρῶτον μέν, εἰ ἔστιν ἐν μέσῳ τῷ οὐρανῷ περιφερὴς 
οὖσα, μηδὲν αὐτῇ δεῖν μήτε ἀέρος πρὸς τὸ μὴ πεσεῖν 
μήτε P ἀνάγχης μηδεμιᾶς τοιαύτης, ἀλλὰ ἱκανὴν 
elvat αὐτὴν ἴσχειν τὴν ὁμοιότητα τοῦ οὐρανοῦ χτλ. ubt 
vide Heindorfium. Pro νύ χεν Simplicii codd. CD 
τω. 

Vs. 143. θνητῶν, ὅσσα γε φῦλα γεγᾶσιν ἀάσπετα, 
πηγήν ] Legebatur in Aldino exemplo θνητῶν, ὅσσα 
γε δῆλα γεγάασιν ἄσπετα, πηγήν, quod tolaverunt 


' Sturzius et Panzerbieterus. Karstenius ὅσσα γε δὴ 


γεγάασιν ἄσπετα scribere ausus est , melius Berg- 
kius ὅσσα γε δῆλα γεγᾶσιν ἀάσπετα, ad cujus senten- 
tiam accessitSteinius. Nondum tamen persanatus. 
erat locus; qui quum requirere mihi videretur : 
mortalium, quot genera exstiterunt innumerabilia, 
originem : pro δῆλα, quam vocem merito deleve- 
rat Karstenius, restitui φῦλα, Nam quod Panzer- 
bieterus ait δῆλα esse ea qux ab Empedocle vs. 
234 τὰ νῦν ἐσορώμενα πάντα vocantur : id sermo- 
nis usus respuit. Quippe inter eos qui bene sunt 
grace locuti convenit πολλὰ καὶ τοῖς μηδὲν ὁρῶσι, 
τοῦτ᾽ ἔστι τοῖς τυφλοῖς εἶναι δῆλα. Sturzius vero in- 
terpretans : quecunque apparent permulta s. 
magno numero, pariterque Lommatzschius ver- 
tens : also nicht teeusche den Sinn dir, dass woher 
anders noch weere sterblichem, welches ja Mleerlich 
unmessbar geworden, ein Urquell, videntur poetae 
versum ita accepisse, quasi in soluta oratione 
dicatur : ὅσσα γε δῆλά ἐστιν ἀναρίθμητα γεγενημένα. 
Atqui de rerum multitudine unice solliciti éarum 
varietatem quam locus postulat non curarunt. 

Vs. 144. ἀλλὰ τορῶς τοῦτ᾽ ἴσθι, θεοῦ πάρα μῦ-- 
θον . ἀχούσας]} Legebatur ταῦτ᾽, quod cum Berg- 
kio in τοῦτ᾽ converti. Αἴ minus recte Sturzius 
et Bergkius post πάρα distinctionis virgulam po- 
suerunt, rati Empedoclem dicere, omnem ro- 
rum infinitam varietatem a deo tanquam fonte 
et origine repetendam esse. Karstenius vero et 
Panzerbieterus perspecta Empedoclis mente qui 
rerum fontem elementa esse vult, θεοῦ ad Musam 
(cf. vs. 106 et 483) retulerunt, ut poeta disci- 
pulum alloquens auditam a dea (παρὰ τῆς θεοῦ) 
doctrinam ei tradere se profiteatur. 

Vs. 145-146 nuper inventi sunt in Hippolyti - 
[ Originis ] hzresium omnium refutatione p. 247 
ed. Miller. Sic autem scr iptor : περὶ ὧν (φιλίας 
xot νείχους ) ὁ ᾿Εμπεδοχλῆς, ὅτι ἔστιν ἀθάνατα δύο χαὶ 
ἀγένητα, καὶ ἀρχὴν τοῦ γενέσθαι μηδέποτε εἰληφότα, 
λέγεί τοιοῦτόν τινα τρόπον, 

Vs. 145. xal γὰρ καὶ πάρος χτλ. ] In codice ver- 
sus ita scribitur : εἰ γὰρ x«i πάρος ἦν καὶ ἔσται, 
οὐδέπω τοίω quod Millerus in hunc modum corri- 
gebat: el γὰρ καὶ πάρος ἣν καὶ ἔσσεται οὐδέποτ᾽ οἴω. 
Melius Schneidewinus Philol. t. VI. p. 160 : xat 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 39 


γὰρ χαὶ πάρος ἦν τε καὶ ἔσσεται, οὐδέ ποτ᾽, οἴω, quem 
cum Steinio secutus sum. 

Vs. 146. τούτων ἀμφοτέρων x:).] Exemplar 
manu exaratum habet χενώσεται ἄσόεστος, quod 
ut par erat Millerus in χεινώσετα: ἄσπετος conver- 
tit. Addit Hippolytus : οὐ γὰρ ἤρξαντο γίνεσθαι, 
ἀλλὰ προῆσαν xal ἔσονται ἀεί, διὰ τὴν ἀγεννησίαν 
φθορὰν ὑπομεῖναι μὴ δυνάμενα. 

Vss. 147-158. Ἔν δὲ μέρει-τ-χατὰ. χύχλον | Sim- 
plicius Phys. I. f. 8 a. cf. supra vss. 9o seq. et 
68 seqq. Simplicius ubi attulit vs. 122-131 Ém- 
pedoclem ait brevi intervallo hos subjunxisse : 
ὀλίγον δὲ προελθὼν αὖθίς φησιν « ἐν δὲ μέρει χρα- 
τέουσι » χτλ. Quos autem post vs. 153 iterat Sim- 
plicius vss. 70-74 cum Karstenio uncis inclusi. 

Vs. 149. αὐτὰ γὰρ ἔστιν ταῦτα ] Simplicii cod. 
D; αὐτὰ γὰρ ἔστι γε ταῦτα exemplar Aldinum. 

Vs. 150. γίγνοντ᾽ ἄνθρωποί τε xz. ] lta editores 
scripserunt , Simplicius habet γίνονται. Idem ver- 
sum hoc modo terminat : x«t ἄλλων ἔθνεα χηρῶν 
(cf. vs. 19) quod Sturzius bene in θηρῶν conver- 
tit. Bergkius θνητῶν malebat. 

Vs. 15r. ἄλλοτε μὲν φιλότητι συνερχόμεν᾽ eic 
χτλ. [τὰ editores posuerunt ; apud Simplicium 
exstat ἄλλοτε μὲν φιλότητι συνερχόμενα εἰς χτλ. 

Vs. 152. ἄλλοτε δ᾽ αὖ δίχ᾽ ἕκαστα φορεύμενα κτλ. ] 
Sic jam Sturzius hunc versum vulgavit; apud 
Simplicium legitur ἄλλοτε δ᾽ αὖ δίχ᾽ ἕκαστα φορού- 
μενα χτλ. 

Vs. 153. εἰσόχεν ἂν συμφύντα τὸ πᾶν ὑπένερθε γε- 
νηται] De junctura εἰςόχεν ἂν, in qua ἂν particula 
propter praegressum xev bis ponitur, legenda quae 
disputavit Hermannus Opuscul. vol. IV. p. 19o. 
In Simplicii cod. C. comparet εἰσόχεν ὃν, in. cod. 
D. εἰςόχεν 6v; utrumque librarii errore. Aldus 
᾿ εἰςόχεν ἂν vulgavit. Praeterea συμφύντα Simplicius 
agnoscit, quam vocem sententia flagitat. Neque 
enim erat, cur Geelius et Panzerbieterus c$u- 
πάντα legi vellent, vel cur Karstenius p. 522 μετα- 
φύντα proponeret, Est autem τὸ πᾶν hoc loco δά: 
verbii more positum ut apud Sophoclem Electr. 
v$. 1009, ἀλλ᾽ ἀντιάζω, πρὶν πανωλέθρους τὸ πᾶν 
ἡμᾶς τ᾽ ὀλέσθαι, κἀξερημῶσαι γένος, χατάσχες ὀργήν. 
Denique ὑπένερθε γίγνεσθαι, quod non omnes vi- 
dentur intellexisse, valet inferiorem discedere 
vel succumbere. Ut enim sepe opponuntur xa0ó- 
περθε et ὑπένερθε, velut in Odyssez lib. 11 vs. 
170 et 172 : ita Empedoclee locutioni contra- 
riam adhibet Herodotus lib. VIII, 19 : νόῳ δὲ λα- 
6v ὃ Θεμιστοκλέης, ὡς, εἰ ἀποῤῥαγείη ἀπὸ τοῦ βαρ- 
pou τό τε Ἰωνιχὸν φῦλον xal τὸ Καριχόν, οἷοί τε εἴ- 
σαν τῶν λοιπῶν χατύπερθε γίνεσθαι 1. e. fferi posse, 
ut reliquos superarent, Cf. ibid. cap. 60, 3 et 


cap. 75. Quum vero hic versus przcedentis ex- 


plicationem contineat, commodum habet sen. 
sum : donec quc concreta fuerunt penitus suc- 
cubuerint, Quapropter interpretum somnia et 
commenta refutare non vacat. 

Vs. 154-155. οὕτως ἧ μὲν ἕν xz). 7. ἕν omissum 
in Aldina Simplicii editione addidit Sturzius. 
Porro quod apud Simplicium est 7; μὲν----ἶ δὲ edi- 
tores recte mutarunt in ἣ μὲν---ἦδέ, 

Vs. 158. ταύτη δ᾽ αἰὲν x14. ] Simplicius ἀκίνητα, 
quod cum Bergkio in ἀκίνητον converti. (Cf. su- 
pra vs. 74.) Huc referenda Simplicii explicatio 
ad Aristot. de Col. I, 3 ap. Bekk. vol, IV, p. 476, 
b : ὥστε τὰ ἀπὸ τοῦ νοητοῦ κόσμου διὰ τοῦ γείχους 
διαχριθέντα ἀντὶ τοῦ αἰωνίως εἶναι γίνονται μὲν « χαὶ 
οὔ σφισιν ἔμπεδος αἰών, » ἀϊδίως δὲ ἀναχυχλοῦνται, 
ex qua H. Tischerus Quzst. Emped. p. 28 jaré 
collegit Stagiritze interpretem, licet alibi aliter 
de his ver πους statuerit tamen ἀχίνητον χύχλον 
non improbasse. 

Vs. 159-162. Τέσσαρα---νεῖχος Hos quattuor 
versus uno tenore citat Stobaus: Ecl. 1, c. 11, 
11, pag. 287 (pag. 110 ed. Gaisford). Tres pri- 
mos Sextus Empiricus adversus Gramm. IX, 
362; X, 315. Plutarchus de placit. phil. I, 3; 
inde Eusebius Prap. Evang. XIV, p. 749. Pro- 
bus in Virg. Ecl. VI, 31 ; Hippolytus (Origenes) 
Philosoph. s. heres. refut. p. 246 ed. Miller. Se- 
cundum et tertium Ζεὺς--- βρότειον Athenagoras 
Legat. pr. Chr. p. 2» Colon. Laertius VIII, 76 ; 
Heraclitus alleg. Hom. cap. XXIV p. 5r ed. 
Mehler. ( Heraclides p. 443 ed. Gal.) Tertius de- 
nique Νῆστις χτλ. est apud Suidam ἢ, v. et in 
Viol. ms. Bibl. Laur. cod. XXVI plutei IV cit. 
Sturz, Cf. supra vss. 59-61. 

Vs. 159. τέσσαρα τῶν πάντων χτλ. Pro τῶν 
πάντων Sextus γὰρ πάντων habet, Probus δὴ πάν- 
των. Idem scripture mendo éXew exhibet pro 
ἔασιν vel ἔασι ; reliqui ἄχουε. 

Vs. 160. Ζεὺς ἀργὴς x:).] lta omnes preter 
Plutarchum et Eusebium in quorum libris repe- 
ritur Ζεὺς αἰθήρ, quod interpretamentum esse li- 
quet. 

Vs. 161 aliter ab aliis scribitur. Est autem in 
Stobzi, Sexti, Plutarchi, Eusebii, Athenagoree, - 
Heraciiti libris : 


᾿ Νῆστίς θ᾽ ἢ δαχρύοις τέγγει κρούνωμα βρότειον, 


qua scriptura Stephano, Scaligero, Sturzio et 
Steinio arrisit. Diogenes talem versum servavit : 


Νῆστίς θ᾽ ἣ δαχρύοις ἐπιπιχροῖ ὄμμα βρότειον. 


* p" ^ , 
Depravate Probus et Suidas : Νῆστίς 0 ἣ δαχρύοις 
γε πιχροῖς νομᾷ vel vo βρότειον γένος. Planum est 


40 COMMENTARIUS 


γένος ab interprete esse adjectum qui versum sic 
videtur constituere voluisse : 


Νῆστίς θ᾽ ἢ δακρύοις γε πικροῖς νωμᾷ τὸ βρό- 
[τειον. 


Arsenius denique, cujus lectionem probavit 
Karstenius : 


2 
Νῇστις δαχρυόεσσά τ᾽, ἐπικρούνωμα (vulg. ἐπι- 
[κροὐνομαὴ βρότειον. 


Sic etiam Violarium ms. bibliothecz Laurentianze 
cod, XXVI plutei IV. pag. 128 adversa : 


, , 
N7,51t... κρυόεσσά τ᾽ ἐπιχρούνωμα βρότειον. 


IIuc accedit versiculus ab Henr. Stephano Poes. 
phil. p. 221 memoratus : 


Νῇῆστίς θ᾽ ἣ δακρύοις ἐχπιχροῖ ὄμμα βρότειον, 


.quem a Diogenis textu non admodum diversum 


e codicibus Parisiensibus petitum esse reor. At- 
que intelligi quidem posse hos quos e variis 
scriptoribus protulimus versus omnes confiten- 
tur, sententiam vero non esse eam qua hic po- 
tissimum requiratur nemo non videt. Nam de 
quattuor rerum omnium radicibus vel ele. 
mentis qua διζώματα (1. e. interprete Philopono 
Phys. I, lit. C., p. 2, τὰ ὑλιχὰ αἴτια ) vocat dictu- 
rus Jovem esse Empedocles statuit aztherem 
sive ignem, Junonis nomine Plutarcho teste ac- 
rem afficit, Orcum terram esse vult ( cf. vss. 16, 
17, 18, 29, licet Heraclitus, Stobaeus aliiquecon- 
trarium perperam affirmaverint, Nestidem deni- 
que deam aquarum prasidem nuncupat. Sed in 
hac descriptione quid attinet lacrimas a mortali- 
bus fusas commemorare? Quod. quum frigidum 
sit, diversa ratione viri docti poetze manum resti- 
tuere conati sunt, ltaque Struvius in dissert. de 


Elem. Empedoclis (Dorpati 1805) versum ita 
correxit : 


, , LJ 
Νῆστίς θ᾽ ἣ δαχρύουσα πέλει χρούνωμα βροτοῖσι, 


Panzerbieterus : N. θ᾽ ἢ δαχρύοις τέγγει χρουνωπὰ 
βροτοῖσιν, Schneidewinus Philol. VI p. 156 : 


Νῆστίς θ᾽ ἣ δαχρυοσταχτεῖ χρούνωμα Buzotcw. 


Ex his nemo videtur animadvertisse , ambigui- 
tatem vocabuli δάχρυον in causa fuisse, cur ver- 
sus alibrariis mutaretur. Etenim ut Latini la 
crimas non hominibus tantum, sed arboribus 
etiam et plantis tribuunt, resque inanimatas flere 
et lacrimare dicunt, velut Lucretius lib. I vs. 
349-350, in saxis ac speluncis permanat aquarum 
liquidus λων; et uberibus Jfent omnia guttis : 
ita etiam Graci significatum vocis δάχρυον latis-. 


sime patere voluerunt. Quamobrem quemvis 
humorem et succum eo nomine vocarunt. Sic 
Anth. Xl, 298 : ἀμπέλου ἡδυτάτης τάδε δάκρυα δός 
μοι ἀφύσσειν. Quae quum ita sint, scribendum 
putavi : Νῆστίς θ᾽ 4j δαχρύων τέγγει χρούνωμα βρό- 
τεῖον, quod duplici modo licet interpretari, ut sit 
vel : AVestis quee lacrimarum fontem  humectat 
mortalibus, vel dea quae mutabilem , ut sunt res 
humane, aquarum fontem irrigat, Ipsa igitur 
Nestis quoniam locum inter numina apud Sicu- 
los tenet (Cf. Eustath. in lliad. T, p. 1180, 1, 14, 
xxi Σικελικὴ δέ τις, φασί, θεὸς Νῆστις ἐλέγετο), 
ideoque eternam nacta est vitam , ita rebus fluxis 
et caducis (τοῖς βροτείοις) praeest, ut modo aperiat 
fontes modo claudat omnemque aquarum vim 
suo imperio regat. 

Vs. 162. Sensus est : « his elementis amicitie 
beneficio coéuntibus, Discordia ad extrema re- 
cessit, » In quo notandum vocabulo ἔσχατον de- 
signari effectum τοῦ ἐξίστασθαι. Cf. infra v. 198 : 
ἐξέστηχεν ἐπ᾽ ἔσχατα τέρματα χύχλου. Verba hzc 
spectavit Aristoteles Metaph. II, 4 pag. rooo 
Bekk. : εἰ γὰρ μὴ ἦν τὸ νεῖκος ἐν τοῖς πράγμασιν, 
ἕν ἂν ἦν ἅπαντα, ὥς φησιν’ ὅταν γὰρ συνέλθη, τότε 
δ᾽ ἔσχατον ἵστατο νεῖχος. 

Vss. 163-165. Αὐτὰρ ἐπεὶ νεῖχος--- μόνον εἶναι] 
citat Simplicius de Coelo lI ap. Peyronum p.27; 
iidem versus corrupti allegantur in ed. Ald. 
f. 128 b. Adde Simplicium in Arist. Phys. I, f. 7 
b. Ceterum iidem versus infra habentur oe: 
191-193 ). Quum enim ob ea qua ab Empedocle 
dicuntur probabile sit eandem sententiam esse 
repetitam , bis eam, quemadmodum Panzerbie- 
tero placuerat, in his fragmentorum reliquiis 
ponere visum est. Accuratius autem de iis infra 
disseremus. 

Vs. 166. οὐδέ τι χτλ.] Memoratur ab Aristotele 
de Melisso, Xen. et Gorg. cap. 2 pag. 976 b 
ed. Bekk. (pag. 35 seq. ed. nostr.) Stobao Ecl. 
Ll, 1:9 pag. 378 (Tom. I p. 146 ed. Gaisf. ), Plu. 
tarchó de Plac. phil. I, 18; Galeno hist, phil. X, 
'Theodoreto 'Therap. Géru IV, tom. IV p. [5 
C. Pertinent ea qua hic dicuntur ad universi 
dequabilitatem, qualis in globo potissimum con- 
spicitur, ut indicant etiam Aristotelis verba l. c. : 
ὅταν γὰρ εἰς μίαν μορφὴν συγχριθῇ ὥσθ᾽ ἕν εἶναι, οὐ- 
δέν φησι τό γε χενεὸν πέλει οὐδὲ περισσόν. Quocirca: 
Empedocles Parmenidis vestigiis (cf. Parm. 
vs. 78 πᾶν ἐστιν ὁμοῖον, vs. 107 τὸ γὰρ οὔτε τι μεῖ- 
ζον οὔτε τι βαιότερον πελέναι χρεών ἐστι τῇ ἢ τῇ) 
ingressus nihil in rerum universitate nec parum 
nec nimium esse ait. Variat lectio apud scripto- 
res qui hunc versum servarunt. Namque in Sto- 
! bei libris est xevóv quod Heerenius in xeveóv mu- 


tavit. Idem mendum apud Galenum reperitur 
qui etiam omisso articulo παντὸς pro τοῦ παντὸς 
habet. Adde περιττόν ininus recte scriptum pro 
περισσόν apud eundem Galenum , item apud Sto- 
baum et 'Theodoretam. 

Vs. 167-168. ᾿Αλλ’ ὅγε máv?—T7,1atov] Stobzus 
Ecl. 1, 16 pag. 354 (tom. I pag. 135 ed. Gaisf. ). 
Prior versus apud solum Stobaum exstat, po- 
sterior etiam apud Simplic. de Colo p. 47 ed. 
Peyron ; Antonin. Phil. XII, 3; Tatium in Arat. 
p. 77 ed. Petav.; Schol. ibid. p. 96; Procl. in 
Plat. Timaum p. 160 ( pag. 379 ed. Schneid. ). 
Versus 167 in Stobzi codicibus scribitur ἀλλ᾽ ὅγε 
πάντοθεν ἶσος xoi πάμπαν ἀπείρων. Qui quum man- 
cus sit, Grotius ἐὼν post ἶσος inseruit, Scaliger ad 
Manil. Matrou. I, 106 p. 17 ed. Lutet. ἶσος ἔ ἔφυ ab 
Empedocle positum , Karstenius ἰσοπαλής scri- 
. ptum conjecit. Versus 168 in Stobzi exemplari- 

bus calamo exaratis sic habetur : σφαῖρος χυχλο- 
τερὴς, μιμίης Nigri χαίρων vel περιτείθη χαίρων ; 
apud Antonin. est xóvn περιήθεϊ γαίων. Contra Ta- 
tius l. c. exhibet μούνῃ περιηγέϊ χαίρων ; schol. 

ibid. χυχλοτερεῖ μανία ; porro Proclus in l'imzum 
l. c. μόνῃ περιηγέϊ χαίρων, ubi Schneiderus suspi- 
catur μονῇ habitatione, denique Simplicius de 
Col. p. 47 ed. Peyr. praebet, quod ab Empedocie 
profectum esse dicas : σφαῖρος χυχλοτερὴς μονίῃ 
περιηγέϊ γαίων. Ego in conformando altero versu 
cum Panzerbietero Scaligeri conjecturam , in 
constitaendo eo qui subjungitur Simplicii le- 
ctionem secutus sum. Hactenus de scripture dis- 
crepantia. Restat gravior quaestio de versuum 
auctore. Namque ambo hi versus apposito Par- 
menidis nomine servati sunt a Stobzo l. c. Quare 
ad Parmenidem auctorem eos rettulit Brandisius 
in Comment, Eleat. p. 132, nos Empedoclem 
conditorem agnoscimus. Etenim quum posterior 
versus Empedocli ab antiquis consensu ascriptus 
sit et quum σφαῖρος vocabulum sit Empedocleum, 
cujus loco Parmenides σφαῖρα dicere solet : in 
his rebus rihil valet sive ipsius Stobzei, sive li- 
brariorum qui nomina sape confuderunt aucto- 
ritas. At Parmenidi versus vindicaturus Brandi- 
sius Procli etiam testimonio abutitur, Ejus verba 
e Commentario in Platonis Timeum l. c. de- 
prompta haec sunt: τὸ νοητὸν πᾶν τοιοῦτόν ἐστι, 
πανταχόθεν εἰς ἑαυτὸ συννεῦον, « πάντοθεν εὐχύχλου 
|. σφαίρης ἐναλίγχιον ὄγχῳ μεσσόθεν ἰσοπαλές; » καὶ 
« μόνῃ (leg. μονίη) περιηγέϊ γαίων, » φησὶν ὃ Παρ- 
μενίδης, τὰ δὲ αὐτὰ xal ὁ ᾿Εμπεδοχλῇῆς. Horum quos 
Proclus affert versuum prior Parmenidis est 
( cf. Parm. fragm. vs. 103), posterior Empedo- 
clis, quos Proclus memoriter citans commiscuit, 
Exhis efficitur posteriorem versum σφαῖρος xuxAo- 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 41 


τερὴς κτλ. esse Empedoclis. Difficilius vero .est 
de altero versiculo ἀλλ᾽ ὅγε πάντοθεν xz. statuere, 
quem ab uno Stobzo servatum ut Parmenidi tri- 
buam levi illa auctoritate adduci non possum. 
Quapropter hunc cum posteriore ad eandem sen- 
tentiam pertinere arbitratus, pariter atque Kar- 
stenius et Panzerbieterus fecerunt, Empedocleis 
reliquiis inserui. Steinius priorem, tanquam 
alius poete , versum omisit. Multa de his versi- 
bus Sturzius annotavit quae omnia memorare 
supersedemus. Pauca etiam apud Bentlejum ad 
Horat. serm. II, 7, 83 leguntur, 

Vs. 169. ἔνθ᾽ οὔτ᾽, xz). 1 Simplicius Phys. VIII, 
f. 272 b. Εὔδημος δὲ τὴν ἀκινησίαν ἐν τῇ τῆς φιλίας 
ἐπικρατείᾳ χατὰ τὸν σφαῖρον ἐχδέχεται , ἐπειδὰν 
ἅπαντα συγχριθῇ , 


ἔνθ᾽ οὔτ᾽ ἠελίοιο διείδεται ὠκέα γυῖα, 
ἀλλ᾽, ὥς φησιν 
z c / - , ] EIS 
οὕτως ἁρμονίης πυχινῷ χρύφα ἐστήρικται 
se - frs 
σφαῖρος χυχλοτερὴς μονιῇ περιγηθέϊ αἰών. 


ἀρξαμέ vou δὲ πάλιν τοῦ νείχους ἐπιχρατεῖν, τότε πάλιν' 


χίνησις ἐν τῷ σφαίρῳ γίνεται" 
πᾶντα γὰρ ἑξείης πελεμίζετο γυῖα θεοῖο. 


In his verbis primus quem laudat versus ἔνθ᾽ 
οὔτ᾽ χτλ. huc pertinet ; de reliquis infra agemus. 
Intelligitur autem ex Éudemi cujus meminit 
Simplicius de Empedoclea philosophia judicio, 
explicationem quandam sive descriptionem quie- 
tis rerum natura corporis hoc versiculo conti- 
neri. Naturam contemplatur poeta quo tempore 
omnia in sphere formam coaluerunt. Cunctis 
vero in unam hanc figuram conglobatis unam 
esse totius naturz faciem, nihil discretum, nihil 
distinctum reperiri necesse est. Legitur διείδεται 
ὠχέα γυῖα, cujus loco codex Taurinensis habet 
δειείεται ὠχέα γῆ. Panzerbieterus γυῖα servavit; 
Bergkius Act. societ. Gr. I, 1 p. 203 seqq. con- 
jecit ὠκέα αἴγλη, Karstenius ὀξέα αὐγή, Geelius 
apud Karstenium pag. 521 ἠελίου διαείδεται, Mihi 
versum 186 (ἥλιος ὀξυδελὴς xt.) consideranti 
poeta videtur ἔνθ᾽ οὔτ᾽ ἠελίοιο διείδεται [ ὀξέα ] ὠχέχ 
χῆλα scripsisse. Nam χῆλα θεοῖο lliad. lib. I, 53 
scholiastes exponit βέλη; ipsi vero solis radii 
χρύσεα χῆλα ἠελίου dicuntur Probl. arithm. 32. 

Vs. 170. σφαῖρον ἔην Simplicius Phys. VII, 
f. 358 a: τὸν σφαῖρον, ὃν xoi θεὸν ἐπονομάζει xxi 
οὐδετέρως ποτὲ χαλεῖ" σφαῖρον ἔην. Ergo non tan- 
tum 6 σφαῖρος Empedocles usurpavit , sed etiam 
τὸ σφαῖρον. Utrumque haud scio an Siculorum 
dialecto proprium fuerit. 

Vs. 171-173. χωρὶς πᾶν τὸ βαρὺ --θάλασσα ] 


Eo «a ρα 


T 
1 
i 


. Quod vero Emperio placuit λάσιον σθένος sque 


42 COMMENTARIUS 


Hac Plutarchus de Facie Lun. p. 926 , vol. IX | 
p. 663 laudat ad Discordiz regnum referens. Sic 
autem ait : σχύπει μὴ μεθιστὰς xal ἀπάγων ἕκαστον, 
ὅπου πέφυχεν εἶναι, διάλυσίν τινα χόσμου᾽ φιλοσοφῆς 
χαὶ τὸ νεῖχος μετάγῃς τὸ ᾿Εμπεδοχλέους τοῖς πρά- 
γμὰσι"--οχαὶ τὴν μυθιχὴν ἐκείνην xat φοδερὰν ἀχοσμίαν 
xal πλημμέλειαν ἐπιδεῖν ποθῇς, χωρὶς τὸ βαρὺ πᾶν 
χαὶ χωρὶς τὸ χοῦφον "Ev0' οὔτ᾽ ἠελίοιο δεδίττεται 
ἀγλαὸν εἶδος Οὐδὲ μὲν οὐδ᾽ αἴης λάσιον γένος οὐδὲ θά- 
λασσα, ὥς φησιν ᾿Εμπεδοχλῆς; οὐ γῆ θερμότητος με- 
τεῖχεν, obj, ὕδωρ πνεύματος, οὐχ ἄνω τι τῶν βαρέων 
οὗ χάτω τι τῶν χούφων, ἀλλ᾽ ἄχρατοι καὶ ἄστοργοι 
χαὶ μονάδες αἱ τῶν ὅλων ἀρχαί, μὴ προσιέμεναι σύγ- 
χρίσιν ἑτέρου πρὸς ἕτερον μηδὲ κοινωνίαν, ἀλλὰ φεύ- 
γουσαι xui ἀποστρεφόμεναι xz). Praeterea. Proclus 
in Parm, V p. 83 τὸ ᾿Εμπεδόκλειον νεῖκος καὶ τὸν 
γιγαντιχὸν πόλεμον commemorat, Ex his quee alle. 
gavimus concludi licet, vatem Agrigentinum eo 
Joco, unde hi versiculi sumti sunt, informasse 
natura vultum , qualis esset, regnante Discor- 
dia. Distractis rerum principiis rudis erat indi- 
gestaque moles. Itaque sublata corporum varie- 
tate neque sol neque terra neque mare neque aliud 
quidquam sua forma praeditum conspiciebatur. 
Primo versui ultimum deest vocabulum, quod e 
Plutarchi verbis nullo negotio eruitur. Qua- 
propter Sturzius adjecit ἔθηχε (τὸ νεῖκος). 

Vs. 172. ἔνθ᾽ οὔτ᾽ ἠελίοιο δεδίσχεται x1. | Plu- 
tarchi membrana δεδίττεται,, cujus loco requiri- 
tur δεδίσχεται, 1. 6. δείκνυται. Jta bene conjecerunt 
Karstenius et Emperius. Sed fortasse hic quoque 
poeta usurpavit διείδεται, quod vs. 169 in re 
prope eadem adhibitum est. ld enim precipue 
convenit epicorum poetarum sermoni, Sic Hom. 
Iliad, lib. VIII, vs. 556 πάντα δέ τ᾽ εἴδεται ἄστρα, 
et lib. XIII, vs. 98 νῦν δὴ εἴδεται ἦμαρ. Neque 
tamen δεδίσχεται Spernere ausus cum Steinio re- 
cepi. Ceterum pro οὔτ᾽ ἠελίοιο Bergkius suasit 
ut οὐδ᾽ legeretur. 

Vs, 173. οὐδὲ μὲν οὐδ᾽ αἴης λάσιον δέμας χτλ.] 
Apud Plutarchum αἴης λάσιον γένος reperitur, cui 
Bergkius patrocinari non. debebat. lmmo sen- 
tentia λάσιον δέμας flagitat, quod Karstenius ver- 
bis Empedocleis intulit. Λάσιον appellatur pro- 
pter arbores, frutices, herbas, plantas quibus 
terra convestita hirsute quasi speciem praebet. 


improbandum est ac Bergkianum illud λάσιον μέ- 
voc, in quo commendando frustra laboravit Stei- 
nius collato Parmenidis loco vs. 143 ἄστρων θερ- 
μὸν μένος. 

Vs. 174 erui e Plutarchi loco de Fac, Lun. 
p. 926, vol. IX p. 663 ad vss. 171-173 descripto. 


Steinius nihil nisi ἄστοργοι καὶ ἄκρητοι scripsit. 


Vs. 175-176. οὕτως &puovinc—(2i9v] exstant 
apud Simplicium Phys. VIH, f. 272 b (vid. 
supra ad vs. 169) et apud Peyronum p 52. In 
Aldino exemplo legitur πυκινῷ χρύφα, in cod. 
Taurinensi πυχινῷ χρυφῷ, cujus loco Karstenius 
πυχινῷ xpóoo edidit, Hujusmodi locutio quum 
ferri nequeat, ipse quidem poetam exarasse su- 
spicatus est πυχινῷ γόμφῳ στήριχται vel πυχινῇ φρενὶ 
ἐστήριχται, sed praestat Steinii conjectura πυχινῷ 
χύτει ἐστήριχται quam carmini inserui, Hesychius 
χύτος exponit σῶμα, óyxo;. Sensus igitur est : 
sic nexus densa mole continetur. N ersum posterio- 
rem citat Simplicius de Col. f. 145 B ed. Ald.; 
ap. Peyron. p. 47; Antoninus Phil. XII, 3; 
Achilles Tatius in Arat. p. 77 Antv. Scholiastes 
Arati ibid. p. 96. Ultima verba μονίη xz. Proclus 
in Tim. p. 160. Vide quz notavimus ad vs. 168, 

Vss. 177-179. Αὐτὰρ ἐπεὶ---ὅρχου | servavit Ari- 
stoteles Metaph. 1l, 4 p. 1000 ed. Bekker., item 
Simplicius Phys. VIII, f. 27» b. Deprompti sunt 
hi versus ex ea carminis parte, qua necessaria 
rerum vicissitudo describebatur. Alternis enim 
Amicitiam et Discordiam dominari Empedocles 
censuit. Cujus rei, si fides Aristoteli, nullam 
afferebat causam vates Agrigentinus nisi neces- 
sitatem vel quod natura ita comparatum esset, 
« xat ἅυα δὲ αὐτῆς τῆς μεταδολῆς αἴτιον οὐδὲν λέγει, 
ἀλλ᾽ ἢ ὅτι οὕτως πέφυχεν" ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μέγα νεῖκος 
X1À. ὡς ἀναγκαῖον uiv ὃν μεταθάλλειν, αἰτίαν δὲ τῆς 
ἀνάγχης οὐδειλίαν δηλοῖ.» Pro αὐτὰρ ἐπεὶ apud Ari- 
stotelem est ἀλλ᾽ ὅτε δή : sed alterum Empedo- 
cleum videtur. ᾿Ενὶ usXécoow intellige τοῦ σφαίρου 
quem etiam deum vs. 180 nuncupat. ᾿Εθρέφθη 
recte Aristoteles; Simplicii codd. male ἐρέφθη. 
Porro vs. 179 apud Aristotelem legitur ὅς σφιν, 
apud Simplicium 8 σφιν, Denique pro παρελήλα- 
ται pars quedam membranarum Stagiritze παρε- 
λήλατο habet , quod sententiz repugnat. Ex Ari- 
stotelis interpretatione efficitur, verba πλατέος 
ὅρχου certo jurejurando i. e. certo feedere, certa 
lege ad necessitatem spectare. Hunc genitivum 
Bessarion e παρελήλαται pendere ratus locum per- 
peram accipit : « cum. enim magna contentio in 
membris nutrita fuit ac ad honores ascendit tem- 
pore perfecto, quod eis cum alternum sit , amplum 
preecessit jusjurandum. » Contra Panzerbieterus 
p. 28 πλατέος ὅρχου ex ἀμοιδαῖος aptum esse opinatur 


ideoque haud minus falso vertit : « aber sobald - 


ihm der mzchtige Streit in die Glieder gewack- 
sen , Und zu Macht und Ehren gelengt, da die Zeit 
sich erfüllet Die in gewaltigem Eid abwechselnd 
ihnen gesetzt ist. » At genitivus ille poetarum 
more dativi loco usurpatur. Cf. Matthiz: Gramm. 
Gr. S 375 adn. ». Karstenius autem in voce 


r— 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


 dividuaesse crediderit. Itaque ἀδιαίρετα vocat Em- 


παρελήλαται fallitur, ultima vertens : « quod mu- 
tatis vicibus certo fcedere exigunt. » Àmprobanda 
etiam Sturzii et Zelleri ratio παρ᾽ ἐλήλαται ὅρκου 
| et πάρ᾽ ἐλήλατο ὅρκου ] scribentium, quam tuetur 
Bonitz. ad Aristotelis Met. II, 4 p. 162. 

Vs. 180. πάντα---θεοῖο ] citat Simplieius Phys. 
VIII, f. 272» b. Vide supra ad vs. 169. Editio AI- 
dina τελεμίζετο ; cod. Pavis. teste Brandisio πε- 
λεμίξετο; corrige πελεμίζετο quod receptum ab 
editoribus est. De reliquo ut hunc versum cum 
pracedentibus jungerem , illud γὰρ quod habet 
Simplicius post πάντα, in μάλ᾽ converti, Pan- 
zerbieterus minus recte πάντα μὲν scripsit. 

Vs. 181. σωρευόμενον péye0oc] sumpsit primus 
Steinius ex Aristotelis de Gen. et corr. lib. 1 c. 8 
p. 325. b. 22, ubi hzc leguntur: : ᾿Εμπεδοχλεῖ δὲ 
τὰ μὲν ἄλλα φανερὸν ὅτι μέχρι τῶν στοιχείων ἔχει 
τὴν γένεσιν, αὐτῶν δὲ τούτων πῶς γίνεται καὶ φθείρε-- 
ται τὸ σωρευόμενον μέγεθος, οὔτε δῆλον οὔτε ἐνδέχε- 
ται λέγειν αὐτῷ, μὴ λέγοντι xal τοῦ πυρὸς εἶναι στοι - 
χεῖον: ὁμοίως δὲ xol τῶν ἄλλων ἁπάντων. lpsene 


Empedocles ita dixerit, an Aristotelea locutio sit 


σωρευόμενον μέγεθος vix dubium videbitur repu- 
tanti, Aristotelem multa a prioribus aliter no- 
minata suo more interpretari. Quz quum ita sint, 
omittere poteram hac verba, nisi dogma Empe- 
docleum de quo Aristoteles agit, memoratu di- 
gnum esset, Contrarium tradit Plutarchus de 
Plac. philos. 1, 13 : ᾿Εμπεδοχλῆς πρὸ τῶν τεσσάρων 
στοιχείων θραύσματα ἐλάχιστα οἱονεὶ στοιχεῖα πρὶν 
στοιχείων, διιοιομερῆ,, ὅπερ ἐστὶ στρογγύλα, et I, 17 
᾿Εμπεδοχλῆς δὲ ἐχ μικροτέρων ὄγκων τὰ στοιχεῖα συγ- 
χρίνει, ἅπερ ἐστὶν ἐλάχιστα χαὶ οἱονεὶ στοιχεῖα στοι- 
χείων. C£. Stobaeus Ecl, I, 18 p. 368; Galen. hist. 
phil. c. X. Huc accedit quod Aristoteles de Coelo 
III, 6 p. 375 ait Empedoclem videri elementa 
facere talia, quae quamvis dividi possint, non 
tamen dividantur. Verba graeca sunt : εἰ δὲ στήσε- 
ταί που ἣ διάλυσις, ἤτοι ἄτομον ἔσται τὸ σῶμα ἐν ᾧ 
ἵσταται, ἢ διαιρετὸν μέν, οὐ μέντοι διαιρεθησόμενον 
οὐδέποτε, χαθάπερ ἔοικεν ᾿Εμπεδοχλῆς βούλεσθαι λέ- 
qe. Varie igitur veteres de elementis. Empedo- 
cleis judicabant, Hanc litem ita tantum compo- 
nere licet, ut dicamus Empedoclem elementa non 
illa aspectabiliaintellexisseignem, aérem, aquam, 
terram, sed puriora et preclariora quadam. 
Hzc qua videmus fluxa sunt atque caduca, illa 
, vero eterna ; hec concreta, illa simplicia. Quid? 
quod mixtis demum illis et contagione infectis 
mundi corpora cztteraque qus sensibus perci- 
piuntur orta esse vult , mortalia, ut dicit, ex im- 
mortalibus facta. Inde patet quomodo elementa 
ut divinas naturas individua habere potuerit ea- 
demque in mortales mutata formas dissolubilia et 


43 


pedoclis elementa Themistius in Aristotelis Meta- 
phys. f. 24 in schol. Aristotel. pag. 812. a. ed. 
Brand. ; διαιρετὰ vero Simplicius de Coel. 111, f. 
134 b. 

Vs. 182-188. τοῦτον μὲν---χύμόαις Simplicius 
Phys. VIII, f. 258. a. b. δυνατὸν δὲ xal ἐν τῷ xó- 
σμῳ τούτῳ τήν τε ἕνωσιν δρᾷν xol τὴν διάχρισιν, ἀεὶ 
μὲν ἄμφω, ἄλλοτε δὲ ἄλλην ἐν ἄλλοις xat ἄλλοις μέ- 
ρεσιν, ἢ ἐν ἄλλοις xal ἄλλοις χρόνοις ἐπιχρατοῦσαν. 
xol γὰρ xal ἐνταῦθα τὸ νεῖκος xal τὴν φιλίαν παρὰ μέ- 
ρος ἐπιχρατεῖν ἐπί τ᾽ ἀνθρώπων xo ἰχθύων καὶ θηρίων 
x«t ὀρνέων, ᾿Εμπεδοχλῆς φησι τάδε γράφων" τοῦτον 

ἐν βροτέων χτλ. Vs. 182. Accusativus τοῦτον μὲν 
-ὄγχον a verbo nescio quo pendet quod Sim- 
plicius cum versibus pregressis omisit. Sed si 
quis hoc parum probabile existimat , quia Sim- 
pliéius ubique inspecto Empedoclis carmine in- 
tegras laudare soleat sententias , proclive est cor- 
rigere δέρχευ μὲν βροτέων χτλ. Μελέων ὄγχον poeta . 
τὸ σῶμα vocat, ut cui corpus nihil nisi compages 
membrorum forte fortuna in unum conflatorum 
sit. 

Vs. 184 βίου θαλέθουσιν ἐν ἀκμῇ cum Karstenio 
scripsi pro vulgato θαλέθοντος. Vs. 186 περὶ ῥη- 
γμῖνι Btoto, circa vitee littus, oram nova metaphora 
dixit pro circa vitee marginem sive finem. Vs. 
188 ὀρειλεχέεσσιν e Schneideri emendatione dedi 
pro vulgato ὀρειμελέεσσιν. Cf. vers. 448. Porro pro 

τεροδάμοσι quod legebatur cum Panzerbietero 
posui πτεροδήμοσι, quemadmodum  epicorum 
poetarum sermo requirit. Denique Hesychio 
χύμόαι sunt ὄρνιθες, quo significatu et hoc loco 
Empedocles vocem adhibuit... 

Vss. 189-205. Αὐτὰρ ἐγὼ ---οἰδέσθαι 585. 189- 
203 αὐτὰρ ἐγὼ---κελεύθους citat Simplicius de 
Colo 11, e cod. Taur. prolatos a Peyrono p.27; 
lidem versus corrupti reperiuntur in ed. Ald. 
f. 128 b. Adde Schol. Arist. ed. Brandis. p. 507 
a. et Gaisf. poete min. Grec. vol. Hp. XLII. 
Vss. 191-205 ἐπεὶ νεῖχος---ἰδέσθαι affert idem 
Phys. I, f. 7 B. Vss. 198-201 οὔ πω πᾶν ἐξέστη- 
xev—6b0u.4, idem de Celo ap. Peyron. p. 35 (f. 
144 b. Ald.). Vss. 208 seq. αἶψα δὲ----χελεύθους 
citat Theophrastus apud Athenaeum X p. 423 sq. 
Eadem verba usque ad ἄχρητα memorat Aristo- 
teles Poet, c. 25 p. 1461 ed. Bekker. et Eusta- 
thius in lliad. I p. 746, 57. Denique initium 
versus 203 habet Plutarchus Symp. V, 4 p. 677, 
vol. VIII p. 696 ed. Reisk. Simplicius eo consi- 
lio his versibus utitur, ut demonstret de Empe- 
doclis sententia in mundo non tantum Discor- 
diam dominari, sed Amicitiam quoque , atque 
hanc esse rerum naturalium fictricem, Ex his 


pm 


44 COMMENTARIUS 


poete effatis concludi oportet, eum jam in prz- 
gressis qui interciderunt versibus de Amicitiae 
et Discordiz lite quzdam protulisse, inde porro 
digressum , jam in viam reverti {παλίνορσος ἐλεύ- 
σομαι) et pergere eo quo tendat, ad definiendum, 
qua ratione paullatim mundi corpora et res na- 
turales exstiterint, 

Vs. 189-191. lis qua prius dixit poeta alia 
annectere vult. Continentur autem prius dicta 
verbis ἐπεὶ νεῖκος μὲν ἐνέρτατον----ἂν μόνον εἶναι. 
Inest vero annectendi notio participlo ἐποχε- 
τεύων, quod proprie valet a/fundens vel per ca- 
nalem in aliquid deducens. Simili translatione 
Plutarchus Symp. 4 prooem, utitur : λόγος τῷ 
οἴνῳ τὸ φιλάνθρωπον xat ἠθοποιὸν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἐπο- 
χετεύει. Porro apud Platonem Phaedr. p. 251 C. 
ἰδοῦσα δὲ xal ἐποχετευσαμένη ἵμερον xv. medium 
ἐποχετεύεσθαι significat haurire ; ubi vide Astium. 
Huc accedit quod Simplicii codices ἃ Brandisio 
inspecti Schol. Aristot. p. 507..a. agnoscunt 
ἐποχετεύων, quamvis Peyronus e libro Taurinensi 
protulerit ὑποχετεύων et Gaisfordius ex Oxo- 
niensi A. ἐξοχετεύων ediderit, qui in Oxoniensi 
B. ἐπιχετεύων pro ἐποχετεύων reperiri testatur. 
Usu caret ὑποχετεύων cujus patrocinium suscepit 
Nakius Choril. p. 118 sq. Quod vero Bergkius 
olim excogitaverat λόγῳ λόγον εἰσοχετεύων, id non 
magis probandum est quam que ei postea in men- 
tem venit junctura λόγου λόγον ἐξοχετεύων χαινόν. 
Hac enim ita a Grecorum dicendi consuetudine 
abhorrent, ut mirum sit Panzerbieterum quoque 
et Steinium λόγου λόγον ἐξοχετεύων scripsisse, cui 
alter subjungit xsivov, alter χείνου. Quis enim un- 
quam λόγου λόγον ἐξοχετεύων pro e verbis verba 
efficiens vel colligens usurpavit? Quippe sic ac- 
ceperunt qui ἐξοχετεύων quod proprie derivandi 
potestatem habet carmini Empedocleo inferre 
ausi sunt, Verum etiamsi ita adhiberetur ἐξοχε-- 
τεύειν, tamen hoc loco ineptum esset. Neque enim 
quidquam hic concludit Empedocles, sed alia aliis 
annectit. Quamobrem in Aldino exemplo (Sim- 
plic. ad Arist. de Colo 2. fol. 128 b) ubi iidem 
versus corrupti exstant, apparet tamen interpre- 
tem eorum de quibus quaritur verborum sen- 


.sum recte expressisse. Nam qu: apud Brandi- 


sium 1, c. sic exhibentur : μᾶλλον δὲ ἐῤιάσθη 
7 * τ ΄ e 
νομίζων τὸν χόσμον τοῦτον ὑπὸ μόνου τοῦ νείκους κατὰ 


^ 
u 


τὸν ᾿μπεδοχλέα γενέσθαι, Μήποτε δὲ χἂν ἐπικρατὴ 


ἐν τούτῳ τὸ νεῖχος, ὥσπερ ἐν τῷ σφαίρῳ ἣ φιλία, 
ἀλλ᾽ ἄμφω ὑπ᾽ ἀμφοῖν λέγονται γίνεσθαι. xoi τάχα 
οὐδὲ χωλύει παραθέσθαι τινὰ τῶν τοῦ. ᾿Εμπεδοχλέους 
ἐπῶν τοῦτο δηλοῦντα" 


αὐτὰρ ἐγὼ παλίνορσος ἐλεύσομαι ἐς πόρον ὕμνων, 


τὸν πρότερον κατέλεξα λόγῳ λόγον ἐποχετεύων" 


ea apud Aldum in hunc modum partim mutata , 
partim depravata leguntur : 

μᾶλλον δὲ βιάζεται, οἰόμενος τὸν χόσμον τοῦτον ὑπὸ 

, ^ , 5 ^ , 

μόνου τοῦ νείκους χατὰ ᾿Εμπεδοχλέα γίνεσθαι. ἴσως 
δὲ xal εἰ ὑπερισχύει ἐν τούτῳ τὸ velxoc , ὥσπερ ἐν τῷ 
σφαίρῳ ἣ φιλία, ἀλλ᾽ ἄμφω ὑπ᾽ ἀμφοῖν λέγει γίνε- 
σθαι. καὶ ἴσως οὐδὲν χωλύει προθέσθαι τινὰ τῶν τοῦ 
᾿Εμπεδοχλέους ῥημάτων, τοῦτο παρεμφαίνοντα᾽ 


τίη δ᾽ ἐγὼ ὑποστρέψας ἔρχομαι πρὸς δδὸν 
αἰνέων τὸν πρὶν χατειλημμένον, προσάπτων μύθῳ 
[υμῦθον. 


Ut reliqua omittam de quibus hic non est quod 
disseram, liquet interpretem ἐποχετεύων apposite 
ad scriptoris mentem reddidisse simili voca- 
bulo προσάπτων, Constat igitur Empedoclem scri- 
psisse ἐποχετεύων. Sed sunt qui hoc poetam sal- 
vis prosodise legibus ponere potuisse negent, O 
plumbeum, ut dicitur, pugionem quem jam ad 


. VS. 103 eSteinii viri docti manibus extorsimus. 


Nam hic quoque ut aliis locis (cf. etiam vs. 134) 
carminum Empedocleorum arsis vi breves syl- 
labe producuntur. Ceterum Karstenius etiam 
ἐποχετεύων recepit. 
Vs. 191-192. ἐπεὶ νεῖχος μὲν ἐνέρτ, x12.] Aper 

tum est ἐνέρτατον ἵχετο βένθος δίνης idem valere 
quod vs. 198 ἐπ᾽ ἔσχατα τέρματα χύχλου, Δίνη et 
στροφάλιγξ dicuntur vortex et turbo in mundi 
globo per elementorum agitationem circumacto 
exorti, Utrumque vocabulum celebrat Orpheus 
in mundi conversione depingenda apud Macrob. 
Saturn. I, 23; fragm. VII, 25-28 : 


χέχλυθι, τηλεπόρου δίνης ἑλικαυγέα χύχλον 

E , , r ἰδ $* et 
οὐρανίαις στροφάλιγξι περίδρομον αἰὲν ἑλίσσων, 
ἀγλαὲ Ζεῦ Διόνυσε", πάτερ πόντου, πάτερ αἴης, 


Ἥλιε παγγενέτορ, Πὰν αἰόλε χρυσεοφεγγές. 


Modorum enallage in verbis ἐπεὶ νεῖχος μὲν Ux £70 
βένθος δίνης, ἐν δὲ μέσῃ φιλότης στρ. γένηται sic 
explicanda, ut poeta ab eo quod factum est ad id 
quod fieri soleat transire dicatur, ἐπεὶ ἵχετο--- 
ὅταν γένηται, Sed ne ἐπεὶ quidem conjunctivo 
junctum offendit considerantem qua ad vs. 136 
ea de re disputata sunt. Quare Petersenii con- 
jectura στροφάδι γεγένηται in Ephem. litt. Hal. 
1837, n. 97 proposita nonegemus. Quod reliquum 


est cod. Oxon. A. et Taur. librariorum culpa 


δίνησιν δὲ pro δίνης, ἐν δὲ habent. 

Vs. 193. ἔνθ᾽ ἤδη τάδε χτλ. ] dv τῇ δὴ ed. Ald. 
Phys. et cod. Oxon. A. libr. de Coll. Brandis. 
scholl. l. c. Alii codices ἐν τῇ ἠδὲ, ἐν «721, ἐν τῇ δὲ 


————— e—PP Oy PTT PPrEAL 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 45 


οὖν δ᾽ αὖ mendose. Vulgata ἐν τῇ δὴ refertur ad 
φιλότητι. Sed prestat Bergkiana emendatio ἔνθ᾽ 
ἤδη quam €um Steinio in verborum ordinem re- 
cepi. Τάδε πάντα sunt elementa eorumque qua- 
litates. 

Vs. 194. οὐχ ἄφαρ, ἀλλ᾽ ἐθελημὰ x*.] Variant 
libri. Nam Aldus in ed. Phys. οὐκ ἄφαρ ἀλλὰ θέλι- 
μνα; Cod. Ox. A θέλημα; Oxon. B. οὐχ ἄφορ᾽ 
ἀλλὰ θέληνα. "Taur. o0x ἄφορ᾽ ἀλλ᾽ ἐθέλημα, Brandis. 
schol.]. c. οὖχ ἄφαρ, ἀλλ᾽ ἐθέλημα. Sturzius edi- 
dit : οὐκ ἄφαρ, ἀλλὰ θέλυμνα, Peyronus οὐκ ἄφορ᾽ 
ἀλλὰ θέλυμνα, Karstenius οὐκ ἄφαρ, ἀλλ᾽ ἐθελυμνά, 
Scripsi flagitante sententia cum Panzerbietero 
et Steinio οὖκ ἄφαρ, ἀλλ᾽ ἐθελημά. Praeterea συνι-- 
στάμεν᾽ codices praebent quod Sturzius non de- 
- bebat in συνίσταται mutare. Denique ἄλλοθεν ἄλλα 
codex Taurinensis et Brandisius; reliqui ἄλλο- 
θεν ἄλλο. 

Vs. τοῦ. Ejecerunt hunc versum Bergkius et 
Schneidewinus qui vs. 16» hic interponi jussit. 
At multo plus valet μισγομένων quam συνερχομέ- 
νων. Hic vero poetam μισγομκένων exarasse argu- 
mento sunt sequentia πολλὰ δ᾽ ἀμιχθ᾽ ἕστηχε. 
Schneidewinum Steinius secutus est, 

Vs. 196-197. πολλὰ δ᾽ ἄμιχθ᾽ κτλ. ] Satis emen- 
date hi versus leguntur in Phys. ed. Ald. πολλὰ 
δὲ ἅμα χατεστήχει cod. Taur.; πολλὰ δ᾽ dux Ald. 
codd. ABD , item Sturzius et Karstenius ; ἄσιχτα 
Brandisius, ἄμιχθ᾽ Panzerbieterus et Steinius. 
χατέστη cod. C; ἔστι cod. D. χερααμένοισιν cod. 
A; χεχερασμένοισιν codd. C. D; χεραϊζομένοισιν 
cod. 'Taur.; χερασσαμένοισιν Ald. et Sturzius, 
χερασσομένοισιν Gaisfordius, χεραιομένοισιν cod. 
Oxon. B. quod ediderunt Brandisius, Karste- 
nius , Steinius. ἐναλλάξ. ὅσσ᾽ ἔτι νεῖκος ἔρυχε μετάρ- 
ctoy* οὗ γὰρ ἀμφαφέως cod. Taur. ἀμφαφέως cod. 
B, ἀμεμφέως cod. A., item Aldus, Sturzius, 
Karstenius, Bergkius; nom sine querela vertit 
Morbeca, unde οὐκ ἀμέμπτως interpres de Coel. 
ed. Ald. ἅμ᾽ ἀμφὶς Panzerb. quod recepimus. 
Ceterum quod ad γεῖχος μετάρσιον attinet, huic 
opposita ἠπιόφρων φιλότης VS. 201. 

Vss. 198. Sequentia in hanc sententiam dicta 
esse ait Simplicius de Celo ap. Peyron. p. 37, 
apud Brandisium p. 512. a. μήποτε oov οὐχ ἐν τῇ 
ἐπιχρατεία τῆς φιλίας ταῦτα λέγει γίνεσθαι 6 ᾽Εμ πεδο- 
χλῆς, ὡς ἐνόμισεν ὁ ᾿Αλέξανδρος, ἀλλὰ τότε ὅτε οὔπω 
τὸ νεῖχος πᾶν ἐξεστήκειν χτλ. Variat lectio : τὸ πᾶν 
ἐξέστηξεν ἐ ἐπ᾽ ἔστατα χύκλου cod. "Taur. τὸ πᾶν ἐξε- 
στήχει ἐπέστατα τεύμχτα χύχλου cod. D. πᾶν ἐξε- 
στήχειν Brandisius utroque loco. πὸ πᾶν Aldus, 
cod. A. Sturzius, Karstenius, Panzerbieterus. 
οὔπω cod. D. ἐς τὸ πὰν conjecit Bergkius , τὸ πᾶν 
Petersenius , πάντως Steinius. Sed si quis post o5 


3 


γὰρ ἅμ᾽ ἀυφὶς ponat πω πᾶν ἐξέστηχεν., Simplicio 
duce usus constructionem non insolentiorem 
habebit quam quz est apud Homerum Odyss. 
lib. XVI, 16: : o0 γάρ πω πάντεσσι θεοὶ φαίνονται 
ἐναργεῖς. (Cf. Hermann. ad Soph. Aj. 965.) Porro 
ἐπ᾽ ἔσχατα ἐξέστηχεν Sturzius perturbato verbo- 
rum ordine, quem etiam in codicibus Oxon. A. 
b. altero loco. offendimus. lidem libri cum cod. 
D in οὔπω congruunt. 

Vs. 199. ἀλλὰ τὰ μέν τ᾽ ἐνέμιμνε μελέων, x^. ] 
codd. A, C. D; ἐνέμιμνε, μελέων cod. D. Sturzius 
μελέων temere mutavit in μερέων. Eos autem er- 
rasse manifestum est qui ex hocloco concluserunt 
Empedoclem prster mundum creatum ordina- 
tumque statuisse indigestz materie molem. Sic 
enim Eusebius Prep. Evang. XV, 33 p. 841 D: 
τὸ δὲ λοιπὸν ἀργὴν εἶναι τὴν ὕλην. Hic vero Empe- 


"docles non de mundo creato et aspectabili, sed 


de ortu rerum loquitur. 

Vs. 200. ὅσσον δ᾽ αἰὲν x1). 7 ὑπεχπροσθέει Simpl. 
Phys. ed. Ald. ὑπεχπροθέε; cod. Oxon. C. et Stur- 
zius ; ὑπεχροθέοι Brandisius utroque loco. Rectius 
codices Taurinenses et Oxon. ABD. ὑπεχπροθέοι 
quod cum Gaisfordio, Karstenio , Panzerbietero, 
Steinio recepi. 

Vs. 201. ἠπιόφρων φιλότητος χτλ, ] Versus hic in 
Simplicii comm. ad Phys. ed. Ald. ita exhibetur: 


ἣ πίφρων φιλότης ἀμεμφέως ἄμόροτος ὁρμή, 
quem Sturzius sic immutatum edidit : 
ἣ ᾿πίφρων φιλότης ἀμεμφέως ἀμόρότῳ δρμῇ. 


Melius rem Scaliger gessit, qui Karstenio teste 
in codice Lugdunobatavo exaravit : 


ἠπίφρων φιλότητος ἀμεμφέος ἄμόροτος δρμή. 


Hoc prope abest a vera scriptura quam agno- 
scunt Scholia a Brandisio vulgata p. 507. Cod. 
Oxon. A. et Taurinensis uno loco apud Peyro- 
num p. 37 praebent : : ἠπιόφρων φιλότητος ἀμεμιφέος 
ἄμθροτος δρυνή 2 altero inepte : ἠπιόφρων φιλότης 
ἀμφεῦσσον ἀυιόροτος ὁρμή. Cod. Oxon. B. habet : 
ἠπιόφρων φιλότητι ἄμφεσον ἄμόροτος ὁρμή. Adde 
quod in cod. Oxon. C. est περίφρων, in D. πί- 
φρων. Morbeca penultimam vocem vertit : sine 
querela, unde in Aldinum exemplar librorum de 
Colo fluxit ἀμέμπτου. Steinius asyndeton illud 
ἠπιόφρων---ἄμόροτος in verbis ἠπιόφρων φιλότητος 
ἀμευφέως ἄμόδροτος ὁρμή ferri non posse ar bitra - 
tus Eiüpedoclem scripsisse conjecit : τόσον αἰὲν 
ἐπήει ἠπιόφρων φιλότης τε x«i ἔμπεσεν ἄμόροτος 
δρμιή; parum feliciter. Quemadmodum enim apud 
Homerum non solum tolerantur, sed etiam ad- 
mirationi sunt orationis non vincte exempla, 


40 COMMENTARIUS 


velut Odyss. lib. XI, 573, χερσὶν ἔχων ῥόπαλον παγ- 
χάλκεον, αἰὲν ἀαγές,, vel lliad, lib. VI, 344, δᾷερ 
ἐμεῖο, χυνὸς καχομηχάνου, ὀκρυοέσσης, ubi nemo 
xa ante αἰὲν ἀαγές vel ante ὀχρυοέσσης desiderat : 
sic Empedocli similis licentia concedenda est. 
Itaque cum Brandisio , Karstenio, Panzerbietero 
membranarum quarundam lectionem revocavi. 
Peyroni commentum : ἠπιόφρων φιλότης ἀμφαμ- 
φῶσ᾽ ἄμόροτος ὁρμῇ, quo ἀμφαμφῶσ᾽ pro Homerico 
ἀυφαφόωσα accipitur, nolo refutare. Nam si per- 
spexisset sententiam, ab hoc emendandi conatu 
abstinuisset, 

Vs. 202-203. αἶψα δὲ θνήτ᾽ ἐφύοντο χτλ.] Hi 
versus in eam sententiam scripti sunt, ut qua 
pura prius et integra fuerant elementa postmodo 
mixta variisque modis inter se conflata esse dice- 
rentur. Quo facto Empedocles statuit ex immor- 


talibus naturis mortalia rerum genera exstitisse. 
. Lectio horum versuum qui a pluribus laudantur 


scriptoribus satis certa est. Neque enim librario- 
rum menda quemquam morari possunt. Ac pri- 
mum quidem pro αἶψα δὲ θνήτ᾽ ἐφύοντο ut est apud 
Simplicium ed. Ald. Aristotelem ejusque inter- 
pretem Riccobonum, Simplicii cod. Taur. et 
Oxon. B. habent αἶψα δ᾽ ἔθνεά τ᾽ ἐφύοντο, quod 
vulgavit Brandisius. Huc accedit quod pro 
ἐφύοντο Athenzeus et Eustathius legunt φύοντο; pro 
ἄχρητα autem quod agnoscit etiam Brandisius, 
Simplicii ed. Phys. et cod. Taur. de Coelo exhi- 
bent ἄχριτα pariter atque vs. 424. Simpl. Phys. 
ζωρὰ δὲ τὰ πρὶν, sed Athenaeus ζωρά τε τὰ πρὶν. 
Pro διαλλάξαντα Athene membrana διαλλάττοντα 
vel διαλλάσσοντα vel διαλλάσσονται. Plutarchus sive 
memoriz lapsu sive librariorum errore hoc ef- 
fatum ita scribit : ζωρότερον τὰ πρὶν ἄχρατα, men- 
dosissime autem Bekkerus in Aristotelis editione 
exaravit : αἶψα δὲ θνήτ᾽...... ἀθάνατα ζῷά τε πρὶν 
χέχριτο. Eadem prope menda in veteribus Stagi- 
rite editionibus reperiuntur hoc excepto quod 
pro ζῷά τε in Genevensi exstat Σωρά τε, Contra 
Riccobonus interpretationi latinae versus grace 
sic scriptos adjecit : αἶψα δὲ θνήτ᾽ ἐφύοντο τὰ πρὶν 
μάθον ἀθάνατα εἰναι, ζῶρά τε πρὶν ἄκρητα. Morbe- 
cam in Simplicii exemplari manu exarato ζῷα 
scriptum offendisse argumento est ejus vertendi 
ratio qua tamen sententia evertitur : « qua an- 
tequam addiscant immortalia esse animalia ac 
prius indiscreta disponunt vias. » Sed ζωρά ve- 
rum esse conficitur ex Theophrasti verbis apud 
Athenzum : Θεόφραστος δ᾽ ἐν τῷ περὶ μέθης ζωρότε- 
ρόν φησιν εἶναι τὸ χεχραμένον, παρατιθέμενος " Eu.xe- 
δοχλέους τάδε χτλ. Adde Plutarchum et Eustathium. 
lllud vero scrupulum injecit criticis, quod ζωρά 
et ἄχρητα hic opponantur qua vulgo synonyma 


sint. Quocirca Hermannus in Aristotelis libro 
scribi jussit : ζωρά τε πρὶν χέκρητο, alii ζωρά τε τὰ 
πρὶν χέκρατο, Verum iis mutationibus nihil profi- 
cimus. Immo acquiescendum arbitramur in ye- 
terum judicio qui hanc vocis potestatem Empe- 
docli vindicarunt. 

Vss. 204-205. τῶν δέ τε--οἰδέσθαι) Pro παντοίης 
Ald. παντοίαις. Verba θαῦμα ἰδέσθαι referuntur ad 
monstra βουγενῆ ἀνδρόπρωρα x:À. quorum mentio 
fit vs. 314 seqq. Ceterum Empedoclis de mundi 
ortu placitum respicit Tzetzes ap. Matrang. 
Anecd. t. I pag. 1o seq. : 


ζάλη δεινὴ xal σύγχυσις γέγονε τῶν στοιχείων, 
ὡς xal 6 φυσ'χός φησιν ᾿Ἐμπεδοχλῆς ἐχεῖνος " 
ποτὲ μὲν γὰρ ὃ χάθυγρος ἀὴρ ὑπερενίχα, 

6 ζοφερός, 6 χάθυγρος, ὃ συντεθολωμένος, 

ὃν ᾿Αθηνᾶν εἰρήκαμεν χτλ. 


Vss. 206-210. *H δὲ χθὼν τούτοισιν----σαρχός] ser- 
vavit Simplicius Phys. I, f. 7 b. Vs. 206 ibid. II, 
f. 74 b. Prioreloco ait : ἐν οἷς (φυσικοῖς) xoi τῆς 
ἐνταῦθα δημιουργικῆς συγχράσεως τὴν ᾿Αφροδίτην ἤτοι 
τὴν φιλίαν αἰτίαν φησί. χαλεῖ δὲ τὸ μὲν πῦρ χαὶ Ἥ- 
φαιστον καὶ ἥλιον xol φλόγα, τὸ δὲ ὕδωρ ὄμόρον, τὸν 
δὲ ἀέρα αἰθέρα. λέγει οὖν πολλαχοῦ μὲν ταῦτα, xol 
ἐν τούτοις δὲ τοῖς ἔπεσιν. "id 

Vs. 206 μάλιστα mutavit Karstenius in μιγεῖσα, . 
quod minime necessarium. "angit his versibus 
Empedocles carnis et sanguinis formationem, 
qua zqualibus quatuor elementorum portioni- 
bus constare vult. Indicatur illud vocabulo tc». 
Sed quamvis de elementorum concursu et com- 
mixtione agat, tamen μιγεῖσα participium non 
requiritur, quum fortuita collisio et incursio sa- 
tis exprimatur verbo συνέχυρσε constructione 
eadem qua utitur Sophocles (Ed. Col. vs. 1404, 
ἀλλ᾽ ὄντ᾽ ἄναυδον 3726 συγχύρσαι τύχη. Neque du- 
bium quin versiculus Κύπριδος δρμισθεῖσα χτλ. 
coitus mentione injecta ad rem de qua disputa- 
tur significandam sufficiat. 

Vs. 207. τε omittit Simplicii cod. D. 

Vs. 208. δρμησθεῖσα Aldus, δρμισθεῖσα Simplicii 
cod. C. quod jam Sturzius dederat. Ejus loco 
Steinius δρμισθεῖσι scribi volebat, probata simul 
Karstenii conjectura μιγεῖσα, de qua ad vs. 206 
diximus. Sed hujusmodi commenta locus respuit. 
Elegans translatio Κύπριδος ἐν λιμένεσσι repetitur 
vs. 331, λιμένας σχιστοὺς ᾿Αφροδίτης. Qua de re - 
Euripidis schol. ad Phoeniss. vs. 18 : ᾿Ἐμπεδοχλῆς 
ὃ φυσικὸς ἀλληγορῶν φησι Σχιστοὺς λιμένας Ἀφροδί-- 
τῆς, ἐν οἷς ἣ τῶν παίδων γένεσίς ἐστιν. Quum vero 
τέλος, τελεῖσθαι et inde derivata a latiore initiandi 
potestate ad nuptiarum sacra, quz marem femi- 
namque, velut nova vite mysteriis initiatos 


N 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


conjungunt, transiisse manifestum sit : non tan- 
tum pronuba Juno grece dicitur^ Hox τελεία, sed 
multa similiter a poetis usurpantur. Vid. Ruhn- 
ken. ad Tim. Lex. voc. Platonic. p. 224. 

Vs. 209. Apud Aldum legitur εἴτ᾽ ὀλίγον μεῖζον 
εἴτε πλέον ἐστὶν ἔλασσον, quod servarunt Sturzius 
et Karstenius nisi quod μεῖζόν γ᾽ scripserunt. 
Non male Panzerbieterus conjecerat εἴτ᾽ ὀλίγον 
μείζων, εἴτε πλεόνεσσιν ἐλάσσων, hic ὀλίγον pro 


adverbio esse arbitratus, ut lliad. lib. XXIII, 


789, Αἴας μὲν γὰρ iusU ὀλίγον προγενέστερος ἐστιν, 
et szepe alibi. Nuper e Simplicii codice D pro- 
latum est : εἴτ᾽ ὀλίγον μείζων εἴτε πλέον ἐστὶν ἐλάσ- 
sov, quorum verborum Steinius hunc sensum 
esse existimat : « Gravissima quaeque elementa 
tenuissimam , levissima largissimam molem ha- 
bent , sive quo gravius elementum est eo tenuio- 
rem, quo levius est eo largiorem habet molem. » 
Suspicatur autem aliqua ante hunc versum exci- 
disse. Steinii explicationem ferri non posse vix 
est quod uberius ostendam. Idem de Sturzii Kar- 
steniique opinionibus dicendum qui locum se 
intelligere negarunt, Apertum vero est, si hic 
versus cum primo ἣ δὲ χθὼν τούτοισιν xz). coha- 
reat, necessario poetam exarasse : εἴτ᾽ ὀλίγον μεί- 
ζων εἴτ᾽ οὐ πολὺ ἔσχεν ἐλάσσων. 

Vs. 210. In Simplicii editione Aldina exstat : 
ἐκ τῶν αὕματ᾽ ἐγένοντο, in. cod. D. αἷμα τάγεντο, 
Sturzius correxit ex τῶν αἷμά τε γέντο, Panzerbie- 
terus vero ἐκ τῶν αἵματ᾽ ἔγεντο cui αἵματα viden- 
tur esse εἴδεα αἵματος. Sed ut non minor corpo- 
rum quam ingeniorum dissimilitudo est : ita 
Empedoclem reor ἄλλης εἴδεα σαρχός relique car- 
nis species ad humanorum corporum discrimina 
qua oculis notantur rettulisse. Sanguinis non 
eadem est ratio. Neque enim facile dicas, quid 
inter sanguinem et sanguinem intersit, nisi ad 
ea confugias qua fingi facilius quam sciri pos- 
sunt. Quamobrem posui ix τῶν αἷμά τ᾽ ἔγεντο xoi 
ἄλλης εἴδεα σαρχός. Quam sententiam ne quis ali- 
ter conformandam censeat, velut cum Sturzio 
ἄλλα δὲ vel cum Karstenio ἀλλοῖ᾽ εἴδεα, id Graci 
sermonis legibus cautum est. Quis enim ignorat 
ἄλλος ex abundanti adjectum apud Homerum 
Odyss. II, 412, μήτηρ δ᾽ ἐμὴ οὔτι πέπυσται οὐδ᾽ ἄλ- 
λαι δμωαί, apud Plat, Alcib. I, p. 112 b. αἵ μάχαι 
τοῖς τε ᾿Αχαιοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις "oocty ἐγένοντο, et 
alios scriptores. 

Vss. 211-214. 'H δὲ χθὼν---θεσπεσίηθεν ] laudat 
Simplicius Phys. II, f. 66 b. Primos tres versus : 
ἢ δὲ χθὼν---- γένοντο Aristoteles de An. I, 5 p. 410 
a; et interpretes ad ἢ, 1. ut Themistius f. 72 
a5 Philoponus lit. E, p. 16; Simplicius f. 18 b; 
Syrianus Metaph. XIII, f. 118 o.interp. lat.; 


41 


Alexander Aphrod. in Metaph. pag. 99 ed. Bo- 
nitz. et in Schol. Arist. p. 587 b. ed. Brandis.; 
Christophorus Contoleon schol. in liiad. lib. Xl 
vs. 236-28 apud Matrang. Anecd. tom. II p. 514. 
Vss. 211 et 213 Philoponus Metaph. XIV, f. 66, 
b.int. lat. Aristoteles l. c. ait : ὅδμοίως δὲ xoi ἄλλο 
61t00y τῶν συνθέτων " οὗ γὰρ ὁπωσοῦν ἔχοντα τὰ στοι- 
χεῖα τούτων ἕκαστον, ἀλλὰ λόγῳ τινὶ χαὶ συνθέσει, 
χαθάπερ φησὶ xai ᾿Εμπεδοκλῆς τὸ ὀστοῦν " ἢ δὲ χθὼν 
χτλ. Simplicius : xoi γὰρ xal λόγῳ τινὶ ποιεῖ σάρκας 
καὶ ὀστοῦν xal ἄλλων ἕκαστον. λέγει γοῦν ἐν τῷ πρώτῳ 
τῶν φυσιχῶν xz). Describitur quomodo certa ele- 
mentorum temperie corporum partes et ossa ex- 
stiterint, 

Vs. 2411 εὐτύχτοις habent Simplicius in Phys. 
et Alexander Aphrodisiensis in Metaph. l. c. 
quos cum Scaligero, Karstenio, Panzerbietero 
secutus sum, At apud Simplicium de Anim., Ari- 
stotelem, Contoleontem ceterosque est εὐστέρνοις 
χοάνοισι, hoc excepto quod εὐστέρνης in The- 
mistii libris et χαόνοισι in Contoleontis membra- 
nis scripture mendum esse patet. Prius unice 
aptum vasis epitheton, posterius ab Hesiodo de 
ipsa terra («i εὐρύστερνος ), ab aliis de ccelo di- 
ctum huic rei minus congruit. 

Vs. 212. Elementorum partes ad ossa in terrze 
fornacibus fabricanda sic distribuuntur, ut ex 
octo partibus bins sint ipsius terre, binz item 
céris et aqua, quaterne denique Vulcani sive 
ignis. Lectio aliquantulum variat. Pro τὰ δύο alii 
codices praebent τῶν δύο et τὰς δύο, pro μερέων 
alii μορίων et μοιράων. E recentioribus Scaliger et 
Sturzius dederunt τῶν δύο----μορίων, Brandisius 
τὰς δύο----μερέων, Trendelenburgius τὰς δύο----μοι- 
ρῶν, Goettlingius conjecit τὰ--πμοιρέων, τὰ duali 
numero accipiens ; sed femininum non convenit 
sequenti τέσσαρα δ᾽. Itaque recte Bekkerus , Kar- 
stenius, Panzerbieterus τὰ δύο τῶν ὀχτὼ μερέων.. 
vulgarunt. Οὐδὲ scriptura ne cui propter metri 
difficultatem vitiosa videatur, ad vs. 103 demon- 
stravi didacticos poetas haud secus atque Home- 
rum breves syllabas tam in principio versuum 
quam in mediis versibus arsis vi producere. 
Unus Steinius δοιὼ τῶν ὀχτὼ μερέων posuit , cujus 
mutationis hanc reddit rationem , quod articulo 
ante δύο justa sedes non sit. Verum qui talem 
juncturam graecam esse negat, cum optimo quo- 
que scriptore pugnat. Sic Homerus Iliad. lib. X 
vs. 252-253 : 

ἄστρα δὲ δὴ προδέθηχε * παρῴχηχεν δὲ πλέων νὺξ 

τῶν δύο μοιράων, τριτάτη δ᾽ ἔτι μοῖρα λέλειπται. 


"Thucydides lib. I cap. 10 : καίτοι Πελοποννήσου τῶν 
πέντε τὰς δύο μοίρας νέμονται xx), — Pro Νήστιδος 


Αἴγλης apud Alexandrum legitur Νήστιδος αἴγλη. 
Alii minuscula littera scribunt αἴγλης, ego Kar- 
stenio praeeunte majuscula usus sum. Prellerus 
Hist. phil. p. 127 non percepta poete mente lo- 
cum sic refingere tentabat : τὰ δύο τῶν ὀχτὼ μοιρέων 
λάχε Νήστιδος, Αὐγῆς τέσσαρ᾽ ἰδ᾽ Ἡφαίστοιο, αὐγήν 
de aére ἃ» Empedocle dici contendens. Vid. ad 
vers. 122. At nihil mutandum. Nam aquam et 
aérem conjunctim nominat Νῆστιν Αἴγλην, quem- 
admodum Φοῖδος Ἀπόλλων, Παλλὰς Ἀθήνη dicitur, 
Νῆστιν μὲν διὰ τὸ ὑγρόν, ἀπὸ τοῦ νάειν xal ῥεῖν (cf. 
ad vers, 161 ), Αἴγλην δέ, ὡς διαφανῆ, qua sunt 
Simplicii verba ad Arist. de Anim. ut statim vi- 
debimus. In quo ὕδατος xoi ἀέρος δύο μοίρας sive 
ἑχατέρας ἀνὰ μίαν μοῖραν, Philopono interprete 
esse vult. Ceterum quatenus Empedocles aliorum 
auctoritatem curarit qui Αἴγλην unam Gratiarum 
vel earum matrem conjuge Sole esse statuerunt 
( vid. Hesych. in v.), quatenus ipse in his rebus 
aliquid novarit, non laboro. Preterea nihil re- 
fert, utrum Νῆστιν Αἴγλην aquam pellucidam sive 
aeriam , an fluidum (aeris) splendorem exponas. 
Vs. 213 λευχὰ γένοντο plerique scriptores; 
λεύχ᾽ ἐγένοντο Alexander ad. quem tanquam ma- 
gistrum spretis membranis hoc loco in Aristo- 
tele recensendo se applicavit Bekkerus, nisi 
forte pars quzdam librorum Aristotelis ita ha- 
bet, quod e docti illius viri notulis non patet. 
Quod Simplicius et Philoponus existimant, Em- 
pedoclem in hoc decreto enuntiando barmo- 
nicos Pythagoreorum numeros intuitum esse, 
nobis neutiquam persuadent. Sic autem Simpli- 
cius ad Aristot. de Anim. f. 18 b : ἐπίηρος δέ, του- 
τέστιν ἐναρμόνιος, εἴρηται ἣ Y7, ὡς χύδος, κατὰ τὴν 
Πυθαγορείων παράδοσιν * τὸν γὰρ xó6ov διὰ τὸ δώδεχα 
μὲν ἔχειν πλευράς, ὀχτὼ δὲ γωνίας, ἕξ δὲ ἐπίπεδα, 
τὴν ἁρμονιχὴν ποιοῦντα ἀναλογίαν, ἁρμονίαν ἐχάλουν. 
χόανα δὲ παρὰ τῷ ποιητὴ (Ὁμήρῳ), ἐν οἷς ἢ τῶν μι- 
γνυμένων γίγνεται χρᾶσις, ἀγγεῖα (Tl. xvii, 470)" 


φῦσαι δ᾽ ἐν χοάνοισιν ἐείκοσι πᾶσαι ἐφύσων. 


ἃ xe εὔστερνα, ὡς πλατέα, διὰ τὸ χωρητιχὸν καλεῖ" 
μίγνυσι δὲ πρὸς τὴν τῶν ὀστῶν γένεσιν τέσσαρα μὲν 
πυρὸς μέρη, διὰ τὸ ξηρὸν xol λευχὸν χρῶμα ἴσως 
πλείστου λέγων μετέχειν αὐτὰ πυρός " δύο δὲ γῆς, xal 
ἕν μὲν ἀέρος, ἕν δὲ ὕδατος - ἃ δὴ ἄμφω νῆστιν αἴγλην 
προσαγορεύει, νῆστιν μὲν διὰ τὸ δγρόν, ἀπὸ τοῦ νάειν 


καὶ ῥεῖν, αἴγλην δὲ ὡς διαφανῇ, Sed neque ἐπίηρος 


idem est quod ἐναρμόνιος, neque. γῆν licet xó6ov 
interpretari. Caetera plana sunt. Nemo antem ve- 
rius de Empedocleo dogmate disputavit quam 
Alexander l. c. ὅτι δὲ ταῦτα ἔλεγον οὐ διαρθροῦντες, 
᾿Εμπεδοχλέους μέμνηται λέγοντος τὸ ὀστοῦν χατὰ τὸν 
λόγον ὀστοῦν εἶναι, οὐ χατὰ τὴν ὕλην " ἡ μὲν γὰρ ὕλη 


48 COMMENTARIUS 


χοινὴ xai τοῖς ἄλλοις xat" αὐτόν (τὰ γὰρ τέσσαρα 
στοιχεῖα), ὀστοῦν δὲ ἐν τῇ mot τούτων xal ποδῇ χρά- 
σει φησὶ γίγνεσθαι, λέγων * ἣ δὲ χθὼν χτλ. εἰ δὲ τοῖς 
ὀστοῖς χατὰ τὸν λόγον, τουτέστι χατὰ τὸ εἶδος χαὶ τὸ 
τί ἦν εἶναι (τοῦτο γάρ ἐστιν ὃ λόγος), τὸ ὀστοῦν εἶναι 
χατ᾽ αὐτόν, δῆλον ὡς καὶ τῇ σαρχὶ xal τῷ νευρῷ xai 
ἑκάστῳ τῶν ὄντων, οἷον λίθῳ ξύλῳ, κατὰ τὸν λόγον 
χαὶ τὸ εἶδος: ἢ γὰρ ἐπὶ πάντων τὸ εἶδος xot 5 λόγος 
αἴτιος τοῦ ἕκαστον εἶναι ὃ ἔστιν, ἢ ἐπ᾽ οὐδενός, κτλ. 
Vs. 215. ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς χτλ.] servavit Plutarchus 


'de Amic. mult. pag. 95, vol. VI p. 357 : ἢ μὲν γὰρ 


(φιλία ) συνάγει xal συνίστησι καὶ συνέχει χαταπυ- 
χνοῦσα ταῖς ὁμιλίαις xal φιλοφροσύναις, ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς 
—Xa ᾿Εμπεδοχλέα. Cum hoc jungendus Aristo- 
teles de Gen. anim. IV, 4 p. 771 b. ed. Bekker, 
τὸ δὲ σπέρμα τὸ τοῦ ἄῤῥενος, εἴτε συμθάλλεταὶϊ πρὸς 
τὴν ὕλην μόριον γινόμενον τοῦ χυήματος xol τῷ τοῦ 
θήλεος σπέρματι μιγνύμενον, εἴτε xal μὴ τοῦτον τὸν 
τρόπον, ἄλλ᾽ ὥσπερ φαμὲν συνάγον xol δημιουργοῦν 
τὴν ὕλην τὴν ἐν τῷ θήλει καὶ τὸ περίττωμα τὸ σπερ- 
ματικόν, καθάπερ διὀπὸς τὴν ὑγρότητα τοῦ γάλαχτος, 
διὰ τίνα ποτ᾽ αἰτίαν οὖχ ἕν ἀποτελεῖ ζῷον μέγεθος 
ἔχον ; Quamvis autem incertum sit, in qua car- 
minum parte hunc versiculum Empedocles ad 
probandam rem de qua forte agebat adhibendum 
putarit, tamen e Plutarchi verbis conjici licet , 
eum in celebrandis Amicitiz viribus hac simili- 
tudine usum esse. Eandem imaginem Aristoteles 
ad partüs formationem transtulit. Neque vero 
dubium quin Empedocli obversatus sit locus Ho- 
mericus ll. lib. V, vs. 992 : 


ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς γάλα λευχὸν ἐπειγόμενος συνέπηξεν, 
ὑγρὸν ἐόν, μάλα δ᾽ ὦχα περιστρέφεται χυχόωντι" 
^ » / 3 € » 

ὃς ἄρα χαρπαλίμως ἰήσατο θοῦρον Ἄρηα. 


Vss.-216-217. Ταῦτα τρίχες --- μέλεσσιν Aristo- 
teles Meteor. IV, 9 p. 387 b. ed. Bekker. λέγω δὲ 
xoi ὀστᾶ χαὶ τρίχας xal πᾶν τὸ τοιοῦτον ἐν ταὐτῷ" οὐ 
γὰρ χεῖται ὄνομα χοινόν, ἀλλὰ κατ᾽ ἀναλογίαν ὅμως 
ἐν ταὐτῷ πάντ᾽ ἐστίν, ὥσπερ καὶ ᾿Εμπεδοχλῇς φησι" 
ταὐτὰ τρίχες χτλ. Pro ταὐτὰ cum Panzerbietero 
scripsi ταῦτα. Deinde initio versus sequentis ex 
Olympiodoro ad h. 1. qui habet corrupte φολιδονί- 
δες et Hesychio (φλονίδες, λεπίδες ) Empedoclea- 
rum vocum custode reposui cum Karstenio xai 
φλονίδες γίγνονται. Nam librotum Aristoteleorum 
scripturam λεπίδες vel λοπίδες rarioris vocabuli 
interpretamentum esse arbitror. 

Vss. 218-219. ἐξ ὧν óuuas'— Agpobízn] exhi- 
bet Simplicius de Coclo a Peyrono prolatus I. c. 
p. 285; corrupti exstant in ed. Ald. f. 128 b. Le- 
guntur etiam apud Brandisium in Schol. p. 507 
ἃ. ἀλλὰ xo περὶ γενέσεως τῶν ὀφθαλμῶν τῶν σωμα- 
τιχῶν τούτων λέγων ἐπήγαγεν " ἐξ ὧν Due χτλ. xod 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. í 49 


μετ᾽ ὀλίγον" γόμφοις ἀσχήσασα x:2. Oculos Empe- 
docles compositos esse docuit interiore parte ex 
igni, exteriore ex aqua et terra. Ceterum ἀτει- 
ρέα dicuntur ob aciem cuncta penetrantem et vim 
indefessam, quomodo de luce poeta ait vs. 225 
λάμπεσχεν ἀτειρέσιν ἀχτίνεσσιν. lidem γόμφοι χατά- 
'στοργοι, i. e. cuneoli amabiles appellantur, quia 
oculi sunt amoris sedes omnique in re prout 
libuerit defrguntur. 

Vss. 220-229. ὡς δ᾽ ὅτε τις---ταναώτερον ἦεν] 
exstant apud Aristotelem de Sensu cap. 2 p. 437 
b. ed. Bekker. et apud Alexandrum Aphrodisien- 
sem Comment. in h. l. f. 96 b. Continetur his 
versibus Empedoclis de visu sententia. In oculi 
pupilla ignem latere vult poeta laterne instar 
membranis vel tunicis tectum, qua circumfluen- 
tem humorem ab eo arceant, flammam autem fo- 
ras emicantem res visui objectas collustrare. 
Idem etiam statuit effluvia (cf. Democrit. fragm. 
pag. 401), id est imagines e visis effluentes in 
oculos incurrere eoque fieri ut res cernantur. 
Testis Aristoteles l. c. dicens : ᾿Εμπεδοχλῆς δ᾽ ἔοιχε 
νομίζοντι 63. μὲν ἐξιόντος τοῦ φωτός, ὥσπερ εἴρηται 
πρότερον, βλέπειν" λέγει γοῦν οὕτως" ὡς δ᾽ ὅτε τις 
πρόοδον νοέων χτλ. ὁτὲ δὲ ταῖς ἀποῤῥοίαις ταῖς ἀπὸ 
τῶν δρωμένων. Omnium optime Empedoclis locum 
Alexander Aphrodisiensis exposuit in Comment. 
ad Aristot. de Sensu p. 97 a ( ed. cum Simplic. 
de Anim. Venet.) cujus verba hic ponam : ἀπει- 
χάζει γὰρ διὰ τῶν ἐπῶν τὸ ἐχπεμπόμενον ἀπὸ τῆς 
ὄψεως φῶς τῷ διὰ τῶν λυχνείων φώτων * ὡς γὰρ ὅδοι-- 
πορεῖν τῆς νυχτὸς μέλλων λύχνον παρασχευασάμενος 
ἐντίθησι λαμπτῆρι" (6 γὰρ λαμπτὴρ τὰ μὲν ἔξωθεν 
πνεύματα ἀπείργει τε xal χωλύει, τοῦ δὲ πυρὸς τὸ λε- 
ππότατον ὡς τὸ ἔξω δίεισιν, ὅπερ ἐστὶ φῶς ἡ οὕτω, 
φησίν, ἐν ταῖς μήνιγξι καθειργόμενον τὸ πῦρ ὑπὸ λε- 
πτῶν ὑμένων περιέχεται, οἱ τὰ μὲν ἔξωθεν προσπί- 
πτοντὰ λυμαντιχὰ τοῦ πυρὸς ἀπείργουσι καὶ οὐχ ἐῶσιν 
ἐνοχλεῖν τῇ xdpn, τὸ δὲ λεπτότατον τοῦ πυρὸς ὡς τὸ 
ἔξω δίεισιν. d μιουργοὺς δὲ λέγοι ἂν τοὺς λαμπτῆρας 
τοὺς ἀπερχτιχοὺς (corr. Karst. pro παρεχτιχοὺς) 
ἀπὸ τοῦ ἀπερύχειν τὰ πνεύματα χαὶ σχέπειν τὸ περιε- 
“όμενον ὕπ᾽ αὐτῶν πῦρ’ ἢ ἀμιουργεῖς τοὺς πυχνούς, 
διὰ πυχνότητα ἀπερύχοντας τὰ πνεύματα, ταν αὸν δὲ 
πῦρ τὸ διὰ λεπτότητα τεινόμενόν τε xal διεχπίπτειν 
διὰ τῶν πυχνῶν δυνάμενον. χατὰ βηλὸν δὲ τὸν οὐ- 


ρανόν. “Ὅμηρος (1l. Ο, 23 | 


ῥίπτεσχον τεταγὼν ἀπὸ βηλοῦ, ὄφρ᾽ ἂν ἵκηται 
γῆν ὀλιγηπελέων. 


λεπτῇσιν δὲ ὀθόνῃσιν ἐχεύατο χύχλοπα κούρην, πρὸς 
τὸ ὄνομα τῆς χόρης χρησάμενος ποιητιχῶς ταῖς ὀθόναις 
ἀντὶ τῶν ὑμένων. 
Vs. 221. In verbis πυρὸς σέλας αἰθομένοιο Home- 
PHILOS, GREC. ! 


rice imitationis vestigia reperiuntur. Cf. Iliad. 
lib. VII, 563; lib. XIX, 366. Distinctionis vir- 
gulas posui post λύχνον et post αἰθομένοιο cum 
Bekkero, Karstenio, Panzerbietero, quam ratio- 
nem minus recte sic mutavit Bergkius in Ind. 
lect. Marb. 1844-45, ut sublato utroque com- 
mate post διὰ νύχτα distingueret. 

Vs. 22», E codicibus Aristoteleis plerique 
ἀμοργούς praebent, nonnulli ἀμουργούς quod vul- 
garunt Bekkerus et Sturzius. Alexander ἀμουργούς 
et ἀμουργεῖς exhibet. Hinc Suidas quoque et Pha. 
vorinus Empedoclei loci memores habent : ἀμουρ- 
Yol, λαμπτῆρες. Satis. inepte. Differat enim  epi- 
theton a nomine cui adjicitur necesse est, Sed 
quum ἀμουργοί explicari nequeat, quidam illud 
corruptum esse rati ἀμοργοί solum ab Empedo- 
cle profectum crediderunt. Ac Schneiderus qui- 
dem in Ecl. Phys. p. 185 sq. vocabulum ἀμοργός 
confert cum μολγός, μοργός et latino bu/ga, λαμ.- 
πτῆρας ἀμοργούς existimans idem valere quod 
μολγινούς, folliculis obvolutos, Atqui hoc sensu 
abundat genitivus παντοίων ἀνέμων, quem qui cum 
Bergkio l. c. absolutum esse putarunt post ἅψας 
et post ἀνέμων incidentes constructionis simplici- 
tatem turbant. Namque verborum ordinem hunc 
esse Bergkius censet: ὡς δ᾽ ὅτε τις πρόοδον νοέων 
χειμερίην διὰ νύχτα παντοίων ἀνέμων, ἅψας πυρὸς σέ- 
λας αἰθομένοιο ὡπλίσσανο λύχνον, λαμπτῆρας ἀμορ- 
γούς. Qua perversitate admissa tollamus oportet 
etiam λαμπτῆρας ἀμοργούς, quae verba explicatio- 
nis gratia precedenti λύχνον doctus ille vir sub- 
nectit. Neque vero Homericus quem affert locus 
ex lliad. lib. II, 394 quidquam probat : 


»y θα, Ὁ Ὁ o3. €. - 
Ὡς ἔφατ᾽ - ᾿Αργεῖοι δὲ μέγ᾽ ἴαχον, ὡς ὅτε χῦμα 
ἀχτῇ ἐφ᾽ ὑψηλῇ, ὅτε κινήσῃ Νότος ἐλθών, 

b ΄ DU NP LU. , / 
προύλῆτι σχοπέλῳ * τὸν δ᾽ οὗποτε χύματα λείπει; 

/ X. 4 0295 X» / 
παντοίων ἀνέμων. ὅτ᾽ ἂν ἔνθ’ ἢ ἔνθα γένωνται, 


ubi tantum abest, ut verba παντοίων ἀνέμων eo 
modo quo ipse apud Empedoclem accipit dican- 
tur, ut dispar utriusque loci ratio sit. Etenim 
quum poeta non nude dicat παντοίων ἀνέμων, sed 
adjungat ὅτ᾽ ἂν ἔνθ᾽ ἢ ἔνθα γένωνται, quod non 
multum distat ἃ παντοίων ἀνέμων ἔνθ᾽ ἢ ἔνθα γενο- 
μένων, omittere poterat ἀέντων post ἀνέμων. Adde 
quod Bergkius ἅψας cum πυρὸς σέλας αἰθομένοιο 
jungendum esse contendit, ad λαμπτῆρας perti- 
nere negat, quia accensam esse lucernam diserte 
dicendum fuerit; quo nihil unquam minus vere 
de his versibus scriptum est. Licet enim proprie 
non laterna (ὃ λαμπτήρ), sed lucerna laternze im- 
missa (9 λύχνος ὃ τῷ λαμπτῆρι ἐντεθειμένος) accendi 
perhibeatur : tamen interdum iste voces a Gra- 
cis confunduntur. Sic Xenophon Conviv. cap. V, 
Δ 


50 COMMENTARIUS 


2 lucernam λαμπτῆρα nominat, sed ibid. S 9 
eandem rem λύχνον esse vult, Quocirca non ma- 
gis recte λύχνον ἅπτειν quam λαμπτῆρα ἅπτειν vel 
ἀνάπτειν ἃ Grecis usurpari convenit. Insolens 
vero est quod Bergkius commendat ἅψας πυρὸς 
σέλας αἰθομένοιο : non enim splendor, sed ignis 
accenditur. Id autem liquet cardinem rei verti in 
explicatione vocabuli ἀμοργούς quod Bergkius 
pariter ac Schneiderus ad materiam , unde con- 
fecta laterna sit, refert. Verum hoc fieri non posse 
jam supra monui, Sed operz pretium est videre, 
quales fuerint veterum laternz , quo facilius de 
Bergkiana interpretatione liceat judicare. Appa- 
ret hic eam designari laternam , que tantum lu- 
minis emittat, ut via eo collustretur, Apertum 
vero est hujusmodi laternam e cornu potissimum 
factam veteribus seculis in pretio fuisse. Auctore 
utimur Plinio qui Nat. hist. lib. XI cap. 45 de 
vario cornuum usu hzc prodit : « Apud nos in 
laminas secta translucent, atque etiam lumen 
inclusum latius fundunt multasque alias ad de- 
licias conferuntur. » Grecorum igitur laternz i. 
e. λαμπτῆρες; apud. Atticos etiam λυχνοῦχοι, apud 
posteriores φανοί, cornez esse solebant, Sic 
Gramm. in Bekk. An. AvyvoUyoc* σχεῦός τι ἐν χύ- 
χλῳ ἔχον κέρατα, ἔνδον δὲ λύχνον ἡμμένον διὰ τῶν 
χεράτων τὸ φῶς πέμποντα, Photius p. 238 : Λυχνοῦ- 
χον, τὸν χεράτινον φανόν, ἀπὸ τοῦ λύχνον ἐν αὐτῷ 
περιέχεσθαι" φανὸς δὲ ἣ ἐκ ξύλων λαμπάς: Φιλιπ-- 
πίδης. Adde Phrynich. pag. 59 ed. Lobeck : φανός, 
ἐπὶ τῆς λαμπάδος, ἀλλὰ μὴ ἐπὶ τοῦ χερατίνου λέγε, 
τοῦτο δὲ λυχνοῦχον. Hoc modo Philippides apud 
Atheneum lib. XV p. 699 F: 


ἐγὼ δὲ δεξιδ γε τόνδ᾽ ἔχω τινά, 

, 5 I τω ^ 
σιδηρότευχτον ἐναλίων θηρῶν Ῥέλος, 
χερατίνου τε φωσφόρου λύχνου σέλας: 


et Aristophanes ibid. in /Eolosicone : 


xai διαστίλδονθ᾽ δρῶμεν, 
ὥσπερ ἐν χαινῷ λυχνούχῳ, 
πάντα τῆς ἐξωμίδος, 


Pherecrates in Dulodidascalo ibid. 

"Avucóy ποτ᾽ ἐξελθών" σχότος γὰρ γίγνεται, 

xal τὸν λυχνοῦ ον ἔχφερ᾽, ἐνθεὶς τὸν λύχνον. 
Idem de Romanis dicendum, Martialis lib. XIV, 
61 


Dux laterna vice clausis feror aurea flammis, 
et tuta est gremio parva lucerna meo; 


ubi aurea vocatur laterna cornea propterea quod 
pellucida est. Neque dubium quin Scaliger apud 


Plautum Aul. Ill, 6, 3o laternam Punicam recte 
de eodem de quo loquimur laternarum genere 
acceperit. Poetee verba sunt : « ita is pellucet 


quasi laterna Punica. » Huc spectant ejusdem - 


facetize Amph. I, 1, 185 : 


* 


Quo ambulas tu qui Vulcanum in cornu conclusum 
[ geris? 


intelligendz de flamma lucerna in cornea laterna 
inclusz. Proxima corneis ponebantur laternz e 
vesicis factze, quae et ips: tantum luminis trans- 
mittebant, ut nonnunquam vix a corneis di- 
stingui possent. Id Martialis lib. XIV, 6» tali ex- 
primit epigrammate ; 


Cornea si non sum, numquid sum fuscior? aut me 
vesicam contra qui venit esse putat? 


Harum mentio fit apud Aristotelem Hist. anim. 
lib. IV, cap. 5 : κατὰ piv οὖν τὴν ἀρχὴν καὶ τελευτὴν 
συνεχὲς τὸ σῶμα τοῦ ἐχίνου ἐστί, κατὰ δὲ τὴν Enupd- 
γειαν οὐ συνεχές, ἀλλ᾽ ὅμοιον λαμπτῆρι μὴ ἔχοντι τὸ 
χύχλῳ δέρμα, i. e. laternze cui membrana preetenta 
non sit. Rarior videtur vitrearum usus fuisse, de 
quibus Isidorus XX, 10 his verbis agit : « La- 
terna dicta, quz lucem interius habet clausam : 
fit enim ex vitro , intus recluso lumine , ut venti 
flatus adire non possit, et ad praebendum lumen 
facile ubique circumferatur. » Ut corneze omnium 
pretiosissimz fuerunt : ita vilissimae linee fuisse 
existimande sunt. Quippe in hanc sententiam 
Cicero epist. ad Attic. lib. IV, 3 : « Clodii vesti- 
bulum vacuum sane mihi nuntiabatur : pauci 
pannosi, linea laterna , » ubi alii sine /aterna le- 
gunt. Sed contemtus apparet etiam in his Plauti 
verbis Bacchid. lI, 3, 4» : 


It magister quasi lucerna uncto exspretus linteo, 


i. e. abit magister spretus tanquam lucerna cir- 
cumdata linteo, quod quo pellucidius esset oleo 
tinctum erat, Vide ibi Lambinum. Talibus igitur 
pauperes aliquando usi videntur, quae quamyis 
satis luminis praeberent, minus tamen ventis eas 
restitisse quam quz e cornu vel vesica fiebant 
probabile est. Denique ne surdze quidem laternz, 
hodie furibus proprie ac peculiares, apud vete- 
res defuerunt, Nimirum de his intelligenda qua 
habet Ducangius in Gloss, med. et inf. grec. 
pag. 788 ex Philonis Belopoeicis mss., ubi usus 
τῶν ξυλίνων λαμπτήρων ita describitur : ἐχχοιτίας 
τε χαὶ ἐφοδίας προσηχούσας ποιητέον χαὶ δοτέον αἷς 
(leg. οἷς) χρήσονται ξυλίνοις λαμπτῆρσιν, ἵνα κατὰ 


. τοὺς πόδας μόνον φαίνωνται καὶ μὴ καταφανεῖς ποιῶσι 


τοὺς ἀφοδεύοντας τοῖς ὑπεναντίοις. Quum autem me- 


VOCE YH DPI NNDID T NIAE μάν TERN 


VAN SUN RR TTC 


ὙΠ ΣΡΤΙ 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. ü 


dio svo eadem qua memoravimus laternarum 
genera exstiterint, ut patet ex scriptorum locis 
a Ducangio in Gloss. med. et inf, lat. s. v. laterna 
allegatis, nullum tamen rerum gestarum pro- 
nuntiatori cuidam ad arcendos ventos accommo* 
datius visum est quam quod e lignis et cornuum 
laminis conficiebatur. Hujus verba Ducangio 
teste sunt : « Excogitavit unde talem ventorum 
sufflationem prohibere posset, consilioque artifi- 
ciose atque sapienter invento lanternam ex li- 
gnis et bovinis cornibus pulcherrime construi 
imperavit (bovina namque cornua alba tenuiter 
dolabris rasa, non minus vitreo vasculo elu- 
cent ) etc. » Cf. Salmas. Plin. Ex. p. 166 et Ca- 
saub. ad Suet, in Jul. c. 31. 

Accedamus ad  Bergkii interpretationem. 
« "Auogyóc, inquit, substantivum proprie est, unde 
ἀμόργινα ἱμάτια dicuntur; vide Harpocrationem : 
"Auopyóc ἐστι παραπλήσιόν τι βύσσῳ Αἰσχίνης ἐν τῷ 
χατὰ Τιμάρχου" μνημονεύουσι δὲ οἵ χωμιχοὶ πολλάχις 
τῶν ἀμοργίνων, ὡς καὶ ᾿Αριστοφάνης Λυσιστράτη χαὶ 
Εὔπολις Πόλεσιν. Et Pausanias apud Eustath. ad 
Dionys. p. 204 : Παυσανίας δὲ οὗ τὸ ᾿Αττιχὸν λεξι- 
χόν, ἄλλο τι ἐμφαίνει λέγων" ἀμοργός,, ὅμοιον βύσσῳ. 
Falso hec ad Amorgum insulam referunt; tum 
enim Ἀμοργῖνος dicendum fuit. Rectissime Ste- 
phanus Byzantius Ἀμοργός — ἀπὸ τῆς Μινώας ἦν 
Σιμωνίδης ὃ ἰαμόοποιός, ᾿Αμοργῖνος λεγόμενος, ὡς 
Ἑὐρυχῖνος --- τὸ δ᾽ Ἀμόργινος (scr. ἀμόργινος) χιτὼν 
χρώματος ἴδιον. Ceterum hoc loco ἀμοργὸς adjectivi 
vice dictum est, quemadmodum ἱχτῆρι θαλλῷ, 
βρωτῆρας αἰχμάς, χύνας βοτῆρας, alia plurima apud 
poetas Graecos. Itaque λαμπτῆρες ἀμοργοὶ hoc loco 
significat ipsam Janternam. » Hzc ille, e quibus 
efficitur eum hic de laterna byssina eaque linteo 
pellucido undique munita agi putavisse. Sed diu 
huic argumento immoratus sum , ut demonstra- 
rem primum laternam qualem Empedocles fingat 
non posse nisi corneam esse vel e vesica factam 
quum ceterz facile szevientibus ventis exstingue- 
. rentur : deinde vocem ἀμοργούς quam pro ἄμορ- 
᾿ς qtvovs nullo auctore accipere audet Bergkius non 
- posse hoc loco materiz indicem esse propter ge- 
- nitivum παντοίων ἀνέμων. Scaliger conjecit ἄμορ- 
— 6oóc , quod nemo probaverit. Restat ut dicamus 
ἀνέμων λαμπτῆρας ἀμοργούς significare ἀνεμοσχεπεῖς, 
—— Juternam quce arceat. ventos vel ventorum prohi- 
— bitricem si ad verbum vertere velis , sicut secun- 

dum Alexandrum Aphrodisiensem plerique in- 
- terpretes intellexerunt. Ambigunt tantum de 
- origine vocabuli, quod Sturzius perperam ab 
E εἴργειν ducit, rectius Karstenius et Panzerbieterus 
- ab ἀμέργειν. Quamobrem statuendum ἀμοργός a 
- decerpendi et exsugendi significatu sive poetica 


licentia sive singulari Siculorum usu ad arcendi 
notionem transiisse, 

Vs. 223. οἵτ᾽ quod in membranis reperitur 
servandum est, Karstenius οἵ δ᾽ scripsit. 

Vs. 226. ὡς δὲ τότ᾽ χτλ. Alexander Aphrodi- 
siensis Comment. cit. f. 99 a mendose : ὡς δ᾽ 
6nóve μήνιγξιν εἰργόμενον. Caeterum. codicum Ari- 
stoteleorum scripturam ὡς δὲ τότ᾽ xz). retineri par 
est, quum nesciamus e qua carminum parte hoc 
Empedoclis fragmentum petitum sit, Fortasse 
illud τότε pariter atque imperfecta λοχάζετο, ἀπέ- 
στεγον referuntur ad tempus quo primum oculi a 
Venere formabantur, Cf. vers. 218. QuareSturzii 
et Karstenii rationem qui hic ὡς δὲ τό τ᾽ posuerunt 
non secutus sum. — μήνιγξ Alexandro quidem 
videtur esse ὃ τὴν χόρην περιέχων χιτών, sed as- 
sentior Karstenio credenti potius, non pupillae, 
sed oculi membranam hoc vocabulo significari , 
ut distinguatur ab ὀθόνησι : itaque £v μήνιγξιν ἐερ- 
γμένον interpretandum oculorum membranis inclu- 
sum. — ὠγύγιον πῦρ ignis nativus, proprie anti- 
quus, e colesti igne delibatus ideoque purus 
atque cethereus. lpsa enim Venus formandorum 
oculorum artifex divini luminis sinceritatem 
servavit. 

Vs. 227. λεπτῇσιν ὀθόνησι λοχάζετο χτλ.} lta 
optimi Aristotelis libri quos Bekkerus et Karste- 
nius secuti sunt. Scaliger λεπτῆσι χθονίῃσι λοχάζετο 
cum quibusdam membranis nisi quod in his fere 
χθονίησι exstat. In aliis exemplaribus manu exa- 
ratis est χοανῆσιν, Casaubonus edidit λεπτῇσιν 
ὀθόνησιν ἐχεύατο, ut postea Sturzius. Alexander 
Aphrodisiensis ὀθόνῃησιν et ἐχεύατο legit. Quum 
autem alii Aristotelis codices ἐχεύατο, alii λοχάζετο 
habeant, quassiverunt interpretes , utrum illud 
an hoc rectius esset. Verum qui ἐχεύατο tueri 
student ad ineptias confugiunt, velut Sturzius 
ἐχεύατο passiva potestate accipiendum dicens , ut 
sit diffunditur et ad accusativos χύχλοπα χούρην 
praepositionem ἀνά subaudiendam esse contendens 
hac sententia : per circularem oculi pupillam sive 
pupulam, Nihil difficile in altera scriptura λοχά- 
ζετο, in qua explicanda frustra laboravit Karste- 
nius. Is enim sensum hunc esse arbitratur : « ignis 
oculis inclusus pupulam tenuissimis membranis 
tanquam speculatorem occuluit, sepsit, » Jam pu- 
pulam sepsit idem esse existimat quod sese sepsit, 
quia pupula oculi aciem contineat atque adeo 
oculi fax sit. Sed λοχάζεσθαι quod et ipse haud 
aliter atque λοχ ἂν ab Empedocle usurpatum esse 
reor adjuncto accusativo sic intelligo ut apud 
Herodot. lib. V, 121 ἐλόχησαν τὴν ἐν Πηδάσῳ 690v, 
viam Pedascam insidiis collocatis occuparunt et 
quasi implerunt, Similiter Empedocles : λοχάζετο 

t, 


me 


$2 COMMENTARIUS 


χύχλοπα χούρην (1. e. xuxXosi57)) , circularem pupil- 
lam implet, Mesychius quidem : λοχάζει, ἐνεδρεύει ; 
sed hic sola occupandi et. implendi notio valet 
nullo insidiarum vestigio relicto. Quodsi λοχάζετο 
pertinet ad illud tempus quo oculi formabantur, 
quod e verbis Aristoteleis non patet, vertendum 
implebat vel occupabat. Pro λεπτῇσιν ὀθόνησιν, 
quod Bekkero et Karstenio arrisit, Osannus in 
Philemonis Grammat. p. 113 scribi voluit λε- 
πτοσύναις. Neque vero metrum hac correctione 
eget, quum ultima in λεπτῆσιν arsi produci queat. 
Vide adn. ad vs. 103. Huc accedit quod Bekkerus 
in uno codice emendatum invenit λεπτῆσίν γ᾽ 00ó- 
νησιν, Si ea est emendatio vocanda, Sensus enim 
requirit quod Karstenius et Panzerbieterus su- 
spicati sunt, Steinius probavit, λεπτῆς εἰν ὀθό- 
γησι. 

Vs. 228 ἀμφινάοντος recte Aristotelis et Em- 
pedoclis editores ; ἀμφινάεντος vel ἀμφιναέντος vi- 
tiose plerique codices, qua scriptura in uno 


"libro ita depravata est, ut in ἀμφὶ χαέντος trans- 
- jerit. 


Vs. 230-231. xopug x2. ] Plutarchus de Orac. 
def, p. 418, vol. VII p. 647 ed. Reisk. : ἀλλ᾽ ἵνα 
μὴ (κατὰ) τὸ ᾿Εμπεδόκλειον εἰπεῖν δόξω « χορυφὰς Éc£- 
ρας ἑτέραις προσάπτων μύθων μήτε λέγειν ἀτραπὸν 
μίαν, » ἐάσατέ με τοῖς πρώτοις προσῆχον ἐπιθεῖναι 
τέλος, Versus constituit Xylander, mutato ἑτέραις 


in ἑτέραισι, Idem. pro προσάπτων scribi voluit 


προσάπτειν. Karstenius Scaligero auctore pro ἕτέ- 


'gv:; vulgavit ἑτέρησι et de Wyttenbachii sententia 


λόγων pro λέγειν. Utrumque cum Steinio probavi. 
De verborum Empedocleorum sententia nolim 
plura dicere quam quse e Plutarchi loco concludi 
possunt. Videtur illud dictum in eos convenire 
qui, quum sibi non constent, diversissima mi- 
scentes, relicta de qua dicere instituerunt dicendi 
materia, ad aliud atque aliud argumentum trans- 
eunt, 

Vs. 232. Plutarchus Non posse suaviter vivi 
sec, Epic. p. 1103, vol. IX, pag. 541 ed. Reisk. : 
xxi δεῖ παρ᾽ ὃ (leg. xal δὶς γὰρ 8) δὴ xaMóv ἐστιν 
ἀχοῦσαι, χατὰ τὸν ᾿Εμπεδοχλέα. Scholiastes Plato- 
nis in Gorgiam pag. 124 ed. Ruhnk. δὶς xal τρὶς 


᾿ τὸ καλόν, ὅτι χρὴ περὶ τῶν χαλῶν πολλάχις λέγειν. 


2 , 
Ἐμπεδοχλέους τὸ ἔπος, ἀφ᾽ οὗ xol ἡ παροιμία " φησὶ 
^ 
γὰρ 
y! δὶ , ὃ b , 4 » - 
xat Ote vao, ὃ δεῖ, χαλόν ἐστιν ἐνισπεῖν, 
In Siebenkeesii Anecd. Gr. p. 33 exaratum est ὃ 


δὲ χαλόν. E Plutarcho Karstenius et Steinius 
scribendum putarunt χαὶ δὶς γὰρ ὃ δὴ χαλόν ἐστιν 


ἣν : 
᾿ Ἐνίσπειν (sic). Sturzius talem composuit versum : 


δὶς γὰρ καὶ τρὶς δεῖ 8, τι δὴ καλόν ἐστιν ἐνίσπειν, 


Hunc quum quid Empedocles scripserit incertum 
sit servandum esse duxi, hoc excepto quod pro 
ἐνίσπειν posui ἐνισπεῖν. De ipso proverbio consule 
Zenob. 111, 33; Erasmi Adag. Chil. 1 cent. τα 
p. 68; Sturz. in Comment. Soc. Phil. Lips. Tom. I, 
p. 272 et Stallbaum. ad Platonis Philebum pag. 
198 (pag. 59 ed. Steph.). 

Vs. 233-236. Ei δ᾽ ἄγε---ἅπαντα] Clemens Ale- 
xandrinus Strom. V p. 674 Pott. : ἄμεινον δὲ ἐχδέ-- 
χεσθαι τὸν αἰθέρα, πάντα συνέχοντα xal σφίγγοντα, 
χαθὰ xo 6 ᾿Εμπεδοχλῆς φησιν’ εἰ δ᾽ ἄγε xx). Planum 
est his versibus Empedocleim singularem quandam 
de rerum principiis eorumque omnium quae sub 
oculos cadunt origine disputationem exorsum 
esse. 

Vs. 233. εἰ δ᾽ ἄγε τοινῦν ἐγὼ Clem.; εἰ δ᾽ ἄγε τοι 
λέξω Sylburgius cum Stephano in Poesi phil. 
p. 28; εἰ δ᾽ ἄγε τοι μὲν ἐγὼ Potter.; εἰ δ᾽ ἄγ᾽ ἐγὼ τοι 
γῦν Sturzius ; εἰ δ᾽ ἄγε, νῦν τοι ἐγὼ λέξω Karstenius 
quem cum Steinio secutus sum. Praeterea ἥλιον 
ἀρχήν codices praebent ; quod quum ferri nequeat 
cum Steinio ἡλίου ἀρχήν scripsi. Post hunc versum 
Sturzius et Karstenius lacunz signa posuerunt, 
Panzerbieterus unum deesse versiculum ratus lo- 
cum sic corrigit : 


εἰ δ᾽ ἄγε, νῦν τοι ἐγὼ λέξω πρῶτ᾽ ἠελίοιο 
(ὄμόρου τε χθονίης τε καὶ ἀπλέτου αἰθέρος) ἀρχήν. 


Sed horum nemo scriptoris mentem assecutus 
videtur. 

Vs. 234. In codicibus est : ἐξ ὧν δὴ ἐγένοντο τὰ 
νῦν ἐσορώμενα πάντα, quod Scaliger mutavit in 
ἐξ ὧν ἐξεγένοντο, Karstenius in ἐξ ὧν (vel ex τῶν) 
δὴ γεγάασι. Neutra emendatio satisfacit. Nam 
illud ἐξ àv non habet quo referatur. Itaque ne 
Steinii quidem explicationem probamus mem- 
branarum scripturam in hunc modum vertentis : 
« dicam tibi principia atque originem solis, unde 
nempe orta sint que nunc conspiciuntur, terra, 
mare » etc. Quippe desideratur particula qua 
orationis membra colligantur. Quamobrem su- 
spicor Empedoclem posuisse : xol τίνος ἐξεγένοντο 
x7). in hanc sententiam : dicam tibi solis originem 
atque unde orta sint etc. : 

Vss. 235-236, d o—13' αἰθὴρ σφίγγων περὶ χύχλον] 
Aer ab Empedocle aliis locis vocatur αἰθήρ. cf. 
vs. 60 et 79. Hic aer ab sethere sic discernitur, 
ut non tam diversa elementa, quam diversa 
coli partes his nominibus designentur. Apud 
Empedoclem περὶ κύχλον idem valet quod vulgo 
περὶ χύχλῳ sive περικύχλῳ, Cf. Bernhardi Synt. 
ling. Gr. pag. 260. qui cum hoc confert Platon. 
Critia p. 117 C. Quod quamvis minime dubium 
sit , tamen Karstenius legi vult σφίγγων περίκυχλος 


P EP PE CACERES T REI T ERNST THEN T Y E T 


MOV NIV ΡΝ ΠΡ ΠΕ PRI ΤΠ RS GRIS e QURE DS NER Vo ARIA Ld 3 IC PER Y 


e ΠΥ ΟΝ 


νυ, 


TONTEM 
LN 


« 


i. e. περιφερής hoc sensu : « ether círeumactus 
sive circumactu suo omnia coercens vel conti- 
nens. » Utrumque «que commodum est; sed 
prius Empedocleum esse arbitror. 

Vss. 237-239. εἴπερ ἀπείρονα ---- ἰδόντων] Aristote- 
les de Melisso, Xenophane et Gorgia cap. 2 pag. 32 
ed. nostr.: δηλοῖ δὲ καὶ ὃ ᾿Εμπεδοχλῆς" ἐπιτιμᾷ γάρ, 
ὡς λεγόντων τινῶν τοιαῦτα, ἀδύνατον εἶναι οὕτως 
ἐχόντων, ξυμθαίνειν αὐτά * εἴπερ ἀπείρονα κτλ. Idem 
de Colo II, 13 pag. a9á aed. Bekker. : οἵ μὲν 
γὰρ διὰ ταῦτα ἄπειρον τὸ κάτω τῆς γῆς εἶναί φασιν; 
ἐπ᾽ ἄπειρον αὐτὴν ἐῤῥιζῶσθαι λέγοντες, ὥσπερ Ξξενο- 
φάνης ὃ Κολοφώνιος, ἵνα μὴ πράγματ᾽ ἔχωσι ζητοῦντες 
τὴν αἰτίαν" διὸ xal ᾿Ἔμπεδοχλῆς οὕτως ἐπέπληξεν 
εἰπὼν ὡς (leg. αὐτοῖς ἐπέπληξεν εἰπὼν ὧδε) - εἴπερ 
ἀπείρονα κτλ, Simplicius de Coelo f. 127 ἃ. Ver- 
sum 238 cum sequenti citat Clemens Alexandri- 
nus Strom. VI pag. 688 D. Quaesitum a veteribus 
est, utrum aer atque item terra finita essent an 
infinita. Huc spectant hi Empedoclis versus. 
Quum autem, ne de aliis loquar, Xenophanes 
terram suis radicibus ac fundamentis .nixam in 
infinitnm pertinere statuisset similemque de aeris 
infinitate sententiam tulisset, Aristotele teste his 
versibus ab Empedocle reprehensus est. Disputavi 
de illa Xenophanis opinione ac de hoc Empedo- 
clis loco jam ad Aristot. de Melisso etc. pag. 31 
et 32. Deest apodosis in versibus Empedocleis, 
sed ex iis quz ab Aristotele prodita sunt facile 
intelligitur vatem Agrigentinum sic esse philoso- 
phatum, ut diceret singulas mundi partes, ethe- 
rem, aerem, mare, terram, certis finibus circum- 


- scriptas esse, quia reliquis locus non foret, si, ut 


quidam effutiunt, aer et terra infinita essent. 
Cieteroquin ἀπείρων minus usitatum quam ἄπειρος 
alio etiam loco Empedocles habet. Cf. vers. 167. 
Praeterea δαψιλός pro δαψιλής agnoscit Hesychius, 
ex hoc fortasse Empedoclis versu ductum. Porro 
pro βροτέων, quod comparet in omnibus libris 
apud Aristotelem de Meliss. l. c., altero Aristo- 
telis loco et apud Clementem exstat γλώσσης; pro 
ῥηθέντα vero ἐλθόντα mala est Clementis membra- 
narum scriptura, in quibus etiam εἰδότων pro 


ἰδόντων legitur. 


Vs. 240. ἥλιος ὀξυδελὴς κτλ. Plutarchus de fac. 


Orb. lun. p. 920 : vol. IX p. 642, τὸν ἥλιον ὀξὺν 


ἀπαντῶντα xol πλήχτην, ὥς που xxl ᾿Εμπεδοχλῶς 
τὴν ἑκατέρων (ἡλίου xw σελήνης) ἀποδίδωσιν οὐχ 
ἀηδῶς διαφοράν, 


ἥλιος ὀξυμελὴς ἠδὲ λάϊνα σελήνη, 


τὸ ἐπαγωγὸν αὐτῆς χαὶ ἱλαρὸν xal ἄλυπον οὕτω προσ- 
αγορεύσας. Empedoclis versum a librariis de- 
pravatum esse in promtu est. Pro ὀξυμελής Xy- 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


53 


lander legendum proposuit ὀξυδελής, quod Hut- 
teno etiam, W yttenbachio et aliis placuit. Quippe 
nemo ignorat Apollinis βέλη, de quibus preter 
poetas vide Macrob. Saturn. I, 17. Huc accedit 
Plutarchi auctoritas verbis ὀξὺς xai πλήχτης hoc 
vocabulum explicantis. Sed istud λάϊνα σελήνη la- 
pidea luna quod Empedocleum esse Sturzius 
opinatur nos cum aliis ineptum judicamus. Neque 
enim huic notioni Plutarchi interpretatio τὸ 
ἐπαγωγὸν αὐτῆς xal ἱλαρὸν καὶ ἄλυπον respondet, 
Quocirca Xylander ἡ δ᾽ αὖ vel ἠδ᾽ αὖ ἱλάειρα σε- 
Mv» conjecit Hesychio duce , apud quem legitur 
ἱλάειρα, σελήνη. Atqui hac Hesychii glossa sine 
dubio ex alio Empedoclis loco (vid. vers. 243), 
non ex hoc petita est. Etsi vero Huttenus, Wyt- 
tenbachius , Steinius Xylandri conjecturam rece- 
perunt, minime tamen in illam Plutarchi inter. 
pretatio convenit. Cur enim tribus. vocabulis 
uteretur Plutarchus, si una esset vox Detpa expo- 
nenda? Nempe hzc nomine ἱλαρόν satis illustra- 
tur. Karstenius suo periculo scripsit ἀγλαΐεσσα, 
Mihi Plutarchi verba spectanti probabile visum 
est Empedoclem posuisse : ἥλιος ὀξυδελὴς, τερπνὴ 
δ᾽ ἱλαρή τε σελήνη, sol acute jaculans , i.e. telis - 
acutis omnia petens (ὀξὺς ἀπαντῶν xal πλήχτης), 

jucunda vero leetaque luna. Nimirum ita eam ap- 
pellavit poeta, quod ejus aspectus neminem lzedit 
ipsaque citra molestiam conspicitur (διὰ τὸ ἄλυ-- 
xov), adeo ut idcirco quia lata est (διὰ τὸ ἱλαρὸν) 
contemplantium oculos alliciat (διὰ τὸ éma- 
γωγόν). 

Vs. 241. ἀλλ᾽ ὃ υὲν χτλ.Ἷ servarunt. Etymolog. 
M.; Orionis Etym.; Suidas in v. ἥλιος; Macrob. 
Saturn. lib. I, 17; Cramer. Anecd. tom. Il p. 444; 
sed est quadam lectionis discrepantia. Etym. 
M. ἥλιος — παρὰ τὸ ἅλες τὸ συνηθροισμένον πῦρ. λέ- 
γεται γὰρ. παρὰ τὸ ἀολίζω (ἁλίζω) τὸ συναθροίζω, ὡς 
᾿Ἐμπεδοχλῇς" 


ἀλλ᾽ ὃ μὲν ἁλισθεὶς μέσον οὐρανὸν ἀμφιπολεύει. 


Suidas : ἥλιος, ἀπὸ τοῦ ἀολλίζεσθαι ἐν ταῖς ἡμέραις. 
— 6 δὲ ἥλιος ἀπὸ τοῦ ἀλεαίνειν, ὅ ἐστι θερμαίνειν καὶ 
διαχεῖν. τινὲς δὲ ἀπὸ τῆς γινομένης διαπνεύσεως ἐχ 
τοῦ στόματος πρὸς τοὺς δαχτύλους, ὃ λέγεται αὔξειν 
xai ἄζειν κατὰ μίμησιν τῆς φωνῆς θάλψεως τοῦ στό-- 
ματος. ᾿Εμπεδοχλῆς" : 


2 - ΄ , M 5 , 
ἀλεῖσθαι μέγαν οὐρανὸν ἀμφιπολεύειν. 
A 


Corrupte item Cramer Anecd. l. c., ubi ἀλεῖσθαι 
et ἀμφοπολεῖ exstat. Macrobius Saturn. I, 17 : 


| Apollo ἐλελεὺς appellatur, ὅτι συναλισθέντος πολλοῦ 


πυρὸς περιπολεῖ ; vel utait Empedocles : οὕνεχ᾽ ἀνα- 
λισθεὶς μέγαν οὐρανὸν ἀμφιπολεύει. « Ergo Macrobio 
auctore participium illud vertendum co//ecto igni 


$4 COMMENTARIUS 


sive: collectum ignem continens, Nersum edidi ut 
exhibet Etymologus, hoc excepto quod μέγαν 
pro μέσον Sturzii et. Karstenii exemplo e Suida 
et Macrobio sumsi. Constat autem veteres de 
etymologia nominis ἥλιος saepe commentatos esse. 
Sic Plato Cratyl. p. 409 A : ἅλιος (dorice) οὖν εἴη 
μὲν ἂν κατὰ τὸ ἁλίζειν εἰς ταὐτὸ τοὺς ἀνθρώπους, 
ἐπειδὰν ἀνατείλῃ" εἴη δ᾽ ἂν xol τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ 
εἱλεῖν ἰών, Quodsi Empedocles similiter philoso- 
phatus est, versum sic scribi oportet : οὕνεχεν 
ἁλισθεὶς μέγαν κτλ. Sed incerta res est. Quum au- 
tem ἁλίζειν non solum congregandi significationem 
habeat, sed etiam vo/lvendi (cf. Hesych. v. ἀλίσας), 
posteriorem hic secutus sum. Denique notandum 
primam hujus verbi literam a poetis arsi, cujus 
vis:in aliis quoque vocabulis cernitur (cf. ad. 
vers, 103), hic produci. 

Vs. 242. ἀνταυγεῖ x:À.] Plutarchus de Pyth. 
orac, pag. 4oo, vol. vit p. 574 ed. Reisk. : ὑμεῖς 
δὲ τοῦ μὲν ᾿Ευπεδοχλέους καταγελᾶτε φάσχοντος τὸν 
ἥλιον περὶ γῆν (Wyttenb. περιαυγῇ) ἀναχλάσει φωτὸς 
οὐρανίου γενόμενον, αὖθις ἀνταυγεῖν πρὸς θλυμπον 
ἀταρθήτοις προσώποις. Galenus de usu partt. lib. ΠΠ], 
3, T; TY p. 343 F: τὸ οἴεσθαι διὰ τοῦτο ὀρθῶς ἑστάναι 
τὸν ἄνθρωπον, ἵν᾽ εἰς τὸν οὐρανὸν ἑτοίμως ἀνχθλέπῃ 
καὶ λέγειν ἔχη, ᾿Ανταυγέω τὸν "Ολυμπον χτλ. Quod 
Plutarcho teste Empedocles de sole dixit, id Ga- 
lenus ad hominem ccelum intuentem transtulit. 
Id tantum. querendum scripseritne Empedocles 
τὸν "Ὄλυμπον ἀνταυγεῖ ut Euripides Orest. vs. 
1520, ἄπεχε φάσγανον' πέλας γὰρ δεινὸν ἀνταυγεῖ 
φόνον, an πρὸς Ὄλυμπον. Ego cum Karstenio et 
Steinio hoc pratuli, quia ἀνταυγεῖν proprie 
verbum neutrum est, Cf. Nekius Chor. p. 178. 
Sturzius typographorum fortasse errore vulgavit 
ἀνταυγέει τὸν θλυμπον. Ceterum de Empedoclis 
sententia sol e lucis ccelestis splendore ortus 
speculi instar repercussa imagine eo unde acce- 
pit lucem assidue regerit. Concinit autem ἀνταυγεῖ 
πρὸς Ὄλυμπον fere cum versu 247, ubi similiter 
poeta de luna solem intuente ait ἀθρεῖ μὲν γὰρ 
ἄναχτος ἐναντίον ἁγέα χύχλον. Est. autem Ὄλυμπος 
h. 1. idem qui οὐρανός, purissimus coeli orbis. 
Cf. Parmen. vs. 141. Cum Empedocle recte com- 
paravit Karstenius versum illum ex oraculo, 
quem excitat Proclus in Timeum pag. 279 (p 
677 ed. Schneid.) 


ἠέλιος πάρεδρος ἐπισχοπέων πόλον ἁγνόν, 


ubi Schneiderus legi vult ἠελίοιο πάρεδρος. Ego 
nihil mutandum censeo, quum versus antece- 
dentes et sequentes interciderint., 
Vs. 243. ἡ δὲ φλὸξ x:.] Simplicius in Arist. 
Phys. I], f. 74 b hunc versum inter alia affert 


exempla, qua argumento sunt Empedoclem in 
rerum naturalium explicatione haud raro ad 

fortunam et casum (τύχην, τυχεῖν) confugisse. 
Sed libri manu exarati mendose habent : ἥ δὲ 
φλὸξ Detox μινυνθαδίης Ψψύχε γαίης. Quamobrem- 
Sturzius ψύχε mutavit in τύχε, relicto γαίης, 
secutus nisi fallor Xylandrum qui in adnotatio- 

nibus ad Plutarch. libellum de Fac. orb. lun. 
versum sic interpretatur : « Obtigit et. flammze 
lunari portio terra. » Vitavit hic ineptias. Nam 
γαίη μινυνθαδίη significat terram exigui temporis , 

quod ferri non potest. Quae quum ita sint, Kar- 
stenius expulso γαίης substituit αἴσης, Steinius 
minus recte αὐγῆς. Liquet autem referri hec 
verba ad plenilunium quod cito transit. Huc 
pertinent dua Hesychii glossz : ἱλάειρα, σελήνη, et 
μινυνθαδία, f, σελήνη, ἀπὸ τοῦ μινύθειν. Vox ἱλάειρα 
qua apud alios scriptores non legitur accedit ad 
similitudinem epicorum nominum ἀντιάνειρα, 

βιοθρέπτειρα, πρέσθειρα et aliorum, 

Vs. 244. ὃς αὐγὴ χτλ.] Plutarchus de Fac. orb. 
lun. pag. 929, vol. IX p. 673 ed. Reisk. : ἀπο- 
λείπεται τοίνυν τὸ τοῦ Ἐμπεδοχλέους ἀνακλάσει τινὶ 
τοῦ ἡλίου πρὸς τὴν σελήνην γίνεσθαι τὸν ἐνταῦθα φω- 
τισμὸν ἀπ᾽ αὐτῆς. ὅθεν οὐδὲ θερμὸν οὐδὲ λαμπρὸν 
ἀφικνεῖται πρὸς ἡμᾶς ὥσπερ ἦν εἶχός, ἐξάψεως xol 
μίξεως φώτων γεγενημένης" ἀλλ᾽ οἷον αἵ τε φωναὶ κατὰ 
τὰς ἀναχλάσεις ἀμαυροτέραν ἀναφαίνουσι τὴν ἠχὼ τοῦ 
φθέγματος, αἵ τε πληγαὶ τῶν ἀφαλλομένων βελῶν μα- 
λαχώτεραι προςπίπτουσιν, « ὃς αὐγὴ τύψασα σεληναίης 
χύχλον εὐρύν, » ἀσθενῇ xal ἀμυδρὰν ἀνάῤῥοιαν ἴσχει 
πρὸς ἡμᾶς, διὰ τὴν χλάσιν ἐχλυομένης τῆς δυνάμεως, 
i. e. » Restat igitur, ut verum sit Empedoclis illud 
placitum, fieri quodam luminis solaris ad lunam 
repercussu, ut res qus hic sunt ab ea collustren- 
tur. Unde sequitur, ut neque calidum neque 
splendidum lumen ad nos perveniat , quod futu- 
rum videbatur, si inflammatio et permixtio lu- 
minis fieret, Sed quemadmodum voces repulsee 
obscuriorem sonum referunt et repercussorum 
telorum ictus. leniores accidunt : sic soZis fulgor 
feriens latum lunc orbem hebetior et languidior 
ad nos redundat, propter fractionem vi ejus de- 
bilitata, » Przclara hzc qua Plutarchus utitur 
similitudo magnam partem e vatis Agrigentini 
carmine sumta videtur, Versatur enim Empe-. 
docles libenter in rerum similium comparatione. 
Quare ne quod orationis Empedoclez vestigium 
periret, totum locum laudavi et latinum feci. 

Vs. 245. χυχλοτερὲς χτλ.] exstat apud. Achillem 
Tatium Introd. in Arat. c. 21; pag. 83 ed. Antv. 
Eodem fere modo Parmenides vs. 144 pag. 120 
ed. nostr. de luna : 


» M - . , E , m 
υχτιφαὲ ὶ γαῖαν ἀλώ ᾿ 
γυχτιφαὲς περὶ γαῖαν ἀλώμενον ἀλλότριον QU, 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. . 55 


quem versum Empedocles haud scio an imitatus 
sit. Sententiam hic expressam non unius fuisse 
Empedoclis indicant Achillis Tatii verba quae 
przecedunt : ἣ πλείων δόξα πρώτην τὴν σελήνην λέγει" 
ἐπεὶ χαὶ ἀπόσπασμα τοῦ ἡλίου λέγουσιν αὐτήν, ὡς καὶ 
᾿Ἐμπεδοχλῆς χτλ. 

... Vs. 246. ἅρματος χτλ.] Plutarchus de Fac. orb. 
lun. p. 925, vol. IX p. 658 : (ἢ σελήνη) τῶν μέν 
q' ἄστρων κατωτέρω τοσοῦτόν ἐστιν, ὅσον οὐχ ἄν τις 
εἴποι μέτρον... . τῆς δὲ γῆς τρόπον τινὰ ψαύει, 
xal περιφερομένη πλησίον, « ἅρματος ὥσπερ ἴχνος 
ἀνελίσσεται (φησὶν 6 “Εμπεδοχλῆς) ἥτε περὶ ἄχραν. » 
Versum Empedocleum multimodis interpretes 
e verbis a Plutarcho servatis elicere conati sunt. 
Wyttenbachius posuit : ἅρματος ὥσπερ ἂν ἴχνος £Mc- 
σεται, fj περὶ dxgav. Contra Sturzius scripsit : ἣ 
περὶ γῆν ὡς ἅρματος ἴχνος ἑλίσσεται ἄχραν, Karste- 
nius : ἅρματος ὥσπερ ἴχνος ἀνελίσσεται γὴν περὶ ἄκραν, 
Panzerbieterus : ἅρματος ὥσπερ ἴχνος νύσσῃ ἐνελίο- 
σεται ἄχρη vel ἅρματος ὡς περὶ χνοιὴ ἑλίσσεται, ἥτε 
ἐν νον, Steinius omni conjectura abstinuit. Ego 
Empedoclem suspicor exarasse : ἅρματος ὡς ἴχνος 
περὶ γὴν ἀνελίσσεται ἄχραν, luna velut orbita currus 
circa terree oram subeolvitur. Eodem modo ἄνε- 
λίττεσθαι usurpat Aratus Phen. vs. 714. 

Vs. 247. ἀθρεῖ xvÀ.] laudatur a Grammatico 
in Bekkeri Anecd. vol. I p. 337. Poeta verba 
apertum est ad lunam referri. Sic etiam Parme- 
nides vs, 145, αἰεὶ παπταίνουσα πρὸς αὐγὰς ἠελίοιο. 
Quocirca ἄθρει quod est apud Grammaticum 
Karstenius recte mutavit in ἀθρεῖ. Notabile est 
nomen ἅγής cujus causa ,hic versiculus a Gram- 
matico citatur pro composito εὐαγής. Ut enim 
Parmenides vs. 134 habet : σήματα xal καθαρᾶς 
εὐαγέος ἠελίοιο, ita hic Empedocles &yéx xóxAov 
dixit. Utrumque modo rotundum, modo sanctum 
interpretantur Grammatici ; qua de re alii accu- 
ratius egerunt, Nos apud Parmenidem de ro- 
tundo , hic de sancto. intelligimus. Caeterum | pe- 
nultimze qua corripi solet productio apud 
Parmenidem et hoc loco arsi attribuenda. est. 

Vs. 248-250. ἐπεσχίασεν 8£— uv] Plutarchus 
de Fac. Lun. p. 929, vol. IX p. 672 ed. Reisk. : 
αὕτη τε γὰρ (ἢ σελήνη) ἄδηλός ἐστι τηνικαῦτα, χά- 
κεῖνον (τὸν ἥλιον) ἀπέχρυψε xai ἠφάνισε πολλάκις, 
« ἀπεσχεύασε δέ οἵ αὐγάς, ὥσπερ φησὶν δ᾽ Ἐμπεδοχλῆς, 
ἔστ᾽ alav χαθύπερθεν, ἀπεσχνίφωσε δὲ γαίης τόσσον 
ὅσον τ᾽ εὖρος ἔπλετο γλαυχώπιδος μήνης, » καθάπερ 
εἰς νύχτα xai σχότος, οὐχ εἰς ἄστρον ἕτερον τοῦ φωτὸς 
ἐμπεσόντος. Pro ἀπεσχεύασεν Xylander et Scaliger 
conjecerunt ἀπεσχέδασεν, minus recte Bergkius 
ἀπεσχίασεν, Steinius ἐπεσχίασεν. Praeterea ἔστ᾽ αἷαν 
Xylander bene convertit in ἐς γαῖαν, Sturzius per- 
peram in ἔστ᾽ ἐπ’ «iav, Steinius ne percepta qui- 


dem sententia ἱσταμένη καθύπερθεν initio versus 
poni jussit. Nam quod banc correctionem Stobsei, 
Ecl. phys. I, 25 pag. 35o firmari ait fallitur. 
Quippe quz ibi leguntur ἔκλειψιν δὲ γίγνεσθαι σε- 
λήνης αὐτὸν ὑπερχομένης, his contrarium probatur. 
Etenim Empedocli placebat luna subeunte, non 
superstante solem deficere. Porro ἀπεσχνίφωσε 
Karstenius mutavit in ἐπεσχνίφωσε, quod minime 
necessarium. Ultimum denique versum Xylander 
et Scaliger in hunc modum restituerunt : τόσσον 
ὅσον τ᾽ εὖρος γλαυχώπιδος ἔπλετο μήνης. Sic autem 
explicatur hoc loco solis defectio, ut ejus radii 
lunze objectu intersepiri dicantur : ἣ σελήνη ἀπε- 
σχέδασε τὰς τοῦ ἡλίου αὐγὰς τὰς καθύπερθεν (ἄνωθεν) 
εἰς τὴν γὴν τεταμένας. Hinc Lucretius lib. V, 751 
seqq. 


nam cur luna queat terram secludere solis 
lumine et a terris altum caput obstruere eii , 
objiciens caecum radiis ardentibus orbem. 


De epitheto γλαυχῶπις tenenda quz refert Plutar- 
chus libro de Orb. Lun. p. 934, vol. IX p. 689 
ed. Reisk, Is, auroram versus, inquit, luna 
colorem accipit χυανοειδὴ xol χαροπήν, ἀφ᾽ ἧς δὴ 
xoi μάλιστα γλαυχῶπιν αὐτὴν οἱ ποιηταὶ καὶ ᾽Εμπε- 
δοχλὴς ἀναχαλοῦνται. Huc pertinet Agesianactis 
de luna dictum apud Plutarch. l. c. pag. 920 : 


πᾶσα uiv ἥδε πέριξ πυρὶ λάμπεται, ἐν δ᾽ ἄρα 
[μέσση 
, / / »4 , j 
γλαυχότερον xudvoto φαείνεται ἠύτε χούρης 
ὄμμα καὶ ὑγρὰ μέτωπα. 


Quapropter illud epitheton de luna usurpatum 
albentem ejus splendorem notat. 

Vs. οὔτ. νύχτα δὲ x1] Plutarchus Qu. Platon. 
p. 1006, vol. X pag. 185 : οἱ γὰρ τῶν ὡρολογίων 
Ἰνώμονες οὗ συμμεθιστάμενοι ταῖς σχιαῖς, ἀλλὰ ἑστῶ- 
τες, ὄργανα χαὶ χρόνου μέτρα γεγόνασι μιμούμενοι 
τῆς γῆς τὸ ἐπιπροσθοῦν τῷ ἡλίῳ περὶ αὐτὴν Ümogspo- 
μένῳ, χαθάπερ εἶπεν ᾿Εμπεδοχλῆς, νύχτα δὲ χτλ. 
i. 6. «etenim horologiorum quoque gnomones non 
quia una cum umbris locum mutent, sed quia 
suo in loco persistunt , instrumenta sunt dime- 
tiendi temporis : eoque terram imitantur, quz 
solis infra ipsam delati lumen intercipit, sicut 
ait Empedocles » etc. Id. de Fac. orb. lun. IX 
p 752 : τὴν δὲ νύχτα ποιηταὶ μὲν £x γῆς γεγονέναι 
μυθολογοῦσι, μαθηματιχοὶ δὲ σχιὰν γῆς οὖσαν ἀποδει- 
χνύουσιν, ἀντιφραττούσης πρὸς τὸν ἥλιον. Simpliciter 
Plinius Hist, nat. II, 10: « Noctem (Empedocles) 
negat aliud esse quam terrze umbram. » Pro ὕφι- 
σταμένη Scaliger non male Plutarchi verbis con- 
venienter conjecit ἐφισταμένη, sed servanda est 
vulgata. 


56 COMMENTARIUS 


Vs. 252. νυχτὸς χτλ.] Idem Synipos. VIII, 3 p. 

720, vol. VIII p. 875. σχοτεινὸς γὰρ ὧν 6 ἀὴρ κατ’ 
᾿Εμπεδοχλέα « νυχτὸς ἐρημαίης ἀλαώπιδος. » Ita recte 
Xylander pro membranarum scriptura ἀγλαώ- 
πιδος. Hesychius : ἀλαῶπιν" σχοτεινήν, οὐ βλέ- 
πουσαν. 
ΠΟ N8.253-254. χαὶ μέλαν---ἄντροις] sic interpreta- 
tus sum Empedoclis verba, qua e codice Mediola- 
nensi Plut. Quast. natur. 39 sumpta latina fecit 
Gybertus Longolius , Empedocleis versibus pri- 
mus intulit Steinius. Ceterum Plutarchi verba 
latina (ap. Dübn. p. 1126) hac sunt : « Curaqua 
in summa parte alba, in fundo vero nigra spe- 
ctatur? An. quod profunditas nigredinis mater 
est cet? Superficies autem , quoniam continuo ἃ 
sole afficitur, candorem luminis recipiat opor- 
tet. Quod ipsum et Empedocles approbat : 


Et nizer in fundo fluvii color exstat ab umbra, 
atque cavernosis itidem spectatur in antris. » 


Vs. 255. πολλὰ δ᾽ χτλ.] Proclus in Tim. III p. 
141 (pag. 335 ed. Schneid.) : xai γὰρ ὑπὸ γῆς ῥύα- 
χές εἰσι πυρός, ὥς πού φησι xat ᾿Εμπεδοχλῆς, « Πολλὰ 
δ᾽ ἔνερθε οὔδεος πυρὰ χαίεται. » xai οὐ δεῖ θαυμάζειν, 
πῶς οὖν ἐν ὕδατι ὃν τὸ πῦρ οὐ σόέννυται" χωρεῖ γὰρ 
πάντα Ov ἀλλήλων, xal ἔστι τὸ ἐπικρατοῦν ἄλλο ἐν 
ἄλλοις, xal ἔστι xal τὸ φῶς πῦρ διιὸν διὰ πάντων. 
Recte Sturzius pro Procli ἔνερθε οὔδεος substituit 
ἔνερθ᾽ ὕδεος quod sensus et metrum flagitat. 

Vs, 256. φῦλον ἄμουσον χτλ.] Plutarchus Sym- 
pos. V extr. vol. VIII p. 733 affert hunc versum 
eo consilio ut probet nullum neque terrestrium 
animalium nec volucrium genus esse sque fe- 
cundum ac pisces. Itaque quum vulgo πολυσπερής 
lale multumque disseminatus sit, apud Empedo- 
cleni valeat oportet multum seminans , quod de 
Jecunditate accipi convenit, ut jam Stephanus in 
Thes. Ling. Gr. Vol. ΠῚ pag. 922 F intellexit. 
Quare non est cur Karstenio assentiamur pro 
πολυσπερέων legendum proponenti πολυσπορέων 
quod usu caret, etsi eo quo ipse vult sensu πο- 
λυσπόρων si metrum pateretur dici posse non 
diffiteor. De nomine χαμασῆνες cujus genitivum 
plur. χαμασήνων pro χαμασηνῶν, ut est in mem- 
branis, scripsi vide infra ad vers. 281:. Refertur 
autem ἄγουσα ad θάλασσα, qua vox cum antegressis 
versibus intercidit, 

-. Vs. 255. ἄλς χτλ.] servavit Hephzstion Enchir. 
c. 1 pag. 4 ed. Gaisf. Codex Cantabrigiensis 
habet ἑωσμένως; Hephastionis editio Florentina 
ἕως μένος, quod Gaisfordius, Dorvillio auctore, 
recepit hoc sensu : (ἢ) ἂλς ἐπάγη ῥιπῇσιν, ἕως μένος 
ἠελίοιο. . . . mare (borec) impetu fuit concre- 
tum, donec vis solis (illud solveret). Rectius Tur- 


nebus rescripsit ἐωσιμένος quod cum nomine £X; 
ita jungitur ut hoc de sa/e vel de maris sa/sugine 
accipiatur, quum zxare intelligi non possit nisi 
quum femininum est ἣ ἅλς. 

Vs. 258. γῆς χτλ.] effecit Steinius ex Aristotelis 
Meteor. II, 2 : ὁμοίως δὲ γελοῖον χαὶ εἴ τις εἰπὼν 
ἱδρῶτα τῆς γῆς εἶναι τὴν θάλατταν οἴεταί τι σαφὲς 
εἰρηχέναι, χαθάπερ ᾿Ἐμπεδοχλῆς. Plutarchus de 
Plac. phil. 111, 16 : ᾿Ἐμπεδοχλῆς (θάλασσαν) ἱδρῶτα 
τῆς γῆς ἐχχαιομένης ὑπὸ τοῦ ἡλίου διὰ τὴν ἐπὶ τὸ πλεῖον 
πίλησιν (λέγει), i. e. « Empedocles mare esse dicit 
sudorem terre, aduste a sole, eumque nimia 
sui compressione emittentis. » Cf. Clem. Alex. 
Strom. p. 676, Porphyr. Vit. Plot. c. 41; Plu- 
tarch. de Is. et Osir. pag. 365, B. 

Vs. 259-260 μαχρῇσι---ἄλλως ] habet Aristoteles 
ed Gen. et Corr. TI, 6 ( vid. ad v. 261) pag. 334 
a. ed, Bekker. Id. Phys.l, 4 pag. 196 a. ed. Bek-- 
ker. : ᾿Ἐμπεδοχλῆς οὖχ ἀεὶ τὸν ἀέρα ἀνωτάτω ἀποχρί- 
νεσθαί φησιν, ἀλλ᾽ ὅπως ἂν τύχη. λέγει γοῦν ἐν τῇ 
χοσμοποιίαᾳ , ὡς οὕτω συνέχυρσε χτλ. Ceterum ῥοίζοις 
posui cum Scaligero et Karstenio; codd. ῥίζαις. 

Vs. 261. καρπαλίμως x1.] Eustathius ad Odyss. 


lib. 1 vs. 320, pag. 1419 (ex Herodiano περὶ 


σχημ. Ὅμηρ. v. Creuzer. ad Plot. de Pulchr. 
p. 197) : τὸ ἀνόπαια ---δοχεῖ τισι ἀντὶ τοῦ ἀνωφερὴς 
εἶναι ὡρμημένοις ex τῶν Ἐμπεδοκλέους εἰπόντος ἐπὲ 
πυρὸς τὸ « χαρπαλίμως ἀνόπαιον. » Aristoteles de 
Gen. et corr. II, 6 p. 334 ἃ. ed. Bekker. : διέχρινε 
μὲν γὰρ τὸ νεῖκος, ἠνέχθη δ᾽ ἄνω 6 αἰθὴρ οὐχ ὑπὸ τοῦ 
γείχους, ἀλλ᾽ ὅτὲ μέν φησιν ὥσπερ ἀπὸ τύχης" « o 

γὰρ συνέχυρσε χτλ. », δτὲ δέ φησι πεφυχέναι τὸ πῦο 
ἄνω φέρεσθαι" « ὃ δ᾽ αἰθήρ, φησί, μακρῇσι χτλ.» De 
voce ἀνόπαιον, cujus auctorem etiam Homerum 
adhibent Odyss. lib. I vs. 320 dicentem ὄρνις δ᾽ 
ὡς ἀνόπαια ( vel ut Herodianus vult ἀνοπαῖα ) &ié- 


πτατὸ yeterum opiniones collegit Henr. Stepha- 


nus Thes. Ling. Gr. tom. V sive Append. p. 454. 
Karstenius Empedoclem scripsisse conjicit {πῦρ 
μὲν ὄρουσε) χαρπαλίμως ἀνόπαιον, quum ignem 
primum emicuisse inter plerosque auctores con- 
veniat. Cf, Ovid. Metam. I, 26. Atqui incertum 
est , quomodo Empedocles in his rebus exornan- 
dis versatus sit, varize autem sunt versus resar- 
ciendi rationes, velut : £x0ope μὲν πρῶτον πῦρ χαρ- 
παλίμως ἀνόπαιον. ͵ 
Vs. 262-270. ἄρθμια---ὀργή ] Simplicius Phys. ἢ, 
f. 34 a. b. Vss. 367 et 268 ἐχθρὰ---ἐχμάχτοισι 
etiam "Theophrastus de Sensu s. 16 p. 653 : ἀλλὰ 
αὴν οὐδὲ τὴν ἡδονὴν xal λύπην δμολογουμένως ἀποδί- 
δωσιν, ἥδεσθαι μὲν ποιῶν τοῖς ὁμοίοις, λυπεῖσθαι δὲ 
τοῖς ἐναντίοις" ἐχθρὰ γὰρ εἶναι" διὸ πλεῖστον ἀπ᾽ ἀλ- 
λήλων διέχουσιν x. Hos versus Sturzius ad ele- 


mentorum descriptionem rettulit, Karstenius e 


πα» ΝΣ ον wg RRUTRRCEESPSVRTTW IR 


"APT PNE LE m RI PN, CHRIATON ar E Y NC νὼ 


"Theophrasti loco colligens verba hzc ab Empe- 
docle ad aperiendam voluptatis et doloris natu- 
ram esse adhibita iis fragmentis in quibus de 
mortalium ingenio et sensu agitur ea inseruit. 
Nos in hac fragmentorum paucitate ac deprava- 
tione minus de sede hujus loci quam de ejus 
emendatione et interpretatione solliciti fuimus. 
Placuit igitur Empedocli elementorum genera et 
partes alia congruere inter se, alia discrepare : 
illa facile coalescere et amice conspirare, hzc 
odisse inter se et discordare; illis coeuntibus vo- 
luptatem , his, dolorem nasci. 

Vs. 262. ἄρθμια x73. ] Simplicius ed. Ald. ha- 
bet: ἄρτια μὲν γὰρ αὐτὰ ἑαυτῶν πάντα μέρεσσιν. 
Verba αὐτὰ et πάντα transposuit Sturzius , przete- 
rea quoniam pro ἄρτια Simplicii cod. D. przbet 
ἄρθμια, μέλεσσιν autem elegantius videtur, Karste- 
nius edidit : ἄρθμια μὲν γὰρ πάντα ἑαυτῶν αὐτὰ μέ- 
λεσσιν. Neque tamen hzc corrigendi versiculi 
ratio Panzerbietero satisfecit legendum propo- 
nenti : ἄρθμια uiv γάρ τ᾽ αὐτὰ ἑαυτῶν πάντα u£pec- 
σιν. Sed hic quoque versus insuavis atque Empe- 
docle indignus est. Quare Steinii exemplo 
rescripsi : ἄρθμια μὲν γὰρ πάνθ᾽ αὑτῶν ἐγένοντο 
μέρεσσιν. 

Vs. 263. Verba ἠλέχτωρ---θάλασσα, protasi et 
apodosi interjecta, per appositionem vocabulo 
πάντα adjuncta sunt. Quum autem ἠλέχτωρ alias 
sit σοὶ ut apud Homerum Iliad. lib. VI, 513 τεύ- 
χεσι παμφαίνων ὡς ἠλέχτωρ Y περίων, et lib. XIX, 
398, Empedocles hoc nomine pro igze usus est. 
Similiter οὐρανόν hic aerem esse vult, θάλασσαν 
aquam. Etenim elementorum appellationes, quem- 
admodum poesis ratio fert , sepius variavit. - 

Vs. 264. ὅσσα x14. ] Legebatur ὅσσα φιν ἐν θνη- 
τοῖσι x:À. quod per se intelligi potest quecunque 
ipsis etc., si φὶν h.l. doricum esse pro σφὶν sta- 
tuamus, e posterioribus Callimachum etiam et 
Nicandrum auctores citantes qui hanc formam 
frequentarunt. Atqui non credo Empedoclem se- 
mel posuisse φὶν pro σφὶν vel σφίσιν, ut alibi di- 
cit, quia antiquiores poete in hujusmodi rebus 
sibi constare solent. Male Panzerbieterus conje- 
cit ὅσσα τιν᾽ quz junctura questionibus obliquis 
relinquenda. Quapropter Steinio praeunte φὶν 
converti in vov, Est vero, ne quid dubii rema- 
neat, hic verborum ordo : πάντα ἐγένοντο ἄρθμια 
(τοῖς) αὑτῶν μέρεσσιν (οἷον ἠλέχτωρ xA. ) ὅσσα ἀπο- 
πλαγχθέντα (ἀπ᾽ αὐτῶν) πέφυχέν νυν ἐν θνητοῖσιν. 
Sententia satis plana. Elementa amica sunt suis 
quaeque partibus, inde delibatis et ex immortali 
stirpe in mortalem naturam depressis et quasi 
demersis , sive in mortalia corpora mutatis. 

Vs. 265. ὡς δ᾽ αὔτως | Ita cum Steinio exaravi ; 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 57 


ὡς δ᾽ αὕτως Sturzius et Karstenius. Verba ὅσα 
χρᾶσιν ἐπαρχέα μᾶλλον ἔασιν interpretatione potius 
quam emendatione egent. Karstenius expulso 
ἐπαρχέα versui intulit ἐπαρτέα congruum valere 
dicens, At ἐπαρτής appellatur paratus vel qui est 
in promtu. ltem Panzerbieterus nulla necessitate 
subactus auctor fuit , ut pro ἐπαρχέα apud Em- 
pedoclem ἐπάρμενα reponeretur. Quod enim ait 
requiri adjectivum , quod idonei significationem 
habeat : id recte quidem monet, sed ea notio 
vulgata lectione continetur. Nam si quid ad mi- 
scendum sufficit ( ἐπαρχές ἐστι) : id idoneum ad 
mixturam faciendam sit necesse est. Licet autem 
ἐπαρχές dativum asciscere soleat, tamen ne accu- 
sativum quidem χρᾶσιν simpliciter ac nude po- 
situm, quo sensu Greci χατὰ χρᾶσιν dicere con- 
sueverunt, repudiandum esse apparet. Hoc vero 
quod caput rei est silentio transeunt Karstenius 
et Panzerbieterus. 

Vs. 266. ἀλλήλοις χτλ. ] Verba δμοιωθέντ᾽ Ἀφρο- 
δίτη eodem sensu dicuntur quc apud Simplicium 
ad Aristot. lib. IT de Coel. fol. 129 a. ὅσα νῦν φαί- 
νεται ἁρμοσθέντα Ἀφροδίτη ( leg. Ἀφροδίτῃ ), quem 
locum ex Empedocle, ut ait Stagirite interpres, 
petitum jam Sturzius comparavit. Sed inspiciendi 
codices, ut quid auctoritatis Aldino exemplo 
tribuendum sit appareat. 

Vs. 267. ἐχθρὰ δ᾽ dm" ἀλλήλων x31. ] Apud Al- 
dum versus sic scribitur : ἔχθρα πλεῖστον ἐπ᾽ ἀλ- 
λήλων διέχουσι μάλιστα. Pro ἔχθρα Simplicii cod. 
D vitiose ἔργα; Sturzius mutavit in ἔχθει. At re- 
stituendum ἐχθρὰ quod ex Theophrasto ductum 
vulgavit Karstenius. Idem particulam δὲ addidit. 
Preterea pro ἐπ᾽ ἀλλήλων Simplicii codd. C. D. 
praebent ἀπ᾽ ἀλλήλων, uti Sturzius correxerat. 
Denique μάλιστα Karstenius bene convertit in 
ἄμιχτα, ita ut talis prodiret versus : ἐχθρὰ δὲ 
πλεῖστον ἀπ᾽ ἀλλήλων διέχουσιν, ἄμικτα, quem trans- 
positis cum Steinio tribus verbis sic emendavi : 
ἐχθρὰ δ᾽ ἀπ᾽ ἀλλήλων πλεῖστον διέχουσιν ἄμιχτα. 

Vs. 268. γέννη τε χτλ. ] Codd. lectio γέννῃ cujus 
loco Karstenius et Steinius posuerunt γέννα. Cf. 
Eurip. Rhes. vs. 905, Phen., vs. 13o et alia exem- 
pla, in tragediis obvia, in quibus « propter 
chorica carmina satis excusationis habet. Nam 
Euripidis versus apud. Valckenarium Diatr. p. 6 
θνητῶν τε γέννα " τῶν piv αὔξεται βίος citari non 
debebat a Karstenio ad Empedocl. p. 200 et 196, 
siquidem Valckenarius invitis libris omnibus ita 
edidit pro membranarum scriptura θνητῶν τε γε- 
ve&- τοῖς μὲν αὔξεται βίος. Vid. Eurip. fragm. 
p. 717 ed. Wagner. Apud Parmenidem vs. 62 : 
ἕν ξυνεχές. τίνα γὰρ γέννην διζήσεαι αὐτοῦ; flu- 


.ctuant codices inter γένναν et γέννην. Etenim 


δ8 COMMENTARIUS 


Simplicius ad Phys. f. 34 b versum illum affe- 
rens habet γέννην, sed Phys. f. 31 ἃ et Comm. 
ad libr. de Codl. ap. Peyron p. 56 γένναν, Itaque 
apud Parmenidem cum Karstenio vulgavi γέννην, 
neque ejus rei me nunc poenitet. In. Pindari 
Olyimp. VH, 23 reperiri γέννᾳ et Pyth. IV, 100 
γένναν vix memorandum est. Aliter de Empedo- 
cle judicandum qui, si quid integri in membra- 
nis superest, vs. 88 scripsit : ταῦτα γὰρ lod τε 
πάντα xod ἥλιχα γένναν ἔασιν, sed hoc loco γέννη, 
qua in re codicum fidem labefactare nolui. Itaque 
reprobata Karstenii conjectura γέννᾳ hic γέννη 
retinendum esse arbitratus sum, — In fine ejus- 
dem versus pro vulg. ἐχμαχτοῖσι reposui cum 
Steinio ἐχμάχτοισι. 

Vs. 270. νειχεογεννήτοισιν x7). ] Aldinum Simpli- 
cii exemplum exhibet : νειχεογεννήστεσιν ὅτι σφισι 
γέννας ópy& , cod. C δ᾽ ὑγραίνει xeo γεννέστησιν, ὅτι 
σφίσι γεννᾶν ὀργᾷ, cod. D. δ᾽ ὑγρὰ νειχεογέννεστισιν. 
His vitiis tollendis viri docti manus emendatrices 
admoverunt. Ac Sturzius quidem duplicem pro- 
posuit conjecturam : νειχεογεννέστησιν, ὅτι σφίσι 
γέννη ὀργᾷ vel ὅτι σφίσι πᾶν γένος ὀργᾷ. Scaliger 
νειχεογεννήταισιν, Karstenius νειχεογεννητῆσιν vel 
νειχειογενέτησιν ὅτι σφίσι πᾶν δέμας ὀργᾷ, Panzer- 
bieterus νείκεος ἐννεσίῃσιν, ὅτι σφίσι γένν᾽ ἄστοργος, 
Lobeckius Paralipom. p. 45r νεικεογεννήτοισιν, 
quem sequitur Steinius versüm ita corrigens : 
νειχεογεννήτοισιν ὅτ᾽ οὐχ ἀγανή σφισιν ὀργή. Hac 
omnium optima emendatio est, in qua acquie- 
vissem , nisi versiculum omissa verborum trans- 
positione restituendum putarem. Quamobrem 
exaravi : νειχεογεννήτοισιν ὅτι σφίσι δύσχολος ὀργή. 
Quae si recte se habent, verba sic cohaerent : (τὰ) 
πάντη συγγίγνεσθαι ἀήθεα xal μάλα λυγρά, ἐχθρὰ 
ἀπ᾽ ἀλλήλων πλεῖστον διέχουσιν, ἄμικτα (ὄντα) γέννη 
τε χράσει τε xal εἴδεσιν ἐχμάχτοισι, ὅτι νειχεογεννή-- 
τοῖσιν (οὖσιν) δύσκολός σφισιν ὀργή (ἐστιν) quae supe- 
rioribus bene respondent : ὅσα χρᾶσιν ἐπαρχέα 
ἔασιν, ἀλλήλοις ἔστερχται, δμοιωθέντ᾽ ᾿Αφροδίτη. 

Vs. 271. τῇδε μὲν χτλ. ] Simplicius Phys. f. 74 


, b. Particulam οὖν inseruit Karstenius. Ostendit 


hic quoque versus , quantum Fortuna in rerum 
naturg corpore secundum Empedoclem va- 
leat. 

. Vs. 272. καὶ χαθόσον xz). ] Simplicius Phys. f. 
74 b hune et pracedentem versiculum laudat 
his verbis : x«i πολλὰ ἄν τις εὕροι ex τῶν Ἔμπεδο- 
χλέους φυσιχῶν τοιαῦτα παραθέσθαι, ὥσπερ xal τοῦτο’ 
τῇδε μὲν ἰότητι τύχης πεφρόνηχεν ἅπαντα" xol μετ᾽ 


ὀλίγον " καὶ καθόσον μὲν ἀραιότατα ξυνέχυρσε πεσόντα. 


Sensus videtur esse : « quanto tenuiores partes 
in corpore humano forte congregate sunt, tanto 
acutiores sunt oculi ac velocior mens est » vel, 


ut planius loquar : « quatenus corpus humanum 
e tenuissimis partibus conflatum est, eatenus 
homines ceteris animantibus summa oculorum et 
mentis acie praestant. » In eandem fere senten- 
tiam hac Karstenius accepit. Ceteri tacent, ex- 
cepto Panzerbietero qui hunc versum illustrari 
putat loco Theophrasteo de Sens. S το, xat ὧν μὲν 
μανὰ xat ἀραιὰ χεῖται τὰ στοιχεῖα, νωθροὺς καὶ ἐπι- 
πόνους. Quod ut incertum est : ita diffido ejus 
conjecture qua versus in hunc modum interpola- 
tur : xol χαθ᾽ ὅσων μὲν ἀραιὰ τάδε ξυνέχυρσε πεσόντα, 
Catterum apud Simplicium exstat ἁραιότατα pro 
ἀραιότατα. Sturzius asperum afflatum servavit 
motus Eustathii auctoritate ad Odyss. lib. X 
p. 1649, 46 observantis : ἀραιή---ὅ ἐστι λεπτή, 
στενή. ὃ xal δασύνουσιν οἵ παλαιοὶ πρὸς διαστολὴν τοῦ 
ἁπλῶς ἀραιοῦ, Verum spiritus asper in hac voce 
Atticis relinquendus. Quapropter Scaligero ob- 
secuti qui primus ἀρχαιότατα rescribi voluerat, 
Karstenius et Steinius vocabulo leniter aspira- 
runt, 

Vss. 273-27 4. πυρὶ δ᾽ αὐξάνεται x2), ] Aristoteles 
de Gen. et Corr. IL, 6 pag. 333. b. x ed. Bek- 
ker. : ἀλλὰ μὴν οὐδ᾽ αὔξησις ἂν εἴη κατ᾽ Ἐμπεδοχλέα, 
ἀλλ᾽ ἢ χατὰ πρόσθεσιν" « πυρὶ γὰρ αὔξει τὸ mUp αὔξει 
δὲ 400v μὲν σφέτερον γένος, αἰθέρα δ᾽ αἰθήρ. » Ex in- 
terpretibus alii verba πυρὶ γὰρ αὔξει τὸ πῦρ Aristo- 
teli assignarunt, alii cum sequentibus usque ad 
αἰθήρ Empedocli ascripserunt. Utcunque est, ma- 
lui cum Karstenio etiam priora Enmpedoclea esse 
statuere, quam poetam aptissima sententie parte 
privare. Hoc igitur auctore initium sic confor- 
mavi : πυρὶ δ᾽ αὐξάνεται πῦο, ut esset versus clau- 
sula. Preterea pro γένος recepi δέμας e cod. 
Vatic. ut jam alii fecerant. Cf. vs. 173 et Parme- 
nid. vs. 115 et 119, ubi δέμας similiter de ele- 
mentis usurpatur. Nec abludit Lucretius lib. 1} 
vS. I 113 : « nam sua cuique, inquiens , locis ex 
omnibus, omnia plagis corpora distribuuntur et 
ad sua secla recedunt : 


, 


humor ad humorem, Zerreno corpore terra 
crescit, et ignem ignes procudunt, etheraque aether, 


ubi alii legunt aeraque aer, ne hac quidem mu- 
tatione Empedoclez imitationis vestigia abolen- 
tes. Quod reliquum est Steinius pro δέμας tenta- 
bat μένος parum probabiliter. 

Vs. 2755. ἄλφιτον x23. ] Aristoteles Meteor. IV, 
4 pag. 382 ed. Bekker. : τὸ γὰρ 6ycóv τῷ ξηρῷ at- 
τιον τοῦ ὁρίζεσθαι, xal ἑχάτερον ἑχατέρῳ olov κόλλα. 
γίγνεται, ὥσπερ xa ᾿Εμπεδοχλῆς ἐποίησεν ἐν τοῖς Φυ- 
σικοῖς « ἄλφιτον ὕδατι χολλήσας. » Idem Problem. 
XXI, 22 p. 929 ed. Bekker. : χόλλη γὰρ χρῆται ( τὸ 


ἄλευρον ) τῷ ὕδατι, ὥσπερ xal ᾿Εμπεδοχλῆς μετήνεγ- 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 59 


xev ἐν τοῖς Περσιχοῖς (leg. Φυσικοῖς) εἰπών “ « ἄλ- 
φιτον ὕδατι χολλήσας,» ubi postrema Theod. Gaza 
aut liberius vertit, dicens : « munus ubi larga 
Cereris conjunxerit unda , » aut grace scriptum 
repperit : ἄλφιτον ὕδατι χολλήσας Δημήτερος ἀχτήν. 
Adde Aristotelis interpretes Olympiodor. ἰη 
Meteor. f. 66 b; Alexand. Aphrod. in eund. libr. 
f. 131 b ; et qua in Probl, l. c. annotata sunt, ex 
quibus hec nobis depromere visum est : xo γὰρ 
ἐχεῖνος χολλήσει εἴκασε τὴν τοῦ ὑγροῦ τῷ ξηρῷ μῖξιν, 
χαὶ διὰ τοῦτο συνεστός τε χαὶ ὡρισμένον σῶμα πᾶν ἐξ 
ἀμφοῖν φησιν εἶναι, δγροῦ τε xoi ξηροῦ, ὡς ἐχείνων, εἰ 
ἄχρατα λαμόάνοιτο, ἀορίστων ὄντων. Apparet Em- 
pedoclem nature sollertiam cum pistoris opificio 
comparasse. Namque ut pistor farinam aqua con- 
glutinatam (xo!) jac) igni coquit : sic rerum pa- 
rens humida et arida commiscet. Idem cadit in 
Venerem. Vid. vs. 282 seqq. 

Vs. 276 erui e Plutarch. de pr. frig. p. 952 : 
καὶ ὅλως τὸ μὲν πῦρ διαστατιχόν ἐστι xol διαιρετικόν, 
τὸ δὲ ὕδωρ χολλητιχὸν καὶ σχετικόν, τῇ δγρότητι συν- 
ἔχον καὶ πῆττον: j| καὶ παρέσχεν ᾿Ἐμπεδοχλῆς ὅπό- 
νοιαν, ὡς τὸ μὲν πῦρ νεῖχος οὐλόμενον, σχεδύνην δὲ 
φιλότητα τὸ ὑγρὸν ἑκάστοτε προσαγορεύων. Nimium 
tribuit huic testimonio Brandisius Hist. phil, I 
p- 204 , reprehensus idcirco a Karstenio p. 349. 
Quod in codd. est σχεδύνην servarunt Karstenius 
l. c. et Steinius, etsi ferri nequit; Buttmannus 
σχεσύνην, Lobeckius Pathol. p. 128 σχεδίην scribi 
voluit. Omnium optime Xylander Homerici vo- 
cabuli σφεδανός memor σφεδανήν legendum arbi- 
tratus est. Hzc autem vox a membranarum scri- 
ptura non multum discrepat et sensum satis 
commodum habet, quum Eustathio teste sit παρὰ 
τὸ σπεύδω et τὸ σφοδρὸν significet. Neque spernenda 
Nicandri "Theriacorum enarratoris explicatio 
qui ad vs. 642 σφεδανὸν esse vult τὸ τραχὺ καὶ 
σχληρὸν xal σφιγχτόν, Sed ad Eustathium tanquam 
meliorem magistrum se applicuit Xylander, Plu- 
tarchi verba sic interpretatus : « quod etiam in- 
nuens subinde ignem Litem perniciosam, aquam 
Amicitiam vehementem appellavit. » Hic obiter 
tangam Karstenii errorem e Plutarchea locutione 
παρέσχεν ὑπόνοιαν quam vertit suspicionem facit 
. colligentis, fuisse quidem quorundam opinio- 
nem, Empedoclem Amicitiam nihil aliud intel- 
lexisse quam humorem, Discordiam ignem, quia 
altera earum colligandi, altera dissipandi vim 
habeat, sed ipsum philosophum nunquam tale 
quid przcepisse neque his nominibus esse usum, 
Nam ὑπόνοια hoc loco est sensus reconditus in quo 
est allegoria. Sic £t ὑπονοίας λέγεσθαι dicitur quod 
tropice et figurate dicunt. Vide Stephani Thes. 
ling. gr. Quo fit, ut apud Plutarchum παρέσχεν 


᾿Ευπεδοκλὴς ὑπόνοιαν sit reconditum sensum Empe- 
docles prebuit , i. e. figurate locutus est. 

Vs. 277-280. εἰ δ᾽ ἔτι---- Ἀφροδίτῃ ] Simplicius 
de Colo apud Peyronum l. l. p. 28. Poet. Gr. 
min. tom. lI p. XLIII ed. Gaisford.; Schol. Ari- 
stot, pag. 507. a. ed. Brand. ὅτι δὲ περὶ τούτων 
λέγει τῶν ἐν τούτῳ τῷ κόσμῳ, ἄχουε τούτων τῶν ἐπῶν- 
εἰ δέ τί σοι χτλ. i: 

Vs. 277. εἰ δ᾽ ἔτι cot edidi cum Gaisfordio et 
Karstenio e Cod. Ox. A; Oxon. B. exhibet quod 
Steinius recepit , εἶ δέ τί σοι; Taurinensis male 
εἰ δέ τισιν. Λιπόξυλος hic quoque legitur ut vs. 121 
ubi ineptam Prelleri conjecturam ὕπόξυλος me- 
moravi. Injuria Prellerus utrumque locum pro 
uno eodemque fragmento habet. 

Vs. 279. Vulgabatur χιρναμένων εἴδη τε γενοίατο 
χροιά τε θνητῶν, quod Karstenius mutavit in χιρ- 
γαυμένων εἴδη τε χρόαι τε γενοίατο θνητῶν, Panzer- 
bieterus in χιρναμένων εἴδη τε γενοίατο χρεῖά τε θνη- 
τῶν, Ritschelius apudSteinium restituit scribendo 
χιρναμένων χροιαί τ᾽ εἴδη τε γενοίατο θνητῶν. Cf. 
Anaxagore effatum apud Simpl. Phys. f. 8 a 
( fragm. 3) : σπέρματα πάντων χρημάτων xai ἰδέας 
παντοίας ἔχοντα xal χροιὰς xal ἧδονάς. 

Vs. 280. τόσο’ ὅσα preeunte Karstenio scripsi 
pro codd. lectione «oi ὅσα. 

Vs. 281. πῶς xai δένδρεα xz). ] Athenzeus Dipn. 
lib. VIII p. 334 B : οὐ λανθάνει δέ με καὶ ὅτι κοινῶς 
πάντες οἱ ἰχθύες καμασῆνες πὸ ᾿Εμπεδοχλέους ἐλέχθη- 
σαν τοῦ φυσιχοῦ οὕτως " πῶς χαὶ δένδρεα μαχρὰ καὶ 
εἰνάλιοι καμασῆνες. Fortasse hic versus preceden- 
tibus quattuor ab Empedocle subjungebatur. 
Statuit autem philosophus ante homines natos 
arbores et plantas esse procreatas. Cf. Plutarch, 
Plac. phil. V, 26; Galen. Hist. phil. XXXVIII; 
Porphyr. de Abstin. II, 5; Lucret. V, 781-789. 
Caeterum arbores et pisces ἢ, 1, componuntur, 
inter qua ea intercedit similitudo , quod ambo 
non vivos pariunt fetus, sed ova vel semen fun- 
dunt. Cf. vers. 286. Pro μαχρὰ Scaliger legen- 
dum suspicatus est χαλὰ qua mutatione locus non 
eget. Ita et paulo inferius Empedocles vs. 286 
multique alii poetze , velut Homer. lliad. lib. XI, 
88 ; Odyss. lib. V, 238. Est vero χαμασῆνες rarum 
quidem vocabulum , sed tamen aliis quoque poe- 
tis usurpatum. Hos perstringit Antipater Thessa- 
lonicensis in Brunckii Anal. tom. ΠῚ p. 120 : 


Φεύγεθ᾽ ὅσοι λόχκας ἢ λοφνίδας ἢ χαμασῆνας 


ἄδετε, ποιητῶν φῦλον ἀκανθολόγων. 


Athenzo jungendus Eustathius ad Odyss. lib. XH 
p. 1720, 44. Apud Hesychium exaratum est xa- 
μασῖνες, ἰχθύες. Sed Suide verba Καμασσηνός, 
ἐθνικόν huc non pertinent. Quamobrem supra vs. 


00 COMMENTARILS 


256, spreta membranarum scriptura χαμασηνῶν , 
genitivum plur. χαμασήνων Scripsi. 
Vss. 282-283. ὡς τότ᾽ ἔπειτ᾽ ---χρατῦναι ] Simpli- 
cius de Colo apud Peyronum l. l. p. 28 (Cf 
Schol. Arist. p. 5o7. a. ed. Brandis.) versushos 
sine ulla explicatione citat. Quum autem iis quos 
modo explicui (vss. 277—280 εἰ δ᾽  £t— Ἀφροδίτῃ) 
hosce subjunctos fuisse significet verbis xa! μετ᾽ 
ὀλίγα , utriusque fragmenti commune fuisse argu- 
mentum probabile est. In codd. prior versus sic 
scribitur : ὡς δὲ τότε χθόνα Κύπρις, ἔπειτ᾽ ἐδίηνεν 
ἐν ὄμδρῳ. Ita certe Gaisfordius et Brandisius ex 
Oxoniensi A. ediderunt, rejecta Oxoniensis B. 
lectione ἐδείκνεεν ev et Taurinensis scriptura é2st- 
xvuev ὄλόρῳ. Sed flagitante sententia qua simili- 
tudo quaedam exprimitur dedi à; pro óc, quem- 
admodum Karstenius scribi voluerat. Idem vir 
doctus ἐπεί τ᾽ Herodoteo more ( cf. lib. IH, 117; 
VII, 8, 1, ubi nihil aliud quam ἐπεὶ significat ) 
exaravit, ἔπειτ᾽ i. 6. ἔπειτα hoc loco intelligi posse 
negans. Quamvis autem Steinius ei astipulatus 
sit, tamen mihi id non persuasit. Illud ἐπεί τ᾽ 
vero vix Empedocleum esse Panzerbieterus quo- 
que arbitratus poetam in hunc modum loquen- 
tem facit : ὡς δὲ τότε χθόνα Κύπρις ἔπειξ᾽ ἐδίηνέ τ᾽ 
ἐν ὄμόρῳ. , parum recte. Nam ἔπειξε pro ἔμαξε 
farinam subegit accipiendo in alienam sententiam 
detorsit. Ego versum a librariis male habitum 
verborum transpositione unaque voce abjecta, 
una item addita sanare posse mihi visus sum. 
Itaque vulgatam scripturam sic refinxi : óc τότ᾽ 
ἔπειτ᾽ ἐδίηνε Κύπρις χθόνα δηρὸν ἐν ὄμόρῳ, Caetero- 
qui nulla difficultas in nomine Κύπρις est , cujus 
penultimam Empedocles modo corripit modo 
producit. Cf. vs. 305 et 419. Posterior versus 
multimodis depravatus est. Codd. Taur. ἣ δὲ ἀπο- 
πνείουσα, Oxon. A. ἡδέ᾽ ἀποπνέουσα, Oxon. D. εἰ 
δὲ ἀποπνοίουσα,, cujus loco Brandisius edidit f, δ᾽ 
ἀποποιπνύουσα. Extrema in Cod. A. scribuntur 
θωο πυρὶ δέδωχε, in ceteris reperitur θοῷ πυρὶ δῶχε 
χρατῦναι. Versus initium hoc esse voluerat Kar- 
stenius : ἡδέ᾽ ἐπιπνείουσα, placide af/lans, a quo 
non multum discrepat Panzerbieteri inventum 
ἡδὺ δ᾽ ἐπιπνείουσα. Postea inspectis scholiis inter- 
pretum Aristoteleorum a Brandisio editis Kar- 
stenius: conjecit εἴδεα ποιπνύουσα, quod interpre- 
tatur mortalium figuras sedulo formans, sensu 
bono, modo ποιπνύειν ita a Grecis usurparetur. 
Nam Pindaricus quem affert locus Pyth. X, 6; 
ἐμὰν ποιπνύων χάριν, meam gratiam qucerens , τὴν 
ἐξ ἐμοῦ χάριν ἐπιθυμῶν, ut exponit scholiastes , id 
non probat. Steinius quartum preterea elemen- 
tum desiderans talem composuit versum : αἰθέρ᾽ 
ἐπιπνείουσα θοῷ πυρὶ δῶχε χρατῦναι. Atqui non 


tam quarti e,ementi commemoratio ad sententize 
integritatem deest , quam eorum descriptio, qua 
poeta Veneri facienda committit. Hanc enim deam 
non modo miscere elementa , sed mixtura etiam 
efficere aliquid necesse est, cujus rei in Stei- 
niano versu nec vola nec vestigium exstat. Quo- 
circa iisdem quibus Karstenius ad verum repe- 
riendum vestigiis ingressus. Empedoclea fuisse 
verba suspicor : εἴδεα xal ποιοῦσα θοῷ, πυρὶ δῶχε 
χρατῦναι. Nimirum ποιεῖν accipio ut apud Xeno- 
phanem fragm. 6 : καί xe θεῶν ἰδέας ἔγραφον xal 
σώματ᾽ ἐποίουν. 

Vss. 284-285. τῶν δ᾽ ὅσ᾽ ἔσω μὲν χτλ.7 Simplicius 
de Colo apud Peyronum ]. l. p. 28; iidem versus 
corrupti leguntur in ed. Ald. f. 128 b. Vs. 285 
Κύπριδος xA. affert etiam Simplicius Phys. II, 
f. 74 b. Hac de oculis dixit Empedocles explicans 
quomodo fiat, ut alii noctu, alii interdiu acutius 
cernant, Testis Simplicius cujus verba sunt : 
ἀλλὰ χαὶ περὶ γενέσεως τῶν ὀφθαλμῶν τῶν σωματι-- 
x&v τούτων λέγων ἐπήγαγεν * ἐξ ὧν ὄμματ᾽ χτλ. xol 
τὴν αἰτίαν λέγων τοῦ τοὺς μὲν ἐν ἡμέρα τοὺς δὲ ἐν νυ- 
χτὶ χάλλιον δρᾶν χτλ. Sententia aperte abrupta est 
neque de posteriore ejus parte quz desideratur 
quidquam conjectari licet. Codices variant par- 
tim ἔχτοθι exhibentes, partim ἔχτοθε, partim ἔχτο- 
θεν, Extrema in Taurinensi et Oxoniensibus scri- 
buntur : Κύπριδος ἐν παλάμῃσι πλάδης τοιῆσδε τυ- 
χόντα, apud Simplicium in Phys. Κύπριδος ἐν 
παλάμης πλάσιος τοίης τε τυχόντα, Scaliger conjecit 
Κύπριδος εὐπαλάμης quod reprobandum , quum 
ἐν παλάμης satis aptum sit. Caeterum πλάδης quod 
interpretes omnes cum πλάδος confundentes de 
humore accipiunt scripture mendum esse patet ; 
restituendum πλάσιος ex altero Simplicii loco. 
Figuram enim , non Àumorem hic dici convenit. 
Denique τοίης τε repudiandum atque alterius loci 
scripturam τοιῆσδε sequendam esse vix est quod 
moneam. 

Vs. 286. οὕτω δ᾽ ᾧοτοχεῖ χτλ. Aristoteles de 
Gen. Anim. I, 53 pag. 731 a. ed. Bekker. : xot 
τοῦτο χαλῶς λέγει ᾿Εμπεδοχλῆς ποιήσας, οὕτω δ᾽ ὧο- 
τοχεῖ χτλ. τό τε γὰρ ὠὸν χύημά ἐστιν, xol ἔχ τινος 
αὐτοῦ γίγνεται τὸ ζῶον, τὸ δὲ λοιπὸν τροφή, xol ἐχ 
τοῦ σπέρματος xol éx μέρους γίγνεται τὸ φυόμενον, 
τὸ δὲ λοιπὸν τροφὴ γίγνεται τῷ βλαστῷ xal τῇ ῥίζη τῇ 
πρώτη. In versu Empedocleo pars quedam libro- 
rum Aristotelis pro μαχρὰ habet μιχρά, quod 
etiam Philoponus agnoscit. Sed μαχρὰ recte in 
Aristotelis contextu dedit Bekkerus , quemadmo- 
dum Sturzius, Karstenius aliique Empedoclem 
scripsisse statuerunt. Eandem lectionem exhibet 
Theophrastus de Caus. plant. I, 7, ubi hac ait : 
οὐ χαχῶς EunsBoxMic εἴρηκε, φάσχων ὠοτοχεῖν μαχρὰ 


P 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 61 


δένδρα, παραπλησία γὰρ τῶν σπερμάτων 4 φύσις 
τοῖς ὠοῖς. πλὴν ἔδει περὶ πάντων (intell. φυτῶν ) εἰ- 
πεῖν, xod μὴ μόνον τῶν δένδρων. Pro ἐλαίας Scaliger 
male conjecit ἐλαίης. Comparasse Empedoclem 
arborum baccas cum olivis ex Aristotelis et 
Theophrasti verbis intelligitur, quibus jungen- 
dus Philoponus in Aristotelis l. c. ita commenta- 
tus : λέγει δὲ μικρὰ δένδρεα xal ἐλαίας τὰς muplvac, 
ὧν τὸ περικάρπιον ἐσθίομεν. ἀντὶ οὖν τοῦ εἰπεῖν, οὕτω 
τὰ δένδρεα αἱ ἐλαῖαι γεννῶσιν ἐλαίας, ὧν ἐν τῇ γῇ αἱ 
πυρίναι σπαρεῖσαι, πρῶτον μὲν γίνονται ἐξ αὐτῶν 
μιχρὰ δένδρα, εἶθ᾽ οὕτως ἐλαῖαι, εἶπεν, οὕτω δ᾽ ὠοτο- 
xti, διὰ γὰρ τὸ εἶναι τὸ ὠὸν, οὐ τὸ ὑπηνέμιον, ἀλλὰ 
τὸ ἐξ ὀχείας γεγονός, κύημα, εἶναι δὲ xod ἑκάστην τῶν 
πυρινῶν χύημα, τροπῇ χρησάμενος ὡς ποιητής, εἴ-- 
ρῆχε τὰς ἐλαίας, αὐτά φημι τὰ ἤδη καρποφορεῖν δυ- 
νάμενα δένδρα, ὄρνιθας ὠοτοχούσας, τιχτούσας δὲ οὐχὶ 
Qd , ἀλλὰ ἐλαίας. δένδρα δὲ μικρὰ ἐχάλεσεν αὖτάς, ὅτι 
δυνάμει δένδρα εἰσίν. ὥσπερ δὲ, φησὶν [ 6 ᾿Αριστοτέ- 
Anc], μέρος μέν τι τοῦ oU γίνεται νεοττός, μέρος δέ 
τι χαταλιμπάνεται εἰς τροφὴν τοῦ νεοττοῦ, οὕτω χαὶ 
ἐπὶ τῶν χαρπῶν μέρος μέν τι γίνεται βλάστη. μέρος 
δέ τι τροφὴ τῆς βλάστης,, ἥτινι τροφὴ ἐπιγίνεται χαὶ 
ἄλλη χαθ᾽ ἑκάστην Ex τῆς γῆς, καὶ οὕτω χατὰ βραχὺ 
αὔξεται ἢ βλάστη. ὥστε xol διὰ τοῦτο (εἴη àv) τὸν 
᾿Ἐμπεδοχλέα εἰπεῖν τὰς ἐλαίας ὠοτοχεῖν. Ergo Philo- 
pono interprete arbores (proceras) appellat oleas, 


quas cum avibus oviparis contendit, parere au- 


tem eas pro ovis baccas sive olivas significat. 
Cur vero oleam primum tulisse fructus dixerit 
Empedocles, minime obscurum est. Quippe olea 
prima omnium arborum olim habita est. Vid. 
Colum. V, 8, 1 et scriptores laudatos a Niclas. 


ad Geopon. IX, τ pag. 568. 


Vs. 287. οὕνεχεν χτλ. ] Plutarchus Sympos. V, 

8 p. 683, vol. VIII p. 721 sq. ed. Reisk. : διὰ τί 
τὴν μηλέαν ἀγλαόχαρπον ὃ ποιητὴς ( Hom. Odyss. 
lib. VH, 115; lib. XI, 588) εἶπεν, ᾿Εμπεδοκλῆς 
€i ὑπέρφλοια τὰ μῆλα :.... τοῦ δὲ ᾿Εμπεδοχλέους 
εἰρηκότος « οὕνεχεν ὀψίγονοί τε σίδαι καὶ ὑπέρφλοια 
μῆλα » τὸ μὲν τῶν σιδῶν ἐπίθετον νοεῖν ἔφαμεν, ὅτι 
τοῦ φθινοπώρου λήγοντος ἤδη χαὶ τῶν χαυμάτων μα-- 
ραινομένων, ἐχπέττουσι τὸν καρπόν. ἀσθενὴ γὰρ αὐτῶν 
τὴν ὑγρότητα xol γλίσχραν οὖσαν οὐχ ἐᾷ λαθεῖν σύστα- 
ty ὃ ἥλιος, ἂν μὴ μεταθάλλειν ὁ ἀὴρ ἐπὶ τὸ ψυχρότε-- 
ρὸν ἄρχηται. διὸ καὶ μόνον τοῦτό φησι Θεόφραστος τὸ 
δένδρον ἐν τῇ oxi βέλτιον ἐχπέττειν τὸν καρπὸν xoi 
τάχιον" τὰ δὲ μῆλα χαθ᾽ ἥντινα διάνοιαν ὃ σοφὸς 
προσειρήχει, διαπορεῖν ...... εἰπόντος οὖν ἐμοῦ ταῦτα 
γραμματιχοί τινες ἔφασαν, ὑπέρφλοια λελέχθαι τὰ 
μῆλα διὰ τὴν ἀχμήν" τὸ γὰρ ἄγαν ἀχμάζειν καὶ τεθη- 
λέναι φλοίειν ὑπὸ τῶν ποιητῶν λέγεσθαι, χαὶ τὸν 
᾿Αντίμαχον οὕτω πως φλοίουσαν ὀπώραις εἶἰρη- 
χέναι τὴν τῶν Καδμείων πόλιν (vid. Antimach. 


p 101 Schellenb. ) ὁμοίως τὸν "Apazov ἐπὶ τοῦ Σει- 
ρίου λέγοντα ( Phaenom. vs. 335) 


καὶ τὰ μὲν ἔῤῥωσεν, τῶν δὲ φλόον ὥλεσε πάντα, 


τὴν χλωρότητα καὶ τὸ ἄνθος τῶν καρπῶν φλόον προσ- 
αγορεύειν" εἶναι δὲ καὶ τῶν “Ἑλλήνων τινὰς οἱ Φλοίῳ 
Διονύσῳ θύουσιν. ἐπεὶ τοίνυν μάλιστα τῶν χαρπῶν 4 
χλωρότης χαὶ τὸ τεθηλέναι τῷ μήλῳ παραμένει, 
ὑπέρφλοιον αὐτὸ τὸν φιλόσοφον προσαγορεῦσαι. ΑΡ- 
paret ex his Plutarchi verbis Empedoclem eo 
loco , unde versus petitus est, de varia arborum 
quarundam natura disseruisse. Σίδη duplici sensu 
dicitur, ut non modo punica malus sit ipsamque 
arborem designet, sed etiam ma/um punicum, id 
est fructum significet. Vulgo ῥοά vel δοιά eadem 
potestate dicuntur. Serius autem maturescere 
τὰς σίδας quum allatis rationibus doceat Plutar- 
chus, tum optime Empedoclei vocabuli ὑπέρφλοιον 
vim et notionem interpretatur. Neque enim au- 
diendus qui ibidem memoratur Lamprias ὑπέρ- 
φλοιος ἃ φλοιός cortex ducendum esse opinatus. 
Ergo Plutarcho interprete mala punica ὑπέρφλοια 
hic vocantur, quia diutius vigorem et viridita- 
tem retinent, veletiam quia turgent et succo 


.bundant, siquidem utraque potestas in verbo 


φλοίειν inest. Caeterum pro ὑπέρφλοια cum Kar- 
stenio metri causa posui ὑπέρφλοα. 

Vs. 288. οἶνος x:À. ] Plutarchus Quest. Nat. 
pag. 912 (vol. IX p. 613) : fj δὲ πέψις ἔοιχεν εἶναι 
σῆψις, ὡς Ἐμπεδοχλῆς μαρτυρεῖ λέγων" οἶνος x1). 
Idem versus repetitur ibidem p. 919 ( vol. IX 
p. 638 ed Reisk. ). Aristoteles Topic. IV, 5 extr. 
p. 127. a. ed. Bekker. posteriorem versus par- 
tem in hunc modum citat : ὁμοίως δ᾽ οὐδ᾽ ὃ οἶνός 
ἐστιν ὕδωρ σεσηπός, καθάπερ ᾿Εμπεδοχλὴς φησι 
σαπὲν ἐν ξύλῳ ὕδωρ᾽ ἁπλῶς γὰρ οὐχ ἔστιν ὕδωρ, 
ad quem locum Alexander Aphrodisiensis hzc 
notat pag. 179 : ἀναιροῖτο δ᾽ ἂν xal τὸ ὑπὸ ᾽Εμπε- 
δοχλέους περὶ τοῦ οἴνου λεγόμενον, ὅτι οἶνός ἐστι σαπὲν 
ἐν ξύλῳ ὕδωρ᾽ οὐ γάρ ἐστιν 6 οἶνος ὕδωρ, ἐν ᾧ ὡς γένει 
ἔθηκεν αὐτὸν ὃ οὕτως ἀποδιδούς. Non recte Scaliger 
pro οἶνος apud Steph: Poes. phil. p. 216 οἷον legi 
voluit. Plutarchi codices vulgo habent ἀπὸ φλοιοῦ, 
quod Karstenius in ἀποφλοῖον convertit hoc sensu : 
« vinum est ezcestuans humor in vitis ligno pu- 
trefactus. » Rectius Meziriacus ὑπὸ φλοιῷ sub cor- 
tice ab Empedocle exaratum esse conjecit. At 
hoc ipsum jam Xylander aut in membranis scri- 
ptum repperit, aut a poeta positum esse suspi- 
catus est. Utroque enim loco versum sic expri- 
mit : « In ligno putrefacta aqua fit sub cortice 
vinum.. » Quum autem concoctio Émpedocli ta- 
bes videatur, ut e Plutarchi verbis patet, aqua 
vive mustum, putrefactae vinum vetus compa- 


9, COMMENTARIUS 


rasse dicendus est. Quod nisi statuisse credere- 
tur, nequaquam ab Aristotele reprehensus es- 
set. 

Vss. 5389-298 : exstant apud Hippolytum aígec. 
Deyy. pag. 351 ed. Miller. Hujus verba sunt : 
τοιαύτη τις ἣ κατὰ τὸν ᾿Εμπεδοχλέα ἡμῖν ἣ τοῦ xó- 
σμου γένεσις καὶ φθορὰ καὶ σύστασις ἐξ ἀγαθοῦ xal 
χαχοῦ συνεστῶσα φιλοσοφεῖται" εἶναι δέ φησι xod νοητὴν 
τρίτην τινὰ δύναμιν, ἣν xal ἐχ τούτων ἐπινοεῖσθαι 
δύνασθαι, λέγων 636 πως, εἰ γὰρ χτλ. Sed ex hoc 
Hippolyti testimonio nihil ad Empedoclis sen- 
tentiam illustrandam colligi licet. Vs. 298 serva- 
tus est etiam a Sexto Empirico adv. Math. VIII, 
286 : 6 δὲ Ἐμπεδοχλῆς ἔτι παραδοξότερον πάντα ἠξίου 
λογιχὰ τυγχάνειν, καὶ οὗ ζῶα μόνον ἀλλὰ καὶ φυτά, 
δητῶς γράφων' πάντα γὰρ χτλ. Extrema sic expo- 
nenda sunt, ut philosophum mentem ἃ sensu non 
distinxisse perhibeamus. 

Vs. 289. εἶ γὰρ x:3,] In cod. legitur ei γὰρ xxi 
ἐν σφαδίνησιν ὑπὸ πραπίδεσιν ἐρείσας. Millerus pro 
xal ἐν substituit xév; idem pro σφαδίνησιν posuit 
σφαδανῆσιν. Paulo rectius Schneidewinus Philol. 
V] p. 165 σφ᾽ ἀδινῆσιν et πραπίδεσσιν scripsit. At 
fortiore medicina opus videtur. Ego poete ma- 
num restitui posse arbitror exarando : εἰ yàp 
ταῦτ᾽ ἀδινῆσι τορῶς πραπίδεσσι νοήσας. Similiter 
τορῶς usurpatum est vs. 144 ἀλλὰ τορῶς τοῦτ᾽ 
ἴσθι. 

Vs. 290. εὐμενέως χτλ.] Cod. habet ἐποπτεύεις 
quod Millerus mutavit in ἐποπτεύης, Schneidewi- 
nus in ἐποπτεύσης. 

Vs. 291. ταῦτά τέ σοι] Ita correxit Schneidewi- 
nus codicis scripturam ταῦτα δέ cot. 

Vs. 292. ἄλλα τε πόλλ᾽ ἀπὸ τῶν χεχτήσεαι] lta 
Ritschelius emendavit δὲ supplevit deperditarum 
vocum reliquias, que in codice comparent : 
xw... . Ὁ Schneidewinus κατερχόμεν᾽ versui 
intulit, sed χατέρχεται Millerus qui etiam ἥξει 
proposuit, 

Vs. 293. ταῦτ᾽ ὀργὴ κατὰ φῶτας χτλ.] Exemplar 
manu exaratum ταῦτ᾽ εἷς ἔθος ἕχαστον prebet, 
quod quum ferri non possit a Millero in ταῦτ᾽ 
εἰς ἦθος ἕχαστον conversum est. Mihi vero hzc 
correctio in qua Schneidewinus et Steinius ac- 


quieverunt nondum satisfacit. Nam ne de molesta 
ejusdem prope rei iteratione dicam (quid enim 


sibi vult ὅπη φύσις ἐστὶν ἑχάστῳ, postquam poeta 
ταῦτ᾽ εἰς ἦθος ἕκαστον dixit?) restitui quod sen- 
tentia requirit : ταῦτ᾽ ὀργὴ κατὰ φῶτας. 

Vs. 294. εἰ δὲ σύ γ᾽ χτλ.] τάλλ᾽ οἰῶν ἐπιρέξεις co- 
dex; γ᾽ ἀλλοίων ἐπορέξεαι emendavit Schneide- 
winus. 

Vs; 295. μυρία κτλ. δῆλα πέλονται---μεριβναι co- 


dex; δείλ᾽ ἀπάλαμνα----μερίμιννας Schneidewinus. 


Non male Steinius μυρία δειλὰ πέλονται, τάτ᾽ ἀμ.- 
θλύνουσι μερίμνας, sed requiritur δεινά, Cf. vs. 37. 

Vs. 296. ζῆν ἄφαρ xv] σῆς cod.; ic" Schnei- 
dewinus. Recte Steinius ζῆν, qui etiam γῆν ten- 
tabat. 

Vs. 297. σφῶν αὐτῶν xTA.] yévav cod.; γένναν 
correxit Millerus. Idem γαῖαν parum probabiliter 
conjecit. 

Vs. 298. πάντα γὰρ ἴσθι χτλ.] Extrema in 
Hippolyti codice sic depravata sunt : xal γνω- 
μαάτοσισον, unde Millerus immemor loci Sextiani 
suspicatus est reponi oportere γνώματος ἰσχύν. 
Empedocleam locutionem νώματος αἶσαν servavit 
Sextus l. c. Cf. οὔδεος αἶσα vs. 322. 

Vs. 299. μειλιχίη τε χάρις χτλ,] erui ex his 
Plutarchi verbis (Sympos. IX p. 745, vol. 
VIII p. 971 ed. Reisk; pag. 910, 32 Dübn.): 
ἄμουσον γὰρ ἣ ἀνάγχη, μουσικὸν δὲ ἣ πειθὼ xal 
Μούσαις φιλοδαμοῦσα πολὺ μᾶλλον, οἶμαι, τῆς Ἔμ- 
πεδοχλέους χάριτος στυγέει δύστλητον, Sturzius et 
Karstenius nihil nisi hac posuerunt : (χάρις) 
στυγέει δύστλητον ἀνάγχην, rejecta Scaligeri con- 
jectura δύσληστον, Steinius (χάρις) Μούσαις ἔμφυλος 
στυγέει δύστλητον ἀνάγχην. Sed opus est cautione, 
Quippe in quibusdam codicibus non omnia vi- 
dentur legi quz in vulgatis Plutarchi exempla- 
ribus exstant. Sic enim Xylander : « Aliena enim 
est a Musis Necessitas, amica iis Suada quz multo 
magis, puto, quam Gratia Empedoclis intolera- 
bilem odit Necessitatem. » Apparet eum vocem 
φιλοδαμοῦσα non exprimere, cujus loco fuerunt 
qui ἐμφιλοδαμοῦσα vel φίλον: διὸ Μοῦσα exarari 
vellent. Neutrum doctorum hominum commen- 
tum nobis probatur apud Plutarchum rescriben- 
tibus ἐμφιληδονοῦσα. Apertum vero hoc vocabulum 
Plutarcheum esse, non Empedocleum, multoque 
plura Steinium quam e Plutarchi testimonio cogi 
licet Empedocli donasse. Si quis versum com- 
ponere velit, non impedio quominus cum 
Sturzio comment, p. 596 scribat : ἱμερόεσσα χάρις 
στυγέει δύστλητον ᾿Ανάγχην, vel quod mihi in men- 
tem venit μειλιχίη τε χάρις στυγέει δύστλητον 
᾿λνάγχην. Caterum χἄρις Karstenio eadem quae 
Φιλία videtur, quod an pro explorato habendum 
sit nescio. Ámicitia saltem non aversatur Neces- 
sitatem, ut quz ipsam cogat Discordiz cedere, 
sed pariter atque Discordia Necessitati paret. 
Certe Empedocles in conjuncta utriusque actione 
necessitatem inesse vult. Cf, Plutarch. de Anim. 
procreat, p. 1026 D, vol. X pag. 252. seq. ed. 
Reisk. : ἀνάγχην, ἣν εἱμαρμένην οἱ πολλοὶ χαλοῦσιν» 
᾿Εμπεδοχλῆς δὲ φιλίαν 01.00 xal νεῖκος. 

Vs.300-302. τοῦτο μὲν ---ναιετάουσαν] habet Plu - 


tarchus Sympos. I p. 618, vol. VIII p. 443 ed. 


ΙΝ EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 63 


Reisk. : xoi τὸν θεὸν δρᾷς οὐ πανταχοῦ τὸ πῦρ ἄνω 
τάττοντα xol κάτω τὴν γῆν, ἀλλ᾽ ὡς ἂν αἱ χρεῖαι τῶν 
σωμάτων ἀπαιτῶσι. τοῦτο μὲν ἐν χόγχαισι θαλασσο- 
νόμοις βαρυνώτοις, ναὶ μὴν χηρύκων τε λιθοῤῥίνων 
χελύων τε, φησὶν ὃ ᾿Εμπεδοχλῆς,, ἔνθ᾽ ὄψει χτλ., οὐχ 
ἣν fj φύσις δίδωσι χώραν, ἀλλ᾽ ἣν ἣ πρὸς τὸ χαινὸν 
ἔργον ποθεῖ σύνταξις, ταύτην ἔχουσαν. Duos po- 
steriores citat idem de Fac. orb. Lun. pag. 927, 
vol. IX p. 667 ed. Reisk. : οὐδὲ τοῦ πυρὸς τὸ μὲν ἄνω 
περὶ τὰ ὄμματα ἀποστίλόον κατὰ φύσιν ἐστί, τὸ δ᾽ ἐν 
χοιλίᾳ x«i χαρδία παρὰ φύσιν, ἀλλὰ ἕχαστον οἰχείως 
xat χρησίμως τέταχται’ ναὶ μὴν χηρύχων τε λιθοῤῥίνων 
χελύων τε καὶ παντὸς ὀστρέου φύσιν, ὥς φησιν ᾽Ἔμπε- 
δοχλὴς χαταμανθάνων, ἔνθ᾽ ὄψει χτλ. Ex his Plu- 
tarchi verbis sequitur elementa in. corporibus 
non semper suum propriumque. locum tenere, 
velut ignem superiores partes, terram inferio- 
res, sed ita esse disposita uti cujusque corporis 
usus postulet. Huic praecepto consentanei sunt 
tres quibus utitur Empedoclis versiculi. Ante 
verba ἔνθ᾽ ὄψει x:. nescio quid excidisse ait 
Reiskius in Plutarchi Symp. 1. c. Quod. Karste- 
nius dicit Plutarchum altero loco lacunam quasi 
explere verbis καὶ παντὸς ὀστρέου φύσιν χαταμαν - 
θάνων, id mihi non persuasit. Est enim ista Plu- 
téxchi, non Empedoclis oratio. Mihi nullus desi- 
derari versus videtur, quamquam tres hi de 
quibus agitur emendatione egent. Quocirca non 
astipulamur Steinio etiam post βαρυνώτοις deesse 
aliquid contendenti scribentique μαινῶν xvpóxov 
τε x1À. ubi Xylander conjectaverat x«i μὴν κηρύ- 
xov, Requiritur enim quod edidi xai ἐπὶ κηρύχων. 
Sic ἐπὶ genitivo junctum szpenumero idem valere 
"quod ἐν nota res est. Utramque voculam in eadem 
sententia copulat Demosthenes Olynth. 1 init. : ἐπὶ 
πολλῶν μὲν ἄν τις ἰδεῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δοχεῖ μοι 
τὴν παρὰ τῶν θεῶν εὔνοιαν φανερὰν γενομένην τῇ 
πόλει, οὐχ ἥχιστα δὲ ἐν τοῖς παροῦσι πράγμασι. Neque 
poetae hunc usum spreverunt. Eurip. Melanipp. 
fr agm. XXII p. 743 ed. Wagn. : : οἵτινες μὲν ἐπὶ co- 

φῶν ἀχάλιν᾽ ἔχουσι στόματα, 1. e. qui in sapientibus 
viris (commemorandis et perstringendis) impu- 
denti ore utuntur. In fine versus exemplar AI- 
dinum itemque Basileense de Fac. Lun. exhibent 
χελωνῶν τε, cujus loco Karstenio praeeunte τε χε- 
λωνῶν vulgavi. Cum Empedocleo dicto comparavit 
Xylander illud quod extat apud Herodot. I, 47 
χραταιρίνοιο χελώνης. Similiter de his rebus judicat 
Aristoteles de Gen. Anim. lll, 11 : ἣ τῶν ὀστραχο- 
δέρμων γίνεται φύσις, χύχλῳ μὲν τοῦ γεώδους σχλη- 
ξυνομένου καὶ πηγνυμένου τὴν αὐτὴν πῆξιν τοῖς ὀστοῖς 
χαὶ τοῖς χέρασιν . . . . . ἐντὸς δὲ περιλαμιανομένου 
τοῦ τὴν ζωὴν ἔχουτος σώματος. Cf. idem de Partibus 
Anim. IV, 7. 


Vs. 303-304. αὐτὰρ ἐχίνοις x2).] Plutarchus de 
Fortuna. p. 98, vol. VI p. 371 : τὰ μὲν γὰρ (τῶν 
ἀλόγων) ὥπλισται χέρασι xal ὀδοῦσι xal χέντροις" αὖ- 
τὰρ ἐχῖνος, φησὶν ᾿Εμπεδοκλῆς, ὀξυδελὴς δέ τε νώτοις 
ἐπιπεφρίχασι. Verba edidi ut leguntur in Vulcanii 
codice scripta, quem etiam Sturzius et Karstenius 
secuti sunt, Sed in eo praeterea τὰ δὲ νώτοις exstare 
dicitur. Xylander in suo aliam lectionem in mar- 
gine exaratam invenit, cujus nihil supererat 
prater extrema verba ἄχανθαι ἐπιπεφρίχασι, pree- 
cisa ut fit a glutinatore priore versus parte. Hinc 
ipse quidem conjicit : ἐχῖνος ὀξυδελής, νώτοισι δ᾽ 
ἄχανθ᾽ ἐπιπεφρίχασι, ut ὀξυδελὴς ad echinum refe- 
ratur aut ó£u6eAeig ad ἄχανθαι, At nihil verius ea 
scriptura quam Stephanus in Poes. phil. pag. 3o 
exhibet quamque Reiskius in Vulcanii membra- 
nis postea repperit. Eandem agnoscit Scaliger, 
hoc excepto quod pro ἐχίνοις habet ἐχίνῳ. 

Vs. 305. Κύπριδος x:.] laudat Simplicius de 
Coelo editus a Peyrono 1.1. p. 28; corruptus le- 
gitur versus in ed. Ald. f. 128 b. Eundem versi- 
culum memorat Simplicius Phys. Il, f. 74 b. 
Adde Schol. Arist. p. 507. a. ed. Brandis. Sim- 
plicius ostendens in mundi rebus non solam, ut 
quorundam ferebat opinio, discordiam dominari, 
sed amicitiam quoque sive Venerem, cujus prze- 
cipuz in formandis rebus naturalibus partes sint, 
cum aliis, tum hoc utitur exemplo, quod ad 
oculorum formationem refertur. Verba ὅτε ξὺμ 
πρῶτ᾽ ἐφύοντο per tmesin dicta sunt pro ὅτε πρῶτα 
ξυνεφύοντο » quim primum | coaluerunt, Peyronus 
posuit ξὺν πρῶτ᾽, Gaisfordius et Brandisius ξύμ.- 
πρωτ᾽ e cod. A, vulgarunt spreta codicis B. scri- 
ptura ξυμπρώταις et Taurinensis ξὺ zo. Cate- 
rum ex iis qua apud Simplicium praecedunt 
verbis xol τὴν αἰτίαν λέγων τοῦ τοὺς μὲν ἐν ἡμέρᾳ, 
τοὺς δὲ ἐν γυχτὶ κάλλιον δρᾶν, Κύπριδος, φησὶ, κτλ. 
non multum lucis huic versui affulget. 

Vs. 306. Plutarch, Sympos. p. 683 : τοῦ ἀνδρὸς 
(Ἐμπεδ.) οὐ χαλλιγραφίας ἕνεχα τοῖς εὐπροσωποτάτοις 
τῶν ἐπιθέτων ὥσπερ ἀνθηροῖς χρώμασι τὰ πράγματα 
γανοῦν εἰωθότος, ἀλλ᾽ ἕχαστον οὐσίας τινὸς 7) δυνάμεως 
δήλωμα ποιοῦντος * οἷον, ἀμφιόρότην χθόνα, τὸ 
τὴν ψυχὴν περιχείμενον σῶμα" xol νεφεληγερέτην 
τὸν ἀέρα, xol πολναίματον τὸ ἧπαρ. 

. Vss. 307-312. ἧ πολλαὶ — ἐξεγένοντο] e Taurinensi 
Simplicii codice protulit Peyronus p. 46; corrupti 
habentur in ed. Ald. f. 144 b. Exstant etiam apud 
Gaisfordium p. XLIV et in Scholl. Arist. p. 512 
a. ed. Brandis. Primum horum versuum 7, πολλαὶ 
xz). allegat Aristoteles de Coelo III, 9 pag. 300 
b. ed. Bekker; idem de Anima III, 6 p. 430 a. 
his subjunctis ἔπειτα συντίθεσθαι τῇ φιλίᾳ ; idem de 
Gener. Anim. I, 18 pag. 722 b. ed. Bekker. 


θ4 COMMENTARIUS 


ὥσπερ γὰρ xal μεγάλα ὄντ᾽ ἀδύνατον διεσπασμένα co- 
ζεσθαι χαὶ ἔμψυχα εἶναι, καθάπερ ᾿Εμπεδοχλῆς γεννᾷ, 
ἐπὶ τῆς φιλότητος λέγων, 3 πολλαὶ χτλ. εἶθ᾽ οὕτως 
συμφύεσθαί φησιν item alii, ut Simplicius de An. 
f. 7o a; in Categ. f. 85 b; Philoponus de An. 
lit. Q. p. 15; Tzetzes in Lycophr. verss. 507, 
711. Referuntur hzc cum sequentibus ad ani- 
mantium ortum, Primum singula membra exorta 
esse fingit, deinde his membris huc atque illuc 
perlatis et inter se mixtis corpora exstitisse sibi 
persuasit. Haud scio an commentum istud repe- 
tendum sit ab eo quod in bestiolis quibusdam 
animadvertitur, quarum manca prinio imper- 
fectzeque formae paulatim absolvuntur. Cf. Dio- 
dor. I, 10; Lucret. V, 835; Virgil. Georg. IV, 
308 seqq. Ovidius Metam. I, 42» seqq. Lectio 
variat, Nam apud Aristotelem de Coelo l. c. legitur 
ὡς πολλαὶ, de Anima 7, πολλῶν, de Animal. Ge- 
nerat, ἧ πολλαὶ, apud Simplicium de Coelo ἢ πολλαὶ, 
apud Philoponum πολλῶν, apud Tzetzem denique 
utroque loco ὡς πολλῶν. Sed πολλῶν depravatum 
esse patet; siquidem multa capita que nullius- 
dum corporis essent in lucem prodiisse Empedo- 
cles ait. 

Vss. 308-309. γυμνοὶ δ᾽ ἐπλάζοντο χτλ.͵] Gais- 
fordiusomittit δ᾽, quod agnoscit Brandisius Schol. 
Arist. l. c. et cod. 'aur. ubi tamen ut in Oxon. 
A. vitiose ἐμπλάζοντο scriptum est. Porro οἷ᾽ ἐπλα- 
viro Gaisfordius, Peyronus, Brandisius, cujus 
loco Taurinensis, quem Karstenius sequitur, 
οἷα πλανᾶτο exhibet. Cf. Lucretii versus infra 
appositi. 

Vss. 310-312. αὐτὰρ ἐπεὶ χατὰ μεῖζον χτλ.] Sim- 
plicius 1. c. : ἐν ταύτῃ οὖν τῇ καταστάσει μουνομελὴ 
ἔτι τὰ γυῖα ἀπὸ τῆς τοῦ νείχους διαχρίσεως ὄντα ἐπλα- 
νᾶτο, τῆς πρὸς ἄλληλα μίξεως ἐφιέμενα " αὐτὰρ ἐπεὶ, 
φησί, χτλ. ὅτε τοῦ νείχους ἐπεχράτει λοιπὸν ἣ φιλότης, 
ταῦτά τε χτὰ. ἐπὶ τῆς φιλότητος οὖν ὃ ᾿Εμπεδοχλῆς 
ἐχεῖνα εἶπεν, οὐχ ὡς ἐπικρατούσης ἤδη τῆς φιλότητος, 
ἀλλ᾽ ὡς μελλούσης ἐπιχρατεῖν, ἔτι δὲ τὰ ἄμιχτα xol 
μονόγυια δηλούσης. Ergo dispersa prius membra 
per Amicitiam coaluerunt. Verba ὅπη συνέχυρσεν 
ἕχαστα laudat Simplicius etiam Phys. f. 73 b et 
74 b (ubi pro ἕχαστα invenitur ἅπαντα) probans 
Empedocli multa forte et casu gigni placuisse. 
Cf. vss. 260 et 273. Ceterum pro membrana- 
rum scriptura διηνεχῇ cum Peyrono et Karstenio 
διηνεχες exaravi. In "Taurinensi B. librariorum 
errore exstat ἐξεγένετο; in eodem desideratur 
δαίμονι. 

95. 313-316. πολλὰ μὲν γυίοις] affert. /Elianus 
Hist. Animal. XVI, 29 : ᾿Ἐμπεδοχλῆς 6 φυσιχός 
qnot περὶ ζώων ἰδιότητος λέγων xul ἐχεῖνο δήπου, 
Ὑϑνεσθαί τινα συμφυῇ καὶ χράσει μορφῆς μὲν διάφορα, 


ἑνώσει δὲ σώματος συμπλαχέντα. ἃ δὲ λέγει ταῦτά 
ἐστι. Infinitivos φύεσθαι et ἐξανατέλλειν quos ver- 
sibus Empedocleis inseruit /Elianus, poetze verba 
suz orationi aptaturus , cum Karstenio in ἐφύοντο 
et ἐξανέτελλον mutavi. Scaliger inverso ordine 
ἀμφίστερνα xol ἀμφιπρόσωπα posuit, ᾿Εξανατέλλειν 
eadem potestate dicitur vs. 321. Pars quaedam 
librorum /Eliani male ἀνδρόπρωνα et ἐξανατείνειν 
habet. Ante βουγενὴ ἀνδρόπρωρα subaudiendum 
τὰ μὲν, cui respondeat sequens τὰ δ᾽ ἔμπαλιν ; item 
ante μεμιγμένα rursus intelligendum ἄλλα δέ, 
Istud βουγενὴ ἀνδρόπρωρα celebratum in antiquo- 
rum scriptis, Cf, Aristot. Phys. If, 8 ejusque 
interpretes ad h. 1, 'T'hemistius f. 27 sq. Simplic. 
f. 86 b Philoponus lit. H. p. 13-16; Plutarchus 
adv. Colot. p. 1123; Theophylact. ep. 44. He- 
sychius : ἀνδρόπρωρος, ἀνδροπρόσωπον. Vide quae 
ibi a viris doctis notata sunt et qua ad v. ἀντί- 
zpopov eruditi observarunt. Contrarium est 
illud Sophoclis Trach. 12 ἀνδρείῳ χύτει βού- 
πρωρος. : 

Vs. 315, μεμιγμένα τῇ μὲν x1). ] ἀπ᾽ ἀνδρῶν recte 
dedit Jacobsius pro vulg. óz' ἀνδρῶν. Neque enim 
a viris generata dicendum erat, sed e virilibus 
membris composita. Pro librorum scriptura cexie- 
poi; Karstenius conjecit χλιεροῖς, Panzerbieterus 


διεροῖς, Bergkius στιδαροῖς, hic parum apte. In . 


androgynum imprimis convenire videtur cgu- 
φεροῖς, mollibus. Empedocli congruentia tradit 
Lucretius lib. V, 835 sqq. : 


multaque tum tellus etiam portenta creare 

conata est mira facie membrisque coorta : [remotum; 
androgynum inter utrumque et utrumque et utrimqu 
orba pedum partim, manuum viduata vicissim , ; 
muta sine ore eliam, sine vultu ceeca reperta. 


Vs. 3157. εἰλίποδ᾽ ἀχριτόγυια] Plutarchus adv. 


Colot. p. 1123 (vol. X p. 617) : ταῦτα μέντοι καὶ 


πολλὰ τούτων ἕτερα τραγικώτερα τοῖς ᾿Ἐμπεδοχλείοις 
ἐοικότα τεράσμασιν, ὧν καταγελῶσιν, εἱλίποδα χριτό- 
χεια χαὶ βουγενὴ ἀνδρόπρωρα χτλ. Reiskius Empe- 
doclem scripsisse conjecit χριοειδέα vel χριόχηλα, 
sed χριός primam producit. Rectius ἀχριτόχειρα 
vel ἀχριτόχηλα Empedocleum | vocabulum esse 
Karstenius suspicatus est. Mihi nulla littera ad- 
dita ἀχριτόγυνα membris indiscretis reponendum 
videtur. Quum vero εἰλίποδες 1. e. /fezipedes non 
modo boves a veteribus dicantur, sed mulieres 
etiam ab Eupolide apud Athenzeum lib, VII 
p. 286. B, propterea quod lente et quasi flexis pe- 
dibus incedant, boc quoque versus fragmentum 
superiori, in quo de androgynis agitur, adjun- 
gendum existimavi. Huc accedit quod ἀχριτόγυια 
sic intelligi licet, ut γυῖα de muliebribus inter- 


eter mda D o odd 


vwrvgo rw 


We cw ὙΠ. SENE MENT TIT 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 


pretemur. Cf. Hom. hymn. in Merc. vs. 320 et Co- 
raen ad Theophrast. Charact. pag. 22. 

Vss. 318-355 servavit Simplicius Phys. II f. 
86 b.: εἰπόντος δὲ τοῦ ᾿Εμπεδοχλέους ἐν τῷ δευτέρῳ 
τῶν Φυσιχῶν πρὸ τῆς τῶν ἀνδρείων xal γυναιχείων 
σωμάτων διαρθρώσεως ταῦτα τὰ ἔπη, νῦν δ᾽ ἄγ᾽ ὅπως 
ἀνδρῶν χτλ. ταῦτα οὖν εἰπόντος Ἐμπεδοχλέους ἐφί- 
στησιν (ὃ ᾿Αριστοτέλης) ὅτι καὶ αὐτός, ὡς ἔοιχε, σπέρμα 
πρὸ τῶν ζώων γεγονέναι φησί, χαὶ τὸ οὐλοφυὲς μὲν 
πρῶτα παρ᾽. αὐτοῦ εἰρημένον σπέρμα ἦν οὔπω μελέων 
ἐρατὸν δέμας ἐμφαῖνον. Statuit igitur principio re- 
rum , antequam exstitisset humana progenies, e 
terra prodiisse informia quaedam hominum si-. 
mulacra eaque promiscua i. e. nullo sexus dis- 
crimine notabilia, postea vero utrumque sexum 
discretum esse. 

Vss. 318-320. νῦν δ᾽ ἄγ᾽ — ἀδαήμων) Pro ὅπως 
Scaliger non recte ὅσους posuit. Panzerbieterus 
nulla necessitate subactus évvvyíouc in ἐμμυχίους 
convertit. Nam etsi rudes ille hominum forme 
eterra visceribus eduntur, tamen quia etenebris 
in lucem emergunt, tamquam noctis propago, 
nocturna vocantur. ὅρπηχες, proprie surculi, 
nominantur liberi vel proles, qua significatione 
usitatiora sunt ἔρνος, θάλος et alia vocabula. Cf. 
Valcken. in Eurip. Phoen. vs. 88. χρινόμενον πῦρ 
est ignis dum separatur a reliquis elementis, 
flamma e pristina rerum compage secedens et 
patefactis terra faucibus prorumpens. Itaque non 
erat quod Karstenius ὀρνύμενον πῦρ scriberet. 
Ceterum nullum hic video de quo Sturzius et 
Karstenius loquuntur Veneris ardorem, Uterque 
male Empedoclis verba sic interpretatur, ut 
poetam tradere dicat, quomodo nocturno coitu 
liberi gignantur. 

Vs. 32 1. οὐλοφυεῖς x:A.] Spectat hoc Empedoclis 
dictum Aristoteles Phys. 11, 8 p. 27o D : ἀνάγκη 
σπέρμ γενέσθαι πρῶτον, ἀλλὰ μὴ εὐθὺς τὰ ζῶα" xal 
τὸ οὐλοφυὲς μὲν πρῶτα σπέρμα ἦν. Accipitur autem 
οὐλοφυὲς de eo quod παΐμγα totum sive integrum 
est, Quamobrem τύποι οὐλοφυεῖς intelligenda in- 
tegra hominum simulacra in quibus nulla sexus 
diversitas notatur, sed quz maribus zque ac fe- 
minis communia habentur. Quid? quod ipse 
Aristoteles de Partt. Anim. IV, 12 pronas supi- 
nasque corporis partes et thoracem, quz in 
quadrupedibus discrete sunt, in avibus indis- 
cretas esse dicens hac ipsa utitur voce. Ait enim 
τὰ δὲ πρανῇ τοῦ σώματος χαὶ τὰ ὕπτια, xal τὰ τοῦ 
χαλουμένου θώραχος ἐπὶ τῶν τετραπόδων, ὁλοφυὴς ὅ 
τόπος ἐπὶ τῶν ὀρνίθων ἐστίν. Quum vero rudes ille 
figure prima generis humani exempla et origo 
essent, Aristoteles Phys. l. c. τὸ οὐλοφυὲς exponit 
σπέρμα. In eandem sententiam Simplicius l. c. : εἰ 

PHILOS GREC. 


65 


o2 


i τὸ (οὐλοφυὲς) σπέρμα ἦν, θαυμαστῶς μοι δοχεῖ τὸ 
οὐλοφυὲς αὐτῷ ἐπιπρέπειν' οὐλοφυὲς γὰρ χυρίως ἐκεῖνό 
ἐστιν, ὃ, χαθ᾽ ὃ ἔστιν, αὐτὸ πᾶν ἐστιν ὅπερ ἂν ἐστιν 
(leg. 2), μήπω γενομένης ἐν αὐτῷ διαχρίσεως. Phi- 
loponus in Phys. l. 1. lit. H, p. 16 : x«i αὐτὸς δὲ, 
φησὶν (ὁ ᾿Αριστοτέλης), ὃ ᾿Εμπεδοκλῆς τὸ οὐλοφυὲς 
πρῶτόν φησι γενέσθαι" τοῦτο δὲ οὐδὲν ἄλλο σημαίνοι 
ἂν αὐτῷ ἢ τὸ σπέρμα συνεστραμμένον xal ὅλως ἅμα 
ἔχον ἐν ἑαυτῷ τοὺς λόγους τοῦ φυομένου. παρὰ γὰρ τὸ 
τὴν τοῦ ὅλου φύσιν περιέχειν, τὸ ὁλοφυὲς αὐτῷ χέχληται. 
Ab humani generis primordiis qualia fingit Em- 
pedocles multum distat Platonicum illud com- 
mentum in Sympos. p. 189 sq. cujus mentionem 
movet Karstenius. Major est loci Empedoclei 
cum Lucretii verbis similitudo. Vid. ad vs. 315. 

Vs. 322. ὕδατός τε xal οὔδεος] οὔδεος quod sen- 
tentia postulat primus vulgavit Sturzius pro 
membranarum scriptura εἴδεος. Nam e Plutarchi 
loco de Plac. phil. V, 19 ubi legitur ἐκ γῆς καὶ 
ὕδατος apparet hic restituendum esse οὔδεος. Fal- 
litur autem Simplicius sua interpretatione εἴδεος 
firmare studens : τὸ οὐλοφυὲς μὲν . . . . - σπέρμα 
ἦν, οὕπω μελέων ἐρατὸν δέμας ἐμφαῖνον, διότι ὕδωρ 
μὲν ἦν ἐνεργείᾳ ὑγρὸν ὄν, δυνάμει δὲ τὸ εἶδος τοῦ 
ἀνθρώπου. 

Vs. 323. τοὺς μὲν πῦρ χτλ.Ἶ Ignis sub terra la- 
tens quum ad sui simile tenderet superioresque 
peteret regiones, sublimes rapuit res usque adhuc 
occultas suaque vi effecit, ut omnia e telluris 
gremio enascerentur. In his nominatim hominum 
simulacra commemorat Empedocles. Quum vulgo 
legeretur ἀνέπεμπε θέλον πρὸς ὅμοιον, recte Karste- 
nius dedit ἀνέπεμπ᾽ ἐθέλον πρὸς ὁμοῖον. 

Vs. 325. οὔτ᾽ ἐνοπὴν χτλ.] Vulgatam οὔτ᾽ αὖ male 
mutavit Karstenius in οὔτ᾽ οὖν, offensus tautolo- 
gia; sequitur enim ἐπιχώριον ἀνδράσι γῆρυν. Lo- 
cum sanavit Steinius e duobus codicibus a Bran- 
disio excussis, quorum alter (P. 1.) omittit. αὖ 
et exhibet 450v pro γῆρυν, alter (P. 2) versum sic 
depravatum continet : οὔτ᾽ ἐνοπὴν ota τ᾽ ἐπιχωρίοις 
ἀνδράσι γύων. Hinc manifestum est scribi oportere 
ἐπιχώριον ἀνδράσι oiov. Cf. ad vs. 317. Sine dubio 
Empedocli placuit, defuisse istius statis homi- 
nibus membra genitalia, quum hzc de eo prodat 
Plutarchus de Plac. phil. V, 19 : ᾿Ἐμπεδοχλῆς τὰς 
πρώτας γενέσεις τῶν ζώων xal φυτῶν μηδαμῶς ὅλο- 
χλήρους γενέσθαι, ἀσυμφυέσι δὲ τοῖς μορίοις διεζευγμέ- 
νας" τὰς δὲ δευτέρας, συμφυομένων τῶν μερῶν εἴἰδω- 
λοφανεῖς: τὰς δὲ τρίτας, τῶν ἀλληλοφυῶν" τὰς δὲ 
τετάρτας, οὐχ ἔτι ix τῶν ὁμοίων, olov ἐχ γῆς καὶ 
ὕδατος, ἀλλὰ δι᾽ ἀλλήλων ἤδη,, τοῖς μὲν πυχνωθείσης 
τῆς τροφῆς, τοῖς δὲ τῆς εὐμορφίας τῶν γυναιχῶν 
ἐπερεθισμὸν τοῦ σπερματικοῦ χινήματος ἐμποιη- 

; 
σάσης. 


| 


66 ; COMMENTARIUS 


Vss. 326-327 ἀλλὰ διέσπασται χτλ.͵ Aristoteles 
de Generat. animal. I, 18 p. 722 b. ed. Bekker. : 
φυσὶν (ὁ Ἐμπεδοχλῇς) ἐν τῷ ἄῤῥενι καὶ τῷ θήλει. οἷον 
σύμβολον ἐνεῖναι, ὅλον δ᾽ ἀπ᾽ οὐδετέρου ἀπιέναι, 
« ἀλλὰ διέσπασται. μελέων φύσις ἢ μὲν ἐν ἀνδρός. ^ 
Ib. 1V, 1 pag. 746 b. : οὔτε γὰρ διεσπασμένον ἐνδέ- 
χεται τὸ σῶμα τοῦ σπέρματος εἶναι, τὸ μὲν ἐν τῷ 
θήλει τὸ δ᾽ ἐν τῷ ἄῤῥενι, καθάπερ ᾿Εμπεδοκλῆς φησιν 
εἰπών" « ἀλλὰ διέσπασται μελέων φύσις fj μὲν ἐν ἀν- 
δρός. » Verba f δὲ γυναιχὸς adjicit Philoponus 
Comment. in h.l. f. 81 b : ἔλεγεν ὅτι διέσπασται ἣ 
μὲν dy ἀνδρὸς f; δ᾽ ἐν γυναικός. Idem de Anim. gen. 
ΕΓ, 16 a. ait : εἰπὼν δὲ (6 Ἀριστοτέλης) « 4$ μὲν ἐν 
ἀνδρὸς » οὐχ ἀπέδωχε τὸ ἣ δ᾽ ἐν γυναικός. Vs. 326 
ἐν utroque loco omittit cod. z apud Bekkerum. 
Panzerbieterus qui φύσιν hic γένεσιν esse statuit, 
legendum conjicit 4 μὲν ἀπ᾽ ἀνδρὸς xtX. sensu 
bono : membrorum generatio duplex et quasi dis- 
tracta est, ita ut partim a viro, partim a femina 
proficiscatur. At obstat Galeni locus quo res 
imprimis illustratur. Namque ille de Semin. IH, 7 
hzc de Empedocle prodit : 6 Ἐμπεδοχλῆς διεσπά- 
σθαι φησὶ τὰ τοῦ γεννηθησομένου μόρια, xal τὰ μὲν 
ἐν τῷ τοῦ ἄῤῥενος σπέρματι, τὰ δ᾽ ἐν τῷ τῆς θηλείας 
περιέχεσθαι" καὶ αὐτῆς γε τῆς ᾿Αφροδισίου συμπλοχῆς 
ἐντεῦθεν γίνεσθαι τοῖς ζώοις τὴν ἐπιθυμίαν, ὀρεγομένων 
ἀλλήλοις ἑνωθῆναι τῶν διεσπασμένων᾽ μορίων. Hinc 
efficitur ἐν praepositionem servandam esse, 
membrorum autem φύσιν ad sexus diversitatem 
relatam potius naturam ab Empedocle vocari. 

Vs. 325. ἐν omissum ἃ Karstenio post γυναιχὸς 
posuit Steinius, quem secutus sum. Conjunxit 
Sturzius hos cum verss. 329 et 330 apud Ari- 
stotelem unius paginz intervallo disjunctis, quos 
tamen Philoponus oóx ἀπὸ τῶν ἐφεξῆς ἀλλήλοις 
ὄντων. στίχων, ἀλλὰ πόῤῥω ἀπ᾽ ἀλλήλων fuisse te- 
statur. 

Vs. 328. τοὺς δέτε χτλ.] Plutarchus Qu. N. pag. 
917, vol. IX p. 631 ed. Reisk. : τὸ συντρέφεσθαι 
xat συναγελάζεσθαι τὰ θήλεα τοῖς ἄῤῥεσιν ἀνάμνησιν 
ποιεῖ τῶν ἀφροδισίων χαὶ συνεχκαλεῖται τὴν ὄρεξιν" 
ὡς ἐπ᾽ ἀνθρώπων ᾿Εμπεδοχλῇς ἐποίησε, τῷ δέ τι xad 
πόθος εἴτε διὰ πέψεως ἀμμίσγων. Quotidiana igitur 
marium et feminarum consuetudine Veneris de- 
siderium in bestiis excitari ait Plutarchus. Si- 
mile quid Empedoclem de hominibus prodidisse 
scribit; sed versus ejus ita corruptus est, ut dif- 
ficile sit eum in integrum restituere. Itaque varize 
a viris doctis propositae sunt conjectura. Wyt- 
tenbachius enim legi voluit τοὺς δέ τε xal πόθος 
εἷλε δι᾽ ὄψεως ἄντ᾽ ἀναμίσγων, Karstenius τῷ δ᾽ ἐπὶ 
καὶ πόθος εἶσι (sive ἦε) δι’ ὄψιος ἄντ᾽ ἀΐσσων, Pan- 
zerbieterus τὼ δέ τε xal πόθος εἷλε δι᾽ ὄψιος ἀμωι- 
ψνήσχων, Steinius τῷ δ᾽ ἐπὶ χαὶ πόθος ἦλθε δι 


ὄψιος ἀναιχθέντι, sed sententia flagitare videtur : 
τοὺς δέ τε xoi πόθος εἷλε àv ὄψιος ἀμμιχθέντας. — — 

Vss. 329-330, ἐν δ᾽ ἐχύθη --- ἀντιάσαντα] Aristo- 
teles de Gener. Animal. I, 18 p. 723 a. ed, Bek- 
ker. : πρὸς δὲ τούτοις εἰ τὸ θῆλυ xol τὸ ἄῤῥεν ἐν τῇ. 
χυήσει διαφέρει, χαθάπερ ᾿Εμπεδοχλῆς λέγει" ἐν δ᾽ 
ἐχύθη xvÀ. Patet hoc. fragmentum ad sexus dis- 
crimen explicandum pertinuisse; sed quomodo 
orationem conformarit Empedocles dictu difficile 
est. Lectio non variat nisi quod Bekkeri cod. 
S. male pro ἐχύθη habet ἐλύθη et Philoponus pro 
τὰ μὲν olim. τὰ δὲ exaratum fuisse testatur, ld 
autem efficitur ex ejus interpretatione : ἐν δ᾽ 
ἐχύθη καθαροῖσι" τὸ δὲ ἄῤῥεν χέετάι ἤτοι συνίσταται 
ὑπὸ χαθαρωτέρων xat θερμοτέρων αἱμάτων. τὰ δὲ τε- 
λέθουσι γυναῖκες ψύχεος ἀντιάσαντα" τὰ δὲ τῶν αἱμάτων 
τελέθουσι xal γίγνονται γυναῖχες, ψυχθέντα, Bekkerus 
vulgavit τὰ μὲν, sed in veteribus quoque Aristo- 
telis editionibus exstat τὰ δέ, Neutrum Gaz ante 
oculos fuit vertenti : funditur in puris mas, fe- 
mina frigore misto, quasi legerit : ἐν δ᾽ ἐχύθη xa- 
θαροῖς ἄῤῥεν, τελέθουσι γυναικῶν ψύχεος ἀντιάσαντα 
γένη. Quum vero Empedocles existimarit semen 
in calidiorem uteri partem infusum mares gignere, 
in frigidiorem feminas (vid. vs. 332), apparet 
ἐν δ᾽ ἐχύθη χαθαροῖσι referri ad semen puris uteri 
locis (τόποις τῆς γαστρός) injectum. Scaliger Em- 
pedoclem scripsisse conjecit : ἐν δ᾽ ἐχύθη ταλάροισι, 
τὰ δὴ ..., Sturzius autem ἐγχέχυται θερμοῖσι" τὰ δ᾽ 
ἐκτελέθουσι γυναῖκες ψύχεος ἀντιάσαντα. Reliqui in 
scriptura qualis ἃ Bekkero edita est acquieverunt, 
sententiam emendare non ausi. Sed quis neces- 
sarium enuntiationis Empedoclee membrum 
quod ad mares spectat ab Aristotele omissum 
esse sibi persuadeat? Quapropter pro τὰ μὲν vel 
τὰ δὲ suspicor restitui oportere ἄῤῥεν, deinde post 
ἀντιάσαντα requiri γένη (γυναικῶν), quod Gaza 
obversatum fuisse dixi. 

Vs. 331. λιμένας χτλ.Ἶ Schol. Eurip. Phoen. 
pag. 60o ed. Valck. ad vs. 18 μὴ σπεῖρε τέχνων 
ἄλοχα δαιμόνων βίᾳ hzc annotat : Ἐμπεδοχλῆς ὃ 
φυσικὸς ἀλληγορῶν φησι σχιστοὺς λιμένας ᾿Αφροδίτης, 
ἐν οἷς ἣ τῶν παίδων γένεσίς ἐστιν. Ad. metrum re- 
stituendum transpositis opus esse verbis Steinius 
vidit, quem secutus edidi λιμένας c. 'A, Empedoclis 
placito lumen affert Galeni locus quem ad vers 
326 laudavi. j 

Vss. 332-334. ἐν γὰρ θερμοτέρῳ--- μᾶλλον] Gale- 
nus in Hippocrat. Epidem. IV, 2, T. IX p. 43o: 
τὸ μέντοι ἄῤῥεν ἐν τῷ δεξιῷ μέρει τῆς μήτρας xvi- 
σχεσθαι καὶ ἄλλοι τῶν παλαιτάτων ἀνδρῶν εἰρήχασιν 
evo. . ὃ δ᾽ Ἐμπεδοχλῆς οὕτως" ἐν γὰρ θερμοτέρῳ τὸ 


χατ᾽ ἄῤῥενα ἔπλετο γαίης xz. Ex his Galeni verbis 


satis intelligitur vulgatum γαίης mutandum esse 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 67 


aut in uxj:gvc aut quod poetam magis decet γαστρός. 
Utrumque Sturzio jam in mentem venerat , qui 
tamen a membranarum scriptura non recessit. 
Ego cum posterioribus editoribus γαστρός recepi. 
᾿ς "Ceterum non erat quod Steinius versum in hunc 
» modum refingeret : ἐν γὰρ θερμοτέρῳ ἄῤῥεν δέμας 
ἔπλετο γαστρός, siquidem τὸ κἀτ᾽ ἄῤῥενα (χωρίον) 
recte a Karstenio exponitur Jocus maribus desti- 
natus. Quare si hiatus vitandi causa pluraliter 
scribas τὸ κατ᾽ ἄῤῥενας, locus sanus atque integer 
erit, Pro ἀνδρωδέστεροι Karstenius scribi jussit 
ἁδρομελέστεροι, qua correclione poete verba non 
egent. 

Vs. 335. Aristoteles de insecabilibus lineis 
extr. pag. 972 b. ed. Bekker. : ἔτι ἣ γραμμὴ xoi τὸ 
ἐπίπεδον ἄρθρα ἔσονται" ἀνάλογον γὰρ ἔχουσιν, ὅτι τὸ 
ἄρθρον διάφορόν πώς ἐστιν. διὸ xol ᾿Εμπεδοκχλῇς 
ἐποίησε" διὸ δεῖ ὀρθῶς. Empedoclis dictum cor- 
ruptum esse indicio est Martianus Rota interpres 
hunc exhibens versum : 


Articulis constat semper junctura duobus. 
Hujus vestigiis ingressus Karstenius pag. 154 
. vatem Agrigentinum sic posuisse opinatus est : 


δοιῶν δὴ ἄρθρον μελέων ἐκ πήγνυται αἰεί, 


quamquam antea Sturzius pag. 416 rectius scri- 
pserat : 


ἐξ ἄρθροιν δὲ δυοῖν χαρπὸς συντάσσεται αἰεί, 
Verum , nisi fallor, versus Empedocleus fuit : 


δοιῶν δ᾽ ἐξ ἄρθρων ἁρυὸς συμπήγνυται αἰεί. 


Vs. 336, μηνὸς ἐν ὀγὸ. χτλ. Aristoteles de 
Gener. Anim. IV, 8 p. 777 a. ed. Bekker. : Ἐμ- 
πεδοχλῆς δ᾽ ἢ οὐκ ὀρθῶς ὑπελάμέανεν ἢ οὐχ εὖ μετή- 
γεγχε ποιήσας, ὡς τὸ γάλα μηνὸς ἐν ὀγδοάτου χτλ. 
σαπρότης γὰρ χαὶ πέψις ἐναντίον, τὸ δὲ πύον σαπρότης 
τίς ἐστιν, τὸ δὲ γάλα τῶν πεπεμμένων. Empedocles 
πύον λευχὸν pus album vocat lac matris, quod 
Aristoteli reprehensione dignum videtur. Ari- 
stotelis verba longa paraphrasi exponit Phi- 
loponus in h. l. f. rox B. Sed Empedoclem 
πέψιν et σῆψιν idem esse judicasse jam ad vs. 388 
observavimus. 

Vs. 337. γνῶθ᾽, ὅτι χτλ.] Plutarchus Quest. 
Nat. pag. 96, vol. IX pag. 627, subjunctis. his 
verbis : οὐ γὰρ ζώων μόνον οὐδὲ φυτῶν οὐδὲ γῆς οὐδὲ 
θαλάσσης, ἀλλὰ xal λίθων ἄπεισιν ἐνδελεχῶς πολλὰ 
ῥεύματα xol χαλχοῦ χαὶ σιδήρου. Spectat hic versus 
€um sequentibus ad rerum omnium incrementa. 
Declarat enim poeta , quomodo corpora crescant, 
alantur, senescant, minuantur, Quippecunctoruni 
effluvia esse statuit , quibus aliud alii misceatur. 
V^rum hanc mixtionem sic informat, ut similia 


appetant similia et cognata cum cognatis com- 
mercium habeant. Apud. Plutarchum legitur γνοὺς 
et ἀπόῤῥοιαι, quae suadentibus Wakefieldio ad Lu- 
cret. ΠΙ, 517 et Nakio in Choril. p. 181 recte 
Karstenius in γνῶθ᾽ et ἀποῤῥοαὶ convertit. 

Vss. 338-339. Plutarchus Sympos. IV p. 663, 
vol. VII. 632 ed. Reisk. : εἴτε γὰρ ἐξ ὁμοίων ἀνα- 
λαμόάνει τὸ οἰχεῖον ἣ φύσις xai εἷς τὸν ὄγχον αὗτόθεν 
ἣ ποιχίλη τροφὴ πολλὰς μεθιεῖσα ποιότητας ἐξ ἑαυτῆς 
ἑχάστῳ μέρει τὸ πρόσφορον ἀναδίδωσιν, ὥστε γίνεσθαι 
τὸ τοῦ ᾿Εμπεδοχλέους" ὡς γλυχὺ μὲν ἐπὶ γλυχὺ μάρπτε,, 
πικρὸν δ᾽ ἐπὶ πικρὸν ὄρουσε, ὀξὺ δ᾽ ἐπ᾽ ὀξὺ, δαλερὸν 
δαλεροῦ λαδέτω, ubi Turnebi codex ὀξὺ δ᾽ ἐπ᾽ ὀξὺ 
ἔθη, δολερὸν δολεροῦ λάῤετ᾽ ὧδε. De cibis et nu- 
trimento item loquens Macrobius Saturn. lib. 
VII, 5 : Singula autem, inquit, ad sesimilitudinem 
sui rapere, testis est Empedocles qui ait : ὡς 
γλυχὺ μὲν γλυχὺ μάρπτε, πιχρὸν δ᾽ ἐπὶ πιχρὸν ὄρουσε" 
ὀξὺ δ᾽ ἐπ᾽ ὀξὺ ἔθη, θερμὸν δ᾽ ἐποχεύετο θερμῷ. Ma- 
crobium liquet poetae verba sic servasse, ut nulla 
vitii vel depravationis suspicio sit. Nam ne priora 
attingam, extrema θερμὸν δ᾽ ἐποχεύετο θερμῷ aptis- 
sime efferuntur. Nimirum ἐποχεύειν quod vulgo 
de mare feminam ineunte dicitur, hoc loco latius 
patet, ut ἐποχεύεσθαι nihil sit nisi zisceri. Quo- 
circa cum Sturzio Macrobium secutus sum. Quum 
autem simile ad simile ferri Empedocles tradide- 
rit idque ipsum his versibus, si Macrobio fides, 
expresserit : non erat quod de solis gustibus eum 
loqui vellet Steinhartus Meletem. Plotin. pag. 60, 
rejectisque ultimis verbis θερμὸν δ᾽ ἐποχεύετο θερμῷ 
aliam excogitaret clausulam λάῤε δ᾽ ἁλμυρὸν ἀλ- 
ψυρὸν ὧδε. Improbanda etiam caeterze virorum 
doctorum conjectura e quibus Lobeckius Ῥηματ. 
pag. 20r et 355 apud Macrobium scribi vult 
θερμὸν δ᾽ ἐπεχεύατο θερμῷ et apud Plutarchum 
δαλερὸν δαλερῷ δ᾽ ἐπεχεῖτο. Quis inauditum hoc 
vocabulum tueri potest? Nempe sapienter jam 
Xylander ad Plutarchi locum notaverat, Empe- 
doclis versus ibi corruptos e Macrobio corri- 
gendos esse, nisi forte fieri potuit, ut philosophus 
δαλερὸν a δαλὸς titione poetice pro calido dixerit. 
At obstat « vocalis mensura quz ut in δαλὸς pro- 
ducitur (cf. Hom. Od. lib. V. 488; Hesiod. Op. et 
D. vs. 703), ita in δαλερός corripi non posset, si 
ejusmodi vocem a veteribus usurpatam esse con- 
staret. Nemo vero tali epitheto usus est. Qua- 
propter Leopardus Emendat. VIII, 10 ejus loco 
μαλερόν ut poneretur auctor fuit. Parum cogitate 
igitur Karstenius versui intulit δαλερὸν δαλερῷ δ᾽ 
ἐποχεῦτο, licet etiam ἐποχεῖτο et ἐπόχευεν propo- 
suerit, quorum posterius Steinio arrisit. Denique 
ne quis nodum in scirpo quarat, addo quemad- 
modum in priore versu dulcia amaris op ponuntur, 

3. 


UST ΣΈΝΡΟΘ x ADOS ες Us Tii tnus 


— Ea 


sine TL Su tt 


68 COMMENTARIUS 


sic in posteriore acuta calidis opposita de frigidis 
intelligenda videri. Siquidem hac translatione 
Horatius Carm. lib. I, 9, 4 gelu acutum dixit et 
ante eum Pindarus Pyth. I, 20 χιὼν ὀξεῖα, ubi in- 
terpres Graecus : ὀξεῖαν δὲ χιόνα φησὶν, ἤτοι παρὰ 
τὴν πυχνότητα τῆς χαταφορᾶς ἢ παρὰ τὴν ψυχρότη- 
τα, ὅτι οἵ ἐφαπτόμενοι ὅμοιόν τι πάσχουσι τοῖς χεν- 
τουμένοις. 

Vss. 340-341. οἴνῳ ὕδωρ χτλ.] Philoponus in 
Aristot. de Generat. Anim. II f. 59 a. : ᾿Ἐμπεδοχλῆῇς 
ἐν ἅπασι τοῖς σώμασι τοῖς ὑπὸ σελήνην, olov ὕδασι, 
ἐλαίοις καὶ τοῖς ἄλλοις εἶναι ἔλεγεν ἀναμεμιγμένους 
πόρους xal ναστά" xal τοὺς μὲν πόρους ἐχάλεσε χοῖλα, 
τὰ δὲ ναστὰ πυχνά. Καὶ ὧν μέν εἶσι τὰ ναστὰ xa ol 
πόροι, τουτέστι τὰ χοῖλα καὶ πυχνά, σύμμετρα, ὥστε 
δύνασθαι δι᾽ ἀλλήλων χωρεῖν, τούτων ἔφασχεν εἶναι 
μῖξιν xol χρᾶσιν, οἷον ὕδατος xal οἴνου: ὧν δὲ ἀσύμ- 
μετρα, ἄμικτα ταῦτα εἶναι ἔφασχεν, ὥσπερ ἔλαιον καὶ 
ὕδωρ φησὶ γάρ" ὕδωρ οἴνῳ μᾶλλον ἐναρίθμιον, αὐτὰρ 
ἐλαίῳ οὐχ ἐθέλει. Quum verba qua ex Philopono 
attuli metro repugnent, Empedocles autem pe- 
nultimam vocis ὕδωρ syllabam modo corripiat, ut 
vs. 358, modo producat, ut vs. 357, Sturzius 
edidit : οἴνῳ μᾶλλον ὕδωρ ἐναρίθμιον, αὐτὰρ ἐλαίῳ. 
Atqui ἐναρίθμιον quod valet admumerandum vix 
quisquam dixerit de rebus quz vel coalescunt 
vel miscentur. Nam ne de aliis vocabulis loquar, 
imprimis hic exspectaveris ἄρθμιον quod eo sensu 
supra usurpavit Empedocles vs. 2625. Qua re 
animadversa Karstenius scripsit ὕδωρ οἴνῳ μᾶλλον 
ἐνάρθμιον, αὐτὰρ ἐλαίῳ, Steinius vero οἴνῳ ὕδωρ μᾶλ- 
λον μὲν ἐνάρθμιον, αὐτὰρ ἐλαίῳ. At offendit compo- 
situm ἐνάρθμιον idoneaauctoritate destitutum. Hinc 
haud gravatim reposui: οἴνῳ ὕδωρ μᾶλλον πέλει 
ἄρθμιον, αὐτὰρ ἐλαίῳ. Exemplum hoc proposuit 


, Empedocles , ut demonstraret , quomodo in con- 


cubitu semen utriusque sexus nunc concordare, 
nunc discordare soleat, interdum fetum gignat, 
alias sterile maneat : unde mulorum etiam steri- 
litatem explicare conatus est. Discimus hoce 
duobus Aristotelis locis, ubi effatum illud tangit 
de Gener. Animal. I, 18 p. 805 D t οὗ γὰρ δὴ οὐδὲ 
τοῦτο ἐνδέχεται λέγειν, ὡς (τὸ σπέρμα) τὴ καταχεράσει 
αὐξάνεται ὕστερον, ὥσπερ οἶνος ὕδατος προσεγχυθέντος. 
Cf. ibidem II, 8 p. 830 E; Theophrastus deSensu 
c. 12 p. 651 ed. Schneid, Quod reliquum | est 
istud οὐκ ἐθέλει subaudito συμμίγνυσθαι intelli- 
gendum. Diserte id ponit Plato Soph. p. 262 E: 
xo μὴν ἕν γέ τι τούτων ἀναγκαῖον, ἢ πάντα ἢ μηδὲν 
ἢ τὰ μὲν ἐθέλειν, τὰ δὲ μὴ συμμίγνυσθαι. Notum 


. verbi ἐθέλειν usum , quo etiam ad res inanimatas 


transfertur, cum alii illustrarunt , tum Stallbau- 
mius in Plat. Phzdon. p. 102. D et de Rep. II 
p.3o7B. 9 


Vs. 342. βύσσῳ δὲ x:).] Plutarchus de Orac. 
def. pag. 433, vol. VII p. 704 ed. Reisk. osten- 
dens alia aliis esse congruentia Empedocle uti- 
tur auctore. Hec autem ejus verba sunt : ἄλλα 
γὰρ ἄλλοις οἰχεῖα xal πρόσφορα, χαθάπερ τῆς μὲν 
πορφύρας ὃ χύαμος, τῆς δὲ xóxxou τὸ νίτρον δοχεῖ τὴν 
βαφὴν ἄγειν μεμιγμένον" « βύσσῳ δὲ γλαυχῆς χρόχου 
καταμίσγεται, » ὡς ᾿Εμπεδοχλῆς εἴρηκε. Patet de- 
pravatas esse versus Empedoclei reliquias, ut 
difficile sit poete manum resituere. Ac Xylan- 
der quidem tentavit : βύσσῳ δὲ γλαύκοιο xpóxou 
χαταμίσγεται ἄνθος, Sturzius vero ita edidit : 
βύσσῳ δὲ γλαυχῇ τὸ xpóxou καταμίσγεται ἄνθος, sed 
in Addendis mutata sententia scribi voluit : 
βύσσῳ δὲ γλαυχῇ χόχλου χκαταμίσγεται αἷμα, Dis- 
plicet in his conjecturis Plutarchez explicationis 
ab Empedoclea oratione discrepantia. Quis enim 
credat Empedoclem scripsisse χρόχου, Plutarchum 
xóxxou? Videtur autem poeta nihil nisi hoc 
dixisse, byssum nitro imbutam facile accipere et 
servare coccineum colorem, quoniam ambo, 
coccus et nitrum, nullo negotio commisceantur. 
Constat etiam nitrum ad purpuram et quodvis 
tincture genus adhibitum esse. Quz quum ita 
sint, Karstenius astipulante Steinio vulgavit 
βύσσῳ δὲ γλαυχῇ xóxxou χαταμίσγεται (ἄνθος). Ap- 
paret vero hic potius ξανθὴ quam γλαυχῇ requiri 
hoc sensu : « bysso autem flavae cocci flos atque 
ornamentum i. e. coccineus color admiscetur. » 

Vss. 343-367. ὧδε δ᾽ ἀναπνεῖ ---ἶσον ὀπίσσω] 
Aristoteles de Respirationec. 7 pag. 473 b. ed. 
Bekker. hoc fragmentum servavit quo Empedo- 
clis de respiratione sententia continetur. Ait 
quidem Aristoteles, illum non distincte signifi- 
care, utrum de oris an de narium respiratione 
loquatur, sed ipse de naribus potissimum accipit, 
ut indicat ejus explicatio his versibus adjecta : 
"EumeBoxMjg . . . . περὶ τῆς διὰ τῶν μυχτήρων 
ἀναπνοῆς λέγων, οἴεται περὶ τῆς χυρίας λέγειν dva- 
πνοῆς. τὴν χυρίαν vocat eam quae fit per arteriam, 
In sequentibus vero paulo dubitantius loquitur. 
Caterum interpretes antiqui non magis quam 
recentiores cardinem rei in voce ῥινῶν vs. 346 


quam zasum interpretantur verti intelligentes . 


totum locum ad narium respirationem referunt. 
Ab his omnibus discesserunt Lommatzschius et 
Karstenius contendentes Empedoclem nihil hic 
precipere de respiratione qua aliqua corporis 
parte per os vel nares fiat, sed de ea que toto 
corpore per meatus animalibus contingit. Mihi 
ambo ista respirationis genera sic videtur hoc 
loco descripsisse philosophus, ut generatim illum 
respitandi modum qui toto fit corpore adumbret, 
sed de narium respiratione sigillatim disserat. 


eo m TUN NESMAMASNENT T NON TIS WIR 2E S NL HE ALT EN CR ERR EON 


TUTO E ANI ὌΝ uS Rd ARE 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 69 


Juvat autem ipsius Aristotelis interpretationem 
memorare : Γίνεσθαι δέφησι τὴν ἀναπνοὴν xal ἐχπνοὴν 
διὰ τὸ φλέῤας εἶναί τινας, ἐν αἷς ἔνεστι μὲν αἷμα, οὐ 
μέντοι πλήρεις εἰσὶν αἵματος, ἔχουσι δὲ πόρους εἰς τὸν 
ἔξω ἀέρα, τῶν μὲν τοῦ σώματος (leg. αἵματος cum 


Karst.) μορίων ἐλάττους, τῶν δὲ τοῦ ἀέρος μείζους *. 


διὸ τοῦ αἵματος πεφυχότος κινεῖσθαι ἄνω xol χάτω, 
χάτω μὲν φερομένου, εἰσρεῖν τὸν ἀέρα χαὶ γίνεσθαι 
ἀναπνοήν, ἄνω δ᾽ ἰόντος, ἐκπίπτειν θύραζε xal γίνεσθαι 
τὴν ἐχπνοήν, παρεικάζων τὸ συμόαϊνον ταῖς χλεψύ- 
δραις. Similiter Plutarchus de Plac. phil. IV, 22 
Empedoclis preceptum proponit : Φερομένου τοῦ 
αἵματος ὡς πρὸς τὴν ἐπιφάνειαν xa τὸ ἀερῶδες διὰ 
τῶν ῥινῶν ταῖς ἑαυτοῦ ἐπιῤῥοίαις ἀναθλίόοντος, xai 
τὴν ἐχχώρησιν (leg. τῇ ἐχχωρήσει deleto xoi) αὐτοῦ 
[τοῦ ἀέρος] γίνεσθαι τὴν ἐκπνοήν' παλινδρομοῦντος δὲ 
(τοῦ αἵματος) xai τοῦ ἀέρος ἀντεπεισαχθέντος εἷς τὰ 
διὰ τοῦ αἵματος ἀραιώματα, τὴν εἰσπνοήν᾽ ὑπομιμνή- 
σχει δὲ αὐτὸ ἐπὶ τῆς χλεψύδρας. j 

Vs. 343-344. ὧδε δ᾽ ἀναπνεῖ---τέτανται] σύριγγας 
intelligit fistulas sive tubulos in summo corpore, 
quo nomine Aristoteles et ipse utitur de Respi- 
rat. c. 15 : Αἴτιον τοῦ μὲν ἀναπνεῖν ὃ πνεύμων 
σου φὸς ὧν χαὶ συρίγγων πλήρης. Hic φλέδας τινὰς 
interpretatur, ut vidimus, sed exsangues venas 
vel potius non plenas sanguinis. 

Vss, 345-347. xal σφιν ἐπὶ στομίοις πυχναῖς x72.] 
lta recte hec verba edidit Bekkerus, quum antea 
legeretur ἐπιστομίοις πυχνοῖς. Praeterea pro τέρθρα 
aliquot libri mendose τέθρα, pro φόνου plerique 
φανόν, qua vitia jam Stephanus sustulit. σφιν 
pertinet ad animalia , στομίοις ad σαρχῶν σύριγγας. 
δινῶν ἔσχατα τέρθρα Karstenius cum Lommatzschio 
cutis superficiem interpretatur, parum probabili- 
ter. Rectius hac cum antiquis enarratoribus za- 
rium prominentem extremitatem esse dicas, i. e. 
nares in extremo corpore prominentes. Quocirca 
Leonicus simpliciter extremas nares vertit. 

Vss. 348-350. ἔνθεν ἔπειθ᾽ ---πάλιν ἐχπνεῖ] ἀπαΐξη 
e membranis quibusdam vulgavit Bekkerus pro 
veteri scriptura ἐπαΐξη que non recte opponeba- 
tur sequenti ἀναθρώσχῃ. χατανίσσεται Karstenius 
scripsit pro vulgato χαταδήσεται, quod ferri non 
potest, Neque enim de re futura agitur. Nonnulli 
codices habent χαταΐσσεται, vocabulum commo- 
dissimum nisi metrum obstaret. Deinde vs. 350 
vulgo legitur εὖτε δ᾽ ἀναθρώσχει cujus loco Kar- 
stenius melius posuit ἀναθρώσχῃ. Cf. infra vs. 
367. i : 

Vs. 351. χλεψύδρης παίζησι διιπετέος xx). ] Olim 
scribebatur χλεψύδραις παίζουσα OU εὐπετέος χαλχοῖο 
mutatum a Bekkero codicum ope in χλεψύδρην 
παίζησι δι᾽ εὐπετέος χαλκοῖο. εὖτε μὲν χτλ, Codices 
partim χλεψύδραις, partim χλεψύδρην, sed requiri- 


tur χλεψύδρης. Prestat vero παίζησι participio 
παίζουσα quia verbo finito anacoluthon vitatur. 
Quod duo libri ambigue παίζουσι exhibent vix 
memorandum est. Pro vitioso δι᾽ εὐπετέος optime 
codices praebent id quod Bergkius conjecerat, 
διιπετέος. Reciprocus ille aeris et sanguinis motus 
declaratur similitudine clepsydre qua puella 
ludit. Quales fuerint veterum clepsydra cum ex 
hoc loco patet, tum ex aliis antiquorum testi- 
moniis. Vide Simplicium in Aristot. Phys. IV, 
6 f. 1751, b et de Col. II f. 127, b ed. Ald. cf. 
Schol. Aristot. ed. Brandis. p. 506 b. Adde Hero- 
nis Alexandrini Pneumatica in Vett. Mathematico- 
rum operibus Parisiis 1693 fol. p. 145 et Petav. 
in Synesii Dionem p. 21. 

Vs. 353. εἰς ὕδατος x22. ] ὕδατος δέμας periphrasis 
est ut vs. 173 αἴης λάσιον δέμας. 

Vs. 354. οὐ τότ᾽ ἐς ἀγγοσδ᾽ ὄμόρος χτλ.Ἶ posui e 
Steinii conjectura ; quuni in plerisque libris le- 
gatur οὐδετ᾽ et ἄγγοσδ᾽, pauci habeant οὐδ᾽ ὅτ᾽ vel 
οὐδ᾽ ὅτι, unde Bekkerus fecit οὐδ᾽ Oy! ἐς ἄγγοσδ᾽ 
ὄμόρος. Antea vulgabatur οὐδέ γ᾽ ἐς ἄγγος ἔτ᾽ Qu 6poc. 
Karstenius edidit οὐδέ τ᾽ ἐς ἀγγοσδ᾽ ὄμόρος. 

Vs. 357. πνεύματος ἐλλείποντος χτλ.] αἴσιμον h. 
l. idem valet quod χρήσιμον. Hesychius αἴσιμον " 
ἀγαθόν, συμφέρον, xxi τὰ ὅμοια. Vocatur autem 
aqua utilis propterea quod in vita communi fre- 
quens erat clepsydrarum usus, in quas quotidie 
infundebatur. Licet etiam comparare Pindari 
(Olymp. I, 1) illud : ἄριστον μὲν ὕδωρ, ubi Scho- 
liastes : τὸ μὲν ὕδωρ [ἄριστον] εἷς τὸ ζῆν, οὗ ἄνευ 
βιοῦν ἀδύνατον. Quod reliquum est quamquam ὕδα- 
τος αἶσα vs. 322 de certa aqua quantitate dicitur, 
tamen hic αἴσιμον ὕδωρ ad certam aqua portionem 
quantam vas capiat non possis referre , siquidem 
optimorum scriptorum usus obstat. Neque vero 
eo sensu accepit Simplicius in Phys. lib. IV, 6 
f. 151, b (Schol. Aristot, ed. Brandis. p. 380) : 
Τὰς χλεψύδρας ἐπιδειχνύντες, τουτέστι τοὺς ἅρπαγας, 
ὅταν μὲν ἔχωσιν ἀέρα, μὴ δεχομένας ὕδωρ, ἐκμυ- 
ζηθέντος δὲ αὐτοῦ (τοῦ ἀέρος), εὐθέως ἁρπάζουσι τὸ 
ὕδωρ, καὶ οὐ πρότερον ἀφιᾶσι, πρὶν τὸν ἐπιπωματί- 
ζοντα τὴν ὀπὴν δάχτυλον ἀφελών τις, τῷ ἐξιόντι ὕδατι 
ἀνάλογον εἰσελθεῖν ἀέρα συγχωρήσει. Fallitur Kar- 
stenius ex hoc Simplicii loco colligens eum ἀνά- 
λογον ὕδωρ hic esse velle Empedocleum αἴσιμον 
ὕδωρ. Inest hoc magis in ipsa rei natura quam 
in Empedocleo vocabulo. Multo minus aptum est 
quod ex aliis libris petitum recepit Bekkerus 
αὔξιμον ὕδωρ. 

Vs. 358-360. ὡς δ᾽ αὔτως---ἐρύχει] Priores edi- 
tiones £y; quod ex epicorum poetarum usu re- 
stituit jam Karstenius. Dekkerus vulgavit ἔχει 
nulla lectionis varietate memorata, Porro x:« 


10 COMMENTARIUS 


cum eodem Karstenio pro χατὰ posui, quia verbo 
ἔχη jungendum est. Deinde βροτέῳ χροὶ retinui 
de manu intelligens spreto interpretamento χερὶ 
quod ex uno codice enotavit Bekkerus. Sequentia 
vulgo sic scribebantur : αἰθὴρ δ᾽ ἐχτὸς ἔσω κτλ. 
Sed quum hic versiculus apodosin contineat 
precedentium, deleta opus fuit particula δὲ quam 
primus omisit Karstenius. 

Vs. 363. αἴσιμον ὕδωρ hic quoque servavi , ut 
v$. 354; Bekker us αὔξιμον. 

Vs, 364 sq. Pro χλαδασσόμενον Lobeckius Pa- 
thol. p. 89 injuria χλυδασσόμενον exarandum esse 
statuit neglecta Hesychii glossa : χλαδᾶσαι" σεῖσαι, 
unde suspicari licet χλαδᾶν et χλαδάσσειν de vehe- 
menti motu dictum eamdem prope vim habuisse. 
Quod versum claudit διὰ γυίων jam restituit Ste- 
phanus expulsa falsa scriptura plurimorum co- 
dicum δι᾿ ἀγυιῶν, Hujus autem emendationem 
paucorum librorum auctoritate in quibus διὰ 
«υίων, γύων vel γυῶν est, firmatam invenit Bek- 
kerus. Membrana omnes in ὅππότε ἐπαΐξειε con- 
spirant, sed ut vs. 348 quorumdam codicum 
lectionem &rot£ merito pretulit Bekkerus vul- 
gata ἐπαΐξη propter verbum oppositum ἀνα-- 
θρώσχῃ : ita etiam hic ἐπαΐξειε in ἀπαΐξειε mutari 
oportuit, quoniam idem vocabulum altera ex 
parte respondet. Correctionem hanc a Steinio 
propositam recepi. 

Vs. 306, αἰθέρος εὐθὺς ῥεῦμα χτλ.] Ita Bekkerus 
e quattuor codicibus edidit; reliqui pro αἰθέρος 
habent ἕτερον, veteres editiones θάτερον quod 
mirum est Karstenio placuisse. Nam post inter- 
jectam longam comparationem quis non videt 
aeris vocabulum repetendum perspicuitatis causa 
fuisse? : 

Vs. 367. εὖτε δ᾽ ἀναθρώσχῃ χτλ.] scripsi cum 
Bekkero ; libri partim ἀναθρώσχη partim ἀναθρώ- 
ὅχοι vel ἀναθρώσχει. 

Vs. 368. χέμματα χτλ.] Plutarchus Quaest. nat. 
P. 917; vol. X p. 642 ed. Reisk. : Πότερον ai κύνες, 
ὥς φησιν ᾿Εμπεδοχλῆς, χέμματα θηρείων μελέων μυ- 
χτῆρσιν ἐρευνῶσαι τὰς ἀποῤῥοίας ἀναλαμθάνουσιν, ἃς 
ἐναπολείπει τὰ θηρία τῇ ὕλη χτλ. Idem de Curiositate 
pag. 520; vol. VIII pag. 67 ed. Reisk. versum 
omisso auctoris nomine sic exhibet : Οἱ χυνηγοὶ 

τοὺς σχύλαχας. . . - ἀναχρούουσι, καθαρὸν αὐτῶν 
xol ἃ ἄκρατον φυλάττοντες τὸ αἰσθητήριον ἐπὶ τὸ οἰχεῖον 
ἔργον, ἵνα εὐτονώτερον ἐμφύηται τοῖς ἴχνεσι, « τέρματα 


θηρίων μελέων μυχτῆρσιν ἐρευνῶν. » Pertinet igitur 


hic versus ad canum sagacium odoratum. Com- 
parato utroque Plutarchi loco Empedoclis ma- 
num restituere mihi visus sum scribendo : χέμ- 
ματα θηρείων μελέων μυχτῆρσιν ἐρευνῶν intell, χύων 
hac sententia : « canis ferinorum membrorum cu- 


bilia naribus indagans » i. e. ut vulgo loquimur, 
ferarum lustra indagans. Ynterpretum conjecturas. 
variasque opiniones referre vix attinet , e quibus 


Sturzius τέρματα μελέων, extremitates membrorum, - 


perperam esse vult pedes et pedum vestigia ; 
Buttmannus Comment. Soc. Lips. vol. IV κέρματα 
parum probabiliter conjecit , Karstenius τέρματα 
θηρείων λεχέων posuit. Quod posteriore Plutarchi 
loco Dübneri editio habet πέλματα, tenuit 
Steinius. 

Vs. 369. ὧδε μὲν x:).] legitur apud Theophra- 
stum de Sensu cap. 22 p. 656, qui Empedoclem 
reprehendens, quod respirationem et olfactum 
ex eadem causa repetat, his utitur verbis : Ὁ δὲ ὡς 
ταὐτῆς οὔσης τῆς αἰτίας καὶ ἐπὶ τέλει πάλιν εἴρηκεν 
ὥσπερ ἐπισημαινόμενος" ὧδὲ μὲν xz). Hesychio etiam 
ὀσμὴ est ὄσφρησις qui fortasse hanc vocis signifi- 
cationem ex Empedocle annotavit. 

Vs. . 370. "Theophrastus ibid. cap. 9 : Τὴν δ᾽ ἀκοὴν 
ἀπὸ τῶν ἔσωθεν γίνεσθαι ψόφων’ ὅταν γὰρ ὑπὸ τῆς 
φωνῆς χινηθῇ (ἡ ἀκοὴ), ἠχεῖν ἐντός " ὥσπερ γὰρ εἶναι 
χώδωνα τῶν ἔσω ἤχων τὴν ἀχοήν, ἣν προσαγορεύει 
σάρχινον ὄζον, χινουμένην δὲ παίειν τὸν ἀέρα πρὸς τὰ 
στερεὰ xal ποιεῖν ἦχον, 1. e. « auditum interioribus 
sonis effici : quippe aurem, quando voce feriatur, 
intra se ipsam sonare : esse enim velut tubam 
eorum quz intus sonant aurem , quam carneum 
nodum appellat, quo tempore vero feriatur eam 
aerem densis (h. e. cartilagineis) parietibus re- 
percutere sonitumque reddere. » Scripsi cum 
Karstenio ἀπὸ τῶν ἔσωθεν pro vulgato ἀπὸ τῶν 
ἔξωθεν inductus Theophrasti refutatione cap. 21 
dogma Empedocleum sic refellentis : Ἀλλὰ περὶ 
τὴν ἀχοὴν ὅταν ἀποδῷ oic ἔσωθεν ν γίγνεσθαι ψόφοις, 
ἄτοπον τὸ οἴεσθαι, δῆλον εἶναι, πῶς ἀκούουσιν ἔνδον 
ποιήσαντα ψόφον ὥσπερ tenes τῶν μὲν γὰρ ἔξω δι᾽ 
ἐχεῖνον (τὸν κώδωνα) ἀχούομεν, ἐχείνου δὲ ψοφοῦντος 
διὰ τί ; quorum verborum sensus est : « sed ine- 
ptum esse credere quas de auditu interioribus 
sonis effecto dicat apparere quarenti quomodo 
audiant tubam, intus sonantem : externos enim 
sonos per tubam audimus; at qua ratione 
ipsam tubam? » Similiter Plutarchus de Plac. 
phil. IV, 16 : ᾿Εμπεδοκλῆς τὴν ἀχοὴν γίνεσθαι χατὰ 
πρόσπτωσιν. πνεύματος. τῷ χοχλιώδει, ὅπερ φησὶν 
ἐξηρτῆσθαι ἐντὸς τοῦ ὠτός, χώδωνος δίκην αἰωρούμενον 
καὶ τυπτόμενον, 1. e. « auditum effici aere illapso in 
cochleam cartilagineam , quam intra aurem àpta- 
tam dicit, tintinnabuli in modum suspensam 
et pulsatam. » Jam si ἃ vocabulo χοχλιῶδες dis- 
cesseris quod ab interprete profectum esse dicas, 
parum refert , tubam an tintinnabulum Empedo- 
cles in aure inesse voluerit : patet autem philo- 
sophum statuisse, auditum effici partim externo 


EVRCTORTRVIPREN SESS 


ΒΘ ΒΟ ΝΕ 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 11 


- sonitu sive aeris tactu, partim auris ipsius re-. 


sonantia, quz ambo inter se congrua esse et 
alterum alteri respondere. l]psam vero aurem 
nominavit σάρχινον ὄζον, carneum nodum. Haud 
minus audaci translatione brachia χλάδους vs. 
393 vocat. De utriusque vocis discrimine vide 
qua disputavit Stephanus in Thes. ling. grec. 

Vs. 37 1. μία γίγνεται x2).] citat Strabo lib. VHI 
pag. 364 ed. Cas. et omisso poete nomine Ari- 
stoteles Poet. cap. 21, pag. 1458 a ed. Bekker. 
uterque tamquam apocopes exemplum. Etenim 
ὄψ ἀντὶ τοῦ ὄψις dici volunt. Ex Empedocle sine 
dubio hausit Hesychius qui ὄψ exponit ὄψις, ὁ- 
φθαλμός, ἢ φωνή, quamquam eumdem usum Anti- 
machus etiam agnoscit, Cf. fragm. LV pag. 94 
ed. Schellenb. 

Vss. 372-374. αἵματος--- νόημα] laudat Porphyr. 
apud Stobaeum Eclog. Phys. lib. I p. 1026 (pag. 
439 ed. Gaisf.). Vetus opinio eaque jam Homero 
tributa, sed imprimis ab Empedocle celebrata 
mentis sedem vel ipsam mentem esse cordi suf- 
fusum sanguinem. '"l'estis Stobeus l. c. multique 
antiquorum quorum locos collegerunt Menagius 
in Diog. Laert. VII, 159, Wakefieldius in Lucret. 
ΠῚ vs. 43, Sturzius Emped. pag. 439 seqq. 
Lectio multimodis vitiata est. Canterus inepte 
αἵματος ἐν πελάγεσσι τετραμμένου ἀντιθρῶντος et 
pro χυχλίσχεται χικλήσχεται. Scaliger αἵματος ἀν - 
θρώποισι τεθραμμένη [pro vulg. τετραμμένα] ἀντι- 
θορόντος, item χιχλήσχεται, Pleraque haec menda 
jam Heerenius sustulit qui τεθραμμένη (intell. 
φρήν) e Grotii emendatione recepit, χυχλίσχεται 
e membranis. Pro ἀντιθρῶντος idem e codice 
protulit ἀντιθροῶντος, quod Karstenius mutavit 
in ἀμφιθροῶντος. Bergkius de reliqq. com. Att. 
p. 167 scribi volebat τεθραμμένον ἀντιθορόντος, 
Panzerbieterus χεχραμένα ἀνθρώσχοντος, τῇ δὲ 
νόημα. Sed requiritur ἀντιθροοῦντος. Ultimus versus 
corrupte exaratus est in Etym. M. : αἷμα γὰρ ἀν- 
θρώποισι περιχάρδιον vónuo , omisso ἐστί ; similiter 
in Orion. Etym. excerpt. p. 185 (Sturz.). At nihil 
vitiosius ea scriptura quam habet Etym. Gu4. v. 
αἷμα- καὶ 6 ᾿Εμπαιδοχλῆς (sic)? αἷμα γὰρ ἀνθρώπῳ 
ποιήσει περιχάρδιον νόημα τοῦ ἀνθρώπου. Fallitur 
Philoponus de An. cap. 8 hunc versum Critiz 
assignans. Cf. Fabric. Bibl. Grac. vol. X p. 659 
ed. Harl. Latine eum verterunt Tertullianus de 
Àn. c. 15 p. 576 et Chalcidius in Plat. Tim. p. 
305. Ceterum falso Steinius τεθραμμένη ita. in- 
pretatur, ut χραδίη intelligat allatis Censorini 
verbis e cap. VI quibus nihil probatur. 

Vss. 355-3775. Aristoteles de An. IIJ, 3 pag. 
427 ed. Bekker.: Οἱ ἀρχαῖοι τὸ φρονεῖν xai τὸ αἰσθά- 
γεσθαι ταὐτὺν εἶναί φασιν, ὥσπερ xai ᾿Ευπεδοχλῆς 


εἴρηχε" « πρὸς παρεὸν γὰρ uite ἀέξεται ἀνθρώποισιν, » 
xot ἐν ἄλλοις, « ὅθεν σφίσιν αἰεὶ xal τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα 
παρίσταται. » Repetiit hos versus Philoponus 
Comment. de An. III, lit. P. Primum refert 
etiam 'Themistius ad Aristot. de An. I, f. 72 a 
(85. b). Aristoteles Metaph. III, 5 p. 1009 b 
ed. Bekker. : Καὶ γὰρ ᾿Εμπεδοχλῆς μεταδάλλοντας 
τὴν ἕξιν μεταδάλλειν φησὶ τὴν φρόνησιν’ « πρὸς πα- 
ρεὸν γὰρ μῆτις ἐναύξετχι ἀνθρώποισιν. » xat ἐν ἑτέροις 
δὲ λέγει ὅτι « ὅσσον ἀλλοῖοι μετέφυν, τόσον ἄρ σφισιν 
αἰεὶ xxl τὸ φρονεῖν ἀλλοῖὰ παρίστατο. » Pro ἀέξεται 
alii ἐναύξεται. Aristoteles e verbis Empedocleis 
colligit, Agrigentinum vatem ut plerosque ve- 
teres τὸ φρονεῖν et τὸ αἰσθάνεσθαι idem putasse. 
Intelligit autem τὸ παρεὸν res praesentes quse sen- 
sibus percipiuntur, quasi dicat τὸ αἰσθητόν; jam 
quod τῷ αἰσθητῷ afficitur αἴσθησις est : ergo μῆτις 
sive φρόνησις idem atque αἴσθησις. Qua de re 
uberrime disserit Philoponus l. 1. lit. P. p. 3. 
Aristoteles de Anim. l. c. cum Empedoclis decreto 
componit Homericum illud Odyss. XVIII, 135 : 


- , 
Τοῖος γὰρ νόος ἐστὶν ἐπιχθονίων ἀνθρώπων, 
οἷον ἐπ᾽ ἡμαρ ἄγησι πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε. 


Quod imitando expressit Archilochus ap. Laert. 
IX, 71. Discrepat ab Aristotelis interpretatione 
ea quam proponit Simplicius de An. ΠῚ, f. 56 
b, dicens, posse quidem τὸ παρεὸν accipi de eo 
quod est τὸ αἰσθητὸν, non tamen ab Empedocle 
ita acceptum esse : Ἣ γὰρ μῆτις οὐ τοῖς αἰσθητοῖς, 
ἀλλὰ τοῖς νοητοῖς αὐτῇ παροῦσιν ἀεὶ εἰς τὴν ἑαυτῆς 
ἐπιδίδωσι (ἀέξεται) τελειότητα " καὶ τὸ φρονεῖν ἐν τοῖς 
ὀνείροις ἀλλοῖα παριστᾷ (παρίστατο), οὐ διὰ τὰ ἀπὸ 
τῶν αἰσθητῶν. . . . ἐγχαταλείμματα᾽ o0 γὰρ φρονεῖν 
τὸ τοιόνδε" ἀλλ᾽ ὅτε, τοῦ λόγου ἀπολυομένου τῆς πρὸς 
τὸ σῶμα καταστάσεως, χρείττων τις ἐν τοῖς ὕπνοις 
τῆς ἐν τῷ ἐγρηγορέναι γνῶσις τοῦ ἀγαθοῦ ἢ τοῦ ἀληθοῦς 
γίνεται. Sed verum vidit Aristoteles. MaleScaliger 
vs. 356 superiori adjunxit legens xoi ὅσον ἀλλ., 
rectius Sturzius et Karstenius ὅσσον γ᾽ ἀλλ., ego 
ὅσσον τ᾽ ἀλλ. cum Steinio posui. Oiim vulgabatur 
ἀλλοίοις μετέφην, perperam a Sturzio mutatum in 
μετέην. Optime Bekkerus e membranis protulit : 
ἀλλοῖοι μετέφυν 1. e. ἀλλοῖοι μετεπλάσθησαν, quod 
metaphysicorum interpres Bessarion procul dubio 
in codice suo scriptum repperit. Pro καὶ τὸ φρονεῖν 
Karstenius malebat xai φρονέειν. Quod e Simplicii 
verbis modo allatis sequitur Empedoclem hic de 
somniis agere, id etiam a Philopono in Aristot. 
de Anim.1. l. docetur : Ὁ γὰρ '"Euze200;6 τὰς δια - 
φορὰς τῶν ὀνειράτων λέγων, φησὶν ὅτι ἐκ τῶν μεύ᾽ 
ἡμέραν ἐνεργημάτων αἵ νυχτεριναὶ γίνονται φαντασίαι" 
ταύτην δὲ τὴν φαντασίαν φρόνησιν χαλεῖ ἐν οἷς φησιν" 
« ὅθεν σφίσιν xal τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρίσταται. » 


puppe 


pepe 


ata tgo 


t 


παρα sc er s lim tn 
EAT eor ER To 


72 COMMENTARIUS 


. sed subtiliorem quamdam, divine elementorum 


Qui si fide digni sunt auctores, dicti Eimpedo- 
clei hic erit sensus : « Ut homines corpore et sen- 
sibus mutantur, ita varia iis somniorum visa 
objiciuntur. » Sed dubia res est. Nam Aristotele 
certe judice latius patuit preceptum Émpedo- 
cleum qui Metaph. l. l. cum his contulit versus 
Parmenideos : ó& γὰρ ἕχαστος ἔχει x74. Vid. nos 
ad Parm. vss. 146-149. 

Vss. 378-382. "Tres versus inde a 4a(; usque 
ad λυγρῷ citant Aristoteles de An. I, 2 pag. 404 
b ed, Bekker. : Ὅσοι μὲν οὖν ἐπὶ τὸ χινεῖσθαι τὸ ἔμ.- 
ψυχον ἀπέθλεψαν, οὗτοι τὸ κινητικώτατον ὑπέλαῤον 
τὴν ψυχήν" ὅσοι δ᾽ ἐπὶ τὸ γινώσχειν. καὶ αἰσθάνεσθαι 
τῶν ὄντων, οὗτοι δὲ λέγουσι τὴν ψυ χὴν τὰς ἀρ χάς, οἵ 
μὲν πλείους ποιοῦντες, oi δὲ μίαν ταύτην, ὥσπερ 
᾿Εμπεδοχλῆς μὲν ἐκ τῶν στοιχείων, πάντων; εἶναι δὲ 
xai ἕκαστον ψυχὴν τούτων, λέγων οὕτω " γαίη xA. et 
Metaph. II, 4 pag. 1000 ed. Bekk. : ἣ δὲ γνῶσις 
τοῦ ὁμοίου τῷ ὁμοίῳ * γαίη χτλ.; item Sextus Empi- 
ricus adv. Math. I, 303; VII, 92, 121 : "Eotxs καὶ ὃ 
᾿Εμπεδοχλῆς ἕξ οὐσῶν τῶν τὰ πάντα συνεσταχυιῶν 
ἀρχῶν λέγειν ἰσάριθμα ταύταις ὑπάρχειν τὰ χριτήρια, 
δ ὧν γέγραφε" γαίῃ χτλ. ἐμφαίνων á ὡς γὴν μὲν χα- 
ταλαμόανόμεθα μετουσίᾳ γῆς, ὕδωρ δὲ χατὰ μετοχὴν 
ὕδατος, ἀέρα δὲ μετουσίᾳ τοῦ ἀέρος, καὶ ἐπὶ πυρὸς τὸ 
ἀνάλογον. Philoponus in Aristot. de Gener. et 
Corr. IH, 6, f. 59 b ; Hippolytus αἱρέσ. ἔλεγχ. p. 
165. Vs, 378 γαίη x23. affert Galenus de Hippocr. 
?t Plat. plac. VII, 5 T. V p. 218 Chart. Philo- 
ponus in Aristot. de Anim. 1, lit. E, p. 4 et sz- 
pius in eodem commentario; ibidem lit. F, p. 
3 laudat vss. 378 et 380 conjunctim omisso versu 
379. Idem facit Proclus Comm. in Plat. Tim. 
111 p. 232, € (pag. 561 ed. Schneid.). Latine 
hos versus Chalcidius in Ti. pag. 131 sic red- 
didit : 


Terram terreno comprendimus , zethera flammis, 
Humorem liquido, nostro spirabile flatu, 
Pacem tranquillo , Litem quoque litigioso. 


540. 


Initium inde a γαίη usque ad ἀΐδηλον exstat etiam 
in Stobzi Flor. Append. ed. Gaisf. pag. 73. 
Versus hi ad animi cognitionem spectant. Cogno- 
scimus res propterea quod animi sensuumque 
natura cum externarum rerum natura congruit 
et cognata est. Hinc illud γιγνώσχεσθαι τῷ ὁμοίῳ 
τὸ ὅμοιον. Quamobrem ὀπώπαμεν non solum de 
visu, sed de omni cognoscendi facultate intelli- 
gendum , ut efficitur e versu 382 : xo τούτοις 
φρονέουσι, Idem est verborum ἀθρεῖν vs. 53 et δέρ- 
χεσθαι vs. 82 usus, que de mente usurpantur. 
Quum igitur mens nostra elementa et quae ex his 
coaluerunt cernat, ipsa quoque easdem has na- 
turas complectitur, terram, aquam, aerem, 
ignem, non quidem crassam illam materiem, 


| naturz cognatam. Placitum hoc quo simile si- 


| mili cognosci statuitur, illustrat Aristoteles de 


. Anim. l. ]. : 


Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον xai Πλάτων ἐν τῷ 


Τιμαίῳ τὴν ψυ χὴν ἐχ τῶν στοι χείων ποιεῖ" γι Ἱνώσχεσθαι 


γὰρ τῷ δμοίῳ τὸ ὅμοιον, τὰ δὲ πράγματα ἐχ τῶν ἀρχῶν 
εἶναι, Vid, Plat. Tim. p. 35. In eamdem senten- . 
tiam Plotinus de Pulchrit. p. 57, G : Τὸ γὰρ δρῶν 


πρὸς τὸ δρώμενον συγγενὲς xal ὅμοιον ποιησάμενον 
got *Y μ Tja uU ; 


᾿ δεῖ ἐπιβάλλειν τῇ θέχ. οὐ γὰρ ἂν πώποτε εἶδεν ὀφθαλ- 


μὸς ἥλιον, ἡλιοειδὴς μὴ γεγενημένος, οὐδὲ τὸ χαλὸν ἂν 
ἴδοι ψυχή, μὴ καλὴ γενομένη. Cf. Proclus in Tim. 
p. 232 (p. 561 ed. Schneid.); id. in Parmen. T, 
V, p. 182, 248; "Theol. Plat. I, 3. — αἰθέρα h. 1. 
aerem dicit ut vs. 79. Apud Sextum semel (adv. 
Math. I, 303) ἠέρι δ᾽ ἠέρα &iov quod pro interpre- 
tamento habemus. δῖον Aristot. Metaph. ed. Bekk. 
sed de Anim. δῖαν, licet ibi membranarum scri- 
ptura variet; δῖαν exhibet etiam Philoponus. 
Utrumque satis frequens est. Pro στοργῇ δὲ στοργὴν 
in quibusdam libris invenitur στοργὴν δὲ στοργῇ, 
denique pro veixog δέ τε inepte νεῖχος δέ ve. 

Vss. 381-382. £x τούτων γὰρ χτλ.] citat Theo- 
phrastus de Sensu cap. 10 p. 651 ed. Schneid, : 
Διαριθμησάμενος γὰρ ὡς ἕχαστον ἑκάστῳ γνωρίζομεν, 
ἐπὶ τέλει προσέθηχεν ὡς éx τούτων πάντα πεπήγασιν 
ἁρμοσθέντα" xul τούτοις φρονέουσι xal ἅδονται xai 
ἀνιῶνται. διὸ xol αἵματι μάλιστα φρονεῖν" ἐν τούτῳ 
γὰρ μάλιστα χεχρᾶσθαι [ἐστὶ] τὰ στοιχεῖα τῶν μερῶν. 
Pro ἅδονται xo Karstenius recte posuit ἥδοντ᾽ ἦδ᾽ 
quum doricz formae hic nihil loci sit, xai autem 
ferri nequeat, Preterea ἐστι quod post χεχρᾶσθαι 
abundat uncis inclusi. 

Vss, 383-386. Hippolytus (Origenes) αἱρέσ. 
Dey, p. 254 : Μέσον δὲ εἶναι τῶν διαφόρων ἀρχῶν 
δίκαιον λόγον, χαθ᾽ ὃν συγχρίνεται τὰ διηρημένα ὑπὸ 
τοῦ νείκους xal προσαρμόζεται κατὰ τὴν φιλίαν τῷ ἑνί. 
τοῦτον δὲ αὐτὸν τὸν δίκαιον λόγον τὸν τῇ φιλία συνα- 
γωνιζόμενον Μοῦσαν 6 Εμπεδοχλῆς προσαγορεύων xot 
αὐτὸς αὐτῷ (leg. cum Steinio αὐτὴν αὑτῷ) συναγω- 
νίζεσθαι παρακαλεῖ, λέγων ὧδέ πως. Vs. 383 codicis 
scripturam sixdpat φημερίων correxit Millerus qui 
et ἕνεχεν mutatum volebat in ἔμελεν. Praeterea pro 
τινος quod est in codice Schneidewinus scripsit 
τί σο!. Vs. 384 ἡμετέρης posuit idem vir doctus pro 
exemplar is manu exarati lectione ἡμετέρας, simul- 
que ἔ ἔμελεν metri redintegrandi gratia addidit, 
Sequitur in codice μελέτας cujus loco ego πρώην 
versui intuli. Vs. 385 εὐχομένῳ reposuit Schnei- 
dewinus, ubi codex inepte εὐχομένων. Vs. 386 
μαχάρων Milleri correctio est; cod. μαχαρίων. Pro 
ἀγαθὸν λόγον, i. e. bona verba sive boni ominis 
verba, Schneidewinus malebat καθαρὸν λόγον quo 


minime opus est. 


LT 


Vss. 387-388. ὄλόιος--- μέμηλεν] servavit Cle- 
mens Alex. Strom, VI p. 615 A. Jam a rebus hu- 
manis transitus fit ad divinas, quas tertio libro ab 
Empedocle tractatas esse conjicimus e verss. 392 
seqq. Πραπίδων πλοῦτον dixit etiam vs. 429. lta 
vero θείας πραπίδας memorat poeta, ut mentem 
non tam per se divinam quam divinarum rerum 
cognitione repletam intelligat. Opponitur enim 
eorum hominum socordia quibus obscura de diis 
opinio, poetarum potissimum commentis innixa, 
cordi est, 

Vss, 389-396. conjunxi cum Bergkio et Steinio. 
Vss. 389-391 Clemens Alex. Strom. V p. 587 B 
(p. 644) : τὸ γάρτοι θεῖον ὃ Ἀχραγαντῖνός φησι ποιητής, 
οὖχ ἔστιν χτλ. Theodoret. ''herap. I p. 476 D, 
exigua lectionis varietate. Nam apud Clementem 
est ox ἔστιν πελάσασθαι £y 090. apud Theodoretum 
οὐκ ἔστι πελάσασθ᾽. οὐδ᾽ 090. — Vs. 390, ἥπερ γε 
jam a Sturzio propositum recepi cum Karstenio 
pro vulgato ἥπερ τε. Empedoclis locum in dispari 
argumento imitatus est Lucretius V, 101 sqq : 


Ut fit, ubi insolitam rem apportes auribus ante, 

nec tamen hanc possis oculorum subdere visu , 

nec jacere indu manus, via quà munita fidei 
proxuma fert humanum in pectus templaque mentis. 


Wespondet autem oculorum subdere visu Empe- 
 docleo ὀφθαλμοῖσιν ἐφιχτόν, jacere indu manus 
χερσὶ λαύεῖν, via munita fidei etc. πειθοῦς ἁμαξιτὸς 
x1, Neque vero probamus Karstenii conjecturas 
qui pro ἥπερ e Lucretio corrigendum censet ἧπερ 
qua et pro μεγίστη, ἀγχίστη prorima. 

Vss. 392-396. οὔτε γὰρ ἀνδρ. --- θοῆσιν ] Ammo- 
nius in Aristot. de interpretatione f. 199, b. ed. 
Venet, 1545 : Ὁ Ἀχραγαντῖνος σοφὸς ἐπιῤῥαπίζων τοὺς 
περὶ θεῶν ὡς ἀνθρωποειδῶν ὄντων παρὰ τοῖς ποιηταῖς 
λεγομένους μύθους, ἐπήγαγε προηγουμένως μὲν περὶ 
Ἀπόλλωνος, περὶ οὗ ἦν αὐτῷ προσεχῶς 6 λόγος, xac 
δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον χαὶ περὶ τοῦ θείου παντὸς ἁπλῶς 
ἀποφαινόμενος" οὔτε χτλ. "zetzes Chil. XII, 79: 
᾿Εμπεδοχλῆς τί ὃ θεὸς τάδε xac! ἔπος λέγει. — Vs. 
392 οὔτε γὰρ ἀνδρομέη χεφαλὴ Ammonius, quod 
Sturzius et Karstenius mutarunt in οὔτε γὰρ ἀν- 
δρομέη χεφαλῇ; sed Tzetzes ; οὗ uiv γὰρ βροτέη χε- 
φαλῇ, quem secuti sunt Bergkius et Steinius. — 
Vss. 393 et 394. Hippolytus aioéc, Deyy. p. 248 : 
περὶ μὲν τῆς τοῦ χόσμου ἰδέας ὁποία τίς ἐστιν ὑπὸ τῆς 
φιλίας χοσμουμένη, λέγει τοιοῦτόν τινα τρόπον, sub- 
junctis his versus reliquiis : ἀλλὰ σφαῖρος ἔην xal 
bs ἐστιν. αὐτῷ, unde Schneidewinus suspicatus 
est versus 393 et 394 bis ab Empedocle scriptos, 
altero autem loco hanc iis clausulam adjectam 
fuisse : 


ἀλλὰ σφαῖρος ἕεις xal πάντοθεν ἶσος ἑαυτῷ, 


΄ 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 13 


Sic enim ipse versum corrigendum esse statuit. 
Ego hujusmodi versiculum a poeta profectum 
quidem non nego, sed perperam ab Hippolyto 
superioribus annexum existimo. — Vs, 393 οὐ 
μὲν ἀπαὶ Tzetzes; οὐ γὰρ ἀπὸ Hippolytus; οὔτ᾽ ἀπό 
οἱ posuit Karstenius, Deinde νώτων γε Ammonius 
et Tzetzes; recte Hippolytus νώτοιο, quod primus 
probavit Schneidewinus. Sequitur δύο apud 
Tzetzam , cujus loco Ammonius δύω habet, re- 
ceptum a Karstenio. χλάδοι intell. brachia. Cf, ad 
vs. 370. ἀΐσσονται Hippolytus, ἀΐσσουσιν Ammon. 
et "Tzetzes. Vs. 394 γοῦνα καὶ ''zetzes, quod Ste- 
phanus et Scaliger in γοῦν᾽, οὐ converterunt, 
γούνατ᾽ οὐ Hippolytus. μήδεα λαχνήεντα Tzetzes; 
μήδεα γενήεντα Hippolytus. Ἶ 

Vss. 395 et 396 egregiam de Deo sententiam 
continent e tertio Physicorum libro sumtam teste 
Tzetze Chiliad. VII, 522 seq.: ᾿Εμπεδοχλῆς τῷ 
τρίτῳ τε τῶν φυσιχῶν δεικνύων τίς ἣ οὐσία τοῦ θεοῦ 
xxT' ἔπος οὕτω λέγων’ ἀλλὰ φρὴν χτλ. Idem de ea- 
dem re agens ap. Matrang. Anecd. Tom. I pag. 
230 Empedoclem , Platonem et Anaxagoram hoc 
modo jungit : 


᾿Ευπεδοχλῇς γὰρ Πλάτων τε xol 6 Ἀναξαγόρας. 
-Ὕ ^— ^ Ὁ 
ἄλλοι τε πόσοι τῶν ἐχτός, νοῦν τὸν θεὸν χαλοῦσιν. 


Vss. 397-408. ὦ φίλοι ---εὐηχέα βάξιν] exstant 
apud Diogenem Laertium VIII, 62 his paulo post 
subjunctis : αὐτοὺς δὲ τούτους τοὺς καθαρμοὺς ἐν Ὀλυῳ.- 
mix διαῤῥαψῳδῆσαι λέγεται Κλεομένην τὸν ῥαψῳδόν, 
item in Anthol. gr. Bosch. lib. I tit. 86 T. I p. 338 
exceptis vss. 399 et 407. Adde Anthol. gr. Jacobs. 
IX, 569. 

Vss. 397 sq. ὦ qot — πόλευς, preterea vs. 400 
χαίρετ᾽ ----πωλεῦμαι memorantur a Laertio VIII, δή 
et 66, e cujus verbis discimus hos versus initium 
lustralium carminum fuisse. Ait enim ὅτι δ᾽ ἦν 
᾿Αχραγαντῖνος ἐχ Σικελίας, αὐτὸς ἐναρχόμενος τῶν 
Καθαρμῶν φησι, Vs. 4oo afferunt etiam Philo- 
stratus Vit. Apoll. I, 1; Lucianus Pro lapsu in- 
ter salut. T. 1 p. 726 ed. Hemst; Cedrenus 
Chron. T. I p. 157; Sextus Empiricus adv. Math. 
I, 302 usque ad τετιμένος, Vs. 399 ξείνων χτλ. in- 
sertus est e Diodoro Siculo qui lib. XIII, 83 hzc 
de Agrigentinis memoriz prodit : Ὁ δὲ τῶν Axpa- 


γαντίνων σχεδὸν πλουσιώτατος ἦν xav! ἐχεῖνον τὸν 


χρόνον Γελλίας, ὃς κατὰ τὴν οἰκίαν ξενῶνας ἔχων πλείους 
πρὸς ταῖς πύλαις ἔταττεν οἰχέτας, οἷς παρηγγελμένον 
ἦν ἅπαντας τοὺς ξένους χαλεῖν ἐπὶ ξενίᾳ. πολλοὶ δὲ χαὶ 
τῶν ἄλλων ᾿Ακραγαντίνων ἐποίουν τὸ παραπλήσιον, 
ἀρχαϊκῶς xol φιλανθρώπως ὁμιλοῦντες" διόπερ xal 
᾿Εμπεδοκλῆς λέγει περὶ αὐτῶν « ξείνων αἰδοῖοι λιμένες, 
χαχότητος ἄπειροι.» Hoc testimonio simul refutatur 
Bergkii conjectura ξείνων. αἰδοίων λιμένες. Non 


14 COMMENTARIUS 


enim qui hospitio excipiuntur, sed qui excipiunt 
laudandi erant. Quod vero Agrigentini vocantur 
ξείνων λιμένες, hospitum portus οἱ perfugia, id 
Gracorum loquendi consuetudini convenienter 
fit. Simili metaphora Euripides Med. vs. 766 seq. 
dixit : οὗτος γὰρ ἀνὴρ — λιμὴν πέφανται τῶν ἐμῶν 
βουλευμάτων. Vs. 407 effecit Bergkius e verbis 
Clementis Strom. VI p. 754 : παραχολουθεῖν τε αὐτῷ 
ἔλεγεν τοὺς μὲν μαντοσυνῶν χεχρημένους, τοὺς δ᾽ ἐπὶ 
νοῦσον σιδηρὸν δὴ χαλεποῖσι πεπαρμένους. Vix dubium 
est quin Empedocles tale quid hic posuerit. Sed 
quum versiculo qualem Bergkius fecit turbetur 
constructio aut saltem epitheton παντοίων impor- 
tune divellatur a νούσων, inventum istud uncis 
includendum putavi. 

Vs. 397 sq. οἵ μέγα ἄστυ----ἄχρα πόλευς x1.] Cod. 
Vind. mendose 7 μέγα. Verba sic coherent : oi 
χαταναίετε ἄστυ ξανθοῦ ᾿Αχράγαντος. lpsa urbs et 
Numen eam alluens eodem nomine vocabatur. 
Huc spectat Stephani Byzantii observatio : 'Axpá- 
γᾶντες πόλεις πέντε. Σιχελίας, ἀπὸ ποταμοῦ παραῤῥέον- 


τος. φησὶ γὰρ Δοῦρις ὅτι al πλεῖσται τῶν Σιχελῶν πό- 


λεων ἐχ τῶν ποταμῶν ὀνομάζονται xTÀ. Πολύξιος δὲ 
τὸν ποταμὸν χαὶ τὴν πόλιν ἀπὸ τῆς χώρας ὠνομάσθαι 
᾿Ἀχράγης διὰ τὸ εὔγεων. Empedocles hic 'Axp&yav- 
zo; vocabulo memorato flumen intelligit, cujus 
etiam Pindarus Olymp. Hl, 10 sacrum domicilium 
urbem esse vult, Agrigentum ἱερὸν οἴκημα ποτα- 
μοῦ nominans, Adjicit Laertius VIIL, 63, μέγαν δὲ 
τὸν Ἀχράγαντα εἰπεῖν φησι Ποταμίλλα, ἐπεὶ μυριά- 
δες αὐτὸν χατῴχουν. Fluviusautem ille, teste /Eliano 
Var. Hist. II, 33,sacer erat Agrigentinis et formosi 
juvenis specie {παιδὶ ὡραίῳ εἰκάσαντες) colebatur. 
Hinc fortasse ξανθὸς cognominatus est, nisi forte 
epitheton istud ad aquarum colorem pertinet. Sic 
enim latine ffaeus Tiberis dicitur apud Horatium 
0d. 1, », 13. Minime igitur necessaria est Berg- 
kii correctio ζαθέου ᾿Αχράγαντος.----ἀν᾽ ἄχρα πόλευς 
edidi cum Stephano, Karstenio et aliis, quum 
/Eolica forma πόλευς (cf. Ahrens de dial. JEol. 
p. 103, Maittaire de Dial. p. 248 seq. ed. Sturz.) 
qua utitur etiam Theognis vs. 776 in Bergkii 
Poet. Lyr. pag. 425, Empedocli abjudicari ne- 
queat. Variant libri scripti et editi : ναίετ᾽ ἀν ἄκρα 
πόλεως, ἄκρην πόλεως, ἄχρων πόλεως, πόλευς, πόληος, 
πόλιος. Ceterum ἀν᾽ ἄχρα πόλευς idem valet quod 
“ἐν πόλει ἄχρη àpud Homerum lliad. 6, 317, iz 
summa urbis parte i. e. in arce, ubi principes et 
reges habitare solebant. 

Vs. 400. yatosz^* ἐγὼ δ᾽ ὕμμιν xz5.] ὕμμιν ὁ Phi- 
lostrato et Suida correxit Menagius, quum Laer- 


"tii codices praebeant ὑμῖν, Mendose Cedrenus ἐγὼ 


ὅδ᾽ εἰμὶ θεὸς χτλ.---θεὸς ἄμόδροτος, οὐχέτι θνητὸς hic 
dicitur ut in carminis aurei clausula : ἦν δ᾽ ἀπο- 


λείψας σῶμα ἐς αἰθέρ᾽ ἐλεύθερον ἔλθης, ἔσσεαι ἀθάνα - 
τος, θεὸς ἄμόροτος οὐχέτι θνητός. Quippe Empedo- 
cles jam vivus honore mortuis debito decoratus 
sibi videtur. 

Vs. 402. στέφεσίν τε θαλείοις exstat in Codice 
Regio, item in Anthologia, ubi Scholiastes : 
γράφεται xal θαλείαις xal θαλήαις, sed vulgo apud 
Laertium θαλεΐης quod Menagius et Sturzius pro- 
barunt, Cztteri eam quam nos secuti sumus scri- 
pturam preetulerunt. 

V. 403 sq. τοῖσιν ἅμ᾽ εὖτ᾽ ἂν xoa x13. ] Ver- 
borum ordo est : τοῖσιν εὖτ᾽ ἂν ἵχωμαι ἐς ἄστεα τηλ., 
σεῤίζομαι ἅμα ἀνδρ.. ita. ut τοῖσιν dativus commodi 
sit ad pragressum πᾶσι pertinens, ἅμα autem 
e posteriore in priorem sententiz partem transla- 
tum esse statuatur utap. Herodotum IV, 160 : χτί- 
ζοντες δ᾽ ἅμα αὐτὴν ἀπιστᾶσι ἀπὸ τῶν Κυρηναίων τοὺς 
Λίόδνας pro χτίζοντες δ᾽ αὐτὴν ἅμα ἀπιστᾶσι χτλ. Sed 
alii quoque scriptores ejusmodi hyperbata 
amant, 

Vs. 406. oi uiv μαντοσυνέων χτλ.] Laertius et 
Anthologia ci δέ τι νούσων, quod Sturzius emen- 
davit scribendo οἵ δ᾽ ἐπὶ νούσων; Bergkius conje- 
cit vel ἐπὶ νούσῳ vel δέ τε νούσων. 

Vs. 408. παντοίων ἐπύθοντο χτλ.] εὐηχέα βάξιν 
libri manu exarati (cf. Lobeck. ad Soph. Ajac. 
v. 286); εὐηχέα βάξιν e conjectura Scaligeri in 
codice Lugdunobatavo et Rittershusii in Porphy- 
rii vit. Pyth. p. 37 edidit Karstenius. 

Vss. 409-410 quos superioribus adjunxi lau- 
dat Sextus Empiricus adv. Math. 1, 302 post 
precedentes. Referuntur sine dubio ad idem ar- 
gumentum, quum his quoque versibus poeta 
suam excellentiam et quasi divinitatem laudibus 
extollat. Nam τοῖσδε videtur spectare ad ea quibus 
modo gloriatus est. Caeterum πρήσσων cum 
Karstenio edidi pro πράσσων. 

Vss. 411-413. 0 φίλοι---ὁρμή) Clemens Alexan- 
drinus Strom. V p. 549 B (p. 648). Sturzius 
hos versus ad Physica rettulit. In. primo versu 
jam Hoeschelius ὅτ᾽ ἀληθείη correxit; vulgo vitiose 
ἔχ τ᾽ ἀληθείη; ed. Colon. ἔτ᾽ ἀληθείη. In secundo 
Stephanus item mendose ἐγώγ᾽ ἐξερέω pro ἐγὼ ἐξ. 
Postrema sic jungenda : δρμὴ δὲ πίστιος ἐπὶ φρένα 
μάλα ἀργαλέη γε xal δύσζηλος τέτυχται ἀνδράσι, ho 
sensu : « Mihi persuasum est vera esse qua di- 
cturus sum, sed egre homines fidem adjungunt 
dictis quz supra captum suum esse arbitrantur. » 
Locutio πίστιος ὁρμὴ ἐπὶ φρένα similis est ei 
qua legitur vs. 391 πειθοῦς ἁμαξιτὸς εἰς φρένα 
πίπτει, : 

Vs. 414 Stobzus Ecl. phys. I, p. 105o (tom. I, 
p. 462 ed. Gaisf.) e Porphyrio hzc affert verba 
quibus versiculi sensus abunde ostenditur : Αὐτῆς 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM REL!QUIAS. 75 


γὰρ τῆς μεταχοσμήσεως εἱμαρμένη xai φύσις ὑπὸ 
᾿Εμπεδοχλέους δαίμων ἀνηγόρευται᾽ « σαρχῶν ἀλλο- 
Ὑνῶτι περιστέλλουσα χιτῶνι » xa μεταμπίσχουσα τὰς 
ψυχάς. Neque obscurum est quod de eo tradit 
Plutarchus de Esu carn. II p. 998 (vol. X, p. 154 
ed. Reisk.). Hic enim, licet omisso poete nomine, 
ait : ἀλλάσσει δὴ ἡ φύσις ἅπαντα καὶ μετοιχίζει, « σαρ-- 
χῶν ἀλλογνῶτι » χτλ. Plutarchi lectio ἀλλογνῶτι 
satisfacit eaque restituenda ϑίορθο apud quem 
vulgo ἀλλόγνωτι habetur, quamvis membrana 
etiam corruptum vocabulum ἀλλοιχῶτι et ἀλλο- 
᾿᾿ηλῶτι exhibeant. Hinc conjecerunt quidem Hee- 
renius ἀλλοιυγρῶτι, Wakefieldius in. Lucretii lib. 


.. HI, 613 et IV, 56 ἀλλοχρῶτι, Karstenius ἀλλοιό- 


ψρωτι vel αἰολόχρωτι quibus adde Lobeckium ad 
Phryn. p. 607 et Paralip. p. 260 varia propo- 
nentem, sed mihi Plutarchi scriptura quam co- 
dicum consensus et sententie perspicuitas com- 
mendant servanda videtur. Nimirum Plutarcho 
et Porphyrio testibus Empedocles dixit naturam 
et fatalem necessitatem omnia mutare ettransferre 
alieno carnis velantem amictu. Intelligendum 
hoc tam de hominum quam bestiarum animis 
prout ratio fert alia atque alia corpora ingredien- 
tibus. Qua in re nemo mirabitur vestis similitu- 
dinem Empedoclis fortasse exemplo a Lucretio 
quoque lib. IIT, 611 seqq. ad humanum corpus 
translatam : 
. . Quod si immortalis nostra foret mens, 
non tam se moriens dissolvi conquereretur, 
sed magis ire foras vestemque relinquere ut anguis 

gauderet.—Caeterum ἀλλογνώς 5150. comparatur 
cum ἀλλόγνωτ o; apud Homerum Odyss. lib. II, 
vs. 366, ut ἀγνώς cum ἄγνωτος apud Sophoclem 
Qd. R. 58 pro vulgari ἄγνωστος. 

Vs. 415. Verba hzc servavit Plutarchus Sym- 
pos. p. 683. Vid. ad vs. 306. 

Vs. 416. ἐκ μὲν γὰρ κτλ.] Clemens Alexandri- 
nus Strom. III, p. 432, B. In verbis ἐτίθει νεχρά 
deest ὃ δαίμων vel potius πότμος. Pro εἴδε᾽ ἀμείξων 
Buttmannus notante Sturzio non magis recte 
conjecit x£2e&' ἀμείδων quam nuper Steinius juncto 
precedenti vocabulo νεχροειδέ᾽ ἀμείδων. Viva enim 
respondent mortuis, non item iis quz mortuo- 
rum similitudinem gerunt. Sententia igitur re- 
"quirit vexok εἴδε᾽ ἀμείδων : « e vivis mortua 
faciebat, species commutans. » Accedit quod 
hiatus ante εἴδεα non offendit, quia hzec vox olim 
a digammo incipiebat. Apud Stephanum in Poesi 

phil. p. 29 perperam editum est 72s ἀμείδων. Sed 
Scaliger in annotationibus p. 216 : lege, inquit, 
᾿εἴδε᾽, Intelligit enim τὴν γένεσιν ἐχ τῆς ἀλλοιώσεως, 
non ix τῆς μεταδολὴς fieri, quum dicit formam 
tantum mutari. Referenda autem cum Karstenio 


poete verba ad animarum lapsum ex immortali 
conditione in mortalem, ut vs. 202 αἶψα δὲ θνήτ᾽ 
ἐφύοντο τὰ πρὶν μάθον ἀθάνατ᾽ εἶναι. Sunt. igitur 
νεχρὰ Empedocli homines vivi, mortales, quo 
sensu Euripides apud Stobzeum CXX, 18, quz- 
rit: τίς δ᾽ οἶδεν εἰ Uv τοῦθ᾽ ὃ χέχληται θάνεϊν, τὸ ζῆν 
δὲ θνήσχειν ἐστί; In eamdem sententiam Heraclitus 
apud Büoroctedi pag. 142 ed. nostr.: ζῶμεν τὸν 
ἐχείνων θάνατον, τεθνήχαμεν δὲ τὸν ἐχείνων βίον. Ad- 
dit Hierocles : χάτεισι γὰρ καὶ ἀποπίπτει τῆς εὐϑαί-- 
μόνος χώρας 6 ἄνθρωπος, ὡς ᾿Εμπεδοχλῆς φησιν .--- 
φυγὰς θεόθεν χτλ. Quid autem sibi velit illud εἴδε᾽ 
ἀυείδων declara tidem Hierocles p. 143 : Ἢ δὲ ἔφε- 
σις τοῦ φεύγοντος τὸν τῆς Ἄτης λειμῶνα πρὸς τὸν τῆς 
ἀληθείας ἐπείγεται λειμῶνα" ὃν ἀπολιπών, τῇ δρμῇ τῆς 
πτεροῤῥυήσεως εἷς γήινον ἔρχεται σῶμα ὀλθίου — αἰῶ- 
νος ἀμερθείς. Ergo alatus olim genius alis amissis 
in mortale corpus transit. Hoc vero fati necessi- 
tate fieri, initio carminis Empedocles cecinit. 
Qua quum ita sint, πότμος subaudiendum esse 
dixi. 

Vss. 417-426. οὐδέ τις ἦν --ἠέα γυῖα] Hos versus 
laudat Porphyrius de Abstin. II, 21 et 27, priore | 
loco usque ad vs. 424 ταύρων---βωμός, posteriore 
inde ab hoc versu usque ad ἠέα γυῖα additis ver- 
bis : ᾿Εμπεδοχλῆς ὃς περί τε τῶν θυμάτων xal περὶ τῆς 
θεογονίας διεξιὼν παρεμφαίνει λέγων. 

Vss. 417-423 οὐδέ 1t; —008ac exstant apud Athe- 
neum lib. XII principio p. 510 D. Primos tres 
versus affert etiam Eustathius ad lliad. XXII, 
p. 1261, 445 postremos tres e Porphyrio Eusebius 
Prop. Ev.1V p. 152 C, item Cyrillus c. Julian. IX 
p. 307. 

Vss. 417-419. οὐδέ τις ἦν x:À.] Porphyrius in 
secundo versu habet : οὐδ᾽ ὃ Κρόνος οὐδ᾽ 6 Ποσειδῶν, 
rectius Athenaeus omisso articulo οὐδὲ Kg. οὐδὲ II. 
Apud Eustathium desiderantur verba οὐδὲ Καὶ ρόνος. 
Haud scio an Empedocles imitatus sit effatum 
illud Homeri Il. 18, 535 : ἐν δ᾽ " Eg, ἐν δὲ Κυδοι-- 
μὸς δμίλεον, ἐν δ᾽ ὀλοὴ Κῆρ. Aratus certe in aurez 
statis descriptione Phaenom. vs. 108-109 Émpe- 
docleum locum intuitus est ita canens : 


Οὔπω λευγαλέου τότε Ne(xeoc ἠπίσταντο, 
οὐδὲ Διαχρίσιος πολυμεμφέος, οὐδὲ Κυδοιμοῦ, 


Unde facile conjicias, quod interpretes dudum 
observarunt, Empedoclem his verbis antiquissi- 
morum hominum vitam adumbrare voluisse. Si 
fides Natali Comiti tertium versum sic vertenti : 
« sola fuit regina Venus Cytherea virorum, » 
suspicari licet, eum in suo Athenzi codice scri- 
ptum offendisse : ἀλλὰ Κύπρις βασίλεια γυναικῶν ἦν 
τε καὶ ἀνδρῶν, vel simile quidin membranis depre- 
hendisse. 


10 COMMENTARIUS 


Vs. 420 sq. τὴν οἵγ᾽ εὐσεθέεσσιν x1). ] De incruen- 
tis priscorum hominum sacrificiis quae Orpheo 
etiam placuerunt hec traduntur a Platone de 
Legg. Vl, 22, p. 782 C : Οὐδὲ βοὸς ἐτολμῶμεν γεύεσθαι 
θύματά τε οὐχ ἦν τοῖς θεοῖς ζῷα, πέλανοι δὲ xal μέλιτι 
χαρποὶ δεδευμένοι χαὶ τοιαῦτα ἄλλα ἁγνὰ θύματα, 
σαρχῶν δ᾽ ἀπείχοντο ὡς οὐχ ὅσιον ὃν ἐσθίειν οὐδὲ τοὺς 
τῶν θεῶν βωμοὺς αἵματι μιαίνειν, ἀλλὰ ᾿Ορφιχοί τινες 
λεγόμενοι βίοι ἐγίγνοντο ἡμῶν τοῖς τότε, ἀψύχων μὲν 
ἐχόμενοι πάντων, ἐμψύχων δὲ τοὐναντίον πάντων ἀπε-- 
χόμενοι. Ad. quem locum pauca notavit Astius. 
Apposite ad hanc rem Plutarchus de Esu carn. II, 
vol. X p. 152 ed, Reisk. : τὰ δὲ Πυθαγόρου xa ᾿ἔμπε- 
δοχλέους δόγματα νόμοι τῶν παλαιῶν ἦσαν Ἑλλήνων. 
Quod reliquum est, Dindorfius in Athenzi con- 
textu vulgavit γραπτοῖς δὲ; apud Porphyrium le- 
gitur δαιδαλεόσμοις, apud Athenaeum δαιδαλεόδμοις. 
Cf. Herm. Opusc. V, 210. 

Vs. 422. Sq. σμύρνης τ᾽ ἀχρήτου----ξουθῶν τε x1). ] 
Athenaeus ἀχρήτου, Porphyrius ἀκράτου. Idem Eov- 
95v μελιτῶν, quum Athenaeus ξανθῶν μελίτων 
praebeat. Ex utroque igitur fonte petitum est 
quod carmini intuli ξουθῶν μελίτων. Praeterea pro 


' vulgari vocabulo ῥίπτοντες quod in Athenzi libris 


invenitur Porphyrius exhibet ῥιπτοῦντες. 

Vs. 424. ταύρων δ᾽ ἀχρήτοισι φόνοις] Eusebius 
ἀχράτοισι, Porphyrius et Cyrillus ἀχρίτοισι, unde 
Scaliger primus effecit ἀχρήτοισι, Sententia simi- 
lis est ei que legitur apud Sextum Empiricum IX, 
128 : (Pythagorei) dcs6ziv ἔφασχον τοὺς ἀνθρώπους 


Βωμὸν ἐρεύθοντας μαχάρων θερμοῖσι φόνοισι. 


Vs. 425 seq. ἀλλὰ μύσος----ἠέα γυῖα]. Pro ἔσχεν 
Cyrillus ἔσχον .----ἀποῤῥαίσαντες ἐέδμεναι Eusebius 
quem sequuntur Stephanus et Scaliger; male 
Porphyrii codices ἀποῤῥέζαντας ἐέλμεναι. Deni- 


.que libri manu exarati habent ἤϊα γυῖα, quam 


scripturam Reiskius mutari volebat in ἤπια γυῖα. 
Praestat tamen Ruhnkenii et Vigeri inventum 
ἠέα γυῖα. Hesychius : ἠέα, ἀγαθά. 

Vss. 427-432. ἦν δέ τις---αἰώνεσσιν] citat Por- 
phyrius vit. Pythag. 3o : Αὐτὸς (ὃ Πυθαγόρας) τῆς 
τοῦ παντὸς ἁρμονίας ἠχροᾶτο, συνεὶς τῆς καθολικῆς 
τῶν σφαιρῶν χαὶ τῶν χατὰ ταύτας χινουμένων ἀστέ- 


. ρῶν ἁρμονίας.... τούτοις xol ᾿Εμπεδοχλῆς μαρτυρεῖ, 


λέγων περὶ αὐτοῦ: ἦν δὲ τις χτλ. Item Iamblichus 
Vit. Pythag. 67 : ᾿Γοῦτο φαίνεται xoi ᾿Εμπεδοχλῇς 
περὶ αὐτοῦ αἰνίττεσθαι, xal τῆς ἐξαιρέτου καὶ θεοδω- 
ρήτου ὑπὲρ τοὺς ἄλλους διοργανώσεως, ἐν οἷς φησιν" ἦν 
δέ τις xx. Versus 427 et 428 habet etiam Dioge- 
nes Laertius VIII, 54. Omnes Pythagorz laudem 
iis celebrari aiunt , nisi quod Diogene teste non- 
nulli Parmenidis virtutem hac verborum magni- 


 ficentia exaggeratam esse putarunt, Ceterum 


Porphyrius et Iamblichus sensum illorum ver^ 
suum exponentes hzc adjiciunt : 'Tó γὰρ περιώ- 
cia xài τῶν ὄντων λεύσσεσχεν ἕκαστα xol 
πραπίδων πλοῦτον xal τὰ ἐοιχότα, ἐμφαντιχὰ 
μάλιστα τῆς ἐξαιρέτου χαὶ ἀχριδεστέρας παρὰ τοὺς 
ἄλλους διοργανώσεως ἔν τε τῷ ὁρᾷν καὶ τῷ ἀχούειν 
xai τῷ νοεῖν τοῦ Πυθαγόρου. Quod reliquum est , 
πραπίδων πλοῦτον legitur etiam supra vs. 387. 
Sequentia sic cohaerent : τὰ μάλιστα ἐπιήρανος 
παντοίων σοφῶν ἔργων, ut σοφὰ ἔργα sint doctrinae 
studia. Similiter Ion apud Atheneum lib. X, 
p- 447 F. καλῶν ἐπιήρανε ἔργων. Scripsi autem cum. 
Bergkio Comment. de Emp. proem, p. 22 τὰ 
μάλιστα quum vulgo τε μάλιστα legeretur quod 
adeo displicebat viris doctis ut Karstenius πάντων 
τ᾽ ἦν μάλιστα reponi vellet, nisi metrum obstaret, 
Steinius verss. 428 et 429 transponeret, Commen- 
datur vero τὰ μάλιστα pro simplici μάλιστα, ne de 
prose scriptoribus dicam, simul /Eschyli aucto- 
ritate Sept. adv. Theb. vs. 1070. Preterea Por- 
phyrius exhibet πάσῃσι, lamblichus πάσαισι. 

Vss. 433-434. ἦσαν γὰρ---δεδήει] laudat Scho- 
liastes Nicandri ad "Ther. vs. 452 pag. 186 ed. 
Didot. : τὰ χτίλα ἐπὶ τῶν ἡμέρων xal τιθασσῶν τίθε-- 
ται..... ᾿Εμπεδοχλῆς ἐπὶ τῶν ἡμέρων xa πραέων" ' 


X Y " , 35 , - 
ἦσαν γὰρ χτίλα πάντα xoi ἀνθρώποισι προσηνῆ 
θῇρές τ᾽ ἄνθρωποί τε φιλοφροσύνη τε δεδήει. 


Sed hic vulgo legitur ἠδ᾽ ἦσαν χτίλα πάντα xal 
ἀνθρώποις προσηνῇ φῆρές v. In altero versu Stur- 
zius pro ἄνθρωποι recte substituit οἰωνοί, ldem 
male φιλοφροσύνη in φιλοφροσύνῃ convertit. Hzc 
quoque cum sequentibus ad auream statem cui 
ver sternum et animantium omnium mutuum 
inter se amorem tribuit Empedocles pertinere 
in promptu est. 
Vss. 435-436. δένδρεα---- ἐνιαυτόν] Theophrastus , 
de Caus. plant. I, 13 (14) : Ei δὲ καὶ συνεχῶς 6 ἀὴρ 
ἀχολουθοίη τούτοις (τοῖς δένδροις), ἴσως οὐδὲ τὰ παρὰ 
τῶν ποιητῶν λεγόμενα δόξειεν ἂν ἀλόγως ἔχειν, οὐδὲ 
ὡς ᾽᾿Ἐμπεδοχλῆς ἀείφυλλα καὶ ἐμπεδόχαρπά φησι θάλ- 
Aetv χαρπῶν ἀφθονίησι xac ἠέρα πάντ᾽ ἐνιαυτόν, ὗπο - 
τιθέμενός τινα τοῦ ἀέρος χρᾶσιν τὴν ἠρινὴν χοινήν, 
unde Hermannus apud Sturzium p. 624 hunc ver- 
sum concinnavit : δένδρεα δ᾽ αἰείφυλλα xai ἐμπε-- 
δόχαρπα τέθηλε. Verum e Plutarchi loco Sym- 
pos. III, » pag. 649 : τὸ δ᾽ ἀειθαλὲς τοῦτο xal, ὥς 
φησιν ᾿Ἐμπεδοχλῆς, ἐμπεδόφυλλον, οὖχ ἔστι θερμότη- 
τος, conjicias Empedoclem scripsisse : δένδρεα δ᾽ 
ἐμπεδόφυλλα xal ἐμπεδόχαρπα τεθήλει, in quo ulti- 
mam vocem τεθήλει cum Steinio esse volui, ratus 
hos versus a poeta iis quos e Nicandri enarra- 
tore protuli esse subjunctos. Sturzius minus ele- 
ganter scripsit : θάλλει δένδρεα ἐμπεδόφυλλα xal 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. B 


ἐμπεδόχαρπα χαρπῶν ἀφθονίῃσι κατ᾽ ἠέρα πάντ᾽ ἐνιαυ- 


τόν. In altero versu pro χαρπῶν Karstenius malebat 
- μήλων, Scaliger autem pro inepto χατ᾽ ἠέρα versui 


intulit χατήρεα qua emendatione nihil felicius. 
Sic et Nicander Ther. vs. 69 λασίοισιν ἀεὶ φύλλοι- 
σι χατήρης. taque non egemus Lobeckii conje- 
ctura Pathol. p. 209 proposita χατήορα 1. e. ὧν 
χαταχρεμάννυνται χαρποί, 

Vss. 437-439. Aristoteles Rhet, I, 13 : "Ec: 
γάρ, ὃ μαντεύονταί τι πάντες, φύσει onis δίκαιον 
xoi ἄδικον, χἂν μηδεμία χοινωνία πρὸς ἀλλήλους 7j 
μηδὲ συνθήχη, οἷον xal 4j Σοφοχλέους ᾿Αντιγόνη ( vs. 
456) φαίνεται λέγουσα, ὅτι δίκαιον ἀπειρημένον θάψαι 
τὸν Πολυνείκη, ὡς φύσει ὃν τοῦτο δίκαιον" 


οὐ γάρ τι νῦν γε χἀχθές, ἀλλ᾽ ἀεί ποτε 
ζῇ τοῦτο, κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου ᾽φάνη. 


χαὶ ὡς Ἐμπεδοχλῆς λέγει περὶ τοῦ μὴ χτείνειν τὸ 
ἔμψυχον" τοῦτο γὰρ οὐ τισὶ μὲν δίκαιον τισὶ δ᾽ οὐ δί- 
xatov, ἀλλὰ τὸ μὲν πάντων νόμιμον χτλ. Vs, 437 ex 
Aristotele sic restituere conatus est Sturzius : 
οὗ πέλεται τοῖς μὲν δίκαιον τόδε, τοῖς δ᾽ ἀθέμιστον. 
Rectius Karstenius : οὗ πέλεται τοῖς μὲν θεμιτὸν τόδε 
x1. quem secutus sum. Vs. 439 αὐγῆς dedi quod 
veteres Aristotelis editiones et nonnulli Bekkeri 
codices prebent. Ipse Bekkerus vulgavit αὖ γῆς 
quam lectionem Scaliger etiam in libro Lugdu- 
nobatavo annotavit. Est autem αὐγὴ Empedocli 
coelum solis luce collustratum. Cf. vs. 123. 

Vss. 440-441. Sextus Empiricus adv. math. IX, 
127 : Ot uv οὖν περὶ τὸν Πυθαγόραν xal τὸν ᾿Εμπεδο- 
χλέα χαὶ τῶν ᾿Ιταλῶν πλῆθός φασι μὴ μόνον ἡμῖν πρὸς 
ἀλλήλους χαὶ πρὸς τοὺς θεοὺς εἶναί τινα χοινωνίαν, 
ἀλλὰ xoi πρὸς τὰ ἄλογα τῶν ζῴων" ἕν γὰρ ὑπάρχειν 
πνεῦμα τὸ διὰ παντὸς τοῦ χόσμου διῆχον ψυχῆς τρόπον, 
τὸ καὶ ἑνοῦν ἡμᾶς πρὸς ἐχεῖνα. Διόπερ καὶ χτείνοντες 
αὐτὰ χαὶ ταῖς σαρξὶν αὐτῶν τρεφόμενοι ἀδιχήσομέν τε 
xol ἀσεδήσομεν ὡς συγγενεῖς ἀναιροῦντες. " Evüev xai 
παρήνουν οὗτοι οἱ φιλόσοφοι ἀπέχεσθαι τῶν ἐμψύχων, 
καὶ ἀσεφεῖν ἔφασχον χτλ. xoi ᾿Εμπεδοχλῆς πού φησιν" 
οὗ παύσασθε χτλ. Pro φόνοιο δυσηχέος noli cum 
Bergkio δυσηχέος substituere. Caeterum hos versus 
cum sequentibus latinos fecit Chalcidius in Plat. 


. ' Tim. p. 286. 


Vss. 442-447 superioribus subjungit Sextus 
Empiricus l. c. Vss. 442-443 μορφὴν---νήπιος 
habet etiam Plutarchus de superstitione p. 171, 
vol. VI p. 654 : ὥσπερ ᾿Εμπεδοχλῆς φησι τῶν τὰ 
ζῷα θυόντων καθαπτόμενος xz).; minus accurate citat 
Origenes contra Celsum V, 49 p. 615. Initium 
inde a μορφὴν usque ad νήπιος integrum est neque 
ulla explicatione eget. Sequentia sic scribuntur 
apud Sextum : oi δὲ πορεῦνται λισσόμενοι θύοντες, 


6 δ᾽ ἀνήχουστος ὁμοχλέων, σφάξας, £v μεγάροισι, quae 


manifesto corrupta sunt. Hinc alii aliter locum 
corrigere tentarunt. Scaliger ὃς δὲ πορεῦται, 
Steinius ὃς δ᾽ ἀπόρουσε vel à ἀφορμᾶται 7) Hermannus 
οἵ δὲ πονεῦνται, Bergkius oi δ᾽ ἐπορεῦνται, deinde 
λισσόμενον Stephanus edidit, θύοντος pro θύοντες 
Hermannus proposuit, θύοντ᾽ Karstenius legen- 
dum esse suspicatus est, qui simul 6 δ᾽ ἀνηχούστη- 
σεν δμοχλέων, σφάξας δ᾽ ἐν vulgavit, in Addendis 
autem pag. 525 partim Bergkii conjecturam (cf. 
de Rell. Comeed. Att. p. 281) λισσόμενον θύοντες" 
ὃ δὲ νήχουστος ὁμοχλέων" σφάξας δ᾽ ἐν probavit, 
partim novam ipse protulit : οἱ δ᾽ ἐσορεῦνται λ. 0. 
ὃ δὲ νήχουστος δμοχλέων, σφάξας ἐν--οὁμοχλέων. Sed hi 
emendandi conatus quibus adjicio Lobeckianum 
(ν] ο΄ Ῥηματ. pag. 201) ὃς δ᾽ ἐπαρᾶται et Steinianum 
λισσόμενος θύοντος" ὃ δ᾽ ἂρ νήχουστος ὁμοχλέων parum 
satisfaciunt. Latet in verbis oi δὲ πορεῦνται aliquid 
quod ad filium propter mutatam figuram patri 
ignotum referatur. Nihil vero aptius visum quam 
ὃς δ᾽ ἐθόησε. In. cseteris Karstenium secutus sum 
qui etiam vs. 447 codicum mendum ἀποῤῥαίσαντα 
sustulit, ἀποῤῥαίσαντε ponendo quod solum sen- 
tentize accommodatum est. Vid. quz de duali nu- 
mero notavi ad vs. 135. Totum autem fragmentum 
comparandum est cum iis que de Pythagorae 
doctrina Ovidius Met. XV, 130 seqq. canit. 

Vss. 448-449. /Elianus Hist. Anim. XII, 7 : 
Λέγει δὲ καὶ Ἐμπεδοχλῇς τὴν ἀρίστην εἶναι μετοίκησιν 
τὴν τοῦ ἀνθρώπου, εἰ μὲν el; ζῷον fj λῆξις αὐτὸν μετα- 
γάγοι, λέοντα γίνεσθαι, εἰ δὲ εἰς φυτόν, δάφνην’ ἃ δὲ 
᾿Εμπεδοχλῆς λέγει, ταῦτά ἐστιν χτλ. Adde Schol. in 
Aphthon. Progymn. cit. Gesnero Orph. fragm. 
ined. n. 32, p. 511 Herm. Vs. 448 ἐν θήρεσσι 
scholiastes qui inepte hoc fragmentum Orpheo 
tribuit, ἐν θηρσὶ δὲ λέοντες /Elianus, Vs. 449 ἐνὶ 
δένδρεσιν /Elianus ; ἐν δένδρεσιν Scholiastes. 

Vs. 45o. Plutarchus Sympos. II, 1 p. 646, vol. 
VIII p. 562 ed. Reisk. : xoi οὐ μόνης, ὡς ἔοιχε, κατ᾽ 
᾿Εμπεδοχλέα τῆς δάφνης τῶν φύλλων ἀπὸ πάμπαν 
ἔχεσθαι χρή. Hinc Sturzius Empedoclem scripsisse 
conjecit : χρὴ τῆς δάφνης τῶν φύλλων ἄπο πάμπαν 
ἔχεσθαι, Karstenius δάφνης φύλλων ἀπὸ πάμπαν 
ἔχεσθε, Steinius vero δαφναίων φύλλων ἀπὸ πάμπαν 
ἔχεσθε. Mihi magis poeticum videtur : δάφνης γὰρ 
χλωρῶν φύλλων ἀπὸ πάμπαν ἔχεσθε. Cur lauri folia 
mandi noluerit Empedocles nemo veterum tradi- 
dit. Quum autem divinandi vis inesse in ea ar- 
bore crederetur, fuerunt qui ejus foliis edendis 
vaticinandi facultatem augeri statuerent. Vid. 
Creuzer. Symbol. vol. HI p. 16» adn. Sed Empe: 
doclis ratio, ut abstinerent iis homines przci- 
pientis, ad μετεμψυχώσεως doctrinam videtur 
pertinuisse. Nam hominibus mutata figura in ar- 
bores abeuntibus optimum lauri specie indui 


——e(— 


18 COMMENTARIUS 


testis JElianus H. A. XII, 7, cujus verba ad vs. 
448-449 attuli. 

Vs. 451. δειλοί χτλ.] Gellius Noct. Att. IV, 11; 
Didymus Geopon. II, 35, 8. Gellius ἔχεσθαι quod 
servavit etiam Martinus Hertzius p. 150; in Mo- 
sellani editione legitur ἑλέσθαι, Sed in Geopon. 
est ἔχεσθε. De re ipsa vide Gellium 1. c. 

γος, 452-453. Theon Smyrnzus Arithm. Pla- 
ton, c. I p. 21 ed. Gelder. posteaquam exposuit 
quinque initiationis esse partes sive gradus, 
hujus rei similitudinem ad disciplinam et insti- 
tutionem transfert his verbis : Κατὰ ταῦτα (leg. 
ταὐτὰ cum Karst) δὴ καὶ ἣ τῶν πολιτικῶν λόγων 
παράδοσις τὸ μὲν πρῶτον ἔχει καθαρμόν τινα, οἷον f 
ἐν τοῖς προσήκουσι μαθήμασιν ἐκ παίδων συγγυμνασία" 
6 μὲν γὰρ ᾿Εμπεδοχλῆς « χρηνάων ἀπὸ πέντ᾽ ἀνιμῶντα, 
φησίν, ἀτειρέϊ χαλχῷ δεῖν ἀποῤῥύπτεσθαι. » ὃ δὲ Πλά- 
τῶν ἀπὸ πέντε μαθημάτων δεῖν φησι ποιεῖσθαι τὴν 
χάθαρσιν' ταῦτα δέ ἐστιν ἀριθμητιχή, γεωμετρία, 
στερεομετρία, μουσική, ἀστρονομία,, i. e. « (ut sacra) 
sic civilis quoque institutio primum quasi pur- 
gationem quamdam habet , quz sita est in earum 
quibus pueri communiter exercentur artium di- 
sciplina. Quemadmodum enim Empedocles ait, 
e quinque fontibus haurientem puro zre purgari 
oportere : sic Plato quinque disciplinis adole- 
scentium animos quasi purgandos esse docet, quz 
sunt arithmetice etc. » De versibus pauca mo- 
nenda. Nam. ἀτειρέϊ χαλκῷ pro ἀτηρεῖ vel ἀχηρεῖ 
jam e Bullialdi emendatione receperunt Sturzius 
et Karstenius, quorum ille scripsit χρηνάων ἄπο 
πέντ᾽ ἀνιμῶντα ἀτειρέϊ χαλχῷ, Karstenius ἄπο in 
ἀπὸ mutavit, addito hemistichio χρὴ ἀπορύπτεσθαι. 
Contra Steinius posuit ἀποῤῥύπτεσθε χρηνάων ἄπο 
πέντ᾽ ἀνιμῶντες ἀτειρέϊ χαλχῷ. Hic igitur sustulit 
hiatum, quem in ἀνιμῶντα a Sturzio relictum 
Karstenius etiam tolli posse arbitrabatur scri- 
bendo ἀνιμῶντ᾽ ἐν ἀτειρέϊ, Mihi probabilius videtur 
poetam sic conformasse sententiam , ut exararet 
χρηνάων ἀπὸ πέντ᾽ ἀνιμῶντας ἀτειρέϊ χαλχῷ χρὴ uiv 
ἀποῤῥύπτεσθαι, Sed quid posterioris versus prin- 
cipio subjunxerit, non liquet. 

Vs. 454. νηστεῦσαι xox.] Plutarchus de Ira coh. 
extr. pag. 464, vol. VII p. 818 ed. Reisk. : τὸ τοῦ 
᾿Εμπεδοχλέους xod θεῖον ἡγούμην x1). Jejunium vulgo 
in καθαρμοῖς commendatum non tam ad corporis 
quam ad animi castitatem referendum esse hzec 
philosophi sententia declarat. Similiter Eurip. 
Bacch. 73 felicem praedicat eum qui τελετὰς θεῶν 


εἰδὼς βιοτὰν ἁγιστεύει 
lo N n , 
xat θιασεύεται Joy v. 


Vss. 455-456. τοιγάρτοι---θυμόν ] Clemens 


Alexandrinus Protrept. p. 17 ἃ (p. 23). Alloqui- 
tur Empedocles improbos vel ἀμυήτους qui jura 
divina et humana contemnunt vel negligunt, Cf. 
Carm, aur. vs. 54 seqq. γνώση δ᾽ ἀνθρώπους αὖθαί- 
ρετα πήματ᾽ ἔχοντας X1À, 

Vss. 457-461 conjunxi. Vss. 457-459 servavit 
Clemens Alexandrinus Strom. IV. p. 534 € (p. 
632) : φησὶ δὲ xal ᾿Εμπεδοχλῆς τῶν σοφῶν τὰς ψυχὰς 
θεοὺς γίνεσθαι, ὧδέ πως γράφων χτλ. item "heodo- 
retus 'Therapeut. Serm. VIII p. 599 D. Recte se 
habet, ἀναθλαστοῦσι, cujus loco "Theodoretus dva- | 
δλαστάνουσι praebet. Vss. 460-461 ἀθανάτοις ---ἄτει- 
ρεῖς] habet Clemens ibid, V pag. 607 B (p. 722) : 
^Hv δὲ ὁσίως xai δικαίως διαδιώσωμεν, μαχάριοι μὲν 
ἐνταῦθα, μαχαριώτεροι δὲ μετὰ τὴν ἐνθένδε ἀπαλλα- 
γήν, οὐ χρόνῳ τινὶ τὴν εὐδαιμονίαν ἔχοντες, ἀλλὰ ἐν 
αἰῶνι ἀναπαύεσθαι δυνάμενοι « ἀθανάτοις ἄλλοισιν 
χτλ. » 4 φιλόσοφος ᾿Εμπεδοχλέους λέγει ποιητιχή, Ea- 
dem sunt apud Eusebium Prep. evang. XIII, 13 
pag. 684 sq. Tandem expleto mutationum orbe | 
in prestantiores naturas, vates, poetas, medi- 
cos, reges transeunt; hinc ad deos evehun- 
tur. Pro ἔν τε τραπέζαις apud Eusebium exstat αὖ-- 
τοτράπεζοι. Ultimus versus a Scaligero ad Stephani 
Poes. phil. pag. 216 sic emendatus est ut a nobis 
est editus, quum vulgo mendose legeretur : 
ἐόντες ἀνδρείων ᾿Αχαιῶν (Steph. ἀχέων p. 28) ἀπό- 
χληροι ἀπηρεῖς. | 

Vss. 462-470. φάρμαχα---ἀνδρός] exhibent Dio- 
genes Laertius VIIT, 59; Eudocia p. 170; Suidas v. - 
ἄπνους; Tzetzes Chil. 1I, 906 sqq. Vss. 464-466 
παύσεις-ἐπάξεις Clemens Alex, Strom. VI p. 630 — 
D (p. 7254 ed. Pott.). Versus hos quos Sturzius | 
et Bergkius inter lustralia carmina locum ha- | 
buisse existimarunt, potius elibro de arte salutari | 
composito sumtos esse cum Karstenio arbitror. - 
Vide supra disputationem de Empedocle. : 

Vs. 462. Tzetzes δ᾽ omittit. Quae sequuntur - 
magnifica promissa magorum indolem referunt. 
Hi enim incantationibus suis nihil non consequi - 
et perficere se posse gloriabantur. Vs. 464 pro - 
ἀνέμων μένος Suidas vitiose ἀνέμων βίας in suo co- 
dice legit. Pro ἄρουραν Laertii liber Vindobonen- : 
515 ἀρούρας praebet, superscripto tamen v, ut ap- - 
pareat librarium ἄρουραν exarare voluisse. Sed - 
ἀρούρας agnoscunt etiam "Tzetzes et Clemens. - 
Utrumque recte hic dicitur. Vs, 466 verba xol 
πάλιν ἃ versus continuitate sejungunt Suidas, 
Clemens et Eudocia, cum reliqua versus parte, | 
quemadmodum fieri oportet, jungunt Diogenes 
et Tzetzes. Deinde εὖτ᾽ apud unum Clementem - 
exstat quod utique preoptandum est ceterorum 
lectioni ἤν χ᾽. Subjungitur παλίντιτα in Laertii et | 
'Tzetze libris, quamquam nonnulla exemplaria . 


IN EMPEDOCLIS CARMINUM RELIQUIAS. 19 


corrupte παλίντητα vel πάλιν τι τά, vel πάλιν τί τὸ 
πνεῦμα τ᾿ habent. In Suidz codicibus παλίντονα, in 
'"zetzee membranis πάλιν τι τά comparet, Quum 
vulgata scriptura intelligi queat, non egemus 
Steinii conjectura παλίσσυτα. Pro πνεύματ᾽ ἐπάξεις 
male Clemens πνεύματα θήσεις. 

Vss. 467-468. θήσεις δ᾽ ἐξ ὄμιόρ..----αὐχιοῖο θερείου] 
Ita Diogenes; apud Suidam amlio hi versus de- 
pravati sunt, Sic autem ibi scripti leguntur : 


στήσει δ᾽ ἐξ ὄμόροιο χελαινοῦ ῥόον καίριον 
αὐχυὸν ἀνθρώποις, θήσεις δὲ καὶ ἐξ αὐχμοῖο 


omisso θερείου. Tzetzes in utroque versiculo pro 
᾿ θήσεις suo ut videtur ingenio obsecutus dedit 
στήσεις. 

Vs. 469. Apud Diogenem vulgo invenitur 
ῥεύματα δενδρεόθρεπτα τὰ δ᾽ ἐν θέρει ἀήσαντα, in 
cod. Vindob. τά τ᾽ ἐν θέρει ἀήσοντα. Suidas habet 
τά τ᾽ ἐν θέρει ἔσονται, Tzetzes τά τ᾽ αἰθέρινα θή- 
σονται (cod. quidam ἥσονται), Οὐδ vitiata esse 
viri docti intelligentes varias proposuerunt con- 
jecturas. Scaliger in cod, ms. Lugdunobatavo 
notavit ἀΐξαντα, Sturzius conjecit ἀτμίζοντα, Butt- 
mannus in Comment. philol. Lips. tentavit τά 
τ᾽ αἰθέριν᾽ ἀΐσσονται, Hermannus apud Sturzium 
suspicatus est τά τ᾽ αἰθέρι᾽ αἰθύσσονται, Karstenius 
correxit χατὰ θέρος αἰθύσσοντα, Steinius xa:' ai- 
θέρος ἀΐσσοντα, Bergkius τά τ᾽ αἰθρίαν θήσονται. At 
his omnibus conjecturis locus non est restitutus. 
Scribendum quod edidi : καλὸν θέρος ἀρδεύσοντα. 

Vs. 470. ἄξεις δ᾽ ἐξ ᾿Αἴδαο κτλ.] Hzc. verba alii 
aliter interpretantur. Fabricius in Sext. Empir. 
Pyrrh. Hyp. I, c. 33 p. 61 intelligit de vita me- 
dicine ope e letali morbo servata, ut vs. 476 
φῶτας ἀπέστρεψεν Περσεφόνης θαλάμων. Tale quid 
Hermippus apud Diogenem Laertium VIII, 69 de 
Empedocle prodit : “Ἕρμιππος δέ φησι, Hávüeuty 
τινα Ἀχραγαντίνην, ἀπηλπισμέ vay ὑπὸ τῶν ἰατρῶν 
θεραπεῦσαι αὐτόν. Cf. ibid. 60 et Suidas v. 
ἄπνους. 

Vss. 471-472 ἄκρον ἰητρὸν χτλ.] Diogen. Laert. 
VIII, 65 : Πάλιν δ᾽ Ἄχρωνος τοῦ ἰατροῦ τόπον αἰτοῦν- 
τὸς παρὰ τῆς βουλῆς εἰς χατασχευὴν πατρῴου μνήματος 
διὰ τὴν ἐν τοῖς ἰατροῖς ἀχρότητα, παρελθὼν ὁ "Eumt- 
δοχλῆς ἐχώλυσε, τά τε ἄλλα περὶ ἰσότητος διαλεχθεὶς 
καί τι χαὶ τοιοῦτον ἐρωτήσας " τί δὲ ἐπιγράψομεν ἐλε- 
γεῖον; ἢ τοῦτο: "Axpov χτλ. τινὲς δὲ τὸν δεύτερον στίχον 
οὕτω προφέρονται " ἀκροτάτης χορυφῆς τύμϑος ἄχρος 
χατέχει. τοῦτό τινες Σιμωνίδου φασὶν εἶναι. Idem 
epigramma exstat apud Hesychium Milesium 
pag. 24 ed. Orell. ubi legitur ἰατρόν, et in Walzii 
Rhet. Gr. ΗΠ], p. 641, ubi ᾿Ἀχραγαντίνων et vs. 2 
χρημνὸς ἀήρ scriptum est. Adde Anthol. Bosch. 
T. HH p. 335, Suidam v. Ἄχρων. Omisso auctoris 


nomine affert Eustathius ad Odyss. lib. IX pag. 
1634, 12. Spectat hoc fortasse Plinius Hist, nat, 
XXIX, 5. Κρημνὸς quod cum aliis tumulum interpre- 
tatus sum pertinet ad collem montis in quo Agri- 
gentum oppidum situm erat. De verborum sensuet 
ornatu satis multa ab Empedoclis editoribus et 
aliis dicta sunt, Empedocleas facetias hujusque 
elegii gratiam,sitam in agnominatione quam Acro- 
nis et Agrigenti nomina cum ἄχρος epitheto effi- 
ciunt, vix latino disticho reddi posse censuerunt 
Hadr. Junius ad Hesychium Milesium pag. 133 
ed. Orell. et Fabricius Bibl. Gr. Tom. XIII p. 33. 
Periculum tamen ejus rei fecere preter ipsum 
Junium l. c. p. 25 Grotius apud Boschium TT. III 
p. 333 et Karstenius p. 61. Nos Ἄχρωνα Celsum 
vocantes hujusmodi quid lusimus: 


Celsum Acragantinum medicum celso patre natum 
praecelsae tumulus celsus habet patrio. 


Inter Simonideas reliquias hoc epigramma re- 
censuit Schneidewinus pag. 424 sq. Rectius Em- 
pedocli tribuit Bergkius Poet. Lyr. pag. 468. 

Vss. 473-476. Παυσανίην ἰητρὸν χτλ.] Diogenes 
Laertius lib, VIIT, 60 : Ἦν δὲ ὃ Παυσανίας, ὥς φησιν 
᾿Αρίστιππος xai Σάτυρος, ἐρώμενος αὐτοῦ, ᾧ δὴ καὶ 
τὰ περὶ φύσεως προσπεφώνηχεν ( Ἐμπεδοχλῆς)... ἀλλὰ 
καὶ ἐπίγραμμα εἰς αὐτὸν (Παυσανίαν) ἐποίησεν - Παυ- 
σανίαν χτλ. Adde Anthol. Palat. VIT, 508 ubi ap- 
positum est lemma Σιμωνίδου εἰς Παυσανίαν τὸν 
ἰατρόν. Lectio non multum variat. Vs. 473 Παυ- 
σανίην ἰητρὸν Diogenes , Παυσανίαν ἰατρὸν Anthol. 
Palatina [ἰητρὸν Planudea); preterea ᾿Αγχίτου Diog., 
᾿Αγχίτεω Anthol. Vs. 474 φῶτ᾽ Diog., τόνδ᾽ An- 
thol., porro ἔθρεψε Γέλα Diogenes , ἔθαψε πέλας Cod. 
Palat., ἔθαψε κόνις Plan. Vs. 475 apud Diogenem 
scribitur, ut a nobis vulgatus est, Contra Antho- 
logia codices exhibent : ὃς πλείστους xpuspaict μα- 
ραινομένους ὑπὸ νούσοις quod pro alterius scriptura 
interpretamento haberi convenit. Vs. 476 Περσε- 
φόνης Diogenes, licet Cobetus scripserit Φερσε- 
φόνης. Id vero legitur in Anthol. cod, Palat., cujus 
loco in Plan. reperitur Περσεφόνας, Denique ἀδύ- 
zov Diogenes, θαλάμων Anthologia. 

Vs. 473. Παυσανίην ἰητρὸν ἐπώνυμον] Notandum 
ἐπώνυμον hic aliorum poetarum exemplo vocari 
eum qui posterioribus Grecis est φερώνυμος. No- 
men enim a re invenerat Pausanias ἢ. 6. παύων 
τὴν ἀνίαν, ideoque dignus ea appellatione ac merito 
sic nominatus videri poterat. 

Vs. 474 φῶτ᾽ ᾿Ασχληπιάδην] intelligendum de 
viro medicinz perito. Sic Homerus Iliad. lib. IV, 
vs. 194 Machaonem medicum φῶτ᾽ ᾿Ασχληπιοῦ 
υἱὸν appellavit. Huius autem vestigiis ingressus 


80 COMMENTARIUS IN EMPEDOCLEM. 


vetus poeta apud Ciceronem Tuscul, II, 38 me- 
dicos /Esculapi liberos nuncupavit, 

Vs. 477 χλυτὲ χοῦρε χτλ.] Diogenes Laertius 
VII 43 : Hy καὶ Τηλαύγης υἱὸς αὐτοῦ (τοῦ Πυθαγόρου), 
ὃς χαὶ διεδέξατο τὸν πατέρα xol (κατά τινας) ᾽Εμπε-- 
δοχλέους χαθηγήσατο. Ἱππόδοτός γέ τοί φησι λέγειν 
᾿Ἐμπεδοχλέα ΤΓηλαύγει « χλυτὲ χοῦρε Θεανοῦς Πυθα-- 
γόρεώ τε. » Ex his Laertii verbis patet in illo 
versu sublato Telaugis nomine nihil scriptum 
fuisse nisi χλυτὲ χοῦρε Θεανοῦς Πυθαγόρεώ τε, Hip- 
pobotum vero dixisse, Telaugem eo versiculo 
compellari. Jam quum propter temporis inter- 
vallum nulla Empedocli cum Telauge, Pythagorae 
filio, consuetudo esse potuerit, intelligitur philo- 
sophum Agrigentinum nullum e majoribus car- 
minibus Crotoniatz dicasse, eum autem versum, 
si Empedocleus fuit, ex epigrammate esse peti- 
tum, Caeterum sunt qui apud Laertium rescri- 
bant : λέγειν ᾿Εμπεδοχλέα « Τήλαυγες χλυτὲ χοῦρε 
Θεανοῦς Πυθαγόρεώ τε » ut integer sit versus, Ego 
rem admodum dubiam in suspenso relinquendam 
censeo. 


Vs. 478. Ἶρις δ᾽ ix πελάγους x1^.] Joannes Tze- 
tzes Alleg. Homer. in Iliad. lib. XV vs. 82 seqq. 
apud Matrangam Anecd. I pag. 120 : 


᾿Απόλλων δὲ 6 ἥλιος" Ἶρις νεφῶδες τόξον’ 

ἡ Ποσειδῶνος χέλευσις ἐξ Ἴριϑος ὑπάρχει, 

ἣ πρὸς τὴν θάλασσαν αὐτὸν ἢ πρὸς θεὸν καλοῦσα, 

ὅπερ φησὶν ᾿Ε[ιπεδοχλῆς εἴτε τις τῶν ἑτέρων, ' 
« Ἶρις δ᾽ ἐκ πελάγους ἄνεμον φέρει ἢ μέγαν ὄμόρον"» 

ἐμοὶ βιδλιοθήχη γὰρ ἣ χεφαλὴ τυγχάνει, 

βίδλοι δ᾽ ἡμῖν οὐ πάρεισι δεινῶς ἀχρηματοῦσιν, 

ὅθεν οὐ λέγειν ἀκριδῶς τὸν ποιητὴν γινώσχω. 


Apparet ipsum Tzetzam ροϑίδ nomen ignorasse 
ac dubitanter hoc effatum ad Empedoclem aucto- 
rem rettulisse. Ut versiculi conditor incertus, 
ita dea de qua hic disputatur in vulgus nota atque 
ab antiquis passim memorata est. Vide Natalem 
Comitem Mythol. libr. VIII cap. 20 qui satis 
multa collegit omisso Ovidii loco Metam lib. I, 
VS. 270-271. 


ΒΟ SENTIRET TR 


^ M sedia 


E a ue LI TE 


νυ νὰν Za DEL ἀπο 


LT WENN SOR SP 


DE HIPPONE. 


Hippo , Rheginus , non diversus fortasse a Py- 
thagoreo quem Aristoxenus Samium fuisse tra- 
didit, Censorinus (1) Metapontinum vocavit, 
incerte et ztatis et sectze philosophus est. Etsi 
autem nihil de ejus vita proditum in veterum 
monumentis legimus , tamen ex hoc quod Crati- 
nus (2), antiqua» comeedis attice; poeta, in ea 
fabula quam Oculatos ( IIavórzac) inscripsit Hip- 
ponem exagitare non gravatus est colligendum 
videtur, utrumque Periclis tempore Athenis 
vixisse. Etenim comici poete in illustrissimos 
sui seculi philosophos invehi solebant, rati re- 


rum divinarum humanarumque cognitionem et 
veri indagationem quam viri illi profitebantur 
non esse virtutis magistram , sed impietatis et 
pravitatis effectricem. Neque vero dubium, quin 
Hippo aperte deorum naturam sustulisse creditus 
sit (unde etiam athei (3) cognomen invenit) quia 
rerum omnium principium aut Thaletis (4) in- 
star aquam, aut, ut aliis placet, Aumidum quod 
quidam de aere interpretantur, aut aquam igni 
conjunctam esse contendit. Ceterum qui terram 
ab eo pro rerum fundamento positam esse putant 
in errore versantur, Sed humidum rerum prin- 


(1) Censorinus de Die natali cap. 5 : « Hipponi vero 
Metapontino sive, ut Aristoxenus auctor est,  Sa- 
mio etc. » 

(2) Aristophanis enarrator ad Nub. vs. 96 : Κυρίως δὲ 
πνιγεύς, ἔνθα οἱ &ávÜpoxec ἔχονται καὶ πνίγονται * ταῦτα δὲ 
πρότερος Κράτης (leg. Κρατῖνος) ἐν Πανόπταις δράματι περὶ 
Ἵππωνος τοῦ φιλοσόφου χωμῳδῶν αὐτὸν λέγει " ἀφ’ οὗ στο- 
χαζόμενοί τινές φασιν, ὅτι μιηδεμιᾶς ἔχθρας χάριν Ἀριστο- 
φάνης ἧχεν ἐπὶ τὴν τῶν Νεφελῶν ποίησιν, ὅς γε μιήτε πρὸς 
ἴδιόν τι, μήτε ἁρμόττον, ἀλλὰ μηδὲ πρὸς ἕν ἔγχλημα ἦλθε 
Σωχράτους ᾿ δύο γὰρ κατ᾽ αὐτοῦ ταῦτα προθεὶς ἐγχλήματα, 
τὸ περὶ οὐρανοῦ, ὅτι ἐστὶ πνιγεύς, χαὶ ὡς ἱκανός ἐστι τὸν 
ἥττω λόγον διδάσχειν χαὶ τὸν χρείττονα " τὸ μὲν χοινὸν τῶν 
φιλοσόφων ἁπάντων ἐπήγαγεν ἔγχλημα. Φαίνεται δὲ καὶ ἐπὶ 
τούτῳ ὁ Ἵππων χωμῳδηθῆναι φθάσας. Τὸ δὲ τῶν ἐγχλημάτων 
οὐδὲ τὸ σύνολον ἐπιχοινωνεῖ φιλοσοφίᾳ * οὐ γὰρ τοῦτο ἐπαγ- 
γέλλονται οἱ φιλόσοφοι,, δεινοὺς ποιήσειν λέγειν ἴδιον δὲ τὸ 
τοιοῦτο μᾶλλον τῆς ῥητορικῆς " ὡς ἐπ᾽ ἀμφοτέροις τὸν φιλό- 
σοφὸν χαθαρεύειν. Οἱ δὲ ὅτι ὁλόχληρον εἰς αὐτὸν συνέταξε 
δρᾶμα καὶ δι’ ἔχθραν νομίζουσιν αὐτὸν πεποιηχέναι, οὐχ 
ὀρθῶς οἴονται" πρῶτον μὲν γὰρ Δίφιλος εἰς Βοίδαν τὸν φιλό- 
σοφον ὁλόχληρον συνέταξε ποίημα, δι᾽ οὗ καὶ εἰς δουλείαν 
ἐῤῥυπαίνετο ὁ φιλόσοφος " οὐ διὰ τοῦτο δὲ ἐχθρὸς ἦν᾽ ἔπειτα 
Εὔπολις, εἰ καὶ OU ὀλίγων ἐμνήσθη Σωχράτους, μᾶλλον ἢ 
᾿ΔΑριστοφάνης ἐν ὅλαις ταῖς Νεφέλαις αὐτοῦ χαθήψατο. In hanc 
sententiam efiam schol. Clement. Alexandr. Protrept. 
pag. 20 ed. Lips. : Τοῦ Ἵππωνος xai αὐτοῦ ὡς ἀσεθοῦς γενο- 
μένου μέμνηται ὁ Κρατῖνος. Cf. Bergk. Comm. de Reliq. 
eomoed. Attic. p. 164-181. 

(3) Alexander Aphrodisiensis in Aristotelis Metaph. 1, 3, 
pag. 21 ed. Bonitz : Τοῦτο δὲ λέγοι ἂν περὶ αὐτοῦ, ὅτι ἄθεος 
ἦν᾽ τοιοῦτο γὰρ χαὶ τὸ ἐπὶ τοῦ τάφου αὐτοῦ ἐπίγραμμα. Plu- 
tarchus adv. Stoicos c. 31 : Οἱ γοῦν ἄθεοι προσαγορευθέν- 
τες οὗτοι, Θεόδωροι xai Διαγόραι xai Ἵππωνες οὐχ ἐτόλμη- 
σαν εἰπεῖν, τὸ θεῖον ὅτι φθαρτόν ἐστιν, ἀλλ᾽ οὐχ ἐπίστευσαν, 
ὡς ἔστι τι ἄφθαρτον. Factum etiam quadam Diagora Melii 
similitudine et specie, ut Hippo Melius interdum nomina- 
retur. Sic Clem. Alex. Cohort. ad Gent. p. 15 : Θαυμάζειν 
ἔπεισί μοι, ὅτῳ τρόπῳ Ἐῤήμερον τὸν ᾿Ἀιχραγαντῖνον xoi Νι- 
χάνορα τὸν Κύπριον χαὶ Διαγόραν καὶ Ἵππωνα τὸν Μήλιον 
χτλ. ἀθέους ἐπιχεχλήχασιν, ubi fortasse ponendum τοὺς Μη- 

Mo-c. Arnobius IV, 29 : « E! possumus quidem hoc in loco 


PHILOS. GILEC. 


$1 


omnes istos nobis quos inducitis atque appellatis deos, ho- 
mines fuisse monstare, vel Agragantino Euernero replicato 
— vel Nicanore Cyprio , vel Pellaeo Leonte, vel Cyrenensi 


Theodoro , vel Hippone ac Diagora Meliis. Cf. Σωχράτης ὁ - 


MX 0o; apud Aristoph. Nub. v. 828. 

(4) Alexander Aphrodisiensis in Aristotelis Metaph. 1, 3, 
pag. 21 ed. Bonitz : Ἵππωνα ἱστοροῦσιν ἀρχὴν ἁπλῶς τὸ 
ὑγρὸν ἀδιορίστως ὑποθέσθαι, οὐ διασαφήσαντα πότερον ὕδωρ, 
ὡς Θαλῆς, ἢ ἀήρ, ὡς ᾿Αναξιμένης καὶ Διογένης “ διὸ καὶ πα- 
ραιτεῖται αὐτοῦ τὴν δόξαν ὡς ἐπιπόλαιον χαὶ οὐδὲν διασαφοῦ- 
σαν. Ἢ οὐχ ὡς ἀδιάρθρωτον αὐτοῦ τὴν δόξαν παραιτεῖται " 
οὗ γὰρ εἶπε διὰ τὴν εὐτέλειαν αὐτοῦ τῆς δόξης, ἀλλ᾽ ὡς οὐχ 
ὀφείλοντα ἐν τοῖς φιλοσόφοις ἐγχαταριθμεῖσθαι διὰ τὴν τῆς 
διανοίας εὐτέλειαν. Διὰ γὰρ τοῦτο εἶπε τὸ μετὰ τούτων, 
λέγων τῶν φιλοσόφων. Ipse Aristoteles Metaph. I, 3, p. 984, 
a, 2 ed. Behlker. ait :... Θαλῆς μέντοι λέγεται οὕτως ἀπο- 
φήνασθαι περὶ τῆς πρώτης αἰτίας " Ἵππωνα γὰρ οὐχ ἄν τις 
ἀξιώσειε θεῖναι μετὰ τούτων διὰ τὴν εὐτέλειαν αὐτοῦ τῆς δια- 
νοίας. Id. de Anima I, 2 : Τῶν δὲ φορτιχωτέρων xoi ὕδωρ 
τινὲς ἀπεφήναντο [ τὴν ψυχήν], καθάπερ Ἵππων " πεισθῆναι 
δ᾽ ἐοίχασιν ἐκ τῆς γονῆς, ὅτι πάντων ὑγρά" καὶ γὰρ ἐλέγχει 
τοὺς αἷμα φάσκοντας τὴν ψυχήν, ὅτι ἣ γονὴ οὐχ αἷμα" ταύ- 
τὴν δ᾽ εἶναι τὴν πρώτην ψυχήν. Simplicius δ Phys. fol, 6 : 
Ὥσπερ Θαλῆς... xal Ἵππων, ὃς δοκεῖ xal ἄθεος γεγονέναι, 
ὕδωρ ἔλεγον τὴν ἀρχήν. Et ibid. p. 32, ἃ : Πάντες γὰρ σωμα- 
τιχόν τι τὸ ἕν ὑποτίθενται τοῦτο ἀλλ᾽ οἱ μὲν ἕν τι τῶν τριῶν 
στοιχείων" ὥσπερ Θαλῆς μὲν xoi Ἵππων τὸ ὕδωρ. Idem ad 
Aristot. de Coelo p. 148, ἃ : Ἦσαν δέ τινες οἱ ἕν λέγοντες Θα- 
λῆς μὲν καὶ Ἵππων ὕδωρ, ᾿Αναξιμένης δὲ καὶ Διογένης ἀέρα. 
Origenes Philosoph. 16 : Ἵππων δὲ ó ῬῬηγῖνος ἀρχὰς ἔφη 
ψυχρὸν τὸ ὕδωρ xol θερμὸν τὸ πῦρ, γεννώμενον δὲ τὸ πῦρ 
ὑπὸ ὕδατος, κατανιχῆσαι τὴν τοῦ γεννήσαντος δύναμιν, συ- 
στῆσχαί τε τὸν χόσμον. Sextus Empiricus Pyrrhon. Hyp. IIT, 
30 p. 130 ed. Fabr. et adv. Math. IX, 361 p. 620 : Ἵππων 
δὲ ὁ Ρηγῖνος πῦρ x«i ὕδωρ, quod totidem verbis legitur 
apud Galenum Hist. phil. c. 5. t. XIX, p. 243. Schol. in 
Aristot. p. 514 ed. Brandis : Θαλῆς μὲν ὁ Μιλήσιος. xoi "Ez- 
πὼν τὸ Ev ὑπέθεσαν, ἐπειδὴ ἐξ ὕδατος τά τε σπέρματα τῶν 
ζῴων καὶ τῶν φυτῶν. Fallitur Jo. Diaconus Alleg. in He- 
siodi Theog. p. 456 ed. Gaisf. : Ὁ μὲν τὸ πῦρ τιθεὶς πρεσόυ- 
γενέστερον τῶν ἄλλων, ὁποῖος Ἡ ράχλειτος, 6 δὲ τὴν γῆν ὡς 
Ἵππων ὁ ἄθεος. : 


0 


TN atv  €-MM- ———————————————Á——— 


82 DE HIPPONE. 


cipium esse opinatus id praecipue sine dubio egit, 
ut corporum membrorumque naturam et fabri- 
cam explicaret. In iis qua ipsi placuissent expo- 
nendis Hippo parum subtilis disputator fuit. 
Quare Aristoteles modo τοῖς φορτιχωτέροις τῶν φι- 
λοσόφων eum adnumerat de Anim. I], 2, modo 
propter mentis imbecillitatem a severiorum phi- 
losophorum numero segregat Metaph. I, 3. Quod 
autem posteriore loco Stagirites Hipponem Tha- 
leti subjunxit, id eo consilio fecit, ut non etate 
sed placitis Thaleti proximum fuisse significaret. 
Exigui momenti sunt qua de hominum genera- 
tione apud Censorinum libro de Die natali Hippo 
docet. lbi scriptor cap. V, postquam semen unde 
exeat inter sapientie professores non constare 
dixit, in hunc modum pergit: « Parmenides enim 
tum ex dextris tum lzvis partibus oriri putavit, 
Hipponi vero...ex medullis profluere semen vide- 
tur, idque eo probari, quod post admissionem 
pecudum si quis mares interimat, medullas ut- 
pote exhaustas reperiat. » Omitto czeteras ejus 


ἽΠΠΩΝΟΣ AHOXUAXMATIA. 
ΠΟουλυμαθημοσύνης, τῆς οὐ χενεώτερον οὐδέν. 


(Athenzus XIII p. 6ro, B : Τοσαῦτα τοῦ Μυρτίλου 
ἑξῆς χαταλέξαντος χαὶ πάντων αὐτὸν ἐπὶ τῇ μνήμη 
θαυμασάντων ὃ Κύνουλχος ἔφη" πουλυμαθημοσύνης 
χτλ. Ἵππων ἔφη 6 ἄθεος. ᾿Αλλὰ xol Ἡράκλειτος ὃ 
θεῖός φησι" « πουλυμαθίη. νόον ἔχειν οὐ διδάσχει. » 
Καὶ ὁ Τίμων δὲ ἔφη " «ἐν δὲ πλατυσμὸς πουλυμαθημο- 


Ἵππωνος τόδε σῆμα, τὸν ἀθανάτοισι θεοῖσιν 
ἶσον ἐποίησεν Μοῖρα χαταφθίμενον. 


( Alexander Aphrodisiensis in Aristot. Me- 
taph. I, 3 pag. 21 ed. Bonitz, - Τοῦτο δὲ λέγοι ἃ ἂν 
περὶ αὐτοῦ ὅτι ἄθεος ἢ ἦν" τοιοῦτο γὰρ xal τὸ ἐπὶ τοῦ 
τάφου αὐτοῦ ἐπίγραμμα. Ἵππωνος χτλ. quod qui- 
dem epigramma ipse composuit , ut ait Clemens 
Alexandrinus ad Gentes p. 36 : Οὐ νέμεσις τοίνυν 
οὐδὲ Ἵππωνι ἀπαθανατίζοντι τὸν θάνατον τὸν ἑαυτοῦ 
ὃ Ἵππων γὰρ ἐπιγραφῆναι ἐκέλευσε τῷ μνήματι τῷ 
αὐτοῦ τόδε τὸ ἐλεγεῖον" “Ἵππωνος τόδε cux χτλ. 


opiniones quarum in eodem libello Censorinus 
meminit. Dogmata sua Xenophanis , Parmenidis 
aliorumque exemplo versibus persecutus est, sed 
unum an plures scripserit libros non liquet, Vix 
autem crediderim , eum peculiarem edidisse dise 
putationem de locis quce dicuntur perdere, quidquid 
in illa inciderit, ut conclusit Fabricius Bibl. 
Grac. vol. II, p. 658 ed. Harl. ex Antigoni Ca- 
rystii verbis, apud quem Hist, mirab, cap. 131 
haec reperiuntur : Ἵππων δὲ ὃ “Ρηγῖνος περὶ τῶν 
λεγομένων τόπων φθείρειν τὰ ἐμπίπτοντα τοιοῦτόν τι 
γράφει: φησὶν ἐν ᾿Αθήναις ἐπὶ βασιλέως " Emawécou 
᾿Ολυμπιάδος ἕχτης xa τριαχοστῆς, ἐν 3j ᾿Αρυτάμας 
Λάχων vix& στάδιον, τῆς Σιχελίας ἐν Παληχίοις οἶχον 
δομνηθῆναι τόπον εἰς ὃν ὅστις ἂν εἰσέλθη, εἰ μὲν χατα- 
χλιθείη, ἀποθνήσχει, εἰ δὲ περιπατοίη, οὐδὲν πάσχει, 
Hoc enim argumentum ab eo in majori de rerum 
natura carmine tractatum esse probabile est. 
Poematum ejus reliquias, paucis versiculis exce- 
ptis, nullas habemus. 


HIPPONIS FRAGMENTA. 


O eruditionem , qua nihil vanius. 


σύνης, τῆς οὐ κενεώτερον ἄλλο. » Vide Timonis et 
Heracliti fragmenta. Cf. Bergk. Comm. de Reliq. 
com, attic. p. 180; Bakhuizen van den Brink, 
Var, Lectt. ex Hist. phil, antiq. p. 57 ; Uhrig. de 
Hippone atheo pag. 9. ) 


Hipponis hoc sepulcrum est, quem Diis immortalibus 
excequavit Parca defunctum. 


Εὖ ve Ἵππων ἐπιδεικνύεις ἡμῖν τὴν ἀνθρωπίνην πλά- 
νην εἰ γὰρ καὶ λαλοῦντί σοι μὴ πεπιστεύχασι, νεχροῦ 
γενέσθωσαν μαθηταί" χρησμὸς οὗτός ἐστιν Ἵππωνος: 
νοήσωμεν αὐτόν, Dicit igitur philosophus, se 
morte sua cum Diis immortalibus zequatum esse. 
Quorum verborum sensus est, quum atheus 
fuerit Hippo, homines morte ad nihilum re- 
cidere Diisque immortalibus qui non sint pares 
fieri, ) 


MÁS S 


CU ESTLNN TNT ES NR EORR NE SU ἂς 


ΡΕΤΙΜΟΝΕ PHLIASIO. 


' ίμωνος ἀποσπασμάτια] Timon Phliasius quum 
adolescens in theatris saltasset, postea rerum 
divinarum humanarumque contemplationi dedi- 
tus primum Stilponem audivit, deinde Pyrrho- 
nem, cujus dogmata per totam vitam professus 
est. Floruit autem sub Antigono Macedonum 
rege et Ptolemaeo Philadelpho. Hic clarus sapien- 
tiz studio pietatisque qua Scepticorum principem 
colebat documentis, clarior poetica facultate et 
scriptorum multitudine id potissimum in con- 
dendis carminibus spectavit, ut omnes excepto 
Pyrrhone philosophos rideret et cavillaretur. 
Quo in genere nobilissimos tres Sillorum libros 
reliquerat magna ex parte ad Homerica Νεχυίας 
formam (cf. Meinek. Exercit. in Athen. I p. 6 
seq.) institutos. Ex iis primus simplicem narra- 
tionem, secundus et tertius sermonem cum Xe- 

 nophane babitum continebat. Diversum ab illis 
aliud fuit poema Imaginum (Ἰνδαλμῶν) nomine 
inscriptim, Memorantur etiam Timonis comoe- 
die et tragedise aliaque ingenii monumenta. 
"Harum rerum testes nobis sunt Aristocles et 


Diogenes Laertius. Quorum prior apud Eusebium 


Przp. Evang. XIV, 18 ait : '"Eyévezo δὲ μαθητὴς αὖ- 
τοῦ [τοῦ Πύῤῥωνος] Τίμων Φλιάσιος, ὃς τὸ μὲν πρῶ- 
“τον ἐχόρευεν ἐν τοῖς θεάτροις, ἔπειτα δ᾽ ἐντυχὼν αὐτῷ 
συνέγραψεν ἀργαλέας παρῳδίας καὶ βωμολόχους, ἐν αἷς 
βεύθλασφήμηχε πάντας τοὺς πώποτε φιλοσοφήσαντας. 
Οὗτος γὰρ ἦν 6 τοὺς Σίλλους γράψας. Posterior vero 
lib. IX, 110-111 haec tradit : Καὶ γὰρ ποιήματα συν- 
ἔγραφε καὶ ἔπη xol τραγῳδίας καὶ σατύρους xal δρά- 
ματα χωμιχὰ τριάκοντα, τραγιχὰ δὲ ἑξήκοντα, σίλλους 
τε xai χιναίδους, Φέρεται δὲ αὐτοῦ xoi χαταλογάδην 


Ld 


βιθλία, εἰς ἐπῶν τείνοντα μυριάδας δύο, ὧν καὶ Ἀντί- 
γόνος ὃ Καρύστιος μέμνηται, ἀναγεγραφὼς αὐτοῦ xat 
αὐτὸς τὸν βίον. "Tv δὲ Σίλλων τρία ἐστίν, ἐν οἷς ὡς ἂν 
σχεπτιχὸς ὧν πάντας λοιδορεῖ χαὶ σιλλαίνει τοὺς δογμα- 
τιχοὺς ἐν παρῳδίας εἴδει, ὯΩν τὸ μὲν πρῶτον αὐτοδιή- 
γητον ἔχει τὴν ἑρμηνείαν, τὸ δὲ δεύτερον xal τρίτον ἐν 
διαλόγου. σχήματι. Φαίνεται γοῦν ἀναχρίνων Ξενοφά- 
νην τὸν Κολοφώνιον περὶ ἑκάστων, ὃ δὲ αὐτοδιηγούμε- 
νός ἐστι" xot £y μὲν τῷ δευτέρῳ περὶ τῶν ἀρχαιοτέρων, 
ἐν δὲ τῷ τρίτῳ περὶ τῶν ὑστέρων. — Τὸ δὲ πρῶτον 
ταὐτὰ περιέχει πράγματα, πλὴν ὅτι μονοπρόσωπός 
ἐστιν ἣ ποίησις. Cf. Fred, Pauli deSillis Grecorum. 
disputatio, Berolini 1821 ; Welandi de przcipuis 
Parodiarum scriptoribus liber; Welkii de Grze- 
corum Sillis commentatio, Varsovie 1820. Adde 
Fabricii Bibl. Gr. vol. Ill, pag. 623 seqq. ed. 
Harl. et Diogenis Laertii interpretes. Fragmenta 
ejus qua exstant prope omnia e Sillis petita sunt, 
pauca ex Imaginum libro deprompta, nonnullos 
quoque versus antiqui ex aliis carminibus ser- 
varunt. Has carminum reliquias primus laudabili 
studio collegit Henricus Stephanus in Poesi phi- 
losophica, postea edidit Isaacus Fred. Langhein- 
rich in tribus de Timone dissertationibus (Lipsiae 
1720 et 1721) quas non vidimus; Brunckius in 
Analectis veterum poetarum et Paulus l. c. Pro- 
fuisse Timoni inprimis Stephanum et Brunckium 
non negaverim. Sed deerat accuratior Phliasii 
poeta recensio qua plurima maculae librariorum 
incuria illi aspersa abstergerentur. Hanc igitur 
lectoribus offero. Emendatis versibus novam ad- 
junxi interpretationem latinam brevesque adno- 
tationes, 


ΤΙΜΩΝΟΣ 


TOY 


ΦΛΙΑΣΙΟΥ 
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΊΑ. 


EK ΤΩΝ XIAAQN. 


"Eonee νῦν μοι ὅσοι πολυπράγμονές ἐστε σοφισταί. 
* * * 


Πολλοὶ μὲν βόσχονται ἐν Αἰγύπτῳ πολυφύλῳ 
βιδλιαχοὶ χαραχῖται, ἀπείριτα δηριόωντες 
Μουσέων ἐν ταλάρῳ. 


* * * 


& Φοιτᾷ δὲ Beoredoxihe " Epic χενεον λελαχυῖα, 
Νύιης ἀνδροφόνοιο χασιγνήτη xat ἔριθος" 
fv ἀλαὴ περὶ πάντα χυλίνδεται" αὐτὰρ ἔπειτα 
ἐς βρῖθος στήριξε χάρη. καὶ ἐς ἐλπίδα βάλλει. 


* * x 


n γὰρ τούσδ᾽ ὀλοῦ ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι ; ; 
o Ἠγοῦς σύνδρομος ὄχλος" 6 γὰρ σιγῶσι χολωθεὶς 
νοῦσον ἐπ᾽ ἀνέρας ὦ ὦρσε λάλην, ὀλέχοντο δὲ πολλοί. 


* * * 


— 


TIMONIS 


PHLIASII 


FRAGMENTA. 


.E SILLIS. 


Dicite nunc mihi , quotquot estis multarum rerum periti 
2 is  [sophistae. 
Multi quidem aluntur in JEgypto nationibus frequenti - 
librorum scriptores infinitum quantum a5: se rixantes. 
Musarum in qualo. 


c ; * k 
Ingreditur autem hominum pernicies Discordia vaniloqua, 
Victoriee virorum interfectricis soror et adjutrix , 
quae caeca circa omnia versatur, sed postea 
in gravitatem componil caput et spem objicit. 

* * * 

[se decertarent ? 

Quis enim hosce commisit , ut perniciosa contentione inter 
Echiüs socia turba; heec enim tacentibus irata  [multi. 
morbum adversus viros excitavit vocem, peribant aulem - 


* E ! * 


Vs. 1. ἔσπετε νῦν xv). Diogenes Laertius IX, 
112 : Ἀρχὴ δὲ αὐτῷ ἥδε" ἔσπετε xz). Imitatus est 
Timon lliad. Il, 484 : "Eene:e νῦν μοι, Μοῦσαι, 
Nn δώματ᾽ ἔχουσαι. 

Vss. 2-4. πολλοὶ μὲν ---ταλάρῳ] Athenzus lib. I 
cap. A1 : Ὅτι τὸ μουσεῖον ὃ Φλιάσιος 'Γίμων ὃ σιλλο- 
γράφος ταλάριόν πού φησιν ἐπισχώπτων τοὺς ἐν αὐτῷ 
τρεφομένους φιλοσόφους, ὅτι ὥσπερ ἐν πανάγρω τινὶ 
σιτοῦνται χαθάπερ οἵ πολυτιμότατοι ὄρνιθες" πολλοὶ 
μὲν βόσχονται χτλ. Cf. Eustath. ad Odyss. lib. IV 
| p.155 ed. Basil. (p. 1488, 61:). Pro πολυφύλῳ 
apud Eustathium est πολυφύλλῳ, qui etiam βιθλια- 
xj, pro βιδλιαχοὶ habet. Suspicor Timoni obver- 
sata fuisse Theocriti verba Idyll. XVI, 34 : Πολλοὶ 
ἐν ᾿Ἀντιόχοιο δόμοις xal ἄναχτος ᾿Αλεύα ἁρμαλιὰν 
ἔμμηνον ἐμετρήσαντο πενέσται χτλ. 

Vss. 5.8 leguntur apud Clementem Alexandri- 
num Strom. lib. V p. 235 ed. Sylb. Cf. Euseb. 
|. Przp. evang. lib. XV p. 855 ed. Viger. — Vs. 6 
scripsi Nic pro vulg. Νείχης. — Vs. 7 ὅτ᾽ ἀλαὴ 


Eusebius prabet; male Clemens ἥ τ᾽ ἄλλα. — . 
Vs. 8 ἐς βρῖθος στήριξε flagitante metro posui, cujus 
loco Eusebius exhibet ἐς βρίθος ἐστήριξε, Clemens - 
autem ἔς τε βροτοὺς στήριξε. Cf, Hiad. IV, 440: Καὶ — 
Ἔρις ἄμοτον μεμαυῖα, Ἄρεος ἀνδροφόνοιο χασιγνήτη - 
ἑτάρη τε, ἥτ᾽ ὀλίγη μὲν πρῶτα χορύσσεται, αὐτὰρ ἔπεϊ- — 
τα οὐρανῷ ἐστήριξε κάρη καὶ ἐπὶ χθονὶ βαίνει, et Carm. 
aur. vs. 57 seqq. ! Τοίη μοῖρα βροτῶν βλάπτει φρέ- — 
νας" ὡς δὲ χύλινδροι ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἄλλα φέρονται, ἀπεί-- 
ρονα πήματ᾽ ἔχοντες. Λυγρὴ γὰρ συνοπαδὸς " Epte βλά- 
πτουσα λέληθε σύμφυτος, ἣν οὐ δεῖ προάγειν, εἴχοντα - 
δὲ φεύγειν. : 

Vss. g-11. τίς γὰρ τούὐύοδ᾽ ὀλοῖῦ;----πολλοί] exstant - 
apud Clementem et Eusebium 1. c. praemissis | 
verbis : ἔπειτα ὀλίγον ὑπούδὰς ἐπιφέρει, Vs, 11 pro | 
λάλην quod in codicibus reperitur Potterus edidit | 
κακήν. Expressit Timon lliad. I, 8 seqq. : Τίς τ' ἶ 
ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηχε μάχεσθαι; Λητοῦς χαὶ Δὸς, ἦ 
υἱός. Ὃ γὰρ βασιλῆϊ χολωθεὶς νοῦσον ἀνὰ στρατὸν Ape) 14 
xxx» , ὀλέχοντο δὲ λαοί, | 


84 


TIMONIS PHLIASII FRAGMENTA. 85 


σχέτλιοι ἄνθρωποι, xdx' ἐλέγχεα, γαστέρες οἷον, 


οἵων ἔχ τ᾽ ἐρίδων ἔχ τε στοναχῶν πέπλασθε! 
ἄνθρωποι χενεῆῇς οἰήσιος ἔμπλεοι ἀσχοί, 
* * ^ 
* * * 
15 Οἷον Δημόχριτόν τε περίφρονα, ποιμένα αὔθων, 
, , 
ἀυφίνοον λέσχηνα μετὰ πρώτοισιν ἀνέγνων. 
* 4 * 


» 
. Οἷόν θ᾽ ἑπτὰ Θάλητα σοφῶν σοφὸν. ἀστρονόμημα. 


t 


* * * 


Πυθαγόρην τε. γόητος ἀποχλίναντ᾽ ἐπὶ δόξαν 
θήρη ἐπ᾽ ἀνθρώπων, σεμνηγορίης ὀαριστήν. 


* * * 


Duri homines , ignavum genus, ventres solum, 
quibus e Jitibus et suspiriis conflati estis! 
homines vanae opinionis pleni utres, 


" : * ! * 
Ut Democritum cordatum , dicendi artificem , 
subtilem disputalorem inter primos agnovi, 

τ * 4 Ν 
Ut Thaletem septem sapientum sapientem astronomum, 


* * τ ὦ 


Pythagoramque ad praestigiatoris famam inclinantem , 
alliciendis hominibus , magniloquum sodalem, 


* * * 


Vss. 12-14. σχέτλιοι ἄνθρωποι----ἀσκοί] servavit 
Eusebius Przp. evang. lib. XIV p. 763 et Theo- 
doretus De curandis gentium morbis Serm. » 
(T. IV p. 489). Vs. 12 pro οἷον quod sententia 
desiderat, Stephanus in notis ad Sext. Emp. 
Pyrrh. hyp. p. 211 δὰ, Fabr. oiov, sed in Poesi 
philosophica recte otov, — Vs. 13 aiio ἔχ τ᾽ ἐρίδων 
dedi pro codicum lectione τοίων apud Eusebium 
et ποίων apud Theodoretum. Preterea ἔχ τε στο- 
γαχῶν πέπλασθε exhibet Eusebius, καὶ λεσχομάχων 
πεπλάνησθε Theodoretus. Retinuit poeta Hesiodi 
versum, quantum licebat. Est enim in Theogon, 
38.236 : 


Ποιμένες ἄγραυλοι, χάχ᾽ ἐλέγχεα, γαστέρες οἷον, 
quem Goettlingius contulit cum Homer. M. lib. V, 
787 : 

Αἰδώς, Ἀργεῖοι, κάκ᾽ ἐλέγχεα, γαστερες olov, 


et Lennepius cum Epimenidis versiculo in Pauli 
Apostoli Ep. ad Tit. 1, 12 : 


Κρῆτες ἀεὶ ψευσταί, χαχὰ θηρία, γαστέρες ἀργαί. 


Caeterum γαστέρες οἷον Hesychius explicat τροφῆς 
μόνον ἐπιμελούμενοι" ὡς Ἡσίοδος ἐν τῇ Θεογονία. 
Similiter Hesiodi Schol. Par. C. μόνον τὰ τῆς τρο- 
φῇς φρονοῦντες, et Schol. Vat. μόνον γαστρίμαργοι. 
Adde quod sillographus hoc loco Empedoclem 
—. jntuitus est vs. 31 ita canentem : Ottoy ἐξ ἐρίδων ἔχ 
᾿ς «τεστοναχῶν ἐγένεσθε. Vid. adn. ad Empedocl. vs. 14. 
Ἄνθρωποι χενεῆς οἰήσιος ἔμπλεοι ἀσχοί spectavit for- 
tasse Horatius Sat. II, 5, 98 eadem translatione 
dicens : « Crescentem tumidis infla sermonibus 


— utrem », ubi Schol. Cruq : « Preconiis, inquit, 


effer et falsis laudibus velut utrem ventis inflare 
cortende. » - 
Vss. 15-16, Diog. IX, 4o de Democrito : Ὅν γε 


xxi Τίμων τοῦτον ἐπαινέσας τὸν τρόπον ἔχει" οἷον 
Δημόχριτόν τε χτλ. 

Vs. 16 scripsi λέσχηνα pro vulg. λέσχην, ἃ, 
Meinekius Exerc. in Ath. I p. 6 λεσχῆνα-. Dubium 
utrum λέσχην an λεσχήν fuerit nomen non lectum 
alibi, unde λεσχηνεύω» fluxit, quum vocabula εἴρην, 
πυθμήν, αὐχήν et alia de quibus vide Lobeckium 
Paral. p. 191 seqq. utriusque analogie exempla 
praebeant. Pertinet hic locus cum iis qua de Ze- 
none Citiensi, Archelao, Platone, Anaxarcho, 
Heraclito, Empedocle, Parmenide, Zenone Eleata, 
Melisso, Pythagora aliisque philosophis in se- 
quentibus dicuntur ad Νεχυίαν, Memoravi lios 
versus in Democrit. fragm. lib. H p. 94. 

Vs. 17. Diogenes Laertius 1, 34 : Οἶδε δ᾽ αὐτὸν 
ἀστρονομούμενον xal Τίμων, xal ἐν τοῖς Σίλλοις ἐπαι- 
νεῖ αὐτὸν λέγων: οἷόν θ᾽ ἑπτὰ Θάλητα χτλ. ubi ante 
Casaubonum legebatur οἷον ἔπειτα Θάλητα. Mena- 
gius ἀστρονόμημα recte explicat ἀστρολόγος, 

Vss. 18-19. Diogenes Laertius VIIL, 36 : Τὴν δὲ 
σεμνοπρέπειαν τοῦ Πυθαγόρου xat Τίμων ἐν τοῖς Σίλ- 
λοις, δάχνων αὐτόν, ὅμως οὐ παρέλιπεν εἰπὼν οὕτω" 
Πυθαγόρην τε γόητος xvÀ. Cur ad. prastigiatoris fa- 
mam Pythagoram inclinasse scripserit sillogra- 
phus intelligimus e Plutarchi Numa cap. 8. Ibi 
enim hac produntur : Kal γὰρ ἐχεῖνος ἀετόν τε δοχεῖ 
πραῦναι φωναῖς τισιν ἐπιστήσας xal χαταγαγὼν ὗπερ- 
ἱπτάμενον; τόν τε μηρὸν ἀποφῆναι χρυσοῦν ᾿Ολυμπία- 
σι διαπορευόμενος τὴν πανήγυριν. Ἄλλας τε τερατώ- 
δεις μηχανὰς αὐτοῦ xal πράξεις ἀναγγέλλουσιν" ἐφ᾽ αἷς 
xo Τίμων ὃ Φλιάσιος ἔγραψε" 


Πυθαγόρην δὲ γόητα ἀποχλίνοντ᾽ ἐπὶ δόξας, 
θήρῃ ἐπ᾽ ἀνθρώπων, σεμνηγορίης ὀαριστήν. 
Prior versus etiam in Laertii codicibus corruptus 


est. Editio Frobeniana : Πυθαγόρην τε γοητείας ἀπο- 
χλειὸν ἐπίδοξον, sed Stephani exemplum γόητας 


80 TIMONIS PHLIASII 


2 Παρμενίδου τε βίην μεγαλόφρονα, τὴν πολύδοξον, 
ὅς ῥ᾽ ἐπὶ φαντασίας ἀπάτης ἀνενείχατο νώσεις. 


* * * 


᾿λμφοτερογλώσσου τε μέγα σθένος οὐκ ἀλαπαδνὸν 
Μήνωνος, πάντων ἐπιλήπτορος, ἡδὲ Μέλισσον 
πολλῶν φαντασμῶν ἐπάνω, παύρων γε μὲν ἥσσω. 
* * * 
ky. Τοῖς δ᾽ ἔνι χοχχυστὴς ὀχλολοίδορος Ηράχλειτος 
αἰνιχτὴς ἀνόρουσε καὶ ᾿Εμπεδοχλῇς,, ἀγοραίων 
χηλητὴς ἐπέων" ὅσα δ᾽ ἔσθενε, τοσσάϑε εἷλεν 
ἄργων͵, ὃς διέθηκ᾽ ἀρχὰς ἐπιδευέας ἄλλων. 
* * * 
Ξεινοφάνης, ὑπάτυφος (Ομηραπάτης ἐπιχόπτης, 


3) ἄλλον ἀπάνθρωπον θεὸν ἐπλάσατ᾽, ἰσον ἁπάντη, 


c 


Parmenidemque magnanimum atque illustrem , 
qui ad vanas species animi sensuumque notiones revocavit. 


* k * 


Bilinguisque illius magnam vim non imbecillam 
Zenonis, omnium vituperatoris , et Melissum 
multis spectris majorem , paucis quidem minorem. 


* * * 
Inter hos clamator et plebis insectator Heraclitus, [tio vi 
obscure loquens, surrexit et Empedocles forensis eloquen- 


animorum delenitor : quantum vero valuit , tantum cepit 
princeps , qui magistratus aliis indigentes constituit. 


* * * 


Xenophanes,satis modestus fallaciae Homericze reprehensor, 
alium finxit deum inhumanum , undique zequalem, 


ἀποχλίναντ᾽ ἐπιδόξην. Legendum γόητος ἀποχλίναντ᾽ 
ἐπὶ δόξαν, quemadmodum Diogenis editores re- 
stituerunt, 

Vss. 20-21. Παρμενίδου τε βίην —vocti;] Diogenes 
Laertius IX, 23 : Διὸ καὶ περὶ αὐτοῦ φησιν 6 Τίμων" 
Παρμενίδου τε xA. Attuli et explanavi heec Timo- 
nis verba jam ad Parmenidis vs. 3o. 

Vss. 22-21 ἀμφοτερογλώσσου τε --- ἥσσω] Diogenes 
Laertius IX, 55 : Περὶ τούτου xoi Μελίσσου Τ χων 
ψησὶ ταῦτα᾽ ἀμφοτερογλώσσου τε χτλ. Plutarchus 
Vit. Pericl. cap. 4 : Διήχκουσε δὲ Περιχλῇς xai Ζή- 
νωνος τοῦ Ελεάτου, πραγματευομένου περὶ φύσιν ὡς 
Παρ!κενίδης  ἐλεγχτιχὴν δέ τινα καὶ δι’ ἐναντιολογίας 
εἰς ἀπορίαν καταχλείουσαν ἐξασχήσαντος ἕξιν" ὥσπερ 
xxi Τίμων ὃ Φλιάσιος εἴρηκε OU τούτων" 


᾿Αμφοτερογλώσσου τε μέγα σύένος οὐκ ἀπατηλὸν 
ἡ ήνωνος, πάντων ἐπιλήπτορος. 


Quod apud Laertium vulgabatur οὐχ ἀλαπαδνὸν 
“Μήνωνός τε Πλάτων ἐπιλήπτορος ex Plutarcho cor- 
rexit Casaubonus scribendo Ζήνωνος πάντων ἐπι- 
λήπτορος. Nam illud ἀλαπαδνὸν quod habent Dio- 
genis membranz minime sollicitandum. Sequitur 
apud Diogenem ἠδὲ Μελίσσου cujus locó Meinekius 
lI. c. p. 7 ἠδὲ Μέλισσον rescribi jussit. Denique 
pro παύρων γε uv εἴσω, qua vetus scriptura erat, 
 Menagius e regio codice protulit ἥσσω. Concinit 
cum hoc Aldobrandinus vertens : paucis inferio- 
rem. 

Vss. 25-28. τοῖς δ᾽ ἔνι χοχχυστὴς --- ἄλλων] Dio- 
genes Laertius IX, 6 : Τοῦτον δὲ χαὶ 6 Τίμων ὑπο- 
γράφει, λέγων" 


Τοῖς δ᾽ ἔνι χοχχυστὴς ὀχλολοίδορος Ἡράχλειτος 
᾿ αἰνικτὴς ἀνόρουσε. 


Idem lib. VIII, 67 : Οὐ παρῆχε δὲ οὐδὲ τοῦτον 6 Τί- 
μων, ἀλλ᾽ ὧδ᾽ αὐτοῦ καθάπτεται λέγων * 


χαὶ ᾿Εμπεδοχλῆς ἀγοραίων 
χηλητὴς ἐπέων" ὅσα δ᾽ ἔσθενε, τοσσάδε εἷλεν 


ἄρχων, ὃς διέθηχ᾽ ἀρχὰς ἐπιδευέας ἄλλων. 


Junxi hac superioribus, quod ab ipso poeta uno 
fenore scripta videbantur. In verbis ἀγοραίων 
χηλητὴς ἐπέων genitivus, quemadmodum apud poe- 
tasionicos interdum fit, dativi vicem obtinet. Vid, 
ad Empedoclis vs. 179. Sunt qui pro ἄρχων legant 
ἀργῶν. Utrumque intelligi potest. 

Vss. 29-31, Sextus Empiricus Pyrrhon. hyp. I, 
33 : Διὰ τοῦτο γοῦν καὶ ὑπάτυφον αὐτὸν λέγει [6 "T'éucov] 
χαὶ οὐ τελέως ἄτυφον δι᾽ ὧν φησι" “ξεινοφάνης χτλ. 
Ὑ πάτυφον γὰρ εἶπε τὸν κατά τι ὄτυφον, Ὁμηραπάτης 
δὲ ἐπιχόπτην, ἐπεὶ τὴν παρ᾽ "Oppo ἀπάτην διέσυρεν. 
᾿μὡδογμάτιζε δὲ ὃ Ξξενοφάνης παρὰ τὰς τῶν ἄλλων dv- 
θρώπων προλήψεις, ἕν εἶναι τὸ πᾶν χαὶ τὸν θεὸν 
συμφυὴ τοῖς πᾶσιν" εἶναι δὲ σφαιροειδῆ xal ἀπαθῇ 
xo ἀμετάδλητον καὶ λογιχόν. Diogenes LaertiusIX, 
18 : Ξενοφάνης Δεξιοῦ, ἢ (ὡς ᾿Απολλόδωρος) Ὄρθο- 
μένους, Κολοφώνιος, ἐπαινεῖται πρὸς τοῦ Τίμωνος. 
Φησὶ γοῦν’ 


Ξεινοφάνην ὑπότυφον, Ομηραπάτην, ἐπιχόπτην, 


Laertium e Sexto emendavit Menagius. Apud 
Sextum tamen vulgo repugnante metro legitu 
ἐπισχώπτης. : 

» Vs. 30. ἄλλον ἀπάνθρωπον flagitat sententia; 
Sexti codices ἐχτὸν ἀπ᾽ ἄνθρωπον. Fabricius ἐχτὸς 
edidit, Paulus ἀπ᾽ ἀνθρώπων, utrumque inepte. 
Est vero θεὸς ἀπάνθρωπος, ut utar Kuhnii verbis ad 
Laertium, ὃ μηδὲν ὅμοιον ἔχων ἀνθρώπῳ, qui cum 
homine nihil habet ccmmune, nec similitudinem 


FRAGMENTA. 


ἀσχηθῇ, νόον αὐτόν, ἀΐδιον ἠδὲ νόημα. 
k * * 
Ὡς xoi ἐγὼν ὄφελον πυχινοῦ νόου ἀντιβολῆσαι, 
ἀμφοτερόδλεπτος᾽ δολίη δ᾽ ὁδῷ ἐξαπατήθην, 
πρεσδυγενὴς ἔτ᾽ ἐών, ἄδολος καὶ ἄμοιρος ἁπάσης 
35 σχεπτοσύνης. “Ὅππη γὰρ ἐμὸν νόον εἰρύσαιμι, 
εἰς ἕν ταῦτό τε πᾶν ἀνελύετο: πᾶν δ᾽ ἐὸν αἰεὶ 
/ 2 1. / ? , & , 6 ἢ 
πάντη ἀνελκόμενον μίαν εἰς φύσιν ἵσταθ᾽ ὁμοίαν. 
* k * 
"Ev δὲ τὸ θαρσαλέον τε καὶ ἐμμανὲς ὅππη ὀρούσαι 
J 9» 9, f , , /, ὅ ' ἰδ , 
φαίνετ᾽ 'Avatapyou κύνεον μένος" ὅς ῥα καὶ εἰδώς, 
40 ὥς φασιν, ἄθλιος ἔσχε, φύσις δέ μιν ἔμπαλιν ἦγεν 
ἡδονοπλήξ,, ἣν πλεῖστοι ὑποτρείουσι σοφιστῶν. 


* * k 


Καί που ᾿Αναξαγόρην φάσ᾽ ἔμμεναι ἄλκιμον ἥρω, 
Νοῦν, ὅτι δὴ νόος αὐτῷ, ὃς ἐξαπίνης ἐπαγείρας 
πάντα συνεσφήχωσεν ὁμοῦ τεταραγμένα πρόσθεν. 


x * * 
45 Πρωταγόρης τ᾽ ἐπίμικτος, ἐριζέμεναι εὖ εἰδώς. 


᾿ς Ἂν δῇ * k 


57 
integrum, ipsam mentem zeternamque cogitationem. 
* * * 
Utinam et mihi prudens contigisset animus, 
circumspecto judicio; sed dolosa via deceptus sum, 
senex adhuc sincerus et expers omnis [terem, 


caul& considerationis. Quocumque enim mentem conver- 
in unum idemque universa resolvebantur, et universum 
quod semper est] cireumcirca in unam sui similem naturam 
[reductum constringebatur, 
* * * 
Inter alios autem audax et furibunda quocumque se verteret 
canina Anaxarchi vis conspiciebatur, qui et rerum cogni- 
Lione instructus,] ut perhibent, miser erat , quia retrorsum 
ipsum agebat natura ] voluptatibus dedita, quam plurimi 
᾿ Ἢ [ sophistarum. reformidant. 
Etiam Anaxagoram alicubi esse dicunt fortem heroem, 
Mentem, quia mens ipsi fuit, quae subito collecta 
omnia compegit simul, turbata prius. 


* * * 


Protagorasque immixtus (sodalibus) verbis concertare do- 
[ctus. 


formae. Quod vero Kuhnius apud Laertium Ὅμη- 
ροπάτην poni vult, improbanduin, Vs. 31 in mem- 
branis ita exhibetur : ἀσχηθῇ, νοερωτὸν ---ἠὲ νόημα, 
Fabricius interponendum censuit cópzavz aut 
πάνθ᾽ ὅσον vel simile quid. Brunckius malebat: 
ἀσχηθῆ, σύμπαντα νόον, σύμπαντα φρόνηυα, quum 
Diogenes IX, 19 hzcfere verba usurpet : σύμπαν- 
τά τε εἶναι νοῦν xai φρόνησιν. Paulus conjecit ἀσχηθῆ, 
θνητῶν νοερώτερον ἠὲ νόημα, in carmine autem 
exaravit ἀσχηθῇ, νοερωτόν, ἀΐδιον ἠὲ νόημα. Mihi 
Timon videtur scripsisse : ἀσχηθῇ, νόον αὐτόν, ἀΐ- 
διον ἠδὲ νόημα. 
Vss. 32-35. ὡς xoi ἐγὼν----διλοίαν] Sextus Empi- 
Φ « M € 1 , , 
ricus l. c. : 'O γὰρ περὶ ἑνὸς δογικατίζων ἢ προκρίνων 
φαντασίαν φαντασίας ὅλως χατὰ πίστιν ἢ ἀπιστίαν 
περί τινος τῶν ἀδήλων, τοῦ δογματιχοῦ γίνεται χαρα- 
χτῆρος, ὡς δηλοῖ xai ὁ Τίμων διὰ τῶν περὶ Ξενοφάνους 
αὐτῷ λεγομένων" ἐν πολλοῖς γὰρ αὐτὸν ἐπαινέσας τὸν 
- / € ^ M r 3 wx " H 
ΞΞενοφάνην, ὡς καὶ τοὺς Σίλλους αὐτῷ ἀναθεῖναι, ἐποίη- 
σεν αὐτὸν ὀδυρόμενον xol λέγοντα " ὡς xot ἐγὼν xz). 
Vs. 33 ἀμφοτερόόλεπτος accipiendum de eo qui 
utramque partem caute circumspicit. — Vs, 34 
5 L 3 9 4^ ROS: , 
vulgo sic legitur : πρεσθυγενὴς ἔτ᾽ ἐὼν καὶ ἀπενθή- 
, € , “1: . EH 
ριστος ἁπάσης. Parum probabilis Schneideri con- 
jectura ἀναμφήριστος; requiritur enim ἄδολος xoi 
ἄμοιρος ἁπάσης σχεπτοσύνης quod carmini inserui. 
Vss. 38-41. ἐν δὲ τὸ θαρσαλέον .--- σοφιστῶν] Plu- 


tarchus de Virtute morali p. 446, C. (vol. VII 
pag. 753 ed. Reisk.) : Τῷ γὰρ ὄντι πλησίστιος μὲν 
ἐπὶ τὰς ἡδονὰς 6 ἀκόλαστος ὑπὸ τῶν ἐπιθυμιῶν φέρε- 
ται, καὶ δίδωσιν ἑαυτὸν xol συγχατευθύνει " πλάγιος δὲ 
ὃ ἀκρατής, ὥσπερ ἐξαναφέρειν γλιχόμενος καὶ διωθεῖ- 
σθαι τὸ πάθος, ὑποσύρεται χαὶ περιπίπτει περὶ τὸ 
αἰσχρόν. 'Oc ᾿Ανάξαρχον ἐσίλλαινε Τίμων ἐν δὲ τὸ 
θαρσαλέον χτλ. Partem hujus loci non nominato 
auctore allegavit idem Plutarchus de Vitioso Pu- 
dore p. 529, Α et Sympos. VII pag. 705, F. — 
Vs. 38 pro ὀροῦσαι omnium librorum lectione 
Meinekius Exerc. in Athen. l. c. recte scripsit 
ὀρούσαι, mutato etiam ἐμμενὲς in ἐμμανές. ---- Vs. 
39-40 pro vulgato ὃ ῥα xal εἰδώς, ὡς φάσαν. re- 
scripsi ὅς ῥα καὶ εἰδώς, ὥς φασιν. 

Vss. 42—44. χαί που ᾿Αναξαγόρην ---πρόσθεν] Dio- 
genes Laertius II, 6 : Παρ᾽ ὃ xai νοῦς ἐπεχλήθη 
(ὁ ᾿Αναξαγόρας). Καί φησι περὶ αὐτοῦ Τίμων ἐν τοῖς 
Σίλλοις οὕτω" καί mou ᾿Αναξαγόρην χτλ. Vocabulo 
utitur de fabris δὲ architectis dici solito, sed 
cujus sensus latissime patet, συνεσφήχωσεν, Hesy- 
chius : σφήχωμα, πύχνωμα x25 δεσμός. Cf, Ernest, 
ad Iliad. XVII, 52. Mentis cognomen Anaxagorz 
fuisse testantur multi scriptores quorum locos 
collegit Schaubach. Fragm. Anaxag. p. 36. 

Vs. 45. Πρωταγόρης τ᾽ ἐπίμικτος x:X.] Diog. 
Laert. IX, 52 : Καὶ τὸ νῦν ἐπιπόλαιον γένος τῶν ἐριστι- 


88 TIMONIS PHLIASII 


eese ὡς χαὶ μετέπειτα σοφιστῶν 
οὔτ᾽ ἀλιγυγλώσσῳ οὔτ᾽ ἀσχόπῳ οὔτ᾽ ἀχυλίστῳ 
Πρωταγόρη" ἔθελον δὲ τέφρην συγγράμματα θεῖναι, 
ὅττι θεοὺς χατέγραψ᾽ οὔτ᾽ εἰδέναι, οὔτε δύνασθαι, 

80 ὅὁπποῖοί τινές εἰσι xal οἵτινες, ἀθρήσασθαι, 
πᾶσαν ἔχων φυλακὴν ἐπιεικείης * τὰ μὲν οὔ οἵ 
χραίσμησ᾽, ἀλλὰ φυγῆς ἐπεμαίετο, ὄφρα μὴ οὕτως 
Σωχρατιχὸν πίνων ψυχρὸν ποτὸν "Αἴδα δύη. 
* B [3 

"Ex δ᾽ ἄρα τῶν ἀπέκλινε λιθοξόος, ἐννομολέσχης, 


66 “Ἑλλήνων ἐπαοιδός, ἀχριδολόγους ἀποφήνας, 
μυχτήρ, ῥητορόμιχτος, ὑπάττιχος, εἰρωνευτής. 


* * * 


Ἀσθενιχή τε λόγων δυὰς ἢ τριάς, ἢ ἔτι πόρσω, 
οἷος Ξξεινοφόων , ἴς τ᾽ Αἰσχίνου οὐχ ἐπιπειθὴς 


γράψαι, 


Me . ut etiam postea sophistarum 
neque fusca voce praedito neque inconsiderato neque rigido 
Protagora ; volebant autem scripta ejus in cineres conver- 
quia deos scripserat se neque scire, neque posse, [tere, 
quales sint et qui, dispicere, 
quamvis omni-eequitate observata, Neque tamen heec ei 


profuerunt, sed fugam meditabatur, ne sic [verba 
Socraticam bibens frigidam potionem in Orcum descende- 
[ret. 

* * * 


Ab his igitur discessit lapicida, legulejus , 

Graecorum incantator, accurate loquentes efficiens, ἡ 

derisor, rhetoribus immixtus ,. satis atticus, in sermone 
[ dissimulator. 

* * * 

Exsanguesque verbis duo vel tres vel etiam porro [ alii], 

ut. Xenophon et ZEschines non adductus 

ad scribendum. 


k * * 


χῶν ἐγέννησεν, ὅθεν καὶ ᾿Γίμων φησὶ περὶ αὐτοῦ" Πρω- 
ταγόρης χτλ. 

Vss. 46-53. ὡς καὶ μετέπειτα---Αἴδα δύη] Sextus 
Empiricus adv. Math. IX, 57 : Ὃ δὲ Πρωταγόρας 
δητῶς mou γράψας" περὶ θεῶν οὔτε εἰ εἰσίν, οὔθ᾽ ὁποῖοί 
τινές εἶσι, δύναμαι λέγειν" πολλὰ γάρ ἐστι τὰ χωλύοντά 
με. Παρ’ ἣν αἰτίαν θάνατον αὐτοῦ χαταψηφισαμένων 
τῶν ᾿Αθηναίων διαφυγὼν xot χατὰ θάλατταν πταίσας 
ἀπέθανε. Μέμνηται δὲ ταύτης τῆς ἱστορίας xol Τίμων 
6 Φλιάσιος ἐν τῷ δευτέρῳ τῶν Σίλλων, ταῦτα διεξερ- 
χόμενος" ὡς xal μετέπειτα xz). 

Vs. 46. Olim scribebatur ὥστε xol μετέπειτα, 
ut est apud Stephanum in Poesi philosophica ; ὡς 
xat primus correxit Menagius ad Diogen. IX, 525. 
— Vs. 48. σὺν γράμματι Stephánus, συγγράμματι 
Menagius; sed flagitatur συγγράμματα, quemad- 
modum postea editum est. — Vs. 53 'Aiài δύῃ 
Sexti membrane, sed sententia desiderat "Aida δύη. 
"Aita jam emendavit Menagius ad Laertii 1. c.; de 
δύῃ mutato in 25v, vid. Buttmanni Gramm. ampl. 
II, 114. Timonis locum respexit Io. Frei. Quzst. 
Protag. pag. 61 seq. 

Vss. 54-56, àx δ᾽ ἄρα «0v — εἰρωνευτής] Diogenes 
Laertius I, 19 : Δοῦρις δὲ xoi δουλεῦσαι αὐτὸν [τὸν 
Σωχράτη φησὶ] xat ἐργάσασθαι λίθους. Εἶναί τε αὐτοῦ 
χαὶ τὰς ἐν ἀχροπόλει Χάριτας ἔνιοί φασιν, ἐνδεδυμένας 
οὔσας" ὅθεν xal Τίμωνα ἐν τοῖς Σίλλοις εἰπεῖν " ἐχ δ᾽ 
ἄρα τῶν ἀπέχλινε λιθοξόος x:À. Sextus Empiricus 
adv. Math. VII, 8: Τοῦ δὲ ἠθικοῦ μόνος ἐπεμελεῖτο 
Σωχράτης χατά γε τοὺς ἄλλους αὐτοῦ γνωρίμους, εἴγε 
xal ὃ Ξενοφῶν ἐν τοῖς Ἀπομνημονεύμασι δητῶς φησιν 
ἀπαρνεῖσθαι αὐτὸν τὸ φυσιχόν, ὡς ὑπὲρ ἡμᾶς καθε- 
στηχός, xal σχολάζειν τῷ ἠθιχῷ, ὡς πρὸς ἡμᾶς ὄντι. 
Τοιοῦτο οἶδε xot ὃ Τίμων ἐν οἷς φησιν" « ἐχ δ᾽ ἄρα τῶν 


ἀπέχλινε λαοξόος ἐννομολέσχης" » τουτέστιν ἀπὸ τῶν 
φυσικῶν ἐπὶ τὴν ἠθικὴν θεωρίαν. Διὸ καὶ ἐννομολέσχης 
προσέθηχεν, ἅτε τοῦ ἠθικοῦ μέρους ὄντος τὸ περὶ νό-- 
oy διαλέγεσθαι. Clemens. Alexandrinus Strom. 
lib. I pag. 129 de Socrate loquens : 


Ἔχ δ᾽ ἄρα τῶν ἀπέχλινε λαοξόος dvvouo cy s, 
ε 7 E / 3 
Ελλήνων ἐπαοιδός, ; 


6 Τίμων ἐν τοῖς Σίλλοις φησί, διὰ τὸ ἀποχεχλιχέναι 
τῶν φυσικῶν ἐπὶ τὰ ἠθιχά, — Vs.54. Non dubium 
quin ἐννομολέσχης, leges loquens, vera sit lectio, 
quam etiam in Poesi philosophica sequitur Henr. 
Stephanus, etsi in Diogenis editione se in mem- 
branis εὐνομολέσχης repperisse testatur. Multum 
refert, utrum e Diogene λιθοξόος an e reliquis 
scriptoribus λαοξόος versui inferas; alterum enim 
metri ratio excludit. — Vs. 56 ῥητορόμιχτος Henr. 
Stephanus in Poesi phil.; δητορόμυχτος vulgata 
scriptura apud Diogenem est, quam neglecto 
metro Hemsterhusius in δητορομύχτης convertit 
propter precedens μυχτήρ. Hoc enim, quum 
proprie zasum designet, hic derisorem valet. 
V.57-59.ác0svucf, τε---γράψαι] Diogenes Laertius 
lib. H, 55 de Xenophonte : Τίμων δ᾽ ἐπισχώπτει 
αὐτὸν ἐν τούτοις " ἀσθενιχή τε χτλ. Idem Il, 62 de 
fEschine : "πειτ᾽ ἀφικόμενον ᾿Αθήναζε μὴ τολμᾷν σο- 
φιστεύειν, εὐδοχιμούντων τότε τῶν περὶ Πλάτωνα xot 
Ἀρίστιππον' ἐμμίσθους δὲ ἀχροάσεις ποιεῖσθαι" εἶτα 
συγγράφειν λόγους δικανιχοὺς τοῖς ἀδιχουμένοις. Διὸ 
xoi τὸν Τίμωνα εἰπεῖν ἐπ᾽ αὐτῷ" ἴς τ᾿ Αἰσχίνου οὐχ 
ἐπιπειθὴς γράψαι...... Τούτου τοὺς διαλόγους καὶ Ἀρί- 
στιππος ὑπώπτευεν" ἐν γοῦν Μεγάροις ἀναγινώσχον- 
τος αὐτοῦ φασι σχῶψαι, εἰπόντα, Πόθεν σοι, ληστά, 
ταῦτα; — "Vs. 57. ἀσθενιχή τε λόγων δυὰς ἢ τριάς 


M TRENT TNIISCRE PERITI 


ἘΒΑΘΟΜΕΝΤΑ.. 


] Atque ut mollis Aristippi natura tactu 


eo Old τ᾽ Ἀριστίππου τρυφερὴ φύσις ἀμφαφόωντος 
ψεύδη. 


* ΄ * 


ἠὲ βαρὺν βουπλῆγα, τομώτερον ἢ Avxoóoyou , 
ὅς δα Διωνύσου ἀῤῥυθμοπότας ἐπέχοπτε, 
ἐχ δὲ ῥυτὰ ῥίπτασχεν ἀπληστοίνους τ᾽ dpucdvac. 


* * * 
à 


65 Τῶν πάντων δ᾽ ἡγεῖτο πλατύστατος; ἀλλ᾽ ἀγορητὴς 
ἡδυεπής, τέττιξιν ἰσογράφος, οἵ θ᾽ ᾿χαδήμου 
δένδρει ἐφεζόμενοι ὄπα λειριόεσσαν ἱεῖσιν, 


* * * 
xoi σὺ Πλάτων’ xai γάρ σε μαθητείης πόθος ἔσχε" 
πολλῶν δ᾽ ἀργυρίων ὀλίγην ἠλλάξαο βίόλον, 
70 ἔνθεν ἀπαρχόμενος Τιμαιογραφεῖν ἐδιδάχθης. 


* * * 


89 


falsum a vero discernentis. 
* : : * k 
vel gravem boum stimulum , acutiorem quam Lycurgi , 


qui Bacchi immoderatos potatores percutiebat , 
pocula vero ejiciebat cyathosque vini insatiabiles, 


* " * * 
Omnes autem przecedebat latissimus, sed orator 


suaviloquens , in scriptis dulcis ut cicadoe, quze Hecademi 
arbori insidentes vocem suavem emittunt, 


* * * 


Et tu Plato, ( nam te doctrin» desiderium tenebat ,) 
grandi pecunia parvum emisti librum , 
unde orsus Timoum conscribere didicisti. 


* * * 


i. e. exsanguesque verbis duo vel tres. Apparet hic 
quoque genitivum λόγων pro dativo poni. Sic 
Homerus lliad. XXII, 281 : ἀλλά τις ἀρτιεπὴς xai 
ἐπίχλοπος ἔπλεο μύθων. Vid. supra ad vss. 55-28. 
— Vs. 58 ἴς τ΄ Αἰσχίνου e Casauboni emendatio- 
ne; ἤ τ᾽ Αἰσχίνου Laertii codices. Preterea οὐχ 
ἐπιπειθὴς γράψαι Stephani ed. praebet pro vitioso 
οὐχ ἀπειθὴς (vel ἀπειθεὶς)ὺ quod priores editiones 
utroque loco habent. — Vs. 59 γράψαι membra- 
na omnes excepto regio codice in quo γράψας 
librarii errore scriptum est. Diciturautem /Eschi- 
nes non adductus ad scribendum, quia pauca 
scripsit, adeo ut Aristippus etiam dialogos ejus 
» suspectos haberet. Nam orationes quas paupertate 
coactus aliis scribebat vix memorare licet, 

Vss. 60-61. οἷά δ᾽ Ἀριστίππου χτλ.] Diogenes 
Laertius II, 66 de Aristippo : Ὁ δὲ Τίμων παρέφα- 
γεν ὡς θρυπτόμενον, οὑτωσί πως εἰπών " οἷά τ᾽ Api- 
στίππου χτλ. --- ἀμφαφόωντος ψεύδη significat inter- 
prete Eustathio ad Odyss. lib. VIII, 196, τῇ ἁφὴ 
διερευνῶντος. 

Vss. 62-64. ἠὲ βαρὺν βουπλῆγα---ἀρυσάνας] 
Athenzus X, 64, p. 445, E * Σὺ δέ, ὦ Οὐλπιανέ, 
ἀῤῥυθμοπότης μὲν εἶ, χατὰ τὸν Φλιάσιον Τίμωνα. 
Οὕτως γὰρ ἐχεῖνος ὠνόμασε τοὺς τὸν πολὺν σπῶντας 
οἶνον ἄχρατον ἐν τῷ δευτέρῳ τῶν Σίλλων ἠὲ βαρὺν 
βουπλῆγα,, 'τομώτερον ἣ Λυχόοργος χτλ, Valckenarius 
ad Theocriti Adoniaz. p. 341. Λυχοόργου correxit 
hac sententia qua sola apta est : τομώτερον τῆς τοῦ 
Δυχούργου βουπλῆγος. Obversabatur poete Hiad. VI, 
133 seqq. : Αἴ δ᾽ ἅμα πᾶσαι θύσθλα χαμαὶ κατέχευαν, 
ὑπ᾽ ἀνδροφόνοιο Λυχούργου θεινόμεναι βουπλῆγι. -- 
Vs, 64 ἀρυταίνας Athenzei codices ; ἀρυσάνας emen- 
davit Casaubonus ex eodem scriptore lib. X, 53 
p. 424, B dicente : Τίμων δ᾽ ἐν δευτέρῳ Σίλλων 


| 


ἀρυσάνας χέχληχε τοὺς χυάθους φάσχων οὕτωσί: ἀπλη- 
στοίνους τ᾽ ἀρυσάνας. Utrumque graecum est , sed 
diverso significatu. 

Vss. 65-657. τῶν πάντων δ᾽ ἡγεῖτο---ἰεῖσιν] Dio- 
genes Laertius III, 7: Ἀλλὰ xol ὃ Τίμων εἰς τὸν Πλά- 
τωναὰ λέγων φησί’ τῶν πάντων δ᾽ ἡγεῖτο xvÀ. πρότερον 
γὰρ διὰ τοῦ ε Ἑκαδημία ἐχαλεῖτο. Hesychius Mile- 
sius s, v. Πλάτων pag. 44 ed. Orell.: Πλατὺς δὲ ὧν 
τὰ στέρνα ἢ τὸ μέτωπον Πλάτων προσηγορεύθη᾽ οἱ δὲ 
ὡς πλατὺν ἐν λόγοις οὕτω φασὶ χληθῆναι. Τίμων δὲ 
χωμῳδῶν αὐτὸν ἐν Σίλλοις φησί’ τῶν πάντων ἡγεῖτο 
χτλ. — "Vs. 66 τέττιξιν ἰσογράφος legitur apud 
Diogenem, i. e. in scriptis dulcis ut cicada.. Hinc 
emendandus Hesychius Milesius τέττιξ ἰσογράφος 
librariorum incuria exhibens, Compara Theo- 
criti illud Idyll. I, 146 : τέττιγος ἐπεὶ τύ γα φέρ- 
τερον ἄδεις, et anonymum poetam apud Brunck. 
Anal. III p. 250: εἰ χόχχυξ τέττιγος ἐρεῖ λιγυρώτερος 
εἶναι. — Vs. 67 δένδρει Diogenes, δένδρῳ Hesychius 
Milesius. T'imonem δενδρέῳ exarasse putabat Mena- 
gius propter similem Hesiodi locum Oper. vs. 58» 


seqq. : 
Ἦμος δὲ σχόλυμός τ᾽ ἀνθεῖ xol ἠχέτα τέττιξ 
δενδρέῳ ἐφεζόμενος λιγυρὴν κατεχεύετ᾽ ἀοιδὴν 
πυχνὸν ὑπὸ πτερύγων, θέρεος χαματώδεος ὥρῃ 


Sed sine dubio imitatus est Homer. Iliad. lib. 1I, 
150 seqq. : 

bad | ἀλλ᾽ ἀγορηταὶ 
ἐσθλοί, τεττίγεσσιν ἐοικότες, οἵτε χαθ᾽ ὕλην 
δενδρέῳ ἐφεζόμενοι ὄπα λειριόεσσαν ἱεῖσι. 


Ceterum Stephanus in Poesi philosophica p. 66 
ἰᾶσι pro ἱεῖσι edidit. — 
Vss. 68-70. Gellius Noct. att. IIT, 17 : Timon 


90 TIMONIS PHLIASIiI 


ὡς ἀνέπλαττε Πλάτων πεπλασμένα θαύματα εἰδώς. 
* * ^ 


Τοιγὰρ ἔχων Μενεδήμου ὑπὸ στέρνοισι μόλυῤδον 
θεύσεται ἐς Πύῤῥωνα τὸ πᾶν χρέας, ἢ Διόδωρον. 


* * -* 
γήξομαι εἰς Πύῤῥωνα καὶ εἰς σχολιὸν Διόδωρον. 
* * * 
75 καὶ νόον οὐ λήσεις ἐπιπλήξεσιν ἐγχαταμιγνύς. 


Ἄ * * 


Ey 


ut fingebat Plato conficta miracula sciens. 


* * * 


Itaque Menedemi sub pectore plumbum habens 
curret ad Pyrrhonem carnosum, vel ad Diodorum. 


* * * 
Natabo ad Pyrrhonem et ad versulum Diodorum. 
* * * 


neque clam sanam mentem reprehensionibus admiscebis, 


* * k 


amarulentus librum maledicentissimum conscri- 
psit, qui σίλλος inscribitur. In eo libro Platonem 
philosophum, quem diximus tenui admodum 
pecunia familiari fuisse; contumeliose appellat, 
quod impenso pretio librum Pythagorice disci- 
plinz emisset exque eo Timaum, nobilem illum 
dialogum, concinnasset. Versus super ea re Timo- 
nis hi sunt : 


καὶ σὺ Πλάτων, xal γάρ σε μαθητὴν 6 πόθος ἔσχεν" 
πολλῶν δ᾽ ἀργυρίων ὀλίγην ἤλλαξας βίόλον, 
ὅθεν ἀπαρχόμενος γράφειν ἐδιδάχθης. 


Proclus in Platonis Timzeum init. : Καὶ γὰρ καὶ αὐτὸ 


- πὸ τοῦ Πυθαγορικοῦ Τιμαίου γράμμα περὶ φύσεως τὸν 


ΠΠυθαγοριχὸν τρόπον διατάττεται, ἔνθεν ἀφορμηθεὶς 
ὃ Πλάτων τιμαιογραφεῖν ἐπιχειρεῖ χατὰ τὸν σιλλο- 


- γράφον. Schol. Platon. p. 20o ed. Ruhnken. : 


Τίμαιος ἐχ Λοκρῶν τῶν ᾿Επιζεφυρίων, τῆς ἐν ᾿Ιταλίᾳ 
πόλεως, φιλόσοφος Πυθαγόρειος; ἔγραψε μαθηματιχά 
τε χἀὶ περὶ φύσεως σύγγραμμα, τὸν Πυθαγοριχὸν τρό- 
πον * ἔνθεν ὁ Πλάτων καὶ τὸν διάλογον εἰς αὐτὸν ἔγραψε, 
χαθὰ xai ὃ σιλλογράφος φησὶ περὶ αὐτοῦ" 


πολλῶν δ᾽ ἀργυρίων ὀλίγην ἠλλάξατο βίδλον, 
ἔνθεν ἀφορμηθεὶς τιμαιογραφεῖν ἐπεχείρει. 


Cf. etiam Iamblichum in Nicomach. arithm. p. 148 
ed. Tenull. et Synes. de dono astrolab. p. 307. 
E caeteris auctoribus Gellius corrigendus. Scripsi 
autem hos versus ut nuper a Martino Hertzio 
vulgati sunt, ita ut vs. 68 pro μαθητὴν ὃ πόθος 
ponerem μαθητείης πόθος, vs. 69 pro ἤλλαξας, 
ἠλλάξαο, denique vs. 7o pro ὅθεν ἀπαρχόμενος γρά- 
qetv restituerem ἔνθεν ἀπαρχόμενος Τιμαιογραφεῖν. 
De hac emtione vide Diogenem III , 9 et VIII, 15. 

Vs. 71. ὡς ἀνέπλαττε χτλ.] Athenzus XI, 113 
p. 505, E : Διὸ καλῶς ὃ Τίμων περὶ αὐτοῦ ἔφη" ὡς 
ἀνέπλαττε xz). Diogenes Laertius ΠῚ, 46 : Ἀλλὰ καὶ 
Τίμων οὑτωσὶ παραγραμματίζων αὐτόν: ὡς ἀνέπλασε 
χτὰ, Pro ἀνέπλασε apud Laertium ἀνέπλαττε re- 
ponendum esse jam Aldobrandinus vidit. Quod 


in antiquioribus Athenzi exemplaribus reperitur 

θύματα editorum cura dudum emendatum est. 
Vss. 72-73. τοιγὰρ ἔχων ---Διόδωρον] Diogenes 

Laertius IV, 33 de Arcesilao : Καὶ ὃ Τίμων ἐπ᾽ 


^ e 
αὐτοῦ φησιν οὕτως" 


τῇ γὰρ ἔχων Μενέδημος bro στέρνοισι μόλυδδον 
θήσεται 7; Πύῤῥωνα τὸ πᾶν χρέας ἢ Διόδωρον. 


Cf. Eusebium Prep. evang. XV p. 729, apud 
quem legitur : 


τῇ γὰρ ἔχων Μενεδήμου ὑπὸ στέρνοισι μόλυξδον 
θεύσεται ἢ Πύῤῥωνα τὸ πᾶν κρέας ἢ Διόδωρον. 


Vs. 72 pro τῇ γὰρ necessario requiritur τοιγὰρ ᾿ 
quod edidi. Deinde neque Μενέδημος ferri potest, 
siquidem hzc non de Menedemo sed de Arcesilao 
accipienda, neque Μενέδημον, ut exhibent qua- 
dam Diogenis membrane, sed sententia desiderat 
quod est apud Eusebium Μενεδήμου, Id autem jam 
Casaubonus Laertio reddi oportere dixerat. — 
Vs. 73 θεύσεται ἐς Πύῤῥωνα rescribendum esse idem 
Casaubonus observavit. Verba τὸ πᾶν χρέας i. e. 
carnosum recte contendit Menagius cum "Theo- 
criti Idyll. III vs. 18, τὸ πᾶν λίθος, ubi scholiastes 
τὸ πᾶν perhibet dici ἐπιῤῥηματιχῶς ἀντὶ τοῦ διόλου, 
τουτέστι σχληρὰ σφόδρα χαὶ ἀμείλιχτος. 

Vs. 74. νήξομαι εἰς Πύῤῥωνα χτλ. Diogenes 
Laertius l. c. : Καὶ διαλιπὼν αὐτὸν ποιεῖ λέγοντα᾽ 
νήξομαι χτλ. Veterem scripturam χολιὸν Διόδωρον 
optime Casaubonus in σχολιὸν Διόδωρον convertit. 

Vs. 55. Diogenes Laertiusl. c. 33 item de 
Arcesilao : Ἦν δὲ ἀξιωματικώτατος xal συνηγμένος, 
xa ἐν τῇ λαλιᾷ διαστατιχὸς τῶν ὀνομάτων, ἐπισχώπτης 
0 ἱχανῶς xal παῤῥησιαστής. Διὸ xal πάλιν ὃ Τίμων 
οὑτωσὶ περὶ αὐτοῦ * 


καὶ νέον οὐ λήσης ἐπιπλήξεσιν ἐγχαταμιγνύς, 


Pro νέον ex egregia Casauboni conjectura reposui 
γόον ; praeterea λήσῃς in λήσεις mutavi. In codice 
regio pro οὐ male scriptum est μή. 


FRAGMENTA. 91 


Ὡς εἰπὼν ὄχλοιο περίστασιν e.oxacézuvev 

οἱ δέ μιν ἠύτε γλαῦκα πέρι σπίζαι τερατοῦντο, 

ἠλέματον δεικνύντες. "OU οὕνεχεν ὄχλῳ ἀρέσχεις, 
kj , L4 , , ΕΝ e . 

οὗ μέγα πρῆγυα, τάλας" τί πλατύνεαι ἠλίθιος ὥς ; 


* * * 


80 ἢ τὸν ἀπάνθρωπον xol ἀπόσγολον, αὐτολάλητον, 
οὖχ ἐμ παζόμιενον δόξης ἐρίδων τε, Φίλωνα. 


λῆρον ἀναστήσας, ὀφρυωμένος, ἀφροσιδόμξαξ. 
* * * 


Ἀλλ᾽ οὔ μοι τούτων φλεδόνων μέλει, οὐδὲ γὰρ ἄλλου 
οὐδενός, οὐ Φαίδωνος, ὅτις γε μέν, οὐδ᾽ ἐριδάντεω 
80 Εὐχλείδου, Μεγαρεῦσιν ὃς ἔμόαλε λύσσαν pto pop. 


* »* * 

οὐδ᾽ ᾿Αχαδημαϊχῶν πλατυρημοσύνης ἀναλίστου. 
r x * 

οὐδ᾽ ἄρ᾽ ᾿Αριστοτέλους εἰχαιοσύνης ἀλεγεινῆς. 


* * * 


Sic locutus circumstantem turbam ingrediebatur : 

illi vero eum ut noctuam aviculee valde admirabantur, 
vanum monstrantes. Quia plebeculo places , 

quie res non magni momenti est, infelix ; cur superbis tan- 


[quam stultus ? 
* * * 


aut inhumanum, nulli scholae addictum, secum loquentem, 
incuriosum fama rixarumque Philonem. 


* k * 
nugarum excitator, superciliosus , stultiloquus. 


* * * 


Non ego horum nugatorum curam gero, nec alterius 
cujusquam , non Ph:edonis ; quisquis ilJe sit, nec rixatoris 
Euclidis , qui Megarensibus contentionis rabiem invexit. 


* * * 
nec Academicorum loquacitatis insuls:e. 

* * * 
neque Aristotelis molestze vanitatis. 


* * * 


Vss. 76-7 9. ὃς εἰπὼν ὄχλοιο---ἠλίθιος ὥ ὥς. Dioge- 
nes Laertius IV, 42 : Εἷς δὲ τὸ διαδαλλόμενον αὐτῷ 
φίλοχλον χαὶ ; (M τά τε ἄλλα φησίν, «αἱ δὴ χαὶ 
τοῦτον τὸν τρόπον" ὼς εἰπὼν ὄχλοιο χτλ. — Vs. 77 
πέρι σπίζαν emendavit Menagius ; antea legebatur 
περισπίζα vel περὶ σπιζοῖ, --- Vs. 78 ὄχλῳ ἀρέσχεις 
quadam Laertii editiones et Hesychius Milesius 
p. 12 ed. Orell. Nonnulli Diogenis libri male 
ὀχλοάρεσχος vel ὀχλοαρέσχης. 

Vss; 80-81. ἢ τὸν ἀπάνθρωπονυ---Φίλωνα] ὃ δὲ 
Φύλων τὰ πλεῖστα. διελέγετο, ὅθεν καὶ περὶ τούτου 
φησὶν οὕτως" ἢ τὸν ἀπάνθρωπον x:À. — Vs. 80 ἀπάν- 
Ópwmov x«i ἀπόσχολον emendavit Casaubonus; 
codd. τὸν ἀπ᾽ ἀνθρώπων ἀπόσχολον. Pro αὐτολάλητον 
Stephani editio et regie membranz αὐτολαλητήν. 
— Vs. 81. Φίλωνα codices; Brunckius malebat 
Φίλων ὥς. 

Vs. 82. λῆρον ἀναστήσας χτλ.] Diogenes Laer- 
tius II, 126, de Menedemo : ὃ δὲ Τίμων οὕτω λό- 
yov ἀναστήσας κτλ. Hesychius Milesius pag. 36 ed. 
Orell.: ὃ δὲ Τίμων οὕτω: Λῆρον ἀναστήσας xt). 
Omnino repudiato λόγον quod metrum non fert, 
rescribendum est λῆρον, Pro ἀφροσιδόμθαξ non 
erat quod Scaliger à90x6:624627 legendum suspi- 
caretur apud Stephanum in Poesi philosophica 
p. 217. Sensum loci ostendit Menagius allatis 
Laertii verbis lib. 1I, 140 haec de Menedemo 
narrantis : Τὰ μὲν οὖν πρῶτα xave9povelzo , χύων 
x^ λῆρος ὑπὸ τῶν ᾿Κρετριέων ἀκούων, 


Vss. 83-85 ἀλλ᾽ οὔ μοι---ἐρισμοῦ] Diogenes Laer- 
tius lib. If, 107 : Διὰ ταῦτα δὲ xot περὶ αὐτοῦ [τοῦ 
᾿ὐχλείδου] ταῦτά φησι Τίμων, προσπαρατρώγων xol 
τοὺς λοιποὺς Σωχρατιχούς : ἀλλ᾽ οὔ μοι τούτων χτλ. 
Fortasse Antisthenis facta mentione Timon hos 
omnes philosophos φλέδονας appellat. Vid. ad 
vs. 140. Haud scio an hic locus expressus sit ex 
lliad. VI, 450 sqq. : 


Ἀλλ᾽ οὔ μοι Τρώων τόσσον μέλει ἄλγος ὀπίσσω, 
οὔτ᾽ αὐτῆς ᾿Εκάθης, οὔτε Πριάμοιο ἄναχτος, 
οὔτε κασιγνήτων, οἵ χεν. πολέες τε χαὶ ἐσθλοὶ 

2 , »,:0* , ^ /, 

ἐν χονίησι πέσοιεν ὕπ᾽ ἀνδράσι δυσμενέεσσιν, 
ὅσσον σεῦ χτλ. 


Qua de re incorruptius nobis judicare liceret, 
si apodosis sententiz adversus Socraticos scriptae 
servata esset. — . 

Vs. 86. οὐδ᾽ ᾿Αχαδημαϊκῶν χτλ.] Diogenes Laer- 
tius IV, 67 : Καθόλου δὲ τοὺς Ἀχαδημαϊκοὺς 6 Τίμων 
οὕτω διασύρει" οὐδ᾽ ᾿Αχαδημαϊκῶν xvÀ, Pro ἀναλίστου 
editio Basileensis et codices quidam inepte dva- 


λύστου. 


Vs. 87. οὐδ᾽ ἄρ᾽ Ἀριστοτέλους χτλ.] Diogenes 
Laertius lib. V, 11 : Ἀλλὰ xoi Τίμων αὐτοῦ χαθή- 
ψατο, εἰπών᾽ οὐδ᾽ ἄρ᾽ ᾿Αριστοτέλους χτλ. Dan. Hein- 
siuscum hoc ver sucomparabat Homer. Iliad, XV, 
16 : οὐ μὰν οἶδ᾽, εἰ αὖτε χακοῤῥαφίης ἀλεγεινῆς, sed 
unius vocis similitudo incertam reddit parodiam. 


* 


92 TIMONIS PHLIASII 


xai Φοίνισσαν ἴδον λιχνόγραυν σχιερῷ ἐνὶ τύφῳ 
πάντων ἱμείρουσαν' ὃ δ᾽ ἔῤῥει γύργαθος αὐτῆς 
90 μιχρὸς ἐών, νοῦν δ᾽ εἶχεν ἐλάσσονα σκινδαψοῖο. 


* * * 


ὄφρα πενεστάων σύναγεν γέφος, ol περὶ πάντων 
πτωχότατοί τ᾽ ἦσαν xal κουφότατοι βροτοὶ ἀστῶν. 


* Lu * 
εἰς δὲ φαχῆν ἔμδαλλε δυωδέκατον χοριάννου. 
* * * 


xai Ζηνώνειόν γε φαχῇ ὃς ἡ μεμάθηχεν 
95 ἕψειν εὖ φρονίμως.... 


» * * 


πολλῶν λαχεδόνων λυμάντορες αἰπυδολωταί, 
* * * 
Φὴ δέ τις αἰάζων, οἷα βροτοὶ αἰάζουσιν" 
οἴμοι ἐγὼ τί πάθω; τί νύ μοι σοφὸν ἔνθα γένηται; 
πτωχὸς μὲν φρένας εἰμί, νόου δ᾽ ἐμοὶ οὐχ ἔνι κόχχος, 


Et Phoenissam vidi gulosam anum umbroso in fastu ἡ 
omnium rerum cupidam : at delluebat plaga ejus — 
parva (quam texuerat), ut cui scindapso inferior mens 


[ esset. 
* * * 

donec famulorum nubem coegit, qui longe omnium 

civium pauperrimi et levissimi homines erant. 


* k » 


In lentes injice-duodecimam coriandri partem. 


* * * 
et Zenonianas quidem lentes qui non probe didicit 
equae viui us 
* * . 
Multorum dictorum corruptores admodum dolosi. 


* * * 


Dicit aliquis lamentans, ut mortales lamentantur . 
Hei mihi, quid de me fiet? quid callidi mihi hic continget ? 
inops animi sum, neque mentis hilum mihi inest. 


Vss. 88-90. xoi Φοίνισσαν ἴδον λιχνόγραυν---σχιν-- 
δαψοῖο] Iiogenes Laert. VIT, 15 de Zenone Citieo: 
Ἦν δὲ xo ζητητιχὸς καὶ περϊὶπάντων ἀχριθολογού μενος. 
ὅθεν καὶ Τίμων ἐν τοῖς Σίλλοις φησὶν οὕτω" xal Φοίνισσαν 
χτλ. — Vs. 89. γύργαθος hoc loco est interprete 
Apostolio Byzantio apud Menagium et Glossarii 
veteris auctore : reticulum. T'ópyatov φυσᾷς ἐπὶ τῶν 
μάτην πονούντων. Σημαίνει δὲ τὸ δίχτυον. Compone- 
bant veteres captiosas Stoicorum argumentationes 
cum retibus sive plagis. Cf. Cic. Acad. 4, 48, et 
Lucian, Vit. auct. cap. 22 : τὰς τῶν λόγων πλεχτάνας, 
αἷς συμποδίζω τοὺς προσομιλοῦντας. Preeterea αὐτῆς 
e Menagii emendatione versui illatum est. Laertii 
codices habent ὥς τις; Suidas citans hoc fragmen- 
tum s. v. σχινδαψός exhibet αὐτοῦ. — Vs. 9o, 
Σχινδαψός fuit instrumentum musicum tetrachor- 
don teste Athenzo lib. IV, cap. 81, pag. 183. 
Quum non esset qua uterer commoda vox latina, 
graecam in interpretatione servavi. 

Vss. 91-92. ὄφρα πενεστάων---βροτοὶ ἀστῶν] Dio- 
genes Laertius lib. VII, 16 : Ἦσαν δὲ περὶ αὐτὸν xoi 
γυμνοῤῥύπαροί τινες, ὥς φησι xat 6 Τίμων" ὄφρα πε- 
νεστάων xz). Haec quoquead Zenonem referuntur. 
— Vs. 91. νέφος de ingenti multitudine accipien- 
dum, ut apud Homerum lliad, IV, 274 : νέ ἕφος εἵπετο 
πεζῶν, Verba ot περὶ πάντων πτωχότατοί τ᾽ ἦσαν xal 
χουφότατοι βροτοὶ à ἀστῶν eadem constructionis va- 
rietate dieuntur quam adhibuit Homerus 1]. VII, 
289 : περὶ δ᾽ ἔγχει ᾿Αχαιῶν φέρτατός ἐσσι. 

Vs. 93. εἰς δὲ φαχὴν ἔμλαλλε χτλ.} Timon apud 


Athenzum lib. IV, cap. 47 pag. 158. Vid. ad vss. 


seqq. Pro xogtávvou male alii χορίαννον. 


Vs. 94-95. x«i Ζηνώνειόν γε---φρονίμως] Athe- 
neus lib. IV, cap. A7, P. 158 : Στωιχὸν δὲ δόγμα 


ἐστὶν ὅτι τε πάντα εὖ ποιήσει ὃ σοφὸς xal φαχἣν φρο- 
νίμως ἀρτύσει. Διὸ καὶ Τίμων ὃ Φλιάσιος ἔφη « xoi 
Ζηνώνειόν γε qax ἕψειν ὃς μὴ φρονίμως μεμάθηχεν » 
ὡς οὐχ ἄλλως δυναμένης ἐψηθῆναι φαχῆς, εἰ μὴ χατὰ 
τὴν Ζηνώνειον ὑ ὑφήγησιν, ὃς ἔφη" εἰς δὲ qax? ἔμθαλλε 
xz), Versus varie restituere conati sunt viri docti. 
Ego secutus sum Fr. Jacobsium in Additamentis 
animadversionum in Athenzi Dipnosophistas 
Ρ' 90 ita scribentem : 

xat Ζηνώνειόν γε φαχῆν ὃς μὴ μεμάθηχεν 

ἑψεῖν εὖ φρονίμως; 
nisi quod ἕψειν pro ἑψεῖν posui. 

Vss. 96. πολλῶν λαχεδόνων x1A.] servavit Sextus 
Empiricus adv. Math. XI, 171. Pro αἰπυδολωταίΐ 
male Stephanus in Poesi phil. p. 61 ἐπιδολωταί. 

Vss. 97-104. d», δέ τις αἰάζων----χηφῆνας ἐλαστρεῖ! 


exstant apud Sextum Empiricum adv. Math ΧΙ, 


172. 
Vs. 97. φὴ δέ τις scripsi pro vulgato φῇ δέ τις, 
siquidem etiam Anacreon teste Apollonio in 


Bekkeri Anecd. p. 543, 10 φή pro φησί usurpavit. 
Cf. Bergkii Poet. Lyr. Gr. p. 784. Similis est hic 


versus Homerico Odyss. V, 197 : ἔσθειν xal πίνειν, 
οἷα βροτοὶ ἄνδρες ἔ ilisiiv; Va. 98 expressus est ex 
Odyss. V, 465 : ὦ μοι ἐγὼ τί πάθω, τί νύ μοι μήκιστα 
γένηται; Cf. ejusdem libri vs. 299. — Vs. 99 


b 
1 
b 


FRAGMENTA. . 93 


i00 ^H με μάτην φεύξεσθαι ὀΐομαι αἰπὺν ὄλεθρον. 
Τρὶς μάκαρες μέντοι χαὶ τετράχις οἵ μὲν E ἔχοντες 
μηδὲ κατατρώξαντες ἐνὶ σχολῇ ὅσσ᾽ ἐπέπαντο. 
Νῦν δ᾽ ἐμὲ λευγαλέαις ἔρισιν εἵμαρτο δαμῆναι, [τρεῖ, 
καὶ πενίη, xai ὅσ᾽ ἄλλα βροτοὺς κηφῆνας ἐλασ- 


* * * 
105 xai τις Ἀρίστωνος γέννην ἄπο αἱμύλου ἕλχων. 
* * * 
Τίς δ᾽ οὕτως χτίλος ὡς ἐπιπωλεῖται στίχας ἀνδρῶν ; 
μωλύ ἐπέουν φίλος, 'À ὅλμος ἄτολ 
μωλύτης, ἐπέων φίλος, Ἄσσιος, ὅλμος ἄτολμος. 


* * * 4 


"Hv(x' ἐχρῆν δύνειν, νῦν ἄρχεται ἡ δύνεσθαι. 
ὥρη ἐρᾶν, ὥρη δὲ γαμεῖν, ὥρη δὲ πεπαῦσθαι. 


Ἄ * * 
, P! , d -— 5 $.* τὰν 
110 Πάντων μὲν πρωτιστα χαχὼν ἐπιθυμίη ἐστι. 


* * * 


Profecto falso existimo, megrave exitium effugiturum esse. 

Ter quaterque beati certe divites illi 

qui non consumpserunt i in otio quaecumque possidebant. 

Nunc vero mihi fatum fuit perniciosis contentionibus perire, 

et paupertate, et quibuscumque aliis mortalium ardeliones 
: ^ [agitantur. 

atque ab Aristone urbano genus aliquis ducens. 


* * * 


Quis vero sic arietis instar obit virorum ordines ? 
lardus, verbosus , Assius , timidus truncus.* 

* * * 
Quando oportebat mortem obire, incipit gaudio frui ; 


lempus est amandi, tempus'item conjugii, tempus etiam 


[ cessandi, 
* * 


Omnium quidem malorum primum libido est. 


* * * 


comparari potest cum: Odyss. XXI, 288 : ἃ δειλὲ 
ξείνων, ἔνι τοι φρένες οὐδ᾽ ἠδαιαί, Adde Odyss. ΠῚ, 
14 et lliad. XIV, 141. — Vs. 100 fontem habet 
Odyss. XXII, 67 : ἀλλά τιν᾽ οὐ φεύξεσθαι ὀΐομαι αἰπὺν 
ὄλεθρον. — Vs. 101-102 vulgo sic eduntur : τρὶς 
μάκαρες μέντοι xol τετράχις οἱ μὴ ἔχοντες μήτε χατα- 
τρώξαντες ἐνὶ σχολῇ ὅσσ᾽ ἐπέπαντο. Apparet priorem 
versum effictum esse ex Odyss. V, 306 : τρὶς μά- 
χάρες Δαναοὶ xal τετράχις, ot τότ᾽ ὄλοντο. Inducitur 
juvenis dolens, quod frustra philosophie dederit 
operam, adeo ut famem sibi imminentem previ- 
deat. Quapropter eos beatos praedicat qui bona 
sua adhuc possident nec in otio literato consum- 
pserunt. Quz quum ita sint, Villoisonus ad Cor- 
nutum de Nat. deor. p. 354 ed. Osann. pro οἱ μὴ 
ἔχοντες legendum censuit μὲν ἔχοντες. Non enim 
eos quibus res est angusta domi, sed qui sua bona 
in philosophorum scholis minjme profusa adhuc 
retinent felices esse existimat ille juvenis. Sunt 
vero oi ἔχοντες divites, Vid. Democrit. fragm. p. 
261. Sed recte observat Osannus p. 355, si quis 
hanc conjecturam probet, simul in sequenti versu 
pro μήτε reponendum esse μηδέ. — Vs. 103 haud 
absimilis est Homerico Odyss. V, 312 : νῦν δέ με 
λευγαλέῳ θανάτῳ εἵμαρτο ἁλῶναι. — Vs. 104. xn- 
φῆνας, qui proprie sunt fuci, hic desides vel ar- 
deliones apte vocaveris. 

' Vs. τοῦ. καί τις ᾿ΔΑρίστωνος χτλ.] Diogenes Laer- 
tius VII, 161. de Aristone : Ἦν δέ τις πειστιχὸς 
xal ὄχλῳ πεποιημένος" ὅθεν ὃ Τίμων φησὶ περὶ αὐτοῦ" 
καί τις ᾿Αρίστωνος γέννης ἄπο αἱμύλου ἕλθων. Hic 
γέννης mutaNi in γέννην. Vid. ad Parmenid. vs. 62. 


Sublato mendo vidi Coraen etiam Azáx«, lll pag. 
183- γέννην correxisse. 

Vss. 106-107. τίς δ᾽ οὕτως κτίλος---ἄτολμος Dio- 
genes Laertius VII, 170 de Cleanthe : Ἦν δὴ πονι- 
χὸς μέν, ἀφύσιχος. δὲ χαὶ βραδὺς ὑπερθαλλόντως. Διὸ 
καὶ Τίμων περὶ αὐτοῦ φησιν οὕτως" τίς δ᾽ οὗτος χτίλος 
ὡς xz. Pro οὗτος Stephanus in Poesi phil. p. 68 
habet οὕτω quod pronomini pretuli. Videtur 
autem prior versus compositus ad similitudinem 
Homerici Iliad. III, 196 : αὐτὸς δὲ χτίλος ὡς ἐπι- 
πωλεῖται στίχας ἀνδρῶν. — Vs. 107 μωλύτης idem 
est quod μῶλυς apud Nicandrum Ther. vs. 32 : 
μῶλυς ἐπιστείχων, tardus et segnis, vel, scholiasta 
interprete, βραδὺς καὶ γωθὴς ἢ μογερὸς ἢ νωχελὴς xat 
μόλις βαίνων. 

Vss. 108-109. Athenzus lib. VII cap. 14 pag. 
481: Περὶ δὲ Διονυσίου τοῦ Ἡραχλεώτ ou τί δεῖ xal 
λέγειν; ὃς ἄ ἄντιχρυς ἀποδὺς τὸν τῆς ἀρετῆς χιτῶνα ἀν- 
θινὰ μετημφιάσατο, χαὶ Μεταθέμενος καλούμενος 
ἔ ἔχαιρε, χαίτοι γηραιὸς ἀποστὰς τῶν τῆς Στοᾶς λόγων 
χαὶ ἐπὶ τὸν ᾿Επίχουρον μεταπηδήσας. περὶ οὗ οὐχ 
ἀχαρίτως ὃ 'Γίμων ἔφη ἡνίχ᾽ ἐχρὴν χτλ. Pro πεπαῦ-- 
σθαι codd. nonnulli παύεσθαι, Δύνειν ponitur ab- 
solute pro mori, mortem obire, ut apud JEschy- 
lum Agam. vs. 1094, βίου δύντος, occidentis vite. 
De re ipsa vide Diogenem Laertium lib. VIT, 166 
ejusque interpretes. 

Vs. 110. πάντων μὲν πρώτιστα x:A.] Athenzus 
lib. VIII cap. 16 : Παγχάλως δὲ xoi ὃ Τίμων ἔφη: 
πάντων μὲν πρώτιστα κτλ. Incertum. quem  philo- 
sophum Timon hoc versu designaverit. 


παν bc rte ee: re i 
, 1 e 


—€—— ταν Y 


94 ' A TIMONIS PHLIASII 


γαστρὶ χαριζόμενος, τῆς οὐ λαμυρώτερον οὐδέν. 
. * ᾿Ξ ᾿ 
οὔτε μοι ἣ Τηΐη pat ἀνδάνει, οὔτε χαρύχη 


Λυδῶν: λιτῇ δὲ xal αὐαλέη ἐνὶ χόγχῳ 
d . D 
M , -, 
Ἑχλήνων ἣ πᾶσα περισσοτρύφητος ὀϊζύς. 
i 
* B * 
LI5. ὕστατος αὖ φυσικῶν xal χύντατος Ex Σάμου ἐλθών, 
γραμμοδιδασκαλίδης, ἀναγωγότατος ζωόντων. 
* * B 
, ^d , , 
γραμματιχή, τῆς οὔτις ἀνασχοπὴ οὐδ᾽ ἀνάθρησις 
ἀνδρὶ διδασχομένῳ Φοινιχικὰ σήματα Κάδμου. 


* * * 


ἐν δὲ πλατυσμὸς 
120 πουλυμαθημοσύνης, τῆς οὐ χενεώτερον ἄλλο, 


* * * 


i 


Ventri indulgens quo nihil impudentius. 
* * * 


Neque Teia mihi maza placet, neque intritum 
Lydorum, sed in tenui siccaque conche 
Graecorum tota miseria nimis delicata consistit. 


* * * 


Ultimus porro physicorum et impudentissimus Samo pro- 
ludimagister, indoctissimus mortalium. [ fectus, 


* * * 


Grammatica, cujus nulla neque consideratio neque contem- 
homini discenti Phoenicias Cadmi notas. [ platio est 


* * * 


Inter alia autem ostentatio 


eruditionis, qua nihil vanius aliud. 


* h * 


Vs. 111. γαστρὶ χαριζόμενος χτλ.Ἶ Athenzus lib. 
VII, 11 p. 279 : Περὶ δὲ τοῦ ᾿Επιχούρου Τίμων ἐν 
τρίτῃ Σίλλων φησίν: γαστρὶ χαριζόμενος χτλ. Simili- 
ter idem lib. IV cap. 56 p. 163, D : διὰ τὴν γαστέρα, 
«ἧς οὐλαμυρώτερον οὐδὲν » ὃ Τίμων σου. Conf. Homer, 
Odyss. lib. VII, 216 : οὐ γάρ «t στυγερῇ ἐπὶ γαστέρι 
χύντερον ἄλλο. 

85. 112-114. οὔτε μοι ἡ Τηΐη ὀϊζύς] Atheneeus 
lib. IV cap. 5o pag. 160 : ᾿Ἀπαίδευτοί ἐστε, ἔφη, 
ἄνδρες δαιτυμόνες, οὐχ ἀναγινώσχοντες βιδλία ἃ μόνα 
παιδεύει τούς γε ἐπιθυμοῦντας τῶν χαλῶν" λέγω δὲ τὰ 
Ῥίμωνος τοῦ Πυῤῥωνίου τῶν Σίλλων. οὗτος γάρ ἐστιν 
ὃς xal τοῦ χόγχου μνημονεύει ἐν τῷ δευτέρῳ τῶν 
Σίλλων λέγων οὕτως * οὔτε μοι f Τηΐη x11. διαφόρων 
γὰρ οὐσῶν καὶ τῶν ἐχ Τέω μαζῶν... καὶ τῶν Λυδίων 
χαρυχῶν, προχρίνει ἀμφοτέρων ὃ Τίμων τὸν χόγχον.---- 
Vs. 112 ἣ Τηΐη vel ἣ Τεΐη emendavit Casaubo- 
nus ;-codices ἣ τηῖ vel ἥτε vel ἣ τῇ ; vulgo éxzat. 
De conche (χόγχῳ) vid. Juvenal. 3, 293; Martial. 
13, 7. 

Vss. 115-116. ὕστατος αὖ φυσιχῶν--ο-ζωόντων ] 
Diogenes Laertius lib. X, 3: Διὸ xai τὸν Tíuwva 
φάσχειν περὶ αὐτοῦ [τοῦ ᾿Επιχούρου]: ὕστατος αὖ xA. 
Athenzeus lib, XIII, 53 pag. 588 : Ὅθεν αὐτὸν xoi 6 
Τίμων φησὶ « γραμμαδιδασχαλίδην ἀναγωγότατον 
ζωόντων. » Atque hzc quidem omnium Athenzi 
codicum scriptura est, sed rectius etiam Lobeckio 
judice ad Phryn. p. 669 legitur γραμμοδιδασχαλί- 
8n; quod exstat apud Diogenem ]. c. Valet autem 
γραμμοδιδασχαλίδης idem quod γραμματοδιδάσχαλος, 
qualis fuit Epicurus antequam philosophie ope- 
ram daret, Vid. Diog. l. c. 

'"Vss. 117-118. γραμματιχή, τῆς οὔτις---Κάδιου] 


Sextus Empiricus adv. Math. I, 53 : Καίτοι δόξειεν 
ἄν τισιν ἐπὶ τῆς ἐναντίας εἶναι π λήψεως ὃ προφήτης 
τῶν Πύῤῥωνος λόγων Τίμων, ἐν hà φησι" γραμματιχή, 
τῆς οὔτις χτλ. Οὐ μὴν οὕτως ἔχειν φαίνεται, τὸ γὰρ 
ὕπ᾽ αὐτοῦ λεγόμενον οὐχ ἔστι τοιοῦτον xaT! αὐτῆς τῆς 
γραμματιχῆς xa0* ἣν διδάσχεται τὰ Φοινικιχὰ σήματα. 
Κάδμου" τὸ, οὐδεμία ἐστὶν ἀνασχοπὴ οὐδ᾽ ἀνάθρησις, 
Πῶς γὰρ, εἰ διδάσχεταί τις αὐτήν, οὐδεμίαν ἔσχηχεν 
ἐπιστροφὴν αὐτῆς; ἀλλὰ μᾶλλον τοιοῦτό φησι, διδα- 
gem τὰ Φοινιχιχὰ σήματα | Κάδμου, οὐδεμιᾶς ἄλλης 
παρὰ τοῦτό ἐστι γραμματικῆς ἐπιστροφή. : 
Vss. 119-120. ἐν δὲ πλατυσμὸς πουλυμαθημ.. x] 
Athenzus lib. XII, 91 pag. 610, B : Τοσαῦτα τοῦ 
Μυρτίλου ἑξῆς καταλέξαντος xal πάντων αὐτὸν ἐπὶ τῇ 
μνήμῃ θαυμασάντων ὃ KóvouAxoc ἔφη" « πουλυμαθη- 
μοσύνης, τῆς οὐ χενεώτερον οὐδέν, » Ἵππων ἔφη ὃ 
ἄθεος. Ἀλλὰ χαὶ Ἡράχλειτος δ θεῖός φησι « Πουλυ- 
μαθίη νόον ἔχειν οὐ διδάσχει. » Καὶ 6 Τίμων ϑὲ 
ἔφη" 
Ἔν δὲ πλατυσμὸς 
πουλυμαθημοσύνης; τῆς οὐ χενεώτερον ἄλλο. 


Bergkius de Comod. Attic, Reliq. p. 180 conjecit 
hzc a Timone aut in Hipponem ipsum, cujus 
versum paululum immutatum in suum carmen 
transtulit, esse dicta aut ad Platonem referri, in 
cujus nomine sepius lusit sillographus. Cf. vs. 
65 et γι. De Hippone atheo vide disputationem 
Guil. Uhrigii (Gisse 1848) pag. 9, et Bakhuizen 
van den Brink. Var. Lectt. ex hist. phil. ant. pag. 
57, et quz supra exposita sunt pag. 81. Ego 
quem philosophum his versibus perstrinxerit 


Phliasius poeta, incompertum habeó. Timonis 


FRAGMENTA. 


δειπνομανές, γεχροῦ ὄμιματ᾽ ἔχων, χραδίην δ᾽ ἀ- 
[ χύλιστον. 
* * 
ἀλλ᾽ οἷον τὸν ἄτυφον ἐγὼ ἴδον ἠδ᾽ ἀδάμαστον 
πᾶσιν ὅσοις δαμνᾶται, ἅμ᾽ ἀῤῥήτοις τε φατοῖς τε, 
λαῶν ἔθνεα κοῦφα βαρυνόμεν᾽ ἔνθα χαὶ ἔνθα 
126 éx παθέων δόξης τε xal εἰχαίης νομοθήχης. 
* * * 
oUx ἂν δὴ Πύῤῥωνί γ᾽ ἐρίσειεν βροτὸς ἄλλος. 


* * LI 


ὦ γέρον, ὦ 5 Πύῤῥων, πῶς a πόθεν ἔχδυσιν εὗρες - 
Aapétne δοξῶν τε χενοφροσύνης τε σοφιστῶν, 
xal πάσης ἀπάτης πειθοῦς τ᾽ ἀπελύσαο δεσμά ; 
E , - H / Y 
130 οὐδὲ μέλει cot ταῦτα μεταλλήσειν τίνος αὐραι 
“Ἑλλάδ᾽ ἔχουσι, πόθεν τε xal εἰς ὃ χυρεῖ τὰ ἕχαστα. 
x x* s cs 


E?60to; Πάριος ..... 


* * * 


95 
Helluo, cadaverosos oculos habens et cor immotum, 
* E * 


sed qualem ego vidi modestum indomitumque 

omuibus iis quibus domantur, simul tacendis et dicend: s, 
leves hominum nationes agitatze ultro citroque 
commotionibus, gloria et temere scriptis legibus. 


k * * 


cum Pyrrhone quidem non alius sane mortallium concer- 
: : οἱ [ taret. 
O senex , o Pyrrho , quomodo aut unde effug'sti (menta, 
dcorum cultum opinionesque et vana sophistarum com- 
omnisque fraudis et persuasionis vincula, dissolvisti ? 
Neque tibi cur est inquirere, cujus (dei) ventus 
Graeciam perflet atque unde singula sint et quo pertineant. 


* * Á 


Eubeeus Parius . . 


versum falso Hipponi ascriptum esse statuit 
Meinekius Exerc. in Athen. lI, p. 33. 

Vs. 121. δειπνομανές χτλ.] Athenus lib. IV 
cap. 55 pag. 162, F : Ktsi6to; δὲ 6 Χαλχιδεὺς, 
Μενεδήμου γνώριμος, ὥς φησιν ᾿Αντίγονος 6 Καρύστιος 
ἐν τοῖς βίοις, ἐρωτηθεὶς ὑπό τινος τί περιγέγονεν ἐκ 
φιλοσοφίας αὐτῷ ; ἔφη, ᾿Ασυμδόλως δειπνεῖν. Διὸ xol 
ὃ Τίμων που πρὸς αὐτὸν ἔφη δειπνομανές, χτλ. Hunc 
versum laudavit etiam Eustathius p. 1404, 3. Pro 
νεχροῦ Schweighaeuserus exarari voluit ve6coU, 
quod in hunc locum non convenit. Imitatus est 
Timon Iliad. lib. I, vs. 225 : οἰνοδαρές, χυνὸς ὄι.- 
pa. ἔχων, χραδίην δ᾽ ἐλάφοιο. 

Vss. 122-125. ἀλλ᾽ οἷον τὸν ἄτυφον----νομοθήχης] 
Eusebius Przp. evang. I, 14 pag. 761 : Οὐδὲ γὰρ 
ἐχεῖνο φαίη τις ἂν ὅτι τοὺς νόμους δεδοίχασι χριτὰς 
χαὶ τὰς τιμωρίας of τοιοῦτοι. Πῶς γάρ ; οἵ γε ἀπαθεῖς 
Xo ἀτάραχοι (καθάπερ αὐτοί φασιν) ὄντες ; ὅ γέ τοι 
Τίμων ταῦτα xol λέγει περὶ τοῦ Πύῤῥωνος " ἀλλ᾽ οἷον 
x1. Stephanus in Poes. phil. p. 71 non recte 
ἀλλοῖον. 

Vs. 126. οὐκ ἂν δὴ χτλ.7 εἰ δ᾽ οὐδὲν ὄφελός ἐστι 
τῶν λόγων, τί ἡμῖν ἐνοχλοῦσιν, ἢ διὰ τί Τίμων φησίν' 
οὖχ ἂν δὴ χτλ. Hic versus a Timone precedenti- 
bus quattuor subjunctus esse videtur. 

85. 127-131. à γέρον, o Πύῤῥων,---χυρεῖ τὰ 
ἕχαστα] Diogenes Laertius lib. IX, 64 : Καὶ δὴ χαὶ 
ζηλωτὰς εἶχε πολλοὺς [δ Πύῤῥων) τῆς ἀπραγμοσύνης. 
Ὅθεν xa ὃ Τ ἴμων περὶ αὐτοῦ φήσιν οὕτως ἐν τῷ Πύ- 
θωνι xal ἐν τοῖς Σίλλοις" ὦ γέρον, ὦ Πύῤῥων κτλ. -- 
Vs. 127 ἔχδυσιν Stephani editio δὲ membrane 
regie; ἔχλυσιν exemplum Frobenianum. — Vs 


131 Ἑλλάδ᾽ ἔχουσι, πόθεν τε xal εἰς ὃ χυρεῖ τὰ 
ἔχαστα emendavit Casaubonus ; antea legebatur : 
“Ελλάδ᾽ ἔχουσι, πόθεν τὸ χαὶ εἰς ὅ, τι χυρεῖ ἕχαστα. 
Ceterum verba τίνος αὖραι “Πλλάδ᾽ ἔχουσι verti : 
cujus dei ventus Greeciam perflet. Haec commodis- 
sima visa est ratio, Quippe venti, quorum flatum 
sentiunt mortales, Diis aut obediunt aut adnu- 
merantur. Vide Hesiodum Theogon. vs. 378 cum 
Lennepii adnotatione, Diversum quidem ab hoc 
est Homericum istud Od. IX, r11 : καί σφιν Διὸς 
Qu 6poc ἀέξει, ubi Eustathius : ὄμόρος δὲ Διός, του- 
τέστιν ἀέρος, sed tamen cognatum. lllud non du- . 
bium quin τίνος in τίνες mutato omnis difficultas 
evanescat, ut apud Eurip. Suppl. vs. 1058 τίς αὔρα, 
Ego vero vulgatam lectionem explicare quam 
versum hunc interpolare malui. Cf. Eurip. Iphig. 
Aul. vs. 69 : ὅτου πνοαὶ φέροιεν ᾿Αφροδίτης φίλαι, 
ubi legendum ὅποι πγοαὶ x:à. Vulgari locutione 
cujus venti aurc, qua utitur Euripides Med. vs. 
836, licet paululum immutata, τοῦ χαλλινάου τ᾽ 
ἀπὸ Κηφισοῦ ῥοὰς τὰν Κύπριν χλήζουσιν ἀφυσσὰμέναν 
χώραν καταπνεῦσαι μετρίας ἀνέμων ἡδυπνόους αὔρας, 
hic abstinendum erat. 

Vs. 132, Εὔδοιος Πάριος] Athenzus lib. XV, 55 
p. 698, Α : Πολλοί τινες παρῳδιῶν ποιηταὶ γεγόνασιν, 
ὦ ἑταῖρε, ἐνδοξότατος δ᾽ ἦ ἦν Εὔῤοιος 6 Iioc, γενό- 
μενος τοῖς “ρόνοις χατὰ Boedo, Οὗτός ἐστιν 6 xoi 
᾿Αθηναίοις λοιδορησάμενος, χαὶ σώζεται αὐτοῦ τῶν 
παρωδιῶν βιδλία τέσσαρα. Μνημονεύει δ᾽ αὐτοῦ Τίμων 
ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Σίλλων. Hujus exemplo Timonem. 
sillos composuisse ideoque operis initio eum me- 
morasse Paulus suspicatus est. 


| 

| 

| 1 
| 
| 
: 

: 

| 

: 

ξ ἢ 
| 
n 
E. 
jd 
| 
Ἐπ 
Ds 
| 
Zw 
ipe 
S o 


96 TIMONIS PHLIASII 


eene σχωπαίους Συδαριτῶν 
* ^ *. 
, , 
eeosssosrs χαλός τε μέγας τε. 
^ * * 
126 Σπεύσιππος δ᾽ ἀγαθὸς σχῶψαι...... 
* * *. 


[xo Χίων κόσμος χολαχεύσας αἰὲν ᾿Αρίστων 
Περσαῖον χρατερόν τε xal ᾿Αντιγόνοιο ἑταῖρον. ] 


* * * 
[ἐχθαίρων τε μάλιστα σοφιστὰς αἰπυδολωτάς] 
: * * * 
οὖχ ἐθέλοντα ........ ἠθολόγον μεῖναι. ... Le eee 
* ῃ Ἢ 
MO .... παντοφυὴ φλέδονα....... 
» . " 
ἘΚ TON "INAAAMON. 
᾿Αλλὰ τὸ φαινόμενον πάντη σθένει οἵπερ ἂν ἔλθη. 


* * * 


es». Danos Sybaritarum 

* ^ * 
ΕΝ ΤΕΥ “ον pulcherque magnusque, 

" * " 


Speusippus autem cavillator. . . ... 


* . * 


[ Et qui Chiis ornamento est Aristo semper adulatus 
Persaeum fortem Antigonique sodalem. j 


* ^ Li 
[maximoque in sophistas dolosissimos odio flagrans ] 
Ἄ * * 


nolentem morum descriptorem manere. . ...... 


* * - 
δα δον ingeniosum nugatrorem . .. .... 
* Li * 


EX IMAGINIBUS. 


Sed quod apparet omnibus partibus pollet , quocumque 


[ venerit. 
* * 


Vs. 133. σχωπαίους Συδαριτῶν] effeci e verbis 
Athenzi lib. XII, 16 pag. 518 : "Ezuyopiteiw δὲ 
παρ᾽ αὐτοῖς διὰ τὴν τρυφὴν ἀνθρωπάρια μιχρὰ xal 
τοὺς σχωπαίους, ὥς φησιν ὁ ᾿Γίμων, τοὺς χαλουμένους 
παρά τισι στίλπωνας. Loquitur autem de Sybaritis. 
'"Timonis loco Timai nomen requisivit Roeperus 
ap. Meinek. II, 22. 

Vs. 134. χαλός τε μέγας τε] Athenzus lib. IV 
cap. 51 pag. 160: Σὺ δέ μοι δοχεῖς, ὦ Κύνουλχε, κατὰ 
τὸν σὸν Τίμωνα εἶναί μοι « χαλός τε μέγας τε. » 
Hzc e Sillis petita videntur. Cf. Iliad. XXI, 108 : 
οὐχ δράας, οἷος χἀγὼ καλός τε μέγας τε. Fortasse 
totum versum carmini suo inseruit Timon, quem- 
admodum idem dictum a Domitiano imperatore 
in libello quodam usurpatum esse refert Suetonius 
in ejus vita cap. 18. 

Vs. 135. Σπεύσιππος δ᾽ ἀγαθὸς σχῶψαι] effeci e 
Plutarchi testimonio qui in Dione cap. 17 ait : 
Σπευσίππῳ μάλιστα τῶν ᾿Αθήνησι φίλων ἐχρῆτο καὶ 
συνδιητᾶτο [6 Δίων], βουλομένου τοῦ Πλάτωνος ὁμιλία 
χάριν ἐχούτη, καὶ παιδιᾶς ἐμμελοῦς κατὰ χαιρὸν 
ἁπτομένη χεραννύμενον ἀφηδύνεσθαι τοῦ Δίωνος τὸ 
ἦθος. "l'otoUtog δέ τις 6 Σπεύσιππος ἦν" 7 xoi σχῶψαι 
“ἀγαθὸν αὐτὸν ἐν τοῖς Σίλλοις ὃ Τίμων προσηγό-- 
ρευσεν. 

Vss. 136-137. καὶ Χίων χόσμος χτλ.} composui 
ex Athenzi testimonio lib. VI, 53 pag. 251 hzc 


tradentis : Τίμων ὃ Φλιάσιος ἐν τῷ τρίτῳ τῶν EO.- 
λων ᾿Ἀρίστωνά φησι τὸν Χῖον, Ζήνωνος δὲ τοῦ Κιτιέως 
γνώριμον, χόλαχα γενέσθαι Περσαίου τοῦ φιλοσόφου, 
ὅτι ἦν ἑταῖρος Ἀντιγόνου τοῦ βασιλέως. 

Vs. 138. ἐχθαίρων τε μάλιστα χτλ.] erui e Diog. 
Lzrt. IX, 69: Kol ἐν Ἤλιδι καταπονούμενος [ὃ Πύῤ- 
ῥων] ὑπὸ τῶν ζητούντων ἐν τοῖς λόγοις, ἀποῤῥίψας 
θοιμάτιον, διενήξατο τὸν ᾿ἈΑλφειόν. Ἦν οὖν πολεμιώ- 
τατος τοῖς σοφισταῖς, ὡς καὶ Τίμων φησίν, Non ipsa 
Timonis verba attulit Diogenes, sed sententiam 
ejus indicavit. Quapropter poete versum resti- 
tuere conatus sum. 

Vs. 139. οὖκ ἐθέλοντα χτλ.] Sextus. Empiricus 
adv. Math. VII, 1o : Ὁ Τίμων αἰτιᾶται τὸν Πλάτωνα. 
ἐπὶ τῷ καλλωπίζειν τὸν Σωχράτην πολλοῖς μαθήμασιν. 
^H γάρ, φησί, τὸν οὐχ ἐθέλοντα μεῖναι ἠθολόγον. s 

Vs. 140. παντοφυὴ φλέδονα] Diogenes Laertius 
VI, 18 : Ὁ Τίμων δὲ διὰ τὸ πλῆθος [τῶν συγγραμ.- 
μάτων] ἐπιτιμῶν αὐτῷ [τῷ Ἂντισθένει] παντοφυῇ φλέ- 
δονά φησιν αὐτόν. Cf. supra vs. 83. nr 

Vs. 14r. ἀλλὰ τὸ φαινόμενον xtÀ.] Diogenes 
Laertius lib. IX, τοῦ : Ὅθεν xot 6 Τίμων v τῷ Πύ- 
θωνί φησι, μὴ ἐχδεδηχέναι [τὸν Πύῤῥωνα] τὴν συνή- 
θειαν. Καὶ ἐν τοῖς ᾿Ινδαλμοῖς οὕτω λέγει" ἀλλὰ τὸ 
φαινόμενον παντὶ σθένει οὗπερ ἂν ἔλθη. Legendum 
πάντη et οἵπερ. Eumdem Timonis versum laudat et. 
Sextus advers. Math. pag. 143. e: 


Τοῦτό μοι, ὦ Πύῤῥων, ἱμείρεται ἦτορ ἀκοῦσαι, 
- 3.9 M AED OA / θ᾽ Nx 

πῶς ποτ᾽ ἀνὴρ ἔτ᾽ ἄγεις πάντα μεθ᾽ ἡσυχίης, 
- , , m / , 

μοῦνος δ᾽ ἀνθρώποισι θεοῦ τρόπον ἡγεμονεύεις, 

mm Lad - , 
M» ὃς περὶ πᾶσαν ἐλῶν γαῖαν ἀναστρέφεται, 
δεικνὺς εὐτόρνου σφαίρης περικαύτορα χύχλον. 


* * E 


δῆστα μεθ᾿ ἢσυχίης 
αἰεὶ ἀφροντίστως χαὶ ἀχινήτως χατὰ ταὐτά, 
μὴ προσέχων δεινοῖς ἡδυλόγου σοφίης. 


» ΕἾ 4 * 


150. ^H γὰρ ἐγὼν ἐρέω ὥς μοι καταφαίνεται εἶναι» 
“Δ , M , 
᾿μῦθον ἀληθείης ὀρθὸν ἔχων κανόνα" 
ὡς ἣ τοῦ θείου τε φύσις xal τἀγαθοῦ αἰεί, 
ἐξ ὧν ἰσότατος γίγνεται ἀνδρὶ βίος. 


x - * 


ἘΞ ἌΛΛΩΝ ΠΟΙΗΜΆΤΩΝ. 
ἔν, λαδάργυρος ὥὡρολογητής 


* * * 


FRAGMENTA. 97 


Hoc mihi , o Pyrrlio, animus audire gestit , 
quomodo fandem etiam nunc homo tranquille omnia 
solus vero hominibus dei more imperes, [ mo:lereris, 
qui totam terram ambiens ( ubique) versatur, 
monstrans bene tornate sphaeroe ardentem orbem. 


* * * 


(vitam traducat) faciilime et tranquille 
semper securo et immoto circa easdem res animo, 
non attendens miserias suaviloquentis sapientia. 


* * 


Profecto enim ego dicam ut mihi videtur esse, 
veritatis orationem certissimam regulam habens, 
Dei bonique naturam esse semper, 
e quorum praescriptis acta justissima homini vita fit. 


* * * 


EX ALIIS. CARMINIBUS. 


2. sns. Iercenarius horarum index. 
* 


* * * 


Vss. 142-146. Τοῦτό μοι, ὦ Πύῤῥων---χύχλον] 

Diogenes Laertius IX, 65 : xoi πάλιν [ὃ Τίμων περὶ 

τοῦ Πύῤῥωνος] ἐν τοῖς Ἰνδαλμοῖς" 

Τοῦτό μοι, ὦ Πύῤῥων, ἱμείρεται ἦτορ ἀκοῦσαι, 
πῶς ποτ᾽ ἀνὴρ ἔτ᾽ ἄγεις ῥᾷστα μεθ᾽ ἡσυχίης, 

μοῦνος ἐν ἀνθρώποισι θεοῦ τρόπον ἡγεμονεύων. 

Sextus Empiricus adv. Mathem. pag. 61 : Τίμωνος 

δὲ τοῦ Φλιασίου τὸν Πύῤῥωνα ἡλίῳ ἀπεικάζοντος, ἐν 

οἷς φησι" 

Μοῦνος δ᾽ ἀνθρώποισι θεοῦ τρόπον ἡγεμονεύεις, 

ὃς περὶ πᾶσαν ἐλῶν γαῖαν ἀναστρέφεται, 
δεικνὺς εὐτόρνου σφαίρας περιχαύτορα χύχλον. 
Junxi utrumque fragmentum, ut uno tenore 
oratio inde a τοῦτό μοι usque ad xóx)ov decurreret. 
Mutavi autem vs. 143 ῥᾶστα in πάντα et vs. 146 
σφαίρας in σφαίρης. Est vero hic ἀνὴρ non de viro, 
sed de homine accipiendum, ut vs. 153. Cf. Her- 
mann, ad Viger. p. 722 seq. 

Vss. 147 -149. ῥῆστα μεθ᾽ ἡσυχίης----σοφίης] Sex - 
tus Empiricus adv. Math. XI, 1 : Οὕτω γὰρ ἕχαστος 
ἡμῶν τὴν τελείαν xal σχεπτιχὴν ἀπολαδὼν. διάθεσιν, 
χατὰ τὸν 'Γίμωνα βιώσαι᾽ ῥῇστα μεθ᾽ ἡσυχίης χτλ. 
— Vs. 148. pro χατὰ ταὐτά alii male χατὰ ταῦτα. 
— Vs. 149 δεινοῖς scripsi pro vulg. δειλοῖς, 

Vss. 150—153. ἦ γὰρ ἐγὼν ---βίος] Sextus Empi- 
ricus adv. Math. XI, 20 : Περὶ μὲν γὰρ τῆς πρὸς τὴν 
φύσιν ὑποστάσεως τῶν τε ἀγαθῶν xol τῶν καχῶν xo 
᾿ τῶν οὐδετέρων ἱκανοί πώς εἶσιν ἡμῖν ἀγῶνες πρὸς τοὺς 
δογματιχούς. Κατὰ δὲ τὸ φαινόμενον τούτων ἕκαστον 
PIIILOS, GRJEC. 


ἔχομεν ἔθος ἀγαθὸν ἢ χαχὸν ἢ ἀδιάφορον προσαγορεύειν, 
καθάπερ xat ὁ Τίμων ἐν τοῖς ᾿Ινδαλμοῖς ἔοιχε δηλοῦν 
ὅταν φῇ᾽ ἦ γὰρ ἐγὼν ἐρέω χτλ. — Vs. 151 μῦθον 
ἀληθείης non alio sensu dixit Timon quam Euri- 
pides Phoen. vs. 479, ἁπλοῦς ὃ μῦθος τῆς ἀληθείας 
ἔφυ. Praeterea χανόνα vocat ὀρθὸν eo intellectu quo 
ab Aristotele memorantur ὀρθαὶ πολιτεῖαι quze re- 
vera tales sunt et recte eo nomine appellantur : 
quibus opponuntur αἵ xapex6s67xvtc: Polit. lib. I1 
cap. 7 et 10; et lib. IV cap. 2 : Ev τῇ πρώτῃ υεθόδῳ 
περὶ τῶν πολιτειῶν διειλόμεθα τρεῖς μὲν τὰς ὀρθὰς mo- 
λιτείας, βασιλείαν, ἀριστοχρατίαν, πολιτείαν" τρεῖς δὲ τὰς 
τούτων παρεχόάσεις, τυραννίδα μὲν βασιλείας, ὀλιγαρ- 
χίαν δὲ ἀριστοχρατίας, δημοχρατίαν δὲ πολιτείας. Latine 
igitur ὀρθὸν xavóva certissimam regulam nominare 
licet. Hzec addenda putavi, quod magna fuit do- 
ctorum hominum in explicandis his versibus de 
singulis fere poete verbis dissensio. In universum 
tenendum Timonem cum bona et mala opinabilia 
habuisse, tum naturam divinam, quam vitz nor- 
mam esse statuit. Quippe persuasum ei erat, 
Scepticorum animos in sola rerum indifferentium 
(τῶν ἀδιαφόρων) meditatione defixos virtutis par- 
ticipes fieri summamque beatitudinem consequi. 
Nam ut inter vitam et mortem, ita inter optimam 
valetudinem et gravissimum morbum nihil pror- 
sus interesse judicavit. Cf. Cic. de Fin. II, 13, 43. 
Epictetus ap. Stobzeum Serm. 121, 28; Aristocles 
apud Eusebium Prep. Evang. XIV, 18 pag. 758. 

Vs. 154. λαῤάργυρος ὡρολογητής] Athenaeus lib. 

7 


98 TIMONIS PHLIASII FRAGMENTA, 


105... πάντη γὰρ ἐπεῖχε γαλήνη. 
* * 
τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνδησ᾽ ἐν νηνεμίησι γαλήνης. 
* ^ * 


^e. ἀφυγὴς xal ἀναίρετος ἔσται. 


* * * 


ens s Cireumcirca enim tranquillitas es stiterat. 


* * * 


Postquam igitur hunc vidit tranquillo mari quiescentibus 


[ ventis. 
* * * 


ei nulla erit effugiendi facultas et eligendi potestas. 


* * * 


IX, 71 pag. 406 : Tí; δ᾽ αὕτη ἢ λιθίνη βαλλητύς ; 
᾿Ελευσῖνι γὰρ τῇ ἐμῇ οἶδά τινα πανήγυριν ἀγομένην 
xai καλουμένην Βαλλητύν' περὶ ἧς οὐχ ἄν τι εἴποιμι 
μὴ παρ᾽ ἑκάστου μισθὸν λαθών. Ἀλλ᾽ ἔγωγε, φησὶν ὃ 
Δημόκριτος, οὖκ ὧν « λαδάργυρος ὡρολογητὴς » κατὰ 
τὸν Τίμωνος Πρόδειπνον (al. τὸ ᾿Γίμωνος Περίδειπνον), 
λέξω τὰ περὶ τοῦ “Ηγήμονος. Apparet hic nominari 


᾿λαδάργυρον ὡρολογητήν facete τὸν ἐπὶ μισθῷ ὡρολο- 


γοῦντα, ut.ait Eustathius pag. 1349, ro. 

Vs. 155. πάντη γὰρ ἐπεῖχε γαλήνη] servavitSex- 
tus Empiricus adv. Math. XI, 141. Hemistichium 
hoc ex Imaginibus sumtum esse putabat Brunck. 


Id nobis non liquere ingenue confitemur, Cate- 
rum Timonis verba proxime accedunt ad Hero- 
doteum illud lib. II, 96 : ἣν μὴ λαμπρὸς ἄνεμος 
ἐπέχη. 

Vs. 156. τὸν δ᾽ ὡς οὖν χτλ.] exstat apud Sextum 
Empiricum adv. Math. ΧΙ, 14:. Conf. Odyss. 
V, 391 seq. : xol τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἄνεμος μὲν ἐπαύσατο, ἠδὲ 
γαλήνη ἔπλετο νηνεμίη, et ibi Eustathium. 

Vs. 157. ἀφυγὴς καὶ ἀναίρετος ἔσται] affertSextus 
Empiricus adv. Math. XI, 164. Hoc quoque fra- 
gmentum ex Imaginibus petitum esse conjecit Fa- 
bricius ad Sexti locum , sed nihil probavit. 


IL 9 Oa itti oem UA ONG Ee c us dete iui doe e 


Xenophanes (1) Colophonius patre vel Ortho- 
mene, ut Apollodorus tradit, vel Dexio sive 
Dexino natus insigne patrie sus decus atque 
ornamentum fuit. Nam quum Colophonii, ἴο- 
num in Asia prope potentissimi, non solum 
divitiis affluerent viribusque et, armis valerent, 
sed etiam summa ingeniorum ac doctrinarum 
laude aliis praestarent : multos ea civitas tulit 
poetas quorum memoriam Nicander (2), et ipse 
Colophonis urbis alumnus, scripto quodam fer- 
tur celebrasse. Ex his prae ceeteris poetica facul- 
tate conspicui fuerunt gloriamque consecuti sunt 
Mimnermus, elegiacorum carminum scriptor, et 
Xenophanes de quo hic agitur (3). Hujus autem 
setatem in magna antiquorum testium dissensione 
definire difficillimum est. Nos Apollodorum. (4) 
sequimur qui eum Olympiade quadragesima na- 
tum esse scripsit, quod confirmat Sextus Empi- 
ricus adv. Math. I cap. 12, 257. Neque alia 
videtur Eusebii et Diogenis Laertii sententia 
fuisse, quorum alter (5) in Canone chronico Xe- 
nophanem quarto Olympiadis quinquagesima 
sextze anno, alter (6) sexagesima Olympiade flo- 


ruisse auctor est, Etenim admodum senex obiit 
Xenophanes, quem . Lucianus in Longevis (7) 
unum et nonaginta annos vixisse, Censorinus 
cap. XV. (8) centum. annis majorem exspirasse 
testatur. Certe Diogenes Laertius lib. IX, 19 e 
Colophonii poetae carminibus aliquot versus af- 
fert anno zetatis nonagesimo secundo ab eo com- 
positos (9). Relicta patria in Siciliam profectus 
primo Zanclen, deinde Catanam habitatum con- 
cessit (10). Velie quoque eum degisse etsi non 
diserte ab antiquis proditum sit, satis tamen pro- 
batur eo. quod ab omnibus Eleaticz .doctrinz 
auctor nominatur, et quod carmine quodam pri- 
mordia hujus urbis celebravit (11). Exstat etiam 
dictum ejus ad Eleatas apud Aristotelem Rhet. 
II, 23, p. 447, € (12). Dubium est quibus magi- 
stris usus sit, siquidem alii alios memorant. 
Etenim ferunt Botonem (13) quemdam Athenien- 
sem ab eo auditum esse , cujus et zetas et doctrina 
incomperta est. Sed qui Archelaum praeceptorem 
addunt summo in errore versantur, quià tempo- 
rum ratio videtur obstare. Quamobrem fuerunt 
qui nullius eum auditorem fuisse opinarentur. 


(t) Diogenes Laertius lib. IX, 18 : Ξενοφάνης Δεξιοῦ, ἢ 
(ὡς ᾿Απολλόδωρος ) ᾿Ορθομένους, Κολοφώνιος. De patris no- 
mine cum Apollodoro consentiunt Pseudorigenes in Philo- 
sophicis et Theodoretus Therapeut. serm. IV, ᾿Ορθομένους 
υἱὸν appellantes. Sed Δεξίνου υἱὸν esse vult Lucianus in 
Longsevis 20, tom. HI p. 222 ed. Hemsterhus. 

(2) Nicandri liber περὶ τῶν ἐκ Κολοφῶνος ποιητῶν lauda- 
tur ab ejus interprete ad Theriac. vs. 3 pag. 173 ed. Didot. 
€f. Schellenberg. de Antimachi Colophonii reliquiis p. 7. 

(3) Strabo lib. XIV, 28 pag. 643 ed. Casaub. : Ἄνδρες δ᾽ 
ἐγένοντο Κολοφώνιοι τῶν μνημονενομένων Μίμνερμος, αὖ- 
λητὴς ἅμα καὶ ποιητὴς ἐλεγείας, xol Ξενοφάνης ὁ φυ- 
Sóc. 

(4) Clemens Alexandrinus Strom. I p. 301, C : Τῆς δὲ 
᾿Ἐλεατιχῆς ἀγωγῆς Ξενοφάνης ὃ Κολοφώνιος χατάρχει, ὅν 
φησι Τίμαιος κατὰ Ἱέρωνα, τὸν Σιχελίας δυνάστην, xol 
᾿Επίχαρμον τὸν ποιητὴν γεγονέναι - Ἀπολλόδωρος δὲ κατὰ 
τὴν τεσσαραχοστὴν Ὀλυμπιάδα γενόμενον παρατεταχέναι 
(τὸν βίον ) ἄχρι τῶν Δαρείου τε xai Κύρου χρόνων. Sextus 
Empiricus adv. Math. T, 12, 257 pag. 270 ed. Fabric. : Ὅτι 
Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος ἐγένετο περὶ τὴν τεσσαραχοστὴν 
᾿Ολυμπιάδα. 

(5) Eusebius Canon. chronic. ad Olymp. 56 ann. 4 : Ξε- 
νοφάνης ὁ Κολοφώγιος ἐγνωρίζετο. 


99 


(6) Diogenes Laertius lib. IX, 20 : Ἤκχμαζε χατὰ τὴν ἕξη- 
χοστὴν Ὀλυμπιάδα. 

(7) Lucianus Longev. 20, tom. III pag. 222 ed. Hem- 
sterh. : Ξενοφάνης δὲ ὁ Δεξίνου μὲν υἱός, Ἀρχελάου δὲ τοῦ 
φυσιχοῦ μαθητής, ἐδίωσεν ἔτη ἕν καὶ ἐνενήχοντα. 

(8) Censorinus de Die natali cap. 15 : « At Xenophanes 
Colophonius major annorüm centum fuit. » 

(9) Vide fragm. 24. 

(10) Diogenes Laertius IX, 18: Οὗτος ἐχπεσὼν ἧς πατρί- 
δος ἐν Ζάγχλῃ τῆς Σιχελίας διέτριθε καὶ ἐν Κατάνῃ. 

(11) Plato Sophist. p. 242, D : Τὸ δὲ παρ᾽ ἡμῖν ᾿Ελεατιχὸν 
ἔθνος, ἀπὸ Ξενοφάνους τε xai ἔτι πρόσθεν ἀρξάμενον, ὡς ἑνὸς 
ὄντος τῶν πάντων καλουμένων οὕτω διεξέρχεται τοῖς μύθοις. 
Aristoteles Metaph. I cap. 5: Ξξενοφάνης πρῶτος τούτων ἕνί- 
σὰς ( ὃ γὰρ Παρμενίδης τούτου λέγεται μαθητής) οὐδὲν διε- 
σαφήνισεν, οὐδὲ τῆς φύσεως τούτων (τοῦ κατὰ λόγον ἑνὸς 
χαὶ τοῦ χατὰ τὴν ὕλην ) οὐδετέρας ἔοιχε θιγεῖν * ἀλλ᾽ εἰς τὸν 
ὅλον οὐρανὸν ἀποδλέψας τὸ ἕν εἶναί φησι τὸν θεόν. Similiter 
Plutarchus, Sextus Empiricus , Clemens Alexandr. Strom. 
I pag. 300. 

(12) Vid. fragm. incert. 8. 

(13) Diogenes Laertius IX , 18 : Διήχουσε δὲ χατ᾽ ἐνίους 
μὲν οὐδενός, xax! ἐνίους δὲ Βότωνος ᾿Αθηναίον, ἢ ( ὥς τινες) 
Ἀρχελάον. 

7. 


100 PRJEFATIO DE XENOPHANE. 


Verum multa eum ingenii monumenta reliquisse 
apparet. Nam Diogenes Laertius (1) testificatur, 
eum versus heroicos et elegias edidisse , ac pra- 
terea iambis Hesiodum atque Homerum insecta- 
tum esse , quum ea quz de diis dixerant perstrin- 
geret, Idem scriptor (2) Xenophanem Colophonis 
et Velie urbium origines duobus millibus ver- 
suum persecutum esse refert, Adjungunt alii 
Sillos et Parodias (3), sive diversa hzc a reliquis 
carmina fuerunt, sive reliquorum partes. Deni- 
que de Rerum Natura librum laudat Pollux VI, 
9. Fallitur autem Eusebius (4), physicum et tra- 
goediarum scriptorem Xenophanem vocans, nisi 
tragoedias eo sensu accepit , quo Plato (5) Home- 
rum tragocdiz principem esse dixit, ut poema 
grave atque a comoedia jocis abhorrens intelli- 
gatur. Ceterum jam ab aliis improbata est Mena- 
gii conjectura ad Diogen. Laert. lib, IX, 18 pro- 
posita, qua bis apud Athenzum lib. X pag. 424, 
€ et lib. XIII p. 576, D pro Ζηνοφάνης quod in 
membranis reperitur Ξενοφάνης substitui volebat, 
ignotum libellum τὸ συγγενιχὸν inscriptum cujus 
priore loco meminit Athenzeus a Xenophane 
contextum esse ratus. Ex elegiis Diogenes Laer- 
tius VIIT, 36 servavit fragmentum quo Pytha- 
gore metempsychosis exagitatur (6), et alium 
locum Athenzus IX, p. 368, E (7); e parodiis 
quinque versus habet idem Athenzus lib. 1I, 
p. 54, E (8). E libro de rerum natura versum 
profert Stobzus Eclog. phys. I p. 294 ( tom. 1 
p. 112 ed. Gaisf. ) qui dubiz auctoritatis est (9!. 
Neque pluris faciendum quod Pollux VI, 46 
p. 59o ex eodem fontein medium affert (10). Cze- 
teri loci unde sumti sint, ignoramus. Xenophanis 
philosophiam exposuit Aristoteles libro de Me- 
lisso, Xenophane et Gorgia, qui a nobis editus et 
commentario illustratus est. Ipsa quze supersunt 


carmina et fragmenta uberiore disputatione non 
egent. Hzc primus colligere instituit Henr. Ste- 
phanus in Poesi philosophica, sed omissa omni 
explieatione et doctrinz apparatu. Quod inchoa- 
verat vir incomparabilis duobus szculis post alii 
perficere tentarunt. Namque Georg. Gust. Fülle- 
bornius in Silvis historicis et philosophicis (Bey- 
trege zur Geschichte der Philosophie), Jenze et 
Lipsiz, 1799) easdem Xenophanis carminum re- 
liquias recensuit, sed copiosius et doctius inter- 
pretatus est Chr. Aug. Brandisius, divulgata 
Commentationum Eleaticarum parte prima , Al- 
tone 1813, in qua Xenophanis, Parmenidis et 
Melissi disciplinam rationemque adhibitis ipso- 
rum effatis explanavit. His accesserunt Victor 
Cousinus et Simon Karstenius, quorum ille in 
elegantissimo Fragmentorum philosophicorum 
volumine ( Nouveaux Fragments philosophiques, 
Parisiis 1828) pag. 9-95, de Xenophanis vita, stu- 
diis, doctrina dedita opera egit, hic philosophi 
dicta et versus plenius collegit adjectis locis quo- 
rum Stephanus aliique immemores fuerant, Adde 
quod de Colophonii poetae vita, scriptis et philo- 
sophia abundanter et erudite disseruit (11). Se- 
cuta est duplex editio nostra, prior Berolini 
anno 1845 promulgata, posterior hec ad prz- 
sentis operis institutum accommodata, Quamvis 
autem in Xenophanis; Parmenidis, Melissi fra- 
gminibus quz prope omnia intellectu facilia sunt 
copiose explicandis operam ponere noluerim, 
nihil tamen neglexi quo ipsa philosophorum ora- 
tio Füllebornii , Brandisii , Karstenii aliorumque 
virorum doctorum studio pluribus locis jam 
emendata magis etiam expoliretur. Praterea qua 
diligentia ad ornanda hzc laceri corporis mem - 
bra incubui , eadem in singulis partibus e greco 
in latinum sermonem vertendis usus sum. 


(1) Diog. Laert. ]. c. : Γέγραφε δὲ xoi ἐν ἔπεσι, xod ἐλε- 
γείας xai ἰάμδους xa0' Ἡσιόδου xoi Ὁμήρον, ἐπιχόπτων 
αὐτῶν τὰ περὶ θεῶν εἰρημένα. 

(2) Diog. Laert. IX, 20 : ᾿Εποίησε δὲ καὶ Κολοφῶνος χτί- 
T , καὶ τὸν εἷς 'EXMÉxv τῆς Ἰταλίας ἀποιχισμόν, ἔπη δισ- 
χίλια. 

(3) Strabo lib. XIV, 28 pag. 643 ed. Casaub. : Ξενοφάνης 
ὃ φυσιχός, ὃ τοὺς σίλλους ποιήσας διὰ ποιημάτων. Eustath. 
ad Iliad. lib. II p. 154 : Ὅτι οὐ μόνον Ξενοφάνης πεποίηχε 
σίλλους ἐν ol; εὐδοχίμησε χτλ. Athensus lib. Ii pag. 54, 
E : Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος ἐν παρῳδίαις χτλ. Cf. Menag. 
ad Diog. Laert. IX, 18. 

(4) Eusebius Canon. chronic. ad Olymp. 60 ann. 2 : 
ωχυλίδης xai Ξενοφάνης φυσιχὸς τραγῳδοποιὸς ἐγνω- 
ρίζετο. 

(3) Plato 'Theaetet. p. 152. E: Καὶ περὶ τούτου πάντες 
ἑξῆς οἱ σοφοί, πλὴν Παρμενίδου, ξυμφέρεσθον, Πρωταγόρας 


τε xai Ἡράχλειτος xoi Ἐμπεδοχλῆς, xoi τῶν ποιητῶν ol 
ἄχροι τῆς ποιήσεως ἑκατέρας χωμῳδίας μὲν ᾿Επίχαρμος, 
τραγῳδίας δὲ “Ὅμηρος χτλ. 

(6) Vid. fragm. 18. 

(7) Fragm. 22. 

(8) Fragm. 17. 

(9) Vide quz dixi ad fragm. 8. 

(10) Vid. fragm. incert. 2. 

(11) Philosophorum graecorum veterum, presertim qui 
ante Platonem floruerunt, operum reliquice, Recensuit et 
illustravit Simon Karsten. Volumen I, pars I. Xenophanes. 
Amstelodami , sumtibus J. Mülleri et soc. 1830. Aristote- 
lis de Melisso, Xenophane et Gorgia disputationes cum 
Eleaticorum philosophorum fragmentis et Ocelli Lucani 
qui fertur de universi natura libello conjunctim edidit , 
recensuit, interpretatus est F. G. A. Mullachius. Bero- 
lini , 1845. 


— án 2; . 


ΞΕΝΟΦΑΝΟΥ͂Σ 


ΕΠΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΩΝ 
AEIVANA. 


——— — 


. Εἷς θεὸς ἔν τε θεοῖσι καὶ ἀνθρώποισι μέγιστος, 
οὔτε δέμας θνητοῖσιν ὁμοίϊος οὔτε νόημα. 

3. Οὖλος δρᾷ, οὖλος δὲ νοεῖ, οὖλος δέ τ᾽ ἀχούει. 

3. Ἀλλ᾽ ἀπάνευθε πόνοιο νόου φρενὶ πάντα χραδαίνει. 

4. Αἰεὶ δ᾽ ἐν ταὐτῷ τε μένειν χινούμενον οὐδέν, 

οὐδὲ μετέρχεσθαί μιν ἐπιπρέπει ἄλλοτε ἄλλη. 


- Ἀλλὰ βροτοὶ δοκέουσι θεοὺς γεννᾶσθαι [διλοίως 


e 


XENOPHANIS 


CARMINUM ET DICTORUM 
RELIQULE. 


— MÁS 


1. Unus est deus deorum hominumque summus , 
nec corpore mortalibus similis nec mente. 
2. Totus videt totusque intelligit totusque audit. 
3. Sed sine negotio mentis vi cuncta permovet. 
4. Semper enim immotum eodem statu manere, 
neque alias alio migrare perspicuum est. 
5. At mortalesopinantur deos generari [pariter atque ipsos] 


1. Profert hos versus Clemens Alex. Strom. V | 


p. 601, C, ex cujus opere eos mutuatus est Euse- 
bius Prep. Evang. XIII, 13 p. 678, D. Versu se- 
cundo lectionem οὔτε---οὔτε codd. mss, auctoritate 
firmatam vulgate scripturzae οὔτι---οὐδὲ preoptavi, 
Horum versuum sensum esse vult Clemens ὅτι εἷς 
χαὶ ἀσώματος ὃ θεός, quam Xenophanis sententiam 
esse e sequentibus satis patet, 

2. Citatur hic versus non nominato auctore a 
Sexto Empir. adv. Matth. IX, 144, vindicaturque 
Xenophani a Fabricio ad ἢ. 1. Diog. Laert. IX, 
19 Nenophanem ait censuisse, deum ὅλον ὁρᾷν καὶ 
ὅλον ἀχούειν----σύμπαντά τε No γοῦν xal φρόνησιν. 
Idem testatur Plutarchus apud Euseb. Prep. 
Evang. I p. 23 : ἀχούειν δὲ καὶ δρᾶν χαθόλου, xo μὴ 
χατὰ μέρος. Similia veterum dicta notiora sunt 
quam qua commemoratione indigeant, 

3. Servavit hunc versum Simplicius in Aristot. 
Phys. f. 6. Recte quidem observat Karstenius 
φρένα esse omnem mentis animique vim, in qua 
posita sit cogitatio sive ὃ νοῦς, sed idem falso hunc 
versiculum sic exprimit : sine negotio mente et 
cogitatione cuncta gubernat, quasi νόου φρενὶ tan- 
tumdem valeat quantum φρενὶ xot νόῳ. In qua in- 
terpretatione apparet eum etiam χραδαίνειν male 
accepisse. Cum nostro loco contulit Brandisius 
dictum Empedocleum v. 395-396 : φρὴν ἱερὴ --- 
φροντίσι χόσμον ἅπαντα χαταΐσσουσα θοῆσι, ime ta- 
Ten non idem sonat, 

4. Hunc locum Simplicius laudat ad Aristot, 
Phys. fol. 6, a. Sed ibi vulgo scribitur : αἰεὶ δ᾽ ἐν 
ταὐτῷ μένει χινούμενον οὐδέν, οὐδὲ μετέρχεσθαι μήν, 
ἐπεὶ πρέπει ἄλλοτε ἄλλη. Depravatam scripturam , 
ut fieri oportebat, correxit Karstenius, cujus trans- 
lationem tamen mutavimus. 

5. Hoc fragmentum legitur apud Clementem 
Alex. Strom. V p. 6or, C, et Eusebium Prap. 


Evang. XIII, 13 p. 678, D, post versus quos 
primo loco posuimus interpositis verbis xol πάλιν. 
Uterque scriptor hos versus sic exhibet : 


Ἀλλὰ βροτοὶ Goxéouct θεοὺς vevv&cOat.... 


τὴν σφετέρην δ᾽ ἐσθῆτα ἔχειν φωνήν τε δέμας τε. 


Ita certe vulgata exemplaria habent , sed in Flo- 


rentina editione prior versus in iambicum muta- 
tus hoc modo exaratur : 


Ἀλλ᾽ di βροτοὶ Goxoüct γεννᾶσθαι θεούς, 


48 et codicis Parisiensis scriptura est, nisi quod 
in hoc pro δοχοῦσι reperitur δοχέουσι. Apud Theo- 
doretum Grac. affect. curat, Serm, III p. 49 ed. 
Sylb. idem locus quamvis ex Clemente petitus, 
tamen in hunc modum a librariis interpolatus 
est : 


Ἀλλ᾽ οἵ βροτοὶ δοχοῦσι γεννᾶσθαι θεούς, 
xal ἴσην τ᾽ αἴσθησιν ἔχειν φωνήν τε δέμας τε. 


Karstenius veriorem esse ratus vulgatam Clemen- 
tis lectionem, eam quod versu secundo δ᾽ ἐσθῆτα 
ἔχειν metro repugnet et φωνὴν parum commodum 
sensum prabeat hac ratione emendari vult : 


"AAA βροτοὶ δοχέουσι θεοὺς γεννᾶσθαι... 
τὴν σφετέρην ἐσθῆτά τ᾽ ἔχειν μορφήν τε δέμας τε. 


At preter necessitatem φωνήν in μορφήν convertit ; 
quare illud Xenophani restituendum. Post γεννᾶ- 

σθαι excidit fortasse ἐπ᾿ ἴσης, quo Herodotus uti 

solet, vel quod praefero ὁμοίως. Id enim frequen- 

ter absolute dici non est quod exemplis doceam. 

Caeterum pro ἐσθῆτα magis idt cóupet est αἴσθη- 

σιν, denique pro δ᾽ post σφετέρην ponendum est τ᾽. 
(ile locus in hanc formam redigendus est : 


Ἀλλὰ βροτοὶ δοχέουσι θεοὺς γεννᾶσθκχι δμοίως 


25 23 3 ας ΔΩ Ta a Vide: οἷν 


102 XENOPHANIS 


τὴν σφετέρην τ᾽ αἴσθησιν ἔχειν φωνήν τε δέμας τε. 
6. Ἀλλ᾽ εἴτοι “χεῖράς γ᾽ εἶχον βόες ἠὲ λέοντες, 
ἢ γράψαι χείρεσσι xol ἔργα τελεῖν ἅπερ ἄνδρες, 
ἵπποι μέν θ᾽ ἵπποισι, βόες δέ τε βουσὶν ὁμοίας 
xal χε θεῶν ἰδέας ἔγραφον καὶ σώματ᾽ ἐποίουν 
τοιαῦθ᾽, οἷόν περ καὶ αὐτοὶ δέμας εἶχον ὁμοῖον. 
IIdvra θεοῖς ἀνέθηκαν “Ὅμηρός θ᾽ ᾿Ησίοδός τε 
ὅσσα παρ᾽ ἀνθρώποισιν ὀνείδεχ xal ψόγος ἐστί, 
xol πλεῖστ᾽ ἐφθέγξαντο θεῶν ἀθεμίστια ἔργα, 
χλέπτειν, μοιχεύειν τε καὶ ἀλλήλους ἀπατεύειν. 
8. [ Ex γαίης γὰρ πάντα, xoi εἰς γὴν πάντα τελευτᾷ. 


7 


mortalique sensu et voce ef figura esse praeditos, 

6. Si vero manus haberent boves vel leones , 
aut pingere manibus atque eadem quae homines eflicere- 
equisimiles equis, bovesautem bobus similes [possent , 
deorum quoque formas pingerent figurasque formarent 
tales, quales suo cujusque corpori similes forent. 

7. Omnia diis tribuerunt Homerus et Hesiodus 
quaecumque inter homines dedecus et probrum putan- 
plurimaque pronuntiarunt nefarie a diis facta, [tur,. 
furari inter se, adulterare, fraudare. 

8. [E terra oriuntur omnia et in terram resolvuntur. 1 


Τὴν σφετέρην τ᾽ αἴσθησιν ἔχειν φωνήν τε δέμας τε, 


Huc referenda sunt porro qus legimus apud Cle- 
mentem Alex. Strom. VII p. 711, B : “Ἕλληνες 
δὲ ὥσπερ ἀνθρωπομόρφους, οὕτως xoi ἀνθρωποπαθεῖς 
τοὺς θεοὺς ὑποτίθενται, xal καθάπερ τὰς μορφὰς αὐ- 
τῶν ὁμοίας ἑαυτοῖς ἕχαστοι διαζωγραφοῦσιν, ὥς φησιν 
ὃ Ξενοφάνης: Αἰθίοπές τε μέλανας σιμούς τε, 
Θρᾷχές τεπυῤῥοὺς xal γλαυχούς" οὕτως xot 
τὰς ψυχὰς ὁδμοιοῦσιν xal τοῖς ἀναπλάττουσιν ( corr. 
cum Karstenio τὰς ψυχὰς ὁμοίας ἑαυτοῖς ἀναπλάτ- 
τουσιν ). In eamdem sententiam Theodoretus : Εἶτα 
σαφέστερον χωμῳδῶν (6 Ξενοφάνης) τήνδε τὴν ἐξα- 
πάτην; ἀπὸ τοῦ χρώματος τῶν εἰχόνων διελέγχει τὸ 
ψεῦδος" τοὺς μὲν γὰρ Αἰθίοπας μέλανας χαὶ σιμοὺς 
γράφειν ἔφησε τοὺς οἰχείους θεούς" ὁποῖοι δὴ xai αὐτοὶ 
πεφύχασι" τοὺς δέ γε Θρᾷκας γλαυχούς τε xol ἐρυ- 
θρούς, xot μέντοι xal Μήδους xal Πέρσας σφίσιν. αὖ- 
τοῖς ἐοικότας, καὶ Αἰγυπτίους ὡσαύτως αὐτοὺς δια- 
μορφοῦν πρὸς τὴν οἰκείαν μορφήν. 

6. In his versibus qui item apud Clementem , 
Eusebium et Theodoretum 1. 1, inveniuntur exi- 
gua lectionis varietas est. Initio Eusebius perpe- 
ram : ἀλλ᾽ εἰ χεῖρας ἔχον, post χεῖρας Stephanus 
metri causa posuit γ᾽, denique pro ἠὲ λέοντες Theo- 
doretus ἢ ἐλέφαντες. Versu secundo infinitivos 
γράψαι et τελεῖν ex. εἶχον pendere sponte patet. 
Versu tertio pro óuoíz; quod Theodoretus praebet, 
apud Clementem et Eusebium ópoiot reperitur. 
Versu quarto χαί xe Sylburgio debetur in Theodo- 
reti editione : ceteri χαί τε tuentur. Pro σώματα 
Eusebius male δώματα, Versu quinto xal αὐτοὶ le- 
gitur in cod. Paris, et in Stephani Poesi philoso- 
phica p. 36 : vulgata scriptura est χαὐτοί, vel ut 
Brandisius exaravit χ᾽ αὐτοί, At non elidendum 
esse xac, sed per synizesin cum sequenti αὐτοί con- 
jungendum esse recte notat Karstenius. Idem vir 
doctus tertio versu in fine fragmenti posito duo- 
busque vocabulis mutatis totum fragmen ita 


edidit : 
᾿ Ἀλλ᾽ εἴτοι χεῖράς γ᾽ εἶχον βόες ἠὲ λέοντες, 
ἢ γράψαι χείρεσσι καὶ ἔργα τελεῖν ἅπερ ἄνδρες, 


, m 505! L4 ' δ΄ , , 
καί χε θεῶν ἰδέας ἔγραφον xat σώματ᾽ ἐποίουν 
τοιαῦθ᾽, οἷόν περ χαὶ αὐτοὶ δέμας εἶχον ἕχαστον, 
ἵπποι μέν θ᾽ ἵπποισι, βόες δέ τε βουσὶν ὁμοῖον. 


Sed hz emendationes mihi non videntur necessa- 
rie. Xenophanis sententia illustratur a Cicerone 
de Nat. deor. I, 27. Cf. et Epicharmi dietum apud 
Diogenem Laert, III, 16. 

7. Quattuor versus quos deinceps scripsimus 
duobus apud Sextum Empiricum locis separatim 
positi reperiuntur, Nam adv. Mathem, IX, 193 
legimus : 


Πάντα θεοῖς ἀνέθηκαν “Ομηρός 0" ἩἫσίοδός τε 

c , , ͵ b ΄ , 
ὅσσα παρ᾽ ἀνθρώποισιν ὀνείδεα xal ψόγος ἐστί, 
χλέπτειν, μοιχεύειν τε xal ἀλλήλους ἀπατεύειν,. 


et in eodem opere I, 289 : “Ὅμηρος δὲ xai Ἡσίο- 
δος χατὰ τὸν Κολοφώνιον Sevogdva 


Ot πλεῖστ᾽ ἐφθέγξαντο θεῶν ἀθεμίστια ἔργα, 
/ , A 6. /, , , 
χλέπτειν,, μοιχεύειν τε xal ἀλλήλους ἀπατεύειν. 


In his verbis oi πλεῖστ᾽ ἐφθέγξαντο a Stephano pro- 
fectum est; antea enim apud Sextum legebatur 
adversante metro ὃς πλεῖστα ἐφθέγξαντο, Fabricius 
scribi jussit ὡς πλεῖστ᾽ ἐφθέγξαντο. Nos hos quat- 
tuor, versus ea qua Karstenius volebat ratione 
conjunximus ac tertii initio xoi pro ὃς substi- 
tuimus, . 

8. Servarunt hunc versum Sextus Empiricus 
adv. Math, X, 313, Stobzus Eclog. phys. I p. 294 
ed. Heer. Schol. ad Hom. Iliad. ἡ, 99, atque alii, 
Quum vero Sextus dicat : Ξενοφάνης δὲ xav! ἐνίους 
ἐχ γῆς X. τ. À. atque hac ratione non se ipsum te- 
stem esse velit, sed alios testes adhibeat, insuper 
autem hoc praeceptum cum Xenophanea doctrina : 
difficulter queat conciliari, jam Meinersius Hist, 
doctrine de vero deo p. 327 et Heerenius ad 
Stobai loc. cit, hunc versiculum Xenophani sup- 
positum esse dixerunt, quibus nuper Karstenius 
astipulatus est, Omnino non absimilis est atque ab 
eodem forsitan architecto compositus versus Pseu- 
doheracliteus apud Stob. II p. 282 : 


CARMINUM ET DICTORUM RELIQULXE. 


9. Πάντες γὰρ γαίης τε καὶ ὕδατος ἐχγενόμεσθα. 

10. Γῇ καὶ ὕδωρ πάνθ᾽ ὅσσα γίνονται ἠδὲ φύονται. 

1. Πηγὴ δ᾽ ἐστὶ θάλασσ᾽ ὕδατος. ..... 

12. Γαίης μὲν τόδε πεῖρας ἄνω πὰρ ποσσὶν ὁρᾶται 
LM προσκλάζον, τὰ χάτω δ᾽ ἐς ἄ ἄπειρον χάνει, 
. Ἥντ᾽ Ἶριν καλέουσι, νέφος χαὶ τοῦτο πέφυχε 
 πορρύρο xoi φοινίκξον καὶ χλωρὸν ἰδέσθαι. 

ι4. Καὶ τὸ μὲν! οὖν σαφὲς οὔτις ἀνὴρ γένετ᾽ οὐδέ τιςἔσται 
εἰδώς, ἀμφὶ θεῶν τε καὶ ἅσσα λέγω περὶ πάντων * 
εἰ γὰρ xai τὰ μάλιστα τύχοι τετελεσμένον εἰπών, 
αὐτὸς ὅμως οὐχ οἶδε" δόκος δ᾽ ἐπὶ πᾶσι τέτυχται. 

I5. Ταῦτα δεδόξασται μὲν ἐοιχότα τοῖς ἐτύμοισι. 

16. Οὔτοι ἀπ᾽ ἀρχῆς πάντα θεοὶ θνητοῖς ὑπέδειξαν, 
ἀλλὰ χρόνῳ ζητοῦντες ἐφευρίσχουσιν ἄμεινον. 


108 


9. Namque e terra et aqua omnes orti sumus. 

10. Terra et aqua sunt omnia qu: fiunt et nascuntur. 

11. Mare fons est omnis aqua. 

12. Telluris quidem hzecce superficies ante pedes conspicitur 
setheri imminens , inferiores autem partes in infinitum 

13. Quam Iridem vocant, ea quoque nubes est [ pertinent. 
purpurea et punicea et pallida aspectu. 

14. Nec fuit quisquam neque futurus est qui certo 
sciat haec, αι de diis et de rerum universitate loquor ; 
nam licetaliquis quam maxime verum ratumque dicat , 
id tamen ipse haud certo scit : (sola) opinio omnibus in 

15. Hoc mihi veri similia visa sunt. [rebus valet. 

16. Non statim ab initio omnia dii mortalibus ostenderunt, 
sed tempore procedente ipsi meliora quaerendo repperere. 


"Ex πυρός γε τὰ πάντα xai εἰς πῦρ πάντα τελευτᾷ, 


Itaque hunc versum ut spurium aut saltem su- 
spectum uncis inclusi. 

9. Hic versus ab iisdem citatur auctoribus 1l. l., 
a Sexto altero etiam loco adv. Math. IX, 361, 
item ab Eustathio ad Il. 4, 99 p. 668. Xenophani 
suppositum esse credidit Meinersius l, c, Sed quum 
Sextus Empiricus Pyrrhon. Hyp. II, 3o aperte 
dicat Xenophanem terram et aquam rerum ele- 
menta posuisse, id quod simul cum sequenti versu 
congruit , neque prorsus a verisimilitudine abhor- 
reat philosophum Colophonium tempore proce- 
dente placita sua immutasse et prius probata reje- 
cisse : hunc quoque versum ceteris adjungere non 
gravati sumus. 

10. Affertur hic versus a Simplicio ad Aristot. 
Phys. J p. 258, E, fol. 41, a, atque a Joh. Phi- 
lopono ad eumdem locum fol. 1, a. Apud Simpli- 
cium pro ᾿Αναξιμένην ex Philopono corrige E«vo- 
φάνην. Uterque Aristotelis interpres in ea re 
Porphyrii auctoritate utitur. Quod apud Philo- 
ponum claudicante metro scriptum est : 


Γῆ xai "ep πάντ᾽ ἐσθ᾽ ὅσα φύονται ἠδὲ γίνονται, 


librariis imputari convenit. 

11. Exstant hec Xenophanis verba apud Sto- 
beum in Florilegii appendice ed, Gaisf. t. IV 
p. 6. 

12, Laudantur hi versus ab Achille Tatio in 
Isagoge ad Aratum edita in Petavii Doctr. Tem- 
por. vol. HI p. 76. Versum secundum qui vulgo 
sic legitur : 


Καὶ ῥεῖ προσπλάζον, χάτω δ᾽ εἰς ἄπειρον ἱκνεῖται, 


emendavit Karstenius, 


13. Hoc fragmentum laudant Eustathius ad Il, 
à,27 p. 827, Schol. Leydens, ap. Valckenar. 


Diatr. Euripid. p. 195 et Schol. Villois, ad Iliad. 
l.l, ubi in priore versu pro xat vitiose legitur δέ, 
pro quo fortasse substituendum δή. 

14. Hos quattuor versus affert Sextus Empir. 
adv. Math. VII, 49 et 110, VIII, 326. Porro 
duos priores versus citat Plutarch. Aud. poet. 
p. 15, E (vol. VI p. 61 Reisk;), initium usque 
ad εἰδώς Diog. Laert. IX, 72, versum tertium 
itemque quartum Orig. philosoph. c. XIV t. I 
p. 992 ed. Delarue, Galenus de Different. puls. 
ΠΙ, 1 t. VIII p. 62 (ed. Charter. ), ultima verba 
inde a δόχος Sextus Empir. Pyrrhon. Hypotypos. 
II, 18; Proclus ad Timaum p. 78, Stobaeus 
Eclogg. Ph. II p. 14 ed. Heer. Versu primo pro 
τένετ᾽ quod est apud Plutarchum Sextus et Dioge- 
nes habent ἴδεν, Versu secundo ἅσσα Sexti lectio 

st, Plutarchi ὅσσα. Fortasse hanc Xenophanis 
sententiam tangit Aristoteles Poet. c. 25, sed ibi 
incerta est codd, scriptura. Tertius versus apud 
Galenum male sic exhibetur : 


"Hy γὰρ xal τὰ μέγιστα τύχη τετελεσμένα εἰπών. 


Ceterum τετελεσμένον accipiendum ut in carmi- 
nibus Homericis Il. «, 212, 5, 195, Od. s, 9o. 
Cf. Apollonii Lex. Hom. p. 643 ed. Toll. Versu 
quarto nulla lectionis varietas est nisi quod Epi- 
phanius Adv. hzreses 1, III vol. I p. 1087 evitato 
antiquo vocabulo δόχος sententiam ita citat : δό- 
χησις δ᾽ ἐπὶ πᾶσι τέτυχται. 

15. Hic versiculus laudatur a Plutarcho Sym- 
pos. IX p. 746, B. Pro δεδοξάσθαι cum Karstenio 
scripsi δεδόξασται. Probabile est Xenophanem in 
fine carminis heec verba posuisse, 

16. Exstat hic locus apud Stobzum in Florileg. 
tit, XXIX, 41 ed. Gaisf. et in Eclogg. physicis I , 
p. 224. Pro ὑπέδειξαν alii ἐπέδειξαν, alii παρέδει- 


ξαν; preterea in Eclogis ἐφεύρισχον, unde Grotius 


metro consulturus edidit ἐφεύρισχόν τι ἄμεινον. 


17. Πὰρ πυρὶ χρὴ τοιαῦτα λέγειν χειμῶνος ἐν ὥρη 
ἐν χλίνη aan, κατακείμενον ; ἔμπλεον ὄντα, 
πίνοντα γλυχὺν οἶνον » ὑποτρώγοντ᾽ ἐρεόίνθους" 
Tí πόθεν εἷς ἀνδρῶν; πόσα τοι ἔτη ἐστί, φέριστε: 
πήλίχος ἦσϑ᾽ ὅ0᾽ ὁ Μῆδος ἀφίκετο; ; — 

i$. Νῦν αὖτ᾽ ἄλλον ἔπειμι λόγον, δείξω δὲ κέλευθον. 
Καί ποτέ μιν στυφελιζομένου σχύλαχος παριόντα 

φασὶν ἐποιχτεῖραι καὶ τόδε φάσθαι ἔπος. : 
Παῦσαι, μηδὲ ῥάπιζ᾽, ἐπειὴ φίλου ἀνέρος ἐστὶ 
ψυχή, τὴν ἔγνων φθεγξαμένης ἀΐων. 

19. Ἀλλ᾽ εἰ μὲν ταχυτῆτι ποδῶν νίκην τις ἄροιτο 

ἢ πενταθλεύων, ἔνθα Διὸς τέμιενος 
πὰρ Πίσαο ῥοῆς ἐν Ὀλυμπίῃ, εἴτε παλαίων 

ἢ χαὶ πυχτοσύνην ἀλγινόεσσαν ἔχων, 

τε τὸ δεινὸν ἄεθλον ὃ παγχράτιον καλέουσιν , 

ἀστοῖσίν χ᾽ εἴη χυδρότερος προσορᾶν, 

καί χε προεδρίην φανερὴν ἐν ἀγῶσιν ἄροιτο, 
xai xsv civ εἴη δημοσίων χτεάνων 
£x, πόλιος καὶ δῶρον ὅ οἱ χειμήλιον εἴη" 
εἴτε xal ἵπποισιν, ταῦτα χ᾽ ἅπαντα λάχοι, 
οὐχ ἐὼν ἄξιος ὥσπερ ἐγώ" ῥώμης γὰρ ἀμείνων 
ἀνδρῶν 9. ἵππων ἡμετέρη σοφίη. 
AX εἰχῇ μάλα τοῦτο νομίζεται, οὐδὲ δίκαιον 
προχρίνειν ῥώμην τῆς ἀγαθῆς σοφίης. 
Οὔτε γὰρ εἰ πύχτης ἀγαθὸς λαοῖσι μετείη, 
οὔτ᾽ εἰ πενταθλεῖν, οὔτε παλαισμοσύνην, 
οὐδὲ μὲν εἰ ταχυτῆτι ποδῶν, τόπερ ἐστὶ πρότιμον 


εἴ 


,..104 XENOPHANIS 


17. Hiemali tempore sic sermocinari convenit ad ignem 
molli in lecto cubantem , saturum, 

dulce bibentem vinum, subinde cicera edentem : 
quis es unde gentium ? quot anuos natus es , o bone? 
quotum agebas annum, quando Medus invasit? 
Nuncaliud argumentum agzredior viamque mon:trabo. 


p 


e'e:ota.ovasw ap ^9^6e*9 w^ yp ἐν δ do fU» 9^ece apod .a 4 


Aliquando illum praetereuntem canis. verberati 
aiunt esse miseratum et sic locutum (Pythagoram) : 
Desine verberare , siquidem cari viri est 
anima, quam agnovi auscultans clamitantem. 
19. Si vero aut pedum pernicitate victoriam quis conse- 
aut quinquertio, illic ubi Jovis templum est [quatur 
. ad Pise undas Olympic , sive etiam luctando , 
sive durum exercendo pugilatum 
sive grave illud certamen pancration quod vocant, 
is solet apud cives suos aspectu esse honoratior, 
et praestantiorem sedem palam in certaminibus (speclan- 
el publico civitatis sumtu sustentatur [dis obtinet), 
et donatur munere quod ei in pretio sit ; 
sive denique curru vincat, cuncta haec accipiat, 
etsi dignitate me est inferior : robore enim praestantior 
virorum equorumque nostra est sapientia. 
Perversus vero admodum iste mos est , neque justum 
bonis ingenii artibus corporis robur anteponi. 
Non enim, si bonus pugil sit in civitate, 
aut quinquertio aliquis excellens aut lucta 
aut pedum pernicitate quae est robori anteferenda , 


: Ξενοφάνης 


17. Athenzus Dipnos. II p. 54, E 


| & Κολοφώνιος ἐν παρῳδίαις᾽ Πὰρ πυρὶ x. 7. 4. Medus 


hic nominatur Harpagus Cyri dux qui Iones sub- 
egit. Quo facto Xenophanes in Siciliam se con- 
tulit, 

18. Diogenes Laertius VIII, 36 : Περὶ δὲ τοῦ ἀλ- 
λοτε ἄλλον γεγενῆσθαι ( Πυθαγόραν) Ξ TON ἐν &e- 
γείᾳ προσμαρτυρεῖ, ἧς ἀρχή: 


Νῦν οὖν τ᾽ ἄλλον ἔπειμι λόγοις δείξω δὲ χέλευθον. 


ὃ δὲ περὶ αὐτοῦ qne οὕτως ἔχει" Καί ποτέ μιν χ. τ. 
λ. Mutavi νῦν οὖν τ᾽ cum Bergkio Poet. yr. p. 379 
in νῦν αὖτ᾽ . Eosdem versus e Diogene petivit Sui- 
das v. Ξενοφάνης. Perstringitur his versibus Py- 
thagore μετεμψύχωσις, In Anthol. Gr. lib. I tit. 


.86 p. 345 ed. Bosch. eidem sententie duo versus 


prorsus alieni, ut. videtur, przmittuntur : 


Ἡνίκα Πυθαγόρης τὸ περιχλεὲς εὕρετο γράμμα 
χεῖν᾽, ἐφ᾽ ὅτῳ χλειτὴν ἤγαγε βουθυσίην, 


quos versus Plu'archus de Vit, secund. Epicur. 


tom, X pag. 5or ed. Reisk., Athenzus lib, X 


P. 418 extr , Diogenes lib. VIIT, 12. Apollodoti 
τὰ potius ABollodoRt esse volunt, Versu quinto 


vulgatam τὴν ἔγνων φθεγξαμένης ἀΐων Karstenius 
convertit in τῆς ἔγνων x. v. À. non male, sed prz- 
ter necessitatem. — ' 

19. Athenaeus X. p. 413 seq. hoc carmen lau- 
dat quo Xenophanes publica Graecorum certamina . 
vituperat, sapientium virorum studia civibus uti- 
liora esse dicens. De versu secundo tenendum 
quod ait Stephanus Byzantius : Πίσα, πόλις xai 
χρήνη τῆς Ὀλυμπίας. Flumen aut fons Pisa , cujus 
apud Xenophanem mentio est , fortasse etiam [](- 
cac nominabatur ; inde genitivus- Πίσαο. Urbem 
ita nominatam esse non putaverim ; certe nulla 
apud Pindarum ejus forme vestigia inveniuntur. 
Pro πὰρ Πίσαο $o7« non male suspicatur Schneide- 
winusin Cens. poet. lyr. gr. a Bergkio editorum πὰρ 
Πίσαο ῥοάς propter verba qu: infra leguntur Πί- 
cao παρ᾽ ὄχθας. Versu quarto reliquimus vulgatam 
ἔχων, pro qua Karstenius ἑλὼν scribi vult. Versu 
quinto εἴτε τὸ δεινὸν e Wakefieldii conjectura est 
pro eo quod in codd, legitur εἴτε τι δεινόν. Versu 
sexto χυδρότερος προσορᾶν debetur Jacobsio Addi- 
tam. ad Athenzum p. 220 pro vulgata scriptura 
χυδρότερος πρὸς ἄκρα. Versu octavo civ εἴη scri- 
psimus ex Turnebi emendatione, ne deesset verbum 
ad quod in subsequenti versu δῶρον referretur, 


CARMINUM ET DICTORUM RELÍQULE. 105 


ῥώμης, ὅσσ᾽ ἀνδρῶν ἔργ᾽ ἐν ἀγῶνι πέλει, 
τοὔνεχεν ἂν δὴ μᾶλλον ἐν εὐνομίη πόλις εἴη. 
Σμικρὸν δ᾽ ἄν τι πόλει χάρμα γένοιτ᾽ ἐπὶ τῷ 
εἴ τις ἀεθλεύων νιχῷ Πίσαο παρ᾽ ὄχθας" 
οὗ γὰρ πιαίνει ταῦτα μυχοὺς πόλιος. 
0. Ἀφροσύνας δὲ μαθόντες ἀνωφελέας παρὰ Αυδῶν, 
ὄφρα τυραγνείης ἤσαν ἄνευ στυγερῆς " 
ἤιεσαν εἰς ἀγορὴν παναλουργέα φάρε᾽ ἔχοντες 
οὗ μείους ἤπερ χίλιοι ὡς ἐπίπαν 
αὐχαλέοι, χαίτησιν ἀγαλλόμενοι χαριέσσης, 
ἀσχητοῖς ὀδμὴν χρίμασι δευόμενοι. 
21. Νῦν γὰρ » ζάπεδον χαθαρὸν χαὶ χεῖρες & ντων 


(quae sunt virorum in ludis cerlamina, ) 
ideo melioribus temperata legibus fuerit respublica. 
Parvum modo gaudium civitas inde capit , 
si quis certamine vicerit ad Pisa ripas : 
non enim talibus rebus penetralia urbis ditantur. 
20. Insanas damnosasque libidines a Lydis edocti , 
dum expertes adhuc erant invisz tyrannidis, 
prodibant in forum purpureis amicti palliis 
non pauciores quam mille plerumque . 
habitu superbi , capillis decore composilis insignes , 
unguentis suavi odore instructis delibuti. 
21. Jamenim lautumest pavimentum, laute manus omnium 


Versu 9 et 22 e Schneidewini correctione πόλιος 
"posuimus pro vulg. πόλεως. Versu τὸ Dindorfius 
dedit χ’ ἅπαντα, ceteri γ᾽ ἅπαντα vel χε πάντα. 
Versu 11 Bergkius in Poet. Lyr. p. 378 ὧν conje- 
cit pro vulg. ἐὼν, sed ἐὼν commodum sensum 
prabet, Versu 16 λαοῖσι μετείη conjecit Stephanus 
. in Poesi phil. p. 221 ; nam quod legebatur λαοῖσιν 
ἔτ᾽ εἴη ferri non potest, Ad πενταθλεῖν et παλαι- 
σμιοσύνην subaudiendum ἀγαθός, prztered ad za- 
χυτῆτι ποδῶν supple νίχην ἄροιτο, quod initio car- 
minis auctor posuit. Ceterum cum hoc carmine 
confer Panegyrici Isocratei principium. 

20. Hos Xenophanis versus, quibus Colopho- 
niorum luxuriam a Lydis mutuo commercio 
acceptam traducit, Athenzus XII p. 526 conser- 
vavit. Versu primo pro ἀφροσύνας Schneiderus 
Saxo ἁδροσύνας legi voluit; versu secundo pro 
vulg. ἦσαν ἐπὶ στυγέρῆς Dindorfius codicum vesti- 
gia secntus edidit ἦσαν ἄνευ στυγερῆς, id quod sen- 
tentie Convenit, Ait enim Xenophanes eos quo 
tempore libertate adhuc fruerentur jam mollitie 
effeminatos fuisse, . qus causa esse existimanda 
est, ut mox adventanti Persarum exercitui parum 
resistentes libertatem amiserint. Ab his autem 
luxum ad Milesios ac deinde ad reliquas Ionum 
civitates serpsisse auctor est Clearchus apud Athe- 
neum XII p. 324. Versu quarto pro sig ἐπίπαν 
recte scripsit Karstenius ὡς ἐπίπαν, quod jam 
Schweighzeusero in mentem venerat, Idem du- 
bium esse ait, utrum ὡς ἐπίπαν cum precedente 

«χίλιοι, mille omnino, an cum sequenti αὐχαλέοι, ple- 
rumque superbi, rectius jungendum sit, quoniam 
"utriusque generis exempla ( cf. Herod. VI, 46 et 
VII, 157 ) que frequenter reperiantur. Mihi po- 
'sterior ratio preplacet, quod certus in hac re 
hominum numerus non requiritur, Versu quinto 
pro αὐχαλέοι Casaubonus vulgaverat αὐχμαλέοι, 
que emendatio minime necessaria est. Vid. adnot, 
ad Hesych. h. v. Ceterum verba ἀγαλλόμενοι εὐ- 
πρεπέεσσιν, qui varie a viris doctis tentata sunt, 
nihil continere putat Karstenius, quod metro 


repugnet , modo synizesi jungantur a pronuncian- 
tibus syllab: ot et cu, At mihi εὐπρεπέεσσιν glos- 
sema videtur in legitimz vocis locum substitutum. 
Fortasse scripserat poeta ἀγαλλόμενοι χαριέσσης. 
Bergkius Poet. Lyr. p. 379 conjecit : αὐχαλέοι 
χαίτησιν, ἄγαλμ᾽ ὥς, εὐπρεπέεσσιν. 

21. Servavit hoc carminis convivalis fragmen- 


tum Athenzus XI p. 462. Versu primo ζάπεδον 


pro δάπεδον notum ex Hesychii explicatione. 
Versu secundo in verbis πλεχτοὺς δ᾽ ἀμφιτιθείς par- 
ticipium verbi finiti vicem gerit, ut apud Hesio- 
dum "Epy. v. 21. Cf. Thucyd. lib. I, 25 et quos 
citat locos Bernhardus Syntax. ling. gr. p. 470. 
Quocirca Jacobsii , Dindorfii aliorumque virorum 
doctorum conjecturas, quibus hunc locum tan- 
quam corruptum sanare voluerunt, omittimus. 
Pro ἄλλος δ᾽ εὐῶδες Hermannus in censura Dele- 
ctus poet, a Schneidewino editi conjicit ἄλλος, ὃ δ᾽. 
Verba οἶνος ὃς οὔποτέ φησι προδώσειν e codice Mar- 
ciano petita (cf. Ritschl, in Mus. Rh. 1841 p. 140 
seq.', vinum copiosum quod ipsum spondet se con- 
vivas non defecturum , nihil significant nisi vinum 
quod convivas non deficiet. Pro ὀσδόμενος cum 
Hermanno scripsi ὀζόμενος. Versu undecimo- pro 
αὐτὸ μέσον i, e, ἐν τῷ μέσῳ forsitan una voce αὐτό- 
toov scribendum ex adverbiorum αὐτόχρημα, «5- 
17429 aliorumque analogia, quamquam. aliis 
exemplis hunc usum verboruni αὐτὸ μέσον vix 
licet firmare. Quamobrem Karstenius ἀν τὸ μέσον 
reponi jussit. In sequentibus προχειρότερον mutavit 
Schneidewinus in προαιρετέον, nos coll. XIX , 17 
scripsimus πρότιμ᾽ ἕταροι. Praeterea πρόπολον Xe- 
nophanes vocat παῖδα δαδοφόρον. Versus vicesimus 
in codd. sic legitur : 


Ὡς ἣ μνημοσύνη xal τὸν ὃς ἀμφ᾽ ἀρετῆς, 


quem quomodo alii correxerint aut explicuerint 
longum est commemorare, mihi maxime probatur 
quod non multum a vulgata distat ὥς oi μνημοσύνη, 
xal μένος, ἀμφ᾽ ἀρετῆς hac constructione : ὃς πιὼν 
ἀναφαίνει ἐσθλὰ dio ἀρετῆς, ὡς οἵ μνημοσύνη xol 


106 XENOPHANIS 


xol χύλικες" πλεχτοὺς δ᾽ ἀμφιτιθεὶς στεφάνους, 
ἄλλος δ᾽ εὐῶδες μύρον ἐν φιάλῃ παρατείνει" 
χρητὴρ δ᾽ ἕστηχεν μεστὸς ἐὐφροσύνης " 
οἶνος δ᾽ ἐστὶν ἑτοῖμος ὃς οὕποτέ φησι προδώσειν, 
μείλιχος, ἐν κεράμοις, ἄνθεος ὀζόμενος * 
ἐν δὲ μέσοις ἁγνὴν ὀδμὴν λιδανωτὸς ἵησι" 
ψυχρὸν δ᾽ ἔστιν ὕδωρ καὶ γλυχὺ καὶ καθαρόν" 
πάρχεινται δ᾽ ἄρτοι ξανθοὶ γεραρή τε τράπεζα 
“΄ τυροῦ xai μέλιτος πίονος ἀχθομένη 
βωμὸς δ᾽ ἄνθεσιν αὐτὸ μέσον πάντη πεπύχασται, 
μολπὴ δ᾽ ἀμφὶς ἔχει δώματα xo θαλίη. 
Χρὴ δὲ πρῶτον μὲν θεὸν ὑμνεῖν εὔφρονας ἄνδρας 
εὐφήμοις μύθοις καὶ καθαροῖσι λόγοις 
σπείσαντάς τε χαὶ εὐξαμένους τὰ δίχαια δύνασθαι 
πρήσσειν" ταῦτα γὰρ ὧν ἐστι πρότιμ’᾽, ἕταροι, 
οὐχ ὕόδρεις * πίνειν δ᾽ ὁπόσον xtv ἔχων ἀφίκοιο 
οἴκαδ᾽ ἄνευ mpomóAou , μὴ πάνυ γηραλέος. 
᾿ἈΑνδρῶν δ᾽ αἰνεῖν τοῦτον ὃς ἐσθλὰ πιὼν ἀναφαίνει 
ὥς οἱ μνημοσύνη xat μένος ἀμφ᾽ ἀρετῆς. 
Οὔτε μάχας διέπειν “Γττήνων οὐδὲ γιγάντων 
οὐδὲ τὰ Κενταύρων, πλάσματα τῶν προτέρων, 
ἢ στάσιας, φλεδόνας ταῖς οὐδὲν χρηστὸν ἔνεστι" 
θεῶν δὲ προμηθείην αἰὲν ἔχειν ἀγαθήν. 
42. Πέμψας γὰρ χωλὴν ἐρίφου, σκέλος ἦραο πῖον 
ταύρου λαρινοῦ τίμιον ἀνδρὶ λαχεῖν, 
τοῦ χλέος “Ελλάδα πᾶσαν ἀφίξεται οὐδ᾽ ἀπολήξει 
ἐς v ἂν ἀοιδάων ἡ γένος “Ελλαδικόν. 
48. Οὐδέ xev ἐν χύλικι πρότερον χεράσειέ τις οἶνον 
ἐγχέας, ἀλλ᾽ ὕδωρ, καὶ καθύπερθε μέθυ. 
24. Ἤδη δ᾽ ἑπτά τ᾽ ἔασι xol ἑξήχοντ᾽ ἐνιαυτοὶ 
βληστρίζοντες ἐμὴν φροντίδ᾽ ἀν᾽ “Ελλάδα γῆν" 
ἐχ γενετῆς δὲ τότ᾽ ἦσαν ἐείκοσι πέντε τε πρὸς τοῖς, 
εἴπερ ἐγὼ περὶ τῶνδ᾽ οἶδα λέγειν ἐτύμως. 
295. Οὐχ ἴση πρόχλησις αὕτη, ἀσεύεϊ πρὸς εὐσεύῇ. 


(convivarum) et calices : plectiles imponit coronas 
alius, alius odoratum unguentum in phiala ministrat ; 
crater adstat gaudii οἱ deliciarum plenus; [ficiet 
vinum praesto est, quod convivas haud profecto de- 
dulce, in doliis paratum , suavern spiritum exhalans. 
Mediosque inter convivas castum odorem thura emit- 
frigida quoque adest aqua et dulcis et pura; [tunt ; 
appositi sunt panes flavi mensaque lauta 
pingui caseo et melle onusta. 
Suggestus in medio est floribus circum stipatus , 
cantu autem resonant cedes et convivii letitia, 
Jam primum decet probos viros deum venerari 
faustis verbis castisque vocibus 
libantes et precantes ut qu: justa sint liceat 
Facere : hzec enim longe praeferenda sunt, sodales , 
non injusta; tantum autem bibere convenit , ut possis 
domum sine comite reverti, nisi sis admodum vetulus. 
Laudandus vero is est qui inter bibendum res utiles , 
quantum ei suppetit memoria ac animus, de virtute 
Ne prelia referamus Titanum Gigantumve  [narret. 
aut res Centaurorum , fabulas a veteribus fictas, 
neque jurgia , nugas infructuosas , 
sed deos justa semper observantia colamus. 
22. Missa enim heedi perna , accepisti crus pingue 
bovis saginati , honorificum viro munus, 
(cujus facti laus) universam pervadel Graeciam neque 
quamdiu Graecae gentis carmina vigebunt. [cessabit 
23. Neque quisquam in poculo prius miscuerit vinum 
infusum , sed aquam , insuper autem merum. 
24. Septem jam et sexaginta sunt anni [ agitant ; 
qui me cogitationibus curisque intentum per Graeciam 
natus autem tum eram quinque et viginti annos , 
si vere de his ego possum dicere. 
25. Nonqua hac postulatio impii hominis adversus pium. 


- gévog, qu: extrema verba idem sonant quod ὡς 
αὐτῷ μνήμη καὶ ὁρμή vel ὡς ἔχει μνήμης τε καὶ 6puis. 
"Versum vicesimum secundum itemque sequentem 


edidimus probatis ex parte Bergkii, Schweighaeu- 
seri et Scaligeri emendationibus, Nam in Casaubo- 
niana editione sic legebatur : 


Οὐδέ τε Κενταύρων ἢ στάσιας προτέρων 
e e 
**** ρενδόνας, τοῖς οὐδὲν χρηστὸν ἔνεστι. 


22. Hos quattuor versus servavit Athenzus IX 
p. 368, E, prepositis verbis: Ξενοφάνης δ᾽ 6 KoAo- 
φώνιος ἐν τοῖς ἐλεγείοις φησί, Sententia hzc videtur 
esse : Quamvis levidense fuerit munus quod amico 
nescio cui misisti, ille tamen pretiosissimo dono 
te remüneratus est, Karstenius pro ἀφίξεται legi 


vult ἐφίξεται, quod non reprobamus. Pro ἑλλαδιχόν 


in epitome legitur ἑλλαδικῶν. 
23. Xenophanem hzc dixisse testatur Athe- 
neus XI p. 782 ed. Casaub. ( p. 213 seq. ed. 


Schweigh. ), narrans moris fuisse olim , ut prius 
aqua, deinde vinum poculo infunderetur. Id etiam 
Theophrastus docet apud eumdem scriptorem 
vol. V p. 196 ed. Schweigh. : ' Eze xol τὰ περὶ τὴν 
χρᾶσιν ἐναντίως εἶχε τὸ παλαιὸν τῷ νῦν παρ᾽ “Ἕλλησιν 
ὑπάῤχοντι" οὐ γὰρ τὸ ὕδωρ ἐπὶ τὸν οἶνον ἐπέχεον, 
ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸ ὕδωρ τὸν οἶνον. Neminem preterea offen- 
det synizesis in voce ἐγχέας, qui meminerit Home- 
ricorum hujus figure exemplorum quz satis 
multa sunt, 

24. Hxc a Diogene Laertio IX, 19 laudata plu 
rimum valent ad cognoscendam vite Xenophanis 
longitudinem. Ait autem se a quinto et vicesimo 
anno usque ad nonagesimum alterum , quem tum 
agebat, negotiis curisque intentum atque alias alibi 
commorantem per universam Graeciam tempo- 
rum procellis jactatum esse. 

25. Aristoteles Rhetor, I, 15 p. 422, E, de ju- 
rejurando disputans : Si quis, inquit, postulante. 


CARMINUM ET DICTORUM RELIQULAE. 107 


96: ἌἈνδρὸς γηρέντος πολλὸν ἀφαυρότερος. 


26. Sene multo infirmior. 


€ - ^^ e Η ft 
27. 'Ἑστᾶσιν δ᾽ ἐλατῶν πυχινῶν περὶ δώματα βάχχοι, | 27. Densarum abietum rami circa domos sunt. 


FRAGMENTA INCERTA 


ET LOCI QUIDAM VETERUM SCRIPTORUM AD XENOPHANEM PERTINENTES. 


LI 


1, Scholiastes ad Aristoph. Pac. v. 696, ubi 
poeta Simonidis et. Sophoclis avaritiam attingit , 
haec observat : Ὁ Σιμωνίδης διεδέόλητο ἐπὶ φιλαρ- 
γυρία,, καὶ xov. Σοφοχλέα οὖν (λέγει 6 Ἀριστοφάνης) 
διὰ φιλαργυρίαν ἐοικέναι τῷ Σιμωνίδη " λέγεται δὲ ὅτι 
(δ Σοφοκλῆς) ἐκ τῆς στρατηγίας τῆς ἐν Σάμῳ ἦργυ- 
ρίσατο. Χαριέντως δὲ πάνυ (6 ᾿Αριστοφάνης ) τῷ λόγῳ 
διέσυρε τοὺς β΄ ἰαμθοποιοὺς (Σιμωνίδην xoi Σοφοχλέα) 
xal μέμνηται ὅτι σμιχρολόγοι" ὅθεν Ξενοφάνης x ίμ.- 
ὄιχα αὐτὸν προσαγορεύει. In his verbis αὐτὸν spe- 
ctat al Simonidem, quem ait ἃ Xenophane χίμ.- 
θιχα i. e. pecunie tenacem et avarum vocatum 
esse. Non aliter multi veterum de Simonide judi- 
carunt; sed quum vix probabile sit Xenophanem 
usque ad illud tempus vixisse, quo Simonides 
carminibus quxstum faciens summo flore conspi- 
cuus fuit, fortasse pro Ξενοφάνης apud scholiasten 
reponendum ᾿Αριστοφάνης statuendumque in de- 
perdita quadam comoedia ab Aristophane Simoni- 
dem sic vocatum esse. Caeterum de Chamaleonte 
idem testificatur Athenzus XIV p. 656, D : [Ὄντως 
δὲ ἦν ὡς ἀληθῶς χίμόιξ ὃ Σιμωνίδης καὶ αἰσχροχερ- 
δής, ὡς Χαμαιλέων φησίν. 

2. Pollux VI, 46 p. 590 : Συχάμινα" ταῦτα δὲ xoi 


μόρα Αἰσχύλος ὠνόμασεν, οὕτως εἰπὼν τὰ ἐχ τῆν μὰ. 
του" τάχα δ᾽ ἄν τις xal χεράσια φαίη ; χέρασον τὸ 
δένδρον ἐν τῷ Περὶ φύσεως Ξενοφάνους εὑρών. Du- 
bium est quid de hoc loco censendum sit, Xeno- 
phanis librum Περὶ φύσεως preter Pollucem citat 
Stobsus Eclogg. Phys. I p. 2394. Utriusque fides 
suspecta viris doctis visa est, ideoque hunc librum 
Xenophani abjudicarunt, Cf. Ritteri Histor, phil. 
t. 1 p. 444. Sunt enim qui nihil scripto mandasse 
Xenophanem velint, sed quidquid docuerit , sola 
voce elocutum perhibeant , rati versus qui hodie 
supersunt ab aliis esse servatos, Sed hac opinio 
mihi non probatur. Utcumque se habet res, id 
tamen apparet, si forte in Xenophanis carmini- 
bus xépacog arbor memorata sit, xepácix non 
posse, ut Pollux existimat , eodem significatu dici 
quo συχάμινα et μόρα. Cujus erroris fons fortasse 
vulgaris hominum opinio fuit, qua ferebatur Lu- 
cullus non modo arborem primus in Italiam attu- 
lisse , sed etiam nomen ei dedisse. At multo ante 
Lucullum Graci noverant cerasum. Vid. interpp. 
ad Athen. II p. 5o. 

3, Etymologus M. : Βρόταχος" τὸν βάτραχον Ἴω- 
vec , xai ᾿Αριστοφάνης xal παρὰ Ξξενοφάνει. De variis 


adversario jusjurandum in judicio detrectet, ei 
dicendum erit se honestatis causa id detrectare, 
non perjurii metu , et huic conveniens erit Xeno- 
phanis dictum , τὸ τοῦ Eevogdvouc ἁρμόττει, ὅτι οὐχ 
ἴση πρόκλησις αὕτη ἀσεδεῖ πρὸς εὐσεδῇ, ἀλλ᾽ ὁμοία 
xai el ἰσχυρὸς ἀσθενῇ πατάξαι ἢ πληγῆναι προχαλέ- 
σαιτο. Postrema inde ἃ verbis ἀλλ᾽ ὁμοία ab. Ari- 
stotele adjecta putámus cum Karstenio propter 
sequentia quibus Xenophanis sententiam inver- 
tens : Contra , inquit, si accipiat jusjurandum τὸ 
τοῦ Ξενοφάνους μεταστρέψαντα φατέον οὕτως" ἴσὸν 
εἶναι ἐὰν μὲν 6 ἀσεδὴς διδῷ, 6 εὐσεδὴς δ᾽ ὀμνύη. Xe- 
nophanis dictum quod textui inseruimus esse 
tetrametrum trochaicum catalecticum, vel si οὐχ 
ἴση ad pregressum versum referas, reliqua pro 
trimetro iambico esse habenda sponte patet. Cu- 
jus versiculi hiatus in voce ἀὕτη cesurz excusa- 
tionem habet , prima autemi syllaba in ἀσεθεῖ pro- 

- ducitur ad aliorum nominum velut ἀθάνατος simi- 
litudinem. 


26. Etymologus M. v. [ηράς---οἷον πιμπλῶ, πιμ- 
πλᾶς xal πιμπλεῖς, οὕτως οὖν xal γηρῶ, γηρᾷς καὶ 
γηρεῖς. Ἢ μετοχὴ γηρείς, γηρέντος. ὥσπερ τιθέντυς. 
Ξενοφάνης οἷον x. t. À. Tum affert versum, quem 
in textu posuimus. Licet alibi participium γηρείς, 
γηρέντος non reperiatur, tamen non puto quid- 
quam in versu Xenophaneo mutandum esse. Cf. 
Buttm, gr. ampl. II p. 98. 

27. Scholiastes ad Aristoph. Equit. vs. 406 
hac refert : Βάχχους ἐχάλουν xai τοὺς κλάδους ob 
οἱ αύσται φέρουσι " μέμνηται δὲ Ξενοφάνης ἐν σίλλοις 
οὕτως" 


* 
, 


*Éiax&ctv δ᾽ ἐλάται πυχινὸν περὶ δῶμα; 


quem versum ejecto nomine quod interpres ex- 


ponit mutilum factum ac postea interpolatum esse 
in promptu est, Itaque legendum suspicor : 


Ὁ Lj , x 
Ἑστᾶσιν δ᾽ ἐλατῶν πυχινῶν περὶ δώματα βάχχοι. 


————' 


hujus vocabuli formis οἵ, Hesych. tom. I c. 770 
ed. Alb., Koen. ad Gregor. Corinth. p. 455 ed. 
Schaefer., Ducang. Glossar. med. et inf. Or. 
p. 21r. Ἢ 

ἡ. À. Gellius Noctt, Att. IIT, 11 : « Alii Home- 
rum quam Hesiodum majorem natu fuisse scri- 
pserunt, in quibus Philochorus et Xenophanes, 
alii minorem, » Scripsisse Xenophanem Colopho- 
nium de Homero , quem civibus suis adnumera- 
bant Colophonii, non miramur. At non ex ipso 
Xenophanis libro, sed ex Philochori scriptis id 
quod prodit sumsisse putandus est ἃ Gellius. Xe- 
nophanis opinio plerisque antiquorum arrisit, id 
quod in re nota vix opus est demonstrari, 

9. Diogenes Laertius I, i11: Epimenidem 
vixisse tradit ὡς Ξενοφάνης ὃ Κολοφώνιος ἀχηχοέναι 
φησί, τέσσαρα πρὸς τοῖς πεντήχοντα ἑκατὸν (ἔτη). 
Quid alii veterum de Epimenidis state retule- 
rint, nunc non curo; a Xenophane non longe 
discedunt Theopompus et Phlegon Trallianus, 
qui eum centum et quinquaginta septem annos 
vixisse scriptum reliquerunt, Vid. Theopompi 
fragm. 69 ed. Wichers. ejusque adnot. p. 159. 

6. Apud Pollucem IX, 83 p. 1063 de nummo- 
rum origine disceptatur εἴτε Φείδων 6 "A pyetoc πρῶ- 
τος ἔγραψε νόμισμα, , — εἴτε Λυδοί, χαθά φησι Ξενο- 
φάνης. Xenophanem hunc non esse alium nisi 
Colophonium liquere arbitror ex fragm. XX. 
Eadem que Xenophanes narrat Herodotus I, 94 : 
Πρῶτοι δὲ ἀνθρώπων τῶν ἡμεῖς ἴδμεν (οἱ Λυδοὶ) νόμι- 
σμα χρυσοῦ χαὶ ἀργύρου χοψάμενοι ἐχρήσαντο. 

7. Aristoteles Rhet. II, 23 p. 446, C : Ξενοφά- 
γῆς ἔλεγεν, ὅτι ὁμοίως, ἀσεδοῦσιν οἱ γενέσθαι φάσχον-- 


. τες τοὺς θεοὺς τοῖς ἀποθανεῖν λέγουσιν " ἀμφοτέρως γὰρ 


συμθαίνει μὴ εἶναί ποτε θεούς, Hoc dicto veteres 
poete perstringuntur, qui quum diis zternitatem 
tribuerent , eos tamen hominum instar ortos esse 
affirmabant eorumque parentes et originem co- 
piose enarrabant. 

8. Aristoteles Rhetor. IT, 23 p. 447, C : Zevo- 
φάνης ᾿Ελεάταις ἐρωτῶσιν, εἰ θύσουσι τῇ Λευχοθέα 
xa θρηνήσουσιν ἢ μή, συνεβούλευεν, εἰ μὲν θεὸν ὑπο- 
λαμδάνουσι, μὴ θρηνεῖν, εἰ δ᾽ ἄνθρωπον, uc) θύειν. 


Non abhorret a verisirnilitudine Inonem post va- 


rios casus inter deas marinas accepto Leucotheze 


nomine relatam apud Eleatas , maritimz urbis in- 
colas, divinos honores consecutam esse. His igitur 
utrum lacrimis Ino an divino cultu Leucothea es- 
set prosequenda interrogantibus satis apte respon- 
dit Xenophanes, Minor quam Aristotelis ; Plu- 
tarchi auctoritas est qui Xenophanis effatum in 
hune modum exprimit Amat. p. 763, D, vol. IX 


.108 XENOPHANIS FRAGMENTA. 


p. 59 Reisk. : Ξενοφάνης Αἰγυπτίους ἐκέλευσε τὸν 
Ὄσιριν, εἰ ὑνητὸν νομίζουσι, μὴ τιμᾷν ὡς θεόν, εἰ 
δὲ θεὸν ἡγοῦνται, μὴ θρηνεῖν, Cf. De Is, et Osir. 
p. 379, B, vol. VII p. 49o seq. Neque enim ab 
antiquioribus proditum est Xenophanem in JEgy- 
pto fuisse, 

9. Plutarchus De vitioso pudore p. 53o, t. VIII 
p. 103 ed, Reisk., precipiens ne quis inter po- 
tandum vitioso pudore ductus aut convicia me- 
tuens tesseris ludat cum iis qui id postulant, 
Xenophanis exemplum allegat: Ξενοφάνης, Adaou 
τοῦ Ἑρμιονέως μὴ βουλόμενον αὐτῷ συγχυδεύειν δει- 
λὸν ἀποχαλοῦντος, ὡμολόγει xol πάνυ δειλὸς εἶναι 
πρὸς τὰ αἰσχρὰ x«i ἄτολμος. Cum Laso Hermio- 
nensi, quem sub Pisistrati filio Hipparcho Athe- 
nis peregrinatum esse scribit Herodotus VII, 6, 
quominus collocutus sit Xenophanes, temporum 
rationes non obstant, Quare non est quod hanc 
narratiunculam veram esse negemus. 

το, Diog. Laert, IX, 20 : ᾿Εμπεδοχλέους εἰπόντος 
αὐτῷ, ὅτι ἀνεύρετός ἐστιν 6 σοφός, Εἰχότως, ἔφη " 
σοφὸν γὰρ εἶναι δεῖ τὸν ἐπιγνωσόμενον τὸν σοφόν. 
Diogenis verba transcripsit Hesychius Milesius 
pag. 42 ed. Orell. Sed si Xenophanes fere intra 
Olymp. 45 et 7o vixit ac circa Ol. 60 floruit, ut 
Karstenius aliique conjecerunt , nulla potuit inter 
hunc et Empedoclem esse consuetudo, quem 
intra Olymp. 72 et 87 vixisse idoneis argumentis 
nostra memoria ab eruditis demonstratum est, 
Itaque hoc dictum Xenophani attribui nequit, 
sed ab eo inventum esse apparet , qui quum Em- 
pedoclem in carmine suo Xenophani oblocutum 
reperisset (cf. Aristot. De cel. ]I, 13 p. 364, 
D), ambos eodem tempore degisse et commer- 
cium inter se quoddam habuisse statueret, — 

1r. Plutarchus adv. Stoic. p. 1084 (tom. X 
p. 462 ed. Reisk.) : Ὁ uiv οὖν Ξενοφάνης, διηγου- 
μένου τινὸς ἐγχέλεις ἑωραχέναι ἐν ὕδατι θερμῷ ζώσας, 
Οὐκοῦν, εἶπεν, ἐν ψυχρῷ αὐτὰς ἑψήσομεν. 

12. Diogenes Laertius IX, 19 Xenophani hoc 
preceptum ascribit : τοῖς τυράννοις ἐντυγχάνειν ἢ 
ὡς ἥχιστα ἢ ὡς ἥδιστα. Eumdem ejus auctorem fe- 
runt Hesychius Milesius p. 42 ed. Orell. et Sui- 
das v. 71:4 , qui et alterum hoc dictum adjicit : 
ἥχιστα μελῆσαι αὐτοῖς ( τοῖς τυράννοις) τῆς ἀληθείας. 
At si fides Valerio Maximo VII, 5, ex. 11, Aristo- 
teles Callisthenem auditorem suum ad Alexan- 
drum dimittens monuit, ut cum eo aut rarissime 
aut quam jucundissime loqueretur; quz verba 
leguntur etiam apud Ammianum Marcellinum 
lib. XVIII, p. 118. Inde colligas incertum esse 
hujus effati auctorem. 


BOW TRE 


ΠΥ ΤΥ TT 


PRJEFATIO DE PARMENIDE. 


Parmenides (1), Eleaticz schole princeps, na- 
talium splendore et opibus apud.suos precellens , 
patriam habuit Eleam, patrem Pyrrhetem. Quando 
autem vixerit, a nemine veterum accurate per- 
scriptum est, Exstant hac de re duorum auctorum 
testimonia admodum diversa , Platonis et Dioge- 
nis Laertii, Quorum alter ztate illi proximus fuit, 
alter temporum quidem intervallo disjunctus, 
sed repetita antiquorum chronologorum sententia 
minime contemnendus. Plato (2) initio dialogi 
Parmenidis nomine inscripti memoriz prodit ve- 
nisse quondam Athenas ad festam Panathenzorum 
celebritatem Parmenidem sexaginta fere et quinque 
annorum senem una cum Zenone quadraginta 
circiter annos nato, quem ejus delicias fuisse di- 
cebant. Horum sermoni de rebus difficillimis ha- 
- bito Socratem peradolescentulum tum interfuisse 
refért. Quocum concinunt duo alii loci quibus 
Socrates se puerum cum Parmenide state pro- 
— vecto collocutum esse narrat. Jam quum Socratem 
Apollodorus (3) in Chronicis quarto Olympiadis 
— Sseptuagesimze septime anno partu editum esse 
- testetur, si eum quo tempore factum est hoc col- 
loquium quindecim annorum adolescentem fuisse 
. ponamus, Parmenides qui tum sexagenario major 
erat, Olympiade δὴ fere in lucem susceptus est, 
- Zeno autem viginti amplius annis illo posterior 
. Olympiade 69 vel 7o in hanc vitam profectus vi- 
. detur. Laertius (4) vero Parmenidem circa Olym- 


| 


piadem 69 floruisse ait, quod mirabuntur qui 
Platonem vera tradidisse sibi persuaserint, Neque 
enim probabile est Parmenidem jam ephebum 
etatis maturitatem adeptum in gloriw fastigio 
stetisse, Àc fuerunt quidem apud veteres qui Pla. 
tonis in ista re fidem labefactare conarentur, Nam 
Athenzus (5) et Macrobius Parmenidem Socrate 
antiquiorem fuisse contenderunt, ita ut hujus pue- 
ritia vix illius senectutem attingeret, quecumque 
de temporibus et personis a Platone dicuntur ad 


ipsius consilium accommodate fingi existimantes. . 


Sed falluntur. Congruit enim Zenonis ctas in illo 
dialogo notata cum chronographorum (6) testi- 
moniis qui ejus florem in Olympiadem 79 incidere 


scripserunt. Quodsi de Zenone omnia vere rettulit 


Plato , non est quod eum de Parmenidis senectute 
loquentem transversum unguem a vero discessisse 
putemus, 

Missum igitur faciamus Diogenem. Non au- 
diendus preterea Theophrastus (7) qui Diogene 
teste Parmenidem Anaximandri auditorem appel- 
lavit. Etenim Anaximander (8) secundo Olympia- 
dis quinquagesims octava anno mortuus aliquot 
annis ante conditam Eleam e vita excessit. Qua in 
urbe a Phoczensibus Olympiade 61 condita quum 
natus esset Parmenides , Anaximandrum neque vi- 
dere neque versari cum eo potuit. 

Falsum item quod apud eumdem Diogenem (9) 
legitur, auditorem Parmenidis Anaximenem fuisse, 


— (t) Diogenes. Laertius lib. IX, 21 : Ξενοφάνους δὲ διήχουσε 

Παρμενίδης Πύῤῥητος "EXe&enc- ... . γένους τε ὑπάρχων λαμ- 
προῦ καὶ πλούσιος. Cf. Suidas v. Παρμενίδης. Theodoretus 
Therap. Serm. IV. Eusebius Praep. Ev. XIV, 3 p. 720, D. 
- Epiphanius adv. Heres. IIT, vol. I p. 1087. Strabo lib. 
— VI, init: OL δὲ vov Ἐλέαν ὀνομάζουσιν, ἐξ ἧς Παρμενίδης xoi 
ήνων ἐγένοντο, ἄνδρες Πυθαγόρειοι. 

(2) Plato Parmenid. p. 127, A : Ἔφη δὲ δὴ ὁ ᾿Αντιφῶν λέγειν 
τὸν Πυθόδωρον ὅτι ἀφίχοιντό ποτε εἰς Παναθήναια τὰ μεγάλα 
Φήνων τε χαὶ Παρμενίδης. Τὸν μὲν οὖν Παρμενίδην εὖ μάλα 
᾿ ἤδη πρεσθύτην εἶναι, σφόδρα πολιόν, χαλὸν δὲ χἀγαθὸν τὴν 
ὄψιν, περὶ ἔτη μάλιστα πέντε χαὶ ἑξήχοντα" Ζήνωνα δὲ ἐγγὺς 
τῶν τετταράχοντα τότε εἶναι, εὐμήκη δὲ xod χαρίεντα ἰδεῖν" 
καὶ λέγεσθαι αὐτὸν παιδικὰ τοῦ Παρμενίδου γεγονέναι. χατα- 
λύειν δὲ αὐτοὺς ἔφη παρὰ τῷ Πυθοδώρῳ ἐχτὸς τείχου: ἐν Κε- 
 ραμειχῷ. ol δὴ xol ἀφιχέσθαι τόν τε Σωχράτη x«i ἄλλους 

τινὰς μετ᾽ αὐτοῦ πολλοὺς χτλ. Sophist. p. 217, C : Παρμενίδῃ 
χρωμένῳ xoi διεξιόντι λόγους παγχάλους παρεγενόμην ἐγὼ 
νέος v, ἐκείνου μάλα δὴ τότε ὄντος πρεσθύτου. 'Thezt. p. 183, 
E : Συμπροσέμιξα γὰρδὴ τῷ ἀνδρὶ πάνυ νέος πάνυ πρεσθύτῃ. 


(3) Diogenes Laertius lib. IT, 44 : "Eyevvff δὲ (6 Σωχρά- 
της], χαθά φησιν Ἀπολλόδωρος ἐν τοῖς Χρονιχοῖς, ἐπὶ ᾿Ἀφεψίω- 
γος ἐν τῷ τετάρτῳ ἔτει τῆς ἑδδομηχοστῆς ἑδδόμης ᾿Ολυμπιάδος, 
Θαργηλιῶνος ἕχτῃ. 

(4) Diogenes Laertius lib. IX, 23 :" Hxyate δὲ χατὰ τὴν ἐνά- 
τὴν xol ἑξηχοστὴν Ὀλυμπιάδα. 

(5) Athenzeus lib. IX, 15 p. 505 F : Παρμενίδῃ xoi ἐλθεῖν 
εἰς λόγους τὸν τοῦ Πλάτωνος Σωχράτην, μόλις ἡ ἡλικία ovy- 
χωρεῖ, οὖὐχ ὡς xal τοιούτους εἰπεῖν ἢ ἀνοῦσαι λόγους. Of. 
Macrobius Saturn. lib. I cap. 1. 

(6) Diogenes Laertius IX, 29 : Ἤχμαζε δὲ οὗτος [ὁ 
Ζήνων] χατὰ τὴν ἐνάτην xal ἑδδομηχοστὴν ὀλυμπιάδα. 

(7) Diogenes Laertius lib. IX, 21 : Ξενοφάνους δὲ διήχονσε 
Παρμενίδης. ... . τοῦτον Θεόφραστος ἐν τῇ ἐπιτομῇ Ἀναξιμάν- 
ὅρου φησὶν ἀχοῦσαι. t 

(8) Diogenes Laertius lib II, 2: . . . ᾿Απολλόδωρος ὁ Ἀθη- 
vxioc, ὅς φησιν αὐτὸν [τὸν ᾿Ἀναξίμανδρον] ἐν τοῖς Χρονιχοῖς τῷ 
δευτέρῳ ἔτει τῆς πεντηχοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος ἐτῶν εἶναι 
ἑξήχοντα τεσσάρων, χαὶ μετ᾽ ὀλίγον τελευτῆσαι. 

(9) Diogenes Laertius lib. IT, 3 : Ἀναξιμένης Εὐρυστράτου 


ulia 


E asa 


35 oce esit UST aas ne pr irit «Ὁ ἄρ, 


Wo. ΜῊ p eias ie Rae (- τὴν - ue jum σέτσει Re e 


110 DE PARMENIDE. 


Namque Ánaximenes, cui nihil cum Eleaticorum 
ratione commune est, Anaximandri auditor fuisse 
creditus , aut prior Parmenide aut zqualis ei fuit, 
inferior certe vtate non fuit. Eusebii (10), Syn- 
celli (11) aliorumque errores redarguere superva- 
caneum judicamus. Platonem igitur secuti statui- 
mus tempus quo floruit Parmenides fere intra 
Olymp. 70-80 esse ponendum. Ad hoc temporis 
spatium eos quoque referri oportet qui cum Par- 
menide a veteribus tanquam huic stati suppares 
conjungi solent, Tales fuerunt Xenophanes , Elea- 
ticorum parens, circa Olymp. 60 clarus, Heracli- 
tus, Parmenidi prope qualis, Olympiade 69 
illustris, Zeno ejus discipulus, equalis fere Ana- 
xagore, Olympiade 79 summo flore conspicuus. 
De, Parmenidis vita et studiis pauca sunt ab an - 
tiquis prodita , e quibus tamen conjici licet, qualis 
quantusque fuerit vir, quo ingenio preditus, qui- 
bus litteris institutus, quomodo denique paullatim 
ad summum in philosophia pervenerit. Natus Veliz 
audivit Xenophanem (1:2) grand:vum adolescens, 
cujus placitis perceptis procul dubio fundamenta 
jecit doctrine, quam deinceps excoluit et professus 
est. Fuit ei etiam cum Pythagoreis quibusdam, 
eruditionis et scientie fama florentibus, consue- 
tudo (13), e quibus duo memorantur, quos stu- 
diorum duces et moderatores habuerit , Aminias 
et Diochstes, Horum ille adolescentem ab aliarum 
rerum cura ad litteras atque ad otium et tran- 
quillitatem traduxit, hic pauper sed morum pro- 
bitate nobilitatus adeo ei carus fuit, ut mortuo 
sacellum dedicaverit, ut ait Sotion apud Dioge- 
nem. Parmenidem ejusque discipulum Zenonem 
Pythagoreos (14) multi nominarunt sive propter 
Pythagoreorum conversationem et familiaritatem, 
que tamen nullam disciplinz similitudinem pe- 
perit, sive propter illorum famam et claritatem 


qua diu tanta fuit, ut nemo fere esset sapientia 
studio nobilis, quin huic schole adnumeraretur. 
Pythagorica vero institutio magis ad ingenium 
ejus philosophize initiis imbuendum , quam ad per- 
ficiendam ejus doctrinam valuisse videtur. 

Cebes (15) quidem Πυθαγόρειον xoi Παρμενίδειον 
βίον predicat, non certum quoddam vivendi ge- 
nus , sed vitam e philosophie decretis cum digni- 
tate et modestia actam intelligens, Similiter Plato 


Thezt, p. 183, E: Παρμενίδης δέ μοι φαίνεται τὸ τοῦ 


Ὁμήρου αἰδοῖός τε ἅμα δεινός τε...... καί μοι ἐφάνη 
βάθος τι ἔχειν παντάπασι γενναῖον, et Sophist. p. 
237, Α : Παρμενίδης δὲ ὃ μέγας. Huc etiam spectat 
Timo Phliasius apud Diogenem Laertium IX, 23 
exaggerans 


Παρμενίδου τε βίην μεγαλόφρονα τὴν πολύδοξον, 


In philosophia Parmenides quamvis Xenophanis 


exemplo nature verique interpretem se esse stu-- 


deret, sua tamen ratione verum scrutatus est ne- 
que magistri placitis contentus fuit (16). Littera. 
rum studia ita coluit, ut a reipublicze administra- 


| tione non vacaret, Leges quas Eleatis scripsit tam 


bonz fuerunt , ut magistratus quotannis cives adi- 
gerent jurejurando, se Parmenidis leges observa- 
turos (17). Habitasse quidem videtur Elez, sed 
nonnunquam in exteras regiones excurrisse,. Certe 
Athenas eum aliquando venisse atque in erudito- 
rum hominum consessu de rebus arduis disputasse 


locuples auctor Plato, ut vidimus, testificatur. - 


Quare non mirum tantam fuisse ejus gloriam et 
discipline auctoritatem, ut Eleaticorum princeps 
ab omnibus haberetur. Multi illa :tate viri inge- 
nio et eruditione prastantes fuerunt qui nascentis 
adhuc philosophi: semina per Ioniam atque uni- 
versam Graciam spargentes ad rerum divinarum 
humanarumque intelligentiam omnes cogitationes 


Μιλήσιος, ἤχουσεν Ἀναξιμάνδρου * ἔνιοι δὲ xod Παρμενίδου 
φασὶν ἀχοῦσαι αὐτόν. 

(10) Eusehius Canon. chron. ad Olymp. (80 : 4) π᾿ à" 
᾿Εμπεδοχλῆς xoi Παρμενίδης φιλόσοφο! φυσιχοὶ ἐγνωρίζοντο. 
Δήνων καὶ Ἡράχλειτος ó σχοτεινὸς ἤχμαζον. 

(11) Syncellus Chronogr. p. 253, D, manifesto errore 


Empedoclem, Parmenidem , Zenonem, Heraclitum et De- 


mocritum regnante Artaxerxe qui Longimanus nominatur, 
intra Olympiades 82-91 floruisse et circa idem tempus na- 
tum esse Socratem ait. 

(12) Aristoteles Metaph. I, 5 : Ὁ γὰρ Παρμενίδης τούτου 
(τοῦ Ξενοφάνους) λέγεται μαθητής. Alexander Aphrodisiensis 
in Aristotelis Melaph. p. 24 ed. Bonitz. : Περὶ Παρμενίδου 
καὶ τῆς δόξης αὐτοῦ xai Θεόφραστος ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ τῶν 
Φυσιχῶν οὕτως. λέγει" τούτῳ δὲ ἐπιγενόμενος Παρμενίδης 
Πύρητος ὁ ᾿Ελεάτης (λέγει δὲ wol ΞΞξενοφάνην) ἐπ᾽ ἀμφοτέρας 
ἦλθε τὰς ὁδούς. Diogenes Laertius lib. IX, 21 : Ξενοφάνους δὲ 
διήκουσε Παρμενίδης. Cf. Plutarchus apud Eusebium Praep. 
Ev. I p. 23, C; Eusebius ibid. X p. 504, D; XIV p. 758, 
A; Simplicius Phys. f. 2, a; Suidas v. Παρμενίδης. 


(13) Diogenes Laertius lib. IX, 21 : Ἐχοινώνησε δὲ [6 Παρ- 
μενίδης] καὶ ᾿Αμεινίᾳ καὶ Διοχαίτῃ τῷ Πυθαγοριχῷ (ὡς ἔφη 
Σωτίων) ἀνδρὶ πένητι μὲν, καλῷ δὲ xol ἀγαθῷ, ᾧ καὶ μᾶλλον 
ἠχολούθησε, x«i ἀποθανόντος ἡρῷον ἱδρύσατο. 

(14) Callimachus apud Proclum in Parm. T. IV p. 5: 
᾿Ἐλεᾶται δ᾽ ἄμφω, xai οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλὰ xai τοῦ Πυθα- 
γοριχοῦ διδασχαλείου μεταλαδόντε, lamblichus Vit. Pyth. 
8. 166, 267. Anonymus scriptor Vit. Pyth. s. 8 ed. Kuster. 
Strabo lib. VI init : Οἱ δὲ νῦν "EXéxv ὀνομάζουσιν, ἐξ ἧς Παρ- 
μενίδης καὶ Ζήνων ἐγένοντο, ἄνδρες Πυθαγόρειοι. — ; 

(15) Cebes Tab. pr. : Ἀνὴρ ἔμφρων καὶ δεινὸς περὶ σοφίαν, 
λόγῳ δὲ καὶ ἔργῳ Πυθαγόρειόν τινα χαὶ Παρμενίδειον ἐζηλω- 
χὼς βίον. 

(:6) Plutarchus apud Eusebium Prep. Εν. T p.23. € : 
Παρμενίδης δ᾽ ὁ ᾿Ελεάτης, ἑταῖρος Ξενοφάνους, ἅμα μὲν xoi 
τῶν τούτου δοξῶν ἀντεποιήσατο, ἅμα δὲ χαὶ τὴν ἐναντίαν 
ἐνεχειρήσατο στάσιν. Diogenes Laert. l. c.: Ὅμως δ᾽ οὖν ἀχκού- 
σας χαὶ Ξενοφάνους, οὐκ ἠχολούθησεν αὐτῷ. 

(17) Speusippus ap. Diog. Laert. IX, 23; Plutarch. adv. 
Colot. p. 1126; Strabo l. c. - 


5 
1 
p 
: 
3 
"3 
4 
1 
» 
B 
ΕἾ 
4 
ἢ 
J 


Avast Occ 


DE PARMENIDE. 111 


suas atque omnia studia contulerunt, Heraclitus , 
Anaxagoras, Leucippus, Empedocles, alii. Horum 
nonnullis familiariter usus esse videtur Parmeni- 
des, ut Empedocle (18) et Leucippo (19), qui ejus 
vel auditores vel &emuli fuisse memorantur. Pre- 
cipui vero sodales ejus et discipuli nominantur 
Zeno et Melissus (20), uterque discipline com- 
munione et societate cum magistro, ille etiam 
amicitia et familiaritatis usu conjunctus, Qua res 
eo valuit, quod a Platone narratum supra diximus, 
ut ei in deliciis atque in amoribus fuisse putare- 
tur (21). 

Parmenides philosophiam suam tam scriptis 
quam sermonibus exposuit, In sermonibus inter- 
rogando verum reperire idque a falso discernere 
conabatur, Quo in genere disputationum ejus pul- 
chritudinem Socrates apud Platonem (22) ad- 
miratus est. Fuit hsec dialectica ratio, qua a 
colloquendo et disceptando nomen invenit et Elea- 
ticorum propria est habita ut mathematica Py- 
thagoreorum, etymologia Heracliticorum (23). 
Dialectice inventorem Aristoteles Zenonem fert; 
Parmenidem tamen non ignorasse eam artem Sex- 
tus Empiricus (24) adnotat. Quocum consentit 
Plato, (35) a quo ambo ἐλεγχτικοὶ et περὶ τὰς ἔριδας 
ἐσπουδαχότες merito vocantur. Ceterum Xenopha- 
nes parens videtur fuisse ejusartis quam Parmenides 
idoneis nutrimentis aluit, Zeno corroboravit atque 
in aciem et pugnas eduxit. In dialecticorum con- 
clusiunculis ornata laudibus est argumentatio 
᾿Αχιλλεὺς appellata et altera διχοτοιία dicta, qua- 
rum illam Phavorinus, hanc Porphyrius Parmenidi 
ascripserunt (26); utramque tamen Zenoni tribuen- 
dam esse Aristotelis et Simplicii auctoritate notum 
testatumque est. 

De philosophia versibus scripsit Parmenides, 
Xenophanem , Hesiodum et alios imitatus , qui in 
didactico genere elaborarunt ac de rerum natura, 


deorum generatione ac similibus argumentis car- 
mine vaticinati sunt (27). Erat tum prose oratio- 
nis scriptio nondum magnopere frequens, ita ut 
difficillime philosophorum quzstiones poeticae 
dictionis ornatu non commendari , sed explicari 
tantum posse viderentur. 

Ipsa vero dialecticz infantia non modo pulchris 
verborum luminibus tegebatur, sed etiam imagi- 
num majestate interdum exculta consummata artis 
speciem praebebat. Sed Parmenidem exceptis nu- 
meris caruisse propemodum omni orationis ve- 
nustate et poetico spiritu recte plures veterum 
animadverterunt, Quapropter Proclus (28) sic de 
eo judicat : Ὃ Παρμενίδης ἐν τῇ ποιήσει, καίτοι δι᾽ 
αὐτὸ δήπου τὸ ποιητιχὸν εἶδος χρῆσθαι μεταφοραῖς 
ὀνομάτων χαὶ σχήμασι χαὶ τρόποις ὀφείλων, ὅμως τὸ 
ἀκαλλώῴπιστον καὶ ἰσχνὸν xal χαθαρὸν εἶδος τῆς ἀπαγ- 
γελίας ἠσπάσατο... ὥστε μᾶλλον πεζὸν εἶναι δοχεῖν 1j 
ποιητιχὸν λόγον. Cicero Acad. Qu. IV, 43 Parme- 
nidem sapientie precepta minus bonis versibus 
tradidisse ait, Quo nomine a Plutarcho (29) etiam 
vituperatus est, qui eum haud secus atque Empe- 
doclem poesin tanquam vehiculum quo pedestrem 
incessum vitaret usurpasse putavit. Verum hec 
ipsa res argumento est Parmenidem magis setatis 
morem secutum quam furore divino incensum fu. 
disse versus, neque delectare lectores carminum 
dulcedine quam docere decretorum gravitate vo- 
luisse, Sunt tamen loci quibus philosophus relicto 
vulgari dicendi genere rerum quas informat su- 
blimitate ductus et ingenii estu abreptus tum as- 
surgit, tum incitatior fertur verborumque tam 
granditate quam elatione omnium animos et capit 
et permulcet. Hujusmodi est mirabile illud quod 
Sextus Empiricus servavit carminis prooemium, 
in quo ea apparet dictionis animique amplitudo 
et exaggeratio, ut Parmenidem non prorsus di- 
tioris ven: exsortem fuisse constet. 


(18) Diozenes Laertius VIII, 55, 56 : Ὁ δὲ Θεόφραστος 
ΠΠαρμενίδου φησὶ ζηλωτὴν αὐτὸν (τὸν ᾿Εμπεδοχλέα) γενέσθαι 
xal μιμητὴν ἐν τοῖς ποιήμασι . . . . . ᾿λλχιδάμας δὲ ἐν τῷ 
φυσιχῷ φησι χατὰ τοὺς αὐτοὺς χρόνου: Ζήνωνα xai Ἐμ- 
πεδοχλέα ἀκοῦσαι Παρμενίδου. Cf. Suidas v. Παρμενίδης. 

(19) Cf. Simplicius in Aristotelis Phys. f. 7, ἃ, 

(20) Diogenes Laertius IX, 24 : Οὗτος [ὃ Μέλισσος] ἤχουσε 
Παρμενίδου. 1 i 

(21) Plato Parmen, 127, B; Diogenes lib. IX, 25. Repre- 
henditur Plato idcirco ab Athenzo lib. XI p. 505, F, his 
verbis : Τὸ δὲ πάντων σχετλιώτατον καὶ τὸ εἰπεῖν, οὐδεμιᾶς 
χατεπειγούσης χρείας, ὅτι παιδιχὰ γεγόνοι τοῦ Παρμενίδου 
Ζήνων ὁ πολίτης αὐτοῦ. Aliter accepit Proclus in Parmeni- 
dem T. IV pag. 88 sic interpretans : Παιδικὰ τοῦ Παρμε- 
νίδου γέγονεν ὁ Ζήνων, δῆλον ὅτι πρὸς ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν θεὸν 
ἀμφοτέροις 7j ἄνοδος ἦν. 

(22) Plato Sophist. p. 217. C. 

(23) Proclus in Parmen. T. IV, p. 12 : Τὴν διαλεχτιχὴν 


e. s. ἐξαίρετον οὖσαν τοῦ ᾿Ελεατιχοῦ διδχσχαλείου, χαθά- 
περ ἄλλο τι τοῦ Πυθαγορείου λέγουσιν, ὡς τὴν διὰ τῶν μα- 
θημάτων ἀγωγήν, ... xoi ἄλλο τοῦ Ἡραχλειτείου, τὴν διὰ τῶν 
ὀνομάτων ἐπὶ τὴν τῶν ὄντων γνῶσιν ὁδόν. 

(24) Sextus Empiricus adv. Math. VIT, 5. 

(25) Plato Sophist. init. 

(26) Phavorinus apud Laertium IX, 23, ubi vid. Menag.; 
Porphyrius apud Simplicium in Phys. f. 30. 

(27) Plutarchus de Pyth. Orac. p. 402; Diog. Laert. IX, 
22; Suidas v. Παρμ. 

(28) Proclus in Parm. T. IV, p. 62. 

(29) Plutarchus de Aud. poet. p. 16, C : Τὰ δὲ ᾿Εμπεδο- 
χλέους ἔπη καὶ Παρμενίδου, καὶ Θηριαχὰ Νικάνδρον xoi Γνωμο- 
λογίαι Θεόγνιδος λόγοι εἰσὶ χεχρημένοι παρὰ ποιητικῆς ὥσπερ 
τὸν ὄγχον χαὶ τὸ μέτρον, ἵνα τὸ πεζὸν διαφύγωσιν. Id. de audi- 
tione pag. 41: Μέμψαιτο δ᾽ ἄν τις Ἀῤχιλόχου μὲν τὴν ὑπόθε- 
σιν, Παρμενίδου δὲ τὴν στιχοποιίαν, Φωχυλίδου δὲ τὴν εὐτέ- 
λειαν, Εὐριπίδου δὲ τὴν λαλιάν, Σοφοκλέους δὲ τὴν ἀνωμαλίαν. 


112 DE PARMENIDE. 


Fuerunt qui pedestri quoque sermone eum 
scripta quedam vulgasse opinarentur, Nam Suidas 
hzc de eo refert : ἔγραψε 2L... καὶ ἄλλα τινὰ χατα- 
λογάδην, ὧν μέμνηται Πλάτων (30). Qui error haud 
scio an ortus sit e Platonis loco in Sophista (31), 
ubi ille Parmenidis placita proponens dicit : Τοῦτο 
ἀπεμαρτύρατο, πεζῇ τε ὧδε ἑκάστοτε λέγων xal μετὰ 
μέτρων. Αἱ Plato videtur πεζῇ ad pedestrem ver- 
suum incessum, μετὰ μέτρων ad orationem nume- 
ris vinctam rettulisse, Fertur etiam fragmentum 
soluta oratione compositum quod Simplicius ver- 
sibus interjectum, tanquam ipsius Parmenidis, se 
repperisse testatur, Sed illud tanquam a Simplicio 
additum probat dubitasse eum de loci istius auctore, 
Vide qus dixi ad primum fragmentorum incerto- 
rum, Preterea unum. modo Parmenidis librum 
sive unum poema exstitisse a multis testibus pro- 
ditum est (32). 

Carmen de natura (Περὶ φύσεως) inscripsit (33), 
non tam rerum ortarum multitudinem et varieta- 
tem hac appellatione designandam ratus, (licet 
eam quoque attigerit, quam naturam zternam 
atque ab omni concretione liberam intuitus, quam 
entis nomine vocavit (34). Duplex autem poematis 
argumentum est, de veritate ac de opinionibus 
seu visis, unde antiqui in duas partes diviserunt 
et proprio utramque nomine appellarunt, alteram 
τὰ πρὸς ἀλήθειαν sive περὶ τοῦ νοητοῦ, alteram 
τὰ πρὸς δόξαν sive περὶ τοῦ αἰσθητοῦ inscriben- 
tes (35). Falso autem nonnulli horum titulorum 
et argumenti diversitate decepti putarunt Parme- 
nidem duos scripsisse libros inter se dissimiles (36). 


Verum uno eodemque libro philosophum utram- 
que poematis partem complexum esse ex ejus reli- 
quiis patet, Earum partium priore de ente et veri- 
tate, posteriore de rebus fluxis sive de mundi ortn 
et natura agit, unde a Plutarcho Κοσμογονία voca- 
tur (37). In eadem parte de diis quoque videtur - 
disputasse poetarumque de divina progenie fabulas 
et commenta narrasse atque explicuisse, ita ut 
deorum vim ac numen non tolleret, sed ad physi-. 
cas rationes revocaret (38). 

Parmenidis ratio ac disciplina quam nobilis . 
atque illustris apud antiquos fuerit, multa exstant - 
documenta. Etenim hujus dicendi genus imitatus 
est Empedocles (39), hujus dogmata Zeno magna. 
disputandi subtilitate contra adversarios defendit 
(40); hunc porro cum Zenone ut sua state claros 
memoravit Democritus (41), hunc etiam cum 
czeteris Eleaticis frequenter disputationum suarum 
materiam sophiste sumserunt; hunc denique Me- 
garici admirati sunt, quorum princeps Euclides 
Parmenidis dialecticam cum morali Socratis di- 
sciplina copulare instituit (42). Imprimis vero 
Parmenidis philosophiam illustravit Plato pre- 
claro illo dialogo quo ejus laudem ab hominum 
oblivione vindicavit. Quid? quod cum reliqui 
omnes philosophi , tum Neoplatonici hunc dialo- 
gum lectitarunt, quamquam eorum culpa accidit, 
ut Platonica cum Parmenideis permiscerentur, 
Accurate Parmenidis scita exploravit ac sepe cum 
aliorum decretis contendit Aristoteles, quem ta- 
men peculiari commentatione illius doctrinam 
refutasse falso nonnulli dixerunt (43). 


(30) In eamdem sententiam Eudocia p. 149 ed, Villois.: 


(31) Plato Sophist. p. 237, A. 

(32) Diogenes Laertius Procm. 16 : Kai οἱ μὲν αὐτῶν 
[τῶν φιλοσόφων] χατέλιπον ὑπομνήματα, οἱ δ᾽ ὅλως οὐ cvv- 
έγραψαν. . . .. . οἱ δὲ ἀνὰ ἕν συγγράψαντες Μέλισσος, 
ἸΙαρμενίδης, ᾿Αναξαγόρας, πολλὰ δὲ Ζήνων, πλείω Ξενοφάνης 
χτλ. Plato Parmen. p. 128, A, C : Σὺ μὲν γὰρ ἐν τοῖς ποιή- 
μασιν ἕν φὴς εἶναι τὸ πᾶν, similiter ac Theophrastus apud 
Laertiura VII, 55 : Καὶ γὰρ ἐχεῖνον [τὸν Παρμενίδην] ἐν ἔπεσι 
τὸν περὶ φύσεως λόγον ἐξενεγχεῖν. Clemens Alexandrinus 
Strom. V. p. 552, C : Παρμενίδης ἐν τῷ αὐτοῦ ποιήματι. 
Simplicius Phys. f. 31, a : Διὰ τὴν σπάνιν τοῦ Παρμενιδείον 
συγγράμματος. Caeterum ποιήματα et ἔπη apud Platonem 
et Theophrastum de uno carmine accipiuntur. 

(33) Theophrastus apud Laertium VIII, 55; Sextus Em- 
piricus adv. Math. VII, 1t1. Sed Porphyrius Antr. nymph. 
C. 22 φυσιχὸν vocat; Suidas et Eudocia p. 361 φυσιολογίαν 
eodem sensu. 

(34) Similiter Melissi liber de natura sive ente (περὶ φύ- 
ctoc ἢ περὶ ἐόντος) inscriptus erat teste Simplicio de Coelo 
ΠῚ, f. 128, a. 

(35) Proclusin Parm. T. V, p. 310 sq. : Καὶ αὐτὸς Παρμε- 
νίδης τὰ μὲν πρὸς ἀλήθειαν ἔγραψε, τὰ δὲ πρὸς δόξαν. Jo. 
Philoponus Phys. I. lit. A, p. 9; lit. C, p. 11 ed. Trincav. 


. Simplicius Phys. I. f. 7, b. 


(36) Sic recentiores. Jo. Camotius in Theophrasti Met. 


f. 44, b : Παρμενίδης γράψας δύο βιθλία, ἕν χατὰ τὴν χοινὴν 
δόξαν, ἕτερον δὲ χατὰ τὴν ἀλήθειαν. Cf. Bessarion adv. Ca- 
lumn. Platon. {Π; 11. f. 31, b. Lescaloperius ad Cicer. de 
Nat. deor. I p. 45. 

(37) Plutarch. Amator. p. 756, F. 

(38) Plato Symp. p. 195, C : Τὰ δὲ παλαιὰ πράγματα 
περὶ θεοὺς, ἃ Ἡσίοδος xoi Παρμενίδης λέγουσιν. Macrobius 
in Somn, Scip. 1 cap. 2 extr. : « Pythagoras ipse atque 
Empedocles, Parmenides quoque et Heraclitus de Diis fa- 
bulati sunt. » Menander de Eucom. I, c. V p. 39, ὕμνους 
φυσιολογιχοὺς ei tribuit, addens : Χρῶνται δὲ τοιούτῳ τρόπῳ 
Παρμενίδης τε xoi ᾿Εμπεδοχλῆς ἀχριδῶς * χέχρηται δὲ καὶ ὁ 
Πλάτων ἐν τῷ Φαίδρῳ. ... Παρμενίδης μὲν οὖν χαὶ Ἐμπε- 
δοχλῆς ἐξηγοῦνται, Πλάτων δ᾽ ἐν βραχυτάτοις ἀνυμνεῖ. .... 
xai οἱ ποιηταί, ὧν ἐπεμνήσθημεν, πραγματείας ὅλας χαθέ- 
θεντο. 

(39) Diogenes lib. VIIT, 55. 

(40) Plato Parm. p. 128, C. 

(41) Diog. Laert. IX, 42. 

(42) Id. IT, 106-107. Cf.Cic. Ac. IV, 42. 

(43) Jo. Philoponus Phys. Lit. B. paz. 9 : Φασὶ δὲ yeypá- - 
φθαι αὐτῷ ἰδίᾳ βιδλίον πρὸς τὴν Παρμενίδου δόξαν, ὃ νῦν al- 
νίττεται διὰ τοῦ εἰπεῖν, χαὶ εἴ τινες ἄλλοι ἕτεροι (leg. ἴδιοι) 
non intellecto Aristotelis loco in Phys., T, 3 pag. 255. E. : 
Koi πρὸς Παρμενίδην δὲ ὁ αὐτὸς τρύπος τῶν λόγων, xal εἴ 
τινες ἄλλοι ἴδιοί εἰσιν, 


DE PARMENIDE. 


: rivulos consectati videantur (47) ; Proclus tamen 


Xenocratis liber singularis citatur (44) Περὶ τῶν 
Παρμενίδου α΄. Theophrastus quoque et Eudemus 
Rhodius multam operam in cognoscenda Parme- 
nidis ratione posuisse reperiuntur. Horum igitur 
virorum studiis qui haud raro Parmenidis effata 
laudant versusque proferunt factum est ut postea 
quoque tanti philosophi fama vigeret. Nam et Ci- 
cero (45) ejus versuum mientionem facit, et Plu- 
tarchum (46) ejus poema legendo contrivisze ap- 
paret. Idem dicendum de Sexto Empirico, Galeno, 
Clemente Alexandrino, Ceelio Aureliano, qui satis 
multos ejus versiculos attulerunt. Jam etsi inferior 
stas superiorum philosophorum scripta neglexit, 
adeo ut Platonici et Aristotelei plerique in judi- 
candis ejus placitis non ipsum fontem adiisse, sed 


113 


quinto post Chr. n. seculo in interpretando Par- 
menide carmen ejus inspexit dictaque aliquot di- 
ligenter excerpsit. Sed precipua cura Simplicius 
(48) in excerpendis explicandisque Eleatici philo- 
sophi versibus versatus est, cui uni plus debet 
Parmenides quam caeteris omnibus. Sunt autem 
carminis reliquie primarius fons e quo Parmeni- 
dis philosophia hauriri et explanari debeat. Qua- 
propter omissa omni de ejus decretis disputatione 
lectores ad ea quz ad ipsum carmen a nobis adno- 
tata sunt relegamus, In recensendo vertendoque 
Parmenide idem mihi proposui quod in Xenopha- 
nis memoria renovanda. Qua de re dictum est in 
praefatione ad Xenophanem. 


(44) A Diogene Laertio IV, 13. 

(45) Cicero Acad. Quaest. IV, 23. 

(46) Plutarchus adv. Colot. p. 1114. 

(47) Porphyrius de antr. Nymph. c. 22 tangens Parme- 
nidis vs. 11 (vid. adnot.) haec ait : Τῶν δύο πυλῶν τούτων 
μεμνῆσθαι καὶ Παρμενίδην ἐν τῷ φυσιχῷ φασι. Unde patet 
eum Parmenidis poema non vidisse. Quare Simplicius in 
Arist. Phys. 1, f. 25, a, sic de eo scribit : Πορφύριος δὲ. .. 
τὰ μὲν ἐκ τῶν Παρμενιδείων ἐπῶν, ὡς οἷμαι, τὰ δὲ Ex τῶν 


᾿Αριστοτέλους xai ὧν ἄν τις πιθανῶς ἐκθέσθαι τὴν Παρμενίδου 
δόξαν βουλόμενος εἴποι, γράφει ταῦτα. 

(48) Simplicius Phys. f. 9, a, de Parmenide loquens, 
Ταῦτα μέν, iuquit, διὰ τὴν πολλὴν ἄγνοιαν νῦν τῶν παλαιῶν 
συγγραμμάτων μηχύνειν ἀναγκάζομαι. Ibid. f. 31, a : Ἡδέως 
ἂν τὰ περὶ τοῦ ἑνὸς ὄντος ἔπη τοῦ Παρμενίδου τοῖσδε τοῖς 
ὑπομνήμασι παραγράψαιμι, διά τε τὴν πίστιν τῶν ὑπ᾽ ἐμοῦ 
λεγομένων xoi διὰ τὴν σπάνιν τοῦ Παρμενιδείον συγγράμ.- 
ματος. 


c 


PUILOS. Οὐ 4:0, 


a voe 


— aen 


IIAPMENIAOY 
EIIEON AEIVANA. 


IIPOOIMION. 


Ἵπποι ταί με φέρουσιν, ὅσον τ᾽ ἐπὶ θυμὸς ixavot , 
, 2 H , M m λ » 
πέμπον, ἐπεί μ᾽ ἐς ὁδὸν βῆσαν πολύφημον ἄγουσαι 
Δαίμονος ἣ κατὰ πάντ᾽ αὐτὴ φέρει εἰδότα φῶτα" 
τῇ φερόμην, τῇ γάρ με πολύφραστοι φέρον ἵπποι 
ΩΣ ^ / 
6 ἅρμα τιταίνουσαι χοῦραι δ᾽ ὁδὸν ἡγεμόνευον 


PARMENIDIS 
CARMINUM RELIQULE. 


PROOEMIUM. 


Equi quibus vehor, et qui quo animi impetus ferretur, 

me deduxerunt, postquam in celebrem me. vexerunt viam 
Dex quae ipsa per omnia ducit doctum virum, 

hac ferebar, namque hac me sollertes portabant equi 
currum agentes ; nymph:e autem itineris erant duces 


V. 1. Parmenidei carminis exordium a Sexto 
Empirico servatum est qui adv. Math, VII, 111 
pag. 213 ed. Bekker. triginta primos versus inde 
a voce ἵπποι usque ad verba πίστις ἀληθής allegat, 
quibus uno tenore versus 53-58 (ἀλλὰ σὺ τῆσδ᾽ — 
λείπεται) subjungit, omissis reliquis quos aliunde 
petivimus. Ea est hujus exordii non modo suavi- 
tas ac venustas, sed etiam gravitas: et majestas, 
ut haud facile inter ea que etatem tulerunt poeta- 
rum graecorum opera reperias carmen, quod cum 
hujus procemii praestantia possit componi. Fingit 
poeta primum se sublime elatum ad sapientie sa- 
crarium in cethere situm Solis filiabus comitanti- 
bus atque iter monstrantibus curru evehi , deinde 
in perpetuae lucis via progressum atque ad dee 
templum delatum ex ejus ore et «terne veritatis 
precepta et de falsis mortalium opinionibus monita 
accipere, Initio ἵπποι idem sonat quod ἅρμα xoi 
ἵπποι. Sextus Empiricus doctius quam verius ἵπῖτους 
interpretatur τὰς ἀλόγους τῆς ψυχῆς δρμάς τε xol 
ὀρέξεις. Quse sequuntur in hunc ordinem redigen- 
da : méumov με ἐφ᾽ ὅσον θυμὸς ixávot, quamquam 
concedimus non minus recte jungi ἐπὶ cum ὅσον 
quam cum íx&vot, 

V. 2. ἐπεί μ᾽ ἐς 695v) Karstenius ἐπεὶ vertendum 
censuit siquidem, priores tres versus primam sen- 
tentiam esse suspicatus, Eamdem rationem tueri 
videtur Bekkerus puncto post εἰδότα φῶτα posito. 


Αἱ quum longe concinnior sit enuntiatio, si 


priores septem versus primam periodum esse velis, 


hanc alteram quoque rationem Karstenius, licet 


dubitanter, probavit. Ait enim tum locum in hunc 
modum sibi emendandum videri : 


ἵπποι, ταί με φέρουσιν, ὅσον τ᾽ ἐπὶ θυμὸς ἱχάνη 
, US ΞΡΣ 2A X e M E : x 
πέμπουσ᾽, ἐπεί μ᾽ ἐς 000v βῆσαν ....... 
m / 
τῇ φερόμην x. v. À. 


. Sed hec emendatio neque necessaria est, et metro 


repugnat, Equidem nihil mutandum existimo, 
presertim quum nesciamus, sitne integrum hoc 


"-— 


initium an quadam desiderentur. Pro βῆσαν men- 
dose libri nonnulli ζῆσαν, Stephanus in Poes. phil. 
p. 41 γ᾽ ἦσαν. Denique δδὸν πολύφημον poeta appel- 
lat viam, qus ad sapientiam ducit, 

V. 3. Δαίμονος) De sapientie et cognitionis dea 
quadam hic agi, cujus nomen reticetur, planum 
esse arbitror. Sextus τὸν φιλόσοφον λόγον sive φιλο- 
σοφίαν esse statuit, Proclus in Parm. T. IV p. 34 
ed. Cousin. νύμφην ὑψιπύλην vocat. — ἣ χατὰ πάντ᾽ 
αὐτὴ φέρει) In codd. legitur vel ἦ πάντα φέρει τῇ 
vel ἣ χατὰ πάντ᾽ ἀτηφέρει, atque ita edidit Stepha- 
nus in Poesi phil. Bckkerus vulgavit ἣ χατὰ πάντα 
τῇ φέρει, Sed quum hujusmodi scriptura tolerari 
nequeat, Beeckhius legendum esse conjecit x&v 
πάντῃ φέρει, Brandisius πάντα 0297, φέρει, Meinekius 
πάντ᾽ ἀσινῇ φ., Karstenius πάντ᾽ 2a, alii πάντ᾽ di27 
Hermannus denique ἣ καὶ πάντ᾽ αὐτὴ φέρει hoc 
sensu : quc eadem quemvis sapientem virum ducit. 
Ego una littera inserta scribo ἣ χατὰ πάντ᾽ αὐτὴ 
φέρει. Nam Hermanniane explicationi, qua πάντ᾽ 
pro singulari accipitur, imprimis obstat Sexti 
auctoritas, qui xa: πάντα φέρει recte interpreta- 
tur ἐπὶ τὴν ἁπάντων δδηγεῖ γνῶσιν, Quod reliquum 
est, εἰδότα φῶτα nominat virum qui quamvis supra 
vulgus sapiat, tamen nondum perfecta eruditione 
repletus sit. 

V. 4. πολύφραστοι ἵπποι) Hoc nomine soZertes 
potius quam multum celebratos et generosos equos. 
Parmenides vocasse censendus est, Ambiguus enim 
vocis intellectus non solum propter duplicem 
verbi φράζειν potestatem, sed etiam propter vim 
tam activam quam passivam adjectivorum verba- 
lium, qua in hoc ipso verbo fit, ut θεόφραστος non 
magis designet eum qui a deo dictus est quam qui 
deorum more loquitur vel divina praeditus elo- 


quentia est, Quocirca πολύφραστος cum Karste- ἡ 


nio idem hic valere puto quod πολυφραδής. Etenim 

equorum sollertia in eo cernitur quod poetam in 

veritatis viam deducunt. | 
V. 5. χοῦραι δ᾽ 680v ἡγεμόνευον) Exigua hic a 


ΝΥΝ oiii EM ED E 


, 


Ἡλιάδες χοῦραι, προλιποῦσαι δώματα vuxtóc ,. 
εἰς φάος, ὠσάμεναι χρατῶν ἄπο χερσὶ χαλύπτρας. 
LÀ j Ὁ , $5 " 
Ἄξων δ᾽ ἐν χνοιΐσιν ἵει σύριγγος ἀὐτὴν 
αἰθόμενος,, δοιοῖς γὰρ ἐπείγετο δινωτοῖσι 
χύχλοις ἀμφοτέρωθεν, ὅτε σπερχοίατο πέμπειν. 
Ἔνθα πύλαι νυχτός τε xal ἤματός εἰσι χελεύθων, 
, e , 2 A » LS 23 ,7ὔ 
καί σφας ὑπέρθυρον ἀμφὶς ἔχει καὶ λάϊνος οὐδός, 
5 ' ΕἸ »n f / , , 
αὖται δ᾽ αἰθέρι κέχλεινται μεγάλοισι θυρέτροις " 
τῶν δὲ Δίχη πολύποινος ἔχει χληΐδας ἀμοιόούς. 
; Τὴν δὴ παρφάμεναι χοῦραι μαλαχοῖσι λόγοισι 
πεῖσαν ἐπιφρχδέως, ὥς σφιν βαλανωτὸν ὀχῆα 
, , » , » , 
ἀπτερέως ὦσειε πυλέων &mo* ταὶ δὲ θυρέτρων 


I 


o 


- 
c 


CARMINUM RELIQULEE. | 115 


(Heliades nymphae , noctis domo relicta, ) 

ad lucem, velaminibus a capite remotis. 

Axis autem in modiolis ciebat fistulze stridorem 

fervens, (binis enim agitabatur tornatis 

rotis utrimque,) quotiescumque [majore impetu] vehere 
Illic est porta noctis et lucis viarum, [festinarent. 
quam supra hyperthyrum, infra limen lapideum continet ; 
ipsa autem aethere clauditur ingentibus valvis, 

quarum vindex Justitia tenet reciprocas claves. 

Hanc igitur nymphze blandis verbis precatze 

scite induxerunt, ut sibi vectem ferrea glande munitum 
confestim amoveret a foribus; illae aperto ostio 


nobis cum Karstenio versuum transpositio facta 
est, Etenim vulgo post hunc versum ponuntur 
verss, 8-10 : ἄξων δ᾽ ἐν yvoic— πέμπειν, tum ii 
quibus sextum et septimum locum dedimus : 
᾿Ἡλιάδες----χαλύπτρας. — Verba δώματα νυχτός nihil 
significant nisi γύχτα; quippe e nocte in lucem 
Solis filie tendunt. Praestat autem εἰς φάος referre 
ad 620v ἡγεμόνευον quam ad προλιποῦσαι. 

V. 7. ὠσάμεναι χρατῶν ἄπο) Codd, χρατερῶν, alii 
χρατεραῖς, Heinrichius legit jussit χροτάφων, Kar- 
stenius χρατῶν, Imagini inchoate valde conveniens 
est hujus versus sententia. Flammea rejiciunt 
puelle , utpote'e tenebris in lucem emersurz. 

V. 8. ἄξων δ᾽ ἐν χνοιῇσιν tet). Hic versus in libris 
ita mutilatus est : ἄξων δ᾽ ἐν χνοιῆσιν σύριγγος ἀῦτήν. 
Karstenius recte addidit ἵει; ceterorum conjectu- 
ras omittimus, 

V. 10. σπερχοίατο magis consentaneum est ad 
equos quam ad Heliades referre. 

V. 11. Ἔνθα πύλαι νυχτὸς) Hunc versum attin- 
git Porphyrius de Antr, Nymph. c. 22. Aditum 
ad dez fanum ita describit Parmenides, ut coeli 
plagam esse dicat in qua site sint lucis et noctis 
viz. -Hunc locum non vulgo patentem, sed valvis 
septum esse ait, quas custodiat Justitia, Per has 
valvas aditus est ad zdem, Sunt autem lucis et 
noctis viz nihil nisi veritatis et falsarum opinio- 
num rationes, quas dea Parmenidi traditura est, 
De reliquo πύλαι etsi pluraliter expressum, tamen 
ut apud Homerum pro una tantum porta accipi 
oportet. 

V. 13. αὐταὶ δ᾽ αἰθέρι xéxetvrat) Intactam reli- 
»querunt Karstenius et Bekkerus membranarum 


' Scripturam αἰθέριαι πλῆνται, quam ob forme inso- 


lentiam et loci naturam, non defuerunt qui mu- 
tato etiam sequenti vel antecedenti vocabulo in 
πλῆντο converti vellent, vel qui aliud verbum in 
ejus locum substituerent, Itaque Lobeckius ad 
Buttmanni Gramm. Gr. II p. 17 αἰθέρι πεπτέαται 
μεγάλοισι poetam scripsisse suspicatus est, Seidle- 
rus πλῆνται in πηχταί, Lachmannus in χλησταί 


correxit, Bergkius αἰθέριαι πλῆντ᾽ εὐχελάδοισι po- 
nendum esse conjectavit. Mihi Parmenides αἰθέρι 
χέχλεινται videtur exarasse, 

V. 14. Claves dicuntur ἀμοιδοί quod alternis 
vicibus jauuam occludunt et recludunt, Ceterum 
initium carminis, quo Parmenidis poema olim 
imitatus sum, hic apponere liceat : 


Sollertes quibus alta peto pro mentis amore 

In celebri currum postquam posuere jugales 
Tramite, diva potens ubi cunctas edocet artes 
Hos qui magnanimo coelestia pectore quaerunt : 
Portabar grata Heliadum comitante caterva, 
Que raptim noctis tenebrosa sede relicta 

Ac velaminibus placida de fronte remotis 
Ostendebat iter divinae lucis ad oras. 

Stridebant axes quos ingens robur equorum 
Perpetuo nisti biga fervente movebat. 

Illic conspicitur noctis lucisque viarum 

Porta, super limen pulehrum quam splendet et infra. 
JEtheriis fundata locis occluditur ipsi 

Justitie, claves valvarum quae tenet usque. 
Hanc igitur nymphae blanda tum voce precatee 
Eloquio induxere, sonorae ut ferrea vincla 
Dejiceret portee : quae postquam adaperta recessit , 
Immanem foribus passis reseravit hiatum, 
JEratis magna qui constant arte retrorsum 
Cardinibus versis. Subito rexere puellae 

Coclestes manibus spatioso tramite currum. 

Tum dea mortali dextram porrexit et ore 
Terrigenam dulci sic est affata benigne : 

O puer aurigis quibus est aeterna juventa 

Nunc comitate, rotis nostras evectus ad arces, 
Caste puer, salve, neque enim male fida timentem 
Adduxit sors hoc ad iter sublime deorum, 

Sed veri intemeratus amor. Tu cuncta reconde 
Mente tua veri sincera invictaque verba 

Et quzecumque homines errantes somnia credunt. 


V. 17. Dubitatum est ab interpretibus, utrum 
ταὶ---ὠἀναπτάμεναι ad πύλας an ad χούρας veferri 
satius esset, Ad πύλας rettulerunt Heinrichius et 


ó. 


| -— 


SERT E CE LN US 


116 PARMENIDIS 


χάσμ᾽ ἀχανὲς ποίησαν ἀναπτάμεναι, πολυχάλχους 
ἄξονας ἐν σύριγξιν ἀυνοιθαδὸν εἱλίξασαι 

20 γόμφοις καὶ περόνησιν ἀρηρότας᾽ ἧ δα δι᾽ αὐτῶν 
ἰθὺς ἔχον κοῦραι κατ᾽ ἀμαξιτὸν ἅρμα xxl ἵππους. 
Καί με θεὰ πρόφρων ὑπεδέξατο, χεῖρα δὲ χειρὶ 
δεξιτερὴν ἕλεν, ὧδε δ᾽ ἔπος φάτο xal με προσηύδα" 
Ὦ xoüg', ἀθανάτοισι συνάορος ἡνιόχοισιν, 

95 ἵπποις ταί σε φέρουσιν ἱκάνων ἡμέτερον δῶ, 
χαῖρ᾽ ἐπεὶ οὔτι σε μοῖρα xax?, προὔπεμπε νέεσθαι 
τήνδ᾽ ὁδὸν (7, γὰρ ἀπ᾿ ἀνθρώπων ἐκτὸς πάτου ἐστίν), 
ἀλλὰ θέμις τε δίχη τε. Χρεὼ δέσε πάντα πυθέσθαι, 


vastum valvarum hiatum fecerunt , zeratos 

in fistulis cardines retrorsum convertentes 

nexos clavis et fibulis ; qua ratione per eam 

cito rexerunt nymphae lato tramite currum et equos. 

Ac dea me propilia excepit, dextraque dextram 

prehendit, atque his me verbis affata est : 

O puer, divinis comitate aurigis , 

equis qui te vehunt ad nostram domum adveniens, 

salve, siquidem non mala te fors induxit ad ingrediendam 
lianc viam (nam longe a trita mortalium semita distat) , 
sed justitiae veritatisque amor. Oportet autem omnia te scire, 


Karstenius, ad χούρας Füllebornius. Brandisius 
denique ad pronomen ταὶ intelligit Δίκην cum suis 
et ἀναπτάμεναι in ἀναπταμένως converti vult. Hein- 
richius interpretatur portce fecerunt ingentem ja- 
nuarum hiatum, cui explicationi Karstenius addit 
ἀναπτάμεναι convenire cum πύλαι, pro quo pro- 
prie dici oportuerit ἀναπταμένων, quoniam non 
porta revolvatur, sed fores pandantur, esse autem 
hanc hypallagen, qua verbum passivum accipiat 
vim medii, Displicet hoc additamentum. Ac pri- 
mum quidem non requiritur ἀναπταμένων, quum 
in poetarum sermone tolerabilis sit hujusmodi jun- 
ctura : porta patescens valearum fecit hiatum, Tum 
ἀναπτάυεναι non est passivum, sed medium. Quz 
quum ita sint, ferenda videretur Heinrichii inter- 
pretatio, nisi potior esset Fülleborniana, quam 
Buttmannus Gramm, Gr. tom. II p. 211 ample- 


ctitur, Nam Brandisium hic nihil vidisse, non 


est quod uberius doceam. E pluribus Graecorum 
scriptorum locis apparet confudisse veteres inter- 
dum verba πεταννύναι et πέτεσθαι, cujus rei memo- 
rabile est exemplum illud χεῖρας ἀναπτάς quod 
Zenodotus Iliad. lib. I, 351 pro χεῖρας ὀρεγνύς le- 
gebat. Atque ut proprie non dicitur grece ἣ θύρα 
ἀναπέτεται, sed ἀναπετάννυται: ita Zenodotez apud 
Homerum scripture memor nemo negabit posse 
formas quasdam verbi πέτεσθαι eo modo ad πεταν- 
vóvat transferri, ut transitivam potestatem acci- 
piant. Hujusmodi autem locis quibus illud proba- 
biliter ostendi posset, recte Buttmannus versum 
Parmenideum quem enarramus adnumerandum 


| putavit, Itaque χοῦραι ἀναπτάμεναι hic sunt puellce 


quc aperuerunt, Quumque altera dilucidandi ratio 
tolerabilis sit, hac tamen nihil simplicius cogitari 
posse omnes concedent, Neque vero πέτεσθαι solum 
ita usurpatur, ut nonnulle ejus formze in notionem 
verbi πεταννύναι transeant, sed quasi talion? qua- 
dam verbum πεταννύναι alterius verbi vices gerere, 
aut ita dici videtur, ut ab illo non longe absit. 
Testis fortasse Democritus in cujus fragmentis libri 
de Agricultura pag. 254 nostre editionis hxc 
leguntur verba : τοῦ δὲ οἴχου ὁ μελισσὼν ἐγγὺς ἔστω, 


| 


xai ὅταν ἐχπετάσωσιν (αἵ μέλισσαι) ἀνοιγμέναις ταῖς 
θυρίσιν, ὑποθυμία x. τ. λ. Si Cassianus Bassus hic 
nihil aliud quam formas ionicas in communes 
mutavit, loco Democriteo id quod volumus de- 
monstratur. 

V. 20. In codd. legitur 7, ῥα, quod Herman- 
nus non injuria in 7 ῥα mutari jussit, 

V. 22, Θεὰ hoc loco eadem vocatur quas supra 
δαίμων a poeta dicta erat. Quare mirabilis est 
Ritteri error qui in Hist. phil. vol. I p. 465 hanc 
deam quz advenientem alloquitur non Sapientiam, 
sed Justitiam esse censet. Etenim attente hos ver- 
sus legenti patet Justitiam esse templi custodem 
et janitricem longeque diversam a dea cujus fanu 
praeposita sit, Neque dubium quin Parmenides 
significare, voluerit, nisi justitia duce ad veram 
sapientiam non perveniri; — 

V.24. Pro ἀθανάτοισι συνάορος quod in mem- 
branis exstat, Brandisius edidit ἀθανάτῃσι cuvijopoc, 
non male, sed prster necessitatem. Brandisii emen- 
dationem recepit Bekkerus, Post ἡνιόχοισιν virgu- 
lam posui cum Scaligero in libro manuscripto 
Lugdunobatavo et Simone Karstenio. Contra Fa- 


bricius et Bekkerus non distinguentes post hanc - 


vocem ἵπποις etiam ad superiora pertinere cen- 
sent, Praeterea Bekkerus Hermanni conjecturam 
pro ἵπποις ταί rescribentis ἵπποις θ᾽ αἵ verbis Par- 
menideis inseruit. At hic conjecturis locum non 
esse arbitramur, 

V. 38. Verba ἀλλὰ θέμις τε δίκη τε non ita acci - 
pio, quasi deze commemorentur, id quod haud 
commode fieri potest, quum in versibus praegres- 
sis una Δίχη delubri custos nominata sit, sed ut 
poeta justitia veritatisque amorem in causa esse 
dicat, cur gradus fiat ad philosophiam. Quapro- 
pter etiam in translatione latina amoris vocabu- 
lum adjeci. Collocatio verborum χρεὼ δέ σε displi- 
cuit Meinekio qui Bekkero teste scribi malebat σὲ 
δὲ χρεὼ, quo modo a Parmenide scriptum esse 
a verisimilitudine non abhorret. Ceterum quinque 
versus inde a verbis χρεὼ δέ σε usque ad πάντα me- 
ρῶντα laudat Simplicius de Coelo f. 138, a. ed. 


i 
Ἢ 
1 
3 
2] 
it 
5] 

E 
^c 
Ὡ 


CARMINUM RELIQUIUZE. 117 


ἠμὲν ἀληθείης εὐπειθέος ἀτρεχὲς ἦτορ ; 

30 ἠδὲ βροτῶν δόξας, ταῖς ox ἔνι πίστις ἀληθής. 
Ἀλλ᾽ ἔμπης καὶ ταῦτα μαθήσεαι ὡς τὰ δοχοῦντα 
χρὴ δοχίμως γνῶναι διὰ παντὸς πάντα περῶντα. 


Τὰ πρὸς ἀλήθειαν. 


Εἰ δ᾽ d", ἐγὼν ἐρέω, κόμισαι δὲ σὺ μῦθον ἀκούσας 
αἵπερ δδοὶ μοῦναι διζήσιός εἰσι νοῆσαι" 
35 ἣ μέν, ὅπως ἔ ὶ ὡς οὖχ ἔστι μὴ εἶ 
μέν, ς ἔστιν τε χαὶ ὡς οὐχ ἔστι μὴ εἶναι, 


et veritatis facile persuadentis mentem sinceram, 

et mortalium opiniones, in quibus non est vera fides. 
Verumtamen et hoc disces , quomodo in opinione sita 
probe te pernoscere oporteat omnia penitus pervestigantem. 


De veritate. 


Age vero, ego dicam, tu dicta accipito audiens, 
quae solae sint quaerendi viae ad cognoscendum propositae : 
altera, esse ens, non esse non ens, 


Ald., qus precipua fuit ratio, cur transpositis 
versibus 53-58 ἀλλὰ σὺ τῆσδ᾽ dq ὁδοῦ----λείπεται, 
quos Sextus Empiricus primis triginta versibus 
parum apte subjungit illos hocloco interponendos 
cum Karstenio putaverimus, Praterea versus 28-30 
(χρεὼ δέ σε---ἀληθής) citantur a Diogene Laertio 
lib, IX, 2», denique versus 29 et 3o afferuntur 
a Plutarcho adv. Colot. pag. 1114, vol. X p. 585 
ed, Reisk.; Clemente Alexandrino Strom. V p. 576 
et Proclo Comm, in Platonis TTimzum II p. 105 
ed. Cous. 

V. 29. Pro ἠμὲν----ἠδὲ Proclus τὸ μὲν---ἠδὲ, Cle- 
mens ἣ uiy—5 δὲ, In medio versu εὐπειθέος unice 
probandum cujus loco Proclus εὐφεγγέος habet, 
Simplicius autem in Scholl. Arist, p. 5og ed. 
Brand. εὐχύχλεος praebet, quod ne grecum quidem 
est, Grzci enim non εὐχύχλης, sed εὔχυχλος dicunt, 
Male etiam apud Aldum idem Simplicius χυχλιχῆς 
exhibet. Sequens vocabulum apud Plutarchum et 
Diogenem est ἀτρεχές, sed apud Clementem, Pro- 
clum et Simplicium ἀτρεμές, cui respondet Aldina 
lectio ἄφοδον. Diogenis et Plutarchi scripturam 
qua antiquior videtur alteri pretulimus. 

V. 3o. βροτῶν δόξας ταῖς οὐχ ἔνι) Alii δόξαις vel 
δόξαι, nonnulli τῆς, Diogenes τῶν oóx ἔτι, Proclus 
ταῖς οὐχ ἔτι. Hunc vel alium Parmenidis versum, 
quo mortalium opiniones perstringuntur, respexit 
Timon Phliasius apud Diogenem lib. IX, 23 ita 
canens : 


Παρμενίδου τε βίην μεγαλόφρονα τὴν πολύδοξον, 


954. V , , / » [4 , 
ὃς Ó ἐπὶ φαντασίας date ἀνενείκατο νωώσεις 


i, e. ὃς τὰς νοήσεις εἰς ἀπατηλὰς φαντασίας ἀνήνεγχε, 
qui animi sensuumque notiones ad vanas species 
Feyocavit, |... 

V. 31. ἀλλ᾽ ἔμπης x. T. À.) Versus trigesimus 
primus et secundus in Simplicii codice Taurinensi 
sic exarantur : 


ἀλλ᾽ ἔμπις xal ταῦτα μαθήσεται ὡς τὰ δοχοῦντα 
yh» δοκίμως εἶναι διὰ παντὸς πάντα περῶντα. 


In cod. Oxoniensi alter versus in hunc modum 
depravatus est : δοχίμους----πάντα περ ὄντα. Peyro- 
nus membran: Taurinensis lectionem sic corrigit : 


ἀλλ᾽ ἔμπης xat ταῦτα μαθήσεαι ὡς τὰ δοχοῦντα 
χρὴ δοχίμως ἰέναι διὰ παντὸς πάντα περῶντα 


hoc sensu : attamen Acc disces, qua ratione opor- 
tct te semper probate ire sensibilia queque (τὰ 8o- 
χοῦντα πάντα) pertranseuntem. Servavimus ipsa 
Peyroni verba quz cum ejus emendatione verbo- 
rum grecorum probantur Brandisio , mihi neuti- 
quam arrident, Karstenius Moerbece interpreta- 
tionem secutus, in qua legitur : quibus non est vera 
fides, sed deceptio; et hec discite quomodo quee 
videntur oportebit probata esse per omne omnia 
terminantia, et Aldinam Simplicii editionem, in 
qua reperitur : οὐχ ἔστι πίστις ἀληθής, ἀλλ᾽ ἀπάθη. 
Καὶ ταῦτα μάθετε πῶς τὰ δοχοῦντα δεῖ δοχιμάζειν el- 
ναι, διὰ παντὸς πάντα δρίζοντα, Parmenidis manum 
sic restitui voluit, ut poneret : ἀλλ᾽ ἀπατή" xol 
ταῦτα μαθήσεαι ὥς τε δοχοῦντα Χρὴ δοχίμως ἰέναι διὰ 
παντὸς πάντα περῶντα, quod ita convertit : 7π 
quibus nonest vera fides sed fallacia; et heec nosces 
quomodo existimantem te oporteat clare perdiscere 
omnia pervestigantem. Quum Moerbece exigua 
sit auctoritas, non dubitavi in scriptura codicis 
Taurinensis a Peyrono emendata acquiescere, ita 
tamen, ut in altero versu pro iévat rescriberem 
γνῶναι, quo omnis difficultas tollitur. 

V. 33. Qui sequuntur octo versus inde a verbis 
εἰ δ᾽ ἄγ᾽ usque ad οὔτε φράσαις laudantur a Proclo 
ad Platonis Timzeum l. 1. qui post versus 29 et 3o, 
interposito xal πάλιν, eos subjicit, Ex his ultimi 
sex (ἣ μὲν ὅπως----φράσαις) allegantur etiam a Sim- 
plicio ad Phys, 1 f. 25, a. Caeterum εἰ δ᾽ d^, ἐγών 
e Karstenii conjectura est pro vulgato ἄγε τῶν. 

V. 34. αἵπερ δδοὶ μοῦναι διζήσιος. Recepi certam 
Brandisii emendationem μοῦναι pro eo quod apud 
Proclum invenitur μοῦσαι. — De structura ὁδοί 
--Οπἶσι νοῆσαι conf, Bernhardy Syntax. ling: grec. 
pag. 361. 

V.35. ὅπως hocloco reddendum accusativo cum 
infinitivo ut apud Sophoclem OEd. R. v. 548 : 
τοῦτ᾽ αὐτὸ μή μοι φράζ᾽, ὅπως οὖχ el κακός. Cf. Hein- 
dorf. ad Plat, Euthyd. 296, E. Sequentia paulo 
brevius enuntiantur a philosopho, sed ad integri - 
tatem sententiz nihil desideratur preter τὸ εἶναι 


ΤΡ τας ὁ Ὁ τε 


118 , 
Πειθοῦς ἐστι κέλευθος, ἀληθείη γὰρ ὀπηδεῖ" 
ἢ δ᾽, ὡς οὐκ ἔστιν τε xod ὡς χρεών ἐστι μὴ εἶναι, 
τὴν δή τοι φράζω παναπειθέχ ἔμμεν ἀταρπόν' 
οὔτε γὰρ ἂν γνοίης τό γε μὴ ἐόν, (οὐ γὰρ ἐφιχτόν,) 
40 οὔτε φράσαις. Τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν τε χαὶ εἶναι. 


ΕἾ * ^ 


ξυνὸν δέ μοί ἐστιν, 
ὅππόθεν ἄρξωμαι, τόθι γὰρ πάλιν ἵξομαι αὖθις, 


* * * 


Χρὴ τὸ λέγειν τε νοεῖν τ᾽ ἐὸν ἔμμεναι, ἔστι γὰρ εἶναι, 
μηδὲν δ᾽ οὐχ εἶναι" τά σ᾽ ἐγὼ φράζεσθαι ἄνωγα" 


PARMENIDIS 


Suado via est; veritas enim comitatur; 

altera , non esse ens ac necessario esse non ens, 

hanc vero tibi aio plane incredibilem esse viam : 

nam non ens nec animo percipias , quum assequi non liceat, 
nec verbis enunties. Idem est enim cogitare et esse. 


* * * 


mea autem nihil interest, 
unde ordiar ; namque rursus illuc revertar. 


* * * 


Oportet dicere et cogitare esse ens, namque est ens, 
nihil vero non ens; quod te animo perpendere jubeo. 


vel τὸ ὄν post ἔστιν. Sensus enim est : ὅτι ἔστι τὸ 
εἶναι xa ὅτι οὐχ ἔστι τὸ μὴ εἶναι. 

V. 35-37. Pro ἣ μὲν---ἢ δὲ apud Simplicium 
legitur ἠμὲν----ἦδέ, sed recte se habet ἡ μὲν quod 
pertinet ad 62o(.—xé)sudoc ut v. 38 ἀταρπός et 
v. 744 ὁδός, significatione admodum usitata pro via 
et ratione vel disputatione usurpatur. — οὐχ ἔστιν 
τε xai) Proclus γε καί. 

V. 38. παναπειθέα ἔμμεν) Simplicius παναπευθέα 
ἔμμεναι. ᾿ 

V. 30. ἐφικτόν) Ita Proclus; apud Simplicium 
reperitur Zvuczóv. Parmenidis verba respicit Plato 
Soph. p. 2338, C : Συννοεῖς οὖν ὡς οὔτε φθέγξασθαι 
δυνατὸν ὀρθῶς οὔτε εἰπεῖν οὔτε διανοηθῆναι τὸ μὴ ὃν 
αὐτὸ χαθ᾽ αὗτό, ἀλλ᾽ ἔστιν ἀδιανόητόν τε xal ἄῤῥητον 
xdi ἄφθεγχτον xat ἄλογον. 

V. fo. τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν τε xal εἶναι) Haec 
verba afferuntur a Plotino Επποαᾷ, V, r, 8 p. 489 
ct Clemente Alex. Strom. VI p. 627, B. Sensum 
hunc esse patet : Quidquid cogitamus id sic com- 
paratum esse oportet, ut sit, neque enim id quod 
non sit aut. cogitatione assequi aut verbis com- 
prehendere licet, praterea quod est, id simul 
cogitationi pervium sit necesse est. Quodsi tollis 
ens, eodem tempore cogitatio necessario tollitur; 
sicogitare statuis, esse quoque statui oportet. Idem 
igitur est cogitare et esse. Latius dictum Parmeni- 
deum patere vult Plotinus, affirmans Eleaten τὸ ὃν 
vocasse νοῦν atque ezs intellexisse cogitantem na- 
turam, At hujusmodi explanatio cum philosophi 
nostri mente conciliari non potest. 

V. 41-42. ξυνὸν — αὖθις) Ambo versus petiti sunt 
ex Procli in Plat. Parmenid. Comm. T. lV p. 120 
ed. Cousin. Proclum horum quoque verborum 
interpretem etsi ingeniosum, erroris tamen mani- 
festum. nolim hic confutare, quum jam ab aliis 
rejecta sit ejus interpretatio. 

V. 43-51. Versum quadragesimum tertium et 
sequentis initium usque ad verba οὐχ εἶναι allegat 
Simplicius Phys. f. r9, a. Idem versus novem 


inde a quadragesimi tertii fine (ἔστι γὰρ εἶναι) 
usque ad quinquagesimum primum (ἐστι χέλευθος) 
profert ibid. f. 25, a, et versum quinquagesi - 
mum separatim citat f, 17, a. Simplicius argu- 
mentationis summam 1, c. f. 19, ἃ, sic enuntiat : 
εἰ οὖν ὅπερ dv τις ἢ νοήση ἢ εἴπη τὸ ὄν ἐστι, πάντων 
Εἷς ἔσται 6 λόγος ὃ τοῦ ὄντος. Quamobrem Heindor- 
fius ad Platon. Soph. p. 239, D, hunc locum sic 
emendari volebat : 


χρὴ τὸ λέγεις, τὸ νοεῖς τί ἐὸν ἔμμεναι" ἔστι γὰρ εἶναι, 
μὴ δ᾽ εἰν’ οὐχ ἔστιν: τά τέ σε φράζεσθαι ἄνωγα. 


Recte posuit ἐὸν pro ὃν quod est apud Simplicium ; 
praterea metri causa addidit τε post τά, sed ezetera 
non sunt emendanda. Aperte enim Parmenides 
hoc ait : oportet dicere et cogitare esse ens, quod 
Füllebornius sic expresserat : es ist nothwendig 
dass das Sagen und Denken das Seiende ist, Est 
enim dicere et cogitare, quidquid autem est, ne- 
cessario ens est; ergo dicere et cogitare ens est. 
Neque tamen id efficere studet philosophus, ut 
deleatur discrimen quod est inter esse et cogitare 
omnisque rerum discrepantia tollatur, sed nihil 
prorsus non esse, ens per omnia esse diffusum 
neque sine hoc dici cogitarive quidquam posse , 
affirmat. A 

V. 44. Simplicius f. 19, a, pro οὐχ εἶναι legit 
οὐχ ἔστιν, non inepte, sed melius opponuntur τὸ 
εἶναι οἱ τὸ οὐχ εἶναι, pro quo soluta oratio postulat 
τὸ μὴ εἶναι. Sententia igitur haec est : τὸ μὲν εἶναι 
ἔστι, τὸ δὲ μὴ εἶναι μηδέν ἐστιν. Qua de re ita Plato 
Parmen, p. 163, C : Τοῦτο τὸ μὴ ἔστε, λεγόμενον 
ἁπλῶς, σημαίνει ὅτι οὐδαμῶς οὐδαμῇ ἔστιν οὐδέ πῇ με- 
τέχει οὐσίας τό γε μὴ ὄν. --- οὔτ᾽ ἄρα εἶναι δύναιτο ἂν 
τὸ μὴ ὃν οὔτε ἄλλως οὐδαμῶς οὐσίας μετέχειν. Caete- 
rum quum apud Simplicium nihil sit nisi τά ce ' 
φράζεσθαι ἄνωγα neque ad sensum satis apta videa- 
tur Heindorfii conjectura supra memorata, me- 
trum restituimus scribendo τά σ᾽ ἐγὼ φράζεσθαι 
ἄνωγα, quam emendationem jam olim Bergkius 


"T 


—' 


CARMINUM 


45 πρῶτ᾽ ἀφ * δδοὺ ταύτης διζζσιος εἶργ [t νόημα " 
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ ἀπὸ τῆς ἣν δὴ βροτοὶ εἰδότες οὐδὲν 
πλάζονται δίκρανοι" ἀμηχανίη γὰρ ἐ ἐν αὐτῶν 
στήθεσιν ἰθύνει πλαγχτὸν νόον᾽ ol δὲ φορεῦνται 
χωφοὶ Sue τυφλοί τε, τεθηπότες, ἄκριτα φῦλα, 

80 οἷς τὸ πέλειν τε χαὶ οὐχ εἶναι ταὐτὸν νενόμισται 
x' ob ταὐτόν’ πάντων δὲ παλίντροπός ἐστι χέλευθος, 


* * * 
00 v γὰρ μήποτε τοῦτο δαῆς εἶναι μὴ ἐόντα, 


ἀλλὰ σὺ τῆσδ᾽ ἀφ᾽ 6600 διζήσιος εἶργε νόημα, 
μηδέ σ᾽ ἔθος πολύπειρον δδὸν χατὰ τήνδε βιάσθω 


'; 


RELIQUULE. 21 4 


Primum ab ista quierendi vía mentem avoca; 

deinde vero ab illa, qua mortales utique ignari 

errant ambigui ; hzesitatio enim in eorum 

pectoribus liuc illuc dirigit (luctuantem mentem ; illi autem 
surdi czecique,, stupentes, dementia secla, 
quibus esse et non esse idem putatur 

et non idem : horum omnium anceps et retrograda est via. 


* * * 


Non enim unquam hoc didiceris, esse quae non sunt, 
tu vero ab ista quzerendi via mentem avoca , 
neve fe consuetudo in hac multiplicis scientive via inducat, 


proposuerat in Commentatione de Empedoclis 
procemio pag. 27. 

V. 45. πρῶτ᾽ ἀφ’ 6900 ταύτης) Tta versum cor- 
rexit Bergkius 1, |; Simplicius legit : πρώτης γὰρ 
ἀφ’ ὁδοῦ ταύτης. Claudicanti metro succurrere stu- 
duerunt Füllebornius et Brandisius ejecto ταύ- 
τῆς, Sed pronomen abesse nequit, Idcirco Kar- 
stenius scripsit πρῶτον τῆσδ᾽ ἀφ᾽ ὁδοῦ, at Bergkiana 
emendatio prestat, 

V. 46. Parmenides z07z esse reprobans simul iis 
adversatur qui esse et zion esse contendunt. 

V. 47-48. Gixpavoc, biceps, a poeta ponitur pro 
eo qui inter duas easque oppositas sententias haeret. 
Dubium licet interpretari, — φορεῦνται edidi cum 
Karstenio pro φοροῦνται. 

V. 49. κωφοὶ ὁμῶς τυφλοί τε dicuntur a Parme- 
nide qui non rationem ducem, sed sensuum com- 
menta sequuntur. Cf. v. 55. — ἄκριτος, rationis 
expers, qui judicio non valet, Cf. Gatakerus " 
Antonin, lib. II S 17. 

V. 5o. Tangit eorum üecretum qui esse et 207 
esse statuentes utrumque diversum simul atque 
idem faciebant, Ubi enim ens non-enti opponitur, 
diversa statuuntur, ubi ambo esse dicuntur, idern 
fieri in promptu est, Atque hoc quidem decretum 
eorum est, quibus esse videntur res caducse ac 
cito periturze, quarum modo ortum modo interi- 
tum cernimus, Quapropter postea v. 99 connectit 
γίγνεσθαί τε καὶ ὄλλυσθαι, εἶναί τε καὶ οὐχί. In eamdem 
sententiam Plato deRep. V p. 479, €: Καὶ γὰρταῦτα 
ἐπαμφοτερίζειν, χαὶ οὔτ᾽ εἶναι οὔτε μὴ εἶναι οὐδὲν 
αὐτῶν δυνατὸν παγίως νοῆσαι, οὔτ᾽ ἀμφότερα οὔτ᾽ οὐ- 
δέτερον, 

V. 52. Hunc versum ex iis qux apud Platonem 
Soph. p. 237, A,.tanquam Parmenidis verba so- 
luto metro leguntur, restituit Heindorfius. Ait 
autem Plato : Παρμενίδης δὲ 6 μέγας... ..«« ἀρχό- 
μενός τε χαὶ διὰ τέλους τοῦτο ἀπεμαρτύρατο, πεζῇ τε 
ὧδε ἑκάστοτε λέγων xoi μετὰ μέτρων" 

Οὐ γὰρ μήποτε τοῦτ᾽ οὐδαμῇ (φησιν) εἶναι μὴ ὄντα, 

ἀλλὰ σὺ τῆσδ᾽ ἀφ᾽ ὁδοῦ διζήσιος εἶργε νόημα. 


Idem Parmenidis effatum citatur ἃ Platone ibid. 
p. 258, D; et Aristotele Metaph. XIII, 2 p. 761 
B. (p. 294 Br.). E Platone sumpsit Simplicius 
Phys. f. 259, a; 31, a5; 53, b. Heindorfii conje- 
cturam probarunt Stallbaumius et Bekkerus , qui 
etiam in Aristotelem eam transtulit. Atqui pre- 
gressa Platonis verba πεζῇ τε xai μετὰ μέτρων for- 
tasse a versificandi negotio hic deterrere nos 
debent, Quamobrem Karstenius hoc dictum ut 
pedestri sermone compositum separatim posuit. 
Neque tamen ullum libri soluta oratione a Parme- 
nide scripti apud veteres vestigium est. Itaque 
Karstenius existimat Platonem sermones ab Elea- 
tice doctrine antistite habitos, quibus Socrates 
interfuerit, vocabulo πεζῇ significasse, presertim 
quum nepartes quidem Parmenidei carminis prosa 
oratione conscriptas fuisse credibile sit, Sed quod 
in sermonibus dicebat Parmenides, id etiam ver- 
sibus ab eo celebratum esse non dubitaverim, 
Que quum ita sint, non credo quod ait Karste- 
nius, quamvis sequalur versus ἀλλὰ σὺ τῆσδ᾽ ἀφ᾽ 
6800, tamen ea quas przcedant non esse Parmeni- 
dis verba, sed sententiam Parmenideam Platonicis 
verbis expressam. Utcumque se habet hzc res, dif- 
ficillimum videtur certi aliquid statuere, ideoque, 
licet dubitanter, Heindorfii conjecturam in textum 
recepimus. 

V. 53-58 init, ἀλλὰ σὺ «7,00 ---λείπεται allegan- 
tur a Sexto Empirico, ut supra adnotavimus. Ver- 
sum 53 citat Plato Soph. p. 237, A, et 258, D. 
Simplicius Phys. f. 17, a; 152, b. Versus 54-56 
μηδέ σ᾽ ἔθος----ἔλεγχον affert Diogenes Laert. IX, 22. 
Porro versus 57—112 μόνος δ᾽ ἔτι μῦθος---ἀπατη- 
λὸν ἀχούων omissis versibus 90-93 leguntur apud 
Simplicium Phys. f, 31, a, b. Item versus 57-70 
μόνος δ᾽ ἔτι μῦθος ---καλάσασα πέδησιν apud eumdem 
l. 1. f. 17, ἃ, et versus 59-61 ibidem f. 7, a, De- 
nique versus 58 et 59 exstant apud Clementem 
Alex. Strom. V. p. 603., A, a quo eos mutuatus 
est Eusebius Prep. Evang. XIII p. 68o, C. 

V. 54. πολύπειρον non refero ad ἔθος, sed ad δδόν. 


[feruntur, 


120 PARMENIDIS 


55 νωμᾷν ἄσχοπον ὄμμα xal ἠχήεσσαν ἀχουὴν 
4 ^ ^" , , 
xai γλῶσσαν" χρῖναι δὲ λόγῳ πολύδηριν ἔλεγχον 
ἐξ ἐμέθεν ῥηθέντα, Μόνος δ᾽ ἔτι μῦθος ὁδοῖο 
λείπεται, ὡς ἔστιν" ταύτῃ δ᾽ ἐπὶ σήματ᾽ ἔχσι 
πολλὰ μάλ᾽ ὡς ἀγένητον ἐὸν χαὶ ἀνώλεθρόν ἐστιν, 
A 1 [ ἐς ἠδ᾽ ἀτέλεστον" 
60 οὖλον, μουνογενές τε Xa ἀτρεμὲς ἠδ᾽ ἀτέλεστον 
οὔ ποτ᾽ ἔην οὐδ᾽ ἔσται, ἐπεὶ νῦν ἔστιν ὁμοῦ πᾶν, 
ἕν ξυνεχές. Τίνα γὰρ γέννην διζήσεαι αὐτοῦ ; 
Ld , , 
πὴ πόθεν αὐξηθέν; οὔτ᾽ ἐκ μὴ ὄντος ἐάσω 
, , »^5' 5 AM ὰ ^ 08i J. 
φάσθαι σ᾽ οὐδὲ νοεῖν" οὐ γὰρ φατὸν οὐδὲ νοητόν, 
, " 
65 ἔστιν ὅπως οὐχ Éaxt* τί δ᾽ ἄν uv xal χρέος ὦρσεν 


ut moveas caecos oculos et oblusas aures 

et linguam ; sed ratione judica litigiosam argumentationem 
a me propositam. Una autem argumentationis via 
relinquitur, ut sit ens; in qua indicia sunt 

multa, ingenitum illud esse et immortale, 

totum, unigenumque et immobile et perenne; 

non fuit olim neque erit, quoniam nunc est simul omne , 
unum continuum. Quem enim ortum ejus quares ? 

unde et qua ratione auctum? ex non ente nec dicere 

te sinam , nec cogitare : nam nec dici nec cogilari potest , 
non esse ens. Quae autem necessitas illud excitasset 


V. 55. ἄσχοπος, proprie inconsideratus, teme- 
rarius, atque Eustathio interprete ad Il. XXIV, 157 
ὃ μὴ τοῦ συμφέροντος προνοούμενος. Quum autem in 
rebus quas sola mentis acie perspicimus non liceat 
corporis uti oculis, qui tum nihil vident, quum- 
que temerarii hominis sit ea appetere quse scit 
consequi se non posse : commoda translatione a 
poeta ipsi oculi appellantur temerarii et inconsi- 
derati, si eo convertuntur, ubi cecutiunt. Itaque 
ἄσχοπον ὄμμα interpretatus sum czecos oculos. 

V. 56. πολύδηριν edidimus, quod legitur apud 
Diogenem, probante Menag. Observ. p. 4or ed. 
Meibom. Alii codd. apud eumdem scriptorem exhi- 
bent πολύδηνιν. In Sexti Empirici libris reperitur 
πολύπειρον, quod nuper Bekkerus recte repudiavit 
atque in ejus locum πολύδηριν substituit. In eodem 
versu apud Sextum nonnulle membrane χρῖνε, 
aliae χρῖνον habent. » 

V. 57. μόνος δ᾽ ἔτι μῦθος ὁδοῖο λείπεται. Ultima 
sunt hec apud Sextum; que deinceps sequuntur 
a Simplicio servata sunt. Neque vero dubium, 
- quin ista cum superioribus arcte connectenda sint, 
» quoniam a Simplicio uno tenore ponuntur. Sexti 
codd. vitiose μόνος δέ τι (al. δέ τοι, cujus loco Fa- 
bricius dedit δέ ye) θυμὸς δδοῖο. 

V. 59. Hune versum exhibet Plutarchus adv, 
Colot. p. 1114, D (vol. X p. 584 Reisk.), item 
Eusebius Prep. Ev. 1 p. 53, C; Theodoretus 
Therap. Serm. IV p. 55 Sylb.; Philoponus ad 
Aristot. Phys. D. pag. 9; Simplicius de Coel. TII. 
f. 138, a; Phys. f. 26, a, et initium versus ibid, 
f. 19, a. 

V. Go. Attingunt hunc versum Ammonius Herm, 
Περὶ ἑρμηνείας D. f. 7 ed. Ald.; Philoponus 1. c.; 
Proclus in Platonis Parmenidem T. IV p. 62 ed. 
Cousin, Pro οὖλον nonnulli legunt μοῦνον, porro 
variant libri in voce ἀτέλεστον, pro qua alii habent 
ἀτέλευτον, alii ἀγένητον. Prellerus in Histor. phil. 
Grecorum, p. 92 conjecit ἀτάλαντον laudatis ver- 
sibus Empedocleis 3o et 51 ed, Sturz. [cf. Emp. 
v. 8o ed. nostr.] et inter Parmenideos 93 et 105, 


sed hac conjectura non est opus. Docet autem 
accurata hujus carminis pervestigatio ἀτέλεστον 
Parmenidi esse perenne vel ut Bessarion vertit , 
sine fine perenne. Neque enim ens licet ingenitum, 
immortale, totum atque immobile sit, tamen in- 
finitum est, siquidem necessitatis finibus circum- 
scriptum ejusque vinculis constrictum tenetur. 
Vide quz diximus ad versum 88. 

V. 61. οὔ ποτ᾽ ἔην---ο-νῦν ἔστι) οὔποτ᾽ ἔην recte 


edidit Karstenius pro vulgato οὐδέ ποτ᾽ ἦν, quod 


legitur apud Simplicium. Memorie lapsu Ammo- 
nius Herm. Περὶ ἑρμηνείας D. f. 7 versum sic immu - 
tavit : 


οὐ γὰρ ἔην οὐδ᾽ ἔσται (φησὶ) ὁμοῦ πᾶν, ἔστι δὲ μοῦνον. 


Ammonium sequitur Pliiloponus ad Arist, Phys. . 


B. p. 9. Tangit preterea hzc verba Proclus im 
Parm. Tom. IV p. 62 Cous. In eamdem sententiam 
Plato Tim. p. 37, E : Τό τε ἦν τό τ᾽ ἔσται, χρόνου 
γεγονότα εἴδη, ἃ δὴ φέροντες λανθάνομεν ἐπὶ τὴν ἀΐδιον 
οὐσίαν οὐχ ὀρθῶς. Λέγομεν γὰρ δὴ ὡς ἦν ἔστι τε χαὶ 
ἔσται, τῇ δὲ τὸ ἔστι μόνον κατὰ τὸν ἀληθῇ λόγον πρὸσ- 
ἤχει, τὸ δὲ ἦν τό τ᾽ ἔσται περὶ τὴν ἐν “χρόνῳ γένεσιν 


ἰοῦσαν πρέπει λέγεσθαι. Cf, Simplic. ad Arist, Phys. 


f. 17, a, Parmenidis verba respicit Plotinus Enn, 
VI, 4, 4 p. 648, A. ; " 

V. 62. Versus 62.66 τίνα γὰρ γέννήν----φῦναι re- 
petit Simplicius ad Phys. f. 34, b. lidem versus 
usque ad 65 initium ἔστιν ὅπως οὐχ ἔστι ab eo po- 
nuntur Comm. ad Arist, libb. de Ccel, ap. Peyron. 
p. 56 seq., ubi, quemadmodum et alibi, γένναν 
scribitur pro γέννην et versus 64 in hunc modum 
corrumpitur : φάσθαι ἃ οὐδὲν νοεῖν, οὐδὲν γὰρ φατὸν' 
οὐδὲ νοητόν. ie 

V. 65. Τί δ᾽ ἄν μιν xoi χρέος) Recte Simplicius 
f. 34, b, horum et sequentium verborum sensum 
sic declarat : τὴν δ᾽ αἰτίαν τοῦ δεῖν πάντως ἐξ ὄντος 
γίγνεσθαι τὸ γιγνόμενον θαυμαστῶς ὃ Παρμενίδης 
προσέθηχεν" ὅλως γάρ φησιν᾿ εἶ ex τοῦ μὴ ὄντος, τίς ἣ 
ἀποχλήρωσις τοῦ τότε γενέσθαι ὅτε ἐγένετο, ἀλλὰ μὴ 
πρότερον ἢ ὕστερον ; 


AM Lo 


ὕστερον ἢ πρόσθεν; φύσις οὗ γὰρ ἐόντι καὶ ἀρχή. 
Οὕτως ἢ πάμπαν πελέμεν χρεών ἐστιν ἢ οὐχί. 
Οὐδέ ποτ᾽ ἐκ τοῦ ἐόντος ἐφήσει πίστεος ἰσχὺς 
γίγνεσθαί τι παρ᾽ αὐτό. 'Γοὔνεχεν οὔτε γενέσθαι 
70 οὔτ᾽ ὄλλυσθαι ἀνῆκε δίχη, χαλάσασα πέδησιν, 
ἀλλ᾽ ἔχει. Ἡ δὲ χρίσις περὶ τούτων ἐν τῷδ᾽ ἐστίν’ 
ἔστιν ἢ οὐχ ἔστιν. Κέκριται δ᾽ οὖν, ὥσπερ ἀνάγχη, 
τὴν μὲν ἐᾶν ἀνόητον, ἀνώνυμον, (οὐ γὰρ ἀληθής 
ἔστιν ὁδός,) τὴν δ᾽ ὥστε πέλειν χαὶ ἐ ἐτήτυμον εἶναι. 
75 Πῶς δ᾽ ἂν ἔπειτα πέλοι τὸ ἐόν; πῶς δ᾽ ἄν χε γένοιτο; 
Εἴ γε γένοιτ᾽, οὐχ ἔστ᾽, οὐδ᾽ εἴ ποτε μέλλει ἔσεσθαι" 
τὼς γένεσις μὲν ἀπέσδεσται καὶ ἄπιστος ὄλεθρος. 
Οὐδὲ διαίρετόν ἐστιν, ἐπεὶ πᾶν ἐστιν ὁμοῖον, 
οὐδέ τί πη μᾶλλον, τό xev εἴργοι μιν ξυνέχεσθαι, 


CARMINUM RELIQULIAE. 121 


postea aut ante? neque enim enti ortus et initium est. 
Ergo aut esse omnino auf non esse necesse est. 

Neque unquam ex ente permittet fidei vis 

fieri quidquam praeter ens ipsum. Quapropter nec natum esse 
neque interire illud patitur justitia , remissis vinculis , 

sed cohibet. Judicium autem de his in hocce positum : 
aut est aut non est. Jam vero decretum est, sicut necesse, 
alterum mittereincomprehensibile, nominis ex pers (non vera 
est enim ista via), ita ut alterum sit ac vere exstet. 

Qui igitur postea futurum sit ens? vel qui antea fucrit? 
Si fuit, non est, neque si quando futurum est : 

sic et ortus exstinctus est et incredibilis interitus. 

Neque dividuum est, siquidem omne sui simile est , 
neque usquam magis, quod prohiberet ipsum coharere, 


V. 66. Ὕστερον ἢ πρόσθεν; φύσις οὐ γὰρ ἐόντι xoi 
ἀρχή) Ita ipsi emendavimus versum qui apud 
Simplicium neglecto metro sic scribitur : ὕστερον 
ἢ πρόσθεν τοῦ μηδενὸς ἀρξάμενον φῦναι. Videtur 
enim simpliciana scriptura nihil esse nisi explicatio 
eorum quas a Parmenide scripta erant. 

V. 67. Pro οὐχί ionice scripsit οὐχί hoc loco et 
versu 100 Karstenius, qus mutatio et nobis pro- 
E 

. 68. οὐδέ ποτ᾽ ἐχ τοῦ ἐόντος) Ita jam correxe- 
rat sd duce Brandisio qui legi volebat οὐδ᾽ 
ἔχ γε τοῦ ὄντος pro eo quod apud Simplicium repe- 
ritur οὐδ᾽ £x ye μιὴ ὄντος vel μὴ ἐόντος. Hoc enim falsum 
esse sententiarum ordo evincit; neque huic emen- 
dationi repugnat Simplicius effatum Parmenideum 
sic interpretans Phys. f, 17, a : Ταῦτα δὴ περὶ τοῦ 
χυρίως ὄντος λέγων ἐναργῶς ἀποδείκνυσιν, ὅτι ἀγένη-- 
τον τοῦτο τὸ ὄν" οὔτε γὰρ ἐξ ὄντος (γενέσθαι) .. ... οὐ 
γὰρ προῦπῆρχεν ἄλλο ὄν" οὔτε ἐκ μὴ ὄντος,. . .. οὐ 
γὰρ ἔστι τὸ μὴ ὄν. Similiter f. 34, b : Παρμενίδης 
ὅτι ἀγένητον τὸ ὄντως ὃν ἔδειξεν ἐκ τοῦ μήτε ἐκ τοῦ 
ὄντος γίνεσθαι, μήτε Ex τοῦ μὴ ὄντος. Caeterum totum 
locum inde a versu 59 usque ad 70 Bessarion adv. 
Platonis Calumn. II, 11 f. 31, b, sic expressit : 


Ingenitum quando est, sit et immortale necesse, 
Unigenum, immotum, immensum, sine fine perenne, 
Quod nec erat nec erit, totum nunc esse fatendum est, 
Unum, continuum. Nam quem ejus dixeris ortum ἢ 
Aut quo tandem? aut unde? nec ex non ente putandum 
Nec dici ore potest, nostra nec mente revolvi,  [est; 
Quod nihil est. Nam quid post ipsum fecit oriri 

Aut prius? Entis enim non sunt primordia primi. 
Nunquam ergo aut semper, de quo nunc dicimus, ens 
Ex nihiloque nihil fieri sententia perstat : [est ; 
Ergo ortus nullus nec erit post szcula finis. 


V. 71-72 ἣ δὲ χρίσις----ἔστιν) Hoc verba qua ser- 
vavit Simplicius f. 31, b, ab interpretibus preter 
Karstenium omissa sunt, Füllebornius ea non esse 


Parmenidis, sed inserta a Simplicio putavit; Bran- 
disius nulla eorum ratione habita inchoatam argu- 
mentationem - abrupit interjectis versibus, quos 
cum Karstenio infra posuimus 90-93 (λεῦσσε 8'— 
coetu 

V. 73. τὴν μὲν---τὴν δ᾽ ὥστε) i 116; eu μὲν 680v 
ὡς οὐχ ἔστι, ---- τὴν δ᾽ ὡς ἔστι, in qua junctura τὴν 
μὲν ad posterius, τὴν δὲ ad prius menibrum refer- 
tur, cujus generis exempla aliquot citantur a Pe- 
tersenio Philos, Chrysipp. p. 72 et Prahmio in 
Annal, philol. ed, Jahn. XII, 3 p. 317. Preterea 
ἀνόητον aliis preeuntibus edidi pro vulgato &vó- 
νητον. | 

74. Karstenius hunc versum sic refingit : 
ἐστιν δδός, τὴν δ᾽ ὡς πελέναι, πανετήτυμον εἶναι, sed 
etsi ὥστε hocloco aliquid insolens habet, versum 
tamen mutare non audeo, 

V. 77. Hic versus exstat in Simplicii de Coelo 
comment. ap. Peyron. p. 56; fol. 138, a ed. 
Ald. In Cod, Taur. recte legitur ἀπέσδεσται pro 
ἀπέσδηται, sed ibidem ἄπυστος falso scribitur pro 
ἄπιστος. Apud Aldum pro ἄπιστος ὄλεθρος reperitur 
d ἀπώλεια. 

V. 28. Servatus est hic versus ἃ Simplicio- ad 
Aristot. Phys. fol. 19, a, ubi tamen scribitur xa! 
ἀδιαίρετον. Veram scripturam οὐδὲ διαιρετόν exhibet 
idem interpres fol. 31, a et b. Huc refer locum 
Plutarchi adv, Colot. p. 1114, qui Parmenideum 
ens ὅμοιον ἑαυτῷ nominat. 

V. 79. οὐδέ τι τῇ μᾶλλον----οὐδέ τι χειρότερον) Heec 
vulgata est lectio, in qua quum verborum structura 
non commode cohzreat, Karstenius scribi voluit 
aut οὖδέ τι τῇ μᾶλλον — τῇ δ᾽ αὖ χειρότερον aut quod 
praefert. οὐδέ τι μᾶλλον ἐόν ---οὐδέ τι χειρότερον. Mihi 
τῇ mutandum videtur in πη; quo facto omnia 
recte se habent. Sic infra v. 104 seq. 


οὔτε τι μεῖζον 
οὔτε τι βαιότερον πελέναι χρεών ἐστι τῇ ἢ τῇ 


122 


80 οὐδέ τι χειρότερον" πᾶν δὲ πλέον ἐστὶν ἐόντος " 
τῷ ξυνεχὲς πᾶν ἐστιν, ἐὸν γὰρ ἐόντι πελάζει, 
Αὐτὰρ ἀκίνητον μεγάλων ἐν πείρασι δεσμῶν 
ἐστὶν ἄναρχον, ἄπαυστον, ἐπεὶ γένεσις καὶ ὄλεθρος 
τῆλε μάλ᾽ ἐπλάγχθησαν, ἀπῶσε δὲ πίστις ἀληθής" 

86 τωὐτόν τ᾽ ἐν τωὐτῷ τε μένον xaO ἕωυτό τε χεῖται" 
οὕτως ἔμπεδον αὖθι μένει" κρατερὴ γὰρ ἀνάγχη 
πείρατος ἐν δεσμοῖσιν ἔχει τὲ καὶ ἀμφὶς ἐέργει. 
Οὔνεκεν οὐκ ἀτελεύτητον τὸ ἐὸν θέμις εἶναι" 


PARMENIDIS 


neque minus, sed omne plenum est entis : 

ideo continuum est omne; nam ens cum ente convenit, 
Est vero immotum magnorum vinculorum terminis cinctum 
principii finisque expers, quoniam ortus et interitus 
procul admodum recesserunt , quos repulit veritatis fides ; 
atque idem eodem statu manens ipsum per «e consistit ; 
sic firmiter ibi constitutum manet : dura erim necessitas 
terminorum vinculis cohibet circumque coercet. 

Quocirca infinitum esse ens non licet : 


V. 8o. πᾶν δὲ πλέον) Simplicius πλέων, Parme- 
nideam sententiam alio transfert idem Aristotelis 
explanator de An. III f. 72, b. Aitautem : “Ὥσπερ 
. τοῖς νοητοῖς οὐδαμῇ φησιν ὃ Παρμενίδης τὸ μὴ ὃν ἐν-- 
θεωρεῖσθαι, οὕτω καὶ ἣ οὐσία τῆς Ψυχῆς χαὶ fj χατὰ 
τὴν οὐσίαν ἱσταμένη ἐνέργεια, πλήρης οὖσα ἑαυτῆς, τῷ 
μὴ ὄντι χώραν οὐ δίδωσι. 

V. 81. Verba ἐὸν γὰρ ἐόντι πελάζει. citantur a 
Plotino Enn. VI. lib. IV, c. 4 p. 648,. A; Philo- 
pono ad Arist, Phys. B. p. get Proclo in Parmen. 
T. IV p. 62 et 120. Apud Proclum mendose legi- 
tur πελάξαι. 

V. 82. Versus 82-89 (Αὐτὰρ ἀχίνητον----παντὸς 
ἐδεῖτο) exstant. apud Simplicium ad Arist. Phys. 
f. 9, a, omisso versu 85 quem tangit Proclus in 
Parmen. Tom. IV p. 3» ed. Cous. Preterea ver- 
sus 825-84 (Αὐτὰρ ---- ἐπλάγχθησαν) allegantur ab 
eodem Simplicio 1l. 1. f. 17, a. et sequentes 85-89 
(τωὐτόν ----ἐδεῖτο) f. 7. A. Eleaticorum argumenta- 
tionem, qua entis immobilitas demonstratur, sic 
concludit Alexander Aphrodisiensis ap. Simplic, 
ad Arist. Phys. f. 17, a, b : Ἀχίνητον δεικνύουσι τὸ 
ὄν, διότι τὸ κινούμενον ἐξίστασθαι δοχεῖ τούτου ἐν ᾧ 
ἐστιν" εἰ οὖν xol τὸ ὃν xivoizo, ἐχσταίη ἂν τούτου ἐν 
ᾧ ἐστιν, ἐστὶν δὲ ἐν τῷ εἶναι" τὸ δὲ ἐξιστάμενον τοῦ 
εἶναι φθείρεται, ἄφθαρτον δὲ τὸ ὄν. Quum autem illa 
entis immobilitas ad statum formamque referatur, 
nihil est nisi immutabilis natura. 

V. 83. ἄναρχον, ἄπαυστον ) Simplicius f. 17 ἄναρ- 
fov xol ἄπαυστον. 

V. 84. τῆλε μάλ᾽ ἐπλάγχθησαν emendavit Karste- 
nius pro vulgato τῆδε μάλ᾽ en. quod ferri nequit. 
Ita procul dubio legerat Bessarion vertens: longe 


recedunt. Ydem Scaligero placuisse'Karstenius re- ' 


fert, 

V. 85, τωῦτόν τ᾿ In codd. reperitur ταὐτόν et 
ἕαυτό pro quibus formis ionicas restituit Karste- 
nius, Cf, vers. 117 seqq. Idem pro τωὐτόν τ᾽ quod 
est apud Simplicium f. 31 edidit τωὐτὸν δ᾽, Recte 
se habet scriptura τε μένον quam Füllebornius et 
Brandisius perperam mutarunt in θέμενον, Parme- 
nides enim Plutarcho teste adv. Colot. p. 1114 τὸ 
ἦν dixerat ὅμοιον ἑαυτῷ xal μόνιμον ἐν τῷ εἶναι, 


praterea ὅτι τῷ μὲν ὄντως ὄντι προσήχει διαμένειν ἐν 
τῷ εἶναι. Cf. Platon, Thezt. p. 180, E. Adde Plo- 
tin. Enn. V, 1, 8. et Procl, in Parmen, Tom, IV 
p. 32 ed. Cous. — xa0' ἑωυτό τε χεῖται interpre- 
tati sumus ipsum per se consistit, possis etiam ver- 
tere suis ponderibus libratum consistit. 

. V. 86-89. Universe de hoc loco monemus, Par- 
menidis ens non esse infinitum, ut quod necessita- 
tis vinculis constrictum teneatur, sed finitum. Si- 
quidem in hoc discrimen esse situm ait Aristoteles 
Metaph. I, 5 quo Parmenidis et Melissi doctrina 
sejungatur, quod alter unum secundum rationem, 
alter seeundum materiam attigerit, ideoque ille 
finitum, hic infinitum esse decreverit, Verba gre- 
ca sunt : Παρμενίδης μὲν γὰρ ἔοικε τοῦ κατὰ τὸν Àó- 
γον ἑνὸς ἅπτεσθαι, Μέλισσος δὲ τοῦ κατὰ τὴν ὕλην" 
διὸ xo ὁ μὲν πεπερασμένον, ὃ δ᾽ ἄπειρόν φησιν εἶναι 
αὐτό. Similiter Phys. I, » et III, 6 : Ὁ δὲ (Παρμε- 
νίδης) τὸ ὅλον πεπεράνθαι μεσσόθεν ἰσοπαλές. Merito 
autem Simplicius f. 7, a, b, nostro utitur loco, 
quo ostendat Parmenidi ens visum esse πεπερασμέ- 
vov, idque hoc syllogismo e poet: verbis collecto 
efficere studet : Ei γὰρ ὃν ἔστι xal οὐχὶ μὴ ὄν, ἀνεν- 
δεές ἐστὶν - ἀνενδεὲς δὲ ὃν τέλειόν ἐστι, τέλειον δὲ ὃν 
ἔχει τέλος, χαὶ οὐχ ἔστιν ἀτελεύτητον" τέλος δὲ ἔχον 
πέρας ἔχει καὶ δρον. 

V. 87. Dedimus e Karstenii conjectura ἔχει τε xal 
ἀμφὶς ἐέργει pro vulgato ἔχει τέ μιν vel ut est apud 
Simplic. f. 9 ἔχει τό μιν. Nam quum τε non pos- 
sit ut xxi precedere ea, ad que pertinet, voca- 
bula, aut transposito opus est τε aut alia emenda- 
tione, τὸ autem scripture mendum esse appa- 
ret, 

V. 88. Recte Simplicius ἀτελεύτητον capit de eo 
quod est ἄπειρον, ἀτελές : quare οὐχ ἀτελεύτητον 
exponit ceto sive πεπερασμένον. Neque hoc repu- 
gnat versui 83, ubi ens appellatur ἄπαυστον pariter 
atque ἄναρχον, principii finisque expers. Nimirum 
ibi principium pro ortu, finem pro interitu dixit, 
Cf. supra ad vers. 60. Hinc satis patet errasse 
Karstenium qui quum ἀτελεύτητον, eeternum , esse 
vellet. Parmenidem hic οὐδὲ τελευτητὸν scripsisse 
suspicatus est, 


deas 


CARMINUM 

ἐστὶ γὰρ οὐχ ἐπιδευές, ἐὸν δέ χε παντὸς ἐδεῖτο. 

^ * * 

90 Λεῦσσε δ᾽ ὅμως ἀπεόντα νόῳ παρεόντα βεῤαίως" 

οὐ γὰρ ἀποτμήξει τὸ ἐὸν τοῦ ἐόντος ἔχεσθαι, 
οὔτε σχιδνάμενον πάντῃ πάντως χατὰ κόσμον 
οὔτε συνιστάμενον. 

* * " 


ἃ AA c. 3.. X - A Fe / 
Τωὐτὸν ὁ ἐστίνοειν τε XXL OUVEXEV ἐστι yon p. *. 


RELIQUULE. 123 
non enim indigens est; nam si esset , omnibus egeret. 
* * * 


Sed absentia animo tamen ut praesentia firme contemplare; 
non enim ens ab ente, ne cohareat, divellet animus, 

ita ut nequeomnino quoquo versus soluta compage dissipetur 
neque copuletur. 


*k * * 


Idem est cogitare atque illud cujus causa est cogitatio ; 


V. 89. Simplicius f. 7, a, hunc versum sic exhi- 
bet : ἐστὶ γὰρ οὐχ ἐπιδευές, μὴ ἐὸν γὰρ àv πάντως 
ἐδεῖτο, sed fol. 9 et f. 31 extrema paulo aliter le- 
guntur. Etenim priore loco invenitur μὴ ἐὸν δ᾽ àv 
παντός, posteriore μὴ ὃν δ᾽ àv παντός. Quibus ver- 
bis metrum turbari manifestum est, Itaque Karste- 
nius pro àv ionice scripsit xe, claudicanti autem 
metro ita succurrere studuit, ut vel ἐπιδευές per 
synizesin trisyllabum faceret vel μὴ ἐὸν, cujus loco 
ponendum μὴ ὄν, in unam syllabam contraheret. 
Sensum igitur hunc esse putat : non-ens, si foret, 
omni parte indigens esset, quippe essentia carens. 
At hoc loco ubi de ente agit poeta, mirabilis est 
subita non-entis mentio, neque bene singula co- 
hazrent. Quamobrem omisi μὴ ante ἐὸν, quo facto 


non solum metro consuluisse, sed etiam veram 


Parmenidis sententiam restituisse videor. Apparet 
enim hoc dicere Pavmenidem : Ens non potest 
esse infinitum, neque enim finis ei deesse potest 
quod omnium est perfectissimum, Nimirum si 
quid ei deesset (ἐὸν δὲ ἐπιδευὲς), omnibus rebus 
egeret, id est, ipsum non esset vel non-ens esset, 
Vidithocjam olim Bessarion qui adv. Plat. Calumn. 
II, 11 f. ὅτ, b; 32, a, versus 82-89 sic reddi- 
dit : 


Immotum validis injecta in finibus arcent 

Vincula principiique expers finisque futuri ; 

Hinc etenim longe finisque ortusque recedunt : 
Vera fides haec est, nec hoc qui credit aberrat. 

Est et idem per seque manens ens semper eodem, 
Immotum fixumque simul; vis magna necessi. 
Implicat hoc circum, summo quoque fine coercet. 
Quodsi fine vacet, nequaquam dicimus esse : 

Si quid namque deest, opus est ens omne deesse. 


Concinunt etiam cum his Eleate verba apud 
Platonem Soph. p. 2545, € : Καὶ μὴν ἐάν γε τὸ ὃν 
* ^ N t - 

ἢ μὴ ὅλον... .. ἐνδεὲς τὸ ὃν ἑαυτοῦ ξυμαίνει.... 
χαὶ xavk τοῦτον δὴ τὸν λόγον ἑαυτοῦ στερόμενον οὐκ 
ὃν ἔσται τὸ ὄν. Postremo memoremus Simplicii 
argumentationem, qua poete dictis subnixus ens 
immotum esse conficit, Ait Aristotelis enarrator 


f. 7, a, b : Ὥς γὰρ τὸ μὴ ὃν ἐνδεὲς πάντων ἐστίν, 
οὕτω τὸ ὃν ἀνενδεὲς xal τέλειον τὸ δὲ κινούμενον ἐνδεὲς 
ἐχείνου δι᾿ ὃ χινεῖται" τὸ ἄρα ὃν οὐ χινεῖται. 

V. 9go-93. Post versum proxime superiorem 
Simplicius ad Phys. f, 31, a, b, versus 94-112 
(τωὐτὸν δ᾽ ἐστὶ----ἀπατηλὸν ἀκούων) uno tenore sub- 
jungit. Interposui hie cum Karstenio quattuor 
versus sumtos ex Clemente Strom. V p. 5525, D, 
quibus.vix aptior alibi sedes eligi queat. Versum 
nonagesimum separatim citat Theodoretus Therap. 
Serm. I p. 13 Sylb. Λεῦσσε δ᾽ ὅμως x. τ. À. verba 
dez sunt, quam loquentem sub procmii finem 
induxit Parmenides, Hzc igitur virum sapientize 
cupidum hortatur, ut qus de sterna, individua, 
immobili entis natura docentur, ea licet oculorum 
aciem fugiant, ut absentia videantur, tamen animo 
tanquam presentia contempletur, Neque enim 
vulgi judicium probari oportere, quod alia modo 
esse, modo non esse, alia nunc dissipari, nunc 
conflari putet, sed statui convenire, unum esse 
ens, continuum, individuum, per omnia diffusum. 
Clementis et Theodoreti interpretationes ad rem 
nihil pertinentes silentio preterimus. 

V. gr. Pro ἀποτμήξει quod ego ad νόον rettuli, 
Brandisius conjiciebat ἀποτμήξεις. — Karstenius 
scribi volebat : οὐ γὰρ ἀποτμηξεῖται ἐὸν μετ᾽ ἐόντος 
ἔχεσθαι. . 

V. 92. οὔτε σχιδνάμενον) Sententia est : ita ut ens 
neque omnino quoquoversus soluta compage dis- 
sipetur, neque copuletur. Opponuntur hec non 
vulgo solum rerum ortum et interitum credenti, 
sed etiam philosophis qui corpora συγχρίνεσθαι 
et διαχρίνεσθαι tradebant. Talia Anaxagore, Em- 
pedocli, Leucippo et Democrito placuerunt. Vid. 
Democr. fragmm. pag. 386. — χατὰ χόσμον i. e. 
compositione, compage. Est enim antiquissimis 
Grecis κόσμος non tam ipse mundus vel rerum 
universitas, quam ornata etapta rerum compages. 

V. 94. Idem ait poeta esse cogitare atque illud 
cujus causa sit cogitatio. Sed id cujus causa cst 
cogitatio nihil aliud quam ezs est, quod e sequen- 
tibus intelligitur atque ex eo quod supra versi- 


124 PARMENIDIS 


95 οὗ γὰρ ἄνευ τοῦ ἐόντος, ἐν ᾧ πεφατισμένον ἐστίν, 
εὑρήσεις τὸ νοεῖν" οὐδὲν γὰρ ἢ ἔστιν ἢ ἔσται 
ἄλλο παρὲχ τοῦ ἐόντος " ἐπεὶ τόγε μοῖρ᾽ ἐπέδησεν 
οἷον ἀκίνητόν τ᾽ ἔμεναι, τῷ πάντ᾽ ὄνομ᾽ ἐστίν, 
ὅσσα βροτοὶ κατέθεντο πεποιθότες εἶναι ἀληθῆ 

100 γίγνεσθαί τε καὶ ὄλλυσθαι, εἶναί τε καὶ οὐχί, 
καὶ τόπον ἀλλάσσειν, διά τε χρόα φανὸν ἀμείθειν. 


ἢ Αὐτὰρ ἐπεὶ πεῖρας πύματον τετελεσμένον ἐστίν, 


πάντοθεν εὐχύχλου σφαίρης ἐναλίγκιον ὄγχῳ 

μεσσόθεν ἰσοπαλὲς πάντη " τὸ γὰρ οὔτε τι μεῖζον 
105 οὔτε τι βαιότερον πελέναι χρεών ἐστι τῇ ἢ τῇ. 

Οὔτε: γὰρ οὐχ ἐὸν ἔστι, τό xev παύοι μιν ἱχέσθαι 


neque enim seorsum ab ente, 1n quo enuntiatum est , 
reperies cogitare : nihil enim aut est aut erit 

aliud przeter ens, quoniam hoc fatum ita vinculis illigavit , 
ut solum et immobile sit, cui rerum universitati nomen est, 
(de iis loquor) quze mortales statuerunt credentes esse vera, 
nasci atque interire, esse et non esse, 

et locum mutare, et nitidum colorem convertere. 

Sed quoniam extremus entis finis perfectus est : 

undique moli rotundze sphzerze simile est 

a medio sequaliter ubique distans; nam neque majus 
neque minus hac illave parte esse oportet. 

Neque enim non-ens est, quod ipsum prohibeat pervadere - 


bus 39 et 40 docuit, non ens neque dici neque 
cogitari posse, 4 

V. 96. Simplicius f. 19, a, scripturam habet 
metro repugnantem οὐδὲν γὰρ ἔστιν ἢ ἔσται, quam 
tamen servarunt interpretes. Idem fol. 31 legit : 
οὐδ᾽ εἰ χρόνος ἐστίν, Karstenius ἃ Parmenide scri- 
ptum esse existimat vel οὐδὲ χρεών ἐστί πη εἶναι vel 
οὐδὲ χρεών ἐστι νοῆσαι. At niliil mutandum. 

V. 97. Correxi παρὲκ pro vulgato παρὲξ quod 
ante consonam ferri non potest. 

V. 98. Afferuntur hxc Parmenidis verba a Pla- 
tone Thezt. pag. 180, item a Simplicio in Ari- 
stot. Phys. fol. 7, a; fol. 19, a, et fol. 31, b. In 
Platonis libris exaratum a librariis est : Οἷον dx(- 
νῆτον τελέθει τῷ παντὶ ὄνομ᾽ εἶναι, eodemque modo 
hunc versum exhibet Simplicius f. 7, a, nisi quod 
πᾶν praebet pro παντὶ, sed secundo loco habet : 
οὖλον ἀχίνητόν τ᾽ ἔμεναι ᾧ πάντ᾽ ὄνομα ἔσται, et ter- 
tio : οὖλον ἀκίνητόν τ᾽ ἔμεναι ᾧ πᾶν ὄνομ᾽ ἐστίν. His ve- 
stigiis insistens olim emendaverat Buttmannus οἷον 
ἀχίνητον τελέθειν, ᾧ πάντ᾽ ὄνομ᾽ εἶναι, cf. Heindorf. 
ad Plat. 1. c.; sed idem postea mutata sententia 
legi voluit οἷον ἀχίνητόν τ᾿ ἔμεναι, τῷ πάντ᾽ ὄνομ᾽ 
ἐστίν. Vide qus hac de re disputavit in Auctario 
animadvv. in Plat. Gorg. et Thezt. pag. 506 seq. 
Karsfenius edidit : οἷον ἀκίνητον τελέθειν τῷ παντὶ 
ὄνομ᾽ εἶναι. Mihi posterior Buttmanni ratio unice 
probatur propter Simplicii verba (f. 7, a) : ἀχίνη- 
τον αὐτὸ ἀνυμνεῖ xal μόνον ὡς πάντων ἐξηρημένον, in 
quibus μόνον est explicatio vocis οἷον, καὶ autem 
pro τε dictum , ut inde necessario ad scripturam 


7 ἔμεναι ducamur. 


... 100. εἶναί τε xol οὐχὶ hoc loco idem fere valet 
quod γίγνεσθαί τε xal ὄλλυσθαι. 

. V. 102. Servavimus vulgatam scripturam ἐπεὶ 
cujus loco Karstenius edidit ἐπί. Si sana est hzc 
ectio, primum hunc versum protasin esse oportet, 
cui sequentia verba usque ad πάντη pro apodosi 
subjunguntur. In hac apodosi desideratur ἐστί 
quod eo facilius subaudiri potest, quia initio 


enuntiationis a poeta expressum est. Nihil tamen 
obstat quin scribatur ἐπί, quod arsi producen- 
dum erit. S2 

Versus 103—105 {πάντοθεν--- τῇ ἢ τῇ ) citantur 
a Platone Soph. p. 244, E, Aristotele de Mel. 
Xen. et Gorg. cap. 2, Proclo Theol. Platon, III, 
20, p. 155, Simplicio Phys. I. f. 12, a, et 19, 
b, Boethio Consol. philos. III, Stobzo Ecl, 1, 15 
p. 352 ; praterea versus 103 et 104 laudantur ab 
Aristotele l, 1. cap. 4 et Proclo in Tim. p. 160 ed. 
Bas. itcm ἃ Simplicio in Arist. Phys. f. 27, b; de- 
nique versuum 104 et 105 dictum οὔτε «t μεῖζον ---- 
χρεών ἐστι allegatur a Proclo in Parmen. T. IV p. 
62. et verba μεσσόθεν ἰσοπαλὲς memorantur ab Ari- 
stotele Phys. III, 6, Proclo in Parm. T. IV p. 120 
ed. Cous. atque ab aliis scriptoribus, 

V. 103. Parmenides globum perfectissima ἢ - 
gura preditum arbitratus huic ens- assimilat; 
quam rem Simplicius Phys. f. 31, b, poeticam 
fictionem non immerito vocavit. Ait autem : Ei δὲ 
εὐχύχλου σφαίρης ἐνχλίγχιον ὄγχῳ τὸ ἕν ὄν φησι, μὴ 
θαυμάσῃς" διὰ γὰρ τὴν ποίησιν xal μυθολογικοῦ τινος 
παράπτεται πλάσματος. 

V. 104. Philoponus in Arist. Phys. III p. 12 
verba μεσσόθεν ἰσοπαλές recte sic exponit : Mec- 
σόθεν εἶναί φησιν ἰσοπαλές, τουτέστιν ἴσον ix τοῦ μέ- 
σου πανταχόθεν ἀπέχον, ἵνα σφαιριχὸν αὐτὸ δείξη.. 
Idem quod hoc Parmenidis loco a Platone tradi- 
tur in Parmen, p. 15o, E : Καὶ μὴν xal αὖτό γε 
τὸ ἕν πρὸς ἑαυτὸ οὕτως ἂν Zyo:* μήτε μέγεθος ἐν ἑαυτῷ 
μήτε σμικρότητα ἔχον οὔτ᾽ ἂν ὑπερέχοιτο οὔτ᾽ ἂν ὕπερ- 
ἔχοι ἑαυτοῦ, ἀλλ᾽ ἐξ ἴσου ὃν ἴσον ἂν εἴη ἑαυτῷ. 

V. 105. Pro πελέναι Simplicius f. 12 πελέμεν 
legit; reliquam lectionis varietatem, qus fere 
scripture; menda sunt, apponere supersedeo, 

V. 106. Sententia τό xev παύη μιν ἱχνεῖσθαι eic 
ὅμόν a nobis metri gratia et ob subsequentium 
verborum analogiam mutata in τό xev παύοι uiv 
ἱκέσθαι εἰς δμιόν prope tantumdem sonat quantum 
V. 79 τό x&v εἴργοι μιν ξυνέχεσθαι. 


εἰς ὁμόν, οὔτ᾽ ἐόν ἐστιν ὅπως εἴη xev. ἐόντος 

τῇ μᾶλλον, τῇ δ᾽ ἧσσον, ἐπεὶ πᾶν ἐστιν ἄσυλον. 
Ἦ γὰρ πάντοθεν ἶσον ὁμῶς ἐν πείρασι xvpet. 

Ἔν τῷ σοι παύω πιστὸν λόγον ἠδὲ νόημα (5^ DE 
ἀυφὶς ἀληθείης- δόξας δ᾽ ἀπὸ τοῦδε βροτείας 
μάνθανε, χόσμον ἐμῶν ἐπέων ἀπατηλὸν ἀκούων. 

'[& πρὸς δόξαν. 
Μορφὰς γὰρ χατέθεντο δύο γνώμης ὀνομάζειν * 


* 


CARMINUM RELIQULFE. 125 


ad eequale , neque fieri potest, ut ens sit entis (in potestate) 

alibi magis, alibi minus, quia totum est incolume. 

Nam eequabile sane undique simul in terminis haeret. 

Hic tibi jam finio fida dicta et cogitata 

de veritate : visa dehinc mortalia 

cognosce, fallacem verborum meorum ornatum audiens. 
De visis et opinionibus. 

Duas enim rerum formas mentibus statuerunt appellare 


V. 107. Vulgatam lectionem χενεὸν ἐόντος. pro 
qua Brandisius poete hujus dictioni parum con—- 
venienter exaravit χενὸν ὄντος Karstenio auctore 
converti in xsv ἐόντος, qui tamen non bene inter- 
pretatur ezs ente nec praestantius nec deterius po-. 
test esse, Brandisium miramur locutione οὐχ ἔστιν 
ὅπως de qua jam Vigerus recte precepit p. 235 
ed. Herm. offensum 6 πως scripsisse. 

V. 110. Absoluta hac priore carminis parte, 
qua de vero disputavit Parmenides, tres interpo- 
nit versus ea mente ut sibi viam muniat ad mor- 
talium opiniones posteriore parte explicandas. Has 
autem partes continuo ordine coherere e Simpli- 
cii testimoniis quz in medium proferemus neces- 
sario colligitur, Nam in Phys. fol. 7, b, ubi excitat 
versus 110—119 (ἐν τῷ σοὶ π. — ἐμύριθές τε), 

. Μετελθὼν δέ, inquit, ἀπὸ τῶν νοητῶν ἐπὶ τὰ αἰσθητὰ 
ὃ Παρμενίδης, ἤτοι ἀπὸ ἀληθείας, ὡς αὐτός φησιν, 

᾿ ἐπὶ δόξαν... τῶν μὲν γενητῶν ἀρχὰς ἔθετο, . . . . 

λέγων ἐφεξῆς τοῖς προτέροις παραχειμένοις ἔπεσι: 

Μορφὰς γὰρ κατέθεντο. Idem ad Aristot. de Coelo 

IIl f. 138, a ed. Ald. (ap. Peyron. p. 55) ver- 

sus 110—112 (ἐν τῷ cot π. — ἀκούων) laudans: 

Συμπληρώσας, inquit, τὸν περὶ τοῦ ὄντος λύγον xol 
μέλλων περὶ τῶν αἰσθητῶν διδάσκειν ἐπήγαγεν - "Ev τῷ 
σοι παύω x. τ. λ. Notandum preterea versus 110— 
121 (ἐν τῷ cot παύω — παρελάσσῃ ) exstare apud 
eumdem Comm. in Phys. f. 9, a, et vers. 113 — 
119 {(μορφὰς---ἐμόριθές τε) inveniri ibidem f, 38 
seq. Pro παύω Aristotelis interpres de Coelo 1. c. 
praebet παύσω. 

V. 111. βροτείας posuimus pro eo quod et i- 
psum in codd, legitur βροτείους, illud ob frequen - 
tem poetarum usum przferentes, Ceterum verba 
ἐν τῷ cot παύω x. τ. À. ipsius Dez 6856. putanda 
sunt, qus si narrationem poematis exordio 
adumbratam sequimur philosopho jam traditura 
est mortalium visa et opiniones. 

V. 113. Inde ab hoc versu poeta mundi aspe- 
ctabilis ordinem atque ornatum docere instituit. 
Duo autem ponit rerum genera vel formas ( εἴδη, 
μορφάς) e quibus omnia nata sint , ut vere ele- 
menta dici queant, Quorum alterum lucis, ignis 

et calidi, alterum noctis , tenebrarum et frigidi 
nomine vocatur. Horum elementorum motibus et 


copulationibus ut omnia orirentur, eorum preeses 
dea effecit. Quae postquam ex sese primum omnium 
genuit Amorem ceterosque deos immortales , ad 
reliqua procreanda animum adjecit. At reliqua 
illa non sunt nisi mortalia et caduca, que ut ex- 
stiterunt, ita mutentur atque intereant necesse est, 
Eo valent non solum verba χόσμον ἐμῶν ἐπέων ἀπα- 
τηλὸν, sed etiam tresilli versus, quosin finepoematis 
collocavit Parmenides , quibus significat ea se esse 
persecutum, quz quum hominum opinione exsti- 
tissent jamque essent, tamen maturitatem adepta 
postmodum interitura essent, Sed quoniam ambo 
elementa ad res generandas ita necessaria sunt ut 
illa mundi opifex dea neutrius ope possit carere : 


non probamus Stagirite de Parmenidea doctrina, 
judicium, qui Metaph. I, 5 alterum elementum - 


enti, non-enti alterum comparat, Sic enim ait : 
Παρὰ γὰρ τὸ ὃν τὸ μὴ ὃν οὐθὲν ἀξιῶν εἶναι, ἐξ &ydY- 
χης ἕν ᾧετο εἶναι τὸ ὄν, xal ἄλλο οὐθέν.... Ἀναγχα- 
ζόμενος δ᾽ ἀχολουθεῖν τοῖς φαινομένοις, χαὶ ἕν μὲν 
κατὰ λόγον, πλείω δὲ χατὰ τὴν αἴσθησιν ὑπολαμθά- 
γων εἶναι, δύο τὰς αἰτίας xal δύο τὰς ἀρχὰς πάλιν τί- 
ϑησι, θερμὸν καὶ ψυχρόν, οἷον πῦρ xai γῆν λέγων" 
τούτων δὲ κατὰ μὲν τὸ ὃν τὸ θερμὸν τάττει, θάτερον 
δὲ χατὰ τὸ μὴ ὄν. Neque aliter De gen. et corr. I, 3: 
ὥσπερ, inquit, Παρμενίδης λέγει δύο (στοιχεῖα), τὸ 
ὃν xal τὸ μὴ ὃν εἶναι φάσχων, πῦρ χαὶ γῆν. Nam quum 
Parmenide judice nihil sit preter ens, non-ens 
autem prorsus non sit, eorum elementorum, a 
quibus originem trahunt quecumque dehominum 
sententia modo oriuntur modo occidunt, neutrum 
ejusmodi est quod cum entis eternitate compo- 
nere liceat. Huc accedit quod vel aperte fabu- 
losa, ut deorum generatio e poetarum commentis 
ducta, vel ea qua non essent, sed esse tantum 
viderentur in hac carminis parte versibus cele- 
brata erant, Itaque illud Aristotelis judicium: eo 
magis nobis improbandum est, quod videmus 
eum quasi intellecto errore de Coel. III, 1 eamdem 
rem melius zstimasse. Ibi autem in hunc modum 
pronunciat : Ot μὲν γὰρ αὐτῶν ἀνεῖλον ὅλως γένε- 
σιν καὶ φθοράν * οὐδὲν γὰρ οὔτε γίγνεσθαί φασιν, οὔτε 
φθείρεσθαι τῶν ὄντων, ἀλλὰ μόνον δοχεῖν $jpiv. Jam 
ad singula transeamus. Μορφή, corporis forma, ἃ 
priscis ita interdum usurpatur, ut ab ipso corpore 
^ 


126 


(τῶν μίαν οὐ χρεών ἐστιν, ἐν ᾧ πεπλανημένοι εἰσίν") 
116. ἀντία δ᾽ ἐχρίναντο δέμας χαὶ σήματ᾽ ἔθεντο 

χωρὶς ἀπ᾽ ἀλλήλων" τῇ μὲν φλογὸς αἰθέριον πῦρ 

ἤπιον ἐόν, μέγ᾽ ἀραιόν, ἑωυτῷ πάντοσε τωὐτόν " 

τῷ δ᾽ ἑτέρῳ μὴ τωὐτόν᾽ à ἀτὰρ χἀχεῖνο χατ᾽ αὐτὸ 

ἀντία, νύχτ᾽ ἀδαῇ, πυχινὸν δέμας ἐμόριθές τε. 
120 Τῶν σοι ἐγὼ ὃ διάχοσμον ἐοικότα πάντα φατίσω, 

ὡς οὐ μήποτέ τίς σε βροτῶν γνώμη παρελάσσῃ. 


ΕἾ * * 


Αὐτὰρ ἐπειδὴ πάντα φάος καὶ νὺξ ὀνόμασται 


PARMENIDIS 


(quarum alterutram solata poni non oportet, in quo errant ) 
easque bifariam distinxerunt corporibus notasque addi- 
ditersas : hinc ignem flammze zethereum , [derunt 
mitem, pertenuem, sui quoquoversus similem, 

alteri dissimilem, verum hoc quoque sibi consentiens 

ex opposito, noctem obscuram, corpus densum et grave. 
Quorum ego tibi ordinem, qualis videatur, omnem exponam, 
ut ne ulla te mortalium doctrina fugiat. 


* * * 


Quum autem omnia nominata sint lux et nox 


parum differat, ut ap. Pindar. 1, 3, 71 μορφὰν βρα- 
χύς. Quamobrem hoc loco Parmenides μορφὰς duo 
primaria rerum elementa intelligit, quorum dis- 
crimina hominum instituto v. 115 ad corporum 
diversitatem revocat. Minus perspicuum in ejus- 
modi sententia corporis nomen est, id quod Kar- 
stenium impulit, ut δέμας interpretaretur mte- 
riem. At hic antiquorum magis quam nostro 
more loquendum est. 

V.: 114: Sensum verborum τῶν μίαν οὐ χρεών 
ἐστιν neque Bessarion assecutus est neque Fülle- 
bornius nec Brandisius. Bessarion adv. Plat, ca- 
lumn. lib. Il, 11 fol. inii ἃ, versus 110—119 sic 
fecit latinos : 


Hactenus et veri mentem intemerataque verba ; 

- Nunc res mortales , carmen quoque sumite fallax. 
Principio duplicem statuerunt dicere formam ; 
Altera sed ininus est tali cognomine digna, 

Quod simulans verum fallit mortalia corda. 

Has contra adverso statuerunt ordine metas : 

Hic flammam ztheriam statuunt raramque levemque ; 

Ipsa sui similis semperque sibi undique constat ; 

Illic obscuram adversantemque undique noctem, 

Incomtam, humentem , gelidam, densamque gravem- 
[ que. 


Apparet eum in errorem inductum esse Aristote- 
lis auctoritate, que et Brandisio fraudi fuit, Nam 
Füllebornius..se hec verba; percipere negat. 
Brandisius sic explicat, ut illorum qua memoran- 
tur generum alterum i. e. noctem esse velit non- 
ens, Verum recte animadvertit Karstenius ad hoc 
exprimendum dicendum fuisse τῶν μίαν οὐ χρεὼν 
εἶναι, quod omisso ἐστί diceretur pro τῶν (ὧν) 
μίαν οὐχ εἶναι χρεών ἐστι. Que nunc leguntur e 
precedentibus sic illustranda sunt : τῶν (ὧν) μορ- 


φῶν μίαν μόνον χαταθέσθαι οὐ χρεών ἐστι, quarum. 


formarum unam i. e. alterutram solam poni non 
oportet; falluntur enim qui alterutram statuunt. 
Dum igitur duo elementa fingit, simul eos vitupe- 
rat physicos qui simplex rerum principium esse 
dicebant, Eodem redit Simplicii explicatio qui ad 
Arist, Phys, f. 7, b, οὕτω σαφῶς, inquit , ἀντιθέ- 


τως δύο στοιχεῖα ἔλαδε, .. . . . . xol πεπλανῆσθαι 
δέ φησι τοὺς τὴν ἀντίθεσιν τῶν τὴν γένεσιν συνιστών- 
τῶν στοιχείων μὴ συνορῶντας, ἢ μὴ σαφῶς ἀποχα- 
λύπτοντας. 

V. 115. σήματα poetice dicit pro ποιότητες vel 
διαφοραί. Ex hoc genere citantur ἤπιον, ἀραιόν, πυ- 
xióv, ἐμόριθές, etc. 

V. 116. Opponuntur in hac verborum com- 
pulum τῇ μὲν φλογὸς et v. 118 dein Jue 
ἀντία νύχτ᾽, suspensa ex ἔθεντο. 

γρχενι Simplicius f. 7, b, hunc versum sic 
exhibet : Ἤπιον ὄν, μέγ᾽ ἀραιόν, ἐλαφρόν, ἑαυτῷ 
πάντοσε τωὐτόν, neque aliter f. 9, a, nisi quod 
ibi exstat ἑωυτῷ, sed f. 39, a, ita : πιόν ἐστιν, 
ἐλαφρόν, ἑαυτῷ πάντοσε τωὐτόν. Quse quum ita sint, 
ἐόν e Parmenidis consuetudine vulgavi pro ὄν, et 
ἐλαφρόν quod glossemasapit cum Karstenio e versu 
ejeci, substituto in ejus locum ἀραιόν, Prellerus 
Hist, phil. p. 95 pro ἤπιον ἐόν, quod per synizesin 
pronuntiandum, legendum conjecit ἠπιόφρον. Sed 
hac mutatione versus non indiget. 

V. 119 ap. Simpl. f. 7, b, sic exaratur : visits 
γυχτάδα ἠδὲ πυκινόν, sed f. 9, a : ἀντία νυχτάδα 
ἠδὲ πυχνόν et f. 39 ἀντία νυχτάδα ἢ πυχινόν. Pro 
γυχτάδα ἢ Scaliger teste Karstenio emendavit 
νύχτ᾽ ἀδαῦ, in qua emendatione ipse Karstenius et 
post eum Prellerus l. c. p. 95 aliique acquieverunt. 
Neque secus de hoc loco videtur sensisse Bessarion 
noctem obscuram vertens, quanquam fatendum, 
hunc significatum tam rarum esse, ut vix aliis 
exemplis demonstrari queat. Neque vero dubium 
quin hic.eadem vi dixerit poeta νύχτ᾽ ἀδαῆ, qua 
infra v. 124 νυχτὸς ἀφάντου, i. e. ἀφανοῦς. t 

V. 120. τῶν σοι ἐγὼ διάχοσμον ) τῶν scripsi cum 
Karstenio pro τὸν. De voce διάχοσμος quz hic or- 
dinem et dispositionem significat cf. preter alios, 
quos excitavi ad Democriti fragmenta pag. 129, 
Cl. Salmasium ad Epictetum et" Simplicium 
pag. 168 seq. et 177 ed. Lugd. Bat. 1640. — 
&oxóza dicit quod que sequuntur omnia τῇ τῶν 
βροτῶν δόξῃ consentanea sunt, 

V. 122—125 (αὐτὰρ ἐπειδὴ---μέτα μηδέν) le- 


CARMINUM RELIQULE. - 121 


xal τὰ xa và σφετέρας δυνάμεις ἐπὶ τοῖσί τε xad τοῖς, 
πᾶν πλέον ἐστὶν ὁμοῦ φάεος xal νυχτὸς ἀφάντου, 
125 ἴσων ἀμφοτέρων, ἐπεὶ οὐδετέρῳ μέτα μηδέν. 
" * . 


Αἴ γὰρ στεινότεραι πεποίηντο πυρὸς ἀχρίτοιο, 
αἵ δ᾽ ἐπὶ ταῖς νυχτός, μετὰ δὲ φλογὸς ἴεται αἶσα" 
᾿ M , , , 2 , e 
ἐν δὲ μέσῳ τούτων Δαίμων ἣ πάντα κυδερνᾷ " 
πάντῃ γὰρ στυγεροῖο τόκου x«t μίξιος ἀρχὴ 
130 πέμπουσ᾽ ἄρσενι θῆλυ μιγῆναι, ἐναντία τ᾽ αὖθις 
: ἄρσεν θηλυτέρῳ. 


ΕἾ * k 


et quae harum potentice consentanea huc et illuc pertineant, 


| rerum universitas completa est simul luce et nocte obscura, 


aqualibus inter se elementis, quoniam neutri quidquam 


[cum altero commune est. 
* * 


Angustiores enim orbes constant ex igne minus puro; 


his subjecti e nocte, quam intervolitat ignis pars; 
in mediis his Dea est quce cuncta gubernat. 
Ubique enim diri partus coitusque effectrix 
impellens feminam ut mari atque e contrario rursus 
marem ut feminae se misceat. 


* v * 


guntur apud Simplicium Comm, ad Arist, Phys. 
$39, a. 

V. 123. τὰ χατὰ σφετέρας δυνάμεις non intelligo 
cum Karstenio qualitates ἀραιόν, πυχνόν et alia 
hujusmodi , sed noctis et lucis potentiz consenta- 
nea, utriusque vim et effectum, 

125. ἴσων ἀμφοτέρων) JEqualia dicit ambo ele- 
menta, id est pari dignitate ac vi predita, Hanc 
equalitatem in eo versari arbitratur, quod neutri 
quidquam cum altero commune sit, Sic Simplicius 
hzc verba accepit : εἰ δὲ μηδετέρῳ, inquiens, κατὰ 
( corr. μέτα) μηδέν, καὶ ὅτι ἀρχαὶ ἄμφω χαὶ ὅτι ἐναν- 
τίαι δηλοῦται. Ergo Parmenidis verba ita supple- 
vit : ἐπεὶ οὐδετέρῳ τῶν στοιχείων μηδὲν μέτεστι τοῦ 
ἑτέρου, ut constructio τοῦ μετεῖναι eadem sit quee 
habetur ap. Plat. Apol, 19, C : ἐμοὶ τῶν τοιούτων 


οὐδὲν μέτεστιν. Sunt qui Parmenidem hie dixisse. 


putent, equalia esse duo hec elementa, quia 
nihil exstet, quin ex ambobus conflatum sit, Quae 
senlentia et mihi arrideret, si aliter locutus esset 
poeta, verbi causa ἐπεὶ ἀμφοτέρων δίχα μηδέν. 
Aliorum interpretationes, e quibus nihil proficias, 
pretermittendas censemus, 

V. 126—128. Simplicius Phys. fol. 9, a : Mec 
ὀλίγα δὲ πάλιν περὶ τῶν δυοῖν στοιχείων εἰπὼν (ὁ Παρ- 
μενίδης) ἐπάγει χαὶ τὸ ποιητικόν, λέγων οὕτως" αἱ 
γὰρ στεινότεραι---χυδερνᾷ, V. 129—131 (m. γ. — 
θηλυτέρῳ) cum precedentibus junguntur apud 
eumdem Aristotelis interpretem Phys. fol. 7, a. 

V. 126. In codd. legitur αἵ γὰρ στεινότεραι 
ποίηντο, cujus loco vulgavi πεποίηντο. Metrum igi- 
tur non constat nisi o: diphthongo ante sequentem 
vocalem 7, correpta ac simul posteriore syllaba in 
πυρός propter arsin producta. Caeterum quantum e 
Simplicii verbis conjicere licet, αἵ spectat ad co- 
ronas (στεψάνας) sive orbes partim ztheria, partim 
terrena materie compositos, alium supra alium 
sitos, quibus mundum constare putavit Parmeni- 
des et quorum in medio Deam reperiri nature 
moderatricem statuit, Huc pertinent qus Sto- 
bzus Ecl, phys. I, 23 p. 482 servavit et que de 


Parmenide affirmat Cicero de Nat. Deor. l, 11. 
Quum aí στεινότεραι sint. corone angustiores , du- 
bium videtur utrum eas qua has excipiunt supra 
illas an infra site sint, Sed prius illud vix conci- 
liari cum, Parmenidis sententia poterit, quem 
manifestum est ita de his rebus disserere, ut or- 
bem supremum eumque omnia cingentem οὐρανόν 
sive ὄλυμπον ἔσχατον (cf. v. 141) vocet, infra hunc 
angustiores orbes, quos hic commemorat, pri- 
mum lucis, deinde noctis collocet atque inter has 
mediam versari Deam perhibeat. Cf. Stob. 1. 1. 
Plutarch. de Plac. phil, II, 7. Galen, Hist, Phil, 
c. XI. Euseb. Prep. Ev. XV, 38. — πυρὸς ἀχρίτοιο 
non explico h. l. iguem magnum et ingentem, sed 
ut plerique interpretum voluerunt non? purum et 
tenebris mixtum, 

V. 128. ἐν δὲ μέσῳ τούτων Δαίμων ) Daemonem 
mundique animam a Parmenide Δίχην et ᾿ἀνάγχην 
nominatam esse prodit Stob. Ecl. 1, p. 484, 
Ἀφροδίτην Plutarch. Amator. 12, Ex qua nominis 
discrepantia colligendum nullo vocabulo hanc 
deam a philosopho insignitam esse. 

V. 129. Pro vulgata πάντα γὰρ στυγεροῖο Kar- 
stenius dedit πάντα γ᾽ ἄρα, Prellerus in Hist. phil. 
p. 96 παντὸς γὰρ στυγ.; mihi ponendum videtur 


πάντη γὰρ. Dea Parmenidis appellatur ἀρχή simi- 


liter atque apud. Orpheum frag. 15 p. 508 ed. 
Herm. ἔρως vocatur μέγας ἀρχὸς ἁπάντων. 

V. 130. Apud Simplicium hic versus sic scribi- 
tur: πέμπουσ᾽ ἄρσενι θῆλυ μιγέν, τό τ᾽ ἐναντίον αὖ- 
0. Karstenius edidit μίγεν, pro ἐμίγησαν positum 
putans, Idem vir doctus ἀρχὴ πέμπουσα pro no- 
minativo absoluto accepit hac constructione : 
πάντα τὴς ἀρχῆς πεμπούσης μίγεν (ἐμίγησαν ) ἄρσενι 
θῆλυ x. τ. λ.; sed in commentario hanc emenda- 
tionem proposuit : πέμπε σὺν ἄρσενι θῆλυ μιγῆναι 
ἐναντία τ᾽ αὖθις. Ex hac emendatione verba μιγῆναι 
ἐναντία τ᾽ cum Prellero 1. c, probanda censui. 
Porro notamus πέμιπουσ᾽. «μιγῆναι recte comparari 
a Karstenio cum junctura Homerica Il. a, 8 : ξυνέηχε 
μάγεσθαι. De reliquo participium πέμιπουσ᾽ ideo su- 


EJ 


138 | 

Πρώτιστον μὲν "Epoca θεῶν μητίσατο πάντων. 
* ^ » 

Εἴσῃ δ᾽ αἰθερίην τε φύσιν τά τ᾽ ἐν αἰθέρι πάντα 

σήματα καὶ καθαρᾶς εὐαγέος ἠελίοιο 

135 λαμπάδος ἔργ᾽ ἀΐδηλα καὶ ὁππόθεν ἐξεγένοντο, 
ἔργα τε χύχλωπος πεύση περίφοιτα σελήνης 

M , 3 , M , ^ ^ » 
xal φύσιν᾽ εἰδήσεις δὲ xat οὐρανὸν ἀμφὶς ἔχοντα, 
ἔνθεν ἔφυ τε χαὶ ὥς μιν ἄγουσ᾽ ἐπέδησεν ἀνάγχη 
πείρατ᾽ ἔχειν ἄστρων. 
* * 

140 πῶς γαῖα καὶ ἥλιος ἠδὲ σελήνη 
αἰθήρ τε ξυνὸς γάλα τ᾽ οὐράνιον xal ὄλυμπος 
ἔσχατος ἠδ᾽ ἄστρων θερμὸν μένος ὡρμήθησαν 
γίγνεσθαι, 


* * * 
Νυχτιφαὲς περὶ γαῖαν ἀλώμενον ἀλλότριον φῶς. 


* * * 


PARMENIDIS 


Primum quidem omnium deorum formavit Amorem. 


* * * 


Cognosces autem et zetheriam naturam et quzecumque 
sunt in aethere signa et clarae facis rotundi solis 

labores occultos et unde hac exstiterint, 

gestaque rotund:e disces cireumvaga lunae 

naturamque; pernosces quoque coelum omnia cingens , 

et unde exstiterit οἱ quomodo regens ipsum necessitas illi- 
ut astrorum terminos teneat. [gavit , 


*- * k 


quomodo ferra et sol atque luna 
communisque aether, lacteusque orbis et olympus 
summus atque astrorum fervida vis cceperint 
exsistere. 


* k * 
Nocte lucéns terram ambiens lumen alienum. 


* * * 


spicamur non esse sollicitandum quod fieri potest, 
ut Simplicius verbum finitum versu sequenti de- 
mum a poeta post ἄρσεν θηλυτέρῳ positum omi- 
serit, 

V. 132. Laudant hunc versum Plat, Sympos. 
p. 178. B; Aristot. Metaph. I, 4 p. 646, E; Plu- 
tarch. Amator. p. 756, F (tom. IX p. 32 ed. 
Reisk.); Sextus Empir. adv. Math. IX, 9 ; Stobzeus 
Ecl. Phys. I, 10 p. 274; Simplic. ad Arist. Phys. 
f. 9, a. Amorem Parmenidi primum rerum moto- 
rem fuisse testis est Aristoteles Metaph. I, 4, prae- 
ter quem Cicero bellum etiam, Maru. cupi- 
ditatem ab eodem philosopho rebus generandis 
adhibitam esse prodit de Nat. Deor. I, 11. Cf. 
Plat. Conviv. p. 195. Huc etiam pertinere volunt 
Aristotelisverba Metaph. I, 5 de Parmenide dicta : 
δύο τὰς αἰτίας καὶ δύο τὰς ἀρχὰς τίθησι, quod non 
liquet ac vel propterea dubium est, quia Stagi- 
rita Eleate de visis et opinionibus placita male 
explicuit, Vide qua notavimus ad v. 113. 

V. 133—139 (εἴσῃ δ᾽ αἰθερίην----ἄστρων) affe- 
runtur a Clemente Alexandrino Strom. V extr, 
p. 614, À. His verbis Parmenides accurate terrena, 
setheria et ccelestia se traditurum profitetur. Ter- 
rena probabile est in antecedentibus quz perie- 
runt ab eo memorata esse. In aethere collocat so- 
lem, lunam aliaque sidera, in ccelesti regione 
supra stherem stellas inerrantes, Cf. Plutarch, 
adv. Colot. p. 1114. 

V. 134. εὐαγής, cujus « hic producitur, vix 
aliter scepeeteris quam cum Heinrichio rotundus. 
Suidas εὐαγής" χαλῶς περιηγμένος καὶ μεταφοριχῶς 


χύχλος, corrige χυχλοειδής. Cognata sunt περιαγής 
et περιηγής. 

V. 136. περίφοιτα a Scaligero restitutum. est; 
antea legebatur περὶ φοιτά. 

V. 138. Hunc versum et sequentem quum i in 
Clementis cod. Par. et editione Florentina turba- 


tos reperisset Stephanus , nulla mutatione sic edi- . 
dit in Poesi philos, pag. 44 : 


'"" Evücy. μὲν γὰρ ? ἔφυγε xal ὥς μιν ἄγουσ᾽ ἐπέδησεν 
ἀνάγχη πείρατ᾽ ἔχειν ἄστρων. 


Metrum restituit Scaliger ibid. p. 217, servavit 
tamen post ἔφυ particulam ye, in cujus locum po- 
steriores horum carminum editores rectius substi - 
tuerunt τε. 


V. 140—143 (πῶς γαῖα ---γίνεσθαι) exstant in 


Simplicii Comm. ad Arist. de Coelo III f. 138, B 
Ald. et apud Peyron. pag. 55 sqq. In his versibus 
poeta ita usurpat voculam xa( , ut ea sejungantur 
majores mundi partes, de quibus ad vers. 133 
locuti sumus, Itaque verba xoi ἥλιος ἠδὲ σελήνη Al- 
θήρ τε ξυνὸς γάλα τ᾽ οὐράνιον ad eamdem referuntur 
regionem, Est autem hic usus congruens primariz 
hujus vocis potestati, de qua vide Hermanni dis- 
putationem opusc. III p. 152 seqq. 

V. 141. αἰθήρ τε ξυνός ) ether a poeta ideo no- 
minatur ξυνός, quia ipsius judicio communis est 
"s lune et lacteo orbi, 

V. 144. Hic versus quem servavit Plutarch. 
adv. Colot. p. 1116, A (vol. X p. 59o R.) una 
eum sequenti ad lunam refertur, quam plerique 
veterum solis luce illustrari censuerunt, Cf. Stob, 


PECES 


.CARMINUM RELIQULE. 


M6 Αἰεὶ παπταίνουσα πρὸς αὐγὰς ἠελίοιο. 
* , * * 
Ὡς γὰρ ἑκάστῳ ἔχει χρᾶσις μελέων πολυχκάμιπτων, 
τὼς νόος ἀνθρώποισι παρέστηχεν " τὸ γὰρ αὐτό 
ἐστιν ὅπερ φρονέει μελέων φύσις ἀνθρώποισι 
xo πᾶσιν xal παντί' τὸ γὰρ πλέον ἐστὶ νόημα. 
* * “ὦ 
150 Δεξιτεροῖσιν μὲν χούρους, λαιοῖσι δὲ χούρας. ἡ 


ἀπί euoTdeon Tn. 


Οὕτω τοι κατὰ δόξαν ἔφυ τάδε νῦν τε ἔασι, 


/ $:4.— ^ H ; ᾿ 
xal μετέπειτ᾽ ἀπὸ τοῦδε τελευτήσουσι τραφέντα᾽ 


τοῖς δ᾽ ὄνομ᾽ ἄνθρωποι κατέθεντ᾽ ἐπίσημον ἑχάστῳ. 


129 
| Semper solis radios aspectens. 

E - E ^ 

Nam ut cuique comparata est varie flexorum temperatio 
membrorum, sic cuique intellectus inest : hoc enim ipsum 


est quod sapit, corporis natura, hominibus 
et omnibus et singulis ; quod enim praevalet intelligentia est. 


* Li * 
Dextris quidem partibus pueros, lzevis autem puellas. 
* * * 


Sic quidem ex opinione hac exstiterunt et nune sunt , 
ac postea dehinc maturitatem consecuta interibunt ; 
his autem homines nomen cuique certum imposuerunt. 


AAHAA AIIOXHAZMATIA. 


1. Καταλογάδην μεταξὺ τῶν ἐπῶν ἐμφέρεταί τι 
δησείδιον, ὡς αὐτοῦ Παρμενίδου, ἔχον οὕτως « "Eri 


"^N 5 A , M 1 b: * 1 * 
τῷδέ ἐστι τὸ ἀραιὸν xai τὸ θερμὸν xat τὸ φάος 
͵ D 
M * 10 ^ ^ Mi - é ὶ δὲ ΩΣ "- 5 , 
χαὶ tO [X AUQXOV χᾶι TO χουφον, T ὃς τῳ πυχνῷ ὠνο- 


- 


Ecl. phys. I, 27 p. 556. νυχτιφαές pro vulg. νυχτὶ 
φάος emendavit Scaliger apud Stephafium in. Poesi 
philos. p. 217. Idem arrisit Casaubono ad Diog. 
Laert, II, 1. j 

V. 145legiturap. Plutarchum Qu. Rom. p. 282, 
. B; de Fac. lun. p. 929, A (vol. VII p. 138; 
vol. IX p. 671 R.) 

V. 146—149. Ut universam mundi machinam 
duobus elementis constare docuit Parmenides : 
ita singulorum hominum naturam et ingenium 
elementorum temperatione oriri his verbis signi- 
ficat. Quum autem quattuor versus in hanc sen- 
tentiam scripti apud Aristotelem Metaph. IIT, 5 
p. 671, C, et Theophrastum lib. de sensu et sen- 
sil. init. reperiantur, in constituendo textu modo 
Aristotelem, modo Theophrastum secuti sumus. 

V. 146. Aristoteles przbet ὡς γὰρ ἕχαστος ἔχει 
xpüctv μελέων πολυχάμπτων, contra Theophrastus 
ὡς γὰρ ἑχάστῳ ἔχει κρᾶσις μελέων πολυπλάγχτων. 

V. 147. Aristoteles παρίσταται, quod metro re- 
luctatur ; recte Theophrastus παρέστηχεν. 

V. 148. τὸ γὰρ αὐτό ἐστιν ὅπερ) Sensus : mem- 
brorum compages est id ipsum quod sapit, sive 
yoUc pse. 

V. 149. τὸ γὰρ πλέον ἐστὶ νόημα) Hoc Theo- 
phrastus 1. c. ita exponit : Δυοῖν ὄντοιν στοιχείοιν 
χατὰ τὸ ὑπερόάλλον ἐστὶν f, γνῶσις" ἐὰν γὰρ ὕπερ- 
αίρῃ τὸ θερμὸν ἢ τὸ ψυχρόν, ἄλλην γίνεσθαι τὴν διά- 
νοιαν. Quare πλέον hic non est plenum , ut censet 
Preller. Hist, phil. p. 98. 

V. 150, Exstathic versusapud Galenum in Hip- 

PIHLOS. GRAC. 


pocr. Epidem. VI, 48 Comment. II T. IX p. 43o 
ed. Charter. Ad sententiam quod attinet, idem 
multi antiquorum de hac re judicarunt, Vide Me- 
nag. ad Laert. lib. II, 9 p. 75 ed. Meibom. Inse- 
ram hic Parmenidis versus de hominum genera- 
tione quos latine redditos exhibet Coelius Aurelia- 
nus de Morb. chron. IV, 9 p. 545 ed, Wetsten : 


Femina virque simul Veneris quum germina miscent 
Venis, informans diverso ex sanguine virtus , 
Temperiem servans , bene condita corpora fingit ; 

At si virtutes permixto semine pugnent 

Nec faciant unam , permixto in corpore dirae 
Nascentem gemino vexabunt semine sexum. 


V. 15r. Absoluta posteriore carminis parte 
coronidis loco hos tres versus posuit Parmenides, 
quos servavit Simplicius δα Arist, de Coelo III, 
f. 138, b; apud Peyron. p. 55 seq. Simplicii 
verba sunt : Παραδοὺς δὲ τὴν τῶν αἰσθητῶν διαχό- 
συτησιν ἐπήγαγεν" Οὕτω τοι x. τ. À. Pro. ἔφυ Moer- 
beca in codice suo male legerat ἔφη, vertit enim 
inquit. In exitu hujus versus vulgatam scripturam 
vuv ἔασι correxit Peyronus inserta copula τε, quam 
expressit etiam Moerbeca et nunc sunt et postea. 

V. 152. Pro τραφέντα idem | Moerbeca inve- 
nerat γράφοντα, scribentem interpretans. Hujus er- 
rores postea vulgavit Aldinz editionis interpres. 

V. 153. Ultima verba ἐπίσημον ἑκάστῳ recte 
transposuit Karstenius, quum ἑχάστῳ ἐπίσημον 
metro repugnaret. 


τ. Hicloeus apud Simplieium versibus 1 19 ἀντία 
9 


180 PARMENIDIS FRAGMENTA. 


μασται τὸ Ψυχρὸν καὶ τὸ ζόφος καὶ τὸ σχληρὸν καὶ τὸ 
βαρύ. Ταῦτα γὰρ ἀπεχρίθη ἑ::ατέρως ἑχάτερα. » Sim- 
plicius ad. Aristotelis Phys. I f. 7, b. 

2. Suidas v. Maxápov νῆσοι, ἣ ἀχρόπολις τῶν ἐν 


Βοιωτίᾳ Θηδῶν τὸ παλαιόν, ὡς Ἰ]αρμενίδης. Simili- 
ter Photius Lex. v. μαχάρων νῆσος. Adde Hesych. 
v. μαχάρων νῆσος, qui quidem Parmenidis no- 
men omittit, 


νύχτ᾽ ἀδαὴ x. T. À. et 120 τῶν σοι ἐγὼ κ, τ, ). in- 
terpositus non solum ob ipsius Simp'icii dubita- 
tionem significatam verbis ὡς αὐτοῦ Παρμενίδου, 
sed etiam quia Parmenidem prosa oratione scri- 
psisse veteres non produnt, jure a Karstenio pro 
interpretamento habitus est, quod postea a li- 
brariis philosophi versibus esset adsutum. Caete- 
rum verba ἐπὶ δὲ τῷ πυχνῷ ὠνόμασται non bene re- 


spondentia superioribus sic corrigo : ἐπὶ δ᾽ ἐχείνῳ 
τὸ πυχνὸν ὠνόμασται ( scil, ὑπὸ τοῦ Παρμενίδου) xat 
τὸ ψυχρὸν x. τ. λ. : 

2. Hzc non e Parmenidis carminibus, sed ex 
alio nescio quo scriptore petita videntur. Vide 
imprimis grecum Lycophronis interpretem ad 
Cass. vss. 1194—1204. Adde Eustath. ad Od. δ΄ 
p. 1509. : 


PRJEFATIO DE EPICHARMO. 


e 

Epicharmus, patrià Cous (1), sed a plurimis 
Siculus (2) habitus, quod trimestris fere in Sici- 
liam delatus maximam vite partem ibi transegis- 
set, non modo inter Pythagoricos philoso- 
phos (3), sed etiam inter comicos poetas nomen 
suum professus est, Quum enim Bacchi festum 
tam trageediz quam comcediz origo fuerit , e qu - 
bus altera a dithyramborum, altera a fescenninc- 
rum versuum {φαλλικῶν ἀσμάτων ) cantoribus in- 
venta fertur, donec incompositum primo carmi- 
num genus 2 mults traetatum poetis paulatim 
perfectum aique ad altiorem dignitatis gradum 
evectum est : poliendis rudibus comoediz initiis 
primus apud Siculos manum admovit Aristoxenvs 
Selinuntius (4) , Epicharmus vero circa ΟἹ, LX XV 
tantum artis adhibuit, ut ipse comeedis inventor 
jure meritoque diceretur (5). Sapiens videlicet 
talium rerum arbiter comcediam cujus etiam tum 
. vilia erant et levia argumenta , quae omni gravi- 
tate et venustate carerent, sic immulavit, ut 
poesis formam , quoad ejus fieri posset , omnibus 
numeris absolutam exhiberet. Quamobrem Gram- 
maticus de comoedia apud Dindorf. p. XII Ἰὰς 
ait : ᾿Επίχαρμος οὗτος πρῶτος τὴν χωμῳδίαν διεῤ- 
διμμένην ἀνεχτήσατο, πολλὰ προσφιλοτε) χνήσας" 
χρόνοις δὲ γέγονε κατὰ τὴν ογ΄ Ὀλυμπιάδα, τῇ δὲ 
ποιήσει γνωμικὸς xal εὑρετιχὸς xal φιλότεχνος. Épi- 
charmus igitur quum suopte ingenio et inveniret 
et inventa ad eximiam quamdam pulchritudinis 
et artis speciem, qus ipsius animo obversabatur, 
referret , primus fabularum auctor ab Aristo- 
tele (6), comoediz? autem princeps a Platone (7) 


| nominatus est. Huc accedit quod preter catera 
| quae in praestanti poeta inesse debent omnem phi- 
losophize vim et majestatem mente complexus 
erat, Etenim postquam diuturna rerum divina- 
rum humanarumque contemplatione excitatus 
ingenium ad altitudinem extulit, a servilibus di- 
cteriis et vulgaribus facetiis, quibus vel apud Atti- 
cos Cratinus et Aristophanes, illa veteris comoedisze 
ornamenta, delectabantur,hujus animus abhorrere 
coepit. Siatuebat omnium disciplinarum reginam 
philosophiam solam vitz magistram vitiorumque 
expulticem esse, sed Hieronis tyrannide a pro- 
fitendis publice sapientie preceptis deterritus 
Pythagorice rationis granditatem cum poetica 
facultate copulavit, quo facilius scenz presidio 
ab adversariis tutus Pythagorae dogmata in lucem 
atque in hominum celebritatem proferret, Quo- 
circa comoedize ita jecit fundamenta, ut in iis 
quas docuit fabulis boni malique causas aperiret 
simulque hominum mores, ingenia eorumque 
abaitos recessus paiefaceret et mortales doctrine 
excellentia sententiarumque gravitate alliceret, 
Adde quod virtutum vitiorumque exempla ex 
ipsa natura expressa exhibuit et audientium ani- 
mos tam suavitate delectare, quam rationibus ad 
virtutis studium convertere conatus est, Sed quo- 
niam nihil ad vitam humanam regendam aptius 
et ad civitates quolibet bonorum genere cumu- 
landas accommodatius est, quam rectus deorum 
cultus : pravas que tum ferebantur de diis opi- 
niones ex bominum mentibus evellere poetarum- 
que commenta verborum suavitate irfirmare ten- 


— 


(1) Diog. Laert. VIIT, 78 : Ἐπίχαρμος Ἠλοθαλοῦς, KGoc, 
χαὶ οὗτος ἤχουσε Πυθαγόρου. Τριμιηνιαῖος δ᾽ ὑπάρχων &rn- 
νέχθη τῆς Σιχελίας εἰς Μέγαρα, ἐντεῦθεν δὲ εἰς Συραχούσας, 
“ὥς φησι xal αὐτὸς ἐν τοῖς συγγράμμασι. 

(2) Cicero Tuscul. I, 8 : Sed tu mihi videris Epicharmi, 
acuti, nec insulsi hominis, ut Siculi, sententiam sequi. Cf. 
Aristot. de Poetica cap. 3; Horat. Epist. lib. II, 1, 58. 
Stephanus Byzantius Crastum ei patriam fuisse scribit. Ait 
enim 8. V. Κραστός᾽ πόλις Σιχελίας τῶν Σικανῶν. 'Ex ταύτης 
Tv ᾿Επίχαρμος ὁ χωμιχός. 

(3) Diogenes Laertius l. c. : Οὗτος ὑπομνήματα χατολέ- 
λοιπεν, iv οἷς φυσιολογεῖ, γνωμολογεῖ, ἰατρολογεῖ. C. 
Meursium ad Helladium p. 65, et Fabric. Biblioth. Gr. II 
p. 302 ed. Harl. Sed hac scripta ei supposita fuisse con- 
jicimus ex Athen. XIV p. 648, D. Vid. adn. 10. 

(4) Hephasstion de Metris p. 45 ed. Pors. : Ἀριστόξενος 


δ᾽ ὁ Σελινούντιος ᾿Επιχάρμου πρεσόύτερος ἐ ἐγένετο ποιητής, οὗ 
"αἱ αὐτὸς Ἐπίχαρμος μνημονεύει [ vide vss. 126- 127], χαὶ 
τούτου τοίνυν τοῦ ᾿Ἀριστοξένου μνημονεύεταί τινα τούτῳ τῷ 
μέτρῳ γεγραμμένα" "tie ἀλαζονίαν πλείσταν παρέχει τῶν ἀν- 
θρώπω" ; τοὶ μάντεις, ; 

(5) λυίβίοίθις de Poetica cap. 3 : Τῆς μὲν χωμῳδίας ol 
Μεγαρεῖς (ἀντιποιοῦνται) οἵ τε ἐνταῦθα ὡς ἐπὶ τῆς παρ᾽ αὖ- 
τοῖς δημοχρατίας γενομένης xoi οἱ ἐκ Σικελίας, ἐχεῖθεν γὰρ 
ἦν ᾿Επίχαρμος ὁ ποιητής, πολλῷ πρότερος ὧν Χιωνίδον xai 
Μάγνητος. 

(6) Aristoteles de Poetica cap. ὅ : Τοῦ δὲ μύθους ποιεῖν 
᾿Επίχαρμος xoi Φόρμις ἦρξαν. Τὸ p οὖν ἐξ ἀρχῆς £x Σιχε: 
λίας ἦλθέ. ἷ 

(7) Plato Thesetet. pag. 152. E. : Καὶ τῶν ποιητῶν ol 
&xoot τῆς ποιήσεως ἑχατέρας, χωμῳδίας uiv ᾿Επίχαρμος, 
τραγῳδίας δὲ “Ὅμηρος. 


9. 


132 DE EPICHARMO. 


tavit. Quapropter argumenta ex antiquis illis 
fabulis, qu: de diis narrabantur, tractanda sibi 
sumsit, sed aliter in hac materia atque Cratinus 
omninoque Attici poete versatus est. Sic enim 
omnia quz ad res divinas pertinerent conforma- 
vit populoque spectanda proposuit, ut Pythago- 
rice discipline decreta servaret. Itaque deorum 
numen non sustulit, sed ad rerum nature vires 
revocavit, Quippe nequaquam Musa Epicharmez 
consilium erat deorum sanctitatem violare, sed 
dubitationes de rebus divinis ortas, quibus mor. 
talium mentes agitarentur, spectatoribus eximere. 
Nam religionis sahctitate et pristino deorum cultu 
imminuto, aucta vero animorum sagacitate et 
crescente litterarum lumine jam tum plurimi re- 
rum nature corpus scrutari multumque de uni- 
versi hujus parente ac de divina natura et potentia 
disputare consueverant, Quid? quod non defue- 
runt qui providentia mundum administrari nega- 
rent. Id partim certissimis veterum testimoniis 
constat, partim. probabili conjectura e multis 
indiciis concluditur. Quo in genere memorabile 
est quod de Hierone, Epicharmi zquali, apud 
Ciceronem de Nat. deor. I, 22 relatum legimus, 
« Roges me, quid aut quale sit deus : auctorc 
utar Simonide, de quo éum qusesivisset hoc idem 
tyrannus Hiero, deliberandi sibi unum diem po- 
stulavit : cum idem ex eo postridie quzreret, 
biduum petivit : cum sepius duplicaret numerum 
dierum admiransque Hiero requireret, cur ita 
faceret : Quia, quanto , inquit , diutius considero, 
tanto mihi res videtur obscurior. Sed Simonidem 
arbitror (non enim poeta solum suavis, verum 
etiam cazteroqui doctus sapiensque traditur ) quia 
multa venirent in mentem acuta aique subtilia , 
dubitantem, quid eorum esset verissimum, de- 
sperasse omnem veritatem. » Epicharmus igitur 
ingenii ostentandi opportunitate usus hanc rerum 
universitatem deorum numine plenam rebusque 
qua sub oculos cadunt atque omnibus naturis 
divinitatem et sternitatem inesse dixit, In quo 
miranda est poetz constantia , quod numina quasi 
imagines quasdam esse censuit, quibus tanquam 
integumento cunctarum rerum divinitas significa- 
retur. Huc referendum Menandri illud apud Mei- 
nekium p. 196 : 


Ὁ μὲν Ἐπίχαρμος τοὺς θεοὺς εἶναι λέγει 
ἀνέμους, ὕδωρ, γὴν, ἥλιον, πῦρ, ἀστέρας. 


Atque eternitatem quidem deorum iis versibus 
docet Epicharmus quos ex Alcimo Diogenes Laer- 
tius III, 10 servavit. Vid. vss, 177- 194. Quo loco 
simul perpetuam rerum omnium 1nutationem flu- 
mini similem tangit, quam a Siculo poeta tradi- 


tam respicit Plato Thezt. p. 152, E. Porro Deum 
prepotentem esse eumque animadvertere quid 
quisque hominum agat ac sentiat, illis versibus 
docet qui sunt apud Clementem Alexandrinum 
Strom. V p. 708. Vid. vss. 297-298. Preterea 
omnem non tantum cogitandi, sed etiam sen- 
tiendi vim in solo animo positam esse : corpus 
ipsum ejusque sensus nihilsentire arbitratus est. 
Ostendit hoc dictum ejus νόος δρῇ καὶ νόος ἀχούει, 
τἄλλα χωφὰ χαὶ τυφλὰ a Plutarcho Morall. p. 98, 
B, laudatum et ab aliis veterum frequentatum. 
Hujus effati memor Cicero Tusc. I, 20 scribit : 
« Ut facile intelligi possit, animum et videre et 
audire, non eas partes, qua quasi fenestre sunt 
animi. », Exagitat nS opinionem . Lucretius 
III, 36 : 


Dicere porro oculos nullam rem cernere posse, 
sed per eos animum ut foribus spectare reclusis, - 
desipere est, 


Hoc posito consequens erat, ut animus ad viven- 


dum adeo non corpore egeret, ut post illius 
mortem in zetherem obiret ibique vigeret, Verba 
poete quibus talis sententia continetur exstant 
apud Plutarchum in Consolatione ad Apollonium 
p. 110, ἃ (vss. 263-264) : 


Συνεχρίθη xal Bisxolon χἀπῆνθεν, ὅθεν ἦνθεν, πάλιν, 
γᾶ μὲν εἰς γᾶν, πνεῦμ’ ἄνω. Τί τῶνδε χαλεπόν ; 


[οὐδὲ ἕν. 


Adjiciamus. simile placitum quo animorum im- 
mortalitatem cum providentia divina conjungit , 
que bonis praemia, malis poenas post hanc vitam 
statuat. Ait enim apud Clementem Alexandrinum 
Strom. IV pag. 640 Potter, (vss. 295 296) : 


Εὐσεδὴς νόῳ πεφυχὼς οὐ πάθοις χ᾽ οὐδὲν xaxbv 
e^ DJ , 
xatÜavoy* ἄνω τὸ πνεῦμα διαμενεῖ xxv οὐρανόν, 


In Ulixe naufrago illum heroem cum Eumzeo su- 
buleo de mente per omnem rerum creatarum 


seriem fusa disserentem induxit. Sic enim apud. 


Diogenem Laertium III, 16 ait (vss. 206-212): 


y Χ LABES ] ᾽ $^ , 
Eoi, τὸ σοφόν ἐστιν οὐ χαθ᾽ ἕν μόνον, 
kJ] 87 m , M , ». 
ἀλλ᾽ ὅσσα περ (7, , πάντα καὶ γνώμαν ἔχει, xvÀ. 


In eamdem personam conveniunt verba de simili- 
tudine et cognatione qua tanquam firmissimo vin- 
culo natura animantes inter se colligaverit ( vss. 
213-217) : 


Θαυμαστὸν οὐδὲν ἁμὲ ταῦθ᾽ οὕτω λέγειν 
xal ἀνδάνειν αὐτοῖσιν αὐτοὺς καὶ δοχεῖν 
χαλῶς πεφύχειν. Kol γὰρ ἃ χύων χυνὶ 
χάλλιστον εἶμεν φαίνεται χαὶ βοῦς βοΐ, 
ὄνος δ᾽ ὄνῳ tdv [ἐστιν ὗς δ᾽ ot. 


ΓΙ Sq RE ETPETTT T WT cR LT lr MONROE TI Τοὺ 


«οἶον: τω “ρα 


DE EPICHARMO. ; à 133 


Ceterum ex Epicharmi fragmentis intelligitur, 
plerasque ejus comeedias argumentum habuisse 
fabulosum, quod ita procul dubio exornavit 
poeta, ut fictas de diis narratiunculas vel refuta- 
ret vel in alienam sententiam detorqueret earum- 
que in locum decreta Pythagorea substitueret. 
De numero fabularum e quarum inscriptionibus 
conjicimus duodeviginti fere dramata ad historiam 
fabularem vel commentitias illas de diis narratio- 
nes perlinuisse vetus controversia est. Etenim 


Grammaticus (8) de comedia antiqua apud Din- 


dorf, p. XII quadraginta dramata ei tribuit, Sui- 
das (9) quinquaginta duo, Lycon vero ab hoc 
citatus triginta quinque, ita ut reliquas fabulas 
prospuriis (1o) habuerit. E recentioribus Meursius 
quadraginta fabularum Epicharmearum nomina 
collegit in adnotationibus ad Helladium p. 61-64, 
totidemque Fabricius habet Biblioth, Grec. II 
pag. 300-302 ed. Harl., nisi quod in discernendis 
quibusdam comoediis duplici titulo instructis ab 
illo dissentit, Sed ad Lyconis rationem proxime 
accessit Bergkius de Reliqq. com. Attic. ant. 
pag. 149 triginta sex fabulas Epicharmum scri- 
psisse existimans, Equidem ad  componendam 
hanc litem deesse nobis satis magnam testimonio- 
rum et fragmentorum vim atque copiam ratus 
neque Meursii neque Fabricii sententiam. impu- 
gnabo, sed probato maximam partem Bergkii 
judicio ad Lyconis numerum redibo. Sunt igitur 
hi triginta quinque comceediarum tituli : 'Aygoczi- 
νος) Ἁλχυών, "Auuxoc, Ἁρπαγαί, Βάχχαι, Βούσι- 
gic, Γὰ χαὶ Θάλασσα, Διόνυσοι, ᾿Ελπὶς ἢ Πλοῦτος. 
"Eoprá xoi Νᾶσοι, ᾿Επινίκιος, Ἥδης γάμος, 'Hoa- 
χλὴς παράφορος ( quum alii duplicem de. Hercule 
fabulam, quarum altera Ἣ ραχλῆς παρὰ Φόλῳ, 
altera Ἣ ρραχλῆς ἐπὶ τὸν ζωστῆρα inscripta fuit , di- 
stinguant) , Θεαροί, Κύκλωψ, Κωμασταὶ ἢ Ἥφαι- 
στος , Λόγος xot Λογίννας, Μεγαρίς, Μῆνες, Μοῦ- 
σαι, ᾽Οδυσσεὺς αὐτόμολος, Ὀδυσσεὺς ναυαγός, Ὀρύα, 
Περίαλλος, Πέρσαι, Πίθων, Πύῤῥα ἢ ΤΙρομαθεύς, 
Σειρῆνες, Σχίρων, Σφίγξ, Τριακάδες, Τρῶες, Φιλο- 
χτήτης, Χορεύοντες sive Χορευταί ( vid. Herodian. 
περὶ μονήρους λέξεως p. 12, 7) , Χύτραι. 

Ex ipsis vero comeediarum reliquiis patet Epi- 


charmum in aliis fabulis res divinas et sapientize . 


mysteria attigisse, in aliis res humanas et vitam 
communem adumbrasse. Quo in genere nihil 


preclarius est descriptione parasiti apud. Athe- 
neum VI, 2336, F (vid. vs. 29-43) et Herculis 
voracis apud eumdem X, 411. A ( vid. vs. 13-16). 
In ea fabula quae "H6rz γάμος inscribebatur omnia 
ciborum , imprimis piscium et volatilium bestia - 
rum genera commemorantur, ut prope nihil in 
terra, nihil in mari, nihil in aere esse videatur 
esculentum , quod non coelestibus convivis in ce- 
lebrandis Juventatis Herculisque inter divos re- 
lati nuptiis appositum fuisse poeta fingat. Quum 
autem Epicharmus Ciceroni (11) homo acutus nec 
insulsus , ut Siculus, visus sit, quia omnes Siculi 
faceti, lascivi et dicaces erant (12), operze pretium 
est , sales etiam et facetias, quibus dicta qusedam 
conspersa sunt considerare. Huc pertinet amphi- 
bolia verborum γέρανον et γ᾽ ἔρανον apud. Athe- 
nzum VII p. 333, D ( vid. vs. 123-125) , alter- 
catio de tripodis nomine apud eumdem II, 49, € 
(vs. 238-231 ), porro haud inficetus vocum con- 
trariarum usus, ut in;verbis τόχα μὲν ἐν τήνοις 
ἐγὼν ἦν, τόκα δὲ παρὰ τήνοις ἐγώ apud. Demetr, 
de Eloc. 24 ( vs. 261 ), et πολλοὶ στατήρες, ἀποδο- 
τήρες οὐδὲ εἷς in Etym. Magn. 725, 25 ( vs. 151), 
imprimis autem egregium gradationis exemplum 
ἐχ μὲν θυσίας θοίνα, x. δὲ θοίνας πόσις ἐγένετο. D. 
χαρίεν, ὥς γ᾽ ἐμὶν δοχεῖ, Α. ἐκ δὲ πόσιος κῶμος , ἐκ 
χώμου δ᾽ ἐγένεθ᾽ ϑανία, ἐκ δ᾽ δανίας δίκα, "x. δίκας δ᾽ 
ἐγένετο χαταδίκα,, ἐκ δὲ χαταδίκας πέδαι τε xal σφα- 
λὸς xal ζαμία apud Athen. II, 36, C ( vs. 223- 
227 ). Alia in hisce fragminibus ad hominum mo- 
res spectant, velut vs. 2368 οὐ λέγειν τύγ᾽ ἐσσὶ δει- 
νός, ἀλλὰ σιγὴν ἀδύνατος, vs. 262 οὗ φιλάνθρωπος 
τύγ᾽ ἐσσ᾽, ἔχεις νόσον, χαίρεις διδούς. Cf. vss. 9.74, 
294. Insunt etiam vite prudenter agend: ῬΡθ66- 
pta ( ef. vss. 254, 269, 271 ) atque alia quz sin- 
gula persequi mihi non libei, Incerta esse putamus 
effata que. ἃ Clemente Strom. IV. p. 640 et V 
p. 708 (vss. 295-296 et vss. 297-298 ) afferuntur, 
sed obelum iis apponere non ausi sumus. Paro- 
diarum quibus raro usus est Epicharmus teste 
Athenzeo XV pag. 698, C, nullum in his qui ex- 
stant versibus vestigium relictum esse apparet. 
Versuum duplex ratio est, siquidem alii qtiasi 
leni quodam et »quabili verborum flumine de- 
currunt, alii asperum quid et pingue sonant, ut 
paene inconditos esse perhibeas. Itaque promiscue 
fere in trocheorum locum anapssti, dactyli, ' 


(8) Grammaticus de comced. antiq. ap. Dind. p. XII : 
Σώζεται δὲ αὐτοῦ δράματα μ', ὧν ἀντιλέγονται δ΄. 

(9) Suidas p. 1415 ed. Gaisf. : ᾿Επίχαρμος---ἐδίδαξε δὲ 
δυάματα νό’, ὡς δὲ Λύχων φησί, τριάχοντα πέντε. 

(10) Supposititia quzedam scripta fuisse quorum auctor 
vulgo Epicharmus haberetur, aperte dicit Athenoeus XfV 
p. 648, D : Τὴν μὲν ἡμίναν oi τὰ εἰς ᾿Επίχαρμον ἀναφερό- 
ένα, ποιήματα πεποιηχότε: οἴδασι...... τὰ δὲ ψευδεπιχάρμεια 


ταῦτα πεποιήχασιν ἄνδρες ἔνδοξοι, Χρυσόγονός τε ὁ αὐλητής, 
ὥς φησιν ᾿Αριστόξενος ἐν ὀγδόῳ πολιτιχῶν νόμων, τὴν Πο- 
λιτείαν ἐπιγραφομένην. Φιλόχορος δ᾽ ἐν τοῖς περὶ μαντιχῆς 
ἀξιόπιστον τὸν εἴτε Λοχρὸν γένος ἢ Σιχυώνιον τὸν Κανόνα 
καὶ τὰς Γνώμας πεποιηχέναι φησίν. 

(tt) Cicer. Tuscul. I, 8. 

(12) Ceelius ap. Quintilian. VI, 3, 4t. 


134 DE EPICHARMO. 


spondei succedunt, Placuerunt autem poete pree- 
ter ceteros versus tetrametri trochaici quibus tri- 
metros iambicos alternis immiscet, His accedunt 
dimetri et tetrametri anap:estici, quo metro totas 
comeedias ab eo compositas esse testatur Hephz- 
stion p. 45 (13). 

Comparare Epicharmum cum attice comveedice 
principibus ejusque virtutes cum illorum poeta- 
rum laudibus contendere non est in animo , qu: - 
niam uberiorem hoc quam hic lucus c: pit dispu- 
tationem desiderat. In quo hoc quoque perin- 
commode accidit, quod nulla Epicharn.i coinoedia 
integra ad nostram statem mansit, ila ut que 
fuerit non tantum singularum partium veiustas, 
sed totum compositionis artilicium sci.e nobis 
hodie non liceat. Id vero nemo negabit, etiamsi 
puriore dialecto (14) dorica Siculus vates usus esse 
dicatur, hunc attici sermonis gratiam et venerem 
poetarumque Atticorum elegantiam non zquasse, 
limatiores esse Aristophanis quam Epicharmi nu- 
meros, at sententiarum gravitate, ingenii acu- 
mine et doctrinz prastantia Epicharmum cseteris 
omnibus qui cum eo de palma certant superiorem 
esse, Nam reliqui omnes poete comici quamvis 
acerrimi vitiorum reprehensor.s fuerint, tamen 
indicio sunt, quanto facilius sit. reprchender- 
quam emendare, Nimirum tam singulorum hom:- 
num quam reipublicae vitia et mala notasse con- 
tenti, tollere vitia et mederi malis consiliorum 


- bonitate preceptorumque firmitate nunquam stu- 


duerunt. Quz quum ita sint, Epicharmus meritis 
laudibus a Platone et Aristotele celebratus esi. 
Inter Romanos cum alii Siculo vate delectati 
videntur, tum Plautus qui unus hodie superest e 
comicorum latinorum coryphzais, in quo illam 
antique et vernaculz festivitatis imaginem possi- 
mus agnoscere, Neque tamen ipse usquam diserte 
testatur, se Epicharmi fabulas vel studiose lecti- 
tasse vel imitatum esse, Falluntur enim qui eo 
referunt verba e Menschimorum prologo vs. 
II-I2 : 


Atque adeo hoc argumentum gra. -issat tamen : 
verum non atticissat , at sicilissitat. 


Dalecampius certe ad Athenzi lib. IX p. 373, D, 
Plautum e Menandri Geminis Menzclimorum ar- 
gumentum sumsisse putavit, Utcumque est, hujus 
fabule fontem ignoramus, Quod autem antiquita- 
ds studiosorum judicia secutus Horatius lib, II 
cpist. I vs. 58 scripsit, Plautum ad exemplar Si- 
culi properare Epicharmi, non eo spectat quo 
plerique volunt, Neque enim fabulas ejus ex- 
pressit Plautus, sed pro ea qua excelluit ingenii 
celeritate et magnitudine multas comoedias eum 
singulari laude properanter, ut Grecus poeta, 
composuit. Ergo non imitatione, sed natura duce 
Plautus gloriam Epicharmex similem corisecutus 
est. 

Epicharmi fragmenta inde a renatis litteris do- 
cJssimus quisque maxima cum voluptate legit, 
Exstant igitur jam multi ejus versus in sententiis 
Comicorum collectis ab Henr. Stephano, Guil. 
Morello, Jac. Hertelio et Hug. Grotio, item in 
Henr. Stephani Poesi philosophica. Sed deerat 
plenior reliquiarum 6115. συναγωγή, quam primus 
d. P. Krusemanus Harlemi 1834 edidit, Post 
hunc den^. Ludolphus Ahrensius in. Appendice 
lori dc dialecto dorica Gottinge 1843 divulgati 
cum aliis poetis doricis Epicharmum recensuit, 
Eodem tempore Meinekius in Exercitationibus 
philologicis quibus haud paucos Athenszi locos 
eosque mire depravatos correxit utilem Epicharmo 
operam navavit, His doctrins subsidiis instructus 
novam versuum ejus recensionem aggressus sum. 
Itaque consultis ubique veterum monumentis, in 
quibus poete fragmenta leguntur, emendatisque 
qua corrupta necdum ab aliis sanata erant Epi- 
charmum, quantum mihi licuit , restitui et carmi- 
na ejus latine interpretatus sum. Ceterum Ahren- 
sii exemplo pleraque vocabula in his versiculis 
do"ico accentu notavi iis exceptis quz vel dubia 
surt τ ο΄ ab Epicharmo Atticorum more pronun- 
tiata videntur, 


(13) Hephistion p. 45 : Παρ᾽ ᾿Ἐπιχάρμῳ ὃς xai ὅλα δύο 
δράματα τούτῳ τῷ μέτρῳ γέγραφε τοὺς Χορεύοντας χαὶ τὸν 
Ἐπινίχιον. 


(154) Jamblichus vit. Pyth. 241 : Τὸν ᾿Επίχαρμον τῶν δια- 
λέχτων ἀρίστην λαμόάνειν τὴν Δωρίδα. 


EIIIXAPMOY 
AIIOXIIAXMATIA. 


— M90 ———— 


ΑΓΡΩΣΤΙΝΟΣ. 


“Ὡς ταχὺ χόλαφος περιπατεῖ δεινός. 


(Etym. M. 525, 7 et Etym. Gud. 333, 37 


ubi legitur ταχεῖ.) 
AAKYON. 


EPICHARMI 
FRAGMENTA. 


10. xoi δεχαλίτρων πλῆρες ἑξάντων ve xo πεντογχίων. 


(Ibid. ἐγὼ τόγε----λιτροχεδεχάλιτρος στατὴρ 
ἑξάντων τε πετόγχιον.) 
Ἃ «δὲ Σικελία πέποσχε. 

(Etym. M. 662, 12.) 


BAKXAI. 
xai τὸν ἄρτον ἐπικαλύψας ἐπιπλόῳ. 
(Athen. III, 106 F; vulgo ἐπιχάμψας.) 
ΒΟΥΣΙΡΙΣ. 
Πρᾶτον μὲν αἴ κ᾽ ἔσθοντ᾽ ἴδοις νιν, ἀποθανοις, 
βρέμει μὲν 6 φάρυγξ ἔνδοθ᾽, ἀραύεϊ δ᾽ & γνάθος, 
15 ψοφεῖ δ᾽ ὃ γόμφιος, τέτριγε δ’ 6 χυνόδων, 
σίζει δὲ ταῖς ῥίνεσσι, κινεῖ δ᾽ οὔατα. 

(Athen. X, 411 A et Eustath. 817, 10, πρῶ- 
τον. Quibus verbis describitur Hercules.) 
TA ΚΑΙ OAAAZXA, 

00? 6g βώχας [τε] πολλοὺς καὶ σμαρίδας. 
(Athen, VIT, 313 A. ὀχχωρη.) 
Πόλτον ἕψειν ὄρθριον. 
(Athen, XIV, 648 B. πόντον.) 
χουρίδες τε φοινίχιαι. 
(Athen, III, 106 E.) 
χάσταχηὶ γαμψώνυχοι. 
(Athen. III, 105 B.) 
Ναὶ μὰ τὰν χράμόαν. 
(Athen, IX, 370 B.) 


Αὐτότερος αὐτῶν. 
(Apollon. de pron. 8ο B.) 
AMYKOX. 
Ἄμυχε μὴ κύδαζέ μου τὸν πρεσθύτερον ἀδελφεόν. 
(Scholl. Soph. Aj. 737; Suid. s. v. χυδάζε- 
ται, qui ἀδελφόν .) 


Εἴγε μὲν ὅτι χεχομόώται χαλῶς. 


(Etym. M. 311, 9 et Suid. s. v. ἐγχομθώσα-- 
σθαι, cf, Phot, Epist. 156 qui de Epicharmeo 
ἐγχεχόμδωται testatur et Hesych, ἐγχεχόμόω- 
ται, ἐνείληται Unde Epicharmum ἐγχεχόμδωται 
scripsisse manifestum est.) 

APIIATAT, 
“Ὡσπεραὶ πονηῤαὶ μαντίες, 
6 αὖθ᾽ ὁπονεμόνται γυναίχας μωρὰς ἂμ. πεντόγχιον 
ἀργύριον, ἄλλαι δὲ λίτραν, ταὶ δ᾽ ἀν’ ἡμιλίτριον 


δεχομέναι χαὶ πάντα γινώσχοντι [γ᾽ ἐχ λόγων]. 


(Pollux X, 81. ὥσπερ oí, — Ultima verba | 90 
quorum loco,Bentlejus τῷ τηνᾶν λόγῳ conjecit 
in codicibus desunt.) 


"Exo γὰρ τόγα βαλάντιον λιτρᾶν 


AGRESTIS. Sicilia vero passa est. 
Quam celeriter szevus colaphus decurrit. BACCHA. 

ALCYON. Et panem omento tegens. 
Magis ipse ipsis. BUSIRIS. 

AMYCUS. Primum quidem si edentem illum videas, moriaris, 
Amyce, ne convicieris majori meo fratri. intus fremit guttur sonatque maxilla , 
Siquidem, quia bene involutus est. . . . . simul dens molaris crepat, frendit dens caninus 

RAPINAE. sibilat naribus et aures movet. 


Malarum instar vatum, 
quae decipiunt stultas mulieres quincunce 
seris vel obolo vel semiobolo 
accepto atque omnia quidem e sermone intelligunt. 
Habeo enim hoc marsupium obolis 
et stateribus sextantibusque et quincuncibus plenum. 


TERRA ET MARE. 
Cito videt multos bocas multasque smarides. 
Pultem matutinam coquere. 
Squilleque purpure:. 
Et astaci eurvis unguibus. 
Na per brassicam. 
135 


αν σαν δ ρροιῖν 


"ut 


mu NP P pnevo rng CU dl 
ance τειν necne pem mr 


136 


30 


Οὐδ᾽ ἀμαμαξύας φέρει, 

(Etym. M. 77,9.) 

AEYTEPOX. 

Ἰδοῦ Ποτειδᾶνος δὲ χρηστὸν υἱὸν ἱππόκαμπον. 

(Herodian, περὶ μονήρους λέξεως 10, 29. πο- 
σειδάνος---ἰππόχαμπτον.) 

ΔΙΟΝΥ͂ΣΟΙ. 

Χύτρα δὲ φαχκέας ἥψετο. 

(Athen, IV, 158 C, Herodian. περὶ μονήρους 
λέξεως 6,22.) 

EAIIIX H ΠΛΟΥ͂ΤΟΣ. 

Ἀλλ᾽ ἄλλος ὅδ᾽ ἕσταχ᾽ ὧδε τοῦδε κἀτὰ πόδας, 
τὸν ῥαδίως λαψῇὴ τυ, χαίτοι νῦν γα θὴν 
εὔολθον, ἀείσιτον" ἀλλ᾽ ἔμπας ὅδε 
ἄμυστιν ὥσπερ χύλικα πίνει τὸν βίον. 

(Athen, VI, 235 F. ἕστηχ᾽ ---δαδινῶς---εὔω- 
voy quod in εὔολθον mutavi. ) 
Συνδειπνέω τῷ λῶντι, χαλέσαι δεῖ μόνον, 
χαὶ τῷ γα μηδὲ λῶντι, κ᾿ οὐδὲν δεῖ χαλεῖν. 
τηνεὶ δὲ χαρίεις τ᾽ elul καὶ ποιέω πολὺν 
γέλωτα xa τὸν ἱστιῶντ᾽ ἐπαινέω. 
χαῖχα τις ἀντίον τι λὴ μεγάλῳ λέγει 
αἴνῳ, χυδαζόμαι τε χἠπιπλησσόμαι. 
χἤπειτα πολλὰ χαταφαγών, πόλλ᾽ ἐμπιὼν 
ἄπειμι, λύχνον O οὐχ ὃ παῖς μοι συμφέρει" 
ἕρπω δ᾽ ὀλισθράζων τε χαὶ χατὰ σκότος 
ἐρῆμος. Αἴκα δ᾽ ἐντύχῳ τοῖς. περιπόλοις, 
τούτοις ἀγαθὸν ἐπιλέγω τοῖς σχοποῖς λόγον. 


3 Ded , 2 b “- , 
40 οὗ λῶντι παίειν, ἀλλὰ μαστιγῶντί με. 


ἐπεὶ δέ χ᾽ εἵκω οἴκαδις χαταφθαρείς, 


EPICHARMI 


ἄστρώτος εὕδω, καὶ τὰ μὲν πρῶτ᾽ o0 χοῦ), 
Re χά υ᾽ dx deo οἶνος ἀμιφέποη φρένας. 


(Athen. 1. c. Vss. 33-34. λῇ μεγάλῳ λέγειν 
αἴνῳ, χυδαζόμαι τε χἠπιπλησσόμαι Scripsi pro 
codicum lectione A7, τήνῳ λέγειν, τήνῳ χυδάζο-- 
μαί τε κἀπωνηχθόμαν. Vss. 39-40 ἐπιλέγω τοῖς 
σχοποῖς λόγον. Οὐ λῶντι παίειν posui, quum: in 
membranis sit. ἐπιλέγω τοῖς θεοῖς, ὅτι οὗ λῶντι 
παίων. Parasitum híc loquentem facit Epichar- 
mus.) ) 


^E χάλεσε γὰρ τύ τις ἐπ᾽ ἄϊχλον [οὐχ] ἑκών, 
45 τὺ δ᾽ αὖ ἑχὼν ᾧχεο τράχων. 


(Athen. IV, 139 B. γάρ τοι--οοὖχ addidit 
Ahrensius qui etiam αὖ inseruit) —— 


^ το , / 
τὸν τοῦ γείτονος χαλιόν. 
(Poll. X, 151.) 
OU ὧν Πάλαιρος οὔτε Βοιωτῶν νομοί, 


(Herodianus περὶ μονήρους λέξεως 21, 13. οὔ- 
τουν----βοιαυτοῦ qua correxi, adjee simul vo- 
uot.) 


HBAE TAMOX. 


Ἄγει δὲ παντοδαπὰ χογχύλια, 

λεπάδας ἀσπέτους, χραθύζους, χηκιδάλους, τήθυα, 
50 xU, βαλάνους, πορφύρας, ὄστρεια συμμεμυχότα, 

τὰ διελεῖν μέν ἐστι χαλεπά, καταφαγεῖν δ᾽ ἐὐμαρέα, 

μύας, ἀναρίτας τε; κἀρύχας τε xol σχιφύδρια, 

τὰ γλυχέα μὲν ἔντ᾽ ἐπέσθειν, ἐμπαγῆμεν δ᾽ ὀξέα, 

τούς τε μαχρογογγύλους σωλήνας" ἃ μέλαινά τε 
δῦ χόγχος, ἅπερ χογχοθήραις πᾶσίν ἐστιν ὠνία 

θατέραι δὲ γαΐαι χόγχοι τε κἀμαθίτιδες 


Ne vites quidem arbustivas fert. 


SECUNDUS. : 


Neptuni vero bonum filium hippocampum. 


BACCHI. 


Olla lentes coquebat. 


SPES SIVE DIVITIJE. 


Sed alter iste huic hic proxime stat, 

quem facile capies, quamvis nunc sane 

felicem, quotidiano victu fruentem : verum omnino iste 
incontinenter tanquam poculum haurit vitam.. — 

Cono cum volente, opus est tantum invilatione; . . 
cono etiam cum nolente, qui me invitare necesse non habet. 
Ibi festivus sum multumque risum 

moveo et convivatoreni laudo. - 

Ac sl quis forte contradicere magnis velit ' 

laudibus, conviciis incessor et objurgor. 

Deinde bene conatus et bene potus 

discedo. Neque vero lucernam mihi praefert puer comitans, 
sed repo labens per tenebras 


solus. Quodsi forte 1ncido in excubitores, |. 

his speculatóribus bonam facti rationem affero, . 
Nolunt me verberare, sed flagellant. 

Póstquam vero domum veni vexatus, 

sine stragulis dormio, ac primum quidem id non sentio, 
quamdiu merum mentis vim oppressam tenet. — 
Vocavit enim te aliquis ad coenam invitus, 

tu vero volens accurristi, -— 

Vicini domuneulam. — 

Igitur neque Paleerus neque Boeotorum sedes. 


JUVENTUTIS NUPTLE. 


Affert autem varia conchylia, 
lepades ingentes, crabyzos, cecibalos, ostreas, 
pectunculos, balanos, purpuras, conchas clausas, 
quas dividere difficile est, facile comedere, 
mylilos, cochleas, buccinaque et sciphyária, 
qui dulcia sunt, si post alia comedantur, hieme vero ad 
ac teretes ungues ; et nigra [congelascendum abwees 
concha, quae conchitis omnibus parabilis est , 
alizeque terrestres conchae. et litorea arena gaudentes, 


ταὶ χαχοδόχιμοί τε κἤωνοι, τὰς ἀνδροφυχτίδας 
πάντες ἀνθρώποι χαλέονθ᾽, ἁμὲς δὲ λευχὰς τοὶ θεοί, 


(Athen, HI, 85 C. Vss. 49-50 τήθυα, χτέ- 
vix Ahrensio preeunte scripsi pro τηθυνάχια. 
Vs. 55 χογχοθήραις πᾶσίν ἐστιν ὠνία Schnei- 
derus conjecit pro codicum lectione χογχόθη- 
pav πᾶσιν ἐς τρισώνια. Vs. 58 Aeux&c posui; vulgo 
λεύκας.) 


- 


Αὐτὸς 6 Ποτιδὰν ἄγων γαύλοισιν ἐν Φοινιχικοῖς 
60 εἶχε χαλλίστας σαγήνας " χἀλιεύομεν σπάρους 

χαὶ σχάρους, τῶν οὐδὲ τὸ σχὼρ θεμιτὸν ἐχθαλεῖν 
[θεοῖς. 
(Athen. VII, 320 C. ποτιδαναιων γαυλοῖς, Vs. 
60 &lxat καλλίστους ἀδητα τηγάνος ἁγεμὼν σπά-- 

ρους. Recepi Schweighaeuseri conjecturam.) 

Λαμθάνοντι γὰρ 

ὀρτύγας, στρουθούς τε, χορυδάλλας τεφοινιχείμονας, 
τετράγας τε σπερματολόγους χἀγλαὰς συχαλλίδας. 


(Athen, IX, 398. D. τε xai χορυδάλλας τε 
φοινιχονείμονας librorum scriptura est, quam 
emendavit Porsonus.) 


65 xxgxtvot θ᾽ ἵχοντ᾽ ἐχίνοι 0 ,ot xa0' ἁλμυρὰν ἅλα 
vely μὲν οὐχ ἴσαντι, πεζᾷ δ᾽ ἐμπορεύονται μόνον. 
(Athen. III, 91 C. ἵχοντι ἐχίνοι τε τοὶ---αό- 
vot correxit Toupius append. ad Theocrit, 
p. 31.) 
"Ev δ᾽ davaxol χολύδδαιναί τε χῶς τὰ πόδι᾽ ἔχει 
μικρά, τὰς χείρας δὲ μαχράς, χάραδος δὲ τοὔνυμα. 
(Athen. III, 105 B. τ᾽ ἐχοστα---τὥνυμα.) 
Μύες ἔτ᾽ ἀλφησταί τε χοραχίνοι τε χοριοειδέες, 
$ 7 , : [4 9? 7 ^ M , 
70 αἰολίαι πλώτες τε χυνογλώσσοι τ᾽, ἐνὴν δὲ σχιαθίδες. 


(Athen. VII, 308 E. cf. 282 A, 322 F. et 
vs. 105. Addidi ἔτ᾽.) 


E 4 


FRAGMENTA. 157 


xal σχιφίας χρόμις θ᾽, ὃς ἐν τῷ ἦρι χαττὸν Ἀνάνιον 
ἰχθύων πάντων ἄριστος, ἀνθίας δὲ χείματι. 
(Athen. VII, 282 A. 328 A. χρόμιος, vel 
χρομίας. vid. Athen. p. 328 A.) 
Ἦν δὲ νάρκαι [καὶ] βατίδες, ἦν δὲ ζυγαίναι, πρη- 
[στίες. 
χκἀμίαι τε xal. βάτοι ῥίναι τε τραχυδερμοόνες, 
(Athen. VII, 286 B. χαμεῖται.) 
7s Ἦν δὲ σαργίνοι [xs] μελανούροι τε καὶ ταὶ φίνταται 
ταινίαι, λεπταὶ μὲν, ἁδεῖαι δὲ χὠλίγου πυρός. 
(Athen. VII, 321 C, 325. F, 313 D.) 
Καὶ χελιδόγες τε μύρμαι θ᾽, οἵ τε χολιᾶν μεζόνες 
ἐντὶ xat σχόμόρων, ἀτὰρ τὰν θυννίδων γα μειόνες. 
(Athen. VII, 321 A, 313 E. τοί τε χοιλίαν---- 
θυννίλων --- γε μήονες.) 


Πωλύποι τε σηπίαι τε xai ποταναὶ τευθίδες 
80 χὰ δυσώδης βολόίτις γραίαι τ᾽ ἐριθαχωδέες. 
(Athen. VII, 318 E, 323 F, ubi πώλυπες---- 
χαλυσώδεις.) 
᾿Αόνες φάγροι τε λαύράχες τε xat ταὶ πιόνες 
σχατοφάγοι σαλπαὶ βδελυχραί, ἁδέαι δ᾽ ἐν τῷ θέρει. 
(Athen, VIf, 321 D, 327 C.) 
"Ext 6$ ποττούτοισι Boxsc, σμαρίδες, ἀφύαι, xxu.- 
[μάροι. 
(Athen. VII, 286 B, 306 C.) 
Βεόραδόνεςτε xol χίχλαι, λαγοί, δραχόντες ἀλχίμοι. 
(Athen. VII, 287 B, 305 C, Etym. M. 195, 
30. δέ τι χίχλαι xot λαγοὶ emendavit Dindorfius 
qui τ᾿ ἀλκίμοι ex Athen. p. 305 adjecit.) 
85 Ave δὴ τρίγλας τε χυφὰς xdyaplovouc βαιόνας. 
(Athen. VII, 288 A, 321 E.) 


Ἣν δ᾽ ϑαινίδες τε βουγλώσσοι τε xol χκίθαρος ἐνῆς. 


reprobe vilesque, quas hominum fugaces 

omnes homines appellant, nos vero Dii albas. — 

Ipse Neptunus venit navibus Phoeniciis 

vehens pulcherrima retia, quibus capimus sparos 

et scaros, quorum ne excrementum quidem Diis abjicere 

i UR Capiunt enim. [fas est. 

coturnices, passeres et purpureis pennis galeritos, 

et tetraones semina legentes et splendidas ficedulas. — 
Cancri et echini venerunt, qui per salsum mare 

natare quidem nesciuni, pedibus vero solum incedunt. — 
Sunt astaci squillaeque et quia pedes parvos 

habent, manus autem 'ongas, carabi nominantur. — 
Prseterea musculi et alphestze et coracini pupulis similes, 
60} 188 mugilesque et. lingulacze, inerant vero scienze. — 
Et xiphias chromisque, qui vere secundum Ananium 


piscium omnium optimus, anthias autem hieme. — 

Erant autem torpedines [et] batides, erant etiam. squali, 
et amic et raj et scabra pelle squatinee. — [pistrices, 
Erant vero sargini melanurique et carissima 

tonic, tenues quidem, aL suaves exiguoque igne indigen- 
Hirundines et, mormyres , qui coliis majores [tes. -.. 
sunt et scombris, at thunnis minores. —. 

P.lypi et sepize et alatze loligines 

et feetida bolbitis vetuldeque erithacis similes. — 

Aones phagrique et lupi et pingues 

merdam. vorantes salpze exsecrabiles, at destate suaves. — 
Praeterea boces, smarides, aphyae; cammari. — 

Aphyae et turdi, lepores, dracones robusti. — 

Afferebat jam mullos incurvos et insuaves baeones. — 
Erant vero hyaenae soleceque et citliarus inerat. — 


188 EPICHARMI 


(Athen. VII, 306 A, 326 E, 288 B, 330 A. 
Dindorfius ἧς cum Koenio ad Gregor. Corinth. 
pag. 261.) 

Σχορπίοι τε ποικίλοι σαύροι τε, γλαύχοι πιόνες. 

(Athen. VII, 295 B.) 

Κὠξυρύγχοι ῥαφίδες ἱππούροι τε xal χρυσοφρύες. 

(Athen, VII, 3o4 C, 319 C.) 

Τρυγόνες τ᾽ ὀπισθοχέντροι xal χαλάνδροι, κωδίοι. 

(Athen, VII, 309 D.) 

90 δεγαλοχασμόνας τε χάννας κἠχτραπελογαστόρας 
[ὄνους. 

(Athen, VII, 315 F, 327 F. cf. Clem. Alex. 
Protr. II, 1 p. 178. Potter. χηπτραπελογάστο-- 
ρας.) 

Κομαρίδας τε xal χύνας χέστρας τε mépxag τ᾽ aió- 
ἴλας. 

(Athen. VII, 319 B, 323 B.) 

Αἱ δὲ λῇς, σάργοι τε μελανούροι τε xal τοὶ ποντίοι. 

(Athen. VII, 321 B.) 

Χαλχίδες θ᾽ ὕες τε ἱαράχες τε χὠ πίων χύων. 

(Athen. VII, 326 E, 328 C. ἱέρακες.) 

Λεχίδα κἠμόάφια δύο. 

(Pollux X, 86 χἐνδάφια.) 

95 Συναγρίδας μαζούς τε συνοδόντας τ᾽ ἐρυθροποιχί-- 
λους. 

(Athen. VII, 322 B omisso fabule nomine, 
sed p. 322 F συαγρίδες (leg. συναγρίδες) in 
Epicharmi fabulis δας γάμος et Γὰ καὶ Θά- 
)accx commemorari dicuntur.) 

Τόν τε πολυτίματον ἔλοφ᾽, (6 δ᾽ αὖτεχἄλλος ovo ' 
ἕνα μόνον, χαὶ χεῖνον ὃ Ζεὺς ἔλαδε, χἠχελήςς τὸ 
χατθέμειν αὐτῷ τέ οἵ καὶ τὰ δάμαρτι θωτέρου. 

(Athen. VII, 285 D. Libri ἔλοπα, 6 δ᾽ αὐτὸς 


Scorpionesque varii laceitique, et glauci piuguez. — 

Et acuto rostro aci hippurique etaurate. — ^  [gobii. — 
'Trygones in posteriore parte spiculo armati et chalandri, 
Et valde hiantes channas et deformi ventre asellos. — 


 Comaridesque et canes sudesque et percas varias. — 


Sin autem vis, sargique et melanuri marini, — 

Chalcides, sues, accipitres pinguisque canis. — 

Scutellam duoque acetabula. — [ctos. — 
Synagrides mazosque et dentices rubris maculis distin- 
Pretiosum elopem, (est autem hic alter quoque venalis,) 
unum tantum, et illum Jupiter accepit, jussitque 
pecuniam numerari in suum uxorisque usum pro altero. — 
Erant arde: multo cervicem longam inflexamque habentes 
et tetraones semina legentes et splendido ficedulce. 


χαλχὸς ὦνιος ---χατθέμεν αὐτῷ τε εἶχαι ται. Re- 
cepi Hermanni conjecturam. Vid, Opusc. II 
pag. 297. Videtur piscator vel Jovis dispen- 

sator loqui.) 


Ἣν δ᾽ ἐρωδιοί τε πολλοὶ μαχροχαμπυλαυχένες 
100 τετράγες τε σπερματολόγοι χἀγλαοὶ συχαλλίδες. 
(Athen. II, 65 B. IX, 398. cf. vs. 64.) 
Kopaxívot δὲ χοριοειδέες 
πιόνες, χἰππίδια λεῖα, φῦχαί θ᾽ ἁπαλοχουρίδες, 
(Athen, VII, 304 E. Legebatur ψύχει ἅπαλο- 
χουρίδες, quod mutavi in φῦχαί θ᾽,) 


"Avi τοῦ - 
χόγχος, ἃν τέλλιν χαλέομες, ἔστι δ᾽ ἅδιστον χρέας. 


(Athen, IIT, 85 E.) 


105 Αἰολίαι πλώτες ce χυνογλώσσοιτ᾽, ἐνῆν δὲ σχιαθίδες. 

(Athen. VII, 307 B, 308 E. cf, vs. 70.) 

Οὔτε γόγγρων γάρ τι παχέων οὔτε μυραινᾶν ἀπῆς. 
Athen. VII, 312 C. Dindorfius γόγγρων τις 

παχήων, quod Koenius ad Gregor. p. 261: 

conjecerat ; nos γάρ inseruimus.) 

Χαλχίδας τε xal xuvac χέστρας τεπέρχας τ᾽ αἰόλας. 
(Athen. VII, 323 A. cf. vs. 91.) 


Xxopníot τε ποιχίλοι γλαύχοι τε, σαύροι πιόνες. 


(Athen. VII, 320 E. cf. vs. 87.) 
HPAKAHX IIAPAQDOPOX. 
᾿Αλλὰ μὰν ἐγὼ ναγχαῖος ταῦτα πάντα ποιέω" 


1.7 οἶμαι δ᾽ ὡς οὐδεὶς ἑκὼν πονηρὸς οὐδ᾽ ἄταν ἔχων. 


(Eustratius in Aristot, Ethic. Nic. III, 5, 5. 
ἀναγχαῖος i. e. ἀναγκαζόμενος, ἀνάγχῃ. Cf. Ho- 
mer. Odyss. XXIV 4908. Ceterum οἶμαι δ᾽ ὡς 


€ 


ro codicum lectione otouat δ᾽ ὡς reposui, 
4 


Πυγμαίων γὰρ λοχαγὸς x τῶν χανθάρων 


Coracini vero pupulis similes 
pingues hippique leves et saxatiles et tenerze squillee. 
Pro 
concha quam tellin vocamus, est autem caro suavissima, — 
JEoli? mugilesque et lingulacs,, inerant vero scionee. — 
Neque enim vel congrorum quidquam pinguium vel mura- 
[narum aberat. — 
Chalcides et canes sudesque et percas varias. — 
Scorpionesque varii glaucique et lacerti pingues. — 
HERCULES FURENS 
Atqui ego coactus hiec omnia facio : 
existimo autem neminem sua sponte neque miserum esse 
[nec noxam contrahere. — 
Pygmaeorum enim cohortis praefectus e scarabaeis 


FRAGMENTA, 129 


τῶν μεζόνων, οὕς φαντι τὰν Alzvav ἔχειν, 


(Scholl. Aristoph, Pac. 73 ubi pro vulgato 
πυγμαρίωνι λοχαγὸς requiritur quod edidi Πυ- 
γμαίων γὰρ λοχαγὸς. Preterea in μειζόνων et 
φασὶ τὴν Αἴτνην doricam dialectum restitui.) 


OEAPOI. 
Κιθάραι, τριπόδες, ἅρματα, τράπεζαι χαλχίαι, 
χειρόνιδα, λοιδάσια,. AG req χαλχίοι, 
I6 χρατήρες, ὀδελοί τοῖς γα μὰν ὅπωδέλοις 
καὶ βαλλιαζόντεσσι τόσσον χρῆμ᾽ ἔοι. 

(Athen. IX, 408 D et VIII, 362» B. Lege- 
batur χιθάρα quod cum Meinekio Exercit. in 
Athen. I p. “8. in χιθάραι mutavi, recepto si- 
mul ejusdem extremorum verborum xai λοτε 
βαλλίζοντες σιοσσον χρῆμα εἴη emendatione.) 

᾿Οσφύος τε περὶ κἠπιπλόου. 

(Athen. III, 106 F. xoi ἐπίπλου, cf. vs. 12} 

KYKAQY. 
Χορδαί τε ἁδύ, val μὰ Δία, χὼ χωλεός, 

(Athen, IX, 366 A.) 

Φέρ᾽ ἐγχέας εἰς τὸ σχύφος. 

(Athen, XI, 498 E.) 

120 Ναὶ τὸν Ποτιδᾶν χοιλότερος ὅλμου πολύ. 

(Herod. περὶ μονήρους λέξεως 10, 31 αἰνετὸν 
Ποτίδαν, que emendavit Meinekius Comic. Gr. 
II, p. 482. — ὀλμοῦ.) 

KOMAETAI H HoAIXTOX. 
Σηπίας v &yev χυούσας περδίκας τε πετομένους. 

(Athen. IX, 389 À. Codd. ἀγανεούσας ; Din- | 


dorfius &yov νεούσας. Sed sensus flagitat ἄνεν 
χυούσας quod reposui.) 


[Ἀλλ᾽] οὐδὲ ποτιθιγεῖν ἔτ᾽ ἐγὼν τεῦς ἀξιῶ, 


(Apollon. de Pronom. p. 96 A. οὐδέποτ᾽ ἴοι 
᾿γίνετ᾽ ἐγὼν τεὺς ἀξιῶ, qua correxit Ahrensius.) 
ΛΟΓῸΣ ΚΑΙ AOTINNAX. 


Α. Ὁ Ζεύς μ᾽ ἐκάλεσε Πέλοπί γ᾽ ἔρανον ἱστιῶν. 
B. ^H παμπόνηρον ὄψον, ὦ τᾶν, 6 γέρανος. 
156 Δ. Ἀλλ᾽ οὔτι γέρανον, ἀλλ᾽ γῤονόν τοι νῦν λέγω. 


(Athen, VIII, 338 D. ἑστιῶν. Vs. 125 ἔρανόν 
to! νῦν λέγω rescripsi, quum in membranis 
omittatur νῦν.) 


Οἱ τοὺς ἰάμόους καττὸν ἀρχαῖον τρόπον, 
ὃν πρᾶτος εἰσαγήσαθ᾽ Ὥριστόξενος.... 


( Hephastio pag. 45 ed. Pors. qui addit : 
Ἀριστόξενος δὲ ὃ Σελινούντιος Ἐπι χάρμου πρε- 
σδύτερος ἐγένετο ποιητής, οὗ xai αὐτὸς Ἐπί; χαρ- 
μος μνημονεύει ἐν Λόγῳ xo. Λογίννᾳ χτλ. Pro 
εἰσηγήσαθ᾽ dorice scripsi εἰσαγήσαθ᾽.) : 
"Aga τε χωρίδας τε χαμπύλας. 

( Athen. III, 106 E.) 

METAPIX. 


Τὰς πλευρὰς οἷόν περ βατίς, 
130 τὰν δ᾽ ὀπισθίαν ἔ ἔχεις θαγάνεος οἷόν περ βάτος, 
τὰν δὲ χεφαλὰν ὁστισῶν οἷόν περ ἔλαφος , 00 βατίς, 
τὰν δὲ λαπάραν σχορπίος πᾶς ἐστι πα) χύτερος τεοῦ. 


( Athen. VIT, 286 C. Vs. 130 codices : ἔχη- 
σθ᾽ ἀτενὲς de. Vs. 13.. χεφαλὰν ὀστέων, Vs. 
132 σχορπίος παῖς ἐπιθαλάττιός τε οὔ, Récepi 
Ahrensii conjecturas, ) 

Εὔυμνος, καὶ μουσιχὰν ἔχουσα πᾶσαν, φιλόλυρος. 
(Hephastio pag. 14.) 
"Opa τυρίδιον, κωλεοί,, σφονδύλοι, τῶν δὲ βρω- 
[μάτων 
135 οὐδέν, 


majoribus, quos JEtnam insidere aiunt. 
SPECTATORES. 

Citharz , tripodes , currus, ;ene:e mensz , 

trulle , simpula olearia, lebetes zenei, 

crateres, verucula : utinam profecto saltem obaeratis 

et comissantibus tantze opes suppetant. — 

be coxa et omento. 


CYCLOPS. 


Intestina suavia, per Jovem , et perna. — 
Agedum infunde in scyphum. — 
N& per Neptunum multo magis cavus mortario. 


COMISSATORES SIVE VULCANUS. 


Alferebat sepias preegnantes ac volantes perdices. — 
Sed ne attingere quidem amplius ego te volo. — 


VERBUM ET VERBALIS. 
A. Jupiter me vocavit quod Pelopi epulum dat. 
b. Malum profecto obsonium , o amice , grus est. 
A. Αἴ non gruem , sed epulum tibi nunc dico. — 
Qui iambos ad antiquum modum, 
q'em primus docuit Aristoxenus , ( composuerunt ). — 
Aphyasque et incurvas squillas. 
MEGARIS. 
Latera batidis instar, 
àt postremam B habes qualem acuta raia , 
caput vero quale quivis cervus, non batis, 
quod autem ad ilia attinet, omnis scorpio te crassior est. —- 
Laude digna, omni doctrino genere perpolita, lyrz 
[an;ians. — 
Chorda , caseolus, perna , verticilli , ciborum autem 
nihil. 


—— 


"a 


140 EPICHARMI 


(Athen. IX, 366 B. A corrigendis his ver- 
bis abstinui , nisi quod οὐδέν tanquam alterius 
versiculi initium pro οὐδὲ £y reposui. ) 

OAYEZXEYX AYTOMOAOX. 

Δέλφαχά τε τῶν γειτόνων 
τοῖς ᾿Ελευσινίοις φυλάσσων δαιμονίως ἀπώλεσα ; 
οὐχ ὁχών * xol ταῦτα δή με συμῥολατεύειν ἔφα 
τοῖς Ἀχαιοῖσιν προδιδόμεν τ᾽ ὄμνυέ με τὸν δέλφαχα. 

(Athen, IX, 374 E. Etym. M. 2355, 3. Zo- 
nar. p. 480 : ἀπώλεσας---ἔφη---προδιδόμην. ) 

140. Ἃ δ᾽ ἀσυχία χαρίεσσα, γυνά, 
xal σωφροσύνας πλατίον οἰχεῖ.. 

( Stob. Flor. LVIII, 7 ἡσυχία.) 
Ποτιφόριμον τὸ τέμαχος ἧς, ὑπομελανδρυῶδες. 

( Athen. III, 121 Β.)᾽ 
Ἀλλὰ xa ῥέζει τι χρῶμα. 

( Etym. Or. 139, 4.) 

IIEPIAAAOX. 
Σεμέλα δὲ χορεύει 
145 xal ὑπάδει σφιν σοψὸς χιθάρα παριαμβίδας - & δὲ 
[ γέγαθε 
πυχινῶν χρεγμῶν ἀχροαζομένα. 
(Athen, IV, 183 C. γεγαθεῖ, veyá0n, item 
ὑπαλίσφιν que correxi. ) 
HEPZAI. 
Χρυσὸν xot χαλχὸν ὀφείλων. 
( Pollux IX, 92.) 
. HIOQN. 


Ἢ θύλαχον 
βόειον ἢ χόϊν φέρειν ἢ χωρυχίδα. 


( Pollux X, 179. φέρειν ἀκωρίδα). 
ΠΥ͂ΡΡΑ H IIPOMAOEYZ. 


150 Τὰν τελλίναν, τὸν ἀναρίταν θᾶσαι δὴ xol λεπὰς 
[ὅσσα. 


(Athen. III, 86 A. à» ( Dind. χαὶ) τις Ἐλ- 


λήνων----τὸν ἄνδρι τ᾽ ἄν (D. χἀναρίταν ). 
Πολλοὶ στατήρες, ἀποδοτήρες οὐδὲ εἷς. 

( Etym. M. 725, 25. οὐδ᾽ ἂν εἷς.) 
Πύῤῥα γὰ μώται Δευκαλίωνα, 


( Etym. M. 589, 42. Libri Πύῤῥαν γε p xod 
Δευκαλίωνα. Recepi Ahrensii emendationem. ) 


Κύλικα, μαγίδα, λύχνον. 
( Pollux X, 82.) 


EZEIPHNEX. 
A. Πρωὶ μέν γ᾽ ἀτενὲς ἀπ᾽ ἀοὺῦς ἀφύας ἀποπυρί- 
[ζομες 
155 στρογγύλας xal δελφαχίνας, ὀπτὰ χρέα, xoi πω- 
[λύπους 
χαὶ γλυχύν γ᾽ ἐπ᾽ ὧν ἐπίομες οἶνον. B. Οἴμοι μοι 
[ τάλας. 
τρὶς ἅμα με καλέουσά χά τὶς χαλὰ λέγοι" φεῦ τῶν 
[ καχῶν. 


A. Τόκα παρῇ τρίγλα τε μία παχεῖα κἀμίαι δύο 
διατεταγμέναι μέσαι, φάσσαι τε τοσσαῦται παρῆν 
160 σχορπίοι τε χἀγλαοὶ χόχχύγες, οὃς παρσχίζομες 

πάντας, ὀπτάντες δὲ χἀδυνόντες αὐτοὺς χναύομες. 

(Athen. VII, 277 F. — Vs. 1575 codd. : 
περὶ σᾶμά με χαλοῦσα κατίσχα λέγει ( vel λέγοι), 
cujus loco Ahrensius proposuit quod recepi, 
Cf. Hom. Od, lib. IX, 65. Sequitur φοῦ τῶν 


. ULIXES TRANSFUGA. 
Porcumque vicinorum 
Eleusiniis servans mirabiliter perdidi , 
invitus ; atque heec sane me pacisci dixit 
cum Achivis et prodere me porcum juravit. — 
Tranquillitas , o mulier, jucunda res est 
et vicina temperantiae. — 


. Utile erat salsamenti frustum, thunnino simile. — 


Sed addit etiam colorem aliquem. 


EXIMIUS. 
Semela vero saltat 


eanitque ei cithara doctus periambides; hiec autem dele-- 


[ ctatur 


, 


peritos audiens pulsus. 
PERSE. 


Aurum et zes debens. 
PITHON. 


Aut saccum e bubulo corio 


aut vas farinarium ex arborum corticibus factum auf pe- 
[ram gestare. 

PYRRHA SIVE PROMETHEUS. 
Vide vero quantus :pectunculus, quanta cochlea, quanta 


[ etiam lepas sit. — 
Multi debitores, redditores nulli. — 


Pyrrha certe qucrit Deucalionem. — 
Calicem , magidem , lychnum. 
SIRENES. 
A. Mane quidem, certe continuo ab aurora, aphyas ex 
[igne edimus 
rotundas et porcellos, carnes àssas, et polypos, 
iisque dulcis vini potum addimus. B. Hei mihi misero. 
Ter simul me vocans aliqua mulier recte dicat : Dii boni , 
[quanta mala! 
A. Tum aderat mullus unus pinguis duzeque amize 
in medio deinceps positae , totidemque palumbes aderant 
“οἱ scorpiones et splendidi coccyges , quos discindimus 
omnes, assantes vero el condientes eos deglutimus. 


FRAGMENTA. 141 


xaxov, quod converti in φεῦ τῶν xaxov. — 
Vs. 158 libri : ὃ xai παρὰ τρίγλας τε xal πά- 
45. Scribendum cum Ahrensio τόχα παρῆς 


τρίγλα τε μία παχεῖα. Extrema inde a x&yAaot. 


adjeci ex Athen. VII, 309, ubi omissa fabule 
inscriptione afferuntur. ) 


XKIPON. 


xal παλινολεχίς, 

( Pollux X, 87. Vulgo Αἰ Ἔν ) 

A. Τίς ἐστι μάτηρ; B. σαχίς. A. τίς δ᾽ ἐστὶν 
ἶ [ πατήρ; 
B. σαχίς. A τίς ἀδελφεὸς δέ; B. σαχίς. 

( Schol. Oxon. Aristoph. Pac. 185. μήτηρ--- 
σηχίς ubique—sí; ἐστι πατήρ---ἀδελφός sine 
δέ.) 

ΣΦΙΓΞ. 
165 Ἀλλ᾽ οὐχ ὁμοῖα κ᾽ ἐρινεοῖσιν anon 

( Athen. III, 76 C. ἐρινοῖς.) 

Καὶ τὸ τὰς Χιτωνίας αὐλησάτω τίς μοι μέλος. 

(Stephanus Byz. s. v. Χιτώνη pag. 694 ed. 
Meinek; : Χιτώνη * οὕτως ἢ Ἄρτεμις λέγεται, καὶ 
Χιτωνία, ὡς Παρμένων ὃ Βυζάντιος καὶ ' Enxtyao- 
μος ἐν Σφιγγί.) 

TPOEX. 
Παντὸς 2x ξύλου χλῳός τέ χα γένοιτο xa θεός. 

( Proverb. Coisl, 168, cf. Zenob. IV, 7 ἐκ 
παντὸς ξύλου χλῳὸς γένοιτ᾽ ἀν.) 
Ζεῦ ἄνα ναίων Γάργαρ᾽ ἀγάννιφα,. 

( Macrob. Saturn. V, 20. ἄναξ. Ζεύς. Legen- 
dum Ζεῦ.) 


QIAOKTHTAX. 

Ἔν δὲ σχόροδα δύο x γαθυλλίδες δύο, 

( Athen. IX, 371 F. ) 

170. Οὐχ ἔστι διθύραμόος, ὅχχ᾽ ὕδωρ πίης. 

( Athen. XIV, 628 B. οὐχ ὕδωρ.) 
Οὔτ᾽ ἐν χάδῳ δηλοίμην οὔτ᾽ ἐν ἀμφορεῖ. 

( Pollux X, 71.) 

XEIPON. 

Καὶ πιεῖν ὕδωρ διπλάσιον χλιαρόν, ἡμίνας δύο. 
(Athen. XIV, 648 D, et XI, 479 A.) 
XYTPAT. 

Ἀλλ᾽ ὅμως χαλαὶ xol πῖοι ἄρνες εὑρησοῦντί μοι 
δέχα νόμους πωλᾷ" volac γὰρ ἐντὶ τὰς ματρός. 
(Pollux IX, 79. εϑρήσουσι----δέ μοι χαὶ νούμ- 
μοὺς correxit Βοπι]οἰ υ5---πωλατιᾶς,}) - 
175 : Κάρυξ ἰὼν 
εὐθὺς mpi μοι δέχα νόμων μόσχον καλάν. 
( Pollux l. c. χῆρυξ.---πριῶ.---νούμμων.) 
EZ AAAQN KQMCAION. 
A. Ἀλλ᾽ ἀεὶ τοὶ θεοὶ παρήσαν χὑπελίπον οὐπώποχα" 
τάδε δ᾽ ἀεὶ πάρεσθ᾽ ὁμοῖα. διὰ δὲ τῶν αὐτῶν ἀεί. 
B. ᾿Αλλὰ λέγέται μὰν χάος πρᾶτον γενέσθαι τῶν 
[θεῶν. 
180 A. Πῷς δέ; ἀμάχανόν γ᾽, ἀπό τινος εἶμεν δ, τι 
[ πρᾶτον μόλοι. 
οὖχ ἄρ᾽ ἔμολε πρᾶτον οὐδὲν οὐδὲ μὰ Δία δεύτερον 
τῶνδέ X ὧν ἄμμες νυν ὧδε λέγομες. ἀλλ᾽ τᾷδ᾽ ἔχει. 


ai ποτ᾽ ἀριθμόν τις περισσόν, αἱ δὲ λῆς, τὸν ἄρτιον 
ποτθέμεν λῇ ψᾶφον, ἢ δὶς τὰν ὑπάρχουσαν λαθεῖν, 


SCIRON. 
Et catinus fictilis. — 
À. Quae est mater? B. ancilla. A. Quis est pater? 
B. ancilla. A. Quis vero frater? B. ancilla. 
SPHINX. 
Sed nequaquam caprificis quidem similia. — 
Et Dianz carmen aliquis mihi tibia canat. 
| TROES. 
Ex omni ligno boja fiat et deus. — 
Jupiter rex habitans Gargara nivosa. 
PHILOCTETES. 


Inter alia autem allia duo et gethya duo. — 
Non est dithyrambus , quando aquam bibis.— 
Neque in cado corruperim [aquam] neque in amphora. 


CHIRON. 


.. Et bibere duplam aquae tepidee parlem , duas heminas. 


TABERNZE OLLARLE. 


Sed tamen pulchre agna et pingues agni mihi compara - 


[ bunt. 


venditi decem nummos : talis enim sunt matris. — 
Preeco. profectus 
statim eme mihi decem nummis pulchram vitulam. 


EX ALIIS COMCEDIIS. 


A. Sed semper dii fuerunt neque unquam defecerunt ; 
haec vero [ rerum principia j sui semper similia sunt et per 
[eadem semper vigent. 

B. Enimvero chaos primum deorum exstitisse fertur. 

A. Quomodo vero? fieri certe nequit, ut quod primum 
[ proveniat ab aliquo oriatur. 

Nec igitur primum quidquam provenit neque per Jovem 

eorum certe que nos liic dicimus, Sed res ita se habet. 

Si quis ad nurherum imparem, vel si vis, parem 

addere velit numerum, vel praesentem bis sumere , 


——— 


142 EPICHARMI 


185 ἢ δοχεῖα τοι τόχ᾽ αὑτὸς εἰμεν 5 B. Οὐχ ἐμὶν τάχα. 
Α. Οὐδὲ μὰν οὐδ᾽ αἱ ποτὶ μέτρον παχυαῖον ποτ- 
[θέμεν 
λῇ τις ἅτερον μᾶχος, ἢ τοῦ πρόσθ᾽ ἐόντος ἀποταμεῖν, 
ἔτι y! ὑπάρχοι κεῖνο τὸ μέτρον. B. Οὐ γάρ. A. 1*7: 
[νῦν δι. 
xa τὸς ἀνθρώπους" ὃ μὲν γὰρ αὔξεθ᾽,, ὃ δέ γα μὺ. 
[φθίνει , 
100 ἐν μεταλλαγᾷ δὲ πάντες ἐντὶ πάντα τὸν χρόνον. 
ὃ δὲ μεταλλάσσει κατὰ φύσιν χωὔποχ᾽ ἐν τωὐτῷ 
μένει. 
ἅτερον εἴη χαὐτὸ δῆτα τοῦ παρεξεσταχότος. 
καὶ τὺ δὴ κἠγὼ χθὲς ἄλλοι καὶ νῦν ἄλλοι τελέθομες, 
καῦθις ἄλλοι χωὔποχ᾽ αὑτοὶ [τελέθομες] χαττὸν λό 
γον. 


(Diog. Laert. IIT, 10. Vs. 177 καὶ ὑπέλι- 
πον. Vs. 180 πῶς δέ χ᾽ ἀμήχανόν γ᾽ ἀπό τινος 
μηδὲν δ, τι πρᾶτον correxit Hermannus. Vs. 
185 τῶν δέ γ᾽ ὧν ἄμμες νῦν ὧδε λέγωμεν, μέλ-- 
λει τάδ᾽ εἶναι codd, ; recepi Hermanni emenda- 
tionem, Vs. 184 ποτεθέμεν membrana. Vs. 185 
χάτοι xai ὃ αὐτός emendavit idem vir doctus. Vs. 
186 οὐδὲ ποτὶ μέτρον παχὺ ἐόν aliquot libri; 
secuti sumus Ambrosium, Vs. 187 Nj τις ἕτε- 
pov στεῤῥὸν μᾶχος codices prope omnes. Vs. 
188 χ᾽ ὑπάρχοι: alii libri χ᾽ ὑπάρχοι. Vs. 189 
τὼς ἀνθρώπως vel ἀνθρώπους membrane, τὸς 
restituit Hermannus. Vs, 191 χοὔποχ᾽ ---ταὐτῷ. 
Vs. 192 Ézepov—837; scripsi cum Hermaano 
ἅτερον----δῆτα, Vs. 193 χἀγὼ libri, dorice χἠγὼ 
reposuit Ahrensius, Vs. 194 τελέθομες deest. in 
membranis, ) 


195 À. Ἀρ᾽ ἔστιν αὔλησίς τι πρᾶγμα; B. Πάνυ μὲν ὦ». 


A. Ἄνθρωπος ὧν αὔλησις ἐστιν. B. Οὐδαμῶς, 
A. Φέρ᾽ ἴδω, τί δ᾽ αὐλητάς; τίς εἶμέν τοι δοχεῖ ; 
ἄνθρωπος, ἢ οὐ γάρ; B. Πάνυ μὲν ὦν. A. Οὔχων 
[ δοκεῖ. 
οὕτως ἔχειν [τοι] xal περὶ τὠγαθοῦ; τό γα 
200 ἀγαθόν τι πρᾶγμ᾽ εἶμεν καθ᾽ αὖθ᾽ ὅστις δέ χα 
εἰδῇ μαθὼν τῆν᾽, ἀγαθὸς ἤδη γινέται. 
ὥσπερ γὰρ τὰν αὔλησιν αὐλητὰς μαθών, 
ἢ ὄρχησιν ὀρχηστάς τις ἢ πλοχεὺς πλοχάν, 
ἢ πᾶν γ᾽ ὁμοίως τῶν τοιούτων, ὅ, τι τυ λῆς, 
206 οὐχ αὐτὸς εἴη χ᾽ & τέχνα, τεχνιχός γα μάν, 
(Diog. Laert. III, 14. Vs..202 ὥσπερ γὰρ ei 
τὴν vulgo quod correxi; ἀὔλησιν αὐτὸς μαθὼν 
jam emendavit Casaubonus, Vs, 205 οὐχ αὑτὸς 
Casaubonus recte in o)x αὐτὸς mutavit. ) 
Εὔμαιε, τὸ σοφόν ἐστιν οὐ καθ᾽ ἕν μόνον, 
ἀλλ᾽ ὅσσα περ ζῆ, πάντα χαὶ γνώμαν ἔχει. 
καὶ γὰρ τὸ θἥλυ τἂν ἀλεχτορίδων γένος, 
αἱ λῇς καταμαθεῖν ἀτενές, οὐ τίχτει τέχνὰ 
210 ζῶντ᾽, ἀλλ᾽ ἐπῴζει xal ποιεῖ ψυχὰν ἔχειν. 
τὸ δὲ σοφὸν ἃ φύσις τόδ᾽ οἶδεν ὡς ἔχει 
μόνα" πεπαιδεύται γὰρ αὐταύτας ὑπό. 


( Diog. Laert. III, 16. Vs. 207 ὅσα. Vs. 208 
τῶν. Vs. 210 ἐπωάζει quz jam mutavit Ahren- 
sius. Vs. 212 αὖ ταύτας, in cujus locum Por- 
sonus substituit αὐταύτας.) 


Θαυμαστὸν οὐδὲν ἁμὲ ταῦθ᾽ οὕτω λέγειν 
xal ἁνδάνειν αὐτοῖσιν αὐτοὺς xol δοχεῖν 
21$ καλῶς πεφύχειν. xal γὰρ & χύων χυνὶ 
χάλλιστον εἶμεν φαινέται χαὶ βοῦς βοΐ, 
ὄνος δ᾽ ὄνῳ κάλλιστόν [ἐστιν], bc δ᾽ ét. 


( Diog. Laert. l.c. Vs. 213 θαυμαστὸν οὐδέν 


num tibi forte idem numerus tum manere videtur? B. 
[ Haud sane mihi. 
A. Nec vero, si ad cubitalem mensuram addere 
quis velit aliam quamdam longitudinem , aut ab ea quie 
[primum erat aliquam auferre, 
adhuc eadem sit quae prius mensura. B. Nempe nequa- 
[ quam. A. Ita nunc considera 
etiam homínes; nam alius crescit, alius autem decrescit, 
1n mutatione vero omnes sunt per omne tempus. 
Quod autem mutatur secundum naturam neque unquam 
[ in eodem statu permanet , 
diversum fuerit et ipsum sane ab eo quod decessit. 
Quin tu quoque et ego heri alii eramus, et nunc alii sumus, 
[ratione. — 
et rursus alii erimus, neque unquam iidem sumus hac 
A. Estne tibiarum cantus res aliqua? B. Tta sane. 
A. Homo igitur tibiae cantus est. B. Minime. 
A. Age videamus ; tibicen quis tibi esse videtur ? 
homo an non? B. Maxime vero. A. Nonne igitur 


lioc etiam tibi de bono videtur? bonum «ἀνὰ 

rem esse qua per se ipsa exstet, quisquis autem 
eam didicerit, bonum eum jam effici. 

Sicut enim qui tibiarum cantum didicerit, tibicen , 
aut qui saltare, saltator, aut qui texere, textor, 
aut qui similiter quamlibet hujusmodi rem didicerit, 
non ipse erit ars illa, sed artifex. — 

Eum:ee, sapientia non est res singularis tantum, 
sed quae vivunt omnia intellectu quoque valent. 
Namque femineus gallinarum sexus , 

s! attente considerare vis , non parit pullos 

vivos, sed incubat ova et calore animat. 

Haec autem sapientia ut sese habeat natura scit 
sola; quippe ab hac ipsa erudita est. — 

Nihil mirum est ita nos haec dicere 

et placere eos ipsis viderique 

pulchre natos. Etenim canis cani 

pulcherrimum animal esse videtur, et bos bovi, 
asinus quoque asino pulcherrima res est, sus item sut. 


VOLES p Crue EFT UR τ Ε τ νον ΠΟΥ 


FRAGMENTA. 


ἐστί με codices; sed rectius cum Ahrensio po- 
nitur-&u£. Vs. 215 πεφυχέναι libri , quod tueri 
licet scribenti καλῶς πεφυχέναι. κύων γὰρ xot 
χυνὶ, nisi quis Ahrensii conjecturam χαλῶς πε- 
φύχειν sequi mavult.) 
Ὡς δ᾽ ἐγὼ δοχέω----δοχέω γάρ, ὃ σαφὲς ἅμῖν τοῦθ᾽ 
[ὅτι 
τῶν ἐμῶν μνάμα mox! ἐσσείται λόγων τούτων ἔτι" 
xol λαθών τις αὐτὰ περιδύσας τὸ μέτρον, ὃ νῦν ἔχει 
εἶμα δοὺς καὶ πορφύραν, λόγοισι ποικίλας καλοῖς 
δυσπάλαιστος ὧν τοὺς ἄλλους εὐπαλαίστους ἀπο-- 


[φανεῖ. 
(Diog. Laert. IIL, 17. δοχέω γὰρ σαφὲς ἄμμι 
emendavit Hermannus. ) 


220 


A. "Ex μὲν θυσίας θοίνχ, 
ἐκ δὲ θοίνας πόσις ἐγένετο, B. Χαρίεν, ὥς γ᾽ ἐμὶν 
« [δοχεῖ. 
ἐγένεθ᾽ 
[ ϑανία, 
ἐχ δ᾽ ϑανίας δίχα, "x δίκας δ᾽ ἐγένετο χαταδίχα, 
ἐχ δὲ χαταδίχας πέδαι τε χαὶ σφαλὸς χαὶ ζαμία. 

( Athen, II, 36 C. Vs. 223 θοίνη. Vs. 224 
θοίνης--ὥς γέ μοι. Vs. 224-225 ἐγένετο θυανία 
et ἐχ δὲ θυανίας δίκη, que Meinekius correxit 
et supplevit Exerc. in Ath. I p. 3 seqq., nisi 
quod Dindorfius addidit δοχεῖ. Vs. 227 σφά- 
x&)oc Bochartus bene convertit in σφαλός, quod 
sententia flagitat, Nos potius pluralem σφαλοὶ 
hic restituendum censeremus, si plures eo 
poene genere affectos esse constaret. Sed hoc 
seque incertum est atque illud quod existimat 
Meinekius, Aristotelem Gener. anim, I,18 hunc 
Epicharmi locum respexisse. ) 

A. Τί δὲ τάδ᾽ ἐστί; B. Δηλαδὴ τρίπους. A. Τί 
[ u&v, ὃς πόϑας ἔχει 
τέτορας; οὐχ ἔστι τρίπους, ἀλλ᾽ [ ἐστίν], οἴμαι, 

; [ τετράπους 


^S 


295 Α. Ἔχ δὲ móc'o, χῶμος, £x χώμωυ ὃ 


145 
230 B. "Ἔστι δ᾽ ὄνυυμ᾽ αὐτῷ τριπους, τέτορας ἔχει va 
[μὰν πόδας. 

A. Οἰδίπους τοίνυν ἀναφανδὸν τοῖον αἴνιγμά τὺ 
[νοεῖς. 

( Atben. I7, 49 C. Vs. 231 in codicibus sic 
legitur : Οἰδίπους τοίνυν ποτ᾽ ἦν, αἴνιγμά τοι 
νοεῖς. Posui quod huic loco convenire videba- 
tur ἀναφανδὸν τοῖον et τύ.) 

Καπυρὰ τρώγων x&gu', ἀμυγδάλας. 

(Athen. II, 52 A. χαπυροτρώγονα χάρυα, 
Recepi Dindorfii conjecturam. ) à 
[καὶ] φασήλους φῶγε θᾶσσον, atr 6 Διόνυσος φιλεῖ, 

( Athen. II, 56 A. αἴ χ᾽ ---φιλῇ. Legendum 
atY --εφιλεῖ). 

"Qea χανὸς χἀλεχτορίδων πετεηνᾶν. 
( Athen, II, 57 D. πετεηνῶν.) 
235 Πραύτερος ἐγώνγα μολόχας. 

( Athen, II, 58 D. ἔγωγε.) 
“Υγιέστερον φανέντα χολυχύντας πολύ. 

(Athen, II, 59. C. τ᾽ ἦν ἔτι emendavi parti- 
cipio φανέντα inserto. ) 

Otovol μύχητες ἐξεσκληχότες πνιξεῖσθέ [με]. 

( Athen, II, 60 E. οἷον αἵ μύκαι ( Dind, uó- 
xat) ἀρ’ ἐπεσχληχότες. Ut metro et sententie 
satisfacerem scripsi μύχητες ἐξεσχληχότες addi- 
dique με.) 

Τούτων ἁπάντων ἀχρίδας ἀνταλλασσόμαι, 
χόγχων δὲ τὸν σέσιλον. B. "Λπαγ᾽ εἰς τὸν φθόρον. 

(Athen. II, 63 C. ἀνταλλάσσονται quod 
correxit Erfurdtius. ) 

240 'Γάς τ᾽ ἐλαιοφυλλοφάγους χιχήλας. 
( Athen, II, 64 F. ἐλαιοφιλοφάγους.) 


Θρίδακος ἀπολελεμμένας τὸν χαυλόν. 


Ut autem ego puto (puto enim, quod nobis manife- 
[ stum est) , 

horum sermonum meorum memoria olim erit ; 
quippe carmina ista aliquis sumta metro, quod nunc ha- 
[bent , exuens, 
veste autem alia ornans et purpura, pulchrisque varians 
invictus ipse ceteros facile vincet. — [ verbis 
A. E sacrificio convivium, 
e convivio compotatio orta est. B. Jucunda res, ut mihi 
ν [ quidem videtur. 
A. E compotatione lascivia , e lascivia vero pugna orta est, 

e pugna dica, e dica orta est damnatio , 

e damnatione pedicze et codex et mulcta. — [ pedes habet 
A. Quid hoc est? D. Nempe tripus. A. Quid tandem , qui 


quattuor? non est tripus, sed quadrupes, opinor, dicen- 
. [ dus est. 

FR. At nomen est illi tripus, quattuor vero pedes habet. 

A. Manifesto igitur CEdipus tale enigma tu intelligis. — 

Calidas edens nuces, amygdalas. — 

Et phaselos comede citius, siquidem Bacchus amat. — 

Ova anserum et gallinarum volatilium. — 

Mitior equidem malva. — 

Multo saniorem cucurbita visum. — 

Tanquam fungi aridi me suffocabitis. — 

Cum his omnibus locustas muto, 

inter conchas autem sesilum. B. Abi in malam rem. — 

Turdosque olivarum folia comedentes. — 

Lactucze delibratee caulem. 


144 EPICHARMI 


( Athen, II, 68 F.) 


Μάχων..... 
aia τραχέες τε χάκτοι, τοὺς σὺν ἄλλοις μὲν 
[ φαγεῖν 
ie λαχάνοις: εἰς τὸ πῖον αἴχα τις ἐντρίψας χαλῶς 
245 παρτιθῇ νιν, ἁδύς ἐστ᾽, αὐτὸς δ᾽ ἐφ᾽ αὑτοῦ χαιρέτω. 
( Athen. II, 70 F. Vs. 243 τοὶ σὺν ἄλλοις μὲν 
φαγεῖν. Vs. 244 ἐντὶ---ἐχτρίψας. Vs. 245 παρα- 
τιθῇ νιν, ἀδύς ἐστιν, αὐτὸς δ᾽ ἐπ᾽. αὐτοῦ. Emen- 
dare locum jam aggressus erat Casaubonus qui 
ἐντρίψας et ἐφ᾽ αὑτοῦ scripsit ; czetera sententize 
convenienter refinx:, ) 
Θρίδακας, ἐλάταν, σχῖνον, ῥαφανῖδας, χάχτους. 
( Athen. II, 71 A.) 


Ὁ δέ τις ἀγρόθεν ἔοιχε μάραθα xa χάχτους φέρειν, 
ἴφυον, λάπαθον , ὀπόφυλλον, σχορόδιον, σέριδα. 
δάχτυλον, πτέριν.....κάχτον, ὀνόπορδον. - 


( Athen. If, 71 A. 8. 248-249 ὀπόφυλλον, 
᾿ σχορόδιον----δάχτυλον dedi ex Ahrensii conje- 
ctura pro membranarum lectionibus ὀτόστυλ- 
λον. σχόλιον----δράχτυλον. Sed quid ad versuum 
integritatem desit, admodum dubium est. ) 
250 Τὰ πρὸ τοῦ δύ᾽ ἄνδρες ἐλέγον, εἷς ἐγὼν ἀποχρέω. 
( Athen. VII, 308 C, et VIII, 362 D.) 
Ἀλλὰ xa σιγὴν ἀγαθόν, ὅχκκα παρέοντι καῤῥόνες. 
( Athen, VIII, 363 F. ) 
Σχώπας, ἐπόπας, γλαύχας. 
( Athen. IX, 391 D.) 
Nóoc δρὴ καὶ νόος dxoóst* τἄλλα χωφὰ xat τυφλά. 
(Plutarch. Morall. p. ο8. Β,336 B, 961 A, 
multique alii. Vulgo νοῦς δρᾷ.) 
Ἃ δὲ χεὶρ τὰν χεῖρα viet * δός τι, xOpe , καὶ Aa6s. 
( Pseudoplato Axioch, p. 366 C, qui habet 


δός τι xoi A&6s τι. Quare inserto χῶρε et abje- 
cto altero «t versum redintegrare conatus 


sum. Sed Stobeus Flor. X, 13, 34 posterio- 

rem partem sic exhibet : δός τι xaX λάδοις τι, 

unde conjicias Epicharmum scripsisse : δός τι 
xal λάῤοις τι, παῖ. Αἴ prior ratio prestat. ) 

255 Nos xai μέμνασ᾽ ἀπιστεῖν" ἄρθρα ταῦτα τᾶν 

[ φρενῶν. 

( Polyb. XVIII, “9, 4; Dio Chrysost. 
LXXIV, p.636 ed, Morell.; Cicero ad Attic. I, 
19 etc. ) 

Τῶν πόνων πωλοῦντι πάντα τἀγάθ᾽ ἁμὶν τοὶ θεοί. 

(Xenoph. Memorab. II, 1, 20; Stobzus 
Flor. I, 101, vulgo τῶν πόνων πωλοῦσιν ἡμῖν 
πάντα τἀγάθ᾽ οἵ θεοί,) 

“Ὦ πονηρὲ μὴ τὰ μαλαχὰ μῶσο, μὴ τὰ σχλήρ᾽ ἔχης. 

( Xenophon et Stobzus l. c. μώεο.) 
"Ex διαδολᾶς μῶμος ἐγένετο, πολλοῦ δ᾽ Ex μώμου 

: ἰμάχα. 

(Versum finximus ex Aristot. de Gener. 
animal. I, 18 : Ὥς ᾿Επίχαρμος ποιεῖ τὴν ἐποιχο- 
δόμτησιν, ἐκ τῆς διαῤολῆς ἢ λοιδορία, Ex. δὲ ταύ- 
τῆς $ μάχη. Cf. Rhet. T, 7 et Metaph. IV, 24.) 
᾿Αρτίως τε γὰρ λελέκται χεὐθὺς οὐ χαλῶς ἔχον 
φαινέται, 

( Aristot. Metaph. XII, 9 pag. 1086, a, ed. 
Bekker. xai εὐθέως φαίνεται, Transposui hzc 
cum Ahrensio. ) 

260 Θνατὰ χρὴ τὸν θνατόν, οὖκ ἀθάνατα τὸν θνατὸν 
[φρονεῖν. 

(Aristot, Rhet, II, 2r omisso poete no- 
mine. ) 

Ἰόχα μὲν ἐν τήνοις ἐγὼν ἦν, τόχα δὲ πὰρ τήνοις 
[ ἐγών. 

(Demetr. Phal. de Eloc. 24. παρὰ τήνοις.) 

Οὐ φιλάνθρωπος τύγ᾽ ἔσσ᾽, ἔχεις νόσον, χαίρεις 
ἷ [ διδούς. 

(Plutarch. Poplic. c. 15 et de Garrul. 

p. 510 C.) 


Papaver..... 
marathrum et asper cactus , quem cum aliis m edere 
oleribus licet. Adipi si quis interens bene , 
eum apponat, suavis est, ipse vero per se valeat. — 
Lactucas , elaten , scillam , raphanos, cactos. — 

Hic autem ex agro afferre videlur iceniculum , cactos , 

iphyon , lapathum , laserpitii semen, allium , seridem , 

dactylum , filicem.....cactum , onopordum. — 

Qu: antea duo viri dicebant ,[ ad haec dicenda ] ego unus 
[ sufficio.— 

Sed et silere utile est, quando preestantiores adsunt. — 

Asiones, upupas, noctuas. — 

Mens videt, mens audit, reliqua sunt surda et caeca. — 

Manus manum lavat; da aliquid, puer, et accipe. — 


Sobrius sis et memineris diffidere; nervi hi sunt pru- 
[ dentioe. — 

Laboribus omnia bona nobis dii vendunt. — 

O improbe, noli mollia aucupari, ne dura tibi accidant.— 

E calumnia orta est — gravique ex reprehen- 


] [sione pugna.— 

Quum primum enim dictnm nh statim illud non recte 

[se habere 
apparet. — 

Mortalia oportet mortalem, non inimortalia . mortalem 

[ sapere. — 

Aliquando quidem inter illos eram, aliquando vero apud 

[ illos. — 


Non humanus tu quidem es, morbo laboras, libenter das.— 


FRAGMENTA. 


Συνεχρίθη, xoi διεχρίθη pene ὅθεν ἦνθεν, 
[πάλιν, 
γὰ μὲν εἰς γᾶν, πνεῦμ’ ἄνω. τί τῶνδε χαλεπόν: 
[ οὐδὲ ἕν. 
(Plutarch. Consol, ad Apoll. p. 110, A. καὶ 
ἀπῆλθεν ὅθεν ἦλθε. Vs. 264, πνεῦμα δ᾽ ἄνω.) 
866 Αἴτε τι ζατεῖ σοφόν τις, νυχτὸς ἐνθυμητέον. 

( Cornutus de Nat. deor. c. 14 pag. 54 ed. 
Osann. (ζητεῖ) his premissis : Τούτου δ᾽ ἕνε-- 
χεν xal ἐπὶ ἐννέα νύχτας λέγεται συγγενόμενος ὃ 
Ζεὺς τῇ Μνημοσύνη γεννῆσαι αὐτάς [τὰς Μού- 
σας 7" καὶ γὰρ τῆς ἐν νυχτὶ ζητήσεως δεῖ πρὸς τὰ 
κατὰ παιδείαν. Εὐφρόνην γὰρ ol ποιηταὶ οὐ δι’ 
ἄλλο τι τὴν νύχτα ἐχάλεσαν, καὶ ᾿Επίχαρμος αὖ- 
τίκα φησίν χτλ.) 

Πάντα τὰ σπουδαῖα νυχτὸς fes ἐξευρίσχεται, 

( Cornutus de Nat. deor. l. c. 

Γνῶθι πῶς ἄλλῳ χεχρήται. 

( Cicero ad Q. fr. III, 1, 7. Videndum esse 
ait Epicharmus, quomodo quis erga alios se 
gesserit, antequam cum eo amicitiam facia- 
mus, ) | 
Οὐ λέγειν τύγ᾽ ἐσσὶ δεινός, ἀλλὰ σιγὴν ἀδύνατος. 

( A. Gell. Noct, Att. I, 15. σιγᾶν.) 

Οὐ μετανοεῖν, ἀλλὰ. προνοεῖν χρὴ τὸν ἄνδρα τὸν 
[ σοφόν. 

(Stob. Floril, I, 14.) 

Μὴ "zi μικροῖς αὐτὸς αὑτὸν ὀξύθυμον δείχνυε. 

(Ibid. XX, 8. Alibi hic versus Menandro 
tribuitur. Vid. Meinek. Com. Gr. IV p. 291.) 
᾿Επιπολάζειν οὔτι χρὴ τὸν θυμόν, ἀλλὰ τὸν νόον. 

(Ibid. XX, 9. νόμον vulgo ; correxit Ahren. 
sius. ) 


145 


Οὐδὲ εἷς οὐδὲν μετ᾽ δργᾶς κατὰ τρόπον βουλευέται. 
(Ibid. XX, το. ὀργῆς.) 
Ἃ δὲ μελέτα φύσιος ἀγαθᾶς πλέονα δωρείται φί- 
[ λοις. 
(Ibid, XXIX, 54 et Apostol. T, ὅ5. πλεῦνα.) 
O τρόπος ἀνθρώποισι δαίμων ἀγαθός, οἷς δὲ xoi 
[ xaxóc. 
(Ibid. XXXVII, 16.) 
Τίς δέ χα λῴη γενέσθαι μὴ φθονούμενος, φίλοι" 
δῆλον ὡς ἄπηρος οὐδείς ἐσθ᾽ ὃ μὴ φθονούμενος. 
τυφλὸν ἠλέησ᾽ ἰδών τις, ἐφθόνησε δ᾽ οὐδὲ εἷς. 
(Ibid. XXXVIII, 21. Vs. 275 τίς δ᾽ ἐγχα- 
λοίη. Vs. 276 ἄπηρος proposuit Meinekius pro 
vulgata scriptura ἀνὴρ γάρ.) 


275 


Οὐδὲν ἐν γαίᾳ χλεινδ γυναιχὸς βαρύτερον πέλει" 
οἶδ᾽ ὃ συντυχὼν βεδαίως, μαχάριος δ᾽ ὃς ἀγνοεῖ, 


(Ibid. LXVIII, 9. Inserui ad explendos ver- 
sus ἐν----πέλει et βεδαίως.) 
To δὲ γαμεῖν ὅμοιόν ἐστι τῷ τρὶς ἕξ ἢ τρεῖς χύ- 
[ 6ovc 
ἀπὸ τύχας βαλεῖν" ἐὰν μὲν γὰρ λάδης τεταγμέναν 
τοῖς τρόποις καὶ τἄλλ᾽ ἄλυπον, εὐτυχήσεις τῷ 
[γάμῳ 
εἰ δὲ καὶ φιλέξοδόν τε καὶ λάλον καὶ δαψιλῆ, 
οὗ γυναῖχ᾽ ἕξεις, διὰ βίου δ᾽ ἀτυχίαν χοσμουμέναν. 
( Ibid. LXIX, 17. τύχης --- τεταγμένην, pro 
quibus dorice τύχας et τεταγμέναν scripsi, ) 


280 


285 Σώφρογος γυναιχὸς ἀρετὰ τὸν συνόντα μὴ διχεῖν. 
: μὴ 


( Ibid. LXXIV, 37. ἄνδρα omisi cum Valcke- 
nario. ) 
Οὐχ ἔστιν οὐδεὶς ἀποδεδειγμένος τόπος, 
ὃς ἢ πονηροὺς πάντας ἢ χρηστοὺς ποιεῖ. 


Concretum erat οἱ discretum est, rediitque unde venerat 
ferra in terram, spiritus sursum. Quid ex his acerbum 
[ est? Nihil. — 
Sive quis eruditum quid querit , hoc noctu in animo volu- 
[tandum est. — 
Omnia seria noctu citius reperiuntur. — 
Cognosce, quemadmodum alio usus fuerit. — 
Tu quidem non dicendo vales, sed tacere non potes. — - 
Non re facta, sed multo ante deliberandum est viro sa- 
[ pienti.— 
Ne tu te ipsum ob res leves iracundum exhibeas. — 
Non iram , sed mentem superare convenit. — 
Nemo iratus quidquam recte deliberat —. 
Ceterum diligens industria plus donat amicis quam bonum 
[ingenium. — 
Ípsa hominibus indoles vel bonus vel malus genius est.— 
Quis autem , amici, nolit alios sibi invidere ἢ 
PHILOS. GREC. 


manifestum est incolumem neminem esse, cui non invi- 
[deatur. 
Cecum aliquis conspicatus misericordia commovetur, in- 
[vidia nemo tangitur.— 
Nihil in inclyta terra muliere gravius est : 
certo scio expertus, felix ille qui ignorat. — 
Uxorem ducere idem prope est quod ter senas aut tres tes- 
[seras 
fortuito jacere : nam si compositam moribus 
acceperis ac caetera non molestam , felix matrimonio inito 
[eris ; 
at si δόλοις exeuntem domo, loquacem et sumtuosam 
[duxeris , 
non uxorem habebis, sed ornatum per vitam infortunium.— 
Bons uxoris virtus est conversantera maritum non offen- 
Nullus est locus usquam definitus , [dere.— 


qui aut improbos omnes reddat auf probos. 
10 


145 EPICHARMI 


( Ibid. LXXVII, 7.) 
Πνίγομ᾽, ὅταν εὐγένειαν οὐδενῶν χαχῶς 
λέγη τις, αὐτὸς δυσγενὴς ὧν τῷ τρόπῳ" 
290 τίς γὰρ κατόπτρῳ καὶ τυφλῷ κοινωνία ; 


(Ibid, XC, 8. οὐδὲν dv.) 


Πρὸς δὲ τοὺς πέλας πορεύου λαμπρὸν ἱμάτιον ἔχων, 
Α - P , , m » 
xa φρονεῖν πολλοῖσι δόξεις οὐ φρενῶν τυχὼν ἴσως. 


(Append. Stob. Gaisf. IV p. 38r, το ed. 
Lips. Vs. 291 δὲ inseruit Welckerus. Vs. 292 
δόξεις τυχὸν ἴσως codex ; scripsi cum Halmio οὗ 
φρενῶν τυχὼν ἴσως.) 


“ e , 
᾿Ἀποθανεῖν οὗ λῶ, τεθνάχειν οὐδὲ ἕν μοι διαφέρει, 


(Sext. Empir. I, 273. ἀποθανεῖν ἢ τεθνάναι οὔ 
μοι δισφέρει, unde versum composuit Ahrensius 
comparato Cicerone Tusc. I, 8, cujus verba in 
interpretatione retinuimus.) 


3 L4 
Acxol φύσις ἐστ᾽ ἀνθρώπων πεφυσιωμεένο!. 


(Orion. Anth. HI, 3. Theodoret. de fide T 
p. 15 Sylb., Clem. Al. Strom. IV p. 584 ed. 
Pott., Anecd. Oxon, IV, 254, 25. φύσις ἀνθρώ- 
mo ἀσχοὶ περυσημένοι. Mutavi hzc quemad- 
modum versus ratio flagitare videbatur.) 


295 Εὐσεδὴς νόῳ πεφυχὼς οὐ πάθοις χ᾽ οὐδὲν χαχὸν 
χατθανών" ἄνω τὸ πνεῦμα διαμενεῖ κατ᾽ οὐρανόν. 


(Clemens Alex. Strom, IV p. 640 Potter. νῷ 


, 


— Y οὐδέν — διαμένει.) 


Οὐδὲν ἐχφεύγει τὸ θεῖον" τοῦτο γινώσχειν τυ δεῖ" 
αὐτὸς ἐσθ’ ἁμῶν ἐπόπτας, ἀδυνατεῖ δ᾽ οὐδὲν θεός. 
(Ibid, V p. 708. Euseb. Prep. Ev. XIII p. 
674 ed. Viger, Theodoret. Serm. VI p. 88 ed. 
Sylb.) 
Ὦ θύγατερ, alat τὰς τύχας τᾶς τεῦ χ᾽ ἐμεῦ xax&ic 
300 ὃς συνοιχίζων νέῳ σ᾽ ὥλεσσα πολὺ παλαιτέραν. 


*O μὲν γὰρ ἄλλαν λῇ λαδεῖν νεανίδα, 


ἄλλον δ᾽ ἄλλη μαστεύει τινά. 


(Clemens Alex. Strom. ΥἹΡ. 740 : Αἴ od τύχας 
συνοικίζων με ὦ σεσσαπολατερα ---- ἄλλην δῆτα 
λαμιθάνει. Versus restituit Ahrensius , nisi quod 
ego vs. 299 explevi.) 


ὩὭς πολὺν ζήσων χρόνον y ὀλίγον διανοοῦ, 
(Ibid. VI p: 744.) 
᾿Εγγύας ἄτα ᾽στι θυγάτηρ, ἐγγύα δὲ ζαμίας, 
(Ibid, VI p. 749. ἐγγύα ἄτας correxit Ahren- 
sius.) 
805 Καθαρὸν αἴκα νόον Éyne, ἅπαν τὸ σῶμ᾽ ἐσσὶ χα-- 
(4 [θχρός. 
(Ibid. VII, 844. καθαρὸν τὸν νοῦν ἐὰν ἔχῃς , 
ἅπαν τὸ σῶμα χαθαρὸς εἶ.) 
Εὐσεδὴς βίος μέγιστον ἐφόδιον θνατόϊς πέλει, 
(Boissonad,. Anecd. I p. 125. θνητοῖς ἐστί, 
quod emendavi.) 
Ὁ χαχὸς θαῤῥεῖ μάλ᾽ ἄπωθεν, ἔπειτα δὲ φεύγει. 
^. (Scholl, Iliad. ἡ, 93, Eustath, 667, 52. 6 τοι 
xaxbc — αὐτόθεν.) 
Axa τὺ βλείης σφενδόνᾳ. 


(Scholl. Iliad. v, 288. Cf. Ahrens. de dial, 
dor. p. 338.) 


"Ev0a δέος, ἐνταῦθα χκαϊδώς. 
(Schol. Soph. Aj. 1074. καὶ αἰδώς.) 
310. Γυναιχάνδρεσσι ποθεινοί. 
(Schol, Iliad. 0, 527 ; Eustath. 727, 5o.) 
Παιδὶ τεοῦ. 
(Apollon. de pron. 96 B.) 
Τρὶς ἀπεδόθη ζοός. 


Pene suffocor, quum quis nobilitatem contemnens ei 
maledicit , ipse moribus ignobilis : 

quid enim commercii speculo cum czeco? — 

Ad alios autem abi splendida veste indutus; [prudentia sit. 


- fum sapere multis videberis, quamvis nulla fortasse in te 


—Emori nolo, sed me esse mortuum nihil eestumo. — 
Natura humana utribus inflatis similis est, — 

Si pia mente sis, nihil mali tibi accidat 

mortuo; supra spiritus in ccelo permanebit. — 

Nihil effugit numen divinum : hoc te intelligere oportet ; 


. ipse noster est inspector, nihil autem non potest Deus. — 


O filia, heu fortunam tibi mihique adversam, 
qui te multo majorem natu juveni collocans perdidi. 


Iste enim aliam puellam ducere vult , 

alium vero nescio quem alia expetit.— 

Ut longa et ut brevi. vita fruiturus, ita animatus esto. — 

Sponsionis filia est noxa , sponsio vero mulct2e.— 

Si purum animum habeas, toto corpore purus es.— 

Vita pie sancteque acta maximum mortalibus presidium: 
[est.— 

Tgnavus longe remotus (ab hostibus) bono animo est, deinde 

Si tu funda vulneratus fueris. [fugit.— 

Ubi metus, ibi etiam reverentia.— 

Viris effeminatis exoptati. — 

Filio tuo. — 


Ter redditus est vivus.— 


ΞΘ: ὧν γα Y Quot SE Rr PRRON 


ἊΜ JEN E TIS RN SPEI 


FRAGMENTA. 141 


(Herodianus περὶ μονήρους λέξεως 41, 3.) 8:0 Βάσσον τὸ χωρίον. 
Φρὺξ ἀνὴρ πλαγεὶς ἀμείνων xal διαχονέστερος. (Etym. Gud. 901, 9. cf. Etym. Magn. 191, 
(Suidas, Mich. Apostol, XX,37, Greg. Cypr. 8, Herodianus περὶ μονήρους λέξεως 37, 1 I.) 
V, 95.) Ἅμα τε λόγων ἄχουσας $80uv. . ... 
Ἄμε ἀγαθίδες. ἷ (Etym. Magn. 420, 48; Zonaras p. 975.) 
(Suidas s. v. τὰ Ταντάλου.) Καὶ τᾶς χλεινᾶς Συραχοῦς. ᾿ 
315 Σοφώτερος σοφοῦ. ; (Etym. Magn. 736, 26. Strabo VIII p. 364. 
(Suidas 1. c.) cf. Schneidew. Conjectan. pag. 73.) 
Μόρων νέον τὸ φυτόν. ; Θωσούμεθ᾽, ὃ Ζεὺς ἀναρύει. 
| (Phot. s, v. συχάμινα,) (Bekker. Anecdot. 417, 20 et Bachmann. 
; ,, Ἐν πέντε χριτᾶν γούνασι χείται. Anecd. I, 113, 3. θωσούμεθα ὃ Ζεὺς ἐναρύει. cf. 
VEM TE M Bekker. Anecd. Át 7; 6: τὸ γὰρ θύειν ἀναρύειν. 
DRIVE. ntis t Suidas : ἀναρύει ἀντὶ τοῦ θύει xol σφάττει- Εὔ- 
Ἀγρὸν τὰν πόλιν ποιεῖς. ἷ πολις.) ; 
(Diogenian. II, 47. τήν.) ᾿Αγλευχές ἐστ᾽ ἄνθρωπος. 
Σικελὸς ὀμφαχιζέται. (Anecd, Oxoniens, I, 85, 20.) 


. (Zenob. V, 84.) 


Phryx verberatus melior fit οἵ promptior minister.— Siculus uvas adhuc immaturas legit.— 

Bonorum glomi.— Leetius soluza. ---τ 

. Sapientior sapiente.— Simulatque jucundos sermones audivisti. . . .- 
Novella mororüm planta. — Et nobilium Syracusarum.— 


In quinque judicium potestate est.— Epulabimur quod Jupiter mactat.— 
Ex urbe rus efficis.— Homo injucunda res est. 


pma p qr tg Ὅ,Τ gn 


C SEBHECE LER HEHGACID IB CIOHSC UO SEIS ETDURE- 


DE CLEANTHE. 


Cleanthes, Phanii (1) filius, Assius (2), adole- 
scens Athenas venit, ubi philosophie amore in- 
census per undeviginti annos Zenonem Citieum 
audivit. Sed quum subito e pugile sapientie stu- 
diosus factus vitam primum in egestate degeret, 
noctu e puteo aquam haurire ac manuum mercede 
inopiam tolerare solebat. Qua res contemtum ei 
attulit, ut pro Cleanthe Phreantles vocaretur. At 
multo majore malo, ingenii tarditate (3) , labo- 
rabat, quam studiorum laboribus et meditandi 
diuturnitate tandem ita vicit, ut magistro in por- 
ticu Atheniensi succederet, Itaque discipulorum 
etiam frequentia celebratus est, quorum nemo 
clarior fuit quam Chrysippus. Neque vero publicis 
solum disputationibus prodesse discipulis studuit, 
sed scriptorum etiam multitudine ac varietate, 
que a Diogene Laertio VII, 174-175 aliisque ve- 
terum memorantur. In horum titulis qui sunt prope 
sexaginta accurate recensendis operam ponere 
post J. Alb. Fabricium Bibl. Grec. III p. 551 
seq. ed, Harl. nolumus, siquidem hujus aliorumque 
virorum doctorum diligentia nihil fere nobis re- 
liquum hac in re fecit. 

Jamsi quaerimus, qualis quantusque philosophus 


Cleanthes fuerit , difficile est, omnibus ejus libris 
amissis , ex equo et bono de eo judicare. Id tan- 
tum apparet hominem , cujus animi acies paulo 
obtusior esset (4), in magistri decretis perstitisse, 
neque multum ad Stoicorum doctrinam perfi- 
ciendam attulisse. In libris quos de diis confece- 
rat (5), teste Cicerone (6), tum ipsum mundum 
deum esse dicebat, tum totius naturze menti atque 
animo hoc nomen tribuebat : tum ultimum et al- 
tissimum atque undique circumfusum et extremum 
omniaque cingentem et complexum ardorem, 
quem zetherem nominarent, certissimum deum ju- 
dicabat. - : 

Idem vero quasi delirans in libris Epicureorum 
voluptati (7) oppositis modo formam quamdam et 
speciem deorum finxit, modo omnem divinitatem 
astris tribuit, modo nihil ratione divinius esse 
arbitratus est. Quid? quod aliis locis solem domi- 
nari et rerum potiri statuit (8). Sed melius eum 
de deorum numine sensisse argumento est hymnus 
in Jovem scriptus apud Stobzeum Eclog. Phys. I, 
2, 12, quem infra posui, Caeterum esse Deum di- 
ligenter demonstrare conabatur, dialecticorum 
more ratiocinans sive interrogans (συνερωτῶν), ut 


(1) Diogenes Laertius VII, 168 : Κλεάνθης Φανίου, 'Ac- 
σιος. Οὗτος πρῶτον ἣν πύχτης, ὥς φησιν ᾿Αντισθένης ἐν δια- 
δοχαῖς. ᾿Αφιχόμενος δὲ εἰς ᾿Αθήνας, τέσσαρας ἔχων δραχμάς 
(καθά φασί τινες) wal Ζήνωνι παραδαλὼν ἐφιλοσόφησε γεν- 
ναιότατα, xal ἐπὶ τῶν αὐτῶν ἔμεινε δογμάτων. Διεδοήθη δὲ 
ἐπὶ φιλοπονίᾳ, ὅς γε πένης ὧν ἄγαν ὥρμησε μισθοφορεῖν" 
καὶ νύχτωρ μὲν ἐν τοῖς χήποις ἤντλει, μεθ᾽ fjuépaw δὲ ἐν τοῖς 
λόγοις ἐγυμνάζετο" ὅθεν xai Φρεάντλης ἐχλήθη. Suidas : 
Κλεάνθης, Φανίον, Ἄσσιος, μαθητὴς Κράτητος, εἶτα Ζήνωνος, 
οὗ xoi διάδοχος γέγονε, διδάσχαλος δὲ τοῦ φιλοσόφου Χρυ- 
σἰππου. Οὗτος πρότερον ἦν πύχτης, ἐλθὼν δὲ εἰς ᾿Αθήνας 
. ἠράσθη φιλοσοφίας xai τοσοῦτον γέγονε φιλόπονος, ὥστε δεύ- 
τερος Ἡραχλῆς χληθῆναι" μὴ ἔχων γὰρ ὅθεν τραφείη, τὰς μὲν 
νύχτας ἤντλει ὕδωρ μισθῷ, xal μεθ’ ἡμέραν τοῖς μαθήμασι 
. χαὶ τοῖς βιόλίοις ἐσχόλαζεν" ὅθεν ἐπωνομάσθη xai Φρεάν- 
τλης. 

(2) Stephanus Byzantius s. v. 'Aocóc , πόλις Λυδίας χτλ. 
Ἔχ δὲ τῆς ᾿Αόσοῦ Κλεάνθης ἦν ὁ στωιχὸς φιλόσοφος, διά- 
&oy oc τῆς σχολῆς Ζήνωνος τοῦ Κιτιέως, ἣν χαταλέλοιπε 
Χρυσίππῳ. Τὸ ἐθνικὸν Ἄσσιος χαὶ Ἀσσεύς. Cf. Strab. XIII 
p. 610 ed. Cas. 

(3) Diogenes VII, 170 : "Hv δὴ πονιχὸς μὲν, &zóctxoc δὲ 
- xai βραδὺς ὑπερδαλλόντως. 

(4) Diogenes Laertius lib. VII, 37 : Κλεάγθης, Φανίου 
'Accto;, ὁ διαδεξάμενος τὴν σχολήν" ὃν xoi ἀφωμοίον ταῖς 


σχληροχήροις δέλτοις, αἵ μόλις μὲν γράφονται, διατηροῦσι δὲ 
τὰ γραφέντα. Plutarchus libro Περὶ τοῦ ἀχούειν paulo aliter : 
Ὥσπερ ὃ Κλεάνθης καὶ ὁ Ξενοχράτης βραδύτεροι δοχοῦντες 
εἶναι τῶν συσχολαστῶν, οὐχ ἀπεδίδρασκον ἐχ τοῦ μανθάνειν, 
οὐδ᾽ ἀπέχαμινον, ἀλλὰ φθάνοντες εἰς ἑαυτοὺς ἔπαιζον, ἀγγείοις 
τε βραχυστόμοις xad πιναχίσι χαλχαῖς ἀπειχάζοντες, ὡς μόλις 
μὲν παραδεχόμενοι τοὺς λόγους, ἀσφαλῶς δὲ xal βεδαίως τὴη- 
ροῦντες. 

(5) Diogenes Laertius lib. VIT, 173 Περὶ θεῶν. Harpocra- 
tion v. Λέσχαι. Plutarchus de vitando erealieno c. 7 : KAe&v- 
θην δὲ βασιλεὺς ᾿Αντίγονος ἠρώτα, διὰ χρόνου θεασάμενος ἐν 
ταῖς ᾿Αθήναις" ἀλεῖς ἔτι ΚΚλέανθες ; ἀλῶ, φησίν, ὦ βασιλεῦ, ὃ 
ποιῶ ἕνεχα τοῦ ζῇν, uóvov δὲ ἀποστῆναι μιηδὲ φιλοσοφίας 
βουλόμενος. Ὅσον τὸ φρόνημα τοῦ ἀνδρός, ἀπὸ τοῦ μύλου 
xol τῆς μάχτρας πεπτούσῃ χειρὶ xol ἀλούσῃ γράφειν περὶ 
θεῶν, καὶ σελήνης, καὶ ἄστρων χαὶ ἡλίου. 

(0) Cicero de Nat. deor. lib. T, 14. 

(7) Diogenes Laertius lib. VII, 87 et 175 Περὶ ἡδονῆς. 
Citatur Cleanthes a Clemente Strom. II p. 417 ἐν τῷ δευ- 
τέρῳ περὶ ἡδονῆς. Libros contra voluptatem scriptos ap- 
pellat Cicero de Natur. deor. I, 14. Vid. adn. 13. 

(8) Cicero Quaest. Acad; IH, 41. Diogenes Laertius lib 
VH, 139 : Τὸ ἡγεμονιχὸν τοῦ χόσμου Κλεάνθης φησὶ τὸν 
ἥλιον. 


148 


DE CLEANTHE. n 149 


locus a Sexto Empirico servatus (9) probat (10). 
Huc accedit quod M. Tullius (11) auctor est 
Cleanthem putasse quattuor modis formatas in 
animis hominum deorum esse notiones, Unum 
esse credidit eum modum qui est susceptus ex 
presensione rerum futurarum, Alterum ex pertur- 
bationibus tempestatum et reliquis motibus exsi- 
stere. Tertium ex commoditate rerum quas perci- 
cipimus et copia oriri. Quartum ex astrorum 
ordine coelique constantia nasci. Porro idem scri- 
ptor (12) memoriz prodit, Cleanthem duorum 
sensuum, tactüs et oculorum, testimonio osten- 
dere voluisse, sidera tota esse ignea. Sic autem 
ait : «Solis candor illustrior est, quam ullius ignis, 
qui in immenso mundo tam longe lateque collu- 
ceat : etis ejus tactusest, non ut tepefaciat solum, 
sed etiam sepe comburat. Quorum neutrum fa- 
ceret , nisi esset igneus, Ergo quum sol igneus sit 
oceanique alatur humoribus, quia nullus ignis 
sine pastu aliquo possit permanere, necesse est 
aut similis sit igni, quem adhibemus ad usum 
atque victum, aut ei qui corporibus animantium 
continetur. Atque hic noster ignis quem usus vitae 
requirit confector est et consumtor omnium, 
idemque, quocumque invasit, cuncta disturbat ac 
dissipat. Contra ille corporeus, vitalis et salutaris, 
omnia conservat, alit, auget, sustinet sensuque 
afficit. Negat ergo esse dubium, horum ignium 
sol utri similis sit, quum is quoque efficiat, ut 
omnia floreant et in suo quaque genere pube- 
scant. » Preterea ejus de fato sententia perspici 
potest e versibus qui sunt apud Epictetum Enchir. 
c. 52 (vid. vs. 67-70) et quos Seneca Epist. 107 
in hunc modum latine vertit : 


Duc me parens celsique dominator poli, 
quocumque placuit. Nulla parendi mora est ; 
assum impiger. Fac nolle : comitabor gemens : 
ducunt volentem fata, nolentem trahunt, 
malusque patiar, quod pati licuit bono. 


« Sic vivamus, addit Seneca , sic loquamur. Pa- 


ratos nos inveniat atque impigros fatum. Hic est 
magnus animus , qui se Deo tradidit : at contra 
ille pusillus ac degener, qui obluctatur et de or- 
dine mundi male existimat, et emendare mavult 
deos quam se. » Quum autem Stoici finem bono- 
rum. virtutem esse contenderent, solebat Clean- 
thes ad incutiendum Epicureis pudorem talem 
fere tabulam verbis pingere (13). Sedet voluptas 
puleherrimo vestitu et ornatu regali insignis in 
solio : presto sunt virtutes, ut ancillulz, qua ni- 
hil aliud agunt quam ut voluptati ministrent , ad 
aurem tantum eam admonentes, ut caveat ne quid 
faciat imprudens quod hominum animos offendat, 
aut quidquam e quo dolor aliquis oriatur. Huc 
etiam referendus Stobzi locus Floril, VI, 37 (vid. 
fragm.) ubi legimus Cleanthem dixisse, si finis 
esset voluptas, tanquam malum hominibus da- 
tam esse prudentiam, Quid vero de ardore mentis 
ad gloriam (vss. 39-42) , de corporis gaudiis (vs. 
43-44), de bono (vs. 45-55), de cupiditate rationi 
contraria (vss. 56-59), de calumnia (vss. 60-62), 
de turpium rerum appetitu (vss, 63-64), de silen- 
tio (Stob. Flor. XXXIII, 8), de eruditione (Stob. 
Flor. IV, 90), de jurejurando przceperit, indicio 
sunt ea que subjunxi fragmenta. Quid preterea 
docuerit , id est, qua ei cum reliquis Stoicis com- 
munia fuerint dogmata , fusius exponere ab hoc 
loco alienum est. Vitam octogenarius inedia fini- 
vit (14). Qua de re etiam nunc exstat memorabile 
ejus dictum (15), quod scriptorum reliquiis adjeci. 

Hymnum quo Jovis potentiam celebravit Clean- 
thes primus publici juris fecit Fulvius Ursinus 
post Fragmenta novem feminarum et Lyricorum 
Antverpie anno 1568, deinde cum aliis quibus- 
dam Stoici fragminibus Henr. Stephanus edidit 
in Poesi philosophica pag. 49-52 et pag. 124-127. 
Eumdem hymnum inter Gnomicos poetas Grecos 
recensuit Rich, Phil, Brunckius Argentorati 1784, 
apposita triplici interpretatione, latina Jac. Du- 
porti, gallica Bougainvillii, italica Pompeji. Hi 


» 


(9) Vide inter locos soluta oratione scriptos. 

(10) Unde spiras Cleanthis et contorta Chrysippi 
jungit S. Hieronymus I in Rufin. 

(11) Cicero de Natur. deor. lib. TIT, cap. 7. Cf. lib. II, 
cap. 5. 

(12) Id. de Nat. deor. lib. II, cap. 15. - 

(13) Cicero de Finibus bon. et mal. lib. IT, 21. Augusti- 
nus de Civit. Dei V, 20. 

(14) Diogenes Laertius lib. VII, 176 : Καὶ τελευτᾷ τόνδε 
τὸν τρόπον᾽ διῴδησεν αὐτῷ τὸ οὔλον᾽ ἀπαγορευσάντων δὲ τῶν 
ἰατρῶν, δύο ἡμέρας ἀπέσχετο τροφῆς xal πως ἔσχε χαλῶς, 
ὥστε τοὺς ἰατροὺς αὐτῷ πάντα τὰ συνήθη συγχωρεῖν, τὸν 
δὲ μὴ ἀνασχέσθαι, ἀλλ᾽ εἰπόντα ἤδη αὐτῷ προωδοιπορῆσθαι, 
χαὶ τὰς λοιπὰς ἀνασχόμενον τελευτῆσαι, ταὐτὰ Ζήνωνι ( καθά 
. φασί τινες) π᾿ ἔτη βιώσαντα, χαὶ ἀχούσαντα Ζήνωνος ἔτη 

ἐννεαχαίδεχα. Ad undecentesimum annum pervenisse eum 


scribit Lucianus in Longevis his verhis : Κλεάνθης δὲ o 
Ζήνωνος μαθητὴς xai διάδοχος. ᾿Εννέα xai ἐνενήχοντα οὗτος 
γεγονὼς ἔτη, φύμα ἔσχεν ἐπὶ τοῦ χείλους " καὶ ἀποχαρτερῶν; 
ἐπελθόντων αὐτῷ παρ᾽ ἑταίρων τινῶν γραμμάτων, προσενεγ- 
χάμενος τροφήν, καὶ πράξας περὶ ὧν. ἠξίουν οἱ φίλοι, ἀπο- 
σχόμενος αὖθις τροφῆς ἐξέλιπε τὸν βίον. Similiter Valerius 
Maximus lib. VIII cap. 7 : Te quoque, inquit, Cleanthe, 
tam laboriose haurientem , et tam pertinaciter tradentem 
sapientiam numen ipsius industriv suspexit : quum ado- 
lescentem quaestu extrahende aque nocturno tempore 
inopiam tuam sustentantem, diurno Chrysippi praeceptis 
percipiendis vacantem , eumdemque ad undecentesimum 
annum attenta cura erudientem auditores tuos videret. Du- 
plici enim labore unius szeculi spatium occupasti , incertum 
reddendo, discipulusne an preceptor esses laudabilier. 
(15) Apud Stobseum Floril, VII, 54. 


ἀρ νον τς τὸς μουν ὁ νυν 


OA wc dae cram, συν ρον Dima ME. deci οι 


150 DE CLEANTHE 


enim omnes Cleanthis carmen versibus ele- 
gantissimis reddere tentarunt. Neque vero postea 
homines eruditi illud poematium vel divulgare 
velillustrare destiterunt. Nam Fred, Guil. Sturzius 
Lipsie 1785, H. Cludius Gottinge 1786 publica- 
vit, C, Petersenius Hamburgi 1829 adnotationibus 
instructum emisit, Adde quod Thomas Gaisfordius 
in nova Joannis Stobai Eclogarum physicarum 
et ethicarum editione Oxonii anno 1850 adornata 
de hoc quoque hy;nno bene meruit. 


Verum nemo exstitit qui omnia Cleanthis fra- 
gmenta ab Henr. Stephano olim promulgata repe- 
teret et interpretaretur, Itaque ego longointervallo 
Stephanum imitatus Cleanthes sapientie memo- 
riam renovavi, fragmentorum numerum auxi 
ipsaque fragmina inspectis nostrze zetatis doctrine 
presidiis et instrumentis recognovi, Denique ne 
quid deesset, quod ad hujus libri institutum per- 
tinet, Stoici philosophi carmina et effata in lati- 
nam linguam transtuli, 


KAEANOOYX 
ΕΠΗ. 


Ὕμνος εἷς Δία. 


Κύδιστ᾽ ἀθανάτων, πολυώνυμε, παγχρατὲς αἰεὶ 
Ζεῦ, φύσεως ἀρχηγέ, γόμου μέτα πάντα χυδερνῶν, 
χαῖρε" σὲ γὰρ πάντεσσι θέμις θνητοῖσι προσαυδᾶν. 
Ἔχ σοῦ γὰρ γένος ἐσμ ἕν, ἑνὸς μίμημα λαχόντες 
5. μοῦνον, ὅσα ζώει τε xol ἕρπει θνήτ᾽ ἐπὶ γαῖαν. 
Τῷ σε χαθυμνήσω, καὶ σὸν χράτος αἰὲν ἀείσω. 
Σοὶ δὴ πᾶς 086 χόσμος ἑλισσόμενος περὶ γαῖαν 
πείθεται, 3 κεν ἄγης, καὶ ἑκὼν ὑπὸ σεῖο χρατεῖται" 
τοῖον ἔχεις ὑποεργὸν ἀνιχήτοις ἐνὶ χερσὶν 
10 ἀμφήχη, πυρόεντα, ἀειζώοντα χεραυνόν. 
Τοῦ γὰρ 670 πληγῆς φύσεως πάντ᾽ ἐῤῥίγασιν, 
ᾧ σὺ χατευθύνεις χοινὸν λόγον, ὃς διὰ πάντων 
φοιτᾷ, μιγνύμενος μεγάλοις μιχροῖς τε φάεσσιν, 
ὡς τόσσος γεγαώς, ὕπατος βασιλεὺς διὰ παντός. 
τὸ Οὐδέ τι γίγνεται ἔργον ἐπὶ χθονὶ σοῦ δίχα, δαῖμον, 
οὔτε χατ᾽ αἰθέριον θεῖον πόλον, οὔτ᾽ ἐνὶ πόντῳ, 
πλὴν ὁπόσα ῥέζουσι χαχοὶ σφετέρῃσιν ἀνοίαις. 
Ἀλλὰ σὺ xoi τὰ περισσὰ ἐπίστασαι ἄρτια θεῖναι, 
xal χοσμεῖν τὰ ἄχοσμα,, xo οὐ φίλα σοὶ φίλα ἐστίν. 
30 Ὧδε γὰρ εἰς ἕν ἅπαντα συνήρμοχας ἐσθλὰ "κακοῖσιν; 
ὥσθ᾽ ἕνα γίγνεσθαι πάντων λόγον αἰὲν ἐόντα, 
ὃν φεύγοντες ἐῶσιν ὅσοι θνητῶν χαχοί εἶσι, 


CLEANTHIS 
CARMINA. 


δύσμοροι, οἵ τ᾽ ἀγαθῶν μὲν ἀεὶ κτῆσιν ποθέοντες 
οὔτ᾽ ἐσορῶσι θεοῦ χοινὸν νόμον, οὔτε χλύουσιν, 
χεν πειθόμενοι σὺν νῷ βίον ἐσθλὸν ἔχοιεν. 
Αὐτοὶ δ᾽ αὖθ᾽ δρμῶσιν ἄνευ καλοῦ ἄλλος ἐπ᾽ ἄλλα, 
ES! ^, 14 * 

οἵ μὲν ὑπὲρ δόξης σπουδὴν δυσέριστον ἔχοντες, 
οἵ δ᾽ ἐπὶ χερδοσύνας τετραμμένοι οὐδενὶ χόσμῳ, 
ἄλλοι δ᾽ εἰς ἄνεσιν καὶ σώματος ἡδέα ἔργα, 
σπεύδοντες μάλα πάμπαν ἐναντία τῶνδε γενέσθαι. 
9 - , , , 

᾿Αλλὰ Ζεῦ πάνδωρε j χελαινεφές ἢ ἀρχιχέραυνε, 

, 5 » m 

ἀνθρώπους ῥύοιο ἀπειροσύνης ἀπὸ λυγρῆς, 
ἣν σύ, πάτερ, σχέδασον ψυχῆς ἄπο, δὸς δὲ κυρῆσαι 
qvac, 3, πίσυνος σὺ δίχης μέτα πάντα χυδερνᾶς, 
Y 3 , ; D , ^s 
ὄφρ᾽ ἂν τιμηθέντες ἀμειθώμεσθά σε τιμῇ, 
δμνοῦντες τὰ σὰ ἔργα διηνεχές, ὡς ἐπέοιχε 
θνητὸν ἐόντ᾽, ἐπεὶ οὔτε βροτοῖς γέρας ἄλλο τι μεῖζον, 

, - εἶ 2 / ? H € m 
οὔτε θεοῖς, ἢ χοινὸν ἀεὶ νόμον ἐν δίχη Opvelv. 


[Ὸ 
e 
«οὶ 


9 


e 


3 


σι 


(Stobzus Eclog. phys. lib. I cap. 2, 12, 
tom. I p. 13-14 ed, Gaisford. Vs. 3 πάντεσσι 
conjecit Scaliger; πᾶσι codices, — Vs. 4 ἤχου 
μίμημα librorum lectio est quam mutavi in ἑνὸς 
μίμημα. — Vs. 5 μοῦνον Ursinus, vulgo μοῦνοι. ---- 
Vs. 7 σοὶ δὴ Scaliger; cot δὲ codd. — Vs. 9 ἐνὶ 
χερσὶν Brunckius; ὅπὸ χερσὶν codices. — Vs. 13 


Hymnus in Jovem. 
Gloriosissime immortalium , celebratissime, semper omni- 
[potens 

Jupiter, naturae auctor, certa lege omnia gubernans , 

salve; te enim alloqui omnibus mortalibus licet. 

Nam tua progenies sumus, unius imaginem sortiti 

solam, quotquot vivimus atque incedimus per terram 
[mortales. 

Quapropter te canam tuamque potentiam perpetuo cele- 

Tibi profecto totus hic mundus qui terram ambit [brabo. 

paret, quoquo agis, et volens a te regitur. 

Adeo habes obsequens invictis in manibus 

fulmen utrimque acutum , igneum , semper vivum. 

Hujus enim ictu percussa omnis natura horrescit, 

quo tu moderaris mentem communem , quae omnia 

pervadit, mixta parvis magnisque luminibus, 

ut tantus rerum dominus summusque omni tempore rex. 

Neque ulla res fit in terris sine te, Deus, 

neque in zethereo divinoque colo, neque in mari,  [titur. 

nisi quantum nequiti& ab improbis suá amentià admit- 

Sed tu etiam imparia scis paria reddere, 

et ornare inornata, atque ingrata tibi grata sunt. 

Ita enim in unum euncta coegisti bona cum malis , 


ut una omnium mens eaque immortalis oriatur, [sunt, 
quam fugiendo missam faciunt quicumque mortalium mali 
miseri, qui bonorum quidem possessionem semper exó- 
[ptantes 
neque intuentur communem Dei legem, neque audiunt , 
cui obtemperantes prudenter vitam honestam degerent. 
Ipsi autem inhoneste alius ad alia prorumpunt , 
hi indomita glorie cupiditate flagrantes, 
illi indecenter ad dolos fraudesque conversi , 
alii lasciviae et corporis gaudiis dediti , 
properanfes omnino contraria his assequi. 
Sed Jupiter omnium largitor, atras efficiens nubes, Πα 
[nis moderator, 
homines miserabili ignorantia liberes , 
quam fu, pater, ex animis pelle et concede ut conse- 
[quamur 
intelligentiam , qua fretus tu juste omnia gubernas, 
ut honorati honore te remuneremur, 
carminibus facta tua perpetuo celebrantes , quemadmodum 
[decet 
hominem, quoniam neque mortalibus ullum aliud majus 
[donum contigerit 
nec diis quam si communem legem semper juste celebremus. 


151 


152 CLEANTHIS 


μεγάλοις μικροῖς τ φάεσσιν Brunck; μεγάλων μι- 
χροῖσι φάεσσιν libri, — Vs. 16 ἐνὶ πόντῳ Brunck.; 
ἐπὶ πόντῳ membranz, — Vs. 21 ἐόντα vulgo; 
alii ἐόντων. ---ῦ 5. 26 αὖθ᾽ Cod. Augustanus ; vulgo 
a9. — Vs. 29-30. Inter ἡδέα ἔργα et σπεύδοντες in 
membranis quibusdam legitur ἐπ᾽ ἄλλο τε δ᾽ ἄλλα 
φέροντες quod hemistichium cum Brunckio omisi, 
— Vs. 32 δύοιο conjecit Brunckius; in libris 
δύου.) 


'AIIOZIIAXMATIA. 


Μὴ πρὸς δόξαν ὅρα, ἐθέλων σοφὸς αἶψα γενέσθαι, 
40 μηδὲ φοθοῦ πολλῶν ἄκριτον xol ἀναιδέα δόξαν. 

Οὐ γὰρ πλῆθος ἔχει συνετὴν χρίσιν, οὔτε δικαίαν, 

οὔτε χαλήν' ὀλίγοις δὲ παρ᾽ ἀνδράσι τοῦτο xtv 

[εὕροις. 

(Clemens Alex. Strom. V p. 554 A. Καὶ ἡ 

Κλεάνθους δὲ τοῦ Στωϊκοῦ φιλοσόφου ποιητιχὴ ὧδέ 
πως τὰ ὅμοια γράφει xv.) 


Πόρναις τε δοῦναι, σῶμά τ᾽ εἰς νόσους πεσὸν 
δαπάναις ἐπιτρῖψαι, 


( Plutarchus Moral. p. 889 A. Cf. Eurip. 
Phoen. vs, 21 : ὃ δ᾽ ἡδονῇ δοὺς εἴς τε βαχχεῖον 
πεσών.) 

5 Τἀγαθὸν ἐρωτᾶς μ᾽ οἷόν ἐστ᾽, ἄχουε δή: 
᾿ἹΓεταγμένον, δίκαιον, ὅσιον, εὐσεόές, 
χρατοῦν ἑαυτοῦ, χρήσιμον, χαλόν, δέον" 
αὐστηρόν, αὐθέχαστον, αἰεὶ συμφέρον 
ἄφούον, ἄλυπον, λυσιτελές, ἀνώδυνον, 

᾽ / 9.7 5 7 
ὠφέλιμον, εὐάρεστον, ἀσφαλές, φίλον, 
» , * * * κα 
ἔντιμον, δμολογούμενον, 

, , » 5 D NP 
εὐχλεές, ἄτυφον, ἐπιμελές, πρᾶον, σφοδρόν, 
χρονιζόμενον, ἄμεμπτον, αἰεὶ διαμένον. 
᾿Ανελεύθερος πᾶς ὅστις εἰς δόξαν βλέπει. 

55 ὡς δὴ παρ᾽ ἐχείνης τευξόμενος χαλοῦ τινος. 


μῶν 
Qt 


b 


o 


(Clemens Alex. Admonit, ad Gentes pag. 35 : 


Κλεάνθης δὲ ὁ Πισαδεύς, 6 ἀπὸ τῆς στοᾶς φιλό- 
σοφος, ὃς οὐ θεογονίαν ποιητιχήν, θεολογίαν δὲ 
ἀληθινὴν ἐνδείχνυται, οὐχ ἀπεχρύψατο τοῦ θεοῦ 
πέρι ὅ, τι περ εἶχε φρονῶν" -τἀγαθὸν ἐρωτᾶς χτλ, 
Ἐνταῦθα σαφῶς (οἴμαυ) διδάσχει ὁποῖός ἔστιν ὃ 
θεός, xal ὡς ἣ δόξα f, χοινὴ xal f, συνήθεια τοὺς 
ἑπομένους αὐταῖν, ἀλλὰ μὴ τὸν θεὸν ἐπιζητοῦντας 
ἐξηνδραποδιζέσθην, Pro Πισαδεὺς Menagius ad 
Diog. Laert, VIT, 168 legi vult'Acceóc. Post 
ὁμολογούμενον posui lacunz signa cum Sca- 
ligero apud Stephanum Poes, phil. p. 217.) 


A. Τί ποτ᾽ ἔσθ᾽ 8, τι βούλει, Θυμέ; τοῦτό μοι 
[φράσον. 
Θ. Ἔχω, Λογισμέ, πᾶν ὃ βούλομαι ποιεῖν. 
A. Βασιλικόν ἐστι, Πλὴν ὅμως εἰπὸν πάλιν. 
Θ. Ὧν ἂν ἐπιθυμῶ, ταῦθ᾽ ὅπως γενήσεται, 
(Galenus de placitis Hippocr. et Plat. lib. 
V, 170 : Τὴν μὲν τοῦ Κλεάνθους γνώμην ὑπὲρ τοῦ 
παθητιχοῦ τῆς ψυχῆς ἐκ τῶνδε φαίνεδθαί φησι τῶν 
ἐπῶν [ὃ Ποσειδώνιος" τί ποτ᾽ ἔσθ᾽ χτλ. Ταυτὶ τὰ 
ἀμοιδαῖα Κλεάνθους φησὶν εἶναι Ποσειδώνιος, 
ἐναργῶς ἐνδειχνύμενος τὴν περὶ τοῦ παθητιχοῦ τῆς 
ψυχῆς γνώμην αὐτοῦ, εἴγε δὴ πεποίηχε τὸν Λογι- 
σμὸν τῷ Θυμῷ διαλεγόμενον ὡς ἕτερον ἑτέρῳ. Col- 
loquuntur igitur Ratio et Cupiditas, Vs 57 
ἔχω λογισμὸν codd.; ἔχω, Λογισμέ, correxit 
Wyttenbachius Opusc. If p. 271. Vs. 58. βα- 
σιλικόν γε membranz; βασιλικόν ἐστι scripsi 
metri causa. — Vs. 59 ὡς ἂν ἐπιθυμῶ libri 
mss., sed requiritur àv ἂν ἐπιθυμῶ quod textui 
inserui.) 


60 Καχουργότερον οὐδὲν διαδολῆς ἐστί πω" 
λάθρᾳ γὰρ ἀπατήσασα τὸν πεπεισμένον 
μῖσος ἀναπλάττει πρὸς τὸν οὐδὲν αἴτιον. 


(Stobsus Floril. XLII, 2.) 


Ὅστις ἐπιθυμῶν ἀνέχετ᾽ αἰσχροῦ πράγματος, 


FRAGMENTA. 


Ne ad gloriam specta, sapiens celeriter fieri volens, 

neve iniquam gravemque et vehementem multorum de te 
: [sententiam reformida. 

Etenim multitudo neque perite judicat neque juste , 

neque ex sequo et bono; in paucis vero hominibus hoc 

[animadvertas. — 

Meretricibus se dare corpusque in morbum delapsum 

dispendio exhaurire. — 

Rogas me quale sit bonum ; audi igitur. 

Compositum , justum , sanctum, pium, 

continens se , utile, honestum , necessarium; 

austerum, rigidum , semper conducibile ; 

intrepidum, tristitia expers, fructuosum , Vacuum dolore , 


commodum , placitum, tutum, gratum, 

honorificum , confessum, * * * * 

gloriosum , modestum, diligens , mansuetum , acre , 

diuturnum , inculpatum , semper permanens. 

Illiberalis est quicumque ad gloriam spectat , 

nempe ex illa aliquid honesti consecuturus. — 

R. Quidnam est quod vis, Cupiditas? hoc mihi dic. 

C. Possum, o Ratio , facere quidquid volo. 

R. Regium quidem id est. Nihilominus tamen dic rursus. 

C. Quzecumque desidero , hzec curabo ut fiant. — 

Nihil quidquam est malitiosius calumnia. 

IIx»c enim ubi clam aliquem ad credendum adductum de- 
[cepit, 

odium concitat in eum qui nihil commeruit. — 

Quicumque rem turpem concupiscere sustinet , 


ὩΣ ὰ νος λιν. 


FRAGMENTA. 153 


οὗτος ποιήσει τοῦτ᾽, ἐὰν χαιρὸν λάδη. 
(Stobzus Floril. VI, 19.) 


e» Πόθεν ποτ᾽ ἄρα γίγνεται μοιχῶν γένος; 
ἐχ χριθιῶντος ἀνδρὸς ἐν ἀφροδισίοις. 


(Stobzus Floril. 1. c.) 


Ἄγετε δή ^, ὦ Ζεῦ, καὶ σύγ᾽ ἢ Πεπρωμένη, 
ὅποι ποθ᾽ ὑμῖν εἶμι διατεταγμένος " 
ὡς ἕψομαί γ᾽ ἄοχνος" ἣν δὲ μὴ θέλω, 


70 χαχὸς γενόμενος οὐδὲν ἧττον ἕψομαι. 


e 


(Epictet. Man. cap. 52 [cap. 77 p. 328 ed. 
Salmas.] cf. Diss. ΙΝ, 1, 131; ἢ 34. Scripsi 
ἄγετε δή ν᾽ ὡ; vulgo ἄγε δή us ὦ, quod non- 
nulli in. ἄγου δέ w' ὦ mutarunt, Latine vertit 
Seneca hos versus Epist. 107.) 


Χωρία καταλογάδην γεγραμμένα. 
Ὁ δὲ Κλεάνθης οὕτως συνηρώτα " 


Εἰ φύσις φύσεώς ἐστι κρείττων, εἴη ἄν τις ἀρί- 
στὴ φύσις" εἰ ψυχὴ ψυχῆς ἐστι χρείττων, εἴη ἄν 
τις ἀρίστη ψυχή " xal εἰ ζῷον τοίνυν χρεῖττόν ἐστι 
ζῴου, εἴη ἄν τι χράτιστον ζῷον" οὗ γὰρ εἰς ἄπειρον 
ἐχπίπτειν πέφυχε τὰ τοιαῦτα. Ὥσπερ οὖν οὐδὲ ἣ 

, JA 93» y ^ 
φύσις ἐδύνατο ἐπ᾽ ἄπειρον αὔξεσθαι κατὰ τὸ χρεῖτ- 
τον, οὔθ᾽ ἣ ψυχή, οὔτε τὸ ζῷον. ᾿Αλλὰ μὴν ζῷον 
ζῴου χρεῖττόν ἐστιν, ὡς ἵππος χελώνης, εἰ τύχοι, 

Y - y / ok, , : 
xai ταῦρος ὄνου, xai λέων ταύρου. Πάντων δὲ 
σχεδὸν τῶν ἐπιγείων ζῴων χαὶ σωματιχῇ καὶ ψυ- 
χικῇ διαθέσει προέχει τε xal χρατιστεύει ὃ  ἄνθρω- 
πος. Τοίνυν χράτιστον ἂν εἴη ζῷον χαὶ ἄριστον. 
Καὶ οὐ πάνυ τι 6 ἄνθρωπος χράτιστον εἶναι δύναται 


ζῷον᾽ οἷον εὐθέως ὅτι διὰ χαχίας πορεύεται τὸν 
πάντα y góvov, εἰ δὲ μή ye τὸν πλεῖστον. Καὶ γὰρ 
εἴποτε περιγένοιτο ἀρετῆς, ὀψὲ χαὶ πρὸς ταῖς τοῦ 
βίου δυσμαῖς περιγίνεται * ἐπίκηρόν τ᾽ ἐστὶ xal 
ἀσθενὲς xol μυρίων δεόμενον βοηθημάτων, χαθά- 
περ τροφῆς xal σχεπασμάτων xai τῆς ἄλλης τοῦ 
σώματος ἐπιμελείας, πιχροῦ τινος τυράννου τρόπον 
ἐφεστῶτος ἡμῖν καὶ τὸν πρὸς ἡμέραν δασμὸν ἀπαι- 
τοῦντος, xal εἰ μὴ παρέχοιμεν ὥστε λούειν αὐτὸ 
x«i ἀλείφειν καὶ περιδάλλειν xal τρέφειν, νόσους 
καὶ θάνατον ἀπειλοῦντος. “Ὥστε οὔτε τέλειον ζῷον 
ὃ ἄνθρωπος, ἀτελὲς δὲ xol πολὺ χεχωρισμιένον τοῦ 
τελείου. Τὸ δὲ τέλειον χαὶ ἄριστον χρεῖττον μὲν ἂν 
ὑπάρχοι ἀνθρώπου χαὶ πάσαις ταῖς ἀρεταῖς συμ- 
πεπληρωμένον xol παντὸς χαχοῦ ἀνεπίδεχτον. 
Τοῦτο δὲ οὐ διοίσει Θεοῦ. " Ecctv ἄρα Θεός. 


(Sextus Empiricus adv. Math. IX, 88.) 


Κλεάνθης ἔλεγεν, εἰ τέλος ἐστὶν ἣ ἡδονή, πρὸς 
χαχοῦ τοῖς ἀνθρώποις τὴν φρόνησιν δεδόσθαι. 


(Stobzus Floril. VI, 37. Posui δεδόσθα: cum 
Meinekio; vulgo δίδοσθαι.) 


Κλεάνθης ἐρωτώμενος πῶς ἄν τις εἴη πλούσιος, 
εἰπεν" εἰ τῶν ἐπιθυμιῶν εἴη πένης. 


(Stobzeus Floril. XCII, 25.). 


Κλεάνθης, ὑπὸ γλώττης ἕλχους αὐτῷ γενομένου, 
τὴν τροφὴν οὐχ ἐδύνατο παραπέμπειν" ὡς δὲ ῥᾷον 
ἔσχε χαὶ ὃ ἰατρὸς αὐτῷ τροφὴν προσήγαγεν « σὺ δέ 
με » ἔφη « βούλει ἤδη τὸ πλέον τῆς ὁδοῦ κατανύ- 


is eliam faciet eam , opportunitatem nactus. — 
Unde tandem nascitur adulterorum genus? 
E viro in rebus venereis lasciviente. — — . 
Ducite me, o Jupiter, tuque Sors, 
quocumque a vobis destinatus sum ; 
nam impigre certe sequar : quodsi nolo, 
malus factus nihilominus sequar. 

Loci soluta oratione scripti. 
Cleanthes sic interrogabat : 

Si natura nature prostat, fuerit optima quaedam na- 
fura : si anima anim: prestat, fuerit optima quaedam 
anima, ac si porro animal animali praestantius est, fuerit 
prestantissimum aliquod animal. Neque enim naturàá ita 
comparatum est, ut talia in infinitum procedant. Quemad- 
modum igitur ne natura quidem poterat in infinitum prae- 
stantià crescere, sic neque anima, neque animal. Atqui 
animal animali proestantius est, ut equus testudine, verbi 
gralia, et taurus asino et leo tauro. Sed omnibus prope 
terrestribus animantibus corporis animique affectione 
prestat et antecellit homo. Ergo przstantissimum fuerit 
animal et optimum. At non omnino potest homo preestan- 


tissimum esse animal. Exempli gratia, quia semper viliis 
deditus est, nisi forte diutissime. Etenim si quando virtutis 
compos fiat, sero et circa vitce finem compos fit : estque 
animal caducum et infirnum sexcentarumque rerum 
auxilio indigens, velut victu cultuque et reliqua corporis 
cura, quod importuni tyranni in morem nobis przepositum 
est et sublucanum tributum exigit, ac nisi id ita exhibea- 
mus, ut lavemus et ungamus et vestiamus et nutriamus, 
morbos et mortem nobis minatur. Itaque non perfectum 
animal homo est, sed imperfectum longeque a perfecto re- 
motum. Perfectum vero et optimum praestantius quidem 
homine fuerit et omnibus virtutibus ornatum omnisque 
mali immune. Hoc autem non diíferet a Deo. Est ergo 
Deus. 

Cleanthes dicebat, si finis esset voluptas, tamquam 
malum hominibus datam esse prudentiam. 

Cleanthes quserenti, quomodo quis dives evadere posset, 
respondit : Si cupiditatum fuerit inops. 

Cleanthes sub lingua ulcere ei enato cibum nequibat 
transmittere : quum vero melius se haberet cibumque ei 
medicus adhiberet : « Tu vero me, inquit, vis majore 


154 CLEANTHIS FRAGMENTA. 


σαντα ἀναστρέφειν, εἶτα πάλιν ἐξ ὑπαρχῆς τὴν 
αὐτὴν ἔρχεσθαι; » xo ἐξῆλθεν τοῦ βίου. 
(διοραύο Floril, VIT, 54.) 
Σιωπῶντος τοῦ Κλεάνθους, ἐπεί τις ἔφη « τί 
σιγᾷς; καὶ μὴν ἡδὺ τοῖς φίλοις δμιλεῖν», « Ἣδύ, 


ἔφη, ἀλλ᾽ ὅσῳ ἥδιον, τοσῷδε μᾶλλον αὐτοῦ τοῖς 
φίλοις παραχωρητέον. » 


(Stobzus Floril, XXXIII, 8.) 


Κλεάνθης ἔφη τοὺς ἀπαιδεύτους μόνη τῇ μορφῇ 
τῶν θηρίων διαφέρειν, 

(Stobzus Floril. IV, 9o.) 

Κλεάνθης ἔφη τὸν ὀμνύοντα ἤτοι εὐορχεῖν ἢ 
ἐπιορκεῖν χαθ᾽ ὃν ὄμνυσι χρόνον, "Ev μὲν γὰρ 
οὕτως ὀμνύη ὡς ἐπιτελέσων τὰ χατὰ τὸν ὅρχον, 
εὐορχεῖν, ἐὰν δὲ πρόθεσιν ἔχων μὴ ἐπιτελεῖν, 
ἐπιορχεῖν. 


(Stobeus Floril, XX VIII, 14.) 


jam viae parte superata reverti, deinde denuo eamdem ab Cleanthes dixit rudes homines sola forma a bestiis di(- 
initio ingredi? » atque e vifa excessit. ferre. 2a 
Quum facente Cleanthe aliquis dixisset : Tu quid faces? Cleanthes dixit jurantem eo ipso quo jurat tempore 


Atqui jucundum est. cum amicis sermocinari. Jucundum | sancte jurare aut pejerare. Nam si ita juret. tamquam 
quidem, respondit Cleanthes, sed quo jucundius est, eo | facturus quae interposito jurejurando pollicetur, religiose 
magis hae re amicis cedere oportet. jurare, sin eo consilio, ut non faciat, pejerare. 


DE LINO. 


Lini (1) nomine tres iique antiquissimi in ve- 
terum scriptis memorantur, Eorum unus fuit 
Chalcidensis (2), Mercurii et Psamathes filius, 
vel ut alii voluerunt , ab Apolline et Terpsichore 
genitus , vel si Pausaniz fides est, Amphimari et 
Uranie Muse soboles, Alter, qui cum illo com- 
mutatur sepe et permiscetur, Thebanus Ismenii 
filius fuit, Tertius denique Linus Narcissus ab 
Eustathio ad lliad. lib. XVIII, 570, p. 1223, su- 
perioribus adjungitur. Primus quum musicze scien- 


tia ceteris mortalibus antecelleret, adeo ut ipsi 
Apollini conferre se auderet, ab hoc deo interfe- 
ctus est. Similis Thebano contigit sors. Qui quum 
preestantissimus et poeta et musicus esset, ab Her- 
cule (3) occisus ejusque mors a Musis lugubri 
cantu defleta esse fertur. Sunt tamen qui Theba- 
num etiam ab Apolline trucidatum perhibeant. 
Utcumque est, tradunt (4) eum mundi originem 
adumbrasse a tali carminis initio orsum : 

"Hv ποτέ τοι χρόνος οὗτος, ἐν ᾧ ἅμα πάντ᾽ ἐπεφύχει 


(1) Conf. Fabric. Bibl. Grec. I pag. 110-114 ed. Harl.; 
L. Ambroschii de Lino disputationem, Berolini 1829; 
Welckeri Script. minor. I, p. 8 seqq. Clintonis Fast. Hel- 
len. T, pag. 241-343 ; Hermanni Opusc. V, p. 199 sqq. 

(2) Suidas : Λίνος Χαλκιδεύς, ᾿Απόλλωνος καὶ Τερψιχό- 
enc, οἱ δὲ Ἀμφιμάρου καὶ Οὐρανίας, οἱ δὲ Ἑρμοῦ xai Οὐ- 
ρανίας. Apollinis filium facit etiam Virgilius Eclog. V, 57, 
ejusdem dei et Psamathes filium Conon apud Photium in 
Bibliotheca, Apollodorus υἱὸν Οἰάγρου χατ᾽ ἐπίχλησιν 
᾿Ἀπόλλωνος. Pausanias lib. IX, 29, 6 : Λέγεται δὲ ὡς ὁ Λί- 
νος οὗτος παῖς μὲν Οὐρανίας εἴη xoi Ἀμφιμάρον τοῦ Ποσει- 
δῶνος, μεγίστην δὲ τῶν τε ἐφ᾽ αὑτοῦ xal ὅσοι πρότερον ἐγέ- 
νοντο λάθοι δόξαν ἐπὶ μουσιχῇ, καὶ ὡς Ἀπόλλων ἀποχτείνειεν 
αὐτὸν ἐξισούμενον κατὰ τὴν (Of. Ἀ ποθανόντος δὲ τοῦ Λίνου 
τὸ ἐπ’ αὐτῷ πένθος διῆλθεν ἄρα xal ἄχρι τῆς βαρόάρου πά- 
σῆς, ὡς xal Αἰγυπτίοις ἄσμα γενέσθαι Λίνον " καλοῦσι δὲ τὸ 
ἄσμα Αἰγύπτιοι τῇ ἐπιχωρίῳ φωνῇ Μανέρων. Οἱ δὲ Ἕλλησιν 
ἔπη ποιήσαντες, Ὅμηρος μέν, ἅτε ἄσμα “Ἕλλησιν ὃν ἐπιστά- 


' gevoc τοῦ Λίνου τὰ παθήματα, ἐπὶ τοῦ ᾿Αχιλλέως ἔφη τῇ 


ἀσπίδι ἄλλα τε ἐργάσασθαι τὸν Ἥφαιστον χαὶ χιθαρῳδὸν 
παῖδα ἄδοντα τὰ ἐς Λίνον (Iliad. XVIII, 570 , ubi legen- 
dum λίνον )* 

Τοῖσιν δ᾽ ἐν μέδσοισι πάϊς φόρμιγγι λιγείῃ 

ἱμερόεν κιθάριζε, Λίνον δ᾽ ὑπὸ χαλὸν ἄειδεν. 
Πάμφως δέ, ὃς ᾿Αθηναίοις τῶν ὕμνων ἐποίησε τοὺς ἀρχαιοτά- 


τους, οὗτος ἀχμάζοντος ἐπὶ τῷ Λίνῳ 'τοῦ πένθους Οἰτόλινον. 


ἐχάλεσεν αὐτόν. Σαπφὼ δὲ ἡ Λεσδία τοῦ Οἰτολίνου τὸ ὄνομα 
ἐχ τῶν ἐπῶν τῶν Πάμφω μαθοῦσα Ἄδωνιν ὁμοῦ καὶ Οἰτόλι- 
γον ἦσεν. Θηδαῖοι δὲ λέγουσι παρὰ σφίσι ταφῆναι τὸν Λίνον, 
xal ὡς μετὰ τὸ πταῖσμα τὸ ἐν Χαιρωνείᾳ τὸ Ἑλληνικὸν Φί- 
λιππος ὃ ᾿Αμύντου χατὰ δή τινα ὄψιν ὀνείρατος τὰ ὀστᾶ ἀνε- 
λόμενος τοῦ Λίνου χομίσειεν ἐς Μαχεδονίαν" ἐχεῖνον μὲν δὴ 
αὖθις ἐξ ἐνυπνίων ἄλλων ὀπίσω τοῦ Λίνον τὰ ὀστᾶ ἐς Θήδας 
ἀποστεῖλαι, τὰ δὲ ἐπιθήματα τοῦ τάφον, χαὶ ὅσα σημεῖα 
ἄλλα ἦν, ἀνὰ χρόνον φασὶν ἀφανισθῆναι. Λέγεται δὲ xol 
ἄλλα τοιάδε ὑπὸ Θηθαίων, ὡς τοῦ Λίνου τούτον γένοιτο 
ὕστερον ἕτερος Λίνος χαλούμενος ᾿Ισμηνίον, καὶ ὡς Ἡραχλῆς 
ἔτι παῖς ὧν ἀποχτείνειεν αὐτὸν διδάσχαλον μουσιχῆς ὄντα. 
Ἔπη δὲ οὔτε ὁ ᾿Αμφιμάρου Λίνος οὔτε Ó τούτον γενόμενος 
ὕστερον ἐποίησαν * ἢ xad ποιηθέντα ἐς τοὺς ἔπειτα οὐχ ἦλθεν. 
Cf. Orig. contr. Cels. I p. 14, infra adn. 6. 

(3) &&lianus Var. Hist. lib. ΠῚ eap. 32 : Τὸν γὰρ Ἧρα- 
χλέα ὁ Λίνος ἔτι παῖδα ὄντα χιθαρίζειν ἐπαίδευεν * ἀμουσότε- 
gov δὲ ἁπτομένου τοῦ ὀργάνου ἐχαλέπηνε πρὸς αὐτὸν ὁ 


Λίνος. Ὁ δὲ ἀγαναχτήσας ὃ Ἡραχλῆς τῷ πλήχτρῳ τοῦ Λί- 
νον χαθίχετο, xai ἀπέχτεινεν αὐτόν. Eustathius ad 1liad. 
XVIII, 570, pag. 1223 : A(vo; εἶδος ᾧδῆς κατὰ ᾿Αρίσταρχον 
ἢ ὕμνον, ὡς καὶ ὁ παιὰν xal ὁ διθύραμδος. ᾿Ωνόμασται δὲ 
Λίνος τὸ τοιοῦτον διχὸν εἶδος, ἢ ὡς μετὰ λίνου ἤτοι χορδῆς 
ἀδόμενος, ἢ ἀπό τινος Λίνου ἀνδρὸς ἥρωος. Φασὶ γὰρ οἱ πα- 
λαιοὶ ποιημάτιόν τι ἐπὶ τῷ Λίνῳ εἶναι, ὃ Σφαῖρα μὲν καλεῖ- 
ται, εἰς ᾿Ορφέα δὲ ἀναφέρεται. Φιλόχορος δὲ ὑπὸ ᾿Απόλλωνος 
ἀναιρεθῆναι τὸν Λίνον φησί, διότι πρῶτος τὸν Λίνον καταλύσας 
χορδῇ ἐχρήσατο εἰς μουσιχῆς ὄργανον. ᾿Ετάφη δὲ ἐν Θήδαις, 
xai ἐτιμᾶτο ὑπὸ τῶν ποιητῶν θρηνώδεσιν ἀπαρχαῖς. Hesio- 
dus ibid. : 


Οὐρανίη δ᾽ ἄρ᾽ ἔτιχτε Λίνον πολυήρατον υἱόν, 
ὃν δὴ ὅσοι βροτοί εἶσιν ἀοιδοὶ καὶ κιθαρισταί, 
πάντες μὲν θρηνοῦσιν ἐν εἰλαπίναις τε χοροῖς τε, 
ἀρχόμενοι δὲ Λίνον καὶ λήγοντες χαλέουσι. 


Vetus epigramma : 


"Q. Λίνε πάντα θεοῖσι τετιμένε, σοὶ γὰρ ἔδωχαν 
ἀθάνατοι πρώτῳ μέλος ἀνθρώποισιν ἀείδειν 

ἐν ποδὶ δεξιτερῷ, Μοῦσαι δέ σε ϑρήνεον αὐταὶ 
μυρόμεναι μολπῇσιν, ἐπεὶ λίπες ἡλίου. αὐγάς. 


Herodotus IT, 79 : Τοῖσι ( Αἰγυπτίοισι) ἄλλα τε ἐπάξιά ἐστι 
νόμιμα, xad δὴ χαὶ ἄεισμα ἕν ἐστι, Λίνος, ὅσπερ ἔν τε Φοι- 
νίχῃ ἀυίδιμός ἐστι xod ἐν Κύπρῳ xod ἄλλῃ, κατὰ μέντοι ἔ- 
vea. οὔνομα ἔχει, συμφέρεται δὲ ὡντὸς εἶναι͵, τὸν οἱ “Ἕλληνες 
Λίνον οὐνομάζοντες ἀείδουσι, ὥστε πολλὰ μὲν χαὶ ἄλλα ἀπο- 
θωυμάζειν με τῶν περὶ Αἴγυπτον ἐόντων, ἐν δὲ δὴ καὶ τὸν 
Λίνον ὁχόθεν ἔλαδον. Φαίνονται δὲ αἰεί χοτε τοῦτον ἀείδον- 
τες. Ἔστι δὲ Αἰγυπτιστὶ ὁ Λίνος χαλεύμενος Μανέρως. 
"Egacay δέ μιν Αἰγύπτιοι τοῦ πρώτου βασιλεύσαντος Αἰγύ- 
πτου παῖδα μουνογενέα γενέσθαι, ἀποθανόντα δ᾽ αὐτὸν ἄνω- 
ρον θρήνοισι ὑπ᾽ Αἰγυπτίων τιμηθῆναι, καὶ ἀοιδήν τε ταύτην 
πρώτην x«l μούνην σφίσι γενέσθαι. Plutarchus de 15146 et 
Osiride cap. XVII : Ὃν γὰρ ἄδουσιν Αἰγύπτιοι παρὰ τὰ συμ- 
πόσια Μανέρωτα, τοῦτον εἶναι. ...... τὸν δ᾽ ἀδόμενον Μανέ- 
ρωτὰ πρῶτον εὑρεῖν μουσικὴν ἱστοροῦσιν. 

(4) Diogenes Laertius Procem. 4 : Τὸν δὲ Aívov παῖδα 
εἶναι Ἑρμοῦ x«i Μούσης Οὐρανίας, ποιῆσαι δὲ χοσμογονίαν, 
ἡλίου καὶ σελήνης πορείαν, καὶ ζῴων xal καρπῶν γενέσεις. 
Τούτῳ ἀρχὴ τῶν ποιημάτων ἥδε * Ἦν ποτέ τοι χρόνος οὗτος, 
ἐν ᾧ ἅμα πάντ᾽ ἐπεφύχει. “Ὅθεν λαθὼν ᾿Αναξαγόρας πάντα 
ἔφη χρήματα γεγονέναι ὁμοῦ " νοῦν δὲ ἐλθόντα αὐτὰ δίαχο- 
σμῆσαι. ( Male haec addit ; nam alia fuit Anaxagorze ratio. ) 


155 


156 LINI CARMINA. 


(fragm. vs. 26 ). Eundem dicunt solis lunzeque 
cursum versibus persecutum esse ac de animalium 
plantarumque generatione scripsisse, quamquam 
non defuerunt qui neque Apollinis neque Ismenii 
filium quidquam scripsisse proderent aut saltem 
nihil ab illis scriptum exstare contenderent. Ve- 
rum ἃ Sexto Empirico adv. Math. I, 20/ aliisque 
inter eos numeratur quos ante Homerum carmina 
composuisse fama fuerit. Diodorus (5) eum pri- 
mum numerorum et canticorum inventorem fuisse 
litterasque a Cadmo e Phoenicia allatas grecze lin- 
gus accommodasse auctor est, ita ut suum cui- 
que littere nomen imponeret earumque formas 
constitueret, Carminum pulchritudinem et maje- 
statem spectasse videtur Virgilius Eclog. V, 55-57 
sic canens : 


Non me carminibus vincet nec Thracius Orpheus , 


nec Linus : huic mater quamvis atque huic pater 
Orphei Calliopea , Lino formosus Apollo. [adsit, 


'Hippobotus apud Diogenem Laertium I, 42 se- 
ptem Grzciz sapientes ita in ordinem redigit , ut 
primo loco Orpheum et Linum ponat. Poematum 
qus ad Linum auctorem nonnulli referebant ini- 
tium esse vult Iamblichus de Vit. Pythag. cap. 28 
$ 139 p. 117 seq. duos versiculos quos e Stobzi 
Floril. CIX, 1 depromtos fragmentis inserui. Vid. 
vs. 1 1-12. Neque tamen ipse dissimulat Pythago- 
reos Lino carmina supposuisse. Ex hoc igitur 
fonte sine dubio omnes manarunt versus qui ho- 
die Lino tribuuntur (6). Quos quum magna ex 
parte jam collegisset Henr. Stephanus in Poesi 
philosophica , reliquos qui ad nostram memoriam 
propagati sunt adjunxi omnesque recensui et 
converti. 


Τὸν δὲ Λίνον τελευτῆσαι ἐν Εὐδοίᾳ τοξευθέντα ὑπὸ Ἀπόλλω- 
νος, χαὶ αὐτῷ ἐπιγεγράφθαι" 
Ὧδε Λίνον Θηθαῖον ἐδέξατο γαῖα θανόντα, 
Μούσης Οὐρανίης υἱὸν ἐϑστέφανον. 


(5) Diodorus lib. 1Π, 67 : Φησὶ τοίνυν παρ᾽ Ἕλλησι 
πρῶτον εὑρετὴν γενέσθαι Λίνον ῥυθμῶν καὶ μέλους, ἔτι δὲ 
Κάδμου χομίσαντος ἐχ Φοινίχης τὰ χαλούμενα γράμματα 
πρῶτον εἰς τὴν ᾿Ἑλληνιχὴν μεταθεῖναι διάλεχτον, xoi τὰς 
προσηγορίας ἑχάστῳ τάξαι xal τοὺς χαραχτῆρας διατυπῶσαι. 
Κοινῇ μὲν οὖν τὰ γράμματα Φοινίχεια χληθῆναι διὰ τὸ παρὰ 
τοὺς Ἕλληνας ἐκ Φοινίχων μετενεχθῆναι, ἰδίᾳ δὲ τῶν Πελα- 
σγῶν πρώτων χρησαμένων τοῖς μετατεθεῖσι χαραχτῆρσι 


Πελασγιχὰ προσαγορευθῆναι. Τὸν δὲ Λίνον ἐπὶ ποιητιχῇ καὶ 
μελῳδίᾳ θαυμασθέντα μαθητὰς σχεῖν πολλούς, ἐπιφανεστά- 
τους δὲ τρεῖς, ἫἩραχλέα, Θαμύραν xal Ὀρφέα. Τούτων δὲ 
τὸν μὲν ἫἩραχλέα χιθαρίζειν μανθάνοντα διὰ τὴν τῆς Ψυχῆς 
βραδύτητα μὴ δύνασθαι δέξασθαι τὴν μάθησιν, ἔπειθ᾽ ὑπὸ 
τοῦ Λίνου πληγαῖς ἐπιτιμηθέντα διοργισθῆναι καὶ τῇ χιθάρᾳ 
τὸν διδάσχαλον πατάξαντα ἀποχτεῖναι, Θαμύραν δὲ φύσει 
διαφόρῳ χεχορηγημένον ἐκπονῆσαι τὰ περὶ τὴν μουσιχήν, καὶ 
χατὰ τὴν ἐν τῷ μελῳδεῖν ὑπεροχὴν φάσχειν ἑαυτὸν τῶν Μου- 
σῶν ἐμμελέστερον ἄδειν. 5 

(6) Nam Origenes contra Cels. lib. I p. 14 ait : Καὶ At- 
νου μὲν, ὃν προέταξεν ἐν οἷς ὠνόμασεν ὃ Κέλσος, οὔτε νόμοι 
οὔτε λόγοι φέρονται, ἐπιστρέψαντες καὶ θεραπεύσαντες ἔθνη. 


AINOY EIIH. 


Φράζεο δή, σπουδὴν ἐντυνάμενος δι᾿ ἀχουῆς 
μύθων ἡμετέρων, ἀτραπὸν περὶ παντὸς ἀληθῆ, 
χῆρας ἀπωσάμενος πολυπήμονας, αἵ τε βεδήλων 
ὄχλον ἀϊστοῦσαι ἄταις περὶ πάντα πεδῶσι 

& παντοίαις, μορφῶν χαλεπῶν ἀπατήματ᾽ ἔχουσαι. 
Τὰς μὲν ἀπὸ ψυχῆς εἴογειν φυλαχαῖσι νόοιο. 
Οὗτος γάρ σε χαθαρμὸς ἀχήριος ὧν δσιώσει, 
εἴ xev. ἀληθείη uoi ὀλοὸν γένος αὐτῶν" 
νηδὺν μὲν πρώτιστ᾽ αἰσχρῶν δώτειραν ἁπάντων, 

10 ἣν ἐπιθυμία ἡνιοχεῖ μάργοισι χαλινοῖς. 


(Stobzus Floril. V, 55. Vs. 4 ἀϊστοῦσαι ] 


posui; vulgo ἀνιστῶσαι, Vs. 7 ἀχήριος àv] 
scripsi; codd. ὄντως δικαίως, Vs. 8 μισῆς edidi 
' cum Brunckio ; membran: μισέεις.) 


ἼἝλπεσθαι χρὴ πάντ᾽, ἐπεὶ οὐχ ἔστ᾽ οὐδὲν ἄελπτον. 
ἱῬάδια πάντα θεῷ τελέσαι καὶ ἀνήνυτον οὐδέν. 


(Stobzus Floril. CIX, 1.) 


Ὡς xaz' ἔριν συνάπαντα χυδερνᾶται διὰ παντός" 

&x παντὸς δὲ τὰ πάντα, xol ἐκ πάντων πᾶν ἐστι. 

15. Πάντα δ᾽ ἕν ἐστιν, ἕκαστον. ἑνὸς μέρος, ἦν ἕν 
[ἅπαντα * 


LINI CARMINA. 
Prospice tibi, ad studium concitatus auditione 
nostri sermonis, viam prz omnibus veram, 
repulsis sortibus damnosis, qux profanorum 
vulgus subvertentes malis usquequaque implicant 
variis, molestarum formarum fallacias induentes. 
Has tu custodià mentis ab anima arceto.. 
Hzc enim expialio quae immortalis est te purgabit , 
si re ipsa oderis exitiosum illarum genus : 


ventrem quidem imprimis turpium omnium datorem, 
quem cupido aurigs instar regit stolidis frenis. — 
Speranda sunt omnia , quia nihil est quod sperari nequeat. 
Omnia Deo facilia ad perficiendum sunt neque quidquam 
Nam contentione omnia semper gubernantur : [infectum,— 
ex universo autem universa atque ex universis universum 
[constat. 
Universa vero unum sunt, singula unius membra ; omnia 
[ unum erant - 


LINI CARMINA. 151 


ix γὰρ ἕνός ποτε ὄντος ὅλου τάδε πάντ᾽ ἐγένοντο" 
ἐχ πάντων δέ ποτ᾽ αὖθις ἕν ἔσσεται ἐν χρόνου oen, 
αἰὲν ἕν ὃν xal οὐ πολλά, καὶ οὐ κατὰ ταυτὸν ἀθροι- 
[σθέν. 
Πολλάκι δ᾽ ἔσται ταῦτα, καὶ οὔποτε πεῖρας ἔπεισιν 
20 αἰεὶ πείρατ᾽ ἔχον " ποῖον γένος ἔλλαχε, τοῦτ᾽ ὄν: 
ὧδε γὰρ ἀθάνατος θάνατος περὶ πάντα καλύπτει 
θνητὸς ἐών, xal πᾶν θνήσχει φθαρτὸν, τὸ δ᾽ 
[ὑπάρχον 
φαντασίαις ἀλληλοτρόποις χαὶ σχήμασι μορφῆς 
ἀλλάσσει τρόπον, ὡς ἀποκρυπτέμεν ὄψιν ἁπάντων" 
ἃ5 ἄφθορον ἔσται ἐόν τ᾽ αἰεὶ χαθὸ τῇδε τέτυχται. 
.(Stobzus Eclog. Phys. et Eth. lib. I cap. 10, 
5 addito lemmate : Λίνου ex τῶν περὶ Φύσεως 
χόσμου. Vs. 15 ἦν ἕν ἅπαντα ] rescripsi; εἶναι 
ἅπαντα codd. Vs. 18 ἀθροισθέν ] emendavi; 
ἀθροῖσαι membranze. ) 


ἫΝν ποτέ τοι χρόνος οὗτος ἐν ᾧ ἅμα πάντ᾽ ἐπε- 
[ φύκει. 
( Diogenes Laertius Proeem. 4 : 'Γούτῳ [ τῷ 
- κι 
Λίνῳ | ἀρχὴ τῶν ποιημάτων ἥδε" ἦν ποτέ x72. ) 
« 4 , , , , 
Εδδομάτη δή οἱ τετελεσμένα πάντα τέτυχται, 
ΚΑΙ IIAAIN 
*E60ójm εἰν ἀγαθοῖς, καὶ ἑδδόμ:η ἐστὶ γενέθλη " 
ἑδδόμτη ἐν πρώτοισι, xal ἑδδόμη ἐστὶ τελείη. 
KAI 
30 Ἕπτὰ δὲ πάντα τέτυχται ἐν οὐρανῷ ἀστερόεντι, 
ἐν χύχλοισι φανέντ᾽ ἐπιτελλομένων ἐνιαυτῶν. 


( Eusebius Prap. Evang. pag. 668. Vs. 31 
ἐπιτελλομένων ἐνιαυτῶν edidi pro librorum scri- 
ptura ἐπιτελλομένοις ἐνιαυτοῖς.) 


ex uno enim corpore aliquando hcc omnia exstiterunt : 
ex omnibus vero rursus aliquando unum constabit quo- 
[dam temporis spatio, 
semper unum manens ac non multa , sed non eodem tem- 
[ pore collectum." 
Spe autem hac erunt , neque unquam finis instat 
ei quod ( novos) semper terminos habet; qualem ortum 
[habet hoc quod es£ ἢ 
Sic enim mors immortalis cuncta obruit 
sua mortalitate , et caduca omnia moriuntur ; at quod es£ 
visis ultro citroque commeantibus et formarum specie 


mutat modum, ita ut omnium faciem abscondat ; 
incorruptum erit et semper manens, quatenus sic est. — 
Erat aliquando tempus quo simul omnia exstiterant. 
Septimo jam die omnia ei perfecta sunt. 
ET ALIO LOCO 

Septimus dies in bonorum numero est, idem dies eliam 

[ rerum origo; 
septimus in principio est, idem etiam dies supremus. 

ET 

Septem vero omnia sunt in colo stellifero , 
in conficiendis ineuntium annorum orbibus apparentia. 


Sp Gb de6 59 MICE SIE μευ ἡ δέ ὁ δι SSH μεσ ἃν SE. 


DE MUS/EO. 


Museus , philosophus et poeta Atheniensis, Eu- 
molpo sive, ut alii tradunt, Antiphemo (1) et 
Luna parentibus ortus, Orphei imitator (2) et 
discipulus, clarum. apud veteres nomen habuit, 
Namsi Diogeni Laertio (3) credimus, Deorum ge- 
nerationem carmine celebraveratac preterea aliud 
poema Sphere nomine inscriptum condiderat , 
cujus nullum videtur vestigium superesse. Nisi 
forte Lambecii probanda sententia est qui quz 
graecus Apollonii Rhodii interpres ad libri tertii 
initium de duabus Moucv γενέσεσιν affert e priore 
illo carmine petita esse arbitratur. Addit Dioge- 
nes Museum docuisse ex uno omnia esse nata 
atque in idem resolvi. Neque vero hzc sola ejus 


scripta fuisse constat. Etenim quum vates (4) es- 
set, oracula litteris consignavit, quorum memi- 
nerunt Pausanias lib. X cap. 9, 11, et Philostra- 
tus Heroic. cap. II, 19 pag. 693 ed. Olear., que 
tamen Clemens Strom. I p. 33» cum aliis ab Ono- 
macrito supposita esse ratus est. Sed aperte 
Plato (5) Muszo carmina quzdam , imprimis τε -- 
λετάς τε χαὶ χρησμῳδίας tribuit. Huc accedunt 
precepta ad Eumolpum filium [Εὐμολπία], quat- 
tuor millibus versuum comprehensa , quz a Suida 
et Pausania lib. X cap. 5, 3 citantur. Porro 
Hymni in Cererem compositi mentio est apud 
Pausaniam (6), qui hoc excepto reliqua poemata 
vulgo Musso ascripta spuria esse judicat. Musci 


(1) Pausanias lib. X cap. 5 : Μουσαίῳ δὲ τῷ ᾿Αντιοφήμου 
προσποιοῦσι τὰ ἔπη. Hieronymus in Chronico Eusebiano 
Museum Eumolpi filium esse vult, sed Diodorus Orphei. 
Suidas Eumolpi patrem fuisse dicit, filium Antiphemi. 
Servius ad Virgil. /Eneid. lib. VI vs. 667 : « Eum alii Lunae 
filium, alii Orphei volunt, cujus eum constat fuisse disci- 
pulum , nam ad ipsum primum carmen scripsit quod ap- 
pellatur Crater. » Justinus Martyr libro de Monarchia Dei 
pag. 82 : ᾿Ορφεὺς γοῦν ὁ τῆς πολυθεότητος ὑμῶν, ὡς ἂν 
εἴποι τις, πρῶτος διδάσκαλος γεγονώς, olx πρὸς τὸν υἱὸν αὖ- 
τοῦ Μουτοῖον xai τοὺς λοιποὺς γνησίους ἀκροατὰς ὕστερον 
περὶ ἑνὸς xai μόνου θεοῦ χηρύττει λέγων, ἀναγκαῖον ὑπο- 
μνῆσαι ὑμᾶς. Φησὶ δὲ οὕτως  Φθέγξομαι οἷς θέμις ἐστί, θύρας 
δ᾽ ἐπίθεσθε βεθήλοις 1Πᾶσιν ὁμῶς. Σὺ δ᾽ ἄχους φχεσφόρου 
ἔχγονε Μήνης Μοῦσαϊ᾽. ᾿Εξερέω γὰρ ἀληθέα χτλ. Proclus in 
Plat. Tim. p. 34 E (p. 79 ed. Schneider. ) : Εἴτε οὖν Γῆς 
υἱὸν τὸν Τιτυόν, εἴτε Ἡλίου τὸν Φαέθοντα λέγοιεν, εἴτε 
Σελήνης τὸν Μουσαῖον εἴτε ἄλλου τινὸς οἱ μυθοπλάσται χτλ. 
14.1. c. p. δ1 B (p. 117 ed. Schneider. ) : Ἐπείπερ xoi ἀπὸ 
Μουσαίου τοῦ Σεληνιαχοῦ τὸ γένος τοῖς ἐν 'EXeuotyt τῶν μυ- 
στηρίων ἡγουμένοις εἶνχί φησι. Id. l. c. p. 326 C : Οὕτω δὴ 
xal Σεληνιαχὴν ψυχὴν εἰς ἀνδρὸς χατιέναι φύσιν χαθὰ τὴν 
Μουσαίου φασί. De uxore ejus Deiope Aristoteles Mirab. 
Auscult. 131 haec prodit: Φασὶν οἰχοδομούντων ᾿Αθηναίων 
τὸ τῆς Δήμητρος ἱερὸν τῆς ἐν ’Ελευσῖνι περιεχομένην στήλην 
πέτραις εὑρεθῆναι χαλχῆν, ἐφ᾽ ἧς ἐπεγέγραπτο « Δηϊόπης τόδε 
σῆμα, » ἣν οἱ μὲν λέγουσι Μουσαίον εἶναι γυναῖχα,, τινὲς δὲ 


. Τριπτολέμου μητέρα γενέσθαι. Musei amicam Antiopen 


fuisse testatur Hermesianax in Eleg. vs. 15 apud Athe- 
neum XITI p. 597 his verbis : Οὐ μὴν οὐδ᾽ υἱὸς Μήνης &yé- 
ρᾶστον ἔθηχε Μουσαῖος, Χαρίτων ἤρανος, Ἀντιόπην. 

(2) De Musaeo Orphei imilatore Pausanias lib. X cap. 7, 
2 : Ὀρφέα δὲ σεμνολογίᾳ τῇ ἐπὶ τελεταῖς xal ὑπὸ φρονήμα- 
τος τοῦ ἄλλου xoi Μουσαῖον τῇ ἐς πάντα μιμήσει τοῦ ᾿Ορφέως 
οὖχ ἐθελῆσαί φασιν αὐτοὺς ἐπὶ ἀγῶνι μουσιχῆς ἐξετάζε- 
σθαι. 

(3) Diogenes Laertius Proom. 3 : Ἰδοὺ γοῦν παρὰ μὲν 
᾿Αθηναίοις γέγονε Μουσαῖος, παρὰ δὲ Θηδαίοις Λίνος. Καὶ 


τὸν μὲν Εὐμόλπου. παῖδά φασι, ποιῆσαι δὲ Θεογονίαν xai 
Σφαῖραν πρῶτον, φάναι τε ἐξ ἑνὸς τὰ πάντα γενέσθαι xai εἰς 
ταὐτὸν ἀναλύεσθαι. 

(4) Cf. Strabo lib. XVI p. 762 ed. Casaub. 

(5) Plato Ione p. 536 ed. Steph. : "Ex δὲ τούτων τῶν 
πρώτων δαχτυλίων, τῶν ποιητῶν, ἄλλοι ἐξ ἄλλου αὖ ἤρτη- 
Uévot εἰσὶ xai ἐνθουσιάζουσιν, οἱ μὲν ἐξ ᾽Ορφέως, οἱ δὲ ἐκ 
Μουσαίου * οἱ δὲ πολλοὶ ἐξ Ὁμήρου χατέχονταί τε καὶ ἔχον- 
xat. Id. Protag. pag. 316 ed. Steph. : ᾿Εγὼ δὲ τὴν σοφιστιχὴν 
τέχνην φημὶ μὲν εἶναι παλαιάν, τοὺς δὲ μεταχειριζομένους 
αὐτὴν τῶν παλαιῶν ἀνδρῶν, φοδουμένους τὸ ἐπαχθὲς αὐτῆς 
πρόσχημα ποιεῖσθαι χαὶ προχαλύπτεσθαι τοὺς μὲν ποίησιν, 
οἷον “Ομηρόν τε xai Ἡσίοδον xoi Σιμωνίδην, τοὺς δὲ αὖ τε- 
λετάς τε χαὶ χρησμῳδίας, τοὺς ἀμφί τε ᾿Ορφέα xai Μου- 
σαῖον. Musei oracula memorat etiam Herodotus lib. VIII, 
96 el VII, 6. Posteriore loco de Onomacriti fraude haec 
refert :., ἔχοντες ᾿Ονομάχριτον, ἄνδρα ᾿᾿Αθηναῖον, χρησμο- 
λόγον τε xal διαθέτην χρησμῶν τῶν Μουσαίου. Ἀναδεδήχε- 
σαν γὰρ τὴν ἔχθρην προχαταλυσάμενοι " ἐξηλάθη γὰρ ὑπὸ Ἱπ- 
πάρχον τοῦ Πεισιστρατίδεω ὁ Ὀνομάχριτος ἐξ ᾿Αθηνέων, ἐπ᾽ 
αὐτοφώρῳ ἁλοὺς ὑπὸ Λάσου τοῦ ἙἭ.μιονέος ἐμποιέων ἐς τὰ 
Μουσαίου χρησμὸν, ὡς αἱ ἐπὶ Λήμνου ἐπιχείμεναι νῆσοι ἀφα- 
νιζοίατο χατὰ τῆς θαλάσσης. Cf. Lobeckii Aglaoph. p. 978. 

(6) Pausanias lib. I cap. 22, 7 : Ἐγὼ δὲ ἔπη μὲν ἐπελε- 
ξάμην ἐν οἷς ἐστι πέτεσθαι Μουσαῖον ὑπὸ Βορέου δῶρον, 
δοχεῖν δέ μοι, πεποίηχεν αὐτὰ ᾿Ονομάχριτος, καὶ ἔστιν οὖ- 
δὲν Μουσαίου βεδαίως ὅτι μὴ μόνον ἐς Δήμητρα ὕμνος Λυ- 
χομίδαις. Id. lib. I cap. 14, 3 dubitanter : "Ez; δὲ ἄδεται 
Μουσαίου piv, εἰ δὴ Μουσαίου xoi ταῦτα, Τριπτόλεμον 
παῖδα ᾿᾽Ωχεανοῦ χαὶ Γῆς εἶναι χτλ. Ipse Hymnum in Cere- 
rem legit, ut patet e lib. IV cap. 1, 5 : 'OpoXoyet δέ σφισι 
xai ὕμνος Μουσαίον Λυχομίδαις ποιηθεὶς ἐς Δήμητρα. Va- 
tibus quorum oracula legit adnumerat Muszeum lib. X, 
cap. 12, 11: Χρησμολόγους δὲ ἄνδρας Kónptóv τε Εὔχλουν 
χαὶ Ἀθηναῖον Μουσαῖον τὸν ᾿Ἀιντιοφήμου xal Λύχον τὸν Παν- 
δίονος, τούτους τε γενέσθαι xoi ἐκ Βοιωτίας Βάχιν φασὶ 
χατάσχετον ἄνδρα ἐχ νυμφῶν τούτων πλὴν Λύχον τῶν ἄλ- 
λων ἐπελεξάμην τοὺς χρησμούς. 


158 


PENNE 


DE MUS/EO. 


Morborum curationes laudant Aristophanes (7) 
Ran. vs, 1033 et Eustathius Procmio in Iliad. 
p. 3. In hoc libro conjicias eum dixisse de polio 
herba quod ex Museo profert Theophrastus 
lib. IX Histor. plant. cap. 21 (8) repetitque Pli- 
nius Hist. nat. lib. XXI cap. 7 et 20, item 
lib. XXV, cap. 2, et quod de junipero ex eo ha- 
bet Scholiastes Apollonii in librum IV. Titano- 
graphiam ejus, cujus tertium librum citat Scho- 
Hastes Apollonii ad lib. IIT, ignoramus, nisi quod 
Eudocia in Violario pag. 248 Musseum hoc ipso 
istius operis libro de Cadmo egisse ait. Denique 
delictorum expiationes, lustralia et mystica car- 
mina sive lustrationes et mysteria ( παραλύσεις xai 
τελετὰς xal χαθαρμούς ) Museum scripsisse legimus 
apud grecum Aristophanis enarratorem ad Ran. 
vs. 1033, quocum re verbisque concinit Plato (9) 
de Musxo et Orpheo lib. II de Rep. pag. 364 
disputans eademque illa tria vocabula copulans. 
Quippe mysteriorum conditor Platoni aliisque 


159 


antiquorum visus est Muszus, quia Cereris sacra, 
si verum refert Tertullianus Apologet. cap. 21, 
instituit , quamvis Sophoclis interpres priscos au- 
ctores secutus (1) et Lucianus Eleusiniorum pa- 
rentem Eumolpum nominent. Jam etsi alii omnem 
mysteriorum ritum ab Orpheo (2) repetunt, Iso- 
crates (3) vero ipsam Cererem hoc beneficium in 
homines contulisse ait, multi denique'in quibus 
Plato est ejus rei auctores Orpheum et Museum 
jungunt : tamen in hac opinionum varietate quid 
iHi qui carmina mystica Musco attribuerunt de 
sacrorum istorum origine statuerint, exstat atque 
apparet. Muszeum Phaleris diem suum obiisse te- 
statur Diogenes (4) ejusque tumulo hoc elegion 
inscriptum fuisse ait : 


Εὐμόλπου φίλον υἱὸν ἔχει τὸ Φαληριχὸν οὖδας, 
- , ἄρ. $e. ΣΝ, bad , 
Μουσαῖον, φθίμενον σῶμ᾽ ὑπὸ τῷδε τάφῳ. 


Eundem apud inferos summis honoribus frui 


(7) Aristophanes Ran. vs. 1032-1034 : 


Ὀρφεὺς μὲν γὰρ τελετάς θ᾽ ἡμῖν κατέδειξε φόνων τ᾽ &né- 


; [χεσθαι, 
Μουσαῖος δ᾽ ἐξαχέσεις τε νόσων χαὶ χρησμούς, Ἡσίο- 
[ 8o; δὲ 


γῆς ἐργασίας χτλ. 


(8) Theophrastus Hist. plant. lib. IX cap. 21 : Καὶ ὡς 
δή φασι, τὸ πόλιον χαθ᾽ Ἡσίοδον xai Μουσαῖον εἰς πᾶν 
πρᾶγμα σπουδαῖον χρήσιμον εἶναι " διὸ xai ὀρύττουσιν αὐτὸ 
νύχτωρ χτλ. Plinius Hist. nat. lib. XXI cap. 7 : « Sic et 
apud Grecos polion herbam, inclytam Musai et Hesiodi 
laudibus, ad omnia utilem predicantium, superque 
cctera ad famam etiam ac dignitates , prorsusque miram, 
si modo ( ut tradunt) folia ejus mane candida, meriuie 
purpurea, sole occidente ceerulea aspiciuntur. » Scho- 
liastes Apollonii in lib. IV : Ἡ δὲ ἄρχευνθος δένδρον τι 
ἀκανθῶδες ᾿Απόλλωνος ἴδιον, ὡς ἱστορεῖται ἐν τρίτῳ τῶν εἰς 
Μουσαῖον ἀναφερομένων. 

(9) Plato de Rep. lib. II p. 364 : Βίόλων δὲ ὅμαδον πα- 
ρέχονται Μουσαίου xai ᾽Ορφέως, Σελήνης τε χαὶ Μουσῶν 
ἐγγόνων, ὥς φασι, χαθ᾽ ἃς θνηπολοῦσι, πείθοντες οὐ μόνον 
ἰδιώτας ἀλλὰ xoi πόλεις, ὡς -ἄρα λύσεις τε καὶ χαθαρμοὶ 
ἀδικημάτων διὰ θυσιῶν καὶ παιδιᾶς ἡδονῶν εἰσὶ μὲν ἔτι 
ζῶσιν, εἰσὶ δὲ καὶ τελευτήσασιν, ἃς δὴ τελετὰς χαλοῦσιν, αἱ 
τῶν ἐχεῖ χαχῶν ἀπολύουσιν ἡμᾶς μὴ θύσαντας δὲ δεινὰ 
περιμένει. Ubi λύσεις Astius recte exponit expiationes, τε- 
λετὰς autem mysteria et initia. 

(1) Sophoclis interpres ad CEd. Col. vs. 1049 : Ζητεῖται 
τί δήποτε οἱ Εὐμολπίδαι τῶν τελετῶν ἐξάρχουσι ξένοι ὄντες ; 
εἴποι δ᾽ ἄν τις, ὅτι ἀξιοῦσιν ἔνιοι πρῶτον Εὔμολπον ποιῆσαι 
τὸν Δηιόπης τῆς Τριπτολέμου τὰ ἐν ᾿Ελευσῖνι μυστήρια, vol 
οὐ τὸν Θρᾷχα καὶ τοῦτο ἱστορεῖν "lovpov ἐν τῷ περὶ τῶν 
ἀτάχτων. ᾿Αχεσίδωρος δὲ, πέμπτον ἀπὸ τοῦ πρώτου Εὐμόλ- 
ποὺ εἶναι τὸν τὰς τελετὰς χαταδείξαντα, γράφων οὕτως * 
« Κατοιχῆσαι δὲ τὴν ᾿Ελευσῖνα ἱστοροῦσι πρῶτον μὲν τοὺς 
αὐτόχθονας, εἶτα Θρᾷκας τοὺς μετὰ Εὐμόλπου παραγενομέ- 
νους πρὸς βοήθειαν εἰς τὸν χατ᾽ ᾿Ερεχθέως πόλεμον. » Τινὲς 
δέ φασι χαὶ τὸν Εὔμολπον εὑρεῖν τὴν μύησιν τὴν συντελου- 
μένην χατ᾽ ἐνιαντὸν ἐν ᾿Ελευσῖνι Δήμητρι καὶ Κόρῃ. Ἀνδρο- 
τίων μὲν οὖν γράφει, οὐ τὸν Εὔμολπον εὑρεῖν τὴν μύησιν, 


ἀλλ᾽ ἀπὸ τούτοῦ Εὔμολπον πέμπτον γεγονότα. Εὐμόλπου γὰρ 
γενέσθαι Κύήρυχα, τοῦ δὲ Εὔμολπον, τοῦ δὲ Ἀντίφημον, τοῦ 
δὲ Μουσαῖον τὸν ποιητήν, τοῦ δὲ Εὔμολπον τὸν χαταδείξαντα 
τὴν μύησιν xol ἱεροφάντην γεγονότα. Lucianus Demonact. : 
᾿Ἐτόλμησε δέ ποτε καὶ ᾿Αθηναίους ἐρωτῆσαι δημοσίᾳ, τῆς 
προῤῥήσεως ἀχούσας, διὰ τίνα αἰτίαν ἀποχλείουσι τοὺς βαρ- 
ὀάρους, καὶ ταῦτα τοῦ τὴν τελετὴν αὐτοῖς χαταστησαμένονυ 
Εὐμόλπου βαρδάρου xci Θρᾳχὸς ὄντος. Hesychius : Εὐμολ- 
πίδαι, οὕτως οἱ ἀπὸ Εὐμόλπου ἐκαλοῦντο, τοῦ πρώτον ἵερο- 
φαντήσαντος πολλοὶ δὲ γεγόνασιν ὁμώνυμοι Εὔμολποι. Sui- 
das : Εὐμολπίδαι γένος ἀπὸ τοῦ Θρᾳχὸς, ὃς καὶ τὴν μύησιν 
εὗρεν, ἢ ἀπὸ τοῦ Μουσαίου υἱοῦ, ὃς ἣν ἀπὸ τοῦ δευτέρου 
πέμπτος χτλ. Vid. Meursii Eleus. cap. 2. Cf. Ouvaroff, 
Essai sur les mystéres d'Éleusis ( Études de philologie 
et de critique, pag. 82 seqq.) 

(2) Proclus in Platonis Timczeum pag. 291 (pag. 705 ed. 
Schneid. ) : Αὗται δέ εἰσιν αἱ ᾿θρφικαὶ παραδόσεις. Ἃ γὰρ 
᾿᾽Ορφεὺς δι᾿ ἀποῤῥήτων λόγων μυστιχῶς παραδέδωχςε, ταῦτα 
Πυθαγόρας ἐξέμαθεν ὀργιασθεὶς ἐν Λεδήθροις τοῖς Θρᾳχίοις 
Ἀγλαοφάμω τελέστα ( leg. ᾿Αγλαοφήμον τελεστοῦ ) μεταδόν- 
τος ἣν περὶ θεῶν Ὀρφεὺς σοφίαν παρὰ Καλλιόπης τῆς Un- 
τρὸς ἐπινύσθη. Ταῦτα γάρ qnotw ὁ Πυθαγόρας ἐν τῷ ἱερῷ 
λόγῳ. 

(3) Isocrates Paneg. cap. 6 : Δήμητρος γὰρ ἀφικομένης εἰς 
τὴν χώραν, ὅτ᾽ ἐπλανήθη τῆς Κόρης ἁρπασθείσης, καὶ πρὸς 
τοὺς προγόνους ἡμῶν εὐμενῶς διατεθείσης Ex τῶν εὐεργεσιῶν 
ἃς οὐχ οἷόν τ᾽ ἄλλοις ἢ τοῖς μεμνημένοις ἀκούειν, καὶ δούσης 
δωρεὰς αἵπερ μέγισται τυγχάνουσιν οὖσαι; τούς τε χαρπούς, 
οἱ τοῦ μὴ θηριωδῶς ζῆν ἡμᾶς αἴτιοι γεγόνασι, καὶ τὴν τελε- 
τὴν, ἧς οἱ μετασχόντες περί τε τῆς τοῦ βίον τελευτῆς xol 
τοῦ σύμπαντος αἰῶνος ἡδίους τὰς ἐλπίδας ἔχουσιν, οὕτως ἣ 
πόλις ἡμῶν οὐ μόνον θεοφιλῶς ἀλλὰ χαὶ φιλανθρώπως ἔσχεν, 
ὥστε χυρία γενομένη τοιούτων ἀγαθῶν οὐχ ἐφθόνησε τοῖς 
ἄλλοις, ἀλλ᾽ ὧν ἔλαθεν ἅπασι μετέδωχεν. 

(4) Diogenes Laertius Procm. 3: Τοῦτον τελευτῆσαι 
Φαληροῖ, xai αὐτῷ ἐπιγεγράφθαι τόδε τὸ ἐλεγεῖον" Εὐμόλπου 
φίλον υἱὸν χτλ. Paulo aliter Pausanias lib. I cap. 25, 7 : 
Ἔστι δὲ ἐντὸς τοῦ περιθόλον τοῦ ἀρχαίου τὸ Μουσεῖον, 
ἀπαντικρὺ τῆς ἀνγροπόλεως λόφος, ἔνθα Μουσαῖον ἄδειν xal 
ἀποθανόντα γήρᾳ ταφῆναι λέγουσιν. 


τς asa aum La «τοῖν. 


160 DE MUS/EO. 


finxit Virgilius (5) ZEneid. lib, VI vs. 667, ubi 
Sibylla in Elysio non Homerum , sed antiquio- 
rem Homero Museum primum ante omnes vates 
allocuta esse dicitur. Diversum ab hoc Museo 
esse alterum cujus de Herus et Leandri amoribus 
poema omnium manibus teritur, non est quod mo- 
neamus (6). Reliquum est, ut pauca de iis qui in 
veterum libris comparent Muszi versiculis dica- 
mus, Effatum quod est apud Aristotelem Politic. 
lib. VIII cap. 5 (cf. fragm. vs. 1) e preceptis ad 
Eumolpum filium tanquam uberrimo fonte hau- 
stum videtur. Inde fortasse fluxit etiam versus 
quem servarunt Aristoteles Hist. an. lib. VI, 
cap. 6 et Plutarchus Vit. Marii cap. 36 (cf. fragm. 
vs. 2), si praeceptorum partem ad res naturales 
spectasse existimamus. Certum est ad idem poema 
referri versus quos habet Pausanias lib. X cap. 5, 
3 (conf fragm. vss. 6-7 ). Ipse enim scriptor hoc 


testatur, Ex eodem opere nemo negabit sumtos 
esse versus allatos a Clemente Strom. VI p. 618 et 
628 ( cf. fragm. vss, 8-13 ). Ex oraculis tres tantum 
supersunt versus apud Pausaniam lib. X cap. 9, 
11. Vid. fragm. vss. 3-5. Sed licet gravissima sit 
quorundam antiquorum quos testes adhibuimus 
auctoritas, qui ex Mussei scriptis versus quosdam 
se proferre affirmant, tamen omnia qus hodie 
exstant fragmenta cum Clemente et Pausania 
Onomacritum auctorem habere nobis persuasi- 
mus. Paucas has carminum reliquias collectas 
primum ab Henr. Stephano in Poesi philoso- 
phica, postea a philologis neglectas, ego consul- 
tis recentioribus veterum scriptorum exemplis 
accuratius recensui, locos corruptos emendavi, 
dicta quaedam quz Stephani diligentiam fugerant 
adjeci, effata denique omnia et versus latine in- 


terpretatus sum. 


(5) Virgilius ZEneid. lib. VI, vs. 666 : 


Quos circumfusos sic est affata Sibylla , 

Muscum ante omnes : medium nanf plurima turba 
hunc habet, atque humeris exstantem suspicit altis : 
Dicite , felices animae, tuque , optime vales , 

qua regio Anchisen,, quis habet locus? illius ergo 
venimus, et magnos Erebi tranavimus amnes. 


(6) De hoc ita Josephus Scaliger epistola 247 ad Claud. 
Salmasium : « Nonnum ita soleo legere, quomodo mi- 


mos spectare solemus qui nulla alia re magis nos oble- 
ctant, quam quod ridiculi sunt. Parcior el castigatier 
quidem Mussus, sed qui cum illorum veterum frugalitate 
comparatus prodigus videatur. Neque in hoc sequimur 
optimi parentis nostri judicium, quem acumina illa et flores 
declamatorii ita ceperunt, ut non dubitarit eum Homero 
praeferre. » Putavit enim Julius Caesar Scaliger Poetices 
lib. V cap. 1 hunc posterioris eetatis poetam esse veterem 
illum vatem, quem ante Homerum vixisse multi iique 
haud contemnendi auctores tradiderunt. De aliis Musis 


vide Fabricii Bibl. Gr. vol. 1 p. 123 ed. Harles. 


o 


MOYZAIOY EIIH. 


[Ἀλλ᾽ ὀλιγοχρονίοισι] βροτοῖς ἥδιστον ἀείδειν. 

( Aristoteles Politic. lib. VIII cap. 5 : Τὴν δὲ 
μουσικὴν πάντες εἶναί φαμεν τῶν ἡδίστων, xal 
ψιλὴν οὖσαν καὶ μετὰ μελῳδίας" φησὶ γοῦν καὶ 
Μουσαῖος εἰναι « βροτοῖς ἥδιστον ἀείδειν, » unde 
versum fingere ausus sum, ) 

Ὃς τρία μὲν τίκτει, δύο δ᾽ ἐχλέπει, ἕν δ᾽ ἀλεγίζει. 

( Aristoteles Histor. animal, lib. VI cap. 6 : 
Ὃ δ᾽ ἀετὸς ᾧὰ μὲν τίχτει τρία, ἐχλέπει δὲ τούτων 
τὰ δύο, ὥσπὲρ ἐστὶ xal ἐν τοῖς Μουσαίου λεγο- 
μένοις ἔπεσιν, ὃς τρία χτὰ. Cf. Plutarch. Vit. 
Marii cap. 36.) 

Καὶ γὰρ ᾿Αθηναίοισιν ἐπέρχεται ἄγριος ὄμόρος 


ἡγεμόνων κακότητι" παραιφασίη δέ τις ἔσται" 
5 Ἑλλάδος ἠμύσουσι πόλεις, τίσουσι δὲ ποινήν. 


( Pausanias lib. X cap. 9, 11 : Τὴν δὲ πλη- 
γὴν ᾿Αθηναῖοι τὴν ἐν Αἰγὸς ποταμοῖς οὗ μετὰ τοῦ 
δικαίου συμδῆναί σφισιν ὁμολογοῦσι" προδοθῆναι 
γὰρ ἐπὶ χρήμασιν ὑπὸ τῶν στρατηγησάντων, Tu- 
δέα δὲ εἶναι καὶ ᾿Αδείμαντον ol τὰ δῶρα ἐδέξαντο 
παρὰ Λυσάνδρου. Καὶ ἐς ἀπόδειξιν τοῦ λόγου Σι- 
δύλλης παρέχονται τῶν χρησμῶν" « Καὶ τότ᾽ 
᾿Αθηναίοισι βαρύστονα κήδεα θήσει Ζεὺς ὑψιόρε- 
μέτης, οὗπερ χράτος ἐστὶ μέγιστον. Νηυσὶ φέρει 
πολέμοιο μάχην καὶ δηϊοτῆτα, Ὀλλυμέναις δολε- 
ροῖσι τρόποις χαχότητι (legend. χαχίη τε) vo- 


: ΜΌβ24ΕΙ CARMINA. 
[Sed brevis sevi] mortalibus jucundissima res cantus est. — 
Quae tria quidem parit ova, duo excudit, unum nutrit. — 


* 
Etenim in Athenienses atrox imber ingruet 
ducum fraude ; id autem solatio erit , 
quod Graecice urbes cadent luentque poenam. — 


dri cipio 


yos sim El t o la bab Pia d Cl a Pd 


(rri € Lo 


euis 


ἘΔ Au. ME ΤῊΣ 


EE 


MUSJEI CARMINA. 161 


μήων. » Τὰ δὲ ἕτερα ix Μουσαίου χρησμῶν μνη- 
μονεύουσι᾽ xot γὰρ ᾿Αθηναίοισιν χτλ. Vs. 5 vulgo 
ita editur : ἡἥτταλοισ᾽ ἠμύσουσι (al. 3 γ᾽ ἅλις 
duócouct) πόλιν, τίσουσι δὲ ποινήν. Scripsi 
quod sententia postulare videbatur : “Ελλάδος 
λυύσουσι πόλεις x7À. ) 


Αὐτίκα δὲ Χθονίη σφῷν δὴ πινυτὸν φάτο μῦθον, 
σὺν δέ τε Πύρχων ἀμφίπολος χλυτοῦ ᾿Εννοσιγαίου. 

(Pausanias lib. X cap. 5, 3 : Ἔστι δὲ ἐν 
“Ἕλλησι ποίησις, ὄνομα μὲν τοῖς ἔπεσιν Εὐμολ- 
πία, Μουσαίῳ δὲ τῷ ᾿Αντιοφήμου προσποιοῦσι τὰ 
ἔπη" πεποιημένον οὖν ἐστιν ἐν τούτοις Ποσειδῶνος 
ἐν χοινῷ xol Γῆς εἶναι τὸ μαντεῖον, καὶ τὴν μὲν 
χρᾶν αὐτήν, Ποσειδῶνι δὲ ὑπηρέτην ἐς τὰ μαν- 
τεύματα εἶναι Πύρχωνα. Καὶ οὕτως ἔχει τὰ ἔπη" 
Αὐτίχα δὲ Χθονίης χτλ. Restitüi nominativum 
Χθονίη.) 


Ὡς αἰεὶ τέχνη μέγ᾽ ἀμείνων ἰσχύος ἐστίν. 
( Clemens Alex. Strom. VI p. 618 : Γράψαν- 


τός τε Μουσαίου" ὡς αἰεὶ χτλ. “Ὅμηρος λέγει" 
Μήτι τοι δρυτόμος περιγίνεται ἠὲ βίηφι [1]. X X IIT, 
510 7} 


Ὡς δ᾽ αὔτως xal φύλλα φύει ζείδωρος ἄρουρα" 
40 ἄλλα μὲν ἐν μελίησιν ἀποφθίνει, ἄλλα δὲ φύει" 
ὡς δὲ xol ἀνθρώπου γενεὴ καὶ φύλλον ἑλίσσει. 


( Clemens Al. Strom. ]. c. : Πάλιν τοῦ Μου- 
σαίου ποιήσαντος" ὡς δ᾽ αὕτως x1. “Ὅμηρος 
μεταγράφει' Φύλλα τὰ μέν τ᾽ ἄνεμος χαμάδις χέει, 
ἄλλα δέ θ᾽ ὕλη Τηλεθόωσα φύει, ἔαρος δ᾽ ἐπιγίνε- 
ται ὥρῃ" "Qc ἀνδρῶν γενεή, ἣ μὲν φύει, $9 
ἀπολήγει. [ Hiad, VI, 147-149 ].) 


"H3b δὲ καὶ τὸ πυθέσθαι ὅσα θνητοῖσιν ἔδειμαν 
ἀθάνατοι " δειλῶν τε xal ἐσθλῶν τέκμαρ ἐναργές. 


( Clemens Alex. Strom. VI, p. 628, ubi He- 
siodus dicitur hos duos versus παρὰ Μουσαίου 
λαδὼν τοῦ ποιητοῦ χατὰ λέξιν ἐπὶ τοῦ Μελάμπο- 
δος γεγραφέναι.) 


Statim vero Tellus vobis ambobus sapiens dedit respon- 
simulque Pyrcon , illustris Neptuni minister. — . [sum 
Nam semper ars longe potior viribus est. — 

Similiter et folia gignit alma terra ; 


alia quidem in. fraxinis deperdit, alia gignit : 

sic et hominum progenies et folia in orbem eunt. — 
Jucundum eliam est audire, qua» mortalibus struxerint 
immortales, manifestum malorum bonorumque signum. 


PHILOS. GREC. 


AN 


DE ORPHEO. 


Orpheus, si fabulis fides, Apollinis et Calliopes 
Mus filius (1), tantum valuit canendo, ut rupes 
nemoraque moveret fluviosque sisteret. Sed sive 
unus fuit hujus nominis cantor, sive plures (2), 
omnia ceterorum facinora ad Thracem illum, deo- 
rum interpretem et progeniem referuntur, quem 
Tzetzes (3) Herculis zequalem facit multique cen- 
tum fere ante bellum Trojanum annis floruisse 
statuerunt, Hunc qui cum reliquis disciplinis tum 
astrorum scientia et poetica facultate excelleret 
ceterosque mortales vite sanctitate superaret (4), 
preclare de popularibus suis omnique genere 
humano meruisse veteres rettulerunt. Quare Lu- 
cianus auctor est Grecos nihil antiquissima «etate 
ab /Ethiopibus vel JEgyptiis de astrologia audivisse, 
sed ejus discipline initia ab Orpheo esse repeten - 


da (5). Quid? quod sacra ab eo in Grzciam intro- 
ducta et mysteria instituta esse feruntur. Eundem 
memorant scelerum expiationes excogitasse, et 
quibus ritibus iratorum deorum mentes placaren- 
tur docuisse, etmulta morborum remedia invenisse, 
Adde longam scriptorum (6) seriem quam plurimi 
Calliopes filio tribuunt vel potius affingunt. 
Fama est Orpheum una cum Argonautis in Col- 
chidem navigásse, quos ne mollibus ac delicatis 
Sirenum vocibus capti ad exitium perducerentur, 
lyra sue vocisque cantu servavit. Quum autem 
ingentem ex Eurydices (7) uxoris morte dolorem 
cepisset, quee Aristei vim fugiens a serpente occisa 
erat , ad inferos descendit, ubi dulcissimis nervo- 
rum carminumque sonis Plutonem et Proserpinam 
flexit obtinuitque non solum ut ipse in lucem re- 


(1) Nonnulli etiam CEagri et Polymniae vel Melanippes 
vel Thamyridis filium fuisse scripserunt. Apollodor. I, 3, 2 : 
᾿Ὀρφεύς, Καλλιόπης Μούσης xal Ol&ypou υἱός, ἄδων ἐχίνει 
λίθους τε xci δένδρα. Hermesianax ap. Athen. XIII p. 597 
Β΄: Οἵην μὲν φίλος υἱὸς ἀνήγαγεν Ol&ypoto x11. Apollonius 
Argonaut. lib. [ : Πρῶτά νυν ᾿Ορφῆος μνησώμεθα, τόν ῥά 
ποτ᾽ αὐτὴ Καλλιόπη Θρήιχι φατίζεται εὐνηθεῖσα Οἰάγρῳ σχο- 
Tic Πιμπληΐδος ἄγχι τεχέσθαι. 

(2) De his audiendus Suidas : Ὀρφεὺς Κικοναῖος ἢ ᾿Αρχὰς 
ἐχ Βισαλτίας τῆς Θραχιχῆς. Γέγονε δὲ καὶ οὗτος πρὸ Ὁμήρου 
δύο γενεαῖς πρεσδύτερος τῶν Τρωϊκῶν᾽" ἔγραψε δὲ μυθοποιίαν, 
ἔπιγράμματα, ὕμνους. ᾿Ορφεὺς ᾿Οδρύσης ἐποποιός. Διονύσιος 
δὲ τοῦτον οὐδὲ γεγονέναι λέγει" ὅμως ἀναφέρονται εἰς αὐτόν 
τινα ποιήματα. ᾿Ορφεὺς Κροτωνιάτης ἐποποιός, ὃν Πεισιστρά- 
τῳ συνεῖναι τῷ τυράννῳ ᾿Ασχληπιάδης φησὶν ἐν τῷ ἕχτῳ βι- 
GM τῶν Γραμματιχῶν᾽ ἔγραψε Δεχαετηρίαν, ᾿Αργοναυτιχὰ 
xai ἄλλα τινά. ᾿Ορφεὺς Καμαριναῖος, οὗ φασιν εἶναι τὴν εἰς 
ἅδου κατάδασιν. Cf. Schol. Apoll. I, 23; Eustath. p. 159; 
Hermias in Phaedr. p. 109. 

(3) Tzetzes Chil. XII, 399. 

(4) Plato de Legg. VI p. 782 D : ᾿Αλλὰ Ὀρφιχοί τινες λεγό- 
μενοι βίοι ἐγένοντο τοῖς τότε, ἀψύχων μὲν ἐχόμενοι πάντων, 
ἐμψύχων δὲ πάντων ἀπεχόμενοι. 

(5) Lucianus de astrologia init.: Ἕλληνες δὲ οὔτε παρ᾽ Αἰ- 


᾿ θιόπων οὔτε παρ᾽ Αἰγυπτίων ἀστρολογίης πέρι οὐδὲν ἤχουσαν, 


ἀλλά σφισιν Ὀρφεὺς ὁ Οἰάγρου xai Καλλιόπης πρῶτος τάδε 
ἀπηγήσατο. 

(6) Clemens Alexandrinus Strom. I pag. 332 D : ᾽Ονομά- 
ἔριτος, οὗ τὰ εἰς ᾿Ορφέα φερόμενα ποιήματα λέγεται εἶναι, 
περὶ τὴν ᾿πεντηχοστὴν ὀλυμπίάδα. ᾿᾽Ορφεὺς δὲ ὁ συμπλεύσας 
Ἡραχλεῖ, Μουσαίου μαθητής. Καὶ τοὺς μὲν ἀναφερομένους 
εἰς Μουσαῖον Χρησμοὺς ᾿Ονομαχρίτου εἶναι λέγουσι" τὸν Κρα- 
τῆρα δὲ τὸν ᾿Ορφέως Ζωπύρου τοῦ Ἡραχλεώτου᾽ τὴν δὲ εἰς 
ἄδου ἹΚχτάδασιν ἸΤροδίχου τοῦ Σαμίου. Ἴων δὲ ὁ Χῖος ἐν τοῖς 
Τριαγμοῖς καὶ Πυθαγόραν εἰς ᾿Ορφέα ἀνενεγχεῖν τινα ἱστορεῖ. 
Ἐπιγένης δὲ ἐν τοῖς περὶ τῆς εἰς "Opzía ποιήσεως Κέρχωπος 


εἶναι τοῦ Πυθαγορείου τὴν εἰς ἅδου Κατάδασιν καὶ τὸν Ἱερὸν 
λόγον, τὸν δὲ Πέπλον xoi τὰ Φυσιχὰ Βροντίνου. Suidas : 
᾿Ορφεὺς ἔγραψε Τριασμούς" λέγονται δὲ εἶναι "Ieovoz τοῦ τρα- 
γικοῦ" ἐν δὲ τούτοις τὰ ἹἹεροστολιχὰ χαλούμενα. Κλίσεις xo- 
σμικαίνας ('eg. Κτίσις χόσμονυ). Νεοτευχτιχά, Ἱεροὺς λόγους 
ἐν ῥαψωδίαις χδ΄. λέγονται δ᾽ εἶναι Θεογνήτου τοῦ Θεσσαλοῦ, 
οἱ δὲ Κέρχωπος τοῦ Πυθαγορείου. Χρησμοὺς, οἱ ἀναφέρονται 
εἰς ᾽᾿ονομάχριτον. Τελετάς ὁμοίως δέ φασι xod ταύτας "Ovo- 
μαχρίτου " ἐν τούτοις δ᾽ ἐστὶ περὶ Λίθων γλυφῆς, ἥτις ᾿Ογδοη- 


χοντάλιθος ἐπιγράφεται. Σωτήρια" ταῦτα Τιμοχλέους τοῦ Συ- - 


ραχουσίου λέγεται xoi Περγίνου τοῦ Μιλησίου. Κρατῆρας" ταῦτα 
Ζωπύρου φασί. Θρονισμοὺς μητρῴους xo Βαχχιχά * ταῦτα Νι- 
χίου τοῦ ᾿Ελεάτου φασὶν εἶναι. Εἰς ἄδου Κατάδασιν᾽ ταῦτα Ἣρο- 
δίχον τοῦ Περινθίου" Πέπλον xoi Δίχτυον᾽ xol ταῦτα Ζωπύρου 
τοῦ Ἡραχλεώτον, οἱ δὲ Βροντίνου. ᾿Ονομαστιχῶν ἔπη mo', 
᾿Αστρονομίαν. Ἁμοκχοπίαν (leg. ᾿Αμμοχοπίαν). Θνηπολικόν. 
᾿Ωοθυτιχὰ ἢ ᾿Ωοσχοπιχὰ ἐπιχῶς (leg. ἔπη xoc). Καταζωστιχόν. 
"Yuvouc. Kopu6avttxóv καὶ Φυσιχὰ, ἃ Βροντίνου φασίν. La- 
scaris Prolegg. in Orph. in Marm. Taurin. p. 98 : Κατέλιπε 
δὲ συγγράμματα μετριχὰ καὶ ὅσα xol αὐτὸς ἐν ᾿Αργοναύταις 
(v. 7) κατ᾽ ἐπανάληψιν ἀριθμεῖ---χαὶ περὶ θεῶν καὶ χοσμογε- 
νείας, ὕμνους διαφόρους εἰς θεούς, Γεωργιχά, Φυσιχά, Ἄργο- 
λιχά, Μετέωρα, Λιθιχά, μυστήρια δὲ διάφορα, περὶ τῶν φυτῶν, 
βοτανῶν, χωρογραφίας, ἰατριχῆς, νόμων; τελευταῖα τὰ Ἄργο- 
νανυτιχά. Γεγόνασι δὲ ᾿Ορφεῖς ἕξ " πρῶτον οὗτος ἀρχαῖος ποιη- 
τὴς ἐκ Λειδήθρων τῆς Θράχης, δεύτερος Κιχοναῖος ἐχ Βισαλ- 
τίας πενθῶν (leg. πρὸ τῶν) Τρωικῶν xai αὐτὸς, ὃς συνέγραψε 
μυθοποιίαν, ἐκιγράμματα, ὕμνους. τρίτος ᾿Οδρύσης ἐποποιίαν 
τινὰ ποιήσας. τέταρτος Κροτωνιάτης, ὃς συνῆν Πεισιστράτῳ, 
συνέγραψε δὲ Δεχαετηρίαν, ᾿Αργοναυτιχὰ χαὶ ἄλλα. πέμπτος, 
Καμαριναῖος ἐποποιὸς, οὗ φασι τὴν εἰς ἄδου χατάθασιν. ἕχτος 
βασιλεὺς Θρᾳχῶν, ἐφ᾽ οὗ Ἀμαζόνες Φρυγίαν ἐδασμολόγης 
σαν. , 

(7) Hanc Agriopen vocat Hermesianax ap. Athen. XII] 
p. 597 B : Οἵην μὲν φίλος υἱὸς ἀνήγαγεν Ol&ypoto ᾿Ἀγριόπην 
Θρῇσσαν στειλάμενος χιθάρην ἁδόθεν χτλ. 


102 


DE ORPHEO. 


diret sed etiam ut conjugem secum abduceret , hac 
tamen lege, ne prius respiceret quam ad superos 
pervenisset. Verumenimvero vates more impatiens 
legisque immemor oculis in delicias que pone se- 
quebantur conjectis uxorem jamjam ad superos 
redituram iterum amisit, Quum igitur multas nu- 
ptias sprevisset aliosque insuper a mulierum con- 
sortio et amore dehortaretur, tandem a Mana- 
dibus discerptus esse traditur, Ejus membra 
passim per agros sparsa Muse collegerunt atque 
humarunt. Caput vero cum lyra in Hebrum deje- 
ctum vi fluminis Lesbum delatum atque ibi ab 
incolis sepultum esse dicunt : lyra autem a Musis 
quarum laudes perpetuo celebraverat in. coelum 
translata inter sidera fulget. Narravi fabulas qui- 
bus Orphei nomen poetarum suaviloquentia im- 
mortalitati commendatum est. Qua in re id solum 
spectavi, ut ostenderem omnia quz de eo prodita 
sunt incerta esse et fabulosa, vitam , mores, res 
gestas, studia, ingenii monumenta. Ac cetera 
quidem pretermittamus, carmina vero Orpheo 
adscripta qu: vel olim exstiterunt vel nunc exstant 
eorumque fragmenta breviter perstringamus. 
Quseritur enim sintne Orphei an alius poete. Nimi- 
rum si Aristotelem, Ciceronem, Suidam aliosque 
auctores incorrupte judicasse existimamus, redditis 
suis cuique poetz versibus veteri Musarum alumno 
non modo nullum poema, sed ne unus quidem 
versiculusrelinquitur, Quippe hoc posito in Orphei 
locum Brontinus, Cercops, Zopyrus, Persinus, 
Onomacritus, Maximus, alii succedant necesse est. 
Quid? quod a tali sententia ne Herodotus (8) qui- 
dem abhorruisse videturlib. II, 53 de poetis rerum 
sacrarum inventoribus hzc tradens : « Nam Hesio- 
dus atque Homerus quos quadringentis non amplius 
annis ante me vixisse opinor, illi fuere qui Gra- 
cis theogoniam fecerunt diisque singulis et cogno- 
mina dederunt et honores atque artificia constitue- 
runt et figuras eorum designarunt. Quibus viris 
qui priores perhibentur exstitisse poetz, posterio - 
res, ut ego opinor, illis fuerunt, » Hic igitur nulla 
Orphei (9) mentione facta neminem Homero et 
Hesiodo antiquiorem poetam novit. 
De Aristotele, cujus verba ad nostram memoriam 
non manserunt, quum Orphica in deperditis 
scriptis sine dubio accuratius tractarit, locupletem 


163 


habemus testem Ciceronem, Namque hic de Nat, 
deor. I, 38 : « Orpheum, inquit, poetam docet 
Aristoteles nunquam fuisse et hoc Orphicum car- 
men Pythagorei ferunt cujusdam fuisse Cercopis. » 
Congruit fere cum hoc testimonio ipsa Stagiritze 
oratio de Àn. I, 5 sic scribentis : Τοῦτο δὲ πέπογθε 
καὶ 6 ἐν τοῖς ᾿Ορφιχοῖς ἔπεσι χαλουμένοις λόγος " φησὶ 
γὰρ τὴν ψυχὴν ἐκ τοῦ ὅλου εἰσιέναι ἀναπνεόντων, 
φερομένην ὑπὸ τῶν ἀνέμων. Οὐχ οἷόν τε δὴ τοῖς φυτοῖς 
τοῦτο συμθαίνειν οὐδὲ τῶν ζῴων ἐνίοις, εἴ εἴπερ μὴ πάντα 
ἀναπνέουσιν. Τοῦτο δὲ λέληθε τοὺς οὕτως ὑπειληφότας. 
Ad quem locum Philoponus hzc adnotavit : Ka- 
λουμένοις εἶπεν, ἐπειδὴ μὴ δοκεῖ ᾿Ορφέως εἶναι τὰ ἔπη, 
ὡς χαὶ αὐτὸς ἐν τοῖς περὶ φιλοσοφίας λέγει" αὐτοῦ μὲν 
γάρ εἰσι τὰ δόγματα - ταῦτα δέ φησιν ᾿Ονομάχριτον 
ἐν ἔπεσι χατατεῖναι. Jam licet Philoponus non idem 
apud Aristotelem legerit quod Cicero se repperisse 
ait : tamen ista testimoniorum discrepantia in hac 
quaestione non magni momentiest, quoniam Aristo- 
telem Orphica qu: dicebantur carmina ab Orpheo 
abjudicasse patet. Aristotelis partibusadnumerandi 
suut omnes ii qui, rejecta vulgi opinione, graecorum 
poematum antiquissima Homeri scripta esse cre- 
diderunt.Vulgusenim Orphicorum monumentorum 
antiquitatem tue5atur. Josephus contr. Apion. I, 
2 p. 438 : “Ὅλως παρὰ τοῖς “Ἑλλησιν οὐδὲν ὅμολο- 
γούμενον εὑρίσκεται τῆς Ὁμήρου ποιήσεως πρεσδύ- 
τερον. Sextus Empiricus contr, Gramm. lib. I, 10 
Ῥ- 259: Πίνδαρός φησιν, ἀρχαιοτάτη ἐστὶν ἣ Ὁμή- 

ρου ποίησις" ποίημα γὰρ οὐδὲν πρεσθύτερον ἧχεν εἷς 
ἡμᾶς τῆς ἐχείνου ποιήσεως. Scholiastes ad Dionys. 
Gramm. p. 785 : Εἰ καὶ ἱστοροῦσί τινες ποιητὰς προ- 
γεγενῆσθαι “Ομήρου Μουσαῖόν τε χαὶ "Opgén xo At- 
νον, ἀλλ᾽ ὅμως οὐδὲν πρεσδύτερον τῆς Ἰλιάδος καὶ 
᾿Οδυσσείας σώζεσθαι ποίημα, Ἀλλ᾽ ἐρεῖ τις, πῶς ; 
ἐπεὶ γράμματα σώζονται πρεσδύτερα; xal φαμεν ὅτι 
τὰ μὲν τούτων ἐψευσμένους ἔχουσι τοὺς χρόνους, τὰ δὲ 
νεωτέρων τινῶν ἐχόντων δμωνυμίας τῶν παλαιῶν τὰς 
ἐπιγραφὰς ἔχουσι. Scholiastes ad Aristidem p. 206 : 
Ἀρχαιότατός ἐστιν 6 Ὅμηρος, ὡς ἴσμεν. Εἰ δέ τις εἴπη, 
χαὶ μὴν πρὸ αὐτοῦ γέγονεν ᾿Ορφεύς, πρὸ αὐτοῦ μὲν 
γέγονε, τὰ δὲ δόγματα ἸΟρφέως ᾿Ονομάκριτος μετέδαλε 
δι᾿ ἐπῶν" χαὶ Αἰσχίνης, Λέξω περὶ Ὁμήρου ὃν ἐν τοῖς 
πρεσδυτάτοις xal σοφωτάτοις τῶν "ποιητῶν τάττομεν᾽ : 
ἢ ὅτι χυρίως ποίησίς ἐστιν ἣ μετὰ μιμήσεῴς τινος ἢ 
μετὰ οἰκονομίας xol διασχευῆς xal μύθων ἐν ἔπεσι τάξις" 


(8) Herodotus lib. II, 53: Ἡσίοδον γὰρ xoi “Ὅμηρον ἣλι- 
χίην τετραχοσίοισι ἔτεσι δοχέω μεὺ πρεσόυτέρου: γενέσθαι, 
χαὶ o9 πλέοσι. Οὗτοι δέ εἶσι οἱ ποιήσαντες θεογονίην “Ἕλλησι, 
χαὶ τοῖσι θεοῖσι τὰς ἐπωνυμίας δόντες, καὶ τιμάς τε καὶ τέχνας 
διελόντες, xad εἴδεα αὐτῶν σημήναντες. Οἱ δὲ πρότερον ποιη- 
ταὶ λεγόμενοι τούτων τῶν ἀνδρῶν γενέσθαι, ὕστερον, Epotye 
δοχέειν, ἐγένοντο τούτων. 

(9) Orphicorum in hunc modum meminit lib. II, 81 : 


ἘἘνδεδύχασι δὲ χιθῶνας λινέους περὶ τὰ σχέλεα θυσανωτούς, οὕς 
χαλέουσι χαλασίρις " ἐπὶ τούτοισι δὲ εἰρίνεα εἵματα λευχὰ 
ἐπαναδληδὸν φορέουσι. Οὐ μέντοι ἔς γε τὰ ἱρὰ ἐςφέρεται εἰρί- 
νεα, οὐδὲ συγχαταθάπτεταί σφι οὐ γὰρ ὅσιον. “μολογέουσι 
δὲ ταῦτα τοῖσι Ὀρφιχοῖσι χαλεομένοισι xoi Βαχχικχοῖσι, ἐοῦσι 
δὲ Αἰγυπτίοισι xol Πυθαγορείοισι. Οὐδὲ γὰρ τούτων τῶν 
ὀργίων μετέχοντα ὅσιόν ἐστι ἐν εἰρινέοισι εἵμασι θαφγῆναι- 
Ἔστι δὲ περὶ αὐτῶν ἱρὸς λόγος λεγόμενος. 
t. 


104 : DE ORPHEO. 


ὅπερ ἐξαιρέτως “Ὅμηρος ἐπετήδευσε xal χατέδειξε 
πρῶτος. "Ocot δὲ πραγματείας ἑτέρας ἔγραψαν, ἐπο- 
ποιοὶ οὗ χαλοῦνται" ἢ γὰρ περὶ ἀστρονομίας ἢ φυσιχάς 
τινας ἢ ἑτέρας ἔγραψαν βίόλους. : 

Non sepe de carminibus Orphicis loquitur Plato 
qui Legg. VIII p. 829 E ait : μηδέ. τινὰ τολμᾶν 
ἄδειν ἀδόκιμον Μοῦσαν μὴ χρινάντων τῶν γομοφυλά- 
χων; μηδ᾽ ἂν ἡδίων 7j τῶν Θαμύρου τε καὶ ᾿Ορφείων 
ὕμνων. Idem Ion. p. 533 B : Ἀλλὰ μήν, ὥς γ᾽ ἐγὼ 
οἶμαι, οὐδ᾽ ἐν αὐλήσει γε οὐδὲ ἐν χιθαρίσει οὐδὲ ἐν xi- 
θαρῳδίᾳ οὐδὲ ἐν ῥαψῳδίᾳ οὐδεπώποτ᾽ εἶδες ἄνδρα, 
ὅστις περὶ μὲν Ὀλύμπου δεινός ἐστιν ἐξηγεῖσθαι ἢ περὶ 
Θαμύρου ἢ περὶ Ὀρφέως ἢ περὶ Φημίου τοῦ Ἰθαχη- 
σίου ῥαψῳδοῦ, περὶ δὲ Ἴωνος τοῦ ᾿Εφεσίου ἀπορεῖ χαὶ 
οὖχ ἔχει συμθαλέσθαι ἅ τε εὖ ῥαψῳδεῖ xol ἃ μή. Idem 
Conviv. p. 218 B : Οἱ δὲ οἰκέται, καὶ εἴ τις ἄλλος 
ἐστὶ βέδηλός τε καὶ ἄγροιχος, iile πάνυ μεγάλας 
τοῖς ὠσὶν ἐπίθεσθε, respicit versum Orphicum 
φθέγξομαι οἷς θέμις ἐστί’ θύρας δ᾽ ἐπίθεσθε βέδηλοι. 
Cf. fragm. I et II vs. x. Denique de Rep. lib. II 
p. 364 E : Βίόλων δὲ διαδον παρέχονται Μουσαίου 

ὶ ᾿ρφέως, Σελήνης τε x«i Μουσῶν ἐγγόνων, ὥς 
φασι" χαθ᾽ ἃς θυηπολοῦσι, πείθοντες οὗ μόνον ἰδιώτας 
ἀλλὰ xal πόλεις, ὡς ἄρα λύσεις τε καὶ χκαθαρμοὶ ἀδι- 
χημάτων διὰ θυσιῶν καὶ παιδιᾶς ἡδονῶν εἰσὶ μὲν ἔτι 
ζῶσιν, εἰσὶ δὲ xal τελευτήσασιν - ἃς δὴ τελετὰς χαλοῦ- 
σιν, ol τῶν ἐχεῖ χαχῶν ἀπολύουσιν ἡμᾶς" μὴ θύσαν- 
τας δὲ δεινὰ περιμένει, Ex his locis intelligimus 
scelerum expiationes ad Orphicam disciplinam 
pertinuisse multaqua preterea carmina Muszi et 
Orphei nominibus inscripta Platonis tempore jam 
vulgata fuisse, sed quid ipse de eorum auctoribus 
senserit non apparet, At bis Orpheum citat ut Ho- 
merum aliosque poetas citare solet : Phileb. p. 66 
C : ἕκτῃ δ᾽ ἐν γενεᾷ, φησὶν ᾿Ορφεύς, καταπαύσατε 
xócu.ov ἀοιδῆς et Cratyl. p. 402: Λέγει δέ που xal 
᾿Ορφεὺς ὅτι’ ᾿Ωχεανὸς πρῶτος καλλίῤῥοος ἦρξε γά- 
poto, "Oc ῥα κασιγνήτην ὁμομήτορα Τηθὺν ὄπυιεν. 


Ergo jam antiquitus inter peritissimos viros de 
monumentorum Orphicorum auctoritate summa 
dissensio fuit, Ceterum posterioribus seculis Or- 
phicorum poematum numerum, quorum frequens 
fit mentio apud scriptores ecclesiasticos , Neopla- 
tonicos, scholiastas usque ad Tzetzem atque apud 
ipsos rerum Byzantinarum pronuntiatores, insi- 
gniter auctum esse liquet. In hac tanta carminum 
copia et varietate quid vetustatem redoleat, quid 
pie primorum Christianorum fraudi debeatur, 
quid infima state confictum sit, difficile dictu est , 
siquidem plerique versus, exceptis iis qui libra- 
riorum culpa mendas traxerunt, sine offensione 
leguntur puroque et simplici sermone insignes 
sunt. Reperiuntur tamen hic illic fraudis indicia 
maculeque quibus sermonis nitor infuscatur atque 
adeo labentis grecitatis vestigia, Hinc nostra pa- 
trumque memoria in diversas partes viri docti 
discesserunt, alii Argonautica, Lithica, hymnos 
czeteraque fragmenta quz hodie Orphei nomen in 
fronte gerunt ante Homerum composita atque e 
priscis Grecorum sacrariis prolata esse rati (ro), 
alii preter versiculos a Platone et Aristotele ser- 
vatos plerasque scriptorum Orphicorum reliquias, 
imprimis majora carmina post Christum natum 


condita esse arbitrati (r1). Fuerunt etiam qui rei 
difficultate diu pensitata sibi liquere mega-: 


rent (12). 

Jam de majoribus illis carminibus disserere ab 
hoc loco alienum videtur, de fragmentis autem 
quze partim ad rerum ortum, ad sacrorum ritus, 
ad deorum majestatem, ad agriculturam aliasque 
res spectant uberius disputare nihil attinet, quia 
id quod in tali quaestione maxime petitur conse- 
qui non licet, nisi omnium poematum Orphicorum 
ratio habeatur. Sed hujus argumenti difficultatem 
nemo non intelliget, postquam quid singuli fra- 
gmentorum editores prestiterint exposuero, 


(10) Gesnerus Prolegg. p. XLVIII ed. Hermann. : « Inte- 
rea fidem ea in re haberi: mihi postulare. videor posse, ut 
et in illo quod affirmo, nihildum esse in his libellis a me 
animadversum, quod repugnet illis temporibus, quibus 
fuisse dicitur Thracius ille Orpheus, qui in omnibus tan- 
quam e sua persona loquens introducitur; non urbium, 
non hominum nomina, non inventorum, aut cujuscumque 
rei denique mentionem, quam recentiorem esse Trojanis 
temporibus, demonstrari queat. » — Ruhnkenius Epist. 
trit. II p. 69 : « Qui Argonautica Orpheo subjecit, sive 
Onomacritus fuerit, sive alius, scriptor certe meo judicio 
est vetustissimus. Nam ne ullum quidem recentioris zeta- 
tis vestigium, quamvis diligenter animum attendas, per 
totum poema reperias : contra plura egregia, et qui pri- 
scum 2evum sapiant. Dictio fere est Homerica. » 

(1t) Hermann. Dissert. de zetate scriptoris Argonautico- 


'rum, pag. 675 seqq. Cf. Thom Tyrwhitti Praefatio ad 


Lithica. 
(12) Lobeckius Aglaopham. I pag. 362 : « ᾿Αργοναυτιχά. 


— 


Hujusmodi carmen ab Orpheo conditum esse ignoravit certe 
Pherecydes, qui poetam omnino Argonautarum expeditio- 
ni interfuisse negavit. Schol. Apoll. I, 23 : Φερεχύδης Φι- 
λάμμιωνά φησι xoi οὐχ ᾽Ορφέα συμπεπλευχέναι. De Argonau- 
ticis quxe hodie restant varía sunt longeque dissona Valcke- 
narii, Hemsterhusii, Ruhnkenii, Hermanni et J. H. Vossii 
judicia nuper ab Uckerto recollecta in Geograph. Graec. et 
Rom. t I, part. IT, p. 324. Neque arbitror aut hujus aut aliis 
scriptoris aetatem plane liquido explorari posse, nisi syntaxis 
graecse et singularum orationis partium usus non summatim, 
ut nunc, sed multo minutius et scrupulosius ex singulis 
scriptoribus evestigatus fuerit. Quam artis nostrae perfe- 
clionem procul in excelso sitam quum spe et cogitatione 
praesumo, beati mihi videntur mythologi, qui primo tenuis- 
simae cujusque fabulae adspectu statim judicant, utrum 
Homeri an Orphei an Phoronei temporibus nata sit, merito- 
que despiciunt criticorum ricas, qui in constituenda 
carminis amplissimi cate sex infer se seculis discre- 
pant. » 


AU HN, UT TEE TS TII OININON ENCEINTE IRR SE REINIGEN RR Ύ ΡΝ 


" 
E 


ΡΥ ΓΤ 


"LT 


ΑΝ Mel 


DE ORPHEO. 165 


Quum Henr. Stephanus in Poesi philosophica 
satis multa Orphicorum poematum fragmenta di- 
ligenter collegisset, par erat posteros viam ab illo 
monstratam ingressos longius quam ipse voluisset 
progredi. At Eschenbachius in Orphicorum edi- 
tione Trajecti ad Rhenum a, 1689 promulgata 
maximam fragminum illorum partem omisit, Àr- 
»gonautica, Hymnos et Lithica lectorum studiis 
sufficere opinatus, neque multo plures Orphei 
reliquias in Epigene Noriberge» 1702 edito vulga- 
vit, Cui malo mederi cupiens Gesnerus anno 1764 
Lipsize Orphei carmina emendata et aucta publica- 
vit. Qui quamvis omnem qus ipsi suppetebat 
fragmentorum copiam consulto Stephani libro 
aliisque plurimis voluminibus nove editioni inse- 
rere destinasset : tamen judicio lapsus non cuncta 
qua Stephanus pr&bet fragmenta repetiit, Existi- 
mabat enim, ut hoc utar exemplo, versus a Tzetze 
pro Orphicis habitos qui in Maximi carmine apud 
Fabricium Bibl. Grec. vol, VIII leguntur exclu- 
dendos esse. Atqui multo verisimilius est Maxi- 
mum alienos versus miscello carmini intulisse, 
quam Tzetzem, doctum grammaticum, in citando 
horum versiculorum auctore ssepius errasse. Porro 
Gesnerus, etsi profuit Orpheo, tamen quum latine 
quam grece doctior esset, opus quod aggressus 
erat inchoavit magis quam absolvit, Itaque Godofr. 
Hermannus in eodem scriptore Lipsie a. 1805 
divulgando amplissimum nactus campum in quo 
ingenii vis excurreret multa vidit que fugerant 
Gesnerum, neque solum majora Orphei monu- 
menta accurate recensuit, sed etiam contexta de 
setate scriptoris Árgonauticorum dissertatione ad 
libros Orphicos ex veritate, non ex pervagatis 
opinionibus zstimandos multum attulit, Sed quam- 
quam de cseteris carminibus bene meruisse dicen- 
dus est, fragmenta tamen prope neglexit. Quum au- 
tem majus poematum fragminumque Orphicorum 
corpus deesset, quo cunctz Orphicorum poetarum 
reliquie continerentur, has primus colligere in- 
stituit C. Aug. Lobeckius in Aglaophami sive de 
theologie mysticae Graecorum causis libro secundo 
(Regimontii Prussorum 1829). Hic ut colligendi 
studio Orphei editores omnes superavit : ita haud 
scio an collectis etiam locis ab Orphica sapientia 
alienis supervacanea necessariis admiscuerit. Nam- 
que discipline operu:nque Orphicorum ambiguos 
et incertos esse fines nemo negabit. Quemadmo- 
dum vero Proclus, Tzetzes, Jo. Diaconus aliique 
istarum reliquiarum custodes adeundi nobis sunt 
ad Orphice poesis frusta congerenda et minima 
vestigia indaganda : sic illorum auctoritas per se 
nihil valet ad istiusmodi congeriem et antiquitati 
et Orphice doctrine adjudicandam. Nimirum ve- 


terum incuria Pythagorea etiam et Empedoclea 
atque aliorum poetarum carmina cum Orphicis 
confudit, a quibus erroribus ne recentiores quidem 
immunes fuerunt. Quo in genere mire peccarunt 
Werferus Act. Monac. II p. 134 et Gesnerus, ca- 
stigati a Lobeckio p. 953 seqq. At Lobeckius quo- 
que aliquoties in his rebus deliquit. Quum enim 
Suidas Orpheo etiam oracula (χρησμούς) adscribat, 
quae ad Onomacritum auctorem referebantur, 
Proclus autem sepe versus afferat ex oraculis (£x 
τῶν λογίων) vel ex ea disciplina quam θεολογίαν 
sive θεοπαράδοτον μυσταγωγίαν appellat petitos 
eosque interdum cum Orphicis conjungat: non 
male Henr. Stephanus p. 105 seqq. hujusmodi 
locos Orphicis subjunxit. Contra Lobeckius hos 
omnes oraculorum chaldzeorum versiculos esse 
suspicatus ex Orphicis exemit. Rursus Orpheo do- 
navit versiculum a Stobzo Floril. XLI, 9 Pytha- 
gore attributum : ᾿λείσω συνετοῖσι, θύρας δ᾽ ἐπίθεσθε 
βέθηλοι. Cf, Aglaopham. p. 453. Quod quamquam 
jure fecisse videtur, siquidem similiter locutus est 
Orpheus fragm, I et II vs. 1 : tamen probabilius 
est, si ejusdem fuit poete versus, non diversum 
fuisse ab hoe : Φθέγξομαι, οἷς θέμις ἐστί" θύρας δ᾽ 
ἐπίθεσθε βέῤηλοι" si ab alio compositus est, ad 
Orphici similitudinem esse factum. Nihil autem 
frequentius in veterum scriptis istiusmodi senten. 
tiarum mutationibus, Ita, si Orphei fuit versiculus, 
emendatione eget, si alius poete, non est mutan- 
dus. Sedsi quis hac ratione Orphei apophthegma- 
ta augere velit, possit quam plurimos versus e 
Maximi carmine, e Stobao et aliis scriptoribus 
depromtos Apollinis filio assignare. Ubique enim 
similia dicta reperiuntur. Etsi igitur nemo: plura 
veterum testimonia ad Orphei memoriam plenis- 
sime renovandam adhibuit, nemo poetarum Or- 
phicorum reliquias minutissima scriptura varie- 
tate adnotata diligentius collegit quam Lobeckius; 
tamen aliorum studia mysticz sapientie penetra- 
libus reclusis non tam restinxit quam excitavit. 
Omnis autem opera in his fragmentis posita a ma- 
jorum carminum quas Orpheo tribuuntur perve. 
stigatione proficisci debet. Sic enim facillime dictio. 
nis et similitudo et dissimilitudo animadvertitur. 
Si quis vero singula verba et loquendi genera 
compararit versuumque proprietates attenderit : 
magnam reliquorum librorum ffragmina partim 
cum Argonauticis , partim cum Hymnis, non item 
cum Lithicis necessitudinem et cognationem ha- 
bere inveniet. Hac jam pridem perspecta, quantum 
in lubrico versanti licebat aliena ab Orphicis se- 
gregavi , supervacanea omisi, corrupta qüa supe- 
riores editores intacta reliquerant emendavi, 
omnes denique versus latinos feci. 


166 ORPHICA. 


I. 
Φθέγξομαι οἷς θέμις ἐστί: θύρας δ᾽ ἐπίθεσθε βε- 
[δήλοις 
πᾶσιν ὁμοῦ" σὺ δ᾽ ἄχουε, φαεσφόρου ἔχγονε μήνης 
Moucat'* ἐξερέω γὰρ ἀληθέα, μηδέ σε τὰ πρὶν 
ἐν στήθεσσι φανέντα φίλης αἰῶνος ἀμέρση. 
ὁ εἰς δὲ λόγον θεῖον βλέψας τούτῳ προσέδρευε, 
ἰθύνων χραδίης γοερὸν χύτος, εὖ τ᾽ ini éave 
ἀτραπιτοῦ, μοῦνον δ᾽ ἐσόρα χόσμοιο ἄναχτα" 
εἷς ἔστ ; αὐτογενής ᾿ ἑνὸς ἔ ἔχγονα πάντα τέτυχται" 
ἐν δ᾽ αὐτοῖς αὐτὸς περινίσσεται" οὐδέ τις αὐτὸν 
I0 εἰσοράᾳ θνητῶν" αὐτὸς δέ γε πάντας ὁρᾶται. 
οὗτος δ᾽ ἐξ ἀγαθοῖο χαχὸν θνητοῖσι δίδωσι, 
χαὶ πόλεμον χρυόεντα, xal ἄλγεα δαχρυόεντα. 
οὐδέ τις ἔσθ᾽ ἕτερος χωρὶς μεγάλου βασιλῆος. 
αὐτὸν δ᾽ οὐχ δρόω᾽ περὶ γὰρ νέφος ἐστήριχται. 
πᾶσιν γὰρ θνητοῖς θνηταὶ xópat εἰσὶν ἐν ὄσσοις, 


I 
᾿ς ἀσθενέες δ᾽ ἰδέειν Δία τὸν πάντων μεδέοντα. 


σι 


οὗτος γὰρ χάλχειον ἐς οὐρανὸν ἐστήριχται 
χρυσέῳ εἰνὶ θρόνῳ, γαίης δ᾽ ἔπι ποσσὶ βέῤηχε, 
χεῖρά τε δεξιτερὴν ἐπὶ τέρματος ὠχεανοῖο 

40 πάντοθεν ἐχτέταχεν' περὶ γὰρ τρέμει οὔρεα μαχρά, 
xai ποταμοί, πολιῆς τε βάθος χαροποῖο θαλάσσης. 

(Servavithune locum Justinus Martyr Cohor- 

tat. pag. 18 ed, Rob. Steph. : ᾿Ὀρφεύς, ὃ τῆς 
πολυθεότητος ὗ ὑμῶν, ὡς ἂν εἴποι τις, πρῶτος διδά- 
σχαλος γεγονώς; οἷα πρὸς τὸν υἱὸν Μουσαῖον χαὶ 
τοὺς λοιποὺς ἀχροατὰς ὕστερον περὶ τοῦ μόνου θεοῦ 
κηρύττει λέγων, ἀναγχαῖον ὑπομνῆσαι ὑμᾶς. " Exon 
δὲ οὕτως: Φθέγξομαι x:À. Exstat etiam. apud 

. eundem de Monarchia Dei p. 166 ed. Steph.; 
Clementem Alex. Cohort, p. 63 ed. Pott.; Euse- 


bium Prep. Evang. XIII, 15, p. 389 ed. Steph.; 
Cyrillum contra Julianum p. 26. Confer fra- 
gmentum secundum, a quo hoc insertis muta- 
tisque pluribus versibus discrepat. 

Vs. 1-2 βέῤηλοι πάντες edidit Stephanus 
cum plerisque, sed βεῤήλοις πᾶσιν non male 
pars librorum Clementis, item Tatianus Or. ad 
Grecos p. 34 ed. Oxon. et Theodoretus Serm. 1 
p. 19, 31. At Plato versum respiciens Conviv. 
p. 218 B, Οἱ δὲ οἰκέται, inquit, καὶ εἴ τις ἄλλος 
ἐστὶ βέδηλός τε καὶ ἄγροικος, πύλας πάνυ μεγά- 
λας τοῖς ὠσὶν ἐπίθεσθε. Utrumque commodura 
habet sensum.) 


TUTUP πα δ να NEL RS 


ΡΥ Tp 


PU ust 


ΤΙ. ᾿ 
φθέγξομαι οἷς θέμις ἐστί, θύρας δ᾽ ἐπίθεσθε βέῤδηλοι ᾿ 


» , * / / 
οὔασι φεύγοντες θεσμοὺς θείοιο τεθέντος 
πᾶσι νόμου. Σὺ δ᾽ ἄκουε φαεσφόρου ἔχγονε μήνης 
Μουσαῖ᾽- ἐξερέω γὰρ ἀληθέα, μηδέ σε τὰ πρὶν 

& ἐν στήθεσσι φανέντα φίλης αἰῶνος ἀμέρσῃ, 
εἰς δὲ λόγον θεῖον βλέψας τούτῳ προσέδρευε, 
ἰθύνων χκραδίης νοερὸν χύτος" εὖ δ᾽ ἐπίδαινε 
ἀτραπιτοῦ,, μοῦνον δ᾽ ἐσόρα χόσμοιο τυπωτὴν 
ἀθάνατον. παλαιὸς δὲ λόγος περὶ τοῦδε φαείνει" 

10 εἷς ἔστ᾽ αὐτοτελής, αὐτοῦ δ᾽ ὕπο πάντα τελεῖται, 
ἐν δ᾽ αὐτοῖς αὐτὸς περινίσσεται" οὐδέ τις αὐτὸν 
εἰσοράᾳ ψυχῶν θνητῶν, νῷ δ᾽ εἰσοραᾶται. 

Ae i , 5 3 “ - Ἁ , 2 
αὐτὸς δ᾽ ἐξ ἀγαθὼν θνητοῖς xaxov οὐχ ἐπιτέλλει 
3 , 5 ὦ , M - , ^w 
ἀνθρώποις * αὐτῷ δὲ χάρις xo μῖσος ὀπηδεῖ, ᾿ 
1$ xol πόλεμος xal λοιμὸς ἰδ’ ἄλγεα δαχρυόεντα. | 
οὐδέτις ἔσθ᾽ ἕτερος. Σὺ δέ xev ῥέα πάντ᾽ ἐσορήσαις, 
» »^ , / ὶ 7 «€ ? 5 ὶ » 
at xev ἴδης αὐτόν: πρὶν δή ποτε δεῦρ᾽ ἐπὶ γαῖαν, 
τέκνον ἐμόν, δείξω σοι, ὁπηνίκα δέρχομαι αὐτοῦ 


"- 


I. 


Dicam quibus par est ; claudite portas profanis 


simul omnibus: tu vero audi, luciferze lunz fili 

Musae : eloquar enim vera, neque te cogitationes prius 

in animo versato cara vita privent. 

Divinam autem mentem contemplatus insiste, 

omnem ingenii aciem intendens, et bene ingredere 

viam solumque mundi regem intuere. 

Unus est, ex se procreatus, et ab uno omnia orta sunt, 
per ea autem ipse circumcirca graditur, neque: quisquam 
aspicit mortalium, sed ipse omnes certe videt. [eum 
Hic autem post felicitatem incommodum mortalibus invehit 
et bellum horridum et dolores lacrimosos. 

Neque quisquam alius est proeter magnum regem. 

At ipsum non video : nubes enim eircumposita est. 
Namqueomnibus mortalibus mortales pupulc in oculis sunt, 
invalidze ad videndum Jovem omnium regnatorem. 
Quippe hic aeneo ccelo innititur 

aureo in solio (sedens), pedibusque in terra consistit, 
dextramque manum usque ad oceani terminum 

undique protendit : circumcirca enim tremunt montes alti 


et fluvii canique profundum czrulei maris. 
II. « 


Dicam quibus par est ; obstruite autem aures profani 
fugientes praescripta legis divinae omnibus 

impositae. Tu vero audi, luciferce lunoe fili, 

Musae; eloquar enim vera, neque le cogitationes , 
prius in animo versatee cara vita privent, 

divinam autem mentem contemplatus insiste 

omnem ingenii aciem intendens, et bene ingredere 

viam solumque mundi formalorem intuere 

immortalem. Vetusautem dictum dehoc dici solitum splen- 
Unus est perfectus ab eoque omnia perficiuntur, [det : 
per ea autem ipse circumcirca graditur; neque ullus 
humanorum animorum eum aspicit, (qui) mente aspicitur. 
Ipse vero post felicitatem incommodum mortalibus non in- 
hominibus : eum amor et odium comitantur [vehit 
et bellum et pestilentia et dolores lacrimosi. 

Neque alius est. Sed tu facile omnia aspexeris, — - 

si videas ipsum : prius aliquando hic pcr terram, 

mi fili, mon:trabo tibi, quandoquidem ejus vestigia video 


ΕἾ 
; 

i" 
3 


ORPHICA. 167 


ἴχνια καὶ χεῖρα στιδαρὴν χρατεροῖο θεοῖο, 

40 αὐτὸν δ᾽ οὐχ ὁρόω" περὶ γὰρ νέφος ἐστήρικται 
λοιπὸν ἐμοί, πᾶσιν δὲ δέκα πτυχαὶ ἀνθρώποισιν. 
o0 γάρ χέν τις ἴδοι θνητῶν μερόπων χραίνοντα, 

3 ; 2 ?c , » 
εἰ μὴ μουνογενής τις ἀποῤῥὼξ φύλου ἄνωθεν 
Χαλδαίων * ἴδρις γὰρ ἔην ἄστροιο πορείης, 

25 καὶ σφαίρης χίνημ’ ἀμφὶ χθόνα ὡς περιτέλλει 
χυχλοτερὴς ἐν ἴσῳ τε χατὰ σφέτερον χνώδαχα, 
πνεύματα δ᾽ ἡνιοχεῖ περί τ᾽ ἠέρα χαὶ περὶ χεῦμα 
νάματος" ἐχφαίνει δὲ πυρὸς σέλας ἰφιγενήτου. 
αὐτὸς δὴ μέγαν αὖθις ἐπ᾽ οὐρανὸν ἐστήρικται 

30 χρυσέῳ sivi θρόνῳ" γαίης δ᾽ ἔπι ποσσὶ βέδηχεν, 
χεῖρα δὲ δεξιτερὴν ἐπὶ τέρμασιν ὠχεανοῖο 
ἐχτέταχεν, ὀρέων δὲ τρέμει βάσις ἔνδοθι θυμῷ, 
οὐδὲ φέ έρειν δύναται κρατερὸν μένος. ἔστι δὲ πάν- 

[τως 
A ? J X3 ὶ 0 M , » 
αὐτὸς ἐπουράνιος, xal ἐπὶ χθονὶ πάντα τελευτᾷ, 

35 ἀρχὴν αὐτὸς ἔχων xal μέσσατον ἠδὲ τελευτήν' 
ὡς λόγος ἀρχαίων, ὡς ὑλογενὴς διέταξεν, 
ἐκ θεόθεν γνώμαισι λαθὼν xdza δίπλαχα θεσμόν. 

2 , / , , - 
ἄλλως οὐ θειλιτόν σε λέγειν . τρόμέω: δέ γε γυῖα 
ἐν νόῳ. ἐξ ϑιάτου χραίνει περὶ πάντ᾽ ἐνὶ τάξει. 

40 ὥ τέχνον, σὺ δὲ τοῖσι νόοισι πελάζεο, γλῶσσαν 
εὖ μάλ᾽ ἐπικρατέων, στέρνοισι δὲ ἔνθεο φήμην. 


(Eusebius Prepar. Evang. XIII, 12 :'Ex τῶν 
᾿Αριστοδούλου βασιλεῖ Πτολεμαίῳ προσπεφωνη-- 
μένων: Φθέγξομαι χτλ, — Vs. 1-2 legebatur 
βέδηλοι φεύγοντες δικαίων (Stephan. Poes. phil. 
€xéov) θεσμοὺς quod mutavi in. βέδηλοι οὔασι 
φεύγοντες θεσμοὺς propter Platonis verba Conviv. 
p.218 DB ad fragm. I citata. — Vs. 21. Suam 
oculorum. aciem cum reliquorum hominum 


cecitate comparat, Ceterum eodem modo 
Euripides Plon. vs. 82 οὐρανοῦ πτύχας dixit. 
— Vs. 24 ἄστρον hic intelligit solem, — Vs. 
36. Ὑλογενής videtur appellari Moses, Casau- 
bonus ad Athen. p. 130 malebat ὑδογενής, Scri- 
psi autem cum Gesnero ὡς bis pro ὡς quod in 
membranis est, — Vs. 40 γλῶσσαν edidi pro 
vitiosa codicum lectione γλώσσην, quam etiam 
Lobeckius servavit Agl. p. 443.) 


ΠῚ. 


Αἰθέρος ἠδ᾽ ἀΐδου πόντου γαίης τε τύραννε, 
ὃς βρονταῖς σείεις βριαρὸν δόμον οὐλύμποιο" 
δαίμονες ὃν φρίσσουσι, θεῶν δὲ b oixei Gu Aoc" 
à μοῖραι πείθονται, ἀμείλιχτοί περ ἐοῦσαι. 
5 ἄφθιτε μητροπάτωρ, οὗ θυμῷ πάντα δονεῖται" 
ὃς χινεῖς ἀνέμους, γεφέλησι δὲ πάντα χαλύπτεις, 
πρηστῆρσι σχίζων πλατὺν αἰθέρα. Σὴ μὲν ἐν 
[ἄστροις 
τάξις ἀναλλάχτοισιν ἐφημοσύναισι τρέχουσα" 
σῷ δὲ θρόνῳ πυρόεντι παρεοτᾷσιν πολύμοχθοι 
dv γελοι; οἷσι μέμηλε, βροτοῖς ὡς πάντα τελεῖται. 
σὸν μὲν ἔαρ λάμπει νέον ἄνθεσι πορφυρέοισι, 
σὸς χειμὼν ψυχραῖσιν ἐπερχόμενος γεφέλαισιν, 
σάς ποτε βαχχευτὴς βρόμιος διένειμεν ὁ ὀπώρας. 
εἶτα ἐπιφέρει ῥητῶς παγχράτορα ὀνομάζων τὸν θεύν" 
ἄφθιτον, ἀθάνατον, δητὸν μόνον ἀθανάτοισιν. 
15 ἐλθέ, μέγιστε θεῶν πάντων χρατερῇ σὺν ἀνάγχῃ, 
φριχτός, ἀήττητος, μέγας, ue ὃν στέφει αἰ- 
[θήρ. 
(Clemens Alexandr. Strom. V. p. 724, τι; 
Eusebius Przp. Evang. XIII, 13 pag. 401 seq. 


I 


e 


et validam fortis dei manum. 

At ipsum non video : nubes enim circumposita est 

reliqua mihi (una quae impediat aspectum), omnibus vero 
[hominibus decem cceli plagae (obstant). 

Neque enim quisquam mortalium hominum videat regem, 

nisi unica progenies priscae Chaldaeorum 

gentis : quippe noverat sideris meatum sciebatque 

cceli motum circa terram cireumvolvendo pertici 

ab orbiculato deo :equabiliter circa axem suum. 

Regit autem ventos circa aerem et circa cursum 

aquarum profertque ignis vi excussi fulgorem. 

Ipse igitur magno rursus ccelo innititur 

aureo in solio (sedens), pedibusque in terra consistit , 

dextramque manum ad extremum oceani finem 

protendit, montium vero radices intus tremunt ejus irá 

neque ferre possunt validam vim. Est autem omnino 


ipse coelestis atque in terris omnia perficit, 


principium solus habens et medium et finem : 

sic antiquorum effatum, sic silvarum alumnus statuit 
divinitus animo duplici lege intellecta, 

Aliter te loqui non par est : reformido certe membra 


mente. Desuper in omnia ordine dominatur. 
O fili, tu mente appropinqua, linguam 
bene continens, in pectus vero animumque omen demitte. 
Ill. 
JEtheris et orci marisque terreeque dominator, 
qui tonitribus concutis validam olympi domum , 
quem genii horrent, deorum coctus reformidat, 
cui Parce obediunt, quamvis inexorabiles sint. 
Immortalis pater simul et mater, cujus irá omnia agitantur, 
qui ventos moves nubibusque omnia adoperis , 
igneis turbinibus findens vastum setherem. Tui quidem 
immutabilium ordines tuo jussu currunt : [astrorum 
(uo vero igneo solio astant nuntii laboriosi, : 
quibus curae est scire, quomodo omnia a mortalibus agan- 
Tuum ver novum purpureis floribus nitet, [tur. 
iua hiems frigidis nubibus snpervenit, 
tuos fructus auctumnales bacchabundus Bromius distri- 
[buere solet. 
Incorruptum, immortalem, solum immortalibus memoran- 
[dum. 
Veni, maxime deorum omnium saeva necessitate urgente, 
horrendus, invictus, magnus, incorruptus, quem sether cin- 
[git. 


168 


ed. Steph. Vs. 13 σᾶς posuit Gesnerus pro 
membranarum scriptura ἅς.) 


iy. 


“Ἥλιος, ὃν Διόνυσον ἐπίχλησιν χαλέουσιν. 
Εἷς Ζεύς, εἷς ᾿Αἴδης, εἷς Ἥλιος, εἷς Διόνυσος, 
εἷς θεὸς ἐν πάντεσσι, τί σοι δίχα ταῦτ᾽ ἀγορεύω. 

(Macrobius Saturnal. I, 18 : Solem Liberum 
esse manifeste pronuntiat Orpheus hoc versu : 
Ἥλιος xà. Et is quidem versus absolutior, ille 
vero ejusdem vatis operosior : Εἷς Ζεύς xz). 
Hunc laudans Justinus Martyr Cohort. p. 78, 
1 addit et istum : Εἷς θεὸς xA.) 

Ὑ. 

Οὐρανὸν δρχίζω σε, θεοῦ μεγάλου σοφοῦ ἔργον, 
αὐδὴν δρχίζω σε πατρός, τὴν φθέγξατο πρῶτον, 
ἡνίχα χόσμον ἅπαντα Eis στηρίξατο βουλαῖς. 


(Justinus Martyr Cohort. p. 78, 23 : Οὐρα- 
νὸν δρχίζω xz. τί βούλεται τὸ λέγέιν αὐτόν, Αὐδὴν 
δρχίζω σε πατρός, τὴν φθέγξατο πρῶτον; Αὐδὴν 
ἐνταῦθα τὸν τοῦ θεοῦ ὀνομάζει λόγον, δι᾽ οὗ οὐρα- 
νὸς xal γῇ καὶ ἢ πᾶσα ἐγένετο χτίσις" ὡς διδάσχου- 
σιν ἡμᾶς αἵ θεῖαι τῶν ἁγίων ἀνδρῶν προφητεῖαι. 
Αἷς ἐν μέρει καὶ αὐτὸς ἐν Αἰγύπτῳ προςσχὼν ἔγνω 
ὅτι τῷ λόγῳ τοῦ θεοῦ πᾶσα ἐγένετο χτίσις, Διὸ καὶ 
μετὰ τὸ φῆσαι, Αὐδὴν δρχίζω σε πατρός, ἣν φθέγ- 
ξατο πρῶτον, παρ᾽ αὐτὰ συνάπτει λέγων, Ἡνίχα 
χόσμον ἅπαντα ἕαῖς στηρίξατο βουλαῖς. ᾿Ενταῦθα 
τὸν λόγον αὐδὴν διὰ τὸ ποιητικὸν ὀνομάζει μέτρον. 
Ὅτι δὲ τοῦτο οὕτως ἔχει, δῆλον ἀπὸ τοῦ μικρῷ 
πρόσθεν, τοῦ μέτρου συγχωροῦντος αὐτῷ, λόγον 
αὐτὸν ὀνομάζειν, "Eon γάρ’ Eig δὲ λόγον θεῖον 
βλέψας τούτῳ προσέδρευε. Conf. Cyrill. contra 
Julian. I p. 23. Hoc fragmentum solutis ver- 
sibus affert etiam Malalas Chronographis lib. 
II pag. 27 ed. Bonn., sed Hermeti 'Trismegisto 
adjudicat. Sic autem ait: Καὶ ταῦτα εἰρηχὼς 
(Ἑρμῆς ὃ Ῥρισμέγιστος) ηὔξατο λέγων: “Ορχίζω 
σε, οὐρανέ, θεοῦ μεγάλου σοφὸν ἔργον, ἵλαος ἔσο" 
δρχίζω ce, φωνὴ πατρός, ἣν ἐφθέγξατο πρώτην, 
ἡνίκα κόσμον ἅπαντα ἐστηρίξατο βουλῇ. Φωνὴν 
πατρός, ἣν ἐφθέγξατο πρώτην, τὸν μονογενὴ λόγον 


ORPHICA. 


αὐτοῦ, De quo loco disputat Bentlejus in epi- 
stola ad Jo. Millium , Orpheo verba tribuens 
numerosque e Cyrillo et Justino resiituens.) 
Ναὶ μὴν ἀθανάτων γεννήτορας oliv ἐόντας, 
πῦρ καὶ ὕδωρ, γαῖάν τε xal οὐρανὸν ἠδὲ σελήνην" 
ἠέλιόν τε, Φάνητα μέγαν, xa νύχτα μέλαιναν. 
(Orphicum hoc jusjurandum citat Theo 
Smyrnzeus περὶ τῶν χατὰ μαθηματιχοὺς χρησίμλων 
εἰς τὴν τοῦ Πλάτωνος ἀνάγνωσιν p. 164 ed. Pe- 
tav.) 


VI. 
Ταῦτα πατὴρ ποίησε χατὰ σπεος ἠεροειδές. 


(Proclus in Plat. Tim. II p. 95 D, pag. 224 
ed. Schneider. : Καὶ περὶ ἐχείνου μὲν Ὀρφεύς 


φησι" ταῦτα χτλ.) 

Τοὔνεχα σὺν τῷ παντὶ Διὸς πάλιν ἐντὸς ἐτύχθη 
αἰθέρος εὐρείης ἠδ᾽ οὐρανοῦ ἀγλαὸν ὕψος, 
πόντου τ᾽ ἀτρυγέτου, γαίης τ᾽ ἐριχυδέος εὔρη, 


5 ὦὠχεανός τε μέγας, xol νείατα τάρταρα γαίης, 


xo ποταμοί" xa πόντος ἀπείριτος, ἄλλα τε πάντα" 
πάντες τ᾽ ἀθάνατοι μάκαρες θεοὶ ἠδὲ θέαιναι,. 
ὅσσα τ᾽ ἔην γεγαῶτα, καὶ ὕστερον ὅππόσ᾽ ἔμελλεν, 
ἐγγένετο. Ζηνὸς δ᾽ ἐνὶ γαστέρι σύῤῥα πεφύχει. ᾿ 
(Proclus l. c. p. ,99: E p. 224 seq. ed. 
Schneider. : Ὁ μὲν οὖν Πλάτων τοιοῦτον ὑποστη- 
σάμενος δημιουργόν, ἄῤδητον αὐτὸν xal dxatovó- 
μᾶστον εἴασεν, ὡς ἐν τἀγαθοῦ μοίρᾳ προτεταγμέ-- 
voy τῶν ὅλων. Ἔστι γὰρ ἐν πάσῃ τάξει θεῶν τὸ 
ἀναλογοῦν τῷ ἑνί. Τοιοῦτον γοῦν f$ ἐν ἑχάστῳ 
χόσμῳ μονάς, Ὁ δέ γε Ὀρφεὺς χαὶ ὄνομα αὐτῷ 
προσήνεγκεν, ἅτε ἐχεῖθεν κινούμενος" à xal αὐτὸς 
6 Πλάτων ἐν ἄλλοις ἠχολούθησεν. Ὁ γὰρ παρ᾽ 
αὐτῷ Ζεύς, ὃ πρὸ τῶν τριῶν Κρονιδῶν, οὗτός ἐστιν 
ὃ τῶν ὅλων δημιουργός. Μετὰ γοῦν τὴν κατάποσιν 
τοῦ Φάνητος αἱ ἰδέαι τῶν πάντων ἐν αὐτῷ πεφή- 
νασιν, ὥς φησιν ὃ θεολόγος" τοὔνεχα χτλ. — Vs. 
9 legebatur ἐγένετο in membranis, sed apud 
Steuchum de perenni philosophia p. 428 : 
γίγνεσθαι, Locus requirit ἐγγένετο quod conjecit 
Gesnerus. Vocabulum in fine versus deprava- 
tum σύῤῥαν (al. σειρὰ) recte mutavit Stephanus 


IV. solemque, magnum Phanetem, et noctem atram. 
à Yr gaius 


Sol quem Dionysum cognomento perhibent. a 3 
Hc rerum parens in specu obscuro fecit. — 


Unus Jupiter, unus Orcus, unus Sol, unus Dionysus, 


: xs : i i us Jovis corpori insunt 
.unus deus inter omnes, cur tibi seorsum heec dico. enu scene iid —— : vta 
: &etheris vasti et coeli splendidus vertex, 
v. 


. marisque sterilis el terree praeelarae latitudo, 
i Per ccelum, magni sapientisque dei opus, te obtestor, magnusque oceanus, et infima terrae loca, Tarfarus , 
per patris vocem te obsecro, quam primum emisit, et fluvii, et mare interminatum, ac cctera omnia ; 
quum suo consilio totum mundum :edificavit. — omnesque immortales, dii beati deseque, 
Per eeternos immortalium parentes, et quaecunque nafa erant et postea nasci debebant, 
ignem et aquam, terram et coelum ac Iunam, ibi nata sunt. Jovis autem in utero coaluerant. — 


in σύῤῥα i. e. σύν ῥα πεφύκει vel συνεπεφύχει δα. 
Similiter Proclusin Plat, Parmenid., III, p. 22 : 
Ὁ μὲν γὰρ Ὀρφεὺς μετὰ τὴν χατάποσιν τοῦ Φά- 
γητος ἐν τῷ Διὶ τὰ πάντα γεγονέναι φησί.) 
10 Ζεὺς πρῶτος γένετο, Ζεὺς ὕστατος ἀρχικέραυνος, 
Ζεὺς χεφαλή, Ζεὺς μέσσα. Διὸς δ᾽ ἐκ πάντα τέ- 
[τυχται. 
Ζεὺς ἄρσην γένετο, Ζεὺς ἄμόροτος ἔπλετονύμφη; 
Ζεὺς πυθμὴν γαίης τε καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος ; 
Ζεὺς πνοιὴ πάντων, Ζεὺς ἀχαμάτου πυρὸς δρμή, 
I5 Ζεὺς πόντου ῥίζα, Ζεὺς ἥλιος ἠδὲ σελήνη 
Ζεὺς βασιλεύς, Ζεὺς αὐτὸς ἁπάντων ἀρχιγένεθλος. 
ἕν χράτος; εἷς δαίμων γένετο, μέγας ἀρχὸς ἅπάν-- 
των, 
ἕν δὲ δέμας βασίλειον, ἐν ᾧ τάδε πάντα χυχλεῖται, 
πὺρ καὶ ὕδωρ, καὶ γαῖα xal αἰθήρ, νύξ τε xol 
[ἦμαρ, 
20 xoi Μῆτις, πρῶτος γενέτωρ, καὶ "ἔρως πολυτερ- 
[7e * 
πάντα γὰρ ἐν Ζηνὸς μεγάλῳ τάδε σώματι χεῖται. 
τοῦ δή τοι χεφαλὴ μὲν ἰδεῖν xod καλὰ πρόσωπα 
οὐρανὸς αἰγλήεις,, ὃν χρύσεαι ἀμφὶς ἔθειραι 
ἄστρων μαρμαρέων περικαλλέες ἠερέθονται, 
ταύρεα δ᾽ ἀμφοτέρωθε δύο χρύσεια χέρατα 
ἀντολίη τε δύσις τε, θεῶν ὁδοὶ οὐρανιώνων. 
ὄμματα δ᾽ ἠέλιός τε χαὶ ἀντιόωσα σελήνη. 
γοῦς δέ οἱ ἀψευδής, βασιλήϊος, ἄφθιτος αἰθήρ" 
ᾧ δὴ πάντα χλύει καὶ φράζεται, οὐδέ τις ἐστὶν 
30 αὐδὴ οὔτ᾽ ἐνοπή, οὔτ᾽ αὖ χτύπος, οὐδὲ μὲν ὄσσα, 
ἣ λήθει Διὸς οὐας, ὑπερμενέος Κρονίωνος. 
ὧδε μὲν ἀθανάτην χεφαλὴν ἔχει ἠδὲ νόημα, 
σῶμα δέ οἵ πυριφεγγές; ἀπείριτον, ἀστυφέλικτον, 
ἄτρομον, ὀδριμόγυιον, ὑπερμενὲς ὧδε τέτυχται. 
86 ὦμοι μὲν xal στέρνα καὶ εὐρέα νῶτα θεοῖο 


2 


σι 


ORPHICA. 169 


2 3 , , 2 ; 2 
ἀὴρ εὐρυδίης, πτέρυγες δέ ol ἐξεφύοντο, 
τῆς ἐπὶ πάντα ποτᾶθ᾽- ἱερὴ δέ οἱ ἔπλετο νηδὺς 
qui τε παμμήτειρ᾽, ὀρέων τ᾽ αἰπεινὰ κάρηνα, 
, ΄ ^ / 
μέσση δὲ ζώνη βαρυηχέος οἰδμα θαλάσσης 
40 xal πόντου " πυμάτη δὲ βάσις χθονὸς ἔνδοθι ῥίζαι, 
τάρταρα δ᾽ εὐρώεντα χαὶ ἔσχατα πείρατα γαίης. 
πάντα δ᾽ ἀποχρύψας αὖτις φάος ἐς πολυγηθὲς 
ἐξ ἱερῆς χραδίης ἀνενέγκατο, μέρμερα ῥέζων. 


(Vs. 10-43 servavit Eusebius Prep. Evang. 
pag. 100 B; item Stobzus Eclog. Phys. lib. I 
cap. 2, 23, tom. I pag. 16 seq. ed. Gaisford. 
apud quem tamen vs. 14-15 : Ζεὺς πνοιὴ---- 
σελήνη, omittuntur. Initium inde a vs. 10-16 : 
Ζεὺς πρῶτος---ἀρχιγένεθλος et postremos duos 
versus πάντα δ᾽ ἀποχρύψας----δέζων habet etiam 
Aristoteles de Mundo cap. 7. Ex his tribus 
fontibus in magna scripture varietate optimas 
quasque lectiones elegimus, Adde quod Pro- 
clus plures versus suo in Platonis Timzeum 
commentario hic illic inseruit, quem ubi opus 
videbatur consuluimus. Hic autem pag. 95 E 
explicationis causa addit : Τῶν δὲ ἰδεῶν πλήρης 
ὧν διὰ τούτων ἐν ἑαυτῷ τὰ ὅλα περιείληφεν, ὡς 
xal τοῦτο ἐνδεικνύμενος ὃ θεολόγος ἐπήγαγε" Ζεὺς 
πρῶτος χτλ. Aristoteles vero hec praemittit : 
Οὐράνιός cs καὶ χθόνιος, πάσης ἐπώνυμος ὧν φύσεώς 
τε χαὶ τύχης ἅτε πάντων αὐτὸς αἴτιος ὦν. Διὸ xol 
ἐν τοῖς Ὀρφιχοῖς οὐ χαχῶς λέγεται" Ζεὺς πρῶτος 
χτλ. Vs. 28 citat Olympiodorus in Phileb, ubi 
pro οἷα ψευδὴς legendum οἱ ἀψευδής.) 


VII. 


7 ^n, bd rM s ἣν 27 
Τήχων αἰθέρα δῖον, ἀκίνητον πρὶν ἐόντα, 
ἐξανέφηνς θεοῖς ὥραν χάλλιστον ἰδέσθαι, 


Jupiter primus est, Jupiter ultimus fulminis moderator, 
Jupiter caput, Jupiter medium. E Jove cuncta sunt. 
Jupiter mas est, Jupiter nympha est immortalis, 

Jupiter fundamentum terrze et coeli stelliferi, 

Jupiter cunctorum spiritus, Jupiter ignis indefessi impetus, 
Jupiter fundus maris, Jupiter solet luna, 

Jupiter rex, Jupiter ipse generis omnium auctor. 

Una vis, unus deus est, magnus omnium rector, 

unum autem corpus regium, in quo haec omnia circuma- 
ignis et aqua, terra et eether, nox et dies, [guntur, 
et Metis, primus genitor, et Amor placitus ; 

omnia enim haec in magno Jovis corpore jacent. 

Hujus igitur caput et pulchra facies videnti apparet 
codlum splendidum, unde aurcae circumcirca coruscantium 
siderum com:e, pulchritudine insigués, suspensz sunt , 

et taurina utrimque duo aurea cornua, 

oriens et occidens, deorum c«elestium viae. 

Oculi vero sunt sol et opposita luna. 

Mens errore libera ei est regius atque immortalis cether, 


quo cuncta audit atque animadvertit, neque est 

vel oratio vel sonitus, vel strepitus, vel vox, 

qua fugiat Jovis , praepotentis Saturnii , aures. 

Sic caput immortale habet et mentem , 

sic autem corpus ei coruscum , interminatum, inconcus- 

immotum, robustum, praevalidum est. [sum , 

Humeri quidem et pectus latumque dei tergum 

aer late potens est, alae vero ei enatae sunt, 

quibus ad omnia advolat : sanctus autem ei uterus est 

terra omnium mater excelsique montium vertices , 

at medium cingulum maris sonori aequor 

pontique; et pedum plantae terrae viscera 

Tartarusque situ obsitus et extremi terrarum fines. 

Sed postquam omnia occultavit, rursus in jucundam 

sacro e sinu profert, magna efficiens. [lucem 

tang VII. 
(Procreator mundi) stherem divinum, prius immotum, 
[liquefaciens 

diis spectandum exhibuit ctate florentem pulcherrimum- 

fque aspectu , 


170 ORPHICA. 


ὃν δὴ νῦν χαλέουσι Φάνητά τε xol Διόνυσον, 
Εὐδουλὴά τ᾽ ἄναχτα, xai ᾿Ανταύγην ἀρίδηλον" 
ἄλλοι δ᾽ ἄλλο καλοῦσιν ἐπιχθονίων ἀνθρώπων. 
πρῶτος δ᾽ ἐς φάος ἦλθε, Διώνυσος δ᾽ ἐπεκλήθη, 
οὕνεχα δινεῖται κατ᾽ ἀπείρονα μαχρὸν [Ολυμπον᾽ 
ἀλλαχθεὶς δ᾽ ὄνομ᾽ ἔσχε προσωνυμίας τε ἕχαστον 
παντοδαπὰς χατὰ χαιρόν, ἀμειδομένοιο χρόνοιο. 


σ' 


(Macrobius Saturn, I, 18 allatis versibus 
adjicit : « Phaneta dixit Solem ἀπὸ τοῦ φωτὸς 
xai φανεροῦ, id est a lumine atque illumina- 
tione, quia cunctis visitur cuncta conspiciens : 
Dionysus, ut ipse vates ait, ἀπὸ τοῦ δινεῖσθαι 
x«l περιφέρεσθαι, id est, quod circumferatur 
in ambitum, » Confer Damascium apud Bent- 
lejum Epist. ad Mill. : Οὐχὶ δὲ xai Ὀρφεὺς ἀπὸ 
τοῦ ᾿Ωοὗ παράγει καὶ τῆς Νεφέλης ῥαγείσης τὸν 
πολυτίμητον Φάνητα χτλ. et quz leguntur apud 
Wolfium Anecd. III p. 209 : Ὅ τε γὰρ ᾿Ελλή- 
νῶν θεολόγος ᾿Ορφεὺς πρῶτον ἐποίησε τὸν Φάνητα 
χαθορώμενον ὑπὸ τῶν θεῶν.) 


[4 - "ἢ , - “ * o , 
10 Ταῦτά γε πάντα τελεῖν ἱερᾶ σχευῇ muxdcayza , 
σῶμα θεοῦ πλάττειν ἐριαυγοῦς Ἠελίοιο, 
πρῶτα μὲν ἀργυφέαις ἐναλίγκιον ἀχτίνεσσιν 
πέπλον φοινίχεον πυρὶ εἴχελον ἀμφιδαλέσθαι. 
αὐτὰρ ὕπερθε νεύροῖο παναιόλου εὐρὺ χαθάψαι 
δέ , , 8 E αἰβξβε ὁ 
1$ δέρμα πολυστίχτου θηρός, χατὰ δεξιὸν ὦμον, 
» δ J / 4:8, Ὁ " 
ἄστρων δαιδαλέων μίμη μ᾽ ἱεροῦ τε πόλοιο. 
εἶτα δ᾽ ὕπερθε νεόρῆς χρύσεον ζωστῆρα βαλέσθαι, 
, —^— 
παμφανόωντα, πέριξ στέρνων φορέειν, μέγα σῆμα 
εὐθὺς ὅτ᾽ ἐχ περάτων γαίης φαέθων ἀνορούσων 
H 3 - / , ? LJ 
20 χρυσείαις ἀχτῖσι βάλῃ ῥόον ὠχεανοῖο, 
* d - 
αὐγὴ δ᾽ ἄσπετος 7j, ἀνὰ δὲ δρόσῳ ἀμφιμιγεῖσα 
μαρμαίρη δίνησιν ἑλισσομένη κατὰ χύχλον 
, .- ͵ β συ 7 9 ΄ 
πρόσθε θεοῦ, ζώνη δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ στέρνων ἀμετρήτων 
393 ἦγ 5 9 , e 33 */ 
φαίνετ᾽ ἄρ᾽, ὠχεανοῦ χύχλος, μέγα θαῦυ᾽ ἐσιδέσθαι. 


(Macrobius l, c. quibusdam interjectis τὸ 

« Orpheus Liberum atque Solem unum esse 
deum eundemque demonstrans de ornatu 
vestituque ejus in sacris Liberalibus ita scribit : 
ταῦτά γε πάντα x1). » — Vs. 15 recepi Gesneri 
conjecturam πολυστίχτου ; codices πολύστιχτον, 
— Vs. 16 pro δαιδαλέων fortasse legendum 
δαιδάλεον, ut sensus sit : artificiosam siderum 
imaginem.) 


26 Κέχλυθι τηλεπόρου δίνης ἑλιχαυγέα χκύχλον 
οὐρανίαις στροφάλιγξι περίδρομον αἰὲν ἑλίσσων, 
ἀγλαὲ Ζεῦ, Διόνυσε, πάτερ πόντου, πάτερ αἴης, 


Ἥλιε παγγενέτορ, Πὰν αἰόλε, χρυσεοφεγγές. 


(Macrobius Saturn. I, 253:Solem esse omnia ἡ 
et Orpheus testatur his versibus : χέχλυθι τηλε- 
πόρου xzÀ.) 


Πατρὸς ἔχοντα νόον xoi ἐπίφρονα βουλήν. 


(Macrobius Saturn, I, 17 : Apollinem z«- 
τρῷοον cognominarunt, non propria gentis unius 
ac civitatis religione, sed ut auctorem proge- 
nerandarum omnium rerum, quod Sol humo- 
ribus exsiccatis, progenerandis omnibus prae 
buit causam, ut ait Orpheus : πατρὸς ἔχοντα 
χτλὴ 


VIII. 

Ἦν δὲ Φάνης Βρόμιός τε μέγας καὶ Ζεὺς 6 πανό- 
. [πτης. 
(Proclus in Plat, Tim. II p. τοῦ D, p. δήι 
ed. Schneid, : Πάλαι γὰρ 6 θεολόγος ἔν γε τῷ Φά- 
νητι τὴν δημιουργικὴν αἰτίαν ἀνύμνησεν" ἐχεῖ γὰρ 
ἦν τε καὶ προῆν, ὥσπερ ἔφη, xol αὐτὸς « Βρόμιός 
τε μέγας χαὶ Ζεὺς ὃ πανόπτης, » ἵνα δὴ τῆς διττῆς 


quem nunc vocant Phanetem ac Dionysum, 

et Eubuleum regem et clarissimum Antangen : 

alii vero terrestrium hominum alio nomine appellant. 

Sed primus in lucem prodiit ac Dionysus nominatus est, 
quia per infinitum longumque Olympum circumagitur : 
mutatus autem nomen appellationesque singulis 
temporum momentis varias pro lemporum varietate ha- 


[buit. — 
Hec certe omnia perficere sacro veslitu corpus ornan- 
formamque dei , splendidi Solis, fingere. [tem , 


Primum quidem albis radiis similem 

palla purpurea ad ignis similitudinem accedente indui. 

At superne latam hinnulei versicoloris , 

maculosz bestize , pellem e dextro humero suspendere , 
siderum artificiosorum sanctique cceli imaginem. — [teum 
Deinde super hinnulei pellem corpori aptare aureum bal- 


eumque coruscum ac circa pectus gestare, ingens prodie 
statim quum e terr finibus lucidus Sol oriturus — [gium 
aureis radiis oceani fluenta verberavit, gw 

et larga lux apparet, (quae) rore permixta 

splendescit, vorticibus in orbem volutata 

ante deum , cingulum vero sub pectore immensc 
conspicitur, oceani orbis, res mirabilis visu. — 

Audi radiantem longinqui vorticis orem 

celesti conversione cireumvagum semper volutans, —— 
splendide Jupiter, Dionyse, opifex maris , opifex terrae, 
Sol omnium genitor, Faune versicolor, auro micans, — 
Patris mente et prudenti consilio praeditum. — 


VII. 


Erat autem Phanes et Bromius magnus et Jupiter omnia 
[videns 


δημιουργίας ἔχη τὰς οἱονεὶ πηγάς" xal ἐν. τῷ Διὶ 
τὴν παραδειγματιχήν. Addidi ad versum sup- 
plendum : ἦν δὲ Φάνης.) 
Καὶ Μῆτις πρῶτος γενέτωρ, xal Ἔρως πολυ - 
[τερπής. 
(Proclus 1. c. : Μῆτις γὰρ αὖ καὶ οὗτός ἐστιν, 
ὥς φησι Kal Μῆτις πρῶτος x1À. Αὐτός τε ὃ Διόνυσος 
καὶ Φάνης xoi Ἦριχεπαῖος συνεχῶς ὀνομάζεται, 
Cf. fragm, VI, 20.) 


Ὡς τότε πρωτογόνοιο 4 y μένος "Howenatou 
τῶν πάντων γε δέμας Ζεὺς εἶχ᾽ ἐνὶ γαστέρι 
[χοίλη, 

& μῖξε δ᾽ ἑοῖς μελέεσσι θεοῦ δύναμίν τε xal ἀλχήν. 

τοὔνεχα σὺν τῷ παντὶ Διὸς πάλιν ἐντὸς ἐτύχθη. 


(Proclus in Plat. Tim. lI p. 99 A : "Ec 
γάρ , εἰ χρὴ διαῤῥήδην τὰ τοῦ χαθηγεμόνος. λέγειν, 
δ παρὰ τῷ Ὀρφεῖ πρωτόγονος θεός, xac τὸ πέρας 
τῶν νοητῶν ἱδρυμένος παρὰ τῷ Πλάτωνι τῷ αὖ- 
τοζώῳ (leg. τὸ αὐτόζωον), Διὸ xol αἰώνιόν ἐστι 
xat τῶν νοουμένων χάλλιστον' xxl τοῦτό ἐστιν ἐν 
γοητοῖς ὅπερ ὃ Ζεὺς ἐν νοεροῖς, Πέρας δὲ ἑχάτερος 
τῶνδε τῶν τάξεων. Καὶ 6 μὲν τῶν παραδειγματι- 
χῶν αἰτίων τὸ πρώτιστον, ὃ δὲ τῶν δημιουργικῶν 
τὸ μοναδικώτατον. Διὸ καὶ ἑνοῦται πρὸς ἐχεῖνον 
6 εὶς διὰ μέσης τῆς Νυχτός, χαὶ πληρωθεὶς 
ἐχεῖθεν γίγνεται κόσμος γοητός, ὡς ἐν νοεροῖς. 
Ὡς τότε πρωτογόνοιο χανὸν μένος Ἠριχεπαίου 
τῶν πάντων δέμας εἶχεν &y ἐνὶ γαστέρι χοίλη χτλ. 
Mutavi hxc e Lobeckii conjectura Aglaoph., 
p- 479, nisi quod in secundo versu non τῶν 
πάντων τε, Sed. τῶν πάντων γε scripsi.) 

Σὺν δὲ Φάνης ἄλλην γενεὴν τεχνώσατο δεινὴν 
νηδύος ἐξ ἱερῆς, προσιδεῖν φοῤερωπὸν ἔχιδναν, 
ἧς χαῖται μὲν ἀπὸ χρατὸς χαλόν τε πρόσωπον 

10 ἦν ἐσιδεῖν, τὰ δὲ λοιπὰ μέρη φοδεροῖο δράχοντος 
αὐχένος ἐξ ἃ ἄχρου. 

(Athenag. Apol.p. 72 : Καὶ τίς ἂν ἄνθρωπος 
χεχριμένος xot ἐν θεωρίᾳ γεγονὼς ὑπὸ θεοῦ γεννη- 
θῆναι πιστεύσαι ἔχιδναν; "Opgebc , Ἂν δὲ Φάνης 
ἄλλην γενεὴν χτλ. ἢ αὐτὸν τὸν Φάνητα δέξαιτο, 
θεὸν ὄντα πρωτόγονον (οὗτος γάρ ἐστιν ὃ ἐκ τοῦ 
ὠοῦ προχυθεὶς) ἢ σῶμα ἢ σχῆμα ἔχειν δράχοντος ; 


ORPHICA. 


171 


2 καταποθῆναι € ὑπὸ τοῦ Διός , ὅπως ὃ Ζεὺς ἀχώρη- 
τος γένοιτο; — Vs. 7 pro ἀν δὲ Φάνης apparet 
legendum esse σὺν δὲ Φάνης.) 
Μῆτιν σπέρμα φέροντα θεῶν, χλυτὸν Ἦριχε- 
[παῖον. 
(Proclus i in Tim. II P. 137 B : Εἰχότως d ἄρα 
καὶ 6 θεολόγος μόνον παράγει τὸν Φάνητα. « σπέρμα 
φέροντα θεῶν χλυτὸν » ἀπὸ τοῦ χρυφίως. ὄντος θεοῦ 
τὰ πάντα, χαὶ ἀπὸ τούτου πάσας ὑφίστησι τὰς 
δευτέρας τάξεις τῶν θεῶν. Εἰ paulo post : Καλεῖ 
δὲ ὅμως αὐτὸν εὐδαίμονα, σεμνόν, MT σπέρμα 
φέροντα θεῶν χλυτόν; Ita emendavit Bentlejus 
Epist. ad Mill, in Opusc. phil. p. 455, sanatis 
magnam partem etiam Damascii verbis : Καὶ 
᾿Ορφεὺς τὸν πολυτίμητον τοῦτον θεὸν ἀνεφημεῖ 
(leg. &vup.vet): Μῆτιν σπέρμα φέροντα θεῶν χλυ-- 
᾿τὸν Ἤριχεπαῖον, Apud Proclum altero loco le- 
gebatur θεόν, altero μήτις et χλυτῶν, apud Da- 
mascium ἀνευφήσαιμι τὸν σπέρμα φέροντα θεῶν χ᾽ 
αὐτὸν ἠριχεποῖον) 


Ἡ δὲ πάλιν Γαϊάν τε καὶ Οὐρανὸν εὐρὺν ἔτικτε. 
(Proclus in Tim. II p. 137 B : Οὐρανὸς μὲν 
γὰρ μετὰ τῆς Γῆς moóeuty: ἣ δὲ πάλιν κτλ!) 
Ἑπτὰ μὲν εὐειδεῖς χούρας, ἑλικώπιδας, ἅγνάς, 
15 ἑπτὰ δὲ παῖδας ἄναχτας ἐγείνατο λαχνήεντας. 


(Proclus in Tim, 1. c. : Κατὰ γὰρ τὴν τρίτην 
γονὴν ἡ Γῆ nine Énch μὲν pi 
Λύὐτὸς Eze γὰρ παιδὸς ἀφείλετο χούριον ἄνθος. 

(Proclus in Tim. 1. c. : Ὃ δέ γε Φάνης μόνος τε 
πρόεισιν, καὶ ὃ αὐτὸς ἀνυμνεῖται θῆλυς xol γενέτωρ, 
παράγει τὰς Νύχτας, xal τῇ μέση σύνεστιν ὃ πα- 
τήρ᾽ αὐτὸς γὰρ Eie παιδὸς ἀφείλετο χούριμον ἄνθος. 
Legendum cum Gesnero αὐτὸς &j; γὰρ παιδὸς 
et cum Schneidero ad Argonaut. vs. 1336, 
XoUptov.) 


Ἔνθεν ἄδην θρώσχει γένεσις πολυποιχίλου ὕλης, 
ἔνθεν συρόμενος πρηστήρ, ἀμυδροῦ πυρὸς ἄνθος, 
χόσμων ἐνθρώσκων χοιλώμασι. πάντα γὰρ ἔνθεν 
20 ἄρχεται εἰς τὸ χάτω τείνειν ἀχτῖνας ἀγητάς. 
(Proclus in Tim. II p. 137 € : Οὕτω δὲ xoi 
τὰ λόγια τὸν μέγιστον τοῦτον θεὸν πηγὴν πηγῶν 


Et Metis primus genitor, et Amor placitus. — 

Sic tum postquam primogenitum Ericepoeum hianti ore 
[hausit , 
Jupiter etiam rerum omnium species in cavo utero habuit, 
suisque membris dei vires et robur admiscuit. 

Idcirco cum universo rursus Jovis corpori insunt. — 
Simul alium horrendum partum Phanes edidit 

ex utero sacro , Echidnam aspectu terribilem , 

eujus coma, capitis [ornamentum] pulchraque facies 
eonspiciebantur, reliqua membra draconis formidabilis 


inde à summa cervice erant. — 

Metin , deorum semen ferentem , clarum Ericepzeum. — 
Hoc autem rursus Tellurem Celumque spatiosum peperit, 
— Septem quidem puellas formosas , venustas , castas, 
septem vero pueros, reges hirsutos, enixa est. — 

Ipse enim filie suae puellarem florem abstulit. — 

Inde affatim prosilit fons multiformis materice , 

inde ductus prester, obscuri ignis flos, 

in mundorum recessus insiliens. Cuncta enim inde 
incipiunt in inferiora admirabiles radios extendere. — 


ORPHICA. 


προσαγορεύει xxl μόνον ἀπογεννῆσαι τὰ πάντα 
φησίν" ἔνθεν ἀδηθρώσχει χτλ. Recte Gesnerus 
edit ἄδην θρώχει et vs. 18 ἀμυδροῦ pro mem- 
branarum scriptura ἀμυδροῖ. Damascius apud 
Bentlejum Epist, ad Mill, p. 455 versum 17 sic 
scribit : "Evüev ἀποθρώσχει γένεσις πολυπιδάχου 


ὕλης.) 


“Ἑπτὰ μὲν εὐειδεῖς χούρας, ἑλικώπιδας, ἁγνάς, 
ἑπτὰ δὲ παῖδας ἄναχτας ἐγείνατο λαχνήεντας. 
Θυγατέρας μὲν τίκτε Θέμιν καὶ εὔφρονα Τηθύν, 
Μνημοσύνην τε βαθυπλόχαμον, Θείαν τε μά- 
[χκαιραν, 
ἠδὲ Διώνην τίχτεν, ἀριπρεπὲς εἶδος ἔ ἔχουσαν, 
Φοίδην τε Ῥείην τε, Διὸς γενέτειραν ἄναχτος. .. 
Κοῖόν τε Κροῖόν τε VI Φόρχυν τε κραταιόν, 
x«i Κρόνον, Ὥχεανόν θ᾽, Ὑ περίονά τ᾽, Ἴαπε- 
[τόν τε. 


172 


γυμνώσῃ τε βίης, καὶ ἀτάσθαλα λωβήσαιτο 
35 σὺν Κρόνῳ 79" ἄλλοισιν ἀδελφοῖς, ot πεπίθοντο 
μητρὶ φίλη, ἢ τούς γε λιπὼν μένοι ἔνδον ἕκηλος. 
πολλὰ δὲ πὸ φύρων μένεν ἥμενος ἐν μεγάροισι, 
σχυζόμενος ἣ μητρί, κασιγνήτοισι δὲ μᾶλλον. 
(Proclus in Tim. V p. 296 A : Τῶν γὰρ ἄλλων 
Τιτάνων εἷς τὴν κατὰ τοῦ πατρὸς ἐπιβουλὴν ἰεμέ-- 
γων, ὃ Ὦχεανὸς ἀπαγορεύει τε πρὸς τὰς τῆς μητρὸς 
ἐαδξως: xot ἐνδοιάζει περὶ τῆς πράξεως. ---- Vs. 
37 legebatur ἥμερος, quod Hermannus in 
ἥμενος convertit.) | 


Καὶ χρατεροί περ ἐόντες ἀμείνονος ἀντιάσαντες, 
ὕῤριος ἀντ᾽ ὀλοὴς xo ἀτασθαλίης ὑπερόπλου..... 
(Proclus in Tim. I pag. 57 E : Οὕτω γὰρ ἥ 
δημιουργικὴ πέρας ἴσχει βούλησις, xai τὰ χείρω 
χρατεῖται ὑπὸ τῶν ἀμεινόνων, ἐν μὲν τοῖς usptxole - 
Ἀτλαντῖνοι ὑπὸ τῶν ᾿Αθηναίων, ἐν δὲ τοῖς ὅλοις 
οἵ Τιτᾶνες ὃ ὑπὸ τῶν Ὀλυμπίων, καὶ à χρατεροί περ 

x1. φησὶν 6 θεολόγος.) 


26 40 


(Proclus in Tim. lib. V p. 295 D, p. 716 
ed. Schneid. : Τίχτει γὰρ ἣ F7; λαθοῦσα τὸν Οὐ- 
ρανόν, ὥς φησιν ὃ θεολόγος" ἑπτὰ μὲν εὐειδεῖς 
χούρας, ἑπτὰ δὲ παῖδας ἄναχτας" θυγατέρας μὲν 
Θέμιν xad εὔφρονα Τηθὺν χτλ. Verba que exci- 
derunt comparatis vss. 13-τή et 25 restitui, 

ἜΝ Versui 27 Proclus premittit hzc : Παῖδας δὲ 
ἄλλους τοσούτους. Ceterum Φόρχυν τε χρατα!ὸν 
Gesnerus metri causa posuit pro codicum le- 
ctione Φόρχυν τε χρατερόν.) 


Κούρους δ᾽ οὐρανίωνας ἐγείνατο πότνια γαῖα, 

οὺς δὴ καὶ Τιτῆνας ἐπίκλησιν καλέουσιν, 

οὔνεχα τισάσθην μέγαν οὐρανὸν ἀστερόεντα. 
(Athenag. Apol. p. 66: Διὸ καὶ ὀργισθεῖσα ἣ 

I7; τοὺς Τιτᾶνας ἐγέννησε. Κούρους δ᾽ οὐρανίωνας, 

χτλ. Confer fragm. XVIII.) 

Ot Ζηνὶ βροντήν τε πόρον, τεῦξάν τε χεραυνόν, 

πρῶτοι τεχτονόχειρες, ot “Ἥφαιστον xal ᾿Αθήνην 

δαίδαλα πάντ᾽ ἐδίδαξαν, δ᾽ οὐρανὸς ἐντὸς ἐέργει. 
(Proclus in Tim. II pag. 100. À; p. 235 ed. - 

Schneider : Ὥς γάρ φησιν δ θεολόγος, οἵ πρῶτοι 

τεχτονόχειρες τῷ Διὶ τὰς δημιουργικὰς δυνάμεις, 

ἔδοσαν πάσης τῆς ἐγκοσμίου ποιήσεως" ob Ζηνὶ 

χτλ.) 

“Ἑπτὰ δὲ πάντα μέρη χούρου διεμοιρήσαντο. 


45 
Οὐρανὸς ως ἐνόησεν ἀμείλιχον ἦτορ ἔχοντας 


| 30 xo φύσιν ἐχνομίην " 

: δῖπτε βαθὺν γαίης ἐς τάρταρον. 

: (Proclus in Tim. V p. 295 F : Ὥς γὰρ ἐνόησε, 
φησίν, αὐτοὺς 6 Οὐρανὸς ἀμείλιχον xx. Itaque 
Urani sive Coli nomen primo versui meni 
quem Gesnerus sic. exhibet : Ὡς ἐ ἐνόησ᾽ αὐτοὺς 


ἀμείλεχον ἦτορ ἔχοντας.) 


"Ev0' οὖν Ὠχεανὸς μὲν ἐνὶ μεγάροισιν ἔμιμνεν, 
δρμαίνων, ποτέρωσε νόον τράποι; ἢ πατέρα ὃν 


(Proclus in Tim. ΠῚ pag. 184, pag. 438 ed. 1 
Schneider. : Τὸ δὲ λοιπὸν τοῦ θεοῦ σῶμα πᾶν, τὴν 


M , , M ^ ^ Z . 
ψυχικὴν σύστασιν, εἰς ἑπτὰ xai τοῦτο διηρημένον 


͵ Septem quidem puellas formosas , venustas, castas , 
septem vero pueros , reges hirsutos, enixa est. 
Filias quidem peperit Themin et lzetam Tethyn, 
. et Mnemosynen promissos cincinnos habentem et beatam 
ac Dionen genuit decora facie praeditam, [Theam , 
Phobenque et Rheam, Jovis regis genitricem. . .. . .. 
- Coumque et magnum. Creeum fortemque Phorcum , 
et Saturnum Oceanumque et Hyperionem et Iapetum. E 
Coelus ut vidit inexorabilem hos animum habere 
et pravum ingenium, : 
in profundum Terrz tartarum eos dejecit. — 
. Tum igitur Oceanus quidem in zedibus manebat, 
deliberans, utram in partem animum converteret, pa- 
[tremne suum 


viribus spoliaret, et per scelus injuria afficeret 

cum Saturno et aliis fratribus , qui obediverant 

matri car: , an his relictis intus maneret quietus. 

Multa autem secum volvens manebat sedens in zedibus , 

irascens matri suze , sed magis fratribus. — 3 

Quamvis robusti sint, fortiori tamen obv'am profecti , 

pro perniciosa contumelia (quam impon:re ei tentabant) - 
[et audaci improbitate, . . .— 

Filios autem coelestes veneranda Tellus enixa est , 

quos etiam Titanes cognomento perhibent, IN UR ! 

quia magnum ccelum stelliferum punierunt. — 

Qui Jovi tonitru preebuerunt et fulmen fabricati sunt, 1 

primi fabri, qui Vulcanum et Minervam | 

artificia omnia docuerunt , quae ccelum complectitur. — 

Septem omnia (Bacchi) pueri membra dispertiverunt, 


aci 


ORPHICA. 


ἑπτὰ δὲ πάντα χτλ. φησὶν 6 θεολόγος περὶ τῶν Τι- 
τάνων.) 
'Γιτῆνες χαχομῆται, ὑπέρῤιον ἦτορ ἔχοντες. 

(Proclus in Tim, I pag. 54 B, pag. 124 ed. 
Schneider. : ᾿Επεὶ παράδειγμα αὐτῶν διὰ τούτων 
παρὰ τῷ θεολόγῳ δηλοῦται τῶν ὀνομάτων" Τιτῆνες 
χαχομῆται xz. ) 

IX. 
Μήσατο δ᾽ ἄλλην γαῖαν ἀπείριτον, ἥντε σελήνην 
ἀϑάνατοι χλήζουσιν, ἐπιχθόνιοι δέ τε uo vn: 
ἣ πόλλ᾽ οὔρε᾽ ἔχει, πόλλ᾽ ἄστεα, πολλὰ μέλαθρα. 

(Proclus in Tim, III pag. 154 A, pag. 363 
ed. Schneider. : Ot δὲ Πυθαγόρειοι ἔλεγον ἐν τῷ 
οὐρανῷ θεωρεῖσθαι τὰ στοιχεῖα διχῶς, ἄλλως μὲν 
πρὸ ἡλίου, ἄλλως δὲ μετὰ ἥλιον. r5 μὲν γὰρ αἰ- 
θερία ἣ σελήνη" τοῦτο μὲν οὖν καὶ ὃ θεολόγος εἴ- 
ρηχε σαφῶς" Μήσατο δ᾽ ἄλλην χτλ. Duos priores 
versus repetit idem in Tim. IV pag. 283 B : 
Τὴν μὲν γὰρ σελήνην γῆν εἰώθασι καλεῖν, ὡς τοῦτον 
ἔχουσαν τὸν λόγον πρὸς τὸν ἅλιον, ὃν fj γἢ πρὸς 
τὸ πῦρ’ Μήσατο δ᾽ ἄλλην χτλ. φησὶν Ὀρφεύς.) 
Ὄφρ᾽ ἐν μηνὶ τρέπη ὅπερ ἥλιος εἷς ἐνιαυτόν. 

(Proclus in Tim. IV pag. 256 A : Διὸ χαὶ 
ὥσπερ τὸν ἥλιον κατὰ ὥραν καὶ κατὰ ζῴδιον εἰρή- 
xacty ἀμείδειν τὰς μορφάς, οὕτω xol τὴν σελήνην 
κατὰ ἑκάστην ἡμέραν, ὄφρ᾽ ἐν μηνὶ χτλ.) 

A 
Μαῖα, θεῶν ὑπάτη, Νὺξ ἄμόροτε, πῶς, τάδε 
ἰφράζε, 
πῶς δεῖ μ᾽ ἀθανάτων ἀρχὴν χρατερόφρονα θέσθαι; 
αἰθέρι πάντα πέριξ ἀφάτῳ λαύέ, τῷ δ᾽ ἐνὶ μέσσῳ 
οὐρανόν. 

(Proclus in Tim. II pag. 63 E, pag. 148 
ed. Schneider. : Ποὶν δὲ ἅψεται (leg. ἅψηται) τῆς 
ὅλης πραγματείας. ἐπὶ θεῶν παραχλήσεις xal εὐ- 
χὰς τρέπεται, μιμούμενος χαὶ ταύτῃ τὸν τοῦ 
παντὸς ποιητήν, ὃς πρὸ τῆς ὅλης δημιουργίας εἴς 
τε τὸ χρηστήριον εἰσιέναι λέγεται τῆς Νυχτός, 


173 


χἀχεῖθεν πληροῦσθαι vOv θείων νοήσεων xal τὰς 
τῆς δημιουργίας ἀρχὰς ὑποδέχεσθαι καὶ ἀπορίας, 
εἰ θέμις εἰπεῖν, ἁπάσας διαλύειν χαὶ δὴ χαὶ τὸν 
πατέρα παραχαλεῖν εἷς τὴν τῆς δημιουργίας σύλ-- 
ληψιν. Πρὸς μὲν τὴν Νύχτα πεποίηται τῷ θεολόγῳ 
λέγων: Μαῖα, θεῶν χτλ. xol ἀχούει παρ᾽ αὐτῆς" 
Αἰθέρι πάντα χτλ. Pag. 294 B legitur Μαῖα, 
θεῶν ὑπάτη, Νὺξ ἀἄμόροτε, πῶς τάδε φράζεις : 
unde Hermannus conjicit : πῶς τάδε φράζεις, 
ὡς. Pag. 96 scriptum est οὐρανόν, quod sensus 
requirit, ideoque a nobis hic exhibetur spreta 
codicum scriptura οὐρανῷ.) 
5 Ὄρθου δ᾽ ἡμετέρην γενεήν, ἀριδείχετε δαῖμον. 
(Proclus in Tim, II pag. 63 E : Καὶ περὶ 
πάσης ἑξῆς ἀναδιδάσχεται τῆς χοσμοποιίας; Πρὸς 
δὲ τὸν Κρόνον πάλιν μετὰ τοὺς δεσμοὺς μόνον οὖχ 
εὐχόμενός φησιν. Sententia est : postquam Ju- 
piter, mundi procreator, Saturnum in vincula 
conjecit, quasi demisse ac suppliciter eum 
consulit, Eundem versum affert Proclus Comm. 
in Cratyl. Cf. Acta philol. Monac, tom. II 
pag. 122.) 
Πῶς δέ μοι ἕν τι τὰ πάντ᾽ ἔσται, xol χωρὶς ἕχα- 
[ στον; 
αἰθέρι. πάντα πέριξ d ἀφάτῳ λαδέ: τῷ δ᾽ ἐνὶ μέσσῳ 
οὐρανόν, ἐν δέ τε γαῖαν ἀπείριτον, ἐν δὲ θάλασσαν, 
ἐν δέ τε τείρεα πάντα, τά τ᾽ οὐρανὸς ἐστεφάνωται. 
IO αὐτὰρ ἐπεὶ δεσμὸν χρατερὸν περὶ πᾶτι τανύσσης, 
σειρὴν χρυσείην ἐξ αἰθέρος ἀρτήσαντα....... 


(Proclus Tim, II pag. 96 A, p. 225 ed. 
Schneider. : Τὰ τοίνυν ὅλα περιέχων ὃ Ζεὺς xal 
πάντα μοναδικῶς xal νοερῶς χατὰ τούτους τοὺς 
χρησμοὺς μετὰ τῆς Νυχτὸς ὑφίστησι, xal mc τὰ 
τὰ ἐγχόσμια, θεούς τε χαὶ τὰς μοίρας τοῦ παντός. 
Λέγει γοῦν πρὸς αὐτὸν ἣ Νὺξ ἐρωτήσαντα - Πῶς 
δέ μοι χτλ. — Vs. 9 legebatur ἐστεφάνωτο, 
quod cum Gesnero ex Homeri Iliad. lib. 
XVIII, 485 in ἐστεφάνωται mutavi. — Addit 
Proclus : Kai δὴ xal περὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων 
ὑποθεμένη δημιουργημάτων ἐπήνεγκεν " αὐτὰρ ἐπεὶ 


Titanes fraudulenti, violentum animum habentes. 


IX. 


Struxit autem aliam terram infinitam, quam selenen (i. e. 


immortales vocant , terreeque cultores lunam, [Iunam) 
quz multos babet montes , multa oppida , multas domos. 
— Ut intra mensem vertat quod sol per annum. 
X. j 
Mater nutrix , dearum summa, Nox immortalis, quomodo, 
[ hoc mihi dic, 
quomodo me oporteat validum immortalium imperium 
ο΄ [fundare? 


JEthere im menso omnia complectere, sed hujus medio 
[gremio 

colum. 

Erige genus nostrum, inclyte deus. — 

Quomodo mihi unum aliquid universa erunt et. seorsum 
[ singula? 

JEthere immenso omnia complectere, at hujus medio gre- 

cum eclum , ium vero terram infinitam et mare [mio 

et sidera cuncta, quibus coelum ornatum est. 

Sed postquam omnibus tenacissimum vinculum injeceris , 

aureà catenà ex aethere suspensá........ 


174 ORPHICA. 


χτλ. — Vs. 10 codd. habent ἐπεὶ vel ἐπὴ et 
ἐπὶ πᾶσι, sed Comment. in Cratyl. in. Act. 
phil. Monac. II p. 128 exaratum est ἐπὴν et 
περὶ πᾶσι, quemadmodum hic quoque edito- 
res scribi voluerunt, At ἐπεὶ pro ἐπὴν epico- 
rum poetarum sermo non respuit, Cf. Iliad. 
XV, 363. Caeterum iidem versus Mterantur a 
Proclo in Tim. III P: 146 E : Καὶ οὗτός ἐστιν 
ὃ κρατερὸς δεσμός, ὥς φησιν 6 θεολόγος, διὰ πάν- 
τῶν τεταμένος xal ὑπὸ τῆς χρυσῆς σειρᾶς συνεχό- 
μενος" ἐπ᾿ αὐτῷ γὰρ ὃ Ζεὺς τὴν χρυσὴν ὑφί- 
στησι σειρὰν κατὰ τὰς ὑποθήκας τῆς Νυχτός" 
Αὐτὰρ ἐπεὶ κτλ. Cf. Proclus in Tim. III p. 173 
F : Κρατερὸς μὲν γὰρ xol ὃ δεσμὸς ὃ ἀπὸ νοῦ xai 
ψυχῆς, ὡς καὶ ᾿Ορφεύς φησιν, ἀλλὰ μείζων ἣ τῆς 
ρυσῆῇς σειρᾶς ἕνωσις xal μειζόνων τοῖς πᾶσιν 
ἀγαθῶν αἰτία, Similiter jam. Homerus Iliad, 
VIII, 19 : Σειρὴν χρυσείην ἐξ οὐρανόθεν χρεμά- 
σαντες.) 


XI. 


Ζεὺς δ᾽ ἐφορᾷ γονέων ὁπόσοι τίουσι θέμιστας, 

ἦδ᾽ ὅσοι οὐχ ἀλέγουσιν, ἀναιδέα θυμὸν ἔχοντες " 

χαὶ τοῖς μὲν πρόφρων τε xal ἤπιος ἐσθλὰ δίδωσι, 
ἴς δὲ xax 1 ( Εὐμενίδ 

τοῖς δὲ xaxk φρονέων νεμεσίζεται Εὐμενίδεσσι. 

δειναὶ γὰρ κατὰ γαῖαν ᾿Εριννύες εἰσὶ τοκήων. 


(Stobaeus Floril, LXXIX, 28. ) 
XII. 


Ἣν χρόνος, ἡνίκα φῶτες ἀπ᾽’ ἀλλήλων βίον εἴχον᾽ 


σαρχοδαχῇ - χρείσσων᾽ δὲ τὸν ἥττονα φῶτα δάϊζε. 
(Sextus Empiricus adv. Math. II, 31 et IX, 
5 : Ot γὰρ νόμοι πόλεών εἶσι σύνδεσμοι, xal ὡς 
ψυχὴ σώματος ἐχφθαρέντος φθείρεται, οὕτω νόμων 
ἀναιρεθέντων χαὶ αἵ πόλεις διόλλυνται. Παρὸ χαὶ 
ὃ ἠθολόγος ᾿Ορφεὺς τὸ ἀναγχαῖον αὐτῶν ὑποφαί- 
yay φησί" ἦν χρόνος χτλ. Μηδενὸς γὰρ ἐπιστα- 
τοῦντος νόμου, ἕχαστος ἐν χερσὶ τὸ δίχαιον εἶχε. ) 

ΧΠΙ. 
"Exc δ᾽ ἐν γενεᾷ χαταπαύσατε χόσμον ἀοιδῆς. 


( Plato Phileb, p. 66 C: ἕχτῃ δ᾽ ἐν γενεᾷ, 


φησὶν Ὀρφεύς, x14. Idem versus exstat apud 
Plutarchum περὶ τοῦ EI τοῦ ἐν Δελφοῖς tom, IX 
p. 236 ed. Hutten., ubi pro χόσμον codices 
θυμὸν praebent. Cf. Lobeckii Aglaopham. 
tom. II p. 788 seqq.) 


XIV. 


Ὠχεανὸς πρῶτος χαλλίῤῥοος ἦρξε γάμοιο, 
ὅς ῥα κασιγνήτην ὁμομήτορα "oov ὄπυιεν. 


( Plato Cratyl. p. 4o2 ét Stobseus Eclog. 
Phys. lib. I cap. xo, 8, tom. 1 pag. 109 ed. 
Gaisford., quorum posterior hunc locum a 
priore mutuatus videtur. Plato addit : Λέγει 
δέ που xal Ὀρφεὺς ὅτι: Ὦχεανὸς xA.). 


ΧΥ. 


᾿Αργὼ τὸ σκάφος εἰμί, θεῷ δ᾽ ἀνέθηχεν Ἰάσων, 
Ἴσθμια καὶ Νεμέαις στεψάμενον πίτυσιν. 


(Dio Chrysostomus Orat, XXXVII p. 107 : 
᾿Εγένετο δὲ xat τῶν νεῶν ἅμιλλα“ xal ᾿Αργὼ ἐνίκα, 
καὶ μετὰ ταῦτα οὐχ ἔπλευσεν, ἀλλ᾽ αὐτὴν ἀνέθη- 
xev ὃ ᾿Ιάσων ἐνταῦθα [£v Κορίνθῳ ] τῷ Ποσει-- 
δῶνι, xa τὸ ἐπίγραμμα ἐπέγραψεν, à λέγουσιν 
Ὀρφέως εἶναι" ᾿Αργὼ τὸ σχάφος χτλ. Cf. Anthol, 
t. IV, Epigr. ἀδεσπ.. CCXXII. b. et Schol. 
Lyc. v. 175 p. 441. Similiter locutus est Si- 
monides apud Henr. Stephanum Thes. ling. 
gr. II p. 1690 A : Ἴσθμια, δὶς Νέμεα, τρὶς 
Ὀλύμπια ἐστεφανώθην, etLucianus ibid., ἔστεψαι 


τὰ ᾿Ολύμπια, neque erat quod Bergkius Poet. 


Lyr. p. 928 deteriorem scripturam Ἴσθμια 
δίς, Νεμέᾳ δίς, ᾿Ολυμπίᾳ ἐστεφανώθην pro- 
baret.) 

XVI. 


Ὡς εἰ εἰποῦσα πέπλους d ἀνεσύρατο, δεῖξέ τε πάντα 
σώματος οὔτι πρέποντα τύπον" παῖς δ᾽ ἦεν" Ἰαχχος, 
χεῖρά θ' δὴν ῥίπτασχε γελῶν Βαυδοῦς t ὑπὸ χόλπους. 
ἢ δ᾽ ἐπεὶ οὖν μείδησε θεά, γήθησ᾽ ἐνὶ θυμῷ, 

5 δέξατο δ᾽ αἰόλον ἄγγος, E ᾧ χυχεὼν ἐνέχειτο. 


( Clemens Alexandrinus Cohort. p. 17 : Καὶ 


XI. 
Jupiter inspicit illos qui colunt parentum jura , 
et qui negligunt , impudentia freti. 


Atque illis quidem benignus et mitis bona largitur, 


his vero inimicus irascitur per Furias. 
Sunt enim horribiles in terra parentum Furiz. 
XII. [ lerarent 
Eràt tempus illud, quum homines mutua czede vitam to- 
carnibus comedendis , et validior vir invalidiorem inter- 
[ fectum dilaniaret. 
XIIT. , 
Sex'a vero in progenie carminis ornatum finitote. 


XIV. 
Oceanus pulchre fluens primus conjugium inchoavit, 
qui sororem germanam Tethyn uxorem habebat. 
XV. 
Argo navis sum, deo aulem me dedicavit Iason 
in Istlimiis ludis Nemeá etiam pinu corenatam. | 
XVI. : 
Sic locuta retexit vestem , ostenditque omnem 
pudendam corporis partem : accedebat autem Iacchus puer, 
manumque suam ridens Baubüs sinui subjecit. 
Postquam vero dea illa subrisit, gavisa est animo 
accepitque vas varium, in quo ciunus inerat. 


W-€-—————— ——— 


ORPHICA. 175 


τί θαυμαστὸν εἰ Τυῤῥηνοὶ οἱ βάρδαροι αἰσχροῖς 

το οὕτω τελίσχονται παθήμασιν, ὅπου a ᾿Αθηναίοις 
xmi τῇ ἄλλη ᾿Ελλάδι (αἰδοῦμαι καὶ λέγειν, αἰ- 
σχύνης ἔλπλεως) ἣ περὶ τὴν Δηὼ μυθολογία ; 
ἀλωμένη γὰρ ἣ Δηὼ χατὰ ζήτησιν τῆς θυγατρὸς 

τῆς Κόρης περὶ τὴν ᾿Ελευσῖνα ἀποχάμνει, καὶ 
φρέατι ἐπικαθίζει λυπουμένη. Τοῦτο τοῖς μυουμέ-- 
γοις ἀπαγορεύεται εἰσέτι νῦν, ἵνα μὴ δοχοῖεν οἵ 

᾿ πετελεσμένοι μιμεῖσθαι τὴν ὀδυρομένην. ἔχουν δὲ 
τηνικάδε τὴν ᾿Ελευσῖνα οἵ γηγενεῖς" ὀνόματα αὖ- 
τοῖς Βαυδὼ xal Δυσαύλης xai Τριπτόλεμος " ἔτι 

δὲ Εὔμολπός τε xoi Εὐδουλεύς. Βουχόλος ὃ Τρι-- 
πτόλεμος ἦν, ποιμὴν δὲ ὃ Εὔμολπος, συῤδώτης δὲ 

ὃ Ἑὐδουλεύς" ἀφ᾽ ὧν τὸ Εὐμολπιδῶν καὶ τὸ χηρύ- 
xov τὸ ἱεροφαντιχὸν δὴ τοῦτο ᾿Αθήνησι γένος ἤνθη- 

σεν. Καὶ δὴ (οὐ γὰρ ἀνήσω μὴ οὐχὶ εἰπεῖν) ξενί- 
σασα ἣ Βαυδὼ τὴν Δηώ, ὀρέγει χυχεῶνα αὐτῇ. 
Τῆς δὲ ἀναινομένης λαῤεῖν, καὶ πιεῖν οὐχ ἐθελού - 

en (πενθήρης γὰρ ἦν) περιαλγὴς ἣ Βαυδὼ γενο- 
μένη, ὡς ὑπεροραθεῖσα ἡ δῆθεν, ἀναστέλλεται τὰ 
αἰδοῖα, καὶ ἐπιδειχνύει τῇ θεῷ " ἣ δὲ τέρπεται τῇ 
ὄψει ἣ Δηώ, xo μόλις ποτὲ δέχεται τὸ ποτόν, 
ἡσθεῖσα τῷ διάμονς, Ταῦτ᾽ ἐστὶ τὰ χρύφια τῶν 
᾿Αθηναίων μυστήρια" ταῦτά τοι καὶ Ὀρφεὺς ἀνα- 
γράφει. Παραθήσομαι δέ σοι αὐτὰ τοῦ ᾿Ορφέως 

τὰ ἔπη, ἵν᾽ ἔχης μάρτυρα τῆς ἀναισχυντίας τὸν 
μυσταγωγόν. "Oc εἰποῦσα χτλ. Repetit hac 
iisdem verbis Eusebius Prep. Evang. Π, 3. 

— Vs. 1 sic immutatuslegitur apud. Gregorium 
Nazianzenum in Julian. Orat, III p. 104 : Ὡς 

: εἰποῦσα θεὰ δοιοὺς ἀνεσύρατο μηρούς. Sed hoc 
: memorie vitio factum. — Vs. 2 scribebatur 
οὐδὲ πρέποντα, quod Hermannus in οὔτι πρέ- 

ποντὰ convertit. Porro ἦεν codices prebent; 

at sensus requirit ἦεν. — Vs. 3 χειρὶ τέ μιν 

Y δίπτασχε γελῶν Bau6oUc ὑπὸ χόλποις membrana- 
rum scriptura est, cujus loco Gesnerus edi- 
dit : χεῖρά θ᾽ ἑὴν ῥίπτεσχε γελῶν BauGoUc ὑπὸ 
χόλπους. Ego ῥίπτασχε restitui. — Vs. 4 ἢ δ᾽ 
ἐπεὶ οὖν μείδησε θεά, μείδησ᾽ ἐνὶ θυμῷ codices; 
scripsi quod sententia flagitat γήθησ᾽ ἐνὶ θυμῷ. 
— Longe aliter rem narrat Arnobius quem 
corrigere supersedemus. Is enim Adv. gentes 
lib. V p. 175 hzc scripsit : « Baubo accipit ho- 
spitio Cererem ; sitienti adoris oggerit potio- 
nem cinnum; aversatur et respuit dea. Tum 
vertit Baubo artes et quam serio non quibat 
allicere , ludibriorum statuit exhilarare mira - 
culis; partem illam corporis per quam secus 
femineum sobolem solet prodere, facit in 


speciem levigari nondum duri atque striculi 
pusionis, redit ad deam tristem et retegit se 
ipsam. Ipsos in medio ponemus versus quos 
Calliopes filius ore edidit Graeco et cantando 
per secula generi publicavit humano : 


Sic effata sinu vestem contraxit ab imo, 
objecitque oculis formatas inguinibus res, 

quas cava succutiens Bacchi manu', nam puerilis 

, ollis vultus erat , plaudit , contrectat amice. 

Tum dea defigens augusti luminis orbes , 
tristitias animi paullum mollita reponit : 

inde manu poclam sumit risuque sequenti 
perducit totum cyceonis lzeta liquorem. » 


Disputat copiose de hoc loco Lobeckius 
Aglaopham. tom. II p. 818-827, nec tamen 
ita, ut operz pretium fecisse videatur.) 


XVII. 


Κῶνος xal ῥόμόος χαὶ παίγνια χαμπεσίγυια, ᾿ 
UA ve χρύσεα καλὰ παρ᾽ Ἑσπερίδων λιγυφώνων. 


(Clemens Alexandrinus Cohort. p. 15 : Τὰ 
γὰρ Διονύσου μυστήρια τελέως ἀπάνθρωπα, ὃν 
εἰσέτι παῖδα ὄντα, ἐνόπλῳ κινήσει περιχορευόν- 
τῶν Κουρήτων, δόλῳ δὲ ὑποδύντων Τιτάνων, ἃ ἀπα- 
τήσαντες παιδαριώδεσιν ἀθύρμασιν οὗτοι δὴ οἵ 
Τιτᾶνες διέσπασαν, ἔτι νηπίαχον ὄντα, ὡς ὃ τῆς 
τελετῆς ποιητὴς "Oposóe φησιν 6 Opdxtoc* χῶνος 
xal ῥόμόος χτλ. x«l τῆσδε Opiv τῆς τελετῆς τὰ 
ἀχρεῖα σύμδολα οὐκ ἀχρεῖον εἰς κατάγνωσιν πα- 
ραθέσθαι, ἀστράγαλος, σφαῖρα, στρόδιλος, μῆλα, 
δόμος, ἔσοπτρον, πόκος. Arnobius Adv. gentes 
lib. V, 19 p. 169 : « Bacchanalia pretermit- 
tamus , in quibus arcana et tacenda res prodi- 
tur insinuaturque sacratis, ut occupatus pue- 
rilibus ludicris distractus a Titanibus Liber 
sit—sectus—in ollam conjectus—ut Jupiter 
invocatus advolaverit ad prandium comper- 
taque re grassatores obruerit fulmine et in 
Tartarum prezcipitaverit; cujus rei argumen- 
tum prodidit vates Thracius, talos , speculum, 
turbines , volatiles rotulas et diuidi ab Hespe- 
ridibus iii. » Cf. Lobeckii Aglaopham. I 
p.699seqq.-) ᾿ 

XVIII. 
ὩὭς οὐ χύντερον ἦν xal δίγιον ἄλλο γυναιχός. 


(Clemens Alexandrinus Strom. lib, .Vl 
p. 738 : Ὀρφέως ποιήσαντος᾽ ὡς οὗ χύντερον χτλ. 
Ὅμηρος ἄντιχρυς λέγει (05. à, 426) ὡς οὐχ 


αἰνότερον καὶ χύντερον ἄλλο γυναιχός.) 


XVII. 
Turbo et rhombus et oscila flexibilia , 
pulchraque Hesperidum vocalium aurea mila. 


XVIII. 


Quandoquidem non erat aliud impudentius et horribilius 
[ muliere. — 


175 ORPIICA. 


Kei! ἀποδοχμώσας παχὺν αὐχένα, xà3 δέ μιν 
[ ὕπνος 
ἥρει πανδαμάτωρ. 

(Clemens Alexandrinus Strom. lib. VI 
p. 751 : Εὔροις δ᾽ ἂν xal “Ὅμηρον, τὸν μέγαν 
ποιητήν, ἐχεῖνα τὰ ἔπη, Οἷον δὲ τρέφει ἔρνος ἀνὴρ 
ἐριθηλὲς ἐλαίης (UD. p, 53) καὶ τὰ ἑξῆς, κατὰ 
λέξιν μετενηνοχότα παρ᾽ Ὀρφέως x τοῦ Διονύσου 
ἀφανισμοῦ * ἔν τε τῇ θεολογίᾳ ἐπὶ τοῦ Κρόνου "Op- 
φεῖ πεποίηται" χεῖτ᾽ ἀποδοχμώσας χτλ. Ταῦτα δὲ 
Ὅμηρος ("O8. ι, 372.) ἐπὶ τοῦ Κύχλωπος μετέ-- 
θηχεν.) 

Ὦχεανός, ὅσπερ γένεσις πάντεσσι τέτυχται. 


( Athenag. Legat. c. 15 p. 64 : Ὁμήρου μὲν 
γὰρ λέγοντος, ᾿Ωχεανόν τε θεῶν γένεσιν xal μη- 
τέρα Τηθύν - ᾿Ορφέως δὲ (ὃς xal τὰ ὀνόματα αὖ- 
τῶν πρῶτος ἐξεῦρεν, καὶ τὰς γενέσεις διεξῆλθε, 
χαὶ ὅσα ἑχάστοις πέπραχται εἶπε, χαὶ πεπίστευ- 
ται παρ᾽ αὐτοῖς ἀληθέστερον θεολογεῖν " ᾧ χαὶ 
“Ὅμηρος τὰ πολλὰ καὶ περὶ θεῶν μάλιστα ἕπεται) 
χαὶ αὐτοῦ τὴν πρώτην γένεσιν αὐτῶν ἐξ ὕδατος 
συνιστάντος" ᾿Ωχεανός, ὅσπερ χτλ. Ἦν γὰρ ὕδωρ 
ἀρχὴ κατ᾽ αὐτὸν τοῖς ὅλοις, ἀπὸ δὲ τοῦ ὕδατος 
ἰλὺς χατέστη * ἐχ δὲ ἑκατέρων ἐγεννήθη ζῷον δρά- 
χων, προσπεφυχυῖαν ἔχων χεφαλὴν λέοντος. Διὰ 
μέσου δὲ αὐτῶν θεοῦ πρόσωπον, ὄνομα ἩἫἩ ραχλῆς 
xal Κρόνος. Οὗτος ὃ Ἡραχλῆς ἐγέννησεν ὑπερμέ- 
γεθες ὠόν, ὃ συμπληρούμενον ὑπὸ βίας τοῦ γεγεν- 
νηχότος ἐχ παρατριθῆς εἰς δύο ἐῤῥάγη" τὸ μὲν οὖν 
χατὰ χορυφὴν αὐτοῦ οὐρανὸς εἶναι ἐτελέσθη τὸ δὲ 
κατενεχθὲν γῇ. Προῦλθε δὲ χαὶ Γἣ διὰ σώματος. 
Οὐρανὸς δὲ Γῇ μιχθεὶς γεννᾷ θηλείας μὲν Κλωθώ, 
Λάχεσιν, Ἄτροπον: ἄνδρας δὲ ἑκχατόγχειρας, 
Κόττυν, Γύνην, Βριάρεων χαὶ Κύχλωπας, Βρόν- 
τὴν xal Στερόπην xal "Apyov: οὺς xal δήσας 
χατεταρτάρωσεν, ἐχπεσεῖσθαι αὑτὸν ὑπὸ τῶν παί- 
δὼν τῆς ἀρχῆς μαθών.) 


Μῆνιν ἄειδε θεὰ Δημήτερος ἀγλαοκάρπου. 


(Justinus Martyr Cohort. c. 16, p. 81 extr. : 
Τοῦ ᾿Ορφέως Μῆνιν ἄειδε xz). ἐν ἀρχῇ τῆς ποιή- 
σεως εἰρηχότος, αὐτὸς ( Homerus) « Mzjvtv. ἄειδε 
Θεὰ Ηηληϊάδεω Ἀχιλῆος » γέγραφεν. Cf. Tzetzes 
Exeg. Hom. ms. fol, 8.) 


Υἱὲ Διὸς μεγάλοιο, πάτερ Διὸς αἰγιόχοιο. 


( Clemens Alexandr. Strom. lib. V p. 718: - 


Ἤδη δὲ χαὶ “Ὅμηρος φαίνεται πατέρα xol υἱὸν 
διὰ τούτων ὡς ἔτυχε μαντείας εὐστόλου λέγων" Εἰ 
μὲν δὴ οὔτις σε βιάζεται οἷον ἐόντα, Νοῦσον δ᾽ 
(leg. νοῦσόν γ᾽) οὕπως ἐστὶ Διὸς μεγάλου ἀλέα- 
σθαι ( Odyss. TX, 410-411 ). Οὐ γὰρ Κύχλωπες 
Διὸς αἰγιόχου ἀλέγουσιν ( Odyss. IX, 275). Καὶ 
πρὸ τούτου ᾿Ορφεὺς χατὰ τοῦ προχειμένου φερόμε- 
νος εἴρηχεν " ΥἹὲ Διὸς xA. ) 
XIX. 


Καὶ φύσεως χλυτὰ ἔργα μένει, καὶ ἀπείριτος αἷών. 


(Proclus in Plat. Tim. I p. 29 D , pag. 66 
ed. Schneider. : Οὕτω γὰρ καὶ παρ᾽ ᾿Ορφεῖ τὰ 
τῆς φύσεως ἔργα χλυτὰ προσαγορεύεται, καὶ φύ- 
σεως χτλ. ) 


,t€ 


Ἔστιν ὕδωρ ψυχῇ, ψυχὴ δ᾽ ὑδάτεσσιν ἀμοιδή" 
ἐχ δ᾽ ὕδατος μὲν γαῖα, τὸ δ᾽ ἐκ γαίης πάλιν ὕδωρ" 
ἐχ τοῦ δὲ ψυχή, δδὸν αἰθέρος ἀλλάσσουσα. 
(Clemens Alexandrinus Strom. lib. VI 
p. 746 : Ὀρφέως ποιήσαντος" « " East ὕδωρ ψυχῇ 
θάνατος δ᾽ ὑδάτεσσιν ἀμοιθή- Ex δ᾽ ὕδατος γαίη, 
τὸ δ᾽ ἐχ γαίης πάλιν ὕδωρ᾽ Ex. τοῦ δὲ ψυχὴ , ὅλον 
αἰθέρα ἀλλάσσουσα, » “Ηράχλειτος ἐκ τούτων συνι- 
στάμενος τοὺς λόγους ὧδέ πως γράφει, Wut 
θάνατος, ὕδωρ γενέσθαι " ὕδατι δὲ θάνατος, γῆν 
γενέσθαι" ἐκ γῆς δὲ ὕδωρ γίνεται, ἐξ ὕδατος δὲ 
ψυχή. Versus emendavit Hermannus Opusc. 
tom. II pag. 244.) 


5 Θαλλοῖς δ᾽ ἶσα βροτοῖσιν ἐνὶ φρεσὶν ἔργα uépmev. - 


οὐδὲν ἔχει μίαν αἶσαν ἐπὶ χθονός, ἀλλὰ κυχλεῖται 
πάντα πέριξ στῆναι δὲ καθ᾽ ἕν μέρος o0 θέμις 
[ ἐστίν, 

ἀλλ᾽ ἔχει, ὡς ἤρξαντο, δρόμου μέρος ἶσον ἕχαστος. 
( Clemens Alexandrinus Strom. V p. 672 : 
Ἀλλὰ xe Διονύσιος ὃ Θρᾷξ ἐν τῷ περὶ τῆς ἐμφά- 
σεως τοῦ περὶ τῶν τροχίσχων συμόόλου φησίν" 
Ἐσήμαινον γοῦν οὗ διὰ λέξεως μόνον, ἀλλὰ καὶ 
διὰ συυϊδόλων ἔνιοι τὰς πράξεις. Διὰ λέξεως μὲν ὡς 
ἔχει τὰ λεγόμενα Δελφιχὰ παραγγέλματα" διὰ δὲ 
συμιόλων, ὡς 8 τε τροχὸς ὃ στρεφόμενος ἐν τοῖς θεῶν 
τεμένεσιν εἰλκυσμένος παρὰ τῶν Αἰγυπτίων χαὶ τὸ 
τῶν θαλλῶν τῶν διδομένων τοῖς προτχυνοῦσι" φησὶ 


Jacebat inflexa crassa cervice, somnusque eum 
omnium domitor cepit. — 

Oceanus qui fons et origo omnibus est. — 
Iram cane , dea , Cereris frugiferae. — 


Fili magni Jovis , pater Jovis zegidem gestantis. 


XIX. 
Et inclyta naturx? opera manent et tempus infinitum, — 
, : 
Es! aqua aeris , aer autem aquarum permutatio; 


ex aqua quidem terra, e terra vero rursus aqua; 

sed ex hac aer, setheris viam mutans. — 

Ramis zequalia mortales mente opera curant. 

Nihil unam habet sortem in terris, sed in orbem agitantur 

omnia circumcirca ; neque vero semoto a ceterís loco esse 

[ licet , 

sed in suam quisque et sequam inslituti cursus partem 

[ venit. — 


γὰρ Ὀρφεὺς 6 Θρᾷξ Θαλλῶν δ᾽ ὅσσα βροτοῖσιν 


ἐπὶ φρεσίν - ἀλλὰ χυχλεῖται χτλ. ΟἱἨ θαλλοὶ ἤτοι 
τῆς πρώτης τροφῆς σύμόολον ὑπάρχουσιν ἢ ὅπως 
ἐπίστωνται οἵ πολλοὶ τοὺς μὲν χαρποὺς δι᾽ ὅλου 
θάλλειν xal αὔξεσθαι διαμένοντας, σφᾶς δ᾽ αὐτοὺς 
ὀλίγον εἰληχέναι τὸν τῆς ζωΐς χρόνον, τούτου 
χάριν δίδοσθαι τοὺς θαλλούς " ἴσως δὲ καὶ ἵνα ἐπί- 
στωνται, ὅτι, ὡς αὖ οὗτοι χαίονται, οὕτως xol 
τοὺς εἰς τοῦτον τὸν βίον ( ἥχοντας) ταχέως ἐχκλι-- 
πεῖν. Poeta cum ramis negotia humana com- 
parat, ut Homerus cum foliis Iliad. VI, 146. 
Itaque Lobeckius Aglaoph. II p. 836 initium 
hujus fragmenti sic corrigit : Θαλλῶν δ᾽ ἶσα 
βροτοῖσιν ἐνὶ φρεσὶν ἔργα μέμηλεν. Οὐδὲν . ἔχει 
μίαν αἶσαν ἐπὶ χθονός. Sed ἶσα postulat dativum 
θαλλοῖς quem restitui. ) 
Καὶ βέδυ νυμφάων χκαταλείδεται ἀγλαὸν ὕδωρ. 
(Clemens Alex. Strom. V p. 673 : Χρησι- 
μώτερον ἄρα τὸ τῆς συμῥολιχῆς ἑρμηνείας εἰς τὰ 
πολλὰ----ναὶ μὴν ἣ στοιχειωτικὴ τῶν παίδων δι- 
δασχαλία τὴν τῶν τεττάρων στοιχείων περιείλη- 
φὲν ἑρμηνείαν βέδυ γὰρ τοὺς Φρύγας τὸ ὕδωρ 
φησὶ (Δίδυμος) καλεῖν, χαθὸ xol Ὀρφεύς: Καὶ 
βέδυ xz. ) 

10 Διώρισε δ᾽ ἀνθρώποισι 
χωρὶς ἀπ᾽ ἀθανάτων ναίειν ἕδος, E μέσος ἄξων 
ἠελίου τρέπεται ποτινεύμενος , οὔτε τι λίην 
ψυχρὸς ὑπὲρ χεφαλῆς, οὔτ᾽ ἔμπυρος, ἀλλὰ με- 

[ σηγύς. 

( Proclus in Plat. Tim. I, p. 38 A, p. 87 
ed. Schneid. : Καὶ γὰρ οὐ μόνον ot μαθηματικοὶ 
λέγουσι περὶ τοῦ μὴ πᾶν χλῖμα γῆς ἀνθρώπους 
ἔχειν, ἀλλὰ καὶ ᾿Ορφεὺς οὑτωσὶ διορίζων" Διώρισε 

E δ᾽ ἀνθρώποισι xz). ) ; 


XX. 

: Τῷ δὲ Δίχη πολύποινος ἐφείπετο πᾶσιν ἀρωγός. 

; ( Proclus in Platonis Theol, VI, 8 p. 363 : 

b 'O Ὀρφεὺς.----ἤδη βασιλεύοντι [ τῷ τῶν ὅλων δη- 
μιουργῷ ] καὶ διαχοσμεῖν ἀρχομένῳ τὸ πᾶν ἕπε- 
σθαί φησι τὴν ὅλην Δίχην" τῷ δὲ Δίχη πολύπονος 


ἐπὶ χθονὸς ἔργα μέμηλεν,, οὐδὲν ἔχει μίαν αἶσαν. 


ORPHICA. 177 


ἔφεπετο πᾶσιν ἀρωγός. Eodem modo versus 
corruptus est Comm, in Tim. V p. 310 D, 
pag. 753 ed. Schneid. Nos certam JEmilii 
Porti emendationem probavimus. ) 


XXT. 


Οὐδέ τι λήθονται Μουσέων βροτοί" at γὰρ ἔασι 
κοίρανοι, αἷσι UE pene χορὸς θαλίαι τ᾽ £a te war, 


(Schol. Apollon. Argon. III, 1 : Ὅτι θα- 
λιῶν εἶσι προστάτιδες αἱ Μοῦσαι, ἐν τοῖς Ὀρφι- 
xot; δεδήλωται" Οὐδέ τι λήθονται χτλ, Et paulo 
post :'Ev τοῖς Ὀρφιχοῖς εὑρέτις ὀρχήσεως $ Ερατὼ 
παραδίδοται. Pro membranarum scriptura λή- 
γονται posui λήθονται cum Ruhnkenio ad Hom. 
fragm. H. in Bacchum p. 3.) 


XXII. 
Αὐτὰρ ΓἜρωτα Κρόνος xoi πνεύματα πάντ᾽ ἐτέ- 
[κνώσε. 
(Schol. Apollon. III, 26 : Ἐν τοῖς εἰς Ὀρφέα 
ἀναφερομένοις Κρόνου { παῖς ὃ Ἔρως γενεαλο-- 
γεῖται: αὐτὰρ χτλ. Conf. Orphei Argon. vs. 
14.) 
XXIII. 
Πῦρ ἴχελον σχιρτηδὸν ἐπ᾽ ἠέρος οἶδμα τιταῖνον, 
ἢ xal πῦρ ἀτύπωτον, ὅθεν φαναὶ προθέουσιν, 
ἢ φῶς πλούσιον ἀμφὶ γύην ῥιζαῖον ἑλιχθέν, 
ἀλλὰ xa ἵππον ἰδεῖν φωτὸς πλέον, ἀστράπτοντα, 
ἢ καὶ παῖδα θοοῖς νώτοις ἐποχούμενον ἵππου, 
ἔμπυρον, 7j χρυσῷ πεπυχασμένον, ἢ πάλι γυμνόν, 
ἣ xoà τοξεύοντα χαὶ ἑστηῶτ᾽ ἐπὶ νώτοις. 


σι 


( Proclus in Platonis Polit. p. 380 : Οἱ θεοὶ 
πολλὰς ἑαυτῶν προτείνουσι μορφάς, πολλὰ δὲ 
σχήματα ἐξαλλάττοντες φαίνονται. — Kal ταῦτα 
xol f, θεοπαράδοτος μυσταγωγία παραδίδωσι. 
Ταῦτα γάρ φησιν ἐπιφωνήσασα" πῦρ ἴχελον χτλ, 
Est autem ἣ θεοπαράδοτος μυσταγωγία eadem 
quam Theol, Plat. VI, 8 p. 363 τὴν Ὀρφιχὴν 
μυσταγωγίαν appellat, — Vs. 5 Gesnerus θοοῖς 
pro θεοῖς scripsit, — V. 6 idem ἔλπυρον recte 
in ἔμπυρον mutavit, Cf. Lobeckii Aglaoph. I 
p. 106 seq. ) 


Et liquor Nympharum, limpida defluit aqua. 
Tribuit vero hominibus 
sedem seorsum ab immortalibus habitandam, ubi medius 
solis vertitur accedens, neque paullo [ axis 
frigidior supra caput, neque ardens, sed temperatus. 
XX. 
Hunc autem vindex Justitia sequebatur omnibus auxilians. 
XXI. 
Neque obliviscuntur Musarum mortales : hoe enim sunt 
domin: , quxe eurant choros et festa jucunda. 
PHILOS. GRJEC. 


XXI. 
Sed Amorem Saturnus et ventos omnes genuit. 
XXIII. 
Ignem similem subsultim per aeris fluctus tendentem, 
aut etiam ignem informem unde fulgura emicant, 
aut lucem largam in terre visceribus coruscantem , 
sed equum etiam videre luce plenum , fulgentem, 
aut etiam puerum veloci equi tergo invehentem, 
igneum , vel auro tectum, vel rursus nudum, 


vel etiam sagittantem atque in tergo insistentem. 
12 


118 ORPHICA. 


XXIV. 
Γλυχερὸν δὲ τέχος Διὸς ἐξεχαλεῖτο. 

(Proclus in Tim. lib. II p. 124 D, p. 293 
ed. Schneider : Ὥς γὰρ εἴρηται πρότερον, νοῦν 
ἄνευ ψυχῆς ἀδύνατον παραγενέσθαι τῳ. Τοῦτο δὲ 
ὅμοιον τῷ παρ᾽ Ὀρφεῖ’ γλυζερὸν δὲ χτλ, Τοῦτο δὲ 
ἦν ὃ χοσμιχὸς νοῦς Δίιος ὦν, χατὰ τὸν ἐν τῷ Διὶ 
μείναντα προελθών.) 

Ι Μετὰ δὴ πατριχὰς διανοίας 
ψυχὴ ἐγὼ ναίω, θέρμῃ ψυχοῦσα τὰ πάντα. 

(Proclus 1. c. : Οὕτω δὲ καὶ fj θεοπαράδοτος 
θεολογία φησὶ συμπεπληρῶσθαι τὸν κόσμον͵ Ex 
τῶνδε τῶν τριῶν. Λέγει γοῦν ἢ ψυχὴ περὶ τοῦ 
Διὸς ἐπέκεινα τοῦ δημιουργήσαντος τὸ πᾶν" μετὰ 
δὴ πατρικὰς χτλ. Cf. Lobeck. Agl. p. 953). 
Νοῦν μὲν ἐνὶ ψυχῇ, ψυχὴν 8" ἐνὶ σώματι ἀργῷ 
ἡμῖν ἐγχατέθηχε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε. 


( Proclus 1. c. κατέθετο γὰρ « νοῦν μὲν ἐνὶ ψυ- 


yii κτλ.» Legebatur ἡμέας ἐγκατέθηχε quod mu-. 


.avi in ἡμῖν &yx. Nam ad ἡμέας defendendum, 
animas hic pluraliter loqui, cum Gesnero nemo 
dicet.) 
XXV. 

Νώτοις δ᾽ ἀμφὶ θεᾶς φύσις ἄπλετος ἠώρηται. 

(Proclus in Tim. I, p. 4 D, p. 8 ed. Schnei- 
der. : Τοιαύτη δὲ οὖσα προελήλυθεν ἀπὸ τῆς 
ζωογόνου θεᾶς" νώτοις δ᾽ ἀμφὶ χτλ. "Ag! ἧς πᾶσα 
ζωὴ πρόεισιν, ἥ τε νοερὰ xal jj ἀχώριστος τῶν 
διοικουμένων, ἐξηρτημένη δ᾽ ἐκεῖθεν χαὶ ἀπηωρη- 
μένη φοιτᾷ διὰ πάντων ἀχωλύτως xal πάντα ἐμ- 
πνεῖ, δι’ ἣν τὰ ἀψυχότατα ψυχῆς μετέχει τινός, 
xal τὰ φθειρόμενα μένει διαιωνίως ἐν τῷ χόσμῳ,, 
ταῖς ἐν αὐτῇ τῶν εἰδῶν αἰτίαις συνεχόμενα.) 
"Apyst δ᾽ αὖ φύσις ἀκαμάτη χόσμων τε xol ἔργων. 

(Proclus 1. c. ἄρχει δ᾽ αὖ χτλ, φησὶ τὸ λό- 
γιον,) 
Οὐρανὸς ὄφρα θέῃ δρόμον ἀΐδιον χατασύρων. 

(Proclusl, c. οὐρανὸς ὄφρα χτλ. καὶ τὰ ἑξῆς.) 
Καὶ φύλαχ᾽ αὐτὸν ἔτευξε χέλευσέ τε πᾶσιν ἀνάσσειν. 


( Proclus in Tim. V p. 308 F, p. 749 ed. 
Schneider.: Καὶ διαφερόντως 6 βασιλεὺς “Ἥλιος - 
τοῦτον γὰρ ἐπέστησε τοῖς ὅλοις ὃ δημιουργὸς, xak 
φύλαχ᾽ xt. ὥς φησιν 6. Ὀρφεύς.) 


XXVI. 


Κραῖνε μὲν οὖν Ζεὺς πάντα πατήρ, Βάχχος δ᾽ 
[ἐπέχραινε. 


(Proclus in Tim. V p. 336 A : Ὃ γὰρ εἶπε 
περὶ τῆς μονάδος τῶν νέων θεῶν 6 ᾿Ορφεύς, χραῖνε 
μὲν οὖν xTÀ., τοῦτο χαὶ περὶ τῶν νέων θεῶν ῥη- 
τέον, ὅτι δὴ τὴν δημιουργίαν ἐπιτελοῦσι τοῦ πα- 
«906, ἣν ἐχεῖνος αὐτῷ τῷ νοεῖν ὑπέστησεν.) 
Ταῦτα πατὴρ ἐνόησε,, βροτὸς δέ οἱ ἐψύχωτο. 

(Proclus 1. c. ὥσπερ δή φησι καὶ τὸ λόγιον" 
Ταῦτα πατὴρ χτλ. καὶ πέπλασται οὖν τὰ θνητά, 
καὶ ἐψύχωται κατ᾽ αὐτὴν μόνην τὴν δημιουργι- 
χὴν νόησιν" οἵ δὲ νέοι θεοὶ τὴν ὁλικὴν ἐχείνου ποί- 
σιν ἐχφαίνουσι διὰ τῆς ἑαυτῶν ἐχφανοῦς δημτουρ- 
γίας, πληρούμενοι τῆς δημιουργικῆς μονάδος.) 
Τῷ πυρὶ γὰρ βροτὸς ἐμπελάσας θεόθεν φάος ἕξει. 

(Proclus in Tim. II. p. 65 B, p. 151 ed. 
Schneider. : ᾿Επὶ δὲ ταύταις ἡ ἐμπέλασις [οὕτω 
γὰρ αὐτὴν χαλεῖ τὸ λόγιον" τῷ πυρὶ γὰρ χτλ.] 
μείζω τὴν χοινωνίαν ἡμῖν παρεχομένη x«i τρανε- 
στέραν τὴν μετουσίαν τοῦ τῶν θεῶν φωτός.) 
Δηθύνοντι βροτῷ χραιπνοὶ μάχαρες τελέθουσι. 


(Proclus in Tim. II p. 65 D, 152 ed. 
Schneid, : xai χρὴ ἀδιαλείπτως ἔχεσθαι τῆς περὶ 
᾿ πὸ θεῖον θρησκείας" δηθύνοντι γὰρ βροτῷ χτλ.) 


XXVII. 
Ei?» τ᾽ εὐειδὴς xal ὁμόσπορος ᾿Αδράστεια. 
(Hermias in Platonis Phadr. p. 148 ed. Ast. : 
Ἢ δὲ ᾿Αδράστεια μία ἐστὶ xal αὕτη θεὸς τῶν 
μενουσῶν ἐν τῇ Νυχτί, γενομένη ex Μελίσσου καὶ 


Ἀμαλθείας... ἀδελφὴ τῆς Εἴδης" Εἴδη τ᾽ εὐειδὴς 
χτλ.) 


«ον Παλάμησι δὲ χάλχεα ῥόπτρα 


XXIV. 
Duicis autem Jovis progenies evocabatur. 
Post paternas jam cogitationes 
anima ego habito, omnia calore animans. — 
Mentem anim, animam autem corpori pigro 
nostrá causá indidit hominum atque deorum pater. 
XXV. 
E dec tergo natura immensa pendet. — 
Regit autem natura indefessa mundos agrosque cultos. — 
Ut colum sempiterno cursu feratur superiora detrahens. 


—Eumque custodem apposuit et omnibus imperare jussit. 
XXVI. 

Efficiebat igitur omnia Jupiter pater, perficiebat Bacchus. 

—Hsec pater mente agitavit, mortalis autem ab eo anima- 


[ tus erat. 
—lgni enim mortalis appropinquans divinitus lumen ha- 
—Diu moranti mortali celeres dii sunt. [bebit. 


XXVII. 
Ida formosa et soror Adrastea. — 
.. Manibus .vero enea cymbala 


ΠΟ S 


ORPHICA. 179 


δῶχεν ᾿Αδραστείη. 

(Hermias 1, c. : Διὸ (ἢ ᾿Ἀδράστεια) xal πρὸ τοῦ 
ἄντρου τῆς Νυχτὸς ἠχεῖν λέγεται" παλάμῃσι χτλ. 
ἐν τοῖς προθύροις γὰρ τοῦ ἄντρου τῆς Νυχτὸς ἠχεῖν 
λέγεται τοῖς χυμδάλοις, ἵνα πάντα τὰ αὐτῆς τῶν 
νόμων χατήχοα γένηται. "Ev8ov μὲν γὰρ ἐν τῷ 
ἀδύτῳ τῆς Νυχτὸς κάθηται ὃ Φάνης" ἐν μέσῳ δὲ 
ἡ Νὺξ μαντεύουσα τοῖς θεοῖς, 7 δὲ ᾿Αδράστεια ἐν 
τοῖς προθύροις, πᾶσιν νομοθετοῦσα τοὺς θείους 
νόμους. Διαφέρει δὲ τῆς ἐχεῖ Δίκης ὡς νομοθετιχὴ 
διχαστιχῆς" xot ἣ piv ἐχεῖ Δίχη θυγάτηρ λέγεται 
τοῦ ἐχεῖ Νόμου χαὶ Εὐσεθείας. Αὕτη $ ᾿Αδράστεια 
ἐχ Μελίσσου χαὶ Ἀμαλθείας οὗ οὖσα, περιεχτική, ἐστι 
xoi τοῦ Νόμου. Αὗται δὴ καὶ λέγονται τρέφειν 
τὸν Δία ἐν τῷ ἄντρῳ τῆς Νυχτός, ἄντικρυς τοῦτο 
τοῦ θεολόγου λέγοντος.) 

Χάλχεα ῥόπτρα [λαδοῦσα xal] τύμπανα ἠχήεντα. 

( Proclus Theol. Plat. IV, 16, p. 206 : Παρ’ 
Ὄρφεϊ φρουρεῖν λέγεται ἣ ᾿Αδράστεια τὸν ὅλον 
(leg. τὸν τῶν ὅλων) δημιουργὸν χαὶ χάλχεα δό- 
πτρα λαδοῦσα χαὶ τύμπανον αἴγηχες οὕτως ἠχεῖν, 
ὥστε πάντας ἐπιστρέφειν εἰς αὐτὴν τοὺς θεούς. 
Verba λαδοῦσα xai interposuit Proclus duo- 
rum versuum exitus jungens. Pro τύμπανον αἴ- 
γήχες cum Lobeckio Aglaopham. I p. 515 
scripsi τύμπανα ἠχήεντα. Similia Hermiez tra- 
dit Proclus in Tim, V p. 323 C : xoi γὰρ ὃ δη- 
μιουργός, ὡς 6 ᾿Ορφεύς φησι, τρέφεται μὲν ἀπὸ 
τῆς-Αδραστείας, σύνεστι δὲ xal τῇ Avdxn , γεν- 
y& δὲ τὴν Εἱμαρμένην.) 


XXVIII. 


Ἑρμῆς δ᾽ ἑρμηνεύς, τῶν πάντων ἄγγελός ἐστιν" 

Νύμφαι ὕδωρ, πὺρ Ἥφαιστος, σἴτος Δημήτηρ. 

ἣ δὲ θάλασσα Ποσειδάων μέγας ἠδ᾽ ᾿Ενοσίχθων. 

xot πόλεμος μὲν Ἄρης, εἰρήνη δ᾽ ἔστ᾽ Ἀφροδίτη. 
5. οἶνος, τὸν φιλέουσι θεοὶ θνητοί τ᾽ ἄνθρωποι, 

ὅντε βροτοῖς eüpev λυπέων xn) ropa. πασέων 

ταυρογενὴς Διόνυσος, ἐὐφροσύνην πόρε θνητοῖς 


ἡδίστην, πάσῃσι τ᾽ ἐπ᾽ εἰλαπίνησι πάρεστι, 
xai Θέμις, ἥπερ ἅπασι θεμιστεύει τὰ δίχαια, 

10 Ἥλιος, ὃν καλέουσιν Ἀπόλλωνα χλυτότοξον, 
Φοῖδον ἑχηδελέτην,, μάντιν πάντων ἑχάεργον, 
ἴητῆρα νόσων Ἀσχληπιόν" ἕν τάδε πάντα. 

(Jo. Diaconus ad Hesiodi Theog. 943: 
Μαρτυρεῖ δὲ xol ἐν τῷ μιχροτέρῳ Κρατῆρι "Op- 
φεὺς τάδε λέγων' Ἕρμῆς δ᾽ ἑρμηνεὺς χτλ. — 
Vs. 6 epicas formas λυπέων εἰ πασέων pro 
membranarum lectionibus λυπῶν et πασῶν 
cum Hermanni restitui. ) 


Ζεὺς δέ τε πάντων ἐστὶ θεὸς πάντων τε χεραστής, 
πνεύμασι συρίζων φωνῇσίν τ᾽ ἠερομίχτοις. 

( Jo. Diaconus 1. c. : Ὅτι δὲ ἐχ τῆς Μνημο- 
σύνης αἱ Μοῦσαι γεννῶνται, καὶ ὅτι 6 Ζεὺς καὶ αἰθὴρ 
λέγεται, ἄχουε τοῦ εἰρημένου ᾿Ορφέως" Ζεὺς δέ τε 
πάντων xv), Recte Hermannus vs. 13 χεραστής 
pro χεράστης et vs. 14 φωνῇσίν τ᾽ ἠερομίχτοις 
pro φωνγὰϊσίν τ᾽ ἀερομίχτοις scripsit. ) 

1$ Οὕτως ἁρμονίη Μουσέων, ταῖς τ᾿ ὄργανα πάντα 
Μνημοσύνη πάντων πρῶτον πόρεν, οὖχ ἀνεφάνθη, 
5 , , M , 
ἀλλὰ χρόνος λήθη κατεχρήσατο χαὶ xavéxoule. 
-— X y , , LA , , , 
νῦν δὲ τέχναι τε λόγοι τε νόμοι θ᾽ ὅσα τ᾽ ἔργα τέ- 

[τυχται, 

πάντα διὰ μνήμην διασώζεται ἀνθρώποισιν, 


(Jo. Diaconus]. c. : Ἢ γὰρ οὐ δῆλός ἐστι τὸν 
22 -" δ ᾿ X OE / € 
αἰθέρα καλῶν οὕτω ; ταυτὸ xxl ἁρμονίη Μουσῶν, 
τάτε ὄργανα πάντων Μνημοσύνη πάντων πρῶτον 
πόρεν, οὔτ᾽ ἀνεφάνθη χτλ. Vs. 15 οὕτως ἁρμονίη 
posui; reliqua jam correxerat Hermannus, — 

Vs. 16 οὔτ᾽ mutavi in οὐχ.) 


XXIX. 
"H3e γὰρ ἀθανάτων προφερεστάτη ἐστὶν ἁπασέων 
ἱστὸν ἐποίχεσθαι, ταλασήϊά τ᾽ ἔργα πινύσσειν. 
( Proclus in Tim, Ip. 44 Ἐς. : ἐν τῇς Uti νοή- 
σει τῆς ᾿Αθηνᾶς περιεχόμενος" 18s γὰρ χτλ, φησὶν 
Ὀρφεύς. Adde in Cratyl. pag. 24.) 


Adrastec dedit. — 

Quum :enea cymbala accepisset et tympana sonora. 
XXVII. 

Mercurius interpres , cunctorum nuntius est ; 

Nymphze aqua , ignis Vulcanus, frumentum Ceres; 

at mare Neptunus magnus, terram quatiens. 

Ac bellum quidem Mars , pax. autem Venus est. 

Vinum quod amant dii hominesque mortales , 

quod mortalibus invenit zegritudinum omnium levamen- 

taurigenus Dionysus , lctitiam mortalibus attulit [ tum 

effusam , omnibusque conviviis adest. 

Ac Themis qus cunctis jura reddit. 

Sol quem vocant Apollinem arcu inclytum , 


Phoebum eminus jaculantem , vatem procul omnes amo- 
[ ventem, 

morborum medicum JEsculapium ; unum haec omnia. — 

Jupiter vero omnium est deus omniumque mixture auctor, 

ventis stridens sonisque aeri immixtis. — 

Sic harmonia Musarum, quibus organa cuncta 

Mnemosyne omnium primum dedit, non apparuit 

sed tempus eam oblivione delevit el occultavit. 

Nunc autem artes ac disciplinae legesque et quaecunque 
omnes memorià custodiuntur ab hominibus, ^ [suntres, 
XXIX. 

Hoc enim immortalium omnium aptissima est 
ad percurrendas telas , et ad lanificium scite tractandum. 
12, 


180 
“Ὅπλοις λαμπομένην χαλκήιον ἄνθος ἰδέσθαι. 


(Proclus in Tim, I p. 51 D : Διὸ καὶ Ὀρ- 
φεὺς περὶ αὐτῆς τιχτομένης φησίν, ὅτι ἄρα αὐτὴν 
ὃ Ζεὺς ἀπεγέννησεν ἐκ τῆς κεφαλῆς" ὅπλοις λαμ.- 
πομένην χτλ.) 

"Ogg αὐτῷ μεγάλων ἔργων χράντειρα πέλοιτο, 

(Proclus in Tim. p. 52 B : Λέγει οὖν καὶ ὃ 
θεολόγος, ὅτι παρήγα i αὐτὴν ὃ (FS ; ὄφρ᾽ 

αὐτῷ xz).) 
ἀρετῆς τ᾽ ὄνομ᾽ ἐσθλὸν 
χλήζεται. 

(Proclus in Tim. Ip,52D: Οἰκεῖον γὰρ τὸ τῆς 
ἀρετῆς γένος πρὸς τὴν μεγίστην ταύτην θεόν, ὡς χαὶ 
αὐτὴν ἀρετὴν οὐσαν" ἐν γὰρ τῷ δημιουργῷ μένουσα 
σοφία xal νόησίς ἐστιν ἄτρεπτος, xal ἐν τοῖς ἣγε- 
μονιχοῖς θεοῖς ἐχφαίνει τὴν τῆς ἀρετῆς δύναμιν, 
ἀρετῆς τε οὔνομ᾽ ἐσθλὸν χλήζεται, φησὶν Ὀρ- 
φεύς. Recepi Lobeckii emendationem Aglao- 
ph. I p. 541.) 

Δεινὴ γὰρ Κρονίδαο νόου χράντειρα τέτυχται. 

(Proclus in Plat. Polit. pag. 377 de eadem 
dea, δεινὴ γὰρ κτλ. Idem p. 387 : Καὶ γὰρ οἱπρώ- 
τιστοι Κουρῆτες τάγε ἄλλα τῇ τάξει τῆς ᾿Αθηνᾶς 
ἀνεῖνται , καὶ περιεστέφθαι λέγονται τῷ θαλλῷ τῆς 
ἐλαίας, ὥς φησιν ᾿Ορφεύς.) 

XXX. 
“Ζεῦ χύδιστε, μέγιστε θεῶν, εἰλυμένε κόπρῳ 
μηλείῃ τε καὶ ἱππείη χαὶ ἡμιονείη. 

(Gregorius Nazianz. in Julian. s. Or. III 
p. 104 : Ὀρφεὺς παρίτω μετὰ τῆς χιθάρας καὶ 
τῆς πάντα ἑλχούσης δῆς, ἐπιδρεμέτω Διὶ τὰ 
μεγάλα xat ὑπερφυὴ τῆς θεολογίας ῥήματα xol 
νοήματα" Ζεῦ χύδιστε, μέγιστε θεῶν, εἰλυμένε 
χόπρῳ, ὅση τε μηλείη, ὅση τε ἵππων, ὅση τε 
ἡμιόνων, ἵν᾽ ἐντεῦθεν, οἶμαι, δειχθῇ τὸ ζωογόνον 
τοῦ θεοῦ xol φερέσόιον. Integros affert versus 
Philostratus Heroic. II, 19 p. 693, nec ta- 
men Orpheo vindicat, Hujus verba sunt : Kai 


M " PT Led i 2 / 
μὴν xxi Πκχυφὼ σοφῶς μὲν ἐνθυμηθέντος, ὅτι d 


ORPHICA. 


Ζεὺς εἴη τὸ ζωογονοῦν, δι᾿ οὗ ἀνίσταται Ex. τῆς 
γῆς πάντα » εὐηθέστερον δὲ χρησαμένου τῷ λόγῳ, 
καὶ καταθεδλημένα ἔπη ἐς τὸν Δία ἄσαντος" ἔστι 
γὰρ τὰ τοῦ Παμφὼ ἔπη" Ζεῦ κύδιστε x1.) - 
Δειλοί, πάνδειλοι, χυάμων ἄπο χεῖρας ἔχεσθε: 
ἴσόν τοι κυάμους τε φαγεῖν κεφαλάς τε τοχήων. 


(Didymus Geopon. II, 35, 8 : φέρεται xol 
Ὀφρέως ταῦτα ἔπη, δειλοί---ἔχεσθε, xot Ἶσόν τοι 
χυάμους χτλ. Priorem versum rectius Empe- 
docli tribuit Gellius Noct, Att, IV, 11 [ Vid. 
Empedocl. fragm. vs. 451 ]; posteriorem. modo 
Orphicum modo Pythagoricum veteres esse 
volunt, PlutarchusSympos. II, 3 : Ὠῶν ἀπεχό. 
μενος ὑπόνοιαν παρέσχον bv£yéobid δόγμασιν 
᾿Ορφικοῖς ἢ Πυθαγορικοῖς καὶ τὸ ὠὸν, ὥσπερ ἔνιοι 
καρδίαν χαὶ ἐγκέφαλον, ἀρχὴν ἡγούμενος γενέ- 
σεως ἀφοσιοῦσθαι’ καὶ προὔφερέν τις ἐπὶ γέλωτι 
τὸ Ἶσόν τοι χυάμους κτλ. Cf. Heraclides apud 
Lyd. de Mens. p. 76; Clemens Strom. III 
p. 435 D; Lucianus in Gallo $ 4 p. 296 
tom, 65 Athenzus lib. II p. 65 E ; Eustathius 
P. 948 ; Sextus Empiricus Pyscis Hyp. III 
p. 184. Adde Menag. ad Laert. VIII, 24 et 
34 et Lobeck, Aglaoph. p. 249 seqq. Vid. 
etiam Pythagoreorum versus infra collectos, ) 

XXXI. | 
Πολλαὶ δ᾽ οὐρανόθεν xai ἐπαρτέες ἐκ νεφελάων 
τῆμος ἐπόρνυνται φηγοῖς καὶ δένδρεσιν ἄλλοις, 
οὔρεσί ve , σχοπέλοις τε xol ἀνθρώποις ἐριθύμοις 
πηγυλίδες᾽, xal ἔσονται ἀμειδέες" αἵδε γὰρ ὄντως 
τρύουσιν χαὶ θῆρας ἐν οὔρεσιν, οὐδέ τις ἀνδρῶν 
προύλώσχειν μεγάρων δύναται χατὰ γυῖα δαμα- 
[θεὶς 
ψύχει λευγαλέῳ, πάχνη δ᾽ ὑπὸ γαῖα μέμυχε, 

(Jo. Tzetzes ad Hesiodi Op. et D. vs. 505, 
p. 125 A. : Τὰ δὲ ἔπη éx τῶν ᾿Ορφέως μετε- 
λήθη" φησὶ γὰρ ᾿Ορφεύς: πολλαὶ δ᾽ οὐρανόθεν χτλ.) 

XXXII. 
Ὦ ἄνα, Λητοῦς UU , ἑκατηδόλε, Φοῖδε χραταιέ, 
πανδερχές, θνητοῖσι xot ἀθανάτοισιν ἀνάσσων, 


σι 


— Armis fulgentem , a&eneo decore conspicuam.—- 
Ut ipsi magnorum operum effectrix esset. — 
Ac bonum virtutis nomen 
celebratur. — 
Sollers enim Saturnii consiliorum effectrix est. 
XXX. 
Jupiter gloriosissime, maxime deorum, involute fimo 
ovillo et equino et mulino. — 
Miseri, heu miseri, a fabis abstinete manus; 
idem est fabas et capita parentum comedere. 
XXXI. 


Mult: ccelitus et parate e nubibus 


tum ingruunt in esculos atque in alias arbores, 
in montes et scopulos atque in homines animosos 
nives gelu concretz:, quibus contristabuntur; he enim 
[revera 
vexant etiam belluas in ἘΥΡΉΡΗΞΕΙ neque quisquam ho- 
[minum 
domo exire potest membris captus 
propter frigus acerbum, pruinà vero ferra prope con- 
[stricta est. 
: XXXII. 
O rex , Latona fili, eminus jaculans, Phebe praepotens, 
omnia videns, mortalibus et immortalibus imperans, 


UTEM EM SUN UMEN MTM NIME QR 


ORPHICA. 181 


Ἥλιε χρυσείησιν ἀειρόμενε πτερύγεσσιν, 
δωδεχάτην δὴ τήνδε παραί. σεο ἔχλυον ὀμφήν Ἷ 
σεῦ φαμένου, σὲ δέ γ᾽ αὐτόν, ἑκηδόλε, μάρτυρα 
[θείην.᾿ 
(Jo. Malalas chronograph. lib. VI p. 73 
ed. Bonn. : "Ev αὐτῷ δὲ τῷ χρόνῳ ἦν Ὀρφεὺς 6 
Θρᾷξ, ... ἐμφέρεται γὰρ 8 ἐν τῇ αὐτοῦ ἐχθέσει διὰ 
ποιητιχῶν στίχων οὕτως" Ὦ ἄναξ, Λητοῦς υἱέ, 
xt. Versus restituit Bentlejus Epist. ad Mill. 
ibid. pag. 68». Hunc secutus sum, nisi quod 
vs. 3 pro membranarum scriptura "HAts χρυ- 
σέαισιν, quam Bentlejus in Ἤέλιε χρυσέαισιν 
convertebat, ἽἭλιε χρυσείησιν posui. Cf, Ar- 
gonaut. vs. 324 ( 328).) 
Θῆρές τ᾽ οἰωνοί τε, βροτῶν τ΄ ἁλιτήρια φῦλα, 
ἄχθεα γῆς, εἴδωλα τετυγμένα, μηδαμὰ μηδὲν 
᾿εἰδότες, οὔτε xaxoio προσερχομένοιο νοῆσαι 
- φράδμονες, οὔτ᾽ ἄποθεν μάλ᾽ ἀποστρέψαι καχότη- 
[ τος, 
οὔτ᾽ ἀγαθοῦ παρεόντος ἐπιστρέψαι τε καὶ ἔρξαι 
ἴδριες, ἀλλὰ μάτην ἀδαήμονες, ἀπρονόητοι. 

(Jo. Malalas lib. IV p. 75 seq. ed. Bonn. : 
Περὶ δὲ τοῦ ταλαιπώρου γένους τῶν ἀνθρώπων ὃ 
αὐτὸς ᾿Ὀρφεὺς ἐξέθετο ποιητικῶς, στίχους πολλούς, 
ὧν μέρος εἰσὶν οὗτοι" θὴρές τ᾽ οἰωνοί τε χτλ. Re- 


cepi Bentleji emendationes Epist. ad Mill. 
p. 683.) 


XXXIII. 


... ἔπειτα δ᾽ ἔτευξε μέγας Κρόνος" αἰθέρι ὃ to 
ὠεὸν ἀργύφεον ---- 


( Damascius Quaest. 147 : Ὀρφεύς". ἔπειτα δ᾽ 
ἔτευξε xx). , ubi pro Κρόνος Lobeckius Aglaoph. 
I p. 475 reponi vult Χρόνος. De ovo illo au- 
diendus Apio in Clement, Homil. VI, 4 p. 671 
T. II ed. Galand., p. 678 ed. Cotel. : Ὀρφεὺς τὸ 
χάος OG παρεικάζει, ἐν ᾧ τῶν πρώτων στοιχείων 
ἦν ἢ σύγχυσις χτλ.) 
^e. τὸ δ᾽ ἀπειρέσιον χατὰ χύχλον 
ἀτρύτως ἐφορεῖτο — 


(Proclus in Plat. Crat.p. 79 : Ὁ Ὀρφεὺς περὶ 
τοῦ χρυφίου διαχόσμου τῶν θεῶν οὕτως ἔφη" τὸ δ᾽ 
ἀπειρέσιον χτλ. Agitur autem de circulari ovi 
istius motu. Idem fragmentum affert Proclus 
Comment, in Euclid, Elem. II. 43; in Parme- 
nid. lib. VII p. 153 et in Tim. III p. 160 D, 
p. 379 ed. Schneid. Ultimo loco hec legun- 
tur : Καὶ γὰρ τῷ παντὶ τὸ σφαιρικὸν συγγενὲς ... 
προγονιχὸν οὖν τὸ σχῆμα τοῦτό ἔστι τῷ χόσμῳ, 
φανὲν μὲν καὶ ἐν αὐτῷ τῷ χρυφίῳ διακόσμῳ᾽ τὸ 
γὰρ ἀπειρέσιον κατὰ χύχλον ἀτρύτως ἐφορεῖτο χατ΄ 
ἐχείνην εἴρηται τὴν τάξιν" ἐναργέστερον δὲ ὀφθὲν 
xoi ἐν τῷ παντελεῖ ζώῳ.) 

Ὡρμήθη δ᾽ ἀνὰ χύχλον ἀθέσφατον, 


(Proclus in Tim. 1. c. t τὸ γὰρ ὡρμήθη δ᾽ ἀνὰχ. 
ἀθ, περὶ ταύτης εἴρηται τῷ θεολόγῳ τῆς θεότητος.) 


j XXXIV. 
Εἰνοδίην “Ἑκάτην κλήζω, τριοδῖτιν ἐραννήν. 


( Jo. Diaconus ad Hesiod. Theog. p. 268 : 
Ἐδρίσκω τὸν Ὀρφέα xai τὴν Τύχην Ἄρτεμιν 
προσαγορεύοντα (Hymno LXXI, 3), ἀλλὰ xoi 

A - , € , 
τὴν Σελήνην Ἑχάτην. Pro membranarum 
scriptura ἐφανήν Gesnerus conjecit ἐραννήν. Sic 
autem totus versus ἐν τῇ πρὸς Μουσαῖον εὐχῇ v. 
45 exaratus legitur. ) 


Ῥείη «ot νοερῶν μαχάρων πηγή τε fof, τε. 
πάντων γὰρ πρώτη δυνάμει χκόλποισιν ἀφράστοις 
δεξαμένη γενεὴν ἐπὶ πᾶν προχέει τροχάουσαν. 

(Proclus in Plat. Cratyl. apud Werferum 
Act. phil. Mon. tom. II, fasc. I pag. 138: 
Περὶ δὲ τῆς ζωογόνου πηγῆς Ῥέας... οὕτω φασὶ 
τὰ λόγια!) 


“Ῥείη τὸ πρὶν ἐοῦσά q^, ἐπεὶ Διὸς ἔπλετο μήτηρ, 


ίγνετο Δημήτηρ. 

(Proclusin Plat. Cratyl. Ρ. 96 : Τὴν Δήμητρα 
᾿Ορφεὺς μὲν τὴν αὐτὴν λέγων τῇ Ῥέα εἶναι, λέγει 
ὅτι ἄνωθεν μὲν μετὰ Κρόνου οὖσα ἀνεχφοίτητος 
“Ῥέα ἐστί, προδάλλουσα δὲ xal ἀπογεννῶσα τὸν 


Sol aureis alis subvolans , [ ante hos] 
duodecim dies jam hanc audivi vocem divinam ex te 
loquente, cujus rei te certe ipsum, eminus jaculans, testem 
[ citaverim, 
— Fer: volucresque οἱ flagitiosa mortalium genera , 
pondera terre , simulacra affabre facta , prorsus nihil 
Scientes, neque animadvertendorum ingruentium malorum 
periti, neque procul amovere et avertere flagitium [prze- 


neque bonum proesens convertere et facere [sens ], 
docti , sed temere imperiti et improvidi sunt. 

XXXIII. ; 
-- — — Deinde magnus Saturnus in cethere divino fecit 


album ovum. 

————— Hoc autem infinitum in orbem 

irrequieto cursu ferebatur. — 

Prorupit vero in orbem immensum. 

XXXIV. 

Compitalem Hecaten celebro, triviam amabilem. — 

Rhea intelligibilium deorum fons et fluentum. 

Omnium enim prima viribus sinu ineffabili 

excipiens liberos omnino profundit currentes. — 

Rhea qua prius quidem fuerat, postquam Jovis facta est 
(mater, 

Ceres evasit. 


182 


Δία Δημήτηρ" λέγει γὰρ ἹΡείην τὸ πρὶν ἐοῦσαν 
ἐπεὶ Διὸς ἔπλετο μήτηρ γέγονε Δημήτηρ. Hinc 
Werferus p. 139 conjecit legendum esse Ῥείη 
--ἐοῦσα----γίγνετο, quas emendationes probavi 
inserta ys particula, Idem in Cratyl. p. 85 : Ὁ 
᾿Ορφεὺς τρόπον μέν τινα τὴν αὐτὴν εἶναι τὴν Δή- 
μήτρα τῇ ὅλη ζωογονία, τρόπον δ᾽ ἄλλον οὐ τὴν 
αὐτήν" ἄνω μὲν γὰρ οὖσα Ῥέα ἐστί, κάτω δὲ μετὰ 
τοῦ Διὸς Δημήτηρ. ld. Theol, Plat, V, 11 p. 
267 : Kaz' Ὀρφέα τῷ piv Κρόνῳ συνοῦσα "Péa 
καλεῖται, τὸν δὲ Δία παράγουσα xo μετὰ Διὸς 
ἐμφαίνουσα τούς τε ὅλους καὶ τοὺς μερικοὺς δια- 
χύσμους τῶν θεῶν Δημήτηρ.) 

I7, μήτηρ πάντων, Δημήτηρ πλουτοδότειρα, 

(Diodorus Siculus I, 12 : Τὴν δὲ γὴν ὥσπερ 
ἀγγεῖόν τι τῶν φυομένων ὑπολαμάνοντας μητέρα 
προσαγορεῦσαι" xol τοὺς “Ελληνας δὲ ταύτην πα- 
ραπλησίως Δήμητραν χαλεῖν, βραχὺ μετατεθείσης 
διὰ τὸν χρόνον τῆς λέξεως" τὸ γὰρ παλαιὸν ὀνομά- 
ζεσθαι γὴν μητέρα, χαθάπερ͵ χαὶ τὸν ᾿Ορφέα 
προσμαρτυρεῖν λέγοντα " Γἣ μήτηρ xz.) 

Μήσατο iid προπόλους xai ἀυφιπόλους xol ὀπη- 
[δούς ; 

μήσατο δ᾽ ἀμοοσίην χαὶ ἐρυθροῦ νέχταρος do- 
[0pov, 

μήσατο δ᾽ ἀγλαὰ δῶρα μελισσάων ἐριδόμόων. 

(Proclus in Plat. Cratyl. p. 161 : 'H Δημήτηρ 
πρώτη xal τὰς διττὰς τροφὰς διεῖλεν ἐν τοῖς θεοῖς, 
ὥς φησιν "Oposóc* μήσατο γὰρ χτλ. Ceterum de 
Proserpina Procius in Timeum Ὁ. 139 B: 
Καὶ γὰρ 5 θεολόγος τὴν Κόρην μουνογένειαν εἴωθε 
προσαγορεύειν. Cf. Hymn, XXVIII, 2.) 
XXXV. 
ἤΛλτλας δ᾽ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχει χρατερῆς ὑπ᾽ ἀνάγκης 
πείρασιν ἐν γαίης. 

(Proclus in Plat. Tim. [ p. 53 C : Καὶ γὰρ ot 
θεολόγοι μετὰ τὸν τοῦ Διονύσου διασπασμόν, ὃς 
δηλοῖ τὴν ἐκ τῆς ἀμερίστου δημιουργίας μεριστὴν 
πρόοδον εἰς πᾶν ὑπὸ τοῦ Διός, τοὺς μὲν ἄλλους 
Τιτᾶνας ἄλλας λήξεις διαχεχληρῶσθαί φασι, τὸν 
δὲ Ἄτλαντα ἐν τοῖς πρὸς ἑσπέραν τόποις ἱδρῦ - 
σϑαι, ἀνέχοντα τὸν οὐρανόν: Ἄτλας δ᾽ οὐρανὸν 


x1.) 


ORPHICA., 


Οὕτως δὲ Ζηνὸς xol ἐν ὄμμασι πατρὸς ἄναχτος 
ναίουσ᾽ ἀθάνατοί τε θεοί, θνητοί τ᾽ ἄνθρωποι, 
ὅσσα τ᾽ ἔην γεγαῶτα, καὶ ὕστερον ὁππόσ᾽ ἔμελλεν. 

(Proclus in Plat. Parmen. IV : Οὐχ ἂν θαυμά- 
σαιμεν τῶν Ὀρφέως ἀκούοντες ἐπῶν, ἐν οἷς φησιν 
ὃ θεολόγος. αὕτη δὲ Ζηνὸς χαὶ ἐν Pedersen -ο-᾿- αὶ 
ὕστερον ὅπως ἔμελλε. Scripsi quod sententia 
postulare videbatur.) 


XXXVI. 


Βάλλειν ἔρνεα πάντα, τάτε δρυὸς ἄχρα λέγονται. 


(Tzetzes ad Lycophr. v. 83 : Δρύχαρπα 
πᾶσαν ὀπώραν, ὥς πού φησιν ἐν ταῖς δωδεχαετη- 
ρίσιν Ὀρφεύς βάλλειν ἔρνεα χτλ. Versus hic le- 
gitur etiam in carmine Maximi apud Fabricium 
Bibl. Gr. tom. VIII, ubi est 490.) 


"Eccat δ᾽ αὖτις ἀνήρ, ἢ χοίρανος ἠὲ τύραννος, 

ἢ βασιλεύς, ὃς τῆμος ἐς οὐρανὸν ἵξεται αἰπύν. 
(Tzetzes ad Lycophr. vs. 523 : Δείχνυσι δὲ 

xot Ὀρφεὺς τὴν τούτων διαφοράν, οὑτωσὶ λέγων. 

ἐν ταῖς δωδεχαετηρίσιν: ἔσται δ᾽ αὖτις χτλ. ) 


Δάχρυα μὲν σέθεν ἐστὶ πολυτλήτων γένος ἀνδρῶν. 


(Proclus in Tim. I p. 35 C : Φερόμενον δ᾽ οὖν 
τὸν Φαέθοντα περὶ γῆν καὶ τρόπον τινὰ δαιμονιώδη 
φλέγοντα ἐχείνους τοὺς τόπους, οἷς ἂν πλησιάσῃ, 
διὰ τοῦ πυρίου ῥεύματος... . ἐθρήνουν αἱ Ἣλιά- 
δες. . . . καὶ οἵ θεολόγοι δὲ τὴν Ἡλιαχὴν πρόνοϊχν 
xa εἰς τὰ θνητὰ διὰ τῶν δαχρύων σημαίνουσι" δά- 
χρυα μὲν xzÀ.) : 
Addam alia quedam dicta Orphica : 


Proclus in Tim. V p. 293 : Τὴν ἕνωσιν xal 


. cuu mox?) τῶν δυνάμεων... εἰώθασι γάμον οἵ 


θεολόγοι προσαγορεύειν... καθά φησιν 6 θεολό- 
γος: Πρώτην γὰρ νύμφην ἀποχαλεῖ τὴν γῆν, xal 
πρώτιστον γάμον τὴν ἕνωσιν αὐτῆς πρὸς τὸν οὐρα- 
νόν χτλ. : 

Theologum. arith. p. 37 : Τὴν & 42a δλομέ- 
λειαν προσηγόρευον oi Πυθαγοριχοὶ χατάχολου - 
θοῦντες ᾽᾿Ορφεῖ. 

Proclus ad Hesiodi Dies p. 168 B : Ὁ μὴν ἐν 
αὐτῇ (τῇ ἀρ X3) παρ’ Ὀρφεῖ προσαγορεύεται 
μονόχερως μόσχος. Ἁπλῶς μὲν γὰρ 6 μὴν Mem 
βοῦς x33. 


Terra omnium mater, Ceres divitias ministrans. — 

Paravit enim ministros et famulos et comites, 

paravit etiam ambrosiam et rubentis nectaris vim, 

paravit etiam splendida stridentium apum munera. 
XXXV. 

Atlas ccelum latum habet sceva necessitate coactus 

ad extremum terrarum finem. — 

Sic etiam Jovis patris regis in oculis 


habitant dii immortales hominesque mortales, 
et quaecunque nata erant ac postea nasci debebant. 
XXXVI. 


Sere pro omnibus surculis ea quz» poma dicuntur. — —— 


Erit rursus vir vel dominus vel tyrannus, 
vel rex, qui tum in altum colum penetrabit. — 
Tu:e lacrimae sunt cerumnosorum hominum genus. 


ORPHICA. 183 


Pollux II, 39 : Τὸ ἔγχοιλον αὐτοῦ [τοῦ κρανίου] 
χορυφή, ὃ xal μεσόκρανον ἐν τοῖς Ὀρφιχοῖς ὀνο- 
μάζεται μέτροις. 

XXXVII. 
Πάντ᾽ ἐδάης, Μουσαῖε θεοφραδές, εἰ δέ σ᾽ ἀνώγει 
θυμός, ἐπωνυμίας μήνης κατὰ μοῖραν ἀκοῦσαι, 
ῥεῖά τοι ἐξερέω, σὺ δ᾽ ἑνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν, 
οἵην τάξιν ἔχοντα xupsi* μάλα γὰρ χρέος ἐστὶν 
$ ἴδμεναι, ὡς αὕτη παρέχει χλέος ἄντυγι μηνός. 

(Tzetzes Chiliad. XII, 150 probaturus Or- 
pheum fuisse astrologum librorum ejus initia 
titat, Ait autem : Kal τῶν μὲν ἐφημερίδων "Op- 
φέως ἀρχὴ τόδε" πάντ᾽ ἐδάης x12.) 

Δεῦρό νυν οὔατά μοι χαθαρὰς ἀχοάς τε πετάσσας, 
χέχλυθι τάξιν ἅπασαν, ὅσην τεχμήρατο δαίμων, 
ἔχ τε μιᾶς νυχτὸς ἠδ᾽ ἐξ ἑνὸς ἤματος αὕτως. 

(Tzetzes 1. c. : Τῶν δωδεκαετηρίδων δ᾽ f$ κα- 
ταρχὴ τοιάδε" δεῦρό νυν xz.) 


XXXVIII. 
Ἔργα νοήσας γὰρ πατριχὸς νόος αὐτογένεθλος 
πᾶσιν ἐνέσπειρεν δεσμὸν πυριδριθῇ ἔρωτος, 
ὄφρα τὰ πάντα μένῃ χρόνον εἰς ἀπέραντον ἐρῶντα, 
μηδὲ πέση τὰ πατρὸς νοερῷ ὑφασμένα φέγγει. 
(Proclus in Tim. ΠῚ p. 155 Εὶ : Τοῦτον δὲ 
τὸν μέγιστον xa τελειότατον δεσμόν, ὃν περιδάλλει 
τῷ κόσμῳ πανταχόθεν ὃ πατὴρ ὡς φιλίας ὄντα 
ποιητικὸν χαὶ τῆς ἐναρμονίου χοινωνίας τῶν ἐν 
αὐτῷ » δεσμὸν πυριθριθῇ ἔ ἔρωτος τὰ λόγια προσεί- 
ρηχεν" ἔργα νοήσας χτλ. Vs. ἡ πέσῃ et νοερῷ 
conjecit Hermannus pro membranarum 501 ]- 
ptura πάσῃ et νοερῶς.) 
5. Ὡς ἐν ἔρωτι μένη χόσμου στοιχεῖα θέοντα. 
(Proclus in Tim. 1. c. : Διὰ γὰρ τοῦτον τὸν 


ἔρωτα πάντα ἥρμοσται ἀλλήλοις" ὡς ἐν ἔρωτι μένει 
χτλ. Dedi μένῃ cum Hermanno.) 


XXXIX. 


Ἔστιν δὴ πάντων ἀρχὴ Ζεύς: Ζεὺς γὰρ ἔδωχε, 

ζῶά τ᾽ ἐγέννησεν’ xat Ζῆν᾽ αὐτὸν χαλέουσι, 

xal Δία τ᾽ ἠδ᾽, ὅτι δὴ διὰ τοῦτον ἅπαντα τέτυ-- 
[κται. 

εἷς δὲ πατὴρ οὗτος πάντων, θηρῶν τε βροτῶν τε, 


(Joannes Diaconus Allegor. ad Hesiodi 
Theog. p. 278 B.) 
XL. 
"Egvect φοινίχων ζῶον δ᾽ ἴσα μαχραίωσιν. 
(Plutarchus Symposiac. lib. VIII c, 4, pag. 
360 : Ὅ φοίνιξ μαχρόδιόν ἐστιν ἐν τοῖς μάλιστα 
τῶν φυτῶν, ὥς που χαὶ τὰ Ὄρφιχὰ ταῦτα μεμαρτύ- 
ρηχε᾽ ζῶον δ᾽ ἶσον ἀκροχόμοισι φοινίχων ἔρνεσι. 
Videtur poeta hec de aurea generis humani 
etate ac de longissima primorum hominum 
vita dixisse, Itaque versum restitui, quemad- 
modum loci sensus postulare videbatur.) 
XLI. 
Πρῶτον μὲν πρώτῳ ἐνὶ ἤματι φαίνεται Ἄρης. 
Μήνη δ᾽ εἴς τ᾽ Ἄρην ἐπιτέλλεται, "Ioco δ᾽ ἔρ-- 
ἴγων, 
τήνδε γὰρ ἐξανύσασα φύσις δίχερων ἀναφαίνει. 
αὐτὰρ ἐπὴν τρίτον ἦμαρ ἀπόπροθεν ἠελίοιο 
& πᾶσιν ἐπιχθονίοισι φυτοσπόρου αἰτίη ἀλχῆς, 
τετράδι δ᾽ αὐξομένη πολυφεγγέα λαμπάδα τείνει. 


(Jo. Tzetzes ad Hesiodi Op. et D. p. 170 


B ait Ascreum poetam scripsisse δεινῶς xal 


συγχεχυμένως, ἔτι δὲ ψευδῶς, χαὶ οὐχ ὥσπερ. ὃ 
μέγας Ὀρφεὺς διδασχαλικῶς τε xol τεταγμένως 
πρὸς εὐχρίνειαν, xol τὸ πλέον τεχνικωτέρως καὶ 
ἀληθῶς, ᾿Εχεῖνος μὲν οὕτω φησί" πρῶτον μὲν--- 
λαμπάδα τείνει, καὶ καθεξῆς πέντε, ἕξ, μέχρι τῆς 
À. x:). Idem. p. 175 A : Ὀρφεὺς δὲ ἐχεῖνος ὃ 
Θράχιος ἐν τῇ περὶ γεωργίας οὐ τὴν ἁπλῶς ἡμέραν 
τῆς σελήνης τὴν τοιάνδε λέγει λυσιτελεῖν, ἢ xal 


XXXVII. 
Omnia didicisti, divine in dicendo Musee; sin aulem 
animus , cognomina lun: decenter audire, [gestit 


facile tibi dicam , tu vero mente percipe, 
quem ordinem habeant; nam necesse est 
hunc scire, quia mensis orbi gloriam dat, — 
Agedum, aures mihi purgatas pandens, 


᾿ς &udi ordinem omnem quem perfecit deus 


€x una nocte atque ex uno die hoc modo. 

XXXVII. 
Etenim mens paterna ex se ipsa nafa res agitans 
omnibus indidit ardens amoris vinculum , 
ut omnia maneant in infinitum tempus amore juncía, 
neve cadant intelligibili patris luce effecta, — [maneant. 
Ut mundi elementa ultro citroque commeantia amore juncta 


XXXIX. 
Est sane cunctarum rerum initium Jupiter; Jupiter enim 
genuitque animalia; ac Jovem eum vocant [dedit 


simulque Diespitrem , quia per eum universa sunt. 
Unus vero hic pater est omnium, bestiarum et hominum. 


XL. 
Vivebant autem ut durabiles palmarum rami. 


XLI. 


Primum quidem primo die apparet Mars. 

Luna autem in Martem obversa oritur. Desiste de negotiis ; 
hanc enim perficiens natura bicornem exhibet. 

Sed postquam tertius dies procul a sole [amotà luná] 
omnibus mortalibus vim genitalem dedit, 

quarto die aucta splendidam lampadem protendit. 


184 ORPHICA. 


ἀνόνητον" ἀλλ᾽ ὅταν τοιῶσδε σχηματισθῇ xo συν- ; 


τρέχῃ ζῳδίοις τε καὶ ἀστράσιν. Et pag. 178 B: 
Εἰ δέ, ὥς φησιν ᾿Ορφεύς, τῇ ἄτη ἀνεῖται fj ἕπτα- 
καιδεχάτη, xol διὰ τοῦτο τῇ τε τομῇ τῆς ὕλης 
ἐστὶν οἰχεία, xol τῇ τοῦ καρποῦ γυμνώσει τῶν 
περιχαρπίων. Idem p. 130 B: Ὀρφεὺς μαθημα- 
τικῶς πάντα παραχελεύεται δρᾶν" οἷον σελήνης 
τρεχούσης περὶ Παρθένον, πάντα φυτεύειν πλὴν 
μόνων ἀμπέλων" μισεῖ γὰρ ἣ Παρθένος τὴν ἄμπε- 
λον διὰ τὸν πατέρα Ἰχάριον. Διὸς Ὑ δροχόον περι- 
πολεύοντος, μὴ πλεύσῃς" χαλεπὴ γὰῤ τότε λίαν 
ἐστὶν ἣ θάλασσα. Τοῦ αὐτοῦ Διὸς ἐν ἸΙχθύσιν ὄντος, 
καλὸν γάμους ποιεῖν, καὶ τὰ λοιπὰ ὁμοίως.) 


XLII. 


Πρώτιστος μὲν ἄνασσεν ἐπιχθονίων Κρόνος ἀνδρῶν, 

ix δὲ Κρόνου γένετ᾽ αὖτις ἄναξ μέγας εὐρυόπα 

| [Ζεύς. 

(Lactantius I, 13, 1x : Orpheus qui tempo- 

ribus ejus recentior fuit aperte Saturnum in 

terra et apud homines regnasse commemorat : 
πρώτιστος μὲν xv.) 


XLIII. 
᾿Αλλὰ Κρόνον φάσχουσιν ὑπὸ Ζηνὶ Κρονίωνι 


ἀθάνατον αἰῶνα λαχεῖν χαθαροῖο γενείου 
xo διερὰς χαίτας εὐώδεας, οὐδέ τι λυγροῦ 
γήραος ἠπεδανοῖο μιγήμεναι ἄνθεϊ λευχῷ,, 
! & ἀλλὰ περὶ χροτάφοισιν ἔχειν ἐριθηλέα λάχνην. 
(Proclus Theol. Plat. lib. V, 10 : Τὸ ἀγήρων 
ταύτῃ τῇ τάξει (τῇ Κρονίᾳ) προσήχει, ὡς ot τε 
βάρδαροί φασι χαὶ 6 Ὀρφεύς. Καὶ γὰρ οὗτος ἀεὶ 


μελαίνας τὰς τοῦ Κρονίου προσώπου τρίχας μυ- 


στιχῶς λέγει xal μηδαμῶς γίγνεσθαι πολιάς. .. lo 


ὋὉ Ὀρφεὺς τὰ τούτοις ὅμοια περὶ τοῦ θεοῦ τούτου 
διατάττεται" ὑπὸ Ζηνὶ Κρονίωνι ἀθάνατον αἰῶνα 
χαμεῖν. .. xaümpoio γενείου . . . διερὰς χαίτας 
εὐώδεας, οὐδὲ. . . ἠπεδανοῖο μιγήμεναι ἄνθεϊ 
AeuxQ . . ἀλλ᾽ ἐριθηλέα λάχνην. Ad locum 
restituendum vs, 1 addidi ἀλλὰ Κρόνον φάσχου- 
σιν et vs, 3 scripsi οὐδέ τι λυγροῦ. Ceterum 
vs.2)«siv debetur Hermanno apud Lobeckium 
Aglaoph. p. 512, γήραος vs. 4 Gesnero, περὶ 
χροτάφοισιν ἔχειν vs, 5 itidem Hermanno. Simi- 


liter Proclus ad Hesiodi Op. et D. p. 44 B: 
Ὁ μὲν Ὀρφεὺς τοῦ ἀργυροῦ γένους βασιλεύειν φησὶ 
τὸν Κρόνον τοὺς χατὰ τὸν χαθαρὸν λόγον ζῶντας 
ἀργυροῦς λέγων, ὥσπερ τοὺς κατὰ νοῦν μόνον χρυ- 
coUc* ὃ δὲ Ἡσίοδος τὸ ἀργυροῦν γένος ποιεῖ ῥά- 
θυμον. Idem p. 39 A : Τὸν Κρόνον ἀεὶ μελαίνας 
ἔχειν τὰς ἐπὶ γενείου τρίχας, φησὶν Ὀρφεύς" 
Πλάτων δὲ (Phileb. p. 270 D) τοὺς ἐπὶ τῆς 
Κρονίας περιόδου ἀποδάλλειν φησὶ τὸ γῆρας xo 
ἀεὶ γίγνεσθαι νεωτέρους. Idem de Hippa, Bacchi 
nutrice , Comm. in Tim. Il p. 124 €, p. 292 
seq. ed. Schneider. hec habet : Ἢ μὲν γὰρ 
ἽὝππα, τοῦ παντὸς οὖσα ψυχή, xoi οὕτω χεχλη- 
μένη παρὰ τῷ θεολόγῳ..... . . λίκνον ἐπὶ τῆς 
χεφαλῆς θεμένη xol δράχοντι αὐτὸ περιστέψασα 
τὸ χραδιαῖον, ὑποδέχεται Aióvucov, ————5 δὲ 


ἀπὸ τοῦ μηροῦ τοῦ Διὸς πρόεισιν εἷς αὐτήν, καὶ 


ἑαυτοῦ πηγήν" ἐπείγεται γὰρ πρὸς τὴν Ἴδην. 
Διὸ xol συλλαμδάνεσθαι ἣ Ἵππα λέγεται τίχτοντι 
τῷ Διί, Cf. in Tim. III p. 200 et p. 172. Vide 
etiam Orphei Hymnum XLIX. Adde Lobeckii 
Aglaoph. I p. 581.) 


XLIV. 


Κύχλον τ᾽ ἀχαμάτου καλλιῤῥόου ὠχεανοῖο, 
ὃς γαῖαν δίνησι πέριξ ἔχει ἀμφιελίξας. 


(Eustath, ad Dionys. Perieg. vs. 1 : Ka 
xai ᾿Ορφεὺς ἐν τῷ περὶ Διὸς xoi Ἥρας φησὶ λέ- 
γῶν" χκύχλον ἀχαμάτου χτλ. ὡς τοῦ ὠχεανοῦ πε- 
ριειληφότος τὴν γῆν. Aliter Scholiastes ms. : 
xoi Ὀρφεὺς ἐν τῷ περὶ Διὸς xal Κόρης φησίν" 
χύχλον τ᾽ ἀέναον χαλλιῤῥόου ὠχεανοῖο, γαῖαν δίνῃσι 
περίνιν ἔχει ἀμφιέλισσε. Secutus sum Eustathium 
inserta τὲ particula.) 


XLV. 


Κύχλου τ᾽ αὖ λῆξαι xal ἀναπνεῦσαι χαχότητος. 
(Proclus in Tim. V. pag. 33o A et B, pag. 
802 ed. Schneider. : Μία σωτηρία τῆς ψυχῆς 
αὕτη παρὰ τοῦ δημιουργοῦ προτείνεται τοῦ χύχλου 
τῆς γενέσεως ἀπαλλάττουσα καὶ τῆς πολλῆς πλάνης 
χαὶ τῆς ἀνηνύτου ζωῆς, ἣ πρὸς τὸ νοερὸν εἶδος τῆς 


Ld 


Ψυχῆς ἀναδρομὴ xxi ἣ φυγὴ πάντων τῶν ἐχ τῆς 


XLII. 
Primus quidem terrestribus hominibus imperabat Sa- 
[turnus, 
e Saturno autem natus est rursus rex magnus Jupiter late 
[sonans. 
XLIIT. 
Sed Saturnum dicunt sub Jove Saturnio 
perpetuum ters barbae nitorem nactum esse 


madidosque et odoratos capillos , neque albis molestae 
atque infirma senectutis floribus esse conspersum , . 
sed circa tempora habere pinguissimam caesariem. 

| XLIV. 
Orbemque infatigabilis et pulchre fluentis oceani, [ctitur. 
qui terram vorticibus utrimque agitatam undique comple- 


XLV. 


' Discedere rursus ex orbe et respirare a calamitate. 


προελθὼν ἐπὶ τὸ νοητὸν αὐτὴν. ἀνάγει xoÀ τὴν. 


"wn 


MEUSE. rr 


ORPHICA. 


γενέσεως ἡμῖν προσπεφυχότων ... ... πᾶσαν 
δὲ τὴν ζωὴν εἰς τὴν εὐδαίμονα περιάγουσα ζωὴν 
ἀπὸ τῆς περὶ τὴν γένεσιν πλάνης, ἧς καὶ ot παρ᾽ 
Ὀρφεϊ τῷ Διονύσῳ xol τῇ Κόρη τελούμενοι τυ- 
χεῖν εὔχονται, κύχλου τ᾽ ἂν λῆξαι χτλ. Αὖ pro ἂν 
substitui cum Galeo ad Iamblich, de Myst. p. 
309.) 
XLVI. 

Νῦν δ᾽ ἄγε μοι χούρη Πιμπληϊὰς ἔννεπε Μοῦσα. 

(Tzetzes ad Lycophr. vs. 275, ubi legitur 
Λειδηθρίην δ᾽ ὕπερθε Πιμπλείας σχοπήν, citat 
Orphei versum νῦν δ᾽ ἄγε xz. addens : ᾽᾿Επείπερ 
Ὀρφεύς, ἀρχὴ καὶ πατὴρ ὑπάρχων τῶν ποιητῶν, 
κατῴχει περὶ τὸν "E)uxOva χαὶ τὸ Λειδήθριον, 
ἐμυθολογήθη, ὡς αἱ Μοῦσαι περὶ τοὺς ἐχεῖσε τό- 
ποὺς οἰχοῦσι. Idem ad vs, 410 Orphicum ver- 
sum repetens pro Πιμπληϊὰς habet Λειξδηθριάς. 
At Chiliad. VIL, 949 Λειόηθριίς. Rursus 
Πιμπληϊὰς est in carmine Maximi vs. 141 apud 
Fabricium Bibl. Gr. Vol. VIII p. 422. Huc 
accedit quod Jo. Tzetzes Exeg. Hom. ms. fol. 
9, ἃ) ait : Τοῦτο δὲ ᾿Ορφεὺς σαφέστερον παραδεί- 
xvuct* Λειδήθριος γὰρ ὧν φησί" νῦν δ᾽ ἄγε μοι 
χούρη Λειδηθριὰς ἔννεπε Μοῦσα" et fol. 13, b : 
φησὶ γὰρ ἐχεῖνος [ὃ ᾿Ορφεὺς] Λειδήθριος ὦν, 


νῦν δ᾽ ἄγε μοι κούρη Κωνσταντιὰς ἔννεπε Μοῦσα.) 
XLVII. 


Εὖτ᾽ ἂν δή μιν ἴδηαι ὑπὸ δρυσὶν ὑψικόμοισιν 
ἔργοισιν μεθύοντα μελισσάων ἐριδόμόων, 
αὐτίχα μιν δῆσον. 


(Porphyrius de antro Nymph. p. 118 ed. 
Barnes. : Οὕτω παρὰ τῷ ᾿Ορφεῖ ἣ Κόρη, ἥπερ 
ἐστὶ παντὸς τοῦ σπειρομένου ἔφορος, ἱστουργοῦσα 
παραδίδοται... Παρὰ τῷ Ὀρφεῖ 6 Κρόνος μέ- 
λιτι ὑπὸ Διὸς ἐνεδρεύεται. Πλησθεὶς γὰρ μέλιτος 
μεθύει xol σχοτοῦται, ὡς ἀπὸ οἴνου, xoi ὑπνοῖ---- 
οὔπω γὰρ οἶνος ἦν. Φησὶ γὰρ παρ᾽ Ὀρφεῖ ἡ Νὺξ 
τῷ Διὶ ὑποτιθεμένη τὸν διὰ μέλιτος δόλον" εὖτ᾽ ἂν 
δή μιν χτλ. ὃ xal πάσχει 6 K oóvoc , χαὶ δεθεὶς ἐχ- 
τέμνεται ὡς Οὐρανός.) 


XLVIII. 


Οὺς καλέουσι γίγαντας ἐπώνυμον ἐν μακάρεσσιν, 


185 
οὔγεχα Γῆς ἐγένοντο καὶ αἵματος Οὐρανίοιο. 
(Etym. M. Γΐγας παρὰ τὸ ἐκ τῆς γῆς ἰέναι [leg. 
φῦναι] οἷον: οὺς χαλέουσι χτλ. Οὕτως ᾿Ὀρφεὺς ἐν 
τῷ ὀγδόῳ τοῦ ἱεροῦ λόγου.) 


XLIX. 


Tov δὴ χαλέουσι Φάνητα, 
(ἀθάνατοι) ὅτι πρῶτος ἐν αἰθέρι φαντὸς ἔγεντο. 


(Etym. M. s. v. Φάνης" τὸν δὴ καλέουσι Φά- 
νητα, ὅτι πρῶτος ἐν αἰθέρι φαντὸς ἐγένετο. Ὃρ- 
φεύς" οὕτως Ὧρος. Inserui cum PLobeckio 
Aglaoph. I p. 481 ἀθάνατοι mutavique ἐγένετο 
in ἔγεντο. Huic dicto subjungam alia quaedam 
Orpheo tributa. Suidas v. Touorácopsc. Aá- 
pov ἐν τῇ ᾿Ατθίδι φησὶν ἀνέμους εἶναι τοὺς τρι- 
τοπάτορας. Φιλόχορος δὲ τοὺς τριτοπάτρεις 
πάντων γεγονέναι πρώτους. Τὴν μὲν γὰρ γῆν xol 
τὸν ἥλιον, φησίν, ὃν xoi ᾿Απόλλωνα χαλεῖ, γονεῖς 
αὐτῶν ἠπίσταντο οἱ τότε ἄνθρωποι" τοὺς δὲ ix 
τούτων τρίτους πατέρας. Φανόδημος δὲ ἐν ἕχτῳ 
φησὶν ὅτι μόνοι οἱ ᾿Αθηναῖοι θύουσί τε xol εὔχονται 
αὐτοῖς ὑπὲρ γενέσεως παίδων, ὅταν γαμεῖν μέλ- 
λωσιν. Ἔν δὲ Ὀρφέως φυσικῷ ὀνομάζεσθαι τοὺς 
τριτοπάτορας ᾿Ἀμαλχείδην xoi ΠΙρωτοχλέα χαὶ 
ΠΙρωτοχρέοντα, θυρωροὺς xoi φύλακας ὄντας τῶν 
ἀνέμων. Ὃ δὲ τὸ ἐξηγητιχὸν ποιήσας Οὐρανοῦ 
χαὶ Γῆς φησιν αὐτοὺς εἶναι παῖδας, ὀνόματα δὲ 
αὐτοῖς Κόττον, Βριάρεων, xoi Γύγην. Cf. Etym. 
M. p. 768. Adde Lobeckii Aglaoph. I p. 760 
seqq. — Suidas v. ἵππος Νισαῖος. Ἔν δὲ Δίχτυϊ 
᾿Ὀρρφεὺς λέγει" ἢ Νίσα τόπος ἐστὶν ἐν ᾿Ερυθρῷ 
χείμενος. Schol. Pind. ad Pyth. III, 96 : Λέγεται 
δὲ 6 ᾿Ἀσχληπιὸς χρυσῷ δελεασθεὶς ἀναστῆσαι Ἵπ- 
πόλυτον τεθνηχότα" οἵ δὲ Τυνδάρεων" ἕτεροι Κα- 
πανέα" oi δὲ Γλαῦχον' οἵ δὲ ᾿Ορφικοὶ Ὑμέναιον. 
Schol, Vict, ad Hom. Iliad. XVIII, ὅ7ο ap. 
Heynium vol. VII p. 803 : Ἢ δὲ χαλουμένη 
Σφαῖρα ποίημά ἐστιν εἰς τὸν Λίνον, ἀναφέρεται 
δὲ εἰς Ὀρφέα.) 

L. 
"Ec*' ἂν Ῥείη παῖδα τέχοι Κρόνῳ ἐν φιλότητι. 


(Proclus in Tim. II p. 121 A : Διὸ καὶ μένει 
μὲν (ἢ Θέμις) παρθένος πρὸ τῆς τοῦ δημιουργοῦ 


XLVI. quia Terra et sanguine Coelesti nati sunt. 
Nunc vero age, puella Pimpleis, dic mihi Musa. XLIX. 
XLVII. 


Quum eum videris sub arboribus alte comosis Quem vocant Phanetem 


ebrium stridentium apum operibus, 
statim eum alligato. 


immortales, quia primus in cethere apparuit. 


XLVIII. | T 


Quos inter deos cognomento perhibent gigantes , Donec Rhea filium peperisset Saturno ex concubitu.— 


186 ORPHICA. 


προόδου χατὰ τοὺς χρησμοὺς τῆς Νυχτός, ἔστ᾽ ἂν 
Ῥείη χτλ. συμπαράγει δὲ τῷ Διὶ τὴν τριάδα τῶν 
Ὡρῶν. Transposui verba cum Hermanno ; le- 
gebatur enim τέχοι παῖδα.) 


Καὶ τότε δὴ ᾿Εχάτην Δηὼ τέχεν εὐπατέρειαν. 


(Schol. Apoll. III, 467 : Περσηίδα τὴν “Εχά- 
τὴν λέγει" τινὲς δὲ αὐτήν φασι Διὸς εἶναι παῖδα * 
ἐν δὲ τοῖς Ὀρφικοῖς Δήμητρος. γενεαλογεῖται" xot 
τότε δὴ x1.) 


Ἃ ὀρὸς " Eptoc xai Μῆτις ἀτάσθαλος.... 
οἷσιν ἐπεμθεθαὼς Δαίμων αἰὲν ἐπίσχει, 


(Proclus in: Alcib. p. 233 ed. Creuz.; p. 88 
t. III ed. Cousin, : 'Ev τῷ Au 6 Ἔρως ἐστί" xoi 
γὰρ Μῆτίς ἐστι πρῶτος γενέτωρ xol [Ἔρως πολυ- 
τερπής, xat ὁ "ἔρως πρόεισιν ἐκ τοῦ Διὸς xol συν- 
ὑπέστη τῷ Διὶ πρώτως ἐν τοῖς νοητοῖς" ἐχεῖ γὰρ 
ὃ Ζεὺς ὃ πανόπτης ἐστὶ καὶ ἁδρὸς "Ἔρως, ὡς "Oo- 
φεύς φησιν. Et rursus p. 66 ibid. t. IL p. 181 : 
Καί μοι δοχεῖ xo ὃ Πλάτων εὑρὼν παρ᾽ Ὀρφεῖ 
τὸν αὐτὸν τοῦτον θεὸν xol "Epoca xal Δαίμονα 
μέγαν ἀποχαλούμενον, ἀγαπῆσαι xol αὐτὸς ἐπὶ τοῦ 
Ἔρωτος τὸν τοιοῦτον ὕμνον" περὶ μὲν γὰρ τοῦ 
νοητοῦ νοῦ λέγων ὅ θεολόγος. ἁδρὸς "Ερως xA. 
Καὶ πάλιν * οἷσιν ἐπεμεθαὼς χτλ. In fine versus 
codices prebent vel ἐπίσχνη vel ἐπ᾽ ἴχνη, et sic 
preeunte Bentlejo in epistola ad Millium Creu- 
zerus legendum esse ait, At sensus requirit 
ἐπίσχει, quod reposui.) 


LI. 
Κριοῦ xal ταύρου τ᾽, ὄφιος, χαροποῦ τε λέοντος. 


(Proclus in Tim. ΠῚ p. 130 B : Τοιαῦτα γὰρ 
περὶ αὐτοῦ καὶ Ὀρφεὺς ἐνδείκνυται περὶ τοῦ Φά--: 
νῆτος θεολογῶν. Πρῶτος γοῦν 6 θεὸς παρ᾽ αὐτῷ 
ζῴων χεφαλὰς φέρει πολλὰς χαὶ ἴας (leg. cum 

. Schneid. χριίας), ταυρείους, ὀφίας (leg. ὀφείας) 
χαροποῦ τε λέοντος χαὶ πρόεισιν ἀπὸ τοῦ πρωτο- 
γενοῦς ὠοῦ, ἐν ᾧ σπερματιχῶς τὸ ζῷόν ἐστι. Et 
pag. 131 E : Διὸ xol δλικώτατον ζῷον 6 θεολό- 
yos ἀναπλάττει χριοῦ xol ταύρου x«l λέοντος xxi 
δράχοντος αὐτῷ περιθεὶς χεφαλάς. Ex his duobus 
locis viri docti composuerunt versum quem 
edidi. Conf. Lobeck. Aglaoph. p. 490 et 
Schneider. ad Proclum p. 307.) 


Θῆλυς καὶ γενέτωρ χρατερὸς θεὸς Ἠριχεπαῖος. 
(Proclus in Tim. pag. 131 F : Καὶ ἐν αὐ- 
τῷ πρώτῳ τὸ θῆλυ xol τὸ ἄῤῥεν ὡς ζῴῳ πρώτῳ * 
θῆλυς καὶ γενέτωρ xvÀ. φησὶν 6 θεολόγος.) 
Τῷ λαμπρῷ βλέπομεν, τοῖς δ᾽ ὄμμασιν οὐδὲν δρῶ- 
(Stobzus Eclog. Phys. I cap. 415, 44, pag. 
407 ed. Gaisford. : ἔνθ᾽ Ὀρφεύς: τῷ λαμπρῷ 
x1.) : 
LIT. 
Χρυσείαις πτερύγεσσι φορεύμενος ἔνθα καὶ ἔνθα. 
(Hermias in Plat. Phzdr. p. 137 ed. Ast, : 
Πρώτῳ γὰρ τούτῳ ἣ θεολογία παρέχει τοὺς ἵππους... 
αὐτῷ δὲ τούτῳ πρώτῳ τῷ δεσπότῃ Φάνητι xal 
πτέρυγας δίδωσι" χρυσέαις πτερύγεσσι xcÀ. Scri- 
bendum χρυσεία!ς cum Lobeckio Aglaopham. I 
p. 491.) i ! 
Τέτρασιν ὀφθαλμοῖσιν δρώμενος ἔνθα χαὶ ἔνθα. 


(Hermias in Plat. Phaedr. p. 135 ed, Ast, 
Τετρὰς δὲ 6 Φάνης, ὡς ᾿Ορφεύς φησι" τέτρασιν 
ὀφθαλμοῖσιν χτλ. Idem p. 109 de Orpheo : Καὶ 
τρεῖς δὲ λέγονται Ὀρφεῖς “παρὰ Θραξὶ γενέσθαι. 
Idem p. τοῦ : Οὐδένα γὰρ ἐνθουσιασμὸν ἄνευ τῆς 

ρωτιχῆς ἐπιπνοίας συμόαίνει γίνεσθαι. Ὃρᾶς πῶς 
6 Ὀρφεὺς πάσας ἐπιτηδεύσας φαίνεται, ὡς δεο- 
μένας xo ἐχομένας ἀλλήλων * τελεστιχώτατον μὲν 
γὰρ αὐτὸν xol μαντιχώτατον παρειλήφαμεν, xol 
ὑπὸ τοῦ ᾿Απόλλωνος κινούμενον, ἔτι ποιητικώτατον, 
ὅν γε OU αὐτὸ τοῦτο καὶ Καλλιόπης υἱὸν γενέσθαι 
φασίν. ᾿Ερωτικώτατός τέ ἐστιν, ὡς αὐτὸς λέγων 
φαίνεται πρὸς τὸν Μουσαῖον χαὶ προτείνων αὐτῷ 
τὰ θεῖα ἀγαθά, καὶ τελειῶν αὐτόν. Idem pag. 107: 
οὗ πρῶτος δὲ ὃ Πλάτων ἡνίοχον καὶ ἵππους παρέ- 
λαύεν, ἀλλὰ πρὸ αὐτοῦ οἵ ἔνθεοι τῶν ποιητῶν, 


Ὅμηρος, Ὀρφεὺς, Παρμενίδης.) 
ὑπὸ 
Μαντοσύνην δέ of δῶχεν ἔχειν ἁψευδέα πάντη. 


(Hermias in Plat. Phzdr. p. 140 ed. Ast. : 
ὃ γάρ τοι Ὀρφεὺς περὶ τῆς Νυχτὸς λέγων, θεῶν 
γὰρ ἔχει, φησί" xal μαντοσύνην δέ οἱ x. Καὶ 
αὕτη λέγεται μαντεύειν τοῖς θεοῖς.) 


Δεῖξαί τ᾽ ἐξ ἀφανῶν φανερούς, οἵ τ᾽ εἰσὶ γενέθλην. 


Ac tum demum Ceres Hecaten boni patris progeniem enixa 
[est. 
. — Pulcher amor et Metis improbus..... 
qu& ingressus magnus Deus semper reprimit, 
LI. 
Arietis et tauri, serpentis czsiique leonis, — 
Femina et genitor fortis deus Ericepzeus, — 


Luce videmus, oculis nihil cernimus. 
LII. 
Aureis alis huc et illuc volitans. — 
Quatuor oculis huc atque illuc spectans, 
LIIT. 
Divinationem plane veracem possidendam ei dedit. — - 
Àc demonstrare quo genere nati sint qui ex occultis mani- 
[festi evaserunt. — 


NEETEOQUPP ISPEPWRCPNCT SNR 


ORPHICA. 181 


(Hermias in Plat, Phedr. p. 141 : Ἦ z«- 
ρηχολουθηχὼς 6 Πλάτων τοῖς ὑπὸ τῶν θεολόγων 
εἰρημένοις κατ᾽ ἐχείνους xal αὐτὸς διατίθησι τὸν 
λόγον ; μετὰ γὰρ τὴν τῶν γυχτῶν τάξιν τρεῖς εἶσι 
τάξεις τῶν θεῶν, Οὐρανοῦ, Κυχλώπων, “ΕἙχατογχεί- 
ρων, ὧν αὐτὸς ἀποφάσχει τὰ οἰχεῖα τούτων ὀνόμα- 
τα, "Eze? γὰρ τῶν ἔνδον ἐν ταὐτῷ μεινάντων 
τῷ Φάνητι πρώτως φανερῶς ὁ Οὐρανὸς ἐξ αὐτοῦ 
γέγονεν----ἔξω γὰρ προῆλθον πρῶτοι ἀπ᾽ αὐτοῦ Οὐ- 
ρανὸς xol Γἢ δεῖξαί τ᾽ ἐξ ἀφανῶν χτλ.) 
Πρωτόγονόν γε μὲν οὔτις ἐσέδρακεν ὀφθαλμοῖσιν; 
εἰ μὴ Νὺξ ἱερὴ μούνη᾽ ot δ᾽ ἄλλοι ἅπαντες 

& θαύμαζον καθορῶντες ἐν αἰθέρι φέγγος ἄελπτον’ 
τοῖον ἀπέστραπτε χροὸς ἀθανάτοιο Φάνητος. 


(Hermias 1. c. : Καὶ πρῶτος καταλάμπεται ὃ 
οὐρανὸς ὑπὸ τοῦ θείου φωτὸς τοῦ Φάνητος" τὴν 
γὰρ Νύχτα ἡνῶσθαι αὐτῷ φησι" πρωτόγονόν γε μὲν 
χτλ. Idem pag. 144 : Τριῶν γὰρ παραδιδομένων 
Νυχτῶν παρ’ Ὀρφεῖ, τῆς μὲν ἐν αὐτῷ μενούσης 
τῆς πρώτης, τῆς δὲ τρίτης ἔξω προελθούσης, τῆς 
δὲ μέσης τούτων, τὴν μὲν πρώτην μαντεύειν φη- 
σίν, ὅ ἐστι τῆς ἐπιστήμης, τὴν δὲ μέσην αἰδοίαν 
χαλεῖ, 8 ἐστι τῆς σωφροσύνης, τὴν δὲ τρίτην 
ἀποτίχτειν φησὶ τὴν δικαιοσύνην. Cieterum Bent- 
lejus Epist, ad Jo. Millium p. 455 vs. 6 non 
ἀπέστραπτε, sed ἀπέστιλόε habet, quod scri- 
ptum est etiam apud Proclum Comment, in 
Tim. pag. 132 C.) 


LIV. 
Καίπερ ἐόντι νέῳ xo νηπίῳ εἰλαπιναστῇ. 
(Proclus in Tim. V p. 334 D : Ὁ γὰρ Ζεὺς 


βασιλέα τίθησιν αὐτὸν ἁπάντων τῶν ἐγκοσμίων 
θεῶν χαὶ πρωτίστας αὐτῷ νέμει τιμὰς καίπερ ἐόντι 
νέῳ x:À. Idem in Parm. I p. 91 ed. Cousin. : 
Καὶ γὰρ αὐτὸν τὸν Δία xal τὸν Διόνυσον παῖδας 
xat νέους ἣ θεολογία καλεῖ" χαίπερ ὄντε νέω, φη- 
σὶν ᾿ρφεύς.) 
Κλῦτε θεοί, τὸν δ᾽ ὄὕμμιν ἐγὼ βασιλῆα τίθημι. 
(Proclus in Crat. p. 59 : Καὶ 6 Διόνυσος τε- 
Λευταῖος θεῶν βασιλεὺς παρὰ τοῦ Διός: 6 γὰρ 
πατὴρ ἱδρύει τε αὐτὸν ἐν τῷ βασιλείῳ θρόνῳ χαὶ 
ἐγχειρίζει τὸ σκῆπτρον χαὶ βασιλέα ποιεῖ τῶν 
ἐγχοσμίων ἁπάντων θεῶν" κλῦτε θεοί, τὸν δ᾽ ὕμ- 
ttv. χτλ. λέγει πρὸς τοὺς νέους θεοὺς ὃ Ζεύς. Idem 
in Parmen. VII p. 230 : Χρόνος δὲ ὑπὸ ᾿Ορφέως 


ὀνομάζεται κατὰ δή τινα θαυμαστὴν ἀναλογίαν. 
Γενέσεις γὰρ ὃ θεολόγος τῶν ἀγεννήτων μυστιχὰς 
παραδούς, xal τὸ αἴτιον τῆς ἐχψάνσεως τῶν θείων 
“χρόνων συμιθολιχῶς ὠνόμασεν᾽ ὅπου γὰρ γένεσις, 
ἐχεῖ xo χρόνος.) 

Ποιμαίνων πραπίδεσσιν ἀνόμματον ὠχὺν ἔρωτα. 


(Proclus in Alcibiad, I: Ὃ θεολόγος 6 παρ᾽ 
“Ἕλλησιν ἀνόμματον ἀποκαλεῖ τὸν ἔρωτα ἐχεῖνον" 
ποιμαίνων χτλ. Idem ibid. : Καί μοι δοχεῖ, καθά- 
περ Ὀρφεὺς ἐφίστησι τῷ βασιλεῖ Διονύσῳ τὴν 
μονάδα τὴν ᾿Ἀπολλωνιακὴν ἀποτρέπουσαν αὐτὸν 
τῆς εἰς τὸ Τιτανιχὸν πλῆθος προόδου xol ἐξανα- 
στάσεως τοῦ βασιλείου θρόνου, xol φρουροῦσαν 
αὐτὸν ἄχραντον ἐν τῇ ἑνώσει, τοιαῦτα δὴ καὶ ὃ 
Σωχράτους δαίμων περιάγειν μὲν αὐτὸν εἰς τὴν 
γοερὰν περιωπήν, ἐπέχειν δὲ τῶν πρὸς τοὺς πολ- 
λοὺς συνουσιῶν. Idem ibid. : Πάρεδρος 6 νόμος τοῦ 


Διός, ὥς φησιν ὃ Ὀρφεύς.) 
' LV. 
Ὕλης οὐρανίης χαὶ ἀστερίης xoi ἀδύσσου. - 


(Olympiodorus Comm. in Alcibiad. I : Ἀλλὰ 
μὴν xal ὑλῶοι λέγονται οἵ τήνδε τὴν ὕλην ἐξάπτον- 
τὲς τῆς τῶν οὐρανίων, καὶ διὰ τοῦτο φρουροῦντες 
αὐτήν, καὶ μὴ συγκωῤοῦντες δευστὴν οὖσαν, πάντη 
φθείρεσθαι. Φησὶ γὰρ xoi ὃ ᾿Ορφεύς" ὕλης οὐρα- 
νίης xv.) 


Οἱ δ᾽ αὐτοὶ πατέρες τε xal υἱέες ἐν μεγάροισιν 
39 ἄλοχοι σεμναὶ χεδναί τε θύγατρες, 


(Olympiodorus ad Platonis Phed. p. 70 
€: Καὶ ὅτι τὸ ζωὸν xal τὸ τεθνεὼς ἐξ ἀλλήλων, 
χατασχευάζει éx τῆς μαρτυρίας τῶν παλαιῶν 
ποιητῶν τῶν ἀπὸ ᾿Ορφέως, φημί, λέγοντος" oi δ᾽ 
αὐτοὶ πατέρες χτλ. πανταχοῦ γὰρ ὃ Πλάτων πα- 
ρῳδεῖ τὰ τοῦ ᾿Ορφέως. Idem ibid, : Καὶ ἔστι τὸ 
μυθικὸν ἐπιχείρημα τοιοῦτον παρὰ τῷ Ὀρφεῖ, 
Τέσσαρες βασιλεῖαι παραδίδονται" πρώτη μὲν ἣ 
τοῦ Οὐρανοῦ, ἣν 6 Κρόνος διεδέξατο, ἐχτεμὼν τὰ 
αἰδοῖα τοῦ πατρός. Μετὰ δὲ τὸν Κρόνον 6 Ζεὺς 
ἐδασίχευσεν χαταταρταρώσας τὸν πατέρα. Εἶτα 
τὸν Δία διεδέξατο ὃ Διόνυσος, ὅν φασι xav ἐπι- 
θουλὴν τῆς Ἥρας τοὺς περὶ αὐτὸν Τιτᾶνας σπα-- 
ράττειν, καὶ τῶν σαρκῶν αὐτοῦ ἀπογεύεσθαι, Καὶ 
τούτους ὀργισθεὶς ὁ Ζεὺς ἐχεραύνωσε, xal ἐχ τῆς 
αἰθάλης τῶν ἀτμῶν τῶν ἀναδοθέντων ἐξ αὐτῶν 


Primogenitum quidem nemo intuitus est oculis, 
nisi sola nox sacra; cceteri omnes 
admirabantur conspicientes in zethere insperatum lumen; 
adeo coruscabat corpus Phanetis immortalis. 
LIV. 
Quamvis pusioni et parvulo convivae, — 


Audite dii, hunc ego vobis regem impono. — 

Fallens sagaci mente caecum celeremque amorem. 
LV. 

Materi: coelestis et sidere et infinitao. — 

lidem patres et filii in zedibus 

et uxores veneranda probovque filiae, — 


188 . ORPHICA, 


ἡλης γενομένης γενέσθαι τοὺς ἀνθρώπους. Idem 
p. 69 € : Διόπερ καὶ παρῳδεῖ ἔπος ᾿Ορφιχὸν τὸ 
λέγον, ὅτι ὅστις δ᾽ ἡμῶν ἀτέλεστος, ὥσπερ ἐν βορ- 
6óptp χείσεται ἐν ἅδου.) 


Ἄνθρωποι δὲ τεληέσσας ἑχατόμόας 
& πέμψουσιν πάσῃσιν ἐν ὥραις ἀμφιετέσσιν 
ὄργιά τ᾽ ἐκτελέσουσι, λύσιν προγόνων ἀθεμίστων 
μαιόμενοι. Σὺ δὲ τοῖσιν ἔχων χράτος, οὕς χ᾽ ἐθέ- 
[λησθα 
λύσεις ἔχ τε πόνων χαλεπῶν χαὶ ἀπείρονος οἴστρου. 


(Olympiodorus Comm. in Phed.: Ὁ Διό. 
νυσος λύσεώς ἐστιν αἴτιος. Διὸ καὶ λυσεὺς (leg. 
λύσιος) ὃ θεός. Καὶ Ὀρφεύς φησιν" Ἄνθρωποι δὲ 
xTÀ. Vs.G pro ὄργια ἐχτελέσουσιν scripsi ὄργιά 
τ᾽ ἐχτελέσουσιν. Idem ibid. : ὅτι παλαιὸς 6 λόγος, 
᾿ὈὌρρφιχός τε γὰρ xoi Πυθαγόρειος, 6 πάλιν ἄγων 
τὰς ψυχὰς εἰς τὸ σῶμα, xol πάλιν ἀπὸ τοῦ σώμα- 
τος ἀνάγων, καὶ τοῦτο χύχλῳ πολλάχις. Idem ibid.: 
ὅτι οἱ παραδιδόμενοι τέσσαρες ποταμοὶ χατὰ τὴν 
᾿Ορφέως παράδοσιν τοῖς ὑπογείοις ἀναλογοῦσι δ' 
στοιχείοις τε xal χέντροις χἀτὰ δύο ἀντιθέσεις. 
Ὁ μὲν γὰρ Πυριφλεγέθων τῷ πυρὶ καὶ τῇ ἄνατο- 
λῇ, ὃ δὲ Κωχυτὸς τῇ γῇ χαὶ τῇ δύσει, 6 δὲ ᾿Αχέ- 
ρων ἀέρι τε xal μεσημόρίᾳ. Τούτους μὲν ᾿Ορφεὺς 
οὕτω διέταξεν, αὐτὸς δὲ τὸν ὮὨχεανὸν τῷ ὕδατι 
xal τῇ ἄρχτῳ προσοιχειοῖ. Idem Comm. in Phi- 
leb. : Εἴτε (Μνήμη) f θεὸς αὐτή, ἀφ᾽ ἧς πᾶσα 5$, 
ἰδιότης ἐπιγίνεται, εἴτε ἣ παρὰ τῷ "Oposi ΝΙνημώ, 
εἴτε xod ἄλλη τις οὖσα τυγχάνει. Idem ibid. : Καὶ 
μὴν ἐν τοῖς ᾿Ορφικοῖς ἐν τῷ μυθευομένῳ ὠῷ τὰς 
τρεῖς ἐχφανῆναι μονάδας φησίν.) 

Χειρῶν ὀλλυμένων ἔῤῥει πολύεργος ᾿Αθήνη. 

(Etym. Orionis : Χεῖρες ἀπὸ τῆς χρήσεως, 
ὡσανεὶ χρήσιες οὖσαι, ἢ χρεῖαι" οὐδεμία γὰρ 
τέχνη προχόπτει δίχα χειρῶν. ᾿Ορφεύς" χειρῶν 
ὀλλυμένων ἔῤῥεν χτλ. Legendum ἔῤῥει.) 


1 1.- 


Τὸ πρὶν ἐὸν μέγα δένδρον ἐπὶ ydo xal φερέχαρπον. 


(Etym. Gud. p. 395 : Μίνθη,, ἥν τινες ἡδύο- 
μὸν χαλοῦσι" ἔτι (leg. ἔστι) δὲ χαλάμινθος ἄγριον 


ἡδύοσμον, ὅπερ λυπουμένη $, Δημήτηρ ἰδοῦσα 1 
ἐμίσησε xal ἄχαρπον ἐποίησεν. ᾿Ορφεύς" τὸ πρὶν 
ἐὸν μέγα χτλ. Pro φέρε χαρπὸν lege φερέχαρπον.) 


Σηχάζειν πυρούς τε xal ἀστάχυας κατ᾽ ἀλωὰς 
ἀνδρῶν λικμώντων, ὅτε τε ξανθὴ Δημήτηρ 
χρίνη, ἐπειγομένων ἀνέμων, καρπόν τε xal ἄχνας. 


(Jo. Tzetzes Exeg. Hom. pag. 26 : Εὐρίσχω | 
γὰρ αὐτὸν [τὸν “Ὅμηρον] ἃ μέν τινα τῶν Ὀρφέως 
ἐπῶν xa0' ὁλοχληρίαν πρὸς τὴν αὐτοῦ μετοχετεύ- — | 
σαντα ποίησιν, ἕτερα δὲ πάλιν χαθ᾽ ἡμίσειαν παρα- —— 
σπάσαντα- ἔστι δ᾽ ἃ χαὶ μεταφράσαντα ἢ χαὶ ἀλλη- 
νάλλως μεταστρέψαντα [ποίησιν] ὡς τὸ Σηχάζειν 
πυρσούς τε χτλ. Edidi πυρούς τε et versu 3 ξαν- | 
θὴ Δημήτηρ, utlegitur apud Homerum Iliad. - 
lib. V vs. ὅοο, quum codicis scriptura ξανθὴ 
μιήτηρ corrupta sit.) 

& Ἕχτον ἔτος. τὸ μὲν οὔτις ἐπεφράσατ᾽, οὐδ᾽ ἐνόησεν. Ὁ 


(Jo. Tzetzes l, c. : Καὶ τὸ, ἔχτον ἔτος" τὸ μὲν 
οὔτις ἐπέφρασεν χτλ. Scripsi ἐπεφράσατ᾽, quod 
similiter cum ἐνόησεν copulatur apud Hom. 
Odyss. lib. VIII, vs. 94.) 

"Exc, ἐν ἠριγενεῖ, ῥοδοδαχτύλῳ, ἀργυροπέζῃη. 

(Idem 1. c. : Πρὸς δὲ xe τὸ, ἔχτη ἐνήριγεν 
εἰροδοδαχτύλῳ ἀργυροπέζῃ. Emendavi versum 
quemadmodum sententia postulat, secutus - 
Hermannum p. 95o. Non dubium quin in pre- 
cedenti qui periit versiculo ἠοῖ exaratum fuerit.) 
ἹἹστὸν ἐποιχομένην, ἀτελῇ πόνον, ἀνθεμόεντα. 

(Idem l.c. : Καὶ τὸ, ἱστὸν ἐποιχομένην χτλ. 
Legebatur ἀνθεμόεσσαν quod in ἀνθεμόεντα con- 
verti.) 

Σμήνεα δ᾽ εἰργάζοντο μελισσάων ἀδινάων. 

(Tzetzes l. c. p. 26 : Καὶ τὸ, σμήνεα δ᾽ ἐργά- 
ζεο χτλ. Sententia requirit εἰργάζοντο quod 
edidi.) 

Ζεὺς Κρονίδης, βασιλεὺς ὑψίζυγος, αἰθέρι ναίων. 

(Idem 1. ς, “Ομοίως δὲ καὶ τὸ, Ζεὺς Κρονίδης 
χτλ. Conf. Hom. Iliad. lib. IV vs. 166.) 


Homines autem solennia sacrificia 
facient omnibus anni temporibus : 
orgiaque celebrabunt nefariorum majorum expiationem 
quaerentes. Tu vero his rebus pollens, quoscunque voles, 
gravibus serumnis et immensa cupiditate liberabis. — 
Manibus pereuntibus operosa perit Minerva. 

LVI. 

Arborem olim magnam in terris et frugiferam. — 
Stabulo includere triticum et spicas in areis 


viris ventilantibus, quum flava Ceres 
secernit, urgentibus ventis, fructum et paleas. — 
Sextum annum ; id quod nemo neque animadvertit, neque — 
[intellexit. — 
Sexta aurora mane orla, roseis digitis fulgente, candidis 
[pedibus conspicua. — 
Telas percurrentem, opus imperfectum floribus variatum.— 
Examina vero apum confertarum operabantur. — [tans 
Jupiter Saturnius, rex in excelso sedens, in sethere habi- 


ὠὰ Mo NETS 


ORPHICA. 189 


10 Οὐδ᾽ ἂν Ἰφίχλοιο θοώτερος αἶψα γένηται, 
ὅστε xol ἀνθερίκεσσιν ἐπέτρεχεν, οὐδέ τι t χαρπὸν 
σίνετ᾽, ἀήσυρα γυῖα φέρων ἐπὶ λήϊον αὖον. 


(Idem 1. c. p. 26 : Καὶ κατὰ μετάφρασιν, ὡς 
τὸ, οὐδ᾽ ἣν Ἰφίχλοιο θοώτερος αὐδάζοιο (Maximus 
apud Fabricium Bibl. Grec. Vol. VIII p. 418 
vs. 422 αὐγάζοιο) χτλ. Vs. 12 sic exhibetur : 
Σίνετ᾽, ἀήσυρα ἐλαφρὰ γυῖα φέρων ἐπὶ λήϊον αὖον. 
Sed ἐλαφρὰ interpretamentum est quod Maxi- 
mus omittit, Quum neque αὐδάζοιο neque αὖ-- 
γάζοιο ferri queat, vs. 10 probabiliter emen- 
dasse videor scribendo αἶψα γένηται. Conf. 
Hom. Iliad. lib. XX vs. 226-2258 εἴ Ovid. 
Metamorph. lib. X vs. 654-655.) 


LVII. 


Ὧδε γὰρ ἂν μίμνοι καθαρός τε (xat) ἔμπλεος οἶνος, 
ἥδυμος εὐώδης τε’ καλὸν δ᾽ ἔτος ἐστὶ φυτείη. 


ἐὕχοισεϑ Εχεῤ. p.127 : Ὁ παλαιὸς γὰρ Ὀρφεὺς 
ἀφ᾽ οὗπερ ὃ ἐμὸς χρυσοῦς Ὅμηρος ὡς ἀνθεμουργὸς 
μέλισσα (sic leg. pro μέλισσαν) πολλὰ ἄνθη ἐπῶν 
ἀπεδρέψατο, ἐν ταῖς ἑαυτοῦ δωδεχαετηρίσιν, οὐ 
νήδυμον φησὶν ἀλλὰ ἥδυμον, λέγων οὑτωσί: ὧδε 
γὰρ ἂν μίμνοι χτλ. Inserui καὶ cum. Lobeckio 
Aglaoph. t. I p. 424.) 


Οὐδ᾽ ὥς με γλυχὺς ὕπνος ἐδ βλεφάροισιν ἰαύειν, 
ἱστάμενός θ᾽ ἁπαλοῖς ἐν ὀνείρασι νυχτὸς ἀν᾽ ὄρφνην. 


(Tzetzes, c. : Καὶ ἀλλαχοῦ πάλιν φησίν - ὕπνον 
ὃς οὐχ ἐᾷ με λιγὺν ἐπὶ βλεφάροισιν ἰαύειν, ἱστάμε- 
νος ἁπαλοῖς ἐν ὀνείρασιν ἂν πᾶσαν ὄρφνην. Τὸ δὲ 
λιγὺς ταυτόν ἐστι τῷ ἥδυμος. Versus quorum 
sententia dubia esse non potest, nullo negotio 
restitui, In iis quze Tzetzes subjungit verbis pro 
τὸ δὲ λιγὺς apparet τὸ δὲ γλυχὺς reponi opor- 
tere.) 


5 Εἰ μὲν γὰρ στείχησιν ἐπ᾽ ἀρνειοῖο θοοῖο, 


(Tzetzes l, c. p. 33: Καὶ δ Ὀρφεύς" Ἦ μὲν γὰρ 
κτλ. Scribendum εἰ μὲν γὰρ. Ceterum. agnum 


velocem poeta appellat arietis signum [τὸν χριὸν 
Arato vs. 238], quod signum Sol dicitur inire.) 


Οὔτοι ἀριστερός εἶμι θεοπροπίας ἀναφαίνειν, 
ἀλλά μοι ἐν στήθεσσιν ἀληθεύουσι μέριμναι. 
(Schol. Eurip. Alcest. vs. 985 : Καὶ ποιητὴς 
xal μάντις ἦν ὃ Ὀρφεύς. Φιλόχορος ἐν πρώτῳ περὶ 
μαντικῆς ἐκτίθησιν αὐτοῦ ποιήματα ἔχοντα οὕτως" 
οὔτοι ἀριστερός εἶμι χτλ. Nuper Cobetus edidit 
θεοπροπίας ἀποειπεῖν, cujus loco scripsi ἀναφαί- 
νειν, conjectum jam pridem Lobeckio Aglaoph. 
I p. 237. Pro ἀληθεύουσι μέλαινα, quz codicum 
lectio est, recepi probabilem Cobeti conjectu- 
ram ἀληθεύουσι μέριμναι.) 


Εἰ δὲ γεωπονίης σε φιλομόρότου ἵμερος αἱρεϊ, 
χαί τ᾽ ἐπὶ χρυσείης γενεῆς ἐντύνεαι ἔ ἔργα, 
10 γαῖαν ἐπὶ ζείδωρον d ἄγων εὐχαμπὲς ἄροτρον, 
ἢ γυροῖς ἔνι χλῆμα Μεθυμναίου λελίησαι 
κατθέμεναι χαὶ λαρὸν ὀπώρης εἶδαρ ἑλέσθαι 
ipelon , σκαπάνῃ τε λαχῆναι ἄμιόροτον αἶαν" 
αὐτίκα δή τοι πᾶσαν ἐτητυμίην χαταλέξω, 
I5 ὅππως ἂν πανδῖα σεληναίη πεπίθοιτο 
ὄμπνιά σοι Δήμητρος ἀερσινόοιό τε Βάχχου 
δῶρ᾽ ἀναπεμπέμεναι xo ἐπητανὸν ὄλθον ὀπαζειν. 
(Tzetzes Proem, p. 17 : Ἡσιόδου Ἔργα καὶ 
Ἡμέραι τὸ βιόλίον ἐπιγέγραπται πρὸς ἀντιδιαστο- 
λὴν τῶν τοῦ μεγάλου Ὀρφέως ἔ ἔργων χαὶ ἡμερῶν 
ὧν [ἔργων ᾿Ορφέως ἤτοι τοῦ περὶ Γεωργίας] οὕτως 
ἐστὶν ἣ ἀρχή" εἰ δὲ. γεωπονίης χτλ. Idem locus 
exstat in Maximi carmine apud Fabricium Bibl. 
Grec. vol. VIII p. 440, vs. 456-465. Vs. 17 
posui ἐπητανὸν, ut est ap. Maximum, repudia- 
ta Tzetzis lectione ἐπηετανὸν quam sequitur 
Lobeckius Aglaoph. I p. 414. Reliquamscripta- 
re diversitatem preetereo.) 
"Accpa( κούρη δὲ πέλει πρὸς ἅπαντα φερίστη 
σπέρματα, xai δὲ φυτοῖσιν ἐναίσιμος, ἔν τε βό-- 
[θροισι 
20 βάλλειν ἔρνεα πάντα, τά τε δρυὸς ἄχρα λέγονται, 
οἴνας δ᾽ ἐξαλέασθαι, ἐπεὶ στυγέει περίαλλα 


Ne sic quidem, si statim Tphiclo velocior factus fuerit , 
qui etiam aristas percurrebat, neque fruges 
laedebat, levia membra ferens super siccas segetes. 


LVII. 


Sic enim maneat vinum purum et plenum, [est. — 
dulce odoratumque : opportunus vero plantationi annus 
Ne sic quidem me dulcis somnus sinit palpebris dormire, 
stans mollibus in somniis per noctis tenebras.— 

Si enim accedat ad agnum velocem. — 

Non parum idoneus sum ad fundenda oracula, 

sed mens mihi in pectore verax est. — 

Si veroagriculturee hominibus opportune desiderio teneris, 


et aurex setatis aggredi vis opera , 

terram frugiferam proscindens curvo aratro , 
aut in scrobibus Bacchi palmitem optas 
condere dulcemque auctumni fructum comedere 
cupis, et ligone terram immortalem exercere : 
statim tibi omnem veritatem dicam , 

ut divina luna obsequatur 

almaque tibi Cereris et superbi Bacchi 

dona mittat ac largas opes suppeditet. — 
Astraa virgo aptissima est ad omnia 

semina, et plantis opportuna atque ad scrobes 
pro omni surculo pomis qua dicuntur conserendas , 


vites vero ( decet) vitare, quoniam insigni odio persequitur 


"DUSCOUPPUENEST.,- TY — γι τ 5t 


190 


25 


ἸΙκαρίου χούρη ληνοὺς xai ἀδευχέας οινας, 
μνωομένη ὅσα λυγρὰ Διωνύσοιο ἕχητι 
Ἀχταῖοι μήσαντο, μέθη δεδμημένοι αἰνῇ 
Ἰχάριον, καί μιν στυφελαῖς χορύνησι δάϊξαν, 
σφαλλόμενοι δώροισι χοροιμανέος Βάχχοιο. 
(Tzetzes Chil, IV, 128 : Μέμνηται ταύτης 
xai ᾿Ορφεὺς ἐν Γεωργίᾳ γράφων" Ἀστραίη κούρη 
δὲ χτλ. lidem versus reperiuntur in Maximi 
carmine l. c. vs. 488-496. Ceterum vs. 20 
legitur etiam fragm. XXXVI.) 


LVIII. 


Πρωτόγονος Φαέθων, περιμήκχεος αἰθέρος υἱός, 
ἔχτισεν ἀθανάτοις δόμον ἄφθιτον ........ 


( Lactantius Institt, I, 5 : « Orpheus qui est 
vetustissimus poetarum et equalis ipsorum 
deorum, ( siquidem traditur inter Argonautas 
cum Tyndaridis et Hercule navigasse, ) Deum 
verum et magnum πρωτόγονον primogenitum 
appellat, quod ante ipsum nihil sit genitum , 
sed ab ipso sint omnia generata, Eundem 
etiam Φάνητα nominat, quod, quum adhuc 


nihil esset, primus ex infinito apparuerit et 


ORPHICA. 


exstiterit. Cujus originem atque naturam quia 
concipere animo non poterat, ex aere im- 
menso natum esse dixit : πρωτόγονος xv. Aliud 
enim amplius quod diceret non habebat, 
Hunc ait esse omnium deorum parentem, 
quorum causa ccelum condiderit liberisque 
prospexerit , ut haberent habitaculum sedem- 
que communem : ἔχτισεν xz). » ) 


Πλουτώνη τε ( xai) Εὐφροσύνη Βένδις τε χραταιή. 


( Proclus in Theol. p. 353 : Τοῦ Θεολόγου 
μετὰ τῶν πολλῶν τῆς Σελήνης ὀνομάτων xal τὴν 
Βένδιν ei; τὴν θεὸν ἀναπέμποντος. Hesychius : 
Βένδις, 4 Ἄρτεμις Opaxtost ). 


Ἀτελής (τε) γάμων xal ἄπειρος ἐοῦσα 
παιδογόνου λοχίης πάσης ἀνὰ πείρατα λύει. 


(Proclus in Crat. p. 112 : Φησὶν Ὀρφεύς" 
Ἀτελὴς γάμων χτλ. Inserui τε cum. Lobeckio 
Aglaoph. p. 545, qui recte monet accipi hzc 
verba de Diana quz perpetua virginitate gau- 
det partusque tuetur. ) 1jge 


LVIII. 


Icarii filia torcularia et vina amara, 

memor quot mala propter Bacchum 

Acte moliti sint , horribili vinolentia subigere ausi 
Icarium , quem duris clavis obtruncarunt, 
titubantes donis insane tripudiantis Bacchi. 


Primogenitus Phaethon , altissimi zetheris filius, 

domum perennem immortalibus condidit. — 

Plutone et Euphrosyne et valida Bendis (s. Diana). — 
Immunisque matrimonii et expers 

omnis puerperii fines solvit, : 


PORTE RERCIEITyCRS PAPIER 


EU TA. LE T S 


ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ͂ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΟΝ 


ΤΟΥ͂ ΠΕΡῚ ΤΗΣ 


ἘΚ ΛΟΓΙΩ͂Ν ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΔΕΥΤΈΡΟΥ. 


᾿Αθανάτων ἄῤῥητε πατήρ, αἰώνιε, μύστα, 
χόσμων ἀμφιδρόμων ἐποχούμενε δέσποτα νώτοις 
αἰθερίοις, ἀλχῇς ἵνα σοι μένος ἐστήρικται 
πάντ᾽ ἐπιδερχομένῳ xal ἀχούοντ᾽ οὔασι χαλοῖς * 
ὅ χλῦθι τεῶν παίδων, οὺς ἤροσας αὐτὸς ἐν ὥραις. 
Σὴ γὰρ ὑπὲρ χόσμον τε καὶ οὐρανὸν ἀστερόεντα 
χρυσὴ ὑπέρχειται πολλὴ ἀϊώνιος ἀλκή, 
ἧς ὑπερῃηώρησαι ὀρίνων φωτὶ σεαυτόν, 
ἀενάοις ὀχετοῖσι τιθηνῶν γοῦν ἀτάλαντον, 
10 ὅς ῥα χυεῖ τόδε πᾶν τεχνούμενος ἄφθιτον ὕλην, 
ἧς γένεσις δεδόχηται, ὅτε σφε τύποισιν ἔδησας. 
Ἔνθεν ἐπεισρείουσι γοναὶ ἁγίων μὲν ἀνάχτων 


PORPHYRII FRAGMENTUM 


LIBRI SECUNDI 


DE PHILOSOPHIA EX ORACULIS HAURIENDA. 


Ineffabilis immortalium pater, zeterne , mysta, 

mundorum qui circumaguntur dorsis insidens domine 

seetheriis , quibus virtutis tuze robur innititur 

omnia intuenti pulchrisque auribus audienti; 

exaudi liberos tuos, quos ipse tempestive procreasti. 

Tua enim mundum ccelumque stelliferum 

aurea supereminet ingens, cterna vis, 

super qua extolleris luce te ipse excitans , 

perennibus rivis nutriens mentem undique zequalera , 

qua concipit hoc universum, incorruptibilem gignens 
[ materiam , 

cujus ortus esse putabatur quo tempore eam formis 

Inde affluunt stirpes sacrorum quidem regum — [ vinxisti. 


Πορφυρίου ἀποσπασμάτιον χτλ. ] Oraculum de 
summo Deo ac de triplici prole divina, insigne 
Porphyrii librorum περὶ τῆς ἐχ λογίων φιλοσοφίας 
fragmentum , primus in lucem protulit Augusti- 
nus Steuchus , Eugubinus, in volumine de perenni 
philosophia Lugduni a. 1540 divulgato repetito - 
que Basilee 1542 et Venetiis in Steuchi operibus 
1591. Ex hoc fonte hausit Mornzus (1) qui de 
religione christiana cap. 3 omissis versibus grve- 
cis latine et gallice carmen exposuit, Sed utrius- 
que viri docti memoria oblivione exstincta An- 
gelus Majus idem poematium ex Ambrosiano 
codice descriptum cum Porphyrii ad Marcellam 
uxorem epistola 1816 Mediolani iterum publici 
juris fecit. Paulo post Jo. Conr. Orellius in Opus- 
culis veterum Grecorum sententiosis et morali- 
bus tom. I pag. 319 cum Maji suaque explicatio- 
ne repetiit. Adde huc nostram editionern Berolini 
1850 promulgatam , Boissonadii in /Votices et Ex- 
traits vol. II part. 2 pag. 271 (cf. p. 294), de- 
nique Gustavi Wolffii in Porphyrii de philoso- 
phia ex oraculis haurienda librorum reliquiis, 
Berolini 1856, De ipso Porphyrio ejusque scriptis 
et sapientia disserere hic non vacat, quo in ar- 
gumento Wolffii nuper versata industria est. Car- 
men vero quod totum latine interpretati sumus 
adnotationibus illustrare non attinet, Pauca tan- 
tum de singulorum locorum scriptura et sensu 
dicemus. 


i (1) Mornay, De la religion chrétienne, pag. 33 ed. Paris. 
590. 


Primum versum in codicibus precedunt verba : 
Ὃ Πορφύριος ἐν τῷ δευτέρῳ (al. δεχάτῳ) βιόλίῳ τῆς 
ἐχ λογίων φιλοσοφίας αὐτοῦ παρατίθεται χρησμὸν περὶ 
τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀθανάτου ἔχοντα οὕτως. 

Vs. 1. Pro ἀθανάτων cod. Ambr. ἀθάνατέ τ΄. 
Observa Deum μύστην vocari a Porphyrio anti- 
quorum poetarum exempla secuto , qui Bacchum 
eodem nomine appellarunt. Cf, Anthol, Palat. IX, 
524 vs. 13. 

Vs. 6. σὴ γὰρ habet codex Borbonicus, coi γὰρ 
Ambrosianus. 

Vs. 8. Pro ὑπερῃώρησαι Borbonicus exhibet ὅπερ 
ἠώρησαι, Steuchus ὑπὲρ ἠώρησας, Ambrosianus 
ὑπὲρ αἰώρησας. 

Vs. 9. Pro ἄενάοις ὀχετοῖσι quod requiritur, 
Ambrosianus et Steuchus male ὀχετοῖς. 'Av&)avcov 
eodem significatu adhibuit poeta quo Aratus 
Phenom. vs. 22 ἀτάλαντον ἁπάντη μεσσηγὺς γαῖαν 
posuit , ubi scholiastes : ταλαντευομένην. 

Vs. 10. ὅς ῥα χυεῖ liber Laurentianus, ὅς $a χύει 
Ambrosianus, ὃς $axóst Steuchus vertens : qui 
producit. Deinde τεχνούμενος Laurentianus, τε- 
χνούμενος Borbonicus , τεχνώμενος Steuchus, τεχνώ- 
μενος Ambrosianus, 

Vs. 11. ἧς scripsit Wolffius pro vulg. ἣν. Majus 
ἣ conjicit. Porro γένεσις plerique agnoscunt libri 
excepto Borbonico ubi legitur γένεσιν, Sequitur 
ὅτε e Wolffii conjectura pro ὅτι. Denique τύποισιν 
quod conjectaveram pro Borbonici scriptura «ó- 
ποίσιν et Ambrosiani τόποισιν Steuchi auctoritate 
confirmatum vidit Wolffius. 

Vs. 12, ἔνθεν refertur ad Dei vim, dx. "E- 


191 


192 


ἀυφί σε, παντόκρατορ, βασιλεύτατε xol μόνε 
[θνητῶν 
ἀθανάτων τε πάτερ μαχάρων᾽ ol δ᾽ εἰσὶν ἄτερθεν, 
ι6 £x σέο μὲν γεγαυῖαι, ὑπ᾽ ἀγγελίησι δ᾽ ἕκαστα 
πρεσθυγενεῖ διάγουσι νόῳ xal κάρτεϊ τῷ σῷ. 
Πρὸς δ᾽ ἔτι xal τρίτον ἄλλο γένος ποίησας ἀνά- 
[χτων, 
οἵ ῥ᾽ ἑκὰς ἦμ. αρ ἄγουσιν ἀνυμνείοντες ἀοιδαῖς 
βουλόμενόν c' ἐθέλοντες, ἀοιδιάουσι δ᾽ ἐσῶδε. 
20 Τύνη δ᾽ ἐσσὶ πατὴρ χαὶ μητέρος ἀγλαὸν εἶδος 
xa τεχέων τέρεν ἄνθος, ἐν εἴδεσιν εἶδος ὑπάρχων, 
καὶ Ψυχὴ καὶ πνεῦμα καὶ ἁρμονίη καὶ ἀριθμός. 


PORPHYRII FRAGMENTUM. 


ad te circumcirca, omnipotens, augustissime et unice 
[mortalium 

immortaliumque pater beatorum; aliae vero seorsum sunt, 

ex te nat: , mandata autem deferentes cuncta 

primogenita mente tuoque robore perficiunt. 4 

Prcterea etiam aliud tertium genus regulorum generasti, 

qui procul a te diem agunt cantu celebrantes 

volentem te ultro, canunt vero usque adhuc. 

Tu autem pater es et matris splendida facies 

et tener liberorum flos, in formis fragilibus infragilis et 
[immota forma, 

et animus et spiritus atque harmonia et numerus. 


πεισρείουσι Laurentianus, ἐπεισρέουσι Borboni- ] 


cus, ὑπεισρεέουσι Steuchus , ἐπιστροφόωσι Ambro- 
sianus. 

Vs. 13. Pro παντόχρατορ Borbonicus παντοπά- 
τορ, Steuchus παντόπατορ. Preterea βασιλεύτατε 
Laurentianus , βασιλεύτε Steuchus , βασιλεῦ τε Am- 
brosianus, Denique μόνε omnes membrane pre- 
bent, si a Borbonico libro discesseris, in quo 
uóvoy reperitur. Quod quum ferri nequeat, si quis 
cum Majo ex Ambrosiano exemplari βασιλεῦ τε 
legat, versus clausulam multimodis mutatam vo- 
luit Orellius pag. 626. Itaque ipse nondum co- 
gnita Laurentiani codicis lectione vulgaveram 
βασιλεῦ τε xoi ὄόριμε θνητῶν. Nunc libri illius au- 
ctoritatem mes conjecture preopto. 

Vs. 14. ai δ᾽ jam in priore editione reposui pro 
membranarum scriptura αἴδ᾽ vel αἵδε. 

Vs. 15. γεγαυῖαι item restitui sublato librario - 
rum mendo γεγαῶσαι. Porro δ᾽ ἕχαστα recte Bor- 

.bonicus, cujus loco Ambrosianus δ᾽ ἕχασται, 
Steuchus δὲ ἕχασται exhibet. 

Vs. 18. Pleraque exemplaria calamo exarata 
vitiose οἵ σε κατ᾽ ἦμαρ (vel ἧπαρ) ἄδουσι χαθυ-- 
μνείοντες, sed metro et sententize satisfacit quod in 


Laurentiano comparet οἵ δ᾽ £x&c ἦμαρ ἄγουσιν &vu- 
μνείοντες. 

Vs. 19. ἀοιδιάουσι cod. Laur. et Steuchus, ἄοι- 
διάσουσι Borbonicus, ἀεὶ διάγουσι Ambrosianus, 
Deinde ἐσῶδε invenitur in Laur, et Borb. ascripto 
scholio : Ὅτι τρεῖς τάξεις ἀγγέλων 6 χρησμὸς 
δηλοῖ" τῶν ἀεὶ τῷ Θεῷ παρεστώτων, xal τῶν χωριζο-- 
μένων αὐτοῦ xal εἷς ἀγγελίας xal διαχονίας ἀποστεὰλ- 
λομένων,, xai τῶν φερόντων ἀεὶ τὸν αὐτοῦ θρόνον. In 
φερόντων latet mala interpretatio verbi ἄγουσιν. 
Sed additur : Τὸ δὲ ἀοιδιάουσι δ᾽ ἐσῶδε ἀντὶ τοῦ 
ἄδουσιν ἕως νῦν. Cf. Lobeck. ad Phryn. p. 4 seqq. 
Pathol. p. 610 seqq. Ceterum hanc potestatem 
posterior zetas adverbio ἐσάρτι tribuere consueve- 
rat, Vid. eundem virum doctum ad Phryn. p.21. 
Id ipsum a Porphyrio scriptum esse suspicor, sed 
propter membranarum consensum, ἐσῶδε retinui, 
siquidem Ambrosianus habet ἐς ὦπα, Steuchus 
etiam ἐς ὧδε. Quod reliquum est, Boissonadius 
pag. 294 locum in hunc modum corrigere tenta- 
vit : Ot σε χατ᾽ ἦμαρ xol νύχθ᾽ ὑμνείοντες ἀοιδαῖς 
βουλόμενόν δ᾽ ἐθέλοντες ἀεὶ διάγουσιν ἐς ὦπα,, ἄδουσιν 
interpretamentum verbi διάγουσιν fuisse putans. 

Vs. 22. ἁρμονίη Laurentianus , ceteri ἁρμονία. 


E 


TA TON ΠΥΘΑΓΟΡΕΊΩΝ 
XPYXA EIIH. 


᾿Αθανάτους μὲν πρῶτα θεούς, νόμῳ ὡς διάχεινται, 
τίμα xal σέδου ὅρχον, ἔπειθ᾽ ἥρωας ἀγαυούς, 
τούς τε χαταχθονίους σέδε δαίμονας, ἔννομα ῥέ- 
[ζων’ 
τούς τε γονεῖς τίμα, τούς τ᾽ ἄγχιστ᾽ ἐχγεγαῶτας" 
ὅ τῶν δ᾽ ἄλλων ἀρετῇ ποιεῦ φίλον ὅστις ἄριστος. 
Πραέσι δ᾽ εἶχε λόγοις, ἔργοισί τ᾽ ἐπωφελίμοισι, 
μηδ᾽ ἔχθαιρε φίλον σὸν ἁμαρτάδος εἵνεχα μιχρῆς, 
ὄφρα δύνη" δύναμις γὰρ ἀνάγχης ἐγγύθι ναίει. 
Ταῦτα μὲν οὕτως ἴσθι" χρατεῖν δ᾽ εἰθίζεο τῶνδε" 
10 γαστρὸς μὲν πρώτιστα, χαὶ ὕπνου λαγνείης τε 
xat θυμοῦ, πρήξης δ᾽ αἰσχρόν ποτεμήτε μετ᾽ ἄλλου, 
μήτ᾽ ἰδίῃ" πάντων δὲ μάλιστ᾽ αἰσχύνεο σαυτόν. 
Εἶτα δικαιοσύνην ἄσχει ἔργῳ τε λόγῳ τε’ 
μηδ᾽ ἀλογίστως σαυτὸν ἔχειν περὶ μηδὲν ἔθιζε" 


AUREUM PYTHAGOREORUM 
CARMEN. 


Immortales primum deos , ut lege dispositi sunt, 

venerare et cole jusjurandum , deinde heroes illustres 

ac terrestres genios legitima faciens, honora ; 

observa etiam parentes et eos qui proxime cognati sunt ; 

ex aliis vero amicum tibi adjunge quisquis virtute pre- 
[stantissimus est. 

Lenibus dictis cedas et utilibus factis , : 

neve oderis amicum propter leve peccatum, 

quoad potes; facultas enim prope necessitatem habitat 

Haec quidem sic teneas, sed istis imperare assuesce : 

ventri primum et somno, deinde libidini 

et ire. Ne quid unquam turpe committas sive cum alio 

sive seorsum , sed maxime omnium verere teipsum. ὁ 

Deinde justitiam exerce factis atque dictis : 

neve te ulla in re inconsiderate gerere assuescas : 


V. 1. ᾿Αθανάτους μὲν πρῶτα θεοὺς ] Ita omnes codd. pre- 
ter Mediceum, in quo ἀθάνατον μὲν πρῶτα θεόν reperiri 
testatur Bandinius in Bibl. Codd. Laur. T. II. p. 259. Ean- 
dem lectionem fortasse exprimit interpres Arabs, cujus 
verba sic latine reddidit Joh. Elichmannus apud Salma- 
sium p. 3: « Primum eorum quz tibi precipio post ti- 
morem Dei ter ophimi maximi, ut reverenter habeas eos 
"quibus non decreta est mors a Deo quique ejus sunt 
amici , ut illis honorem exhibeas eum , quem approbat re- 
ligio. » Sed nugantur qui ἀθάνατον μὲν πρῶτα θεόν hoc 
loco defendunt. — νόμῳ ὡς διάχεινται] S et G atque ipse 
Hierocles. Eandem scripturam agnoscunt Proclus in Plat. 
Timoum p. 65 F (p. 145 ed. Schneider. ) et Jamblich. 
vit. Pythag. n. 144. Sylburgius in quibusdam libris inve- 
nit διάκειται, quod cum aliis probavit Schaeferus ap. Orel- 
lium p. 471. Idem legisse videtur Arabs. Ul νόμῳ χεῖται 
sive διάχειται lege cautum , sancitum est intelligendum 
de justa numinum veneratione qua legibus consentanea 
sit : ita διάχεινται lege constituti sunt accipi convenit de 
eorum deorum cultu qui more institutoque majorum in 
honore sunt , ut externa numina excipiantur. Doctius more 
Platonicorum Hierocles θεούς, νόμῳ ὡς διάχειυται, τίμα 


ΟΠ exponit in eam sententiam, ut quemadmodum numina 


per sphaeras ordine disposita sint, sic ea divine legi con- 
venienter colenda esse dicat. Ceterum in Codd. Paris. 
tanquam soluta oratione nullaque distinctione exarantur 
versus usque ad 34 , nisi quod in fine cujusque versus erat 
hoec nota ^ alio atramento scripta. 

V. 3. χαταχθονίους δαίμονας 1 Hierocles esse vult τοὺς 


' ἐπὶ γῆς πολιτεύεσθαι δυναμένους xad χατὰ γῆς οἰκεῖν, ut χατα- 


χθόνιοι vocentur qui vulgo sunt ἐπιχθόνιοι. Sed plerumque 
apud veteres χαταχθόνιοι nominantur ὑποχθόνιοι. Vid. adn. 
ad Hierocl. — ἔννομα ῥέζειν justa. vel legitima facere, 
quod proprie de sacrificiis dici nemo dubitat, Hierocles 
exponit : « facere quae sapientium virorum praeceptis con- 
sentanea sunt vitamque ad illorum virtutem componere et 
ad rationis normam dirigere. » Camerarius male conjecit 
ἔντομα ῥέζειν. Nam Pythagoras qui incruenta sacrificia 


PHILOS, GRJEC. j 195 


amabat, Cicerone teste lib. 111 de Nat. deor., ne Apollini 
quidem Delio lostiam immolare volebat, ne aram san- 
guine aspergeret. Cf. Menag. ad Diog. Laert. VIIT, 13, 20 
et 22. 

V. 4. Hunc versum citat Stobwus Florileg. LXXIX 
p. 337 ed. Grot. ( vol. II p. 109 ed. Gaisf. ) addito lem- 
mate Πυθαγόρου £x τῶν χρυσῶν ἐπῶν. Hujus scriptoris Cod. 
Par. A praebet σούς τε γονεῖς pro τούς τε γονεῖς. 

V. 5. ἄριστος 7 tres O ; ἄρεστος S. 

V. 6. ἐπωφελίμοισι ] O; ἐπωφελίοισι G ; ἐπωτελίαισι S. in 
quo ἐπωφελέεσσι latere suspicatur Gaisfordius. 

V. 7. εἵνεχα μιχρῆς | Codd. N; Simplicius Comm. in Epi- 
cteti Enchir. pag. 204 ed. Salmas. legit οὕνεχα μιχρᾶς. 

V. 9—106 affert Stobzeus Flor. serm. I. pag. 7 ed. Grot. 
(pag. 2 ed. Gesn.; vol. 1 pag. 6 ed. Gaisf. ) Sed v. 9— 
{1 (χρατεῖν — θυμοῦ) sermoni V sine codd. auctoritate 
inseruit Gesnerus pag. 64. Cf. Gaisfordii adn. ad p. 164. 

V. 9. δ᾽ εἰθίζεο ] tres O. et Hierocles. Hanc scripturam 
sequuntur Aldus, Stephanus in Thes. Ling. Gr. Ind. col. 
814, Scheieferus , alii. At δὲ ἐθίζεο habet Stobaeus serm. 1, 
item Steph. Poes. phil. pag. 114. Curter. δὲ om. De reli- 
quo illud δ᾽ εἰθίζεο quod etiam Gesneri fraude Stob. serm. 
V illatum est vel propterea magis convenit huic loco, quod 
infra v. 35 legitur εἰθίζου. 

V. 11. πρήξῃς 1 S, quod jam Stephanus, Lectius et 
Wintertonus posuerunt; . vulgo πρήξεις. 

V. 12. μήτ᾽ ἰδίῃ O0. S; μήτ᾽ αὐτὸς Stobeus et Stepha- 
nus in margine. — μάλιστ᾽ ] O. S ; μάλιστα Curter. Gale- 
nus libro de cognitione et curatione morborum animi vol. 
V p. 26 ed. Kuehn. proferens hune versum, Σὺ δέ, in- 
quit, σαυτὸν αἰδοῦ μάλιστα, πειθόμενος τῷ φάντι, Πάντων 
δὲ μάλιστα αἰσχύνεο σαυτόν. 

V. 13. ἄσχει] Sic Stobzeus οἱ bis Hierocles ; item Ste- 
phanus in editione Principum poetarum atque in Poesi 
philos. p. 114, Brunckius, Orellius, alii. Vulgo ἀσχεῖν, 
quod Hieroclis verborum immemores ex O. el S. carmini 
inseruerunt Needh. et Gaisfordius. 

V. 15. σαυτόν] Codd.; om. Curt. 

45 


ι94 AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN 


15 ἀλλὰ γνῶθι μὲν ὡς θανέειν πέπρωται ἅπασι. 
Χρήματα δ᾽ ἄλλοτε μὲν χτᾶσθαϊ φίλεν, ἄλλοτ᾽ 
[ὀλέσσαι. 
“Ὄσσα τε δαιμονίῃσι τύχαις βροτοὶ ἄλγε' ἔχουσιν, 
ἣν ἂν μοῖραν ἔχης, ταύτην φέρε, μηδ᾽ ἀγανάχτει. 
ἰᾶσθαι δὲ πρέπει, καθόσον δύνῃ ὧδε δὲ φράζευ" 
20 οὐ πάνυ τοῖς ἀγαθοῖς τούτων πολὺ μοῖρα δίδωσι. 
Πολλοὶ δ᾽ ἀνθρώποισι λόγοι δειλοί τε χαὶ ἐσθλοὶ 
/ ABS 4 ] 59-4 4 $49» 447 
προσπίπτουσ᾽, ὧν μήτ᾽ ἐχπλήσσεο, μήτ᾽ ἄρ᾽ ἐάσῃς 
» , ^ |y , 
εἴργεσθαι σαυτόν" ψεῦδος δ᾽ ἤνπερ τι λέγηται, 
πράως εἶχ᾽, Ὃ δέ τοι ἐρέω, ἐπὶ παντὶ τελείσθω: 


sed scito omnibus fatali lege moriendum esse, — [ amitte. 
Divitias autem libenter aliquando quare, aliquando 
Quibus porro infortuniis divinitus anguntur homines , 
horum partem fatalem quamcunque sorlitus es, leniter 
[ fer et sine indignatione ; 
sed remedium adhibere decet quantum potes :- sic auteni 
[ tecum reputa, 
haud admodum multa bonis talia fatum invehere. [mones 
Multi autem ad hominum aures tum mali tum boni ser- 
accidunt , quos ne cum stupore accipias, neve sinas (ab iis 
te avocari : si quid autem falsi dicatur, [ audiendis ) 
leniter cede. Quod vero tibi nune dicam, in omni nego- 
[tio observetur , 


V. 15. πέπρωται] O ; πέπροται S. 

V. 16. φίλει} Ald. Marcil. Salmas. in textu, ed. Veneta 
et interpres Arabs, cujus verba sic latine reddidit Elich- 
mannus : « quoad opes aulem, ex aequo modum iis adhi- 
beto, colligendo eas suo tempore et absumendo eas suo 
tempore. » — ὀλέσσαι conjecit Hieronymus Wolfius apud 
Theodorum Marcilium. ldem poslea suspicatus est Jo. 
Wolfius apud Ashtonum, ut verborum χρήματα δ᾽ ἄλλοτε 
μὲν χτᾶσθαι φίλει, ἄλλοτ᾽ ὀλέσσαι sensus esset : « divitias 


modo quxrere ama, modo amiltere » ( consumere , ero- : 


gare ). Utramque lectionem yrobarunt Ashtonus (nisi quod 
falso explicat in adn. p. 11, divitias autem modo possi- 
dere ama modo amittere), Brunckius , Orellius , Gaisfor- 
dius in Poet. min. gr. vol. III p. 281. Sed φιλεῖ et ὀλέσθαι 
habent Ὁ. et S. ac Stobaeus I. c. idque poemati intulerunt 
Stephanus , Needhamius , Gaisfordius in Hieroclis editione. 
Tunc χτᾶσθαϊ passiva siguificalione accipiendum ut apud 
Synesium p. 123, ἀρετὴ σὺν πόνῳ χτᾶται, et Dionem Cas- 
sium XXXVIII, 39, &x τῶν αὐτῶν ἐπιτηδευμάτων καὶ χτᾶται 
τὰ ἀγαθὰ xol σώζεται. Vid. Scehacfer. ad Schol. Apollonii 
Rhodii p. 53 et ad Memnonis Excerpta p. 234 ed. Orell. 
Adde exempla perfecti et aoristi collecta in Thes. Pari- 
siens. vol. IV p. 2026. Licet vero scripturam qua apud 
Stobsxeum est cum Grotii explicatione tueantur Salmasius 
in praefatione ad interpretem Arabem, Needhamius et 
Gaisfordius, nobis tamen praeferenda videtur altera lectio 
non modo propterea quod Arabs, antiquioribus procul- 
dubio ( cf. Salmas. pref. p. V seq. et XIX) quam est 
2odex Vindobonensis membranis usus, manifesto exprimit 
imperativum gQe et infinitivum ὀλέσσαι, sed etiam quod 
Hierocles p. 74 sua expositione τὸ γὰρ μόνον τότε αὐτὰ 
χτᾶσθαι xol ἀποχτᾶσθαι, ὅτε δίδωσιν ὁ λόγος, μιχρολογίας 
xai ἀσωτίας προαναιρεῖ τὰς ἀφορμὰς declarat expellendum 
esse ὀλέσθα: in iis quae praecedunt p. 74 et p. 64 poeto 
verbis rescribendumque ὀλέσσαι. Huc accedit quod prae- 
sens χτᾶσθχι nunquam apud Grecos scriptores, qui ante 
Alexandrum Magnum vixerunt, passive usurpatum legi: 
tur, perfectum et aoristus ssepius hunc usum habent. 

V. 17—18 citant Stobsus Flor. CVI p. 567 ed. Gesn. 


CVIII p. 451. ed. Grot. (vol. III p. 378 ed. Gaisf. ), Plu-* 


tarchus in Consolat. ad Apoll. p. 116 (vol. VI p. 443 ed. 
Reisk. ), scriptor libelli de Homero, quem nonnulli Por- 
phyrio tribuunt, ap. Ernest. in edit.. Homeri tom. V 
p. 230. 

V. 17. ὅσσα τε] G; item edd. pleraeque et scriptor li- 
belli de Hom.; ὅσσα δὲ Cod. Oxoniensis B. et Plutarchus. 
Hanc lectionem sequuntur Marcil. et Glaudorf. — δαιμο- 
νίησι] G; edd. omnes et Plularch.; δαιμονίαισι S. item 
Stobzeus et scriptor libelli de Homero. 

V. 18. ὃν ἂν μοῖραν ἔχῃς, ταύτην 5. et Cod. Med.; ἣν 
ἂν μοῖραν ἕλῃς Brunck. Orell. Gaisf. in Poet. Min. Gr.; 
ὧν àv relique edd. At codd. Gall. exlibent ὡς ἂν μοῖ- 


v 


ραν ἔχῃς, quod vulgatum est a Curterio in Hieroclis €ozn- 
mentario, quamquam in margine codicum quidam nota- 
vit ὧν et ἥν. Plutarchus ὧν ἄν μοῖραν ἔχοις ( corr. ἔχῃς) 
ταύτην ἔχε, sed nonnulli libri ἣν ἂν quod etiam Reiskius 
conj. Cod. Ven. ὡς cum rasura in c et ταύτην pro vulg. 
πράως. Stobaeus : ὧν ἂν μοῖραν ἕλῃς, ταύτην φέρε. Scriptor 
libelli de Homero : ἣν ἂν μοῖραν ἔχῃς, πράως φέρε, sed 
cod. Flur. ταύτην φέρε. Cf. Ernest adnot. p. 230. — ταύτην 
φέρε} Brunck. Orell. Gaisf. e cod. Med.; πράως φέρε Codd. 
Gall. ἔχοις ταύτην Cod. Oxoniensis B. 

V. 19. o2c] Codd. Gall. ó2£ male Curterius. 

V. 21—26 laudat Stobwus ΠῚ p. 36 ed. Gesn.; p. 19 


ed. Grot. ( vol. 1 p. 90 ed. Gaisford. ), addito lemmate ἢ 


Πυθαγόρου ἐκ τῶν χρυσῶν ἐπῶν, qua est lectio Cod. Par. 
A. Sed Trincavellus simpliciter habet Πυθαγόρου. 

V. 21. πολλοὶ δ᾽]. G. et edd. omnes; πολλοί τ᾽ Sto- 
basi Cod. Par. B. — 76yot om. S. 


V. 22. ὧν μήτ᾽ ἐχπλήσσεο͵] ὧν multos offendit. Nan ἈΠ: 


referatur ad ἐχπλήσσεο, solecum est, si quidem gravitas 
flagitat vel οἷς vel ἐφ᾽ οἷς vel ὑφ᾽ Pt vel δι’ cóc ( cf. Thes. 
Parisiens. ) vel denique οὺς ut apud Sophoclem Aj. v. 33, 
τὰ δ᾽ ἐχπέπληγμαι,, χοὐχ ἔχω μαθεῖν ὅτου. 1a autem Hiero- 
cles accepit, qui p. 106 χαὶ οὕτω, inquit, τὸ Πυθαγοριχὸν 
τηρήσομεν παράγγελμα, μήτε ἐχπληττόμενοι τοὺς πονηοοὺς 
τῶν λόγων, καὶ δι᾽ αὐτὸ τοῦτο, ὅτι λόγοι εἰσίν, ἀχρίτως αὖ- 
τοὺ: εἰσδεχόμενοι, μιήῆτε τῶν ἀγαθῶν εἰργόμενοι, διότι λόγοι 
ἧσαν ὁμοίως τοῖς χείροσι. Theodorus Marcilius pro ὧν le- 
gere malebat ὧν ionice pro οὖν, quod ineptum est. Salma- 
sius autem Hieroclis explanatione adductus : « nisi oc 
legamus, inquit, contra libros omnes qui ὧν relinent , ipsa 
consiruclio sic procedit, ut istud ὧν referendum sit ad 


sequens membrum, quasi hoc ordine scripsisset auctor :- 


ὧν μήτε ἐάσῃς εἴργεσθαι σαυτὸν μήτε ἐχπλήσσεο. 4 quibus 
neque te sinas abstineri , neque rursus eos cum admi- 
ratione recipias. Ita ergo distinguendum, àv, μήτ᾽ ἐχ- 


πλήσσεο, μήτ᾽ ἄρ᾽ láoyk εἴργεσθαι σαυτόν. Hujusmodi .. 


transpositiones szepius in pedestri oratione observavimus, 
nedum poetis sint familiares. ᾿Εχπλήττεσθαι igitur hoc loco 
est cum admiratione aliquid accipere et. probare. » Haec 
ille verissime. Neque enim Glandorfius, etsi volebat, Sal- 
masium refutavit. Pro μήτ᾽ ἄρ᾽ Codd. Gall. μηδ᾽ ἄρ᾽. — 
ἐάσῃς] G. O. et pleraeque edd., item Stobaeus; ἐάσσῃς male 
Camerar. Marcil. Sylb. 

V. 23. ψεῦδος δ᾽ ἦν περ τι λέγηται codd. Gall; Curter. 
ψεύξους ; Stobacus ψεῦδος δ᾽ ἢν σοί τι γένηται. 

V. 24. πράως εἶχ᾽ ] Curter. Dacer. Steph. in marg. Ash- 
ton. Eandem lectionem praebent non modo Stobeus sed 
etiam Codd. S atque N et lioc loco etin Comm. p. 106 
et 108, nisi quod hi neglecta aspiratione εἶχ᾽ vel εἶχε ex- 
hibent. Neque vero rejicienda altera lectio πράως ἔσχ᾽, qua 
prope idem sensus efficitur. Hanc tuentur Ald, Hertel. 
Steph. Marcil. Sylb. Glandorf. Brunck. Orell; eandem 


OU MY een PP T ER ERI E INC S CR RENS ns 


AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 195 


25 μηδεὶς μιήτε λόγῳ σε παρείπη, μήτε τι ἔργῳ, 
πρῆξαι, μηδ᾽ εἰπεῖν, ὅ, τι τοι μὴ βέλτερόν dnt. 
Βουλεύου δὲ πρὸ ἔργου, ὅπως μὴ μῶρα πέληται: 
δειλοῦ τοι πρήσσειν τε λέγειν τ' τ ἀνόητα πρὸς ἀνδρός" 
ἀλλὰ τάδ᾽ ἐκτελέειν, ἅ ce μὴ μετέπειτ᾽ ἀνιήσει. 

30 Πρῆσσε δὲ μηδὲν τῶν n ἐπίστασαι, ἀλλὰ διδάσχευ 
ὅσσα χρεών; xal τερπνότατον ΣΝ ὧδε διάξεις. 
Οὐδ᾽ ὑγιείης τῆς περὶ σῶμ᾽. ἀμέλειαν ἔχειν χρή" 
ἀλλὰ ποτοῦ τε μέτρον χαὶ σίτου γυμνασίων. τε 
ποιεῖσθαι" μέτρον δὲ λέγω τόδ᾽, ὃ μή σ᾽ ἀνιήσει. 

35 Εἰθίζου δὲ δίαιταν ἔχειν καθάρειον ,.ἄθρυπτον" 
xai πεφύλαξό γε ταῦτα ποιεῖν, ὁπόσα φθόνον ἴσχει. 
M7, δαπανᾶν παρὰ καιρόν, ὁποῖά χαλῶν daa iov 
μηδ᾽ ἀνελεύϑερος ἴσθι" μέτρον δ᾽ ἐπὶ πᾶσιν ἄριστον. 
Πρῆσσε δὲ ταῦθ᾽ ἅ σε μὴ βλάψει λόγισαι δὲ πρὸ 

[ἔργου. 
᾿40 Μηδ’ ὕπνον μαλαχοῖσιν ἐπ᾽ ὄμμασι προσδέξασθαι, 
πρὶν τῶν ἡμερινῶν ἔργων λογίσασθαι ἕχαστον" 


nemo te aut diclis aut factis adducat , ut quidquam 

aut facias aut dicas, quod tibi non sit commodum. 

Consilium vero cape ante rem gerendam , ne stulta fiant ; 

hominis enim miseri est facere et dicere quce stulta sunt. 

At tu ea perage, quae tibi postea non sint molesta. 

Ne quid facias eorum qua nescis , sed discito [dissimam. 

quaecunque disci par est, atque ifa vitam transiges jucun- 

Neque €ura valetudinis est neglizenda ; 

sed modus in potu , cibo et exercitiis [ non pariet. 

servandus : modum autem dico hunc, qui tibi dolorem 

Mundo vero victu uti assuesce , non delicato ; 

et cave facias quaecunque invidiam habent. 

Ne fac sumtus importunos, ut qui honesti ignarus est , 

neve sis illiberalis : modus eaim in omnibus optima res. 

Fac ea qua libi non noceant, et delibera priusquam fa- 
; [cias. 

Neve somnum mol'es in oculos prius admittas , 

quam singula diurna opera recensueris : 


Curterius ad Hieroclis Comm. p. [06 memoravit. Reperitur 
autem in margine Codd. Gall. — ἐπὶ παντὶ omnes codd. 
et edd.; sed Stobaeus ἐπὶ πᾶσι, quam seripturam Stepha- 
nusin margine notavit. 

V. 23. λόγῳ ---ἔργῳ] Omnes codd. et edd. praeter Ven. 
ubi legitur Aóyoc—£oyov. 


V. 26. μηδ᾽ ] S. Cod. Med. Steph. in Poes. phil. Salmas. 


et omnes Hieroclis editores; μήτ᾽ Brunck. et Orell. — 6, 
τι] Ald. in una. editione ὅτι, in altera 6, τι. 

V. 27 inseruit Gesnerus Stob, Tit. ΠῚ p. 37 sine codicum 
auctoritate. Cf. Gaisf. adn. ad vol. I p. 9t. Qnod deinceps 
prectereo. — μῶρα] 516 Brunck. Orell. Schwepf. ; reliqui 
μωρά. 

V. 28. δειλοῦ τοι ] Ita Codd. Gall. et omnes edd. At δει- 
λοῦ τι vitiose Curterius quem sequuntur Wecbel. Marcil. 
Dacer. -- ἀνόητα ] Omnes prater Orell. qui tacite scripsit 
ἀνόνητα. 

V. 29. ἀλλὰ τάδ᾽ 1 Codd. et edd.; 5 ἀλλ᾽ τάδ᾽ mendose 
Sylb. — &wfis.] Brunck. Orell.; ἀνιήσῃ S. Needh. Curt.; 
ἀν:άσῃ Codd. Gall. sed in itiargine ἀνιήση. 

V. 30. πρῆσσε]) Codd. et edd ; πρῇσε male Froben. — 
πρᾶσσε---ὧν S. — ἐπίστασαι Codd. et edd.; ᾽πίστασαι Cur- 
ter.; πίστασο Codd. G. sed in marg. πιστάσαιό. 

V. 392—335 citat Stobaeus Tit. XCIX p. 542 ed. Gesn. 
Tit. CI ed. Grot. vol. HI p. 315 ed. Gaisf. 

V. 32. ὑγιείης} O ; ὑγιείας S. — τῆς περὶ σῶμ᾽ 1 Codd. et 
edd.; τῆς χατὰ σῶμ᾽ Stob.; τῶν περὶ σῶμ᾽ Schier. typogra- 
phorum errore. 

V. 33. μέτρον] Codd. et edd.; sic etiam Stobsi Cod. 
Par. A , alii μέτρων ap. Gaisf. — σίτου] Codd. et edd. prae- 
ter Ven. ubi σίτων habetur. In Codd. Gall. male legitur 
σίτου xat. 

V. 34. μέτρον δὲ 1 omnes excepto Gesnero qui vitiose μέ- 
τρῶν δὲ edidit. — τόδ᾽ ] pleraeque membranas; sed Stobzi 
€odd. Par. A et B ap. Gaisfordium τοῦτο. --- ἀνιήσει ] Cur- 
ter. Marcil. Needh. Asht. et Stobaeus ; ἀνιήσῃ Codd. Gall. 
et S. in quo esl ἀνιήσηι. 

N. 35. εἰθίζου ] libri scripti et editi; sic etiam Stobzi 
Cod. Par. B ap. Gaisf. Sed ἐθίζου Arsen. et Trincavellus , 
ἐθίζουσαν Cod. Par. A , ἠθίζου Gesnerus , qui etiam χαθά- 
ρῖον repugnante metro pro χαθάρειον vulgavit. 

V. 36. γε ταῦτα edd. omnes et codd. plerique; sed mem- 
brano Gall. et libri Oxonienses A. C. D. τοιαῦτα, quam 


morc 


lectionem etiam Hierocles agnoscit p. 148. Adde quod S 
om. γε, in Comment. vero πεφ. τοιαῦτα habet. Sed vul- 
gata scriptura magis placet. — ποιεῖν ] Codd. Gall ; πονεῖν 
Curter. 

V. 37—38 laudat Stobsus Flor. Tit. XV p. 152 ed. 
Gesn.; vol. I p. 336 ed. Gaisford. 

V. 37. ὁποῖχ χαλῶν ἀδαήμων 7 membranaz.et edd.; item 
Stobei Cod. Par. B ap. Gaisf. et Gesneri margo. Vulgo 
apud Stobseum scribitur ἀπειροχάλως ἔνι ἡμῶν, Quod quum 
mendosum sit, Theod. Marcilius scribi jussit ἐνὶ ἡμῖν, in 
nobis pro in nostra societate. Nol&e enim sunt Pythago- 
reorum societates. Alii legendum esse conjecerunt £v. i. e 
ἔνεστιν ἡμῖν, quod quodammodo confirmatur Arabis inter- 
pretis auctoritate, cujus verba sic lalina fecit Elichman- 
nus: « neque sis prodigus instar ejus qui notitiam non 
habet rerum, qua sunt in manu ejus. » Hie in manu ejus 


videtur respondere graeco ἔνι vel ἔνεστι. Tum igitur versus ὦ 


tale preceptum continet : /ice£ nobis nimios sumtus, 
quales boni honestique ignorantia inepti homines fa - 
ciunt, vitare. Sed ne quid de sententia dicam, qua 
longe accommodatior huic loco apparet, si ὁποῖα χαλῶν 
ἀδαήμων legas, ipsa vox ἀπειροχάλως inusitata poetis te- 
stimonio est, alteram scripturam unice veram esse. 

V. 38. μηδ᾽] codd. et edd. prater Gesnerianam , ubi 
male scribitur μὴ 9". 

V..39. πρῆσσε] codd. et edd.; libri Gallici (et S.) πρᾶσσε, 
sed in marg. πρῆσσε. — βλάψει ] Brunck. Orell. Gaisf. in 
Poet. gr. min. vol. ΠῚ p. 282; βλάπτη Ven.; βλάπτει Stob. 
p. 37 ed. Gesn. At hunc locum a Gesnero temere additum 
esse ostendit Gaisfordius vol. I p. 91; βλάψῃ S. item Steph. 
Salmas. Needh. Ashton. Inter vs. 39 et 40 leguntur in 
codice Augustano hi duo versiculi qui neque in vulgatis 
editionibus neque in Hieroclis Commentario exstant, sed 
a Porphyrio de vita Pythagorc p. 27 ed. Rom. (p. 4t ed. 
Küster.) servati sunt : 


πρῶτα μὲν ἐξ ὕπνοιο μελίφρονο: ἐξυπανιστὰς (Ἰ.---αναστὰς) 
εὖ μάλα ποιπνύειν ὅσ᾽ ἐν ἤματι ἔργα τελέσσεις. 


Augustanum codicem olim contulerat David Hoeschelius. 
€f. Fabric. Bibl. Gr. vol. I p. 795 ed. Harl. 

V. 41. λογίσασθαι ἕκαστον] Ita bis Hierocles in commen- 
tario. Cf. adn. ad pag. 152. Vulgo : πρὶν τῶν ἡμερινῶν ἔρ- 
γῶν τρὶς ἕκαστον ἐπελθεῖν, quam scripturam preter codd. 

18, 


PU EAS CHPSASTIFE RUNS T9 C RETI CEN ree 


190 AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 


πὴ παρέθην; τί δ᾽ ἔρεξα; τί μοι δέον οὐχ ἐτελέσθη ; 
E] t4 e à ' , H , θυ 4 / 
ἀρξάμενος δ᾽ ἀπὸ πρώτου ἐπέξιθι" χαὶ μετέπειτα 
δειλὰ μὲν ἐχπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δέ, τέρπευ. 
e , M -“ 
45 Ταῦτα πόνει, ταῦτ᾽ ἐχμελέτα' τούτων χρὴ ἐρᾶν σε, 
ταῦτά σε τῆς θείης ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει" 
ναὶ μὰ τὸν ἁμετέρα Ψψυχᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
παγὰν ἀενάου φύσεως. ᾿Αλλ᾽ ἔρχευ ἐπ᾽ ἔργον. 
- , , 
θεοῖσιν ἐπευξάμενος τελέσαι. ᾿Γούτων δὲ χρατήσας, 
50 γνώτεαι ἀθανάτων τε θεῶν θνητῶν τ᾽ ἀνθρώπων 
σύστασιν, ἣ τε Exacta διέρχεται ἣ τε χρατεῖται" 


Qua in re peccavi? quid feci? quid omisi quod fieri de- 
A primo incipiens singula percurras ; et postea,  [bebat? 
malis admissis , te ipsum coargue, bonis autem, laetare. 
In his tibi elaborandum est; hzec meditare ; hoec amanda 
hoec te in divino virtutis via sistent : [ sunt : 
per eum certe qui nobis quaternarium numerum tradi- 
fontem perennis natura. Sed accingere ad opus, [dit, 
a diis precatus ut perficiant. Si vero hoec teneas, [lium 
cognosces et immortalium deorum et hominum morta- 
constitutionem , quatenus singula diíferant et quatenus 

i: [communione quadam contineantur. 


S οἱ G et editiones Curt. Steph. Salmas. Brunck. et Gaisf. 
exhibet Porphyrius in vita Pythagore n. 40. Arrian. 
Diss. Epictet. III, 10 habet Zuspíeov ἔργων λογίσασθαι 
ἕχαστα. 

V. 42. πῇ παρέθην ] Sic edd. omnes, etiam Diog. Laert. 
VIII, 22 et Plutarch. de superstitione Opp. p. 168 (vol. VI 
p. 642 ed. Reisk.). Suidas in voc. Πνθαγ. legit xoi. Arabs 
exprimit ποῦ : « expende loca in quibus aliquid przeter- 
gressus es. » Non famen putaverim eum legisse ποῦ, sed 
non recte interpretatum esse πῇ, quod potius cum Auso- 
nio pro πῶς quam cum Saraceno interprete pro ποῦ accipi 
convenit. Hesychius πῇ , πῶς, quo pacto i. e. quatenus ; cf. 
Thom. Mag. p. 652. Ausonius Idyll. XVI, 16: 


Qua prztergressus? quid gestum in tempore? quid non? 


ubi qua valet qua ratione, quatenus. Salmasius exponit 
qua in re loci potius sensum , quam vocabuli vim intui- 
tus. Arrian. Diss. Epictet. l. c. ἐχτετέλεσται pro οὐχ ἐτε- 
λέσθη, quod librariorum mendum videtur. Nam Diss. IV, 
6 legitur : ἀναπόλει τὰ πεπραγμένα " πῇ παρέδην τῶν πρὸς 
εὔροιαν; τί ἔρεξα ἢ ἄφιλον ἢ ἀχοινώνητον ; τί μοι δέον οὐχ 
ἐτελέσθη πρὸς ταῦτα ; 

V. 43. ἀρξάμενος δ᾽ ἀπὸ πρώτου Arrianus l. c. ἀρξάμενος 
δ᾽ ἀπὸ τοῦδε. " 

V. 44. δειλὰ ] omnes edd. praeter Wechel. Curter. Omeis. 
Dacer. Needh. Ashton. Schier. Gaisf. qui legunt δεινὰ quod 
est etiam apud. Arrian. Diss. Epictet. l. c. atque in pleris- 
que codd. [O et S ] Hieroclis p. 152 ( nisi quod membranae 
Gallice in margine δειλὰ habent), denique apud Clemen- 
tem Alex. Pzdagog. lib. I, 10 p. 154 ed. Oxon. Contra 
δειλὰ reperitur in reliquis editionibus Steph. Poes. phil. 
p. 116. Marcil. Salmas. Brunck. Glandorf. Orell. Gaisford. 
Schwepf. Praestat δειλὰ quod hoc sensu apud Homerum , 
Hesiodum , Theognidem invenitur. Odyss. VII, 351 : δειλαί 
τοι δειλῶν γε xol ἐγγύαι ἐγγυάασθαι, ubi Eustathius : ἀντὶ 
τοῦ, τῶν χαχῶν xol ἐγγύαι χαχαὶ ὥστε ἐγγυᾶσθαι. Quam- 
quam δεινὰ ferri posse non est quod uberius ostendam. — 
τέρπευ] Cod. Ven.; reliqui τέρπου (ut S. in comment.) 
quod est in omnibus edd. ante Needhamianam promulga. 
tis, Praeterea τέρπου scripserunt Brunck. Orell. Gaisf. in 
Poetis minoribus, Schwepf.; τέρπευ tuentur Needh. Ash- 
ton. Schier. Gland. ut magis poeticum. Post hunc versum 
in Codd, Oxoniensibus A. C. D. in Ven. et Augustano ite- 
rum exstat versiculus spurius : 


ταῖς αὐταῖς ἀρεταῖς ποιεῦ φίλον, ὅν χ᾽ ἐθέλῃσθα, 


quem Harlesius recte interpretamentum versus quinti esse 
patuit. 

V. 47—18 Empedocli tribuuntur in Theologum. arith- 
met. p. 20 : Τοιαύτης δὲ οὔσης, ἐπώνυμον ( corr. ἐπώμννον) 
δι’ αὐτῆς τὰ Πυθαγόρου οἱ ἄνδρες θαυμάζοντες δηλονότι xai 
ἀνευφημοῦντες ἐπὶ τῇ εὑρήσει, χαθά που καὶ ᾿Εμπεδοχλῆς * 


Οὐ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ γενεᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
wd , , [4 LA φν 
παγὰν ἀτνάου τύσεως ῥιζώματ᾽ ἔχουσαν. 


* 


Reliqui auctores commune Pytlagoreorum jusjurandum 
esse ajunt. Plutarchus de Plac. philos. vol. IX. p. 476 ed. 
Reisk. : διὸ xai ἐφθέγγοντο ot Πυθαγοριχοὶ ὡς μεγίστου ὅρχον 
ὄντος τῆς τετράδος οὐ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ παραδόντα τε- 
τραχτύν, Παγὰν ἀενάου φύσεως ῥιζώματ᾽ ἔχουσαν, ubi Wyt- 
tenbachius et Huttenus recte posuerunt ῥίζωμά τ᾽ pariter 


atque Sextus Empiricus adv. Mathem. VII, 94 : τοῦτο ép.gat- ᾿ 


vovtec οἱ Πυθαγοριχοί, ποτὲ μὲν εἰώθασι λέγειν τὸ — ἀριθμῷ 
δέ τε πάντ᾽ ἐπέοικεν ποτὲ δὲ τὸν φυσιχώτατον ὀμνύναι ὅρχον 
οὑτωσί, οὐ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ χεφαλᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
Παγὰν ἀενάου φύσεως ῥίζωμά τ᾽ ἔχουσαν. Idem eodem modo 
adv. Arithm. lib. IV, 2 p. 332, nisi quod Ψυχᾷ et πηγὴν ha- 
bet. Jamblichus de vit. Pythag. S 150 et 162 itidem exLi- 
bet ῥίζωμά τ atque in priore versu ἁμετέρᾳ yeve& eum 
codice Vaticano. Apud Macrobium in Somn. Scip. 1, 6 et 
Porphyr. vit. Pythag. $ 20 scribitur initio versus prioris 
o9 μὰ : contra Jamblichus $ 150 ita legit : ναὶ μὰ τὸν ἅμε- 
τέρας σοφίας εὑρόντα τετραχτύν, Sed $ 162 οὐ μὰ τὸ" ἁμετέρῃ 
γενεῇ παραδόντα τετρ. Plutarchus, Macrobius, Porphyrius 
et Theo Smyrneus in eorum qu: in Mathematicis ad 
Platonis lectionem utilia sunt , expositione ed. Ismael Bul- 
liald. (Paris. 1644) cap..38 p. 147 preebent ψυχᾷ, quod in 
Carminis aurei codd. exstat , pro γενεᾷ, sed Sextus 1. c. et 
Stobaeus Ecl. phys. p. 302 χεφαλᾷ, in cujus libris Heere- 
nius et Gaisfordius etiam ἐπιθέντα pro παραδόντα scriplum 
repererunt. Julianus Orat. 6 p. 196. C ed. Spanhem. 
οὗ μὰ τὸν ἐν στέρνοισιν ἐμοῖς παραδ. τετρ. Methodius in Con- 
vivio decem virginum Orat. 6 extr. p. 81 editionis Petr. 
Possin. ( Paris. 1657 ) vai μὰ τὸν ἁμετέρας ζωᾶς δείξαντα χε- 
λεύθους. Pro ἀενάου male in Plutarch. textu ἀεννάου dede- 
runt Beckius ei Huttenus, idem fecerunt Heerenius et 
Gaisfordius in Stobzei Eclog. Denique pro φύσεως Porphy- 
rii et Stobaei codd. habent φύσιος. Nos codicum qui aureum 
carmen continent scripturam servavimus. Nulla autem in 
his atque in editionibus lectionis discrepantia est, nisi 
quod Juntina cum Codd. Gall. pro ἀενάου neglecto metro 
habet ἀεννάου. Przeterea libri Gallici pro ἀλλ᾽ ἔρχευ ἐπ᾽ ἔργον 
exhibent ἀλλ᾽ ἔργον ἐπ᾽ ἔργῳ. 

Y. 50. γνώσεαι] S. α. O; item Camerar. Neand. Steph. 
in Poet. gr. princ. Curt. Sylb. Needh, Ashton. Schier. 
Gland.; γνώσῃ Ald. Steph. in Poes. phil. p. 116. Salmas. 
Brunck. Orell. Schwepf. 


V. 50—51. γνώσεαι ἀθανάτων τε θεῶν θνητῶν τ᾽ ἀνθρώπων. 


σύστασιν, Tj τε ἕκαστα διέρχεται dj τε χρατεῖται] Hierocles 
p. 174 interpretatur : πρῶτον μὲν θεογνω σίαν xod θεολογικὴν 
ἐπιστήμην παρέσεσθαι τοῖ: οὕτως ἀχθεῖσι προλέγει, καὶ πάντων 
τῶν ἀπὸ τῆς ἱερᾶς τετραχτύος ὑποστάντων τὴν ἐπίγνωσιν μετὰ 
τῆς χατὰ γένο: αὐτῶν διαχρίσεως χαὶ τῆς εἰς ἕνχ χόσμον ἑνώ- 
σεως. Τὴν μὲν γὰρ σύνταξιν αὐτῶν ἐνταῦθα τὸ τῆς Gyp- 
στάσεως ὄνομα δηλοῖ" τὸ δὲ d διέρχεται τὴν xoc? εἶδος δια- 
qop&v* xoi τὸ Tj xpa τεῖτα t τὴν χατὰ γένος χοινωνίαν. Φύσει 
γὰρ διεστῶτα τῶν λογικῶν οὐσιῶν τὰ γένη χατὰ ταύτην τὴν 
διάστασιν εἰς μίαν χοινωνίαν συνέρχεται. Τῷ γὰρ εἶναι τὰ μὲν 
πρῶτα, τὰ δὲ μέσα, τὰ δὲ ἔσχατα διαχέχριται &ux xvi ἥνω- 


ΡΥ TTE YN T 


AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 197 


, , T , 5 , , Y * ' 
γνώση δ᾽ 4j θέμις ἐστί, φύσιν. περὶ παντὸς ὁμοίην; 
cr H "7 y ,» 4 , , 
ὥστε σε μήτε ἄελπτ᾽ ἐλπίζειν, ιήτε τι λήθειν. 
Τνώσῃ δ᾽ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχοντας 
55 τλήμονας, οἵ τ᾽ ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ᾽ ἐσορῶσιν 
οὔτε χλύουσι" λύσιν δὲ χαχῶν παῦροι συνίσασι. 


Cognosces etiam , quoad fas est, naturam ex omni parte 
[ sui similem : 
ut nec speres qu&e speranda non sunt, nec te quidquam 
lateat. 
Cognosces autem homines malis ultro arcessitis obrutos, 
miseros , qui bona quum prope sint nec vident , 
nec audiunt : paucique sciunt e malis se expedire. 


ται. Οὔτε yàp τὰ πρῶτα ἂν γένοιτο μέσα, ἢ ἔσχατα, οὔτε τὰ 
μέσα πρῶτα ἣ ἔσχατα, οὔτε τὰ ἔσχατα μέσα ἢ πρῶτα, ἀλλ᾽ 
ἐν τοῖς δημιουργιχοῖς ὅροις ἀϊδίως μένει χατὰ γένος διαχεχρι- 
μένα. Καὶ οὕτω μὲν τὸ Tj ἕκαστα διέρχεται νοοῦμεν, τὸ 
᾿ δὲ ἕκαστα χρατεῖται πάλιν αὖ τῇδε θεωρήσομεν. Τὸ 
πᾶν τόδε οὐχ ἂν εἴη τέλειον, μὴ πρῶτα καὶ μέσα xoi ἔσχατα 
μέρη ἐν ἑαυτῷ χεχτημένον, ὡς ἄρχὴν καὶ μέσα xol τελευτὴν 
τοῦ ὅλου συστήματος. Καὶ τὰ πρῶτα οὐχ ἃν εἴη πρῶτα, μὴ 
μέσων xol ἐσχάτων αὐτοῖς ἑπομένων. Οὐδὲ τὰ μέσα τοῦτ᾽ ἂν 
εἴη, ὃ λέγεται, μὴ ἄχρων ἑχατέρωθεν αὐτοῖς παραχειμένων. 
Ἀλλ᾽ οὐδὲ τὰ ἔσχατα εἴη ἂν ἔσχατα,,. ν"ὴ πρώτων xal μέσων 
προηγουμένων. Συνεισάγει οὖν ἄλληλα πρὸς τὴν τοῦ παντὸς 
τελειότητα. Ac sententiam quidem philosophus tam bene 
Pythagoreorum precepta secutus exposuit, nihil ut fingi 
perfectius queat, sed singula accuratius rimanti plura oc- 
currunt, in quibus ab ea dissentiendum videatur. σύστασιν 
e philosophorum usu σύνταξιν τοῦ ὅλου esse vult, quam 
Plato in Timaeo 32 E σύστασιν τοῦ χόσμου appellavit. 
Quamquam autem aliud est 7j τοῦ ὅλου σύστασις, rerum uni- 
versitatis constitutio, de qua Hierocles loquitur, alia f, τῶν 
ἀθανάτων θεῶν xod τῶν θνητῶν ἀνθρώπων σύστασι:, deorum 
immortalium hominumque mortalium conjunctio , divino 
humanaque natur: conditio et constitutio : tamen versum 
52 spectanti persuasum erit, poetam a singulis profectum 
ad universa transire, ita ut in philosophicae studio e singu- 
larum rerum scientia magna rerum parentis , naturae, co- 
gnitionem efflorescere velit. Quamobrem non est quod mi- 
remur, cur Hierocles mentem poets» explicare molitus 
singula verba minus curaverit. In his etiam sunt : ἧ τε 
ἕχαστα διέρχεται Tj τε χρατεῖται. Nam neque διέρχεται un- 
quam valet idem quod διαφέρει neque χρατεῖσθαι dicitur de 
communione, qua cuncía contineantur. Immo διέρχεσθαι 
dici constat de rebus fluxis et caducis quie éranseunt vel 
de locis quae £ransimus. Deinde χρατεῖν, si ab aliis signi- 
ficationibus discesseris, nonnunquam prehendere, tueri , 
servare interpretari licet. Vide Osann. ad Corput. de Nat. 
deor. p. 256 et Coraen Ἄταχτ. II. p. 210 5644. Quamobrem 
ἧ τε ἕχαστα διέρχεται ἦ τε χρατεῖται, Vertli oportet : qua- 
tenus singula transeant eí quatenus conserventur, i. e. 
quatenus singula vel fluxa et caduca vel eterna sint. Simi- 
liter interpres Arabs haec accepit qui , ut Elichmanni verbis 
utar, ifa interpretatur : « Intelliges rationem eorum juxta 
quz procedit negotium , tum in regimine Dei Ter Optimi 
Maximi ejusque amicorum, tum etiam apud nos, cotum 
hominum, videlicet, quid de iis sit evanidum in uno post 
aliud (id est, singulis), et quid de iis sit permanens. » 
Quocirca Salmasius aut Arabem parum vidisse aut inter- 
pretes alios Graecos et Latinos nihil vidisse existimabat. 
Ipse igitur probata magnam partem Arabis interpretatione : 
« Nam natura, inquit, Deorum immortalium stabilis est , 
fixa et aeterna, ideo χρατεῖται : hominum vero mortalium 
instabilis, fluxa et transitoria, ut ita loquar, διερχομένη. 
Quod etiam magis dicere liceat , et alio quidem sensu ex 
sententia Pythagoreorum , qui putabant animas hominum 
ex aliis corporibus in alia transire , ex humanis in belluina, 
ex belluinis in humana. 510 σύστασις θνητῶν ἀνθρώπων hoc 
modo διέρχεσθαι optime dici potest. At deorum immorta- 
lium σύστασις plane xgazeizot , nulli mutationi aut. migra- 


gralioni ex aliis sedibus in alias obnoxia. » Verum enim 
vero neque Hierocles erravit, neque Salmasius rem, de 
qua agitur, penitus perspexit. Quis enim credat, Hieroclem 
ἃ Saraceno interprete doctrina superatum esse? Unde igitur 
haec explicationis ejus ab ipso carmine discrepantia ? quia 
philosophiae preceptum latissime patens atque ab hoc loco 
non alienum exposilurus, quae esset propria singulorum 
poet» verborum vis minime laborabat. Salmasius opponi 
putat fluxa et zeterna. Quod si verum est, fructus e phi- 
losophice studio percipiendus secundum Pythagoram cer- 
nitur in hoc, quod mortalia et caduca ac cito peritura ab 
immortalibus et perpetuo m:nsuris distinguere discimus. 
Atqui non est philosophorum de rebus fluxis disputare , sed 
tota philosophia in rerum perennium contemplatione ver- 
satur. Quare quae mutabilia sunt, in his mutationis zeter- 
nitas consideranda est. /Eterna autem mutatio, qua mor- 
talia omnia agitantur, cum sempiterna quiete , quae deorum 
nature contigit , comparata simillima est singularum rerum 
differentize et illi, quod cuncta continet , rerum naturce cor- 
pori. Quae autem dixi, etsi certissima sunt, confirmabo 
tamen Ocelli etiam auctoritate. Is cap. 1 S 12 pag. 157 
nostra? editionis, ἔτι δὲ, inquit, xai ὅλη δι᾽ ὅλης ἡ φύσις 
θεωρουμένη τὸ συνεχὲς ἀπὸ τῶν πρώτων χαὶ τιμιωτάτων 
ἀφαιρεῖ κατὰ λόγον ἀπομαραινομένη καὶ προσάγουσα ἐπὶ πᾶν 
τὸ θνητὸν x«l διέξοδον ἐπιδεχόμενον τῆς ἰδίας συστάσεως, I. 
e. jam vero universa rerum natura si per omnes partes 
spectetur, licet proportione quadam deficere (ac deterior et 
caduca fieri) videatur, tamen continuationem et perenni- 
tatem a primis prestantissimisque corporibus sumtam 
omnibus mortalibus affert, quibus concretionis suc vicis- 
situdines accidunt. Ad quem locum illustrandum p. 187 
hiec notavi : « Sunt autem τὰ πρῶτα xal τιμιώτατα corpora 
caelestia. Vult enim scriptor aeterna esse non modo corpora 


coelestia, ut quae eodem semper statu maneant , sed reliqua 


etiam, qua perpetuo mutantur propter mutationis eeter- 
nitatem a celestibus corporibus repetendam. » 

V. 52. γνώσῃ δ᾽ O et G; γνώσῃ 0 S. sed non in comm. 
p. 178 ed. Needh. [p. 136 Gaisf.], ubi reperitur γνώσῃ 9", 
ut mirandum sit Gaisfordium h. 1. vulgatam deseruisse. 

V. 53. ὥστε---υ ἦτε] S. G. O; item plereque edd., sed 
nonnullae ὥς τέ et μή τέ. 

V. 54. γνώσῃ δ᾽ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχοντας] 
Sic libri scripti et editi ; profert hunc locum Chrysippus ap. 
Gell. lib. VI cap. 2, ubi quasdam editiones γνώσει el ἑλόντας 
habere jam Theod. Marcilius testatur, qui jure praefert 
ἔχοντας, inconcinnam repetitionem ἑλόντας αὐθαίρετα vo- 
cans, quum verbi £eiv vis in nomine αὐθαίρετος sit. 

V. 55. τλήμονας --- οὔτ᾽ ἐσορῶσιν] Cod. Ven. 6. ef S.; 
alii τλήμονες — οὐχ ἐσορῶσιν. Neutra lectio spernenda. Re- 
peritur autem τλήμονες ap. Ald. Cam. Steph. Sylb. τλήμο- 
γας ap. Curter. Marcil. Omeis. Dacer. Needh. Asthon. 
usque ad Glandorf. qui restituit τλήμονες, quod per Brunc- 
kium, Orellium, aliosque usque ad nostram memoriam 
propagatum est. At Schaferus apud Orellium ait, se non 
repugnare, si quis τλήμονας — οὔτ᾽ ἐσορῶσιν praeferat. Hinc 
Schwepfinger. edidit τλήμονας---οὐχ ἐσορῶσιν. Ego vero cum 
Gaisfordio ad cod. Ven. scripturam redii. 

V. 506. συνίσασι] S. et G ; item Ald. in maj. ed. συνίσασι. 


198 AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 


Τοίη μοῖρα βροτῶν βλάπτει φρένας" ὡς δὲ χύλινδροι 
ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἄλλα φέρονται, ἀπείρονα πήματ᾽ ἔχοντες. 
λυγρὴ γὰρ συνοπαδὸς ἔρις βλάπτουσα λέληθε 

60 σύμφυτος, ἣν οὐ δεῖ προάγειν, εἴκοντα δὲ φεύγειν. 
Ze) πάτερ, ἡ πολλῶν χε χαχῶν λύσειας ἅπαντας, 
εἰ πᾶσιν δείξαις, οἵῳ τῷ δαίμονι χρῶνται. 
᾿Αλλὰ σὺ θάρσει, ἐπεὶ θεῖον γένος ἐστὶ βροτοῖσιν, 
οἷς ἱερὰ προφέρουσα φύσις δείχνυσιν ἕχαστα. 

65 Ὧν εἴ σοί τι μέτεστι, χρατήσεις ὧν σε χελεύω, 
ἐξαχέσας ψυχὴν δὲ πόνων ἀπὸ τῶνδε σχώσεις. 
"AX εἴργου βρωτῶν, ὧν εἴπομεν, ἔν τε καθαρμοῖς, 
ἔν τε λύσει ψυχῆς χρίνων, xal φράζευ ἕχαστα, 


Tale fatum Ldit mortalium mentes ; illi vero cylindrorum 
huc illuc volvuntur, infinitis malis oppressi. [ instar 
Gravis enim comes latenter nocet contentio 

innata, quam provocare non decet, sed cedendo evitare. 
Jupiter pater, multis profecto malis omnes liberaris , 

si cunctis ostendas , quali genio utantur. | talibus, 
T" autem bono sis animo, quum divinum genus sit mor- 
quibus sacra natura singula pandens commonstrat. 
Quorum si fueris particeps , mea jusea tenebis, 


remedioque usus istis oerumnis liberabis animum. ( bus, 


Abstine vero cibis iis, quos diximus, cum in lustrationi- 
tum in purgatione animi judicium adhibens : et considera 
[ singula, 


Sed Cod. Mel. p. 184, 194 et 196 praebet συνίασι (corr. 
συνιᾷσι), quod. verius forsitan videatur. At poetarum usus 
postulat συνιεῖσι. 

V. 87. τοίη μοῖρα βροτῶ"] Codd. Gall. atque Oxonienses 
Α et. D; τοίη μοῖρ᾽ αὐτῶν S. — ὡς δὲ χύλινδροι] Sic. Need- 
ham. e margine codd. Gall. suffragantibus libris Oxonien- 
sibus A et D. Cf. Hierocl. pag. 196 ; eandem scripturam 


 vulgarunt Asthton. Schier. Brunck. Orell. Gaisf. Schwepf. 


repudiata vetere lectione οἱ δὲ κχυλίνδροις quam exhibent 
S, item Ald. Steph. Sylb. Camer. Curter. Marcil. Salma- 
sius habet oi δὲ χυλίνδροις typographorum forsitan errore. 
Glandorfius posuit quidem in ipso carmine ὡς δὲ χύλινδροι, 
in adnotationibus autem scribendum conjecit οἱ δὲ, κύλινδροι, 
ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἄλλα χ- τ. λ. 

V. 58. ἀπείρονα) Omnes preter Ald. in ed, maj. Froben. 
et Junt. qui vitiose ἀπήρονα scripserunt. Theod. Marcilius 
cylindros putat exponi posse rerum vicissitudines, similes 
volutationibus cylindri. Quae interpretatio nobis arrideret 


si cum ipso οἱ δὲ χυλίνδροις legeremus, Neque verior est al- 


tera Marcilii explicatio, qua volutationes illas animo um 
in alia atque alia corpora migrationes , donec ab omni cor- 
poris eontagione expiati sint , intelligit. Nos nihil tale hoc 
loco reperimus. 

V. 59. λυγρὴ] G. O ; λυγρὰ S. 

V. 60. σύμφυτος] Codd. et edd.; libri Gall. σύμφοιτος. 
— προάγειν] S. et interpres Arabs cujus verba Elichm. sic 
exprimit : « convenit autem eam non foveri, sed fugienda 
est ostendendo demissionem erga eam. » Hierocles ipse p. 
210 ed. N. (p. 161 ed. Gaisf.) explicat προάγειν ἐπὶ πλεῖον. 
Neque tamen spernenda Codd. G. et O. lectio προσάγειν, 
qui in omnibus edd. ante Gaisfordianam est, sensu si- 
mili verbis Homericis Od. XVII, 446 τίς δαίμων τόδε πῆμα 
προσήγαγε, δαιτὸς ἀνίην; Sed ros velustas membranas cum 
Hierocle sequimur. Illud vero observandum, Codicem 
Vindobonensem itidem in Comm. pag. 184 ed. Needh. 
[pag. 141 ed. Gaisf.] praebere προάγειν, sed pag. 198 ed. 
Needh. [pag. 152 ed. Gaisf.] προσάγειν exhibere, ut hinc 
concludi liceat , jam antiquitus codices in hoc versu. inter 
προάγειν οἱ προσάγειν fluctuasse. 

V. 61. 7, πολλῶν χε] Brunck. Orell. Gaisf. in Poet, min. 
Schwepf.; 7 πολλῶν γε Theod. Marcil. Salmas. in praef. 
Needh. et Ashton. Schier. Gland. Gaisf. in Hierocl. ed.; 


3 πολλῶν τε χαχᾶν τε Codd. Gall. Ald. in ed. maj. Fro- 


ben. Ruff. Sed Ald. in ed. minore cum Junt. «c post 
xoxóv recte omittit; idem faciunt Curter. Steph. Hertel, 
Dacer. Stephanus et Hertelius τε post πολλῶν in. γε mu- 
tant, quos sequuntur Arcer. el Omeis, Gzeterum Cod. S : 
ἢ πολλῶν τε χαχῶν λύσειας ἅπαντας. — λύσειας-] Hierocles 
pag. 304. Steph. Needh. Ashton. Brunck. Orell. Gaisf. 
Schwepf.; παύσειας Cod. Ven. et libri Oxonienses, item 
Ald. in ed. min. Junt. Amerb. Camerar. Neander. Wechel. 


Qua si antiqua lectio est , accedit ad similitudinem effati 
Euripidei χαχῶν πεπαυμένον ap. Sext, Empir. Pyrrhon. 
Hypot. p. 157. ; 
V. 62. ci] Hierocles , interpres Arabs, Marcil. Salmas. 
Needh. Ashton. Schier. Gland. Brunck. Orell.  Gaisf. 
Schwepf.; ἢ Ald. in ed. maj. Froben. Ruff. Steph. . 


V. 65. ὧν εἴ σοί τι μέτεστι] Codd.; Glandorfius legi vo- : 


lebat ἧς (i. e. ἱερᾶς φύσεω:) εἴ σοί τι μέτεστι, Orellius do- 
rice ἄς. Sed nihil mulandum. Explicatur hic versus ab 
Hierocle p. 204, id quad Glandorfium fugit. Qui quum 
nullam ejus explanationem in Hieroclis commentario re- 
periret, versum difficilem et spurium esse putabat. Im 
Salmasii editione pro χρατήσεις operarum vitio legitur 
χρατέσεις. Aldus post κελεύω non distinxit. 

V. 66. &&xxécac] activum hoc tantum loco exstat. Post 
hane vocem virgulam posuerunt omnes editores ante Need- 
hamium; idem Brunck. Orell. Gaisf. Schwepf. fecerunt. 
Glandorfius τῇ μέσῃ στιγμῇ hoe vocabulum a sequentibus. 
separavit. Ego cum Needhamio, Asthon. Gaisford. χελεύω, 
ἐξαχέσας ψυχὴν δὲ scripsi. 

V. 67. εἴπομεν, ἔν τε χαθχρμοῖς] Mta. omnes editores ex- 
cepto Glandorlio , qui sic interpunxit : εἴπομεν" ἔν τε χαῦ. 

V. 68. χρίνων] S. G. Hierocl. p. 212; item Ald. in ed. 
maj. Froben. Arcer. Junt. Steph. Sylb. Curter. Marcil. 
Dacer. Needh. Ashton. Schier. Brunck. Orell. Gaisf. 
Schwepf. At xgivov habent Ald. in ed. min. Amerb. in 
prima ed. Ruff. Camerar. Neand. Salmas. Glandorf. Utraque 
scriptura idem efficitur. Nimirum in omni lustratione vel 
expiatione atque in purgando corpore animoque judicari 
debere cibos id est ciborum delectum adhibendum esse, ne 
iis utamur cibis qui morari vel impedire purum perfe- 
ctumque vitae humana statum possint. Aóctv ψυχῆς animi 
solutionem Theod. Marcilius commentationem mortis in- 
telligit. Aliter Hierocles qui ea, de quibus in his versibus 
agilur, omnia ad philosophiam rettulit. Sed ut Pythago- 
rei vitia animi vincula δέσεις appellabant : ita λύσις τῆς 
ψυχῆς nihil est nisi animus solutus ac purus omni vitio , 
qualem Pythagoras in iis inesse volebat, quibus vel sacra 
obeunda essent vel loca lustranda vel qui sapientice arcem 
eniti conarentur. Cf. C. F. Hermanni, Le/irb. de goltes- 
dienstl. Alterth.d. Gr. p. 99 seq. Quamobrem auditoribus 
suis.certo quodam ciborum genere interdicebat , solam abs- 
tinentiam ratus satis ad id quod expetebatur consequendum 
valere. Quomodo igitur λύσις ψυχῆς abstinentia continge- 
bat : sic ejus δέσις in ciborum quorundam usu. posita cre- 
debatur. Inde apparet nihil insanius excogitari posse Arabis 
interpretis explanatione, qui λύσιν ψυχῆς de animi ex cor- 
pore discessu accipit. Quid enim ad animum e corporis 
vinculis elapsum abstinentia pertinet, ad quam referuntur 
verba ἀλλ᾽ εἴργου- βρωτῶν x. τ. 4. Pythagoras autem ipse 
quoque, quum ad singula loca appulerat, lustrationes, 


TRCWT IU" ὙΠΕΡ ΨΥ ΟῚ 


AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 193 


ἡνίοχον γνώμην στήσας καθύπερθεν ἀρίστην" 
70 ἣν δ᾽ ἀπολείψας σῶμα ἐς αἰθέρ᾽ ἐλεύθερον ἔλθης, 
ἔσσεαι ἀθάνατος, θεὸς ἄμνιόροτος, οὐχ ἔτι θνητός. 


» 


ratione , optima reetrice , superiori in loco constituta. 

Quodsi relicto corpore ad liberum setliera commigraris , 

eris immorlalis Deus, incorruptus, neque amplius morti 
[ obnoxius. 


ut fama est, faciebat, el pestem ventosque noxios ab 
illis civitatibus averruncabat, quae eum in hoc sibi adju- 
torem esse cupiebant. Sic Samium philosophum testatur 
Jamblichus in ejus vita cap. XIX effecisse lustralione, ut 
Lacedaemon peste laborare desineret, quum antea frequenter 
eo malo conflictata esset. Verba graeca sunt : xoi προσθαλών, 
ὡς λόγος, καθαρμούς τε ἐπετέλει καὶ λοιμοὺς ἀπεδίωχε χαὶ 
ἀνέμους ἀπὸ τῶν εἰς τοῦτο ἀξιουσῶν πόλεων βνηθὸν αὐτὸν γε- 
νέσθαι. Λαχεδαίμονα γοῦν παρειλήφαμεν μετὰ τὸν ὑπ᾽ ἐχείνου 
γενόμενον καθαρμὸν μηχέτι λοιμῶξαι, πολλάχις πρότερον τούτῳ 
τῷ παθήματι περιπεσοῦσαν. ta et in singulis urbibus publ'ca 
loca lustrabant, comitium , theatrum, curiam. At vero non 
modo publicos, sed privetos etiam χαϑαρμοὺς fuisse constat, 
quibus singuli homines purgarentur. De his privatorum 
χαθαρμοῖς sunt qui intelligant verba ἔν τε χαθαρμοῖς ἔν τε 
λύσει ψυχῆς, ita ut praecedant καθαρμοί, sequatur λύσις 
ψυχῆς atque ab illis mortales tanquam a fontibus ad hanc 
profluant. Verius χαθαρμούς accipias de publicis lustratio- 
nibus, λύσιν ψυχῆς de animi purgatione ad quam certo ci- 
borum genere abstinentibus adilum patefaciebat Pythago- 
ras, quamquam abstinentiam illam latissime patuisse jam 
supra diximus. Sed zliud est simpliciter carminis verba in- 
terpretari, aliud τὸν ἐν ἀποῤῥήτοις εἰρημένον τῶν Πυθαγορείων 
λόγον scrutari. Itaque tantum abest , ut obloquar Hierocli , 
ut suo in genere perfectum hominem admirer qui χαθαρ- 
μοὶ δέ, inquit , λογικῆς ψυχῆς εἰσιν αἱ μαθηματιχαὶ ἐπιστῆμαι 
xai ἀναγωγὸς λύσις ἣ διαλεχτιχὴ τῶν ὄντων ἐποπτεία. 

V. 70—71. ἣν δ᾽ ἀπολείψας — θνητός] tribuuntur Em- 
pedocli a Jamblicho in Theolog. Arithm. Cf. Fabricius ad 
Sext. Empir.: adv. Mathem. T, 302, p. 283. 

V. 70. ἀπολείψας] Optimi quique scriptores ἀπολιπὼν 
dicere solent ; contra primum acristum memoratum a Ma- 
crobio de diff. p. 3601 posteriores Grseci crebro usurparunt. 
Vid. Lobeck. ad Phryn. p. 713. Sic Pseudophocylides 72 : 
μὴ μιμοῦ χαχότητα, Δίχῃ δ᾽ ἀπόλειψον ἄυυναν. Cf. Schaefer. 
in App. ad Aristoph. Plut. p. 510 et 555. Hic autem nescio 
sn jure negaverit ap. Orell. Opusc. I. 475 primum aori- 


stum antiquis temporibus usitatum fuisse, quum pauca ejus 
eaque magnam partem incerta vestigia in libris nostris re- 
licta sint. Nam illud λείψας quod Aristophani in Andromeda 
tribuit Antiatticista ap. Bekk. Anecd. vol. I p. 106, 24 Eu- 
ripidis fuerit necesse est, si quidem Aristophanera constat 
hujus fabulo non fuisse auctorem , sed scpius locos ex 
Euripidis Andromeda depromtos lepide cavillatum esse. 
Vid. tragici illius fragmenta a Wagnero collecta p. 646 
seqq. ed. Paris. Miramur autem Wagnerum. Antiatticistae 
immemorem nullam ejus testimonii mentionem fecisse. 
Quapropter non reprehendimus Brunckium, quod in Ari- 
etoph. Eccl. 1145 pro vulg. πορχλείψῃς posuit παραλείψε::, 
neque Heindorfium ad Platonis verba Gorg. p. 201 (p. 187 
ed. sec.) μεταξὺ τὸν λόγο" χαταλίπωμεν, haec nolantem : 
« Codd. Bodl. Aug. Meerm. χαταλίπωμεν, quoniam usilata 
aoristi forma est ἔλιπον, non ἔλειψα. » Sed illud apparere 
arbitror, λείψας semel ab Euripide dictum indicio esse, non 
prorsus ignotam veteribus hanc aoristi formam fuisse. 

V. 71. ἔσσεαι x. τ. ).] Aldus sic distinguit : ἔσσεαι ἀθά- 
νατος, θεὸς, ἄμόροτος, , at Stephan. Camerar. Ruff, Curter. 
Marcil. Needham. Ashton. Gaisf. in ed, Hier. Schier. 
ἔσσεαι ἀθάνατος θεὸς, &p6pozoc , denique Glandorf. Brunck, 
Orell. Gaisf. Schwepf. ἔσσεαι ἀθάνατος, θεὸς ἄμδροτος. --- 
o9x ἔτι] Aldus in utraque editione οὐχέτι una voce. Pseu- 
doplutarchus de philosoph. decretis lib. IV cap. 7 : Πυθα- 
γόρας . . . «.. ἄφθαρτον εἶναι τὴν ψυχήν" ἐξιοῦσαν γὰρ εἰς 
τὴν τοῦ παντὸς ψυχὴν ἀναχωρεῖν πρὸς τὸ ὁμογενές. Chalcidius 
p. 229 : « Pythagoras etiam in suis aureis versibus : 


Corpo-e deposito cum Lber ad :thera perges, 
Evades hominem , factus Deus ztheris almi, » 


Hic fortasse ἐλεύθερος pro ἐλεύθερον legit, quod jam Stur- 
zius observavit. Ceeterum id de quo hic agitur contingere 
hominibus non potest, nisi peracto mutationum orbe. Qua 
de re legenda sunt quae Empedocles Pythagoreorum pra- 
cepla secutus tradit quaeque ἃ me in commentatione de 
Empedocli: procemio p. 12 disputantur. 


AAAOI TON ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΩ͂Ν 
ETIXOI. 


— QC — 


Et ctc ἐρεῖ, θεός εἶμι παρὲξ ἑνός, οὗτος ὀφείλει 
χόσμον ἴσον τούτῳ στήσας εἰπεῖν" ἐμὸς οὗτος, 
χοὐχὶ μόνον στήσας εἰπεῖν" ἐμός, ἀλλὰ χατοιχεῖν 
αὐτὸς ἐν ᾧ πεποίηχε, πεποίηται δ᾽ ἀπὸ τοῦδε. 


(Justinus Martyr lib. de Monarchia Dei 
pag. 82 : xai ταῦτα οὕτως φράζει (8 ᾿θρφεὺς) ὡς 
αὐτόπτης γεγονὼς τοῦ μεγέθους θεοῦ" κοινωνεῖ δ᾽ 
αὐτῷ καὶ Πυθαγόρας ἐν οἷς γράφει" εἴ τις ἐρεῖ 
χτλ.) 

5 Πρόεισιν 6 θεῖος ἀριθμὸς 
μουνάδος ἐκ χευθμῶνος ἀκηράτου, ἔστ᾽ ἂν ἵχηται 
τετράδ᾽ ἐπὶ ζαθέην, ἣ δὴ τέχε μητέρα πάντων, 
πανδοχέα, πρέσόειραν, ὅρον περὶ πᾶσι τιθεῖσαν, 
ἄτροπον, ἀκαμάτην' δεκάδα χλείουσί μιν ἁγνήν. 


(Proclus Comment. in Plat. Tim, pag. 269. 
B (pag. 657 seq. ed. Schneider.) : πρόεισι γὰρ 
6 θεῖος ἀριθμός, ὥς φησιν ὃ Πυθαγόρειος εἰς αὐτὸν 
ὕμνος" ὑονάδος &x κευθμῶνος χτλ. (leg. μουνάδος), 


μονάδα μὲν ἀκήρατον λέγων, xxi χευθμῶνα τῆς. 


μονάδος τὴν ἑνοειδῇ xal χρύφιον τοῦ ἑνὸς ὄντος 
aiciav, τετράδα δὲ ζαθέην τὴν τοῦ νοητοῦ πλήθους 
» c 25" , e , 
ἔχφασιν, ἣν f δυὰς ἐξέφηνεν, ἣ μέση τῆς μονάδος 
χαὶ τετράδος, δεκάδα δὲ αὐτὸν τὸν κόσμον τὸν πάν- 
τῶν ὑποδεχόμενον τῶν θείων ἀριθμῶν εἰκόνας ἄνω-- 
θεν εἰς αὐτὸν ἐχδοθείσας. Cf. ibid. pag. 155 C 
[pag. 367 ed. Schneid. ].) 


10 ἀριθμῷ δέ τε πάντ᾽ ἐπέοιχεν. 


( Sextus Empiricus adv. Arithm, lib. IV, 2 
/ RSS d $5 AC ME , 
p. 332 : χαθόλου μὲν οὖν οἱ ἀπὸ τῶν μαθημάτων 
Πυθαγορικοὶ μεγάλην ἀπονέμουσι δύναμιν τοῖς 
ἀριθμοῖς, ὡς τῆς τῶν ὅλων φύσεως κατ᾽ αὐτοὺς 
διοικουμένης" ὅθεν xal ἀεί ποτε ἐπεφώνουν τὸ 
« ἀριθμῷ δέ τε » κτλ.) ᾿ 


ALII PYTHAGOREORUM 
VERSUS. 


———0006«—— 


Οὐ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
παγὰν ἀενάου φύσεως δίζωμά τ᾽ ἔχουσαν. 

(Sextus Émpiricus 1, c. : ὀμνύοντες οὗ μόνον 
τὸν ἀριθμόν, ἀλλὰ xol τὸν ὑποδείξαντα αὐτοῖς 
τοῦτον, Ἰ]υθαγόραν, ὡς θεόν, διὰ τὴν ἀριθμητι- 
xlv δύναμιν, λέγοντες" οὐ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ χτλ. 
Τετραχτὺς δὲ προσηγορεύετο παρ᾽ αὐτοῖς ὃ Ex τῶν 
πρώτων ἀριθμῶν συγχείμενος τέταρτος ἀριθμός, 
ἕν γὰρ xxi δύο xal τρία καὶ τέσσαρα δέχα γίνε- 
ται, ὅς ἐστι τελειότατος ἀριθμός, ἐπείπερ ἐπ᾽ αὐ- 
τὸν φθάσαντες πάλιν ἀναλύομεν ἐπὶ τὴν μονάδα, 
xai ἐξ ὑπαρχῆς ποιούμεθα τὰς ἀριθμήσεις. Πηγήν 
τε ἀενάου φύσεως ῥίζωμά τ᾽ ἔχουσαν εἰρήκασιν 
αὐτὸν διὰ τὸ κατ᾽ αὐτοὺς ἐν αὐτῷ τὸν λόγον τῆς 
ἁπάντων χεῖσθαι συστάσεως. Vid. eund. adv. 
Math, VII, 94 et que notavi ad Aur. carm, 
vs. 47-48.) 

Ὦ νέοι, ἀλλὰ σέθεσθε μεθ᾽ ἡσυχίας τάδε πάντα. 

( Diog. Laert. lib. VIII, 7 : φησὶ δ᾽ Ἥρα- 
χλείδης ὃ τοῦ Σαραπίωνος ἐν τῇ Σωτίωνος ἐπιτο- 
UT γεγραφέναι αὐτὸν τὸν Πυθαγόραν] xoi περὶ 
τοῦ ὅλου δεύτερον τὸν ἱερὸν λόγον ob fj ἀρχή - ὦ 
νέοι κτλ.) ᾿ 
βωμὸν ἐρεύθοντας μακάρων θερμοῖσι φόνοισι. 

(Sextus.Empiricus adv, Math. IX, 128 : ἔν- 
fv xol παρήνουν οὗτοι οἵ φιλόσοφοι ἀπέχεσθαι 
τῶν ἐμψύχων, xo ἀσεδεῖν ἔφασχον τοὺς ἀνϑρώ-- 
πους, « βωμὸν ἐρεύθοντας χτλ.) 

I5 Ἶσόν τοι χυάμους ἔσθειν χεφαλάς τε τοχήων. - 


(Plutarchus Sympos. II, 3 pag 519, Py- 
thagoreis vel Orphicis versum tribuens, Cf. Cle- 
mens Alex. Strom, III p. 435. D; Athenzus 
II p. 65 F; Geopon. II, 35, 8.) 


Si quis dicat, se esse Deum prater unum, is debet 
mundum huic parem fabricatus dicere : Aic meus est, 
neque solum fabricatus dicere : meus, sed etiam habitare 
ipse in eo quem effecit; ab hoc autem effectus est. — 
Progreditur divinus numerus 
ex incorrupto unitatis latibulo, donec perveniat [ matrem, 
ad tetradem sacrosanctam, quie peperit cunctorum 
omnes recipientem, venerandam, omnibus terminos con- 
[stituentem, 


immutabilem , indefessam; decadem puram eam appel- 
[lant. — 
Numerum autem omnia decent, — 
Haud sane, per eum qui nobis quaternarium numerum 
[ tradidit , 
fontem perennis nature et principium continentem. — 
O juvenes, silentio hzdec omnia veneramini, — 
Deorum aram calide cruore rubefacientes. — 
Idem est fabas et parentum capita comedere. 


206 


PHILOSOPHARUM GR/ECORUM 


FRAGMENTA. 


LIBER PRIMUS. 
POETE. 


TON ΠΤΠᾺ ΣΟΦΩ͂Ν 


ΓΝΩΜΑΙ ΚΑΙ AHOOOELIMATA. 


SEPTEM SAPIENTUM 


SENTENTLE ET APOPHTHEGMATA. 


Quum diu viguisset apud Graecos Orphei, Mu- 
8861 reliquorumque priscorum vatum disciplina, 
qui carminibus suis homines erudire multarum- 
que rerum scientia repletos ad virtutem accen- 
dere conabantur : posteri diligentius paullatim 
divina et coelestia contemplari cceperunt ac totos 
se ad scrutandam nature obscuritatem contule- 
runt. 

Horum primus fuit ZAa/es Milesius (1), philo- 
sophia grace conditor et propter sapientiam 
quam profitebatur Sapientis nomine insignis. 
Natus est patre Examio, matre Cleobulina Olym- 
piadis XXXV anno primo, ut ex Apollodori Chro- 
nicis Diogenes Laertius (2) lib. I, 37 tradit vitaque 
ultra nonagesimum annum producta Olympiade 
LVIII diem suum obiit. Neque vero solus sapiens 
vocatus est, sed eadem etas septem vidit sapien- 


tes 'Thaletem, Solonem, Periandrum, Cleobulum, 
Chilonem, Biantem, Pittacum; quibus nonnulli 
Anacharsidem Scytham, Mysonem Cheneum, Phe- 
recyden Syrium , Epimenidem Cretensem, qui- 
dam etiam Disistratum adjiciunt (3). Sed deceteris 
postea disputabimus, nunc de Thalete agamus. Is 
antequam ad doctrina studia incumberet, in re- 
publica versatus est (4). Huc referenda sunt ea 
qua de quibusdam ejus consiliis partim civibus, 
partim lonibus, partim Croeso datis narrant He- 
rodotus lib. I, 75 et 170 et Diogenes Laertius 
lib. 1, 25(5). Postmodo litterarum dulcedine 
captus /Egyptum petiit(6), ubi diu cum sacerdo- 
tibus conversatus philosophiz operam dedit. 
Inde jam ztate provectus ad Milesios redux e 
nullius magistri schola prodiisse, sed omnia 
suopte ingenio perspexisse visus est. Qui si Apu- 


(1) De genere ejus Herodotus lib. T, 170 : Θάλεω ἀνδρὸς 
Μιλησίου ἐγένετο, τὸ ἀνέχαθεν γένος ἐόντος Φοίνιχος. Dioge- 
nes Laertius lib. I, 22 : "Hv τοίνυν ὁ Θαλῆς, ὡς μὲν Ἣρό- 
ὅοτος, Δοῦρις xal Δημόχριτός φασιν, πατρὸς μὲν ᾿Εξαμίου, 
μητρὸς δὲ Κλεοδουλίνης, ἐκ τῶν Θηλιδῶν, οἵ εἰσι Φοίνιχες, 
εὐγενέστατοι τῶν ἀπὸ Κάδμου xol ᾿Αγήνορος, χαθὰ xai Πλά- 
τῶν φησί. Καὶ πρῶτος σοφὸς ὠνομάσθη, ἄρχοντος ᾿Αθήνησι 
Δαμασίου" χαθ᾽ ὃν χαὶ οἱ ἑπτὰ σοφοὶ ἐχλήθησαν, ὥς φησι 
Δημήτριος ὃ Φαληρεὺς ἐν τῇ τῶν ἀρχόντων ἀναγραφῇ᾽ ἐπολι- 
τογραφήθη δὲ ἐν Μιλήτῳ, ὅτε ἦλθε σὺν Νειλέῳ ἐχπεσόντι 
Φοινίχης" ὡς δ᾽ οἱ πλείους φασίν, ἰθαγενὴς Μιλήσιος ἦν xoi 
γένους: λαμπροῦ. 

(2) Diogenes Laertius lib. T, 37 : Φησὶ δ᾽ ᾿Απολλόδωρος 
ἐν τοῖς χρονιχοῖς γεγενῆσθαι αὐτὸν χατὰ τὸ πρῶτον ἔτος τῆς 
τριαχοστῆς πέμπτης ὀλυμπιάδος. ᾿Ετελεύτησε δ᾽ ἐτῶν ἑύδο- 
μήχοντα ὀχτώ, ἢ ὡς Σωσιχράτης φησίν, ἐνενήχοντα᾽ τελευ- 
τῆσαι γὰρ ἐπὶ τῆς πεντηχοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος. 


(3) Diogenes Laertius lib. T, 13 : Σοφοὶ δὲ ἐνομίζοντο οἵδε. 
Θαλῆς, Σόλων, Περίανδρος, Κλεόδουλος, Χείλων, Βίας, Πιτ- 
ταχός. Τούτοις προσαριθμοῦσιν Ἀνάχαρσιν τὸν Σχύθην, Μύ- 
cuya τὸν Χηνέα, Φερεχύδην τὸν Σύριον, ᾿Επιμενίδην τὸν 
Κρῆτα᾽ ἔνιοι καὶ Πεισίστρατον τὸν τύραννον. 


(4) Diogenes Laertius lib. I, 23 : Μετὰ δὲ τὰ πολιτιχὰ 
τῆς φυσιχῆς ἐγεύετο θεωρίας. 


(5) Diogenes Laertius lib. I, 25 : Δοχεῖ δὲ xoi ἐν τοῖς 
πολιτιχοῖς ἄριστα βεθουλεῦσϑαι. Κροίσου γὰρ πέμψαντος πρὸς 
Μιλησίους ἐπὶ συμμαχίᾳ, ἐχώλυσεν " ὅπερ, Κύρου χρατήσαν- 
τος, ἔσωσε τὴν πόλιν. 


(6) Diogenes Laertius lib. I, 27 : Οὐδείς τε αὐτοῦ χαθηγή- 
σατο, πλὴν ὅτ᾽ εἰς Αἴγυπτον ἐλθὼν τοῖς ἱερεῦσι συνδιέτριψεν. 
Plutarch. de Placitis phil. lib. I, 3 : Φιλοσοφήσας δ᾽ ἐν Αἰ- 
γύπτῳ ἦλθεν εἰς Μίλητον πρεσόύτερος. 


208 


204 SEPTEM SAPIENTUM 


leium Florid. 18 audimus, geometrie apud po- 
pulares suos primus repertor, natura rerum 
certissimus explorator et astrorum peritissimus 
contemplator, maximas res parvis lineis reperit : 
temporum ambitus, ventorum flatus, stellarum 
motus, tonitruum sonora miracula, siderum obli- 
qua curricula, solis annuas reversiones. Idem 
lune vel nascentis incrementa vel senescentis 
dispendia vel deficientis impedimenta animo as- 
secutus est. Quid? quod exacta setate intellexit , 
quoties sol magnitudine sua circulum quem per- 
meat metiretur. Id a se recens inventum Thales 
memoratur edocuisse Mandrolytum Prienensem, 
qui nova et inopinata cognitione impendio dele- 
ctatus optare jussit, quantam vellet mercedem 
sibi pro tanta re tradita rependi. Satis, inquit 
Thales, mihi fuerit mercedis, si id quod a me 
didicisti, quum proferre in medium coperis, tibi 
non asciveris, sed ejus rei me potius quam alium 
repertorem przdicaveris. Caeterum multi Thale- 
tem cceli ac siderum peritissimum fuisse testan- 
tur. Callimachus apud Laertium lib. I, 23 (7) ait 
eum minoris ursz inventorem esse. Primus fer- 
tur vidisse, solem lunz oppositu solere deficere, 
quae a Cicerone dicuntur de Rep. lib. 1, 16, cui 
consentanea refert Eudemus apud Laertium (8). 
Pradixisse eum solis defectum auctor est Hero- 
dotus lib. I, 74 (9); item Plinius Hist. nat. lib. 
Hi, 12; quam rem alii anno a. Chr. n. 609, alii 
ἃ. 585 accidisse statuerunt. Miranda autem homi- 
nis sollertia in hoc fuit, quod spharam solidam 
et plenam, cceli stelliferi imaginem, tornavit, 
qua postea ab Archimede concavo zre in solidi 
globi locum substituto perfecta et consummata 
est. Quippe Archimedes mundi similitudinem ac 
figuram'machinatus ita solem ac lunam compo- 
suit, ut inaquales motus et coelestibus similes 


ex aqua oriri, porro ortas aqua nutriri , denique 


conversionibus singulis quasi diebus efficerent, - 
neque modo accessus solis et recessus vel incre- 
menta deminutionesque lunz, verum etiam stel- - 
larum vel inerrantium vel vagarum dispares | 
cursus orbis ille artificiosus, dum vertitur, exhi- 


beret (1o). Quum igitur magnam curam 'Fhales 
in siderum cognitione posuisset, merito Timon 
sillographus apud Diogenem lib. T, 34 sic ejus 
laudes celebravit : 


οἷόν θ᾽ ἑπτὰ Θάλητα σοφῶν σοφὸν ἀστρονόμημα. 


Eo spectat et illud quod. Thaletem ferunt, quum 
aliquando siderum contemplationi intentus im- 
prudens in foveam decidisset, a muliercula deri- 
sum esse, quia res coelestes et abstrusas intuens 
in iisque defixus quie ante pedes essent non vi- 
deret (11). Denique Milesius ille sapiens annum 
in trecentos sexaginta quinque dies divisit ejus- 
que quattuor tempora invenisse perhibetur (12). 
'Transeo ad philosophis: fundamenta ab eo jacta. 

Aquam dixit esse initium rerum, id est, resomnes 


intereuntes in aquam resolvi (13). Hzc Aristote- 
lis explicatio est qui Metaph. lib. [, 3 sic scribit : 
Τῶν δὴ πρώτων φιλοσοφησάντων οἵ πλεῖστοι τὰς ἐν 
ὕλης εἴδει μόνας ᾧήθησαν ἀρχὰς εἶναι πάντων " ἐξ οὗ 
γάρ ἐστιν ἅπαντα τὰ ὄντα xa ἐξ οὗ γίγνεται πρώτου 
καὶ εἰς ὃ φθείρεται τελευταῖον, τῆς μὲν οὐσίας ὕπομε- 
γούσης, τοῖς δὲ πάθεσι μεταδαλλούσης,, τοῦτο στοιχεῖον 
xo ταύτην ἀρχήν φασιν εἶναι τῶν ὄντων...... τὸ μέντοι 
πλῆθος xxl τὸ εἶδος τῆς τοιαύτης ἀρχῆς οὐ τὸ αὐτὸ 
πάντες λέγουσιν, ἀλλὰ Θαλῆς μὲν 6 τῆς τοιαύτης ἄρχη- 
49s φιλοσοφίας ὕδωρ εἶναί φησιν (διὸ καὶ τὴν γῆν ἐφ᾽ 
ὕδατος ἀπεφήνατο εἶναι), λαδὼν ἴσως τὴν ὑπόληψιν ἐχ 
τοῦ πάντων δρᾶν τὴν τροφὴν δγρὰν οὖσαν χαὶ αὐτὸ τὸ 
θερμὸν ἐκ τούτου γιγνόμενον χαὶ τούτῳ ζῶν (τὸ δ᾽ ἐξ 
οὗ γίγνεται, τοῦτ᾽ ἔστιν ἀρχὴ πάντων), διά τε δὴ τοῦτο 


(7) Diogenes Laertius lib. I, 23 : Καλλίμαχος δ᾽ αὐτὸν 
oibew εὑρετὴν τῆς ἄρχτου τῆς μιχρᾶς, λέγων ἐν τοῖς ἰάμδοις 
οὕτως" 

χαὶ τῆς ἁμάξης ἐλέγετο σταθμήσασθαι 
τοὺς ἀστερίσχονς, ᾧ πλέουσι Φοίνιχες. 


. (8) Diogenes Laertius lib. T, 23-24 : Δοχεῖ δὲ χατά τινας 
πρῶτὸς ἀστρολογῆσαι xai ἡλιαχὰς ἐχλείψεις καὶ τροπὰς προει- 
πεῖν, ὥς φησιν Εὔδημος ἐν τῇ περὶ τῶν ἀστρολογουμένων 
ἱστορίᾳ" ὅθεν αὐτὸν χαὶ Ξενοφάνης χαὶ Ἡρόδοτος θαυμάζει. 
Μαρτυρεῖ δ᾽ αὐτὸ xoi Ἡράχλειτος xol Δημόχριτος.... πρῶτος 
δὲ xol τὴν ἀπὸ τροπῆς ἐπὶ τροπὴν πάροδον εὗρε, xal πρῶτος 
“πρὸς τὸ τοῦ ἡλίου μέγεθος τὸ τοῦ σεληναίον ἑπταχοσιοστὸν 
xai εἰχοστὸν ἀπεφήνατο χατά τινας. 

(9) Herodotus lib. 1, 74 : Ὥστε τῆς μάχης συνεστεώσης 
τὴν ἡμέρην ἐξαπίνης νύχτα γενέσθαι" τὴν δὲ μεταλλαγὴν ταύ- 
τὴν τῆς ἡμέρης Θαλῆς ὁ Μιλήσιος τοῖσι ἴωσι προηγόρευσε 
ἔσεσθαι. : 

(10) Cicero de Republicalib. T, 14 ; Lactantius Divin. Inst. 
lib. 11 cap. 5. 


(11) Plato Thezet. p. 174, A : Ὥσπερ xai Θαλῆν &otcovo- 
μοῦντα καὶ ἄνω βλέποντα, πεσόντα εἰς φρέαρ, Θρᾷττά τις 
ἐμμελὴς xal χαρίεσσα θεραπαινὶς ἀποσχῶψαι λέγεται, ὡς τὰ 
μὲν ἐν οὐρανῷ προθυμοῖτο εἰδέναι, τὰ δ᾽ ἔμπροσθεν αὐτοῦ 
xai παρὰ πόδας λανθάνοι αὐτόν. Diogenes Laertius lib. I, 34 : 
Λέγεται δ᾽ ἀγόμενος ὑπὸ γραὸς ἐκ τῆς οἰχίας, ἵνα τὰ ἄστρα 
χατανοήσῃ, εἰς βόθρον ἐμπεσεῖν, καὶ αὐτῷ ἀνοιμώξαντι φάναι 
τὴν γραῦν * Σὺ γάρ, ὦ Θαλῆ, τὰ ἐν ποσὶν οὐ δυνάμενος ἰδεῖν, 
τὰ ἐπὶ τοῦ οὐρανοῦ οἴει γνώσεσθαι ; Conf. Origenis Philoso- 
phumena pag. 5 ed. Miller. et Iamblich. Protrept. cap. 14. 

(12) Diogenes Laertius lib. I, 27 : Τάς τε ὥρας τοῦ ἐνιαυ- 
τοῦ φασιν αὐτὸν εὑρεῖν, xai εἰς τριαχοσίας ἑξήχοντα πέντε 
ἡμέρας διελεῖν. 

(13) Tertullianus adv. Marcion. lib. I : Ut ergo aliquid 
et de isto hujus mundi indigno loquar, cui etapud Graecos 
ornamenti et cultus, non sordium nomen est, indignas vi- 
delicet substantias ipsi illi sapientie professores, de quo- 
rum ingeniis omnis haeresis animatur, Deos pronuntiavees 
runt: ut Thales aquam, ut Heraclitus ignem, etc. Of. 
Ciceron. de Nat. Deor. 1, 10; Acad 11, 37. 


- 


͵ 


τὴν ὑπόληψιν λαθὼν ταύτην xai διὰ τὸ πάντων τὰ 
σπέρματα τὴν φύσιν ὑγρὰν ἔχειν, τὸ δ᾽ ὕδωρ ἀρχὴν 
τῆς φύσεως εἶναι τοῖς ὑγροῖς. Εἰσὶ δέ τινες ot καὶ τοὺς 
παμπαλαίους χαὶ πολὺ πρὸ τῆς νῦν γενέσεως καὶ πρώ- 
τοὺς θεολογήσαντας οὕτως οἴονται περὶ τῆς φύσεως 
ὑπολαδεῖν ᾿Ωχεανόν τε γὰρ καὶ Τηθὺν ἐποίησαν τῆς 
γενέσεως πατέρας, xai τὸν ὅρχον τῶν θεῶν ὕδωρ, τὴν 
χαλουμένην bm αὐτῶν Στύγα τῶν ποιητῶν" τιμιώτα- 
τον μὲν γὰρ τὸ πρεσθύτατον, ὅρχος δὲ τὸ τιμιώτατόν 
ἐστιν. Idem de Coelo lib. ἢ, 13 ait : Ot δ᾽ ἐφ᾽ ὕδατος 
χεῖσθαι [φασὶ τὴν γῆν]}" τοῦτον γὰρ ἀρχαιότατον παρει- 
λήφαμεν τὸν λόγον, ὅν φασιν εἰπεῖν Θαλῆν τὸν Μιλή-- 
σιον, ὡς διὰ τὸ πλωτὴν εἶναι μένουσαν ὥσπερ ξύλον ἤ 
τι τοιοῦτον ἕτερον. In eandem sententiam Plutarchus 
de Plac. phil. lib. I, 3: Θαλῆς 6 Μιλήσιος ἀρχὴν 
τῶν ὄντων ἀπεφήνατο τὸ ὕδωρ. δοχεῖ δὲ 6 ἀνὴρ οὗτος 
ἄρξαι τῆς φιλοσοφίας, xat ἀπ᾽ αὐτοῦ ἣ Ἰωνιχὴ αἵρεσις 
προσηγορεύθη. ὃς ἐξ ὕδατός φησι πάντα εἶναι χαὶ εἰς 
ὕδωρ πάντα ἀναλύεσθαι. στοχάζεται δ᾽ ἐχ τούτου πρῶ- 
τον, τὶ πάντων τῶν ζώων h γονὴ ἀρχή ἐστιν, ὑγρὰ 
οὖσα οὕτως εἰχὸς x«l τὰ πάντα ἐξ ὑγροῦ τὴν ἀρχὴν 
ἔχειν: δεύτερον, ὅτι πάντα τὰ φυτὰ ὑγρῷ τρέφεται 
xai καρποφορεῖ, ἀυοιροῦντα δὲ ξηραίνεται " τρίτον, ὅτι 
χαὶ αὐτὸ τὸ πῦρ τοῦ ἡλίου χαὶ τὸ τῶν ἄστρων ταῖς τῶν 
ὑδάτων ἀναθυμιάσεσι τρέφεται, καὶ αὐτὸς 6 χόσμος * 
διὰ τοῦτο χαὶ “Ὅμηρος ταύτην τὴν γένεσιν ὑποτίθεται, 


περὶ toU ὕδατος: Ὠχεανός, ὅσπερ γένεσις πάντεσσι 


τέτυχται, Alii "Thaletem hoc rerum principium 
statuisse affirmant διὰ τὸ συνεχτιχὸν xal τὸ εὐτύπω- 
τὸν coU ὕδατος, velut Simplicius in Aristotelis 
Phys. fol. 6 a5 8 a, b. Sic Heraclides Alleg. Hom. 
cap. 22 pag. 45 ed. Mehl. : Θάλητα μέν γε τὸν Μιλή- 
σιον ὁμολογοῦσι πρῶτον ὑποστήσασθαι τῶν ὅλων χοσμο- 
γόνον στοιχεῖον τὸ ὕδωρ" f; γὰρ ὑγρὰ φύσις, εὐμαρῶς 
εἰς ἕχαστα μεταπλαττομένη, πρὸς τὸ ποιχίλον εἴωθε 
μορφοῦσθαι. τό τε γὰρ ἐξατμιζόμενον αὐτῆς ἀεροῦται, 
xa τὸ λεπτότατον ἀπὸ ἀέρος αἰθὴρ ἀνάπτεται, cuvi- 
ζάνον τε τὸ ὕδωρ καὶ μεταδαλλόμενον εἰς ἰλὺν ἀπογαιοῦ- 
ται" διὸ δὴ τῆς τετράδος τῶν στοιχείων ὥσπερ αἰτιώ-- 
τατον ὃ Θαλῆς ἀπεφήνατο στοιχεῖον εἶναι τὸ ὕδωρ. 
Praeterea Cicero de Nat. Deor. lib. T, τὸ Thaletem 
ait aque adjunxisse deum qui ex ea cuncta finge- 


SENTENTI/E ET 4APOPHTHEGMATA. 205 


ret. Similiter Plutarchus de Plac. phil. T, 7 : Θα- 
λῆς νοῦν τὸν τοῦ χόσμου θεόν (14). Quare fallitur 
Augustinus de Civ. Dei VII, 5 docens 7λαϊοίοηι 
nil huic operi ex mente divina preposuisse : qui 
error inde natus videtur, quod Thales Deum non 
extra mundi machinam positum, sed per eam 
totam diffusum esse credidit. Inde apparet qui 
factum sit, ut omnia qus cernerentur deorum 
plena esse vellet rebusque inanimatis animas tri- 
bueret. Quum autem nihil mobiliusanimo eumque 
movendi vi praditum esse existimaret : omnem 
motum ex hoc fonte repetendum ratus magnetem 
etiam lapidem atque electrum suis mentibus ani- 
mata esse decrevit (15). 

Fuere qui Thaletem primum exstitisse putarent 
animorum immortalitatis vindicem ac patronum. 
Nempe animum esse naturam, qua semper move- 
retur vel qua se ipsa moveret, princeps Milesius 
philosophus contenderat (16). Arbitramur autem, 
etsi hoc diserte non est proditum, eüm hominum 
animos pro partibus animae mundi habuisse. 
Quz mundi anima quoniam rerum universita*em 
movet, humanos animos e corporum vincu!is 
elapsos non exstingui, sed in communem ani- 
mam redire, si constare sibi vellet, censere debe- 
bat philosophus. 

Quanta autem ejus sapientiz fama fuerit quan- 
tumque apud zquales auctoritate valuerit, per- 
spicitur ex illa de tripode aureo narratiuncula, 
qua a pluribus scriptoribus litteris consignata 
est. Res ita se habet. A piscatoribus Milesiis ver- 
riculum trahentibus quidam.jactum emerat. Ex- 
tracto deinde magni ponderis tripode aureo Del- 
phicis simili orta controversia est , illis piscium 
se capturam vendidisse affirmantibus , hoc fortu- 
nam tractus se emisse dicente. Qua conditione 
propter novitatem rei et magnitudinem pecuniz 
ad universum ejus civitatis populum delata, pla- 
cnit Apollinem Delphicum consuli , cuinam adju- 
dicari tripus deberet. Deus respondit illi esse 
dandum qui sapientia caeteros anteiret. Tum 
Milesii consensu Thaleti tripodem dederunt; ille 


(14) Sie etiam Stobaus Ecl. Phys. lib. I cap. 2, 29 : 
Θαλῆς νοῦν τοῦ χόσμου τὸν θεόν, τὰ δὲ πᾶν ἔμψυχον ἅμα xod 
δαιμόνων πλῆρε: διήχειν δὲ xal διὰ τοῦ στοιχειώδους ὑγροῦ 
δύναμιν θείαν χινητικὴν αὐτοῦ. Ciceronem sequuntur La- 
ctantius Divin. Instit. lib. I, 5 et Minucius Felix cap. 19. 

(15) Aristoteles de Anima lib. I, 5 : Καὶ ἐν τῷ ὅλῳ δέ 
τινες αὐτὴν (i. e. τὴν ψυχὴν) μεμῖχθαί φασιν, ὅθεν ἴσως xoi 
Θαλῆς ᾧήθη πάντα πλήρη θεῶν εἶναι. Id. I, 2: "Eotxe δὲ xoi 
Θαλῆς ἐξ ὧν ἀπομνημονεύουσι χινητικόν τι τὴν ψυχὴν ὑπολα- 
θεῖν, εἴπερ τὸν λίθον ἔφη ψυχὴν ἔχειν, ὅτι τὸν σίδηρον χινεῖ. 
Diogenes Laertius lib. I, 24 : Ἀριστοτέλης δὲ xoi Ἱππίας 
φασὶν αὐτὸν χαὶ τοῖς ἀψύχοις διδόναι ψυγά-, τεχμιαιρόμενον 


ἐχ τῆς λίθου τῆς μαγνήτιδος xai τοῦ ἠλέχτρου. Et ibid. 27 : 
Ἀρχὴν δὲ τῶν πάντων ὕδωρ ὑπεστήσατο καὶ τὸν χόσμον ἔμ- 
Ψψυχον xai δαιμόνων πλήρη. 

(16) Diogenes Laertius lib. I, 24 : "Ewtot δὲ καὶ αὐτὸν 
πρῶτον εἰπεῖν φασιν ἀθανάτους τὰς ψυχάς, ὧν ἐστι Χοιρίλος 
ὁ ποιητής. Plutarchus de Plac. phil. IV, 2 : Θαλῆς ἀπε- 


. φήνατο πρῶτος τὴν ψυχὴν φύσιν ἀειχίνητον ἢ αὐτοχίνητον, 


quem locum repetierunt Stobzus in Eclog. Phys. lib. I 
cap. 41, 1, p. 320 ed, Gaisf. et Nemesius de Nat. hom. 
cap. 2. Neque alium auctorem secutus est Theodoretus 
Serm. V p. 83 scribens : Θαλῆς τοίνυν κέχληχε τὴν ψυχὴν 
ἀχίνητον φύσιν, ubi pro ἀκίνητον repone ἀειχίνητον. 


------------ ο΄ .- - ai e t E EE PETER EE citt smt 


206 SEPTEM SAPIENTUM 


cessit eum Dianti, Bias Pittaco, is protinus alii, 
deincepsque per omnium septem sapientum orbem 
ad ultimum, ad Solonem, pervenit, qui et titulum 
amplissimae sapienti: et praemium ad ipsum 
Apollinem transtulit (17). 

'Thaletem- nullum ingenii sui monumentum 
posteris reliquisse affirmant Alexander Aphrodi- 
siensis Comment. in Aristotelis Metaph. p. 21 ed. 
Bonitz, Themistius Orat. XXVI p. 317 et anti- 
quorum nonnulli apud Diogenem Laertium lib. 
I, 23. Contra alii unum aut plures libros ab eo 
editos esse sive perspicue testantur sive obscure 
significant. Cf. Augustinus de Civit. Dei lib. VII 
cap. 2 et Vitruvius lib. IX cap. 7. Certe duo 
scripta de Solstitio (περὶ τροπῆς) ac de /Equinoctio 
(περὶ ἰσημερίας) ἃ quibusdam ei attribuebantur ; 
sed Nautica Astrologia, qus et ipsa olim. Thaletis 
esse credita erat, Phocum Samium auctorem ha- 
bebat(18). Huc pertinet etiam Lobonis Argivi 


. testimonium, qui ducentos circiter versiculos ab 


eo compositos esse prodit (19). Quocum jungen- 
dus Plutarchus libro de Pythize oraculis non am- 
plius carmine editis cap. 18 vol. IX p. 275 et 276 
'TThaletem zequiparans Orpheo, Hesiodo, Parme- 
nidi, Xenophani, Empedocli csterisque qui 
philosophiam versibus persecuti erant (20). Ne- 
que absimile praecedentibus illud est quod addit 
scriptor Eudoxum, Hesiodum et Thaletem de 
astrologia versibus scripsisse, quamquam dubi- 
tanter hzc ab eo dicta esse efficitur ex iis qua 
sequuntur : εἴγε Θαλῆς, ἐποίησεν, ὡς ἀληθῶς εἰπεῖν, 
τὴν αὐτῷ ἀναφερομένην ἀστρολογίαν. Suidas quoque 
et Eudocia p. 228 ajunt eum commentatum esse 
περὶ μετεώρων ἐν ἔπεσι, περὶ ἰσημερίας, xol ἄλλα 
πολλά. At vero Galenus Comment. in libr. de 
humor, 1, 1, tom. XVI, 37 ed. Kühn. affert 
'Thaletis locum e secundo de Principiis (περὶ ἀρ- 


γῶν) libro pedestri oratione scriptum (21); qua 
res eo mirabilior debet videri, quod idem Com- 
ment. 1 in libr. de Nat. hum. 26 (1, 1, 125, tom. 
XV, 69) negat Thaletis de aqua, primo principio, 
sententiam éx συγγράμματος αὐτοῦ posse osten- 
di (22). 

Suppositas ei esse epistolas que exstant apud 
Diogenem Laertium lib. I, 43-44 jam pridem 
viderunt viri docti. Quz quum ita sint, sequen- 
dus nobis Aristoteles est qui in exponenda Tha- 
letis doctrina non ipsius philosophi disputatio- 
nes litteris mandatas , sed ea quz ab aliis hac de. 
re memorabantur se consuluisse fatetur (23). Hinc 
patet illa zetate nullum Milesii philosophi librum 
exstitisse omniaque volumina quz sub 'Thaletis 
nomine posterioribus seculis ferebantur suppo- 
sititia fuisse. Nihilominus ut hujus, ita czetero- 
rum septem sapientum sententias etapophthegmata 
ab antiquis scriptoribus servata, in quibus col- 
ligendis post Leonardum Lycium et Othmarum 
Luscinium multam operam consumsit Jo. Con- 
radus Orellius (24), accurate recensita, hic illic 
aucta et latine versa divulgavi. 

Restat, ut pauca dereliquorum sapientum vitis 
dicamus.So/on, Execestidz filius, Atheniensis (25), 
ingenii bonitate elegorumque quos componebat 
suavitate ita excelluit, ut summus poeta esse 
existimaretur eaque arte confisus auram popula- 
rem captaret. Neque vero solum mirabilis dicen- 


di artifex politusque scriptor et versificator fuit, - 


sed philosophus etiam, ut inter septem Grecice 
sapientes nomen suum profiteretur. Nimirum ab 
ineunte etate omne tempus ad eas res contulit, 
quibus illam quam postea consecutus est nominis 
claritudinem; archontis dignitatem ac legum lato- 
ris auctoritatem adipisceretur. Quapropter vete- 
res passim eum virum omni laude cumulatum 


(17) Valerius Maximus lib. IV cap. 1; Diogenes Laer- 
tius lib. T, 28; Plutarchus Vit. Solon. cap. 4; Porphyrius 
apud Cyrillum lib. I contr. Julian., Scholiast. ad Aristoph. 
Plut. vs. 9. 

. (18) Diogenes Laertius lib. I, 23 : Κατά τινας μὲν σύγ- 
γράμμα χατέλιπεν οὐδέν * ἡ γὰρ ἐἰς αὐτὸν ἀναφερομένη Ναυτι- 
χὴ ᾿Αστρολογία Φώχον λέγεται εἶναι τοῦ Σαμίου. Κατά τινας 


δὲ δύο μόνα συνέγραψε, Περὶ τροπῆς καὶ ἰσημερίας, τὰ ἄλλα 


χαταληπτὰ εἶναι δοχιμάσας. Alexander Aphrodisiensis in 
Metaph. p. 21 ed. Bonitz : Θαλῆς --- αἰτίας « εἰχότως τὸ » 
λέγεται οὕτως ἀποφήνασθαι. « Οὐδὲν γὰρ προφέρεται αὐτοῦ 
σύγγραμμα, ἐξ οὗ τις τὸ βέδχιον ἕξει τοῦ ταῦτα λέγεσθαι 
τοῦτον τὸν τρόπον ὑπ᾽ αὐτοῦ. » 

(19) Diogenes Laertius lib. I, 34 : Τὰ δὲ γεγραμμένα ὑπ᾽ 
αὐτοῦ φησι Λόδων ὁ ᾿Αργεῖος εἰς ἔπη τείνειν διαχόσιχ. 
. (20) Plutarchus de Pytlize oraculis cap. 18 : Οὐδὲ γὰρ 
φιλοσοφίαν ἀπεγινώσχομεν ὡς ἀνηοημένην παντάπασι xoi διε- 
φϑυρυΐῖαν, ὅτι πρότεξον μὲν ἐν ποιήμασιν ἐξέφερον οἱ φιλόσο- 


qot τὰ δόγματα xai τοὺς λόγους, ὥσπερ Ὀρφεὺς xai Ἡσίοδος 
xxi Παρμενίδης xai Ξενοφάνης xai ᾿Εμπεδοχλῆς xai Θαλῆς. 

(21) Vid. infra fragm. 18. 

(22) Galenus Comment. I inlib. de Nat. hum. sect. 26: 
Ei γὰρ ὅτι Θαλῆς ἀπεφήνατο στοιχεῖον μόνον εἶναι τὸ ὕδωρ 
ἐκ συγγράμματος αὐτοῦ δειχνύναι οὐχ ἔχομεν, ἀλλ᾽ ὅμως 
ἅπασι χαὶ τοῦτο πεπίστευται. : : 

(23) Aristoteles de Anima lib. I cap. 2 : "Eotxe δὲ xxi 
Θαλῆς ἐξ ὧν ἀπομνημινεύδυσι κινητιχόν τι τὴν ψυχὴν ὑπολα- 
θεῖν, εἴπερ τὸν λίθον ἔφη ψυχὴν ἔχειν, ὅτι τὸν σίδηρον κινεῖ. 


| 14. de Colo lib. II, 13 : Τὸν λόγον, ὅν φασιν εἰπεῖν Θαλῆν 


τὸν Μιλήσιον. . τ 
(24) O:zellius Opusc. veterum Graec. sentent. et moral., 
in tomo I. 
(25) Vel, ut alii volunt, Salaminius. Diogenes Laerlius 
lib. I, 45 : Σόλων ᾿Εξηχεστίδου Σαλαμίνιος. Herodotus lib. I, 
29 : Σόλων ἀνὴο ᾿Αθηναῖος. Sic autem plerumque vocatur. 


.Vid. Menag. ad Laertii l. c. 


SENTENTLE ET APOPHTHEGMATA. 201 


fuisse testantur(26). Quum enim Atheniensium 
civitas magnis partium contentionibus laboraret, 
Megarenses Salaminem insulam . occuparunt, 
Quocirca orto inter utrosque bello ferme usque 
ad interitum dimicatum est, Multis igitur cladibus 
acceptis, apud Athenienses capitale esse ccepit, si 
quis legem de vindicanda insula tulisset. Tum 
Solon ne aut tacendo parum reipublice consule- 
ret aut censendo sibi noceret, prohibita non 
modo dicturus, sed etiam facturus mentis aliena- 
tionem simulat, Idcirco in forum se proripuit 
pileatus factoque hominum concursu insolitis sibi 
versibus populo suadere coepit quod vetabatur, 
omniumque animos ita cepit, ut extemplo bellum 
adversus Megarenses decerneretur insulaque su- 
peratis hostibus Atheniensium virtute recupera- 
retur (27). 

Mox idem Solon novam civibus suis victoriam 
paravit bello sacro adversus Cirrhzeos, templi 
Delphici direptores, administrato et re feliciter 


gesta intra paucos menses confecto (28). Sed. 


multo majorém laudem gloriamque sibi pepe- 
rit legibus scriptis quibus Atheniensium rem- 
publicam sapienter temperavit. Etenim anno 
tertio Olympiadis XLVI archon creatus (29), non 
tam mederi reipublicze malis sapienti imperio, 
quam novam condere civitatem visus est, siqui- 
dem publicam disciplinam ita legibus astrinxit, 
ut gratiam ab omnibus civium ordinibus iniret. 


Postquam autem Athenienses jurejurando inter- 
posito promiserunt, fore ut in decem annos ratas 
haberent Solonis leges, ipse ne quam legem 
abrogare cogeretur, suscepto itinere in Lydiam 
ad Creesum regem profectus ab eoque mox digres- 
sus diu partim in /Egypto partim apud Cyprios 
versatus est (30). Inde in patriam redux offendit 
rempublicam factionibus turbatam (31). Quum 
autem ipse jam senior neque consiliis neque 
auctoritate quidquam proficeret, Pisistrato rerum 
potito in exsilium abiit. Videtur vero posthac 
Cypri vixisse atque octogenarius mortem cum 
vita commutasse (32). « Quanta industria, inquit 
Valerius Maximus lib. VIII cap. 7, flagraverit, et 
versibus complexus est quibus significat se quo- 
tidie aliquid addiscentem senescere (33), et supre- 
mo vitze die confirmavit. Quum assidentibus ami- 
cis et quadam de re sermonem inter se conferen- 
tibus fatis jam pressum caput erigeret, interro- 
gatus, quapropter id fecisset, respondit : Ut quum 
istud, quidquid est, de quo jam disputatis perce- 
pero, moriar. » Hoc a Valerio traditum pulchre 
exornavit Muretus Orat, 11, sed aliter narrat 
]Elianus apud Stobzeum Flor. XXIX, 58. Vid. 
fragm. 36. Ex ejus reliquiis nihil nisi apophthe- 
gmataà cum ceterorum sapientum. dictis, additis 
paucis quibusdam legibus, foras dedi. Omitten- 
dae enim erant plerzeque leges qua e Plutarchi 
Vita Solonis aliisque scriptoribus cognoscun- 


(26) Plato Tim. p. 21 : Δοχεῖν οἱ τά τε ἄλλα σοφώτατον 
γεγονέναι Σόλωνα χαὶ χατὰ τὴν ποίησιν αὖ τῶν ποιητῶν 
πάντων ἐλευθεριώτατον. JEschines in Ctesiph. p. 69 : Σόλω- 
νος εἰπόντος ᾿Αθηναίου τὴν γνώμην, ἀνδρὸς xxi νομοθετῆσαι 
δυνατοῦ xai περὶ ποίησιν xxi φιλοσοφίαν διατετριφότος᾽ εἰ 
pag. 90 : Σόλωνα μὲν τὸν καλλίστοις νόμοις χοσμήσαντα τὴν 
δημοχρατίαν, ἄνδρα φιλόσοφον χαὶ νομοθέτην ἀγαθόν. 

(27) Plutarchus Vit. Solon. cap. 8 : ᾿Επεὶ δὲ μαχρόν τινα 
xoi δυσχερῆ πόλεμον οἱ ἐν ἄστει περὶ τῆς Σαλαμινίων νήσον 
Μεγαρεῦσι πολεμοῦντες ἐξέκαμον, καὶ νόμον ἔθεντο, μήτε 
γράψαι τινά, μήτ᾽ εἰπεῖν αὖθις, ὡς χρὴ τὴν πόλιν ἀντιποιεῖ- 
σθαι τῆς Σαλαμῖνος, ἢ θανάτῳ ζημιοῦσθαι, βαρέως φέρων τὴν 
ἀδοξίαν ὃ Σόλων, χαὶ τῶν νέων ὁρῶν πολλοὺς δεομένους ἀρχῆς 
ἐπὶ τὸν πόλεμον, αὐτοὺς δὲ μὴ θαῤῥοῦντας ἄρξασθαι διὰ τὸν 
νόμον, ἐσχήψατο μὲν ἔχστασιν τῶν λογισμῶν, χαὶ λόγος εἰς 
τὴν πόλιν éx τῆς οἰχίας διεδόθη παρὰάχινητιχῶς ἔχειν αὐτόν. 
᾿Ελεγεῖα δὲ χρύφα συνθείς, χαὶ μελετήσας, ὥστε λέγειν ἀπὸ 
στόματος, ἐξεπήδησεν εἰς τὴν ἀγορὰν ἄφνω πιλίον περιθέμε- 
νος. "OyXou δὲ πολλοῦ συνδραμόντος, ἀναδὰς ἐπὶ τὸν τοῦ χή- 
guxoc λίθον, ἐν δῇ διεξῆλθε τὴν Drev; ἧς ἐστιν ἀρχή" 
Αὐτὸς κήρυξ ἦλθον ἀφ᾽ ἱμερτῆς Σαλαμῖνος χόσμον ἐπέων ᾧδὴν 
ἀντ᾽ ἀγορῆς θέμενος. Conf. Justin. lib. II, 7. 

(28) Plutarchus Vit. Sol. cap. 11 : ᾿Εθαυμάσθη δὲ xoi διε- 
Θοήθη μᾶλλον ἐν τοῖς “Ἕλλησιν, εἰπὼν ὑπὲρ τοῦ ἱεροῦ τοῦ ἐν 
Δελφοῖς, ὡς χρὴ βοηθεῖν xal μὴ περιορᾷν Κιῤῥαίους ὁ ρίζον- 
τας εἰς τὸ μαντεῖον, ἀλλὰ προσαμύνειν ὑπὲρ τοῦ θεοῦ Δελφοῖς. 

(29) Diogenes Laertius lib. f, 62 : "Hxpte μὲν οὖ" περὶ 


τὴν τεσσαραχοστὴν ἕχτην ὀλυμπιάδα, ἧς τῷ τρίτῳ ἔτει ἥρξεν * 


᾿Αθηναίων, χαθά φησι Σωσιχράτης,, ὅτε xad τίθησι τοὺς νόμους. 
Cyrillus lib. I contra Julianum . Τεσσαραχοστῇ ἕχτῃ ὀλυμ- 
πιάδι Σόλων νενομοθέτηχε, τοὺς Apáxovtoc νόμους περιελὼν 
πλὴν τῶν φονιχῶν. Of. Fabric. Bibl. Graec. vol. II pag. 24 
ed. Harl. 

(30) Herodotus lib. I, 29-30 : Καὶ δὴ x«i Σόλων, ἀνὴρ 
᾿Αθηναῖος, ὃς ᾿Αθηναίοισι νόμους. χελεύσασι ποιήσας, ἀπεδή- 
μῆσε ἔτεα Ofxx, κατὰ θεωρίης πρόφασιν ἐχπλώσας, ἵνα δὴ 
μή τινα τῶν νόμων ἀναγχασθῇ λῦσαι τῶν ἔθετο. Αὐτοὶ γὰρ 
οὐχ οἷοί τε ἦσαν αὐτὸ ποιῆσαι ᾿Αθηναῖοι" ὁρχίοισι γὰρ μεγά- 
λοισι κατείχοντο, δεχα ἔτεα χρήσεσθαι νόμοισι τοὺς ἄν σφισι 
Σόλων θῆται. Αὐτῶν δὴ ὧν τούτων x«l τῆς θεωρίης ἐχδημή- 
σας ὃ Σόλων εἵνεχεν, ἐς Αἴγυπτον ἀπίχετο παρὰ Ἄμασιν, καὶ 
δὴ xai ἐς Σάρδις παρὰ Κροῖσον. Plutarchus Vit. Solon. cap. 
20 : Πρῶτον μὲν οὖν εἰς Αἴγυπτον ἀφίχετο xai διέτριψεν... 
ἔπειτα πλεύσας εἰς Κύπρον, ἠγαπήθη διαφερόντως ὑπὸ Φιλο- 
χύπρον τινὸς τῶν ἐχεῖ βασιλέων χτλ. 

(31) Plutarchus Vit. Solon. cap. 29 : Οἱ δ᾽ ἐν ἄστει πάντες 
ἐστασίαζον ἀποδημοῦντος τοῦ Σόλωνος.... οὕτω δὲ τῶν πρα- 
γμάτων ἐχόντων, ὃ Σόλων παραγενόμενος εἷς τὰς Ἀθήνας αἰδῶ 
μὲν εἶχε καὶ τιμὴν παρὰ πᾶσιν, ἐν δὲ χοινῷ λέγειν χαὶ πράσ- 
σεῖν ὁμοίως οὐχ ἔτ᾽ ἣν δυνατός, οὐδὲ πρόθυμος ὑπὸ γήρως 
xc. 

(32) Diog. Laert. 1, 62 : ᾿Ετελεύτησε δ᾽ ἐν Κύπρῳ, βιοὺς 
ἔτη ὑγδοήχοντα Cf. Plutarch. Vit. Sol. cap. 32. 

(33) Cf. fragm. 17. 


208 SEPTEM SAPIENTUM 


tur (34). Dulcissimas autem ejus elegias quae cum 
Lyricis Grecorum poetis edi solent ab hoc loco 
alienas esse perspicuum est. 

Chilo, Damageti filius, Lacedaemohius, qui pu- 
blicorum negotiorum gravitatem mansuetiorum 
Musarum elegantia suavissime temperavit, ducen- 
tos circiter versus elegiaco carmine scripsit. Fuit 
autem Ephorus circa quinquagesimam quintam 
olympiadem, vel si Pamphilz fides, sextam, eo- 
que magistratu, utSosicrates ait, Euthydemoapud 
Athenienses archonte functus est (35). Quum vero 
inter quinque Ephoros principe oco esset, primus 
suasit, ut regibus ad bellum proficiscentibus 
Ephori comites adderentur(36). Inter septem sa- 
pientes honorificum tenuit locum. Nam si bene 
adnotat Diodorus (37), plerosque philosophos pul- 
cherrimis quidem sermonibus uti, moribus autem 
turpissimis, qui gravitatem ac prudentiam quam 
dictis pollicentur, factis refutent : summam glo- 
riam meruit Chilo cujus sermones cum vita con- 
sentiebant. Idem preter constantem in omni vita 
virtutem multa et cogitavit et dixit praeclare quz 
memoriá imprimis digna sunt, Tria ejus przcepta 
Γνῶθι σαυτόν (38), Μηδὲν ἄγαν, et ᾿Εγγύα, πάρα δ᾽ ἄτα 
aureis litteris fuere inscripta Delphiset consecrata 
teste Plinio Nat. Hist. lib. VIT, 32 (39). Proditum 
est eum in loquendo brevem fuisse, unde Arista- 
goras Milesius hunc loquendi modum Chilonium 
appellavit (4o). Consenuerat jam, inquit Dioge- 
nes Laertius lib. I, 72, circa olympiadem quin- 


quagesimam secundam, quo tempore florebat 
JEsopus , fabularum scriptor. Exspiravit autem, 
ut Hermippus ait, Pisz, amplexus filium qui lu- 
dis Olympiacis in pugilatu victor evaserat. Mor- 
tuum esse ferunt immodica letitia et senii imbe- 
cillitate, Quod ubi accidit, omnes qui ad festam 
illam celebritatem convenerant honorificentissi- 
me funeris exsequias prosecuti sunt. De aliis 
Chilonibus vide Fabric. Bibl. Grzec, vol. II p. 654 
ed. Harl. 

Pittacus (41), Hyrrhadii filius, Mitylenzus,cujus 
patrem Thracem fuisse Duris auctor est, una cum 
Alczi fratribus Melanchrum, Lesbi tyrannum, 
sustulit. Et quum de Achillitidis regionis posses- 
sione inter Athenienses et Mitylenzos armis 
decertaretur, ipsebello przpositus cum Phrynone, 
Atheniensium duce, qui et pancratiastes et olym- 
pionices fuerat, singulari certamine depugnare 
instituit. Quamobrem postquam expedierunt 
arma, rete clypeo tectum incauto adversario in- 


| jecit. eoque interfecto agrum servavit. Postea 
vero Athenienses cum Mitylenxis de agro liti- 


garunt, quem a Periandro controversie judice 
Atheniensibus adjudicatum tradit Apollodorus 
in Chronicis. Sed ab eo inde tempore (42) Pitta- 
cum in summo honore Mitylenzi habuere eique 
principatum detulerunt, quem ille quum decem 
annos tenuissetac rempublicam ordinasset, sponte 
deposuit. Sic publicis negotiis exsolutus decem 
adhuc vixit annos, quos in litterarum studiis 


(34) Vide Sam. Petitum in utilissimo opere de Legibus 


: Atticis, Jo. Meursium in Themide Attica et quos laudavit 


Fabricius Bibl. Grec. vol. II p. 24 et 41 seqq. ed. Harl. 
(35).Diogenes Laertius lib. I, 68 : Χείλων Δαμαγήτου, 
Λαχεδαιμόνιος. Οὗτος ἐποίησεν ἐλεγεῖα εἰς ἔπη διαχόσια... 
γέγονε δὲ ἔφορος χατὰ τὴν πεντηχοστὴν πέμπτην ὀλυμπιάδα. 
ΤΙαμφίλη δέ φησι χατὰ τὴν ἕχτην, xai πρῶτον ἔφορον γενέσθαι 
ἐπὶ Εὐθυδήμου, ὥς φησι Σωσιχράτης. Conf. Marmor Parium 
vs. 97 in Fragm. Hist. Graec. vol. I p. 548. Hinc Scaliger 
in ὈΟὐλυμπιάδων ἀναγραφῇ ad Olymp. LVI ann. I: Εὐθύδη- 
μος [ἄρχων]: Χείλων πρῶτος Ἔφορος ἐν Λαχεδαίμονι χατέστη. 
(36) Diogenes Laertius lib. I, 68 : Καὶ πρῶτος εἰσηγήσατο 
᾿Εφόρους τοῖς βασιλεῦσι παραζευγνύναι. Conf. ibi Menag. 

(37) Diodorus Epilom. lib. IX, 13 : Ὅτι Χίλων τῷ λόγῳ 
σύμφωνον ἔσχε τὸν βίον, ὅπερ σπανίως εὕροι τις ἂν γινόμε- 
vov. Τῶν γὰρ χαθ᾽ ἡμᾶς φιλοσόφων τοὺς πλείστους ἰδεῖν ἐστ! 
λέγοντας μὲν τὰ κάλλιστα, πράττοντας δὲ τὰ χείριστα, χαὶ 
τὴν ἐν ταῖς ἀπαγγελίαις αὐτῶν σεμνότητα xal σύνεσιν διὰ τῆς 
πείρας ἐλεγχομένην. Ὁ δὲ Χίλων χωρὶς τῆς κατὰ τὸν βίον ἐν 
ἅπασι τοῖς πραττομένοις ἀρετῆς πολλὰ διενοήθη καὶ ἀπεφθέγ- 
ξατο μνήμης ἄξια, 

(38) Praeceptum illud : Γνῶθι σαυτόν alii Thaletis esse 
volunt. Vid. fragm. Conf. Clement. Alexandr. Strom. lib. I 
pag. 300. Adde Menag. ad Diog. Laert. lib. I, 40; Ruhnken. 
przfat. ad Hesych. tom. II p. VI et in Auctario ad Hesych. 
pag. 843. 

(39) Diodorus Siculus Epitom. libr. IX, 14 : Ὅτι Χίλων 
ἀφικόμενος εἰς Δελφούς, xol χαθάπερ ἀπαρχὰς ποιούμενος 


τῷ θεῷ τῆς ἰδίας συνέσεως, ἐπέγραψεν ἐπί τινα χίονα τρία 
ταῦτα, « γνῶθι σαυτόν » χαὶ « μηδὲν ἄγαν, » χαὶ τρίτον 
« ἐγγύα, πάρα δ᾽ ἄτα. » 

(40) Diogenes Laertius lib. I, 72 : Βραχυλόγος τε ἦν, ὅθεν 
καὶ Ἀρισταγόρας ó Μιλήσιος τοῦτο" τὸν τρόπον Χειλώνειον 
χαλεῖ, .. . . ἦν δὲ γέρων περὶ τὴν πεντηκοστὴν δευτέραν ὀλυμ.- 
πιάδα, ὅτε Αἴσωπος ὃ λογοποιὸς ἤχμαζεν. ᾿Ετελεύτησε δ᾽, 
ὥς φησιν Ἕρμιππος, ἐν Πίσῃ, τὸν υἱὸν ὀλυμπιονίχην ἀσπα- 
σάμενος πυγμῆς. Ἔπαθε δὲ τοῦτο ὑπερδολῇ τε χαρᾶς καὶ 
ἀσθενείᾳ πολνετίας. Καὶ αὐτὸν πάντες οἱ χατὰ τὴν πανήγυ- 
ρῖν ἐντιμότατα παρέπεμψαν. 

(41) Diogenes Laertius lib. I, 74 : Πιτταχὸς Ὑῤῥαδίον 
Μιτυληναῖος. Φησὶ δὲ Δοῦρις τὸν πατέρα αὐτοῦ Θρᾶκα εἶναι. 
Οὗτος μετὰ τῶν Ἀλχαίου γενόμενος ἀδελφῶν Μέλαγχρον χα- 
θεῖλε; τὸν τῆς Aéc6ou τύραννον, καὶ περὶ τῆς ᾿Αχιλλείτιδος 
χώρας μαχομένων ᾿Αθηναίων χαὶ Μιτυληναίων ἐστρατήγε: 
μὲν αὐτός, ᾿Αθηναίων δὲ Φρύνων παγχρατιαστὴς ὀλυμπιονί- 
χης. Συνέθετο δὴ μονομαχῆσαι πρός αὐτόν" καὶ δίχτυον ἔχων 
ὑπὸ τὴν ἀσπίδα λαθραίως περιέδαλε τὸν Φρύνωνα, καὶ χτεί- 
νας ἀνεσώσατο τὸ χωρίον. Ὕστερον μέντοι, φησὶν Ἀπολλόδω- 
ρος ἐν τοῖς Χρονιχοῖς, διαδιχασθῆναι τοὺς ᾿Αθηναίους περὶ τοῦ 
χωρίου πρὸς τοὺς Μιτυληναίους, ἀχούοντος τῆς δίλης Περιάν- 
δρου, ὃν xai τοῖς ᾿Αθηναίοις προσχρῖναι. Cf. Strabo lib. XIII 
pag. 600 ed. Casaub. 

(42) Diogenes Laertius lib. I, 75 : Τότε δ᾽ οὖν τὸν Πιττα- 
χὸν ἰσχυρῶς ἐτίμησαν οἱ Μιτυληναῖοι, xai τὴν ἀρχὴν ἐνεχεί- 
ρῆσαν αὐτῷ. Ὁ δὲ δέχα ἔτη χχατασχὼν xal εἰς τάξιν ἀγαγὼν 
τὸ πολίτευμα, κατέθετο τὴν ἀρχὴν xai δέχα ἐπεδίω ἄλλα. 


ἀπο GEI DO ἄκος οι, ΣΤ 


s LE Sani 8L Ob ud 


ΕΣ dia MR 


rice. 


SENTENTLE ET APOPHTHEGMATA. 209 


videtur contrivisse, Nam preterquam quod leges 
soluta oratione civibus scripsit, dicitur sexcentos 
versus elegiacos fecisse (43). Caeterum sive Pit- 
taci sive Biantis responso Creesum a bello insu- 
lanis inferendo deterritum esse narrat Herodotus 
lib. I, 27 (44). 

Floruit Pittacus maxime circa Olympiadem 
XLH , obiit autem admodum senex sub Aristo- 
mene tertio LII olympiadis anno, vita ultra 
septuagesimum annum producta (45). 

Bias, Teutami filius, Prienensis, . Halyattis 
ejusque filii Croesi zqualis (46), quem Satyrus 
reliquis sapientibus praeferebat (47), Hipponax 
et Heraclitus laudibus cumulabant (48), sui tem- 
poris disertissimus: atque eloquentissimus fuit, 
sed longe aliter ac ceteri eloquentia est usus. 
Non enim ad mercenariam operam, neque ad 
quastum ullum faciendum , sed ad opem homi- 
nibus injuria affectis ferendam eloquentiam suam 
adhibuit, quod paucos admodum fecisse repe- 
rias (49). Hunc Prienenses narrant quum virgi- 
nes Messenias a latronibus captas redemisset domi 
tanquam suas filias honorifice habuisse (50). Post- 
modum vero simulatque virginum necessarii con- 
quirendi causa Prienen venerunt, eas reddidit, nec 
redemtionis pretium neque alimentaab iis exigen- 
da ratus, sed contra plurima insuper munera lar- 


gitus. Quamobrem puella eum ut patrem bene- 
volentia complectebantur, tum ob domesticam 
educationem, tum ob beneficii magnitudinem, 
adeo ut cum propinquis domum reverse minime 
amicitiam illam, quam apud exteros experiendo 
cognoverant, obliviscerentur. Itaque quo tem- 
pore piscatores Messenii zeneum tripodem e mari 
extraxerunt cui inscriptum erat Sapientissimo, 
ad Biantem vel ipsarum puellarum, vel, ut alii 
dicunt, patris earum rogatu missus est. At ille 
tripodem conspicatus non accepit, sed Aooliaem 
sapientem esse dixit. 

Sed nullum ejus factum illustrius est eo cujus 
memoriam Cicero Paradox. I, x et Valerius 
Maximus lib. VII cap. 2 servarunt. Nam quum 
patriam ejus Prienen cepissent .hostes caeterique 
civesita fugerent, ut multa de suis rebus secum 
asportarent, Bias admonitus a quodam, ut idem 
faceret : « Ego vero, inquit, facio; nam omnia 
mea mecum porto. » Ut vivum honorarunt Prie- 
nenses, quod multis beneficiis rempublicam 
demeruerat (51) : ita mortuum magnifice sepe- 
lierunt eique sacellum dedicarunt, quod Teuta- 
mium dicebatur (52). Condidit carmen heroicum 
in quo Ionum res duobus fere millibus versuum 
persecutus erat (53), eo consilio ut ostenderet, 
qua ratione maxime florere lonia posset. 


. (43) Diogenes Laertius lib. I, 79 : ᾿Εποίησςε δὲ xai ἐλεγεῖα 
ἔπη ἑξαχόσια, καὶ ὑπὲρ νόμων χαταλογάδην τοῖς πολίταις. 

(44) Herodotus lib. I, 27 : ᾿Εόντων δέ οἱ πάντων ἑτοίμων 
ἐς τὴν ναυπηγίην οἱ μὲν Βίαντα λέγουσι τὸν Πριηνέα ἀπιχό- 
μενον ἐς Σάρδις, οἱ δὲ Πιτταχὸν τὸν Μιτυληναῖον, εἰρομένου 
Ἑροίσου εἴ τι εἴη νεώτερον περὶ τὴν Ἑλλάδα, εἰπόντα τάδε, 
χαταπαῦσαι τὴν ναυπηγίην " « Ὦ βασιλεῦ, νησιῶται ἵππον 
συνωνέονται μυρίην, ἐς Σάρδις τε xai ἐπὶ σὲ ἔχοντες ἐν νῷ 
στρατεύεσθαι ». Κροῖσον δὲ, ἐλπίσαντα λέγειν ἐχεῖνον ἀληθέα, 
εἰπεῖν᾽ « Al γὰρ τοῦτο θεοὶ ποιήσειαν ἐπὶ νόον νησιώτῃσι, 
ἐλθεῖν ἐπὶ Λυδῶν παῖδας σὺν ἵπποισι.» Τὸν δὲ ὑπολαθόντα 
φάναι" « Ὦ βασιλεῦ, προθύμως μοι φαίνεαι εὔξασθαι νησιώ - 
τὰς ἱππευομένους λαθεῖν ἐν ἠπείρῳ, οἰκότα ἐλπίζων. Νησιώ- 
πας δὲ τί δοχέε:ς- εὔχεσθαι ἄλλο, ἢ ἐπεί τε τάχιστα ἐπύθοντο 
cs μέλλοντα ἐπὶ σφίσι ναυπηγέεσθαι νέας, λαδεῖν ἀρώμενοι 
Ἀνδοὺς ἐν θαλάσσῃ, ἵνα ὑπὲρ τῶν ἐν τῇ ἠπείρῳ οἰχημένων 
Ἑλλήνων τίσωνταί σε, τοὺς σὺ δουλώσας ἔχεις; » 

(45) Diogenes Laertius lib. I, 79 : "Hxpaze μὲν οὖν περὶ 
τὴν τεσσαραχοστὴν δευτέραν ὀλυμπιάδα, ἐτελεύτησε δ᾽ ἐπ’ 
᾿Αριστομένους τῷ τρίτῳ ἔτει τῆς πεντηχοστῆς δευτέρας ὀλυμ.- 
πιάδος, βιοὺς ὑπὲρ ἔτη ἑδδομήκοντα ἤδη γεραιός. 

(« (46-47) Diogenes Laertius lib. I, 82 : Βίας Τευτάμον, 
Πριηνεύς, προχεχριμένος τῶν ἑπτὰ ὑπὸ Σατύρου. Οἵ. ibid. 
1, 83. 

(48) Vid. Diog. Laert. lib. I, 84-88. : 

(49) Diodorus Siculus epit. libr. IX, 23 : Ὅτι Βίας ἦν 
δεινότατος xal τῷ λόγῳ πρωτεύων τῶν χαθ᾽ ἑαυτόν. Κατε- 
χρήσατο δὲ τῇ τοῦ λέγειν δυνάμει πολλοῖς ἀνάπαλιν" οὐ γὰρ 
εἰς μισθαρνίαν οὐδὲ εἰς προσόδους, ἀλλ᾽ εἰς τὴν τῶν ἀδιχουμέ- 
wv χατετίθετο βοήθειαν, ὅπερ σπανιώτατον ἄν τις εὕροι. 

(50) Diodorus Siculus Epit. lib. IX,21-22 : Ὅτι φασὶν οἱ 


PHILO& GHB.EC. 


Πριηνεῖς, ὅτι Μεσσηνίας τὸ γένος ἐπισήμους παρθένους λυ- 
τρωσάμενος ὃ Βίας παρὰ λῃστῶν ἦγεν ὡς ἰδίας θυγατέρας 
ἐντίμως. Μετὰ δέ τινας χρόνους παραγενομένων τῶν σνγγε- 
νῶν χατὰ ζήτησιν, ἀπέδωχεν αὐτὰς οὔτε τροφεῖα πραξάμενος 
οὔτε λύτρα, τοὐναντίον δὲ τῶν ἰδίων πολλὰ δωρησάμενος. 
Εἶχον οὖν πρὸς αὐτὸν αἱ χόραι πατρικὴν εὔνοιαν διά τε τὴν 
συντροφίαν xal τὸ μέγεθος τῆς εὐεργεσίας, ὥστε xal χωρι- 
σθεῖσαι μετὰ τῶν ἰδίων εἰς τὴν πατρίδα τῆς ὑπερορίον χάρι- 
τος οὐχ ἐπελάθοντο. — "Oct σαγηνεῖς Μεσσήνιοι χατὰ τὸν βό- 
λον ἕτερον μὲν οὐδὲν ἀνείλχυσαν, χαλχοῦν δὲ τρίποδα μόνον 
ἐπιγραφὴν ἔχοντα « τῷ σοφωτάτῳ. » ᾿Αναχθέντος δὲ τοῦ χατα- 
σχενάσμιχτος δοθῆναι τῷ Βίαντι. Diogenes Laertius lib. I, 
82 : Φανόδιχος δὲ [φησὶ] κόρας αἰχμαλώτους λυτρωσάμενον 
Μεσσηνίας, θρέψαι τε ὡς θυγατέρας, καὶ προῖχας ἐπιδοῦναι, 
χαὶ εἰς τὴν Μεσσήνην ἀποστεῖλαι τοῖς πατράσιν αὐτῶν. Χρό- 
νῳ δ᾽ ἐν ᾿Αθήναις, ὡς προείρηται, τοῦ τρίποδος εὑρεθέντος 
ὑπὸ τῶν ἁλιέων, τοῦ χαλχοῦ ἐπιγραφὴν ἔχοντος, τῷ σοφῷ, 
Σάτυρος μέν φησι παρελθεῖν τὰς χόρας (οἱ δὲ τὸν πατέρα αὐτῶν, 
ὡς xxi Φανόδικος) εἰς τὴν ἐχχλησίαν, xol εἰπεῖν τὸν Βίαντα 
σοφόν, διηγησαμένας τὰ xa0' ἑαυτάς. Καὶ ἀπεστάλη ὁ τρίπους, 
xai ὁ Βίας ἰδών, ἔφη τὸν ᾿Απόλλωνα σοφὸν εἶναι, οὐδὲ προσή- 
χατο. 

(51) Plutarchus de unius in republica dominatione, po- 
pulari statu et paucorum imperio, vol. XII p. 209 : Καθὸ 
τὴν Περικλέους πολιτείαν énotvoüpev καὶ τὴν Βίαντος. 

(52) Diogenes Laertius lib. T, 85-88: Καὶ αὐτὸν μεγαλο- 
πρεπῶς ἔθαψεν ἡ πόλις, καὶ ἐπέγραψαν: Κλεινῆς ἐν δαπέδοισι 
Πριήνης φύντα χαλύπτει Ἥδε Βίαντα πέτρα, χόσμον Ἴωσι 
μέγαν.... χαὶ οἱ Πριηνεῖς δὲ αὐτῷ τέμενος καθιέρωσαν τὸ 
Τευτάμειον λεγόμενον. 

(53) Diogenes Laertius lib. T, 8^ : ᾿Εποίησε δὲ περὶ 'Io- 

ih 


210 SEPTEM SAPIENTUM 


Cleobulus, Evagorz filius, Lindius, quem Plu- 
tarchus (54) lib. de εἰ Delphico cap. 3 Lindiorum 
tyrannum vocat, JElianus Var. Hist. lib. Ill, 17 
Rhodiorum jéipublici multum profuisse dicit, 
corporis pulchritudine et viribus excelluit. Hunc 
nonnulli genus suum ad Herculem retulisse at- 
que in /Égyptum philosophie percipienda causa 
profectum esse ajunt (55). Fama est eum Minervze 
fanum a Danao constructum apud Lindios restau- 
rasse (56). Ejus filiam Cleobulinam , nobilem 
poetriam, qua enigmata hexametris versibus 
componebat , passim veteres memorant (57). Ipse 
cantionum et griphorum auctor ad quattuor mil- 
lia versuum scripsit. Fuerunt etiam qui epigram- 
ma Mida sepulcro insculptum a Cleobulo factum 
esse contenderunt (58). Mortalitatem explevit 
septuaginta annorum senex, ejusque cippo hoc 
incisum fuit elogium : 


Exstinclum luget Cleobulum Lindus alumnum 
clara parens factis undique cincta mari (59). 


Periander, Cypseli filius, ex Heraclidarum 
gente oriundus, per quadraginta annos Corinthi- 
orum tyrannus, circa trigesimam octavam olym- 
piadem floruit (60). Quo homine nihil unquam 
crudelius et impurius Corinthiorum civitas tulit. 


Namque uxorem Melissam, Proclis Epidauriorum 


regis filiam, ex qua duos filios, Cypselum et Ly- 


cophronem, susceperat, interfecit multaque com- 
misit flagitia et nefaria facinora, qua ab Hero- 
doto lib. HI, 50-53; V, 9» et Diogene Laertio 
lib. 1, 94 seqq. (61) copiose narrata hic referre 
piget. lllud mirandum, quod aut Greci homini 
facinoroso locum inter sapientes concesserunt, 
aut in uno homine res dissociabiles , sapientia, 
crudelitas et nequitia mixtze fuerunt. Quamobrem 
nonnulli eum de septem sapientum numero exe- 
merunt. Vide Clementem Strom. I pag. 299 et 
Lucianum (62) Verz Mistorie lib. ΠῚ cap. 17 
tom. ΠῚ, p. 114 ed. Reitz., ubi ab Elysiis quoque 
campis hunc solum sapientum abesse dicit, Qui- 
dam duos fuisse Periandros auctores sunt, alte- 
rum sapientem eumque Ambraciensem , alterum 
tyrannum Corinthium. Sed Aristoteles ait Corin- 
thium fuisse sapientem, Plato negat (63). Plutar- 
chus certe Corinthiorum principem unum e sa- 
pientibus esse vult, quum reliquis eum epulum 
dedisse fingat (64). Utcunque est, ssvus iste do- 
minus, quem nos plerorumque veterum auctori - 
tate permoti inter sapientes numeramus , octoge- 
narius de vita migravit. Accidithoc quadragesimo 
anno ante victum a Cyro Croesum, id est, olym- 
piadis XLVIII anno quarto (65). Edidit duo millia 
versuüm Praeceptionum nomine inscripta (66). 

Anacharsis Scytha, Gnuri filius, Caduidx 
Scytharum regis frater, matre Greca natus, a 


΄ ΄ ΄ ^ ΄ » οὗ. 1 x ^ 
- νίας, τίνα μάλιστα ἃν τρόπον εὐδαιμονοίη, εἰς ἔπη Oto- 


Qua. 

(54) Plutarchus de εἰ Delphico cap. 3: Κλεόθουλος ὁ Λιν- 
δίων τύραννος. /Elianus Var. Hist. lib. III, 17 : Κλεόθδουλος 
δὲ Ῥοδίους [πολλὰ ὥνησεν]. Diog. Laert. I, 89 : Κλεόδουλος, 
Εὐαγόρον, Λίνδιος..... ῥώμῃ δὲ καὶ χάλλει διαφέρειν. 

(55) Diogenes Laertius lib. I, 89 : "Ἔνιοι δὲ εἰς Ἡραχλέα 
ἀναφέρειν τὸ γένος αὐτόν.... μετασχεῖν τε τῆς ἐν Αἰγύπτῳ 
φιλοσοφίας. 

(56) Diogenes Laertius lib. T, 89: ᾿Αλλὰ xai τὸ ἱερὸν τῆς 
᾿ἈἈθηνᾶς ἀνανεώσασθαι αὐτὸν ἀπὸ Δαναοῦ. Strabo lib. XIV 
pag. 655 ed. Casaub.:"Eozt δὲ πρώτη μὲν Λίνδος ἀπὸ τῆς 
πόλεως πλέουσιν ἐν δεξιᾷ ἔχουσι τὴν νῆτον, πόλις ἐπὶ ὄρους 
ἱδρυμένη, πολὺ πρὸς μεσημόρίαν ἀνατείνουσα xad πρὸς ᾿Αλεξάν- 
ὄρειαν μάλιστα ἱερὸν δέ ἐστιν ᾿Αθηνᾶς Λινδίας αὐτόθι ἐπιφα- 
νές, τῶν Δαναΐδων ἵδρυμα... ἐντεῦθεν δ᾽ ἐστὶν εἷς τῶν ἑπτὰ 
σοφῶν, Κλεόδουλος. 

.(57) Diogenes Laertius lib. I, 89 : Γενέσθαι τε αὐτῷ θυγα- 
πέρα Κλεοδουλίνην, αἰνιγμάτων ἑξαμέτρων ποιήτριαν" ἧς 
μέμνηται χαὶ Κρατῖνος ἐν τῷ ὁμωνύμῳ δράματι, πληθυντιχῶς 
ἐπιγράψας. Vide Menagium in Historia mulierum philoso- 
pharum. Cf. Bergk. Comment. de Reliquiis comoed. attic. 
pag. 121. 

(58) Diogenes Laertius lib. I, 89 : Οὗτος ἐποίησεν ἄσματα 
χαὶ γρίφους εἰς ἔπη τρισχίλια. Καὶ τὸ ἐπίγραμμά τινες τὸ ἐπὶ 
Μίδᾳ τοῦτόν φασι ποιῆσαι " Χαλχῆ παρθένος εἰμί, Μίδου δ᾽ ἐπὶ 
σήματι XEMAS Ἔστ᾽ ἂν ὕδωρ τε ῥέῃ, καὶ δένδρεα μαχρὰ τεθή- 
λῃ, ᾿Ηέλιός τ᾽ ἀνιὼν λάμπῃ λαμπρά τε σελήνη, Καὶ ποταμοὶ 
γξ ῥέωσιν, ἀναχλύζῃ δὲ θάλασσα, Αὐτοῦ τῇδε μένουσα πολυ- 


χλαύστῳ ἐπὶ τύμόῳ, ᾿Αγγελέω παριοῦσι, Μίδας ὅτι τῇδε τέ- 
Qantas. 


(59) Diogenes Laertius lib. T, 93 : ᾿Ετελεύτησε δὲ γηραιὸς 
ἔτη βιοὺς ἑδδομήχοντα, xol αὐτῷ ἐπεγράφη 'AvOox σοφὸν 
Κλεόδουλον ἀποφθίμενον καταπενθεῖ “δε πάτρα Λίνδος, mÓv- 
τῳ ἀγαλλομένη. 

(60) Diogenes Laertius lib. T, 94-98 : Περίανδρος Κυψέλου 
Κορίνθιος, ἀπὸ τοῦ τῶν ράχλειδῶν γένους..... ἤχμαζε δὲ 
περὶ τὴν τριαχοστὴν ὀγδόην ὀλυμπιάδα, xai ἐτυράννησεν ἔτη 
τετταράχοντα. 

(61) Diogenes Laertius lib. I, 94 : Οὗτος γήμας Λυσίδην, 
ἣν αὐτὸς Μέλισσαν ἐχάλει, τὴν Προχλέους, τοῦ ᾿Ἐπιδαυρίων 
τυρά ννον χαὶ ᾿Ερισθενείας θυγατέρα, παῖδας ἐξ αὐτῆς ἐποίησε 
0905, Κύψελον xai Λυχόφρονα, τὸν μὲν νεώτερον συνετόν, τὸν 
δὲ πρεσδύτερον ἄφρονα. Χρόνῳ 9» ὑπὸ ὁ ὀργῆς βαλὼν ᾿δεοδάβρῳ | 
ἢ λαχτίσας τὴν γυναῖχα, ἔγχυον οὖσαν, ἀπέχτεινε χτλ. 

(62) Lucianus Ver. Hist. IJ, 17 : Ἐθεασάμην xoi τοὺς σο- 
φοὺς ἄνευ Ieguivepov. 

(63) Diogenes Laerlius lib. I, 98-99 : Σωτίων δὲ χαὶ Ἧρα- 
χλείδης xol Παμφίλη ἐν τῷ πέμπτῳ τῶν ὑπομνημάτων δύο 
φασὶ Περιάνδρους γεγονέναι, τὸν μὲν. τύραννον, τὸν δὲ σοφὸν 
χαὶ Ἀμπραχιώτην. Τοῦτο yat Νεάνθης φησὶν ὁ Κυζιχηνός, 
ἀνεψιούς τε εἶναι $2). οις. Καὶ Ἄρι στοτέλης μὲν τὸν Κορίνθιόν 
qat εἶναι τὸν σοφόν" Πλάτων δέ, οὔ φησι. 

(64) Plutarchus VII Sapient. Conviv. cap. 2. 

(65) Diogenes Laertius lib. T, 95 : Kai ὃς ἀθυυήσας ἐτε- 
λεύτησεν, ἤδη γεγονὼς ἔτη ὀγδοήχοντα. Σωσιχράτης δέ φησι 
πρότερον Κροίσου τελευτῆσαι αὐτὸν ἔτεσι τετταράχοντα χαὶ ἑνὶ 
πρὸ τῆ: τεσσαραχοστῆς ἐννάτης ὀλυμπιάδος. Conf. Corsini 
Fast. attic. Tom. III p. 48. 61. 85. 

(66) Diogenes Laertius lib. 1, 97 : Ἐποίησε δὲ xai ὕπο- 
θήχας εἰς ἔπη δισχίλια, Suidas : ΓἜγραψεν ὑποθήχας εἰς τὸν 
ἀνθρώπινο» βίον [εἰς] ἔπη β. 


- 


SENTENTIE ET APOPHTHEGMATA. 211 


teneris unguiculis utramque linguam didicit (67). 
Qui quum opibus et regno sapientia studium 
praoptaret, Solonis state circa olymp. XLVII 
Athenas adiit (68), ubi omne tempus in litteris 
percipiendis consumsit civitateque donatus et 
mysteriis Eleusiniis initiatus est. Hic autem honos 
uni ex barbaris Anacharsidi habitus tantum apud 
eum valuit, ut patrie propemodum 2obliviscere- 
tur. Áccedit quod jucunda consuetudine cum 
Solone conjunctus erat, Itaque hoc demum mor- 
tuo ad Scythas rediit (69). Scripsit vero de Scy- 
tharum Gracorumque legibus et. institutis ad te- 
nuem victum commendandum itemque de re 
bellica ad octingentos versus (70). Traditur 
reperisse ancoram et rotam figlinam, quae Ephori 
et Posidonii sententia fuit, Sed quum illz res jam 
Homeri tempore Grzcis note fuerint, videntur 
Scytha eas per Anacbarsidem cognovisse (7 1). 
Myson, Strymonis filius, Cheneus, quem nemo 
ante Platonem (72) Protag. p. 343 septem sapien- 
tibus adnumeravit, a posterioribus sspe scri- 
ptoribus hoc ornamento dignus judicatus est. 
Nam qui Periandro sapientis nomen non dabant, 
in ejus locum partim Anacharsidem Scytham, 
partim Mysonem substituebant. Hunc alii splen 
didis natalibus ortum  patreque tyranno usum 
esse ajunt, alii ignobilem fuisse hominem scri- 


pserunt, quod non in urbe, sed in vico eoque 
obscuro natus esset. Quid? quod eum hominum 
osorem appellantes vix a Timonis et Apemanti 
moribus abhorruisse existimarunt. Ceterum si 
credibile esse arbitramur quod memoriz prodit 
Diogenes Laertius lib. I, 106, Pythia ab Ana- 
charside interrogata, quis ipsum sapientia supe- 
raret, Mysonem sapientiorem esse respondit. 
Maximus Tyrius autem Dissert, XV (73) Myso- 
nem Anacharsidi aliam ob causam placuisse tes- 
tificatur. Etenim quum ipse sapientiam minime 
verbosam profiteretur, sed cujus non alius finis 
esset, quam accurata vitz ratio, mens sana, sermo 
brevis et acutus, magnam in Mysone studio- 
rum ac voluntatis similitudinem et cognationem 
repperit. Quippe. familiam recte administrabat , 
agrum perite colebat, cum uxore temperanter 
vivebat, liberos liberaliter educabat. Qui igi- 
tur hominem agriculturz potius quam doctrine 
studiosum sapientem nominarunt, ii vitam caste 
et integre actam ad sapientiam consequendam 
sufficere crediderunt, Qua de re controversia esse 
non potest, quum de philosophi incunabulis, 
non de perfecta philosophia agatur. Itaque neque 
Platoni litem intendimus, neque aliis qui ejus 
judicium secuti sunt. Mortuus est anno eetatis 


nonagesimo septimo (74). 


(67) Diogenes Laertius lib. T, 101 : Ἀνάχαρσις ὁ Σχύ- 
θης, Πνούρου μὲν ἦν υἱός, ἀδελφὸς δὲ Καδουίδου, τοῦ Σχυθῶν 
βασιλέως, μητρὸς δὲ ᾿Ελληνίδος" διὸ καὶ δίγλωττος ἦν. Scy- 
mnus Chius vs. 818-819 : Καὶ τὸν σοφὸν δ᾽ Ἀνάχαρσιν ἐχ 
τῶν Νομοαδιχῶν φησὶν γενέσθαι τῶν σφόδρ᾽ εὐσεθεστάτω). 

(68) Diogenes Laertius lib. I, 101 : Λέγει δὲ αὐτὸν Σωσι- 
χράτης ἐλθεῖν εἰς ᾿Αθήνας χατὰ τὴν τεσσαραχλοστὴν ἑδδόμην 
ὀλυμπιάδα, ἐπὶ ἄρχοντος Εὐχράτους. 

(69) Lucianus Scyth. Tom. I p. 20 : Καὶ ἐμνήθη μόνος 
βαρθάρων Ἀνάχαρσις δημοποίητος γενόμενος, εἰ χρὴ Θεοξένῳ 
πιστεύειν xal τοῦτο ἱστοροῦντι περὶ αὐτοῦ, Καὶ οὐχ ἂν οὐδὲ 
ἀνέστρεψεν, οἷμαι, ἐς Σχύθας, εἰ μὴ Σόλων ἀπέθανε. 

(70) Diogenes Laertius lib. I, 101 : Οὗτος ἐποίησε τῶν τε 
παρὰ τοῖς Σχύθαις νομίμων χαὶ τῶν παρὰ τοῖς Ἕλλησιν, εἰς 
εὐτέλειαν βίου, καὶ τὰ χατὰ τὸν πόλεμον, εἰς ἔπη ὀχταχόσια. 
Suidas ; Γἔγραψε νόμιμα Σχυθῶν, περὶ εὐτελείας τῶν εἰς τὸν 
ἀνθρώπινον βίον; ἔπη πάντα ὀχταχόσια. Cicero Tuscul. V, 32 : 
« An Scythes Anacharsis potuit pronihilo pecuniam ducere, 
nostrates philosophi facere non poterunt? Illius epistola fer- 
tar his verbis : « Anacharsis Hannoni salutem. Mihi amictui 
est Scythieum tegimen; calceamentum, solorum callum ; 
cubile, terra; pulpamentum, fames; lacte, caseo, carne 
vescor. Quare ut ad quietum me licet venias. Munera autem 
ista, quibus es delectatus, vel civibus tuis, vel diis immor- 
talibus dona. » : 

(71) Diogenes Laertius lib. I, 105 : Εὖρε δ᾽ εἰς τὸν βίον 
ἄγχυράν τε χαὶ χεραμιχὸν τροχόν, ὥς τινες. Refularunt hoc 
Strabo lib. VII p. 303 ed. Casaub., Schol. Apollon. Argon. 
lib. 1; Seneca epist. XC. Cf. Homer. Iliad. lib. XVIII, 600. 

(72) Plato Protag. p. 343 : Τούτων ἦν xxi Θαλῆς ὁ MOf- 
σιος, καὶ Πιτταχὸς ὁ Μιτυληναῖος, xoi Βίας ὁ Πριηνεύς, xoi 


Σόλων ὁ ἡμέτερος, χαὶ Κλεόδουλος ὃ Λίνδιος, xoi Μύσων ὁ 
Χηνεύς, χαὶ ξόδομος ἐν τούτοις ἐλέγετο Λαχεδαιμόνιος Χίλων. 
Οὗτοι πάντες ζηλωταὶ wal ἐρασταὶ xoi μαθηταὶ ἧσαν τῆς Λα- 
χεδαιμονίων παιδείας. Καὶ χαταυάθοι ἄν τις αὐτῶν τὴν σο- 
φίαν τοιαύτην οὖσαν, ῥήματα βραχέα ἀξιομνημόνευτα ἑκάστῳ 
εἰρημένα. Οὗτοι χαὶ χοινῇ ξυνελθόντες ἀπαρχὴν τῆς σοφίας 
ἀνέθεσαν τῷ Ἀπόλλωνι ἐς τὸν νεὼν τὸν ἐν Δελφοῖς γράψαντες 
ταῦτα, ἃ δὴ πάντες ὑμνοῦσι, Γνῶθι σαυτὸν χαὶ Μηδὲν ἄγαν. 
Diogenes Laertius lib. I, 106 : Μύσων Στρύμωνος, ὥς φησι 
Σωσιχράτης, ἝἜρμιππον παρατιθέμενος, τὸ γένο: Χηνεύς, ἀπὸ 
χώμης τινὸς Οἰταϊχῆς ἢ Λαχωνιχῆς, σὺν τοῖς ἑπτὰ καταρι- 
θμεῖται. Φασὶ δὲ αὐτὸν χαὶ τυράννον πατρὸς εἶναι. Λέγεται δὴ 
πρός τινος, ᾿Αναχάρσιδος πυνθανομένου, εἴ τις αὐτοῦ σοφώτε- 
ρος εἴη, τὴν Πυθίαν εἰπεῖν ἅπερ προείρηται ἐν τῷ Θαλοῦ βίῳ 
ὑπὲρ Χείλωνος * Οἰταιόν τινά φημι Μύσων᾽ ἐν Xv γενέσθαι, 
Σοῦ μᾶλλον πραπίδεσσιν ἀρηρότα πευχαλίμῃσι. Id. 107-108 : 
᾿Αρ:στόξενος δέ φησιν, οὐ πόῤῥω Τίμωνος αὐτὸν xol Ἀπημάντου 
γεγονέναι" μισανθρωπεῖν γάρ...᾿ χαὶ ὅτι ἔντεῦθεν ἄδοξος ἦν, 
ὅτι μηδὲ πόλεως, ἀλλὰ χώμης, xal ταῦτα ἀφανοῦς. 

(73) Maximus Tyrius Dissert. XV : Ἦλθεν εἰς “Ἕλληνας 
£x τῆς Σχυθῶν γῆς τῶν ἐχεῖ βαρδάρων ἀνὴρ σοφὸς σοφίαν οὗ 
πολυῤῥήμονα, οὐδὲ λάλον, ἀλλ᾽ ἣν αὐτῆς τὸ χετάλαιον βίος 
ἀχριδής, xol γνώμη ὑγιής, καὶ λόγος βραχὺς χαὶ εὔστοχος... 
περιύει δὲ τὴν ᾿Ελλάδα ἐν χύχλῳ [ὃ Ἀνάχαρσι:] ποήῶν ἰδεῖν 
σοφίαν. στάσιμον χαὶ ἑδραίαν, εὗρε δ᾽ ἐν Χηναῖς, σμιχρῷ χαὶ 
ἄσθενεϊ πολίσματι, ἄνδρα ἀγαθόν " ὄνομα Ty αὐτῷ Μύσων. 
ἀγαθὸς δὲ ἣν ἄρα ὁ Μύσων οἶχον οἰχῆσαι χαλῶς, xol γῆν τημε- 
)ῆσαι δεξιῶς xol γάμου προστῆναι σωφρόνως, xoi παῖδα ἐχθρέ- 
Ψψαι γεννιχῶς χτλ. 


(74) Diogenes Laertius lib. T, 108 : Κατέστρεψε δὲ βιοὺς 
- ἔτη, ἑπτὰ xod ἐνενήχοντα. 


14, 


ΕΝ Dec κ5ὲν 


AHMHTPIOY ΦΑΛΗΡΕΩΣ 
TON EIITA ΣΟΦΩ͂Ν ἈΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ. 


α΄. Κλεόδουλος Εὐαγόρου Λίνδιος ἔφη" 


Μέτρον ἄριστον. --- Πατέρα δεῖ αἰδεῖσθαι, ---- Εὖ 
τὸ σῶμα ἔχειν χαὶ τὴν ψυχήν. ---- Φιλήχοον χαὶ μὴ 
πολυήχοον. ---- Πολυμαθῆ. μὴ ἀμαθῆ. — Γλῶσσαν 
εὔφημον χεχτῶσθαι. --- Ἀρετῆς οἰχεῖον xxl χαχίας 
ἀλλότριον ἀδιχίαν μισεῖν. — Εὐσέδειαν φυλάσσειν. ---- 
Πολίταις τὰ βέλτιστα συμύουλεύειν. ----[λώττης χρα- 
τεῖν. — Día μηδὲν πράττειν. — Τέκνα παιδεύειν. 
— Τύχη εὔχεσθαι. ---- ἔχθρας διαλύειν. ---- Τὸν τοῦ 
δήμου ἐχθρὸν πολέμιον νομίζειν. --- Γυναικὶ μὴ μάχε- 
σθαι, υμηδὲ φιλοφρονεῖσθαι ἀλλοτρίων παρόντων' τὸ μὲν 
γάρ ἐστι χέρηον, τὸ δὲ μανίαν δύναται παρέχειν. — 
Οἰκχέτας μεθύοντας μὴ χολάζειν" εἰ δὲ μή, δόξεις xol 
αὐτὸς μεθύειν. — — Γαμεῖν ἐχ τῶν ὁμοίων" ἐὰν γὰρ ex 
τῶν χρειττόνων, δεσπότας, οὐ συγγενεῖς χτήσῃ. — Μὴ 
ἐπιγέλα τῷ σχώπτοντι ἀπεχθὴς γὰρ ἔση τοῖς σχωπτο- 
μένοις. ---- Εὐποροῦντα μὴ ὑπερήφανον εἶναι, ἀποροῦν- 
τὰ μὴ ταπεινοῦσθαι, 


β΄. Σύλων ᾿Εξηκεστίδου ᾿Αθηναῖος ἔφη" 


Μηδὲν ἄγαν. — Κριτὴς μὴ χάθησο᾽ εἰ δὲ μή, τῷ 
ληφθέντι ἐχθρὸς ἔσῃ. --- Ἡδονὴν φεῦγε ἥτις λύπην 
τίχτει. — Φύλασσε τρόπου χαλοχαγαθίαν ὅρχου πιστο- 
τέραν. — Σφράγιζε τοὺς μὲν λόγους σιγῇ, τὴν δὲ σι-- 
γὴν καιρῷ. — Μὴ ψεύδου, ἀλλ᾽ ἀλήθευε. — Τὰ 

^ , ΄« , , ^ , 
σπουδαῖα μελέτα. ---- Τῶν γονέων μὴ λέγε δικαιότερα. 


— Φίλους μὴ ταχὺ χτῶ, οὺς δ᾽ ἂν χτήσῃ, μὴ ταχὺ 


ἀποδοχίμαζε. ---- Ἔλρχεσθαι μαθὼν ἄρχειν ἐπιστήση. 
— Εὐθύνας ἑτέρους ἀξιῶν διδόναι καὶ αὐτὸς ὕπελχε. ---- 
Συμθούλευε μὴ τὰ ἥδιστα, ἀλλὰ τὰ βέλτιστα τοῖς 
πολίταις. — Μὴ θρασύνου. — Μὴ χκαχοῖς διλίλει, — 
Χρῷ τοῖς θεοῖς. ---- Φίλους εὐσέόει. ---- Γονεῖς αἰδοῦ. 
— Νοῦν ἡγεμόνα ποιοῦ. ---- Ὃ δ᾽ ἂν ἴδης μὴ Me. — 
Εἰδὼς σίγα. — Τοῖς σαυτοῦ πρᾶος ἴσθι. — Τὰ ἀφανὴ 
τοῖς φανεροῖς τεχμαίρου. 


΄. Χίλων υἱὸς Δαμαγήτου Λαχεδαιμόνιος ἔφη 
Y μαγ b 97 


Γνῶθι σαυτόν. — Πίνων μὴ πολλὰ λάλει: ἁμαρτή- 


σεις γάρ. — Μὴ ἀπείλει τοῖς ἐλευθέροις" οὐ γὰρ καλόν. 


— Μὴ χαχολόγει τοὺς πλησίον " εἰ δὲ wá, ἀχούσῃ ἐφ᾽ 
οἷς λυπηθήσῃ. — ᾿Επὶ τὰ δεῖπνα τῶν φίλων βραδέως 
πορεύου, ἐπὶ δὲ τὰς ἀτυχίας ταχέως. --- Γάμους εὖτε- 
λεῖς ποιοῦ. -- Τὸν τετελευτηχότα μαχάριζε, — Πρε- 
σξύτερον σέθου. ---- Τὸν τὰ ἀλλότρια περιεργαζόμενον 
αἱσει. — Ζημίαν aípoU μᾶλλον ἢ κέρδος αἰσχρόν * τὸ 
μὲν γὰρ ἅπαξ σε λυπήσει, τὸ δ᾽ ἀεί. ---- Τῷ δυστυχοῦντι 
μὴ ἐπιγέλα. — ᾿Ισχυρὸς dv, ἥσυχον σεαυτὸν πάρεχε, 
ὅπως σε αἰσχύνωνται ἁᾶλλον ἢ φοῤῶνται, — Τῆς ἰδίας 


212 


DEMETRII PHALEREI 
SEPTEM SAPIENTUM APOPHTHEGMATA. 


1. Cleobulus Evagore filius Lindius dixit : 


Modus optima res, — Patrem revereri oportet, — Cu- 
randum est ut corpore et animo bene valeamus, — Liben- 
ter audire oportet , non quivis tamen temere. — Doctum, 
non indoctum esse decet. — Linguam bene ominantem - 
habeto. — Virtutis proprium est et ab improbitate alienum 
injustitiam odisse. — Pietalem serva. — Civibus optima 
suade. — Linguam contine. — Per vim nihil agendum. 
— Liberos institue. — Fortunam precare. — Inimicitias 
dissolve. — Populi inimicum hostem habeto. — Cum uxore 
neque jurgare debemus proesentibus alienis, neque ei blan- 
diri : illud quidem pejus est, hoc autem ad furorem per- 
ducere potest. — Servulos ebrios ne castiga : sin minus, 
el ipse ebrius videberis, — Uxorem duc ex zequalibus : si 
enim e potenlioribus duxeris, dominos, non affines tibi 
comparabis. — Alios cavillanti ne subrideas ; invisus enim 
fies iis quibus illuditur. — In divitiis nesuperbias, in egestate 
ne abjecto sis animo. 


2. Solon Execestide filius Atheniensis dixit : 


Ne quid nimis. — Judex ne sedeas : sin minus, in odio 
cris damnato. — Voluptatem fuge quoe tristitiam parit, — 
Morum probitatem serva vel jurejurando fide digniorem. — 
Sermones silentio , silentium temporis opportunitate com- 
proba. — Ne mentiaris, sed vera loquere. — Honesta 
meditare. — Parentibus justiora ne dicas. — Amicos ne 
cito compares, quos autem comparaveris, ne statim repu- 
dies. — Parére quum didiceris, imperare scies. — Quam 
alios reposcis rationem, ipse quoque redde. — Civibus non 
jucundissima , sed optima suadebis. — Ne fastidio effera- 
ris. — Cum improbisne verseris. — Consule deos. — Ami- 
cos cole. — Parentes reverere. — Mentem ducem sequere. 
— Ne dicas autem quodcunque videris. —- Sciens tace. — 
Lenis in tuos sis. — Obscura e manifestis conjice. 


3. Chilon Damageti filius Lacedaemonius dixit : 


Nosce teipsum. — Inter bibendum ne multa loquaris ; 
delinques enim. —  Liberis hominibus ne mineris : neque 
enim decet. — Ne maledicas aliis : sin minus, audies quae 
tibi molesta erunt. — Ad amicorum convivia lente, ad 
calamitates autem cito accede. — Nuptias frugaliter faci- 
io. — Vita functum beatum predica. — Natu majorem 
cole. — Alienarum rerum cura occupatum oderis, — 
Jacturam turpi lucro praefer : illa enim semel, hoc semper 
tibi dolorem afferet. — Calamitosum me irrideas, — Si 
robustus es, tranquillum te praebe, ut revereantur te alii 
potius quam metuant. — Domui tu bene praesto. — 


SEPTEM SAPIENTUM APOPHTHEGMATA. 218 


οἰκίας προστάτει. --- Ἢ γλῶσσά cov μὴ προτρεχέτω 

τοῦ νοῦ. --- Θυμοῦ χράτει., --- Μὴ ἐπιθύμει ἀδύνατα. 
-Ὁ τω , : M - 

-- Ἐν ὁδῷ μὴ σπεῦδε προάγειν. υνηδὲ τὴν χεῖρα χι- 

νεῖν" μανιχὸν γάρ. --- Νόμοις πείθου. ---- ᾿Αδιχούμενος 

^ / j 4 , S ΩΣ 

διαλλάσσου, ὑδριζόμενος δὲ τιμωροῦ. 


"" 


&'. Πιτταχὸς Μιτυληναῖος. 


Καιρὸν γνῶθι, --- Ὃ μέλλεις ποιεῖν, μὴ λέγε" ἀπο- 
τυχὼν γὰρ χαταγελασθήσῃ. — Τοῖς ἐπιτηδείοις χρῶ. 
- Ὅσα νεμεσᾶς τῷ πλησίον, αὐτὸς μὴ ποίει. ---- Ka- 
χοπραγοῦντα μὴ ὀνείδιζε " ἐπὶ γὰρ τούτοις νέμεσις θεῶν 
'χάθηται. --- Παραχκαταθήχας ἀπόδος. — ᾿Ανέχου ὑπὸ 
τῶν πλησίον μιχρά. --- Ἀγάπα τὸν πλησίον μιχρὰ 
ἐλαττούμενος. — Τὸν φίλον καχῶς μὴ λέγε, μηδ᾽ εὖ 
τὸν ἐχθρόν" ἀσυλλόγιστον γὰρ τὸ τοιοῦτον. ---- Δεινὸν 
τὸ συνιδεῖν τὸ μέλλον" ἀσφαλὲς τὸ γενόμενον, ἀσαφὲς 
τὸ μέλλον. --- Πιστὸν γῇ, ἄπιστον θάλασσα. ---᾽Απλη- 
στον χέρδος. — Κτῆσαι καλοχαγαθίαν. — Θεραπείαν 
ζήτει. — Φίλει τὴν παιδείαν, σωφροσύνην, φρόνησιν, 
ἀλήθειαν, πίστιν, ἐμπειρίαν, ἐπιδεξιότητα, ἑταιρείαν, 
ἐπιμέλειαν, οἰχκονοιλίαν, τέχνην, εὐσέδειαν. 

ε΄, Θαλῆς ὃ Μιλήσιος. 

Ἐγγύη, πάρα δ᾽ ἄτη. — Φίλων παρόντων καὶ ἀπόν- 
τῶν μέμνησο. --- M^ τὴν ὄψιν χαλλωπίζου, ἀλλ᾽ ἐν 
τοῖς ἐπιτηδεύμασιν ἴσθι καλός. ---- Μὴ πλούτει χαχῶς. 
— Μή σε διαδαλλέτω λόγος εἰς τοὺς πίστεως χεχοινω- 


νηχότας. — Κολαχεύειν γονεῖς μὴ ὄχνει, ---- Μὴ προσ- 
δέχου τὸ φαῦλον. --- Οἵους ἂν ἐράνους ἐνέγχης τοῖς 


γονεῦσι, τοιούτους αὐτὸς ἐν τῷ γήρα παρὰ τῶν τέχνων 
^ * 3 ἡ DA ΟἽ. ^ 
προσδέχου. --- Χαλεπὸν τὸ εὖ γνῶναι. — "Hétszov τὸ 
ἐπιθυμίας τυχεῖν. — Ανιαρὸν ἀργία, --- Καχὸν ἀχρα- 
a. 2 , ΓΝ Ἁ z » 
σία. ---- Βαρὺ ἀπαιδευσία. — Δίδασχε xat μάνθανε co 
ἄμεινον. ---- ᾿Αργὸς μὴ ἴσθι, μηδ᾽ ἂν πλουτῆς. — Τὴν 
εὐτυχίαν κρύπτε φθόνου χάριν. — Μὴ οἰχτείρου. --- 
, oi e ne , Xp o e 
Μέτρῳ χρῶ. — Μὴ πᾶσι πίστευε. --- Ἄρχων κόσμει 
σαὐτόν. 


΄, Βίας Τευταμίδου Πριηνεὺς ἔφη " 
| e ? 


Οἱ πλεῖστοι ἄνθρωποι χαχοί, — "Ec τὸ ἔσοπτρον 
ἐυιδλέψαντα δεῖ, εἰ μὲν χαλὸς φαίνῃ, καλὰ ποιεῖν, εἰ 
^Y , , M m "s ἐλλ δὲ ^ foU 0 m E. 
δὲ αἰσχρός, τὸ τὴς φύσεως ἐλλιπὲς διορθοῦσθαι τῇ χα 

, , 2; 14 » 9$ 4 » 3 
λοχαγαθία. v: Βραδέως ἐγχείρει ὃ ὃ ἂν ἄρξῃ, Suae 
ῥαιοῦ. --- Μίσει τὸ ταχὺ λαλεῖν, μὴ ἁυμάρτης " μετά-- 
νοια γὰρ ἀχολουθεῖ. --- Μήτε εὐήθης ἴσθι, μήτε 

J 3 , / / 
χαχοήθης. — ᾿Αφροσύνην μὴ προσδέχου. — Φρόνησιν 
ἀγάπα. — Περὶ θεῶν λέγε, ὡς εἰσὶ θεοί. — Νόει τὸ 
πραττόμενον. ---- Ἄχουξ πολλά. — Λάλει καίρια. ---- 
Πένης ὧν πλουσίοις μὴ ἐπιτίμα, ἣν μὴ μέγα ὠφελῆς. 
— Ἀνάξιον ἄνδρα μὴ ἐπαίνει διὰ πλοῦτον. ---- Πείσας 
λάόε, μὴ βιασάμενος.----Ὅταν ἀγαθὸν πράσσης, θεούς, 
μὴ σαυτὸν αἰτιῶ. ---- Κτῆσαι ἐν μὲν νεότητι εὐπραξίαν, 
ἐν δὲ τῷ γήρᾳ σοφίαν. ---- ἝἝξεις ἔργῳ μνήμην, χαιρῷ 
, ? , , 
εὐλάόειαν, τρόπῳ γενναιότητα, πόνῳ ἐγχράτειαν, φό- 


Lingua tua ne mentem antevertat. — Iro moderare. — 
Ne concupisce quae fieri nequeunt. — In via ne progredi 
festines, neve manum moveas : est enim hominis vecordis. 
— Legibus obtempera. — Injuria affectus reconciliare, 
contumeliam vero ulciscere. 


4. Pittacus Mitylencus. 


Nosce tempus opportunum. — Quod facturus es, ne di- 
cas : nam spe frustratus derideberis. — Amicis utere. — 
Qua vitio vertis aliis, ipse ne facito. — Infortunato ne 
probra ingeras : in his enim deorum vindicta sedet. — 
Deposita redde. — Fer parvas molestias ab aliis allatas. — 
Ama alios eliamsi paulo inferior sis. — Nec amico male, 
nec inimico bene dicas : hoc enim hominis inconsiderati 
est. — Magnum est perspicere futura : quod praeteriit cer- 
tum est, quod futurum, obscurum. — Fida est terra, infi- 
dum mare. — Inexplebile lucrum. — Honestatem acquire. 
— Qusere obsequium. — Ama doctrinam, temperantiam, 
prudentiam, veritatem, fidem, experientiam, dexteritatem, 
socielatem, diligentiam, curam rei familiaris, artem, pie- 
tatem. 


5. Thales Milesius. 


Sponde; prasto noxa est. — Amicorum presentium et 
absentium memento. — Faciem ne ornato, sed studiis ho- 
nestis ornatissimus esto. — Noli male ditescere. — Cave 
sermo tuus invisum te faciat iis qui fide interposita earun- 
dem: rerum socii sunt. — Parentibus blandiri ne dubita. -— 
Maleficium ne admitte. — Qualia parentibus praemia dede- 
ris, talia ipse senex a liberis tuis exspecta. — Difficile est 
noscere bonum. — Suavissimum est optatis potiri. — De- 
sidia res molesta est. — Malum intemperantia. — Igno- 
rantia incommoda est. — Doce ac disce meliora. — Noli 
otiari, etiamsi dives sis. — Res secundas cela invidia de- 
clinandze causa. — Fac ne miserabilis fias. — Modum adhibe. 
— Cave omnibus credas. — Quum imperas, rege te ipsum. 


6. Bias Teutamidz filius Prienensis dixit : 


Plerique homines improbi sunt. — In speculum intuitum 
oportet te, si pulcher tibi videris, honesta facere, sin de- 
formis, nature. vitium honestate corrigere. — Lente ali- 
quid aggredere : quod autem inclhoaveris, id perficere 
persevera. — Celeritatem in loquendo oderis, ne pecces; 
sequitur enim poenitentia, — Nec stultus sis, nec malilio- 
sus. — Imprudentiam ne admitte. — Prudentiam dilige. 
— De diis die, esse numina. — Intellige id quod facien- 
dum est. — Audi multa. — Loquere tempestiva. — 5] 
pauper es, noli divites reprehendere, nisi perutilis repre- 
liensio est. — Virum indignum ne lauda propter divitías. 
— Persuasione. cape, non vi. — Quum boni aliquid facis, 
causam diis, non tibi ascribe. — Adolescens rebus bene 
gerendis, senex sapientie studeas. — Operi adhibebis 
memoriam , occasioni cautionem, moribus ingenuitatem, 
labori eontinentiam, timori pietatem, divitiis amiciliam, 


pon 


214 SEPTEM SAPIENTUM SENTENTLE. 


6o εὐσέφειαν, πλούτῳ φιλίαν, λόγῳ πειθώ, σιγῇ κό- 
σον, γνώμη δικαιοσύνην, τόλμῃ ἀνδρείαν, πράξει 
δυναστείαν, δόξη ΕΝ adi φύσει εὐγένειαν. 


η΄. Περίανδρος Κυψέλου Κορίνθιος ἔφη" 


Mars τὸ πᾶν. — Καλὸν ἡσυχία. --- ᾿Επισφαλὲς 
προπέτεια, — Κέρδος αἰσχρὸν φύσεως χατηγορία. — 
Δημοχρατία χρεῖττον τυραννίδος. --- Αἴ μὲν ἡδοναὶ 
θνηταί, αἱ δ᾽ ἀρεταὶ ἀθάνατοι. --- Τὐὐτυχῶν μὲν μέτριος 
ἴσθι, ἀτυχῶν δὲ φρόνιμος. -- Φειδόμενον χρεῖττον 
ἀποθανεῖν ἢ ζῶντα ἐνδεῖσθαν, — Σαυτὸν ἄξιον παρα- 
σχεύαζε τῶν γονέων. --- Ζῶν μὲν ἐπαινοῦ, ἀποθανὼν 
δὲ μαχαρίζου, -- Φθοις εὐτυχοῦσι xol ἀτυχοῦσιν ὃ 
αὐτὸς ἴσθι. --- Ὃ ἂν ἄχων ὁμολογήσης πονηρόν, πα- 
ράθαινε. — Λόγων ἀποῤῥήτων 2 ἐχφορὰν μὴ ποιοῦ. --- 
Λοιδόρει, ὡς ταχὺ φίλος ἐσόμενος. — Τοῖς μὲν νό- 
μοις παλαιοῖς χρῶ, τοῖς δ᾽ ὄψοις προσφάτοις. — Νὴ 
μόνον τοὺς ἁμαρτάνοντας γόλαζε, ἀλλὰ χαὶ τοὺς μέλ- 
᾿λοντας χώλυε. --- Δυστυχῶν χρύπτε, ἵνα μὴ τοὺς 
ἐχθροὺς εὐφράνης. 


orationi persuasionem, silentio decorum, sententize zequita- 
tem, audaci fortitudinem, actioni potentiam, glorie prin- 
cipatum, naturae nobilitatem. 


7. Periander Cypselí filius Corinthius dixit 


Studium omnia complectitur. — Bona res quies. — 
Periculosa temeritas. — Lucrum turpe natura «accusatio. 
— |mperium populare praestat tyrannidi, — Voluptates 
mortales sunt, virtutes immortales. — In rebus secundis 
modestus, in adversis prudens esto. — Satius est in parsi- 
monia mori, quam in egestate vivere. — Dignum te parenti- 
bus praebe.—Da operam ut vivus lauderis, mortuus autem 
beatus preediceris. — Amicis et. fortunatis et. infortunatis 
idem esto. — Quidquid mali invitus promisisti, silentio 
transi. — Colloquia secreta ne enuntia. — 1ta convicia- 
re, ut brevi amicus futurus. — Legibus antiquis utere, 
obsoniis recentibus. — Non solum peccantes castiga, sed 
etiam péccaturos prohibe. — Res adversas cela, ne gaudio 


| afficias 1nimicos. 


(Stobaus Floril. IIT, 79. Conf. Diog. L. 1, 92-93; 58-50; 60-76; 77-795 57; 87-88: 97-98.) 


Meo Yvan meom 


ΤΩΝ ΑΥ̓ΤΩ͂Ν EIITA ΣΟΦΩ͂Ν 
ΓΝΩΜΑΙ. 


HEPIANAPOY ΤΟΥ͂ ΣΟΦΟΥ͂. 


Πᾶσιν ἄρεσχε. --- Καλὸν ἡσυχία. — ᾿Επισφαλὲς 
προπέτεια. — "Acl αἱ μὲν ἡδοναὶ θνηταί, αἱ δὲ τιμαὶ 
ἀθάνατοι. --- Φίλοις ἀτυχοῦσιν 6 αὐτὸς ἴσθι. ---- Κέρ- 
δος αἰσχρὸν χάκιστον. --- ^O ἂν ὁμολογήσης, ποίει, ---- 
"Axvy lav χρύπτε; ἵνα μὴ τοὺς ἐχθροὺς εὐφράνης. --- 
᾿Αληθείας (" γἔ ἔχου. — Πρᾶττε δίκαια .---- “Ὑόριν pisei, 
— Ἄρχουσιν εἶκε, --- Ἡδονῆς χράτει. --- Ὅρχῳ μὴ 
499. --- Εὐσεύείας (“ἢ ἐχου. --- ᾿Επαίνει τὰ χαλά. --- 
Κακίας ἀπέχου. ---- Χάριν ἀπόδος. — Ἱκέτας ἐλέει. 
— Υἱοὺς παίδευε. — Σοφοῖς χρῶ. ---- "Eptw μίσει. ---- 
᾿Αγαθοὺς τίμα. --- Ἄχουε τὰ προσήχοντα. --- Αἰσχύ- 
γὴν φεῦγε. --- "Amoxplvou ἐν χαιρῷ, — Πρᾶττε ἀμετα- 
μέλητα, --- Μηδενὶ φθόνει. ---- ᾿Οφθαλμῶν χράτει. 
- Τὸ δίκαιον μιμοῦ, — Εὐεργέτας τίμα. — ᾿Ελπίδας 
νέμε, — Διαθδολὴν μίσει. — Εὐπροσήγορος yivov. — 
Ἁαρτὼν μεταδουλεύου. ---- Χρονίαν (***) φιλίαν φύ- 
λαττε.--- Πᾶσιν ἀποχρίνου (**** ) — Ὁμόνοιαν Boxe, 
[0 — Τοὺς ἡγεμόνας qo600. — M3; λάλει πρὸς ἡδονήν. 
(o— Μὴ πίστευε χρόνῳ. ---- Σαυτοῦ μὴ ἀμέλει. --- 
Πρεσέύτερον αἰσχύνου. ---- Θνῆσχε ὑπὲρ πατρίδος. ---- 
M? ἐπὶ παντὶ λυποῦ. ---- EE εὐγενῶν γέννα. ---- "ἔλπιζε 
ὡς θνητός. ---- Φείδου 6 ὡς ἀθάνατος. --- Μὴ ἐπαίρου ἐπὶ 
δόξῃ. — Μυστήριον χρύπτε. — Εἶχε μεγάλοις. ----Και- 
(0 ρὸν πρόσμενε. - — Θνητὰ φρόνει. ---- Δωροδόχει χρησί- 
 'μῶως. — Μὴ ἄρχου ἀδιχεῖν. — Λύπην φυλάττου. — 
"Emi νεχρῷ μὴ γέλα, — Φίλοις χρῶ. ---- Συμῥούλευε 
ἀναιτίως. ---- Εὔφραινε φίλους. 


BIANTOX. 


Εἰς χάτοπτρον ἐμδλέψας θεώρει, xal εἰ μὲν xa- 
λὸς φαίνῃ, ἄξια τούτου πρᾶττε, εἰ δὲ αἰσχρός, τὸ τῆς 
ὄψεως ἐλλιπὲς ὡραάϊζε καλοχἀγαθίαις. ---- Περὶ θεοῦ μὴ 
λέγε χαχῶς, ὅτι δ᾽ ἔστιν ἄχουε. — Ἄκουε πολλά. ---- 
5 Λάλει ὀλίγα. --- Νόει xal τότε πρᾶττε. — Ἀνάξιον 
ἄνδρα μὴ ἐπαινῆς διὰ πλοῦτον. ---- Πείσας Ad6e, μὴ 


D 

᾿ς βιασάμενος. --- Κτῆσαι (*****) ἐν μὲν νεότητι εὐταξίαν, 
᾿ : , 
(6v δὲ γήρᾳ σοφίαν. 


ΠΙΤΤΑΚΟΥ͂. 


Ὃ μέλλεις ποιεῖν, μὴ πρόλεγε" ἀποτυχὼν γὰρ γε- 
λασθήσῃ. ---- Πχραχαταθήκην ἀπόδος. ---- ᾿Ανέχου ὑπὸ 


EORUNDEM SEPTEM SAPIENTUM 


SENTENTLE. 


PERIANDRI. 


Omnibus placeto. — Bona res quies. — Periculosa teme- 
ritas. — Semper voluptates sunt mortales, honores auten 
immortales. — Amicis adversa fortuna pressis idem esto. 
— Lucrum turpe res pessima, — Quidquid promiseris, 
facito. — Infortunium tuum cela, ne voluptate afficias 
inimicos. — Veritati adhaere. — Age qua justa sunt. — 
Contumeliam oderis. — Principibus cede. — Voluptatem 
cchibe. — Noli cum jurejurando affirmare. —  Pietatem 
sectare. — Laudato honesta. — A vitiis abstine. — Gra- 
liam refer. — Miserere supplicum. — Liberos institue. — 
Sapientum utere consuetudine. — Litem oderis. — Bonos 
honorato. — Audi qu:e decora sunt. — Fuge dedecus. — 
Responde in tempore. — Fac non ponitenda. — Ne cui 
invideas, — Oculis moderare. — Quod justum est imita- 
re. — Homines beneficos honorà. — Spes fove. — Crtimi- 
nalionem oderis. — Affabilis esto. — Quum erraris, mu- 
tato consilium. — Diutinam amicitiam custodi. — Omni- 
bus responde. — Concordiam sectare. — Duces metue. — 
Ne loquaris ad voluptatem. — Ne tempori credas. — Cave 
te ipsum negligas. — Seniorem reverere. — Mortem 
oppete pro patria. — Ne quavis re doleas. — Ex ingenuis 
liberos procrea. — Spera ut mortalis. — Parce tanquam 
immortalis. — Ne efferaris gloria. — Arcanum cela. — 
Cede magnis. — Occasionem exspectato. — Mortalia cogi- 
ta. — Largire cum utilitate. — Ne prior injuriam facias. 
— Tristitiam fuge. — Mortuum ne rideto. — Amicis utere. 
— ]nculpatus consilii auctor esto. — Delecta amicos. 


BIANTIS. 


In speculo te ipsum contemplare, et si formosus appa- 
rebis, age qua formam deceant: sin deformis, quod in 
facie minus est, id honestarum actionum splendore com- 
pensa. — De Deo ne male loquere, esse autem Deum di- 
centi mihi crede. — Audi multa. — Loquere pauca. — 
Prius intellige et deinde opus aggredere. — Virum indi- 
gnum ne lauda propter divitias. — Persuasione cape, non 
vi. — Compara in adolescentia quidem modestiam, in 
senectute vero sapienliam. 


PITTACI. 


Quod facturus es, ne przedicas : nam spe frustratus ri- 
deberis. — Depositum redde. — Patereteab aliis aliquantu- 


(*) cod. ἀλήθειαν. 
(**) cod. εὐσεθδίας. 
(***) cod. χρόνου. 


215 


(****) legebatur ἀποστρέφου quod mutavi. 
(^****) Κτῆσαι scripsi pro codicis lectione στῆσαι. 


216 


τῶν πλησίον μιχρὰ ἐλαττούμενος. ---- 'Γὸν φίλον χαχῶς 
μὴ λέγε, μηδὲ τὸν ἐχθρὸν φίλον ἡγοῦ. — Γυναιχὸς 
ἄρχε. --- - Ἅπερ αὐτὸς τοῖς γονεῦσι δράσεις, τὰ αὐτὰ 
προϑσδέχου παθεῖν χαὶ αὐτός. — "Apybe μὴ ἴσθι. --- 
Φίλων χριτὴς μὴ γίνου. — Μὴ ἔριζε γονεῦσι, x&v δίχαια 
λέγης. — Μὴ ἄρχε, πρὶν ἄρχεσθαι μάθης. — "Acu- 
χοῦντι μὴ ἐπιγέλα. — Ἢ γλῶττα μὴ προτρεχέτω τοῦ 
νοῦ. — Μὴ ἐπιθύμει ἀδυνάτων. — Μὴ σπεῦδε λαλῶν. 
— Νόμοις πείθου, ---- Γνῶθι σαυτόν. --- Μηδὲν ἄγαν. 
-- Πρὸ πάντων σέδου τὸ θεῖον. — Γονέας αἰδοῦ,. ---- 
Φιλήχοος ἔσο. — Ηδονῆς χράτει. — ἔχθραν διά- 
λυε. — Γάμει ἐχ τῶν δμοίων" ἦν γὰρ ἐκ τῶν χρεισ- 
σόνων qum , δεσπότας xal οὐ συγγενεῖς χτήση. 
KAEOBOYAOY. 

M3, ὑπερήφανος γίνου ποτέ. — Τῆς οἰκίας ἐπιμε- 
ou. — Τὰς βίόλους διέρχου. — Τὰ φίλτατα παίδευε. 
— Τὰ δίκαια χρῖνε. ---- Τοὺς ἀγαθοὺς ἀγαθὰ ποίει, — 
Καχολογίας ἀπέχου. — Γὴν ὑπόνοιαν ἄπεχε. ---- Τοὺς 
τεχόντας ὑπομονῇ νίχα. ---- Εὐποιίας ἧς ἔτυχες μνη- 
μόνευε, ---- Τὸν ἐλάττω μὴ ἀποσχυθαλίσης. ---- Ἀλλο- 
τρίων μὴ ἐπιθύμει. ---- M3 ῥυψοχίνδυνος ἔσο. ---- Ἀγάπα 
τὰ τοῦ πλησίου σου χαὶ τήρει ὡς τὰ σαυτοῦ. ---- Ὃ σὺ 
μισεῖς, ἑτέρῳ μὴ ποιήσης. — Μὴ ἀπείλει μηδενί" 
γυναιχῶδες γάρ. — Θᾶττον ἐπὶ ταῖς ἀτυχίαις τῶν φί- 
λων ἢ ταῖς εὐτυχίαις πορεύου. ---- Λίθος χρυσοῦ βάσα- 
γος, χρυσὸς δ᾽ ἀνδρῶν. — Εὐχῆς γὰρ οὐδέν ἐστι τιμιώ - 
τέρον. --- Ἀψευδὴς διαδολὴ ( τὸν βίον λυμαίνεται, 
— Ψεῦδος δὲ μισεῖ πᾶς φρόνιμος xal σοφός. 

ΧΙΛΩΝΟΣ. 

Γνῶθι σαυτόν. — Μὴ φθόνει θνητά, --- ᾿Εγχρά- 
τειαν ἄσχει. — Αἰσχρὰ φεῦγε. ---- Χρόνου φείδου. — 
Δικαίως xz. ΄.-- Πλήθει ἄρεσχε. — Σοφία χρῶ». — 
Ἤθη (**) δοκίμαζε. ---- Ὑφορῶ μηδέν, — Μίσει δια- 
Gods. — M3 ἧς ἐπαχθής. . 

ZOAONOX. 

Θεὺν σέῤου. — V'ovet; αἰδοῦ. — Φίλοις βοήθει. ---- 
Μηδενὶ φθόνει. --- ᾿Αλήθειαν ἀνέχου. --- Ὅρχῳ μὴ 
χρῶ. — Νόμοις πείθου. ---- Νόει τὸ δίκαιον. ---- Θυμοῦ 
χράτει. ---- Ἀρετὴν ἐπαίνει. --- Καχοὺς μίσει. 

6AAOY. 

Τὸν χρατοῦντα τίμα. — Δοχίμαζε φίλους, - 
Ὅμοιος σαυτῷ γίνου. — ᾿Επαγγέλλου μηδενί. --- 
Πολίταις μὴ θρασύνου. — Τὸ παρὸν εὖ ποίει. — Κα- 
χίας ἀπέχου. ---- Δόξαν δίωχε. — ᾿Ιπιμελοῦ βίου. --- 
Eipíávn» ἀγάπα. — ᾿Επαινοῦ παρὰ πᾶσι. ---  Wigupoy 
ἄνδρα ἔκόαλε τῆς (ἢ) οἰκίας. 

(Has sententias ex antiquo codice cum Theo- 
crito et aliis scriptoribus Aldus Manutius 
anno 1495 edidit.) 


SEPTEM SAPIENTUM SENTENTLE. 


lum superari. — Amico ne maledicas; inimicum ne putes 
amicum. — Uxori impera. — Quoe ipse feceris parentibus, 
eadem a liberis exspecta. — Deses ne esto. — Inter ami- 
cos ne sis judex. — Ne contende cum parentibus, etiamsi 
justa dicas. — Ne impera, priusquam parere didiceris. — 
Infortunatum ne irrideas. — Lingua ne mentem antever- 
fat. — Cave concupiscas quae fieri: non possunt. — Ne . 
festines loqui. — Legibus pare. — Nosce te ipsum. — Ne 
quid nimis. — Ante omnia venerare numen. — Parentes 
reverere. — Libenter audi. — "Voluptatem coerce. — 
Inimicitiam dissolve. — Uxorem duc ex «qualibus : si 
enim e potentioribus duxeris, dominos, non affines tibi 
comparabis. 
CLEOBULI. : 
Ne unquam superbias. — Domus curam gere. — Libros 
perlege. — Liberos tibi carissimos erudi. — Juste judica- 
to.—Bonis benefacito. — A maledictione abstine. — Suspi- 


| cionem amove. — Parentes patientia vince. — Beneficii 


accepti memento. — Inferiorem nc rejicias. — Aliena ne 
concupiscas. — Ne offeras te in discrimen. — Dilige res 
proximi easque ut tuasserva. — Quod tu odisti, alteri ne 
facias. — Ne cui mineris : est enim muliebre. — Citius ad 
iufortunatos amicos quam ad fortunatos proficiscere. — 
Lapis auri index, aurum hominum. — Voto nibil pretio- 
sius, — Falsa criminatio vitam corrumpit. — Mendacium 
omnis homo prudens et sapiens odit. . 
CHILONIS. 

Nosce te ipsum. — Ne cui invideas mortalia. — Tem- ; 
perantiam exerce, — Turpia fuge. — Tempori parce. —. 
Juste rem facias. — Multitudini place. — Sapientia utere. 
— Mores explora. — Ne quid suspiceris. — Oderis crimi- 


. nationes. — Nesis molestus. 


SOLONIS. 

Deum cole. — Parentes reverere. — Amicis succurre. 
— Ne cui invideas. — Veritatem sustineto, — Ne jurato. 
— Legibus pare. — Cogita quod justum est. — Ira» mode- 
rare. — Virtutem laudato, — Malos odio persequere. 

THALETIS. 

Principem honora, — Amicos tenta. — Similis tui sis. 
— Ne cui quidquam promittito. — Civium favore ne su- 
perbias. — Przesentia boni consule. — A vitiis abstine. — 
Gloriam quare. — Vitze curam age. — Pacem dilige. — 
Laude apud omnes afficiaris. — Susurronem ex aedibus. 
ejice. 


(ἢ Cod. καταδολή. Cf. Stob. Flor. XII, 16, ubi eadem 
sententia Menandro tribuitur. 
(**) Ἤθη conjecit Orellius; cod. ἤθει, 


***) Cod. σῆς, quod mutavi in «zc. Conf. Boissonadii 
Anecd. I, p. 135 et Stob. Flor. IV p. 296 ed. Meinek 


ΣΩΣΙΑΔΟΥ 
ΤΩΝ EHTA ΣΟΦΩΝ ὙΠΟΘΗΚΑΙ. 


"Ermou θεῷ. — Νόμῳ πείθου. --- Θεοὺς σέθου. --- 
Τονεῖς αἰδοῦ. — Ἣ ττῷ ὑπὲρ διχαίου. —Tvo0t μα- 
θών. — ᾿Αχούσας νόει. — Σχυτὸν ἴσθι. — V'auciv 
μέλλων καιρὸν γνῶθι. --- Φρόνει θνητά. — Ξένος ὧν 
ἴσθι. ---- Ἑστίαν τίμα. — Ἄρχε σαυτοῦ. --- Φίλοις 
βοήθει. --- Θυμοῦ χράτει. --- Φρόνησιν ἄσχει. — 
Πρόνοιαν τίμα. ----Ὅρχῳ μὴ χρῶ. — Φιλίαν ἀγάπα. 
— Παιδείας ἀντέχου. — Δόξαν δίωχε. — Σοφίαν ζή- 
ou. — Καλὸν εὖ λέγε. --- Wéys μηδένα. ---᾽ Ἐπαίνει 
ἀρετήν. --- Πρᾶττε δίκαια. — Φίλοις εὐνόει. — 
᾿Εχϑροὺς ἀμύνου. --- Εὐγένειαν ἄσχει. ---- Καχίας ἀπέ- 
“ου. — Κοινὸς γίνου. ---- Ἴδια φύλασσε. ---- ᾿Αλλοτρίων 
ἀπέχου. --- Εὔφημος ἴσθι. -- Ἄχουε πάντα. ---- Ou 
χαρίζου. ---- Νιηδὲν ἄγαν. — Χρόνου φείδου. ---- “Ὅρα 
τὸ μέλλον. --- Ὑόριν μίσει. — Ἱκέτας αἰδοῦ. — 
Πᾶσιν ἅρμοζε (^). — Υἱοὺς παίδευε. --- "Eyow χαρί- 
ζου. — Δόλον φοθοῦ. ---- Εὐλόγει πᾶντας. --- Φιλό- 


, σοφος γίνου. — "Ociux χρῖνε. — Γνοὺς πρᾶττε. --- 


- 


Φόνου ἀπέχου. — Εὔχου δυνατά, —  Xogoic χρῶ. 
-- Ἦθος δοχίμαζε, ---- Λαῤὼν ἀπόδος. ---- Ὑφορῶ 
μηδένα. --- Τέχνη χρῶ. ---- Ὃ μέλλεις, δός..---- Ἐὐερ- 
γεσίας τίμα. — Φθόνει μηδενί, — Φυλαχῇ πρόσεχε. 
— Ἐλπίδα αἴνει. ---- Διαῤδολὴν μίσει. ---- Δικαίως 
χτῷ, — ᾿Αγαθοὺς τίμα, ---- Κριτὴν γνῶθι. — Γάμους 
χράτει. — Τύχην νόμιζε. ---- ᾿Εγγύην φεῦγε. — Πᾶσι 
διαλέγου. --- ὋὉμοίοις χρῶ. — Δαπανῶν ἄρχου. — 
Κτώμενος ἥδου. ---- Αἰσχύνην σέθου. --- Χάριν ἐχτέ- 
λει. — Εὐτυχίαν εὔχου. — Τύχην στέργε. — Αχούων 
ὅρα. — "Epydtou χτητά. — [ἔριν μίσει, ---- [θνειδος 
ἔχθαιρε. — Γλῶσσαν ἴσχε. — “Ὑόριν ἀμύνου. ---- 
Κρῖνε δίκαια. — Χρῶ χρήμασιν. — Ἀδωροδόκητος 
δοχίμαζε. — Alt) παρόντα. — Λέγε εἰδώς. — Βίας 
μὴ ἔχου. --- Ἀλύπως βίου. --- Ὁμίλει πράως. — 
Πέρας ἐπιτέλει μὴ ἀποδειλιῶν. ---- Φιλοφρόνει πᾶσιν. 
- Υἱοῖς μὴ χαταρῶ. — Γλώττης ἄρχε. --- Σαυτὸν 
εὖ ποίει. --- Εὐπροσήγορος γίνου. — ᾿Ἀποχρίνου ἐν 
χαιρῷ, --- Πόνει μετὰ δικαίου. ---- Πρᾶττε ἀμετανοή- 
τως. — Ἃ λαρτάνων μετανόει. ---- ᾿Οφθαλμοῦ χράτει, 
— Βουλεύου χρόνῳ. — ᾿Επιτέλει συντόμως. — Φι- 
λίαν φύλασσε. — Εὐγνώμων γίνου. ---Ὁμόνοιαν δίωχε. 
— Αῤῥητον μὴ λέγε. — "To χρατοῦν qo6oU. — Τὸ 
συμφέρον θηρῶ. --- Καιρὸν προσδέχου. ---- [ἔχθρας 
διάλυε. ---- Γῆρας προσδέχου. — ᾿Επὶ ῥώμῃ μὴ χαυ- 
χῶ. — Εὐφημίαν ἄσχει. ---- ᾿Απέχθειαν φεῦγε.---- Πλού- 
«et δικαίως, ---- Δόξαν μὴ λεῖπε. ---- Καχίαν μίσει. ---- 
Μανθάνων μὴ χάμνε. — Κινδύνευε φρονίμως. --- 
Ἡδόμενος μὴ λεῖπε. — Χρησμοὺς θαύμαζε, --- Οὖς 


SOSIADJE 
SEPTEM SAPIENTUM PRAECEPTA. 


Deum sequere. — Legibus obtempera. — Deos cole. — 
Parentes reverere. — Pro jure pugnans etiam succumbe. 
— Cognitam rem judica. — Audita intellige. — Nosce 
te ipsum. — Uxorem ducturus temporis opportunitatem 
specta. — Mortalia cogites. — Hospitem te esse scito. — 
Focum sacrosanctum habe. — Rege te ipsum. — Succurre 
amicis. — Ire moderare. — Intelligentiam exerce. — Pru- 
dentiam cole. — Jurejurando abstine. — Amicitiam dili- 
ge. — Ad doctrinz: studia incumbe. — Gloriam quare. — 
Sapientiae operam da. — De bono bene loquere. — Nemi- 
nem vitupera. — Lauda virtutem. — Age que justa sunt. 
— Amicis benevolus esto. — Inimicos ulciscere. — Inge- 
nuitatem exerce. — A vitiis abstine. — Communis esto. — 
Propria custodi. — Alienis abstine. — Fave linguá. — Audi 
omnia. — Amico, gratificare. — Ne quid nimis. — Parce 
tempori. — Prospice futurum. — Contumeliam oderis. — 
Supplices reverere. — Omnibus commodus esto. — Filios 
erudi. — Si quid habes, aliis gratificare. — Dolum me- 
tue. — Lauda omnes. — Sapientic studiosus esto. — Ex 
sequo et bono judica, — Rem cognitam aggredere. — 
A cde abstine. — Opta que fieri possunt. — Sapientam 
utere consuetudine. — Mores explora. — Accepta redde. 
— Ne quem suspecta. -- Arte utaris. — Quod daturus 
es, dato. — Beneficia honorato. — Nemini invideas. — 
Ad cautionem animum intende. — Spem approbato. -— 
Criminationem oderis. — Juste rem facias. — Bonos ho- 
nora.—Judicem nosce.— Uxori impera. — Fortunam esse 
crede. — Sponsionem fuge. — Cum omnibus loquere. — 
'Tui similibus hominibus familiariter utere. — Sumtus fac 
omnium primus. — Acquisitis gaude. — Verecundiam 
cole. — Gratiam refer. — Secundam fortunam opta. — 
Sorte tua contentus esto. — Et audi et vide. — Opere fa- 
ciendo divitias para. — Contentionem oderis. — Oppro- 
brium detestare. — Linguam contine. — Injuriam repelle. 
— Juste judicato. — Utere pecunia. — Incorruptus sis 
rerum inquisitor. — Praesentem accusa. — Dic quse nosti. 
— Ne vim adhibeas. — Jucunde vivas. — Placide cum 
aliis conversare. — Finem coeptis intrepidus impone, — 
Comis erga omnes esto. — Ne exsecrare filios tuos. — 
Linguam cohibe. — Benefacito tibi ipsi. — Affabilis esto. — 
Responde in tempore.— Juste opus nava.— Fac non poni- 
tenda. — Peccans resipisce. — Oculis inoderare. — Deli- 
bera lente. — Perfice e vestigio. — Amicitiam serva. — 
Sis squus rerum sslimator. — Expete concordiam. — 
Arcanum ne dic, — Magistratum metue. — Venare id quod 
utile est. — Occasionem exspecta. — Inimicitias dissolve. 
— Senectutem exspecta. — De viribus ne glorieris. — 
Dic bona verba. — Simultatem fuge. — Juste ditescas. — 
Gloriam querere ne desistas. — Improbitatem oderis. — 
Discendo ne defatigeris. — Periclitare prudenter. — [δ [ΔΓ] 
né cessa. — Oracula admirare. — Quos alis, dilige. —- 


— 


(*) Pro πείνων vel πεινῶν vel πένης ὧν ἅομοζε, quod in membranis est, scripsi πᾶσιν ἅρμοζε. 
917 


τρέφεις, ἀγάπα. — "Amóvst μὴ μάγου. — Πρεσδύ-. 


τερον αἰδοῦ, ---- Νεώτερον δίδασχε. ---- Πλούτῳ ἀπί- 
στει.--- Σαυτὸν αἰδοῦ. --- Μὴ ἄρχε ὑύρίζειν. -— IIpo- 
γόνους στεφάνου .--- Θνῆσχε ὑπὲρ πατρίδος. --- Τῷ βίῳ 
μὴ μάχου. — "Eni νεχρῷ μὴ γέλα. — ᾿Ατυχοῦντι 
συνάχθου. --- Χαρίζου ἀδλαδῶς. — Μὴ ἐπὶ παντὶ 
λυποῦ, ---- Ἐξ εὐγενῶν γέννα. — ᾿παγγέλλου μηδενί. 
— Φθιμένους μὴ ἀδίχκει, — Εὖ πάσγχε ὡς θνητός. ---- 


Τύχη μὴ πίστευε. --- Παῖς ὧν χόσμιος ἴσθι, ἡδῶν. 


ἐγχρατής, μέσος δίκαιος, πρεσδύτερος εὔλογος. --- 
Τελεύτα ἀλύπως. — Πλήθει ἄρεσχε, — Μὴ λάλει 
πρὸς ἡδονήν, — -Ὁμολογίαις ἔμμενε. --- Θυσίας πρόσ- 
φερε κατὰ δύγαμιν. --- Σαυτῷ μὴ υάχου. --- Μὴ 
ἐπὶ παντὶ λυποῦ. --- Τῷ βίῳ μὴ ἄχθου. --- Μὴ φιλαί- 
τιος ἴσθι.---- ᾿Επαγγέλλου μηδενὶ τὸ παράπαν. --- Χρό- 
vou φείδου. ---- ᾿Ἐνδαπανώμενος xal ἐφ᾽ ἃ μὴ δεῖ, ὀλί-- 
γος ἔσῃ ἐφ᾽ ἃ δεῖ, : 
(Stobzus Florileg. IIT, 8o. 


218 SEPTEM SAPIENTUM PRJECEPTA. 


Absentem ne impugna. — Majorem natu reverere. — Mino» 
rem doce, — Divitiis diffide. — Reverere te ipsum. — Ne 
prior injuriosus sis. — Majores honora. — Oppete pro pa- 
tria mortem. — Noli vitam in discrimen offerre. -— Mor- 
tuum ne irrideto. — Infortunati vicem dole. — Gratificare . 
citra jacturam. — Ne quavis re doleas. — Ex ingenuis li- 
beros procrea. — Ne cui quidquam promittas. — Mortuos 
ne ldas. — Fruere bonis ut mortalis, — Fortunze ne fide. 
— Puer modestus sis, adolescens temperans, vir justus, 
senex prudens. — Morere sine animi zgritudine. — Mul- 
titudini placeto. — Ne loquaris ad voluptatem. — Yn pa- 
ctis mane. --- Sacrificia pro viribus fac. — Noli tecum 
ipse pugnare. — Ne quavis re doleas. — Ne tibi molesta 
sit vita. — Ne sis querulus. -— Prorsus nemini quidquam 
promittas.— Tempori parce. — Sumtus faciens in res 
eliam minime necessarias parum valebis ad res necessa- 
rias comparandas. 


᾿ΑΛΛᾺ TON AYTON ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤᾺ. 


EK AIADOPON ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ZYNEIAEPMENA. 


α΄. KAEOBOYAOY. 


᾿Αμούσι᾽ ἐν βροτοῖσι τὸ πλέον μέρος 
λό ὙΩν τε πλῆθος" ἂν δ᾽ 6 καιρὸς ἀρκέσῃ, 
φρόνει τι χεδνόν * μὴ μάταιος ἣ χάρις 
γινέσθω. 
( Diogenes Laertius lib. 1, 91.) 
s. Ἔφη δὲ δεῖν συνοιχίζειν τὰς θυγατέρας, παρθέ- 
γους μὲν τὴν ἡλικίαν, τὸ δὲ φρονεῖν γυναῖκας" 
ὑποδεικνὺς ὅτι δεῖ παιδεύειν χαὶ τὰς παρθένους. 


Flor. LXX, 16.) 

3. Ἔλεγε δὲ τὸν φίλον δεῖν εὐεργετεῖν, ὅπως 7; μᾶλ- 
λον φίλος" τὸν δὲ ἐχθρὸν φίλον ποιεῖν: φυλάσσε- 
σθαι γὰρ τῶν μὲν φίλων τὸν Ψόγον, τῶν δὲ ἐχθρῶν 
τὴν ἐπιῤουλήν. 

( Diogenes Laertius lib. I, 91.} 

4. Ὅταν τις ἐξίῃ τῆς οἰκίας, ζητείτω πρότερον, τί 
μέλλει πράσσειν " xal ὅταν εἰσέλθῃ, πάλιν, τί 
ἔπραξε, 

( Diogenes Laertius lib. I, 92.) 
5 


Τὰς τῆς τύχης μεταδολὰς γενναίως πειρῶ φέρειν, 
xal μήτε εὐτυχῶν ὑπερήφανος ἔσο, μήτε ἀπορῶν 
ταπεινός" ἀλλὰ γίνου μέτριος ἐφ᾽ ἑχατέρας τῆς 
τύχης. 
(Stobeus Florileg. CVIII, 75 addito Theo- 
buli nomine ut XLVIII, 23. ) 


fg" om bd * , , ^N, 
6. Τοῖς σοφοῖς τὸ μέτριον ὃ νόμος δέδωχε, 


(Diogenes Laertius lib. I, 91; cf. Stob. 


-l 


. Φεῦγε uiv τὸν φθόνον τῶν πολλῶν, φυλάσσου δὲ 
τὰς ἐπιδουλὰς τῶν μισούντων. 
( Stob. Flor. XLVIII , 23.) 

8. Δοχεῖ μάλιστ᾽ ἂν ἔνδοξος γενέσθαι xal βασιλεὺς 

χαὶ τύραννος, εἰ μηδενὶ πιστεύοι τῶν συνόντων. 

(Plutarchus VII sapient. Conviv. cap. 7 
pag. 17.) 

9. “Ὥσπερ οὐχ ἂν ἐδούλου ἐν νηὶ μαχρᾷ καὶ molu- 
χρύσῳ πλέων βαπτίζεσθαι, οὕτω μηδὲ ἐν οἰχίᾳ 
αἱροῦ ὑπερμεγέθει xal πολυτελεῖ καθήμενος ys 
μάζεσθαι. 

( Anthol. Patav. ) 


τυ. Εἷς ὃ πατήρ, παῖδες δὲ δυώδεχα * τῶν δέ θ᾽ ἑκάστῳ 
χοῦραι ἑξήκοντα, διάνδιχα εἶδος ἐ ἔχουσαι: 
Αἱ μὲν λευχαὶ ἔασιν ἰδεῖν, αἱ δ᾽ αὖτε μέλαιναι" 
ἀθάναται δέ τ᾽ ἐοῦσαι etai din ἅπασαι. 
(Stobaeus Eclog. lib. I cap. 8, 37 pag. 87 
ed. Gaisf. Conf. Anthol, Pal. XIV. 101 
et Diog. Laert. lib. I, 91.) 
β΄. ZOAQNOX. 
1. ΓΓέλος δρᾶν μακροῦ βίου. 
( Herodot. lib. I cap. 32.) 
2. Οὖρος τοῦ ἀνθρωπίνου βίου ἔτεα ἑθδομήχοντα. 
(Idem 1. c.) 
3. Πᾶν ἐστι ἄνθρωπος συμφορή. 
(Idem 1. c.) 


4. Οὐ γάρ τοι 6 μέγα πλούσιος μάλλον τοῦ ἐπ᾽ fju£- 


1. CLEOBULI. 


1. Imperitia in hominibus majori ex parte dominatur 
P verborumque multitudo. Quodsi oblata fuerit occasio , ad 


— aliquid honesti animum intendito; ne irrita et inanis sit 


2 gratia. 

2. Cleobulus ait filias viris nuptum loikidis esse etate 
— quidem virgines, iatelligentia vero mulieres , docens virgi- 
|. nes quoque institui oportere. 

ο΄ 3. Dicebat porro beneficiis afficiendum esse amicum , ut 
᾿ς amicior foret, et ex inimico faciendum amicum : esse 
— enim et ab amicorum vituperatione et ab inimicorum in- 
. sidiis cavendum. 

—. 4. Antequam domo quis exeat ; quid acturus sit cogitet : 
. rursus quum redüx intrarit, quid egerit. 

-.&. Forfunz mutationes fortiter sustinere tenta, ita ut 
pj neque prosperis rebus superbias , neque adversis ad pau- 
P pertatem redactus animum despondeas, sed in utraque 
.. fortuna moderatus sis. 


ὃ. Leges sapientibus modum imponunt. 

7. Declina invidiam vulgi et insidias odio te persequen- 
lium cave. 

8. Videtur ita maxime gloriam consecuturus sive rex 
sive tyrannus , si familiarium nemini fidat. 

9. Quemadmodum in navi magna et aurata vectus mergi 
nolles , sic caveto ne in domo ampla ac splendida sedens 
fortunas fluctibus jacteris. 

10. Unus est pater, duodecim autem filii, quorum sin- 
gulis sexaginta fili:e sunt, duplicem formam habentes. 
Quippe aliae albo colore sunt, alix nigro : quamvis vero 
immortales sint, omnes tamen moriuntur. 


2. SOLONIS. 


1, Exitium vitee diuturnae specta. 

2. Terminus humane vitae anni septuaginta. 

3. Mera calamitas homo est. 

4. Neque enim beatior est magnis opibus preeditus eo, 


219 


220 


ρὴν ἔχοντος ὀλόιώτερός ἐστι, el uf, οἵ τύχη ἐπί- 
σποιτὸ πάντα χαλὰ ἔχοντα τελευτῆσαι εὖ τὸν βίον. 
( Idem 1014.) 
δ, Σχοπέειν χρὴ παντὸς χρήματος τὴν τελευτήν, χῇ 
ἀποβήσεται. 
(Idem ibid. ) 
Πολλοῖσι καὶ δὴ ὑποδέξας 0A60v 6 θεὸς προῤῥίζους 
ἀνέτρεψε. 
( Idem ibid. ) 
7. Ὃ μὲν λόγος εἴδωλον τῶν ἔργων, βασιλεὺ 
ἰσχυρότατος τῇ δυνάμει, 
(Diogenes Laert. lib. I, ds 
&. Τὸ ἴσον πόλεμον οὗ ποιεῖ. 
9. Ὁ μὲν χόρος ὑπὸ τοῦ πλούτου γεννᾶται, ὕόρις δὲ 
ὑπὸ τοὺ χόρου. 
(Diogenes Laertius lib. I, 59. ) 
10. Ἐχείνη πόλις ἄριστα οἰχεῖται, ἐν 7j τοὺς ἀγα- 
θοὺς ἄνδρας συμθαίνει τιμᾶσθαι, καὶ τὸ ἐναντίον, 
ἐν jj τοὺς χαχοὺς ἀμύνεσθαι. 


(Stobzus Flor. XLIII, 76.) 


11. Καλὸν μέν ἐστιν ἣ τυραννὶς χωρίον, οὐχ ἔχει δὲ 
ἀπόθασιν. 


( Plutarchus Vit. Solon. cap. 14 p. 214.) 


12. "Eequact ἐν μεγάλοις πᾶσιν ἁδεῖν χαλεπόν." 
( Plutarchus Vit. Solon. cap. “5. p. 231.) 
13. Ot νόμοι τοῖς ἀραχνίοις ὅμοιοι" xol γὰρ ἐχεῖνα, 
ἐὰν μὲν ἐμπέση τι χοῦφον xal ἀσθενές, στέγει, 
ἐὰν δὲ μεῖζον, διακόψαν οἴχξται. 
(Diogenes Laertius lib. I, 58.) 


14. Τὸ θεῖον xai οἵ νομοθέται οὐ καθ᾽ ἑαυτὰ δύνανται | 


SEPTEM SAPIENTUM 


ὀνῆσαι τὰς πόλεις" οἱ δὲ ἀεὶ τὸ πλῆθος ἄγοντες, 1 
ὅπως ἂν Ἱνώμης ἔχωσιν" οὕτω δὲ καὶ τὸ θεῖον xal - 
oí νόμοι εὖ μὲν ἀγόντων εἰσὶν ὠφέλιμοι, καχῶς δὲ 
ἀγόντων οὐδὲν ὠφελοῦσιν. ] 
(Diogenes Laertius lib. I, 64. ) 
I5. Ot παρὰ τοῖς τυράννοις δυνάμενοι παραπλήσιοί 3 
εἶσι ταῖς ψήφοις ταῖς ἐπὶ τῶν λογισμῶν * xat γὰρ 
ἐχείνων ἑκάστη ποτὲ μὲν πλείω σημαίνει, ποτὲ δὲ 
ἥττω" καὶ τούτων οἵ τύραννοι ποτὲ μὲν ἕχαστον — 
μέγαν ἄγουσι καὶ λαμπρόν, ποτὲ δὲ ἄτιμον. 

(Diogenes Laertius lib. I, 59. ) 
16. Πεφυλαγμένος ἄνδρα ἕκαστον ὅρα, Ww 
μὴ χρυπτὸν ἔγχος ἔχων κραδίῃ, φαιδρῷ προσεν- , 
[νέπῃ προσώπῳ, [ 
γλῶσσα δέ οἱ διχόμυθος ἐχ μελαίνης φρενὸς γεγώνη- 

( Diogenes Laertius lib. I, 61.) 


17. Τηράσχω δ᾽ αἰεὶ πολλὰ διδασχόμενος. 


(Plato in Amatoribus p. 133 C; Plutar- 
chus Vit. Solon. cap. 31 ; Schol. Soph. 
Ant, 711 et alii multi.) 


18. Τοσούτῳ διαφέρει ἣ φρόνησις τῶν ἀρετῶν, ὅσῳ 
ὅρασις τῶν ἄλλων αἰσθήσεων. 
(Anton. Meliss. Serm. περὶ σοφίας.) 
19. Ὁ πολλοῖς φοδερὸς ὧν πολλοὺς φοδείσθω. 
(Anton. Meliss. Serm, περὶ βασιλέως.) 
20. Ὅσον ἐν πολέμῳ. δύναται σίδηρος, τοσοῦτον ἐν 
πολιτεία λόγος εὖ ἔχων ἰσχύει. 
( Stob. Flor. LXXXI, 12.) 


2t. Τὸ γῆρας ὅρμος ἐστὶ τῶν χαχῶν, εἰς αὐτὸ γοῦν 
πάντα χαταφεύγει. ἶ 


qui victum quotidianum habet , nisi eidem fortuna comes 
ita contigerit, ut in bonorum omnium copia vitam finiat. 

5. Considerandum est, qualis cujusque rei exitus futu- 
rus sit. : 


6. Multos jam deus quibus felicitatem ostenderat fundi- 


tus evertit. 

7. Sermo simulacrum quidem factorum est, sed tamen 
rex viribus praestantissimus. 
. 8. Equalitas bellum non facit. 

9. Satietas ex divitiis nascitur, ex satietate auteni con- 
tumelia. 

10. Illa civitas optime sianulbator. in qua ut bonis 
viris honor contingit, sic contra improbis poena irrogatur. 

11. Tyrannis pulcher quidem locus est , sed exitum non 
habet. : 

12. In magnis rebus placere omnibus difficile est. 

13. Leges similes sunt aranearum telis, quie leve et 


imbecillum quod incidit involvunt et contegunt , si quid 


vero majus illabitur, fit ut ruptis telis evadat. 
14. Numen divinum et legumlatores juvare per se civi- 


tates non possunt, sed qui multitudinem ad quamcunque 

volunt sententiam deducunt : sic deus quoque et leges 

juvant, si ductores boni sunt, sin mali, nihil prosunt. . 
15. Qui apud tyrannos auctoritate valent similes sunt 


rationum calculis. Ut enim horum quilibet nunc plus si-.— - 


gnificat, nunc minus : ita tyranni quemvis illorum modo 
magnum reddunt et splendidum , modo abjectum οἱ con- 
temtum esse volunt. 

16. Cavens ab unoquoque homine vide, ne quis oceul- — 
tum telum habens in animo, hilari te. compellet vultu — 
linguaque ambiguam sententiam nigrae mentis pro- - 1 
nuntiet. ; 

17. Senesco multa semper addiscens. | 

18. Quantum visus reliquis sensibus , tantum pruden - m 
tia czeteris virtutibus prestat. | 

19. Qui multis terribilis est, multos metuat. 

20. Quantum ferrum potest in bello, tantum bona valet 
oratio in civitate. (3 

21. Senectus malorum portus est, in quem cuncta con- 
fugiunt. 


( Anton. Meliss. Serm. περὶ γερόντων.) 
233. "Ex χρυσοῦ ποτηρίου πίνειν φάρμαχον χαὶ παρὰ 
φίλου εὐγνώμονος συμδουλίαν λαμόάνειν ταυτόν 
ἐστιν. 
( Anton. Meliss. Serm. περὶ φίλων xal φι- 
λίας.) 
Ὃ χατὰ θεὸν φίλος ῥέει μέλι x«l γάλα τοῖς ἀλη- 
θέσι λόγοις. 
(Anton. Meliss. Serm. περὶ φίλων xoi φι- 
Maz. ) 
.24. Εἰς ἀρχὴν χατασταθεὶς υηδενὶ χρῶ πονηρῷ πρὸς 
τὰς διοιχήσεις " ὧν γὰρ ἂν ἐχεῖνος ἁμιάρτη, σοὶ τὰς 
αἰτίας τῷ ἄρχοντι ἐπιθήσουσι. 


( Anton. Meliss. Serm. περὶ ἀρχῆς καὶ ἐξου- 
σίας. Cf. Isocrat. Orat. ad Demonic. p. 10 
ed. Steph.) 

25. Γαμόροῦ ὃ μὲν ἐπιτυχὼν εὗρεν υἱόν, ὃ δὲ ἀποτυ- 

Ow ἀπώλεσε καὶ θυγατέρα. 

(Anton. et Maxim, Serm. περὶ εὐτυχίας xoi 
δυστυχίας.) 

46. Υἱῷ xol θυγατρὶ μὴ προσμειδιάσεις, ἵνα μὴ ὕστε- 

ρον δαχρύσης. 

(Anton. Meliss. Serm. περὶ γονέων χρη- 
στῶν.) 

27. Σπάνιον εἴσαγε τὸν πόδα πρὸς τὸν φίλον, ἵνα μὴ 

coU πλησθεὶς μισήσῃ, σε. 

(Anton. Meliss. Serm. περὶ φίλων xoi φι- 
Mas (*).) 

28. Νηδέποτε ὀρεχθῆς χτήσασθαι φίλον τὸν μήτε ψυ- 

χὴν μήτε σῶμα εὖ ποιῆσαι δυνάμενον. 


(*) Scripsi τὸν πόξα vulg. pro σὸν πόδα. 


APOPHTHEGMATA. : 241 


(Anton. Meliss. Serm. περὶ φίλων xo φι- 
λίας.) ! 

29. Ἐρωτηθεὶς ὑπὸ τοῦ Κροίσου, τίς σοι δοχεῖ εὐδαί-- 
μων; Τέλλος, ἔφη, ᾿Αθηναῖος xx Κλέοόις xot Βί- 
των, χαὶ τὰ θρυλλούμενα. 

(Diogenes Laertius lib. I, 5o. ) 

30. Φασὶ δέ τινες, ὅτι χοσμήσας ἑαυτὸν ὃ Κροῖσος 
παντοδαπῶς χαὶ χαθίσας εἰς τὸν θρόνον ἤρετο αὐ-- 
τόν, εἴ τι θέαμα χάλλιον τεθέαται" ὃ δέ, ἀλε- 
χτρυόνας, εἶπε, φασιανοὺς χαὶ ταώς" φυσιχῷ γὰρ 
ἄνθει χεχόσμηνται χαὶ μυρίῳ καλλίονι, 

( Diogenes Laertius lib. I, 51.) 

3t. "Epevzüsig, διὰ τί κατὰ πατροχτόνου νόμον οὐχ 
ἔθηκε, διὰ τὸ ἀπελπίσαι, ἔφη. 

( Diogenes Laertius lib. I, 59. ) 

32, ( Ἐρωτηθεὶς) πῶς ἂν ἥχιστα ἀδικοῖεν ot ἄνθρωποι, 
el δμοίως, ἔφη, ἄχθοιντο τοῖς ἀδιχουμένοις οἵ μ 
ἀδικούμενοι, 

(Diogenes Laertius lib. I, 5r. ) 

33. Δαχρύων τὸν παῖδα τελευτήσαντα, πρὸς τὸν εἰ- 
πόντα ἀλλ᾽ οὐδὲν ἀνύτεις, εἶπε, δι’ αὐτὸ τοῦτο 
δαχρύω, ὅτι οὐδὲν ἀνύτω. 

( Diogenes Laertius lib. I, 63.) 

34. Ἐρωτηθεὶς πῶς ἂν ἄριστα αἱ πόλεις olxotvro , εἰ- 
πεν, ἐὰν μὲν οἵ πολῖται τοῖς ἄρχουσι πείθωνται, 
οἵ δὲ ἄρχοντες τοῖς νόμοις. 

( Plutarchus Conviv. VII Sapient. ) 

35. ᾿Ερωτηθεὶς ὑπὸ Περιάνδρου παρὰ πότον, ἐπεὶ 
σιωπῶν ἐτύγχανε, πότερα διὰ λόγων σπάνιν ἢ διὰ 
μωρίαν σιωπᾷ, « ἀλλ᾽ οὐδεὶς ἂν » εἶπε « μωρὸς ἐν 
συμποσίῳ σιωπᾶν δύναιτο. » 


(Stobzus Flor. XXXIV. 15.) 


29. Accipere consilium a benevolo amico datum idem 
est ac si salutare remedium ex aureo poculo bibas. 

23. Amicus divinitus nobis adjunctus mel et lac veris 
sermonibus effundit. : 

24. Magistratum adeptus noli in negotiis obeundis ul- 
iius improbi ministerio uti ; nam quidquid ille deliquerit, 
id tibi rerum moderatori imputabitur. 

25. Generum nactus bonum repperit filium , malum au- 
tem nactus perdidit et filiam. 

26. Liberis arridere noli, ne in posterum fleas. 

27. Raro amici cedes ingredere, ne fastidio quodam et 
satietate abs te abalienetur. 

28. Ne cupias tibi unquam comparare amicum , qui 
neque animum tuum neque corpus juvare possit. 

29. Interrogatus a Croeso, Quis tibi videtur beatus? 
Tellus, inquit, Atheniensis et Cleobis et Bito, et cetera 
adjecit quae vulgo narrantur. 

30. Ajunt quidam , Croesum, quum se omni decore exor- 
nasset atque in solio consedisset, interrogasse Solonem, 


num pulchrius unquam spectaculum vidisset , illumque 
dixisse : Gallos gallinaceos, phasianos et pavones, qui na- 
turali multoque majore nitore essent ornati. : 

31. Interrogatus cur nullam tulisset legem in eum qui 
parentem necasset, respondit, quia hoc scelus ab homi- 
nibus admitti non posse crederet. 

32. Interrogatus quo pacto homines minime jus viola- 
rent : Si leesi, inquit, non minus zgre injurias quam non 
laesi "ferunt. 

33. Quum quidam diceret, illo tilii mortem lacrimis 
prosequente, At nihil proficis : At propter hoc ipsum, in- 
quit ille, lacrimo, quod nihil proficio. 

34. Interrogatus, quomodo reipublicae status optimus 
esse posset: Si, inquit, cives magistratibus obediant et 
magistratus legibus. 

35. Solon inter bibendum tacitus interroganti Perian- 
dro, taceretne idcirco quia verba. ipsi deessent, an quia 
prodere nollet stultitiam : Atqui nemo, inquit, stultus 
tacere in convivio potest. 


322 SEPTEM SAPIENTUM 


.3. Παρὰ πότον τοῦ ἀδελφιδοῦ αὐτοῦ μέλος τι Σαπ- 
φοῦς ἄσαντος, ἥσθη τῷ μέλει xal προσέταξε τῷ 

, ^, 5 , , , 1 

μειρακίῳ διδάξαι αὐτόν" ἐρωτήσαντος δέ τινος, διὰ 


ποίαν αἰτίαν τοῦτο ἐσπούδαχεν, ὃ δὲ ἔφη " ἵνα μα- | 


θὼν αὐτὸ ἀποθάνω. 
(Stobzus Flor, XXIX, 58.) 

37. ᾿Ερώτηθείς, εἰ τοὺς ἀρίστους ᾿Αθηναίοις νόμους 
ἔγραψεν, ὧν ἄν, ἔφη, προσεδέξαντο τοὺς ἀρίστους. 

( Plutarchus Vit. Solon. p. 86. ) 

38. Τῆς Πεισιστράτου δημαγωγίας, ὅτι τυραννίδος ἦν 
υηχάνημα,, φανερᾶς γενομένης, μηδενὸς ἀμύνεσθαι 
υηδὲ χωλύειν τολμῶντος, 6 Σόλων ἐξενεγχάμενος 
τὰ ὅπλα καὶ πρὸ τῆς οἰκίας θέμενος, ἠξίου Bon- 
θεῖν τοὺς πολίτας" πέμψαντος δὲ Πεισιστράτου 
πρὸς αὐτὸν χαὶ πυνθανομένου, τίνι πεποιθὼς ταῦτα 
πράττει" τῷ γήρα, εἶπεν. 

(Plutarchus lib. An seni gerenda sit respu- 
blica cap. 21.) 

39. Προσπτύσαντος αὐτῷ τινος, ἠνέσχετο, μευψαμέ- 
vou δὲ αὐτῷ ἑτέρου ἐπὶ τούτῳ , εἶτα οἵ μὲν ἁλιεῖς, 
εἶπεν, ὑπομένουσι ῥαίνεσθαι τῇ θαλάσσῃ , ἵνα χω- 
61v Sigel ἐγὼ δ᾽ οὐχ ἀνάσχωμα! τὸ αὐτὸ 
παθεῖν, ἵνα ἄνθρωπον ἁλιεύσω; 

(Anton, Meliss. Serm. περὶ φίλων καὶ φιλίας.) 
NOMOI ΤΙΝΕΣ. 

40. "Ed τις μὴ τρέφη τοὺς γονέας, ἄτιμος ἔστω " ἀλλὰ 

xal ὃ τὰ πατρῷα χατεδηδοχὼς ὁμοίως. 
( Diogenes Laertius lib. 1, 55.) 


41. Υἱῷ τρέφειν τὸν πατέρα μὴ διδαξ ἄμενον τέχνην 
ἐπάναγκες υὴ εἶναι. 


( Plutarchus Vit. Solon. cap. 22 p. 226. ) 
42. Ὁ ἀργὸς ὑπεύθυνος ἔστω παντὶ τῷ βουλομένῳ γρά- 
φεσθαι, | 


( Diogenes Laertius lib. T, 55. ) 
48. Ὃ ἡταιρηχὼς τοῦ βήματος εἰργέσθω. 
( Diogenes Laertius lib. I, 55. ) 
(4, Ὁ ἐπίτροπος τῇ τῶν ὀρφανῶν μητρὶ μὴ συνοικείτω,. Ὁ 
(Diogenes Laertius lib. I, 56. ) 
45, Εἷς ὃν ἣ οὐσία ἔρχεται τῶν ὀρφανῶν τελευτησάν- 
τῶν, μὴ ἐπιτροπευέτω, 
(Diogenes Laertius lib. I, 56.) 
Δαχτυλιογλύφῳ μὴ ἐξέστω σφραγῖδα φυλάττειν τὴν 
τοῦ πραθέντος δαχτυλίου. 


( Diogenes Laertius lib. I, 57.) 


46 


47 


"E&v ἕνα ὀφθαλμὸν ἔχοντος ἐχχόψη τις, ἀντεχχό- — 
πτειν τοὺς δύο. 
( Diogenes Laertius lib. I, 57. ) i 
48, Ἃ μὴ ἔθου, μὴ ἀνέλη" εἰ δὲ μή͵, θάνατος ἢ ζημία. 
( Diogenes Laertius lib. I, 57.) 
49. Τῷ ἄρχοντι, ἂν μεθύων ληφθῇ, θάνατος ἡ ζημία 
ἔστω. 
( Diogenes Laertius lib. I, 57.) 
50. ὋὉ ἐν στάσει μηδετέρας μερίδος aded ἄτιμος 
ἔστω. 
(Plutarchus Vit. Solon. cap. 20 p. 313. 
51. Motybv ἀνελεῖν τῷ λαθόντι θέμις ἔστω * ἐὰν δ᾽ ἄρ-- 
πάσῃ τις ἐλευθέραν γυναῖχα xal βιάσηται, ζημία 
ἔστω ἑκατὸν δραχμαί" χἂν προαγωγεύῃ , δραχμαὶ 
εἰχοσι. 


36. Quum cecinisset inter bibendum fratris filius car- 
men Sapphicum, valde eo delectatus postulavit ab adole- 
scente , ut illud se doceret. Quum autem quidam interro- 
garet, quam ob causam id desideraret, ut prius, inquit 
ille, ediscam, deinde moriar. 

37. Interrogatus, num optimas Atheniensibus leges scri- 
psisset, Optimas, inquit , quas accipere poterant. 


:38. Quum appareret Pisistrati popularitatem tyrannidis . 


esse affectationem , nemine nec resistere nec impedire au- 


dente, Solon armis suis elatis et ante domum collocatis 


sixilium a civibus petiit, Quumque Pisistratus misso 
nuntio ab eo quxreret, qua re fretus ista faceret : ille, 


. Senectute, inquit. 


39. Quum consputatus a quodam sequo animo ferret 
contumeliam , atque eo nomine ab alio quodam reprehen- 
deretur, Piscatores, inquit, patiuntur se conspergi aqua 
marina, ut gobium capiant, cur hoc idem ego non feram, 
ut hominem mihi conciliem ? 


| LEGES QU.EDAM., 


40. Qui parentes non alit, infamis esto, similiter et qui 


patrimonium conviviis dissipaverit. 

41. Filium ad patrem alendum qui nullam ipsum artem 
docuerit , nulla necessitate cogi. 

42. Deses omnibus accusare volentibus rabont reddendee 
obnoxius esto. 

43. Muliebria passus ἃ suggestu arcetor. 

44. Tutor cum pupillorum matre ne habitato. 

45. Ad quem facultates pupillorum morle perveniunt , 
is tutor ne esto. 

46. Annulario ne liceat venditi annuli signum ser- 
vcre. 

47. Qui lusci unum oculum efíoderit , ei eruantur ambo 

48, Que non posuisti, ne tollas; si quis secus faxit , 
capitali poena afficitor. dn 

49. Princeps si ebrius fuerit deprehensus, morte mul- 
tator. 

50. Qui in seditione neutri parti se adjunxerit , igiomi- 
πἰὰ notator. 

51. Mexchum interficere deprehendenti liceàt; quodsi 
quis liberam mulierem rapuerit et violaverit, centum de- 
nariorum multa esto; sin prostituerit, viginti. 


(Plutarchus Vit. Solon. cap. 23 p. 227.) 
52. Παντὶ λαδεῖν δίκην ὑπὲρ τοῦ χαχῶς πεπονθότος 
^ ἐξέστω. 
( Plutarchus Vit. Solon. cap. 18 p. 221.) 
53. Τὸν τεθνηχότα μηδεὶς χαχῶς ἀγορευέτω. 
' (Plutarchus Vit. Solon. cap. 21 p. 224.) 
54 


Ζῶντα χαχῶς λέγων πρὸς ἱεροῖς xal δικαστηρίοις 
xot ἀρχείοις xoi θεωρίας οὔσης ἀγώνων τρεῖς δρα- 
χμὰς τῷ ἰδιώτη, δύο δ᾽ ἄλλας εἰς τὸ δημόσιον ἀπο- 
τινέτω. 

( Plutarchus Vit. Solon. cap. 31 p. 224.) 
δῦ 


"Eni τοῖς σώμασι δανείζειν μιὴ ἐξέστω. 

( Plutarchus Vit. Solon. cap. 15 p. 216. ) 
56. Δῶρον λαθεῖν ἀνδρὶ παρὰ γυναικὸς χαὶ γυναιχὶ 
παρ᾽ ἀνδρὸς μὴ ἐξέστω, 

( Plutarchus Quast. Rom. cap. 7 p. 315; 

cf, Vit. Solon. cap. 20 p. 223.) 
"Epopévou τινὸς αὐτόν, τί νομίζεις τὸ γῆρας ; ἀπε- 
χρίνατο᾽ τοῦ ζὴν χειμῶνα, 

(Stobaeus Flor. CXVII, 6. ) 

Μήτε ἀρχέτω ὃ σφόδρα νέος, μήτε συμδουλευέτω, 
εἰ xal ἄριστα δοχοίη γνώμης ἔχειν. 

(Anthol. Patav. ) 

Ὀνειδιζόμενός ποτε, ὅτι δίχην ἔχων ἐμισθώσατο 
δήτορα" xal γάρ, ἔφη, ὅταν δεῖπνον ἔχω, μάγει- 
ρον μισθοῦμαι. 


57 


$ 


59 


(Anton. Meliss. Serm. περὶ παιδείας.) 
Δοχεῖ μάλιστ᾽ ἂν ἔνδοξος γενέσθαι xot βασιλεὺς xal 
τύραννος, εἶ δημοχρατίαν ἐκ μοναρχίας χατασχευά- 
σειε τοῖς πολίταις. 


( Anton. Meliss. Serm. περὶ παιδείας.) 


APOPHTHEGMATA. 223 


4 , - 
61. Δόσεις χύοιαι τῶν τελευτώντων. 


(Plutar chus Quzest. Rom. cap. 7 p. 315.) 
Ὃ τῶν περισσῶν ζῆλος εὐθὺς ἀχολουθεῖ χαὶ σύνοι- 
duh eu τῇ χρείᾳ τῶν ἀναγκαίων. — 

(Plutarchus VII Sapient, Conviv. cap. 15 

P. 48.) 
. Τὸν ὑπερουράνιον τόπον οὔτε τις ὕμνησε τῶν τὴδε 
E οὔτε ὑμνήσει xax! ἀξίαν. 
( Aristides Sophist. ) 
Y XIAQNOZ. 


1. Μαντιχὴν μὴ ἐχθαίρειν. 
( Diog. Laert. 11}.}, 70.) 
2. Πρόνοια περὶ τοῦ μέλλοντος » λογισμῷ χαταληπτή, 
ἀνδρός ἐστιν ἀρετή. 
( Diog. Laert. lib. I, 68. ) 
83, Ἦρεμίᾳ χρῶ. 
( Diog. Laert. lib, I, 70.) ; 
4, "Ev λιθίναις ἀχόναις ὃ χρυσὸς ἐξετάζεται διδοὺς 
βάσανον φανεράν, ἐν δὲ χρυσῷ ἀνδρῶν ἀγαθῶν τε 
χαχῶν τε νοῦς ἔδωχ᾽ ἔλεγχον. 
( Diogenes Laert. lib. I, 71.) - 
5. Πλοῦτος χαχίας μᾶλλον ἢ χαλοχαγαθίας ἐστὶν 
ὑπηρέτης. 
( Antonius Melissa Serm. περὶ πλούτου ; cf. 
Isocrat. ad Demonic. pag. 3 ed. Steph.) 
6. Τί ἐστι πλοῦτος ; θησαυρὸς χαχῶν, ἐφόδιον duy m- 
μάτων, χορηγία πονηρίας. 
( Anton. Meliss. Serm. περὶ πλούτου.) 
7. Πλοῦτος ἀπὸ xaxzc ἐργασίας ἐπιγενόμενος ἐπιφα- 
νέστερον ὄνειδος χέχτηται. 
( Anton. Meliss. Serm. περὶ πλούτου. ) 


52. Injuriam alicui illatam unicuique persequi liceat. 

53. De mortuo nemo male loquitor. 

54. Vivo maledicens in templis, judiciis, curia et quum 
spectacula eduntur tres drachmas homini privato cui con- 
viciatur ef alias duas cerario solvat. 

55. Corporum obligatione fcenerari ne liceat. 

56. Ne marito ab uxore neve uxori a marito donum ac- 
cipere liceat. 

57. Quum quidam ex eo quaereret, quid senectulem esse 
putaret, respondit, vit?e hiemem. 

58. Neque imperet qui admodum juvenis est, neque 
consiliorum auctor sit, quamvis recte sentire videatur. 

59. Reprehensus aliquando, quod litigans cum altero 
oratorem conduxisset : Atqui, inquit, et coenam quum 
apparo, conduco coquum. 

€0. Videlur ita maxime gloriam consecuturus sive rex 
sive tyrannus, si civibus ex unius dominatu popularem 
rempublicam constituerit. 


61. Morientium donationes ratoe sunto. 

62. Rerum supervacanearum studium statim comitatur 
necessariarum appetitionem. 

63. Colum neque laudavit unquam satis poeta terre- 
stris, neque laudabit pro dignitate, 


3. CHILONIS. 


1. Divinalionem ne oderis. 

2. Rerum futurarum providentia , ratiocinatione com- 
prehensa , viri virtus est. 

3. Quiete utere. 

4. Coticula aurum probatur, ut manifestum de se det 
judicium : auro vero. bonorum et improborum hominum 
mens examinatur. 

5. Divitiee improbitatis magis sunt Log us. quam vir- 
tutis et honestatis. 

6. Divitiae quid sunt? Thesaurus malorum, adjumen- 
tum calamitatum , subsidia nequitiae. 

7. Divitize illiberali queestu paratze manifestum dedecus 
impressum habent. 


224 SEPTEM SAPIENTUM 


8. Δαπαγνώμενος ἐφ᾽ ἃ μὴ δεῖ, ὀλίγος ἔσῃ ἐφ᾽ ἃ δεῖ. 
( Antonius Melissa Serm. περὶ ἀσωτίας.) 

9. 'Tó μὴ χεχτῆσθαι πλοῦτον βλάῤδην οὗ χομίζει το-: 
σαύτην᾽ τὸ δὲ τοῖς οὖσι χαχῶς κεχρῆσθαι ἀπόλ-- 
λυσι τὸν ὄντως, φασί, βίον κεχρημένον βίου. 

( Antonius Melissa Serm, περὶ ἀσωτίας.) 

10. Πρὸς τὸν ἀδελφὸν δυσφοροῦντα, ὅτι μὴ ἔφορος ἐγέ- 
γετο, αὐτοῦ ὄντος" ἐγὼ μέν, ἔφη, ἐπίσταμαι ἀδι- 
χεῖσθαι, σὺ δ᾽ οὔ. 

( Diogenes Laertius lib. I, 68. ) 

11. Φασὶ δ᾽ αὐτοῦ xol Αἴσωπον πυθέσθαι, ὁ Ζεὺς τί 
εἴη ποιῶν, τὸν δὲ φάναι" τὰ μὲν ὑψηλὰ ταπει- 
γοῦν, τὰ δὲ ταπεινὰ ὑψοῦν. 

( Diogenes Laertius lib. I, 69. ) 

12... "Egtr70eic, τίνι διαφέρουσιν οἱ πεπαιδευμένοι τῶν 

ἀπαιδεύτων, ἔφη, ἐλπίσιν ἀγαθαῖς. 
( Diog. Laert. lib. I, 69.) 

13. ᾿Ερωτηθείς, τί δύσκολον, (ἔφη, ) τὸ τὰ ἀπόῤῥητα 

- σιωπῆσαι, καὶ σχολὴν εὖ διαθέσθαι, xol ἀδιχού-- 
μενον δύνασθαι φέρειν. 

( Diogenes Laertius lib. I, 69.) 

14. 'Axoócac τινὸς λέγοντος μηδένα ἔχειν ἐχθρόν, ἠρώ- 
τησεν, εἰ μηδένα φίλον ἔχει, νομίζων ἐξ ἀνάγχης 
ἐπαχολουθεῖν χαὶ συνεμπλέχεσθαι φιλίαις ἀπε- 
χθείας. 

(Plutarchus de Anima apud Gellium lib. 
I, 3.) 

15. "Epwrnüs(c , τί χαλεπώτατον, « τὸ γινώσχειν ἕαυ- 
τὸν » ἔφη" πολλὰ γὰρ ὑπὸ φιλαυτίας ἕκαστον 
ἑαυτῷ προστιθέναι. 


(Stobeus Flor. XXI, 13.) 


, LI e - 
I6. Λυπουμένου τινὸς ἐπὶ τοῖς αὐτοῦ xaxoic , εἶπεν " 
, ^ 
εἰ τὰ πάντων χατανοήσης, ἧττον ἐπὶ τοῖς σαυτοῦ 
δυσφορήσεις. 


(Stobeus Flor. CVIII, 72. ) 


17. Τὸν ἄρχοντα χρὴ μηδὲν φρονεῖν θνητόν, ἀλλὰ 3 


, 5 , 
πάντα ἀθάνατα. 


(Plutarchus Conviv. VII Sapient. cap. 7 
p. 18.) 
I8. Χίλων καλούμενος (ἐπὶ τὸ δεῖπνον) ob πρότερον 


ὡμολόγησεν, ἢ πυθέσθαι τῶν χεχλημένων ἕχα- | 


Μι" 
στον. "Eg γάρ, ὅτι σύμπλουν ἀγνώμονα δεῖ φέ- 
βέιν xal σύσχηνον, οἷς συμπλεῖν ἀνάγχη χαὶ 
συστρατεύεσθαι" τὸ δὲ συμπόταις ἕαυτόν, ὡς 


ἔτυχε, χαταμιγνύειν οὐ νοῦν ὄχοντος ἀνδρός ἐστιν. 1 
(Plutarchus Conviv. VII Sapient, cap. 2. 


p. 6.) 
19. Χίλων φιλάργυρον ἰδὼν ἐχφερόμενον ἔφη" Οὗτος 
βίον ἀδίωτον ζήσας ἑτέροις βίον καταλέλοιπεν. 
(Sentent. Cod. Lugdunobat. ed. Beynen 
p. 44.) 
o HITTAKOY. 


Τὸ ἥμισυ τοῦ παντὸς πλεῖον. 
(Diog. Laert. lib, 1, 75. ) 
2. Χαλεπὸν ἐσθλὸν ἔμμεναι. 
( Diog. Laert. lib. I, 76.) 
3. ᾿Αρχὴ ἄνδρα δειχνύει. 
(Diog. Laert. lib. I, 77. ) 
4. ᾿ἀνάγχη δ᾽ οὐδὲ θεοὶ μάχονται. 


Ι 


8. Sumtus faciens in. res minime necessarias parum va- 
lebis ad res necessarias comparandas. 

9. Tantum tibi incommodi ex eo non est, si divitiis ca- 
reas, quantum ex eo, si iis quas habes male utaris; nam 
hoc illam qua vere est vitam , ut ajunt, victu indigentem 
exstinguit. 

10. Fratri :egre ferenti, quod ephorus ipse non creare- 
tur, quum ille esset : Ego, inquit, injuriam ferre scio , 
tu nescis. 

11. Ajunt eum ab JEsopo interrogatum, quid ageret 
Jupiter, respondisse : Excelsa deprimit, humilia extollit. 

12. Interrogatus, qua re docti a rudibus discerneren- 
tur, Bona, inquit, spe. — 

13. Interrogatus , quid esset difficile : Arcana, inquit, 
reticere et otium recte collocare et injuriam ferre posse. 

14. Quum quendam dicentem audivisset, nullum se 
inimicum habere, nullumne amicum haberet interrogavit, 
necessario amicitiarum pedissequas inimicitias esse cum 
iisque conjungi existimans. 

15. Interrogatus, quid esset difficillimum , Se ipsum 


inquit, noscere : multa enim unumquemque czco sui 


amore sibi attribuere. 


16. Quum quidam moereret suas miserias : Si omnium, - 
inquit, aliorum miserias perpenderis, minus zgre feres . 


tuas. 


. 17. Princeps nihil mortale meditari debet, sed omnia ' 


immortalia. 


18. Chilo ad coenam vocatus non prius condixit , quam 
eorum qui invitarentur eodem nomina singulatim cogno- - 
visset. Dicebat enim quibuscum necesse esset una navi: - 
gare aut militare, eorum etiam molesto comitatu ef con- 
tubernio utendum esse : ultro autem qualibuscunque 


admiscere se convivis non esse sani hominis. 


19. Chilo quum avarum efferri videret : Hic, inquit, vita 


non vi:ali acta aliis facultates reliquit, 


4. PITTACI. 
t. Dimidium plus toto. " 
2. Difficile est bonum esse. 
3. Magistratus quale cujusque ingenium sit ostendit. 
4. Necessitati ne dii quidem resistunt. 


APOPHTHEGMATA. /— 225 


( Diog. Laert. lib. I, 77.) 


5. Τὰς νίκας ἄνευ αἵματος ποιοῦ. : 


( Diog. Laert. lib. I, 77.) 
6. Εὐχάριστον 6 χρόνος. : 
(Diog. Laert. lib. I, 77.) 
7. Ἣδονὴ σὺν τῷ καλῷ δίχαιον. 
(Stobzus Flor. IX, 33.} 
8. Συνετῶν ἀνδρῶν, πρὶν γενέσθαι τὰ δυσχερῆ, προ- 
νοῆσαι ὅπως μὴ γένηται, ἀνδρείων δέ, γενόμενα 
εὖ θέσθαι. , 
( Diogenes Laertius lib. I, 77; cf. Stob. 
Florileg. CVIII, 73.) 
Ἔχοντα δεῖ τόξον τε xai ἰοδόχον φαρέτραν 
στείχειν ποτὶ φῶτα xaxóv* : 
πιστὸν γὰρ οὐδὲν γλῶσσα διὰ στόματος 
λαλεῖ διχόμυθον ἔχουσα χαρδίη νόημα. 
(Diogenes Laertius lib. I, 78.) 
10. Τῶν μὲν ἀγρίων θηρίων κάκιστον ὃ τύραννος, τῶν 
δὲ ἡμέρων 6 κόλαξ. 
( Plutarchus Conviv. VII Sapient. cap. 2 
p. 4.) 
i. Νόμος. Τῷ μεθύοντι, ἐὰν ἁμάρτη, διπλῇ ζημία 
ἔστω. 


( Diogenes Laertius lib, I, 76.) 

12. Κροίσου διδόντος χρήματα οὖχ ἐδέξατο, εἰπὼν 
ἔχειν ὧν ἐδούλετο διπλάσια " ἄπαιδος γὰρ τάδελ- 
φοῦ τελευτήσαντος χεχληρονομηχέναι. 

(Diogenes Laertius lib. I, 75.) 


13. Τῶν Κυμαίων πεμψάντων αὐτῷ φονέα, μαθὼν 


χαὶ ἀπολύσας εἶπε * συγγνώμη μετανοίας χρείσσων. 
(Diogenes Laertius lib. T, 76.) 

M. ᾿Ερωτηθείς, τί ἄριστον ; ἔφη τὸ παρὸν εὖ ποιεῖν, 
xal ὑπὸ Κροίσου, τίς ἀρχὴ μεγίστη; fj τοῦ ποιχί- 
Àou , ἔφη, ξύλου, σημαίνων τὸν νόμον. 

(Diog. Laert. lib. I, 77.) 

15. ᾿Ερωτηθεὶς ὑπὸ Μυρσίλου, τί παράδοξον εἴη £o- 
ραχώς, ἀπεχρίνατο τύραννον γέροντα. 

( Plutarchus Conviv. VII Sapient. cap. 2 

P. 4.) 
16. ᾿Επύθετό τινος, διότι οὐ βούλεται γῆμαι" τοῦ δὲ 

, 2 /, [4 »* 
φήσαντος" ἐὰν μὲν χαλὴν γήμω, ἕξω χοινήν,, ἐὰν 
δὲ αἰσχράν, ἕξω ποινήν * Οὐμενοῦν, ἔφη, ἀλλ᾽ ἐὰν 
μὲν καλὴν γήμης, οὐχ ἕξεις ποινήν, ἐὰν δὲ oi- 
σχράν, οὐχ ἕξεις χοινήν. 

(Stobzus Flor. LXVII, 17.) 

17. ᾿Ερωτυηθείς, εἰ λανθάνει τις τοὺς θεοὺς φαῦλόν τι 
ποιῶν, εἶπεν" οὔ, οὐδὲ διανοούμενος. 

(Theon Sophist. ) 

18. Ὁ Πιτταχὸς ἐχεῖνος, οὗ μέγα μὲν ἀνδρείας, μέγα 
δὲ σοφίας xal δικαιοσύνης χλέος, εἱστία ξένους. 
ἐπελθοῦσα δὲ ἣ γυνὴ μετ᾽ ὀργῆς ἀνέτρεψε τὴν τρά- 
πεζαν" τῶν δὲ ξένων διατραπέντων" 'Exdoto τι 
(ἔ Ὶ - bod T δὲ $3 7 5 0» 

9n) ἡμῶν xaxóv ἐστιν. ᾧ δὲ τοὐμόν, ἄριστα 
πράττει. 
Οὗτος μακάριος ἐν ἀγορᾷ νομίζεται, 
“Ὅταν δ᾽ ἀνοίξῃ τὴν θύραν, τρισάθλιος, 
Γυνὴ χρατεῖ πάντων, ἐπιτάττει, μάχετ᾽ ἀεί, 
᾿Ἀπὸ πλειόνων ὀδυνᾶτ᾽, ἐγὼ δ᾽ ἀπ᾽ οὐδενός. 


( Plutarchus de Animi tranquillitate cap. IT, 


5. Victorias sine sanguine parito. 

6. Tempus maxiine gratum est. 

7. Honesta voluptas justa res est. 

8. Sapientium virorum est, adversa, antequam eve- 
niant, providere ne contingant : fortium vero, qua acci- 
derínt bene moderari. 

9. Sumto arcu sagittiferaque pharetra 

petendus est homo improbus; 
nam nihil fidum lingua 
proloquitur, dum in corde duplex insidet sensus. 

10. Ferarum pessima tyrannus, cicurum vero bestiarum 
assentator. 

11. Lex. Ebrio, si peccaverit, duplex poena irrogator. 

12. Pecunias quae a Croeso offerebantur non accepit, 
duplo plura quam vellet se habere testatus : mortuo enim 
sine liberis fratre hereditatem ad se pervenisse, ^ 

13. Quum homicidam ad ipsum misissent Cumani, co- 
gni causa absolvit reum, veniam poenitentia potiorem 


ο΄ esse dicens. 


14. Interrogatus , quid esset optimum : Preesentia, in- 
quit, boni consulere; et ἃ Croeso, quod maximum esset 
PHILOS. GREC. 


imperium : Ligni, inquit, varii imperium, leges signifi- 
cans. 
15. Interrogatus a Myrsilo, quid insolens esset, respon- 


dit, tyrannum senem. 


16. Interrogabat quendam , quamobrem nollet uxorem 
ducere. Qui quum respondisset : Si formosam duxero, 
habiturus sum communem : sin deformem , poenam : Ne- 
quaquam , inquit, sed si pulchram duxeris, non habebis 
poenam : sin deformem , non communem. 

17. Interrogatus , fugerentne deos mala facinora : Mi- 
nime, inquit; ne cogitationes quidem. 

18. Pittacus ille cui magnam fortitudo , magnam sapien- 
tia et justitia paraverunt gloriam , quum hospites convivio 
excepisset uxorque irata supervenisset et mensam subver- 
lissel, hospitibus perturbatis : Unusquisque, inquit , no- 
strüm miseria aliqua premitur; qui vero ita miser est vt 
ego, cum eo praeclare agitur. 

Hic in foro beatus esse creditur, 
sed quum fores reclusit, est miserrimus. 
Uxor regit omnia, mandat, semper litigat. 
Multa afferunt illi dolorem , nil mihi. 
"43 


220 SEPTEM SAPIENTUM 


vol. X p. 16; czterum versus cui poete tri- 
buendi sint, non apparet. ) 

19, Πιτταχὸς ἐν τῇ Μιτυλήνη χατεσχεύασε τοῖς ἱεροῖς 
χλίμακα, εἰς οὐδεμίαν μὲν χρῆσιν ἐπιτήδειον, αὐτὸ 
δὲ τοῦτο ἀνάθημα εἶναι, αἰνιττόμενος τὴν ἐχ τῆς 
τύχης ἄνω xal χάτω μετάπτωσιν τρόπον τινά, τῶν 
μὲν εὐτυχούντων ἀνιόντων, κατιόντων δὲ τῶν δυσ- 
τυχούντων. 

(Δ απ. Var. Hist. 1, 29.) 
Παραχαλούμενος υἱῷ xai πατρὶ διαιτῆσαι, εἶπε 
Ν * €t FH] A ΕΣ , , , 
πρὸς τὸν vióv* εἰ μὲν ἀδικώτερα μέλλεις λέγειν 

^- , , * 5 δὲ ^ , 
τοῦ πατρός, καταχριθήσῃ" εἰ δὲ δικαιότερα, διὰ 
τοῦτο αὐτὸ ἄξιος εἶ καταχριθῆναι, 

(Stobaeus Flor. LXXIX, 41.) 

41. Πρὸς τὸν Φωχαϊκὸν φάσχοντα δεῖν ζητεῖν ἄνθρω- 
mov σπουδαῖον, ἂν λίαν, ἔφη, ζητῇς, οὐχ εὑρή- 
σεις. 

( Diogenes Laertius lib. L, 77.) 


20 


. 


55, Πιτταχὸς Περιάνδρῳ τῷ Κορινθίῳ παρήνει μὴ με- 
θύσχεσθαι, μηδὲ χωμάζειν, ἵν᾽, ἔφη, μὴ γνω- 
σθῇς οἷος ὧν τυγχάνεις , ἀλλ᾽ οὐχ οἷος προσποιῇ. 

( Athenzus lib. X p. 427 E.) 
23. Κάτοπτρον εἴδους χαλχός ἐστ᾽, οἶνος δὲ νοῦ. 
( Athenzeus lib. X p. 427 F.) 

44, Ot νέοι φιλοχρήματοι ἥχιστα διὰ τὸ μήπω ἐνδείας 
πεπειρᾶσθαι, ὥσπερ τὸ Πιτταχοῦ ἔχει ἀπόφθεγμα 
εἰς Ἀμφιάραον. 

( Aristoteles Rhet. lib. II, cap. 12.) 


25. Πρὸς τοὺς πυνθανομένους, τί ἀφανές; τὸ μέλλον ; 

ἔφη. 

( Diogenes Laertius lib. I, 77.) 
26. Ξεῖνος Ἀταρνείτης τις ἀνήρετο Πιτταχὸν obse," 

τὸν Μιτυληναῖον, παῖδα τὸν “Ὑῤῥαδίου " 

ἄττα γέρον, δοιός με χαλεῖ γάμος ἣ μία μὲν δὴ 
γύμφη xai πλούτῳ xal γενεῇ xat. ἐμέ" 

ἡ δ᾽ ἑτέρη προδέθηχε. Τί λώϊον ; εἰ δ᾽ ἄγε σύν μοι 
βούλευσον,, ποτέρην εἰς ὑμέναιον ἄγω. 

Εἶπεν. Ὁ δὲ σκίπωνα, γεροντιχὸν ὅπλον, ἀείρας" 
Ἠνίδε, xeivot σοὶ πᾶν ἐρέουσιν ἔπος. 

Οἱ δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ πληγῆσι θοὰς βέμόικας ἔχοντες 
ἔστρεφον εὐρείῃ παῖδες ἐνὶ τριόδῳ. 

Κείνων ἔρχεο, φησί, μετ᾽ ἴχνια, Χὼώ μὲν ἐπέστη 
πλησίον * oi δ᾽ ἔλεγον * Τὴν χατὰ σαυτὸν ἔλα. 

Ταῦτ᾽ ἀΐων 6 ξεῖνος ἐφείσατο μείζονος οἴκου 
δράξασθαι, παίδων κληδόνι συνθέμενος * 

τὴν δ᾽ ὀλίγην, ὡς χεῖνος, ἐς οἶκον ἀπήγετο νύμφην. 
Οὕτω χαὶ σὺ Δίων τὴν χατὰ σαυτὸν ἔλα. 
( Callimachus ap. Diog. Laert. lib, I, 8o.) 

ε΄, ΘΑΛΕΩ. 


1. Πάντα πλήρη θεῶν. 
( Aristot. de Anima lib. I, 5; cf. Stob. Eclog. 
lib. I, 2, 29; Diog. Laert. lib. I, 27.) 
2. Οὔτι τὰ πόλλ᾽ ἔπεα φρονίμην ἀπεφήνατο δόξαν * 
ἕν τι μάτευε σοφόν, 
ἕν τι χεδνὸν αἱροῦ. 


χλείσεις γὰρ ἀνδρῶν κωτίλων γλώσσας ἀπέραντο - 


[λόγους. 


' 19. Pittacus Mitylenis in templo scalam exstruxit, alium 
ad usum nullum accommodatam, quam ut esset dona- 
rium, quo significabat fortune ad superiorem et inferio- 
rem statum commutationem, quum forlunati quodam 
modo ascendere , infortunati descendere videantur. 

-« 90. Quum arbiter inter filium et patrem sumeretur, 
filium sic allocutus est : Si iniquiora quam pater dixeris , 
condemmaberis : sin zequiora , propter hoc ipsum dignus 
es qui condemneris. 

21. Phocaico cuidam dicenti quaerendum esse hominem 
frugi respondens : Si nimio , inquit, studio eum quaesie- 
ris, non invenies. 

22. Pittacus Periandrum Corinthium monebat, ut ebrie- 
tatem fugeret et comessationes, Ne appareat, inquiens, 
qualis sis, non qualem te fingas. 

23. Speculum zeneum form: , vinum mentis est index. 

24. Adolescentes omnium minime pecunie avidi sunt, 
propterea quod nondum experti sunt egestatem , quemad- 
modum se habet Pittaci dictum in Amphiaraum. 

25. Quaerentibus, quid esset obscurum : Quod futurum 
est , respondit. 

26. Atarnites quidam hospes sic interrogavit Pittacum 


Mitylenzum, Hyrradii filium : 

Carissime senex, duplex me matrimonium vocal; altera 
sponsa et divitiis et genere mihi par est; 

altera praestat. Quid igitur melius? age vero, mihi 
dic, utra ducenda sit uxor, 

inquit. Iste vero scipione , senili gestamine, sublato : 
En, hi sunt illi qui totam rem tibi aperient. 

Quippe verbere celeres turbines agitando 
lato in trivio pueri versabant. 

Illorum, inquit, vestigia sequere. Is ubi accessit — 
propius , hi dicebant : Tibi aptam viam percurre. 

Hec audiens hospes omisit majorem domum ! 
petere , puerorum omine accepto, 

ac tenuiorem sponsam in matrimonium duxit, ut ille : 
ita et tu Dion tibi aptam viam percurre. ᾿ 


E : 5. THALETIS. 


1. Omnia deorum plena sunt. 

2. Nequaquam plurima verba prudentiam indicant ; 
unum aliquid sapiens quare , 
unum quippiam bonum elige; . 
ita enim garrulis hominibus loquaces linguas occludes. 


APOPHTHEGMATA. ; 221 


(Diogenes Laertius lib. I, 35. Vs. 4 χλεί- 
σεις conjecit Schneidewinus pro vulgato 
λύσεις.) 

T. πρεσδύτατον ; θεός: (ἔφη Θαλῆς) ἀγέννητον 
γάρ ἐστι. Τί μέγιστον; τόπος τἄλλα μὲν γὰρ ὃ 
χόσμος, τὸν δὲ χόσμον οὗτος περιέχει. Té χάλλι- 
στον ; χόσμος" πᾶν γὰρ τὸ χατὰ τάξιν τούτου μέ-- 
ρος ἐστί. "Tt σοφώτατον; χρόνος" τὰ μὲν γὰρ εὕ- 
ρήχεν οὗτος ἤδη, τὰ δὲ εὑρήσει. Τί χοινότατον ; 
ἐλπίς: χαὶ γὰρ οἷς ἄλλο μηθέν, αὕτη πάρεστι. Τί 
ὠφελιμώτατον ; ἀρετή" xal γὰρ τἄλλα τῷ χρῆσθαι 
χαλῶς ὠφέλιμα ποιεῖ. 'l'é βλαδερώτατον; xaxta * 
καὶ γὰρ τὰ πλεῖστα βλάπτει παραγενομένη. Τί 
ἰσχυρότατον ; ἀνάγχη " μόνον γὰρ ἀνίκητον. Τί ῥᾶ- 
στον; τὸ χατὰ φύσιν" ἐπεὶ πρὸς ἡδονάς γε πολλά- 
κις ἀπαγορεύουσιν. : 

( Plutarchus Conviv. VH Sapient. cap. 9 
pag. 22.) 


e 


Δεῖ τὰ μὲν εἰκότα λέγειν, τὰ δὲ ἀμήχανα σιωπᾶν. 
( Plutarchus Conviv. V1I Sapient. cap. 17 
p. 42.) 
Δεῖ τοῖς ἐχθροῖς xoi περὶ τῶν πιστῶν ἀπιστεῖν, 
τοῖς δὲ φίλοις xol τὰ ἄπιστα πιστεύειν, 
(Plutarchus Conviv. VII Sapient. cap. 17 
p. 42.) 


4 


$5 


6 


ἔλεγεν, οὐδέπω καιρός. Εἶτα ἐπειδὴ παρήδησεν, 
ἐγκειμένης εἶπε * οὐχέτι καιρός. 
(Diogenes Laertius lib. I, 26.) 


7. ᾿Ερωτηθείς, διὰ τί ἀχμάζων οὐχ ἐπαιδοποίησεν.. 


“- M 5 , Ὁ x m M , : 
Τῆς μητρὸς ἀναγχαζούσης αὐτὸν γῆμαι, νὴ Atx, 


ἀπεκρίνατο" διότι τὸ ζῆν οὐχ ἐδουλόμην λύπα:" 
αὐθαιρέτοις χκατεγγυῆσαι. 


( Stob. Flor. ΕΧΨΤΗ, 34.) 
8. Βουλόμενος δεῖξαι ῥάδιον εἶναι πλουτεῖν, φορᾶς 
, Lad Y , 5» , 
μελλούσης ἐλαιῶν ἔσεσθαι. προνοήῆσας ἐμισθώσατο 
τὰ ἐλαιουργεῖα, καὶ πάμπλειστα συνεῖλε χρήματα. 
(Diogenes Laertius lib. L, 26. ) 
» - , e , Υ̓ ^ , 

9. Γἔφασχε τριῶν τούτων ἕνεχα χάριν ἔχειν τῇ τύχη, 
πρῶτον μὲν ὅτι ἄνθρωπος ἐγένετο χαὶ οὐ θηρίον, 
^A. I $ x ves H ἢ [] 
εἶτα ὅτι ἀνὴρ xol οὐ γυνή, τρίτον ὅτι “Ἕλλην xal 
οὗ βάρόαρος. 

( Diogenes Laertius lib. I, 33. ) 

10. Οὐδὲν ἔφη τὸν θάνατον διαφέρειν τοῦ ζῆν. Σὺ οὖν, 
» ' , 2 E] , Jy , 
ἔφη τις, διὰ τί οὐκ ἀποθνήσχεις; "Ott, ἔφη, 
οὐδὲν διαφέρει. 

( Diogenes Laertius lib. I, 35. ) 

11. Πρὸς τὸν πυθόμενον, τί πρότερον ἐγεγόνει, νὺξ ἢ 

ἡμέρα" ἣ νὺξ, ἔφη, μιᾷ ἡμέρα πρότερον. 
( Diogenes Laertius lib. I, 36.) 

15. Ἦρώτησέ τις αὐτόν, ei λήθοι θεοὺς ἄνθρωπος ἀδι- 

xGv* ἀλλ᾽ οὐδὲ διανοούμενος, ἔφη. 
(Diogenes Laertius lib. I, 36.) 

13. Πρὸς τὸν μοιχὸν ἐρόμενον, εἰ ὀμόσει μὴ μεμοιχευ- 

χέναι" Οὐ χεῖρον, ἔφη, μοιχείας ἐπιορχία ; 
( Diogenes Laertius lib. I, 36.) 

14. ᾿Ερωτηθείς, τί δύσκολον, ἔφη " τὸ ἑαυτὸν γνῶναι. 
τί δὲ εὔκολον ; τὸ ἄλλῳ ὑποτίθεσθαι. τί ἥδιστον ; 
τὸ ἐπιτυγχάνειν. τί. τὸ θεῖον ; τὸ μήτε ἀρχὴν ἔχον 
μήτε τελευτήν. τί δυσεύρετον εἴη τεθεαμένος : γέ- 


3. Quid est antiquissimum? Deus ( inquit Thales); ortu 

enim caret. Quid maximum? Spatium : reliqua enim 
mundus continens hóc continetur. Quid pulcherrimum? 
. Mundus : omnia enim ordine disposita hujus partes sunt. 
Quid sapientissimum? Tempus : id enim alia invenit jam, 
alia inveniet. Quid communissimum ? Spes : quibus enim 
reliqua omnia desunt, haec adest. Quid utilissimum? Vir- 
tus : haec enim caetera etiam recto usu utilia facit. Quid 
perniciosissimum ? Vitium : hoc enim surrepente pleraque 
corrumpuntur. Quid validissimum? Necessitas : ea enim 
sola est invicta. Quid facillimum? Quod natura consenta- 
neum est; quia voluptatibus etiam homines sepe defati- 
gantur. 

4. Dicenda sunt probabilia, tacenda vero qu:e fieri ne- 
«ueunt. 

5. Inimicis etiam ubi credibilia narrant fidem derogare, 
amicis etiam quae fidem excedunt credere debemus. 

6. Quum mater eum impelleret, ut uxorem duceret : 
Per Jovem, inquit, nondum tempus est. Deinde illa ite- 
rum instante , quum zetate provectus esset: Non amplius, 
inquit , tempus est." 

7. Interrogatus, cur in eefatis flore liberos non procreasset, 


respondit : Quia nolui vitam sponte susceptis molestiis 
quasi despondere. 

8. Quum vellet ostendere, facile esse ditescere, praevisa 
futura olearum ubertate molas olearias conduxit pluri- 
mumque pecunia fecit. 

9. Ajebat se trium rerum causa gratiam habere fortuna, 
primum quod homo natus esset, non bestia; deinde quod 
vir, non mulier; terio quod Graecus , non barbarus. 

10. Mortem nihil a vita differre dicebat. Quodam au- 
tem objiciente : Cur igitur non moreris? Ob hoc ipsum, 
inquit , quia nihil interest. 

11. Cuidam sciscitanti , utrum prior exstitisset nox an 
dies : Nox, inquit , uno die prior. 

12. Quum interrogaret eum quispiam, fugerentne deos 
mala hominum facinora : Ne cogitationes quidem, in- 
quit. 

13. Percontanti adultero, num jurare deberet, non 
commisisse se adulterium : Nonne est, inquit, perjurium 
adulterio deterius? 

14. Interrogatus , quid esset difficile? Se ipsum , inquit, 
noscere, Quid contra facile? Alteri dare consilium, Quid 
jucundissimum? Voti compotem fieri. Quid numen divi- 


15, 


228 SEPTEM SAPIENTUM 


povva ἔφη τύραννον. πῶς dy τις ἀτυχίαν ῥᾷστα 
φέροι; εἰ τοὺς ἐχθροὺς χεῖρον πράσσοντας βλέποι. 
πὼς ἂν ἄριστα xal δικαιότατα βιώσαιμεν ; ἐὰν ἃ 
τοῖς ἄλλοις ἐπιτιμῶμεν, αὐτοὶ μὴ δρῶμεν. τίς εὖ- 
δαίμων; ὃ τὸ μὲν σῶμα ὑγιής, τὴν δὲ τύχην εὔπο- 
ρος; τὴν δὲ ψυχὴν εὐπαίδευτος. 

(Diogenes Laertius lib. I, 36-37. Pro codi- 
cum lectione τί δύσχολον εἴη τεθεαμένος po- 
sui τί δυσεύρετον χτλ.) 

15. ᾿Ερωτηθεὶς ὑπό τινος, πόσον ἀπέχει τὸ ψεῦδος τοῦ 
ἀληθοῦς * ὅσον, ἔφη, ὀφθαλμοὶ τῶν ὥτων. 

(Antonius et Maximus Serm. περὶ ἀληθείας.) 

16. Θαλῆς ἔφησεν, ὅτι σαφέστατος ἔλεγχος πραγμά- 

τῶν ἁπάντων ἐστὶν Ó χρόνος" οὗτος γὰρ τὴν ἀλή- 

θειαν ἐμφανίζει. 
( Stobaeus Eclog. lib. f cap. 9. ) 

Θαλῆς ἔφησεν, εὐδαιμονίαν ἄρχοντος νομίζειν, εἰ 

ἐτελεύτησε γηράσας xavk φύσιν. 

(Plutarchus VII Sapient. Conviv. cap. 7 
pag. 18.) 

18. Θαλῆς μὲν el xol ἐκ τοῦ ὕδατός φησι συνεστάναι 
πάντα, ἀλλ᾽ ὅμως xol τοῦτο βούλεται μεταθάλ- 
λειν" ἄμεινον δὲ xal αὐτοῦ τὴν ῥῆσιν προσθεῖναι 
ἐχ τοῦ δευτέρου περὶ τῶν ἀρχῶν ἔχουσαν ὧδέ πως" 
Τὰ μὲν οὖν πολυθρύλητα τέτταρα, ὧν τὸ πρῶτον 
ὕδωρ εἶναί φαμεν καὶ ὡσανεὶ μόνον στοιχεῖον τί- 
θεμεν., πρὸς σύγχρισίν τε xal πῆξιν (1) xa σύστα- 
σιν τῶν ἐγχοσμίων πρὸς ἄλληλα συγχεράννυται. 
πῶς δέ, ἤδη λέλεχται ἡμῖν ἐν τῷ πρώτῳ. ᾿Εναργῶς 


17 


(1) Legebatur πήγνυσιν quod muta*$i in πῆξιν. 


ἐνταῦθα δῆλός ἐστιν ὡς ἀξιοῖ εἰς ἄλληλα μεταθάλ- 
λειν τὰ στοιχεῖα. 
( Galenus Comment, in libr. de Humor, I, 
1, tom. XVI, 37 ed. Kühn. 


c'. BIANTOX. 


I. Ἀστοῖσιν ἄρεσχε πᾶσιν, ἐν πόλει αἴχε μένης" 
πλείσταν γὰρ ἔχει χάριν" αὐθάδης δὲ τρόπος 
πολλάχι δὴ βλαδερὰν ἐξέλαμψεν ἄταν. 
(Diogenes Laertius lib, I, 85. — Vs, 3 δὴ 
adjecit Bergk. ) 
Τὸ μὲν ἰσχυρὸν γενέσθαι τῆς φύσεως ἔργον᾽ τὸ δὲ 
λέγειν δύνασθαι τὰ συμφέροντα τῇ πόλει Ψυχῆς 
ἴδιον xal φρονήσεως" εὐπορία δὲ χρημάτων πολλοῖς 
xol διὰ τύχην περιγίνεται. 
( Diogenes Laertius lib. I, 86. ) 
3. Ἀτυχὴς 6 ἀτυχίαν μὴ φέρων. 
( Diogenes Laertius lib. I, 86. ) 
4. Νόσος ψυχῆς τὸ τῶν ἀδυνάτων ἐρᾶν. 
(Diogenes Laertius lib. I, 86.) 
5. ᾿Αλλοτρίων χαχῶν ἀμνημόνευτος ἴσθι, 
(Diogenes Laertius lib. I, 86.) 
6, Οὕτω πειρῶ ζῆν ὡς xat ὀλίγον xal πολὺν χρόνον 
βιωσόμενος. 
(Stobzus Floril, V, 27. Cf. Diog. Laert. 
lib. I, 87.) 
7. Οἱ ἀγαθοὶ εὐαπάτητοι. 
8. "Eoíxact τοῖς ὄμμασι τῆς γλαυχὸς οἵ περὶ τὴν μα- 
ταίαν σοφίαν ἠσχοληχότες" xal γὰρ ἐχείνης αἱ ὄψεις 
νυχτὸς μὲν ἔῤῥωνται, ἡλίου δὲ λάμψαντος ἀμαυ- 
ροῦνται" xal τούτων ἣ διάνοια ὀξυτάτη μέν ἐστι 


2 


num? Quod neque initium habet neque finem. Quid in- 
ventu difficile vidisset? Senem, inquit, tyrannum. Quo 
pacto quis facillime adversam ferret fortunam ? Si inimi- 
cos aerumnis premi videat. Quo modo optime et justissime 
vivere possemus? Si que in aliis reprehendimus, ea non 
faciamus ipsi. Quis esset felix? Qui corpore sanus, fortuná 
locuples et animo liberaliter institutus est. 

15. Interrogatus a quodam, quantum distaret a veritate 
mendacium : Quantum , inquit, ab auribus oculi. 

. 16. Thales ait certissimam rerum omnium obrussam 
esse tempus, quod veritatem patefaceret. 

. 47. Thales dixit eum principem beatum sibi videri qui 
nature lege senex obiisset. 

18. Thales quidem quamquam ex aqua omnia constare 
aif, tamen et hanc mutari vult; melius vero est hujus 
quoque e secundo de principiis libro apponere verba quae 
sic se habent : « Quattuor illa elementa vulgi sermonibus 
celebrata e quibus principe loco aquam esse dicimus et 
quasi solum elementum ponimus , ad mutuam rerum quae 
in mundo reperiuntur concretionem , coagmentationem et 


copulationem miscentur ac temperantur. Quomodo autem 
hoc fiat, jam in primo libro a nobis dictum est. » Htc 
manifesto ostendit sese existimare, elementa inler se 
mutari. 

6. BIANTIS. 

1. Civibus placere omnibus stude, si in urbe velis ha- 
bitare : habet enim id multum gratie : superbia autem 
sepe jam perniciosam genuit noxam. ij 

2. Validum esse naturae beneficio licet : at civitati uti- 
lia dicere posse, animi et prudentize proprium est. Pecu- 
niarum autem copia multis etiam fortuito contingit. 

3. Infelix qui infelicitatem ferre non potest. 

4. Animi morbus est appetere quae consequi nequeas. 

5. Alieni incommodi ne memineris. i: 

6. Ita vitam institue anasi et breve et longum tempus 
victurus. : 

7. Boni viri facile decipiuntur. 

8. Qui sapientize vacant inani noctua oculis similes sunt, 
qui noctu quidem valent, sed sole splendente ceecutiunt, 
Sic illorum quidem mens acutissima est et aptissima ad va- 


APOPHTBEGMATA. 229 


πρὸς τὴν ματαιότητος θεωρίαν, πρὸς δὲ τὴν ἀλη- 
θινοῦ φωτὸς χαταχίνησιν ἐξαμαυροῦται. 
( Maximus Serm, περὶ φρονήσεως; cf. Stob. 
Flor. pag. 5x ed. Gesner. ) 
9. Τόπων μεταδολαὶ οὔτε φρόνησιν διδάσκουσιν, οὔτε 
ἀφροσύνην ἀφαιροῦνται. 
( Anton. Meliss. Serm. περὶ σοφίας.) 

10. Ot φρόνιμοι μᾶλλον ὑπὸ τῶν ἀφρόνων, ἢ οἵ ἄφρο-- 
vec ὑπὸ τῶν φρονίμων ὠφελοῦνται" οὗτοι μὲν γὰρ 
φυλάττονται τὰς ἐχείνων ἁμαρτίας, ἐκεῖνοι δὲ τὰς 
τούτων μὴ μιμοῦνται κατορθώσεις. 

(Maximus Serm. περὶ φρονήσεως.) 

H. Δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα μεμνῆσθαι μὲν τῶν γεγενη- 
μένων, πράττειν δὲ τὰ ἐνεστῶτα, περὶ δὲ τῶν 
μελλόντων ἀσφαλίζεσθαι, 

(Maximus Serm, περὶ φρονήσεως.) 

12. Μία ἐστὶν ἀρχὴ τοῦ χαλῶς βουλεύεσθαι τὸ γνῶναι 
περὶ ὅτου ὃ λόγος" εἰ δὲ μή, τοῦ παντὸς ἁμαρτά- 
νειν ἀνάγχη. 

(Maximus Serm. περὶ φρονήσεως.) 

13. Τοὺς αἰτουμένους παρὰ τῶν θεῶν φρένας ἀγαθάς, 
καὶ μὴ ἑαυτοὺς παιδεύοντας ἀναισθήτους ἔφασχεν 
εἶναι. οὔτε γὰρ ζωγράφον εὐχόμενον τοῖς θεοῖς δοῦ- 
ναι abro γραμμὴν xai εὔχροιαν,, λαθεῖν dv, εἰ 
μὴ μάθοι τέχνην, οὔτε μουσιχὸν γενέσθαι ποτ᾽ ἂν 
ἕνεχεν εὐχῆς, εἰ μὴ τὰ μουσικὰ μάθοι. τὸν δὲ αὖ- 
τὸν τρόπον οὔτ᾽ ἂν φρόνιμόν τινα γενέσθαι εὐχό- 
μενον, εἰ μὴ τούτων τὴν μάθησιν λάθοι. 

( Anton. et Maxim. Serm. περὶ προσευχῆς.) 

Hi. ᾿Ερωτηθείς, τί δυσχερές, 'Τὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον, ἔφη, 
μεταδολὴν εὐγενῶς ἐνεγχεῖν. 


(Diog. Laert. lib. I, 86.) 
I5. ᾿Ερωτηθείς, ποῖος τῶν θανάτων xaxóc, ἔφη, Ὃ ἀπὸ 
τῶν νόμων ὑπαγόμενος. 
(Antonius et Maximus Serm. περὶ θα- 
γάτου.) ; 
Ἔρωτηθείς, τίς ἄριστος σύμόουλος; Ὃ καιρός, 
ἔφη. 
(Antonius et Maximus Serm. περὶ φρονή- 
σεως.) 


16 


17. Συμπλέων ποτὲ ἀσεδέσι, χειμαζομένης τῆς νεὼς 
κἀχείνων τοὺς θεοὺς ἐπικαλουμένων, Σιγᾶτε, ἔφη, 
μὴ αἴσθωνται ὑμᾶς ἐνθάδε πλέοντας. 

(Diogenes Laertius lib. I, 86.) 

15. ᾿Ερωτηθεὶς ὕπ᾽ ἀσεδοῦς ἀνθρώπου, τί ποτέ ἐστιν 
εὐσξόεια; ἐσίγα " τοῦ δὲ τὴν αἰτίαν τῆς σιγῆς πυ- 
θομένου, Σιωπῷ, ἔφη, ὅτι περὶ τῶν οὐδέν act προσ- 
ηχόντων πυνθάνῃ. 

(Diogenes Laertius lib. I, 86.) 

19. Ἐρωτηθείς, τί γλυχὺ ἀνθρώποις; ᾿Ελπίς, ἔφη. 

(Diogenes Laertius lib. I, 87.) 

20. ᾿ἘΕρωτηθείς, τί ἂν εἴη τῶν κατὰ βίον ἄφούον, εἶπεν, 

"Op? συνείδησις. 

(Stobzeus Flor. XXIV, 11 ; cf. Floril. Mo- 
nacense 25 in Stob. Flor. tom: IV p. 269 
ed. Meineke.) 

21. Θανάτῳ μέλλων καταδιχάζειν τινὰ ἐδάχρυσεν. 
Εἰπόντος δέ τινος, τί παθὼν αὐτὸς χαταδιχάζεις 
χαὶ χλαίεις; εἶπεν, ὅτι ἀναγκαῖόν ἐστι τῇ μὲν 
doe τὸ συμπαθὲς ἀποδοῦναι, τῷ δὲ νόμῳ τὴν 


TA. 


nitatis contemplationem , sed ad oppositum veri luminis 
motum obscuratur. ; 

9. Locorum mutationes neque prudentiam nos docent, 
neque imprudentiam dedocent. 

10. Prudentes magis juvantur ab imprudentibus, quam 
hi ab illis : nam illi cavent ab norum deliqti, hi illorum 
egregia facta non imitantur. 

11. Vir bonus preeteritorum debet meminisse , praesentia 
tractare et futuris adhibere cautionem. 

12. Unum est principium bene consultandi, scire qua de 
re agatur. Quod nisi fiat, necesse est deliberantem toto 
colo errare. 

13. Qui mentem bonam et sagacem a diis petunt nec 
tamen se ipsos discendo erudiunt, eos esse stupidos dice- 
bat. Neque enim pictorem voti compotem fieri, si petat a 
deo , ut sibi largiatur scientiam ducendi lineas et miscendi 
colores, nisi pingendi artem didicerit ; neque quemquam 
musicum evasurum optando, nisi modos didicerit : ita nec 


prudentem , nisi rerum quae ad prudentiam pertinent per- - 


ceptam animo scientiam habeat. 


14. Interrogatus, quid esset difficile : Ferre, inquit; 
fortiter mutationem rerum in deterius. 

15. Interrogatus, quae mors mala esset et inhonesta : 
Illa, inquit, quam leges inferunt. 

16. Interrogatus , quis optimus esset consiliarius : Occa- 
sio, inquit. 

17. Navigans aliquando cum impiis, quum navis tempe- 
state jactaretur istique deos invocarent : Silete, inquit, ne 
illi vos hie navigare sentiant. 

18. Interrogatus ab homine impio, quid tandem esset 
pietas, nihil respondit; quumque ille silentii causam re- 
quireret : Taceo, inquit, quia de rebus nihil ad te perti- 
nentibus me interrogas. 

19. Interrogatus quid esset dulce hominibus : Spes, 
inquit. 

20. Interrogatus, quae res in vita metu vacaret : Recta, 
inquit , conscientia. 

21. Capite damnaturus quendam lacrimavit. Qucerente 
autem quopiam : Quid est quod fleas, quum ipse condemnes ? 
Quia, inquit, necesse est me et natur:e humane vicem do- 
lere et ex lege sententiam ferre. 


— o a 


280 SEPTEM SAPIENTUM 


(Anton. et Max. Serm, περὶ dendocóvrs; cf. 
Stob. Flor. XLVI, 67.) 
22. Τῷ πυθομένῳ, τί τῶν ζῴων χαλεπώτατόν ἐστιν, 
ἀπεχρίνατο, ὅτι τῶν μὲν ἀγρίων ὃ τύραννος, τῶν 
:62 ἡμέρων ὃ χόλαξ. 
(Plutarchus De adulat. et amici discr. cap. 
28 p. 198.) 

93. Ἄμασιδι χελευσθεὶς τὸ χρηστότατον ὁμοῦ xot φαυ- 
λότατον ἐχπέμψαι χρέας τοῦ ἱερείου, τὴν γλῶτταν 
ἐξελὼν ἀπέπεμψεν, ὡς xal βλάδας xol ὠφελείας 
τοῦ λέγειν ἔχοντος μεγίστας. 

(Plutarchus de Auditione cap. 2 pag. 131.) 

24. Θεασάμενος μάχαιραν ἐῤῥιμμένην ἔφη" Τίς σε ἀπώ- 
λεσεν, ἢ τίνα σύ: 


(Maximus Serm. περὶ θανάτου.) : 


δ 


""Howy ἔλεγε δικάζειν μεταξὺ ἐχθρῶν ἢ φίλων’ τῶν 
μὲν γὰρ φίλων πάντως ἐχθρὸν ἔσεσθαι τὸν ἕτερον, 
τῶν δὲ ἐχθρῶν τὸν ἕτερον φίλον. 
(Diogenes Laertius lib. I, 87.) 
296. ᾿Ερωτηθείς, τί ποιῶν. ἄνθρωπος τέρπεται, ἔφη, 
Κερδαίνων. 
(Diogenes Laertius lib. I, 87.) 
97. Ἔλεγε δεῖν xal φιλεῖν & ὡς μισήσοντας" τοὺς γὰρ 
πλείστους εἶναι χακούς. 
(Diogenes Laertius lib. I, 87.) 
28. Μαχάριός ἐστιν 6 πλουτῶν xal ὧν ἐπιθυμεῖ ἀπο- 
abo v: ὃ δὲ μὴ ἐπιθυμῶν μαχαριώτερος. 
(Anton. et Max. Serm. περὶ ἁγνείας xal σω- 
φροσύνης.) 


J 2 , bi * , $ 8 , 
29. Βίας, ἐπικαλουμένου τινὸς τὸν θάνατον ἐπὶ τέχνων 


ἀπωλείᾳ, ἔφη, Τί αὐτὸν χαλεῖς, ἄνθρωπε ; οὐχ, ἂν 
μὴ καλέσῃς, ἥξει; 
(Anton. et Max. Serm. περὶ θανάτου.) 

30. Τῷ υἱεῖ πρὸς Αἰγυπτίους | ἀπαίροντι xal πυνθανο- 
μένῳ, τί ἂν ποιῶν αὐτῷ μά) ἵστα χεχαρισμένα 
πράττοι ; Ἐφόδιον, ἔφη » πρὸς γῆρας χτησάμενος, 
τὴν ἀρετὴν δηλαδὴ τὸ ἐφόδιον λέγων. 

(S. Basilius Magnus De profanorum libro- 
rum lectione extr.) 

31. Ὁ πλωτιχὸς μήτε ἐν τοῖς τεθνηκόσιν ἐστί, μήτ᾽ ἐν 
τοῖς βιοῦσι. ᾿ 

(S. Basilius Magnus De profan. libr. lect.) 

32. "Ego μὲν δοκεῖ μάλιστ᾽ ἂν ἔνδοξος γενέσθαι xal 
βασιλεὺς χαὶ τύραννος, εἰ πρῶτος χρῷτο τοῖς vó- 
μοις τῆς πατρίδος. 

(Plutarchus VII Sapient. Conviv. ein. 7P- 
19.) 

33. Βίας ἔν τινι πότῳ σιωπῶν xol σχωπτόμεένος εἰς 
ἀδελτερίαν ὑπό vos ἀδολέσχου" Καί τίς ἂν, ἔφη, 
δύναιτο μωρὸς ὧν ἐν οἴνῳ. σιωπᾷν; 

(Plutarchus de Garrulitate cap. 4 p. 102.) 

31, Θεώρει ὥσπερ ἐν κατόπτρῳ τὰς σαυτοῦ πράξεις, 
ἵνα τὰς μὲν χαλὰς ἐπιχοσμῇς, τὰς δὲ eim χα- 
λύπτης. 


(Stobzus Flor. XXI, 11.) p ΑΝ 


ζ΄. ΠΕΡΙΆΝΔΡΟΥ. 


1. Μηδὲν χρημάτων ἕνεχα πράττειν’ δεῖ γὰρ τὰ χερ- 
δαντὰ χερδαίνειν. 


(Diogenes Laertius lib. I, 97.) 


22. Percontanti, quze esset perniciosissima bestia, respon- 
dit : Inter feras tyrannus, inter cicures vero adulalor. 

23. Ab Amaside jussus optimam simul et pessimam 
victimae carnem mittere, linguam exsectam misit, quia 
sermo plurimum et utilitatis et damni afferret. 

24. Conspicatus ensem projectum : Quis te, inquit, 
perdidit, aut quem tu? 

25. Malle se inter inimicos, quam inter amicos judicare 
dicebat; quippe ex amicis alterum prorsus futurum inimi- 
cum , ex inimicis autem alterum amicum. 

26. Interrogatus, quo negotio homo delectaretur : Lu- 
cro, inquit. 

27. Idem amandum esse dicebat , quasi odio essemus js 
bituri; malos enim esse plerosque. 

28. Beatus est qui et divitiis affluit et bonis quze con- 
cupiverat partis fruitur, sed beatior tamen qui nihil con- 
cupivit. 

29. Bias, quum quidam liberis suis interitum precaturus 
mortem vocaret : Quid est, inquit , quod illam voces, quie 
eliam te non vocante adventura est? 


30. Filio in Egyptum proficiscenti interrogantique , quid 
patri gratissimum facere posset , respondit : Si presidium 
sibi ad senectutem compararet, virtutem scilicet prin 
appellans. 

31. Navigans neque mortuis neque vivis adnume- 
randus. t 

32. Mihi quidem videtur hac ratione maxime gloriam 
consecuturus sive rex sive tyrannus, si n legibus 
patrice obtemperet. 


33. Bias in quodam convivio, quum facenti a nugatore 
quopiam stultitia objiceretur : Quis vero, inquit, stultu: 
inter bibendum possit tacere? 


34. Contemplare tanquam in speculo actiones tuàs, ut 
honestas ornes, turpes vero tegas. 4 


7. PERIANDRI. 


1. Nihil pecunia causa agendum ; nam iis.ex rebus lu- 
crum faciendum est ex quibus decet. 


APOPHTHEGMATA. 23! 


2. Τοὺς μέλλοντας ἀσφαλῶς τυραννήσειν τῇ εὐνοία 
δορυφορεῖσθαι δεῖ, xal μὴ τοῖς ὅπλοις. 
(Diogenes Laertius lib. I, 97.) 
3. Μηδενὶ φθόνει. 
(Stobaeus Flor. XXXVIII, 51.) 
4. Ὥσπερ ἣ ἐρυσίδη ἴδιόν ἐστι τοῦ σίτου νόσημα, 
οὕτω φθόνος φιλίας ἐστὶν ἀῤῥώστημα. 
(Stobxus Flor. XXXVHI, 52.) 
5. Ὥσπερ ὃ ἰὸς σίδηρον, οὕτως 6 φθόνος τὴν ἔχουσαν 
αὐτὸν ψυχὴν ἐξαναψήχει. 
(Stobaeus Flor. XXXVIII, 53.) 
"Oct γὰρ ἂν φθονῇς,, τοσούτῳ μειζόνων γίνη πρό- 
ξενος ἀγαθῶν τῷ φθονουμένῳ. 
(Stobzus Flor. XXXVIII, 54.) 
᾿Ερωτηθείς, διὰ τί τυραννεῖ, ἔφη, Ὅτι xai τὸ 
ἐχουσίως ἀποστῆναι xol τὸ ἀφαιρεθῆναι χίνδυνον 
φέρει. 
(Diogenes Laertius 11}.1,97; cf. "m Flor. 
XLIII, 78.) 


8. ᾿Ερωτηθείς, τί μέγιστον ἐν ἐλαχίστῳ, ida, Φρένες 
ἀγαθαὶ ἐν σώματι ἀνθρώπου. 
(Stobzeus Flor. IIT, 56.) 
9. Κέρδος αἰσχρὸν βαρὺ xeu Mov. 
(Stobaeus Flor. X, 49.) 
Λόγων ἀποῤῥήτων ἐχφορὰς μὴ ποιοῦ. 
(Stobzus Flor. XLII, 7.) 


7 


10 


3 , , - : 
Ir. ᾽Ερωτηθείς, τί πάντων αἴτιον, ἔφη), Χρόνος. 


(Stobaeus Eclog. Phys. lib. I cap. 8, 4o p. 
9o ed. Gaisf.) 


TON AYTON EIITA XO9QN ΠΕΡῚ OIKO- 
NOMIAZ AIIOGQOEl'MATA. 


ToUrov ἄριστον 6 Σόλων εἶπεν αὐτῷ δοχεῖν οἶκον, 
ὅπου τὰ χρήματα μήτε χτωμένοις ἀδικία, μήτε φυλα.:- 
τουσιν ἀπιστία, μήτε δαπανῶσι μετάνοια ipédirev. 
Ὁ δὲ Βίας: ἐν ᾧ s τοιοῦτός ἐστιν ὃ ὃ δεσπότης δι᾿ αὗτον, 
οἷος ἔξω διὰ τὸν νόμον. *O δὲ Θαλῆς " ἐν ᾧ πλείστην 
ἄγειν τῷ δεσπότη σχολὴν ἔξεστιν. Ὃ δὲ Κλεόδουλος - 
εἰ πλείονας d ἔχει τῶν φοθουμένων αὐτὸν τοὺς φιλοῦντας 
6 δεσπότης. Ὁ δὲ Ἡκιτουὸς εἶπεν, ὡς ἄριστος οἶχός 
ἐστιν ὃ τῶν περισσῶν χαὶ τῶν ἀναγχαίων μηδενὸς 
ἐνδεόμενος. Ὃ δὲ Χίλων € ἔφη, δεῖν μάλιστα βασιλευο- 
μένη πόλει προσεοικέναι τὸν olxov* εἶτα προσεῖπεν, ὅτι 
Λυχοῦργος πρὸς τὸν χελεύοντα δημοχρατίαν ἐ ἐν τῇ πό- 
λει χαταστῆσαι, πρῶτον, ἔφη, ποίησον ἐν τῇ οἰκίᾳ σου 
δημοχρατίαν. 


(Plutarchus VII Sapient. Conviv. cap. ra 
pag. 26 seq.; cf. Stob. Flor. LXXXV, 


14.) * 
TON AYTOQN IIEPI IIOAITEIAX AIIO- . 
QOEFMATA. 


Καὶ πρῶτος 6 Σόλων" ᾿Αλλ ἀχήχοας μὲν ἣν ἔχω 
Ἡνώμην περὶ πολιτείας, εἰ δὲ βούλει καὶ νῦν ἀχούειν, 


r1 


2. Qui tuto regnare volunt benevolentia stipari debent, 
non armis. 

3. Nemini invideto. 

4. Quemadmodum rubigo proprius est fr sinet morbus : 
-Sic invidia amicitiae est zegritudo. 

5. Ut rubigo ferrum, ita invidia animum, cui — 
corrumpit. 

6. Quo magis invides, eo majorum bonorum conciliator 
es ei cui invidetur. 

7. Interrogatus cur in tyrannide permaneret : Quia , in- 
quit, et sponte decedere et vi demoveri periculosum est. 

8. Interrogatus , quid maximum in minimo esset : Bona 
mens, inquit , in corpore humano. 

9. Turpe lucrum gravis est thesaurus. 

10. Secreta noli enuntiare. 

11. Interrogatus, qu: esset omnium causa : Tempus , 
inquit. 


EORUNDEM VII SAPIENTUM DE RE FAMILIARI 
EFFATA. 


Solon eam sibi domum optimam videri dixit, ubi res 


esset neque injuste parta, neque in ea vel conservanda 
diffidentiee vel consumenda poenitentiae locus esset. Bias : 
in qua dominus sua sponte talis esset, qualem foris propter 
leges se gereret. Thales vero, in qua domino plurimum 
otii habere liceret. Cleobulus autem : si dominus plures 
haberet sui amantes, quam metuentes. Piltacus optimam 
esse domum dixit, ubi neque supervacaneum neque neces- 
sarium quidquam desideraretur. Chilon censuit domum 
civitati regibus obnoxic simillimam esse debere, adjecit- 
que Lycurgum cuidam qui populare imperium Sparte 
instituere ipsum juberet, respondisse : Prius tu hoc domi 


tu: facito. 
EORUNDEM DICTA DE REPUBLICA. 


Primusque Solon : Audivisti quidem quze sit mea de re- 
publica sententia , sed si nunc quoque libet audire , videtur 


mihi civitas perbeata esse et popularem rationem optime 


232 


δοχεῖ μοι πόλις ἄριστα πράττειν χαὶ μάλιστα σώζειν 
δημοχρατίαν, iv Tj τὸν ἀδικήσαντα τοῦ ἀδιχηθέντος 
οὐδὲν ἧττου οἱ μὴ ἀδικηθέντες προδάλλονται xal χο- 
λάζουσιν. Δεύτερος δὲ ὃ Βίας ἔφησε, χρατίστην εἶναι 
δημοχρατίαν, ἐν dj πάντες ὡς τύραννον φοδοῦνται τὸν 
νόμον. "Emi τούτῳ Θαλῆς τὴν μήτε πλουσίους ἄγαν, 
μήτε πένητας ἔχουσαν πολίτας. Μετὰ δὲ τοῦτον 6 
. Ἀγάχαρσις" ἐν 3j τῶν ἄλλων ἴσων ὁριζομένων ἀρετὴ τὸ 
βέλτιον δρίζεταε xol κακία τὸ χεῖρον. Πέμπτος 6 Κλεό- 
ὄουλος Éqn , μάλιστα σωφρονεῖν δῆμον, ὅπου τὸν ψόγον 
μᾶλλον οἱ πολιτευόμενοι δεδοίκασιν 7) τὸν νόμιον. “ἕκτος 
δὲ Πιτταχός, ὅπου τοῖς πονηροῖς οὐχ ἔξεστιν ἄρχειν, 
xxl τοῖς ἀγαθοῖς ἔξεστιν ἄρχειν. Μετατράπεὶς δὲ ὃ 
Χίλων ἀπεφήνατο, τὴν μάλιστα νόμων, ἥχιστα δὲ 
ῥητόρων ἀχούουσαν πολιτείαν ἀρίστην εἶναι. "T'eAeu- 
ταῖος δὲ πάλιν 6 Περίανδρος ἐπικρίνων ἔφη, δοχεῖν 
αὐτῷ πάντας ἐπαινεῖν δημοκρατίαν τὴν ὁμοιοτάτην dot- 
; 

στοχρατία. 
| ( Plutarchus VII Sapient. Conviv. cap. 11 
k ; pag. 24 seq.) 


ANAXAPZIAOX FNOYPOY ΑΠΟΦΘΕ- 
l'MATA. 
1. Κρεῖττον ἕνα φίλον ἔχειν πολλοῦ ἄξιον ἢ πολλοὺς 
μηδενὸς ἀξίους. 
]. " ' (Diogenes Laertius I, 105.) 


2. Πρὸς τὴν Σόλωνος οἰχίαν ἀφιχόμενος τῶν θερα- 
πόντων τινὶ ἐκέλευσε μηνῦσαι, ὅτι παρείη πρὸς 
EU αὐτὸν ᾿Ανάχαρσις, x«i βούλοιτο αὐτὸν θεάσασθαι 
ξένος τε, εἰ οἷόν τε, γενέσθαι * χαὶ ὃ θεράπων εἰσ- 


SEPIEM SAPIENTUM 


αγγείλας ἐχελεύσθη ὑπὸ τοῦ Σόλωνος εἰπεῖν 
αὐτῷ, ὅτι περ ἐν ταῖς ἰδίαις πατρίσι ξέγους 
ποιοῦνται" ἔνθεν ὃ ᾿Ανάχαρσις ἐλθὼν ἔφη" νῦν αὐτὸς 
ἐν τῇ πατρίδι εἰμί, xol προσήχει μοι ξένους 
ποιεῖσθαι" 6 δὲ χαταπλαγεὶς τὴν ἑτοιμότητα 
εἰσέφρησεν αὐτόν, καὶ μέγιστον φίλον ἐποιήσατο. 
(Diogenes Laertius lib. I, 101-102.) 
3. Ἔρωτηθείς, τί ἐστιν ἐν ἀνθρώποις ἀγαθόν τε xoi 
φαῦλον; ἔφη, Γλῶσσα, 
(Diogenes Laertius I, 105.) 
4. Γλώσσης, γαστρός, αἰδοίων κράτει. 
(Diogenes Laertius lib. I, 104.) 

5. “Ὑπὸ μειρακίου παρὰ πότον ὑφρισθεὶς “ἔφη Ma- 
ράχκιον, ἐὰν νέος ὧν τὸν οἶνον οὗ φέρῃς, γέρων ὧν 
ὕδωρ οἴσεις. ps 

(Diogenes Laertius lib. I, 105.) 

6, ᾿Ανάχαρσις ἔφη, χιρναμένου χρατῆρος ἐφεστίου 
τὸν μὲν πρῶτον ὑγιείας πίνεσθαι, τὸν δὲ δεύτερον 
ἡδονῆς, τὸν δὲ τρίτον ὕόδρεως, τὸν δὲ τελευταῖον 
μανίας. ; 

(Stobaeus Flor, XVIII, 26; Anton. et Maxim. 
Serm. περὶ μέθης.) is 

7. Ἔρωτηθείς, εἴ εἰσιν ἐν Σχύθαις αὐλοί, εἶπεν, ᾿Αλλ᾽ 
οὐδὲ ἄμπελοι. 

(Diogenes Laertius lib. I, 104.) 

8. ᾿Ερωτηθείς, πῶς οὐκ àv γένοιτό τις φιλοπότης, 
εἶπεν" Εἰ πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοι τὰς τῶν μεθυόντων 
ἀσχημοσύνας. 

(Diogenes Laertius lib. I, 103.) 


1d .  €onservare, in qua injurie alicujus auctorem non minus 
illesi quam qui lxsus est in jus rapiant et puniant. Se- 
cundus Bias dixit, popularem reipublice statum esse opti- 
mum, in quo legem universi tanquam tyrannum metüe- 
rent. Tum Thales eam laudavit civitatem , quae cives 
neque divites nimis neque pauperes haberet. Post hunc 
Anacharsis eam in qua, quum reliqua zequalia statueren- 
tur, virtus finis bonorum, vitium summum malum judi- 
caretur. Quintus Cleobulus ait , ibi temperantissimum esse 
populum, ubi cives magis reprehensionem metuerent quam 
leges. Sextus Pittacus , uhi imperare improbis non liceret, 
bonis viris liceret. Conversus deinde Chilo rempublicam 
legibus potissimum, minime oratoribus obtemperantem 
optimam esse pronuntiavit. Rursus ultimus Periander 
ceterorum dicta dijudicans ait, videri sibi omnes eam 
commendare popularem reipublice formam, quie si- 
millima esset optimatum in civitate gubernat'oni. 


ANACHARSIS GNURI F. APOPHTHEGMATA. 


1. Melius est unum amicum praestantem quam fallaces 
multos habere. 


2. Solonis domum quum venisset, jussit quendam ex 
ejus familia nuntiare Soloni, Anacharsidem ad fores 
adesse, ut illius conspectu et hospitio, si fieri posset , 
frueretur. Puer intus hac nuntiat Soloni ejusque jussu 
Anacharsidi renuntiat, in sua quemque patria hospitium 
facere. Hinc ingressus Anacharsis : Jam vero, inquit, 
in patria sum meque decet hospitio cum aliis juugi. 
Quam viri dexteritatem admiratus Solon statim eum ad- 
misit et arctissimis amicitive vinculis sibi devinxit. - 

3. Interrogatus, quid in hominibus bonum simul ac ma- 
lum esset : Lingua, inquit. 

4. Linguam, ventrem , pudenda contine. 

5. Ab adolescente in convivio passus contumeliam : 
Adolescens , inquit , si nunc ipsum , quum juvenis es, vi- 
num non fers, quando consenueris, aquam feres. 

6. Anacbarsis dixit, quum vina domi miscerentur, pri- 
mum poculum sanitatis bibi , alterum voluptatis, tertium 
contumeli:, ultimum insanic. 

7. Interrogatus , num tibiz essent in Scythia, Ne vites 
quidem, inquit. : 

8. Interrogatus, quomodo quis abstemius fieret : Si ebrio- 
rum, inquit, flagitia ante oculos habeat. 


9. Θαυμάζειν φησί, πῶς “Ἕλληνες ἀρχόμενοι μὲν ἐν 
μικροῖς πίνουσι, πλησθέντες δὲ ἐν μεγάλοις. 
: (Diogenes Laertius lib. I, 104.) 
ἡ 10. Ἀνάχαρσις ἔλεγε τῷ νομίσματι πρὸς οὐδὲν ἕτερον 
(03) τὸ ἀριθμεῖν χρωμένους ὁρᾶν τοὺς “ἕλληνας. 
(Plutarchus Quomodo quis suos in virtute 
'paranda sentire possit profectus p. 251.) 
Pi. ᾿Ερωτηθείς, πότερον πλείους εἰσὶν οἱ ζῶντες ἢ οἱ 
γεχροί, ἔφη" Τοὺς οὖν πλέοντας ποῦ τίθης; 
(Diogenes Laertius lib. I, 104.) 
| 12. Ma0ov τέτταρας, δαχτύλους εἶναι τὸ πάχος τῆς 
νεώς, τοσοῦτον ἔφη τοῦ θανάτου τοὺς πλέοντας 
ἀπέχειν. 
(Diogenes Laertius lib. I, 103.) 
|J p. Ὀνειδιζόμενος ὑπὸ ᾿Αττιχοῦ. ὅτι Σχύθης ἐστίν, 
| ἔφη Ἀλλ᾽ ἐμοὶ μὲν ὄνειδος f πατρίς, σὺ δὲ τῇ πα- 
τρίδι, 
᾿ (Diogenes Laertius lib. L, 104.) 
^n. Πῶς, ἔλεγεν, ἀπαγορεύοντες τὸ ψεύδεσθαι ἐν ταῖς 
χαπηλείαις φανερῶς ψεύδονται; 
(Diogenes Laertius lib. T, 104.) 
- q5. Ἐρωτηθείς, τίνα τῶν πλοίων ἐστὶν ἀσφαλέστερα᾽ 
ἔφη, Τὰ νενεωλκημένα. 
᾿ (Diogenes Laertius lib. I, 104.) 
ΟΠ 16. Τὸ ἔλαιον μανίας φάρμακον ἔλεγε διὰ τὸ ἀλειφο-- 
μένους τοὺς ἀθλητὰς ἐπιμαίνεσθαι ἀλλήλοις, 
(Diog. Laert. I, 104.) 
17. Καὶ τοῦτο ἔφη θαυμασιώτατον ἑωρακέναι παρὰ 
τοῖς “ἕλλησιν, ὅτι τὸν μὲν χαπνὸν ἐν τοῖς ὄρεσι 
χαταλείπουσι, τὰ δὲ ξύλα εἰς τὴν πόλιν χομί-- 
ζουσι. 


APOPHTHEGMATA. . 288 


(Diogenes Laertius lib. I, 104.) 

18, Θαυμάζειν ἔλεγε, πῶς ot “ἕλληνες, νομοθετοῦντες 
χατὰ τῶν ὑδριζόντων, τοὺς ἀθλητὰς τιμῶσιν ἐπὶ 
τῷ τύπτειν ἀλλήλους. 

(Diogenes Laertius lib. I, 103.) 
19 


Τὴν ἀγορὰν ὡρισμένον ἔφη τόπον εἰς τὸ ἀλλήλους 
ἀπατᾶν καὶ πλεονεχτεῖν. 

(Diogenes Laertius lib. I, 105.) 
20. ᾿Ανάχαρσις ἔφησεν εὐδαιμονίαν ἄρχοντος νουίζειν, 
εἰ μὴ μόνος εἴη φρόνιμος. 

(Stobaeus Flor. XLVIIT, 47.) 


21. Θαυμάζειν ἔφη, πῶς παρὰ τοῖς “Ἕλλησιν ἀγωνί--᾿ 


ζονται μὲν οἵ τεχνῖται, χρίνουσι δὲ οἱ μὴ τε-- 
χνῖται. 
(Diogenes Laertius lib. I, 103.) 
22. Παίζειν δεῖ, ὅπως σπουδάσής. 
(Anthol. Patav.) 
“3. Ὀνειδιζόμενος, ὅτι Σκύθης ἐστίν, εἶπεν: TO γένει, 
ἀλλ᾽ οὐ τῷ τρόπῳ. 
(Anthol. Patav.) 


94. Ἀρδάλου εἰπόντος- ᾿Αλλὰ θεοί γε Σχύθαις εἰσίν" 
Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη, γλώσσης ἀνθρωπίνης συνίεντες, 
οὐχ ὥσπερ δὲ οἵ Ἕλληνες, οἰόμενοι Σχυθῶν δια- 
λέγεσθαι βέλτιον, ὅμως τοὺς θεοὺς ὀστέων χαὶ ξύ- 
λων ἥδιον ἀχροᾶσθαι νομίζουσιν. 

(Plutarchus Conviv. VII Sapient. cap. 5 
pag. 13.) 

25. Οἶδα x«l Ἀνάχαρσιν τὸν Σχύθην iv συμποσίῳ 
γελωτοποιῶν εἰσαχθέντων ἀγέλαστον διαμείναντα, 
πιθήχου δ᾽ ἐπεισαχθέντος γελάσαντα φάναι ὡς οὗτος 


9. Mirari se dixit, cur Greeci initio convivii parvis po- 
culis uterentur, ubi vero saturati essent, majoribus. 

10. Anacharsis dicebat se non videre ad aliam rem nu- 
ET uti Graecos quam ad numerandum. 
. Interrogatus, utrum plures vivi an mortui essent : 
τ CR , inquit , utra in parte constituis ἢ 
: 12. Quum didicisset quattuor digitorum navis esse 
4 crassitudinem , tantum dixit a morte navigantes abesse. 

13. Exprobranti sibi Attico, quod Scytha essel : At mihi, 
inquit , dedecori est patria, tu patrice. 

14. Qui fit, inquiebat, ut qui mentiri vetant, in caupo- 
nando aperte mentiantur ἢ 

15. Interrogatus , quaenam essent tutissima naves : Sub- 
᾿ς ductie, inquit. 

16. Oleum insanix incitamentum esse dicebat, quod eo 
uncti athletze furiose se mutuo aggrederentur. 

17. Hoc quoque permirum apud Grecos se vidisse dixit, 
quod fumum in montibus relinquerent, ligna in urbem 
conveherent. ͵ 


18. Mirari se ajebat, cur Graci qui leges de injuria- 
rum auctoribus ferrent, athletas ob mutua verbera hono- 
rarent. 

19. Forum esse locum ad mutuam fraudem lucrumque 
turpe destinatum ait. 

20. Anacharsis dixit sibi videri principis felicitatem in 
hoc sitam esse, si non solus esset prudens. 

21. Mirari se dixit, cur apud Graecos artitices certarent, 
judicarent autem qui artifices non essent. 

22. Ludendum tibi est, ut seria agas. 

23. Exprobrante quodam, quod. Scytha essel : Genere 
quidem, inquit, non moribus. 

24. Ardalo dicente : Atqui dii sunt. Scythis? Omnino, 
inquit Anacharsis , iique humaua linguae intelligentes ; 
neque vero Scythae putant quod Graci, qui quamquam 
Scythis eloquentia prestare se censent, tamen. deos os- 
sium et lignorum sonos libentius quam humanam vocem 
audire opinantur. 

25. Scio etiam Anacharsidem Scytham arcessitis in 


234 SEPTEM SAPIENTUM 


μὲν φύσει γελοῖός ἐστιν, 6 δ᾽ ἄνθρωπος ἐπιτη- 
δεύσει. 
(Atheneus Dipnosoph. lib. XIV p. 613 
D.) 

26. ᾿Ανάχαρσις 6 Σχύθης ἐρωτηθείς, διὰ τίνα αἰτίαν 
ἄνθρωποι λυποῦνται πάντοτε, ἔφη" Ὅτι οὐ μόνον 
αὐτοὺς τὰ ἴδια καχὰ λυποῦσιν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἀλλότρια 
ἀγαθά. 

(Anton. et Maxim. Serm. περὶ φθόνου.) 
27. Ἀνάχαρσις ἔφη πρὸς τὸν ἀποπέμψαντα αὐτὸν 
Σχυθέων βασιλέα] “Ἕλληνας πάντας ἀσχόλους 
εἶναι ἐς πᾶσαν σοφίην, πλὴν Λαχεδαιμονίων" τού-- 
τοισι δὲ εἶναι μούνοισι σωφρόνως δοῦναί τε καὶ δέ- 
ξασθαι λόγον. 


(Herodotus lib. IV cap. 77.) 


?8 


"Aviqugoie ὃ σοφὸς ἐπιδεικνύμενος τὴν τῆς ἀμπέ- 
λου δύναμιν τῷ τῶν Σχυθῶν βασιλεῖ, xol τὰ χλή- 
ματα αὐτῆς δειχνύς, ἔλεγεν ὡς εἰ μὴ χαθ᾽ ἕχαστον 
ἔτος ἔτεμνον οἵ “Ἕλληνες τὴν ἄμπελον, ἤδη x&v ἐν 
Σχύθαις ἦν. 


(Athenzeus Dipnosoph. lib. X p. 428 E.) 


99. Ὅτι δὲ τὸ μεθύειν xol τὰς ὄψεις ἡμῶν πλανᾷ, 
σαφῶς ἔδειξεν ᾿Ανάχαρσις δι᾿ ὧν εἴρηκε, δηλώσας 
ὅτι ψευδεῖς δόξαι τοῖς μεθύουσι γίγνονται. Xvu- 
πότης γάρ τις ἰδὼν αὐτοῦ τὴν γυναῖκα ἐν τῷ συμ- 
ποσίῳ ἔφη" Ὦ ᾿Ἀνάχαρσι, γυναῖκα γεγάμηκας 
αἰσχράν. Καὶ ὃς ἔφη: Πάνυ γε χἀμοὶ δοκεῖ, ἀλλά 
μοι ἔγχεον, ὦ mat, ποτήριον ἀχρατέστερον, ὅπως 
αὐτὴν καλὴν ποιήσω. 


(Athenzus Dipnosoph. lib. X pag. 46 1 
F.) | 


30. Παραγενόμενος εἷς Σχυθίαν xai νομιζόμενος τὰ 
νόμιμα παραλύειν τῆς πατρίδος, πολὺς ὧν ἐν τῷ 
ἑλληνίζειν, τοξευθεὶς ἐν χυνηγεσίῳ πρὸς τἀδελφοῦ 
τελευτᾷ εἰπών, διὰ μὲν τὸν λόγον ἐκ τῆς Ἑλλάδος 
σωθῆναι, διὰ δὲ τὸν φθόνον ἐν τῇ οἰχείᾳ ἀπολέ- - 
σθαι. "Evtot δὲ τελετὰς ἑλληνικὰς ἐπιτελοῦντα - 
διαχρησθῆναι. 


(Diogenes Laertius lib. I, 102. νομιζόμενος 
conjecit Orellius pro vulgato νομίζων.) 


MYEONOX AIHOQOETMATA. 


Μὴ ἐκ τῶν λόγων τὰ πράγματα, ἀλλ᾽ ἐχ τῶν πρα- 
γμάτων τοὺς λόγους ζήτει" οὐ γὰρ ἕνεχα τῶν λόγων. 
τὰ πράγματα συντελεῖται, ἀλλ᾽ ἕνεκα τῶν πρα- 
ἡμάτων οἵ λόγοι: 


Ι 


(Diogenes Laertius lib. I, 108.) 


Eópov (Ἀνάχαρσις) αὐτὸν θέρους ἐχέτλην. ἀρότρῳ ] 
προσαρμόττοντα εἶπεν: Ἀλλ᾽, ὦ Μύσων, οὐχ ὥρα, 
γῦν ἀρότρου" Καὶ μάλα, ind; ὥστε ἐπισχευά- - 
ζειν. Ἢ 


2 


(Diogenes Laertius lib. I, 106. 


Ὥφθη ποτὲ ἐν Λαχεδαίμονι μόνος ἐπ᾽ ἐρημίας Ἷ 
156v. ἄφνω δέ τινος ἐπιστάντος xol πυθομένου, m" 
διὰ τί μηδενὸς παρόντος γελᾷ" Δι’ αὐτὸ τοῦτο, M 
ἔφη. 


3 


(Diogenes Laertius lib. I, 107.) 


convivium scurris non risisse, postea autem adductam si- 
miam risu excepisse dicentem , natura quidem animal illud 
esse ridiculum, hominem vero studio et industria. 

26. Anacharsis Scytha, quum ex eo quiesitum esset, 
cur semper homines dolerent : Quia, inquit, non solum 
mala sua dolent, verum etiam aliena bona. 

27. Anaeharsis illi qui ipsum-in Graeciam miserat [Scy- 
tharum regi] dixit Graecos universos in omni sapientia oc- 
cupari, exceptis Lacedeemoniis; his autem solis esse pru- 


denter respondendi et interrogandi facultatem. 


28. Anacharsis ille sapiens vitis vim Scytharum regi 


, ostendens ejusque palmites monstrans, dicebat nisi quo- 


tannis Graeci vitem amputarent, futurum jam fuisse, ut 
apud Scythas esset. 

29. Oculos etiam nostros temulentia decipi aperte re- 
sponso suo osiendit Anacharsis, ebriorum falsas esse opi- 
niones significans, Namque e compotoribus quidam uxorem 
ejus in convivio intuitus : O Anacharsi, inquit , deformem 


-duxisti uxorem. Tum ille : Ita quidem , inquit , et mihi vi- 


detur; sed, neus tu puer, meracius mihi poculum infunde, 
ut formosam eam efficiam. 


30. Reversus in Scythiam et patrias leges evertere cre- | 


ditus, quod totum se ad Graecorum imitationem contulis- 1 | 
set, in venatione a fratre sagitta percussus interiit, testatus Ὁ 


se ralione et oratione servatum e Graecia rediisse, invidià Ὁ 


autem in patria perire. Nonnulli Grzeco ritu SEHR AE * 


occisum esse tradunt. ; h 
J MYSONIS APOPHTHEGMATA. 


1. Ne ex verbis res , sed ex rebus verba inquiras: neque. - 
enim propter verba res perficiuntur, sed rerum causa verba. ὦ 
consummaàntur. 


2. Quum Anacharsis eum reperisset sstate stivam ara- — 
tro aptantem : Αἴ nunc, inquit, o Myson, tempus non 3 
est aratro vacare. Tum ille : Immo , inquit, tempus est " 
illud preeparare. E 


3. Solus aliquando Lacedaemone in solitudine ridere 1 
visus est; quum vero repente aliquis supervenisset inter- - 
rogassetque , cur nemine praesente ridere: Ob hoc ipsum, - 
inquit, rideo. 1 


EIHFPAMMA ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ EIX ΤΟΥ͂Σ 
EHTA ΣΟΦΟΥ͂Σ. 


Ἑπτὰ σοφῶν ἐρέω» χατ᾽ ἔπος πόλιν, οὔνοια, 
[ἰφωνήν. 
Μέτρον μὲν Κλεόδουλος ὃ Λίνδιος εἶπεν ἄριστον. 
Χίλων δ᾽ ἐν κοίλη Λαχεδαίωονι - γνῶθι σεαυτόν. 
Ὃς δὲ Κόρινθον ἔναιε, χολοῦ χρατέειν Περίαν- 
ἰδρος. 
Πιτταχὸς οὐδὲν ἄγαν, ὃς ἔην γένος ἐκ Μιτυλήνης. 
ἹΤέρμα δ᾽ δρᾶν βιότοιο, Σόλων ἱεραῖς ἐν ᾿Αθήναις, 
Τοὺς πλέονας χαχίους δὲ Βίας ἀπέφηνε Πριηνεύς. 
᾿Ιὐγγύην φεύγειν δὲ Θαλῆς Μιλήσιος ηὔδα. 


APOPHTHEGMATA. 235 


(Anthol. Planud. lib. 1 cap. 86; Ànal. 
Brunck. 111: p. 149.) 


ANTIHATPOY ΕἸΣ ΤΟΥ͂Σ EHTA ΣΟΦΟΥ͂Σ 
: EITITPAMMA. : 


“Ἑπτὰ σοφῶν, Κλεόδουλε, σὲ μὲν τεχνώσατο 
[Λίνδος, 
ἀμφὶ δὲ Σισυφία χθὼν Περίανδρον £yet,. 
Πιτταχὸν ἣ Μιτυλῆνα, Βίαντα δὲ δῖα Πριήνη, 
Μίλητος δὲ Θαλῆν, ἄχρον ἔρεισμα δίκας, 
ἃ Σπάρτα Χείλωνα, Σόλωνα δὲ Κεχροπὶς αἶα" 
πάντας ἀριζάλου σωφροσύνας φύλαχας. 


(Anal. Brunck, II p. 22.) 


INCERTI EPIGRAMMA IN. VII SAPIENTES | 
D. M. AUSONIO INTERPRETE. 


b Septenis patriam sapientum nomina , voces 
versibus.expediam ; sua quemque monosticlia dicent. 
3 Chilo cui patria est Lacedeemon , Noscere se ipsum. 
— Periander /repidam moderare Corinthius iram. 
Ex Mityleneis Nimium nil Pitlacus oris. 

— Mensuram optimam ait Cleobulus Lindius in re. 

- Exspectare Solon finem docet , ortus Athenis. 


Plures esse Bias pravos quem clara Prieno». 
Mileti fugisse Thales vadimonia alumnus. 


ANTIPATRI IN EOSDEM EPIGRAMMA. 


E septem sapientibus te, Cleobule, Lindus tulit: 
at Periandrum Sisyphia habet terra , 

Pittacum Mitylene, Biantem divina Priene , 
Miletus Thalem, insigne justitiae columen , 

Sparta Chilonem , Solonem Cecropia terra, 

omnes eximi: temperantic custodes. ΄ 


an GRJECLE SAPIENTUM SENTENTLE A 
D. M. AUSONIO SEPTENIS VERSIBUS 
EXPLICATA. 


BIAS PRIENEUS. 


Quonam summa boni? mens quae sibi conscia recti. 
— Pernicies homini qucde maxima? solus homo alter. 
.— Quis dives? qui nil cupiat. Quis pauper? avarus. 

.— Quae dos matronze pulcherrima? vita pudica. 

—. Quae casta est? de qua mentiri fama veretur. 

ἥ Quid prudentis opus ? quum possit , nolle nocere. 

- Quid stulti proprium? non posse et velle nocere. 


PITTACUS MITYLEN/EUS. 


Loqui ignorabit , quum tacere nesciet. 
Bono probari malo , quam multis malis. 
Demens superbis invidet felicibus. 
Demens dolorem ridet infelicium. 
Pareto legi, quisque legem sanxeris. 
— Plures amicos re secunda compara. 

v Plures amicos rebus adversis proba. 


CLEOBULUS LINDIUS. 


—— Quanto plus liceat, tam libeat minus. 
—. Fortuna invidice est immeritus miser. 
-— Felix eriminibus nullus erit diu. 


Ignoscas aliis multa , nihil tibi. 

Parcit quisque malis, perdere vult bonos. 
Majorum meritis gloria non datur : 

Turpis scepe datur fama minoribus. 


PERIANDER CORINTHIUS. 


Nunquam discrepat utile a decoro, 
Plus est sollicitus , magis beatus. 
Mortem optare malum , timere pejus. 
Faxis ut libeat quod est necesse. 
Multis terribilis caveto multos. 

Si fortuna juvat, caveto tolli. 

Si fortuna tonat, caveto mergi. 


SOLON ATHENIENSIS, 


Dico tunc beatam vitam , quum peracta facta sint. 
Par pari jugator conjux. Quidquid impar, dissidet. 
Non erunt honores unquam fortuiti muneris. 
Clam eoarguas propinquum , propalam laudaveris. 
Pulchrius multo parari, quam creari nobilem. 
Certa si decreta sors est, quid cavere proderit? 
Sive sint incerta cuncta , quid timere convenit 


. CHILO LACED/EMONIUS. 
Nolo minor me timeat despiciatque major. 


Vive memor mortis , uti sis memor et salutis; 
Tristia cuneta exsuperans aut animo aut amico. 


136 | SEPTEM SAPIENTUM APOPHTHEGMATA. 

Τὰ bene si quid facias , non meminisse fas est. . | Vita perit , mortis gloria quum moritur. - 
Quae benefacta accipias, perpetuo memento. - Quod facturus eris, dicere sustuleris. 
Grata senectus homini, quoe parilis juventz. Crux est, si meluas vincere quod nequeas. 


Illa juventa est gravior, que similis senectze. Quum vere objurgas , sic , inimice , juvas. - 
Quum falso laudas, sic et, amice , noces. 


Nil nimium satis est. Ne sit et lioc nimiuim. 


THALES MILESIUS. 
- Turpe quid ausurus te sine teste time. 


' 


(50 UHR LIH OD ACORDE D MOEM MRCO DH RC SM τσ L SD MU δ δ! ue 


DE ANAXIMANDRO. 


Anaximander quem Cicero (1) Thaletis popu- 
larem et sodalem , Simplicius (2) ejus successo- 
rem et discipulum vocat, Praxiadis filius, 

Milesius fuit. Qui quum Apollodoro (3) teste 
olympiadis LVIII anno secundo annum zetatis 
sexagesimum quartum egerit ac paullo post na- 
tura concessisse feratur, apparet eum partu edi- 
tum esse olympiadis XLII anno tertio vel a. Chr. 
610. Quocum congruit Eusebius ad olympiadem 
LI adnotans : "Avai(gavBpog ὃ Μιλήσιος φυσικὸς 
ἐγνωρίζετο, et Hieronymus de eadem olympiade 
scribens : « Anaximander, Milesius , physicus 
agnoscitur. » Quum vero Polycrates , Samiorum 
. tyrannus , quo regnante maxime floruisse dicitur 
Anaximander, regnum adeptus sit olympiadis 
LXII anno primo, Diogenem in mortis tempore 
notando (μετ᾽ ὀλίγον ) errasse conjicias , nisi forte 
. statuendum sit , intelligi majorem Polycratem (4) 
qui (5) olympiade LIV floruit. 
Verum ut de placitis ejus pauca disseram , in- 
finitatem nature dixit esse e qua omnia gigne- 


rentur (6), vel quemadmodum Diogenes scri- 
bit (7), initium et elementum esse affirmavit. 
Quamvis autem cuncta ad causas naturales revo- 
caret , tamen neque aquam neque ignem, neque 
aerem, neque simile quippiam rerum principium 
nominare solitus est, sed si Alexandro Aphrodi- 
siensi (8) credimus , mediam quandam naturam 
eo nomine affecit. Ut vero ex infinitate res omnes 
ei videbantur oriri : sic ortas et paullatim sene- 
scentes in eam dissolvi contendebat. Quocirca 
innumerabiles etiam mundos nàsci censuit et 
rursus interitu suo ad illa unde procreati erant 


semina redigi. Addit porro ideo esse infinitum, - 


ne quando is qui nuncest rerum ortus deficiat (9). 
Quid? quod infinitionem illam sive immensita- 
tem , rerum originem, omnino immutabilem esse 
ei placuit, licet partes ejus mutari arbitrare- 
tur (10). Praeterea terram centri instar constitutam 
medio loco sitam esse globosamque formam ha- 
bere. Lunam falso lucere lumine splendoremque 
a sole mutuari. At solem tanta esse magnitudine, 


(1) Cicero Acad. Quest. lib. 1I cap. 37. 

— (2) Simplieius Comment, in Physic. lib. I p. 3 : Ἀναξί- 
 μανδρος μέν, Πραξιάδου, Μιλήσιος, Θαλοῦ γενόμενος διάδο- 
[xoc xoi μαθητής. Diog. Laert. II, t : ᾿Αναξίμανδρος Πραξιά- 
δου Μιλήσιος. 

᾿ (3) Diogenes Laertius lib. ΠΠ, 2 : Ἀπολλόδωρος ὃ ᾿Αθη- 
 ναῖος, ὃς χαί φησιν αὐτὸν ἐν τοῖς Χρονιχοῖς τῷ δευτέρῳ ἔτει 
τῆς πεντηχοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος ἐτῶν εἶναι ἑξήχοντα τεσ- 
σάρων, xal μετ᾽ ὀλίγον τελευτῆσαι, ἀχμάσαντά πὴ μάλιστα 
χατὰ Πολυχράτην τὸν Σάμου τύραννον. 

(4) Suidas v. Ἴδυχος. 

(5) Conf. C. Clinton. Fast. Hellen. Caeterum  Corsinus 
Fast. Attic. I p. 89 et p. 118 e Diogenis loco lib. II, 3 
quem ipse emendat concludit , Anaximandrum olympiadis 
LXHI anno primo vita defunctum esse. Idem tamen in 
prafat. ad Plutarchum de Plac. phil. pag. XXV existimat 
. philosophum usque ad olympiadem LXVIII vixisse, ut 
- Anaximenes ipsum audire potuerit. Sed hcc omnia in- 
. certa sunt. 

: (6) Cicero Acad. Quaest. lib. 1I, 37. 
— — (7) Diogenes Laertius lib. 11, 1: Οὗτος ἔφασχεν ἀρχὴν 
᾿ Xa στοιχεῖον τὸ ἄπειρον, οὐ διορίζων ἀέρα ἣ ὕδωρ ἢ ἄλλο τι. 
— Similiter Aristoteles Phys. III, 4; qui tamen libro de Me- 
— lisso, Xenophane et Gorg. cap. 2 scribit : Ἔτι δὲ οὐδὲν χω- 
λύει. μίαν τινὰ οὖσαν τὸ πᾶν μορφήν, ὡς xoi ὁ Ἀναξίμανδρος 
xai ὁ ᾿Αναξιμένης λέγουσιν, ὁ μὲν ὕδωρ εἶναι φάμενος τὸ πᾶν, 
 ὁδέ, ὁ Ἀναξιμένης, ἀέρα. Aliter Origenes Refut. [180 68. 
ΟΡ. 312 ed. Miller.: Ἵππασος μὲν ὁ Μεταπόντιος καὶ Ἡράχλει- 
τος ὁ ᾿Εφέσιος ἐκ πυρὸς ἀπεφήναντο τὴν γένεσιν, ᾿Αναξίμαν- 
ὃρος δὲ ἐξ ἀέρος. 
' . (8) Alexander Aphrodisiensis δά. Aristotelis Melaph. lib. 
- leap. 5 p. 34 ed. Bonitz. : 'Ev τούτοις δ᾽ àv καὶ Ἀναξίμαν- 


poc εἴη ὁ τὴν μεταξὺ φύσιν θέμενος, ἧς δόξης ἐμνημόνευσεν 
ἐν τοῖς περὶ Γενέσεως. Idem p. 36 : Οἱ μὲν γὰρ ὕδωρ ἄπειρον 
εἶνα!,, οἱ δὲ ἀέρα, οἱ δέ τινα μεταξὺ φύσιν, ὡς Ἀναξίμανδρος. 
Idem ad Metaph. I cap. 6 p. 45 : Προσέθηχε δὲ τῇ ἱστορίᾳ 
xai τὴν Ἀναξιμάνδρου δόξαν, ὃς ἀρχὴν ἔθετο τὴν μεταξὺ φύ- 
σιν ἀέρος τε καὶ πυρός, ἢ ἀέρος τε xxi ὕδατος " λέγεται γὰρ 
ἀμφοτέρως. Cf. p. 46. Huc nonnulli referunt Aristot. de 
Coll. HI, 5 : Ἔνιοι γὰρ ἕν μόνον ὑποτίθενται, xai τοῦτο oi 
μὲν ὕδωρ, ot δὲ ἀέρα, ol δὲ πῦρ, οἱ δὲ ὕδατος μὲν λεπτότερον, 
ἀέρος δὲ πυχνότερον, ὃ περιέχειν φασὶ πάντας τοὺς οὐρανοὺς 
ἄπειρον ὄν, extrema ad Anaximandrum pertinere rati. 
Simplicius Comm. ad Arist. Phys. partim recte de Anaxi- 
'mandro disputat, ut fol. 6 a, partim prius dictorum obli- 
tus ad lib. III, 4 et 5 temere Alexandrum Aphrodisiensem 
sequitur. 

(9) Plutarchus de Plac. phil. lib. I, 3 : ᾿Αναξίμανδρος δὲ 
ὃ Μιλήσιός φησι, τῶν ὄντων τὴν ἀρχὴν εἶναι τὸ ἄπειρον " ἐκ 
γὰρ τούτου πάντα γίνεσθαι, xai εἰς τοῦτο πάντα φθείρεσθαι " 
διὸ καὶ γεννᾶσθαι ἀπείρους χόσμους, xal πάλιν φθείρεσθαι 
εἰς τὸ ἐξ οὗ γίνεται. λέγει οὖν, διὰ τί ἄπειρόν ἐστιν ; ἵνα 
μηδὲν ἐλλείπῃ ἣ γένεσις ἣ ὑφισταμένη. ἁμαρτάνει δὲ οὗτος, 
μὴ λέγων,, τί ἐστι τὸ ἄπειρον, πότερον ἀήρ ἐστιν 7, ὕδωρ ἢ 
γῆ, ἢ ἄλλα τινὰ σώματα " ἁμαρτάνει οὖν, τὴν μὲν ὕλην ἀπο- 
φαινόμενος, τὸ δὲ ποιοῦν αἴτιον ἀναιρῶν. τὸ γὰρ ἄπειρον οὐδὲν 
ἄλλο ἢ ὕλη ἐστίν * οὐ δύναται δὲ ἡ ὕλη εἶναι ἐν ἐνεργείᾳ, ἂν 
μὴ τὸ ποιοῦν ὑποχέηται. 

(10) Diogenes Laertius lib. II, : xai τὰ μὲν μέρη μετα- 
θάλλειν, τὸ δὲ πᾶν ἀμετάδλητον εἶναι. Simplicius ad Arist. 
Phys. lib. If. 9 : καὶ τῶν μίαν xot χινουμένην λεγόντων 
Ἀναξίμανδρος ὁ Πραξιάδου Μιλήσιος ἄπειρόν τινα φύσιν, ἄλ- 
λὴν οὖσαν τῶν τεσσάρων στοιχείων, ἀρχὴν ἔθετο, ἧς τὴν 
ἀΐδιον κίνησιν αἰτίαν εἶναι τῆς τῶν ὄντων γενέσεως " Deve. 


237 


288 DE ANAXIMANDRO. 


ut non minor sit quam térra eumque purissimum 
esse ignem (11). 

Dicit autem ex zeterna rerum materia calorem 
et frigus mundi hujus nascentis tempore secreta 
esse et quendam ortum inde ignis globum cum 
aere terram cingente tanquam cum cortice arbo- 
rem circumcirca coaluisse, quo abrupto atque 
in quosdam circulos incluso exstitisse solem et 
lunam et stellas (12). Porro terram (13) nulla re 
sustentatam in aere pendere immotam, quia pari 
spatio a reliquis omnibus distet : ejus vero for- 
mam rotundam esse , nigro lapidi similem. An- 
tecedere autem solis orbem septem et viginti 
partibus lunz, atque in summa regione esse so- 
lem, in infima inerrantium stellarum orbes. 
'Terram (14) cylindri formam habere , ita ut ejus 
altitudo tertia latitudinis pars sit. Mare (15) ait 
primi humoris esse reliquias, cujus major pars 
igni exsiccata, reliqua ob ardorem mutata.sint., 

Prima (16) animalia Anaximander in humore 
nata esse statuit, corticibus spinosis ohducta, 


deinde adultiore ztate ad siccitatem transiisse 
ruptoque cortice non multum temporis postea. 
vixisse. Quae quum ita sint, initio (17) homines 
ex alius formae animalibus natos esse asseverat , 
propterea quod reliqua animalia per se cito pa- 
scantur, solus autem homo diuturna nutricatione. 
indigeat. Quamobrem principio rerum talem na- 
turam nunquam potuisse vitam tolerare ratus 
homines in piscibus innatos esse decrevit (18), 
quumque squalorum vel balenarum in morem . 
nutriti essent et jam ad sese tuendos satis habe- 
rent virium, ejectos terram occupasse. Ejusdem 
opinio est nativos esse deos, longis intervallis 
orientes occidentesque, eosque innumerabiles 
esse mundos (19). Sunt etiam qui eum sidera deos 
coelestes putasse testentur (20). Primus autem gno- 
monem invenit(»1) eumque Lacedzmone in sola - 
riis statuit, ut solstitia et zquinoctia notaret. 
Idem horoscopia fabricatus est ac terre maris- 
que circuitum descripsit, quod nemo ante istam  - 
setatem traditur fecisse. Etenim Strabo (22) testi- — 


(11) Diogenes Laertius lib. Il, 1 : μέσην τε τὴν γῆν χεῖ- 
σθαι, κέντρου τάξιν ἐπέχουσαν, οὖσαν σφαιροειδῆ ᾿ τήν τε 
σελήνην Ψευδοφαῆ, xxi ἀπὸ ἡλίου φωτίζεσθαι ἀλλὰ xai τὸν 
ἥλιον οὐχ ἐλάττονα τῆς γῆς, xod χαθαρώτατον πῦρ. 

(12) Plutarchus apud Eusebium Praep. Evang. I, 8 : Φησὶ 
δὲ τὸ ix τοῦ ἀϊδίου γόνιμον θερμοῦ τε xai ψυχροῦ (leg. γο- 
νίμου θερμόν τε xci ψυχρὸν) χατὰ τὴν γένεσιν τοῦδε τοῦ 
χόσμον ἀποχριθῆναι καί τινα ἐκ τούτον φλογὸς σφαῖραν περι- 
φῦναι τῷ περὶ τὴν γῆν ἀέρι ὡς τῷ δένδρῳ φλοιόν " ἧς τινος 
ἀποῤῥαγείσης xal εἷς τινας ἀποχλεισθείσης χύχλους ὑποστῆ- 
ναι τὸν ἥλιον xad τὴν σελήνην xai τοὺς ἀστέρας. 

(13) Origenes Philosophum. p. tt ed. Miller. : τὴν δὲ γῆν 
εἶναι μετέωρον ὑπ᾽ οὐδενὸς χρατουμένην, μένουσαν διὰ τὴν 
ὁμοίαν πάντων ἀπόστασιν. Τὸ δὲ σχῆμα αὐτῆς ὑγρὸν στρογ- 
γύλον χιόνι (lege τὸ δὲ σχῆμα αὐτῆς ὑπάρχειν στρογγύλον 
μέλανι) λίθῳ παραπλήσιον.... εἶναι δὲ τὸν χύχλον τοῦ ἡλίου 
ἑπταχαιειχοσιπλασίονα τῆς σελήνης, χαὶ ἀνωτάτω μὲν εἶναι 


᾿ τὸν ἥλιον, χατωτάτω δὲ τοὺς τῶν ἀπλανῶν ἀστέρων χύχλους. 


(14) Plutarchus ap. Euseb. Prep. Ev. 1, 8 : “γπάρχειν δέ 
φησι τῷ μὲν σχήματι τὴν γῆν χυλινδροειδῆ, ἔχειν δὲ τοσοῦ - 
tov βάθος, ὅσον ἂν εἴη τρίτον πρὸς τὸ πλάτος. 

(15) Plutarchus de Plac. phil. lib. 111, 16 : ᾿Αναξίμανδρος 
τὴν θάλασσάν φησιν εἶναι τῆς πρώτης ὑγρασίας λείψανον, ἧς 
τὸ μὲν πλεῖον μέρος ἀνεξήρανε τὸ πῦρ, τὸ δὲ ὑπολειφθὲν διὰ 
τὴν ἔχχαυσιν μετέδαλεν. Id. lib. 11, 25 : Ἀναξίμανδρος χύ- 
xov εἶναι (τὴν σελήνην) ἐννεακαιδεχαπλασίονα τῆς γῆς, ὥσπερ 


Xa np : ; ἐς ς ΤῸ à 
- τὸν τοῦ ἡλίου πλήρη πυρός" ἐχλείπειν δὲ χατὰ τὰς ἐπιστροφὰς 


τοῦ τροχοῦ " ὅμοιον γὰρ εἶναι ἁρματείῳ τροχῷ κοίλην ἔχοντι 
τὴν ἁψῖδα, xol πλήρη πυρός, ἔχοντι μίαν ἐχπνοήν. Sio- 
haeus Ecl. I p. 510 : Ἀναξίμανδρος (τοὺς ἀστέρας εἶναι!) 
πιλήματα ἀέρος τροχοειδῇ, πυρὸς ἔμπλεα,, κατά τι μέρος ἀπὸ 
στομίων ἐχπνέοντα φλόγας. De sole cf. Achill. Tat. Isag. 
Arat. 19 p. 138 ed. Petav. Totum ccelum contendebat esse 
πτηνὸν πυρὸς μετέχοντα, id. ib. 5, p. 128. 

. (46) Plutarchus de Plac. phil. lib. V, 19 : ᾿Αναξίμανδρος 
ἐν ὑγρῷ γεννηθῆναι τὰ πρῶτα ζῷα, φλοιοῖς περιεχόμενα 
ἀχανθώϑεσι" προδαινούσης δὲ τῆς ἡλικίας ἀποβαίνειν ἐπὶ τὸ 


ξηρότερον " xai περιῤῥηγνυμένου τοῦ φλοιοῦ, ἐπ᾽ ὀλίγον χρό- 


νὸν μεταδιῶναι. 


(17) Plutarchus apud Eusebium Praep. Evang. I, 8 : Ἔτι 
φησὶν [ὃ ᾿Αναξίμανδρος ] ὅτι κατ᾽ ἀρχὰς ἐξ ἀλλοειδῶν ζῴων ὅ 
ἄνθρωπος ἐγενήθη, ἐκ τοῦ τὰ μὲν ἄλλα δι᾽ ἑαυτῶν ταχὺ vé-  . 
μεσθαι, μόνον δὲ τὸν ἄνθρωπον πολυχρονίου δεῖσθαι τιθηνήτ᾽ 
σεως διὸ καὶ κατ᾽ ἀρχὰς οὐχ ἄν ποτε τοιοῦτον ὄντα διὰ- 
σωθῆναι. ὭΣ 

(18) Plutarchus Convival. Disput. lib. VHI, 8, 4: ( Ὁ 
᾿Αναξίμανδρος) ἐν ἰχθύσιν ἐγγενέσθαι τὸ πρῶτον ἀνθρώπους. 
ἀποφαίνεται xoi τραφέντας ὥσπερ οἱ παλαιοί, (leg. ὥσπερ 
τοὺς πηλαίους Vel ὥσπερ τὰς φαλαίνας) xai γενομένους ἵχα- — — 
νοὺς ἑαυτοῖς βοηθεῖν ἐχόληθῆναι τηνιχαῦτα καὶ γῆς λαθέσθαι. 
Origenes Phiiosophum. pag. 11 ed. Miller.: τὰ δὲ ζῷα yi» — — 
γνεσθαι ἐξατμιζόμενα ὑπὸ τοῦ ἡλίον * τὸν δὲ ἄνθρωπον ἑτέρῳ 3 
ζῴῳ γεγονέναι, τουτέστιν ἰχθύϊ παραπλήσιον xaz' ἀρχάς. 3 

(19) Cicero de Nat. Deor. 1, 10; item Stobaeus Eclog. 
Phys. I, cap. 2, 28 tom. I p. 21 ed. Gaisf. : Ἀναξί κατὸρος 
ἀπεφήνατο τοὺς ἀπείρους οὐρανοὺς θεούς. ü 

(20) Plutarchus de Plac. phil. lib. I. 7 : Ἀναξίμανδρος τοὺς 
ἀστέρας οὐρανίους θεούς. : | 

(21) Diogenes Laertius II, 1-2 : Εὖρε δὲ καὶ γνώμονα πρῶ- 
τος χαὶ ἔστησεν ἐπὶ τῶν σχιοθήρων ἐν Λαχεδαίμονι, χαθά 
φησι Φαδωρῖνος ἐν παντοδαπῇ ἱστορίᾳ, τροπᾶς τε xai ἰσημε- 
ρίας σημαίνοντα, xal ὡροσχόπια χατεσχεύασε. xal γῆς καὶ 
θαλάσσης περίμετρον πρῶτος ἔγραψεν. ἀλλὰ xal σφαῖραν wa. — 
τεσχεύασε. Hoc inventum Babyloniis Lribuit Herodotus lib. 
M, 109 : Πόλον μὲν γὰρ καὶ γνώμονα xoi τὰ δνώδεχα μέρα 
τῆς ἡμέρης παρὰ Βαδυλωνίων ἔμαθον οἱ “Ἕλληνες. Pro Anaxi- — 
mandro cui Graeci gnomonices cognitionem debent Anaxi- - 
menem nominat Plinius Hist. nal. lib. 11, 76 his verbis: 
« Umbrarum hanc rationem et quam vocant gnomonicen : 
invenit Anaximenes Milesius , Anaximandri ( de quo dixie 
mus) discipulus : primusque horologium, quod appellant - 
sciothericon , Lacedaemone ostendit. » Cf. Suidas v. γνώ- 
μων et ἡλιοτρόπιον. "Vid. etiam Salmas. Plin. Exerc. 
pag. 632 sq. E 

(22) Strabo lib. I cap. 1, pag. 7 ed. Casaub. : Ὧν τοὺς 
πρώτους μεθ᾽ Ὅμηρον δύο φησὶν ᾿Ερατοσθένης ᾿Αναξίμανδρόν 
τε Θαλοῦ γεγονότα γνώριμον xai πολίτην, xal Ἑχαταῖον τὸν 
Μιλήσιον" τὸν μὲν οὖν ἐχδοῦναι πρῶτον γεωφραφιχὸν mi- t 


DE ANAXIMANDRO. 239 


ficatur ab illo primam editam esse tabulam geo- 
graphicam. Ad ornanda litterarum studia sine 
dubio sphaera quoque ab eo constructa valuit. 
Praeclare vero de astrologia meritus est, siqui- 
dem princeps de siderum magnitudine et inter- 
vallis quaesivit (23). Quin etiam signiferi orbis 
obliquitatem, qua antea ignota erat , intellexisse, 
hoc est rerum fores aperuisse olympiade LVIII 
perhibetur (24). Neque tamen sola doctrinz et in- 
ventionis laude contentus fuit, sed brevem etiam 
placitorum suorum expositionem vulgavit, in 
quam Apollodorum Atheniensem , Chronicorum 


scriptorem, incidisse Diogenes (25) auctor est. 
Cui consentaneum esse liquet quod apud 'The- 
mistium Orat. XXVI p. 317 ed. Harduin. (26) le- 
gimus. lbi enim Anaximander omnium Graco- 
rum primus librum de rerum natura compositum 
emisisse dicitur, qus res antea dedecori erat 
atque a vite consuetudine et civitatum moribus 
abhorrebat. Ceterum si vera rettulit /Elianus (27) 
Var. Hist. Ill, 17, coloniam Mileto Apolloniam 
deduxit. Ex ejus opere (28) pauca quadam veteres 
excerpserunt fragmenta quae sequenti pagina 
subjiciam (29). 


ναχα, τὸν δὲ Ἑχαταῖον xvÀ. Conf. Agathemer. I c. Ip. 1. 
(23) Cf. Eudemus ap. Simplic. de Ccelo fol. 115 a. 
(24) Plinius Hist. nat.lib. I[ cap. 8. . 

(25) Diogenes Laertius lib. 1l, 2 : Τῶν δὲ ἀρεσχόντων 
αὐτῷ πεποίηται χεφαλαιώδη τὴν ἔχθεσιν, ἧπερ περιέτυχε 
χαὶ ὁ ᾿Απολλόδωρος ὁ ᾿Αθηναῖος. 

(26) Θαλῆς μὲν δὴ τοσαῦτα εἰσενεγχάμενος οὐ κατέθετο ὅμως 
εἰς συγγραφὴν τὰ εὑρήματα, οὔτε αὐτὸς ὁ Θαλῆς, οὔτε ἄλλος τις 
τῶν εἰς ἐχεῖνον “τὸν χρόνον. Τούτον γενόμενος ζηλωτὴς ᾿Ανα- 
ξίμανδρος ὁ Πραξιάδου οὐ πάντα ἐζήλωσεν ὅμως, ἀλλὰ τοῦτο 
εὐθὺς παρήλλαξέ τε καὶ ἐξετράπετο,, ὅτι ἐθάῤῥησε πρῶτος, ὧν 


ἴσμεν, Ἑλλήνων λόγον ἐξενεγχεῖν περὶ φύσεως συγγεγραμμέ-. 


νον. Πρὶν δὲ εἰς ὄνειδος χαθειστήχει τὸ λόγου: ᾿σνγγράφειν » 
ἀλλ᾽ οὐκ ἐνομίζετο τοῖ: πρόσθεν Ἕλλησι. 


(27) XElianus Var. Hist. lib. II cap. 17 : Καὶ ᾿Αναξίμανδρος 
δὲ ἡγήσατο τῆς εἰς ᾿Απολλωνίαν ἐκ Μιλήτου ἀποιχίας. 
(28) Fallitur Suidas, plura Anaximandri scripta comme - 


morans : Ἔγραψε περὶ φύσεως, γῆς περίοδον, περὶ τῶν 


ἀπλανῶν xai σφαῖραν xxi ἄλλα τινά. Aliter Eudocia p. 55: 
Πρῶτος ἐτόλμησε τὴν οἰχουμένην ἐν πίναχι γράψαι καὶ περὶ 
φύσεως καὶ ἀπλανῶν. Suidam apparet aut negligenter haee 
scripsisse, ne inspecto quidem Diogenis loco, aut vitiato 
ejus scriptoris codice esse usum. Eudociam quoque memo- 
ria parum nrma fefellit. 

(29) Diversus ab hoc fuit Anaximander historicus, de 
quo Diogenes Laertius lib. I], 2 : Γέγονε δὲ xai ἄλλος 
᾿Αναξίμανδρος ἱστοριχός, xai αὐτὸς Μιλήσιος, τῇ Ἰάδι γε- 
γραφώς. . 


ANAZIMANAPOY 


AIIOXHAZXMATIA. 


1. Ἅπαντα γὰρ ἢ ἀρχὴ ἢ ἐξ ἀρχῆς" τοῦ δὲ ἀπείρου 
οὐχ ἔστιν ἀρχή᾽ εἴη γὰρ ἂν αὐτοῦ πέρας. ἔτι δὲ 
xol ἀγένητον xoi ἄφθαρτον , ὡς ἀρχή τις οὖσα" τό 
τε γὰρ γενόμενον ἀνάγχη τέλος λαῤεῖν, xal τε- 
λευτὴ πάσης ἐστὶ φθορᾶς. διὸ καθάπερ λέγομεν ; 
οὗ ταύτης ἀρχή, ἀλλ᾽ αὕτη τῶν ἄλλων εἶναι δοκεῖ 
χαὶ περιέχειν ἅπαντα καὶ πάντα κυύερ- 
νᾶν, ὥς φασιν ὅσοι μὴ ποιοῦσι παρὰ τὸ ΠΥ 
ἄλλας αἰτίας, οἷον νοῦν ἢ φιλίαν, χαὶ τοῦτ᾽ εἶναι 
τὸ θεῖον: ἀθάνατον γὰρ καὶ ἀνώλεθρον, ὥς 
φησιν 6 ᾿Αναξίμανδρος xal οἵ πλεῖστοι τῶν φυσιο-- 
λόγων. 

(Aristoteles Phys. ΠῚ, 4. Hic νοῦς ad 
Anaxagoram, φιλία ad Empedoclem refertur. 
Cf. Origines Philosoph. p. τι ed. Miller. : 
Οὗτος [5 Ἀναξίμανδρος] ἀρχὴν ἔφη τῶν ὄντων φύσιν 
τινὰ τοῦ ἀπείρου, ἐξ ἧς γίγνεσθαι τοὺς οὐρανοὺς 
xai τὸν ἐν αὐτοῖς χόσμον (166. cum Rittero καὶ 
τοὺς χόσμους). ταύτην δ᾽ ἀΐδιον εἶναι χαὶ ἀγήρω, ἣν 
xai πάντας περιέχειν τοὺς χόσμους.... πρὸς δὲ 
τούτῳ χίνησιν ἀΐδιον εἶναι, ἐν 7j συμόαίνει γί- 
ἵνεσθαι τοὺς οὐρανούς.) 

2. Ἀναξίμανδρος... ἀρχήν τε xal στοιχεῖον εἴρηχε 
τῶν ὄντων τὸ ἄπειρον, πρῶτος τοῦτο τοὔνομα χο- 
μίσας τῆς ἀρχῆς. λέγει δ᾽ αὐτὴν μήτε ὕδωρ μήτε 


, 


ἄλλο τι τῶν καλουμένων εἶναι στοιχείων, ἀλλ᾽ 
ἑτέραν τινὰ φύσιν ἄπειρον, ἐξ ἧς ἅπαντας γίγνε- 
σθαι τοὺς οὐρανοὺς xc τοὺς ἐν αὐτοῖς χόσμους" ἐξ 
ὧν δὲ f γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσι, xal τὴν φθορὰν εἷς 
ταὐτὰ γίγνεσθαιχατὰ τὸ χρεών διδόναι γὰρ 
αὐτὰ τίσιν χαὶ δίχην τῆς ἀδιχίας χατὰ τὴν 
τοῦ χρόνου τάξιν, ποιητιχωτέροις ὀνόμασιν αὐτὰ 
λέγων. δῆλον δὲ ὅτι τὴν εἰς ἄλληλα μεταδολὴν 
τῶν τεσσάρων στοιχείων οὗτος θεασάμενος οὖκ 
ἠξίωσεν ἕν τι τούτων ὑποχείμενον ποιῆσαι, ἀλλά 
τι ἄλλο παρὰ ταῦτα, οὗτος δὲ οὖχ ἀλλοιουμένου τοῦ 
στοιχείου τὴν γένεσιν ποιεῖ, ἀλλ᾽ ἀποχρινομένων 
τῶν ἐναντίων διὰ τῆς ἀϊδίου χινήσεως" διὸ xol τοῖς 
περὶ ᾿Αναξαγόραν τοῦτον Ó ᾿Δριστοτέλης συνέ- 
ταξεν. 

(Simplicius Comment. in Aristot, Phys. 
fol. 6. a.) 
᾿Ενούσας γὰρ τὰς ἐναντιότητας ἐν τῷ ὑποχειμένῳ 
ἀπείρῳ,, ὄντι δὲ σώματι, ἐχχρίνεσθαί φησιν "Ava- 
ξίμανδρος, πρῶτος αὐτὸς ἀρχὴν ὀνομάσας τὸ ὑπο- 
χείμενον. ἐναντιότητες δέ εἶσι θερμὸν ψυχρόν, 
ξηρὸν ὑγρὸν xal αἱ ἄλλαι. . 

( Simplicius in Aristotelis Phys. fol. 32 b. 
ὄντι δὲ σώματι cum Prellero scripsi; vulg. 
ὄντι ἀσώματι.) 


3 


1. Omnia enim quc exstant aut principium sunt, aut e 
principio orta : infiniti autem non est principium ; esset 
enim ejus finis. Przeterea id neque genitum neque interitu- 


^ rum esse convenit, quia principium est. Etenim quod ortum 


habuit, id finem inveniat necesse est , atque omnis corru- 
plionis quidam est terminus. Quamobrem, ut dicimus, 
non hujus principium est, sed hoc czeterorum videtur esse 
principium οἱ continere omnia cunctaque gubernare , 
quod ipsum affirmant quicunque non alias causas preter 
infinitum faciunt , velut mentem aut amicitiam, et hoc esse 
divinum. Est enim immortale et interitus expers, 
quemadmodum  Anasimander et physicorum plerique 
dicunt. 

2. Anaximander rerum principium atque elementum in- 
finitum vocavit, primus hoc principii nomine usus. Dicit 


autem id neque aquam neque aliud ex illis quxe elementa 


appellantur esse, sed aliam quandam naturam infinitam e 
qua coli omnes mundique qui in illis sunt. gignantur; e 
quibus vero oriantur res, in eadem illas necessario rursus 
corrumpi : sic enim eas temporis ordine injustitio pe- 
nas dare et. supplicia luere, poeticis hiec verbis enun- 
tians. Ceeterum apparet hunc mutuam quattuor elemento - 
rum mutationem intuitum noluisse eorum unum aliquod 
cceteris subesse decernere, sed aliud quodpiam atque haec. 
At hic quidem non elementi variatione generatéonem efíi- 
cit, sed contrariis motu sempiterno secretis. Quocirca et 
cum Anaxagora eum Aristoteles conjunxit. 


3. Contraria enim qua insunt in subjecta infinitate - 


eaque corporea excerni ait Anaximander, qui primus sub- 
jectam materiam principium nominavit. Contraria vero 
sunt calida frigida, arida humida et reliqua. 


240 


TP brani ΤΟ eee ΤΟΣ 
PSP NORRIS ΡΣ ENTRE CINE ΤΠ ΤΡ τέ ταν TR md 


SPRICHT PCR IHRER VOIE S 


DE ANAXIMENE. 


Anaximenes, Eurystrati filius, Milesius fuit. 
Hunc Apollodorus in Chronicis apud Diogenem 
olympiade sexagesima tertia esse natum ac circa 
illud tempus quo Sardes capte sunt diem supre- 
mum obiisse testatur (1). Atqui Sardes quas bis 
in hostium arbitrium et potestatem venisse con- 
stat , combuste sunt secundo olympiadis septua- 
gesimz anno vel a. Chr. 499. Itaque nisi philo- 
sophum juvenem rebus humanis exemtum esse 
statuamus , Diogenis verba mendo laborare ve- 
risimile est. Neque tamen alii scriptores certiora 
verioraque tradunt, e quibus Origenes (2) eum 
primo olympiadis quinquagesimza octavae anno 
floruisse, Suidas (3) olympiade quinquagesima 
quinta in hanc vitam profectum esse vel vixisse 
(γεγονέναι) auctor est, quo tempore Cyrus expu- 
gnatis Sardibus Creesum regno spoliavit. In hac 
testimoniorum paucitate nemo mirabitur viros 
doctos qua in veterum monumentis desiderantur 
conjecturis explere voluisse. Sed varias illorum 
ac discrepantes sententias referre supersedemus ; 
unum memorabimus Heynii inventum qui cum 
Simsono transpositis aliquot verbis Diogenis 
locum sic constituit : γεγένηται piv... mspl τὴν 
Σάρδεων ἅλωσιν, ἐτελεύτησε δὲ τῇ ξγ΄ ὀλυμπιάδι. 
- 'tonf. Fabric. Bibl. Gr. vol. II p. 651 ed. Harl.; 

"Clinton. ad Olymp. 58, 1 et p. 376 transl. Krüg.; 
£F. Hermanni de philosophorum lonicorum 
:etatibus disputationem, Gottingze 1849. Prodi- 
tum est Anaximenem Anaximandri (4) auditorem 


fuisse , quod credibile videretur, nisi temporum 
ratio obstaret. Intelligitur certe e dogmatum si- 
militudine, Anaximenem post Anaximandrum 
philosophatum esse. Falluntur autem qui eum 
Parmenidis discipulum faciunt. Qua de re dixi 
in przfatione ad Parmenidem. 

Precipua ejus decreta hzc sunt. Placet (5) ei 
rerum principium aerem esse, ex quo omnia 
nascantur et in quem omnia interitu suo redeant, 
Ita, inquit, anima nostra, quia aer est, idcirco 
nos tuetur et regit, totumque mundum spiritus 
atque aer continet. Hunc genere infinitum, qua- 
litatibus finitum vocavit (6). Quippe per se infi- 
nitum illum rerum parentem esse dixit, sed ea 
qua ex eo orirentur definita (7) : gigni autem 
terram, aquam, ignem, tum ex his reliqua. 
Oriri (8) enim cuncta aere vel densato vel rare- 
scente. Preterea motum ab omni aeternitate esse. 
Nimirum concrescente aere primum procreatam 
esse terram latissime patentem, ideoque optimo 
jure eam aere inniti. Porro solem et lunam ae 
cetera sidera a terra originem habere. Solem 
igitur terram esse prz se tulit ac motus celeri- 
tate calidissimam nactum esse naturam. Astra e 
terrenis humoribus exstitisse censuit (9). Scilicet 
vapores excitati paullatimque  rarescentes in 
ignem conversi sunt, qui ubi sublimis abiit, ef- 
fecit ut stell exorirentur. Idem sidera non supra 
terram, sed circa terram moveri ait (10). Materiz 
contractionem ac densationem appellabat fri- 


(1) Diogenes Laertius lib. III, 3 : Ἀναξιμένης Εὐρυστρά- 
τον Μιλήσιος...«χαὶ γεγένηται μέν, καθά φησιν ᾿Ἀπολλόδω- 
τος, τῇ ἑξηχοστῇ τρίτῃ ὀλυμπιάδι " ἐτελεύτησε δὲ περὶ τὴν 
Σάρδεων ἅλωσιν. Eudocia p. 55 : Οὗτος τὸν βίον κατέστρεψε 
“περὶ τὴν Σάρδεων ἅλωσιν. 

(2) Origenes Philosoph. p. 13 ed. Miller. : Οὗτος ἤχμασε 
περὶ ἔτος πρῶτον τῆς πεντηχοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος. 

(3) Suidas : Γέγονεν ἐν τῇ ve' (leg. νη΄) ᾿Ολυμπιάδι ἐν τῇ 
Σάρδεων ἁλώσει, ὅτε Κῦρος ὁ Πέρσης Κροῖσον χαθεῖλεν. 

(4) Diogenes Laertius lib. Il, 3 : Ἀναξιμένης... ἤχουσεν 
Ἀναξιμάνδρου " ἔνιοι δὲ καὶ Παρμενίδου φασὶν ἀκοῦσαι αὐτόν. 

(5) Plutarchus de Placitis phil. lib. I, 3 : Ἀναξιμένης δὲ 
ὁ Μιλήσιος ἀρχὴν τῶν ὄντων ἀέρα ἀπεφήνατο" ἐχ γὰρ τούτου 
τὰ πάντα γίνεσθαι, xal εἰς αὐτὸν πάλιν ἀναλύεσθαι * οἷον ἡ 
Ψυχὴ ( φησὶν ) ἡ ἡμετέρα, ἀὴρ οὖσα, συγχρατεῖ ἡμᾶς, xai 
ὅλον τὸν κόσμον πνεῦμα xal ἀὴρ περιέχει. Cf. Aristotelem 
Meaphys. I, 3. 

(6) Plutarchus apud Euseb. Prop. Evang. I, 8 : Ava£- 
μένην δέ φασι τὴν τῶν ὄλων ἀρχὴν τὸν ἀέρα εἰπεῖν, καὶ τοῦ - 
τὸν εἶναι τῷ μὲν γένει ἄπειρον, ταῖς δὲ περὶ αὐτὸν ποιότησι 


: E ὡρισμένον. Minus recte Diogenes Laertius lib. II, 3 : Οὗτος 


ἀρχὴν ἀέρα εἶπε xoi τὸ ἄπειρον. 
PHILOS. GIEC. 


241 


τ 


(7) Cicero Acad. Quaest. lib. II, 37 ; paulo aliter Sim- 
plicius Comment. in Arist. Phys. fol. 6. a : Ἀναξιμένης δὲ 
Εὐρυστράτον Μιλήσιος, ἑταῖρος γεγονὼς ᾿Αναξιμάνδρου, μίαν 
μὲν τὴν ὑποχειμένην φύσιν καὶ ἄπειρόν φησιν, ὥσπερ éxei- 
νος. οὐχ ἀόριστον δὲ ὥσπερ ἐχεῖνος, ἀλλὰ xol ὡρισμένην, 
ἀέρα λέγων αὐτήν. κίνησιν δὲ xal οὗτος ἀΐδιον ποιεῖ, δι᾽ ἣν 
χαὶ τὴν μεταθολὴν γίγνεσθαι. 

(8) Plutarchus apud Euseb. Ργῶρ. Evang. I, 8 : Γεννᾷ- 
σθαι δὲ πάντα χατά τινα πύχνωσιν τούτου xal πάλιν ἀραίω- 
σιν. τήν γε μὴν χίνησιν ἐξ αἰῶνος ὑπάρχειν. πιλουμένον δὲ 
τοῦ ἀέρος πρώτην γεγενῆσθαι λέγειν τὴν γῆν, πλατεῖαν μάλα" 
διὸ xol κατὰ λόγον αὐτὴν ἐποχεῖσθαι ἀέρι καὶ τὸν ἥλιον xai 
τὴν σελήνην χαὶ τὰ λοιπὰ ἄστρα τὴν ἀρχὴν τῆς γενέσεως ἐχ 
γῆς ἔχειν. ἀποφαίνεται γοῦν τὸν ἥλιον γῆν, διὰ δὲ τὴν ὀξεῖαν 
χίνησιν xal μάλα ἱχανῶς θερμοτάτην χίνησιν (leg. φύσιν) 
λαθεῖν. 

(9) Origenes Philosoph. p. 12 ed. Miller. : Γεγονέναι δὲ 
τὰ ἄστρα Ex γῆς διὰ τὸ τὴν ἰχμάδα Ex ταύτης ἀνίστασθαι, ἧς 
ἀραιουμένης τὸ πῦρ γίνεσθαι, ἐκ δὲ τοῦ πυρὸς μετεωριζομέ- 
νον τοὺς ἀστέρας συνίστασθαι. 

(t0; Diogenes Laertius lib. If, 3 : Κινεῖσθαι δὲ τὰ ἄστρα 
οὖὗχ ὑπὲρ γῆν, ἀλλὰ περὶ γῆν. τ 

ἐδ 


—— — 


242 DE ANAXIMENE. 


gus, laxationem ejus et raritatem calorem (11); 

eam ob causam noninepte dici calida hominem et 
frigida ex ore emittere, Halitum enim compres- 
sum labiis ac densatum fieri frigidum , emissum 
aperto ore ob raritatem calescere, Qualem deo- 
rum naturam Anaximenes finxerit, e diversis 


. veterum testimoniis colligendum nóbis est. Nam 


Cicero de Nat. Deor. I. 10 : « Anaximenes, in- 
quit, aera deum statuit eumque gigni esseque 
immensum et infinitum et semper in motu. » 
Contra Augustinus de Civ. Dei VIII, 2 : « Omnes 
rerum causas infinito aeri dedit, nec deos nega- 
vit aut tacuit, non tamen ab ipsis aerem factum, 
sed ipsos ex aere ortos credidit, » Hic antiqui 
philosophi sententiam accuratius expressisse vi- 
detur. Similiter Origenes Philosoph. p. Is ed. 
Mill. : Ἀέρα ἄ ἄπειρον ἔφη τὴν ἀρχὴν εἶναι, ἐξ οὗ τὰ γι- 
νόμενα, τὰ γεγονότα xai τὰ ἐσόμενα, xxl θεοὺς xai θεῖα 
γίνεσθαι, τὰ δὲ λοιπὰ ἐκ τῶν τούτου ἀπογόνων (15). 

Quod reliquum est , nemo dubitat, quin Anaxi- 
menes placita sua litteris consignarit, quum 
Ionica dialecto eaque simplici et inaffectata usus 
esse feratur (13). Sed unum scripserit librum an 


plures ignoramus, E posterioribus philosophis 
singularem commentationem de ejus disciplina 
ediderat Theophrastus (14). 

Fuerunt et alii Anaximenes, quorum duo Lam- 
psaceni, alter rhetor, historicus alter, laudem 
sibi studiis suis pepererunt. De utroque vide 
Menagium ad Laert. II, 3 et quos citat Fabricius. 
Bibl. Gr. vol. 11 pag. 652 ed. Harl. Tertium 
Anaximenem Chium Sophistis adnumerat Lucia- 
nus in Aetione sive Herodoto tom. IV p. 118 : 
Ἱππίας τε 6 ἐπιχώριος αὐτῶν [᾿Ηλείων] σοφιστής, 
xal Πρόδιχος ὃ Κεῖος, x«i ᾿Αναξιμένης 6 Χῖος, xat 
Πῶλος 6 Ἀχραγαντῖνος χτλ. (15). Horum clarissimus 
fuit plurimumque auctoritate valuit rhetor (16), 
cujus sententias aliquot servavit Stobzus Flor. 
XXXVIII, 44-45 ; XLIX, 17; XCVIL 21; CXVH, 
5 et Eclog. lib. 11 cap. 7, 17 tom. II p. 649 δὰ 
Gaisf. Namque dicta illa, praeterquam quod rhe- 
toris mentio fit Flor. XLIX , 1:7, philosopho 
ascribi attici sermonis elegantia vetat, Apparet 
tamen Stobzeum quz de Anaximenis Milesii phi- 
losophia in Eclogis habet aut ex ejus libro aut 
ex aliorum scriptis excerpsisse. 


(11) Plutarchus de Prim. Frig. c. 7 : Τὸ γὰρ συστελλόμε- 
νον αὐτῆς [ τῆς ὕλης ] χαὶ πυχνούμενον ψυχρὸν εἶναί φησι, τὸ 
δὲ ἀραιὸν χαὶ τὸ χαλαρόν, οὕτω πως ὀνομάσας χαὶ τῷ ῥή- 
ματι, θερμόν * ὅθεν οὐχ ἀπειχότως λέγεσθαι τὸ καὶ θερμὰ τὸν 
ἄνθρωπον ἐχ τοῦ στόματος xai ψυχρὰ μεθιέναι " ψύχεται γὰρ 
ἡἣ πνοὴ πιεσθεῖσα xal πυχνωθεῖσα τοῖς χείλεσιν, ἀνειμένον 
δὲ τοῦ στόματος ἐχπίπτουσα γίγνεται θερμὸν ὑπὸ μανότητος. 
Conf. Origenes Philos. p. 12 ed. Miller. : τὸ δὲ εἶδος τοῦ 
ἀέρο: τοιοῦτον, ὅταν μὲν ὁμαλώτατος 1j , ὄψει ἄδηλον, δηλοῦ- 
σθαι δὲ τῷ ψυχρῷ, καὶ τῷ θερμῷ, καὶ τῷ νοτερῷ, xai τῷ 
χινουμένῳ,, χινεῖσθαι δὲ ἀεί" οὐ γὰρ μεταδάλλειν ὅσα μετα- 
θάλλει, εἰ μὴ κινοῖτο. πυχνούμενον γὰρ xoi ἀραιούμενον διά- 
φόρον φαίνεσθαι᾽" ὅταν δὲ εἰς τὸ ἀραιότερον διαχυθῇ, πῦρ γί- 
γεσθαι, μέσως δὲ ἐπὰν εἰς ἀέρα πυχνούμενον [add. μεταδάλῃ], 
ἐξ ἀέρος νέφος ἀποτελεσθῇ (leg. ἀποτελεῖσθαι) χατὰ τὴν πό- 
λησιν, ἔτι δὲ μᾶλλον ὕ ὕδωρ, ἐπὶ πλεῖον πυχνωθέντα γῆν, χαὶ 
εἰς τὸ μάλιστα πυχνότατον λίθους. ὥστε τὰ χυριώτατα τῆς 
γενέσεως ἐναντία εἶναι θερμόν τε xol ψυχρόν. Simplicius i in 


. Phys. fol. 32 : Ὡς ᾿Αναξιμένης à ἀραιούμενον μὲν τὸν ἀέρα πῦρ 


γίγνεσθαί φησι, πυχνούμενον δὲ ἄνεμον, εἶτα νέφος, εἶτα ἔτι 


μᾶλλον ὕδωρ, εἶτα γῆν, εἶτα λίθους, τὰ δὲ ἄλλα ἐχ τούτων .. 
ἐπὶ γὰρ τούτον μόνου Θεόφραστος ἐν τῇ ἱστορίᾳ. τὴν μάνωσιν 
εἴρηχε χαὶ τὴν πύχνωσιν. 

(12) Cum Cicerone fere consentit Stobaeus Eclog. Phys. 
I, cap. 2, 29 tom. I p. 21 ed. Gaisf. : Ἀναξίμανδρος ἀπεφή-- 
vato τοὺς ἀπείρους οὐρανοὺς θεούς " ᾿Αναξιμένης τὸν ἀέρα" δεῖ 
δὲ ὑπαχούξιν ἐπὶ τῶν οὕτως λεγομένων τὰς ἐνοιχούσας τοῖς. 
στοιχείοις ἢ τοῖς σώμασι δυνάμεις. 


(13) Diogenes Laertius lib. 11, 3: Κέχρηταί τε γλώσσῃ! 


'Jà&y ἁπλῇ xel ἀπερίττῳ. Eandem Hecatao Milesio tribuit 
Hermogenes de Gener. dicendi M, 12, 6 : τῇ διαλέχτῳ δὲ 
ἀχράτῳ ᾿Ιάδι xal οὐ μεμιγμένῃ χρησάμενος οὐδὲ xxt τὸν 
Ἡρόδοτον ποιχίλῃ , ἧττόν ἐστιν ἕνεχά γε λέξεως ποιητιχός. 

(14) Diogenes Laertius lib. V, 42 : Περὶ τῶν Ἀναξιμέ- 
νους, & 

(15) Vid. Coraem. ᾿'λταχτ. tom. III pag. 181. 

(16) Quos ita memorat Diogenes Laertius lib. If, 3 : l'e- 
γόνασι δὲ χαὶ ἄλλοι δύο, Λαυψαχηνοί" ῥήτωρ χαὶ ἱστοριχός, 
ὃς ἀδελφῆς υἱὸς ἦν τοῦ ῥήτορος τοῦ τὰς ᾿Αλεξάνδρου πράξεις. 
γεγραφότος. 


ΡΝ 0S 


DE ANAXAGORA. 


Anaxagoras (1) Clazomenius, natus primo 
olympiadis septuagesimz anno patre Hegesibulo 
vel Eubulo, divitias et nobilitatem cum animi 
magnitudine conjunxit. Namque «ut discendi 


 quzrendique delectationi toto se dederet animo, 


agros et patrimonia sua fertur reliquisse. Quin 
etiam , si fides Valftio Maximo (2), quum e diu- 
tina peregrinatione patriam repetisset possessio- 
nesque desertas vidisset : Non essem, inquit, ego 
salvus, nisi istz periissent. Quum igitur quietem 
et otium sequeretur, a regendis civitatibus sese 
abstinuit ceterisque rebus posthabitis in una 
philosophia quasi vite sue tabernaculum collo- 
cavit (3). Erat vero illa tempestate Atheniensium 
urbs politioris humanitatis mater laudandarum- 
que omnium artium domicilium, Quare vicesimo 
statis anno Athenas concessit , ubi triginta annos 
commoratus est (4). Sed quominus eum ab Ana- 
ximene disciplinam accepisse putemus, quee fuit 
multorum veterum opinio (5), temporum ratio 


obstat. Vixit autem Anaxagoras usque ad olym-. 


piadem octogesimam octavam , cujus primo anno 


septuagenario major mortem cum vila coninu- 
tavit, 
Discipulos sive familiares cum alios habuit, 


velut Archelaum , tum clarissima Graecis lumina 


Periclem atque Euripidem, Quippe ut ille (6) e 
Clazomenii hominis schola excellens prodiit ora- 
tor, quod rerum divinarum humanarumque co- 
gnitione repletus plus prudentie quam esteri ad 
rempublicam administrandam afferebat : ita hi: 
ab iisdem discipline initiis profectus ad trageedi:: 
cothurnum philosophie majestatem adjecit. Vt 
Euripides quidem scenz presidio ab adversariis 
tutus quomodo Anaxagorea sapientie precepta 
sub aliena persona in hominum celebritatem 
produxerit civibusque commendarit , multi ejus 
versus et effata declarant (7). Alter vero Grzco- 
rum sine controversia princeps belli pacisque 
artibus magistri decreta ita ad vite usum con- 
tulit, ut simul rempublicam simul se et ma- 
gistrum prudentie armis tueretur atque defen- 
deret. 

Nam quum mali ac seditiosi cives Periclis po- 


(1) Diogenes Laertius lib. 1T, 6 : Ἀναξαγόρας ᾿Ηγησιδούλου 
ἢ Εὐθδούλον Κλαζομένιος... οὗτος εὐγενείᾳ καὶ πλούτῳ 
διαφέρων ἦν, ἀλλὰ xal μεγαλοφροσύνῃ, ὅς γε τὰ πατρῷα πα- 
ρεχώρησε τοῖς οἰχείοις. αἰτιχθεὶς γὰρ ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς ἀμελῶν, 
Τί οὖν, ἔφη, οὐχ ὑμεῖς ἐπιμελεῖσθε ; Plato Hipp. maj. p. 283 : 
χαταλειφθέντων γὰρ αὐτῷ πολλῶν χρημάτων χαταμελῆσαι, 
xod ἀπολέσαι πάντα“ οὕτως αὐτὸν ἀνόητα σοφίζεσθαι. Plutar- 
chus Pericl. cap. 16 : Καὶ τὴν οἰχίαν ἐκεῖνος ἐξέλιπε καὶ τὴν 
χώραν ἀφῆχεν ἀργὴν xal μιηλόθοτον ὑπ᾽ ἐνθουσιασμοῦ καὶ με- 
γαλοφροσύνης. Cf. Philo de Vit. Contemp. p. 473. Himer. 
T IIl, 18 p. 84 ed. Wernsdorf. Cicero Qusest. Tuscul. 

; 99. : 

(2) Valer. Maxim. lib. VIII cap. 7. 

(3) Cicero de Orat. III, 15. 

(4) Diogenes Laertius lib. II, 7 : Λέγεται δὲ χατὰ τὴν Eéo- 
ξου διάδασιν εἴχοσιν ἐτῶν εἶναι, βεδιωκέναι δὲ ἑδδομήκοντα 
ὃύο. φησὶ δ᾽ Ἀπολλόδωρος ἐν τοῖς Χρονιχοῖς γεγενῆσθαι αὐτὸν 
τῇ ἑθδομνηχοστῇ ὀλυμπιάδι, τεθνηκέναι δὲ τῷ πρώτῳ ἔτει τῆς 
ὀγδοηχοστῆς ὀγδόης. ἤρξατο δὲ φιλοσοφεῖν ᾿Αθήνησιν ἐπὶ Καλ- 
Aou, ἐτῶν εἴχοσιν ὦν, ὥς φησι Δημήτριος ὁ Φαληρεὺς ἐν τῇ 
τῶν ἀρχόντων ἀναγραφῇ " ἔνθα καί φασιν αὐτὸν ἔτη διατρῖψαι 
τριάχοντα. Caeterum ὀγδοηχοστῆς ὀγδόης recte posuerunt 
viri docti ; vulgo legitur τῆς ἑδδομηχοστῆ: ὀγδόης quod proe. 
cedentibus refutatur. 

(5) Diogenes Laertius lib. IT, 6 : οὗτος ἤχουσεν Ἀναξιμένους. 
Strabo lib. XIV p. 645 : Κλαζομένιος δ᾽ ἣν ἀνὴρ ἐπιφανὴς 
᾿Αναξαγόρας ὁ φυσιχός, ᾿Αναξιμένους ὁμιλητὴς τοῦ Μιλησίου. 
Cf. Cicero de Nat. deor. lib. I cap. 11. 

. (6) Plato Phaedr. p. 270, A : Προσπεσὼν γάρ, οἶμαι, 
“τοιούτῳ ὄντι ᾿Αναξαγόρᾳ, μετεωρολογίας ἐμπλητθεὶς xal ἐπὶ 
φυσιν νοῦ τε xal ἀνοίάς ἀφιχόμενος, ὧν δὴ πέρι τὸν πολὺν λό- 


243 


γον ἐποιεῖτο Ἀναξαγόρας, ἐντεῦθεν εἵλκυσεν ἐπὶ τὴν τῶν λόγων" 
τέχνην τὸ πρόσφορον αὐτῇ. Plutarchus Pericl. cap. 4 : Ὁ δὲ 
πλεῖστα Περιχλεῖ συγγενόμενος xal μάλιστα περιθεὶς ὄγχον 
αὐτῷ xal φρόνημα δημαγωγίας ἐμδριθέστερον, ὅλως τε μετεω- 
ρίσας xal «υνεξάρας τὸ ἀξίωμα τοῦ ἤθους ᾿Αναξαγόρας ἦν ὁ 
Κλαζομένιος, ὃν οἱ τότ᾽ ἄνθρωποι Νοῦν προσηγόρενον, εἴτε 
τὴν σύνεσιν αὐτοῦ μεγάλην εἰς φυσιολογίαν χαὶ περιττὴν δια- 
φανεῖσαν θαυμάσαντες, εἴθ᾽ ὅτι τοῖς ὅλοις πρῶτος οὐ τύχην, 
οὐδ᾽ ἀνάγκην, διαχοσμήσεως ἀρχήν, ἀλλὰ νοῦν ἐπέστησε χα- 
θαρὸν xal ἄχρατον ἐμμεμιγμένοις πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἀποχρίνοντα 
τὰς ὁμοιομερείας. Id. cap. 5 : Τοῦτον ὑπερφνῶς τὸν ἄνδρα θαυ- 
μάσας ὁ "Περικλῆς καὶ τῆς λεγομένης μετεωρολογίας xal με- 
ταρσιολεσχίας ὑποπιμπλάμενος, οὗ μόνον ὡς ἔοιχε τὸ φρόνημα 
σοθαρὸν xxi τὸν λόγον ὑψηλὸν εἶχε xal χαθαρὸν ὀχλιχῆς xal 
πανούργου βωμολοχίας, ἀλλὰ xxi προσώπου σύστασιν ἄθρυ- 
πτον εἰς γέλωτα, xal πρᾳότητα πορείας χαὶ καταστολὴν περι- 
θολῆς πρὸς οὐδὲν ἐχταραττομένην πάθος ἐν τῷ λέγειν χαὶ πλάσμα 
φωνῆς ἀθόρυδον χαὶ ὅσα τοιαῦτα πάντα: θαυμαστῶς ἐξέπληττε. 
14. cap. 6 : Οὐ μόνον δὲ ταῦτα τῆς "Avatayópou συνουσίας 
ἀπέλαυσε Περιχλῆς, ἀλλὰ καὶ δεισιδαιμονίας δοχεῖ γενέσθαι 
χαθυπέρτερος, ὅση πρὸς τὰ μετέωρα θάμδος ἐργάζεται τοῖς 
αὐτῶν τε τούτων τὰς αἰτίας ἀγνοοῦσι xai περὶ τὰ θεῖα δαιμο- 
νῶσι xai ταραττομένοις OU ἀπειρίαν αὐτῶν᾽ ἣν ὁ φυσιχὸς λόγος 
ἀπαλλάττων ἀντὶ τῆς φοδερᾶς xal φλεγμαινούσυς δεισιδαιμονίας 
τὴν ἀσφαλῆ uet! ἐλπίδων ἀγαθῶν εὐσέδειαν ἐνεργάζεται. Cf. 
Plato Alcib. I p. 118. c. Demosthenes orat. amat. p. 1414 
ed. Reisk.; Himerius orat. 23, 4 p. 772 ed. Wernsdorf.; 
Themist. p. 384 ed. Petav.; JEl. Aristides tom. III p. 
218. 

(7) Vid. Valcken. diatr. in Eur. fragm. cap. V p. 34 
seqq. 


eundi τ» τν". 


214 DE ANAXAGORA, 


tentie inviderent eamque quoquo modo labe- 
factare cupientes virum bene de patria meritum 
impietatis accusarent, quod patriam religionem 
et majorum sacra contemneret, cum iisque ho- 
minibus commercium haberet qui novos deos in- 
ducerent , manifesto hoc crimen ad Anaxagoram 
rerum nature interpretem pertinebat, Neque 
enim ignoscere volebat hominum istorum pra- 
vitas Anaxagorve statuenti (8) et solem esse igneam 
ferri massam et hanc rerum compagem atque 
universitatem olim unum in corpus confusam 
fuisse nee nisi mente paullatim ordinatam ad 
eam quam admiramur pulchritudinem perve- 
nisse, Quapropter simulatque Pericles se cum 
Anaxagora in periculo versari animadvertit, ipse 
quidem inimicorum insidias effugit, Anaxago- 
ram vero ita tantum capitis discrimine ex iratze 
plebis invidia orto liberavit, ut ejus consuetudinis 
suavitate in qua per multos acquieverat annos se 
ipse privaret eumque clam Athenis abduceret. 
Quo facto Anaxagoras Lampsacum profectus ibi 
diem suum obiit (9). 

'Transeo ad ejus scripta quorum de numero 
inter se dissentiunt veteres. Ac primum quidem 


librum de rerum natura compositum edidit, cujus 


fragmenta (10) tam accurate recensita quam di- 
ligenter conversa e Simplicio infra afferemus. 
'lalis operis mentio fit etiam apud Diogenem 
Laertium lib. II, 6 (11), qui eum unum duntaxat 
volumen lib. I, 16 divulgasse auctor est. Neque 
dubium quin in hoc de rebus naturalibus com- 
mentario causas collustrate et obumbrate lunc 
reddiderit, siquidem id argumentum aperte et 
audacter ab eo tractatum esse Plutarchus (12) 
memorie prodit. At a physica ratione abhorret 
libellus de quadratura circuli quem ei tribuit 
Plutarchus (13) De exsilio cap. 17, in carcere a 
Clazomenio philosopho conscriptum esse dicens. 
Tertium Anaxagore opus memorat Vitruvius in- 
praefatione ad lib. VII de architectura his verbis : 
« Namque primum Agatharchus, JEschylo do- 
cente tragcediam , scenam fecit et de ea commen : 
tarium reliquit. Ex eo moniti Democritus et 
Anaxagoras de eadem re scripserunt, quemad- 
modum oporteat ad aciem oculorum radio- 
rumque extensionem certo loco centro consti- 
tuto , lineas ratione naturali respondere, uti de 
incerta re certe imagines zdificiorum in scenarum 
picturis redderent speciem, et qua in directis 
planisque frontibus sunt figurata, alia absce- 


(8) Diogenes Laertius lib. II, 12-14 : Σωτίων μὲν γάρ 
φησιν ἐν τῇ διαδοχῇ τῶν φιλοσόφων, ὑπὸ Κλέωνος αὐτὸν &cc- 
θείας χριθῆναι,, διότι τὸ" ἥλιον μύδρον ἔλεγε διάπυρον᾽ ἀπολο- 
γησαμένου δὲ ὑπὲρ αὐτοῦ ΠΕεριχλέους τοῦ μαθητοῦ, πέντε τα- 
λάντοις ζημιωθῆναι καὶ φυγαϑευθῆναι. Σάτυρος δ᾽ ἐν τοῖς βίοι: 
ὑπὸ Θονχυδίδον φησὶν εἰσαχθῆναι τὴν δίχην, ἀντιπολιτευσα- 
μένου τῷ Περιχλεῖ, xai οὐ μόνον ἀσεδείας, ἀλλὰ xol μηδι- 
σμοῦ, καὶ ἀπόντο χαταδικασθῆναι θανάτον.. . ἽἙρμιππος δ᾽ 
ἐν τοῖς βίοις φησίν, ὅτι καθείρχθη ἐν τῷ δεσμκυτηοίῳ τεθνηξό- 
μενος. "Περικλῆς δὲ παρελθὼν εἶπεν, εἴ τι ἔχουσιν ἐγκαλεῖν 
αὐτῷ χατὰ τὸν βίον; οὐδὲν δὲ εἰπόντων, Καὶ μὴν ἐγώ, ἔφη, 
τούτον μαθητής εἶμι. μὴ οὖν διαθολαῖς ἐπαρθέντες ἀποχτείνητε 
τὸν ἄνθρωπον, ἀλλ᾽ ἐμοὶ πεισθέντες ἄφετε. χαὶ ἀφείθη. οὐχ 
ἐνεγχὼν δὲ τὴν ὕδριν ἑαυτὸν ἐξήγαγεν. (Immo Lampsacum 
abiil. Vid. not. 9.) ἹἹερώνυμος δὲ ἐν τῷ δευτέρῳ τῶν σπορά- 
δὴν ὑπομνημάτων φησίν, ὅτι ὁ Περιχλῆς παρήγαγεν αὐτὸν ἐπὶ 
τὸ δικαστήριον, διεῤῥνηχότα καὶ λεπτὸν ὑπὸ νόσον, ὥστε ἐλέῳ 
μᾶλλον ἢ χρίσει ἀφεθῆναι. Plutarchus vit. Pericl. cap. 32 : 
Καὶ ψήφισμα Διοπείθης ἔγραψεν, εἰσαγγέλλεσθαι τοὺς τὰ θεῖα 
μὴ νομίζοντας, ἢ λόγους περὶ τῶν μεταρσίων διδάσκοντας " 
ἀπερειδόμεγος εἰς Περιχλέα δι᾿ ᾿Αναξαγόρον τὴν ὑπόνοιαν... 
᾿λναξαγόραν δὲ φοθηθεὶς ἐξέπεμψε xol προὔπεμψεν ἐχ τῆς mó- 
λεως. ld. Nic. cap. 23 : ᾿Αναξαγόραν εἱρχθέντα μόλις περιε- 
ποιήσατο Περιχλῆς. Diodorus Siculus XII, 39 : Πρὸς τούτοις 


δὲ Ἀναξαγόραν τὸν σοφιστὴν διδάσχαλον ὄντα Περιχλέου: ὡς 


ἀσεδοῦντα εἰς τοὺς θεοὺς ἐσυχοφάντουν. Josephus contra 
Apion. t. II p. 492 ed. Haverkamp. : ᾿λναξαγόρας δὲ KAato- 
p.évtos ἣν" ἀλλ᾽ ὅτε, νομιζόντων ᾿Αθηναίων τὸν ἥλιον εἶναι θεόν, 
ὅδ᾽ αὐτὸν ἔφη μύδρον διάπυρον, θανάτου αὐτὸν παρ᾽ ὀλίγας 
ψήφους χατέγνωσαν. Olympiodorus schol. in Arist. Meteor. 
p.5a: ὡς xai τὸν Ἀναξαγόραν μύδρον χαλέδφαι τὸν ἥλιον διὰ 
τὸ ἄμετρον τῆς πυρώσεως. μύδρος γάρ ἐστιν ὁ πεπυρωμένος 
σίδηρος. διὸ xoi ὁ Ἀναξαγόρας ἐξωστραχίσθη Ex τῶν Ἀθηναίων, 
ὡς τοιοῦτόν τι τολμήσας εἰπεῖν. ὕστερον δ᾽ ἀνεχλήθη διὰ τῆς 


᾿Περιχλέους ῥητορείας. Cf. Lucian. Tim. Ip. 118 ed. Hem- 


sterhus. 

(9) Diogenes Laertius lib. 11, 14 : xai τέλος ἀποχωρήῆσος 
εἰς Λάμψακον, αὐτόθι κατέστρεψεν. 

(10) Prius Anaxagore Clazomenii fragmenta ed. E. Sclau- 
bach. Lipsie 1827; Anaxagore Clazomenii et Diogenis 
Apolloniatze fragmenta recensuit Guil. Schorn. Bonnz1829. 

(11) Diog. Laert. II, 6 : ἀρξάμενος οὕτω τοῦ συγγράμματος, 
6 ἐστιν ἡδέως καὶ μεγαλοφρόνως ἡρμηνευμένον. Id. lib. I, 
16 : οἱ δὲ ἀνὰ ἕν συγγράψαντες Μέλισσος, Παρμενίδης, Ἄνα- 
ξανόρας. 

(12) Plutarchus Nic. cap. 23 : Ὃ γὰρ πρῶτος σαφέστοτόν 
τε πάντων καὶ θαῤῥαλεώτατον περὶ σελήνης χαταυγασμῶν xai 
cxi; λόγον εἰς γραφὴν χαταθέμενος ᾿Αναξαγόρας οὔτ᾽ αὐτὸς 
ἣν παλαιός, οὔτε ὁ λόγος ἔνδοξος, ἀλλ᾽ ἀπόῤῥητος ἔτι, xài 
δι᾿ ὀλίγων xal μετ᾽ εὐλαθείας τινὸς ἢ πίστεως βαδίζων. οὐ 
γὰρ ἠνείχοντο τοὺς φυσιχοὺς xal μετεωρολέσχας τότε χαλου- 
μένους, ὡς εἰς αἰτίας ἀλόγους καὶ δυνάμεις ἀπρονοήτους χαὶ 
χατηναγχασμένα πάθη διατρίθοντας (leg. ἀναφέροντας) τὸ 
θεῖον. 

(13) Plutarchus de Exsilio cap. 17 : ἀλλ᾽ Ἀναξαγόρας μὲν 
ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ τὸν τοῦ χύχλον τετραγωνισμὸν ἔγραφε, i. e. 
circuli quadraturam describebat, quod alii non de li- 
bello , sed de formis geometricis accipiunt. Conf. Montucla 
Hist. math. Y p. 105 : « Il est probable qu'Anaxagore, qui 
était habile géométre, sut se préserver d'y faire un hon- 
teux naufrage; je veux dire qu'il sut éviter l'illusion dont 
nous avons tant d'exemples, anciens εἰ récents, et qu'il 


ne donna pas dans le ridicule de proposer de vains pa- - 1 


ralogismes comme une véritable solution de ce pro- 
bléme. » Idem p. 113:« On dit qu'il s'y occupa dela quadra- 
ture du cercle; on n'ajoute pas qu'il crut l'avoir trouvée, 
et il est.probable que cela valut à la géométrie la décou- 
verte de quelques nouvelles propriétés de cette figure. » 


DE ANAXAGOR. 


dentia, alia prominentia esse videantur (14). » 
Quare Plato (15) Apol. Socr. p. 26 de pluribus 
Anaxagorz libris loquitur. 

Haud dubie diversus a Clazomenio fuit ille 
Anaxagoras cujus de Regno commentationem 
citat /Elianus (16) Var. Hist. IV, 14. Etenim Cla- 
zomenius , ut supra vidimus, cetatem sibi procul 
a republica habendam decrevit. Quid? quod 
magnum studium multamque operam in res non 
modo difficiles, sed etiam obscuras contulit. 
Nempe de universi ortu, de sole et luna reliquis- 
que sideribus disputavit, ac si Platoni (17) cre- 
dimus , in geometricis quoque questionibus ver- 
satus est. 

Idem primus Homerum heroum facta moresque 
cecinisse ratus, ut tum virtutis tum justitize 
exempla hominibus proponeret , carmina ejus in 
alienam sententiam detorsit auctorque exstitit 
allegorice interpretationis quze posterioribus sz- 
culis invaluit. Sed jam tum ejusdem studii com- 
munione cum Metrodoro Lampsaceno conjunctus 

-erat (18). Quum igitur vir preclara eruditione 
atque doctrina esset, inter veteres Theophrastus 
de Anaxagora commentatus erat, cujus tamen 
libri πρὸς ᾿Αναξαγόραν et περὶ τῶν ᾿Αναξαγόρου Laer- 
tio lib. V, 42 et Suidz. v. Θεοφρ. (19) comme- 
morati jam pridem interciderunt. 


245 


Reliquum est ut Clazomenii philosophi do- 
gmata summatim exponam. Principia rerum par- 
ticulas innumerabiles et admodum parvas esse 
dixit. Hz sunt homoeomeriz quas Aristoteles, 
Lucretius aliique Anaxagore ascribunt, Ipse 
rerum semina (χρημάτων σπέρματα) appellavit e 
quibus universum ut aqua e guttis aut aurum e 
ramentis constat (20). Mens autem motum dedit 
immoto olim cunctarum rerum acervo, effecitque 
ut paullatim haec universitas converteretur. Ac 
primum quidem ab exiguis initiis conversio cc- 
pit, deinde plures materiz partes complexa cre- 
vit, in posterum vero etiam ulterius progredietur. 
Hac conversione a rudi et indigesta mole, cujus 
partes indiscrete et confuse fuerant, singu!a 
procedente tempore segregata sunt. Ita factum 
est, ut a raris densa, a frigidis calida, a calig:- 
nosis illustria, ab humidis sicca semoverentnur, 
Simul sol et luna et reliqua sidera orta sunt, 
atque aer et zether secretas sedes tenuerunt (21). 

Nimirum densa et humida, frigida et obscura 
in inferiorem locum congregata sunt quo nunc 
terra est : at rara et calida, sicca et splendida 
in longinquam ztheris oram secesserunt. Deni- 
que aqua et aer in media mundi regione locata 
sunt (22). Neque tamen illa rerum separatione , 
tanquam securi, calida a frigidis vel frigida a 


(14) Montucla Hist. math. I, p. 107 : « Il y avait en effet 
parmi les ouvrages d'Anaxagore un traité intitulé : Ac£ino- 
graphia ou radiorum descriptio, qui est probablement 
celui dont p:rle l'architecte latin. » 

(15) Plato Apol. Socr. p. 26 : ὥστε οὐχ εἰδέναι ὅτι τὰ 
᾿Αναξαγόρου βιδλία τοῦ Κλαζομενίου γέμει τούτων τῶν 
λόγων. 

(t6) 4Elianus Var. Hist. IV, 14 : Καὶ ᾿Αναξαγάρας ἐν τῷ περὶ 
βασιλείας φησί, χαλεπὸν χρήματα συναγείρασθαι, χαλεπώτερον 
δὲ φυλαχὴν τούτοις περιθεῖναι. Cf. Menag. ad Diog. Laert. II, 
7 et 15. 

(17) Plato Amator. p. 132, A : ᾿Ἐτυγχανέτην οὖν δύο τῶν 
μειρακίων ἐρίζοντε " περὶ ὅτου δέ, o) σφόδρα. χατήχονον. ἐ- 
φαινέσθην μέντοι ἢ περὶ Ἀναξαγόρου 7) περὶ Οἰνοπίδου ἐρίζειν. 
χύχλους γοῦν γράφοντες ἐφαινέσθην xol ἐγχλίσεις τινὰς ἐμι- 
μοῦντο τοῖν χεροῖν ἐπιχλίνοντε. Proclus ad Euclid. II p. 19 

, ed. Basil. : ᾿Αναξαγόρας ὁ Κλαζομένιος πολλῶν ἐφήψατο χατὰ 
γεωμετρίαν. 

(18) Diogenes Laertius lib. IT, 11 : Δοχεῖ δὲ πρῶτος (χα- 
.B& φησι Φαδωρῖνος ἐν παντοδαπῇ ἱστορίᾳ) τὴν "Oufipou ποίησιν 
ἀποφήνασθαι εἶναι περὶ ἀρετῆς xal διχαιοσύνης" ἐπὶ πλεῖον δὲ 
προστῆναι τοῦ λόγου Μητρόδωρον τὸν Λαμψαχηνόν, γνώριμον 
ὄντα αὐτοῦ, ὃν χαὶ πρῶτον σπουδάσαι τοῦ ποιητοῦ περὶ τὴν 
φυσιχὴν πραγματείαν. TTatianus adv. Groec. : Καὶ Μητρόδω- 
ρος δὲ ὁ Λαμψαχυνὸς ἐν τῷ περὶ Ὁμήρου λίαν εὐήθως διεί- 
λεχται, πάντα εἰς ἀλληγορίαν μετάγων. οὔτε γὰρ Ἥραν οὔτε 

᾿Αθυηνᾶν, οὔτε Δία τοῦτ᾽ εἶναί φησιν, ὅπερ οἱ τοὺς περιδόλους 
αὐτοῖς χαὶ τεμένη “χαθιδρύσαντες νομίζουσι, φύσεως δὲ ὕπο- 
στάσεις χαὶ στοιχείων διαχοσμήσεις. χαὶ τὸν Ἕ χτορα δὲ χαὶ 
τὸν ᾿ἈΑχιλλέα δηλαδὴ xod τὸν ᾿Αγαμέμνονα χαὶ πάντας ἁπαξα- 
. πλῶς “Ἑλληνάς τε xol βαρθάρου: σὺν τῇ Ἑλένῃ xai τῷ [|4- 


ριδι τῆς αὐτῆς φύσεως: ὑπάρχοντας, χάριν οἰχονομίας εἶπε 
παρεισῆχθαι, οὐδενὸς ὄντος τῶν προειρημένων ἀνθρώπων. 
Conf. Georg. Synce!l. Chron. p. 149 ed. Paris. Adde Lobeck. 
Aglaopb. p. 156 seq. 

(19) Cf. Simplic. in Arist. Phys. fol. 6 b; 35: b. 

(20) Aristoteles Metaph. I, 3 : ᾿λναξαγόρας δὲ ὁ Κλαζομέ- 
νιος 7 μὲν ἡλιχίᾳ πρότερος ὧν τούτου [i. e. 'EuxsboxXéouc] , 
τοῖς δ᾽ ἔργοις ὕστερος, ἀπείρους εἶναί φησι τὰς ἀρχάς " σχεδὶν 
γὰρ ἅπαντα τὰ ὁμοιομερῇ, χαθάπερ ὕδωρ ἢ πῦρ, οὕτω yiyvc- 
σθαι καὶ ἀπόλλυσθαί φησι συγχρίσει x«l διαχρίσει μόνον" 
ἄλλως δ᾽ οὔτε γίγνεσθαι οὔτ᾽ ἀπόλλυσθαι, ἀλλὰ διαμένειν 
ἀΐδια. Id. de Coelo IIT, 3 : Ἀναξαγόρα: δ᾽ Ἐμπεδοχ)εῖ 
ἐναντίως λέγει περὶ τῶν στοἰχείων. ὃ uiv yàp πῦρ xol γῆν 
χαὶ τὰ σύστοιχα τούτοις στοιχεῖά φησιν εἶναι τῶν σωμάτων 
xal συγχεῖσθαι πάντ᾽ ἐχ τούτων, Ἀναξαγόρας δὲ τοὐναντίον᾽ 
τὰ γὰρ ὁμοιομερῆ στοιχεῖα (λέγω δ᾽ οἷον σάρχα χαὶ ὀστοῦν 
xal τῶν τοιούτων ἕχαστον), ἀέρα δὲ xal πῦρ μῖγμα τούτων 
xol τῶν ἄλλων σπερμάτων πάντων᾽ εἶναι γὰρ ἑκάτερον αὐτῶν 
ἐξ ἀοράτων ὁμοιομερῶν πάντων ἠθροισμένον. (Cieterum Ana- 
xagoras promi:cue σπέρματα vel. χρήματα vel χρημάτων 
σπέρματα dixit.) His consentanea habet Aristoteles eti: m 
de Gener. et Corrupt. T, 1 : ὁ μὲν γὰρ τὰ ὁμοιομερῇ oc- 
χεῖα τίθησιν, οἷον ὀστοῦν χαὶ σάρχα xal μυελὸν xod τῶν ἄλ)ων 
ὧν ἑχάστου συνώνυμον τὸ μέρος: ἐστίν. Cf. fragm. 1; itm 
Plutarch. de plac. ph. I, 3 et Lucret. I, 830 seq. 

(21) Cf. fragm. 6. 

(22) Diogenes Laertius IT, 8 : ἀρχὰς δὲ τὰς ὁμοιομερεία:. 
χαθάπερ γὰρ ix τῶν ψηγμάτων λεγομένων τὸν χρυσὸν συνε- 
στάναι, οὕτως £x τῶν ὁμοιτμερῶν μιχρῶν σωμάτων τὸ πᾷν 
συγχεχρίσθαι. χαὶ νοῦν μὲν ἀρχὴν χινήσεως τῶν δὲ σωμάτων 
τὰ μὲν βαρέα τὸν κάτω τόπον, ὡς τὴν γῆν᾽ τὰ δὲ κοῦρα τὸν 


240 


ealidis sunt. abrupta, sed quemadmodum antea 
siv eliam nunc omnia coherent (23). Verum 
quamvis hzc discreta sint aliaque quotidie dis- 
cernantur, tamen materia neque generatione au- 
geri neque minui interitu potest (24). Ceterum 
nihil neque fit neque interit, sed ex iis quz 
sunt rebus omnia miscentur ab iisque discer- 
nuntur. lta rectius pro ortu misturam , pro in- 
teritu separationem dixeris (25). Lunam habitari 
putavit collesque et valles habere (26). 

Initio ferebantur sidera circa polum qui erat 
in mundi quasi culmine. Quum vero hoc modo 
omnes terra partes et coli et habitari pariter 
possent, contigit, ut terra versus meridiem in- 
clinaretur et polus sub septentrionibus constitue- 
retur, ubi etiam. nunc conspicitur (27). Nivem 


DE ANAXAGORA. 


nigram esse contendit (28). Lacteum orbem oriri 
censet a sideribus quz noctu , quo tempore terrae 
umbra solis radiis officit, in tenebris suam 
lucem emittunt (29). Ait porro cometas stellarum 
errantium et flammas ex se emittentium esse 
concursum , trajectiones autem stellarum veluti 
scintillas ab aere vibrari (30). Ventos gigni 
quando aer a sole extenuetur. 'onitrua nubium 
esse collisionem; fulgura confricationem itidem 
nubium. ''errze motus causam esse aerem terrae 
viscera et cavernas subeuntem (31). 

Mare ortum est, quum particule humide 
eaque leviores in vapores converse sublimes 
abirent gravioribus in terra remanentibus. Que 
res eo valuit, ut aqua marina salis instar amare 
sapiat (32). 


ἄνω ἐπισχεῖν, ὡς: τὸ πῦρ᾽ ὕδωρ δὲ xxi ἀέρα τὸν μέσον. Cf. 
fragm. 8. 

(23) Cf. fragm 13 et 16. 

(24) Cf. fragm. 14 et 15. 

(25) Conf. fragm. 17. 

(26) Diogenes Laertius II, 8 : τὴν δὲ σελήνην οἰχήσεις 
ἔχειν, ἀλλὰ xal λόφους xai φάραγγας. 

(27) Diogenes Laertius IT, 9 : τὰ δ᾽ ἄστρα χατ᾽ ἀρχὰς θο- 
λοειδῶς ἐνεχθῆναι, ὥστε χατὰ χορυφὴν τῆς γῆς τὸν ἀεὶ φαινό- 
μενον εἶνας πόλον, ὕστερον δὲ τὴν ἔγχλισιν λαδεῖν (leg. τὴν 
γῆν ἔγχλισιν λαθεῖν). Plutarchus de plac. phil. lib. 11,8 : 
Διογένης, ᾿Αναξαγόρας μετὰ τὸ συστῆναι τὸν κόσμον καὶ τὰ 
ζῷα ἐχ τῆς γῆς ἐξαγαγεῖν ἐγχλιθῆναί πως τὸν χόσμον £x. τοῦ 
αὐτομάτου ἐς τὸ μεσημόρινὸν αὐτοῦ μέρος" ἴσως ὑπὸ προνοίας, 
ἵνα ἃ μέν τινα ἀοίχητα γένηται, ἃ δ΄ οἰκητὰ μέρη τοῦ χόσμον, 
χατὰ ψύξιν, x«l ἐχπύρωσιν, xai εὐχρασίαν. 

(28) Sextus Empiricus Pyrrh. hypotyp. I, 13, 33 : νοού- 
μενα δὲ [ἀντιτίθεμεν] φαινομένοις, ὡς ὁ ᾿Αναξαγόρας τῷ λευχὴν 
εἶναι τὴν χιόνα ἀντετίθει ὅτι ἣ χιὼν ὕδωρ ἐστὶ πεπηγός. τὸ δὲ 
ὕδωρ ἐστὶ μέλαν" xol fj χιὼν ἄρα μέλαινά ἐστί. Galenus de 
simpl. medicam. 1f, 1 : χαΐ τινες xi τὸν ᾿Αναξαγόραν ἐπιχα- 
λοῦνται μάρτυρα περὶ τῆς χιόνος, ἀποφηνάμενον, ὡς οὐχ εἴη 
λευχή. Cicero Quaest. Acad. IV, 23 : « Anaxagoras nivem 
nigram dixit esse. » IV, 31:«faciliorque erit, ut albam esse 
nivem probet , quam erat Anaxagoras qui id non modo ita 
esse negabat, sed sibi, quia sciret aquam nigram esse , 
unde illa concreta esset, albam ipsam esse ne videri qui- 
dem. » Lactantius Divin. Iustit. III, 23 : « Quid enim dici 
potest de illo qui nigram dixit esse nivem? quam consequens 
erat, ut etiam pieem albam esse diceret. » Id. V1, 3:« Di- 
scipulus hic fortasse Anaxagoree fuerit, cui nives atramentum 
fuerunt, » 

(29) Aristoteles Meteor. I, 8 : Ot δὲ περὶ ᾿Αναξαγόραν xoi 
Δυμόχριτον φῶς εἶναι τὸ γάλα λέγουσιν ἄστρων τινῶν" τὸν 

γὰρ ἥλιον ὑπὸ τὴν γῆν φερόμενον οὐχ ὁρᾷν ἔνια τῶν ἄστρων. 
ὅσα μὲν οὖν ὁρᾶται ὑπ᾽ αὐτοῦ, τούτων μὲν οὐ φαίνεσθαι τὸ 
φῶς " χωλύεσθαι γὰρ ὑπὸ τῶν τοῦ ἡλίου ἀχτίνων. ὅσοις δὲ 
ἀντιφράττει ἡ γῆ, ὥστε μὴ ὁρᾶσθαι ὑπὸ τοῦ ToU , τὸ τοιούτων 
οἰχεῖον φῶς φασιν εἶναι τὸ γάλα. Cf. Alex. Aphrodis. ad hi. 
Ἰ. Plutarchus de Placit. phil. HI, t : Ἀναξαγόρας τὴν σχιὰν 
τῆς γῆς κατὰ τοῦτο τὸ μέρος ἴστασϑαι τοῦ οὐρανοῦ, ὅταν ὑπὸ 
τὴν γῆν ὁ ἥλιος γινόμενος μὴ πάντα φωτίζῃ. Diogenes Laert. 
lib. ἢ, 9 : xoi τὸν γαλαξίαν ἀνάχλασιν elvat φωτὸς ἡλιαχοῦ, 
μὴ χαταλαμπομένων τῶν ἄστρων. Sic οἱ Hippolytus Refut. 
Heres. p. 15 ed. Miller. ubi pro χαταλαμθανομένων leg. xx- 
ταλαμπομένων. Olympiodórus comment. in Arist. meteor. 


p. 15 b : τρίτη δόξα ᾿Αναξαγόρου xai Δημοχρίτον. Οὗτοί φασι 
τὸν γαλαξίαν εἶναι τὸ ἴδιον φῶς τῶν ἀστέρων τῶν μὴ φωτιζο- 


μένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου. Ἔχουσι γάρ, φησί, τὰ ἄστρα τὸ — 


ἴδιον φῶςχαὶ ἐπίχτητον τὸ ἀπὸ τοῦ ἡλίου. χαὶ 
δηλοῖ f σελήνη. ταύτης γὰρ ἕτερον μὲν τὸ ἴδιον φῶς, ἕτερον 
δὲ τὸ ἀφ᾽ ἡλίου. τὸ γὰρ ἴδιον αὐτῆς φῶς ἀνθρχαχῶδές ἐστιν, 
ὡς δηλοῖ ἡμῖν ἡ ἔλλειψις αὐτῆς. Ἀλλ᾽ οὐ πάντα, φησί, τὸ 
ἐπίκτητον δέχονται. Τὰ οὖν μὴ δεχόμενα ἐχεῖνα τὸν 
χύχλον τὸν γαλαξίαν ἀπεργάζονται. Id p. 10 ἃ : ἐντεῦθεν ἣ τρίτη 
δόξα f; λέγουσα ἴδιον φῶς τινων εἶναι ἄστρων τὸν γαλαξίαν τῶν 
μὴ ὑπὸ ἡλίου φωτιζομένων. ; 

(30) Diogenes Laertius lib. IT, 9 : τοὺς δὲ χομῆτας σύνοδον 
πλανητῶν φλόγας ἀφιέντων. τούς τε διάττοντας οἷον σπινθῆρας 
ἀπὸ τοῦ ἀέρος ἀποπάλλεσθαι. 

(31) Diogenes Laertius lib. H, 9 : ἀνέμους γίνεσθαι λέ- 
πτυνομένον τοῦ ἀέρος ὑπὸ τοῦ ἡλίου" βροντὰς σύγχρουσιν νεφῶν" 
ἀστραπὰς ἔχτριψιν νεφῶν" σεισμὸν ὑπονόστησιν ἀέοος elc γῆν. 
Plutarchus de Plac. phil. ΠῚ, 15 : ἀέρος ὑποδύσει. τῇ μὲν 
πυχνότητι τῆς ἐπιφανείας προσπίπτοντος, τῷ δ᾽ ἔχχρισιν λαθεῖν 
μὴ δύνασθαι τρόμῳ τὸ περιέχον κραδαίνοντος. Hippolytus Re- 
fut. Haeres. p. 15 : σεισμοὺς δὲ γίνεσθαι τοῦ ἄνωθεν ἀέρος εἰς 
τὸ ὑπὸ γῆν ἐμπίπτοντος " τούτον γὰρ κινουμένου xoi τὴν ὀχου- 
μένην γῆν ὑπ᾽ αὐτοῦ σαλεύεσθαι. Aristot. Meteor. II, 7 : Ἄνα- 
ξαγόρας μὲν οὖν φησι τὸν αἰθέρχ πεφυχότα φέρεσθαι ἄνω, 
ἐμπίπτοντα εἷς τὰ χάτω τῆς γῆς καὶ τὰ κοῖλα χινεῖν αὐτήν" τὰ 
μὲν γὰρ ἄνω συναληλίφθαι διὰ τοῦ ὄμόρονυ, ἐπεὶ φύσει γε πᾶσαν 
ὁμοίως εἶναι σομφήν, ὡς ὄντος τοῦ μὲν ἄνω, τοῦ δὲ χάτω τῆς 
ὅλης σφαίρας, καὶ ἄνω μὲν τούτου ὄντος τοῦ μορίου, ἐφ᾽ ὦ τυγ- 
χάνοεμεν οἰκοῦντες, κάτω δὲ θἀτέρον. Ad quem locum Alexan - 
der Aphrod. p. 106 b : Ἔστι δὲ ἡ μὲν ᾿Αναξαγόρου δόξα τοιαύτη" 
φησὶ τὸν αἰθέρα πεφυχότα φέρεσθαι ἄνω, ἐμπίπτοντος δὲ εἰς τὰ 
χάτω τῆς γῆς, ἄνω λέγων τὴν ἐπιφάνειαν ἐφ᾽ ἧς οἰχοῦμεν ἡμεῖς, 
χάτω δὲ τὸ ὑπὸ τὴν γῆν, καὶ ἐχείνην τὴν ἐπιφάνειαν, ὧν τὴν 
μὲν ἐφ᾽ ἧς ἡμεῖς οἰχοῦμεν συναληλίφθαι τε διὰ τοῦ ὄμόρου xai 
ἡνῶσθαι, τὴν δὲ χάτω σομφήν τε εἶναι xal ἔχουταν διαττή- 
ματα᾽ πᾶσαν γὰρ εἶναι τὴν γῆν σομφὴν φύσει" τὸν οὖν αἰθέρα 
τὸν ὑπὸ τῇ γῇ πεφυχότα ἄνω φέρεσθαι εἰς τὰ ὑπὲρ ἡμᾶς, ἐν 
τῇ ἀνόδῳ ἐμπίπτοντα εἰς τὰ κοῖλα καὶ σομφὰ τῆς γῆς, χινεῖν 
αὐτήν. xai οὕτω γίνεσθαι τοὺς σεισμούς. ὡς οὔσης δὲ τῆς γῆς 
πλατείας, χαὶ διὰ τοῦτο ἐποχουμένης τῷ ὑποχειμένῳ ἀέρι, 
xai μενούσης ἔνθα ἐστί, λέγει ταῦτα. 

(32) Diogenes Laerlius lib. II, 8 : ἐπὶ τῆς γῆς πλατείας 
οὔσης τὴν θάλασσαν ὑποστῆναι, διατμισθέντων ὑπὸ τοῦ ἡλίου 
τῶν ὑγρῶν. Hippolytus Refut. Hzeres. p. 15 : τῶν δ᾽ ἐπὶ 
γῆς ὑγρῶν τὴν μὲν θάλασσαν ὑπάρξαι, τά τε ἐν αὐτῇ ὅδατα 
ἐξαταισθέντα ὑποστάντα οὕτω: γεγονέναι, καὶ ἀπὸ τῶν χαταῤ- 


ΤΉ ΤΥ E AE IR ROT 


DE ANAXAGORA. 


Animalia primum ex humore et calore terráque. 


exstiterunt, postea ex se invicem nata sunt (33). 
« Illud quoque, inquit Censorinus cap. V, am- 
biguam facit inter auctores opinionem , utrumne 
ex patris modo semine partus nascatur, ut Dioge- 
nes et Hippon Stoicique scripserunt, an etiam ex 
matrjes, quod Anaxagorz et Alemaoni nec non 
Parmenidi Empedoclique et Epicuro visum est. » 
Idem cap. VI : « E dextris partibus profuso semine 
mares gigni, ut e levis feminas Anaxagoras Em- 
pedoclesque consentiunt (34) » 

Non solum animalia, sed omnes res respirant 
eaque ratione aluntur (35). Plantas originem ac- 
cepisse censet a seminibus quz ex aere una cum 
aqua in terram deciderunt , unde sumtis viribus 
enascuntur (36). Mentem inesse. docuit plantis 


241 


quas animantes esse judicat (37). Mens autem 
omnis similis est et major et minor (38). Somnum 
ad corpus, non ad animum pertinere statuit (39). 


Vox auditur, quod spiritus aere denso repercu- 


titur (40). Aer sole interdiu calefactus stridet et 
obstrepit, noctu requiescit, quum omnis calor 
absit. Igitur horis nocturnis quibus nullus est 
strepitus audiri cuncta melius quam diurnis pos- 
sunt (41). Acutorum morborum causam Clazo- 
menio philosopho placet esse fel , quod abundans 
in pulmonem, in venas atquein latera defluit (42). 
Idem cum Stoicis Fortunam esse dixit causam 
quae humana ratiocinatione cognosci non posset, 
Fieri enim alia necessario, alia fato, alia: con- 
sulto, alia forte fortuna, alia casu (43). Sed i ipsa 
fragmenta jam proponetus. 


ῥνσάντων ποταμῶν. Plutarchus de plac. philos. IIT, 16 : 
᾿Ἀναξαγόρας τοῦ xav ἀρχὴν λιμνάζοντος ὑγροῦ περιχαέντος 
ὑπὸ τῆς ἡλιαχῆῇς περιφορᾶς, xal τοῦ λιπαροῦ ἐξατμισθέντος, 
εἰς ἁλυχίδα χαὶ πιχρίαν τὸ λοιπὸν ὑποστῆναι. 

(33) Diogenes Laertius lib. IT, 9 : ζῷα γενέσθαι ἐξ ὑγροῦ 
xo θερμοῦ xai γεώδους * ὕστερον δὲ ἐξ ἀλλήλων. 

(34) Aristoteles de generat. animal. IV, 1 : Φασὶ γὰρ oi 
àv ἐν τοῖς σπέρμασιν elvat ταύτην τὴν ἐναντίωσιν εὐθύς, οἷον 
Ἀναξαγόρας xai ἔνιοι τῶν φυσιολόγων. γίνεσθαί τε γὰρ ἐκ τοῦ 
ἄῤῥενος τὸ σπέρμα, τὸ δὲ θῆλυ παρέχειν τὸν τόπον. χαὶ τὸ 
μὲν ἄῤῥεν εἶναι ex τῶν δεξιῶν, τὸ δὲ θῆλυ ἐκ τῶν ἀριστερῶν, 
χαὶ τῆς ὑστέρας τὰ μὲν ἄῤῥενα ἐν τοῖς δεξιοῖς εἶναι, τὰ δὲ 
θήλεα ἐν τοῖς ἀριστεροῖς. Philoponus ad h. 1. p. 83 b: Aet 
δὲ ἡμᾶς εἰδέναι, ὅτι xal οὗτος ἐν τῷ σπέρματι ἐνεργείᾳ εἶναι 
ἔλεγε τὰ μόρια, ἀναίσθητα δὲ διὰ μιχρότητα. Plutarchus de 
Plac. phil. V,7 : ᾿Αναξαγόρας, Παρμενίδης τὰ μὲν ἐκ τῶν 
δεξιῶν χαταδάλλεσθαι εἰς τὰ δεξιὰ μέρη τῆς μήτρας, τὰ δ᾽ ἐκ 
τῶν ἀριστερῶν εἰς τὰ ἀριστερά᾽ εἰ δ᾽ ἐναλλαγῇ τὰ τῆς χατα- 
θολῆς, γίνεσθαι θήλεα. Diogenes Laertius lib. I[, 9 : χαὶ 
ἄῤῥενα μὲν ἀπὸ τῶν δεξιῶν, θήλεα δὲ ἀπὸ ἀριστερῶν. Hippo- 
lytus Refut. Heres. p. 15 : xai ἄῤῥενας μὲν γίνεσθαι, ὅταν 
ἀπὸ τῶν δεξιῶν μερῶν ἀποχριθὲν τὸ σπέρμα τοῖς δεξιοῖς μέ- 
φέσι τῆς μήτρας κολληθῇ, τὰ δὲ θήλεα κατὰ τοὐναντίον. 

(35) Aristoteles de Respiratione 2 : Ἀναξαγόρας δὲ xoi Ato- 
γένης πάντα φάσχοντες ἀναπνεῖν, περὶ τῶν ἰχθύων xol τῶν 
ὀστρέων λέγουσι τίνα τρόπον ἀναπνέουσι, χαί φησιν 'Avata- 
γόρας μέν, ὅταν ἀφῶσι τὸ ὕδωρ διὰ τῶν βραγχίων, τὸν ἐν τῷ 
στόματι γινόμενον ἀέρα ἕλχοντα: ἀναπνεῖν τοὺς ἰχθῦς. οὐ 
γὰρ εἶναι χενὸν οὐδέν. χτλ. Id. de Plantis I, 2 : Ἀναξαγόρας 
γὰρ εἶπε ταῦτα ἔχειν καὶ πνοήν, ubi loquitur de plantis. 

(36) Theophrastus Hist. plant. III, 2 : ᾿λναξαγόρας μὲν τὸν 
ἀέρα πάντων φάσχων ἔχειν σπέρματα * xal ταῦτα συγχαταφε- 
ρόμενα τῷ ὕδατι γεννᾷν τὰ φντά. Arist. de Plantis I, 2 : εἶπε 


δὲ ᾿Αναξαγόρας, ὅτι ἣ ὑγρότης τούτων ἐστὶν ἀπὸ τῆς γῆς. xol 
διὰ τοῦτο ἔφη πρὸς Λεχίνεον, ὅτι ἡ γῆ μήτηρ μέν ἐστι τῶν 
φυτῶν, ὁ δὲ ἥλιος πατήρ. 

(37) Aristoteles de Plantis I, 1 : Ὃ δὲ Ἀναξαγόρας χαὶ ó 
Δημόχριτος xol ὁ Ἐμπεδοκλῆς, καὶ νοῦν καὶ γνῶσιν ἔχειν 
εἶπον τὰ φυτά. Ibid. : ᾿Αναξαγόοας μὲν οὖν xai ᾿Εμπεδοχλῆς, 
ἐπιθυμίᾳ ταῦτα κινεῖσθαι λέγουσιν, αἰσθάνεσθαί τε χαὶ λυπεῖ- 
σθαι x«i ἥδεσθαι διαδεδαιοῦνται " ὧν ὁ μὲν ᾿Ανχξαγόρας vai 
ζῷα εἶναι χαὶ ἥδεσθαι χαὶ λυπεῖσθαι εἶπε, τῇ τε ἀποῤῥοῇ τῶν 
φύλλων χαὶ τῇ αὐξήσει τοῦτο ἐχλαμδάνων. Cf. Aristot. de 
Anima I, 2. Plutarch. Quaest. nat. 1, vol. XIII p. 1. 

(38) Vid. fragm. 6. Caeterum mentem (νοῦν) et animam 
(ψυχὴν) promiscue videtur dixisse. Aristot. de Anima H2: 
ἑτέρωθι δὲ τὸν νοῦν εἶναι τὸν αὖτον τῇ ψυχῇ. Ibid. : Ἄναξα- 
γόρας δ᾽ ἔοιχε μὲν ἕτερον λέγειν ψυχήν τε xai div, ὥσπερ 
εἴπομεν χαὶ πρότερον. χρῆται δ᾽ ἀμφοῖν ὡς μιᾷ φύσει. 
Cf. Plato Cratyl. p. 400, A. Philop. ad Arist. de Anim. cap. 
Tet 7. 

(39) Plutarchus de Plac. phil. IV, 35 : 'Ava£ayópac δὲ 
χατὰ χύπον τῆς σωματιχῆς Eveoyetaz γίνεσθαι τὸν ὕπνον" σω- 
ματιχον γὰρ εἶναι τὸ πάθος, οὐ ψυχιχόν. 

(40) Vid. Plutarch. de Plac. phil. IV, 19. 

(41) Vid. Aristot. problem. XI, 33; Plutarch. Symposiac. 
VII, 3, vol. XI p. 355. 

(42) Aristoteles de Part. anim. IV, 2 : Ox ὀρθῶς δ᾽ 
ἐοίχασιν οἱ περὶ ᾿Αναξαγόραν ὑκολαμδάναν ὡς αἰτίαν οὖσαν 
τῶν ὀξέων νοσημάτων [τὴν χολήν] ὑπερδάλλουσαν γὰρ 
ἀποῤῥαίνειν πρός τε τὸν πνεύμονα xai τὰς φλέδας χαὶ τὰς 
πλευράς. 

(43) Plutarch. de Plac. ph. I, 29 : ᾿λναξαγόρας χαὶ oi 
Στωϊχοὶ ἄδηλον αἰτίαν ἀνθρωπίνῳ λογισμῷ [τὴν τύχην]. ἃ 
μὲν γὰρ εἶναι χατ᾽ ἀνάγχην, ἃ δὲ χαθ᾽ εἱμαρμένην, ἃ δὲ κατὰ 
προαίρεσιν, ἃ δὲ χατὰ τύχην, ἃ δὲ χατὰ τὸ αὐτόυατον. 


ANAZATOPOY TOY KAAZOMENIOY 
AIIOXHAXMATIA. 


Hac de ejus placitis breviter dicta sufficiant : 
reliqua e fragminibus intelliguntur. 

I. Ὁμοῦ πάντα χρήματα ἦν, ἄπειρα καὶ πλῆθος καὶ 
σμιχρότητα " xal γὰρ τὸ σμικρὸν ἄπειρον ἦν. Καὶ 
πάντων ὁμοῦ ἐόντων οὐδὲν ἔνδηλον ἦν ὑπὸ σμι- 
χρότητος" πάντα γὰρ ἀήρ τε χαὶ αἰθὴρ χατεῖχε, 
ἀμφότερα ἄπειρα ἐόντα' ταῦτα γὰρ μέγιστα ἔνεστι 
ἐν τοῖσι σύμπασι xal πλήθεϊ καὶ μεγάθεϊ, 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. p. 
33 b. qui hoc libri Περὶ φύσεως initium fuisse 
testatur : Ἀναξαγόρας λέγων ἀπ᾽ ἀρχῆς" *OuoU 
πάντα χτὰ. ldem de Col. fol. 150 : λέγει δὲ 
᾿Αναξαγόρας ἀρχόμενος τοῦ συγγράμματος " διμοῦ 
χρήματα ἦν, ἄπειρα πάντα xal πλ. χτλ. Plato 
Phad. 17: ταχὺ ἂν τὸ. τοῦ ᾿Αναξαγόρου γεγονὸς 
εἴη. ὁμοῦ πάντα χρήματα, ubi vid. Heindorf. 
et Wyttenbach. Adde Valckenar. Diatrib. in 
Eurip. fragm. p. 4o. Cf. Plat. Gorg. p. 
465 D ; Aristot. phys. I, 5; Id. Metaph. ΠῚ, 
4. Aliter Diogenes Laertius lib. II, 3 operis 
principium citat, cujus verba sunt : ἀρξάμενος 
(6 ᾿Αναξαγόρας) οὕτω τοῦ συγγράμματος, ὅ ἐστιν 
ἡδέως xoi μεγαλοφρόνως ἑρμιηνευόμενον" πάντα 
χρήματα ἦν ὁμοῦ, εἶτα νοὺς ἐλθὼν αὐτὰ διεχό- 
cus. Hunc multa omisisse clausulamqne 
εἶτα νόος x:À. ex alio loco huc transtulisse 
nemo non videt. Quod autem Simplicius in 
Arist, Phys. pag. 106 a. affert, dicens : οὕτως 
ἤρξατο τοῦ συγγράμματος" « ἦν ὁμοῦ πάντα χρή- 
ματα, ὥστε ὅτιοῦν οἷον τὸν ἄρτον τόνδε xal τῆς 
,σαρχὸς τῆσδε xol τοῦδε τοῦ ὀστοῦ μῖγμα. εἶναι 
δμοίως τῷ παντί, » id excepto Anaxagorz ef- 
fato ἦν ὁμοῦ πάντα χρήματα nihil nisi ipsius 
interpretis explicationem esse apparet. Po- 
Strema ταῦτα γὰρ μέγιστα xzÀ. ad eum qui et 
olim fuit et nunc est semperque erit rerum 


statum referenda. Semper enim aeris et zethe- 
ris semina przvalent.) 
Kol γὰρ 6 ἀήρ τε καὶ 6 αἰθὴρ ἀποχρίνεται ἀπὸ 
τοῦ τὰ πολλὰ περιέχοντος" χαὶ τό γε περιέχον 
ἄπειρόν ἐστι τὸ πλῆθος. ' 
(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
33 b. Scripsi cum Schornio ἀπὸ τοῦ τὰ πολλὰ 
περιέχοντος : vulgo ἀπὸ τοῦ περιέχοντος τοῦ πολλοῦ. 
Esse inter hzc et przecedentia exiguum inter- 
vallum sequitur e Simplicii verbis : xa μετ᾽ 
ὀλίγον. Caeterum πλῆθος hoc loco non est mul- 
titudo, sed magnitudo, ut apud Herodotum 
lib. I, 203 et 204.) 
Τουτέων δὲ οὕτως ἐχόντων χρὴ δοχέειν ἐνεῖνα 
πολλά τε xal παντοῖα ἐν πᾶσι τοῖσι συγχρινομέ-- 
νοισι χαὶ σπέρματα πάντων χρημάτων xoi ἰδέας 
παντοίας ἔχοντα xol χροιὰς xo ἡδονάς. 
(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
33 b : x«l μετ᾽ ὀλίγα τουτέων δὲ χτὰλ, Posut 
ἐνεῖναι quod paulo inferius exhibet Simplicius, 
licet hic εἶναι exaraverit. Idem ἐνεῖναι praebet 
de Coelo fol. 150.) 
Πρὶν δὲ ἀποχριθῆναι ταῦτα, πάντων ὁμοῦ ἐόντων 
οὐδὲ χροιὴ ἔνδηλος ἦν οὐδεμίη ἀπεκώλυε γὰρ f 
σύμμιξις ἁπάντων χρημάτων τοῦ τε διεροῦ καὶ 
τοῦ ξηροῦ xal τοῦ θερμοῦ xal τοῦ ψυχροῦ xol τοῦ 
λαμπροῦ χαὶ τοῦ ζοφεροῦ χαὶ γῆς πολλῆς ἐνεούσης 
χαὶ σπερμάτων ἀπείρων πλῆθος οὐδὲν ἐοιχότων 
ἀλλήλοισι" οὐδὲ γὰρ τῶν ἄλλων οὐδὲν ἔοιχε τῷ 
ἑτέρῳ τὸ ἕτερον. Τουτέων δὲ οὕτως ἐχόντων ἐν 
τῷ σύμπαντι χρὴ δοχέειν ἕν εἶναι πάντα χρήματα. 
(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
33 b : πρὶν δὲ ἀποχριθῆναι, φησί, πάντων δμοῦ 
χτλ. Inserui autem ταῦτα e fol. 8 a.) 
"Ev παντὶ παντὸς μοῖρα ἔνεστι πλὴν νόου" ἔστι 
οἷσι δὲ καὶ νόος ἔνι. 


9 


e» 
. 


1. Res omnes confusi unum in corpus erant, innumerze 
et admodum parvae, quum parvitas ipsa incomprehensibilis 
esset. Et in hac quidem omnium mistura nihil propter 
rerum exiguitatem exstabat atque apparebat : cuncta enim 
aer et zether, ambo infiniti, pervagabantur : quippe hi uni- 
versis immixti partium multitudine et magnitudine czetera 
superant, : 

2. Etenim aer atque ether secernitur a clo quod rerum 


multitndinem ambit : ccelum vero immensae magnitudinis 
est. 


3. Οὐδὲ quum ita sint, existimandum est , inesse multa 


248 


et varia in omni ista congerie et semina omnium rerum 
et formas varias et colores et affectiones habentia. 

4. Antequam vero hzec secernerentur, in isto cunctarum 
rerum acervo ne color quidem ullus conspiciebatur : obstabat - 
enim omnium confusio, humoris et siccitatis, caloris et 


frigoris, lucis et caliginis multarumque terra particularum — 


acseminum innumerorum inter se dissimilium : quippe ne 
c:eterarum quidgm rerum ulla alii nuncsimilisest. Quae quum 
ita sint, putandum est in hac universitate unum esseomnia. 

5. In quavis re omnis materic particula inest praeter 
mentem : nonnullis vero etiam mens inest. 


ἈΝΑΧΑΘΟΒΑ͂Σ FRAGMENTA. | 249 


(Simplicius Comment. in Arist. Phys. p. 
35 a. Cf. idem pag. 37 a. et fragm. 6. Sensus 
est : « in singulis universa vel in omnibus 
omnia insunt. « Similiter Simplicius in Ari- 
stot. de Coll. p. 149 b : ἐν παντὶ δεῖ νομίζειν 
ὑπάρχειν πάντα χρήματα, quae tamen non ipsa 
Anaxagore verba sunt). 

6. Τὰ μὲν ἄλλα παντὸς μοῖραν μετέχει, νόος δέ ἐστι 
ἄπειρον καὶ αὐτοχρατὲς χαὶ μέμιχται οὐδενὶ γρή- 
ματι, ἀλλὰ μοῦνος αὐτὸς ἐφ᾽ ἑωυτοῦ ἐστι, Εἰ μὴ 
γὰρ ἐφ᾽ ἑωυτοῦ ἦν, ἀλλά τεῳ ἐμέμιχτο ἄλλῳ, με- 
τεῖχε ἂν ἁπάντων χρημάτων, εἰ ἐμέμικτό τεῳ" 
ἐν παντὶ γὰρ παντὸς μοῖρα ἔνεστι, ὥσπερ ἐν τοῖσι 
πρόσθεν μοι λέλεχται" xal ἐχώλυε ἂν αὐτὸν τὰ 
συμμεμιγμένα, ὥστε μηδενὸς χρήματος χρατέειν 
ὁμοίως, ὡς καὶ μοῦνον ἐόντα ἐφ᾽ ἑωυτοῦ. "Ἔστι 
γὰρ λεπτότατόν τε πάντων χρημάτων χαὶ χαθα- 
ρώτατον, καὶ γνώμην γε περὶ παντὸς πᾶσαν ἴσχει 
χαὶ ἰσχύει μέγιστον. Ὅσα τε ψυχὴν ἔχει χαὶ τὰ 
μέζω xal τὰ ἐλάσσω, πάντων νόος χρατέει" xal 
τῆς περιχωρήσιος τῆς συμπάσης νόος ἐχράτησε, 
ὥστε περιχωρῆσαι τὴν ἀρχήν. Καὶ πρῶτον ἀπὸ 
τοῦ σμικροῦ ἤρξατο περιχωρῆσαι, ἔπειτε πλέον 
περιεχώρεε, xal περιχωρήσει ἐπὶ πλέον. Καὶ τὰ 
συμμισγόμενά τε xal ἀποχρινόμενα xat διαχρινό- 
μενα, πάντα ἔγνω νόος" xal ὁχοῖα ἔμελλε ἔσεσθαι 
xal ὁχοῖα ἦν xai ἅσσα νῦν ἔστι xal ὁχοῖα ἔσται, 
πάντα διεχόσμησε νόος, xal τὴν περιχώῤησιν ταύ- 
τὴν, ἣν νῦν περιχωρέει τά τε ἄστρα xol ὃ ἠέλιος 
xai ἢ σελήνη καὶ ὃ ἀὴρ xoi 6 αἰθήρ, οἱ ἀποχρινό- 
μενοι. Ἣ δὲ περιχώρησις αὕτη ἐποίησε ἀποχρί- 
νεσθαι, xal ἀποχρίνεται ἀπὸ τε τοῦ ἀραιοῦ τὸ 
πυχνὸν xal ἀπὸ τοῦ ψυχροῦ τὸ θερυὸν x«t ἀπὸ τοῦ 


ζοφεροῦ τὸ λαμπρὸν xai ἀπὸ τοῦ διεροῦ τὸ ξηρόν. 

Μοῖραι δὲ πολλαὶ πολλῶν εἶσι" παντάπασι δὲ οὐδὲν 

ἀποχρίνεται οὐδὲ διακρίνεται τὸ ἕτερον ἀπὸ τοῦ 

ἑτέρου πλὴν νόου. Νόος δὲ πᾶς ὅμοιός ἐστι xoi 6 

μέζων xal ὃ ἐλάσσων" ἕτερον δὲ οὐδέν ἐστι ὅμοιον 

οὐδενὶ ἑτέρῳ ἀπείρων ἐόντων, ἀλλ᾽ ὅτεων πλεῖστα 
ἔνι, ταῦτα ἐνδηλότατα ἕν ἕχαστόν ἐστι χαὶ ἦν. 
(Simplicius Comment. In Arist. Phys. fol. 
33 b, 35 ἃ. Post λέλεχται vulgo legitur àve- 
χώλυεν quod mutavi in ἐχώλυεν dv. Preterea 
praeeunte Schornio reposui ὅσα τε ψυχὴν ἔχει; 
vulgo ὅσα γε y. ἐ. In sequentibus Ritteri emen- 
dationem ἔπειτε πλέον περιεχώρεε recepi pro 
vulgata scriptura ἐπεὶ δὲ πλέον περιχωρεῖ. 

Extrema apud Simplicium sic eduntur : ἀλλ᾽ 

ὅτῳ πλεῖστα ἔνι x3), que Prellerum secutus 

converti in ἀλλ᾽ ὅτεων πλεῖστα ἔνι xz).) 

"Eze ἤρξατο ὃ νόος χινέειν, ἀπὸ τοῦ χινεομένου 

παντὸς ἀπεχρίνετο, χαὶ ὅσον ἐχίνησε ὃ νόος, πᾶν 

τοῦτο διεχρίθη" χινεομένων δὲ xal διαχρινομένων 

ἣ περιχώρησις πολλῷ μᾶλλον ἐποίεε διαχρί-- 

γεσθαι. : 

(Simplicius Comment, in Arist, Phys. fol. 

67 a.) 

8. Τὸ μὲν πυχνὸν xa διερὸν xal ψυχρὸν xai τὸ ζοφερὸν 
ἐνθάδε συνεχώρησε, ἔνθα νῦν ἣ γῆ" τὸ δὲ ἀραιὸν 
xal τὸ θερμὸν xal τὸ ξηρὸν χαὶ τὸ λαμπρὸν ἐξεχώ- 
ρήσε ἐς τὸ πρόσω τοῦ αἰθέρος. 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
38 b. Caterum xat τὸ λαμπρὸν qus. verba li- 
brariorum culpa omissa sunt apud Simplicium 
addidi cum Schornio ex Origenis Philosoph. 
cap. 8.) 


7 


6. Reliqua omnis materiae partem continent, mens autem 
infmita suique juris est neque ulli.rei admixta, sed sola 
libera et soluta est. Nam nisi segregata ab omni concretione 
mortali, sed alii cuidam adjuncta esset, uni alicui addita 
omnium rerum consors foret; siquidem in quavis re omnis 
materie particula est, quemadmodum in praecedentibus 
diximus, aliaque cum aliis commixta eam impedirent , 
quominus ullam rem ita teneret ut sola nunc libera et so- 
luta tenet. Est enim cunctarum rerum subtilissima et pu- 
rissima , ac sententiam quamlibet de quavis re dicit pluri- 
mumque valet. Porro quaecunque animata sunt tum majora 
tum minora, omnia mens gubernat colestesque moderata 
est conversiones , ita ut principio universum converteretur. 
Ac primum quidem ab exiguis initiis conversio cepit , 
deinde plures materize partes complexa crescebat , atque in 
posterum etiam ulterius progredietur. Commixta vero et 
secreta ac discrela omnia cognovit mens : et qui futura 
erant quaeque fuerunt et quae nunc sunt quzque erunt 
omnia mens ordinavit conversionemque hanc qua nunc 


sidera et sol lunaque et aer atque :ether ab indigesta mole 
secreti torquentur et vertuntur. Haec autem conversio effe- 
cit, ut singula secernerentur. Ac secreta sunta raris densa , 
a frigidis calida, a caliginosis illustria, ab humidis sicca. 
Verum multae sunt multarum rerum partes, quia aliud 
ab alio neque secernitur prorsus , neque discernitur przeter 
mentem. Jam vero mens omnis similis est et major et mi- 
nor : at nihil aliud alii simile est in hac infinita rerum 
multitudine, sed qualia cuique semina plurima insunt, tale 
perspicue est et fuit. 

7. Quum mens materiam movere ccpisset, ab omni 
parte mota reliquae secernebantur, quantumque partium. 
movit mens, tantum discretum est ab indigesta mole : 
quumque hze particulae moverentur ac discernerentur, con- 
versio efficiebat, ut eo magis alia ab aliis discernerentur. 

8. Densa et humida, frigida et obscura eum in locum 
congregata sunt quo nunc lerra est : at rara et calida , 
sicca et splendida in longinquum :etheris locum secesse- 
runt. 


CrECUCe RT 


250 ANAXAGOR/E FRAGMENTA. 


9. "Amb τουτέων ἀποχρινομένων συμπήγνυται v7, * x 
μὲν γὰρ τῶν νεφελέων ὕδωρ ἀποχρίνεται, ἐχ δὲ 
τοῦ ὕδατος γῆ, ἐκ δὲ τῆς γῆς λίθοι συμπήγνυνται 
ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ " οὗτοι δὲ ἐκχωρέουσι μᾶλλον τοῦ 
ὕδατος. 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
38 b : οὕτω γάρ φησιν ἀπὸ τουτέων x^. Cf. fol. 
33 b, ubi legitur λίθος συμπήγνυται, Est autem 
ἐχ τῶν νεφελέων idem quod ἐξ ἀέρος. Sic enim 
Simplicius fol. τοῦ ἃ : δρῶν οὖν πᾶν ἐκ παντὸς 
γινόμενον, εἰ xoi μὴ ἀμέσως, ἀλλὰ χατὰ τάξιν, 
xal γὰρ ix πυρὸς ἀὴρ xai ἐξ ἀέρος ὕδωρ xal ἐξ 
ὕδατος γῇ xa ἐχ γῆς λίθος καὶ ἐκ λίθου πάλιν πῦρ 
χτλ.) 

10. ἀνθρώπους τε συμπαγῆναι xol τἄλλα ζῷα, ὅσα 
ψυχὴν ἔχει" καὶ τοῖσί γε ἀνθρώποισι εἶναι xa 
πόλιας συνῳχημένας xal ἔργα χατεσχευασμένα, 
ὥσπερ παρ᾽ ἡμῖν, καὶ ἠέλιόν τε αὐτοῖσι εἶναι xal 
σελήνην καὶ τἄλλα, ὥσπερ παρ᾽ ἡμῖν, xal τὴν 
Υἦν αὐτοῖσι φύειν πολλά τε χαὶ παντοῖα, ὧν 
ἐχεῖνοι τὰ ὀνήϊστα συνενεικάμενοι ἐς τὴν οἴχησιν 
χρέονται. 

(Simplicius Comment. in Aristot. Phys. fol. 
33 b, ubi hanc apponit explicationem : xal 
ὅτι μὲν ἑτέραν τινὰ διαχόσμησιν παρὰ τὴν παρ᾽ 
ἡμῖν αἰνίττεται, δηλοῖ τὸ ὥσπερ παρ᾽ ἡμῖν οὐχ 
ἅπαξ εἰρημένον. Add. Diog. Laert, lib. 1I, 6 : 
τὴν σελήνην οἰκήσεις ἔχειν, ἀλλὰ xol λόφους xal 
φάραγγας. Conf. Simplic. fol. 8 a.) 

11, Οὕτω τουτέων περιχωρεόντων τε xal ἀποχρινο-- 
μένων ὑπὸ βίης τε καὶ ταχυτῆτος. Βίην δὲ ἢ τα- 
γυτὴς ποιέει, fj δὲ ταχυτὴς αὐτέων οὐδενὶ ἔοιχε 
χρήματι τὴν ταχυτῆτα τῶν νῦν ἐόντων χρημάτων 
ἐν ἀνθρώποισι, ἀλλὰ πάντως πολλαπλασίως ταχύ 
ἐστι. 

(Simplicius Comment. in Aristot. Phys. 
fol. 8 ἃ : ἄκουσον δὲ οἷα χαὶ μετ᾽ ὀλίγα φησὶν 
τὴν ἀμφοῖν ποιούμενος σύγχρισιν" οὕτω τούτων 
περιχωρούντων χτλ. qui διττὴν διάκρισιν et. δια- 
χόσμησιν ab Anaxagora statui dicit. Certum 
est hic disputari de motu quo ccelum et sidera 


olim ab indigesta mole segregata sunt. Sed 
eodem motu etiam nunc feruntur, quoniam 
durat adhuc atque adeo in sternum du- 
rabit. Verborum structure $ δὲ ταχυτὴς αὖ- 
τέων οὐδενὶ ἔοιχε γρήματι τὴν ταχυτῆτα et f$ δὲ 
ταχυτὴς πάντως πολλαπλασίως ταχύ ἐστι elegan- 
tem sermonem non decent, sed antiquitatis 
excusationem habent.) 

12, Ὁ δὲ νόος ὅσα ἔσται τε xai νῦν ἔστι xoi ἦν καὶ τὰ 
ἄλλα πάντα ἐν τῷ πολλὰ περιέχοντι χαὶ ἐν τοῖσι 
προσχριθεῖσι x«i ἐν τοῖσι ἀποχεχριμένοισι χάρτα 
διεχόσμησε. 

(Simplicius Comment. in Aristot. Phys. 
fol. 33 b : ὅτι δὲ διττήν τινα διαχόσμησιν ὑποτί- 
θεται, τὴν μὲν νοεράν, τὴν δὲ αἰσθητήν, δῆλον 
μὲν xol ἐχ τῶν εἰρημένων, δῆλον δὲ καὶ ἐχ τῶνδε" 
ὃ δὲ νοῦς ὅσα ἐστί τε [cod. D ἔσται τε] xdpra, 
καὶ νῦν ἔστιν, ἵνα καὶ τὰ ἄλλα πάντα ἐν τῷ πολλὰ 
περιέχοντι, xal ἐν τοῖσι προσχριθεῖσι xal ἐν τοῖσιν — 
ἀποχεχριμένοισι. Locum mutilum et corruptum 
emendavi et supplevi e fragm. 6.) 

13. Οὐ χεχώρισται τὰ £v τῷ ἑνὶ xoc qup οὐδὲ ἀποχέχοπται 
πελέκεϊ οὔτε τὸ θερμὸν ἀπὸ τοῦ ψυχροῦ οὔτε τὸ 
ψυχρὸν ἀπὸ τοῦ θερμοῦ. Ἵ 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
37 b. et 38 a. In eandem sententiam supra 
Anaxagoras (fragm. 6) dixit : παντάπασι δὲ οὖ-- 
δὲν ἀποχρίνεται οὐδὲ διαχρίνεται τὸ ἕτερον ἀπὸ 
τοῦ ἑτέρου. Cf. Simplic. in Aristotelis Phys. 
p. 106 b : xe διαχρινόμενα γὰρ ταῦτα oüx ἀπέ- 
σπασται πάντῃ ἀπ᾽ ἀλλήλων. Διό φησιν 6 Ἄναξα- 
γόρας, μηδ᾽ ἐνδέχεσθαι πάντα διαχριθῆναι.) 

14. Τουτέων δὲ οὕτω διχχεχριμένων γινώσχειν χρή, 
ὅτι πάντα οὐδὲν ἐλάσσω ἐστὶ οὐδὲ πλέω. Οὐ γὰρ 
ἀνυστὸν πάντων πλέω εἶναι, ἀλλὰ πάντα ἴσα αἰεί. 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
33 b. Pro ὅτι πάντα qu: est exempli Aldini 
scriptura, cod. D non male habet ὅτι τὰ 
πάντα, De reliquo philosophus ait materiam 
neque generatione augeri neque minui in- 
teritu.) 


9. Ex his secretis concrescit terra : nam e nubibus aqua 

secernitur, ex aqua terra; e terra lapides frigore concre- 
scunt : hi autem magis ex aqua excedunt. 
. 10. hominesque et reliqua animalia vitali spiritu preedita 
concrevisse, atque hominibus esse urbes habitatas et opera 
facta ut apud nos, ac solem iis esse et lunam et cetera, ut 
apud nos, terramque iis gignere mula et varia, e quibus 
illi utilissima quzeque in domos comportata in rem suam 
convertunt. 

11. His vi ac celerifa'e ita conversis et secretis. Vim vero 
celeritas efficit; celeritas autem illorum ad nullius earum 
quae nunc sunt inter homines rerum similitudinem, si de 


earum celeritate agitur, accedit, sed omnino multo major 
ista celeritas est. 

12. Verum mens quecunque erunt et nunc sunt et fue- 
runt et reliqua omnia quae continentur colo rerum multi- 
tudine instructo et quze insunt in accretis vel jam secretis 
sedulo ordinavit. 1 

13. Non separata sunt quae uno hoc continentur mundo, 
neque securi abrupta calidá a frigidis vel frigida a calidis. 

14. His ita discretis sciendum est omnia nihilo neque 
pauciora esse neque plura. Efenim fieri non potest, ut 
plura sint universis quz exstant, sed cuncta semper zequalia 
sunt. 


ANAXAGORJE 


15. Οὔτε τοῦ σμικροῦ γέ ἐστι τό γε ἐλάχιστον, ἀλλ᾽ 
ἔλασσον αἰεί" τὸ γὰρ ἐὸν οὐχ ἔστι τὸ μὴ οὐχ εἶναι" 
οὔτε τὸ μέγιστον, ἀλλὰ καὶ τοῦ μεγάλου αἰεί ἐστι 
μέζον" καὶ ἴσον ἐστὶ τῷ σμικρῷ πλῆθος, πρὸς ἑωυτὸ 
δὲ ἕκαστόν ἐστι xol μέγα καὶ σμιχρόν. 

(Simplicius Comment, in Arist. Phys. fol. 
35 a: καὶ ὅτι οὔτε τὸ ἐλάχιστον ἦν (ἐστιν cod. 
D) ἐν ταῖς ἀρχαῖς οὔτε τὸ μέγιστον" οὔτε γὰρ τοῦ 
σμιχροῦ γέ (φησίν) ἐστι τό γε ἐλάχιστον χτλ. ubi 
γὰρ particulam Simplicius inseruit. Duplex 
ys in eadem sententia positum neminem of- 
fendit. Similiter Diogenes Apolloniates fragm. 
6 : οὐ μέντοι ἀτρεχέως γε ὅμοιόν γ᾽ ἐόν. Caeterum 
eadem verba repetit Simplicius fol. 35 b. 
Incisum illüd τὸ γὰρ ἐὸν oox ἔστι τὸ μὴ οὐχ εἷ- 
yat, 1. e. ens enim non est non esse, vel quod 
est , non est ita, ut non sit sensum nequaquam 
obscurum habet. Nam si quid esset minimum, 
Anaxagoras arbitratur fore, ut id quod est 
ad nihilum redigi posset. In sequentibus οὔτε 
τὸ μέγιστον desideratur fol. 35 a, legitur au- 
tem fol. 35 b. Conf, Simpl. 35 a : ei γὰρ πᾶν 
ἐν παντί, xal πᾶν Ex παντὸς ἐχχρίνεται, xal ἀπὸ 
τοῦ ἐλαχίστου δοχοῦντος ἐχχριθήσεταί τι ἔλαττον 


' 
FRAGMENTA. 


ἐχείνου xal τὸ μέγιστον δοχοῦν ἀπό τινος ἐξεχρίθη 
ἑαυτοῦ μείζονος χτλ.) 
xal ὅτε δὲ ἴσαι μοῖραί εἰσι τοῦ τε μεγάλου xal τοῦ 
συιϊκροῦ, πλῆθος καὶ οὕτως ἂν εἴη, καὶ ἐν παντὶ 
πάντα" οὐδὲ χωρίς ἐστι εἶναι, ἀλλὰ πάντα παντὸς 
μοῖραν μετέχει. Ὅτε δὲ τοὐλάχιστον μή ἐστι εἶναι, 
οὐχ ἂν δύναιτο χωρισθῆναι οὐδ᾽ ἂν λίην ἀφ᾽ ἑωυτοῦ 
γενέσθαι, ἀλλ᾽ ὅκως περὶ ἀρχὴν ἦν, xo νῦν πάντα 
ὁμοῦ. Ἔν πᾶσι δὲ πολλὰ ἔνεστι xol τῶν ἀποχρι- 
νομένων ἴσα πλῆθος ἐν τοῖσι μέζοσί τε χαὶ ἐλάσσοσι. 

(Simplicius Comment, in Arist. Phys. fol. 
35 a. In exemplo Aldino legitur ἀλλ᾽ ὅπερ 
περὶ ἀρχὴν εἶναι, xal νῦν πάντα ὁμοῦ, in cod. 
D ὅπως περ ἀρχὴν εἶναι, sed loci sensus re- 
quirit ἀλλ᾽ ὅχως περὶ ἀρχὴν vel περὶ τὴν ἀρχὴν 
ἦν, quod vulgavi.) 
'[o δὲ γίνεσθαι xo ἀπόλλυσθαι oóx ὀρθῶς νομίζουσι 
ot “Ἕλληνες " οὐδὲν γὰρ χρῆμα οὐδὲ γίνεται οὐδὲ 
ἀπόλλυται, ἀλλ᾽ ἀπὸ ἐόντων χρημάτων συμμίσγεταί 
τε χαὶ διχχρίνεται. Καὶ οὕτως ἂν ὀρθῶς καλοῖεν τό 
τε γίνεσθαι συμμίσγεσθαι xal τὸ ἀπόλλυσθαι δια-- 
χρίνεσθαι. 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 


34 b.) 


251 


I6 


17. 


15. Neque parvo est minimum , sed semper minus : quod 
enim est, non est ifa, ut non sit : neque maximum est, 
sed et magno semper est majus : e£ magnum parvo ma- 
gniludine par est, per se vero unumquidque et. magnum 
est et parvum. 

16. Et quoniam «quales magni et parvi particule sunt, 
magnitudo etiam in utroque reperitur, atque in omnibus 
omnia insunt, neque alia ab aliis separari possunt, sed 
cuncta omnis materiv partem continent. Quum vero mi- 
nimum esse nequeal, non potest segregari neque a semet 


ipso quasi penitus avelli, sed quemadmodum principio 
rerum nihil non colligatum erat, sic eliam nunc omnia 
coherent. In omnibus autem multa insunt, rerumque a 
materia secretarum lof particulae in majoribus quot in 
minoribus inveniuntur. 

17. At vero nascendi et moriendi vocabulis Graeci non 
recte utuntur, Nulla enim res neque fit neque interit, sed 
ex iis quae sunt rebus miscetur ab iisque discernitur. Ita 
rectius pro fieri dixerint misceri, pro interire autem dis- 
cerni. 


ε 


so LES CSDL OE HMOD RHOD NECEM δ δον τον θεόν MOD SB COSI) E 


DE DIOGENE APOLLONIATE. 


Diogenes (1), Apollothemidis filius, physicus, 
Apolloniznatus est, nobilissimo Crete oppido (2), 
unde Apolloniates ab antiquis scriptoribus voca- 
ri solet. Hunc Simplicius (3) veterum philoso- 
phorum qui in nature obscuritate versati sunt 
pene novissimum exstitisse dicit. Idem eum tam 
Anaxagorea quam Leucippea decreta secutum 
bonam doctrinz partem ab aliis mutuatum esse 
testatur, Sed quantum e fragmentis colligi licet, 
Anaximenis placita ita exornavit, ut illa contra 
Anaxagoram tueretur. Quz res eam vim habuit , 


πὸ Antisthenes Apolloniaten Anaximenis audito- 


ribus annumeraret (4). Verum quum Anaxagorz 
tempore vixerit ac post Clazomenium sapienti 
doctorem philosophatus sit, ne juvenis quidem 
senem Anaximenem convenire potuit. Neque vero 
perpetuo Apollonie commoratus est, sed ali- 
quandiu Athenis habitavit , ubi Demetrius Phale- 
reus doctissimo homini invidia presso prope- 
modum capitis periculum illatum esse tradit (5). 

In explicandis rebus naturalibus locutus est 
etiam de lapide qui Olympiade septuagesima 
octava ad /Egos flumen ccelo decidit, cujus lapsum 
przdixisse fertur Anaxagoras (6). Unum an plura 
volumina scripserit non constat. Nam etsi Dio- 
genes Laertius lib. IX, 57 (7) unum ei opus 
attribuit ejusque initium affert, tamen commen- 
tarium de rerum natura auctor in plures diviserat 
libros, quorum secundum citat Rufus Ephesius (8) 
apud Galenum 2 in Vl Epidem, tom. V p. 473. 
Hoc autem solum ingenii monumentum sub Dio- 
genis Apolloniate nomine Simplicii state-fere- 
batur (9), qui alia ejus scripta periisse his verbis 
memori: prodit in Aristotelis Phys. f. 35 b : ἰστέον 


ὃς γέγραπταιπλείονα τῷ Διογένει τούτῳ συγγράμματα, 
ὡς αὐτὸς ἐν τῷ περὶ φύσεως ἐμνήσθη, καὶ πρὸς φυσιο- 
λόγους ἀντειρηχέναι λέγων, οὖς καλεῖ xal αὐτὸς σοφι- 
στάς, xa μετεωρολογίας (leg. μετεωρολογίαν) γεγρα- 
φέναι, ἐν 3 λέγει καὶ περὶ ἀρχῆς εἰρηκέναι καὶ μέντοι 
xat περὶ ἀνθρώπου φύσεως. At fortasse nonintegrum 
de rerum natura volumen Simplicius vidit, ut 
putandum sit deperdita illa scripta ejusdem ope- 
ris partes olim fuisse. Caeterum quamvis Creten- 
ses Dores essent, Diogenes tamen in libris confi- 
ciendis non doricased ionica dialecto philosopho- 
rum ionicorum more et exemplo usus est, Qua in 
re ut Anaxagoram elegantia superavit, ita a 
posterioribus, inprimis a Democrito superatus 
est. Quippe paullatim Iones in solute orationis 
scriptione profecerunt. Jure igitur cultiorem. 
Diogenis sermonem pro recentioris celatis indi- 
cio habentes Apolloniaten paullo juniorem Cla- 
zomenio philosopho fuisse existimamus. Confir- 
matur hoc Sidonii Apollinaris testimonio qui 
carm, XV vs. 89 seqq. ait : 


« Quartus Anaxagoras Thaletica dogmata ser- 
[vat, 
sed divinum animum sentit qui fecerit orbem. 
Junior huic junctus residet collega, sed idem 
materiam cunctis creaturis aera credens 
judicat inde deum, faceret quo cuncta, tulisse, » 


Jam ut dogmata ejus paucis exponam, aerem 
rerum materiam esse dixit, e qua omnia fie- 
rent, sed esse compotem mentis sine qua ni- 
hil ex eo fieri posset. Quocirca aer cuncta re- 
git et ad omnia penetrat, neque quidquam est 


(f) Diogenes Laertius lib. IX, 57 : Διογένης ΑΔ πολλοθέμι- 
δος ᾿Απολλωνιάτης, ἀνὴρ φυσιχὸς xol ἄγαν ἐλλόγιμος. Cf. Eu- 
docia Violar. pag. 137. 

(2) Stephanus Byzantius v. ᾿Ἀπολλωνία : εἰχοστὴ τρίτη 
Κρήτης, ἡ πάλαι ᾿Ελεύθερνα, Λίνου πατρίς. £x ταύτης ὁ φυσι- 
xà; Διογένης. Fuere autem viginti quinque ejusdem nominis 
oppida quie recenset Stephanus. ΄ 

(3) Simplicius in Aristot. Phys. fol. 6 ἃ : xoi Διογένης δὲ 
ὁ Ἀπολλωνιάτης σχεδὸν νεώτατος γεγονὼς τῶν περὶ ταῦτα 
[τὰ φυσιχὰ] σχολασάντων τὰ μὲν πλεῖστα συμπεφορημένως 
* éypage, τὰ μὲν κατὰ ᾿Αναξαγόραν τὰ δὲ χατὰ Λεύχιππον λέγων. 

(4) Diogenes Laertius lib. IX, 57: ἤχουσε δὲ (φησὶν Ἄντι- 
σθένης) ᾿Αναξιμένους. ἦν δὲ ἐν τοῖς χρόνοις χατὰ Ἀναξαγόραν. 

(8) Diogenes Laertius lib. TX, 57 : Τοῦτόν φησιν ó Φαλη- 
ρεὺς Δημήτριος ἐν τῇ Σωχράτους ἀπολογίᾳ διὰ μέγαν φθόνον 
μιχροῦ χινδυνεῦσαι Ἀθήνησιν. 


(6) Stobxeus Eclog. Phys. lib. I cap. 24 p. 508 ed. Heer.; 
tom. I p. 198 ed, Gaisf. : Διογένης χισσηροειδῆ τὰ ἄστρα, 
διαπνοίας δὲ αὐτὰ νομίζει τοῦ χόσμον, εἶναι δὲ διάπυρα. Συμ-- 
περιφέρεσθαι δὲ τοῖς φανεροῖς ἄστροις ἀφανεῖς λίθους χαὶ παρ᾽ 
αὐτὸ τοῦτ᾽ ἀνωνύμους" πίπτοντας δὲ πολλάκις ἐπὶ τῆς γῆς 
σθέννυσθαι, χαθάπερ τὸν ἐν Αἰγὸς ποταμοῖς πυρωδῶς χατενε- 
χθέντα ἀστέρα πέτρινον. Cf. Plutarchus de Plac. phil. lib. 1I, 
13. Marmor Parium epoch. 57 p. 550 et 585 ed. Müller; 
Diog. Laert. lib. IT, 10; Plin. Hist. nat. lib. IT, 58. 

(7) Diog. Laert. ΙΧ, 57 : 'Acy7; δὲ αὐτῷ τοῦ συγγράμματος 
ἥδε * λόγου παντὸς χτὰλ. Conf. lib. VI, 81. 

(8) Galenus 2 in VI Epidem. tom. V p. 473 . Ῥοῦφος δέ 
Q6: Διογένη τὸν ᾿᾿πολλωνιάτην μόνον ἐναντίως ἀποφήνασθαι 
χατὰ τὸ περὶ φύσεως δεύτερον. 

(9) Simplicius in Arist. Phys. fol. 32 b : ἐν δέ γε τῷ 
περὶ φύσεως, ὃ τῶν αὐτοῦ μόνον slc ἐμὲ ἦλθε. 


252 


DE DIOGENE APOLLONIATE. 253 


quod non hujus consors sit (Vid. fragm. 6). 
Cavendum tamen ne cum Cicerone de Nat. deor. 
l, 12 putemus, Diogenem aere usum esse deo, 
vel cum Augustino de Civ. Dei VIII, 2 aeri eum 
divinam rationem tribuisse. Hoc enim non di- 
serte dixit Apolloniates, sed dicere visus est. 
Falluntur praterea Nicolaus et Porphyrius qui 
Cretensem philosophum medium quiddam inter 
ignem et aerem rerum principium statuisse scri- 
pserunt (10). Neque enim dubium quin errorem 
ambigua philosophi oratio pepererit qui fragm. 6 
de aéris varietate disputans : Καὶ ἁπάντων, inquit, 
τῶν ζῴων δὲ ἣ ψυχὴ τὸ αὐτό ἐστι, ἀὴρ θερμότερος μὲν 
τοῦ ἔξω, ἐν ᾧ εἶμεν, τοῦ μέντοι παρὰ τῷ ἡλίῳ πολλὸν 
Ψυχρότερος᾽ ὅμοιον δὲ τοῦτο τὸ θερμὸν οὐδενὸς τῶν 
ζῴων ἐστί. Itaque illi rati e frigore nihil oriri, 
solum calorem ad mundum procreandum aptuni 
esse, Diogenem in calido aere rerum omnium 
fundamenta posuisse contenderunt. Quod licet 
aliqua ex parte ita sese habere facile concedamus, 
tamen a philosopho non eo quo ipsi volunt modo 
expressum est. Etenim Apolloniates neque cali- 
dum aerem, neque frigidum, sed omnino aerem 
eorum quz exstant et gignuntur parentem nomi - 
navit, Quamobrem non est quod cum Simplicio 
arbitremur Nicolaum et Porphyrium qua de 
Diogenis philosophia memorant e deperditis ejus 
scriptis tanquam reconditis atque abditis e fon- 
tibus hausisse. Porro Diogenes omnia moveri et 
innumerabiles esse mundos et inane infinitum 
esse affirmavit. Idem aerem tum spissatum tum 
rarefactum mundos gignere, e nihilo autem nihil 
exsistere, neque in nihilum corrumpi censuit. 
"Terram rotundam appellavit quz in medio sta- 
bilita circumfuso calore et frigore concreve- 
rit (11). 

Nilus(12) Diogeni quotannis circa solstitium 
estivum inundare /Egyptum videtur, quia sol 
aquam marinam et quidquid humidi in terra est 
ad se rapiat.raptumque humorem in Nilum demit- 
tat. Verba ejus latine versa sic exhibet Seneca 
Quaest. nat. IV, » : « Diogenes Apolloniates ait : 
Sol humorem ad se rapit; hunc exsiccata tellus 
tum ex mari ducit, tum ex ceteris aquis. Fieri 


autem non potest, ut unasicca sittellus, alia abun- 
det. Suntenim perforata omnia etin itinera pervia. 
Sicca ab humidis sumunt aliquando. Nisi aliquid 
terra acciperet, exaruisset. Ergo undas sol tra- 
hit : sed ex his qua premunt maxime hzc meri- 
diana sunt. Terra quum exaruit, plus ad se 
humoris adducit, Ut in lucernis oleum illo fluit 
ubi exuritur, sic aquaillo incumbit quo vis calo- 
ris etterrze :estuantis arcessit. Unde ergotrahitur? 
ex illis scilicet partibus semper hibernis, septen- 
trionalibus, unde exundat. Ob hoc Pontus in 
inferum mare assidue fluit rapidus, non ut cztera 
maria alternatis ultro citro zstibus, in unam par- 
tem semper pronus et torrens. Quod nisi faceret, 
hisque itineribus quod cuique deest redderetur, 
quod cuique superest emitteretur : jam aut exsic- 
cata essent omnia aut inundata. » Contra hzc 
Seneca : « Interrogare Diogenem libet, quare 
quum Pontus et amnes cuncti invicem commeent, 
non omnibus locis estate majora sunt flumina? 
Jgyptum sol magis percoquit : itaque Nilus ma- 
gis crescit. Sed in ceteris quoque terris aliqua 
fluminibus fit adjectio. Deinde quare ulla pars 


:terrz sine humore est, quum omnis ad se ex aliis 


regionibus trahit eoque magis, quo calidior est? 
Deinde quare Nilus dulcis, si illi e mari unda 
est? Nec enim ulli flumini dulcior gustus. » Qui- 
bus tamen plerisque neque Diogenes refellitur, 
neque res ipsa explicatur. j 

De hominis natura philosophus Cretensis dedi- 
ta opera egit. Quo in genere ad nostram statem 
mansit egregium fragmentum quod est ap. Ari- 
stotelem Hist. anim. lib. HI, 2, 4 (Vid. fragm. 8), 
ubi de venis, quas ideo pertotum corpus pertinere 
credidit Diogenes, ut earum ope aer calidior et 
mente preditus in omnes animalium partes de- 
rivatus omnium et sensuum et cogitationum 
causa exsisteret. Quae de sensibus docuit Apollo- 
niates persequitur Theophrastus lib. de Sensu 
cap. 39, 42 et 44, cui adde Plutarchum Plac. phil. 
IV, 16 et 18. 

Placita ejus breviter perstrinxi; reliqua e 
fragmentis (13) quz omni adhibita diligentia re- 
censui et interpretatus sum cognoscentur. 


(10) Simplicius ad Aristotelis Phys. fol. 32 b : Ἐπειδὴ 
δὲ ἡ μὲν τῶν πλειόνων ἱστορία Διογένην τὸν Ἀπολλωνιάτην 
ὁμοίως ᾿Ἀναξιμένει τὸν ἀέρα τίθεσθαι τὸ πρῶτον στοιχεῖόν 
φησι, Νιχόλαος δὲ ἐν τῇ περὶ θεῶν πραγματείᾳ τοῦτον ἱστορεῖ 
τὸ μεταξὺ πυρὸς χαὶ ἀέρος τὴν ἀρχὴν ἀποφήνασθαι χαὶ τῷ 
Νιχολάῳ συνηχολούθησεν ὁ φιλομαθέστατος τῶν φιλοσόφων 
Πορφύριος, ἰστέον ὡς γέγραπται πλείονα τῷ Διογένει τούτῳ 
συγγράμματα χτλ. 

(11) Diogenes Laertius lib. IX, 57 : Στοιχεῖον εἶναι τὸν 
ἀέρα, κόσμους ἀπείρου:, καὶ χενὸν ἄπειρον, τόν τε ἀέρα πυ- 
χνούμενον xol ἀραιούμενον γεννητιχὸν εἶναι τῶν χόσμων. Οὐὖ- 
δὲν ἐχ τοῦ μὴ ὄντος γίνεσθαι, οὐδὲ εἰς τὸ μὴ ὃν φθείρεσθαι, 
Τὴν γῆν στρογγύλην, ἐρηρεισμένην ἐν τῷ μέσῳ, τὴν σύστασιν 


εἰληφυῖαν χατὰ τὴν ἐχ τοῦ θερμοῦ περιφορὰν xol πῆξιν ὑπὸ 
τοῦ ψυχροῦ. Cf. Hesychius Milesius p. 20 ed. Orell. Euse- 
bius Praep. Ev. lib. I cap. 8: Διογένης ὁ Ἀπολλωνιάτης 
ἀέρα ὑφίσταται στοιχεῖον, κινεῖσθαι δὲ τὰ πάντα x13. 

(12) Schol. Apoll. Rhod. IV, 269 : Διογένης ὁ Ἀπολλω- 
νιάτης ὑπὸ ἡλίου ἁρπάζεσθαι τὸ ὕδωρ τῆς θαλάσσης, ὃ τότε 
εἰς τὸν Νεῖλον καταφέρεσθαι" οἴεται γὰρ π)ηροῦσθαι τὸν Νεῖ- 
λον ἐν τῷ θέρει διὰ τὸ τὸν ἥλιον εἰς τοῦτον τὰς ἀπὸ γῆς ἰχμά- 
δας τρέπειν. 

(13) Anaxagore Clazomenii οἱ Diogenis Apolloniatae 
fragmenta recensuit Guil. Schorn. Ronnx 1829. Diogenis 
Apolloniatze fragmenta edidit Frid. Panzerbieter. Lipsice 
1830. 


AIOFENOYX TOY AIIOAAQNIATOY 
AIIOXIIAXEMATIA. 


QM 


1. Λόγου παντὸς ἀρχόμενον δοχέει μοι χρεὼν εἶναι 
τὴν ἀρχὴν ἀναμφισθήτητον παρέχεσθαι, τὴν δὲ ἑρμη- 
νηΐην ἁπλῆν χαὶ σεμνήν. 

(Diogenes Laertius lib. IX, 57 : Ἀρχὴ δὲ αὐτῷ 
τοῦ συγγράμματος foe λόγου παντὸς χτλ, Cf. lib. 
VI, 81.) 

2, Ἐμοὶ δὲ δοχέει, τὸ μὲν ξύμπαν εἰπεῖν, πάντα τὰ 
ἐόντα ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ ἑτεροιοῦσθαι xal τὸ αὐτὸ εἶναι" 
xal τοῦτο εὔδηλον, Εἰ γὰρ τὰ ἐν τῷδε τῷ χόσμῳ ἐόντα 
νῦν γῆ xal ὕδωρ καὶ τἄλλα, ὅσα φαίνεται ἐν τῷδε τῷ 
χόσμῳ ἐόντα, εἰ τουτέων τε ἦν τὸ ἕτερον τοῦ ἑτέρου 
ἕτερον ἐὸν τῇ ἰδίη φύσεϊ, xai μὴ τὸ αὐτὸ ἐὸν μετέπιπτε 
πολλαχῶς xa ἡτεροιοῦτο, οὐδ᾽ ἂν οὔτε μίσγεσθαι ἀλ- 
λήλοισι ἠδύνατο οὔτε ὠφέλησις τῷ ἑτέρῳ οὔτε βλάδη 


- εἶναι, Οὐδ᾽ ἂν οὔτε φυτὸν ἐκ τῆς γῆς φῦναι οὔτε ζῷον 
. οὔτε ἄλλο γενέσθαι οὐδέν, εἰ μὴ οὕτω συνίστατο ὥστε 


τωυτὸ εἶναι" ἀλλὰ πάντα ταῦτα ἐχ τοῦ αὐτοῦ ἑτεροιού- 


μενα ἄλλοτε ἀλλοῖα γίνεται xal ἐς τὸ αὐτὸ ἀναχωρέει. | 


(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 32 
b: γράφει δὲ εὐθὺς μετὰ τὸ προοίμιον τάδε * ἐμοὶ δὲ 
δοχέει χτλ. Post γῇ xai ὕδωρ Cod. D addit xai ἀὴρ 
xai πῦρ. Pro οὐδαμῇ οὔτε μίσγεσθαι ἀλλήλοισι ἠδύνα- 
το, quz codicum scriptura est, posui cum Schornio 
οὐδ᾽ ἂν οὔτε μίσγεσθαι χτλ. Denique inter A6» et 
οὐδ᾽ ἂν inserui εἶναι, Nam deesse aliquid viri 
docti jam pridem animadverterunt. Cf. Aristot. de 
gen. et corrupt. I, 6 : xai τοῦτ᾽ ὀρθῶς λέγει Διογένης, 
ὅτι εἰ μὴ ἦν ἐξ ἑνὸς ἅπαντα, οὐχ ἂν ἦν τὸ ποιεῖν xal τὸ 
πάσχειν ὑπ᾽ ἀλλήλων, οἷον τὸ θερμὸν ψύχεσθαι xal τοῦτο 
θερμαίνεσθαι πάλιν’ οὐ γὰρ ἣ θερμότης μεταδάλλει xol 
$ ψυχρότης εἰς ἄλληλα, ἀλλὰ δῆλον ὅτι τὸ ὑποχείμενον.) 


3. "AX τοῦτό μοι δοχέει δῆλον εἶναι, ὅτι xal μέγα 
xa ἰσχυρὸν xal ἀΐδιόν τε xal ἀθάνατον xa πολλὰ εἰδός 
ἐστι. 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 33 a.) 

4. Οὐ γὰρ ἂν οὕτω δεδάσθαι οἷόν τε ἦν ἄνευ νοή- 
σιος, ὥστε χαὶ πάντων μέτρα ἔχειν, χειμῶνός τε χαὶ 
θέρεος καὶ νυχτὸς xoi ἡμέρης x«i ὑετῶν χαὶ ἀνέμων 
xa εὐδιίων, Καὶ τὰ ἄλλα εἴ τις βούλεται ἐννοέεσθαι, 
εὑρίσχοι ἂν οὕτω διαχείμενα, ὡς ἀνυστὸν χάλλιστα. 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 36b: 
ἐφεξῆς δὲ δείξας ὅτι ἐστὶν ἐν τῇ ἀρχῇ ταύτη νόησις πολ- 
λή οὐ γὰρ ἄν, φησὶν, οὕτω δεδάσθαι etc.) Ἶ 

5. "Ext δὲ πρὸς τούτοισι xal τάδε μεγάλα σημήϊα" 
ἄνθρωποι γὰρ xal τὰ ἄλλα ζῷα ἀναπνέοντα ζώει τῷ 
ἀέρι, xal τοῦτο αὐτοῖσι xal ψυχή ἐστι xal νόησις, ὡς 
δεδήλωται ἐν τὴδε τῇ συγγραφῇ ἐμφανέως, xat ἐὰν 
τοῦτο ἀπαλλαχθῇ, ἀποθνήσχει xal fj νόησις ἐπιλείπει. 

( Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 
32 b : ἐπάγει ὅτι xal 6 ἄνθρωπος xat τὰ ἄλλα ζῷα Ex 
τῆς ἀρχῆς ταύτης, ἥτις ἐστὶν ὁ ἀήρ, xal ζῇ xat ψυχὴν 
ἔχει καὶ νόησιν, λέγων οὕτως" ἔτι δὲ πρὸς τούτοισι χτλ. 
Ceterum τοῦτο refertur ad ἀέρος nomen, quod 
quominus fiat generis diversitas non obstat. Si- 
militer Plato Lach. p. 185 E: εἴ τις ἄρα ἡμῶν 
τεχνιχὸς περὶ ψυχῆς θεραπείαν, xat οἷός τε χαλῶς τοῦ- 
το [i. e. τὴν ψυχὴν] θεραπεῦσαι.) 

6. Καί μοι δοκέει τὸ τὴν νόησιν ἔχον εἶναι ὅ ἀὴρ 
καλεόμενος ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων xa ὑπὸ τούτου πάντα 
καὶ χυδερνᾶσθαι xal πάντων χρατέειν’ ἀπὸ γάρ μοι 
τούτου δοχέει νόος εἶναι xal ἐπὶ πᾶν ἀφῖχθαι xal πάντα 
διατιθέναι xal ἐν παντὶ ἐνεῖναι. Καὶ οὐχ ἔστιν οὐδὲ ἕν, 


t. Disputationes qualescunque ordientem meo judicio 
oportet principium certum et indubitatum praestare, elo- 
culionem vero simplicem et gravem. 

2, Mihi vero videntur, ut uno verbo dicam, res cunctze 
ab eodem elemento variatione oriri atque idem esse, id 
quod manifestum est. Si enim res qua in hoc mundo 
nunc sunt, terra et aqua et caetera 4188 in hoc mundo ap- 
parent, si harum, inquam, rerum alie ab aliis suapte 
natura diíferrent , neque multis modis mutatz et variatze 
idemessent, nequaquam fieri posset, ut miscerentur alize aliis 
vel commoda et incommoda afferrent. Neque vel planta e 


terra enasci vel animal vel aliud quid procreari posset , 


nisi ita comparatum esset, ut idem foret; sed hiec omnia 
ab eodem elemento variala alias alia specie induuntur 
atque in idem elementum recidunt. 

3. Sed hoc principium mihi videtur perspicue magnum 


esse et potens alque seternum et immortale multarumque 
rerum sciens. 

4. Nam principium illud sine intelligentia ita distribui 
non posset , uf omnium rerum modum contineret, zstatis 
et hiemis , noctis et diei , imbriumque et ventorum et coli 
sereni. Ac caetera quoque si quis reputare velit, reperiat 
quam pulcherrime constituta. 

5. Preeterea hoec quoque firma illius rei argumenta sunt : 
homines enira et reliqua animalia spiritum ducentia aeris. 
beneficio vivunt, qui ipsis etiam pre anima et intelligentia 
est, ut in hoc libro dilucide est explicatum. Qui quum. 
excessit, moriuntur et intelligentia deficit. 

6. Ac mihi videturillud quod intelligentiam continet esse 
aer qui ab hominibus vocatur et ab hoc omnia gubernari , 
isque cuncta regere : ab hoc enim mihi videlur orta esse 
mens atque ad oninia penetrasse et universa constituere 


254 


v 


ων τς eio cha Am SA Cai 1 i bs 


DIOGENIS APOLLONIAT/E FRAGMENTA. . 255 


ὅ,τι μὴ μετέχοι τούτου, μετέχει δὲ οὐδὲ ἕν ὁμοίως τὸ 
ἕτερον τῷ ἑτέρῳ, ἀλλὰ πολλοὶ τρόποι χαὶ αὐτοῦ τοῦ 
ἀέρος καὶ τῆς νοήσιός εἶσιν. " Ecvt γὰρ πολύτροπος xai 
θερμότερος καὶ ψυχρότερος καὶ ξηρότερος καὶ ὑγρότε-- 
pos xal στασιμώτερος xal ὀξυτέρην χίνησιν ἔχων, xai 
ἄλλαι πολλαὶ ἑτεροιώσιες ἔνεισι xal ἡδονῆς xal χροιῆς 
ἄπειροι. Καὶ ἁπάντων τῶν ζῴων δὲ f ψυχὴ τὸ αὐτό 
ἐστι, ἀὴρ θερμότερος μὲν τοῦ ἔξω, ἐν ᾧ εἶμεν, τοῦ 
μέντοι παρὰ τῷ ἡλίῳ πολλὸν ψυχρότερος" ὅμοιον δὲ 
τοῦτο τὸ θερμὸν οὐδενὸς τῶν ζῴων ἐστί, ἐπεὶ οὐδὲ τῶν 
ἀνθρώπων ἀλλήλοισι, ἀλλὰ διαφέρει, μέγα μὲν οὗ, 
ἀλλ᾽ ὥστε παραπλήσια εἶναι, οὐ μέντοι ἀτρεχέως γε 
ὅμοιόν γ᾽ ἐόν" οὐδὲν δ᾽ οἷόν τε γενέσθαι τῶν ἑτεροιου- 
μένων ἕτερον ἑτέρου, πρὶν τὸ αὐτὸ γένηται. Ἅτε ὧν 
πολυτρόπου ἐούσης τῆς ἑτεροιώσιος πολύτροπα χαὶ τὰ 
ζῷα χαὶ πολλά, χαὶ οὔτε ἰδέην ἀλλήλοισι ἐοικότα οὔτε 
δίαιταν οὔτε νόησιν ὑπὸ τοῦ πλήθεος τῶν ἑτεροιωσίων. 
“Ὅμως δὲ πάντα τῷ αὐτῷ xot ζῇ καὶ δρᾷ xal ἀχρύει, 
χαὶ τὴν ἄλλην νόησιν ἔχει ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ πάντα. 

(Simplicius Comment, in Arist. Phys. fol. 33 
a : εἶτα μετ᾽ ὀλίγον σαφῶς ἐπήγαγε" xal μοι δοχέει 
χτλ. Initio Simplicii codd. exhibent : xai ὑπὸ τού-- 
του πάντας xal χυδερνᾶσθαι. ubi restitui πάντα. In 
sequenti inciso omnium membranarum scriptura 
est : ἀπὸ γάρ μοι τούτου δοχέει ἔθος εἶναι. Sed pro 
ἔθος sententia flagitat νόος quod edidi. Catera e 
codicibus correcta sunt. Verba οὐδὲν δ᾽ οἷόν «e yevé- 
σθαι τῶν ἑτεροιουμένων ἕτερον ἑτέρου, πρὶν τὸ αὐτὸ 
γένηται ad aeris naturam et potentiam pertinent, 
Nam omnia prius eadem, id est, aeria fuerunt, 
quam mutatione facta sunt diversa.) 

7. Καὶ αὐτὸ μὲν τοῦτο χαὶ ἀΐδιον xal ἀθάνατον σῶμα, 
τῶν δὲ τὰ μὲν γίνεται, τὰ δὲ ἀπολείπει, 

(Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 33 
a : Θαυμαστὸν δὲ ὅτι χατὰ ἑτεροίωσιν τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ 
[i. e. τοῦ ἀέρος] λέγων τὰ ἄλλα γίγνεσθαι ἀΐδιον ὅμως 


αὐτό φησι λέγων" « καὶ αὐτὸ μὲν τοῦτο xal ἀΐδιον 
χτλ. ») 

8. Αἴ δὲ φλέδες ἐν τῷ ἀνθρώπῳ ὧδ᾽ ἔχουσιν. Εἰσὶ 
δύο μέγισται" αὗται τείνουσι διὰ τῆς χοιλίας παρὰ τὰν 
νωτιαίαν ἄχανθαν, ἣ μὲν ἐπὶ δεξιὰ 4 δ᾽ ἐπ᾽ ἀριστερά, 
εἰς τὰ σχέλη ἑχατέρα τὰ παρ᾽ ἑαυτῇ, καὶ ἄνω εἷς τὴν 
χεφαλὴν παρὰ τὰς χλεῖδας διὰ τῶν σφαγῶν. "Amo δὲ 
τούτων χαθ᾽ ἅπαν τὸ σῶμα φλέθες διατείνουσιν, ἀπὸ 
μὲν τῆς δεξιᾶς εἰς τὰ δεξιά, ἀπὸ δὲ τῆς ἀριστερᾶς εἰς 
τὰ ἀριστερά, μέγισται μὲν δύο εἰς τὴν χαρδίαν περὶ 
αὐτὴν τὴν νωτιαίαν ἄχανθαν, ἕτεραι δ᾽ ὀλίγον ἀνωτέρω 
διὰ τῶν στηθῶν ὑπὸ τὴν μασχάλην εἰς ἑχατέραν τὴν 
χεῖρα τὴν παρ᾽ ἑαυτῇ " καὶ χαλεῖται ἢ μὲν σπληνῖτις, 
ἡ δὲ mati. Σχίζεται δ᾽ αὐτῶν ἄχρα ἑκατέρα, ἣ 
μὲν ἐπὶ τὸν μέγαν δάχτυλον, fj δ᾽ ἐπὶ τὸν ταρσόν' ἀπὸ 
δὲ τούτων λεπταὶ xal πολύοζοι ἐπὶ τὴν ἄλλην χεῖρα 
xai δαχτύλους. “ἕτεραι δὲ λεπτότεραι ἀπὸ τῶν πρώ- 
τῶν φλεδῶν τείνουσιν, ἀπὸ μὲν τῆς δεξιᾶς εἰς τὸ ἧπαρ, 
ἀπὸ δὲ τῆς ἀριστερᾶς εἰς τὸν σπλῆνα xal τοὺς νεφρούς. 
Αἱ δὲ εἰς τὰ σχέλη τείνουσαι σχίζονται χατὰ τὴν πρόσ-- 
φυσιν, καὶ διὰ παντὸς τοῦ μηροῦ τείνουσιν. ^H δὲ με- 
γίστη αὐτῶν ὄπισθεν τείνει τοῦ μηροῦ xai ἐχφαίνεται 
παχεῖα" ἑτέρα δὲ εἴσω τοῦ μηροῦ μιχρὸν ἧττον παχεῖχ 
ἐκείνης. ΓἜπειτα παρὰ τὸ γόνυ τείνουσιν εἰς τὴν χνή- 
μὴν τε xal τὸν πόδα χαθάπερ xal εἰς τὰς χεῖρας" xat 
ἐπὶ τὸν ταρσὸν τοῦ ποδὸς χαθήχουσι, καὶ ἐντεῦθεν ἐπὶ 
τοὺς δαχτύλους διατείνουσιν, Σχίζονται δὲ καὶ ἐπὶ τὴν 
χοιλίαν xal τὸ πλευρὸν πολλαὶ ἀπ᾽ αὐτῶν xal λεπταὶ 
φλέδες. Αἱ δὲ εἰς τὴν χεφαλὴν τείνουσαι διὰ τῶν 
σφαγῶν φαίνονται ἐν τῷ αὐχένι μεγάλαι" ἀφ᾽ ἑκατέρας 
δ᾽ αὐτῶν, 3j τελευτᾷ, σχίζονται εἰς τὴν χεφαλὴν πολ- 
λαί, αἱ μὲν ex τῶν δεξιῶν εἰς τὰ ἀριστερά, αἱ δ᾽ Ex 
τῶν ἀριστερῶν εἰς τὰ δεξιά, Τελευτῶσι δὲ παρὰ τὸ 
οὖς ἑχάτεραι. ἼἜστι δ᾽ ἑτέρα φλὲψ ἐν τῷ τραχήλῳ 
παρὰ τὴν μεγάλην ἑκατέρωθεν, ἐλάττων ἐχείνης ὀλίγον, 
εἰς ἣν αἱ πλεῖσται ἐκ τῆς χεφαλῆς συνέχουσιν αὐτῆς. 


et in qualibet re inesse. Neque quidquam est quod non 
aeris consors sit ; ai ne una quidem res reperitur quae oeque 
alque alia illius consortione fruatur, sed multi sunt modi 
et ipsius aeris et intelligentic. Est enim aer varius, calidior, 
frigidior, siccior, humidior, quietior, celeriore motu agi- 
tatus, atque cum multe alie dissimilitudines, tum innu- 
merabiles et affectionis et coloris varietates insunt. Omnium 
etiam animalium anima idem est aer, calidior quidem spi- 
ritu nobis circumfuse, sed tamen multo frigidior aere solem 
cingente. Hic vero calor non idem in aliis atque aliis bestiis 
est, quum ne hominum quidem inter se comparatorum 
idem sit calor, sed diversus est, non quidem maxime, sed 
ita ut similes sint calores, nec tamen adeo similes, ut reapse 
par sit calor. Nihil autem rerum mutatarum ab aliis differ- 
re potest, antequam idem fuerint. Quum igitur multiplex 
sit aeris mutatio, multiplicia etiam et varia animalia sunt, 
ac neque forma inter se similia, neque victu, neque sensu 


et intelligentia propter mutationum multitudinem. Sed 
tamen omnia ejusdem elementi beneficio et vivunt οἱ vident 
et audiunt, et reliquam intelligentiam eidem acceptam 
referunt. 

7. Atque hoc ipsum est corpus cternum et immortale : 
cetera partim fiunt, partim deficiunt. 

8. Ven: in homine sic se habent. Duae ΘΟ 406 maxime 
tendunt per ventrem juxta dorsi spinam , altera dextror- 
sum, altera laevorsum ad propinquum sibi utraque crus , 
et sursum ad caput per jugulum juxta claviculas. Ab his 
totum per corpus ad suum quaeque latus ven:e ducuntur, 
id est, a dextero latere dextrorsum, a laevo laevorsum, duae 
maxim: ad cor circa ipsam dorsi spinam, alterae paullo 
altius per pectus sub axillam, utraque ad manum sibi 
proximam, quarum altera lienaris,, altera jecoraria appel- 
latur. Earum summxae partes ita scinduntur, ut hinc ad 
pollicem, illinc ad palmam prodeant, atque inde tenues 


: 
ἡ 
1, 
l 
Ἢ 


256 . 


Καὶ αὗται τείνουσι διὰ τῶν σφαγῶν εἴσω. Καὶ ἀπ’ 
αὐτῶν ἑκατέρας ὑπὸ τὴν ὠμοπλάτην τείνουσι χαὶ εἰς 
τὰς χεῖρας. Καὶ φαίνονται παρά τε τὴν σπληνῖτιν καὶ 
τὴν ἡπατῖτιν ἕτεραι ὀλίγον ἐλάττους, ἃς ἀποσχῶσιν, 
ὅταν τι ὑπὸ τὸ δέρμα λυπῇ ἂν δέ τι περὶ τὴν χοιλίαν, 
τὴν ἡπατῖτιν xo τὴν σπληνῖτιν. Τείνουσι δὲ xal ὑπὸ 
τοὺς μαστοὺς ἀπὸ τούτων ἕτεραι, “Ετεραι δ᾽ εἰσὶν αἱ 
ἀπὸ ἑκατέρας τείνουσαι διὰ τοῦ νωτιαίου μυελοῦ εἰς 
τοὺς ὄρχεις, λεπταί, “Ἕτεραι δ᾽ ὑπὸ τὸ δέρμα χαὶ διὰ 
τῆς σαρχὸς τείνουσιν εἰς τοὺς νεφρούς, xai τελευτῶσιν 
εἰς τοὺς ὄρχεις τοῖς ἀνδράσι, ταῖς δὲ γυναιξὶν εἰς τὰς 
ὑστέρας. Αἱ δὲ φλέδες αἱ μὲν πρῶται ἐκ τῆς χοιλίας 


DIOGENIS APOLLONIAT/E FRAGMENTA. 


εὐρύτεραί εἶσιν, ἔπειτα λεπτότεραι γίγνονται, ἕως ἂν 
μεταθάλωσιν Ex. τῶν δεξιῶν εἰς τὰ ἀριστερὰ xol x 
τούτων εἷς τὰ δεξιά" αὗται δὲ σπερματίτιδες καλοῦνται, 
Τὸ δὲ αἷμα τὸ μὲν παχύτατον ὑπὸ τῶν σαρχῶν ἐγγί-- 
νεται" ὑπερβάλλον δὲ εἰς τοὺς τόπους τούτους λεπτὸν 
καὶ θερμὸν καὶ ἀφρῶδες γίγνεται, 

(Aristoteles Hist. anim. lib. III cap. 2, 4 : 
Διογένης δὲ ὃ ᾿Απολλωνιάτης τάδε λέγει" αἱ δὲ φλέδες 
x1:). Quum nullum ionice dialecti vestigium in 
hoc fragmento appareret, atticas vocum formas 
ab Aristotele positas mutare nolui.) 


frequentibus ramis in reliquam manum ac digitos. Alice 
autem tenuiores a primis venis tendunt a dextra in jecur, 
a heva in lienem ac renes. Quae vero ad crura pertinent 
finduntur ad commissuram ac per totum femur intendun- 
tur. Quarum maxima pone femur porrigitur crassiorque 
apparet, altera paullo minus crassa in interiore femoris 
parte exstat, Deinde quemadmodum illae in manus, sic 
ha pretervecte genu in tibias atque in pedes et inde in 
plantam descendunt, postremo in digitos pervadunt. Multze 
vero alie eaeque tenues vena ab illis in ventrem et costas 
scinduntur. Quee autem caput per jugulum petunt, appa- 
rent in collo magnae , eLab earum utraque, qua terminan- 
tur, multe in caput scinduntur et dextre in sinistram et 
sinistrae in dextram. Terminantur vero propeaures. Est 
et altera vena prope majorem, sed paullo ea minor in 
utroque cervicis latere, in quam plurima e capite ipso 


o 


conveniunt. Atque,hz jugulum subeunt. Tum ab ntra- 
que sub scapulam atque in manus tendunt. Apparent etiam 
prope lienarem et jecorariam alie paullo minores quas in- 
terscindere solent, quum quid morbi sub cute est; at in 


ventriculi zegrotationibuslienarem et jecorariam. Quinetiam. 


alite àb his in mammas vergunt, alice ezeque tenues ab 
utraque per spinalem medullam in testiculos pertinent. 
Aliz sub cute per carnem in renes porriguntur, quze viris 
in testiculos, mulieribus in uterum desinunt. Qua vene 
prima a ventriculo prodeunt, latiores sunt,deinde atte- 
nuantur, donec commutent sedem, ut a dextra sinistror- 
sum indidemque ad dextram transeant : he seminales 
appellantur. Et crassissimus quidem sanguis sub carne in 
venis gignitur : in hos vero locos transgressus tenuis fif 
et calidus οἱ spumosus. : : 


POCHE WERTE 


ἘΝ ΟΥ 


TC 


SPOT ΨΥ ΨΥ 


| 
| 
Y 


τ πω AEULRULECUSHAL AULA OAR HA DON e 
DE ARCHELAO. 


/ 


Archelaus (1) quem alii Atheniensem alii Mi- 
lesium esse volunt patre Apollodoro vel Mydone, 
philosophiae praceptore Anaxagora usus est. 
Videtur autem primus Anaxagoras Athenis in re- 
rum cognitione versatus eamque sapientiam pro- 
fessus esse. Secundum ab hoc physicum qui in 
eadem urbe vixerit Diogenem Apolloniaten po- 
nimus , tertium Archelaum. Itaque summo errore 
labitur Diogenes Laertius, temporum ordinem 
invertens, Tantum enim abest, ut Archelaus 
primus ionicam philosophiam clarissime illi 
Musarum sedi intulerit, ut Anaxagoras cum Cle- 
mente:(2) ejus beneficii auctor fuisse dicendus 
sit. Est autem vix probabile Archelaum disci- 
pulorum nobilitate floruisse, quum iis Socratem 
a Diogene et Cicerone (3) injuria annumerari 
appareat. Etenim Plato, Xenophon, Aristoteles 
Archelai placita silentio praetereuntes ipsum Πο- 
minem sine dubio ignorarunt, Solus Theophra- 
stus singularem de ejus decretis librum vulga- 
verat (4), unde excerpta videntur quz a veteribus 
de disciplina viri prope ignoti memorantur. 
Nimirum physicum opus quod Archelao ascribit 
Suidas (5) fortasse paullo post Theophrasti mor- 
tem intercidit. 

In explicanda mundi origine ceterisque rebus 


[»] 


diversam quidem ab Anaxagore ratione formu- 
lam excogitavit aut certe proprium quid afferre 
nisus est, sed eadem tamen rerum principia esse 
statuit (6). Nam de materi: mistura idem przeci- 
pit quod Anaxagoras, licet mentem ab omni 
concretione mortali segregatam esse nollet (7). 
Quocirca si vera rettulit Stobzeus (8), aerem et 
mentem deum esse opinatus est, ademta mundi 
procreandi facultate. Huc pertinet etiam quod 
alii narrant eum pro rerum fundamento aerem 
habuisse (9). 

Ab his omnibus dissentit Diogenes Laertius 
duas Archelao generationis causas fuisse dicens, 
calorem et frigus. Porro animalia primum e 
limo , postea ex se invicem nata esse existimavit. 
Qua in re homines a ceteris animantibus adeo 
non distinxit, utomnium eundem ortum fuisse(10) 
contenderet, Praterea aquam calore liquefactam, 
quatenus in igneam naturam abit, efficere ter- 
ram, quatenus vero circumfluit , aerem gignere 
censet eamque ob causam illam aere, hunc ignis 
motu contineri (11). 

Eidem vocem aeris percussu formari placuit. 
Quid? quod mare in cavis per humum velut per- 
colatum consistere credidit, maximum autem 


siderum solem esse affirmavit, denique univer- 


(1) Diogenes Laertius lib. 11, 16 : Ἀρχέλαος, ᾿Αθηναῖος ἢ 
Μιλήσιος, πατρὸς Ἀπολλοδώρου, ὡς δέ τινες, Μύδωνος, μα- 
θητὴς ᾿Αναξαγόρου, διδάσχαλος Σωχράτους. Οὗτος πρῶτος ἐχ 
τῆς Ἰωνίας τὴν φυσικὴν φιλοσοφίαν μετήγαγεν ᾿Αθήναζε xoi 
ἐχλήθη quatxóz , παρὸ xod ἔληξεν ἐν αὐτῷ ἣ φυσικὴ φιλοσοφία, 
Σωχράτους τὴν ἠθικὴν εἰσαγαγόντος. 

(2) Clemens Alexandrinus Strom. lib. I p. 301 A : Οὗτος 
[ὁ ᾿Αναξαγόρας] μετήγαγεν ἀπὸ τῆς Ἰωνίας ᾿Αθήναζε τὴν δια- 
τριθήν " τοῦτον διαδέχεται ᾿Αρχέλαος. 

(3) Cicero Tusc. V, 4 : « usque ad Socratem qui Arche- 
laum, Anaxagora discipulum, audierat. » 

(4) Περὶ τῶν ᾿Αρχελάου teste Diog. Laert. V, 42. 

(5) Suidas v. ᾿Αρχέλαος. 

(6) Simplicius Comment. in Arist. Phys. fol. 6 b : Ag- 
χέλαος ἐν μὲν τῇ γενέσει τοῦ κόσμου xal τοῖς ἄλλοις πειρᾶταί 
τι φέρειν ἴδιον, τὰς ἀρχὰς δὲ τὰς αὐτὰς δίδωσιν, ἅσπερ ᾿Ἀνα- 
ξαγόρας. οὗτοι μὲν οὖν ἀπείρου: τῷ πλήθει χαὶ ἀνομοιογενεῖς 
τὰς ἀρχὰς λέγουσι. ἷ 

(7) Origenes Philos. 9 : Οὗτος ἔφη τὴν μῖξιν τῆς ὕλης 
ὁμοίως Ἀναξαγόρᾳ, τάς τε ἀρχὰς ὡσαύτως οὗτος δὲ τῷ νῷ 
ἐνυπάρχειν τι εὐθέως μῖγμα. 

(8) Stobxus Eclog. I p. 56 (tom. I p. 22 ed. Gaisf. ) : 
Ἀρχέλαος ἀέρα χαὶ νοῦν τὸν θεόν, οὐ μέντοι κοσμοποιὸν τὸν 
γοῦν. 


ῬΠΙ.09, GREC. 


(9) Plutarchus de Plac. phil. I, 3 : Ἀρχέλαος ᾿Απολλοδώ- 
ρου ᾿Αθηναῖος ἀέρα ἄπειρον xa τὴν περὶ αὐτὸν πυχνότητα xai 
μάνωσιν. τούτων δὲ τὸ μὲν εἶναι πῦρ, τὸ δὲ ὕδωρ. Cf. Stob. 
Eclog. I p. 298 ( tom. I p. 114 ed. Gaisf. ); Sext. Empir. 
adv. Math. IX, 360. 

(10) Diogenes Laertius lib. IT, 16-17 : Ἔλεγε δὲ δύο αἰτίας 
εἶναι γενέσεως, θερμὸν xa ψυχρόν * xai τὰ ζῷα ἀπὸ τῆς ἰλύος 
γεννηθῆναι... γεννᾶσθαι δέ φησι τὰ ζῷα ἐχ θερμῆς τῆ: γῆς, 
xal ἰλὺν παραπλησίαν γάλαχτι, οἷον τροφὴν ἀνιείσης. οὕτω 
δὲ xol τοὺς ἀνθρώπους ποιηθῆναι. Origenes Philos. 9 : περὶ 
δὲ ζῴων φησὶν ὅτι θερμαινομένης τῆς γῆ: τὸ πρῶτον ἐν τῷ 
χατὰ μέρος (leg. cum Rittero κάτω μέρει) ὅπου τὸ θερμὸν 
χαὶ τὸ ψυχρὸν ἐμίσγετο, ἀνεφαίνετο τά τε ἄλλα ζῷα πολλὰ 
xal ἀνόμοια, πάντα τὴν αὐτὴν δίαιταν ἔχοντα, ix τῆς ἰλύος 
τρεφόμενα" ἦν δὲ ὀλιγοχρόνια. ὕστερον δὲ αὐτοῖς xol ἐξ dO 
λων γένεσις ἀνέστη, xal διεχρίθησαν ἄνθρωποι ἀπὸ τῶν ἀλ- 
λων, χαὶ ἡγεμόνας χαὶ νόμους χαὶ τέχνας χαὶ πόλεις χαὶ τὰ 
ἄλλα συνέστησαν. νοῦν δὲ λέγει πᾶσιν ἐμφύεσθαι ζῴοις 
ὁμοίως. χρήσασθαι γὰρ ἕχαστον καὶ τῷ σώματι ἀναλόγως, 
τὸ μὲν βραδυτέρως τὸ δὲ ταχυτέρως. 

(11) Diogenes Laertius lib. M, 17 : Τηχόμενόν φησι τὸ 
ὕδωρ ὑπὸ τοῦ θερμοῦ, χαθὸ μὲν εἰς τὸ πυρῶδες συνίσταται, 
ποιεῖν γῆν᾽ χαθὸ δὲ περιῤῥεῖ, ἀέρα γεννᾷν. ὅθεν ἡ μὲν ὑπὸ 


L τοῦ ἀέρος, ὃ δὲ ὑπὸ τῆ: τοῦ πυρὸς περιφορᾶς χρατεῖται. 


251 17 


ca MESI NUN SS cinema SUE S SR GR BED QR τς 
o nu: d des " 


258 DE ARCHELAO. 


sitatis corpus infinitum esse sibi persuasit (12). 

Quamvis autem Archelaus physicorum ultimus 
fuisse perhibeatur (13), tamen moralem quoque 
philosophiam ac civilem rationem attigit, siqui- 
dem de legibus ac de honesto et justo disputavit. 
Quod vero dixisse traditur, justum et turpe non 


natura, sed opinione et instituto esse : eo omnis 
morum doctrina evertitur potius quam funda- 
tur (14). Quare non est quod cum Diogene (15) 
putemus Socratem Archelai przeceptis imbutum 
in morali philosophie parte profecisse. 


(12) Diogenes Laertius lib. 1H, 17 : Πρῶτος δὲ εἶπε φωνῆς 
γένεσιν τὴν τοῦ ἀέρος πλῆξιν * τὴν δὲ θάλατταν ἐν τοῖς χοίλοι: 
διὰ τῆς γῆς ἠθουμένην συνεστάναι " μέγιστον τῶν ἄστρων τὸν 
ἥλιον χαὶ τὸ πᾶν ἄπειρον. 

(13) Hoc quoque dubium est. Mihi physicorum ultimus 
Democritus videtur qui quadraginta annis post Anaxago- 
ram natus est. 


(14) Diogenes Laertius lib. 1, 16 : "Eotxe δὲ xai οὗτος 
ἅψασθαι τῆς ἠθιχῆς. wal γὰρ περὶ νόμων πεφιλοσόφηχε καὶ 
καλῶν xa δικαίων. «ἔλεγε δὲ τὸ δίχαιον εἶναι καὶ τὸ αἰσχρὸν 
οὐ φύσει, ἀλλὰ νόμῳ. MU 

(15) Diogenes Laertius lib. II, 16 : Παρ᾽ οὗ λαθὼν Σωχρά- 
τῆς τῷ αὐξῆσαι αὐτὸς εὑρεῖν ὑπελήφθη. ht 


σον ΤΕ SINIT AI Ἢ ΤΎΠΟΥ S Mn 


PN MAN e ERIT VC NE NN ARR PN 


DE MELISSO. 


Melissus (1), Ithagenis filius, Samius quem 
Apollodorus apud Diogenem circa Olympiadem 
octogesimam quartam floruisse testatur, ita litte- 
rarum studia cum armorum tractatione copula- 
vit, ut tam eruditionis et doctrine gloria excelle- 
ret quam bellicis laudibus praestaret, Adolescens 
Parmenidem, Eleatice schole principem , audivit 
aliosque viros primarios convenit. Nam cum He- 
raclito etiam commercium habuisse eumque Éphe- 
siis commendasse fertur. Postea «quum vir civilis 
et popularibus suis gratus esset, ad reipublice 
curam admotus egregiam in bello patriz su: ope- 
ram navavit. Constat autem bello Samiorum 
Athenienses quorum rebus tum preerat Pericles 
a Samiis Melissi ductu et auspiciis duobus navali- 
bus preeliis Olympiade octogesima quinta supera- 
tos esse. Sic a rerum contemplatione ad usum 


actionemque traductus civibus qui antea eum 
dilexerant majorem etiam sui admirationem in- 
jecit. 

Unum composuit librum dialecto Ionica Περὶ 
τοῦ ἐόντος (2) vel Περὶ φύσιος (3) , vel ut alii volunt 
De ente et natura inscriptum. In quo apparet eum 
non egisse de infinita eorum quz orta, generata, 
concreta sunt copia et varietate, sed de natura 
eterna quam ab omni concretione mortali segre- 
gatàm entis nomine, Parmenidem secutus (4), 
affecit, Hujus libri plura Simplicius servavit fra- 
gmenta quas infra exponam. Idem opus spectarunt 
Plato (5) in Thezteto pag. 180 E, et Aristoteles 
in volumine de Sophisticis Elenchis (6), porro 
Physicorum lib, I, 2. et 3, nec non in disputatio- 
nibus de Melisso, Xenophane et Gorgia atque 
alibi, Neque. dubium quin Hippocrates (7), Pa- 


(1) Diogenes Laertius lib. IX, 24 : Μέλισσος ᾿Ιθαγένους, 
Σάμιος. Οὗτος ἤχουσε Παρμενίδου" ἀλλὰ χαὶ εἰς λόγους ἣλ- 
εν Ἡραχλείτῳ, ὅτε xal συνέστησεν αὐτὸν τοῖς ᾿Εφεσίοις 
ἀγνοοῦσι.....γέγονε δὲ xal πολιτιχὸς ἀνήρ, καὶ ἀποδοχῆς παρὰ 
τοῖς πολίταις ἠξιωμένος. ὅθεν ναύαρχος αἱρεθεὶς ἔτι καὶ μᾶλ- 
λον ἐθαυμάσθη διὰ τὴν οἰχείαν ἀρετήν.... φησὶ δ᾽ Ἀπολλόδω- 
ρος ἠχμαχέναι αὐτὸν χατὰ τὴν τετάρτην χαὶ ὀγδοηχοστὴν 
ὀλυμπιάδα. Plutarchus vit. Pericl. cap. 26 : Πλεύσαντος 
γὰρ αὐτοῦ [τοῦ Περιχλέους 1, Μέλισσος ὁ ᾿Ιθαγένους, ἀνὴρ 
φιλόσοφος, στρατηγῶν τότε τῆς Σάμον, χαταφρονήσας τῆς 
ὀλιγότητος τῶν νεῶν ἣ τῆς ἀπειρίας τῶν στρατηγῶν ἔπεισε 
τοὺς πολίτας ἐπιθέσθαι τοῖς ᾿Αθηναίοις. καὶ γενομένης μάχης, 
νικήσαντες οἱ Σάμιοι, xoi πολλοὺς μὲν αὐτῶν ἄνδρας ἑλόν- 
τες, πολλὰς δὲ ναῦς διαφθείραντες, ἐχρῶντο τῇ θαλάσσῃ χαὶ 
παρετίθεντο τῶν ἀναγχαίων πρὸς τὸν πόλεμον, ὅσα μὴ πρό- 
τερον εἶχον. ὑπὸ δὲ τοῦ Μελίσσου xai Περιχλέα φησὶν αὐτὸν 
᾿Αριστοτέλης ἡττηθῆναι, ναυμαχοῦντα πρότερον. ld. vit. 
'Themist. cap. 2 : Καίτοι Στησίμόδροτος ᾿Αναξαγόρον τε δια- 
χοῦσαι τὸν Θεμιστοχλέα φησί, xoi περὶ Μέλισσον σπουδάσαι 
τὸν φυσικόν, οὐχ εὖ τῶν χρόνων ἁπτόμενος. Περικλεῖ γάρ, 
ὃς πολὺ νεώτερος ἦν Θεμιστοχλέους, Μέλισσος μὲν ἀντεστρα- 
τήγει πολιορχοῦντι Σαμίους, ᾿Αναξαγόρας δὲ συνδιέτριδε. Td. 
adv. Colot. cap. 32 : Μέλισσος δέ, τῆς πατρίδος στρατὴ- 
γῶν, ᾿Αθηναίους κατεναυμάχησε. /Elianus Var: Hist. lib. VII 
cap. 14 : Τί δέ, οὐχ ἧσαν xal οἱ φιλόσοφοι τὰ πολέμια ἀγα- 
θοί ; ἐμοὶ μὲν δοχοῦσιν, εἴ γε ᾿Αρχύταν μὲν εἵλοντο ἑξάχις 
στρατηγὸν Ταραντῖνοι, Μέλισσος δὲ ἐνανάρχησε χτλ. 

(2) Of. Suidas v. Μέλιτος, ubi legitur περὶ τοῦ ὄντος. 

(3) Περὶ φύσεως citat Galenus ad Hippocr. de Nat. hom. 
] pag. 5 ed. Kühn. et de element. sec. Hippocr. I, 9 
pag. 487 ed. Kühn. his verbis : Τὰ γὰρ τῶν παλαιῶν 
ἅπαντα περὶ φύσεως ἐπιγέγραπται, τὰ Μελίσσον, τὰ IHaopus- 
νίδον, τὰ ᾿Εμπεδοχλέους, ᾿Αλχμαίωνός τε καὶ Γοργίου, xoi 
Προδίχου, x«i τῶν ἄλλων ἁπάντων. De ente et natura est 
apud Alexandrum Aphrodisiensem et Nicolaum Damasce- 
num. Vid. Bessarionem in Calumn. Platon. IT, 11. 

(4) Vide praefationem ad Parmenülem, 


25 


9 


(5) Plato Thezt. pag. 180 E : 'OXiyov δὲ ἐπελαθόμην, ὦ 
Θεόδωρε, ὅτι ἄλλοι αὖ τἀναντία τούτοις ἀπεφήναντο, οἷον 
ἀχίνητον τελέθειν ᾧ πάντ᾽ ὄνομ᾽ εἶναι, xal ἄλλα ὅσα Μέλισ- 
σοί τε xoi Παρμενίδαν ἐναντιούμενοι πᾶσι τούτοις διισχυρί- 
ζονται, ὡς ἕν τε πάντα ἐστὶ xai ἕστηχεν αὐτὸ ἐν αὑτῷ, οὐχ 
ἔχον χώραν ἐν Tj χινεῖται. 

(6) Aristoteles de Sophisticis Elenchis pag. 167 b ed. 
Bekker. : Ὁμοίως δὲ xai ἐν τοῖς συλλογιστιχοῖς, οἷον ὁ Me- 
λίσσου λόγος ὅτι ἄπειρον τὸ ἅπαν, λαθὼν τὸ μὲν ἅπαν ἀγέ- 
νητον (ἐκ γὰρ μὴ ὄντος οὐδὲν ἂν γενέσθαι), τὸ δὲ γενόμενον 
ἐξ ἀρχῆς γενέσθαι. εἰ μὴ οὖν γέγονεν, ἀρχὴν οὐχ ἔχει τὸ πᾶν, 
ὥστ᾽ ἄπειρον. οὐκ ἀνάγχη δὲ τοῦτο συμδαίνειν * οὐ γὰρ εἰ 
τὸ γενόμενον ἅπαν ἀρχὴν ἔχει, καὶ εἴ τι ἀρχὴν ἔχει, γέγονεν, 
ὥσπερ οὐδ᾽ εἰ ὁ πυρέττων θερμός, xal τὸν θερμὸν ἀνάγχη πυ- 
ρέττειν. Id. ibid. p. 168 b : ἢ πάλιν, ὡς ἐν τῷ Μελίσσου 
λόγῳ͵, τὸ αὐτὸ εἶναι λαμδάνει τὸ γεγονέναι καὶ ἀρχὴν ἔχειν, 
ἢ τὸ ἴσοις γίνεσθαι xai ταὐτὸ μέγεθος λαμδάνειν. ὅτι γὰρ τὸ 
γεγονὸς ἔχει ἀρχήν, καὶ τὸ ἔχον ἀρχὴν γεγονέναι ἀξιοῖ, ὡς 
ἄμφω ταὐτὰ ὄντα τῷ ἀρχὴν ἔχειν, τό τε γεγονὸς χαὶ τὸ πε- 
περασμένον. ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἴσων γινομένων εἶ τὰ τὸ 
αὐτὸ μέγεθος xai ἕν λαμόάνοντα ἴσα γίνεται, xoi τὰ ἴσα γε- 
νόμενα ἕν μέγεθος λαμόάνει. Id, Phys. lib. I, 2 pag. 184 b : 
ἀνάγχη δ᾽ ἤτοι μίαν εἶναι τὴν ἀρχὴν ἢ πλείους, καὶ el μίαν, 
ἤτοι ἀχίνητον, ὥς φησι Παρμενίδης καὶ Μέλισσος, ἢ χινου- 
μένην, ὥσπερ οἱ φυσιχοί. Et pag. 185 b : ἀλλὰ μὴν εἰ ὡς 
ἀδιαίρετον, οὐθὲν ἔσται ποσὸν οὐδὲ ποιόν, οὐδὲ δὴ ἄπειρον τὸ 
ὄν, ὥσπερ Μέλισσός φησιν, οὐδὲ πεπερασμένον, ὥσπερ Παρ- 
μενίδης. Idem cap. 3, pag. 186 b : ἀμφότεροι γὰρ ἐριστιχῶς 
συλλογίζονται, xat Μέλισσος καὶ Iapueviónc* xol γὰρ ψευδῆ 
λαμδάνουσι xai ἀσυλλόγιστοί εἰσιν αὐτῶν οἱ λόγοι" μᾶλλον δ᾽ ὁ 
Μελίσσου φορτιχὸς καὶ οὐχ ἔχων ἀπορίαν, ἀλλ᾽ ἑνὸς ἀτόπου 
δοθέντος τἄλλα συμιθαίνει" τοῦτο δ᾽ οὐθὲν χαλεπόν. ὅτι μὲν 
οὖν παραλογίζεται Μέλισσος, δῆλον * οἴεται γὰρ εἰληφέναι, 
εἰ τὸ γενόμενον ἔχει ἀρχὴν ἅπαν, ὅτι χαὶ τὸ μὴ γενόμενον 
οὐχ ἔχει, χτλ. 

(7) Hippocrates de Nat. hom. tom. I p. 349 ed. Kühn. : 
Ἀλλ᾽ ἐμοί γε δοχέουσι ol τοιοῦτοι ἄνθρωποι σφᾶς αὐτοὺς 


260 DE MfLISSO. 


lephatus (8) et. quicunque (9) apud veteres Me- 
lissi decreta vel memorant vel impugnant , ex hoc 
fonte ea hauserint, In recognoscendis vertendisque 


Melissi fragmentis idem consilium secutus sum 
quod in Xenophaneis reliquiis interpretandis, Qua 
de re vide prefationem ad Xenophanem. 


χαταθδάλλειν iv τοῖσι ὀνόμασι τῶν λόγων αὐτέων ὑπὸ ἀσυ- 
νβσίης, τὸν δὲ Μελίσσον λόγον ὀρθοῦν. 

(8) Palaephatus de Incredibilibus, Procem. : Ἀεὶ δὲ ἔγωγε 
ἐπαινῶ τοὺς συγγραφέας Μέλισσον xai Λαμίσχον τὸν Σάμιον, 
ἐν ἀρχῇ λέγοντας * ἔστιν ἃ ἐγένετο xai νῦν ἔσται. 

(9) Suidas v. γεννητιχή : Μέλισσος deco τὸ μὴ γενόμενον 
οὗχ ἔχειν ἀρχήν. ψεῦδος δέ ἐστι πολλὰ γὰρ ἀγέννητα ὄντα 
ἀρχὰς ἔχει. Theodoretus Serm. 1Π| : Μέλισσος δὲ ὁ ᾿1θαγέ- 
youc ó Μιλήσιος, τούτου (τοῦ Παρμενίδου ) μὲν ἑταῖρος ἐγέ- 
νετο, τὴν δὲ παραδοθεῖσαν διδασχαλίαν ἀχήρατον οὐχ ἐτήρη- 
σεν" ἄπειρον γὰρ οὗτος ἔφη τὸν χόσμον, ἐχείνων φάντων 
πεπερασμένον. Sextus Empiricus Pyrrh. hypotyp. lib. ΠῚ 
cap. 7 : τρεῖς δέ, οἶμαι, γεγόνασιν αἱ ἀνωτάτω περὶ χινήσεως 
στάσεις. Ó μὲν γὰρ Βίας wai τινες τῶν φιλοσόφων εἶναι xi- 
νῆσιν ὑπολαμδάνουσιν, μιὴ εἶναι δὲ Παρμενίδης τε xai Μέλισ- 
coc χαὶ ἄλλοι τινές, μὴ μᾶλλον δὲ εἶναι ἢ μὴ χίνησιν ἔφασαν 


οἱ Σχεπτιχοί, Idem adv. Math. X cap. 2, 46 : Γνωστέον ὅτι 
τρεῖς γεγόνασι στάσεις χατὰ τὸ ἀνωτάτω περὶ χινήσεως. oi 
μὲν γάρ φασι χίνησιν εἶναι, οἱ δὲ μὴ εἶναι, οἱ δὲ οὗ μᾶλλον 
εἶναι ἢ μὴ εἶναι. χαὶ εἶναι μὲν ὅ τε Βίας. τοῖς φαινομένοις 

προσέχων, καὶ οἱ πλείους τῶν φυσιχῶν, ὥσπερ οἱ περὶ Πυβα- 
γόραν xai ᾿Εμπεδοχλέα xal ᾿Αναξαγόραν, Δημόχριτόν τε xol 
᾿Επίχονρον οἷς xai οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου , ἔτι δὲ xad οἱ ἀτὸ 
τῆς Στοᾶς συνχπεγράψαντο, χαὶ ἄλλοι παμπληθεῖς. μὴ εἶναι 
δὲ οἱ περὶ Παρμενίδην καὶ Μέλισσον, o0; ὁ Ἀριστοτέλης στα- 
σιώτας τε τῆς φύσεως χαὶ ἀῤυδίκους χέχληχεν᾽ στασιώτας 
μέν, ἀπὸ τῆς στάσεως, ἀφυσίχους δέ, ὅτι ἀρχὴ κινήσεώς 
ἐστιν ἡ φύσις. Conf. Alexander Aphrodisiensis in Topic. 


pag. 102 (Scholl. ed. Brandis. pag. 269 b). Id. in Soph. 


Elench. fol. 17 et 21. Themistius in Physic. fol. 17. 


(Scholl. ed. Brandis. pag. 330 b). Sp MN libros de. 


Colo fol. 32. 


MEAIXXOY 
AIIOXHAXMATIA. 


S 1. Ei piv μηδὲν ἔστι, περὶ τούτου τί àv λέγοιτο 
ὡς ἐόντος τινός : εἰ δέ τι ἔστι, ἤτοι γινόμενόν ἐστι, ἢ 
αἰεὶ ἐόν. ᾿Αλλ’ εἰ γινόμενον, ἤτοι ἐξ ἐόντος ἢ ἐκ ud 
ἐόντος: ἀλλ᾽ οὔτε ἐκ μὴ ἐόντος οἷόν τε γίνεσθαί τι, 
οὔτε ἄλλο μὲν οὐδὲν ἐόν, πολλῷ δὲ μᾶλλον τὸ ἁπλῶς 
“7 δ ΕῚ € 5 TET i ὰ * Ü i es ἢ , 
ἐόν" οὔτε ἐχ τοῦ ἐόντος" εἴη γὰρ ἂν οὕτω καὶ οὐ γίνοιτο. 

, , ΄ 2 ^ t Ὁ PR $ ὶ »* “ 2 , 
οὐχ dox γινόμενόν ἐστι τὸ ἐόν αἰεὶ ἐὸν ἄρα ἐστί, 
Οὔτε φθαρήσεται τὸ ἐόν" οὔτε γὰρ' ἐς τὸ μὴ ἐὸν οἷόν 
τε τὸ ἐὸν μεταδάλλειν" συγχωρέεται γὰρ xal τοῦτο 
ὑπὸ τῶν φυσιχῶν - οὔτε ἐς ἐόν" μένοι γὰρ ἂν πάλιν 

[:4 ' 2 ; » Ὑ , b! , 
οὕτω γε καὶ οὐ φθείροιτο, Οὔτε ἄρα γέγονε τὸ ἐόν, 

Ὕ 

οὔτε φθαρήσεται. Αἰεὶ ἄρα ἦν τε χαὶ ἔσται. 

S 2. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τὸ γενόμενον ἀρχὴν ἔχει, τὸ μὴ 

, ΕΣ , Ὑ Ν 3. 3X ? , 5 * 
γενόμενον ἀρχὴν οὐχ ἔχει, τὸ δ᾽ ἐὸν οὐ γέγονε, οὐχ ἂν 

3g ^ 

ἔχοι ἀρχήν. τι δὲ τὸ φθειρόμενον τελευτὴν ἔχει εἰ 
δέ τί ἐστι ἄφθαρτον, τελευτὴν oüx ἔχει" τὸ ἐὸν ἄρα 
ἄφθαρτον ἐόν, τελευτὴν οὐχ ἔχει" τὸ δὲ μήτε ἀργὴν 
ἔχον μήτε τελευτήν, ἄπειρον τυγχάνει ἐόν: ἄπειρον 
ἄρα τὸ Eóv. 

S 8. Εἰ δὲ ἄπειρον, ἕν" εἰ γὰρ δύο εἴη, οὐχ ἂν δύ-- 
ναιτο ἄπειρα εἶναι, ἀλλ᾽ ἔχοι ἂν πέρατα πρὸς ἀλληλα" 
ἄπειρον δὲ τὸ ἐόν, οὐχ ἄρα πλέω τὰ ἐόντα ἕν ἄρα τὸ 
ἐόν. : 

S 4. ᾿Αλλὰ μὴν εἰ ἕν, xal ἀκίνητον " τὸ γὰρ ἕν ἐὸν 
ὅμοῖον αἰεὶ ἑωυτῷ * τὸ δὲ ὁμοῖον, οὔτ᾽ ἂν ἀπόλοιτο, οὔτ᾽ 
ἂν μέζον γίνοιτο, οὔτε μεταχοσμέοιτο, οὔτε ἀλγέοι, 
οὔτε ἀνιῷτο. — Ei γάρ τι τούτων πάσχοι, οὐχ ἂν ἕν εἴη" 

* -— 
τὸ γὰρ ἡντιναοῦν χίνησιν χινεόμενον ἔχ τινος xal ἐς 
ἕτερόν τι μεταθάλλει" οὐδὲν δὲ ἦν ἕτερον παρὰ τὸ &óv, 
οὖχ ἄρα τοῦτο χινήσεται, ΄ 


MELISSI 
FRAGMENTA. 


$ 1. Si nihil reapse est, quid de hoc, quasi sit aliquid , 
dicatur? Si vero est aliquid , id aut oritur aut semper est. 
Quodsi oritur, aut ex eo quod est, aut ex eo quod non 
est oriatur oportet; atqui neque ex non-ente fieri potest 
ut cum aliud ens oriatur, tum maxime ens simpliciter 
dictum , neque ex ente : esset enim hoc modo ac non ori- 
retur. Ergo non oritur ens ; sempiternum igitur est. Ne- 
que vero interibit ens; non enim fieri potest, ut ens in 
non-ens mutetur; quippe conceditur et hoc a physicis : 
neque in ens; ita enim certe rursus maneret ac non inter- 
iret. Ergo neque ortum est ens neque interibit. Semper 
igitur fuit atque erit. 

$ 2. Sed quoniam id quod ortum est initium habet, 
non ortum non habet initium, ens autem ortum non est 
ideoque non habet iuitium. Preterea quidquid interit 
finem habet; quodsi quid interitàüs expers est, finem non 
habet; ens igitur ut interitus expers finem non habet; 
quod vero neque initium habet neque finem, infinitum 
est : infinitum igitur ens est. 

$3. Si vero infinitum , unum simul est; si enim duo 
essent, non possent esse infinita, sed fines inter se ter- 
minosque haberent : infinitum autem ens, non igitur 
plura entia ; unum igitur ens. 


$ 4. Enimvero si unum , etiam immolum est : quod 
enim unum, id sui semper simile est : quod autem simile 
est, id nec perire possit nec majus fieri neque verso re- 
rum statu et ordine transformari, neque dolere, neque 
molestià affici. Si enim horum quidquam ei accideret, 
non foret unum ; quod enim motu qualicunque cietur, id 
ex aliquo atque in aliud quid mutatur; atqui nihil aliud 
ex omni aeternitate fuit preter ens : hoc igitur non mo- 
vebitur. 


Quse initio a nobis posita sunt Melissi fragmenta ($ 1— 
5 ) legebantur olim in principio libri, quem περὶ τοῦ ὄντος 
teste Suida v. Μέλιτος, vel περὶ φύσεως, ut refert Galen. 
ad Hippocr. de Nat. hom. I p. 5 ed. Kühn. et de element. 
sec. Hippocr.], 9 p. 487, vel de ente et natura , ut te- 
stantur Alexander Aphrodisiensis et Nicolaus Damascenus 
apud Bessarionem in Calumn. Platon. II, 11. Ionica dia- 
lecto Samius philosophus scripserat. Servavit hos locos 
Simplicius in Aristotelis Phys. f. 22 b; cujus verba sunt : 
viv δὲ τὸν Μελίσσον λόγον ἴδωμεν, πρὸς ὃν πρότερον ὑπαντᾷ 
(ὁ Ἀριστοτέλης). τοῖς γὰρ τῶν φυσικῶν ἀξιώμασι χρησάμε- 
γος 6 Μέλισσος περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς, ἄρχεται τοῦ συγ- 
γράμματος οὕτως * Εἰ μὲν μηδὲν ἔστι x. τ. Δ. Allatis Melissi 
verbis haec subjungit Simplicius : Ταῦτα μὲν οὖν ἀρχεῖ τῶν 
Μελίσσου ὡς πρὸς τὴν ᾿Αριστοτέλους ἀντίῤῥησιν. Τὰ δὲ λήμ- 
ματα αὐτοῦ ὡς συνελόντι φάναι ταῦτα x. τ. Δ. In hoc operis 
exordio videtur Melissus rerum de quibus acturus erat 
argumenta breviter ac summatim perstrinxisse eo consilio 
ut singula postea accuratius et uberius pertractaret, id 


quod loei ejus alibi a Simplicio memorati et qui hos re- 
spexit libri de Melisso, Xenophane et Gorgia auctor abunde 
ostendunt. EIonics dialecti formam magis quam decebat 
a Brandisio neglectam restituere cceperat Prellerus in Hi- 
stor. phil. p. 104 seqq. Nos in eo negotio etiam extra 
fines quos Prellerus sibi constituit egressi sumus. 

$ 1. In primo fragmento bis cum Prellero αἰεὶ pro ἀεί 
edidi et εἰς in ἐς mutavi ; preterea v ἐφελκυστιχόν quod ille 
servaverat ubique in his fragminibus delevi, obsecutus 
Grammatico Augustano p. 669 Greg. Cor. ed. Schaef. Hoc 
semel monuisse sufficiat. Ceterum quos φυσιχούς vocat 
Melissus , iidem a Diogene Apolloniate φυσιολόγοι nomina- 
bantur. Cf. Simplic. in Arist. phys. p. 32. b. Cum hoc 
Melissi loco recte comparavit Brandisius initium libri de 
Melisso , Xenophane et Gorgia compositi. 

$ 3. πλέω edidi pro πλείω ; sic enim plerumque Iones , 
quamquam etiam alteram formam in codd. interdum inve- 
niri non ignoro. 

$ 4. ὁμοῖον, μέζον, γίνοιτο cum Prellero pro iis quae in 


261 


202 MELISSI FRAGMENTA. 


G 5. Καὶ xav! ἄλλον δὲ τρόπον οὐδὲν χενεόν ἐστι 
τοῦ ἐόντος" τὸ γὰρ χενεὸν οὐδέν ἐστι" οὐχ ἂν ὧν εἴη 
τό γε μηδέν. Οὐ χινέεται ὧν τὸ ἐόν" ὑποχωρῆσαι 
γὰρ οὐχ ἔχει οὐδαμῇ, χενεοῦ μὴ ἐόντος. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ ἐς 
ἑωυτὸ συσταλῆναι δυνατόν" εἴη γὰρ ἂν οὕτως ἀραιότε- 
ρὸν ἑωυτοῦ xal πυχνότερον" τοῦτο δὲ ἀδύνατον. Τὸ 
γὰρ ἀραιὸν ἀδύνατον ὁμοίως εἶναι πλῆρες τῷ πυχνῷ, 
ἀλλ᾽ ἤδη τὸ ἀραιόν γε κενεώτερον γίνεται τοῦ πυχνοῦ 
τὸ δὲ χενεὸν oüx ἔστι. — Ed δὲ πλῆρές ἐστι τὸ ἐὸν ἢ μή, 
χρίνειν χρὴ τῷ ἐσδέχεσθαί τι αὐτὸ ἄλλο, ἢ μή" εἰ γὰρ 
μὴ ἐσδέχεται, πλῆρες" εἴ δὲ ἐσδέχοιτό τι; οὐ πλῆρες. 
Ei ὧν ἐστιμὴ xeveóv, ἀνάγχη πλῆρες εἶναι" εἶ δὲ τοῦτο, 
μὴ χινέεσθαι" οὖχ ὅτι μὴ δυνατὸν διὰ πλήρεος χινέ- 
εσθαι, ὡς ἐπὶ τῶν σωμάτων λέγομεν, ἀλλ᾽ ὅτι πᾶν τὸ 
ἐὸν οὔτε ἐς ἐὸν δύναται χινέεσθαι" οὐ γὰρ ἔστι τι παρ᾽ 
αὐτό" οὔτε ἐς τὸ μὴ ἐόν" 00 γὰρ ἔστι τὸ μὴ ἐόν. 


B * * 


& 6. Αἰεὶ ἦν ὅ,τι ἦν, xat αἰεὶ ἔσται" εἰ γὰρ ἐγένετο, 
ἀναγκαῖόν ἐστι πρὶν γενέσθαι εἶναι μηδέν" εἰ τοίνυν 
μηδὲν ἦν, οὐδαμῇ ἂν ἐγένετο μηδὲν ἐχ μηδενός. 


* * ΕἾ 


G 7. "O τε τοίνυν οὐχ ἐγένετο, ἔστι τε xai αἰεὶ ἦν, 
xai αἰεὶ ἔσται" xal ἀρχὴν οὐχ ἔχει οὐδὲ τελευτήν, 
ἀλλ᾽ ἀπειρόν ἐστι, — Ei μὲν γὰρ ἐγένετο, ἀρχὴν ἂν 
εἶχε" ἤρξατο γὰρ dv ποτε γινόμενον " xal τελευτήν" 
ἐτελεύτησε γὰρ ἄν ποτε γινόμενον. Εἰ δὲ μήτε ἤρξα- 
co μήτε ἐτελεύτησε, αἰεί τε ἦν καὶ αἰεὶ ἔσται, οὐχ 
ἔχον ἀρχὴν οὐδὲ τελευτήν. Οὐ γὰρ αἰεὶ εἶναι ἀνυστόν, 
ὅ,τι μὴ πᾶν ἐστι. 


* * * 


$ 5. Sed alia etiam ratione nihil vacuum est ente; va- 
cuum enim nihil est : ergo illud certe quod nihil appella- 
mus non fuerit. Non movetur igitur ens; neque enim 
habet quo concedat, quia vacuum non est. Neque vero 
fieri potest , ut in se ipsum contrahatur : ita enim rarius 
fuerit se ipso et densius; hoc aulem fieri nequit. Quippe 
fieri non potest, ut rarum seque plenum sit ac densum, 
sed rarum certe etiam magis vacuum fit denso; vacuum 
vero nonest. Num autem plenum sit ens an minus , judi- 
cari oporlet ex alio aut. recepto aut non recepto: si enim 
non recipit, plenum est; si vero recipiat aliquid, non 
plenum. Si igitur non est vacuum, necesse est plenum 
esse, si vero loc, non moveri; non quod fieri nequeat , 
ut quid per plenum moveatur, quemadmodum in corpo- 
ribus dicimus, sed quod universum ens neque in ens se 
movere polest : non enim quidquam est preter ipsum : 
neque in non-ens, non enim est non-ens. 

* * * 

$ 6. Semper fuit quidquid fuit, et semper erit : si enim 

ortum esset , necesse est ante ortum fuisse nihil ; si igitur 


nihil erat, haudquaquam nihil e nihilo ortum esset. 
* * * 


$ 7. Quod igitur ortum non est, semperque est et fuit, 
ac semper erit : id neque initium habet neque finem , sed 
infinitum est. Si enim ortum esset, initium haberet : 
nasci enim aliquando coepisset ; et finem : fieri enim ali- 
quando desiisset. Sin autem neque coepit neque desiit : 
semper fuit semperque erit, non babens initium neque 
finem. Neque enim fieri potest, ul semper sit nisi quod 


universum sit. 
* * * 


codd, leguntur ὅμοιον, μεῖζον, γίγνοιτο exaravi. Przeterea 
ἀλγέοι et ἀνιῷτο scripsi pro vulg. ἀλγέει et ἀνιῆται. 

$ 5, οὖν ter mutavi in ὧν ; reliqua jam Prellerus correxe- 
ral. Ad verba οὐδὲ εἰς ἑωυτὸ συσταλῆναι recte observat 
Brandisius : « διαχρινόμενον sive συγχρινόμενον. » Cf. que 
diximus de his vocibus in edit. Democriti p. 386. 

ὁ 6. Exstat hoc fragmentum apud Simplicium in Aristot. 
Phys. fol. 34 b, qui sic scribit : xai Μέλισσος δὲ τὸ ἀγένης- 
τον τοῦ ὄντος ἔδειξε, τῷ χοινῷ τούτῳ χρησάμενος ἀξιώματι. 
γράφει δὲ οὕτως" Aci x. τ. A. Erunt fortasse qui verba 
εἰ γὰρ ἐγένετο, ἀναγκαῖόν ἐστι πρὶν γενέσθαι εἶναι μιηδέν inso- 


lens quid habere censeant, sed ut apud ZEschin. C. Ctes.. 


p. 86 εἰ δ᾽ ἦν ἀναγκαῖον ῥηθῆναι, οὐ Δημοσθένους ἦν ὁ λόγος 
et apud 4Eschylum Agam. 875 xai τραυμάτων μὲν εἰ τόσων 
ἐτύγχανεν, , — τέτρωται διχτύου πλέω λέγειν et aliis locis quos 
citat Bernhardyus Syntax. ling. gr. p. 376 nihil mutandum 


est, quum ob sententiae diversitatem loquendi forma diffe- 


rat a vulgari , ita hic membranarum scripturam conservari 
oportet. Αἴ aliter judicandum de extremis εἰ τοίνυν μηδὲν 
ἦν, οὐδαμῇ ἂν γένοιτο μηδὲν x μηδενός, ubi pro γένοιτο sub- 
Stitui ἐγένετο. 

.. $ 7. Quie sequuntur fragmenta ( $ 7—10) servavit Sim- 
plieius 1. 1. fol. 23 b, cujus verba sunt : ἐγχαλεῖται δὲ ὁ 
Μέλισσος, χαὶ ὡς τῆς ἀρχῆς πολλαχῶς λεγομένης, ἀντὶ τῆς 
κατὰ χρόνον ἀρχῆς, ἥτις ὑπάρχει τῷ γενητῷ, τὴν χατὰ τὸ 


“πρᾶγμα λαδών, ἥτις xoi τοῖς ἀθρόως μεταθάλλουσιν οὖχ ὑπάρ. 


» Y - ς  ὰ ^ » - 
χει. Ἔοιχε δὲ αὐτὸς χαὶ πρὸ τοῦ Ἀριστοτέλους τεθεᾶσθαι 
' 


«4 


χαλῶς, ὅτι πᾶν σῶμα xai τὸ ἀΐδιον πεπερασμένον ὑπάρχον, 
πεπερασμένην ἔχει δύναμιν, xal ὅσον ἐφ᾽ ἑαυτῷ ἀεὶ ἐν τέλει 
χρόνου ἐστίν ΄.... ὥστε τὸ χατὰ μέγεθος ἀρχὴν xad τέλος ἔχον, 
xal χατὰ χρόνον ἔχει ταῦτα " xol ἀνάπαλιν " τὸ γὰρ ἀρχὴν 
ἔχον χρόνον xol τέλος, οὖχ ἅμα πᾶν ἐστι διὸ ποιεῖται τὴν 
μὲν ἀπόδειξιν ἀπὸ τῆς χατὰ χρόνον ἀρχῆς χαὶ τελευτῆς. Ἄναρ- 
χον δὲ οὕτω xai ἀτελεύτητον οὔ φησιν εἶναι, ὃ μὴ πᾶν ἐστι, 
τουτέστιν ὃ μὴ ἅμα ὅλον ἐστίν ὅπερ τοῖς ἀμερέσιν ὑπάρχει 


«χαὶ τῷ ὄντι ἀπείροις “ τῷ δέ γε ἁπλῶς ὄντι, καὶ χυριώτατα. 


τῷ γὰρ ὄντι πᾶν ἐχεῖνό ἐστι. λέγει: δὲ ταῦτα οὕτως ὁ Μέλισ- 
coz Ὅ τε τοίνυν x. τ. ἃ (δ 7). Καὶ ὅτι μὲν τὸ ποτὲ 
χρονιχόν ἐστι, δῆλον. ὅτι δὲ γινόμενον τὸ xax! οὐσίαν 
γενητὸν εἶπεν, ὃ ἕως ἂν ᾧ γινόμενόν ἐστι xal οὐχ ὄν, δῆλον 
ix τοῦ" ἐτελεύτησεν ἄν ποτεγινόμενον ($ 7) xoi ἐχ 
τοῦ" οὐ γὰρ ἀεὶ εἶναι ἀνυστὸν ὅ, τι μὴ πᾶν ἐστι 
($7), ὡς τοῦ ἀεὶ ὄντος, ὃ xol πᾶν ἐστιν, ἀντιχειμένου τῷ 
γενητῷ. Ὅτι δὲ ὥσπερ τὸ ποτὲ πεπερασμένον τῇ οὐσίᾳ 
φησίν, οὕτω χαὶ τὸ ἀεὶ ὃν ἄπειρον λέγε: τῇ οὐσίᾳ, σαφὲς 
πεποίηχεν εἰπών" ᾿Αλλ᾽ ὥσπερ ἐστὶν x. τ. A. ($ 8) μέγεθος 
δὲ οὐ τὸ διαστατόν φησιν" αὐτὸς γὰρ ἀδιαίρετον τὸ ὃν δείχνυ- 
σιν" Εἰγὰρ διήρηταί φησι x. *. λ. ($ 15) μέγεθος οὖν τὸ 
δίαρμα αὐτὸ λέγει τῆς ὑποστάσεως. ὅτι γὰρ ἀσώματον εἶναι 
βούλεται τὸ ὄν, ἐδήλωσεν εἰπών Εἰ μὲν ἐὸν εἴη (5 16) 
χαὶ ἐφεξῆς δὲ τῷ ἀϊδίῳ τὸ ἄπειρον χατὰ τὴν οὐσίαν συνέταξεν, 
εἰπών. 'Apy7v δὲ xai x. τ. 4. ($ 9) ὥστε τὸ μὴ ἔχον, 
ἄπειρόν ἐστιν" ἀπὸ τοῦ ἀπείρου δὲ τὸ ἕν συνελογίσατο , Ex 
τοῦ * Εἰ μὴ ἕν εἴη x. τ. λ. (S 10). 


MELISSI FRAGMENTA. 263 


5. 8. 'AAX ὥσπερ ἐστὶ αἰεί, οὕτω xal τὸ μέγαθος 
ἄπειρον αἰεὶ χρὴ εἶναι. 


Ἄ » * 


S 9. ᾿Αρχὴν δὲ xal τέλος ἔχον, οὐδεν οὔτε ἀΐδιον 
οὔτε ἄπειρόν ἐστι. 


* * * 


S 10. Ei μὴ ἕν εἴη, περανέει πρὸς ἄλλο. 
* * * 


S 11. Οὕτως ὧν ἀΐδιόν ἐστι καὶ ἄπειρον καὶ ἕν xol 
δμοῖον (τὸ) πᾶν xal οὔτ᾽ ἂν ἀπόλοιτο, οὔτ᾽ ἂν μέζον 
γίνοιτο, οὔτε μεταχοσμέοιτο, οὔτε ἀλγέοι, οὔτε ἀνιζτο" 
εἰ γάρ τι τούτων πάσχοι, οὖχ ἂν ἔτι ἕν εἴη εἶ γὰρ 
ἑτεροιοῦται, ἀνάγχη τὸ ἐὸν μὴ δμοῖον εἶναι, ἀλλ᾽ 
ἀπόλλυσθαι τὸ πρόσθεν ἐόν, τὸ δὲ οὐκ ἐὸν γίνεσθαι. 
Εἰ τοίνυν τρισμυρίοισι ἔτεσι ἑτεροῖον γίνοιτο τὸ πᾶν, 
ὄλοιτο ἂν ἐν τῷ παντὶ χρόνῳ. 

5.12. ᾿Αλλ’ οὐδὲ μεταχοσμηθῆναι ἀνυστόν" 6 γὰρ 
χόσμος 6 πρόσθεν ἐὼν οὐχ ἀπόλλυται, οὔτε 6 μὴ ἐὼν 
γίνεται, Ὅτε δὲ μήτε προσγίνεται μηδέν, μήτε ἀπόλ- 
λυται, μήτε ἑτεροιοῦται, χῶς ἂν μεταχοσμηθὲν τῶν 
ἐόντων τι εἴη ; εἰ μὲν γάρ τι ἐγίνετο ἑτεροῖον, ἤδη ἂν 
xai μετεχοσμήθη. 

S 18. Οὐδὲ ἀλγέει " οὐ γὰρ ἂν πᾶν εἴη ἀλγεινόν " οὐ 
γὰρ ἂν δύναιτο αἰεὶ εἶναι χρῆμα ἀλγεινόν * οὐδ᾽ ἂν ἔχοι 


$ 8. Sed quemadmodum semper est : sic etiam magni- 
tudine infinitum semper esse oportet. 


» * * 


$9. Initium vero et finem habens nihil neque sempi. 
ternum neque infinitum est. 


* * * 


$ 10. Nisi unum sit, ad aliud porrigetur. 


* * * 


$11. Ita igitur sempiternum est et infinitum atque unum 
et simile universum, ac neque interierit, neque majus 
fiat, neque verso rerum statu et ordine transformetur, 
neque doleat, neque molestia afficiatur : si enim horum 
quidquam ei accideret, non amplius unum foret : si enim 
variatur, necesse est ens non simile esse , sed interire prius 
ens, non-ens vero nasci. $Si igitur triginta millibus an- 
norum aliud fiat universum, intereat omni illo tempore. 

$ 12. Sed ne transformari quidem potest; nam prior 
mundus non interit, neque qui non est oritur. Quum 
vero nihil neque accedat , neque intereat, neque varietur, 
quomodo eorum qua sunt quidquam transformatum sit? 
si quid enim aliud fieret , jam et transformalum esset. 


$ 13. Neque dolet : non enim universum foret cegrum : 
neque enim posset semper esse res aegra : nec perinde vi- 


$ 7 iterum affertur a Simplicio fol. 7 usque ad verba 
ἀλλ᾽ ἄπειρόν ἐστιν, deinde fol. 9 b οἱ fol. 23, ubi hzec le- 
guntur : μήποτε δὲ ὁ Μέλισσος οὐ τῇ οὐσίᾳ τὴν ἀρχὴν ἄπει- 
pov εἶπεν, ἀλλὰ τῷ ἀνεχλείπτῳ τοῦ εἶναι * Ὅ τε γὰρ οὐχ x. 
τ. À. φησιν.---ἔστι τε καὶ ἀεὶ ἦν] sic. foll. 7 et 9 : sed fol. 23 
ἔστι δέ, ἀεὶ ἦν x. τ. λ. --- ἐτελεύτησε γὰρ ἄν ποτε γινόμενον ] 
sic fol. 23; sed fol. 7 ἐτελεύτησε γὰρ ἄν. --- εἰ δὲ μήτε ἤο- 
ξατο ] sic fol. 23; sed fol. 7 ὅτε δὲ μήτε ἤ.--- καὶ ἀεὶ ἔσται ] 
haec desunt fol. 7, ubi preterea legitur οὐχ ἔχει pro οὐχ 
ἔχον, et post vocem τελευτήν adjiciuntur verba ἀλλ᾽ ἄπει- 
gov. — ὅ,τι μὴ πᾶν ἐστι ] Quod Brandisius excitatis $ 2, 8 et 
9 observat, totum non esse absolutum, quod principium 
ac finem ideoque partes habeat : id rectius sic enuntiatur, 
ut nihil esse neque seternum neque infinitum dicamus, 
quod principio ac fine ideoque partibus preeditum sit. 
Hanc autem naturam non convenire nisi universo, id est 
.€i quod simul omne est ac totum , quemadmodum Simpli- 
cius exposuit. 
$ 10. In verbis εἰ μὴ ἕν εἴη, περανέει πρὸς ἄλλο non sine 
causa philosophus hac conditionis forma utitur ut Hom. 
Il. X , 222, εἴ τίς μοι ἕποιτο xod ἄλλος, θαρσαλεώτερον ἔσται. 
Neque enim id quod probabile est consecuturum ex eo 
quod fingit, sed quod necessario consequitur, hoc loco 
proponit. 
$ 11-14 exstant apud Simplicium 1. l. fol. 24, qui haec 
preefatur : ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἀρχαιοπρεπῶς ἀλλ᾽ οὐχ ἀσαφῶς ταῦτα 
χαὶ ὁ Μέλισσος ἔγραψε, παραχείσθω xol αὐτὰ τὰ ἀρχαῖα 
γράμματα πρὸς τὸ δύνασθαι τοὺς ἐντυγχάνοντας ἀχριδεστέ- 
ρους γίνεσθαι χριτὰς τῶν προσφυεστέρων ἐξηγήσεων * λέγει δ᾽ 
οὖν ὁ Μέλισσος οὕτω, τὰ πρότερον εἰρημένα συμπεραινόμε- 
νος, xal οὕτω τὰ περὶ τῆς χινήσεως ἐπάγων * Οὕτως x. τ. λ. 
$ 11. Verba οὔτ’ ἂν ἀπόλοιτο, οὔτ᾽ ἂν μέζον γίνοιτο, οὔτε 
μεταχοσμέοιτο, οὔτε ἀλγέοι, οὔτε ἀνιῷτο reperiuntur etiam 
fragm. 4, Utroque loco ad restituendum Ionismum ea- 
dem mulavimus. — τρισμυρίοις ἔτεσι bona est Brandisii 


conjectura pro τριχὶ μιῇ μυρίοις. — Quid L. Philaltheus le- 
gerit qui interpretatur : « δὲ ergo omne trifariam pro- 
tensum infinitis diversis alterum fieret, periret in omni 
tempore », non laboro. Certe corruptum fuisse locum 
in ejus codice ex hac interpretatione apparet. Indicativum 
ὀλέεται, quem sequente particula ἄν intactum reliquerat 
Brandisius, correxi in ὄλοιτο. —Ceteroqui Bergkius 1, c. 
p. 24 verba τρισμυρίοις ἔτεσι a Melisso opposita esse putat 
Empedocli , quem statuisse existimat triginta millibus an- 
norum absolutis eodem omnia redire, unde essent pro- 
fecta. Quamobrem huc maxime Empedoclei carminis 
exordium refert : "Ecctv ἀνάγχης χρῆμα, x. τ. λ., Sed hoc 
licet ingeniosum sit , tamen admodum incertum est. Idem, 
quod hoc fragmento traditur, placitum apud Aristotelem 
lib. de Melisso, Xenoph. et G. cap. I invenitur : τοιοῦτο 
δὲ ὃν τὸ ἕν ἀνώδυνόν τε xal ἀνάλγητον, ὑγιές τε χαὶ &vo- 
cov εἶναι, οὔτε μεταχοσμούμενον θέσει, οὔτε ἑτεροιούμενον 
εἴδει, οὔτε μιγνύμενον ἄλλῳ" χατὰ πάντα γὰρ ταῦτα πολλά 
τε τὸ ἕν γίγνεσθαι, καὶ τὸ μὴ ὃν τεχνοῦσθαι, χαὶ τὸ ὃν φθεί- 
ρεσθαι ἀναγχάζεσθαι " ταῦτα δὲ ἀδύνατα εἶναι. ᾿ 

$12. Scripsi cum Prellero ], l. p. 106 ὁ γὰρ χόσμος ὃ πρό- 
σθεν ἐὼν οὐχ ἀπόλλυται ; vulgo enim ἀπολέεται. hic exara- 
tur. Deinde in verbis χῶς ἂν μεταχοσυηθὲν τῶν ἐόντων τι 
εἴη, αι omisit. Prellerus , εἴη substitui pro 7. 

$ 13. Pro οὐδὲ ἔχει ἴσην δύναμιν τῷ ὑγιέϊ cum Prellero 
edidi οὐδ᾽ ἂν ἔχοι. Verba ἀπὸ γὰρ ἂν ὄλοιτο ob raram in 
soluta oratione tmesin pro ἀπόλοιτο γὰρ ἂν memorabilia 
sunt. Similiter Herodotus VIII, 89 : ἐν δὲ τῷ πόνῳ τούτῳ 
ἀπὸ μὲν ἔθανε ὁ στρατηγὸς ᾿Αριαδίγνης. Porro «515; dedi 
pro ὁ αὐτός. « In extremis, inquit Prellerus, ὃ λόγος ἀλ- 
γέων eadem loquendi ratione dictum est , qua ὁ λόγος λαν- 
θάνων, ψευδόμενος,, similia »; quod vereor ut recte se hia- 
beat. οὗ γὰρ ἀλγέει ὁ λόγος, ἀλλὰ περὶ τοῦ ἀνιῆσθαι, τοῦτ 
ἔστι περὶ τοῦ ἀνιωμένου παντός, ωὑτὸς λόγος τῷ ἀλγέοντι 
παντί. Philalthei interpretatio, quam ad harc et preece- 


264 


ἴσην δύναμιν τῷ ὑγιέϊ" οὔτ᾽ ἂν ὁμοῖον εἴη, εἰ ἀλγέοι" 
ἀπογινομένου γάρ τευ ἂν ἀλγέοι, ἢ προσγινομένου, xol 
οὐχ ἂν ἔτι ὁμοῖον εἴη. Οὐδ᾽ ἂν τὸ ὑγιὲς, ἀλγῆσαι δύ- 
ναιτο" ἀπὸ γὰρ ἂν ὄλοιτο τὸ ὑγιὲς xal τὸ ἐόν, τὸ δὲ 
οὐχ ἐὸν γένοιτο. Καὶ περὶ τοῦ ἀνιῆσθαι ωὑτὸς λόγος 
τῷ ἀλγέοντι. 

& 14. Οὐδὲ χενεόν ἐστι οὐδέν " τὸ γὰρ χενεὸν οὐδέν 
ἐστι" οὐχ ἂν ὧν εἴη τόγε μηδέν. Οὐδὲ χινέεται" ὗπο- 
χωρῆσαι γὰρ οὖκ ἔχει οὐδαμῇ, ἀλλὰ πλέον ἐστί᾽ εἶ 
μὲν γὰρ χενεὸν ἦν, ὑπεχώρεε ἂν εἰς τὸ xeysóv* χενεοῦ 
δὲ μὴ ἐόντος, οὐκ ἔχει ὅχη ὑποχωρήσει [πλέον ὧν ἐξὸν 
οὗ χινέεται]. Πυχνὸν δὲ xal ἀραιὸν οὐχ ἂν εἴη " τὸ γὰρ 
ἀραιὸν οὐκ ἀνυστὸν πλέον εἶναι ὁμοίως τῷ πυχνῷ, 
ἀλλ᾽ ἤδη τὸ ἀραιόν γε κενεώτερον γίνεται τοῦ πυχνοῦ. 


Κρίσιν δὲ ταύτην χρὴ ποιήσασθαι τοῦ πλέου xai τοῦ : 


μὴ mÀéou. Εἰ μὲν χωρέει τι, ἢ ἐσδέχεται, οὐ πλέον" 
εἰ δὲ μήτε χγωρέει μήτε ἐσδέχεται, πλέον. ᾿Ανάγχη 
τοίνυν πλέον εἶναι, εἰ χενεὸν μή ἐστι" εἰ τοίνυν πλέον 
ἐστί, οὐ χινέεται. 


* * * 


5. 15. Εἰ διήρηται τὸ ἐόν, κινέεται " χινεόμενον δὲ 
kJ ^ LÀ d d 
οὐχ ἂν εἴη &u.a. 

* x owe 
^ ^N ν᾿ 

S 16. Εἰ μὲν ἐὸν ἔστι, δεῖ αὐτὸ ἕν εἶναι - ἕν δὲ 
ἐόν, δεῖ αὐτὸ σῶμα μὴ ἔχειν" εἰ δὲ ἔχοι πάχος, ἔχοι 
ἂν μόρια, χαὶ οὐχέτι ἂν εἴη ἕν. 

up, ἡ 


* * * 


8 17. Μέγιστον μὲν ὧν σημεῖον οὗτος 6 λόγος, ὅτι 
ἕν μόνον ἔστι. Ἀτὰρ xal τάδε σημεῖα" εἰ γὰρ ἦν 
πολλά, τοιαῦτα yov αὐτὰ εἶναι, οἷόν περ ἐγώ φημι τὸ 
ἕν εἶναι. Εἰ γὰρ ἔστι γῆ καὶ ὕδωρ καὶ ἀὴρ xo σίδη- 
ρος χαὶ χρυσὸς καὶ πῦρ, καὶ τὸ μὲν ζωὸν τὸ δὲ τεθνη- 
χός, καὶ μέλαν xad λευχὸν xai τὰ ἄλλα πάντα ἅσσα οἱ 
ἄνθρωποί φασὶ εἶναι ἀληθέα, εἰ δὴ ταῦτα ἔστι xol 
ἡμέες ὀρθῶς δρέομεν xal ἀκούομεν, εἶναι χρὴ ἕκαστον 
τοιοῦτον, οἷόν περ τὸ πρῶτον ἔδοξεν ἡμῖν, καὶ μὴ με- 
ταπίπτειν μηδὲ γίνεσθαι ἑτεροῖον, ἀλλ᾽ αἰεὶ εἶναι ἕκα- 


| 
| 


MELISSI FRAGMENTA. 


ribus valeret ac si sanum esset : neque simile foret , si 
doleret : decedente enim aliquo doleret vel accedente , 
neque amplius simile esset. Neque vero sanum dolere 
posset : periret enim sanum atque ens, non-ens autem 
oriretur. Acde universo molestia affecto idem dicendum 
quod de dolente. 

$ 14. Neque vero quidquam vacuum est; nam vacuum 
nihil est : ergo illud certe quod nihil appellamus non fue- 
rit. Neque movetur. Non enim habet quo concedat , sed 
plenum est; si enim vacuum esset , concederet in vacuum : 
quum vero non sif vacuum, mon habet quo concedat 
[ plenum igitur quum sit, non movetur]. Densum vero 
et rarum non fuerit; rarum enim non potest aeque plenum 
esse ac densum, sed rarum certe etiam magis vacuum fit 
denso. De pleno autem et non pleno hoc judicium fieri 
oportet. Si quid capit vel recipit, non plenum ; si vero 
neque capit neque recipit, plenum. Necesse igitur est 
plenum esse, si vacuum non est ; si igitur plenum est , 
non movetur. 

* * * 


$ 15. Si divisum est ens, movetur ; se movens vero sí- 
mul non esset. 


* * . ᾿ 


$ 16. Si ens est, unum esse id oportet; quodsi unum 
est, nullum id habere corpus oportet; si vero crassitudi- 
nem haberet, partes sive membra haberet, neque amplius 
unum foret. : 
* * * ; 
$ 17. Magno igitur argumento ea 4005 diximus sunt, 
unum lantum esse. "Verum οἵ hac ejus rei sunt argu- 
menta : si enim multa essent, falia oporteret ea esse, 
quale ego unum esse dico. Sienim reapse est ferra at- 
que aqua et aer et ferrum et aurum et ignis, atque hoc 
vivum, illud mortuum, et nigrum et album et reliqua 
omnia qux homines dicunt esse vera, siquidem heec sunt 
et nos recte videmus et audimus , unumquidque tale esse 
oportet, quale nobis primum visum est, ac non mutari 
neque aliud fieri , sed semper esse unumquidque tale quale 


dentem paragraplinm Brandisius excitat , nihil lucis affert, 
sed vitiosorum codicum vestigiis insistit. 

$ 14. Hoc fragmentum inde ἃ verbis οὐδὲ χενεόν ἐστι 
οὐδὲν usque ad verba ὄχη ὑποχωρήσει ela voce χρίσιν 
usque ad finem repetitur a Simplicio foll. 9 et 17 b. Cf. et 
$ 5. Bis scripsi in hac paragrapho ὧν pro οὖν et πλέον 
pro πλέων, item postea τοῦ πλέον xai τοῦ μὴ mAéov.  Legi- 
tur enim f. 17 et 24 τοῦ πλέω xai τοῦ μὴ πλέω, cujus loco 
f. 9 male exaratum est πλεὼν xoi μὴ πλεὼν. 

$ 15. Servavit hoc fragmentum Simplicius 1. c. fol. 24. 
Cf. quae supra diximus ad $ 7—10. 

$ 16. Reperitur hoc Melissi decretum ap. Simplicium 
l. c. fol. 24 a (Vid. ad $ 7—10), et a verbis ἕν ἐὸν δεῖ 
usque ad finem apud eundem fol. 19 : ἀδιαίρετον ὃν τὸ παρ᾽ 
αὐτοῖς Ev ὄν, οὔτε πεπερασμένον οὔτε ἄπειρον ὡς σῶμα ἔσται. 
Καὶ γὰρ ὁ Παρμενίδης x. *. à. xai ὁ Μέλισσος, Ἕν ἐόν, 
φησί, δεῖ x. τ᾿ 4. Ceeteroquin in codd. hic invenitur εἶ μὲν 


ἐὸν εἴη et postea εἰ δὲ ἔχει πάχος, sed sententia postulat εἰ 
μὲν ἐὸν ἔστι et εἰ δὲ ἔχοι πάχος. Utrumque jam emendavit 
Prellerus. 

$ 17. Exstat hic Melissi locus apud Simplicium in Arist. 


l. de Coel. fol. 137 a et in Scholl. Aristot. p. 590 b ed.. 


Brandis., item ap. Aristoclem quem citat Eusebius Praep.- 
Evang. XIV, 17. Initio post μέγιστον μὲν edidi àv pro 


οὖν, tum cum Prellero virgulam posui post πολλά, et yof, 


mutavi in χρῆν; vulgo enim legitur πολλὰ τοιαῦτα, yof. 
Deinde non dubitavi ζωὸν scribere, licet apud Simplicium 
ζῷον et apud Aristoclem ζῶν legatur. Porro verba «à ἄλλα 
πάντα ἅσσα oi ἄνθρωποί φασιν εἶναι ἀληθέα Aristocli deben- 
tur, nisi quod pro ἀληθέα habet ἀληθῶς, apud Simplicium 
autem reperitur.cà ἄλλα, ὅσα φασὶν οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀλυθῆ. 
Sequentia apud Aristoclem sic scripta sunt : εἰ δὴ ταῦτα 
ἔστι ἢ xol ἡμεῖς ὀρθῶς ópéousv, apud Simplicium vero ci 
δὴ ταῦτα ἔστι xa ἡμεῖς ὀρθῶς ὁρῶμεν. Secuti sumus Aristo 


rum 


TUNES 


MELISSI FRAGMENTA. 265 


στον οἷόν περ ἔστιν. Νῦν δέ φαμεν ὀρθῶς δρὴν καὶ 
᾿ἀχούειν καὶ συνιέναι" δοχέει δὲ fiv τό τε θερμὸν ψυ-- 
χρὺν γίνεσθαι καὶ τὸ ψυχρὸν θερμόν, καὶ τὸ σχληρὸν 
μαλθαχὸν καὶ τὸ μαλθαχὸν σχληρόν, καὶ τὸ ζωὸν ἀπο- 
θνήσχειν χαὶ ἐχ μὴ ζῶντος γίνεσθαι, χαὶ ταῦτα πάντα 
ἑτεροιοῦσθαι, καὶ ὅ,τι ἦν τε καὶ ὃ νῦν ἔστι οὐδὲν ὁμοῖον 
εἶναι, ἀλλ᾽ ὅ τε σίδηρος σχληρὸς ἐ ἐὼν τῷ δαχτύλῳ χα- 
τατρίδεσθαι ἐ ἐπαρηρώς, καὶ χρυσὸς καὶ 'λίθος xal ἄλλο 
ὅ,τι ἰσχυρὸν δοχέει εἶναι πᾶν, ἐξ ὕδατός τε γῆ καὶ λίθοι 
γίνεσθαι, ὥστε συμδαίνει μήτε δρὴν μήτε τὰ ἐόντα 
γινώσχειν. Οὐ τοίνυν ταῦτα ἀλλήλοις ὁμολογέει" 
φαμένοις γὰρ εἶναι πολλὰ ἀΐδια xai εἴδεα χαὶ i ἰσχὺν 
ἔ sexi πάντα ἐξεῤθίουόναι ἡμῖν δοχέει χαὶ μεταπίπτειν 
Ex τοῦ ἑχάστοτε δρεομένου. Δῆλον τοίνυν, ὅτι οὐχ 
ὀρθῶς δρέομεν, οὐδὲ ἐχεῖνα πολλὰ ὀρθῶς δοχέει εἶναι. 
Οὐ γὰρ ἂν μετέπιπτε, εἰ ἀληθέα ἦν, ἀλλ᾽ ἦν, οἷόν περ 
ἐδόχεε ἕκάστον, τοιοῦτον" τοῦ γὰρ ἐόντος ἀληθινοῦ κρέσ- 
σον οὐδέν. "Hv δὲ μεταπέσῃ, τὸ μὲν ἐὸν ἀπώλετο, 
τὸ δὲ οὐκ ἐὸν γέγονε. Οὕτως ὧν εἰ πολλὰ ἦν, τοιαῦτα 
χρὴν εἶναι, οἷόν περ τὸ ἕν. 


est. Nunc vero dieimus nos recte videre et audire et in- 
telligere; videtur autem nobis calidum fieri frigidum et 
frigidum calidum, et durum molle et molle durum, et 
vivum mori atque e non vivo oriri, et haec omnia variari, 
et quidquid fuit et quod nunc est neutiquam simile esse, 
sed ferrum quod durum est digito aptatum conteri haud 
secus atque aurum eft lapis et quidquid aliud forte vide- 
tur, atque ex aqua oriri terram et lapides, ita ut contingat , 
ut neque videamus neque vera cognoscamus. Non con- 
gruunt igitur haec inter se; dicentibus enim multa esse 
:eterna et formae rerum et valida omnia variari nobis vi- 
dentur et ex sua quaeque specie mutari. Manifestum igi- 
fur nos non recte videre, neque illa recte videri esse 
multa. Non enim mutarentur, si vera essent, sed erat 
unumquidque tale quale videbatur : nam quod verum est, 
eo nihil potentius. Sin autem mutatum sit, periit ens, 
non-ens autem ortum est. Ita igitur, si multa essent, 
falia ea esse oportebat, quale unum. 


clem, ita tamen, ut ἤ omitteremus et ἡμεῖς in ἡμέες 
converleremus. Pergit Aristocles εἶναι ἐχοῆν xai τὸ ἐὸν 
τοιοῦτον, olov πρῶτον ἔδοξεν ἡμῖν εἶναι, sed hiec apud Sim- 
plicium rectius sic enuntiata sunt εἶναι γοὴ ἕκαστον τοιοῦ- 
τον, οἷόν περ τὸ πρῶτον ἔδοξεν ἡμῖν. Verba ἀλλ᾽ αἰεὶ εἶναι 
"iac οἷόν περ ἔστιν sumsimus e Simplicio , qui tamen ἀεὶ 
habet; Aristocles ἕτερον, ἀλλ᾽ εἶναι ὅμοιον, οἷόν περ ἐστὶ 
ἕχαστον. Sequentia vulgo sic eduntur : νῦν δέ φαμεν ὁρ- 
θῶς ὁρᾶν καὶ ἀχούειν xal συνιέναι, δοχέει δὲ ἡμῖν τό τε θερ- 
μὸν ψυχρὸν γίνεσθαι καὶ τὸ ψυχρὸν θερμόν, καὶ τὸ σχληρὸν 
μαλθαχὸν χαὶ τὸ μαλθαχὸν σχληρὸν xci τὸ ζωὸν ( Arist. ζῶν, 
Simpl. ζῷον) ἀποθνήσχειν χαὶ ἐχ μὴ ζῶντος γίνεσθαι, xoi 
ταῦτα πάντα ἑτεροιοῦσθαι xal ὅ,τι ἦν τε xal ὃ νῦν ἔστιν (ἢ. 
v. om. Simpl.) οὐδὲν ὁμοῖον εἶναι -“ ἀλλ᾽ ὅ τε σίδηρος σχλη- 
ρος ἐὼν τῷ δαχτύλῳ χατατρίδεσθαι ὁμοῦ ῥέων xai χρυσὸς χαὶ 
λίθος xoi ἄλλο ὅ,τι ἰσχυρὸν δοχέει εἶναι πᾶν ὥστε συμιδαίνει 
μήτε ὁρᾶν μήτε τὰ ἐόντα γινώσχειν, ἐξ ὕδατός τε γῇ χαὶ λίθοις 
γίνεσθαι, Quse si quis altente legerit , corrupta esse ani- 
madvertet. Bergkius p. 30 extrema in hunc modum 
emendat et transponit : ἀλλ᾽ ὅ τε σίδηρος σχληρὸς ἐὼν τῷ 
δαχτύλῳ χκατατρίόεσθαι ὁμουρέων xal χρυσὸς χαὶ λίθος xoi 
ἄλλο, ὅ,τι ἰσχυρὸν δοχέει εἶναι πᾶν, ἐξ ὕδατός τε γῆ xal λίθος 
γίνεσθαι, ὥστε συμδαίνει μήτε ὁρᾶν μήτε τὰ ἐόντα τινώσχειν. 
Quum enim Melissus de rerum sub sensus cadentium vi- 
cissitudine disputet iisque deroget fidem , quoniam sepe 
in contrarium vertant ex aliam ex alia formam induant , 


ejusque rei exempla proferat, velut ferrum, quod usu: 


conteri solitum e duro molle fiat : Bergkius pro ὁμοῦ ῥέων 
unà voce ὁμουρέων scribendum esse arbitratur. Namque 
existimat philosophum dicere, ferrum si digito vicinum 
sit, conteri eumque ferreos potissimum annulos, quorum 
frequens apud veteres usus fuit, respexisse. Quocirca ap- 
posite ad rem citat Ovid. Arl. am. I, 473 : 


Ferreus assiduo consumitur annulus usu. 


Sed ut sententiam a Bergkio perspectam esse concedo at- 
que eam quam fieri vult verborum transpositionem probo : 
ita verbum ópovcéstv huic loco non satis aptum esse reor. 
Etenim annulus digito aptatus non recte nominatur ὁμου- 
ρέων, conterminus, vicinus. Mihi aut una iiltera de- 
tracta scribendum videtur ὁμοῦ ἐών aut quod magis placet 
ἐπαρηρώς. Neque vero mirabitur ἐπαρηρὼς a nobis substi- 
tui in locum verborum ὁμοῦ ῥέων qui secum reputaverit, 
quo signo a librariis ὁμοῦ notari soleat. Vide Ducang. 
Append. Gloss. Gr. p. 11 vel Tab. VI. vers. 17 ap. 
Bast. in Schaferi edit. Greg. Cor. Preterea non λίθος 
cum Bergkio, sed λίθοι scribo propter Simplicii verba, 
qua ille Melisseis subjungit : χαὶ Μέλισσος μὲν ἐν τούτοις 
θερμὸν ψυχρὸν γίνεσθα: καὶ τὰ ἑξῆς, ἐξ ὕδατός τε xod γῆ xod λί- 
θοι γίνεσθαι. Denique Melissi dictio non ὁρᾷν, sed ὁρῇν 
postulat. Extrema id hune modum constituimus, ut pro 
εἴδη poneremus εἴδεα, pro δοχεῖ et ἑωρῶμεν, quod est apud 
Simplicium , δοχέει et ὁρέομεν ; requiritur enim utroque 
loco prassens. 1n verbis τὸ μὲν ἐὸν ἀπώλετο seculi sumus 
Brandisii conjecturam in Histor. phil. I. p. 403 propositam ; 
nimirum τὸ μέσον ἀπώλετο, quod est in membranis, ferri 
nequit. Denique εἰ πολλὰ ἦν, τοιχλῦτα χρῆν εἶναι cum 
Prellero scripsimus pro vulgato εἰ πολλὰ εἴη, τοιαῦτα 
χρὴ εἶναι. Postremo monemus Aristoclem fere ubique 
vera Melissi verba servasse, hac autem deletis ionica 
dialecti formis apud. Simplicium in Scholiis Aristoteleis a 
Brandisio editis et magis etiam mutata in Commentario 
ad libros de Coelo qui Venetiis graece apud Aldum prodiit 
exstare. Quippe hunc commentarium e latina Morbecce 
interpretatione factum esse jam pridem Amadeus Peyron 
demonstravit, id quod hic etiam locus preter alios egre- 
gie probat, sed quoniam hac res omnibus hodie cognita 
est, Morbeca verba allegare supersedemus. 


DE ZENONE. 


Zeno Eleates (1), quem Apollodorus apud Dio- 
genem ait naturá Teleutagorz, adoptione Par- 
menidis filium fuisse, non solum corporis pul- 
chritudine ac venustate, vernm etiam animi 
robore, magnitudine, sagacitate egregiam apud 
gquales et posteros famam consecutus est.  Ete- 
nim quum in patria urbe Parmenidis disputatio- 
nibus interesset , in hujus amicitiam et familiari- 
tatem ita se insinuavit, ut ei in deliciis fuisse 
diceretur, Ferunt autem Zenonem quadraginta 
circiter annos natum cum magistro sexaginta 
' Gre et quinque annorum sene aliquando Athenas 
ad Panathenzeorum celebritatem venisse. Sed 
maximam vitz partem, quantum scimus, apud 
Eleatas (2) transegit, quorum civitatem saluberri- 
mis Parmenidis ac Zenonis legibus temperatam 
fuisse auctor est Strabo. — Discipulos clarissimos 


cum alios habuit, tum Periclem (3) ac Leucip- 
pum. Post abolitam libertatem Demylo ty- 
ranno (4) qui imperio potitus erat insidiatus re 
male gesta invicti animi documenta dedit. Quippe 
suam et magistri disciplinam factis probans. lin- 
guam demorsam exspuit potius quam ullum e 
consciis proderet, Ac tum quidem alii eum in- 
terfectum esse , alii effecisse ajunt, ut tyrannus 
lapidibus obrueretur. Utcunque est , nos magis 
quantum studii ac laboris ad philosophiz fines 
proferendos contulerit, quam quid domi apud 
suos gesserit quzerimus. —Floruisse eum Olym- 
piade septuagesima nona secundum Apollodorum 
sine dubio Diogenes (5) tradit. Dialectice in- 
ventorem Aristoteles (6) Zenonem przdicat, quo 


nemo admirabilior dicendi artifex, nemo subti- 


lior disputator fuisse videtur. Cujus conclusio- 


(1) Diogenes Laertius IX, 25 : Ζήνων, ᾿Ελεάτης. τοῦτον 
᾿Ἀπολλόδωρός φησιν εἶναι ἐν Χρονιχοῖς φύσει μὲν Τελευταγό- 
ρον, θέσει δὲ Παρμενίδου (sic leg. cum Rossio )....6 δὴ Ζή- 
vtov διαχήχοε Παρμενίδου, xol γέγονεν αὐτοῦ παιδιχά. χαὶ 
εὐμήχης ἦν, χαθά φησι Πλάτων ἐν τῷ Παρμενίδῃ. Plato Par- 
menid. pag. 127 : " Eg», δὲ δὴ 6 Ἀντιφῶν λέγειν τὸν ΠΠυθόδω - 
ρὸν ὅτι ἀφίχοιντό ποτε εἰς Παναθήναια τὰ μεγάλα Ζήνων τε 
χαὶ Παρμενίδης. τὸν μὲν οὖν Παρμενίδην εὖ μάλα ἤδη πρε- 
σθύτην εἶναι, σφόδρα πολιόν, χαλὸν δὲ χἀγαθὸν τὴν ὄψιν, 
περὶ ἔτη μάλιστα πέντε xal ἑξήχοντα: Ζήνωνα δὲ ἐγγὺς τῶν 
τετταράχοντα τότε elvat, εὐμήχη δὲ xai χαρίεντα ἰδεῖν - xol 
λέγεσθαι αὐτὸν παιδιχὰ τοῦ Παρμενίδου γεγονέναι. Vid. praef. 
ad Parmenidem. 

(2) Strabo lib. VI p. 252 : Κάμψαντι δ᾽ ἄλλος συνεχὴς 
χόλπος, ἐν ᾧ πόλις, ἣν οἱ μὲν χτίσαντες Φωχαιεῖς "Yen , 
οἱ δὲ ΓἜλην ἀπὸ χρήνης τινός, οἱ δὲ vov. ᾿Ελέαν ὀνομάζουσιν, 
ἐξ ἧς Παρμενίδης χαὶ Ζήνων ἐγένοντο, ἄνδρες Πυθαγόρειοι 
(vid. prefat. ad Parmen.): δοχεῖ δέ μοι xod δι᾽ ἐχείνους 
xal ἔτι πρότερον εὐνομηθῆναι. Diog. Laert. lib. IX, 28 : 
Καὶ γὰρ οὗτος τὴν Ἐλέαν ἠγάπησε μᾶλλον τῆ: ᾿Αθηναίων με- 
γαλανχίας,, οὐκ ἐπιδημήσας τὰ πολλὰ πρὸς αὐτούς, ἀλλ᾽ αὖ- 
τόθι χαταδιούς. 

(3) Plutarchus Vit. Pericl. cap. 4 : Διήχουσε δὲ Περι- 
χλῆς xai Ζήνωνος τοῦ ᾿Ελεάτου, πραγματευομένου περὶ φύσιν 
ὡς Παρμενίδης. Diogenes Laerlius lib. IX, 30 : Λεύχιππος » 
᾿Ἐλεάτης " ὡς δέ τινες, ᾿Αὐδηρίτης ^ xat! ἐνίους δέ, Μήλιος" 
οὗτος ἤχουσε Ζήνωνος. 

(4) Plutarchus adversus Colotem cap. 32 : Ζήνων τοίνυν, 
ὃ Παρμενίδου γνώριμος, ἐπιθέμενος Δημύλῳ τῷ τυράννῳ, 
χαὶ δυστυχήσας περὶ τὴν πρᾶξιν, ἐν πυρὶ τὸν Παρμενίδου λό- 
γον, ὥσπερ χρυσόν, ἀχήρατον χαὶ δόχιμον παρέσχε, χαὶ ἀπέ- 
δειξεν ἔργοις, ὅτι τὸ αἰσχρὸν ἀνδρὶ μεγάλῳ φοδερόν ἐστιν 
ἀλγηδόνα δὲ παῖδες, καὶ γύναια, καὶ γυναίων ψυχὰς Éxovtez 
, ἄνδρες δεδίασι " τὴν γὰρ γλῶτταν αὑτοῦ διατρώγων τῷ τυ- 

p&vve) προσέπτυσεν. Diogenes Laertius lib. IX, 26-28 : Κα- 
θελεῖν δὲ θελήσας Νέαρχον τὸν τύραννον (οἱ δέ, Διομέδοντα) 


x 


oov , ἀλλὰ xal ὑπεροπτιχὸς τῶν μειζόνων κατ᾽ ἴσον "Hoa- 


συνελήφθη, χαθά φησιν Ἡραχλείδης ἐν τῇ Σατύρου ἐπιτομῇ, 
ὅτε χαὶ ἐξεταζόμενος τοὺς συνειδότας χαὶ περὶ τῶν ὅπλων ὧν 
ἦγεν εἰς Λιπάραν, πάντας ἔφη αὐτοῦ τοὺς φίλους αὐτὰ ταῦτα 
συνειδέναι, βουλόμενος αὐτὸν ἔρημον καταστῆσαι. εἶτα περί 
τίνων εἰπὼν ἔχειν τινὰ εἰπεῖν αὐτῷ πρὸς τὸ οὖ: * xal δαχών, 
οὐχ ἀνῆχεν ἕως ἀπεχεντήθη, ταὐτὸν ᾿Αριστογείτονι τῷ τυραν- 
γοχτόνῳ παθών. Δημήτριος δέ φησιν ἐν τοῖς Ὁμωνύμοις τὸν 
μυχτῇῆρα αὐτὸν ἀποτραγεῖν. ᾿Αντισθένης δὲ ἐν ταῖς Διαδοχαῖς 
φησι μετὰ τὸ μηνῦσαι τοὺς φίλους ἐρωτηθῆναι πρὸς τοῦ τυράν- 
νου, εἴ τις ἄλλος εἴη " τὸν δὲ εἰπεῖν, Σὺ ὁ τῆς πόλεως ἀλιτή- 
ρῖος. πρός τε τοὺς παρεστῶτας φάναι, Θαυμάζω ὑμῶν τὴν δει- 
λίαν, εἰ τούτων ἕνεχεν ὧν νῦν ἐγὼ ὑπομένω, δουλεύετε τῷ 
τυράννῳ * xai τέλος ἀποτραγόντα τὴν γλῶτταν πρησπτύσαι 
αὐτῷ. τοὺς δὲ πολίτας παρορμηθέντας, αὐτίχα τὸν τύραννον 
χαταλεῦσαι. ταῦτα δὲ σχεδὸν οἱ πλείους λαλοῦσιν. Ἕρμιππος 
δέ φησιν εἰς ὅλμον αὐτὸν βληθῆναι καὶ χαταχοπῆναι. wal εἰς 
αὐτὸν ἡμεῖς εἴπομεν οὕτως" ἤθελες, ὦ Ζήνων, καλὸν ἤθελες, 
ἄνδρα τύραννον Κτείνας, ἐχλῦσαι δουλοσύνας Ἐλέαν. Ἀλλ᾽ 
ἐδάμης. δὴ γάρ σε λαδὼν ὁ τύραννος ἐν ὄλμῳ Κόψε " τί τοῦτο 
λέγω ; σῶμα γάρ, οὐχὶ δέ σε. Γέγονς δὲ τά τε ἄλλα ἀγαθὸς ὃ 


χλείτῳ. καὶ γὰρ οὗτος τὴν πρότερον μὲν Ὕλην, ὕστερον δὲ 
Ἐλέαν, Φωχαέων οὖσαν ἀποιχίαν, αὑτοῦ δὲ πατρίδα, πόλιν 
εὐτελῆ, χαὶ μόνον ἄνδρας ἀγαθοὺς τρέφειν ἐπισταμένην ἢγά- 
πῆσε μᾶλλον τῆς ᾿Αθηναίων μεγαλαυχίας οὐχ ἐπιδημήσας τὰ 
πολλὰ πρὸς αὐτούς, ἀλλ᾽ αὐτόθ: χαταδιούς. 

(5) Diogenes Laertius IX , 29 : Ἤχμαζε δὲ οὗτος χατὰ 
τὴν ἐνάτην χαὶ ἑδδομηχοστὴν ὀλυμπιάδα. 

(6) Diogenes Laertius lib. IX, 25 : Φησὶ δὲ Ἀριστοτέλης 
εὑρετὴν αὐτὸν γενέσθαι διαλεχτιχῆς, ὥσπερ ᾿Εμπεδοχλέα 
ῥητοριχῆς. Sextus Empiricus adv. Math. lib. VII, 5 : Παρ- 
μενίδης δὲ οὐχ ἂν δόξαι τῆς διαλεχτιχῆς ἀπείρως ἔχειν, ἐπεί- 
περ πάλιν ᾿Αριστοτέλης τὸν γνώριμον αὐτοῦ Ζήνωνα διαλεχτι- 
χῆς ἀρχηγὸν ὑπείληφεν. Suidas : Τοῦτόν φασιν εὑρετὴν εἶναι 
διαλέχτικῆς, ὡς Ἐμπεδοχλέα τῆς ῥητοριχῆς. Vid. praef. ad 
Parmenidem. 


266 


ΤῊΝ 


DE ZENONE. ?67 


nes tantam meruerunt laudem , ut omnium ore 
argumentatio Ἀχιλλεὺς (7) dicta et altera διχοτο- 
vía nominata celebraretur. Nam quum Eleati- 
cus ille Palamedes (8) argumentorum pondere 
spatium sustulisset, simul. motum quem omnes 
per spatium fieri dicunt allatis rationibus ab eo 
tolli par erat. Neque vero solum Parmenidis de 
Uno sententiam quotidianis sermonibus et nobili 
libro (9) defendit, sed eadem etiam similia et 
dissimilia, unum et multa, mota et immota esse 
demonstravit. Hac igitur in utramque partem 
disputandi consuetudine introducta merito a Ti- 
mone Phliasio (10) ἀμφοτερόγλωσσος et tanquam 
invictus disputator μέγα σθένος οὐχ ἀλαπαδνόν νοοᾶ- 
tus est. Ceterum διχοτομίᾳ sive divisione in 
duas easque zequales partes, quam bipartitam di- 
visionem vocare consuevimus, ita usus est, ut 
in infinitum. progrediendum esse doceret. Sic 
quodlibet corpus ex innumerabilibus corpuscu- 
lis compositum ingens videbitur. Atqui corpu- 
scula illa propter parvitatem oculorum aciem 
fugiunt, Sequitur ergo, ut compositio quoque 
eorum admodum parva sit (ἢ). Jam si id quod 
est, in aliquo inesse statuimus, patet minora 
majoribus contineri. Quodsi divisionem in in- 
finitum persequare, reperias maxima corpora ad 
minimas particulas, vastissima loca et immensos 
campos ad parvitatem atque adeo ipsum spatium 
quod in spatio esse non potest ad nihilum redigi. 
Ita rejecto spatio omnem etiam corporum motum 
repudiari necesse est, Nam si non est ubi exspa- 
tiere et curras, omnino nihil movetur, sed cuncta 
quiescunt. Quod quo magis perspicuum audien- 
tibus esset, quattuor rationibus probare solebat 
quas in fragmentis ex Aristotele afferemus, Prima 
est qua motum in universum tollebat, Quid- 
quid igitur ad terminum aliquem perventurum 
dicitur, prius dimidium viz conficiat oportet, 
quam totum iter emetiatur. At dimidium illud 
pro toto haberi convenit, quia duabus iisque 
equalibus partibus constat, Ergo res ad motum 


destinata alteram ex eequalibus illis partibus 


 wanseat necesse est, antequam ulteriora petat. 


Verum altera pars ideni repetita divisione seca- 
bitur et quidquid superest. viz aliis atque aliis 
partitionibus factis bifariam distribuetur. ta 
perpetuo novis veluti cancellis interjectis res ista 
nunquam ad terminum perveniet. Secunda ra- 
tio est Achillis nomine notata, qui quamvis 
celeripes nunquam testudinemgtardissime ince- 
dentem consequetur. Occupandus enim Achilli 
est locus , unde egressa erat testudo, priusquam 
progredi queat. Qued quoniam identidem ne- 
cessarium esse nemo non videt, semper prace- 
dere testudinem apparet. "Tertiam rationem sic 
concludit, ut sagittam, quum fertur, stare affir- 
met. Nimirum si temporis perpetuitatem ex 
infinitis punctis conflatam, spatii continuitatem 
ex infinitis partibus effectam esse digas , quovis 
temporis puncto sagitta exiguam spatii particu- 
laia tenens non movetur, sed quiescit. Quartam 
subjicit rationem qua demonstret duplo tempo: 
dimidium esse par. Quo in genere binis corpo- 
ribus inter.se paribus utitur juxta bina corpora 
item paria quorum alterum movetur, alterum 
quiescit, contrario motu , sed pari celeritate sta- 
dium currentibus, hinc a calce stadii, illinc a 
inedio stadio proficiscendi initio facto. Qua de 
re opere pretium est audire Simplicium (11) ad 
Aristot. Physic. lib. VI cap. 9 pag. 237 b, Scholl. 
ed. Brandis. pag. 413 seqq. sic philosophantem : 

Καὶ ὃ τέτα μην τῶν περὶ κινήσεως τοῦ Ζήνωνος λόγων, 
εἷς ἀδύνατον ἀπάγων χαὶ οὗ οὗτος τὸ εἶναι χίνησιν, τοιοῦ- 
τός τις ἦν. Εἰ ἔστι χίνησις, τῶν ἴσων μεγεθῶν xal 
ἰσοταχῶν τὸ ἕτερον τοῦ ἐτέρου ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ δι- 
πλασίαν κίνησιν χινήσεται xal οὐχ ἴσην. Καὶ ἔστι μὲν 
xai τοῦτο ἄτοπον, ἄτοπον δὲ xal τὸ τούτῳ ἑπόμενον, 
τὸ τὸν αὐτὸν χαὶ ἴσον χρόνον ἅμα διπλάσιόν τε xal 
ἥμισυν εἶναι. Δείχνυσι δὲ αὐτὸ ὁμολογούμενον λαθὼν 
τὸ τὰ ἰσοταχῆ xai ἴσα ἐν τῷ ἴσῳ γρόνῳ ἴσον διάστημα 
χεχινῆσθαι, xol ἔτι μέντοι τῶν ἰσοταχῶν xal ἴσων ἂν 
τὸ μὲν ἥμισυ τὸ δὲ διπλάσιον εἴη χεχινημένον, ἐν 


(7) Diogenes Laertius lib. IX, 29 : Οὗτος xoi τὸν ᾿Αχιλλέα 
πρῶτος λόγον ἠρώτησε" Φαδωρῖνος δέ φησι Παρμενίδην xai 
ἄλλους συχνούς. Cf. Aristotelis Physicor. lib. VI cap, 14 et 
infra fragmenta. Vid. etiam praef, ad Parmen. 

(8) Plato Phaedr. p. 261 Ὁ : Τὸν οὖν ᾿Ελεατιχὸν Παλαμήδην 
λέγοντα οὖχ ἴσμεν τέχνῃ, ὥστε δοχεῖν φαίνεσθαι τοῖς ἀχούουσι 
τὰ αὐτὰ ὅμοια χαὶ ἀνόμοια, καὶ ἕν xai πολλὰ, μένοντά τε αὖ 
χαὶ φερόμενα; 

(9) Zeno apud Platonem Parmenid. p. 128 : "Ecc: δὲ τό 
γε ἀληθὲς βοήθειά τις ταῦτα τὰ γράμματα τῷ Παρμενίδου λόγῳ 
πρὸς τοὺς ἐπιχειροῦντας αὐτὸν χωμῳδεῖν, ὡς, εἰ ἕν ἔστι, 
πολλὰ χαὶ γελοῖα συμθαίνε. πάσχειν τῷ λόγῳ χαὶ ἐναντία 
αὑτῷ. ἀντιλέγει δὴ οὖν τοῦτο τὸ γράμμα πρὸς τοὺς τὰ πολλὰ 
λέγοντας xai ἀνταποδίδωσι ταὐτὰ xoi πλείω, τοῦτο βουλόμε- 
νον δηλοῦν, ὡς ἔτι γελοιότερα πάσχοι ἂν αὐτῶν ἡ ὑπόθεσις, 


ἡ εἰ πολλὰ ἔστιν ἢ ἡ τοῦ ἕν εἶναι, εἴ τις ἱκανῶς ἐπεξίοι. Διὰ 
τοιαύτην δὴ φιλονειχίαν ὑπὸ νέου ὄντος ἐμοῦ ἐγράφη, καί τις 


«αὐτὸ ἔχλεψε γραφέν, ὥστε οὐδὲ βουλεύσασθαι: ἐξεγένετο, εἴτε 


ἐξοιστέον αὐτὸ εἰς τὸ φῶς εἴτε μή. 

(10) Plutarchus Vit. Pericl. cap. 4 : Διήχουσε δὲ Περιχλῆς 
xol Ζήνωνος τοῦ Ἐλεάτου, πραγματευομένου περὶ φύσιν, ὡ:ς 
Παρμενίδης " ἐλεγχτικὴν δέ τινα, xol OU ἐναντιολογίας εἰς 
ἀπορίαν χαταχλείουσαν ἐξασχήσαντος ἕξιν, ὥσπερ xxi Τίμων 
ὁ Φλιάσιος εἴρηχε διὰ τούτων * ἀμφοτερογλώσσον τε μέγα 
σθένος οὐχ ἀλαπαδνὸν Ζήνωνος, πάντων ἐπιλήπτορος. Cf. 
Diog. Laert. ΙΧ, 25 et Timonis fragmenta. 

(*) Hoc argumentandi genus nonnulli male accipientes 
Unum a Zenone dissolutum esse putarunt. Cf. Alex. Aphr. 
in Metaph. II, 4 p. 183 ed. Bonitz. Seneca Epist. 88 extr. 

(11) Cf. P. Balii Lexic. hist. et crit. v. Zenon. lit. T. 


268 DE ZENONE. 


ἥμισει μὲν χρόνῳ τὸ ἥμισυ, ἐν διπλασίῳ δὲ τὸ διπλά- 
" , 
σιον εἶναι χεχινημένον. "'oóxoov προληφθέντων στά - 
διον ὑποτίθεται, ἐφ᾽ οὗ τὸ δ΄, καὶ τέσσαρα μεγέθη 
ὁσαοῦν, ἄρτια μόνον, ὥστε ἔχειν ἡμίση , ἰσόογχα,, ὡς 
, δ... Α 
δὲ ὁ Εὔδημός φησι, xóGouc , ἐφ᾽ ὧν τὰ α'α'α΄ α΄, ὡς τὸ 
μέσον διάστημα ἐπέχειν τοῦ σταδίου ἑστῶτα ταῦτα, 
Qv ἑστώτων πρῶτον δρίζει τὸ πρὸς τῇ ἀρχῇ τοῦ στα- 
δίου τῇ κατὰ τὸ δ΄, ἔσχατον δὲ τὸ πρὸς τῷ ε΄, καὶ λαμ.- 
βάνει ἄλλους τέσᾳφαρας ὄγχους 7 χύδους, ἴσους τοῖς 
E P! , 4 ᾿ 2 , ),í7* ὰ , 
ἑστῶσι xal τὸ μέγεθος xai τὸν ἀριθμόν, ἐφ᾽ ὧν τὰ D 
8'9'8^, ἀρχομένους μὲν ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τοῦ σταδίου, 
τελευτῶντας δὲ χατὰ τὸ μέσον τῶν τεσσάρων a'a'a α΄, 
χινουμένους δὲ τούτους ὡς ἐπὶ τὸ ἔσχατον τοῦ σταδίου 
τὸ ε΄, Διὸ xal πρῶτον λέγει τὸν χατὰ τὸ μέσον τῶν 
a'a/a'a' ὡς ἔμπροσθεν ὄντα τῶν λοιπῶν ἐν τῇ ἐπὶ τὸ ε΄ 
χινήσει, Διὰ τοῦτο δὲ ἀοτίους (leg. ἀρτίους) ἔλαῤε 
τοὺς ὄγχους, ἵνα ἔχωσιν ἡμίση δεῖται γὰρ τούτων, 
€ * ὶ ^ - , X τ , 
ὡς μαθησόμεθα. Διὸ καὶ τὰ πρῶτον β΄ xarà τοῦ μέ- 
σου τίθησι τῶν ἑστώτων α'α'α'α΄- εἶτα xoi ἄλλους 
" e - E] Ld ^ Το ΩΤ "5 
ἴσους τῷ μεγέθει καὶ τῷ ἀριθμῷ » τοῖς p β P δηλο- 
νότι χαὶ τοῖς α'α'α'΄α΄, λαμδάνει, ἐφ᾽ ὧν τὰ Y Yn v, 
ἀντιχειμένους τοῖς β΄ β΄β'β. Τῶν γὰρ β΄ β΄ β΄ β΄ ἀπὸ 
τοῦ μέσου τοῦ σταδίου, ἐν ᾧ x«l τῶν α΄ α΄ χ'α' τὸ μέ- 
σον ἦν, ἐπὶ τὸ ἔσχατον τοῦ σταδίου τὸ ε΄ κινουμένων, 
y q P e , H UNDC, ἘΠ χ’ με, ὅν ας οἷ 
οἱ Y Y ^4 ἀπὸ τοῦ ἐσχάτου μέρους, ἐν ᾧ τὸ ε΄, ἐπὶ τὸ 
δ΄ χινοῦνται τὸ ἐν τῇ ἀρχῇ τοῦ σταδίου. [Καὶ πρῶ- 
τον δηλονότι τῶν τεσσάρων v v Y τὸ πρὸς τὸ δ΄ νενευ- 
χός, ἐφ᾽ ὃ ἢ χίνησις τοῖς v Y qq. ᾿Τίθησι δὲ τὸ πρῶ- 
τὸν q' χατὰ τοῦ πρώτου β΄. Τοιαύτης οὖν τῆς ἐξ 
ἀρχῆς θέσεως ὑποτεθείσης, ἐὰν τῶν α΄α΄α΄ α΄ ἑστώτων 
τὰ μὲν β΄ β΄ β΄ β' χινεῖται ὡς ἀπὸ τοῦ μέσου τῶν τε 
γι Bog — , * Ὁ , ^ , 
α΄ α'α΄α' καὶ τοῦ σταδίου ἐπὶ τὸ τέλος τοῦ σταδίου τὸ ε΄, 
τὰ δὲ ΥὙΎΎ ὡς ἀπὸ ἐσχάτου τοῦ σταδίου ἐπὶ τὴν ἀρ- 
χὴν δηλονότι ( οὐ γὰρ δὴ ὡς ἀπὸ τοῦ ἐσχάτου β΄, ὅπερ, 
ὡς ἔοικεν, ἔν τισιν ἀντιγράφοις εὑρὼν ὃ ᾿Αλέξανδρος 
ἠναγχάσθη λέγειν ὅτι ὃ πρότερον εἰπε πρῶτον β΄, τοῦτο 
νῦν ἔσχατον ἐκάλεσε), συμόαίνει τὸ πρῶτον B ἅμα 
ἐπὶ τῷ ἐσχάτῳ εἶναι τῆς αὑτοῦ κινήσεως xol τὸ πρῶ- 
τον γ΄, παρ᾽ ἄλληλα χινουμένων αὐτῶν καὶ ἰσοταχῶς 
σιν m , e : 
ἐπὶ τῷ ἐσχάτῳ ἀλλήλων. 'Τοῦ γὰρ πρώτου γ΄ κατὰ 
m .»- m n 
τοῦ πρώτου D ὄντος ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἀντιχειμένων αὐ- 
τῶν ἰσοταχῶς, καὶ διεξελθόντων ἄλληλα, τὸ μὲν πρῶ- 
τον B ἐπὶ τῷ ἐσχάτῳ ἔσται γ΄, τὸ δὲ πρῶτον γ' ἐπὶ τῷ 
ἐσχάτῳ '. Καὶ τοῦτ᾽ ἂν εἴη τὸ ἅμα τὸ πρῶτον β' 
ἐπὶ τῷ ἐσχάτῳ εἶναι συμδαίνειν καὶ τὸ πρῶτον γ', 
᾿ ἄλληλ ἔγων " ἣ y ᾽ ἄλληλα xt 
παρ᾽ ἄλληλα χινουμένων * ἣ γὰρ παρ᾽ ἄλληλα χίνησις 
ποιεῖ τὸ ἐν τοῖς ἐσχάτοις ἀλλήλων γίνεσθαι. Συμέαί- 
νει δέ, φησί, xoi τὸ γ' τὸ πρῶτον δηλονότι παρὰ 
P. , ^ τ M t , 
πάντα τὰ α΄ διεληλυθέναι, τὸ δὲ β' παρὰ τὰ ἡμίση α΄. 


Καὶ ὅτι μὲν τὸ β' τὸ ἀπὸ τοῦ μέσου τῶν α΄ ἀρχόμενον 
διὰ τῶν δύο α΄ α' ἐκινήθη, ἢ διὰ τῶν ἡμίσεων, ὁπόσα 
ἂν ὦ ἄρτια, ἐν ὅσῳ τὸ γ΄ διὰ τῶν διπλασίων f δίεισι, 
δῆλον" τὸ γὰρ πρῶτον B^ ἀπὸ .τοῦ μέσου τῶν α΄ τὴν 
ἀρχὴν ἐποιήσατο, Καὶ ἐν ὅσῳ τὸ f παρὰ τὰ δύο α΄α' 
τὰ ἔσχατα τὰ ἑστῶτα χινεῖται, τὸ γ΄ τὸ πρῶτον ἀντι- 
κινούμενον τοῖς β΄ διὰ τῶν τεσσάρων β΄ β΄ β΄ β΄ δίεισι" 
αἵ γὰρ δύο κινήσεις τῶν ἀντιχινουμένων διπλάσιον 
ἀνύουσι διάστημα τῆς μιᾶς, ἣν χινεῖται τὸ β΄ παρὰ τὰ 
ἱστάμενα α΄. Καὶ τοῦτο μὲν δῆλον" πῶς δὲ παρὰ 
πάντα τὰ α' τὸ γ΄ διελήλυθεν; οὔτε γὰρ παρὰ ταῦτα 
ἐκινεῖτο, ἀλλὰ παρὰ τὰ β΄, οὔτε ἀπ᾽ ἀρχῆς τῶν α΄ ἐχι- 
νεῖτο, ἀλλ᾽ ἀπ᾽ ἀρχῆς τῶν β΄, ἥτις ἦν κατὰ τὸ μέσον 
τῶν α΄. Πῶς οὖν τὸ Y' παρὰ πάντα τὰ a' κεχίνηται; 
ἢ ὅτι καὶ τὰ β' ἴσα ἦν τοῖς α΄. Τὸ οὖν Y. ἐν ὅσῳ 
χρόνῳ παρὰ τὰ D κεχίνηται, εἴη ἂν καὶ παρὰ τὰ αἱ 
τὰ ἴσα τοῖς β' χεκινημένον. Καὶ ὁ παραλογισμὸς ἐν- 
ταῦθά ἐστιν, ὅτι ἔλαθεν ἁπλῶς ἐν ἴσῳ χρόνῳ κινούμε-- 
γον τὸ παρὰ ἴσα χινούμενον, μὴ προσλογιζόμενος ὅτι 
τῶν ἴσων τὰ μὲν ἀντιχινούμενα ἦν τὰ δὲ ἑστῶτα... 
δύναται δέ, φησὶν ὃ Ἀλέξανδρος, τῷ « συμόαίνει δὲ 
τὸ Y' παρὰ πάντα τὰ a' διεληλυθέναι ν ( p. 240 ἃ, 
10 ) ἑξῆς εἶναι τὸ « ἴσον χρόνον παρ᾽ ἕχαστον γινόμε-- 
voy τῶν β΄ ὅσον περ τῶν α΄, » εἶτα ἐφεξῆς « τὸ δὲ β' 
παρὰ τὰ ἡμίση » ἕως τοῦ « ἅμα γὰρ ἔσται τὸ πρῶτον 
γ΄ xo τὸ πρῶτον β' ἐπὶ τοῖς ἐναντίοις ἐσχάτοις, » ἐφε- 
ξῆς δὲ τούτοις τὸ « διὰ τὸ ἀμφότερα ἴσον χρόνον χατὰ 
τὸ o γίνεσθαι,» ὋὉ μὲν οὖν λόγος τοιοῦτός ἐστιν. 
εὐηθέστατος dv , ὥς φησιν ὃ Εὔδημος, διὰ τὸ προφανῆ 
τὸν παραλογισμὸν ἔχειν, εἴπερ ἀξιοῖ τὰ ἴσα χαὶ ἰσο- 
ταχῆ, ἐὰν τὸ μὲν παρὰ χινούμενον χινῆται τὸ δὲ παρὰ 
τὸ ἠρεμοῦν, τὸ ἴσον διάστημα ἐν τῷ ἴσῳ χρόνῳ χινεῖ- 
σθαι. Ὅπερ ἐστὶν ἐναργῶς ἄτοπον" τὰ γὰρ ἀντικι- 
νούμενα ἀλλήλοις ἰσοταχῇ διπλασίαν ἀφίσταται διά- 
στασιν ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ ἐν ᾧ τὸ παρ᾽ ἠρεμοῦν χινού- 
μενον τὸ ἥμισυ διίσταται, χἂν ἰσοταχὲς ἐχείνοις 3j 

Fallitur Diogenes (12), plures Zenonem mundos 
statuisse physicamque quz ab ejus placitis ab- 
horret attigisse scribens. Ingenii monumenta Zeno 
sapienti: plenissima reliquit ( Diog. L. IX, 26), e 
quibus memorat Suidas : ἔριδας, ᾿Εξήγησιν τῶν 
᾿Εμπεδοχλέους, Πρὸς τοὺς φιλοσόφους, Περὶ φύσεως. 
Scripsit etiam dialogos teste Diogene III, 47. Sed 
inter libros ejus notissimus fuit is quo Parmeni- 
dis de Uno decreta tuebatur, ut supra not. 9 adno- 
tavimus. Alios przter hunc vetus :etas vidit Ze- 
nones de quibus disputat Fabricius Bibl. Grac. 
vol. ΠῚ p. 672 ed. Harl. Eorum illustrissimus fuit 
Stoicus, de quo alibi erit dicendi locus. 


et quae disseruit de Zenone Victor Cousin in Nouveaux 
fragments philosophiques. 

(12) Diogenes Laertius IX, 29 : Ἀρέσχει δ᾽ αὐτῷ τάδε" 
χόσμους εἶναι ( Hesych. Miles. p. 26 ed. Or. χόσμον εἶναι) 
κενόν τε μὴ εἶναι, γεγενῆσθαι δὲ τὴν τῶν πάντων φύσιν ἐκ 


θερμοῦ xai ψυχροῦ xai ξηροῦ xai ὑγροῦ λαμδανόντων [αὐτῶν] 
εἰς ἄλληλα τὴν uera Gor. γένεσίν τ᾽ ἀνθρώπων ἐχ γῆς εἶναι: 
xai ψυχὴν χρᾶμα ὑπάρχειν ἐκ τῶν προειρημένων κατὰ μηδε- 
νὸς τούτων ἐπιχράτησιν, 


ZHNONOX AIIOXIIAXMATIA. 


DC 


I. Διὰ τοῦτο λύει [6 ᾿Αριστοτέλης ] καὶ τὸν Ζήνωνος 
τοῦ ᾿Ελεάτου λόγον. ὃν ἤρετο Πρωταγόραν τὸν 
σοφιστήν. Εἰπὲ γάρ μοι, ἔφη, ὦ Πρωταγόρα; 
ἄρα ὃ εἷς χέγχρος καταπεσὼν ψόφον ποιεῖ ἢ τὸ 
ψυριοστὸν τοῦ χέγχρου ; τοῦ δὲ εἰπόντος μὴ ποιεῖν, 
ὋὉ δὲ μέδιμνος, ἔφη, τῶν χέγχρων χαταπεσὼν 
ποιεῖ ψόφον ἢ οὔ ; τοῦ δὲ ψοφεῖν εἰπόντος τὸν μέ- 
διμνον, Τί οὖν, ἔφη ὃ Ζήνων, οὖχ ἔστι λόγος τοῦ 
μεδίμνου τῶν χέγχρων πρὸς τὸν ἕνα χαὶ τὸ μυριο- 
στὸν τοῦ Évóc; τοῦ δὲ φήσαντος εἶναι, Τί οὖν, ἔφη 
δ᾽ Δήνων, οὐ xal τῶν ψόφων ἔσονται λόγοι πρὸς ἀλ- 
λήλους οἱ αὐτοί; ὡς γὰρ τὰ ψοφοῦντα, xat οἱ ψό- 
qot* τούτου δὲ οὕτως ἔχοντος", εἰ ὃ μέδιμνος τοῦ 
χέγχρου ψοφεῖ, ψοφήσει χαὶ ὃ εἷς χέγχρος χαὶ τὸ 

M e , 
μυριοστὸν τοῦ χέγχρου. 
( Simplicius in Phys. fol. 255 a. Cf. Ari- 
βίοι. Phys. VIT, 5.) 

2. Δειχνὺς γὰρ ὅτι, εἰ πολλὰ ἔστι, τὰ αὐτὰ πεπερα- 
σμένα ἐστὶ χαὶ ἄπειρα, γράφει ταῦτα χατὰ λέξιν 
ὃ Ζήνων" « El πολλὰ ἔστιν, ἀνάγχη τοσαῦτα εἶναι 
ὅσα ἔστι, χαὶ οὔτε πλείονα αὐτῶν οὔτε ἐλάττονα. 
Εἰ δὲ τοσαῦτα ἔστιν ὅσα ἔστι, πεπερασμένα ἂν 
εἴη. » Καὶ πάλιν" « Εἰ πολλὰ ἔστιν, ἄπειρα τὰ 
ὄντα ἐστίν- ἀεὶ γὰρ ἕτερα μεταξὺ τῶν ὄντων ἔστι 
χαὶ πάλιν ἐχείνων ἕτερα μεταξύ, Καὶ οὕτως 
ἄπειρα τὰ ὄντα ἐστί. » Καὶ οὕτω μὲν τὸ χατὰ τὸ 
πλῆθος ἄπειρον ἐχ τῆς διχοτομίας ἔδειξε, Τὸ δὲ 
κατὰ μέγεθος πρότερον χατὰ τὴν αὐτὴν ἐπιχείρησιν' 
προδείξας γὰρ ὅτι, εἰ μὴ ἔχοι μέγεθος τὸ ὄν, οὐδ᾽ 


ἂν εἴη. ἐπάγει" « El δὲ ἔστιν, ἀνάγκη ἕκαστον 
αὐτοῦ μέγεθός τε ἔχειν xol πάχος, xol ἀπέχειν 
τὸ ἕτερον ἀπὸ τοῦ ἑτέρου. Καὶ περὶ τοῦ προὔχον- 
FAM " , , - ΩΡ» , M 
τος ὃ αὐτὸς λόγος" χαὶ γὰρ ἐχεῖνο ἕξει μέγεθος xol 
προέξει αὐτοῦ τι. “Ὅμοιον δὲ τοῦτο ἅπαξ τε εἰπεῖν 
».' 5^3 , Lo m » 
xal ἀεὶ λέγειν * οὐδὲν γὰρ αὐτοῦ τοιοῦτον ἔσχατον 
»y , y, M , » er 
ἔσται, οὔτε ἕτερον πρὸς ἕτερον οὐκ ἔσται. Οὕτως 
εἰ πολλὰ ἔστιν, ἀνάγχη αὐτὰ μικρά τε εἶναι xot 
μεγάλα" μικρὰ μέν, ὥστε μὴ ἔχειν μέγεθος, με- 
γάλα δέ, ὥστε ἄπειρα εἶναι. » 
( Simplicius in Phys. fol. 3o b. Cf. Eudem. 
apud Simplic. in Phys. fol. 30 a.) 
3. ὋὉ Ζήνωνος λόγος ἀναιρεῖν ἐδόχει τὸν τόπον ἐρω- 
- el 2 Ss , , , Y 
τῶν οὕτως " « Εἰ ἔστιν 6 τόπος, ἐν τίνι ἔσται ; 
πᾶν γὰρ ὃν ἔν τινι’ τὸ δὲ ἔν τινι xal ἐν τόπῳ. Εσται 
ἄρα xal ὃ τόπος ἐν τόπῳ, xal τοῦτο ἐπ᾽ ἄπειρον. 
Οὐχ ἄρα ἔστιν ὃ τόπος. » 
( Simplicius Phys. fol. 130 b. Cf. Aristot. 
Phys. IV, 1, 3.) 

4, Τέτταρες δ᾽ εἰσὶ λόγοι περὶ χινήσεως Ζήνωνος ol 
παρέχοντες τὰς δυσχολίας τοῖς λύουσιν’ πρῶτος μὲν 
ὃ περὶ τοῦ μὴ χινεῖσθαι διὰ τὸ πρότερον εἰς τὸ 
ἥμισυ δεῖν ἀφιχέσθαι τὸ φερόμενον ἢ πρὸς τὸ τέ- 
Aoc. --- Δεύτερος δ᾽ 6 χαλούμενος ᾿Αχιλλεύς " ἔστι 
v d P , 5.7 , 
ὃ οὗτος ὅτι τὸ βραδύτερον οὐδέποτε καταληφθή- 
σεται θέον ὑπὸ τοῦ ταχίστου, ἔμπροσθεν γὰρ ἀναγ- 
χαῖον ἐλθεῖν τὸ διῶχον ὅθεν ὥρμησε τὸ φεῦγον, 
ὥστ᾽ ἀεί τι προέχειν ἀναγκαῖον τὸ βραδύτερον... 
eeeeeeneresesetpltoc δξτος νι. Urt ἢ Olotoc φερομένη 


1. Idcirco ( Aristoteles ) etiam Zenonis Eleatc rationem 
dissolvit, de qua Protagoram sophistam interrogavit. Dic 
mihi, inquit, o Protagora, num unum milii granum de- 
lapsum sonum efficiat vel decies millesima pars grani. 
Illo autem dicente non efficere, At medimnus, inquit, milii 
delapsus efficitne sonum nec ne? Isto vero medimnum 


sonare dicente , Quid igitur, inquit Zeno, nonne est me- : 


dimni milii relatio ad unum milii granum et ad decies 
millesimam partem grani? Altero esse dicente, Quid igi- 
tur, inquit Zeno, nonne sonorum quoque eadem compara- 
tio inter se erit? Ut enim sonantia, ita etiam soni; quod 
quum ita se habeat, si medimnus milii sonat, sonabit 
etiam unum milii granum et decies millesima grani pars. 

2. Demonstrans enim, si multa sint, eadem finita et 
infinita esse, heec ad verbum scribit Zeno : « Si multa 
Sunt, necesse est tot esse quot sunt, ac neque plura nec 
pauciora. Si vero tot sunt, quot sunt, finita sint. » Et 
alio loco : « Si multa sunt, infinita est rerum copia : 
semper enim in rebus alive sunt et rursus in illis alice. 
Atque ita infinita est rerum copia. » Sic quidem quod 
multitudine infinitum est bipartila divisione demonstravit. 


Quod autem magnitudine infinitum est prius eadem argu- 
mentatione ostendit. Nam postquam probavit , nisi ma- 
gnitudine praeditum sit ens, id non esse , subjungit : « Si 
vero est, necesse est unamquamque rem magnitudine 
przeditam esse et crassitudine, atque abesse ab ipsa tan- 
quam aliá aliam. Eadem est ratio prominentis : nam illud 
magnitudinem habebit ipsumque aliquatenus superemine- 
bit, Idem autem est semel hoc dicere et semper repe- 
tere : nihil enim ejus tale extremum erit, neque aliud 
contra aliud non erit, 1ta si multa sunt, necesse est ea 
parva esse et magna, parva quidem, ita ut magnitudine 
careant , magna vero, ut infinita sinl. » 

3. Zenonis ratio tollere videbatur spatium sic interro- 
gando : « Si spatium est, in quo erit? omne enim ens in 
aliquo est ; quod autem in aliquo est , est etiam in spatio. 
Erit igitur spatium etiam in spatio, idque in infinitum. 
Non est igitur spatium. » 

4. Quattuor Zenonis de motu rationes sunt qua difficul- 
tates dissolventibus afferunt. Prima quidem qua tollitur 
motus ea est, quia prius ad medium quam ad finem id 
quod fertur pervenire oportet. — Secunda vero est ea 


269 


270 ZENONIS FRAGMENTA. 


ἔστηκεν" συμθαίνει δὲ παρὰ τὸ λαμβάνειν τὸν 
χρόνον συγχεῖσθαι ἐκ τῶν νῦν' μὴ διδομένου γὰρ 
τούτου οὐχ ἔσται ὃ συλλογισμός. — Τέταρτος δ᾽ 6 
περὶ τῶν ἐν τῷ σταδίῳ χινουμένων ἐξ ἐναντίας 
ἴσων ὄγχων παρ᾽ ἴσους, τῶν μὲν ἀπὸ τέλους τοῦ 
σταδίου, τῶν δ᾽ ἀπὸ μέσου, ἴσῳ τάχει, ἐν ᾧ συμ- 
θαίνειν οἴεται ἴσον εἶναι χρόνον τῷ διπλασίῳ τὸν 
ἥμισυν. " Eat δ᾽ 6 παραλογισμὸς ἐν τῷ τὸ μὲν παρὰ 
χινούμενον τὸ δὲ παρ᾽ ἠρεμοῦν τὸ ἴσον μέγεθος 
ἀξιοῦν τῷ ἴσῳ τάχει τὸν ἴσον φέρεσθαι χρόνον. 

( Aristot. Phys. VI, 9. De primo argumento 
Arist. Phys. VI, 2 : διὸ xal 6 Ζήνωνος λόγος ψεῦ- 
δος λαμθάνει τὸ μὴ ἐνδέχεσθαι τὰ ἄπειρα διελθεῖν 
ἢ ἅψασθαι τῶν ἀπείρων καθ᾽ ἕχαστον ἐν πεπερα- 
σμένῳ χρόνῳ, Cf. Scholl. Arist. Phys. p. 407 
b. ed. Brandis.: εἰ γὰρ κινοῖτό τι ἐπὶ πηχυαίου 
μεγέθους ἐν μιᾷ ὥρᾳ, ἐπειδὴ ἐν παντὶ μεγέθει 
ἄπειρόν ἐστι σημεῖον (leg. ἄπειρά ἐστι σημεῖα), 
ἀνάγχη πάντων ἅψασθαι τῶν σημείων τοῦ μεγέ- 
(ous τὸ χινούμενον᾽ διελεύσεται ἄρα τὸ ἄπειρον ἐν 


πεπερασμένῳ χρόνῳ͵, ὅπερ ἀδύνατον. De altero 
argumento Simplicius Phys. fol. 237 ἃ : 
᾿Αχιλεὺς οὖν ὁ λόγος ἀπὸ τοῦ παραληφθέντος ἐν 
αὐτῷ ᾿Αχιλλέως ἐκλήθη, ὃν ἀδύνατόν φησιν ὃ λό- 
(05 τὴν χελώνην διώχοντα χαταλαθεῖν, Similiter 
'Themistius fol, 56 in Scholl. p. 413 a. ed. 

. Brandis. : δεύτερος δέ ἐστιν 6 λόγος 6 χαλούμενος 
᾿Αχιλλεύς, τετραγῳδημένος καὶ τῷ ὀνόματι. οὖ 
γὰρ ὅπως, φησί, τὸν “ἔχτορα καταλήψεται ὃ πο- 
δωχέστατος ᾿Αχιλλεύς, ἀλλ᾽ οὐδὲ τὴν βραδυτάτην 
γελώνην. De tertio argumento Simplicius 
Phys. f. 236 b : 6 Ζήνωνος λόγος ἐῴχει συλλογί- 
ζεσθαι οὕτως τὸ φερόμενον βέλος ἐν παντὶ τῷ νῦν 
χατὰ τὸ ἴσον ἑαυτῷ ἐστιν, ὥστε καὶ ἐν παντὶ τῷ 
χρόνῳ" τὸ δὲ ἐν τῷ νῦν κατὰ τὸ ἴσον ἑαυτῷ ὃν o0 
χινεῖται, ἠρεμεῖ ἄρα, ἐπειδὴ μηδὲν ἐν τῷ νῦν χκι- 
νεῖται, τὸ δὲ μὴ χινούμενον ἠρεμεῖ, ἐπειδὴ πᾶν ἢ 
χινεῖται ἢ ἠρεμεῖ. τὸ ἄρα φερόμενον βέλος ἕως 
φέρεται ἠρεμεῖ, χατὰ πάντα τὸν τῆς φορᾶς 
χρόνον.) 


qua nominatur Achilles. Est autem haec, quia nunquam 
id quod celerrime currit, id consequetur quod tardius 
currit : id enim quod persequitur, eo perveniat ante ne- 
cesse est, unde id quod fugit in fugam se conjecit : quare 
tardius semper aliquo spatio praecedat necesse est. — Ter- 
tia vero est quod sagitta quum fertur stat. Accidit autem 
hoc ex eo quod tempus sumit ex suis punctis constare. 
Sed hoc non concesso, non erit syllogismus. — Quarta 


| est de molibus sequalibus juxta aequales contrario motu 


stadium currentibus , quarum alic ἃ calce stadii, alie a 
medio stadio pari celeritate moventur : ubi fieri putat, ut 
duplo tempori dimidium sit sequale. Rationis autem fal- 
lacia in hoc versatur, quod utrumque corpus quorum alte- 
rum juxta rem procedentem, alterum juxta quiescentem 
currit squale spatium pari celeritate vequali tempore 
transire censet. ; 


WE TTONPI V ERISETS 


PRAEFATIO AD ARISTOTELIS 


DE MELISSO, XENOPHANE ET GORGIA 
DISPUTATIONES. 


Ex omnibus Aristoteleze philosophie monumen- 
tis nullum librariorum culpa foedius depravatum 
est , quam disputationes ille quie de Xenophane, 
Zenone et Gorgia vulgo inscribuntur. Nam quum 
Aldus Pius Manutius Venetiis anno 1495 cum re- 
liquis Aristotelis operibus hunc quoque libellum 
e vetustis aliquot exemplaribus edidisset : tot 
mendis scatere hoc opusculum patuit, ut nullus 
propemodum esset versus, qui ab omni parte sa- 
nus atque integer judicaretur. Quse res veteris 
sapientiz studiosos a legenda hac scriptione deter- 
rere potuisset, nisi paullo post insperata quidem, 

' sed dubia lux e Feliciani interpretatione orta es- 
set, Etenim Joannes Bernardus Felicianus multo 
integriorem, quam Manutiani fuerant, codicem 
nactus plurima qua apud Aldum obscure et men- 
dose dicta reperiuntur perspicue convertit. In 
quo negotio utrum omnia codici debuerit, an 
nonnulla etiam conjectura ductus tentaverit , olim 
incertum visum est eruditis ac ne nunc quidem , 
nondum reperto ejus codice, pro explorato ha- 
bendum, Quid autem intersit inter hanc interpre- 
tationem et rarisimam illam, quam Arnoldus 
Ferronus Burdegalensis Lugduni 1557 publicavit, 
ignotum inter doctos homines est, quum neque ab 
ejusdem setatis scriptoribus, neque ab iis qui postea 
litterarum historiam contexuerunt memoria pro- 
ditum sit, Sed quamvis philosophis Aristoteleze 
studium usque ad medium fere seculum septimum 
decimum viguerit atque ipsius Aristotelis scripta 
certatim typographorum arte repetita sint, nemo 
tamen exstitit qui vel novis codicibus excussis vel 
sola ingenii ope illam de philosophis Eleaticis et 
Gorgia commentationem emendare et illustrare 
aggrederetur, quam adeo corruptam censebat 
Sylburgius (notat, divers. lectt. p. 296 ) ut qui.ad 
eam sanandam se conferret, quasi carcinomati 


manus admovere videretur. Itaque et ipse licet de 
hoc commentario mendis aliquot insigni acumine 
sublatis meruerit, pleraque tamen minus recte 
constituta posteris expolienda reliquit. Post Syl- 
burgium ab Aristotelis editoribus, ne Casaubono 
quidem excepto, in divulganda hac scriptione 
nihil memorabile gestum est. Jacuit autem negle- 
ctus Stagirites, si a paucis singulorum librorum 
editionibus discesseris, ab anno 1654 quo Duval- 
lii editio quartum prodiit usque ad superioris 
seculi finem. Interim J. A. Fabricius perspecta 
Lipsiensis codicis , qui in bibliotheca Paullina as- 
servatur, prestantia et antiquitate ad corrigen- 
dum totum de Eleaticorum philosophorum ct 
Gorgie decretis librum scripture varietatem e 
vetusto illo exemplo per Godofr. Olearium ex- 
cerpendam curavit eamque in Bibliothecze Greca 
lib. III c. VI t. II p. 139 ed. tert. (vol. III 
p. 248 ed. Harl.) publici juris fecit. Cujus fontis 
ubertatem postea admiratus Georg. Gustav. Fülle- 
bornius simulque discipline Eleatice pulchritu- 
dine captus, quam a diuturna ac prope sempi- 
terna hominum oblivione vindicare statuerat, 
animum induxit, ut detegendis expellendisque 
vitiis quibus Aristoteleum illud opusculum in vul- 
gatis editionibus laborabat, viam sibi ad alia ejus- 
dem generis opera muniret, Quare anno 1780 
Halis Saxonum copiosam de eo libro commenta- 
tionem emisit, quam quum benevole a philologis 
olim excepta sit, diu avide qussitam nancisci nos 
non potuisse vehementer dolemus (r). Preterea 
duobus annis post idem vir doctus partem libel- 
lorum retractavit scripta disputatione de Xeno- 
phane in Jeytregen zur Geschichte der Philoso- 
phie part. I p. 62 seqq. Sed ut discussa noctis ca- 
ligine e minore luce major paullatim oriri solet , 
ita G. L. Spaldingius Füllebornii exemplo ad 


(1) 1dcirco conjecturas ejus non omnes adnotavi, sed eas 
tantum quas alii commemoraverant. [nscribitur ejus com- 
mentatio : Liber de Xenophane, Zenone et Gorgia Ari- 


2 


stoteli vulgo tributus passim illustratus a Georg. Gustav. 
Fülleborn. Halis 1789. 


! 


212 PRJEFATIO AD ARISTOTELIS 


ejusdem laudis studium excitatus hunc sicut cete- 
ros omnes, qui de eodem Aristotelis volumine 
disseruerant, doctrina et ingenio vicit, compo- 
sito in priorem libelli partem, quam de Melisso 
esse primus demonstravit, satis accurato com- 
mentario (2). At fraudi fuerat Spaldingio Olearii 
negligentia que cognita est, postquam Christ. 
Dan. Beckius omnem lectionis varietatem e Codice 
Lipsiensi diligenter enotavit (3). Nam levi bra- 
chio actum esse negotium ab Oleario tum mani- 
festo apparuit, quum et ea que in exemplari 
Lipsiensi non leguntur, ab eo adnotata et scri- 
pturas maxime memorabiles, quibus ille liber a 
reliquis codicibus manu exaratis discrepat, silen- 
tio preteritas esse constaret. Sed miro quodam 
fortunz ludibrio accidit, ut Beckii commentatio 
in paucorum hominum manus perveniret, ut quz 
essent ejus in hunc Stagirite libellum merita a 
plerisque eruditorum ignoraretur Itaque Chr. 
Aug. Brandisius in Commentationibus Eleaticis et 
Simon Karstenius in edendis Xenophanis carmi- 
num reliquiis et Henr. Ed. Fossius in disputa- 
tione de Gorgia Leontino, viri non minus eru. 
ditionis fama florentes, quam judicii subtilitate 
conspicui, quamvis partes quasdam hujus opusculi 
aut singulos locos ita tractaverint, ut multa vere 
emendasse censendi sint, sepenumero tamen 
Olearii indiligentia decepti a vero aberrarunt. 
Qui si Beckii dissertationem consuluissent , multo 
rectius de plurimis locis judicaturi erant. Postre- 
mus editor fuit Immanuel Bekkerus, qui anno 
1831 auspiciis Academia regize Borussice omnia 
Aristotelis opera ad codicum manuscriptorum 
fidem recensita vulgavit. Qui quum otio afflueret 
pluribusque quam quisquam alius subsidiis ad 
rem bene gerendam instructus accessisset, spes 
erat fore ut tandem aliquando philosophi scripta 
viri graece doctissimi studio perpolita prodirent, 
Cui exspectationi eventus si non omni, aliqua 
tamen ex parte respondit, Etsi enim ille grecarum 
litterarum antistes in difficillimo scriptore multa 
aliorum ingeniis illustranda et emendanda reli- 
quit, id tamen ejus opera consecuti sumus, ut quid 
in plerisque membranis legatur, certissimo nunc 
testimonio constet. At in aliis libris secundam, in 
hoc adversam expertus est fortunam, Etenim quum 


vitiatorum quos contulerat codicum auxilio libelli 


hujus depravatio tolli non posset, interdum ad 
Olearii auctoritatem se applicuit et lectionibus ab 
eo memoratis pauca correxit , sepius autem quasi 
de hominis fide dubitaret scripturis quas ille no- 
taverat abstinuit et repudiatis doctorum virorum 
conjecturis abjectaque veri inveniendi spe mani- 
festa codicum menda repetiit. Ergo vel post 
Bekkerum res integra fuit. Quamobrem nuper 
Theod. Bergkius nonnullos Aristotelei opusculi 
locos facili negotio partim codicis lectionibus e 
Beckii commentatione depromtis partim eximia 
mentis sagacitate restituit (4). Sed quicunque ad 
has Aristotelis disputationes castigandas studia sua 
contulerant de particulis quibusdam data occa- 
sione commentati totius libelli rationem habere 
noluerant. Desiderabatur jam editio , qua emen- 
dandi labor ab aliis inchoatus magis quam per- 
fectus , quoad in hujusmodi libro fieri posset tam 
codicis Lipsiensis ope quam conjectura absolve- 
retur ac simul superiorum editorum inventa qua 
quidem probabilia essent consignarentur. Quam 
provinciam ab aliis neglectam libenter occupavi , 
ut tandem facilior ad opus Aristoteleum aditus 


efficeretur. Qua in re grato animo mecum prz- 


dicabunt bonarum artium studiosi Godofredi 
Hermanni humanitatem , qui rarissimam Beckii 
dissertationem , quam frustra in tabernis librariis 
quasiveram , continuo ad me misit, simulatque 
illa opus mihi esse per litteras ei significavi. 
Codex Lipsiensis Beckio teste membranaceus 
est ac foliis trecentis viginti sex constat, neque 
solum hunc Aristotelis libellum a fol. 2399 usque 
ad 303 et Κλεομήδους χυχλικὴν θεωρίαν a fol. 2386- 
297 eadem manu exaratam, sed alia quoque ma- 
gnam partem ad sacras litteras spectantia continet, 
Beckius eam codicis partem in qua opusculum 
Aristoteleum reperitur szculo tertio decimo tri- 
buit, Quod quamvis ita se habeat (neque enim 
propter frequentia scripture compendia, quz 
tum primum invaluerunt, aliter judicare licet) , 
illum tamen codicem e quo descriptus est Lipsien- 
sis longe antiquissimum fuisse oportet, Tanta 
enim hujus apographi preestantia est, ut reliquas 
omnes membranas scripture veritate superet. 
Unum addo, quod Beckium fugit, librarium a 
quo scriptum est hoc exemplum, ita vulgari lin- 
gua assuetum fuisse, ut inter scribendum atticis 


(2) 6. L. Spaldingii Vindiciae philosophorum Megarico- 
rum subjecto commentario in priorem partem libelli de 
Xenophane, Zenone et Gorgia. Berolini, sumtibus A. 
Mylii 1793. 
ες (3) Solemnia Doctorum philosophize et magistrorum ar- 
lium a. d. XIV Febr. MDCCXCIII antiquo ritu creando- 
rum indicit Christ. Dan. Deckius. Praemissa est varietas 


lectionis libellorum Aristotelicorum e codice Lipsiensi di- 
ligenter enotata. Lipsiz , litteris Sommeriis. ; 

(4) Regiae universitati litterarum Friderico-Alexandrinze 
d. XXIII mensis Augusti MDCCCXLIII sacra sceularia 
prima agenti gratulatur Academia Marburgensis. Praemissa 
est Theodori Bergkii commentatio de Aristotelis libello de 
Xenophane , Zenone et Gorgia. Marbnrgi 1843. , 


τ 


P WR τον ΨΥ PNE a, RONEE Y 


^ 


DISPUTATIONES DE MELISSO, ETC. TR 


vociBus ac formis nonnunquam recentiores locu- 
tiones admisceret. Proximum illi apographo «etate 
et bonitate id ponimus exemplar, quod in con- 
ficienda interpretatione Felicianus olim secutus 
est, Hujus autem interpretatio ita sepe congruit 
cum libro Lipsiensi , ut prima specie interpretem 
hoc ipso codice usum esse conjicias, sed aliis 
locis ita discrepat a Lipsiensi volumine, ut diver- 
sum ab hoc ejus exemplum fuisse pateat. Est vero 
utriusque diversitas in eo posita, quod Feliciani 
codex aliquoties cum deterioribus consentit , 
nonnunquam, sed rarius, ipsi Lipsiensi incor- 
rupta scripture bonitate et antiquitate preestat. 
Reliqui codices , quos contulit Bekkerus , Palati- 
nus Vaticanus 162 (B*.), Vaticanus 13o2 (R23.), 
Urbinas 108 (V*.), Marciani 200. (Q*.), 215 (N?.), 
216, (0*.) et Laurentianus 87. 2x (Z^.) ob vitia 
fere innumerabilia nullius ad restituenda philoso- 
phi verba momenti sunt, quamquam in tribus 
prioribus quedam emendate orationis vestigia 
manserunt. Quid statuendum sit de illo codice, 
qui Vindobonz in Bibliotheca Cesarea nunc ex- 
stat, atque olim Joannis Joviani Pontani fuit, 
propterea non liquet, quia nondum a quoquam 
excussus est, De hoc pauca Lambecius Comment, 
de Bibl. Ces. tom, VII p. 215 ed. Kollar. prodi- 
dit. Chartaceus est et quinquagesimus sextus ejus 
classis quae philosophorum grecorum scripta 
complectitur, constat autem foliis centum nona- 
ginta quinque ac preter alia a fol. 160 p. 1 usque 
ad fol. 181 p. 1 hunc, de quo agitur, Aristotelis 
. librum continet. Verum quum ex iis que in ex- 
tremo folio grece et latine scripta sunt appareat, 
exemplar anno post Chr. n. 1458, id est, duobus 
seculis post Lipsiense exaratum esse, vix putave- 
rim multum lucis inde Aristotelis libello posse 
afferri, etsi Kollarius in adnotatione ait, hunc 
codicem propter Pontani conjecturas margini 
ascriptas futuris editoribus commendandum esse. 
Sed satis de libris calamo scriptis. 

In coniponendo commentario id spectavi, ut 
primum corrupta corrigerem , deinde quz diffici- 
lia viderentur breviter explicarem, Quod quo- 
modo effecerim alii judicabunt. 

Transeo ad questionem unam omnium gravis- 
simam de libelli hujus auctore ac de singularum 
partium inscriptionibus, Diogenes Laertius V, 25 
in indice scriptorum Aristoteleorum hec memo- 
vat: πρὸς τὰ Μελίσσου α΄, πρὸς τὰ ᾿Αλχμαίωνος α΄, 
πρὸς τοὺς Πυθαγορείους α΄, πρὸς τὰ Ξενοφάνους α΄, 
πρὸς τὰ Ζήνωνος α΄, et. Anonymus Menagianus 
pag. 201 ed. Meibom. : πρὸς τὰ Μελίσσου α΄, πρὸς 
τὰ ᾿Αλχμαίωνος α΄, περὶ τῶν Πυθαγορείων α΄, πρὸς τὰ 
Γοργίου. Quae res jam pridem eo valuit , ut opus- 
culum quod ad nostram memoriam propagatum 

FHILOS. CR,EC. 


est Aristotelis esse existimaretur. At codicis Va- 
ticani (R*.), cui Theophrasti nomen inscriptum 
est, auctoritas videtur obstare, etsi Lipsiensis , 
omnium instar judicandus, Aristotelis nomen 
singulis partibus impositum exhibet. Quae quum 
ita se habeant, Brandisius Hist. phil. Gr. et Rom. 
vol. I p. 358 adnot. hunc commentarium Theo- 
phrasto attribuit. Atque erunt fortasse qui ejus 
suspicionem confirmari arbitrentur eorum quz 
Simplicius ad Aristotelis Physic. fol, 6. a. e Theo- 
phrasto affert cum nostro libello similitudine, 
Ait igitur Simplicius : Μίαν δὲ τὴν ἀρχὴν ἤτοι £v 
τὸ ὃν xal πᾶν xal οὔτε πεπερασμένον οὔτε ἄπειρον, 
οὔτε χινούμενον οὔτε ἠρεμοῦν ΞΞενοφάνην τὸν Κολο- 
φώνιον τὸν Παρμενίδου διδάσκαλον ὑποτίθεσθαί φησιν 
6 Θεόφραστος ὁμολογῶν ἑτέρας εἶναι μᾶλλον 1) τῆς 
περὶ φύσεως ἱστορίας τὴν μνήμην τῆς τούτου δόξης, 
Quibus verbis subjungit hzc : α΄. Τὸ γὰρ ἕν τοῦτο 
xol πᾶν τὸν θεὸν ἔλεγεν ὃ Ξενοφάνης, Óv ἕνα μὲν 
δείκνυσιν ἐκ τοῦ πάντων χράτιστον εἶναι. πλειόνων 
γάρ, φησίν, ὄντων ὁμοίως ἀνάγχη ὑπάρχειν πᾶσι τὸ 
χρατεῖν" τὸ δὲ πάντων χράτιστον xol ἄριστον θεός. 
β΄. ἀγένητον δὲ ἐδείχνυεν ἐκ τοῦ δεῖν τὸ γιγνόμενον ἢ 


ἐξ δμοίου ἢ ἐξ ἀνομοίου γίγνεσθαι" ἀλλὰ τὸ μὲν ὅμοιον ἡ 


ἀπαθές φησιν ὑπὸ τοῦ ὁμοίου οὐδὲν γὰρ μᾶλλον γεν- 
v&y ἢ γεννᾶσθαι προσήχει τὸ ὅμοιον éx τοῦ ὁμοίου“ 
εἰ δ᾽ ἐξ ἀνομοίου γίγνοιτο, ἔσται τὸ ὃν Ex τοῦ μὴ ὄν-- 
"i 3. v z4 25./. , 
τος, xal οὕτως ἀγένητον καὶ ἀΐδιον ἐδείκνυ, γ΄. xal 
οὔτε δὲ ἄπειρον οὔτε πεπερασμένον εἶναι" διότι ἄπει- 
ρὸν μὲν τὸ μὴ ὄν, ὡς μήτε ἀρχὴν ἔχον μήτε μέσον 
ute τέλος, περαίνει δὲ πρὸς ἀλλὴλα τὰ "πλείω. δ΄. 
Παραπλησίως δὲ καὶ χίνησιν ἀφαιρεῖ καὶ τὴν ἠρεμίαν. 
5... ὃ LI d κι A E Ao Cer SM EA 
ἀχίνητον μὲν γὰρ εἶναι τὸ μὴ ὄν" οὔτε γὰρ ἂν εἷς αὐτὸ 
ἕτερον, οὔτε αὐτὸ πρὸς ἄλλο ἐλθεῖν * χινεῖσθαι δὲ τὰ 
πλείω τοῦ ἑνός" ἕτερον γὰρ εἰς ἕτέρον μεταδάλλειν" 
ὥστε χαὶ ὅταν ἐν ταὐτῷ μένειν λέγη: xot μὴ χινεῖ- 
σθαι, 


αἰεὶ δ᾽ ἐν ταὐτῷ τε μένειν χινούμενον οὐδὲν 
οὐδὲ μετέρχεσθαί μιν ἐπιπρέπει ἄλλοτε ἄλλῃ, 


πὰ 3 2 / Led , , 
οὐ χατὰ τὴν ἠρεμίαν τὴν ἀντικειμένην τῇ κινήσει μέ- 
ἘΣΕΙ͂Σ . ^ , 2 i B EA 
vety αὖτόν (1, e. τὸν θεόν ) φησιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἀπὸ 
χινήσεως xal ἠρεμίας ἐξηρημένην. Concinunt quie 
tertio hujus disputationis capite leguntur : α΄. Ei 
δ᾽ ἔστιν ὃ θεὸς ἁπάντων χράτιστον, ἕνα φησὶν αὐτὸν 
προσήχειν εἶναι" εἰ γὰρ δύο ἢ πλείους εἶεν, οὐκ ἂν ἔτι 
χράτιστον xod βέλτιστον αὐτὸν εἶναι πάντων * ἕχαστος 
Xo ὧν τῶν πολλῶ ίως ἃ τος εἴ λ 
γὰρ ὧν τῶν πολλῶν δμοίως ἂν τοιοῦτος εἴη. x. τ. À. 
β΄. ἀδύνατόν φησιν εἶναι, εἴ τι ἔστι. γενέσθαι, τοῦτο 
λέγων ἐπὶ τοῦ θεοῦ- ἀνάγχη γὰρ ἤτοι ἐξ δμοίου ἢ ἐξ 
3 , ! * , Ν δὲ ὐδέ 
ἀνομοίου γενέσθαι τὸ γιγνόμενον. Δυνατὸν δὲ οὐδέτε- 
ρον" οὔτε γὰρ ὅμοιον ὅφ᾽ ὁμοίου προσήχειν τεχνωθῆναι 
μᾶλλον ἢ τεχνῶσαι᾽ ταῦτα γὰρ ἅπαντα τοῖς γε ἴσοις 
* 
x«i δμοίοις οὖχ ὑπάρχειν πρὸς ἄλληλα ; οὔτ᾽ ἂν ἐξ 
: 
ἀνομοίου τἀνόμοιον γενέσθαι. εἰ γὰρ γίγνοιτο ἐξ ἀσθε- 
I8 


414 


γεστέρου τὸ ἰσχυρότερον ἢ ἐξ ἐλάττονος τὸ μεῖζον ἢ ἐχ 
χείρονος τὸ χρεῖττον ἢ τοὐναντίον τὰ χείρω ἐχ τῶν 
χρειττόνων, τὸ ὃν ἐξ οὐχ ὄντος ἂν γενέσθαι, ὅπερ 
ἀδύνατον * ἀΐδιον μὲν οὖν διὰ ταῦτα εἶναι τὸν θεόν. 
γ΄. ἀΐδιον δ᾽ ὄντα xo ἕνα καὶ σφαιροειδῆ, οὔτ᾽ ἄπειρον 
εἶναι οὔτε πεπεράνθαι, ἄπειρον μὲν τὸ μὴ ὃν εἶναι" 
τοῦτο γὰρ οὔτε ἀργὴν οὔτε μέσον οὔτε τέλος οὔτ᾽ ἄλλο 
μέρος οὐδὲν ἔχειν " τοιοῦτον δ᾽ εἶναι τὸ ἄπειρον, οἷον 
δὲ τὸ μὴ ὄν, οὐκ ἂν εἶναι τὸ ὄν, περαίνειν δὲ πρὸς 
ἄλληλα, εἰ πλείω εἴη. τὸ δὲ ἕν οὔτε τῷ οὐκ ὄντι οὔτε 
τοῖς πολλοῖς ὡμοιῶσθαι: ἕν γὰρ οὖχ ἔχει πρὸς ὅ, τι 
περανεῖ. δ΄, τὸ δὴ τοιοῦτον ὃν ἕν, ὃν τὸν θεὸν εἶναι 
λέγει, οὔτε χινεῖσθαι οὔτε ἀκίνητον εἶναι. ἀχίνητον 
μὲν γὰρ εἶναι τὸ μὴ ὄν" οὔτε γὰρ ἂν εἰς αὐτὸ ἕτερον, 
οὔτ᾽ ἐκεῖνο εἰς ἄλλο ἐλθεῖν " χινεῖσθαι δὲ τὰ πλείω ὄντα 
ἑνός" ἕτερον γὰρ εἷς ἕτερον δεῖν χινεῖσθαι. Quee verbo- 
rum similitudo eo mirabilior potest videri , quod 
Xenophanis decreta , qua ipse poetici sermonis 
. venustate ornarat ac luminibus distinxerat, ab 
utroque scriptore soluto metro et exili orationis 
genere, quale dialecticorum esse solet, referun- 
tur, Quapropter utrumque scriptorem, qui ubique 
fere iisdem verbis usus sit, aut eundem esse ho- 
minem necesse est, aut ex eodem fonte hausisse, 
aut alterius scrinia compilasse. Ob illud autem 
Simplicii testimonium et Vaticani codicis auctori- 
tatem Brandisius hoc opusculum Aristoteli abju- 
dicavit ac Theophrasto ascripsit, ita tamen , ut 
simul Theophrastum integriore libro usum esse 
contenderet, Theophrasti verba a Simplicio lau- 
data brevius enuntiavit et interpretatus est Bes- 
sarion adv. Calumn. Plat. Il, 11 p. 32. b. Ait 
autem : « Theophrastus Xenophanem , quem Par- 
menides audivit atque secutus est, nequaquam 
inter physicos numerandum , sed alio loco con- 
stituendum censet. Nomine, inquit, unius et 
universi deum appellavit, quod unum ingenitum, 
immobile, :ternum dixit ; ad hec , aliquo quidem 
modo neque infinitum neque finitum, alio vero 
modo etiam finitum , tum etiam conglobatum, 
diversa scilicet notitie ratione; mentem etiam 
universum hoc idem ( Xenophanes) esse affirma- 
vit. » Fuerunt qui hoc etiam Bessarionis loco 
demonstrare vellent, librum, de quo disputatur, 
Theophrasti esse. Sed tali testimonio nihil tri- 
bui oportere in promtu est. Theophrastum vero 
omnino ejus quod ad nostram ztatem mansit volu - 
minis auctorem haberi non posse ex eo collegit 
Theod. Bergkius p. 6, quod reperiuntur in hoc 
libello , quz nullo pacto a Theophrasto proficisci 
potuerunt, que vel indigna sunt hoc philosopho 
vel aperte pugnant cum iis quz alibi Theophra- 


PR/JEFATIO AD ARISTOTELIS 


stus memorie prodidit de horum philosophorum 
placitis, Itaque Bergkius quidem hunc libellum 
tam Theophrasto quam Aristoteli abjudicandum 
censet, ita autem arbitratur scriptorem in confi- 
ciendo hoc opere esse wersatum, ut maximam 
partem ad Theophrastum se componeret, alia 
ipse adjiceret, Quod judicium licet nobis non 
plane displiceat , veremur tamen, ut possit pro- 
bari. Nam quod ait inveniri in hoc libello que 
pugnent cum iis que alibi Theophrastus et Ari- 
stoteles de iisdem philosophis tradiderint,, id gra- 
vissimum videretur, si semper sibi constaret Ari- 


stoteles ( nam de Theophrasto nolo ei adversari), 


si ubique eodem modo de aliis sapientiv aucto- 
ribus judicaret , si semper bona fide eorum , quos 
refellere instituisset, sententias referret, Quis autem 
non jure miretur inconstantiam Aristotelis, qua 
Parmenidis dogmata aliter atque aliter enuntiata 
proponit et errorem in quem vel memoriz lapsu 
vel negligentia vel cupiditate inductus est? Quam- 
obrem assentior Mureto, qui quum in Varr, lectt. 
lib, XIV, 18 Aristotelem nonnunquam reprehen- 
dendorum veterum paullo quam par erat, avi- 
diorem fuisse dixisset, ita pergit : «Plato civitatis 
salutem in eo positam esse dixerat, si quam 
maxime una esset. Quam id sophistice calumniatus 
est? Non libet de ideis dicere. Sed tamen non 
desunt ex ipsis Aristoteleis, qui Aristotelem in 
eis labefactandis non optima fide cum Platone 
egisse fateantur. » Invitus talia commemoro ideo- 
que ea alienis quam meis verbis dicere malui. At 
ex iis qua modo allata sunt intelligitur cavendum 
esse, ne solam judicii, inconstantiam ac diversita- 
tem et preterea malam fidem satis firmum esse 
argumentum opinemur, cur Aristoteles hujus li- 
bri auctor esse non queat. In quo genere illud 
etiam perincommode accidit, quod nonnulli, in- 
ter quos Spaldingius (5) est, non intellecto cor- 
ruptarum, quas reperiebant in hoc opusculo 
enuntiationum sensu multo plures quam quz in- 
sunt in ipsa scriptione opiniones ab aliis Stagiritz 
locis diversas deprehendisse sibi visi sunt. Itaque 
inde a Spaldingii tempore plurimi sibi. persuase- 
runt, hunc libellum non esse Aristoteleum, Ac- 
cedo ad alterum Bergkii argumentum, Affirmat 
inveniri in hoc commentario, qua Theophrasto: 
et Aristotele indigna sint, Quod ego tantum abest 
ut negem , ut nisi jam ab aliis dictum esset , ipse: 
fuerim demonstraturus. At quis audeat defendere, 
in reliquis Stagirite operibus nihil legi, quod 
auctoris fama et illa quz omnium ore celebratur 
mentis sagacitate ac disserendi subtilitate indignum: 


— (8) Cf. Spaldingii. Vindic, phil. Megar. pag. 55, 66, 72 elc. 


* 


CPP RO CNN OR 


Ξ ΥΝΣ  ῪΡ p det Ἢ 


ἘΝ WIS TET IPOMFRES 


BEC ον Were 


ΣΝ RR ΡΣ ΤΕ e NERIS IY AR RE 


DISPUTATIONES DE MELISSO, ETC. 275 


sit, Ergo ne hxc quidem ratio ita comparata est, 
ut nequeat infirmari. Quemadmodum igitur illud 
volumen, si Aristoteleum haberi convenit, non 
posse prwclaris Stagirite operibus adnumerari 
facile concedimus : ita quum haud pauca Aristo- 
telee dictionis vestigia relicta videamus, non est 
quod ejus auctoritatem impugnemus. Sed quum 
opus, quod raptim ac negligenter compositum 
esse nemo non videt, tale quale nunc est, vix ab 
Aristotele foras dari potuerit, statuendum aut, 
quod Karstenius voluit, casu quodam commen- 
tarium rudem et inchoatum (6) ad posteros per- 
venisse, aut, quod mihi multo magis placet, ea 
quas supersunt excerpta esse a Peripatetico nescio 
quo e majoribus Aristotelis operibus a Diogene 
Laertio memoratis, que ille adyersus Pythago- 
reos, Eleaticos aliosque philosophos conscripse- 
rat. Ex eodem fonte sua videtur hausisse Theo- 
phrastus atque in egregium φυσιχῆς ἱστορίας volu- 
men transtulisse eo consilio, ut multa adderet ac 
de singulis accuratius disputaret. E magno enim 
φυσικῆς ἱστορίας opere depromsisse putandus est 
Simplicius quz» e Theophrasto proferre se testifi- 
catur, Jam vero librariorum incuria accidit, ut 
singularum libelli partium inscriptiones comniu- 
tarentur. Nam si Lipsiensem codicem sequimur, 
inscribendus est liber de Zenone, Xenophane et 
Gorgia, si reliquos, de Xenophane, Zenone et 
Gorgia. At utrumque titulum sque falsum et ine- 
ptum esse ex iis quz singulis commentarii parti- 
bus continentur abunde conficitur. Quippe prio- 
rem partem, quz primum et secundum caput 
complectitur, neque ad Xenophanem referri, quod 
Füllebornius arbitratus erat, neque ad Zenonem, 
quz' aliorum fuerat opinio , sed ad Melissum per- 
tinere, e Melissi fragmentorum cum primo capite 
consensu ita probavit Spaldingius, ut nihil dubi- 
tationis reliquerit (7). In altera parte non de Ze- 
none, sed de Xenophane agi, e Theophrasteo 
apud Simplicium loco, qui tertio capiti consen- 
taneus est, cogi oportere jam dudum viderunt 
homines erudiü. De tertia autem parte i. e. de 
quinto et sexto capite nulla unquam fuit contro- 
versia, In hac enim disputatione de Gorgia quaeri 
et membranarum auctoritas vincit et rerum tra- 
ditarum diligens pervestigatio docet. Sed unde 
Zenonis nomen tot codicibus illatum est? Suspicor 


| 


quartam olim fuisse disputatiunculam , qua Zeno- 
nis dogmata tractarentur eamque inter eas partes, 
qua nunc secundo et tertio loco constitute sunt, 
mediam tenuisse sedem , ita ut is qui opera Ari- 
stotelea adversus alios philosophos scripta ad hanc 
sententiarum et argumentorum paucitatem rede- 
git initium fecerit a Melisso, tum ad Xenopha- 
nem transierit, deinde Zenonem posuerit, postre- 
mum esse Gorgiam voluerit. Quod ut ita se 
habere credam, certissimis adducor indiciis. In 
secunda questione (cap. 4) que est de Xeno- 
phane citatur prima libelli pars, quam ad Melis- 
sum spectare diximus, his verbis : Πρῶτον μὲν οὖν 
λαμθάνει xot οὗτος τὸ γιγνόμενον γίγνεσθαι ἐξ ὄντος, 
ὥσπερ 6 Μέλισσος. In ea autem , quz nunc est ter- 
tia commentatio et quam olim quartam fuisse 
conjicio , laudatur prima opusculi pars de Melisso 
et tertia de Zenone olim conscripta, siquidem 
cap. 5 legimus : τὰ μὲν ὡς Μέλισσος, τὰ δ᾽ ὡς Ζή- 
γων ἐπιχειρεῖ δειχνύειν. Enimvero quam perversum 
sit, post Melissum tractare Xenophanem, vix opus 
est ostendi. Verum illa perversitas non in ipsum 
Aristotelem 564 in epitomes hujus auctorem ca- 
dit. Sic omnia videor expediisse, in quibus litte- 
ratissimi statis nostre et ingeniosissimi homines 
heeserunt , qui de libri hujus scriptore commentati 
sunt. Neque tamen omittendum duco primam et 
tertiam dissertationem ita compositam esse, ut 
nullum vel Melisso vel Gorgie dogma tribuatur, 
quod non eorum doctrine conveniat, in secunda 
autem commentarii parte conscribenda auctorem 
refutandi studio incensum cupidius versatum vi- 
deri, quam simplex fert ratio veritatis, Etenim 
Metaph. I, 5 pag, 986. b, 18 ed. Bekk, hzc le- 
guntur : Παρμενίδης μὲν γὰρ ἔοιχε τοῦ χατὰ τὸν 
λόγον ἑνὸς ἅπτεσθαι, Μέλισσος δὲ τοῦ χατὰ τὴν ὕλην’ 
διὸ καὶ 6 μὲν πεπερασμένον, ὃ δ᾽ ἄπειρόν φησιν εἶναι 
αὖτό. Ξενοφάνης δὲ πρῶτος τούτων ἑνίσας (6 γὰρ 
Παρμενίδης τούτου λέγεται μαθητής ) οὐθὲν διεσαφή - 
νισεν, οὐδὲ τῆς φύσεως τούτων οὐδετέρας ἔοιχε θιγεῖν, 
ἀλλ᾽ εἰς τὸν ὅλον οὐρανὸν ἀποδλέψας τὸ ἕν εἶναί φησι 
τὸν θεόν. Xenophaneum quod hic proditur decre- 
tum quum simplicius esset, quam quod commode 
posset redargui, ita mutatum est hujus libelli 
cap. III, ut in ejus locum substitueretur ἀΐδιον δ᾽ 
ὄντα xal ἕνα xai σφαιροειδῆ, οὔτ᾽ ἄπειρον εἶναι οὔτε 
πεπεράνθαι, In quo primum illud mirabile est, 


(6) De his commentariis, in quibus antiquiorum opinio- 
nes consignare solebant , notabilis est locus Ammonii Her- 
mic περὶ ἑρμην. (ed. Ald. 1503 ) lit. A. fol. 2 : Ὑπομνη- 
ματιχὰ δὲ ἐκεῖνα (συγγράμματα) χαλοῦσιν, ὅσα πρὸς οἰχείαν 
ἀπεσημειοῦντο ὑπόμνησιν. Εἰώθεσαν δὲ οἱ παλαιοί, τὰ τῶν 
ἀρχαιοτέρων ἀναγινώσχοντες συγγράμματα, ἀποσημειοῦσθαι 
αὐτῶν τὰς περὶ ἑχάστον πράγματος δόξας χαὶ τὰ ἐπιχειρή- 


ματα τὰ τούτων χατασχευαστιχὰ---ὡς ὕλην τῶν οἰχείων σνγ- 
γραμμάτων. ᾿ 

(7) €f. Spalding. Vindic. phil. Meg. p. 56 seqq. Argu- 
menta ejus repetere supersedemus, quum ipsa Melissi 
fragmenta nos in hoc volumine exhibeamus. Adde. Bran- 
dis. Commentationes Eleaticas p. 180 seqq. et Histor. phil. 
I, 398 seqq. 

13. 


PRJEFATIO. 


quod unum ve, numen οὔτ᾽ ἄπειρον εἶναι οὔτε πεπε- 
ράνθαι dicitur, deinde quod σφαιροειδές vocatur. 
Quidquid enim σφαιροειδές est, id non potest non 
esse πεπερασμένον, Itaque in hanc sententiam Sim- 
plicius 1, c, post Theophrasti , Nicolai Damasceni 
et Alexandri verba ait : πεπερασμένον δὲ καὶ σφαι- 
ροειδὲς αὐτὸ διὰ τὸ πανταχόθεν ὅμοιον λέγει. Αἱ glo- 


— € 
S. ; 


ἈΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ TO IIEPI ΜΕΛΙΣΣΟΥ, 
ΞΕΝΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΓΟΡΓΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΝ. 


ΠΕΡῚ ΜΕΛΙΣΣΟΥ͂. 
ΚΕΦ, α΄. 


ἈΑἴδιον εἶναί φησιν εἴ τι ἔστιν, εἴπερ μὴ ἐνδέχεσθαι 


' τὰ γενέσθαι μηδὲν ἐ ἐχ μηδενός. Εἴτε γὰρ ἅπαντα γέγο- 


νεν εἴτε μὴ πάντα, δεῖν ἀμφοτέρως ἐξ οὐδενὸς γενέσθαι 


CAPUT PRIMUM. 


Codices contulit Bekkerus Palatinum "Vaticanum 162 
(B*.), Vaticanum 1302 (R*.), Urbinatem 108 (V?.) et non- 
nullis locis Marcianos 200 (Q.), 215 (N?.), 216 (O?.) et 
Laurentianum 87 21 (Z?^.). In his variat libri inscriptio. 
Nam Vaticanus (R?.) habet θεοφράστου περὶ Ξενοφάνους, 
περὶ Ζήνωνος, περὶ Γοργίου, contra Marcianus (Q.) ἀριστοτέ» 
λους περὶ δοξῶν, denique Palatinus Vatieanus (B?^.) ἀριστο- 
τέλους χατὰ τὰς δόξας τῶν φιλοσόφων. In Marciano (Q.), si 
Bekkeri adnotationem recte intelligimus, verbis ἀριστοτέλους 
περὶ δοξῶν hoec subjiciuntur separatim scripta : περὶ Eevo- 
φάνους, Ζήνωνος xai Γοργίου. Alioquin vix fieri poterat, quod 
ait, ut περὶ ante Ζήνωνος omitteretur. Prima libri pars in 
Vaticano (R*.) et Urbinate (V^.) inscribitur περὶ Ζήνωνο:. 
Tn Lipsiensi desideratur titulus, qui ad totum librum per- 
tineat, sed tres ejus partes tanquam singulares libelli iadi- 
cis diversitate sejunguntur. Itaque prima pars inscribi- 
tur ᾿Αριστοτέλους περὶ Ζήνωνος, de qua ut de ceteris inscri- 
plionibus in praefatione diclum est. 

pag. 974. a. vers. 2. In scribendo commentario ita versa- 
bor, ut a Bekkeriana singulorum locorum scriptura pro- 
fectus ad ea quae obscura et corrupta sunt illustranda et 
emendanda accedam. Initio perperam Bekkerus : 'Atótov 
εἶναί φησιν εἴ τί ἐστιν, εἴπερ μὴ ἐνδέ ἔχεται γενέσθαι μηδὲν ἐχ 
μηδενός. Εἴτε yàp ἅπαντα γέγονεν εἴτε μιὴ πάντα ἀΐδια ἀμφο- 
τέρως. ἐξ οὐδενὸς γὰρ αὐτῶν ἂν γινόμενα. ἁπάντων τε γὰρ 
γινομένων οὐδὲν προὐπάρχειν" εἴτ᾽ ὄντων τινῶν ἀεὶ ἕτερα 
προσγίνοιτο, πλέον ἂν χαὶ μεῖζον τὸ ἕν γεγονέναι. ᾧ δὴ πλέον 
χαὶ μεῖζον, τοῦτο γενέσθαι ἂν ἐξ οὐδενός. τῷ γὰρ ἐλάττονι 
τὸ πλέον, ἢ δ᾽ ἐν τῷ μιχροτέρῳ τὸ μεῖζον οὐχ ὑπάρχειν. 
ἀΐδιον δὲ ὃν ἄπειρον εἶναι, ὅτι οὐχ ἔχει ἀρχὴν ὅθεν ἐγένετο. 
οὐδὲ τελευτὴν εἰς ὃ γινόμενον ἐτελεύτησέ ποτε. Locus sic 
corrigendus : Ἀΐδιον εἶναί φησιν εἴ τι ἔστιν, εἴπερ μὴ ἐνδέ- 
γεσθαι γενέσθαι μηδὲν ἐχ μηδενός. εἴτε γὰρ ἅπαντα γέγονεν 
εἴτε μὴ πάντα, δεῖν ἀμφοτέρως ἐξ οὐδενὸς γενέσθαι ἂν αὐτῶν 
γιγνόμενα " ἁπάντων τε γὰρ γιγνομένων οὐδὲν προὐπόρχειν. εἰ 
δ᾽ ὄντων τινῶν ἀεὶ ἕτερα προσγίγνοιτο, πλέον ἄν καὶ μεῖζον 
τὸ ἕν γεγονέναι. ᾧ δὴ πλέον χαὶ μεῖζον, τοῦτο γενέσθαι ἂν ἐξ 
οὐδενός" οὐ γὰρ ἐν τῷ ἐλάττονι τὸ πλέον, οὐδ᾽ ἐν τῷ μιχροτές oo 
τὸ μεῖζον ὑπάρχειν. ἀΐδιον δὲ ὃν ἄπειρον εἶναι, ὅτι οὐχ ἔχει 
ἀρχὴν ὅθεν ἐγένετο, οὐδὲ τελευτὴν εἰς ἣν γιγνόμενον ἂν ἐτελεύ- 
τησέ ποτε, Pro vulgato εἴπερ μὴ ἐνδέχεται cod. Lips. εἴπερ 
μὴ εἰσδέχεσθαι, quod tuetur Bergkius in commentatione de 
hoc Aristotelis libello p. 8. Affert enim Herodoti !ocos 1I, 
172 εἰ γὰρ πρότερον εἶναι δημότης, ἀλλ᾽ ἐν τῷ παρεόντι εἶναι 
αὐτέων βασιλεύς, el II, 108 : λέγουσι δὲ καὶ τόδε ᾿Αράδιοι, 


^ 3 ὦ , b € / , 5x 
àv αὐτῶν γιγνόμενα " ἁπάντων τε γὰρ χηνομνων οὗ 
δὲν προῦύπάρχειν. Εἰ δ᾽ ὄντων τινῶν ἀεὶ ἕτερα προσ-- 
ίγνοιτο, πλέον ἂν χαὶ μεῖζον τὸ ἕν γεγονέναι. ὮὯ δὴ 
Y νὰ , Dn : YSY 
P “υ m , 
πλέον xal μεῖζον, τοῦτο γενέσθαι ἂν ἐξ οὐδενός " οὐ X 
2 , " : , Y 5.7 * 
ἐν τῷ ἐλάττονι τὸ πλέον, οὐδ᾽ £y τῷ μιχροτέρῳ τὸ μεῖ- 
ῃ * ACMO ) ὦ j D μ e [! 
Cov ὑπάρχειν. ᾿Αἴδιον δὲ ὃν ἄπειρον εἰναι, ὅτι οὐχ 
ἔχει ἀρχὴν ὅθεν ἐγένετο, οὐδὲ τελευτὴν elc ἣν γιγνόμε- 


ὡς πᾶσα ἂν γῆ ἐπίμπλατο τῶν ὀφίων τούτων, εἰ μὴ γίνεσθαι 
χατ᾽ αὐτοὺς οἷόν τι χατὰ ἐχίδνας ἠπιστάμην γίνεσθαι, ex qui- 
bus cogit hic quoque infinitivum requiri, quoniam Melissi 
argumentatio qualis fuerit exponatur. Sed in re nota ne 
his quidem locis opus erat. Vide Hermann. ad Viger. 
p. 832 et Poppon. observv. critt. in Thuc. p. 155. Etsi 
autem infinitivus mihi probatur, tamen ἐνδέχεσθαι verbum 
Aristotelis proprium retineo; quod in hoc libello vitatis 
aliorum philosophorum locutionibus Aristotelea oratio fere 
ubique apparet et quod εἰσδέχεσθαι eo qui hic flagitatur 
sensu dictum in Aristoteleo dicendi genere non satis prze- 
sidii habet. In verbis εἴτε yàp ἅπαντα γέγονεν εἴτε u7) πάντα, 
δεῖν ἀμφοτέρως secuti sumus lectionem Cod. Lips. pro vul- 
gato δι’ ἀμφοτέρων, nisi quod distinximus post πάντα, et 
&tó? nostro periculo in δεῖν mutavimus. Illustrantur au- 
tem haec et qu:e subjiciuntur aliqua ex parte ipsius Melissi 
verbis quze in fragm. $ 1 allegavimus et δέ «t ἔστι, ἤτοι γινό- 
μενόν ἐστι, ἢ αἰεὶ ἐόν x. τ. X. ita ut talis fere sententia insit, 
sive omnia orta sint, sive non omnia, utroque modo effici, 
ut quae sint orla e nihilo exstitisse statuendum sit. Nam 
si omnia oriantur, nihil prius exstare, si vero ei quod est 
alia semper accedant, id unum amplias jam et majus eva- 
sisse. Eam autem rem qua illud amplius et majus evase- 
sit, e nihilo nasci. Neque enim paucioribus plura, neque 
minoribus majora contineri. In iis 4185 subsequuntur ἐξ 
οὐδενὸς γὰρ γενέσθαι αὐτῶν Xv γιγνόμενα particulam γὰρ de- 
levimus et infinitivum γενέσθαι e Cod. Lips. adjecimus. 
Brandisius in Commentt. Eleatt. p. 187 articulum ante 
γιγνόμενα addi volebat, non male, presertim quum huic 
opinioni suffragetur Aristot. Phys. I, 8, ubi de Eleaticc do- 
ctrinze auctoribus : χαί φασιν οὔτε γίγνεσθαι τῶν ὄντων οὐδὲν 
οὔτε φθείρεσθαι διὰ τὸ ἀναγχαῖον μὲν εἶναι γίγνεσθαι τὸ γι- 
γνόμενον ἣ ἐξ ὄντος ἢ ἐκ μὴ ὄντος, ἐχ δὲ τούτων ἀμφοτέρων 
ἀδύνατον εἶναι. Sed fieri potest ut Melissus, more ionum 
qui in articuli usu Atticorum diligentiam non sequant, hic 
ἀνάρθρως locutus sit ac tale antiquioris sermonis vestigium 
in his excerptis remanserit. Quo autem adjiciuntur 
ἁπάντων τε γὰρ γιγνομένων οὐδὲν προῦπάρχειν, his nihil pla- 
nius esse potest. Itaque non est quod cum Bergkio legas 
γενομένων, quod non convenit infinilivo προῦπάρχειν. Αἱ 
idem, rejectis quae apud Bekkerum p. 974 leguntur codd. 
scripturis, e libri Lipsiensis lectione εἴτ᾽ ὄντων τινῶν ἀεὶ ἕτερα 
προσγίγνοιτο, πλέον ἂν xal μεῖζον τὸ Ev γεγονέναι recte con- 
clusit. legendum esse εἰ δ᾽ ὄντων. Deinde quod in. eodem 
libro exstat τὸ tv pro τὸ £v, quamquam confirmare videtur 
Brandisii conjecturam in Commentt, Eleatt. p. 187 *et in 
Hist. phil. p. 399 propositam τὸ ὃν, tamen non minus simi- 


217 


σι 


“18 ARISTOTELIS LIBER 


γον ἂν ἐτελεύτησέ ποτε. Πᾶν δὲ ἄπειρον ἕν εἶναι" εἰ 
γὰρ πλέω ἢ δύο εἴη, πέρατ᾽ ἂν εἶναι ταῦτα πρὸς ἄλλη- 
λα΄ ἕν δὲ ὃν ὅμοιον εἶναι πάντη; εἰ γὰρ ἀνόμοιον, πλείω 
ὄντα οὐκ ἂν ἔτι ἕν εἶναι, ἀλλὰ πολλά. ᾿Αἴδιον δὲ ὃν 


15 ἄμετρόν τε xal ὅμοιον πάντη, ἀκίνητον εἶναι τὸ ἕν. 


Οὐ γὰρ ἂν χινηθῆναι, μὴ εἴς τι ὑποχωρῆσαν" ὕποχω- 


ρῆσαι δὲ ἀνάγχην εἶναι ἤτοι εἰς πλῆρες ἰόν, ἢ it χενόν. 
Τούτων δὲ τὸ μὲν οὐκ ἂν δέξασθαι, τὸ πλῆρες, τὸ δὲ 
οὖκ εἶναι οὐδέν, τὸ χενόν. Τοιοῦτο δὲ ὃν τὸ ἕν ἀνώ-- 


δυνόν τε χαὶ ἀνάλγητον ὑγιές τε καὶ ἄνοσον εἶναι, οὔτε 90 ᾿. 


μεταχοσμούμενον θέσει, οὔτε ἑτεροιούμενον εἴδει, οὔτε 
μιγνύμενον ἄλλῳ. Κατὰ πάντα γὰρ ταῦτα πολλά τε 


litadinis cum vulgato £v gerit, ita ut quum illud unum de 
quo agitur non queat esse nisi id solum quod est τὸ ὃν, 
quia cetera omnia pro nihilo habenda sunt, haud injuria 
receptae seripture acquiescere videamur. Porro satis com- 
modum quidem sensum praebet quod pro ᾧ δὴ πλέον xai 
μεῖζον in membrana Lipsiensi reperitur εἰ δὴ 7A. x. y..; neque 
tamen propterea illud ᾧ reprobaverim. Quamobrem neque 
Füllebornii conjecturam ὃ δὲ legentis necessariam esse 
arbitror, neque Bergkii illud ᾧ δὲ πλέον x. τ. 4. Quod enim 
eruditus ille vir ait, Melissum dicere, quatenus id quod 
sit augescat et crescat, eatenus aliquid ex nihilo fieri, id 
per se quidem huic loco accommodatum est, neque repu- 
diandum esset, si in libris manu exaratis reperiretur. Opor- 
tebat autem sequentia sic conformari : ταύτῃ τι γενέσθαι 
ἂν ἐξ οὐδενός. Nunc quum non incongruens sit ó, nihil 
mutandum videtur. Nam manifesto hoc statuit Melissus, 
id quo augeatur et crescat ens ex nihilo fieri, Praeterea 
locus, qui in plerisque codd. sic exhibetur τῷ γὰρ ἐλάττονι 
τὸ πλέον, ἢ δ᾽ ἐν τῷ μιχροτέρῳ τὸ μεῖζον οὐχ ὑπάρχειν ferri 
nequif. Ad quem sanandum jam Beckius in enotauda e 
eod. Lipsiensi varietate lectionis libellorum Aristoteleorum 
ἐν τῷ γὰρ ἐλάττονι legi voluerat, quae postea et Brandisii 
sententia fuit in Commentt. Ell. p. 187 prodita. Idem 
pro inepto illo ἢ δ᾽ ἐν τῷ μιχροτέρῳ legit ἠδ᾽ addita libri 
Lipsiensis scriptura xoi οὐδ᾽ ἐν τῷ μιχροοτέρῳ. Aliquot codd. 
apud Bekkerum οἵδ᾽, Bergkius coll. Is. de Philoctem. he- 
red. p. 132 παραδοῦναι οὔτε λαθεῖν ἠθέλησαν hoc loco pra- 
stare putat. οὔτ᾽ ἐν τῷ μιχροτέρῳ. — Mihi legendum videtur 
aut ἐν yàp τῷ ἐλάττονι τὸ πλέον, ἢ £v τῷ μιχροτέρῳ τὸ μεῖζον 
οὐχ ὑπάρχειν aut quod magis etiam consentaneum videtur 
οὗ γὰρ ἐν τῷ ἐλάττονι τὸ πλέον, οὐδ᾽ ἐν τῷ μιχροτέρῳ τὸ μεῖζον 
ὑπάρχειν. | Quod reliquum est, bene jam Brandisius obser- 
vavit, quum Melissus hic doceat, ex nihilo fieri quidquid 
novi accedat enti, videri Aristotelem hoc preceptum ex 
alio Melissi loco, non ex primo fragmento sumsisse. In 
verbis οὐδὲ τελευτὴν εἰς ἣν γιγνόμενον ἂν ἐτελεύτησέ ποτε 
Sylburgianam lectionem εἰς ἣν vulgatoe εἰς ὃ praetulimus 
atque inter γιγνόμενον οἱ ἐτελεύτησε inseruimus ἄν, quod 
flagitat sententia. Neque enim dubium videtur, quin in 
excerpendis philosophi Eleatici placitis talem respexerit 
locum Aristoteles, qualis est in fragm. 7 : ei μὲν γὰρ ἐγένετο, 
ἀρχὴν ἂν εἶχεν, ἤρξατο γὰρ ἄν ποτε γινόμενον " xod τελευτήν" 
ἐτελεύτησε γὰρ ἄν ποτε γινόμενον. Quamobrem quod Berg- 
kius dubitanter proponit τελευτήσει necessarium non esse 
arbitramur. 

| 1t. Sequentia apud Aristotelem sic scribuntur a Bekke- 
τὸ : Πᾶν δὲ xal ἀπεῖρον ὃν εἶναι. el γὰρ πλέον ἢ δύο εἴη, πέ- 
px ἂν εἶναι ταῦτα πρὸς ἄλληλα. ἕν δὲ ὅμοιον εἶναι πάντα" 
εἰ γὰρ ἀνόμοια πλείω ὄντα, οὐχ ἂν ἔτι ἕν θεῖναι ἀλλὰ πολλά. 
ἀΐδιον δὲ ὃν μέτριόν τε καὶ ὅμοιον πάντῃ ἀκίνητον εἶναι τὸ ἕν. 
οὗ γὰρ ἂν χινηθῆναι μὴ ἔς τι ὑποχωρῆσαν. ὑποχωρῆσαι δὲ 
ἀνάγχην εἶναι ἤτοι εἰς πλῆρες ἰὸν ἢ χενόν. τούτων δὲ τὸ μὲν 
οὐχ ἂν δέξασθαι τὸ πλῆρες, τὸ δὲ οὐχ εἶναι οὐδὲν [ἢ] τὸ χενόν. 
Corrige : Πᾶν δὲ ἄπειρον ἕν εἶναι" E γὰρ πλέω ἢ δύο εἴη, πέ- 
ρατ᾽ ἂν εἶναι ταῦτα πρὸς ἄλληλα ἕν δὲ ὃν ὅμοιον εἶναι πάντῃ. 
εἰ γὰρ ἀνόμοιον, πλείω ὄντα οὐκ ἂν ἔτι ἕν εἶναι, ἀλλὰ πολλά. 
ἀΐδιον δὲ ὃν ἄμετρόν τε xod ὅμοιον πάντη, ἀχίνητον εἶναι τὸ ἕν. 
οὗ γὰρ ἂν χινηθῆναι, μὴ εἴς τι ὑποχωρῆσαν' ὑποχωρῆσαι δὲ 
ἀνάγχην εἶναι ἤτοι εἰς πλῆρες ἰόν, ἢ εἰς xevóv* τούτων δὲ τὸ μὲν 


οὖχ ἂν δέξασθαι, τὸ πλῆρες, τὸ δὲ οὐχ εἶναι οὐδέν, τὸ κενόν. 
Quibus verbis haec subjecta senfentia est: Omne autem 
infinitum unum esse; si enim plura sint aut duo, ea fines 
inter se esse (vel mutuo sese terminare), sed unum simile 
sibi ab omni parte esse, idcirco quia si sui dissimile esset, 
propter plurium numerum non jam foret unum, sed multa. 
Unum autem ipsum quum «seternum sit et immensum et 
sibi undique simile, immotum etiam esse, propterea quod 
moveri non possit, nisi si quo concesserit : oportere autem 
id quod concedat aut in plenum aut in vacuum concedere : 
horum alterum, hoc est plenum, id non admittere, alte- 
rum, hoc est vacuum, prorsus nihil esse. Initio posuimus 
πᾶν δὲ ἄπειρον Ev εἶναι pro. vulg. πᾶν δὲ xai ἄπειρον ὃν εἶναι 
vel ut in cod. Lips. est πᾶν γὰρ ἄπειρον ὃν ἕν εἶναι. Bran- 
disius conjecit πᾶν δ᾽ ἄρ᾽, Bergkius πάντῃ δὲ ἄπειρον ὃν ἕν 
εἶναι : neutra nobis arridet conjectura. Quae sequuntur in 
vulgatis exemplaribus sic se habent : εἰ γὰρ πλέον ἢ δύο εἴη, 
ubi rectius liber Lipsiensis πλέω. Bergkius scribi jussit εἰ 
γὰρ πλέω ἢ χαὶ δύο εἴη, in quo acquiescere posses, si xai 
particulam omisisset. Quod ad rem, de qua disceptatur, 
attinet cf. tertium Melissi fragm. ei δὲ ἄπειρον x. τ. 4. Deinde 
quod Bekkerus vulgavit £v δὲ ὅμοιον εἶναι πάντα, cujus loco 
aliquot codd. ὃ μόνον habent, id correximuse membrana 
Lipsiensi, cujus hac est scriptura : ἕν δὲ ὃν ὅμοιον εἶναι 
πάντῃ. Preterea quod Bekkerus edidit : εἰ γὰρ ἀνόμοια πλείω 
ὄντα, οὖχ ἂν ἔτι ἕν θεῖναι facili negotio emendavi e Cod. 
Lips. ubi locus sic constituitur : εἰ γὰρ ἀνόμοιον, πλείω ὄντα 
οὖχ ἂν ἔτι Ev εἶναι, nisi quod ἕν librarii errore ibi omissum 
est. Creeteroqui jam Sylburgius εἶναι legendum suspicatus 
est, quod etiam Brandisius comprobavit Commentt. Eleatt. 
p. 188. Qu: subjunguntur ἀΐδιον δὲ ὃν ἄμετρόν τε deben- 
tur Bekkeri codicibus, qui tamen edidit μέτριον. In libro 
Lipsiensi Olearius ἄμετρον, Beckius εὔμετρον legisse sibi 
visus est. Bergkius locum ita studet refingere : ἀΐδιόν τε 
ὃν ἄπειρόν τε χαὶ Ev καὶ ὅμοιον πάντῃ ἀχίνητον εἶναι : quibus 
mutationibus vix opus esse putaverim. Quod autem ait 
μέτριον non posse exponi, id bene videtur Brandisius expli- 
cuisse, qui ὅμοιον et μέτριον synonyma esse dicit,  Nihilo- 
minus ἄμετρον prestat. Dolendum tantum, quod neque 
hoc Aristotelis loco, neque apud Simplicium perspicua re- 
peritur demonstratio, qua ens undique zequale esse vinca- 
tur, siquidem ea quae fragm. 3 et 4 hae de re disseruntur 
exigui sunt momenti. Denique in verbis extremis p, εἴς 
τι ὑποχωρῆσαν rescripsi e Cod. Lips. pro ἔτι ὃ., sed πλῆρές 
ἰόν e Bekkeri conjectura pro πλῆρες ὄν, δέξασθαι autem ex 
eodem cod. Lips. pro δόξασθαι edidi. Postremo particu- 
lam ἢ inter οὐδὲν et τὸ xevóv insertam, quam uncis inclusit 
Bekkerus, cum Füllebornio expunxi. 
18. Bekkerus : Τοιοῦτο δὲ ὃν τὸ ἕν ἀνώδυνόν τε xad ἀνάλ- 
tov ὑγιές τε καὶ ἄνοσον εἶναι, οὔτε μεταχοσμούμενον θέσε:, 
οὔτε ἑτεροιούμενον εἴδει, οὔτε μιγνύμενον ἄλλῳ. Κατὰ πάντα 
γὰρ ταῦτα πολλάτε τὸ ἕν γίνεσθαι xad τὸ μὴ ὃν τεχνοῦσθαι xad τὸ 
ὃν φθείρεσθαι ἀναγχάζεσθαι. Ταῦτα δ᾽ ἀδύνατα εἶναι. Καὶ γὰρ 
εἰ τὸ μεμῖχθαί τι ἕν ἐκ πλειόνων λέγοιτο, χαὶ εἴη πολλὰ κινούμενα 
εἰς ἄλληλα τὰ πράγματα, καὶ ἣ μῖξις ἡ ὡς ἐν ἑνὶ σύνθεσις εἴη 
τῶν πλειόνων, ἢ τῇ ἀπαλλάξει οἷον ἐπιπρόσθησις γίνοιτο τῶν 
ϑιχϑέντων, ἐχείνους μὲν ἂν δι᾿ ἀλλήλων χωριζόντων εἶναι τὰ 
μιχθέντα, ἐπιπροσθήσεως δ᾽ οὔσης ἐν τῇ τρίψει γίνεσθαι ἂν 
ἕχαστον φανερόν, ἀφαιρουμένων τῶν πρώτων τὰ Um ἄλληλα 


DE MELISSO, ETC. 


τὸ ἕν γίγνεσθαι xal τὸ μὴ ὃν τεχνοῦσθαι xal τὸ ὃν φθεί- 
prota: ἀναγκάζεσθαι" ταῦτα δὲ ἀδύνατα εἶναι. Καὶ 
γὰρ εἰ τὸ μεμῖχθαί τι ἕν £x πλειόνων λέγοιτο, καὶ εἴη 
25 πολλά τε xal χινούμενα εἰς ἄλληλα τὰ πράγματα, xot 
ἡ μῖξις ἢ ὡς ἐν ἑνὶ σύνθεσις εἴη τῶν πλειόνων, 7, τῇ 
ἐπαλλάξει οἷον ἐπιπρόσθεσις γίγνοιτο τῶν μιχθέντων, 
ἐχείνως μὲν ἂν τῶν ἀπ᾽ ἀλλήλων χωριζομένων εἶναι τὰ 
μιχθέντα, ἐπιπροσθέσεως δ᾽ οὔσης ἐν τῇ τρίψει γίγνεσθαι 


279 


* , , - , Ly 
ἂν ἕχαστον φανερόν, ἀφαιρουμένων τῶν πρώτων χατὰ b 


τὰ ὅπ’ ἄλληλα τεθέντα τῶν μιχθέντων " ὧν οὐδέτερον 
, hi m Al ^ , EY " ^S 
συυθαίνειν. Κατὰ τοῦτον δὲ τὸν τρόπον x&y εἰναι πολλὰ 
χαὶ οὐχ ἂν ἡμῖν φαίνεσθαι μόνως. Ὥστ᾽ ἐπειδὴ οὐχ 
οἷόν θ᾽ οὕτως, οὐδὲ πολλὰ δυνατὸν εἶναι τὰ ὄντα, ἀλλὰ 
ταῦτα δοχεῖν οὐχ ὀρθῶς (πολλὰ γὰρ xal ἄλλα κατὰ τὴν 
» ^v [7 2 λ Δ ἊΣ λ / * €, ον 
αἴσθησιν φαντάζεσθαι ἀπατηλα)" τὸν δὲ λόγον ἂν αἱρεῖν 
οὔτε ταῦτα γίγνεσθαι, οὔτε πολλὰ εἶναι τὸ ὄν, ἀλλ᾽ ἕν 


τεθέντα τῶν μιχθέντων" ὧν οὐδέτερον συμδαίνειν. — Priora 
usque ad ἄνοσον εἶναι membranae Lipsiensi debentur; reli- 
qui codd. corruptas lectiones prebent. Deinde vulgata 
exemplaria sic habent : χατὰ πάντα γὰρ ταῦτα πολλά τε τὸ 
«ἢ ὃν γίνεσθαι, χαὶ τὸ μὴ ὃν τεχνοῦσθαι, xal τὸ ὃν φθείρεσθαι 
ἀναγχάζεσθαι, quae ferri non posse in promptu est. In 
codice Lipsiensi hoc quidem loco legitur γίνεσθαι, sed in 
plerisque aliis attica forma γίγνεσθαι reperitur. Quod 
quum ita se habeat propter libri illius preestantiam atticam 
ubique scripturam ne monito. quidem lectore restitui. 
Spaldingius verba satis plana sic corrigi volebat : Κατὰ 
πάντα yàp ταῦτα πολλά τε τὸ μὴ ὃν xod μὴ Ev γίνεσθαι xod τὸ 
«ἡ ὃν τεχνοῦσθαι καὶ τὸ ὃν φθείρεσθαι ἀναγχάζεσθαι. Beckius 
etiam τὸ ἕν post πολλά τε pro τὸ μὴ ὃν librarii errore scri- 
ptum putabat. At nihil mutandum ; nam sententiam hanc 
esse liquet : « his omnibus enim unum mutari in multa 
atque id quod non sit gigni et quod sit necessario exstin- 
gui.» In sequenti enuntiatione codex Lipsiensis εἴη πολλά 
τε xal χινούμενα praebet pro vulgato πολλὰ χινούμενα. Post 
xoi ἣ μῖξις in eadem membrana legitur 7, sed rectius po- 
nitur ἢ quam lectionem Felicianus expressit qui vel inter- 
pretatur. Pro ἀπαλλάξει, quod in omnibus est exemplari- 
hus, ἐπαλλάξει rescribere non gravatus sum. Quo vox 
quid sonaret, dixi in Democriti fragmm. p. 387. Quod 
autem Simplicius ad Arist. libb. de Col. fol. 150. a. refert 
τὴν δὲ συμπλοχὴν ᾿Αδδηρῖται ἐπάλλαξιν ἐκάλουν, ὥσπερ ὁ Δη- 
μόχριτος, id latius patet. Nam eodem vocabulo pro συμ- 
πλοχῇ utuntur Plato Soph. 240, C, Aristot. Probl. 31, 11 
atque alii. Felicianus ἀπαλλάξει interpretatur recessione, 
quod quam frigidum sit non est quod ostendam. Utrum 
post τῶν μιχθέντων liber Lipsiensis ἐχείνοις, ἐχείνους an 
ἐχείνως habeat, non facile cerni posse Beckius ait, sed mihi 
ἐχείνως cum Feliciano legendum videtur, qui vertit i//o mo- 
do. Prseterea notandum est, male Bekkerum οἷον ἐπιπρόσ- 
θησις et paulo post. ἐπιπροσθήσεως δ᾽ δ᾽ οὔσης edidisse neglecta 
plerorumque codicum auctoritate qui utroque loco ἐπι- 
πρόσθεσις et ἐπιπροσθέσεως praebent. Nam ἐπιπρόσθησις, id 
est obtentus, obstructio, obscuratio, valde differt ab ea 
voce qua hic requiritur, ἐπιπρόσθεσις. Posterius vocabu- 
lum vulgatis lexicis, in quibus desideratur, addi convenit. 
Porro verbis ἐχείνως μὲν à» vulgo subjungitur structura 
δι᾿ “ἀλλήλων χωριζόντων, cujus loco in codice Lipsiensi est 
διάδηλα χωρίζοντα. Neutra scriptura commodum habet 
sensum ; quapropter τῶν ἀπ᾽ ἀλλήλων χωριζομένων scripsi. 
Denique inter τῶν πρώτων et τὰ ὑπ’ ἄλληλα inserui xazà 
prapositionem quam sententia flagitat; 'pro ὕπ᾽ ἄλληλα 
autem male in codice conjunctim exaratum est ὑπάλληλα. 
b. 2. Vulgata lectio διὰ τοῦτον δὲ τὸν τρόπον prestat qui- 
dem ei quae in libro Lipsiensi est διὰ τούτων δὲ τῶν τρόπων, 
sed poni oportet χατὰ τοῦτον δὲ τὸν τρόπον. Sequentia sic 
constituit Bekkerus : xàv εἶναι πολλὰ xàv ἡμῖν, ὡς τὸ φαί- 
νεσθαι μόνως, ita enim omnes codices preter Lipsiensem, 
in quo Beckius invenire sibi visus est xàv εἶναι πολλὰ xXv 
ἡμῖν ᾧ τὸ (vel ἔτι) φαίνεσθαι μόνως. Corrige : x&v εἶναι 
πολλὰ χαὶ οὐχ ἂν ἡμῖν φαίνεσθαι μόνως. Νδπι quod Beckius 
volebat χἂν ἡμῖν ἢ τὸ φαίνεσθαι μόνως non probamus. ΡΓῸ 


οὐχ οἷόν θ᾽ οὕτως cod. Lips. οὐχ οἷόν τε οὕτως et paulo in- 
ferius ἀλλὰ ταῦτα, cujus loco in aliis codicibus ἀλλὰ ταὐτά 
scriptum est. Spaldingius post δοχεῖν distinguens o9x ὀρθῶς 
pro integra sententia accipiebat, quod tamen nequaquam 
necessarium. Sequitur parenthesis πολλὰ γὰρ καὶ ἄλλα χατὰ 
τὴν αἴσθησιν φαντάζεσθαι ἅπασαν, in qua postremum voca- 
bulum, licet in omnibus quos Bekkerus inspexit libris 
manu exaratis deprehendatur, nullo pacto ferri potest. In 
Lipsiensi ejus loco est ἀπατᾷ; quamobrem Beckius suasit 
ut corrigeretur φανταζόμενα ἀπατᾷ, Spaldingius vero indi- 
cativum illum non convenire orationis tenori ratus ἀπατᾷ 
vestigium potius vera lectionis quam veram lectionem 
ipsam esse judicavit. Itaque infinitivum ἀπατᾷν ei suppo- 
suit, quem tamen quum pro glossemate haberet ad expli- 
candum verbum φαντάζεσθαι olim ascripto ipse inventum 
suum improbavit. Neque tamen diffitetur aptam senten- 
tix€ fore juncturam si cui in mentem veniat rescribere : 
πολλὰ γὰρ xol ἄλλα κατὰ τὴν αἴσθησιν φανταζόμενα ἀπατᾷν. 
Mihi pro ἀπατᾷ adjectivum ἀπατηλά requiri videtur. — Ulti- 
ma hujus comprehensionis verba apud Bekkerum sic se 
habent : λόγον δ᾽ οὔτ᾽ ἀναιρεῖ τὰ αὑτὰ γίνεσθαι, οὔτε πολλὰ 
εἶναι τὸ ὄν, ἀλλ᾽ ἀϊΐδιόν τε xod ἄπειρον xal πάντῃ ὅμοιον αὐτὸ 
αὑτῷ. Sed cod. Lips. suppeditat ἀναιρεῖν ---ἀλλὰ ἕν ἀΐδιόν 
τε. Quocirca Brandisius Comm. Eleatt. p. 210 legi voluit 
λόγος δ᾽ οὔτε ἀναιρεῖ, sed melfhs Spaldingius locum sic 
constituit : λόγον δ᾽ ἀναιρεῖν οὔτε ταῦτα γίνεσθαι, οὔτε πολλὰ 
εἶναι τὸ ὄν, ἀλλ᾽ ἕν v. τ. )., usum autem verbi ἀναιρεῖν simili 
exemplo Phys. p. 58 v. 23 ed. Sylb. ὁ λόγος ἀναιρῶν οὕτως 
εἶναι τὸ ἄπειρον firmare studet. 
loci ratio est. Etsi enim non recuso quin ἀναιρεῖν aliquo- 
ties apud Aristotelem vetandi et negandi verbis cum 
Spaldingio reddatur, tamen hic fortasse rectius dicitur ὃ 
λόγος αἱρεῖ ratio evincit, quam ὁ λόγος ἀναιρεῖ, praesertim 
quum duplex sequatur negatio οὔτε ---- οὔτε. Opponitur 
autem ὁ λόγος τῇ αἰσθήσει. Itaque adjecto articulo quo 
liaec locutio carere nequit orationem in hunc modum con- 
formavi : τὸν δὲ λόγον. ἂν αἱρεῖν οὔτε ταῦτα γίγνεσθαι, οὔτε 
πολλὰ εἶναι τὸ ὄν, ἀλλ᾽ Ev. v. Δ. In his verbis quum ταῦτα 
sint τὰ ὄντα, non dubito quin futuri sint qui dicant, pro τὰ 
αὐτά non fam ταῦτα, quae pronomina sepe confunduntur, 
quam τὰ ὄντα substitui oportere. Cui opinioni quamquam 
non refragor, tamen et ταῦτα intelligi posse reor. Caete- 
rum totam ῥῆσιν inde a verbis : Καὶ γὰρ εἰ τὸ μεμῖχθαι x. 
τ. A. ita interpretor : « Etenim si unum quid mixtum e 
pluribus dicatur, sintque multc res quae in se mutuo mo- 
veantur, ut mixtio vel tanquam in uno plurium composi- 
tio vel nexu mixtorum quasi adjectio sit, effici ut illo modo 
mixta ex iis quae a sese mutuo separentur composita sint, 
ubi autem adjectio reperiatur, terendo singula? partes ma- 
nifesto appareant, detractis primis in illa mixtarum rerum 
congerie quae sub sese mutuo positze sint; sed horum neu- 
trum evenire. At hoc modo etiam esse multa, nec nobis 
tantum videri. Idcirco quia res ita esse nequeat, ne fieri 
quidem posse, ut ea quae sunt multa sint, sed haec non 
recte ita videri (multa enim et alia sensibus fallacia per- 
cipi): rationem vero evincere, hzec [quae vere sunt] neque 


At non eadem utriusque * 


: pues. 


3 


280 ARISTOTELIS LIBER 


ἀΐδιόν τε xal ἄπειρον xai πάντῃ ὅμοιον αὐτὸ αὑτῷ, 
Ἄρ᾽ οὖν δεῖ πρῶτον μὲν μὴ πᾶσαν λαθόντα δόξαν ἄρ-- 
10 χεσθαι, ἀλλ᾽ αἱ μάλιστά εἶσι βέδαιοι; ὥστ᾽ εἰ μὲν 
ἅπαντα τὰ δοχοῦντα μὴ ὀρθῶς ὑπολαμδάνεται, οὐθὲν 
ἴσως προσήκει οὐδὲ τούτῳ προσχρῆσθαι τῷ δόγματι, ὡς 
οὐχ ἄν ποτε οὐδὲν γένοιτο ἐκ μηδενός" μία γάρ τίς ἐστι 
δόξα xai αὕτη τῶν οὐχ ὀρθῶν, ἣν ἐχ τοῦ αἰσθάνεσθαί 


15 πὼς ἐπὶ πολλῶν πάντες ὑπειλήφαμεν. Εἰ δὲ μὴ πάντα 


ἡμῖν ψευδῇ τὰ φαινόμενα, ἀλλά τινές εἰσι χαὶ τούτων 
ὀρθαὶ ὑπολήψεις, ἢ ἐπιδείξαντα τοιαύτην ποία ἐστὶν 
ἢ τὰς μάλιστα δοχούσας ὀρθάς, ταύτας ληπτέον, ἃς 
ἀεὶ βεθαιοτέρας εἶναι δεῖ, ἢ at μέλλουσιν ἐξ ἐχείνων 
τῶν λόγων δειχθήσεσθαι. Εἰ γὰρ καὶ εἶεν δύο δόξαι 
ὑπεναντίαι ἀλλήλαις, ὥσπερ οἴεται, εἴ τις πολλὰ γε- 20 
γέσθαι φησίν, ἀνάγχην εἶναι ἐκ μὴ ὄντων. Εἰ δὲ τοῦτο 
μὴ οἷόν τε, οὖχ εἶναι τὰ ὄντα πολλὰ γένη" τὸ γὰρ ὄν, 


gigni, neque id quod sit multa esse, sed unum idque :eter- 
num et infinitum et undique sibi ipsi simile. » : 

8. Jam iisdem argumentis quibus usus erat Eleaticus 
philosophus placitum ejus refellere studet Stagirites. Quae- 
rit igitur ἀρ’ οὖν δεῖ πρῶτον μὲν μὴ πᾶσαν λαθόντα δόξαν 
ἄρχεσθαι, ἀλλ᾽ αἵ μάλιστά εἶσι βέδαιοι ; Ita Cod. Lipsiensis, 
cujus scriptura ei quae subnectitur sententie consentanea 
est. Contra Spaldingius preetulit quod a Feliciano expres- 
sum est ἀλλὰ τὸ ἀεὶ μάλιστα βέδαιον ὄν : nam vulgatum 
illud ἀλλ᾽ ἀεὶ μάλιστα ὃν βέδαιον nullo modo tolerari posse 
bene intellexit. 

1.1. οὐθὲν ἴσως προσήχει οὐδὲ τούτῳ προσχρῆσθαι τῷ δόγμα- 
τι. Nihil planius his verbis. Pro οὐθὲν, cnjus loco alii 
οὐδὲν legunt, male liber Lips. ὅθεν, qui tamen recte exhibet 
προσχρῆσθαι. Vulgo προχρῆσθαι. 

12. Eleatici philosophi dogma, quod improbat Aristote- 
les, oratione recta enuntiari videtur Beckio, qui ideo non 
putat cum Spaldingio ὅτι ante οὐχ ἄν ponendum esse, sed 
tamen vel ὅτι vel ὡς hic desideratur, id quod optativi usus 
in citandis aliorum decretis satis ostendit. 

14, ἐπὶ πολλῶν πάντες ὑπειλήφαμεν Cod. L. pro vulg. 
ἐπὶ πολλῶν ὄντες ὑπ. 

15. Εἰ δὲ μὴ πάντα ἡμῖν ψευδῆ τὰ φαινόμενα, ἀλλά τινές 
εἰσι xol τούτων ὀρθαὶ ὑπολήψεις. Sic C. L. nisi quod inter 
εἰ δὲ μὴ et πάντα inserit 2, quod nos ut minus necessarium 
abjecimus. ^ Neutram Spaldingii conjecturam ψευδῆ τὰ 
ἡμῖν φαινόμενα εἴ τούτων καὶ ὀρθαὶ ὑπολήψεις recipiendam 
putavi, quum verborum sic transpositorum exempla fre- 
quentia apud Aristotelem sint. 

16. ἢ ἐπιδείξαντα τοιαύτην ποία ἐστὶν ἢ τὰς μάλιστα δο- 
χούσας ὀρθάς, ita emendavi locum in omnibus libris vitio- 
sum. Cod. Lips. : ἢ ἐπιδείξαντα τοιαύτη. (aut τοιαύτῃ) 
ποία" ἢ τὰς μάλιστα ὃ. 0.; libri quattuor a Bekkero eollati 
ἢ ἐπιδείξαντα τοιαύτην, reliqui ἢ ἐπιδεῖξαι τὰς τοιαύτας ποιό- 
τῆτας μάλιστα δηοχούσας ὀρθάς. Spaldingius recte quidem 
observavit, hoc enuntiatum eo valere, ut ex visis illa 
seligere veraque pronuntiare jubeamur, quà» maxime sibi 
constent, sed in sanando ulcere quod in voce ποιότη- 
τας lalere dicit, parum sibi ipsi satisfacere visus est. Con- 
iicit enim pro ποιότητας legendum esse πονηρὰς hoc verbo- 
rum ordine ἢ ἐπιδείξαντα πονηρὰς τὰς μάλιστα δοκούσας ὀρθάς; 
ταύτας ληπτέον, ἃς ἀεὶ βεδαιοτέρας εἶναι δόξει (pro oet) 7) τοιαύ- 
τας, αἵ μέλλουσιν ἐξ ἐχείνων τῶν λόγων δειχθήσεσθαι, quie in 
hunc modum interpretatur : «Sin autem minus omnia, quae 

sensibus nostris subjiciuntur, falsa sint, sed aliquze vel de 
iis opiniones probari mereantur, jam oportebit aut, docen- 
tem vel maxime speciosas nihili esse opiniones, non nisi 
cerlissimas quaaque tenere, aut eas probare, qua ipsis illis 
rationibus (quibus videlicet priores eas opiniones redargue- 
ras prima specie mirifice sese commendantes ; ita enim ra- 
tionem sibi reddere videtur vocis ἐχείνων τῶν λόγων) unice 
vera appareant.» Aliter atque Spaldingius verba ἐκείνων 
τῶν λόγων accepit Felicianus apud quem hec leguntur : 
« Sin autem non omnia falsa sunt, quie nobis apparent, 
sed aliquie etiam horam recte existimationes habentur vel 
ex demonstratione, qui maxime recte esse videantur, 
sumi debent, quas identidem certiores esse necesse est, 


vel quie ex illarum rationibus demonstrande sunt.» Sed 
quum hec omnia iis qui accnratius scriptoris mentem inda- 
gant vix satisfacere possint, agedum locum quemadmodum 
a nobis nunc constitutus est, inde a versu 8 sic vertamus : 
« Nonne igitur primum non omni sumta opinione neque- 
omni quod apparet incipiendum est, sed iis opinionibus 
qui maxime firma sunt ac stabiles. Quare si omnia, quae 
in opinionem veniunt et apparent, non recte existimantur, 
nihil fortasse convenit hoc praeterea uti dogmate, quo nihil. 
ex nihilo fieri statuitur, quippe quum una etiam e non 
rectis haec opinio sit, quam. sensibus quodammodo multis 
in rebus omnes imbibimus. Sin autem non omnia falsa 
sunt, quxe nobis apparent, sed nonnulla etiam in his rectae 
existimationes sunt, oporlet demonstrantem aut qualis sit 
hujusmodi existimatio aut quae verissime videantur, has 
sumere, quas semper firmiores esse par est, aut eas sumere 
opiniones que rationum ex illis petitarum ope demonstran- 
do sunt. » 

20. Vulgo ὥσπερ οἴεται, el μὴ πολλὰ γενέσθαι φησίν, ἀνάγ 
x» εἶναι ἐχ μὴ ὄντων. εἰ δὲ τοῦτο μὴ οἷόν τε, οὐχ εἶναι τὰ 
ὄντα πολλά. γένοιτο γὰρ ἂν ὄν, ὅτι ἔστιν ἄπειρον εἶναι. εἰ δ᾽ 
οὕτως, xai ἕν. ὁμοίως μὲν δὲ ἡμῖν ὁ ἀμφοτέρων m οὐδὲν μᾶλλόν 
τι ἕν; ἢ ὅτι πολλὰ δείχνυται. εἰ δὲ βέδαιος μᾶλλον ἡ ἑτέρα, 
ἀπὸ ταύτης ξυμπερανθέντα μᾶλλον δέδειχται. Ingeniose Spal- 
dingius hanc ῥῆσιν correxit : εἰ γὰρ καὶ εἶεν δύο δόξαι ὕπεναν- 
ciat, ὥσπερ οἴεται, εἰ μὲν πολλὰ εἶναί φησιν, ἀνάγχῃ γενέσθα, 
ἐχ μὴ ὄντων᾽ εἰ δὲ τοῦτο μὴ οἷόν τε, οὐχ εἶναι τὰ ὄντα πολλά. 
(γένοιτο γὰρ ἂν ὃν ὅ,τι ἐστίν) ἄπειρον δὲ εἶναι * εἰ δὲ τοιοῦτον, 
χαὶ ἕν, “Ὅμως μὲν δὴ ἡμῖν ὃ λόγος ἀμφοτέρων πέρι οὐδὲν 
μᾶλλον ὅτι ἕν, ἢ ὅτι πολλά, δείχνυται Εἰ δὲ βέδαιος μᾶλλον 
ἡ ἑτέρα, ἀπὸ ταύτης ξυμπερανθέντα μᾶλλον δέδειχται.  Quo- 
rum verborum sententia salis plana est : « Etiamsi enim 
sint inter se pugnantes du opiniones, sicut putat (adversa- 
rius) : si plura esse dicat, ex nihilo fieri eanecessario ; quod. 
si poni nequeat, plus uno non esse in rerum natura (ea 
ratione enim quodcunque sit fieri demum id quod sit), esse 
autem illud infinitum idemque, siquidem infinitum sit, 
unum; in neutra famen earum opinionum ulla apparet 
ralio, quare unum potius sit, quam plura, Sin autem 
alterutra est certior opinio, tum quidem ea que inde effi- 
ciantur, evidentius patere credi possunt. »  Periodi hujus 
protasis a verbis εἰ γὰρ ad xoi ἕν usque pertinere videtur, 
unde apodosis tendit ad δείκνυται vel polius ad δέδει- 
χται. Sunt autem verba γένοιτο --ἐστὶν pro parenthesi 
habenda. Jam nihil luce clarius est, quam significari 
a scriplore celebratam omnium ore Eleaticorum argumen- 
tationem, qua simulatque plura aliquis esse dixerat, ea ex 
nihilo nata fateri cogebatur. Ingens autem inter id quod. 
est et id quod fit discrimen intercedere Eleatica schola 
volebat. Ceterum dua, de quibus agitur, contrariae opi- 
niones sponte quasi sese offerunt. Una est Eleaticorum 
illa preeceptio : ex nihilo nihil fit, in qua non magnum 
momentum positum esse arbitratur Stagirites, nisi quod 
iis quae rerum usu notantur quodammodo conveniat (μία 
τίς ἐστι δόξα xal αὕτη τῶν οὐχ ὀρθῶν, ἣν ἐχ τοῦ αἰσθάνεσθαί. 
πως ὑπειλήφαμεν). Altera opinio priori repugnans ea est, 
qua plures res, non unam in rerum natura reperiri nobis 


ὅτι ἔστιν, ἄπειρον εἶναι" εἰ δ᾽ οὕτως, xai ἕν. Ὁμοίως 
μὲν δὴ ἡμῖν δι’ ἀμφοτέρων ὑπολήψεων οὐδὲν μᾶλλόν 


Es 95 τ' ἕν, ἢ ὅτι πολλὰ δείχνυται" εἰ δὲ βέβαιος μᾶλλον 


ἣ ἑτέρα, ἀπὸ ταύτης ξυμπερανθέντα μᾶλλον δέδεικται. 
Εἰ δὲ τυγχάνομεν ἔχοντες ἀμφοτέρας τὰς ὑπολήψεις 
ταύτας χαὶ ὡς οὐχ ἂν γένοιτο οὐδὲν ἐκ μηδενός, χαὶ 


DE MELISSO, ETC. 


281 

ὡς πολλά τε χαὶ χινούμενα μέν ἐστι τὰ ὄντα, ἀμφοῖν 

δὲ εἰ πιστὴ μᾶλλον αὕτη δόξει, θᾶττον ἂν πρόσοιντο 
, , , ^ ^) e, » ov 

πάντες ταύτην ἐχείνης τὴν δόξαν. “Ὥστ᾽ el xol συμόαί- 


vet ἐναντίας εἶναι τὰς φάσεις, χαὶ ἀδύνατον γίγνεσθαί 975 


τι x μὴ ὄντος καὶ πολλὰ εἶναι τὰ πράγματα, ἐλέγχοι-- 
τὸ μὲν ἂν ὕπ᾽ ἀλλήλων ταῦτα. ᾿Αλλὰ τί μᾶλλον οὔ 


persuademus. Quam opinionem Elealici, argumentorum 
pondere priorem tuentes, quoquo modo labefactare cona- 
bantur. Sed in hac contrariarum opinionum probabilitate 
fieri posse philosophus censet, ut alteram nihilo veriorem 
quam alteram esse vincamus, si vero certior sit alterutra, 
simul] ea quae inde efficiantur item certiora esse, e demon- 
stratione palere ait. Qua quum ita se habeant, in Spal- 
dingii conjecturis acquiescere liceret, nisi et Lipsiensis 
membrane auctoritas iis adversaretur et colon illud ὁμοίως 
μὲν δὴ---δείχνυται minus recte expeditum esset. Mfhi igi- 
tur Lipsiensis codicis lectiones intuenti, ubi v. 19 εἰ (aut 
2) γὰρ xai εἶεν δύο δόξαι et v. 21 οὐχ εἶναι τὰ ὄντα πολλὰ 
γένη. τὸ γὰρ ὄν, ὅ τι scribitur, reliqua autem ne lacuna 
quidem inter ἀμφοτέρων et οὐδέν, cui insertum est z, excepta, 
Sic ut in vulgatis exemplaribus exarantur, nisi quod post 
δυοίως μὲν librarii errore non δὴ sed δεῖ invenitur, locus 
non admodum corruptus ita emendandus videtur : Ei γὰρ 
xai εἶεν δύο δόξαι ὑπεναντίαι ἀλλήλαις, ὥσπερ οἴεται, εἴ τι: 
πολλὰ γενέσθαι φησίν, ἀνάγχην εἶναι &x μὴ ὄντων (subaudi 
γενέσθαι). Ἐδὲ τοῦτο μὴ οἷόν τε, οὖχ εἶναι τὰ ὄντα πολλὰ γένη" 
τὸ γὰρ ὄν, ὅτι στιν, ἄπειρον elvat εἰ δ᾽ οὕτω:, xal ἕν. Ὁμοίως 
μὲν δὴ ἡμῖν δι᾿ ἀμφοτέρων ὑπολήψεων οὐδὲν μᾶλλόν τι ἕν, ἢ 
ὅτι πολλὰ δείχνυται. Reliqua mendo carent. Sensus igitur 
hic est : « Etsi enim du sint contrari: opiniones, quem- 
admodum (Melissus) existimat, si quis multa orta esse 
dicat, necessario ea e nihilo exstitisse : sin autem id fieri 
nequeat, ea quze sunt, non esse generum multitudine diver- 
sa : ens enim propterea quod sit, infinitum esse, si vero 
hac ratione infinitum sit, esse etiam unum. Pari modo 
igitur utraque existimatione non magis unum quam multa 
esse demonstratur. Sin alterutra certior est, quce inde ef- 
fecta sunt, item certiora esse e demonstratione patet. » 
26. Vulgata scriptura est : τυγχανόμενα δέ, ἔχοντος ἀμφο- 
τέρας τὰς ὑπολήψεις ταύτας, xol χινούμενα μέν ἐστι τὰ ὄντα. 
ἀμφοῖν δὲ πιστὴ μᾶλλον αὕτη, χαὶ θᾶττον ἂν προεῖντο πάντες 
. ταύτην ἐχείνης τὴν δόξαν,  Corruptum esse hoc colon omis- 
sisque pluribus verbis mutilatum sponte ab omnibus intel- 
ligitur. Bern. Felicianus qui vertit : « qua quidem si in 
eum incidant, qui utrasque has opiniones habuerit, li- 
cet ea qua sunt adhuc moveantur, probabilior tamen 
h&c est, citiusque hanc quam illam opinionem omnes 
admittent » videtur aut scriptum in codice invenisse aut 
certe legendum conjecisse : τυγχανόντων (i. e. τῶν ξυμπεραν- 
θέντων) δὲ ἔχοντος ἀμφοτέρας τὰς ὑπολήψεις ταύτας, xol χινου- 
μένων ἔτι τῶν ὄντων, ἀμφοῖν δὲ πιστὴ μᾶλλον αὕτη, χαὶ θᾶτ- 
τὸν ἂν προ:εῖντο πάντε: ταύτην ἐχείνης τὴν δόξαν. Que 
quamquam aliqua probabilitatis specie. commendantur, 
tamen neque cum sententiarum ordine neque cum libro 
Lipsiensi congruunt. Spaldingius negat se perspicere, quo 
referatur prima hujus enunciati vox et quid sibi velit hic 
repente injecta τῶν χινουμένων mentio. Putat igitur periisse 
ea, qua ad alterum illad de motu tollendo decretum Elea- 
licum spectaverant, neque quidquam in his verbis mutat 
nisi quod θᾶττον ἂν προςεῖντο pro θᾶττον ἀεὶ προεῖντο sub- 
stituit. Idem tamen probe intellexit, earundem hic opi- 
nionum fieri mentionem, quas oppositas esse vidimus, e 
nihilo nihil fieri et in rerum natura non unum reperiri, sed 
plura. Quamobrem duce Lipsiensi codice, ubi legitur : 


ἐγχανόμενα δὲ ἔχοντες, ἀμφοτέρας (vel ἀμφοτέρων) τὰς ὕπο- 
λήψεις ταύτας xai ὡς ἂν o9 γένοι (deinde una littera deleta) 
ταν (γένοιτ᾽ ἂν scripsit Olearius) οὐδὲν ἐκ μηδενὸς ὄντος πολ- 
λά τε (non δὲ ut vult Olear.) xoi χινούμενα μέν ἐστι τὰ ὄντα, 
ἀμφοῖν δὲ πιστὴ μᾶλλον αὕτη, χαὶ θᾶττον ἂν πρόοιντο πάντες 
ταύτην ἐχείνης τὴν δόξαν, sic corrigo : Εἰ δὲ τυγχάνομεν ἔχοντες 
ἀμφοτέρας τὰς ὑπολήψεις ταύτας, xal ὡς οὐχ ἂν γένοιτο οὐδὲν ἐχ 
μηδενός, καὶ ὡς πολλάτε χαὶ χινούμενα μέν ἐστι τὰ ὄντα, ἀμφοῖν 
δὲ εἰ πιστὴ μᾶλλον αὕτη δόξει, θᾶττον ἂν πρόσοιντο πάντες ταύ- 
τὴν ἐχείνης τὴν δόξαν. Quodsi forle utramque opinionem 
habemus, e nihilo nihil fieri e ea qua sunt multa esse 
atque moveri, utriusque vero opinionis posterior hzc 
verisimilior visa fuerit, citius omnes hanc (ἃ: πολλά τε 
xai χινούμενά ἐστι τὰ ὄντα) quam. illam probarint. De 
structura εἰ τυγχάνομεν --εἰ δόξει---πρόσοιντο ἂν cf. Bern- 
hardi Syntax. p. 386. 

29. Ὥστ᾽ εἰ καὶ συμδαίνει ἐναντίας εἶναι τὰς φάσεις, wal 
ἀδύνατον γίγνεσθαί τι ἐκ μὴ ὄντος xal μὴ πολλὰ εἶναι τὰ πρά- 
γμᾶτα, ἐλέγχοιτο μὲν ἂν ὑπ’ ἀλλήλων ταῦτα. ta codex Li- 
psiensis, a quo reliqui in eo tantum discrepant, quod pro 
συυδαίνει ἐναντίας mendose partim evpóaítvotev ἄν τις partim 
συυδαίνειεν ἄν τις el pro φάσεις inepte φύσεις exhibent. Sed 
φάσεις jam recte expressit Felicianus. Caeterum olim Syl- 
burgius ignota etiam tum Lipsiensis libri. scriptura acute 
conjecerat ὥστ᾽ εἰ xai συμφήσειεν ἄν τις, Quod ante πολλὰ 
εἶναι legitur μὴ deleri oportet, siquidem multum interest 
inter ἀδύνατον πολλὰ εἶναι et ἀδύνατον μὴ πολλὰ εἶναι (cf. 
Hermann. ad Viger. pag. 798 seqq. ed. 3) quae eodem sensu 
dici putabat Spaldingius p. 35 adn., licet ipse particulam 
servare nollet. Verba τὰ πράγματα quibus facile carere 
possis in glossematis suspicionem vocavit Spaldingius, aut 
nihil eorum loco aut τὰ ὄντα scribendum suspicatus. Nos 
idem censemus, sed propter exemplaris Lipsiensis auctori- 
tatem nihil hic demere ausi sumus. ^Opponuntur eliam 
hoc loco duo illa decreta inter se pugnantia, qux jam su- 
pra commemoravimus,, quorum priore nihil e nihilo exsi- 
stere, posteriore rerum multitudo statuitur. Nam nisi 
unum, defenderetur esse, Eleatici discipline suse caput, 
quo non nasci quidquam e nihilo sibi persuaserant, statim 
convelli opinabantur. Αἴ hujus libelli scriptor negans se 
videre cur allerum placitum alteri praeferendum sit, si 
utrumque committatur, eventurum existimat ut non priore 
posterius, cui convenienter plura esse in rerum natura 
credimus, sed posteriore prius vincatur, id quod maxime 
e sequentibus efficitur. Locum autem sic convertimus : 
« Quapropter si et illud contingit, ut contrario sint hae 
enuntiationes et fieri simul nequit, ut e nihilo quidquam 
oriatur ac przeterea ut multae res in hac rerum universitate 
sint, alterum dogma altero redarguitur. » 

p. 975. a. 3. Verba ἀλλὰ τί μᾶλλον οὕτως ἂν ἔχοι, quoe 
ἃ superioribus sejungenda sun!, quaestionem continent : 
Sed cur potius isto modo (ut Eleatici volunt) decreta 
illa se habeant ? hoc est, quomodo ullum pondus habeat 
Eleaticorum sententia? In iis quae huic qucestioni anne- 
ctuntur ἴσως τε x&v φαίη τις τούτοις ἐναντία, forsitan etiam 
his (Eleaticorum scitis) con/raria aliquis affirmaverit, 
omisi τε particulam, cujus loco Spaldingius γὰρ inserue- 
rat. 


28: 


τως ἂν ἔχοι; ἴσως x&v φαίη τις τούτοις ἐναντία. Οὔτε 
5 γὰρ δείξας, ὅτι ὀρθὴ δόξα ἀφ᾽ ἧς ἄρχεται, οὔτε μᾶλλον 
βέξαιον, ἢ περὶ ἧς δείκνυσι, Ax Gov διελέχθη. Μᾶλλον 
γὰρ ὑπολαμβάνεται εἰχὸς εἶναι γίγνεσθαι ἐχ μὴ ὄντος 
ἢ μὴ πολλὰ εἶναι. Λέγεταί τε καὶ σφόδρα ὑπὲρ αὐτῶν 
ἱγνεσθαί τε τὰ μὴ ὄντα, καὶ γεγονέναι πολλὰ Ex. μὴ 
10 ὄντων, xal οὐχ ὅτι ol τυγχάνοντες, ἀλλὰ καὶ τῶν δοξάν- 
τῶν τινὲς εἶναι σοφῶν εἰρήκασιν. Αὐτίχα δὴ Ἣσίο- 
δος «πάντων μὲν πρώτιστα » φησὶ « χάος γένετ᾽, αὐτὰρ 
ἔπειτα γαῖ᾽ εὐρύστερνος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεί, ἠδ᾽ 


ARISTOTELIS LIBER 


"Epoc, ὃς πάντεσσι μεταπρέπει ἀθανάτοισιν" » τὰ δ᾽ 
ἄλλα φησὶ γενέσθαι, ταῦτα δ᾽ ἐξ οὐδενός. Πολλοὶ δὲὁὁ 
καὶ ἕτεροι εἶναι μὲν οὐδέν φασι, γίγνεσθαι δὲ πάντα, M. 
λέγοντες ἐξ οὐκ ὄντων γίγνεσθαι τὰ γιγνόμενα. Ὥστε — 
τοῦτο μὲν δῆλον, ὅτι ἐνίοις γε δοχεῖ xoi ἐξ οὐχ ὄντων 
ἂν γενέσθαι, 


ΚΕΦ. μ΄. 


Ἀλλ᾽ ἄρα εἰ μὲν δυνατά ἐστιν ἢ ἀδύνατα ἃ λέγει, 
ἐατέον. Τὸ δὲ πότερον συμπεραίνεται αὐτὰ ἐξ ὧν 


4. Οὔτε γὰρ δείξας, ὅτι. ὀρθὴ δόξα ἀφ᾽ ἧς ἄρχεται, οὔτε 
μᾶλλον βέθαιον (intellige δόξαν) ἢ περὶ ἧς δείχνυσι, λαδών, 
διελέχθη. Non male Felicianus : « neque enim ubi de- 
monstravit rectam esse opinionem, a qua incipit, neque 
magis certam, quam de qua demonstrat, sumendo, disse- 
ruit. » Sed planius id quod philosophus hie ait ita elo- 
quaris : « Melissus enim statim argumentatus est, ita ut prius 
neque demonstraret rectam esse opinionem a qua incipe- 
ret, neque certiorem sumeret opinionem , quam ea est, ad 
quam ejus demonstratio spectat. » Quorum verborum 
sensus non erit obscurus, si quis ea quae p. 974. b. 15 seq. 
dicta sunt secum reputaverit. Desiderat igitur Aristote- 
les in Melisso veram disputandi subtilitatem ac necessariam 
illam philosophis ratiocinandi viam, qua a certis aut pro- 
babilibus initiis profecti ad alia progredi debeant. 

6.. Μᾶλλον γὰρ λαμθάνεται εἰχὸς εἶναι γίνεσθαι ἐχ μὴ ὄντος 
ἢ μὴ πολλὰ εἶναι : ita. in vulgatis exemplaribus haec exaran- 
tnr. In cod. Lips. pro λαμόάνεται bene ὑπολαμδάνεται 
scriptum est, sed quod sequitur εἰ μὴ πολλὰ pro scripturze 
mendo habendum. Sententia vix eget explicatione. Μᾶ- 
gis, inquit, vulgo probabile ducitur fieri aliquid e nihilo, 

quam non esse nisi unum in hoc rerum naturae corpore. 

7. Λέγεταί τε xol σφόδρα ὑπὲρ αὐτῶν γίγνεσθαί τε τὰ μὴ 
* ὄντα χαὶ μὴ γεγονέναι πολλὰ ἐκ μὴ ὄντων. Ifa omnes codd.; 
sed delendum est μὴ anle γεγονέναι cum. Spaldingio , qui 
recte vidit philosophum dicere : « quin confidenter de iis 
asseverant, fieri quce non sunt et exstitisse multa e ni- 
hilo. » 

10. Vulgo δοξάντων εἶναι σοφῶν τινὲς εἰρήχασιν, Cod. L. 
commodiori verborum collocatione δοξάντων τινὲς εἶναι σο- 
φῶν elp. - 

E- 11. Quod codices praebent αὐτίχα δ᾽ Ἡσίοδος statim 
E vero Hesiodus ferri non potest ; requiritur enim velu£ jam 
Hesiodus. taque αὐτίχα δὴ scripsi. Sequentia in pleris- 
que exemplaribus sic exarantur « πρῶτον μὲν πάντων, 
φησί, χάος ἐγένετ᾽, αὐτὰρ ἔπειτα γαῖ᾽ εὐρύστερνος, πάντων 
ἕδος ἀσφαλὲς αἰεί, ἠδ᾽ ἔρος, ὃς πάντεσσι μεταπρέπει ἀθανάτοι- 
σιν. » τὰ δ᾽ ἄλλα φησὶ γενέσθαι, ταῦτα δ᾽ ἐξ οὐδενός. Contra 
in libro Lipsiensi legitur πάντων μὲν πρῶτα, φησί, χάος 
ἐγένετο, αὐτὰρ ἔπειτα γαῖα---τὰ δ᾽ ἄλλα φησὶ γιγνέσθαι (sic). 
" Longe alia horum versuum scriptura apud ipsum Hesio- 
E. dum est qui Theog. v. 116 seqq. ita canit : 


EG 


ἢ Ἤτοι μὲν πρώτιστα χάος γένετ᾽, αὐτὰρ ἔπειτα 
E Γατ᾽ εὐρύστερνος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ 
' : ἀθανάτων, ot ἔχουσι χάρη νιφόεντος Ὀλύμπου 
Τάρταρά τ’ ἠερόεντα μυχῷ χθονὸς εὐρνοδείης 
ἠδ᾽ Ἔρος, ὃς χάλλιστος ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι. 


Eodem modo Hesiodi verba citantur a Cornuto cap. 17, 
p. 83 ed. Osann., ubi tamen inter πρώτιστα et χάος expli- 
cationis gratia interjiciuntur haec : ὁ μεταξὺ τῆς γῆς xal τοῦ 
οὐρανοῦ τόπος et pro γένετ᾽ male scribitur γίνεται. — Sextus 
Empiricus partim habet ἤτοι piv γὰρ πρῶτα, ut P. Hyp. 
11, 16, 121, 123, nartim ἤτοι μὲν πρώτιστα ut adv. Phys. 


I, 6, 7. I], 11 et 18. Posteriorem lectionem tuentur etiam 
Plutarchus Conviv. Quiest. V, 5, p. 678. F. (vol. VIII 
p. 702 ed. Reisk.) et ínitio libelli quo querit, aqua an 
ignis sit utilior p. 955 E (vol. IX p. 761 ed. Reisk.) 
Origenes Philos. c. 26. p. 177. Achilles Tatius Isag. ad 
Arat. c. 3. Theophilus ad Autol. IT, 5. p. 90. Clemens 
Romanus Hom. IV, 3. Stobaeus Ecl. Phys. 1, 10. Proclus 
et Philo ap. Lobeck. Aglaoph. p. 470 seqq. Simplicius ad 
Aristot. de Colo I, 364, b. Cod. Taurin. ap. Peyron. 
Emped. et Parmen. fragmm. p. 16. At Aristoteles Metaph. 
I, 4, et Physic. Auscult. IV, t in Hesiodi versibus laudan- 
dis πάντων μὲν πρώτιστα exaravit, quem locum exscripsit 
Justinus Martyr Aristot. Dogm. Avers. p. 131. In Schol. 
ad 1]. XVIII, 246, πάντων πρῶτον interpretationem esse 
τοῦ πρώτιστα apparet. Quum autem ultimus versus qui 
omittitur Physic. Auscult. l. c. planeita exhibeatur Metaph; 
I, 4, ut hoc loco in codicibus scriptus est ἠδ᾽ ἔρος, ὃς πάν- 
τεσσι μεταπρέπει ἀθανάτοισι, statuendum est Aristotelem 
aut in suo exemplo Hesiodi verba ita scripta repperisse aut 
memorie lapsu paululum immutasse. Fortasse etiam 
non deerunt qui cum P. Petito Miscc. Obss. c. 18, cui 
nuper assensus est Lennepius , Aristotelem dicant consulto 
quzdam hic interpolasse. Fidem facere videtur Parme- 
nidis versiculus preegressus Metaph. 1l. c. SIT 


πρώτιστον μὲν ἔρωτα θεῶν μητίσατο πάντων, 


cui convenienter loquentem Hesiodum de industria nescio 
an Aristoteles fecerit, Sed haec utcunque existimantur, 
equidem non dubito, quin e Metaph. 1, c. hie, de quo dis- 
ceptatur, locus corrigendus sit, praesertim quum verborum 
ordo in cod. Lips.. tali emendationi suffragetur. Quam- 
obrem πάντων μὲν πρώτιστα, φησί, χάος γένετ᾽ ponere non 
gravatus sum. In extremis vulgatam lectionem τὰ δ᾽ ἄλλα 
φησὶ γενέσθαι quae longe praestat Lipsiensi nequaquam sol- 
licitavi. Accedit Feliciani auctoritas qui vertit : Ex qui- 
bus alia genita fuisse, ipsa autem hac ex nihilo, ut 
abunde constet eum in egregio quo usus est exemplari 
γενέσθαι invenisse. ; 

16. Hic quoque vulgata scriptura λέγοντες ἐξ οὖκ ὄντων 
γίγνεσθαι τὰ γιγνόμενα praeferenda est Lipsiensi λέγοντες " 
οὐχ ἐξ ὄντων γίγνεσθαι τὰ γιγνόμενα, quibus verbis in illo 
codice supervacaneum annectitur additamentum οὐδὲ γὰρ 
ἂν ἔτι αὐτοῖς ἅπαντα γίγνοιτο. Denique post δῆλον, ὅτι in 
omnibus libris habetur ἐν οἷς ye, cujus loco jam recte 
Sylburgius suspicatus est ἐνίοις ys. Concinit Feliciani 
interpretatio : « multi preterea alii esse nihil, sed fieri 
omnia asserunt, ex iis, quae. non sunt, omnia que fiunt 
exsistere affirmantes ; ut nonnullis videri etiam ex iis quae 
non sunt gigni omnia quae fiunt, perspicuum jam sit. » 


CAPUT SECUNDUM. 


19. Pro ἐατέον Cod. Lips. λεχτέον mero librarii errore. 
Tum idem liber συμπεραίνεται αὐτὰ praebet pro vulgato 


30 λαμθάνει, ἢ οὐδὲν χωλύειὶ χα ἄλλως ἔχειν, ἱκανῶς 
σχέψασθαι δεῖ" ἕτερον γὰρ ἄν τι τοῦτ᾽ ἴσως ἐχείνου 


γενέσθαι ἂν ἐχ μὴ ὄντος, ἄρα ἀνάγκη ἀγένητα πάντα 
εἶναι, ἢ οὐδὲν χωλύει γεγονέναι ἕτερα ἐξ ἑτέρων, xoi 
τοῦτο εἰς ἄπειρον ἰέναι, ἢ χαὶ ἀνακάμπτειν χύχλῳ, 
ὥστε τὸ ἕτερον ἐχ τοῦ ἑτέρου γεγονέναι, ἀεί τε οὕτως 
» /! v , É 4 , 2 i). 

ὄντος τινός, xal ἀπειράχις ἑχάστου γεγενημένου ἐξ ἀλ-- 
λήλων ; ὥστε οὐδὲν ἂν χωλύοι τὸ ἅπαντα γεγονέναι, 
χειμένου τοῦ μηδὲν γενέσθαι ἂν ἐκ μὴ ὄντος, καὶ ἄπειρα 


VON ER 


m 


DR 


Vera 


TS 


εἴη. Καὶ πρῶτον τεθέντος, ὃ πρῶτον λαμόάνει, μηδὲν. 


DE MELISSO, ETC. 5 283 


τὰ ὄντα πρὸς ἐχεῖνον προσαγορεῦσαι οὐδὲν χωλύει τῶν 
τῷ ἑνὶ ἑπομένων ὀνομάτων " τὸ ἅπαν γὰρ εἶναι xal λέ- 
γεσθαι χαὶ ἐχεῖνος τῷ ἀπείρῳ προσάπτει. Οὐδέν τε 
χωλύει, xol μὴ ἀπείρων ὄντων, χύχλῳ αὐτῶν εἶναι 
τὴν γένεσιν. ἴξτι εἰ ἅπαντά γίγνεται, ἔστι δὲ οὐδέν, 
ὥς τινες λέγουσι, πῶς ἂν ἀΐδια εἴη; ἀλλὰ γὰρ τοῦ μὲν 
εἶναι ὡς ὄντος χαὶ χειμένου διαλέγεται. Εἰ γάρ, 
φησί, μὴ ἐγένετο, ἔστι δέ, ἀΐδιον ἂν εἴη, ὡς 
δέον ὑπάρχειν τὸ εἶναι τοῖς πράγμασιν. ἼΕτι εἰ xat ὅτι 
ex W 
, , * 2 , , , E] 
μάλιστα μήτε τὸ μὴ ὃν ἐνδέχεται γενέσθαι, μήτε ἀπο-- 


αὐτὸ quod exprimit Felicianus : « δῇ vero fierine possint, 
necne ea quae dicit, omittendum videtur, sed illud conside- 
randum, utrum ex iis, quae sumit, id conficiatur, an nihil 
vetet, quominus alio modo sese res habere queat. » Nos 
multitudinis numerum magis consentaneum judicamus. 

20. Post σχέψασθαι cum Spaldingio inserui δεῖ. 

21. Füllebornius scribi volebat : ἕτερον γὰρ ἄν τι τοῦτ᾽ 
ἴσως ἐκείνου εἴη τοῦ πρῶτον τεθέντος μηδὲν γενέσθαι ἂν ἐκ 
Q3) ὄντος: ejectis verbis ὃ πρῶτον λαμδάνει, sed codicis Li- 
psiensis scriptura, quam exhibuimus, servari potest. 
Postquam primo capite docuit philosophus notum illud 
Eleaticorum dogma non esse certum et exploratum, jam 
id operam dat, ut vel maxime concesso illo, ea tamen 
quie Elealici inde coegerunf, consequi neget. Ait igitur, 
si ex nihilo nihil fieri ponamus, haudquaquam effici, nul- 

Jam omnino rem esse ortam. 

23. ἄρα ἀνάγχη ἀγένητα : ita recte Cod. L. pro ἀγέννητα. 

25. ἀναχάμπτειν C. L. bene pro ἀναχάμπτει; infinitivus 
enim pendet e χωλύει. Opponuntur hic ἕτερα ἐξ ἑτέρων γε- 
“γονέναι et τὸ ἕτερον ἐκ τοῦ ἑτέρου γεγονέναι, quorum prius est 
.alia ex aliis fieri, ut causa extrinsecus semper afferatur, 
posterius se invicem gignere, ut singulo res singularum 
cause et genitrices sint pariterque ipse singulis nascantur. 

28. ὥστε οὐδὲν ἂν χωλύοι τὸ ἅπαντα γεγονέναι cum Spal- 
dingio scripsi pro vulgato χωλύοιτο ἅπαντα, qua conjectu- 
ra sequentibus verbis κειμένου (ita enim C. L. pro vitioso 
xtvouuévou) τοῦ μηδὲν γενέσθαι ἂν Ex μὴ ὄντος imprimis 
confirmatur. Quippe articulum propterea addidit scriptor, 
υ evidentius opponerentur qua pugnare secum dixerant 
Eleatici τὸ ἅπαντα γεγονέναι et τὸ μηδὲν γενέσθαι ἂν ἐχ μὴ 
ὄντος. Adde quod Bekkerus in codice Palatino Vaticano 
repperit χωλύει τὸ, in quo licet mendoso vera lectionis 
vestigium est. 

29. Post ὄντος Spaldingius novam orditur sententiam, 
sed mihi hoc enuntiatum usque ad ὀνομάτων pertinere vi- 
detur. Infer ἄπειρα et ὄντα idem τὰ recte inseruit. - 

30. τῶν τῷ ἑνὶ Cod. L., reliqui male τῶν ἐν τῷ ἐνὶ. 

31. Pro vulg. ἅπαντα Cod. L. τὸ ἅπαν. Extrema hunc 
sensum praebent : « Neque ullum eorum quz uni solent 
imponi nominum obstat, quominus illo auctore in(inita 
nominemus ea quae sunt. Ipse enim infinito id tribuit, ut 
et sitet vocetur omne. » Quippé τὸ non refertur a4 so- 
lum ἅπαν, sed ad εἶναι καὶ λέγεσθαι ἅπαν. Nonnulli codd. 
a Bekkero inspecti perperam τὰ ἅπαντα. In libro Lipsiensi 
invenitur προσάπτει supra positis duabus lineolis, quo signo 
Beckius infinitivum in illo codice semper indicari dicit. 
At huie loco verbum finitum convenit. 

32. In verbis οὐδέν τε χωλύει, xod μὴ ἀπείρων ὄντων, aut 
nihil deest aut articulus τῶν desideratur, quem inter ἀπεί- 
ρων et ὄντων omissum esse Spaldingius suspicatus est. Do- 
cet autem philosophus hie posteriorem e dumetis Eleatico- 
rum evadendi rationem : si enim vel maxime neges infinita 
esse ea quae sunt, nihil obstat, quominus invicem sese 
procreent singula nascanturque inter se in gyrum revoluta. 


É 


34. Vulgo sic scribitur : ἔτι εἰ ἅπαντα γίγνεσθαι, ἔστι δὲ 
οὐδέν, ὥς τινες λέγουσιν, πῶς ἕν ἀΐδια εἴη; ἀλλὰ γὰρ τοῦ μὲν 
εἶναι ἕν τι ὡς ὄντος wol χειμένον διαλέγεται. Εἰ γάρ, φησί, 
Q3) ἐγένετο, ἔστω δὲ ἀΐδια, ὡς δέον ὑπάρχειν τὸ εἶναι τοῖς 
πράγυασιν. Eadem fere praebet liber Lipsiensis, nisi quod 
primum ὥς τινες λέγουσι habet, deinde ἀλλὰ γὰρ τοῦ μὲν 
εἶναί τι omisso £v, denique εἰ γάρ, φησί, μὴ ἐγένετο ἔστω δὲ 
ἀΐδιον εἴη. Patet autem γίγνεσθαι infinitivum ferri non 
posse , praeterea alienam a sententia esse commemorationem 
τοῦ ἑνός, porro bis requiri àv particulam librariorum negli- 
gentia preetermissam. Qu quum ita sint, Spaldingius in 
hunc modum verba constituit : ἔτι εἰ ἅπαντα γίγνεται, ἔστι 
δὲ οὐδέν, ὥς τινες λέγουσι, πῶς ἂν ἀΐδια εἴη ; ἀλλὰ γὰρ τοῦ μὲν 
εἶναι, ὡς ὄντος καὶ χειμένου διαλέγεται. Εἰ γάρ, φησί, μὴ 
ἐγένετο, ἔστι δέ, ἀΐδιον ἂν εἴη. Beckius pro ἀλλὰ γὰρ exa- 
rari voluit aut ἀλλὰ περὶ aut ἀλλὰ γὰρ περὶ, sed in vulgata 
Structura nihil mendi est. Nam quod Spaldingius jam 
minime ignoravit, quae hic leguntur perinde sunt intelli- 
genda ac si dicas : ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἐατέον, διαλέγεταί γὰρ ὁ 
Μέλισσος ὡς ὄντος xal χειμένου τοῦ εἶναι. Caeterum. verba 
ὥς τινες λέγουσι ad Heraclitum spectare in promptu est. 
Cum'autem Heracliteo decreto, quo nihil esse, sed omnia 
flaere et perpetuo mutari Ephesius philosophus statuerat, 
Melissum impugnasset Aristoteles, reputans secum Hera- 
cliteam rationem nihil apud Elesticos valere, quasi ante- 
cedentia correcturus significat ita abhorrere advérsarium 
ab Heracliti dogmate, ut persuasum habeat omnibus rebus 
τὸ εἶναι esse ascribendum,  Felicianus locum non satis 
percepit. 

38. Quae subjunguntur, a Bekkero aliqua ex parte jam 
e cod. Lips. emendata sunt : τι εἰ xol ὅτι μάλιστα μήτε τὸ 
μὴ ὃν ἐνδέχεται γενέσθαι prre ἀπολέσθαι τὸ μὴ ὄν, ὅμως τί 
χωλύει τὰ μὲν γενόμενχ αὐτῶν εἶναι, τὰ δ᾽ ἀΐδια, ὡς καὶ ᾽Ἔμ- 
πεδοχλῆς λέγει; ἅπαντα γὰρ χἀχεῖνος ταὐτὰ ὁμολογήσας, ὅτι 
ἔχ τε μὴ ὄντος ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι, τό τε ὃν ἐξόλλυσθαι 
ἀγήνυστον καὶ ἄπρηχτον, ἀεὶ γὰρ θήσεσθαι, ὅπῃ χέ τι αἰὲν 
ἐρείδῃ, ὅμως τῶν ὄντων τὰ μὲν ἀΐδια εἶναί φησι, πῦρ xai ὕδωρ 
χαὶ γῆν xal ἀέρα, τὰ δ᾽ ἄλλα γίνεσθαί τε καὶ γεγονέναι ἐχ τού- 
των. Nondum tamen locus legitimam habet formam. 4c 
primum quidem non recte Empedocles nihili interitum 
assensu comprobasse perhibetur. Qui quum dixerit, ne- 
que e nihilo quidquam procreari, neque ea qua sint, in- 
tercidere posse, Spaldingius jam correxit μήτε τὸ μὴ ὃν &v- 
δέχεται γενέσθαι, μήτε ἀπολέσθαι τὸ ὄν. Deinde pro ταὐτὰ 
ὁμολογήσας e codd. Lips. et Urbinate restitui cum Spaldin- 
gio oportet ἅπαντα γὰρ χἀκεῖνος ταῦτα ὁμολογήσας. Nam 
ταῦτα appellat que paulo ante commemorata sunt μήτε τὸ 
μὴ ὃν ἐνδέχεται γενέσθαι, μήτε τὸ ὃν ἀπολέσθαι. — Preeterea 
cod. Lips. &x τοῦ μὴ ὄντος praebet, quod Sylburgius conje- 
cerat, neque ullo modo repudiandum est. Sic enim Philo 
de mundi zetern. (cf. Galei opusc. p. 510) effatum Empe- 
docleum iisdem prope verbis referens : Λέγεται μέντοι x«i 
φθορὰ......ἣ τοῦ ὄντος ἀναφαίρεσις παντελής, ἣν καὶ ἀνύπαρχτον 
ἀναγχαῖον λέγειν. ὥσπερ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος οὐδὲν γίγνεται 


30 


284 : 
λέσθαι τὸ ὄν, ὅμως τί χωλύει τὰ μὲν γενόμενα αὐτῶν 
b εἶναι, τὰ δ᾽ ἀΐδια, ὡς καὶ ᾿Εμπεδοχλῆς λέγει; ἅπαντα 


γὰρ χἀκχεῖνος ταῦτα ὁμολογήσας, ὅτι ἐκ τοῦ μὴ ὄντος | 


ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι, τό τε ὃν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον 
xai ἄπρηχτον, ἀεὶ γὰρ περιέσεσθαι ὅπῃ χέ τις αἰὲν 
ἐρείδη, ὅμως τῶν ὄντων τὰ μὲν ἀΐδια εἶναί φησι, πῦρ 


ARISTOTELIS LIBER 


xaX ὕδωρ καὶ γῆν χαὶ ἀέρα, τὰ δ᾽ ἄλλα γίγνεσθαί τε δ 1 


xa γεγονέναι dx τούτων. Οὐδεμία γὰρ ἑτέρα, ὡς 
οἴεται, γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσιν, ἀλλὰ μόνον μῖξίς τε 
διάλλαξίς τε μιγέντων ἐστί φύσις δ᾽ ἐπὶ τοῖς ὀνομάζε- 
ται ἀνθρώποισι, Τὴν δὲ γένεσιν οὐ προσοῦσαν τοῖς 
ἀϊδίοις καὶ τὸ ὃν οὐ γίγνεσθαι λέγει, ἐπεὶ τοῦτό γε ἀδύ- 


οὐδὲ εἰς τὸ μὴ ὃν φθείρεται" ἐκ τοῦ γὰρ οὐδαμοῦ ὄντος &yfj- 
χανόν ἐστι γενέσθαι τι, τό τε ὃν ἐξαπολέσθαι ἀνήνυστον xxi 
ἄπαυστον (leg. ἄπρηχτον). Bergkius ἔκ τε τοῦ μὴ ὄντος ail 
sibi legendum videri. In hac autem enuntiatione planum 
est non integros reperiri Empedoclis versus, sed parles 
quasdam solutae orationi accommodatas, Quocirca ab aliis 
aliter et hic locus Aristoteleus et ipsius Agrigentini vatis 
versiculi reficti sunt. Illud vero minime dubium, quin 
quum elementorum atque adeo ipsius entis ceternitatem 
ostendere voluerit Empedocles, pro θήσεσθαι aliud flagitetur 
verbum, quod perpetuitatis nolionem exprimat. Namque 
in his mutationibus, quze continenter fiunt, nunquam ac- 
cidere censet Empedocles, ut quidquam e nihilo oriatur 
velquocunque urgeas quidquam pereat. Bergkius igitur 
pro θήσεσθαι reposuit θεύσεσθαι eo sensu acceptum quo 
Empedocles usurpare solet. Nimirum verbum θεῖν ad 
elementorum mutationes variasque, quas induunt, formas 
sepius transtulit Empedocles. Cf. v. 96, 136, 149. At 
hoc verbo non fam ipsa perennitas et morlis vacuitas 
designatur, quam perpetua mutatio. Sturzius poete manum 
ita sibi visus est restituisse : 


&x τοῦ μὴ ὄντος τι ἀμμήχανόν ἐστι γενέσθαι, 
τό τε ὃν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον xol ἄπρηχτον" 
αἰεὶ γὰρ στήσονται ὅπῃ χέ τις αἰὲν ἐρείδῃ. 


qui Simon Karstenius p. 96 ἱπίδοίᾳ reliquit, nisi. quod 
primo versu... ἔχ τε μὴ ὄντος et secundo τό τ᾽ ἐὸν ἐξόλλυσθαι 
scripsit. Quod vero ait, postrema significare : « semper 
enim stabunt quacunque ratione quis urgeat, » id parum 
praesidii in Graecorum sermone et usu poetarum habet. 
Nam stabunt a Graecis dici ἑστήξουσι vel ἑστήξονται, sed 
στήσονται esse consisteni vel erigent, res est. notissima. 
Porro improbamus utramque Wyttenbachii conjecturam 
à Karstenio p. 191 memoratam : Καὶ τό γ᾽ ὃν ἐξόλλυσθαι et 
αἰὲν γάρ tot θεύσετ᾽ γ6] 9ήσετ᾽ ὅπῃ quod exponit : θεύσεται 
vel θήσεταί τις. Longe melius nuper Frid. Panzerbieterus 
in disputatione qux inscribitur Beitrage zur Kritik und 
Erklarung des Empedocles (Meininge 1844) p. 15. antiqui 
vatis dictum ita in integrum restituere conatus esl : 


ἐκ μὲν γὰρ μὴ ἐόντος ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι, 

xai δ᾽ ἐὸν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον xol ἄπργχτον " 

αἰεὶ γὰρ τῇ γ᾽ ἔσται, ὅπῃ κέ τι: αἷὲν ἐρείδῃ. 
Ultima munire tentat simili loco Iliadis XII, 48. 

᾿ ὅππῃ τ᾽ ἰθύσῃ, τῇ τ᾽ εἴχουσι στίχες ἀνδρῶν. 

At versu sic emendato sententia angustioribus quam ipsius 
natura fert finibus circumscribitur. Neque enim id agit 
Empedocles, ut doceat quocunque pellamus ens, ibi fore, 
sed ut demonstret, omnino illud futurum esse semperque 
victurum, quocunque propellatur. Sola igitur immortali- 
tas hic spectanda. Quare Spaldingius apud Aristotelem 
rescribi jussit : "Ael γάρ, φησίν, ἔσεσθαι ὅπῃ χέ vt; αἰὲν ἐρεί- 
85, cui emendationi non adversarer, nisi ad versum ex his 
vocibus componendum aliquid deesset. Mihi apud Aristo- 
telem scribendum videtur : ὅτι ix τοῦ μὴ ὄντος ἀμήχανό; 
ἐστι γενέσθαι, τό τε ὃν ἐξόλλυσθαι ἀνήνυστον xol ἄπρηχτον, 
ἀεὶ γὰρ περιέσεσθαι ὅπη χέ τις αἰὲν ἐρείδῃ. Inde hos versus 
compono (vid. Empedocl. vss. 102-104) : 


£x τοῦ γὰρ μὴ ἐόντος ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι, 
τό τ᾽ ἐὸν ἐξόλλυσθαι ἀνήννστον wal ἄπρηχτον " 
αἰεὶ γὰρ περιέσται ὅπῃ vé τι: αἰὲν ἐρείδῃ. 


De secundo versu confer quie Karstenius dixit. Neque 
vero quisquam mirabitur pro θήσεσθαι a nobis poni περιέ- 
σεσθαι, qui meminerit quo scripturae compendio in codici- 
bus manu exaratis interdum περὶ designetur. lllud enim 
quod Ducangius Append. Gloss Gr. p. 7. citat κα, quam 
facile cum Θ᾽ commutari potuerit, luce clarius est. : 

b. 6. Οὐδεμία γὰρ ἑτέρα ὡς οἴεται γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσιν, 
ἀλλὰ μόνον μῖξίς τε διάλλαξίς τε μιγέντων ἐστίν’ φύσις δ᾽ ἐπὶ 
τοῖς ὀνομάζεται ἀνθρώποισιν " τὴν δὲ γένεσιν προσιοῦσαν τοῖς 
ἀϊδίοις καὶ τῷ ὅτι γίγνεσθαι λέγει, ἐπεὶ τοῦτό γε ἀδύνατον 
ᾧετο. Τία Bekkerus qui extrema e Cod. Lips. correxit nec 
tamen vidit τῷ ὅτι γίνεσθαι intelligi non posse et γένεσιν 
προσιοῦσαν τοῖς ἀϊδίοις parum perspicue dictum esse, At 
exemplar Lipsiense τὴν δὲ γένεσιν ei πρὸς οὐσίαν el τῷ ὄντι 
γίγνεσθαι suppeditat. Idcirco Bergkius locum sic consti. 
tuit : τὴν δὲ γένεσιν πρὸς οὖσι τοῖς ἀϊδίοις xol τῷ ὄντι γί- 
νεσθαι λέγει aut τὴν δὲ γένεσιν, εἰ πρὸς οὖσι τοῖς ἀϊδίοις xai 
τῷ ὄντι γίγνεται, λέγει eo. sensu, ut Empedocles hanc ap- 
pellet generationem quum novi aliquid accedat ad ea quae 
sunt, quum revera aliquid nascatur. Quod vereor ut pos- 


sit probari. Illud προσιοῦσαν, utrum e codd, an e veleri- 


bus editionibus (legitur enim in Paciana aliisque) sumserit 
Behherus, non liquet. Quod vero Spaldingius ait, quae 
sententia sub poetze philosophi verbis ἐπαυξάνειν τὸ πᾶν, de 
quibus statim loquemur, subjecta sit, eandem esse verbo- 
rum nostri philosophi ἡ γένεσις πρόσεισι τοῖς ἀϊδίοις : id 
propterea nequeo probare, quia vix ullum hujusmodi exem- 
plum apud veteres reperitur. Neque enim laudare licet 
locos, qualis est Platonicus in Phaedone p. 102 E, ὅταν 
αὐτῷ (i. e. τῷ μεγέθει) προσίῃ τὸ ἐναντίον, τὸ σμιχρόν, ubi 
nihil simile invenias. Quum autem Felicianus vertat : 
Generationem autem «ternis non inesse, neque ea ge- 
nerari dicit, quod impossibile id prorsus sit, suspiceris 
eum in codice suo legisse προσοῦσαν. Totum autem locum 
ita emendo : Οὐδεμία γὰρ ἑτέρα, ὡς οἴεται, γένεσίς ἐστι τοῖς 
οὖσιν, 


-- 


ἀλ)ὰ μόνον μῖξίς τε διάλλαξίς τε μιγέντων 
ἐστί " φύσι: δ᾽ ἐπὶ τοῖς ὀνομάζεται ἀνθρώποισι. 


τὴ» δὲ γένεσιν οὐ προσοῦσαν τοῖς ἀϊδίοις xol τὸ 0» οὐ γίγνε- 
σθαι λέγει, ἐπεὶ τοῦτό Y εἀδύνατον ᾧετο. Prior versus in cod. 
Lips. non recte scribitur ἀλλὰ μόνον μῖξίς τε xai ὃ. [ἢ po- 
steriore invenitur ἐστὶ non ἐστὶν, item ἀνθρώποισι non ἀν- 
θρώποισιν. Sed falsum est quod Olearius tradidit atque a 
Füllebornio et Spaldingio creditum, scriptum esse in illo 
libro ὀνομάζετ᾽; nam Beckio teste supra scriptum legitur ex.* 
Φύσις hoc loco nihil est nisi γένεσις ac perperam a Feliciano 
accipitur pro nafura. Plutarch. adv. £olot. p. t113 
(tom. X. p. 579. ed. Reisk.) : περὶ τῆς ἐξ οὐχ ὄντων γενέσεως, 
ἣν φύσιν τινὲς χαλοῦσι. Aristot. Phys. p. 26. v. 18 : ed. 
Sylb. : φύσις ἡ λεγομένη ὡς γένεσις ὁδός ἐστιν εἰς góotv.. 
Jungitur utrumque vocabulum apud Ocellum cap. H, 3 : 
Ἔν ᾧ δὲ μέρει τοῦ χόσμονυ φύσις τε xal γένεσις ἔχουσι τὴν 
δυναστείαν, τρία δεῖ ταῦτα ὑπεῖναι. Ceterum vide Beckii 
adn. ad Pseudoplut. de philos. decr. I, 30, ubi iidem ver- 
sus afferuntur. 


ΞΡ Εν 


MES 


DE MELISSO, ETC. 


νατον ᾧετο. Πῶς γὰρ ἄν, φησί, καὶ ἐπαυξήσειε τὸ πᾶν 
τί xo πόθεν ἐλθόν ; ἀλλὰ μισγομένων τε καὶ συντιθε-- 
- à] ^ , , 
μένων πυρὸς καὶ τῶν μετὰ πυρὸς γίγνεσθαι τὰ πολλά, 
᾿ διαλλαττομένων τε καὶ διαχρινομένων φθείρεσθαι πά-- 
15 λιν, χαὶ εἶναι τῇ μὲν μίξει πολλά τε xo τῇ διακρίσει, 
τῇ δὲ φύσει τέτταρ᾽ ἄνευ τῶν αἰτίων ἢ ἕν. Ἢ εἰ καὶ 
ἄπειρα εὐθὺς ταῦτα εἴη γ 8 ὧν συντιθεμένων γίγνεται í 
διακρινομένων δὲ φθείρεται, ὡς καὶ τὸν ᾿Αναξαγόραν 


285 
φασί τινες λέγειν, ἐξ ἀεὶ ὄντων καὶ ἀπείρων τὰ γιγνό- 
μενα γίγνεσθαι, κἂν οὕτως οὐκ ἂν εἴη ἀΐδια πάντα, 
ἀλλὰ χαὶ γιγνόμενα ἄττα καὶ γενόμενά τ᾽ ἐξ ὄντων xal 20 
φθειρόμενα εἷς οὐσίας τινὰς ἄλλας. τι δὲ οὐδὲν χω- 
- 5 
λύει, μίαν τινὰ οὖσαν τὸ πᾶν μορφήν, ὡς xal ὃ Ἀνα- 
ξίμανδρος καὶ 6 Ἀναξιμένης λέγουσιν, 6 μὲν ὕδωρ εἶναι 
Lj , 3 , , 
φάμενος τὸ πᾶν, ὃ δέ, 6 ᾿Αναξιμένης, ἀέρα, xoi ὅσοι 
ἄλλοι οὕτως εἶναι τὸ πᾶν ἕν ἠξιώχασι, τοῦτο ἤδη σχή- 


11. Πῶς γάρ, φήσει, καὶ ἔπαρξις ἵετο, παντί τε xod ποθὲν 
ἔλθόν ; ἀλλὰ μισγομένων τε xal συντιθεμένων πυρὸς xal τῶν 
μετὰ πυρὸς γίγνεσθαι τὰ πολλά, διαλλαττομένων τε xal δια- 
κρινομένων φθείρεσθαι πάλιν, καὶ εἶναι τῇ μὲν μίξει πολλά τε 
xol τῇ διαχρίσει, τῇ δὲ φύσει τέτταρ᾽ ἄνευ τῶν αἰτίων 7) ἕν. 
Servavi locum qualem Bekkerus vulgavit. Initium in 
libro Lips. sic exhibetur : Πῶς γὰρ φήσει καὶ ἐπαυξησείετο 
παντὶ xal πόθεν ἐλθὼν, ἀλλὰ σμιγομένων x. τ. à. quocum 
comparari convenit ea quae apud Simplicium in Aristot. 
Phys. p. 34 B ex Empedocle depromta exstant (v. 94-95) : 


τοῦτο δ᾽ ἐπαυξήσειε τὸ πᾶν τί χε xal πόθεν ἐλθόν, 
πῇ δέ χε καὶ ἀπόλοιτο ; ἐπεὶ τῶνδ᾽ οὐδὲν ἔρημον. 


In posteriore versu xai productum ante vocalem et hiatus 
in verbis ἀπόλοιτο; ἐπεὶ, qui tamen interpunctione excu- 
satur, morari lectores possit. Sed nihil mutandum. Alio- 
qui commendabilis foret Karstenii conjectura πῇ δὲ καὶ ἐξα- 
πόλοιτ᾽ ἄν; ἐπεὶ x. τ᾿ Δ. ἃ qua non multum discrepat Berg. 
kiana : 
τοῦτο δ᾽ ἐπαυξήσειε τὸ πᾶν χε τί xod πόθεν ἐλθόν, 
πῇ δὲ χαὶ ἐξαπόλοιτό χ᾽, ἐπεὶ τῶνδ᾽ οὐδὲν ἔρημον. 
- Apud Aristotelem cum Bergkio scribo πῶς γὰρ ἄν, φησί, 
χχὶ ἐπαυξήσειε τὸ πᾶν τί xol πόθεν ἐλθόν ; Sin autem versus 
Empedocleus quem philosophus respexit non fuit idem qui 


a Simplicio servatus est, possis vel Spaldingio auctore 
metrum sic restituere : 


πῶς χεν ἐπαυξήσειε τὸ πᾶν τί τε xol πόθεν £106»; 


vel quemadmodum Bergkio placuit : 


praecedenti enuntiatione, Empedoclis sententia illustratur, 
sed postquam medic orationi illa ὡς xoi τὸν ᾿Αναξογόραν 
--οὐίγνεσθαν interposuit auctor, inchoatam periodum ver- 
bis x&v οὕτως continuat. Namque hoc dicit philosophus, 
etiamsi quis infinita rerum primordia fingat, quce ab omni 
fuerint aeternitate, ut Anaxagoras fecerit, tamen ne sic 
quidem contingere, ut omnia sint zeterna, sed alia gigni, 
alia esse genita ex iis quze sunt, alia denique mutata figura 
in diversas transire naturas. Quapropter post τῶν αἰτίων ἢ 
ἕν punctum ponendum, quae sequuntur autem sic quemad- 
modum fecimus constituenda sunt. Idem Spaldingius 
videntur et Bergkius censuisse, quorum prior tamen du- 
bitavit in principio comprehensionis ἢ εἶ, an ei δὲ exara- 
ret, posterior xai γενόμενά τ᾽ delevit. 

22. "Ext οὐδὲν χωλύει μίαν τινὰ οὐσίαν τὸ πᾶν μορφήν, ὡς 
ὃ ᾿Αναξίμανδρος καὶ ὃ Ἀναξιμένης λέγουσιν, Ó μὲν ὕδωρ εἶναι 
φάμενος τὸ πᾶν, ὁ δέ, ὁ ᾿Αναξιμένης, ἀέρα, καὶ ὅσοι ἄλλοι οὕ- 
τως εἶναι τὸ πᾶν ἕν ἠξιώχασιν. Τοῦτο ἤδη σχήμασί τε xal 
πλήθεσι χαὶ ὀλιγότητι, χαὶ τῷ μανὸν ἢ πυχνὸν γίγνεσθαι, 
πολλὰ καὶ ἄπειρα ὄντα τε a γιγνόμενα ἀπεργάζεται τὸ ὅλον. 
Ita Bekkerus locum distinxit. φαΐ me judice in unum ver- 
borum circuitum contrahendus erat. Quum auteni mon- 
strare studeat, fieri posse, ut alia sint ex aeterno tempore, 
alia autem generata, quemadmodum Agrigentinus philoso- 
phus decreverit, sempiterna esse quattuor illa elementa e 
quibus eorum quie videmus infinita vis et copia oriatur, 
aut ut Anaxagoras arbitratus sit, rerum principia esse in- 
finita ex iisque copulandi disjungendique varietate omnia 
esse procreata, nihil obstare dicit Aristoteles, quominus 
eliam ex una aliqua rerum specie multa atque adeo infi- 


* 


dissxoru de merce Fe UT 


nita, quae partim sunt;parlim fiunt, progignantur. Quam- 


ὥς γὰρ ἐπανξήσειε τὸ πᾶν xé τι xal πόθεν ἐλθόν ; s : : : 
πῶς yàp ἐπανξή : obrem primum cod. Lips. auctoritate οὖσαν scribendum 


m 


at 


Bergkianam rationem alteri praeopto, exceptis duabus vo- 


e QM 


culis χέ «t, pro quibus xe τί substituerim hac sententia : 
Quid. et unde profectum quo modo rerum universitati 
incrementa, afferat? vel qua tandem ratione augeat 
universum qua res et unde profecta? quamquam Berg- 
kianum illid xé τὸ non esse deterius libenter concedo. 
Quod sequitur in cod. Lips. ἀλλὰ σμιγομένων pro μισγομέ- 
vov recentioris graecitatis est (cf. Corais 'Avxxc. tom. II. 
p. 331. et IV. p.526) et mero librarii errore huic libro 
insertum. Denique notandum verba τῇ δὲ φύσει τέτταρ᾽ 
ἄνευ τῶν αἰτίων ἢ ἕν ad quattuor elementa, quae Empedo- 
cles statuit, ignem , aquam, aerem, terram et ad rerum 
- causas (τὰ αἴτια) vel auctores (τοὺς αἰτίους) Amorem atque 
'Discordiam pertinere. Sunt autem elementa illa diversa 
quidem sed communi immortalitatis vinculo conjuncta atque 
ex una eademque materia assumtis variis formis et quali- 
tatibus orta. Hinc intelligitur cur res, si a copulandi 
causis discesseris, e£ ad quattuor elementa et ad unum 
revocari queant. 
Karstenius p. 316 seqq. et p. 336 seqq. 

16. Post αἰτίων in Cod. Lips. hec leguntur : ἣ £v εἴη. 
xal ἄπειρα εὐθὺς ταῦτα εἴη, non φησί, ut Olearius voluit. 
In his verbis patet prius illud εἴη mutandum esse in ἢ εἰ 
quod in reliquis membranis exstat, praeterea male Fülle- 
bornium pro εὐθὺς posuisse αὐτὸς. Neque enim hic , ut in 


Copiose de hoc argumento disseruit. 


pro οὐσίαν, quod Füllebornius conjecit, Felicianus expressit, 
deinde pro ἀπεργάζεται cum Spaldingio et Bergkio ἀπεργά- 
ζεσθαι reponendum. Una superest difficultas. Nam quo 
spectet illud τὸ ὅλον, non facile dixeris. Adde quod Fe- 
licianus hac verba in exemplari suo non repperit. 1ta 
enim vertit : « Accedit quod nihil vetat, quin una quie- 
dam substantia et forma universum sit , sicut et Anaximan- 
der et Anaximenes inquiunt, alter aquam esse universum, 
Anaximenes aerem asserens, et quicunque alii ita univer- 
sum esse unum censuerunt. Id enim et figuris et multi- 
tudinibus et paucitatibus, οἱ dum rarum ét densum eva- 
dit, multa et infinita ea quae et sint et gignantur efficit. » 
Bergkius existimat τοῦτο referri ad unum illud elementum 
(μορφήν), quod sive quantitatis sive qualitatis rationem ha- 
beas multifariam dividatur et tamen totum illud (τὸ ὅλονὴ 
efficiat. Atsi haec μορφή est universum, quemodo efficere 
poterit totum, quod nomine magis quam re hoc aliisque 
veterum locis differt ab universo? Itaque nihil frequen- 
tius in Pseudocelli libro, quem licet suppositum, antiquum 
tamen esse constat, quam junctum utrumque nomen velut 
cap. I, 5 : Τὸ δέ γε ὅλον xoi τὸ πᾶν οὐδὲν ἡμῖν ἐξ αὑτοῦ πα- 
ρέχεται τεχμήριον τοιοῦτον, et ibid. 7 : Τὸ δέ γε ὅλον xai τὸ 
πᾶν ὀνομάζω τὸν σύμπαντα χόσμον. Quae quum ita sint, 
acute Frid. Sylburgius pro τὸ ὅλον conjecit ταὐτὸ ὄν, quod 
ego recipere non sum gravatus. Tum igitur post longio- 


30 


285 ARISTOTELIS LIBER 


paci τε xai πλήθεσι xal ὀλιγότητι xal τῷ μανὸν ἢ 
πυχνὸν γίγνεσθαι πολλὰ χαὶ ἄπειρα ὄντα τε xo γιγνό- 
μενα ἀπεργάζεσθαι, ταὐτὸ ὄ. Φησὶ δὲ χαὶ ὃ Δημό-- 
χριτος τὸ ὕδωρ τε xal τὸν ἀέρα ἕκαστόν τε τῶν πολλῶν, 
ταὐτὸ ὄν, δυσμῷ,, διαθιγῇ xat τροπῇ διαφέρειν * τί δὴ 
χωλύει καὶ οὕτως τὰ πολλὰ γίγνεσθαι καὶ ἀπόλλυσθαι, 


ἐξ ὄντος ἀεὶ εἰς ὃν μεταῤάλλοντος ταῖς εἰρηυέναις Bui 
φοραῖς τοῦ ἑνός, xal οὐδὲν οὔτε πλέονος οὔτε ἐλάττο- 
νος γιγνομένου τοῦ ὅλου ; ἔτι τί χωλύει πολλὰ μὲν ἐξ 
ἄλλων τὰ σώματα γίγνεσθαι χαὶ διαλύεσθαι εἰς σώματα, 
οὕτως δὲ διαλυόμενα xo ἴσα γίγνεσθαί τε χαὶ ἀπόλ- 
λυσθαι πάλιν; εἰ δὲ xal ταῦτά τις συγχωροίη, καὶ εἴη a5 


rem parenthesin ὡς xai ó Ἀναξίμανδρος---ἠξιώχασι apparet 
τοῦτο referri ad πᾶν ef memorata rerum in hac universitate 
nascentium multitudine atque infinita copia periodum 
claudi iis verbis, quie tamen hoc rerum natur corpus 
per se unum et zequabile esse, quod initio enuntiatum erat 
illa junctura. μίαν τινὰ οὖσαν μορφήν, ad totam sententiam 
mente comprehendendam iterum significent. Quod reli- 
quum est, Sylburgii conjectura sequenti enuntiato confir- 
mari videtur. 

29. Φησὶ δὲ καὶ ὁ Δημόκριτος τὸ ὕδωρ τε χαὶ τὸν ἀέρα ἕχα- 
στόν τε τῶν πολλῶν, τοῦτο ὃν, ῥυθμῷ διαφέρειν. Τί δὴ χω- 
λύει xal οὕτως τὰ πολλὰ γίγνεσθαί τε χαὶ ἀπόλλυσθαι, ἐξ ὄν- 
τος ἀεὶ ἐς ὃν μεταδάλλοντος ταῖς εἰρημέναις διχφοραῖς τοῦ 
ἑνὸς xal οὐδὲν οὔτε πλέονος: οὔτε ἐλάττονος γιγνομένου τοῦ 
ὅλον. |n his quoque verbis, quie ut a Bekkero vulgata 
sunt ascripsi, plura librariorum manibus menda insede- 
runt. Ac primum quidem egregia est libri Lips. scriptura 
ταὐτὸ ὃν pro τοῦτο ὄν, quam Sylburgius jam sola ingenii ope 
invenerat, Deinde pro ῥυθμῷ quod in omnibus codd. legi- 
tur, uno excepto, quo Bernardus Felicianus olim usus est, 
formam Democriteam, ῥδυσμιῷ, quam alibi Aristoteles usur- 
pat (Vide fragmm. Democr. p. 133 et 381) et quae a Fe- 
lciano perperam fluxionis vocabulo redditur, cum Sylbur- 
gio hic restitui oportet; tum pro ἐς à» scribi convenit εἰς 
ὄν, ut est in. cod. Lips.; denique illa, quorum mentio fit 
discrimina (ταῖς εἰρημέναις διαφοραῖς) indicio sunt partem 
aliquam hujus enuntiationis, qua praeter $vcpóv etiam 
διαθιγὴ et τροπὴ memorabantur periisse. Idcirco Bergkius 
sic scripsit : Φησὶ δὲ xoi ὁ Δημόχριτος τὸ ὕδωρ τε καὶ τὸν 
ἀέρα ἕκαστόν τε τῶν πολλῶν ταὐτὸ ὃν ῥνσμῷ, διαθιγῇ xoi 
τροπῇ διαφέρειν " τί δὲ χωλύοι ἂν xol οὕτως τὰ πολλὰ γίγνεσθαι 
χαὶ ἀπόλλυσθαι, ἐξ ὄντος ἀεὶ εἰς ὃν μεταδάλλοντος ταῖς εἰρη- 
βέναις διαφοραῖς x. τ. 4., a quo in eo tantum dissentio, quod 
vulgatam 4 δὴ χωλύει propter Lipsiensis aliorumque codd. 
lectionem τί δεῖ χωλύειν vel ut est in Aldina prima τί δὴ 
χωλύειν non sollicito. 

35. "Ext τί χωλύει, ποτὲ μὲν ἐξ ἄλλων τὰ σώματα γίγνεσθαί 
τε χαὶ ἀπόλλυσθαι πάλιν. Mirandum est mutilam hanc 
enuntialionem non esse correctam a Bekkero e cod. Lips. 
Nam liic Olearius eadem praebet quo Beckius, nisi quod 
pro οὕτως δὴ exhibet οὕτως δέ. Hc autem exstant in 
Lipsiensi exemplari : "Ec τί χωλύει πολλὰ μὲν ἐξ ἄλλων τὰ 
σώματα γίγνεσθαι [χαὶ διαλύεσθαι εἰς σώματα, οὕτω: δὴ 
ἀναλυόμενα καὶ ἴσα γίγνεσθαί τε] xal ἀπόλλυσθαι πάλιν. Vi- 


demus integrum versum in reliquis membranis excidisse. | 


At vero ne ea quidem qu:e Lipsiensis liber suppeditat, sa- 
tis integra esse ratus in hunc modum Bergkius sententiam 
corrigi jussit : "Ec: τί χωλύει πολλὰ μὲν ἐξ ἀλλήλων τὰ σώματα 
γίγνεσθαι xal διαλύεσθαι εἰς σώματα, οὕτως ξὲ γιγνόμενά τε 
xod ἀνάλυόμενα ἴσα γίγνεσθαί τε xai ἀπόλλυσθαι πάλιν. Vult 
enim a philosopho dici, fieri etiam posse, ut quae ex se 
invicem procreentur et in se revertantur, ea et in nascen- 
do et in intereundo eandem servent quantitatem. Quod 
quamquam per se consentaneum est, tamen vel sine his 
mufationibus magnam partem inest in verbis e codice 
prolatis. Spaldingio omnia recte se habere visa sunt pra- 
ter vocem ἴσα cujus loco συνιστάμενα legendum suspica- 


, matur. Ego nihil muto, nisi ἀναλυόμενα, quod in διαλυό"ενα 


converli propter constantem meliorum scriptorum vsum 


«ἔχειν ἀρχὴν ἀξιοῖ ταύτην, ὅθεν ἤρξατο γιγνόμενον. Post- E 


necesse est. Quo enim corpora ita corrumpuntur ut in 
aliam abeant naturam, non dicuntur ἀναλύεσθαι, sed δια- 
λύεσθαι.  Proeterea διαλύεσθαι εἰς σώματα, οὕτω: δὲ et ἴσα 
scribi oportere non est quod moneam. Fortasse etiam 
erunt qui post σώματα ita continuent orationem : τὰ δὲ 
οὕτως διαλυόμενα x. τ. 3. quibus equidem non magnopere 
refragor. Quocirca Aristotelis verba ita interpretari licet : 
« Quid igitur impedit, quominus multa quidem corpora 
ex aliis nascantur et corruptione in alia corpora transeant, 
sic corrupta autem equo numero renascantur et.rursus 
intereant, » 

38. Εἰ δὲ xal ταῦτά τις συγχωροίη, xal εἴη τι xol ἀγένητον, 
τί μᾶλλον ἄπειρον δείχνυται ; ἄπειρον γὰρ εἶναί φησιν, εἰ ἔστι 
μέν, μὴ γεγονέναι. πέρατα γὰρ elvat τὴν τῆς γενέσεως ἀρχήν 
τε χαὶ τελευτήν. Καίτοι τί χωλύει ἀγένητον ὃν ἔχειν πέρας 
ἐκ τῶν εἰρημένων ; el γὰρ ἐγένετο, ἀρχὴν ἔχειν ἀξιοῖ ταύτην, 
ὅθεν γίγνοιτο, εἰ γιγνόμενα. Ita Bekkerus, qui primum haec 
non bene distinxit : nam inter γεγονέναι et πέρατα ponenda 
μέση στιγμή, item inter τελευτὴν et. καίτοι : deinde nullum 
vitium sustulit. Post ἀγένητον, cujus loco male $n cod. 
Lips. hic scriptum est ἀγέννητον, repetitur in eodem libro 
εἴη addita interrogationis nota. Utrumque oscitanti libra - 
rio tribuimus. Tum nonnulla membrana habent εἴη τι 
μᾶλλον, sed legendum cum cod. L. τί μᾶλλον ἄπειρον; 
Porro egregiam Sylburgii conjecturam pro μὴ γεγονέναι 
legentis μὴ γέγονε δέ, quie mihi utique probatur, jam Spal- 
dingius arripuit. Conspirat Feliciani interpretatio : « infi- 
nitum enim esse inquit, si sit quidem aliquid, sed genitum 
lamen minime fuerit. » Contra Beckius malebat εἶναι 
ante φησὶν deleri quam cum Sylburgio γεγονέναι in γέγονς 
δὲ mutari. Alterutrum fieri necesse est, ut ratio gram- 
matica constet. Quo magis miramur Bergkium nihil de 
hac structura adnotasse. Preterea liber Lips. perperam 
γενήσεως pro γενέσεως exhibet neque quidquam novi affert 
in verbis ἐχ τῶν εἰρημένων, quae mendosa esse sequentia 
ostendunt. Eodem mendo Feliciani codex laboravit, quum 
in interpretatione latina reperiatur : « At enim quid obstat, 
id quod ingenitum est, ex antedictis finem habere. » Mihi 
arridet Spaldingii conjectura qui pro £x substituit ἐχτός 
(eo sensu acceptum quo est apud Plat. Gorg. D ἔχει: 
τι ἐχτὸς τούτων λέγειν et alios), ut in verbis Aristoteleis 
hiec sit sententia : « Quid autem vetat, vel id, quod natum 
non sit, habere terminum preter commemoratos illos? » 
Extrema quz misere corrupta sunt ὅθεν γίγνοιτο, εἶ γιγνό- 
μενα, sed in editione Aldina minore paulo rectius consti- 
tuta ὅθεν γίγνοιτο τὰ γιγνόμενα (quam scripturam Felicianus 
expressit et Spaldingius inserto ἀεὶ, ut esset τὰ ἀεὶ γιγνό- 


μενα, tueri volebat), nunc emendari possunt e libro Lips., ; 
ubi ἔχειν ἀρχὴν inverso ordine et ὅθεν ἤρξατο γιγνόμενα. t 
exstat. Sententiarum tamen continuatio singularem nu- k 
merum γιγνόμενον, qui et Bergkio praestare visus est , flagi- 5 


tat. Quamobrem ultima sic conformamus : Ei γὰρ ἐγένετο, ; 


quam Aristoteles usque ad hunc locum unum praecipue 
Melissi decretum, quo nihil unquam nasci dixerat, impu- 
gnavit, jam alterum ejus dogma convellere et labefactare 
tentat, quo quod esset, idem infinitum esse affirmabat. 
Quum igitur nasci quzdam sive finita sive infinita essent 
initia rerum docere studuisset, hac nunc omissa controver- r 


τι xol ἀγένητον, τί μᾶλλον ἄπειρον δείκνυται ; ἄπειρον 
γὰρ εἶναί φησιν, εἰ ἔστι μέν, μὴ γέγονε δέ" πέρατα 
γὰρ εἶναι τὴν τῆς γενέσεως ἀρχήν τε xal τελευτήν" 
χαίτοι τί χωλύει ἀγένητον ὃν ἔχειν πέρας ἐχτὸς τῶν 
εἰρημένων ; εἶ γὰρ ἐγένετο, ἔχειν ἀρχὴν ἀξιοῖ ταύτην, 
6 ὅθεν ἤρξατο γιγνόμενον. Τί δὴ κωλύει, xal εἰ μὴ ἐγέ- 
νετο, ἔχειν ἀρχήν; οὐ μέντοι γε ἐξ ἧς ἐγένετο, ἀλλ᾽ 
ἑτέραν, καὶ εἶναι περαίνοντα πρὸς ἄλληλα ἀΐδια ὄντα, 
Ἔτι τί χωλύει, τὸ μὲν ὅλον ἀγένητον ὃν ἄπειρον εἶναι, 
τὰ δ᾽ ἐν αὐτῷ γιγνόμενα πεπεράνθαι, ἔχοντ᾽ ἀρχὴν 


DE MELISSO, ETC. 287 


καὶ τελευτὴν γενέσεως; ἔτι xat, ὡς ὃ Παρμενίδης φησί, 
τί χωλύει χαὶ τὸ πᾶν ἕν ὃν χαὶ ἀγένητον ὅμως πεπε- 
ράνθαι, χαὶ εἶναι πάντοθεν εὐχύχλου σφαίρης ἐναλίγχιον 
ὄγκῳ, μεσσόθεν ἰσοπαλὲς πάντῃ. τὸ γὰρ οὔτε τι μεῖζον 
οὔτε τι βαιότερον πελέμεν χρεών ἐστι τῇ ἢ τῇ. "Eyoy 
δὲ μέσον xal ἔσχατα, πέρας ἔχει ἀγένητον ὄν, ἐπεὶ εἰ 
χαί, ὡς αὐτὸς λέγει, ἕν ἐστι, xol τοῦτο σῶμα, ἔχει 
ἄλλα ἑαυτοῦ μέρη xal ταῦτα ὅμοια πάντα’ χαὶ γὰρ 
ὅμοιον οὕτω λέγει τὸ πᾶν εἶναι, οὐχὶ ὡς ἄλλοι ἑτέρῳ 
τινί, ὅπερ καὶ ᾿Αναξαγόρας ἐλέγχει, ὅτι ὅμοιον τὸ ἄπει-- 


-  . sia, quod sit zeternum id necessario infinitum esse negat. 
-. . Jn quo insigne conjecturae ἐχτὸς τῶν εἰρημένων firmamen- 
tum ex iis qua subjiciuntur τί δὴ κωλύει, καὶ el μὴ ἐγένετο, 
ἔχειν ἀρχήν; οὐ μέντοι γε ἐξ ἧς ἐγένετο, ἀλλ᾽ ἑτέραν, xai εἶναι: 

. περαίγνοντα πρὸς ἄλληλα ἀΐδια ὄντα accedit. Cioteroquin 
Aristoteli ipsius Melissi fragmentum, quod servavit Sim- 
plicius in Phys. p. 23 b (cf. fragm. 7) hic obversatum 
videtur. In illo enim legitur ἤρξατο γὰρ ἄν ποτε γινόμενον 
pariter atque a nobis cum Bergkio restitutum est. 

p. 976. a. 1. Τί δὴ κωλύει, καὶ εἰ μὴ ἐγένετο, ἔχειν &o- 
χήν, o9 μέντο! γε ἐξ ἧς γε ἐγένετο, ἀλλὰ χαὶ ἑτέραν " καὶ εἶναι 
περαίνοντα πρὸς ἄλληλα ἀΐδιχ ὄντα. Hic particulas γε et 
xoi lemere a librario adjectas aut e superioribus male re- 
petitas loco movendas esse in promptu est. Itaque Berg- 
kius melius distinctis ceeteris οὐ μέντοι ἐξ ἧς γε ἐγένετο, 
ἀλλὰ ἑτέραν conjecit ; possis etiam οὐ μέντοι γε ἐξ ἧς ἐγένετο, 
ἄλλ᾽ ἑτέραν reponere. De reliquo ea qua hic dicuntur 
concinunt-cum ipsius Melissi disputatione apud Simplic. in 
Phys. p. 22 b, et p 23 b (cf. fragm. 3 et 10). 

4. Ἔτι τί χωλύει τὸ μὲν ὅλον ἀγέννητον ὃν ἄπειρον εἶναι, 

Lo τὰ δ᾽ ἐν αὐτῷ γιγνόμενα πεπεράνθαι, ἔχοντ᾽ ἀρχὴν χαὶ τελευ- 
: τὴν γένεσεῶς ; ἔτι xoi ὡς ὁ Παρμενίδης φησί, τί χωλύει xal τὸ 
ἦν πᾶν ἕν ὃν xai ἀγένητον ὅμως πεπεράνθαι, xad εἶναι πάντοθεν 
| ἐγχύχλον σφαίρας ἐναλίγχιον ὄγχῳ, μέσσοθεν ἰσοπαλὲς πάντῃ" 
ἶ τὸ γὰρ οὔτε τι μεῖζον οὔτε τι βαιότερον εἶναι μέχρι ὄν ἐστι τῇ 
ἢ τῇ. lta Bekkerus locum vulgavit, in quo primum id 
mirari,subit quod vir doctissimus initio ἀγέννητον, deinde, 
quomodo hic.ponendum, ἀγένητον scripsit. Porro in vec- 
sibus Parmenideis (cf. v. 103—105) quia pluribus citan- 
tur scriptoribus (vid. comment.) ac facili negotio emendari 

᾿ poterant, non modo éyxóx3ov reliquit pro eo quod est apud 
Platonem, Simplicium et in cod. Lips. εὐχύχλου, sed ulti- 
mum versum tam mendose edidit, ut intelligi nequeat, 
quamvis pro Be6atózepov quod in veteribus Aristotelis edi- 
tionibus exstat nescio ingenii an codicis ope scripserit 
βαιότερον. Scripturae menda sunt in libro Lipsiensi óyxov 
proóyxo (infra tamen ὄγχῳ) et quce non differunt a Bekkeri 
contextu εἶναι μέχρι ὄν ἐστι τῇ, quibus interjecta lacuna 
ἔχον subjungitur. Sed unde his versibus medicina afferri 
posset, jam bene perspexerat Spaldingius. Corrige igitur : 


πάντοθεν εὐχύλλου σφαίρης ἐναλίγχιον ὄγχῳ 

μεσσόθεν ἰσοπαλὲς πάντῃ τὸ γὰρ οὔτε τι μεῖζον 
, , , - -— 

οὔτε τι βαιότερον πελέμεν χρεών ἐστι τῇ ἢ τῇ. 


Est vero πελέμεν apud Simplicium, πελέναι apud Platonem. 

10. "Eyov δὲ μέσον xoi ἔσχατα, πέρας. ἔχει ἀγέννητον ὄν, 
ἐπεὶ εἰ χαί, ὡς αὐτὸς λέγει, ἕν ἐστι χαὶ τοῦτο σῶμα, ἔχει 
ἄλλα ἑαυτοῦ μέρη, εἰ τάδε ὅμοια πάντα. χαὶ γὰρ ὅμοιον οὕ- 
τῶ λέγει τὸ πᾶν εἶναι 09. . . . ἄλλῳ τινί, ὃ περανθῆναι ὁρᾷς, 
ἐλέγχει εἴ τι ὅμοιον τὸ ἄπειρον. τό γε ὅμοιον, ἑτέρῳ ὅμοιον, 
ὥστε δύο ἢ πλείω ὄντχ οὐχ ἂν ἕν οὐδ᾽ ἄπειρον εἶναι. Ἀλλ᾽ 
ἴσως τὸ ὅμοιον πρὸς αὐτὸ λέγει χαὶ φησὶν αὐτὸ ὅμοιον εἶναι 
πᾶν ὅτι ὁμοιομερὲς ὕδωρ ὃν ἅπαν ἢ γῆ ἢ εἴ τι τοιοῦτον ἄλλο. 


Mera hiec salebrae sunt atque ut. Spaldingius ait βόρθδορος 
παχύς, 5684. exemplaris Lipsiensis auxilio ex his locorum 
angustiis aliqua ex parte emergere licebit. Post ἀγένητον 
ὄν iterum in illo codice reperitur lacuna, quam sex octove 
literae explere poterant, ac deinde ποιεῖ xoi ὡς αὐτὸς ; 
post μέρη deest εἰ, tum habet τὰ δὲ ὅμοια πάντα. Mox τὸ 
πᾶν εἶναι, οὐχὶ ὡς ἄλλ..... τινί, unde intelligitur spatium 
lacunze majus esse, quam quod solo c expleatur. Quare 
Beckius conjecit οὐχὶ ὡς ἄλλοι, ἑτέρῳ τινί, Sequitur lectio 
memorabilis ab Oleario neglecta. Nam pro vitioso ὃ πε- 
ρανθῆναι ὁρᾷς ἐλέγχει εἴ τι reperitur ὅπερ ᾿Αθηναγόρας ἐλέγχει 
ὅτι ὅμοιον τὸ ἄπειρον.  Alhenagorce nomen in margine quo- 
que Codicis, sed recentiore manu positum quum alienum 
ab hoc loco sit, in Anaxagore nomen mutandum esse Bec- 
kius adnotavit. Ante ἀλλ᾽ ἴσως in cod. plene interpunctum 
est; tum πρὸς τὸ αὐτὸ legitur. Denique aliter atque in 
veteribus editionibus, ubi est τὴν γῆν, in codiceillo scriptum 
est ἡ γῆ ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο. Multa quidem Spaldingius non 
male constituit sic scribendo : Ἔχον δὲ μέσον xal ἔσχατα, πέ- 
pa ἔχει ἀγένητον ὄν, ἐπεὶ εἰ xal ὡς ἀὐτὸς λέγει, ἕν ἐστι, καὶ 
τοῦτο (vel οὕτως) σώματα ἔχει ἄλλα ἑαυτοῦ μέρη, εἰ τόδε 
ὅμοιον πάντῃ " xai γὰρ ὅμοιον οὕτω λέγει τὸ πᾶν εἶναι, οὐχ ὡς 
ἄλλῳ τινὶ οὗ περανθῆναι ἂν ὅροις ἐλέγχει εἴ τινι ὅμοιον τὸ ἄπει- 
ρον" τὸ γὰρ ὅμοιον ἑτέρῳ ὅμοιον, ὥστε δύο ἢ πλείω ὄντα οὐχ. 
ἂν ἕν οὐδ᾽ ἄπειρον εἶναι. Ἀλλ᾽ ἴσως τὸ ὅμοιον πρὸς τὸ αὐτὸ 
λέγει xat φησιν αὐτὸ αὑτῷ ὅμοιον εἶναι τὸ πᾶν, ὅτι ὁμοιομερές, 
ὕδωρ ὃν ἅπαν ἢ γῆν ἢ εἴ τι τοιοῦτον ἄλλο. Sed quum Olea- 
rii indiligentia deceptus veras libri Lipsiensis lectiones non 
nosset, non est mirandum, virum pristantissimum tamen 
non ubique verum invenisse. Contra Bergkius auctor esf, 
ut in hunc modum tota ῥῆσις refingatur : "Eyov δὲ μέσον 
xol ἔσχατα, πέρας ἔχει, ἀγένητον ὄν. "Ἔτι, el ὡς χαὶ αὐτὸς 
λέγει, ἕν ἐστι xal τοῦτο σῶμα, ἔχει ἄλλα ἑαυτοῦ μέρη, τὰ 
δὲ (vel ταῦτα δὲ) ὅμοια πάντα" xol γὰρ ὅμοιον οὗτος 
λέγει τὸ πᾶν εἶνχι, οὐχὶ ὡς ἄλλοι ἑτέρῳ τινὶ, ᾧ 
περανθείη ἄν, ὅπερ Ἀναξαγόρας ἐλέγχει, ὅτι 
ἀνόμοιον τὸ ἄπειρον. τὸ γὰρ ὅμοιον ἑτέρῳ ὅμοιον, 
ὥστε δύο ἢ πλείω ὄντα οὐχ ἂν ἕν οὐδ᾽ ἄπειρον εἶναι. Ἀλλ᾽ 
ἴσως τὸ ὅμοιον πρὸς αὑτὸ λέγει; χαί φησιν αὖ τῷ ὅμοιον 
εἶναι πᾶν, οἷον ὁμοιομερὲς ὕδωρ ὃν ἅπαν ἢ γῆν ἢ εἴ τι τοιοῦ- 
τον ἄλλο. Adjecil ᾧ περάνθείη ἂν, quamquam non ignora- 
vit, haec etiam abesse posse, sed necessario seribendum 
ralus est ὅτι ἀνόμοιον τὸ ἄπειρον propter Anaxagorze dispu 
tationem apud Simplicium in Phys. p. 33 b (fragm. VI 
p.97 ed. Schaub.; IV p. 22 ed. Schorn.) σπερμάτων ἀπεί- 
qv πλῆθος οὐδὲν ἐοιχότων ἀλλήλοισι " οὐδὲ yàp τῶν ἄλλων 
οὐδὲν ἔοιχε τῷ ἑτέρῳ τὸ ἕτερον. Τουτέων δὲ οὕτως ἐχόντων 
ἐν τῷ σύμπαντι χρὴ δοχέειν ἕν εἶναι πάντα χρήματα et extre- 
ma verba fragmenti VIII ap. Schaub. p. 101 (VI ap. Schorn. 
p. 25) νόος δὲ πᾶς ὅμοιός ἐστι xol ὁ μέζων xal ὁ ἐλάσσων 
ἕτερον δὲ οὐδέν ἐστι ὅμοιον οὐδενὶ ἑτέρῳ ἀπείρων ἐόντων, ἀλλ᾽ 
ὅτεου (ita enim lege, non ὅτεῳ) πλεῖστα ἔνι, ταῦτα ἐνδηλότα- 
τα ἕν ἕχαστόν ἐστι xai ἦν. Adde quod Aristotelis locum vel 


288 ARISTOTELIS LIBER 


ρον" τὸ δὲ ὅμοιον ἑτέρῳ ὅμοιον, ὥστε δύο ἢ πλείω ὄντα, 
οὖχ ἂν ἕν οὐδ᾽ ἄπειρον εἶναι, ᾿Αλλ’ ἴσως τὸ ὅμοιον 
πρὸς τὸ αὐτὸ λέγει καί φησιν αὐτὸ ὅμοιον εἶναι πᾶν, 
ὅτι δμοιομερές, ὕδωρ ὃν ἅπαν ἢ γῆν ἢ εἴ τι τοιοῦτον 
ἄλλο. Δῆλος γὰρ οὕτως ἀξιῶν εἶναι ἕν τῶν δὴ μερῶν 
ἕχαστον σῶμα ὄν, ὃ οὖκ ἄπειρόν ἐστι. Τὸ γὰρ ὅλον 
ἄπειρον" ὥστε ταῦτα περαίνει πρὸς ἄλληλα ἀγένητα 


ὄντα. "Ext εἰ ἀΐδιόν τε καὶ ἄπειρόν ἐστι, πῶς ἂν εἴη 
ἕν σῶμα ὄν; εἰ μὲν γὰρ ἀνομοίων μερῶν εἴπ, πολλὰ 
xai αὐτὸς ἂν γίγνεσθαι ἀξιοῖ, εἰ δὲ ἅπαν ὕδωρ, ἢ 
ἅπαν γῆ, 3 ὅ, τι δὴ τὸ ὃν τοῦτ᾽ ἐστι, πολλὰ ἂν ἔχοι 


μέρη, ὡς καὶ Ζήνων ἐπιχειρεῖ ὃν δειχνύναι τὸ οὕτως 25. — 


ὃν ἕν. Εἴη οὖν ἂν καὶ πλείονα τὰ αὐτοῦ μέρη, τὰ μὲν 
ἐλάττονα τὰ δὲ μείζονα, ἀλλοῖά τε πάντη, εἰ ταύτη 


proplerea notabilem censet, quoniain inde cognoscamus 
Anaxagoram contra Melissum disputasse. Quae si ita certa 
essent, ut sunt acute et ingeniose excogitata, nihil melius 
hac Bergkii sententia foret. Ac primum quidem τὸ ἄπειρον 
ex Anaxagore placitis ἀνόμοιον esse vult. In quo unum 
desidero quod gravissimum esse omnes largientur. Quum 
enim duo ἄπειρα Anaxagoras statueret, alterum ὅμοιον, 
ἀνόμοιον alterum, quaerendum erat, utrum iis de quibus 
hic agitur conveniret, quod a Bergkio non esse factum do- 
lemus. Est vero ἀνόμοιον illud ἄπειρον Anaxagorae minima 
materie pars, ut ex iis quae supra laudata sunt atque ex 
aliis fragmentis efficitur, velute prime pag. 65 ed. Schaub. 
(pag. 14 ed. Schorn.) ὁμοῦ πάντα χρήματα ἦν, ἄπειρα xai 
πλῆθος καὶ σμιχρότητα " xai γὰρ τὸ σμιχρὸν ἄπειρον ἦν. — De 
dissimilitudine τοῦ σμιχροῦ καὶ ἀπείρου nihil adjicio, quum 
e superioribus satis pateat. Alterum ἄπειρον, quod ὅμοιον 
esse arbitrabatur, ipsa mmens (νόος) est. Namque fragm. VI 
init. p. 100 ed. Schaub. (p. 24 ed. Schorn.) haec leguntur : 
τὰ μὲν ἄλλα παντὸς μοῖραν μετέχει, νόος δέ ἐστι ἄπειρον xai 
αὐτοχρατὲς xal μέμικται οὐδενὶ χρήματι, ἀλλὰ μοῦνον αὐτὸ ἐπ᾽ 
ἑωντοῦ ἐστι, et sub finem ejusdem fragmenti, ut modo vidi- 
mus, νόος δὲ πᾶς ὅμοιός ἐστι χαὶ ὁ μέζων καὶ ὁ ἐλάσσων. Jam 
vero Aristoteles Melissi opinionem impugnaturus, qui id 
quod sit infinitum esse dixerat partim Parmenideis utitur 
scitis parlim Anaxagora doctrinam commemorat. Quum 
autem Parmenides sui simile dicens universum eo ipso in- 
dicet, illam universitatem partibus constare, quoniam si- 
militudo sine iis quoe inter se comparantur ne cogitari 
quidem potest, extra universum autem nibil est : quod 
partes habeat, id esse finitum Aristoteles colligit. At illud 
Anaxagora ἄπειρον quod in minimis rerum partibus cer- 
nitur cum Melisseo ἀπείρῳ, quod est universum, non recte 
contendi, nemini dubium aut obscurum videbitur. Quo- 
circa confugiendum erit ad alterum ἄπειρον, illud αὐὖτο- 
χρατὲς quod semina rerum digessit (cf. fragm. XVII et XVIII 
p. 128 et 129 ed. Schaub.) ac totum suisimile est. Inde 
consequitur, ut infinita mens, quam Anaxagoras primus 
animo comprehendit ad confutandum ens Melisseum, quod 
infinitum et universum est, nullo modo accommodata, cum 
placitis Melissi ab Aristotele tantum componatur. Nimi- 
rum ὁ ᾿Αναξαγόρας ἐλέγχει hic non vertendum redarguit, 
refellit, ut seepealias, sed demonstrat, ostendit, ut apud 
Platonem Protag. 331, E : ὥστε τούτῳ γε τῷ τρόπῳ xàv 
ταῦτα ἐλέγχοις, εἰ βούλοιο, ὡς ἅπαντά ἐστιν ὅμοια ἀλλήλοις. 
Itaque verba graeca sic emendo et interpretor : "Eyov δὲ 
μέσον xl ἔσχατα, πέρας ἔχει ἀγένητον ὄν, ἐπεὶ el xat, ὡς αὖ- 
τὸς λέγει, ἐν Éatt, xol τοῦτο σῶμα, ἔχει ἄλλα ἑαυτοῦ μέρη καὶ 
ταῦτα ὅμοια. πάντα. Καὶ γὰρ ὅμοιον οὕτω λέγει τὸ πᾶν εἶναι, 
οὐχὶ ὡς ἄλλοι ἑτέρῳ τινί, ὅπερ καὶ ᾿Αναξαγόρας ἐλέγχει, ὅτι 
ὅμοιον τὸ ἄπειρον" τὸ δὲ ὅμοιον ἑτέρῳ ὅμοιον, ὥστε δύο ἢ πλείω 
ὄντα, οὐχ ἂν ἕν οὐδ᾽ ἄπειρον εἶναι. "AX ἴσως τὸ ὅμοιον πρὸς 
τὸ αὐτὸ λέγει xaí φησιν αὐτὸ ὅμοιον εἶναι πᾶν, ὅτι ὁμοιομερές, 
ὕδωρ ὃν ἅπαν ἢ γῆν ἢ εἴτι τοιοῦτον ἄλλο, 1. 6. : «sed quum me- 
dium habeat et extrema, finem habet, quamvis zeternum 
sit, quoniam, etiamsi, ut ipse dicit, unum est idque corpus, 
alias sui partes easque similes omnes habet. Etenim eo 
modo simile universum dicit esse, (non quemadmodum 


aliis placet, alteri cuidam) quod etiam Anaxagoras osten- 
dit, infinitum sui simile esse : atqui si quid simile est, alteri 
est simile, ita ut duo vel plura sint entia, non unum ne- 
que infinitum. Sed fortasse simile dicit ejusdem (sem- 
per) habita ratione contenditque, ipsum simile esse totum, 
ufpote aequalibus constans partibus, quia universum sit 
aqua vel terra vel quodcunque aliud hujus generis. » 

18. Δῆλος γὰρ οὗτος ἀξιῶν εἶναι Ev τῶν διμερῶν ἕχαστον 
σῶμα ὄν, οὐκ ἄπειρόν ἐστιν. [{4 vulgo haec verba exhiben- 
tur, de quorum obscuritate jure conquestus est Spaldin- 
gius. At in cod. Lips. est οὕτως ἀξιῶν et τῶν δὴ μερῶν, 
quod omisit Olearius. Quocirca Beckius locum ita distin- 
gui volebat : Δῆλος γὰρ οὕτως ἀξιῶν εἶναι ἕν; τῶν δὴ μερῶν 
ἕχαστον, σῶμα ὄν, οὐκ ἄπειρόν ἐστι. Sed rectius addilo pro- 
nomine relativo ita scribo : Δῆλος γὰρ οὕτως ἀξιῶν εἶναι ἕν 
τῶν δὴ μερῶν ἕχαστον σῶμα ὄν, ὃ οὐχ ἄπειρόν ἔστι. Simi- 
liter jam Spaldingius ὅγε legendum conjecerat. Caeterum 
Aristotelis conclusio vehementer repugnat ipsius Melissi 
decretis, qui (cf. fragm. 16) dixerat : Εἰ μὲν ἐὸν ἔστι, δεῖ 
αὐτὸ ἕν εἶναι " Ev δὲ ἐὸν δεῖ αὐτὸ σῶμα μὴ ἔχειν᾽ εἰ δὲ ἔχοι 
πάχος, ἔχοι ἂν μόρια καὶ οὐχέτι ἂν εἴη ἕν. In eo autem re- 
fellendo id potissimum spectat Aristoteles, ut quoniam ille 
universum esse infinitum aífirmaverat, partes esse universi 
significet, quee etsi non orte, fines tamen inter se sint. 

22. Εἰ μὲν γὰρ ἀνομοίων ἀμερῶν εἴη, πολλά, καὶ αὐτὸς có- 
10 γ᾽ εἶναι ἀξιοῖ, Heec neutiquam cum iis de quibus hie 
disputatur conciliari possunt.  Felicianus vertii : « &d 
haec si seternum et infinitum sif, quo pacto esse unum 
corpus potest? nam si sit dissimilium partium, erunt 
multa, et ipse quoque ita existimat. » Is igitur legit ei «£v 
γὰρ ἀνομοίων μερῶν εἴη. In Lipsiensi libro est: εἰ μὲν 
ἀνομοιομερῶν (vel ἀνομοιομερές, nam compendium in fine 
dubitationem facit) εἴη, πολλὰ καὶ αὐτὸς γίνεσθαι ἀξιοῖ. Cor- 
rige : Εἰ μὲν γὰρ ἀνομοίων μερῶν εἴη, πολλὰ xal αὐτὸς ἂν 
γίγνεσθαι ἀξιοῖ, — Negat Aristoteles quod zeternum et infini- 
tum sit, id unum esse posse corporis naturam habens. 
Que quum ita sint, quirat aliquis, quid obstet aeternitas 
unitati? Recte vero Spaldingius ait hic non esse exspe- 
ctandos illos laqueos quibus Plato Parmenideam unitatem 
in Sophista et Parmenide adoritur, ubi non amplius agno- 
scit unum propterea quod dicatur esse illud (ὡς ἄλλο τι 
σημαῖνον τὸ ἔστι τοῦ ἕν). Licet enim eadem ratione hoc 
loco possit negari unum esse id cui duo ascribantur, ceter- 
nitas et infinitio, eo tamen inclinat animus, ut cum Spal- 
dingio credam, obiter solum memorari τὸ ἀΐδιον, respici 
autem in argumentatione unice τὸ ἄπειρον, quod officere 
unitati Stagiritae persuasum erat. lllud vero imprimis 
manifestum est, omnem lapidem movere Aristotelem, ut 
falsum esse demonstret id quod Melissus contendebat ens 
neque corpus habere neque partes (ἀδιαίρετον εἶναι σῶμα 
οὖχ ἔχον). 

26. Εἴη οὖν ἂν xai πλείονα αὐτοῦ μέρη ἐλαττόνων τε xal 
μιχροτέρων, ἀλλὰ τε πάντῃ ἂν ταύτῃ ἀλλοῖον εἴη οὐδενὸς προσ- 
γιγνομένου σώματος οὐδ᾽ ἀπογιγνομένου. In his, quae ma- 
gnam partem inepta sunt, pauca variat exemplar Lipsiense, 
articulum τὰ inter πλείονα et αὐτοῦ inserens et relicta in- 


$^ 


ter ἄλλ᾽ et τε lacuna sequentia prater οὐδὲν pro οὐδενὸς ifa 


DE MELISSO ETC. 


ἀλλοῖον εἴη οὐδενὸς προσγιγνομένου σώματος οὐδ᾽ 
ἀπογιγνομένου" εἰ δὲ μήτε σῶμα μήτε πλάτος μήτε 
80 μῆκος ἔχοι μιηδέν, πῶς ἂν ἄπειρον εἴη ; ; τί χωλύει πολ- 
λὰ xal ἕν ἀριθμῷ τοιαῦτα εἰναι; τί χωλύει Ls πλείω 
ὄντα ἑνός, μεγέθει ἄπειρα ναι; ὁ ὡς καὶ Ξενοφάνης 
ἄπειρον τό τε βάθος τῆς γῆς χαὶ τοῦ ἀέρος φησὶν εἶναι. 


289 


Δηλοῖ δὲ xai ὁ ᾿Εμπεδοχλῆς" ἐπιτιμᾷ γάρ , ὡς ςλεγόν- 
των τινῶν τοιαῦτα, ἀδύνατον εἶναι, οὕτως ἐχόντων, 
ξυμόαίνειν αὐτά" 

εἴπερ ἀπείρονα γῆς τε βάθη χαὶ δαψιλὸς αἰθήρ, 

ὡς διὰ πολλῶν δὴ βροτέων ῥηθέντα ματαίως 

ἐχχέχυται στομάτων, ὀλίγον τοῦ παντὸς ἰδόντων. 


dans ut in reliquis codicibus exarata exstant. Corrigen- 
dum videtur : Εἴη οὖν ἂν xod πλείονα τὰ αὐτοῦ μέρη, τὰ μὲν 
ἐλάττονα, τὰ δὲ μείζονα ἀλλοῖά τε πάντῃ, εἰ ταύτῃ ἀλλοῖον εἶν, 
οὐδενὸς προσγιγνομένου σώματος οὐδ᾽ ἀπογιγνομένου. Etsi 
verisimile non est Melissum diserte prc se tulisse, id quod 
sit, unius esse zmateriz atque hoc argumento ad tuendam 
ejus unitatem esse usum, callide tamen Aristoteles hanc 
attulit rationem, qua adversarium falsi convinceret. Appo- 
site comparare licet similem Alexandri Aphrodisiensis 
argumentationem ap. Simplicium Phys. fol. 18 a : Ei δέ 
τις λέγει τῷ ὅλῳ τὸ μέρος ἐπὶ μὲν τῶν. συνεχῶν (del. μὴ) τῶν 
ὁμοιομερῶν ταὐτὸν εἶναι, ἐπὶ δὲ τῶν ἀνομοιομερῶν μηκέτι, χαὶ 
ἐπὶ τῶν ὁμοιομερῶν εὑρήσει μὴ ταὐτὸν Óv. . . χαὶ γὰρ εἶ μὲν 
χαθὸ συνεχές ἐστι, κατὰ τοῦτο ἕν xoi ταὐτὸν τοῖς ἑαυτοῦ μέρεσι 
τὸ ὅλον, xol ἐπὶ ἀνομοιομερῶν ὃ αὐτὸς ἂν cin λόγος. Καὶ 
γὰρ χαὶ ταῦτα συνεχῆ. Εἰ δὲ διαιρεθείη ἀπ᾽ ἀλλήλων, ὅμολο- 
γουμένως πολλὰ ἔσται χαὶ τὰ ὁμοιομερῆ. Novissima verba εἶ 
ταύτῃ ἀλλοῖον εἴη οὐδενὸς προσγιγνομένου σώματος οὐδ᾽ ἀπο- 
γιγνομένου referri videntur ad Melissea (fragm. 11) εἰ τοί- 
vuv τρισμνρίοισι ἔτεσι ἑτεροῖον γίνοιτο, quae tamen in alie- 
nam sententiam Stagirita. detorsit. 

28. Εἰ δὲ μήτε σῶμα μήτε πλάτος μιήτε μῆχος ἔχον μηδέν, 
πῶς ἂν ἄπειρον ἂν εἴη ; τί χωλύει πολλὰ καὶ ἐνάριθμα τοιαῦτα 
εἶναι; τί χωλύει xol πλείω ὄντα ἑνὸς μεγέϑει ἄπειρα εἶναι ; 
Eadem insuo codice invenit Felicianus sic interpretans : 
« at si neque corpus sit, neque latitudine neque longitudine 
ulla preditum, quomodo esse infinitum potest? Quid 

obstat, quin multa et numerabilia hujusmodi sint? Quid 
prohibet etiam, quin licet plura uno esse dicantur, infini- 
1a tamen magnitudine sint? » Melius in libro Lipsiensi 
μῆχος ἔχοι et paulo post τί χωλύει, καὶ ἕν ἀριθμῷ τοιαῦτα 
εἶναι, non, ut Olearius ait, $v ἀριθμῷ scriptum est. .In hoc 
uno librarius peccavit, quod post πλείω ὄντα virgula di- 
stinxit. Quam ob rem non dubium quin verba hoc modo 
emendanda sint: Ei δὲ μήτε σῶμα uwfte πλάτος μήτε μῆχος 
ἔχοι μηδέν, πῶς ἂν ἄπειρον εἴη ; τί χωλύει πολλὰ καὶ ἕν ἀρι- 
i) τοιαῦτα εἶναι ; τί χωλύει xal πλείω ὄντα ἑνός, μεγέθει 
ἄπειρα εἶναι ; Sensus apertus : « sí ens neque corporeum, 
neque latum neque longum est, quomodo infinitum esse 
queat? quid autem obstat, quominus id quod unum est 
numero etiam parsit multis hujus generis? quid praterea 
impedit quominus qua plura uno esse perhibentur infinita 
tamen magnitudine sint? » Erunt fortasse qui extrema in- 
terpretentur : quid przeterea impedit quominus, que plura 
uno esse dicuntur, magnitudine vel potius parvitate 
oculorum aciem fugiant. Nam ut supra vidimus, quem- 
admodum Anaxagoras duplici notione usurpabat τὸ ἄπει- 
- eov, ut aut illud esset quod magnitudine sua omnia com- 
plecteretur aut id quod ita esset parvum, ut sensibus vix 
percipi posset : ita etiam, ne de aliis loquar, seepe Aristo- 
teles. Accedit quod Spaldingius qui nesciebat, quo spectaret 
τοιαῦτα, aC μέρη subaudiri volebat, omnia hic ardua esse 
opinatus imprimis male acceptis verbis μεγέθει ἄπειρα i in 
errorem inductus videtur. Sunt autem τοιαῦτα, quod ex 
nostra interpretatione effici arbitramur, ea quze neque cor- 
pore, neque latitudine neque longitudine przdita esse phi- 
losophus sumit. Sed tamen sequentia indicio sunt priorem 
explicandi rationem yeram esse. 
32. Ὡς χαὶ Ξενοφάνης, at in libro Lipsiensi est ὁ 


PHILOS. ΘΕ πα, ᾿ 


- , 
ὁ Ξενοφά- 


. τοῦ παντὸς ἰδόντων. 


, ab áliis jam recte intellectum. 


vn , ut paulo inferius ὁ Ἐμπεδοχλῆς, sed supra sine articulo 
Ζήνων. Xenophanes dixerat, terram suis radicibus atque 
fundamentis nixam in infinitum pertinere. Similem de 
aeris infinitate sententiam pronuntiasse eum ex hoc loco 
discimus. Ergo non unum, sed duo infinita Colophonius 
philosophus esse decrevit, neque ea sic diversa ut illa duo 
Anaxagora ἄπειρα, sed prorsus ejusdem immensitatis, nec 
nisi locorum intervallis disjuncta. Hanc Xenophanis opi- 
nionem reprehensam esse ab Empedocle prodidit Aristote- 
les de Colo II, 13, ubi iidem, qui hic citantur, versus 
exstant : "Aztetpov τὸ χάτω τῆς γῆς εἶναί φασιν, ἐπ᾽ ἄπειρον 
αὐτὴν ἐῤῥιζῶσθαι λέγοντες, ὥσπερ Ξενοφάνης ὃ Κολοφώνιος, 
ἵνα μὴ πράγματ᾽ ἔχωσι ζητοῦντες τὴν αἰτίαν * διὸ καὶ Ἔμπεδο- 
χλῆς οὕτως ἐπέπληξεν εἰπὼν ὡς (leg. αὐτοῖς ἐπέπληξεν εἰπὼν 
ὧδε)" ; 

εἴπερ ἀπείρονα γῆς τε βάθη χαὶ δαψιλὸς αἰθὴρ, 

ὡς διὰ πολλῶν δὴ γλώσσης ῥηθέντα ματαίως 

ἐχχέχυται στομάτων, ὀλίγον τοῦ παντὸς ἰδόντων. 


38. Δηλοῖ δὲ xal ὁ Ἐμπεδοχλῆς᾽ ἐπιτιμᾷ γὰρ ὡς λεγόντων 
τινῶν τοιαῦτα ἀδύνατα εἶναι, οὕτως ἐχόντων ξυμδαίνειν αὐτά, 
εἴπερ ἀπείρονα γῆς τε βάθη xol δαψιλὸς αἰθήρ. ὃς διὰ πολ- 
λῶν δὴ βροτέων ῥηθέντα ματαίως ἐχχέχυται στομάτων, ὀλίγον 
Cod. Lips. primum exhibet ἀδύνατον, 
deinde in secundo Empedoclis versu non ὃς, sed quod. in 
altero Aristotelis loco de Cel. 11, 13legitur, et unice pro- 
bari oportet, ὡς, denique in tertio versu ὀλίγον, non οὐδὲν 
quod in veteribus editionibus reperitur. Caeterum erravit 
Olearius, in. primo versu dicens ἄπειρα scriptum | esse. 
Eosdem versus attulit Simplicius de Cel. f. 127 a; secun- 
dum etiam Clemens Al. Strom. VI p. 688 D memoravit. 
Pro βροτέων, quod hic omnes libri habent, altero Aristote- 
lis loco et apud Clementem exstat γλώσσης ; pro ῥηθέντα 
vero ἐλθόντα mala est Clementis codd. scriptura, nec nisi 
librariis imputandum quod ibidem legimus εἰδότων pro ἰδόν- 
των. Locum cum Beckio sic constituimus : ἐπιτιμᾷ γάρ, 
ὡς λεγόντων τινῶν τοιαῦτα, ἀδύνατον εἶναι, οὕτως ἐχόντων 
(scil. γῆς καὶ &époz) ξυμθαίνειν αὐτά" 


εἴπερ ἀπείρονα γῆς τε βάθη χαὶ δαψιλὸς αἰθήρ, 
ὡς διὰ πολλῶν δὴ βροτέων ῥηθέντα ματαίως 
ἐχχέχυται στομάτων ὀλίγον τοῦ παντὸς ἰδόντων. 


Sic autem sententiam interpretamur : « improbat haec Εἰη- 
pedocles, quum nonnulli talia contendant, fieri non posse 
dicens, ut, si ea sit terree et áeris ratio, apta sint heec inter 
se et in rerum natura connexa, si infinita sint et terrae 
profunda ef vastus δῖ μον, quemadmodum multi mortales 
temere loquentes ore effutiunt, exiguam universi partem 
contemplati. » Deest in versibus Empedocleis apodosis, 
qua qualis fuerit ex iis qux» ab Aristotele de Empedociis 
opinione referuntur, non est difficile ad judicandum atque 
Namque vidit Simon Kar- 
stenius Comm. in Emped. p. 222 talem fere fuisse senten- 
tiam his et iis qui interciderunt versibus expressam : 
« singulee mundi partes cther, aer, mare, terra certis 
finibus circumsceriptze sunt; neque enim reliquis locus esset, 
si, ut.quidam effutiunt, aer et terra infinita essent. » Idem 
ἀπείρων quod minus usitatum quam ἄπειρος alio Empedo- 
clis loco (cf. annot. ad vs. 61) et δαψιλός pro δαψιλής He- 


I9 


b 


c 


290 


* Ei ἕν ὃν οὐδὲν ἄτοπον εἰ μὴ πάντῃ διλοιόν ἐστιν’ εἶ 
γάρ ἐστιν ὕδωρ ἅπαν ἢ πῦρ ἢ ὅ, τι δὴ ἄλλο τοιοῦτον, 
οὐδὲν χωλύει πλείω εἰπεῖν τοῦ ὄντος ἑνός, εἰ δὴ δεῖ 
ἕκαστον ὅμοιον αὐτὸ ἑαυτῷ εἶναι’ οὐ γὰρ τὸ μὲν μα- 
νόν, τὸ δὲ πυχνὸν εἶναι, μὴ ὄντος ἐν τῷ μανῷ χενοῦ, 
Οὐδὲν δὲ κωλύει, τῷ μανῷ ἐνεῖναι ἔν τισι μέρεσι χωρὶς 
ἀποχεχριμένον τὸ χενόν, ὥστε τοῦ ὅλου τὸ μὲν πυχνὸν 
εἶναι τὸ δὲ μανόν, τὸ πᾶν οὕτως ἔχον " ἀλλ᾽ ὁμοίως 


ARISTOTELIS LIBER 


ἅπαν πλῆρες ὄν, τὸ μανὸν οὗ, ἧττον πλῆρές ἐστι τοῦ 
muxvoU. Ei δὲ xal ἀγένητόν ἐστι, πῶς ἂν διὰ τοῦτο 
ἄπειρον δοθείη εἶναι, xo μὴ ἐνδέχεσθαι ἄλλο χαὶ ἄλλο 
ἄπειρον εἶναι; διὰ τί χαὶ ἕν τοῦτο ἤδη προσαγορευτέον 
χαὶ ἄπειρον 5 πῶς γὰρ ἂν τὸ ἄπειρον εἴη ὅτον τὸ ὅλον ἂν 
οἴονται εἶναι; ἀχίνητον δ᾽ εἶναί φησιν, εἰ χενὸν μή 
ἐστιν" ἅπαντα γὰρ χινεῖσθαι τῷ ἀλλάττειν τόπον. 
Πρῶτον μὲν οὖν τοῦτο πολλοῖς ob συνδοχεῖ, ἀλλ᾽ εἶναί 


sychii auctoritate defendit. Postrema, qui non satis 
assecutus est Spaldingius, illustrantur a Pseudoplutarcho 
de Placit. philos. 1, 5 : ᾿Ἐμπεδοχλῆς δὲ χόσμον μὲν ἕνα, οὐ 
μέντοι τὸ πᾶν εἶναι τὸν κόσμον, ἀλλ᾽ ὀλίγον τι τοῦ παντὸς μέ- 
ρος, τὸ δὲ λοιπὸν ἀργὴν εἶναι ὕλην (ἀπεφήνατο). 

37. Ἔτι ὃν ἕν οὐδὲν ἄτοπον εἰ μὴ πάντῃ ὅμοιόν ἐστιν. 
Hoc eodem modo in cod, Lips. leguntur, nisi quod initio 
inverso ordine ἔτι ἕν à» invenitur. 

38. Ei γάρ ἐστιν ὕδωρ ἅπαν ἢ πῦρ ἢ ὅ,τι δὴ ἄλλο τοιοῦτον, 
οὐδὲν χωλύει πλείω εἰπεῖν τοῦ ὄντος ἑνός, εἰ δὴ δι᾽ ἕκαστον 
ὅμοιον αὐτὸ ἑχυτῷ. χαὶ γὰρ μανόν, τὸ δὲ πυχνὸν εἶναι, μὴ 
ὄντος ἐν τῷ μανῷ χενοῦ. οὐδὲν χωλύειν γάρ, τῷ μανῷ οὐχ 
ἔστιν ἔν τισι μέρεσι χωρὶς ἀποχεχριμένον τὸ χενόν, ὡς τὸ τοῦ 
ὅλον, τὸ μὲν εἶναι πυχνόν, xal τουτὶ δέ ἐστι μανὸν τὸ πᾶν 
οὕτως ἔχον " ἀλλ᾽ ὁμοίως ἅπαν πλῆρες ὄν, ὁμοίως ἧττον πλῆ - 
ρές ἐστι τοῦ πυχνοῦ. εἰ δὲ xal ἔστιν, ἀγένητόν ἐστιν, xal 
διὰ τοῦτο δοθείη ἄπειρον εἶναι, καὶ μηδὲ ἐνδέχεσθαι ἄλλο χαὶ 
ἄλλο ἄπειρον εἶναι, διὰ τοῦτο χαὶ ἐν τούτῳ ἤδη προσαγορευ- 
τέον xod ἀδύνατον " πῶς γὰρ ἂν τὸ ἄπειρον ὅσον 1j τὸ χενὸν μὴ 
ὅλον ἂν οἷόν τε εἶναι ; Diflicillimus locus. Initio el γάρ ἐστιν 
ὕδωρ recte restituit Bekkerus pro eo quod in Aldina prima 
et aliis edd. est εἷς γάρ ἐστιν; deinde pro ei δὴ δι᾿ ἕχαστον 
cod. Lips. bene suppeditat εἰ δὴ δεῖ ἕχαστον.  Felicianus 
videtur εἰ δὴ μὴ ἕχαστον legisse. Mox pro οὐδὲν κωλύειν 
γάρ, τῷ μανῷ οὐχ ἔστιν in membrana Lipsiensi reperitur 
οὐδὲν χωλύειν γὰρ τὸ μανὸν οὐχ ἔστιν. Tum pro τὸ μὲν εἶναι 
πυχνόν, xal τουτὶ δέ ἐστι μανὸν idem cod. exhibet τὸ μὲν 
πυχνὸν εἶναι (inverso ordine) καὶ τοῦτ᾽ ἤδη ἐστὲ μανόν. In 
sequentibus pro vulg. ἀγέννητόν ἐστιν, xal διὰ τοῦτο δοθείη 
ἄπειρον εἶναι, xal μηδὲ ἐνδέχεσθαι ibidem exstat ἀγένητόν ἐστι, 
χαὶ διὰ τοῦτο ἄπειρον δοθείη εἶναι, xal μὴ ἐνδέχεσθαι. Preete- 
rea pro διὰ τοῦτο xai ἐν τούτῳ ἤδη προσαγορεντέον Cod. ille 
διὰ τί xal Ev τοῦτο ἤδη προσαγορευτέον. Denique pro πῶς 
γὰρ ἂν τὸ ἄπειρον ὅσον ᾧ τὸ χενὸν μὴ ὅλον ἂν οἷόν τε εἶναι idem 
praebet πῶς γὰρ 7j τὸ ἄπειρον ὅσον 7j τὸ μὴ ὅλον ἃν οἴονται 
εἶναι, Quid in universum his verbis significetur sponte 
patere existimo, licet admodum sint corrupta. Nimirum 
Melisso statuenti, ens plenum ac solidum esse neque den- 
sitate ac raritate variatum (cf. fragm, 5) plura argumenta 
opposuit Aristoteles. Singula autem sic corrigo : Ἔτι ἕν 
ὃν οὐδὲν ἄτοπον εἰ μὴ πάντῃ ὅμοιόν ἐστιν. El γάρ ἐστιν ὕδωρ 
ἅπαν ἢ πῦρ ἢ ὅ,τι δὴ ἄλλο τοιοῦτον, οὐδὲν κωλύει πλείω εἰπεῖν 
τοῦ ὄντος ἑνός, εἰ δὴ δεῖ ἔχαστον ὅμοιον αὐτὸ ἑαυτῷ εἶναι. Οὐ 
γὰρ τὸ μὲν μανόν, τὸ δὲ πυχνὸν εἶναι, μὴ ὄντος ἐν τῷ μανῷ 
χενοῦ. Οὐδὲν δὲ χωλύει τῷ μανῷ ἐνεῖναι ἔν τισι μέρεσι χωρὶς 
ἀποχεχριμένον τὸ χενόν, ὥστε τοῦ ὅλου τὸ μὲν πυχνὸν εἶναι τὸ 
δὲ μανόν, τὸ πᾶν οὕτως ἔχον" ἀλλ᾽ ὁμοίως ἅπαν πλῆρες ὄν, τὸ 
μανὸν οὐχ ἧττον πλῆρές ἐστι τοῦ πυχνοῦ. Εἰ δὲ καὶ ἀγένητόν 
ἐστι, πῶς ἂν διὰ τοῦτο ἄπειρον δοθείη εἶναι, χαὶ μὴ ἐνδέχεσθαι 
ἄλλο xal ἄλλο ἄπειρον εἶναι ; διὰ τί χαὶ ἕν τοῦτο ἤδη προσαγο- 
ρευτέον χαὶ ἄπειρον ; πῶς γὰρ ἂν τὸ ἄπειρον εἴη ὅσον τὸ ὅλον 
ἂν οἴονται εἶναι ; Heec ita interpretamur : « Pr:eterea niliil 
absurdi est, si, quum uuum sit, non ubique simile fuerit, 
Si enim sit aqua universum vel ignis vel quodcunque aliud 
lale, nihil velat, quin plura (variaque) ejus quod unum sit 
membra esse dicamus, siquidem oportet unumquodque 


sui simile esse membrum. Namque non aliud rarum, 
aliud densum esse (ait Melissus) quum in raro non insit 
vacuum. At nihil impedit, quominus in raro separatim 
*positum quibusdam in partibus vacuum insit, ita ut totius. 
aliud membrum sit densum, aliud rarum, quoniam univer- 
sum itase habet :sedsi universum (ut vult Melissus) similiter 
plenum est, rarum non minus plenum est quam densum, 
Si vero etiam non sit ortum, quomodo ideo concedatur in- 
finitum esse, neque fieri posse, ut aliud atque aliud infini- 
tum sit. Cur et unum hoc jam vocandum et infinitum ? 
Quomodo enim infinitum tantum sit , quantum totum esse 
posse arbitrantur? » Verba οὐδὲν κωλύει πλείω εἰπεῖν τοῦ 
ὄντος ἑνὸς male vertuntur a Feliciano : nihil vetat, quin plura 
quam unum ens esse dicamus; hoc enim graece sonat πλείω. 
εἰπεῖν ἑνὸς ὄντος. Sed fortassein suo exemplari ita scriptum. 
offenderat. Structura τὸ πᾶν οὕτως ἔχον nihil habet inso- 
lens, sed quum idem valeat quod τὸ πᾶν τοιοῦτον ὄν, absolu-- 
te ponitur, ut in illo quod annectit scriptor inciso verba ἀλλ᾽ 
ὁμοίως ἅπαν πλῆρες ὄν. Porro illa xai μὴ ἐνδέχεσθαι ἄλλο xai. 
ἄλλο ἄπειρον εἶναι abunde explicantur Xenophanis decreto, 
cujus paulo superius facta est mentio. Denique ultima 
ὅσον τὸ ὅλον ἂν οἴονται εἶναι ila converli, ut τὸ δυνητιχὸν ἄν 
eo exprimerem vocabulo quod infinitivis adjunctum ad 
graca particule vim declarandam unum omnium maxime 
valet. €f. Hermanni de particul. ἂν lib. IV cap. 2 (Opusc. 
t. IV p. 179). - 

p. 976. b. 12. ᾿Αχίνητον δ᾽ εἶναι φησὶν εἰ xevàv μή ἐστιν. 
Ἅπαντα γὰρ χινεῖσθαι τῷ ἀλλάττειν τόπον. Πρῶτον μὲν οὖν 
τοῦτο πολλοῖς οὗ συνδοχεῖ, ἀλλ᾽ “Εἶναί τι χενόν, οὐ μέντοι τοῦ- 
τό γέ τι σῶμα εἶναι, ἀλλ᾽ εἷον xol ὁ Ἡσίοδος ἐν τῇ γενέσει. 
πρῶτον τὸ χάος φησὶ γενέσθαι, ὡς δὲ χώραν πρῶτον ὑπάρχειν. 
τοῖς οὖσιν. τοιοῦτον δέτι χαὶ τὸ χενόν, οἷον ἀγγεῖόν τι ἀνὰ. 
μέσον εἶναι ζητοῦμεν. Ma Bekkerus, qui hic jam e cod. Lips. 
εἰ χενὸν μή ἐστι, quod et Felicianus expressit, pro vulgato. 
&. x. μέν ἐστι restituit, deinde ex eodem cod. χινεῖσθαι pro- 
χινεῖται depromsit, denique τοῦτό γέ τι pro τό γέ τι vulga- 
vit. Sed ὡς δὲ χώραν ferri non posse jam Füllebornius. 
viderat, quod in Lipsiensi libro legitur ὡς δέον χώραν scri- 
bendum esse suspicatus. Przeterea parum recte inane quasi 
vasculum quoddam esse perhibetur; immo conveniebat 
illud inane cum eo quod in vasculis videtur esse vacuo 
comparari. Neque alio utebantur exemplo qui nihil esse 
inane docebant. Quare Bergkius emendavit : olov ἀγγεῖόν 
τι ἀνὰ μέσον χενόν, εἶναι ζητοῦμεν. Extrema igitur sic 
conformanda : ἀλλ᾽ olov xai ὁ Ἡσίοδος ἐν τῇ γενέσει πρῶ-- 
τον τὸ χάος φησὶ γενέσθαι, ὡς δέον χώραν πρῶτον ὑπάρχειν 
τοῖς οὖσιν, τοιοῦτον δέ τι χαὶ τὸ χενόν, οἷον ἀγγεῖόν τι ἀνὰ μέ- 
cov χενόν, εἶναι ζητοῦμεν. Cf. Aristot. Phys. Auscult. IV, 
ὃ: τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον ὑποληπτέον εἶναι τοῦ φυσιχοῦ θεωρῆ- 
σαι xal περὶ χενοῦ, εἰ ἔστιν ἢ μή, xol πῶς ἐστιν ἢ τί ἐστιν, 
ὥσπερ xol περὶ τόπου" xal γὰρ παραπλησίαν ἔχει τήν τε ἀπι- 
στίαν xod τὴν πίστιν διὰ τῶν ὑπολαμιδανομένων * οἷον γὰρ τόπον 
τινὰ χαὶ ἀγγεῖον τὸ χενὸν τιθέασιν οἱ λέγοντες, δοχεῖ δὲ πλῆρες. 
μὲν εἶναι, ὅταν ἔχῃ τὸν ὄγχον οὗ δεχτιχόν ἐστιν, ὅταν δὲ στερη- 
θῇ, κενόν, ὡς τὸ αὐτὸ μὲν ὃν χενὸν xol πλῆρες xal τόπον, τὸ 
δ᾽ εἶναι αὐτοῖς o9 ταὐτὸ ὄν. Adde sub finem. capitis μαρ- 


DE MELISSO ETC. 


16 ti χενόν, οὐ μέντοι τοῦτό γέ τι σῶμα εἰναι" ἀλλ᾽ otov 
xol ὃ Ἡσίοδος ἐν τῇ γενέσει πρῶτον τὸ χάος φησὶ γε- 
γέσθαι, ὡς δέον χώραν πρῶτον ὑπάρχειν τοῖς οὖσιν, 
τοιοῦτον δέ τι χαὶ τὸ χενόν, οἷον ἀγγεῖόν τι ἀνὰ μέσον 
xevóv, εἶναι ζητοῦμεν. Ἀλλὰ δὴ καὶ εἰ μή ἐστι χενόν, 
20 μηδέ τι ἧσσον ἂν χινοῖτο, ἐπεὶ xal Ἀναξαγόρας ὃ 
περὶ τὸ αὐτὸ πραγματευθείς, ὡς οὐ μόνον ἀποχρῆσαν 
αὐτῷ ἀποφήνασθαι, ὅτι οὐκ ἔστιν, ὅμως χινεῖσθαί φησι 
τὰ ὄντα, οὐχ ὄντος χενοῦ, “Ομοίως δὲ xal 6 Ἐμπεδοκλῆς 


701 
χινεῖσθαι μὲν ἀεί φησι συγχρινόμενα τὸν ἅπαντα ἐνδε- 
λεχῶς χρόνον, οὐδὲν εἶναι λέγων περισσὸν τοῦ παντός, 
οὐδὲ χενεόν πόθεν οὖν τί χ᾽ ἐπέλθοι; ὅταν γὰρ εἷς 320 
μίαν μορφὴν συγχριθῇ, ὥσθ᾽ ἕν εἶναι, οὐδέν, φησί, τό γε 
χενεὸν πέλει οὐδὲ περισσόν. Τί γὰρ χωλύει εἰς ἄλληλα 
φέρεσθαι καὶ περιίστασθαι πάντα, ὁτουοῦν εἰς ἄλλο, xat 
τούτου εἰς ἕτερον, xal εἰς τὸ πρῶτον ἄλλου μεταβάλ- 
Aovtu ἀεί, " Ext καὶ τὴν ἐν τῷ αὐτῷ μένοντος τοῦ πρά- 80 
ματος τόπῳ τοῦ εἴδους μεταθολήν, ἣν ἀλλοίωσιν οἵ τ᾽ 


τύριον δὲ χαὶ τὸ περὶ τῆς τέφρα: ποιοῦνται, ἣ δέχεται ἴσον 
ὕδωρ ὅσον τὸ ἀγγεῖον τὸ χενόν. : 

19. ᾿Αλλὰ δὴ xal εἰ μή ἐστι χενόν, μηδέ τι ἧσσον ἂν χι- 
νοῖτο, ἐπεὶ χαὶ ᾿Αναξαγόρας τὸ πρὸς αὐτὸ πραγματευθεὶς xai 
οὗ μόνον ἀποχρῆσαν αὐτῷ ἀποφήνασθαι, ὅτι οὐχ ἔστιν, ὅμως 
χινεῖσθαί φησι τὰ ὄντα, οὐκ ὄντος χενοῦ. Initium integrum 
est. Post ᾿ἀναξαγόρας Spaldingius poni volebat ὁ πρὸ αὖ- 
τοῦ πραγματευθείς, sed mihi cum Bergkio legendum vide- 
tur : ἐπεὶ xol ᾿Αναξαγόρας ὁ περὶ τὸ αὐτὸ πραγματευθείς, ὡς 
οὗ μόνον ἀποχρῆσαν αὐτῷ ἀποφήνασθαι, ὅτι οὐχ ἔστιν, ὅμως 
χινεῖσθαί φησι τὰ ὄντα, οὐχ ὄντος χενοῦ, ut dicatur Anaxa- 
goras, quamvis id ipsum egerit ut non esse vacuum de- 
monstrarel, tamen eo non contentus motum rebus attri- 
buisse. 

22. Ὁμοίως δὲ xai ὁ Ἐμπεδοχλῆς χινεῖσθαι μὲν ἀεί φησι 
συγχινούμενα τὸν ἅπαντα ἐνδελεχῶς χρόνον, οὐδὲν εἶναι λέ- 
γων ὡς τοῦ παντός, οὐδὲ χενεόν" πόθεν οὖν τί χ᾽ ἐπέλθοι ; 
ὅταν δὲ εἰς μίαν μορφὴν συγχριθῇ, ὡς ἕν εἶναι, οὐδέν φησι τό 
γε χενεὸν πέλει οὐδὲ περισσόν.  Ineptum est χινεῖσθαι συγ- 
χινούμενα,, neque magis sanum quod Bekkerus e codicibus 
eruit συγχινόμενα et. συγχοινόμενα, cujus loco Lipsiensis 
probet συγχρινόμενα. Αἴ vero quum non solum ubi di- 
spersa in unum congregantur, sed etiam ubi congregata 
rursus disperguntur, motus exsistat, Bergkius illud unum 
συγχρινόμενα non sufficere ratus, διαχρινόμενα addidit. 
Deinde quod sequitur ὅταν δὲ εἰς μίαν μορφὴν συγχριθῇ 
testimonio esse ait, in praecedentibus fuisse dictum de dis. 
sipatione rerum omnium, in qua nihil neque parum neque 
nimium deprehendatur. - In verbis ὡς τοῦ παντός Spaldin- 
gius ὡς recte mutavit in περισσόν. Porro in libro Lipsien- 
8i ὠσθὲν εἶναι i. e. ὥσθ᾽ Ey εἶναι reperitur pro ὡς ἕν εἶναι. 
Quie autem in eodem codice corrupta sunt παντὸς δὲ οὐδέν 
χεν.... πόθον οὖν τι χε πέλθοι, in iis facile vulgatam scri- 
pturam agnoscas. Hine Bergkius suasit, ut locus sic cor- 
rigeretur : Ὁμοίως δὲ xol ὁ Ἐμπεδοχλῆς χινεῖσθαι μὲν ἀεί 
φησι συγχρινόμενά τε xol διαχρινόμενα τὸν ἅπαντα ἐνδελεχῶς 
χρόνον, ὅταν μὲν διαχρίθῇ, οὐδὲν εἶναι λέγων περισσὸν τοῦ 
παντός, οὐδὲ χενεόν" πόθεν οὖν τί χ᾽ ἐπέλθοι " ὅταν δὲ εἰς μίαν 
μορφὴν συγχριθῇ, ὥσθ᾽ ἕν εἶναι, οὐδέν, φησίν, ὅγε χενεὸν πέ- 
λει οὐδὲ περισσόν. Qui mihi in eo potissimum lapsus vi- 

. detur, quod magis doctrinae Empedoclecx quam rei de qua 
hic disputatur rationem habuit. Aristotelem enim Anaxa- 
gore mentione injecia illud ante omnia speclare manife- 
stum est, ut doceat, etiamsi non sit vacuum, motum tamen 
non tolli. Quamvis autem Empedocle auctore σύγχρισις 
non fiat nisi praecedente διαχρίσει pariterque διάχρι σις nisi 
post σύγχρισιν non oriatur, tamen ubi quis dogma Empe- 
docleum nihil esse inane et corpora quae συγχρίσει nascun- 
tur perpetuo moveri velut in transitu significat : ei τοῦ 
evyxptvety vocabulo posito alterum omittere licet, preeser- 
tim quando ortus perennitatem, quce necessario cum δια- 
χρίσει copulata et conjuncta est, participio praesentis passivi 
enuntiat. Quocirca exigua mutatione ita constituo locum : 
Ὁμοίως δὲ xal ὁ ᾿Εμπεδοχ)ῆς χινεῖσθαι μὲν ἀεί φησι συγχρι- 


νόμενα τὸν ἅπαντα ἐνδελεχῶς χρόνον, οὐδὲν εἶναι λέγων περισ- 
σὸν τοῦ παντός, οὐδὲ χενεόν. 11όθεν οὖν τί χ᾽ ἐπέλθοι ; ὅταν 


«γὰρ εἰς μίαν μορφὴν συγχριθῇ, ὥσθ᾽ ἕν εἶναι, οὐδέν, φησί, τό » 


γε χενεὸν πέλει οὐδὲ περισσόν. In quo nihil fortasse deest 
protter δὲ quod. respondeat τῷ μὲν posito post χινεῖσθαι. 
Qu: res Spaldingium adduxit, ut post χρόνον inseri vellet 
γίγνεσθαι δὲ μηδέποτε. Sed posterius membrum constat 
interdum desiderari. Cf. Matthie Gr. Gr. $ 622, 6 et 
alios qui de particulis scripserunt. 

27. Τί yàp κωλύει εἰς ἄλληλα φέρεσθαι xol περιίστασθαι 
ἅμα ὁτονοῦν εἰς ἄλλο, xol τούτου εἰς ἕτερον χαὶ εἰς τὸ πρῶ- 
τον, ἄλλου μεταδάλλοντος ἀεί. Hic jam e cod. Lips. ὅτου - 
οὖν pro ὁτιοῦν restituit Bekkerus, servata uti par erat vul- 
gala leclione xai εἰς τὸ πρῶτον, cujus loco liber Lips, prae- 
bel xai εἰ τὸ πρῶτον. Bergkius conjecit : Τί γὰρ χωλύει εἰς 
ἄλληλα φέρεσθαι xal περιίστασθαι πάλιν (vel πάντα) ὁτονοῦν 
εἰς ἄλλο xal τούτου εἷς ἕτερον, εἴτε τὸ πρῶτον εἴτε xol ἄλλο, 
μεταθάλλοντος ἀεί. Collatis enim iis quae initio hujus capi- 
lis leguntur : Ἢ οὐδὲν χωλύει γεγονέναι ἕτερα ἐξ ἑτέρων xoi 
τοῦτο εἷς ἄπειρον ἰέναι, ἢ ἀναχάμπτειν χύχλῳ, ὥστε τὸ ἕτερον 
£x τοῦ ἑτέρον γεγονέναι philosophum dicere verissime monet, 
fieri posse, ut perpetua hic sit mutatio, ut unumquidque 
modo hanc modo illam speciem induat, et vel revertatur 
in eam formam, qua primum fuerit praeditum, vel-aliam 
ex aliaasciscat. Sed idemsensus in vulgata scriptura inest, 
modo pro ἅμα ponatur πάντα, quod Felicianus expressit, 
et rectius, quam a Bekkero factum est, locus distinguatur. 
Sic igilur scribendum existimo : Τί γὰρ χωλύει εἰς ἄλληλα 
φέρεσθαι xod περιίστασθαι πάντα, ὁτονοῦν εἰς ἄλλο, xal τούτου 
εἰς ἕτερον, καὶ εἰς τὸ πρῶτον ἄλλον μεταδάλλοντας ἀεί. 

29. Ἔτι xal τὴν ἐν τῷ αὐτῷ μένοντος τοῦ πράγματος τόπῳ 
τοῦ εἴδους μεταθολήν, ἣν ἀλλοίωσιν οἵ τ᾽ ἄλλοι κἀχεῖνος λέγει, 
οὐδὲν ἐχ τῶν εἰρημένων αὐτῷ χωλύει χινεῖσθαι τὰ πράγματα, 
ὅταν ἐχ λευχοῦ μέλαν ἢ ἐχ πιχροῦ γένηται γλυχύ. οὐδὲν γὰρ τὸ 
μὴ εἶναι χενὸν ἢ μὴ δέχεσθαι τὸ πλῆρες ἀλλοιοῦσθαι χωλύει. 
Omittitur οὐδὲν post χἀχεῖνος λέγει in Cod. Lips., verum 
illa voce sententia carere non potest. Deinde pro γένηται 
legitur γίγνηται, sed alterum preestat. Coeterum μεταδολὴν 
ἣν ἀλλοίωσιν jam. ex eodem Codice restituit Bekkerus pro 
vulg. μεταθολὴν ἢ ἀλλ. Bergkius horum verborum satis 
impeditam sententiam esse opinatus scribendum conjecit : 
"Ext xol. X a tà τὴν ἐν τῷ αὐτῷ μένοντος τοῦ πράγματος τόπῳ 
τοῦ εἴδους μεταθολὴν---χινεῖσθαι τὰ πράγματα γε] τῇ μεταθολῇ. 
Αἱ accusativus τὴν μεταδολὴν ad χινεῖσθαι relatus aliorum 
locorum similitudine abunde defenditur, velut Platonico 
de Legg. IJ, 656 : ἡδέα γὰρ τούτων ἕχαστα εἶναί φασι, πονηρὰ 
δέ, καὶ ἐναντίον ἄλλων, 00; οἴονται φρονεῖν, αἰσχύνονται μὲν 
χινεῖσθαι τῷ σώματι τὰ τοιαῦτα x, τι λ. Ergo nihil mutan- 
dum, quamquam non admodum commoda verborum col- 
locatio est. Bes de qua disceptatur, exponitur a Melisso 
fragm. 17. Cf. Aristot. Phys. Auscult. I, 3 : ὅτι μὲν οὖν ma- 
ραλογίζεται Μέλισσος δῆλον᾽ οἴεται γὰρ εἰληφέναι, el τὸ yevó- 
μένον ἀρχὴν ἔχει ἅπαν, ὅτι χαὶ τὸ μὴ γενόμενον οὖχ ἔχει " εἶτα 
χαὶ τοῦτο ἄτοπον, τὸ παντὸς εἶναι ἀρχὴν πράγματος, xal μὴ 


19. 


-———"JQ---—-—CEV—————s——m——É———UerE-m———GÁ ΘΗ ὦ 


9 


"0 " 


ἄλλοι χἀχεῖνος λέγει, οὐδὲν Ex. τῶν εἰρημένων αὐτῷ χω- 
λύει χινεῖσθαι τὰ πράγματα, ὅταν Ex λευχοῦ μέλαν ἢ 
ἐκ πιχροῦ γένηται γλυχύ" οὐδὲν γὰρ τὸ μὴ εἶναι χενὸν 
ἢ μὴ δέχεσθαι τὸ πλῆρες ἀλλοιοῦσθαι κωλύει. Ὥστε 
οὔτε ἅπαντα ἀΐδια, οὔθ᾽ ἕν, οὔτ᾽ ἄπειρον ἀνάγκη εἶναι’ 
ἀλλ᾽ οὔτε ἄπειρα πολλά, οὔτε ἕν ὅμοιον, οὔτ᾽ ἀκίνητον 
οὔτ᾽ εἰ ἕν οὔτ᾽ εἰ πόλλ᾽ ἄττα, Τούτων δὲ κειμένων, 
χαὶ μεταχοσμεῖσθαι χαὶ ἑτεροιοῦσθαι τὰ ὄντα οὐδὲν 
χωλύει 3x τῶν ὑπ᾽ ἐκείνου εἰρημένων, καὶ ἑνὸς ὄντος 
τοῦ παντὸς χινήσεως οὔσης, χαὶ πλήθει χαὶ ὀλιγότητι 
διαφέροντος, xol ἀλλοιουμένου, οὐδενὸς προσγιγνομέ- 


ARISTOTELIS LIBER 


νου, εἶ δ᾽ ἄρα τινός, οὐ σώματος, xal el πολλῶν, συμμι- ὁ 


σγομένων καὶ διαχρινομένων ἀλλήλοις, Τὴν γὰρ pi- 
ξιν οὔτ᾽ ἐπιπρόσθεσιν τοιαύτην εἶναι οὔτε σύνθεσιν 
εἰκὸς οἵαν λέγει, ὥστε ἢ χωρὶς εὐθὺς εἶναι, ἢ καί, 
ἀποστρεφθέντων ἐπίπροσθεν ἑτέρου ἑτέρων, φαίνεσθαι 
χωρὶς ἀλλήλων ταῦτα, ἀλλ᾽ οὕτω συγχεῖσθαι ταχθέντα, 
ὥστε ὁτιοῦν τοῦ μιγνυμένου παρ᾽ ὁτιοῦν μέρος μερμῖ- 
χθαι οὕτως ὡς μὴ ἀναληφθῆναι συγκείμενα, ἀλλὰ με: 
υιγμένα ἁρμόττειν ὁποιαοῦν τῷ παντὶ μέρη. Ἐπεὶ 
γὰρ οὐχ ἔστι σῶμα τὸ ἐλάχιστον, ἅπαν ἅπαντι μέρος 
μέμιχται ὁμοίως xx τὸ ὅλον. 


τοῦ χρόνον xoi γενέσεως μὴ τῆς ἁπλῆς, ἀλλὰ καὶ ἀλλοιώσεως, 
ὥσπερ οὖχ ἀθρόας γιγνομένης μεταθολῆς. 

35. Ὥστε οὔτε ἅπαντα ἀΐδια οὔθ᾽ ἕν οὔτ᾽ ἄπειρον ἀνάγχη 
εἶναι, ἀλλ᾽ ἄπειρα πολλά. Οὔτε ἕν θ᾽ ὅμοιον, οὔτ᾽ ἀχίνητον, 
οὔτ᾽ εἰ ἕν οὔτ᾽ εἰ πόλλ᾽ ἄττα. Tta Bekkerus. In cod. Lips. 
est οὔθ᾽ ἅπαντα. Quod sequitur οὔτ᾽ ante ἄπειρον cum 
reliquis libris Lipsiensis servat. Neque tamen reprobanda 
Beckii opinio, qui illud οὔτ᾽ deleri volebat. Cetera quae 
in membrana Lipsiensi ut a Bekkero vulgata sunt legun- 
tur ita emendo : Οὔτ᾽ ἄπειρον ἀνάγχη εἶναι" ἀλλ᾽ οὔτε ἄπειρα 
πολλά, οὔτε ἕν ὅμοιον, οὔτ᾽ ἀκίνητον οὔτ᾽ εἰ ἕν οὔτ᾽ εἰ πόλλ᾽ 
ἄττα. Eadem in suo exemplari invenerat Felicianus, 
cujus haec sunt verba : « Quamobrem neque omnia aeterna, 
neque unum, neque infinitum esse necesse est. Sed neque 
infinita multa, neque unum simile, neque immobile sive 
unum sit sive multa quaedam. » 

38. Τούτων δὲ χειμένων xoi μεταχοσμεῖσθαι xoi ἑτεροιοῦ- 


: σθαι τὰ ὄντα οὐδὲν χωλύει ἐκ τῶν ὑπ᾽ ἐκείνῳ εἰρημένων, xod 


ἑνὸς ὄντος τοῦ παντὸς χινήσεω: οὔσης; xod πλήθει χαὶ ὀλιγότη- 
τι διαφέροντος, χαὶ ἀλλοιουμένου οὐδενὸς προσγιγνομένου. Εἰ 
δ᾽ ἄρα τινός, 09 τοῦ σώματος, καὶ εἰ πολλὰ συμμισγομένων καὶ 
συνδιαχριγομένων ἀλλήλοις. Minus recte hac a Bekkero 
distincta sunt. Preterea cod. Lips. praebet: ἑτεροιοῦ- 
σθαι τὰ ὄντα οὐδένα χωλύει ἐκ τῶν ὑπ᾽ ἐχείνου εἰρημένων, 
quibus quidem verbis vitium istud ὑπ᾽ ἐχείνῳ tollitur, sed 
tamen illud οὐδὲν vulgatae lectionis servari oportet. Ultima 
in libro Lipsiensi hoc modo exarantur : συμμισγομένων xoi 
διαχρινομένων. —Beckius post πολλά distinclionis virgulam 
ponendam putavit et προσγίγνεται vel εἰσί subaudiri voluit. 
Nobis εἰ πολλῶν i. e. προσγιγνομιένων requiri videtur. Sic 
aulem scribimus: Τούτων δὲ χειμένων, xol μεταχοσμεῖσθαι 
καὶ ἑτεροιοῦσθαι τὰ ὄντα οὐδὲν χωλύει Ex τῶν ὑπ᾽ ἐχείνου εἴρη- 
μένων, χαὶ ἑνὸς ὄντος τοῦ παντὸς χινήσεως οὔσης, χαὶ πλήθει 
καὶ ὀλιγότητι διαφέροντος, χαὶ ἀλλοιουμένον, οὐδενὸς προσγι- 
γνομένου, εἰ δ᾽ ἄρα τινός, οὐ σώματος, xal εἰ πολλῶν, συμμι- 
σγομένων χαὶ διαχρινομένων ἀλλήλοις. Felicianus videtur εἰ 
γάρ τινος legisse; vertit enim extrema : « Nulla re alia 
accedente, nam si modo quidquam id est, quod accedit, 
corpus non est, et si multa sint, dum ea inter se simul 
commiscentur et secernuntur. » : 

p. 977. a. 4. Τὴν yàp μῖξιν οὔτ᾽ ἐπιπρόσθεσιν τοιαύτην el- 
vat οὔτε σύνθεσιν εἰχὸς οἵαν λέγειν. Ὥστε ἢ χωρὶς εὐθὺς 
εἶναι, 7) καὶ ἀποστρεφθέντος ἐπίπροσθεν ἕτερα ἑτέρων φέρεσθαι 
χωρὶς ἀλλήλων ταῦτα, ἀλλ᾽ οὕτω συγχεῖσθαι ταχθέντα ὥστε 
ὁτιοῦν μιγνυμένου παρ᾽ ὁτιοῦν ᾧ μίγνυσθαι μέρος, οὕτως ὡς 


| μὴ ἀναληφθῆναι συγχείμενα, ἀλλὰ μεμιγμένα, vano ὁποιαοῦν 


αὐτῷ μέρη. ᾿Επεὶ γὰρ οὐχ ἔστι σῶμα τὸ ἐλάχιστον, ἅπαν 
ἅπαντι μέρος μέμιχται ὁμοίως xai τὸ ὅλον. — Locus corruptus 
ad quem sanandum parum przesidii e cod. Lips. atque e 
Feliciani interpretatione peti potest. In libro Lipsiensi 
perperam legitur οὔτ᾽ ἐπὶ πρόσθησιν, quod jam Bekkerus 
'€orrexit, deinde ἀποστρεφθένύος pro vulgato ἀποστραφέντος 


permutatione utriusque aoristi non insolita, tum ἕτερα &xé- 
ov φαίνεσθαι χωρίς, mox ὥστε ὁτιοῦν τοῦ μιγνυμένου παρ᾽ 
ὁτοιοῦν ὃ (sic) μίγνυσθαι μέρος, praetereà μὴ δὲ ποια οὖν αὖ- 
τῷ μέρη, denique post ἐλάχιστον id quod Bekkerus recepit 
ἅπαν ἅπαντι μέρος pro vulgato ἅπαν τ' μέρος. Felicianus ver- 
lit : « Mixtionem enim neque superadditionem ejusmodi 
esse neque compositionem, qualem inquif, verisimile est : 
ut vel statim separata inter se sint, vel in aversione dum 
alia aliis superoccurrunt, a sese mutuo seorsum ferantur : 
sed ea quae mixta sunt, ita esse composita, uf quelibet 
pars cum qualibet confusa ita sit, ut non composita, sed 
mixta esse videantur, neque deprehendi qualesnam partes 
eorum sinf possit. Quia enim non est corpus aliquod, quod 
minimum sit, unaquaeque pars simili modo ac totum com- 
mixta est. » Que partim obscura partim aperte vitiosa sunt. 
Nam ne de caeteris loquar, extrema illa « non est corpus 
aliquod quod. minimum sit » a sensu loci abhorrent. 
Quis enim ignorat τὸ ἐλάχιστον σῶμα apud. philosophos esse 
mivimum vel individuum corpusculum, quod atomi nomine 
vulgo vocatur. Vide Democr. p. 135. Verba greeca sic emen- 
damus : Τὴν yàp μῖξιν οὔτ᾽ ἐπιπρόσθεσιν τοιαύτην εἶναι οὔτε 


0 


σύνθεσιν εἰχὸς οἵαν λέγει, ὥστε ἢ χωρὶς εὐθὺς εἶναι, ἢ xot, - 


ἀποστρεφθέντων ἐπίπροσθεν ἑτέρου ἑτέρων φαίνεσθαι 
χωρὶς ἀλλήλων ταῦτα, ἀλλ᾽ οὕτω συγχεῖσθαι ταχθέντα, ὥστε 
ὁτιοῦν τοῦ μιγνυμένου παρ᾽ ὅτιδῦν μέρος μεμῖχθαι οὕτως 
ὡς μὴ ἀνα) ηφθῆναι συγχείμενα ἀλλὰ μεμιγμένα ἁρμόττειν 
ὁποιαοῦν τῷ παντὶ μέρη. ᾿Επεὶ γὰρ οὐχ ἔστι σῶμα τὸ ἐλά- 
χιστον, ἅπαν ἅπαντι μέρος μέμικται ὁμοίως χαὶ τὸ ὅλον. 
Quorum verborum hiec est sententia : « Nam mixtionem 
convenit neque additionem esse, neque compositionem 
qualem ipse dicit, qua vel illico sejuncta esse (ea quse ac- 
cedunt, τὰ προσγιγνόμενα) vel aversis ante alia aliis'sepo- 
sita hoc a se invicem apparere statuitur, sed ifa ordine 
esse conjuncta, ut unaquaque mixti parteula cuilibet 
parti admixta sit, eo modo, ut conjuncta illde partes non 
excipiantur deinceps, sed mixta quaevis membra universo 
congruant. Quoniam enim non exstat minimum et indi- 
viduum corpusculum, unaquaque pars cuilibet mixta est 
similiter atque totum est mixtum. » Quod initio cum Bek- 
kero posui ἐπιπρόσθεσιν neutiquam mutandum in ἐπιπρόσ- 
θησιν, quo scripturae depravatwe vestigia in cod. Lips. du- 
cunt. Namque ἐπιπρόσθεσις ab ἐπιπροστιθέναι deductum 
(cf. Dion. Hal. VI, 9) additionem et additamentum desi- 
gnat, quum ἐπιπρόσθησις obstructionem et impeditionem 
potissimum valeat. Cf. Plutarch. de facie in orb. lun. t. IX 
p. 684 ed. Reisk; Utrumque vocabulum sape a librariis 
confusum est, ut illo loco, cujus Beckius meminit, apud 
Plutarch. Consolation. ad Apollon. tom. VI p. 461 ed. 
Reisk. : ταῦτα δὴ αὐτοῖ: πάντα ἐπιπρόσθεσις γίνεται. Reprobata 
Reiskii conjectura, qui ἐπίπροσθεν γίνεται impedimento 
fiunt scribi volebat, corrige ἑπιπρόσθησις. Ceterum in 
plerisque lexicis ἐπιπρόσθεσις desideratur. 


DE MELISSO ETC. 


ΠΕΡῚ ΞΕΝΟΦΑΝΟΥ͂Σ. 
ΚΕΦ, 


Ἀδύνατόν φησιν εἶναι, εἴ τι ἔστι, γενέσθαι, τοῦτο 


16 λέγων ἐπὶ τοῦ θεοῦ * ἀνάγχη γὰρ ἤτοι ἐξ ὁμοίου ἢ ἐξ 


ἀνομοίου γενέσθαι τὸ γιγνόμενον. Δυνατὸν δὲ οὐδέτε- 
pov* οὔτε γὰρ ὅμοιον ὅφ᾽ ὁμοίου προσήχειν τεχνωθῆναι 
'μᾶλλον ἢ τεχνῶσαι" ταῦτα γὰρ ἅπαντα τοῖς γε ἴσοις 
καὶ ὁμοίοις οὖχ ὑπάρχειν πρὸς ἄλληλα, οὔτ᾽ ἂν ἐξ ἀνο- 


“8 
μοίου τἀνόμοιον γενέσθαι. 
στέρου τὸ ἰσχυρότερον ἢ ἐξ ἐλάττονος τὸ μεῖζον ἢ ἐκ 
χείρονος τὸ χρεῖττον ἢ τοὐναντίον τὰ χείρω ἐκ τῶν 
χρειττόνων, τὸ ὃν ἐξ οὐχ ὄντος ἂν γενέσθαι, ὅπερ ἀδύ- 
νατον" ἀΐδιον μὲν οὖν διὰ ταῦτα εἶναι τὸν θεόν, Εἰ 
δ᾽ ἔστιν 6 θεὸς ἁπάντων χράτιστον, ἕνα φησὶν αὐτὸν 
€ k, 
προσήχειν εἶναι" el γὰρ δύο ἢ πλείους εἶεν, οὐχ ἂν ἔτι 
χράτιστον xal βέλτιστον αὐτὸν εἶναι πάντων * ἕκαστος 
hi E m DL , ^ m" ΕΙΣ m^ 
γὰρ ὧν τῶν πολλῶν Óuotoc ἂν τοιοῦτος εἴη. Τοῦτο 
i ᾿ M - NI kj 1 ^ 2» 1 
γὰρ εὸν xa θεοῦ δύναμιν εἶναι, χρατεῖν, ἀλλὰ μὴ 


CAPUT TERTIUM. 


Secunda libelli pars quae tertium et quartum caput 
complectitur rectissime in codice Lipsiensi pariterque in 
aliis libris quos inspexit Bekkerus , duobus Marcianis , Pa- 
latino Vaticano, Urbinate et Parisiensi, ᾿Αριστοτέλους πεοὶ 
evogávovz inscribitur, quum ineptam in reliquis exempla- 
ribus inscriptionem περὶ Ζήνωνος in fronte gerat. 

Ρ. 977. a. 14. ᾿Αδύνατόν φησιν εἶναι, εἴ τι ἔστι, γενέσθαι, 
τοῦτο λέγων ἐπὶ τοῦ θεοῦ. ἀνάγκη γὰρ ἤτοι ἐξ ὁμοίων ἢ ἐξ 
ἀνομοίων γενέσθαι τὸ γενόμενον. Hic cod. Lips. ἤτοι ἐξ ὁμοίου 
ἢ ἐξ ἀνομοίου γενέσθαι τὸ γενόμενον, id quoil et aptius est 
vulgato et confirmatur Simplicii verbis Comment. in Arist. 
Phys. fol. 6 a : ἀγένητον δὲ ἐδείχνυεν &x τοῦ δεῖν τὸ γιγνόμε- 
νον ἢ ἐξ ὁμοίου ἢ ἐξ ἀνομοίου γίγνεσθαι. Brandisii opinio- 
nem, qui prima hujus capilis verba e primo hujus libelli 
capite temere arcessita putat atque a Xenophanis ratione 
aliena videri dicit, nequeo comprobare. Neque enim dubi- 
tat philosophus sitne aliquid an non sit, sed potius hac 
sententia esse aliquid contendit ut ea 4185 paulo inferius 
posita est enuntiatione εἰ δ᾽ ἔστιν ὁ θεὸς ἁπάντων χράτιστον 
x. t. À. Karstenius deleto τι, quemadmodum in Parmeni- 
dis dicto ἔστιν 7j οὐχ ἔστιν, legendum conjicit ἀδύνατόν 
φησιν, εἴπερ ἔστι, γενέσθαι eo sensu, ut sit τὸ εἰλιχρινῶς ὃν 
γένεσιν ἔχειν, ἀδύνατον. Sed heec vis in vulgata etiam scri- 
ptura inest. 

16. Δυνατὸν δὲ οὐδέτερον. οὔτε γὰρ ὅμοιον ὑφ᾽ ὁμοίου προσ- 
ἥχειν τεχνωθῆναι μᾶλλον ἢ τεχνῶσαι (ταὐτὰ γὰρ ἅπαντα 
τοῖς γε ἴσοις ἢ ὁμοίοις ὑπάρχειν πρὸς ἄλληλα) οὔτ᾽ ἃν ἐξ 
ἀνομοίου τὸ ἀνόμοιον γεδέσθαι. Ila Bekkerus, sed hac ra-, 
tione locum scribi non posse jam perspexerunt Brandi- 
sius in Comm. Eleatt. p. 26 et Karstenius Xenoph. p. 101 
e libro Lipsiensi corrigentes τοῖς γε ἴσοις ὁμοίως. Proeterea 
Karstenius conjicit ταὐτὰ γὰρ ἅπαντα (vel ἁπάντη) loc: 
τοῖς ὁμοίοις ὑπάρχειν. Αἱ ne hoc quidem accommodatum 
est, neque id quod volunt viri docti in exemplari Li- 
psiensi exslat. Ibi enim Beckio teste reperitur ταῦτα yàp 
ἅπαντα τοῖς γε loot; χαὶ ὁμοίως, quod Bergkius sic emen- 
davit : ταῦτα yàp ἅπαντα toi; γε ἴσοις καὶ ὁμοίοις οὐχ ὑπά:- 
γειν πρὸς ἄλληλα, i. €. τὸ τεχνῶσαι xad τὸ τεχνωθῆναι. Neque 
aliud est quod Simplicius l. c. refert: ἀλλὰ τὸ μὲν ὅμοιον 
ἀπαθές φησιν ὑπὸ τοῦ ὁμοίου. Adde Sexl. Empir. Hypot. 
1. 225 : ἐδογμάτιζε δὲ Ξενοφάνης παρὰ τὰς τῶν ἄλλων ἀυνθρώ- 
πων προλήψεις ἕν εἶναι τὸ πᾶν xxi τὸν θεὸν συμφυῆ τοῖς πᾶ- 
σιν, εἶναι δὲ σφαιροειδῇ xod ἀπαθῆ xal ἀμετάδλητον xal λογι- 
χόν. Extrema οὔτ᾽ ἂν ἐξ ἀνομοίου τὸ ἀνόμοιον γενέσθαι pro 
quibus vulgo male scribitur οὔτ᾽ ἂν ἐξ ἀνομοίου οὔτ᾽ ἀνό- 
μοιον γενέσθαι e cod. Lips. emendasse se dicit Bekkerus. 
Atibi habetur τἀνόμοιον, quod quum in alio nescio quo 
exemplari cum precedenti voce junctim scriptum esset 
ἀνομο(ουτἀνόμοιον, eorruptioni locum dedit. De reliquo 
cum Lipsiensi codice Feliciani interpretatio consentit. 
Quod Karstenius ait, diligentem scriptionem postulare τὸ 


ὅμοιον ὑφ᾽ óyoiov, ut mox dicitur οὔτ᾽ àv ἐξ ἀνομοίου τὸ 
ἀνόμοιον, per se quidem verum est, sed Aristotelem Xe- 
nophanis carmina pedestri oratione interpretantem ἴῃ 
omittendo articulo poete vestigia sequi apparet. Ultima 
recte accepit Karstenius περὶ τοῦ ὄντος, sunt igitur perinde 
interpretanda ac si dicatur οὔτ᾽ àv ἐξ ἀνομοίου ἀνόμοιον τὸ 
ὃν γενέσθαι, : 

20. Εἰ γὰρ γίγνοιτο ἐξ ἀσθενεστέρου τὸ ἰσχυρότερον ἢ ἐξ 
ἐλάττονος τὸ μεῖζον ἢ ix χείρονος τὸ χρεῖττον, ἢ τοὐνα τίου 
τὰ χείρω ἐχ τῶν χρειττόνων, τὸ οὐχ ὃν ἐξ ὄντος ἃν γενέσθαι. 
Plerzeque editiones habent τὸ οὐχ ἐξ ὄντο: ἂν γενέσθαι. Cod. 
Lips. τὸ οὐχ ὃν ἐξ ὄντος ἂν γενέσθαι, quod placuit Brandi- 
sio Comm. Eleatt , Cousino fragm. phil. et Bekkero. Non 
male tamen Karstenius scripsit. τὸ àv ἐξ οὐχ ὄντος propter 
Simplicii verba l. c. εἰ δὲ ἐξ ἀνομοίου γίγνοιτο, ἔσται τὸ ὃν 
£x τοῦ μὴ ὄντος. Accedit quod Felicianus videlur eodem 
modo in suo libro scriptum ^ enisse. Vertit enim : « ex 
non ente quippiam efficeretur. » Etsi antem intelligi potest 
quod exhibet liber Lipsiensis, tamen quoniam hic de ortu 
τοῦ ὄντος queritur, cum Karstenio τὸ ὃν ἐξ οὐχ ὄντος ponere 
non dubitavimus, 

23. ἀΐδιον μὲν οὖν διὰ ταῦτ᾽ εἶναι. cod. Lips. διὰ ταῦτα 
εἶναι. 

24. In verbis ἕνα φησὶν αὐτὸν προσήχειν εἶναι ultima vox 
petita est e cod. Lips.; nam in reliquis membranis deest. 

25. Pro δύο ἢ ἔτι πλείους εἶεν cod. Lips. omisso ἔτι 
simpliciter δύο ἢ πλείους, quod prestat, ne in priore etiam 
membro ponatur vocula, quz in posteriore οὐχ ἂν ἔτι 
χράτιστον necessario requiritur. Pro αὐτὸν εἶναι πάντων, 
quod recte se habet, in cod. L. est αὐτῶν εἶναι πάντων. 

26. ἕκαστος γὰρ ἂν θεὸς τῶν πολλῶν ὅμοιος ὧν τοιοῦτος 
εἴη. Ila plerique omnes libri sensu bono , quem et Felicia- 
nus in hunc modum exprimit : « quippe quum unusquis- 
que ex multis deus similis atque idcirco talis foret. » At 
cod. Lips. praebet ἕκαστος γὰρ ὧν τῶν πολλῶν ὁμοίως ἂν 
τοιοῦτος εἴη : nam quoniam 6556 unusquisque e mullis illis, 
similiter talis ( h. e. χράτιστος) foret. Hanc veram esse 
scripturam opinor propter Simplicii locum : πλειόνων γάρ 
φησιν ὄντων, ὁμιοίω ς ἀνάγχη ὑπάρχειν πᾶσι τὸ κρατεῖν. 

27. τοῦτο γὰρ θεὸν χαὶ θεοῦ δύναμιν εἶναι, χρατεῖν, ἀλλὰ 
μὴ χρατεῖσθαι, xxi πάντα χρατεῖσθαι εἶναι, Ita  Bekkerus 
Lipsiensem et plerosque alios codd. secutus edidit; nam a 
Feliciani libro postrema xai πάντα χρατεῖσθαι εἶναι, quae 
corrupta sunt, abfuerunt. Quamobrem Füllebornius ea 
deleri volebat. Contra Brandisius xai πολλὰ χρατεῖσθαι ei- 
ναι multa ita se habere ut regantur legendum suspicatus 
est, Cousinus auctore Boissonadio correxit xoi πάντα χρα- 
τεῖσθαι ἑνί, αὖ uno omnia regi, Karstenius denique con- 
jecit xai πάντων χράτιστον εἶναι, quod unum omnium 
maxime cum verbis priegressis conciliari potest. Hanc igi- 
tur conjecturam depravata Aristotelis orationi inserendam 
duximus. 


το 
[321 


Εἰ γὰρ γίγνοιτο ἐξ ἄσθενε-- 20 


D 


?04 ARISTOTELIS LIBER 


χρατεῖσθαι, xal πάντων χράτιστον εἶναι" ὥστε καθὸ μὴ 
χρείττων, κατὰ τοσοῦτον οὐχ εἶναι θεόν, Πλειόνων 
80 οὖν ὄντων, εἰ μὲν εἶεν τὰ μὲν ἀλλήλων χρείττους τὰ δὲ 
ἥττους, οὐχ ἂν εἶναι θεούς" πεφυχέναι γὰρ θεὸν μὴ 
χρατεῖσθαι. Ἴσων δὲ ὄντων, οὖχ ἂν ἔχειν θεὸν φύσιν 
δεῖν εἶναι κράτιστον " τὸ δὲ ἴσον οὔτε χεῖρον οὔτε βέλτιον 
εἶναι τοῦ ἴσον, Ὥστε εἴπερ εἴη τε xal τοιοῦτος εἴη 
35 θεός, ἕνα μόνον εἶναι τὸν θεόν" οὐδὲ γὰρ οὐδὲ πάντα 
δύνασγαι ἂν ἃ βούλοιτο" οὗ γὰρ ἂν δύνασθαι, πλειό- 
νων ὄντων ἕνα ἄρα εἶναι μόνον. "Eva δ᾽ ὄντα ὅμοιον 
εἶναι πάντη, δρᾶν τε xal ἀχούειν τάς τε ἄλλας αἰσθή- 


σεις ἔχοντα πάντη εἰ γὰρ μή, χρατεῖν ἂν xal χρατεῖ- 
σθαι ὑπ᾽ ἀλλήλων τὰ μέρη θεοῦ ὄντα, ὅπερ ἀδύνατον. 
Πάντῃ δὲ ὅμοιον ὄντα, σφαιροειδῇ εἶναι" οὐ γὰρ τῇ μὲν 
τῇ δ᾽ οὐ τοιοῦτον εἶναι, ἀλλὰ πάντη. ἴδιον δ᾽ ὄντα 
καὶ ἕνα χαὶ σφαιροειδῆ, οὔτ᾽ ἄπειρον εἶναι οὔτε πεπε-- 
ράνθαι. Ἄπειρον μὲν τὸ μὴ ὃν εἶναι" τοῦτο γὰρ οὔτε 
ἀρχὴν οὔτε μέσον οὔτε τέλος οὔτε ἄλλο μέρος οὐδὲν 
Éjetv* τοιοῦτον δ᾽ εἶναι τὸ ἄπειρον" οἷον δὲ τὸ μὴ ὄν, 
οὐχ ἂν εἶναι τὸ ὄν, περαίνειν δὲ πρὸς ἄλληλα, εἰ πλείω 
εἴη. Τὸ δὲ ἕν οὔτε τῷ οὐχ ὄντι οὔτε τοῖς πολλοῖς 
ὡμοιῶσθαι" ἕν γὰρ οὐκ ἔχει πρὸς ὅ,τι περανεῖ, Τὸ δὴ 


29. χαθὸ μὴ χρείττων, sic Bekkerus e cod. Lips., nam in 
reliquis male scribitur χρεῖττον. 

31. πεφυχέναι γὰρ θεὸν μὴ χρατεῖσθαι. Ifa omnes codd. 

preter Lipsiensem, pro θεὸν invenitur τὸ θεῖον. Hoc 
aulem propterea repudiavimus, quia ubique hoc capite et 
apud Simplicium legitur θεός. 
. 32. ἴσων δὲ ὄντων, οὐκ ἂν ἔχειν θεὸν φύσιν δεῖν εἶναι χρά- 
τιίστον. Hoserunt in his verbis viri docti. Ac primum quidem 
Tiedemanni χρατίστην jure improbarunt Füllebornius et 
Beckius, quorum posterior δεῖν tanquam inepte additum 
deleri jussit, hanc sententiae vim esse ratus : non posse 
deum natura prastantissimum esse. Karstenius. nihil 
mutans sic philosophi praeceptum declarat: οὐχ ἂν προσή- 
x&v , θεὸν πεφυκέναι χρατεῖν Sive χράτιστον εἶναι, si plures 
essent dii inter se equales , consentaneum fore negat 
penes deum esse summam potentiam. At licel δεῖν simi- 
liter ut προσήχειν nonnunquam significet convenire, con- 
sentaneum esse, tamen verborum collocatio huic inter- 
pretationi non suffragatur. HMaque sic vertendum : « si 
plures sint dii inter se xequales, non eam naturam deum 
»esse habiturum , ut necessario potentissimus sit. » 

34. ὥστε εἴπερ εἴη τε καὶ τοιοῦτον εἴη θεός. Scribendum 
videlur τοιοῦτος, ut. versu 27, atque hoc Felicianus ex- 
pressit : « quapropter si est el talis est deus, unum ipsum 
solum esse. » 

35. οὐδὲ γὰρ οὐδὲ πάντα δύνασθαι ἂν ἃ βούλοιτο. οὐδὲ γὰρ 

- ἂν δύνασθαι πλειόνων ὄντων ἕνα εἶναι μόνον. Depravata esse 
haec vel repetitum illud atque adeo tér positum οὐδὲ ar- 
guit. Karstenius suasit, ut ponerelur : ὥστ᾽ εἴπερ ἐστί γε 
τοιοῦτος, ἕνα μόνον εἶναι τὸν θεόν * οὐδὲ γὰρ οὐδ᾽ ἅπαντα δύ- 
νασθαι ἂν ἃ βούλοιτο, πλειόνων ὄντων, ἕνα μόνον. Rectius 
codex Lipsiensis post βούλοιτο habet : οὐ γὰρ ἂν δύνασθαι, 
πλειόνων ὄντων" ἕνα ἄρα εἶναι μόνον. Initio duplex οὐδὲ 
negandi vim auget, quod jam Karstenius adnotavit , qui 
citat Epicharmnm apud Diogenem L. ΠῚ, 10: οὐδὲ μὰν οὐδ᾽ 
ol ποτὶ μέτρον x. τ. À. et Plat. Phaedr. extr. p. 278 E. 
Sed ita jam frequenter Homerus, velut Il. XVIII, 117 : 
οὐδὲ γὰρ οὐδὲ βίη Ἡραχλῆος φύγε Κῆοα, ὅσπερ φίλτατος ἔσχε 
Ad Κρονίωνι ἄναχτι. Omnino quum poetarum magis pro- 
prius hic usus sit quam prose orationis scriptorum , su- 
spicor Aristotelem magna ex parte Xenophanis verba ser- 
vasse, quae forsitan fuerint : ok 

οὐξὲ γὰρ οὐδὲ δύναιτό χε πᾶν τελέειν θεὸς οἷος * 
οὐ γὰρ ἔχοι δύναμιν ταύτην πλεόνων ἐν ὁμίλῳ * 
οὕτω μοῦνος ἐὼν πάντων χρακέει φρεσὶν σιν. 

37. ἕνα δ᾽ ὄντα ὅμοιον εἶναι πάντῃ, ὁρᾶν τε xal ἀχούειν, 
τάς τε ἄλλας αἰσθήσεις ἔχοντα πάντῃ. εἰ γὰρ uf , χρατεῖν ἂν 
x. t. λ. Ita Bekkerus. Notandum illud vocari πάντῃ ὅμοιον 
quod sublato partium discrimine unum atque continuum 
est. Parm. v. 78 : οὐδὲ διαίρετόν ἐστιν, ἐπεὶ πᾶν ἐστιν ὁμοῖον. 
Ac perperam ἃ Bekkero distinguitur post ἀχούειν. Namque 
ut recte monet Karstenius verba ὁρᾶν τε καὶ ἀκούειν *ub- 


stantive posita una cum sequenti nomine τάς τε ἄλλας αἰσθή- 
σεις pendent ex ἔχοντα πάντῃ, ut eodem sensu dicatur : 
ὅρασίν τε καὶ ἀκοὴν τάς τε ἄλλας αἰσθήσεις ἔχοντα πάντῃ. 

p. 977 b. 1. πάντῃ δ᾽ ὅμοιον ὄντα σφαιροειδῆ εἶναι * οὗ 
γὰρ τῇ μὲν τῇ δ᾽ οὐ τοιοῦτον εἶναι, ἀλλὰ πάντῃ. Simplicius 


l. €. σφαιροειδὲς αὐτὸ διὰ τὸ πανταχόθεν ὅμοιον λέγει. ἘΔη- 


dem quam hic legimus sententiam Parmenides exprimit 
v. 104 seqq. Similiter Aristoteles de Coelo 1, 1 : τὸ δὲ πᾶν 
«οὐνπέλειον ἀναγχαῖον εἶναι xal καθάπερ τοὔνομα σημπίνει, 
πάντῃ; χαὶ μὴ τῇ μὲν τῇ δ᾽ οὔ. : à 

2. ἀΐδιον δ᾽ ὄντα καὶ ἕνα χαὶ σφαιροειδῆ, οὔτ᾽ ἄπειρον εἶναι 
οὔτε πεπεράσθαι. Ita Bekkerus hoec verba vulgavit. Karste- 


nius cum veteribus editionibus πεπερᾶσθαι scripsit. Neu- 


trum ferendum; requiritur enim quod cod. Lipsiensis ha- 
bet πεπεράνθαι. Nam nullus hic est verbo περᾶν locus , sed 
solum convenit περαίνειν, ut mirandum sit, homines do- 
ctos tale vitium non animadvertisse. Concinit Simplicius 


l. C. : καὶ οὔτε δὲ ἄπειρον οὔτε πεπερασμένον εἶναι “ διότι 


ἄπειρον μὲν τὸ μὴ ὃν ὡς οὔτε ἀρχὴν ἔχον οὔτε μέσον οὔτε 
( vulg. μήτε) τέλος, περαίνει δὲ πρὸς ἄλληλα τὰ πλείω. Ul- 
timo vocabulo excepto in reliquis vulgatam lectionem 
secutus sum , quum initium hujus sententia integrius in 
aliis quam in Lipsiensi libro videatur, ubi legitur : ἀΐδιον 


᾿ δὲ οὕτω xol ἕνα καὶ σφαιροειδῆ οὔτε ἄπειρον, οὔτε πεπε- 


ράνθαι. 

3. ἄπειρον ὃ μὴ ὃν εἶναι Bekkerus, alii ἄπειρον τὸ μὴ 
εἶναι, cod. Lips. ἄπειρον μὲν ὃ μὴ ὃν εἶναι, sed hene Bran- 
disius correxit ἄπειρον μὲν τὸ μὴ ὃν εἶναι. 

4. τοῦτο γὰρ οὔτε μέσον οὔτ᾽ ἀρχὴν καὶ τέλος οὔτ᾽ ἄλλο μέ- 


ρος οὐδὲν ἔχειν. In his verbis xai ante τέλος e correctione in. 


libro Lipsiensi seriptum est; antea fuit οὔτε, quod etiam 
nunc perspicue apparet, et in ceteris membranis atque 
apud Simplicium exstat. Quamobrem οὔτε legendum. exi- 
stimo. 

6. περαίνειν δὲ πρὸς ἄλληλα, εἰ πλείω clsv. Magis altice 
Cod. Lips. εἰ πλείω εἴη. Si plura sint, ea finibus inter se 
terminari philosophus dicit, non vero id quod unum sit. 
Aristot. Phys. III, 4 : ἀεὶ περαίνειν ἀνάγχη ἕτερον πρὸς 
ἕτερον. 

7. τὸ δὲ ἕν οὔτε τῷ οὐχ ὄντι οὔτε τοῖς πολλοῖς ὁμοιοῦσθαι. 
Rectius Cod. Lips. ὡμοιῶσθαι. Est enim ὁμοιοῦσθαι com- 
parari et assimilari, ὡμοιῶσθαι par vel simile esse. Plat. 
de Rep. lib. VI p. 498 E. : ἄνδρα δὲ ἀρετῇ παρισωμένον καὶ 
ὡμοιωμένον μέχρι τοῦ δυνατοῦ τελέως, ἔργῳ τε xol λόγῳ 
δυναστεύοντα ἐν πόλει ἑτέρᾳ τοιαύτῃ, οὐ πώποτε ἑωράχασιν 
οὔτε ἕνα οὔτε πλείους. : 


8. ἕν γὰρ οὐχ ἔχει πρὸς ὅ, τι περανεῖ. Haec vulgata est 


scriptura, quam utique praeferendam censemus Lipsiensi. 
πρὸς ὅ, «t περανθείη propter constantem vocabuli usum , quo 
passivum hac significatione insolens est, et propter verba 
praegressa περαίνειν δὲ πρὸς ἄλληλα. Brandisius recepit πε- 
ρανθείη, quod. si ullo pacto ferri posset, non diceretur 


τοιοῦτον ὃν ἕν, ὃν τὸν θεὸν εἶναι λέγει, οὔτε χινεῖσθαι | 
40 οὔτε ἀχίνητον εἶναι. Ἀχίνητον μὲν γὰρ εἶναι τὸ μὴ 
ὄν" οὔτε γὰρ ἂν εἰς αὐτὸ ἕτερον, οὔτ᾽ ἐχεῖνο εἰς ἄλλο 
ἐλθεῖν" κινεῖσθαι δὲ τὰ πλείω ὄντα ἕνός " ἕτερον γὰρ εἷς 
ἕτερον δεῖν κινεῖσθαι, Εἷς μὲν οὖν τὸ μὴ ὃν οὐδὲν ἂν 
χινηθῆναι" τὸ γὰρ μὴ ὃν οὐδαμῇ εἶναι. — El δὲ εἰς ἄλ- 
18 ληλα. μεταδάλλοι, πλείω ἂν αὐτὸ εἶναι ἑνός. Διὰ 
ταῦτα δὴ κινεῖσθαι μὲν ἂν τὰ δύο ἢ πλείω ἑνός, ἠρεμεῖν 
δὲ χαὶ ἀχίνητον εἶναι τὸ οὐδέν" τὸ δὲ ἕν οὔτε ἠρεμεῖν 
οὔτε χινεῖσθαι - οὔτε γὰρ τῷ μὴ ὄντι οὔτε τοῖς πολλοῖς 
ὅμοιον εἶναι. Κατὰ πάντα δὲ οὕτως ἔχειν τὸν θεόν, 


Ὁ “ 
ἀϊδιόν τε χαὶ ἕνα, ὅμοιόν τε καὶ σφαιροειδῇ ὄντα, οὔτε 


DE MELISSO, ETC. 295 


ἄπειρον. οὔτε πεπερασμένον, oue ἠρεμεῖν οὔτε κινητὸν 30 


εἶναι. 
ΚΕΦ. δ΄, 


- 1 * / ΟΣ, M , 
Πρῶτον μὲν οὖν λαμόάνει xoi οὗτος τὸ γιγνόμενον 


ίγνεσθαι ἐξ ὄντος, ὥσπερ 6 Μέλισσος. Καίτοι τί 
YY , e 


χωλύει μήτ᾽ ἐξ ὁμοίου μιήτ᾽ ἐξ ἀνομοίου τὸ γιγνόμενον 
* M ^ 

γίγνεσθαι, ἀλλ᾽ ἐχ μὴ ὄντος; ἔτι οὐδὲν μᾶλλον ὃ θεὸς 
s^ ^ * » , y & v , 

ἀγένητος ἣ xai τάλλα πάντα, εἴπερ ἅπαντα ἐξ ὁμοίου 
ἢ ἀνομοίου γέγονεν, ὅπερ ἀδύνατον. Ὥστε ἢ οὐδέν 
ἐστι παρὰ τὸν θεὸν, ἢ καὶ τἄλλα ἀΐδια πάντα. ἴΕτι 
χράτιστον τὸν θεὸν λαμόάνει, τοῦτο δυνατώτατον χαὶ 


nisi addito ἄν, ut inillo ZEschyleo Prom. v. 885 : οὐδ᾽ ἔχω 
τίς ἂν γενοίμαν. Karstenius legendum putabat ἕν γὰρ ox 
ἔχειν πρὸς ὅ, τι περαίνῃ. Sed ut infinitivum ἔχειν non in- 
commodum esse largior, licet ἃ vulgata lectione non sit 
recedendum , ita περαίνῃ pro περανεῖ neutiquam mihi pro- 
batur. Etsi enim fere solemnis est in ejusmodi junctura 
conjunetivus , ut apud Sophoclem CEd. Col. 318 : οὐχ ἔχω 
τί φῶ; tamen futurum περανεῖ nihil habet , in quo offendas. 
Nam in eadem tragedia ( v. 1739 ) Sophocles : ὅπως μο- 
λούμεθ᾽ ἐς δόμους οὐχ ἔχω, εἴ Eurip. Heracl. 440 : ϑυῖν οὐχ 
ἔχω τί χρήσομαι. Sequentia apud. Bekkerum sic scribun- 
tur : τὸ δὲ τοιοῦτον ὃν ἕν, ὃν τὸν θεὸν εἶναι λέγει, οὔτε χινεῖ- 
σθαι οὔτε κινητὸν εἶναι. Cod. Lips. suppeditat : τὸ δὴ τοιοῦ- 
τοὺ ἕν ὃν τὸν θεὸν εἶναι λέγει, οὔτε κινεῖσθαι οὔτε ἀχίνητον 
εἶναι. In veteribus editionibus est : τὸ δὴ τοιοῦτον ὃν ἕν 
ὃν. Hinc nemo dubitabit , quin poni debeat : τὸ δὴ τοιοῦτον 
ὃν ἕν, ὃν τὸν θεὸν εἶναι λέγει, οὔτε χινεῖσθαι οὔτε ἀχίνητον 
εἶναι. Cseterum ἀχίνητον jam Tiedemannus conjectura as- 
secutus erat. 

11. Pro οὔτε &xetvo cod. Lips. οὔτ᾽ ἐχεῖνο. 

13. εἰς μὲν οὖν τὸ μὴ ὃν οὐδὲν ἂν χινηθῆναι τὸ γὰρ μὴ ὃν 
οὐδαμῇ εἶναι. Tta recte Bekkerus cum cod. Lips. Cf. Sim- 
plicii locum , quem infra ponemus. Nam in vulgata le- 
etione jure hzesit Karstenius, qui : « melius, inquit, scri- 
ptum esset οὐδ᾽ ἂν χινηθῆναι, diligentior vero scribendi 
ratio postularet heec ita transponi : ei μὲν οὖν μιὴ χινηθείη, 
υηδὲν (i. e. μὴ ὃν) ἂν εἶναι αὐτό.» Idem pro οὐδαμῇ εἶναι 
corrigendum putat οὐδαμῇ ἱέναι. At. his mutationibus licel 
supersedere. 

14. εἰ δὲ εἷς ἄλληλα μεταδάλλοι, πλείω αὐτὸν εἶναι ἑνός. 
Non liquet , utrum e codd, an e veteribus editionibus Bek- 
kerus sumpserit αὐτόν, quod si recte se haberet , ad deum 
referri in promtu esset. Sed quoniam Xenophanes deum 
unüm esse, non plures jam Supra demonstravit , hic neu- 
trum αὐτὸ flagitatur, quod pertinet ad τὸ ἕν vel τὸ ὄν. Id 
ipsum Karstenius scripsit, quum in nonnullis editionibus 
invenisset. Praeterea ἂν particulam post πλείω rectius addi 
idem vir doctus observavit. 

16. ἠρεμεῖν δὲ xal ἀχίνητον εἶναι τὸ οὐδὲν cod. Lips; 
esteri male ἠρεμεῖν γὰρ ἀχίνητον κ. T. Δ. ^ 

17. ἀτρεμεῖν οὔτε χινεῖσθαι omnes codd. Sed mihi cum 
Karstenio ἀτρεμεῖν in ἠρεμεῖν, quod paullo superius legi- 
tur, refingere placet , quia ἀτρεμεῖν licet quiescendi no- 
lione ab aliis scriptoribus usurpatum sit, tamen non est. 
philosophorum proprium qui τῷ *tveis9at opponunt τὸ 
“ἠρεμεῖν. 

20. οὔτε ἠρεμεῖν οὔτε ἀκίνητον εἶναι. Ineptam esse hanc 
membranarum scripturam dudum Füllebornius viderat οὔτε 
ἠρεμεῖν οὔτε χινητὸν εἶναι substituendum ratus. Non injuria 
autem Karstenius ait melius opponi τὸ ἠρεμεῖν τῷ χινεῖ- 


σθαι quam τῷ χινητὸν εἶναι, ideoque id quod supra le- 


gebatur scribi vult οὔτε χινεῖσθαι οὔτε ἀχίνητον εἶναι, 
Beckius in codice Lipsiensi illud ἀχίνητον ita exaratum 
esse testatur, ut dubium sit ἀχίνητον an εὐχίνητον voluerit 
librarius. Felicianus, qui interpretatur neque quiescere 
neque moveri, videtur χινεῖσθαι legisse. In hac rei ambi- 
guitate ultra Füllebornii conjecturam, qua proxime 
ad codicum lectionem accedit , progredi non sum ausus. 
Quod reliquum est cum eo quod hic tractatur argumento 
Simplicii verba componamus : παραπλησίως δὲ καὶ χίνησιν 
ἀφαιρεῖ xal τὴν ἠρεμίαν. ἀχίνητον μὲν γὰρ elvat τὸ μὴ ὄν" 
οὔτε γὰρ ἂν εἰς αὐτὸ ἕτερον, οὔτε αὐτὸ πρὸς ἄλλο ἐλθεῖν " χι- 
νεῖσθαι δὲ τὰ πλείω τοῦ ἑνός * ἕτερον γὰρ εἰς ἕτερον μεταύάλ- 
λειν * ὥστε xol ὅταν ἐν ταὐτῷ μένειν λέγῃ καὶ μὴ κινεῖσθαι, 


αἰεὶ δ᾽ ἐν ταὐτῷ τε μένειν χινούμενον οὐδὲν 
οὐδὲ μετέρχεσθαί μιν ἐπιπρέπει ἄλλοτε ἄλλῃ, 
οὗ χατὰ τὴν ἠρεμίαν τὴν ἀντιχειμένην τῇ χινήσει μένειν αὐτόν 
(i. e. τὸν θεόν) φησιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἀπὸ κινήσεως xal ἦρε- 
μίας ἐξῃρημένην. 
CAPUT QUARTUM. 


p. 977, b. 21 : πρῶτον μὲν οὖν λαμδάνει xal οὗτος τὸ γι- 
γνόμενον γίγνεσθαι ἐξ ὄντος, ὥσπερ ὁ Μέλισσος. χαίτοι τί 
χωλύει μήτ᾽ ἐξ ὁμοίου τὸ γιγνόμενον γίγνεσθαι, ἀλλ᾽ ἐκ μὴ 
ὄντος. Deesse hic aliquid cum ipsa rei natura ostendit, 
tum Felicianus interpres confirmat , cujus haec sunt verba : 
« At enim quid obstat, quin neque ex simili, neque ex 
dissimili id. quod fit, sed ex non ente exsistat? » Statuit 
Colophonius philosophus , si quid generetur, id aut ex si- 
mili aut ex dissimili necessario procreari, neutrum autem 
fieri posse. Conficitur hoc ex iis qua cap. 3 leguntur : 
ἀδύνατόν φησιν εἶναι εἴ τι ἔστι, γενέσθαι, τοῦτο λέγων ἐπὶ 
τοῦ θεοῦ * ἀνάγχη γὰρ ἤτοι ἐξ ὁμοίου ἢ ἐξ ἀνομοίου γενέσθαι 
τὸ γιγνόμενον. δυνατὸν δὲ οὐδέτερον. Hinc Karstenius et 
Bergkius correxerunt : χαίτοι τί χωλύει μήτ᾽ ἐξ ὁμοίου wá 
ἐξ ἀνομοίου τὸ γιγνόμενον γίγνεσθαι, ἀλλ᾽ Ex μὴ ὄντος. Nam 
nihil obstare censet Aristoteles, etiamsi id largiaris , quo- 
minus ex nihilo aliquid gignatur. Praeterea commodior est 
verborum collocatio quae in Lipsiensi codice exstat : 
πρῶτον μὲν οὖν λχμόάνει τὸ γιγνόμενον καὶ οὗτος ἐξ ὄντος 
γίγνεσθαι. 

24. ὃ θεὸς ἀγέννητος ἢ e Lipsiensi libro substituisse se 
dicit Bekkerus pro vulg. ἀγέννητος εἰ, sed in Lipsiensi 
codice est ἀγένητος ἢ, quam lectionem Felicianus quoque 
sequitur. 

25. εἴπερ ἅπαντα ἐξ ὁμοίον ἢ ἀνομοίον γέγονεν. Sic vulgo; 
cod. Lips. εἴπερ ἅπαντα ἐξ ὁμοίου ἢ xod ἐξ ἀνομοίου γέγονεν. 

26. παρὰ τὸν θεὸν exstat in libro Lipsiensi fuitque in co- 
dice Feliciani qui recte vertit prater deum ; ih veteribus 
editionibus habetur περὶ quod ineptum est. 

27. ἔτι χράτιστον τὸν θεὸν e Lips. cod. posuit Bekkerus; 
ante male scribebatur εἴπερ ἅπαντα ἐπιχράτιστον τ. 8. 


296 


βέλτιστον λέγων. Οὐ δοκεῖ δὲ τοῦτο χατὰ τὸν νόμον, 


ἀλλὰ πολλὰ χρείττους εἶναι ἀλλήλων οἱ θεοί" οὐκ οὖν 


30 ἐχ τοῦ δοχοῦντος εἴληφε ταύτην χατὰ τοῦ θεοῦ τὴν ὅμο- 


ΓῚ 


λογίαν. Τὸ δὲ χράτιστον εἶναι τὸν θεὸν οὐχ οὕτως 
ὑπολαμόάνων λέγει τις, ὡς πρὸς ἄλλο τι τοιαύτη fj τοῦ 
θεοῦ φύσις, ἀλλὰ πρὸς τὴν αὐτοῦ διάθεσιν, ἐπεὶ τό γε 


ARISTOTELIS LIBER 


πρὸς ἕτερον οὐδὲν ἂν χωλύοι μὴ τῇ αὐτοῦ ἐπιειχείᾳ 
καὶ ῥώμῃ ὑπερέχειν, ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν ἄλλων ἀσθένειαν. 35 
Θέλοι δ᾽ ἂν οὐδεὶς οὕτω τὸν θεὸν φάναι χράτιστον εἶναι, 
ἀλλ᾽ ὅτι αὐτὸς ἔχει ὡς οἷόν τε ἄριστα,, xal οὐδὲν ἐλ-- 
λείπει χαὶ εὖ χαὶ χαλῶς ἔχειν αὐτῷ ἅμα γὰρ χαλῶς 
ἔχοντι χἀχεῖνο ἂν συμδαίνοι. Οὕτω δὲ διαχεῖσθαι xat 


98. οὐ δοχεῖ δὲ τοῦτο χατὰ τὸν νόμον, ἀλλὰ πολλὰ χρείτ- 
τοὺς εἶναι ἀλλήλων οἱ θεοί. Karstenius de Xenoph. p. 116 
inter ἀλλὰ et πολλὰ inseri vult. κατὰ. Fallitur Felicianus 
hanc enuntiationem ita interpretans : « Id autem ex lege 
minime videtur, sed in multis praestantiores sese mutuo 
esse dii dicuntur. » Nam χατὰ νόμον hic non valet ex lege, 
sed ex vulgari opinione, cf. Democrit. fragmm. p. 204, 
708, deinde ad θεοὶ subaudiendum δοχοῦσι, quod Karste- 
nius jam observavit. 

29. οὐχ οὖν &x τοῦ δοχοῦντος εἴληφε ταύτην χατὰ τοῦ θευῦ 
τὴν ὁμολογίαν. {ἃ Bekkerus cum plerisque codd.; Karste- 
nius p.116 male ταύτην χατὰ τοῦ θεοῦ ὁμολογίαν. At in 
Lipsiensi reperitur ταύτην τοῦ θεοῦ τὴν ὁμολογίαν, quod re- 
pudiandum. Neque enim abesse potest przepositio eo qui 
hie requiritur sensu, quem in hunc modum exprimit 
Felicianus : « non igitur ex eo quod videtur hanc de 
deo consensionem sumsit. » Multi autem apud Platonem, 
Aristotelem aliosque scriptores loci offenduntur quibus 
hac vocula genitivo juncta idem sonat quod περὶ praepo- 
$io ad patrium casum relata. Plat. Conviv. p. 193 C : μὴ 
τοίνυν xat ἀνθρώπων oxónc. μόνον τοῦτο, ἀλλὰ xal κατὰ 
ζώων πάντων xxi φυτῶν. Aristot. de Anima lib. I cap. 1 : 
τάχ᾽ ἄν τῳ δόξεις μία τις εἶναι μέθοδος χατὰ πάντων. 

31. Τό τε χράτιστον εἶναι τὸν θεὸν οὐχ οὕτω: ὑπολαμδάνων 
λέγεται ὡς πρὸς ἄλλο τι τοιαύτη 7j τοῦ θεοῦ φύσις, ἀλλὰ πρὸς 
τὴν αὐτοῦ διάθεσιν, ἐπεί τοί γε πρὸς ἕτερον οὐδὲν ἂν χωλύοι 
μὴ τῇ αὐτοῦ ἐπιειχείᾳ χαὶ ῥώμῃ ὑπερέχειν, ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν 
ἄλλων ἀσθένειαν * θέλοι δ᾽ ἂν οὐδεὶς οὕτω τὸν θεὸν φάναι χρά - 
τιστον εἶναι, ἀλλ᾽ ὅτι αὐτὸς ἔχει ὡς οἷόν τε ἄριστα, xol οὐδὲν 
ἐχλείπει καὶ εὖ xol καλῶς ἔχειν αὐτῷ * ἅμα γὰρ ἴσως ἔχοντι 
χἀχεῖνο ἂν συμδαίη. Hic nonnulla Bekkerus e cod. Lipsiensi 
emendavit , alia vero quze probanda non sunt recepit, ut 
ἐπεί τοί γε, cujus loco olim ἐπεὶ τοῦ γὰρ vel ἐπεὶ γὰρ τοῦ 
scribebatur. Felicianus vertit : « Accedit quod deum esse 
praestantissimum non eo sensu dicitur, ut erga aliud quip- 
piam hujusmodi sit dei natura, sed quantum tantummodo 
ad suam ipsius affectionem attinet : nam si ad alterum 
spectemus , quid prohibeat, deum non sua ipsius zqui- 
tate et fortitudine, sed ex aliorum imbecillitate excellere? 
At deum ita esse praestantissimum intelligit nemo, sed 
quia ipse quam optime fieri potest , affectus est, nihilque 
ei quominus bene et recte sese habeat deest , quippe quum 
ita sese habenti simul illud etiam eveniat necesse sit. » 
Ex qua interpretatione quid ipse in suo exemplari invene- 
rit, manifesto apparet. Bergkius corrigi vult τὸ δὲ χράτι- 
στον εἶναι τὸν θεὸν οὐχ οὕτως ὑπολαμδάνων λέγει, ὡς 


: πρὸς ἄλλο τι τοιαύτή ἡ τοῦ θεοῦ φύσις, ἀλλὰ πρὸς τὴν αὐτοῦ 


διάθεσιν" ἐπεὶ τό γε πρὸς ἕτερον οὐδὲν ἂν χωλύοι μὴ τῇ αὐτοῦ 
ἐπιειχείᾳ καὶ ῥώμῃ ὑπερέχειν, ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν ἄλλων ἀσθέ- 
vetay , θέλοι δ᾽ ἂν οὐδεὶς οὕτω τὸν θεὸν φάναι χράτιστον εἶναι, 
ἀλλ᾽ ὅτι αὐτὸς ἔχει ὡς οἷόν τε ἄριστα χαὶ οὐδὲν ἐλλείπει 
xol εὖ xol καλῶς ἔχειν αὐτόν" ἀλλὰ γὰρ ἴσως ἔχοντι χἀ- 
χεῖνο ἂν συμδαίνοι. Quod initio scripsit δὲ, elegantio- 
rem efíicit orationem, etsi τε fortasse tolerandum in 
scriptore qui incise membralimque loquens preegressze 
sententiae similem annectit, ut non male Felicianus hanc 
τ transitionem verbis accedit guod reddiderit. Deinde vero 
ὑπολαμθάνων λέγει non convenit. huic loco, quia Aristote- 
les jam non Xenophanis judicium commemorat , sed quid 


vulgo homines hac de re sentiant et quid ipse judicet si- 

gnificare vult, Quapropter Karstenius conjecerat ὕπολαμ- 

θά"εται ; possis etiam ὑπολάμθάνων λέγει τις suspicari. Sed 

bene Bergkius τό γε πρὸς ἕτερον posuit , ubi e superioribus 

repetendum τοιαύτην τοῦ θεοῦ εἶναι φύσιν. Karstenius legi 

jusserat : el γὰρ τοῦτο ( scil. λέγοιτο) πρὸς ἕτεοον, quod non 
placet. Preterea e cod. Lipsiensi ἐλλείπει Bergkius pro 

ἐχλείπει restituit, neque tamen in sequentibus αὐτῷ quod 

ex ἐλλείπει aptum est satis certa conjectura in αὐτόν muta- 

vit, quum ille dativus licet paulo remotior ab eo unde 

pendet verbo similibus exemplis excusari queat, Quod 

autem Karstenius post ἐλλείπει exarari voluit μι ἢ εὖ xoi 

χαλῶς pro xxi εὖ χαὶ χαλῶς, id a sententia abhorret. In 

extremis vox συμδαίνοι ducta est e cod. Lipsiensi ad quam 

scripturam proxime accedit quod e duobus libris Bekkerus 

enotavit qui mendose cvu6aíve: exhibent. Reliqua non ex- 

pedivit Bergkius; nam ἀλλὰ γὰρ ἴσως ἔχοντι ferri nequit. 

Est autem, si sequens enuntiatum adjunxeris , hoec philo- 

sophi argumentatio : Deum potentissimum et optimum 

dici par est non aliorum habita ratione, sed ipsius per se 
spectata natura. Etenim si alios tantum superaret, posset 

quidem non propter ipsius virtutem praestare , sed ob illo- 

rum imbecillitatem excellere. At hoc a deo alienum esse 

patet, quem ideo potentissimum et optimum dicimus, 

quia suae nature convenienter quam optime affecto nulla 

res ad bene beateque vivendum deest. Nam si beatus 

est, optimum quoque et potentissimum esse convenit. Ne- 
que vero quidquam obstat , quominus, etiamsi plures sint, 

cuncti eo statu fruantur, ut omnes quam optime sint af- 

fecti, et quum reliqua omnia superent, invicem tamen 
sibi non presstent. Ultima Brandisius p. 79 non multo 

aliter interpretatur : ce/era quidem omnia regentes, 

non vero se invicem. Jam vero quod Bergkius censet, . 
verba esse in eam sententiam scripta, uf salva aliorum : 
felicitate deus felix esse dicatur, id frustra hic quzeras. 

Porro ἴσως ἔχοντι exponit εὖ xai χαλῶς ἔχοντι ἴσως ἄλλοις, 

quod si recte se haberet, supervacanea esset sequens 

enuntiatio. Paulo rectius Karstenius ita scripsit : ἅμα γὰρ 

ἴσως (i. e. nimirum ) τοῦτ᾽ (τὸ εὖ καὶ xz ) ἔχοντι x&xetvo 
(τὸ xp&ttotoy. εἶναι) ἂν cup 6atn,, sed multo simplicior est. 
Feliciani lectio, ad quam Brandisius Commentt. Eleatt. - 
p. 79 se applicavit ἅμα vào 60:2 ἔχοντι. Quum autem 

illud οὕτως nihil sit hoc loco nisi εὖ καὶ καλῶς, forsitan in 

ἴσως vel οὕτως ipsum χαλῶς latuerit, quod in verborum 

ordinem recipere non dubitavi. Itaque locum sic distin- 

guo : Τὸ δὲ χράτιστον elvat τὸν θεὸν οὐχ οὕτως ὑπολαμόδάνων 

λέγει τι:, ὡς πρὸς ἄλλο τι τοιαύτη ἡ τοῦ θεοῦ φύσις, ἀλλὰ 

πρὸς τὴν αὐτοῦ διάθεσιν, ἐπεὶ τό γε πρὸς ἕτερον οὐδὲν ἂν χω-- 
λύγι μὴ τῇ αὐτοῦ ἐπιειχείᾳ xal ῥώμῃ ὑπερέχειν, ἀλλὰ διὰ τὴν 

τῶν ἄλλῳν ἀσθένειαν. ᾿Θέλοι δ᾽ ἂν οὐδεὶς οὕτω τὸν θεὸν φάναι 

χράτιστον εἶναι, ἀλλ᾽ ὅτι αὐτὸς ἔχει ὡς οἷόν τε ἄριστα,, καὶ 
οὐδὲν ἐλλείπει καὶ εὖ καὶ χαλῶς ἔχειν αὐτῷ " ἅμα γὰρ χαλῶς. 
ἔχοντι χἀχεῖνο ἂν συμδαίνοι. 

89. οὕτω δὲ διαχεῖσθαι χαὶ πλείους αὐτοὺς ὄντα: οὐδὲν 
χωλύει, ἅπαντας ὡς: οἷόν τε ἄριστα διαχειμένους, καὶ χρατέ’ 
στου: τῶν ἄλλων, οὐχ αὑτῶν ὄντας. ἔστι δ᾽, ὡς ἔοιχε, xal 
ἄλλα. 114 Bekkerus, qui veterum editionum ὡς οἴονται e 
cod. Lips. ac fortasse ex aliis quoque libris tacite correxit 
in ὡς οἷόν τε. Sed in Lipsiensi legitur praeterea οὐδὲ à» 


DE MELISSO ETC. 


πλείους αὐτοὺς ὄντας οὐδὲν ἂν χωλύοι, ἅπαντας ὡς οἷόν 
τε ἄριστα διαχειμένους, χαὶ χρατίστους τῶν ἄλλων, oy 
αὑτῶν ὄντας" ἔστι δ᾽, ὡς ἔοιχε,,»αὶ ἄλλα. Καὶ βάτιστον 
γὰρ εἶναι τὸν θεόν φησι, τοῦτο δέ τινων εἶναι ἀνάγκη; 
ἕνα δὲ ὄντα πάντη δρᾶν xol ἀκούειν οὐδὲν προσήχει. 


Οὐ γὰρ εἰ μὴ xot τῇδ᾽ 608 , χεῖρον δρᾶ, ἀλλὰ ταύτη 


297 


οὐχ δρᾷ. Ἀλλ᾽ ἴσως τοῦτο βούλεται τὸ πάντῃ αἰσθά- 
γεσθαι; ὅτι οὕτως ἂν βέ έλτιστα ἔχοι, ὅμοιος ὦ ὧν πάντη. 
* Ext τοιοῦτος ὧν διὰ τί σφαιροειδὴς ἃ ἂν εἴη, ἀλλ᾽ οὖχ 
ἑτέραν τινὰ μᾶλλον € ἔχων ἰδέαν, ὅτι πάντη ἀχούει καὶ 
πάντῃ xpatei; ὥσπερ γὰρ ὅταν λέγωμεν τὸ ψιμύθιον 
ὅτι πάντη ἐστὶ λευκόν, οὐδὲν ἄλλο σημαίνομεν ἢ ὅτι ἐν 


χωλύῃ, 4υοα mutavimus in χωλύοι. Pro χρατίστους Kar- 
stenius p.1t6 χρείττους substituit, in quo illud mirandum, 
quod vir doctissimus non memor fuit Thucydidei exempli 
(lib. I, 1) ἐλπίσα: μέγαν τε ἔσεσθαι xal. ἀ!ιολογώτατον τῶν 
ποογεγενημένων aliorumque locorum , quibus superlativus 
non multum discrepat a comparativo. Nihil igitur hic 
emendandum. Deinde in eo. peccavit Karstenius quod τῶν 
ἄλλων pro masculino accepit, quasi referretur ad deos. 
Vertit enim : « neque ratio obstat quominus, etiamsi 
plures sint, cuncti ea conditione fruantar, ut omnes quam 
optime sint affecti , et alius quidem alio excellentior, sua 
autem quisque natura praestantissimus sit. » At eam ex- 
plicationem non esse- veram apparet ex iis quae subjun- 
guntur : ἔστι δ᾽, ὡς ἔοιχε, xai ἄλλα. Quamobrem ipse haec 
aliter supra interpretatus sum. Postremo monendum am- 
biguam esse in Lipsiensi exemplari scripturam, quum 
Beckius nesciverit, utrum ἔστι an ἔτι exaraverit librarius. 

p. 978, a 2. χράτιστον γὰρ εἶναι τὸν θεόν φησι, τοῦτο Oc 
τινι εἶναι ἀνάγχη. ἕνα τὰ πάντα ὁρᾶν χαὶ ἀχούειν οὐδὲν προσ- 
χει οὐ γὰρ εἰ μὴ χαὶ τῇδ᾽ ὁρᾷ, χεῖρον ὁρᾷ ταύτῃ, ἀλλ᾽ 
᾿οὔὖχ ὁρᾷ. Sic edidit hzc Bekkerus, quae partim obscura 
sunt, partim inepta. Ac primum quidem injuria sprevit 
duorum quos contulit codicum lectionem δέ τινων 
pro δέ «t preebentium. Ea enim verissima est scriptura 
codicum Palatini et Vaticani ac praeterea exemplaris Li- 
psiensis, ubi exstat «tv adjecta, non apostropho, ut ait 
JOlearius, sed nota qua cv designatur. Nam quum Xeno- 
phanes deum potentissimum ac proestantissimum vocat , 
hoc ita dici contendit Aristoteles, ut simul necessario quo- 
rundam (aliorum) ratio habeatur, τοῦτο δέ τινων εἶναι &v&y- 
x", Siquidem summa rei alicujus praestantia ex aliarum 
demum ejusmodi rerum comparatione perspicitur. Si igi- 
tur deus przestantissimus est , vel praestantissimus deorum 
vel prestantissima rerum sit necesse est. Cf. Xenophanis 
fragm: 1 : εἷς θεὸς ἔν τε θεοῖσι xal ἀνθρώποισι μέγιστος. 
Contra alterum illud τοῦτο δέ τινι εἶναι ἀνάν χη, hoc autem 
alicui esse oportet , cum per se ita frigidum et jejunum. 
est ut Aristoteli in mentem venire non potuerit, tum 
omnibus quae hic afferuntur argumentis repugnat. Quze 
subsequuntur ἕνα τὰ πάντα ὁρᾶν καὶ ἀχούειν οὐδὲν προσήχει, 
pro quibus Lipsiensis liber ἕνα τὸν τὰ πάντα x. τ. λ. exhi- 
bet, neque integra sunt, neque Xenophanis rationi con- 
sentanea. Nimirum is de deo (fragm. 2) hoc pradica- 
verat : 


οὖλος ὁρᾷ, οὗλος δὲ νοεῖ, οὖλος δέ τ᾽ ἀκούει. 


Ergo non omnia videt, sed totus videt vel ab omm parte 
visu praeditus est. Itaque non modo ἕνα ὄντα flagitatur, quod 
Drandisio arrisit , sed omnino sic reponendum : ἕνα δὲ ὄντα 
πάντῃ, ὁρᾷν χαὶ ἀχούειν οὐδὲν προσήχει. Confirmatur emen- 
datio nostra iis quae ἃ scriptore subjiciuntur verbis. Hec 
autem ita sunt cum Feliciano Iransponenda : : οὗ γὰρ εἰ μὴ 
χαὶ τῇδ᾽ ὁρᾷ, χεῖρον ὁρᾷ, ἀλλὰ ταύτῃ οὐχ ὁρᾷ. Codex Li- 
psiensis hic nihil variat , nisi quod xoi inter μὴ et τῇδ᾽ omit- 
tit, quamquam prima negantis parliculo litlera ita exa- 
rata est , ut olim x seriptum fuisse videatur, Cxtera eodem 
ordine leguntur, quo in vulgatis exemplaribus. Brandisius, 
qui scribi volebat χεῖρον ὁρᾷ ταύτῃ, ἢ οὐχ ὁρᾷ, verborum 


sensum non est assecutus, Totum igitur locum in hunc 
modum constituimus : χράτιστον γὰρ εἶναι τὸν θεόν φησι, 
τοῦτο δέ τινων εἶναι ἀνάγχη, ἕνα δὲ ὄντα πάντῃ ὁρᾷν xoi 
ἀχούειν οὐδὲν προσήκει. Οὐ γὰρ εἰ μὴ xai τῇδ᾽ ὁρᾷ, χεῖρον 
ὁρᾷ, ἀλλὰ ταύτῃ οὖχ δρᾶ. "AXX ἴσως τοῦτο βούλεται: τὸ 
πάντῃ αἰσθάνεσθαι, ὅτι οὕτως ἂν βέλτιστα ἔχοι, ὅμοιος ὧν 
πάντῃ. Non aliter videtur Felicianus legisse, cujus hoec 
sunt verba : « cum enim praestantissimum deum esse di- 
cat, id aliquorum esse necesse est : at vero unum unde- 
quaque videre et audire nihil convenit : neque enim si 
non etiam hac parte videt , minus videt, sed ea parte non 
videt. Sed fortasse cum inquit undequaque ipsum sentiré, 
id sibi vult, ut ipsum optime ita affectum 'esse significet , 
si similis undequaque sit. » 

7. ἔτι τοιοῦτος ὧν διὰ τί σφαιροειδὴς ἂν εἴη, ἀλλ᾽ οὐχ ὅτι 
ἑτέραν τινὰ μᾶλλον ἔχων ἰδέαν, ὅτι πάντῃ ἀχούει χαὶ πάντῃ 
χρατεῖ ; {ἃ omnes editiones et codices, nisi quod in non- 
nullis libris pro διὰ τί reperitur διότι. Brandisius legendum 
conjecit ἀλλ᾽ οὐχ ἔτι ἑτέραν τινὰ μᾶλλον ἔχοι ἰδέαν, ὅτι πάντῃ 
ἀκούει, quod vereor ut possit probari : immo nulla voce 
mutata solum ὅτι inter οὐχ et ἑτέραν omittendum est. Feli- 
cianus vertit : « at si talis, cur globosus potius, quam 
aliqua alia forma esse praeditus debet, quia undequaque 
audit et undequaque dominatur. » 

9. ὥσπερ γὰρ ὅταν λέγωμεν τὸ Ψιμμύθιον ὅτι πάντα ἐστὶ 
λευχόν, οὐδὲν ἄλλο τι σημαίνομεν ἢ ὅτι ἐν ἅπασιν αὐτοῦ τοῖς 
μέρεσιν ἐγχέχρωσται ἣ λευχότης " τί δὴ χωλύει οὕτω χἀχεῖ 
τὸ πάντῃ ὁρᾶν χαὶ ἀχούειν καὶ χρατεῖν λέγεσθαι, ὅτι ἅπαν ὃ 


&» τις αὐτοῦ λαμιίάνῃ μέρος, τοῦτ᾽ ἔσται πεπονθός - ὥσπερ. 
ς n , 3 0 


δὲ οὐδὲ τὸ Ψιμμύθιον, οὐδὲ τὸν θεὸν ἀνάγχη διὰ τοῦτο εἶναι 
σφαιροειδῆ. Hoc e Lipsiensi codice emendari possunt, ubi 
primum bis legitur Ψιμύθεον, quam rectam et Atticam esse 
formam jam Beckius observavit. De varia nominis scri- 
ptura, quod Ψψιμύθιον, Ψιμίθιον, ψιμμύθιον, ψιμμίθιον exara- 
tur, vid. Schneiderum ad Nicand. Alexiph. 75, Pierson. ad 
Mor. p. 418 seq. Hemsterh. et Oudendorp. ad Thom. 
Mag. p. 317. Adde de JEolica forma Ψημύθιον Hemsterh. 
ad Arist. Plut. p. 393 seq. et Ahrentem de dial. JEol. 
p. 94 seq. Deinde post ψιμύθιον cum libro Lipsiensi ponen- 
dum ὅτι πάντῃ ἐστὶ λευχόν. Quod autem ibidem sequitur 
οὐδὲ ἄλλο σημαίνομεν,, ὅτι mutandum est in οὐδὲν ἄλλο ση- 


| μαίνομεν,, ἢ ὅτι. In reliquis verbis nihil notabile suppeditat 


liber Lipsiensis , nisi quod ultima hoc ordine habet : &v&y- 
χη εἶναι διὰ τοῦτο σφαιροειδῆ. Ergo locus sic refingendus : 
ὥσπερ γὰρ ὅταν λέγωμεν τὸ Ψιμύθιον ὅτι πάντῃ ἐστὶ λευχόν. 
οὐδὲν ἄλλο σημαΐνομεν ἢ ὅτι ἐν ἅπασιν αὐτοῦ τοῖς μέρεσιν 
ἐγχέχρωστα! T, λευχότης " τί δὴ χωλύει οὕτω χἀχεῖ τὸ πάντῃ 
δρᾷ» xol ἀχούειν χαὶ χρατεῖν λέγεσθαι, ὅτι ἅπαν ὃ ἄν τις αὖ- 
τοῦ λαμδάνῃ μέρος, τοῦτ᾽ ἔσται πεπονθός ; ὥσπεο δὲ οὐδὲ τὸ 
Ψιμύθιον, οὐδὲ τὸν θεὸν ἀνάγχη εἶναι διὰ τοῦτο σφαιροειδῆ. 
Eadem expressit Felicianus his verbis : « Quemadmodum 
enim quum cerussam undequaque esse albam dicimus, 
nihil aliud signi&care, quam in omnibus ejus partibus al- 
bedinem esse infusam volumus : quid impedimento est , 
quominus ita quoque illic undequaque videre et audire et 
dominari dicatur, ut quamcunque ejus partem quispiam 
sumpserit , eo modo esse affectam intelligamus. Sicut igi- 
tur neque cerussam, ita neque deum hac de causa globo- 
sum ess^ necesse est. » 


3 


c 


ς 


298 ' J— ARISTOTELIS LIBER 


ἅπασιν αὐτοῦ τοῖς μέρεσιν ἐγχέχρωσται ἢ λευχότης" τί 
δὴ χωλύει οὕτω χἀχεῖ τὸ πάντη δρᾶν xai ἀχούειν καὶ 
κρατεῖν λέγεσθαι, ὅτι ἅπαν ὃ ἄν τις αὐτοῦ λαμόάνῃ 
μέρος, τοῦτ᾽ ἔσται πεπονθός ; ὥσπερ δὲ οὐδὲ τὸ Ψψιμύθιον, 
οὐδὲ τὸν θεὸν ἀνάγχη εἶναι διὰ τοῦτο σφαιροειδῆ, " Ext 
μήτε ἄπειρον εἶναι μήτε πεπεράνθαι σῶμά γε ὃν xo 
ἔχον μέγεθος πῶς οἷόν τε, εἴπερ τοῦτ᾽ ἐστὶν ἄπειρον ὃ 
ἂν μὴ ἔχη πέρας, δεκτικὸν ὃν πέρατος. Πέρας δ᾽ ἐν 
μεγέθει χαὶ πλήθε: ἐγγίγνεται, καὶ ἐν ἅπαντι τῷ ποσῷ, 
ὥστε εἰ μὴ ἔχει πέρας μέγεθος ὄν, ἄπειρόν ἐστιν. "Ext 
δὲ σφαιροειδῇ ὄντα ἀνάγχη πέρας ἔχειν" ἔσχατα γὰρ 
ἔχει. εἴπερ μέσον ἔχει, ὃ αὐτοῦ τοῦ πέρατος πλεῖστον 
ἀπέχει" μέσον δ᾽ ἔχει, σφαιροειδὲς ὄν" τοῦτο γάρ ἐστι 


σφαιροειδές, ὃ ἐκ τοῦ μέσου ὁμοίως πρὸς τὰ ἔσχατα " 
σῶμα δ᾽ ἔσχατα ἔχειν ἢ πέρας οὐδὲν διαφέρει. Εἰ 


γὰρ καὶ τὸ μὴ ὃν ἄπειρον, διὰ τί οὐχ ἂν χαὶ τὸ ὃν ἄπει- 45 


ρον; τί γὰρ κωλύει ἔνια ταὐτὰ λεχθῆναι χατὰ τοῦ 
ὄντος καὶ μὴ ὄντος 5 τό τε γὰρ οὐχ ὃν οὐδεὶς νῦν αἰσθά- 
νεται, xal ὃν δέ τις οὐχ ἂν αἰσθάνοιτο νῦν" ἄμφω δὲ 
λεκτὰ xai διανοητά, Οὐ λευχὸν δὲ τὸ μὴ ὄν " ἄρ᾽ οὖν 


διὰ τοῦτο τὰ ὄντα πάντα λευχά, ὅπως μή τι ταὐτὸ 30 


χατὰ τοῦ ὄντος σημήνωμεν καὶ μὴ ὄντος, ἢ οὐδὲν χω- 
λύει καὶ τῶν ὄντων τι μὴ εἶναι λευκόν; Οὕτω δὲ χαὶ 
ἄλλην ἂν ἀπόφασιν δέξαιτο τὸ ἄπειρον, el μὴ τῷ πάλαι 
λεχθέντι μᾶλλον παρὰ τὸ ἔχειν ἢ μὴ ἔχειν ἐστὶν ἅπαν. 
“Ὥστε xai τὸ ὃν ἢ ἄπειρον ἢ πέρας ἔχον ἐστίν. Ἴσως 


16. ἔτι μήτε ἄπειρον μήτε πεπεράνθαι σῶμα γε ὃν xai ἔχον 
μέγεθος πῶς οἷόν τε, εἴπερ τοῦτ᾽ ἐστὶν ἄπειρον ὃ ἂν μὴ ἔχῃ 
πέρας δεχτιχὸν ὃν πέρατος. In his codex Lips. σῶμα γε ὧν 
χαὶ ἔχων probet, quod rejiciendum , et deinde quod Bek- 
kerus recepit à àv μὴ ἔχῃ, quum in aliis libris perperam 
legatur ἔχοι. Praeterea δεχτιχὸν habet, non λεχτιχόν. Pro- 
bamus rationem quam Bekkerus in conformanda e variis 
lectionibus hac enuntiatione secutus est, hoc excepto quod 
inter ἄπειρον et μιήτε inserimus εἶναι. 

18. πέρας δ᾽ ἐν μεγέθει wol πλήθει ἐγγίνεται, καὶ ἐν 


ἅπαντι τῷ ποσῷ, ὥστε ἂν μὴ ἔχῃ πέρας μέγεθος 07, ἄπειρόν 


ἐστιν. In libro Lipsiensi habetur πλήθει ἐγγίγνεται, non ἐγ- 
γίνεται, ac deinde ὥστε εἰ μὴ ἔχει πέρας, utrumque recte. 
Felicianus videtur legisse ὥστε ὃ ἂν μὴ ἔχῃ πέρας, vertit 
enim : « quocirca quod finem non habet, magnitudo cum 
sit , infinitum est, » 

20, ἔτι δὲ σφαιροειδῇ ὄντα ἀνάγχη πέρας ἔχειν * ἔσχατα γὰρ 
ἔχει, εἴπερ μέσον ἔχει αὐτοῦ τοῦ πλεῖστον ἀπέχειν. μέσον δ᾽ 
ἔχει, σφαιροειδὲς ὄν " τοῦτο γάρ ἐστι σφαιροειδὲς ὃ ἐχ τοῦ μέ- 
σου ὁμοίω: πρὸς τὸ ἔσχατα. σῶμα ἔσχατα ἢ πέρατα ἔχειν, οἷον 
διαφορεῖ. Cod. Lips. αὐτοῦ τ᾽ οὗ πλεῖστον ἀπέχει, atque ἀπέ- 
χει simul tres alii codd. a Bekkero collati ; verba τοῦτο γάρ 
ἐστι σφαιροειδές, ὃ quae Olearius e Lipsiensi codice se pe- 
livisse dicit, neque in boc neque in aliis libris leguntur, 
in Lipsiensi autem pro ὄν exstat ὁ μὲν --, deinde ὁμοίως 
πρὸς τὰ ἔσχατα, quum vulgo ὁμοίως πυρὸς τὰ ἔσχατα scri- 
batur, denique rectissime σῶμα δ᾽ et διαφέρει. Quod Bran- 
disius conjecit σῶμα ἔσχατα ἔχειν ἢ πέρας olov διαφέρει, a 
sententia abhorrere in promtu est. Felicianus in suo libro 
eadem menda quae in vulgatis exemplaribus sunt repperit, 
nisi quod διαφέρει pro vitioso διαφορεῖ legit. Quodsi verba 
τοῦτο γάρ ἐστι σφαιροειδές, ὃ, αι neutiquam sunt repu- 
dianda, non tam quod Olearius volebat pro codicis Li- 
psiensis lectione habemus, sed ipsius esse conjecturam 
existimamus, oralio sic contexenda videtur : ἔτι δὲ σφαι- 
poti ὄντα ἀνάγχη πέρας ἔχειν * ἔσχατα γὰρ ἔχει, εἴπερ μέσον 
ἔχει, ὃ αὐτοῦ τοῦ πέρατος πλεῖστον ἀπέχει" μέσον δ᾽ ἔχει, 
σφαιροειδὲς ὄν " τοῦτο γάρ ἐστι σφαιροειδές, ὃ ἐχ τοῦ μέσου 
ὁμοίως πρὸς τὰ ἔσχατα " σῶμα δ᾽ ἔσχατα ἔχειν ἢ πέρὰς οὐδὲν 
διαφέρει. Similiter Bergkius locum conformavit , cujus ra- 
tio a nostra in hoc. tantum discrepat quod ὃ αὐτοῦ τοῦ 
χύχλου πλεῖστον ἀπέχει scripsit. 

24. εἰ γὰρ χαὶ τὸ μὴ ὃν ἁπλοῦν, οὐχ ἂν χαὶ τὸ ὃν ἄπειρον. 
τί γὰρ χωλύει ἔνια ταὐτὰ λεχθῆναι χατὰ τοῦ ὄντος χαὶ μὴ 
ὄντος; τό τε γὰρ ὃν οὐχ ὃν οὐδεὶς νῦν αἰσθάνεται, xai ὃν δέ 
τις οὐχ ἂν αἰσθάνοιτο νῦν" ἄμφω δὲ λεχτά, ὅπως διανοητά. 
Sic Bekkerus heec vulgavit, qua» inepta esse sponte patet. 
Cod. Lips. pro ἁπλοῦν habet ἄπεστι, pro ταὐτὰ, cujus loco 
olim hic scribebatur ταῦτα, praebet ταῦτ᾽ à», deinde λεχθῆναι 
χατὰ τοῦ ὄντος, quum in veteribus edd. tantum reperiatur 


τοῦ ὄντος, denique λεχτὰ xai διανοητά. Brandisius initium. 


sic corrigit : εἰ δ᾽ dox xai τὸ μὴ ὃν» ἄπειρόν ἐστι, τί οὐχ ἂν 
χαὶ τὸ ὃν ἄπειρον; τί γὰρ χωλύει ἔνια ταὐτὰ λεχθῆναι τοῦ 
ὄντος καὶ μὴ ὄντος. At mihi legendum videtur : εἰ γὰρ xal 
τὸ μὴ ὃν ἄπειρον; διὰ τί οὐχ ἂν χαὶ τὸ ὃν ἄπειρον; τί γὰρ 
χωλύει ἔνια ταὐτὰ λεχθῆναι κατὰ τοῦ ὄντος xxl μὴ ὄντος ; τό 
τε γὰρ οὐχ ὃν οὐδεὶς νῦν αἰσθάνεται, xai ὃν δέ τις οὐχ ἂν ad- 
σθάνοιτο νῦν" ἄμφω δὲ λεχτὰ χαὶ διχνοητά, Prorsus eadem 
Fel:cianum legisse certum est, quum ita verterit : « neque 
przeterea si non ens est infinitum, idcirco ens infinitum non 
erit, Quid enim obstat, quin nonnulla sint, quae eadem 
tam de ente quam de non ente dici queant ? Nemo siquidem 
est, qui non ens nunc sentiat : sed ens quoque non potest 
quisquam nunc sentire, qu: utraque et dici et considerari 
sane possunt, » 
29. οὐ λευχὸν δὲ τὸ μὴ ὄν. el οὖν διὰ τοῦτο τὰ ὄντα πάντα 
λευχά, ὅπως: μή τι ταὐτὸ χατὰ τοῦ ὄντος σημαίνωμεν xol μὴ 


ὄντος, ἢ οὐδὲν χωλύει xol τῶν ὄντων τι μὴ ὃν εἶναι λευχόν. — 


Cod. Lips. habet ὅπως μή τι χατὰ τοῦ ὄντος σημήνωμεν, 
deinde οὐδὲν οἶμαι χωλύει et τι uz, (sine ὄν) εἶναι λευχόν. 
Brandisius conjecit : οὐ λευχὸν δὲ τὸ μὴ ὄν. ἢ οὖν διὰ τοῦτο 
τὰ ὄντα πάντα λευχά, ὅπως x. 7. À. Sed hac conjectura locus 
non sanalur. Sic autem existimo emendandum : οὗ λευχὸν 
δὲ τὸ μὴ ὄν" ἄρ᾽ οὖν διὰ τοῦτο τὰ ὄντα πάντα λευχά, ὅπως μή 
τι ταὐτὸ χατὰ τοῦ ὄντος σημήνωμεν xai μὴ ὄντος, ἢ οὐδὲν 
κωλύει xal τῶν ὄντων τι μὴ εἶναι λευκόν. Conspirat Felicia- 
nus sic vertens.: « non album item non ens est, nunquid 
igitur propterea omnia quae sunt esse alba dicendum erit, 
ne quidquam idem de ente et de non ente significemus? an 
nihil impediet , quin ex iis etiam quae sunt, aliquid album 
non sit? » Ceeterum libri Lipsiensis illud οὐδέν, οἶμαι, κω- 
λύει alteri lectioni preetulissem, si hic scriptor varietatem 


quandam orationis consectaretur ac non perpetuo inculcaret 


quaestiones ἔτι τί χωλύει ; ef ἢ οὐδὲν χωλύει; — 

32. οὕτω δὲ xal ἄλλην ἂν ἀπότασι" δέξαιτο τὸ ἄπειρον, el 
μὴ τὸ πάλαι λεχθέντι μᾶλλον, παρὰ τὸ μὴ ἔχειν ἢ μὴ ἔχειν 
ἐστὶν ἅπαν. Cod. Lips. τὸ πάλαι λεχθὲν τί μᾶλλον. Brandi- 
sius süspicatus est locum ita restitui oportere : οὕτω δὲ xac? 
ἄλλην οὖν ἀπόφασιν δέξονται τὸ ἄπειρον, el xol μὴ τῷ πάλαι 
λεχθέντι ἔτι μᾶλλον περὶ τὸ ἔχειν ἢ μὴ ἔχειν ἐστὶν ἅπαν. Αἴ 
δέξονται, quod codd. praebent, ferri non. posse, minime 
obscurum est. Felicianus verba sic transtulit : « omitto 
quod ita alteram quoque negationem admitteret infinitum, 
nisi id quod antea dictum est , magis ex eo quod habet vel 
non habet unumquodque esse est existimandum. » Ne haec 
quidem nobis satisfaciunt, sed tamen emendandi viam 
commonstrant. Quamobrem ponendum censemus : οὕτω δὲ 
xai ἄλλην ἂν ἀπόφασιν δέξαιτο τὸ ἄπειρον, εἰ μὴ τῷ πάλαι 
λεχθέντι μᾶλλον παρὰ τὸ ἔχειν ἢ μὴ ἔχειν ἐστὶν ἅπαν. 

34. ἴσως δὲ ἄτοπον χαὶ τὸ προσάπτειν τῷ μὴ ὄντι ἀπει- 


PREHPOPTTRREN wee mtv 


δὲ ἄτοπον χαὶ τὸ προσάπτειν τῷ μὴ ὄντι ἀπειρίαν. Οὐ 
γὰρ πᾶν, εἰ μὴ ἔχει πέρας, ἄπειρον λέγομεν, ὥσπερ 

δ᾽ ἄνισον οὖκ ἂν φαῖμεν εἶναι τὸ μὴ ὄν. "Emi τί 
οὐκ ἂν ἔχοι 6 θεὸς πέρας εἷς ὦν; ἀλλ᾽ οὐ πρὸς θεόν. 
7L δὲ ἕν μόνον ἐστὶν ὁ θεός, ἕν ἂν εἴη μόνον xoi τὰ τοῦ 
θεοῦ μέρη" ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἄτοπον, εἰ τοῖς πολλοῖς ξυμύέ- 
ῥηχε πεπεράνθαι πρὸς ἄλληλα, διὰ τοῦτο τὸ ἕν μὴ ἔχειν 
πέρας. . Πολλὰ γὰρ τοῖς πολλοῖς xa τῷ ἑνὶ ὑπάρχει 
ταὐτά, ἐπεὶ χαὶ τὸ εἶναι χοινὸν αὐτοῖς ἐστιν. Ἄτοπον 
οὖν ἴσως ἂν εἴη, εἰ διὰ τοῦτο μὴ φαῖμεν εἶναι τὸν θεόν, 
- εἰ τὰ πολλὰ ἔστιν, ὅπως μὴ διοιον ἔσται αὐτοῖς ταύτῃ. 
LT Est τί χωλύει πεπεράνθαι καὶ ἔχειν πέρατα ἕν ὄντα 


DE MELISSO ETC. 


299 
τὸν θεόν; ὡς καὶ 6 Παρμενίδης λέγει ἕν ὃν εἶναι αὐτὸν 


, 5 , , , L ΕΣ 
πάντοθεν εὐχύχλου σφαίρης. ἐναλίγκιον ὄγκῳ 
μεσσόθεν ἰσοπαλές. 


Τὸ γὰρ πέρας τινὸς μὲν ἀνάγχη ἴσως εἶναι, οὗ μέντοι 
πρὸς τί γε, οὐδὲ ἀνάγκη τὸ ἔχον πέρας πρός τι ἔχειν 
πέρας, ὡς πεπερασμένον πρὸς τὸ ἐφεξῆς ἄπειρον, ἀλλ᾽ 
ἐστὶ τὸ πεπεράνθαι ἔσχατα ἔχειν, ἔσχατα δ᾽ ἔχον οὐκ 
ἂν ἀνάγκη πρός τι ἔχειν. ᾿Ενίοις μὲν οὖν συμδαίνει 
πᾶν, xal πεπεράνθαι, xoi πρός τι συνάπτειν, τοῖς δὲ 
πεπεράνθαι μέν, μὴ μέντοι πρός τι πεπεράνθαι. Πά- 
λιν περὶ τοῦ μὴ ἀχίνητον εἶναι xol μὴ χινεῖσθαι τὸ 


᾿ ρίαν. Perperam hoc loco cod. Lips. ἴσως δὲ τὸ ἄτοπον τὸ xol 
^ πρησάπτειν. : 
᾿ς 37. ἔτι οὐχ ἂν ἔχοι ὁ θεὸς πέρας εἷς ἄν, ἀλλ᾽ οὐ πρὸς θεόν. 
᾿ Sic Bekkerus; contra Brandisius rescribi vull ἔτι τί οὐχ ἂν 
—— ἔχοι ὃ θεὸς πέρας εἷς ὦν; ἀλλ᾽ οὐ πρὸς θεόν, quod satis aptum 
᾿ς est. In libro Lipsiensi reperitur εἷς ὧν ἄλλου πρὸς θεόν, in 
- quo latet lectio ἄλλον πρὸς θεόν, quam his verbis exprimit 
— Felicianus : « accedit quod deus , unus quum sit, finem 

. quantum ad alium deum spectat non habet. » Sed Brandisii 
conjecturam veram esse cum e precedenti capite tum e se- 
quentibus verbis efficitur. 

b. 1. εἰ δὲ ἕν μόνον ἐστίν, ὁ θεὸς ἂν εἴη μόνον xol τὰ τοῦ 
θεοῦ μέρη. ἐπεὶ xol τοῦτ᾽ ἄτοπον, εἰ τοῖς πολλοῖς συμιδέδηχε 


hil hic variat cod. Lips., nisi quod £upóc6nxc praebet. At 
corruptum esse hunc locum omissa una tantum sed gravis- 
— sima vocula minime latet. Nam argumentationis ratio po- 
ο΄ Sstulat ut scribatur εἰ δὲ ἕν μόνον ἐστὶν ὁ θεός, ἕν ἂν εἴη μόνον 
᾿ χαὶ τὰ τοῦ θεοῦ μέρη. In eandem sententiam Felicianus : 
- «$i vero unum tantum est deus, unum etiam tantum partes 
-. ipsius dei erunt. » 
᾿ς B. ἄτοπον οὖν ἴσως ἂν εἴη, εἰ διὰ τοῦτο μὴ φαῖμεν εἶναι 
τὸν θεόν, εἰ τὰ πολλά ἐστιν, ὅπως μὴ ὅμοιον ἔσται αὐτοῖς 
ταύτῃ. In his nihil mutandum prseter. πολλά ἐστιν in πολλὰ 
ἔστιν propter verbi emphasin, quam miramur a Bekkero 
non esse inlellectam ex iis quae przefatur scriptor : πολλὰ 
γὰο τοῖς πολλοῖς xai τῷ ἑνὶ ὑπάρχει ταὐτά, ἐπεὶ xal τὸ εἶναι 
χοινὸν αὐτοῖς ἐστιν. Vulgata lectio φαῖμεν prostat Lipsiensi 
φαμὲν ; pro ὅμοιον quod ad deum refertur Felicianus for- 
tasse legit ὅμοιος ifa vertens : « ne in hoc similis esse ipsis 
videretur. » Nec tamen rejiciendum ὅμοιον communem 
unitatis quae in deum cadit et multitudinis naturam universe 
exprimens. Etsi vocis ταύτῃ posterior syllaba desideratur 
in codice Lipsiensi ejusque loco lacuna sex septemve litte- 
rarum capax invenitur, nihil tamen aliud quam hanc ipsam 
syllabam deesse probabile ducimus. 

8. ὁ Παρμενίδης λέγει ἕν ὃν εἶναι αὐτὸν, cod. Lips. minus 
recte αὐτό. 

9. εὐχύχλου σφαίρας mulandum in e)x. σφαίρης. Ipsum 
versum vide in Parm. fragmm. 103. ; 

10. τὸ γὰρ πέρας τινὸς μὲν ἀνάγκη ἴσως εἶναι, οὐ μέντοι 
πρός τι γε. Hic ἴσως Bekkeri conjectura est, in veteribus 
edd. unoque codice exstat ἴσον, In Lipsiensi hiec vox de- 
sideratur. 

12. ὡς πεπερασμένον πρὸς τὸ μὴ ἐφεξῆς ἀπείρου. Brandi- 
Sius conj. μὴ πρὸς τὸ ἐφεξῆς ἀπείρου, sed corrige : πρὸς τὸ 
ἐφεξῆς ἄπειρον vel τὸ ἐφεξῆς τοῦ ἀπείρου. Felicianus : « tan- 
quam finitum ad id refertur, quod deinceps subsequitur 
infinitum. » 

13. ἔσχατα δ᾽ ἔχον οὐχ ἀνάγκη πρός τι ἔχειν. Cod. Lips. 

. inter οὐχ et ἀνάγχη inserit ἂν particulam , quae in reliquis 
sequentis vocabu;i initio facile absorberi potuit. 


5 πεπεράνθαι πρὸς ἄλληλα, διὰ τοῦτο τὸ ἕν μὴ ἔχειν πέρας. Ni- 


14. ἐνίοις μὲν οὐ συμδαίνει πᾶν xal πεπεράνθαι. Felicianus 
videtur legisse ἐνίοις μὲν o9 συμθαίνει πρὸς ἄλληλα πεπεράν" - 
θαι, quoniam vertit : « aliquibus enim non accidit, ut finita 
ad sese mutuo sint. » Egregie haec supplentur et corriguntur 
codice Lipsiensi, ubi scriptum est : ἐνίοις μὲν οὖν συμιθαίνει 
πᾶν xal πεπεράνθαι πρός τι συνάπτειν, τοῖς δὲ πεπεράνθαι 
μέν, uj μέντοι πρός τι πεπεράνθαι. Verum inter πεπεράνθαι 
el πρός τι συνάπτειν interponendum xoi cum Brandisio. —— 

15. πάλιν περὶ τοῦ ἀκίνητον εἶναι τὸ Ev xai τὸ ὄν, ὅτι xai 
τὸ ὃν χινεῖται, ἴσως ὁμοίως τοῖς ἔμμπροσθεν ἄτοπον" xat ἔτι 
ἃρά γε οὐ ταὐτὸ ἄν τις ὑπολάδοι τὸ μὴ κινεῖσθαι χαὶ τὸ ἀχί- 


vrtov εἶναι, ἀλλὰ τὸ μὲν ἀπόφασιν τοῦ χινεῖσθαι, ὥσπερ τὸ 


μὴ ἴσον, ὅπερ καὶ χατὰ τοῦ μὴ ὄντος, εἴπερ ἀληθές, τὸ δὲ 
ἀχίνητον τῷ ἔχειν πως ἤδη λέγεσθαι, ὥσπερ τὸ ἄνισον, χαὶ ἐπὶ 
τῷ ἐναντίῳ τοῦ χινεῖσθαι τῷ ἠρεμεῖν, ὡς χαὶ σχεδὸν οἱ ἀπὸ τοῦ 
ἃ ἀποφάσεις ἐπὶ ἐναντίοις λέγονται. In praecedenti capite τὸ 
ἕν xxi τὸ ὃν dicebatur οὔτε ἀκίνητον εἶναι οὔτε χινεῖσθαι, 
contra τὸ μὴ ὃν ἀκίνητον εἶναι : hinc. Bergkius initium sic 
correxit : πάλιν περὶ τοῦ μὴ ἀχίνητον εἶναι t0. ὃν xod τὸ ἕν, 
(hic enim verborum ordo restituendus videtur e cod. Lips.) 
ὅτι τὸ μὴ ὃν οὐ χινεῖται, ἴσως ὁμοίως τοῖς ἔμπροσθεν ἄτοπον, 
ubi καὶ particulam alienam a scriptoris sententia abjecit, 
negationes autem Brandisium secutus addidit. In quibus 
omnibus nihil est quod improbemus. Séquentia in hunc 
modum refingenda arbitratur : xai ἐστὶν ἄρα γε οὐ ταὐτό, 
ὃ ἄν τις ὑπολάθοι, τὸ μὴ κινεῖσθαι χαὶ τὸ ἀχίνητον εἶναι, ἀλλὰ 
τὸ μὲν ἀπόφασιν τοῦ χινεῖσθαι, ὥσπερ τὸ μὴ ἴσον, ὅπεο καὶ 
χατὰ τοῦ μὴ ὄντος ἀληθές, τὸ δὲ ἀχίνητον ἐπὶ τοῦ ἔχειν πω: 
ἤδη λέγεσθαι, ὥσπερ τὸ ἄνισον, χαὶ ἐπὶ τοῦ ἐναντίου τῷ χι- 
γεῖσθαι τοῦ ἠρεμεῖν, ὡ: χαὶ σχεδὸν αἱ ἀπὸ τοῦ ἃ ἀποφάσεις 
ἐπὶ ἐναντίων λέγονται. Ait enim Aristoteles non esse idem, 
quod quis forsitan existimaverit, non moveri et immobile 
esse, sed illud tantum esse negationem (infinitivos suspensos 
esse vult Bergkius per attractionem e verbis ὑπολάθοι ἄν 
τις), ideoque etiam de nihilo dici posse (εἴπερ, quod Bran- 
disius in εἴη περ converti jusserat, delevit Bergkius), hoc 
vero tum demum recte usurpari , ubi aliquid quodam modo 
se habeat vel aliqua ratione comparatum sit : dici enim de 
quiete quse sit contraria motui. Notandum verba illa xai 
ἐπὶ τοῦ ἐναντίου τῷ χινεῖσθαι τοῦ ἠρεμεῖν interpretandi gratia 
esse adjecta, ἠρεμεῖν autem οἱ ἀχίνητον εἶναι philosopho 
idem videri. Bekkerus e cod. Lips. recepit ἐπὶ ἐναντίῳ τοῦ 
(articulus τοῦ vulgo deest) χινεῖσθαι τῷ ἠρεμεῖν, quum alius 
codex praebeat ἐπὶ τῶν ἐναντίων, similiter atque extrema 
in libro Lipsiensi scribuntur αἱ ἀπὸ τοῦ ἄλφα ἀποφάσεις ἐπὶ 
τῶν ἐναντίων λέγονται. Sed Bergkius preepositioni ἐπὶ eo quo 
hic ponitur sensu genitivum adjungendum ratus ter geniti - 
vum in dativi locum substituit ac ne turbaretur structura 
genitivum ex ἐναντίον aptum in dativum mutavit. At 
quamvis recte dicatur ἐπί τινος λέγειν, tamen ἐπί τινι λέ- 
γεῖν, quod vulgo de mortuorum laudationibus usurpari 
videmus, interdum vix differt ab allero loquendi genere. 


300 


ὃν xal τὸ ἕν, ὅτι τὸ μὴ ὃν οὗ χινεῖται, ἴσως ὁμοίως τοῖς 
ἔμπροσθεν ἄτοπον. Καὶ δεῖ ἄρα γε οὐ ταῦτό, ὃ ἄν 
τις ὑπολάθοι, εἶναι τὸ μὴ χινεῖσθαι καὶ τὸ ἀχίνητον 
εἶναι, ἀλλὰ τὸ μὲν ἀπόφασιν τοῦ κινεῖσθαι ὥσπερ τὸ 

* , M 
μὴ ἴσον, ὅπερ καὶ κατὰ τοῦ μὴ ὄντος ἐστὶν ἀληθές, τὸ 
20 δὲ ἀχίνητον ἐπὶ τῷ ἔχειν πως ἤδη λέγεσθαι, ὥσπερ τὸ 
ἄνισον, xol ἐπὶ τῷ ἐναντίῳ τοῦ χινεῖσθαι τῷ ἠρεμεῖν, 
ὡς xol σχεδὸν αἵ ἀπὸ τοῦ α ἀποφάσεις ἐπὶ ἐναντίοις 


ARISTOTELIS LIBER 


λέγονται, Τὸ μὲν οὖν μὴ χινεῖσθαι ἀληθὲς ἐπὶ τοῦ μὴ 
ὄντος, τὸ δὲ ἠρεμεῖν οὖχ ὑπάρχει τῷ μὴ ὄντι, ὁμοίως 
δὲ οὐδὲ ἀκίνητον εἶναι, ὃ σημαίνει ταὐτόν ἀλλ᾽ οὗτος 
ἐπὶ τῷ ἠρεμεῖν αὐτῷ χρῆται, καί φησι τὸ μὴ ὃν ἦρε- 
μεῖν, ὅτι οὐχ ἔχει μετάθασιν. 
ἄνω εἴπομεν, ἄτοπον ἴσως, εἴ τι τῷ μὴ ὄντι προσάπτο- 
μεν, τοῦτο μὴ ἀληθὲς εἶναι χατὰ τοῦ ὄντος εἰπεῖν, ἄλλως 
τε χἂν ἀπόφασις ἦ τὸ λεχθέν, οἵα xal τὸ μὴ χινεῖσθαι 


JEsch. Sept. 905 : πάρεστι δ᾽ εἰπεῖν ἐπ᾽ ἀθλίοισιν. Soph. 
CEd. Col. 415 : τοῦτ᾽ ἐφ᾽ ἡμῖν Φοῖδος εἰρηχὼς χυρεῖ; Qua- 
propter licebit ultima servare quemadmodum in Lipsiensi 
libro exarata exstant, nisi quod cum Bekkero ἐπὶ ἐναντίοις 
pro ἐπὶ ἐναντίων scribendum erit. Deinde commodior fit 
constructio si pro xoi ἔτι ἄρα γε οὐ ταὐτὸ ἄν τις ὑπολάδοι, 
τὸ μὴ κινεῖσθαι reponamus καὶ δεῖ ἄρα γε o0 ταὐτό, ὃ ἄν 
τις ὑπολάθδοι,, εἶναι τὸ μὴ χινεῖσθαι ac Ῥγδίοτοδ εἴπερ ἀληθές 
in ἐστὶν ἀληθές mutemus. Totum igitur locum in hanc 
formam redigendum arbitror : πάλιν περὶ τοῦ μὴ ἀκίνητον 
εἶναι καὶ μὴ κινεῖσθαι τὸ ὃν xal τὸ ἕν, ὅτι τὸ μὴ ὃν οὗ χι- 
νεῖται, ἴσως ὁμοίως τοῖς ἔμπροσθεν ἄτοπον, Καὶ δεῖ ἄρα γε 
o) ταὐτό, ὃ ἄν τις ὑπολάθοι, εἶναι τὸ μὴ χινεῖσθαι xai τὸ 
ἀκίνητον εἶναι, ἀλλὰ τὸ μὲν ἀπόφασιν τοῦ χινεῖσθαι, ὥσπερ τὸ 
μὴ ἴσον, ὅπερ χαὶ κατὰ τοῦ μὴ ὄντος ἐστὶν ἀληθές, τὸ δὲ ἀχί- 
νητον ἐπὶ τῷ ἔχειν πως ἤδη λέγεσθαι, ὥσπερ τὸ ἄνισον, xai 
ἐπὶ τῷ ἐναντίῳ τοῦ κινεῖσθαι τῷ ἠρεμεῖν, ὡς καὶ σχεδὸν αἱ 
ἀπὸ τοῦ ἃ ἀποφάσεις ἐπὶ ἐναντίοις λέγονται. 

23. τὸ μὲν οὖν μὴ χινεῖσθαι ἀληθὲς ἐπὶ τοῦ μὴ ὄντος, τὸ δὲ 
ἠρευεῖν οὐχ ὑπάρχει τῷ μὴ ὄντι" ὁμοίως δὲ οὐδὲ ἀχίνητον 
εἶναι σημαίνει ταὐτόν. ἀλλ᾽ οὗτος ἐπὶ τῷ ἠοεμεῖν αὐτῷ χρῆται, 
χαὶ φησὶ τὸ μὴ ὃν ἠρεμεῖν, ὅτι οὐχ ἔχει μετάδασιν. ὅπερ τε xad 
ἐν τοῖς ἄνω εἴπομεν, ἄτοπον ἴσως, εἴ τι τῷ μὴ ὄντι προσά- 
πτομεν, τοῦτο μὴ ἀληθὲς εἶναι χατὰ τοῦ ὄντος εἰπεῖν, ἄλλως τε 
χἂν ἀπόφασις: ἢ τὸ λεχθέν, τῶν wal τὸ μὴ χινεῖσθαι μηδὲ με- 
ταλαμθάνειν ἐστίν. πολλὰ γὰρ ἄν, καθάπερ xai ἐλέχθη, ἀφαι- 
ροἴτο τῶν ὄντων κατηγορεῖ. οὐδὲ γὰρ ἂν πολλὰ ἀληθὲς εἰπεῖν 
εἴη μὴ ἕν, εἴπερ καὶ τὸ μὴ ὃν ἐστὶ μὴ ἕν, εἴτε ἐπ’ ἐνίων τἀναντία 
ξυμβαίνειν δοχεῖ χατὰ τοσαύτας ἀποφάσεις " ὧν ἀνάγχη ἢ 
ἴσον ἢ ἄνισον, ἄν τι πλῆθος 7j, καὶ μὴ ὡς ἢ χαὶ ἄρτιον ἢ πε- 
ριττόν, ἂν ἀριθμὸς ἧ. ὁμοίως δὲ ὡς xoi τὸ ἠρεμεῖν ἢ χινεῖσθαι 
ἀνάγχη,, ἂν σῶμα 3. Ascripsi locum non satis explanatum 
et correctum a Brandisio, ut a Bekkero constitutum inveni, 
uitio cod. Lips. eodem modo habet τὸ μὲν (pro vulg. μετὰ) 
οὖν μὴ κ΄; deinde ἀχίνητον εἶναι συμθαίνει ταὐτὸν mero li- 
brarii errore pro ἀχίνητον εἶναι σημαίνει τι; cujus loco 
Brandisius bene conjecerat ἀχίνητον εἶναι ὃ σημαίνει ταὐτό. 
]tem ἐπὶ τὸ ἠρεμεῖν in. codice reperitur, quod rectius apud 
Bekkerum est ἐπὶ τῷ ἠρεμεῖν. Tum vero injuria e Lipsiensi 
recepit Bekkerus ὅπερ τε xai; nam τε hic ferri nequit. Se- 
quentia inde a verbis ἄλλως τε x&v usque ad μεταλαμδάνειν 
ad eundem modum scripta leguntur in libro Lipsiensi , 
excepta voce τῶν quae post λεχθέν desideratur, quam tamen 
Brandisius etiam propter vulgatze lectionis monstrum ἐλε- 
χθέντων retineri voluerat. Pro μεταλαμδάνειν unius codicis 
scriptura est μεταλαμδάνει. Porro tribus versibus interjectis 
cod. Lips. pro χατὰ τοσαύτας ἀποφάσεις * ὧν ἀνάγχη exhibet 
χατὰ τὰς αὐτὰς ἀποφάσεις v. ἀνάγχη. Extrema sic scribuntur : 


ἄν τι πλῆθος 3j. μὴ ὡς ἢ καὶ ἄρτιον ἢ περιττόν, χἂν ἀριθμὸς 3. - 


ἑμοίως δ᾽ ἴσως xal τὸ x. t. λ. Non. multum luminis affert 
huic loco Felicianus, verba quae allegavimus sic interpre- 
tans : « Non moveri igitur de non ente etiam verum est, 
quiescere autem non enti non inest. Simili modo autem 
neque immobile esse idem significat. At iste immobile esse 
pro quiescere sumit, et id quod non est , quiescere inquit, 
quia transitionem non habet, Sed sicut superius etiam 
diximus , absurdum fortasse est , si quia aliquid non enti 


attribuimus, id de ente non esse verum dixerimus, prae- 
sertim si negatio fuerit, cujusmodi est non moveri et non 
transire, Multa enim, ut etiam dictum est, de entibus 
simili modo dicuntur : alioqui verum non esset, si multa 
esse non unum diceremus, eo quod non ens qnoque non 
unum est. In quibusdam vero contraria videntur conve- 
nire, cum ex negationibus minime loquimur. Necesse si- 
quidem est, xquale vel inzequale esse quidquid multitudine 
el magnitudine constat : par item vel impar, si numerus 
sit, eodem modo moveri vel quiescere, si sit corpus. » 
Multa hic corrigenda sunt. Primum cum. Brandisio scribo 
οὐδὲ ἀχίνητον εἶναι ὃ σημαίνει ταὐτόν, deinde pro ὅπερ τε 
xoi ἐν τοῖ: ἄνω εἴπομεν ponendum censeo ἀλλ᾽ ὅπε. xoà ἐν 
τοῖς &. ἐ., tum inler λεχθέν et xoi insero οἵα. Mox pro xt- 
νεῖσθαι μηδὲ μεταλαμθάνει" restilno χινεῖσθαι μηδὲ μεταδαί- 
νειν Nam μεταλαμδάνω et μεταδαίνω facile permutari pote- 
rant a librario raptim scribente , cui verba vulgaria obver- 
sabantur. Quippe apud recentiores Graecos λαμβάνω a vulgo 
mutatur in λαδαίνω. Quocirca librarius , qui μεταδαίνειν 
invenerat scriptum , μεταλαδαίΐνειν ob obscuriorem aliquem 
duc!um exaratum esse suspicatus μεταλαμδάνειν necessario 
substituebat. Post πολλὰ γάρ delenda est particula ἄν, 
praeterea scribi oporlet καθάπερ καὶ ἐλέχθη, ὁμοίως ἐπὶ τῶν 
ὄντων χατηγορεῖται, porro pro εἴτε ἐπ᾽ ἐνίων poni convenit 
εἶτα ἐπ᾽ ἐνίων, post hac cum codice Lipsiensi legendum 
χατὰ τὰς αὐτὰς ἀποράσεις ; Verba ὧν. ἀνάγχη ἢ ἴσον ἢ ἄνισον 
sic supplenda : ἐξ ὧν ἀνάγχη ἢ ἴσον εἶναι ἢ ἄνισον. Denique 


post πλῆθος 3j ita pergendum : xxi ὁμοίως ἢ ἄρτιον et post. ὁ 


ἀριθμὸς ᾧ ponendum ὁμοίως δὲ xoi. Itaque locum sic refingo : 
τὸ μὲν οὖν μὴ χινεῖσθαι ἀληθὲς ἐπὶ τοῦ μὴ ὄντος, τὸ δὲ ἠρεμεῖν 


οὐχ ὑπάρχει τῷ μὴ ὄντι, ὁμοίως δὲ οὐδὲ ἀχίνητον εἶναι ὃ σὴ - 


μαίνει -ταὐτόν" ἀλλ᾽ οὗτος ἐπὶ τῷ ἠρεμεῖν αὐτῷ χρῆται, wal 
φησι τὸ μὴ ὃν ἠρεμεῖν, ὅτι οὐκ ἔχει μετάδασιν. "AX? ὅπερ xad 
ἐν τοῖς ἄνω εἴπομεν, ἄτοπον ἴσως, εἴ τι τῷ μὴ ὄντι προσάπτο- 
μεν, τοῦτο μὴ ἀληθὲς εἶναι χατὰ τοῦ ὄντος εἰπεῖν, ἄλλως τε 


χὰν ἀπότασις 7) τὸ λεχθέν, οἵα wal τὸ μὴ χινεῖσθαι μηδὲ με- ᾿ 


ταθδαίνειν ἐστίν. Πολλὰ γάρ, καθάπερ χαὶ ἐλέχθη, ὁμοίως 
ἐπὶ τῶν ὄντων χατηγορεῖται, Οὐδὲ γὰρ ἂν πολλὰ ἀληϑὲς εἰ- 
πεῖν εἴη μὴ ἕν, εἴπερ xal τὸ μὴ ὄν ἐστι. μὴ ἕν. Εἶτα ἐπ᾽ ἐνίων 
τἀναντία ξυμδαίνειν δοχεῖ χατὰ τὰς αὐτὰς ἀποφάσεις " ἐξ ὧν 
ἀνάγχη ἣ ἴσον εἶναι ἢ ἄνισον, ἄν τι πλῆθος 3j, xxl ὁμοίως ἢ 
ἄρτιον ἢ περιττόν, ἂν ἀριθμὸς Xj ὁμοίως δὲ xal τὸ ἠρεμεῖν ἢ 
χινεῖσθαι ἀνάγχη; ἂν σῶμα Y. In quibus verbis haec inest 
sententia : « Quod non est, recte dicitur non moveri , sed 
neque quies ei est , neque quod idem significal immobilitas. 
At Xenophanes id quod non est ad quietem transferens 
quiescere perhibet propterea quod locum non mutet, Sed 
quod supra diximus, ineptum fortasse est, si quid non 
enti tribuimus, id negare de ente dici posse, praesertim si 
id quod pronuntiatur negatio sit, qualis eliam non moveri 
neque locum mutare est. Multa enim, quemadmodum 
diximus, aeque recte de rebus que sunt affirmantur. 
Neque enim consentaneum foret multa appellare non unum 
(nisi modo simpliciter rem eloqui modo per negationem 
enuntiare liceret), siquidem etiam non ens non unum est. 
Deinde in quibusdam rebus contraria iisdem negationibus 


accidere videnlur, quibus necesse est aut zequale esse aut - 


Ἀλλ᾽ ὅπερ xoi ἐν τοῖς 


PC WC PP MN 


ὅν ἐστι μὴ ἕν. Εἶτα ἐπ᾽ ἐνίων τἀναντία ξυμδαίνειν 
δοχεῖ κατὰ τὰς αὐτὰς ἀποφάσεις" ἐξ ὧν ἀνάγκη 2 ἴσον 


εἶναι ἢ ἄνισον, ἄν τι πλῆθος dj, καὶ ὁμοίως ἢ ἄρτιον 


Y. 3 
3| περιττόν, ἂν ἀριθμὸς ἡ" ὁμοίως δὲ xal τὸ ἠρεμεῖν ἢ 
χινεῖσθαι ἀνάγχη, ἂν σῶμα 7. Ἔτι εἶ καὶ διὰ τοῦτο 


3 DE MELISSO ETC. 
- μηδὲ μεταθαίνειν ἐστίν. Πολλὰ γάρ, καθάπερ xoi 
ἐλέχθη, ὁμοίως ἐπὶ τῶν ὄντων κατηγορεῖται. Οὐδὲ 
- qp ἂν πολλὰ ἀληθὲς εἰπεῖν εἴη μὴ ἕν, εἴπερ xal τὸ μὴ 


301 
μὴ κινεῖται 6 θεός τε xal τὸ £v, ὅτι τὰ πολλὰ χινεῖτα! 


τῷ εἰς ἄλληλα ἰέναι, τί χωλύει καὶ τὸν θεὸν χινεῖσθχι 979 


εἰς ἄλλο; οὐδαμῶς γε, ὅτι θεὸς μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι εἷς 
, , i ὶ $ 4 “« 14 λύ 
μόνος θεός * εἰ δὲ xol μὴ αὐτὸς κινεῖται, τί χωλύει clc 
ἄλληλα χινουμένων τῶν μερῶν τοῦ θεοῦ κύχλῳ φέρε- 
σθαι τὸν θεόν ; οὐ γὰρ δὴ τὸ τοιοῦτον ἕν, ὥσπερ ὃ Ζή- 
νων, ἀλλὰ πολλὰ εἶναί φησιν: οὗτος γὰρ σῶμα λέγει αὶ 
1 ' , ἥδ οἷς Μὸν PENES y ὅ ὃ H 3 ^5 
εἶναι τὸν θεόν, εἴτε τόδε τὸ πᾶν, εἴτε ὅ,τι δήποτε αὐτὸ 


insequale , si quid multitudine constet, par item aut impar, 
si numerus sit, eadem denique ratione quiescere vel mo- 
veri oportet, si corpus sit. » 

37. ἔτι εἰ καὶ διὰ τοῦτο μὴ κινεῖται ὁ θεός τε xoi τὸ ἕν, 
ὅτι τὰ πολλὰ χινεῖται τῷ εἰς ἄλληλα ἰέναι, τί χωλύει χαὶ τὸν 


θεὸν χινεῖσθαι εἷς ἄλλο ; οὖδα τι μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι εἷς μόνος θεός. 


εἰ δὲ xal αὐτός, τί χωλύει εἰς ἄλληλα κινουμένων τῶν μερῶν 
χοῦ... . . . . χύχλῳ QE . . ἐς... θεόν, οὐ γὰρ. δὴ τὸ 
τοιοῦτο ἕν, ὥσπερ ὃ Ζήνων πολλὰ εἶναι φύσει. αὐτὸς γὰρ 
σῶμα λέγει εἶναι τὸν θεόν, εἴτε τόδε τὸ πᾶν, εἴτε ὅ, 
τι δήποτε αὐτὸ λέγων. ἀσώματος γὰρ ὧν πῶς ἂν σφαι- 
ροειδὴς εἴη ἐπιμόνως, ὅταν οὕτως οὔτ᾽ ἂν χινοῖτο οὔτ᾽ ἂν 
ἤρεμοῖ μηδαμοῦ γε (v; ἐπεὶ δὲ σῶμά ἐστι, τί ἂν αὐτὸ 
χωλύοι χινεῖσθαι ὡς ἐλέχθη ; Lacunc non explentur codice 


Lipsiensi , qui post κινεῖσθαι εἰς ἄλλο nihil offert nisi οὐδα... 


ὅτι... μόνον, ἀλλ᾽, deinde perperam habet εἰ δὲ xai οὗτος pro 
αὐτός. In altera lacuna τῶν μερῶν του .. . . .. χύχλῳ φε 
2o. νον θεόν latere χύχλῳ φέρεσθαι Beckius suspicatus est. 
Tum pro πολλὰ εἶναι φύσει exhibet codex πολλὰ εἶναι φήσει, 
porro εἴτε τόδε pro vulgato εἴτε δὲ τόδε, praeterea σφαιροειδὴς 
εἴη. ἐπεὶ μόνως τ᾽ ἂν οὕτως οὔτ᾽ ἂν κινοῖτο, denique μηδαμοῦ 
γε ὧν pro vulg. μηδαμοῦ τε ὦν et χωλύοι χινεῖσθαι pro vitioso 
{τί ἂν) χωλύει χινεῖσθαι quod in veteribus editionibus repe- 
ritur. Felicianus haec sic verlit : « Preterea si etiam ea de 
causa non movetur deus, et unum, quia ea quae multa 
sunt, moventur, dum in sese mutuo transeunt, quid vetat, 
quominus deus quoque in aliud moveatur? Si autem ipse 
non movetur, quid vetat, partes ipsius omnia ambientis dei 
in sese mutuo moveri? quippe quum unum, quod Zeno 
inquit, multa natura esse videatur. Corpus enim deum 
esse statuit, sive universum hoc, sive quodcunque aliud 
ita appellet. Nam si essel incorporeus deus, globosus esse 
qui posset? Ita quidem sane, quum nusquam esset, neque 
etiam moveretur, neque quiesceret? At quum sit corpus, 
quin moveatur, sicut dictum est, nihil prohibet.» In his 
alia sunt probabilia, alia rejicienda, Bergkius locum ita 
sanare vult : « ἔτι, εἰ xod διὰ τοῦτο μιὴ χινεῖται ὅ θεός τε xal 
τὸ πᾶν, ὅτι τὰ πολλὰ κινεῖται τῷ εἰς ἄλληλα ἰέναι, τί χωλύει 
χαὶ τὸν θεὸν χινεῖσθαι εἰς ἄλλο; οὐδαμῶς γε, ὅτι ἀνό- 
μόνος, ἀλλ᾽ ὅτι εἷς μόνος θεός εἰ δὲ καὶ μὴ αὐτός, τί χωλύει 
εἰς ἄλληλα χινουμένων τῶν μερῶν τοῦ θεοῦ χύχλῳ φέρεσθαι 
τὸν θεόν’ οὗ γὰρ δὴ τὸ τοιοῦτο ἕν, ὥσπερ ὃ Ζήνων, πολλὰ 
εἶναί φησιν᾽ οὗτος γὰρ σῶμα λέγει εἶναι τὸν θεόν; εἴτε τόδε 
τὸ πᾶν, εἴτε ὅτι δή ποτε αὐτὸ λέγων᾽ ἀσώματος γὰρ ὦν, πῶς 
ἂν σφαιροειδὴς εἴη; ἐπεὶ μιόνως γ᾽ ἂν οὕτως᾽ οὔτ᾽ ἂν χινοῖτο 
οὔτ᾽ ἂν ἠρεμοῖ, μηδαμοῦ γε ὦν ἐπεὶ δὲ σῶμά ἐστι, τί ἂν 
αὐτὸν χωλύοι χινεῖσθαι, ὡς ἐλέχθη ; In priore lacuna ex- 
plenda dubitanter scripsit ὅτι ἀνόμοιος. Cf. inprimis verba 
cap. 3: διὰ ταῦτα δὴ χινεῖσθαι μὲν ἂν τὰ δύο ἢ πλείω ἑνός, 
ἠρεμεῖν δὲ χαὶ ἀχίνητον εἶναι τὸ οὐδέν. Τὸ δὲ ἕν οὔτε ἠρεμεῖν 
οὔτε χινεῖσθαι “ οὔτε γὰρ τῷ μὴ ὄντι οὔτε τοῖς πολλοῖς ὅμοιον 
εἶναι, Κατὰ πάντα δὲ οὕτως ἔχειν τὸν θεόν, ἀΐδιόν τε xal ἕνα, 
ὅμοιόν τε καὶ σφαιροειδῇ ὄντα, οὔτε ἄπειρον οὔτε πεπερασμέ- 
νον, οὔτε ἠρεμεῖν οὔτε χινητὸν εἶναι. Mihi potius scribendum 
videlur οὐδαμῶς γε ὅτι θεὸς μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι. Tum in verbis 
εἰ δὲ μὴ αὐτὸς recte adjecit Berjykius p, sed requiritur 
adhuc χινεῖται, Posteriorem lacunam ita redintegravit , 


Beckii conjecturam secutus, ut jam commoda huic com- 
prehensionis parti sententia insit. Deinde verissime φησι 
pro gócst propter libri Lipsiensis φήσει reposuit. Hoc autem 
ait Aristoteles : Xenophani deus corpus videtur ut qui 
membra habeatsive partes , neque enim unum illud prorsus 
individuum esse judicat, quod inprimis Zenoni placuit. 
De Xenophanis deo partes habente supra cáp. 3 hac 
tantum legebantur : ἕνα δ᾽ ὄντα ὅμοιον εἶναι πάντῃ, ὁρᾷν τε 
xa ἀχούειν τάς τε ἄλλας αἰσθήσεις ἔχοντα πάντῃ" εἰ γὰρ μή, 
χρατεῖν ἂν xal χρατεῖσθαι ὑπ᾽ ἀλλήλων τὰ μέρη θεοῦ ὄντα, 
ὅπερ ἀδύνατον. De Zenone testis est Themist. f. 18 : Ζήνων 
£x τοῦ συνεχές τε εἶναι xoi ἀδιαίρετον ἕν εἶναι τὸ ὃν χατε- 
σχεύαζε, λέγων ὡς εἰ διαιρεῖται, οὐδὲ ἔσται ἀχριδῶς ἕν διὰ τὴν 
ἐπ᾽ ἄπειρον τομὴν τῶν σωμάτων. Similiter Simplic. in Arist. 
Phys. f. 30 : καὶ ὃ Θεμίστιος δὲ τὸν Ζήνωνος λόγον ἕν εἶναι 
τὸ ὃν χατασχευάζειν φησὶν ἐκ τοῦ συνεχὲς αὐτὸ εἶναι xol 
ἀδιαίρετον" εἰ γὰρ. διαιροῖτο, φησίν, οὐδὲν ἔσται ἀχριδῶς ἕν 
διὰ τὴν ἐπ᾽ ἄπειρον τομιὴν τῶν σωμάτων. Ut sensum verborum 


' assecutus est Bergkius, ifa locum non ita constituit, ut 


nihil desit'ad sententiae integritatem. Flagitatur enim vocula 
qua Xenophanis decretum Zenonis dogmati opponatur. 
ltaque ἀλλὰ inserendum inter Ζήνων et πολλὰ. Tum vero 
in verbis οὐ γὰρ δὴ τὸ τοιοῦτον ἕν, ὥσπερ ὃ Ζήνων, ἀλλὰ 
πολλὰ εἶναί φησιν manifestum τὸ τοιοῦτον dici de deo, quem 
Xenophanes non unum, ut Zene, sed propter partes in 
€orporea natura necessarias multiplicem esse ait. In se- 
quentibus recte posuit Bergkius οὗτος, pro vulgato αὐτός, 
quum de Xenophane agatur, quem altero illo pronomine 
minus apte hic designare poterat Aristoteles. Denique pro 
ἐπιμόνως, ὅταν apposite dedit Bergkius ἐπεὶ μόνως γ᾽ ἄν, 
quod prope abest a libri Lipsiensis scriptura ἐπεὶ μόνως τ᾽ 
ἄν. Sed etiamsi ipsa verba recte fuerint restituta, non ta- 
men concludendi rationem satis recte procedere censet 
Bergkius, ideoque si quis eam culpam in scriptorem hujus 
libelli transferre nolit, heec ita esse transponenda existi- 
mat : ἀσώματος γὰρ ὦν, πῶς ἂν σφαιροειδὴς εἴη ; ἐπεὶ δὲ σῶμά 
ἐστι, τί ἂν αὐτὸν χωλύοι χινεῖσθαι, ὡς ἐλέχθη " ἐπεὶ μόνως γ᾽ 
ἂν οὕτως οὔτ᾽ ἂν κινοῖτο οὐτ᾽ ἂν ἠρεμοῖ, μηδαμοῦ γε ὦν. Αἴ 
verborum ordo non mutandus. Namque etsi in praeced. ca- 
pite ad exponendam Xenophanis argumentationem verba 
οὔτε ἠρεμεῖν οὔτε χινητὸν εἶναι, quae conclusionem continent , 
ultimum locum occupant, tamen in hoc capite, quo Aristo- 
[6165 contrarium demonstrare studet, in fine periodi poni 
non possunt, sed hujus scriptoris more enuntiatio iis clau- 
ditur verbis, in quibus caput rei situm est. Id autem liquet 
cerni in verbis τί ἂν αὐτὸν χωλύοι χινεῖσθαι, ὡς ἐλέχθη, quia 
efficere tentat Stagirita, nihil obstare, quominus deus, si 
corporea natura preeditus sit, moveatur. Hzec ad illustran- 
dum locum dicta sufficiant. Probatis igitur ex parte Bergkii 
emendationibus , nihilominus quaedam diverso modo cor- 
rigenda esse arbitror. Que quo facilius intelligantur, totam 
ῥῆσιν quemadmodum castigandam puto hie apponam : ἔτι 
εἰ xad διὰ τοῦτο μὴ χινεῖται ὁ θεός τε χαὶ τὸ ἕν, ὅτι τὰ πολ)ὰ 
χινεῖται τῷ εἰς ἄλληλα ἰέναι, τί χωλύει χαὶ τὸν θεὸν χινεῖσθαι 
εἰς ἄλλο; οὐδαμῶς γε, ὅτι θεὸ ς μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι εἷς μόνος 
θεός" εἰ δὲ xol μι ὴ αὐτὸς κινεῖται, τί χωλύει εἷς - ἄλληλα 
χινουμένων τῶν μερῶν τοῦ θεοῦ χύχλῳ φέρεσθαι τὸν θεόν; 


Ξς 


302 ARISTOTELIS LIBER 


λέγων: ἀσώματος γὰρ ὦν, πῶς ἂν σφαιροειδὴς εἴη; | ὡς γενόμενα ἐπιδειχνύντες, ταῦτα συλλογίζεται xaT | 


ἐπεὶ μόνως γ᾽ ἂν οὕτως οὔτ᾽ ἂν χινοῖτο οὔτ᾽ ἂν ἠρεμοῖ, 

δαμοῦ γε ὦν" ἐπεὶ δὲ σῶμά € {ἂν αὐτὸν χωλύοι 
μηδαμοῦ γε ὦν" ἐπεὶ δὲ σῶμά ἐστι, τί ἂν αὖτ 
κινεῖσθαι, ὡς ἐλέχθη; 


ΠΕΡῚ ΓΟΡΓΙΟΥ͂. 
ΚΕΦ. «. 


Οὐχ εἶναί φησιν οὐδέν " εἰ δ᾽ ἔστιν, ἄγνωστον εἶναι" 
εἰ δὲ χαὶ ἔστι χαὶ γνωστόν, ἀλλ᾽ οὐ δηλωτὸν ἄλλοις, 
Ka. ὅτι μὲν οὐχ ἔστι, συνθεὶς τὰ ἑτέροις εἰρημένα, 
ὅσοι περὶ τῶν ὄντων λέγοντες τἀναντία, ὡς δοχοῦσιν, 
ἀποφαίνονται αὑτοῖς, ol μὲν ὅτι ἕν xal οὐ πολλά, ol 
δὲ ὅτι πολλὰ χαὶ οὐχ ἕν, καὶ οἱ μὲν ὅτι ἀγένητα, οἱ δ᾽ 


ἀμφοτέρων. ᾿Ανάγχη γάρ, φησίν, εἴ τι ἔστι, μήτε, 
ἕν μήτε πολλὰ εἶναι, μήτε ἀγένητα μήτε γενόμενα * 
τοῦτο δὲ οὐδὲν ἂν εἴη. Εἰ γὰρ εἴη τι, τούτων ἂν Ód- 
τερα εἴη. Ὅτι οὐχ ἔστιν οὔτε ἕν, οὔτε πολλά, οὔτε 
ἀγένητα οὔτε γενόμενα, τὰ μὲν ὡς Μέλισσος, τὰ δ᾽ ὡς, 
Ζήνων ἐπιχειρεῖ δειχνύειν μετὰ τὴν πρώτην ἴδιον αὐτοῦ 
ἀπόδειξιν, ἐν ἣ λέγει, ὅτι οὐκ ἔστιν οὔτε εἶναι, οὔτε μὴ 
εἶναι, Εἰ μὲν γὰρ τὸ μὴ εἶναι ἔστι μὴ εἶναι, οὐδὲν. 
ἂν ἧττον τὸ μὴ ὃν τοῦ ὄντος εἴη" τό τε γὰρ μὴ ὃν ἔστι 
μὴ ὄν, xal τὸ ὃν ὄν, ὥστε οὐδὲν μᾶλλον εἶναι ἢ οὐχ 
εἶναι τὰ πράγματα. Εἰ δ᾽ ὅμως τὸ μὴ εἶναι ἔστι, τὸ — 
εἶναι, φησίν, οὐχ ἔστι τὸ ἀντικείμενον, Εἰ γὰρ τὸ μὴ ὦ 
εἶναι ἔστι, τὸ εἶναι μὴ εἶναι προσήκει, Ὥστε οὖχ ἂν 90 


οὗ γὰρ δὴ τὸ τοιοῦτον ἕν, ὥσπερ ὁ Ζήνων, ἀλλὰ πολλὰ εἶναί 
φησιν οὗτος γὰρ σῶμα λέγει εἶνχι τὸν θεόν, εἴτε τόδε τὸ 
πᾶν, εἴτε ὅ, τι δήποτε αὐτὸ λέγων" ἀσώματος γὰρ ὦν, πῶς ἂν 
σφαιροειδὴς εἴη; ἐπεὶ μόνως γ᾽ ἂν οὕτως οὔτ᾽ ἂν χινοῖτο 
οὔτ᾽ à» ἠρεμοῖ, μηδαμοῦ γε ὦν" ἐπεὶ δὲ σῶμά ἐστι, τί ἂν αὐ- 
τὸν χωλύοι χινεῖσθα:, ὡς ἐλέχθη ; 


CAPUT QUINTUM. 


Inscriptio hujus capitis tanquam separati libri in codice 
Lipsiensi est. ᾿Αριστοτέλους περὶ Γοργίου. 

12. Pro εἰ δ᾽ ἔστιν Casaubonus minus recte εἰ δ᾽ ἐστὶν. 

18. δηλωτὸν ἄλλοις e Lipsiensi cod. ductum est, reliqua 
membranae ἄλλως, quod a Sylburgio in ἄλλῳ conversum in 
Casauboniana et aliis editionibus reperitur. 

15. ἀποφαίνονται αὑτοῖς videlur in omnibus codicibus 
praeter Lipsiensem legi übi est αὐτοῖς, quod si sanum esset, 
ad τὰ ὄντα pertinere in promptu foret. At servandum esse 
αὑτοῖς res ipsa loquitur. 

16. ol μὲν ὅτι ὃν xal οὐ πολλά, οἱ δὲ ὅτι πολλὰ χαὶ οὐχ ἕν. 
Sic;cod. Lips. omisso αὖ inter δὲ et ὅτι. 

17. xoi οἱ μὲν ὅτι ἀγένητα recte cod. Lips.; alii codd. 
apud Bekkerum ἂν γένηται male; vulgo editur inepte xai 
ot μὲν ἂν ἀγένητα. Sequentia apud Bekkerum in hunc mo- 
dum distinetla sunt : οἱ δ᾽ ὡς γενόμενα ἐπιδειχνύντε: ταῦτα, 
συλλογίζεται χατ᾽ ἀμφοτέρων. Ergo distinctionis virgula, ut 
in cod. Lips. fit, post ταῦτα posita rettulit ταῦτα ad τῶν 
ὄντων haud secus alque Fabricius ad Sext. Empir. p. 384. 
At preterquam quod pro ταῦτα tunc rectius diceretur αὐτά, 
huic rationi ipse Sextus adv. Math. VII $ 66 adversatur, 
cujus haec sunt verba : ὅτι μὲν οὖν οὐδὲν ἔστιν, ἐπιλογίζεται 
τὸν τρόπον τοῦτον. Quamobrem nos post ἐπιδειχνύντες 
cum Fossio distinximws. Extrema συλλογίζεται xat' ἀμφο- 
τέρων apud Bekkerum et Fossium congruunt cum velerum 
editionum et codicis, quo Felicianus usus est, scriptura. 
In duobus codicibus quos inspexit Bekkerus, pariterque 


in Lipsiensi pro xoz' ἀμφοτέρων est τ᾽ ἀμφοτέρων, quod licet 


intelligi possit, tamen huic loco minus convenit. - 

18. ἀνάγχη γάρ, φησίν, εἴ τί ἐστι, μήτε ἕν μήτε πολλὰ elvat, 
μήτε ἀγέννητα μήτε γενόμενα, οὐδὲν ἂν εἴη. Sic Bekkerus 
haec verba constituit, ἃ quo in eo potissimum discrepant Ca- 
saubonus et Fossius, quod rectius ἀγένητα scribunt. At locum 
aperte mutilum ità resarciendum arbitror : ἀνάγχη γάρ, 
φησίν, εἴ τι ἔστι, μήτε ἕν μήτε πολλὰ εἶναι, μήτε ἀγένητα 
μήτε γενόμενα " τοῦτο δὲ οὐδὲν ἂν εἴη. In quo non solum 
τοῦτο δὲ addidi, sed etiam transposito accentu εἴ τι ἔστι 


, exaravi, Felicianus in codice suo videtur deprehendisse : 


ἀγάγχη γάρ, φησίν, εἴ τί ἐστι μήτε ἕν μήτε πολλά, μήτε ἀγέ- 
νῆτα μῆτε γενόμενα, οὐδὲν àv εἶναι. Vertit enim : « necesse, 


inquit , est ut si quid sit neque unum neque multa, neque — 
ingenita, neque genita, id nihil sit. » Sed haec lectio se- — 
quentibus verbis repugnat. n2. 

20. εἰ yàp μὴ εἴη τι, τούτων ἂν θάτερα εἴη. Conspirant in — 
his Casaubonus et Bekkerus , quorum neuter vidit ἀθίθη- 
dum esse μὴ post γὰρ. Omitlitur autem haec vocula, ut 
jam Olearius animadvertit , in libro Lipsiensi quem Fossius — 
secutus est. E 

22. Mira est Bekkeri inconstantia, qui hic et versu 19 
posuerit ἀγέννητα, sed versu 17 recte scripserit ἀγένητα. 
Quid vu inter utramque vocem dicemus infra ad Ocell. — 
cap. 2, i 

23. μετὰ τὴν πρώτην ἴδιον αὐτοῦ ἀπόδειξιν omnium codi- — 
cum scriptura est, quam temere mutavil Fossius in ἰδίαν — - 
αὐτοῦ ἀπόδειξιν, quasi non posset dici ἴδιος ἀπόδειξις. Al — 
similiter Plato Protag. p. 349 B : ἑχάστῳ τῶν ὀνομάτων τού 
τῶν ὑπόχειταί τις ἴδιος οὐσία. : 3 

25. εἰ μὲν γὰρ τὸ μὴ εἶναι ἔστι μὴ εἶναι, οὐδὲν ἂν ἧττον 
τὸ μὴ ὃν τοῦ ὄντος εἴη. τό τε γὰρ μὴ ὄν ἐστι μὴ ὄν, xai τὸ ὃν 
ὄν, ὥστε οὐδὲν μᾶλλον ἢ εἶναι ἢ οὐχ εἶναι τὰ πράγματα. Sic - 
Bekkerus, quocum Fossius consentit nisi quod τὸ μὴ εἶναί — 
ἐστι ponit. Non injuria tamen Bekkerus τὸ μὴ εἶναι ἔστι 
μὴ εἶναι dedit, quorum verborum hanc vim esse liquet :. 
si non esse vere est, quatenus est »on esse. Quod Syl- 
burgius et Casaubonus habent ἦν ante ἧττον recte omittitur 
in codice Lipsiensi. In verbis τό τε yàp μὴ ὄν ἐστι p3 Ov — 
nihil variant libri scripti et edili, sed ex eo quod ut non ens 


est non ens, ita ens est ens, non sequitur nihilo magis esse — 


quam non esse res : id quod tum demum aliquo jure sumi 
videlur, quum quis non ens vere esse, quatenus non ens 
sit , et ens reapse esse , quatenus ens sit, contendit. Quo- 
circa necessario rescripsi : τό τε γὰρ μὴ ὃν ἔστι μὴ ὄν. θ6- 
nique inter μᾶλλον et εἶναι omittendum est $ cum codice — 
Lipsiensi. Idem codex ante πράγματα omittit arliculum τὰ 
quem abjicere nolui. 

28. εἰ δ᾽ ὅμως τὸ μὴ ἐἶναί ἐστι, τὸ εἶναι, φησίν, οὐκ 
ἔστι τὸ ἀντιχείμενον. lta Bekkerus. Sed hic quoque ferri — 
nequit εἶναί ἐστι; corrige cum Fossio εἶναι ἔστι. Idem fa- 
ciendum esse apparet in sequenti sententia quae? apud 
Bekkerum sic scripta legitur : εἰ yàp τὸ μὴ εἶναί ἐστι, τὸ 
εἶναι, [ἢ] μὴ εἶναι προδήχει, ubi non solum ἔστι requiritur, 
sed etiam ἢ uncis inclusum cum libro Lipsiensi deleri 
oportet. 

30. ὥστε οὐχ ἂν οὕτως, φησίν, οὐδὲν ἂν εἴη; el μὴ ταὐτόν 
ἐστιν εἶναί τε xol μὴ elvat, εἰ δὲ ταὐτό, xai οὕτως οὐχ ἂν 
εἴη οὐδέν " τό τε γὰρ μὴ ὃν οὐχ ἔστι xol τὸ ὄν, ἐπείπερ ταὐτὸ 
τῷ μὴ ὄντι. Ita Fossius et Bekkerus qui e codice Lipsiensi 
post verba xoi μὴ εἶναι receperunt εἰ δὲ ταὐτό, quum in 


“1 


DE MELISSO ETC. 


οὕτως, φησίν, οὐδὲν ἂν εἴη, εἰ μὴ ταὐτόν ἐστιν εἶναί 

τε xal μὴ εἶναι. Ἔστι δὲ ταὐτό, xo οὕτως ἂν εἴη 
EE H 3 y Y. 73 

οὐδέν" τό τε γὰρ μὴ ὃν οὐχ ἔστι, xal τὸ ὄν, ἐπείπερ 

γε ταὐτὸ τῷ μὴ ὄντι. Οὗτος μὲν οὖν αὐτὸς 6 λόγος 
ἐχείνου. 


ΚΕΦ. ς΄. 


Οὐδαμόθεν δὲ συμθαίνει ἐξ ὧν εἴρηκε, μηδὲν εἶναι: 
«ων e d e / δ τὰ 
ἃ γὰρ xoi ἀποδείκνυσιν, οὕτως διαλέγεται. Εἰ τὸ μὴ 


303 


ὃν ἔστιν, ἢ ἁπλῶς εἰπεῖν τὸ μηδέν, xai τὸ ὄν ἐστιν 
ἢ ἁπλῶς εἰπεῖν τὸ μηδέν, καὶ τὸ ὄν ἐστιν ὁμοίως μὴ ὄν. 
Τοῦτο δὲ οὔτε φαίνεται οὕτως, οὔτε ἀνάγχη, ἀλλ᾽ ὥσπερ- 
εἰ δυοῖν ὄντοιν, τοῦ μὲν ὄντος τοῦ δὲ δοχοῦντος, τὸ μὲν 
ἔστι, τὸ δ᾽ οὐχ ἀληθές, ὅτι ἐστὶ τὸ μὲν μὴ ὄν. Διότι 
οὖν οὖχ ἔστιν, οὔτε εἶναι οὔτε μὴ εἶναι τὰ ἄμφω οὔθ᾽ 
ἕτερον οὐκ ἔστιν. Οὐδὲν γὰρ ἧττον, φησίν, εἴη ἂν τὸ 
μὴ εἶναι τοῦ εἶναι, εἴπερ εἴη τι καὶ τὸ μὴ ᾿εἶναι. 
Ἀτὰρ οὐδείς φησιν εἶναι τὸ μὴ εἶναι οὐδαμῶς. Εἰ δὲ 


reliquis membranis legatur ἔστι δὲ ταὐτὸ. At utrumque 
fefellit. mendosa qus inde oritur verborum constructio. 
Quum enim eflicere nitatur Gorgias nihil esse atque id 
colligat ex aequalitate entis el non entis, conclusionem xoi 
οὕτως οὐχ ἂν εἴη οὐδέν mendis non vacare planum est , 
quippe qua et contrarium dicatur et plus quam aflirmari 
convenit. Contrarium dici praecedentium verborum ὥστε 
οὐχ ἂν οὕτως (φησίν) οὐδὲν ἂν εἴη comparatio docet, in 
quibus duplex negatio flagitatur, quae hic ἃ σουρίθ mente 
dissidef. Deinde xai quod non habet quo referatur prorsus 
abundat. Quapropter si εἰ δὲ ταὐτό vera lectio foret , legi- 
tima apodosis non essel nisi duabus vocibus omissis οὕτως 
ἂν εἴη οὐδέν, quamquam non diffitendum οὕτως quoque 
nullo sententize damno transpositis reliquis verbis abesse 
posse. At si restituimus ἔστι δὲ ταὐτό, omnia apte coherent 
neque delendum est nisi οὐχ post οὕτως. Porro in verbis τό 
τε γὰρ μὴ ὃν οὐχ ἔστι xai τὸ ὄν virgula collocanda est post 
ἔστι εἴ, ad extrema χαὶ τὸ ὄν intelligendum οὐχ ἔστι. De- 
nique pro ἐπείπερ ταὐτὸ cod. Lips. praebet ἐπείπερ γε 
ταὐτὸ. ᾿ 

33, Οὗτος μὲν οὖν ὁ αὐτὸς λόγος ἐχείνου. Ita cum veteribus 
edd. Bekkerus. Cod. Lips. habet οὕτως ; at οὗτος non est 
sollicitandum. Sed pro ὁ αὐτὸς λόγος recte substituit Fossius 
αὐτὸς ὁ λόγος. Neque enim eandem , sed ipsam Gorgiz ra- 
tionem attulisse se Aristoteles ait. ; 


CAPUT SEXTUM. 


34. Bekkerus initium sic scripsit : Οὐδαμόθεν δὲ συμδαί- 
vet ἐξ ὧν εἴρηχεν, μηδὲν εἶναι. ἃ yàp xal ἀποδείχνυσιν, οὕτως 
διαλέγεται. εἰ τὸ μὴ ὄν ἐστιν ἢ ἔστιν, ἁπλῶς εἰπεῖν εἴη, xai 
ἔστιν ὅμοιον μὴ ὄν. τοῦτο δὲ οὔτε φαίνεται οὕτως οὔτε ἀνάγχη, 
ἀλλ᾽ ὡσπερεὶ δνοῖν, ὄντος, τοῦ δ᾽ οὐχ ὄντος, τὸ μὲν ἔστι, τὸ 
δ᾽ οὐχ ἀληθές, ὅτι ἐστὶ τὸ μὲν μὴ ὄν. Parum preesidii hoc 
loco in cod. Lipsiensi est, qui vitiose habet ἁ γὰρ xoi 
ἀποδεικνύουσιν et post διαλέγεται : ἢ τὸ μὴ ὄν ἐστιν, ἢ ἁπλῶς 
εἶπ., deinde vero rectius quam caeterze membranze ἀλλ᾽ 
ὥσπερ εἰ δυοῖν ὄντοιν, τοῦ μὲν ὄντος, τοῦ δὲ δοχοῦντος, τὸ 
μὲν ἐστὶ, τὸ δ᾽ οὐχ ἀληθὲς ὅτι ἐστὶν τὸ μὲν μὴ ὄν. Quamobrem 
Fossius ita posuerat ; οὐδαμόθεν δὲ συμῥαίνει ἐξ ὧν εἴρηχεν, 
μηδὲν εἶναι" ἃ γὰρ xol ἀποδείχνυσιν, οὕτως διαλέγεται εἶ τὸ 
μὴ δν ἔστιν,ἔστιν, ἁπλῶς εἰπεῖν,χαίἐστιν ὁμοίως 
μὴ ὄν. τοῦτο δὲ οὔτε φαίνεται οὕτως, οὔτε ἀνάγχη, ἀλλ᾽ 
ὡσπερεὶ δυοῖν ὄν τοιν, τοῦ μὲν ὄντος, τοῦ δὲ δοχοῦν- 


᾿ τος, τὸ μὲν ἔστι, τὸ δ᾽ οὐχ ἀληθές, ὅτι ἔστι τὸ μὲν μὴ ὄν. 


Αἴ ne hac quidem ratione persanatus est locus. Corrige : 
οὐδαμόθεν δὲ συμδαίνει ἐξ ὧν elonxe , μηδὲν εἶναι " ἃ γὰρ xoi 
ἀποδείχγυσιν, οὕτως διαλέγεται. El τὸ μὴ ὃν ἔστιν, ἢ ἁπλῶς 
εἰπεῖν τὸ μηδέν, καὶ τὸ ὅν ἐστιν ὁμοίως μὴ ὄν. Τοῦτο δὲ οὔτε 
φαίνεται οὕτως, οὔτε ἀνάγχη, ἀλλ᾽ ὡσπερεὶ δυοῖν ὄντοιν, τοῦ 
μὲν ὄντος τοῦ δὲ δοχοῦντος, τὸ μὲν ἔστι, τὸ δ᾽ οὐχ ἀληθές, ὅτι 
ἐστὶ τὸ μὲν μὴ ὄν. 

p. 979 b. Recte Bekkerus : διότι οὖν οὐχ ἔστιν, οὔτε 
εἶνα: οὔτε μὴ εἶναι τὰ ἄμφω οὔθ᾽ ἕτερον οὐκ ἔστιν, quod sic 
exprimit Felicianus : « quia igitur non est, non sequitur, 


ut neque esse neque non esse utrumque, neque. alterum 


non sit. » Inepte in cod. Lips. legilur : διατί οὖν o9x ἔστιν, 


οὔτε εἶναι οὔτε μὴ εἶναι, τὸ δὲ ἄμφω x. τ. λ. Fossius ante τὰ 
ἄμφω addidit οὔτε, quod concinniorem quidem efficit ora- 
tionem, sed tamen neutiquam necessarium est. Posterius 
illud οὐχ ἔστιν quod accusativum cum infinitivo adjunctum 
habet nolim cum Feliciano vertas non sequitur, sed inter- 


: pretandum est : fieri nequit, nt in illo Euripidis versa (Al- 


cest. 1095) oOx ἔστι τοὺς θανόντας εἰς φάος μολεῖν. Quocirca 
ιδϑο erit sententia : « quoniam igitur non est, fieri nequit, 
ut sint aut non sint sive ambo sive alterutrum. » 

2. οὐδὲν γάρ, φησίν, εἴη ἂν τὸ μὴ εἶναι τοῦ εἶναι, εἴπερ 
εἴη τι xal τὸ μὴ εἶναι. 1ta Bekkerus cum cod. Lipsiensi , in 
quo post οὐδὲν γὰρ ante φησίν reperitur lacuna uno aut 
duobus vocabulis explenda. Longe distant ab his Feliciani 
interpretis verba : « at nihil erit, inquit, si non esse et 
esse similiter sunt, quandoquidem. erit aliquid etiam non 
esse. » Fossius scribendum conjecit οὐδὲν γάρ, φησίν, εἴη 
ἂν τὸ μὴ εἶναι [ἧττον] τοῦ εἶναι, εἴπερ εἴη τι xad τὸ μὴ εἶναι, 
quod probamus, nisi quod propter Lipsiensis libri aucto- 
ritatem ἧττον inler γάρ et φησί" inserendum censemus. 
Ceterum quum Aristoteles ea quae supra exposita sunt 
eodem ordine servato refellere studeat, non aliam hic deesse 
vocem nisi ἧττον efficitur e verbis quie capite praecedenti 
exstant : εἰ μὲν γὰρ τὸ μὴ εἶναι ἔστι μὴ εἶναι, οὐδὲν ἂν ἧττον 
τὸ μὴ 0) τοῦ ὄντος εἴη. 

4. οὐδείς φησιν εἶναι τὸ μὴ εἶναι οὐδαμῶς. Tla. Bekkerus. 
Lacunam ante οὐδείς, quce apud Casaubonum notata est, 
in Lipsiensi codice particula ὅτε expletam esse Beckius 
ait. Orditur jam Aristoteles refutationem primumque ar- 
gumentum quod Gorgie opponit e loquendi consuetudine 
repetit, quum nemo τὸ μὴ εἶναι esse dicat. Cf, Phys. IV, 
1 p. 208 ed. Bekk. : τά τε yàp ὄντα πάντες ὑπολαμθάνουσιν. 
elvat πον (τὸ γὰρ μὴ ὃν οὐδαμοῦ εἶναι * ποῦ γάρ ἐστι τραγέλα- 
φος ἢ σφίγξ;) Requiritur initio refutationis vocula adversa- 
tiva ἀλλὰ vel 82; idcirco Fossius, quum Lipsiensis libri ὅτε. 
ferri non possit, τοῦτο δὲ ponendum conjectavit. Sed for- 
lasse in illo ὅτε latet ἀτάρ, quo sepissime utitur Plato cf. 
Ruhnken. ad Timsi Lex. Plat. ἢ. v. Ceeterum non male 
verit Felicianus : « sed nemo est qui non esse, esse 
prorsus dicat. » Refertur autem οὐδαμῶς ad οὐδείς, ut haec: 
sit verborum construclio : ἀτὰρ οὐδεὶς οὐδαμῶς φησιν εἶναι. 
τὸ μὴ εἶναι, qua transgressione nihil frequentius apud Ari- 
stotelem invenitur. 


4. εἰ δὲ xal ἔστι τὸ μὴ ὃν μὴ ὄν, οὐδ᾽ οὕτως ὁμοίως ἂν εἴη, 


τὸ μὴ ὃν τῷ ὄντι" τὸ μὲν γάρ ἐστι μὴ ὄν, τὸ δὲ xal ἔστιν ἔτι. 
Ita Bekkerus , a quo pluribus in rebus dissidet Fossius. Ac 
primum quidem male scripsit εἰ δὲ xot ἐστι τὸ μὴ ὃν, deinde: 
οὐχ οὕτως ὁμοίως εἴη ἂν habet, in quo οὐχ ad sententiam 
aptius est quam οὐδ᾽, sed εἴη ἂν pro ἂν εἴη e veteribus edi- 
tionibus ductum et quorundam Bekkeri codicum auctoritate: 
confirmatum , tamen repudiari convenit. Pro τῷ ὄντι cod. 
Lips. perperam τῷ μὴ ὄντι. Dubium esse ait Beckius ὁμοίως 
an ὅμοιον scripserit librarius Lipsiensis, deleto compendio. 


804 ARISTOTELIS LIBER 


5 xal ἔστι τὸ μὴ ὃν μὴ ὄν, οὐχ οὕτως ὁμοίως ἂν εἴη τὸ μὴ 
ὃν τῷ ὄντι τὸ μὲν γάρ ἐστι μὴ ὄν, τὸ δὲ xo ἔστιν ἔτι. 
Εἰ δὲ xal, ἁπλῶς εἰπεῖν, ἀληθές, ὡς δὴ θαυμάσιόν γ᾽ 
ἂν εἴη τὸ μὴ ὃν ἔστιν" ἀλλ᾽, εἰ δὴ οὕτω, πότερον 
υᾶλλον ξυμθαίνει ἅπαντα εἶναι, ἢ μὴ εἶναι; αὐτὸ γὰρ 
οὕτω γε τοὐναντίον ἔοιχε γίγνεσθαι. Εἰ γὰρ τότε μὴ 


t0 ὃν ἔστι καὶ τὸ ὃν ἔστιν, ἅπαντα ἔστι: xal γὰρ τὰ 


ὄντα xal τὰ μὴ ὄντα ἔστιν. Οὐχ ἀνάγχη γάρ, εἰ τὸ 


μὴ ὃν ἔστι, καὶ τὸ ὃν μὴ εἶναι. Εἰ δὲ χαὶ τοῦτό τις 
ξυγχωροῖ καὶ τὸ μὲν μὴ ὃν εἴη, τὸ δὲ ὃν μὴ εἴη, ὅμως 
οὐδὲν ἧττον εἴη ἂν πάντα’ τὰ γὰρ μὴ ὄντα εἴη κατὰ 
τὸν ἐχείνου λόγον, Εἰ δὲ ταὐτόν ἐστι τὸ εἶναι καὶ τὸ τὸ 
μὴ εἶναι, οὐδ᾽ οὕτως μᾶλλον εἴη ἄν τι ἢ οὖχ εἴη. Ὥς 
γὰρ κἀκεῖνος λέγει, ὅτι εἰ ταὐτὸ τὸ μὴ ὃν xol τὸ ὄν, τό 
τε ὃν οὐκ ἔστι xal τὸ μὴ ὄν, ὥστε οὐδὲν ἔστιν" ἄντι- 
στρέψαντι ἔστιν ὁμοίως φάναι, ὅτι πάντα ἔστι" τό τε 


lllud tamen probabilius esse putat; atque ita legit Felicii- 
nus, cujus haec sunt verba : « Nam si non ens est non ens, 
non propterea efficitur, ut simili. modo ut ens, non ens 
sit, quippe quum illud sit non ens , ens autem sit. » Prin- 
cipium planius sic interpreteris : « Etiamsi vero non ens 
exstat, quatenus est non ens. » 

7. εἰ δὲ xol ἁπλῶς εἰπεῖν ἀληθές, ὡς δὴ θαυμάσιόν τ᾽ ἂν 
εἴη τὸ μὴ ὄν ἐσίιν. ἀλλ᾽ εἰ δὴ οὕτω, πότερον μᾶλλον ξυμδαίνει 
τὰ πάντα εἶναι ἢ μὴ εἶναι; αὐτὸ γὰρ οὕτω γε τοὐναντίον ἔοιχε 
γίνεσθαι. Sic Bekkerus locum constituit. In Lipsiensi codice 
scriptum est θαυμάσιόν γ᾽ ἂν εἴη, quod prestat vulgatoe 
lectioni, tum vero inepte et vitiose πρότερον μᾶλλον ξυμ.- 
θαίνει ἅπαντα ἢ εἶναι μὴ εἶναι. Fossius verba ita castiganda 
putavit : εἰ δὲ xot, ἁπλῶς εἰπεῖν, ἀληθές, ὡς δὴ θαυμάσιόν 
γ᾽ ἂν εἴη τὸ μὴ ὃν ἔστιν" ἀλλ᾽ εἰ δὴ οὕτω, πότερον μᾶλλον 
συμβαίνει ἅπαντα εἶναι, ἢ μὴ εἶναι ; αὐτὸ γὰρ οὕτω γε τοὖναν- 
τίον ἔοιχε γίγνεσθαι. Nihil hic mutavimus nisi συμόαίνει ob 
constantem libri Lipsiensis scripturam in £up6atvet , in re- 
liquis Fossii rationem probavimus. Eadem apparet Felicia- 
num in suo libro scripta offendisse, licet paulo liberius con- 
verlerit: « Adde quod, si etiam absolute ac simpliciter 
verum esset, quum dicimus non ens esse, mirum quidem 
profecto id videretur : sed si tamen ita esset, utrum. ex 
eo magis eveniret, ut omnia essent, quam non essent? Ita 
enim contrarium procul dubio efficeretur. » 

9, el yàp τό τε μὴ ὄν ἐστι xoi τὸ ὃν ὄν ἐστιν, ἅπαντά ἐστιν. 
xol γὰρ τὰ ὄντα καὶ τὰ μὴ ὄντα ἐστίν. Sic perperam Bekke- 
rus, quem vel Felicianus docere poterat, aliter haec esse 
constituenda. Felicianus enim in suo libro repperit exara- 
tum : & yàp τό τε μιὴ ὃν ἔστιν xai τὸ ὃν ἔστιν, ἅπαντα ἔστι * 
xal γὰρ τὰ ὄντα καὶ τὰ μὴ ὄντα ἔστιν ; id quod ex ejus verbis 
efficitur : « si enim et non ens est, et ens est, omnia sunf, 
quum et ea quze sunt et ea quae non sunt simili modo sint. » 
Hunc igitur Fossius merito secutus est. Male in cod. Lips. 
legitur el γὰρ τό τε μὴ ὃν ὄν ἐστι et xol τὰ γὰρ τὰ ὄντα xol 


μὴ ὄντα ἐστίν. Repetitionem vocis ὃν, quz et apud Casau- 


bonum exstat, ideo recte rejecit Fossius, quia continent haec 
verba refutationem secundi argumenti : ei τὸ μὴ εἶναι ἔστι, 
τὸ εἶναι οὐχ ἔστι τὸ ἀντιχείμενον, ubi non dicitur ὄν, quod 
praeterea non iteratur in verbis οὐχ ἀνάγχη γάρ, εἶ τὸ μὴ ὃν 
ἔστι, καὶ τὸ ὃν μὴ εἶναι. Adde quod ne dixit quidem Gorgias : 
τὸ μὴ ὄν ἐστιν ὄν, sed ἔστιν, et quod Aristoteles ita concludit : 
xol γὰρ τὰ μὴ ὄντα xol τὰ ὄντα ἔστιν. Idem supra in 
"memorandis Gorgic verbis ait : θχυμάσιόν γ᾽ ἂν εἴη τὸ μὴ 
ὃν ἔστιν. : 
τς 41. οὐχ ἀνάγχη γάρ, εἶ τὸ μὴ ὄν ἐστι, xo τὸ ὃν μὴ εἶναι. 
εἰ δὴ χαὶ οὕτω τις ξυγχωρεῖ, καὶ τὸ μὲν μὴ ὃν εἴη, τὸ δὲ ὃν 
μὴ εἴη, ὅμως οὐδὲν ἧττον εἴη ἄν" τὰ γὰρ μὴ ὄντα εἴη χατὰ τὸν 
ἐχείνου λόγον. Tta Bekkeri editio, a qua in eo solum discre- 
pat cod. Lips. quod pro ξυγχωρεῖ praebet ξυγχωροῖ. Sed 
Sylburgius jam conjecerat συγχωροίη, quod Fossius rece- 
pit, qui locum ita corrigendum existimavit : οὐκ ἀνάγχη 
γάρ, εἰ τὸ μὴ ὃν ἔστι, xal τὸ ὃν μὴ elvat. εἰ δὲ δὴ xod οὕτω 
τις συγχωροίη, xal τὸ μὲν μὴ ὃν εἴη, τὸ δὲ ὃν μὴ εἴη, ὅμως 
οὐδὲν ἧττον εἴη ἄν τι * τὰ γὰρ μὴ ὄντα εἴη κατὰ τὸν ἐχείνου 
λόγον. In quibus verbis nemo dubitabit, quin recte substi- 


tutum sit εἰ τὸ μὴ ὃν ἔστι pro vulg. ὄν ἐστι, deinde εἰ δὲ δὴ 
satis accommodatum est, quamquam δὴ poterat abesse. Tum 
post ὅμως οὐδὲν ἧττον εἴη ἄν adjecit τι, cujus loco Felicianus 
legit πάντα. At non minus recte τὸ ὃν suspicari licet. De- 
nique in ultima enuntiationis parte àv particula post εἴη 
desideratur, repetenda illa e praegressa sententia haud secus 
alque infra τὸ μὲν ὃν οὐχ ἂν εἴη, τὸ δ᾽ οὐχ ὃν γεγονὸς εἴη, 
quod Fossium non fugit. Felicianus vertit : « Non etenim 
est necesse, si non ens est, ut etiam ens non sit, Verun- 
tamen, si ita etiam quispiam concesserit, ut e£ non ens 
sit et ens non sit, nibilo minus omnia erunt, eo quod ea 
qua non sunt, ex illius ratione procul dubio essent. » Hic 
quoque εἰ δὲ καὶ οὕτω τις ξυγχωροῖ legit, sed scribendum 
videtur εἰ δὲ xoi τοῦτό τις ξυγχωροῖ. Quocirca locum sic 
restituimus : οὐχ ἀνάγχη γάρ, el τὸ μὴ ὃν ἔστι, xod τὸ ὃν μὴ 
εἶναι. Εἰ δὲ καὶ τοῦτό τις ξυγχωροῖ xol τὸ μὲν μὴ ὃν εἴη, τὸ δὲ 
ὃν μὴ εἴη, ὅμως οὐδὲν ἧττον εἴη ἂν πάντα“ τὰ γὰρ μὴ ὄντα εἴη 
χατὰ τὸν ἐχείνου λόγον. , 

15. εἰ δὲ ταὐτόν ἐστι καὶ τὸ εἶναι xod τὸ μὴ εἶναι, οὐδ᾽ οὕτως 
μᾶλλον οὐχ εἴη ἄν τι εἴη. Ita Casaubonus. Extrema mendo: 
aliquo laborare recte observavit Fossius, qui deleto | riore 
εἴη, οὐδ᾽ οὕτως μᾶλλον oOx. ἄν τι εἴη scripsit. Neque aliter 
Bekkerus eodem εἴη uncis incluso de hoc enuntiato videtur 
judicasse. In cod. Lips. haec habentur : εἰ δὲ ταὐτόν ἐστι τὸ 
εἶναι καὶ τὸ μὴ εἶναι, οὔθ᾽ οὕτως μᾶλλον εἴη ἄντι, sequitur spa- 
tium vacuum trium qcattuorve litterarum, deinde ὡς γὰρ; 
χἀχεῖνος 7. 7. A. Quare suspicor ita esse reponendum : εἰ δὲ 
ταὐτόν ἐστι τὸ εἶναι xod τὸ μὴ εἶναι, οὐδ᾽ οὕτως μᾶλλον εἴη dy 
τι ἢ οὐχ εἴη. Concinit fere Felicianus sic vertens : « Prae- 
terea si idem etiam sit et esse et non esse, neque ifa magis 
ut non sit, quam ut sit, conficietur. » 

16. ὡς γὰρ χκἀχεῖνος λέγει, ὅτι el ταὐύτον μὴ ὃν xod ὄν, τό 
τε ὃν οὐχ ἔστι χαὶ τὸ μὴ ὄν. ὥστε οὐδέν ἐστιν, 
ἔστιν ὁμοίως φόναι ὅτι πάντα ἐστίν. τό τε γὰρ μὴ ὄν ἐστι χαὶ 


"τὸ ὄν, ὥστε πάντα ἐστίν. Perperani haec, quemadmodum no- 


tavi, a Bekkero distincta sunt. Inepta porro Sylburgii 
conjectura est qui ὅτι πάντα ἔτι pro ὅτι πάντα ἔστι legi vo- 
lebat. Felicianus interpretatur : « Nam quemadmodum: 
ille inquit, si non ens et ens idem est, non ens autem 
non est, etiam ens non erit, quamobrem nihil erit : ita 
quoque vice versa dicere omnia esse nos possumus, Si enim 
non ens est, et ens est , omnia erunt. » Quid ille in codice 
suo invenerit , satis patet; sed aliter constituendus est lo- 
cus. Fossius intellecta sententia eo modo orationem con- 
formavit, ut ex variis incisis unam periodum conderet. 
Sic autem posuit : ὡς γὰρ x&xetvoz λέγει, ὅτι, εἰ ταὐτὸ τὸ 


᾿ μὴ ὃν od ὄν, τό τε ὃν οὐχ ἔστι καὶ το μὴ ὄν, ὥστε οὐδὲν ἔστιν" 


ἀντιστρέψαντι ἔστιν ὁμοίως φάναι ὅτι πάντα ἔστι" τό τε γὰρ 


μὴ ὃν ἔστι καὶ τὸ ὄν, ὥστε πάντα ἔστιν. Cod. Lips. exhi- 1 


bet: ὅτι εἰ ταὐτὸ fà μὴ ὃν χαὶ τὸ ὃν. Inserto igitur inter 
xai et ὄν articulo reliqua, ut a Fossio distincta sunt , ser- " 
vanda censemus. Est enim verborum sensus : « quemad- 
modum ille ait, si idem sit non ens et ens, perinde non 
esse ens ac non ens, ita ut nihil sit : similiter licet contraria 
ratione dicere, omnia e:se : siquidem non ens est parit^r - 
atque ens, ita ut omnia sint. » 


20 γὰρ μὴ ὃν ἔστι xai τὸ ὄν, ὥστε πάντα ἔστιν. Μετὰ 
E ^ - * , ! NON 3 

δὲ τοῦτον τὸν λόγον φησίν, εἰ δὲ ἔστιν, ἤτοι ἀγένητον 

2 γενόμενον εἶναι. Καὶ εἰ μὲν ἀγένητον, ἄπειρον αὐτὸ 

τοῖς τοῦ Μελίσσου ἀξιώμασι λαμόάνει τὸ δὲ ἄ ἄπειρον 

οὐχ ἂν εἶναί που. Οὔτε γὰρ ἐν αὑτῷ, οὔτ᾽ ἂν ἐν 

ἄλλῳ εἶναι. Δύο γὰρ ἂν οὕτως à πλείω εἶναι, τό τε 

45 ἐνὸν qt τὸ ἐν ᾧ, Μηδαμοῦ δὲ ὄ ὄν, οὐδὲν EM χατὰ 

τὸν τοῦ Ζήνωνος λόγον περὶ τῆς χώρας" ἀγένητον μὲν 
1 3 mo» 5 i AAT. Quptal, 23i - , NF 

τ΄ οὖν διὰ ταῦτ᾽ οὐχ εἶναι" οὐ μὴν οὐδὲ γενόμενον. Γενέσθαι 


DE MELISSO ETC. 


305 
γοῦν οὐδὲν ἂν οὔτ᾽ ἐξ ὄντος, οὔτ᾽ éx μὴ ὄντος" εἰ γὰρ 
τὸ ὃν γενόμενον μεταπέσοι, οὐχ ἂν ἔτ᾽ εἶναι τὸ ὄν, 
ὥσπερ γ᾽ εἶ xoi τὸ μὴ ὃν γένοιτο, οὐκ ἂν ἔτι εἴη μὴ 
Οὐδὲ μὴν οὐδ᾽ ἐκ μὴ ὄντος ἂν γενέσθαι εἰ μὲν 
γὰρ μὴ ἔστι τὸ μὴ ὄν, οὐδὲν ἂν ἐχ μηδενὸς γενέσθαι. 
Ei 9' ἔστι τὸ μὴ ὄν, δι᾽ ἅπερ οὐδ᾽ ἐχ τοῦ ὄντος, διὰ 
ταῦτα οὐδ᾽ ἐχ τοῦ phó ὄντος γενέσθαι. Εἰ οὖν ἀνάγκη 
μέν, εἴπερ ἔστι τι, ἤτοι ἀγένητον εἶναι ἢ γενόμενον, 
ταῦτα δὲ ἀδύνατον, ἀδύνατόν τι καὶ εἶναι. " Ext, εἴπερ 


» 
0v. 


20. μετὰ δὲ τοῦτον τὸν λόγον φησίν" εἰ δὲ ἔστιν, ἤτοι ἀγέν- 
νήτον ἢ γενόμενον εἶναι. xai εἰ μὲν ἀγένητον, ἄπειρον αὐτὸ τοῖς 
τοῦ Μελίσσον ἀξιώμασι λαμδάνει " τὸ δ᾽ ἄπειρον οὐκ ἂν εἶναί 
ποτε. Miram in his Bekkeri inconstantiam videmus, qui 
modo ἀγέννητον modo ἀγένητον exaraverit. Utroque loco 
cod. Lips. ἀγένητον, quod alteri lectioni hic certe preeferen- 
dum. Feliciani verba : « post hanc rationem subjungit , 
si sit. aliquid, est vel ingenitum vel genitum esse » 
indieio sunt, in ejus libro scriptum fuisse , εἰ δὲ ἔστιν, ἔστιν 
ἤτοι ἀγένητον ἢ γενόμενον εἶναι. Tum vero alterum ἔστιν 
- significat lice, fieri potest. At ne opus quidem est hac 
" voee, quia accusativus cum infinitivo e φησί pendet. Quod 
.. apud Casaubonum et in tribus Bekkeri codd. legitur ἤτοι 
ο΄ ἄγ. ἢ μὴ γενόμενον falsum esse patet. In Lipsiensi exem- 
—  plari recte omittitur μή. Ibidem reperitur γινόμενον librarii 

errore pro γενόμενον. Quuin enim aliis locis librarius γίγνε- 
σθαι et γιγνόμενον scribere soleat , illud γινόμενον prorsus 

^-  repudiandum est. E verbis τὸ δὲ ἄπειρον οὐχ ἂν εἶναί ποτε, 
in quibus libri scripti et editi consentiunt, illud ποτε ad 
sententiam non est accommodatum, Neque enim quaeritur, 

* unquamne fuerit , an sit infinitum, sed ubi sit, quum Gor- 
£ias negaverit hioc usquam esse, quod neque in se ipso 
E neque in alio esset. Cf. Sext. Emp. adv. Math. VII $ 69 : 
εἰ δὲ ἄπειρόν ἐστιν, οὐδαμοῦ ἐστιν. Accedit quod sequentia, 


SEL oor. 
"a ἈΡΉΡΑΡ 


m. 


TOWN ROSE ERE 
s ATUS 2 


ACE 


rd 


lu in quibus praeterquam quod μηδαμοῦ legitur simul Ze- 
E nonis de spatio sententia memoratur, abunde arguunt de 
|. loco hic disputari. Quam ob causam Fossius expulso ποτε 


scripsit xov. 

24. οὔτε γὰρ ἐν αὑτῷ οὔτ᾽ ἂν ἐν ἄλλῳ εἶναι " δύο γὰρ ἂν 
οὕτως ἢ πλείω εἶναι, τό τε ἐνὸν xol τὸ “ἐν ᾧ, μηδαμοῦ δὲ ὃν 
οὐδὲ εἶναι χατὰ τὸν Ζήνωνος λόγον περὶ τῆς χώρας. Hic 
praecipuum mendum, quod in omnibus codd. exstat τό τε 
ἕν ὃν jam sublatum a Bekkero est qui τό τε ἐνὸν substituit. 
Quod ille mutuatus videtur a Fossio qui ejus emendationis 
auctorem Meierum esse perhibet. Casauboni scriptura μης 
δαμοῦ δέον mutanda est in μηδαμοῦ δὲ ὃν, quod Fossio duce 
fecit Bekkerus. In cod. Lips. legitur tantum μηδαμοῦ ὃν. 
.. Quod sequitur οὐδὲ εἶναι κατὰ τὸν Ζήνωνος λόγον non minus 
pzobamus , quam cod. Lips. lectionem οὐδὲν εἶναι χατὰ τὸν 
τοῦ ἰξδωνο: λόγον. 

.26. ἀγέννητον μὲν οὖν διὰ ταῦτ᾽ οὐχ εἶναι, οὗ μὴν οὐδὲ 
γενόμενον. Hic quoque inepte Bekkerus ἀγέννητον pro &yé- 
vntóv. 

27. γενέσθαι γοῦν οὐδὲν ἂν οὔτ᾽ ἐξ ὄντος οὔτ᾽ ἐκ μὴ ὄντος. 
Bekkerus ad Lipsiensis libri auctoritatem se applicuit qui 
γενέσθαι γοῦν exhibet. In reliquis corrupte legitur γενέσθαι 
τὸν. Fossius γὰρ οὖν scripsit, quod et ipse posuissem , nisi 
γοῦν "T defendi. Ad sententiam quod attinet cf. Melissi 
fragm. I. 

28. εἰ γὰρ τὸ ὃν μεταπέσοι, οὖχ ἂν ἔτ᾽ εἶναι τὸ ὄν, ὥσπερ γ᾽ 
εἰ καὶ τὸ μὴ ὃν γένοιτο, 00x. ἂν ἔτι εἴη μὴ ὄ ὄν. οὐδὲ μὴν οὐδ᾽ ἐξ 
ὄντος ἂν γενέσθαι. εἰ μὲν γὰρ μή ἐστι τὸ μὴ ὄν, οὐδὲν ἂν ἐκ 
μηδενὸς ἂν γενέσθαι " εἰ δ᾽ ἔστι τὸ μὴ ὄν, δι’ ἅπερ οὐδ᾽ ἐκ τοῦ 
ὄντος, διὰ rata. οὐδ᾽ ἐχ τοῦ μὴ ὄντος γενέσθαι. 1ta Bekkeri 
editio quae in eo pof:ssimui a Casauboniana hic viffert , 

PHILOS. Gh, 


E 


' 


quod pro vitioso διόπερ positum est à ἅπερ. Jam primum 
verissime monuit Fossius, non μεταπέσοι, sed γένοιτο re- 
quiri post εἰ γὰρ τὸ àv, ideoque ipse illud verbum in hoc vo- 
cabulum mutavit. Sed quum nullo vel mutationis vel lacunae 
vestigio relicto in omnibus exemplaribus calamo scriptis 
μεταπέσοι compareat neque tamen notio τοῦ γίγνεσθαι abesse 
possit, mihi inserto participio γενόμενον rescribendum vi- 
detur εἰ γὰρ τὸ ὃν γενόμενον μεταπέσοι. Fossius praterea 
duplicem conjecturam tentavit , quarum altera est ; εἰ γὰρ 
τὸ ὃν [γένοιτο, μεταπεσεῖν Xv* εἰ δὲ] μεταπέσοι, altera εἰ yàp 
τὸ ὃν μεταπέσοι, ox. ἄν ἔτ᾽ εἶναι τὸ Ov [μεταπεσεῖν δ᾽ ἂν, εἶ 
γένοιτο]. At his nostram medicinam simpliciorem esse con- 
fidimus. Quae proxime sequuntur, «oi ad τὸ μὴ ὃν relato, 
cum Fossio licet interpretari : ἐξ etiam non ens, si na- 
sceretur, non esset non ens. Deinde in codice Lipsiensi 
hoec scripta inveniuntur : οὐδὲ μὴν οὐδ᾽ ἐξ ὄντος ἂν γενέσθαι" 
εἰ μὲν γὰρ μὴ ἔστι τὸ μὴ ὄν, διάπερ οὐδ᾽ &x τοῦ μὴ ὄντος γε- 
νέσθαι. Ergo librarii negligentia omissa sunt verba οὐδὲν ἂν 
ἐχ μηδενὸς ἂν γενέσθαι. εἰ δ᾽ ἔστι τὸ μὴ ὄν οἴ διὰ ταῦτα οὐδ᾽ 
ἐκ τοῦ μὴ ὄντος, quae ad sententie integritatem necessaria 
esse liquet. Caeterum pro οὐδὲ μιὴν οὐδ᾽ ἐξ ὄντος ἂν γενέσθαι, 
quae Felicianus interpretatur sed neque ex non ente ge- 
nitum est legi oportere οὐδὲ uv οὐδ᾽ &x μιὴ ὄντος ἂν γενέσϑαι 
non fugit Fossium , qui longa disputatione hoc evincere 
studet. At minus recte idem vir duplex &v reliquit in verbis 
οὐδὲν ἂν £x. μηδενὸς ἂν γενέσθαι. Nos posterius ἂν delevimus. 
Denique pro διόπερ et διὰ ταὐτὰ qua Fossius posuit, de- 
sideratur à ἅπερ et διὰ ταῦτα. 

33. εἰ οὖν ἀνάγχη μέν, εἴπερ ἔστι τι, ἤτοι ἀγέννητον elvat 
ἢ γενόμενον, ταῦτα δὲ ἀδύνατόν τι xol εἶναι. Ita haec. apud 
Bekkerum leguntur, sed vitiosius etiam apud Casaubonum : 
εἰ οὖν ἀνάγχη μέν, εἴπερ ἐστί τι, ἢ τὸ ἀγέννητον εἶναι ἢ γε- 
νόμενον. ταῦτα δὲ ἀδύνατόν τι χαὶ εἶναι. Apparet Bekkerum 
Sylburgii emendationem ἤτοι pro eo quod in omnibus 
codd. reperitur ἢ τὸ non nominalo auctore recepisse. 
Reliqua plana sunt. Iteranda est vox ἀδύνατον, id quod 
jam Fossius e Feliciani interpretatione videtur collegisse. 
Vertit enim interpres ille in hunc modum : « Quocirca si 
necesse est , ut si quidquam est, id vel ingenitum sit vel 
genitum, hoe autem fieri nequeunt; ut quidquam sil, 
fieri etiam nullo modo potest. » Illud tamen non inutile 
erit quaerere, sitne satius ταῦτα δὲ ἀδύνατα an ἀδύνατον 
scribere. Equidem propterea singularem numerum prae- 
fero, quod ejusdem vocabuli repetitio procul dubio causa 
fuit, cur alterum ἀδύνατον a librariis parum curantibus 
quid exararent omitteretur. Praeterea cum cod. Lips. 
reponendum ἀγένητον. Proinde oratio sic conformanda : 
εἰ οὖν ἀνάγχη μέν, εἴπερ ἔστι τι, ἤτοι ἀγένητον εἶναι ἢ yevo- 
μενον. ταῦτα δὲ ἀδύνατον, ἀδύνατόν τι καὶ εἶναι. 

35. ἔτι εἴπερ ἔστιν, ἕν ἢ πλείω, φησίν, ἐστίν " εἴτε μήτε 
ἕν μήτε πολλά͵, οὐδὲν ἂν εἴη. — Haec Bekkerus jam aliqua ex 
parte e codice Lipsiensi emendavit , ubi legitur εἴπερ ἐστιν 
ἕν ἢ πλείω, deinde vero, id quod neglexit, εἰ δὲ μήτε ἕν, 
qua scriptura evanescunt tenebre lectionis Casaubonianae : 
ἔτι εἴπερ ἐστὶν ἐν ἦ πλείω φησίν ἐστιν, εἶτε μὴ ἕν, μήτε 


τ 2J 


306 ARISTOTELIS LIBER 


ἔστι τι, ἢ ἕν ἢ πλείω, φησίν, ἐστίν - εἰ δὲ μήτε ἕν 
μήτε πολλά, οὐδὲν ἂν εἴη. Καὶ ἕν μὲν οὐχ ἂν δύνα- 
σθαι εἶναι, ὅτι ἀσώματον ἂν εἴη τὸ ἕν: τὸ γὰρ ἀσώμα-- 
τον, φησίν, οὐδέν, ἔχων γνώμην παραπλησίαν τῷ τοῦ 
Ζήνωνος λόγῳ. “Ἑνὸς δὲ μὴ ὄντος οὐδ᾽ ἂν πολλὰ εἶναι, 
Οὐδὲ μήν, εἴ τι μήτε πολλὰ μήτε ἕν ἐστιν, εἶναι ἂν 
οὐδαμῶς᾽ εἰ δ᾽ οὕτως, φησίν, οὐδὲν ἔστιν" el γὰρ μήτε 
ἕν μήτε πολλὰ ἔστιν, οὐδὲν ἔστιν, Οὐδ’ ἂν χινηθῆναί 


»y , 
980 φησιν οὐδέν" εἰ γὰρ χινηθείη» οὐχ ἂν ἔτι εἴη ὡσαύτως 


ἔχον, ἀλλὰ τὸ μὲν ὃν οὐχ ἂν εἴη, τὸ δ᾽ οὐκ ὃν γεγονὸς 
εἴη. Ἔτι δέ, 7 κινεῖται χαί, εἰ μεταφέρεται οὐ συνε- 
χὲς ὄν, διήρηται τὸ ὄν, οὖκ ἔστι ταύτη " ὥστ᾽ εἰ πάντῃ 


χινεῖται, πάντῃ διήρηται" εἰ δ᾽ οὕτως, πάντη ox 5 


ἔστιν: ἐχλιπὲς γὰρ ταὕτη, φησίν, ἧ διήρηται, τοῦ 
ὄντος, ἀντὶ τοῦ χενοῦ τὸ διηρῆσθαι λέγων, χαθάπερ 
ἐν τοῖς Λευχίππου χαλουμένοις λόγοις γέγραπται. 
Εἰ μὲν οὖν οὐδέν, τὰς ἀποδείξεις λέγει, εἶναι ἄγνωστα 


ἅπαντα. Δεῖν γὰρ ἂν τὰ φρονούμενα εἶναι, xal τὸ μὴ ^ 


πολλὰ, οὐδὲν ἂν εἴη. Quum autem nova parlis hic ini- 
tium fiat, qua neque unum, neque multa esse Gorgias 
efficere studuit, de veritate scripturae e Lipsiensi libro 
enotate non licet dubitare. Intellexit hoc  Fossius , quem 
miramur non animadvertisse, in Feliciani codice prope 
eadem qui in Lipsiensi fuisse scripta. Feliciani verba 
sunt : « Proeterea si quidquam est, inquit, id unum est 
vel plura, si autem neque unum, neque plura, nibil 
esl. » Hinc simul patet post εἴπερ ἔστι flagitari τι, quod 
sive ex hoc fonte haustum sive e sententiae vi erutum 
addidit Fossius. Quamobrem hac erit legitima loci forma : 
ἔτι, εἴπερ ἔστι τι, ἢ ἕν 7) πλείω, φησίν, ἐστί" εἰ δὲ μήτε ἕν 
μήτε πολλά, οὐδὲν ἂν εἴη. 

86. xai ἕν μὲν .. .. καὶ ὅτι ἀσώματον ἂν εἴη τὸ ἕν ἡ ἐν- 
σχομέν Ὑξς τῷ τοῦ Ζήνωνος λόγου. lta Bekkerus qui pro 
corrupto ἐνσχομέν ex aliis codd. enotavit ἔσχομεν et σχον- 
μεν. In Lipsiensi heec leguntur : xoi ἐν μὲν... . .. xod 
ὅτι ἀσώματον ἂν εἴητο. 2... 24 4 ἐν XL ......- ἔσχον 


' (vel ε ἔχον) μέν γε. ....... τῷ τοῦ Ζήνωνος λόγῳ. Quum 


Zenonis mentio hic facta testimonio sil Gorgiam, ut in 
aliis decretis, ita in his Zenonis vestigia persecutum esse , 
opere pretium est investigare, quid Zeno de his rebus 
preceperit. Eum autem communi Eleaticorum philoso- 
phorum persuasione ductum sublata multitudine unum 
esse dixisse, gravissimorum scriptorum auctoritas facit 
ut credamus. Nam etsi non defuerunt apud veteres qui 
Zenonem rejecta unitate rerum multitudinem statuisse con- 
tenderent, velut Alexander Aphrodisiensis, refutatus ἃ 
Simplicio fol. 30 a, tamen quid senserit Zeno non est du- 
bium. Hoc igitur praetermissis aliorum testimoniis quae 
inveniuntur apud Brandisium scholl. Arist. p. 334 ( cf. 
Sext. Empir. adv. Math. VII $ 73) unius interpretis Va- 
ticani ( ibid. ap. Brandis. ) verbis docebo : τοῦ Ζήνωνος λέ- 
γοντος ὡς εἰ μέγεθος ἔχοι τὸ ὃν xol Otatootto , πολλὰ τὸ ὃν 
γαὶ οὐχ ἕν τι ἔσεσθαι, χαὶ διὰ τοῦτο δειχνύντος ὅτι μηδὲν τῶν 
ὄντων ἐστὶ τὸ ἕν, ἐνέδωχε τῷ λόγῳ τούτῳ Ξενοχράτης ὁ Χαλ- 
χηδόνιο:. Ergo ens unum atque individuum esse ideoque 
magnitudine, et quod hoc loco dicitur corpore carere 


᾿(ἀσώματον) vult. Eadem est Melissi sententia fragm. 16. 


Maque Fossius locum qui Gorgic refutationem continet 
sic expleri jussit : xai ἕν μὲν [οὐχ ἂν δύνασθαι εἶναι, ὅτι 
᾿ἀσώματον ἂν εἴη τὸ ἕν" [τὸ γὰρ ἀσώματον φ]η[σίν, οὐδέν, 
ἐχόμεν[ὁς] γε τοῦ τοῦ Ζήνωνος λόγου. Ego longiores exem- 
plaris Lipsiensis lacunas ita resarcio : xoi ἕν μὲν οὐχ ἂν 


᾿ δύνασθαι εἶναι, ὅτι ἀσώματον ἂν εἴη τὸ ἕν * τὸ γὰρ ἀσώματον, 


φησίν, οὐδέν, ἔχων γνώμην παραπλησίαν τῷ τοῦ Ζήνωνος 
λόγῳ. 

37. ἑνὸς δὲ ὄντος οὐδ᾽ ἂν .... εἶναι οὐδὲ μὴ... μήτε πολλά. 
εἰ γὰρ μήτε ἕν μήτε πολλά ἐστιν, οὐδ᾽ ἂν χινηθῆναί φησιν. 
οὐδενὶ γὰρ κινηθείη, ἢ οὐχ ἂν ἔτι, ἢ ὡσαύτως ἔχον, ἀλλὰ τὸ 
μὲν οὐχ ἂν εἴη, τὸ δ᾽ οὐχ ὃν γεγονὸς εἴη. Descripsimus haec 
verba , ut in Bekkeri editione exarata leguntur. Non mul- 
tum discrepat codex Lipsiensis, ubi heec exstant : &. ὃ. à. 
οὐδ᾽ ἀν. . .. .. εἶναι. οὐδὲ un... .. μήτε RODA... e. 
τοῖν εἰ δὲ μήτε... , νον νον ον μήτε πολλά ἐστιν, οὐδέν ἐστιν, 


οὐδ᾽ ἂν χινηθῆναί φησιν" οὐδὲν γὰρ χινηδείη ἢ οὐχ ἂν ἔτι 
ὡσαύτως ἔχον, ἀλλὰ τὸ μὲν οὐχ ὃ. εἴη, τὸ δ᾽ x. τ. X. La- 
cunas cum Fossio in hunc modum explemus : ἑνὸς δὲ μὴ 
ὄντος οὐδ᾽ ἂν πολλὰ εἶναι. Οὐδὲ μήν, εἴ τι μήτε πολλὰ μήτε, 
ἕν ἐστιν, εἶναι ἂν οὐδαμῶς * εἰ δ᾽ οὕτως, φησίν, οὐξὲν ἔστιν" 
εἰ γὰρ μήτε ἕν μήτε πολλὰ ἔστιν, οὐδὲν ἔστιν. Οὐδ᾽ ἂν χινη- 
θῆνχί φησιν οὐδέν" εἰ γὰρ κινηθείη, οὐχ ἂν ἔτι εἴη ὡσαύτως 
ἔχον, ἀλλὰ τὸ μὲν ὃν οὐχ ἂν εἴη, τὸ δ᾽ οὖχ ὃν γεγονὸς etn. 
Cüm eo quem tractamus loco confer Melissi verba ( fragm. 
11) : εἰ γὰρ ἑτεροιοῦται,, ἀνάγχη τὸ ἐὸν μὴ ὁμοῖον εἶναι, ἀλλ᾽ 
ἀπόλλυσθαι τὸ πρόσθεν ἐόν, τὸ δὲ οὐχ ἐὸν γίνεσθαι, | Gorgias 
in definienda rerum natura ita versatur, ut Eleaticos 
maxime philosophos impugnet. Quum igitur Melissus 
dixerit , ἀγένητον esse, γενόμενον 710n esse ens vel univer- 
sum ( τὸ ἐὸν ἢ τὸ πᾶν cf. fragmm. I et 11), ipse neque 
ἀγένητον neque γενόμενον esse contendit; deinde quum 
Melissus ἕν, non πολλά esse voluerit , ipse neque £y neq 

πολλά statuit. 

p. 980. 3. ἔτι δὲ ἢ χινεῖ ἢ χινεῖται, χαὶ εἰ μεταφέρεται οὐ 
συνεχὲς ὄν, διήρηται τὸ ὄν, οὔτε τι ταύτῃ ὥστε πάντῃ χι- 
νεῖται, πάντῃ διήρηται. εἰ δ᾽ οὕτως, πάντα οὖχ ἔστιν. ἐχλι- 
mi; γὰρ ταύτῃ, φησίν, T διήρηται, τοῦ ὄντος, ἀντὶ τοῦ χενοῦ 
τὸ διγρῆσθαι λέγων, χαθάπερ ἐν τοῖς Λευχίππου χαλουμένοις 
λόγοις γέγραπται. In cod. Lipsiensi hoec eodem fere modo, 
quo a Bekkero vulgata sunt, scripta leguntur, nisi quod 
ibi est ἢ χινεῖται xal ἕν, μεταφέρεται ac. deinde πάντῃ οὐκ 
ἐστὶν, ἐχλειπὲς : hinc Fossius suasit, ut ita restitueretur 
oratio : ἔτι δέ, Tj κινεῖται χαὶ---εἰ μὲν μεταφέρεται οὐ συνεχὲς 
ὄν — διύουται τὸ ὄν, οὖχ ἔστι ταύτῃ ὥστ᾽ εἰ πάντῃ χινεῖται, 
πάντῃ διῴρηται" εἰ δ᾽ οὕτως, πάντῃ οὐκ ἔστιν * ἐχλιπὲς γὰρ 
ταύτῃ, φησίν, Tj διήρηται, τοῦ ὄντος " ἀντὶ τοῦ χενοῦ τὸ διῃ- 
ρῆσθαι λέγων, καθάπερ ἐν τοῖς Λευχίππου χαλουμένοις λόγοις 
γέγραπται. | Omisimus μὲν ante μεταφέρεται, quia hac par- 
ticula opus non est : reliqua probavimus. ΔΛευχίππον λό- 
yov; de singulari ejus philosophi libro accepit Fabricius 
Bibl. gr. II p. 659. Harl. ac vix aliter licet interpretari. 
Cf. Democrit. fragmm. p. 374. Non recte tamen Fossius. 
huc rettulit Aristotelis verba De generat. et interitu I, 7 : 
Λεύχιππος δ᾽ ἔχειν ofr, λόγους, οἵτινες πρὸς τὴν αἴσθησιν 
ὁμολογούμενα λέγοντες οὐκ ἀναιρήσουσιν οὔτε γένεσιν οὔτε 
φθορὰν οὔτε χίνησιν xxi τὸ πλῆθος τῶν ὄντων, que alio 
spectare vix quemquam negalurum esse mihi persua- 
sum est. 

8. εἰ μὲν οὖν οὐδέν, τὰς ἀποδείξεις λέγειν ἅπαντα. δεῖ 
γὰρ τὰ φρονούμενα εἶναι, val τὸ μὴ ὄν, εἴπερ μή ἐστι, μηδὲ. 
φρονεῖσθαι. εἰ δ᾽ οὕτως͵, οὐδὲν ἂν εἶναι ψεῦδος οὐδείς φησιν, 
οὐδ᾽ εἰ ἐν τῷ πελάγει φαίη ἁμιλλᾶσθαι ἅρματα, πάντα γὰρ. 
ἂν ταῦτα εἴη. xal γὰρ τὰ ὁρώμενα xol ἀχουόμενα διὰ τοῦτο, 
ἐστιν, ὅτι φρονεῖται ἕκαστα αὐτῶν. [ἃ Casaubonus et Bek- 
kerus, Codex Lipsiensis habet δεῖν γὰρ τὰ φρονούμενα, 
deinde μὴ δὲ φρονεῖσθαι, denique πάντα (vel πάντῃ; nam 
ultima littera difficilis ad legendum est) γὰρ ταῦτα εἴη. 
Illud sine controversia patet, Gorgiam qui hucusque niliil 
esse defenderit,'jam id agere, ut si quid sit, id percipi 
non posse demonstret. Sext. Empir. adv. Math. VII $ 77 : 


ics S NIRE Une ES s ua iD 


LES ace 


ἢ 
M 


1$ 


DE MELISSO ETC. 


ὄν, εἴπερ ἡ ἔστι, μηδὲ φρονεῖσθαι. Εἰ δ᾽ οὕτως, 
οὐδὲν ἂν εἶναι ψεῦδος οὐδαμῶς φησιν, οὐδ᾽ εἰ ἐν τῷ πε- 
λάγει φαίη ἁωυιλλᾶσθαι ἅρματα. Πάντα γὰρ ἂν 
ταῦτα εἴη. Πῶς γὰρ τὰ δρώμενα χαὶ ἀχουόμενα διὰ 
τοῦτο ἔστιν, ὅτι φρονεῖται ἕχαστα αὐτῶν; εἰ δὲ μὴ διὰ 
τοῦτο, ἀλλ᾽ εἴπερ οὐδὲν μᾶλλον ἃ δρῶμεν ἔστιν, 
ἔστιν οὕτω μᾶλλον ἃ ὁρῶμεν ἢ ἃ διχνοούμεθα:; xal γὰρ 
ὥσπερ ἐχεῖ πολλοὶ ἂν ταῦτα ἴδοιεν, xat ἐνταῦθα πολλοὶ 


ἂν ταῦτα διανοηθείημεν. ''& οὖν διανοητὰ τοιάδ᾽ ἔστι, 


301 


32 


ποῖχ δὲ τἀληθῆ, ἄδηλον. “Ὥστε χαὶ εἰ ἔστιν, 
γε ἄγνωστ᾽ ἂν εἶνχι τὰ πράγματα. ὲ 

πῶς ἄν τις, φησί, δηλώσειεν ἄλλῳ ; ὃ γὰρ εἶδε, πῶς ἄν 
τις, φησί, τοῦτοεἴποι λόγῳ; ἢ πῶς ἂν ἐκεῖνο δῆλον ἀχού- 
σαντι γίγνοιτο μὴ ἰδόντι; “Ὥσπερ γὰρ οὐδὲ ἣ ὄψις τοὺς 
φθόγγους γηνώσχει, οὕτως οὐδὲ ἣ ἠχοὴ τὰ γρώματα 
ἀχούει, ἀλλὰ φθόγγους * καὶ λέγει 6 λέγων λόγον, ἀλλ᾽ οὐ 
χρῶμα οὐδὲ πρᾶγμα. Ὃ οὖν τις μὴ ἐννοεῖ, πῶς αἰτεῖ τοῦτο 
παρ᾽ ἄλλου λόγῳ; ἢ σημείῳ τινὶ ἑτέρου του πράγματος 


εἰν 
γον 
ἐν 


ὅτι δὲ χὰν Tj τι, τοῦτο ἄγνωστόν τε xol, ἀνεπινόητόν ἐστιν 
ἀνθρώπῳ,, παραχειμένως ἀποδειχτέον. Quamobrem Fossius 
auctor fuit , ut locus sic corrigeretur : εἰ μὲν o9» οὐδέν, τὰς 
ἀποδείξεις λέγει [εἶναι ἄγνωστα] ἅπαντα. δεῖν γὰρ [ἂν] τὰ 
φρονούμενα εἶναι, xal τὸ μὴ ὄν, εἴπερ μὴ ἔστι, μηδὲ φρονεῖ- 
σθαι. εἰ δ᾽ οὕτως, οὐδὲν ἂν εἶναι ψεῦδος, οὐδ᾽ εἰ, φησίν, οὐδ᾽ 
εἰ ἐν τῷ πέλάγει φαίη ἁμιλλᾶσθαι ἅρματα. πάντα γὰρ ἂν 
ταῦτα εἴη. xal γὰρ τὰ ὁρώμενα χαὶ ἀκουόμενα διὰ τοῦτο 
ἔστιν, ὅτι φρονεῖται ἕχαστα αὐτῶν. Quse correclio inge- 
niosa quidem est, sed tamen non.plane nobis satisfacit. 
Etsi enim bene observavit doctus ille vir οὐδείς post ψεῦ- 
δος ferri non posse, tamen iteratum illud oratorum more 
οὐδ᾽ εἰ non convenit commentariis Aristoteleis tenui et 
exili sermonis genere scriptis. Quocirca pro οὐδεὶς legi- 
mus οὐδαμῶς. Prelerea dubitanter pro πάντα ταῦτα, 
quum unum lantum hic commemoretur exemplum , cujus 
generis duo affert Sextus, πάντα τοιαῦτα ponendum esse 
conjicit. Nos ne hac quidem mutatione rem rectius con- 
stitui arbitrantes in vulgata lectione quae excidisse nonnulla 
indicio est, acquiescimus. — Denique quoniam xai γὰρ par- 
licule demonstrationem , cur res percipi nequeant , indi- 
cent, nihil autem ejusmodi demonstretur, sententiam 
mendosam esse jure dixit Fossius. Nam alienum ab ea 
opinione animum Gorgias habebat. Quapropter Fossius 
interrogationis signum post φρονεῖται posuit. At sic quo- 
que verba a Gorgicte mente discrepant. Flagitatur enim 
ad hoc enuntiandum non xoi γὰρ, Sed πῶς γὰρ : ceetera 
Fossio assentimur. 

14. Bekkerus : εἶ δὲ μὴ διὰ τοῦτο, ἀλλ᾽ ὥσπερ οὐδὲν μᾶλ- 
λον ἃ ὁρῶμεν ἐστίν, οὕτω μᾶλλον ἃ ὁρῶμεν ἢ διανοούμεθα. 
χαὶ γὰρ ὥσπερ ἐχεῖ πολλοὶ ἂν ταῦτα ἴδοιεν, καὶ ἐνταῦθα πολ- 
λοὶ ἂν ταῦτα διανοηθείημεν. τὸ οὖν μᾶλλον δὴ τοιάδ᾽ ἐστί, 
ποῖα δὲ ἀληθῆ, ἄδηλον. ὥστε χαὶ εἰ ἔστιν, ἡμῖν γε ἄγνωστα 
εἶναι τὰ πράγματα. 1π }}5 jam codicis Lipsiensis ope duo 
menda , qua reperiuntur apud Casaubonum, sublata sunt. 
Vulgo enim legitur μᾶλλον ὁρῶμεν ἐστιν οὕτω μᾶλλον ἃ ac 
deinde ἐχεῖτο pro ἐχεῖ. Αἱ alia restant vitia haud minus 
gravia. Pro ἀλλ᾽ ὥσπερ οὐδὲν μᾶλλον ἃ ὁρῶμεν ἐστίν, οὕτω 
μᾶλλον ἃ ὁρῶμεν ἢ διανοούμεθα scribendum cum Fossio : 
ἀλλ᾽ εἴπερ οὐδὲν μᾶλλον & ὁρῶμεν ἔστιν, ἔστιν οὕτω μᾶλλον 
ἃ δρῶμεν ἢ ἃ διανοούμεθα ; sed quod idem vir doctus con- 
jecit τὸ οὖν μᾶλλον δὴ τοιάδ᾽ ἔστι τοῖα δὲ τἀληθῆ, ἄδηλον 
minime nobis probatur. Nam vulgatae leclionis initium si 
recte: se habet, scribendum est «à οὖν μᾶλλον δὴ ( intellige 
εἶναι) τοιόνδε ἔστι. Neque. vero dubium quin poni opor- 
teat τὰ οὖν διανοητὰ τοιάδ᾽ ἔστι. 1n eandem sententiam 
Felicianus : « Ac qu& quidem cogitantur, taliasunt. Sed 
quaenam sint vera , incertum est, » Καὶ εἰ ἔστιν prestare 
codicum Urbinatis et Lipsiensis scripluree εἰ xoi ἔστιν vide- 
runt Bekkerus et Fossius, siquidem Gorgia opinio non 
posse quidquam percipi hac ratione fortius exprimitur. 
Extrema apud Casaubonum sic scripta sunt : ἡμῖν γνωστὰ 
εἶναι: τὰ πράγματα, sed requiritur id quod cod. Lips. prae- 
bet ἡυῖν γε ἄγνωστ᾽ ἂν εἶναι τὰ πράγματα. 

20. εἰ δὲ xal γνωστά, πῶς ἄν τις, φησί, δηλώσειεν ἄλλῳ ; 


ὃ γὰρ εἶδε, πῶς ἄν τις, φησί, τοῦτο εἴποι λόγῳ ; ἢ πῶς ἂν 
ἐχείνῳ δῆλον ἀκούσαντι γίγνοιτο, μὴ ἰδόντι ; Ita Fossius et 
Bekkerus, qui jam e codice Lipsiensi quaedam in verbo- 
rum contextum receperunt. Etenim pro εἰ δὲ xoi vulgo 
legebatur εἰ δὲ, deinde pro πῶς ἄν τις, φησί, ὃ. à. olim 
male scriptum erat πῶς ἄν τις, φασί, quod tamen in φησί 
converlendum esse Sylburgius animadverterat. Utrum- 
que exhibelliber Lipsiensis, Αἱ dubium esse ait Deckius, 
utrum in illo codice εἴποι exstet, an εἴπῃ, quod jure repu- 
diarunt viri docti. Unum superest mendum. Nam pro 
ἢ πῶς ἂν ἐχείνῳ δῆλον ἀχούσαντι γίγνοιτο desideralur ἢ πῶς 
ἂν ἐχεῖνο κ. τ. λ. quod item suppeditat praestantissimus 
liber Lipsiensis. Nescio an eandem lectionem exprimat 
Bern. Felicianus, ita vertens : « vel quomodo id alteri au - 
dienti et non videnti poterit manifestari. » 

p. 980. b. 1. ὥσπερ γὰρ οὐδὲ ἡ ὄψι: τοὺς φθόγγου: γιγνώ- 
σχει, οὕτως οὐδὲ ἣ ἀχοὴ τὰ χρώματα ἀχούει, ἀλλὰ φθόγγου:" 
xal λέγει ὁ λέγων, ἀλλ᾽ οὐ χρῶμα οὐδὲ πρᾶγμα. Sic codi- 
ces. Vitiosa esse verba xoi λέγει ὁ λέγων, ἀλλ᾽ οὐ γρῶμα 
οὐδὲ πρᾶγμα sensisse videlur Tennemannus Hist. phil. 
p.486 ed. Wendt. Omisit enim ἀλλ᾽ post λέγων. Neque 
tamen hoc modo restituitur oratio, quam resarciendam 
esse patet inserto λόγον. inter λέγων et ἀλλ᾽, Cujus emen- 
dationis auctor Fossius bene comparavit Sext. Empir. adv. 
Math. VII ὃ 84 : ᾧ γὰρ μηνύομεν, λόγος ἐστί, λόγος δὲ οὐχ 
ἔστι τὰ ὑποχείμενα καὶ τὰ ὄντα. οὐχ ἄρα τὰ ὄντα μηνύομεν 
τοῖς πέλας, ἀλλὰ λόγον ὃ: ἕτερός ἐστι τῶν ὑποχειμένων. 
Idem efficitur ex iis quie apud nostrum sequuntur ἀρχὴν 
γὰρ οὐ φθόγγον λέγει οὐδὲ χρῶμα, ἀλλὰ λόγον. 

4. ὃ οὖν τις μὴν ἐννοεῖ, πῶς αἰτεῖ map ἄλλου λόγῳ ἢ ση- 
μείῳ τινὶ ἑτέρου πράγματος ἐννοήσε:εν, ἀλλ᾽ ἢ ἐὰν μὲν χρῶμα 
ἰδών, ἐὰν δὲ... μος. ἀρχὴν γὰρ οὐ .. . λέγε... γο εἰ δὲ 
χρῶμα, ἀλλὰ λόγον, ὥστ᾽ οὐδὲ διανοεῖσθαι χρῶμα ἔστιν, 
ἀλλ᾽ ὁρᾶν, οὐδὲ ψόφον, ἀλλ᾽ ἀχούειν. lta Bekkerus. Plura 
etiam apud Casaubonum hoc loco menda inveniuntur : εἰ 
οὖν τις μετεννόει πῶς αἰτεῖ παρ᾽ ἄλλου λόγῳ ἢ σημείῳ τινὶ 
ἑτέρου πράγματος ἐννοήσειεν, ἀλλ᾽ ἢ ἐὰν μὲν χρῶμα ἰδών " 
dày eoe S μος ἀρχὴν γὰρ 00 5... YE... yo εἰ 
δὲ γρῶμα, ἀλλὰ λόγον, ὥστ᾽ οὐδὲ διανοεῖσθαι χρῶμά ἐστιν, 
ἀλλ᾽ ὁρᾷν, οὐδὲ ψόφον, ἀλλ᾽ ἀχούειν. Pro μετεννόει Syl- 
burgius legi voluit μετεννοεῖ ἃ} μετενόει , pro évvorjattev 
vero ἐννόησιν,, nihil, preeterea ausus mutare. Sed ha con- 
jecturze neque re ipsa neque codice Lipsiensi confirman- 
tur. In hoc autem libro principio legilur 8 οὖν τις μὴ &v- 
vost, deinde ἑτέρου τοῦ πράγματος ἐννοήσειεν, tum. ἐὰν δὲ 
eres. AO; ἀρχὴν γὰρ, οὐ λέγει δὲ χρῶμα, ἀλλὰ λόγον " 
ὥστε οὐδὲ διανοεῖσθαι x. τ. λ., denique οὐδὲ ψόφον οὐδ᾽ 
ἀχούειν. Non multum proficimus e Feliciani interpreta- 
tione, ubi haec reperiuntur : « Quomodo igitur rem quis- 
piam ab altero vel verbis vel signo alio aliquo sibi exponi 
petit, quam ille consideravit? Qui enim colorem intuitus 
non est, sed orationem audivit, ignorat colorem, et ora- 
tionem percipit: qui vero e contrario colorem inspexit 
oratione auditu minime percepta, non colorem , sed orà- 
tionem ignorat, Quare cogitari neque color, sed videri , 


ENS A E 
E28 χαὶ γνωστά, 2 


οἵ 


10 


305 ARISTOTELIS LIBER 


ἐννοήσειεν ἄν, ἀλλ᾽ T, ἐὰν μὲν χρῶμα, ἰδών, ἐὰν δὲ 
φθόγγος, ἀκροώμενος; ἀρχὴν γὰρ οὐ φθόγγον λέγει οὐδὲ 
ρῶμα, ἀλλὰ λόγον: ὥστε οὐδὲ διανοεῖσθαι χρῶμα 
ἔστιν, ἀλλ᾽ δρᾶν" οὐδὲ ψόφον, ἀλλ᾽ ἀκούειν. Εἰ δὲ xoi 
ἐνδέχεται, γιγνώσχει δὲ καὶ ἀναγιγνώσχει 6 λέγων, ἀλλὰ 
πῶς Ó ἀχούων τὸ αὐτὸ ἐννοήσει ; οὐ γὰρ οἷόν τε, τὸ αὐτὸ 
ἅμα ἐν πλείοσι καὶ χωρὶς οὖσιν εἶναι" δύο γὰρ ἂν εἴη τὸ 
ἕν. Εἰ δὲ καὶ εἴη, φησίν, ἐν πλείοσι καὶ ταὐτόν, οὐδὲν 


χωλύει, μὴ ὅμοιον φαίνεσθαι αὐτοῖς, μὴ πάντη ὁμοίοις 
ἐχείνοις οὖσι καὶ ἐν τῷ αὐτῷ, Ἔτι el ἐν τῷ αὐτῷ εἴη- 
σαν, &p' οὐχ ἂν δύο εἶεν ἢ πλείους ; φαίνεται δ᾽ οὐδ᾽ ὃ 
αὐτὸς αὑτῷ ὅμοια αἰσθανόμενος ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ, 
ἀλλ᾽ ἕτερα τῇ dxoT, xal τῇ ὄψει καὶ νῦν τε χαὶ πά- 
λαι διαφόρως" ὥστε σχολῇ ἄλλῳ πᾶν ταὐτὸ αἴσθοιτό 
τις. Οὕτως οὐχ ἔστι γνωστὸν οὐδέν, εἰ δ᾽ ἐστίν, οὐδεὶς 
ἂν αὐτὸ ἑτέρῳ δηλώσειεν, διά τε τὸ μὴ εἶναι τὰ 


neque sonus, sed audiri tantummodo potest. »  Fossius 
Jegendum esse suspicatus est : ὃ οὖν τις μὴ ἐννοεῖ, πῶς αἰτεῖ 
τοῦτο παρ᾽ ἄλλου λόγῳ ; ἢ σημείῳ τινὶ ἑτέρου πράγματος 
ἐννοήσειεν ἄν, ἀλλ᾽ ἢ ἐὰν μὲν χρῶμα, ἰδών ᾿ ἐὰν δὲ φθόγγος, 
ἀχροώμενος ; ἀρχὴν γὰρ o0 φθόγγον λέγει οὐδὲ χρῶμα, ἀλλὰ 
λόγον. Reliqua ut Bekkerus constituit. Probamus hanc 
emendationem , nisi quod inter ἑτέρου et πράγματος inseri- 
mus του, quod latet in articulo. τοῦ quem codex Lipsien- 
sis suppeditat. Genitivum πράγματος ex ἐννοήσειεν ἂν pen- 


dentem non explicuit Fossius, quasi haec legitima esset 


constructio. At raro ita loquuntur Graci. Eurip. Med. 
V. 46 : μητρὸς οὐδὲν ἐννοούμενοι χακῶν, nihil cogitantes de 
matris malis. Xen. Cyr. V, 2,18 : ἐνενόησεν αὐτῶν, ὡς ἐπη- 
ρώτων ἀλλήλους. Porro ἀλλ᾽ ἢ locum habet in sententia, 
qua continet interrogationem , in cujus sensu inest nega- 
tio. Cf. Hermann. ad Viger. p. 812 ed. 3. Denique 
ἀρχὴν vertendum omnino. 

8. εἰ δὲ xad ἐνδέχεται, γινώσχει τε xal ἀναγινώσχει λέγων. 
ἀλλὰ πῶ: ὃ ἀχούων τὸ αὐτὸ ἐννοήσει ; οὐ γὰρ οἷόν τε τὸ αὐτὸ 
ἅμα ἐν πλείοσι καὶ χωρὶς οὖσιν εἶναι * δύο γὰρ ἂν εἴη τὸ ἕν. 
εἰ δὲ xal εἴη, φησίν, ἐν πλείοσι xod ταὐτόν, οὐδὲν χωλύει μὴ 
ὅμοιον φαίνεσθαι αὐτοῖς, μὴ πάντῃ ὁμοίοις ἐχείνοις οὖσιν χαὶ 
ἐν τῷ αὐτῷ, εἴ τι ἐν τοιούτον εἴησαν, ἀλλ᾽ οὗ δύο εἶεν. Tta 
Bekkerus distinxit verba qna partim mendosa partim 
inepta sunt. Nihil memorabile hic praebet liber Lipsien- 
sis. Primum οἷόν τε ταὐτὸ ἅμα habet , deinde γὰρ εἴη sine 
ἂν, denique φαίνεσθαι αὐτοῖς μ. m. ὃ. ἐκείνως ( vel ἐχείνοις 
eodem compendio scriptum ut in praecedenti vocabulo ) 
οὖσι χ. ἐ. τ. &. εἴ τι ἕν. Felicianus vertit : « Sed si etiam 
cogitari potest, et cognoscit quidem ac recognoscit ille qui 
dicil : qui audit tamen quo pacto idem cogitabit? Non 
enim fieri potest, ut idem in pluribus et seorsum colloca- 
lis sit, unum enim duo esset. Verum si etiam idem, in- 
quit, in pluribus sit , nihil obstat, quin id non simile diver- 
sis ( corr. ipsis) appareat, qui non prorsus similes inter 
se sunt. Quin etiam in eodem, quamvis unum, et non 
duo sint, idem non prorsus simile inest. » Ultima enun- 
tiatio male conversa est. Postquam Gorgias negavit, 
cognosci quidquam aut tradi alteri posse , jam , etiamsi id 
fieri posse largiamur, tamen ab altero recte percipi negat. 
Quamobrem ἐνδέχεται quid sibi velit ex iis quae adjungun- 
lur γιγνώσχει τε xal ἀναγιγνώσχει intelligimus , in quibus 
tamen rectius γιγνώσχει δὲ xol ἀναγιγνώσχει ponitur. Ne- 
que enim adnectuntur ea quee quum ad rem ipsam non 
pertineant salva sententia abesse possunt (cf. Herm. Opusc. 
Ili p. 159), sed ea adduntur quce universe notioni τοῦ 
διανοεῖσθαι, quod e superioribus post ἐνδέχεται repetendum, 
lanquam partes subjiciantur. Hae autem partes quum 
haud secus atque ipsum ἐνδέχεται διανοεῖσθαι verbis prae- 
gressis opponantur δὲ particulam flagitant, quam eo magis 
hoc loco necessariam esse liquet, quod omisso infinitivo 
initium comprehensionis mancum est. Ut δὲ pro τε jure 
substituit Fossius, nulla mutat particule reddita ra- 
lione : ita ὁ ad λέγων apponendum esse injuria negavit, 
participium illud adjecto nescio quo pronomine dicendo 


interpretandum esse ratus. In eadem enuntiatione di- 
stinctionis virgulam, quemadmodum fieri oportet, post 
λέγων et signum interrogationis post ἐννοήσει posuit, —Coe- 
terum idem vir doctus in verbis εἰ δὲ xoi εἴη, φησίν, ἐν 
πλείοσι καὶ ταὐτόν posterius x«i recte vertit e£ — quidem 
atque in eadem periodo formulam ἐν τῷ αὐτῷ una vel 
conjuncti. Plat. Phaed. p. 79 E : ἐπειδὰν ἐν τῷ αὐτῷ ὦσι 
Ψυχὴ καὶ σῶμα. Sequentia ita mutavit, ut scriberet ἔτι ἕν 
ἂν τοιοῦτοι, εἰ ἦσαν, ἀλλ᾽ οὐ δύο εἶεν, quae mihi non arri- 
dent. Immo corrige : ἔτι εἰ ἐν τῷ αὐτῷ εἴησαν, ἄρ᾽ οὐχ ἂν 
ὃύο εἶεν ἢ πλείους ; 

14. φαίνεται δὲ οὐδ᾽ αὐτὸς αὐτῷ ὅμοια αἰσθονόμενος ἐν τῷ 
αὐτῷ χρόνῳ, ἀλλ᾽ ἕτερα τῇ ἀκοῇ xal τῇ ὄψει, xai νῦν τε xod 
πάλαι διαφόρως. ὥστε σχολῇ ἄλλῳ πᾶν ταὐτὸ αἴσθοιτό τις. 


114 Bekkerus. Αἴ sententia pro οὐδ᾽ αὐτὸς desiderat οὐδ᾽ 


ὁ αὐτὸς, quod Fossius recepit, deinde post διαφόρως re- 
ctius ponitur μέση στιγμή, ut enuntiatum usque ad αἴσθοιτό 
τις pertineat. Denique quum id quod in veteribus edi- 
tionibus legitur ὥστε σχολὴν ἄλλο πᾶν seque ineptum sit ac 
Lipsiensis libri scriptura ὥστε σχολὴ. ἄλλω πᾶν, non du- 
bitavimus Sylburgii conjecturam ὥστε σχολῇ ἄλλῳ πᾶν, 
quam ne commemorato quidem auctore Bekkerus verbo- 
rum ordini interposuit , calculo nostro comprobare. Aper- 
tum est extremam sententiee partem hoc significare : τ 
vix quisquam. prorsus idem atque alius sentiat. 

18. οὕτως οὐχ ἔστιν, ἕν ἐστι γνωστόν, οὐδεὶς ἂν αὐτὸ 
ἑτέρῳ δηλώσειεν, διά τε τὸ μὴ εἶναι τὰ πράγματα λεχτά, καὶ 
ὅτι οὐδεὶς ἕτερον ἑτέρῳ ταὐτὸν ἐννοεῖ. Sic Bekkeri editio, 
ἃ qua in eo potissimum Casauboniana differt , quod in illa 
omittitur ἑτέρῳ ante δηλώσειεν, quod tamen in Paciana 
exstat. Praeterea Casaubonus et Pacius habent ταὐτό pro 
ταὐτόν. Non multum ab his dissidet codex Lipsiensis qui 
οὕτως οὐχ ἔστιν ἔνεστι γνωστόν ac deinde τὰ πράγματα λό- 
yov; (pro2ex:& ) exhibet.  Fossius duplicem conjecturam 
proposuit, quarum altera esl οὕτως οὐχ ἔστιν οὐδέν * εἰ δ᾽ 
ἔστιν, ἄγνωστον, εἰ δὲ γνωστόν, οὐδεὶς x. τ. λ., altera pau- 
cioribus comprehenditur verbis : οὕτως οὐκ ἐστὲ (sic) γνω- 
στόν, εἰ δ᾽ ἐστίν, οὐδεὶς ἂν αὐτὸ ἑτέρῳ δηλώσειεν διά τε τὸ 
μὴ εἶναι τὰ πράγματα λόγους, καὶ ὅτι οὐδεὶς ἑτέρῳ ταὐτὸ ἐν- 
νοεῖ. Quod ait in verbis extremis xai ὅτι οὐδεὶς x. v. À. 
illud ἑτέρῳ esse e certa Meieri conjectura , satis mirari ne- 
queo, quum haec vox in omnibus libris et scriptis et editis 
compareat. - Quapropter existimo Meierum praecedens 
vocabulum ἕτερον, quo ad sententie integritatem :non 
egemus , omittendum censuisse. Prior illa suspicio inge- 
niosa quidem est, sed paulo latius patet quam hujus loci 
ratio fert. Posterior propius àd litterarum ductus qui in 
codicibus reperiuntur accedit-et verborum paucitate magis 
commendatur. At in primo inciso deest tamen οὖδέν post 
γνωστόν, quo hic aegre careas. Itaque hoc pronomine 
adjecto reliqua quomodo a Fossio emendata sunt conser- 
vavi. Estigitur verborum sensus :.« ita fieri non potest, 
ut quidquam cognoscatur, sin autem potest, nemo alteri 
id declaraverit, quia res non sunt verba et quia nemo 
idem quod alter arim3 cogitat, » 


ds si at 


MA ΡΟΣ," 


-πραγματαλόγους, xai ὅτι οὐδεὶς ἑτέρῳ ταὐτὸ ἐννοεῖ. 


DE MELISSO ETC. ὁ 309 


piat , ὥστε ἐν τῇ περὶ ἐχείνων σχέψει xxl ταύτας ἐξε- 


“Ἅπασαι δὲ αὗται xol ἑτέρων ἀρχαιοτέρων εἰσὶν ἀπο- | ταστέον. 


᾿ς 20. ἅπαντες δὲ καὶ οὕτως ἑτέρων ἀρχαιοτέρων εἰσὶν ἀπο- 
ρίαι, ὥστε ἐν τῇ περὶ ἐχείνων σχέψει καὶ ταῦτα ἐξεταστέον. 
Ita Casaubonus et Bekkerus. Sed nemo talem sententiam 
intelligat. In codice Lipsiensi qui a cceteris hoc loco non 
discrepat, nisi quod οὗτος ἑτέρων prabet , nihil przesidii 
est. Felicianus vertit: « Sed omnes quidem hz veterum 
aliorum dubitationes sunt. Quocirca haec quoque perpen- 
. denda atque excutienda in disputatione de illis videntur. » 


Hinc Fossius legendum suspicatus est : ἅπαντα δὲ ταῦτα χαὶ 
ἑτέρων ἀρχαιοτέρων εἰσὶν ἀπορίαι, ὥστε ἐν τῇ περὶ ἐκείνων 
σχέψει xai ταῦτα ἐξεταστέον. Cui conjecturae nihil obstat 
nisi οὕτως vel οὗτος in ταῦτα mutatum, quod propter no- 
minis ἀπορίαι genus ne necessarium quidem est. Idcirco 
scribendum videtur: ἄπασαι δὲ αὗται χαὶ ἑτέρων ἀρχαιοτέ- 
ρων εἰσὶν ἀπορίαι, ὥστε ἐν τῇ περὶ ἐκείνων σχέψε: χαὶ ταύτας 
ἐξεταστέον. Ἷ : 


MESE MURCIA SP HACHIDH MHIL UBL LO LAN LOUER μά 
DE HERACLITO. 


Heraclitus de cujus vita et studiis pauca veteres 
monumentis mandarunt patria ortus est Epheso, 
nobilissima Ionize urbe, patre Blysone sive , ut 
aliis placet, Blosone vel Heracionte (1). Quem 
virum multis nominibus insignem certo quidem 
scimus circa Olympiadem sexagesimam nonam 
floruisse , sed de natali ejus anno et mortis tem- 
pore nihil compertum habemus. Ignoramus item 
quibus artibus institutus et quibus magistris usus 
sit. Etsi enim Diogenes (2) et Suidas Xenophanem 
atque Hippasum illius praeceptores fuisse Sotione 
potissimum auctore tradiderunt : tamen verisi- 
milius est, qu: plerorumque fuit opinio, eum 
suopte ingenio in litteris profecisse. Huc acce- 
debat cum genus illustre splendorque natalium, 
tum animi altitudo. Fuit autem in eo quz jam in 
puero elucebat simul generosa quaedam virtus , si- 
mul animus contemptor vulgi rerumque tluxarum 
et humilium, Quo factum est, ut adolescens nihil 
se scire profiteretur, quum autem vir esset sa- 
pientize studio eruditus , omnia se habere cognita 
diceret (3). Quoniam vero aetatem non in mune- 
rum publicorum administratione, sed in veri in- 
vestigatione consumere decreverat, regnum fratri 
concessit (4). Adde quod Hermodori amici exemplo 
fortasse a publicis negotiis suscipiendis deterritus 


est. Qui quamvis bene de civitate meruisset , ta- 
men ab Ephesiis in exsilium pulsus erat (5), Itaque 
Heraclitus a suis rogatus, ut leges conderet, 
negavit se id esse facturum, contendens rempu- 
blicam prava consuetudine jam esse imbutam., 
Fictane sit illa res an vera quam quidam narrant, 
eum cum pueris ludere quam inter tales cives 
gubernacula reipublice tractare maluisse, non la- 
boro. Neque pro certo affirmare ausim quod testes 
parum locupletes aiunt (6) eum posthac homines 


perosum relicta urbe in montes secessisse, ubi - 


nature contemplationi deditus olera et herbas 
comederit. Ibi fama est eum aqua intercute la- 
borare ceepisse. Quod ubi ei accidit malum, in 
urbem redux aut hoc aut alio morbo absumptus 
sexagesimo statis anno obiit. Fuisse eum regia 
stirpe ortum ac civibus carum vel ex hoc concludi 
oportet, quod iü foro sepultus est (7) Fabulam. 
redolent quze de joculari et frustra tentata morbi 
illius curatione apud Laertium leguntur, Denique 
serior ztas Heraclito perpetuam tristitiam (8) af- 
finxit, ut semper lacrimasse atque in luctu vixisse 
diceretur. 

Quum autem Ephesio philosopho sublime et 
erectum ingenium esset, in eruditorum hominum 
usum librum exaravit quem, veterum more, in 


(1) Diogenes Laertius lib. IX, 1 : Ἡράχλειτος Βλύσωνος 
ἢ (ὡς τινες) Ἡραχίοντος, ᾿Εφέσιος. Οὗτος ἤχμαζε μὲν xarà 
τὴν ἐννάτην xo ἑξηχοστὴν ὀλυμπιάδα. Μεγαλόφρων δὲ γέγονε 
παρ᾽ ὅντινα οὖν καὶ ὑπερόπτης. Suidas : Ηράχλειτος Βλόσωνος 
ἢ Βλεύσωνος᾽ οἱ δὲ 'Opaxtvou. : 

(2) Diogenes Laertius lib. IX, 5 : Ἤχουσέ τε οὐδενός, ἀλλ᾽ 
αὑτὸν ἔφη διζήσασθαι καὶ μαθεῖν πάντα παρ᾽ ἑαυτοῦ. Σωτίων 
δέ φησιν εἰρηχέναι τινὰς Ξενοφάνους αὐτὸν ἀχηχοέναι. Suidas : 
τινὲς δὲ αὐτὸν ἔφασαν διαχοῦσαι Ξενοφάνους χαὶ Ἱππάσου 
Πυθαγορείου. - 

(3) Diogenes Laertius lib. IX, 5 : Γέγονε δὲ θαυμάσιος ἐκ 
παίδων, ὅτε xal νέος ὧν ἔφασχε μηδὲν εἰδέναι " τέλειος μέντοι 
γενόμενος πάντα ἐγνωχέναι. 

(4) Diogenes Laertius lib. TX, 6 : Σημεῖον δ᾽ αὐτοῦ τῆς 
μεγαλοφροσύνης ᾿Αντισθένης φησὶν ἐν διαδοχαῖς" ἐκχωρῆσαι γὰρ 
τἀδελφῷ τῆς βασιλείας. Strabo lib. XIV p. 633 : υἱὸν γνήσιον 
Κόδρου τοῦ ᾿Αθηνῶν βασιλέως, γενέσθαι δὲ τοῦτον ᾿Εφέσου 
χτίστην᾽ διόπερ τὸ βασίλειον τῶν ᾿Ιώνων ἐχεῖ συστῆναί φασι. 
Καὶ ἔτι νῦν οἱ ἐκ τοῦ γένους ὀνομάζονται βασιλεῖς, ἔχοντές 
τινας τιμάς, προεδρίαν τε ἐν ἀγῶσι χαὶ πορφύραν ἐπίσημον 
τοῦ βασιλικοῦ γένους, σχίπωνα ἀντὶ σχήπτρον xal τὰ ἱερὰ τῆς 
ἘἘλευσινίας Δήμητρος. 

(5) Diogenes Laertius lib. IX, 2 : Καθάπτεται δὲ xal τῶν 
᾿Εφεσίων ἐπὶ τῷ τὸν ἑταῖρον ἐχθαλεῖν Ἑρμόδωρον ἐν οἷς φη- 
σιν" Ἄξιον ᾿Εφεσίοις ἡδηδὸν ἀποθανεῖν πᾶσι, καὶ τοῖς ἀνήδοις 
τὴν πόλιν χαταλιπεῖν, οἵτινες Ἑρμόδωρον ἑωυτῶν ὀνήιστον 
ἐξέθαλον λέγοντες, Ἡμέων uri εἷς ὀνήιστος ἔστω᾽ εἰ δέ τις 


τοιοῦτος, ἄλλῃ τε χαὶ μετ᾽ ἄλλων. Ἀξιούμενος δὲ χαὶ νόμους 
θεῖναι πρὸς αὑτῶν, ὑπερεῖδε διὰ τὸ ἤδη χεχρατῆσθαι τῇ πονηρᾷ 
πολιτείᾳ τὴν πόλιν. 

(6) Diogenes Laertius lib. IX, 3 : Ἀναχωρήσας δὲ εἰς τὸ 
ἱερὸν τῆς Ἀρτέμιδος μετὰ τῶν παίδων ἠστραγάλιζε" περιστάντων 
δ᾽ αὐτὸν τῶν "Egeotov, Τί, ὦ κάχιστοι, θαυμάζετε; ἔφη" ἢ οὐ 
χρεῖττον τοῦτο ποιεῖν ἢ μεθ᾽ ὑμῶν πολιτεύεσθαι ; Καὶ TO € 
μισανθρωπήσας χαὶ ἐχπατήσας ἐν τοῖς ὄρεσι διητᾶτο πόας σι- 
τούμενος xal βοτάνας. Καὶ μέντοι xal διὰ τοῦτο περιτραπεὶς 
εἰς ὕδερον κατῆλθεν εἰς ἄστυ, καὶ τῶν ἰατρῶν αἰνιγματωδῶς 
ἐπυνθάνετο, εἰ δύναιντο ἐξ ἐπομδοίας αὐχμὸν ποιῆσαι. Τῶν 
δὲ μὴ συνιέντων, αὑτὸν εἰς βούστασιν κατορύξας τῇ τῶν βολ- 
θίτων ἀλέᾳ ἤλπισεν ἐξατμισθήσεσθαι" οὐδὲν δ᾽ ἀνύων οὐδ᾽ οὕτως 
ἐτελεύτα βιοὺς ἔτη ξ΄. Cf. Suidas. 

(7) Diogenes Laertius lib. IX, 4 : Ἕρμιππος δέ φησι λέγειν 
αὐτὸν τοῖς ἰατροῖς, εἴ τις δύναται ἔντερα ταπεινώσας ὑγρὸν 
ἐξεράσαι " ἀπειπόντων δέ, θεῖναι αὑτὸν εἰς τὸν ἥλιον, καὶ χε- 
λεύειν τοὺς παῖδας βολθίτοις χαταπλάττειν" οὕτω δὴ χατατει- 
νόμενον δευτεραῖον τελευτῆσαι χαὶ ταφῆναι ἐν τῇ ἀγορᾷ. 
Νεάνθης δ᾽ ὁ Κυζιχηνός φησι, μὴ δυνηθέντα αὐτὸν ἀποσπάσαι 
τὰ βόλθιτα μεῖναι, xal διὰ τὴν μεταδολὴν ἀγνοηθέντα χυνό- 
ὄρωτον γενέσθαι, ᾿ 

(8) Seneca de Ira lib. II, 10 : Heraclitus quoties prodierat 
et tantum circa se male viventium, immo male pereuntium 
viderat , (lebat, miserebatur omnium qui sibi leeti felicesque 
occurrebant, miti animo, sed nimis imbecillo : et ipse 
inter deplorandos erat. Cf. de Tranq. an. cap. 15. Lucianus 


310 


[^ 


1 
Ἷ 
] 
᾿ 
͵ 
j 


: DE. HERACLITO. 


Dianz templo deposuit. Variat operis iliius in- 
scriptio, quod nonnulli Musas, quidam de natura, 
Diodotus certum constituende vitae gubernacu- 
lum , alii morum rationem vel moris ordinem sive 
ornamentum unius omnium inscripsere. Inde 
conjici licet Heraclitum nihil prater nomen suum 
in fronte voluminis praeposuisse. Constabat liber 
e tribus partibus, quarum prima scriptor de uni- 
verso, altera de republica, tertia de rebus divinis 
egit (9). Hujus pauca quz exstant fragmenta post 
Henr. Stephanum in Poesi Philosophica, Frid. 
Schleiermacherum in F. A. Wolfii etPh. Buttmanni 
Museo I p. 313-533 (Op. philos. II p. 3-146) et 
J. Bernaysium (1o) Mus. Rhenan. Nov. Ser. VII, 
p. 90-116; IX, p. 241-269, recognita et aucta 
infra exhibebo atque interpretabor. 

Heraclitus a sermonis obscuritate τοῦ Σχοτεινοῦ 
cognomen posterioribus seculis invenit. Sic jam 
Pseudoaristoteles de Mundo cap. 5 : ταὐτὸ δέ, in- 
quit, τοῦτο ἦν καὶ τὸ παρὰ τῷ σχοτεινῷ λεγόμενον 
. Ἡραχλείτῳ χτλ. et a Lucretio lib. I, vs. 639-640 
dicitur clarus οὗ obscuram linguam. Cf. Strabo 
lib. XIV p. 642 et Seneca Epist. 12. Multi eum 
de'industria minus perspicue scripsisse putarunt, 
ne ab omnibus intelligeretur. In qua opinione 
fuere Cicero (11), Diogenes Laertius, Clemens 
Alexandrinus, auctor Allegoriarum Homericarum 
quze sub Heracliti vel Heraclidis nomine feruntur. 
Alii male vinctam et ambiguam philosophi ora- 


511 


tionem incusant (12) qua rebus clarissimis tene- 
bras obduxerit. Affirmant enim difficile fuisse, 
Heracliti verba distinguere, quia quod cujusque 
periodi principium , qui finis esset non appare- 
ret. Quamobrem szpenumero lectores de voca- 
bulorum contextu ambigebant, nescientes utrum 
ad praecedentia an ad sequentia referenda essent. 
Neque tamen veteres diffitentur (13), partes ali- 
quot operis Heraclitei splendide ac dilucide fuisse 
conscriptas, ut vel obtusa ingenia sententias 
quasdam assequi vocumque vim ac voluntatem 
interpretari possent. Sic autem cogitata eloque- 
batur, ut legentium animi altius se efferrent et 
quasi divino instinctu concitarentur. Qua in 
re inter scriptores Graecos breviloquentia et in- 
comparabili dictionis gravitate excellebat, Pro- 
ditum est Cratetem (14) quendam Heracliti Mu- 
sas (15) primum in Grzciam intulisse dixisseque 
istud opusculum Delio natatore indigere qui in 
ejus tanquam fluminis altitudine non periret. 
Similis est apud Diogenem de Socrate narratio. 
Qui quum ab Euripide Ephesii philosophi libel- 
lum accepisset, rogatus quid de eo sentiret, re- 
spondisse fertur qua intellexerit praeclara esse, 
putare se etiam quz non intellexerit esse eximia, 
verum Delio quopiam opus esse natatore (16). 
Hac atque alia istius generis talia sunt, ut ca- . 
vendum videatur, ne commentitiis rebus fidem. 
adjungamus. Nam de Socrate ratio fugit Dioge- 


Vitt. auct. cap. 14: ATOP. Σὺ δὲ τί χλάεις, ὦ βέλτιστε ; πολὺ 
γὰρ οἶμαι χάλλιόν σοι πρόσλαλεῖν. ΗΡΑΚΛ. Ἡγέομαι γάρ, 
ὦ ξένε, τὰ ἀνθρωπήια πρήγματα ὀϊζυρά, καὶ δαχρνώδεα, καὶ 
οὐδὲν αὐτέων ὅ, τι μὴ ἐπιχήριον' τῷ δὴ οἰχτείρω τε σφέας xol 
ὀδύρομαι. 

(9) Diogenes Laertius lib. IX, 5-6 : Τὸ δὲ φερόμενον αὐτοῦ 
βιθλίον ἐστὶ μὲν ἀπὸ τοῦ συνέχοντος περὶ φύσεως" διήρηται 
δὲ εἰς τρεῖς λόγους, εἴς τε τὸν περὶ τοῦ παντός, χαὶ πολ ιτικόν, 
χαὶ vue ᾿Ανέθηχε. δὲ αὐτὸ εἰς τὸ τῆς Ἀρτέμιδος ἱερόν. 
M. lib. IX, 12 : Ἐπιγράφουσι δὲ αὐτὸ οἱ μὲν Μούσας, οἱ δὲ 
Περὶ ψύσεως, Διόδοτος δὲ Ἀχριδὲς οἰάχισμα πρὸς στάθμην 
βίου, ἄλλοι Γνώμην ἠθῶν ἢ τρόπου χόσμον ἑνὸς τῶν ξυμπάν- 
των. Apud Plutarchum adv. Colot. p. 1115 : ᾿Αριστοτέλους 
τὰ περὶ οὐρανοῦ xal tà περὶ ψυχῆς, Θεοφράστου δὲ τὰ πρὸς 
τοὺς φυσιχούς, ἩΗραχ)είτου δὲ τὸν Ζωροάστρην, τὸ περὶ τῶν 
ἐν ἄδου χτλ. pro ᾿Ηρακλείτον legendum 'HoxxAc(óov. Nam 
Heraclides Ponticus scripsit librum περὶ τῶν ἐν ἅδου teste 
Diogene Laertio lib. V, 6, 86. Cf. Bernays. Mus. Rh. VII 
p. 96. 

(to) Adde ejusdem Heraclitea, part. 1, Bonnz:e 1848, et 
Lassalli de Heracliti philosophia volumen, Berolini 1858. 

(11) Cicero Heraclitum valde obscurum fuisse et consulto 
occulte dixisse ait. Idem cognomento σχοτεινός eum per- 
hiberi testatur, quia de natura nimis obscure memoraverit. 
Conf. de Divin. IT, 64; dc Nat. deor. I, 26 ; de Fin. 11, 5. 
Denique de Nat. deor. IIT, 14 : Heraclitum, inquit, non 
, omnes interpretantur uno modo, qui quoniam , quid dice- 
ret, intelligi noluit, omittamus. Diogenes Laertius lib. IX, 
6 : ὡς μέν τινες, ἐπιτηδεύσας ἀσατέστερον γράψαι, ὅπως οἱ 
δυνάμενοι προσίοιεν αὐτῷ, xal μὴ ἐκ τοῦ δημώδους εὐχατα- 


φρόνητου εἴη. Clemens Alexandrinus Strom. V p.571 C : χαὶ 
μυρία ἐπὶ μυρίοις εὕροιμεν ἂν ὑπό τε φιλοσόφων, ὑπό τε 
ποιητῶν αἰνιγματωδῶς εἰρημένα" ὅπου γε xai ὅλα βιθλία ἐπι- 
χεχουμμένην τὴν τοῦ συγγραφέως βούλησιν ἐπιδείκνυνται, ὡς 
xai τὸ τοῦ Ἡραχλείτου Περὶ φύσεως, ὃς xai OU αὐτὸ τοῦτο 
σχοτεινὸς προσηγόρευται. Heraclitus Alleg. Hom. cap. 24 
p. 5t ed. Mehler. : Ὁ γοῦν σχοτεινὸς 'HodAetroc ἀσαφῇ «2i 
διὰ συμιθόλων εἰχάζεσθαι δυνάμενα θεολογεῖ τὰ φυσιχά, OU ὧν 
φησι κτλ. 

(12) Aristoteles Rhet. πὶ, δ : Τὰ γὰρ Ἡραχλείτου διαστῖ- 
ξαι ἔργον διὰ τὸ ἄδηλον εἶναι ποτέρῳ πρόσχειται, τῷ ὕστερον 
ἢ τῷ πρότερον᾽ οἷον ἐν τῇ ἀρχῇ αὐτοῦ τοῦ συγγράμματος" 
φησὶ γὰρ xt). Demetrius de Elocut. 192 : Ἄδηλος γὰρ f, 
ἑχάστου χώλου ἀρχὴ διὰ τὴν λύσιν, ὥσπερ τὰ Ἡραχλείτον " 
χαὶ γὰρ ταῦτα σχοτεινὰ ποιεῖ τὸ πλεῖστον ἣ λύσις. 

(13) Diogenes Laertius lib IX, 7 : Λαμπρῶς τε ἐνίοτε ἐν τῷ 
συγγράμματι καὶ σαφῶς ἐχθάλλει, ὥστε χαὶ τὸν νωθέστατον 
ῥᾳδίως γνῶναι xad δίαρμα ψυχῆς λαθεῖν" ἥ τε βραχύτης xai τὸ 
βάρος τῆς ἑρμηνείας ἀσύγχριτον. 

(14) Diogenes Laertius lib. IX, 12 : Σέλευχος μέντοι φησὶν 
ὁ γραμματικός, Κρότωνά τινα ἱστορεῖν ἐν τῷ Καταχολυμόδιητῇ, 
Κράτητά τινα πρῶτον εἰς τὴν Ελλάδα χομίσαι τὸ βιόλί ίον᾽ ὃν 
xol εἰπεῖν, Δηλίου τινὸς δεῖσθαι χολυμθητοῦ, ὃς οὐχ ἀποπνι- 
γήσεται ἐν αὐτῷ. 

(15) "Iáde; Μοῦσαι vocantur a Clemente Strom. V p. 
576 A. 

(16) Diogenes Laertius lib. IT, 22 : Φασὶ δ᾽ Εὐριπίδην αὐτῷ 
δόντα τὸ Ἡραχλείτου σύγγραμμα ἐρέσθαι, Τί δοκεῖ; τὸν δὲ 
φάναι, Ἃ μὲν συνῆχα, γενναῖα" οἶμαι δὲ xod ἃ μὴ συνῆκα᾽ πλὴν 
Δηλίον γέ τινος δεῖται χολυμθητοῦ. 


312 DE HERACLITO. 


nem, siquidem illi qui miram hanc rem primi 
vulgarunt non tam Socrati quam sibi ingenii 
acumen detraxerunt. Quum enim Plato, Aristo- 
teles , Plutarchus aliique Heraclitum non solum 
legerint, sed etiam decreta ejus explicaverint, 
Socratem in ejus libro hasisse nemo credat. 
Quid? quod Socratis et Platonis tempore satis 
emendata monumentorum Heracliteorum exem- 
plaria in hominum manibus fuisse probabile est, 
Nempe posteri qui multum de philosophi obscu- 
ritate conqueruntur corruptioribus exemplis vi- 
dentur usi. Jacuit autem fere silentio post Pla- 
tonis et Aristotelis tempora Heracliti illud de 
rerum natura volumen, nisi quod Ephesii phi- 
losophi aliquot sectatores fuerunt qui Heracli- 
tei (17) dicebantur et quod Stoici (18) in placitis 
ejus dilucidandis et ad sua dogmata accommo- 
dandis operam consumserunt, Secuti sunt Plu- 
tarchus, Sextus Empiricus , M. Antoninus, Cle- 
mens Alexandrinus qui Heraclitum lectitarunt 
multaque ejus dicta et precepta celebraverunt. 
Preterea ad. Ephesii civis chartas ab hominum 
oblivione vindicandas accessit Hippolytus in 
Haresium omnium refutatione, editus Oxonii 
anno 1851: sub Origenis nomine ab Emmanuele 
Millero. Hic Noeti hzretici doctrinam ex Hera- 
.cliteo fonte manasse ostensurus data occasione 
varia veteris illius sapientie doctoris scita et 
apophthegmata proponit. Theodoretus vero et 
Stobsus, licet plures Heracliti sententias com- 
memorent, non tamen eas ex ipsis doctissimi 
hominis commentariis, sed ex aliorum scriptis 
petivisse videntur. Jam si Heraclitei libelli fra- 
gmenta ex iisquos nominavi scriptoribus collecta 
consideramus, fateamur necesse est omnia esse 
aperta et lucida exceptis mendis aliquot locisque 
depravatis quibus medicinam facerenon admodum 
difficile est. Sed hac de sermonis obscuritate 
dicta sufficiant, 


[ Restat ut placita egregii viri adumbremus, 
Rerum (19) elementum ignem esse dixit ejusque 
vicibus universa cieri atque agitari. Qui dum 
condensatur vel rarescit, ingens animalium , 
corporum formarumque varietas modo nascitur 
modo occidit. At occasus (20) nihil differt ab 
ortu , siquidem vivorum sors a mortuorum con- 
ditione non diversa est. Cuncta enim perpetuo 
moventur et priore statu relicto in contrarium 
transeunt , neque quidquam quiescit (21). Quare 
nihil preter igneam vim est immortale. Quippe 
ceietera non sunt, sed fiunt et quasi fluminis instar 
labuntur (22). Ignis vero mutatur primum in 
aerem, deinde aer inaquam, qua partim in terram 
abit, partim in ignem revolvitur (23). Est autem 
ille ignis omnibus qus agitantur movendi prin- 
cipium, Itaque hujus beneficio sentimus, cogita- 
mus, animam de coelo ducimus, Porro non alium 
vite nostra auctorem et custodem habemus (24). 
Idem fulminis specie rerum universitatem regit 
ac tuetur (25). Neque tamen quidquam forte et 
casu evenit, sed omnia necessitate fiunt, Etenim 
mundum neque dii neque homines procrearunt , 
sed fuit ex omni zternitate (26) atque est et erit 
ignis sempiternus. Quum enim e flamm: ardore 
generatus sit, certo tempore eum comburi necesse 
est. At quamdiu 'exuritur universitatis corpus 
cunctaque fumo complentur, tamdiu offusa orbi 
caligine nihil sub aspectum cadit. Ibi contingere 
solet, ut terra ad orci similitudinem accedat. Ut 
enim in orco defunctorum anim: odorantur : ita 
vivi tum olfactu pro visu utuntur, donec reddita 
luce denuo videre possint (27). Ortus occasusque 
vicissitudini przsunt contrari: naturz, e quibus 
omnium parens vocatur Bellum sive Discordia (28), 
omninm confectrix nominatur Pax sive Concordia 
(29). Denique mutatio qua universum exsistit 
via sursum ac deorsum ducens appellatur (30). 


Nimirum vapores qui ex agris et aquis excitantur 


(17) Diogenes Laertius lib. 1X, ὁ : Τοσαύτην δὲ δόξαν 
ἔσχε τὸ σύγγραμμα, ὡς xol αἱρετιστὰς ἀπ’ αὐτοῦ γενέσθαι 
τοὺς χληθέντας ᾿Ηραχλειτείους. Of. Plat. 'Thezet. p. 179 seq. 

(18) Cleanthes , Aristo, Sphaierus , Chrysippus. Vid. Dio- 
genes Laertius lib. VII, 174 et 178; lib. IX, 5 et 15. Cf. 
Phaedr, Epicur. de Diis col. IV, 12 sq. 

(19) Diogenes Laertius lib. IX, 8 : Πῦρ εἶναι στοιχεῖον, 
καὶ πυρὸς ἀμοιδὴν τὰ πάντα ἀραιώσει xol πυχνώσει τὰ γινό- 
μενα. 

- (20) Vid. fragm. 46. : 

j Q1) Diogenes Laertius lib. IX, 8 : Γίνεσθαι πάντα xac 
ἐναντιότητα. 

(22) Diogenes Laertius lib. IX, 8 : Καὶ ῥεῖν τὰ ὅλα πο- 
ugoU δίχην. Of. fragm. 21-22. Plato Cratyl. p. 402 A : λέ- 
γει που Ἡράχλειτος ὅτι πάντα χωρεῖ καὶ οὐδὲν μένει, xoi 
πυταμοῦ ῥοῇ ἀπειχάζων τὰ ὄντα λέγει ὡς δὶς ἐς τὸν χὐτὸν πο- 


ταμὸν οὐχ ἂν ἐμόαίης. 


(23) Vid. fragm 28 et 31. Diogenes Laertius lib. IX, 
9 : Πυχνούμενον γὰρ τὸ πῦρ ἐξυγραίνεσθαι, συνιστάμενόν 
τε γίνεσθαι ὕδωρ, πηγνύμενον δὲ τὸ ὕδωρ εἰς γῆν τρέπεσθαι 

(24) Vid. fragm. 49 et adnot. ad fragm. 46. 

(25) Vid. fragm. 50. 

(26) Vid. fragm. 27. Diogenes Laertius lib. IX, 8 : Ἕνα 
εἶναι χόσμον, γεννᾶσθαί τε αὐτὸν Ex πυρός, xal πάλιν ἐχπυ- 
ροῦσθαι χατά τινὰς περιόζους ἐναλλὰξ τὸν σύμπαντα αἰῶνα" 
τοῦτο δὲ γίνεσθαι χαθ᾽ εἱμαρμένην. 

(27) Vid. fragm. 25-26. 

(28) Vid. fragm. 43. 

(29) Diogenes Laertius lib. IX, 8: Τῶν δὲ ἐναντίων τὸ 
μὲν ἐπὶ τὴν γένεσιν ἄγον χαλεῖσθαι πόλεμον καὶ ἔριν᾽ τὸ δ᾽ ἐπὶ 
τὴν ἐχπύρωσιν, ὁμολογίαν voi εἰρήνην. 

(30) Diogenes Laertius lib. IX, 8 : Καὶ τὴν μεταβολὴν ὁδὸν 


ἄνω 'k&tto* τόν τε χόσμον γίνεσθαι χατὰ ταύτην. Vide fragm. 
32 et 91. 


MCI NE D ερῳφοομοθηδε χερνᾳ 


DE HERACLITO. 


illa sursum ducens via fuisse traduntur. Et qua- 
tenus evaporatio nunc liquida nunc tenebrosa 
est, ista diversitas eo valet, ut ex illa ignis, ex 
hac aque incrementa capiant (31). Quin etiam 
diem ac noctem et menses et annos commutatio- 
nesque temporum quadripartitas imbresque et 
ventos atque his similia pro anhelitus varie- 
tate fieri vult philosophus (32). Nam liquidam 
evaporationem (33) in solis circulo inflammatam 
diem efficere ait; ubi vero contraria illa przeva- 

luerit, ibi noctem oboriri. Preterea calorem lu- 
Ἢ minis vi auctum zstatem gignere, humorem 
propter tenebras abundantem hiemis esse causam. 
Aerem celumque (34) quod terram ambit igneum 
esse necesse est, In eo scapha reperiuntur (35) 
per concavum ad nos converse in quibus splen- 
didi anhelitus conglobati flammas producunt, 
quae coelestia sidera sunt, Enimvero lucidissima 
calidissimaque solis flamma est, quando cetera 
astra longius a terris distant ideoque minus lu- 
cent minusque caloris emittunt. Jam lunam quod 
propius absita terra per locum. minime purum 
ferri apparet. Solem autem quod in illustri pu- 
raque sede collocatus quodque intervallo a nobis 
apte disjunctus sit, idcirco magis calefacere 
subjacentes regiones magisque collucere perspi- 
cuum est. Porro Heraclitus arbitratur, solem ac 


313 


lunam conversis sursum scaphis deficere men- 
struasque lunz figuras nasci, dum illius scapha 
paullatim convertitur, 

Caeterum omnia animarum ac demonum plena 
sunt (36). Sed orbis dux est illa ratio (λόγος) (37) 
sive mens (γνώμη) (38) quam per omnem rerum 
naturam intentam esse et commeantem censuit 
Ephesius virtutis magister, Haec mutabilem mundi 
harmoniam temperat quz ut lyrae et arcüs con- 
centus tam contentionem quam remissionem ad- 
mittit (39). Possis eam Jovis, id est vite (τοῦ 
Ζηνός) nomine appellare (40). 

Civitatum salus in legum auctoritate posita est, 
pro qua populum non secus ac pro muro pugnare 
oportet (41). Contra singulis hominibus nihil 
sapientia optabilius invenimus , quoniam magna 
variaque eruditio, qualis in Hesiodo et Pytha- 
gora fuit, mentem non alit (42). De reliquo non 
sensibus, sed rationi credere mortales decet, ne 
in veri investigatione labantur (43). « Saeculum 
est, inquit Censorinus (44), spatium vitae humane 
longissimum partu et morte definitum. Quare 
qui annos triginta seculum putarunt multum vi- 
dentur errasse. Hoc enim tempus γενεὰν vocari 
Heraclitus auctor est, quia orbis setatis in eo sit 
spatio, orbem autem vocat statis, dum natura 
humana a sementi ad sementim revertitur (45). » 


(31) Πυχνούμενον γὰρ τὸ πῦρ ἐξυγραίνεσθαι, συνιστάμενόν 
τε γίνεσθαι ὕδωρ πηγνύμενον δὲ τὸ ὕδωρ εἰς γῆν τρέπεσθαι" 
χαὶ ταύτην ὁδὸν ἐπὶ τὸ χάτω εἶναι. Πάλιν τε αὐτὴν τὴν γῆν 
χεῖσθαι, ἐξ ἧς τὸ ὕδως γίνεσθαι ἐκ δὲ τούτου τὰ λοιπὰ σχεδὸν 
πάντα, ἐπὶ τὴν ἀναθυμίασιν ἀνάγων τὴν ἀπὸ τῆς θαλάσσης. 
αὕτη δέ ἐστιν ἡ ἐπὶ τὸ ἄνω ὁδός. Γίνεσθαι δὲ ἀναθυμιάσεις ἀπό 
τε γῆς x«l θαλάττης, ἃς μὲν λαμπρὰς x«i καθαράς, ἃς δὲ 
σχοτεινάς. Αὔξεσθαι δὲ τὸ μὲν πῦρ ὑπὸ τῶν λαμπρῶν, τὸ δὲ ὑγρὸν 
ὑπὸ τῶν ἑτέρων. 

(32) Diogenes Laertius lib. TX, 10: Ἡμεέραν τε καὶ νύχτα 
γίνεσθαι, χαὶ μῆνας, καὶ ὥρας ἐτείους xal ἐνιαυτούς, ὑετούς 
τε χαὶ πνεύματα, καὶ τὰ τούτοις ὅμοια χατὰ τὰς διαφόρους 
ἀναθυμιάσεις. 

(33) Diogenes Laertius lib. IX, 11: τὴν μὲν γὰρ λαμπρὰν 
ἀναθυμίασιν φλογωθεῖσαν ἐν τῷ χύχλῳ τοῦ ἡλίου ἡμέραν ποιεῖν, 
τὴν δὲ ἐναντίαν ἐπιχρατήσασαν νύχτα ἀποτελεῖν" χαὶ ἐχ μὲν 
τοῦ λαμπροῦ τὸ θερμὸν " αὐξανόμενον θέρος ποιεῖν, ἐχ δὲ τοῦ 
σχοτεινοῦ τὸ ὑγρὸν πλεονάζον χειμῶνα ἀπεργάζεσθαι. 

(34) ϑίοθυβ Eclog. I pag. 500 (tom. I p. 196 ed. Gais- 
ford.) : Παρμενίδης, ἩΗράχλειτος, Στράτων, Ζήνων πυρινὸν εἶναι 
τὸν οὐρανόν. 

(35) Diog. Laert. lib. IX, 9-10 : Τὸ δὲ περιέχον ὁποῖόν 
ἐστιν, οὐ δηλοῖ. εἶναι μέντοι ἐν αὐτῷ σχάφας ἐπεστραμμένας 
κατὰ χοῖλον πρὸ: ἡμᾶς ἐν αἷς ἀθροιζομένας τὰς λαμπρὰς 
ἀναθυμιάσεις ἀποτελεῖν φλόγας ἃς εἶναι τὰ ἄστρα" λαμπροτάτην 
δὲ εἶναι τὴν τοῦ ἡλίου φλόγα χαὶ θερμοτάτην. Τὰ μὲν γὰρ ἄλλα 
ἄστρα πλεῖον ἀπέχειν ἀπὸ γῆς καὶ διὰ τοῦτο ἧττον λάμπειν 
xoà θάλπειν᾽ τὴν δὲ σελήνην προσγειοτέραν οὖσαν μὴ διὰ τοῦ 
χαθαροῦ φέρεσθαι τόπου. τὸν μέντοι ἥλιον ἐν διαυγεῖ xod ἀμιγεῖ 
χεῖσθαι, καὶ σύμμετρον ἀφ᾽ ἡμῶν ἔχειν διάστημα. τοιγάρτοι 
μᾶλλον θερμαίνειν τε xal φωτίζειν. ἐχλείπειν τε ἥλιον xod 
σελήνην, ἄνω στρεφομένων τῶν σχαφῶν. τούς τε κατὰ μῆνα 
τῆ: σελήνης σχηματισμοὺς γίνεσθαι στρεφομένης ἐν αὐτῇ κατὰ 


μιχρὸν τῆς σχάφης. Plutarchus de Plac. phil. IT, 24, περὶ 
ἐχλείψεως ἡλίου : Ἡράκλειτος χατὰ τὴν τοῦ σχαφοε:δοῦς στρο- 
φήν᾽ ὥστε τὸ μὲν χοῖλον ἄνω γίνεσθαι, τὸ δὲ κυρτὸν χάτω πρὸς 
τὴν ἡμετέραν ὄψιν. Idem II, 28 : Ἡράχλειτος τὸ αὐτὸ πεπον- 
θέναι τὸν ἥλιον χαὶ τὴν σελήνην. Σχαφοειδεῖς γὰρ ὄντας τοῖς 
σχήμασι τοὺς ἀστέρας, δεχομένους δὲ τὰς ἀπὸ τῆς ὑγρᾶς ἀνα- 
θυμιάσεως αὐγὰς φωτίζεσθαι πρὸς τὴν φαντασίαν, λαμπρότερον 
μὲν τὸν ἥλιον ἐν χαθαρωτέρῳ γὰρ ἀέρι φέρεσθαι " τὴν δὲ 
σελήνην ἐν θολερωτέρῳ, διὰ τοῦτο χαὶ ἀμαυροτέραν φαί- 
νεσθαι. 

(36) Diogenes Laertius lib. IX, 7 : Καὶ πάντα ψυχῶν εἶναι 
xai δαιμόνων πλήρη. 

(37) Vid. fragm. 1. 

(38) Vid. fragm. 55. 

(39) Vid. fragm. 38. 

(40) Vid. fragm. 12. Aliter ἐπ ρς apud Ρῃφάᾶν. 
Epicur, de Nat. D. p. 19 ed. Petersen. : Τὸν Πόλεμον xai 
τὸν Δία τὸν αὐτὸν εἶναι, χαθάπερ xoi ᾿Ηράχλειτον λέγειν. 

(41) Vid. fragm. 20. 

(42) Vid. fragm. 14-15. 

(43) Vid. fragm. 23. 

(44) Censorinus de Die nat. cap. 17. 

(45» Similem de Heraclito locum habet Philo Quest. in 
gen. IL $ 5 extr. p. 82 Auch. vol. VI p. 310 ed. Lips., 
quem quum Graecum exemplum non exstet ex Armeniaco 
sic vertit Aucherus : « Triginta apprime naturale; sicut 
enim in.unitatis serie trinus est numerus , ita in denariis 
triginta idque lunas cyclus collectio singulorum mensium 
plena delineatione. Secundo componitur ex quatuqr conti- 
nuatione unitatis horum quadrangulorum I. IV. IX. XVI; 
triginta constituentibus. Unde non gratis ac frustra Hera- 
clitus generationem id vocavit quum diceret : ex homine 
in tricennio potest avus haberi, quoniam pubertatem 


314 DE HERACLITO. 


Idem alio loco (46) ait : « Est preterea annus 
quem Aristoteles maximum potius quam ma- 
gnum appellat, quem solis et lune vagarumque 
quinque stellarum orbes conficiunt, quum ad idem 
signum , ubi quondam simul fuerant, una refe- 
runtur ; cujus anni hiems summa est χαταχλυσμός, 
quam nostri diluvionem vocant, estas autem 
ἐχπύρωσις, quod est mundi incendium, Nam his 
alternis temporibus mundus tum exignescere, 
tum exaquescere videtur. Hunc Aristarchus pu- 
tavit esse annorum vertentium IHCCCCLXXXIITI, 
Aretes Dyrrhachinus VDLII , Heraclitus et Linus 
XDCCC (47). » 


Denique in libro quem edidit Heraclitus de 
verborum vi ac potestate dedita opera egit (fr. 
67). Et Proclus (48) dialecticen Eleaticis ita pro- 
priam fuisse dicit, ut mathematicam Pythagoreis, 
etymologiam Heracliteis. Risit sine dubio Plato 
in Cratylo Heraclitum de talibus rebus disputan- 
tem, fortasse etiam Democritum (49); verum 
que sint in isto dialogo Heracliti partes, quz 
Democriti , nemo hodie dixerit, 

Sed hzc hactenus. Res et decreta Ephesii phi- 
losophi, ut quaeque memoriá digna videbantur, . 
carptim perscripsi : cetera e fragmentis cogno- 


, Scentur. 


attingit quarto et decimo zetatis anno quo seminare potest, 
semen autem ejus inter annum confectum iterum post 
annum (sic) quindecim generat similem sibi. Ex his autem 
nominibus avorum, patrum, filiorum, natorum sicut et 
matrum, filiarum filiarumque prolibus completa perficitur 
generatio. » Eundem Philonis locum negligenter excerptum 
legimus apud Cramer. Anecd. Paris. | p. 224 : Ὅτι 6» 
ἀριθμὸς φυσιχώτατός ἐστιν. Ὃ yàp ἐν μονάδι τριάς, τοῦτο ἐν 
δεχάσι τριαχοντάς, ἐπεὶ xal ὁ τοῦ μηνὸς χύχλος συνέστγηχεν 
ἐχ τεσσάρων τῶν ἀπὸ μονάδος ἑξῆς τετραγώνων α' δ' O te. 
ὅθεν οὐχ ἀπὸ σχοποῦ ᾿Ἡράχλειτος γενεὰν τὸν μῆνα χαλεῖ. 
Quid hic emendatione egeat, querere mihi non libet. Me- 
morabile et Plutarchi testimonium est de Defect. orac. cap. 
11, vol. IX p. 316 : "Ἔτη τριάκοντα ποιοῦσι τὴν γενεὰν καθ᾽ 
"Hodoetcov* ἐν ᾧ χρόνῳ γεννῶντα παρέχει τὸν ἐξ αὑτοῦ γεγεν- 
νημένον ὁ γεννήσας. Idem de Plac. phil. lib. V cap. 24 ait: 
Ἡράχλειτος xai οἱ Στωϊχοὶ ἄρχεσθαι τοὺς ἀνθρώπους τελειότη- 
τος περὶ τὴν δευτέραν ἑδδομάδα,, περὶ ἣν ὁ σπερυατιχὸς χρί- 


ἜΘ ὀῤῥός . . .. περὶ δὲ τὴν δευτέραν ἑδδομάδα ἔννοια γίνεται 
χαλοῦ τε καὶ χαχοῦ χαὶ τῆς διξδασχαλία: αὐτῶν. 

(46) Censorinus de Die natali cap. 18. 

(47) Plutarchus de Plac. phil. lib. II cap. 32 : Τὸν δὲ 
μέγαν ἐνιαυτὸν ol μὲν ἐν τῇ ὀχταετηρίδι τίθενται, οἱ δ᾽ ἐν 
τῇ ἐννεχχαιδεχαετυηρίδι, οἱ δ᾽ ἐν τοῖς ἑξήχοντα ἑνὸς δέουσιν. 
Ἡράχλειτος, ἐχ μυρίων ὀχταχισχιλίων ἡλιαχῶν: Διογένης, ex 
πέντε wai ἑξήκοντα xal τριαχοσίων ἐνιαυτῶν τοσούτων, ὅσων 
ὁ χατὰ Ἡράχλειτον ἐνιαυτός. Idem de Defectu orac. cap. 12, 
vol. IX pag. 316 : Kai ὁ Κλεόμθροτος " ᾿Αχούω ταῦτ᾽ (ἔφη) 
πολλῶν xol ὁρῶ τὴν Στωϊχὴν ἐχπύρωσιν, ὥσπερ τὰ ' HoazAc(tou 
καὶ Ὀρφέως ἐπινεμομένην ἔπη χτλ. 

(48) Proclus in Parmenid. T. IV p. 12 : Τὴν διαλεχτι- 
X) . a. 207 τ ἐξαίρετον οὖσαν τοῦ ἘἘλεατιχοῦ διδασχα- 
λείου, καθάπερ ἄλλο τι τοῦ Πυθαγορείου λέγουσιν, ὡς: τὴν 
διὰ τῶν μαθημάτων ἀγωγήν, xxi ἄλλο τοῦ Ἡρακλειτείου, 
τὴν διὰ τῶν ὀνομάτων ἐπὶ τὴν τῶν ὄντων γνῶσιν 

(49) Vid. Democriti fragm. pag. 109. 


D CHENG RIEN 


ER. 


AW 


zT 


HPAKAEITOY AIIOXIIAXMATIA. 


Cx 


Τοῦ λόγου τοῦδε ἐόντος αἰεὶ ἀξύνετοι γίνονται &v- 


θρωποι, xol πρόσθεν ἢ ἀχοῦσαι, καὶ ἀχούσαντες 
τὸ πρῶτον. Γινομένων γὰρ πάντων κατὰ τὸν λόγον 
τόνδε, ἀπείροισι ἐοίχασι, πειρώμενοι xol ἐπέων 
xoi ἔργων τοιουτέων, ὁχοῖα ἐγὼ διηγεῦμαι, διαι- 
ρέων χατὰ φύσιν καὶ φράζων ὅχως ἔχει. 'Γοὺς δὲ 
ἄλλους ἀνθρώπους λανθάνει ὁχόσα ἐγερθέντες 
ποιέουσι, ὅχωσπερ ὁχόσα εὕδοντες ἐπιλανθά- 
γονται, 

(Clemens Strom. V, 14 p. 716 et Eusebius 
Prep. Evang. XIII; item Hippolytus Heres. 
Refut, p. 280 ed. Miller. : qui omnes initio ha- 
bent (τοῦ) λόγου τοῦ δέοντος. Rectam scripturam 
exhibet Aristoteles Rhet. HI, 5, qui simul 
Heraclitum opus suum ab his verbis orsum 
esse testatur. In sequentibus Hippolytus 
ἄπειροι εἰσὶν ἐοίχασι, Clemens ἄπειροι ἐοίχασι ; 
sed requiritur ἀπείροισι ἐοίκασι quod conjecit 
Bernaysius Mus. Rh, IX p. 242. Denique pro 
ποιοῦσιν, ut est apud Clementem et Eusebium 
qui soli extremam sententiam (τοὺς δὲ ἄλλους 
x1).) servarunt, reposui ποιέουσι.) 

2. Ἀμαθίην γὰρ ἄμεινον, ὥς φησιν Ἡράκλειτος, κρύ- 
πτειν" ἔργον δὲ ἐν ἀνέσει καὶ παρ᾽ οἶνον. 

(Plutarchus Convival. Disp. lib. ΠῚ init. 
vol. XI pag. 104. Similiter Stobeus Flor. 
XVIII, 32 : ἀμαθίην, ὥς φησιν ἩΗράχλειτος, xoi 
ἄλλως χρύπτειν ἔργον ἐστίν, ἐν οἴνῳ δὲ χαλεπώτερον. 
Aliter Plutarchus de Auditione cap. 7, vol. VII 
p. 143 : τάχα μὲν γὰρ οὐδὲ ἀμαθίην χρύπτειν 
ἄμεινον, ὥς φησιν Ἡράκλειτος, ἀλλ᾽ εἰς μέσον 
τιθέναι xal θεραπεύειν, sed magis ionice Sto- 
bzus Flor, 11, 82 : χρύπτειν ἀμαθίην χρέσσον ἢ 
ἐς τὸ μέσον φέρειν. Priorem sententie partem 
solam affert Plutarchus virt. doc. poss. cap. 


2, vol. IX p. 385 : ἀμαθίαν γὰρ Ἡράκλειτός φησι 

χρύπτειν ἄμεινον.) 

Οὐ γὰρ φρονέουσι τοιαῦτα πολλοὶ τούτων ὁχόσοι 

ἐκείνοισι ἐγκυρσεύουσι, οὐδὲ μαθόντες γινώσχουσι, 

ἑαυτοῖσι δὲ δοχέουσι, χατὰ τὸν γενναῖον Ἣ ρά- 
χλειτον. 

(Clemens Strom. 1l, 2 p. 432. Inserui 
τούτων et ἐχείνοισι ; codd. πολλοὶ óxócot ἐγχυρ- 
σεύουσιν.) 
᾿Αλλὰ γὰρ ἀτεχνῶς, οἶμαι, ἁρμόττει τοῖς ὁμοίως 
ὑμῖν ἀντιλέγουσιν, ἅπερ ἩἫἩ ράχλειτος ὃ ᾿Εφέσιος 
εἴρηκεν, « ᾿Αξύνετοι ἀχούσαντες χωφοῖς ἐοίκασι" 
φάτις αὐτοῖσι μαρτυρέει παρεόντας ἀπεῖναι, » 

(Theodoretus vol. IV p. 712 ed. Hal. Cf. 
Clemens Strom. lib. V, 14 p. 718, ubi pro 
ἀπεῖναι male legitur ἀπιέναι. Caeterum. co- 
dicum lectionem μαρτυρεῖ mutavi in μαρ- 
τυρέει.) i 
5. ᾿Ἀπίστους τινὰς elvat ἐπιστύφων Πράχλειτός φησιν 
« ἀκοῦσαι οὐχ ἐπιστάμενοι οὐδ᾽ εἰπεῖν, » ὠφεληθεὶς 
δήπουθεν παρὰ Σολομῶντος. 

(Clemens Strom. II, 5 p. 442.) 

Κύνες γὰρ βαὔζουσι ὃν ἂν μὴ γινώσχωσι καθ᾽ Ἣρά- 

χλειτον. 

(Plutarchus an seni sit ger. resp. cap. 7, 
vol. XII pag. 110. Omisi xai post γὰρ cum 
Reiskio.) 

7. Τοῦτο x«i Ἣράχλειτος 6 ᾿Εφέσιος τὸ λόγιον πα- 
ραφράσας εἴρηχεν « " E&v μὴ ἔλπησθε, ἀνέλπιστον 
οὖκ ἐξευρήσετε ἀνεξεύρετον ἐὸν καὶ ἄπορον. » 

(Clemens Strom. lI, 4 p. 437 et Theodore- 
tus vol. IV pag. 716. Edidi ἔλπησθε, quum 
apud Clementem legatur ἔλπηται et apud 

Theodoretum ἐλπίζητε, Deinde reposui ἐξεύ- 

ρήσετε, cujus loco Clemens habet ἐξευρήσει, 


c 
. 


4 


1. Hujus quz est rationis semper ignari homines sunt , 
et priusquam de ea audiverunt, et quum primum audi- 
verunt. Quamvis enim omnia huic rationi convenienter 
fiant, imperiti tamen videntur, conantes verba et res ex eo 
genere quod ego enarro, qualis sua cujusque rei natura sit 
exponens et commemorans. Reliqui vero lomines ita igno- 
rant, quce vigilantes faciant, ut obliviscuntur qua dor- 
mientes fecerint. 

2. Etenim inscitiam, ut ait Heraclitus, occultare prz- 
stat; verum hoc difficile est in animorum remissione atque 
inter bibendum. 

3. Non enim ifa sentiunt mulli eorum qui incidunt in 
illa, neque edocti sciunt, sed sibi videntur scire, ut ait 
preeclarus ille Heraclitus. 


4. Sed enim prorsus, opinor, conveniunt in istos qui 
vobis similiter obloquuntur Heracliti Ephesii verba : « Im- 
periti auscultatores surdis comparandi sunt; his dictum 
illud veritatis testimonium dat, etiam presentes abesse. »- 

5. Homines quosdam non satis certos castigans Heracli- 
tus ait : « hi neque audire sciunt neque loqui, » nimirum 
ἃ Salomone adjutus. 

6. Canes enim latratu excipiunt quem non agnoscunt, 
ut ait Heraclitus. 

7. Hoc oraculum Heraclitus Ephesius explicatius el. co- 
piosius elocutus dixit : Nisi speralis, insperatum non 
invenietis, quum inveniri non possit atque inaccessum 
Sit. » 


810 


"Theodoretus εὑρήσετε, Denique ἀνεξεύρετον 
scripsi, ut est apud Thucydidem lib. III, 87 
et alibi, spreta Theodoreti codicum scriptura 
ἀνεξεύρητον et Clementis lectione ἀνεξερεύ- 
vtov.) 

8. Xgucóv γὰρ οἵ διζήμενοι, φησὶν Ἣ ράχλειτος, 
γῆν πολλὴν ὀρύσσουσι,, καὶ εὑρίσχουσι ὀλίγον. 

(Clemens Strom. IV, 2 p. 565 et Τποοάο- 
retus vol. IV pag. 716.) 

9. Aox£ovta γὰρ ὃ δοχιμώτατος γινώσχει φυλάσσειν" 
xa μέντοι xal δίκη χαταλήψεται ψευδῶν τέχτονας 
xai μάρτυρας, ὃ ᾿Εφέσιός φησιν. 

(Clemens Strom. VI, 1 p. 649. Membrana- 
rum Scripturam δοχεόντων converti in δο- 
χέοντα.) 

10. Σίδυλλα δὲ μαινομένῳ στόματι xa0* ἩἫ ράχλειτον 
ἀγέλαστα xoi ἀκαλλώπιστα xol ἀμύριστα φθε:- 
γομένη χιλίων ἐτῶν ἐξιχνεῖται τῇ φωνῇ διὰ τὸν 
θεόν. 

(Plutarchus de Pyth. orac. cap. 6, vol. IX 
p. 257. Spectavit hunc locum Clemens Strom, 
I, 15 p. 358 : Ἡράχλειτος γὰρ οὐχ ἀνθρωπίνως 
φησίν, ἀλλὰ σὺν θεῷ μᾶλλον Σιδύλλην πεφάνθαι, 
item Iamblichus de Myst. sect. 3 cap. VIII : 
xat λόγους μὲν προϊεμένη, οὐ μετὰ διανοίας δὲ 
τῶν λεγόντων, ἀλλὰ μαινομένῳ φασὶ στόματι.) 

n. Οἶμαι δέ σε γινώσχειν τὸ παρ᾽ Ἡρακλείτου λεγό- 
μένον, ὡς ὦναξ οὗ τὸ μαντεῖόν ἐστι τὸ ἐν Δελφοῖς 
οὔτε λέγει, οὔτε χρύπτει, ἀλλὰ σημαίνει, 

(Plutarchus de Pyth. orac. cap. 21, vol. IX 
p. 281 seq. Addidi σε cum Reiskio et 'Hoa- 
χλείτῳ in Ἣραχλείτου mutavi.) 

12. Οἶδα ἐγὼ χαὶ Πλάτωνα προσμαρτυροῦντα Ἥρα- 
χλείτῳ, γράφοντι « Ἔν τὸ σοφὸν μοῦνον λέγεσθαι 
ἐθέλει xa οὐχ ἐθέλει Ζηνὸς οὐνόματι. » 

(Clemens Strom. V, 14 p. 718 et Eusebius 
Prep. Evang. XIII, 13. Scripsi οὐνόματι cujus 
loco apud Clementem exstat ὄνομα, apud Eu- 
sebium in codice Parisiensi οὔνομα.) 


HERACLITI FRAGMENTA. 


13. ᾿Αλλὰ τὰ μὲν τῆς γνώσιος βάθεα χρύπτειν ἀπιστίη 
ἀγαθὴ καθ᾽ Ἡράκλειτον" ἀπιστίη γὰρ διαφυγγάνει 
μὴ γινώσχεσθαι. 

(Clemens Strom. V, 13 p. 699. Restitui 
γνώσιος βάθεα ; codd. γνώσεως βάθη. Quorum 
verborum sensus videtur hic esse, Bene fa- 
ciunt optimi quique philosophi , quod plebi 
et plerisque hominibus diffidentes interiorem 
rerum divinarum humanarumque cognitio- 
nem maxime dissimulant atque occultant, 
etiamsi hanc dissimulationem animadverti 
vident.) 

14. Πολυμαθίη νόον οὐ διδάσχει, Ἡσίοδον γὰρ ἂν 
ἐδίδαξε xal Πυθαγόρην, αὖτίς τε Ξενοφάνεά τε χαὶ 

“Ἑχαταῖον. 

(Diogenes Laertius lib. IX, r. Similiter 
Athenzus lib. XIII p. 610 : ᾿Αλλὰ xol Ἧρά- 
χλειτος 6 θεῖός φησι" « Πουλυμαθῇ (leg. πουλυμα- 
θίη) νόον ἔχειν οὐ διδάσχει, » Et Clemens Strom. 
Ϊ, 19 p. 373 : ἤδει γάρ, οἶμαι, ὡς ἄρα ἤδη πο- 
λυμαθῇ dos ἔχει: ὃ δίδασχει xa0* Ἡ ράχλειτον, 
ubi deleto verbo ἔχει rescribendum πολυμαθίη 
γόον οὗ διδάσχει. Aliter Proclus in Platonis 
Tim. p. 31 (p. 72 ed. Schneider.) : τί γὰρ 0av- 
μαστὸν ἣ τῶν γεγονότων γνῶσις: πολυμαθίη νόον 
οὗ φύει, φησὶν δ᾽ γενναῖος Ἡράχλειτος. Heraclitum 
Pythagorz mentionem in libro de rerum na- 
tura fecisse, testificatur etiam Clemens Strom 
I, ?1 p. 396 : Ἡράκλειτος γὰρ μεταγενέστερος 
ὧν Πυθαγόρου μέμνηται αὐτοῦ fv τῷ συγγράμ- 
ματι, Caeterum confer Democriti fragm. mo- 
ral. 141. ) 

15. Ἡράχλειτος γοῦν 6 φυσιχὸς μονονουχὶ χέχραγε xat 
φησι, « Πυθαγόρης Μνησάρχου ἱστορίην ἤσκησε 
ἀνθρώπων μάλιστα πάντων, χαὶ ἐχλεξάμενος ταύτας 
τὰς συγγραφὰς ἐποιήσατο ἑαυτοῦ σοφίην πολυμα- 
θίην, καχοτεχνίην. » 

(Diogenes Laertius lib. VIII, 6, De reliquo 
vix Heracliti sunt sententiz quz in Florileg. 


" ^o. 


8. Nam qui aurum querunt, inquit Heraclitus, mul- 
tum agri suffodiunt nec nisi aliquantulum metalli inve- 
niunt. 

9. Etenim probatissimus quisque ea quae ipsi placent 
tueri statuit, atque etiam poma irrogabitur mendacio- 
rum auctoribus ac t«stibus, qnemadmodum Ephesius 
dicit. 

10. At Sibylla furente ore, ut ait Heraclitus, risus, or- 
natus et fuci experlia sonans dei beneficio vocem ad mille 
annos continuat. 

11. Puto autem te intelligere id quod ab Heraclito est 
dictum, regem cnjus oraculum Delphicum est neque di- 
Cere, neque occultare , sed significare. 

.. 12. Scio equidem etiam Platonem astipulari Heraclito 


scribenti ;: « Quod unum sapiens est solum Jovis noinine 
appellari potest et non potest. » 

13. Sed abditarum rerum cognitionem celare bona se- . 
cundum Heraclitum diffidentia est; nam diffidentia non 
potest non animadverti. 

14. Magna variaque eruditio mentem non docet. Hesio- 
dum enim docuisset et Pythagoram, rursusque Xenophanem 
atque Hecateeum. 

15. Nam Heraclitus physicus tantum non contenta voce 
ait : « Pythagoras, Mnesarchi filius, omnium hominum 
maxime in litterarum studio versatus est, quumque haec 
e magno numero scripta delegisset , pro sapientia sibi com- 
paravit variam eruditionem malamque artem. » 


Monac. (Stob. Flor. T. IV p. 283 ed. Meinek.) 
ei tribuuntur : Ἡράχλειτος ἔφη, οἴησις προχοπῆς 
ἐγχοπὴ προκοπῆς. Ὃ αὐτὸς τὴν παιδείαν ἕτερον 
ἥλιον εἶναι τοῖς πεπαιδευμένοις ἔλεγε.) 

Καὶ ὁ δυσάρεστος Ἡράχλειτος μάλιστα αὐτὸν ἐπή- 
γεσε γράψας" «᾿Εν Πριήνῃ ἐγένετο Βίας ἹΓευτάμεω, 
οὗ πλείων λόγος ἢ τῶν ἄλλων. » 

(Diogenes Laertius lib. I, 88.) 


3 17. “Ὑόριν χρὴ σδεννύειν μᾶλλον ἢ πυρχαϊήν. 


(Diogenes Laertius lib. IX, 2.) 


᾿ς a8. Ὁχόσων λόγους ἤκουσα, οὐδεὶς ἀφικνέεται ἐς 


τοῦτο, ὥστε γινώσχειν, ὅτι σοφόν ἐστι πάντων χε- 
χωρισμένον. 

(Stobzeus Flor. III, 81.) 

19. Ξξὺν νόῳ λέγοντας ἰσχυρίζεσθαι χρὴ τῷ ξυνῷ πάν- 
τῶν, ὅχωσπερ νόμῳ πόλις καὶ πολὺ ἰσχυροτέρως. 
Τρέφονται γὰρ πάντες οἱ ἀνθρώπινοι νόμοι ὑπὸ ἑνὸς 
τοῦ θείου" χρατέει γὰρ τοσοῦτον Óxócov ἐθέλει, καὶ 
ἐξαρχέει πᾶσι xal περιγίνεται, 

(Stobzus Flor. ΠῚ, 84. Recepi Schleierma- 
cheri emendationem πόλις xat πολὺ pro codi- 
cum lectione πόλις xol πόλις.) 

20. Μάχεσθαι χρὴ τὸν δῆμον ὑπὲρ νόμου ὅχως ὑπὲρ 
τείχεος. 

(Diogenes Laertius lib. IX, 2.) ^. 

21. ΠΠοταμῷ γὰρ οὐχ ἔστι δὶς ἐμόῆναι τῷ αὐτῷ xaO" 
Ἡράχλειτον, οὐδὲ θνητῆς οὐσίας δὶς ἅψασθαι χατὰ 
ἕξιν: ἀλλὰ ὀξύτης xal τάχος τῆς μεταδολῆς σχί- 
vot xal πάλιν συνάγει, μᾶλλον δὲ οὐδὲ πάλιν οὐδὲ 
ὕστερον ἀλλ᾽ ἅμα συνίσταται χαὶ ἀπολείπει χαὶ 
πρόσεισι καὶ ἄπεισι " ὅθεν οὐδ᾽ εἰς τὸ εἶναι περαίνει 
τὸ γιγνόμενον αὐτῆς τῷ μηδέποτε λήγειν μηδ᾽ ἴστα- 
σθαι τὴν γένεσιν. 

(Plutarchus de E: apud Delphos cap. 18, 
vol. IX p. 239. Posui ἀλλὰ ὀξύτης x«t τάχος . 


HERACLITI FRAGMENTA. 


317 


quum vulgata scriptura ἀλλὰ ὀξύτητι xol τάχε 
ferri nequeat. Idem de sera num. vind. cap. 
15, vol. X p. 252 : ἢ λήσομεν εἰς τὸν “Ηραχλεί- 
τειον ἅπαντα πράγματα ποταμὸν ἐμύόαλόντες, εἰς 
ὃν οὔ φησι δὶς Ep. vat, τῷ πάντα κινεῖν xal ἕτε- 
ροιοῦν τὴν φύσιν μεταδάλλουσαν.) 

292. Ποταμοῖσι τοῖσι αὐτοῖσι ἐμξαίνουσι ἕτερα καὶ ἕτερα 
ὕδατα ἐπιῤῥέει. . 

(Cleanthes Stoicus apud Eusebium Prep. 
Evang. XV, 2o : Ἡράκλειτος λέγων οὕτως" Ποτα- 
μοῖσι xzÀ. Similiter Plutarchus Quaest. Nat. 2 : 
ποταμοῖς γὰρ δὶς τοῖς αὐτοῖς οὐκ ἂν ἐμφαίης, ὥς 
φησιν Ἡράχλειτος ἕτερα γὰρ ἐπιῤῥεῖ ὕδατα. Conf. 
Sextus Empiricus Pyrrh. Hyp. Il, 115. Adde 
Plutarch. de Plac. phil. I, 23 et Stob. Ecl. 
Phys. I. p. 396, tom. I p. 153 ed. Gaisf. : *H- 
ράχλειτος ἠρεμίαν μὲν καὶ στάσιν éx τῶν ὅλων 
ἀνήρει.) 

43. ᾿Αλλὰ τὴν μὲν αἴσθησιν ἐλέγχει λέγων κατὰ λέξιν" 
« xauxol μάρτυρες ἀνθρώποισι ὀφθαλμοὶ καὶ ὦτα 
βαρδάρους ψυχὰς ἐχόντων. » ὅπερ ἴσον ἦν, τῶν 
βαρόάρων ἐστὶ ψυχῶν ταῖς ἀλόγοις αἰσθήσεσι 
πιστεύειν. 

(Sextus Empiricus adv. Math. VII, 126. 
lisdem prope verbis Stobzus Flor. IV, 56 : 
χαχοὶ γίνονται ὀφθαλμοὶ xol ὦτα ἀφρόνων ἀνθρώ-- 
xov Ψυχὰς βαρόάρους ἐχόντων. Diogenes lib. IX, 
7 de Heraclito : καὶ τὴν ὅρασιν ψεύδεσθαι.) 

24. Δυοῖν γὰρ ὄντων χατὰ φύσιν ὥσανεί τινων ὀργάνων 
ἡμῖν, οἷς πάντα πυνθανόμεθα καὶ πολυπραγμο- 
νοῦμεν, ἀκοῆς xal ὁράσεως, ἀληθινωτέρας δ᾽ οὔσης 
οὗ μικρῷ τῆς ὁράσεως χατὰ τὸν Ἡράκλειτον' 
« Ὀφθαλμοὶ γὰρ τῶν ὥτων ἀχριδέστεροι μάρτυρες 
χτλ.» 


(Polybius XII, 27.) 


16. Ac difficilis ille Heraclitus maxime eum collaudavit 
his verbis : « Apud Prienenses natus est Dias, Teutami 
filius, cujus illustrior fama est quam ceterorum. » 

17. Contumeliam citius quam incendium exstingui 
oportet. 

18. Quorumcunque sermones audivi, nemo tantum pro- 


fecit , ut intelligeret , sapientiam esse a rebus omnibus se- : 


paratam. 

19. Prudenter loquentes re quadam cunctis communi 
niti oportet, ut lege civitates et multo magis. Nam leges 
humana omnes una lege divina foventur, quae quidem 
tantum potest, quantum libet atque universis et suflicit et 
superior est. ; 

20. Populum pro lege non secus ac pro muro pugnare 
oportet. 

21. Etenim in eundem (luvium bis descendere non licet 
secundum Heraclitum, neque mortalem naturam bis eodem 
modo affectam altingere sed mulationum celeritas ac 


velocitas eam dissipat mox statimque colligit rursus, immo 
neque iterum neque postmodo colligit, verum illa simul 
et exsistit et interit, simul accedit atque recedit. Quare 
id quod inde fit ne ita quidem perficitur, ut vere dici 
possit esse, quia ortus nunquam neque desinit neque in- 
sistit. 

22. In eosdem fluvios descendentibus alia atque alia af- 
fluit aqua. 

23. Sed sensum quidem refellit dicens ad verbum : 
« Mali sunt testes hominibus oculi et aures barbaras ha- 
bentium animas. » Quod perinde est ac si dicas : est 
barbararum animarum credere sensibus qui sunt rationis 
expertes. s 

24. Quum enim due nobis secundum naturam quasi 
instrumenta quadam sint, quibus omnia percipimus et 
scrufamur, auditus et visus, multo autem certior visus 
sit judice Heraclito : « Oculi enim auribus certiores sunt 


L testes » elc. 


————— μα να αν ρα συ  γοον τ ον 


818 HERACLITI FRAGMENTA. 


25. Καὶ χαλῶς εἶπεν Ἢ ράχλειτος ὅτι αἵ ψυχαὶ ὀσμῶν- 
ται καθ᾽ ἄδην. 

(Plutarchus de facie in orb, lun. cap. 28, 
vol. XIII, p. 93.) 

20. Διὸ xal Ἡράχλειτος οὕτως slonxev* ὡς el πάντα τὰ 
ὄντα χαπνὸς γένοιτο, ῥῖνες ἂν διαγνοῖεν. 

(Aristoteles de Sensu cap. 5 pag. 443 a. 23 
ed. Bekk.) 

47, Κόσμον τὸν αὐτὸν ἁπάντων οὔτε τις θεῶν οὔτε 
ἀνθρώπων ἐποίησεν" ἀλλ᾽ ἦν ἀεὶ καὶ ἔσται, πῦρ 
ἀείζωον, ἁπτόμενον μέτρῳ xai ἀποσόεννύμενον 
μέτρῳ. 

(Clemens Strom. V, 14 p. 711 : οὐ παρα- 
πέμπομαι xot τὸν ᾿Εμπεδοχλέα, ὃς φυσιχῶς οὕτως 
τῆς τῶν πάντων ἀναλήψεως μέμνηται, ὡς ἐσομένης 
ποτὲ εἰς τὴν τοῦ πυρὸς οὐσίαν μεταδολῇς. Σαφέ- 
στατα Ἡράχλειτος 6 ᾿Εφέσιος ταύτης ἐστὶ τῆς 
δόξης, τὸν μέν τινα κόσμον ἀΐδιον εἶναι δοχιμάσας, 
τὸν δέ τινα φθειρόμενον, τὸν χατὰ τὴν διαχόσμησιν 
εἰδὼς οὖχ ἕτερον ὄντα ἐχείνου πως ἔχοντος " ἀλλ᾽ 
ὅτι μὲν ἀΐδιον τὸν ἐξ ἁπάσης τῆς οὐσίας ἀϊδίως ποιὸν 
κόσμον ἤδει, φανερὸν ποιεῖ λέγων οὕτως Κόσμον 
τὸν αὐτὸν χτλ.) 

48. Πυρὸς τροπαὶ πρῶτον θάλασσα, θαλάσσης δὲ τὸ 

μὲν ἥμισυ γῇ τὸ δὲ ἥμισυ πρηστήρ. 

(Clemens Alex. l. c. ὅτι δὲ xal γενητὸν xoi 
φθαρτὸν αὐτὸν εἶναι ἐδογυιάτιζεν, μηνύει τὰ ἐπι- 
φερόμενα " Πυρὸς τροπαὶ xvÀ. Δυνάμει γὰρ λέγει 
ὅτι πῦρ ὑπὸ τοῦ διοικοῦντος λόγου xal θεοῦ τὰ 
σύμπαντα δι᾽ ἀέρος τρέπεται εἰς ὑγρόν, τὸ ὡς 
σπέρμα τῆς διαχοσμήσεως, ὃ χαλεῖ θάλασσαν, "Ex 
δὲ τούτου" αὖθις γίνεται γὴ καὶ οὐρανὸς καὶ τὰ ἐμ- 
περιεχόμενα.) 

29. Θάλασσα διαχέεται χαὶ μετρέεται εἰς τὸν αὐτὸν 
λόγον, ὁχοῖος πρόσθεν ἦν ἢ γενέσθαι γῆ. 

(Clemens Alex. 1], c. ὅπως δὲ πάλιν ἀναλαμ.- 

- βάνεται xal ἐκπυροῦται, σαφῶς διὰ τούτων δηλοῖ" 

Θάλασσα χτλ.) 

80. Διαφερόμενον γὰρ ἀεὶ ξυμφέρεται [τὸ ἐόν]. 

(Heraclitus apud Platonem Sophist. pag. 
242 E.) : 


81, Ὡς Ἡράκλειτος ἔλεγε, πυρὸς θάνατος ἀέρι γένεσις 
xai ἀέρος θάνατος ὕδατι γένεσις, 

(Plutarchus de Ex apud. Delphos cap. 18, 
vol. IX p. 240.) 

32. “Οδὸς ἄνω χάτω pin. 

(Heraclitus apud Hippocratem de alimentis 
vol. II pag. 24 ed. Kühn. Esse hoc Heracliti 
dictum testatur ''ertullianus adv. Marc. lI c. 
28 his verbis : « si ignoravit Deus meus esse 
alium super se, etiam tuus omnino non scivit 
esse alium infra 56, Quod enim ait Heraclitus 

. ille tenebrosus eadem via sursum etdeorsum. » 
Cf. fragm. 91.) 

33. Περὶ δὲ τὸν ἥλιον ἀδύνατον τοῦτο συμθαίνειν" ἐπεὶ 
τρεφομένου γε τὸν αὐτὸν τρόπον, ὥσπερ ἐχεῖνοί 
φασι, δῆλον ὅτι χαὶ ὁ ἥλιος οὐ μόνον χαθάπερ ὃ 
Ἡράχλειτός quat, νέος ἐφ᾽ ἡμέρη ἐστίν, ἀλλ᾽ ἀεὶ 
νέος συνεχῶς. 

(Aristoteles Meteorol. II, 2 p. 355 a ed. 
Bekk. Conf. Plato de Republ. lib. VI p. 498 
B : πρὸς δὲ τὸ γῆρας ἐχτὸς δή τινων ὀλίγων ἀπο- 
σόέννυνται πολὺ μᾶλλον τοῦ Ἡραχλειτείου ἡλίου. 
ὅσον αὖθις οὐχ ἐξάπτονται. Recte Alexander 
Aphrodisiensis in Meteorol. fol. 93 a: οὗ μόνον, 
ὡς Ἡράκλειτός φησι, νέος ἐφ᾽ ἡμέρη ἂν ἦν, καθ᾽ 
ἑχάστην ἡμέραν ἄλλος ἐξαπτόμενος τοῦ πρώτου ἐν 
47 δύσει σόεννυμένου, ἀλλ᾽ αἰεί τε xal συνεχῶς 
γέος τε xol ἄλλοτε ἄλλος ἐγένετο, ὥσπερ xoi αἵ 
φλόγες ἐν τῷ γίνεσθαι τὸ εἶναι ἔχων. Perperam 
interpretatur Proclus Comment, in Tim. p. 

᾿ 834 (p. 813 ed. Schneid.) : 6 γὰρ Ζεὺς βασιλέα 
τίθησιν αὐτὸν ἁπάντων τῶν ἐγχοσμίων θεῶν xot 
πρωτίστας αὐτῷ νέμει τιμάς, χαίπερ ἐόντι νέῳ 
xal νηπίῳ εἰλαπιναστῇ" διὰ δὴ τοῦτο xal τὸν 
Ἥλιον νέον θεὸν εἰώθασιν ἀποχαλεῖν" xol νέος ἐφ᾽ 
ἡμέρῃ Ἥλιος, φησὶν Ἡράχλειτος, ὡς Διονυσιαχῇς 
μετέχοντα δυνάμεως. Plutarchus de Plac. philos. 
lib. II cap. 21 de solis magnitudine variorum 
philosophorum sententias enumerans ait. : 
᾿Ἡρῤάχλειτος εὖρος ποδὸς ἀνθρωπείου. Cf. ''heodo- 
ret, Grac. aff. cur. disp. 1.) 


: 25. Et preclare Heraclitus dixit animas in orco odo- 
rari. , 
26. Quapropter etiam Heraclitus dixitg si omnia quae 


sunt in fumum abirent, fore ut nares ea diznoscerent. 


27. Mundum eundem omnium neque deorum quis- 
quam neque hominum procreavit, sed fuit semper atque 
est et erit ignis immortalis, accensus mensura et exstin- 
etus. 

28. Ignis mufatur primum in mare, mare autem di- 
midia ex parte in terram, dimidia ex parte in pre- 
sterem. 


29. Mare diffunditur ejusque mensura agitur pro eadem 
portione qua prius fuit quam terra esset. 

30. Dissidens enim semper congruit [ens.] 

31. Ut Heraclitus dicebat, ignis mors aeri est ortus , et 
aeris mors aqua ortus. 

32. Via sursum et deorsum una. 

33. Hoc autem soli accidere non potest, quoniam si 
perinde nutriatur atque illi ajunt, non tantum, ut patet , 
in dies, quemadmodum Heraclitus contendit, sed continuo 
semper novus erit. 


84. Ἥλιος γὰρ οὐχ ὑπερθήσεται μέτρα, φησὶν ὃ “Ηρά- 
χλεῖτος, εἰ δὲ μή, ᾿Εριννύες μιν Δίχης émixoupot 
ἐξευρήσουσιν. 

(Plutarchus de Exsilio cap. 11, vol. X pag. 
377. ld. de Isid. et Osir. c. 48, vol. IX p. 
170 : Ἥλιον δὲ μὴ ὑπερδήσεσθαι τοὺς προσήχον- 
τας ὅρους * εἰ δὲ μή, γλώττας μιν Δίχης ἐπικού- 
ρους ἐξευρήσειν, ubi pro γλώττας σαπὶ Buttmanno 
leg. Λύσσας. Conf. Plat. Cratyl. p. 412.) 
Βελτίων δ᾽ “Ἡράχλειτος xo ὁμηρικώτερος, ὁμοίως 
ἀντὶ τοῦ ἀρχτιχοῦ τὴν ἄρκτον ὀνομάζων" « ἠοῦς καὶ 
ἑσπέρης τέρματα ἣ ἄρχτος, καὶ ἀντίον τῆς ἄρχτου 
οὖρος αἰθρίου Διός. » 

(Strabo lib. I pag. 3 ed. Casaub. — Sto- 
baeus Eclog. Phys. lib. I p. 264 (tom. I 
p. 97. ed. Gaisf.) de magno Heracliti anno : 
Ἡράκλειτος ἐκ μυρίων ὀχταχισχιλίων ἐνιαυτῶν 
ἡλιαχῶν, Addit vero Διογένης 6 Στωιχὸς ἐχ πέντε 
χαὶ ἑξήχοντα χαὶ τριαχοσίων ἐνιαυτῶν τοσούτων, 
ὅσος ἦν ὃ χαθ᾽ Ἡράκλειτον ἐ ἐνιαυτός.) 


86. Ἡράκλειτος μὲν οὖν" « Εἰ μὴ ἥλιος, φησίν, ἦν, 


εὐφρόνη ἂν ἦν. » 

( Plutarchus aque et ignis comp. c. 7, vol. 
XIII p. 128. Id. de Fortuna p. 98 : xai ὥσπερ 
ἡλίου μὴ ὄντος ἕνεχα τῶν ἄλλων ἄστρων εὐφρόνην 
ἂν ἤγομεν, ὥς φησιν. Ἡράχλειτος. Id. de Plac. 
phil. II, 38 : Ἡράκλειτος τὸ αὐτὸ πεπονθέναι 
τὸν ἥλιον χαὶ τὴν σελήνην" σχαφοειδεῖς γὰρ ὄντας 
τοῖς σχήμασι τοὺς ἀστέρας, δεχομένους δὲ τὰς 
ἀπὸ τῆς ὑγρᾶς ἀναθυμιάσεως αὐγὰς φωτίζεσθαι 
πρὸς τὴν φαντασίαν" λαμπρότερον μὲν τὸν ἥλιον" 
ἐν χαθαρωτέρῳ γὰρ ἀεὶ φέρεσθαι: τὴν δὲ σελήνην 
ἐν θολερωτέρῳ, διὰ τοῦτο xoi ἀμαυροτέραν φαίνε-- 
σθαι. Cf. lib. IL, 17 et Stobzus Ecl. Phys. I, 
p. 51o.) 

Καὶ Ἡ ράχλειτος τὸ ἀντίξουν συμφέρον, xal ex τῶν 
διαφερόντων χαλλίστην ἁρμονίαν, καὶ πάντα xa 
ἔριν pee 

(Aristoteles Ethic. Nicomach. VIII, 5 
p. 1155 b ed. Bekk. Conf. Plutarchus de 
Isid. et Osir. cap. 48, vol. IX p. 169 : 'Ho&- 
χλειτος μὲν γὰρ ἄντικρυς πόλεμον ὀνομάζει πατέρα 
xai βασιλέα x«l χύριον πάντων, x«l τὸν μὲν 


97 


HERACLITI. FRAGMENTA. 


319 


Ὅμηρον, εὐχόμενον ἔχ τε θεῶν ἔ ἔριν ἔχ τ᾽ ἀνθρώ- 
mov ἀπολέσθαι, λανθάνειν φησὶ τῇ πάντων γενέ- 
σει χαταρώμενον, ἐκ μάχης xot ἀντιπαθείας τὴν 
γένεσιν ἐχόντων. Simplicius in Aristot. Cat. f. 
104 b : διὸ xal μέμφεται τῷ Ὅμήρῳ Ἡράχλει- 
τος εἰπόντι Ὡς ἔρις ἔχ τε θεῶν ἔχ τ᾽ ἀνθρώπων 
ἀπόλοιτο: οἰχήσεσθαι γάρ φησι πάντα. Proclus 
Comment, in Tim. p. 54 a (p. 124 edit. 
Schneid. ) : χαὶ εἶ ὃ γενναῖος Ἥράκλ, εἰς τἀ ύτην 
ἀπιδὼν ἔλεγε, πόλεμος πατὴρ πάντων, οὐδ᾽ οὗτος 
ἀτόπως ἔλεγε. Schol. Ven. Iliad, IV, ἐς : ἀπρεπές 
φασιν el τέρπει τοὺς θεοὺς πολέμων θέα. ἀλλ᾽ οὐχ 
ἀπρεπές" τὰ γὰρ γενναῖα ἔργα τέρπει" ἄλλως τε 
πόλεμοι xol μάχαι ἡμῖν δεινὰ δοχεῖ, τῷ δὲ θεῷ 
οὐδὲ ταῦτα δεινά' συντελεῖ γὰρ ἅπαντα ὃ θεὸς 
πρὸς ἁρμονίαν τῶν ἄλλων ἢ xal ὅλων olxovo- 
μῶν τὰ συμφέροντα, ὅπερ καὶ Ἣ ράχλειτος λέγει, 
ὡς τῷ μὲν θεῷ καλὰ πάντα xol δίκαια, ἄνθρωποι 
δὲ ἃ μὲν ἄδικα ὑπειλήφασι, ἃ δὲ δίκαια. Plato 
Conviv. pag. 187 : : ὥσπερ ἴσως xat Ἡράκλει- : 
τος βούλεται λέγειν, ἐπεὶ τοῖς γε ῥήμασιν οὐ χα- 
λῶς λέγει. Τὸ ἕν γάρ φησι διαφερόμενον αὐτὸ 
αὑτῷ ξυμφέρεσθαι, ὥσπερ ἁρμονίαν τόξου τε xal 
λύρας.) 

88, Παλίντονος yàp ἁρμονίη χόσμου, ὅχωσπερ λύρης 
xai τόξου καθ᾽ Ἣραχλειτον. 

( Plutarchus de Isid.et Osir. cap. 45, vol. 

IX pag. 166. Idem de animz procreat. e Ti- 
mo cap. 27, vol. XHI p. 319 : Ἣράχλειτος 
δὲ, παλίντροπον ἁρμονίην χόσμου, ὅχωσπερ λύ- 
ρῆς χαὶ τόξου, ubi alii παλίντονον ἁρμονίην le- 
gunt. De hac sententia ita Simpliciusin Ari- 
stot. Phys. f. 11 : ὡς ράχλειτος τὸ ἀγαθὸν xot 
τὸ καχὸν εἰς ταὐτὸν λέγων συνιέναι δίκην τόξου καὶ 
λύρας, ὃς καὶ ἐδόκει θέσιν λέγειν διὰ τὸ οὕτως 
ἀδιορίστως φάναι, ἐνεδείκνυτο δὲ τὴν ἐν τῇ γενέσει. 
ἐναρμόνιον μῖξιν τῶν ἐναντίων. Cf. Porphyr. 
de Antr, Nymph. p. 268 ed. Cantabr.) 
Eo" ἑξῆς ... φησὶ θεῖόν τινα πόλεμον αἰνίττεσθαι 
τοὺς παλαιούς, Ἣ ράχλειτον μὲν λέγοντα ὧδε: 
« Εἰδέναι χρὴ τὸν πόλεμον ἐόντα ξυνὸν xoi δίκην 
ἔριν καὶ γινόμενα πάντα xaT ἔριν xal φθειρό- 
μενα. » 


39 


34. Sol enim , inquit Heraclitus, fines suos non trans- 
gredielur : si peccaverit, Furice eum Justitise adjutrices in- 
venient. 

35. Melior vero auctor Heraclitus atque in hoc Homeri 
similior, perinde ut ille pro circulo septentrionali ursam 
dicens : « orientis et occidentis limes ursa est, atque e 
regione urso sereni Jovis terminus. » 

36. Heraclitus igitur : « Nisi sol, inquit, esset, perpetua 
nox foret. » 

37. Et Heraclitus contrarium idem utile atque e rebus 


dissimilibus pulcherrimum concentum exsistere et ex dis- 
cordia nasci omnia statuit. 

38. Nam mutabilis concentus ut mundi, ita lyre et ar- 
cus, secundum Heraclitum modo contentionem modo re- 
missionem admittens. 

39. Deinde deinceps ... ait divinum quoddam bellum 
significare antiquos, Heraclitum quidem sic dicentem : 
« Sciendum est bellum commune esse et Justitiae loco 
Discordiam omniaque Discordie lege nasci atque inter- 
Ire. » 


320 HERACLITI 


( Origenes contra Cels. VII p. 663. Vulgo 
legitur εἰ δὲ χρὴτττκαὶ δίκην ἐρεῖν, quee verba 
cum Schleiermachero mutavi in εἰδέναι χρὴ--- 
xal δίκην ἔριν. Extrema vox enuntiati in codi- 
cibus est χρεώμενα,, in cujus locum substitui 
φθειρόμενα quod hic flagitat sensus. ) 

40. ἁρμονίη γὰρ ἀφανὴς φανερῆς κρέσσων, καθ᾽ Ἣρά- 
χλειτον, ἐν ἣ τὰς διαφορὰς xoi τὰς ἑτερότητας ὃ 
μίσγων θεὸς ἔκρυψε καὶ κατέδυσε. 

( Plutarchus de anima procreat. e Timaeo 
cap. 27, vol. XIII p. 320, ubi pro codicum 
lectionibus χρείττων et μιγνύων restitui χρέσ- 
σων et μίσγων. Ceterum 6 μίσγων θεός est πό- 
λεμος, Cf. Hippolyt. Haeres. Refut. p. 28: 
ed. Miller.) 

4t. Πᾶν γὰρ ἑρπετὸν τὴν γῆν νέμεται, ὥς φησιν 
Ἡραχλειτος. 

( Pseudoaristoteles de Mundo cap. 6 p. 401 
a ed, Bekk. ) 


3 í Y 
42 ᾿Αγνοεῖς ὅτι τὸ τοῦ Ἢ ραχλείτου εὖ ἔχει, ὡς ἄρα 


πιθήχων ὅ χάλλιστος αἰσχρὸς ἀνθρώπων γένει 
συμβάλλειν. 

(Plato Hipp. maj. p. 289 A. Recepi Βεῖ- 
keri conjectationem ἀνθρώπων γένει pro mem- 
branarum scriptura ἄλλῳ γένει.) 

41. ἢ οὐ καὶ Ἡράκλειτος ταυτὸν τοῦτο λέγει ὃν σὺ 
ἐπάγει, ὅτι ἀνθρώπων ὃ σοφώτατος πρὸς θεὸν πί- 
θηχος φανεῖται; 

( Plato Hipp. maj. p. 289 B.) 

44, Ὅτι δέ ἐστι παῖς τὸ πᾶν xal OU αἰῶνος αἰώνιος 
βασιλεὺς τῶν ὅλων οὕτως λέγει" « αἰὼν παῖς ἐστι 
παίζων, πεττεύων" παιδὸς ἣ βασιληίη. » Ὅτι δέ 
ἐστιν ὃ πόλεμος πατὴρ πάντων τῶν γεγονότων 
γενητὸς ἀγένητος, χτίσις δημιουργός, ἐκείνου λέ- 
οντος ἀχούωμεν" « πόλεμος πάντων μὲν πατήρ 
ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, χαὶ τοὺς μὲν θεοὺς 
ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους 
ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους. » 

( Hippolytus Hares. Refut. p. 281: ed. 
Miller. Cf. Bernays. Mus. Rh. IX p. 243. 


In eandem sententiam Proclus Comment. in 


FRAGMENTA. 
'Tim. p. 101 (p. 240 ed. Schneider.) : ἄλλοι δὲ 


καὶ τὸν δημιουργὸν ἐν τῷ χοσμουργεῖν παίζειν 

εἰρήκασι, χαθάπερ Ἡράκλειτος. Clemens Paze- 

dag. 1, 5 p. 111 : ἀγαλλιᾶται τὸ πνεῦμα τῶν ἐν 

Χριστῷ παιδίων ἐν ὑπομονῇ πολιτευομένων" καὶ 

αὕτη ἣ θεία παιδιά. Τοιαύτην τινὰ παίζειν παιδιὰν 

τὸν ἑαυτοῦ Δία “Ἡράκλειτος λέγει. Lucianus Vit. 
auct. cap. 14 Heraclitum inducit hac dicen- 
tem : χαί ἐστι τωυτὸ τέρψις ἀτερψίη, γνῶσις ἀγνω- 
σίη, μέγα μικρόν" ἄνω κάτω περιχορεύοντα, χαὶ 
ἀμειθόμενα ἐν τῇ τοῦ αἰῶνος παιδιῇ. ΑΓΟΡ, τί γὰρ 

6 αἰών ἐστι; HP. παῖς παίζων, πεσσεύων δια- 
φερόμενος. Heraclitum imitatur Philo de vit. 
Moys. Lp. 85 : τύχης γὰρ ἀσταθμητότερον οὐδὲν 
ἄνω καὶ χάτω τὰ ἀνθρώπεια πεττευούσης. ldem 
de Mund. incorr. Il, ὅοο : εἰ δὲ ὅμοιος [ 6 μετὰ 
τὴν ἐχπύρωσιν γεγενημένος χόσμος], ματαιοπόνος 
6 τεχνίτης οὐδὲν χομιδῇ νηπίων παίδων διαφέρων, 
οὗ πολλάκις ἀθύροντες ψάμμου γεωλόφους ἀνιστᾶσι 
καὶ ἔπειθ᾽ ὑφαιροῦντες ταῖς χερσὶ πάλιν ἐρείπου - 
σιν. Plutarchus de E: apud Delphos p. 393 
D : ἢ τοῦ ποιητικοῦ παιδὸς ἔσται φαυλότερος, ἣν 
ἐχεῖνος ἔν τινι ψαμάθῳ συντιθεμένῃ χαὶ διαχεο-. 
μένῃ πάλιν δφ᾽ ἑαυτοῦ παίζει παιδιάν, ταύτῃ περὶ 
τὰ ὅλα χρώμενος ἀεὶ xol τὸν κόσμον οὐχ ὄντα 
πλάττων, εἶτ᾽ ἀπολλύων γενόμενον. Probabile est 
Heraclitum in pueri imagine adumbranda in- 
tuitum esse versus Homericos lliad. lib. XV 
vs. 361-364 — —— ἔρειπε δὲ τεῖχος ᾿Αχαιῶν 
Bein μάλ᾽ ὡς ὅτε τις ψάμαθον παῖς ἄγχι θαλάσσης, 
ὅστ᾽ ἐπεὶ οὖν ποιήσῃ ἀθύρματα νηπιέησιν, ἂψ 
αὖτις συνέχευε ποσὶν xat χερσὶν ἀθύρων. De reli- 
quo verba πόλεμος πάντων πατήρ ἐστι jam su- 
pra illustravi ad fragm. 37.) : 

45. Ταὐτὸ δὲ τοῦτο ἦν xai τὸ παρὰ τῷ σχοτεινῷ λεγό- 
μενον ἩἫρακχλείτῳ « συνάψειας οὖλα χαὶ οὐχὶ 
οὖλα, συμφερόμενον «καὶ διαφερόμενον, συνᾷδον 
xai διᾷδον- xal ἐκ πάντων ἕν χαὶ ἐξ ἑνὸς πάντα. » 

(Pseudoaristoteles de Mundo cap. 5 p. 396 
b ed. Bekk. Cf, Stobaeus Ecl. Phys. I p. 690 
( tom, I p. 270 ed. Gaisf, ). 


40. Harmonia enim occulta melior est evidente secun- 
dum Heraclitum, in qua deus discrimina οἱ diversitates 
comriiscens occultavit. 

41. Namque omne animal humi repens terram depasci- 
tur ac possidet, ut ait Heraclitus. 

42. Ignoras quam scitum sit illud Heracliti , simiarum 
pulcherrimam deformem esse cum humano genere compa- 
ratam. 

43. Nonne Heraclitus quem tu testem adhibes hoc idem 
dicit, hominum sapientissimum ad dei przestantiam com- 
paratum simiam apparere? 

44. Esse autem hoc universum puerum atque in perpe- 


tuum cunctarum rerum regem eternum ita dicit : « ZE- 
vum puer est jocans calculisque ludens ; hujus vero 
pueri regnum. est. » Ceterum bellum esse parentem 
eorum omnium qe orta sunt. genitum eL non genitum , 
rem creatam et mundi procreatorem ex ipso audiamus : 
« Bellum omnium parens esí omniumque rez, ac 
partim deos fingit partim homines, efficitque ut alii 
servi sint alii liberi. » 

45. Hoc nimirum illud est quod apud obscurum istum 
Heraclitum sic enuntiatum legitur : « Integra et minime in- 
tegra conjungas, consentiens et dissentiens, consonans et 
dissonauns, unum etiam ex omnibus et ex uno oinnia. » 


HERACLITI FRAGMENTA. 


46. xai (ἷ φησιν Ἡράκλειτος) ταὐτό T ἐστὶ ἐῶν χαὶ 
τεθνηχός, xoi ἐγρηγορὸς xat χαϑεῦδον, χαὶ νέον 
xoi γηραιόν" τάδε γὰρ μεταπεσόντα ἐχεῖνά ἐστι, 
χἀχεῖνα πάλιν μεταπεσόντα ταῦτα. 

(Plutarchus Consolat. ad Apollonium vol. 
VII pag. 329. Posui cum Schleiermachero 
ταῦτό τ᾽ ἐστὶ pro membranarum lectione ταὺυτό 
τ᾽ ἔνι. Sequentia etiam apud Plutarchum ex 
eodem Heraclito petita videntur. Sunt autem 
haec : ὡς γὰρ x τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ δύναταί τις πλάτ- 
τῶν ζῶα συγχεῖν xa πάλιν πλάττειν xad συγχεῖν, καὶ 
τοῦτο ἕν παρ᾽ ὃ ἐν ποιεῖν ἀδιαλείπτως" οὕτω καὶ ἣ φύ- 
eu ex τῆς αὐτῆς ὕλης πάλαι μὲν τοὺς προγόνους ἡμῶν 
ἀνέσχεν, εἶτα 3 συγεχεῖς αὐτοῖς ἐγέννησε τοὺς πατέρας, 
εἶτα ἢ ἡμᾶς, εἶτ᾽ ἄλλους ἐ ἐπ ᾿ἄλλοις ἀναχυκλήσει' χαὶ 
ὃ τῆς γενέσεως ποταμὸς οὗτος ἐνδελεχῶς ῥέων οὔ-- 
ποτε στήσεται, χαὶ πάλιν ἐξ ἐναντίας αὐτῷ ὃ τῆς 
φθορᾶς εἴτ᾽ ᾿Αχέρων εἴτε Κωχυτὸς καλούμενος ὑπὸ 

τῶν ποιητῶν. Praeterea Heraclitea esse existi- 
mamus qus exstant apud Hippocratem περὶ 
διαίτης I pag. 633 ed. Kühn. : φάος Ζηνί, σκότος 
᾿Αἴδη, σχότος Ζηνὶ φοιτᾷ xal μεταχινεῖται xeiva 
ὧδε xal τάδε xsics πάσην ὥρην διαπρησσόμενα 
χεῖνά τε τὰ τῶνδε xal ταῦτα τὰ χείνων" et ibid. 
p. 639 : ἐν τούτῳ (τῷ πυρὶ) ψυχή, νόος,, φρό- 
νησις, αὔξησις, μείωσις, διάλλαξις, ὕπνος, ἐγρή- 
γορσις. Τοῦτο πάντα διὰ παντὸς χυδερνᾷ xal τάδε 
χαὶ ἐχεῖνα οὐδέχοτε ἀτρεμίζον. (Cf. Bernays. 
Heracl. part. pr. pag. 10 et 21, atque in Mus. 
Rh. VII p. 103.) Denique huc pertinet Aristo- 
telis locus Eudem. VII, 1 p. 1235 a: xoi Ἢρά- 
χλεῖτος ἐπιτιμᾷ τῷ ποιήσαντι « ὡς ἔρις ἔχ τε 
θεῶν χαὶ ἀνθρώπων ἀπόλοιτο" » οὗ γὰρ ἂν εἶναι 
ἁρμονίαν μιὴ ὄντος ὀξέος xo βαρέος, οὐδὲ τὰ ζῷα 
ἄνευ ἄῤῥενος xal θήλεος, ἐναντίων ὄντων.) 

47. ᾿Ανθρώποισι γίνεσθαι ὁχόσα θέλουσι οὐχ ἄμεινον. 
Νοῦσος. ὑγιείην ἐποίησε $90 xoi ἀγαθόν, λιμὸς 
χόρον, χάματος ἀνάπαυσιν. 

(Stobaeus Floril. ΠῚ, 83-84. Pro ἀνθρώ- 
ποις, θέλουσιν et Fisirgod Ionum more scripsi 
ἀνθρώποισι, θέλουσι et ἐποίησε. ) 

48. Ἢ, ὥς φησιν Ἡράχλειτος, τὸ μὴ δῦνον πῶς ἄν 
τινα λάθοι; 


(Clemens Ραά, II, 10 p. 229. Correxi τινα. 


321 


λάθοι cum Schleiermachero; vulgo τις λάθοι.) 

49. Πυρὸς ἀνταμείφεται πάντα, φησὶν ὃ Ἡράκλειτος, 
χαὶ πῦρ ἁπάντων, ὥσπεο χρυσοῦ χρήματα χαὶ 
χρημάτων χρυσός. 

(Plutarchus de E« apud Delphos cap. 8, 
vol. IX pag. 227. Cf. Heracl. Alleg. Homer. 
p. 468 [p.92 ed. Mehl.] : πυρὸς γὰρ δὴ κατὰ 
τὸν φυσιχὸν Ἡ ράχλειτον &ioi67, τὰ πάντα γίνεται. 
Eusebius Prep. Evang. XIV, 3 : ὁ δὲ Ἡράλχλει- 
τος ἀρχὴν τῶν πάντων ἔφη im τὸ πῦρ, ἐξ οὗ τὰ 
πάντα γίνεται χαὶ εἰς ὃ ἀναλύεται" ἀμοιδὴν γὰρ 
εἶναι τὰ πάντα. Aristoteies Phys. ΠῚ, 5 : ἀδύ- 
γατον τὸ πᾶν χἂν ἡ πεπερασμένον ἢ εἰ εἶναι ἢ γίνε - 
σθαι ἕν τι αὐτῶν [τῶν στοιχείων], ὥσπερ Ἣράκλει- 
τός φησιν ἅπαντα γίνεσθαί ποτε πῦρ, ad quem 
locum Simplicius : ὡς Ἣ ράχλειτος εἰς πῦρ λέ- 

ἐγὼν xol ἐχ πυρὸς τὰ πάντα" οἱ "hemistius Pa- 
raphr. Phys. 33 b : ὥσπερ Ἣράχλειτος τὸ πῦρ 
οἴεται μόνον στοιχεῖον , χαὶ ἐχ τούτου γεγονέναι τὸ 
πᾶν" ἐντεῦθεν γὰρ ἡμᾶς χαὶ δεδίττεται, συμφῳλε- 
γήσεσθαί ποτε τὰ: πᾶν ἀπειλῶν, ἐπειδὴ διαλυθήσε- 

ται elc τοῦτο ἐξ οὗ xol γέγονε. ) 

bo, 'Γὰ δὲ πάντα οἰαχίζει χεραυνός. 

(Hippolytus Hzres. Refut. p. 283 ed Mil- 
ler. : λέγει δὲ καὶ τοῦ κόσμου χρίσιν xal πάντων 
τῶν ἐν αὐτῷ διὰ πυρὸς γίνεσθαι, λέγων οὕτως" « τὰ 
δὲ πάντα οἰαχίζει χεραυνός, » τουτέστι χατευθύνει" 
χεραυνὸν τὸ πῦρ λέγων τὸ αἰώνιον. Sic etiam 
Heracliti imitator Cleanthes hymn. in Jov. 
VS. 9—10 : τοῖον ἔχεις ὑποεργὸν ἀνιχήτοις ἐνὶ χερ- 
σὶν ἀμφήχη, πυρόεντα, ἀειζώοντα χεραυνόν. ). 

sr. Πάντα γὰρ τὸ πῦρ ἐπελθὸν χρινέει xod καταλήψε- 
ται. 

( Hippolytus Hzres. Refut. p. 283 ed. Mil- 
ler. : λέγει δὲ xoi φρόνιμον. τοῦτο εἶναι τὸ πῦρ καὶ 
τῆς διοικήσεως τῶν ὅλων αἴτιον: χαλεὶ δὲ αὐτὸ 
χρησμοσύνην xal χόρον. Χρησμοσύνη δέ ἐστιν ἣ 
διαχόσμησις xav αὐτόν, f, δὲ ἐχπύρωσις xópoc: 
« πάντα γὰρ, φησί, τὸ πῦρ ἐπελθὸν χρινεῖ » χτλ. 
Requiritur autem χρινέει quod posui ). 

52. Θάνατός ἐστιν ὁχόσα ἐγερθέντες δρέομεν, ὁχόσα δὲ 
εὕδοντες ὕπνος. 

( Clemens Strom. III, 3 p. 520. ) 

53. « Νέχυες γὰρ χοπρίων ἐκόλητότεροι » xa0' Ἣρά- 


46. Atque, ut ait Heraclitus, idem est vivum et mor- 
tuum, vigilans ac dormiens, adolescens et senex, quia 
hac in illa vicissimque mutantur. 

47. Hominibus omnia qua volunt contingere non con- 
ducit. Morbus sanitatem rem jucundam et bonam efficit, 
fames satietatem, labor quietem. 

48. Vel, ut ait Heraclitus , quomodo quemquam fugiat 
ignis nunquam occidens ? 


49. Ha igni omnia mutantur, inquit Heraclitus, et 
PHILOS. GRJEC, 


ignis omnibus, ut ex auro pecunia fit atque e pecunia au- 
rum. 

50. Omnia vero fulmen gubernat. 

51. Nam vagatus late ignis omnia secernet et corripiet. 

52. Mortis imagines sunt quas md somni quas 
dormientes videmus. 

53. Cadavera enim magis ejicienda sunt quam fi- 
mus secundum Heraclitum : omnis vero caro mortua 
est et cadaveris pars. 

: 21 


322 HERACLITI FRAGMENTA. 


χλειτον᾽ χρέας δὲ πᾶν νεχρὸν xal νεκροῦ μέρος. 
(Plutarchus Symposiac. lib. IV, 4, 3, vol. 
Xl, p. 186. Verba χρέας δὲ πᾶν xx). Plutar- 
chi sunt. Inepte Suidas v. “Ἡράκλειτος ait : 
Ἡράκλειτος ἔφη ὀλιγωρεῖν πάντη τοῦ σώματος χαὶ 
νομίζειν αὐτὸ καὶ κοπρίων ἐχδλητότερον' ἐχ τοῦ 
ῥάστου δὲ αὐτῷ τὰς θεραπείας ἀποπληροῦν, ἕως ἂν 
ὃ θεὸς ὥσπερ ὀργάνῳ τῷ σώματι χρῆσθαι ἐπιτάτ-- 
11. Cf. Cedren. hist. p. 157. Quid? quod Cel- 
sus quoque Heracliti dictum in alienam sen- 
tiam detorsit. Locum ejus servavit Origenes 
contra Cels. V p. 588 : xal ψυχῆς μὲν αἰώνιον 
βιοτὴν δύναιτ᾽ ἂν παρασχεῖν" νέκυες δέ, φησὶν 
Ἡράκλειτος, χοπρίων ἐκλητότεροι" σάρχα δὴ. .- 
αἰώνιον ἀποφῆναι... οὔτε βουλήσεται δ᾽ θεός, 
οὔτε δυνήσεται. Heracliteam locutionem xo- 
πρίων éix6Xnrórepog adnotavit etiam Pollux 
Onomast. V, 163. Hinc apud Sextum legitur 
adv. Math, VIIT, 286 : xai μὴν ῥητῶς 6 'Hox- 
χλειτός φησι τὸ μὴ εἶναι λογικὸν τὸν ἄνθρωπον, 
μόνον δ᾽ ὑπάρχειν φρενῆρες τὸ περιέχον" et apud 
Philostratum Ep. 18 : Ἡράχλειτος ὃ φυσιχὸς 
ἄλογον εἶναι κατὰ φύσιν ἔφησε τὸν ἄνθρωπον. Hoc 
de solis mortuis accipiendum , qui quia ani- 
mam de ccelo non ducunt rationis expertes 
Ephesio philosopho videbantur.) 
54, ᾿Ενθάδε ἐόντας ἐπανίστασθαι xal φύλαχας γίνεσθαι 
ἐγερτὶ ζώντων χαὶ νεχρῶν. 
( Hippolytus Heres. Refut. p. 283 ed. Mil- 
ler. : λέγει δὲ xal σαρχὸς ἀνάστασιν ταύτης φανε- 
ρᾶς ἐν ἣ γεγενήμεθα, καὶ τὸν θεὸν οἶδε ταύτης τῆς 
ἀναστάσεως αἴτιον οὕτως λέγων" « [ἔνθα δ᾽ ἐόντι 
ἐπανίστασθαι xal φύλαχας γίνεσθαι ἐγερτιζόντων 
χαὶ νεχρῶν. » Emendavit haec Bernaysius in 
Mus. Rh. IX p. 245. Fallitur Hippolytus car- 
nis resurrectionem quz christiane religionis 
propria est Heraclito tribuens. Nos existima- 
mus Ephesium philosophum | mortuorum 
animos vivorum custodes esse voluisse. Qua 
in re secutus est Hesiodum Op. et Dieb. vs. 
121-122 ita canentem : τοὶ μὲν δαίμονές εἶσι 
Διὸς μεγάλου διὰ βουλάς, ἐσθλοί, ἐπιχθόνιοι, φύ-- 
λαχες θνητῶν ἀνθρώπων, Quod autem vigilan- 
ter viventes et mortuos opponit, id eo valet, 
ut vigilantes et dormientes atque adeo sa- 
pientes et insipientes intelligantur. ) 


οὔ. εἶναι γὰρ ἕν. τὸ σοφὸν ἐπίστασθαι γνώμην οἵην τε 
ἐγχυδερνῆσαι πάντα διὰ πάντων. 
(Diogenes Laertius lib IX, r, cujus mem- 
brana habent γνώμην ἥτε oi (al. ὅτε ἦ) ἐγχυ- 
θερνήσει. Sensus flagitat quod edidi οἵην τὸ ἐγ- 
χυδερνῆσαι vel ἐγχυδερνῆν i. e, ἐγχυδερνᾶν. Si- 
milis est locus apud Hippocratem περὶ διαί- 
τῆς I pag. 639 ed Kühn. : τοῦτο ( τὸ πῦρ) πάντα 
διὰ παντὸς χυδερνᾷ * quee verba Heracliteis su- 
pra adnumeravi ad fragm. 46, Videtur autem 
Heraclitus χυδερνᾶν et οἰακίζειν ( fragm. 50) 
promiscue usurpasse, Éphesii hominis effa- 
tum sic imitatus est Cleanthes hymn. in Jov. 
vs. 31-34 : ἀλλὰ Ζεῦ πάνδωρε, χελαινεφές, ἀρ-- 
χικέραυνε, ἀνθρώπους δύοιο ἀπειροσύνης ἀπὸ 
λυγρῆς, ἣν σύ, πάτερ, σκέδασον ψυχῆς ἄπο, δὸς δὲ 
χυρῆσαι γνώμης, 7, πίσυνος σὺ δίκης μέτα πάντα 
χυῤερνᾶς,) 

Νόμος καὶ βουλὴ πείθεσθαι ἕνός. : 

( Clemens Strom. V, 14 p. 718. Sic et He- 
rodotus lib. T, 126 πείθεσθαί τινος dixit, quum 
Atticos plerumque πείθεσθαί τινι dixisse con- 
stet. Huc pertinent Heracliti verba apud Sto- 
bzum Flor. HI, 84 : σωφρονέειν ἀρετὴ μεγίστη, 
x«i σοφίη ἀληθέα λέγειν xoi ποιέειν χατὰ φύσιν 
ἐπαΐοντας, quz tamen fragm. 55 consideranti 
vix Ephesii philesophi esse videbuntur. De 
reliquo unus ille quem Heraclitus sequen- 
dum censet aut ipse Jupiter est aut quicun- 
que divine mentis (γνώμης) interpres habe- 
tur. ) 

57. Καθάπτεται δὲ xal τῶν ᾿Εφεσίων ἐπὶ τῷ τὸν Écai- 
ρον ἐχθαλεῖν “Ἑρμόδωρον, ἐν οἷς φησιν" « Ἄξιον 
Ἐφεσίοισι ἡδηδὸν ἀποθανέειν πᾶσι καὶ τοῖσι ἀνή- 
Gott τὴν πόλιν χαταλιπέειν,, οἵτινες “Ἑομόδωρον 
ἑωυτῶν ὀνήϊστον ἐξέδαλον λέγοντες "Hu£ov μηδὲ 
εἷς ὀνήϊστος ἔστω" εἰ δέ τις τοιοῦτος, ἄλλη τε xul 
μετ᾽ ἄλλων. » ja 

(Diogenes Laertius lib IX, 2. Vulgavi 4zo- 
θανέειν et καταλιπέειν ; codd, ἀποθανεῖν et xaza- 
λιπεῖν. lisdem prope verbis hec narrat Cicero 

Tusc. V, 36. Minus accurate lamblichus de 

vit. Pyth. s. 173 : ob γὰρ καθάπερ "HodxAetzoc 

Ἐφεσίοις γράψειν ἔφη τοὺς νόμους, ἀπάγξασθαι 

τοὺς πολίτας ἡδηδὸν χελεύσας. In paucis a Laertio 

discrepat Strabo lib. XIV p. 642 ed. Cas.) 


56 


54. Hic commorantes excitari et custodes fieri vigilan- 
ter viventium et mortuorum. 

55. Esse enim unam sapientiam, nosse mentem ea po- 
tentia preditam, ut omnia omnino gubernet. 

56. Lex et consilium est uni obedire. 

57. Reprehendit etiam Ephesios quod sodalem suum 


Hermódorum  ejecissent, dicens: « Merentur universi 
Ephesii adulti, ut morte afficiantur, impuberes vero ut 
urbem relinquant , quia Hermodorum praestantissimum ci- 
vem patria expellentes ita locuti sunt : Nemo de nobis 
unus excellat ; sed si quis talis exstiterit, alibi et cum aliis 
degat. » 


HERACLITI FRAGMENTA. ; 323 


$8. Διὸ δεῖ ἕπεσθαι τῷ ξυνῷ " τοῦ λόγου δὲ ἐόντος ξυ-- 
νοῦ ζώουσιν οἱ πολλοὶ ὡς ἰδίαν ἔχοντες φρόνησιν. 
(Sextus Empiricus adv. Math. VII, 133. 
Sequuntur apud eum hac : Ἡ δ᾽ ἐστὶν oüx ἄλλο 
τι ἢ ἐξήγησις τοῦ τρόπου τῆς τοῦ παντὸς διοιχή-- 
σεως. Διὸ καθότι ἂν αὐτοῦ τῆς uv ene χοινωνήσω- 
μεν ἀληθεύομεν, ἃ δὲ ἂν ἰδιάσωμεν ψευδόμεθα, 
quse interpretis potius quam ipsius Heracliti 
esse dicas. Sed illius ξυνοῦ λόγου ita meminit 
Heraclitus apud M. Anton. IV, 46, ut a γνώμη 
"( fragm. 55) non distinguat. Apponam inte- 
grum locum, cujus tamen magna pars cum 
aliis fragmentis conjungenda est : Ἀεὶ τοῦ 
Ἡραχλειτείου μεμνῆσθαι ὅτι γῆς θάνατος ὕδωρ γε- 
νέσθαι, xal ὕδατος θάνατος ἀέρα γενέσθαι, καὶ 
ἀέρος πῦρ, χαὶ ἔμπαλιν. Μεμνῆσθαι δὲ καὶ τοῦ 
ἐπιλανθανομένου ἢ f, ὁδὸς ἄγει" χαὶ ὅτι, ᾧ μά- 
λιστα διηνεχῶς ὁμιλοῦσι λόγῳ, τῷ τὰ 
ὅλα διοικοῦντι τούτῳ διαφέρονται" xal 
οἷς χαθ᾽ ἡμέραν ἐγχυροῦσι ταῦτα αὐτοῖς ξένα φαί- 
νεται" χαὶ ὅτι οὐ δεῖ ὥσπερ χαθεύδοντας ποιεῖν 
xal λέγειν" xal ὅτι οὐ δεῖ ὡς παῖδας τοχέων , 
τοῦτ᾽ ἔστι χατὰ Ψιλὸν χαθότι παρειλήφαμεν.) 

Sv. Ἰψυχῆσι θάνατος ὕδωρ γενέσθαι, ὕδατι δὲ θάνατος 
γῆν γενέσθαι" x γῆς δὲ ὕδωρ γίνεται, ἐξ ὕδατος δὲ 
ψυχή. 

(Clemens Strom. VI, ἡ : Ἡράχλειτος ἐχ 
τούτων συνιστάμενος τοὺς λόγους ᾧδέ πως γράφει᾽ 
Ψυχῆσι χτλ. Cf. Philo de mund. incorr. p. 
958 : Εὖ xoi 6 Ἡράκλειτος ἐν οἷς φησι ψυχῇσι 
θάνατος γῆν γενέσθαι. Apud Proclum in Tim. 
p. 36 ( p. 83 ed. Schneider.) : καὶ ἄλλος οὗτος 
Ψυχῶν τῶν νοερῶν θάνατος δγρῆσι γενέσθαι, φη- 
civ Ἡράκλειτος, Heracliti orationem insertis 
verbis τῶν νοερῶν et pro nomine ὕδωρ epitheto 
δγρῆσι posito interpolatam invenimus. Verbis 
Heracliteis Philo subjungit : V'vy2v γὰρ oió- 
μενος εἶναι τὸ πνεῦμα, τὴν μὲν ἀέρος τελευτὴν 
γένεσιν ὕδατος, τὴν δ᾽ ὕδατος γῆς πάλιν γένεσιν 
αἰνίττεται, quod improbandum. Nam illud πε- 
ριέχον unde prudentiam et intelligentiam du- 
cimus Heraclito judice est φρενῆρες et igneum. 
Sextus Empiricus adv. Math. VII, 126 : Τοῦ- 
voy δὴ τὸν θεῖον λόγον καθ᾿ Ἣ ράχλειτον δι᾽ dva- 
πνοῆς σπάσαντες νοεροὶ γινόμεθα. Plutarchus de 
Is. et Osir. cap. 77, vol. IX p. 208 : Οὐχ ἐν 
χροιαῖς γάρ, οὐδ᾽ ἐν σχήμασιν, οὐδ᾽ ἐν λειότησιν 


.» 


6r. 


ἐγγίνεται τὸ θεῖον, ἀλλ᾽ ἀτιμοτέραν ἔχει νεχρῶν 
μοῖραν, ὅσα μὴ μετέσχε, μηδὲ μετέχειν τοῦ ζῆν 
πέφυχεν. "H δὲ ζῷσα xal βλέπουσα xoi χινήσεως 
ἀρχὴν ἐξ αὑτῆς ἔχουσα xal γνῶσιν οἰκείων xoi ἀλ- 
λοτρίων φύσις ἄλλως τε (leg. ὅλως) ἔσπαχεν 
ἀποῤῥοὴν xal μοῖραν ἐκ τοῦ φρονοῦντος, ὅπως xu- 
δερνᾶται τὸ σύμπαν καθ’ Ἣράχλειτον.) 

Ὃ δὲ Ἡράκλειτός φησιν, ὅτι xal τὸ ζῆν xal τὸ 
ἀποθανεῖν xai ἐν τῷ ζῆν ἡμᾶς ἐστι xai ἐν τῷ 
τεθνάναι, 

(Sextus Empiricus Pyrrh. HI, 2.30, qui He- 
racliti verba paululum immutavit. Hic enim 
sine dubio ζώειν, ἀποθανέειν et ἡμέας scripsit. 
Cf. Philo Alleg. leg. x fin, : μονονοὺ xi δ. Ἡρά- 

m m , , , - 
χλειτος, χατὰ τοῦτο Μωῦσέως ἀχολουθήσας τῷ 
δόγματί φησι" Ζῶμέν τὸν ἐχείνων θάνατον, τεθνή-- 
χκαμεν δὲ τὸν ἐχείνων βίον * ὡς νῦν μὲν ὅτε ἐνζῶμεν 
τεθνηχυίας τῆς ψυχῆς x«i ὡς ἂν ἐν σήματι τῷ 
σώματι ἐντετυμδευμένης. Hierocles in carm. 
aur. p. 142 : Διὸ xat ἐπαμφοτερίζει ταῖς σχέσε-- 

M i 2joaT yer M 3 Ed d 
σιν, ὅὃτὲ μὲν ἐχεῖ ζῶσα τὴν νοερὰν εὐζωΐαν, 6x8 
δὲ ἐνταῦθα τὴν αἰσθητικὴν ἐυπάθειαν προσλαμδά- 
νουσα. "ἔνθεν καὶ λέγεται ὀρθῶς ὑπὸ Ἡραχλεί- 
του. ὅτι ζῶμεν τὸν ἐχείνων θάνατον, τεθνήχαμεν 
δὲ τὸν ἐχείνων βίον. Similiter Numenius apud 
Porphyrium de Antro p. 256 ed. Cantabr. : xoi 
ἀλλαχοῦ δὲ φάναι ζῆν ἡμᾶς τὸν ἐχείνων [ τῶν ψυ- 
- , M ur ἂν. Li M / , 
9v ] θάνατον, xal ζῆν ἐχείνας τὸν ἡμέτερον θάνα- 
τον. Ad perpetuam tam vitze mortisque quam 
divinitatis humanitatisque conjunctionem re- 
ferendum et illud est effatum quod servavit 
Diogenes lib. IX, 7 : πάντα ψυχῶν εἶναι καὶ δαι- 
ὄνων πλήρη, et alterum quod exstat apud 
μόνων πλήρη; qu 3 pu 
Aristotelem de partt. anim. I, 5 p. 645 a ed. 
Bekk. : Καὶ καθάπερ Ἡράκλειτος λέγεται πρὸς 
τοὺς ξένους εἰπεῖν τοὺς βουλομένους ἐντυχεῖν αὐτῷ 

257 Xx r2 ς e 
«οὐὐἐέχέλευε γὰρ αὐτοὺς εἰσιένχι θαῤῥοῦντας" εἶναι 
γὰρ χαὶ ἐνταῦθα θεούς.) 

Καὶ τοῖσι ἀγάλμασι τουτέοισι εὔχονται, ὅχοῖον εἴ 
τις τοῖσι δόμοισι λεσχηνεύοιτο, οὔτε γινώσχων 
θεοὺς οὔτε ἥρωας οἵτινές εἶσι. 

(Origenes contra Cels. VII p. 738 : xc 
μὴν xat Ἣράχλειτος ὥδέ πως ἀποφαίνεται" Καὶ 
- 23321 , 7 9 2 7 
τοῖς ἀγάλμασι χτλ. ὃ μέν γε μάλα ἀποῤῥήτως 

ε ͵ 5.7 Χ " - denda L4 
ὑποσημαίνει ἠλίθιον τὸ τοῖς ἀγάλμασιν εὔχεσθαι, 
ἐὰν μὴ γιγνώσχη τις θεοὺς καὶ ἥρωας οἵτινές εἶσιν, 


Clemens Cohort. c. IV p. 44 : Σὺ δὲ ἀλλ᾽ εἰ μὴ 


58. Quapropter rem omnibus communem sequi opor- 
tet : quamvis autem ratio sit communis, vulgus tamen 
vivit quasi propria quadam intelligentia proditum sit. 

59. Animorum mors est eorum in aquam transitus, aqua 
item in terram mulafa interit; e terra autem aqua it, 
ex aqua animus. 


60. Heraclitus vero ait et vitam et mortem in nostra 
vita nostraque morte inesse. 


61. Atque has statuas precantur, velut si quis cum 


domibus sermocinetur, ignorans qui dii et qui heroes 
sint. 


324 HERACLITI FRAGMENTA. 


προφήτιδος ἐπαχούεις, τοῦ γε σοῦ ἄχουσον φιλοσό- 
φου, τοῦ ᾿Εφεσίου Ἡ ραχλείτου τὴν ἀναισθησίαν 
ὀνειδίζοντος τοῖς ἀγάλμασι" Καὶ ἀγάλμασι χτλ. 
Suspectum quidem hoc fragmentum est, sed 
Ephesio philosopho non indignum , modo ita 
explicetur, ut eum vulgares de diis opiniones 
despexisse et sprevisse dicamus.) 

62. Θεοὶ θνητοὶ ἄνθρωποί τ᾽ ἀθάνατοι, ζῶντες τὸν ἐχεί- 
γῶν θάνατον, θνήσχοντες τὴν ἐχείνων ζωήν. 

( Heraclitus Alleg. Homer. p. 51 ed. Meh- 
ler. : ὃ γοῦν σχοτεινὸς Ἡ ράχλειτος ἀσαφῆ xai διὰ 
συμβόλων εἰχάζεσθαι δυνάμενα θεολογεῖ τὰ φυ-- 
σικά, δι’ ὧν φησι" Θεοὶ θνητοί τ᾽ ἀνθρ. xzX. Trans- 
posui τ᾽ quod post ἄνθρωποι legitimam habet 
sedem aut omnino delendum est. Cf. Hippo- 
lytus Refut. Hzres. p. 282 : Λέγει δὲ ὁμολογου- 
μένως τὸ ἀθάνατον εἶναι θνητὸν xo τὸ θνητὸν ἀθά- 
vazov διὰ τῶν τοιούτων λόγων « ἀθάνατοι θνητοί, 
θνητοὶ ἀθάνατοι, ζῶντες τὸν ἐχείνων θάνατον, τὸν 
δὲ ἐχείνων βίον τεθνεῶτες. » Maximus Tyrius 
Diss. X p. 107 : Σχόπει xoi τὸν ἩἩράχλειτον " 
θεοὶ θνητοί, ἄνθρωποι ἀθάνατοι. Clemens Pad. 
ἘΠ τρὶς ὅδε: Ὀρθῶς ἄρα εἶπεν Ἡράχλειτος 
νὰ νῆρωποι θεοί, θεοὶ ἄνθρωποι. Hinc Schleier- 

; macherus coniecit Heraclitum scripsisse ἄνθρω- 
ποι θεοὶ θνητοί, θεοί τ᾽ ἄνθρωποι ἀθάνατοι x7À., 
sed hoc incertum est. Ad illustrandum hunc 
locum idonea fortasse sunt quz apud Sto- 
beum Eclog. 1 p. 906 (tom. I pag. 386 ed. 
Gaisf.) reperiuntur : Ἡράχλειτος μὲν yàp... 
δδὸν ἄνω xal χάτω τὰς ψυχὰς διαπορεύεσθαι ὑπεί- 
ληφε, nisi melior auctor Theodoretus videtur 
t. IV p. 822 scribens : Ὃ δὲ Ἡράχλειτος τὰς 

- ἀπαλλαττομένας᾽ τοῦ σώματος (ψυ χὰς ) εἰς τὴν τοῦ 
παντὸς ἀναχωρεῖν ψυχὴν ἔφησεν, οἷα δὴ δμογενὴ 
τε οὖσαν χαὶ ὁμοούσιον. ) 
᾿Ανθρώπους μένει Enti ἅσσα οὖχ ἔἕλπονται 
οὐδὲ δοχέουσι. 

( Clemens Strom, IV, 21 : Συνάδειν τούτῳ 


63 


: ἀνθρώπων διαλεγόμενος " ᾿Ανθρώπους xt. Theo- 
doretus vol. IV p. 913 ed. Hal. : ἐχεῖνο δὲ τοῦ 
Ἡραχλείτου μάλα θαυμάζω, ὅτι μένει τοὺς ἀνθρώ- 
ποὺς ἀποθνήσχοντας ὅσα xv). Huc spectat etiam 
Heracliti dictum quod e Plutarcho, ut vide- 


: xat 6 Ἡράχλειτος φαίνεται, δι’ ὧν φησι περὶ τῶν | 


tur, sumtum affert Stobaeus : "Eze τήν γε £v 
σθεῖσαν [ψυχὴν | ὅσα ἀνθρώπους περιμένει τελευ- 
τήσαντας χαθ’ Ἡράχλειτον οὐδὲν ἂν χατάσχοι. 
Conf. Clemens Cohort. II p. 18. ) 

04. Ἀρηϊφατους γάρ, φησίν, οἱ θεοὶ bius xai ἄν- 
θρωποι. 

( Theodoretus vol. IV p. 913 "i Hal. : Ὁ 
δέ γε Ἡράκλειτος χαὶ τοὺς ἐν τοῖς πολέμοις ἀναι- 
ρεθέντας πάσης ἀξίους ὑπολαμθάνει τιμῆς. "Apri 
φάτους γάρ χτλ.) 

e5. Μόροι γὰρ μέζονες μέζονας μοίρας λαγχάνουσι 
χαθ᾽ Ἣ ράχλειτον, 

(Clemens Strom. IV, 7; item "Theodoretus 
vol. IV p. 913 ed. Hal. μόροι γὰρ μείζονες μεί- 
ζονας xz.) 

66. ᾿Επειδὰν γένωνται, ζώειν ἐθέλουσι μόρους τ᾽ ἔχειν, 
μᾶλλον δὲ ἀναπαύεσθαι, καὶ παῖδας καταλείπουσι 
μόρων γενέσθαι. 

( Clemens Strom, 11, 3 : Ἡράκλειτος γοῦν 
χαχίζων φαίνεται τὴν γένεσιν" ᾿Επειδὰν, φησί, 
γενόμενοι----μόρους γενέσθαι. Mutavi γενόμενοι in 
γένωνται et. μόρους in μόρων. Verba μᾶλλον δὲ 
ἀναπαύεσθαι fortasse ἃ Clemente adjecta 
sunt. ) 

67. 'l'G οὖν τόξῳ ὄνομα βιός, ἔργον δὲ θάνατος. 

( Etymol. magn. v. βίος : "Eo δὲ 6z5 
τῶν ἀρχαίων ὁμωνύμως λέγεσθαι βιὸς τὸ τόξον xat ἡ 
$ ζωή. Ἡ ράχλειτος οὖν ὃ σχοτεινός " τῷ οὖν τόξῳ 

χτλ. Ludit Heraclitus βίου et βιοῦ nominibus 
confusis. Propriam lonicz dialecti et Heracli- 
tez dictionis vocem Suidas memorat : Ἀμόισ- 
Gazeiv* ἔν τισι δὲ τὸ ἀμφισθητεῖν. ἤωνες δὲ xal 
ἀγχιθατεῖν, xat ἀγχιδασίην ἩΗράχλειτος.) 

68. Ἡράχλειτος ἔφη ὡς ἦθος ἀνθρώπῳ δαίμων. 

(Stobaeus Floril. CIV, “3, Sic. et Plutar- 
chus Quiest. Plat. vol. XII p. 251 , nisi quod 
pro ἀνθρώπῳ habet ἀνθρώπου. Idem comparat 
Menandri illud : Ὃ νοῦς γὰρ ἡμῶν 6 θεός. 
Praeterea Alexander Aphrodisiensis de Fato 
56 : Κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον xal ἐπὶ τῆς ψυχῆς 
εὕροι τις ἂν παρὰ τὴν φυσικὴν κατασχευὴν διαφό- 
ρους γινομένας ἑχάστῳ τάς τε προαιρέσεις xal τὰς 
πράξεις xo τοὺς βίους: ἦθος γὰρ ἀνθρώπῳ δαίμων 
χατὰ τὸν Ἡράχλειτον, τοῦτ᾽ ἔστι φύσις.) 

69. Χαλεπὸν θυμῷ μάχεσθαι - ψυχῆς γὰρ ὠνέεται. 


.62. Dii mortales hominesque immortales , viventes illo- 
rum mortem, morientes illorum vitam. 
63. Homines mortuos manent quz neque sperant cg 
credunt. 


64. Namque in bello , Mp, casos dii honorant atque 
homines. 


65. Mortes enim acerbiores seeundum Heraclitum ma- 
jore mercede compensantur. 


66. Quando nati sunt, vivere volunt mortemque ob- 
ire, vel potius acquiescere, atque filios relinquunt mori- 
turos. 

67. Arcüs nomen vila (8xoz, quod grxce utrumque si- 
gnificat ), opus mors est. ; 

68. Heraclitus dixit ingenium homini numen esse. 

69. Difficile est irae resistere, hec enim animá emit 
(quod cupit). — 


( Aristoteles Ethic. Eudem. lib. Hl t3p. 7 
^Eotxs δὲ xal Ἡ ράχλειτος λέγειν, εἰς τὴν ἰσχὺν 
τοῦ θυμοῦ βλέψας, ὅτι λυπηρὰ ἣ χώλυσις αὐτοῦ" 
χαλεπὸν γάρ, φησί, θυμῷ x:À. Vulgavi ὠνέεται 
pro iewbranaradi scriptura ὠνεῖται, [ἀ. 
Ethic. Nicomach. lib. II cap. 2 : Ἔτι δὲ χαλε- 
πώτερον ἡδονῇ μάχεσθαι 7) θυμῷ, καθάπερ φησὶν 
Ἡράκλειτος. Id. Polit. lib. V cap. 11 : Καθά- 
περ xot Ἡράχλειτος εἶπε , χαλεπὸν φάσχων εἶναι 
θυμῷ μάχεσθαι" ψυχῆς γὰρ ὠνεῖσθαι. Plutarchus 
Coriolan. p. 224 : Μαρτυρίαν ἀπέλιπε τῷ εἰ-- 
πόντι θυμῷ μάχεσθαι χαλεπόν" ὃ γὰρ ἂν θέλῃ, 
ψυχῆς ὠνεῖται. Id. de Ira. p. 457 et Amat. p. 
755 : Ἔρωτι γὰρ μάχεσθαι χαλεπόν, οὐ θυμῷ, 
xa0' Ἡράκλειτον " ὅ, τι γὰρ ἂν θελήσῃ, καὶ ψυχῆς 
ὠνεῖται xal χρημάτων xai 90256, ubi postrema 

. non sunt Heraclitea. lamblichus Protrept. p. 

140: Μάρτυς τοῖς λεχθεῖσιν "Hodoevcoc* θυμῷ 
γάρ φησι μάχεσθαι χαλεπόν" ὅ, τι γὰρ ἂν χρήζη 
γίγνεσθαι, ψυχῆς ὠνέεται, Cf. Democrit. fragm. 
moral. 77.) 
το. ᾿Ανὴρ óxóxav μεθυσθῇ, ἄγεται ὑπὸ παιδὸς ἀνήδου 
Ε ᾿ς σφαλλόμενος, οὐχ ἐπαΐων ὅχη βαίνει, ὑγρὴν τὴν 
: ψυχὴν ἔχων. 
: ( Stobaeus Flor. V, 120.) . 
σι. Οὗ γῇ ξηρή, ψυχὴ σοφωτάτη xol ἀρίστη. 

( Philo apud Eusebium Prap. Evang. VIII, 
14: Μόνη γὰρ ἣ “Ἑλλὰς ἀψευδῶς ἀνθρωπογονεῖ... 
τὸ δ᾽ αἴτιον, λεπτότητι ἀέρος ἣ διάνοια πέφυχεν 
ἀχονᾶσθαι" διὸ xoi Ἣράχλειτος oüx ἀπὸ σχοποῦ 
φησιν" 05 15 xu.) 

Αὔη ψυχὴ σοφωτάτη xot ἀρίστη. 

(Stobaeus Flor. V, 120. Sed alii aliter hanc 
sententiam referunt. Porphyrius de Antr. c. 
XI pag. 207 ed. Cantabr. : αὐτὸς δέ φησιν 
Ἡράχλειτος, ξηρὴ ψυχὴ σοφωτάτη. Glycas An- 
nal. p. 74 : Ψυχὴ ξηροτέρη σοφωτέρη᾽ et p. 116 
ξηροτέρη Ψυχὴ σοφωτέρη. Plutarchus de orac. 
def. cap. 41, vol. IX p. 367 : Ἅμα δ᾽ ἄν τις 
οὖχ ἀλόγως e ξηρότητα φαίη μετὰ τῆς θερμότη- 
τος ἐγγινομένην λεπτύνειν τὸ πνεῦμα καὶ ποιεῖν 
αἰθερῶδες καὶ καθαρόν’ αὕτη γὰρ ξηρὰ ψυχὴ χαθ᾽ 
Ἥράχλειτον. Id. Romul. cap. 28, vol. E p. 82 : 
"Hixet γὰρ ἐχεῖθεν, ἐκεῖ δ᾽ ἄνεισιν * οὐ μετὰ σώμα- 
τος, ἀλλ᾽ ἐὰν ὅτι μάλιστα σώματος ἀπαλλαγῇ; 
: καὶ διαχριθῇ, καὶ γένηται χαθαρὸν παντάπασι xol 

ἄσαρχον xal &Yvóv* αὕτη γὰρ Ψυχὴ ξηρή,͵ ἀρίστη 

χαθ᾽ Ἡράκλειτον.) 


τς ξερὰ RU ET 30 


ἀπ αν DET QUO 
"e TX 


COS Due t em 
- 


z 


Ue n AES ARE 
ae 


72 


HERACLITI FRAGMENTA. , 325 


73. Αὐγὴ ξηρὴ ψυχὴ σοφωτάτη, 
( Galenus de animi moribus temperamen- : 
to "m obsequentibus t. V p. 450 ed. 
Chart. : Ἀλλ᾽ εἰ καὶ ξηρότητα μὴ ξυγχωρήσαι 
ἐναντίαν ( leg. αἰτίαν) εἶναι συνέσεως, εἴ γε μὴν 
( leg. 6 ὡς εἴρηται) C o Ἡραχλείτου * xal γὰρ οὗτος 
οὕτως εἶπεν, αὐγὴ ξηρὴ ψυχὴ σοφωτάτη » τὴν ζη- 
ρβότητα C ἀξιῶν εἶναι συνέσεως αἰτίαν" τὸ γὰρ 
τῆς αὐγῆς ὄνομα τοῦτ᾽ ἐνδείκνυται. Subjungit au- 
tem ἐννοήσαντας xal τοὺς ἀστέρας αὐγοειδεῖς τε 
ἅμα καὶ ξηροὺς ὄντας, ἄχραν σύνεσιν ἔχειν. Conf, 
Stob. Floril. XVII, 43 : Ἡμᾶς δ᾽ ὁμοιοτάτην 
ταύτη προσφέρεσθαι τροφὴν ἂν ἔφη, εἶ τὴν xougo- 
; τάτην χαὶ χαθαρωτάτην προσφεροίμεθα" οὕτῳ δ᾽ 
ἂν χαὶ τὴν ψυχὴν ἡμῶν ὑπάρχειν καθαράν τε χαὶ 
ξηράν, ὁποία οὖσα ἀρίστη χαὶ σοφωτάτη εἴη ἄν , 
χαθάπερ Ἡραχλείτῳ δοχεῖ λέγοντι οὕτως « αὐγὴ 
ξηρὴ ψυχὴ σοφωτάτη χαὶ ἀρίστη. » Clemens Pz- 
dag. lI, 2 p. 184 : Οὕτω δ᾽ ἂν xoi ἣ ψυχὴ ἡμῶν 
᾿νάηα μὰς χαθαρὰ καὶ ξηρὰ xal φωτοειδής * Αὐγὴ δὲ 
Ψυχὴ ξηρὰ σοφωτάτη xal ἀρίστη“ ταύτῃ δὲ xai 
ἐποπτική, χτλ. Plutarchus de Esu carnium 
orat. 1, vol. XIII p. 238 : Αὐγῇ ξηρὴ ψυχὴ 
σοφωτάτη, κατὰ τὸν Ἡράκλειτον, ἔοιχεν.) 
Αὕτη γὰρ ψυχὴ ξηρὴ ἀρίστη καθ᾽ "HodxAetrov 
ὥσπερ ἀστραπὴ νέφους διαπταμένη τοῦ σώματος. 
(Plutarchus Romul. c. 238, vol. I p. 82. 
Conf. Clemens Pzd. If, : Οὐδὲ ἔσται xd0v- 
ρος ταῖς ἐκ τοῦ οἴνου ἀναθυμιάσεσι νεφέλης δίκην 
σωματοποιουμένη. Sextus Empiri icus adv. Math. 
VI, 129 : Ὅνπερ οὖν τρόπον oi ἄνθραχες πλη- 
σιάσαντες τῷ πυρὶ χατ᾽ ἀλλοίωσιν διάπυροι γί- 
qvovzat , χωρισθέντες δὲ σδέννυνται, οὕτω xal 
ἐπιξενωθεῖσα τοῖς ἡμετέροις σώμασιν ἀπὸ τοῦ πε- 
ριέχοντος μοῖρα χατὰ μὲν τὸν χωρισμὸν σχεδὸν 
ἄλογος γίγνεται , χατὰ δὲ τὴν διὰ τῶν πλείστων 
πόρων σύμφυσιν ὁμοειδὴς τῷ ὅλῳ χαθίσταται. 
Plutarchus de Superstitione cap. 3, vol. VIII 
pag. 6o: Ὁ Ἡράκλειτός φησι, τοῖς ἐγρηγορόσιν 
ἕνα χαὶ χοινὸν κόσμον εἶναι, τῶν δὲ χοιμωμένων 
ἕκαστον sig ἴδιον ἀποστρέφεσθαι. M. Antoninus 
VI, 42 : Καὶ τοὺς καθεύδοντας, οἶμαι, ὃ Ἡρά- 
αἰὐφοοδὰ ἐργάτας εἶναι λέγει xol συνεργοὺς τῶν ἐν 
τῷ χόσμῳ γινομένων.) 
τό. Ἄνθρωπος ἐν εὐφρόνῃ φάος ἅπτει ἑαυτῷ - ἄποθα- 
νὼν ἀποσθεσθείς. ζῶν δὲ ἅπτεται τεθνεῶτος εὕδων" 
ἀποσύεσθεὶς ὄψεις ἐγρηγορὼς ἅπτεται εὕὔδοντος. 
(Clemens Strom. IV, 22 : Ὅσα δ᾽ αὖ περὶ 


74 


70. Vir ebrius titubat et ab impubere puero ducitur, ani- 
mani habens udam , ignarus quorsum eat. 

71. Ubi terra sicca, ibi etiam animus sapientissimus et 
optimus est. 

72. Animus siccus sapleniissimus et optimus est. 


73. Lux sicca animus sapientissimus est. 

74. Is enim est animus , ut Heraclitus censebat, siccus 
eoque optimus, qui per corpus ut per nubes fulmen 
pervolat. 

75. Homo noctu sibi ipsi lumen accendit : aL. mortuus 


320 


ὕπνου λέγουσι, τὰ αὐτὰ χρὴ xol περὶ θανάτου ἐξα- 
χούειν" ἑκάτερος γὰρ δηλοῖ τὴν ἀπόστασιν τῆς 
ψυχῆς, 6 μὲν μᾶλλον 6 δὲ ἧττον * ὅπερ ἐστὶ xoi 
περὶ (leg. παρὰ) Ἡρακλείτου λαθεῖν (leg. μα- 
θεῖν)" Ἄνθρωπος ἐν εὐφρόνῃ χτλ. ) 
Οὗτος τὴν οἴησιν ἱερὰν νόσον ἔλεγε. 

( Hesychius. Milesius v. Ἡράχλειτος. Nolui 
ionice ἱρὴν γοῦσον ponere. Hoc Heracliti effa- 
tum intuitus Philostratus Opp. p. 391 ait : 
Ἡράκλειτος ὃ φυσικὸς ἄλογον εἶναι χατὰ φύσιν 
ἔφησε τὸν ἄνθρωπον" εἰ δὲ τοῦτο ἀληθές, ὥσπερ 
ἀληθές ἐστιν, ἐγκαλυπτέος ἕχαστος ὃ ματαίως ἐν 
δόξη Mario Perperam Heraclito tribuitur 
sententia apud S. Maximum t, IL p. 557 ed. 
Combefis. :Ἡ εὔκαιρος χάρις λιμῷ χαθάπερ τροφὴ 
ἁρμόττουσα τὴν τῆς ψυχῆς ἔνδειαν ἰᾶται" et altera 
p: 646 : Συντομωτάτην δδὸν 6 αὐτὸς ἔλεγεν εἰς | 
εὐδοξίαν τὸ γενέσθαι ἀγαθόν.) | 
?H6o; γὰρ ἀνθρώπειον μὲν οὐχ ἔχει γνώμας, θεῖον 
δὲ ἔχει. | 

( Origenes contra Cels, VI p. 698 : Koi àv- | 
τίθεταί γε "HoaxAeixou λέξεις, μίαν μὲν ἐν 3, φη- | 
| 
| 


70. 


σιν" "Hos x1.) 
Ἀνὴρ νήπιος ἤκουσε πρὸς δαίμονος, ὅχωσπερ παῖς 
πρὸς ἀνδρός. 
(Origenes contra Cels. VI p. 698 : 
δέ, ᾿Ανὴρ νήπιος x7.) 
λὰξ ἄνθρωπος ἐπὶ παντὶ λόγῳ ἐπτοῆσθαι φιλέει. 
( Plutarchus de audiendis poetis cap. 8, γ0]. ᾿ 
VII p. 103. Idem de Auditione cap. 5 p. 137 : 
Καὶ τὸν Ἡράκλειτον οὐχ ἐλέγχουσιν εἰπόντα * Βλὰξ΄ 
ἄνθρωπος χτλ. Utroque loco legitur φιλεῖ quod | 
mutavi in φιλέει. ) ; | 
.. Δίχης ὄνομα οὐχ ἂν ἤδεσαν, εἰ ταῦτα μὴ ἦν. | 
( Clemens Strom. IV, 3 p. 568 : Δικαίῳ γὰρ 
οὐ χεῖται νόμος, ἣ γραφή φησιν" χαλῶὸς οὖν Ἡρά- 
χλειτος, Δίχης ὄνομα, φησίν, χτλ.) 

ἰ μὴ γὰρ Διονύσῳ πομπὴν ἐποιοῦντο xo ὕμνεον 
ἄσμα αἰδοίοισι, ἀναιδέστατα ἂν εἴργαστο, φησὶν 
Ἡράκλειτος" οὑτὸς δὲ ᾿Αἴδης xal Διόνυσος ὅτεῳ 
'μαίνονται καὶ ληναΐζουσι. 


78. 
ἕτέ ραν , 


| 
| 
79. 


HERACLITI FRAGMENTA, 


( Clemens Cohort. c. ll p. 3o. Scripsi ἀναι- 
δέστατα ἂν εἴργαστο; vulgo ἀναιδέστατα εἴργα- 
σται. Cf, Plutarchus de Isid. et Osir. cap. 28, 
vol. IX p. 139 : Καὶ μέντοι “Ηραχλείτου τοῦ φυ- 
σικοῦ λέγοντος “Αδης xal Διόνυσος οὗτος, ὅτε οὖν 
μαίνονται xoi ληραίνουσιν (leg. boc ὅτεῳ μαί-- 
νονται xat ληναΐζουσι 1. Adde alium. Clementis 
locum : Πρὸς δὲ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων οὕστινας 
μένει τελευτήσαντας ἅσσα οὐδὲ ἔλπονται, τίσι δὴ 
μαντεύεται Ἡ ράχλειτος 6 ᾿Εφέσιος ; Νυχτιπόλοις, 
μάγοις, βάχχοις, ληναῖς, μύσταις" τούτοις ἀπει- 
λεῖ τὰ μετὰ θάνατον, τούτοις μαντεύεται τὸ πῦρ. 
Preterea memoranda exquisitior explicatio 
wars Plutarchus l. c; meminit : Ot γὰρ ἀξιοῦν- 

ς "Aónv λέγεσθαι τὸ σῶμα, τῆς Ἣν γῆς οἷον 
βαῤοθευημθησει xat μεθυούσης ἐν αὐτῷ, γλίσχρως 
ἀλληγοροῦσιν. ) 

Τίς γὰρ αὐτῶν, φησί, νόος ἢ φρήν; 

( Proclus Comment. in Plat. Alcibiad. p. 255 
ed. Creuzer. : ὀρθῶς οὖν xai ὃ γενναῖος Ἡράχλει- 
τος ἀποσχοραχίζει τὸ πλῆθος ὡς ἄνουν καὶ ἀλόγι-- 
στον" Τίς γὰρ χτλ. 5 ὅτι οἵ πολλοὶ χαχοί, ὀλίγοι δὲ 
ἀγαθοί. Ταῦτα μὲν ἩΗράχλειτος. Quare idem in 
Tim. p. 106 E (p. 252 ed. Schneider. ) : ἀλλ᾽ 
Ἡράκλειτος μὲν ἑαυτὸν πᾶντα εἰδέναι λέγων πάν- 
τας τοὺς ἄλλους ἀνεπιστήμονας ποιεῖ. Ceterum - 
verba μὴ six, περὶ τῶν μεγίστων συμδαλώμεθα, 
que Diogenes Laertius IX, 73 Heraclito a- 
scribit , posteriorem zetatem redolent, neque 
pro Heracliteis haberi possunt. ) 

Ποταμοῖς τοῖς αὐτοῖς ἐμδαίνομέν τε xal oüx ἐμ.- 
δαίνομεν, εἶμέν τε χαὶ οὐχ εἶμεν. 

( Heraclitus Alleg. Hom. p. 51 ed. Mehler. 

Conf. supra fr agm. a1 et 22.) 
Ὁ δὲ Ἡράκλειτος ὁ ὡς μέγα τι χαὶ σεμνὸν διαπε- 
πραγμένος, ᾿Εδιζησάμην, φησίν, ἐμεωυτόν" xal 
τῶν ἐν Δελφοῖς γραμμάτων θειότατον ἐδόχει τὸ 
Γνῶθι σαυτόν. 

( Plutarchus adv. Colot. cap. 20, vol. XIV 
eo p. 172. Patet e Plutarchi explicatione illud 

ἐδιζησάμτην ἐμεωυτὸν ab Ephesio philosopho de 


82. 


83. 


81. 


exslinclus est,  Vivus autem dormiens mortuum necessi- 
tudine ita attingit, ut ceecus vigilans ad dormientis simili- 
tudinem accedit. 

76. Hic arrogantem de se persuasionem sacrum morbum 
appellabat. 

77. Humanum enim ingenium non habet prüdentiam Ἶ 
divinum vero habet. 

78. Homo stultus e deo aliquid audivit, ut puer e 


. Homo stupidus quavis oratione solet percelli. 
. Justitia, nomen ignorarent, nisi hec supplicia es- 


81. Etenim nisi Dionyso pompam celebrarent canerent- 
que carmen in pudenda conditum, impudentissimi in fa. 
ctis essent, inquit Heraclitus. Idem vero Orcus ac Diony - 
sus cujus amore furunt et bacchantur. 

82. Que enim, inquit, eorum mens aut prudentia 
est? 

83. In eosdem fluvios descendimus ac non descendi- 
mus; sumus ac non sumus. 

84. Heraclitus vero tanquam re magna et preclara 
gesta : Quaesivi, inquit, me ipsum. Atque inter ea quae 
Delphis scripta sunt maxime divinum illud videbatur : 
Nosce te ipsum. 


HERACLITI FRAGMENTA. 


sui cognitione dictum significare : operam 
dedi ut me ipsum noscerem. Sic et Suidas (v. 
Ποστοῦμος): οὔκουν ἀπειχὸς ἦν.... λόγον λέγειν 
ἐχεῖνον, ὅνπερ οὖν Ηράκλειτος εἶπε περὶ αὑτοῦ 
᾿Ευεωυτὸν ἐδιζησάυιην. Inde orta videtur sen- 
tentia qua sub Heracliti nomine fertur apud 
Stobzum Floril. V, 119 : ἀνθρώποισι πᾶσι μέ- 
τεστι γινώσχειν ἑωυτοὺς xot σωφρονέειν. Aliter 
verba ista accepit Diogenes IX, 5 scribens : 
dixoucs δὲ οὐδενός, ἀλλ᾽ αὑτὸν ἔφη διζήσασθαι xol 
μαθεῖν πάντα παρ᾽ ἑαυτοῦ" et ibid. : καὶ νέος ὧν 
ἔφασχε μηδὲν εἰδέναι, τέλειος μέντοι γενόμενος 
πάντα ἐγνωχέναι. Similiter Stobsus Floril. 
XXI, 7 ex Aristonymo : Ἡράχλειτος νέης ὧν 
πάντων γέγονε σοφώτερος, ὅτι ἤδει ἑαυτὸν μηδὲν 
εἰδότα.) ἷ 

“Ἑτέρα γὰρ ἵππου ἡδονὴ καὶ χυνὸς xa ἀνθρώπου, 
χαθάπερ Ἡράκλειτός φησιν ὄνον σύρματ᾽ ἂν ἑλέ- 
σθαι μᾶλλον ἢ y oucóv: ἥδιον γὰρ χρυσοῦ τροφὴ 
ὄνοις. 

(Aristoteles Ethic. Nicom. lib. X cap. 5 
p. 1176 a ed. Bekk.; ubi Eustratius : σύρ- 
ματα τὸν χόρτον Ἡράκλειτος λέγει.) 

86. Ὃ θεὸς ἡμέρη εὐφρόνη, χειμὼν θέρος, πόλεμος 
εἰρήνη χόρος λιμός. 

(Hippolytus Heres. Refut. pag. 283 ed. 
Miller.: τὸν γὰρ πρῶτον χόσμον αὐτὸν δημιουργὸν 
xai ποιητὴν ἑαυτοῦ γινόμενον οὕτω λέγει" Ὃ θεὸς 
ἡμέρη x1). τἀναντία ἅπαντα.) 

87. ᾿Αλλοιοῦται δὲ ὅχωσπερ ὁχόταν συμμιγῇ θυώματα 
θυώμασι᾽ ὀνομάζεται χαθ᾽ ἡδονὴν ἑκάστου, 

(Hippolytus Hares. Mefut. pag. 283 ed. 
Miller. Inserui θυώματα quod in codice deest. 
Referuntur haec ad mentem. Hippolytus 
enim ait: οὗτος ὁ νοῦς" « ἀλλοιοῦται δὲ» xcÀ. ) 

88. Θάλασσα ὕδωρ καθαρώτατον xal μιαρώτατον, ἰ- 
χθύσι μὲν πότιμον xal σωτήριον, ἀνθρώποις δὲ ἄπο- 
τὸν χαὶ ὀλέθριον. 


δ 


821 
( Hippolytus Hares. Refut. pag. 282 ed; 
Miller. : καὶ τὸ μιαρόν φησι καὶ τὸ καθαρὸν ἕν xol 
ταὐτὸν εἶναι, καὶ τὸ πότιμον καὶ τὸ ἄποτον ἕν καὶ 

τὸ αὐτὸ εἶναι. Θάλασσα, φησίν, ὕδωρ χτλ. ) 

80. Διδάσχαλος δὲ πλείστων Ἡσίοδος" τοῦτον ἐπί- 
στανται πλεῖστα εἰδέναι, ὅστις ἡμέρην χαὶ εὐφρό- 
γὴν οὖχ ἐγίνωσκε" ἔστι γὰρ ἕν. 

( Hippolytus Heres. Refut. p. 282 ed. Mil- 
ler. : Τοιγαροῦν οὐδὲ σχότος οὐδὲ φῶς οὐδὲ πονηρὸν 
οὐδὲ ἀγαθὸν ἕτερόν φησιν εἶναι ὃ Ἡράχλειτος, 
ἀλλ᾽ ἕν xoi τὸ αὐτό. ᾿Επιτιμᾷ γοῦν “Ησιόδῳ, ὅτι 
ἡμέραν καὶ νύχτα οἶδεν: ἡμέρα γάρ, φησί, καὶ νύξ 
ἐστιν ἕν, λέγων ὧδέ πως: Διδάσχαλος δὲ πλείστων 
xz). ) 

90." Καὶ ἀγαθὸν xo xaxóv, Οἱ γοῦν ἰατροί, φησιν ὃ 
Ἡ ράχλειτος » τέμνοντες , καίοντες, πάντη βασα- 
γίζοντες χαχκῶς τοὺς ἀῤῥωστοῦντας ἐπαιτέονται 
μηδὲν ἄξιοι μισθὸν λαμβάνειν παρὰ τῶν ἀῤῥω- 
στούντων, ταῦτα ἐργαζόμενοι τὰ ἀγαθὰ χαὶ τὰς 

,ὔ 
νόσους. 

( Hippolytus Hares. Refut, p. 282 ed. Mil- 
ler. Posui cum Bernaysio ἐπαιτέονται μηδὲν 
ἄξιοι; vulgo ἐπαιτιῶνται μηδὲν ἄξιον, Praeterea 
μισγὸν exaravi ; codex μισθῶν.) 

οι. Καὶ εὐθὺ δέ, φησί, καὶ στρεόλὸν τὸ αὐτό ἐστι. 
Γραφείῳ, φησίν, δδὸς εὐθεῖα xal σχολιή, fj τοῦ 
ὀργάνου τοῦ καλουμένου χοχλίου" ἐν τῷ γραφείῳ 
περιστροφὴ εὐθεῖα xal σκολιή" ἄνω γὰρ ὁμοῦ xxi 
χκύχλῳ περιέλχεται. Mía ἐστί, φησί, xai ἣ αὐτή" xol 
τὸ ἄνω xai τὸ χάτω ἕν ἐστι xal τὸ αὐτό: δδὸς ἄνω 
χάτω pin xot ec. 

( Hippolytus Hzres. Refut. p. 282 ed. Miller. 
Scripsi preeunte Bernaysio γραφείῳ, φησίν et 
περιέλχεται pro codicis lectionibus γραφέων, 
φησίν et περιέχεται.) 

92 Οὐχ ἐμεῦ ἀλλὰ τοῦ λόγου ἀκούσαντας δμολογέειν 
σοφόν ἐστι, ἕν πάντα γίνεσθαι. 


( Hippolytus Hzres. Refut, p. 280 ed. Mil- 


85. Alia enim equi voluptas est, alia canis, alia homi- 
nis, quemadmodum Heraclitus ait asino culmos et paleas 
auro optabiliores esse : jucundius enim asinis est pabulum 
quam aurum. 

86. Deus dies, nox; hiems, eestas; bellum, pax; sa- 
tietas, fames. 

87. Varialur autem, ut quum odoramenta alia aliis com- 
miscentur, appellaturque ut cuique libet. 

88. Aqua marina purissima et corruptissima est , pisci- 
bus quidem potabilis et salubris, hominibus vero minime 
potabilis atque adeo pestilens. 

89. At plurimarum rerum magister Hesiodus est : hunc 
permulta tenuisse putant, qui diem et noctem non nove- 
rat; est enim unum idemque. 


90. Bonum item et malum eodem redit. Medici quidem, 
inquit Heraclitus, secantes urentesque et usquequaque 
segrorum corpora male vexantes mercedem qua digni non 
sunt ab aegrotis exigunt, quum hanc etiam morbis medi- 
cinam faciant. 

91. Rectum, inquit, el torluosum idem est. Stilo, in- 
quit , via recta et curva , ideoque accedit ad similitudinem 
instrumenti quod cochlea; nomine afficitur. Nam stili cir- 
cumversio recta et curva est, siquidem a scribente simul 
sursum atque in orbem flectitur. Una est, inquit, et ea- 
dem via : et sursuniac deorsum unum est idem ; via sursum 
ac deorsum una atque eadem est. 

92. Non me, scd ralionem audientes concedere decet 
ex uno omnia fieri. 


8:8 HERACLITI FRAGMENTA. 


ler. : Ἡράκλειτος μὲν οὖν φησιν εἶναι τὸ πᾶν 
διαιρετόν, ἀδιαίρετον, γενητόν, ἀγένητον, θνητόν, 
ἀθάνατον, λόγον, αἰῶνα, πατέρα, υἱόν, θεὸν δί- 
χαιον, « Οὐχ ἐμοῦ, ἀλλὰ τοῦ δόγμιατος ἀκούσαντας 
ὁμολογεῖν σοφόν ἐστιν, ἕν πάντα εἰδέναι, » ὃ 
Ἡράχλειτός φησι. Restitui ἐμεῦ et. ὁμολογέειν ; 
preterea cum Bernaysio expulsa voce δόγμια- 
τος a librariis invecta reposui λόγου. Denique 
pro εἰδέναι quod Millerus mutaverat in εἶναι, 
exaravi γίνεσθαι, ipsum secutus Heraclitum 
cui nihil esse, sed omnia fieri et fluminis 


instar labi placet. Neque enim quidquam con- | 


stare potest in perpetua illa quam statuebat 
cunctarum rerum mutatione. At εἰδέναι quum 
in solum rerum parentem et regem (fragm. 
44) conveniat, hoc loco friget ). 

93. Οὐ ξυνίασι ὅχως διαφερόμενον ἑωυτῷ διμολογέει" 
παλίντροπος ἁρμονίη ὅχωσπερ τόξου καὶ λύρης. 

(Hippolytus Hares. Refut. p. 280 ed. Mil- 
ler, : xai ὅτι τοῦτο o)x ἴσασι πάντες οὐδὲ ὅμολο- 
γοῦσιν, ἐπιμέμφεται ὧδέ πως" Οὐ ξυνίασι x1). Conf, 
fragm. 3o, 37 38.) 

94. Ὅσων ὄψις, dxof, μάθησις, ταῦτα ἐγὼ προτι- 
μέω. 

( Hippolytus Hares. Refut. p. 281 : ὅτι δέ 
ἐστιν δρατὸς ἀνθρώποις χαὶ οὐχ ἀνεξεύρετος, ἐν 
τούτοις λέγει" “Ὅσων ὄψις χτλ. φησί, τουτέστι τὰ 
δρατὰ τῶν ἀοράτων᾽ et paucis interjectis sic per- 
git : οὕτως Ἣ ράχλειτος ἐν ἴση μοίρα τίθεται xot 
τιμᾷ τὰ ἐμφανῇ τοῖς ἀφανέσιν, ὡς ἕν τι τὸ ἐμφα- 
vig xal τὸ ἀφανὲς ὁμολογουμένως ὑπάρχον. Τί 
γάρ ; φησίν, « ἁρμονίη ἀφανὴς φανερῆς χρείττων 
(leg. χρέσσων; cf. fragm. 40) καὶ ὅσων ὄψις, ἀκοή, 
μάθησις [τουτέστι τὰ ὄργανα ] ταῦτα, φησίν, ἐγὼ 
προτιμέω, οὐ τὰ ἀφανῆ προτιμήσας.) 

95. Ἀπὸ τῶν τοιούτων αὐτοῦ λόγων κατανοεῖν. ῥάδιον" 
ἐξηπάτηνται, φησίν, οἵ ἄνθρωποι πρὸς τὴν γνῶσιν 
παραπλησίως Ὁμήρῳ, ὃς ἐγένετο τῶν “Ελλήνων 
σοφώτερος πάντων. ᾿Εχεῖνόν τε γὰρ παῖδες φθεῖρας 


χαταχτείνοντες ἐξηπάτησαν εἰπόντες" ὅσα εἴδομεν 
χαὶ χατελάθομεν, ταῦτᾳ ἀπελίπομεν, ὅσα δὲ οὔτε 
εἴδομεν οὔτε ἐλάδομεν, ταῦτα φέρομεν. 

(Hippolytus ἤωνθ. Refut. p. 281. Codicis 
Scripturam ἀπολείπομεν converti in ἀπελίπο- 
μεν. Id enim sententia flagitat, Pseudoplutar- 
chus de vita Homeri cap. 4 vol. XIV p. 477 : 
(ὁ Ὅμηρος ἦλθεν ἐς Ἴον’ ἔνθα ἐπὶ πέτρας καθε- 
ζόμενος ἐθεάσατο ἁλιεῖς προσπλέοντας : ὧν ἐπυν- 
θάνετο εἴ τι ἔχοιεν" ol δὲ ἐπὶ τῷ θηρᾶσαι μὲν wn- 
δέν, φθειρίζεσθαι δὲ διὰ τὴν ἀπορίαν τῆς θήρας 
οὕτως ἀπεχρίναντο' « "Oac' ἕλομεν, λιπόμεσθα“ ὅσσ᾽ 
οὐχ ἕλομεν φερόμεσθα, » αἰνισσόμενοι ὡς ἄρα 
οὺς μὲν ἔλαθον τῶν φθειρῶν ἀποχτείναντες χατέ- 
λιπον" οὖς δὲ οὐκ ἔλαθον, ἐν τῇ ἐσθῆτι φέροιεν. 

Ὅπερ οὐ δυνηθεὶς συμθαλεῖν “Ὅμηρος διὰ - 
ἀθυμίαν ἐτελεύτησε. ) 
9e. Οἱ δὲ ἄνθρωποι £x τῶν φανερῶν τὰ ἀφανέα σχέ- 
πτεσθαι οὐχ ἐπίστανται. Τέχνησι γὰρ χρεόμενοι 
δμοίησι ἀνθρωπίνη φύσι οὐ γινώσχουσι, Θεῶν 
γὰρ νόος ἐδίδαξε μιμέεσθαι τὰ ἑωυτῶν γινώσχοντας 
ἃ ποιέουσι xal οὐ γινώσκοντας ἃ μιμέονται. 
Πάντα γὰρ ὅμοια ἀνόμοια ἐόντα’ xal σύμφορα 
πάντα [καὶ] διάφορα ἐόντα" διαλεγόμενα οὐ διαλε- 
γόμενα" γνώμην ἔχοντα ἀγνώμονκ᾽ ὑπεναντίον 6 
τρόπος ἑκάστων ὁμολογεόμενος. Νόμος γὰρ καὶ 
φύσις οἷσι πάντα διαπρήσσεται οὐχ δμολογέει 
τὰ ὁμολογεόμενα.. Νόμον γὰρ ἔθεσαν ἄνθρωποι 
αὐτοὶ ἑωυτοῖσι, οὐ γινώσχοντες περὶ ὧν ἔθεσαν. 
(Φύσιν δὲ πάντες θεοὶ διεκόσμησαν." Τὰ μὲν ὦ ὧν 
ἄνθρωποι ἔθεσαν οὐδέχοτε χατὰ τωὐτὸν ἔχει οὔτε 
τὰ ὀρθὰ οὔτε τὰ μὴ ὀρθά. Ὅχόσα δὲ θεοὶ ἔθεσαν 
αἰεὶ ὀρθῶς ἔχει. Καὶ τὰ ὀρθὰ καὶ τὰ μὴ ὀρθὰ το- 
σοῦτον διαφέρει. 

( Hippocrates Περὶ διαίτης}. I, vol. Ip. 639 
seq. ed. Kühn. Pro codd. lectionibus ἀφανῇ--- 
φύσει---ξαυτῶν---διαπρησσόμενι οὐχ δμολογέεται 
δμολογεόμενα-οὔτε ὀρθῶς οὔτε μὴ ὀρθῶς----ἀεὶ edidi 
ἀφανέα ---οὐσι---ξωυτῶν---διαπρήσσεται οὖχ ὅμο- 


93. Tgnorant concordem esse discordiam : est enim inu- 
tabilis concentus ut arcüs et lyrae. 

94. Quae videntur, audiuntur et discuntur, hac ego 
ceeteris antepono. 

95. Id ex his ejus verbis facile intelligitur : Errarunt, 
inquit, homines in rerum illustrium cognitione similiter 
atque Homerus qui reliquis Grecis sapientior fuit. Illum 
enim pueri qui pediculos interficiebant his verbis dece- 
pere : « Quae vidimus eepimusque, ea omnia reliquimus ; 
quae vero neque vidimus neque cepimus, ea gestamus. » 

96. Αἴ vero homines e manifestis obscura spectare nesci- 
unt. Namque artibus humana nature cenvenientibus se 


uti ignorant. Deorum enim mens docuit scientes quae fa- - 


ciant nescientesque quze imitentur ipsorum opera imitari, 
Quippe ita fit, ut omnia similia sint quae dissimilia sunt, 
et congruentia omnia qua diversa sunt, et loquentia 
non loquentia et ratione utentia rationis expertia. Sed 
suum cujusque ingenium quod in confesso est aliquantu- 
lum adversatur. Lex enim et natura quibus universa con- 
ficiuntur de his quie in confesso sunt non consentiunt. 
Etenim legem sibi ipsi homines statuerunt, ignorantes de 
quibus statuerent. Naluram vero dii omnes certo ordine 
constituerunt. Quae igitur homines statuerunt, ea nun- 
quam eodem modo se habent, sive recta sive non recta 
sunt. Quae vero dii statuerunt, ea semper recte se habent, 
Atque recta et non recta tantum inter se distant. 


mai 


NS RANT TEN salas nca i λον rco 
ΟΕ ΝΥ ΥΡ T Rer ΔΤ ΟΝ πως S Ie arc m ed 


' 


λογέει τὰ ὁμολογεόμενα----οὔτε τὰ ὀρθὰ οὔτε τὰ μὴ 
ὀρθὰ — αἰεί. Videntur hac ex Heracliti libro 


sumta. Schol. Venet. in lliad. IV, 4 : συντελεῖ. 


ἅπαντα 6 θεὸς πρὸς &pp.ov(av τῶν ὅλων οἰκονομῶν τὰ 


τ συμφέροντα, ὅπερ καὶ Ἡράκλειτος λέγει ὡς τῷ μὲν 


θεῷ χαλὰ πάντα xal ἀγαθὰ χαὶ δίκανχ, ἄνθρωποι 
δὲ ἃ μὲν ἄδικα ὑπειλήφασιν ἃ δὲ δίχαια. Idem 
dicendum de aliis Hippocratei Περί διαίτης 


HERACLITI FRAGMENTA. 329 


opusculi locis in quibus manifesta Heracliteze 
doctrinz et dictionis vestigia apparent, quae 
Bernaysius monstravit. Conf. p. 630, 4 ; 631, 
65 638, 14; 639, 135; 643, 10; 645, 15 et 


.. 125 635, τὸ; 633, 155 635, que notavi ad 


fragm. 46. Sed ubique Heracliteis aliena ad- 
mixta sunt. [taque omnia illa hic proponere 
nolui.) 


59 HCHBHCHBAAERNATHEHADURHDIAUUARHAS ON MSUAM CUN EOD Ἐξ 
DE DEMOCRITO ABDEBITA. 


Ex illis qui ante Aristotelem rerum divinarum 
humanarumque cognitione excelluerunt nemo 
est qui vel eruditionis amplitudine ac varietate 
vel ingenii magnitudine et praestantia Democri- 
tum superarit. Hujus patrem alii antiquorum 
teste Laertio (1) Hegesistratum , alii Atbenocri- 
tum , nonnulli Damasippum nominarunt, Patria 
ejus communi omnium fere testium consensu 
Abdera (2) fuit, 'Thracie oppidulum, illustris- 
simi civis fama nobilitatum. At de tempore quo 
vixerit tanta est omnium dissensio, ut neque 
annum ejus natalem nec vite supremum e vetu- 
stis monumentis eruere , sola tantum conjectura 
assequi possimus. 

Tria feruntur ipsius Democriti de vita sua 
testimonia quorum duo exstant apud Diogenem, 
tertium apud Eusebium et Clementem Alexandri- 
num, Primum Laertius (3) ex illius libre profert 
qui Μιχρὸς Διάχοσμος erat inscriptus. In hoc phi- 
losophus Abderitanus dixerat se juvenem fuisse 
co tempore quo senex vixerit Anaxagoras , qua- 
draginta annis illo minorem. Adjicit Diogenes 
alterum locum quo Democritus testatur, parvum 
Diacosmum a se compositum esse anno post Ilii 
excidium septingentesimo trigesimo. In tertio 
fragmento (4) quod apud Clementem Alexandri- 
num Strom. I pag. 3o4 ed. Sylburg. (lib. 1$ 15 
p. 357 ed. Potter.) et mutatis quibusdam apud 
Eusebium Prep. Evang. lib. X c. » invenitur, 
ait Abderita, plus se terrarum peragrasse , quam 
eorum quemquam qui ipsius tempore vixerint, 
disjunctissima quaque lustrantem coli solique 
genera cognosse quam plurima , eruditos homi - 


nes permultos audivisse, nec in componendis 
adjuncta demonstratione lineis a quoquam supe- 
ratum esse, ne ab iis quidem qui Arpedonaptee 
apud /Egyptios vocentur, apud quos postquam 
caeterorum omnium terras adierit , octoginta per 
annos peregrinatus sit. 

Jam quod ad primum illud doctissimi homi- 
nis effatum attinet quo quadraginta annis Anaxa- 
gora se minorem dicit, Diogenes (5) auctor est 
fuisse Anaxagoram , quum Xerxes in Greciam 
veniret, hoc est primo Olympiadis septuage- 
sima quinte anno, viginti annorum adolescen- 
tem. Inde patet, viginti annis post i. e. primo 
Olympiadis octogesimz anno natum esse Demo- 
critum, Ita etiam Apollodorus rerum gestarum 
calculos subduxit, quippe qui Democritum in 
Chronicis Olympiade octogesima partu editum 
esse scripserit, Confirmatur hoc simul Aristote- . 
lis (6) auctoritate Meteor. lI cap. 7 tam perspicue 
loquentis, ut Democritum post Anaxagoram 
vixisse aut certe post eum philosophatum esse 
appareat. Alii aliter natale Abderite tempus de- 
finiunt quos omnes commemorare supersedemus. 
Porro multz varixque apud veteres de anno 
eversi llii sententiz fuerunt, e quibus illam hic 
eligi convenit quam Democritez rationi con- 
gruere verisimile est. Phanias igitur, si vulgare 
illud octoginta annorum intervallum inter redi- 
tum Heraclidarum et llii excidium sumpsit, ex 
Clementis (7) verbis Trojam annis 354 ante 
Olymp. primam i. e. 113o ante Chr. n. captam 
esse statuit. De his 1130 annis si 73o deducun- 
tur, reliqui summa 400 annorum est. Quodsi De- 


e 

(1) Diogenes Laertius lib. IX, 34 : Δημόχριτος 'Hynot- 
στράτον, ol δὲ ᾿Αθηνοχρίτον, τινὲς Δαμασίππονυ. Cf. Suidas 
v. Δημόχριτος. Eudocia Violar. in Villois. Anecd. Gr. 
tom. 1 p. 134. Tzetzes Chil. 11 hist. 61 vs. 979 p. 79 ed. 
Kiessling. item Chil. X!1I hist.-465,vs. 85 p. 484. JElian. 
Yar. Hist. lib. IV, 20. Orig. Philos. p. 90 ed. Wolf. Theo- 
dorelus 'EAA. θεραπ. mof. disput. IV p. 794 tom. IV ed. 
Schulz. 

(2) 4Elianus 1. c. Cf. Aristot. de Ccelo HIT, 4. Meteor. 1I, 
7. Cic. de Nat. deor. 1, 43. Pompon. Mela lib. IT, 2. So- 
lia. Polyhist. cap. X. Ammianus Marcellinus lib. XXII, 8. 
Diogenes Laertius l. l. : 'A62vpízvz ἢ (ὡς ἔνιοι) Μιλήσιος. 
Adde Juvenalis schol. ad Satir. X vers. 50. 

(3) Diog. Laert. IX, 41 : Ῥέγονε δὲ τοῖς χρόνοις (ὡς αὐτό: 
φησιν ἐν τῷ μιχρῷ Διαχόσμῳ) γέος χατὰ πρεσθύτην Ἀναξα- 
γόραν, ἔτεσιν αὐτοῦ νεώτερος τετταράχοντα. συντετάχθαι δέ 


φησι τὸν μιχρὸν Διάχοσμον ἔτεσιν ὕστερον τῆς ᾿Ιλίου ἁλώσεως 
τριάχοντα xai ἑπταχοσίοις. Cf. Eudocia Viol.]. c. 

(4) Ἐγὼ δὲ τῶν xov! ἐμεωυτὸν ἀνθρώπων γῆν πλείστην 
ἐπεπλανησάμην ἱστορέων τὰ μήχιστα xal ἀέρας τε χαὶ γέας 
πλείστας εἶδον, xoi λογίων ἀνθρώπων πλείστων ἐσήχουσα,, 
χαὶ γοαμμέων ξυνθέσιος μετὰ ἀποδέξιος οὐδείς χώ με παρήλ- 
λαξε, οὐδ᾽ οἱ Αἰγυπτίων χαλεόμενοι Ἁ ρπεδονάπται" σὺν τοῖσδ᾽ 
ἐπὶ πᾶσι ἐπ᾽ ἔτεα ὀγδώχοντα (leg. πέντε) ἐπὶ ξείνης ἐγε- 
νήθην. 

(5) Diogenes 1|, 7 : Λέγεται δὲ κατὰ τὴν τοῦ Ξέρξου διά- 
623v εἴχοσιν ἐτῶν εἶναι, βεδιωχέναι" δὲ ἑδδομήχοντα δύο. 

(6) Aristot. Meteor. 1l, 7 : Ἀναξαγόρας τε γὰρ ὁ Κλαζο- 
pévtoz xal πρότερος ᾿Αναξιμένης ὁ Μιλήσιος ἀπεφήναντο, xal 
τούτων ὕστερος Δημόχριτος ὁ Ἀδδηρίτης. 

(7) Clemens Strom. 1 p. 336 ed. Col. ( tom. I p. 402 
ed, Potter. ) 


880 


DE DEMOCRITO. 


mocritus anno ante Chr. 4oo vel primo Olym- 
piadis 95 hunc qui μικρὸς Διάχοσμος inscribeba- 
tur de ordinata mundi compositione librum 
edidit, unius et sexaginta annorum senex erat. 
Ea etate Democritum difficillimum opus quod 
ab adulto et subacti judicii homine scribi opor- 
tebat, componere potuisse omnes concedent. 
Preterea Diodorus (8) Siculus lib. I, 98 Abderi- 
tanum philosophum non octoginta annos, ut 


apud Clementem legitur, sed quinquennium in 


JEgypto commoratum esse. narrat. Quum au- 
tem in numeris per notas scriptis II apud veteres 
πέντε posteriori aevo quo minusculis litteris ute- 
bantur, superpositá vel ascriptá lineolá, ὀγδοή- 
xovza designaret : conjicias librariorum incuriá 
utrumque numerum confusum'et apud Clemen- 
tem πέντε restituendum esse. 

Caterum quam diu vixerit et quando obierit 
Democritus veterum plerique ignorarunt aut va- 
rios ejus rei auctores secuti sunt, Nos non una 
de causa philosophum centum annos natum 
quarto Olympiadis 104 anno vel ante Chr. 361 
exspirasse persuasum habemus. Sic auctor Chro 
nici Paschalis apud Scaligerum in Thes. Tem- 
por. p. 280 ad Olymp. 104 (ρδ Δημόκριτος τε-- 
λευτὰ ζήσας ἔτη p. Similiter Eusebius Chron. in 
Scaligeri Thes. l'emp. p. 173 ad Olymp. 94 an- 
num quartum notat : Δηυόχριτος τελευτᾷ ζήσας 
ἔτη p, qui tamen in transcribenda Olympiade si- 
millima signa quorum alterum pro nonagenario, 
alterum pro centenario numero accipitur, rho et 
coppa permiscuit. Reliquorum scriptorum opi- 
niones quorum alii magnum natur: interpretem 
nonaginta (9) annos, alii centum quattuor (10) 
vel octo supra centum, annos , quidam etiam no- 
vem et centum annos quum moreretur habuisse 
testati sunt, brevitatis gratia nolo refutare, Sed 
hac hactenus. 

Hegesistratus (ita enim Democriti patrem ap- 
pellabimus) tres videtur liberos suscepisse (11), 


331 


Herodotum , Damasum atque eum de quo hic agi 

tur filium. Hic autem ordine tertius et natu mi- 
nimus fuit. Haud scio an etiam Damaste filia 
Hegesistrato fuerit, quam Democriti sororem 
vocat Diogenes Laertius (12). Natalium splendore 
conspicuum fuisse philosophum ex indiciis mi- 
nime dubiis colligi oportet. Quamquam enim 
non credimus quod in subdititia Abderitarum 
ad Hippocratem epistola legitur (13), Democri- 
tum Herculis ex fratre nepotem fuisse, tamen 
Hegesistratum inter ditissimos ejus temporis vi- 
ros numerari satis constat, Neque enim multas 
exterorum terras obire ac diutissime peregrinari 
potuisset filius, nisi opibus maxime floruisset. 
Hinc fuerunt qui-Xerxem quum in Asiam rediens 
Abderam venisset ab Hegesistrato-hospitio exce- 
ptum esse contenderent. Quin etiam Valerius 
Maximus (14) narrat philosophi parentem Xer- 
xis exercitui epulum dedisse. Quz res fabulosa 
et commentitia est, neque digna cui immorémur, 
Quod vero addunt (15) Xerxem Hegesistrato re- 
liquisse magos a quibus Democritus puer theo- 
logiam et astrologiam didicerit : id falsum esse 
nemo negabit, Nam quo tempore Persarum rex 
domum revertebatur, philosophus Abderitanus 
nondum inter vivos fuit. At non erat opus De- 
mocrito magorum institutione qua reliquos omnes 
Abderitas qui ingenii doctrineque laude insi- 
gnes fuerunt, caruisse nobis compertum est, 
Neque enim: dubium quin in patria urbe quae 
Tejorum colonorum beneficio (16) ad majorem 
mercaturz , litterarum artiumque florem perve- 
nerat, satis bonos magistros nactus sit, 

Mortuo, ut videtur, parente patrimonium cum 
fratribus divisit Democritus, ipse sibi itineris 
causa minorem portionem qua numerata pecu- 
nia constabat eligens (17). Ferunt Democriti 
partem centum amplius talenta explesse, quam 
ille summam postea totam consumsit (18). Non 
audiendus igitur Valerius Maximus (19) qui eum 


(8) Diodorus Siculus lib. 1, 98 : Ὑπολαμδάνουσι δὲ xoi 
[ οἱ Αἰγύπτιοι ] Δημόχριτον παρ᾽ αὐτοῖς ἔτη διατρῖψαι πέντε, 
xai πολλὰ διδαχθῆναι τῶν κατ᾽ ἀστρολογίαν. 

(9) Diod. Sic. XIV, 11 : Περὶ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ Δη- 
Uóxpitoc ὁ φιλόσοφος ἐτελεύτησε, βιώσας ἔτη ἐνενήχοντα. 

(10) Lucianus Macrob. tom. 111 p. 221 ed. Reitz. : Δη- 
μόχριτος μὲν ὁ ᾿Αὐδηοίτης ἐτῶν γεγονὼς τεσσάρων xoi ἑχατὸν 
ἀποσχόμενος τροφῆς ἐτελεύτα. Cf. Phlegon. cap. 11 p. 118 
ed. Franz. Censorinus cap. 15 pag. 39 ed. Jahn. Diog. 
Laert. lib. IX, 39 et 43. 

(11) Diogenes Laertius lib. IX, 35 et 39. ZElian. Var. 
Hist. IV, 20. Plin. XVIII, 35. Clemens Strom. VI p. 255. 

(12) Diogenes Laertius IX, 43. Cf. Hesychius Milesius 
p. 18 ed. Orell. et Suidas v. Δημόχριτος. 

(13) Pag. 1274 ed. Foes. ( tom.-1I p. 777 ed. Kühn. ) 

(14) Valerius Maximus lib, VIII cap. 7 : Democritus 
quum divitiis censeri posset , quae tantae fuerunt , ut pater 


ejus Xerxis exercitui epulum dare ex facili potuerit etc. 
. (15) Diogenes Laertius IX, 34 : Οὗτος (ὁ Δημόχριτος ) 
μάγων τινῶν διήχουσε καὶ Χαλδαίων, Eépzou τοῦ βασιλέως 
ἐπιστάτας τῷ πατρὶ αὐτοῦ χαταλιπόντος, ἡνίχα ἐξενίσθη παρ᾽ 
αὐτοῦ καθά φησι xoi Ἡρόδοτος" παρ᾽ ὧν τά τε περὶ θεολογία: 
xoi ἀστρολογίας ἔμαθεν ἔτι παῖς ὦν. Cf. Herodot. VIII, 120. 

(16) Herod. I, 168. Strabo XIV p. 644. 

(17) Diogenes Laertius IX, 35 : Τρίτον τε ὄντα ἀδελφὸν 
νείμασθαι τὴν οὐσίαν. xoi ol μὲν πλείους φασὶ τὴν ἐλάττω 
μοῖραν ἑλέσθαι, τὴν ἐν ἀργυρίῳ, χρείαν ἔχοντα κατ᾽ &no- 
δημίαν, τοῦτο χἀχείνων δολίως ὑποπτευσάντων. Cf. JElian. 
Var. Hist. )V, 20. 

(18) Diogenes Laertius IX, 36 : Ὁ δὲ Δημήτριος ὑπὲρ 
ἑχατὸν τάλαντά φησιν εἶναι αὐτῷ τὸ μέρος, ἅπαντα δὲ χατα- 
ναλῶσαι. 

(19) Valerius Maximus lib. VII] cap. 7 exempl. ex- 
tern. 4, 


832 DE DEMOCRITO. 


parva admodum summa retenta patrimonium 
suum patrie donasse scribit. Nimirum longinqua 
itinera non sine magnis sumtibus fieri possunt. 
Jam si Democritus e paternis bonis et fortunis 
nihil nisi pecuniam qua in peregrinatione ute- 
retur sibi seposuit, sequitur eum fundos, pe- 
cora et reliquas possessiones fratribus reliquisse. 
Quocirca ratio fugit Ciceronem (20), Horatium 
veteremque ejus interpretem , Philonem et Ori- 
genem qui Abderitice civitatis alumnum ne- 
glexisse patrimonium agrosque deseruisse incul- 
tos ajunt. Similia multi veterum de Anaxagora 
et Thalete rettulerunt, in his Plato et Aristoteles 
quofum in talibus quoque rebus narrandis 
summa auctoritas est, Uterque certiores nos fa- 
cit, hos duos aliosque sapientissimos viros prz 
rerum sublimium et reconditarum indagatione 
rem familiarem contempsisse et ea qua ad vitam 
commode tuendam necessaria sunt negle- 
xisse (21). 

De Democrito nihil hujusmodi produnt , idem 
forsitan narraturi, si tale quid de eo ab idoneis 
testibus accepissent. Verum , ut fieri solet, com- 
mune multorum vitium a sequentium szeculorum 
scriptoribus qui parum curarent diligentem isti- 
usmodi rerum vel scientiam vel narrationem , 
ad eos etiam traductum est quos nemo antiquo- 
rum talis negligentize fortunarumque despicien- 
188 insimulasset. Imprimis vero istorum scripto- 
rum incuria vel inde patet, quod Democrito 
quidam tribuunt Thaletis illud artificium quo 
provisa ac pracognita futura olearum ubertate 
omnibusque Milesiorum et Chiorum prelis olea- 
riis et trapetis vili conductis (22), vel ut alii 
volunt omni olea, antequam florere cepisset, in 
agro Milesio coemta (23), ingentem sibi pecuniam 
comparavit, ostensurus se quamvis despiceret 
pecuniam , tamen si vellet, facili negotio divitem 
fore. Quodsi hoc paullo aliter de Democrito (24) 
quam de Thalete narratur, hzc ipsa diversitas 
indicio est memori: lapsu non solum Democri- 
tum pro Thalete positum, verum etiam rem 
quz haud dubie aliquanco et ab uno tantum ge- 
sta est, non incorrupta fide traditam esse. 

Porro Diogenes (25) Demetrium in Homony- 


mis et Antisthenem in philosophorum Successio-. 


nibus auctores secutus ait, Democritum in 


JÉgyptum ad sacerdotes geometrie discenda» 
gratia se contulisse atque ad Chaldzeos et in Per- 
sidem et ad Rubrum mare profectum esse. Idem 
testatur fuisse qui philosophum cum Indorum 
Gymnosophistis commercium habuisse et in 
AKthiopiam contendisse memorarent. Eadem fere 
apud /Elianum (26), Suidam, Hesychium Mile- 
sium et Clementem leguntur. Magnam Asie par- 
tem Abderitam peragrasse scribit Strabo (27). Ab 
eo ultimas terras visas esse tradit M. Tullius de 
Fin. V, 19. Plinius Hist. nat. lib. XXV eap. 5 
Democritum apud Persidis, Arabiz, /Ethiopiz 
/Egyptique magos fuisse perhibet. Exsilia verius 
quam peregrinationes hunc aliosque philosophos 
ad discendam magicam artem suscepisse idem 
scriptor ( lib. XXX, cap.» ) opinatur. Quae verba 
non magis vera quam falsa sunt. Ut enim iti- 
nerum magnitudinem spectanti exsulasse videtur 
Democritus : ita eum magie neque gnarum ne- 
que cupidum fuisse e multis veterum locis libro- 
rumque ejus reliquiis intelligitur. Sed litterarum 
causa multas gentes terrasque lustravit; quam- 
obrem /Eliano (28) teste laudatus est a Theo- 
phrasto quod has regiones obiens meliora colle- 
gerit quam vel Menelaus vel Ulixes, quippe qui 
non aliter quam mercatores Phoenices errarent , 
pecuniam cumulantes atque hanc tum pedestrium 
tum navalium itinerum causam habentes, 
Denique Julianus Imperator epistola XXXVII 
talem narrat fabellam ad Persicum Democriti 
iter pertinentem, Ajunt Democritum quum nullo 
modo posset Darium cui paulo ante uxor pul- 
cherrima e vita excesserat, consolari, se illi 
mortuam in vitam revocaturum dixisse, si vellet 
res ad hoc necessarias suppeditare; quumque 
rex eum juberet, nulla sumtus ratione habita 
quidquid opus esset accipere promissaque prz- 
stare, tum paullisper cunctatum dixisse, caetera 
quidem sibi abunde suppetere, unum deesse, 
neque id quemadmodum parari posset, se intel- 
ligere, Darium tamen qui totius Ásiz rex esset , 
facile fortasse inventurum. Hic quum rogaret 
ille, quid tandem tam magnum esset quod solus 
rex cognitum posset habere, Democritum re- 
pondisse ferunt, si tumulo uxoris inscriberet 
nomina trium hominum luctus expertium , illam 
ab inferis esse redituram ; fore enim ut com- 


(20) Cicero de Fin. bon. et mal. lib. V cap. 29. Horat. 
epist. T, 12, 12, ubi vide veterem interpretem. Philo de 
Vita contempl. p. 891. Orig. contra Cels. lib. 1I p. $6. 

(21) Plat. Hipp. maj. pag. 283 A ed. Steph. Aristoteles 


— Ethic. Nicom. lib. V eap. 7, 6. 


(22) Aristot. Politic. lib. 1 cap. 11. Diog. Laert. lib. T, 26. 
(23) Cicero de Divinat. lib. 1, 49. 


(24) Plin. Hist. nat. lib. XVIII, cap. 28. 

(25) Diogenes Laertius lib. IX, 35. 

(26) JElian. Var. Hist. IV, 20. Suidas v. Δημόχριτος. He- 
sychius Milesius v. Δημόχριτος pag. 18 ed. Orell. Clemens 
Alex. Strom. I p. 304. 

(27) Strabo lib. XV, p. 703 ed. Cas. 

(28) JElian. Var. Hist. IV, 20. 


DE DEMOCRITO. 


muni mortis lege erubesceret. Ibi perturbato 
Dario neque quemquam reperiente, cui non 
triste aliquid accidisset, Democritum pro con- 
suetudine sua ridentem ita fatum esse : Ft tu, 
omnium ineptissime, non vereris effuse lugere, 
quasi unus tanti mali particeps, quum neminem 
eorum qui unquam fuerunt sine privato aliquo 
dolore vixisse reperias. 

Hac fere de Democriti itineribus ad exteras 
nationes susceptis in antiquorum voluminibus 
prodita deprehendimus, de quibus multa disse- 
rere consentaneum foret, si per hujus loci an- 
gustias liceret. Unum notamus in India quam 
ante Alexandrum Magnum nemo Graecorum in- 
travit, Democritum non fuisse, etsi in libro de 
Geographia scripto commentatus erat de rebus 
Indicis de quibus fando aliquid acceperat. Prater- 
ea Arabiam vidisse Democritum soli Plinio non 
credimus asseveranti , qui hoc inde fortasse con- 
clusit quod apud veteres legerat Abderitam ad 
Rubrum mare commoratum esse , sed hoc licebat 
etiam /Egyptum peragranti. Quod reliquum est 
fabula a Juliano Casare de Democrito Darii 
consolatore in epistolis perscripta non eget refu- 
tatione. 

Adjiciamus hic ea que Demetrius Magnes (29) 
apud Diogenem Laertium testificatur, Democri- 
tum latere voluisse, quumque Athenas venisset, 
virum egregium quidem, sed glorie contemto- 
rem agnosci noluisse, et quamvis novisset Socra- 
tem , ab eo tamen ignoratum esse, id quod Ab- 
derit verbis testimonii loco ex libro quodam 
ejus prolatis : veni Athenas, neque quisquam me 
agnovit, probare annititur. Cf. Cic. Tusc, V, 36. 
Similis est Valerii Maximi locus qui lib. VIII 
cap. 7 exempl. extr. 4 : « Athenis autem complu- 
ribus, inquit, annis moratus omnia temporum 
momenta ad pércipiendam et exercendam do- 
ctrinam conferens ignotus illi urbi vixit, quod 
ipse in quodam volumine testatur. » 

Ex itineribus reducem in summa egestate De- 
mocritum qui omnem rem familiarem consum- 
sisset vixisse, sed a Damaste fratre sustentatum 
esse e Laertio Antisthenem auctorem citante 


333 


discimus (30). Idem Diogenes addit , Democritum 
quum res quasdam futuras felici successu pra- 
dixisset, jam divino spiritu tactum plerisque 
hominibus esse visum, Duo hujusmodi przdi- 
ctionum exempla suppeditat Plinius, quorum 
unum, quum ab aliis veterum de Thalete nar- 
retur, admodum suspectum est , alterum ad rem 
facilem et vulgarem pertinens adeo nulla saga- 
citate excellit, ut in agricolam potius quam in 
philesophum cadat. Prius illud ad olei coemtio- 
nem spectat (31) cujus rei supra facta est men - 
tio. Posterius sic se habet (32) : Tradunt eundem 
Democritum metente fratre ejus Damaso , arden- 
tissimo astu, orasse, ut reliqui: segeti parceret 
raperetque desecta sub tectum, paucis post horis 
sivo imbre vaticinatione approbata. » Idem lit- 
teris consignavit Clemens Strom. lib. VI p. 255 
ed. Sylb. (p. 755 ed. Potter). Ob hanc igitur 
futurorum presensionem , vel ut Clemens ait, 
quod ex sublimium observatione multa przdi- 
ceret , Sapientize cognomen invenit Democritus. 
Non dissimile est quod /Elianus Var. Hist. IV, 2o 
memorie prodidit, Abderitas Democritum voci- 
tasse Φιλοσοφίαν, Protagoram vero Λόγον. Sum- 
mum imperium apud Abderitas Democrito esse 
commissum e Suida (33) cognoscimus, sed diu 
reipublice prefuerit, an per breve tempus, 
prorsus incertum est, At vero quum lex apud 
Abderitas esset qua sanciebatur, ut qui patrimo- 
nium dilapidasset indignus sepultura in patrie 
finibus haberetur : Democritum Antisthenes (34) 
perhibet, ne ab invidis et calumniatoribus ad 
rationem reddendam in jus vocaretur, recitasse 
illis magnum Diacosmum , eximium opus eate - 
risque ipsius scriptis przstans. Quo facto quin- 
gentorum summam talentorum premium acce- 
pisse atque insuper zneis imaginibus honoratum 
esse (35). Reliquam vite partem ita transegisse 
videtur niagnus nature interpres, ut in littera- 
rum studio versaretur. Nam Petronio (36) teste 
omnium herbarum succos expressit, et ne 
lapidum virgultorumque vis lateret, statem 
inter experimenta consumsit. Quod autem apud 
Antisthenem (37) relatum legebatur, physicum 


(29) Demetrius Magnes apud Diogenem Laertium IX, 
86 : Δοχεῖ δέ, qnoi, καὶ ᾿Αθήναζε ἐλθεῖν xal μὴ σπουδάσαι 
γνωσθῆναι δόξης χαταφρογῶν, χαὶ εἰδέναι μὲν Σωχράτην, ἀ- 
γνοεῖσθαι δὲ ὑπ᾽ αὐτοῦ. Ἦλθον γάρ, φησίν, εἰς ᾿Αθήνας, xod 
οὔτις με ἔγνωχεν. 

(30) Diogenes Laertius lib. IX, 39 : ᾿Ελθόντα δέ φησιν ( ὁ 
᾿Αντισθένης) αὐτὸν ἐκ τῆς ἀποδηυίας ταπεινότατα διάγειν ; 
ἅτε πᾶσαν τὴν οὐσίαν χοαταναλωχότα᾽ τρέφεσθαί τε διὰ τὴν 
ἀπορίαν ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ Δαμάστου" ὡς δὲ προειπών τινα 
τῶν μέλλόντων εὐδοχίμιησε, λοιπὸν ἐνθέου δόξης παρὰ τοῖς 
πλείστοις ἠξιώθη. 


(31) Plin. lib. XVIII, 28. 

(32) Plin. lib. XVII, cap. 35. 

(33) Suidas v. Δημόχριτος : 
ἑαυτοῦ σοφίαν τιμηθείς. 

(34) Antisthenes apud Diog. Laert. lib. IX, 9. 

(35) Alii verius centum talentis eum dignum esse habi- 
tum tradunt. Cf. Diog. Laert. IX, 40. Adde Athenaeum 
IV, 19 p. 168 B, et veterem Horatii explanatorem ad 
epist. I, 12, 12. 

(36) Petronius Arbiter Sat. pag. 22. 

(37) Antisthenes ap. Diog. IX, 38. 


ἦρξε δὲ ἐν "A6 pote διὰ τὴν 


334 DE DEMOCRITO. 


Abderitanum visa varie probare et explorare 
studuisse , interdum in solitudine vagantem atque 
in sepulcris commorantem : in eo sepulcra dis- 
plicent, Insuper Lucianus auctor est , Abderiticee 
civitatis alumnum (38) in sepulcro latentem ibi- 
que diurnis nocturnisque horis scribendo occu- 
patum a pueris lemures simulantibus eumque 
terrere volentibus illusum esse. Quibus eum ni- 
hil ista re motum ac ne respicientem quidem 
respondisse ait : « desinite tandem ludere, » 
quippe cui persuasum esset, animos e corpori- 
bus hisce elapsos nihil esse, Quis autem eorum 
qui Lucianum bene norunt in animum inducat, 
urbanissimum scriptorem qui hujus generis nar- 
ratiunculas prout presens materia postulare 
videbatur immutare consueverat , hic illibata fide 
referre qua in antiquis litterarum monumentis 
repererat ἢ 

Venio nunc ad fabulas a Grzcis Romanisque 
inferiore etate excogitatas, Ac primum quidem 
celebratissima est illa {πὸ de voluntaria Demo- 


criti czecitate ἃ pluribus commemoratur auctori - 


bus (39) , quam tamen jure ut mendacium rejicit 
Plutarchus Περὶ πολυπραγμ. p. 521 D. Deinde non 
pauci scriptores (40) inde ab Octaviani Augusti 
fere temporibus ajunt Democritum risisse omnes 
res humanas vel ut alii volunt nunquam sine risu 
in publicum prodiisse. Sed ut perpetuas Hera- 
cliti lacrimas , ita risum Democriteum , cui inter 
tot tantosque doctissimi hominis labores nihil 
loci fuisse liquet, neque Aristoteles noverat 
neque quisquam veterum Graecorum, Quare hic 
quoque pro commentitio habendus erit. Porro 
multorum fuit opinio eaque a Plinii majoris 
usque temporibus ducta , Democritum inter ma- 
gos nomen suum professum esse. Plinii (41) verba 
sunt : « quamquam animadverto summam litte- 
rarum claritatem gloriamque ex ea scientia [1. e. 
e magice] antiquitus et paene semper petitam. 
Certe. Pythagoras, Empedocles, Democritus, 
Plato ad hanc. discendam navigavere, exsiliis 
verius quam peregrinationibus susceptis. Hanc 
reversi praedicavere : hanc in arcanis habuere. 
Democritus Apollobechen Coptiten et Dardanum 
€ Phoenice illustravit, voluminibus Dardani in 
sepulcrum ejus petitis : suis vero ex disciplina 
eorum editis : quz recepta ab aliis hominum at- 
que transiisse per memoriam zeque ae nihil in 


x 


vita mirandum est, [n tantum fides istis fasque 
omne deest, adeo ut ii qui cetera in viro illo 
probant, haec ejus opera esse infitientur, Sed 
frustra. Hunc enim maxime affixisse animis eam 
dulcedinem constat, Plenumque miraculi et hoc, 
pariter utrasque artes effloruisse, medicinam 
dico magicenque , eadem etate illam Hippocrate, 
hanc Democrito illustrantibus , circa Peloponne- 
siacum Gracie bellum quod gestum est a CCC 


urbis nostrz anno.» Nihil unquam minus vere 


quam hac verba Plinius scripsit. Sed quum inde 
a Claudii Imperatoris tempore magia per impe- 
rium Romanum magna quotidie incrementa ca- 
peret , non dubitabant magicze fraudis defensores 
ad auctoritatem ei quam profitebantur disciplinz 
conciliandam antiquis philosophis auctoribus 
opera magica subjicere. Quamobrem Plinii cetate 
subdititia ferebantur opuscula ad Democritum 
auctorem a subjectoribus relata, Ex his opusculis 
Plinius variis historie naturalis locis mira, in- 
credibilia , portentosa in medium profert, qua a 
Democrito scripta esse jam nemo credet, Pra- 
clare vero Gellius Noct. Att. X, τὸ intellexit, 
deceptum fuisse naturalis historie conditorem 
libellis supposititiis. Quapropter iis qua ex Pli- 
nio excerpsit hzc subjungit: « multa autem vi- 
dentur ab hominibus male sollertibus hujusee- - 
modi commenta in Democriti nomen data, 
nobilitatis auctoritatisque ejus perfugio utenti- 
bus. » Plinio haud scio an opponere liceat etiam 
C. Jul. Solinum Polyhist. cap. 3 apud Salmas. 
Exercit. Plin. pag. 13 ed. Traj. ita scribentem : 
« Verum ager Corsicanus, quod in eo agro uni- 
cum est, solus edit quem κατοχίτην vocant lapi- 
dem fatu dignissimum. Major est cxteris qui ad 
ornatum destinantur, nec tam: gemma quam cau- 
tes. Idem impositas manus detinet, ita se junctis - 
corporibus annectens, ut cum ipso hzreant 
quibus tangitur ; sic ei inest. velut de glutino 
lentiore nescio quid parque gummi. Áccipimus 
Democritum Abderiten ostentatione serupuli 
hujus fr equenter usum ad probandam occultam 
naturze potentiam in certaminibus que contra 
magos habuit. » Si unquam cum magis in Per- 
side certavit Democritus, quod valde dubium 
est, e Solini verbis sequi videtur, studuisse eum 
rerum naturalium ope magorum artem nihil esse 
demonstrare. In ipsa Grecia illa tempestate non - 


(38) Lucianus Philopseud. cap. 32 vol. III, pag. 59 ed. 
Reitz. i 

(39) Gellius lib. X cap. 17. Tertullianus Apolog. c. 46. 
Cicero Tuscu!. Disp. lib. V, 39; item de Fin. bon. et mal. 
lib. V cap. 29. 

(40) Seneca lib. 11 de Ira cap. 105 de Tranquillitate cap. 


15. JElianus Var. Hist. lib. 1V, 20; cf. IV, 29. Suidas v. 
Δηυόχριτος. ἐπεχλήθη δὲ χαὶ Γελασῖνος διὰ τὸ γελᾷν πρὸς τὸ 
χενόσπουξον τῶν ἀνθρώπων. Juvenal. Sat. X, 33-53. Hora- 
tius Epist. lib. IT, 1 vs. 194 201. 

(41) Plinius Hist. nat. lib. XXX cap. 1. 


erant magi (42). Quapropter recte Simplicius 
Auscult. lib. II p. 65 a ait τὴν ἀποτελεσματιχὴν 
qua praecipua magize pars est, Posidonii tempori- 
bus nondum ad Grecos fuisse perlatam, vel ut 
verba grazca allegem : τὸ τὴς ἀστρολογίας ὄνομα, 
μήπω τότε τῆς ἀποτελεσματιχῆῇς εἰς τοὺς “Ἕλληνας 
ἐλθούσης, ἐπὶ τῆς νῦν χαλουμένης ἀστρονομίας ἔφερον. 
Quod autem attinet ad verba : Ἐμοὶ δὲ δοκέουσι ci 
πρῶτοι τοῦτο. τὸ νούσημα ἀπιερώσαντες τοιοῦτοι εἶναι 
ἄνθρωποι , οἷοι καὶ νῦν εἰσι μάγοι τε καὶ καθαρταὶ xal 
ἀγύρται xoi ἀλαζόνες, 6xócot δὴ προσποιέονται σφό- 
9px θεοσεξέες εἶναι xoi πλέον τι εἰδέναι, quee repe- 
riuritur initio commentationis de morbo sacro 
Hippocrati vulgo tribute, quum alii jam vide- 
runt , hunc libellum Hippocrati suppositum esse, 
tum recentissimus ejus editor Dietzius. 

Denique cunctarum quz ad Democritum exa- 
gitandum invente sunt fabularum nulla est tot 
cum mendaciis tantoque cum verborum, quam- 
vis inanium, ornatu memorie prodita, quam 
qua de ejus insania ac de Hippocrate ad hanc 
curandam a senatu populoque Abderitarum ac- 
cito in epistolis legitur Hippocrati et Democrito 
falso ascriptis. At illarum epistolarum archite- 
ctus, quem tertii post Chr. n. seculi rhetorem 
vel sophistam fuisse conjicio, putaverat jam De- 
mocriti avo Abderitas a Grecis stultos esse 
habitos. Jara si quis antiquiora grecarum litte- 
rarum monumenta attente legat , nullum ejus rei 
vestigium animadvertat. Nec mirum. Nam si 


. recte factis laus et honos debetur, immortali glo- 
ria dignissima fuit Abdera, siquidem magnum. 


clarorum in litteris virorum proventum tulerat, 
Quippe plurimi Abderite ab iis, qui illustrium 
virorum catalogos confecerunt, memoraban- 
tur (43). Inter quos preter Democritum Prota- 
goras et Anaxarchus philosophi,  Hecatzus 
historicus, Niczenetus, heroicorum carminum 
scriptor, numerabantur, Primus Cicero Abderz 
atque Abderitarum ita meminit, ut eorum non 
tam stuporem quam animi levitatem qua stulti- 
ti: proxima est traducat (44). Post hunc multi 
scriptores et Graeci et Romani certatim Abderitis 
dementiam, stuporem, ingenii tarditatem ac 


DE DEMOCRITO. 


335 


tenebras, fatuitatem ac desipientiam exprobrave- 
runt. Atque alii quidem quasi jurgantes subru- 
stice iis insultarunt (45), alii lepidis de eorum 
stupiditate fabellis confictis urbanius et facetius 
eos perstrinxerunt. lüter eos quos posteriore 
loco nominavi sine dubio est auctor epistolarum 
de quibus hic agitur. Quas quum supposititias 
esse satis a nobis vel hoc uno argumento demon- 
stratum sit, quod Democriti tempore nemo Grz- 
corum Abderitas bardos et barones ducebat : ad 
alia transeamus. 

Rejectis his fabulis pauca de Democriti celi- 
batu et morte dicenda supersunt qus et ipsa 
fabulis non carent. Ex iis quae philosophus Abde- 
ritanus de connubio et de mulieribus judicavit 
fortasse colligendum est , virum in studiis assi- 
due versantem ac matrimonium et liberorum 
proereationem fugientem coitumque pro parva 
apoplexia habentem per totam vitam fuisse czli- 
bem (46). Tum inter fabulas referendum erit 
quod est apud Antonium p. 609 (47), Democri- 
tum interrogatum, cur, quum magnus esset, 
parvam duxisset uxorem, respondisse, se in 
malo eligendo id quod minimum esset, elegisse. 
Sed si forte hic narratiuncula vera est, quod 
vix putaverim, statuendum videtur, malam ei 
obtigisse conjugem quz effecerit, ut omnino de 
conjugio et de femineo sexu parum honorifice 
sentiret. De philosophi hujus obitu aut prorsus 
nihil aut certe nihil notabile relatum legebatur 
in Antisthenis libro, ex quo Diogenem certis- 
sima queque de Democriti vita protulisse vidi- 
mus, Neque enim dubitamus , quin si quid me- 
moratu dignum hac de re ibi traditum reperisset 
Laertius, id fuerit memoraturus. Atqui hoc 
ipsum Antisthenis silentium indicio est, non esse 
vera mirabilia illa quae ab Hermippo Peripate- 
tico, Athenzo, Lucretio, Luciano, Phlegonte, 
Marco Antonino, Antonio Melissa et Maximo 
aliisque qui ad horum testimonia se accommoda- 
runt, de hoc argumento narrata sunt. Hermip- 
pus (48) apud Diogenem Laertium auctor est, 
Democritum senio confectum quum morti proxi- 
mus esset, quo tempore Cerealia instarent , mce- 


(42) De iis loquor quos Persico vocabulo μάγους voca- 
bant; nam γόητας tum inter Greecos fuisse non nego. 

(43) Stephanus Byzantius v. 'A62nz« : πλεῖστοι δ᾽ 'A62m- 
οἴται ὑπὸ τῶν πιναχογράφων ἀναγράφονται " Νιχαίνετος éno- 
ποιὸς χαὶ Πρωταγόρας χτλ. 

(44) Cicero epist. ad Att. IV, 10; item VII, 7. Cf. de 
Nat. deor. lib. 1, 43. 

(45) Juvenal. Sat. 
gent. lib. X pag. 164. 

(46) Cf. fragm. moral. 50, 175 et seqq. usque ad 188. 


X, 48. Martial. X, 25. Arnob. adv. 


(47) Cf. fragm. moral. 180. 

(48)Diogenes Laertius lib. IX, 43 : Τελευτῆσαι δὲ τὸν Δη- 
μόχριτόν φησιν Ἕρμιππος τοῦτον τὸν τρόπον. ἤδη ὑπέργησων 
ὄντα πρὸς τῷ χαταστρέφειν εἶναι" τὴν οὖν ἀδελφὴν λυπεῖσθαι, 
ὅτι ἐν τῇ τῶν Θεσμοφορίων ἑορτῇ μέλλοι τεθνήξεσθαι, χαὶ τῇ 
θεῷ τὸ χαθῆχον αὐτὴν οὐ ποιήσειν᾽ τὸν δὲ θαῤῥεῖν RE xai 
χελεῦσαι αὐτῷ προσφέρειν ἄρτους θερμοὺς ὁσιμέραι" τούτους 
δὴ ταῖς Dual προσφέρων διεχράτησεν αὑτὸν τὴν δεν ἐπεὶ δὲ 
παρῆλθον αἱ ἡμέραι (τρεῖς δὲ ἦσαν) ἀλυπότατα τὸν βίων 
προήχατο. 


ΨΥ ONT d quur Ρ ὦ ΡΣ Ra Pho τ t 


336 DE DEMOCRITO. 


rente sorore, quod fratre in festa illa celebritate 
morituro ipsa debitum dee officium prestare 
nequiret, bono illam animo esse jussisse panes- 
que calidos sibi quotidie afferre : quos. quum 
naribus admovisset , consecutum esse , ut quam- 
diu esset illa celebritas , vivum se servaret. Sed 
ubi tres dies festi transiissent , quietissime nul- 
loque dolore animam efflasse. Quod eventum 
verum esse ratus admiratusque Diogenes IX, 43 
hos de Democrito versusin Pammetro per lusum 
fudit : 
xai τίς ἔφυ σοφὸς ὧδε, τίς ἔργον ἔρεξε τοσοῦτον, 
ὅσσον ὃ παντοδαὴς ἤνυσε Δημόχριτος ; 
ὃς θάνατον παρεόντα τρί᾽ ἤματα δώμασιν ἔσχε 
xa θερμοῖς ἄρτων ἄσθμασιν ἐξένισε. 


Similiter Tzetzes Chiliad. III, 61 : 


τοῦτον οὖν τὸν Δημόκριτον, πάνσοφον ὑπηργμένον 
ἄλλα μυρία λέγουσι δρᾶσαι τῶν τεραστίων, 
χαί γε τὸν Ἵ δὴν κατασχεῖν τρεῖς ὅλας ἐφ᾽ ἡμέρας 
ἄρτων θερμοῖς ἐν ἄσθμασι τοῦτον ξενοδοχοῦντα. 
Laertii locum descripserunt Suidas s. v. Δημό- 
χριτος et Eudocia Viol. in Villois. Anecd. Gr. I 
p- 135. At paullo aliter eandem rem narrat Athe- 
naus libro II p. 46 F. Inedia Democritum sua 
sponte obiisse referunt Lucianus et Phlegon (49). 
Lucretius quoque lib. IlI vs. 1052 seqq. philo- 
sophi Abderitani mortem voluntariam fuisse scri- 
bit. Ait enim : 
Denique Democritum postquam matura vetustas ' 
admonuit memores motus languescere mentis , 
sponte sua leto caput obvius obtulit ipse. 
Ridiculum est quod apud Antonium Melissam et 
Maximum (50) Serm. de morte legitur, Democri- 
tum eegrotantem , quum in lethargum incidisset 
posteaque ad se rediisset : /Voz decipiet me amor 
vite , dixisse et se ipsum e vita eduxisse. Deni- 
que Marcus Antoninus Abderitam morbo pedi- 
culari periisse tradit lib. ΠῚ, 3 Περὶ τῶν eic ἑαυτὸν 
his verbis : Ἡράκλειτος περὶ τῆς τοῦ χόσμου ἐχπυ- 
ρώσεως τοσαῦτα φυσιολογήσας, ὕδατος τὰ ἐντὸς πλη- 
ρωθείς, βολδίτῳ καταχεχρισμένος ἀπέθανεν. Δημό- 
χριτὸν δὲ oi φθεῖρες Σωχράτην δὲ ἄλλοι φθεῖρες 
ἀπέχτειναν. Democriti nomen in Marci locum 
litterarum corruptione illatum esse vult Mena- 
gius ad Laert. lib. IX, 43, propterea quod Hella- 


dius in Chrestomathia apud Photium et Plutar- 
chus in Sulle vita de iis loquentes qui τῇ φθειριά- 
cet vetusta eetate consumti sunt, Democriti non 
fecerint mentionem. Sed in his omnibus narra- 
tiunculis ne umbram quidem veritatis inesse 
abunde patet ex eo quod Antisthenes apud Dio- 
genem (51) memoriz prodit , Democritum apud 
Abderitas et vivum zeneis statuis honoratum et 
mortuum publicis sumtibus sepultum esse. Qui 
enim ipse mortis suz auctor est aut foedo morbi 
genere absumitur : is nusquam terrarum publi- 
cis sumtibus honorifice effertur. Itaque nihil 
mirum in Democriti excessu accidisse existiman- 
tes senem longissime vitze laboribus perfunctum 
centesimo fere anno acquiesse arbitramur. 
'Transeo ad ejus scripta. Constat Democritum 
Abderitam non modo librorum quos composue- 
rat multitudine ac varietate unum maxime inter 
philosophos excelluisse , sed etiam scribendi ge- 
nere clarissimis verborum luminibus distincto 
et prope ad poeticam granditatem elato haud 
paucos ejusdem etatis scriptores ita superasse, 
ut a veteribus ejus oratio eximia laude ornare- 
tur (52). Verum in illis quas omnes admiraban- 
tur dictionis virtutibus tamen peculiaria quaedam 
vocabula usurpavit Democritus, qua ne rerum 
inscios fallerent, explicari necesse fuit. Quare 
jam antiquis seculis non defuerunt qui inter- 
pretandis vocibus Democriteis vacarent. Inter 
eos clarum habuerunt nomen Callimachus et 
Hegesianax , quorum prior Suida testes. v. Καλ- 
λίμαχος et auctore anonymo in Vita Callimachi , 
qua hujus operibus preponi solet, Democriti 
Scripta recensuerat ἐν πίναχι τῶν Δημοχρίτου 
γλωσσῶν xai συνταγμάτων, posterior Stephano 
teste in Tpwisc simili opera huic philosopho na- 
vata Περὶ τῆς τοῦ Δημοχρίτου λέξεως libellum con- 
scripserat. Alii Democriti opiniones litterarum 
monumentis proditas impugnabant, vel omnino 
de ejus scriptis commentabantur. Namque Dio- 
genes Laertius lib. V, 87 et 88 duo Heraclidis 
Pontici opuscula memorat, quorum alterum in- 
scribebatur Πρὸς Δημόχριτον περὶ τῶν £v οὐρανῷ (vel 
ut vult Fabricius Bibl. gr. vol. II p. 643 ed. 
Harl., verba πρὸς Δημόχριτον cum przecedentibus 
jungens, Περὶ εἰδώλων πρὸς Δημόκριτον ), alterum 


(49) Lucianus in Macrob. tom. ΠῚ p. 221 ed, Reitz. : 
Δημόχριτος μὲν ὁ Ἀδδηρίτης ἐτῶν γεγονὼς τεσσάρων xai ἕχα- 
τὸν ἀποσχόμενος τροφῆς ἐτελεύτα. Cf. Phlegon. cap. Il 
p. 118 ed. Franz. 

(50) Anton. et Max. l. l. Δημόχριτος νοσήσα: xoi λη- 
θάργῳ περιπεσὼν ὡς ἀνένηψεν, Οὐδέν με, ἔφη, ἐξαπατήσει 
ἢ φιλοζωία,, xol ἐξήγαγεν ἑαντὸν τοῦ βίου. 

(51) Antisthenes ap. Diog. lib. IX, 39 : (τὸν Δημόκριτον) 


πενταχοσίοις ταλάντοι: τιμηθῆναι, μὴ μόνον δέ, ἀλλὰ xol 
χαλχαῖς εἰχόσι, χαὶ τελευτήσαντα αὐτὸν δημοσίᾳ ταφῆναι, 
βιώσαντα ὑπὲρ τὰ ἑχατὸν ἔτη. 

(52) Cicero de Oratore lib. T, 11 : Ornate locutus est , si- 
cut fertur et mihi videtur, physicus ille Democritus. Cf. 


de Divin. II, 64; item Orat. c. 20. Dionys. Hal. de Comp. 


verb. p. 370 ed. Schaf. Plutarch. Conviv. Disput. lib. V 
p. 682 E. Euseb. Prep. Evang. p. 730. 


DE DEMOCRITO. 


πρὸς τὸν Δημόκριτον ἐξηγήσεις α΄. Proeterea Theo- 
phrastum testatur Diogenes lib. V, 43 et 49 
duas de Democrito commentationes vulgasse, 
quarum una titulum περὶ τῆς Δημοχρίτου ἀστρολο- 
γίας α΄, altera περὶ Δημοχρίτου inscriptionem in 
fronte gerebat. Fortasse etiam in commentariis 
περὶ τοῦ διαχόσμου ( Diog. l. 1.) et περὶ τῶν εἰδώ-- 
λων de Democrito egit. Eundem in voluminibus 
qua de rerum natura confecit Democriti doctri- 
nam frequenter respexisse cum ex iis videmus, 
qua ad nostram memoriam manserunt, tum ex 
Simplicii comm. ad Aristot, de Coelo bis 11 fol. 
139 b : Δημόχριτος δέ, ὡς Θεόφραστος ἐν τοῖς Φυσι- 
χοῖς ἱστορεῖ, ὡς ἰδιωτικῶς ἀποδιδόντων τῶν χατὰ τὸ 
θερμὸν xal τὸ ψυχρὸν καὶ τὰ τοιαῦτα αἰτιολογούντων, 
ἐπὶ τὰς ἀτόμους ἀνέδη. Idem de Eudemo Aristoteleo 
censendum. Cf. Simplic. ad Aristot. Phys. lib. 
ΠῚ, fol. 106 et lib. IV, fol. 124. Ex citerioris 
etatis scriptoribus de hoc nature interprete 
praeclare meruit Thrasyllus, philosophus et ma- 
thematicus qui sub Tiberio imperatore vixit. In 
eo enim opere cui indicem fecerat τὰ πρὸ τῆς 
ἀναγνώσεως τῶν Δημοχρίτου βιδλίων, ut Diogenes 
Laertius lib. ΓΧ, 41 et 45 docet, de Democriti 
vita et ingenii monumentis disputaverat. Diges- 
sit autem Thrasyllus Platonis pariter ac Demo- 
criti scripta per tetralogias. Quod ipsum testatur 
Diogenes Laertius lib. IX, 45 his verbis : Τὰ δὲ 
βιόλία αὐτοῦ xal Θράσυλλος ἀναγέγραφε κατὰ τάξιν 
οὕτως, ὡσπερεὶ xai τὰ Πλάτωνος, χατὰ τετραλογίαν. 
Ceterum Diogenes Laertius lib. IX, 46-49 libro- 
rum Democriteorum elenchum exhibet omissis 
tetralogiis quas in hunc modum restitui : 


A. Scripta moralia. 
I I. Πυθαγόρης 
2. Περὶ τῆς τοῦ σοφοῦ διαθέσιος 
8, Περὶ τῶν ἐν d9ov 
Τριτογένεια, 
H. 6. Περὶ ἀνδραγαθίης ἢ περὶ ἀρετῆς 
6. ᾿Αμαλθείης χέρας 
7. Περὶ εὐθυμίης 
8. Ὑπομνημάτων ἠθιχῶν η΄. 
B. . Scripta physica. 
Hl. 9. Μέγας διάχοσμος 
10. Μιχρὸς διάχοσμος. 
1i, Κοσμογραφίη 
12. Περὶ τῶν πλανήτων. 
13. Περὶ φύσιος πρῶτον 
14. Περὶ ἀνθρώπου φύσιος ἢ περὶ σαρχός B 
15. Περὶ νόου 
16. Περὶ αἰσθησίων. 
V. a7. Περὶ χυμῶν 


331 


18. Περὶ χροιέων 
19. Περὶ τῶν διαφερόντων δυσμῶν 
. 40, Περὶ ἀμειψιῤῥυσμιέων. 
V]. 21. Κρατυντήρια 
25, Περὶ εἰδώλου ἢ περὶ προνοίης 
23. Περὶ λοιμῶν ἢ λοιμιχῶν χαχῶν α΄ B' Y 
94. Ἀπορημάτων. 
C. Scripta ἀσύνταχτα. 
VII. 25. Αἰτίαι οὐράνιαι 
46. Αἰτίαι ἠέριοι 
47. Αἰτίαι ἐπίπεδοι 
28. Αἰτίαι περὶ πυρὸς xai τῶν ἐν πυρί. 
Υ111.29. Αἰτίαι περὶ φωνέων 
80. Αἰτίαι περὶ σπερμάτιων xad φυτῶν χαὶ χαρπῶν 
81. Αἰτίαι περὶ ζώων γ' 
32. Αἰτίαι ξύμμικτοι περὶ τῆς λίθου. 
D. Scripta mathematica. 
IX. 33. Περὶ διαφορῇς γνώμης 
84. Περὶ ψαύσιος χκύχλου xot σφαίρας 
86, Περὶ γεωμετρίης ἢ γεωμετρικόν 
36. Ἀριθμοί, 
Ki'gn Περὶ ἀλόγων γραμμέων καὶ ναστῶν β' 
38. ᾿Εχπετάσματα 
89. Μέγας ἐνιαυτὸς ἢ ἀστρονομίης παράπηγμα 
. "Aga χλεψύδρας. 
41. .Οὐρανογραφίη 
42. Τεωγραφίη 
48. Πολογραφίη 
44, Ἀιχτινογραφίη. 
E. Scripta musica. 
XII. 4s. Περὶ ῥυθμῶν xo ἁρμονίης 
46. Περὶ ποιήσιος 
47. Περὶ χαλλοσύνης ἐπέων 
48, Περὶ εὐφώνων χαὶ δυσφώνων γραμμάτων. 
XIII. 49θ. Περὶ Ὁμήρου ἢ ὀρθοεπείης καὶ γλωσσέων 
50. Περὶ ἀοιδῆς 
δι. Περὶ ῥημάτων 
55. ᾿Ονομαστιχόν. 
F. Scripta technica. 
XIV.ss. Πρόγνωσις 
54. Περὶ διαίτης ἢ διαιτητιχόν 
55. Ἰητριχὴ γνώμη 
56. Αἰτίαι περὶ ἀχαιριέων xoi ἐπιχαιριέων. 
XV. 57. Περὶ γεωργίης ἢ γεωργικόν 
58. Περὶ ζωγραφίης 
59. Ταχτιχόν 
60. Ὁ πλομαχικόν. 


eo 


-— 


XI. 


Ergo litterarum monumentis Democritus illustra- 
vit, ut ex hoc scriptorum elencho patet, non 
solum moralem philosophiam, verum etiam 
theologiam (53), historiam, physicam discipli- 
nam et physiologiam, hydroscopicen , astrono- 


(53? Libro Περὶ εἰδώλου ἢ πεοὶ προνοίης. 
PHILOS, GREC. 


' 22 


305 DE DEMOCRITO. 


| negemus: In quo lapsum esse apparet Meinersium 


miam, scenographiam, opticen, geometriam , 
arithmeticen , porro eas doctrinas quas nunc no- 
vis vocabulis psychologiam , chromatologiam , 
zoologiam , lithologiam, geologiam vocamus, 
preterea botanicen , musicam, poeticen , gram- 
maticam, medicinam , agriculturam , picturam, 
artem militarem, Quz quum ita sint, nemo du- 
bitabit , quin philosophus Abderitanus in eorum 
fuerit numero quorum vix singuli singulis sz- 
culis nascuntur. Fuit ille, quamquam in cate- 
ris dissimilis, in hoc equabili omnium artium 
studio simillimus Aristotelis. Atque haud scio 


an Stagirites illam qua reliquos philosophos su- 


perat eruditionem aliqua ex parte Democriti 
librorum lectioni debuerit. Inde illa frequens 
apud Aristotelem Democriti mentio est. 

Librorum Democriteorum reliquias , quas jam 
antea (54) edidi, hic repetere mihi visum est 
omisso omni commentario omnique de philoso- 
phi placitis disputatione. 

Si verum est quod alio loco (1) conjecimus, 
opera moralia a Democrito aut omnium prima aut 
magnam partem ante reliqua scripta composita 
esse, nemo mirabitur, in his libris nonnulla 
tradi precepta, qua posteriori philosophi do- 
ctrinze vehemeuter repugnent. Nam quum non 
divina potentia, de qua non admodum honorifice 
sentiebat, sed atomorum concursu omnia nata 
esse et perpetuo nasci decrevisset, fieri profecto 
non poterat, quin magnam moralis discipline 
partem tolleret. Sed ut inveniuntur, qui nullam 
esse divinam naturam opinantes vitz tamen 
sanctitate et probitate excellant, ita Democritum 
arbitramur hos de moribus libros salva atomo- 
rum doctrina scribere potuisse. Quodsi statuimus 
philosophum antequam de atomis dissereret , de 
morali disciplina commentarios plerosque jam 
vulgasse, illam, cujus mentio facta est , incon- 
stantiam necessariam fuisse patet. Atque haec ipsa 
inconstantia non modo excusanda, verum etiam 
probanda foret, οἱ virum praeclarum post illu- 
strata demum litterarum monumentis individua 
corpuscula ad ornandam explicandamque morum 
disciplinam animum adjecisse inter auctores con- 
veniret, Quare cavendum est, ne quz in Demo- 
criteis de morali philosophia fragminibus ac 


sententiis contraria videantur philosophi de deo- 


rum natura judicio, ea germana ejus verba esse 


qui in GescA. der JF issenscA, Y p. 729 seqq. plura 
Democrito abjudicat fragmenta propterea quod 
eterna et peritura, divina et humana atomorum 
explicator distinguat. At Democritum verisimile 
est eo maxime consilio opera moralia emisisse , 
ut popularibus suis prodesset. Prodesse autem 
plurimis poterat aut narrando quae ipse in itine- 
ribus memorabilia vidisset audissetve aut de vita 
prudenter instituenda, de vitiis et virtutibus 
disserendo. Utramque dotem moralium ejus dis- 


putationum fuisse satis liquet (2). Quamvis igitur - 


ipse de rebus divinis aliter sentiret atque vulgus 
Grecorum, tamen in libro erudiendis civibus 
destinato necesse erat eum de diis ad vulgi captum 
accommodate loqui. Quz quum ita sint, omnia 
fere fragmenta a Meinersio pro spuriis habita 
Democritea esse nobis persuasum est. Neque ta- 
men diffitemur, inveniri in illis quaedam De- 
mocrito supposita. Est enim duplex genus frag- 
mentorum, in quibus coelestia et sempiterna 
memorantur, alterum ita comparatum, ut servatis 
vulgi de deorum potentia ac voluntate opinioni 
bus utile ad vitam recte agendam praeceptum con- 
tineant, alterum sic compositum, ut profectum 
esse appareat ab homine, qui ipse mundum 
vterna dei sapientia ac providentia gubernari 
existimaret. Posterius genus supposititium cen- 
seri oportet, In quo non valde dissentio a Bur- 
chardo. Quum igitur Democritus ait : dii homini- 
bus bona largiuntur (cf. fragm. 13), nihil dicit, 
quod a plebis opinione abhorreat, atque his 
ipsis verbis utitur ad hominum czcitatem de- 
monstrandam, qui mala sua ad deos referre 
auctores consueverunt. Contra nihil magis supra 
vulgi captum , nihil a Democritea de rebus divinis 
sententia tam alienum est, quam quod apud An- 
tonium et Maximum Abderz alumno tribuitur 
(cf. fragm. suppos. 7) /Zud te deo dignum effi- 
ciet, si nihil eo indignum /feceris. Itaque hoc 
fragmentum cum pluribus aliis (3) e Democri- 
teorum fragminum numero expunximus. Neque 
tamen semper in rejiciendis sententiis, qua vi- 
dentur νοθείας speciem prz se ferre, astipulatus 
sum Burchardo, quem acerrimi censoris instar 
justo plures tribu movisse, et quod maxime mi- 
reris, sibi ne constitisse quidem in illo negotio 
animadvertimus, Namque verba illa quz legun- 


(54) Democriti Abderitae operum fragmenta collegit, 
recensuit, vertit, explicuit ac de philosophi vila scriptis 
et placitis commentatus est F. G. A. Mullachius. Berolini, 
sumptibus G. Besseri, 1843. 

(4) Vid. librum modo citatum pag. 101. 

(2) Vid. l. c. pag. 101. 


(3) Similia sunt inter fragmenta supposititia quadragesi- 
mum quintum (ap. Anton. et Max. p. 277) : Θεῷ ὅμοιον 
ἔχει ὁ ἄνθρωπος τὸ εὖ ποιεῖν ὅταν τὸ εὖ ποιεῖν μὴ χαπηλεύηται, 
xai τὸ εὐεργετεῖν χαὶ ἀληθεύειν * et quadragesimum sextum 
(Democrat. Orell. n. 80) : "Hv πιστεύῃ τις θεοὺς ἐπισχοπεύειν 
πάντα, οὔτε λάθρη οὔτε φανερῶς ἁμαρτήσεται. 


: 
1 


— UP mme 


"hd ai 


. Augustini magisuo; neque Lysidis Platonici 


DE DEMOCRITO. 


ter supposititias recepit. Sed de hac materia 


tur ap. Anton. et Max. p. 27 (ap. Orell. n. 127), 
quaque a nobis in spuriorum fragmentorum 
ordine (n. 9) posita sunt pag. 1o, ut genuinam 
philosophi sententiam citavit, pag. 55 autem in- 


339 


uberius singulis locis egimus. Nunc de Demo- 
crate , commentitio plane philosopho, pauca di- 
cenda sunt. 


De Pseudodemocrate. 


In: pluribus membranis, quz veterum philo- | 
sophorum sententias ex variis eorum operibus 
collectas continent, reperiuntur Democratis cu- 
jusdam sententize aureae (γνῶμαι χρυσαῖ) numero 
octoginta sex, quas cum aliis opusculis senten- 
tiosis (4) primus Roma anno 1638 Lucas Hol- 
stenius edidit. De his ita ad Lectores prefatur : 
« Democratis statem, patriam et sectam vetu- 
stissimus lonici sermonis eharacter ostendit. Ejus 
dicta et sententias nonnullas Stobzus et Antonius 
proferunt, apud quos szepius cum Democrito li- 
brariorum imperitia confunditur : quorum error 
in tanta rerum antiquarum ignoratione haud 
facile emendari potest. Plutarchus quoque in 
Politicis preceptis Democratis cujusdam memi- 
nit, qui in Atheniensi republica versabatur circa 
Olympiadem CX, neque ab hoc fortasse diversus 
est ille, quem ab Epicuro ob libros transcriptos 
exagitatum in libello contra Epicurum idem 
Plutarchus refert. Ceterum Democratem Barbe- 
ring bibliothecz debes. » : 

Sed nullus est Democrates ex iis omnibus qui 
hoc nomine a veteribus citantur, ad quem com- 
mode ut ad auctorem suum he sententiz pos- 
sint referri (5). Nam neque medico conveniunt, 
qui sub Augusto vixit; neque athlete, cujus 
/Elianus mentionem movet; neque rhetori, D. 


patri; neque illi, qui circa Olymp. CX Athe- 
niensium rempublicam administravit, non di- 
versus forsitan a philosopho Epicuri acerbitatem 
ob compilatam ejus sapientiam experto; neque 
ei denique, cujus bis meminit Stobeus (6). Huc 
4ccedit, quod magna pars sententiarum, qua 


Democratis esse feruntur, velin Stoba Florilegio, 
quod olim longe integrius fuit (7), vel in fra- 
gmento Stobei , quod e Joannis Damasceni cod. 
Florentino erutum quarto editionis suze volumini 
inseruit Gaisfordius (pag. 375 seqq. ed. Lips.), 
vel apud Antonium et Maximum qui septimo et 
octavo szculo cum ex aliis tum ex Stobzo flori- 
legium suum conscripserunt, addito Democriti 
nomine invenitur. Preterea accidit ut aliquoties 
librariorum errore, qui scripture compendia 
Δημοχρ. et Δημο. (8) non intellexerant, apud An- 
tonium et Maximum Δημοχράτης scriptum sit, ubi 
Stobzi codd. Democriti nomen exhibent. Denique 
in Stobei fragmento, quod in cod. Florentino 
exstat, pluribus locis Δημοχράτης exaratum est, 
ubi Δημόχριτος scribi debebat, ut ex Stobzei flo- 
rilegio, Antonii , Maximi aliorumque scriptorum 
libris intelligitur (9). Ex his signis ac magis etiam 
ex ipsa rei natura recte conclusit Burchardus (το) 
sententias Democraticas, quas ex parte jam 
ipsarum membranarum auctoritate Democriti 
esse liquet, prope omnes esse Democrito resti- 
tuendas, prasertim quum in iis eadem qu: in 
Democriteis sermonis ionici vetustas, eadem fa- 
cilitas, idem de rebus humanis et vita communi 
judicium ubique appareat. Postremo in tribus 
codd. qui dicta Pseudodemocratica servant, 
non Δημοχράτους, sed Δημοχρίτου nomen his fra- 
gmentis inscriptum est. Cf. Harles. ad Fabric. 
Bibl. Gr. 1 p. 868. Itaque cum Burchardo has sen- 
tentias Democriticis intexui , ita tamen , ut indi- 
carem , quz apophthegmata in membranis non- 
nullis Democrati tribuerentur. — Jam fragmenta 
Democriti exhibebimus. 


(4) Vid. Fabric. Bibl. Graec. I p. 868 ed. Harl. 

(5) Cf. Harles. ad Fabric. Bibl. Gr. l. 1. 

(6) Stobaeus Flor. XIII, 30 : Δημοχράτης ἰδὼν χλέπτην 
ὑπὸ τῶν ἕνδεχα ἀπαγόμενον, Ἄθλιε, εἶπε, τί γὰρ τὰ μιχρὰ 
ἔχλεπτες, ἀλλ᾽ οὐ τὰ μεγάλα, ἵνα xal σὺ ἄλλους ἀπῆγες ; οἱ 
XXII, 42: Δημοχράτης ἀναδχίνων εἰς τὴν ἀχρόπολιν ἐν γήρᾳ 
χαὶ πνευστιῶν, ποιεῖν ἔφη ὅπερ xal ξύμπασα ἣ τῶν ᾿Αθηναίων 
πόλις" πνεῖν μὲν γὰρ μέγα, ἰσχύειν δὲ μιχρόν. Alio loco 
XCIII, 30 Δημοχράτους nomen e oodd. fide recte nunc in 
Σωχράτους mutatum est, praesertim quum sententia attico 
sermone scripta Atheniensis philosophi esse videatur. Apud 
Orellium hujus rei non memorem reperitur hoc dictum 
in Opp. sent. I p. 6 inter Demophili Similitud. Pythag. 


(7) Hoc vel ex Frobeniano sententiarum corpore cogi po- 


test (Vid. ad fragm. spur. 2) quod ad bonorum codd. fidem 
expressum , Gaisfordianum Stoboi textum copia superat. 

(8) Idcirco et alia confunduntur, ut ap. Anton. et Max. 
p. 933 Δημοσθένους ἢ Δημοχρίτου, Ibid p. 304 est Δημο- 
xptrou. Ἄγρυπνος ἔσο xarà νοῦν x. T. ). pro Δημοφίλου, 
v. Orell. Opusc. sent. I p. 36 inter Demophili sententias. 
Apud Orig. c. Cels. p. 32 (Cantabrig) ἢ ᾿Επιχούρειος εἶναι 
ἢ Δημοχράτειος ἢ Περιπατητιχός Corr. Δημοχρίτειος. Apud 
Stob. ecl. phys. 1 p. 364 ed. Heer. alii pro Δημόχριτος 
legunt Δημόχρατος et Δημοχράτου. Cf. var. lect. pag. 27. 
᾿Ονησιχράτης perperam scriptum est ap. Plutarch. Alex. 8 
in nonnullis codd. pro Ὀνησίχριτος. 

(9) Cf. ibid. p. 406 cum Clement. Alex. Strom. IV p. 536. 

(10) Pag. 12-16. 

22. 


EOIKA ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΊΑ. 


MORALIA FRAGMENTA. 


—— Áo a) MÀ 


Περὶ εὐθυμίης. 


1. Δημόχριτος xai Πλάτων χοινῶς ἐν τῇ ψυχῇ τὴν 
εὐδαιμονίαν τίθενται. Γέγραφε δὲ ὃ μὲν οὕτως" Εὐ- 
δαιμονίη Ψυχῆς καὶ καχοδαιμονίη οὐχ ἐν βοσκήμασι 
οἰκέει, οὐδ᾽ ἐν χρυσῷ, ψυχὴ δ᾽ οἰκητήριον δαίμονος" 
τὴν δὲ εὐθυμίην καὶ εὐεστὼ xal ἁρμονίην, ξυμμε- 
τρίην τε χαὶ ἀταραξίην χαλεῖ" συνίστασθαι δ᾽ αὐτὴν 
ἐχ τοῦ διορισμοῦ xal τῆς διαχρίσεως τῶν ἡδονῶν' 
χαὶ τοῦτ᾽ εἶναι τὸ χάλλιστον χαὶ συμφορώτατον 
ἀνθρώποις. 

(Stob. Ecl. eth. lib. II cap. VH περὶ τοῦ 
ἠθιχοῦ εἴδους τῆς φιλοσοφίας pag. 75 seqq. ed. 
Heeren.) 

2. Ἄριστον ἀνθρώπῳ τὸν βίον διάγειν; ὡς πλεῖστα 
εὐθυμηθέντι καὶ ἐλάχιστα ἀνιηθέντι᾽ τοῦτο δ᾽ ἂν 
εἴη, εἴ τις μὴ ἐπὶ τοῖσι θνητοῖσι τὰς ἡδονὰς 
ποιέοιτο. : 

(Stob. Flor. V, 24. 

3. Ἡδονὴν οὐ πᾶσαν, ἀλλὰ τὴν ἐπὶ τῷ χαλῷ αἱρέε-- 
σθαι χρεών. 

(Stob. Flor. V, 77.) 

4. Δίχαιος ἔρως ἀνυδρίστως ἐφίεσθαι τῶν χαλῶν. 

(Stob. Flor. V, 78. Democrat. Orell. 
n. 38.) 

5. Οὔτε σώμασι οὔτε χρήμασι εὐδαιμονέουσι ἄνθρω- 
ποι, ἄλλ᾽ ὀρθοσύνῃ καὶ πολυφροσύνη. 


(Democrat. Orell. n. 6.) 

6. Ὁ τὰ ψυχῆς ἀγαθὰ ἐρεόμενος τὰ θειότερα ἐρέεται, 

ὃ δὲ τὰ σχήνεος, τἀνθρωπήϊα. 
(Democrat. Orell. n. 3.) 

7. Οὗτος γὰρ αὐτὸς εὐδοχιμῶν παρ᾽ ἑαυτῷ, μὴ xaza- 
φρονῶν, ἀλλὰ χαίρων χαὶ ἀγαπῶν, ὡς ἱκανὸς ὧν 
μάρτυς ἅμα τῶν χαλῶν καὶ θεατής, δείχνυσι τὸν 
λόγον ἐντὸς ἤδη στρεφόμενον x«t ῥιζούμενον ἐν 


ἑαυτῷ, καὶ, κατὰ Δημόχριτον, αὐτὸν ἐξ ἑαυτοῦ τὰς, 


τέρψιας ἐθιζόμενον λαμόάνειν. 

(Plutarch. de sentiendo in virtute paranda 
progressu pag. 81 Steph. (vol. VI pag. 3o1 
ed. Reisk.). 

8. Οὖρος ξυμφορέων xal ἀξυμφορέων τέρψις xal 
ἀτερπίη. 

(Stob. Flor. III, 35. ) 

9. Τέρψις xai ἀτερπίη οὖρος τῶν περιηχμαχότων. 

(Clem. Alex. Strom. ΠῚ p. 417). 

10. Διζημένοισι τἀγαθὰ μόλις παραγίνεται, τὰ δὲ xax 
xa μὴ διζηυένοισι, 

(Stob. Flor. XCVIIT, 58. Democr. ap. Orell. 
nr. 75.) 

1I. Ἀνθρώποισι χαχὰ ἐξ ἀγαθῶν φύεται, ἐπήν τις vd- 
γαθὰ μὴ ἐπίστηται ποδηγέειν μηδὲ ὀχέειν εὐπόρως. 
Οὐδὲ δίκαιον ἐν χαχοῖσι τὰ τοιάδε χρίνειν, ἀλλ᾽ ἐν 
ἀγαθοῖσι" τοῖσι δὲ ἀγαθοῖσι οἷόν τε χρᾶσθαι χαὶ 
πρὸς τὰ xax& , εἴπερ τινὶ βουλομένῳ ἂν ἧ. 


De animi tranquillitate. 


1. Democritus et Plato communiter in animo felicitatem 
ponunt. Et ille quidem sic scribit : Animi felicitas et infeli- 
'4las non in (possidendis) gregibus et auro consistit ; animus 
δὶ domicilium numinis : ceterum animi tranquillitatem 
etiam bonum ejus statum, concentum, zequabilitatem et 
perturbationum vacuitatem nominat. Nasci autem eam 
ait ex voluptatum sejunctione ac distinctione, quam rem 
longe preestantissimam οἱ hominibus utilissimam esse ait. 

2. Optimum homini vitam agere, animo quam maxime 
]eto et qnam minime tristi ; quod fieri poterit, si voluptates 
non in perituris rebus locentur. 

3. Voluptatem non quamlibet , sed honestati conjunctam 
eligi decet. 

4. Jusium (optimarum rerum) studium (est) honestatem 
sine cujusquam injuria appetere. 

. 5. Nec in corpore nec in opibus sita est hominum felici- 
fas, sed in animo reeto variarumque rerum peritia exculto. 


1 


6. Qui animi bona amat, diviniora pelit , qui autem core 
poris, humana consectatur. 

7. Hic enim ipse sibi placens, neque se contemnens, 
sed gaudens se ipso atque contentus ut aalis idoneo teste 
ac spectatore pulchrorum ostendit rationem jam intra sese 
versatam radices agere, et (quod jubet Democritus) ex se 
ipso sui oblectandi maleriam petere se consuesse. 

8. Utilium et inutilium termini sunt jucunditas et inju. 
cunditas. 

9. Voluptas et molestia sunt eorum quae ad summum 
pervenerunt terminus. 

10. Quzrentibus bona non sine labore ac difficultate 
conlingunt , mala autem vel non quzrentibus (necopinan- 
tibus) accidunt. 

11. Hominum mala (plerumque) ex bonis oriuntur, cum 
quis bona recte administrare et ferre nescit. Attamen h&c 
non pro malis habenda sunt , sed ad bona pertinent, quibus 
si quis velit, ad mala abuti possit. 


340 


sued Ara EL wa 


FRAGMENTA. 


(Stob. Flor. IV, 53. Ecl. eth. II, 9 p. 406 
Heer.) 

12. "Az? ὧν ἡμῖν τἀγαθὰ γίνεται, ἀπὸ τῶν αὐτέων xal 
τὰ χαχὰ ἐπαυρισχοίμεθα τῶν δὲ χαχῶν ἐχτὸς εἴη- 
μεν. Αὐτίκα ὕδωρ βαθὺ εἰς πολλὰ χρήσιμον xot 9 
αὖτε xaxov κίνδυνος γὰρ ἀποπνιγῆναι. Μηχανὴ 
ὧν εὑρέθη νήχεσθαι διδάσχειν. 

(Stob. Ecl. eth. II, 9 p. 406 Heer.) 

13. Οἱ θεοὶ τοῖσι ἀνθρώποισι διδοῦσι τἀγαθὰ πάντα 
xal πάλαι xal νῦν, πλὴν ὁπόσα χαχὰ xoi βλαδερὰ 
χαὶ ἀνωφελέα. Τάδε δ᾽ οὐ πάλαι, οὔτε νῦν θεοὶ ἀν- 
θρώποισι δωρέονται, ἀλλ᾽ αὐτοὶ τοῖσδεσι ἐμπελά- 
ζουσι διὰ νόου τυφλότητα xal ἀγνωμοσύνην. 


(Stob. Ecl. eth. IL, 9. p. 408.) 
Περὶ τύχτς. 


14. Ἄνθρωποι τύχης εἴδωλον ἐπλάσαντο πρόφασιν ἰδίης 
ἀθουλίης" βαιὰ γὰρ φρονήσι τύχη μάχεται, τὰ δὲ 
πλεῖστα ἐν βίῳ ψυχὴ εὐξύνετος ὀξυδερχέειν χατι- 
θύνει. 

(Stob. Ecl. eth. II, 8 p. 344.) 

15. Τύχη μεγαλόδωρος, ἀλλ᾽ ἀδέδαιος, φύσις δὲ αὖ- 
τάρχης᾽ διόπερ νικᾷ τῷ ἥσσονι xol βεδαίῳ τὸ μέζον 
τῆς ἐλπίδος. 

(Stob. Ecl. eth. IT, 9 p. 410.) 

16. Ἀνοήμονες ῥυσμοῦνται τοῖσι τῆς ψυχῆς χέρ- 
δεσι" οἱ δὲ τῶν τοιῶνδε δαήμονες τοῖσι τῆς σο- 
φίης. 

(Stob. Flor. IV, 73.) 


341 


17. Αἴ μεγάλαι τέρψιες ἀπὸ τοῦ θεᾶσθαι τὰ καλὰ τῶν 
ἔργων γίνονται. 
(Stob. Flor. ΠῚ, 57.) 
i8, Εἴδωλα αἰσθητιχὰ xol χόσμῳ διαπρεπέα πρὸς 
θεωρίην, ἀλλὰ χαρδίης κενεά. 
(Stob. Flor. IV, 71.) 


Περὶ μετρίης τέρψιος xot βίου ξυμμέτρου. 


ι9ϑ. δοναὶ ἄχαιροι τίχτουσι ἀηδίας. 
(Democr. Orell. nr. 36.) 

20. ᾿Ἀνθρώποισι γὰρ εὐθυμίη γίνεται μετριότητι τέρ-- 
ψιος xoi βίου ξυμμετρίη, τὰ δὲ λείποντα xoi 
ς € , , / 1 , 
ὑπερθάλλοντα μεταπίπτειν τε φιλέει καὶ μεγάλας 
κινήσιας ἐμποιέειν τῇ ψυχῇ. Αἱ δ᾽ ἐκ μεγάλων 

[ r e : τ 4 ; : pev 
διαστημάτων χινεόμεναι τῶν Ψψυχέων οὔτε cóc" α- 
θέες εἰσί, οὔτε εὔθυμοι. ᾿Επὶ τοῖσι δυνατοῖσι ὧν 

; , 

» , - D 
δέει ἔχειν τὴν γνώμην, καὶ τοῖσι παρεοῦσι ἀρχέε- 
cüat, τῶν μὲν ζηλουμένων καὶ θωυμαζομένων 
ὀλίγην μνήμην ἔχοντα, καὶ τῇ διανοίη μὴ προσε- 

-» 
δρεύοντα, τῶν δὲ ταλαιπωρεόντων τοὺς βίους θεω- 
ρέειν, ἐννοεύμενον τὰ πάσχουσι χάρτα, ὅχως ἂν τὰ 
παρεόντα σοι χαὶ ὑπάρχοντα μεγάλα χαὶ ζηλωτὰ 
φαίνηται xol μηχέτι πλειόνων ἐπιθυμέοντι ξυμ.- 
δαίνη χαχοπαθέειν τῇ ψυχῇ. Ὃ γὰρ θαυμάζων 

M ΩΣ 
τοὺς ἔχοντας χαὶ μαχαριζομένους ὑπὸ τῶν ἄλλων 
ἀνθρώπων, χαὶ τῇ μνήμη πᾶσαν ὥρην προσεδρεύων, 
NX ow ἢ ᾿ . /v ἝΞ 7 
αἰεὶ ἐπικαινουργέειν ἀναγχάζεται xo ἐπιδάλλεσθαι, 
δι’ ἐπιθυμίην τοῦ τι πρήσσειν ἀνήχεστον ὃ νόμοι 
χωλύουσι. Διόπερ τὰ μὲν μὴ δίζησθαι χρεών, ἐπὶ 


12. A quibus bona nobis proveniunt, ab iisdem mala 
quoque nanciscimur. A malis autem liberi esse possumus. 
Sic aqua profunda multum quidem prodest, verum nocet 
etiam , quando periculum est, ne in undis pereamus. Qua- 
propter natandi disciplina remedium est inventum. 

13. Dii hominibus bona omnia et olim et nunc praebent, 
non tamen ea qui mala et noxia et inutilia sunt. Haec 
autem dii neque olim neque nunc hominibus largiuntur, 
sed ipsi in ea ob mentis czecitatem et ignorantiam incur- 
runt. 


De fortuna. 


14. Fortune simulacrum homines pretextum impru- 
denti sus finxerunt; nam parum resistit prudenti for- 
tuna ac pleraque mens perspicax in vita moderatur. 

15. Magna quidem largitur fortuna, sed inconstans est ; 
at ingenium suis viribus pollet, ideoque ubi minora 
quidem, sed cerfa sibi paravit , majora sperare omittit. 

16. Stulti erudiuntur astutiis, harum autem gnari sa- 
pientia bonis. 

17. Magna voluptates e proeclarorum facinorum con- 
templatione oriuntur. 


18. Simulacra quae oculis cernimus, belle ornata ad sui 
quidem spectaculum alliciunt , sed corde carent. 


De modica voluptate et vita s:equabili. 


19. Intempestivee voluptates molestias pariunt. 

20. Hominibus enim animi tranquillitas oritur e modica 
voluptate atque e vita cequabili; omnis autem tam inopia 
quam abundantia in deterius mutari magnosque in animo 
motus concitare solet. At animi qui quasi sede sua expu'si 
maguis intervallis ultro citroque moventur, nec constantes . 
sunt, neque tranquilli, Quare ad ea que fieri possunt in- 
tendi animum ac presentibus contentum esse decet, eorum 
qui felices judicantur el in admiratione sunt, non valde 
memorem neque eos curantem , sed hominum aerumnoso- 
rum vitas intueri convenit, reputantem quantis miseriis 
conflictentur, ut tua res tuaque fortuna magna tibi et lauta 
videatur, neve posthac plura cupienti accidat ut animo 
excrucieris. Nam qui suspicit eos qui opes habent et qui 
beati existimantur ab aliis hominibus, eique recordationi 
singulis horis immoratur, semper novi aliquid moliri et 
aggredi cogitur ercater cupiditatem patrandi aliquid ne- 


ὌΝ, amb 


342 DEMOCRITI 


τοῖσι δὲ εὐθυμέεσθαι χρεών, παραδάλλοντα τὸν 
ἑωυτοῦ βίον πρὸς τὸν τῶν φαυλότερον πρησσόντων, 
χαὶ μακαρίζειν ἑωυτόν, ἐνθυμεύμενον τὰ πάσχουσι, 
ὅχως αὐτέων βέλτιον πρήσσῃ τε xal διάγη. Τ᾿ αύτης 
γὰρ ἐχόμενος τῆς γνώμης εὐθυμότερόν τε διάξεις, 
xa οὖχ ὀλίγας χῆρας ἐν τῷ βίῳ διώσεαι, φθόνον xal 
ζῆλον χαὶ δυσμενίην. 
(Stob. Flor. I, 40.) 

21, Ἡ τοῦ πλέονος ἐπιθυμίη τὸ παρεὸν ἀπόλλυσι, τὴ 

Αἰσωπίη κυνὶ ἰκέλη, γινομένη. 
(Stob. Flor. X, 69.) 

“5. Τῶν τὸ σχῆνος χρήζει, πᾶσι πάρεστι εὐμαρέως 
ἄτερ μόχθου xol ταλαιπωρίης" ὁχόσα δὲ μόχθου 
xol ταλαιπωρίης χρήζει καὶ βίον ἀλγύνει,, τούτων 
οὖχκ ἱμείρεται τὸ σχῆνος, ἀλλ᾽ ἣ τῆς γνώμης χαχο- 
φυΐη., 

(Stob. Flor. X, 66.) 

23. Πρὸς τούτους γὰρ᾽ "adis μάλιστα τὸν Δημόκριτον 
εἰπεῖν, ὡς εἰ τὸ σῶμα διχάσαιτο τῇ ψυχῇ χαχώ- 
σεως, οὐχ ἂν αὐτὴν ἀποφυγεῖν. 

(Plutarch. de Sanit. tuend. p. 135 (vol. VI 
p. 514 ed. Reisk.) 

94, Ἦν μὴ πολλῶν ἐπιθυμέης, τὰ ὀλίγα τοι πολλὰ 
δόξει" σμιχρὴ γὰρ ὄρεξις πενίην ἰσοσθενέα πλούτῳ 
ποιέει. 

(Stob. Flor. XCVII, »4 et 25.) 

25. Καλὸν ἐπὶ παντὶ τὸ ἴσον, ὑπερδολὴ δὲ xo ἔλλειψις 
οὔ μοι δοχέει. 

(Democr. Orell. n. 68.) 


26, Πενίη, πλοῦτος, ὀνόματα ἐνδείης xal xópov: 


οὔτε ὦν πλυύσιος 5 ἐνδέων, οὔτε πένης ὃ μὴ ἐν- 

δόων. 

(Stob. Flor. XCVII, 23.) 

Εὐτυχὴς 6 ἐπὶ μετρίοισι χρήμασι εὐθυμεόμενος * 

δυστυχὴς δὲ ὃ ἐπὶ πολλοῖσι δυσθυμεόμενος. 

(Stob. Flor. CHI, 17.) 

28. Τὸ χρῆζον οἶδε ὁχόσον χρήζει, 6 δὲ “ρήζων οὐ γι- 
νώσχει. 

(Stob. Flor. I, 74.) 

29. Ἐὐγνώμων 6 μὴ λυπεόμενος ἐπ᾽ οἷσι οὖχ ἔχει, ἀλλὰ 
χαίρων ἐπ᾽ οἷσι ἔχει, 

(Stob. Flor. XVII, 26.) 

30. Ὁ φθονέων, ἑωυτὸν ὡς ἐχθρὸν )umfet. 

(Stob. Flor. XXXVII, 47. Democr. Orell. 
n. 54.) 

31. ᾿Ἀνοήμονες τῶν ἀπεόντων ὀρέγονται" τὰ δὲ ma- 
ρεόντα (καὶ παρῳχημένων χερδαλεώτερα ἐόντα) 
ἀμαλδύνουσι. 

(Stob. Flor. IV, 78.) 
32. Βίος ἀνεόρταστος Wes δδὸς domi. 
(Stob. Flor. XVI, 21.) 
Φειδώ τοι xa λιμὸς ond ἐν καιρῷ δὲ xal δα- 
πάνη" γινώσχειν δὲ ἀγαθοῦ. 
(Stob. Flor. XVI, 18.) 

31. Τῶν ἡδέων τὰ σπανιώτατα γινόμενα μάλιστα 
τέρπει. 

(Stob. Flor. XVII, 38.) 

35. Σωφροσύνη τὰ τερπνὰ ἀέξει, xod ἡδονὴν ἐπιμέζονα 
ποιέει. 


(Stob. Flor. V, 49.) 


* 


27 


33 


farium quod legibus interdictum sit.. Quapropter unum 
quemque decet alia (i. e. aliena) non appetere , aliis (i. e. 
suis) autem acquiescere, comparantem suam ipsius vitam 
cum eorum vita, qui deteriore sunt conditione , et se ipsum 
beatum praedicare , reputantem secum , qua illi perpetian- 
tur, ut meliore quam isti sorte et vita fruatur. Hanc enim 
amplexus sententiam letius et tranquillius vives, neque 
paucas vite (humano) pestes propulsabis, invidiam, 
iemulationem , odium. 

21. Cupido plura adipiscendi ZEsopei canis instar prae- 
sentia amittit. 

292. Quorum corpus indiget, ea facile omnibus obve- 
niunt sine labore et serumna : quecunque vero laborem 
et serumnam flagitant vitamque tristem reddunt et in- 
suavem, ea non corpus desiderat, sed ingenii et opinionis 
perversitas. 

23. In hos enim existimo Democriti dictum convenire, 
si corpus cum animo de damno facto litigaret , fore ut ani - 
mus judicio non absolveretur. 

24. Nisi multa desideras, pauca tibi multa videbuntur : 
pauca enim appetendo efficimus , ut paupertas magnas opes 


:equiparet. 


25. Bona in omnibus 2equalitas est, quidquid vero ultra 
vel citra modum est , mihi non placet. 

26. Paupertas, divitioe , nomina sunt indigentic et sa- 
turitatis : quamobrem neque dives dicendus est qui indiget, 
neque qui non indiget pauper. 

27. Fortunatus est, qui exigua possidens hilare vivit : 
iufortunatus, qui inter magnas opes in m«erore jacet. 


28. Ipsa indigentia scit qua re et quatenus egeat, indi- 


gens autem ignorat. 

29. Sobrius est et moderatus qui ob res quibus caret 
dolore non angitur, sed iis quce presto sunt, gaudet. 

30. Homo invidus se ipsum, ut inimicum , dolore af- 
ficit. 

31. Stulti desiderant absentia , presentia vero, etsi uti- 
liora prseteritis , perire sinunt. 

32. Vita festis diebus carens longa est via inhospitalis. 

33. Parsimonia et esuries bona sunt, suo autem tem- 
pore sumtus (non minus bonus est); at viri prudentis 
est , nosse (tempus ad utramque rem opportunum), 

34. Rarissime quaeque voluptates maxime delectant. 

35. Temperantia, quae jucunda sunt, augel et voluptatem 
majorem facit. 


NE 


Vac. 


ENCUNI pete 


ΧΡΕΌΝ 
S E 


cam e AT 


FRAGMENTA. 343 


Τράπεζαν πολυτελέα μὲν τύχη παρατίθησι, αὐ- 
ταρχέα δὲ σωφροσύνη. 

(Stob. Flor. V, 38.) 
37. Εἴ τις ὑπερδάλλοι τὸ μέτριον, τὰ ἐπιτερπέστατα 

ἀτερπέστατα ἂν γίνοιτο. 
(Stob. Flor. VII, 6ο. VI, 39.) 

38. ΞΞενιτείη βίου αὐταρχείην διδάσχει" μᾶζα γὰρ xal 
στιδὰς λιμοῦ xal χόπου γλυχύτατα ἰάματα, 


(Stob. Flor. XL, 6.) 


39. Αὐταρχείῃ τροφῆς μαχρὴ νὺξ οὐδέποτε γίνεται. 


(Anton. et Max. p. 145. Cod. Flor. Stob. 
Gaisf. IV p. 434.) 

40, Τὰ μέγιστα τῶν καχῶν ol πένητες ἐχπεφεύγασιν, 
ἐπιδουλήν, φθόνον xal μῖσος, οἷς οἱ πλούσιοι xa" 
ἡμέραν συνοιχοῦσιν, 

(Anton. et Max. p. 786.) 

41, Γινῴσχειν χρεὼν ἀνθρωπίνην βιοτὴν ἀφαυρήν τε 

ἐοῦσαν χαὶ ὀλιγοχρόνιον πολλῇσί τε χηρσὶ συμπε- 

φυρμένην χαὶ ἀμηχανίησι, ὅχως ἄν τις μετρίης τε 
χτήσιος ἐπιμελῆται χαὶ μετρῆται ἐπὶ τοῖσι ἀναγ- 
χαίοισι ἣ ταλαιπωρίη. 

(Stob. Flor, XCVIII, 65.) 
Πενίην ἐπιεικέως φέρειν σωφρονέοντος. 

(Stob. Flor. CV, 70.) 

43. Ἀπορίη ξυνὴ τῆς ἑχάστου χαλεπωτέρη" οὐ γὰρ 
ὑπολείπεται ἐλπὶς ἐπιχουρίης. 

(Stob. Flor. CIV, 2o.) 

44. ᾿Αλογιστίη μὴ ξυγχωρέειν τῇσι κατὰ τὸν βίον 
dy xot. 

(Stob. Flor. CVIII, 64.) 

45. Τοῖσι ὃ τρόπος ἐστὶ εὔταχτος, τουτέοισι xai βίος 
ξυντέταχται, 


42 


(Stob. Flor. XXXVII, 25. Democrat. Orell. 
n. 26.) 


Περὶ ἀμετρίης τῶν χατὰ τὸ σῶμα ἡδονέων. 


46, Ὑγιείην εὐχῆσι παρὰ θεῶν αἰτέονται ἄνθρωποι, 
τὴν δὲ ταύτης δύναμιν παρ᾽ ἑωυτοῖσι ἔχοντες 
οὐκ ἴσασι" ἀχρασίη δὲ τἀναντίχ πρήσσοντες 
αὐτοὶ προδόται τῆς ὑγιείης τῇσι ἐπιθυμίησι γί- 
γονται. 

(Stob. Flor. XVIII, 31.) 

47. Ὅσοι ἀπὸ γαστρὸς τὰς ἡδονὰς ποιέονται, ὑπερόε- 
GXmxóxec τὸν καιρὸν ἐπὶ βρώσεσι ἢ πόσεσι ἢ ἀφρο- 
δισίοισι, ἐν τοῖσι πᾶσι αἱ μὲν ἡδοναὶ βραχεῖαί τε 
xat δι᾽ ὀλίγου γίνονται, ὁκόσον ἂν χρόνον ἐσθίωσι 
ἢ πίνωσι, αἱ δὲ λῦπαι πολλαί, Τοῦτο μὲν γὰρ τὸ 
ἐπιθυμέειν αἰεὶ τῶν αὐτέων πάρεστι" xal δχόταν 
γένηται, ὁχοίων ἐπιθυμέουσι, διὰ ταχέος τε ἣ 
ἡδονὴ παροίχεται xal οὐδὲν ἐν αὐτέοισι χρηστόν 
ἐστι, ἀλλ᾽ ἡ τέρψις βραχεῖα καὶ αὖτις τῶν αὐτέων 
δέει. 

(Stob, Flor. XVIII, 36.) 

48. Ἄτοπον γάρ ἐστι, χοράχων μὲν λαρυγγισμοῖς xoi 
χλωσμοῖς ἀλεχτορίδων xal συσὶν ἐπὶ φορυτῷ μαρ- 
γαινούσαις, ὡς ἔφη Δημόχριτος, ἐπιμελῶς προσέ-- 
χειν, σημεῖα ποιουμένους πνευμάτων xal ὄμόρων, 
τὰ δὲ τοῦ σώματος κινήματα xod σάλους xal προ- 
παθείας μὴ προλαμόάνειν, μηδὲ προφυλάττειν, 
μηδὲ ἔχειν σημεῖα χειμῶνος ἐν ἑαυτῷ γενησομένου 
xat μέλλοντος. 

(Plutarch. de Sanit. tuend. p. 129, vol. VI 
pag. 489 seq. ed. Reisk.) 


36. Mensam pretiosam fortuna apponit, usui sufficientem 
temperantia. 

37. Si quis modum excesserit, suavissima queque in- 
suavissima fient. 

38. Peregrinatio vitae frugalitatem docet; nam panis 
hordeaceus et torus stramineus famis ac laboris dulcissima 
sunt remedia. 

39. Moderato victu (contentis) nulla unquam nox longa 
(et molesta) est. 

40. Pauperes maximis malis non infestantur, ut insidiis, 
invidia et odio, quibus divites premuntur quotidie. 

41. Cognoscamus oportet, vitam humanam imbecillam 
ac brevem multisque calamitatibus (fatorum acerbitate il- 
latis) e£ rerum angustiis turbatam esse, ul ad mediocrem 
questum faciendum intenti simus atque ut rebus necessariis 
miseriam metiamur. 

42. Paupertatem moderate ac patienter ferre hominis 
sobrii est. 

43. Gravior est publica euam orivata inopia ; non enim 
subsidii spes relinquitur. 

44, Necessariis in. vita rebus non cedere, stultitia est. 


45. Quibus mores bene sunt compositi, liis et vita recte 
instituta est. 


De corporis voluptatum intemperantia. 


46. Precibus homines prosperam valetudinem a diis 
exposcunt, nescientes, se ipsos ejus rei facultatem habere. 
suis ejus proditores evadunt. 

47. Qui ventris voluptatibus dediti justum edendi aut 
potandi aut rerum venerearum tempus excedunt : hi ex 
his omn'bus voluptates breves ac. parum stabiles capiunt 
tantisper dum edunt aut potant, sed multum molestiae inde 
trahunt. Etenim earundem rerum desideriosemper tenentur 
et quum ea quae appetunt consecuti sunt, voluptas con- 
festim. transit. neque quidquam in talibus boni inest, 
sed brevis est delectatio , ut mox rursus iisdem indigeant. 

48. Est enim absurdum , quum crocientibus corvis et 
gracillantibus gallinis et subus cum voluptate in luto se 
volutantibus, ut ajebat Democritus, studiose animum 
altendamus, ventorum inde et imbrium praesagia sumentes, 
motus corporis nostri et jactationes affectionesque mor- 
bum antecedentes non observare, non procavere, neque 
indicia futurze in nobis tempestatis praecipere animo. 


844 DEMOCRITI 


49, Ξυόμενοι ἄνθρωποι ἥδονται xat σφιν γίνεται ἅπερ 
τοῖσι ἀφροδισιάζουσι, 
(Eustath. ad Odyss. £, 428.) 
50. Ξυνουσίη ἀποπληξίη σμικρή" ἐξέσσυται γὰρ dv- 
θρωπος ἐξ ἀνθρώπου. 


(Stob. Flor. VI, 57.) 


51. ᾿ἈΑινοήμονες βιοῦσι οὐ τερπόμενοι βιοτῇ, 
(Stob. Flor. ΙΥ̓͂,.,0.) 
52. Ἀνοήμονες νεότητος ὀρέγονται, οὗ τερπόμενοι δὲ 


γεότητι, 
(Stob. Flor. IV, 77.) 
53. Ἀνοήμονες θάνατον δεδοιχότες γηράσχειν ἐθέ-- 
λουσι. 
(Stob, Flor. IV, 81.) 
᾿Ανοήμονες τὸ ζῆν ὡς στυγέοντες, ζὴν ἐθέλουσι 
δείματι ᾿Αἴδεω, 
(Stob. Flor. IV, 75.) 
5. Ἀνοήμονες τὸν θάνατον φεύγοντες διώχουσι. 
(Stob. Flor. IV, 79.) 
56. "AvoAuovec οὐδὲν μανθάνουσι ἐν ὅλη τῇ βιοτῇ. 


(Stob. Flor. IV, 8o.) 


51 


Περὶ χρὴ μάτων. 


87. Χρημάτων qe ξὺν νόῳ μὲν χρήσιμον εἷς τὸ 
ἐλευθέριον εἶναι χαὶ δημωφελέα" ξὺν ἀνοίῃ δὲ χο- 
ρηγίη ξυνή. | 

(Stob. Flor. XCIV, 24.) 

58. Δόξα xol πλοῦτος ἄνευ ξυνέσιος οὐκ ἀσφαλέα χτή- 
ματα. 

(Stob. Flor. IV, 8». Democrat. ap. Orell. 
n. 42.) 


59. Τὸν οἰόμενον νόον ἔχειν ὃ νουθετέων ματαιοπὸ- 
vétt. 

(Democrat. Orell. n. 18. Stob. Flor. X, 
43.) 

60. Οὐχ ἔστι οὕτως ἀσφαλὴς πλούτου πυλεών, τὸν οὖκ 

ἀνοίγει τύχης καιρός. 
(Stob. Flor. CV, 59.) 

61. Χρήματα πορίζειν μὲν o)x ἀχρεῖον" ἐξ ἀδικίης δὲ 
πάντων χάχιον. 

(Democr. ap. Orell. n. 43.Stob. Flor, XCIV, 
25.) 

62. Ὁ χρημάτων παντελέως ἥσσων οὐχ dy ποτε εἴη 
δίκαιος. 

(Democrat. Orell. n. 16.) 

63. Πλοῦτος ἀπὸ xax? ἐργασίης περιγενόμενος ἐπιφα- 

νέστερον τὸ ὄνειδος χέχτηται. 

(Stob. Flor. X, 37.) 
Kax& χέρδεα ζημίην ἀρετῆς φέρει, 

(Stob. Flor. X, 45. 
66. ᾿Ελπὶς xaxoU χέρδεος ἀρχὴ ζημίης. 

(Stob. Flor. X, 48.) 

66. Χρημάτων ὄρεξις ἐὰν μὴ ὁρίζηται xópo , πενίης 
ἐσχάτης πολλῷ χαλεπωτέρη“ μέζονες γὰρ ὀρέξιες 
μέζονας ἐνδείας ποιεῦσι. 

(Stob. Flor. X, 44.) 

67. “Ὥσπερ ἐν τοῖσι ἕλχεσι φαγέδαιναι xdxictoy νού- 
σημα, οὕτως ἐν τοῖσι χρήμασι τὸ μὴ προσαρμόζον 
xai τὸ ξυνεχές. 

(Stob. Flor. XCII, 14.) 

68. Ot φειδωλοὶ τὸν τῆς μελίσσης οἶτον ἔχουσι, ἐργα- 

ζόμενοι ὡς αἰεὶ βιωσόμενοι. 


64 


49. Qui corpus aliqua parle radunt, eandem percipiunt 
voluptatem quam qui in re venerea versantur. 

50. Coitus est parva apoplexia : prorumpit enim homo 
ex homine. Hm 

51. Stulti vivunt non gaudentes vita. 

52. Stulti desiderant juventutem , quum nullo juventee 
commodo fruantur, 

$3. Stulti mortem metuentes, senescere cupiunt. 

54. Stulti quum vitam se odisse simulent , vivere tamen 
volunt morlis metu. 

55. Stulti mortem dum fugiunt, persequuntur. 
. 96. Stulti per totam vitam nihil discunt. 


De pecunia. 


57. Pecuniarum usus cum prudentia conjunctus utilis 
est ad exhibendam liberalitatem et populum adjuvandum : 
cum stultitia sociatus largitio est omnibus commoda. 

58. Honor et divitiae sine prudentia opes sunt nequaquam 
tute. 

. 99. Quisquis eum monet, qui prudentia se pollere exi- 
stimat, operam perdit. 


60. Non est adeo munita divitiarum porta, quam non 
aperiat fortunae occasio. 

61. Opes parare haudquaquam inutile, sed injuste pa- 
rare omnium pessimum est. : 

62. Qui pecuniis facile corrumpitur, nunquam ille ju- 
stus fuerit. : 

63. Divitiee turpi quaestu ραγαΐο opprobrium eo habent 
insignius. 

64. Improbo lucro jacturam facimus virtutis. 

65. Spes mali lucri initium est jacture. 

66. Pecuniarum cupiditas nisi finiatur aliqua satietate , 
multo est molestior quam summa egestas. Majores enim 


cupiditates indigentias quoque majores pariunt. 


67. Ut in ulceribus perniciosissimus morbus gangraeua 
est : ita in divitiis eas, quae non conveniunt hominibus 
quibus contigerunt et quarum diuturna est possessio, per» 
niciosissimas judicari et quasi gangreenee instar haberi 
oportet. 

68. Homines preeparci apiculee sortem habent; quippe 
labores suscipiunt tanquam perpetuo victuri. 


ἘΞ ΘΥ ΕΝ πον τον 


Ἐν. 


"Σου ase otio θινῶν t 2 2 c ca ROM aac δ τας 


FRAGMENTA. 


(Stob. Flor. XVI, 16.) 

69. Ἡ τέχνοισι ἄγαν χρημάτων ξυναγωγὴ πρόφασίς 

ἔστι φιλαργυρίης, τρόπον ἴδιον ἐλέγχουσα. 
(Stob. Flor. X, 65.) 

70. Οἱ τῶν φειδωλῶν παῖδες ἀμιαθέες γινόμενοι, ὥσπερ 
οἵἱ ὀρχησταὶ οἱ ἐς τὰς μαχαίρας ὀρούοντες, ἣν ἑνὸς 
μούνου μὴ τύχωσι, μὴ καταφερόμενοι ἔνθα δέει 
τοὺς πόδας ἐρεῖσαι, ἀπόλλυνται" χαλεπὸν δὲ τυχέειν 
τοῦ Évóc τὸ γὰρ ἴχνιον μοῦνον λέλειπται τῶν ποδῶν" 
οὕτω δὲ καὶ οὗτοι, ἣν ἁμάρτωσι τοῦ πατρικοῦ τύπου 
τοῦ ἐπιμελέος καὶ φειδωλοῦ, φιλέουσι διαφθεί- 
ρεσθαι. 

(Stob. Flor. XVI, 17. ) 

71. Τοῖσι παισὶ μάλιστα χρὴ τῶν ἀνυστῶν δατέεσθαι 

τὰ χρήματα; xal ἅμα ἐπιμέλεσθαι αὐτέων, μή τι 

: ἀτηρόν τι ἔωσι διὰ χειρὸς ἔχοντες" ἅμα μὲν γὰρ 

πολλῷ φειδότεροι γίνονται εἰς τὰ χρήματα χαὶ 

προθυμότεροι χτᾶσθαι, καὶ ἀγωνίζονται ἀλλήλοισι" 

ἐν γὰρ τῷ ξυνῷ τὰ τελεύμενα οὐχ dvi, ὥσπερ 

iis οὐδ᾽ εὐθυμέει τὰ ἐπιχτώμενα, ἀλλὰ πολλῷ 
“ἧσσον. 

(Stob. Flor. LXXXIII, 25.) 
72, Πατρὸς σωφροσύνη μέγιστον τέχνοισι παράγγελμα. 


(Stob. Flor. V, 44.) 
Περὶ τοῦ ἐν ξυμφορῆσι εὐφρονέειν. 
73. Μέγα τὸ ἐν ξυμφορῆσι φρονέειν ἃ δέει. 


(Stob. Flor. CVII1, 68. Democrat. Orell. 
n. 8.) 


345 


74. Λύπην ἃ 
χρουε. 


(Stob. Flor. CVIII, 67.) 


δέσποτον ψυχῆς ναρχώσης λογισμῷ ἔχ- 


Περὶ ἐπιθυμιέων. 


75. Τὸ vix&y αὐτὸν ἑαυτὸν πασῶν νιχῶν πρώτη χαὶ 
ἀρίστη" τὸ δὲ ᾿ἧττᾶσθαι αὐτὸν ὑφ᾽ ἑαυτοῦ, αἴσχι- 
στόν τε χαὶ χάχιστον. 

(Anton. p. 268 et 321.) 

76. Ανδρήϊος οὐχ 6 τῶν πολεμίων χρατέων μόνον, 

ἀλλὰ xal ὃ τῶν ἡδονέων χρέσσων. 
(Stob. Flor. VII, 26.) 
77. Θυμῷ μάχεσθαι uiv χαλεπόν, ἀνδρὸς δὲ τὸ χρα- 
τέειν εὐλογίστου, 
(Stob. Flor. XX, 56.) 
78. Ἄλογοι τῶν ἀξυνέτων αἱ ἐλπίδες. 
(Stob. Flor. CX, 19.) 

79. Ἐλπίδες oi τῶν ὀρθὰ φρονεόντων ἐφιχταί, oi δὲ 

τῶν ἀξυνέτων ἀδύνατοι. 
(Stob. Flor. CX, 18.) 

80. Ἰατρικὴ μὲν γάρ, κατὰ Anuóxpitov, σώματος 
νούσους ἀχέεται, σοφίη δὲ ψυχὴν παθέων ἀπαιρέε- 
ται. : 

(Clemens Alex, Padag. lib. I pag. 81 ed. 
Sylb.) 


81. Xogín ἄθαμόος ἀξίη πάντων, τιμιωτάτη ἐοῦσα. 
(Stob. Flor. III, 34 et VII, 8o.) 
82. Ai περί τι σφοδραὶ ὀρέξιες τυφλοῦσι εἷς τἄλλα τὴν 


ψυχήν. 


69. Nimia pecuniarum collectio ad liberorum commo- 
dum spectans praetextus est avaritiae, suum cujusque inge- 
nium arguens ac detegens. 

70. Quemadmodum saltatores in erectorum gladiorum 
orbem se conjicientes , ubi id unum non consecuti sunt, 
ut delaberentur in eum locum, in quo pedes poni opor- 
tet, male dispereunt—difficile vero uuum illud consequi ; 
non enim plus spatii relinquitur, quam quantum satis est 
ad excipienda pedum vestigia : ita etiam preparcorum 
hominum filii, si litterarum ignari sunt, ubi a paterno 
diligentiae ac parcitatis exemplo desciverunt, perire solent. 

71. Pueris (singulis) distribui oportet cum alias res, tum 
pecunias tanquam recte factorum (praemia) ac simul vi- 
dendum est, ne quid in manibus habeant, quod (res illas) 
corrumpere possit. Sic enim (singuli) multo parciores 
promptioresque ad acquirendum fiunt, ac simulinter se cer- 
tant. Nam qua communi sumtu expenduntur non ita mo- 
lesta sunt, ut 488 privatim erogantur; et quie (ab uni- 
versis) acquiruntur, non aeque exhilarant (singulos), sed 
multo minus. 


72. Patris temperantia optima liberorum institutio est. 


De prudentia in rebus adversis. 


73. Magnum est in rebus adversis recte sentire. 


74. Dolorem intolerabilem anime torpentis ratione ex- 
pellas. 


De cupiditatibus. 


75. Se ipsum vincere omnium victoriarum prima et 
pulcherrima : vinci autem ἃ se ipso el turpissimum ef 
pessimum est. 

76. Fortis habendus non solum qui hostes superat, sed 
etiam qui voluptatibus superior est. 

77. Difficile quidem est, adversus iram pugnare : viri 
autem prudentis ac moderati est ipsam vincere. 

78. Insipientium spes practer rationem sunt. 

79. Spes recte sapientium ratee fieri possunt , insipientium 
vero necessario ad irritum cadunt. 

80. Medicina enim (ait Democritus) medetur morbis 
corporis; sapientia autem liberat animum a perturbatio- 
nibus. 

81. Sapientia quae nihil neque admiratur neque reformi- 
dat, magni facienda est, quum summis honoribus digna 
sit. 

82. Nimis vehementes cujuscunque rei appctitus ad cee- 
tera animum occacant. 


346 


(Democrat. Orell. n. 37.) 
83. Παιδός, οὐχ ἀνδρὸς τὸ ἀμέτρως ἐπιθυμέειν. 
(Democrat. Orell. n. 35.) 


Περὶ πόνων. 


si. Πόνος ξυνεχὴς ἐλαφρότερος ἑωυτοῦ τῇ ξυνηθείη 
γίνεται. 

(Stob. Flor. XXIX, 64.) 

85. Δημόχριτος μὲν παραινεῖ, τήν τε πολεμικὴν τέχνην, 
μεγίστην οὖσαν, ἐχδιδάσχεσθαι χαὶ τοὺς πόνους 
διώχειν, ἀφ᾽ ὧν τὰ μεγάλα καὶ λαμπρὰ γίγνονται 
τοῖς ἀνθρώποις. 

(Plutarch. adv. Colot. p. 1126.) 

86, Ot ἑχούσιοι πόνοι τὴν τῶν ἀκουσίων ὑπομονὴν 

ἐλαφροτέραν παρασχευάζουσι. 
(Stob. Flor. XXIX, 63.) 

87. Τῆς ἡσυχίης πάντες οἱ πόνοι ἡδίονες, ὅταν τῶν 

εἵνεχεν πονέουσι, τυγχάνωσι ἢ εἰδέωσι χύρσοντες:" 

τὸ δὲ ἄχος τῆς ἀποτυχίης ἀποδείχνυσι τὸ πονέειν 
ὁμοίως ἀνιηρὸν xat ταλαίπωρον. 

(δῖον. Flor. XXIX, 88.) 

Τὸ αἰεὶ μέλλειν ἀτελέας ποιέει τὰς πρήξιας. 

(Stob. Flor. XXIX, 67. Democrat. Orell. 

n. 46.) 

89. Τόλμα πρήξιος ἀρχή, τύχη δὲ τέλεος χυρίη. 

(Stob. Flor. LI, 16.) 
90. Ἀνδρηΐη τὰς ἄτας σμιχρὰς ἔρδει. 
(Stob. Flor. VII, 22.) 

91. ἩἫμερήσιοι ὕπνοι σώματος ὄχλησιν ἢ ψυχῆς ἀδη- 

μοσύνην, ἢ ἀργίην ἢ ἀπαιδευσίην σημαίνουσι. 


(Stob. Flor. VI, 55.) 


$8. 


DEMOCRITI 


92. Τὸν εὐθυμέεσθαι μέλλοντα χρὴ μὴ πολλὰ πρήσ- 
σέιν, μήτε ἰδίη μήτε ξυνῇ, μηδὲ ἅσσ᾽ ἂν πρήσσῃ, 
ὑπέρ τε δύναμιν αἱρέεσθαι τὴν ἑωυτοῦ χαὶ φύσιν, 
ἀλλὰ τοσαύτην ἔχειν φυλαχήν, ὥστε καὶ τῆς τύχης 
ἐπιδαλλούσης xal ἐς τὸ δέον ὑπηγεομένης τῷ ὃδο- 
χέειν, κατατίθεσθαι xai μὴ πλέω προσάπτεσθα! 
τῶν δυνατῶν" fj γὰρ εὐογχίη ἀσφαλέστερον τῆς 
μεγαλογχίης. 

(Stob. Flor, CIII, 25.) 


Περὶ ἰδίων χαὶ ἀλλοτρίων ἁμαρτημάτων. 


93. Λήθη τῶν οἰκηΐων χαχῶν θρασύτητα γεννᾷ. 
(Stob. Flor. IV, 72.) 

94, Κρέσσον τὰ olx ix ἁμαρτήματα ἐλέγχειν ἢ τὰ 
ὀθνεῖα. 

(Stob. Flor. XIII, 26.) 

95. Αἰσχρὸν τὰ ὀθνεῖα πολυπραγμονεύοντα ἀγνοέειν τὰ 
οἰχήϊα. 

(Democrat, Orell. n. 45.) 

96. Ἂν δὲ σαυτὸν ἔνδοθεν ἀνοίξης, ποικίλον τι xal 
πολυπαθὲς χαχῶν ταμεῖον εὑρήσεις καὶ θησαύρι- 
cua, ὥς φησι Δημόκριτος, οὐκ ἔξωθεν ἐπιῤῥεόν- 
των, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐγγείους xai αὐτόχθονας πηγὰς 
ἐχόντων, ἃς ἀνίησιν ἣ χαχία, πολύχυτος xo δα- 
ψιλὴς οὖσα τοῖς πάθεσιν. 

(Plutarch. vol. VII, p. 950 ed, Reisk. 
p. 5oo ed. Xyl.) 


^ - » 
Περι χαχῶν ἔργων. 


97. Φαύλων ἔργων xal τοὺς λόγους παραιτητέον. 


83. Pueri, non viri est, immoderata cupiditate trahi. 
De laboribus. 


84. Labor continuus consuetudine fit levior. 

85. Democritus ad discendam artem bellicam, quippe 
quae permagna sit, cohortatur, atque ad obeundos labores, 
quibus magnitudo et splendor hominibus comparantur. 

86. Voluntarii labores necessariorum laborum patientiam 
alferunt eosque quodammodo levant ac minuunt. 

87. Omnes labores otio jucundiores sunt, quando illa 
consequuntur homines, quorum gratia laborant, aut con- 
Secuturos se sciunt; at dolor e spe δά irritum redacta 
susceptus ipsos labores ingratos pariter ac molestos efficit. 

88. Perpetua cunctatio imperfecta relinquit opera. 

89. Audacia principium actionis est ; fortuna vero finem 
gubernat. 

90. Forlitudo dispendia minuit. 

91. Somni diurni eorporis turbationem vel animi mo- 
rorem (ex fastidio ortum) vel pigritiam vel litterarum 
ignorantiam indicant. 


92. Tranquillum futurum non multa agere oportet ne- 
que privatim neque publice; neque ea quae agat supra 
facultatem et naturam suam sibi sumere, sed tantam sui 
curam habere, ut fortunam quamvis praesentem et ad id 
quod necessarium videtur ducentem declinet, ac non plura 
attingat, quam quibus ferendis par sit : molis enim com- 
moditas tutior est quam ejus magnitudo. 


De nostris aliorumque vitiis 


93. Vitiorum nostrorum oblivio gignit audaciam. 

94. Praestat propria quam aliena peccata reprehendere. 

95. Aliena curiose sectantem sua ignorare turpe est. 

96. Quodsi intus te ipsum aperias, varium aliquem et 
multis affectum modis penum atque, ut Democritus ait , 
thesaurum malorum invenies, non extrinsecus affluentium, 
sed insitos et ingeneratos fontes habentium, quos pravi- 
tas aperit, copiose largiterque varias fundens affectiones. 


De malis facinoribus. 


97. Malorum facinorum vel commemoratio vitanda est. 


FRAGMENTA. 


(Stob. Flor. V, 55.) 

98. Φαῦλον, κἂν μόνος ἧς, μήτε λέξης μήτε ἐργάσῃ" 
μάθε δὲ πολὺ μᾶλλον τῶν ἄλλων σεωυτὸν αἰσχύ- 
νεσθαι. j 

(Stob. Flor. XXXI, 7.) 

99. Λόγος ἔργου σχιή. 

(Diog. Laert. IX, 37.) 

100, Μηδέν τι μᾶλλον τοὺς ἀνθρώπους αἰδέεσθαι ἕωυ- 
τοῦ, υηδέ τι μᾶλλον ἐξεργάζεσθαι χαχόν, εἰ μέλ- 
λει μηδεὶς εἰδήσειν, ἢ εἰ πάντες ἄνθρωποι" ἀλλ᾽ 
ἑωυτὸν μάλιστα αἰδέεσθαι xal τοῦτον νόμον τῇ 
Ψυχῇ χατιστάναι, ὥστε μηδὲν ποιέειν ἀνεπιτή- 
δειον. 

(Stob. Flor. XLVI, 46.) 

101, Ἑωυτὸν πρῶτον αἰσχύνεσθαι χρεὼν τὸν αἰσχρὰ 
ἔρδοντα. 

(Democrat. Orell. n. 5o.) 


. 102. Μεταμελίη ἐπ᾽ αἰσχροῖσι ἔργμασι βίου σωτη- 


e. 
(Democrat. n. 9.) 
103. Πολλοὶ δρῶντες τὰ αἴσχιστα λόγους τοὺς ἀρίστους 
ἀσχέουσι. 
(Cod. Flor. Stob. Gaisford. IV p. 384.) 
104. Οὔτε ἐσθλὸς λόγος φαύλην πρῆξιν ἀμαυρίσχει, 
οὔτε πρῆξις ἀγαθὴ λόγου βλασφημίη λυμαίνεται. 
(Ibid.): 
t05. "Epya xa πρήξιας ἀρετῆς, οὐ λόγους ζηλεύειν 
ἐρεών. 
(Cod. Flor. ibid.) 
106. Κίόδηλοι xol ἀγαθοφανέες ot λόγῳ μὲν ἅπαντα, 
ἔργῳ δὲ οὐδὲν ἔρδοντες. 
(Democrat. Orell. n. 47.) 


107. MoUvot Qsoguésg, ὅσοισι ἐχθρὸν τὸ ἀδι- 
χέειν, 
(Stob. Flor. IX, 32.) 
103. Δίχη μέν ἐστι ἔρδειν τὰ χρηέοντα, ἀδιχίη δὲ μὴ 
ἔρδειν τὰ χρηέοντα, ἀλλὰ παρατρέπεσθαι. 
(Stob. Flor. XLIV, 15.) 
109. Ἀγαθὸν οὗ τὸ μὴ ἀδικέειν, ἀλλὰ τὸ μηδὲ ἐθέ- 
λειν. 
(Stob. Flor. IX, 31.) 
110. ᾿Εχθρὸς οὐκ ὃ ἀδικέων, ἀλλὰ xal 6 βουλόμενος. 
(Democrat. Orell. n. 55.) 
111. Δίκης χῦδος γνώμης θάρσος xal à0au 60 , ἀδικίης 
δὲ δεῖμα ξυυφορῆς τέρμα. 
(Stob. Flor. VII, 32.) 
112. Καλὸν μὲν τὸν ἀδιχέοντα χωλύειν" εἰ δὲ μή, μὴ 
ξυναδιχέειν. 
(Democrat. n. 4.) 
113, Χαλεπὸν μιμέεσθαι μὲν τοὺς χαχούς, μὴ ἐθέλειν 
δὲ τοὺς ἀγαθούς. 
(Ibid. n. 44.) 
r14. Ἀγαθὸν ἢ εἶναι χρεὼν ἢ μιμέεσθαι. 
(Stob. Flor. XXXVII, 23.) 
r5. Πλέονες ἐξ ἀσχήσιος ἀγαθοὶ γίνονται ἢ ἀπὸ φύ- 
σιος. 
(Stob. Flor. XXIX, 66.) 
116, Ἁμαρτίης αἰτίη ἡ ἀμαθίη τοῦ χρέσσονος. 
(Democrat. Orell. n. 49.) 
117. Μὴ διὰ qó6ov, ἀλλὰ διὰ τὸ δέον χρεὼν ἀπέχεσθαι 
ἁμαρτημάτων. 
(Anton. et Max. p. 921.) 
118. *O μὲν εὔθυμος εἰς ἔργα ἐπιφερόμενος δίχαια xat 
νόμιμα, καὶ ὕπαρ καὶ ὄναρ χαίρει τε xat ἔῤῥω- 


98. Malum, etiamsi solus sis, ne dicas neve facias; 
disce autem te ipsum multo magis quam alios revereri. 

99. Sermo operis umbra. 

100. Ne magis alios homines revereare quam te ipsum ; 
neve magis delicta committas , sinemo resciturus sit, quam 
si omnes homines : sed te ipsum maxime verearis et hane 
animo tuo legem constituas, ut nihil absurdum in se ad- 
mittat. 

101. Primum se ipsum vereri debet, quisquis turpia 
perpetrat. | 

102. Factorum turpium poenitentia vitee salus est. 

103. Multi pessima quaeque facientes optimas orationes 
conficiunt. 

104. Neque pulchre dictum malum facinus obscurat, 
neque res preclare gesta verbis contumeliosis corrumpi- 
tur. 

105. Virtutis operibus, non verbis studendum est. 

106. Subdoli homines sunt et specie tantum boni qui 
verbo omnia, re ipsa nihil preestant, 

107. Soli diis grati sunt qui injurias oderunt. 


108. Justitia est ea facere, quce fieri oportet; injustitia 
autem facienda non facere, sed declinare. 

109, Bonum est non solum ab injuria, sed etiam a vo- 
luntate ldedendi abstinere. 

110. Inimicus est non solum qui injuriam infert, sed et 
qui de inferenda cogitat. 

111. Justitice gloria, quam quis consequitur, animo fidu- 
ciam et terroris vacuitatem conciliat; injustili:e autem 
fuga calamitatis terminus est. 

112. Hominem inique agentem impedire honestum est : 
id si fieri nequit, saltem non adjuvanda ejus iniquitas. 

113. Malum est imitari imprebos, bonos autem nolle 
vemulari, 

114. Bonum aut esse auf bonos imitari oportet. 

115. Plures exercitatione quam natura boni fiunt. 

116. Eorum qua meliora sunt ignoratio causa peccandi 
est. 

117. Non metu, sed officii causa peccatis abstinendum. 

118. Qui alacri animo ad justa et legitima opera se ac- 
cingit, et vigilans et somnians gaudet et valet et curis 


348 


σται χαὶ ἀναχηδής ἐστι" ὃς δ᾽ ἂν δίκης ἀλογέη χαὶ 
τὰ χρηέοντα. μὴ ἔρδη, τούτῳ πάντα τὰ τοιάδε 
ἀτερπέα ἐστί, ὅταν τευ ἀναμνησθῇ, καὶ δέϑοιχε 
χαὶ ἑωυτὸν χαχίζει. 

(Stob. Ecl. eth. II, 9, 3p. 408.) 

119. " Evtot θνητῆς φύσιος διάλυσιν οὖχ εἰδότες ἄνθρω- 
ποι, ξυνειδήσι δὲ τῆς ἐν τῷ βίῳ χκαχοπραγμοσύνης 
τὸν τῆς βιοτῆς χρόνον ἐν ταραχῆσι xal φόδοισι 
ταλαιπωρέουσι, ψεύδεα περὶ τοῦ μετὰ τὴν τελευ- 
τὴν μυθοπλαστέοντες χρόνου. 


(Stob. Flor. ΟΧΧ, 20.) 
Περὶ ἐπαίνου χαὶ ψόγου. 


120. Ἐστὶ ῥάδιον μὲν ἐπαινέειν ἃ μὴ χρή, καὶ ψέγειν, 
ἑχάτερον δὲ πονηροῦ τινος ἤθεος. 
(Stob. Flor. II, 37.) 
pr. Μεγάλα βλάπτουσι τοὺς ἀξυνέτους οἵ ἐπαινέοντες. 
(Democrat. Orell. n. 81.) 
122, Εὐλογέειν ἐπὶ χαλοῖσι ἔργμασι χαλόν' τὸ γὰρ ἐπὶ 
φλαύροισι χιόδήλου xol ἀπατεῶνος. 
(Democrat. Orell. n. 28.) 
125. Μωμεομένων φλαύρων ὃ ἀγαθὸς οὐ ποιέεται λόγον. 


(Stob. Flor. XXXVIII, 46.) 
Περὶ παῤῥησίης. 


124, Οἰχήϊον ἐλευθερίης παῤῥησίη" κίνδυνος δὲ fj τοῦ 
χαιροῦ διάγνωσις. 


(Stob. Flor. XIII, 4o.) 
25. Ἀληθομυθεύειν χρεὼν ὅπου λώϊον. 


DEMOCRITI 


(Stob. Flor. XII, :3.) 
126. Ὅρχους, τοὺς ποιέονται ἐν ἀνάγχησι ἐόντες, o0 
τηρέουσι οἵ φλαῦροι, ἐπὴν διαφύγωσι. 


(Stob. Flor. XXVIII, 9.) 
Περὶ παιδείας. 
127. Κτηνέων μὲν εὐγένεια 4 τοῦ σχήνεος εὐσθένεια, 


ἀνθρώπων δὲ ἣ τοῦ ἤθεος εὐτροπίη. 
(Stob. Flor. LXXXVI, 18.) 


128, ἈΑυθρώποισι ἁρμόδιον ψυχῆς μᾶλλον ἢ σώματος 


ποιέεσθαι λόγον’ ψυχὴ μὲν γὰρ τελεωτάτη σχήνεος 
μοχθηρίην ὀρθοῖ, σχήνεος δὲ ἰσχὺς ἄνευ λογισμοῦ 
ψυχὴν οὐδέν τι ἀμείνω τίθησι. 
(Stob. Flor. I, 39.) 
129. Σώματος χάλλος ζωῶδες, εἶ μὴ νόος ὑπείη. 
ρομνεήρον Orell. n. 71.) 

130. Φύσεως μὲν γὰρ ἀρετὴν διαφθείρει δαθυμία, φαυ- 
λότητα δὲ ἐπανορθοῖ διδαχήν" χαὶ τὰ ῥάδια 
τοὺς ἀμελοῦντας φεύγει, τὰ δὲ χαλεπὰ ταῖς ἐπι- 
μελείαις ἁλίσχεται. 

(Anton. p. 377. ) 
181. Οὔτε τέχνη οὔτε σοφίη ἐφικτόν, ἣν μὴ μάθῃ τις, 
(Democrat. ap. Orell. n. 24.) 

132. Ἧ παιδεία εὐτυχέουσι μέν ἐστι χόσμος, ἀτυχέουσι 
δὲ χαταφύγιον. 

(Cod. Flor. Stob. Gaisf. IV p. 405.) 

133. Ἢ φύσις xal ἣ διδαχὴ παραπλήσιόν ἐστι" καὶ γὰρ 
ἣ διδαχὴ μεταῤῥυσμοῖ τὸν ἄνθρωπον, μεταῤῥυ- 
σμοῦσα δὲ φυσιοποιέει. 


(Cod. Flor. Stob. Gaisf. IV p. 406.) 


vacuus est : qui autem nec justitiam eurat, neque ea quae 
fieri debent facit, huic omnia molesta sunt, quotiescunque 
rei alicujus (olim factze) recordatur; ac metuit et se ipsum 
incusat. 

119. Homines nonnulli naturc mortalis dissolutionem 
ignorantes propter conscientiam vitae male actze omne dum 


vivunt tempus inter perturbationes metumque misere trans- 


igunt, mendacia de tempore mortem secuturo confingentes. 


De laude et vituperatione. 


120. Facile quidem est laudare, qua non sunt laudan- 
da, et vituperare, qu:e non sunt vituperanda, sed utrum- 
que mali est ingenii. 

121. Qui stultos laudant, magno eos damno afficiunt. 

122. Recte facta collaudare honestum est; nam mala 
facinora laudibus efferre subdoli est hominis et deceptoris. 

123. Vir bonus improborum reprehensiones nihili facit. 


De sermonis libertate. 


124. Propria libertatis est libera oratio; sed opportuni 
lemporis cognitio periculum habet. 
125. Vera dicenda sunt, ubi id praestat. 


126. Sacramenta, quae dicunt in angustiis quum ver- 
santur, non servant mali homines, postquam e periculo 
evaserunt. 


De doctrina. 


127. Jumentorum nobilitas in corporis robore, homi- 
num vero in morum bonitate sita est. 

128. Decet homines animi magis quam corporis habere 
rationem; ut enim quisque perfectissimus animus est, ita 
maxime malum miserumque corpus erigit, corporis vero 
robur rationis expers animum nihilo reddit meliorem. 

129. Corporis pulchritudo, nisi mens subsit, belluarum 
est. 

130. Naturz przstantiam corrumpit incuria, pravita- 
tem corrigit doctrina : et facilia negligentibus elabuntur, 
difficilia vero studio diligentiaque percipiuntur. 

131. Neque ars neque scientia nisi discendo acquiritur. 

132. Doctrina fortunatis quidem ornamentum est, infor- 
tunatis autem perfugium. 

133. Similis est naturae doctrina; etenim doctrina trans- 
format hominem transformandoque aliam ei addit naturam. 


aai, CA i uo ESL T 


pereo Lx oe MU cei 


gl tlie pci oos Σ᾿ σε BÉ cula τον atti e Ue 


a 
d 
a 


νος ice 


FRAGMENTA. 


134. Πάντων χάχιστον ἣ εὐπετείη παιδεῦσαι τὴν veó- 
τητα᾽ αὕτη γάρ ἐστι, ἣ τίκτε: τὰς ἡδονὰς ταύτας, 
ἐχ τῶν ἣ καχότης γίνεται. 

(Cod. Flor. Stob. Gaisf. IV p. 405.) 

135. Κρέσσων ἐπ᾽ ἀρετὴν φανέεται προτροπῇ χρώμε- 
νος xal λόγου πειθοῖ ἤπερ νόμῳ καὶ ἀνάγχη. Λά- 
θρη μὲν γὰρ ἁμαρτέειν εἰκὸς τὸν εἰργμένον ἀδικίης 
ὑπὸ νόμου, τὸν δὲ ἐς τὸ δέον ᾿ἠγμένον πειθοῖ οὐκ 

, εἰκὸς οὔτε λάθρη οὔτε φανερῶς ἔρδειν τι πλημμε- 
λές " διόπερ ξυνέσι τε xal ἐπιστήμῃ ὀρθοπραγέων 
τις ἀνδρήϊος ἅμα χαὶ εὐθύγνωμος γίνεται. 

(Ibid.) 
136. Κρέσσονές εἶσι αἱ τῶν πεπαιδευμένων ἐλπίδες 26 
τῶν ἀμαθέων πλοῦτος. 
(Ibid. p. 408.) 
137. Οἱ ἀξύνετοι δυστυχέοντες σωφρονέουσι. 
(Democrat. Orell. n. 20.) 

138. Νηπίοισι οὐ λόγος ἀλλὰ ξυμφορὴ γίνεται διδάσχα - 

λος. 
(Ibid. n. 41.) 


139. Ett που νέου ξύνεσις xol γερόντων ἀξυνεσίη" 


ε 


χρόνος γὰρ οὗ διδάσχει φρονέειν ἀλλ᾽ ὥὡραίη τροφὴ 


καὶ φύσις. 
(Cod. Flor. Stob. IV p. 407.) 
140. Πολλοὶ πολυμαθέες νόον οὐχ ἔχουσι. 
(Stob. Flor. IV, 83.) 
1. Πολυνοΐην, οὐ πολ μόθον ἀσχέειν χρή. 
(Democr at. ap. Orell. n. 3o.) 
142. Μὴ πάντα ἐπίστασθαι προθύμεο, μὴ πάντων ἀμα- 
θὴς γένη. 


949 


(Stob. Ecl. eth. ἢ p. 13.) 
143. Ὃ ἀντιλογεόμενος xal πολλὰ λεσχηνευόμενος 
ἀφυὴς εἰς μάθησιν τῶν χρή. 
(Cod. Flor. Stob. IV p. 407.) 


Π Ab φὴς N / 
eet εὐνοιὴς και χαχονοιῆς. 


144. Πλεονεξίη τὸ πάντα λέγειν, μηδὲν δὲ ἀχούειν 
ἐθέλειν. 

(Stob. Flor. XXXVI, 24.) 

145. ᾿Εριδαντέων δὲ, κατὰ Δημόκριτον, xol ἵμαντελι- 
χτέων λόγους ἀφετέον. 

(Plutarch. Sympos. I, 1 p. 614. E.) 

146. Ot φιλομεμφέες εἷς φιλίην μὴ εὐφυέες. 

(Democrat. Orell. n. 76.) 

147. Φιλονεικίη πᾶσα ἀνόητος" τὸ γὰρ χατὰ τοῦ δυσμε- 
νέος βλαδερὸν θεωρεῦσα, τὸ ἴδιον ξυμφέρον οὐ 
βλέπει. 

(Stob. Flor. XX, 62.) 
48. Ἡ τῶν ἀγαθῶν ἔρις ὠφελεῖ τὸν ζηλοῦντα, μὴ 
βλάπτουσα τὸν ζηλούμενον. 
(Anton. p. 408.) 
149. Μεγαλοψυχίη τὸ φέρειν πραέως πλημμελείην. 
(Stob. Flor. CVIII, 69. Democrat. Orell. 
n. 12.) 
ιδυ, Φόθος χολαχείην ἐργάζεται, εὐνοίην δὲ οὐχ ἔχει. 
(Stob. Flor. XLVIIT, 13.) 

tst. Πολλοὶ δοκέοντες φίλοι elvat οὐχ εἰσί, xoi οὐ δο- 

χέοντες slot. 


(Democrat. Orell. n. 63.) 


134. Nihil pejus est levitate in pueris educandis; hiec 


enim gignit eas voluptates, e quibus vitia oriuntur. 

135. Promptior ad virtutem apparebit qui adhortatione 
verbisque ad persuadendum accommodatis, quam qui lege 
et necessitate impellitur. Etenim clam peccare eum qui 
(sola) lege a maleficio avocatur, probabile est : at qui per- 
suasione ad officium ducitur, eum neque clam neque palam 
verisimile est quidquam mali committere; quapropter qui 
cum prudentia rerumque peritia recte agit simul animosus 
οἱ ad sententiam suam libere profitendam proclivis evadit. 

136. Doctorum hominum spes indoctorum divitiis sunt 
potiores. 

137. Stulti rebus adversis conflictantes sapiunt. 

138. Non ratio, sed adversa fortuna stultorum magistra 
est. 

139. Est etiam in adolescentibus (interdum) sapientia 
atque in senibus insipientia; neque enim tempus pruden- 
tiam docet, sed matura institutio et natura. 

140. Multi eruditione varia instructi sana mente omnino 
carent. 

.441. Non multijuge eruditioni studendum, sed mens 
multiplicis plena sapientice expetenda est. 


142. Noli omnium rerum scientiam appetere, ne omaia 
ignores. 

143. Homo rixosus et loquax natura minime aptus est 
ad ea discenda qu:e usus postulat. 


De benevolentia et malevolentia. 


144. Est quedam fraudulenta aviditas, omnia dicere, 
nihil audire velle. 

145. Vitandi sunt, ut ait Democritus, sermones rixafo- 
rum hominumque contorta verba captiose dicentium. 

146. Homines qui libenter alios reprehendunt ad amici 
liam natura minime sunt apti. 

147. Contentio omnis insana est ; nam dum id spectat, 
ut noceat adversario, propriam utilitatem non videt. 

148. Bonorum certamen prodest zemulanti, non nocet ei, 
cui semuleris. 

149. Magni animi est humaniter ferre, si quid (ab aliis) 
peccatum fuerit. 

150. Metus adulationem parit,sed benevolentiz expers est. 

151. Multi, quum videantur esse amici, non sunt, suntque 
multi, qui non videntur. 


350 DEMOCRITI FRAGMENTA. 


152. Φίλοι οὐ πάντες οἵ ξυγγενέες, ἀλλ᾽ οἱ ξυμφωνέον- 

τες περὶ τοῦ ξυμφέροντος. 
(Democrat. Orell. n. 73.) 

153. Ομοφροσύνη φιλίην τίκτει. 

(Cod. Flor. Stob. Gaisf. IV p. 384.) 

(54. Ἧ μὲν μάχαιρα τέμνει, f; δὲ διαδολὴ χωρίζει 
φίλους. 

(Anton, et Max. p. 258.) 

155. τινι τὴν χάριν χαταθήσῃ, ὑᾶττον τὴν χάριν 
δίδου: ἡ γὰρ βραδυτὴς λυμαίνεται τὴν δόσιν. 

(Anton. et Max. p. 278.) 

(66. Δυνάμενος χαρίζεσθαι μὴ βράδυνε, ἀλλὰ δίδου, 

ἐπιστάμενος μὴ εἶναι τὰ πράγματα μόνιμα. 
(Anton. et Max. p. 278.) 

157. Μιχρὰ διδόναι βούλου μᾶλλον, ἢ μεγάλα ἐγγυᾶν, 
ὅ τε γὰρ χίνδυνος ἄπεστι xxi ὃ λαθὼν ἔργων, οὐ 
λόγου χρείαν ἔχει. 

(Anton. et Max. p. 278.) 

158. Μιχραὶ χάριτες ἐν καιρῷ μέγισται τοῖσι λαμύά- 
νουσι. 

(Democrat. Orell. n. 60.) 

159. Χάριτας δέχεσθαι χρεὼν προσχοπευόμενον xpéc- 
σονας αὐτέων ἀμοιῤξὰς ἀποδοῦναι. 

(Democrat. Orell. n. 58.) 
160, Χαριστιχὸς oüx ὃ βλέπων πρὸς τὴν ἀμοιθήν, ἀλλ᾽ 
ὃ εὖ δρᾶν προῃρημένος. 
(Ibid. n. 62.) 
161, Οὐδ᾽ ὑπ᾽ ἐνὸς φιλέεσθαι δοχέει μοι ὃ φιλέων οὐδένα. 
(Democrat. Orell. 69.) 
162. Ζῆν οὖχ ἄξιος, ὅτῳ μηδείς ἐστι χρηστὸς φίλος. 
(Democrat. Orell. n. 65.) 


163. Evóc φιλίη ξυνετοῦ χρέσσων ἀξυνέτων &mdv- 
TOV. 

(Democrat. Orell. n. 64.) 

164. "Ev εὐτυχίῃ φίλον εὑρέειν εὔπορον, ἐν δὲ δυςτυχίῃ 
πάντων ἀπορώτατον. 

(Democrat. Orell. n. 72.) 

165. ᾿Εχτρέπονται πολλοὶ τοὺς φίλους, ἐπὴν ἐξ εὖπο- 

ρίης εἰς πενίην μεταπέσωσι. 
(Democrates ap. Orell. n. 67.) 

166. Ὅτεῳ μηδὲ ἀμύνουσι ἐπὶ πολλὸν οἱ πειραθέντες 

φίλοι, δύστροπος. 
(Democrat, Orell. n. 66.) 

167. Ἄξιον ἀνθρώπους ἐόντας ἐπ᾽ ἀνθρώπων ξυμφορῆσι 

μὴ γελᾶν, ἀλλ᾽ ὀλοφύρεσθαι. 
(Democrat. Orell. n. 74.) 

168. Οἷσι ἡδονὴν ἔχουσι αἵ τῶν πέλας ξυμφοραί, οὗ 
ξυνιᾶσι μὲν ὡς τὰ τῆς τύχης κοινὰ πᾶσι, ἀπορέου- 
ct δὲ οἰχηΐης χαρᾶς. 

(Stob. Flor. CXII, 10.) 

169. Μὴ πᾶσι, ἀλλὰ τοῖσι δοχίμοισι πιστεύειν" τὸ μὲν 

γὰρ εὔηθες, τὸ δὲ σωφρονέοντος. 
(Democrat. Orell. n. 32.) 

170. Τὸν φαῦλον παραφυλάττειν δέει, μὴ καιροῦ λάθη- 
ται. 

(Deraocrat. Orell. n. 53.) 

171. Δόχιμος ἀνὴρ xai ἀδόχιμος οὐκ Ex τῶν πρήστει 
μόνον, ἀλλὰ καὶ ix τῶν βούλεται. 

(Ibid. n. 33.) 

172. Χαριζόμενος προσχέπτεο τὸν λαμθδάνοντα, μὴ χα- 

xov ἀντ᾽ ἀγαθοῦ χίόδηλος ἐὼν ἀποδῷ, 


(Ibid. n. 59.) 


152. Amici sunt, non quicunque agnali, sed qui de 
commodis tuis tecum consentiunt. 

153. Consensio amicitiam parit. 

154. Gladius quidem secat, calumnia autem separat 
amicos. 

155. Cuicunque benefacturus es, statim apud eum be- 
neficium colloca; tarditas enim corrumpit munus. 

156. Sibene facere potes, ne cuncteris, sed largire, sciens 
non esse res ullas diuturnas. 

157. Parva potius largiaris, quam magna promiltas. 
Illud enim periculo vacat, et qui accipit, re, non verbis 
indiget. 

. 158. Parva beneficia tempestive collata accipientibus 
fiunt maxima. 

159. Accipienda sunt beneficia eo consilio jam antea 
inito, ut majores aliquando gratias referamus. 

160. Beneficus est, non qui remunerationem spectat, sed 
qui sua sponte beneficium facit. 

161. A nemine amari existimo eum qui neminem amat. 

162. Indignus est qui vivat, cui nullus est amicus benes 
* olus. 


163. Unius prudentishominis amicitia stultorum omnium 
amicitize est. praeferenda. 

164. In rebus secundis amicum invenire facile est, in 
adversis omnium difficillimum. 

165. Multi amicos devitant, quando ex ampla fortuna in 
paupertatem inciderunt. 

166. Cui ne amici quidem diu probati opem ferunt, is 
morosus est homo et difficilis. 

167. Homines quum simus, humanas calamitates nos 
non irridere, sed deplorare convenit. 

168. Quibus aliorum res adversze voluptati sunt, illi non 
intelligunt fortunae casus omnibus esse communes, et pru- 
prio gaudio carent. : 

169. Non omnibus, sed spectatis fidendum : illud euim 
stulti, hoc prudentis est. 

170. Improbum observare nos oportet, ne (nocendi) 
occasionem arripiat. 

171. Vir probus. aut improbus non ex operibus tantum, 
sed etiam ex voluntate spectatur. 


172. Vide, cui beneficium des, ne forte, si subdolus ἡ 


fuerit, malum pro bono tibi reddat. 


SRL 


εἰ πω νου E Us 


173. Δημόκριτος ἰδών τινα προχείρως πᾶσι χαριζόμε- 
γον χαὶ ἀνεξετάστως ὑπηρετούμενον᾽ Kaxóx, εἰπεν, 
ἀπόλοιο, ὅτι τὰς Χάριτας παρθένους οὔσας, 
πόρνας ἐποίησας. 

(Anton. et Max. p. 277.) 

171. Μὴ ὕποπτος πρὸς ἅπαντας, ἀλλ᾽ εὐλαδὴς γίνευ 
χαὶ ἀσφαλής. 

(Democrat. Orell. n. 57.) 


* -“ » . ΄ b à 
Περι γυνάιχων; ετι περι γάμον χαι παιοο- 
ποιίας. 


175. Γυνὴ πολλὰ ἀνδρὸς ὀξυτέρη πρὸς καχοφραδμοσύ- 
νην. 

(Stob. Flor. LXXXIII, 52.) 

176. Κόσμος ὀλιγομυθίη γυναικί" χαλὸν δὲ καὶ κόσμου 
λιτότης. 

(Stob. Flor. LXXIV, 38.) 
177. Γυνὴ μὴ ἀσχεέτω λόγον" δεινὸν γάρ. 
(Democrat. Orell. n. 77.) 

178. Δημόχριτος θεασάμενός τινα πολλὰ μέν, ἀπαίδευ: 
τα δὲ διαλεγόμενον, Οὗτος, ἔφη, οὐ λέγειν μοι δοχεῖ 
δυνατός, ἀλλὰ σιωπᾶν ἀδύνατος. 

(Anton, et Max, p. 388.) 
179. - γυναιχὸς ἄρχεσθαι, ὕῤρις xal ἀνανδρίη ἐσχά- 
ἡ. (Democrat. Orell. n. 78.) 

180. ntis ἔφη τις" διὰ τί μέγας ὧν μικρὰν ἔ ἔγη- 
μᾶς “γυναῖκα; χἀχεῖνος εἶπε, Τοῦ χαχοῦ ἐχλογὴν 
ποιούμενος τὸ ἐλάχιστον ἐξελεξάμην. 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 


351 
(Anton. p. 609.) 


181. Ἔνιοι πολίων μὲν δεσπόζουσι, γυναιξὶ δὲ δουλεύουσι, 
(Stob. Flor. VI, 11.) 

182. Νοῦσος οἴκου χαὶ βίου γίνεται: ὅχωσπερ καὶ σκήνεος 
(Stob. Flor. CIV, 21.) 

I83. Δημόκριτος ἔφη, ὡς ὃ γαμόροῦ μὲν ἐπιτυ gov e- 
pev υἱόν, ὃ δὲ ἀποτυχὼν ἀπώλεσε χαὶ θυ γατέρα. 
(Stob. Flor. LXX, 18. Anton. et Max.p. 819.) 

154. ᾿Ανθρώποισι τῶν ἀναγκαίων δοχέει εἶναι, παῖδας 
κτήσασθαι ἀπὸ φύσιος, χαὶ χαταστάσιός τινος 
ἀρχαίης. Δῆλον δὲ καὶ τοῖσι ἄλλοισι ζώοισι. Πάντα 
qo ἔχγονα χτᾶται κατὰ φύσιν ἐπωφελείης γε οὐ- 
δεμιῆς εἵνεχα, ἀλλ᾽ ὅταν γένηται, ταλαιπωρέει 
καὶ τρέφει ἕχαστον ὡς δύναται, χαὶ ὑπερδέδοιχε 
μέχρι σμιχρῆς, xal ἤν τι πάθη ἀνιᾶται. 'H μὲν 
φύσις τοιαύτη πάντων ἐστὶ ὅσσα ψυχὴν ἔ ἔχει" τῷ 
δὲ δὴ ἀνθρώπῳ νόμιμον ἤδη πεποίηται, ὥστε χαὶ 
ἐπαύρεσίν τινα γίγνεσθαι ἀπὸ τοῦ ἐχγόνου. 

(Stob. Flor. LXXVI, 17.) 

185. Οὐ δοχέει μοι χρῆναι παῖδας χτᾶσθαι" ἐνορέω 
γὰρ ἐν παίδων χτήσιι πολλοὺς μὲν καὶ μεγάλους 
χινδύνους, πολλὰς δὲ λύπας, ὀλίγα δὲ τὰ εὐθηνέον- 
τα καὶ ταῦτα λεπτά τε xol ἀσθενέα. 

(Stob. Flor. LXXVI, 15.) 

186, Δημόκριτος γάμον xat dado παραιτεῖται 
διὰ τὰς πολλὰς ἐξ αὐτῶν ἀηδίας τε χαὶ ἀφολχὰς 
ἀπὸ τῶν ἀναγχαιοτέρων. 

(Clem. Alex. Strom. H p. 421.) 
157. Τεχνοτροφίη σφαλερόν" τὴν μὲν γὰρ ἐπιτυχίην 


173. Democritus quum videret. quendam quibuslibet 
prompte largientem et temere suppeditantem : Male, inquit, 
pereas, quia Gratias virgines, meretrices effecisti. 

174. Ne in cunctos suspiciosus, sed providus et cautus 
sis. 

De mulieribus, przeterea de matrimonio et 
liberis procreandis. 


175. Mulier multo est promptior quam vir ad astutiam 
et malignitatem. 

176. Parcus sermo mulierem ornat, et ipsius ornatus 
parcitas ei decora est. 

177. Mulier dicendi facultatem ne exerceat; res enim 
periculosa est. 

178. Democritus quum animadvertisset quendam multa 
imperite disputantem : Hic, inquit, non dicendi peritus mi- 
hi videtur, sed omnino tacendi imperitus. 

179. Mulieris imperio parere contumelia et ignavia 
extrema est, 

180. Quum Democritum quidam battpciusitin, cur, 
quum magnus esset, parvam duxisset uxorem : Ego, in- 
quit, in malo eligendo, quod minimum erat, elegi. 

181. Nonnulli urbibus quidem dominantur, uxoribus 
autem serviunt. - 


182. Quemadmodum corporis, sic el familiae viteeque 
morbi quidam inveniuntur. 

183. Qui bonum nactus est generum, inquit Democritus, 
is repperit filium, qui malum, is et filiam perdidit. 

184. Necessaria hominibus liberorum videtur procreatio 
naturae instinctu pariter et antiquissima institutione, ut in 
cxteris quoque animalibus est manifestum. Omnia enim, 
naturam secuta ducem, sobolem sibi, vel nulla utilitatis 
spe proposita, parant : fetum autem, simul atque editus 
est, non sine labore educat et nutrit, prout. potest unum- 
quodvis, et tantisper dum durat tenera ejus sas, curam 
ejus gerit, et dolet si quid patiatur. Talis omnium est in- 
doles, 485 animam habent; inter homines autem hoc tau- 
quam vite institutum ita jam inveteravit, ut utilitatem 
etiam e progenie sua percipiant. 

185. Non probo liberorum procreationem. Nam in ipso- 
rum possessione multa magnaque pericula inesse video et 
molestias plurimas, exiguam vero felicitatem eamque te- 
nuem et exilem. 

186. Democritus matrimonium liberorumque procrea- 
lionem rejicit propterea quod multae inde oriantur molestiae 
et quod hac ratione a rebus magis necessariis avocemur. 

187. Liberorum educatio lubrica res est. Nam si bene 


352 DEMOCRITI FRAGMENTA. 


ἀγῶνος μεστὴν xal φροντίδος χέχτηται τὴν δὲ 
ἀποτυχίην ἀνυπέρθετον ἑτέρην ὀδύνην. 
(Stob. Flor. LXXVI, 13.) 

188. Ὅτεῳ χρήματά ἐστι, παῖδα ποιήσασθαι ἐκ τῶν 
φίλων ἐμοὶ δοκέει ἄμεινον εἶναι’ καὶ τῷ μὲν παῖς 
ἔσται τοιοῦτος, οἷον ἂν βούληται’ ἔστι γὰρ ἐχλέξα- 
σθαι οἷον ἐθέλει, καὶ ὃς ἂν δοχέη ἐπιτήδειος εἶναι 
χαὶ μάλιστα na φύσιν ἕπηται. Ka τοῦτο τοσοῦ-- 
τὸν διαφέρει, ὅσον ἐνταῦθα μὲν ἔστι τὸν παῖδα λα- 
θέειν καταθύμιον x πολλῶν τῶν ἂν δέη" ἣν δέ τις 
ποιέηται ἀπὸ ἑωυτοῦ, πολλοὶ ἔνεισι κίνδυνοι" ἀνάγ- 
χη γάρ, ὃς ἂν γένηται, τούτῳ χρέεσθαι. 


(Stob. Flor. LXXVI, 16.) 


Περὶ νόμων xo πολιτηΐης. 


189. Νόμῳ χαὶ ἄρχοντι χαὶ σοφωτέρῳ εἴχειν χόσμιον. 
(Stob. Flor. V, 23.) 
190, Τελευτᾷ γὰρ εἰς χαχοδοξίην χαχὴν ὃ παρεχτεινό- 
μενος τῷ χρέσσονι. 
( Stob. Flor. XXII, 42. ) 
19*. Φύσι τὸ ἄρχειν οἰκήϊον τῷ χρέσσονι. 
(Stob. Flor. XLVI, 19.) 
192. Χαλεπὸν ἄρχεσθαι Ob yspstovoc. 
( Democrates ap. Orell. n. 15.) 
193. Κρέσσον ἄρχεσθαι τοῖσι ἀνοήτοισι, ἢ ἄρχειν. 
(Stob. Flor. XLIV, 14.) 
194. Δίχης xat ἀρετῆς μεγίστην μετέχει μοῖραν δτιμὰς 
ἀξίας τάμνων. 
(Stob. Flor. XLVI, 45.) 


195. ᾿Αλλ᾽ οἵγε πρὸς ἔπαινον xal δόξαν οὕτως ἔχοντες, 


&o' οὖχ ὁμολογοῦσι μεγάλας ἡδονὰς προΐεσθαι, δι᾽ 
ἀσθένειαν ἢ μαλαχίαν φεύγοντες ἀρχὰς 3 πολιτείας 
χαὶ φιλίας βασίλέων, ἀφ᾽ ὧν τὰ μεγάλα καλὰ εἰς 
τὸν βίον γίνεσθαι ἔφη Δημόκριτος. 

( Plutar ch. opp. moral. p. 1100, vol. X 
p. 525 ed. Reisk. ) 

196. Οὐχ ἂν ἐκώλυον ol νόμοι ζῆν ἕχαστον xat! ἰδίην 
ἐξουσίην, εἰ μὴ ἕτερος ἕτερον ἐλυμαίνετο’ φθόνος 
γὰρ στάσιος ἀρχὴν ἀπεργάζεται. 

(Stob. Flor. XXXVII, 57. Anton. et Max, 
p. 408.) 

197. 'O' νόμος βούλεται μὲν εὐεργετέειν βίον ἀνθρώ-- 
πων" δύναται δέ, ὅταν αὐτοὶ βούλωνται πάσχειν" 
τοῖσι γὰρ πειθομένοισι τὴν ἰδίην ἈΜῊΝ ἐνδεί- 
χνυται. 

(Stob. Flor. XLHI, 33.) 

198. Ταῖς τῶν χαιρῶν μεταῤολαῖς xat ol σφόδρα δυνα- 

τοὶ τῶν ἀσθενεστέρων ἐνδεεῖς γίνονται. 
( Anton. et Max. p. 806.) 

199. "Aro ὁμονοίης τὰ μεγάλα ἔργα xal τῇσι πόλισι τοὺς 

πολέμους δυνατὸν χατεργάζεσθαι, ἄλλως δ᾽ οὔ, 
(Stob. Flor. XLIII, 4o. ) 

200. Στάσις ἐμφύλιος ἐς ἑχάτερα xaxóv* xal γὰρ vi- 

χέουσι xal ἡσσωμένοισι ὁμοίη φθορή. 
(Stob. Flor. XLIII, 34.) 

201.: Φρονήσιος ἔργον, μέλλουσαν ἀδιχίην φυλάξασθαι, 

ἀναλγησίης δέ, τὴν γενομένην μὴ ἀμύνασθαι. 
(Stob. Flor. III, 51.) " 

202, ᾿Αδιχεομένοισι τιμωρέειν χατὰ δύναμιν χρὴ xai 
μὴ παριέναι" τὸ μὲν γὰρ τοιοῦτον δίχαιον xal ἀγα- 
θόν, τὸ δὲ μιὴ τοιοῦτον ἄδικον καὶ χαχόν. 


cedat , multum serumnae et. curarum habet , si male, alios 


.dolores inevitabiles parit. 


188. Qui divitiis affluit, is melius mihi videtur facturus, 
si amici alicujus filium sibi adoptat. Atque huic tum filius 
erit, qualem voluerit. Licet enim eligere, qualem desideret 
et qui idoneus maximeque natura ad obedientiam propen- 
sus videatur. Discrimen autem in hoc positum est, quod 
adoptanti licet filium ex illa, qua (ad eligendum) opus est 
multitudine, ex animi sententia sumere, gignenti multa 
imminent pericula, quum talem, qualis natus sit, habere 
necesse sit. 


De legibus ac de civitate. 


189. Decet nos legi et impéranti et sapientiori cedere. 

190. Subit infamiam qui cum superiore contendit. 

191. Imperare natura proprium est preestantiori. 

192. Deteriori parere durum est. 

193. Insipientes aliis parere preestat, quam imperare. 
194. Justitie et virlutis maximam partem habet qui 

honores tribuit honore dignis. 
195. Ceterum qui hoc modosunt erga laudem et gloriam 


affecti, nonne fatentur se magnas dimittere voluptates , 
dum ob imbecillitatem vel moliitiem fugiunt magistratus, 
reipublicae gubernationem, amicitias regum : a quibus 
rebus magna bona in vitam humanam redundare dixit 
Democritus. 

196. Leges non prohiberent singulos pro arbitrio suo 
vivere, nisi alter ad injuriam alteri inferendam esset 
proclivis. Etenim invidia seditionis parit initium. 

197. Lex hominum vitam beneficiis ornare vult, id au- 
tem prestare potest, si ipsi ea accipere voluerint : obe- 
dientibus enim vim et virtutem suam ostendit. 

198. Temporum mutationibus fit, ut etiam valde poten- 
tes infirmiorum auxilio indigeant. 

199. Concordia cum alic res magno geri, tum a civi- 
tatibus bella confici possunt ; secus, haudquaquam. 

200. Seditio domestica utrique parti nocet ; nam et vin- 
centes et victos eadem pessundat pernicies. 

201. Prudentiz est futuram injuriam precavere, indo- 
lenti: vero illatam non ulcisci. 

202. Injuriam patientes pro viribus sunt defendendi et 
minime negligendi : hoc enim justum et bonum est , con- 
trarium vero injustum et malum. 


τος τὰν το δ" 


σωχοκσδα ον πάθια 
Tex 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 


( Stob. Flor. XINI, 43.) 
203. Καὶ oi φυγῆς ἄξια ἔρδουσι, ἢ δεσμῶν ἢ ποινῆς 


ἄξιοι, χαταψηφιστέον xal μὴ ἀπολύειν: ὃς δ᾽ ἂν 


παρὰ νόμον ἀπολύῃ, χέρδεϊ δρίζων ἢ ἡδονῇ, ἀδι- 


χέει" xal οἵ τοῦτο ἐγχάρδιον ἀνάγχη εἶναι, 
(Stob. Flor. XLVI, 44.) 

401. Τῶν ἡμαρτημένων ἄνθρωποι μεμνέαται μᾶλλον 
ἢ τῶν εὖ πεποιημένων. Καὶ γὰρ δίκαιον οὕτως" 
ὥσπερ τὰς πὰραχαταθήχας ἀποδιδόντα οὐ χρὴ 
ἐπαινέεσθαι, τὸν δὲ μὴ ἀποδιδόντα χαχῶς ἀχούειν 
χαὶ πάσχειν, οὕτω χαὶ τὸν ἄρχοντα. Οὐ γὰρ ἐ ἐπὶ 
τουτέῳ ἡρέθη ὡς χαχῶς ποιήσων, ἀλλ᾽ ὡς εὖ. 

( Stob. Flor. XLVI, 47.) 

205. Οὐδεμίη μηχανὴ τῷ νῦν χατεστεῶτι ῥυσμῷ μὴ 
οὖχ ἀδιχέειν τοὺς ἄρχοντας, ἣν xal πάνυ ἀγαθοὶ 
ἔωσι" οὐδενὶ γὰρ ἄλλῳ ἔοιχε 7| ἑωυτῷ τὸν αὐτὸν 
ἐπ᾽ ἑτέροισι γίνεσθαι. Δέει δέ χως οὕτω καὶ ταῦτα 
χοσμηθῆναι, ὅχως ὃ μηδὲν ἀδιχέων, ἢν xal πάνυ 
ἐτάζη τοὺς ἀδικέοντας, μὴ ὑπ᾽ ἐχείνοισι γενέσθαι, 
ἀλλά τις ἣ θεσμὸς ἤ τι ἄλλο ἀμυνέει τῷ τὰ δίκαια 
ποιεῦντι. 

( Stob. Flor. XLNI, 48. ) 

206. Κατὰ δὲ ζῴων ἔστι ὧν φόνον xul μὴ φόνον ὧδε 

ἔχει" τὰ ἀδικέοντα χαὶ θέλοντα ἀδιχέειν ἀθῷος ὃ 


χτείνων; χαὶ πρὸς εὐεστοῦν τοῦτο ἔρδειν μᾶλλον 2 
, 


UT. 
( Stob, Flor. XLIV, 16.) 
207. Κτείνειν χρὴ τὰ πημαίνοντα παρὰ δίκην πάντα 


958 
περὶ παντός" xal ταῦτα ὃ ποιέων εὐθυμίης xal δί- 
χῆς xai θάρσεος xol χτήσιος ἐν παντὶ χόσμῳ 
μέζω μοῖραν μετέξει. 

(Stob. Flor. XLIV, 17.) 

208. “Ὅχωσπερ περὶ χιναδέων τε xal ἑρπετέων γεγρά- 
φαται τῶν πολεμίων. οὕτω xal χατὰ ἀνθρώπων 
δοχέει μοι χρεὼν εἶναι ποιέειν: xax νόμους τοὺς 
πατρίους κτείνειν πολέμιον ἐν παντὶ κόσμῳ, ἐν à 


4 
, 


μὴ νόμος ἀπείργει" νόμος δὲ ἀπείργει, ἱερὰ ἔχά- 
στοισι ἐπιχώρια xot σπονδαὶ xat ὅρχοι. 
(Stob. Flor. XLIV, 18.) 

209. Κιξάλλην xal ληϊστὴν πάντα χτείνων τις ἀθῷος ἂν 

εἴη, xal αὐτοχειρίῃ καὶ χελεύων xal ψήφῳ. 
(Stob. Flor. XLIV, 19. ) 

210. Οἰχέτησι, ὡς μέρεσι τοῦ ἀκήνοος,, χρῶ ἄλλῳ πρὸς 

ἄλλο. 

(Stob. Flor. XLII, 45.) 
Ἡ ἐν δημοχρατίη, πενίη τῆς παρὰ τοῖσι δυνατοῖσι 
καλεομένης εὐδαιμονίης τοσοῦτόν ἐστι αἱρετωτέρη, 
6xócov ἐλευθερίη δουλείης. 

: (Stob. Flor, XLIII, 42. ). 

212. Τὰ χατὰ τὴν πόλιν χρεὼν τῶν λοιπῶν μέγιστα 
ἡγέεσθαι, ὅχως ἄξεται εὖ , μήτε φιλονεικέοντα 
πορὰ τὸ ἐπιεικές, μήτε ἰσχὺν ἑωυτῷ περιτιθέμενον 
παρὰ τὸ χρηστὸν τὸ τοῦ ξυνοῦ. Πόλις γὰρ εὖ ἀγο- 
μένη μεγίστη ὄρθωσίς ἐστι" xol ἐν τούτῳ πάντα 
ἔνι, καὶ τούτου σωζομένου πάντα σώζεται, xoi 
τούτου φθειρομένου τὰ πάντα διαφθείρεται. 


203. Damnandi neque absolvendi sunt, qui aliquid 
dignum exsilio committunt, aut qui vinculis aliave poena 
: digni sunt. Qui vero legum auctoritate contemta ( ejus- 
niodi homines ) absolvit, lucri aut voluptatis gratia decer- 
nens, injuste agit, atque hanc agendi rationem ei cordi esse 
necesse est. 

204. Homines (i. e. cives) male quam bene factorum 
magis sunt memores , atque ita fieri par est. Ut qui de- 
positum reddit, laudari non debet, at reprehendi et pu- 
niri qui non reddit : ita de magistratu quoque judican- 
dum est. Neque enim ea lege ut male faciat, sed ut bene 
faciat eligitur. 

205. In presenti rerum statu fieri non potest, quin ma- 
gistratus etiam valde boni (interdum) inique agant ; neque 
enim ulli alii nisi sibi ipsi similis est haec rerum facies et 
conditio, qua iidem ( homines perpetuo ) aliis atque aliis 
(magistratibus ) parent. Convenit etiam ita fere hoc ( de 
quibus loquor) institui, ut qui nulla in re injustum se 
przebet , etiamsi severe de injuriarum auctoribus quserat , 
illis ne pareat ( postea), sed ut vellex vel aliud quid magi- 
stratum justitia insignem ab illorum injuria defendat. 

206. De animalium quorundam ciede permissa ac non 
permissa sic se res habet. Ea quc injuriam faciunt aut 
facere volunt, quisquis occiderit, innocens erit, immo ne sa- 

PHILOS. GRJEC. 


lus nostra periclitetur, occidi ea prestat, quam non occidi. 

207. Interficiendasunt omni de causa, quicunque praeter 
fas damnum apportant; quod qui facit, is et tranquillita- 
tis et juris et animi intrepidi et. in omnibus ornamentis 
plus possessionum habebit. 

208. Ut de feris et serpentibus nobis inimicis ieiittin 
est, sic etiam adversus homines faciendum mihi videtur: 
ut hostis ubivis gentium secundum patrias leges occida- 
tur, quatenus nulla lex obstet. Aliquando enim lex prohi- 
bet et sua cujusque regionis sacra (templa), feedera et 
sacramenta. 

209. Furem et latronem quemvis occidens aliquis aut 
manu sua, aut jussu suffragiove, innocens habendus 
es —— 

210. Servis, ut partibus corporis, alio ad aliud utere. 

211. Paupertas in populari imperio tanto potior est fe- 
licitate, quam inter potentes hoc nomine masas. quanto 
antestat servituti libertas. 

: 2312. Negotia publica civitatis omnium existimari oportet 
maxima , ut ipsa civitas bene gubernetur, neque proter 
sequum contendi , neque privatam potentiam adversus pu- 
blicum bonum comparari. Nam bene temperata civitas fe- 
licissima est rerum constitutio. In hac insunt omnia, liac 


salva cuncta servantur, hac pereunte nil non pessum it. 
25 


354 DEMOCRITI FRAGMENTA. 


| (Stob. Flor. XLIII, 43.) 

213. Tois« χρηστοῖσι o) ξυμφέρον ἀμελέοντας τοῖσι 
ἑωυτῶν ἄλλα πρήσσειν" τὰ γὰρ ἴδια χαχῶς ἂν ἔ- 
σχεν. Εἰ δὲ ἀμελέοιτο τῶν δημοσίων τι, χακῶς 
ἀκούειν γίνεται, xat ἣν μηδὲν μήτε χλέπτη μήτε 
ἀδιχέῃ" ἐπεὶ χαὶ ἀμελέοντι (οὐχ ἧσσον) ἢ ἀδι- 
χέοντι, χίνδυνος κακῶς ἀχούειν χαὶ δὴ χαὶ παθέειν 

Ἀνάγχη δὴ ἁμαρτάνειν, ξυγγινώσχεσθαι δὲ 
ὑπ ἀνθρώπους οὐκ εὐπετές. 
(Stob. Flor. XLI, 44. ) 

414. Οἱ xaxol ἰόντες ἐς τὰς τιμάς, ὁχόσῳ ἂν μᾶλλον 
ἀνάξιοι ἐόντες ἴωσι, τοσούτῳ μᾶλλον ἀναχηδέες 
γίνονται καὶ ἀφροσύνης xai θράσεος πίμπλανται. 

( Stob. Flor. XLIII, 45. ) 

215. Ὅταν οἱ δυνάμενοι τοῖσι μὴ ἔχουσι χαὶ προτελέειν 
τολμέωσι χαὶ ὑπουργέειν χαὶ χαρίζεσθαι, ἐν τούτῳ 
ἤδη καὶ τὸ οἰχτείρειν ἔνεστι, χαὶ μὴ ἐρήμους εἶναι 
χαὶ τὸ ἑταίρους γίνεσθαι xat τὸ ἀμύνειν ἀλλήλοισι 
xai τοὺς πολιήτας δμιονόους εἶναι καὶ ἄλλα ἀγαθά, 
ὅσσα οὐδεὶς ἂν δύναιτο χαταλέξαι. 


(Stob. Flor. XLIII, 46.) 
Περὶ γήραος. 


216. Ισχὺς καὶ εὐμορφίη νεότητος ἀγαθά, γῆρας δὲ 
σωφροτύνης ἄνθος. 
(Stob. Flor. CXV, 19; Max. p. 856.) 
217. Γέρων εὔχαρις 6 αἱμύλος xal σπουὸδχιόμυθος, 
( Democrat. Orell. n. 70.) 
218. Ὁ γέρων νέος ἐγένετο, ὃ δὲ νέος ἄδηλον εἰ ἐς 


γῆρας ἀπίξεται" τὸ τέλειον ὧν ἀγαθὸν τοῦ μέλλον- 
τός τε καὶ ἀδήλου κρέσσον. 
( Stob. Flor. CXV, 21.) 
219. Γῆρας δλόχληρός iéo: πήρωσις" πάντ᾽ ἔχει “καὶ 
πᾶσι ἐνδέει. 
(Stob. Flor. CXVI, 41.) 
Ὁ αὐτὸς ἰδὼν νεανίαν φιλοπονοῦντα ἔφη: Κάλλι- 
στον ὄψον τῷ γήρατι ἀρτύεις. 


( Anton. et Max. pag. 377.) 
IIoeoyov. 


221, Ἐξρωτικὴν μέμψιν ἣ ἀγαπωμένη λύει. 
(Stob. Flor, LXIII, 33.) 
222, ἸΙσχυρὸν ἐς πειθὼ λόγος γίνεται. 
(Stob. Flor. LXXXI, 11.) 
223. ᾿Ισχυρότερος ἐς πειθὼ λόγος πολλαχῇ γίνεται 
χρυσοῦ. j 
( Democrat. ap. Orell. n. 17. ) 
224. Ὁ ἀδιχέων τοῦ ἀδιχεομένου χακοδαιμονέστερος. 
( Democrat. ap. Orell. n. 11.) 
225. ᾿Ανδρὶ σοφῷ πᾶσα γὴ βατή" ψυχῆς γὰρ ἀγαθῆς 
πατρὶς ὃ ξύμπας χόσμος. 
( Stob. Flor. XL, 7.) 
226. Τὰ χαλὰ γνωρίζουσι xai ζηλοῦσι οἱ εὐφυέες πρὸς 
αὐτά. 
( Democrat. ap. Orell. n. a2.) 
227. Προδουλεύεσθαι χρέσσον πρὸ τῶν πρηξίων ἢ μετα- 
νοέειν. 


213. Bonis non expedit, rebus suis neglectis, alias 
agere : proprie enim (interim) . male se haberent. Si 
quid autem publicum negligatur, infamia accedit, etsi 
quis neque furtum neque injuriam ullam faciat. Etenim 
negligenti non minus quam injuriam inferenti periculum 
est cum male audiendi , tum etiam patiendi. Fieri profecto 
non potest, quin peccetur, peccatorum autem veniam ut 
impetrent homines , non facile fieri potest. 

214. Improbi si honores petunt, quo fuerint indigniores, 
hoc et negligentiores (adepto magistratu) fiunt impru- 
dentiaque magis et audacia replentur. 

215. Ubi potentes ad sublevandos tenuioris fortunze ho- 
mines sumptus facere sustinent eisque operam navare 


et gratificari, ibi misericordie locus est, singuli cives 


non dissociati ac deserti sunt, sed mutua societas, defen- 


. 510 et concordia nascuntur atque alia bona tot tantaque, ut 


nemo verbis exprimere possit. 
De senectute. . 


216. Róbur et. pulchritudo juventutis bona sunt, sene- 
ctus autem temperantive prudentizeque flos est. 

217. Gratus est senex qui seite Lind potest et seria 
loqui. 


1 et laboris amantem : Pulcherrimum, inquit, senectutis 


218. Senex fuit juvenis aliquando : num vero juvenis 
futurus sit olim senex, incertum est. Perfectum ἘΠῚ 
bonum futuro atque incerto ργοϑίδης 8 est. 

219. Senectus omnium est sensuum hebetatio : omnia 
habet atque omnibus aliquid deest. 

220. Idem Democritus conspicatus juvenem industrium 


condis obsonium. 
Additamentum. 


21. Àmatorium crimen diluit ipsa quae amatur. 3 

222. Plurimum ad persuasionem sermo valet. 

223. Ad persuadendum saepenumero plus oratio, quam 
aurum valet. 

224. Infelicior est, injuriam qui facit, quam qui acci- 
pit. 

225. Quaelibet terra sapienti viro pervia est : namque 
animi fortis universus mundus patria est. 

226. Homines natura ad honestatem facti et agno- 
scunt, qua honesta suni, et iis operam dant. 

237. Prostat consilium praecedere facta, quam peeui- 
tentiam subsequi. 


DULL AU FCRC Eque cain Ia 


ΠΣ um 


(Democrat. ap. Orell. n. 31.) 

228. Ἢ τῶν ξυγγενέων ἔχθρη τῆς τῶν » ὀθνείων χαλεπω- 
τέρη μάλα. 

( Democrat. ap. Orell. n. 56.) 

229. 'O αὐτὸς (Δημόκριτος) ἔφη, οὐ καλὸν πεπαιδευ-- 
μένον ἀπαιδεύτοις διαλέγεσθαι, ὥσπερ οὐδὲ ví- 
φοντα μεθύουσιν. 

(Anton. et Max. p. 704.) 

230. Ὁ αὐτὸς τὸν φθόνον εἶπεν É)xoc εἶναι τῆς $05- 
θείας. 

(Anton. et Max. p. 408.) 

231. 'Γιμαὶ παρὰ τοῖσι εὐφρονέουσι μέγα δύνανται, ot 
ξυνιᾶσι τιμώμενοι. 

( Pseudodemocr at. n. Gr.) 
232. βέλτερον ὑπ᾽ ἑτέρου ἢ ὑπ᾽ ἑωυτοῦ ἐπαινέεσθαι. 
( Pseudodemocrat. n. 82:) 

233. Ἣν μὴ γνωρίζης τοὺς ἐπαίνους, χολαχεύεσθαι 

ἡγέο. 
. (Pseudodemocrat. n. 83.) 

234. Φαύλων δμιλίη ξυνεχὴς ἕξιν χαχίης αὔξει. 
. (Cod. Flor. Stob. Gaisf. IV p. 408.) 

235. ᾿Εχουσίως μὴ πονέειν παῖδες ἀνιέντες, οὔτε γράμ- 
ματα μάθοιεν, οὔτε μουσικήν, οὔτε ἀγωνίην, οὐδ᾽ 
ὅπερ μάλιστα τὴν ἀρετὴν ξυνέχει, τὸ αἰδέεσθαι" 
μάλα γὰρ ἐχ τούτων φιλέει γίνεσθαι ἣ αἰδώς. 

(Ibid. p. 403.) 

2314 Τὰ μὲν χαλὰ χρήματα τοῖσι πόνοισι ἣ μάθησις 

ἐξεργάζεται, τὰ δ᾽ αἰσχρὰ ἄνευ πόνων αὐτόματα 

χαρποῦται" xat γὰρ ὡς τὸν οὐχ ἐθέλοντα πολλάχις 

ἐξέργει τοιοῦτον εἶναι" οὕτω μεγάλης πρήξιος ὃ 

ἀμαθὴς σπανίως πρτουργός τε καὶ ποιητής ἐστι. 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 355 


(Ibid. p. 406.) 

237. Τίμιον ὀλίγη σοφίη ὑπὲρ δόξαν ἀφροσύνης μεγά- 
λης. 

(Pseudodemocrat. n. 86.) 

238. Ανθρώποισι πᾶσι σεύαστά ἐστι τὸ ἀγαθὸν xal 
ἀληθές: ἡδὺ δὲ ἄλλῳ ἄλλο. 

( Pseudodemocrat. n. 34.) 

239. "v γε ἀληθινὴν τιμὴν xal χάριν ἱδρυμένην ἐν 
εὐνοία καὶ διαθέσει τῶν μεμνημένων οὐχ ὑπερό- 
ψεται πολιτικὸς ἀνήρ, οὐδέ γε δόξαν ἀτιμάσει 
φεύγων τὸ τοῖς πέλας ἁνδαάνειν, ὡς ἠξίου 
Δημόκριτος. 

(Plutarch. reip. ger. prac. p. 821, vol. 
IX p. 266 ed. Reisk.) 

240. "Ev ξυνῷ ἰχθύϊ ἄκανθαι οὐχ ἔνεισιν, ὥς φησιν ὃ 
Δημόχριτος. 

(Plutarch. convival. disput. lib. Il, xo 
pag. 643, vol. VIII pag. 549 ed. Reisk. ) 
24L. Ἦμος δὲ στεροπῆας ἀπεπτοίησεν ὀνείρους ὃ ἥλιος 
ἀνασ᾽ών, καὶ καθάπερ εἰς ταὐτὸ συμμίξας ἐπέ- 
στρεψε xal συνώρμησε τῷ φωτὶ τὰς πράξεις xat τὰς 
νοήσεις τὰς ἁπάντων, ὥς φησι Δημόχριτος, νέα 
ἐφ᾽ ἡμέρη στρέφοντες ἄνθρωποι, τὴν πρὸς ἀλλή- 
λους ὁρμὴν καθάπερ ἀρτύματα συντόνως ποθοῦν- 
τες, ἄλλος ἀλλαχόθεν ἐπὶ τὰς πράξεις ἀνίστανται. 

( Plutarch. de occulte viv. p. 1129, vol. X 
pag. 642 seq. ed. Reisk.) 

212. Χρὴ τὴν μὲν εὐσέδειαν φανερῶς ἐνδείκνυσθαι, 
τῆς δὲ ἀληθείας θαῤῥούντως προΐστασθαι. 

( Anton. pag. 235.) 


243. ΞΞείνοισι μεταδίδου xal τοῖσι δεομένοισι 2x τῶν 


228. Consanguineorum inimicitiae multo asperiores sunt 
externis. 

229. Idem (Democritus) dixit, neque doctum decere 
cum indoctis, neque sobrium cum ebriis loqui. 

230. Idem invidiam veritatis ulcus esse dicebat. 

231. Honores plurimum valent apud prudentes atque 
benevolos, qui eos sibi collatos esse intelligunt. 

232. Abalio quam a se ipso laudari praestat. 

233. Si laudes in te ipso non agnoveris, palpum tibi 
obtrudi existimes. 

234. Continuum improborum commercium vitiorum 
consuetudinem paullatim affert. 

235. Pueri qui voluntariis laboribus totos se dare non 
possunt, illi neque litteras didicerint , neque musicam , 
neque (cum zqualibus honeste) cértare, neque, quod 
maxime virtutem continet, alios révereri; nam ex his 
rebus pudor nasci inprimis solet. 

236. Res honestas laboribus disciplina perficit , turpes 
autem nullius laboris nativi sunt fructus : nam ut nolen- 
tem (disciplína) saepe Cogit, ut (qualem se praebet ) talis 
sit ( lomo), ita omnis disciplinae expers raro est przeclari 
facinoris auctor. 


237. Nonnihil sapienlie pluris faciendum est, quam 
speciosa quidem , sed falsa magnae dementize opinio. 

238. Apud omnes quidem homines in honore sunt bo- 
num ac verum : gratum tamen alii aliud. 

239. Certe verum honorem gratiamque innixam bene- 
volentia animique memorum affectione non despiciet vir, 
qui in administranda republica versatur, neque gloriam 
contemnet, fugiens aliorum approbationem, ut volebat 
Democritus. 

240. In communi pisce non insunt spina, ut dicit De- 
mocritus. 

241. Verum ubi sol oriens fulgentia somnia abegit, et . 
tanquam in unum commiscens convertit et excitavit una 
cum luce omnium actiones cogitationesque : tunc, ut ait 
Democritus, nova statim ab initio diei animo volventes 
homines , mutuos conatus velut condimenta quaedam ve- 
hementer appetentes, alius aliunde ad res agendas sese 
conferunt. 

242. Pietas palam declaranda, veritas autem forti animo 
defendenda est. 

243. Peregrinis imperlire et egentibus ex iis quze ad- 


25. 


866 DEMOCRITI FRAGMENTA. 


, 


ἐόντων ὃ γὰρ μὴ διδοὺς δεομένῳ οὐδὲ αὐτὸς λήψε- 
ται δεόμενος. 
( Anton, et Max. p. 725.) 

244. "'éy oc xa ἔπειξις ἀπέστω τοῦ ἐσθίειν" χυνῶδες γὰρ 

τοῦτο χαὶ θηρίῳ μᾶλλον ἢ ἀνθρώπῳ πρέπον. 
(Anton. et Max. pag. 299. ) 

245. Ποθητὸς εἶναι μᾶλλον ἢ φοδερὸς κατὰ τὸν βίον 
προαιροῦ, ὃν γὰρ πάντες φοθοῦνται, πάντας φο- 
δεῖται, 

( Anton, p. 517; Max. p. 542.) 

246. Τὸν ἄρχοντα δεῖ ἔχειν πρὸς μὲν τοὺς καιροὺς Ào- 
γισμόν, πρὸς δὲ τοὺς ἐναντίους τόλμαν, πρὸς δὲ 
τοὺς ὑποτεταγμένους εὔνοιαν. 


( Anton. p. 517; Max. p.542. 
247. Δεῖ τὸν ἑτέρων μέλλοντα ἄρξειν αὐτὸν ἑαυτοῦ 
πρῶτον ἀρχεζ. 
( Maxim. p. 542.) 
218. "HU μηδὲν ἀποδέχεσθαι, ἣν μὴ ξυμφέρη. 
( Pseudodemocrat. ap. Orell. n. 39. ) 
219. 'O χόσμος σχηνή, 6 βίος πάροδος" ἦλθες, εἶδες, 
ἀπῆλθες. 
(Pseudodemocrat. ap. Orell. n. 84. ) 
250. Θείου νόου τὸ αἰεὶ διαλογίζεσθαι χαλόν. 
(Pseudodemocrat n. 79.) 


Sunt : qui enim indigenti non dederit, ne ipse quidem, si 
quando egeat, accipiet. 

244. Celeritas et festinatio absint a comedendo. Hoc 
enim caninum est, et belluse convenit magis quam ho- 
mini. 

245. Id specta, ut alii magis te desiderent in vita quam 
metuant : quem enim omnes metuunt, idem omnes me- 
tuit. 

246. Principem in rerum opportunitatibus uti decet ra- 


lione, adversus hostes audacia, benevolenlia autem erga 
subjectos. j 

247. Qui aliis imperaturus est, debet ipse sibi prius 
imperare. : 

248. Nihil jucundum admittendum est, nisi idem sit 
utile. 

249. Mundus scena, vita transitus : venisti , vidisti , 
abiisti. 

250. Animi divini est, semper aliquid bonum cogitare. 


B. ΦΥΣΙΚΑ ΑἈΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΑ. 


FRAGMENTA PHYSICA. 


r, Δηυόχριτος δὲ ὅτι μὲν ἀναιρεῖ τὰ φαινόμενα ταῖς 
αἰσθήσεσι, xal τούτων λέγει μηδὲν φαίνεσθαι χατὰ 
ἀλήθειαν, ἀλλὰ μόνον. αἰαὶ δόξαν" ἀληθὲς δὲ ἐν 
“τοῖς οὖσιν ὑπάρχειν τὸ ἀτόμους εἶναι καὶ χενόν. 
Νόμῳ γάρ, φησί, γλυχύ,χαὶ νόμῳ πιχρόν, 
νόμῳ θερμόν, γόμῳ ψυχρόν, νόμῳ y pot 
ἐτεῇ δὲ ἄτομα xal xevóv. Ἅπερ νομίζε- 
ται μὲν εἶναι χαὶ δοξάζεται τὰ αἰσθητά, 
oüx ἔστι δὲ xac ἀλήθειαν ταῦτα" ἀλλὰ 
τὰ ἄτομα μόνον χαὶ χενόν. Ἔν δὲ τοῖς 
Κρατυντηρίοις καίπερ ὑπεσχημένος ταῖς αἰσθήσεσι 
τὸ χράτος τῆς πίστεως ἀναθεῖναι, οὐδὲν ἧττον εὗ- 
ρίσχεται τούτων χαταδικάζων. Φησὶ γάρ: Ἣ μέες 
δὲ τῷ μὲν ἐόντι οὐδὲν ἀτρεχὲς ξυν- 
ίεμεν, μεταπῖπτον δὲ χατά τεσώματος 
διαθιγήν, καὶ τῶν ἐπεισιόντων, xal τῶν 
ἀντιστηριζόντων. Καὶ πάλιν φησί: àc67, 
μέν vuv, ὅτι olov ἕχα στόν ἐστιν, ἢ οὐχ 
ἔστιν, οὐ ξυνίεμεν, πολλαχῇ δεδήλωται. 
"Ev δὲ τῷ περὶ ἰδεῶν, γιν ώσχειν τε χρή, φησί͵ 
ἄνθρωπον τῷδε τῷ χανόνι, ὅτι ἐτεῆς 
ἀπήλλᾶαᾶχται. Καὶ πάλιν: Δηλοῖμὲν δὴ xal 
οὗτος 6 λόγος, ὅτι Exe, οὐδὲν ἴὸμεν περὶ 
οὐδενός: ἀλλ᾽ ἐπιῤῥυσμίη ἑκάστοισι ἣ 
δόξις. Καὶ ἔτι Καίτοι δ ἡλονἔσται, ὅτι ἐτεῇ 
οἷον ἕχαστον, γινώσχειν, ἐν ἀπόρῳ ἐστί. 


Καὶ δὴ ἐν μὲν τούτοις πᾶσαν σχεδὸν χινεῖ χατάλη- 
qw, xa μόνον ἐξαιρέτως χαθάπτεται τῶν αἰσθή- 
σεων. Ἂν δὲ τοῖς Κανόσι δύο φησὶν εἶναι γνώ- 
σεις, τὴν μὲν διὰ τῶν αἰσθήσεων, τὴν δὲ διὰ τῆς 
διανοίας: ὧν τὴν μὲν διὰ τῆς διανοίας γνησίην 
κατάγει, προσμαρτυρῶν αὐτῷ τὸ πιστὸν εἰς ἀλη- 
θείας χρίσιν" τὴν δὲ διὰ τῶν αἰσθήσεων σχοτίην 
ὀνομάζει, ἀφαιρούμενος αὐτῆς τὸ πρὸς διάγνωσιν 
τοῦ ἀληθοῦς ἀπλανές. Λέγει δὲ χατὰ λέξιν" 
Γνώμης δὲ δύο εἰσὶν ἰδέαι" ἣ μὲν γνησίη, 
ἣ δὲ σχοτίη" χαὶ σχοτίης μὲν τάδε ξύμ- 
παντα, ὄψις, ἀχοή, ὀδμή, γεῦσις, ψαῦ- 
σις" ἣ δὲ γνησίη ἀποχεχριμένη δὲ ταύ- 
τῆς. TX προχρίνων τῆς σχοτίης τὴν γνησίην 
ἐπιφέρει λέγων: Ὅταν ἣ σχοτίη μηχέτι δύ- 
νηταιμήτε δρὴν ἐπ᾽ ἔλαττον, μήτε ἀχού- 
ειν, μἡτεὀδμᾶσθαι, μήτε γεύεσθαι, μήτε 
ἐν τῇ ψαύσειαϊσθάνεσθαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ λε- 
πτότερον. Οὐχοῦν xol χατὰ τοῦτον 6 λόγος ἐστὶ 
χριτήριον, ὃν γνησίην γνώμην xot. 

( Sextus Empiricus adv. Mathem. ( Logic. ) 
lib. VII. S 135—139. pag. 399 seqq. ed. 
Fabric. ) 

Παλαιὰ γάρ τις, ὡς προεῖπον, ἄνωθεν παρὰ τοῖς 
υσιχοῖς χυλίεται δόξα περὶ τοῦ τὰ ὅμοια ὁμοίων 
εἶναι γνωριστικά" καὶ ταύτης ἔδοξε μὲν xot Δημό. 


b 
B 


1. Democritus autem quum ea tollat, quc apparent 
sensibus , ex iis etiam dicit nihil vere apparere, sed solum 
ex opinione , verum autem esse in iis 485 sunt , quatenus 
individua sint et inane. Opinione enim. et instituto, in- 
quit , est dulce et amarum, opinione calidum et frigi- 
dum, opinione color : vere autem. individua et inane. 
Qua igitur esse existimantur et putantur sensilia , ea 
non sunt revera. Sola autem sunt individua et inane. 
In Libris probativis itidem, quamvis pollicitus, se 
sensibus vim conciliaturum fidemque facturum, nihi- 
lominus invenitur eos condemnare. Ait enim : JVos re 
ipsa quidem nihil veri intelligimus , sed id tantum 
percipimus , quod mutatur pro positura corporis eo- 
rumque qua nobis incidunt et obsistunt. Et alibi ait : 
Nos vere quidem qualis sit unaquaque res, vel non sit, 
nequaquam intelligere , plurimis locis est declara- 
tum. In libro autem de imaginibus ait : Oportet hominem 
hac regula. scire, se a vero longe abesse. Et alio loco : 
Ostendit quidem hac quoque ratio , denulla re quid- 
quam mos vere scire, sed esse singulis opinionem , 
prout quemque res extrinsecus allata affecerit. Et 
alio etiam loco : Quamquam erit evidens , dubium esse, 


num, quale sit. unumquidque, sciamus. Atque in his 
quidem omnem fere rejicit comprehensionem , licet modo 
sensus precipue testes adhibeat. In Regulis autem duas 
perhibet esse cognitiones, alteram per sensus, alteram 
per cogitationem : ex quibus cognitionem quie per cogi- 
tationem fiL, genuinam ducit, fide dignum veritatis judi- 
cium suo testimonio ipsi tribuens; cognitionen; autem 
per sensus comparari solitam obscuram vocat, in vero 
discernendo erroris vacuitatem ei eripiens. Dicit autem ad 
verbum : Cognitionis duc sunt species , allera genuina, 
altera obscura; et obscure quidem hac sunt omnia, 
visus, auditus , olfactus , gustus , tactus ; genuina au- 
tem illa est, que ab hac est secreta. Deinde genuinam 
obscura praeferens subjungit haec : Quando obscura non 
amplius potest in rebus justo minoribus neque videre, 
neque audire , neque odorari, neque gustare, neque 
tactu sentire , sed ad subtilius ( confugiendum). Est igi- 
tur ex Democriti quoque sententia ratio rerum arbitra, 
quam appellat genuinam cognitionem. 

2. Nam vetus quadam, ut prius dixi, et jam pridem 
recepta inter physicos versatur opinio , similia similibus 
cognosci ; atque ejus quidem visus est eliam Democritus. 


357 


858 ἱ DEMOCRITI FRAGMENTA. 


xpiroc χεχομιχέναι τὰς παραμυθίας " ἔδοξε δὲ xod 
Πλάτων αὐτῆς ἐν Τιμαίῳ παρεψαυχέναι᾽ ἀλλ᾽ 6 
μὲν Δημόχριτος ἐπί τε τῶν ἐμψύχων καὶ ἀψύχων 
ἵστησι τὸν λόγον, K αὶ γὰρ ζῶα, φησίν, ὃ μ ογε- 
νέσι ζώοισι ξυναγελάζεται, ὡς περιστε- 
ραὶ περιστερῇσι, χαὶγέρανοιγεράνοισι, 
χαὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀλόγων. Ὧ σαύτως δὲ 
χαὶ περὶ τῶν ἀψύχων "χατάπερ δρῇν πά- 
ρεστι ἐπί ve vOv χοσχινευομένων σπερ- 
μάτων, καὶ ἐπὶ τῶν παρὰ τῇσι χυματω- 
γῆσι Ψηφίδων ὅχου μὲν γὰρ χατὰ τὸν 
τοῦ χοσχίνου δῖνον διαχριτιχῶς φαχοὶ 
μετὰ φαχῶν τάσσονται xal χριθαὶ μετὰ 
χριθέων χαὶ πυροὶ μετὰ πυρῶν ὅχου δὲ 
χατὰ τὴν τοῦ χύματος χίνησιν αἱ μὲν 
ἐπιμήχεες ΨψΨηφῖδες εἰς τὸν αὐτὸν τόπον 
τῇσι ἐπιμήχεσι ὠθέονται, αἱ δὲ περιφε- 
ρέες τῇσι περιφερέσι' ὥς ἂν ξνυναγωγόν 
τι ἐχούσης τῶν πρηγμάτων τῆς ἐν τού-- 
τοισι ὁμοιότητος. Ἀλλ᾽ ὃ μὲν Δημόχριτος 
EN 

οὕτως. 

(Sext. Empiric. adv. Mathem. lib. VII 
$ 116 et 117, pag. 395 ed. Fabric. ) 
Δημόκριτος δὲ εἴδωλά τινά qnot, ἐυπελάζειν τοῖς 
ἀνθρώποις, xal τούτων τὰ piv εἶναι ἀγαθοποιά, 
τὰ δὲ xaxomotk* ἔνθεν xal εὔχεται εὐλόγχων τυ- 
χεῖν εἰδώλων. Εἶναι δὲ ταῦτα μεγάλα τε xod 
ὑπερφυὴ xxi δύσφθαρτα μέν, οὐχ ἄφθαρτα δέ. 
Προσημαίνειν τε τὰ μέλλοντα τοῖς ἀνθρώποις θεω- 
ρούμενα καὶ φωνὰς ἀφιέντα ὅθεν τούτων αὐτῶν 
φαντασίαν λαθόντες “οἱ παλαιοὶ ὑπενόησαν εἶναι 


m 


θεόν, μηδενὸς ἄλλου παρὰ ταῦτα ὄντος θεοῦ τοῦ 
ἄφθαρτον φύσιν ἔχοντος. - 

(Sextus Empiricus adv. Mathem. lib, IX 
S 19, pag. 55» seqq. ed. Fabric.) 

4. Εἰσὶ δὲ οἱ ἀπὸ τῶν γιγνομένων κατὰ τὸν χόσμον 
παραδόξων ὑπονοήσαντες εἷς ἔννοιαν ἡμᾶς ἐληλυ- 
θέναι θεῶν. Ἀφ’ ἧς φαίνεται εἶναι δόξης χαὶ 6 
Δημόχριτος, Ὁρέοντες γάρ, φησί, τὰ ἐν 
τοῖσι μετεώροισι παθήματα οἱ παλαιοὶ 
τῶν ἀνθρώπων, χατάπερ βροντὰς καὶ 
ἀστραπάς, χεραυνούς τε χαὶ ἄστρων συν- 
όδους, ἡλίου τε χαὶ σελήνης ἐχλείψιας, 
ἐδειματέοντο, θεοὺς οἰόμενοι τούτων 
αἰτίους εἶναι. 

(Sextus Empir. adv. Math. lib. IX $ 24 
p. 554 ed. Fabr. ) 

5. Δημόχριτος δὲ τὰς ποιότητας ἐχθαλών, ἵνα φησί" 

Νόμῳ ψυχρόν, νόμῳ θερμόν, ἐτεῇ δὲ 

ἄτομα xal χενόν. Καὶ πάλιν: "Ecce δὲ 

οὐδὲν ἴδμεν" ἐν βυθῷ γχρ f ἀληθείη. 
(Diog. Laert. in vit. Pyrrhon. lib. IX $ 72.) 
᾿Αλλὰ xa Δηυόχριτος ἐν οἷς φησι δίνη ἀπὸ παν- 
τὸς ἀποϊξῥίνεσθαι παντοίων εἰδέων {πῶς 
δὲ χαὶ ὑπὸ τίνος αἰτίας μὴ λέγει), ἔ ἔοιχεν ue ταὐτὸ- 
μάτου καὶ τύχης γεννᾷν αὐτά, 
( Simplicius ad Aristot. Phys. fol. 73 b.) 

7. Kal ὡς Δημόχριτός get, ἦν ὁμοῦ πάντα δυ- 
νάμι, ἐνεργείη δ᾽ οὔ. 

(Aristot. Metaph. lib. XII cap. 2 pag. 1069 
ed. Bekker. ) 


8. Οἷς οὐδ᾽ ὄναρ ἐντυχὼν ὁ Κολώτης, ἐσφάλη περὶ 


e 
. 


aliquas probabiles afferre rationes. Visus est et Plato eam 
tetigisse in Timzeo. Sed Democritus de animatis et inani- 
mis ea quae dicit statuit. Animantia enim , inquit, simul 
congregantur cum. ejusdem generis animantibus, ut 
columbae cum columbis et grues cum gruibus, atque 
idem in aliis brutis valet. Idem quoque de inanimis 
dicendum ; ut licet videre in seminibus qua cribrantur 
et in lapillis per littora sparsis , quum pro cribri cir- 
cumactione separatim lens cum lente collocetur, hor- 
deum cum hordeo et triticum cum tritico , ex undarum 
autem motione oblongi quidem calculi pellantur ad 
eundem locum ad quem oblongi , teretes vero ad quem 
teretes , utpote rerum in his similitudine kabente vim 
quandam congregandi. Sed sic quidem Democritus. 

3. Democritus autem ait quadam simulacra appropin- 
quare hominibus, et ex iis alia quidem benefica esse, alia 
vero malefica; hinc etiam optat, ul bona sibi simulacra 
occurrant. Ea autem esse magna et ingentia, et difficul- 
ler quidem interire, non esse tamen interitui non ob- 
noxia. Significare praeterea hominibus futura, quum 
aspectabilia sint et vocem | emittant. Unde perceptam ho- 


rum visionem anliqui deos esse existimarunt, quum 
prater haec non sit alius deus qui habeat naturam interi- 
ius expertem. 

4. Sunt autem qui ex rebus admirabilibus, 'qua in 
mundo fiunt, suspicali sint. nos. pervenisse ad nolionem 
deorum. In qua opinione videtur etiam esse Democritüs. 
Videntes enim, inquit, veteres qua in sublimi accidunt, 
ut tonitrua et fulgura, et fulmina, et astrorum coitus, 


solisque et luna defectiones , perterrebantur, rati deos- 


esse eorum auctores. 

5. Democritus exclusis pApsiphud. ubi ait : opinione 
frigidum , opinione calidum, re vera autem individua 
et inane. Et alibi : Re vera nihil scimus; in profundo 
enim veritas latet. 

6. Sed Democritus quoque dicens vertigine ab atomo-- 
rum variarum universitate (quasdam ) segregari ( quo- 
modo vero et qua causa, non dicit), videtur forte et casu 
res procreare. Y 

7. Atque ut Democritus ail, simul omnia potentia 
erant , actu vero minime. 

8. Quze quum ne per somnum quidem vidisset Colotes, 


λέξιν τοῦ ἀνδρός, ἐν 5 διορίζεται, μὴ μᾶλλον τὸ 
δέν, ἢ τὸ μηδὲν εἶναι" δὲν μὲν ὀνομάζων τὸ σῶμα, 
μηδὲν δὲ τὸ χενόν, ὡς χαὶ τούτου φύσιν τινὰ χαὶ 
1 ὑπόστασιν ἰδίαν ἔχοντος. 
4 (Plutarch. adv. Colot. pag. 1108. vol. X 
pag. 56r ed. Reisk.) 
E 9. Δημόχριτος δὲ 6 τῇ Διὸς φωνῇ παρειχαζόμενος xat 
* λέγων τάδε περὶ τῶν ξυμπάντων ἐπεχ εί- 
Qoi μὲν τὴν ἐπίνοιαν ἐχθέσθαι, πλεῖον δὲ ἰδιωτι- 
x, ἀποφάσεως οὐδὲν ἴσχυσεν, εἰπών" "À νθρωπός 
Eb £o 11,6 πάντες ἴδμεν. 
E (Sextus Empiric. adv. Math. lib. VII $ 265 
p. 423 seqq. ed. Fabric. ) 
10. Ὁ γὰρ ὀμφαλὸς πρῶτον ἐν μήτρησι, ὥς φησι An- 
μόκριτος, ἀγχυρηδόλιον σάλου καὶ πλάνης ἐμφύε- 
ται, πεῖσμα xal χλῆμα τῷ γινομένῳ καρπῷ xal 
μέλλοντι. 
( Plutarch. de Amore prolis pag. 495 (vol. 
VII pag. 928 ed. Reisk.] ) 
Τὸ χεραύνιον πῦρ ἀχριδείᾳ xal λεπτότητι θαυμα- 
| στόν ἐστιν, αὐτόθεν περὶ τὴν γένεσιν ex καθαρᾶς 
E xoi ἁγνῆς ἔχον οὐσίας, xol πᾶν, εἴ τι συμμίγνυ- 
᾿ ται νοτερόν, ἢ γεῶδες αὐτῷ, τὴς περὶ τὴν χίνησιν 
3 ὀξύτητος ἀποσειομένης xol διαχαθαιρούσης. Διό-- 
E ὄλητον μὲν οὐδέν, ὥς φησι Δημόχριτος, ὃ μὴ τὸ 
Ἐ- παρ᾽ αἰθρίης στέγει σέλας. Τὰ μὲν" οὖν πυχνὰ 
τῶν σωμάτων, χαλχός, ἄργυρος, χρυσὸς ἀποστέγει 
καὶ φθείρεται, xol τήχεται πάσχοντα τῷ προσμά- 
χεσθαι χαὶ ἀντερείδειν * τῶν δ᾽ ἀραιῶν xol πολυπό- 
ρων xo χαλώντων ὑπὸ μανότητος ἀψαυστὶ διεχθεῖ, 
χαθάπερ ἱματίων xot ξύλων αὔων. 


i H. 
e 


DEMOCRITI FRAGMENTA. - 


359 
(Plutarch. Conviv. disp. lib. IV p. 665) 


Περὶ αἰσθήσεων. 


18. Δηυόχριτος δὲ περὶ μὲν αἰσθήσεως o) διορίζει, 
πότερα τοῖς ἐναντίοις ἢ τοῖς ὁμοίοις ἐστίν: ἢ μὲν 
γὰρ τῷ ἀλλοιοῦσθαι ποιεῖ τὸ αἰσθάνεσθαι, δόξειεν 
ἂν τοῖς διαφόροις" οὐ γὰρ ἀλλοιοῦται τὸ ὅμοιον ὑπὸ 
τοῦ ὁμοίου. Πάλιν δὲ τὸ μὲν αἰσθάνεσθαι xat 
ἁπλῶς τὸ ἀλλοιοῦσθαι τῷ πάσχειν ἀδύνατον δέ, 
φησί, τὸ μὴ ταὐτὰ πάσχειν, χαὶ ἕτερα ὄντα ποιεῖν 
ἕτερα, ἀλλὰ ταὐτόν τι πάσχειν τοῖς ὁμοίοις. Διὸ 
περὶ μὲν τούτων ἀμφοτέρως ἔστιν ὑπολαμθάνειν. 

( Theophrast. lib. Περὶ αἰσθήσεως xai αἰσθη- 
τῶν 49.) 

13. Περὶ ἑκάστης δ᾽ ἤδη, αὐτῶν ἐν μέρει πειρᾶται λέ- 
γειν. ὋὉρᾶν μὲν οὖν ποιεῖ τῇ ἐμφάσει ταύτην 
δ᾽ ἰδίως λέγει " τὴν γὰρ ἔμφασιν οὐχ εὐθὺς ἐν τῇ 
χόρῃ γίνεσθαι, ἀλλὰ τὸν ἀέρα τὸν μεταξὺ τῆς 
ὄψεως καὶ τοῦ ὁρωμένου τυποῦσθαι, συστελλόμε- 
γον ὑπὸ τοῦ δρωμένου x«l τοῦ δρῶντος ἅπαντος 
γὰρ ἀεὶ γίνεσθαί τινα ἀποῤῥοήν" ἔπειτα τοῦτον 
στερεὸν ὄντα καὶ ἀλλόχρων ἐμφαίνεσθαι τοῖς ὄμ- 
μασιν ὑγροῖς" xal τὸ μὲν πυχνὸν οὐ δέχεσθαι, τὸ 
δ᾽ ὑγρὸν διϊέναι. Διὸ xol τοὺς δγροὺς τῶν σχλη- 
ρῶν ὀφθαλμῶν ἀμείνους εἶναι πρὸς τὸ ὁρᾶν, εἰ ὃ 
μὲν ἔξω χιτὼν ὡς λεπτότατος χαὶ πυχνότατος εἴη, 
τὰ δ᾽ ἐντὸς ὡς μάλιστα σομφὰ xal χενὰ πυχνῆς 
xxi ἰσχυρᾶς capxóc, ἔτι δὲ ἰκμάδος παχείας τε 
xal λιπαρᾶς, xal αἱ φλέόες κατὰ τοὺς ὀφθαλμοὺς. 


lapsus est in verbis ejus , quibus definit , non magis δὲν esse 
uam μηδέν ; δὲν nominans corpus, μηδὲν inane, quasi 
hoc quoque suam quandam naturam et substantiam 
habeat, 

9. Democritus autem, qui Jovis voci assimilatur atque 
hac de universis disserit, conatus quidem est exponere 
notionem , sed de ea nihil amplius potuit pronunciare 
quam imperitum vulgus, dicens : Homo est quod omnes 
scimus. 

10. Primum enim in ulero umbilicus nascitur, ut ait 
Democritus, tanquam ancora, qua foetus adversus fluctua- 
tiones nitatur, et tanquam retinaculum ac pedamentum 
conceplze sobolis. 

11. Fulminis ignis mirabili est subtilitate et tenuitate, 
quam slatim a prima origine habet ex pura el sincera 
substantia : et quidquid ei humidum aut terrestre admi- 
scetur, id sui motus celeritate excutit atque expurgat. 
Nihil icitur fulmine, ut ait Democritus, quod non fulmen 
e celo missum impediat atque retineat. Quare corpora 
densa , ut ges , argentum, aurum , fulmeri retardant, cor- 
rumpunturque et liquescunt eo, quod repugnant atque 
resistunt. A4 per rara multisque foraminibus hiantia ob 


laxitatem eorum sine tactu discurrit fulmen, ut per ve- 
stes et arida ligna. 


De sensibus. 


12. Democritus de sensu non definit , utrum contrariis 
an similibus fiat. Quatenus enim sensum mutatione fieri 
dicit, videatur diversis , quum similia similibus non mu- 
tentur. Rursus aulem nos séntire omninoque mutari 
contendit dum patiamur, dissimilia vero pati et diversa 
quidem diversa facere posse negat, sed simile aliquid si- 
milibus pati. Quapropler hzc utroque modo intelligi 
licet. 

13. De singulis autem sensibus deinceps dicere conatur. 
Videre nos ait imaginum illapsu quem peculiariter descri- 
bit; imaginem enim non statim in pupillam illabi, sed 
aerem inter oculum et illud quod cernitur, medium , con- 
tractum ab illo quod cernitur et qui cernit, formari; ab 
omni enim re fieri semper effluvium quoddam; deinde 
hunc aerem solidum: et discolorem oculis humidis ut ima- 
ginem illabi, ita ut densum non accipiat, humidum per- 
agret. Idcirco humidos oculos duris meliores esse ad 
videndum, si membrana externa quam tenuissima et so- 
lidissima sit, interna autem qnam maxime fungosa et 
inania carne solida et valida, atque humore crasso et ni- 


360 DEMOCRITI FRAGMENTA. 


εὐθεῖαι xal ἄνιχμοι, 

ἀποτυπουμένοις. 

στον γνωρίζειν. 
( Theophrastus ibid. 3o. ) 

M. Πρῶτον μὲν οὖν ἄτοπος i ἀποτύπωσις $ ἐν τῷ 
dép: δεῖ γὰρ ἔχειν πυκνότητα xal μὴ θρύπτεσθαι 
τὸ πυχνούμενον, ὥσπερ xal αὐτὸς λέγει παραῤάλ- 
λων, τοιαύτην εἶναι τὴν ἐντύπωσιν, οἷον εἰ ἐκμά- 
ws ei κηρόν. "Ἔπειτα μᾶλλον ἐν ὕδατι τυποῦ- 
σθαι δυνατόν, ὅσῳ πυχνότερον ἥττον δὲ δρᾶσθαι. 
Καίτοι προσῆχε μᾶλλον. “Ὅλως δὲ ἀποῤῥοὴν 
ποιοῦντα τῆς μορφῆς, ὥσπερ ἐν τοῖς περὶ τῶν εἰ- 
δῶν, τί δεῖ τὴν ἀποτύπωσιν ποιεῖν; αὐτὰ γὰρ 
ἐμφαίνεται τὰ εἴδωλα. 

( Theophrastus ibid. 51.) 

15. Ἀλλ᾽ ἴσως τὴν ἔμφασιν ὃ ἥλιος ποιεῖ, τὸ φῶς 
ὥσπερ ἐπιφέρων ἐπὶ τὴν ὄψιν, χαθάπερ ἔοιχε βού- 
λεσθαι λέγειν ἐπεὶ τό γε τὸν ἥλιον ἀπωθοῦντα ἀφ᾽ 
ἑαυτοῦ xal ἐποπλαττόμενον πυχνοῦν, τὸν ἀέρα, 
καθάπερ φησίν, ἄτοπον" διαχρίνειν γὰρ πέφυχε 
μᾶλλον. 

( Theophrastus ibid. 54.) 

16. Τὴν δ᾽ ἀκοὴν παραπλησίως ποιεῖ τοῖς ἄλλοις" εἰς 
γὰρ τὸ χενὸν ἐμπίπτοντα τὸν ἀέρα χίνησιν ἐω- 
ποιεῖν, πλὴν ὅτι χατὰ πᾶν μὲν ὁμοίως τὸ σῶμα 
εἰσιέναι. μάλιστα δὲ καὶ πλεῖστον διὰ τῶν ὦτων, 
ὅτι διὰ πλείστου τε χενοῦ διέρχεται xal ἥχιστα 
διαμίμνει" διὸ xal κατὰ μὲν τὸ ἄλλο σῶμα οὐχ 


xal ὁμοιοσχημονοῖεν τοῖς 
T& γὰρ ὁμόφυλα μάλιστα ἕχα- 


αἰσθάνεσθαι, ταύτη δὲ μόνον. Ὅταν δὲ ἐντὸς 
γένηται, σχίδνασθαι διατάχους" τὴν γὰρ φωνὴν 
εἶναι θρυπτομένου τοῦ ἀέρος καὶ μετὰ βίας εἷσ- 
ἰόντος. 
(Theophrast. ibid. 55. ) 
t7. “Ὥσπερ οὖν ἐχτὸς ποιεῖ τῇ ἁφῇ τὴν αἴσθησιν, οὕτω 
τῇ ἀχοῇ, ἐντός. ᾿Ὀξύτατον δ᾽ ἀχούειν, εἰ 6 μὲν 
ἔξω χιτὼν εἴη muxvóc , τὰ δὲ φλέδια χενὰ καὶ ὡς 
μάλιστα ἄνιχμα xul εὔτρητα χατά τε τὸ ἄλλο 
σῶμα xal τὴν χεφαλὴν καὶ τὰς dxodc* ἔτι δὲ τὰ 
ὀστᾶ πυχνὰ xal ὃ ἐγκέφαλος εὔχρατος, xal τὸ περὶ 
αὐτὸν ὡς ξηρότατον " ἀθρόον γὰρ ἂν οὕτως εἶσιέ- 
vat τὴν φωνήν, ἅτε διὰ πολλοῦ χενοῦ xal ἀνίχμου 
καὶ εὐτρήτου εἰσιοῦσαν, καὶ ταχὺ σκίδνασθαι xat 
ὁμαλῶς χατὰ τὸ σῶμα, καὶ οὐδὲ ἐχπίπτειν ἔξω. 
( Theophrastus ibid. 56. ) 
18. Τὸ μὲν οὖν σαφῶς ἀφορίζειν buolec ἔχει τοῖς ἄλ- 
λοις, ἄτοπον δὲ χαὶ ἄδηλον κατὰ πᾶν τὸ σῶμα τὸν 
Ψόφον εἰσιέναι, χαὶ ὅταν εἰσέλθη διὰ τῆς ἀχοῆς, 


. διαχεῖσθαι κατὰ πᾶν, ὥσπερ οὐ ταῖς ἀχοαῖς ἀλλ᾽. 


e “ , A y *5 , 
ὅλῳ τῷ σώματι τὴν αἴσθησιν οὖσαν. Οὐ γάρ, εἰ 
M , ^ L3 LJ 
καὶ συμπάσχει τι τῇ ἀχοῇ, διὰ τοῦτο xa αἰσθά- 
-Ὁ " 7 
νεται. Πάσαις γὰρ τοῦτό γε ὁμοίως ποιεῖ" xal οὗ 
μόνον ταῖς αἰσθήσεσιν, ἀλλὰ xal τῇ ψυχῇ. Καὶ 
Ld , 
περὶ μὲν ὄψεως xal ἀχοῆς οὕτως ἀποδίδωσι" τὰς ὃ 
y^ ? l4 ji [4 , - - λ H 
ἄλλας αἰσθήσεις σχεδὸν ὁμοίας ποιεῖ τοῖς πλεί- 
στοις. 


( Theophrastus ibid. 57.) 


lido, vence denique ad oculos pertinentes recte liumoris- 
que expertes et similes figura imaginibus conformatis 
sint. Sui enim generis res maxime quidque cognoscere. 

14. Ac primum quidem inepta est imaginis in aere con- 
formatio ; nam quod densatum est servare oportet hanc 
densitatem , neque conteri, quemadmodum ipse dicit com- 
paratione proposita , tali modo fieri informationem, quali 
in cera aliquid imprimas. Deinde eo facilius simulacrum 
in aqua imprimi potest , quo densior est ; difficilius autem 
cerni. At oportebat facilius. Omnino eum qui forma 
effluvium statuit, ut in libro de imaginibus , quid opus est 
imaginis conformationem ponere? Ipsa enim simulacra il- 
labuntur. 

15. Sed fortasse illapsum sol efficit ,* lucem quasi oculo 
afferens, ut Democritus videtur dicere. voluisse; quum, 
quod ait, solem repellentem a sese effingendo densare 


aerem absurdum sit; ea enim solis natura est, αἱ aerem 


potius discernat. 

16. Auditum vero similiter atque caeteri ( philosophi ) 
definit : aere enim in vacuum irruente motum effici , sed 
(quod Democriti proprtum est) aerem per totum corpus 
similiter penetrare, maxime autem per aures , quoniam hic 
per plurimum vacuum pervadat et minime permaneat; 


ideo in reliquis corporis partibus ( sonum ) non sentiri, 
sed solis in auribus. Ubi autem ad iuterna pervenerit , 
celeriter dimanare ; esse (i. e. oriri) enim vocem aere con- 
trito et per vim ingrediente. 

17. Eodem igitur modo quo extrinsecus tactu sensum 
fieri statuit, ita intus auditu. Acutissime audiri, si mem- 
brana externa densa, ven:e inanes et quam maxime sine 
humore et bene tum ad reliquum corpus tum ad caput 
auresque perforatz , ossa autem firma et cerebrum bene 
mixtum, et quod circumdet, quam siccissimum sit. Ita 


enim: vocem plenam intrare, per multum vacuum et hu- . 


more carens el bene perforatum progressam , citoque dima- 
nare zequabiliter per corpus serpendo, neque excidere. 

18. Democritus igitur in iis quze perspicue definit similia 
profert ac caeteri ( philosophi), ineptum vero atque ob- 
scurum est ( quod ait) per totum corpus penetrare sonum 
et ubi per aurem intraverit, per totum corpus diffundi , 
quasi tum non solze aures , sed universum corpus sentiat. 
Nam si quid etiam una cum auribus afficitur, ideo tamen 
non et ipsum sentit. Enimvero omnibus ( sensibus) hoc 
similiter ascribit, neque his tantum, sed etiam anima. 
De visu quidem et auditu ita statuit; ceteros sensus si- 
militer definit ac plerique. 


Lue CURSO UNOKRS tQ HGEMEIA UB i Ld te 


nd gy age eR, es 


Ec 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 


19. Περὶ δὲ τοῦ φρονεῖν ἐπὶ τοσοῦτον εἴρηχεν,, ὅτι γί- 
vexat, συμμέτρως ἐχούσης τῆς Ψυχῆς μετὰ τὴν 
χίνησιν * ἐὰν δὲ περίθερμός τις ἢ περίψυχρος γένη- 
ται, μεταλλάττειν φησί. Διότι χαὶ τοὺς παλαιοὺς 
καλῶς τοῦθ᾽ ὑπολαδεῖν, ὅτι ἐστὶν ἀλλοφρονεῖν. 
“Ὥστε φανερόν, ὅτι τῇ χράσει τοῦ σώματος ποιεῖ 
τὸ φρονεῖν" ὅπερ ἴσως αὐτῷ καὶ χατὰ λόγον ἐστί, 
σῶμα ποιοῦντι τὴν ψυχήν. 


( Theophrastus ibid. 58. ) 


" 3 3. 
20. ᾿Αλλὰ περὶ μὲν τούτων ἔοιχε συνηχολουθηκέναι τοῖς 


᾿ ποιοῦσιν ὅλως τὸ φρονεῖν χατὰ τὴν ἀλλοίωσιν * ἥπερ 
ἐστὶν ἀρχαιοτάτη δόξα. Πάντες γὰρ oi παλαιοὶ 
χαὶ οἵ ποιηταὶ xal σοφοὶ κατὰ τὴν διάθεσιν ἀποδι- 
δόασι τὸ φρονεῖν. 
( Theophrastus ibid. 72.) 

21. Βαρὺ piv οὖν xol xoUgov τῷ μεγέθει διαιρεῖ Δη- 
μόχριτος. Ei γὰρ διαχριθείη ἕν ἕχαστον τῶν ἀμί- 
χτων (εἰ xoi χατὰ σχῆμα διαφέρει) σταθμοῦ ἂν 
ἐπὶ μεγέθει τὴν φύσιν ἔχειν * οὗ μὴν ἀλλ᾽ ἔν γε 
τοῖς νμικτοῖς χουφότερον ἂν εἶναι τὸ πλέον ἔχον 
χενόν, βαρύτερον δὲ τὸ ἔλαττον. 

( Theophrastus ibid. 61. ) 

22. Ἔν ἐνίοις μὲν οὕτως εἴρηχεν " ἐν ἄλλοις δὲ κοῦφον 
εἶναί φησιν ἁπλῶς τὸ λεπτόν, Παραπλησίως δὲ 
xol περὶ σχληροῦ xal μαλακοῦ" σκληρὸν μὲν γὰρ 
εἶναι τὸ πυχνόν, μαλακὸν δὲ τὸ μανόν, χαὶ τὸ 
μᾶλλόν τε καὶ ἧττον χαὶ μάλιστα χατὰ λόγον. 
Διαφέρειν δ᾽ ἔτι τὴν θέσιν καὶ τὴν ἐναπόληψιν τῶν 
χενῶν τοῦ σχληροῦ καὶ μαλαχοῦ χαὶ τοῦ βαρέος 
χαὶ χούφου, Διὸ σχληρότερον μὲν εἶναι σίδηρον, 


961 


βαρύτερον δὲ μόλυδδον " τὸν μὲν γὰρ σίδηρον ἄνω- 
νάλως συγχεῖσθαι, χαὶ τὸ χενὸν ἔχειν πολλαχῆ, 
καὶ χατὰ μεγάλα πεπυχνῶσθαι, χαὶ κατὰ ἔνια 
ἁπλῶς πλέον ἔχειν xevóv* τὸν δὲ μόλυδδον ἔλατ- 
Tov ἔχοντα χενὸν ὁμαλῶς συγχεῖσθαι, κατὰ πᾶν 
ὁμοίως μανόν" διὸ βαρύτερον μέν, μαλαχώτερον 
δ᾽ εἶναι τοῦ σιδήρου. 
(Theophr. ibid. 62.) 

23. Περὶ μὲν οὖν βαρέος xai χούφου xal σχληροῦ xal 
υαλαχοῦ ἐν τούτοις ἀφορίζει" τῶν δ᾽ ἄλλων αἰσθη- 
τῶν οὐδενὸς εἶναι φύσιν, ἀλλὰ πάντα πάθη τῆς 
αἰσθήσεως ἀλλοιουμένης, ἐξ ἧς γίνεσθαι τὴν φαν- 
τασίαν. Οὐδὲ. γὰρ τοῦ Ψυχροῦ xoi τοῦ θερμοῦ 
φύσιν ὑπάρχειν, ἀλλὰ τὸ σχῆμα μεταπῖπτον ἐργά- 
ζεσθαι xal τὴν ἡμετέραν ἀλλοίωσιν" ὅ, τι γὰρ ἂν 
ἄθρουν 7j, τοῦτ᾽ ἐνισχύειν ἑκάστῳ, τὸ δ᾽ εἰς μικρὰ 
διανενεμημένον ἀναίσθητον εἶναι. Σημεῖον δέ, ὡς 
οὐχ εἰσὶ φύσει; τὸ μὴ ταὐτὰ πᾶσι φαίνεσθαι τοῖς 
ζώοις, ἀλλ᾽ ὃ ἡμῖν oxi, τοῦτ᾽ ἄλλοις πικρόν, 
χαὶ ἑτέροις ὀξύ, χαὶ ἄλλοις δριμύ, τοῖς δὲ στρυ- 
φνόν" xal τὰ ἄλλα δὲ ὡσαύτως. Ἔτι δ᾽ αὐτοὺς 
μεταθδάλλειν τὴν χρίσιν xac τὰ πάθη καὶ τὰς ἣλι- 
x(ac* ἢ xal φανερόν, ὡς ἣ διάθεσις αἰτία τῆς 
φαντασίας. Ἁπλῶς μὲν οὖν περὶ τῶν αἰσθητῶν 
οὕτως δεῖν ὑπολαμόάνειν. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ ὥσπερ 
χαὶ τὰ ἄλλα, καὶ ταῦτα ἀνατίθησι τοῖς σχήμασι’ 
πλὴν οὐχ ἁπάντων ἀποδίδωσι τὰς μορφάς, ἀλλὰ 
μᾶλλον τῶν χυλῶν καὶ τῶν χρωμάτων * καὶ τού- 
^v ἀχριδέστερον διορίζει τὰ περὶ τοὺς χυλοὺς, 
ἀναφέρων τὴν ψαντασίαν πρὸς ἄνθρωπον. 


19. De sana mente ita loquitur, sapere nos, si anima 
post motum convenienter et apte se habeat ; si quis autem 
admodum calidus frigidusve fiat, mentem perturbari dicit. 
Quare priscos praeclare intcllexisse, hanc esse mentis alie- 
nationem. "Unde patet, Democrito sanam mentem corpo- 
ris mixtione constare, id quod fortasse ipsius ralioni con- 
venit, qui animam corpus esse censeat. 

20. Sed in his rebus illos videtur secutus esse , qui sa- 
nam mentem e mutatione pendere volunt, quae vetustissima 
est opinio. Omnes enim prisci et poetze et. sapientes pro 
corporis affectione nos sapere decernunt. 

21. Grave igitur et leve magnitudine distinguit Demo- 
critus. Si enim (eorum quae non sunt mixta ) unumquid- 
que discernatur ( etiamsi formá differat), gravitatis nalu- 
ram in magnitudine sitam esse ( docet ); sed inter mixta 
levius esse, quod plus vacui habeat, gravius , quod 
minus, 

22. Ita quidem in nonnullis locis dixit; in aliis tamen 
leve esse simpliciter dicit tenue. Pariter quoque de duro 
οἱ molli; quippe durum esse densum, molle contra rarum, 
et magis minusve ( durum et molle ) omnino pro rata parte 
(densum et rarum). Differre porro situm et injectum 
vacnorum spatiorum duri et mollis, gravis et levis. Ita- 


que durius esse ferrum, gravius plumbum. Ferrum enim 
inaequaliter compositum esse, multisque in locis vacuum 
habere, et multis quidem in parlibus densatum esse, et 
in nonnullis prorsus plus habere vacui. Plunibum vero, 
cui minus vacui insit, equaliter compositum et per omnes 
parles similiter rarum esse. 1deo plumbum gravius qui- 
dem , sed tamen mollius esse ferro. 

23. De gravi igitur et levi et duro et molli talia his 
locis definit; ceeterorum vero sensilium nullius naturam, 
sed omnia affectiones sensus commutati , ex quo imaginatio 
oriatur, esse. Neque enim vere esse frigidi et calidi natu- 
ram, sed formam quo tempore ipsa transmutetur, nostram 
quoque mutationem efficere; scilicet quod plurimum sit, 
hoc in quoque valere, quod autem in exiguas particulas 
distributum sit, non esse sensile. At ( hec sensilia ) natura 
sua non esse, inde patere, quod illa non eadem omni- 
bus animalibus appareant, sed quod nobis quidem dulce, 
hoc aliis amarum, rursus aliis acutum, nonnullis acre , 
quibusdam austerum ét reliqua eodem modo. Nos quo- 
que ipsos sententiam mutare secundum affectiones vitzeque 
s&etates; unde corporis statum rei illius imaginarie causam 
esseliqueat. Ita igitur prorsus de sensilibus esse existi- 
mandum. Enimvero sicut cetera , ita et hic ad formas 
revocat, non tamen omnium figuras recenset, sed magis 
saporum et colorum, ex quibus rursus accuratius definit 
sapores, perceptionem imaginariam homini tribuens. 


362 DEMOCRITI 


(Theophrastus ibid, 63 et 64.) 
Περὶ χυλῶν. 


94. 'Tó μὲν σχῆμα xa0' αὗτό ἐστι, τὸ δὲ γλυχὺ χαὶ 
ὅλως τὸ αἰσθητὸν πρὸς ἄλλο καὶ ἐν ἄλλοις. 
( Theophrast. ibid. 69.) 

25, Δημόκριτος δὲ σχῆμα περιτιθεὶς ἑκάστῳ, γλυχὺν 
μὲν τὸν στρογγύλον xal εὐμεγέθη moti* στρυ- 
φνὸν δὲ τὸν μεγαλόσχημον, τραχύν τε χαὶ πολυ- 
γώνιον καὶ ἀπεριφερῇῆ" ὀξὺν δὲ χατὰ τοὔνομα τὸν 
ὀξὺν τῷ ὄγχῳ xo γωνιοειδῇ καὶ χαμπύλον xat λε- 
πτὸν xal ἀπεριφερῇ " δρι μὺν δὲ τὸν περιφερῆ xat 
λεπτὸν xal γωνιοειδὴ καὶ χαμπύλον * &À (su ρὸν δὲ 
τὸν γωνιοειδῇ χαὶ εὐμεγέθη xol σχολιὸν καὶ ico- 
σχελὴ " T (x po v δὲ τὸν περιφερὴ καὶ λεῖον, ἔχοντα 
σχαληνίαν, μέγεθος δὲ μιχρόν" λιπα ρὸν δὲ τὸν 
λεπτὸν xal στρογγύλον xat μιχρόν. 

(Theophrast. de Caus. plant. VI, 6.) 
Ἄτοπον δὲ χἀχεῖνο ὃ χατὰ τὰ σχήματα λέγουσιν, 
ὅτι ἣ τῶν ὁμοίων διαφορὰ ἣ χατὰ μιχρότητα xot 
υέγεθος τείνει εἰς τὸ μὴ τὴν αὐτὴν ἔχειν δύναμιν" 
o0 γὰρ ἐπὶ τῆς μορφῆς, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῶν ὄγχων 
ποιοῦσι τὰς δυνάμεις, ἃς εἰ μὲν χατὰ πάντα δια- 
ῥασανίσαντες ἁπλῶς τὸ μᾶλλον xal τὸ ἧττον ἐχά- 
)ouv, καλῶς ἂν τοῦτο ἀπέδωχαν " τὸ δὲ εἰς τὸ μὴ 
ταὐτὸ δύνασθαι μηδὲ ποιεῖν οὖχ εὔλογον, ἐπεὶ ἐν 
τοῖς σχήμασιν αἵ δυνάμεις. 


26 


FRAGMENTA. 


( Theophrast. de Caus. plant. VI, 2.) 
27. "Kov μὲν οὖν ὀξὺν εἶναι τῷ σχήματι γωνιοειδῇ τε 
x«i πολυχαμπῇ χαὶ μικρὸν xat λεπτόν" διὰ γὰρ 
τὴν δριμύτητα ταχὺ xal πάντη διαδύνεσθαι" τρα- 
ὺν δ᾽ ὄντα xal γωνιοειδῇ συνάγειν xod συσπᾶν " 
διὸ καὶ θερμαίνειν τὸ σῶμα, κενότητας ἐμποιοῦντα’ 
μάλιστα γὰρ θερμαίνεσθαι τὸ πλεῖστον ἔχον χενόν. 
Τὸν δὲ γλυκὺν ἐχ περιφερῶν συγχεῖσθχι σχημά- 
τῶν οὐχ ἄγαν μιχρῶν" διὸ xai διαχεῖν ὅλως τὸ 
σῶμα, xo οὐ βιαίως καὶ οὐ ταχὺ πάντα περαίνειν" 
τοὺς δ᾽ ἄλλους χυλοὺς ταράττειν, ὅτι διαϑύνων 
πλανᾷ τὰ ἄλλα xe ὑγραίνει ὑγραινόμενα δὲ καὶ 
ἐκ τῆς τάξεως χινούμενα συῤῥεῖν εἰς τὴν χοιλίαν" 
ταύτην γὰρ εὐπορώτατον εἶναι διὰ τὸ πλεῖστον &l- 
γαι χενόν. 
( Theophrast. de Sensu et sensil. 65.) 

Τὸν δὲ στρυφνὸν £x μεγάλων σχημάτων xal 
πολυγωνίων καὶ περιφερὲς ἥχιστ᾽ ἐχόντων " ταῦτα 
γὰρ ὅταν sic τὰ σώματα ἔλθη, ἐπιτυφλοῦν ἐμπλάτ- 
τοντὰ τὰ φλέῤια xal χωλύειν συῤῥεῖν * διὸ xat τὰς 
χοιλίας ἱστάναι. Τὸν δὲ mix ρὸν ἐκ μιχρῶν xat 
λείων xol περιφερῶν " τὴν περιφέρειαν εἴληχότα 
χαὶ χαμπὰς ἔχουσαν" διὸ χαὶ γλίσχρον εἶναι χαὶ 
χολλώδη. Τὸν δ᾽ ἁλμυρὸν £x μεγάλων xat οὐ 
περιφερῶν, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐνίων μὲν σχαληνῶν “ διὸ οὐδὲ 
πολυχαμπῶν. Βούλεται δὲ σχαληνὰ λέγειν, ἅπερ 
παράλλαξιν ἔχει πρὸς ἄλληλα χαὶ συμπλοχήν. 


28. 


Μεγάλων μέν, ὅτι f; ἁλυυρὶς ἐπιπολάζει " μιχρὰ 


De saporibus. 


24. Figura quidem per se constat, dulcia vero omnino- 
. que sensilia non constant , nisi quatenus ad alia referuntur 
atque in aliis sunt. 

25. Democritus suam cuique sapori figuram tribuens 
dulcem facit teretem magnisque constantein atomis 9 au- 
sterum vero figure magnitudine conspicuum , asperum, 
angulosum , non rotundum ; nomine autem. acutum molis 
quoque forma acutum et angularem et curyum et tenuem 
et rotunditate carentem; acrem porro rotundum et te- 
nuem et angularem et curvum; salsum praeterea angula- 
rem atque e magnis atomis compositum et tortuosum et 
sequis cruribus insignem ; amarum autem rotundum et 
levem et inaqualem et exigua magniludine praeditum; 
pinguem denique tenuem et Leretem el parvum. 

26. Ineptum vero et illud est, quod figurarum habita 
ratione dicunt, similium discrepantiam in parvitate et 
magnitudine sitam ejusmodi esse, ut non eandem vim 
eundemque effectum habeant. Neque enim figura (solum), 
sed quantitate ( diversum ) effectum fieri statuunt, quem 
si omnibus consideratis simpliciter majus et minus voca- 
rent, recle decernerent ; sed ( hanc similitudinem) non ad 
eadem efficienda valere neque eadem perficere, absurde 
dicunt, quum vis et effectus e figura pendeat. 


27. Namque acutum saporem esse forma angularem , 
flexuosum, parvum et tenuem, et propter acritudinem 
celeriter et ubique perlabi; ut asperum vero et angula- 
rem, cogere et contrahere eo modo, ut corpus calefacial, - 
inanitales injiciendo : quod enim plurimum vacui habeat, 
maxime calefieri.  Dulcem autem e rotundis figuris nec 
nimis parvis constare, ideoque corpus plane perfundere, 
neque vehementer nec celeriter omnia permeare; caeterum. 
dulcem perturbare caeteros sapores, quoniam perlabens 
reliqua dispergat et madefaciat, madefacla autem et dis- 
turbata in ventrem confluere, qui maxime vacuus facil- 
lime excipere possit. 

28. Auslerum vero e magnis figuris et angulosis et 
minime rotundis compositum esse, qus si in corpora 
veniant, venas excacent et obstruant el impediant, quo- 
minus conjunctim ( per artus) fluat (sanguis), ita ut al- 
vum astringant. Amarum autem e parvis et laevibus et 
rotundis, tali nimirum rotunditate accepta, qua flexus 
quoque habeat; ideo tenacem esse et glutinosum.  Sal- 
sum vero e magnis nec rotundis, sed aliqua parte ince- 
qualibus, et banc ob rem non flexuosis. Intelligit autem 
inzqualia qu:e variationem nexumque inler se habeant. 
E magnis quidem, quoniam salsilago ( inde redundans, 
corpori) innatet; parvas enim particulas circumdantibus 


pulsas cum universo corpore commisceri. E non rotun- 


: 
E 
à 
] 
3 
hl 
1 
L| 
* 
. 
á 
ἡ 
E 
z 
4 
E 
3 
3 
] 


Mp EUN Im 
ENDE TII Ia 


dicc a Boetii o a oii γα 


^; 


ΜΕΥ RIT 
ΒΟΥ e EE νον 


datus sat 


iwi. ciere ic e ir cun Cr UMS) Sai ec Sou 


Pm 


TC NS NIE NRI RET 


γὰρ ὄντα, καὶ τυπτόμενα τοῖς περιέχουσι, μίγνυ- 
σθαι ἂν τῷ παντί: οὐ περιφερῶν δέ, ὅτι τὸ μὲν 
ἁλμυρὸν τραχύ, τὸ δὲ περιφερὲς λεῖον * σχαληνῶν 
δὲ διὰ τὸ μὴ περιπλάττεσθαι διὸ ψαφαρὸν εἶναι. 
("Theophrastus ibid. 66.) 

(y δὲ δριμὺν μικρὸν καὶ περιφερῆ xa γωνιοειδῆ), 
σχαληνὸν δὲ οὐχ ἔχειν " τὸν μὲν γὰρ δριμὺν πολυ- 
γώνιον ποιεῖν τῇ τραχύτητι, θερμαίνειν xal δια- 
χεῖν διὰ τὸ μικρὸν εἶναι χαὶ περιφερῇ xo γω- 
γιοειδὴ " χαὶ γὰρ τὸ γωνιοειξὲς εἶναι τοιοῦτον. 
«Ὡσαύτως δὲ xal τὰς ἄλλας ἑχάστου δυνάμεις ἀπο- 
δίδωσιν, ἀνάγων εἷς τὰ σχήματα" ἁπάντων δὲ τῶν 
σχημάτων οὐδὲν ἀχέραιον εἶναι χαὶ ἀμιγὲς τοῖς 
ἄλλοις, ἀλλ᾽ ἐν ἑχάστῳ (χυλῷ ) πολλὰ εἶναι xai 
τὸν αὐτὸν ἔχειν λείου xal τραχέος xal περιφεροῦς 
καὶ ὀξέος xoi τῶν λοιπῶν" ὃ δ᾽ ἂν ἐνῇ πλεῖστον, 
τοῦτο μάλιστα ἐνισχύειν πρός τε τὴν αἴσθησιν χαὶ 
τὴν δύναμιν. "Ext δὲ εἰς ὁποίαν ἕξιν ἂν εἰσέλθη, 
διαφέρειν οὖχ ὀλίγον" καὶ διὰ τοῦτο τὸ αὐτὸ τάναν- 
cix , xal τἀναντία τὸ αὐτὸ πάθος ποιεῖν ἐνίοτε. 


( Theophrastus ibid. 67.) 
Περὶ χρωμάτων. 


80. Δηυόχριτος φύσιν μὲν μηδὲν εἶναι χρῶμα, τὰ μὲν 
., γὰρ στοιχεῖα ἄποια, τά τε μεστὰ xal τὸ κενόν " τὰ 
δ᾽ ἐξ αὐτῶν συγχρίματα χεχρῶσθαι διαταγὴ τε xat 
δυθμῷ xal προτροπῇ,, ὧν f μέν ἐστι τάξις, ἢ δὲ 
σχῆμα, ἣ δὲ θέσις" παρὰ ταῦτα γὰρ αἱ φαντασίαι. 
Τούτων δὲ τῶν πρὸς τὴν φαντασίαν χρωμάτων 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 363 


, ^ £o ^ ᾿ 2 » 
τέτταρες αἱ διαφοραί, λευχοῦ, μέλανος, ἐρυθροῦ, 
χλωροῦ. 

(διοθαυβ Eclog. phys. lib. I cap. 17 pag. 
3614 seqq. ed. Heer. ) 
3t. Διὸ μᾶλλον εὔλογον, σώματα εἶναι ἀδιαίρετα------ 
ὅπερ ποιεῖ Δημόχριτος " διὸ καὶ χροιὴν οὔ φησιν 
εἰναι, τροπῇ γὰρ χρωματίζεσθαι. 
( Aristoteles de Gener. et corr. I, ». 
Τῶν δὲ χρωμάτων ἁπλᾶ μὲν λέγει τέτταρα " λευ-- 
xbv μὲν οὖν εἶναι τὸ λεῖον" ὃ γὰρ ἂν μὴ τραχύ, 
Mo , MN ^ ει NP Ὁ 53. 
μηδ᾽ ἐπισχιάζη μηδὲ δυσδίοδόν τι, τοιοῦτον πᾶν 
λαμπρὸν εἶναι. Δεῖ δὲ xal εὐθύτρυπα xai διαυγῇ 
τὰ λαμπρὰ εἶναι. Τὰ μὲν οὖν σχληρὰ τῶν λευ-- 
χῶν ἐχ τοιούτων σχημάτων συγχεῖσθαι, οἷον ἣ 
ἐντὸς πλὰξ τῶν χογχυλίων" ταῦτα γὰρ ἂν ἄσχια 
xa εὐαγῆ xat εὐθύπορα εἰναι" τὰ δὲ ψαθυρὰ xat 
Ν ΕῚ -- M [5v D , 
εὔθρυπτα £x περιφερῶν μὲν λοξῶν δὲ τῇ θέσει 
πρὸς ἄλληλα, xal τὰς δύο συζεύξεις", τήν θ᾽ ὅλην 
, » , , . , rp , ^ 
τάξιν ἔχειν ὅτι μάλιστα Óuotav. 'Τοιούτων ὃ 
ὄντων, ψαθυρὰ μὲν εἶναι, διότι χατὰ μιχρὸν f; σύν- 
Ν “ L4 - » 
αψις" εὔθρυπτα δέ, ὅτι δμοίως χεῖνται ᾿ἄσχια 

^£ ὃ , ^o ^ , , 1 Ld 3 

δέ, διότι λεῖα χαὶ πλατέα" λευχότερα δὲ τῷ τὰ 

σχήματα τὰ εἰρημένα καὶ ἀχριδέστερα xot ἀμιγέ- 
στερα εἶναι, xoi τὴν τάξιν xal τὴν θέσιν πρὸς 

» » e 3 ΄ 

ἄλληλα ἔχειν μᾶλλον τὴν εἰρημένην. 

(Theophrastus de Sensu et sensil. $ 73. 
^ *5 * , t / 

33. Τὸ μὲν οὖν λευχὸν £x τοιούτων εἶναι σχημάτων. 
Τὸ δὲ μέλαν ἐκ τῶν ἐναντίων, ἐχ τραχέων xai 
σχαληνῶν xat ἀνομοίων " οὕτω γὰρ ἂν σχιάζειν xat 

^ $ pa κα A , 3 m9 4 LA » 
οὐχ εὐθεῖς εἶναι τοὺς πόρους οὐδ᾽ εὐδιόδους. — Ext 


32 


dis vero, quia salsum asperum , rotandum autem glabrum 
sit. Ex inwqualibus denique, quod (aliis saporibus) non 
obruatur ideoque durus sit. 

29. Postremo acrem saporem parvum et rotundum et 
angularem, sed non inaequalem : acrem enim asperitate 
sua angulosum quid efficere, calefacere et perfundere, 
quoniam parvus et rotundus et angularis sit omneque an- 
gulare ita se habeat. Pari autem modo reliquas cujusque 
vires exponit, ad figuras referens; verum omnium figu- 
rarum nullam esse sinceram atque a coeterarum'admixtione 
liberam, sed in unoquoque (sapore) multas esse, eun- 
demque habere (figuram ) glabri et asperi et rotundi et 
acuti et reliquorum, qua ^ autem maxima insit, hanc 
maxime ad sensum efficiendum vimque ostendendam valere. 
Praeterea in quem (corporis) habitum incidat sapor, mul- 
tum interesse , ideoque fieri, ut eadem ( corporis nostri ) 


affectio contraria, et contraria. eandem affectionem non- 


nunquam exhibeant, 
De coloribus. 


30. Democritus nihil per se colorem esse dixit, nam 
elementa quidem, plenum et inane, nullam qualitatem 
habere, qua autem ex his componantur, ordinatione, 


forma et collocatione, id est ordine, figura et situ colo- 
rari ; inde enim fieri perceptiones ( visa). Colorum autem 
visu perceptorum quattuor esse genera inter se diversa : 
album, nigrum, rubrum , viridem colorem. 

31. Quapropter magis consentaneum fuerit, corpora 
esse individua—quod Democritus statuit; quocirca et co- 
lorem non dicit esse , collocatione enim colorari. 

32. Colorum quattuor genera simplicia esse dicit ; atque 
album quidem esse love : quod enim neque asperum sit, 
neque obumbret, neque difficulter sit pervium , id omne 
candidum esse. Candida vero et recte perforata et trans- 
lucida esse oportere. Alborum igitur dura e talibus con- 
stare figuris, qualis sit concharum erusta interna; hac 
enim esse vacua umbra et pellucida et recte perforata ; 
friabilia autem et fragilia e rotundis quidem, «ed situ, 
quem habeant inter se, obliquis (composita csse), ac 
duas conjunctiones totumque ordinem quam simillimum 
habere. aque friabilia esse, quia brevi intervallo sese 
iangant, fragilia autem, quia similem habeant situm, 
porro umbriw vacua, quia levia sint et lata , albiora de- 
nique, quando figure supra memorale et accuraliores et 
minus mixte sint, ordinemque et situm, de quo locuti 
Sumus , magis invicem habeant. 

33. Album igitur colorem e talibus constare figuris. 
Nigrum vero e contrariis, ex asperis et inaequalibus et 


dissimilibus : ita enim illum obumbrare, neque recta esse 
ejus foramina nec facilia transitu.  Effluvia etiam lenta et 


304 
δὲ τὰς ἀποῤῥοὰς νωθεῖς καὶ ταραχώδεις διαφέρειν 
γάρ τι καὶ τὴν ἀποῤῥοήν, τῷ ποιὰν εἶναι πρὸς τὴν 
φαντασίαν, ἣν γίνεσθαι διὰ τὴν ἐναπόληψιν τοῦ 
ἀέρος ἀλλοίαν. 

( Theophrastus ibid. 74. ) 
Πρῶτον μὲν οὖν τὸ πλείους ἀποδοῦναι τὰς ἀρχάς, 
ἔχει τινὰ ἀπορίαν " οἵ γὰρ ἄλλοι τὸ λευχὸν καὶ τὸ 
μέλαν, ὡς τούτων ἁπλῶν ὄντων μόνων. Ἑπειτα 
τὸ μὴ πᾶσι τοῖς λευχοῖς μίαν ποιῆσαι τὴν μορφήν, 
ἀλλ᾽ ἑτέραν τοῖς σχληροῖς xai τοῖς ψαθυροῖς " οὐ 
γὰρ εἰκὸς ἄλλην αἰτίαν εἶναι τοῖς διαφόροις χἀτὰ 
τὴν ἁφήν" οὐδ᾽ ἂν ἔτι τὸ σχῆμα αἴτιον εἶναι τῆς 
διαφορᾶς, ἀλλὰ μᾶλλον τὴν θέσιν. ᾿Ενδέχεται 
γὰρ xai τὰ περιφερῆ καὶ ἁπλῶς πάντα ἐπισχιάζειν 

«ἑαυτοῖς " σημεῖον δέ" xal γὰρ αὐτὸς ταύτην φέ-- 
ρει τὴν πίστιν, ὅσα τῶν λείων μέλανα φαίνεται. 
Διὰ γὰρ τὴν σύμφυσιν χαὶ τὴν τάξιν, ὡς τὴν αὖ- 
τὴν ἔχοντα τῷ μέλανι, φαίνεσθαι τοιαῦτα" καὶ 
πάλιν ὅσα λευχὰ τῶν τραχέων " Ex μεγάλων γὰρ 

εἶναι ταῦτα, xal τὰς συνδέσεις οὐ περιφερεῖς, ἀλλὰ 
προχρόσσας χαὶ τῶν σχημάτων τὰς μορφὰς μιγνυ- 
μένας, ὥσπερ ἀναδαθμίδας τὰ πρὸ τῶν τειχῶν 
ἔχει χώματα " τοιοῦτον γὰρ ὄν, ἄσχιον εἶναι, xoi 
οὗ χωλύεσθαι τὸ λαμπρόν. 

(Theophrastus ibid. 79. ) 
35. ᾿Ερυθρὸν δ᾽ ἐξ οἵωνπερ τὸ θερμόν, πλὴν Ex. μειζό- 
γων. ᾿Εὰν γὰρ αἱ συγχρίσεις oct μείζους ὁμοίων 
ὄντων τῶν σχημάτων, μᾶλλον ἐρυθρὸν εἶναι. 


84 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 


Σημεῖον δ᾽, ὅτι ἐχ τοιούτων τὸ ἐρυθρόν" ἡμᾶς τε 
γὰρ θερμαινομένους ἐρυθραίνεσθαι, χαὶ τὰ ἄλλα 
τὰ πυρούμενα, μέχρις ἂν οὗ ἔχη τὸ τοῦ πυροειδοῦς. 
᾿Ερυθρότερα δὲ τὰ ἐχ μεγάλων ὄντα σχημάτων, 
οἷον τὴν φλόγα xai τὸν ἄνθρακα τῶν χλωρῶν ξύ-- 
λων ἢ τῶν αὔων, χαὶ τὸν σίδηρον δὲ χαὶ τὰ ἄλλα 
τὰ πυρούμενα λαμπρότατα μὲν γὰρ εἶναι τὰ πλεῖ- 
στον ἔχοντα xal λεπτότατον πῦρ, ἐρυθρότερα δὲ τὰ 
παχύτερον χαὶ ἔλαττον. 


θερμὰ τὰ ἐρυθρότερα * θερμὸν γὰρ τὸ λεπτόν, Τὸ 


δὲ χλωρὸν ἐκ μὲν τοῦ στερεοῦ x«i τοῦ χενοῦ συνε- 


στάναι, ἐκ μεγάλων δ᾽ ἀμφοῖν, Τῇ δὲ θέσει xoi 
τῇ τάξει αὐτῶν τὴν χρόαν γίγνεσθαι, : 
( Theophrast. ibid. 75. ) 

36. Ἄτοπον δὲ xul τὸ τῶν χλωρῶν μὴ ἀποδοῦναι μορ- 
φήν, ἀλλὰ μόνον ἐκ τοῦ στερεοῦ xal τοῦ. χενοῦ 
ποιεῖν. 

( Theophrastus ibid. 82. ) 

37. Τὰ μὲν οὖν ἁπλᾶ χρώματα τούτοις κεχρῆσθαι 
τοῖς σχήμασιν * ἕχαστον δὲ χαθαρώτερον, ὅσῳ ἂν 
ἐξ ἀμιγεστέρων 7. "là δὲ ἄλλα χατὰ τὴν τού- 
τῶν μῖξιν * οἷον τὸ μὲν χρυσοειδὲς xal τὸ τοῦ χαλ- 
χοῦ xal πᾶν τὸ τοιοῦτον Éx τοῦ λευχοῦ χαὶ τοῦ 
ἐρυθροῦ τὸ μὲν γὰρ λαμπρὸν ἔχειν ἐκ τοῦ λευχοῦ, 
τὸ δὲ ὑπέρυθρον ἀπὸ τοῦ ἐρυθροῦ " πίπτειν γὰρ εἰς 
τὰ χενὰ τοῦ λευχοῦ τῇ μίξει τὸ ἐρυθρόν. — "Eàv δὲ 
προστεθῇ τούτοις τὸ χλωρόν, γίγνεσθα! τὸ χάλλι-- 
στον χρῶμα δεῖν δὲ μιχρὰς τοῦ χλωροῦ τὰς συγ-- 


turbida; differre enim aliquatenus et effluvia eo modo quo 
natura sua ad perceptionem referantur, que aeris injectu 
commutetur. 

34. Ac primum quidem quod plura principia enume- 
rantur, id dubitationem quandam habet; reliqui enim al- 
bum et nigrum solos esse simplices colores volunt. De- 
inde quod non omnibus albis eadem forma tribuitur, sed 
alia duris , alia friabilibus ; neque enim consentaneum , iis 
qua (colore) diíferant, aliam esse differentiae causam e 
lactu profectam, neque figuram esse hujus differentize 
causam, sed magis situm. Quippe et rotunda omninoque 
omnia se ipsa obumbrare possunt : cui rei indicio sunt, 
quae ipse Democritus ad fidem faciendam affert, quzecun- 
que inter lzevia nigra videntur. Ob concretionem enim et 
ordinem eundem, quem nigra habeant, (ait) talia appa- 
rere ; el pr&terea quaecunque inter aspera videntur alba : 
haec enim e magnis constare, eorumque nexus non rotun- 
dos esse, sed prominentes, figurarumque conformationem 
mixtione fieri, quemadmodum aggesta ante muros terra 
gradus contineat; propter hanc naturam colorem umbra 
vacuum esse, neque impediri candidum. 

35. Rubrum autem ex iisdem quidem compositum esse, 
. equibus calidum, sed tamen e majoribus. Quanto enim 
in figurarum aequalitate majores sint particulae, e quibus 


concreverunf, tanto rubriorem esse colorem. Signo au- 
tem esse, e talibus rubrum quoque constare , quod cale- 
facti rubeamus, itemque reliqua omnia igni calemtia, 
quamdiu igneam speciem pra se ferant. Quse vero ru- 
briora sint, e magnis coaluisse figuris, ut llammam et car- 
bonem lignorum viridium vel aridorum et ferrum et ca- 
tera quz in igne ponantur : candidissima enim esse, quae 
plurimum ignem et tenuissimum habeant, rubriora vero 
qua crassiorem et minorem. Ideo fieri, ut rubriora mi- 
nus. calida sint; calidum enim tenue. Viridem denique 
colorem e solido quidem et vacuo, utroque autem magno 
conflari. Ceterum situ et ordine eorum ipsum colorem 
nasci. 

36. Inepte etiam agit, quod viridis coloris formam non 
exponit, sed tantum e solido et vacuo eum componi 
dicit. " 

37. Simplices igitur colores his esse figuris, sed ut quis- 
que e minime mixtis confílatus sit, ila esse purissimum. 
Reliquos pro ( varia) horum mixtione oriri, ut auro si- 
milem et zris colorem coterosque hujusmodi ex albo et 
rubro : eos enim candidum retinere ex albo, subrubrum 
ex rubro, quum in partes albi vacuas rubrum mixtione 
incidat. Quibus si viride admisceatur, pulcherrimum 
nasci colorem : oportere autem exiguas viridis particulas 


a 


- 
Διὸ. xai ἧττον εἶναι᾽ 


ΑΝ PONORTYS 


ταν. Σν τ, 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 365 


χρίσεις εἶναι * μεγάλας γὰρ οὐχ οἷόν τε, συγχειμέ- 
νων οὕτω τοῦ λευχοῦ καὶ τοῦ ἐρυθροῦ: Διαφόρους 
δ᾽ ἔσεσθαι τὰς χρόας, τῷ πλέον xal ἔλαττον λαρμ.- 
βάνειν. 


( Theophrastus ibid. 76. ) 


. 88. Τὸ δὲ πορφυροῦν &x λευχοῦ xal μέλανος xal ἐρυ- 


θροῦ - πλείστην μὲν μοῖραν ἔχοντος τοῦ ἐρυθροῦ, 
μικρὰν δὲ τοῦ μέλανος, μέσην δὲ τοῦ λευχοῦ. 
Διὸ καὶ ἡδὺ φαίνεσθαι πρὸς τὴν αἴσθησιν. Ὅτι 
μὲν οὖν τὸ μέλαν χαὶ τὸ ἐρυθρὸν αὐτῷ ἐνυπάρχει, 
φανερὸν εἶναι τῇ ὄψει " διότι δὲ τὸ λευχόν, τὸ λαμ.- 
πρὸν χαὶ διαυγὲς σημαίνειν" ταῦτα γὰρ ποιεῖν τὸ 
λευχόν. Τὴν δ᾽ ἰσάτιν ἐκ μέλανος σφόδρα xal 
“λωροῦ * πλείω δὲ μοῖραν ἔχειν τοῦ μέλανος. Τὸ 
δὲ πράσινον ἐκ πορφυροῦ xal τῆς ἰσάτιδος, ἢ x 
᾿χλωροῦ xal πορφυροειδοῦς *"* τὸ γὰρ θεῖον εἶναι 
τοιοῦτον xal μετέχειν τοῦ λαμπροῦ. Τὸ δὲ χυα- 
νοῦν ἐξ ἰσάτιδος χαὶ πυρώδους, σχημάτων δὲ πε-- 
ριφερῶν xal βελονοειδῶν, ὅπως τὸ στιλδὸν τῷ 
μέλανι ἐνῇ. 
( Theophrastus ibid. 77. ) 

39. Τὸ δὲ χαρύϊνον ἐχ χλωροῦ χαὶ χυανοειδοὺς " ἐὰν δὲ 
“λωρὸν πλέον μιχθῇ, φλογοειδὲς γίγνεσθαι" τὸ γὰρ 
χατάσχιον xal μελανόχρων ἐξείργεσθαι, Σχεδὸν 


δὲ χαὶ τὸ ἐρυθρὸν τῷ λευχῷ μιχθὲν χλωρὸν ποιεῖν 
εὐαγὲς xal οὐ μέλαν * διὸ καὶ τὰ φυόμενα χλωρὰ 
τὸ πρῶτον εἶναι πρὸ τοῦ θερμανθῆναι xal διαχεῖ- 
σθαι. Καὶ πλήθει μὲν τοσοῦτον ἐπιμεμίχθα: 
χρωμάτων, ἄπειρα δὲ εἶναι τὰ χρώματα καὶ τοὺς 
χυλοὺς χατὰ τὰς μίξεις, ἐάν τις τὰ μὲν ἀφαιρῇ, 
τὰ δὲ προστιθῇ, xal τῶν μὲν ἔλαττον μίσγη, τῶν 
δὲ πλέον: οὐθὲν γὰρ ὅμοιον ἔσεσθαι θάτεοον 
θατέρῳ. 


"Theophrastus ibid: 78. 
P 
Περὶ ὀσμῆς. 


40. Περὶ δὲ ὀσμῆῇς προσαφορίζει [σχεδὸν ὁμοίως τοῖς 
πλείστοις" οὐδὲν γὰρ ἴδιον] εἴρηκέ γε, πλὴν το- 
σοῦτον, ὅτι τὸ λεπτὸν ἀποῤῥέον ἀπὸ τῶν παχέων 
ποιεῖ τὴν ὀδμιήν * ποῖον δέ τι τὴν φύσιν ὃν ὑπὸ τίνος 
πάσχει, οὐκέτι προσέθηχεν' ὅπερ ἴσως ἦν χυριώ- 
τάτον. 

( Theophrastus ibid, 82.) 

4ι. Οὐδὲν χρῆμα μάτην γίνεται, ἀλλὰ πάντα ex λό-- 

γου τε xal ὕπ᾽ ἀνάγχης. 


(Stob. Ecl. phys. p. 160.) 


esse, qua  adjungantur; neque enim fieri posse, ut 
magnae accedant conjunctis ita rubro et albo. Quippe di- 
versos fore colores majoribus minoribusve partibus ad- 
jectis. 

38. Purpureum ex albo et nigro et rubro compositum 
esse, maximam partem rubro obtinente, exiguam nigro, 


mediamalbo. Quare evenire, ut sensui jucundus sit color. | 


Nigrum quidem et rubrum eo contineri videntibus esse 
perspicuum , album vero inesse, splendido et. translucido 
significari, quippe quz albo efficiantur. Glasti colorem 
ex multo nigro et viridi constare, ita tamen, ut major in 
eo nigri pars sit. Porraceum e purpureo et glasti colore , 
vel e viridi et purpureo; **** sulphur enim talis coloris 
et candidi particeps esse.  Ceruleum autem e glastiet ignis 
colore, figuris rotundis et acui similibus eadem ratione, 
qua ( fiat, ut) lucidum nigro insit. 

39. Nucibus similem colorem e viridi et coeruleo; sin 
autem plus viridis admisceatur, (lammeum nasci, quum 


opacum et nigrum removeatur. Rubrum vero cum albo 
mixtum fere viride efficere purum nec nigrum; itaque 
fructus primum virides esse, antequam calefiant et matu - 
rescanf. Tantam quidem colorum copiam commisceri at- 
que innumerabiles esse colores et sapores pro varia 


.mixlione, si quis haec adimat, illa apponat, et horum 


minus admisceat, illorum plus : nullum enim alteri simi- 
lem fore. 


De odore. 


40. Deodore praterea statuit ( fere similiter ac plerique ; 
nihil enim peculiare) pronuntiavit, nisi hoc, effici odorem 
tenuiore materia e crassioribus effluente , sed quale suapte 
natura sit et a quo afficiatur, non amplius addidit : id quod 
fortasse summi erat momenti. 

41. Nihil temere fit, sed omnia ratione et necessitate 
contingunt. 


— 


LT. EK TOY ΠΕΡῚ ZOQON XZYTTPAMMATO*X, 


FRAGMENTA LIBRORUM DE ANIMALIBUS. 


-- ὦ, 


1, Λέγει Δημόχριτος τῶν ζώων μόνον τὸν λέοντα 
ἐχπεπταμένοις τίχτεσθαι τοῖς ὀφθαλμοῖς, ἤδη τρόπον 
τινὰ τεθυμωμένον, xoi ἐξ ὠδίνων δρασείοντά τι μανι- 
xóv. 

(Elian. de animal. nat. lib. V cap. 39.) 

2. Λέγει δ᾽ ᾿Αριστοτέλης, xal Δημόχριτος πρὸ exei - 
vou, Θεόφραστός τε ἐκ τρίτων χαὶ αὐτός φησι, μὴ τῷ 
ἁλμυρῷ ὕδατι τρέφεσθαι τοὺς ἰχθῦς, ἀλλὰ τῷ παρα- 
χειμένῳ τῇ θαλάττῃ γλυχεῖ ὕδατι. 

(Elian. de animal. nat. lib. IX cap. 64.) 

3, Λέγει Δημόκριτος πολύγονον εἶναι ὗν xal xóva, 
xol τὴν αἰτίαν προστίθησι λέγων, ὅτι πολλὰς ἔχει τὰς 
μήτρας χαὶ τοὺς τόπους τοὺς δεχτιχοὺς τοῦ σπέρματος. 


Ὁ τοίνυν θορὸς οὐχ £x μιᾶς ὁρμῆς ἁπάσας αὐτὰς ἐχ-᾿ 


πληροῖ, ἀλλὰ δίς τε xol τρὶς ταῦτα τὰ ζῶα ἐπιθόρνυ- 
ται, ἵνα ἣ συνέχεια πληρώσῃ τὰ τοῦ γόνου δεχτιχά. 
ἩἩμιόνους δὲ λέγει μὴ τίχτειν, μὴ γὰρ ἔχειν ὁμοίας 
, T Ν , / n 8i ^ 
ι(κήτρας τοῖς ἄλλοις ζώοις, ἑτερομόρφους δὲ ἥχιστα δυ- 
ναμένας γονὴν δέξασθαι: μὴ γὰρ εἶναι φύσεως ποίημα 
, $^ M 3 , , , * n 
τὴν ἡμίονον, ἀλλὰ ἐπινοίας ἀνθρωπίνης xai τόλμης, 
ὡς ἂν εἴποις, μοιχίδιον ἐπιτέχνημα τοῦτο xal χλέμμα. 
Δοχεῖ δέ μοι τοῦτο, ἡ δ᾽ ὅς, τοῦ ὄνου ἵππον βιασαμέ- 
νου χατὰ τύχην χυῆσαι, μαθητὰς δὲ ἀνθρώπους τῆς 
βίας ταύτης γεγενημένους εἶτα μέντοι προσελθεῖν ἐπὶ 
τὴν τῆς γονῆς αὐτῶν συνήθειαν. Καὶ μάλιστά γε τοὺς 
τῶν Λιῤύων ὄνους μεγίστους ὄντας ἐπιβαίνειν ταῖς 


ἵπποις, οὐ χομώσαις, ἀλλὰ χεχαρμέναις. "ἔχουσαν γὰρ 
τὴν ἑαυτῆς ἀγλαΐαν τὴν διὰ τῆς χόμης οὖχ ἂν ὑπομεῖ-- 
vat τὸν τοιόνδε γαμετὸν οἵ σοφοὶ τοὺς τούτων γάμους 
φασίν. ^ 
( Elian. de animal, nat. lib. XII cap. 16.) 
4. Ἔν τοῖς νοτίοις μᾷλλον τὰ ἔμόρυα ἐκπίπτειν Δη- 
μόχοιτος λέγει, ἢ ἐν τοῖς βορείοις. Καὶ εἰχότως " χαυ- 
γοῦσθαι γὰρ ὑπὸ τοῦ νότου τὰ σώματα ταῖς χυούσαις 
xai διίστασθαι, ἅτε τοίνυν τοῦ σχήνούς διαχεχυμένου 
καὶ οὖχ ἡρμοσμένου πλανᾶσθαι xai τὰ χυούμενα, xal 
θερμαινόμενα δεῦρο xa ἐχεῖσε διολισθαίνειν καὶ ἐχπί- 
πτειν ῥᾷον. Ei δὲ εἴη πάγος καὶ βοῤῥᾶς καταπνέοι, 
συμπέπηγε μὲν τὸ ἔμρυον, δυσχίνητον δέ ἐστι xal οὐ 
ταράττεται ὡς ὑπὸ χλύδωνος" ἅτε χαὶ ἄχλυστον χαὶ ἐν 
γαλήνη ὃν ἔῤῥωταί τε χαὶ σύντονον xa διαρχὲς πρὸς 
τὸν κατὰ φύσιν χρόνον τῆς ζωογονίας. Οὐχοῦν ἐν χρυμῷ 
μέν φησιν 6 ᾿Αὐδηρίτης συμμένειν, ἐν ἀλέᾳ δὲ ὡς τὰ 
πολλὰ ἐχπτύεσθαι. ᾿Ανάγχην δὲ εἶναι λέγει τῆς θέρμης 
πλεοναζούσης διΐστασθαι xai τὰς φλέδας καὶ τὰ ἄρθρα. 
( lian. de animal. nat. lib. XII cap. 15, 
de abortibus.) ; 
5. Αἰτίαν δὲ 6 αὐτὸς λέγει τοῖς ἐλάφοις τῆς τῶν χε- 
ράτων ἀναφύσεως ἐχείνην εἶναι. Ἢ γαστὴρ αὐτοῖς ὡς 
ἔστι θερμοτάτη, ὁμολογεῖ, xal τὰς φλέδας δὲ αὐτῶν 
τὰς διὰ τοῦ σώματος πεφυχυίας παντὸς ἀραιοτάτας 
λέγει, χαὶ τὸ ὀστέον τὸ χατειληφὸς τὸν ἐγχέφαλον λε- 


1. Ex animalibus solum leonem nasci oculis apertis De- 
mocritus ait, tanquam statim a partu iracundum et furore 
percitum aliquid meditantem. 

2. Aristoteles et ante hunc Democritus et tertius Theo- 
phrastus dicit non aqua salsa, sed dulci, quae juxta salsam 
reperiatur, pisces (qui mare incolunt) ali. 

3. Cur sus et canis sint tam fecunda, Democritus cau- 
sam affert, quod multiplicem vulvam et seminis sedes 
receptrices multas habeant. Eas omnes semen non uno 
initu explet, sed iterum et saepius ec seminantur, ut fre- 
quentia seminis receptacula impleantur. Mulas idem non 
parere ait, neque enim similes aliis vulvas animalibus ha- 
bere, sed forma diversas minime concipere posse; neque 
enim mulas esse natura opus, sed humana machinationis 
audacicque, ut ita dicam , adulterinum inventum et fur- 
tum. Videri autem sibi ait forte accidisse, ut quum asinus 
vim equa intulisset, haec gravida redderetur atque ut 
postea homines hujus violenti» discipuli facti in consue- 


- tudinem procreandi hoc jumenta adducerentur. Imprimis 


Libyum asini maximi equas non comatas superveniunt, 


οτος 


sed tonsas. Neque enim lias come ornamento superbien- 
tes harum rerum periti ajunt ejusmodi maritos pati. 

4. In austrinis magis quam septentrionalibus regionibus 
partus excidere ait Democritus. Cujus rei hane probabilem 
affert causam, quia ventrem ferentibus corpora austro 
laxentur et resolvantur : idcirco corpore dilatato et male 
compacto partus errare οἱ vagari, eosdemque calefactos 
huc et illuc dilabi et facilius excidere. Contra si flante 
borea aeris temperies frigida sit, foetus frigore contrahi, ita 
ut non facile locis suis moveantur neque ulla tempestate 
turbentur, quoniam omnis procellz expertes summaque 
fruentes tranquillitate bene valeant et roborati ad pariendi 
tempus anatura constitutum durare possint. Quamobrem 
in frigore ait Abderita fectus manere, calore utplurimum 
excidere, Hoc enim superante necessario fieri dicit, ut venae 
pariter atque artus fatiscant. 


5. Causam cur cervis cornua renascantur idem Demo- 
critus hanc esse perhibet. Ventrem iis calidissimum esse 
concedit et eorum venas per universum corpus pertinen- 
tes esse rarissimas dicit, et os quod cerebrum amplecti- 
tur membran: instar tenuissimum et perquam rarum esse, 


366 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 361 


πτότατον εἶναι xal δμενῶδες xol ἀραιόν, φλέῤφας τε 
ἐντεῦθεν xal εἰς ἄχραν τὴν χεφχλὴν ὑπανίσχειν παχυ- 
τάτας" τὴν γοῦν τροφὴν xal ταύτης τε τὸ γονιμώτατον 
ὥχιστα ἀναδίδοσθαι, Καὶ ἣ μὲν πιμελὴ αὐτοῖς ἔξωθεν, 
φησί, περιχεῖται, ἣ δὲ ἰσχὺς τῆς τροφῆς ἐς τὴν χεφα- 
λὴν διὰ τῶν φλεθῶν ἀναθόρνυται" ἔνθεν οὖν τὰ ἘΝ 
ἐχφύεσθαι διὰ πολλῆς ἐπαρδόμενα τῆς ἰχμάδος. Συνε- 
4d« οὖ οὖν οὖσα ἐπιῤῥέουσά τε ἐξωθεῖται προτέρω. Καὶ 
τὸ μὲν ὑπερίσχον ὑγρὸν ἔξω τοῦ σώματος σχληρὸν γί- 
νεται, πηγνύντος αὐτὸ χαὶ χερατοῦντος τοῦ ἀέρος" τὸ 
δὲ ἔνδον ἔτι μευυχὸς ἁπαλόν ἐστι. Καὶ τὸ μὲν σχλη- 
φύνεται ὑπὸ τῆς ἔξωθεν ψύξεως, τὸ δὲ ἁπαλὸν μένει, 
ὑπὸ τῆς ἔνδον ἀλέας. Οὐκοῦν fj ἐπίφυσις τοῦ νέου χέρα-- 
τὸς τὸ πρεσδύτερον ὡς ἀλλότριον ἐξωήεῖ, θλίόοντος 
τοῦ ἔνδον χαὶ ἀνωθεῖν τοῦτο θέλοντος, χαὶ ὀδυνῶνιος, 
χαὶ σφύζοντος, ὥ ὥσπερ. ἐπειγομένου τε χθῆναι Xa προελ- 
θεῖν. Ἢ γάρ τοι ἰχμὰς πηγνυμένη. χαὶ ὑπανατέλλουσα 
ἀτρεμεῖν ἀδύνατός ἐστι: δύναται γὰρ αὐτὴ σχληρὰ γε- 
νομένη xa ἐπωθεῖται τοῖς προτέροις. Καὶ τὰ μὲν πλείω 
ἐχθλίδονται ὑπὸ τῆς ἰσχύος τῆς ἔνδον: ἤδη δέ τινα xal 
χλάδοις περισχεθέντα χαὶ ἐμποδίζοντα εἰς τὸν ὠχὺν 
δρόμον ὑπὸ ῥώμης τὸ θηρίον ὠθούμενον ἀπέῤῥηξε. 
Καὶ τὰ μὲν ἐξώλισθε, τὰ δὲ ἕτοιμα ἐχχύπτειν ἢ φύσις 
; 
προάγει. 
(Elian. deanimal. natur. lib. XII cap. 18.) 
6. Τοῖς τομίαις βουσί, Δημόκριτος λέγει, σχολιά, 
λεπτὰ χαὶ μαχρὰ φύεται τὰ χέρατα. τοῖς δὲ ἐνόρχοις 
παχέα τὰ πρὸς τῇ ῥίζη, καὶ ὀρθὰ xal πρὸς μῆκος προή- 


xovtx ἧττον. Καὶ πλατυμετώπους εἶναι λέγει τούτους 
τῶν ἑτέρων πολλῷ μᾶλλον. "Ov. γὰρ φλεδῶν πολλῶν 
ἐνταῦθα οὐσῶν, εὐρύνεσθαι τὰ ὀστέα ὑπ᾽ αὐτῶν. Καὶ 
f ἔκφυσις δὲ τῶν χεράτων παχυτέρα οὖσα εἰς πλάτος 
τὸ αὐτὸ τῷ ζώῳ μέρος προάγει καὶ ἐχεῖνο" οἱ δὲ τομίαι 
μικρὸν ἔχοντες τὸν κύχλον τῆς ἕδρας τῆς τῶν χεράτων, 
πλατύνονται ἧττον, φησί. ͵ 

(Elian. de animal. nat, lib. XII cap. 19.) 

Ot δὲ ἄχερῳ ταῦροι τὸ τρηματῶδες (οὕτω δὲ 
ὀνομάζει Δημόχριτος) ἐπὶ τοῦ βρέγματος οὐχ ἔχοντες 
(εἴη δ᾽ ἂν τὸ σηραγγῶδες λέγων) ἀντιτύπου τοῦ παντὸς 
ὄντος ὀστέου χαὶ τὰς συῤῥοίας τῶν χυμῶν οὐ δεχομέ- 
νου , γυμνοί τε καὶ ἄμοιροι γίνονται τῶνδε τῶν ἀμυντη- 
ρίων. Καὶ αἱ gre δὲ ai χατὰ τοῦ ὀστέου τοῦδε 
ἀτροφώτεραι οὖσαι, λεπτότεραί τε χαὶ ἀσθενέστεραι 
γίνονται. Ἀνάγχη δὲ χαὶ ξηρότερον τὸν αὐχένα τῶν 
ἀχεράτων εἶναι’ λεπτότεραι γὰρ καὶ αἵ τούτου φλέθες, 
ταύτη tot xal “ἐῤῥωμέναι ἧττον. Ὅσαι δὲ ἸΑράδιαι 
βόες θήλειαι μέν εἶσι τὸ γένος, ἐ ἐχφυεῖς δὲ ἐς τὰ χέρατα, 
xal ταύταις τις ἐπισύῤῥοια πολλὴ τῶν χυμῶν; φησί, 
τροφὴ τῆς εὐγενοῦς βλάστης τοῖς χέρασίν ἐστιν. Ἄχερῳ 
δὲ xol αὗται οὖσαι τὸ δεχτιχὺν τῆς ἰχμάδος ὀστέον 
στερεώτερόν τε ἔχουσι καὶ δέχεσθαι τοὺς χυμοὺς Tixt- 
στον. Καὶ συνελόντι εἰπεῖν, αὔξης ἣ ἐπιῤῥοὴ αἰτία 
τοῖς χέρασι ταύτην δὲ ἄρα ἐποχετεύουσι φλέδες πλεῖ- 
σταί τε xal Ru eats καὶ ὑγρὸν κύουσαι, ὅσον xa 
δύνανται στέγειν. 

(/Elian. de animal. nat. lib. XII c. 20.) 


indeque ad capitis verticem crassissimas venas exoriri : 
ideoque nutrimentum et cibi partem validiorem nativo 
calore celeriter digeri. Ac pinguedo quidem, que in cibis 
3st, extrinsecus, inquit, ipsis circeumfunditur, quod solidius 
in iis est, per venas in caput surgit ; inde cornua ait multo 
liumore irrigata enasci. Hic humor quum continenter affluat 
(quod ex eo coaluerit), promovetur et truditur foras. Quid- 
quid igitur ejus extra corpus eminet, durescit aere ipsum 
solidante et in corneam duritiem confirmante ; quod intra 
cutem adhuc inclusum tenetur, molle est. Atque alterum 
quidem externa refrigeratione rigescit, alterum interno 
calore mollitiem servat. Quocirca recens cornu subnascens 
vetus tanquam alienum expellit, dum interior pars premit 
alteram eamque sursum pellere gestit simulque eam dolore 
afficit et ipsa e dolore laborat, quasi nascendi cupiditate 
flagrans e£ in lucem  prorumpere festinans. Humor enim 
concrescens ac paulatim surgens immotus manere nequit : 
quippe viribus pollet, postquam obduruit, et in priora 
impellitur. Itaque magna cornuum pars interno robore ex- 
pellitur : nonnulla etiam arborum ramis circumplicata et 
feram ad cursum incitatam impedientia vi abrumpi solent. 
Sic ubi alia lente prodierunt, alia ad eminendum parata 
natura beneficio proferuntur. 

6. Bub'lo pecori castrato Democritus ait tortuosa, gra- 


"neum. 


cilia, longa nasci cornua, coutra testibus predito enasci 
secundum radicem crassa, recta , minusque prolixa. Hos 
latiori quam alteros fronte esse dicit. Nam quum iis multae 
sint vena, his, inquit, ossa. dilatantur. Simul et cornuum 
eruptio, quoniam crassior sif, hanc quoque parten ad eam, 
quae reliquo animalis corpori respondeat, latitudinem per- 
ducit : castratis vero quod sedes cornuum et initium enascen- 
di perparvum habeat circulum, minus dilatatur heec pars. 

7. Porro mutili boves trematodes (ut Democritus vocat) 
id est foraminatam sincipitis partem non habentes, quum 
os universum durum solidumque sit atque influxioner& 
humorum non admittat, cornibus nudi ac mutili sunt. 
Vena etiam cirea idem os minus alimenti continent pro- 
pterea quod pertenues et infirma sunt. Sed cervix quoque 
mutilorum boum necessario siccior est, quum in ea pari- 
ler graciliores insint venae atque idcirco minus valide. 
Coterum qua in Arabia sunt vaccae, eade cornibus insignes 
esse solent, quod ad ea scilicet, inquit ille, humor copio- 
sus, unde generosa illa germina nutriuntur, confluat. Ex 
his quae cornibus carent os humorem recipere solitum so- 
lidius habent et haudquaquam ad eum recipiendum ido- 
Ut breviter dicam, incrementi causa cornibus est 
affluentia, quam sane plurimae et crassissimae venae humore, 
quantum ferre possunt, gravidatze invehunt. 


Δ. EK ΤΩΝ ΠΕΡῚ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΥΓΓΡΑΜΜΆΤΩΝ. 


———————— 


FRAGMENTA ASTRONOMICA. . 


€ 


1. Τὸν δὲ σχορπίον 6 ἥλιος διαπορεύεται ἐν ἡμέραις 
λ΄, Ἔν δὲ τῇ δ΄ ἡμέρᾳ Δημοχρίτῳ πλειάδες δύουσιν 
ἅμα ἠοῖ" ἄνεμοι χειμέριοι ὡς τὰ πολλὰ καὶ ψύχη, ἤδη 
xoi πάχνη ἐπιπνεῖν φιλεῖ φυλλοῤῥοεῖν ἄρχεται τὰ 

2. , 3 m L , , 
δένδρα μάλιστα. Ev δὲ τῇ Δημοχρίτῳ λύρα ini- 
θάλλει ἅμα ἡλίῳ ἀνίσχοντι xal 6 ἀὴρ χειμέριος γίνε- 
ται ὡς ἐπὶ τὰ πολλά. Τὸν δὲ τοξότην ὃ ἥλιος διαπο- 

, , 14 K 9 M "- , , ^ M 
ρεύεται ἐν ἡμέραις x0, "Ev δὲ τῇ t5 Δημοχρίτῳ ἀετὸς 
ἐπιτέλλει ἅμα ἡλίῳ xal ἐπισημαίνειν φιλεῖ βροντὴν 
xal ἀστραπὴν xol ὕδατι ἢ ἀνέμῳ ἢ ἀμφότερα ὡς ἐπὶ 


τὰ πολλά. Τὸν δὲ αἰγόχερων ὃ ἥλιος διαπορεύεται ἐν. 
γόχερ e 


ἡμέραις x0," Ev δὲ τῇ ιβ΄ Δημοχρίτῳ νότος mvel...... 
ὡς ἐπιτέλλει, Τὸν δὲ ὑδροχέον διαπορεύεται 6 ἥλιος ἐν 
ἡμέραις λ΄. Ἐν μὲν οὖν τῇ β' Δημοχρίτῳ [γίνεται] χει- 
μών. Ἔν δὲ τῇ c^ Δημοχρίτῳ ζέφυρος πνεῖν ἄρχεται 
xal παραμένει ἡμέρας γ' καὶ μ΄ ἀπὸ τροπῶν. Τοὺς δὲ 
ἰχθύας ὃ ἥλιος διαπορεύεται ἐν ἡμέραις λ΄, Ἔν δὲ τῇ 


«δ΄ Δημοχρίτῳ ποιχίλαι ἡμέραν γίνονται ἁλχυονίδες 


χαλούμεναι, "Ev δὲ τῇ (9 Δημοχρίτῳ ἄνεμοι πνέουσι 
Ψυχροί, οἱ ὀρνιθίαι. χαλούμενοι, ἡμέρας μάλιστα θ΄. 
Τὸν δὲ χριὸν διαπορεύεται ὃ ἥλιος ἐν ἡμέραις λα΄. Ἐν 
δὲ τῇ ιγ΄ Δημοχρίτῳ πλειάδες χρύπτονται ἅμα ἡλίῳ 
ἀνίσχοντι, καὶ ἀφανεῖς γίνονται γύχτας μ΄. 'Γοὺς δὲ δι- 
δύμους 6 ἥλιος διαπορεύεται ἐν ἡμέραις λβ΄, "Ev δὲ τῇ 
v Δημοχρίτῳ ὕδωρ γίνεται, Ἐν δὲ τῇ χθ' Δημοχρίτῳ 


ἄρχεται Ὠρίων ἐπιτέλλειν καὶ φιλεῖ ἐπισημαίνειν ἐπ᾽ 
αὐυτῳ. 

( Excerpta ex Gemini Element. astronom. 
cap. 16 p. 66 seqq. in Petavii Uranologio, Lute- 
tize Parisiorum 163o.) 


Σεπτέ μόριος. 


ιζ΄ ὥρᾳ ιδ΄ ὁ ἔσχατος τοῦ ποταμοῦ ἕῷος ἐπισημαίνει 
Δημοχρίτῳ. 
χθ' ὥρα ιδ΄ Δημοχρίτῳ δετός. 


ὀχτώόριος. 


η΄ στάχυς ἐπιτέλλων Δημοχρίτῳ χειμάζει. Σπόρου 
: 
ὥρα. 


᾿ Νοέμόριος. 


β΄ ὥρᾳ ιδ΄ ὃ λαμπρὸς τῆς νοτίου χηλῆς ἐπιτέλλει, 
Δημοχρίτῳ ψύχη καὶ πάχνη. 

v, ὃ ἐπὶ τῆς χεφαλῆς τοῦ ἡγουμένου διδύμου ἑσπέ- 
ριος ἀνατέλλει. Δημοχρίτῳ χειμὼν xol χατὰ γῆν καὶ 
χατὰ θάλασσαν. 


Scorpium sol permeat diebus triginta. 

Die quarto Democrito pleiades occidunt summo mane: 
venti hiberni plerumque et frigora et pruina : solet oriri 
flatus : folia abjicere maxime incipiunt arbores. Die tertio 
decimo Democrito lyra ascendit unà cum sole oriente et 
aer fit tempestuosus plerumque. Sagittarium sol percurrit 
diebus viginti novem. 

Die sexto decimo Democrito aquila oritur simul cum 
sole el insuper significare solet tonitru et fulgur cum aqua 
aut vento aut utramque rem plerumque. Capricornum Sol 
peragrat diebus viginti novem. Die duodecimo Democrito 
auster spirat........ oritur, Aquarium permeat Sol diebus 
triginta. Die secundo Democrito hiems exsistit. Die sexto 
decimo Democrito Zephyrus incipit flare et manet per 
dies quadraginta tres a conversionibus. Pisces Sol pereur- 
rit diebus triginta. Die quarto Democrito varii oriuntur 
dies, qui vocantur dies halcyonum. Die quarto decimo. 
Democrito frigidi flant venti, qui ornithiae vocantur, per 
dies maxime novem. Arietem pertransit Sol diebus uno et 
triginta. Die tertio decimo Democrito pleiades occultantur 
simul cum Sole oriente neque apparent per noctes quadra- 


305 


ginta. Geminos Sol permeat diebus triginta duobus. Die 
decimo Democrito aqua exsistit. Die vicesimo nono Demo- 
crito Orion incipit oriri, οἱ solet post ipsum significare. 


September. 


Septimo decimo die hora XIV ultima (stella) fluvii mane 


significat Democrito. 
Vicesimo nono die hora XIV Democrito pluvia. 


October. 


Octavo die spica oriens Democrito tempestatem excitat. 
Sementis tempus. 


November. 


Die secundo hora XIV lucida (stella) australis cheles 
oritur. Democrito frigora et pruina. 

Die octavo decimo (stella) quze in capite est praecedentis 
geminorum, vespere oritur. Democrito tempestas ferra 
marique, 


5 


. DEMOCRITI FRAGMENTA. 


Δεχέμριος. 


α΄ ὥρᾳ te ὃ λαμπρὸς τοῦ Περσέως ἕῷος δύνει. Δη- 
μοχρίτῳ ὃ οὐρανὸς ταραχώδης xal f, θάλασσα ὡς τὰ 
πολλά. 

θ΄ ὥρᾳ ιγ΄ κύων ἕῷος δύνει " 6 χαλούμενος αἴξ £c 
ξύνει xal ὃ ἔσχατος τοῦ ποταμοῦ ἑσπέριος ἀνατέλλει. 
Δημοχρίτῳ σημαίνει. 

ιδ΄ ὥρᾳ ιδ΄ ὃ χαλούμενος αἴξ ἕῷος δύνει. Δημοχρί- 
τῷ βρονταί, ἀστραπαί, ὕδωρ, ἄνεμος. 


ἰανουάριος. 


α΄ ὥρᾳ ιδ΄ κύων ἑσπέριος ἀνατέλλει. Προχκύων ἑσπέ- 
ριος ἀνατέλλει. Δημοχρίτῳ χειμὼν ἐπισημαίνει. 

θ΄ ὥρᾳ ιδ΄ ὃ λαμπρὸς τῆς λύρας ἑσπέριος δύνει" ὃ 
λαμπρὸς τοῦ ἀετοῦ ἑσπέριος δύνει. Δημοχρίτῳ νότος 
ὡς τὰ πολλά, 

x0' Δημοχρίτῳ χειμών. 


Φεύρουάριος. 


t ὥρᾳ ιε΄ ὃ ἔσχατος τοῦ ποταμοῦ χρύπτεται᾽ ὃ 
λαμπρὸς τοῦ Περσέως ἑἕῷος ἀνατέλλει᾽ ὃ λαμπρὸς 
τῆς λύρας ἑσπέριος δύνει. Δημοχρίτῳ ζέφυρος ἄρχεται 
πνεῖν. : : 

/ , , LJ 

t€. Δημοχρίτῳ ζέφυρος πνεῖ. 

^' Μητροδώρῳ χελιδὼν φαίνετάι, ἐπισημαίνει Δημο- 
χρίτῳ. Ποιχίλαι ἡμέραι χαλούμεναι ἁλχυόνιαι, 


369 
Μάρτιος. 


ια΄ ὥρᾳ ιγ΄ ς΄" ὁ λαμπρὸς τοῦ νοτίου ἰχθύος ἐπιτέλ- 
λει, xot ὃ ἐν τῷ ἐμπροσθίῳ δεξιῷ βατραχίῳ τοῦ Κεν- 

, Lad ^ , » 2 
ταύρου ἑῷος δύνει. Δημοχρίτῳ ἄνεμοι ψυχροὶ ὀρνιθίαι 


2. € , , 
. ἐπὶ ἡμέρας πέντε. 


x6' Δημοχρίτῳ ὃ λαμπρὸς τοῦ Περσέως ἐπισημαί- 
vet. Ἄνεμος ψυχρός. 


ἀπρίλιος. 


, f 


α΄ ὥρᾳ ιδ΄ στάχυς ἕῷος δύνει, Δημοχρίτῳ σημαίνει. 


Ἰούνιος. 
θ΄ ὥρᾳ ιε΄ 6 λαμπρὸς τοῦ ὑδροχόου κρύπτεται, Δη- 
μοχρίτῳ ὕδωρ ἐπὶ γῆν, 
“ῳὔῦ. δ᾽ ng Y - M ᾿ 32 , 
xL ὥρᾳ ιγ΄ ς΄ ὃ χοινὸς ποταμοῦ καὶ ποδὸς ᾿Ωρίωνος 
ἐπιτέλλει. Δημοχρίτῳ ἐπισημαίνει, 
ἰούλιος. 
δ΄ Δημοχρίτῳ ζέφυρος καὶ ὕδωρ ἕῷον" εἶτα βορέαι 
ἐπὶ ἡμέρας ἑπτά, 
Αὔγουστος. 
!dg , " M ἔς , , , 
xg ὥρᾳ ιγ΄ ς΄ ὃ λαμπρὸς τοῦ νοτίου ἰχθύος ἑσπέριος 
, ΄ , , ge 3.25; 
ἀνατέλλει, Δημοχρίτῳ ἐπισημαίνει ὕδασι καὶ ἀνέμοις. 
(Excerpta ex Ptolemzi libro qui inscribi- 
tur Φάσεις ἀπλανῶν ἐπισημασιῶν in Petavii 


Uranolog. p. 71 seqq.) 


December. 


Primo die hora XV lucida (stella) Persei matutino occi- 
dit. Democrito cclum turbulentum itidemque mare ple- 
rumque. j 

Die nono hora XIII canis mane occidit. Capella qua 
socatur, matutino occidit et postrema fluvii (stella) vespere 
oritur, Democrito significat. 

Die quarto decimo hora XIV capella occidit mane. De- 
mocrito tonitrua, fulgura, aqua, ventus. 


Januarius. 


Primo die hora XIV canis vespere oritur. Procyon ve- 
spere oritur. Democrito tempestas signilicat. 

Die nono hora XIV lucida lyrc (stella) vespere occidit : 
lucida aquilze vespere occidit. Democrito auster plerumque. 

Die vicesimo nono Democrito tempestas. 


Ln 


Februarius. 


Die tertio decimo hora XV postrema fluvii stella abscon- 
ditur : splendida Persei oritur matutino : splendida lyrae 
vespere occidit. Democrito Favonius flare incipit. 

Die quinto decimo Democrito Favonius spirat. 

Die tricesimo Metrodoro hirundo conspicitur, significat 
Democrito. Varii dies qui alcyonei dicuntur. 

PUILOS. ὁπ τῷ 


Martius. 


Die undecimo lora XIII 2 lucida stella piscis australis 
oritur, et qux in priore dextro. musculo Centauri est, 
mane occidit. Democrito venti frigidi ornithise in dies 
quinque. 

Die vicesimo secundo Democrito clara Persei stella si- 
gnificat. Ventus frigidus. 


Aprilis. 
Die primo hora XIV spica mane occidit. Democrito 
significat, 
Junius. 


Die nono hora XV lucida Aquarii stella occultatur. De- 
mocrito aqu: coelestes super terram effusae. 

Die vicesimo quinto hora XIII 2 stella communis fluvii 
et pedis Orionis oritur. Democrito significat 


Julius. 


Die quarto Democrito Favonius et pluvia matutina : 
tum aquilones in dies septem. 


Augustus. 


Die vicesimo sexto hora XIII ὁ stella lucida piscis au- 
stralis. vespere oritur. Democrito significat pluviis 6t 
ventis 

24 


4 


E. EYMMIKTA AIIOXIIAXEMATIA. 


FRAGMENTA VARII ARGUMENTI. 


Περὶ κώνου τομῆς, 


ι. Ἔτι τοίνυν ὅρα, τίνα τρόπον ἀπήντησε (Χρύσιπ- 
πος) Δημοχρίτῳ, διαποροῦντι φυσιχῶς xal ἐμψύχως, 
εἰ χῶνος τέμνοιτο παρὰ τὴν βάσιν ἐπιπέδῳ, τί χρὴ 
διανοεῖσθαι τὰς τῶν τμημάτων ἐπιφανείας, ἴσας ἢ 
ἀνίσους γινομένας; Ἄνισοι μὲν γὰρ οὖσαι τὸν χῶνον 
ἀνώμαλον παρέξουσι, πολλὰς ἀποχαράξεις λαμόάνοντα 
βαθμοειδεῖς xal τραχύτητας" ἴσων δ᾽ οὐσῶν, ἴσα τμή- 
ματα ἔσται, καὶ φανεῖται τὸ τοῦ κυλίνδρου πεπονθὼς 
ὃ χῶνος, ἐξ ἴσων συγχείμενος xol ox ἀνίσων χύχλων, 
ὅπερ ἐστὶν ἀτοπώτατον. 

( Plutarch. adv. δίοϊο, de commun. notit. 
p. 1079. vol. X pag. 446 ed. Reisk.) 
Περὶ ποιήσεὼώς. 

2. Δημόχριτος ὁμοίως * Ποιητὴς δὲ ἅσσα μὲν 
ἂν γράφη μετ᾽ ἐνθουσιασμοῦ χαὶ ἱροῦ πνεύ- 
ματος, καλὰ χάρτα ἐστί, 


(Clem. Alexandr, Strom, VI pag. 698. pag. 
857 ed. Potter.) 


e 
Περὶ Ομήρου. 

3. Ὃ μὲν Δηυόχριτος περὶ Ὅμήρου φησὶν οὕτως" 
“Ὅμηρος φύσιος λαχὼν θεαζούσης, ἐπέων 
χόσμον ἐτεχκτήνατο παντοίων" ὡς οὖχ ἐνὸν 
Ψ 59 n , * Y 
ἄνευ θείας καὶ δαιμονίας φύσεως οὕτω xaÀX xal σοφὰ 
ἔπη ἐργάσασθαι. 


( Dio Chrysostomus orat. LIII init. ) 
Περὶ μουσικῆς. 

4, Δημόκριτος μὲν τοίνυν, ἀνὴρ οὗ φυσιολογώτατος 
μόνον τῶν ἀρχαίων, ἀλλὰ χαὶ περὶ τὰ ἱστορούμενα 
οὐδενὸς ἧττον πολυπράγμων, μουσικήν φησι νεωτέραν 
εἶναι, xa τὴν αἰτίαν ἀποδίδωσι λέγων, αὐτὴν οὐχ 
εἶναι τῶν ἀναγκαίων, ἀλλὰ ἐχ τοῦ περιεῦν- 
τος ἤδη γίνεσθαι. Πλὴν ἀλλὰ ἀργαιοτάτη δοχεῖ τε 
χαὶ φέρειν τι θαυμασιώτατον xal ἐγχλείειν, 

(Philodemus de Musica lib. IV in Vol. Her- 
cul. tom. I pag.135 col. 36.) 


Περὶ Διός. 


5. Ὅθεν οὐχ ἀπειχότως ὃ Δημόχριτος τῶν λογίων 
ἀνθρώπων ὀλίγους φησὶν ἀνατείναντας τὰς χεῖρας ἐν- 
θαῦτα, ὃν νῦν ἠέρα xaAÉousv οἱ “λληνες πάντα. Δία 

, Ui b 1 , 

, 2 ; X Cen Y 
μυθέεσθαι " (οἰομένους ὅτι) καὶ πόντα οὗτος οἷδε xal 
διδοῖ καὶ ᾿ἀπαιρέεται καὶ βασιλεὺς οὗτος τῶν πάντων. 

(Clemens Alexandr. Admonit, ad gent. 


pag. 45.) 
Περὶ τῆς αὐτοῦ ἀποδημίας. 


6. ᾿Εγὼ δὲ τῶν xav' ἐμεωυτὸν ἀνθρώπων γῆν 
πλείστην ἐπεπλανησάμην ἱστορέων τὰ μήχιστα, xal 
ἀέρας τε χαὶ γέας πλείστας εἶδον, καὶ λογίων ἀνθρώπων 
πλείστων ἐσήχουσα, καὶ γοαμμέων ξυνθέσιος μετὰ 


De sectione coni. 

1. Porro autem vide, quomodo oecurrerit (Chrysippus) 
Democrito physicorum more et acriter quaerenti, si conus 
secundum basin planitie secetur, quid judicandum sit de 
segmentorum superficiebus , &equalesne fiant, an inzequa- 
les? Si enim sint inzequales, conum reddent inzequabilem, 
multas nanciscentem graduum instar incisuras et asperita- 
les :sin aquales, erunt segmenta eequalia, videbiturque 
cono evenire, quod est cylindri, ut ex squalibus, non 
inaequalibus constet circulis, quod est absurdissimum. 


De poesi. 


. 2. Similiter Democritus : Quacunque poeta cum di- 
vino spiritu sanctoque furore scribit, praclara 
sunt. i 
er De Homero. 

3. Democritus de Homero sic ait : Homerus divino 
praditus ingenio ornala omnis generis carmina com- 
posuit, quod non sine celesti ac divina indole tam 
pulebra tantoque plena sapienti? carmina condere li- 
ceat. ; 


* 


: 9370 


De musica. 

4. Democritus veterum non modo summus natura in- 
vesligalor, sed etiam ea quoe historie monumentis con- 
tinentur, cognoscendi cupiditate nemine inferior, musicam 
ail citerioris esse cetatis ejusque rei causam reddit, dicens, 
eam non esse in rebus necessariis, sed ex abundantia jam 
oriri. Veruntamen antiquissima videtür ac mirabile quid 
efficere miramque vim insitam habere. 


De Jove. 


5. Unde non immerito Democritus doctorum bominum. 
paucos ait sublatis ad eum locum manibus, quem nunc 
universum Graeci aerem appellamus, Jovem vocare : omnia 
hunc et scire et dare et auferre rerumque universitatis 
regem esse credentes. 


De peregrinatione sua. 


6. Equidem nostra :etatis hominem plurimas terras 
peragravi, disjunctissima quaeque lustrans, coeli solique 
genera plurima vidi, eruditos homines permultos audivi, 
neque me in componendis adjuncta demonstratione lineis. 


DEMOCRITI FRAGMENTA. [.- 971 


ἀποδέξιος οὐδείς xc με παρήλλαξε, οὐδ᾽ οἱ Αἰγυπτίων η. Ἦλθον εἰς ᾿Αθήνας, καὶ οὔτις με ἔγνωχε. 
καλεόμενοι Ἁ ρπεδονάπται" σὺν τοῖσδ᾽ ἐπὶ κῆρι ἐπ᾿ . (Democritus ap. Diog. Laert. lib. IX, 36.) 
ἔτεα πέντε ἐπὶ ξείνης ἐγενήθην. 
( Democritus ap. Clement. Alex. Strom. I ἄδιλον, 
pag. 3o4 ed, Sylburg. lib. I 5 15 p. 357 ed. 8. Φυγῇ ἰθείη νεῦνται. - 
Potter.) |. (Etymol, magn. s. v. νένωται.) 
quisquam adhuc superavit, ne ii quidem JEgyptiorum , 7. Veni Athenas, neque quisquam me agnovit. 
qui Harpedonapto nominantur ; apud lios autem postremo Incertum. . 
quinqne per annos peregrinatus sum. 8. Proocipiti fuga redibunt. 
| s ᾿ 


21. 


H. EK TOY ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ, 


—————- 


FRAGMENTA LIBRI DE AGRICULTURA. 


———— a a) 


1. Δημόχριτός φησιν, ὅτι τοιοῦτον χρὴ προσδοχᾶν 
ἔσεσθαι τὸν χειμῶνα, ὁποία ἔσται ἣ τετάρτη xo εἰ- 
χοστὴ τοῦ Δίου μηνὸς ἡμέρα. 

( Cassiani Bassi Geopon. lib. I cap. V, 3.) 


2. 5. 1. Περὶ δὲ τῆς ὑδροφαντιχῆς, ὑπὸ δέ τινων 
ὑδρομαστευτιχῇς λεγομένης νῦν ἐροῦμεν. ᾿Αποφαίνονται 
MI m [4 - , , ^ 

γὰρ oi [περὶ] τῶν ὑδροφαντικῶν “τὴν ἐμπειρίαν εἴλη-- 
φότες, τὰ μὲν πεδία ἄνυδρα ὑπάρχειν ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, 
xa τὰ μείζονα μᾶλλον τῶν ἐλασσόνων. Τῶν δὲ ὀρέων 
ἔνυδρα τὰ πλεῖστα χαὶ τὰς ὑπωρείας χαθυγροτέρας 
τῶν ἀχρωρειῶν ὑπάρχειν, καὶ τὰ δασέα χαὶ τὰ χατά- 
δενδρα τῶν ψιλῶν. $ 2. Τὰ δὲ ἐν τοῖς πεδίοις εὑρισχό- 
p € , € τ φ δα ^ , k δὲ 2 - 

μενα τῶν ὑδάτων ἁλμυρὰ ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, τὰ δὲ ἐν τοῖς 
ὄρεσι xal ταῖς ὑπωρείαις γλυκέα ἐὰν μή τινων ἣ γεῦσις 
φθείρηται διὰ τὴν τῶν ἐπιχειμένων ὑδάτων ἰδιότητα, 
ὠμῶν, ἢ ἁλμυρῶν ὑπαρχόντων, ἢ νιτρωδῶν, ἢ στυπτη- 

, / Δ τ ^y^ S - , 2 
ρίαν ἐχόντων, ἢ θεῖον, ἢ ἄλλο τι τῶν τοιούτων; S 3. 
Φυσικὰς δὲ τοῖς εἰρημένοις αἰτίας τοιάσδε προσάπτου- 
eng. 

σιν, ἀπὸ τῶν ὑδάτων τὸ λεπτομερέστατον ἀεὶ xai 
ἐλαφρότατον ἕλχειν τὸν ἥλιον. S 4. Τὰ μὲν οὖν πεδία 
δι ὅλης ἐ ἐπέχοντα τῆς ἡμέρας τὸν ἥλιον ἐξαμέλγειν τὸ 
ὑγρὸν xat ὶ ἐξατμίζειν, ὅθεν τὰ μὲν τελέως ἄνυδρα ὑπάρ- 
χα, ἐν οἷς δὲ χαταλείπεταί τινα τῶν ὑδάτων, ἁλμυρὰ 
εὑρίσχετα! πάντως, τοῦ ἐλαφροῦ xal γλυχέος ἐξ αὐτῶν 


ἀναλισχομένου, καθάπερ xol χατὰ τὴν θάλασσαν cuu - 
(έδηκε. 5. 5. T δὲ ἐν τοῖς ὄρεσιν ὄντα τῶν ὑδάτων 
μὴ τὸ αὐτὸ πάσχειν, διὰ τὸ μὴ δι᾽ ὅλης τῆς ἡμέρας 
ἐχπυροῦσθαι τῇ ἀχτῖνι, καὶ χεχλιμένην αὐτοῖς χαὶ μὴ 
βιαίαν προσπίπτειν. Ὅθεν τὰ πρὸς ἄρχτον ἔχοντα τὰς 
χλίσεις εὐυδρότερα τῶν πρὸς μεσημύρίαν χεχλιμένων 
ἀποφαίνονται, xai τὰ πρὸς ἀνατολὰς xai δυσμάς, 
ἧσσον μὲν τῶν πρὸς ἄρχτον, πλεῖον δὲ τῶν πρὸς με- 
σηυθρίαν χεκλιμένων, καὶ τὰ δασέα τῶν Ψιλῶν διὰ τὸ 
σχιάζεσθαι. $ 6. Τὰς δὲ ὑπωρείας μᾶλλον καθύδρους 
εἶναι διὰ τὸ τὴν φορὰν εἰς τὸ κάτω μέρος τοῖς ὕδασιν 
εἶναι, χαὶ συνάγεσθαι τὰ ἀπὸ τῶν ὑψηλῶν εἰς τὸ τα- 
πεινόν, χαὶ ὑπὸ τὰς ῥίζας τῶν ὀρέων. 5. 7. “Ὅθεν χαὶ 
τὰς πλείστας πηγὰς xai μεγίστας ἐν τοῖς τοιούτοις 
τόποις ὑπάρχειν, ἐν οἷς ὑπερχείμενά ἐστιν ὄρη μεγάλα 
x«i ὑψηλὰ χαὶ δασέα, ἔχοντα κοίλους xo φαραγγώ- 
δεις τόπους. "Ev γὰρ τοῖς τοιούτοις τοὺς χατ᾽ ἔτος συν- 
αγομένους ὄμόρους x«i διηθουμένους χατὰ γῆς τὰς 
πηγὰς αὔξειν. 5. 8. Τινὰ δὲ τῶν ὑδάτων παρὰ ταύτας 
μὲν τὰς ὑπωρείας μὴ ἐχφανῇ γίνεσθαι, ποιησάμενα δὲ 
ἕως τινὸς ὑποφορὰν χατὰ γῆς, οὕτως εἰς τὸ φανερὸν 
ἐχθλίδεσθαι. Τὸ δὲ σύνολον, διὰ τὸν ἀνάγοντα τόπον 
ἕως θαλάττης, φανέντα ἐξωθεῖσθαι. 5. 9. Τινὰ δὲ καὶ ἐπὶ 
τὴν θάλατταν διὰ τῆς γῆς ἐπὶ πολὺν τόπον ἐν ταῖς φλεψὶν 
ἐνεχθέντα οὕτως ἀναδλύει, χαθάπερ ἐστὶν ἐν Αράδῳ 


1. Democritus ait exspectari oportere, talem futuram 
esse hiemem , qualis dies vicesimus quartus mensis No- 
vembris fuerit. 

2. De aqua inquisitione, vel ut alii dicunt, investigatio- 
ne nunc disseremus. Qui enim aquarum investigandarum 
peritiam nacti sunt, pronuntiant quidem campos plerumque 
aquis carere, et majores magis minoribus. Ex montibus 
vero plurimos esse aquosos et imas ipsorum partes humi- 
diores quam summas, praeterea densos montes atque ar- 
boribus tectos magis humidos esse quam nudos. Aquae vero 
qua in campis reperiuntur, ut plurimum salsz sunt, quae 
autem in montibus et imis eorum parlibus , dulces : nisi 
aliquarum sapor corrumpatur incumbentium aquarum 
proprietate , crudarum aut salsarum aut nitratarum, aut 
aluminatarum , aut sulphur aut aliud ejusmodi gerentium. 
Naturales autem causas eorum quae diximus tales afferunt : 
solem ex aquis semper id quod tenuissimum ac levissimum 
est attrahere, Quare quum campos per totum diem sol oc- 
€upet , humorem ex iis emulgere et in vaporem dissolvere, 
inde fieri , ut quidam penitus aquis careant, sed in quibus 
aliquid supersit, id omnino salsum reperiatur, levi ac dulci 
ex ipsis consumto, quemadmodum etiam mari contingat. 


At non idem montium aquis evenire, quippe qu:e non per 
totum diem solis radiis exurantur, et ad quas inclinati nec 
violenter accidant. Unde eliam montes ad septentrionem 
inflexos iis qui ad meridiem vergunl aquosiores esse sla- 
tuunt , itemque versus orientem ét occidentem sitos minus 
quidem aquosos septentrionem speclautibus, magis autem 
ad meridiem inclinatis, et densos arboribus magis aquosos 
quam nudos , quoniam obumbrentur. Caeterum imas mon- 
lium partes magis aquosas esse, propterea quod aquae 
deorsum ferantur et quae in altis locis sint, ad humiles et 
sub ipsas montium radices congregentur. Inde fieri, ut 
plurimi maximique fontes in ejusmodi regionibus exstent, 
quibus montes magni altique ac densi locis concavis et vo- 
raginosis insignes superincubantes reperiantur. In talibus 
enim imbres per annum collectos atque in terram pene- 
trantes , fontes augere. Quasdam vero aquas circa has imas 
montium partes non apparere, verum ubi intra terram 
aliquatenus subductae cursum perfecerint, tum. demum 
prorumpere. In universum autem locum ad mare ducentem 
in causa esse, ut appareant et propellantur. Quaedam vero 
et in mare per longum terre tractum in venis perductze 
sic tandem erumpunt, qualis est aquatio prope Aradum 


812 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 875 


ὕδρευμα καὶ τὸ ἐν Ἣραχλεία τοῦ Πόντου. $ 10. Τὰς 
δὲ ἀφ᾽’ ὑψηλῶν τόπων πηγὰς φερομένας λέγουσι, διὰ 


τοὺς ὑπερχειμένους τόπους, παραχειμένου τοῦ λεγομέ- 


- vou Σαώχους xal ἔχοντος οὐ μαχρὰν τῆς χορυφῆς τόπους 


τραχεῖς χαὶ φαραγγώδεις καὶ δυναμένους τὰ πλεῖστα 
τῶν οὐρανίων ὁδάτων δέχεσθαι. 5. 11. Τὰς μὲν οὖν 
ἐπιῤῥύτους πηγὰς ὑπάρχειν ἀποφαίνονται διὰ τὰς δεδη- 


- λωμένας αἰτίας. Εἶναι δὲ χαὶ ἐν τοῖς πλείστοις μέρεσι 


τῆς γῆς φλέδας ἐχούσας ὕδωρ. 5. 12. Καθάπερ γάρ, 


- φασί, xai ἐπὶ τῶν ἐμψύχων σωμάτων συμόαίνει τὸ 


ὅλον σῶμα φλεψὶ καὶ ἀρτηρίαις διειλῆφθαι συνεχέσιν, 
οὕτω καὶ ἐν τῇ yj τόπους τε ἀραιοὺς ὑπάρχειν, ἀέρος 
πλήρεις ὄντας, xal φλέδας ὕδωρ ἐχούσας, καὶ ἔν τισι 
μὲν πάνυ πυχνὰς εἶναι καὶ δι᾽ ἀλλήλων πεπλεγμένας, 
ἔν τισι δὲ ἀραιοτέρας, αἷς ἐπιτυγχάνειν ῥαδίως τοὺς 
τὰ φρέατα ὀρύσσοντας διὰ τὸ πλῆθος καὶ τὴν πυχνότητα. 
$ 13. Πηγὰς οὖν ὁμοίως καλεῖσθαι xai τὰς ἀναπτυ-- 
χθείσας τῶν φλεδῶν διὰ τὸ παραμονίμους εἶναι, μαχρό- 
θεν φερομένας xal OU ἀλλήλων τὸ ὕδωρ δεχομένας. 


-S 14. Λιδάδας δὲ χαλεῖσθαι τὰ ἀπὸ τῶν ὀμόρίων 


ὑδάτων διηθούμενα καὶ κατὰ γῆς ἐν στεγνοῖς χαὶ σχιε- 
ροῖς τόποις συνεστηχότα, χαθάπερ ἐν ἀγγείοις, μὴ 
φλεδῶν ἀποῤῥοίας οὔσας ὅθεν οὐδὲ διαμένειν τὰς λι- 
ῥάδας, ἀλλὰ πάνυ συντόμως ἐχλείπειν, ἐὰν μὴ σφόδρα 
μεγάλας αὐτὰς εἶναι συμδῇ. 5. 15. Τὰς δὲ πηγὰς αὔ- 
ξεσθαί τε χαὶ λήγειν χατὰ τὴν τοῦ ἀέρος περίστασιν. 
S 16. Αὐχμῶν μὲν γὰρ γινομένων, xal τὰς πηγὰς λή- 
qetv* ἐπόμόρου δὲ τοῦ ἔτους ὄντος, ἐπαύξεσθαι. 'Γροφὴν 
γὰρ λαμθάνειν, ὡς xal ἀνωτέρω ἐῤῥήθη, τὰ κατ᾽ αὐτὰς 


ὕδατα διὰ τῶν οὐρανίων ὁδάτων. S 17. Διὸ καὶ αάλιστα 
αὔξεσθαι τὰς πηγὰς περὶ χειμερινὰς τροπάς, τοῦ 
, A , , , -- y 
μὲν ἡλίου μὴ ὁμοίως ἀχμάζοντος, τῶν δὲ ὄμρων προσ- 
3 ὑπὸ δὲ τὰς θερινὰς χαὶ τοῦ χυνὸς τὴν ἐ 
τιθέντων, ὑπὸ δὲ τὰς θερινὰς χαὶ τοῦ χυνὸς τὴν ἐπι- 
τολὴν τοὐναντίον πάσχειν. 5 18. Διαγινώσχεσθαι δὲ 
€ , - Y IM , n 
τὰς εὑρισχομένας πηγὰς xol τὰς λιόάδας τοιούτῳ τινὶ 
τρόπῳ. S 19. Τὴν uiv γὰρ εὑρεθεῖσαν πηγὴν ἀπὸ 
^ 5 m , ἥν » J , 3: 7 , 
φλεδὸς εὐγενοῦς πραέως xal ἀρξαμένην ῥέειν ἐπίδοσίν 
τε χατὰ μιχρὸν ποιεῖσθαι, χαὶ ἕως τινὸς αὐξηθεῖσαν 
διαμένειν ὁμοίως, ἢ τὴν αὐτὴν ἔχειν BU ὅλου ῥύσιν τῇ 
ἐξ ἀρχῆς εὑρεθείσῃ, ἂν μήτι ἐλλείπῃ διὰ τὴν τοῦ ἀέρος 
περίστασιν ἢ ἐπιθῇ. 8.20. Τὰς λιόάδας δὲ οὔ φασι τὸ 
ὅμοιον ποιεῖν, ἀλλ᾽ ἐν ἀρχῇ uiv λάῤρον, xal πολὺ 
i * - $5 χὺν δὲ. yoó λή 
προΐεσθαι τὸ ῥεῦμα, μετ᾽ o0 πολὺν δὲ χρόνον λήγειν. 
8 21. Οὐκ ἐῶσιν οὖν τῇ τοιαύτη ῥεύσει πιστεύειν, 
τοὺς δὲ ζητοῦντας τὰ ὕδατα πρῶτα μὲν χελεύουσι τοὺς 
, H ἷ ^5 / - 2 “- 
τόπους, ἐν οἷς ἂν ἐπιόάλλωνται ζητεῖν, ἐπιθεωρῆσαι, 
πῶς ἔχουσι τοῖς χλίμασι, xo ποῖοί τινες ὄντες τυγχά- 
y , / bd ^ , E 
νουσι, σημείοις χρωμένους τοῖς δεδηλωμένοις. S 22. 
Καὶ ἐὰν ὦσι πόροι πρὸς ἐξίχνευσιν, καὶ τὰ ἄλλα ση- 
μεῖα τὰ διὰ τῶν ἐδαφῶν καὶ τῶν φυομένων. S 23. 
Σχοίνους τε γὰρ φυομένους, τινὲς ὁλοσχοίνους καλοῦσι, 
χαὶ βούτομον χαὶ βάτους χαὶ χύπειρον, ἥν τινες ζέρναν 
e » ^ M » »* 
xaAoUctw ἔτι δὲ xol ἄγρωστιν πολλὴν xal εὔτροφον, 
* 14 , , € , εἶ 
χαλάμους τε τοὺς καλουμένους ᾿Ινδιχούς, ὅπό τινων δὲ 
μεστοχαλάμους, ὕπ᾽ ἐνίων βαλίτας xol σύριγγας, 
δασεῖς xal ἁπαλοὺς σημαίνειν φασίν, ὡς ὕδωρ ἔχοντος 
τοῦ τόπου. $ 24. Καὶ ὁμοίως χισσὸν τὸν θάλλοντα, 
ὅν τινες μαλαχόχισσον προσαγορεύουσι, χαὶ GUXTV 


et ad Heracleam Ponticam. Porro aquas que ex locis editis 
deferuntur, defluos fontes vocant, idque ob superincubantes 


. locos, adjacente verbi gratia monte qui Soaces nominatur, 


et habente non longe a vertice locos asperos et cavernosos 


.et capaces plurimo coelestis aqua. Juges igitur fontes 


propter causas memoratas exstare statuunt. Esse vero prze- 
terea etiam in plurimis terra partibus venas aquam feren- 
tes. Quemadmodum enim, inquiunt, in vivis et animatis 


: corporibus contingit, ut totum corpus venis et 'arteriis 
. continuis distinctum sit, sic. etiam in terra partim locos 


raros exstare eosque aere plenos, partim. venas aquam 
continentes easque in aliis admodum densas et inter se 
implicatas, in aliis rariores esse , quas facile offendant pu- 
teorum fossores ob multitudinem et frequentiam. Fontes 
igitur similiter appellari etiam apertas venas, propterea quod 
stabiles sint et e longinquo ferantur et per se invicem 
aquam accipiant. At vero λιθάδας vocari aquas pluvia stil- 
latitia ortas quze intra terram opertis et umbrosis locis velut 
vasis contineantur, neque venarum effluvia sint; inde acci- 
dere , ut ne permaneant quidem 21642«z , sed citissime de- 
ficiant , nisi forte admodum magn: sint. Fontes autem et 
augeri et desinere pro aeris temperie. Siccitatibus enim 
obortis, fontes quoque desinere, pluvioso vero anno au- 
gescere. Namque alimenta sumere, ut superius etiam dictum 


, est, fontium aquas e celestibus aquis. Quaprop'er etiam 


maxime augeri. fontes circa solstitium hibernum, sole 
quidem non similiter urgente, imbribus vero (aliquid aquae) 
adjicientibus : sub cestivum autem solstitium et canis excr- 
tum contrarium iis accidere. Cceterum dignosci fontes re- 
pertos et. aquas stagnantes (λιθάδας) in hune fere modum. 
Fontem repertum e generosa vena et leniter fluere incipere 
et paulatim incrementa capere et ad certam mensuram 
auctum in eodem statu semper permanere, aut eundem 
perpetuo fluxum tenere, qui initio fuit, quum reperiebatur, 
nisi ob aeris temperationem aut deficiat aut (copiae suce) 
aliquid addat Verum λιθάδας negant idem facere, sed 
principio quidem rapidum et multum emittere fluxum, cito 
autem deficere. Quare non permittunt ejusmodi fluxui fidem 
habere, sed aquarum vestigatores primum locos in qnibus 
aquam querere aggrediuntur, diligenter contemplari jubent, 
quam habeant cceli inclinationem et quales tandem sint, 
signis indicatis utentes. Et si quidem foramina exstiterint 
ad investigationem aliaque signa tum ex solo , tum ex iis 
quze inde enata sunt. Juncos enim nascentes, quos quidam 
mariscos vocant, el butomum et rubos et cyperum, quam 
quidam zernam nominant, praterea gramen multum ac 
pingue, calamosque , quos appellant Indicos, alii autem 
mestocalamos, hoc est, plenas arundines , alii etiam sagit- 
tarios, itemque fistulas densas et teneras, signa esse ajunt 


loci aquam labentis. Similiter et hederam virentem, quam 


374 


ἀγρίαν καὶ οἰσύαν xal πτελέαν ἀγρίαν, ἔτι τὲ ἵππουριν, 
τὴν λεγομένην πεντάφυλλον βατράχιόν τε, ἣν χρυσάν- 
θεμον χαλοῦσι. S 25. Καὶ καθόλου δὲ ὅσα ἂν ἤτον 
χότα μὴ ᾿φυτευθέντα ὑπάρχοντα, ἀλλὰ αὐτοφυῆ χλωρὰ 
xo εὐερνῆ καὶ δασέα, σημαίνει ἀφ᾽ ὕδατος αὖτ οἷς τὴν 
τροφὴν ἀναδίδοσθαι, 5 26. Διὸ xol δεῖ πιστεύοντας 
τοῖς τοιούτοις σημείοις ὀρύσσειν, ἀποδάντας ἀπὸ civ 
σημείων κατώτερον’ ἐὰν ἔχη χλίμα 6 τόπος, ὅθεν 
ὑπερδεξίους τὰς πηγὰς λαμθάνεις. 5.27, Η͂ ἵππουρις ex 
τοῦ ἐτύμου τὸ ὄνομα ἔσπασεν. "ἔστι γὰρ ὁμοία τῇ τοῦ 
: ἵππου οὐρᾷ, ἔχουσα τὰ φύλλα ταῖς θριξὶν ὅμοια καὶ 
αὐτὸν τὸν χαυλὸν ἀγόμενον ἀπὸ τῆς ῥίζης ὡς ἐπὶ τὸ 
ἄχρον λεπτότερον. Αὐτὸς δὲ Ó χαυλός ἐστε χενός, ὡς ὃ 
κάλαμος, ἔχων τὰ ἄρθρα διῃρημένα, ἐξ ὧν ἄρθρων αἵ 
τριχώδεις φυλλάδες πέφυχαν. "Ex τοῦ δὲ εἰναι αὐτὸ 
σαλπίγγιον προσαγορεύεται, S 28. Βούτομον γίνεται 
ἐν τοῖς ἕλεσι, φύλλα δὲ φέρει ὅμοια λειρίοις" οἵ βόες 
αὐτὰ ἡδέως βόσχονται xal ix6pdacouci δ᾽ ix μιᾶς 
δίζης o0 xa0' ἕν 30! ὁ ὡς ot θάμνοι. $29. Πεντάφυλλον 
ἐκ μιᾶς δίζης πολλὰ d ἀναφέρει χλωνία χαρφοειδῇ, σπι- 
θαμιαῖα, ἐξ ὧν 6 καρπός. Φύλλα δὲ ἔχει ἐοικότα $3uó- 
cup, πέντε xa0' ἕχαστον μίσχον, σπανίως δέ που 
πλείονα, χυχλόθεν ἐσχισμένα πριονοειδῶς - ἄνθος δὲ 
ὠχρόν. S 30. Βατράχιον ἢ χρυσάνθεμον φύλλα φέρει 
ὅμοια σελίνῳ, μείζονα δέ, ἄνθος χρυσίζον" ὅλη δὲ ἡ 
βοτάνη οὐ μείζων γίνεται δύο παλαιστῶν. S 31. Ma- 
- λαχόχισσος διοιόν ἐστι χισσῷ, ἁπαλὸν δέ ἐστι τοῖς 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 


φύλλοις xak τῷ χαυλῷ περιπλεχόμενον ὅπου ἂν τύχης 
διὰ τὸ μὴ δύνασθαι ἑαυτὸ βαστάζειν. Γεννᾶται δὲ μά- 
λιστα ἐν τοῖς χαλαμοχόποις xal γεώδεσι τόποις, $ 32. 
Κύπειρον, ἥν τινες ζέρναν καλοῦσι, φύλλα ἔχει ὅμοια 
χάρτῳ, ἀρτιφυῇ ἰσχνά, καὶ καυλίον ὥσπερ σχοίνου, 
ἰσχνότερον, ἐπ’ ἄκρου δὲ σπέρμα ὡς χέγχρου" ῥίζαν, 
ὡς ὀστᾶ ἐλαίας μέλανα, ἀρωματίζοντα τὴν γεῦσιν. 
S$ 33. Τούτων δὲ τῶν χαρφέων καὶ βοτανῶν πάντων 
τῶν προειρημένων σημείοις καταφρονοῦντες οὕτως 
χρησόμεθα ἐν τόποις τοῖς μὴ Ü χουσιν ὕδωρ, μήτε ἐπίῤ- 
δυτον, μήτε πηγαῖον, αἵτε φρεάτιον. Ὅπου γὰρ ἂν 
αὗται αἵ βοτάναι φαίνωνται, ὕδωρ ὑπόγειον εἶναι ση- 
μαίνουσι. 5 34. Καὶ ἐν τῇ θεωρίᾳ, ὅσῳ ἂν μᾶλλον 
μεμαρασμένα φαίνωνται, ἔγγιον € νὼ τοῦ ἐδάφους τὰ 
ὕδατα σημαίνουσιν, ἀδύνατα xal μὴ παραμόνιμα, 
Ὅσῳ δὲ μᾶλλον βρίθοντα καὶ χλωρότερα,, ὑποχεῖσθαι 
τὰ ὕδατα βαθύτατα καὶ παραμόνιμα δηλοῦσιν ἀεί, 
S 35. Δεῖ δὲ καὶ τῶν ἐδαφῶν τὰ γένη συνθεωρεῖν". τὰ 
μὲν ἀργιλλώδη xol κισσηρώδη τῷ γένει, καὶ αὐχμηρὰ 
τῇ φύσει ὑπάρχοντα, παντάπασιν ἀἄνυδρά φασιν ὑπάρ- 
χειν. S 36. Τὰ δὲ γλοιώδη χαὶ πυρώδη χαὶ πηλώδη, 
χαὶ μελάγγειά τε λιπαρὰ ὄ ὄντα, ψηφιδώδεις τε διαφύσεις 
ἔ γοντα, μὴ ἀπογινώσχειν. 5. 37. Δεῖ δὲ τὰ ψηφιδώδη 
μὴ ἀνατεταραγμένα εἰναι ἐν τῇ γῇ, ἀλλὰ χατὰ πλάτος 
ἐμπεφυκότα, καὶ καθόλου τὰ ἑτερογρωματοῦντα τῆς 
γῆς ἀεὶ πλαχώδεις ἔχειν δεῖ τὰς συμφύσεις xal πυχνάς" 
μάλιστα δὲ ἔχουσιν αἵ σύνοδοι τῆς γῆς ἀνομοίας τὰς 


nonnulli malacocisson , hoc est, mollem hederam cogno- 
minant, et ficum silvestrem, et salicem ulmumque agre- 
stem , porro equisetum et quinquefolium et ranunculum, 
quam herbam chrysanthemum vocitant. Et in universum 
quaecunque enata sunt et non plantata , sed sponte naturae 
viridia et florida ac densa , ea indicio sunt alimentum ipsis 
ab aqua suppeditari. Quapropter ejusmodi signis fidere 
oportet ac fodere , ab ipsis signis inferius progrediendo , si 
" inclinationem habeat locus, unde fontes aliis uberiores 
 adipisceris. Equisetum ex similitudinis veritate nomen 
traxif. Est enim simile caudze equinz:e, folia habens setis 
similia et ipsum caulem prodeuntem a radice usque ad 
summum, tenniorem. Verum ipse caulis vacuus est, velut 
arundo, articulos habens distinctos, ex quibus arti- 
culis capillacea folia exoriuntur. At vero ex re ipsa 
salpingion appellatur. Butomum in paludibus nascitur, 
- folia autem liliis fert similia, grata bubus pabula, qu: ex 
una pullulant radice, non singulatim, sed instar fruticum. 
-Quinquefolium ab una radice multos ramulos profert fe- 
stucis similes , dodrantales, ex quibus fructus prodit. Folia 
"habet similia menthe, quina in singulis pediculis, raro 
autem alicubi plura, circumcirca ad serrz similitudinem 
fissa; florem vero pallidum. Ranunculus vel chrysanthe- 
mum folia fert apio similia , sed majora, florem aureolum : 
tota herba duos palmos non excedit. Malacocissus similis 
est hedere, mollibus est praeditus foliis et cauliculo se cir- 


cumplicans omnibus qux ipsum contigerint , quia se ipsum 


ferre non potest. Nascitur autem maxime in arundinetis et 
terrenis. Cyperus, quam quidam zernam nominant, folia 
habet similia porro sectivo , ubi recens nata sunt gracilia , 
cauliculum velut junci , graciliorem tamen, iu cujus ver- 
tice semen est velut milii , radicem tanquam ossa ole: ni- 
gra, aromalico sapore insignem. Surculorum igitur her- 
barumque omnium, de quibus diximus, signa, aquam 
quaerentes , sequemur in iis locis qui neque profluentem , 
neque fontanam , neque putealem aquam habent. Ubi enim 
herbe ille apparent, ibi aquam subterraneam esse signi- 
ficant. Quin et ubi aspectus earum marcidus apparet , 
propius solo aquas esse indicant, exiles et instabiles. 
Quanto autem (herb: surculique) luxurio iores ef viri- 
diores fuerint , tanto profundiores et stabiliores aquas sub- 
esse semper portendunt. At vero et solorum genera con- 
tueri oportet. Etenim argillosi et pumicosi generis et. quae 
horrida sunt natura, omnino aqua care:e ajunt. At de 
glutinosis et igneo colore rubentibus et lutosis et nigrae 
terre pinguibus locis calculosasque straturas habentibus 
non est desperandum. Atqui calculosa non conturbata εἴ 
confusa in ferra esse oportet, sed longe lateque inhz- 
rentia οἱ insita, aque in universum terras diversi coloris 
semper crusfosas ac densas concretionce habere necesse 

est : máxime vero terr: juncturis incequales sunt concre- 
tiones. Caeterum petras nigricantes esse oportet , quae am- 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 


συμφύσεις. $ 38. Δεῖ δὲ xal τὰς πέτρας εἶναι ὑπουε- 
λανιζούσας, τὰς περιεχούσας τοὺς δοχοῦντας - ὕδωρ 
ἔχειν τόπους, μὴ κατὰ ἰόνθους, ἀλλὰ ἐχούσας τι πὸ- 
ρῶδες. S 39. Καὶ ὅσαι δὲ λευχήπειροι, χείμεναι δέ 
εἰσιν ἐπὶ τῆς γῆς οἵας εἰρήχαμεν, ἔχουσιν ὑπὸ ταῖς 
πτέρναις,, ταῖς ἐν τοῖς ἐδάφεσιν ἐμπεφυχυίαις ὕδατα. 
Σημαίνει δέ, ἐάν τι περὶ τὰς τοιαύτας καὶ τῶν εἰρη- 
μένων πεφυχός. S. 40. Kal συμφύσεις δὲ at ἀνόμοιοι 
τῶν πετρῶν ἔχουσιν ὕδατα, χἂν ὦσιν ἐν τοῖς εἰρημέ- 
νοις χλίμασι χείμεναι. S 41. Ἐν μὲν οὖν τῇ ψηφιδώ- 
Set γῆ, καὶ μελαίνη xal xxvi, xat ὁμοίως γλοιώδει, 
λιδάδας δεῖ πολλὰς καὶ ἐπιπολαίους εἶναι. Διὸ συμφέρει 
ἐν ταύταις τοὺς ὑπονόμους ὀρύσσειν, ἑπόμενον ταῖς λι- 
ῥάσιν. Οὕτω γὰρ ἂν πλεῖστον ὕδωρ συνάγοιτο. "Ev δὲ 
τοῖς ἀραιοῖς xol πετρώδεσι τόποις, χἂν. ὁπωσοῦν sbps- 
θῶσι πηγαί, ταῖς εὑρεθείσαις ἀρχεῖσθαι. S 42, Δεῖ δὲ 
σχοποῦντα χαὶ ὑδροσχοπεῖσθαι τοιούτῳ τινὶ τρόπῳ. 
Κατεσχευασμένον ἔχειν μολιόδοῦν ἀγγεῖον, χαθάπερ 
ἡμισφαίριον, γωροῦν ὅσον χοέα, καὶ λαῤόντα ἐρίου 
μαλλοὺς δύο 7| τρεῖς πεπλυμένους διαξάναντα xaO, 
δῆσαι μέσους λίνῳ, τὸ δὲ λίνον προσχολλῆσαι χηρῷ 
πρὸς τὸν πυθμένα, ἔσωθεν τοῦ ἀγγείου. S 48. Διαχε- 
χρίσθω δὲ xol ἐλαίῳ τὸ ἀγγεῖον, καὶ ἐν τῷ τόπῳ ἐν à 
διαλάθοι τις ὕδωρ ὑπάρχειν, δεῖ στοχαζομένους τοῖς 
δεδηλωμένοις σημείοις ὀρύσσειν φρεατίαν, ὅσον ἐπὶ 
πήχεις τρεῖς καὶ χαταστρέψαντα τὸ ἀγγεῖον ἐν τῇ φρεα- 
τία θεῖναι, καὶ περιθέντα καλάμων φύλλα χλωρῶν ἢ 
ἄλλην τινὰ βοτάνην πάλιν ἐπιχῶσαι τῆς γῆς ὅσον ἐπὶ 


375 
πῆχυν. S 44. Τοῦτο δὲ ποιεῖν δύνοντος τοῦ ἡλίου xai 
ὄρθρου πάλιν ἀπαμήσαντα τὴν γῆν, καὶ τῶν βοτανῶν 
ἀφελόντα πραέως, ἀναστρέψαι τὸ ἀγγεῖον xal χατανοεῖν. 
ς 45. ᾿Εὰν γὰρ ὦσι πηγαί, τό, τε ἔριον εὑρήσεις 
πλῆρες ὕδατος, καὶ τὸ ἀγγεῖον μεστὸν πομφολύγων" 
συνήσεις δὲ xal ποῖόν τι τὸ ὕδωρ ὑπάρχει, τοῦ ἀποπιε-- 
σθέντος ἐχ τοῦ μαλλοῦ γευσάμενος. S 46. Εὑρήσεις μέντοι 
τὸ ἀποπιεσθὲν ἐκ τοῦ μαλλοῦ γλυχύτερον τῆς πηγῆς 
διὰ τὸ λεπτομερέστατον xal ἐλαφρότατον ἀναθυμιᾶσθαι. 
S 47. Καὶ περὶ uiv ὑδροσχοπιχῆς αὐτάρχως εἴρηται. 
(Geopon. lib. II cap. VI.) : 
3. Αγίγαρτον σταφυλήν τινες ὀὕτω ποιοῦσι, Τοῦ 
χλήματος μέλλοντος φυτεύεσθαι τοσοῦτον μέρος ὅσον 
εἰς τὴν γὴν μέλλουσι χαταχωννύναι, τοσοῦτον ἠρέμα 
ἐξ ἴσου σχίσαντες αὐτό, ὡτογλυφίδι τὴν ἐντεριώνην 
λαμβάνουσιν, εἶτα παπυρίῳ ϑγρῷ περιδήσαντες χατα- 
τίθενται. Κάλλιον δέ, εἰ ὅλον τὸ μέρος τοῦ χλήματος 
τὸ ἐπὶ τῆς γῆς χατατιθέμενον, σχίλλης ἐμόληθείσης 
χατατεθείη; πρὸς γὰρ τῇ φύσει χαὶ τῇ ἑνώσει fj σχίλλα 
συυδάλλεται. Ἄλλοι δὲ αὐτὰς τὰς ἀμπέλους τὰς ἤδη 
χκαρποφορούσας τέμνουσι καὶ ὠτογλυφίδι τοῦ χαρποφο- 
ροὗντος χλήματος τὴν ἐντεριώνην λαμθάνουσιν, ὅσον 
δύνανται ἐκ βάθους, οὐ διασχίσαντες τὸ χλῆμα, ὡς 
προδεδήλωται, ἀλλὰ ἀχέραιον ἐάσαντες, καὶ ὀπὸν Κυ- 
ρηναϊχὸν ἀνέντες ὕδατι, καὶ εἰς πάχος ἑψήματος ποιή- 
σαντες ἐγχυματίζουσι, χαὶ ἀνορθώσαντες τὰ χλήματα 
πρὸς χάραχας ἀναδεσμοῦσιν, ἵνα μὴ 6 ὀπὸς ἐχρυῇῆ. 
Κατὰ δὲ ὀχτὼ ἡμέρας τὸν ὀπὸν ἐγχυματίζουσι τῷ 


biunt locos qui videntur aquam continere, non varorum 
instar, sed aliquid foraminatum habentes. Quin et quz al- 
bam terram admixtam gerunt ac sitze sunt in terra, qualem 
memoravimus, sub ipsis radicibus solo innatis aquas ha- 
bent. Aquas vero indicat aliquid. herbarum, de quibus 
diximus, iis agnascens. Porro inzequales petrarum concre- 
tiones aquas continent, modo sint in regionibus de quibus 
diximus sitae. In calculosa igitur terra nigraque ac densa 
et similiter glutinosa latices multos et in superficie esse 
oportet. Quapropter in his cuniculos fodere conducit, ita 
ut latices sequamur. Hoc enim modo plurimum aque 
congregabitur. At in raris et petrosis locis qualescunque re- 
periantur fontes, inventis contentos esse decet. Caeterum 
aqoa vestigatorem etiam tali quopiam modo aquam scrutari 
convenit. Habeat igitur praeparatum vasculum plumbeum 
- hemispheericum, congii capax sumatque lanae hapsos molles 
duos aut tres lotos ac probe carptos , eosque lino obliget , 
ipsum vero lini filum intra vas ad fundum ejus cera acglu- 
tinet. Sed et oleo vas illinatur et in loco, ubi quis aquam 
. esse suspicetur, conjectura facta ex ostentis antea signis , 
puteus effodiatur altitudine cubitorum trium, in quo vas 
subversum ponatur, et cireumpositis arundinum foliis vi- 
ridibus, aut alia quapiam herba, rursus ad cubiti mensuram 


terra aggeratur. ld ipsum vero sole occidente faciendum 
est, mane vero rursus terra auferatur et herbis leniter amotis 
vas invertatur ac consideretur. Si enim fuerint fontes, lanam 
plenam aqua reperies et vasculum p'enum bullarum : cc- 
gnosces autem et qualis ipsa aqua sit, si ex lana expressen 
gustaveris. Reperies tamen expressam ex lana culciorem 
ipso fonte, propterea quod tenuissimum et levissimum ex- 
halatur. Et de aquae quidem investigatione satis dictum 
est. 

3. Uvam sine vinaceis quidam sic faciunt. Sarmenti, 
quod plantaturi sunt, tantam partem quanta terra obruenda 
est leniter ex aequo findunt et auriscalpio medullam omnem 
eximunt, deinde papyro humida ob!igatum sarmentum dc- 
ponunt. Prostat tamen, totam sarmenti partem, quee in 
terra deponitur, scilla injecta deponere : scilla e.im tum 
ad generandum tum ad conjungendum valet. Alii ipsas vites 
jam fructiferas incidunt et sarmenti fructiferi medullam 
auriscalpio tollunt , quantum fieri potest eam ex alto exi- 


mentes, sarmento non fisso , ut est indicatum, sed integro 


manente, et laseris Cyrenaici succum aqua dissolutum et 
ad sape spissitudinem redactum infundunt , et erecta sar- 
menta ad ridicas alliganf, ne succis eífluat. Deinde autem 
octavo quoque die succum eundem sarmento infundunt, 


316 DEMOCRITI FRAGMENTA. 


χλήματι, ἕως ἂν βλαστήση. Τὺ δὲ αὐτὸ ποιήσεις xod 
ἐπὶ χαρύας xai χερασέας, εἶ βούλει ἀγίγαρτον ποιῆσαι, 
(Geopon, lib. IV, cap. VII.) 

4, Δεῖ πρὸς τὴν τῶν τόπων ἁρμόζεσθαι φύσιν ἀεί, 
᾿Εὰν γὰρ θερμὸς ὃ τόπος 7j, τὰ πρὸς ἄρχτον νεύοντα 
φυτεύσομεν, ἐὰν δὲ ψυχρότερος, τὰ πρὸς μεσημύρίαν, 
ἐὰν δὲ μέσος xal εὐχραής, τὰ ἀνατολιχὰ xai δυτιχὰ 
χάλλιον" μᾶλλον μέντοι τὰ ἀνατολιχά, εἰ μὴ ἐνοχλοῖτο 
ὑπὸ τοῦ Εὔρου. ᾿Ενίοτε δὲ τὰ δυτικὰ ἔσται αἱρετώτερα 
μᾶλλον, ὅταν μαχρὰν ὄντα τῆς θαλάσσης ἐπιπνέοντα 
ἔχῃ τὸν ζέφυρον. Καθόλου δὲ τοῖς μὲν χλιαρωτέροις 
τόποις οἵ ἀρχτῷοι ἄνεμοι ἐπιτήδειοι, τοῖς δὲ Ψυχεινοῖς 
οἱ νότιοι. (Geopon. lib. V cap. IV.) 

5. Ot παραθαλάσσιοι τόποι σφόδρα εἰσὶν ἐπιτήδειοι 
πρὸς ἄμπελον διά τε τὴν θερμότητα χαὶ διὰ τὸ λελη- 
θότως τὴν ὑγρασίαν ἀνατρέχουσαν ix τῆς θαλάσσης 
τρέφειν τὰ φυτά. Καὶ οἱ θαλάσσιοι δὲ ἄνεμοι ταῖς ἀμ- 
πέλοις εἰσὶ χρησιμώτατοι. Δοχεῖ δὲ τοῖς πολλοῖς πο- 
ταμὸν γείτονα χαὶ μᾶλλον ἑλώδη μὴ ἔχειν διά τε τὴν 
ἀχλὺν καὶ τὴν ψυχρὰν αὔραν, ἀναπνέουσι γὰρ ἐντεῦθεν 
συνεχῶς" xal συνεπίστανται ἐρυσίόαι, τὴν ἄμπελον xal 
τὰ σπόριμὰ χαταδλάπτουσαι, xal βλαύερὸν τὸν ἀέρα 
ποιοῦσαι. Διὸ δεῖ ἐπιμελῶς τὰ ἕλη κατὰ τὸ δυνατὸν 
περιαιρεῖν, εἰδέναι δὲ χρή, ὅτι ὅσαι βλάπτεσθαι εἰώθα- 
σιν ἄμπελοι ὑπὸ ἀνέμων τοιούτων, ἢ δμίχλης, ἢ ἐρυ- 
σίδης,, τούτοις ἐπιταθεῖσαι οὐ βλαδήσονται,, τουτέστι 
δενδρίτιδες γενόμεναι, (Geopon. lib. V cap. V.) 

- 8, Φασὶ γὰρ ot περὶ Ampóxpizov xol ᾿Αφριχανόν, ἕξ 
μόνας ἡμέρας καὶ οὐ πλεΐους χαλῶς διαμένειν πεπαν- 


θεῖσαν τὴν σταφυλήν. (Geopon. lib. V cap. XLV, 2.) 
7. Δημόχριτος δέ φησι, ῥοιὰν xal μυρσίνην ἀλλή- 
λαις χαίρειν, xat πλησίον ἀλλήλων παραπεφυτευμένας 
εὐφορήσειν : χαὶ τὰς ῥίζας ἀλλήλαις συμπλέχειν, χἂν μὴ 
σφόδρα ἐγγὺς οὖσαι τυγχάνωσι. (Ib. X, 29,55.) 

8. Δημόχριτος δέ φησιν, ὡς ἔνδοθεν τοῦ θριγχοῦ τὴν 
χυπάρισσον δεῖ φυτεύεσθαι, ἵνα xav' ἀμφότερα εἷς. 
τέρψιν xa περιφραγὴν γένηται, (Ib. ΧΙ, 5, 5 4.) 

9. Δημόχριτος δέ φησιν, ὡς ὃ καρπὸς τῆς ἱτέας 
λειούμενος καὶ ταῖς τῶν χτηνῶν τροφαῖς μιγνύμενος 
ταῦτα λιπαίνει, ἐχπινόμενος δὲ λειανθεὶς ἀνθρώπους 
ἀγόνους ποιεῖ, ἐξ οὗ φησι χαὶ Ὅμηρος" 


Κλῆθροί τ᾽ αἴγειροί τε xad ἰτέαι ὠλεσίχαρποι. 


(Geopon. lib. XI cap. ΧΠῚ, 2.) 

10. Τὸ &evópoA(6avov ἡδεῖαν xoi βαρεῖαν τὴν ὀδμὴν 
ἔχει, ὡς 6 Δημόχριτός gnat. (Ib. XI, 16.) 

tr. S 21. Ἰόδας μὲν ὃ βασιλεὺς Λιδύων ἐν λάρνακι 
ξυλίνη φησὶ δεῖν ποιεῖσθαι μέλισθαρ, Δημόκριτος δὲ xal 
Βάρων ἐν “Ῥωμαίᾳ γλώσσῃ ἐν οἴκῳ φασὶ τ ποιεῖσθαι, ὅπερ 
ἐστὶ xal ἄμεινον. S 22. Ὁ δὲ τρόπος οὗτος " Οἴκός σοι 
ἔστω ὑψηλός, δεχαπηχυαῖος, χαὶ εὖ ρος πηχῶν ι΄, καὶ ταῖς 
λοιπαῖς πλευραῖς ἴσος. Εἴσοδος δὲ εἰς αὐτὸν περιποιεί- 
σθω μία, καὶ θυρίδες δ΄, ἐν ἑκάστῳ τοίχῳ μία. ϑ 28. Εἰς 
τοῦτον οὖν ἀγαγὼν βοῦν τριακοντάμηνον, εὔσαρχον, 
λιπαρὸν μάλιστα, περίστησον αὐτῷ νεανίας πολλούς, 
χαὶ τυπτέτωσαν αὐτὸν ἰσχυρῶς, καὶ τύπτοντες αὐτὸν 
ῥοπάλοις ἀποχτεινάτωσαν, ὁμοῦ ταῖς σαρξὶ τὰ ὀστέα 
συναλοῦντες. S 24. Φυλαχὴν δὲ ἐχέτωσαν τὸ μὴ αἱμάξαι 


donec germinet. Idem facies et in juglandibus ac cerasis , 
si et harum fructus sine granis ac nucleis nasci velis. 

4. Oportet semper locorum nature (sationem) aptari. Si 
enim calidus fuerit locus, partes ad septentrionem spe- 
ctautes conseremus ; si frigidior, meridianas ; si medius et 
temperatus , orientales et occidentales obserere praestiterit, 
magis tamen orientales, nisi Euro infestentur. Nonnunquam 
vero et occidentales potiores erunt, quando a mari longe 
remote Favonio afflantur. In universum autem tepidio- 
ribus locis septentrionales venti — sunt, frigidis 
austrini. 

5. Maritimi loci vitibus valde apti sunt, tum ob calorem, 
tum ob humorem qui latenter e mari elabens plantas nu- 
trit. Sed et venti marini vitibus sunt imprimis commodi. 
Plerisque placet fluvium vicinum non esse habendum 
mnltoque minus paludem, et ob nebulas et ob frigidas au- 
ras, inde enim assidue spirant : simulque exsurgit robigo 
vitem et sata lzedens et noxium aerem reddens. Quapropter 
oportet paludes, quantum fieri potest, diligenter circum- 
circa tolli, przeterea scire expedit , quecunque vites ventis 
ejusmodi , aut nebula, aut robigine lzdi consueverint , 
adversus ista extentas , id est arboribus maritatas non 
 ledi. 

- 6. Ajunt enim Democritus et Africanus, sex tantum 
dies ac non plures integram manere uvam maturam. 


7. Democritus ait, arborem punicam et myrtum in- 
vicem gaudere et juxta plantatas fructu abundare ac 
radices mutuo implicare, etiamsi non valde  vicinze 
sint. 

8. Democritus intra sepem plantandam esse cupressum 
ait, ut et ad delectationem et ad sepimentum ac quasi 
munimentum nascatur. 

9. Democritus ait, fructum salicis tritum et pabulo pe- 
corum admixtum ipsa pinguefacere, tritum autem atque 
potatum homines steriles et procreandis liberis impares 
reddere, unde apud Homerum : 

Alni et populi nigrae et salices frugiperdee. 

10. Ros marinus jucundum et gravem odorem habet, ut 
ait Democritus. j 

11. Juba Libyum rex in arca lignea apes fieri vult; De- 
mocrilus vero et Varro, qui Romana lingua scripsit, in 
domo faciendas esse ajunt, quod etiam melius est, Modus 
autem hie est. Domus sit tibi alla decem cubitos , latitudi- 
nis item cubitorum decem, paribus denique reliquis lateri- 
bus. Ostium in ea fiat unum et fenestrae quattuor, in sin- 
gulis lateribus una, In hanc domum introducas bovem 
triginta mensium, carnosum, valde pinguem, eique cir- 
cumdes juvenes multos qui fortiter verberatum fustibus 
occidant, una cum carnibus ipsa etiam ossa comminuentes ; 


. diligenter autem caveant, ne quid bovis cruentent (non 


DEMOCRITI FRAGMENTA. 371 


τι τοῦ βοός, (οὐ γὰρ ἂν ἐξ αἵματος χυηθείη ἣ μέλισσα, 
ταῖς πρώταις πληγαῖς μὴ βιαίως ἐμπεσόντες. S 25. 
Εὐθὺς δὲ ἀποπεφράχθω πᾶς τοῦ βοὸς πόρος ὀθόναις 
καθαραῖς xal λεπταῖς πίσσῃ χεχρισμέναις" οἷον ὄυ.- 
ματα, καὶ ῥῖνες, xal στόμα, καὶ ὅσα τῇ φύσει πε-- 
ποίηται εἰς χένωσιν ἀναγκαίαν, S 26. [Ἔπειτα θύμον 
δποστρώσαντες πολὺν xal ὕπτιον ἐπ᾽ αὐτοῦ καταθέντες 
τὸν βοῦν, ἐξελθόντες τοῦ οἴχου εὐθὺς τὴν θύραν χαὶ τὰς 
θυρίδας ἐπι χρισάτωσαν πηλῷ στεγανῷ, ὡς μήτε ἀέρι 4 
ute ἀνέμῳ εἴσδυσιν ἢ διάπνευσιν ἡντιναοῦν εἶναι. 


i 21. Ten δὲ ἑόδομάδι χρὴ πάντοθεν ἐξανοίξαντα 


εἰσεᾶσαι φῶς τε χαὶ ἀέρα χαθαρόν, πλὴν δπόθεν ἂν 
χατίη σφοδρὸν πνεῦμα" εἰ γὰρ ὧδε ἔχοι, τὴν xarà 
τοῦτο εἴσοδον χεχλεισμένην χρὴ ἐᾶσαι. S 28. "Env δὲ 
δόξωσιν ἐμψυχοῦσθαι αἱ ὗλαι, πνεῦμα αὔταρχες ἐπι- 
σπασάμεναι, αὖθις χρὴ συγχλεῖσαι τῷ me xat 
τὴν προτέραν χρίσιν. S 29. “Ενδεχάτη δὲ uet ταύτην 
τὴν ἡμέραν ἀνοίξας εὑρήσεις πλήρη μελισσῶν βοτρυδὸν 
ἐπ᾽ ἀλλήλαις συνηγμένων, xal τοῦ βοὸς λειπόμενα τὰ 
χέρατα xol τὰ ὀστᾶ, xol τὰς τρίχας, ἄλλο δὲ μηδέν. 
$ 30. Φασὶ δὲ ἐχ τοῦ ἐγχεφάλου γίνεσθαι τοὺς βασι- 
λέχς, ἐχ δὲ τῶν σαρχῶν τὰς ἄλλας μελίσσας (γίνονται 
δὲ xol ἐχ τοῦ νωτιαίου μυελοῦ βασιλεῖς)" χρατιστεύειν 
μέντοι τοὺς ἐχ τοῦ ἐγχεφάλου μεγέθει τε xol χάλλει, 

χαὶ ῥώμη τῶν ἄλλων. S 31. Τὴν δὲ πρώτην τροπὴν 

χαὶ μεταδολὴν τῶν σαρχῶν εἰς ζῶχ xal οἱονεὶ χύησίν 
τινα χαὶ γένεσιν. χαθιστορήσεις ἐντεῦθεν. S 32. "Avo- 
χισιμένου γὰρ toU οἴκου, μικρὰ χαὶ λευχὰ τὸ εἶδο:, 

xai ἀλλήλοις ὅμοια, xxi οὐ τέλεια, οὔτε ἤδη πάντη 


ζῶα περὶ τὸν μόσχον πληθύνοντα ὄψει" ἀχίνητα μὲν 
πάντα, κατὰ μικρὸν δὲ αὐξανόμενα. S 33. Ἴδοις δ᾽ ἂν 
χαὶ τὴν πτεροφύησιν ἤδη διαρθρουμένην, τήν τε οἰχείαν 
χροιὰν λαμιανούσας xal περιχαθεζομένας τὸν βασιλέα, 
xal προσπετωμένας" βραχύτερον δὲ καὶ ὑποτρεμούσαις 
ταῖς πτέρυξι διὰ τὴν ἀήθειαν τῆς πτήσεως χαὶ τὴν 
τῶν μελῶν ἀτονίαν. S 34. Προσιζάνουσι δὲ ταῖς θυρίσι 
δοιζηδόν, ὠθοῦσαι xal βιαζόμεναι ἀλλήλας, πόθῳ τοῦ 
φωτός. S 35. Ἄμεινον δὲ τὰς ἀνοίξεις xo ἀποφράξεις 
τῶν θυρίδων, καθὼς εἴρηται, παρ᾽ ἡμέραν ποιεῖσθαι - 
δέος γάρ, μὴ μεταδάλλωνται ἤδη τὴν τῶν μελ'σσῶν 
φύσιν διὰ τὴν πλείω σύγχλεισιν. S. 36. Τοῦ γὰρ στα- 
ὅλίου κατὰ χαιρὸν τὸν ἀέρα μὴ λαμύαάνοντος, ὥσπερ 
πνιγμῷ διόλλυνται, S 37. Τοῦ δὲ οἴκου ὃ μελισσὼν 
ἐγγὺς ἔστω, καὶ ὅταν ἐχπετάσωσιν ἀνοιγομέναις ταῖς 


, θυρίσιν, ὑποθυμία θύμου τε χαὶ χνεώρου. S 38. Τῇ γὰρ 


ὀσυῇ ἑλχύσεις αὐτὰς εἰς τὸν μελισσῶνα,, τεθεραπευυ ἔ- 
vac ὀσιλαῖς ἀνθῶν. Ταῦτα γὰρ θυμιῶν oüx ἀχούσας 
εἰσελάσεις. Χαίρουσι γὰρ μέλισσαν τῇ εὐωδία xol ἀν- 
θεσιν, ὡς εἰχότως εἶναι μέλιτος δημιουργούς. (Geopon. 
lib. XV cap. II, 21-38.) 
Ἢ : 

(2. Δημόχριτος δὲ ἐρωτηθείς, πῶς ἂν ἄνοσοι xal 

ψαχραίωνες γίγνοιντο οἵ ἄνθρωποι, εἰπεν, Εἰ τὰ μὲν 


ἔξωθεν τοῦ σώματος ἐλαίῳ. τὰ δὲ ἔνδοθεν μέλιτι χρί- 


σαιντο. (Geopon. lib. XV cap. VII, 6.) 

13. Περὶ λαγονῶν, Ὅτι ὃ αὐτὸς ποτὲ μὲν ἀῤῥην, 
ποτὲ δὲ θῆλυς γίνεται, καὶ μεταδάλλει τὰς φύσεις, καὶ 
ποτὲ μὲν ὥς ἄῤῥην γονοποιεῖ, ποτὲ δὲ ὡς θῆλυς τίχτει. 


(Geopon. lib. XIX cap. IV.) 


enim ex sanguine apis nascatur), primis plagis non violenter 
in eum irruentes. Statim vero obturentur omnia bovis fo- 
ramina linteis puris ac tenuibus pice oblitis, velut oculi, 
nares et os, et quc a natura factce sunt partes ad egestio- 
nem necessariam. Deinde multo thymo substrato boveque 
supino ei superposito, domo egressi, statim januam et 
fenestras luto denso oblinant, ne aeri ventoque ullus in- 
gressus aut perílandi locus sit. Tertia autem hebdomade 
undique domum aperiri et lumen aeremque purum admitti 
oportet, excepta ea parle, unde vehemens ventus spirat ; 
quodsi ita se habet, aditum ex ea parte clausum relinqui 
opus est. At postquam materice vise fuerint animari et 
spiritum sufficientem hausisse, rursus domunculam claudi 
et luto sicut prius oblini convenit. Undecimo deinde post 
hunc diem ubt aperueris domum, invenies plenam apibus 
uvarum instar inter se coagmentatis, et ex bove cornua 
reliqua et ossa ac pilos, sed praeterea nihil. Ajunt ex cere- 
bro gigni reges, ex carnibus vero caeteras apes (nascuntur 
autem et ex medulla spinali reges) ; praestare tamen omni- 
bus aliis ex cerebro natos et magnitudine et pulchritudine 
et robore. Primam porro conversionem mutationemque 
carnium in animalia et quasi conceptionem quandam ac 
generationem inde cognosces. Etenim sfatim postquam 
exstructa domus est, parva quzdam et. alba specie, inter 


seque similia, et non perfecta, neque jam omn'no anima- 


lia, cirea vitulum plurima videbis, immobilia quidem 
omnia, paulatim vero augescentia; animadvertes etiam 
alarum proventum jam articulis distinctum et apes proprium 
colorem accipientes , circumsedentesque regem et advolan- 
tes, sed brevius et paululum trementibus alis propter vo- 
landi insolenf'am et membrorum infirmitalem. Assident 
autem fenestris cum murmure, impellentes et urgentes se 
invicem , lucis desiderio capte. Prostat tamen aperire et 
obturare fenestras, eo quo dictum.est modo, interdiu : ne 
forte apum natura ob longiorem conclusionem mutetur. 
Stabulo enim in tempore aerem non excipiente, velut suf- 
focatione perennt. Caeterum prope domum sit apiarium, 
et quum fenestris apertis (volandi causa alas) extenderunt, 
suffito thymo atque cneoro. Odore enim pertrahes ipsas in 
apiarium , allectas odoribus florum. Quippe his snftiendo 
non invitas intro pellicies. N»mque odoris suavitate et flo- 
ribus gaudent apes , ut merito sint mellis opifices. 

12. Democritus interrogatus, quomodo homines nullo 
morbo affecti longissima vita perfrni possent : Si externas, 
inquit , corporis partes oleo, internas melle illinerent. 


13. De leporibus. Idem lepus aliquando quidem mas, 
aliquando vero femina fit et naturas commutat, atque 
c gin ut masculus generat, interdum ut " femina 
pari 


DE FRAGMENTIS SPURIIS. 


Quum de omni fragmentórum genere difficile 
est judicare, ut genuina a supposititiis discer- 
namus, tum de Democriti librorum fragminibus 
difficillimum, cujus in preceptis moralibus, si 
cum reliqua philosophi doctrina comparentur, 
inconstantiam quandam jam supra attigimus. 
Quare nisi certam judicandi normam animo in- 
formaveris, facile in hac materia in fraudem 
incidere possis. Quod Meinersio accidisse dixi- 
mus, qui. quum Democritum in rebus divinis 
constare sibi vellet, non solum preclara illa 
fragmenta quibus secundum et centesimum septi- 
mum locum dedimus, Abderitze abjudicavit, sed 
alia etiam non satis intellecta e Democriteorum 
operum reliquiis expunxit, Hujusmodi est sen- 
tentia nonagesima secunda, quam spuriam esse 
contendit collatis octogesima quinta et centesima 
nonagésima quinta. ΑἹ przeceptum nonagesimum 
secundum quo homines monet Democritus, ne 
quid ultra viressuscipiant, nequaquam adversatur 
ceteris duobus locis. His enim magistratus et 
honores regumque amicitia tanquam res expe- 
tendae commendantur propter utilitatem quz inde 
in hominum vitam redundet, ac preterea ars 
bellica laudatur iique labores quibus clarum 
nomen soleat parari. Mitto cetera quae molestum 
est enumerare. Sed alia sunt ad qua caute se- 
cernenda animum ille minime appulit. Fereban- 
tur apud veteres sententid ἐχ τῶν Δημοχρίτου, 
᾿Επιχτήτου καὶ 'Icoxgézovs in unum corpus reda- 
cte. Qui hoc sententiarum corpus post Sto 
bzeum (1) condidit, auctoris nomen singulis effa- 
tis non videtur apposuisse, ita ut non perspice- 
retur, quz essent Democriti, quae Epicteti, quz 
Isocratis. Quo factum est ut Antonius et Maxi- 
mus qui hoc volumine usi sunt arbitratu suo aut 
libidine unum ex illis tribus singulorum apo- 
phthegmatum auctorem perhiberent, vel eorum 
omnium nomina adjicerent. Adde quod Democri- 
ti dicta ex ionico in communem sermonem con- 
versa jam inveniebant vel ipsi convertebant, ita 
ut posteris judicandi difficultas augeretur. Inde 
etiam est, quod sententiam νόμῳ καὶ ἄρχοντι xoi 
σοφωτέρῳ εἴχειν χόσμιον, quam Stobzus Fler, V,23 
Democrito vindicat, Antonius et Maximus pag. 
149 Isocrati et pag. 452 Epicteto ascribunt. Itaque 
magna opus est cautione, nequ: apud Antonium 
etMaximum leguntur Democriti, Epicteti et Isocra- 


E 


tis fragmenta, ea uni ex illis tribus temere assigne- 
mus. Confugiendum enim semper est ad Stobzi 
aliorumque veterum qui fide digni sunt auctorita- 
tem.Id non perpetuo fecisseOrellium mox manife- 
stumerit qui, quz ejus negligentia fuit, aliena sze- 
penumero pro Democriteis publicavit.Quapropter 
cum Burchardo multa rejicio, Democritea Orellio 
visa, ita tamen, ut pauca quzdam ex iis quz alter 
obelo jam confixerat queque in precedentibus 
jam tractata sunt, Democrito reddam. Ponam 
igitur fragmenta quz partim ut aliena ex Orel- 
lianis opusculis ejicienda sunt, partim ut suspe- 
cta Democrito a cautioribus tribui nequeunt, 


1. Σφόδρα εὐάλωτόν ἐστιν f$ πονηρία, 
Εἰς γὰρ τὸ κέρδος μόνον ἀποδλέπουσ᾽ ἀεὶ 
᾿Αφρόνως ἅπαντα χαὶ προπετῶς συμπείθεται. 


Legitur ap. Stob. Flor. II, 1; nr. 2 ap. Orellium, 
qui ipse jam conjecit hoc fragmentuni non esse 
Democriti Abderite. Demetrii nomen  prepo- 
situm habet in Dictis poetarum eStobzo ab Hug. 
Grotio editis. Eundem Demetrium auctorem 
agnoscunt codd, nuper collati. 


9. ᾿Ἀδιχείτω μοι πλούσιος xal μὴ πένης" 
M H M ke , I 
ῥᾶον φέρειν γὰρ χρειττόνων τυραννίδα. 


Corrupti hi versus ad Democritum auctorem 
male referuntur in Corpore sententiarum Frobe- 
niano pag. 208 , cujus hzc est inscriptio : Calli- 
machi hymni cum scholiis. Accedunt sententize ex 
diversis poetis, oratoribus et philosophis collectze. 
Basilez 1532, 4. Tribuuntur Menandro ap. Anton. 
et Max. p. 213, ubi scriptum est ἀδιχείτω με. 

3. Ὅστις σῶμα θεραπεύει τὸ ἑαυτοῦ, οὐχ ἑαυτὸν 


ἀλλ᾽ ἔτι ποῤῥωτέρω τῶν ἑαυτοῦ. Stob. Flor, XVIII, 
37 ; ap. Orell. n. 51. Fragmentum hoc attica dia- 
lecto confectum non Democriti, sed Platonis esse 
complurium codd. consensu exploratum habe- 
mus. 

4, Πολυμαθίη χάρτα μὲν ὠφελέει, χάρτα δὲ βλάπτε: 
τὸν ἔχοντα * ὠφελέει μὲν τὸν δεξιὸν ἄνδρα, βλάπτει δὲ 
τὸν ῥηϊδίως φωνεῦντα πᾶν ἔπος χαὶ ἐν παντὶ δήμῳ. Χρὴ 
δὲ χαιροῦ μέτρα εἰδέναι" σοφίης γὰρ οὗτος ὅρος. Οἵ δὲ 
ἔξω καιροῦ ῥῆσιν μουσικὴν πεπνυμένως ἀείσωσι, οὐ 
παραδέχονται ἐν ἀργίη γνώμην, αἰτίαν δὲ ἔχουσι μω- 


ρίας. Stob. Flor. XXXIV, 19 sqq. Orell. n. 6o. 


(1) Huic opinioni fortasse obstat Cod. Flor. Stob. p. 434, non item vulgatus Stoboi textus. 


378 


θεραπεύει" ὅστις χρήματα, οὔθ᾽ ἑαυτὸν οὔτε τὰ ἑαυτοῦ, 


. DEMOCRITI FRAGMENTA SPURIA. 319 


Valckenarius et Jacobsius hoc fragmen própterea 
quod ionice scriptum est aut Democriti aut Euse- 
bii Neoplatonici esse volebant, At Anaxarchi Abde- 
rite est, quem auctorem nominant nonnulli codd. 
Stobai l.c. Eidem auctori adscribitur in cod. 
Florent, Stob. p. 411 his verbis : Ἡράχλειτος μὲν 
ἔλεγε, πολυμάθειαν νοῦν μὴ ἐμποιεῖν, ᾿λνάξαρχος δέ, 
πολυμάθειαν χάρτχ μὲν ὠφελεῖν, χάρτα δὲ βλάπτειν. 

s. Ἔξεστι οὐ πολλὰ τῶν σφετέρων ἀναλώσαντας 
παιδεῦσαί τε τοὺς παῖδας xal τεῖχός τε καὶ σωτηρίην 
περιθαλέσθαι τοῖσί τε χρήμασι xol τοῖσι σώμασι αὖ-- 
τέων. Stob. Flor. LXXXHT, 26; ap. Orell. n. 91. 
Quum in membranis nonnullis Democriti nomen 
hoc loco desit, in aliis tota sententia desideretur 
ac przeterea sensus hujus fragmenti vix conciliari 
possit cum Democriteo de puerorum institutione 
judicio, merito videtur Burchardus fragmen istud 
Democrito abjudicasse. Quippe nihil minus pla- 
cebat Democrito quam quod hic dicitur : Zicet 
pueros non magno sumtu ita instituere, ut pariter 
eorum fortunis atque corporibus quasi muro addi- 
to salutem preestemus. Ypse enim non tam corpo- 
ris quam animi bona spectare solebat (cf. fragm. 
127, 128seqq.), divitiarum autem contemtor fuisse 
existimandus est, ut qui uno doctrina desiderio 
flagrans sumptuosis itineribus totum patrimo- 
nium profuderit. 

6. Τὰς μὲν γραμμὰς ἀσφαλεστέρας, τὰς δὲ πράξεις 
λαμπροτέρας ἔχειν δεῖ, Anton. et Max. p. 35; ap. 


- Orell. n. 124. Eadem sententia exstat inter De- 


mophili Similitud. Pythag. n. 5» Orell, opusc. 
tom. I pag. το; sed ibi scriptum est. γραφάς. 
Quum autem Demophilus incertz etatis scriptor 
qui similitudines ac sententias Pythagoricas col- 
legit, majore videatur usus esse opere, ex quo 
Stobzus, Antonius Melissa et Maximus monachus 
haud paucas sententias Pythagorz, Socratis, Plu- 
tarchi aliorumque nominibus inscriptas suis an- 
thologiis inseruerunt (cf. Orell. praefat. ad Opusc. 
p. VIi), probabile est Democriti nomen fortasse 
e scripture mendo ortum apud Antonium et 
Maximum expungendum esse. ἢ 

7. Θεοῦ ἀξιόν σε ποιήσει τὸ μηδὲν ἀνάξιον αὐτοῦ 
πράττειν. Anton. et Max. p. 35; ap. Orell. n. 125. 
Hac sententia cum doctrina Democritea conciliari 
non potest. 

8. Οὕτως πειρῶ ζῆν, ὡς καὶ ὀλίγον xal πολὺν 4 06- 
vov βιωσόμενος. Anton. et Max. p. 35; ap. Orell. 
n. 126. Ascribendum est hocapophthegma Bianti, 
ut testificantur Diog. Laert. I, 87 et Stob, Flor. 
V, 27. 

9. Δύο ἀφορμαὶ χινοῦσιν ἄνθρωπον εἰς θεοῦ ἐπιμέ- 
)etxv, τιμωρία δυσσεδείας xal γνώμης εὐσεθοῦς ἀμοι- 
62i. Anton. et Max, p. 37; apud Orell. n. 127. 


10, ᾿Αφόρητος γίνεται χαχία ἐπαινουμένη. Anton. 
et Max. p. 37; ap. Orell. n. 128. Hzec et praecedens 
sententia in nonnullis codd. Democriti, in aliis 
Sexti nomen praefixum habet. Si utraque eidem 
philosopho attribuenda est, prior satis probat, 
neutram Democriti esse posse. Burchardus quid 
de hac re statueret, nescivit, ut qui pag. 10 prio- 
rem sententiam Democriti esse dixerit, pag. 55 
eandem illi abjudicaverit. 

τ, Εὐλαθοῦ τὰς διαθολὰς, x&v ψευδεῖς ὦσιν" οἵ γὰρ 
πολλοὶ τὴν μὲν ἀλήθειαν ἀγνοοῦσι, πρὸς δὲ τὴν δόξαν 
ἀποόλέπουσι. Anton. p. 2615 ap. Orell. n. 132. Hoc 
fragmentum sumtum est 2x τῶν Δημοχρίτου, "Ext- 
χτήτου καὶ ᾿Ισοχράτους. Hoc loco Antonius Denio- 
critum ejus auctorem citat, sed pag. 258. cum 
Maximo auctorem Isocratem nominat, cui et Sto- 
bzeus Flor. XLII, 7 tribuit. Neque injuria ; exstat 
enim in Isocrat. ad Demonic. admon. pag. 5 ed. 
Steph. (pag. 7 ed. Bekker; ap. Orell. Opusc. II 
p. 24). 

12. Εἰ μὲν ἦν μαθεῖν, ἃ δεῖ παθεῖν xo μὴ παθεῖν, 
καλὸν τὸ μαθεῖν" εἰ δὲ παθεῖν, τί δεῖ μαθεῖν ; παθεῖν 
γὰρ χρή. Anton. et Max. p. 313. H»c non De- 
mocritus scripsit, sed vel sophista aliquis vel 
sophisticae dictionis amator. In cod. Parisiensi 
1630 p. 192 eadem verba plenius sic leguntur : 
Ei μὲν ἦν μαθεῖν, ἃ δεῖ παθεῖν, xal μὴ παθεῖν, 
καλὸν τὸ μαθεῖν: el δὲ παθεῖν δεῖ, ἃ δεῖ μαθεῖν, τί 
δεῖ μαθεῖν 5 παθεῖν γὰρ χρή. Tum interjecto nomine 
nescio quo, quod non amplius legi potest, haec 
subjiciuntur : μαθεῖν μὲν ix τοῦ παθεῖν xal τῶν 
πάντη ἐστὶν ἀμαθῶν, μαθεῖν δὲ χαὶ χωρὶς τοῦ παθεῖν 
τῶν φρονίχων. Cf. Boissonad. ad Nicet. Eugenian. 
Amor. lib. ΠῚ n. 194 tom. II. p. 18». Neque 
tamen negaverim fieri posse, ut talia in libro 
aliquo Democritico olim fuerint iis locis, ubi 
sophistas λεξειδίων θηράτορας, ἐριδαντέας καὶ ἵμαν- 
τελικτέας deridendos sibi sumsisset philosophus. 
Sed in tanta rei ambiguitate nihil certi affirmo. 

13. Κόλαζε χρίνων ἀλλὰ μὴ θυμούμενος, Anton, et 
Maxim. p. 329; ap. Orell. n. τά. 

τε. Ot θυμοὶ χαθάπερ αἵ κύνες τυφλὰ τίχτουσιν 
ἐγκλήματα, Anton. et Max. p. 329; ap. Orell. n, 
143. Utrique fragmini in membranis additur 
lemma Δημοχρίτου (Δημοχράτους) ἦτοι Δημώναχτος, 
Prius fragmen quum trimeter iambicus sit, ad 
Democritum auctorem referri nequit. Posterius, 
utpote ad idem lemma pertinens, pariter Abde- 
ritano philosopho abjudicandum est. 

15. -Πονηρὰ φύσις ἐξουσίας ἐπιλαδομένη δημοσίας 
ἀπεργάζεται συμφοράς. Anton, p. 520; ap. Orell. 
n. 149. Hoc fragmentum Stobaeus Flor. XLII, 35 
/Eschini vindicat, apud quem legitur Orat. adv. 


Ctesiph. pag. 74. ed. Steph. (p. 431 ed. Bekk.) 


380 DEMOCRITI FRAGMENTA SPURIA. 


his verbis : οὕτως, ὡς dote, πονηρὰ φύσις μεγάλης 
bid. ἐπιλαβομένη δημοσίας ἀπεργάζεται συμφοράς. 

Ὅνταν αἰτιᾶται δικαστὴς χρινόμενον, — 
ei Ap. Orell, n. 151. 

17. Ἄριστος. κριτὴς ὑπονοείσθω δ τα χέως μὲν συνιείς, 
βραδέως δὲ χρίνων' θάτερον μὲν οὖν εὐνοίας, θάτερον 
δὲ ἀχριθδείας, A p. Orell. n. 152. 

18. ἈΑΙσχέπτως οὐ δεῖ: προπετεῖν ἐν τῷ κρίνειν, ἔμπρο- 
σθεν δὲ βουλεύεσθαι, μηδὲ σπεύδειν τῷ λογισμῷ), 
παρ᾽ ὃ δεῖ λέγειν, ἀλλὰ βραδύνοντάς τε χαὶ μέλλοντας, 
τὴν δρμὴν ἀχριδῶς πεπονημεένους χαὶ μὴ πρὸς χάριν 
μεταθάλλεσθαι" ἧττον γὰρ τοῦ ἀδούλου τὸ εὐμετάδο- 
λον xa τοῦ προπετοῦς τὸ χοῦφον. Ap. Orell. n. 153. 

19. Οὐχ οὕτω τὸν τῶν γραμμάτων χαραχτῆρα ὀρθοῦν 
δεῖ, ὡς τὸν τῶν πραγμάτων τηρεῖν" fj γὰρ χαχὴ χρίσις 
παντὸς χαχοὺ αἰτία. Ap. Orell. n. 154. Hzc omnia 
fragmenta, qua apud Anton. p. 547 exstant, 
ob praeceptorum jejunitatem, qua valde differunt 
a Democriteis per Stobaeum aliosque auctores fide 
dignos servatis, non Democriti, sed posterioris 
aretalogi esse reor. Idem fere Burchardi de iisdem 
fuit judicium. 

20. Τὰς μὲν πόλεις ἀναθήμασι, τὰς δὲ ψυχὰς μαθή- 
μασι δεῖ χοσμεῖν. Anton. et Max. p. 704; ap. Orell. 
n. 156. 

21. Ταῖς μὲν πόλεσι τὰ τείχη, ταῖς δὲ ψυχαῖς 6 ix 
παιδείας νοῦς χόσμον xal ἀσφάλειαν παρέχεται. Àn- 
ton. et Max. p. 704; ap. Orell. p. 157. Posteriori 
fragmento in codd. adduntur verba : A4/ii ez De- 
mocrate, Isocrate, Epicteto, Sed utraque sententia 
non videtur recte Democriti nomen in fronte 
gerere. Nam in cod. Flor. Stob, p. 405 priori 
praeponitur lemma : Δημώναχτος, "Ydatou xai Xo- 
χράτους, posteriori autem p. 408 adjicitur titulus: 
"Ex τῶν ᾿Αριστωνύμου τομαρίων xai Σωχράτους. 

22. Τὸν σπουδαῖον φίλον πρὸς μὲν τὰς εὐφροσύνας 
χληθέντα δεῖ παρεῖναι, πρὸς δὲ τὰς περιστάσεις αὐτό- 
χλήτον δεῖ συμπαρεῖναι. Anton, et Max. p. 720; ap. 
Orell. n. 158. Hzc verba jurevidentur Burchardo 
circumlocutione amplificata esse ex Chilonis sen- 
tentia ap. Stob, Flor. III, 79 p. οὔ : "Ezi τὰ δεῖπνα 
τῶν φίλων βραδέως πορεύου, ἐπὶ δὲ τὰς ἀτυ; χίας ταχέως. 
Loci illius memor fuit Orellius adnot. ad Opusc. 


tom. I p. 52 1r, qui tamen hoc de quo agimus fra- 
 gmentum Democritei ingenii foetum esse putavit. 
' Sed omnem dubitationem eximit vox περίστασις. 
. Nam περιστάσεις pro rebus adversis florentis zetatis 


scriptores non dixerunt. Cf. Lobeck. ad Phryn. 
p. 377. Quare Democritus hujus fragmenti auctor 
esse nequit. 

23. Ot ἀληθινοὶ φίλοι xal τὰς φιλίας ἡδείας xal τὰς 
συμφορὰς ἐλαφροτέρας ποιοῦσιν, ὧν μὲν συναπολαύον- 
τες, ὧν δὲ μεταλαμόάνοντες. Anton. et Max. p. 720; 
ap. Orell, n. 159. 


24. Τὸ μὴ δύνασθαι βοηθεῖν τοῖς φίλοις, ἀπορίας, 
τὸ δὲ μὴ βούλεσθαι καχίας τεχμήριον. Anton, et Max. 
pag. 724; ap. Orell. n. τόο, Utrumque fragmen- 
tum admodum ineptum est, Prius sic corrigi vult 
Burchardus, ut reponatur τὰς εὐφροσύνας ἡδίονας ; 
sed in inficeti scriptoris dictione nihil muto. 
Porro non est, quod moneam ὧν μὲν----ὧν δὲ, ut 


hic fit, positum fere citerioris grecitatis esse, 


| Cieterum utrumque ejus est generis, de quo dixi- 


mus ad fragm. supposit. 16, 17, 18 et 19. 

25. Διηνεχὴς ἐπὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἣ τοῦ πλούτου 
ἐπιθυμία" μὴ χτηθεῖσα μὲν γὰρ τρύχει, χτηθεῖσα δὲ 
βασανίζει ταῖς φροντίσιν, ἀποχτηθεῖσα δὲ ταῖς λύπαις. 
Anton. pag. 762 ; ap. Froben. (cf. supra ad fragm. 
suppos. 2) pag. 205; ap. Orell. n. 16r, Frigida 
sententia ac Democrito indigna, non tantum pro- 
pter verba ἐπὶ πᾶσιν ἀνθρώποις, quae cum Demo- 
criteo de his rebus judicio conciliari non possunt, 
sed etiam propter loquendi genus a Democritea 
dictione alienum. Offendit imprimis verbum 
ἀποχτᾷσθαι, quod apud optimum quemque scri - 
ptorem non legitur, etparticipia, quz ad divitias 
referenda erant, ad cupiditatem (ἐπιθυμίαν) relata. 

96. Ὁ χατὰ φύσιν πλοῦτος ἄρτῳ xal ὕδατι xal τῇ 


τυχούσῃ τοῦ σώματος σχέπη συμπεπλήρωται" ὃ δὲ C 


περιττὸς κατὰ ψυχὴν ἀπέραντον ἔχει καὶ τὸν τῆς ἐπι- 
θυμίας βάσανον. Anton. p. 762; ap. Orell. n. τθ5. 
i. e. JVaturales divitice constant pane et aqua et qua- 
licunque corporis tegumento, supereacaneee vero 
infinitam in animo cupiditatis verationem habent. 
Orellius comparat sententiam  Pythagoricam 
(Opusc. I p. 46, 20): Σαρχὸς φωνὴ μὴ πεινῆν, μὴ δι- 
ψῆν, v3 ῥιγοῦν, et Pauli apostoli verba I Timoth. 
VI, 8: ἔχοντες δὲ διατροφὰς xal σχεπάσματα, τού- 
τοις ἀρχεσθησόμεθα.. At ipsa grecitas documento 
est, hoc fragmentum a Democrito non esse scri- 
ptum. Ac primum quidem non solum junctura 
6 κατὰ φύσιν πλοῦτος---συμπεπλήρωται paulo inso- 
lentior est, sed etiam usus vocis σχέπη, quem hic 
videmus, magis concinitcum recentiore quam cum 
antiquiore dicendi consuetudine. Deinde nemo 
bonus scriptor dixit 6 βάσανος: omnes feminino 
genere hoc. vocabulum usurparunt. Quam rem 
fugisse video Burchardum, qui significatu magis 
quam genere hoc substantivum ab antiquorum 
lodwndi norma hic abhorrere existimat. 

“Ὅσα μὲν ἐπὶ τῇ φύσει, πάντες ἐσμὲν πλούσιοι, 


ὅσα δὲ ἐφ᾽ ἡμῖν, πάντες ἐσμὲν πένητες. Anton. pag. 762: 


ap. Orell. n. 163. i. e. : Rebus iis quas natura lar- 
gitur, omnes abundamus; que vero in nostra 
potestate sunt, earum omnes sumus inopes. Hanc 
sententiam per se falsam esse non est quod multis 
demonstrem. Nam aliis plus, aliis minus largitur 
natura, neque corpore solum, sed etiam animo 


a Dd satt tt S, hcidiita d rdi 


EET a scu iactu casco igatU MIS svS unc 


differunt homines. Utque non omnes arbores et 


MC EPI 


- bus hominibus eadem prudentia idemque animi 
habitus invenitur. Qua» autem in nostra sunt 
potestate amor, desiderium, laboris patientia et 
similia, earum rerum alii plus, alii minus possi- 
dent, iisque etiam excellunt aut plane carent, ut 
prorsus ridiculum sit, omnes homines in hoc ge- 
nere pares inter se putare. Quare nihil excogitari 
|. petest, quod magis adversetur philosophi nostri 
de hominibus judicio, ut qui, quemadmodum 
—— vidimus supra, alios prudentes, alios stultos, alios 
|. pecuniarum tenaces, alios prodigos, alios veraces, 
alios mendaces appellaverit. Burchardus senten- 
tiam non impugnat, sed sola auctoris verba. In 
his τὰ ἐπὶ τῇ φύσει ita opponi ait, verbis τὰ ἐφ’ 
— ἡμῖν, ut [δγ6 ἀρὰ Epictetum fiat, qui Enchirid. 
-— cap. I heec habet : 'Tà» ὄντων τὰ μέν ἐστιν ἐφ᾽ ἡμῖν, 
Lo τὰ δὲ οὐχ ἐφ᾽ ἡμῖν. "Eg! ἡμῖν μὲν ὑπόληψις ᾽ ὁρμή, 
᾿ ὄρεξις, ἔχκχλισις, καὶ ἑνὶ λόγῳ ὅσα ἡμέτερα ἔργα". οὐκ 
᾿ς ἐφ᾽ ἡμῖν δὲ τὸ σῶμα, ἣ κτῆσις, δόξαι, ἀρχαὶ xal ἕνὶ 
᾿ λόγῳ ὅσα οὐχ ἡμέτερα ἔργα. Sed nolim hec longius 
᾿ς persequi, satis habens ostendisse quz esset hu- 
| jus fragmenti a Democriteis discrepantia. 

ο΄ 48, Εἰ βούλει ἄλυπον βίον ζῆν, τὰ μέλλοντα συμόαί- 
᾿ς νεῖν ὡς ἤδη συμδεδηχότα λογίζου. Anton. et Max. 
p. 790; ap. Orell. n. 165. 

29. Ἄλυπος ἴσθι, μὴ τὴν ἀπάθειαν, ὡς τὰ ἄλογα 
Le Ow ζώων, μηδὲ τὴν ἀλογίαν, ὡς οἱ ἄφρονες, ἀλλ᾽ ὡς 
ΤΟ ἐνάρετος, τὸν λόγον τῆς λύπης ἔχων παραμύθιον. 

- Anton. et Max. p. 790; ap. Orell. n. 166. 
30. Ὅσοι τινὲς πρὸς τὰς συμφορὰς γνώμῃ μὲν ἥκιστα 
᾿ λΔυποῦνται, ἔργῳ δὲ μάλιστα ἀντέχουσιν, οὗτοι καὶ 
᾿ τῶν πόλεων xal ἰδιωτῶν χράτιστοί εἰσιν. Anton. et 
- Max. p. 790; ap. Orell. 167. His tribus fragmen- 

tisin codd. et in margine edit. C. Gesneri additur 
lemma: Ez sententiis Epicteti, Isocratis, Democriti. 
Inter Epicteti fragmenta jam retulerunt Meibo- 
mius et Schweighauser, n. 158-160. Omnino ea 
Epicteti esse satis probat scribendi genus. Ἀπά- 
θεια apud. Epictetum est ἀναισθησία. Sic idem ap. 
Arrian. IlI cap. lI, 4 : οὐ δεῖμε εἶναι ἀπαθῇ, ὡς ἀν- 
δριάντα. Cf. Schweigh. ad. 1. 1l. Huc accedit vox 
ἐνάρετος, Democritez statis Graecis ignota. Vid. 
- Lobeck. ad Phryn. pag. 328 seqq. 

31. Τοῖς μὲν νοσοῦσιν ἰατρούς, τοῖς δὲ ἀτυχοῦσι φί- 
λους δεῖ συμπαρεῖναι, Anton. et Max. pag. 805; 
ἂρ, Orell. n. 168. At ibidem pag. 815 eadem 
sententia Plutarcho tribuitur. Stobzus Flor, 
.. CXII, 16 Socratis esse dicit, inter cujus simili- 
- tudines est apud Orell. Opusc. 1 p. 24 (ubi παραι- 
vit pro συμπαρεῖναι legitur). Quocirca nulla hic 
est Antonii et Maximi Democrito hoc dictum 
tribuentium auctoritas. 


" 


Tet 


VITATE OMS 
P TERCER 


CP. 


DEMOCRITI FRAGMENTA SPURIA. 


plante in quovis agro crescunt, ita non in omni- . 


381 


32, Καὶ ixtpby χαὶ φίλον οὐ τὸν ἡδίω, ἀλλὰ τὸν 
ὠφελιμώτερον δεῖ ἐκλέγεσθαι. Anton. et Max. p. 805. 
At ibidem pag. 721 hoc fragmen ez dictis Epicteti, 
Isocratis et Democratis esse fertur. Apud Orellium 
legitur n. 169. Democriti esse hanc sententiam 
ex iis qua de amicitia dixit, demonstrari nequit. 

33. [ρας xat πενία δύο τραύματα δυσθεράπευτα. 
Maxim. p. 856; ap. Orell. n. 172. Hoc contra- 
rium est iis quz Democritus de paupertate et di- 
vitiis supra dixit. 


84. Παλαιὸς αἶνος" ἔργα μὲν νεωτέρων, 
Βουλαὶ δ᾽ ἔχουσι τῶν γεραιτέρων χράτος. 


Maxim. p. 856; ap. Orell. n. 173. 

35. "pac λεόντων χρεῖσσον ἀχμαίων νεύρῶν. 
Maxim. p. 856; ap. Orell. n. 174. In his duobus 
fragmentis nihil Democriteum est; namque 
priores duo versiculi ex Euripidis Melanippe, 
posterior ex ejusdem Hippothoonte sunt, ut effi- - 
citur ex Stob. Flor. CXV, 5 et 14. 

36. "Ev μὲν τοῖς ἐσόπτροις 6 τῆς ὄψεως, ἐν δὲ ταῖς 
ὁμιλίαις ὁ τῆς ψυχῆς χαραχτὴρ βλέπεται. Anton. et 
Maxim. p. 933 ; ap. Orell. n. 175. In codd. atque 
in editione C. Gesneri huic apophthegmati ap- 
positum est lemma Demosthenis vel Democriti. 1n 
hac ambiguitate tutius est, hanc sententiam De- 
mocriticis non inserere, donec certius quid e 
membranis proferatur. 

37. Μηδὲν τῆς ἀληθείας τιμιώτερον ἔστω μηδὲ φι- 
λίας ἐχλογὴ ἐχτὸς παθῶν διακειμένη, οἷς τὸ δίκαιον 
συγχέεται xol σχοτίζεται. Anton. p. 234; ap. 
Orell. n. 177. 

38. ᾿Αθάνατον χρῆμα ἣ ἀλήθεια xat ἀΐδιον, παρέχει 
δὲ ἡμῖν οὐ κάλλος χρόνῳ μαραινόμενον, οὔτε παῤῥη-- 
σίαν ἀφαιρεῖ τὴν ὑπὸ δίκης" ἀλλὰ τὰ δίκαια xol τὰ 
νόμιμα, διαχρίνουσα ἀπ᾽ αὐτῶν τὰ dixo καὶ ἀπελέγ- 
χουσα. Anton. p. 234; ap. Orell. n. 178. Utrique 
sententiz: adjicitur in membranis Epicteti no- 
men. Quapropter non injuria iis inter Epicteti fra- 
ginenta (n. 139 et 140) locum concessit Schweig- 
hauserus. Sed quoniam fragmentum proxime 
antecedens ap. Antonium Democriti nomine insi- 
gnitum est, suspicabatur idem vir doctus, duas il- 
ias, de quibus loquimur, sententias petitas esse 
e Democriti, Epicteti et Iszei (corr. Isocratis) sen- 
tentiis antiqua etate in unum corpus redactis, 
Porro ex verbo συγχέεται Democritum auctorem 
esse conjiciebat. Hujus conjecturam amplexus 
Orellius utrumque fragmen inter Democritea 
rettulit, quod non probamus. Etenim συγχέεται, 


quod Schweighzeuserus certissimum ionice dia- 


lecti vestigium habuit, Burchardus autem scri- 
pturz mendum esse ratus est, fortasse etiam apud 


paie. ἜΔΕΙΞΕΝ 


382 DEMOCRITI FRAGMENTA SPURIA. 


Atticos in usu fuit. Certe Xenophontem recte sta- 
tuit Buttmannus Gramm, Ampl. Tom. ll S 114 
p. 107 seqq. semper dixisse δέεται, quo forma 
pluribus locis servata non librariis, sed ipsi 
scriptori debetur. Neque valde dispar est ratio 
verbi χέειν, de quo disseruit idem grammaticus 
tom. 1 S τοῦ adnot. 2. Itaque in his fragmentis 
nullum est indicium, ex quo Democritum eorum 
auctorem esse colligi oporteat. Caeterum neutrius 
fragmenti textus integer est, cujus emendandi 


. curam gerere nunc non vacat. 


39. Τὸ προσπεσὸν τερπνόν. Ap. Orell. n. 181. 

40. “Ὅλος ἄνθρωπος ἐχ γενετῆς νοῦσός ἐστι. Àp. 
Orell. n. 182. Utrumque apophthegma ex Pseu- 
dohippocratis epistola ad Damagetum, de qua 
libro primo pag. 78 seqq. disseruimus , sumtum, 
ex M. Neandri Opere aureo, ubi pag. 362 (ed. 
Lips.) legitur, inepte exscripsit Orellius. 

At. Γνωμέων μευ τῶνδε εἴ τις ἐπαΐοι ξὺν νόῳ, πολ- 
λὰ μὲν ἔρξει ἀνδρὸς ἀγαθοῦ ἄξια, πολλὰ δὲ φαῦλα οὐχ 
ἕξει, Pseudodemocrates ap. Orell. n. 1. lonice 
dialecti ratio postulat οὐχ ἕξει ; Orellius corrigi 
vult οὐχ ἔρξει. Sed manifestum est, hanc senten- 
tiam ab eo qui Democriti praecepta moralia colle- 
git, commendationis loco caeteris sententiis esse 
praemissam. 

12. Μαχάριος ὃς οὐσίαν xol νοῦν ἔχει" γρῆται γὰρ 
εἰς ἃ δεῖ χαλῶς. Pseudodemocrates ap. Orell. n. 48. 
Corrupti sunt versus iambici, quos integros exhi- 
bent Stobeus Flor. CXIV, 7 et Maxim. pag. 759, 
Menandri esse dicentes. lbi autem in hunc modum 
scribuntur : 


Max&pto ὅστις οὐσίαν xal νοῦν ἔχει, 


χρῆται γὰρ οὗτος, εἰς ἃ δεῖ, ταύτη, xac. 
42. Τῆς ἐπέδην γυμνός, γυμνός θ᾽ ὑπὸ γαῖαν ἄπειμι 
Καὶ τί μάτην μογθῶ, γυμνὸν δρῶν τὸ τέλος ;- 


In Cod. Palat, sententiarum Pseudodemocra- 
ticarum hoc epigramma post sentent. 83 inseri- 


tur, ut testatur Orellius opusc. I p. 504. At idem . 


distichon Pallade ascriptum exstat in Brunckii 
Analect, tom. ll p. 428. 

44, Ὃ χόσμος ἀλλοίωσις, δ᾽ Bloc ὑπόληψις. Demo- 
crat. ap. Orell. n. 85. Exstat hzc sententia De- 
mocrati ascripta ap. Marcum Antoninum lib, IV 
S 3 fin., ubi vid. Gataker. Fuisse eam in codice 
Barberino sententiarum  Democraticarum | ex 
Holstenii, qui illum codicem contulit, silentio 
conjicere licet. Sed quum eam in cod. Palatino, 
qui magni ponderis est, desiderari testetur Orel- 
lius, oinninoque non videatur fieri posse ut 
Democritus, licet mundum appellayerit muta- 
tionem, vitam tamen nihil nisi opinionem esse 
dixerit , hoc dictum inter Democritea non rece- 


pimus, Siquidem ipsi Antonino potius convenit. 


hoc effatum, cui passim in ore fuerit illud πᾶν 
ὑπόληψις, aut alii attribuendum est Democrati 
quam illi, quem Democritum esse volumus. 

45, Θεῷ ὅμοιον ἔχει ὃ ἄνθρωπος τὸ εὖ ποιεῖν, ὅταν 
τὸ εὖ ποιεῖν μὴ χαπηλεύηται, xal τὸ εὐεργετεῖν xar 


ἀληθεύειν, Anton. οἱ Max. p. 277; ap. Orell.n. 135. 


Cur hanc sententiam Democrito abjudicemus, 
dictum est in prafatione fragmentis praemissa, . 

46. Ἦν πιστεύῃ τις, θεοὺς ἐπισχοπεύειν πάντα, 
οὔτε λάθρη οὔτε φανερῶς ἁμαρτήσεται, Democrat. 
ap. Orell. n. 8o. De hoc quoque fragmento in 


: eadem praefatione diximus. 


DE OCELLO LUCANO. 


- 


Constat nostra memoria plerosque eruditorum 
sic judicasse, Pythagoreorum fragmenta a Sto- 
bzo , Jamblicho , Porphyrio , Simplicio aliisque 
servata zque ac Timaei de anima mundi et Ocelli 
Lucani de universi natura libros, solis Philolai 
reliquiis exceptis, aut magnam partem supposi- 
titia esse aut omnino nihil continere, quod a vete- 
ribus illis, quibus tribuuntur, profectum sit (1). 
Neque ego de his rebus aliter sentio, sed tamen 
librum qui Ocelli Lucani nomen in fronte gerit 
non esse prorsus contemnendum ac plus in eo, 
quam vulgo putatur, momenti ad cognoscendam 
posteriorem Pythagoreorum rationem positum 
arbitror, et. causam renovate Pythagoreorum 
disciplinae aliam quam qua a plurimis affertur 
fuisse contendo, Quamvis enim ea sit littera- 
rum artiumque sors et conditio, ut postquam 
oriz sunt, ex primz quasi atatule tenebris ad 
majorem semper lucem emergant ac perpetuo 
auctu crescant et excolantur : tamen, ubi ad tale 
fastigium sunt evecte, ut ad id quod summum 


'est jam pervenisse vel brevi perventure videan- 


tur, homines interdum tanquam longo itinere 
fessi subsistere parumper et ante acta secum re- 
colere cupiunt. Quamobrem primo ante Chr. n. 
seculo florentibus Academicorum, Stoicorum, 
Epicureorum aliorumque studiis fuerant qui vel 
ad Pythagorice doctrinz.simplicitatem vel ad 
Heracliteam vel ad Cynicam philosophiam re- 
dire, quam inter illius atatis sectas nomina 
sua profiteri mallent. Ad quod efficiendum 
imprimis sublata Epicuri aliorumque sententiis 
animorum immortalitas et offusa dialectico- 
rum acumine rebus divinis atque humanis 
caligo valuisse videntur. Nam immortalitatis 
desiderio plerique tenentur homines et posthabi- 
tis incertis certa expetere solent. Ut autem de 
solis loquar Pythagoreis, nulla fuit philosopho- 
rum disciplina poetarum commentis propior, 
vulgari hominum captui accommodatior et si a 
Stoicorum familia discesseris ad consolandum 
genus humanum efficacior, quam hac Pythago- 
reorum ratio. Hinc non defuerunt, qui ultimo 


ante Chr. n. szculo ad hujus philosophie stu- 
dium reverterentur atque adeo veteribus Pytha- 
goreis libros supponerent, praesertim quum 
Juba, doctissimus Mauretanie rex, quecunque 
reperiri potuerunt Pythagoreorum scripta colli- 
geret. Qua de re insignis est Davidis locus 
Comment, in Arist. Categ. p. 28 a. scholl. Arist.: 
ἐν οἷς ζητητέον xol τὸ γνήσιον διὰ τὴν γινομένην vo- 
θείαν - νοθεύονται γὰρ τὰ βιόλία πενταχῶς " ἢ γὰρ δι’ 
εὐγνωμοσύνην μαθητῶν τὰ οἰχεῖα συγγράμματα τοῖς 
οἰχείοις διδασχάλοις ἀνατιθέντων, ὡς τὰ Πυθαγόρου 
xai Σωχράτους ἐπιγραφόμενα βιόλία. μὴ ὄντα Σω- 
χράτους ἢ, Πυθαγόρου ἀλλὰ Σωχρατιχῶν xot Πυθαγο- 
ρικῶν" ἢ διὰ φιλοτιμίαν βασιλικήν * Ἰούζτους γὰρ τοῦ 
Λιδύων βασιλέως συνάγοντος τὰ Πυθαγόρου xai Πτο- 
λεμαίου τὰ Ἀριστοτέλους, τινὲς χαπηλείας χάριν τὰ 
τυχόντα συγγράμματα λαμῥάνοντες ἐχέδρουν xal ἔση- 
moy διὰ παραθέσεως νέων μυῤῥῶν (2), ἵνα σχοῖεν δῆθεν 
τὴν ἐκ τοῦ χρόνου ἀξιοπιστίαν" ἢ δι’ δμλωνυμίας συγ- 
γραφέων ἢ συγγραμμάτων ἢ ὑπομνημάτων. — Eo igi- 
tur tempore cum alia multa antiquis Pythagorae 
sociis subdita sunt , tum ille compositus est liber 
qui ad Ocellum Lucanum vulgo refertur. Quo- 
cum convenit scribendi et disserendi genere 
fragmentum e libro de legibus petitum , quod 
apud Joannem Stobzum exstat. Ac primum 
quidem hoc volumen cum aliis hujusmodi scri- 
ptionibus conferenti patet auctorem ejus multo 
meliorem fuisse et rerum tractandarum artificem 
et verborum architectum , eundemque elegan- 
tiorem scriptorem et callidiorem antiquitatis si- 
mulatorem , quam eorum plerosque qui longas 
de virtute vel de categoriis disputationes confe- 
cerunt (3) vel fictis epistolis posteritati imponere 
tentarunt(4). Hic enim scriptor etsi multa usur- 
pavit vocabula , qua ab antiqua Pythagoreorum 
dictione abhorrere videntur, technicas tamen 
posterioris etatis voces, ut στοιχεῖα, cujus loco 
οὐσίας dicit, vitavit, ut vetustatis speciem prae 
se ferret. Deinde licet haud pauca ex Eleatico- 
rum fragmentis et Aristotelis opere, quod est de 
generatione et interitu, ad verbum in suum libel- 
lum transscripserit , simpliciter tamen et perspi- 


(1) Vid. Ritteri Gesch. der Pythag. Philos. pag. 67 ; 
Gesch. der Phil.Y p. 377. Cf. Gruppe d4ber die Frag- 
mente des Archytas und der áltern Pythagoreer. 
Berlin 1840. Ahreus de dial. dor. p. 23 seq. 

(2) Sic emendo vitiosam scripturam πυῤῥῶν. 


(3) €f. Orell. Opusc. vet. Gr. sent. et inor. Tom. Il 
p. 210-361. 

(4) Vide epistolas Socraticorum et Pytli1goreorum editas 
ab Orellio. Lipsiae 1815. 


983 


Mm 4.5 ων, 


384 DE OCELLO LUCANO. 
cue et antiquissima philosophie convenienter | νοῦμεν, ὥστε οὐδὲν δεῖ παρακελεύεσθαι. "Εῤῥωσο. 


philosophatur. Quumque ea pretermittat , quae 
maxime Pythagoreorum propria sunt , μετεμψύ- 
ωσιν et numerorum doctrinam , non tam sexcen- 
ties dicta repetendo omnem novitatis gratiam 
libro preripuisse, quam alia prisco more tra- 
ctasse censendüs est. Sed hunc , quem optimo- 
rum scriptorum naufragio superstitem esse vo- 
luit fortuna libellum, non posse veteris Ocelli 
integrum et incorruptum opusculum judicari vel 
inde sequitur, quod illius Pythagorei neque 
apud Aristotelem mentio fit, neque apud Plato- 
nem. Nam spuria est Platonis ad Archytam 
epistola. Accedit quod nemo ante Aristotelem 
mundi zeternitatem, quam Pseudocellus tuetur, 
statuit, Est autem eorum qui commentariolum 
hoc commemorant antiquissimus auctor Philo, 
qui libro de mundo non interituro p. 728 ed. 
Colon., ἔνιοι δέ, inquit, οὐκ ᾿Αριστοτέλη τῆς δόξης 
εὑρετὴν λέγουσιν, ἀλλὰ τῶν Πυθαγορείων τινάς. 
Ἐγὼ δὲ καὶ ᾿Ωχέλλου συγγράμματι, Λευκανοῦ γένος, 
ἐπιγεγραμμένῳ περὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεως ἐνέτυχον; 
ἐν ᾧ ἀγένητόν τε καὶ ἄφθαρτον ox ἀπεφαίνετο μόνον, 
ἀλλὰ καὶ δι᾽ ἀποδείξεως χατεσχεύαζε τὸν χόσμον εἶναι. 
Reliqui non magni sunt momenti. Lucianus ὑπὲρ 
τοῦ ἐν τὴ προσαγορεύσει πταίσματος cap 5 : ὃ μέν γε 
θεσπέσιος Πυθαγόρας, εἰ χαὶ μηδὲν αὐτὸς ἡμῖν ἴδιον 
χαταλιπεῖν τῶν αὐτοῦ ἠξίωσεν, ὅσον ὈὈὐχέλλῳ τῷ Λευ- 


χανῷ xal ᾿Ἀρχύτᾳ x«i τοῖς ἄλλοις ὁμιληταῖς αὐτοῦ. 


τεχμαίρεσθαι, οὔτι τὸ εὖ πράττειν προὔγραφεν, ἀλλ᾽ 
ἀπὸ τοῦ ὑγιαίνειν ἄρχεσθαι ἐχέλευεν. — Pseudarchy- 
tas in epistola ad Platonem scripta apud Dioge- 
nem Laertium VIII, 80 : χαλῶς ποιεῖς, ὅτι ἀποπέ- 
φευγας £x τᾶς ἀῤῥωστίας. Ταῦτα γὰρ αὐτός τε 
ἐπέσταλχας xal τοὶ περὶ Δαμησχὸν ἀπάγγελον. Περὶ 
δὲ τῶν ὑπομνημάτων ἐπεμελήθημες καὶ ἀνήλθομες ὡς 
Λευχανὼς xal ἐνετύχομες τοῖς ᾿Οχέλλω ἐχγόνοις. Τὰ 
μὲν ὧν περὶ νόμω χαὶ βασιληΐας καὶ ὁσιότατος χαὶ τᾶς 
τῷ παντὸς γενέσιος αὐτοί τε ἔχομες χαί τινα ἀπεστάλ- 
χαμες. Τὰ δὲ λοιπὰ οὔτοι νῦν γε δύναται εὑρεθῆμεν᾽" 


αἷ δέ χα εὑρεθῇ, ἥξει τοι. Suppositam esse hanc | 


epistolam non est quod uberius ostendamus. 
ldem, ut supra diximus, de Platonis respon- 


.sione ( Diog. 1. c. 81) judicandum. Πλάτων 


᾿Ἀρχύτᾳ εὖ πράττειν. Τὰ μὲν παρὰ σοῦ ἐλθόντα 
ὑπομνήματα θαυμαστῶς ὡς ἄσμενοί τε ἐλάῤδομεν καὶ 
τοῦ γράψαντος αὐτὰ ἠγάσθημεν ὡς ἔνι μάλιστα, xot 
y. r $ - τ ὃ 2 » "S, - € 
ἔδοξεν ἣμῖν εἶναι ὃ ἀνὴρ ἄξιος ἐκείνων τῶν παλαιῶν προ- 
γόνων. Λέγονται γὰρ οἱ ἄνδρες οὗτοι μυρίοι εἶναι. Οὖ- 
τοι δ᾽ ἦσαν τῶν ἐπὶ Λαομέδοντος ἐξαναστάντων Ῥρώων, 
ἄνδρες ἀγαθοί, ὡς ὃ παραδεδομένος μῦθος δηλοῖ. Τὰ 
M , 1 H Yo , € 

δὲ παρ᾽ ἐμοὶ ὑπομνήματα, περὶ ὧν ἐπέστειλας, ἷχα- 
νῶς μὲν οὔπω ἔχει, ὡς δέ ποτε τυγχάνει ἔχοντα ἀπέ- 
σταλχά σοι. Περὶ δὲ τῆς φυλαχῆς ἀμφότεροι συμφω- 


Vix intelligeremus has laudes quibus Ocellus 
ejusque majores hic ornantur, nisi Diogenes quo 
spectarent tot inania verba significasset, ^ Censo- 
rinus de die natali cap. 4 pag^9 ed. Jahn. : « Sed 
prior illa sententia, qua semper humanum genus 
fuisse creditur, auctores habet Pythagoram Sa- 
mium et Ocellum Lucanum et Archytam  Tarenti- 
nup omnesque adeo Pythagoricos. » — Respicit, j 
opusculi de universi natura cap. 3 $ 3. Sextus , 
impiricus adv. math, lib. IX cap. ultimo : ἔχ 
πέντε δὲ Γοχελλος 6 Λευχανὸς καὶ ᾿Αριστοτέλης aue 
παρέλαθον γὰρ τοῖς τέτταρσι στοιχείοις τὸ πέμπτον χαὶ 
χυχλοφορητιχὸν σῶμα, ἐξ οὗ λέγουσιν εἶναι τὰ οὐρά-- 
vix, Cui testimonio cave fidem adjungas , quum 
in exponenda quattuor elementorum doctrina 
nulla quinte istius nature, ccelestium corporum 
materie mentio in Ocelli libro exstet. Jambli- 
chus vit. Pyth. c. 36 p. 221 : τῶν δὲ συμπάντων. 
Πυθαγορείων τοὺς μὲν ἀγνῶτάς τε xot ἀνωνύμους τινὰς 
πολλοὺς εἰχὸς γεγονέναι" τῶν δὲ γνωριζομένων ἐστὶ 
τάδε τὰ ὀνόματα, in quibus clarorum Pythagore- 
orum nominibus recensentur p. 2253 etiam hzc :- 
Λευχανοί * Ὄχελος καὶ "OxuAog ἀδελφοί. Syrianus 
in Aristotelis Metaph. libr. XIII p. 368 : ὀρθῶς 
ἄρα xot ταύτην ἐνίσταντο τὴν ζήτησιν καὶ τὴν αἰτίαν 
παρέδοσαν τοῦ πλήθους τῶν ὄντως ὄντων" χαὶ οὔτε 
πρός τι τὴν ἑτέραν ἐποίουν τῶν ἀρχῶν, οὔτε τὸν περὶ 
τῶν αἰσθητῶν λόγον πάντη παρελίμπανον, ὡς δηλοῖ 
τὰ ᾿Εχχέλου μὲν περὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσιος, ἐξ ὧν 
τὰ [ τοῦ ᾿Αριστοτέλους ] περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς μο- 
νονουχὶ μεταδεθλῆσθαι δοκεῖ, τοῦ Τιμαίου δὲ τὰ 
πλεῖστα, χαθ᾽ ὃν f; Περιπατητιχὴ φιλοσοφία τὰ πολλὰ 
θεολογεῖ. Proclus Comment. in Platonis Timzeum | 
lib. Ill p. 150 : ἄλλοι δέ τινες, ὡς οἱ περὶ "OxxeAov 
τὸν τοῦ "ipatou πρόοδον, δύο δυνάμεις ἑχάστῳ τῶν 
στοιχείων διένεμον, πυρὶ μὲν θερμὸν καὶ ξηρόν, ἀέρι 
δὲ θερμὸν x«l ὑγρόν, ὕδατι δὲ δγρὸν xoi ψυχρόν, γῇ 

δὲ Ψυχρὸν χαὶ ξηρόν. Kal ταῦτα ἀναγέγραπται παρὰ «. 
τοῦδε τοῦ ἀνδρὸς ἐν τῷ περὶ φύσεως. — Joannes Sto- b 
bzeus Ecl. Phys. I cap. 24 : "OxeAoc ἀΐδιον τὸν xó— 
σμον" ὡδὶ γὰρ ἐν τοῖς περὶ τοῦ παντὸς φύσεως λέγει 
x.*. Δ. At omnia hzc testimonia, quorum duo 
etiam ab homine male sedulo ficta esse constat , 
nihil ad probandam operis antiquitatem profi- 
ciunt. Una superest res que jam Nogarola 
scrupulum injecit. Jure enim miratus est vir 
tam generis nobilitate quam doctrinz copia insi- 
gnis, cur attice scripserit Ocellus, quem par erat 
dorico sermone uti, Sed plerisque eruditorum, 
qui postea hunc scriptorem tractarunt, persua- 
sum fuit volumen de universi natura olim dorice 
scriptum sequenti tempore in atticam dialectum 
esse translatum. . Fidem faciunt fragmenta , quae 

« . 


ex hoc ipso commentario atque ex alio qui erat 
de legibus excerpta, dorica dialecto Stobaeus 
profert. Hinc post Stobai statem , id est, post 
quintum szeculum atticam libri interpretationem 
compositam. esse apparet. Prius enim tales 
translationes non videntur exstitisse, Nimirum 
quo tempore apud Graecos tanta jam erat veteris 
lingue ignoratio, ut scripta dorica vel ionica 
nisi a doctioribus non intelligerentur, quaedam 
hujusmodi opera in communem sermonem con- 
. versa sunt, Itaque Cassianus Bassus quum de- 
E cimo szeculo Constantini Porphyrogenneti jussu 
E Geoponica e variorum auctorum libris colligeret, 
Democritez de agricultura disputationis reliquias 

Ἢ sublatis fere omnibus ionicze dialecti vestigiis 
l1 publicavit. | Quapropter opinor medio :vo ho- 
[ minem aliquem antiqua philosophie studiosum, 
quum incidisset in Pseudocelli opusculum , ora- 
tionis perspicuitate et suavitate captum quam 
ipse voluptatem e dorici exempli lectione cepe- 
E rat, eandem aliis attica interpretatione afferre 


L voluisse. Libellum ita interpretatus est, ut ni- 
3 hil mutaret nisi doricas vocum formas in atticas 
d vel communes (5). Quacunque autem in hac 
1 interpretatione ab optimorum scriptorum usu 
: abhorrent, non auctori, sed interpreti , qui for- 
3 tasse nono seculo vixit, vitio vertenda sunt. 


Quamobrem £X» bis indicativo junctum reperi- 
mus (6), quia inelegantes noni szculi scriptores, 
velut Malalas, jam frequenter in hoc vitium in- 
cidebant.  Sustuli hoc. cum aliis mendis , ut co- 
lorem antiquum libro redderem. 

Restat ut commentarioli hujus editiones re- 
3 censeam. Quod quo brevius fiat, pauca de codd. 
I. — mss. prefanda sunt. In bibliotheca regia Pa- 
risiensi tria exstant Pseudocelli exemplaria ca- 
lamo exarata nr. 1928 (A.), nr. 2018 (B.), nr. 
2518 (C.). Qus quoniam e lectionibus a Battz- 
sio inde excerptis omnium optima ac veterum 
editionum fundamenta esse conjeceram, Car. 
Bened. Hasium , virum amplissime eruditionis 
laude praestantem et singulari humanitate przdi- 
tum, per litteras adii atque rogavi, ut tres illos 
codices in meum usum conferendos curaret. Hoc 
intercedente Hasio tanta cura ac diligentia fecit 
Bertinus, ut praeclaram et rei litteraria et mihi 
: operam navaverit, Est autem codex ille, quem 
]-. littera ἃ. designavi, omnium antiquissimus 
Τ᾽ maximeque emendatus , sed reliqui etiam satis 
m boni. Alii libri manuscripti inveniuntur in bi- 
bliotheca Veneta D. Marci ( cf. Catalog. p. 130 


: DE OCELLO LUCANO. 


"3385 


et 577) atque in bibliotheca Laurentiana teste 


Bandinio Cat. vol. HT plut. 86 cod. 32 p. 377. 
Adde Montefalconium in Bibliotheca bibliothe- 
carum et eundem in Bibl. Coislin., ubi memora- 
tur cod. 173 p. 229. Incertum est duo, an 
tres codices in bibliotheca Vaticana sint; qna de 
re infra dicetur. 

Editio princeps teste Dattesio (Batteux) in 
Mém. de l' Académie des inscr. et bell. lettr. vol. 
XXIX p. 244 atque in Ocelli editione p. 11 pro- 
diit Parisiis anno 1539. Paullo post in Syl- 
loge interpretationum excusa Lutetiz anno 15/1 
lucem vidit prima Ocelli translatio latina, cujus 
auctor fuit Guilielmus Christianus Aurelius, 
Francisci I Galliarum regis medicus. Interpres 
codicem Parisiensem C., unde principem editio- 
nem ductam existimo, ubique secutus est. Ex 
eodem fonte manavit editio Lovaniensis, cujus 
hec est inscriptio : [Ὄχελλος Λευχανὸς φιλόσοφος 
περὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεως. — Ocellus Lucanus phi- 
losophus de universi orbis natura Joanne Boscio 
Lonzo interprete atque commentatore. | Lova- 
nii apud Petrum a Colonia anno 1554. At in 
exemplo quod Rudolphus tractavit, nihil se 
preter contextüm Graecum invenisse testatur. 
Francisco Patricio qui in Discussionibus Peripa- 
teticis Basilee anno 1581 maxima forma editis 
multa Ocelli dicta fortasse e codd. manu exaratis 
depromta exhibet , non multum est tribuendum, 
quia eosdem locos varie laudat , alios memorize 
lapsu contrahit, Sed antequam promulgatum 
esset ejus opus jam Veneta Nogarole editio a. 
1559 typis descripta erat, e qua fluxerunt postea 
Commelini et Vizzanii editiones.  Nogarola, 
comes Veronensis, non modo scriptoris verba 
recognovit, sed etiam interpretationem latinam, 
qua multum discrepat a Christiani translatione, 
et observationes adjecit. Quibus autem subsi- 
diis preter Lovaniensem editionem usus sit 
ignoramus, quum Ocelli opusculum Rome de- 
scriptum sibi F'eronam esse missum dicat, quod 
ego de apographo codicis Vaticani interpretor. 
Nogarole textum, interpretationem , adnotatio- 
nes et epistolam de viris illustribus Italis qui 
grece scripserunt repetiit Heidelberge a. 1596 
Hieronymus Commelinus, qui in praefatione ait 
ad castigandam scriptoris orationem preeterea a 
Casaubono sibi missum esse librum graecum, 
quem quum hzc editio non multum novi exhi- 
beat aut. codicem Par. C. aut editionem Lova- 
niensem fuisse apparet.  Vizzanius Ocellum Bo- 


(5) Cf. fragmenta dorica apud Stobaeum in commenta- 
rio citata. , 


PHILOS GREC. 


(6) Cf. cap. 1 $ 4 et I1 $ 9. 


386 DE OCELLO LUCANO. 


noniz a. 1646 vulgavit, quz editio iterum typis 
expressa est apud Batavos. Sic autem inscri- 
bitur : Ὥχελλος 6 φιλόσοφος περὶ τῆς τοῦ παντὸς 
φύσεως. Ocellus Lucanus philosophus de uni- 
versi natura, "Textum e Greco in Latinum 
transtulit collatisque multis exemplaribus etiam 
mss. emendavit, paraphrasi et commentario 
illustravit Carolus Emmanuel Vizzanius Bono- 
niensis, Pars physica (i. e. cap. I—3) ad Emi- 
nentissimum et Reverendissimum | Principem 
Franciscum Barberinum S, R. E. Card, Vicecan- 
cellarium, Amstelodami apud Joannem Blaeu 
1661, 4. Pars politica ( i. e. cap. 4 ) cui acces 

serunt V. C. Ludovici Nogarole in eundem notze, 
ejusdem Ocelli de legibus fragmentum unaque 
locupletissimus index ad Eminentissimum etc. ut 
in priore parte. Przeter Nogarole et Commelini 
editiones ad recensendum scriptorem, de quo 
bene meritus est, Vizzanius adhibuit duos codi- 
ces Vaticanos , quorum alterum vocat antiquio- 
rem , alterum a Lollino episcopo Urbano VIII 
Pontifici Maximo donatum esse narrat, nec non 
codicem "Thom: Bartholini Dani. Post Vizza- 
nium neque a Galeo (7) neque a Dargensio (8) 
Ocellus critica arte tractatus est. Sed plus huic 
scriptori profuit Battzsius , cujus duplex exstat 
editio, altera in Mémoires de littérature, tirés des 
registres de l'Académie royale des inscriptions et 
belles-lettres, depuis l'année MDCCLFIII, jus— 
ques et compris MDCCLX. Tom. XXIX p. 240 
seqq., altera seorsum prodiit sic inscripta : OceZ- 
lus Lucanus, de la nature de l'univers, avec la tra- 
duction francoise et des remarques, par M. l' Abbé 
Batteux. Paris, MDCCLXVIHI. | Primus ad cor- 
rigendum verborum contextum excussit Codi- 
cem Par, A. ex eoque et lacunam supplevit, quae 
antea in omnibus editionibus fuerat, et alia pro- 


. tulit non contemnenda.  Praterea inspexit Cod. 


C., sed semel tantum ejus mentionem fecit. In 
quo viro si major fuisset diligentia, nihil forsi- 
tan posteris in hoc genere reliquum fecisset. At 
ille inutile esse ratus omnem scripturz varieta- 
tem adnotare, nonnunquam δὰ omisit, quz 
maximi sunt momenti, neque raro spretis quae 
regius codex A. suppeditabat deteriora aliunde 
arripuit. Gallica ejus interpretatio Dargensiana 
paullo est accuratior, adnotationes breves et ad 
rerum magis quam ad verborum intellectum ac- 


commodatae. Sequitur Rotermundi editio quae 
a. 1794 Lipsie publicata magnam partem cum 
Dargensiana concinit. Caeterum omnes illi de 
quibus dixi editores non dubitarant , quin verum 
veteris Ocelli opus tractarent. Interim Christ. 
Meinersius in Historia doctrine de vero deo 
Lemgoviz 1780 divulgata atque in GescAicAte der 
Wiss. in Griech. und Rom. tom, I p. 584 primus 
spurium esse libellum animadvertit, quamquam 
in iis que de scribendi genere et singulis voca- 
bulis monet aliquoties erravit, Contra Meiner- 
sium libelli auctoritatem defendit Christ. Godofr. 
Bardilius in Epochen der vorzüglichsten philoso- 
phischen Begriffe, Halis 1788, qui simul hoc de 
universi natura opusculum et fragmentum de le- 
gibus germanice reddidit et observationibus il- 
lustravit in Füllebornii Beytreegen zur Geschichte 
der Philosophie part. X p. 1—77. Denique 
Aug. Fr. Guil. Rudolphus Ocellum recensitum 
et amplissimis commentariis instructum Lipsiae 
edidit anno 18or.  Acceperat a Tzschuckio va- 
rias lectiones, quas Siebenkeesius paullo ante 
Romz e codice quodam Vaticano excerpserat. 
Quz lectiones quum modo cum eo libro consen- 
tiant, quem Vizzanius antiquiorem vocat, modo 
cum Lollini exemplo, modo ab utroque discre- 
pent, incertum est, duo an tres in bibliotheca 
Vaticana Ocelli codices reperiantur. Adde quod 
Rudolphus collatis preter editionem principem 
et Venetam Nogarole omnibus quae prodierant 
editionibus multis locis orationem correxit scri- 
ptoris quem haud secus ac Bardilius veterrimum 
esse opinatus est et longa disputatione adversus 
Meinersium tueri studuit. Sed nos nihil omni- 
bus ejus argumentis deterriti quid hac de re 
sentiremus , supra significavimus. Accidit etiam 
Rudolpho, ut fallaci Patricii testimonio inductus 
quindecim loca, e Pseudarchyte libro qui in- 
scribitur χαθολιχοὶ λόγοι δέχα atque ab Orellio 
Opusculis veterum Graecorum  sententiosis et 
moralibus insertus est , depromta tanquam Ocelli 
fragmenta pag. 53—57 exhiberet. Etsi vero 
ipse jam de eorum veritate dubitavit, tamen 
propter suspectam Patricii fidem ne commemo- 


| randa quidem erant. Tribus utar exemplis. Pri- 


mum est x«l ὃ μὲν πρᾶτος λόγος ἣ οὐσία, πρᾶγμα 

αὐθύπαρχτον xal ὕφεστός, μὴ δεόμενον ἑτέρου πρὸς 
, E , gx, Y , 

σύστασιν ἐν γενέτει ὑπόχειται χαθὸ γέγονε.  Secun- 


(7) Thomas Galeus Ocellum edidit in opusculis mytholo- 
Bicis , ethicis et physicis. Cantabrigiee 1671 et Amstelodami 
ap. Henr. Wetsten. 1688.  . 

(8) Ocellus Lucanus, en Grec et en Francois, avec 
des dissertations sur. les principales questions de la 
métaphysique , de la physique et de la morale des an- 


ciens qui peuvent servir de suite à la philosophie du 
bon sens; par M. le Marquis d'Argens , Chambellan de 
S. M. le Roi de Prusse, de l'Académie royale des 
sciences et belles-lettres de Berlin, Directeur de la 
classe de philologie, Berlin 1762, chez Haude et 
Spener. 


DE OCELLO LUCANO. 


dum : τᾶς μὲν οὖν οὐσίας ἴδιον τὸ μὴ ἐπιδέχεσθαι τὸ 
μᾶλλον xol τὸ ἧττον " οὐ μᾶλλον ζῶον ἄνθρωπος τοῦ 
ἵππου * ὑπάρχει ταῖς οὐσίαις χαὶ τὸ τῶν ἐναντίων ἀνε-- 
πίδεχτον εἶναι. "l'ertium : τὸ δὲ ποσὸν εἰς ἑπτὰ διαι- 
ρεῖται, εἰς γραμμάν, ἐπιφάνειαν, σῶμα, τόπον, 
χρόνον, ἀριθμὸν καὶ λόγον * xal τὸ μέν ἐντι αὐτῆς τῆς 
ποσότητος συνεχές, τὸ δὲ διωρισμένον " καὶ συνεχοῦς 
τὰ πέντε, τοῦ δὲ διωρισμένου τὰ δύο, ὃ ἀριθμὸς χαὶ ὃ 
λόγος. E quibus primus locus legitur apud Ru- 
dolph. p. 53 et apud Orell. 1. c. tom. II p. 273, 
alter ap. Rudolph. p. 54 et apud Orell. p. 275, 
tertius p. 54 ap. Rudolph. et pag. 276 apud 
Orellium, Post hos aliorum labores nihil mihi 
potius fuit, quam ut scripture varietate, quam 
Bertinus e codicibus tribus Parisiensibus enota- 


387 


verat, adjutus ad verborum contextum denuo 
recensendum me conferrem. In quo negotio ita 
versatus sum, ut non solum codd. mss., sed 
etiam veterum scriptorum, Stobai potissimum 
et Jamblichi rationem haberem, pauca etiam 
qua corrupta essent emendarem. Quumque hic 
scriptor non longos commentarios , sed brevem 
difficilium locorum explicationem requirere vi- 
deretur, quacunque morari lectores possent ad- 
notationibus explanavi. Qua in re eo breviori 
mihi esse licuit, quod antiquiores Christiani, 
Nogarolez, Vizzanii interpretationes vix cuiquam 
hodie satisfacere posse arbitratus, ipse totum 
opusculum latinum feci. 


" OKEAAOY TOY AEYKANOY 


ΠΕΡῚ THE 


TOY HANTOX ΦΥΣΕΩΣ ΒΙΒΛΙΟΝ, 


—— 9 — —À 


ΚΕΦ. A. 


$ 1. Τάδε συνέγραψεν [Οχελλος ὃ Λευχανὸς περὶ 
τῆς τοῦ παντὸς φύσεως, τὰ μὲν τεχμιηρίοις σαφέσι παρ᾽ 
αὐτῆς τῆς φύσεως ἐχμαθών, τὰ δὲ xol δόξῃ μετὰ λό- 
γου, τὸ εἰχὸς ἀπὸ τῆς νοήσεως στοχαζόμενος, S 2. Δο- 
χεῖ γάρ μοι τὸ πᾶν ἀνώλεθρον εἶναι χαὶ ἀγένητον " ἀεί 
τε γὰρ ἦν καὶ ἔσται" εἰ γὰρ ἔγχρονον, οὐκ ἂν ἔτι ἦν " 
οὕτως οὖν ἀνώλεθρόν τε καὶ ἀγένητον τὸ πᾶν. Οὔτε 
γάρ, εἰ γενόμενόν τις αὐτὸ δοξάζοι, [εὕροιτο ἂν ἐξ 
ὅτου γενηθείη, οὔτε εἰ φθαρτόν, ] εὕροιτο ἂν εἰς ὃ 
φθαρείη χαὶ διαλυθείη ἐξ ὅτου τε xol γέγονεν, ἐχεῖνο 


OCELLI LUCANI 


DE UNIVERSI NATURA 
LIBELLUS. 


^ 
—— 9 0 — 


CAP. I. 


$ 1. Hiec de universi natura Ocellus conscripsit , par- 
tim certis indiciis ab ipsa natura edoclus parlim etiam 
opinione cum ratione conjuncta, id quod probabile est 
intellectu conjiciens. $ 2. Nam universitas interitus et or- 
lus expers mihi videtur, quia semper fuit semperque erit ; 
si enim tempori obnoxia esset , haud sane amplius foret : 
ideo neque ortus in eam cadit neque interitus. Neque 
enim si quis eam natam existimet, reperiat unde gene- 
rata sit, nec si dissolubilem putet , inveniat , in quod dis- 
solvatur ac desinat; siquidem prima omnis rerum naturae 


Ὄχελλος] Iía vocatur hic scriptor a Sext. Empir. adv. 
Math. lib. IX cap. ult., et a Luciano de lapsu inter salu- 
tandum cap. 5; Ὄχελος a Stob:o Ecl. phys. 1 0. 24 et Jam- 
blicho de vit. Pyth. c. 36 ; [Ὥχελλος ἃ Philone libro de mundo 
non interituro p. 728 ed. Colon., in cod. Par. nr. 1928 (A.) 
atque a plerisque hujus libri editoribus Commelino, Viz- 
zanio, Galeo, Battaesio, Dargensio (D'Argens), Οἴχελλος in 
variis lectionibus apud Lucianum atque in iis quas ad hunc 
libellum notarunt Commelinus et Vizzanius. Οὔχελος olim 
legebatur apud Diogenem Laertium et "HxeXoc apud Sextum 
Empiricum. Cf. Canter. varr. lectt. I, 17. "Exxe3o; nomi- 
natur a Syriano ad Arist. Met. XIIT, [Ὄχχελος in codice 
regio Diogenis Laertii citato a Menag. hist. mulier. phil. 
101 et Proclo in Platonis Timcum p. 150 ed. Bas.; Occe- 
jus a Censorino de die natali cap. 4 p. 9 ed. Jahn. qui 
Canterum secutus Ocelli nomen restituit. "OxeXoz denique 
appellatur in codice Vaticano hujus libri atque in duabus 
membranis Parisiensibus nr. 2018 (B.) et nr. 2518 (C.), 
quarum prior inscriptionem habet ὠχέλου λευχανοῦ, altera 
ὡχέλου φιλοσόφου. In hac scripture varietate non tam 
quid codices praebeant quam quid scribi oporteat quaren- 
dum est. Mihi autem idem fere quod Menagio l. c. sta- 
tuendum videtur, ut rarissimum hoc nomen ab ὄχος vel 
ὄχχος i. e. ὀφθαλμός, cujus vocabuli soli grammatici men- 
tionem faciunt et cujus deminutivum habetur ὄχχαλος (vulgo 
ὄχταλος) ap. Arcad. 54, fluxisse putem. Neque mirum vide- 
bitur cuiquam tale nomen ubi similia, quae apud Graecos 
usitata sunt, secum recoluerit. Cf. Pap. lex. p. 2. c. At si 
ab iis nominibus quae in vAoc, υλλος, tàoz et. 3c desinunt, 


ut Ξένυλλος, IToyaóXoc, Τρωίλος, Τέρψιλλος discesseris, non 


multa reperias nomina hominum propria, quorum positio 


. lecsit. De iis loquor, quz hujus syllabze adjectione ab aliis 


vocibus iisque optimorum scriptorum usu confirmatis 
manant. Itaque Κέφαλος quod aliam sequitur analogiam 
et Τράχαλος, ex appellativo proprium nomen factum, quod 
e Tacit. Hist. I, 90 addendum lexico Papiano, hoc loco 
non sunt commemoranda. Jam vero rectene se habeat 
apud Arcadium ὄχχαλος pro eo quod in membranis exstat 
ὄχταλος, an forte ὄχχελος exarandum sit, prorsus incertum 
est. Id tamen patet neque ὥχελος neque ὥχχελλος neque 
Οἴκελλος ["HxeXoc] aut. Οὔχελος ferri posse, sed e reliquis 


formam aliquam esse eligendam. Quamobrem eam sumsi 
quie latino nomini maxime conveniret ideoqüe cum Lova- 
niensi editore et Rudolpho hunc scriptorem "Oxe3ov no- 
minavi., 

περὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεως] Ifa inscribitur liber a Philone 
Judzeo περὶ ἀφθαρσίας χόσμου p. 728. Stobwus Ecl, Phys. 
J, 24 habel τὰ περὶ τοῦ παντὸς φύσεως, Pseudarchytas ap. 
Diog. Laert. VIII, 80 περὶ τᾶς τῶ παντὸς γενέσιος. Proclus 
l. 1. Ocellum laudat ἐν τῷ περὶ φύσεως. Cum Philone Ju- 
deo, antiquissimo teste, consentiunt duo codices Pari- 
sienses A et B. Quapropter hane inscriptionem probavi. 

χεφ. αἽ In codd. Parisiensibus nullum invenitur capitum 
vestigium. — Utrum igitur e codice aliquo heec libelli 
descriptio petita, an a primis editoribus profecta sit ignoro. 

$. 2. ἀνώλεθρον] Sic recte codd. Parisienses; ἀνόλεθρον, 
quod in hoc scriptore non est aptum, Vizzanius posuit. 

ἀγένητον] Ita cod. Par. A. hoc loco et paulo post in ver- 
bis οὕτως οὖν ἀνώλεθρόν τε καὶ ἀγένητον τὸ πᾶν. Idem prae- 
bet Siebenkeesio teste codex Vaticanus. Contra codd. 
Parr. B. et C. ἀγέννητον exhibent. Editores modo hanc 
modo illam formam pretulerunt, quasi promiscue talia 
usurparentur. Rudolphus ubique in hoc libello ἀγέννητον 
scribi voluit. At cum Vizzanio, Galeo, Dargensio et Lo- 
vaniensi editore ἀγένητον hic exarari convenit. Opponitur 
autem τὸ μὲν γενητὸν τῷ ἀϊδίῳ, τὸ δὲ γεννητὸν τῷ ποιητῷ. 
Quo fit ut τὸ ἀγένητον sit quod hic requiritur τὸ ἀΐδιον, τὸ 
ἀγέννητον autem idem prope valeat quod τὸ μὴ (vel inter- 
dum μήπω) γεγεννημένόν. 

οὐχ ἂν ἔτι ἦν] Pro hac codicum scriptura, quam res ipsa 
confirmat, male conjecit Battesius οὐχ ἄν τι ἦν. Neque 


. vero 3j desideratur. Cf. Fisch. Exc. ad Plat. Phaed. c. 1 


n. 9 p. 232. Nogarola sine dubio legit o9x ἂν ἀεὶ ἦν ; ver- 
tit enim : si enim tempori subditum foret, haud sane 
esse perpetuo posset. At nihil mutandum. — Nam hic lo- 
cus expressus videtur e Melisseo (fragm. 11) εἰ γάρ τι τού- 
τῶν πάσχοι, οὐχ ἂν ἔτι ἕν εἴη, quamquam interesse aliquid 
inter utramque sententiam fateor. Arbitratur autem scri- 
ptor quemadmodum tempus przetereat, ita quidquid ei 
obnoxium sit, manere et perpetuum esse non posse. 
ἀνώλεθρόν τε καὶ ἀγένητον τὸ πᾶν] codd, Parisienses ( cf. 
supra)et Vat. Nesligenter Batlzsius ἀγέννητόν τε τὸ πᾶν 


88 


[ 
Ϊ 
L 
T 


πρῶτον τοῦ παντός ἐστιν εἰς ὅ τε πάλιν φθαρήσεται, 
ἐχεῖνο ἔσχατον τοῦ παντὸς ἔσται. Τὸ δέ γε πᾶν γινό- 
μένον σὺν πᾶσι γίνεται χαὶ τὸ φθειρόμενον σὺν πᾶσι 
φθείρεται - χαὶ τοῦτόγε δὴ ἀδύνατον" ἄναρχον ἄρα xol 
ἀτελεύτητον τὸ πᾶν. Οὐ liv οὗ οὖν ἄλλως ἔχει ἢ οὕτως. 
ς 3. Πᾶν τε τὸ γενέσεως à ἀρχὴν εἰληφὸς καὶ διαλύσεως 
ὀφεῖλον χοινωνῆσαι δύο ἐπιδέχεται μεταδολάς: μίαν 
μέν τὴν ἀπὸ τοῦ μείονος ἐπὶ τὸ μεῖζον καὶ IP ἀπὸ 
τοῦ χείρονος ἐπὶ τὸ βέλτιον" καλεῖται δὲ τὸ μὲν ἀφ᾽ 
οὗπερ ἂν ἄρξηται μετὰδάλλειν, γένεσις , τὸ δὲ εἰς ὃ 
ἀφικνεῖται, ἀχμιή" δευτέραν. δὲ τὴν ἀπὸ τοῦ “βείζονος 
ἐπὶ τὸ μεῖον χαὶ τὴν ἀπὸ τοῦ βελτίονος ἐ ἐπὶ τὸ χεῖρον " 
τὸ δὲ συμπέρασμα τῆς μεταθολῆς τ ταύτης ὀνομάζεται 
φθορὰ καὶ διάλυσις. ς 4. Εἰ μὲν οὖν xo τὸ ὅλον xai 
τὸ πᾶν γενητόν ἐστι χαὶ φθαρτόν, γενόμενον ἀπὸ τοῦ 
μείονος ἐπὶ τὸ μεῖζον μετέδαλε, καὶ ἀπὸ τοῦ χείρονος 
ἐπὶ τὸ βέλτιον " ὥστε xal ἀπὸ τοῦ μείζονος ἐπὶ τὸ μεῖον 
μεταδαλεῖ xai ἀπὸ τοῦ βελτίονος ἐπὶ τὸ χεῖρον. Γε- 
νόμενος ἄρα ὃ χόσμος αὔξησιν ἔλαόε καὶ ἀκμήν, xoi 
πάλιν λήψεται φθίσιν χαὶ τελευτήν" ἅπασα γὰρ φύσις, 
f, ἔχουσα διέξοδον, ὅρους ἔ ἔχει τρεῖς χαὶ δύο διαστή- 
ματα" ὅροι μὲν οὖν εἶσι [τρεῖς] γένεσις, ἀχμή, τελευτή" 
διαστήματα δὲ τότε ἀπὸ τῆς γενέσεως, μέχρι τῆς ἀ- 
χμῆς xa τὸ ἀπὸ τῆς ἀχμῆς μέχρι τῆς τελευτῆς. S 5. 
(vulgo 6.) Τὰ σημεῖα δὲ καὶ τεχμήρια τούτου ἐναργῆ, 
τάξεις, συμμετρίαι, σχηματισμοί, θέσεις, διαστάσεις, 


LIB. DE UNiVERSI NATURA. 389 


illa erit pars unde originem traxit, ultima, ad quam rur- 
sus deleta redigetur. Αἱ vero universitas si generetur 
cum omnibus certe partibus simul proseminatur, si disji- 
ciatur, pariter cum omnibus disturbetur necesse est. 'Ve- 
rum hoc saltem fieri nequit. Caret igitur rerum nature 
corpus et initio et fine, neque alia quam hzc ejus ratio 
et conditio est. $ 3. Quidquid autem generationis princi- 
pium habuit ac dissolutionis particeps futurum est , in hoc 
dux mutationes eveniant oportet, quarum prior a minori . 
ad majus atque a deteriore ad melius progreditur : caete- 
rum hac res a qua mutationis initium fit, generatio, illa 
ad quam pervenit, maturitas et flos appellatur : posterior 
a majori in minus et a meliori in deterius transit; hujus 
autem mutationis exitus nominatur interitus et dissolutio. 
$ 4. Quodsi tota mundi compages et rerum universitas 
ortum. habet atque interitura est, ortu ejus accidit, ut e 
minore major, e deteriore melior fieret. . Quapropter etiam 
e majore minor fiet atque e nieliore deterior. Mundus 
igitur, si genitus sit, ut incrementa cepit summumque 
robur consecutus est : ita rursus decrescet et exslingue- 
tur. Omnis enim natura, vicissitudini obnoxia tres habet 
terminos duoque intervalla. Tres illi termini sunt gene- 
ratio, flos, exstinctio ; intervalla vero quod inter genera- 
tionem et florem quodque inter florem et exstinctionem 
intercedit. $ 5. Manifesta hujus rei signa et indicia sunt 
ordines , proportiones, figurze, situs, intervalla, faculta- 


xal ἀνώλεθρον. Vulgo legitur ἀγέννητον τὸ πᾶν καὶ ἀνώλεθρον 
onuisso τε. 

δοξάζοι] cod. Vat.; vulgo δοξάζει. 

εὕροιτο ἂν ἐξ ὅτον γενηθείη, οὔτε εἰ q02016v,] heec verba, 
quae ad sententie integritatem requiruntur, uncis inclusa 
addidit Rudolphus. 
. ἐξ ὅτου τε xol γέγονεν] cod. Vat. et omnes Parisienses. 


. In Par. B. distinctionis virgula librarii errore non post 


γέγονεν, sed post &xeivo ponitur. Horum codicum scriptu- 
ram exhibet editio Lovaniensis. "Vulgo ἐξ οὗ γὰρ Yéyovev, 
quod habent Vizzanius, Galeus, Dargensius. 
τὸ δέ γε πᾶν] cod. Vat.; reliqui male τό γε δὲ πᾶν. 
σὺν πᾶσι φθείρεται codd. Ires Parr.; φθερεῖται Vizzanius. 
τοῦτό γε δὴ] e Rudolphi conjectura; codd. tres Parr. 
τοῦτό γε δὲ, Vat. om. δέ. 
οὐ μὲν οὖν ἄλλως] codd. Parr. A. et B.; in C. scriptum 
est οὔμενον (sed secunda manu superpositum οὖν) ἄλλως. 
. ἔχει] Nogar. male ἔχῃ. 
$ 3. πᾶν τε] cod. Vat. πᾶν δέ. 
ὀφεῖλον χοινωνῆσαι] heec. verba desiderantur in cod. Vat. 
χείρονος] Par. A. χείρωνος. 
ἀφ᾽ οὗπερ ἂν] Sic codd. Vat. et Parr. A. et C. praeterea 
Commelinus et Battosius. Sed Vizz. ἀφ᾽ οὗ àv omisso 
περ. In Par. B. omittitur ἄν. 
βελτίονος] Par. A. fexzíevos. : 
ἐπὶ τὸ χεῖρον] In margine Par. A. inutile est additamen- 
tum φοράν, ut legit Batlzesius, vel φορούς, ut Bertino visum. 
ὃ 4. εἰ μὲν οὖν — ἐστιν] In his verbis expulso soloecismo 
a librariis invecto orationem ad legitimam formam revo- 
cavi; legebatur enim ἐὰν οὖν --- ἐστιν, quae omuium codi- 
cum scriptura est. Nam efsi nonnunquam ἐὰν indicativo 
junctum vel in meliorum scriptorum libros librariorum 


negligentia irrepsit, velut apud JEschin. χατὰ Τιμάρχον. 
LI 


pag. 261 ed. Bekker. ἐὰν δὲ “πλέονος ἄξιός ἐστι ζημίας (ita 
plerzeque membrana) quod Bekkerus unius codicis aucto- 
ritatem secutus in ἐὰν 6à — 3; mutavit, tamen heec structura 
non invaluit ante Malalam, pessimum noni seculi scripto- 
rem. Cf. infra cap. IL $ 9 

γεννητόν] Ita cod. Par. 
habet θνητόν. 

μεῖζον μετέθαλε]. μεταδάλλει cod. Par. A ; B. habet. μετα- 
θάλλῃ, C. μεταδάλλειν. In cod. Vat. Vizzanio teste repe- 
ritur μεταδάλλῃ; Siebenkeesius legit μεταδάλλει. — Contra 
in Lovaniensi editione, apud Vizzanium et Dargensium:. est 
μετέδαλλε, cujus loco Commelinus, Galeus, Battosius et 
Rudolphus μετέδαλε ediderunt, non male, propter verba 
αὔξησιν ἔλαδε. Sed codicum haec lectio sit an conjectura, 
ignoro. 

ἀπὸ τοῦ μείζονος τοῦ inclusum apud Commelinum non 
desideratur in tribus codd. Parisiensibus. 

μεῖον μεταδαλεῖ] Ita cod. Par. C.; reliqui duo μιεταθάλλει. 

οὖν εἰσι τρεῖς] τρεῖς, quod ex antecedentibus male repe- 
titum videtur, uncis inclusit Rudolphus. 

$ 5. Hanc et sequentem paragraphum ipsius loci natura 
ductus cum Rudolpho transposui. 

σημεῖα δὲ xai τεχμήρια] xat deest in cod. Vat. Rudolphus 
hic ut $ 14 legi volebat σημεῖά τε xxi vexp. Baltosius ση- 
μεῖα δὲ καὶ τὰ vexp.; sed τὰ non legitur in codd. Parr, 

τεχμήρια τούτου] [{ἃ Parr. A. et B., item codd. Vatt. 
At Nogarola, Commelinus et Battoesius legunt, αὐτοῦ. — Cae- 
terum τούτον quum ad totam que preegressa est disputatio- 
nem pertineat, verti debet Aujus rei. lllud αὐτοῦ vulgari 
paragraphorum ordine decepti ad πᾶν reltulerunt editores. 

τάξεις, συμμετρίαι] In Lovaniensi editione omittitur arti- 
culus ante omnia quae sequuntur substantiva τάξεις, σνυμ.- 
μετρίαι x. T. À. sed duobus primis nominibus articulum 


À.; vulgo γεννητόν. Cod. Vat. 


* 


390 OCELLI LUCANI 


δυνάμεις, ταχυτῆτες πρὸς ἄλληλα καὶ βραδυτῆτες, ἀρι- 
θμοί, ἔτι δὲ καὶ χρόνων περίοδοι" πάντα γὰρ τὰ τοιαῦτα 
μεταθολὴν xal μείωσιν ἐπιδέχεται χατὰ τὴν τῆς γενετῆς 
φύσεως διέξοδον " τῇ μὲν γὰρ ἀχμῇ διὰ τὴν δύναμιν τὰ 
μείζονα xal τὰ βελτίονα παρέπεται, τῇ δὲ φθίσει διὰ 
τὴν ἀσθένειαν τὰ μείονα xal τὰ χείρονα, S 6. ( vulgo 
5.) Τὸ δέ γε ὅλον xai τὸ πᾶν οὐδὲν ἡμῖν ἐξ αὑτοῦ 
παρέχεται τεχμήριον τοιοῦτον * οὔτε γὰρ γενόμενον 
αὐτὸ εἴδομεν, οὔτε μὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον χαὶ τὸ μεῖζον 
μεταδάλλον, οὔτε χεῖρόν ποτε ἢ μεῖον γενόμενον, ἀλλ᾽ 
ἀεὶ χατὰ ταὐτὸ χαὶ ὡσαύτως διατελεῖ, καὶ ἴσον χαὶ 
ὅμοιον αὐτὸ ἑαυτοῦ. S 7. Τὸ δέ γε ὅλον καὶ τὸ πᾶν 
ὀνομάζω τὸν σύμπαντα χόσμον * δι᾽ αὐτὸ γὰρ τοῦτο xoi 
τῆς προσηγορίας ἔτυχε ταύτης, Ex. τῶν ἁπάντων δια- 
χκοσμηθείς" σύστημα γάρ ἐστι τῶν ὅλων φύσεων αὖτο- 
τελὲς xal τέλειον " ἐχτὸς γὰρ τοῦ παντὸς οὐδέν * εἰ γάρ 
τί ἐστιν, ἐν τῷ παντί ἐστι, χαὶ σὺν τούτῳ τὸ πᾶν 
πάντα ἔχει, τὰ μὲν ὡς μέρη τὰ δὲ ὡς ἐπιγεννήματα. 
6 8. Τὰ μὲν οὖν ἐμπεριεχόμενα τῷ χόσμῳ πρὸς τὸν 
χόσμον ἔχει τὴν συναρμογήν, ὃ δὲ χόσμος πρὸς οὐδὲν 
ἕτερον, ἀλλ᾽ αὐτὸς πρὸς αὗτόν " τὰ μὲν γὰρ ἄλλα πάντα 


tes, motuum vel celeritas vel tarditas eorumque inter se 
comparatio, numeri prseterea ac temporum ambitus; 
ejusmodi enim omnia pro generatze nature vicissitudine 
mutantur et decrescunt : nam cum maturitate ac flore pro- 
pter robur majora et meliora conjuncta sunt, cum sene- 
scentis eorporis statu propter virium imbecillitatem minora 
ac deteriora. $ 6. Verumenimvero hoc universum et rerum 
nature corpus nullum ex se nobis hujusmodi indicium 
prebet. Neque enim oriri illud vidimus, neque in me- 
lius et majus mutari, neque deterius unquam aut minus 
evadere, sed eodem semper statu eademque ratione per- 
manet sibique par et sui simile est. $ 7. At totius rerum 
compagis et universitatis nomine totum hunc mundum 


appello : nam ab eo quod ex omnibus compositus ordi- 


natusque est hoc ipsum nomen invenit. Quippe perfectas 
quidam et absolutus naturarum omnium coetus est; nimi- 
rum nihil extra rerum universitatem exstat. Si quid enim 
est, in universo reperitur ef cum hoc universum omnia 
habet vel ut partes vel ut res adventitias. $ 8. Atque ea 
quidem, quie mundus complectitur, cum mundo, mundus 
vero cum nulla alia re quam cum se ipso conjunctus est. 


addidit Battsius e tribus codd. Parr. lisdem vocibus 
articulum adjecerunt Vizzanius et Rudolphus, reliqui edi- 
tores habent quidem , sed inclusum. Mihi omittendus 
videtur. 
ταχυτῆτες---βραδυτῆτες ] Sic cod. Par. B.; sed C. habet 
ταχύτητες et βραδύτητες, quod omnes editores receperunt. 
At veteres constat dixisse ταχυτής et βραδυτής, recentio- 
res ταχύτης et βραδύτης. Prius igitur probandum. 
ἀριθμοί, ἔτι δὲ] codd. tres. Parr. ἀριθμοὶ οὖν, Vaticanus 
alter item ἀριθμοὶ οὖν, alter ἀριθμοὶ αὖ. Vulgo legitur ἀρι- 
θμοὶ γοῦν ; sed sensus postulat id quod Nogarola expressit 
praterea. Maque ἔτι δὲ contextui inserui. 
γενητῆς φύσεως διέξοδον] cod. Par. A.; reliqni libri γεν- 
νητῆς. Verbum διέξοδος ab hoc scriptore.de universo vitae 
curriculo omnique ejus vicissitudine ab ortu usque ad obi- 
tum dicitur; cui notioni exprimendz non satis aptum 
vocabulum in latino sermone reperias. Quamvis enim 
διέξοδον interdum vitz decursum recte appelles, qua voce 
nominis origo explicatur, tamen plerumque aliter dicen- 
dum est. Quamobrem pro loci natura diverse hoc voca- 
bulum converti aut vicissitudinis nomen usurpari con- 
venit. 
xoi τὰ χείρονα] τὰ omissum est in codd. Parr. A. et C. 
atque in Commelini et Batteesii editionibus, legitur autem 
in cod. B. Cod. A. habet χερείονα. 
. $. 6. τὸ δέ γε ὅλον] Hanc paragraphum affert Patricius 
Disc. Perip. T. II lib. VI p. 279, legit autem «à δ᾽ ὅλον. 
ἐξ s αὑτοῦ] pro ἐξ αὐτοῦ recte posuit Rudolphus. 
οὔτε μὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον — μεῖον γενόμενον) Vizzanius cum 
codd. Vatt. οὔτε μὴν ἐπὶ βέλτιον χαὶ τὸ χεῖρον μεταθάλλον, 
οὔτε μεῖζον ποτὲ ἢ μεῖον γενόμενον. Editio Lovaniensis : 
οὔτε μὲν ἐ. τὸ βέλτιον x. τ. μεῖζον μετ. οὔτε μεῖζον ποτὲ ἢ 
p. y. ut μεῖζον bis legatur, χεῖρον omittatur. Expressit 
hoc Christianus : neque in melius quidem et majus mu- 
tari, neque majus unquam aut minus fieri. In Par. 
A. est οὔτε μὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον xol τὸ μεῖον μεταθάλλον οὔτε 
μεῖζον ποτὲ ἢ μεῖον γιγνόμενον. n B. legitur χεῖρον pro 
μεῖζον et μεῖζον pro χεῖρον, praeterea γινόμενον ; in Par. C. 
μεῖζόν ποτε pro χεῖρόν move. Ego cum Rudolpho secutus 
sum lectionem Nogarole, Commelini, Galei, BatLsii, 


aliorum, nisi quod pro οὔτε μὲν e codd. scripsimus οὔτε 


. μήν. 


χυτὰ ταὐτὸ] codd. tres Parr.; τὸ αὐτὸ Dargensius. 

ἴσον xoi ὅμοιον αὐτὸ ἑφατοῦ. Junctura ἴσον (vulgo ἴσον) 
xai ὅμοιον αὐτὸ ἑχυτοῦ, quiae exstat in codd., fortasse ab 
antiqua greecitate prorsus abhorrere videbatur Rudolpho, 
qui ἑχυτῷ scribendum conjecit. Nam recentiores Grzeci 
quo tempore infrequentior esse coepit dativus , modo pa- 
trium, modo accusandi casum in ejus locum substituerunt. 
Vid. Corais Ἄταχτ. I p. 108 et nos ad Demetr. Zen. p. 42. 
Sed in hac locutione genitivus, licet rarus sit, nihil tamen 
habet offensionis. Similiter Xenoph. Anab. IV, 1, 17 : ὥστε 
ἡ πορεία ὁμοία φυγῆς ἐγίγνετο. 

$ 7. τὸ δέ γε ὅλον] Vizz. om. γε 


δι’ αὐτὸ γὰρ τοῦτο] Sic codd. Vatt. et Par. Β.; sed A.- 


habet δι᾽ αὐτὸ γοῦν τοῦτο. In reliquis libris est διὰ γὰρ τοῦ- 
το. [n Par. B. praeterea male legitur ἔτυχε ταύτης αὐτῶν 
ἁπάντων. 

διαχοσμιηθεὶς] cod. Vat, teste Siebenkeesio. "Vulgo δὴ 
χοσμηθείς. 

ἐστι τῶν ὅλων φύσεων] Ita editio Lovaniensis, Comme- 
linus, Batteesius, Patricius Disc. Perip. T. II lib. II p. 204, 
Nogarola. Contra cod. Val. τῆς τῶν ὅλων φύσεως. Idem 
praebent codd. Parr. B. et C. In A. legitur ἐστι τῶν ὅλων 
φύσεως. 

εἰ γάρ τί ἐστιν, ἐν τ. — ἐπιγεννήματα] Ta. locum Rudol- 
phus conjectura restituit. Vulgo sie scribitur : ei γάρ τί 
ἐστίν, ἐν τῷ παντί ἐστι, xal σὺν τούτῳ τὸ πᾶν, καὶ σὺν τούτῳ. 
τὸ πάντα ἔχειν, τὰ μὲν ὡς μέρη x. τ. Δ. Patricius l. c. ha- 
bet : εἶ γὰρ ἐστὶν, ἐν τῷ παντὶ ἐστὶν, xal σὺν τούτῳ τὸ πᾶν" 
χαὶ σὺν τούτῳ πάντα ἔχει τὰ μὲν * cc 

$ 8. τὴν συναρμογήν] τὴν Omiss. in Par. B. 

πρὸς οὐδὲν ἕτερον] Ita Par. B.; sed male Parr. A. ie C. 
πρὸς οὐδένα Ex. quie lectio et in Lovaniensi exemplari exstat. 

πρὸς αὑτόν] codd. Parr. A. εἰ B.; codd. Vatt. πρὸς 
αὐτόν. Vulgo πρὸς ἑαυτόν. 

ἀλλ᾽ ἐπιδεῖ τῆς] Cod. Par. C. (et edit. Lovan.) ἀλλ᾽ ἐπιδεῖ 
xoi τῆς, sed A. et B. ἀλλ᾽ ἐπειδὴ xol τῆς. Cod. Vat. Sie- 
benkeesio teste ἐπειδὴ ἐπιδεῖται. Commelinus, Vizzanius, 


A, 


Galeus, alii ἔτι δεῖται τῆς. — Battoesius ἀλλ᾽ ἐπιδεῖ τῆς omisso 


LIB. DE UNIVERSI NATURA, 


τὴν φύσιν οὐχ αὐτοτελῆ ἔχοντα συνέστηχεν, ἀλλ᾽ ἐπι- 
e L4 - M 
δεῖ τῆς πρὸς τὰ ἐχτὸς ἐχόμενα συναρμογῆς" ζῶα μὲν 
πρὸς ἀναπνοήν, ὄψις δὲ πρὸς τὸ φῶς, αἵ δὲ ἄλλαι αἰσθή- 
σεις πρὸς τὸ οἰκεῖον αἰσθητόν" τὰ δὲ φυτὰ πρὸς τὸ 
φύεσθαι ἥλιος δὲ xel σελήνη xoi οἱ πλάνητες χαὶ οἵ 
- m" m , 
ἀπλανεῖς κατὰ τὸ μέρος μὲν τῆς χοινῆς διαχοσμήσεως 
αὐτοῦ * αὐτὸς δὲ πρὸς οὐδὲν ἕτερον, ἀλλ᾽ αὐτὸς πρὸς 
αὑτόν. S' 9. Ἔτι δὲ xoi οὕτως εὔγνωστον ἔσται τὸ 
m l4 
λεγόμενον ὅτι ἀληθές ἐστι" τό τε γὰρ πῦρ, ἑτέρῳ θερ- 
μαντιχὸν ὄν, αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ θερμόν ἐστι, xai τὸ μέλι 
e EN 
γλυχαντιχὸν γενόμενον αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ γλυχύ ἐστι , καὶ 
αἱ ἀρχαὶ τῶν ἀποδείξεων, τῶν ἀφανῶν σημαντιχαὶ 
οὖσαι, αὐταὶ ἐξ ἑαυτῶν ἐμφανεῖς τε xal γνωσταί εἰσιν" 
οὕτως οὖν χαὶ τὸ τοῖς ἄλλοις αἴτιον γινόμενον τῆς αὖτο- 
τελείας αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ αὐτοτελές ἐστι, χαὶ τὸ τοῖς 
ἄλλοις αἴτιον γινόμενον τῆς σωτηρίας καὶ διαμονῆς 
ψλ D , A ὃ , é / ὶ ^ 
αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ σωζόμενον xal διαμένον ἐστί, xoi τὸ 
τοῖς ἄλλοις αἴτιον γινόμενον τῆς συναρμογῆς αὐτὸ ἐξ 
ἑαυτοῦ συνηρμοσμένον ἐστίν. ὋὉ δέ γε χόσμος αἴ- 
, "oy 1 - 1 ὶ m f b 1 
τιός ἐστι τοῖς ἄλλοις xol τοῦ εἰναι xal τοῦ σώζεσθαι xot 
^ - - 5. 
τοῦ αὐτοτελῇ εἶναι αὐτὸς ἄρα ἐξ ἑαυτοῦ ἀΐδιός ἐστι 
xa αὐτοτελής, καὶ διαμένων τὸν πάντα αἰῶνα, καὶ δι᾽ 
αὐτὸ τοῦτο τοῖς ἄλλοις παραίτιος γινόμενος τῆς διαμο- 
Vic. S 10. Ὅλως δὲ εἰ καὶ διαλύεται τὸ πᾶν, ἤτοι εἰς 
τὸ ὃν ἢ εἰς τὸ μὴ ὃν διαλυθήσεται" καὶ εἰς μὲν τὸ ὄν, 
5.7 5 Ὁ ^ , AT 9 bi 
ἀδύνατον * οὐ γὰρ ἔσται τοῦ παντὸς φθορά, ἐὰν eic τὸ 
ὃν διαλύηται " τὸ γὰρ ὃν ἦτοι τὸ πᾶν 7) μέρος τί ἐστι 
l T» 
m , M 5 ? b 14 V 
τοῦ παντός" xol μὴν οὐδὲ elc τὸ μὴ ὄν, ἀυνήχανον γὰρ 


391 


Nam reliqua omnia ita sunt composita , ut natura non 
perfecta praedita sint, sed. egeant quadam cum rebus ex- 
ternis iisque proximis conjunctione , animalia quidem cum 
spiritu quem de ccelo ducunt , oculi cum lumine, czeteri 
sensus cum re et ea quidem propria quae unicuique eorum 
subjicitur, plante. cum incrementi causis : sol denique, 
luna et stellae tam vage quam inerrantes ut partes com- 
munis rerum compagis ipso mundo egent, sed mundus 
cum nulla alia re, quam cum se ipso conjunctus copula- 
iusque est. ὃ 9. Preeterea ex his facile intelligi poterit id 
esse verum quod dicimus ; nam et ignis quum aliis rebus 
impertire calorem queat, ipse per se calidus est, et mel 
quum ad suam dulcedinem aliis conciliandam valeat, 
suapte natura dulce est, et demonstrationum causa, qui- 
bus res occultze declarantur, ipsce per se perspicua atque 
omnium ecaptui accommodat: sunt : similiter id quod 
aliis perfectionem addit sua vi perfectum sit necesse est, 
et quod in causa est, ut alia serventur et permaneaut, 
ipsum sua sponte salvum ac permanens est, et quod aliis 
rebus aptam conjunctionem prebet , sua natura apte jun- 
ctum sit oportet. Mundus autem in causa est, ut alia 
non modo sint, verum etiam serventur perfectionemque 
habeant : ipse igitur sua vi sempiternus perfectusque est 
seternoque permanens tempore, atque ob eam rationem 
aliorum perpetuitalis auctor esse censendus est. $ 10. 
Omnino autem si intereat universum, aut in id quod est, 
aut in id quod non est oportet dissolvatur. Αἱ fieri ne- 
quit, ut in id quod est dissolvatur, neque enim univers;ta- 
tis erit interitus, ubi in id quod est facta fuerit dissolu- 
tio, siquidem id quod est aut universum aut universi 
pars est. Neque vero ad nihilum recidet, quum fieri non 


xxi legit, quod in contextum recipiendum existimavi. 

πλάνητες] codd. Parr. Galeus, Dargensius , Battoesius. 
At Vizzanius et Commelinus πλανῆται. 

oi ἀπλανεῖς] codd. tres Parr.; oi est inclusum apud Com- 
mel. Gal. Dargens. 

χατὰ τὸ μέρος: Ita codd. Parr. A. et C.; τὸ omittitur 
in cod. B. atque in cod. Vat. teste Siebenkeesio. 

τῆς χοινῆς διαχοσμήσεως] cod. Par. A. οἱ C.; in poste- 
riore sequitur αὐτοῦ δὲ πρὸς omisso αὐτός. In cod. B. 

α 

exstat τῆς διαχοσμήσεως xot; αὐτοῦ : sunt autem litterae 
&, B, Y quibus ordo verborum indicatur, rubrica scripte. 
Lectionem Par. A. prcterea exhibent codd, Vatt. atque 
edd. Lovan. Vizzan. Balt. Rud.; χοινῆς deest in Veneta No- 
garole; quapropter inclusa est hec vox apud Commel. 
Gal. Dargens. 

αὐτὸς δὲ πρὸς] cod. Par. C.; omittuntur hac verba in 
Par. A. In cod. B. margini secunda manu inscripta sunt 
verba αὐτὸς μὲν. 

ἀλλ᾽ αὐτὸ: ποὸς αὑτόν] cod. Vat. teste Siebenkeesio ; 
codd. tres Parisienses habent ἀλλ᾽ αὐτὸς πρὸς αὐτόν, Eadem 
lectio comparet in edd. Lovan. et Vizzan. Male Nogarola 
ἀλλὰ πρὸς αὐτοῦ. neple Ballosius : αὐτὸς δὲ πρὸς οὐδὲν 
ἕτερον, ἀλλὰ αὐτὸς. δὲ πρὸς αὐτοῦ hac adnotatione adjecta : 
« le manuscrit du Roi nr. 1928 omet αὐτὸς δὲ, et l'ajoute 
aprés ἀλλά. » Sed oscitanter codicem inspexit. Rudolphus 
exemplar Vat. secutus est. 

$ 9. αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ θερμόν et paulo post αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ 
γλυχῦ] 11 omnes codd. Par. et Vatt. atque edd. Lovan. 
Vizzan. Batt. Sed αὐτὸ ἐξ αὐτοῦ Nog. Commel. Gal. Priore 
loco apud Dargensium et Rotermundum αὐτὸ ἐξ desideratur. 


éu;avei;] codd. Vatt. et tres Parisienses. ldem legitur 
in edd. Comm. Lovan. Vizz. atquealiis. Contra Nogarola 
et Patric. Disc. Perip. T. II. L. I, p. 193 vulgarunt ἐχφα- 
vei;, quod eundem prope sensum habet. 

γνωσταί] correxi pro eo quod in codd. est γνωστιχαί, 

οὕτως οὖν xal τὸ τοῖς ἄλλοις αἴτιον γινόμενον] cod. Par. 
C.;atin cod. A. legitur οὕτως οὖν xai τοῖς ἄλλοις αἴτιόν 
τι γιγνόμενον omisso τὸ et inserto τι et in cod, B. οὕτως οὖν 
xoà τὸ toi; ἄλλοις γινόμενον omisso αἴτιον.  Battoesius per- 
peram codicis A. scripturam approbavit. 

αἴτιον γινόμενον τῆς σωτηρίας] cod. Par. C.; at incod. A. 
exstal γιγνόμενον αἴτιον t. c. In cod. B. desideratur αἴτιον 
ut in codd. Vatt. teste Vizzanio. 

αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ συνηρμοσμένον ἐστί"] Ita codd. Parr. A. 
et Β.; 1η cod. C. verba ἐξ ἑαυτοῦ margini secunda manu 
inscripta sunt. 

αἴτιός ἐστι xot; ἄλλοις xo τοῦ εἶναι xad τοῦ σώζεσθαι] codd. 
Parr. A. et B. Non aliter Vatt. leste Vizzanio. Αἱ in 
cod. Par. C. librarii errore hoec leguntur : ὃ δὲ y& χόσμος 
αἴτιός ἐστι τοῖς ἄλλοις αἴτιον γινόμενον τῆς συναρμογῆς, αὐτὸ 
ἐξ ἑαυτοῦ συνηρμοσμένον ἐστίν. ὃ δέ γε χόσμος x. τ. X. Jam 
sequuntur ea qua in reliquis membranis comparent, priora 
autem, tanquam deleta, atra linea notata sunt, Vulgo legi- 
tur αἴτιός ἐστι τοῖς ἄλλοις τοῦ εἶναι xal τοῦ σώζεσθαι. 


αὐτοτελῆ] codd. Parr. A. et B.; in cod. C. est αὐτοτελεῖ,, 


sed secunda manus in margine αὐτοτελῆ correxit. 
γινόμενος τῆς διαμονῆς] cod. Par. €.; reliqui duo γιγνό- 
μενος. Post διαμονῆς in tribus illis codicibus pariterque in 
Vatt. Vizzanio teste adduntur verba τῶν ὅλων, qua for- 
tasse e primis sequentis paragraphi verbis ὅλως δὲ orla 
cum Rudolplo delenda putavi. Additamentum lioc uncis 


, 


392 OCELLI 


τὸ ὃν ἀπολέσθαι ἐκ τῶν μὴ ὄντων ἢ εἰς τὸ μὴ ὃν ἀνα- 
λυθῆναι, ἬἌλφθαρτον dox xal ἀνώλεθρον τὸ πᾶν. 
S 11, Εἰ δὲ xoi δοξάζοι τις αὐτὸ φθείρεσθαι, ἤτοι ὅπό 
τινος τῶν ἔξω τοῦ παντὸς φθαρήσεται δυναστευόμενον, 
Ἢ ὑπό τινος τῶν ἐντός " οὔτε δ᾽ ὑπό τινος τῶν ἔξωθεν" 
ἐκτὸς γὰρ τοῦ παντὸς οὐδέν τὰ γὰρ ἄλλα πάντα ἐν τῷ 
παντί, xa τὸ ὅλον xal τὸ πᾶν ὃ χόσμος“ οὔτε ὑπὸ τῶν 
ἐν αὐτῷ " δεήσει γὰρ ταῦτα μείζονά τε καὶ δυναμικώ- 
τέρα εἶναι τοῦ παντός" τοῦτο δὲ οὐχ ἀληθές" ἄγεται 
γὰρ τὰ ἄλλα πάντα ὑπὸ τοῦ παντός, xal χατὰ τοῦτο 
χαὶ σώζεται xal συνήρμοσται xat βίον ἔχει καὶ ψυχήν' 
εἰ δὲ οὔτε ὑπό τινος τῶν ἔξωθεν, οὔτε ὗ πό τινος τῶν ἔν- 
δοθεν φθαρήσεται τὸ πᾶν, ἄφθαρτος d ἄρα χαὶ ἀνώλεθρος 
ὃ κόσμος. τοῦτον γὰρ ἔφαμεν εἶ εἶναι τὸ πᾶν. S 12. "Ext 
δὲ xal ὅλη δι᾿ ὅλης f, φύσις θεωρουμένη τὸ συνεχὲς ἀπὸ 
τῶν πρώτων καὶ τιμιωτάτων ἀφαιρεῖ κατὰ λόγον ἀπο- 
μαραινομένη χαὶ προσάγουσα ἐπὶ πᾶν τὸ θνητὸν xal 
διέξοδον ἐπιδεχόμενον τῆς ἰδίας συστάσεως. Τὰ μὲν 


LUCANI 


possit ut id quod est eorum vi quce non. sunt pereat aut 
ad nihilum redigatur. Itaque inviolatum et interitus ex- 
pers hoc rerum natura corpus est. $ 11. Quodsi quis 
illud interiturum esse existimet, causa aut extra omnem 
rerum naluram posita aut interna victum peribit : sed non 
externa causa, quum extra rerum universitatem nihil sit, 
quoniam reliqua omnia universo continentur ac tota re- - 
rum compages atque illud naturae corpus idem est quod 
mundus : neque rebus internis, quippe quas universo 
majores et validiores esse oporteret : at hoc non est verum : 
cxtera enim omnia universi vi moventur ejusque legibus 
convenienter et servantur et conjuncta sunt vitamque et 
animam habent : quamobrem si neque externa vi neque 
interna causa peribit rerum universitas , inviolatus et in- 
teritus expers mundus est, quem rerum universitatem 
esse perhibuimus, $ 12. Jam vero universa rerum natura 
si per omnes partes spectetur, licet proportione quadam 
deficere ( ac deterior et caduca fieri) videatur, tamen con- 
tinuationem et perennitatem a primis prcestantissimisque 
corporibus sumtam ómnibus mortalibus affert, quibus- 
concretionis suce vicissitudines accidunt. Prima enim illa 


incluserunt Commelinus, Galeus et recentiores editores. 

$ 10. εἰ xai διαλύεται] codd. Parr. B. et C. 

ἐὰν el; τὸ ὃν διαλύηται] Cod. Vat. teste Vizzanio, qui 
tamen ipse διαλύεται vulgavit. E Parisiensibus A. habet 
διαλύεται, reliqui διαλύηται. 
. ἢ μέρος τί ἐστι] codd. Parr. A. et Β., item Vat. Sieben- 
keesio teste. Sed Par. C. 7; τὸ μέρος τί ἐστι, quoe scriptura 
in omnes editiones transiit. 

ἀμήχανον γὰρ τὸ ὃν ἀπολέσθαι ἐχ τῶν μὴ ὄντων] cod. Par. 
B.; in cod. A. omissum est μὴ, quod etiam in contextu 
cod. C. deest, sed in margine minutis litteris secunda 
manu nofatum reperitur. Cum cod. B. consentit editio 
Lovaniensis, cod. A. Battesius seculus est. Vizzanius 
mendose e cod. Vatic. ἀπολέσθαι ἐκ τῶν ὄντων. | Nogarola 
propter Pbilonis verba libro de mundo non interituro 
pag. 728 A. Colon. ὥσπερ γὰρ &x τοῦ μὴ 6 ὄντος οὐδὲν γίνε- 
ται, οὐδὲ εἰς τὸ μὴ ὃν φθείρεται" ἐκ γὰρ τοῦ οὐδαμοῦ ὄντος 
ἀμήχανόν ἐστι γενέσθαι τι, τό τε ὃν ἐξαπολέσθαι ἀνήνυστον 
xai ἄπαυστον, quibus verbis argumenta hic allata repeti 
opinabatur, ἀπολέσθαι in ἀποτελεῖσθαι mutandum esse 
conjectavit. Quam conjecturam plerique editores proba- 
runt. At neque Philo presse sequitur 'scriptoris nostri 
vestigia, neque quidquam in verbis ἀπολέσθαι ix τῶν μὴ 
ὄντων. depravatum est. Cave tamen cnm Rudolpho legas 
ἀπολέσθαι ἐκ τῶν ὄντων, quod ille male vertit : evane- 
scere, abire e rebus qux sunt. Namque aperte hoc ait 
scriptor : fieri non potest ut entis interitus eorum ope 
qua non sunt efficiatur vel ut ens ad nihilum rediga- 
tur. Estigitur ἀπολέσθαι ἐχ τῶν μιὴ ὄντων accipiendum 
ut apud Sophoclem CEd. R. 1125 ἀνδρὸς ἐχ τίνος διώλετο ; 
et apud Homerum Iliad. XVIII, 107 ὡς ἔρις Ex τε θεῶν ἔχ τ᾽ 
ἀνθρώπων ἀπόλοιτο xol χόλος x. τ. ). Huc accedit quod in 
sequentibus ἀνώλεθρον respicit ad ἀπολέσθαι, ἄφθαρτον ad 
ἀναλυθῆναι. 

ἄφθαρτον ἄρα] cod. Par. A.:at in codd. B. et C. et in 
Vatt. Vizzanio teste legitur ἄφθαρτον γάρ. 

$ 1t. xoi δοξάζοι] Cod. Vat. non habet xoi et Vizzanius 
legit δοξάζει. 

ὑπό τινος τῶν ἔξω --- τῶν ἔξωθε: ] codd. Parr. A. et B.; 


.Sed in cod. C. omissa sunt ἔξω τοῦ παντὸς φθαρήσεται bv- 


νασιευόμενον, ἢ ὑπό τινος τῶν. In editione Lovaniensi, 
quae ex illo codice ducta videtur, haec exstant : ὑπό τινος 
τῶν ἔξωθεν ἤτοι ὑπό τινος τῶν ἐντός, οὔτε δὲ ὑπό ttvac τῶν 


ἔξωθεν x. τ. λ. Ultima in vulgatis exemplaribus sunt οὔτε 
δὲ ὑπό τινος τῶν ἔξωθεν. 

μείζονά τε xoi] Ita codd. Parr. omnes; τε inclusum in 
edd. Commelini, Galei atque aliis. à 

οὖχ ἀληθὲς] codd. tres Parr.; idem legitur in Vatt. te- 
stibus Vizzanio et Siebenkeesio atque in edd. Lovan. Vizz. 
et Batt. Sed Nogarola, Commelinus et Galeus male legunt 
οὐχ ἀληθεύει. 

ἄγεται γὰρ τὰ ἄλλα πάντα] Sic omnes libri Parisienses et 
cod. Vat. ἃ Siebenkeesio collatus. Vulgo ei γὰρ τὰ. 
πάντα. 

ἀνώλε εθρος] codd. Parr. A. et C.; ἀνόλεθρος cod. B. 

τοῦτον γὰρ ἔφαμεν] cod. Par. A. el Vaticanus a Sieben- 
keesio excussus, Idem invenitur in ed. Lovan. Sed cod. 
Par. B. librarii errore habet τούτων γὰρ ἔφαμεν. Vulgo 
legebatur ante Rudolphum τοῦτο γὰρ ἔφ. 

$ 12. χατὰ λόγον ἀπομαραινομένη] Sie codd. Parisienses. 
In codice Vaticano Vizzanius repperit xaz' ἐλίγον, Sieben- 
keesius χατ᾽ ὀλίγον, quod non repudiandum. 

ἀπομιχραινομένη xai προσάγουσα] cod. Par. À.; vulgo le- 
gilur ἀπομαραινομένη τὸ συνεχὲς xol προσάγουσα. Sed 
verba τὸ συνεχὲς omitti posse jam intellexerunt Battaesius 
et Rudolphus. Etsi enim τὸ συνεχὲς intelligendum est ad 
vocem προσάγουσα, tamen priori participio adjungi non 
potest, in posterioris autem structura facile subaudiri. 

διέξοδον ἐπιδεχόμενον)] Schultesii conjectura est in Bi- 
blioth. der griech. Philosophen p. 302 proposita atque a. 
Battzesio et Rudolpho in verborum ordinem recepta. Codd, 
habent ἐπιδεχομένη. 

τὰ αὐτὰ xai ὡσαύτως] Ita codd. Parisienses; xai quod in 
contextu orationis habet Baítoesius, operarum errore in ejus 
adnotatione desideratur. 

ἀμείδοντα] Post hanc vocem in omnibus membranis la- 
cuna est, excepto cod. Par. A., ubi haec habentur : ὥσαύ- 
τως χύχλον ἀμείθοντα, διέξοδον οὐχ ἐπιδεχόμενα τῆς οὐσίας" 
τὰ δὲ δεύτερα πῦρ xai ὕδωρ xal γῆ xal ἀήρ, ὅρον γὰρ ἀμείδουσιν 
ἐφεξῆς. Battoesius ejecto γὰρ locum ut a Rudolpho et ἃ no- 
bis editus est constituit. Ante DBattaesium mutila enuntia- 
tio sic scribebatur : ὡσαύτως χύχλον ἀμείδει " διέξοδον, οὐχ 


ἐφεξῆς xal συνεχῶς, οὗ μὴν τὴν χατὰ τόπον x. τ. À. In cod. 


Vat. tamen atque in Par. B. pro ἀμείδει est ἀμείδοντα, 
sed pro οὐχ in Vat. οὖν. 
οὗ μὴν τὸν — ἀλγὰ τὸν] Ita Vizzanius, Ballzesius et Ru- 


| 
| 
Ι 


^ 


γὰρ πρῶτα χινούμενα χατὰ τὰ ἀὐτὰ χαὶ ὡσαύτως 
χύχλον ἀμείδοντα, διέξοδον οὐκ ἐπιδεχόμενα τῆς οὐὖ-- 
σίας" τὰ δὲ δεύτερα, πῦρ χαὶ ὕδωρ καὶ γῆ καὶ ἀήρ, 
ὅρον ἀμείδουσιν ἐφεξῆς καὶ συνεχῶς, οὐ μὴν τὸν χατὰ 
τόπον, ἀλλὰ τὸν χατὰ μεταῤολήν, S 18. Πῦρ μὲν 
γὰρ εἰς ἕν συνερχόμενον ἀέρα ἀπογεννᾷ, ἀὴρ δὲ ὕδωρ, 
ὕδωρ δὲ γῆν᾽ ἀπὸ γῆς δὲ ἣ αὐτὴ περίοδος τῆς μεταῦο- 
λῆς μέχρι πυρός, ὅθεν ἤρξατο μεταδάλλειν. Οἱ δὲ 
χαρποὶ χαὶ τὰ πλεῖστα τῶν ῥιζοφύτων ἀπὸ σπερμάτων 
ἀνέλαθον τὴν ἀρχὴν τῆς γενέσεως, καρπωθέντα δὲ 


«καὶ τελε εἐσφορήσαντα πάλιν ἐπὶ τὸ σπέρμα τὴν ἀνάλυ-- 


σιν ποιεῖται, ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ xal ἐπὶ τὸ αὐτὸ τὴν διέξ 

δον ἐπιτελουμένης τῆς φύσεως. S 14. Ot δὲ itas 
ποι xal τὰ λοιπὰ ζῶα μᾶλλον ὑποδεδηκότως τὸν xa— 
θόλου i5 τῆς φύσεως ἀμείδουσιν " οὐ γάρ ἐστιν 
ἐπανάχαμψις αὐτοῖς ἐπὶ τὴν πρώτην ἡλικίαν. οὐδὲ 
ἀντιπερίστασις μεταθολῆς εἷς ἄλληλα καθάπερ ἐπὶ πυ- 
ρὸς xol ἀέρος xal ὕδατος xal γῆς, ἀλλὰ τὸν διὰ τεσ- 
σάρων τετραμερὴῇ κύχλον ἀνύσαντα xol τὰς μεταθολὰς 
τῶν ἡλικιῶν διαλύεταί τε xot ἀπογίνεται. "'aüva οὖν 
ἐστι σημεῖά τε χαὶ τεχμήρια τοῦ τὸ μὲν ὅλον καὶ τὸ 
περιέχον μένειν ἀεὶ καὶ σώζεσθαι, τὰ δ᾽ ἐπὶ μέρους 
xai ἐπιγινόμενα αὐτοῦ φθείρεσθαι xal διχλύεσθαι. 
$ 15. Ἔτι δὲ τὸ ἄναρχον xal ἀτελεύτητον xal τοῦ 
σχήματος καὶ τῆς χινήσεως xxl τοῦ χρόνου xal τῆς οὐ- 
σίας τοῦτο πιστοῦται, διότι ἀγένητος ὃ χόσμος χαὶ 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 


393 


corpora quae eadem semper lege moventur eademque ra- 
tione orbem conficiunt, nullam su:e substanti: vicissittu 
dinem habent : secunda autem , id est ignis , aqua, terra , 
aer deinceps ef continenter non loci sed conversionis ter- - 
minum mutant. S$ 13. Ignis enim si in unum cogatur. et 
densetur, aerem gignit, aer autem aquam , aqua terram; 
aterra vero usque ad ignem, a quo originem traxerat 
mutatio, idem conversionis circuitus agitur. At arbores 
frugiferae οἵ plereeque stirpes e seminibus sui ortus ini- 
tium ducunt, sed fructus nactoe maturitatemque conse- 
cutae rursus ab eodem in idem commeante natura dis- 
solvuntur. $ 14. Verum homines et reliqua animalia 
humiliore quadam ac deteriore ratione ad communem 
nature terminum perveniunt. Neque enim iis contingit 
reditus ad primam aetatem , neque contraria mutu: con- 
versionis impulsio, quam in igne, aere , aqua, terra licet 
videre, sed ubi quadruplices rerum vices peragendo qua- 
driparlitum circulum confeceruni atque omnem «etatis 
varietatem. expleverunt, dissolvuntur et pereunt. Hsec 
igitur sunt signa et indicia e quibus patet rerum univer- 
sitatem et colum, cujus círcumflexu teguntur cuncta, 
permanere et conservari semper, res vero singulas et ad- 
ventitias interire ac deleri. ὃ t5. Praeterea universi figura, 
motus, tempus οἱ substantia quum ejusmodi sint, ut 
neque principium habeant neque (inem, fidem faciunt 


mundum neque genitum esse neque interiturum. Nam 


dolphus ediderunt, omisso ye quod in duobus codd. est. 
Nam in Vat. testibus Vizzanio et Siebenkeesio pariterque 
in Par. B. legitur οὐ μὴν τόν γε κατὰ τόπον, ἀλλὰ τὸν χατὰ 
μεταθολήν. At cod. A. οὐ μὲν τόν γε x. τ. λ. Contra in cod. 
C. reperitur τὴν pro τὸν, quod Nogarola et Commelinus 
vulgarunt. Rettulerunt autem editores τὴν propter lacu- 
nam qua loci sensus obscurabatur ad διέξοδον. — Sensum 
hujus paragraphi ipsa interpretatione satis declarasse mihi 
videor. Sunt autem τὰ πρῶτα χαὶ τιμιώτατα corpora 
coelestia. ult enim scriptor zeterna esse non modo cor- 
pora coelestia, αἵ quae eodem semper statu maneant, sed 
reliqua etiam, quze perpetuo mutantur, propter mutationis 
:eternitatem a coelestibus corporibus repetendam. 

$ 13. ἀπὸ γῆς δὲ ἡ αὐτὴ] codd. Parr. B. et C.; in cod. 
A. est ἀπὸ δὲ γῆς πάλιν ἣ αὐτή. 

μέχρι πυρός] Sie codd. Parr. A. et B.; sed desiderantur 
haec in cod. C. atque in ed. Lovan. Quamobrem apud 
Commelinum inclusa sunt. 

τὸ σπέρμα] codd. tres Parr. atque edd. Lovan. Vizz. 
Batt.; Commelinus articulum inclusit. 

ἐπιτελουμένης] codd. Parr. A. et C.; non male cod. B. 
et Vat. ἀποτελουμένης. 

$ 14. oi δὲ ἄνθρωποι] Sic omnes codd. praeter Vat. qui 
inepte habet εἰ δὲ ἄνθρωπος. 

οὗ γάρ ἐστιν --- ἡλικίαν] codd. Parr. A. et B.; sed omissa 
sunt hec verbain cod. C. atque in ed. Lovan. Desunt 
preeterea in Christiani interpretatione, ubi háec leguntur : 
« Successive potius universum naturz terminum subeunt, 
neque illis est inter se mutationis undique circumfusa co- 
hibitio (que Graecis est ἀντιπερίστασις), quemadmodum 
est in igne etc. » 

οὐδὲ ἀντιπερίστασις] Sic recte codd.; nam inutilis est 
Vizzanii conjectura οὐ δι᾽ ἀντιπερίστασιν μεταθολή. 

ἀέρος καὶ] non exstant haec verba in codd, Parr. 


τὸν διὰ τεσσάρων] codd. tres Parr.; male codd. Vatt. 
testibus Vizzanio et Siebenkeesio τῶν διὰ τεσσάρων. Edi- 
tio Lovaniensis cum codd. Parr. conspirat; apud Comme- 
linum, Galeum et Dargensium legitur τὸν διὰ (τῶν) τεσσάρων. 
Rudolphus τῶν sine uncis posuit. 

xai τὰς μεταδολὰς] codd. Parr. B. et C.; at cod. A. haud 
secus atque Vat. a Siebenkeesio excussus habet χατὰ τὰς μι. 
Utrumque commodum habet sensum. 

τε xol ἀπογίνεται] cod. Par. A. quem secutus est Baitze- 
sius; ; reliquae membranae prope omnes xoi ἀπογίνεται. Viz- 
zanius : xai ἄλλα γίνεται. In Par. C. pro ἀπογίνεται item est 
γίνεται. 

ταῦτα οὖν] Par. A. τούτων ἐστὶ σημεῖα X. τ, λ.; Par. B. 
τούτων ἐστὶ σημεῖα xai τεχμήρια τοῦτο μὲν ὅλον. Non aliter 
Par. C. Praeterea τούτων Vizzanius in codd. Vatt. invenit. 
Editio Lovaniensis : τούτων ἐστὶ σημεῖά τε χαὶ τεχμήρια τοῦτο᾽ 
μέν. 

τὰ δ᾽ ἐπὶ μέρους] cod. Par. A.; reliqui duo τὰ δὲ ἐπὶ μέ- 
ρους ut ed. Lovan. 

ἐπιγ. αὐτοῦ] αὐτοῦ, quod desideratur in Nogarolee editione 
atque apud Commelinum uncis inclusum est, reperitur in 
tribus codd. Parr. atque in Vatt. Legitur etiam in ed. Lovan 
et plerisque posterioribus. 

$ 15. Stobaeus Eclog. Phys. I p. 44 totam fere hanc pa 
ragraphum usque ad verba πεφυχέναι μεταθάλλειν dorica 
dialecto laudat. Idem locus affertur ἃ Patricio Disc. peri- 
pat. T. Il lib. VI p. 251 usque ad verba xoi ἄφθαρτος. 

ἀγένητος] cod. Par. A.; editores plerique ἀγέννητος. No- 
tabilis hic est usus vocabuli χύχλος, quod pro σφαῖρα, ut 
jam alii observarunt , a scriptore. usurpari videtur, Cf. Par- 
menid. v. 102-103. 

ἥ τε τῆς χινήσεως] codd. Parr. Nog. Comm. et pleraeque 
edd. At Vizzanius ἥ τε χίνησις habet. Proeferendum utique 
f, τε τῆς χινήσεως cum ob loci rationem, tum propter S:obi 


394 


ἄφθαρτος" ἥ τε γὰρ τοῦ σχήματος ἰδέα κύκλος" οὗτος 
ὃ πάντοθεν ἴσος xal ὅμοιος " διόπερ ἄναρχος xai ἀτε- 
λεύτητος᾽" ἥ τε τῆς χινήσεως χατὰ χύχλον" αὕτη δὲ 
ἀπαράθατος xai ἀδιέξοδος * ὅ τε χρόνος ὃ ἄπειρος ; ἐν 
T / P / - ΟΕ. ^ dá 
(os. ἣ χίνησις, διὰ τὸ μήτε ἀρχὴν εἰληφέναι τὸ x 
, H4 7 σ M δι 

γούμενον μήτε τελευτὴν λήψεσθαι. Ἥ γε μὴν οὐσία 
- , 7 ^ 16) ὃ ὰ ^ 
τῶν πραγμάτων ἀνέκόατος καὶ ἀμετάδλητος, διὰ τὸ 
μήτε ἀπὸ τοῦ χείρονος ἐπὶ τὸ βέλτιον μήτε ἀπὸ τοῦ 
βελτίονος ἐπὶ τὸ χεῖρον πεφυχέναι μεταδάλλειν. "Ex 
τούτων οὖν ἁπάντων σαφῶς πιστοῦται, ὅτι ὃ κόσμος 
ἀγένητός xo ἄφθαρτος. Καὶ περὶ μὲν τοῦ ὅλου xo 
τοῦ παντὸς ἅλις εἰρήσθω. , 


ΚΕΦ. B. 


G 1. ᾿Επεὶ δὲ ἐν τῷ παντὶ τὸ μέν τοι γένεσις, τὸ δὲ 

͵ l4 M Σ / A 
αἰτία γενέσεως, καὶ γένεσις μὲν ὅπου μεταδολὴ xol 
» [QE | , - MN d ^ , y, , 
ἔχόασις τῶν ὑποχειμένων, αἰτία δὲ γενέσεως ὅπου ταὐ- 
τότης τοῦ ὑποχειμένου᾽ φανερὸν ὅτι περὶ μὲν τὴν αἰ- 
τίαν τῆς γενέσεως τὸ ποιεῖν καὶ τὸ κινεῖν ἐστι, περὶ δὲ 
τὸ δεχόμενον τὴν γένεσιν τό τε πάσχειν χαὶ τὸ χινεῖ- 
σθαι. 5. 2. Αἴ δὲ μοῖραι αὐτοῦ διορίζουσι καὶ τέμνουσι 
τό τε ἀειπαθὲς μέρος τοῦ χόσμου χαὶ "τὸ ἀειχίνητον. 
᾿Ισθμὸς γάρ ἐστιν ἀθανασίας καὶ γενέσεως ὃ περὶ τὴν 
σελήνην δρόμος. Τὸ μὲν ἄνωθεν ὑπὲρ ταύτης πᾶν, 
χαὶ τὸ ἐπ᾽ αὐτὴς θεῶν χατέχει γένος" τὸ δ᾽ ϑποχάτω 
σελήνης, νείκους x«l φύσεως. Τὸ μὲν γάρ ἐστιν ἐν 


OCELLI LUCANI 


figurce ejus species glóbosa est, undique par et sui similis ; 
quapropter principio caret et fine. Motionis quoque illa 
species est quae in orbem circumfertur, perpetua neque 
ulli vicissitudini obnoxia. Tempus item est infinitum , in 
quo versatur motus, quia id quod movetur non habuit 
iniium, neque finem habiturum est. Substantia vero 
rerum iisdem semper finibus circumscripta et immutabilis 
est, quippe cujus non ea sit natura, ut e deteriori in 
melius, e meliori in deterius transeat. Ex his igitur o- 
mnibus liquido constat mundum neque natum esse neque 
interiturum. Ac de tota mundi compage et rerum uni- 
versitate boc dixisse sufficiat. 


CAP. II. 


$. 1. Quum autem in universo due reperiantur rerum 
species, quarum altera generatio, altera generationis ha- 
betur causa , ac generalio quidem ea sit, qua res ipsae mu- 
tantur atque e statu suo in alium transeunt : generationis 
vero causa , qua subjecta res eadem servatur el permanet, 
hanc sane efficiendi e£ movendi vim habere, illam vero 
pati et moveri perspicuum est. $ 2. Ceterum partes uni- 
versi distinguunt ac separant semper patibilem ac semper 
mobilem mundi portionem. Est enim lunie cursus immorta- 
litatis ac generationis quasi terminus quidam ac finis. Quo fit 
ut universam regionem tam quae supra lunam, quam quae 
in ipsa luna est deorum leneat genus, ea vero quee infra 
lunam est, contentioni et generationi tributa sit. Namque 


auctoritatem, qui & τε τᾶς χινάσιος in exemplari suo scriptum 
offendit. 
αὕτη δὲ] Stobaeus αὐτὰ δὲ i. e. αὐτὴ δὲ, minus recte. 

ὁ ἄπειρος] codd. Parr. A. el B.; articulus deest in cod. 
C., porro apud Stobzeum et in Lovan, ed. Exstat autem in 
edd. Vizz. Datt. Rud., apud Patricium T. II lib. VI p. 296. 
Commelinus eum uncis inclus:t. 

μήτε ἀρχὴν] Sic codd.; μὴ δὲ ἀρχὴν Patricius. 

. o πελευτὴν λήψεσθαι. ἥ γε μὴν] Ita omnes codd.; sed vitiose 

Stobaeus τελευτὰν λάμψειν. ὁ δὴ & τε μὰν x. τ. λ. ac deinde 
&véx Go coc. 

ἐπὶ τὸ βέλτιον] Stobezeus εἰς τὸ βέλτιον. 

πεφυχέναι μεταδάλλειν] Stob. πέφυχεν μεταθδάλλεν. 
᾿ ὅλου] codd. Parr. A. et B.; sed C. mendose λόγον quam- 
quam in margine secunda manu scriptum est ὅλου. 

ἅλις] codd. Parr. A. et B.; cod. C. vitiose ἄλλοις, in 
margine autem legitur secunda manu positum ἅλις. 

χεφ. f'. deest in codd. Parr. 

δ΄ 1. Hanc quoque paragraphum Stobaeus inseruit Ecl. 
Phys. p. 45. Patricius hanc et sequentem usque ad voces 
xxi φύσεως citavit in Disc. Perip. T. II lib. VI pag. 239. 

ἐπεὶ δ᾽ ἐν τῷ παντὶ] Stob. ἐπειδ᾽ ἐν τῷ περίπαντι et post 
μὲν deest τοι. Patricius : ἐπεὶ δ᾽ — μέντοι --- τὸ δ᾽ adc. 

γένεσις μὲν] codd. Parr.; μὲν desideratur in cod. Vat. 
xai ἔχδασις] codd. Parr.; xoi ἡ ἔχθασις Vizzanius e cod. 
Vat. 

τῶν ὑποχειμ. — ὅπου ταὐτότης] Hoc omissa sunt apud 
Stobxum, apud quem preterea non leguntur ὅτι post φα- 
νερὸν et τῆς ante γενέσεως. a 

τὸ ποιεῖν xol τὸ χινεῖν] Ita codd. Parisienses; Stobous : 
τό τε ποιεῖν xal χινεῖν. Arliculus anle xtvetv, qui deest apud 
Patricium et Nogarolam ,'a Commelino uncis inclusus est. 


Legitur autem in edd. Lovan. Vizzan. Balt. Rudolph. 

$ 2. μοῖραι αὐτοῦ] μοῖραι αὐταὶ in plerisque editionibus 
exstat, sed codd. Vatt. ac Parr. B. C. αὐτοὺς habent et 
editio Lovaniensis τοῦ. Patricius αὗται legit, sed tamen 
non aliter atque Nogarola vertit fata ipsa. Hinc Rudol- 
phus duplicem conjecturam proposuit αὗται vel αὐτοῦ, 
posteriorem vero contextui inseruit. Prostat enim haec 
propter sequentia , eo accepta sensu quem in interpretatione 
ex pressi. 

τό τε ἀειπαθὲς μέρος τοῦ χόσμου χαὶ τὸ ἀειχίνητον] Ha 
cod. Vat. teste Siebenkeesio el Patricius 1. c.; vulgo ἀπαθὲς 
et ἀχίνητον. Utrum Batteesius ἀεικίνητον e codd. Parisien- 
sibus an aliunde petiverit, incertum est, quum Pertinus 
nihil hic enotaverit. Illud tantam mirandum, quod apud 
Baltoesium ἀπαθὲς οἱ ἀειχίνητον opponuntur. 

γενέσεως] Cod. Par. C. γεννήσεως, non male. Cod. A. ha- 
bet quidem γενέσεως, sed secundo e superpositum est». 
Cod. B. γενέσεως, quod ut hic, ita paulo post ferri po- 
test. 

ἐπ᾽ αὐτῆς] e Rudolphi conjectura; ἐπ’ αὐτὴν legitur in 
Par. A. atque in edd. Comm. Gal. Dargens. Batt:es.; 
ἐπαναυτὴν Nogar. Patric. Vizzan.; ὑπ᾽ αὐτὴν codd. Vatt. 
et Parr. B. C., unde error in editionem Lovaniensem ir- 
repsit. à 

qévo;* τὸ δ᾽ ὑποχάτω --- φύσεως] codd. Parr. A. et €.; 


in cod. B. hac leguntur γένος. τὸ δὲ ὕπο, cetera erasa 


sunt, deleto autem dimidio versu ita pergit librarius : τὸ 
μὲν γάρ ἐστιν ἐν αὐτῇ διαλαγή. 1n his verbis yàp particulam, 
quam apud Nogarolam desideratam e codd. Vatt. adjecit 
Vizzanius , omnes codd. Parr. habent. At ἐν αὐτῇ διαλλαγῇ, 
quod omnes editores praeter Rudolphum tuentur, repudiari 
oportet. Neque enim ad σελήνην perlinet, sed ad τὸ πᾶν τὸ 


. 


OY VN MIRI D PCI T Ua MP TDI 


Arg 


PON ούνα εἶν 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 395 


αὐτῷ διαλλαγὴ γεγονότων, τὸ δὲ γένεσις ἀπογεγονότων. 
6 8. 'Ev à δὲ μέρει τοῦ χόσμου φύσις τε xal γένεσις 
ἔχουσι τὴν δυναστείαν, τρία δεῖ ταῦτα ὑπεῖναι. Πρῶ- 
τὸν μὲν τὸ πρὸς ἁφὴν ὑφιζόμενον σῶμα πᾶσι τοῖς εἰς 
γένεσιν ἐρχομένοις. ᾿'Γοῦτο δ᾽ ἂν εἴη πανδεχὲς χαὶ 
ἐχμαγεῖον αὐτῆς τῆς γενέσεως, οὕτως ἔχον "πρὸς τὰ ἐξ 
αὐτοῦ γενόμενα, ὡς ὕδωρ πρὸς χυλόν. καὶ σιγὴ πρὸς 
ψόφον, καὶ σχότος πρὸς φῶς χαὶ ὕλη πρὸς τεχνητόν. 'Tó 
τε γὰρ ὕδωρ ἄ ἄχυλον: χαὶ ἄποιον πρός τε τὸ γλυχὺ xat τὸ 
πιχρὸν ἀνάλογον, xal πρὸς δριμὺ χαὶ ἁλμυρόν. Καὶ ὃ 
ἀὴρ ἀδιατύπωτος πρὸς ψόφον xal λέξιν xal μέλος" καὶ 
τὸ σχότος ἄχροον xai ἃ ἄμορφον πρός τε τὸ λαμπρὸν χαὶ 
ξανθὸν xal Asuxóv: xal fj ὕλη δὲ πρὸς ἀνδριαντοποιητι- 
χὴν χαὶ πρὸς χηροπλαστικήν, Δυνάμει οὖν πάντα ἐν τού- 
τοις πρὸ τῆς γενέσεως , συντελείᾳ δέ »γενόμενα καὶ λα- 
βόντα φύσιν. ^ Ev οὖν δεῖ πρῶτον: ὑπεῖναι πρὸς τὸ γίνεσθαι 
γένεσιν. 5 4. Δεύτερον δὲ τὰς ἐναντιότητας, ἵνα μετα- 
6oAa καὶ ἀλλοιώσεις ἐπιτελῶνται, πάθος xat ^im 
ἐπιδεχομένης τῆς ὕλης, xai ἵνα αἵ δυνάμεις, ἀντιπαθεῖς 
οὖσαι, μιήτε χρατῶσιν εἰς τέλος αὐταὶ αὐτῶν, μήτε χρα- 
τῶνται αὐταὶ ὑπ᾽ αὐτῶν. Τυγχάνουσι δὲ αὗται τό τε 


in hac modo quo genita sunt commutantur, modo gene- 
rantur quze interierunt. ὃ 3. In qua autem mundi parte 
natura et generatio dominantur, in ea tria lic exstare 
oportet. Primum quidem omnibus quae procreantur cor- 
pus esse debet sub tactum cadens. Hoc sane omnium 
capax est ipsiusque generationis habetur materia et funda- 
mentum, cujus ea est ad res ex ipso ortas comparatio, ut 
aqua ad saporem , silentium ad strepitum , tenebrze ad lu- 
cem et materia ad res artificiosas comparantur. Aqua 
enim saporis et qualitatis expers sapori quidem dulci et 
amaro, acri et salso proportione respondet (i. e. dulcis et 
amara, acris et salsa fieri potest). — Aer quoque informis 
ad strepitum , locutionem et cantum simili ratione refer- 
tur (i. e. strepitus, locutionis et eantus similiter capax 
est). Tenebrz pariter, quie nec colore suffusce sunt , nec 
aliqua forma preditoe, lucem tamen et colorem flavum 
atque album admittunt; denique materia sola sufficit arti. 
statuarizx, et illi quae e cera aliquid fingit. His igitur cor- 
poribus prius quam gignantur, omnia per se , re ipsa vero 
cum genita atque exorta sunt, continentur; quo quidem 
fit ut ad efficiendam generationem hoc primum subesse 
oporleat. $4. Secundum quod requiritur, sunt res oppo- 
site , ul mulationes et conversiones fiant, idque dum 
materia perpessioni et affectioni idonea evadit, ac ne fa- 
cultates contraric ipsc se conficianl vel inter se confician- 


ὑποχάτω σελήνης. Quapropter requiritur αὐτῷ quod e Com- 
melini variis lectionibus ductum Rudolphus in contextu 
posuit. Ceterum huic scriptori τὸ ἀεικίνητον est ccelum, 
τὸ &svraOic.autem inferior regio i. e. terra atque ea aeris 
pars, quie ad illam pertinet. 

$ 3. γέν. ἔχουσι] codd. Parr.; ἔχει cod. Vat. 

ἐρχομένοις] codd. Parr. A. et B; ἐρχομένης addita emen- 
datione ἐρχομένοις cod. C. 

ἐξ αὐτοῦ γενόμενα] codd. Parr. A. et C. habent ἐξ αὐτῶν 
γενόμενα, B. ἐξ αὐτῶν γινόμενα, quod eliam e Vaticano 
adnolavit Siebenkeesius. At pro αὐτῶν flagitatur αὐτοῦ re- 
ferendum ad τὸ πανδεχές, τὸ πρὸς ἁφὴν ὑφιζόμενον σῶμα. 
Hanc Rudolphi emendationem recipere non dubitavi. 

yov] superiores editiones vitiose χύλον. 

xai σιγὴ πρὸς Ψόφον] Sic Battesius sive ingenii ope sive 
codicis auxilio verborum ordinem aptiorem reddidit, Antea 
enim legebatur xai Ψόφος πρὸς σιγήν. Sed Bertinus hic nihil 
e codd. Parisiensibus enotavit; quare Battosium tacite 
verba haec immutasse reor. 

τεχνητόν] Sic tres codd. Parr.; vulgo male τεχνιτόν. 

ἄποιον] omnes codd. et pleraeque edd.; absurde Nogarola 
ἅπονον. 

πρός τε τὸ γλυχὺ] Ita codd. Vatt. et Par. C. atque edd. 
Lovan. et Vizzan.; πρὸς δὲ τὸ γλ. Par. A. Nog. Comm. Gal. 
Darg., sed minus recte, ut e sequentibus efficitur. 

τὸ πιχρὸν] Articulum habent codd. Parr. A. et C., Vatt. 
et Barth.; omittunt Parr. B. atque edd. Nog. Comm. Gal. 
Dargens. Battas. Cod. Par. C. locum sic exhibet : πρός 
τε τὸ γλυχὺ xai τὸ πιχρὸν xal τὸ ἀνάλογον δριμὺ xal ἁλμυρόν. 
Eadem leguntur in ed. Lovan. Cod. Par. A. : πρὸς δὲ τὸ 
γλυχὺ καὶ τὸ πιχρὸν xol τὸ ἀνάλογον δριμὺ καὶ τὸ ἁλμυρόν. 
Quse Baltcsius in verborum contexta habet non exstant 
in codd. Sic autem scripsit : γλυχὺ xol πιχρὸν ἀνάλογον xai 
τὸ δριμὺ xod ἁλμυρόν. : 

χαὶ λέξιν] πρὸς ante λέξιν deest in codd. Parr. atque in 
Barth., reperitur in edd. Nog. Comm. Gal. Batt. Ru- 
dolph. 

xai μέλος] πρὸς anle μέλος non legitur in codd. neque 
necessarium est, additum tamen in edd. Comm. Gal. 
Dargens. 


ἄχροον] Alter cod. Vat. ἄχρουν, alter ἄχρονον quod et in 
Barth. et tribus Parisiensibus reperitur. 

πρός τε τὸ λαμπρὸν] Ita cod. Vat. ἃ Siebenkeesio colla- 
ius et tres Parisienses, neque aliter editio Lovaniensis , 
eujus scripturam Rudolphus secutus est. Male Commelinus 
πρὸς δὲ λαμπρὸν, Vizzanius πρός τε λαμπρὸν et Battosius 
πρὸς τὸ δὲ λαμπρὸν, qui hic. quoque a codicibus quos in- 
spexit ne monito quidem lectore discedendum putavit. 

xai ἡ ὕλη δὲ πρὸς ἄνδρ. καὶ πρὸς xro.] Ita codd. Parr. A. 
B. C. Portentosa lectio in edd. Comm. Vizzan. Gal. Dar- 
gens. est : ξανθὸν xai Aeuxóv' λευχὸν δὲ πρὸς ἀνδριαντοποιη- 
τιχὴν xod χηροπλαστιχὴν, ἄλλως δὲ ἣ ὕλη πρὸς ἀνδοιαντοποιη- 
τιχήν. Rudolphus verba xai πρὸς χηοοπλαστιχὴν e contextu 
ejecit, sed postea (cf. Addend. et Corr. p. 453) errorem 
animadvertit. Prior vero ejus conjectura pro ἀνδριαντοποιη- 
τιχήν pag. 21 proposita ἀνδριάντα ποιητήν oeque damnanda 
est ac posterior, quam in Addendis commemorat ἀνδριάντα 
πεποιημένην. Ergo ne tum quidem scivit, si tali emenda- 
tioni locus hic esset, saltem ἀνδριάντα ποιητόν vel πεποιη- 
μένον dicendum fuisse. At nihil mutandum. 

ἐν τούτοις] legendum esse suspicamur pro eo quod in 
membranis est. ἐν τούτῳ. qóst λαμιάνειν hoc loco eadem 
significatione ponitur, qua apud JElianum var. hist. lib. 
IF, cap. 1 γένεσιν λαμόάνειν, i. e. nasci, oriri, exsistere. 

δεῖ] cod, Par. C.; sed in A. et B. scriptum est δή. 

πρὸς τὸ γίνεσθαι] Sic codd. Parr., non γίγνεσθαι, ut 
alibi. 

$ 4. διάθεσιν] codd. Vatt. et Parr. atque edd. Lovan. 
Vizzan. Batt.; διαθέσεις Nog. Comm. Gal. Darg. Roterm. 
Patric. p. 203 lib. T p. 206 et p. 238. 

αὐταὶ αὐτῶν] codd. Parr. et Vatt., porro Vizz. et Batt.; 
Patric. Disc. Perip. Tom. II lib. 2 p. 206 αὐταὶ αὑτῶν; 
Commel. αὗται αὐτῶν. 

αὐταὶ ὑπ᾽ αὐτῶν; codd. Parr. et edd. Gal. οἱ Batl.; αὗται 
ὑπ᾽ αὐτῶν Comm. Lovan.; αὐταὶ αὐτῶν Vizzan. 

δὲ αὗται τό τε θερμὸν x. τ. λ.] Cod. Vat. et Barth. ργῶ- 
ponunt ψυχρόν et ὑγρόν teste Vizzanio. Codd. Parr. A.et 
B. δ᾽ αὗται τότε Ψυχρὸν καὶ θερμὸν xod ὑγοὸν καὶ ξηρόν. Bat- 
(εἴ 8 autem dedit : ψυχρὸν καὶ θερμὸν καὶ ξηρὸν καὶ ὑγρόν͵ 
quod sane prestat. 


596 OCELLI LUCANI 


θερμὸν καὶ ψυχρὸν xo ξηρὸν xal ὑγρόν. S 5. Τρίτον δὲ 
αἱοὐσίαι, ὧν at δυνάμεις εἰσὶν αὗται" πῦρ χαὶ ὕδωρ χαὶ 
ἀὴρ καὶ γῆ. Διαφέρουσι δὲ αὗται τῶν δυνάμεων’ αἵ μὲν 
γὰρ οὐσίαι ἐν τόπῳ φθείρονται ἐξ ἀλλήλων' αἵ δὲ δυνά- 
μεῖς οὔτε φθείρονται οὔτε γίνονται. Λόγοι γὰρ ἀσώ- 
ματοι τυγχάνουσι τούτων. S 6. Τῶν δὲ τεσσάρων τὸ μὲν 
θερμὸν καὶ ψυχρὸν ὡς αἴτια xol ποιητικά" τὸ δὲ ξηρὸν 
xa δγρὸν ὡς ὕλη καὶ παθητικά, Πρώτως δὲ ὕλη τὸ 
πανδεχές. Κοινὸν γὰρ ὑπόχειται πᾶσιν, ὥστε πρῶ- 
τον μὲν τὸ δυνάμει σῶμα αἰσθητὸν ἀρχή. δεύτερον δὲ 
αἷ ἐναντιώσεις, οἷον θερμότης x«i ψυχρότης καὶ ὑγρότης 
x«l ξηρότης" τρίτον δὲ αἱ οὐσίαι, πῦρ x«i ὕδωρ καὶ γῆ 
xa ἀήρ. Ταῦτα γὰρ μεταδάλλουσιν εἰς ἄλληλα, αἵ δὲ 
ἐναντιώσεις οὐ μεταδάλλουσιν. 58. 7. Αἱ δὲ διαφοραὶ 
τῶν σωμάτων δύο’ al μὲν γάρ εἰσι τῶν πρώτων, αἵ δὲ 
τῶν γενομένων ἐχ τούτων. Θερμὸν μὲν γὰρ χαὶ ψυ- 
χρὸν καὶ ὑγρὸν καὶ ξηρὸν τῶν πρώτων" τὸ δὲ βαρὺ καὶ 
χοῦφον χαὶ πυχνὸν xai μανὸν τῶν γενομένων ἐχ τού- 
τῶν. Τυγχάνουσι δὲ oi πᾶσαι δέχα EL θερμὸν xol 
ψυχρὸν xal ὑγρὸν xoi ξηρὸν xal βαρὺ χαὶ κοῦφον xoi 
ἀραιὸν καὶ πυχνὸν xal λεῖον xal τραχὺ καὶ σχληρὸν 
xaX μαλαχὸν xal λεπτὸν xol παχὺ χαὶ ὀξὺ χαὶ ἀμόλύ. 


tur. Hé vero sunt calor et frigus, siccitas et humor. 
$ 5. Tertio loco sequuntur nature , quarum illae facultates 
sunt, ignis, aqua, aer, ferra, quae quidem naturze a fa- 
cultatibus longe differunt; nam illae in locis suis mutuis 
cladibus pereunt , facultates vero neque occidunt, neque 
oriuntur : siquidem illarum rerum causa sunt corporis 
expertes. ὃ 6. Harum porro facultatum quae quatuor nu- 
mero sunt , calor et frigus, causa et effectrices; siccitas 
et humor, materia et patibiles esse jure censentur. Pri- 
mum autem materia omnium formarum capax est, quippe 
quae cunctarum rerum commune fundamentum sit , ita ut 
initium corpus per se primo sensibus subjectum esse opor. 
teat. Tum accedunt res contrarize, velut calor et frigus, 
humor et siccitas : tertio denique loco sequuntur ignis et 
aqua, terra et aer. — Haec enim elementa inter se mutan- 
tur, res contrarie non mutantur.  $ 7. Corporum diffe- 
renti? duce sunt, alie primo, alie ex primis ort» : 
primae quidem habentur calor et frigus, humor et siccitas; 
ex primis ortae sunt gravitas et levitas, densilas et raritas. 
Omnes autem enumerantur sedecim, calor et frigus, hu- 
mor et siccitas, gravitas οἱ levitas, raritas et densitas, 
lvor et asperitas, duritia et mollitudo, tenuitas et cras- 
situdo, acumen et hebetatio : quas quidem omnes factio 


$ 5. ὧν αἱ δυνάμεις εἰσὶν αὗται] hoec desunt in ed. Lovan. 

xxi ἀὴρ xxi γῆ] codd. Parr.; Vizz. xoi ἀὴρ γῆ; cod. Vat. 
a Siebenkeesio collatus xoi γῆ xoi διχφ. 

δὲ αὗται τ. ὃ. αἱ μὲν γὰρ] Cod. Barth. γὰρ omisit, Vati- 
canus notante Siebenkeesio habet οὖν ; Parr. A. et B. δ᾽ αὗται 
τ. 8. od μὲν oov; ed. Lovan. mendose οὐσείαι ἐν τόπῳ φθ. ἐξ 
ἀλλήλων. 

φθείρονται ἐξ ἀλλήλων] Rudolphus ante haec verba excidisse 
putat xai γίνονται. 

λόγοι γὰρ ἀσώματο. τυγχάνουσι τούτων] Ita codd.; Noga- 
rola ait in ed. Lovan. se invenisse λόγον γὰρ ἀσώματον τυγ- 
y&vouct' τούτων δὲ τῶν. At ibi ni fallor legitur λόγον yàp 
ἀσώματον τυγχάνουσι τούτων. τῶν δὲ. Rudolphus scribi vo- 
luit λόγοι γὰρ ἀσώματοι τυγχάνουσι. τούτων δὲ τῶν, qua 
conjectura non est opus. 

$ 6. πρώτως δὲ] Sic cod. Vat. et edd. Lovan. et Commel. 
Stobaeus πράτως γὰρ 0.2; Patric. Disc. Perip. T. II lib. 2 
p. 205 πρώτως δ᾽ ἡ τὸ πανδ᾽ — πᾶσι, ὥστε πρῶτον δυνάμει 
σῶμα αἰσθητόν. Sed p. 238 πρώτως δ᾽ ἡ ὕλη πανδ.; πρῶτον 
ὃὲ Vizzan. Galeus, Dargensius, Battzsius. 

ὥστε πρῶτον --- ἐναντιώσεις] Cod, Par. A. πρῶτον μὲν τὸ 
— δεύτερον δὲ xoi ἐναντιώσεις, in quibus verbis xai super- 
positum particulze δὲ omitti oportet; μὲν post πρῶτον in 
omnibus edd. desideratur. Agnoscit illud etiam Stobzeus d 
apüd quem legitur : ὥσπερ πρᾶτον μὲν τὸ δυνάμει σῶμα 
αἰσθητὸν ἀρχάν, δεύτερον δὲ αἱ ἐναντιώσεις. Inde articulus ad 


. ἐναντιώσεις addi potest. 


olov θερμότης xol ψυχρότης xoi ὑγρότης καὶ ξηρότης] Sic 
cod. Par. A.; reliqui οἷον θερμότητος καὶ ψυχρότητος x. τ. 
λ. At nominativum tuetur etiam Stobaeus οἷον θερμότας x. 
7. À. omisso ὑγρότας, preeterea Patricius p. 253. Eundem 
casum usurpat Aristoteles de gen. et corr. II, 6. 

αἱ οὐσίαι] Ita ed. Lovan. atque ex ea Vizzan. et Ru- 
dolph. Desunt hae voces ap. Nog. Patric. p. 253 Commel. 
et Battass. 

xai γῆ xai ἀήρ] cod. Par. C.; sed Par. B. xoi ἀὴρ xol γῆ. 
In Par. A. verba xai γῇ omissa sunt. ; 


ταῦτα γὰρ μεταδάλλουσιν εἰς ἄλληλα] codd. Parr.; Vizzan.. 
male μεταό. ὡς ἄλληλα et Patric. p. 253 ταῦτα δὲ pro ταῦτα 
ἀρ. T 
o9 μεταθάλλουσιν] Sic codd. Parr. A. et B.; contra in 
cod. C. omittitur οὐ pariter atque in Vaticano antiquiore 
teste Vizzanio. Eandem parliculaia omissam videmus apud 
Stob»um Ecl. Phys. I, 42 atque in Lovaniensi editione. 
Recte omitti hanc. voculam existimat Vizzanius in Com- 
ment. p. 130. At necessaria est. Exstat etiam apud Aristo- 
telem de gen. et corr. II, 6 et Patric. p. 253 neque ne- 
glecta est a Nogarola, Battoesio, Rudolpho, aliis. 

$ 7. αἱ δὲ &xz.] Ita codd. Parr. B. et C.; δὲ deest in 
cod. A. atque apud Battesium. Initium hujus paragraphi 
laudavit Patric. T. II p. 252 usque ad verba πᾶσαι δέχα ἕξ 
nulla scripturae varietate nisi quod γινομένων habet pro ye- 
νομένων. ᾿ 

πυχνὸν xai μανὸν] Post has voces Nogarola in interpre- 
tatione res contrarias quae in sequentibus demum enume- 
rantur nescio quo fonte usus supplevit. Idem fecit Patri- 
cius l. c. i 

xai ψυχρὸν xci ὑγρὸν] Codices Parr. A et B. Vatt, et 
Barth. sic exhibent locum ut a Battzsio eta me vulgatus 
est, In cod. C legitur xai ψυχρόν, ὑγρὸν xal ξηρόν, βαρὺ xoi 
χοῦφον x. τ. À., ut oppositze qualitates sole particula xoi 
copulentur. Eadem scriptura in omnibus est editionibus 
qui ante Battesianam prodierunt. 

σχληρὸν x. μαλ. — παχύ] Desiderantur heec in'contextu 
Nogarol et Commelini , non item in Nogarolze interpreta- 
lione. x 

τούτων δὲ γνωστιχὴ] Cod. Par. A. ovc δὲ γν.; reliqui 
τούτων δὲ γνωστιχὴ; Cod. Vat. et Barth. γνωστιχὴν, Pa- 
tric. p. 252 ἡ ἀφή. 


τὸ πρῶτον] Ita tres codd. Parr.; articulus uncis inclusus - 


est in edd. Commel. Gal. Battos. 

ἐν ὦ αἵ διαφοραὶ αὗται] Cod. Par. A., quem secutus est 
Battzesius ; reliqui codd. omittunt at. Articulus in plerisque 
editionibus , Rudolphiana etiam, desideratur. 


DA Dia AMA SR) i. aile GET DE I gie es 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 397 


Τούτων δὲ TIR tt xal χριτικὴ πάντων ἁφή, Διὸ 
Ka τὸ πρῶτον σῶμα» ἐν ᾧ αἱ διαφοραὶ αὗται δυνάμει, 
αἰσθητόν ἐστι πρὸς ἁφήν. 5.8. Τὸ μὲν οὖν θερμὸν καὶ 
τὸ ξηρόν, xal τὸ ἀραιὸν xal τὸ ὀξύ, πυρός ἐστι" τὸ δὲ 
ψυχρὸν xal τὸ ὅγρόν, xoi τὸ πυχνὸν xal τὸ ἀμόλύ, 
ὕδατος" τὸ δὲ μαλαχὸν xal τὸ λεῖον xal τὸ χοῦφον xal 
τὸ λεπτόν, ἀέρος" τὸ δὲ σχληρὸν χαὶ τραχὺ xol βαρὺ 
καὶ παχύ, γῆς. $9. Τῶν δὲ τεσσάρων πῦρ μὲν xal r 
ὑπερδολαὶ xi ἀχρότητες τῶν ἐναντίων, Τὸ μὲν οὖν 
πῦρ ἐστιν ὑπερθολὴ θερμότητος, ὥσπερ ὃ χρύσταλλος 
ψυχρότητος. Ἡ γὰρ πῆξίς τε xal ζέσις ὑπερδολή 
τινός ἐστιν, ἣ μὲν θερμότητος, ὃ ἡ δὲ ψυχρότητος. Εἰ 
μὲν οὖν ὃ χρύσταλλός ἐστι πῆξις ὁγροῦ xal ψυχροῦ, 
χαὶ τὸ πῦρ ἔσται ζέσις ξηροῦ χαὶ θερμοῦ. Διόπερ 
οὐδὲν E χουστάλλου γίνεται οὐδὲ ἐχ πυρός. 5 10. Τὸ 
μὲν οὖν πὺρ xoi f γῆ ἄχρα, τὸ δὲ ὕδωρ χαὶ ὃ ἀὴρ με- 
σότητες. Μιχτὴν γὰρ ἔχουσι τὴν σωματοποιΐαν. 
Οὔτε δὲ ἕν τῶν ἄχρων οἷόν τε εἶναι, δεῖ δὲ χαὶ τὸ ἐναν- 
τίον εἶναι" οὔτε δὲ δύο, δεῖ γὰρ τὸ dieat elvat. [ewe 
θετοι γὰρ ταῖς ἀχοότησιν αἵ μεσότητες. 58. 11. 

gdv οὖν πῦρ θερμὸν xal ξηρόν, ὃ δὲ ἀὴρ θερμὸς e 
ὑγρός, τὸ δὲ ὕδωρ ὑγρὸν. καὶ ψυχρόν, f δὲ γῇ ψυχρὰ 
καὶ ξηρά. Ἀέρι μὲν οὖν χαὶ πυρὶ χοινὸν τὸ θερυόν" 
ὕδατι δὲ xal γῇ χοινὸν τὸ ψυχρόν" γῇ δὲ καὶ πυρὶ 
χοινὸν τὸ ξηρόν" ὕδατι δὲ xal ἀέρι χοινὸν τὸ ὑγρόν. 
Ἴδια δὲ ἑχάστου ) πυρὸς μὲν τὸ θερμόν, γῆς δὲ τὸ ξη- 
ρόν, ἀέρος δὲ τὸ ὑγρόν, ὕδατος δὲ τὸ ψυχρόν. Κατὰ 
μὲν οὖν τὰ χοινὰ διαμένουσιν at οὐσίαι, κατὰ δὲ 
τὰ ἴδια μεταδάλλουσιν,. ὅτε τὸ ἐναντίον τοῦ ἐναν- 
τίου χαταχρατήσει' τὸ μὲν οὖν ἐν τῷ ἀέρι δγρὸν τοῦ 
ἐν τῷ πυρὶ ξηροῦ, τὸ δ᾽ ἐν τῷ ὕδατι ψυχρὸν τοῦ 
ἐν τῷ ἀέρι θερμοῦ, τὸ δὲ ἐν τῇ γῇ ξηρὸν τοῦ ἐν 


cognoscit et judicat. Ex quo sane fit ut primum cor- 
pus, in quo hz differentiae jam per se insunt, contrectari 
possit. ὃ 8. Ac calor quidem et siccitas , raritas et acu- 
men proprie ipsius ignis sunt facultates : aque vero fri- 
gus, humor, densitas et hebefatio : aeris mollitudo , 18- 
vor, levitas et tenuitas : terree autem duritia, asperitas , 
gravitas et crassitudo tribute sunt. ὃ 9. Ex quatuor 
corporibus ignis et terra ultimi sunt et extremi rerum 
contrariarum termini, atque ut ignis quidem caloris, sic 
glacies frigoris quasi fastigium est. Nam congelatio et 
wstus rei alicujus exsuperantia est, altera caloris , altera 
frigoris. — Quodsi glacies humoris et frigoris concretio ju- 
dicatur, ignis pariter siccitatis et caloris fervor erit. Qua- 
propter neque ex glacie neque ex igne quicquam gignitur. 
$ 10. Ignis sane et ferra extrema sunt elementa, aqua et 
aer media, quippe qux& mixtam habeant sui corporis con- 
formationem. — Nec vero ut unum tantum sit extremum , 
fieri potest, cum ei oppositum aliquid esse oporteat. Si- 
militer neque duo extrema sola exstare possunt , quum me- 
dia etiam esse debeant , quz extremis opponantur. $ 11. 
Atque ignis quidem calidus et siccus est, aer calidus et 
humidus, aqua humida et frigida, terra frigida et sicca. 
Aer igitur et ignis calorem , frigus aqua et terra, terra et 
ignis siccitatem, humorem aqua et aer communem ha- 
bent : quamvis unicuique proprize facultates, ut igni calor, 
terrae siccitas, humor aeri, et frigus aqua, tributze sint. 
Jam vero qux communia sunt his naturis permanent, 
quie propria commutantur, quando contraria vis contra- 
riam superat. Quare cum aeris humor ignis siccitatem, 
aqui frigus calorem aeris , terrae siccitas aquae humorem 


αὗται δυνάμει αἰσθητόν] Sic omnes codd. Parr., praeterea 
Valt. et Barth.; sed Nog. Comm. Gal. Darg. Batt. αἰσθη- 
τιχόν ἐστι. 

$ 8. xol τὸ ὕγο. — ἀμδλὺ] codd. Parr.; sed Vizzan. alio 
erdine τὸ ὑγρὸν καὶ τὸ ἀμδλὺ καὶ τὸ πυχνόν. 

τὸ δὲ μαλαχὸν] Conformavimus locum ad codd. Parr.; ed. 
Lovan. : « τὸ δὲ ὑγρὸν χαι τὸ θερμὸν xoi τὸ μαλαχὸν χαὶ » e 
Varr. Lectt. Commel. et Vizzan. 

xai τραχὺ x. p. x. παχὺ γῆς] Sie codd. Parr.; Vizzan. καὶ 
παχὺ καὶ βαρὺ xai τραχὺ γῆς. 

$ 9. γῆ ὑπερδολαὶ] Vizzanio teste codd. Vat. et Barth. 
(B. legendum pro D.) γῆν ὑπέρθολὰς ; codd. Parr. nomina- 
tivum habent.' 

"ἡ γὰρ πῆξις --- ψυχρότητος] Cod. Par. A. : ἡ “γὰρ «ibis τε 
xai ζέσις ὑπερθολὴ τινός ἐστι" Tj μὲν, θερμότητος, 5, ἡ δὲ, ψυχρότη- 
τος. ἐὰν οὖν ὁ χρύσταλλος X. τ. À. à quo in eo tantum dif- 
fert cod. B. quod hic et paulo inferius habet ζῆσις et ubique 
χρύσταλος simplici X. Exstant haec verba etiam in codd. 
Vatt. et Barth., atque in edd. Vizz. Batt. Rud.; desunt vero 
in edd, Nog. Commel. Gal. Darg. Arist. de gen. et corr. 
II, 21 scribit 7, γὰρ πῆξις καὶ ἡ ζέσις ὑπερθολαί τινές εἶσιν. 
tei οὖν mutavi in ei μὲν οὖν. Conf. quae diximus ad cap. 
IS 4. 

s οὐδὲ £x πυρὸς] Sic ommes edd.; in codd. Parr. est οὔτε 

T. 


$ 10. μεσότητες] codd. Parr. B. et C.; μεσότης cod. A. 


μιχτὴν γὰρ ἔχουσι] codd. Parr.; at ed. Lov. μικτά et cod: 
Vat. omittit ἔχουσι. 

ἕν τῶν ἄχρων] codd. Parr. A. et B.; item Vaticanus a 
Vizzanio et Siebenkeesio excussus, atque ita ediderunt 
Vizzanius, Galeus, Dargensius et Battesius. Sed Nog. et 
Comm. male ἐχ τῶν ἄχρων. 

οὔτε δὲ ἕν — ἐναντίον εἶναι] Exstant hzec in. codd. Vatt. 
et Parr. A. et B., sed desunt in Par. C. atque in ed. Lovan. 

δεῖ δὲ τὸ ἐναντίον εἶναι" οὔτε δὲ δύο] Desiderantur hoec in 
cod. Vat., ut refert Vizzanius. Siebenkeesius autem ex eo 
quem ipse contulit, affert δεῖ δὲ zai τὸ ἐναντίον, quae et Pa- 
risiensis A. scriptura. est. Hinc xai cum Rudolpho verborum 
ordini inserendum. 

δεῖ γὰρ] codd. Parr.; γὰρ deest in cod. Vat. Vizzanii. 

ἀντίθετοι] codd. omnes; inutilis Rotermundi conjectura 
ἀντιτίθενται. 

$ 11. γῇ δὲ καὶ πυρὶ — χοινὸν τὸ ὑγρόν] Ita codd. Parr. 
A. οἱ 6Ο.; in cod. B. hiec omnia desiderantur. Eadem in 
codd. Vatt. et Barth. omissa esse ait, Vizzanius. Sieben- 
keesius tacet. 

ad οὐσίαι αὐτῶν] Sic codd.; delevi αὐτῶν, quod salvo sensu 
abesse potest. 

τὸ μὲν οὖν ἐν τῷ] cod. Par. Β.; cod. A. et C. omiltit cuv. 
Ab his verbis novam paragraphum ordiuntur Commel. 
Vizz. Gal. Batt. At bene Dargensius monuit, haec non esse 
dirimenda. 


398 OCELLI LUCANI 


τῷ ὕδατι ὕ ὑγροῦ" χαὶ ἀνάπαλιν τὸ μὲν ἐ ἐν τῷ ὕδατι 
ὑγρὸν τοῦ ἐν τῇ γῆ ξηροῦ, τὸ δὲ ἐν τῷ ἀέρι θερμὸν τοῦ 
ἐν τῷ ὕδατι ψυχροῦ, τὸ δὲ ἐν τῷ πυρὶ ξηρὸν τοῦ ἐν τῷ 
ἀέρι ὑγροῦ" xai οὕτως αἵ μεταβολαὶ γίνονται καὶ γενέ- 
σεις εἰς ἄλληλα ἐξ ἀλλήλων. $ 12. Τὸ δὲ ὑποχείμε- 
νον σῶμα xxl τὸ δεχόμενον τὰς μεταθολάς, τὸ πανδε- 
χές, καὶ τὸ δυνάμει πρῶτον πρὸς ἁφήν, $ 13. 1ἵνον- 
ται δὲ αἵ μεταδολαὶ ἤτοι Ex γῆς εἰς πῦρ, ἢ ἐκ πυρὸς εἷς 
ἀέρα, xal ἐξ ἀέρος εἰς ὕδωρ, καὶ ἐξ ὕδατος εἰς γῆν. 
[Δεύτερον δὲ χατ᾽ ἐναλλαγήν ,7 xo τρίτον, ὅταν τὸ ἐν 
ἑχάστῳ ἐναντίον φθαρῇ, χαὶ καταλειφθῇ τὸ συγγενὲς 
xal τὸ σύμφυλον, 'H μὲν οὖν γένεσις ἀποτελεῖται, 
ὅταν μίχ ἐναντιότης φθαρῇ. ᾿Επεὶ γὰρ τὸ μὲν πῦρ 
θερμὸν χαὶ ξηρόν, ὃ δὲ ἀὴρ θερμὸς καὶ ὑγρός" χοινὸν 
ἀμφοτέροις αὐτοῖς τὸ θερμόν, ἴδιον δὲ πυρὶ μὲν τὸ 
ξηρόν, ἀέρι δὲ τὸ ὑγρόν. Ὅτε οὖν τὸ ἐν τῷ ἀέρι 
δγρὸν ἐπικρατήσει τοῦ ἐν τῷ πυρὶ ξηροῦ, μετα- 
θάλλει τὸ πῦρ εἰς ἀέρα. 5 14. Πάλιν ἐπεὶ τὸ μὲν 
ὕδωρ ὑγρὸν xal ψυχρόν, 6 δὲ ἀὴρ ὑγρὸς καὶ θερμός, 
χοινὸν ἀμφοτέρων αὐτῶν τὸ ϑγρόν' ἴδιον δὲ τοῦ 
μὲν ὕδατος τὸ ψυχρόν, τοῦ δὲ ἀέρος τὸ θερμόν. “Ὅτε 
οὖν τὸ ἐν τῷ ὕδατι ψυχρὸν ἐ ἐπικρατῆσει τοῦ ἐν τῷ ἀέρι 
θερμοῦ, γένεται ἐξ ἀέρος εἰς ὕδωρ μεταῤθολή. $ 15. 

Πάλιν ἐπεὶ ἢ μὲν γῆ ψυχρὰ xal ξηρά, τὸ δὲ C ὕδωρ ψυ- 
χρὸν xai ὕ ὑγρόν, χοινὸν ἀμφοτέρων αὐτῶν τὸ ψυχρόν, 
ἴδιον δὲ γῆς μὲν. τὸ ξηρόν, ὕδατος δὲ τὸ ὑγρόν. Ὅτε 
οὖν τὸ ἐν τῇ γῇ ξηρὸν ἐπικρατήσει τοῦ ἐν τῷ ὕδατι 
ὑγροῦ, γίνεται ἐξ ὕδατος εἰς γὴν μεταδολή. 5. 16. 
"Amb γῆς δὲ ἄνω, χατὰ τὸ ἐναντίον. Ἧ δὲ χατ᾽ ἐναλλα- 
γήν, ὅτε ὅλον ὅλου χρατήσει χαὶ δύο δυνάμεις τὰς 
ἐναντίας φθείρουσι » μηδενὸς ὄντος αὐτοῖς κοινοῦ. ᾿Επεὶ 
γὰρ τὸ μὲν πῦρ ἐστι θερμὸν xal ξηρόν, τὸ δὲ d ὕδωρ 
ψυχρὸν καὶ ὕ ὑγρόν, ὅταν τὸ ἐν τῷ ὕδατι € ὑγρὸν ἐπιχρα- 
τήση τοῦ ἐν τῷ πυρὶ ξηροῦ, τὸ δὲ ὁ ἐν τῷ ὕδατι ψυχρὸν 


tollit; atque e contrario cum aquae humor terrae siccita- 
tem, aeris calor aquse frigus, et ignis siccitas humorem aeris 
pellit, tum mutationes et ortus eorumque vicissitudines 
effici solent. $ 12. At corpus subjectum et his mutationibus 
obnoxium , omnium formarum capax , et per se primum 
tractabile est. $ 13. Mutantur autem elementa, cum aut ex 
terra ignis, aut ex igne aer, vel aqua ex aere, vel ex aqua 
terra oritur, deinde alterius elementi interitu, denique ter- 
tio loco cum uniuscujusque elementi contraria interit (a- 
cultas , cognata vero, et quae ejusdem generis est, relin- 
quitur. Ita deleta una e rebus contrariis generatio absol- 
vitur. Nam quum ignis calidus siccusque sit, aer autem 
calidus et humidus, utrique communis est calor ; siccitas 
vero ignis , humor aeris proprius est. Quare quando humor 
aeris ignis siccitatem exsuperat, ignis in aerem conver- 
titur. ὁ. t4. Preterea aqua quum sit humida et frigida , 
aer humidus et calidus, utrique communis est humor : 
aqua vero proprium habet frigus et aer calorem. Itaque 
si aqua frigus aeris calorem vincit , ex aere in aquam ef- 
ficitur mutatio. $15. Rursus quum terra frigida siccaque 
sit, aqua frigida et humida : utraque frigus communiter 
possidet, separatini vero terra siccitatem , humorem aqua 
sibi vindicat. Quo fit ut, quum terrae siccitas aquae hu- 
more valentior est , aqua in terram vertatur. .$ 16. Con- 
tra vero, quae a terra sursum ascendit mutatio , contrario 
modo fit (ita ut terra in aquam, aqua in aerem, aer in. 
ignem mutetur). At vero alterius elementi interitu mutatio 
tunc accidit, quum totum altero superius est, et duae fa- 
cultates contrarias duas perdunt, si nihil illis elementis 
commune sit. Nam quum ignis calidus et siccus sit, aqua 
frigida et humida; si aque humor ignis siccitatem, et 


τοῦ ἐν τῷ πυρὶ] Sic codd.; articulus τοῦ deest apud Viz- 
zanium qui postea etiam dedit τοῦ ἐν ὕδατι ὑγροῦ. 

τὸ δ᾽ ἐν τῷ ὕδατι] cod, Par. B.; reliqui τὸ δὲ ἐν τῷ ὕδατι. 

γίνονται} cod. Par. A. γί (veta, reliqui γίνονται. 

$ 12. πρὸς ἁφὴν) codd. Parr. atque edd. Lovan. Comm. 
Batt.; πρὸς τὴν ἁφήν Vizzan. Gal. Dargens. 

$ 13. [δεύτερον δὲ κατ᾽ ἐναλλαγήν] Heec verba e RudcIphi 
conjectura adjecta. sunt. Cf. $ 16. Vulgo post eic γῆν legitur 
xai τρίτον. Pro τρίτον Commelinus Varr. lectt. alios dicit 
τοῦτο legere, quae conjectura non pluris facienda est quam 
Rotermundi εἰς γῆν, καὶ γίνονται τότε. 

ὅταν] codd. Parr. A. et C.; male cod. B. et Vatt. ὅτε. 

χαταλειφθῇ} codd. Parr. τὰ et B. atque ita ediderunt 
Galeus et Dargensius; male Comm. Vizz. Batt. χατα- 
ληφθῇ. 

ὅταν μία ἐναντιότης φθαρῇ] Sic cod. C. Par.; in codd. A. 
et B. exstat ὅτε. Idem mendum in codd. Vatt. est. 
. ἐπεὶ γὰρ τὸ μὲν] γὰρ omissum est in codd. Parr. A. et B. 
atque in Vatt. ideoque repudiatum a Battoesio. Legitur in 
edd. Commel. Gal. Dargensii et aliorum. 

τὸ θερμὸν — τὸ ξηρὸν] codd. tres Parr.; articulus uncis 
inclusus in edd. Comm. Gal. Dargens. Vizzaniüs dedit πυρὶ 
τὸ ξηρόν. 

$ 14. ὁ δὲ ἀὴρ] codd. Parr. B. et C.; cod. A. ὁ δ᾽ ἀήρ. 


χοινὸν ἀμφοτέρων αὐτῶν] codd. tres Parr. et Vatt.; item 
edd. Lovan. et Vizzan. At Nogarola et Battzsius habent 
ἀμφοτέροις αὐτῶν. 

61s οὖν τὸ ἐν τῷ ὕδατι] cod. Par. A.; in reliquis codd. 
atque in omnibus edd. scriptum est τὸ ἐν ὕδατι, in Par. B. 
autem οὖν ἐν τῷ ὕδατι. 

$ 15. πάλιν ἐπεὶ ἡ μὲν γῆ] cod, Par. A.; reliquae mem- 
branz et editiones πάλιν ἡ μὲν γῆ. 

γῆς piv] Codd. Parr. A. et B. habent ἴδιον δὲ γῆς μὲν τὸ 
ξηρόν, cod. C. autem ἴδιον δὲ γῆς μὲν ξηρόν, quod in Lovan. 
ed. transiit. In verbis τὸ ξηρὸν articulum a eceteris omissuni 
posuit Vizzanius. Praterea codd. Vatt. et Barth. teste 
Vizzanio τῆς μὲν γῆς, quod probavit Rudolphus; μὲν deest 
in edd. Nog. Comm. Darg. Battzes. : 

ἐν τῇ γἢ] codd. Parr. A. et B. Non aliter Vizzan. et Gal.; 
sed Comm. et Batt. ἐν γῇ. 

$ 16. ἐναλλαγὴν] codd. Parr. et Vatt, atque hoc posuerunt 
Vizzanius, Commelinus, Battzsius et Rudolphus, Nogar. 
ἀναλλαγήν. 

ψυχρὸν xai ὑγρόν] Sic cod. Par. C.; reliqui duo ὑγρὸν χαὶ. 
ψυχρόν. 

ὅταν --- ἐπιχρατήσῃ] bis habent codd. Parr. et plerzeque 
edd.; Vizzanius vero male ἐπιχρατήσει posuit. 

Epod , τὸ δὲ ἐν — τοῦ ἐν τῷ πυρὶ] codd. Parr. A. et B. 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 399 


ἐπιχρατήσῃ τοῦ ἐν τῷ πυρὶ θερμοῦ" γίνεται ἐχ πυρὸς 
εἰς ὕδωρ μεταῤολή. 58.117. Πάλιν ἐπεὶ ἡ μὲν γῆ ἐστι 
ψυχρὸν καὶ ξηρόν, 6 δὲ ἀὴρ θερμὸν χαὶ ὑγρόν" ὅταν τὸ 
μὲν ἐν τῇ γὴ ψυχρὸν ἐπικρατήσηῃ τοῦ ἐν τῷ ἀέρι θερ- 
μοῦ, τὸ δὲ ἐν τῇ γῇ ξηρὸν ἐπιχρατήση τοῦ ἐν τῷ ἀέρι 
ὑγροῦ, γίνεται ἐξ ἀέρος εἰς γὴν μεταθολή. ὁ 18. 
Ὅταν δὲ τοῦ μὲν ἀέρος φθαρῇ τὸ ὑγρόν, τοῦ δὲ πυρὸς 
τὸ θερμόν, γεννηθήσεται ἐξ ἀμφοτέρων αὐτῶν πῦρ᾽ 
χαταλείπεται γὰρ τοῦ μὲν ἀέρος τὸ θερμόν, τοῦ δὲ 
πυρὸς τὸ ξηρόν" τὸ δέ γε πῦρ ἐστι θερμὸν χαὶ ξηρόν, 
5. 19. Ὅταν δὲ τῆς μὲν γῆς φθαρῇ τὸ ψυχρόν, τοῦ δὲ 
ὕδατος τὸ ὑγρόν, γεννηθήσεται ἐξ ἀμφοτέρων αὐτῶν 
17. Κααταλείπεται γὰρ τῆς μὲν ἧς τὸ ξηρόν, τοῦ δὲ 
ὕδατος τὸ ψυχρόν: fj δὲ γὴ ἐστι ψυχρὰ καὶ ξηρά. 
5. 20. Ὅταν δὲ τοῦ ἀέρος φθαρῇ τὸ θερμὸν xal τοῦ 
πυρὸς τὸ θερμόν, γένεσις οὐκ ἔσται. Τὰ γὰρ ἐναντία 
χαταλείπεται ἐπ’ ἀμφοτέρων, τοῦ μὲν ἀέρος τὸ ὁγρόν, 
τοῦ δὲ πυρὸς τὸ ξηρόν. Τὺ δὲ δγρὸν τῷ ξηρῷ ἐναντίον. 
$ 21. Καὶ πάλιν ὅταν τῆς μὲν γῆς φθαρῇ τὸ ψυχρόν, 
τοῦ δὲ ὕδατος τὸ ὅμοιον, οὐδὲ οὕτως ἔσται Ἱένεσις. Κα- 
ταλείπεται γὰρ τῆς μὲν γῆς τὸ ξηρόν, τοῦ δὲ ὕδατος τὸ 
ὑγρόν: τὸ δὲ ξηρὸν τῷ ὑγρῷ ἐναντίον. Καὶ περὶ μὲν γε- 
νέσεως τῶν πρώτων σωμάτων, πῶς τε καὶ τίνων ὑποχει- 
μένων γίνεται, ἱκανῶς εἴρηται διὰ βραχέων. 8.22. Eze 
δὲ ἀνώλεθρος καὶ ἀγένητος ὃ κόσμος, χαὶ οὔτε ἀρχὴν 
γενέσεως εἴληφεν οὔτε τελευτήν ποτε λήψεται" δεῖ καὶ 
τὸ ποιοῦν ἐν ἑτέρῳ τὴν γένεσιν, καὶ τὸ γεννῶν ἐν ἕαυ- 
τῷ συνυπεῖναι ἀλλήλοις" τὸ μὲν ποιοῦν τὴν γένεσιν τὸ 
ὑπεράνω σελήνης ἐστὶ πᾶν’ σύνεγγυς δὲ μᾶλλον 6 ἥλιος 


aqua frigus ignis calorem reprimit, ex igne in aquam 
conversio fiat oportet. ὃ 17. Jam vero quum terra fri- 
gida siceaque sit, aer calidus et humidus, ubi terrze fri- 
gus calorem aeris, et terre siccitas humorem aeris perdo- 
muit, aer in terram transeat necesse est. $ 18. Quum 
vero humor aeris et ignis calor interierit, ex ambobus 
ignis orietur. Nam aeris calor et ignis remanet siccitas. 
Atqui calidus et siccus ignis est. ἢ 49. At quum terra 
frigus et aquce humor perierit, ex ambabus nascetur terra : 
siquidem terrae siccitas et aquae servatur frigus, quibus 
quidem facultatibus terra praedita est. $ 20. Sed quum aeris 
et ignis pariter deletur calor, nullius elementi erit ortus. 
Nam utriusque contrarie facultates relinquuntur, aeris 
quidem humor et ignis siccitas. At humor et siccitas con- 
traria sunt. $ 21. Denique sublato haud secus terrae at- 
que aque frigore, ne sic quidem ulla erit generatio, si- 
quidem terrae siccitas et humor aquse servantur incolumes. 
At siccitas et humor facultates opposite sunt. Ac de 
ortu quidem primorum corporum, et. quonam modo, et 
quibus rebus subjectis fiat, satis ac breviter expositum 
est, $22. Verum cum interitus et ortus expers sit mun- 
dus, atque ut neque initium habuit, ita nec finem sit 
habiturus , duo simul adesse oportet, quorum unum pa- 
tris instar in altero generationem efficiat , alterum matris 
instar in se ipso generet. Atque quod in alio generat, ea 
censetur esse universa mundi pars quas supra lunam 


posita est, propius vero sol ipse, qui accessu suo et re- 


in cod. C. pro τὸ scriptum est τοῦ. Caeterum hiec omnia 
desiderantur in Nogarolwe editione, leguntur autem apud 
Vizzanium e codd. Vatt. 

ὁ 17. πάλιν ἐπεὶ ἡ μὲν] codd. Parr; A. et Β., item Vatt. 
et Barth.; ἐπεὶ habent etiam Vizzanius et Rudolphus. Deest 
haec vox in edd. Nog. Commel. Gal. Dargens. Batt. 

ὁ δὲ ἀὴρ] cod. Par. C.; ὁ ἀὴρ δὲ Par. A., ἀὴρ δὲ Par. B. 

ὅταν τὸ μὲν ἐν τῇ γῇ] codd. Parr. A. et B. et Vizzanio 
teste Vatt. atque Barth.; ὅταν οὗ τὸ ἐν τῇ γῇ Nog. Comm. 
Gal. Darg.; Battes. male ὅταν ἐν τῇ γῇ. 

ξηρὸν ἐπιχρατήσῃ τοῦ ἐν τῷ ἀέρι ὑγροῦ] Ita codd. tres Parr. 
Vatt. et Barthol. atque edd. Lovan. et Rudolph. Omittitur 
ἐπιχρατήσῃ in reliquis editionibus, ne Battaesiana quidem 
excepta. 

$ 18. γεννηθήσεται] videtur in aliis membranis exstare ; 
in Parisiensibus hoc loco vitiose γενηθήσεται scriptum est. 

τὸ δέ γε πῦρ] Sic codd. Parr.; γε deest in cod. Vat. 

* $ 19. γεννηθήσεται] Parr. A. et B.; C. habet γενηθή- 
σεται. 

αὐτῶν γῆ] codd. tres Parr. atque edd. Lovan. et Batt.; 
αὐτῶν ἣ γῆ male Vizzan. Articulum uncis incluserunt 
Commelinus, Galeus, alii 

$ 20. τοῦ ἀέρος 90.] Ita omnes edd. cum cod. Par. C.; 
in cod. Vat. atque in Parr. A. et B. legitur ὅταν δὲ τοῦ μὲν 
ἀέρος, ubi μὲν propterea quod xai hic ei respondet non satis 
€ommodum habet usum in soluta oratione. Quamobrem 
salius est omittere hanc particulam. 

$ 21. ὅταν τῆς μὲν γῆς] Cod. Par. D. et Vat. nec non 
Barth. testibus Vizzanio et Siebenkeesio habent ὅταν μὲν τῆς 
γῆς; cod, Par. A. ὅταν μὲν γῆς ; Nog. Comm. et Batt. legunt 


ὅταν γῆς μὲν q0.; Galeus et Dargensius ὅταν τῆς γῆς μὲν qo. 
Rectius Rudolphus ὅταν τῆς μὲν γῆς φθ. 

τοῦ δὲ ὕδατος τὸ ὅμοιον] cod. Vat. ἃ Siebenkeesio excus- 
$US; xxl τοῦ ὕδατος τ. ὅ. codd. Parr. A. et B. nec non 
Vizzanio teste codd. Vatt. et Barth.; ὕδατος δὲ ὅμοιον Par. 
C. Nog. Commel. Gal. Darg. Batt. Quod contextui inserui 
jam antea Rudolpho placuerat. 

γίνεται] Cod. Par. A. γίγνεται, caeteri. γίνεται. 

διὰ βραχέων] Deest heec formula in cod. Par. A. ideoque 
a Battesio omissa est, exstat autem in codd. B. et C.; 
Commelinus et Galeus διαδραχέων; Vizzanius διαδραχέως. 

$ 22. ἐπεὶ δὲ ἀνώλεθρος χαὶ ἀγένητος ὃ χόσμος] Cod. Par. 
A. ἐπεὶ δ᾽ ἀνώλεθρος xai ἀγένητος ὁ κόσμος; cod. B. ἐπεὶ δὲ 
ἀνώλεθρος xal ἀγέννητος ὁ χόσμος. Eadem exstant in cod. 
Barth.; cod. Par. C. habet ἐπεὶ δὲ ἀνώγεθρος ὁ χόσμος xoi 
ἀγέννητος. Eandem lectionem sequuntur Gal. Comm. Batt. 
et Patric. p. 254, a quibus in hoc tantum dissentiunt Viz- 
zanius, editor Lovaniensis et secum ipse Patric. p. 239, 
quod ἀγένητος dederunt. , 

τὸ γεννῶν ἐν ἑαυτῷ] codd. Parr. B. et. C.; sed in Cod. A. 

ω 


scriptum est γεννον (sic) ἐν αὐτῷ. Caeterum τὸ ποιοῦν ἐν 
ἑτέρῳ τὴν γένεσιν ifa opponitur τῷ γεννῶντι ἐν ἑαυτῷ, ul 
illud quasi patris, hoc matris instar habendum sit. 

τὸ μὲν ποιοῦν τὴν γένεσιν] codd. Parr. omnes ,nec non Vatt. 
et Barth. atque edd. Lovan. et Rudolph.; contra Patricius 
p. 239 et 254 Vizzan. Commel. Darg. Battes. addunt ἐν 
ἑτέρῳ ad ποιοῦν, quasi non facile hae voces, etsi non adjectce 
ex iis quie dicuntur intelligi queant. 

χατά τε τὰς πρ.] Sic codd. tres Parr. Vatt. Barth. atque 


400 OCELLI ΓΌΘΑΝῚ 


χατά τε τὰς προσόδους χαὶ τὰς ἀφόδους μεταδάλλων 
τὸν ἀέρα συνεχῶς πρὸς λόγον Ψύχους τε xal θερμασίας, 
à συνεπαχολουθεῖ xal τὴν γὴν μεταθάλλειν xal πάντα 
τὰ ἐπὶ γῆς. 5.28. Εὖ δὲ ἔχει χαὶ ἢ λόξωσις τῶν 
ζωδίων τοῦ πόλου πρὸς τὴν τοῦ ἡλίου φοράν. Αἰτία 
γὰρ χαὶ αὐτὴ τῆς γενέσεώς ἐστι" καθόλου δὲ ἣ τοῦ παν- 
τὸς διαχόσμησις, ὁ ὥστε εἶναι ἐν αὐτῇ τὸ μὲν ποιοῦν τὸ 
δὲ πάσχον' τὸ μὲν οὖν ἐν ἑτέρῳ γεννῶν, τὸ ὑπεράνω 
σελήνης ἐστί" τὸ “δὲ ἐν ἑαυτῷ τὸ ὑποκάτω σελήνης. "To 
δὲ ἐξ ἀμφοτέρων αὐτῶν, τοῦ μὲν ἀεὶ θέοντος θείου, 
τοῦ δὲ del μεταῤάλλοντος γενητοῦ χόσμος ἄρα ἐστίν, 


ΚΕΦ. T. 


, , So M , , , 7 

S 1. ᾿Ανθρώπου δὲ ἀργὴ γενέσεως πρώτη οὐ γέγονεν 
ἐχ γῆς, οὐδὲ τῶν ἄλλων ζώων οὐδὲ φυτῶν, ἀλλ᾽ ἀεὶ 
τῆς διαχοσμήσεως οὔσης, ἀνάγχη καὶ τὰ ἐνυπάρχοντα 
χαὶ τὰ ἐνδιαχεχοσμημένα συνυπεῖναι. Πρῶτον μὲν 
γὰρ ἀεὶ ὄντος τοῦ χόσμου, ἀναγκαῖον χαὶ τὰ μέρη αὖ- 
τοῦ συνυπάρχειν᾽ λέγω δὲ μέρη οὐρανόν, γῆν, τὸ με- 

* , , M 52 , 
ταξὺ τούτων, ὃ δὴ μετάρσιον xal ἀέριον ὀνομάζεται, 


"οὐ γὰρ ἄνευ τούτων, ἀλλὰ σὺν τούτοις xal ἐκ τούτων ὃ 


χόσμος. S 9. Τῶν δὲ μεοῶν συνυπαρχόντων, ἀνάγχη 
χαὶ τὰ ἐμπεριεχόμενα συνυπάρχειν αὐτοῖς" οὐρανῷ μὲν 

- , Lu 
ἥλιον, σελήνην, ἀπλανεῖς τε ἀστέρας καὶ πλανήτας, τῇ 
δὲ γῇ ζῶα, φυτά, χρυσόν, ἄργυρον, μεταρσαίῳ δὲ xal 
ἀερίῳ πνεύματα, ἄνεμον, μεταῤολὴν ἐπὶ τὸ θερμότε- 

, 

pov, μεταθολὴν ἐπὶ τὸ ψυχρότερον: σὺν τούτῳ γὰρ οὐ-- 
ρανός, σὺν τῷ τὰ περιεχόμενα ἔχειν, xal σὺν τούτῳ 


cessu aerem continenter immutat οἱ variat, pro portione 
frigoris et caloris , cujus mutationem sequitur terrae muta- 
lio οἱ eorum quie sunt. in terra. $ 23. Obliquitas etiam 
signorum celestium ad solis motum maxime confert , 
cum eL ipsa generationis causa sit, et omnino ordinata 
universi compositio , qua fit ut alia pars agat, alia patia- 
tur. Quod ergo in alio generat, supra lunam , quod au- 
tem inse ipso, infra eam collocatum est : at quod ex 
ambabus constat partibus, ex una quidem divina el sem- 
per currente, ex altera vero genita , et mutationibus per- 
petuo obnoxia, id certe mundus est. 


» 


CAP. HI. 


$ 1. Nec vero primum humani ortus initium , quemad- 
modum nec celerorum animalium, neque plantarum e 
terra ductum est, sed mundi ornatus et dispositio cum 
semper permaneat, ea quoque qua in eo disposita dige- 
staque sunt semper simul adesse necesse est. Quum igi- 
tur mundus :eternus sit, partes quoque ejus una semper 
esse oportet; partes autem dico ccelum et terram et spa- 
tium interjectum quod sublime et aerium vocatur : neque 
enim sine iis , sed cum iis atque ex iis concretus est mun- 
dus. $2. Sed quja partes simul exstant, necesse est ea 
quoque qui iis continentur, una cum illis exstare , cum 
colo solem , lunam , stellas tam inerrantes quam vagas : 
cum terra animalia, plantas, aurum et argentum : cum 
sublimi et aeria regione spiritus et ventos, necnon muta- 
tionem in caloris et frigoris vim majorem. Cum his enim, 
id est cum iis quae eo continentur vere ccelum est, cum 


edd. Lovan. et Rudolph. Reliquae edd. exhibent χατά γε 


τὰς np. 
Ψύχους τε] codd. Parr. et Vat.; item edd. Lovan. Batt. 
Rud.; τε omissum est apud Vizzanium et Patricium , apud 


"Commelinum vero et alios uncis inclusum. 


τὰ ἐπὶ γῆς] codd. Parr.; τὰ deest in Vizzanii editione. 

$ 23. λόξωσις] cod. Par. A.; vulgo λόξις, cujus loco Pa- 
tricius λόξυς habet. Sed Galeus jam recte λόξωσις conjecit. 

πόλου] πόλος hic accipiendum est pro cao, qua significa- 
tione hoc vocabulum non solum apud poetas legitur (cf. 
interpp. ad Horat. Carm. T, 28, 6), verum etiam apud phi- 
losophos. JEschin. Socr. Dial. IIT, 19 : τοῦ δὲ πόλου ὄντος 
σφαιροειδοῦς. Vid. Dorvill. ad Chariton. p. 652. 

xai αὐτὴ τῆς yev.] codd. Parr. B. et C. Patricius pag. 
239 et 254 et plerzeque edd.; «oi αὕτη τῆς γεν. cod. Par. 


|. À. et ed. Lovan. 


γενέσεώς ἐστι] ἐστι omissum a Nogarola et Patricio ex- 
stat in codd. Vatt. Barth. et tribus Parisiensibus. 
᾿ ἐν ἑτέρῳ γεννῶν τὸ ὑπεράνω σελήνης ἐστί} codd. Parr. 
A et C.; sed in cod, B. item codd. Vat. et in Barth. te- 
stibus Vizzanio et Siebenkeesio legitur ἀνωτέρω γενῶν. Viz- 
zanius et Battoesius ὑπ. τῆς σελήνης. Articulum uncis in- 
clusit Commelinus atque alii. 

τὸ δὲ ἐν ἑαυτῷ --- σελήνης ] Desunt hoec in cod. Vat. 

χεφ. y'] om. in codd. Parr. 

$ 1. δὲ ἀρχὴ] codd. Parr. A. et C. Vizzan. et ed. Lovan.; 
sed Galeus δ᾽ ἀρχή. 

οὐδὲ φυτῶν codd. Parr. A. et C.; cod. B. οὔτε φυτῶν, 
quod in omnibus est editionibus. 
^ ἐνδιχχεχοσμημένα ] codd, Parv.; xexocumuéva cod. Vat. 


cuvumsivai] codd. Parr. atque edd. Lov. Comm. Gal. 
Batt.; συνεπεῖναι Vizzan. Dargens. Roterm. 

μέρη αὐτοῦ] codd. Parr. Vat. Barth.; Nogarola αὐτοῦ. 

οὐρανὸν, γῆν ] cod. Par. C.; γῆν οὐριδὴν codd. A. et B. 

ἐμπεριεχόμενα ] cod. Par. A. Vat. ap. Vizz. et Siebenk. 
atque edd. Vizz. Gal. Darg. Batt.; περιεχόμενα edd. Lo- 
van. Nog. Comm. 

πλανήτας, τῇ δὲ γῇ } cod. Par. C., extrema yox autem in 
contextu omissa secunda manu in margine posita esl ; 
eadem leguntur in edd. Vizz. Gal. Darg. At codd. Parr. 
A. el B. πλανῆτας γῇ δὲ ζῶα ; πλανῆτας reperitur etiam in 
edd. Lovan. Comm. Balt. Rudolphus hanc formam pro 
dorismo liabet, quia Dores ας in hoc casu prime declina- 
tionis corripiant. Quodsi non nego dorici quid superesse 
posse in libro qui e dorico sermone in atticum translatus 
sit, satius tamen est aut πλανήτας scribere cum cod, Par, 
C. et Pseudoplutarch. de plac. phil. lib. IT, 15, aut cum 
Platone πλάνητας. Nam antiquioribus stellae errantes non 
πλανῆται sunt, sed πλάνητες. Ceterum γῇ δὲ solus Battze- 
sius in verborum ordinem recepit , reliqui τῇ δὲ γῇ scripse- 
runt. 

ἄργυρον] codd. Par.; Vizzanius ἀργύριον. 

ἄνεμον] Sic cod. Par. C.; sed cod. A. ἄνεμος, cod. B. 
el Vat. ἀνέμους. In edd. Nog. Comm. Batt. et aliorum est 
ἄνεμον, Vizzanius codicis Vaticani lectionem probavit. 

μεταθολὴν ] codd. Parr. A. et B.; μεταδολὴ cod. C. 

σὺν τούτῳ γὰρ οὐρανὸς ] codd. Parr.; sed ed. Lovan. σὺν 
τούτῳ δέ γε οὐρανὸν. 

xai σὺν τούτῳ γῆ, σὺν τῷ τὰ ἐπ᾽ αὐτῆς] codd. Parr. A. 
et B, nec non Vatt. et Barth.; sed cod. Par. C. σὺν τούτῳ 


2 AL 


" 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 


Υἢ, σὺν τῷ τὰ ἐπ᾽ αὐτῆς. φυόμενα xol βοσχόμενα 
ὑπεῖναι, καὶ σὺν τούτῳ μετάρσιον xal ἀέριον, σὺν τῷ 
τὰ ἐν αὐτῷ πάντα τὰ γινόμενα γίνεσθαι. $ 8, Ἐπεὶ 
οὖν χαθ᾽ ἑχάστην ἀποτομὴν ὑπερέχον τι γένος ἐντέτα- 
χται τῶν ἄλλων, ἐν μὲν οὐρανῷ τὸ τῶν θεῶν, ἐν δὲ γῇ 
ἄνθρωπος, ἐν δὲ τῷ μεταρσίῳ τόπῳ δαίμονες, ἀνάγχη 
τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων ἀΐδιον. εἶναι, εἴπερ ἀληθῶς ὃ 
λόγος συμξιδάζει, μὴ μόνον τὰ μέρη συνυπάρχειν τῷ 
χόσμῳ., ἀλλὰ xol τὰ περιεχόμενα τοῖς μέρεσι. αὶ 4. 
Φθοραὶ δὲ καὶ μεταδολαὶ βίαιοι γίνονται κατὰ τὰ μέρη 
τῆς γῆς" ὅτε μὲν ἀνάχυσιν λαμόανούσης τῆς θαλάσσης 
εἰς ἕτερον μέρος" ὅτε δὲ καὶ αὐτῆς τὴς γῆς εὐρυνομένης 
καὶ διισταμένης ὑπὸ πνευμάτων ἢ ὑδάτων χρύδδην 
ἐπιφερομένων" παντελὴς δὲ φθορὰ τῆς περὶ τὴν γὴν 
διαχοσμήσεως οὔτε γέγονεν, οὔτε ἔσται ποτέ. S 5. 
Διὸ καὶ τοῖς λέγουσι, τὴν τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας ἀρ- 
χὴν ἀπὸ Ἰνάχου εἶναι τοῦ Ἀργείου, προσεχτέον οὕ-- 
τως, οὐχ ὡς ἀπό τινος ἀρχῆς πρώτης, ἀλλὰ τῆς qevo- 
μένης μεταδολὴς xxv αὐτήν. Πολλάχις γὰρ καὶ 
γέγονε xoi ἔσται βάρδαρος ἣ Ἑλλάς, οὐχ ὑπ᾽ ἀνθρώ- 
πῶὼν μόνον γινομένη μετανάστατος, ἀλλὰ xai ὑπ᾽ αὖ- 
τῆς τῆς φύσεως, οὐ μείζονος οὐδὲ μείονος αὐτῆς γινομέ- 
νης, ἀλλὰ χαινοτέρας ἀεί, καὶ πρὸς ἡμᾶς ἀρχὴν 
λαμθανούσης. Περὶ μὲν οὖν τοῦ ὅλου xol παντός, 
ἔτι δὲ xal γενέσεως καὶ φθορᾶς τῆς ἐν αὐτῷ γινομένης, 
ὡς οὕτως ἔχει xal ἕξει τὸν ἅπαντα αἰῶνα, τῆς μὲν 


401 


his terra, id est cum iis quae in ea crescunt ef aluntur, 
cum his denique sublime et aerium spatium, id est cum 
iis omnibus , quae in eo accidunt et gignuntur. $ 3. Cum 
igitur in unaquaque mundi parte collocatum sit aliquod 
ecteris praestans animalium genus, in ccelo dii, homines 
in terra , in sublimi ddemones , neces:e est humanum genus 
esse perpetuum , siquidem vere evincit ratio, non solum 
mundi partes una cum mundo, verum et ea qu:e partibus 
continentur una cum mundo exstare. $ 4. At terrae partes 
vi mutantur et intereunt : interdum quidem cum mare in 
aliam partem effunditur, quandoque vero cum terra ven- 
tis et aquis quae in ipsam latenter ingrediuntur, dilatatur. 
ac distrahitur : terree vero temperatio et compositio nun- 
quam antea prorsus interiit , nec post ullo tempore interi- 
iura est. $ 5. Quapropter qui dicunt, historie Graecae 
initium ab Inacho Argivo repetendum esse, velim sic 
existiment, non ab aliquo primo principio , sed ab aliqua 
mutatione quae tunc accid.rit, eam ortum denuo habuisse. 
Grecia enim et antea sepius fuit et posthac etiam erit 
barbara, non modo ab hominibus alio commigrantibus 
deserta, verum etiam ipsius natur: vi vastata , quoe quam- 
vis nec major fiat neque minor, nova tamen semper est, 
atque ab eo, quod nobis videtur initium , proficiscitur. De 
toto mundo ac de universo, deque ortu et interitu , qui 
in eo fiunt, et ut se habeant, atque in omni eeternitate 
sint habituri, cum natura partim sempiterno in motu 


γῆ, σὺν τούτῳ τὰ ὑπ᾽ αὐτῆς. Ed. Lovan. habet σὺν τούτῳ 
γῆ, σὺν τῷ τὰ ὑπ’ αὐτῆς. Verba σὺν τῷ omissa a Nogarola et 
Commelino exstant in edd. Vizzanii, Batlzesii et Rudolphi. 

πάντα τὰ γενόμενα ] Articulum omittunt tres codd. Parr.; 
ed. Lovan. habet πάντων γινόμενα. 

$ 3. γένος τῶν &v0p. ] codd. Parr.; τῶν apud Batteesium 
omissum est, 

$ 4, βίαιοι γίνονται ] codd. Parr. B. et C.; sed cod. A. 
γίγνονται quod edidit Batteesius. ; ' 

κατὰ τὰ μέρη 1 cod. Vat. apud Siebenk. nec non Parr. 
A. et B.; Commelinus et Batteesius χατὰ μέρη. 

ὅτε μὲν] codd. Pariss.; male edd. Lovan. Comm. et 
D itt. ὁ τὲ μὲν. 

τῆς θαλάσσης 1 codd. Parr.; τῆς deest apud Nogar. et 
Patrice. p. 279, sed exstat in edd. Lovan. Vizzan. Batt. 
qui hane voculam uncis inclusit, Comm. Gal. Rudolph. : 

εἰς ἕτερον ] Sic codd. Parr. et Vatt. testibus Vizzanio et 
Siebenkeesio atque edd. Vizzan. Batt. Rudolph.; eic desi- 
deratur in edd. Lovan. Comm. atque apud Patric. p. 279. 

εὐρυνου.. ] Codd. Parr.; sed Cod. Vat. διευρυνομ.. et pro ἢ 
ὑδάτων Patric. lib. I καὶ ὑδάτων. 

παντελὴς δὲ φθορὰ x. τ. à. ] Quae sequuntur usque ad fi- 
nem hujus capitis Stobaeus dorico sermone attulit Ecl. 
Phys. I, 24 p. 45. 

οὔτε ἔσται ] Patric. 1. c. οὐδ᾽ ἔσται. 

ὃ 5. εἶναι τοῦ 'Apy. εἶναι τοῦ non agnoscit Stobeeus. 

οὗχ ὡς ἀπὸ ὡς: οὐχ ἀπὸ Stobaeus. 

μετ. κατ᾽ αὐτὴν Stob. μετ. χαὶ κατ᾽ αὐτάν. Item adjecto 
χαὶ Siebenk. e codice suo notavit x. αὑτόν. 

γὰρ χαὶ γέγ. γὰρ ἤδη χαὶ γέγονε Stobceus. 


Ἑλλάς } recte codd. Parr. A. οἱ C.; sed Cod. B. habet . 


ἕλάς. 
οὐχ ὑπ᾽ ἄνθρ. --- μετανάστατος | Ita codd. Parr. A. et C., 
nec non Vat. apud Siebenkeesium ; μετάστατος Nogar. 
 Puir. Grmxc. 


Comm.; ἀπ᾿ ἀνθρώπων cod. Barth. Stobaeus hoec. habet : 
οὗ οὐχ ὑπ᾽ ἀνθρ. V. γιγνομένα μετανάστασις. 

οὗ μείζ. οὐδὲ μείονος 1 Sic codd.; sed Stobaeus οὔτε p. 
οὔτε μείονος. 

ἀλλὰ καινοτέρας ἀεὶ xoi πρὸς 1] codd. Parr. A. οἵ Β.; in 
cod. C. legitur ἀλλὰ χαινοτέρας ἀεὶ πρὸς quemadmodum 
in ed. Lovan. Verba ἀλλὰ χαινοτέρας exstant apud Sto- 
ba;um atque in edd. Nog. Lovan. Rudolph. At ἀλλὰ xoi 
νεοτέρας (Sic) legunt Vizzanius e codd. Vatt. et Barth. 
Gal. Darg. Batt., denique ἀλλὰ γὰρ νεοτέρας Commel. 

πρὸς ἡμᾶς ἀρχὴν λαμδανούσης ] Nogarola locum sic inter- 
pretatur : « qua (natura) tametsi nec major redd:tur ne- 
que minor, recentior tamen semper est et ratione nostri 
principium sumit. » Bardilius : « in der Natur, die zwar 
im Ganzen nie weder gewinnt noch verliert, aber sich 
doch immer verjüngt und in diesem Betracht für uns einen 
Anfang nimmt. » Est autem πρὸς 7p; non magis quod 
Bardilius voluit nobis (für uns), quam quod Nogarola 
dicit ratione nostri (in Rücksicht auf uns^, sed utrum- 
que conjunctim dicendum est. Quod quum uno vocabulo 
nequeat fieri, hae circumlocutione usus sum : « quae 
quamvis nec major fiat neque minor, nova tamen semper 
est, atque ab eo, quod nobis videtur initium, proficisci- 
tur. » 

περὶ μὲν οὖν τοῦ ὅλου 1 cod. Par. A.; reliqui omittunt 
οὖν, quod e Stobaeo adjiciendum putaverat Rudolphus. ' 

ἔτι δὲ xal]codd Parr.; δὲ non exstat in cod. Vat. et 
Barth.; xoi omisit Stobaeus. 

φθορᾶς 1 Stobseus ἀφθαρσίας. 

ἐν αὐτῷ γινομένης cod. Par. A. Vat. Barth. ed. Lovan. 
et Patric. T. II lib. VI p. 239. Sed Nog. Comm. Gal. 
Darg. et alii ἐν ἑαυτῷ γιν. et Stobaeus ἐν αὐτῇ γιγνομένας. 

ὡς οὕτως ἔχει] cod. Par. C.; ὡς desideratur in codd. 
À. et B, item in Vat. et Barth. At Stobzeus : ὥστ᾽ ἔχε!» 

26 


402 OCELLI LUCANI 


ἀεικινήτου φύσεως οὔσης, τῆς δὲ ἀειπαθοῦς, καὶ τῆς 
μὲν ἀεὶ χυδερνώσης, τῆς δὲ χυδερνωμένης, ἱκανῶς εἴ-- 
ρηταί μοι διὰ τούτων. 


ΚΕΦ, Δ. 


S 1. Περὶ δὲ τὴς ἐξ ἀλλήλων ἀνθρώπων γενέσεως, 
ὅπως τε χαὶ ἐκ τίνων ἔσται χατὰ τρόπον ἐπιτελουμένη, 
γόμῳ τε χαὶ σωφροσύνης χαὶ ὁσιότητος ἐπισυνεργού- 
σης, τάδε χαλῶς ἔχειν οἴομαι, Πρῶτον μὲν τοῦτο 
διαλαθεῖν, ὅτι οὐχ ἡδονῆς ἕνεχα πρόσιμεν, ἀλλὰ τέ- 
xwov γενέσεως. $2. Καὶ γὰρ αὐτὰς τὰς δυνάμεις καὶ 
τὰ ὄργανα, xal τὰς ὀρέξεις τὰς πρὸς τὴν μῖξιν ὑπὸ τοῦ 
θεοῦ δεδομένας τοῖς ἀνθρώποις, οὖχ ἡδονῆς ἕνεχα ὃε- 
δόσθαι συμόέῤδηχεν, ἀλλὰ τῆς εἰς τὸν ἀεὶ χρόνον δια-- 
μονῆς τοῦ γένους. ᾿Κπειδὴ γὰρ ἀμή χᾶνον ἦν, θνητὸν 
φύντα θείου βίου χοινωνῆσαι, τὴν τοῦ γένους ἀθανα- 
σίαν φθειρομένην καθ᾽ ἕχαστον ἀνεπλήρωσεν ὃ θεός, 
ἀχατάληχτον ποιήσας χαὶ συνεχἣ ταύτην τὴν γένεσιν. 
*Ev οὖν τοῦτο πρῶτον δεῖ θεωρεῖν, ὅτι οὐχ ἡδονῆς 
ἕγεχα fj μῖξις. — S 3. Ἔπειτα δὲ xai τὴν αὐτὴν τῷ ἀν- 
θρώπῳ σύνταξιν πρὸς τὸ ὅλον, ὅτι μέρος ὑπάρχων 
οἴχου τε χαὶ πόλεως, χαὶ τὸ μέ ἔγιστον χόσμου, συυ.- 
πληροῦν ὀφείλει τὸ ἀπογινόμενον τούτων ἕχαστον, Ὧν 
μέλλῃ μήτε συγγενιχῆς ἑστίας λειποτάχτης γίνεσθαι. 
μήτε πολιτιχῆς, μήτε MV τῆς θείας. S 4. Οἵ γὰρ 


versetur, partim perpetuo-extrinsecus patiatur, atque tum 
semper gubernet, tum gubernetur, satis mihi his verbis 
dictum est. 


CAP. IV. 


$ 1. De mutua autem ipsorum hominum generatione, 
quo modo et ex quibus recte períici possit, ita ut non 
modo legitime, sed etiam temperantie quasi et pietatis 
ope , facta esse videatur, hac existimo bene praecipi. Pri- 
mum illud statuendum est, nos non voluptatis, sed pro- 
creando sobolis causa cum mulieribus coire. $2. Siqui- 
dem facultates ipsas, instrumenta , et appetitus hominibus 
dedit deus, non ut voluptate fruerentur, sed ut eorum 
genus perpetuo permaneret. Nam cum fieri non possit 
ut homo ipse, qui mortalis natus est, aeternae vilze particeps 
efficiatur, pereuntem in singulis generis immortalitatem 
ita supplevit deus , ut generationem hanc infinitam et con- 
tinuam redderet. | Hoc unum igitur primum spectari 
oportet, non esse voluptatis causa concubandum: $ 3. 
Deinde hominis cum rerum universitate ralionem consi- 
derari convenit, quippe qui domus et civitatis, et quod: 
caput rei est, mundi pars sit ideoque debeat quae singula 
ex his pereunt supplere, alioquin cum domestici et civilis, 
tum etiam divini laris desertor futurussit. $ 4. Nam qui 


ἀειπαθοῦς, xai τῆς μὲν] Sic tres codd. Parr. atque edd. 
Vizz. Lovan. Balt. nec non Patric.; Stobeeus omisit oi; 
Comm. habet μὲν (τῆς) ἀεὶ, Gal. xoi (τῆς) μέν. 
ἱχανῶς εἴρηταί μοι διὰ τούτων] Sic codd. Parr. atque 
edd. Lovan. et Battoes.; Stobaeus ἄνω εἴρηταί μοι περὶ τού- 
τῶν ; Patricius εἰ ἱκανῶς : vulgo ἱχανῶς μοι εἴρηται. 
χεφ. δ om. in codd. Parr. 
$1. τῆς ἐξ 00030] codd. Parr.; Vizzan. male τῆς ἐχ 
τῶν ἀλλήλων. 
ἐπιτελουμένη ] correxit Rudolphus ; vulgo ἐπιτελούμενα. 
νόμῳ ] In cod. Vat. a Siebeukeesio excusso videtur vó- 
μου legi. 
τε χαὶ σωφροσύνης codd, Parr.; ed. Lovan. babet δὲ 
χαὶ; Comm. in Varr. lectt. monet ab aliis legi σωφροσύνῃ 
xal ὁσιότητι. 
$ 2. τὴν μῖξιν 1 codd. Parr.; Vizz. Lovan. Batt.; 
uw Comm. Gal. 
τοῦ 0:99] codd. Parr. A. et B. atque edd. Lovan. Vizz. 
Gal. Darg.; contra articulum omiserunt Comm. et .Balt. 
cum cod. C. 
τοῖς ἀνθρώποις} tres codd. Parr.; τοῖς deest apud Com- 
mel. 
ἐπειδὴ yàp] codd. Parr. A. et B.; cod. C. ἐπειδ' γὰρ 
(sic); in sola ed. Lovan. est ἐπεὶ γάρ. 
ἀμήχανον] codd. Parr. et Vatt. atque edd. Vizz. et 
Comm.; deest hzc vox in Nog. ed. et apud Patric. 
p. 255. 
3» ] codd. Parr.; inepte cod. Vat. ὄν. 
βίου] omnes codd. Parr.; item Vizz. et Batt.; deest haec 
. vox in ed. Lovan.; inclusa apud Comm. Gal. Dargens. 
τὴν τοῦ γένους ἀθανασίαν φθειρομένην χαϑ᾽ ἕχαστον ἀνε- 
πλήρωσεν ὁ θεός} Ita correximus verba qu: in membranis 
sic scripla leguntur : τῆς τοῦ γένους ἀθανασίας φθειρομένης 
καθ᾽ ἕχᾳστον ἀνεπλήρωσεν ὃ θεός. Αἱ ἀνεπλήρωσεν nunquam 


(τὴν) 


dicitur absolute , sed necessario accusandi casum ad quenr 
referatur requirit. Mixta quam Rudolphus excogitavit 
structura τὴν τοῦ γένους ἀθανασίαν, φθειρομένης καθ᾽ ἔχα- 
στον, ἀνεπλήρωσεν ferri nequit. 

ἀκατάληχτον 1 codd. Parr. et Vat. Siebenk. teste; Viz- 
zanius typographorum errore ἀχατάλεχτον et Commelinus 
ἀχατάληπτον. 

ποιήσας codd. Parr. B. et C., sed A. male ποιήσαντα. 

ταύτην τὴν γένεσιν 1 Sic emendavi codicum scripturam 
ταύτην γένεσιν, quam editores intactam reliquerant. Arti- 
culus hic omitti nequit. Cf. Bernhardi Syntaz p. 319. 
Non spernenda tamen Patricii lectio , e codicibus fortasse 
petita, quae p. 217 et 255 reperitur. Utroque enim loco 
habet συνεχῆ τὴν γένεσιν. 

ἕν οὖν τοῦτο] codd. Parr.; τοῦτο deest apud Vizzauium. 

$ 3. τὸ μέγιστον χόσμον ] Ita codd. nisi quod in Par. A. 
scriptum erat τοῦ χόσμον, sed deletum est postea τοῦ. 

ógc0.e] codd. et edd. praeter Lovan., ubi legitur ὀφεί- 
λειν. 

τὸ &noywwóusvov] codd. tres Parr. et Vat.; vulgo &zoye- 
νόμενον. Deinde γίνεσθαι in Parr. A. B. et Vat. γενέσθαι in 
Par. C., qu:e vulgata lectio est. Non putaverim ἀπογενόμε - 
νον οἷ γενέσθαϊ in codicibus legi, quorum scriptura nequa- 
quam sollicitanda. Quum enim non συμπληρῶσαι, sed 
συμπληροῦν dixerit scriptor; recte subjungitur &zoytvóps- 
voy et γίνεσθαι. Singula qua e rerum universitate tolluntur 
et pereunt, supplenda sunt homini. Quod quoties negli- 
git, toties desertor rei communis habendus est. 

ἐὰν μέλλῃ] codd. Parr.; ἐὰν μέλῃ edd. Lovan. et Commel., 
sed Batt, et reliquae recte. 

πολιτιχῆς 1 οοὰ. Par. C. et omnes edd.; male cod. Vat. 
et Parr. A. B. πολίτης. 

$ 4. cuvamcopevot] codd. Parr.; ἁπτόμενοι cod, Vat. 

&xoxcizc] Omnes codd. przeter Par. C. ubi legitur ἐχρα- 


à 


lude diras bs.. 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 


χαθάπαξ μὴ διὰ παιδοποιίαν συναπτόμενοι ἀδιχήσουσι 
τὰ τινιώτατα τῆς χοινωνίας συστήματα, Εἰ δὲ χαὶ 
γεννήσουσιν οἵ τοιοῦτοι μεθ᾽ ὕόρεως καὶ ἀχρασίας, 
μοχθηροὶ οἵ γενόμενοι xal χαχοδαίμονες ἔσονται, xot 
βδελυροὶ ὑπό τε θεῶν xal δαιμόνων xal ἀνθρώπων 
χαὶ οἴχων χαὶ πόλεων. Ταῦτα οὖν προδιανοουμένους 
οὐ δεῖ ὁμοίως τοῖς ἀλόγοις ζώοις προσέρχεσθαι τοῖς 
ἀφροδισίοις, “ἀλλ᾽ ὡς ἀναγκαῖον χαλὸν ἡγουμένους" 
εἴπερ ἀναγκαῖον xal χαλὸν εἶναι νομίζουσιν οἱ ἀγαθοὶ 
τῶν ἀνθρώπων, τὸ μὴ μόνον πολυανδρεῖσθαι τοὺς ol- 
χους, xal τὸν πλείονα τῆς γῆς τόπον πληροῦσθαι 
(ἡμερώτατον γὰρ πάντων xal βέλτιστον ζῶον 6 ἄν- 
θρωπος), ἀλλὰ xai τὸ μέγιστον εὐανδρεῖσθαι. — S 5. 
Διὰ γὰρ ταύτην τὴν αἰτίαν καὶ τὰς πόλεις εὐνομουμέ- 
vac οἰχήσουσι, xal τοὺς ἰδίους οἴκους κατὰ τρόπον οἷ- 
χονομήσουσι. x«l τοὺς θεοὺς δὲ φίλους αὐτοῖς χατα- 
στήσουσι' πάρεστι δὲ θεωρεῖν, ὅτι χαὶ fj βάρόχρος καὶ 
$ ᾿Ελλὰς τότε μάλιστα εὐδοχιμεῖν πέφυχε χατὰ τὰς 
πολιτείας xol τὰς πολιτιχὰς πράξεις, ὅτε μὴ μόνον πο- 
λυπληθείᾳ ἀνθρώπων, ἀλλὰ xal εὐανδρία χορηγοῦν- 
ται, 86. Ὅθεν ἁμαρτάνουσι πολλοί, μὴ. πρὸς τὸ 
μέγεθος τῆς τύχης , μηδὲ πρὸς τὸ συμφέρον τῷ κοινῷ 
συνιστάντες τοὺς γάμους, ἀλλὰ πρὸς τὸν πλοῦτον ἢ 
τὴν ὑπεροχὴν τοῦ γένους ἀποδλέποντες. Ἀντὶ μὲν 
γὰρ τοῦ νέαὐ καὶ ὡραίαν συναρμόζεσθαι., συνηρμό- 
σαντο ἂν τὴν ὑπερηλιχεστέραν: ἀντὶ δὲ τοῦ συμπαθῆ 


408 


liberorum procreandorum causa omnino non coierint, ii 
nobilissimos consortionis human:e coetus. injuria afficient 
et violabunt: Quodsi tales homines salacitate et intem- 
perantia inducti ad generandum accesserint, qui orientur 
filii, improbi et miseri, diis, demonibus, hominibus, 
nec non familiis et civitatibus exsecrandi et detestabiles 
futuri sunt. Qui igitur haec antea consideraverint , ii non 
belluarum more ad concubitum ferri debent, sed ita ut qu. 
res venereas necessaria. bona esse putent : siquidem ne- 
cessarium et bonum probi viri existimant, non solum 
domos el plurima terra loca magna hominum multitudine 
replere (mansuetissimum enim atque optimum anima- 
lium omnium est homo), sed etiam quod maximum est i: 
probis bominibus complere. ᾧ 5. Hanc enim ob causam 
eveniet, ut civitates bene institutas inhabitent, res suas 
domesticas et familiares gubernent ac recte tueantur, deo- 
rum denique benevolentiam sibi concilient. Nam videre licet 
barbarorum terraset Graeciam tum maxiime in administran- 
da republica atque in gerendis negotiis civilibus excellere, 
quum id studeant, ut non modo hominum multitudinem, 
sed etiam proborum virorum copiam sibi comparent. $ 6. 
Itaque multi peccant in eo quod quum matrimonia con- 
trahunt non fortuno suw (sive prospero sive adverse) 
magnitudinem (i. e. suam salutem), neque publicam uti- 
litatem sibi proponunt, sed divitias aut generis preestan- 
tiam tantum respiciunt. Pro puella enim atque in flore 
statis constituta quam ducere debebant, vetulam sibi 


σίας, quod secunda manus superposito « in ἀχρασίας cor- 
rexit. 

οἵ γενόμενοι} codd. Parr. B. et C.; item cod. Barth.; 
in cod. A. scriptum est oi γεννώμενοι. In. edd. Lovan. 
Batt. et Vizzan. exstat oi γενόμενοι, apud Commel. (oi) 
γενόμενοι, apud Nogarolam abjecto articulo γενόμενοι. 

ταῦτα οὖν | codd. Parr. B. et C.; ταύτ᾽ οὖν cod, A. 

προδιανοουμένους ] codd. Parr.; διανοουμένους Vizzan. 

“ἡγουμένους --- xai xx)óv] Librarii negligentia exciderunt 
hoec in cod. Vat. í 

εἴπερ &vxyx.] cod. Par. A. et ed. Lov.; sed ἅπερ codd. 
Parr. B. et C. cum cod. Barth.; ὅπερ cod. Vat. 

πληροῦσθαι Ἷ cod. Par. C.; in reliquis duobus hoc ver- 
bum desideratur. 

ἡμερώτατον γὰρ πάντων xxi βέλτιστον ζῶον ὁ ἄνθρωπος] 
cod. Par. C. atque edd. Nog. Comm. Gal. Darg. Batt ; 
contra codd. Parr. A. et D. ἡμερώτατον γὰρ xoi βέλτιστον 
πάντων ζώων ὁ ἄνθρωπος; cod. Barth. ἡμερώτερον; ed. 
Lovan. βέλτιστον ζώων, Vizzan. e codd. Vatt. Zu. γὰρ xai 
B. πάντων ζῶον. Colerum hac verba non injuria pro 
glossemate habet Rudolphus. 

τὸ μέγιστον] codd. Parr. A. et C.; sed cod. B. et Vat. 
nec non Barth. τοῦ μεγίστου. 

εὐνομουμένας | codd. Parr. et Vat.; Nog. ἐννομουμένας. 

χαὶ τοὺς θεοὺς δὲ φίλους — ὅτε μιὴ μόνον] Supplevi locum 
antea mutilum cum Βα((.8.. e codd. Parr. A. et B., nisi 
quod ille παρέξουσι adjecit, quod non est in membranis, In 
aliis autem libris scriptis et editis haec leguntur : οἰχονομή- 
σουσι, χαὶ τοῖς φίλοις αὐτοῖς χατὰ τὰς πολιτείας χαὶ τὰς πο- 
λιτιχὰς πράξεις παρέξουσιν ὅτε μὴ μόνον x. 7. À. Sed in Lovan. 
ed. παρέξουσι deest. Verba xi τοὺς θεοὺς δὲ φίλους αὐτοῖς ex- 
stant etiam in codd. Vatt. testibus Vizzanio οἱ Siebenkeesio 
atque in cod. Barth. in quibus praeterea παρέξουσι omitti- 


tur, sed nihil inde ad explendam lacunam enotatum est. 
Alii apud Commel. in Varr. Lectt. habent xoi οἱ φίλοι αὖ- 
τοῖς. In. verbis x«i τοὺς θεοὺς δὲ Rudolphus xoi superva- 
cuum et molestum esse opinatus delevit, quod nemini 
probatum iri spero. Xen. Anab. lib. IT, 6, 8 : xai ἀρχιχὸς δὲ 
ἐλέγετο εἶναι. Cf. ibid. VI, 1, 6. add. Herm. ad Vig. p. 847. 

πολυπληθείᾳ ] cod. Par. A.; πολυπληθίᾳ codd. B. et C. 
Utrumque recte se habet ; nam πολυπλήθεια invenitur apud 
Hippocratem (vide Foesii CEconom. ), Aristotelem, alios , 
πολυπληθία apud Sophoclem fragm. 388, Pol. I, 48, 6. 

εὐανδρίᾳ ] cod. Par. C.; sed in cod. A. reperitur ἀν- 
δρείᾳ, in B. ἀνδρίᾳ, quod etiam in cod. Vat. vidisse se 
testantur Vizzanius et Siebenkeesius, Idem exstat in cod. 
Barth. atque in ed. Lovan. 

$ 6. τῆς τύχης lta codd.; Klotzius in censura editionis 
Dargensianz legendum suspicatus est τῆς ψυχῆς. At vul- 
gala scriptura commodum habet sensum. 

συνηρμόσαντο ἄν] Sic omnes codd. Omitti poterat ἂν 
quia de eo agitur quod fieri solet ( vid. Hermann. ad Viger. 
p. 746); sed tuemur membranarum scripturam, in qua 
nihil est quod ab optimorum scriptorum usu plane ab- 
horreat. Cf. Hermann. de part. ἂν lib. I cap 7 et Bern- 
hardi Syntax. p. 390 seq. 

τοῦ συμπαϑὴ] cod. Vat. Siebenkeesio teste; in codd. 
Parr. atque in edd. Lovan. et Comm. deest τοῦ. 

ὁμοιοτάτην ] Sic flagitante sensu cum Gal. Darg. Rudol- 
pho et aliis scripsi. Codex Vat. Vizzanio et Siebenkeesio 
testibus exhibet ὁμοιότητα. Codd. tres Parr. ὁμοιότατον, 
quod in ed. Lovan. transiit. Battzesius habet ὁμοιοτάτη, 
Vizz. ὁμοιοτάταν dorice. ] 

γένει ] codd. Parr. A. et B.; in C. legitur γένη, in mar- 
gine autem γένει. 

ἢ ὑπευχρήματον ] codd. Parr. A. et B., item Vat. a Sie- 

26. 


404 OCELLI LUCANI 


τὴν ψυχὴν καὶ ὁμοιοτάτην," ἐπίδοξον τῷ γένει ἣ ὑπερ- 
χρήματον. Τοιγάρτοι ἀντὶ συμφωνίας διαφωνίαν, 
καὶ ἀντὶ ὁμοφροσύνης διχοφροσύνην χατασχευάζουσι, 
περὶ ἡγεμονίας διαμαχόμενοι πρὸς ἀλλήλους. Ἡ μὲν 
γὰρ ὑπερέχουσα πλούτῳ xal γένει xal φίλοις ἄρχειν 
προαιρεῖται τοῦ ἀνδρὸς παρὰ τὸν τῆς φύσεως νόμον" ὃ 
δέ γε διαμαχόμενος δικαίως, χαὶ οὐ δεύτερος, ἀλλὰ 
πρῶτος θέλων εἶναι, ἀδυνατεῖ τῆς ἡγεμονίας ἐφικέ- 
σθαι. 571. Ὧν δὴ γενομένων οὗ μόνον τοὺς οἴχους 
καχοδαίμονας, ἀλλὰ καὶ τὰς πόλεις συμόαίνει γενέ- 
σθαι. Μέρη γὰρ τῶν πόλεων οἵ οἶχοι, 3x δὲ τῶν μερῶν 
ἢ τοῦ ὅλου xal τοῦ παντὸς σύνθεσις" εἰκὸς οὖν ὁποῖα 
τὰ μέρη τυγχάνουσιν ὄντα, χαὶ τὸ ὅλον xal τὸ πᾶν, τὸ 
ἐχ τοιούτων συντεθειϊμένον, τοιοῦτον εἶναι. — S 8. Καὶ 
ἐν ταῖς τέχναις δὲ αἵ πρῶται οἰκοδομαὶ μεγάλα 
συνεργοῦσι πρὸς τὸ χαλῶς ἢ τὸ χαχῶς τὸ ὅλον 
ἔργον συντελεσθῆναι" οἷον ἐπὶ μὲν οἰκοδομίας θε- 
μελίου καταθολή᾽ ἐπὶ δὲ ναυπηγίας τρόπις" ἐπὶ δὲ 
συναρμογῆς χαὶ μελοποιίας τάσις φωνῆς χαὶ λῆ- 
Ete: οὕτως οὖν χαὶ ἐπὶ πολιτείας εὐνομουμένης τε χαὶ 
καχονομουμένης οἴχων χατάστασις xai συναρμογὴ 
μέγιστα συμδάλλεται, 3 9. Περὶ γενέσεως οὖν σχο- 
πουμένους τάδε χρὴ πράττειν" χαθόλου μὲν δὴ φυλάτ- 
τεσθαι χρὴ πᾶν τὸ ἀνόμοιον καὶ ἀτελές" οὔτε γὰρ τῶν 
φυτῶν τὰ ἀτελῇ, οὔτε τῶν ζώων εὔχαρπα γίνεται, 
ἀλλὰ δεῖ γενέσθαι τινὰ χρόνον πρὸς τὰς καρποφορίας,, 


adjungunt, atque cum uxor eodem modo animata ac si- 
millimis moribus conspicua ducenda esset, nobilitate 
praestantem aut divitiis affluentem ducunt. Quamobrem 
pro concordia discordiam, pro consensu dissensionem sibi 
parant, siquidem maritus et uxor inter se de principatu 
contendunt. Quee enim mulíer divitiis, genere et amicis 
antecellit, imperare viro contra naturze leges intendit : 
at ille , tametsi, ut par est, repugnet, quippe qui pri- 
mum, non secundum locum tenere velit, nancisci tamen 
principatum nullo modo potest. $ 7. Quae quidem res 
quum eveniunt, non familie tantum et domus, verum 
etiam civitates infelices reddantur necesse est. Domus 
enim civitatum partes sunt : ex partibus autem totum et 
universum constat. Consentaneum igitur est , quales sunt 
partes, tale et totum et universum esse, ex hujusmodi 
constans partibus. — $ 8. Atque ut in artibus primae stru- 
cture ad universum opus bene aut male conficiendum 
multum conferunt, verbi gratia ad domum :edificandam 
fundamenti jactus , ad navem struendam carinze ratio, ad 
efficiendum concentum modulationemque contentio vocis 
et remissio : sic ad rempublicam bene vel male consti- 
tuendam familiarum status.et conditio plurimum solet 
valere. $9. Jam vero qui de generatione cogitant, eos 
haec agere oportet, ut omnino quidquid dissimile imma- 
turumque est evitent. Neque enim plantae neque animalia 
antequam ad florem et robur pervenerunt, fecunda sunt; 


benkeesio collatus atque edd. Batt. et Vizzanii. Posterior 
tamen legit xai ὑπερχρήματον, Nog. ὑποχοήματον, Gal. et 
Dargens. περιχρήματον et ed. Lovan. ἥπερ χρήματον. 

συμῳ. 6x2. xai &vii] desunt typographorum errore in 
Vizzanii textu ; nam in interpretatione haec verba expressit. 

ὁ δέ γε διαμαχόμενος ] codd. Parr. omnes nec non Vat, 
et Barth. atque edd. Lovan. Batt. Rud.; in caeteris desi- 
deratur ye. 

θέλων εἶναι ] codd. Parr. A. et C.; sed cod. B. εἶναι θέλων. 

ἐφιχέσθαι δῖ. codd. Parr. A. et C. atque edd. Nog. 
Comm. Batt. Lovan.; sed cod. Par. B. et Vatt. a Vizzanio 
excussi ἀφιχέσθαι. 

$ 7. ὧν δὴ] cod. Vat. ap. Vizzan. et Siebenk. et Par. 
C, quocum congruit editio Lovan. Contra codd. Parr. 
A. et B. ὧν δὲ male. Hoc autem in omnibus edd. praeter 
Rudolphianam legitur. 

xai τοῦ παντὸς συνθ.] codd. Parr. A. et B., atque ita 
ediderunt Vizzan. Gal. Dargens. Rudolph.; xxi παντὸς 
συνθ. sine articulo cod, Par. C. atque edd. Lovan. Comm. 
Battoes. 

ὅλον xai τὸ πᾶν] codd. Parr; ὅλον καὶ πᾶν ed. Lovan. 

ἐχ τοιούτων 1 in. omnibus membranis est preter Vat. 
uhi Vizzanio teste exstat ἐν τούτων, quod corrigendum in 
ἐχ τούτων. 

συντεθειμένον ] scripsimus pro vulgato συντιθέμενον, quod 
in plerisque codd. et omnibus edd. reperitur. E Vat. at- 
tulit Siebenkeesius συντεθεμένον, quod scripture mendum 
est pro συντεθειμένον. 

$ 8. ἐν ταῖς τέχναις] codd. Parr. et Vat. quem secutus 
est Rudolphus, ἐν ταῖς πρώταις habent edd. Lovan. Vizz. 
Batt. et incluso articulo Comm. Gal. Rotermundus. 

πρὸς τὸ χαλῶς ἢ τὸ χαχῶς ] codd. tres Parr. atque edd. 
Vizz. et Battaes.; vulgo πρὸς τὸ χαλῶς ἢ xax , in quibus 
verbis Commelinus articulum uncis inclusit. 


καταθολή 1] codd. Parr. B. et C.; χαταδολήν cod. A. 

τρόπις ] 510 codd.; mendose ed. Lovan. τρόποις. 

τάσις φωνῆς χαὶ Xs] Ita Comm. Vizzan. Battes. Gal. 
Darg. Rudolph.; perperam in tribus codd. Parr. nec non 
in Vatt. et Barth. atque in editione Lovan. legitur τάσις 
xal φωνῆς λῆψις. Christianus vertit : in concentu et mo- 
dulatione tenor et vocis sumtio. 

τε’ χαὶ xax. ] codd. Parr.; Vizzan. ἢ xax. 

xaxovoyouurvmc] codd. Parr. A. et B., item Vat. apud 
Siebenkeesium atque edd. Vizan. Gal. Darg.; xaAXotxovo- 
μουμένης Commel.; cod. Par. C. καλοχονομουμένης, quod 
transiit in ed. Lovan. atque a Christiano sic expressum 
est : « lta in republica bene legibus instituta et recte ad- 
ministrata. » 

$ 9. Quae sequuntur Jamblichus de vit. Pythag. c. 31 
sect. 209. seqq. prope ad verbum laudavif ; quamquam 
liic illic quaedam mutata et addita sunt. Ita autem incipit : 
περὶ δὲ γενέσεως τάδε λέγειν αὐτοὺς (τοὺ: Πυθαγορείους) 
ἔφασαν. χαθόλου μὲν ᾧοντο δεῖν φυλάττεσθαι X. τ. À. 

ἀτελές ] Jamblichus habet τὸ χαλούμενον προφερές ef pro 
ἀτελὴ postea τὰ προφερῆ. De qua voce cf. Ruhnken. ad 
Tim. Lex. Plat. p. 233 n. 7. 

oUte yàp — ἀτελῆ] desideratur apud Darg. et Ro- 
term. 

γίνεται] codd. Parr. B. et C.; sed cod. A. γίγνεται. 

ἀλ)ὰ δεῖ codd. Parr. B. et C.; Cod. A. male ἀλλ᾽ εἰ 
(superposito 7; ) δεῖ ( sic). 

τετελειωμένων ] Ita correximus Jamblicho auctore vul- 
gatum τελειούμενον quod in omnibus Ocelli codicibus ex- 
stat. Neque enim participium presentis temporis ad id 
quod hic exprimendum est congruens esse apparet. 

τὰ σπέρματα χαὶ οἱ xxpzol γίνωνται ] Dedimus scripturam 
quie apud Jamblichum est; cod. Par. A. hic habet τὰ 
σπέρματα χαὶ καρποὶ γίγνωνται, a quo reliqui duo in eo 


nire op ri drei B e dee oi ied ja 


be Ut 087 cos uy RU ARR Scl e t 


LIB. DE UNIVERSI NATURA. 


ὅπως ἐξ ἰσχυόντων τε xal τετελειωμένων τῶν σωμά- 
τῶν τὰ σπέρματα καὶ οἱ χαρποὶ γίνωνται, — S 10. 
Ὅθεν δεῖ τοὺς παῖδας xal τὰς παρθένους ἐν γυμνασίοις 
τε xal χαρτερίαις ταῖς προσηχούσαις τρέφειν, xal τρο- 
φὴν προσφέρεσθαι τὴν ἁρμόζουσαν φιλοπόνῳ τε χαὶ 
σώφρονι xal χαρτεριχῷ βίῳ, 5. 11. Πολλὰ δὴ τῶν 
χατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον τοιαῦτά ἐστιν, ἐν οἷς βέλ- 
τιον ἣ ὀψιμαθία. Διὸ xol πρὸς τὴν τῶν ἀφροδισίων 
χρῆσιν οὕτως ἄγεσθαι χρὴ τὸν ποῖδα, ὡς μηδὲ ἐπι- 
ζητεῖν πρὸ τῶν εἴκοσιν ἐτῶν τὴν τοιαύτην χρῆσιν, 
ἀλλὰ xo χρησάμενον, σπανίως χρῆσθαι. ἔσται δὲ 
τοῦτο, ἐὰν καλὸν xol τίμιον εἶναι νομίζη τὴν εὐεξίαν 
χαὶ τὴν ἐγκράτειαν. — S 12. Δεῖ δὲ xol παιδεύειν τὰ 
τοιαῦτα τῶν νομίμων ἐν ταῖς ἑλληνικαῖς πόλεσι, τὸ 
μήτε μητρὶ συγγίνεσθαι, μήτε θυγατρὶ, μήτε ἀδελφῇ, 
μήτε ἐν ἱεροῖς, μήτε ἐν φανερῷ τόπῳ, καλὸν γάρ ἐστι 
χαὶ πρόσφορον τὸ ὡς πλεῖστα χωλύματα γίνεσθαι τῆς 
ἐνεργείας ταύτης, — S 13. Καθόλου δὲ δεῖ περιαιρεῖν 
τάς τε παρὰ φύσιν γεννήσεις xal τὰς μεθ᾽ ὕδρεως γινο- 
μένας, καταλιμπάνειν δὲ τὰς χατὰ φύσιν xol μετὰ 
σωφροσύνης ἐπὶ τεχνοποιία σώφρονί τε xal νομίμῳ γι- 
νομένας. Δεῖ δὲ πολλὴν πρόνοιαν ποιεῖσθαι τοὺς 
τεχνοποιουμένους τῶν ἐσομένων τέχνων. Πρώτη μὲν 
οὖν χαὶ μεγίστη φυλαχὴ πρὸς γέννησιν τῷ τεχνοποιεῖν 
βουλομένῳ δίαιτα σωφρονιχὴ καὶ ὑγιεινή: ὡς μήτε 
πληρώσει χρῆσθαι τροφῆς ἀχαίρου, μήτε μέθη, μήτε 
ἄλλη τινὶ ταραχῇ, ἐξ ὧν χείρονες ai τῶν σωμάτων 


405 


sed requiritur ad edendos fetus aliqua zelas, ut e corpo 
ribus robustis et adultis semina et fructus emittantur. 
$ 10. Quocirca pueros et virgines exercitationibus labori- 
busque idoneis innutriri decet ac cibum sumere vitz la- 
boriose et temperanti et zerumnosz accommodatum. 
$ 11. Mulla sane hujus generis sunt in vita humana, quae 
sero nosse satius si. Quare quod ad rerum venerearum 
usum attinet, ita est educandus adolescens , ut earum usu- 
ram ante vicesimum annum ne appetat quidem, et ubi 
eas aliquando gustaverit, raro iis postea utatur. Quod 
profecto erit, si bonum corporis habitum et continentiam 
res esse optimas et honore dignas censuerit. ὁ 12. Prze- 
terea ea etiam in civitalibus grzecis instituenda est disci- 
plina, ne quis cum matre, filia, sorore concubet , porro 
ne in templis, neve in propatulo coeat. Bonum enim 
atque utile est quamplurima huic negotio impedimenta 
afferri. $ 13. Penitus autem tolli oportet omnes illas ge- 
nerationes, quae praeter naturam et flagitiosce sunt, con- 
ira relinqui et servari convenit eas qu:& secundum natu- 
ram et temperanter fiunt, ut filii sobrie et legitime gignan- 
lur. Opus est praterea qui liberorum procreationi ope- 
ram dant , eos futurze sobolis curam jam antea suscipere. 
Prima igitur et maxima cautio que ad liberorum genera- 
lionem spectat genitori futuro esse debet victus mode- 
ratus et saluber, ita ut. neque cibis intempestivis replea- 
tur neque inebrietur neque alia perturbatione agitetur, 
quibus rebus habitus corporis deterior evadit. Illud 


tantum discrepant, quod cod. B. γένωνται, C. γίνονται 
exhibet. 
S 10. γυμνασίοις τε] codd. Parr.; τε deest id Vat. teste 
Vizzan. 
χαὶ τροφὴν προσφέρεσθαι ] cod. Par. C.; deest xoi in codd, 
A. et B. atque in Vat. et Barth. Jamblichus omisso xoi 
liabet τρσφὴν προσφέροντας. 
τὴν ἁρμόζουσαν] codd. tres Parr. atque edd. Lovan. Viz- 
zan. Balt. Articulum uncis incluserunt Comm. Gal. 
Darg. 
$ 11. χατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον] cod. Par. A.; reliqui 
omisso articulo χατὰ &v0p. B. quod in omnibus edd. le- 
gitur. 
σπανίως 1 codd. Parr. A. et B ; male cod. C. σπανίας. 
δ 12. μήτε ἀδελφῇ ] codd. Parr. B. et C.; mendose cod. 
.Α. μετ᾽ ἀδελφῇ. 
γάρ ἐστι] codd. Parr. A. et Β.; cod. C. γάρ ἐστιν. 
τὸ ὡς codd. B. Parr. et C.; cod. A. male τῷ ὡς. 
χωλύματα ] codd. tres Parr.; χωλύμματα Comm. 
$ 13. περιαιρεῖν ] codd. Parr. et Vat., Coinmel. in Varr. 
Lectt. et Jamblichus; περιερεῖν ed. Lovan.; περιαναιρεῖν 
Gal. Darg. Comm. Batloes.; περιανερεῖν Vizzan. 
᾿ παρὰ φύσιν γεννήσεις ] cod. Par. B. et Vat. teste Vizzan.; 
sed codd. Parr. A. et C. male γεννέσεις: ed. Lovan. γενή- 
σεις, reliquae γενέσεις. At γένεσις est ortus, non generatio, 
γινομένας codd. Parr. B. et C.; γιγνομένας cod. A. 
vop. γινομένας } Ita Jamblicho auctore emendavi vulga- 
tam leclionem vog. ytvouévn , ut est in. cod. Par. B., vel 
γιγνομένῃ, quod exstat in codd. A. et C. atque in Vat. et 
ed. Lovan. Ceeterum γινομένας esse scribendum jam vi/e- 
rant Siebenkeesius et Rudolphus. — ' 


πολλὴν xpóv.] codd. Parr. A. et B., item Vatt. Barth. et 
Jamblichus, quem secuti sunt Vizzanius et Rudolphus. 
Contra cod. Par. C. πάλιν πρόν. quam scripturam imme- 
rito probarunt Nogar. Commel. Gal. Darg. Batt. 

τοὺς τεχνοποιουμένους 04]. Parr.; articulum omisit 
Batt. 

πρώτη μὲν οὖν καὶ μεγίστη — γέννησιν 7 codd. Parr. A. et 
B.; male eod. .C. πρώτη μὲν οὖν μεγίστη, qnod in omnmi- 
bus editionibus reperitur. Sed recte Jamblichus πρώτην 
μὲν οὖν εἶναι καὶ μεγίστην. Pro γέννησι" ed. Lovan. γένη- 
σιν, vulgo γένεσιν, quod hoc loco ineptum est. 

μῆτε ἄλλῃ τινὶ ταραχῇ ] cod. Par. €.; in reliquis duobus 
codd. Parr. est μήτ᾽ ἄλλῃ τ. τ. Prius illud legitur in edd. 
Lovan. el Vizzan. e cod. Vat. enotatum atque apud Ru- 
dolphum. At Nog. Comm. et Baltzes. habent τῇ ταραχῇ. 

ἐξ ὧν χείρονες αἱ τῶν σωμάτων ] codd. tres Parr. et Vatt., 
item Jamblich. atque edd. Vizan. et Battos., nisi quod 
Battesius legit (oi) τῶν σωμ. Sed χείρους exstat apud 
Nogarolam et Commelinum, preterea (ai) αὐτῶν inepte 
apud eosdem et apud Vizzanium, Galeum, Rotermundum, 
alios. 

γίνονται] cod, Par. C.; reliqui duo Parr. γίγνονται. 

τὸ χαθεστηχυίας τῆς διανοίας--- γίνεσθαι ] codd. tres Parr. 
nisi quod in cod. A. legitur γίγνεσθαι. Eandem lectionem 
agnoscunt cod. Vat. Siebenkeesii atque edd. Lovan. et 
Batt. Male vulgo editur τὸ τῆς χαθεστηχυίας τῆς διανοίας. 
Quum διάνοια χαθεστυκυῖα sit mens tranquilla, Rudolphus 
nisi adderetur μὴ verba hoc repugnare sententice ratus, 
legi voluit τὸ μὴ χαθεστηχνυίας τῆς διανοίας τὰς μίξεις γένε- 
σθαι. At φυλάττεσθαι non solum est cavere, ne quid ἢδί, 
quod ille ait, sed etiam cavere , ut fiat aliquid ; quo sensu 


400 OCELLI LUCANI LIBER. 


ἕξεις γίνονται" μάλιστα δὲ πάντων προσήχει φυλάττε- 
σθαι τὸ χαθεστηχυίας τῆς διανοίας τὰς μίξεις γίνεσθαι" 
ἐκ φαύλων γὰρ καὶ ἀσυμφώνων xal ταραχωδῶν ἕξεων 
μοχθηρὰ γίνεται τὰ σπέρματα. $ 14. Μετὰ πάσης 

οὖν σπουδῆς καὶ προσοχῆς δεῖ χαταδάλλεσθαι, ὅπως 
τὰ γεννώμενα γίνηται χαριέστατα, καὶ γενόμενα χα- 
λῶς ἀνατραφῇ. Οὐ γὰρ δίκαιον, τοὺς μὲν φιλίππους καὶ 
φιλόχυνας χαὶ φιλόρνιθας μετὰ πάσης ἐπιμελείας φρον- 
τίδα ποιεῖσθαι τῶν γινομένων, ὡς δεῖ, καὶ ἐξ ὧν δεῖ, καὶ 
ὅτε δεῖ, χαὶ πῶς διαχειμένων, γίνεσθαι τὰς μίξεις καὶ 
τὰς χοινωνίας, τοῦ μὴ ὡς ἔτυχε γίνεσθαι τὰ γεννώ- 
μενα" τοὺς δὲ ἀνθοώπους μηδένα ποιεῖσθαι λόγον τῶν 
ἰδίων ἐγγόνων, ἀλλὰ χαὶ γεννᾷν ὡς ἔτυχε, καὶ γεννω- 
μένων ὀλιγωρεῖν xal τῆς τροφῆς x«i τῆς παιδείας, 
Ταῦτα γὰρ ἀμελούμενα πάσης χαχίας χαὶ φχαυλότητος 
παραίτια γίνεται, βοσχηματώδη xo ἀγεννὴ ἀποτελοῦντα 
τὰ γεννώμενα. 


vero omnium maxime curandum est, ut pacata et 
tranquilla mente concubitus fiat. Nam quum pravus et 
incompositus et perturbatns animi habitus est, vitiosa e 
corpóre semina solent prodire. S 14. Omni igitur studio 
omnique animi attentione fundamenta jacienda sunt, ut 
venusti nascantur liberi, et postquam orti sint liberaliter 
educentur. Nequé enim czequum est eos qui equos aut ca- 
nes aut aves alunt omni diligentia providere, ut helluas , 
quemadmodum, et ex quibus et quo tempore oporteat, ge- 
nerent, et quo modo affectee coire debeant, ne vilis ac 
vulgaris nascatur proles, homines vero nullam filiorum 
suorum curam gerere, sed polius illos, ut sors tulit, 
procreare, et quum genuerint , ipsorum educationem insti- 
tutionemque negligere. Hoe enim res neglectoe omnis 
improbitatis et nequitide causce sunt , quippe quae liberos 
belluarum similes vilesque efficiant. 


recte jungitur infinitivo non adjecto μή. JEschyl. Suppl. 
v. 202 : φυλάξομαι δὲ τάσδε μεμνῆσθαι: σέθεν Κεδνὰς ἐφετμάς. 
)taque nihil mutandum. 

γίνεται τὰ σπέρματα ] Vulgata hoec lectio est quam ser- 
vandam putavi, etsi in cod. Par. A. γίγνονται atque in 
ceteris duobus γίνονται legitur, quod in Lovan. ed. trans- 
ivit. ' 

ὁ 14. γεννώμενα γίνηται codd. Parr. A. et C.; item 
Battaesius et Rudolphus. Cod. Par. B. γεννώμενα γίγνηται, 
quod in cod. Vat. repperit Siebenkeesius. In alio codice 
Vat, verba γίνηται ya. χαὶ γενν. teste Vizzanio deside- 
rantur. Commelinus denique οἱ Vizzanius γίνεται. 

γενόμενα καλῶς ἀνατρχφῇ ] Ita codd, Parr. A. et C. atque 
edit. Lovan.; male cod. B. γεννώμενα χαλῶ: &, quod in 
Vizzanii, Galei, Dargensii, Rudolphi aliisque edd. legitur. 

οὗ γὰρ Ow. ] Codd. Parr, praebent οὐδὲ γὰρ Ot«.; editio 
Lovan. οὔτε δὲ γὰρ ; Commel. atque alii legunt οὔτε ( δὲ) 
γὰρ. Desideratur δὲ in edd, Vizzanii et Battzesii , sed repe- 
ritur in Vizzanii cod. Vat.; Siebenkeesius autem οὐδὲ pro 
οὔτε scriptum invenit. Sed ego neque οὐδὲ γὰρ neque οὔτε 
γὰρ neque οὔτε δὲ γὰρ hoc loco fero. Scribendum οὐ γὰρ 
quod solum simplici huic sententice congruit. 

φιλίππους xal φιλόχυνας xxl φιλόρνιθας codd. tres Pari- 
sienses et edit. Lovan. Eundem ordinem sequitur Chri- 


stianus in interpretatione. Vulgo autem lize voces ita col- 
locantur φιλίππους xxi φιλόρνιθας xai φιλόχυνας. 

γίνεσθαι | Hoc loco et paucis verbis interjectis cod. Par. 
C. γίνεσθαι, sed codd. A. et B. γίγνεσθαι. 

τοῦ μὴ] codd. Parr. Vatt. Barth. atque edd. Vizz. 
Comm. Batt. Rud.; Nog. male τοῦ xoi. 

τὰ γεννώμενα ] codd. Parr. et omnes edd. preter Dat- 
tzesianam , ubi legitur γεννήματα. 

ἀλλὰ χαὶ γεννᾷν] codd. tres Parr. atque edd. Lovan. 
Vizz. Batt.; x«i uncis inclusum in Commel. ed. 

xai τῆς: τροφῆς χαὶ τῆς παιδ. codd. Parr,; prius xai ante 
τῆς τροφῆς omissum est in Battesii editione, posterius 
deest in Lovaniensi. 

ταῦτα γὰρ] codd. Parr. A. et C. et omnes edd.; yo omis- 
sum in cod. B. atque in membranis Vatt. et Barth. 

γίνεται] cod. Par. C.; sed cod. A. et B. γίγνεται, 


ἀγεννῆ ] cod. Par. B.; in reliquis duobus codd. Parr. le- 


gitur ἀγενῆ, quam lectionem non debebant in verborum 
ordinem recipere editor Lovaniensis, Commelinus et Bat- 
tzesius. Utriusque vocis discrimen satis notum hodie est. 

αποτελοῦντα ] codd. Parr. Vatt. Barth. atque edd. Lo- 
van. Comm. Gal. Darg. Batt. Rud.; ἀποτελούμενα, quod 
in Varr. Lectt. Commelini memoratur et apud Vizzaniuin 
legitur, rejiciendum est. 


TURIN 


OCELLI 


LUCANI 


FRAGMENTUM LIBRI ΠΕΡῚ ΝΌΜΟΥ 


e Stob. Ecl. phys. lib. I, cap. 13, pag. 32. 


Συνέχει γὰρ τὰ μὲν σχάνεα ζωά,, ταύτας δ᾽ αἴτιον 
, x i , € ! , , y , 
Ψυχά, τὸν δὲ χόσμον ἁρμονία, ταύτας δ᾽ αἴτιος ὃ θεός, 
^ we y M » ,ὔ , ) ν 
τὼς δ᾽ οἴχως xol τὰς πόλιας ὁμόνοια, ταύτας δ᾽ αἴτιος 
6 νόμος. Τίς οὖν αἰτία xal φύσις τὸν μὲν κόσμον ἀρ- 
, ki E / * δέ 3 Ν 2 Hi 9 6 , 
μόσθαι διὰ παντός, xal μηδέποχ᾽ ἐς ἀκοσμίαν ἐχόαί- 
νεῖν, τὰς δὲ πόλιας χαὶ τὼς οἴχως ὀλιγοχρονίως 3 ἦμεν ; 
“Ὅσα μὲν ὧν γεννατὰ χαὶ θνατὰ τὰν φύσιν. ἐξ ἃς 
συνέσταχεν ὕλας, τὰν αὐτὰν αἰτίαν ἔ ἔχει τὰς διαλύσιος. 
ΣΣυνέστη γὰρ ἐχ μεταδαλλοίσας xal ἀειπαθέος" & γὰρ 
τῶν γενομένων ἀπογένεσις σωτηρία τᾶς γεννάτορος 
ὕλας" τὸ δὲ ἀεικίνητον χυδερνεῖ, τὸ δὲ ἀειπαθὲς xu6so- 
νεῖται, χαὶ τὸ μὲν πρότερον. τᾷ δυνάμει, τὸ δὲ ὕστερον" 
χαὶ τὸ μὲν θεῖον καὶ λόγον E ἔχον καὶ ἔωμφρον᾽ τὸ δὲ γεν- 
νατὸν χαὶ ἄλογον xo μεταδάλλον. 


Continet quidem corpora vita, hujus autem causa 
anima est : mundum vero harmonia continet , hujus au- 
lem auctor est deus : familias denique et civitates continet 
concordia , hujus autem causa lex est. Que igitur causa 
est et natura efficiens, ut mundus quidem semper apte 
cohzreat neque unquam in perturbationem incidat, civita- 
tes vero et familice brevis sint temporis? Quaecunque res 
genit:e sunt et natura mortales, ex qua constant materia, 
hanc ipsam dissolutionis causam habent. Constant enim 
ex mutabili et semper patibili : quippe eorum qu: genita 
sunt interitus salus genitricis materie est; quod vero 
semper movetur gubernat, quod semper patitur guberna- 
tur : et illad quidem sua vi prius, hoc posterius; illud 
divinum et ratione proditum et mentis particeps, hoc 
vero genitum et rationis expers et mutabile est. 


FELD 


Stobaeus l. c. : Ὄχελλος € ἔφησεν εἶναι δι᾽ ὃ γίγνεταί τι. λέ- 1 


Ove γὰρ ἐν τῷ Περὶ Νόμον οὕτως" Συνέχει γὰρ χτλ. Bis hoc 
loco in libris quibusdam legitur τοὺς olxouc, quod e seve- 
rioris Doridis legibus et cum codice Vaticano mutandum 
duxi in τὼς οἴχως. — Vizzanius vulgavit τὶς οὖν αἰτία xod 
φύοις χτλ. atque idcirco vertit : Causa igitur aliqua est el 
natura; sed rectius ponitur τίς οὖν vel potius ὧν, quemad- 
modum paulo post in Vaticano et Augustano exemplari 
comparet, ita ut hoc enuntiatum usque ad verba ὀλιγοχρο- 
νίως juev quaestionem contineat, ad quam respondetur se- 
uenti enuntiatione ὅσα μὲν ὧν γεννατὰ ---τᾶς διαλύσιος. Cce- 


terum pro μηδέποτ᾽ ---ἰξ T;—7, γὰρ qua in membranis 
sunt , edidimus pvézox'—&£ ἂς---ὁἀ γὰρ, ut in liis quoque 
formis severiorem Doridem restitueremus, quum ὀλιγο- 
χρονίως pro ὀλιγοχρονίους Vaticanus liber et Augustanus 
praebeant. Inepte vulgo legitur πρῶτον, cujus loco flagitatur 
πρότερον. Neque enim dubitandum, quin vera sit Ammonii 
observatio : πρῶτος μὲν ἐπὶ πολλῶν, πρότερος δὲ Eni δύο" χαὶ 
τῷ μὲν πρώτῳ ἀχολουθεῖ ὁ ὕστατος, τῷ δὲ προτέρῳ ὁ ὕστε- 
ρος. Cf. Valckenar. ad Theocrit. Idyll. 1,11. In extremis 
τὸ μεταθάλλον, pro quibus Galeus scripsit xoi τὸ μεταδάλ- 
λον, addita x«i particula articulum delevi. 


407 . 


DE HIEROCLE AC DE CARMINIS 
AUREI AUCTORE. 


Ex illis qui priscam Pythagorez disciplinam 
posteriori etate renovare ac sapientie studiosis 
Samii philosophi exemplo virtutis consequendae 
viam commonstrare nisi sunt, merita laude cele- 
bratur Hierocles, Platonicus quinti post Chr. n. 
seculi philosophus (1). Qui cum scholz przesset 
Alexandrinz , cum alia (2) philosophorum scripta 
enarrare, tum aureum Pythagoreorum carmen 
interpretari solebat, Neque vero sola insignis 
doctoris fama apud cives floruit, sed scriptis 
etiam in vulgus editis nomen suum posteris 
commendavit, "Talia Hieroclei ingenii monu- 
menta fuerunt septem de Providentia et de Fato 
libri aliaque volumina, quorum capita quadam 
Photius et Stobaus servarunt. Nullum autem 
egregii viri opus integrum ad nostram ztatem 
mansit preter aureolum in aureum Pythagore- 
orum carmen commentarium. De cujus pre- 
stantia antequam dicam , qua quinti sseculi parte 
vixerit Hierocles et quando hunc librum litteris 
consignarit, definire tentabo. Id vero ex Procli 
Lycii vita a Marino composita conjectura assequi 
licet. Etenim Proclus, quem Hieroclis tempore 
vixisse non ignoramus, anno p. Chr. n. 412 in 
lucem susceptus est, ut ex geniture themate 
quod est apud Marinum apparet. Idem quum 
viginti annorum adolescens esset, Plutarcho 
Atheniensi operam dedit, ejusque per biennium 
auditor fuit usque ad annum p. Chr. n. 434, quo 
mortuum esse Plutarchum Marinus testatur (3). 
Quum igitur Hierocles in libris de Providentia 
et Fato ap. Phot. Cod. 214 se quoque dicat ado- 
lescentem eodem Plutarcho magistro usum esse, 
sequitur eum Proclo aut zqualem aut paullo 
majorem fuisse. Quodsi Proclum e postremis 
Plutarchi, qui octogenarius fere Athenis obiit, 
auditoribus fuisse constat , tantum abest , ut ne- 
cessario Hierocles Procli condiscipulus fuerit, 


| ut varias ob causas verisimilius sit ab eo paullo 


ante Plutarchum esse auditum. Neque enim 
probamus Ashtoni sententiam, qui Hieroclem 
biennio majorem Proclo facit natumque anno 
410. Quippe nihil obstat, quominus Hieroclem 
decem annis ante Proclum i. e, anno 402 ortum 
esse statuamus. Hoc autem ita se habere facile 
adducor ut credam. Nam de Hieroclis obitu 
conjectandi nobis facultatem dat /Eneas Gazzus 
in "Theophrasto circa annum p. Chr. n. 490 
scripto, ubi /Egyptus Alexandrinus qui est inter 
colloquentes οὐ μέμνησαι, inquit, τοῦ Ἱεροχλέους 
καὶ τῆς ἹΙεροχλέους φιλοσοφίας, παρ᾽ ᾧ φιλοσοφίαν ἐχ 
παιδὸς xal ἀλλήλων ἐρῶντες πολλοὺς εἴχομεν τοὺς ἐρα- 
στάς (4). Unde patet non modo Hieroclem /Enez 
a puero fuisse praceptorem, sed etiam multo: 
ante editum hunc dialogum vitam reddidisse na- 
ture. Jam si ponimus, eum non quattuorde - 
cim, quemadmodum Ashtono placuit, qui mor-. 
tem ejus in annum 476 incidere volebat, sed 
viginti annis ante i. e. anno post Chr. n. 470 
mortalitatem explesse, superstite adhuc Proclo 
usque ad annum 485, uti narrat Marinus , intel- 
ligitur eum sexagenario majorem, ac si recte 
conjeci, sexaginta octo annos natum fato con- 
cessisse. Sic Procli neque condiscipulus neque 
:equalis Hierocles fuisse dicendus est. Sed quo 
tempore ab eo hac aurei carminis explicatio 
conscripta sit, etsi haud facile statui potest, ta- . 
men e Procli in Platonis Timeum commentariis 
colligi lice. Hunc enim apparet ita commenta- - 
tum esse illum Platonis librum , ut magnam Py- 
thagoricorum et Platonicorum dogmatum partem 
amplecteretur, iis przetermissis aut obscure si- 
gnificatis quze ab Hierocle in illustrando aureo 
carmine explicata essent, Quare unum tantum 
carminis versum profert pag. 6» F ( p. 145 ed. 
Schneid. ) his verbis usus : οὐ γάρ ἐστι τὸ χατὰ 


(1) Cf. Fabric. Bibl. Gr. vol. I p. 792 ed. Harl. 

(2) Damascius ap. Photium Cod. CCXCII p. 551 : Οὗτος 
᾿ (6 Ἱεροχλῆς) γάρ ποτε τὸν Πλάτωνος Γοργίαν τοῖς ἑταίροις 
ἐξηγεῖτο εἷς δέ τις τῶν ἀχροατῶν Θεοσέδιος ἀπεγράψατο τὴν 
ἐξήγησιν. Πάλιν δ᾽, οἷα εἰχός, ἐκ δευτέρου τοῦ Ἱεροχλέους εἰς 
τὸν Γοργίαν χαταδαλλομένον, μετά τινα χρόνον τὴν ἐξήγησιν 
αὐτὸς ταύτην ἀπεγράψατο xxi ἀντιπαραθαλὼν τὰ πρότερα χαὶ 
τὰ ὕστερα, εὗρεν οὐδὲν τῶν αὐτῶν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἑχάτερα 
δὲ ὅμως, ὃ xoi παράλογον ἀχοῦσαι, τῆς Πλάτωνος ἐχόμενα, 
χαθόσον οἷόν τε, προαιρέσεως. Τοῦτο μὲν οὖν ἐπιδείχνυται 


τοῦ ἀνδρὸς ἡλίχον Tj ἄρα τὸ τῶν φρενῶν πέλαγος. 

(3) Falso Needhamius in profatione Marino teste adhi- 
bito Proclum philosophi Atheniensis aceroasibus anno post 
Chr. n. 463 interfuisse, Plutarchum autem anno 465 diem 
suum obiisse ait. 

(4) Fallitur Henr. Valesius in Adn. ad Ammian. XXII, 
16 et ad Evagr. Hist. III, 41, ubi Proclum ail vixisse 
temporibus Anastasii, qui sex post Procli excessum annis 
ad imperii fastigium evectus est, i. e. anno 491. 


408 


DE AUREO CARMINE. 


νόμον (5) τοιοῦτον, otov οἱ πολλοὶ ἀκούουσι τῶν Ἶτα- 
λικῶν ἢ ᾿Αττιχῶν,, ἀλλ᾽ ὥσπερ εἰώθασι λέγεσθαι παρὰ 
τοῖς Πυθαγορείοις τὸ ᾿Αθανάτους μὲν πρῶτα θεοὺς 
νόμῳ ὡς διάχεινται, Τίμα. Δηλοῖ γὰρ 6 νόμος τὴν 
τάξιν τὴν θείαν, καθ᾽ ἣν ἐξήρτηται ἀεὶ τὰ δεύτερα 
τῶν προτέρων xal πληροῦται ἀπ᾽ αὐτῶν, Οὕτω δὲ 
6 νόμος ἀπὸ τῶν νοητῶν ἀρξάμενος χαθήχει χαὶ εἰς 
τὴν δημιουργικὴν αἰτίαν xal ἀπὸ ταύτης πρόεισι xol 
μερίζεται περὶ τὸ πᾶν. Eadem Hieroclis sententia 
est p. 14, qui tamen uberius de hoc argumento 
disputat, Sicautem ait : "Ezei9?, πασῶν τῶν ἀρε-- 
τῶν ἡγεμών ἐστιν ἣ εὐσέῤεια, πρὸς τὴν θείαν αἰτίαν 
τὴν ἀναφορὰν ἔχουσα, εἰκότως xal τῶν ἐν τοῖς ἔπεσι 
νόμων τὸ περὶ ταύτης ἡγεῖται παράγγελμα, ὡς δέοι 
τοὺς ἐγχοσμίους θεοὺς χατὰ τὴν «ἐνυπάρχουσαν αὐτοῖς 
τάξιν τιμᾶν. ἣν 6 δημιουργιχὸς νόμος ἅμα τῇ οὐσία 
αὐτῶν συμπροήγαγε, τάξας αὐτῶν τοὺς μὲν ἐπὶ τῆς 
πρώτης σφαίρας, τοὺς δὲ ἐπὶ τῆς δευτέρας, χαὶ ἐπὶ 
τῆς τρίτης ἄλλους χαὶ οὕτως ἐφεξῆς, μέχρι τῆς πάσης 
τῶν οὐρανίων χύχλων συμπληρώσεως. Τὸ γὰρ ἣ ἐτά- 
χθησαν ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ αὐτῶν χαὶ πατρός, ταύτῃ 
αὐτοὺς ἐγνωχέναι τε χαὶ τιμᾶν τῷ θείῳ νόμῳ χαταχο- 
λουθούντων ἐστὶ χαὶ τὴν ὄντως τιμὴν αὐτοῖς ἀποδιδόν- 
τῶν x. τ᾿ À. Ex hoc similibusque locis (6) , qui- 
bus Hierocli congruentia habet Proclus, intelli- 
gitur, mirabilem illum Pythagorice et Platonicze 
philosophis interpretem ea omisisse omnia, quz 
ab Hierocle ejusdem temporis scriptore peti 
possent. Cum autem nihil testatius sit, quam 
Proclum anno 2etatis vicesimo octavo i. e. anno 
440 p. Clr. n. hos in Platonis Timzum com- 
mentarios composuisse, sequitur, ni fallor, ut 
Hierocles priusquam duodequadraginta annos 
natus esset, hunc de quo agitur librum confece- 
rit. Sed nihil amplius hac de re in medium 
proferre ausim. Qualis vero ejus in aureos 
versus commentarius sit, vel inde concludi licet, 
quod Jo. Aurispá, Siculus, primus Hieroclis 
interpres ait; sese jam octogenarium nihil aut 
grece aut latine scriptum legisse, unde plus uti- 


409 


litatis perceperit. Ac profecto non modo bene 
beateque vivendi precepta tradit Hierocles, sed 
humanitatis legibus expositis divinitatis etiam 
communionem mortalibus impertire annititur. 
Quamobrem fuerunt qui Aurispa forsitan vesti- 
gia secuti , cui divinum hoc opus religioni chri- 
stianze consentaneum videbatur, non dubitarent 
contendere philosophum Alexandrinum plurima 
e Christianorum fontibus hausisse. Quod quo- 
minus credam obstant Suid (7) verba, e qui- 
bus patet Hieroclem quum esset Constantinopoli 
in offensionem τῶν χρατούντων (quo nomine a 
gentilibus magistratus Christiani (8) appella- 
bantur incurrisse. Nimirum acerrimum illum 
veteris religionis ac philosophie defensorem 
alieno a Christianorum sacris animo fuisse nemo 
non videt. Itaque in jus raptus publice virgis 
crudeliter czsus est (9). Quodsi Christiani tales 
dictorum quorundam poenas repetiverunt ab ho- 
mine veteris sapientis studiosissimo , quis putet 
eum illorum scripta compilasse, ut hanc aurei 
carminis explicationem  componeret? Sed ne 
opus quidem fuisse hujusmodi commentarium 
confecturo Christianorum libris testimonio sunt 
prater Platonis , Senece , Epicteti, M. Antonini 
aliorumque volumina, e quibus haud pauca 
depromsit Hierocles, multa philosophorum fra- 
gmenta a Stobzo servata, in quibus, licet aucto- 
ritate et pretio diversis, idem virtutis studium 
ad vitam recte agendam commendatur. De ora- 
tionis elegantia, quam omnes huic commentario 
tribuunt, non est quod copiose dicamus. Nam 
pauca tabtim verba, loquendi genera, constru- 
ctiones hic reperias, quibus quasi posterioris 
setatis maculis ille orationis tanquam perpetuus 
nitor infuscatur. Reliqua perspicue , graviter, 
suaviter dicuntur ac tot verborum luminibus 
distinguuntur, ut si a simplicitate et nativo le- 
pore Atticorum discesseris , copia etiam et varie- 
tate cum optimis scriptoribus Hierocles certare 


(5) Spectat Platonis verba p. 27 B χαλέσαντα κατὰ vó- 
μον θεούς. : 

(6) Collectis in adnotatione edit. majoris. 

(7) Suidas sic : Ἱεροχλῆς, φιλόσοφος, ᾿Αλεξανδρεύς. Οὗτος 
μετὰ τοῦ ἀτρέπτου xol μεγαλοπρεποῦς εὔρους τε τὴν διάνοιαν 
εἰς ὑπερδολήν, χαὶ διαφέρων εὐγλωττίᾳ xai εὐπορίᾳ τῶν χαλ- 
λίστων ὀνομάτων xol ῥημάτων, χατέπληττε πανταχοῦ τοὺς 
ἀχροωμένους: Ἦν δὲ αὐτῷ χαὶ μαθητὴς Θεοσέδιος, ἀνὴρ εἴ- 
περ τις ἕτερος, ὧν ἡμεῖς ἴσμεν, εἰωθὼς ἀποδλέπειν ἐς τὰς ἀν- 
θρώπων ψυχάς. "ἔλεγε δὲ ὁ αὐτὸς Θεοσέδιος, ἐξηγούμενον 
φάνοι ποτὲ τὸν Ἱεροχλέα, wüGotg ἐοιχέναι τοὺς Σωχράτους 
λόγους ἀπτῶτας γὰρ εἶναι πανταχοῦ ὅπη ἂν πέσωσι. Τοῦ δὲ 
Ἱεροχλέους τὸ ἀνδρεῖον χαὶ μεγαλόθυμον ἦθος ἀπέδειξεν 7) συμ.- 
ὀᾶσα τύχη περὶ αὐτόν" εἰς γὰρ τὸ Βυζάντιον ἀνελθὼν προσέ- 
χρουσε τοῖς χρατοῦσι, χαὶ εἰς διχαστήριον ἀχθεὶς ἐτύπτετο 
τὰς ἐξ ἀνθρώπων πληγάς. ἹΡεόμενος δὲ αἵματι, βάψας κοίλην 
τὴν χεῖρα, προσραίνει τὸν δικαστήν, ἅμα λέγων" 


Κύχλωψ, τῇ, πίε οἶνον, ἐπεὶ φάγες ἀνδρόμεα χρέα. 

(Od. 1X, 347.) 
Φυγὴν δὲ χαταχριθεὶς καὶ ἐπανελθὼν χρόνῳ ὕστερον elc ᾿Αλε- 
ξάνδρειαν συνεφιλοσόφει τὰ εἰωθότα τοῖς πλησιάζουσιν. 
Ἔξεστι δὲ μαθεῖν τὴν ἹἹεροχλέους μεγζαλογνώμονα φρόνησιν 
ἀπὸ τῶν συγγραμμάτων, ὧν γέγραφεν εἰς τὰ Χρυσᾶ ἔπη τῶν 
Πυθαγορείων, xai ἑτέρων βιδλίων περὶ Προνοίας συχνῶν" 
ἐν οἷς φαίνεται ὁ ἀνὴρ τὴν μὲν ζωὴν ὑψηλόφρων, τὴν δὲ γνῶ- 
σιν οὐχ ἀχριθής. 

(8) Vide Kusterum ad hunc Suida locum vol. 1, part. 
1 pag. 954 ed. Bernhardi. 

(9) Ἐτύπτετο τὰς ἐξ ἀνθρώπων πληγάς. Similiter JEschin. 
contr. Timarch. pag. 269 ed. Bekker. δήσαντες πρὸς τὸν 
xíova αὐτὸν τὸν - Πιττάλαχον ἐμαστίγουν τὰς ἐξ ἀνθρώπων 
πληγὰς οὕτω πολὺν χρόνον ὥστε xai τοὺς γείτονας αἰσθέσθαι 
τῆς χραυγῆς. Cf. Bernhardum l. c. 


410 DE HIEROCLE. 


possit, Sed illud, quod enarravit aureum Py- 
thagoreorum carmen (10) a quo compositum sit, 
queri inter eruditos solet. Namque ipse Pytha- 
goras horum versuum auctor non est, per quem 
jurat scriptor versu 47 ναὶ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ 
παραδόντα τετραχτύν, — quum doctrine hujus 
conditorem nihil scripsisse inter plerosque au- 
ctores conveniat (11), quamquam non defuerunt , 
qui Samio philosopho cum alia scripta (12) , tum 
hzc aurea dicta tribuerent (1). Neque vero e 
Pythagoreis quisquam invenitur, quem proba- 
bile sit hoc carmen composuisse preter Lysidem 
de quo infra dicam (13). Itaque multis maxime 
illa probatur. opinio qua et plerisque veterum 
arrisit, Pythagoreum aliquem totius cottus no- 


mine in omnium discipulorum usum simulque in 
eequalium et posterorum gratiam hanc universae 
discipline a magistro tradite quasi σύνοψιν xai 
ἐπιτομὴν litteris consignasse (14). E Chrysippi 
autem verbis qua Gellius servavit apparere ar- 
bitror, quum Stoicus jam philosophus hzc Py- 
thagoreorum praecepta versibus inclusa noverit, 
ejusque vita in tertium ante Chr. n. seculum 
incidat, carmen hoc in disciplinz Pythagoricae 
monumentis numerari oportere. Nam cave 


putes hac aurea dicta supposititia esse neque 


pluris facienda , quam pleraque Pythagoreorum 
scripta et fragmenta, que primo ante Chr. n. 
szculo ob renovatam nonnullorum studiis pri- 
scam Pythagorz rationem veteribus Pythagoreis 


(10) Τὰ χρυσᾶ τῶν Πυθαγορείων ἔπη interpretari soleo 
aureum Pythagoreorum carmen. Interdum aurea dicta vel 
aureos versus dixi. Vulgo male vertunt aurea carmina, 
quod etiam Gaisfordium fecisse miror. 

(11) Cf. Fabric, Bibl. Gr. vol. I p. 779 ed. Har!. 

(12) Cf. Diog. Laert. VIII, 7 et Fabric. Bibl. Gr. vol. I 
p. 782 seqq. 

(T) Epictetus lib. IV c. 6 p. 473 ed. Genev. (τὸ τοῦ Πυ' 
θαγόρου laudans); Clemens Alex. lib. I c. 10 Peedagogi 
pag. 154 ed. Oxon. : Kai, μοὶ δοχεῖ, συνεὶς τοῦτο ὁ Σάμιος 
παραγγέλλει Πυθαγόρας, 


Δειλὰ μὲν ἐχπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δέ, τέρπεν. 


Hieronymus contra Rufinum : Respice omnem oram Italiae 
quie quondam magna Grecia dicebatur, et Pythagorico- 
rum dogmatum incisa publicis litteris era agnosces. Cujus 
enim sunt illa χρυσᾷ παραγγέλματα, nonne Pythagore? in 
quibus omnia ejus ita breviter dogmata continentur, et in 
qua latissimo opere philosophus commentatus est Jam- 
blichus , imitatus ex parte Moderatum virum eloquentissi - 
mum et Archippum ac Lysidem Pythagora auditores. 
Chaleidius pag. 229 : Pythagoras eliam in suis aureis 
versibus : 


Corpore deposito quum liber ad cethera perges , 
evades hominem factus deus cetheris almi. 


Galenus de dignoscendis affectibus tom. VI p. 528 ed. Par. 
παραινέσεις Cital φερομένας ὡς Πυθαγόρου hoc ipsum car- 
men intelligens. Suidas v. Πυθαγόρας X Σάμιος" τινὲς δὲ ἀνα- 
τιθέασιν αὐτῷ καὶ τὰ χρυσᾶ ἔπη. 

(13) Alii Lysidem, alii Philolaum , alii Epicharmum, 
alii denique Empedoclem carminis hujus auctorem esse 
voluerunt. Arrian. Epictet. II, 10 plura dicta nullo au- 
ctore laudato usurpat. Proclus HI in Plat. Tim p. 155 τὸν 
τῶν χρυσῶν ἐπῶν πατέρα dicit. Hierocles τὸν τῶν ἐπῶν τού- 
τῶν συγγραφέα p. 230 ed. Curt. (170 ed. Needh.; p. 224 
ed. Asht. ). 

(14) Pythagoreis hoc opusculum ascribit Chrysippus apud 
Gellium VI, 2 his verbis : ὑπὸ τῶν Πυθαγορείων οὕτως 
εἴρηται * 

γνώσει δ᾽ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήμαθ᾽ ἐλόνταξ, 
ὡς τῶν βλαδῶν ἑκάστοις παρ᾽ αὐτοῖς [ leg. map αὐτοὺς, cf. 
adu. ad pag. 162 ] γινομένων xoi χαθ᾽ ὁρμὴν αὐτῶν ἅμαρτα- 
νόντων τε xai βλαπτομένων xal xarà τὴν αὐτῶν διάνοιαν xad 
πρόθεσιν. Conf. Jamblichus vit. Pythag. pag. 138. 

Similiter Plutarchus Consolat. ad Apollonium vol. VI 
p. 443 ed. Reisk. : χαλῶς δ᾽ οἱ Πυθαγόρειοι pum 
λέγοντες * 


ὅσσα δὲ δαιμονίῃσι τύχαις βροτοὶ ἄλγε᾽ ἔχουσιν, 
ἣν ἂν μοῖραν ἔχῃς, ταύτην ἔχε, μηδ᾽ ἀγανάκτει. 


Correxi vulgatam scripturam quae est ὧν ἂν μοῖραν ἔχοις. 
Id. de Placit. philos. lib. I (vol. IX p. 476 ed. Reisk. ) : 
διὸ καὶ ἐφθέγγοντο οἱ Πυθαγοριχοὶ ὡς μεγίστου ὅρχον ὄντος 
τῆς τετράδος" 


09 μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
παγὰν ἀενάον φύσεως ῥιζώματ᾽ ἔχουσαν. 


Anonymus scriptor [ Porphyrius | de Homeri poesi apud 
Ernestum in edit. Homeri tom. V p. 230 : παρὰ τοῦτο δέ 
ἐστι [τὸ] πυθαγοριχόν " 


ὅσσα τε δαιμονίαισι τύχαις βροτοὶ ἄλγε᾽ ἔχουσιν, 
ἣν ἂν μοῖραν ἔχῃς, πράως φέρε μηδ᾽ ἀγανάχτει: 


Inserui τὸ flagitante sententia, quam sic exprimit Xy- 
lander : hinc illud Pythagora; fortasse rectius, quam 
si scripsisset PytAhagoricum , siquidem idem scriptor pau- 
cis versibus interjectis habet : ὁ δὲ Πυθαγόρας * 


Φείδεο τῆς ζωῆς, μή μιν χαταθυμοδορήσῃς, 


quem versum et Stobaus Pythagore tribuit Florileg. 
serm. 123. 

David Scholl. Aristot. p. 13 ed. Brandis. : τοῦτο δὲ οὐκ 
ἔχομεν δεῖξαι ἀπὸ Πυθαγορείων συγγραμμάτων " οὐκ ἐποίησε 
γὰρ σύγγραμμα ὁ Πυθαγόρας " ἔλεγε γὰρ ὅτι οὐ βούλομαι ἐν 
ἀψύχοις τὰ ἐμὰ χαταλιπεῖν ( ἄψυχα δὲ ἐχάλει τὰ βιδλία) 


ἀλλ᾽ ἐν ἐῤμψύχοις ἤτοι ἐν τοῖς μαθηταῖς, οἵτινες xai ἐρωτώ- - 


μενοι δύνανται ἀποχρίνεσθαι, τὸ δὲ βιδλίον οὔ. Καὶ ὡς ἔλεγέ 
τις τῶν Πυθαγορείων, οὐ δύνανται διδάξαι με τὰ βιδλία " 
ἄλλα γὰρ, ἀεὶ χαὶ ἄλλα περὶ τῶν αὐτῶν φθέγγομαι, τὸ δέ γε 
βιθλίον τὰ αὐτὰ ἀεὶ περὶ τῶν αὐτῶν λέγει, χαὶ οὐ δύναται 
πρὸς τὸ ἐρωτώμενον ἀποχρίνασθαι....μηδὲ γάρ τις οἰέσθω τὰ 
χρυσᾷ ἔπη αὐτοῦ εἶναι, ἀλλά τις τῶν Πυθαγορείων ἐποίησε 
ταῦτα χαὶ πρὸς τιμὴν ἔγραψε τὸ ὄνομα τοῦ οἰχείου διδασχά- 
λου. Hierocles sub finem Commentarii : ἔστι γὰρ οὐδὲν ἄλλο 
τὰ ἔπη ταῦτα 7) τελειότατος χαραχτὴο φιλοσοφίας χαὶ τῶν 
χεφαλαιωδεστέρων αὐτῆς δογμάτων ἐπιτομὴ καὶ ὑπὸ τῶν 
ἤδη τὴν θείαν οἷμον ἀναδεδηκότων ὑπογραφεῖσα τοῖς μετ᾽ 
αὐτοὺς παιδευτιχὴ στοιχείωσις᾿ ἃ δὴ x«i τῷ ὄντι εἴποι τις 
ἂν τῆς ἀνθρωπίνης εὐγενείας εἶναι γνώρισμα κάλλιστον, χαὶ 
οὐχ ἑνός τινος τῶν “Πυθαγορείων ἀπομνημό' νευμα,, ὅλον δὲ τοῦ 
ἱεροῦ συλλόγου καὶ, ὡς ἂν αὐτοὶ εἴποιεν, τοῦ ὁμαΐου παντὸς 
ἀπότθεγμα χοινόν. 


ω 
ME VIT PEUT 


— — 


DE AUREO CARMINE. 


supposita sunt, presertim quum Juba eruditis- 
simus Mauretanie rex quacunque exstabant Py- 
thagoreorum scripta colligeret (15). Nihil enim 
in his versibus est abhorrens ab antiquitate, a 
Pythagorze decretis, ab optimorum auctorum de 
Samio philosopho et ejus familia testimoniis. 
Sed ne quis e quarundam vocum, qua in hoc 
carmine leguntur, usu concludat, poetam post 
Christum natum vixisse, de his mihi paucis dis- 
putandum arbitror sperans ea qua modo dixi 
tum demum cunctis probatum iri , quum omnem 
dubitationem exemero. "Tria sunt in hoc car- 
mine quae quis posterioris etatis indicia habere 
queat, κτᾶσθαι versu 16, ut quidam volunt, pas- 
sive dictum, ἐξαχεῖν versu 66 active usurpatum, 
ἀπολείψας denique versu 70 pro ἀπολιπὼν ἃ poeta 
scriptum. . Verum hac ad imminuendam carmi- 
nis auctoritatem non sufficiunt. Nam neque χτᾶ- 
σθαι, ut in adnotatione monui , passive accipien- 
dum , neque ἐξαχεῖν inferior :etas active frequen- 
tavit, quum hoc uno loco excepto Graci semper 
ἐξαχεῖσθαι dixerint, ut inde quo tempore compo- 
situm sit carmen cogi nequeat. Denique ἀπο- 
λείψας etsi rarum est apud priores et bona note 
scriptores pro ἀπολιπών, tamen neque inauditum 
neque indictum fuit, ut ad illum versum obser- 
vavi. Hinc efficitur argumentis e dicendi genere 
petitis carminis antiquitatem in dubium vocari 
non posse. Quum autem inter vs. 39 et 4o in 
codice Augustano duo legantur versiculi, qui 
neque in vulgatis editionibus neque in Hiero- 
clis Commentario exstant, sed a Porphyrio de 
vita Pythagorz p. 27 ed. Rom. (p. 41 ed. Kü- 
ster) afferuntur : 


M M “Ψ ἐν H ΕῚ M 
πρῶτα μὲν ἐξ Ünvoto μελίφρονος ἐξυπαναστὰς 

3 

εὖ μάλα ποιπνύειν ὅσ᾽ ἐν ἤματι ἔργα τελέσσεις, 


nolim statuere hoc disciplina: Pythagorice mo- 
numentum non integrum ad nostram memoriam 
mansisse, sed istos versus a quibusdam Pytha- 
goreis pro spuriis habitos ideoque ab Hierocle 
omissos esse existimo. Idem judicandum esse 
arbitror de eo versiculo, qui versui 44 in eodem 


411 


eodice Augustano, in tribus Oxoniensibus atque 
in Veneto exemplari subjungitur : 


ταῖς αὐταῖς ἀρεταῖς ποιεῦ φίλον ὅν χ᾽ ἐθέλησθα, 


quem Harlesius recte interpretamentum versus 
quinti esse censuit. i 

Id porro faciendum est, ut quem locum inter 
philosophorum carmina aurei de quibus hic 
quaeritur versus obtineant , paucis significemus. 
Cum difficile sit sapienti: precepta versibus 
illustrare propterea quod animi sensa in hac 
rerum, quz ἃ philosophis tractantur, majestate 
ac difficultate facilius soluta quam vincta nume- 
ris oratione explicantur : tamen Xenophanenm , 
Parmenidem, Empedoclem aliosque videmus 
non omnis poetice artis expertes fuisse, ut ad 
argumenti dignitatem simul imaginum venustas, 
dictionis granditas , omnis denique generis , qua 
in poetis admirationi sunt, virtutes et ornamenta 
accederent. d secus est in eo de quo loquimur 
carmine , cujus auctor tantum abest, ut idem et 
poeta et philosophus fuisse dicendus sit , ut inter 
poetas nomen suum cum laude profiteri posse 
non videatur. Quis enim poeta epicus vel di- 
dacticus , ut pauca tantummodo memorem , ante 
Christum natum , ἐπωφέλιμος dixit, quod legitur 
versu 6; quis ἀγαναχτεῖν (v. 18), quis λὰάγνείη 
(v. 10), quis ἀμέλεια (16) (v. 32), quis ἄθρυ - 
vxo; ( v. 35), quis σύστασις (v. 56) (17), que 
omnia primo vocabulo excepto recte in prosa 
dicebantur, poeticam orationem illo tempore non 
decebant. Sed bonus poeta fuerit carminis con- 
ditor an minus, non laboro. ld tantum inve- 
stigari convenit, qua zetate vixerit et quis fuerit. 


. Liquet autem versificatorem circa belli Pelopon- 


nesiaci tempora vel paulo post vixisse, quia ejus 
dicendi genus dissimile epic simplicitati ac di- 
versum ab eo, quo Xenophanes , Parmenides , 
Empedocles usi erant, imprimis cum prosz scri - 
ptoribus et poetis illius seculi consentit, Cf. 
voces ἀλογίστως v. 14, μωρός v. 27 , καθάρειος v. 
35 [καθάριος apud Menandrum; vid. Athen. XIV, 
661, ΕἼ, ἀνελεύθερος v. 38 , αὐθαίρετος v. 54 , cuvo- 


(15) David. Scholl. Aristot. p. 28 a ed. Brandis. : ἐν οἷς 
ζητητέον xol τὸ γνήσιον διὰ τὴν γινομένην voletav* νοθεύον- 
ται γὰρ τὰ βιδλία πενταχῶς" ἢ γὰρ δι᾽ εὐγνωμοσύνην μαθητῶν 
τὰ οἰχεῖα συγγράμματα τοῖς οἰχείοις διδασχάλοις ἀνατιθέν- 
των, ὡς τὰ Πυθαγόρου xal Σωχράτους ἐπιγραφόμενα βιθλία, 
μὴ ὄντα Σωχράτους ἢ Πυθαγόρου ἀλλὰ Σωχρατιχῶν χαὶ 
Πυθαγοριχῶν ᾿ ἢ διὰ φιλοτιμίαν βασιλικήν" ᾿Ιοθάτους γὰρ τοῦ 
ΔΛιδύων βασιλέως συνάγοντος τὰ Πυθαγόρου καὶ Πτολεμαίου 


3-4 Ζ' j 
τὰ Ἀριστοτέλους, τινὲς χαπηλείας χάριν τὰ τυχόντα συγ- 


γράμματα λαμδάνοντες ἐχέδρουν xol ἔσηπον διὰ παραθέσεως 
νέων μυῤῥῶν [sic jam dudum correxi vulgatam πυῤῥῶν ; 


cf. praefat. ad Ocell. p. XIX 1, ἵνα σχοῖεν δῆθεν τὴν &x τοῦ 
χρόνον ἀξιοπιστίαν ἢ δι᾽ ὁμωνυμίας συγγραφέων ἢ συγγραμ.- 
μάτων ἢ ὑπομνημάτων. 

(16) Quamquam non diffiteor apud Euripidem legi ἀμε- 
λίαν. Iph. Aul. v. 850 ἀλλ᾽ ἀμελίᾳ δὸς αὐτά, xol φαύλως 
φέρε. Antiop. fragm. XX p. 665 ed. Wagner. (Paris 1846) 
τὰ μὲν χατ᾽ olxouc ἀμελίᾳ παρεὶς ἐᾷ. 

(17) De ea vocis potestate loquor, quee philosophorum - 
propria est. Alio sensu σύστασιν dixit Eurip. Heraclid. 416 
ubi vide Elmslejum. 


412 DE AUREO CARMINE. 


παδός v. 59. Minc patet quanto in errore versatus 
sit Glandorfius , qui in dissertatione de versuum 
aureorum zetate $ VI et in appendice libri p. 188 
seq. defensa variis argumentis illorum antiquitate 
eos forsitan e mysteriis Eleusiniis ortos et ante 
Pythagoram litteris mandatos esse opinatur. 
Meinersius, qui in Histor. doctr. apud Gr. et 
Rom. I p. 579 seqq. carmen mutilum , interpo- 
latum insertisque versibus alienis auctum, nec 
nisi post Platonem et Aristotelem a quodam Py- 
thagorico Aristoxeni et Heraclidis sodali esse 
concinnatum probaturus erat, nihil perspicue 
demonstravit. Quod autem ait alienos versus 
esse interpositos, id non sine causa de jureju- 
rando vs. 47 et 48 : 


vol μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
παγὰν ἀενάου φύσεως --- 


contendi videtur, quum tale sit scriptoris Θεολο- 
γουμένων ἀριθμητιχῆς p. 20 testimonium : Τοιαύτης 
δὲ οὔσης, ἐπώνυμον (leg. ἐπώμνυον) δι᾿ αὐτῆς τὰ 
Πυθαγόρου οἱ ἄνδρες θαυμάζοντες δηλονότι xal ἀνευ- 
φημοῦντες ἐπὶ τῇ εὑρήσει, χαθά mou xoi Ἐμπεδο- 
χλῆς" 

Οὐ μὰ τὸν ἁυετέρᾳ γενεᾷ παραδόντα τετραχτύν, 

παγὰν ἀενάου φύσεως ῥιζώματ᾽ ἔχουσαν. 


At quum Empedocles a Pythagore placitis 
cognoscendis philosophie studiorum exordium 
ceperit, non mirum hoc Pythagoreorum jusju- 
randum alicubi ab eo in carminibus memoratum 
fuisse. Quis autem animadversa scripturz diver- 
sitate qua est apud auctores (vid. adnot. ad vs. 
47 et 48) qui utrumque versum afferunt, audeat 
affirmare , carminis hujus parentem Empedoclis 
potissimum auctoritatem secutum ejus verba in 
suum poema transtulisse, quasi non licuerit et 
Empedocli et huic Pythagorico versificatori eun- 
dem adire fontem, unde diversa petierunt ? Tie- 
demani conjectura in Princ. Grec. Phil. p. 190 
proposita, qua poema variis auctoribus ascri- 
bitur atque e diversorum poetarum operibus 
conflatum perhibetur, non eget refütatione. Ni- 
mirum singula przcepta inter se cohzrere aptis- 
simoque sententiarum ordine continuari , quod 
negabat Tiedemannus, tanta arte ostendit Hiero- 
cles , ut nihil in hoc genere perfectius antiquitas 
tülerit; etsi a poeta non pulchrum corpus, sed 
lacera xieinina nobis objici forsitan alii quoque 
explicationis lfierocleze immemores crediderint, 
Non tacebo ea, quz de hoc argumento judicat 
vir egregius atque idoneus talium rerum existi- 
mator Godofr. Bernhardus. Is Histor. Grzc. litter. 
tom. II p. 373 ait si unus sit hujus carminis 


auctor, tamen neque quo tempore vixerit neque 
quibus sacris initiatus fuerit e certis indiciis ap- 
parere, imprimis vero epilogo inde a verbis 
ἀλλ᾽ εἴργου βρωτῶν x. τ. À. suspicionem moveri 
carmen inferioris ztatis foetum esse. Sed non 
est quod diutius huic rei immorer, siquidem ad 
omnia , qua Bernhardus statuit, superiori dispu- 
tatione respondisse videor. Unum addo, quum 
Hierocles in scholis aureum carmen prelegere 
solitus sit neque solum mirabilem sententiarune 
continuationem seriemque auditoribus ostende- 
rit, sed in explanandis singulis przeceptionibus 
simul Pythagorice philosophie summam tradi- 
derit, conjectura non aberraturum qui suspice- 
tur, carmen quo tempore vigebat adhuc Pytha- 
gorica ratio compositum non magis discipulis 
quam magistris jam ab ipso auctore destinatum 
fuisse, ut alteri in poema, omnis sapientia fun- 
damenta continens , tanquam in speculum intue- 
rentur praclaraque monita non modo memoriz 
mandarent , sed factis etiam exprimerent, alteri 
reseratis procedente tempore philosophie pene- 
tralibus in exponendis singulis poematii membris 
tam obscura omnia illustrarent, quam universam 
rerum divinarum humanarumque cognitionem 
ac bene beateque vivendi disciplinam audientibus 
impertirent. Restat, ut indagemus, quis e Py- 

thagoreis condiderit hoc poema. Ac primum 
quidem displicere nobis Fabricii suspicionem 
qui Empedocli illud tribuebat , quia v. 47 et 48, 
quibus jusjurandum continetur, atque ultimi [v. 
70—71] teste Jamblicho in Theologum. arithm. 
Agrigentinum vatem auctorem haberent, ex iis 
qua supra exposui effici arbitror. Clausule au- 
tem , qua peracto mutationum orbe post mortem 
immortalitas et divina natura hominibus Pytha- 
gore scita secutis promittitur, non tantum in 
aureis versibus locus est, sed etiam in lustralibus 
Agrigentini poetae carminibus, propterea quod 
hzc ad Pythagorz normam facta eo consilio edi- 
dit vir e Pythagorz castris ad lustrandam omnem 
philosophi regionem profectus, ut mortales 
corporis animique purgatione ad deorum sancti- 
tatem quasi gradibus quibusdam accederent. 
Quapropter non video, cur Godofredus Bernhar- 
dus hunc epilogum Pythagorz familia dignissi- 
mum tanquam posterioris etatis indicium reje- 
cerit. Versum 42 πῇ παρέδην x. τ. X. e Phocylide 
laudat Eustratius ad Aristot. Eth. Nic. p. 1.1 
Hujus auctoritatem secutus aurei carminis scri- 
ptorem Phocylidem esse censuit Jacobus Win- 
detus de vita functorum statu pag. 91, sed nihil 
probavit. Fortasse librariorum incuria Φωχυλίδου 
et Λύσιδος nomen confudit, de quo infra Fue- 


EP WPTENNTIE T RUE SOS 


NN 


οὐχ πα εν δ NR RT CR TT 


DE AUREO CARMINE. 


runt etiam, qui Philolao aureum poematium at- 
tribuerent. Vide Labbei bibl. nov. MSS. p. 385. 
Nam Constantini Lascaris Institutionibus graecis 
Ferrarize a. 1510 quaternaria forma editis sub- 
junctum est carmen pythagoricum in indice libri 
notatum : PAilolai Crotoniatee carmina aurea , 
quc falso hactenus Pythagoree ascripta sunt. At 
hunc qui, quamvis primus Pythagoricam philo- 
sophiam litterarum monuments prodidisse li- 
broque de rerum natura foras dato discipline 
arcana evulgasse dicatur, tamen quia unius solum 
voluminis auctor fuisse videtur, horum versuum 
scriptorem falso nominari liquet. Cf. Diog. Laert. 
ὙΠ, 85 et Boeckh. Philol. p. 22 seq. item 34 
seq. et p. 45. Epicharmum praterea scimus Py- 
thagorica dogmata fabulis suis immiscuisse. Vid. 
Fabr. Bibl. Gr. II. p. 300 ed. Harl. Neque tamen 
idcirco ab eo aureos versus aut scriptos aut col- 
lectos esse cum Stanlejo statuerim Hist. phil, p. 
305 interp. Olear. Etenim hoc poema non ab eo 
profectum esse intelligitur, qui forsitan Hieronis 
tyranni potentiam veritus (18) publice philoso- 
phiam profiteri non auderet, ideoque dogmata 
versibus inclusa solo scena beneficio vulgaret, 
sed qui habitaret in rerum contemplatione ac sa- 
pientiz dignitatem dictis factisque prz se ferret. 
Itaque, ut minorum gentium Pythagoreos pra- 
teream , solus superest Lysis, quem propter Dio- 
genis Laertii [VIII , 6—7] verba : γέγραπται δὲ 
τῷ Πυθαγόρα συγγράμματα τρία * παιδευτικόν, πολι- 
τικόν, φυσικόν. Τὸ δὲ φερόμενον ὡς Πυθαγόρου, Aó- 
σιδός ἐστι τοῦ Ταραντίνου Πυθαγοριχοῦ, φυγόντος εἰς 
Θήόας xal ᾿Επαμινώνδα καθηγησαμένου, aurei poe- 
matis conditorem jam Menagius esse voluit, ra- 
tus id quod Pythagore nomine inscriptum 
etiamtum ferretur non posse nisi hoc ipsum 
carmen esse, Etsi vero apud Suidam v. Πυθαγόρας 
et Eudociam p. 368 sive scriptorum sive libra- 
riorum errore Laertii testimonium in hunc mo- 
dum depravatum legitur : Συνέγραψε δὲ 6 Πυθαγό- 
exc μόνα τρία βιόλία παιδευτικόν, πολιτικόν, τὸ δὲ 
φερόμενον τρίτον ὡς Πυθαγόρου, Λύσιδός ἐστι τοῦ Τα- 
ραντίνου μαθητοῦ αὐτοῦ γενομένου, additurque τινὲς 
δὲ ἀνατιθέασιν αὐτῷ χαὶ τὰ γρυσᾷ ἔπη, αὐ vel con- 
jecturis propositis viri docti Diogenem e Suida 
corrigere conati sint, presertim quum apud 
lriartum Catalog. Cod. mss. bibl. Matrit. p. 335 
mentio fiat libri tertii Pythagore falso tributi , 
de quaestionibus naturalibus compositi et capiti- 


413 


bus XVII constantis (19) Πυθαγόρου φιλοσόφου λόγος 


τρίτος χεφ. ιζ΄ : tamen Menagii sententia his docto- 
rum virorum correctionibus prestare videretur, 
nisi Diogenes in priore enuntiationis membro 
συγγράμματα τρία dixisset. Ita enim fit, ut τὸ δὲ 
φερόμενον τρίτον ὡς Πυθαγόρου similiter σύγγραμμα 
vel βιύλίον, non ποιημάτιον quale est quod χρυσᾷ 
ἔπη vocamus intelligendum videatur. Neque ta- 
men hoc in scriptore, qui judicio minime vale- 
bat, ac sepenumero minus accurate locutus est, 
pro certo affirmare ausim, Quamobrem per me 
licet Lysidi hoc poema assignetur, quum non 
obstet ficta epistola (20) quam ad Hipparchum 
de philosophia non evulganda scripsisse fertur. 
Sed quum Diogenes eodem loco dicat : φησὶ δὲ *H- 
ραχλείδης ὁ τοῦ Σαραπίωνος ἐν τῇ Σωτίωνος ἐπιτομῇ, 
γεγραφέναι αὐτὸν [τὸν Πυθαγόραν] καὶ περὶ τοῦ ὅλου 
ἐν ἔπεσι" δεύτερον, τὸν ἱερὸν λόγον, οὗ ἡ ἀρχή, 

Ὦ νέοι ἀλλὰ σέβεσθε μεθ᾿ ἡσυχίας τάδε πάντα " 
τρίτον, περὶ ψυχῆς" τέταρτον, περὶ εὐσεθείας" πέμπτον, 
᾿Ἡλοθαλῇ τὸν ᾿Επιχάρμου τοῦ Κῴου πατέρα ἕκτον, 
Κρότωνα, καὶ ἄλλους. 'l'óv δὲ μυστικὸν λόγον Ἵππά- 
σου φασὶν εἶναι, γεγραμμένον ἐπὶ διαδολὴ Πυθαγόρου" 
πολλοὺς δὲ χαὶ ὑπὸ Ἄστωνος τοῦ Κροτωνιάτου γρα- 
φέντας ἀνατεθῆναι Πυθαγόρᾳ, ---- ποη est quod du- 
bitemus, si cui Lysidis nomen in hac causa 
minus aptum videatur, Astoni aureum carmen 
inscribere. 

Denique inquirendum est , quando hzc dicta, 
qua» Gregorius Nazianzenus contra Julianum p. 
197 plumbea (1030658) nominare ausus est, χρυσᾶ 
ἔπη a veteribus appellari coepta sint. Hieronymus 
contra Rufinum ]. c. ea χρυσᾶ παραγγέλματα vo- 
cat, Galenus de dignoscendis affectibus tom. VI 
p. 538 ed, Par. παραινέσεις φερομένας ὡς Πυθα- 
γόρου, ut supra vidimus. Simplicius in Epicteti 
Enchir. p. 3 ed Salmas. $zo0/xa; nominat his 
verbis : χομματικοὶ δέ εἶσιν οἱ λόγοι xal γνωμονιχοὶ 
κατὰ τὸ τῶν ὑποθηχκῶν καλουμένων παρὰ τοῖς Πυθα- 
γορείοις εἶδος, sed pag. 204 παραγγέλματα. Ita enim 
ait : ἐπεὶ δὲ xx ἀνθρώπους ὄντας ἀνάγκη ποτέ τι ἅμαρ-᾿ 
τεῖν εἰς ἀλλήλους, χρὴ τὴν ἔνστασιν φυλάττοντα τῆς 
φιλίας πάσῃ δυνάμει οὕτω τὸ παροραθὲν ἐπανορθοῦν 
μετὰ πραότητος, πειθόμενον τῷ χρυσῷ ὄντως ἐχείνῳ 
παραγγέλματι" Μηδ’ ἔχθαιρε φίλον σὸν ἁμαρτάδος οὕ- 
νεχα μικρᾶς" ὄφρα δύνη x. τ. À. Jungit haec nomina 
Hierocles pag. 10 : διὸ xal ἐν ταῖς Πυθαγορικαῖς 
ὑποθήκαις τὰ τῶν ἀρετῶν παραγγέλματα πρῶτα παρα- 
δίδωσιν ἐν τοῖς ἔπεσιν 6 λόγος, παιδαγωγῶν fe ἀπὸ 


(18) Quem ipse aliquando acerbe cavillatus est. Vide Plu- 
tarch. de adulat. et amic. discr, vol. VI p. 249 ed. Reisk. 

(19) Quem tamen Lascaris, vetus possessor, Siinonis 
Sethi esse sua manu adnotavit. 


(20) Socratis et Socraticorum, Pythagora et Pythago- 
reorum quae feruntur epistolae ed. Orel. p. 52 seq Cf. 
Boeckh. Philol. p. 18. 


414 


τῆς τῶν περὶ τὸν βίον ἀρίστης χρήσεως πρὸς τὴν θείαν 
ὁμοίωσιν ἀνιέναι. Ex his aliisque scriptorum locis 
facile colligitur, veteres παραγγέλματα, παραινέ- 
σεις, ὑποθήκας scpe promiscue usurpasse (21), 
quamquam liquido constat τὰς τῶν Πυθαγορείων 
ὑποθήχας differre ab eorum symbolis (συμύόλοις), 
sententiis (γνώμαις) et similitudinibus (ὁμοίοις). 
Ante quartum autem a Christo nato seculum 
nemo τὰ yguc& ἔπη hoc ipso nomine appellavit , 
siquidem hac appellatione primus usus est Jam- 
blichus in Protreptico. Hujus exemplum secuti 
Chalcidius, Proclus, Hierocles, alii eandem 
versuum Pythagoricorum inscriptionem esse vo- 
luerunt. Jam quum nemo dubitet, quin veteres 
in excitandis librorum titulis admodum negli- 
gentes fuerint, intelligitur quam difficile sit hodie 
de auctore aurel carminis querere, quod ante 
quartum szculum ab aliis alio nomine afficitur. 
Nam media ztate hi Pythagoreorum versus ita 
bominum studia tenuerunt, ut sepe describe- 
rentur, minoribus cujusvis generis carminibus 
adjicerentur, a Cedreno etiam p 156 tractaren- 
tur, denique eorum nomen (ἔπη χρυσὰ) transfer- 
retur ad Chrysomalli cujusdam versus apud 
Balsamonem in can. LX Apostolor. Vide Cotele- 
rium Ill Monument. eccles. gr. p. 571 et Leonem 
Allatium de ecclesia occidentalis atque orientalis 
perpetua consensione lib. lII p. 653. Quod vero 


dixi non unam fuisse olim hujus carminis in-. 


scriptionem , id vel hodie inspectis libris manu 
exaratis perspicitur. Etenim in codice Parisiensi 
legitur Πυθαγόρου Σαμίοιο ἔπη τὰ δ᾽ ἔνεστι τὰ y puc, 
in Vaticano autem Πυθαγόρου παραινέσεις teste 
Montefalconio Bibl. bibl. tom. I p. 5 E. Hodie 
vix aliter quam aureum carmen vel aurea dicta 
(χρυσᾷ ἔπη) hos versus nuncupare licet. 
Hieroclis Commentarium in aureum carmen 
primus e Codice Venetiis emto latine vertit et 
Nicolao V Pontifici Maximo dedicavit Jo. Aurispa 
Siculus. Patavii 1474, 4. Cujus interpretatio se- 
pius typis descripta est. Grece primus edidit 
Joann. Curterius e codice Abbatis Rupifucaldii , 
qui multum discrepat ab eo, quo Aurispa erat 
usus. Sic-autem inscribitur ejus editio : « Ἵερο- 
χλέους φιλοσόφου ὑπόμνημα εἰς τὰ τῶν Πυθαγορείων 
ἔπη τὰ χρυσᾶ, Hieroclis philosophi commentarius 
in aurea Pythagoreorum carmina Joann. Curterio 
interprete, Ex bibliotheca D. Francisci Rupifucal-. 
dii, Randani, Trenorchii Abbatis. Parisiis, apud 
Nicolaum Nivellium sub signo Columnarum via 


DE HIEROCLE. 


Jacobea. 1573. Cum privilegio Regis,» Curterium ' 


in corrigendo et vertendo Hierocle minime feli- 
cem fuisse ejusque interpretationem omni fide et 
elegantia carere, cum alii jam docuerunt, tum 
Needhamius Praef, pag. 8 et 9. Paulo melius rem 
egit Fed, Morellus qui reliqua Hieroclis fragmenta 
prope omnia a. 1593 edidit ita inscripta : « Hie- 
rocles de Providentia et Fato deque liberi arbitrii 
cum dieina gubernatione convenientia commenta- 
rius in compendium redactus et nunc. primum luce 
et latinitate donatus, ex fide greci codicis decur- 
tati , e bibliothecee Medicece penu eruti, latine, in- 
terprete Fed. Morello. Parisiis apud eundem Mo- 
rellum 1593. 8. » Utrumque volumen additis aliis 
libellis Pearsoni cura repetitum est Londini 1654 
et 1655 hoc indice : « Ἱεροχλέους φιλοσόφου ὑπό- 
μνημα εἰς τὰ τῶν Πυθαγορείων ἔπη τὰ χρυσᾶ, Hiero- 
clis philosophi commentarius in aurea. Pythago- 
reorum carmina. Jo. Curterio interprete. Londini 
1654, 12. » — « Hieroclis commentarius de pro- 
videntia et fato una cum fragmentis ejusdem et 
Lilii Gyraldi interpretatione symbolorum Pytha- 
thagorce notisque Merici Casauboni ad Commen- 
tarium Hieroclis in aurea carmina. Londini 1655 
et ibid. apud Williams 1673, 8. » Pearsonus ipse 
nihil preter Prolegomena adjecit. Quum igitur 
Hierocles etiam tum multis mendis scateret , 
Petrus Needhamius variis subsidiis ad corrigenda 
et explananda ejus ingenii monumenta cellatis 
superiores editores doctrina et diligentia supera- 
vit, Quare benevole olim excepta est ejus editio, 
cui hunc titulum addidit « Zierocüs Philo- 
voohi Alexandrini Commentarius in aurea Car- 


mina, de Providentia et. Fato quce supersunt et. - 


reliqua fragmenta. Greece et Latine. Greeca cum 
4MSS collata castigavit, F'ersionem recensuit, No- 
tas et Indicem adjecit Petr. Needham. S. T. B. 
Coll. D. Joannis Cantab. Socius.  Cantabrigice 
Typis Academicis, Impensis .4. et J. Churchill , 
Bibliopolarum Londinensium. 1709. » Ad casti- 
ganda scriptoris verba "multum profecit partim 
perlecta fida illa Aurispze translatione scripti co- 
dicis instar habenda, quz ignota fuerat Curterio, 
partim congesta plurium codd. scripture diver- 
sitate. 

Triginta tribus annis post qua a Needhamio 
minus recte constituta essent retractare et Me- 
dicei Codicis ope scriptoris verba emendare ten- 
tavit Carolus Ashtonus, qui se Richardum War- 
renum esse volebat (22). Nam quum casu nescio 


(21) Latine eodem modo cum Hierocle dicas: quocirca et 
in Pythagoricis monitis virtutum praecepta primo loco car- 
minis verba tradunt , ita nos erudienlia , ut ab optimo rerum 
qui ad vitam pertinent usu ad divinam similitudinem a- 


scendamus. Quod hic ἐν τοῖς ἔπεσιν ὁ λόγος est, paulo ante 
simpliciter ó λόγος vocatur. 


(22) Vide Joannis Nicholsii LiZerary Anccdotes t. IV. 


p. 226. Inscribitur haec editio : « Hieroclis Philosophi Alexan- 


P RESPETCTRIT Y 


a 
ri 
$ 


quo accidisset , ut codicis Medicei collatio a Mar- 
quardo Gudio facta, quam Jo. Alb. Fabricius 
nactus cum Needhamio communicatam voluerat, 
ad hunc non perveniret, interim eam Jo. Wolfius 
Lipsie a. 1710 publici juris fecerat. Quamvis 
autem non omnem lectionis varietatem aut Fa- 
bricius Gudii munere accepisset aut Wolfius edi- 
, disset, tamen hac collatione ad plurimos locos 
sanandos bene usus est Ashtonus. Idem docte de 
variis Hieroclis locis commentatus est, interpre- 
tationem latinam limavit et ad graecam philo- 
sophi orationem magis accommodavit, in hoc 
tantum reprehendendus , quod non solum Need- 
hamium, sed Bentlejum etiam omni occasione 
acerbius perstringit. 
Denique anno 1850 Thomas Gaisfordius Joan- 
nis Stobai Eclog. Physicas et Ethicas cum Hie- 
roclis commentario in aureum Pythagoricorum 


DE HIEROCLE. 


415 


carmen edidit (23). Huic haud contemnenda, 
quemadmodum ipse ait, emendationis subsidia , 
quibus superiores editiones caruerant, presto 
fuerunt, Nam praterquam quod ipse vetustum 
Codicem Vindobonensem fortasse anno 924 exa- 
ratum summa diligentia contulit, invenit in Di- 
bliotheca Bodlejana inter libros Dorvillianos 
exemplum Curterianum , in cujus margine Luce 
Holstenii manu plurium membranarum scripturae 
discrepantia adscripta legitur. Sed de his accu- 
rate disseruimus et qua nobis ipsis contigerunt 
rei bene gerenda instrumenta memoravimus in 
editione ampliore cui titulus est : Hierocles ir 
aureum | Pythagoreorum carmen commentarius. 
Recensuit et (critica exegeticaque annotatione) 
illustravit Fr. G. A. Mullachius. Berolini, 1853. 
Interpretationem latinam huic demum editioni 
adjunximus. 


drini in Aurea Carmina Commentarius. Grece et latine. 
Graeca accuratius nunc recognita et ad MSS. Codicum 
fidem exacta plurimisque in locis e Gudiana Medicei Codi- 
cis collatione emendata una cum Notis subjunctis ed. R 
(ichardus) W (arren). S. T. P. Coll. Jes. Cant. nuper 
socius. Londini, Typis Jac. Bettenham. Impezsis Gul. 


Thurlbourn Bibliopolae Cantab. Veneuut apud J. Nourse 
P. Vaillant, J. Beecroft Lond. 1742. 

(23) ᾿Ιωάννου Στοθαίον ἐκλογῶν βιδλία β΄. Ioannis Stoboi 
Eclogarum physicarum et ethicarum libri duo. Accedit 
Hieroclis commentarius in aurea carmina Pythagoreorum. 
Ad MSS. Codd. rec. Thom. Gaisford. Oxeri, 1850. 


IEPOKAEOYX TOY ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ 
EIE TA TON IIYOATOPEION XPYXA EIIH 


YIIOMNHMA. 


Ἡ φιλοσοφία ἐστὶ ζωῆς ἀνθρωπίνης χάθαρσις xol 
τελειότης, χάθαρσις μὲν ἀπὸ τῆς ὑλικῆς ἀλογίας xol 
τοῦ θνητοειδοῦς σώματος, τελειότης δὲ ὡς τῆς οἰχείας 
εὐζωίας ἀνάληψις πρὸς τὴν θείαν ὁμοίωσιν ἐπανάγουσα. 
Ταῦτα δὲ πέφυχεν ἀρετὴ καὶ ἀλήθεια μάλιστα ἀπερ- 
γάζεσθαι, f, μὲν τὴν ἀμετρίαν τῶν παθῶν ἐξορίζουσα, 
ἣ δὲ τὸ θεῖον εἶδος τοῖς εὐφυῶς ἔχουσι προσχτωμένη. 
Δεῖ οὖν πρὸς ταύτην τὴν ἐπιστήμην, τὴν μέλλουσαν 
ἡμᾶς καθαροὺς χαὶ τελείους ποιεῖν, χανόνας ἔχειν τι- 
νὰς ἐν βραχεῖ διωρισμένους, οἷον ἀφορισμούς τινὰς 
τεχνιχούς, ὅπως ἂν ἐν τάξει καὶ εὐμεθόδως πρὸς τὸ 
τῆς εὐζωίας τέλος ἀφικώμεθα. Τῶν δὲ τοιούτων χα- 
νόνων τῶν πρὸς τὴν ὅλην φιλοσοφίαν συντεινόντων τὰ 
Πυθαγοριχὰ ἔπη τὰ οὕτως ἐπικαλούμενα χρυσᾶ ἐν 
πρώτοις ἂν θείημεν εὐλόγως. ΠΕεριέχει γὰρ πάσης 
φιλοσοφίας πραχτιχῇς τε χαὶ θεωρητιχῇς τὰ χαθόλου 
δόγματα, δ ὧν ἄν τις ἀλήθειαν xod ἀρετὴν χτήσαιτο 
xol ἑαυτὸν καθαρὸν ἀπολάθοι καὶ τὴν πρὸς θεὸν ὁμοίω- 
σιν εὐτυχήσειε, xal ( ὥς φησιν 6 Πλάτωνος Τίμαιος, 


τῶν Πυθαγορείων δογμάτων ὃ ἀχριδὴς διδάσχαλος) 
ὑγιής τε καὶ ὁλόκληρος γενόμενος εἰς τὸ τῆς προτέρας 
ἀφίχοιτο εἶδος ἕξεως. Καὶ πρῶτά γε τὰ τῆς πραχτιχῆῇς 
ἀρετῆς παρατίθεται παραγγέλματα. Πρῶτον γὰρ δεῖ 
τάξαι τὴν ἐν ἡμῖν ἀλογίαν τε xal ῥαθυμίαν' ἔπειτα 
οὕτως ἐπιδαλεῖν τῇ τῶν θείων γνώσει. Ὥσπερ γὰρ 
ὀφθαλμῷ λημῶντι χαὶ οὐ χεκαθαρμένῳ τὰ σφόδρα φω- 
τεινὰ ἰδεῖν οὐχ οἷόν τε" οὕτω καὶ ψυχῇ μὴ ἀρετὴν xe- 
χτημένῃ τὸ τῆς ἀληθείας ἐνοπτρίσασθαι κάλλος ἀμήχα- 
νον. Μὴ χαθαρῷ γὰρ χαθαροῦ ἐφάπτεσθαι μὴ οὐ 
θεμιτὸν 7. Ἔστι δὲ ἢ μὲν πραχτιχὴ φιλοσοφία 
ἀρετῆς ποιητική, ἀληθείας δὲ ἢ θεωρητική, ὡς καὶ 
ἐν αὐτοῖς τοῖς ἔπεσι τὴν μὲν πραχτικὴν φιλοσοφίαν 
ἀνθρωπίνην ἀρετὴν εὑρίσχομεν λεγομένην, τὴν δὲ 
θεωρητικὴν θείαν ἀρετὴν ὑμνουμένην,, ἐν οἷς συμπε- 
ράνας ὃ λόγος τὰ τῆς πολιτιχῆς ἀρετῆς παραγγέλματα, 


ταῦτα πόνει ( φησί) ταῦτ᾽ ἐχμελέτα" τούτων χρὴ ἐρᾶν σε, 
ταῦτά σε τῆς θείης ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει. 


Philosophia est vite humane purgatio atque 
. perfectio; purgatio quidem a brute materiz af—- 
fectibus mortalique corpore, perfectio vero ut 
quz vitze beatitatem homini propriam restituat et 
ad divinam eum similitudinem reducat. Ad hec 
autem efficienda virtus et veritas maxime sunt 
idonez , quarum altera tollit affectuum immode- 
rationem, altera divinam formam iis qui bona 
indole sunt conciliat. Ad doctrinam igitur hanc 
comparandam, quz puros atque perfectos nos 
reddet, regulas haberi nonnullas oportet paucis 
expositas, tanquam brevia quadam artis prz- 
cepta , ut ordine rectaque via ad beate vitz finem 
perveniamus, Inter regulas vero ejusmodi , quz ad 
universam philosophiam pertinent , imprimis me- 
rito numerabimus versus Pythagoricos qui aurei 
appellantur. Hi enim complectuntur totius philo- 
sophie cum ejus qua in actione, tum quz in 
contemplatione posita est, generalia decreta, 
quorum ope quis veritatem virtutemque compa- 
rare et castimoniam suam recuperare ac dei simi- 


416 


- 


litudinem feliciter nancisci possit, atque ( ut Pla: 
tonis Timeus, dogmatum Pythagoricorum lucu- 
lentus auctor, dicit ) sanus atque integer factus ad 
prioris habitus formam perveniat. Primo autem 
loco actuose virtutis precepta ponunt : oportet 
enim primum rationis in nobis perturbationem 
atque socordiam corrigere, deinde ita compara- 
tos ad rerum divinarum studium incumbere. Ut 
enim oculus lippitudine laborans necdum purga- 
tus ea qua valde lucida sunt intueri non potest : 
ita etiam fieri nequit, ut virtute carens animus 
veritatis pulchritudinem cernat, Nam vide ne im- 
puro purum attingere nefas sit. Philosophia vero 
quz in actione versatur virtutem parit, qua con- 
templatione continetur veritatem , sicut et in ipso 
carmine philosophiam activam reperimus dictam 
humanam virtutem, contemplativam autem divinae 
virtutis nomine celebratam, in iis versibus qui 
civilis virtutis precepta claudunt : 


His, inquit, operam da; hmc meditare; hzc amare te 
lec te in divinae virtutis vestigiis collocabunL. [oportet : 


"WS 


Πρῶτον οὖν ἄνθρωπον Ost γενέσθαι, xol τότε θεόν. 


Ἄνθρωπον δὲ ποιοῦσιν, ἀγαθὸν αἱ πολιτικαὶ ἀρεταί" 
θεοποιοῦσι δὲ αἵ πρὸς τὴν θείαν ἀρετὴν ἀνάγουσαι 
ἐπιστῆμαι. Τὰ δὲ μικρὰ πρὸ τῶν μεγάλων ἐστίν ἐν 
τάξει τοῖς ἀνιοῦσι" διὸ xol ἐν ταῖς Πυθαγορικαῖς ὅπο- 
θήκαις τὰ τῶν ἀρετῶν παραγγέλματα πρῶτα παραδί- 
δωσιν ἐν τοῖς ἔπεσιν 6 λόγος, παιδαγωγῶν ἡμᾶς ἀπὸ 
τῆς τῶν περὶ τὸν: βίον ἀρίστης χρήσεως πρὸς τὴν θείαν 
ὁμοίωσιν ἀνιέναι. Καὶ οὗτος μὲν ὃ σχοπὸς τῶν ἐπῶν 


. χαὶ ἢ τάξις, χαρακτῆρα φιλόσοφον πρὸ τῶν ἄλλων 


ἀναγνωσμιάτων ἐχθεῖναι τοῖς ἀκροαταῖς. Χρυσᾶ δὲ 
τὴν ἐπωνυμίαν ἔσχε, διὰ τὸ J ὡς ἐν ἔπεσιν, ἄριστα εἷ- 
ναι χαὶ θεῖα, Οὕτω γὰρ καὶ χρυσοῦν γένος λέγομεν 
τὸ ἐν τοῖς ἀνθρωπίνοις γένεσιν ἄριστον, ἀπὸ τῆς τῶν 
616v ἀναλογίας τὴν τῶν ἠθῶν διαφορὰν λαμόάνοντες. 
"Ecct δὲ xoi 6 χρυσὸς ἀκίδδηλόν τι xai γῆς οὐχ ἀνα- 
πεπλησμένον, ὥσπερ τὰ συγγενῆ καὶ ἐφεξῆς ὄντα τού- 
τῳ; οἷον ἄργυρος xai χαλχὸς xol σίδηρος" πρὸς ἃ χαὶ 
τὸ ὑπερέχον φύσει χέχτηται ὃ χρυσὸς, μόνος τῶν ἀλ-- 
λων ἰὸν οὐ ποιῶν, ἐκείνων ἑκάστου, καθ᾽ ὅσον γῆς με- 
τέχει, χατὰ τοσοῦτον xat εἷς ἰὸν μεταδάλλοντος. Τοῦ 


- οὖν γεώδους ἰοῦ xac τὴν ἔνυλον xaxíay λαμδανομένου, 


τὸ ἅγιον χαὶ χαθαρὸν γένος χαὶ τὸ πάντη καθαρεῦον 
πονηρίας, ἦθος εἰκότως χρυσοῦν ἐλέχθη: οὕτω δὴ xal 
ταῦτα τὰ ἔπη, ὅλα δι’ ὅλου ὄντα χαλά, χρυσὰ 


HIEROCLIS COMMENTARIUS IN AUREUM CARMEN. 


| xai θεῖα τὴν ἐπίκλησιν ἀναγέγραπται. 


Ϊ 


ν 


417 
Οὐ γάρ ἔστι 


τὸ μὲν αὐτῶν καλόν, τὸ δὲ οὐ καλόν, ὥσπερ ἔνιχ τῶν 
ἄλλων, ἀλλὰ πάντα "ὁμοίως τὸ καθαρὸν ἦθος ἐμφαίνει 


| xal πρὸς τὴν θείαν ὁμοίωσιν ἀνάγει , xal τῆς Πυθαγο- 


ρικῆς φιλοσοφίας τὸν τελειότατον σχοπὸν ἐχχαλύπτει, 


, ὃς ἐν τῇ καθ᾽ ἕχαστον ἐξηγήσει σαφὲς γενήσεται. Καὶ 


Led 1 2.9 - , 3 , 
πρῶτον μὲν ἀπὸ τῶν πρώτων ἀρξώμεθα. 
I. 1 . 


᾿Αθανάτους μὲν πρῶτα θεούς, νόμῳ ὡς διάκεινται, 

τίμα. 

Ἐπειδὴ πασῶν τῶν ἀρετῶν ἡγεμών ἐστιν fj εὐσέ-- 
Get, πρὸς τὴν θείαν αἰτίαν τὴν ἀναφορὰν ἔχουσα, εἰχό- 
τὼς χαὶ τῶν ἐν τοῖς ἔπεσι νόμων τὸ περὶ ταύτης ἡγεῖται 
παράγγελμα: ὡς δεῖ τοὺς ἐγχοσμίους θεούς, κατὰ τὴν 
ἐνυπάρχουσαν αὐτοῖς τάξιν, τιμᾶν, ἣν ὃ δημιουργιχὸς 
νόμος ἅμα τῇ οὐσίᾳ αὐτῶν συμπροήγαγε, τάξας αὖ- 
τῶν τοὺς μὲν ἐπὶ τῆς πρώτης σφαίρας, τοὺς δὲ ἐπὶ 

m Ν ιν e" , » [4 
τῆς δευτέρας, καὶ ἐπὶ τῆς τρίτης ἄλλους, xa οὕτως 
ἐφεξῆς, μέχρι τῆς πάσης τῶν οὐρανίων χύχλων συμ- 
πληρώσεως. Τὸ γὰρ, 5 ἐτάχθησαν ὑπὸ τοῦ δημίουρ- 
γοῦ αὐτῶν χαὶ πατρός, ταύτῃ αὐτοὺς ἐγνωκέναι τε 
xoi τιμᾶν, τῷ θείῳ νόμῳ χαταχολουθούντων ἐστὶ xal 
τὴν ὄντως τιμὴν αὐτοῖς ἀποδιδόντων: xal τὸ μήτε 


Primum. igitur hominem fieri oportet, deinde 
deum. Hominem vero bonum reddunt virtutes 
civiles; deum autem faciunt discipline que ad 
divinam virtutem evehunt. Parva vero in ascensu 
magnis ordine precedunt; quamobrem et in Py- 
thagoricis monitis virtutum precepta primo loco 
carmin;s verba tradunt ita nos erudientia, ut ab 
optimo rerum quze ad vitam pertinent usu ad di- 
vinam similitudinem ascendamus, Et hic quidem 
versuum scopus est atque ordo, ut expressam 
philosophi imaginem ante alias quasvis przceptio- 
nes auditoribus proponant. Aureorum autem ideo 
habent appellationem , quod, ut in versibus, o- 
ptimi sint atque divini. Sic enim et auream zetatem 
dicimus illam que ex hominum «tatibus fuit o- 
ptima , morum differentiam a metallorum inter se 
comparatione sumentes, Est quidem aurum pu- 
rum quid nec terre mixtura repletum, quem- 
admodum ei cognata et inferiora metalla, argen- 
tum , zs et ferrum , inter que aurum ipsum ideo 
natura primas obtinet, quod solum preter cetera 
rubiginem non contrahat; cum eorum singula in 
eam eatenus mutentur, quatenus terram partici- 
pant. Rubigine ergo terrena pro materiw vitio 
sumta hominum genus sanctum et castum mores- 
que ab omni parte sceleris puri aureorum nomen 
jure obtinebant : sic sane et hi versus quum peni- 
tus pulchri sint, aureorum et divinorum titulo 
PHILOS. GREC. 


—— 


inscripti sunt. Neque enim partim pulchri sunt, 
partim minus pulchri, ut nonnulli aliorum, sed 
omnes pariter castitatem integritatemque osten- 
dunt et ad divinam similitudinem evehunt Pytha- 
goriceque philosophie scopum perfectissimum 
patefaciunt , ut in singulorum explicatione mani- 
festum fiet. Ac primum quidem a primis ordia- 
mur. 


Ex. 


Immortales primum deos, ut lege.disposili sunt, 
venerare, 


Cum virtutum omnium dux sit pietas, ut quz 
ad divinam causam referatur : merito preceptum 
quoque de illa datum inter regulas his carminibus 
comprehensas primum locum tenet , oportere nos 
deos mundanos honorare secundum ordinem, 
quem unà cum natura eorum creatoris lex insti- 
tuit, quz illorum alios in sphzra prima colloca- 
vit, alios in secunda et in tertia alios; atque itq 
deinceps, donec coelestes orbes omnes comple- 
rentur. Eos enim illo ordine agnoscere et colere, 
quo a creatore et patre suo constituti sunt, est 
divine legi obedientium et verum eis honorem 
tribuentium : atque ejusmodi de illis notiones 
habere, quibus eorum dignitatem nec nimis au- 
geamus nec minuamus : sed eos existimare id 

27 


418 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ὑπεραίρειν τὴν ἀξίαν μήτε ἀπολείπεσθαι ταύτης ἐν 
ταῖς περὶ αὐτῶν ἐννοίαις, ἀλλὰ τοῦτο αὐτοὺς εἶναι 
τίθεσθαι, ὃ γεγόνασι, καὶ ταύτην ἔχειν τὴν τάξιν ἣν 
, 1 u * , ^ ^ 4 ^ , 
9 m 2 

εἰλήχασιν, ἐπὶ τὸν δημιουργὸν αὐτῶν θεὸν ἀναφέρει 
Ἀ ^ - , LÀ 

τὸ céóac, ὃν xal θεὸν θεῶν κυρίως ἂν εἴποι τις xol 
θεὸν ὕπατον χαὶ ἄριστον. Τὴν δὲ ὄντως ἀξίαν τοῦ 
χοσμοποιοὺῦ xol ἀριστοτέχνα θεοῦ μόνως ἂν ἐξεύροι- 
μεν, εἰ καὶ θεῶν αἴτιον αὐτὸν xal ἀτρέπτων λογιχῶν 
ΕἸ m , , e , , 
οὐσιῶν ποιητὴν θησόμεθα. Τούτους γὰρ νῦν ἀθανά- 
τους θεοὺς ὠνόμασεν ὃ λόγος τοὺς dsl xal ὡσαύτως 
νοοῦντας τὸν δημιουργὸν θεόν, καὶ ἀεὶ πρὸς τὸ Exelvou 
ἀγαθὸν συντεταμένους, καὶ ἀπ᾽ ἐχείνου τὸ εἶναι xod τὸ 
εὖ εἶναι ἀμερίστως xal ἀτρέπτως λαμβάνοντας, ὡς 
- ΩΣ , . - 
τῆς δημιουργιχῇς αἰτίας αὐτοὺς ὄντας εἰκόνας ἀπαθεῖς 
xal dxaxóviouc. Πρέπει γὰρ τῷ θεῷ xal τοιαύτας 
ὑποστῆσαι ἑαυτοῦ εἰκόνας, x«i μὴ πάσας τρεπτὰς 
xa ἐμπαθεῖς τῇ εἰς χακίαν ὅποφορᾷ, οἷαί εἰσιν αἵ ἀν- 
θρώπιναι ψυχαί, τῶν λογικῶν φύσεων τὸ ἔσχατον οὖσαι 
γένος, ὥσπερ αὖ ἀχρότατον ἦν νῦν τὸ τῶν ἀθανάτων 
θεῶν λεγόμενον γένος. Καὶ μήποτε πρὸς ἀντιδιχστο- 
λὴν τῶν ἀνθρωπίνων tuy Gv ἀθάνατοι θεοὶ οὗτοι ἐκλή- 
θησαν, ὡὥς μὴ ἀποθνήσχοντες τὴν θείαν εὐζωίαν, 
μηδὲ ἐν λήθη ποτὲ γιγνόμενοι μήτε τὴς ἑαυτῶν οὐ-- 
σίας μήτε τῆς τοῦ πατρὸς ἀγαθότητος. Τούτοις δὲ 
ἡ ἀνθρωπίνη ψυχὴ τοῖς πάθεσιν ὑπόχειται, ποτὲ μὲν 


γοοῦσα τὸν θεὸν xat τὴν ἑαυτῆς ἀξίαν ἀπολχμβάνουσα, 
ποτὲ δὲ τούτων ἀποπίπτουσα. Διὸ καὶ εἰχότως θεοὶ 
θνητοὶ λέγοιντο ἂν αἵ ἀνθρώπιναι ψυχαί, ὡς ἀποθνή- 
σχουσαί ποτε τὴν θείαν εὐζωίαν τῇ ἀπὸ θεοῦ φυγῇ, καὶ 
ἀναδιωσχόμεναι αὐτὴν πάλιν τῇ πρὸς θεὸν ἐπιστροφῇ, 
καὶ οὕτῳ μὲν ζῶσαι τὸν θεῖον βίον, ἐχείνως δὲ ἀπο-- 
θνήσχουσαι, (ὡς οἷόν τε ἀθανάτῳ οὐσίᾳ θανάτου μοίρας 
μεταλαχεῖν,) οὐ τῇ εἰς τὸ μὴ εἶναι ἐκθάσει, ἀλλὰ τῇ 
τοῦ εὖ εἶναι ἀποπτώσει. Θάνατος γὰρ λογικῆς οὖ- 
σίας ἀθεία καὶ ἄνοια, οἷς ἕπεται χαὶ ἡ περὶ τὸν βίον 
ἄμετρος τῶν παθῶν ἐπανάστασις. "Ev γὰρ τῇ ἀγνοίᾳ 
τῶν χρειττόνων ἀνάγχη δουλεύειν τοῖς χείροσιν" ὧν 
ἐλευθεριάσαι ἄλλως οὐχ οἷόν τε ἢ τῇ OU ἀναμνήσεως 
εἰς νοῦν καὶ θεὸν ἐπιστροφῇ. Μεταξὺ δὲ τῶν οὕτω 
λεγομένων ἀθανάτων θεῶν, καὶ τῶν θνητῶν, ὡς εἴπο- 
μεν, θεῶν ἀνάγχη γένος τι εἶναι, τιμιώτερον μὲν ἀν- 
θρώπου, καταδεέστερον δὲ θεοῦ, τῇ δι᾽ ἑαυτοῦ μεσό- 
vit τὰ ἄχρα πρὸς ἄλληλα συνάπτον, ὥστε τὸ πᾶν τῆς 
λογιχῇς δημιουργίας αὐτὸ ἑαυτῷ συνδεδέσθαι χαλῶς. 
Τοῦτο δὴ τὸ μέσον οὔτε παντελὴ ἄγνοιαν τοῦ θεοῦ ἴ- 
σχει ποτέ, οὔτε παντελῶς ἀχίνητον χαὶ ἀεὶ ὡσαύτως 
διαμένουσαν γνῶσιν, ἀλλ᾽ ἀεὶ μὲν γινώσχει, ἄλλως δὲ 
xal ἄλλως ἐπιδάλλει, xol μᾶλλον ἔστιν ὅτε xat ἧττον. 
Τῷ μὲν ἀεὶ γινώσχειν ἀναδέδηχε τοῦ ἀνθρωπίνου Ὑέ- 


! vouc , τῷ δὲ μὴ ἀτρέπτως μηδὲ ὡσαύτως ἀεὶ γινώσχειν 


esse quod sunt, et eum ordinem obtinere , quem 
sortiti sunt, cultum ipsum ad eorum opificem 
deum referentium est, quem et deum deorum 
proprie quis dicat ac deorum summum et opti- 
mum. Precellentis autem mundi artificis dei ve- 
ram dignitatem ita solum deprehendemus , si eum 
et deorum causam et naturarum intelligentium 
atque immutabilium creatorem esse statuamus. 
Illos enim immortales deos carmen nunc appel- 
lat, qui semper atque eodem modo creatoris dei 
cognitionem retinent semperque in ejus bonitatem 
intenti sunt atque ab eo et vitam et felicitatem 
inseparabiliter et immutabiliter accipiunt , quippe 
qui ipsi sint opificis cause imagines , perturba- 
tionum vitiorumque expertes. Decet enim Deum 
tales etiam sui imagines gignere : non autem o- 
mnes mutationibus et perturbationibus obnoxias, 
ex propensione in vitium ; quales sunt animi hu- 
"mani qui naturarum ratione preditarum infimum 
genus sunt, sicut contra genus immortalium de- 
orum nunc dictum est summum, Atque hi for- 
tasse, ut ab animis humanis distinguantur, im- 
mortales dii nuncupantur, ut quibus divine vite 
felicitas non intereat nec sue unquam natur aut 
paterne bonitatis oblivio subrepat. His autem 
perturbationibus obnoxius est humanus animus 
qui deum aliquando cognoscit et dignitatem suam 
recuperat, aliquando autem his excidit; unde et 


haud immerito mortales dii nuncupantur animi 
humani, quod aliquando, relicto deo, quod ad 
divinam vite beatitudinem attinet moriantur, at- 
que ad deum revertendo ad eam recuperandam 
reviviscant, atque adeo hoc modo vitam divinam 
agant, illo autem , quoad immortalis natura mori 
potest, moriantur, non quod esse desinant, sed 
quod felici vita excidant, Nam rationalis nature 
mors est alienatio a deo et mente, unde etiam in 
vita sequitur vehemens affectuum seditio. In me- 
liorum enim ignorantia deterioribus servire 
necesse est, a quibus non aliter liberari [ ratio- 
nalis natura] potest, quam ea qus recordatione 
fit, ad mentem et Deum conversione. Inter deos 
autem qui immortales vocantur et mortales , uti 
diximus , deos necesse est genus quoddam homine 
superius , deo autem inferius sit, quod suo inter- 
ventu extrema inter se connectat, adeo ut totus 
rerum creatarum, quz ratione predite. sunt , 
cetus ipse secum pulchre copuletur. Medium 
vero hoc genus nec deum prorsus ignorat un- 
quam, nec omnino stabilem atque eandem sem- 
per ejus notitiam habet, sed semper quidem 
cognoscit, aliter autem atque aliter animum ad- 
vertit, atque modo magis modo minus. In eo 
utique, quod semper Deum cognoscit humanuin 
genus superat, eo vero quod non sine mutatione 
nec eodem semper modo cognoscit divino infe- 


τυ 


IN AUREUM CARMEN. 419 


ὑποθέδηχε τοῦ θείου, φύσει μέσον ὑπάρχον xa οὔτε 
προχοπῇ βελτιωθὲν ἐξ ἀνθρώπου οὔτε ἀμελείᾳ rov 
ἔχ θεοῦ εἰς τὴν μέσην τάξιν, Πρῶτα γὰρ καὶ δεύτερα 
xoi τρίτα 6 δημιουργὸς θεὸς ὑπέστησε φύσει διαφέ- 
φοντα ἀλλήλων, xot μὴ συγχεόμενα πρὸς ἄλληλα, 
μηδὲ ἀρετῇ x«i χαχίᾳ τὴν τάξιν διαμείδοντα" à δὴ 
χατ᾽ οὐσίαν ἑστῶτα ἀϊδίως τῇ συμπροελθούσῃ αὐτοῖς 
τάξει κατὰ γένος διέστη καὶ ταῖς δημιουργιχαῖς αἰτίαις 
ἀνάλογον ἐτάχθη. Ὡς γὰρ ἐκεῖ πρῶτα καὶ μέσα xal 
ἔσχατα τῆς παντελείου σοφίας ἣ τάξις ἔ ἔχει" deg: 
γάρ ἐστιν αὐτῇ καὶ τὸ εἶναι τῇ σοφίᾳ, τὸ ἐν τάξει χαὶ 
τελειότητι προάγειν τὴν ποίησιν, ὥ ὥστε συνιέναι ἀλλή- 
λαις σοφίαν καὶ τάξιν καὶ τελειότητα") οὕτω δὴ καὶ ἐν 
τῷδε τῷ παντὶ τὰ πρὸς τὴν πρώτην νόησιν τοῦ θεοῦ 
γενόμενα πρῶτα ἂν εἴη ἐν χόσμῳ, τὰ δὲ πρὸς τὴν μέ- 
σὴν χαὶ αὐτὰ μέσα, καὶ τὰ τῷ πέρατι τῶν νοήσεων 
ἐοιχότα τελευταῖα ἂν εἴη ἐν λογιχοῖς, Εστι γὰρ πᾶς 


μὲν 6 λογιχὸς διάχοσμος μετὰ τοῦ συμπεφυχότος αὐτῷ 


ἀφθάρτου σώματος εἰχὼν ὅλου τοῦ δημιουργοῦ θεοῦ. 
Τῆς δὲ ἐχεῖ ἀκρότητος τὰ ἐν χόσμῳ πρῶτα ἀκήρατος 
εἰκών, χαὶ τῆς ἐχεῖ μεσότητος μέση εἰκὼν τὰ ἐνταῦθα 
μέσα, καὶ τοῦ πέρατος τῆς ἐχεῖ θεότητος τελευταία 
εἰχὼν τὰ ἐν λογικοῖς τρίτα χαὶ ἔσχατα. Τούτων δὲ 
πῶν τριῶν γενῶν τὸ μὲν πρῶτον ἀθανάτους θεοὺς ὃ 
παρὼν λόγος ἐσήμανε, τὸ δὲ μέσον ἥρωας ἀγαυούς, 
καὶ τὸ ἔσχατον δαίμονας χαταχθονίους, ὡς μικρὸν ὕ- 


3. 


στερον εἰσόμεθα, Νῦν δὲ ἐπὶ τὰ πρῶτα πάλιν ἐπανέλθω- 
μεν. Τίς ὃ νόμος καὶ fj κατὰ τοῦτον τάξις χαὶ f πρὸς τὴν 
τάξιν ἀποδιδομένη τιμή; νόμος μὲν ὃ δημιουργιχὸς γοὺς 
xal ἡ θεία βούλησις ἣ ἀϊδίως προάγουσα τὰ πάντα χαὶ 


᾿εἰς ἀεὶ διασώζουσα, τάξις δὲ ἔννουοος ἣ ἀπὸ τοῦ πατρὸς 


τῶν ὅλων καὶ δημιουργοῦ τοῖς ἀθανάτοις θεοῖς συνεισελ- 
θοῦσα, xal ποιοῦσα ἐν αὐτοῖς τοὺς μὲν πρώτους, τοὺς 
δὲ δευτέρους. — Ei γὰρ καί, ὡς ἐν παντὶ τῷ λογικῷ 
διαχόσμῳ,, τὴν ἀκρότητα ἔλαχον, ἀλλ᾽ δμοίωης ἐν ἕαυ- 
τοῖς ποιχίλλονται χαί εἶσιν ἄλλοι ἄλλων θειότεροι, 
Μήνυμα δὲ τῆς κατ᾽ οὐσίαν αὐτῶν ὑπεροχῆς τε καὶ 
ὑποῤάσεως ἣ τῶν οὐρανίων σφαιρῶν τάξις, κατ᾽ οὐ- 
σίαν χαὶ δύναμιν τὴν θέσιν διαλαχοῦσα, ὡς ἐν τῇ 
οὐσίᾳ αὐτῶν χεῖσθαι τὸν νόμον, καὶ τὴν τάξιν ὁμοφυῆ 
elvat αὐτῶν τῇ ἀξίᾳ. Οὐ γάρ, ὡς ἔτυχεν, ὑποστάν- 
τες ὕστερον διεχρίθησαν, ἀλλὰ τεταγμένοι προῆλθον 
εἷς τὸ εἶναι, ὥσπερ ἐν ἑνὶ ζώῳ τῷ ὅλῳ οὐρανῷ διάφορα 
ὄντες μέρη xal τὴν πρὸς ἄλληλα ὀύνξαξιν. ἐν τῇ κατ᾽ 
εἶδος διαστάσει &ux καὶ συναφῇ ᾿ἀποσώζοντες, ὥστε 
μηδὲ ἐπάλλαξιν τῆς θέσεως αὐτῶν ἐπινοηθῆναί ποτε 
δύνασθαι εἰ μὴ μετὰ τῆς φθορᾶς τοῦ παντός: ἣν 
ἀδύνατον ἐπισυμδῆναι, ἔστ᾽ ἂν ἢ τὸ πρῶτον αὐτῶν 
αἴτιον ἀμετάόλητον πάντη xol ἄτρεπτον, xol τὴν 
οὐσίαν τῇ ἐνεργείᾳ τὴν. αὐτὴν. κεκτημένον, χαὶ τὴν 
ἀγαθότητα οὐχ ἐπίκτητον ἔχον, ἀλλ᾽ οὐσιωμένην καθ᾽ 
αὑτὴν καὶ δι᾿ αὐτὴν τὰ πάντα πρὸς τὸ εὖ εἶναι παρά- 


rius est, quippe quod natura medium tenens 
neque profectu ex homine in statum meliorem 
evectum sit, neque negligentia ex deo in medium 
ordinem delapsum. Opifex enim deus prima et 


secunda et tertia procreavit naturá differentia, et - 


nec inier se confusa, nec virtute et vitio otdinem 
suum mutantia, quippe quz substantiam perpetuo 
fixam habentia per congenitum eis ordinem sint 
genere distincta et pro ratione causarum creatri- 
cum disposita, Sicut enim ibi prima et media et 
ultima perfectissime sapienti: ordo regit ; (in hoc 
enim ipsa sapientie vis sita est, quod ea que 
facit ordinate et perfecte. progignit, adeo ut se 
mutuo.comitentur sapientia et ordo et perfectio) : 
sic sane etin hac rerum universitate ea quz ad 
primam Dei cogitationem facta sunt prima in 
mundo habeantur, et quz ad mediam media; ea 


» vero qua postremz cogitationi assimilantur, sint 


in rationalibus ultima, Totus enim naturarum 
mente praditarum coetus una cum incorrupto 
corpore eis cognato totius procreatoris Dei est 
imago, Ejus autem , quod ibi summum est , imago 
pura sunt ea quz in mundo prima habentur at- 
que ejus quod est illic medium , imago media sunt 
ea que locum medium hic obtinent; extremae 
autem ibi divinitatis i imago ultima sunt ea qus in 
rationalibus tertia sunt et postrema. Ex his vero 


tribus generibus id quod primum est, deos im- 
mortales hic appellat carmen , medium autem he- 
roes illustres atque ultimum genios terrestres, ut 
paulo post videbimus, Nunc autem ad prima illa 
rursum revertamur. Quonam est lex ista et ci 
conveniens ordo, et quis honor secundum illum 
ordinem tributus? Lex quidem est mens opifex 
et voluntas divina quz omnia perpetuo producit 
atque in seternum conservat : ordo autem legi 
congruus est is, qui a parente omnium et opifice 
simul cum diis immortalibus inductus est , et qui 
ex iis alios fecit primos , alios secundos. Quamvis 
enim illi, totius ceetus rationalis habita ratione, 
primas nacti sint, inter se tamen variantur, et sunt 
alii aliis diviniores. Eos autem natura inter se et 
superiores esse et inferiores, indicio est ordo ille 
cceelestium orbium , pro singulorum natura et po- 
testate ita institutus, ut in eorum natura posita 
sit lex , et ordo ipse eorum dignitati sit cognatus. 
Non enim fortuito editi atque orti postea discreti 
sunt , sed ordine collocati atque distincti exsistere 
cosperunt, ut cceli totius, tanquam animantis 
unius , diversz essent partes, atque conjunctionem 
inter se conservarent, dum secundum species se- 
parantur simul et connectuntur, adeo ut nulla situs 
eorum mutatio unquam excogitari possit, nisi 
cum universi interitu, qui accidere nequit, quam- 
: q 


TELA EN ER e NA OO T 4L CES Eod TUB RU TR WR ΟΝ 


420 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


yov. Αἰτία γὰρ τῆς τῶν πάντων ποιήσεως αὐτῷ οὖ- 
δεμία ἄλλη πρόσεστιν εὔλογος πλὴν τῆς κατ᾽ οὐσίαν 
ἀγαθότητος. ᾿Αγαθὸς γὰρ ἦν, φησίν" ἀγαθῷ δὲ οὐδεὶς 
περὶ οὐδενὸς οὐδέποτε ἐγγίνεται φθόνος. Αἴ δὲ παρὰ 
τὴν ἀγαθότητα λεγόμεναι αἰτίαι τῆς δημιουργίας τοῦδε 
τοῦ παντὸς ἀνθρωπίναις μᾶλλον περιστάσεσιν ἢ τῷ 
θεῷ πρέπουσιν. ᾿Αγαθὸς δὴ ὧν τὴν οὐσίαν 6 θεὸς τὰ 
μάλιστα ὡμοιωμένα αὑτῷ πρῶτα φύσει προήγαγε, 
χαὶ δεύτερα, τὰ τὴν μέσην ὁμοιότητα πρὸς αὑτὸν χε- 
χτημένα, τρίτα δὲ χαὶ ἔσχατα πάντων τῶν ἐοιχότων 
αὑτῷ τὰ πρὸς τὴν θείαν ὁμοίωσιν μάλιστα ὑφειμένα. 
Τῇ δὲ οὐσία τῶν γινομένων σύνδρομος ἦν ἡ τάξις, 


ü : : " 
ὥστε τὸ φύσει χρεῖττον προτεταγμένον εἶναι τοῦ κατα- 


δεεστέρου ἔν τε τοῖς ὅλοις γένεσιν xai ἐν τοῖς xa0' 
ἕκαστον γένος τὴν χατ᾽ εἶδος ὑπόδασιν. κεκτημένοις. 
Οὐ γὰρ τύχαις ἐκληροῦτο τὴν τάξιν τὰ πάντα, οὐδὲ 


᾿ προαιρέσεων μεταθολαῖς, ἀλλὰ νόμοις δημιουργικχοῖς 


διάφορα προήγετο, xal τὴν τάξιν ἀνάλογον ταῖς τῶν 
, ΦΨ 3 , P ' , € ^ , 
φύσεων ἀξίαις ἐλάγχανε. Διὸ τὸ νόμῳ ὡς διά- 
χεινται, τίμα οὐ μόνον ἐπὶ τῶν ἀθανάτων θεῶν, 
ἀλλὰ xol ἐπὶ τῶν ἀγα υῶν ἣρ y xal τῶν ἀνθρὼ- 
e" Ll »y 
πίνων ψυχῶν χοινῶς ἀχουστέον. ἔστι γὰρ 
πλῆθος εἰδῶν ἐν ἑκάστῳ γένει καθ’ ὑπεροχὴν xoi 
ὑπόδασιν τεταγμένον. 'Γοιαύτη: μὲν ἣ φύσις τῶν λο- 


γικῶν οὐσιῶν χαὶ $4 τάξις, Τίς δὲ 6 νόμος χαὶ f, 
τούτῳ ἑπομένη τιμή; Πάλιν λέγομεν, ὅτι νόμος μὲν 
ἣ ἄτρεπτος τοῦ θεοῦ δημιουργιχὴ ἐνέργεια, ἡ γεννῶσα 
τὰ θεῖα γένη xal τάττουσα ἀϊδίως xat ἀμεταδλήτως * 
$ δὲ σύμφωνος τῷ νόμῳ τιμὴ 4 τῆς οὐσίας ἐστὶ 
τῶν τιμωμένων γνῶσις xal ἢ πρὸς αὐτὰ χατὰ δύ- 
ναμιν ἐξομοίωσις. ^O γὰρ ἀγαταί τις, χαὶ μιμεῖται, 
ὅσον αὐτῷ οἷόν τε" xxi τιμ ἣν ποιεῖται τοῦ ἀνενδεοῦς 
τὴν τῶν ὑπ᾽ ἐχείνου προτεινομένων ἀγαθῶν ὑποδοχήν. 
Οὐ γὰρ τιμήσεις τὸν θεὸν ἄριστα διδούς τι αὐτῷ, ἀλλ᾽ 
ἄξιος τοῦ λαθεῖν τὰ παρ᾽ ἐχείνου γινόμενος. Ὥς γάρ 
φασιν οἱ Πυθαγόρειοι, τιμήσεις τὸν θεὸν ἄριστα, ἐὰν 
τῷ θεῷ τὴν διάνοιαν ὁμοιώσῃς" καί, ὅστις τιμᾷ τὸν 
θεόν, ὡς προσδεόμενον, οὗτος λέληθεν οἰόμενος ἑαυτὸν 
τοῦ θεοῦ εἶναι χρείττονα" χαί, ἣ τῶν προσφερομένων 
πολυτέλεια τιμὴ εἰς θεὸν οὐ γίνεται, εἰ μὴ μετὰ τοῦ 
ἐνθέου φρονήματος προσάγοιτο. Δῶρα γὰρ καὶ θυη- 
πολίαι ἀφρόνων, πυρὸς τροφή" xa ἀναθήματα, ἵερο- 
σύλοις χορηγία. Τὸ δὲ ἔνθεον φρόνημα, διαρχῶς 
ἡδρασμένον, συνάπτει θεῷ. Χωρεῖν γὰρ ἀνάγχη τὸ 
ὅμοιον πρὸς τὸ ὅμοιον" ὅθεν xal μόνος ἱερεὺς ὃ σοφὸς 
λέγεται, μόνος θεοφιλής, μόνος εἰδὼς εὔξασθαι. Μό- 
γος γὰρ οἶδε τιμᾶν Ó τὴν ἀξίαν μὴ συγχέων τῶν τιμω- 
μένων, χαὶ ὃ προηγουμένως ἱερεῖον ἑαυτὸν προσάγων, 


diu prima eorum causa manet immutabilis pror- 
sus et constans ac naturam eádem agendi vi pra- 
ditam obtinet atque bonitatem possidet , non ad- 
ventitiam, sed per se inhzrentem et propter 
eam universa generat, Nulla enim alia justa causa 
rerum omnium, creandarum ipsi Deo est preter 
naturalem bonitatem. Erat enim, inquit, bonus; 
in bonum autem nulla unquam de ulla re cadit 
invidia, Qus vero alize preter bonitatem creanda 
universitatis hujus cause dicuntur, humane con- 
ditioni potius quam Deo conveniunt. Deus vero 
quum natura bonus sit, illa que maxime ipsi es- 
sent assimilata, naturà prima produxit ; secunda 


autem ea que mediam similitudinem obtine- 


rent, tertia vero et omnium ipsi similium po- 
strema, illa que a divina -similitudine essent 
maxime remota, Substantive autem rerum creata- 


rum comes erat ordo, ut id quod naturà pre- 


stantius esset inferiori przeponeretur, tum in totis 
generibus , tum in speciebus, que singulis gene- 
ribus subsunt. Non enim fortuito universa ordi- 
nem suum sortita sunt, neque pro arbitrii sui 
varietate , sed ex creationis legibus diversa gene- 
rabantur congruoque naturarum dignitati ordine 
disponebantur. Quamobrem illud uti Jege dispo- 
siti sunt venerare, non solum de diis immortali- 
bus, sed et de illustribus heroibus humanisque 


animis communiter est intelligendum, Nam sub 


unoquoque genere multe sunt species superius 
atque inferius ordinate, Hujusmodi igitur est ge- 
nerum rationalium natura atque ordo. Quz vero 
est lex et quis legitimus honos? dicimus rursum 
legem esse immutabilem illam Dei creatricem 
potentiam quz divina genera gignit eaque seterno 
immutabilique ordine disponit : honorem autem 
legi congruum esse essentize illorum qua honoran- 
tur notitiam et eorum quoad possumus imitatio- 
nem. Quod enim quis admiratur, id etiam, quoad 
potest , imitatur; atque eum cui nihil deest hono- 
rat accipiendo bona, quz ille porrigit. Non enim 
Deum honorabis, si dederis ei aliquid, sed si te 
dignum prestiteris qui ab eo data accipias. Nam, 
uti ajuntPythagorei, Deum honorabis optime, si Deo 
fias mente similis, Et quisquis Deo tanquam egenti 
honorem tribuit, is imprudens se Deo superiorem 
facit, Et magno oblatarum rerum pretio non hono- 
ratur Déus , nisi pio animo offerantur : munera 
enim ac sacrificia stultorum sunt ignis pabulum et 
donariasacrilegorum prada. Pia vero mens firmiter 
fundata Deo nos conjungit : simile enim ad simile 
necessario fertur; unde et solus sapiens sacerdos ; 
solus Deo gratus , solus precandi gnarus dicitur. 
Is enim solus honorare scit, qui honoratorum di- 
gnitatem non confundit, et qui se ipsum primum 
hostiam offert suumque animum divinum simula- 
crum facit et mentem suam templi instar ad di- 


IN AUREUM CARMEN. 


xal ἄγαλμα θεῖον τεχταίνων τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν, καὶ 
γαὸν εἰς ὑποδοχὴν τοῦ θείου φωτὸς τὸν ἑαυτοῦ χατα- 
σχευάζων νοῦν. Τί γὰρ τοιοῦτον προσάξεις ἀπὸ τῶν 
ἐν μέσῳ χειμένων ὑλῶν, ὃ τῷ θεῷ προσφυὲς ἄγαλμα 


ἐργάσῃ ἢ δῶρον ἑνοῦσθαι αὐτῷ δυνάμενον : ἃ δὴ ἐπὶ 


τῆς λογικῆς οὐσίας καθαρθείσης συμθαίνειν ἀνάγχη. 
Ὡς γὰρ ot αὐτοὶ ἄνδρες φασί, ψυχῆς καθαρᾶς τόπον 
οἰκειότερον ἐπὶ γῆς θεὸς οὐχ ἔχει' οἷς xat ὃ Πύθιος 
συμφέρεται, λέγων" 

εὐσεδέσιν δὲ βροτοῖς γάνυμαι τόσον, ὅσσον ὀλύμπῳ. 
Ἐὐσεξὴς 886 τὴν θείαν ἐπιστήμην ἔχων καὶ τὴν ἑαυτοῦ 
τελείωσιν ὡς τιμὴν ἀρίστην προσάγων τοῖς τῶν ἀγα- 
θῶν αἰτίοις, τῇ σπουδῇ τῆς κτήσεως πρὸς τοὺς χορηγεῖν 
πεφυχότας ἐπιστρεφόμενος, xol τῷ λαμδάνειν τὰ 
ἀγαθὰ δύνασθαι τιμῶν τοὺς ἀεὶ διδόντας αὐτά. 'O 
δὲ ἄλλως τιμᾶν τὸ θεῖον προαιρούμενος. χαὶ μὴ δι᾽ 
ἑαυτοῦ, παρανάλωμα τῆς ἔξωθεν εὐπορίας ποιεῖται τὴν 
τιμήν, οὐχ οἰκείαν ἀρετὴν προσφέρων, ἀλλὰ ἀπὸ τῶν 
ἐχτὸς αὐτῷ ἀφοσιούμενος. Ταῦτα δὲ οὐδὲ σπουδαίῳ 
ἀνδρὶ λαμδάνειν ἡδὺ μὴ μετὰ τῆς ἀρίστης διαθέσεως 
διδόμενα. Τοιοῦτον δὲ χαὶ τὸ τοῦ Πυθίου πάλιν ἀπό- 
φθεγμα. Πρὸς γὰρ τὸν ἑκατόμόας θύσαντα μὴ μετ᾽ 
εὐσεθοῦς γνώμης, χαὶ πυνθανόμενον πῶς εἴη προσδε- 
δεγμιένος τὰ παρ᾽ αὐτοῦ δῶρα à ἀπεχρίνατο' 


ἀλλά μοι εὔαδε χόνδρος ἀγαχλυτοῦ ἙἙρμιονῆος, 


421 


τὸ εὐτελέστατον προχρίνων τῆς τοσαύτης πολυτελείας, 
ὅτι δὴ θεοσεύεῖ γνώμῃ κεχόσμητο. Μετὰ ταύτης γὰρ 
πάντα θεοφιλῆ" x«i ἄνευ ταύτης οὐδὲν θεῷ φίλον ἄν 
ποτε γένοιτο. Καὶ τὰ μὲν περὶ θεοσεῤείας xal δσιότη- 
τος ἱκανῶς ἐν τῷ παρόντι λέλεκται. ᾿Κπειδὴ δὲ τὸν 
νόμον τῆς τοῦ παντὸς διατάξεως ἄτρεπτος φρουρὰ δια-- 
τηρεῖ, καὶ τῆς φρουρᾶς ταύτης φύλαχα τοῖς παλαιοῖς 
ἔθος ἦν Gv ἀποῤῥήτων ὅ ὅρκον ὀνομάζειν, εἰκότως ἐφε- 
ξῆς τοῖς προειρημένοις ὡς ἀκόλουθον ἐπάγει δόγμα τὸ 
περὶ τοῦ ὅρχου παράγγελμα. 


IL 
——— —— xai σέθον ὅοχον --- — — 


Νόμον ἐν τοῖς προτέροις ἀπεφηνάμεθα τὴν ἀεὶ 
ὡσαύτως ἔρουσαν ἐνέργειαν τοῦ θεοῦ, τὴν ἀϊδίως χαὶ 
ἀτρέπτως τὰ πάντα πρὸς τὸ εἶναι παράγουσαν. “Ὃ»ρ- 
xov δὲ νῦν ἑπομένως ἂν τῷ νόμῳ λέγοιμεν τὴν ἐν ταὖ- 
τότητι τὰ πάντα διητηροῦσαν αἰτίαν χαὶ οὕτως αὐτὰ 
βεθχιουμένην, ὡς ἐν ὅρκου πίστει χρατούμενα χαὶ 

διχσώζοντα τοῦ νόμου τὴν τάξιν, ὥστε ἀποτέλεσμα 
τοῦ δημιουργικοῦ νόμου εἶναι τὸ ἀπαράθατον τῆς ἐν 
τοῖς δημιουργηϑεῖσιν εὐταξίας. Τὸ γὰρ διαμένειν τὰ 
πάντα, νόμῳ ὡς διάχειται, προηγούμενον ἔργον ἂν εἴη 
τοῦ ὅρχου τοῦ θείου, ὃς ἐν μὲν τοῖς ἀεὶ νοοῦσι τὸν θεὸν 
μάλιστά τε χαὶ ἀεὶ διασώζεται: ἐν δὲ τοῖς ποτὲ μὲν 


vinum lumen suscipiendum preparat, Quid enim 
tale de materiis in medio positis adhibebis, unde 
Deo conveniens simulacrum facias aut donum, 
quod cum eo copulari queat? Quippe hxc in ra- 
tionali natura casta et purgata contingere necesse 
est. Nam, ut iidem viri dicunt, 202 habet Deus in 
terris locum puro animo sibi aptiorem : quibus et 
ipse Pythius astipulatur dicens : 


Piis vero hominibus tantum gaudeo, quantum coelo. 


Pius autem is est, qui divina scientia przditus 
suam perfectionem , tanquam honorem prestan- 
tissimum, bonorum auctoribus offert, et illa adi- 
piscendi studio ad eos qui suppeditare queunt, 
se convertit, atque se ipsum ad bona accipienda 
idoneum reddendo eos honorat qui illa perpetuo 
largiuntur. Quisquis autem honorem Deo aliter 
exhibere vult quam per se ipsum , is in bonorum 
externorum sumtu honorem ponit , non suam ei 
virtutem offerens , sed ex iis qua extra sunt aliqua 
dicans consecransque. Hzc vero accipere ne viro 
quidem probo jucundum est, nisi ἃ donantis 
animo optime affecto proficiscantur. Ejusmodi 
autem est et alterum Apollinis effatum, Ei enim 
qui animo haud pio hecatombas sacrificaverat, 
quarenti, quam accepta illi sua essent dona, re- 
spondit : 


At mihi farra placent przenobilis Hermionei , 


id utique quod erat vilissimum tante magnificen- 
ti: preponens, quod mentis pietate ornaretur. 
Hzc enim si adsit, Deo grata sunt omnia , nihil 
autem omnino ei acceptum si hec desit, Atque 
hec quidem de pietate in Deum et sanctitate in 
presens dicta sufficiant. Quandoquidem vero le- 
gem, qua universa ordinantur, constans tuetur 
custodia, atque veterum mos erat , custodis hu- 
jus custodem mystice nominare Goxov, merito iis 
quae dicta sunt veluti consequens dogma hoc de 
jurejurando preceptum subjungit, 


14. 
Et cole jusjurandum. 


Legem in superioribus Dei actionem illam esse 
docuimus, quz eodem semper modo se habet at- 
que perpetua et immutabili ratione res omnes 
procreat. Jusjurandum vero nunc , quatenus legem 
comitatur, causam illam dicamus, quz omnia in 
eodem statu conservat, atque ea ita arcte conti— 
net , quasi jurisjurandi fide obstricta legis ordi- 
nem observent, adeo ut recti ordinis in rebus 
creatis constantia sit effectus legis creatricis. Nam 
ut omnia permaneant, sicut.lege disposita sunt, 
primarium est opus divini jurisjurandi ; quod qui- 


, 


422 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


D 3 5 , “ , 1 
νοοῦσι ποτὲ δὲ ἀφισταμένοις τῆς θείας γνώσεως xat 6 
ὅρχος ὁμοίως παραδαίνεται μὲν ὑπὸ τῶν ἀφισταμένων, 

Ὕ ^ " | M. | c H 1 
αὖθις δὲ τηρεῖται ὑπὸ τῶν πρὸς τὴν θείαν ἐπιστροφὴν 
ἀναγομένων. ἫἪ γὰρ τήρησις τῶν θείων νόμων ὅρχος 
νῦν λέγεται, ᾧ δέδεται xod ἀνήρτηται πάντα πρὸς τὸν 

, T 
δημιουργὸν θεὸν τὰ γιγνώσχειν αὐτὸν πεφυκότα’ ὧν τὰ 
μὲν ἀεὶ ἐχόμενα αὐτοῦ ἀεὶ σέῤει τὸν ὅρχον, τὰ δὲ 
ἀφιστάμενά ποτε, τότε xal περὶ τὸν ὅρχον ἀσεῤεῖ, οὐ 
μόνον τοῦ θείου νόμου τὴν τάξιν, ἀλλὰ χαὶ τοῦ θείου 

τ Ὕ 

ὅρχου τὴν πίστιν παραύδαίνοντα. Τοιοῦτος μὲν οὖν ὃ 
τοῖς λογικοῖς γένεσιν ἐνουσιωμένος ὅρχος, ἔχεσθαι τοῦ 
πατρὸς αὐτῶν xal ποιητοῦ, χαὶ μὴ παραδαίνειν μη- 
δαμῇ τοὺς ὕπ᾽ ἐχείνου διορισθέντας νόμους ἀναγκάζων. 
€ - τ ^ , , - , » 

Ὁ δὲ ἐν ταῖς χατὰ τὸν βίον ἀναστροφαῖς ὄρχος ἴχνος 
ἐστὶν ἐχείνου, πρὸς ἀλήθειαν ἀπευθύνων τοὺς δεόντως 

7 "p T 
oto L4 T ὰ E] (6 ) m kl 0 iy 
αὐτῷ χρωμένους. Τὸ γὰρ ἀμφίφολον τῆς ἀνθρωπίνης 
, , € A , 
προαιρέσεως elc βεδαιότητα μεταῤῥυθμίζει, xot μένειν 
ἐπὶ τῆς ταὐτότητος ἀναγχάζει ἔν τε λόγοις xal ἔργοις. 
τοῦτο μὲν τῶν γεγενημένων τὸ σαφὲς ἐχφαίνων, τοῦτο 
δὲ τῶν μελλόντων γενήσεσθαι τὸ βέδαιον ἀπαιτῶν. 
Διὰ ταῦτα δὴ χαὶ μάλιστα σέδεσθαι προσήχει τὸν ὅρ-- 
Xov, τὸν μὲν χατ᾽ οὐσίαν προύπάρχοντα, διὰ τὴν τῆς 

0^ / , ^ M $ , * M LÀ , 
ἀϊδιότητος φρουράν, τὸν δὲ ἀνθρώπινον καὶ τοῖς ἐν βίῳ 
πράγμασιν ἐπίκουρον ὡς εἰκόνα ἐχείνου, xal μετ᾽ ἐχεῖ- 
νον βεδαιότητος xal ἀληθείας γενόμενον ἡμῖν πρύτανιν, 
χαὶ τῶν καλλίστων ἠθῶν πληροῦντα τοὺς σέόειν αὐτὸν 


μεμαθηκότας. Σέφας δὲ ὅρκου μόνον ἂν εἴη ἢ τήρη- 
σις τῶν ὀμωμοσμένων,, ὅσον ἐφ᾽ uiv, ἀπαραπόδιστος, 
$j πρὸς τὸ μόνιμον καὶ ἀληθευτιχὸν τῆς θείας ἕξεως τῇ 
ἑχουσίῳ ἀνάγχῃ τοὺς σέδοντας τὸν ὅρχον συναρμό- 
ζουσα. Καὶ 4 μὲν πρώτη xal ἀπόῤῥητος εὐορχία, διὰ 
τῆς εἰς θεὸν ἐπιστροφῆς, αὖθις ἀναλαμβάνεσθαι πέ- 
φυχε τοῖς ταῖς χαθαρτιχαῖς ἀρεταῖς τὴν παρέχθασιν 
ἰωμένοις τοῦ θείου ὅρχου" fj δὲ βιωτικὴ εὐορχία ταῖς 
πολιτικαῖς ἀρεταῖς διασώζεται, Μόνοι γὰρ εἴ τὰς ἀρε- 
τὰς ταύτας χεχτημένοι χαὶ εὐορχεῖν ἐν τοῖς χατὰ τὸν: 
βίον δύνανται" ἣ δὲ χαχία μήτηρ ἐπιορχίας τῷ ἀδε-- 
δαίῳ τοῦ ἤθους τὸν ὅρχον καταπατοῦσα. Πῶς γὰρ ἂν 
ὃ φιλοχρήματος ἢ πρὸς ἀργυρίου λῆψιν ἢ ἀπόδοσιν 
εὔορκός ποτε γένοιτο; πῶς δὲ ὃ ἀχόλαστος ἢ ὃ δειλὸς 
ἐμμένη τοῖς ὅρχοις : καὶ οὐχ ὅπου δ᾽ ἂν ἑχάτερος αὖ- 
τῶν οἰηθῇ πλέον τι ἕξειν, ἐν οἷς ἐστιν ἥττων, ἐνταῦθα 
τὸ σέδας τῶν ὅρχων ἀποδύσεται, θνητὰ χαὶ ἐπίχηρα 
τῶν θείων ἀγαθῶν ἀνταλλαττόμενος ; Οἷς δὲ χαλῶς τὸ 
τῶν ἀρετῶν ἐνίδρυται χτῆμα,, τούτοις εὖ xal τὸ σέδας 
τῶν ὅρχων διασώζεσθαι πέφυχε. Μελέτη δὲ ἀρίστη, 
τοῦ τηρεῖν τὸ περὶ αὐτὸν σέδας τὸ μὴ πυχνῶς μηδὲ 
ὡς ἔτυχε χρῆσθαι τῷ ὅρχῳ, μηδὲ ἐπὶ τοῖς παρατυ- 
49Uct, μηδὲ εἰς ἀναπλήρωσιν λόγου; μηδὲ εἰς πίστω- 
σιν διηγήματος, ἀλλ᾽ ὡς οἷόν τε τηρεῖν αὐτοῦ τὴν 
χρείαν ἐν τοῖς ἀναγκαίοις τε ἅμα χαὶ τιμίοις , xai 
τότε, ὅτε μηδεμία ἄλλη τῶν τοιούτων σωτηρία παρα- 


dem inter Dei semper intelligentes maxime ac 
perpetuo servatur : inter intelligentes aliquando, 
aliquando vero a divina cognitione abscedentes 
ipsum quoque jusjurandum similiter ab his viola- 
tur qui abscedunt, contra vero ab illis qui ad 
Deum denuo revertuntur conservatur. Namque 


divinarum legum observatio nunc jüsjurandum , 


dicitur, quo cuncta illa cum Deo opifice colli- 
gantur et connectuntur, que ad eum cognoscen- 
dum nata sunt: quorum ea qui semper illi adhz- 
rent, jusurandum semper colunt, ea vero- quae 
recedunt aliquando , jurisjurandi etiam religionem 
tum abjiciunt, non solum divine legis ordinem, 
sed divini etiam jurisjurandi fidem violantia. Tale 
igitur est jusjurandum generibus ratione przditis 
natura insitum , ut patri suo et creatori sem- 
per.adhzrere ac leges ab eo constitutas nullo 
modo migrare cogat. Hujus vero jurisjurandi ve- 
sigium est illud quod in vite commerciis usurpa- 
tur, quod homines rite eo utentes ad veritatis 
normam dirigit, Consilia enim hominum cum in- 
certa sunt ad certam rationem et constantiam 
revocat eosque in eodem proposito manere cogit, 
cum in dictis, tum in factis; partim praeteritorum 
veritatem demonstrans, partim. futurorum con- 
stantiam certamque fidem exigens. Atque ob has 
quidem causas maxime colendum cst jusjurandum, 


illud quidem natura prius quia perennitatis est 
custos, humanum autem quod in rebus humanis. 
auxilio est, quia prioris imaginem referens post 
illud constantiam atque veritatem tuetur eosque 
moribus optimis instruit qui ipsum colere didice- 
runt, Jurisjurandi vero cultus unicus est inviolata 
eorum quz jurantur, quantum in nobis est, cu- 
stodia, quz eos qui jusjurandum colunt voluntaria 
quadam necessitate ad divini habitus constantiam 
et veritatem componit. Prima vero illa et mystica 
jurisjurandi sanctitas per conversionem ad Deum 
rursum potest recuperari ab iis qui virtutibus lu- 
stralibus divini jurisjurandi violationem sanant 5 
jurisjurandi autem , quod in hujus vite rebus ver- 
satur, sanctitas civilibus virtutibus conservatur, 
Soli enim ii qui has virtutes possident, sancte 
etiam jurare in hujus vitz rebus possunt : perju- 
rii vero parens est vitium quod morum incon- 
stantiajusjurandum contemnit. Quo enim pacto 
ille qui divitias amat, in pecunia vel accipienda 
vel reddenda jurisjurandi sanctitatem servare pos- 
sit? quove modo is qui incontinens est aut timi- 
dus in jurejurando perstabit ἢ ac non potius eorum: 
uterque, ubicunque superiorem se fore putaverit 
in iis, in quibus inferior est, jurisjurandi reli- 
gione deposita, mortalia et caduca cum divinis 
bonis commutabit? At quibus virtutum firma est 


IN AUREUM CARMEN. 


φαίνεται, el μὴ διὰ μόνης τῆς ἐκ τοῦ ὅρχου ἀληθείας. 
ἜΕσται δὲ ταῦτα πιστὰ τοῖς ἀχούουσιν, εἶ τὸν τρόπον 
σύμφωνον τῷ ὅρκῳ παρεχοίμεθα,, xal μηδεμίαν ὗπο- 
Ψψίαν χαταλείποιμεν, ὡς ἄρα ποτὲ τῶν ἀνθρωπίνων 
πραγμάτων φανείη τι μεῖζον ἡμῖν ἀληθείας, εἴτε ἀνω- 
μότοις, εἴτε καὶ ὀμνύουσι. Τὸ δὴ σέδου ὅρκον οὗ 
μόνον εὐορκεῖν, ἀλλὰ χαὶ ἀπέχεσθαι ὅρχου παρεγγυᾷ. 
Οὕτω γὰρ ἂν τηρήσαιμεν τὸ εὐορχεῖν, el μὴ χαταχρη- 
σοίμεθα τοῖς ὅρχοις. Καὶ γὰρ ἐν τῇ συνεχείᾳ τοῦ 
ὀμνύειν ῥᾳδίως ἂν μεταπέσοι τις εἰς ἐπιορκίαν" φειδοῖ 
δὲ τήρησις ἕπεται. Ἢ γὰρ οὐχ ὀμεῖται, ἢ ὅταν ὄ- 
ανυσιν εὐορχήσει" καὶ οὔτε ἂν ὑπὸ συνηθείας προδρά-- 
μοι 4 γλῶσσα, οὔτε ὑπὸ παθῶν ἀχρατείας ἣ διάνοια 
σφαλείη. 'Γὴν μὲν γὰρ ὃ τρόπος ὀρθώσει χρηστὸς ὦν. 
τὴν δὲ τὸ ἔθος τῆς ἀποχῆς τοῦ ὀμνύναι. Πρέπει δὲ 
τῇ προειρημένη τιμῇ τῶν θεῶν ἣ εὐορχία, ὡς ἀεὶ 
σύμφυτος xal ὀπαδὸς τῆς εὐσεύδείας" xal γὰρ xal ὃ δρ- 
χος τοῦ θείου νόμου ἦν φύλαξ κατὰ τὴν τοῦ παντὸς 
διαχόσμησιν. Τίμα οὖν τὸν νόμον ἑπόμενος αὐτοῦ τῇ 
διατάξει, xal σέδου τὸν ὅρχον τῷ μὴ προχείρως αὐτῷ 
καταχρῆσθαι, ἵν᾽ ἐθισθῆς εὐορχεῖν ἐκ τοῦ μὴ εἰθίσθαι 


ὀυνύναι. Μέρος γὰρ οὐ μικρόν. ἐστι τῆς εὐσεδείας 1 
εὐορχίχ. Καὶ περὶ μὲν τοῦ πρώτου γένους τῶν χρειτ- 


428 


τόνων xat τοῦ θείου νόμου τοῦ τῆς τάξεως ἡγουμένου 
xa! τοῦ συνεπομένου ὅρχου τῷ νόμῳ τοσαῦτα ὅτι δὲ 
χαὶ τὸ μετὰ θεοὺς γένος, ὃ ἔφαμεν ἀγγελικὸν εἶναι, 
δευτέρως χρὴ τιμᾶν ἐπάγει. 


1. 2. 
— - -- --- ἔπειθ᾽ ἥρωας ἀγανούς. 


Οὗτοι ἦσαν τὸ μέσον γένος τῶν λογιχῶν οὐσιῶν, ol 
μετὰ θεοὺς τοὺς ἀθανάτους τὴν ἐφεξῆς πληροῦντες 
χώραν προηγοῦνται τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, καὶ συν- 
ἅπτουσι δι᾽ ἑαυτῶν τὰ ἔσχατα τοῖς πρώτοις. Τούτοις 
οὖν, ὡς δευτέροις, τὴν δευτέραν τιμὴν ἀποδιδόναι χρή, 
προσυπαχούοντας χαὶ ἐπ᾽ αὐτῶν τὸ τίμα νόμῳ ὡς 
διάχεινται, IH γὰρ ὅλη δύναμις τῆς τιμῆς ἐν τῇ 
γνώσει τῆς οὐσίας τῶν τιμωμένων χεῖται" ἀφ᾽ ἧς xol 
τὸ τῶν δεόντων εἰπεῖν τι ἢ πρᾶξαι πρὸς τὰ τιμώμενα 
εὖ καὶ χαλῶς ἐξευρίσχεται. Πῶς γὰρ ἂν διαλεχθείη τις 
οἷς ἀγνοεῖ; πῶς δὲ. δῶρον προσάξει τούτοις, ὧν τὴν 
ἀξίαν οὐκ οἶδεν; Ἢ πρώτη οὖν καὶ ὄντως τιμή, καὶ 
ἐπὶ τῶν ἀγαυῶν ἡρώων, ἐστὶν ἣ τῆς οὐσίας αὐτῶν 
xal τῆς τάξεως γνῶσις καὶ ἣ τῆς παρεπομένης ἐνερ- 


γείας χαὶ εἰς τόδε τὸ πᾶν διατεινούσης συντελείας ción. 


possessio, ab iis etiam sancte conservatur jurisju- 


randi religio. Optima autem conservandz jurisju- - 


randi reverentie ratio erit, si nec crebro , nec 
temere, nec quibuslibet in rebus, nec ad sermo- 
nis complementum nec ad narrationis confir- 
mationem eo utamur, sed quantum possumus 
illud'in necessariis tantum atque majoris momenti 
rebus adhibeamus , idque tunc, cum earum nulla 
salus alia, quam ex sola veritate jurejurando con- 
firmata apparet. Invenient vero hec fidem apud 
auditores, si mores ostendamus jurijurando con- 
venientes , nec ullum suspicionis locum relinqua- 
mus, rerum quidquam humanarum , sive injuratis 
sive juratis pluris aliquando esse quam veritatem, 
Hoc utique preceptum, jusjurandum cole, nobis 
non solum ut sancte juremus, sed ut et a jureju- 
rando abstineamus, injungit. Sic enim semper 
sancte jurabimus, si jurejurando non abutamur., 
Is enim qui crebro jurat in perjurium facile pro- 
'labi possit : rariorem vero ejus usum sequitur 
observatio. Aut enim quis non jurabit , aut quum 
jurat, sancte jurabit , et ita, ut neque consuetu- 
dine lingua menti precurrat , nec mens affectuum 
intemperantia pervertatur. Hanc enim morum 
probitas corriget, illam autem consueta jurisju- 
randi abstinentia, Honori autem deorum , de quo 
superius dictum, convenit jurisjurandi sanctitas, 
ut qua pietatis cognata comesque sit perpetua, 
quandoquidem et ipsum jusjurandum divinz legis 
custos fuit in custodienda rerum universitate. 


Legem igitur reverere , instituta ejus observando, 
et jusjurandum cole, temerarium ejus abusum vi- 
tando, ut raro jurisjurandi usu sancte jurandi 
morem obtineas. Pars enim non exigua pietatis 
est jurisjurandi sancta observatio. Hactenus vero 
de primo superorum genere et de divina lege, 
qua ordini preest, et de jurejurando , quod le- 
gem comitatur. Porro autem carmen docens proxi- 
inum quoque diis genus, quod nos secundum 
diximus, secundo loco honorandum esse, ad- 
jicit. 
HI. 2. 
een νιν. deinde heroes illustres. 


Hi sunt medium illud genus naturarum intelli - 
gentium, qui secundum a diis immortalibuslocum 
tenentes humanam naturam praecedunt primisque 
ultima interventu suo connectunt, His igitur, ut 
secundis , secundum honorem tribuere debemus, 
de iis quoque intelligentes illud vezerare , uti lege 
dispositi sunt, Tota enim vis honoris posita est in 
nature eorum qui honorantur cognitione , unde 
quid dicere vel facere oporteat ratione habita 
eorum, quibus honorem tribuimus, recte et or- 
dine ducitur. Quo enim pacto quis sermonis com- 
mercium cum iis habeat quos ignorat? quomodo 
vero illis munera offeret, quorum dignitatem 
nescit? Primus igitur et verus honos etiam, quod 
ad illustres heroes attinet, est eorum non solum 
nature et ordinis scientia , sed etiam áctionis inde 


σις. Συμμέτρως δὲ καὶ ταῖς οὐσίαις ἐπὶ πάντων 
ποιεῖσθαι δεῖ τὴν τιμήν" τοῦτο δὲ ἀπὸ τῆς περὶ αὐτὰς 
ἐπιστήμης παραγίνεται. Ὅταν γάρ, ὡς ἕκαστα φύσεως 
ἔχει χαὶ τάξεως, διαγνῶμεν, τότε χαὶ ἑπομένως τῷ 
νόμῳ τὴν τιμὴν αὐτοῖς ἀποδώσομεν. 'Γιϊμήσομεν δὲ 
οὐδὲν τῶν ᾿χειρόνων τῆς ἀνθρωπίνης οὐσίας, ἀλλὰ 
μόνα προηγουμένως μὲν τὰ φύσει κρείττονα, xxi τὰ 
ἴσα δέ, ἀρετῆς ὑπεροχῇ χοσμηθέντα, Ἔστι δὲ τῶν 
φύσει χρειττόνων πρώτιστος x«i ἄριστος ὃ δημιουργὸς 
θεός, ἀσυγκρίτως τῶν πάντων προτιμώμενος. Τῶν δὲ 
ἐν κόσμῳ πρῶτοι οἱ ἀπ᾽ αὐτοῦ xal μετ᾽ αὐτόν, ἀτρέπτως 
αὐτὸν νοοῦντες καὶ ἀπαθῶς ἐνεικονιζόμενοι τὴν ἀπὸ τῆς 
δημιουργικῇς αἰτίας εἰς αὐτοὺς χατιοῦσαν τῶν ἀγαθῶν 


«μετουσίαν" οὺς ὃ παρὼν λόγος ἀθανάτους θεοὺς προσεῖ- 


πεν, ὅτι οὖχ ἀποθνήσχουσιν οὐδὲ ἀποδάλλουσ! τὴν πρὸς 
τὸν θεὸν ὁμοίωσιν, ἀλλ᾽ ἀεὶ καὶ ὡσαύτως ἐν αὐτῇ δια- 


.teÀoUct. Μέσοι δὲ οὐσία xal τιμῇ οἵ νῦν λεγόμενοι 


ἥρωες ἀγαυοί, ἀεὶ μὲν νοοῦντες τὸν δημιουργὸν xo τῇ 
παρ᾽ αὐτοῦ εὐζωία καταλαμπόμενοι, o)y ὡσαύτως δὲ 
5^ -, , ?g^ V m , “Ὁ ^ ^ 
οὐδὲ ἀτρέπτως. "Ev γὰρ τῷ μέσως ἡνῶσθαι πρὸς τὸν 
θεὸν καὶ τροπὴν ἀκάκυντον ἐπιδεχόμενοι ἄλλοτε ἄλλαις 
ἐπιθδολαῖς περὶ αὐτὸν χορεύουσι xal τὴν ἀμετάδλητον 


xal ἡνωμένην θεωρίαν τῶν πρώτων τῇ ἑαυτῶν πεπλη- . 


424 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


| θυσμένῃ γνώσει διαιροῦσί τε ἅμα καὶ συνάγουσι, τὰ 


πέρατα τῆς ἐχείνων ἐποπτείας ἀρχὰς τῆς ἑαυτῶν ποιού- 
μενοι μυήσεως. Οἱ δὴ χαὶ εἰχότως ἀγαυοὶ ἥρωες λέ- 
ονται, ἀγαυοὶ μὲν ὡς ἀγαθοὶ ὄντες xol φωτεινοὶ ἀεὶ 
xoi μήτ᾽ ἐν χαχίᾳ μήτ᾽ ἐν λήθη ποτὲ γινόμενοι, ἥρωες 
δὲ ὡς ἔρωές τινες ὄντες καὶ ἔρωτες, οἷον ἐρὼτιχοὶ xat 
διαλεχτικοὶ ἐρασταὶ τοῦ θεοῦ, αἴροντες ἡμᾶς καὶ xou- 
φίζοντες πρὸς τὴν θείαν πολιτείαν ἀπὸ τῆς ἐν γῇ δίια- 
τριδῆς. Τοὺς δὲ αὐτοὺς καὶ δαίμονας ἀγαθοὺς χαλεῖν 
ἔθος, ὡς ὄντας δαήμονας χαὶ ἐπιστήμονας τῶν θείων 
νόμων, ἔστι δὲ ὅτε καὶ ἀγγέλους ὡς ᾿ἐχφαίνοντας xal 
διαγγέλλοντας ἡμῖν τοὺς πρὸς εὐζωΐαν χανόνας, Πολ- 
λάχις δὲ καὶ ταῖς τρισὶν ἐπινοίας χρώμενοι τὸ πλάτος 
τοῦ μέσου γένους εἰς τρία τέμνομεν, xal τὸ μὲν προσ-- 
εχὲς τοῖς οὐρανίοις χαλοῦμεν ἀγγέλους, τὸ δὲ τοῖς 
ἐπιγείοις συναπτόμενον ἥρωας, τὸ δὲ ἐξ ἴσου τῶν ἄκρων 
ἀμφοτέρων ἀπέχον δαίμονας, ὥσπερ πολλαχοῦ ποιεῖ 
Πλάτων. " Evtot δὲ ὅλον τὸ μέσον γένος ἑνὶ τῶν τριῶν 
προσαγορεύουσιν ὀνόματι, ἀγγέλους πάντας λέγοντες ἢ 
δαίμονας 7j ἥρωας, δι᾽ ἃς εἴπομεν αἰτίας, ὥσπερ xat 
νῦν τὸ μέσον γένος πᾶν ἥρωας ἀγαυοὺς εἶπεν, οὕτως 
ἔχοντας πρὸς τὸ πρῶτον γένος, ὡς αὐγὴ πρὸς πῦρ καὶ 
ὡς παῖς πρὸς πατέρα, Ὅθεν xal θεῶν παῖδες οἱ ἥρωες 


orte ac perfectionis, quam huic universo suo 
quisque loco addunt. Oportet vero et omnibus 
honorem exhiberi ipsorum naturis congruentem ; 
hoc autem earum cognitione efficitur. Quum enim 
rerum singularum naturam et ordinem intellexe- 
rimus, tunc et honorer legi convenientem eis tri- 
buemus, At eorum, quas humana natura inferiora 
sunt, nihil honore afficiemus, sed precipue ea 
sola qua natura sunt superiora : quin et zqualia, 
modo eminenti virtute przedita sint. Eorum vero 
quas natura precellunt princeps et optimus est 
Deus opifex , omnibus citra comparationem : ho- 
nore praferendus. Mundanorum vero primi sunt 
ii qui ab ipso generati et post ipsum constituti 
immutabili ejus cognitione fruuntur animoque 
affectibus libero bonorum ab opifice causa in i- 
psos profectorun communionem repraesentant 

quos immortales deos ideo appellavit carmen, 
quod nunquam moriuntur, neque similitudinem 
Dei amittunt, sed in ea semper et eodem modo 
perseverant. Illi autem natura et honore medii 
sunt qui nunc dicuntur Zeroes illustres , qui opi- 
ficem quidem semper norunt vitzeque felicitate ab 
eo illustrantur, non eodem tamen modo neque 
immutàbiliter. Ex eo enim , quod medio quodam 
statu cum Deo conjungantur, conversionem vitii 
expertem accipientes modo his modo aliis circa 
ipsum conatibus choros agitant et immutabilem 
unitamque primorum contemplationem sua mul- 
tiplicata cognitione separant simul et conjungunt, 


dum illorum inspectionis ultima suz initiationi 
principia faciunt, Qui quidem et (ἀγαυοὶ ἥρωες) 
illustres heroes merito appellantur; ( ἀγαυοὶ) i- 
lustres, ut qui ( ἀγαθοὶ ) boni, et (φωτεινοὶ) Zucidi 
semper sint , atque nec vitio nec oblivione unquam 
laborent; ( ἥρωες) heroes autem ut qui ἔρωες qui- 
dam et ἔρωτες sint, quasi amatorii et dialectici 
Dei amatores, qui ab hac in terris commoratione 
nos attollunt et ad divinam civitatem evehunt. 
Moris vero est eosdem etiam (δαίμονας) demones 
bonos vocare, quippe qui ( δαήμονες ) scientes et 
periti divinarum legum sint : aliquando autem et 
(᾿Αγγέλους ) Angelos sive nuntios, quod vitz felicis 
regulas nobis ostendant et nuntient, Sepe vero 
rem triplicem cogitatione complectentes totum 
istud medium genus in tria dividimus, et quod 
proximum est coelestibus angelos nuncupamus; 
quod autem terrestribus conjungitur, Aeroes; quod 
vero ex zquo distat ab utroque extremo , dzeemo- 
nes, sicut Plato sepe facit. Nonnulli autem totum . 
hoc medium genus uno e tribus nomine nuncu- 
pant, eosque onines vocant angelos aut daemones 
aut heroes propter eas quas diximus causas; 
quemadmodum et nunc carmen medium genus 
universum Aeroes illustres appellat, qui se ita ad 
primum genus habent ut splendor ad ignem et ut 
fillus ad patrem. Unde et deorum filii merito 
praedicantur heroes, non ex mortalium coitu ge- 
niti, sed ex uniformi ipsorum causa prodeuntes, 
tanquam lux corporis lucidi substantiam comi- 


€ 


IN AUREUM CARMEN. 425 


εἰκότως ἐπευφημοῦνται, οὖχ ἐκ θνητῆς συνουσίας αὐτοὶ 
γεννώμενοι, ἀλλ᾽ ἐχ τῆς μονοειδοῦς αὐτῶν αἰτίας προῖόν- 
τες, οἷον φῶς τῇ οὐσίᾳ τοῦ φωτεινοῦ σώματος σύνδρομον" 
φῶς δὲ ὕπαιθρον xai χαθαρόν, μεθ᾽ ὃ ἐπινοεῖται τὸ ἐν 
σχιᾷ φῶς καὶ τὸ ὑποσυμμιγὲς σχότῳ γινόμενον᾽ πρὸς ὃ 
τὴν ἀναλογίαν ἔχει τὸ τρίτον xai ἀνθρώπινον γένος τῷ 
εἰς χαχίαν ποτὲ xal λήθην ἐπιῤῥεπὲς εἶναι, οἷς καὶ τοῦ 
ἀεὶ νοεῖν τὸν θεὸν ἀφίσταται ἄνθρωπος, τῶν μὲν ἀεὶ 
γοούντων ἀπολειπόμενος τῷ ποτὲ μὴ νοεῖν, τῶν δὲ 
ἀλόγων ἀναδεδηκὼς τῷ ποτὲ νοεῖν xal πρὸς τὴν θείαν 
ἐπιστήμην ἀνακαλεῖσθαι, ὅτε χαὶ τῷ θείῳ συντάττεται 
χορῷ τὸν ὑλικὸν φθόνον ἀποφυγὼν χαὶ τὴν θνητὴν 
προσπάθειαν ἀποσεισάμενος. Τότε οὖν καὶ τιμῆς ἄξιος 

"mag ἡμῶν ὃ τῆς θείας ἀποδοχῆς ἠξιωμένος, ὡς τὸ τῆς 
φύσεως ἴσον τῇ τοῦ χρείττονος μετουσίᾳ χοσμήσας. 
Προσήκει γὰρ τιμᾶν τῷ ἐραστῇ τοῦ θεοῦ καὶ τὰ ὁπωσοῦν 
ὡμοιωμένα αὐτῷ, εἴτε ἐξ ἀϊδίου τὴν ὁμοίωσιν εἴη χε- 
'χτημένα, εἴτε ἀπό τινος χρόνου τυγχάνοι ταύτην ἀσχή- 
σαντα. οἷοί εἰσιν of ἀρετῇ διενεγχόντες ἄνθρωποι, περὶ 
ὧν ἑξῆς ὁ παρὼν λόγος νομοθετεῖ, 


IX. 3. 
Τούς τε χαταχθονίους σέδε δαίμονας ἔννομα ῥέζων. 
Τὰς ἀνθρωπίνας ψυχὰς ἀληθείᾳ καὶ ἀρετῇ χκοσμη- 
θείσας δαίμονας χαλεῖ, ὡς δαήμονας χαὶ ἐπιστήμονας. 


Εἶτα χωρίζων αὐτὰς τῶν φύσει δαιμόνων, οἱ τὸ μέσον 
γένος πληροῦσι, καταχθονίους προσεῖπεν, ὡς δυναμένας 
ἐπὶ γῆς πολιτεύεσθαι χαὶ γήινα σώματα ἐπεισιέναι 
χαὶ κατὰ γῆς οἰχεῖν, ἵνα τῷ μὲν δαίμονας εἰπεῖν χω- 
ρίσῃ τῶν φαύλων καὶ ἀνεπιστημόνων ἀνθρώπων, ὡς 
ἀδαημόνων τινῶν xal οὐ δαιμόνων, τῷ δὲ χχταχθονίους 
προσθεῖναι διαστήσῃ τῶν ἀεὶ δαημόνων xal ἐπιστημό- 
γων ἀεί, καὶ ἐπὶ γῆς πολιτεύεσθαι μὴ πεφυχότων μηδὲ 
γηΐνοις συζῆν σώμασιν. Ἡ γὰρ τοῦ χαταχθονίου δαί-- 
μονος πρόσρησις οὐδενὶ ἄλλῳ προσήχει, ἢ τῷ φύσει 
μὲν ὄντι ἀνθρώπῳ, σχέσει δὲ γενομένῳ δαίμονι, ἐπειδὴ 
τὸ τρίτον γένος χθόνιον ἰδίως λέγεται, ὡς ἔσχατον ἐν 
λογικαῖς οὐσίαις καὶ χθονίας ζωῆς ἐπιστρεφόμενον, 
Τὸ γὰρ πρῶτον οὐράνιον ἦν χαὶ τὸ μέσον αἰθέριον. 
Πάντων οὖν ἀνθρώπων ὄντων κατὰ τοῦτο χαταχθονίων 
λογικῶν, οὐ πάντων δὲ δαιμόνων, οὐδὲ σοφῶν, εἰκότως 
ἐπισυνάψας εἶπε καταχθονίους δαίμονας τοὺς σοφοὺς 
ἀνθρώπους. Οὔτε γὰρ πάντες ἄνθρωποι σοφοί εἶσιν, 
οὔτε πάντες οἵ σοφοί, ἄνθρωποι" ἀλλὰ καὶ ἥρωες ἀγαυοὶ 
καὶ ἀθάνατοι θεοί, φύσει χρείττονες ἀνθρώπων ὄντες, 
σοφοί τε εἰσι χαὶ ἀγαθοί. Τοὺς οὖν τοῖς θείοις 
γένεσι συντεταγμένους ἀνθρώπους σέδειν ὃ λόγος πα- 
ραινεῖ, τοὺς ἰσοδαίμονας xol ἰσαγγέλους καὶ τοῖς 
ἀγαυοῖς ἥρωσιν δμοίους. Μὴ γὰρ φαῦλόν τι δαι- 
μόνων γένος ὑπολάδωμεν εἰσηγεῖσθαι δεῖν τιμᾶν, ὡς 


tans : lux vero serena et pura, post quam consi- 
deratur lux umbrosa tenebrisque paululum mixta, 
cujus lucis rationem tertium humanumque genus 
in hoc habet, quod in vitium aliquando atque 
oblivionem prolabatur, unde et a continua Dei in- 
telligentia homo discedit, qui quidem iis qui sem- 
per intelligunt eo est inferior, quod aliquando non 
intelligat, brutis vero superior, quod aliquando 
intelligat et ad divinam scientiam revocetur, 
quando et evitata materiali corruptione excusso- 
que mortali affectu divino choro adjungitur. 
Tunc igitur is quoque dignus est qui a nobis hono- 
retur, quem Deus admittere non est dedignatus , 
utpote qui naturam nostre squalem prestantioris 
communione exornaverit, Decet enim illum qui 
Deum amat, ea etiam quas ei utcunque similia 
sunt honorare, sive eam similitudinem aL omni 
eternitate habeant, sive exercitatione ab aliquo 
tempore eam consecuti sint; quales sunt illi homi- 
nes, qui virtute excelluerunt, de quibus in se- 
quentibus carmen precipit, 


iy.;3. 


Ac terrestres genios legitima faciens honora. 


Humanos animos veritate et virtute ornatos vo- 
cat genios sive daemones quasi (δαήμονας ) scientes 
et intelligentes, Porro autem eos ab illis secer- 
nens, qui natura demones sunt atque medium 


genus implent terrestres appellat, quippe qui in 
terris versari terrenaque corpora induere et (sub- 
ter) terram incolere possint, adeo ut deemonas 
vocando eos a pravis atque stolidis hominibus se- 
jungat , utpote qui non daemones, sed ( ἀδαήμονες) 
inscientes quidam sint, terrestres autem. addendo 
ab iis discernat, qui ( δαήμονες ) scientes semper et 
semper intelligentes sunt, et quorum ita compa- 
rata est natura, ut nec terram incolere, nec in 
terrenis corporibus vitam degere possint. Nulli 
enim alii convenit Zerrestris genii appellatio , 
quam ei qui natura homo est, habitu vero factus 
genius, quandoquidem tertium genus terrestre pro- 
prie dicitur, ut quod naturarum intelligentium 
ultimum sit atque terrestri vite addictum. Primum 
enim coeleste est, medium autem zthereum. Quum 
onnes igitur homines in hoc sint terrestres et ra- 
tione przditi, non omnes tamen daemones, neque 
sapientes , merito hzc conjungens sapientes homi- 
nes vocavit Zerrestres genios, Neque enim omnes 
homines sapientes sunt, neque omnes sapientes 
homines , sed etiam i/lustres heroes et immortales 
dii, qui natura praestant hominibus, et sapientes 
sunt et boni, Carmen igitur nos jubet homines 
divinis generibus conjunctos colere, ut qui demo- 
nibus et angelis pares atque illustribus heroibus 
similes sint, Ne putemus enim carmen híc malum 
aliquod demonum genus honorandum esse docere, 


426 


dv τῳ δόξειεν ὑπὸ τῆς συνηθείας τὴν λέξιν ἐμφαίνειν. 
“Ὅλως γὰρ τὰ χείρονα τῆς ἀνθρωπίνης οὐσίας οὐ χα- 
θήχει τιμᾶν τῷ ἐρωτιχῶς ἔχοντι τοῦ θεοῦ xal τῆς ἑαυτοῦ 
ἀξίας ἠσθημένῳ, Ἀλλ᾽ οὐδὲ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπον μετὰ 
τὰ χρείττονα τιμήσομεν, ἐὰν μὴ τοῖς κρείττοσιν ὥμοιω- 
μένος ἢ καὶ τῷ θείῳ χορῷ συμφερόμενος. Τίς οὖν f 
τιμὴ χαὶ τούτων; τὸ ἔννομα ῥέζειν, φησί. Τοῦτο δέ 
ἐστι τὸ πείθεσθαι οἷς καταλελοίπασιν ἡμῖν παραγγέλ- 
μᾶσι, καὶ ὡς νόμοις ἐμμένειν τοῖς ἐκείνων λόγοις xal 
τὴν αὐτὴν 600v μετιέναι τοῦ βίου, ἣν ἐχεῖνοι διελθόντες 
οὐκ ἐφθόνησαν ταύτης ἡμῖν μεταδοῦναι, ἀλλ᾽ ὥσπερ 
τινὰ ἀθάνατον χαὶ πατρῷον χλῆρον διηγωνίσαντο τοῖς 
μεταγενεστέροις διαφυλάξαι , τὰ στοιχεῖα, τῶν ἀρετῶν 
χαὶ τῆς ἀληθείας τοὺς χανόνας εἰς χοινὸν ὄφελος ἐν 
γράμμασι χαταθέμενοι" οἷς τὸ πείθεσθαι xol ζῆν ἕπο- 
μένως, ἀληθεστέρα ἐχείνων τιμὴ γίγνεται, ἢ εἴ τις 
χοὰς αὐτοῖς ἐπιφέρῃ πολυτελεστάτας χαὶ ἐναγίζη πλου- 
σίως. Τοιαύτη μὲν fj τῶν χρειττόνων τιμή, ἀπὸ τοῦ 
δημιουργοῦ ἀρξαμένη καὶ εἰς ἀνθρώπους. τοὺς ἀγαθοὺς 
περατουμένη διὰ μέσων τῶν οὐρανίων xal αἰθερίων 
γενῶν. ᾿Κπειδὴ δὲ xal τῶν χατὰ τὸν βίον σχέσεων 
πλεῖστον δεῖ ποιεῖσθαι λόγον, οἷον πατέρων xal συγγε: 
γῶν (οἱ οὐ πάντως μέν εἰσιν ἀγαθοί, πάντως δὲ τὸ 
τίμιον ὡς πρὸς ἡμᾶς τῇ ἀξίᾳ τῆς σχέσεως χέχτηνται), 
τούτου χάριν ἐπήγαγε" 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


V. 4. 
Τούς τε γονεῖς τίμα, τούς τ᾽ ἄγχιστ᾽ ἐχγεγαῶτας. 


Τοὺς μὲν ἀγαθοὺς ἀνθρώπους, ὡς δαιμονίους χαὶ 
θείους, σέθειν 6 λόγος ὑπέθετο᾽ τοὺς δὲ γονέας xa τοὺς 
ἐγγύς τι τούτων τῇ φυσιχῇ συγγενείᾳ προσήκοντας, 
ὁποῖοί ποτ᾽ ἂν ὦσι, δι’ αὐτὴν τὴν τῆς σχέσεως ἀνάγχην 
τιμᾶν εἰσηγεῖται, “Ὅπερ γὰρ ἡμῖν οἵ χρείττονές εἶσι 
χατὰ τὴν ἀΐδιον συγγένειαν, πατέρων μὲν τάξιν ἔχοντες 
οἱ οὐράνιοι, συγγενῶν δὲ τιμίων οἱ ἥρωες" τοῦτο πρὸς 
τὸν θνητὸν βίον συντελοῦσιν ἡμῖν οἵ γονεῖς χαὶ οἵ ἀγ- 
χιστεῖς » οἱ ἐγγύτατα τῶν γονέων ὄντες, καὶ διὰ τοῦτο 
τῇ μετὰ γονέας τιμῇ σεμνυνόμενοι. Πῶς οὖν xal τού-. 
τους τιμήσομεν; ἄρα τὸν ἑαυτῶν βίον πρὸς τὴν ἐχείνων 
ἀπευθύνοντες γνώμην, ὥστε δοξάζειν τε ταῦτα xal πράτ- 

τειν, ἃ ἂν ἐχείνοις εἴη φίλα ; Ἀλλ᾽ οὕτως ἂν περιτραπείη 
ἣ τῶν ἀρετῶν ἄσχησις πρὸς χαχίας σπουδήν, el τύχοιεν 
ὄντες πονηροὶ οἱ πατέρες. ᾿Αλλὰ ἀτιμάσομεν αὐτοὺς εἰς 
πάντα διὰ τὴν τῆς χαχίας κατάγνωσιν; xal πῶς ἔτι τῷ 
παρόντι νόμῳ πειθόμεθα ; πῶς δὲ τὴν θεοειδῇ εἰχόνα 
τῶν ᾿ γονέων. ἢ τὴν ἡρωϊκὴν τῶν ἀγχιστέων ἔμφασιν μὴ 
τιμῶντες οὐχ εἰς ἐχείνους ἀσεδήσομεν, οἷς τούτους ἐοι- 
χέναι φαμέν; xal οὕτως fj δοχοῦσα δι᾽ ἀπειθείας γονέων 
ἀρετὴ ἡμῖν ἀσχεῖσθαι εἰς μεῖζον χαχὸν περιστήσεται, 
τὴν ἀσέόδειαν. Πειθόμενοι δὲ πάντα γονεῦσι, πῶς οὖχ 


ut cuipiam forsitan locutio hec e communi usu 
significare videatur. Omnino enim non decet eum 
qui Deum amat et suam dignitatem intelligit ea 
honorare, que hominibus natura sunt deteriora. 
Imo vero nec ipsos homines post prestantiora illa 
honorabimus, nisi prestantioribus similes divino- 
que choro conjuncti sint? Qui igitur honos his 
quoque exhibendus est? legitima, inquit, facere : 
hoc vero est iis obedire preceptis, quz illi nobis 
reliquerunt, et eorum dicta tanquam leges obser: 
vare , atque eandem vite viam ingredi , quam illi 
emensi nobis monstrare non dedignati sunt, sed 
operam sedulo dederunt, ut hanc velut immorta- 
lem quandam paternamque hereditatem posteris 
conservarent, virtutum elementa veritatisque re- 
gulas in communem usum scriptis mandantes ; 
quibus obsequi et congruenter vitam suam insti- 
tuere verior est eorum cultus, quam si quis liba- 
mina eis offerat sumtuosissima profuseque paren- 
tet. Hujusmodi igitur est honos superis tributus , 
qui a creatore incipiens in bonos homines per 
media ccelestia atque zetherea genera desinit, Quo. 
niam autem et necessitudinum , que in hominum 
vitam cadunt, precipua est habenda ratio, velut 
parentum et cognatorum (qui licet non omnino 
boni sint, omnino tamen propter necessitudinis 
dignitatem merito apud nos sunt in honore) id- 
circo adjicit : 


V. hs 


Observa etiam parentes et eos qui pros cognati 
sunt. 


Ut bonos viros, tanquam sapientes et divinos , 
colamus carmen nobis precepit , parentes vero et 
naturali cognatione eis proximos, qualescunque 
demum sint, propter ipsam necessitudinem hono- 
randos esse docet. Quod enim superi nobis sunt, 
codlites quidem zterna cognatione parentum loco 
nobis constituti, cognatorum autem honorando- 
rum loco heroes : id ipsum nobis in hae mortali 
vita sunt parentes et propinqui, qui parentibus 
proximi sunt atque ideo proximo post parentes 
honore decorantur. Quomodo igitur hos quoque 
honorabimus? num vitam nostram ita ad illo- 
rum sententiam componendo , ut ea quz illis pla- 
cent , nos et sentiamus et faciamus ὃ Ita vero exer- 
citatio virtutis vertatur in vitii studium, si forte 
mali sint parentes. Num vero eis in omnibus, ob 
vitiorum improbationem , honorem denegabimus? 
Quomodo igitur huic legi amplius parebimus? aut 
quí fiat, ut dum divine in parentibus imagini aut 
heroice propinquorum speciei honorem denega- 
mus, non in eos impietatis rei simus, quibus si- 
miles hos esse dicimus? Ita vero virtus, qua a 
nobis in negando parentibus obsequio exerceri. 
videtur, in malum gravius, impietatem cedet. Sin 


ΠΡ ΠΟΥ C cdd 


IN AUREUM CARMEN. 


ἂν πάλιν τῆς εὐσεξείας ἀποπέσοιμεν xol τῆς ἄλλης 


ἀρετῆς, εἰ τύχοιεν ἐχεῖνοι διὰ μοχθηρίαν τρόπου μὴ 


πρὸς τὰ ὄντως χαλὰ παιδαγωγοῦντες ἡμᾶς ; ΕἾ μὲν γὰρ 
τοῦτο πάντως ἦν ἀληθὲς χαὶ καλόν, ὃ τοῖς γονεῦσι πα- 
ρίστατο, σύμφωνος ἣ τῶν γονέων τιμὴ τῇ τῶν κρειτ-- 
τόνων ἐγίνετο. Εἰ δὲ ἔστιν ὅτε τῶν θείων νόμων ἀνήχοός 
ἐστιν ἣ τῶν γονέων προαίρεσις, τί δεῖ ποιεῖν εἰς ἀντι- 
γομίαν ἐμπεσόντας τοιαύτην, ἢ τοῦτο, ὃ χαὶ ἐπὶ τῶν 
ἄλλων χαθηχόντων ἐχ περιστάσεως εἰς ἐναντίωσιν ἐλ- 
θόντων προσήχει φυλάττειν ; Μειζόνων γὰρ χαὶ ἐλατ- 
δσηχει 9 ἢ νον: γάρ καθ 6a 
τόνων προχειμένων χαλῶν τὰ μείζονα πρὸ τῶν ἐλατ- 
, -" - 5 , Dod , 
τόνων ποιεῖσθαι δεῖ, ὅταν μὴ ἀμφότερα ἐξῇ διχσώζειν. 
0t * H m m / ' * - 
ον χαλὸν μὲν τῷ θεῷ πείθεσθαι, xaXov δὲ xai τοῖς 
γονεῦσι. Ei γοῦν ἐς ταὐτὰ ἄγοι ἣ ἀμφοτέρων πειθώ, 
ἕρμαιον ἂν εἴη xal ἄμαχον τὸ γινόμενον" εἰ δὲ πρὸς 
ἄλλο μὲν ὃ θεῖος νόμος, πρὸς ἄλλο δὲ οἵ γονεῖς φέροιεν, 
μαχομένης τῆς αἱρέσεως, τοῖς ἀμείνοσιν ἕπεσθαι δεῖ. 
πρὸς ταῦτα μόνον ἀπειθοῦντας τοῖς γονεῦσι, πρὸς ἃ 
χαὶ αὐτοὶ τοῖς θείοις νόμοις οὗ πείθονται. "Tov γὰρ φυ- 
λάττειν βουλόμενον τοὺς τῆς ἀρετῆς κανόνας οὐχ οἷόν 
τε τοῖς τούτους παραδαίνουσι συμφωνεῖν. Eig δὲ τὰ 
, ᾽ὔ 7 ε ^ , , 
ἄλλα πάντα γονέας τιυιήσομεν ὑπερδαλλόντως, σώματος 
ὑπηρεσίαν xol χρημάτων χορηγίαν αὐτοῖς παρέχοντες 
ὅτι μάλιστα προθυμοτάτην. Δίκαιον γὰρ χρῆσθαι αὐ- 
M ἴς évéy , 120 *0 δὲ τῆς ἀπ᾽ ἐχεί 
τοὺς οἷς ἐγέννησάν τε xol ἔθρεψαν. Ὃ δὲ τῆς ἀπ’ ἐχείνων 


427 


διαδοχῆς οὐκ ἤρτηται, τοῦτο ἐλεύθερον τῆς ἀπ᾽ ἐκείνων ἡ 
δεσποτείας ἀφίησιν ὃ νόμος, χαὶ τὸν ὄντως πατέρα 
ζητεῖν παραχελεύεται, χἀχείνου ἔχεσθαι, xal τῆς πρὸς 
ἐχεῖνον ὁμοιώσεως πλείστην ἐπιμέλειαν ποιεῖσθαι. Καὶ 
οὕτως ἀμφότερα δύνασθαι συμόαίνει, τά τε θεῖα ἀγαθὰ 
δύνασθαι τηρεῖν καὶ τὰ ἀνθρώπινα. Καὶ οὔτε δι᾿ οἴησιν 
ἀρετῆς γονέων θεραπείας ὀλιγωρήσομεν, οὔτε διὰ τὴν 
ἀνόητον ὕπειξιν τὸ μέγιστον τῶν χαχῶν ἀσέδειαν εἰσδε- 


᾿ξόμεθα. Εἰ γὰρ προτείνοιεν θάνατον μὴ πειθομένοις ἢ 


, - ^" ^ 
χλήρου ἀλλοτρίωσιν, οὐδὲν ἐχφοδεῖσθαι δεῖ τοῖς τοιού- 
Y ἣν 

τοις) ἀλλ᾽ εὖ εἰδέναι τί τὸ ταῦτα πεισόμενον, xal ὅτι 

᾿ ^ 

ᾧ ἐγέννησαν ἀπειλοῦσι μόνῳ" τὸ δὲ ἀπαθὲς τούτων 

, —" Ὁ 
ἐλεύθερον προσήκει τηρεῖν xal μόνῳ θεῷ εὐπειθές. 
- , ^ b 
Τιμὴ οὖν γονέων $ ὄντως, ἣν δίδωσιν ὃ τῆς ἀρετῆς 
, , c 
σχοπός, μήτε σωμάτων φειδομένους ἡμᾶς μήτε yon- 
, LI . 
μάτων, ἀλλ᾽ ἑκόντας αὐτοῖς ὑποτετάχθαι eic πάντα τὰ 
τοιαῦτα. Πρέπει γὰρ μήτε τὴν δι᾽ αὐτουργίας θεραπείαν 
/ - - e 
ἐπὶ γονέων. παραιτεῖσθαι; ἐνευσχημονεῖν δὲ μᾶλλον 
“ D , 

αὐτῇ, ὅσῳ ἂν μᾶλλον ἐπίπονος γένηται xol δουλοπρε- 

TÁC, μήτε οὐσίας δαπανωμένης φειδωλοὺς γίνεσθαι, 

ἀλλὰ πάντα πρὸς τὴν ἐκείνων γρείαν ἕτοί ἔ 
ρὸς τὴν ἐχείνων χρείαν ἑτοίμως παρέχε- 

, M ^ / 2.4 - 3 E] J 

σθαι, γεγηθότας xai fOoufvoug ἐπὶ τοῖς εἷς ἐχείνους 

πόνοις τε xal ἀναλώμασι. Τὸ γὰρ εὐχαρίστως ταῦτα 

ποιεῖν xal τὸν τῆς ἀρετῆς διασώζει νόμον xal τὸν τῆς 

φύσεως ἀποδίδωσιν ἔρανον. 'Γοιαύτη μὲν f, τῶν γονέων 


autem in omnibus morem geramus parentibus , 
qui rursus pietate aliisque virtutibus non excida- 
mus , si forte illi propter morum pravitatem , nos 
ad ea, qua vere honesta sunt, non instituant? 
Nam si id quidem omnino verum atque honestum 
esset , quod parentibus videretur, honor eis habi- 
tus cum illo consentiret, quo superi afficiuntur. 
Sin autem divinis legibus repugnat aliquando pa- 
rentum voluntas, quid aliud nos facere debemus, 
quum in ejusmodi legum pugnam incidimus, 
quam quod in aliis etiam officiis, quando casu ali- 
quo inter se pugnant, observari oportet? Bonis 
enim majoribus minoribusque simul propositis 
majora minoribus sunt anteferenda , quum utra- 
que conservare non possumus. Verbi gratia, bo- 
num est Deo obedire; bonum vero et parentibus. 
Si igitur eodem ducat utrisque debita obedientia, 
lucrum sane contigerit inopinatum nec controver- 
sum; sin autem ad aliud nos divina lex , ad aliud 
parentes trahant, dubia electione visa, meliora 
nos sequi oportet, in iis solum non obedientes 
parentibus , in quibus ipsi divinis legibus non obe- 
diunt. Fieri enim non potest, ut is qui virtutis 
regulas observare vult, cum illis consentiat, qui 
eas violant. In cseteris vero omnibus parentes 
summo honore prosequemur, corporis ministerio 
et facultatum sumtu iis quam promtissime deser- 
vientes. /Equum enim est eos illis uti quos genue- 


runt atque aluerunt, Quod autem subolis ex 115 
orte non est,id a dominio eorum liberat lex 
jubetque verum patrem querere eique adherere, 
atque ad ejus similitudinem se quam accuratissime 
componere. Átque ita fit, ut utraque possimus, 
tum divina bona, tum humana conservare, et 
neque virtutis pretextu observantiam parentibus 
debitam negligamus , neque stulto erga eos obse- 
quio impietatem admittamus , quod est maximum 
malorum. Si enim illi nobis non obedientibus 
mortem vel exheredationem minentur, nihil istis 
nos territari debemus, sed rite considerare , quid 
sit quod illa patietur eosque illi tantum minitari 
quod genuerunt, id autem quod hec pati non 
potest, liberum servari oportet Deoque soli mori- 
gerum, Verus igitur parentum honor is est , quem 
permittit virtutis scopus, ut nec corporibus no- 
stris nec pecunie parcamus, sed libenter iis in 
ejusmodi rebus omnibus obediamus. Decet enim 
nos neque manibus nostris obeunda in parentes 
officia detrectare, sed illa eo magis decori ducere, 
quo magis molesta sunt et servilia , neque faculta- 
tum sumtüi parcere , sed omnia promte in illo- 
rum usum conferre, gaudentes laetantesque labo- 
ribus ac sumtibus in eorum commoda impensis. 
Qui enim hac grato animo prestat, is tum vir- 
tutis legem observat, tum nature debitam gra- 
tiam refert. Hujusmodi igitur est honor, qui 


428 : HIEROCLIS COMMENTARIUS 


τιμή. Ἢ δὲ τῶν ἀγχιστέων, δευτέρα μετ᾽ Exelvny τε- 
ταγμένη , πρὸς τὴν τῆς φύσεως ἐγγύτητα παραμετρήσει 
τὴν θεραπείαν, τοσοῦτον τῆς μετὰ γονέας τιμῆς ἑκάστῳ 
τῶν συγγενῶν νέμουσα, ὅσον ἂν ἣ πρὸς ἐχείνους ἐγγύ- 
τῆς ὑποφαίνῃ δῆλον δὲ ὅτι καὶ ἐπὶ τούτων τῆς ἀρετῆς 
ἀδεσπότου μενούσης. 


Vh ἢ 


Τῶν δ᾽ ἄλλων ἀρετῇ ποιεῦ φίλον, ὅστις ἄριστος. 


Μετὰ τὴν πρώτην τιμὴν τῆς ἄνω συγγενείας χαὶ 
si - 
ἑπομένην Exs(vm τὴν περὶ γονέας xai συγγενεῖς dxo- 
^ , , - m 
λούθως ὃ φιλοποιὸς παραδίδοται νόμος, τῶν ἔξω τοῦ 
γένους τὸν ἄριστον εἰς φιλίαν ἐχλέγεσθαι xal πρὸς τὴν 
τῶν ἀρετῶν χοινωνίαν αὐτῷ συνάπτεσθαι χελεύων, ἵνα 
τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα δι ἀγαθὴν αἰτίαν ἔχωμεν φίλον, καὶ 
, 
μὴ κατ᾽ ἄλλας χρείας αὐτὸν οἰκειώμεθα, ὥστ᾽ ἐοικέναι 
M , ^ - - , ^ 
τὸ παράγγελμα τοῦτο τῇ περὶ τῶν μετηλλαχότων τὸν 
βίον σπουδαίων ἀνδρῶν ὑποθήχῃ. Ὥς γὰρ ἐχεῖ τοὺς 
ἐπιστήμονας μόνους τῶν ἀνθρώπων ἔλεγε δεῖν τιμᾶν" 
οὕτως ἐνταῦθα τοὺς ἀγαθοὺς φιλοποιεῖσθαι παραινεῖ 
μόνους, διδοὺς ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων ἐκλογήν, ἐπὶ δὲ γο- 
, Lad ; , ΄“ , € - 4 
γέων καὶ συγγενῶν ἀρκούμενος τῇ φύσει. Ἁπλῶς γὰρ 
τὸ πρόσωπον τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ ἀδελφοῦ συνεισάγει 


τὴν τιμήν, ἐπὶ δὲ τῶν ἄλλων ἡ ἀρετὴ ποιεῖ τὸ τίμιον, 
ὥσπερ xxi ἐπὶ τῶν ἐχ τοῦ βίου ἀπελθόντων. Τὰ δὲ 
πρὸ τούτων xav αὐτὴν τὴν φύσιν ἐστὶ τίμια, ἐχεῖ μὲν 
θεοὶ χαὶ ἥρωες, ἐνταῦθα δὲ πατέρες xal συγγενεῖς, ἔν 
θνητῇ φύσει τῆς ἀθανάτου συγγενείας ἡμῖν εἴχόνας 
προτείνοντες. 'Γοιαύτη μὲν fj πρώτη θήρα xa f$ χτῇσις 
τοῦ φίλου. Τίς δὲ $ τήρησις αὐτοῦ ἡ πρὸς χοινωνίαν 
τῶν ἀγαθῶν ἡμῖν συντελοῦσα, xol τίς ἡ ἀπόθεσις, 
ἐὰν πρὸς τὸ χεῖρον μεταδαλλόμενος φαίνηται xal μὴ 
πειθόμενος ταῖς πρὸς τὸ βέλτιον ἀγούσαις συμβουλίαις, 
ἑξῆς λέγει. 


VII. 6—8. 


Πραέσι δ᾽ εἶχε λόγοις ἔργοισί τ᾽ ἔπωφελίμοισι. 
Μηδ᾽ ἔχθαιρε φίλον σὸν ἁμαρτάδος εἵνεχα μιχρῆς, 
ὄφρα δύνῃ" δύναμις γὰρ ἀνάγχης ἐγγύθι ναίει. 

Πῶς δεῖ προσφέρεσθαι τοῖς φίλοις ἐνταῦθα διαλέγε- 
ται, χαὶ πρῶτον μὲν ὅτι τὰ χαλὰ εἰσηγουμένοις αὐτοῖς 
καὶ ἐπ᾽ ὠφελείᾳ τῇ ἡμετέρᾳ πράττουσιν δτιοῦν ἑχόντας 
δεῖ πειθαρχεῖν. Πρὸς γὰρ τοῦτο τὸ χοινωνιχὸν ἀγαθὸν 
ὃ τῆς φιλίας συνάπτει νόμος, ὅπως ἡμεῖς τε ὠφελώμεθα 
παρ᾽ ἐχείνων εἰς ἀρετῆς ἐπίδοσιν καὶ παρ᾽ ἡμῶν ἐκεῖνοι, 
Ὥς γὰρ κοινὴν ὁδὸν τοῦ ἀρίστου βίου πορευομένους, 
ὅπερ ἂν ἄλλος ἄλλου προΐδη μᾶλλον, τοῦτο εἰς χοινὸν 


debetur parentibus. Is autem , quo propinqui 
ornantur, allero post illum loco positus, cultum 
ad nature propinquitatem componet , tantum sin- 
gulis cognatis alterius secundum parentes honoris 
tribuens, quantum ea qus cum illis intercedit 
propinquitas significaverit : manifestum autem est 
virtutem etiam horum habita ratione debere li- 
beram manere. 


FL X 


Ex aliis vero amicum tibi adjunge, quisquis virtute pro- 
stantissimus est. 


Post primum honorem superioribus cognatis 
exhibendum et proximum illi, parentibus et pro- 
pinquis debitum, ordine suo lex de faciendis 
amicis traditur, qua jubemur optimum quemque, 
qui nobis minime cognatus sit, amicum deligere 
. et cum illo ad virtutum communicationem con- 
jungi, ut probum virum ob causam bonam ami- 
cum habeamus , non autem propter alias utilitates 
eum asciscamus : adeo ut hoc preceptum videatur 
ei simile, quod de preclaris hominibus vita fun- 
ctis traditur. Sicut enim ibi ex hominibus sapientes 
Solos esse honorandos dicebat , ita hic eos tantum 
qui boni sunt amicos faciendos lex monet, per- 
mittens in ceteris quidem delectum, in parenti- 
bus vero et cognatis naturali vinculo contenta, 


* 


Ipsa enim per se persona patris et fratris hono- 
rem simul affert; in aliis vero virtus honorem con- 
ciliat, quemadmodum et in illis qui de vita deces- 
serunt. Ea vero quz his antecedunt, ipsa natura 
sunt honoranda, illic quidem dii et heroes, hic 
autem parentes et cognati , qui in mortali natura 
cognationis immortalis imagines nobis exhibent. 
Sic igitur primum quzri et comparari amicum 
oportet, Qua ratione autem amicitiam ejus reti- 
neamus, qua ad bonorum communicationem 


conducat et quomodo eam deponamus, si ille in 


deterius plane mutetur et meliora suadentibus 
auscultare nolit, in sequentibus narrat, 


VII. 6-8. 


Lenibus dictis cedas et utilibus factis ; 
neve oderis amicum propter leve peccatum , 
quoad potes; facultas enim prope necessitatem habitat. 


Disserit hic de modo quo nos erga amicos gerere 
oporteat, et primum quidem debere nos libenter 
eis auscultare, quum suadent honesta et rem 
quampiam in nostrum commodum faciunt. Nam 
ad consequendum hoc bonum hominum congre- 
gationi destinatum amicitie lex conjungit et obli- 
gat, ut et nos virtutis incremento ab iis augea- 
mur et illi vicissim a nobis. Oportet enim eos, 
qui tanquam communem vite optime viam in- 


λῶν dA as τς 


IN AUREUM CARMEN. 


ὄφελος χατατίθεσθαι δεῖ , πράως μὲν εἴχοντας τοῖς χα- 
λῶς ὑφηγουμένοις. τῶν φίλων, πράως δὲ αὐτοῖς τῶν 
χαλῶν τὴν χοινωνίαν προτείνοντας, περὶ δὲ χρημάτων 
ἢ δόξης ἤ τινος ἄλλου τῶν ἐχ τῆς θνητῆς συστοιχίας 
μηδεπώποτε αὐτοῖς διαφερομένους. Τοῦτο γὰρ ἦν ἅμαρ- 
τάδος εἵνεκα μιχρῆς εἰς ἀπέχθειαν χαθίστασθαι τοῖς 
περὶ τὰ μέγιστα ἀγαθὰ φίλοις fjuiv à ὑπάρχουσιν. Εἰς 
πάντα οὖν τῶν φίλων ἀνεξόμεθα, ὡς ὑπὸ μεγίστης 
ἀνάγχης τῆς φιλικῆς διαθέσεως πιεζόμενοι. πλὴν ἑνός. 
Οὐ γὰρ δὴ καὶ πρὸς τὸ χεῖρον ὑποφερομένοις αὐτοῖς 
εἴξομεν, οὐδὲ μεταδαλλομένοις Ex. τῆς περὶ φιλοσοφίαν 
σπουδῆς εἰς ἐτέραν τινὰ τοῦ βίου πρόθεσιν ἐπαχολουθη- 
σομεν Xo αὐτοὶ συνεχφερόμενοι τοῖς ἀποπίπτουσιν ἀπὸ 
τοῦ πρὸς ἀρετὴν σχοποῦ, ἀλλὰ μάλιστα μὲν πάσῃ μη- 
χανῇ πειρασόμεθα τὸν ste ἐπανορθώσασθαι * μὴ πεί- 
θοντες δὲ ἡσυχίαν ἕξομεν, οὔτε ἐχθρὸν ποιούμενοι διὰ 
᾿ τὴν προὐπηργμένην φιλίαν, οὔτε φίλον ἔτι διὰ τὴν πρὸς 
τὸ χεῖρον μεταθολήν. “Ὥστε τούτου χάριν τὸν φίλον 
ποτὲ ἀποθησόμεθα, ὡς υηχέτι δυνάμενον εἶναι χοινωνὸν 
ἡμῖν ἀρετῆς, ἧς ἕνεχα χαὶ τὴν ἀρχὴν φίλον αὐτὸν 
ἐποιησάμεθα. Ἢ δὲ ἀπόθεσις φυλαττέτω τὸ μὴ εἰς 
ἔχθραν μεταπεσεῖν. Δεῖ γάρ, εἰ xal ἐχεῖνος τῆς φιλίας 
ἑαυτὸν ὑπεξήγαγεν, ἡμᾶς γοῦν πλείστην ἐπιμέλειαν 
ποιεῖσθαι, ὅπως ἐπαναχληθείη πρὸς τὸ δέον, οὐχ ἀγα- 
πῶντας τὴν ἀπόπτωσιν τοῦ φιλου οὐδὲ ὑπερφρονοῦντας 


429 


τὸ χαταδεὲς αὐτοῦ τῆς γνώμης, ὀδυρομένους δὲ μᾶλλον 
xai θρηνοῦντας ὑπεραλγεῖν αὐτοῦ xol ὑπερεύχεσθαι, 
καὶ πάντα πειρᾶσθαι ποιεῖν τὰ πρὸς τὴν ἐχ μεταμε- 
λείας σωτηρίαν αὐτὸν ἐπανάγοντα. Τοιαῦτα δέ ἐστι 
τὸ μήτε περὶ χρημάτων μήτε περὶ δόξης αὐτῷ διαφέ- 
ρεσθαι, xal τὸ μὴ ἐφ᾽ ὕόρει τῆς χοινωνίας αὐτὸν ἀπο- 
στερεῖν, μηδὲ φιλοτιμίαν ἑαυτοῦ ποιεῖσθαι τὴν ἐχείνου 
δυστυχίαν. ᾿Επειδὴ δὲ χαὶ πρὸς τὴν ἀρίστην τῶν φίλων 
τήρησιν xal, πρὸς τὴν εὔλογον ἀπόθεσιν καὶ πρὸς τὴν ex 
μεταμελείας αὐτῶν ἐπανάχλησιν πλεῖστα συμύάλλεται 
τὸ ἡμέτερον ἀνεξίκαχον xol ox μηδενὸς πρὸς τοὺς 
φίλους μὲ ἐχρολογούμενον, μηδὲ ἐ ἐξεταστιχὸν πρὸς ἀχρί- 
δειαν, ἀλλ᾽ ὅσον οἷόν τε ὑπομονήτιχόν" διὰ τοῦτο má 
γᾶγεν ὄφρα 85v. Kiza ἵνα μὴ τὴν δύναμιν τῷ τῆς 
προαιρέσεως μέτρῳ χκανονίση τις, ἀλλ᾽ αὐτῷ τῷ τῆς 
φύσεως φορητῷ, ὅσον ἣ ἀνάγχη προσελθοῦσα ἐξευρί- 
σχει, ἐπήγαγε δύναμις γὰρ ἀνάγκης ἐγγύθι 
ναίει. ἝἜχαστος γάρ, ὧν οἴεται δύνασθαι, πλέον δυ- 
γάμενος ὑπὸ τῆς ἀνάγχης ἐλέγχεται. Τοσοῦτον. οὖν 
προθυμεῖσθαι χρὴ τῶν φίλων ἀνέχεσθαι, ὅσον ἣ ἀνάγκη 
δείκνυσιν uas δυναμένους, xai τό γε ἐξαίφνης ἀφό- 
ρήτον φανὲν τῇ τῆς φιλίας. ἀνάγχῃ φορητὸν ποιεῖν. Μὴ 
γὰρ δή που τὰ πρὸς Pav ἐπιταττόμενα | μόνα οἰώμεθα 
προσήχειν γενναίως ὑπομένειν, ἀλλὰ καὶ τὰ πρὸς φυ- 
λαχὴν τῶν φίλων xot ἀνάχλησιν συντείνοντα μείζονος 


gressi sunt, quodcunque alius alio melius przvi- 
derit, id in communem utilitatem conferre, 
amicis bene monentibus leniter cedentes; leniter 
etiam ea, qua bona sunt, cum iis communican- 
tes, nunquam autem de pecuniis aut gloria aut 
alia re e caducarum genere cum illis dissidentes. 
Id enim esset propter leve peccatum inimicitias 
suscipere cum illis, qui in maximis bonis amici 
nobis sunt, Nos igitur amica affectione, tanquam 
maxima necessitudine coacti, amicos in omnibus 
feremus, excepto uno. Neque enim illis morem 
etiam geremus, si prolabantur in deterius; nec, 
si a sapientiz studio ad aliud aliquod vite institu- 
tum transeant, eos sequemur, abrepti et ipsi una 
cum iis a virtutis scopo aberrantibus, sed quacun- 
. que maxime possumus ratione conabimur amicum 
in rectam viam reducere : quodsi ei persuadere 
nequeamus, tum quiescemus, neque inimicum 
illum facientes propter amicitiam praegressam, nec 
: pro amico in posterum habentes propter mutatio- 
nem in déterius. Itaque hac de causa amicum ali- 
quando repudiabimus, quum virtutis, cujus gra- 
tia primum factus est amicus , particeps nobiscum 
amplius esse non queat. Cavendum autem ne hoc 
repudiatio in inimicitiam vertatur. Quamvis enim 
ille ab amicitia se subduxerit, nos certe decet cu- 
rare diligentissime, ut ad officium revocetur, 
nequaquam amici lapsu letantes et judicii ejus 


inopiam despicientes , sed lamentis potius et plo- 
ratu vicem ejus dolentes et pro eo precantes , at- 
que omnia facere conantes, quibus ille facti 
poenitens ad salutem reducatur. Talia autem sunt, 
ut nec de pecuniis, nec de gloria cum eo con- 
tendamus, neque cum contumelia eum societate 
privemus, neque ejus infortunium nobis glorise 
ducamus, Quandoquidem vero tum ad. amicós o- 
ptime retinendos justeque repudiandos, tum ad 
eos peenitentiz beneficio sanam ad mentem revo- 
candos plurimum confert nostra injuriarum tole- 
rantia , etsi de minutis rebus cum amicis nunquam 
litigemus ; nec ad amussim omnia exigamus, sed 
quantum fieri potest patiamur : ideo hoc , quoad 
possis, adjecit. Deinde ne quis hanc facultatem 
voluntatis suze modulo metiretur, sed illa naturze 
patientia, quantam necessitas ingruens suggerit, 
porro addidit : « facultas enim prope necessitatem 
habitat, » Unusquisque enim urgente necessitate 
plus posse convincitur, quam ipse se posse arbi- 
tratur. In tantum igilur nos promte amicos ferre 
debemus, in quantum nos posse ostendit necessi- 
tas, et id quod primo aspectu intolerabile vide- 
tur, amicitie necessitate tolerabile reddere. Ne- 
quaquam enim putandum est, ea tantum , quz vi 
imponuntur, fortiter esse patienda, sed ea etiam, 
qua ad conservandos et revocandos amicos con- 
ferunt, majore patientia digna.esse debemus 


ἐ--. 


430 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ὑπομονῆς ἄξια δεῖ τίθεσθαι, ὡς τῆς θείας ἀνάγχης ἐπι- 
τάγματα. Δυνατωτέρα δὲ παρὰ τοῖς εὖ φρονοῦσιν ἡ τοῦ 
voU ἀνάγκη τῆς ἔξωθεν βίας, Εἴτε οὖν πρὸς τὴν ἐκ 
περιστάσεως ἀνάγχην ἀπίδοις, εἴτε πρὸς τὴν ἑχούσιον, 
τὴν ἐκ τῶν ἐπιστημονικῶν ὅρων συμπληρουμένην καὶ 
ἐχ τῶν θείων νόμων καθήχουσαν, ἐξευρήσεις τὸ ἐνυ -- 
πάρχον σοι τῆς δυνάμεως μέτρον, ὃ νῦν 6 λόγος εἰση-- 
γεῖται δεῖν τοῖς φίλοις προσφέρειν, ἐν τῷ προστάττειν 
υἱὴ προχείρως αὐτοῖς εἰς ἀπέχθειαν καθίστασθαι ἅ μι αρ- 
τάδος εἵνεχα μικρῆς, τὰ ἔξω τῆς ψυχῆς πάντα 
μικρὰ θέμενος καὶ ἀπαγορεύων μὴ φειδοῖ τούτων τὸν 
φίλον ἐχθρὸν ποιεῖν, ἀδιαφορίᾳ δὲ μᾶλλον τῇ περὶ τὰ 
τοιαῦτα χαὶ τὸν ἀποπεσόντα φίλον ἀναχαλεῖσθαι χαὶ 
πανταχοῦ τοῦτο ἑαυτοῖς συνειδέναι, ὅτι ὅσον ἐφ᾽ ἡμῖν 
χαὶ τοὺς ὄντας φίλους ἐτηρήσαμεν καὶ τοὺς πρὸς τὸ 
χεῖρον ὑπενεχθέντας ἀνεχτησάμεθα, xal οὔτε τὴν ἀρχὴν 
εἰς ἔχθραν τινὰ χατεστήσαμεν, οὔτε παρ᾽ ἑαυτοῦ γε- 
γόμενον ἐχθρὸν τοῖς ἴσοις ἠμειψάμεθα. Ταῦτα γὰρ 6 
τῆς φιλίας ὑπαγορεύει θεσμός, μεγίστης οὔσης ἀρετῆς 
xol ταῖς ἄλλαις ὡς τελειότητος ἐπιφαινομένης. Πέρας 
μὲν γὰρ τῶν ἀρετῶν ἡ φιλία, ἀρχὴ δὲ ἣ εὐσέδεια. Καί 
ἐστιν ὃ τῆς εὐσεδείας λόγος σπέρμα τῶν ἀγαθῶν ἅπάν- 
τῶν ἣμῖν" ἢ δὲ τῆς φιλίας ἕξις ὅ τελειότατος τῶν ἀρετῶν 
καρπός. “Ὥσπερ οὖν δικαιοσύνης ποιεῖσθαι δεῖ λόγον 
οὗ μόνον πρὸς τοὺς δικαίως ἣμῖν προσφερομένους, ἀλλὰ 
xal πρὸς τοὺς ἀδικεῖν ἐγχειροῦντας, ἵνα μὴ τῷ ἀντα- 


δικεῖν εἰς τὴν ἴσην χαχεξίαν αὐτοῖς ἔλθωμεν" οὕτω xot 
τῆς φιλίας ἀντέχεσθαι δεῖ, τοῦτ᾽ ἔστι τῆς φιλανθρωπίας 
τῆς πρὸς ἅπαντας, ot τοῦ γένους ἡμῖν χοινωνοῦσιν. Ἔν 
τάξει δὲ τῇ πρεπούσῃ τὰ τῆς φιλίας μέτρα ποιησόμεθα, 
τοὺς μὲν ἀγαθοὺς ὡς ἀποσώζοντας τὴν τοῦ ἀνθρώπου 
τελειότητα χαὶ διὰ τὴν φύσιν χαὶ διὰ τὴν γνώμην 
παντοίως ἀσπαζόμενοι, τοὺς δὲ φαύλους ὡς μηδὲν ἀπὸ 
γνώμης εἰς αἵρεσιν φιλίας ἡμῖν ὑπέχοντας διὰ μόνην 
τὴν χοινὴν φύσιν ἀγαπῶντες, Διὸ xal λέγεται ὀρθῶς, 
ὡς οὐδεὶς ἐχθρὸς τῷ σπουδαίῳ, χαὶ μόνος 6 ἀγαθὸς 
ἀγαθῷ φίλος. Ὥς μὲν γὰρ τὸν ἄνθρωπον φιλῶν, οὐδὲ 
τὸν χαχὸν ἐχθρὸν τίθεται, ὡς δὲ τὸν ἀρετῇ χεχοσμημέ- 
voy ζητῶν πρὸς χοινωνίαν τὸν ἀγαθὸν Ex. πάντων ἐχλέ-- 
γεται, μιμούμενος χαὶ ἐν τοῖς τῆς φιλίας μέτροις τὸν 
θεόν, ὃς μισεῖ μὲν οὐδένα ἄνθρωπον, τὸν δὲ ἀγαθὸν δια- 
φεῤόντως ἀσπάζεται. Τὸ γὰρ τῆς φιλανθρωπίας ἀγαθὸν 
χοινῇ τῷ γένει προτείνων τῆς προσηχούσης μοίρας 
ἕκαστον ἀξιοῖ, τοὺς μὲν ἀγαθοὺς πρὸς ἑαυτὸν ἀνάγων, 
τοὺς δὲ τῆς ἀρετῆς φυγάδας τοῖς τῆς δίκης νόμοις πρὸς 
τὸ δέον ἀπευθύνων. Τοῦτο γὰρ τοῖς ἑκατέροις οὐμμετρόν 
τε xal ὠφέλιμον. Οὕτω καὶ ἣμᾶς προσήχει τὴν φιλίαν 
τηρεῖν πρὸς πάντας ἀνθρώπους μετὰ τῆς πρὸς τὴν ἀξίαν 
ἀπονεμήσεως. 

Καὶ γὰρ σωφροσύνην xo δικαιοσύνην πρὸς ἅπαντας 
ἕξομεν, xa οὐ πρὸς μόνους τοὺς δικαίους xat σώφρονας" 
οὐδὲ ἀγαθοὶ μὲν τοῖς ἀγαθοῖς ἐσόμεθα, χαχοὶ δὲ τοῖς 


existimare, tanquam divinz necessitatis mandata, 
Mentis vero necessitas apud eos qui recte sapiunt, 
plus valet quam vis externa. Sive igitur ad illam 
necessitatem respicias , qu: ex rerum statu oritur, 
sive ad voluntariam , quz scientie terminis con- 
tinetur quaque divinis legibus consentanea est, 
invenies eam in te esse fácultatis potestatisque 
mensuram, quam nunc carmen amicis esse prae- 
standam docet, dum nos parei peccati causa vetat 
eorum inimicitiam temere suscipere; quippe quod 
omnia , que extra animum sunt, in parvis habet, 
precipitque , non, ut his parcendo ex amico ini- 
cum faciamus , sed ut iis potius neglectis amicum 
lapsum recuperemus, nobisque in omnibus conscii 
simus, nos quoad potuimus, et eos qui amici 
erant conservasse et in deterius prolapsos recupe- 
rasse, ac neque inimicitis cuiquam causam prz- 
buisse, nec ei qui sponte sua nobis inimicus erat 
paria paribus retulisse. Hzc enim dictat amicitie 
lex, qua virtutum maxima est et in ceteris tan- 
quam earum perfectio elucet. Nam virtutum finis 
est amicitia, principium vero pietas. Atque pieta- 


tis ratio nobis bonorum omnium semen est, ami- 


citie vero habitus perfectissimus est virtutum 
fructus. Quemadmodum igitur justitiam colere 
debemus non solum erga eos qui juste nobiscum 


agunt, sed et erga eos qui nobis injuriam conan- 4 


tur inferre, ne dum injuriam illatam ulciscimur 
in idem cum illis vitium incidamus : sic et amici- 
tiam, id est, humanitatem colere oportet erga 
omnes qui ejusdem nobiscum generis participes 
sunt. Recte autem et ordine amicitiam metiemur, 
si bonos, ut humanz nature perfectionem ser- 
vantes, cum propter naturam, tum ob animum 
voluntatemque omnino amplectamur, malos autem 
propter communem naturam solum amemus, 
quippe qui n:hil ab animo ad expetendam ipso- 
rum amicitiam nobis afferant. Quapropter et recte 
dicitur nemo inimicus esse viro bono solusque 
bonus bono amicus, Is enim, ut hominem dili- 
gens, ne malum quidem pro inimico habet; ut 
vero virtute przditum sibi socium quzrens bonum 
ex omnibus deligit, in ipsis etiam amicitiz regulis 
deum imitans qui hominum neminem odit, bonum 
vero precipue amplectitur. Ille enim benevolen- 
tiz sue commoda humano generi communiter por- 
rigens convenientem singulis sortem tribuit , pro- 
bos ad se adducens, virtutis autem desertores justa 
castigatione ad officium reducens. Hoc enim utris- 
que congruum atque utile est. Similiter et nos 
omnium hominum amicitias colere oportet, adhi- 
bita singulorum dignitatis distinctione, Etenim 
temperantiam et justitiam exercebimus erga 0- 
mnes, ac non solum erga justos et temperatos; nec 


METxTMETMTS 


Gueecr 


[n 
2s 
"m 
tas 
on 
ui 
ΠῚ 
E 


IN AUREUM CARMEN. 431 


xaxois, Οὕτω γὰρ ῥαδίως συμμεταδαλλόμενοι τοῖς 
προσπίπτουσιν οὐδὲν οἰχεῖον ἕξομεν ἀγαθόν, ὃ διὰ 
παντὸς χαὶ πρὸς πάντας τηρήσομεν. Εἰ δὲ ἕξιν τὴν 
ἀρετὴν κεχτήμεϑα, οὖχ ἔστιν ἐπὶ τῷ βουλομένῳ ταύτης 
ἡμᾶς ἀποστῆσαι " οὐδὲ τοῖς ἐντυγχάνουσι τὰς διαθέσεις 
συναλλοιώσομεν, τὸ μόνιμον τῆς ἀρετῆς εὐτυχοῦντες. 
“Ὅπερ οὖν ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀρετῶν, τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς 
φιλίας δεήσει φυλάττειν, φιλίας, ὡς ἔφαμεν, μεγίστης 
οὔσης ἀρετῆς, φιλανθρωπίας δὲ χοινῶς μὲν πρὸς 
ἅπαντας, ἰδίως δὲ πρὸς τοὺς ἀγαθοὺς θεωρουμένης, 
ὅτι χαὶ τὸ τῆς φιλανθρωπίας ὄνομα αὐτῇ μᾶλλον ἐπι- 
πρέπει, Ταῦτα δὲ περὶ τούτων, ἐπὶ δὲ τὰ ἑξῆς 
: ροΐωμεν. 


VIII. 9—11. 


Ταῦτα μὲν οὕτως ἴσθι χρατεῖν δ᾽ εἰθίζεο τῶνδε" 
γαστρὸς μὲν πρώτιστα καὶ ὕπνον λαγνείης τε 
χαὶ θυμοῦ. 

Συστέλλειν δεῖ ταῦτα πάντα καὶ τάττειν, ἵνα μὴ 
παρενοχλῇ τὸν λογισμόν. ΦΦέρε οὖν, τὴν ἀλογίαν ὅλην 
ἐν τάξει χαλινώσωμεν ὀρθαῖς παιδαγωγίαις, ἐπειδὴ 
xai τὰ ταύτης μέρη χορηγά ἐστι χαχίας ἀλλήλοις ἐφε- 
Be. Οἷον γαστὴρ ἄγαν πληρουμένη ὕπνον πολὺν 
ἐπάγεται" ἀμφότερα δὲ ἀφθονίαν παρέχεται σπέρμα- 
τος, ἥτις ἀμέτρως ἐγείρει πρὸς ἀφροδίσια xal τὸ ἐπι- 


θυμητιχὸν τῆς Ψυχῆς πρὸς τὸ ἀχόλχστον ἐποξύνει, 
Τούτῳ δὲ τὸ θυμικὸν συνεχφερόμενον διὰ πάσης ἴεται 
μάχης,, νῦν μὲν σιτία καὶ ποτὰ ἐχδικοῦν, νῦν δὲ περὶ 
ἑταίρας μαχόμενον xol ἄλλοτε ἄλλας ἡδονὰς φιλονει-- 
χοῦν χτήσασθαι. . Κρατεῖν οὖν ἐθίζου τούτων, ἀπὸ 
τῆς γαστρὸς πρώτης ἀρξάμενος, ἵνα τοῦ τε λόγου χα- 
τήχοα γένηται τὰ ἄλογα τῆς ψυχῆς εἴδη, χαὶ αὐτὸς 
ἐπὶ σαυτοῦ τὴν εὐσέδειαν xol τὴν περὶ γονέας τιμὴν 
xal πάντα, ἃ μιχρῷ πρόσθεν παρήνεσεν ὃ λόγος, ἀπα- 
ραγώγως φυλάξαι δυνηθῇς. Δύναμις γὰρ τῆς τῶν 
προτέρων τηρήσεως ταυτὶ τὰ ἑπόμενα. ᾿Επεὶ παρα- 
δαθείη ἂν πάντα ἐχεῖνα, μὴ ἑπομένων τῷ λογισμῷ 
τῶν παθητιχῶν δυνάμεων. Ἢ γὰρ θυμὸς ἐξετάραξε 
χατὰ γονέων, ἢ ἐπιθυμία πρὸς ἀπείθειαν αὐτῶν 
ὥπλισε, Καὶ πάλιν, ἢ θυμὸς πρὸς βλασφημίαν ἐπή- 
γεῖρεν, ἢ ἐπιθυμία χρημάτων πρὸς ἐπιορχίαν, Καὶ 
ὅλως τὰ καχὰ διὰ ταύτας πράττεται τὰς δυνάμεις, μὴ 
τῆς λογικῆς Ψυχῆς πρὸς τὸ δέον αὐτὰς ἀπευθυνούσης. 
᾿Εντεῦθεν ἀσέδειαι παντοῖαι xal πόλεμοι συγγενιχοὶ 
xai φίλων προδοσίαι καὶ πάντα τῆς παρανομίας τὰ 
εἴδη, ὡς xal βοᾶν ἀναγχάζεσθαί τινας" 


μανθάνω μὲν οἷα μέλλω δρᾶν ak, 
θυμὸς δὲ χρείσσων τῶν ἐμῶν βουλευμάτων, 


ἄλλους δὲ ἢ τοὺς αὐτοὺς ἄλλοτε βοᾶν, 


boni bonis erimus, malis autem mali, Ita enim 
facile , prout res contingunt , mutati, nihil proprii 
nobis boni conservabimus , quo semper et erga 


,onimnes utamur, Quodsi virtutis habitum compara- 


verimus, non erit volentis, nos ab ea dimovere; 
neque pro re nata affectus nostros variabimus, si 
stabili virtutis possessione fruamur. Quod igitur 
in aliis virtutibus, id in amicitia quoque obser- 
vandum erit, quum amicitia, uti diximus , virtus 
sit maxima, humanitas vero communiter erga 
ommes, sed praesertim erga bonos exerceatur, 
unde humanitatis nomen ei precipue convenit, 
Sed de his hactenus : ad ea igitur que sequuntur 
pergamus., 


VII. 9-11. 


Hoc quidem sic teneas, sed istis imperare assuesce : 
ventri primum et somno, deinde libidini 
et irc. 

Coerceri oportet h»c omnia et in ordinem cogi, 
ne rationem perturbent, Age igitur, id totum quod 
rationi repugnat rectis institutis ordinatim refre- 
nemus, quoniam et hujus partes sibi invicem 
vitia subministrant. Verbi gratia venter multo cibo 
refertus multum somnum inducit; ambo autem 
seminis copiam przbent, quz ad res venereas im- 
moderate excitat animique partem ad concupi- 
scendum propensam ad incontinentiam incitat, 


Cum hac vero una impetum faciens pars irritabi- 
lis per omne genus pugne grassatur, modo escu- 
lenta et potulenta sibi vindicando, modo de me- 
retrice rixando atque nunc de his, nunc de illis 
voluptatibus comparandis acriter contendendo. 
His igitur imperare assuescas, facto a ventre ini- 
tio, ut et animi partes rationis expertes rationi 
obsequantur, et ipse in te pietatem et erga paren- 
tes honorem csteraque omnia, ad quz paulo ante 
hortabatur carmen, constanter servare possis. 
Nam priora illa observandi potestas posterioribus 
hisce continetur. Violabuntur enim illa omnia , si 
facultates perturbationibus obnoxiz rationi non 
obtemperent. Aut enim ira ad resistendum paren- 
tibus excitat, aut cupiditas ad eorum consilia 
contemnenda armat. Et rursus, aut ira ad male- 
dicta impellit, aut pecuniarum cupiditas ad per- 
jurium. Atque omnino mala ab his facultatibus 
perpetrantur, nisi ad decorum a ratione dirigun- 
tur. Hinc omnis generis impietates et bella inter 
consanguineos et amicorum proditiones et cuncta 
flagitiorum genera, adeo ut nonnulli exclamare 
cogantur, 


Intelligo quidem , qualia moliar mala; 
sed ira potentior est meis consiliis, 


alii vero , aut iidem alias exclamare, 


pcd rper Ta. WC 


432 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


μανθάνω μὲν οἷα μέλλω δρᾶν χαχά, 
ἐπιθυμία δὲ χρείσσων τῶν ἐμῶν βουλευμάτων, 


χαί, 


Εὖ μέν μοι δοκεῖς λέγειν, πέπονθα δὲ τὸ τῶν πολλῶν πά- 

θος, οὐ πάνυ σοι πείθομαι. 
“Τὸ γὰρ λογικὸν γένος πρὸς τὴν τῶν καλῶν αἴσθησιν có- 
φυῶς διαχείμενον, εὐανάμνηστόν ἐστι χαὶ εὐάγωγον 
πρὸς τὴν τοῦ ὀρθοῦ λόγου διδασχαλίαν, ὅταν μὴ ταῖς 
παθητικαῖς δλχαῖς, ὥσπερ τισὶ μολυδδίσιν, ὑποφέρηται 
πρὸς χαχίαν. Δεῖ οὖν καὶ αὐτοὺς ἡμᾶς εἰδέναι τὰ 
δέοντα, xal τὰς ἀλόγους δυνάμεις ἐθίσαι,, ὅσον οἷόν τε, 
xoi αὐτὰς τῷ ἐν ἡμῖν λόγῳ συνέπεσθαι, Οὕτω δὲ 
ταχθέντων τῶν παθῶν, ἱκανὸς ὃ λογισμὸς γένοιτο ἂν 
ἀπερισπάστως φυλάξαι τὰ πρῶτα παραγγέλματα, περὶ 
ὧν εἴρηται ταῦτα μὲν οὕτως ἴσθι. ΠΕερὶ δὲ τῶν 
ἑξῆς ἐθίζου χρατεῖν εἶπεν, ἐνδεικνύμενος, ὅτι τὸ 
μὲν λογικὸν. διδασχαλία xal ἐπιστήμη τάττεται, τὸ δὲ 
ἄλογον ἐθισμοῖς xoi πλάσεσι τρόπον τινὰ σωματιχαῖς" 
οὕτω δὲ xol τῶν ζώων τὰ ἄλογα μόνῳ ἔθει ἄγεται ὑπὸ 
τῶν ἀνθρώπων. ᾿Εθισθεῖσα οὖν γαστὴρ ζητεῖν τὰ 
μέτρια, τάς τε ἄλλας ἐπιθυμίας τοῦ σώματος χοσμιω- 
τέρας παρέχεται καὶ τὸν θυμὸν ἐμμελέστερον, ἵν᾽ ἐφ᾽ 
ἡσυχίας τὰ περὶ τῶν δεόντων βουλευώμεθα, μὴ σφό- 
6px ὑπὸ τῶν συνεχόντων παθῶν ἐνοχλούμενοι, ὅθεν 


xai τὸ ἑαυτοὺς γνῶναι ὅ᾽ ἐσμεν τῇ ἀληθείᾳ xol τὸ αἷ- 


δεῖσθαι obc ἔγνωμεν διδασχόμεθα. "Ex δὲ τῆς γνώσεως 
ταύτης καὶ τῆς συνούσης αὐτῇ αἰδοῦς 4| τῶν αἰσχρῶν 
φυγὴ παραγίνεται. Τὰ γὰρ χαχὰ αἰσχρὰ λέγεται, ὥς 
ἀπρεπῇ καὶ ἀνάξια δρᾶσθαι ὑπὸ λογικῆς οὐσίας" περὶ 
ὧν τὰ ἑξῆς ἐπιλέγει. 


IX. 11—12. 


Πρήξῃς δ᾽ αἰσχρόν mots μήτε μετ᾽ ἄλλου, 
μήτ᾽ ἰδίῃ * πάντων δὲ μάλιστ᾽ αἰσχύνεο σαυτόν. 

Ἦ γὰρ καθ᾽ ἑαυτοὺς πράττοντές τι αἰσχρὸν ἀδιά-- 
φορον αὐτὸ ἡγούμεθα, ὃ μετ᾽ ἄλλου οὖχ ἂν ἐπράξαμέν 
ποτε, τὸν χοινωνὸν τῆς πράξεως αἰσχυνόμενοι" ἢ ἀνά- 
παλιν, συμπεριφερόμενοί τισι πράττομεν ἃ μή ποτ᾽ ἂν 
xa0' ἑαυτοὺς ἐδράσαμεν, τῇ χοινωνίᾳ τῶν συμπρατ- 
τόντων εἰς παῤῥησίαν τοῦ ἔργου προχαλούμενοι. Διὰ 
τοῦτο προανεῖλεν ἑκατέραν 680v τῆς εἰς τὸ αἰσχρὸν χαὶ 
τὸ χαχὸν παρεχύάσεως. Εἰ γὰρ τὸ αἰσχρὸν τῇ ἀλη- 
θείᾳ φευχτόν, οὐκ ἄν ποτε διὰ περίστασιν αἱρετὸν γέ- 
vovro. Διὸ συνάψας εἶπε. μήτε μετ᾽ ἄλλου, μήτ᾽ 
ἰδίη. ἵνα μήτε μόνωσις ἐπεγείρη σε πρὸς τὸ μὴ πρέ- 
πον. μήτε χοινωνία εὐαπολόγητόν σοι ποίήσῃ τὴν 
ἁμαρτίαν. Εἶτ᾽ ἐπήγαγε τὴν αἰτίαν, τὴν μόνην τῶν 
χαχῶν ἀποτρέπουσαν, πάντων δὲ μάλιστ᾽ alo ύ- 
νεοσαυτόν. "E&v γὰρ ἐθισθῆῇς σαυτόν αἰσχύνεσθαι, 
ἕξεις πανταχοῦ, ὃν αἰδεσθήσῃ,, οἰχειότατον φύλαχα xat 


Intelligo quidem , qualia moliar mala, 
sed ratione fortior mihi cupiditas est. 


Et, 


Nec absurde sane mihi videris dicere; laboro autem 
vulgari malo , obtemperare tibi nequeo 


Etenim suboles mentis compos , quum ad honestas 
res percipiendas naturà comparata sit, earum 
memor ést et docilis ad recte rationis monita , 
quando non affectuum ponderibus, tanquam 
plumbeis quibusdam globis, ad vitia deorsum ra- 
pitur. Oportet igitur nos ea, quz nostri sunt offi- 
cii, scire, irrationales autem facultates , quantum 
fieri potest, assuefaciendz sunt et ipse rationi, 
quse in nobis est, obtemperare. Affectibus vero sic 
in ordinem redactis, tum demum poterit ipsa ra- 
tio nulla re interveniente prima illa przecepta ob- 
servare, de quibus dictum est : hec quidem sic 
teneas, De sequentibus autem dicit, imperare as- 
suesce, significans, id quod est ratione preditum 
disciplina ac scientia regi, illud autem quod ra- 
tione caret assuetudine et formatione quodam- 
modo corporea institui : sic enim et bruta ani- 
malia homines sola consuetudine condocefaciunt. 
Venter igitur qui moderata appetere consueverit, 
cum ceteras corporis cupiditates reddit temperan- 
tiores, tum iram ipsam remissiorem , ut de iis qu 


ad officium pertinent tranquille deliberemus , 
commotionibus internis minime agitati : unde et 
nosmet ipsi quid vere simus nosse, et sic notos 
revereri discimus. Ex hac vero cognitione eamque 
comitante pudore eorum fuga fit quz (αἰσχρὰ) tur- 
pia sunt; vitia enim αἰσχρὰ dicuntur, ut indecora 
et indigna qua ab intelligenti natura fiant, de 
quibus ea qus sequuntur adjicit. - 


IX. 1r-ri2. 


Ne quid unquam turpe committas sive cum alio 
sive seorsum , sed maxime omnium verere te ipsum. 


Àut enim turpe aliquid soli facientes indifferens. 


illud arbitramur, quod presente alio nunquam 
fecissemus , facinoris testem adhibere verecundan- 


.tes; aut contra aliis obsequentes illa simul faci- 


mus , quz soli nunquam fecissemus, ab ipsa faci- 
noris societate ad id fidenter patrandum allecti. 
Quapropter utramque ad illud, quod turpe et 
vitiosum est, transgrediendi viam preclusit. Si 
enim quidquid turpe est , reapse fugiendum sit, 
nunquam id propter tempora quadam rerumque 
statum erit eligendum. Quocirca conjunctim dixit 
ueque cum alio neque seorsum, ut neque solitudo 
te ad id quod indecorum est incitet, nec facilem 
peccati excusationem tibi praebeat societas, Deinde 
rationem , qua sola a vitiis deterreat, hanc sub- 


RS 


IN AUREUM CARMEN. 


ἀναπόδραστον. ᾿Επεὶ πολλοὶ μονωθέντες φίλων, ἢ 
οἰκετῶν, ἔδρασαν ταῦτα͵, ἃ πρότερον δι᾽ ἐκείνους ποιῆ- 
σαι ἠσχύνοντο. Ἄρ᾽ οὖν οὐδένα εἶχον συνόντα; ἐῶ 
Θεόν ( ποῤῥωτέρω γὰρ οὗτος τῆς τῶν χαχῶν συνειδή- 
σεως ") ἀλλὰ ἑαυτοὺς οὐχ εἶχον χαὶ τὸ τοῦ συνειδότος 
χριτήριον; Εἶχον μὲν οὖν ἀλλ’ ἠγνόουν ὅτι εἶχον, 
τοῖς πάθεσι χατατεινόμενοι. ΟἿ δὲ τοιοῦτοι τὸ ἐν αὐ- 
“- ^ Υ̓͂ yi J , », 

. ποῖς λογικὸν ἄτιμον xo ἀνδραπόδου φαυλότερον ἔθεντο. 
Οἰχειότατον οὖν ἐπίτροπον ἔχε σαυτόν" καὶ πρὸς τοῦ- 
τὸν ἐπιστρέφων χατάρχου τὴς ἀποτροπῆς τῶν χαχῶν. 
€ hy D 55^ , m 3 bed M 
Ἢ γὰρ ἑαυτοῦ αἰδὼς ἑκάστῳ φυγὴ τῶν αἰσχρῶν xoi 
2 ΤΙ ΄“« bed ?, / 3 ^» , / € 
ἀναξίων τῆς λογικῆς οὐσίας ἐξ ἀνάγκης γίνεται, ὋὉ 
δὲ οὕτως ἀπαξιῶν τὰ χαχὰ πῶς πρὸς ἀρετὴν οἰχειοῦ-- 
ται, ἐπάγει. 


X. 13—16. 


Εἴτα δικαιοσύνην ἄσχει ἔργῳ τε λόγῳ v&* 

μηδ᾽ ἀλογίστως σαυτὸν ἔχειν περὶ μιηδὲν ἔθιζε" 

ἀλλὰ γνῶθι μὲν ὡς θανέειν πέπρωται ἅπασι. 
Χρήματα δ᾽ ἄλλοτε μὲν χτᾶσθαι φίλει, ἄλλοτ᾽ ὀλέσσαι. 


Ὃ ἑαυτὸν αἰσχυνόμενος φύλαξ ἑαυτοῦ γίνεται μη- 
σχυνόμενος Q υ γίνεται μὴ 
δαμοῦ καχίᾳ περιπεσεῖν. Καχίας δὲ εἴδη πλείονα. 
Κατὰ μὲν τὸ λογικόν, ἀφροσύνη * κατὰ δὲ τὸ θυμικόν, 
δειλία - κατὰ δὲ τὸ ἐπιθυμητικόν, φιληδονία xal φιλο- 
χρηματία - κατὰ δὲ πάσας ὁμοῦ τὰς δυνάμεις, ἀδικία, 
Τετράδος οὖν ἀρετῶν ἐδέησεν ἡμῖν πρὸς τὴν τῶν τοιού- 


488 


τῶν χαχῶν ἀποτροπήν᾽ φρονήσεως μέν , περὶ τὸ λογι-- 
^ , A M 
ζόμενον" ἀνδρείας δέ, περὶ τὸ θυμούμενον σωφροσύ- 
νης δέ, περὶ τὸ ἐπιθυμητικόν δικαιοσύνης δέ, περὶ 
πάσας δμοῦ τὰς δυνάμεις, τελειοτάτης οὔσης πασῶν 
ἀρετῶν καὶ περιεχτικῆς τῶν ἄλλων, ὡς οἰκείων μερῶν. 
Διὸ xxi ταύτης πρώτης ἐμνημόνευσεν ὃ λόγος" εἶτα 
φρονήσεως, καὶ ἐφεξῆς τῶν ἀπὸ τῆς φρονήσεως ἀπογεν- 
γωμένων ἀρίστων ἐπιτηδευμάτων , καὶ εἰς τὴν τῆς δι- 
, , , € e 
χαιοσύνης “ὁλότητα συντελούντων. Ὃ γὰρ ὀρθῷ 
λογισμῷ χρώμενος, ἐν μὲν τοῖς δεινοῖς τὴν ἀνδρείαν 
σύμμαχον χτᾶται᾽ ἐν δὲ τοῖς ἡδέσι τὴν σωφροσύνην, 
ἐν πᾶσι δὲ ὁμοῦ τὴν διχαιοσύνην. Καὶ οὕτως ἀρχὴ 
μὲν τῶν ἀρετῶν f φρόνησις εὑρίσκεται" πέρας δέ, ἣ 
, 
δικαιοσύνη * διὰ μέσου δέ, f; ἀνδρεία καὶ ἣ σωφροσύνη. 
*H ^ , 2 λ , δύ ὦ ^ N É , 
γὰρ πάντα ἐχλογιζομένη δύναμις, καὶ τὸ ἑκάστου 
πρόσφορον ταῖς πράξεσιν ἀεὶ ζητοῦσα, ἵν᾽ εὐλόγως 
ἕκαστα διατεθείη, ἢ τῆς φρονήσεώς ἐστιν ἕξις - ἀρίστη 
διάθεσις οὖσα τῆς λογιχῇς ἡμῶν οὐσίας, ἀφ᾽ ἧς xal 
i , 
ταῖς ἄλλαις δυνάμεσιν fj εὐχοσμία παραγίγνεται ,. ὡς 
5 , hi ^ , - εἶ 
ἀνδρίζεσθαι μὲν τὸν θυμόν, σωφρονεῖν δὲ τὴν ἐπιθυ- 
, ἊΝ , τ , , » 
μίαν, xol τὴν δικαιοσύνην τῆς ἀναλογίας ἔχεσθαι, xat 
ταύτη χοσμεῖσθαι τὸν θνητὸν ἡμῶν ἄνθρωπον ἐχ πε- 
ριουσίας τῆς ἐνούσης ἀρετῆς τῷ ἀθανάτῳ ἀνθρώπῳ. 
Προηγουμένως γὰρ αἱ ἀρεταὶ ἀπὸ νοῦ εἰς ψυχὴν λογικὴν 
ἐλλάμπονται, xol ταύτης εἰσὶν οἰχεῖον εἶδος, καὶ τε- 
LE , a i , 
^ ^ ^ 
λειότης, xai εὐζωΐα. Εἰς δὲ τὴν ἀλογίαν xci τὸ 


jungit, sed maxime omnium verere te ipsum, Si 
enim £e ipsum revereri consueveris , domesticum 
habebis ubique custodem quem reverearis et 
quem effugere non possis, Etenim multi soli ab 
amicis aut domesticis relicti ea admiserunt qua 
antea illis presentibus facere verebantur. Ne- 
minemne igitur secum praesentem habuerunt? 
non dico Deum; (abest enim ille longius a 
malorum hominum conscientia;) at se ipsos non 
habuerunt et conscientiam judicem? habebant 
sane , sed habere se ignorabant , perturbationibus 
agitati, Qui autem tales sunt, insitam rationem 


nihili estimant et mancipio viliorem ducunt, Te ergo' 


ipsum tui curatorem familiarissimum adhibe, at- 
que ad hunc conversus vitiorum propulsationem 
auspicare. Qui enim se ipsum veretur, necesse est 
fugiat turpia et intelligenti naturà indigna. Verum 
quomodo qui ita dedignatur vitia, virtutis satelles 
fiat, subjungit. 


25:5193:168; 


Deinde justitiam exerce factis atque dictis : 

neve te ulla in re inconsiderate gerere assuescas : 

sed scito omnibus fatali lege moriendum esse. 

Divitias autem libenter aliquando quere , aliquando 
᾿ [amitte. 


. Qui se ipsum reveretur, cavet ne qua in vitium 
PüiL, Gic. 


prolabatur. Sunt autem vitiorum genera complu- 
ria: in animi parte rationali imprudentia, in irrita- 
bili ignavia, in parte ad concupiscendum propensa 
voluptatis et divitiarum amor, atque in omnibus 
simul facultatibus injustitia. Nobis igitur quatuor 
virtutum comitatu opus est ad ejusmodi vitia pro- 
pulsanda , prudentia quidem in facultate rationis 
compote , fortitudine in irritabili, temperantia in 
parte ad concupiscendum proclivi, justitia autem 
in omnibus simul facultatibus, quippe qua o- 
mnium virtutum perfectissima sit atque reliquas 
tanquam partes proprias contineat, Quapropter et 
hujus primum meminit carmen , deinde prudentize 
et optimorum deinceps studiorum qua a pruden- 
tia orta ad justitie consummationem conducunt, 
Is enim qui recta ratiocinatione utitur, sociam sibi 
asciscit in adversis fortitudinem , in jucundis tem- 
perantiam, in omnibus vero simul justitiam, At- 
que ita virtutum principium reperitur prudentia, 
finis autem justitia, medie vero fortitudo atque 
temperantia. Facultas enim illa, que omnia con- 
siderat, et qua quid cujusque actionibus accom- 
modatum sit semper inquirit, ut ad rationis nor- 
mam singula componantur, prudentie habitus est, 
qua optima est nature nostre intelligentis affe- 
ctio, unde reliquis etiam facultatibus decor accedit, 
adeo ut in fortitudinem mutetur iracundia, in 


70 


434. 


θνητὸν σῶμα μετουσία τις τῶν ἀρετῶν ἔρχεται, ὅπως 
ἂν xal τὰ συμπεφυχότα τῇ λογιχῇ οὐσία εὐσχημοσύνης 
χαὶ μετριότητος πληρωθῇ, Τὸ δὲ τῶν θείων ἀγαθῶν 
ἡγεμονοῦν f, φρόνησις αὕτη, χαλῶς ἐνιδρυθεῖσα τῇ 
λογικῇ ψυχῇ, δίδωσι περὶ πάντων εὖ βουλεύεσθαι, καὶ 
τὸν μὲν θάνατον ἀνδρείως φέρειν, τὴν δὲ ἀποθολὴν τῶν 
χρημάτων πράως χαὶ ἐμμελῶς. Πάσας γὰρ τὰς με- 
ταδολὰς τῆς θνητῆς φύσεως, χαὶ τῆς ἑπομένης αὐτῇ 
τύχης, σωφρόνως χαὶ ἀνεχπλήχτως ὑπομένειν ἣ φρό- 
γησις δύναται. Τὴν γὰρ φύσιν ἐχλελόγισται τῶν 
πραγμάτων, xal οἶδεν, ὡς ἀνάγχη τὸ συμπλασθὲν ἐκ 
"is καὶ ὕδατος διαλυθῆναι πάλιν εἰς αὐτά * xal πρὸς 
τὴν ἀνάγχην οὐχ ἀγριαίνεται" οὐδὲ ἀπρονόητα εἶναι 
τίθεται τὰ xaÜ' ἡμᾶς, ἐὰν τὸ θνητὸν ἀποθνήσχη. 
Γινώσχει γὰρὡς θανέειν πέπρωται ἅπασι, καί 
τις ὡρισμένος ἐστὶ χρόνος πρὸς διαμονὴν τοῖς θνητοῖς 
ἡμῶν σώμασιν, οὗ ἐνστάντος, οὗ δεῖ χαλεπαίνειν, ἀλλ᾽ 
ὡς νόμῳ θείῳ ἑχόντας ἕπεσθαι, Τοῦτο γὰρ νῦν 5$ πε- 
πρωμένη δηλοῖ, ὅροις τισὶν ἀναγχαίοις πεπερατῶσθαι 
τὴν θνητὴν ἡμῶν ζωήν * φρονήσεως δὲ ἴδιον εἶναι τοῖς 
τῶν χρειττόνων ἕπεσθαι δόγμασιν, οὐ τὸ μὴ ἀποθανεῖν, 
ἀλλὰ τὸ εὖ ἀποθανεῖν, ζητούσης. Ὁμοίως δὲ xol τὴν 
τῶν χρημάτων φύσιν οὖχ ἀγνοεῖ, ὅτι νῦν μὲν ἦλθε, νῦν 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


δὲ ἀπῆλθε, κατά τινας ὡρισμένας αἰτίας, αἷς ἀντιτεί- 
νειν ἀδέλτερον. Τῶν γὰρ οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν τῆς χτήσεως 
ἡμεῖς οὐ χύριοι. Οὐχ ἐφ᾽ ἡμῖν δὲ τὸ σῶμα καὶ τὰ χρή- 
ματα" xai ἁπλῶς, ὅσα τῆς λογικῆς ἡμῶν οὐσίας ἔξω 
χεῖται, οὔτε τὴν ἀρχὴν χτήσασθαι ἐφ᾽ ἡμῖν, οὔτεφυλάξαι 
ἐφ᾽ ὅσον βουλόμεθα. τὸ δέ, προσγινομένων xal ἀπογι- 
νομένων αὐτῶν, μετὰ ἀρετῆς ἀποδέχεσθαι αὐτά, xak 
ἀποτίθεσθαι, τοῦτο ἦν ἐφ᾽ ἡμῖν, καὶ τῆς λογιχῇς οὐὖ- 
σίας ἴδιον, ἂν μὴ ἀλογίστως ἔχειν περὶ τῶν συμόαι- 
νόντων ἑαυτὴν ἐθίζη, ἀλλὰ τοῖς θείοις ἕπηται μέτροις, 
οἷς πάντα τὰ περὶ ἡμᾶς ὥρισται, ᾿Ενταῦθα οὖν τὸ 
ἐφ᾽ ἡμῖν δύναμιν ἔχει μεγίστην, ἐν τῷ εὖ χρῖναι περὲ 
τῶν οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν, xo μὴ τῇ τούτων προσπαθεία τὴν 
τοῦ αὐτεξουσίου ἀρετὴν προσαπολέσαι, Τί οὖν 4 
ἔμφρων χρίσις λέγει ; Παρόντι μὲν τῷ σώματι χαὶ τῷ 
πλούτῳ χαλῶς χρῆσθαι, xal πρὸς ὑπηρεσίαν ἀρετῆς" 
ἀπιόντων δέ, εἰδέναι τὸ δέον, χαὶ πρὸς ταῖς ἄλλαις 
ἀρεταῖς ἀλυπίαν χερδαίνειν, Οὕτω γὰρ xol f, πρὸς 
θεοὺς εὐσέδεια τηρηθήσεται, xol τὰ τῆς δικαιοσύνης 
μέτρα, εἰ τὸ λογικὸν ἐχμάθοι ταῖς περιστάσεσιν εὖ 
xot καλῶς χρῆσθαι, xal τοὺς τῆς φρόνησεως ὅρους ἀν - 
τιτιθέναι τοῖς δοχοῦσιν ὡς ἔτυχε xai ἀτάχτως συμθαί- 


γειν. Ἄλλως γὰρ οὐχ ἂν ἀρετὴ ᾿φυλαχθείη, ἂν μὴ 


temperantiam cupiditas, justitia vero proportio- 
nem conservet, atque hoc modo mortalis noster 
homo ornatum accipiat ex abundantia virtutis , 
quie immortali homini insita est, Etenim przcipue 
virtutes a mente in animum rationalem immissz 
lucent ejusque propria forma sunt et perfectio et 
vite beatitas, In illud autem quod rationis expers 
est et in mortale corpus virtutum quzdam trans- 
it communio , ut ista etiam, qua rationali natura 
conjuncta sunt, decore et modestia repleantur. 
Hec vero prudentia, quà divinorum bonorum 
principatum tenet, rite in animo rationali insita, 
facit ut recta de omnibus consilia capiamus, at- 
que ut mortem ipsam fortiter, facultatum vero 
jacturam placide et decenter toleremus. Nam pru- 
dentia preditus nature mortalis fortunzque ei 
adjuncte mutationes omnes composita mente et 
impavide potest sustinere, Etenim considerata re- 
rum natura scit, id quod ex terra et aqua forma- 
tum est, in ea rursus necessario dissolvi atque 
adeo in necessitatem non instigatur, nec statuit 
providentia res humanas non regi, si id quod 
mortale est moritur. Quippe omnibus fatali lege 
moriendum esse cognovit, et quoddam caducorum 
corporum nostrorum permansioni tempus esse 
definitum, quo instante , nos non irasci, sed ei, 
ut divinz legi, lubentes obsequi oportet. Id enim 
fatum híc significat , terminis quibusdam necessa- 
riis vitam nostram mortalem definiri, esse autem 
prudentie proprium, deorum decretis obsequi, 


quippe quz non mortis effugium, sed bene mo- 
riendi rationem querat. Similiter et divitiarum 
natura perspecta non ignorat, eas nunc accedere, 
nunc decedere, ex fixis quibusdam causis, quibus 
obluctari stultum est, quandoquidem eorum, 
quz non sunt nostri arbitrii, possessio in nostra 
non est potestate, Nostri autem arbitrii non sunt 
corpus et divitize , atque in summa, quacunque 
extra rationalem nostram naturam posita sunt, 
eorum neque comparatio penes nos initio est, ne- 
que retentio quamdiu volumus, sed ea, quum ac- 
cedunt atque decedunt, cum virtute accipere et 
deponere, id penes nos est et nature rationalis 
proprium, si illa non inconsiderate se gerere in 
iis que contingunt assuescat, sed divinis legibus 
obsequatur quibus omnia nostra definita sunt. 
Hic igitur id quod nostri arbitrii est vim habet 
maximam, sitam in recto judicio de rebus, quae 
non sunt in nostra potestate, atque in cautione 
ne harum cupiditate liberi arbitrii virtutem amit- 
tamus. Quid igitur prudens judicium suadet? ut 
corpore et divitiis, quum adsunt, recte et ad vir- 
tutis ministerium utamur, quum autem decedunt, 
ut meminerimus quid deceat, et ad alias virtutes 
indolentiam lucrifaciamus. [τὰ enim et pietas in 
deos et justitiz regule conservabuntur, si id quod 
ratione preditum est rerum casibus recte atque 
honeste uti didicerit et prudentie decreta illis 
opponere , quz fortuito nulloque ordine videntur 
contingere. Aliter enim virtus conservari non 


IN AUREUM CARMEN. 


ὀρθοδοξία τις ἐνυπάρχῃ τῇ λογιχῇ οὐσία. Οὔτε γὰρ 
τοῖς χρείττοσιν ἕπεσθαι δύναται, ὡς χρείττοσιν, ἀλλὰ 
ὡς ὑπὸ τυράννων βιαζόμενος διατεθήσεται" οὔτε τῶν 
συζώντων λόγον τινὰ ποιήσεται, οὔτε σώματος, ἢ χρη- 
μάτων τὴν ἀρίστην οἰχονομίαν ἐξευρήσει, ἀλογίστως 
ἔχειν ἑαυτὸν ἐθίσας. Ὅρα γὰρ ὅτι οἱ ἐξ ἅπαντος φεύ- 
Ὕοντες τὸν θάνατον, ἢ τὰ χρήματα τηρεῖν ἐπιθυμοῦν- 
] SAC, CB, ; , , 

τες, πολλαῖς ἐξ ἀνάγχης ἀδιχίαις χρήσονται xal βλα- 
σφημίαις, ἀρώμενοι μὲν χατὰ θεῶν ἀνόσια, χαὶ μὴ 
προνοεῖσθαι φάσχοντες, ἐπειδὰν περιπέσωσιν οἷς ἀνο- 
, H z δῷ δὲ M 3). 15 m M 
ἥτως ἔφευγον, ἀφειδῶς δὲ τοὺς ἄλλους ἀδικοῦντες, xal 
τὰ πάντων ἀθροίζειν πειρώμενοι πρὸς τὸ ἑαυτοῖς λυσι- 
τελές, ὡς οἴονται. Καὶ οὕτως ἐχφανὴς f, τῆς Ψευδο- 
δοξίας ἐν αὐτοῖς γίνεται βλάδη, ὡς τὰ μέγιστα τῶν 
χαχῶν ἐχύλαστάνειν: ἀδιχίαν μὲν πρὸς τοὺς διιοίους, 
ἀνοσιότητα δὲ πρὸς τοὺς χρείττονας. *Qy χαθαρεύ- 
σειεν ἂν ὃ τοῖς προχειμένοις στίχοις πειθόμενος, ὃ τῇ 
εὐλογίστῳ χρίσει τὸν θάνατον γενναίως ὑπομένων, xai 
τὴν τῶν χρημάτων ἀποδολὴν οὐκ ἀφόρητον ἡγούμενος. 
3 T ^ ᾿ ,ὔ “2 Η͂ 6 / € 

Ἐξ ὧν καὶ πρὸς δικαιοσύνην ἀφορμὰς λαμέάνει, ὡς 
δέοι τῶν ἀλλοτρίων ἀπέχεσθαι, χαὶ βλάπτειν μηδένα, 

94.5 m - »y "w 
μηδὲ ὠφέλειαν ἑαυτοῦ τὰς τῶν ἄλλων ποιεῖσθαι συμ.- 


435 


φοράς. Τούτων δὲ οὐδὲν τηρῆσαι δυνατὸς ἔσται ὅ 
θνητὴν ὑπολαμβάνων εἶναι τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν, xo ἀλο- 
γίστως ἔχειν ἑαυτὸν ἐθίσας. τί μέν ἐστι τὸ ἀποθνῇ- 
σχον ἡμῶν μηδαμῶς λογιζόμενος, καὶ τὸ τῶν χρημάτων 
δεόμενον, τί δὲ τὸ ἀσχοῦν τὴν ἀρετήν, χαὶ τὸ ἐκ ταύ- 
τῆς ὠφελούμενον. Μόνη γὰρ ἣ τούτων διάχρισις 
προθυμίαν εἰς ἀρετῆς ἄσχησιν ἂν παράσχοι, χαὶ πρὸς 
m m e , m e 
τὴν τῶν χαλῶν χτῆσιν ἐπεγείρειεν ἣ ex τοῦ γνῶθι 
σεαυτὸν χαὶ αἰσχύνεο σαυτὸν ἔνθεος ὁρμή. 
Πρὸς γὰρ τὴν. ἡμετέραν ἀξίαν καὶ τὰ τῶν ἄλλων xa- 
- -— * ^ 
θήχοντα παραμετρεῖσθαι δεῖ ἐν ἔργοις τε xot λόγοις. 
*H δὲ τῶν καθηχόντων τήρησις ἀπαράύδατος δικαιοσύνη, 
᾿ LÀ ^ 4 / m Y P J 
ἂν εἴη" διὸ xal προτέταχται τῶν ἄλλων ἀρετῶν , ἵνα 
τῶν χαθηχόντων γένηται μέτρον. Δικαιοσύνην 
γάρ, φησιν, doxet ἔργῳ τε λόγῳ τε. Οὐχ οὖν 
οὐδὲν βλάσφημον ἐρεῖς ἐν ἀπωλείαις γρημάτων, 7, 
νόσων ἀλγηδόσιν, ἵνα μὴ ἀδικῆῇς ἐν λόγῳ * ἀλλ᾽ οὐδὲ 
τὰ τῶν πλησίον ἁρπάσεις, οὐδὲ μηχανήσγ, δυστυχίας 
ἀνθρώποις, ἵνα μὴ ἀδιχῇς ἐν ἔργῳ. Δικαιοσύνης. γὰ 
d y Mn qu Menem eve. » "ne γον 
τὴν Ψυχὴν φρουρούσης, τὰ προσήχοντα ἂν πράττοιμεν 
M 3 7 M M LP 5 , “ 1 
xai περὶ ἀνθρώπους, xoi περὶ ἡμᾶς αὐτούς, Τῆς δὲ 
δικαιοσύνης τὸ ἄριστον μέτρον ἐστὶν ἣ φρόνησις " ὅθεν 


possit, nisi natura rationalis rectas opiniones im- 
biberit. Neque enim superis, quatenus superi 
sunt , homo obsequi poterit, sed ita, quasi tyran- 
norum vi coactus, erga eos afficietur; neque ul- 
lam eorum , quibuscum vivit, rationem habebit, 
neque optimum corporis aut pecunie usum inve- 
niet, si inconsiderate se gerere assueverit. Vide 
enim, ut ii qui quoquo modo mortem evitare 
aut divitias retinere cupiunt, multa necessario in- 
juste faciant et maledicta effutiant , impiis utique 
adversus deos exsecrationibus utentes, et provi- 
dentiam esse negantes, quum in ea inciderunt, 
quz stulte fugiebant, aliis vero crudeliter nullam 
non injuriam inferentes et ceterorum omnium 
res in suum, quemadmodum opinantur, usum 
coacervare conantes. Atque ita manifesta in iis 
false opinionis labes est, ut malorum maxima 
oriantur, injustitia in similes, impietas autem ad- 
versus superos, ἃ quibus ille erit immunis qui 
versibus hic propositis auscultans judicio ad ra- 
tionis normam composito mortem fortiter pati 
potest atque facultatum jacturam haud intolera- 
bilem esse existimat, Unde et justitiee colende ma- 
teriam sumit, quod ab alienis abstinere oporteat 
neminique nocere, neque ex aliorum incommodis 
sua comparare commoda. Horum vero nihil ob - 
servare is poterit, qui mortalem esse animum 
suum arbitratur quique inconsiderate se gerere 
assueverit, nunquam secum reputans, quid sit 
illud nostrum quod moritur et quod divitiis eget, 
quid vero id quod virtutem colit et ex ea commo- 


dum percipit, Sola enim horum dijudicatio nos 
ad exercitationem virtutis promtos reddat atque 
ad honesta comparanda excitet divinus ille impe- 
tus, qui ex hisce preceptis, nosce te ipsum et 
verere te ipsum , oritur, Oportet enim ex nostra 
dignitate czeterorum etiam officia in factis dictis- 
que metiri. Officiorum autem inviolata observatio 
est justitia; quapropter et hic csteris virtutibus 
preponitur, ut officiorum mensura sit. Dicit 
enim : Justitiam exerce factis atque dictis. Nihil 
igitur maledictorum dices, amissis divitiis aut 
inter morborum cruciatus, ne verbis justitiam 
violes : sed neque vicinorum bona auferes, nec 
calamitates hominibus strues, ne factis sis injustus. 
Si enim justitia animum custodiat, nos et diis et 
hominibus et nobismet ipsis debita prestabimus 
officia. Optima vero justitiz regula est prudentia; 
unde huic precepto , justitiam exerce, adjecit il- 
lud, neve te ulla in re inconsiderate gerere assue- 
$cas, quasi justitia sine prudentia non possit exstare. 
Id enim revera justum est quod perfecta pruden- 
tia decernit. Haec vero est ea, qus nulla in re 
inconsiderate se gerit, sed et mortale corpus et 
ea qus illi sunt usui diligenter considerat; omnia 
autem virtute inferiora ducens maximam etiam 
commoditatem esse judicat optimam animi ratio- 
nalis affectionem , per quam et cetera, quantum 
fieri potest, exornantur. Hujusmodi igitur est 
versuum propositorum scopus, ut quatuor actuo- 
sarum virtutum comitatum ostendant easque tra- 
dant auditoribus vigilanter custodiendas, et quem- 


28. 


436 


τῷ, δικαιοσύνην ἄσχει, ἐπήγαγε, μηδ᾽ ἀλογίστως σαυ- 
τὸν ἔχειν περὶ μηδὲν ἔθιζε ioc μὴ δυναμένης ὑποστῇ- 
vat δικαιοσύνης ἄνευ φρονήσεως. 'loUro γάρ ἐστιν 
ὄντως δίκαιον, ὃ ἣ τελεία φρόνησις ὁρίζει. Αὕτη δ᾽ 
ἂν εἴη ἡ περὶ μηδὲν ἀλογίστως ἔχουσα, ἀλλ᾽ ἐπεσχεμ.- 
μένως μὲν περὶ τοῦ σώματος ἔχουσα, ἐπεσχεμμένως 
δὲ χαὶ περὶ τῶν εἰς τὴν τούτου χρείαν συντελούντων " 
πάντα δὲ ἀτιμότερα ἀρετῆς τιθεμένη, καὶ μεγίστην 
ὠφέλειαν τὴν ἀρίστην διάθεσιν τῆς λογικῆς ψυχῆς; 
ἀφ᾽ ἧς καὶ τὰ ἄλλα χοσμεῖται κατὰ δύναμιν. 'Γοιοῦ- 
τος μὲν τῶν προχειμένων ἐπῶν Ó σχοπός, τὴν τετράδα 
τῶν πραχτιχῶν ἀρετῶν ἀναφῆναι xal παραδοῦναι τοῖς 
ἀκροαταῖς, μετὰ τῆς ἀγρύπνου τηρήσεως, xai παρα- 
φυλαχῆς τῆς ἐν λόγοις καὶ ἔργοις πρεπούσης. Τὸ μὲν 
γὰρ φρόνησιν, τὸ δὲ ἀνδρείαν, τὸ δὲ σωφροσύνην, 
παραδίδωσι" τὸ δὲ προηγούμενον αὐτῶν τὴν ἐπὶ πά- 
σαις ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς χοινῶς ἐπιθεωρουμένην 
δικαιοσύνην ἀσχεῖσθαι παραινεῖ' τὸ δέ, χρήματα δ᾽ 
ἄλλοτε μὲν κτᾶσθαι φίλει, ἄλλοτ᾽ ὀλέσσαι,, παρίστη- 
ctv , ὅτι τῇ σωφρονιχῇ διαθέσει καὶ f; ἐλευθεριότης πα- 
ρέπεται, ἀρετὴ οὖσα περὶ χρήματων πρόσοδον χαὶ 
δαπάνην. Τὸ γὰρ μόνον τότε αὐτὰ χτᾶσθαι, χαὶ 
ἀποχτᾶσθαι, ὅτε δίδωσιν ὃ λόγος, μιχρολογίας xoi 
ἀσωτίας προαναιρεῖ τὰς ἀφορμάς. Ταῦτα δὲ πάντα, 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ὡς ἀπὸ πηγῆς καὶ ἀρχῆς πρώτης, τοῦ ἑαυτὸν αἰσχύ- 
νεσθαι προάγεται. Τοῦτο δὲ τὸ παράγγελμα προείλη- 
φεν ἐν ἑχυτῷ τὸ Σαυτὸν γνῶθι, ὃ πασῶν μὲν σπου-- 
δαίων πράξεων, πασῶν δὲ θεωρητικῶν γνώσεων 
προὐποχεῖσθαι δεῖ, ᾿Επεὶ πόθεν εἰσόμεθα, ὅτι προσ- 
ἤχει ἡμῖν μετριάσαι τῶν παθῶν, xal γνῶναι τὰ 
ὄντα ; ᾿Απορεῖται γὰρ περὶ αὐτῶν" πρῶτον μέν, εἶ δυ- 
νατὰ ἀνθρώποις ταῦτα - ἔπειτα, εἰ ὠφέλιμα τοῖς 
ἔχουσι γίνεται. Φαίνεται γὰρ πᾶν τοὐναντίον ἔλατ- 
τούμενος ἐν τοῖς χατὰ τὸν βίον 6 σπουδαῖος, τῷ μὴ 
λαμβάνειν ἀδίχως ὅθεν οὐ δεῖ, xal τῷ ἀναλίσχειν δι- 
χαίως εἰς ἃ δεῖ" xal περὶ τὸ σῶμα παντὸς μᾶλλον 
εὐεπιχειρήτως διάχειται, μήτε ἀρχὴν αὐτὸς ἐπιτη- 
δεύων, μήτε ἀνελευθέρως θεραπεύων τοὺς ἄρχοντας. 
Ὥστε, εἰ μή τις ἄλλη οὐσία ἐν ἡμῖν εἴη ἀπὸ τῆς ἀρε- 
τῆς ὠφελουμένη ) σχολῇ γε ἂν πλοῦτον ἢ δυναστείαν 
δι’ αὐτὴν προησοίμεθα. Ὅθεν καὶ οἱ θνητὴν οἰόμενοι 
τὴν ψυχὴν περὶ τοῦ μὴ προΐεσθαι τὴν ἀρετὴν. χομ- 
ψεύονται μᾶλλον, ἢ ἀληθεύουσιν. — Ei γὰρ μὴ εἴη τι 
ὑπομένον ἡμῶν μετὰ θάνατον, καὶ τοῦτο φύσιν ἔχον 
ἀληθείᾳ καὶ ἀρετῇ κοσμεῖσθαι, (οἷον δή φαμεν ibü 
τὴν λογικὴν ψυχήν,) οὖκ ἂν ἔφεσις ἡμῖν καθαρὰ γέ- 
voto τῶν x«AGw. Προαναιρεῖται γὰρ ἣ ὑποψία τῆς 
φθορᾶς τὴν περὶ ταῦτα σπουδήν, xol πρὸς ἀπολαύσεις 


admodum decet in dictis factisque observandas. 
Docet enim ex iis unus prudentiam , alter forti- 
tudinem, tertius temperantiam ; eorum vero pri- 
"mus hortatur ad justitie exercitationem, quae 
communiter in. ceteris omnibus virtutibus cerni- 
tur : iste autem versus, divitias autem libenter ali- 
quando quere, aliquando. amitte, docet porro 
temperantis affectionis comitem esse liberalita- 
tem, quz in virtutum numero posita circa pecu- 
niarum reditum et sumtus versatur. Hae enim tunc 
tantum , quum ratio suadet, quesite et expen- 
dendo. amisse sordium et prodigentiz occasiones 
précidunt. At omnia ista ab eo quod est se ipsum 
vereri, tanquam a fonte et principio ducuntur. 
Hoc vero preceptum in se anticipatum continet 
illud ze ipsum nmosce, quod omnium bonarum 
actionum omnisque contemplativz scientie fun- 
damentum esse debet, Nam unde sciemus affectus 
esse moderandos et eorum qus vere sunt. noti- 
tiam comparari oportere? Quippe de istis dubita- 
tur, primum , an in hominum potestate sint, 
deinde an utilia habentibus sint. Apparet enim 
omnino contra eo deteriorem esse viri probi in 
hac vita conditionem , quod non injuste inde 
sumit, unde non debet, et quod juste sumtus fa- 
cit, in quz oportet : quin et ille, quod ad cor- 
pus attinet, injuriis omnium maxime est obnoxius, 
quippe qui nec imperium affectet , nec imperanti- 
bus serviliter aduletur : adeo ut nisi alia quedam 


natura in nobis sit, cui virtus prodest, vix ejus 
causa divitias aut principatum repudiaturi simus, 
Quamobrem et illi, qui animum mortalem esse 
arbitrantur, quum de virtute non projieienda 
disputant, scite cavillantur potius, quam vera 
proferunt, Nisi enim nobis inesset aliquid post 
mortem superstes futurum atque ita naturá com- 
paratum, ut virtute et veritate ornari queat, (cu- 
jusmodi esse dicimus animum rationalem, ) nullum 
nobis sincerum foret honestorum desiderium. 
Precludit enim horum studium suspicio interitüs 
et nos ad corporeas voluptates , qualescunque tan- 
dem ille sunt et undecunque comparari possunt , 
attrahit, Quo enim pacto de illorum sententia viri - 
prudentis aut etiam mediocri judicio prediti esse 
videatur, non omnia corpori indulgere , per quod 
etiam ipsa animi substantia conservatur, quippe 
qui perse non exstet, sed e corporis quapiam 
conformatione oriatur? Quomodo autem virtutis 
gratia corpus projiciemus, si una cum corpore 
animum quoque ipsum perdemus, adeo ut nus- 
quam sit virtus , cujus amore mortem passi sumus. 
Sed de his a viris divinis abunde demonstratum 
est, immortalem esse animum et natura talem, ut 
sola virtute ornari possit. Nunc autem probato 
hoc dogmate ad ea qus sequuntur transeamus, 
hoc tantum prius dictis addentes, quemadmodum 
ex nature nostre ignoratione nullum non vitium 
irrepit, ita, si nosmnet ipsos noscamus eaque de- 


ἄγει σωματιχάς, ὅὁποῖαί ποτ᾽ ἂν ὦσιν αὐταί, xal πόθεν 
ἂν πορίζεσθαι δύνωνται. Πῶς γὰρ δόξει ἔμφρονος 
εἶναι, xav αὐτούς, ἢ μετρίως καθεστηκότος, μὴ πάντα 
χαρίζεσθαι τῷ σώματι, δι᾿ ὃ xol f τῆς ψυχῆς ὑπό- 
στασις σώζεται, οὐχ οὔσης μὲν χαθ᾽ αὑτήν, ἐπιγινομέ- 
νης δὲ τῇ ποιᾷ διαπλάσει τοῦ σώματος ; Πῶς δὲ προ- 
ἡσόμεθα δι᾿ ἀρετὴν τὸ σῶμα, μέλλοντες καὶ τὴν ψυχὴν 
αὐτὴν ἅμα τῷ σώματι διαφθείρειν, ὥστε μηδαμοῦ 
εἶναι τὴν ἀρετήν, ἧς ἐφέσει τὸν θάνατον ὑπεμείναμεν ; 
᾿Αλλὰ περὶ μὲν τούτων ἱκανῶς τοῖς θείοις ἀνδράσιν 
ἀποδέδειχται, ὅτι τε ἀθάνατος ἣ Joy, καὶ ὅτι διὰ 
μόνης ἀρετῆς χοσμεῖσθαι πέφυχε, Νῦν δὲ τὸ παρὸν 
ἐπισφραγισάμενοι δόγμα; ἐπὶ τὰ ἑξῆς μεταδαίνωμεν, 
τοσοῦτον τοῖς προειρημένοις ἐπειπόντες, ὅτι ὥσπερ τῇ 
ἀγνοίᾳ τῆς οὐσίας ἡμῶν πᾶσα ἐπεισρεῖ χακία, οὕτω 
τῇ ἑαυτῶν γνώσει, καὶ ἀπαξιώσει τῶν μὴ πρεπόντων 
τῇ λογικῇ φύσει, ἣ τῶν χαθηχόντων ἀπαραλόγιστος 
τήρησις εὑρίσχεται πανταχοῦ" τοῦτο δὲ τῶν xac 
μέρος ἀρετῶν γίνεται μέτρον. Ὥς γὰρ πρὸς χανόνα 
. τὴν οὐσίαν ἡμῶν ἀποθλέποντες, τὸ δέον ἐν πᾶσιν εὗ- 
ρίσχομεν, κατὰ τὸν ὀρθὸν λόγον συμφώνως τῇ ἑαυτῶν 
οὐσίᾳ διαζῶντες. Πᾶν γὰρ ὃ ἀμείνονα τὴν ψυχὴν 
ποιεῖ, χαὶ πρὸς τὴν φύσει πρέπουσαν εὐζωΐαν αὐτὴν 
ἀνάγει, τοῦτο ὄντως ἀρετὴ xal φιλοσοφίας νόμος" τὰ 
δὲ μόνον πρὸς ἀνθρωπίνην εὐσχημοσύνην τείνοντα, 
δουλοπρεπῇ ἐστι σοφίσματα xal σχιαγραφία τῶν χα- 
λῶν, τὸν παρὰ τῶν πολλῶν ἔπαινον θηρωμένη, xoi 
τοῦ δοχεῖν μόνον, οὐ τοῦ εἶναι, ἀγαθὸν τὴν πᾶσαν 
ποιουμένη φροντίδα, Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τούτων. 


IN AUREUM CARMEN. 


437 


Τοῖς δὲ ὀρθοῖς λογισμοῖς ἐξ ἀνάγχης ἕπεται xol περὶ 
τῶν δοχούντων ἀτάχτως xarà τὸν βίον συμύαίνειν μὴ 
ἀλογίστως ἔχειν, ἀλλ᾽ εὖ καὶ γενναίως ἀπολελογίσθαι 
τὰς τούτων αἰτίας, xai φέρειν αὐτὰ μηδὲν ἐγχαλοῦν- 
τας τοῖς ἐπιμεληταῖς ἡμῶν, οἱ πρὸς ἀξίαν ἀπονέμοντες 
ἑχάστῳ τὰ προσήχοντα, οὐ τῶν ἴσων ἠξίωσαν ἅπαντας 
* M , , - * * 
τοὺς μὴ ὁμοίως mpo6s6uoxórac. Πῶς γὰρ ἂν προ- 
νοίας μὲν οὔσης, xol τῆς ψυχὴς ἡμῶν ἀφθάρτου μὲν 
, 5. ἢ , T 2 7 x 2 
χατ᾽ οὐσίαν, προαιρέσει δὲ αὐτοχινήτῳ πρὸς ἀρετὴν ἢ 
xaxíav ὁρμώσης, ἐνὴν τὰ ἴσα τοῖς μὴ ἴσοις τοὺς τοῦ 
πρὸν ἀξίαν φύλαχας νόμου ἀποδιδόναι, ἀλλὰ μὴ τὴν 
- 
προσήχουσαν ἀπονέμειν ἑχάστῳ τύχην, ἣν xol προϊὼν 
2 , x m , ΟΣ Y 
εἰς γένεσιν ὃ ἄνθρωπος χληροῦσθαι λέγεται; Ei οὖν μὴ 
μῦθος τὸ εἶναι πρόνοιαν, ἀπονέμουσαν ἑχάστῳ τὰ πρέ- 
ποντα, χαὶ τὴν ψυχὴν ἡμῶν ἀθάνατον εἶναι, δῆλον, 
ὡς μεταστῆσαι δεῖ τὴν αἰτίαν τῶν ἀλγεινῶν ἀπὸ τοῦ 
^ - 2 3 e. E , 2 T 4.7552 
διοικοῦντος ἐφ’ ἡμᾶς αὐτούς, ἐξ οὗ xal τὸ ἰᾶσθαι τὰ 
δυσχερῇ δύνασθα! δώσει ὃ λόγος. "Ev ἑαυτοῖς γὰρ 
εὑρόντες τὰς αἰτίας τῆς τοσαύτης ἀνωμαλίας, πρῶτον 
μὲν τῷ ὀρθῷ τῆς χρίσεως ἐπελαφρυνοῦμεν τῶν συμ.- 
δαινόντων τὸ μοχθηρόν" ἔπειτα ταῖς ἱεραῖς μεθόδοις 
xai ταῖς ὀρθαῖς νουθετήσεσι μεθαρμόζοντες τὴν ψυχὴν 
πρὸς τὸ ἄμεινον, παντελῶς ἑαυτοὺς τῶν ἀλγεινῶν 
2 , rp ^3 2 m 2. 3 , 
ἐλευθερώσομεν. Τὸ δὲ πάσχοντα χαχῶς μηδ᾽ αἰσθά- 
νεσθαι τὰς αἰτίας, μηδὲ χαταμαντεύεσθαι τοῦ εἰχότως 
; * T4. 257 2 , ». 

συμόαίνοντος, ἑαυτὸν ἦν ἐθίσαντος ἀλογίστως ἔχειν 
περὶ παντός, ὃ νῦν ἀπηγόρευσεν ὃ λόγος. ᾿Ἀνάγχη 
γὰρ τὸν ἀζητήτως ἔχοντα τῆς ἀληθοῦς αἰτίας ἐπὶ τὴν 
χρείττονα οὐσίαν μεταφέρειν τὸ ἔγχλημα, ἢ ὅτι οὐχ 


dignemur qus naturam rationalem dedecent, 
justam: officiorum observationem ubique reperiri. 
H»c autem singularum virtutum mensura est, 
Nam si naturam nostram tanquam regulam spe- 
ctamus, id quod decet in omnibus invenimus, 
secundum rectam rationem nostre nature con- 
gruenter viventes, Quidquid enim animum melio- 
rem reddit eumque ad vite beatitudinem nature 
convenientem evehit, id revera virtus est et phi- 
losophie lex : quacunque autem ad hominem 
solum decorandum pertinent serviles astutize sunt 
et inanis virtutum species , quz laudem apud vul- 
gus venatur atque in hoc omnem ponit curam, ut 
quis videatur tantum , non ut sit bonus. Atque 
hzc quidein de his dicta sufficiant. Ex recta autem 
rerum consideratione sequitur necessario , ut circa 
ea quoque, quse in vita nullo ordine videntur con- 
tingere, non inconsiderate nos geramus, sed ut 
probe et ingenue commemoratis causis illa tole— 
remus, sine ulla curatorum nostrorum incusatione, 
qui pro dignitate suum cuique tribuentes non pa- 
ribus przemiis omnes , quorum dispar fuit anteacta 
vita, dignati sunt, Nam quum mundus providen- 


— 


tia administretur et animus noster natura quidem 
immortalis, sed spontaneo voluntatis motu ad 
virtutem aut vitium propensus sit, qui fieri po- 
tuit , ut illi qui legis ad merita spectantis custodes 
sunt, paria non paribus redderent ac non uni- 
cuique convenientem fortunam tribuerent, quam 
et ipse homo in hunc mundum proficiscens sortiri 
dicitur? Si ergo providentiam esse, quae suum 
cuique tribuit, et animum nostrum esse immorta- 
lem, non sit fabula, manifestum est eorum quae 
nobis molesta sunt causas ab administratore ad 
nosmet ipsos esse transferendas , unde et sanandi 
crumnas nostras facultatem prebebit carmen. 
Nam quum in nobis ipsis tante inezqualitatis cau- 
sas deprehenderimus , primum recto judicio mala 
quae nobis accidunt leviora efficiemus, deinde 
sacris artibus et rectis monitis animum corrigentes 
crumnis nos prorsus liberabimus, Sed male affe- 
ctum nec rei causas sentire nec de re merito eve- 
niente conjicere hominis est in omni re inconsi- 
derate. se gerere soliti, quod nunc prohibet 
carmen, Est enim necesse eurn , qui veram causam 
non scrutatur, culpam in superiorem naturam 


438 


ἔστι παντελῶς, ἢ ὅτι οὐχ ἐπιμελεῖται ἡμῶν ὀρθῶς. 
Τὰ δὲ τοιαῦτα δοξάσματα οὐ μόνον τὰ Ex προξιοτῆς 
χαχὰ ἐπιτείνει, ἀλλὰ καὶ εἰς πᾶσαν πονηρίαν τὴν ψυ- 
χὴν ἐπεγείρει, καὶ τῆς αὐτεξουσίου θεραπείας αὐτὴν 
ἀποστερεῖ, τῷ προστιθέναι λανθανούσας αἰτίας τῶν 
νῦν δυσχεραινομένων. Πῶς δὲ δεῖ περὶ τούτων φιλο- 
σοφεῖν, ἐπάχουσον αὐτῶν τῶν ἐπῶν. 


XI. 17—20. 


Ὅσσα τε δαιμονίῃσι τύχαις βροτοὶ ἄλγε᾽ ἔχουσιν 
ὧν ἂν μοῖραν ἔχῃς πράως φέρε, μηδ᾽ ἀγανάκτει. 
Ἰᾶσθαι δὲ πρέπει, καθόσον δύνῃ" ὧδε δὲ φράζεν᾽ 
οὐ πάνυ τοῖς ἀγαθοῖς τούτων πολὺ μοῖρα δίδωσι. 


Πρὸ τῆς ἄλλης ἐξηγήσεως ἐχεῖνο προειπεῖν δεῖ, ὅτι 
ἄλγεα νῦν λέγει τὰ ἐπίπονα, καὶ τραχυτέραν ἡμῖν 
τὴν ὁδὸν τοῦ βίου παρασχευάζοντα" οἷον νόσον, πενίαν, 
φιλτάτῶν ἀποδολήν, ἀδοξίαν ἐν πόλει. Ταῦτα γὰρ 
χαλεπὰ μέν ἐστι, xal δυσδιάθετα χατὰ τὸν βίον" οὐ 
μὴν ὄντως xaxd, οὐδὲ αὐτῇ τῇ ψυχῇ βλαδερὰ τυχγάνει, 
ἐὰν μὴ αὐτὴ ἐθέλῃ διά τι τούτων εἰς κακίαν ἀποχλῖναι" 
ὃ καὶ ἐπὶ τῶν ἀγαθῶν δοκούντων πάθοι ἄν, μὴ βουλη- 
θεῖσα καλῶς αὐτὰ μεταχειρίζεσθαι: οἷον ὑγίειαν καὶ 
πλοῦτον καὶ δυναστείαν. ἴΕστι γὰρ καὶ ἐν τούτοις 
χαχυνθῆναι, καὶ ἐν τοῖς ἐναντίοις ἀρετὴν χτήσασθαι. 
'Tà δὲ ὄντως χαχά, τὰ ἐκ προαιρέσεώς ἐστιν ἅμαρτανό- 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


μενα, οἷς συνεισελθεῖν ἀρετὴν φύσιν οὐχ ἔχει. Ταῦτα 
δέ ἐστιν ᾿Αδικία; καὶ Ἀχολασία, καὶ πάντα ὅσα τὴν 
τοῦ χαλοῦ σύζευξιν οὐχ ἐπιδέχεται. Οὐ γάρ ἐστιν 
οὐδενὶ τῶν τοιούτων τὸ χα λῶς ἐπιφθέγγεσθαι" οἷον, 
ἀδικεῖ χαλῶς, ἀχολασταίνει χαλῶς, ὥσπερ ἐπὶ τῶν 
ἐχτὸς χαχῶν λέγομεν, νοσεῖ χαλῶς, πένεται χαλῶς" 
ὅταν εὖ xal χατὰ τὸν ὀρθὸν λόγον τὰ τοιαῦτα φέρῃ ὅ 
ἄνθρωπος. ῬὩαῖς δὲ ψυχικαῖς πονηρίαις oüx ἐπιφέρε- 
ται τὸ χαλῶς,, διότι ἀποστροφαί εἰσι καὶ ἀποτεύγματα 
τοῦ ὀρθοῦ λόγου, ὃν φύσει ἐνόντα, xal ἐγγεγραμμένον 
αὐτῇ, σταρορᾷ 4j ἀνθρώπου ψυχὴ ὑπὸ τῆς προσπαθείας 
ἀποτυφλουμένη. ΤΓεχμήριον δὲ τοῦ ἐνεῖναι τὸν ὀρθὸν 
λόγον τοῖς ἀνθρώποις, τὸ καὶ τὸν ἄδικον, ἐν οἷς μηδὲν 
αὐτῷ διαφέρει, χρίνειν δικαίως, xal τὸν ἀκόλαστον, 
σωφρονιχῶς" xal ὅλως, τὸν χαχὸν ὀρθαῖς ἐπιδολαῖς 
χρῆσθαι, ἐν οἷς ἀπροσπαθής ἐστι, Διὸ xal μεθίστα-- 
σθαι δύναται ὃ φαῦλος εἰς ἀρετὴν καταγνώσει τῆς προ- 
τέρας χαχίας. Οὐ μὴν διὰ τοῦτο ἐνυπάρχειν δεῖ χαὶ 
τὸν μὴ ὀρθὸν λόγον, ἵνα ἀρχὴ τῶν χαχιῶν οὗτος γένη- 
ται, ὥσπερ ἐχεῖνος τῶν ἀρετῶν. ἌἈρχεῖ γὰρ παρὼν 6 
ὀρθὸς λόγος, ὥσπερ νόμος ἐν πόλει, τά τε χατ᾽ αὐτὸν 
πραττόμενα χαὶ τὰ παρ᾽ αὐτὸν διορίζειν, χαὶ τὰ μὲν 
ἀποδέχεσθαι. τὰ δὲ σωφρονίζειν. Καὶ οὐδὲν δεῖ χα- 
χῶν ἀρχῆς, οὔτε ἐνυποχειμένης οὔτε ἔξωθεν χαχοποιὸν 
αἰτίαν ἐνδιδούσης: ἀγαθῶν δὲ δεῖ ἀρχῆς μάλιστα xal 


transferce , vel nullum omnino esse Deum dicendo 
vel non recte ab eo res nostras administrari. At 
vero ejusmodi opiniones non solum mala ex ante- 
acta vita repetenda augent et intendunt , sed etiam 
animum ad omnem nequitiam incitant, eumque 
curatione , qua penes ipsurn est, privant presen- 
tia quibus vexamur mala ad occultas causas refe- 
rendo. Quomodo autem de his philosophari opor- 
teat, ex ipsis versibus disce : 


XI. 17-20. 


Quibus porro infortuniis divinitu» anguatur homines, 
horum partem fatalem quamcunque sortitus es, le- 
[niter fer et sine indignatione. 
Sed remedium adhibere decet quantum potes : sic 
[autem tecum reputa, 

laud admodum multa bonis talia fatum invehere. 


Antequam ad ceterorum explicationem acce- 


damus, hoc przfari oportet, ea nunc ἄλγεα ap- 


pellari, quae molesta sunt et asperiorem nobis 
vite viam reddunt, velut morbum , paupertatem, 
carissimorum jacturam et in civitate ignominiam, 
Nam hac quidem gravia sunt nec concoqui in 
vita fàcile queunt, que tamen non revera sunt 
mala, nec animo nocent, nisi ipse ab his se 
in vitium deflecti sinat; quod et in iis quae bona 
videntur ei accidat, si illis recte uti noluerit, 
verbi gratia sanitate et divitiis et potentia, Nam 


et in his vitio affici et in contrariis virtutem con- 
sequi possumus. Illa autem revera mala sunt, quae 
voluntatis sunt peccata, quibuscum coire virtus 
naturá non potest. Hzc autem sunt injustitia, in- 
temperantia et quecunque honesti bonique con- 
junctionem non admittunt. Neque enim ulli 
hujusmodi rei adjungi licet verbum bene, ut bene 
injuriam facit, bene libidinatur, quemadmodum 
de malis externis dicimus, bene sgrotat, bene 
paupertatem fert, quando quis decenter et ut 
recta ratio dictat, hujusmodi mala tolerat. At 
animi malis non adjicitur illud beze , quia illa de- 
clinationes sunt et aberrationes a recta ratione, 
quam etsi naturá insitam atque insculptam habet 
animus humanus, tamen cupiditate occacatus 
negligit. Inesse autem hominibus rectam rationem 
argumento est, quod injustus, ubi nihil ejus in- 
terest, juste judicat et intemperans temperanter, 
atque in summa, malus rectis utitur consiliis , ubi 
nulla cupiditate trahitur. Unde fit ut etiam ma- 
lus ad virtutem transire queat, repudiata priore 
sua vitiositate, Non ideo tamen rationem etiam 
non rectam homini inesse oportet, ut hzec vitio 
rum sit principium, sicut illa virtutum, Sufficit 
enim przsens recta ratio, tanquam lex in ciyi- 
tate, tum ad eas, quz secundum eam et preter 
eam fiunt, distinguenda , tum ad hzc probanda et 
illa corrigenda, Nec omnino opus est malorum 


IN AUREUM CARMEN. 


μόνης, xai τῆς μὲν χεχωρισμένης τῶν λογικῶν οὐσιῶν, 
οἷός ἐστιν ὁ Θεός" τῆς δὲ ἐνυπαρχούσης αὐταῖς, xal 
τῇ xac οὐσίαν ἐπαφῇ χυδερνώσης,, οἷός ἐστιν ὃ ὀρθὸς 
λόγος. Τοιαύτη μὲν fj τῶν χαχῶν διάχρισις" ὧν οὐ 
τὰ προαιρετιχά φησιν ἐκ τῆς δαιμονίας τύχης τοῖς ἀν-- 
θρώποις ἀπονέμεσθαι, ἀλλὰ τὰ περίστατικά, ἃ νῦν 
μὲν ἐν τοῖς οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν χεῖται, πάλαι δὲ προαιρετι- 
χαῖς ἁμαρτίαις ἐπηχολούθησεν , ἀλγεινὰ μὲν ὄντα, ὡς 
ἔφαμεν, τὸν δὲ παρὰ τῆς ἀρετῆς χόσμον ἐπιδεχόμενα. 
Καὶ γὰρ πενίαν ἐχόσμησε σώφρων δίαιτα xo ταπει- 
γότητα γένους ἐπηνωρθώσατο φρόνησις" χαὶ παίδων 
ἀποδολὴν πράως ἤνεγχεν ὃ δίκαιος βίος, ὃ δυνάμενος 
εἰπεῖν, Τέθνηχε τὸ παιδίον; οὐχοῦν ἀπεδόθη" καὶ 
Ἤδειν θνητὸν γεγεννηχώς. Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ ἄλλα 
πάντα, τῷ τῆς ἀρετῆς κάλλει περιδληθέντα, γίνεται 
εὐσχημονέστερα. “Ἑξῆς δὲ ζητεῖ ὃ λόγος τίνες ai δαι- 
μόνιαι τύχαι, καθ᾽ ἃς οἱ βροτοὶ τὰς ἐχτὸς δυσχερείας 
ἔχουσιν. Εἰ μὲν γὰρ προηγουμένως ἣ θεία χρίσις 
δίδωσι τῷδε μὲν πλοῦτον, ἑτέρῳ δὲ πενίαν" δαιμονίαν 
ἔδει ταύτην προαίρεσιν καλεῖν, χαὶ μὴ τύχην. Εἰ δὲ 


μηδὲν ἐπιστατεῖ ταῖς τῶν τοιούτων λήξεσιν, ἀλλ᾽ ὡς ἔτυχε . 


xai αὐτομάτως συμπίπτει, τὸν μὲν εὐτυχῇ εἶναι, ὥς 
φασι, τὸν δὲ δυστυχῆ᾽ τύχην ἔδει ταύτην καλεῖν, καὶ 
μὴ δαιμονίαν τύχην. Εἰ δὲ πρὸς τὴν ἀξίαν ἑκάστῳ τὰ 
προσήχοντα ἀπονέμει ὃ ἐπιτροπεύων ἡμῶν θεός, καὶ 
τοῦ μὲν εἶναι τοιούσδε 7) τοιούσδε ἡμᾶς οὐχ ἔστιν αἴ-- 
τιος᾽ τοῦ δὲ τὰς ἀμοιδὰς ἀποδοῦναι κατὰ τοὺς θεσμοὺς 
τῆς δίκης μόνος ἐστὶ χύριος. εἰχότως συνάψας εἶπε 


439 


δαιμονίας τύχας τὰς τῆς χρίσεως dmogdvcetg ἣ μεν 
θεῖον καὶ νοερόν ἐστι τὸ χρῖνον, δαιμονίας xal ἐπιστημο- 
νιχὰς αὐτὰς προσειπών" E δὲ οἰχείᾳ προαιρέσει καχύνε- 
ται τὸ χρινόμενον, xat διὰ τοῦτο γίνεται τῶν δυσχερῶν 
τούτων ἄξιον, προσθεὶς τὸ τύχας, ὅτι οὐ προηγουμένως 
τόνδε τινὰ χολάσαι 7j τιμῆσαι πρόχειται τῷ θεῷ, ἀλλ᾽ 
ἀεὶ τὸν τοιόνδε ἢ τοιόνδε γενόμενον" τούτου δὲ τὴν 
αἰτίαν ἐν ἡμῖν χεῖσθαι. Τὴν μὲν οὖν ἐπιπλοκὴν τῆς 
ἡμετέρας προαιρέσεως καὶ τῆς ἐκείνου χρίσεως τύχην 
ἀπογεννᾶν, ὥστε εἶναι τὸ ὅλον τοῦτο, δαιμονίαν τύ- 
χὴν, τὴν ἐπὶ τοῖς ἡμαρτημένοις θείαν ψῆφον" xal συν- 
εἰσάγειν οὕτω τὴν τῶν ὀνομάτων τεχνικὴν εὕρεσιν, 
τήν τε θείαν ἐπιστασίαν, xal τὸ αὐτεξούσιον τῆς ψυχῆς, 
καὶ ἀθάνατον᾽ καὶ μήτε καθ᾽ εἱμαρμένην ἢ πρόνοιαν 
πάντα γίνεσθαι, μήτε ὡς ἔτυχε, xal ἀπὸ ταὐτομάτου, 
μήτε κατὰ τὸ αὐτοπροαίρετον fiuiv τὸν βίον διατίθεσθαι 
πάντα. Ἀλλ᾽ ὅσα μὲν ἐν τοῖς ἐφ᾽ Suiv ἁμαρτάνομεν, 
ταῦτα εἰς προαίρεσιν ἀναφέρεσθαι" ὅσα δὲ ἐπὶ καὶ ἧμαρ- 
τημένοις κατὰ τοὺς τῆς δίκης ἕπεται νόμους, εἰς εἷμαρ-- 
μένην" τὰ δὲ προηγουμένως παρὰ τοῦ θεοῦ ἐνδιδόμενα 
ἀγαθά, εἰς πρόνοιαν’ εἷς δὲ τὸ εἰχῇ, καὶ ὡς ἔτυχεν, οὐ- 
δὲν τῶν ὄντων ἀναφέρειν τὴν αἰτίαν" ἀλλ᾽ οὐδὲ τῶν γινο- 
μένων: εἰ uc ἄρα κατὰ συμιεθηχός, καὶ κατ᾽ ἐμπλοχὴν 
τῶν ἀπὸ προνοίας χαὶ εἱμαρμένης χαὶ προαιρέσεως 
προηγουμένως ἐνεργουμένων, ἐπαχολουθήσει τὸ ὡς ἔτυχε 
τοῖς πρωτουργοῖς αἰτίοις. Οἷον φέρε) ὃ δικαστὴς τὸν 
φονέα χολάζειν βούλεται, xal οὐ τόνδε τὸν ἄνθρωπον" 
χολάζει δὲ χαὶ τοῦτον, ὃν οὖχ ἐδούλετο, ὅταν αὐτὸς 


principio, sive insito , sive externo, quod 1mnale 
agendi causam praebeat; bonorum vero principio 
omnino opus est eoque solo, tum ab intelligenti- 
bus naturis separato , qualis est Deus, tum ipsis 
insito, quod interiore motu ea ciere et gubernare 
possit, qualis est recta ratio. Hujusmodi igitur 
est malorum distinctio, e quibus non ea quae vo- 
luntaria sunt, dicit ἃ divina fortuna hominibus 
distribui, verum calamitosa illa , quz» non sunt in 
nostra nunc potestate , sed e peccatis , quas volen- 
tes olim commisimus, manarunt : que dolore 
quidem nos afficiunt, ut diximus, sed a virtute 
ornatum accipiunt, Etenim paupertatem exornat 
victüs ratio temperans, et generis humilitatem 
emendat prudentia, et liberorum jacturam pla- 
cide fert vir justus, qui potest dicere : obiit fi- 
lius? ergo redditus est; et, sciebam me genuisse 
mortalem. Similiter vero et reliqua omnia, virtu- 
tis pulehritudine induta, fiunt decentiora. Dein- 
ceps autem inquiritur, que sint ille divine for- 
tung, per quas homines externis incommodis 
implicantur, Si sane divinum judicium ex professo 
huic divitias, illi paupertatem daret, divinam par 
erat hanc voluntatem vocari, non autem fortunam. 
Sin autem nihil talium distributioni, qu: sorte 


fit, preest , sed fortuito et casu evenit, ut hic for- 
tunatus, uti dicunt, ille vero infortunatus sit , 
fortunam solum vocare hanc oportuit, et. non 
divinam fortunam. Quodsi Deus, qui nobis preest, 
unicuique ea tribuit qua meritis ejus conve- 
niunt, neque ipse est causa, cur boni aut mali 
simus, sed remunerationis tantum , qui secun- 
dum leges justitie fit, auctor est, merito carmen 
conjunctis nominibus judicii hujus decreta fortu- 
nas divinas appellavit; quatenus quidem divinus 
est judex et intellectu preditus, eas divinas vo- 
cans et scienti: plenas, quatenus vero ille qui 
judicatur sponte sua in vitium prolabitur et ideo 
calamitatibus istis dignus est, fortunas adjungens, 
quia Deo non ex professo huncce hominem vel 
supplicio vel praemio afficere propositum est, sed 
eum semper qui talis vel talis fuerit : hujus autem 
rei causam in nobismet ipsis sitam esse. Nostre 
vero voluntatis et judicii ejus implicationem for- 
tunz beneficio effici , ita ut totum hoc divina for- 
tuna sit Dei de peccatis sententia eaque ratione 
artificiosa illa vocabulorum inventio Dei imperium 
et animi tum libertatem tum immortalitatem jun- 
ctim inducat, ac neque fato aut providentia omnia 


| fiant, neque fortuito et casu res eveniant, neque 


440 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ἑαυτὸν εἰς τὴν τοῦ φονέως ἐναρμόσηῃ τάξιν, Καὶ γίνε- 
ται προηγουμένη μὲν ἣ κατὰ τοῦ φονέως αὐτῷ ψῆφος" 
χατὰ συμ(εδηχὸς δέ, ἣ χατὰ τοῦδε τοῦ ἀνθρώπου, 
ὅτι ἑκὼν ὑπέδυ τὸ τοῦ φονέως πρόσωπον. Καὶ πάλιν, 
ὃ πονηρὸς ἄνθρωπος φονεῦσαι μὲν ἠδούλετο, δοῦναι δὲ 


"ἐπὶ τούτῳ δίκας οὐχ ἤθελεν. “Ὥστε χαὶ ἐπὶ τούτου 


γίγνεσθαι προηγουμένην μὲν τὴν φονιχὴν διάθεσιν, ὡς 
ἀπὸ τοῦ αὐτεξουσίου τῆς ψυχῆς ἠρτημένην" κατὰ συμ- 
δεθηχὸς δὲ ἐπακολουθεῖν τὰς ἐπὶ ταύτη στρεδλώσεις τε 

1 , ER, E D: s RE 
xa αἰχίας, Τούτων δὲ πάντων αἴτιος ὃ νόμος, 6 xal τῷ 
δικαστῇ τὴν προαίρεσιν τοῦ χολάζειν τοὺς φαύλους ἐντι- 
θείς, xa τῷ φονεῖ τὴν τιμωρὸν ψῆφον ἐπάγων. Ταὐτὸ 

€ - , 
δή μοι τοῦτο xal ἐπὶ τῆς θείας ἐπιστασίας λογίζου" 
προαιρέσεως ἀνθρωπίνης δρᾶσαι xax βουληθείσης, 
καὶ προαιρέσεως νομοφυλάχων δικαστῶν ἐπανορθοῦ- 
εθαι τὰ χαχὰ πάσῃ μηχανῇ πειρωμένης, τὴν συνδρο- 
Ν , , , " , , 

why δαιμονίαν τύχην ἀποτελεῖν, χαθ᾽ ἣν ὃ τὰ τοιάδε 
εἰργασμένος τῶν τοιῶνδε γίνεται ἄξιος τιμωρημάτων" 
τοῦ μὲν προηρῆσθαι τὰ φαῦλα εἷς τὸ αὐτεξούσιον τοῦ 
χρινομένου τὴν αἰτίαν ἀναφέροντος, τοῦ δὲ ἑπομένου 
τῇ ἀξία τιμωρήματος εἰς τὴν τῶν χρινόντων νομοφυλα- 
χιχὴν ἐπιστήμην" τούτων δὲ συναγωγέα εἶναι τὸν νόμον, 


τὸν ἀγαθὰ μὲν εἶναι πάντα κατὰ δύναμιν, φαῦλον δὲ 
μηδὲν εἶναι, διατεταγμένον. Οὗτος γὰρ προὐφεστὼς ἐν 
τῇ τοῦ θεοῦ ἀγαθότητι οὖχ ἐᾷ ἀνευθύνους εἶναι τοὺς 
χαχούς, ἵνα μὴ ἐμμένον «b χαχὸν εἰς ἀναισθησίαν 
παντελῇ τῶν ἀγαθῶν ἐλάσῃ, ὧν τὴν ἀναγχαίαν ὑπό- 
μνηήσιν ἣ παρὰ τῶν νομοφυλάχων δίχη χορηγεῖ. Συνά- 
qst οὖν 6 νόμος, ὡς εἴρηται, τοὺς πεφυκότας χρίνειν , 
καὶ τοὺς πεφυχότας χαχύνεσθαι, δι’ ἀμφοτέρων τὸ οἷ-- 
χεῖον ἀπεργαζόμενος ἀγαθόν. ἘΕἰ γὰρ τὸ διδόναι 
δίκην τοῦ μὴ διδόναι ἐστὶ λυσιτελέστερον, χαὶ πρὸς 
σωφρονισμὸν τῆς ἀμετρίας τῶν χαχῶν fj δίχη βλέπει, 
δῆλον ὅτι πρὸς τὸ ὠφελεῖν χαὶ ὠφελεῖσθαι συνήρμοσεν 
ὃ νόμος τὰ δύο ταῦτα γένη" τὸ μὲν χριτιχόν, ὡς νομο- 
φυλαχιχόν, τοῦ ἑτέρου προτάξας: τὸ δὲ ἁμαρτάνειν 
xal χρίνεσθαι πεφυχός, ὡς παρανομητιχόν, τῷ ἀμεί-- 
νονι παραδοὺς γένει, χατὰ τὴν ἀξίαν αὐτὸ μεταχειρί-- 
ζεσθαι, ὅπως ἂν εἷς ἀνάμνησιν καὶ ἔννοιαν ἔλθη ποτὲ 
τοῦ νόμου, δι᾽ οὗ πάσχει χαχῶς. Ὃν γὰρ ἐν τῷ 
πράττειν χαχῶς ἀπηρνοῦντο, τοῦτον ἐν τῷ πάσχειν 
χαχῶς ἐπιποθοῦσιν οἱ ἄνθρωποι. Οἷον, 6 ἀδικῶν οὐ 
βούλεται εἶναι θεόν, ἵνα μὴ τὸ διδόναι δίχην, ὥσπερ-- 
εἰ τινα Ταντάλου λίθον, ἐπικρεμάμενον ἔχη" 6 δὲ 


etiam ad nostrum arbitrium tota vita a nobis in- 
stituatur : sed quscunque peccamus in iis quae 
nostri sunt arbitrii, ea ad voluntatem nostram 
referantur, et quecunque sequuntur peccata se- 
cundum justitiv leges, ea fato ascribantur ; bona 
autem illa, qua a Deo ex professo dantur, provi- 
dentis debeantur; nihil vero, quod in rerum 
natura reperitur, ad casum et fortunam ortum 
suum referat, imo nec eorum quidquam , .quz 
fiunt, nisi forte ex eventu et ex implicatione 
eorum, qus providentia et fatum et voluntas pri- 
mitus agunt, fortuitum illud primas illas efficien- 
tes causas subsequitur. Exempli gratia; vult judex 
homicidam punire, sed non huncce hominem, 
punit vero et hunc, quem nolebat, quum ipse 
homicide locum et conditionem assumsit. Ac pri- 
maria quidem ejus sententia est contra homici- 
dam , ex eventu autem contra huncce hominem, 
quia sponte sua homicide personam suscepit. 
Contra cedem quidem patrare sceleratus volebat, 
sed hujus poenas dare nolebat : adeo utin hoc 
etiam przcesserit truculenta affectio homicidz ex 
animi libertate pendens, ex eventu vero tormenta 
et verbera, quz in hac accidere solent, subse- 
cuta sint. Horum autem omnium causa est lex, 
qua et judici voluntatem improbos puniendi in- 
dit, et homicidz supplicium decernit, Idem plane 
de imperio etiam divino sentias, quum voluntas 
humana sceleribus admittendis intenta sit, judi- 
cum autem legis custodum voluntas scelera omni 
modo corrigere conetur, ex earum rerum con- 


cursu effici divinam illam fortunam, secundum 
quam is qui talia admisit, talibus poenis dignus 
fit : (malorum consiliorum causam reo ad libe- 
rum arbitrium referente, debite autem poene 
scelus secute ad judicum in legibus tuendis scien- 
tiam;) horum vero conciliatricem esse legem, 
quz statuit, ut omnia, quantum fieri potest, bona 
sint, malum autem nihil. Hxc enim quum antea 
in Dei bonitate fuerit , non sinit inultos esse ma- 
los, ne malum permanens ad omnem bonorum 
sensum exstinguendum progrediatur, quorum re- 
cordationem peene per legum vindices sontibus 
irrogate necessariam reddunt, Lex igitur, uti dixi- 
mus, judices simul cum peccantibus inducit , per 
utrosque bonum sibi proprium efficiens, Si enim 
poenas dare quam: non dare utilius est et poena 
ad corrigendam malorum enormitatem spectat, 
manifestum est, legem duo ista genera , alterum 
ut juvet, alterum ut juvetur, conjungere , quo- 
niam illud quidem quod judicat, tanquam legis 
custodem, alteri profecit, id vero quod natura 
comparatum est ut peccet atque judicetur, prz- 
stantiori tradidit , ut ipsum , tanquam legis viola- 
torem , pro merito tractet, eo consilio ut legem, 
per quam malis afficitur, in memoriam aliquando 
mentemque revocet. Quam enim, quum male age- 
bant, homines repudiabant, eam, quum mala 
patiuntur, expetunt. Exempli gratia , qui injuriam 
facit non vult Deum esse, ne vindictam, velut 
Tantali saxum , semper sibi impendentem habeat ; 
at is qui injuria afficitur Deum vult esse, ut ejus 


IN AUREUM CARMEN. 441 


ἀδικούμενος βούλεται εἶναι θεόν, ἵν᾽ ἐπικουρίας ὧν 
, , N * E] bd ? X4 - 
πέπονθε τύχη. Διὸ τοὺς ἀδιχοῦντας εἷς τὸ ἀδιχεῖσθαι 
nh - , » ? Lad - - - 
περιστῆναι δεῖ, ἵν᾿ ὃ μὴ ἔόλεπον ἐν τῷ δρᾶν, τῷ τῆς 
πλεονεξίας πάθει μεθύοντες, ἐν τῷ πάσχειν μεταμά- 
θωσι, τῷ τῆς ἐλαττώσεως ἀνιαρῷ παιδευόμενοι, εἴ γε 
αλῶ ὃ ,ὔ δί Εἰ δὲ m" 5 , m 
XQXAOG πέχοιεν ιχας. t 08 τὴ dcus τῆς προαι- 
ρέσεως ἔτι καχύνοιντο, αὐτοὶ μὲν ἴσως ἧττον ὠφελοῦνται" 
παράδειγμα δέ που γίνονται πάντως παιδευτιχὸν τοῖς 
εὖ φρονοῦσι, xa διαισθάνεσθαι δυναμένοις τὰς αἰτίας 
τῶν τοιούτων παθῶν. Ταύτας τῆς κρίσεως ἀρχὰς χυ- 
ριωτάτας ἀποδεχώμεθα, τὴν ἀγαθότητα τοῦ θεοῦ, τὸν 
ἀπὸ ταύτης νόμον, τὸν ἐν ἡμῖν παρανομούμενον 
ὀρθὸν λόγον, καί, ὥσπερ τινὰ ἔνοικον θεόν, πλημμε- 
λούμενον: ἀποτέλεσμα δὲ τῆς χρίσεως, τὰ ἄλγεα, ὥς 
Qv*:, ταῦτα ὅσα τραχύτερον ἡμῖν ποιεῖ τὸν βίον ταῖς 
VO "y YT eem / , , 
περὶ σῶμά τε xal τὰ ἐχτὸς λύμαις" ἃ δὴ πράως φέρειν 
6 παρὼν εἰσηγεῖται λόγος ἐνθυμουμένους τὰς αἰτίας αὐ- 
τῶν, καὶ ὅσον οἷόν τε περικόπτοντας, xal μετατιθέντας 
εἰς ὠφέλειαν τὰ δοκοῦντα βλαύερά" μάλιστα μὲν τῶν 
θείων ἀγαθῶν ἑαυτοὺς ἀξίους παρέχεσθαι διὰ τῆς ἀκρο- 
“ Led » ^ e 
τάτης ἀρετῆς. Εἰ δέτῳ τοῦτο οὔπω ἐν ὀρέξει, τῶν γοῦν 
Ld τ ^ , m— 
πολιτικῶν ἀγαθῶν διὰ τῆς μέσης ἀρετῆς τυγχανέτω. 
Τοῦτο γὰρ ἦν, ὃ πρὸς τὸ πάσχειν καλῶς τὰ ἀλγεινὰ χαὶ 
ἰᾶσθαι αὐτὰ ἐπιταττόμεθα. "lí; οὖν fj ἴασις, ἢ τὰ 
L , 2,0 δ 1 λό - 1A 
προειρημένα πάντα, ἀφ᾽ ὧν xat ἣ εὐλόγιστος τῶν GÀ- 
γεινῶν ὑπομονή, xal fj θεραπευτιχὴ μέθοδος ὑποδείχνυ- 


ται; Κεφάλαιον δὲ τῶν εἰρημένων, ὅτι ὁ θεός, νομο- 


θέτης ὧν ἅμα xot διχαστής, τίθεται μὲν τὰ ἀγαθά 
μ P , 


ἀναιρεῖ δὲ τὰ xaxd&* διὸ xal πάντη, χαχῶν ἐστιν 
ἀναίτιος. τοὺς δὲ χαχυνθέντας αὐτεξουσίοις δρ-- 
μαῖς,, καὶ τὸν ἐν αὑτοῖς ὀρθὸν λόγον ἀμνημονήσαντας, 
, - m 
ὡς μὲν λαχοὺς χολάζει τῷ νόμῳ τῷ ,ἀπαγορεύοντι τὰ 
xaxd* ὡς δὲ ἀνθρώπους, τῇ ἐπεισιούσῃ ἐπιπλοχῇ τοῦ 
νόμου πρὸς τὴν προαίρεσιν, ἣν δὴ τύχην χαλοῦμεν. Οὐ 
γὰρ ἁπλῶς τὸν ἄνθρωπον, 1 ἄνθρωπον, χολάζει 6 
νόμος, ἀλλ᾽ dj κακόν. Τοῦ δὲ χαχὸν γενέσθαι τὴν 
πρώτην αἰτίαν εἶχεν ἣ προαίρεσις" ἐπειδὰν δὲ χαχὸς 
γένηται, (ὅπερ ἦν ἐφ᾽ ἡμῖν, ἀλλ᾽ οὐχ ἐπὶ τῷ θεῷ,,) 
τότε δίδωσι δίκας, (ὅπερ ἦν ἐπὶ τῷ θείῳ νόμῳ, ἀλλ᾽ 
οὐχ ἐφ᾽ ἡμῖν). Σκχοπὸς δὲ τοῦ νόμου μόνος ἂν εἴη 
πρέπων τε θεῷ, xol ἡμῖν ἐπωφελής, τὸ διαχόψαι 
τὴν χαχίαν, xal ἀποχαθᾶραι τοῖς παντοδαποῖς τῆς δί- 
χῆς σωφρονισμοῖς, xai ἐπιστρέψαι τὴν ὑποπεσοῦσαν 
τῇ πονηρίᾳ ψυχὴν εἰς ἀνάμνησιν τοῦ ὀρθοῦ λόγου. 
Καὶ οὕτως ἑστῶτος τοῦ νόμου, xal τὰ αὐτὰ ἀεὶ φθεγ- 
γομένου, τὴν ἀξίαν ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ ἄλλοτε ἄλλην 
ποιήσας οὗ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τυγχάνει" οὗ γὰρ δίχαιον 
τοῦτό γε, οὐδὲ ἡμῖν συμφέρον. Τὴν δὲ μεταθολὴν 
τῆς χρίσεως ἣ τοῦ χρινομένου μεταδολὴ δίδωσι" τὸν 
γὰρ μὴ τὸν αὐτὸν διαμείναντα πῶς τῶν αὐτῶν ἐστιν 
ἀξιοῦν: Καλῶς φέρειν οὖν τὰς δαιμονίας τύ- 
χας δεῖ, χαὶμὴ ἀγαναχτεῖν διδόντα δίκην, xat , 
ὅσον ἐπὶ τῇ θείᾳ χρίσει, χαθαιρόμενον, διὰ τῶν δο-- 
χούντων ἐμποδίων εἶναι πρὰς εὐπάθειαν τοῦ τῇδε βίου. 
Ὃ δὲ τοιοῦτος λογισμὸς ἴασίς τε γίνεται τῶν προημαρ- 
τημένων, xat ἐπιστροφὴ πρὸς τὸν ἐνυπάρχοντα fiv 


auxilio remedium eorum que passus est conse- 
quatur, Oportet igitur eos qui injuriam inferunt, 
ipsos injuria affici, ut quod in ea inferenda lucri 
cupiditate ebrii non videbant, id patiendo addi- 
scant, damni molestia edocti, si modo recte sup- 
plicium ferant, Sin autem voluntatis protervitate 
ducti in malo perseverent , ipsi fortasse minus ex 
ea re utilitatis percipiunt ; at exemplum certe prz- 
bent quo doceantur alii qui sapiunt et qui ejus- 
modi malorum causas sensu percipere queunt. 
Primaria igitur judicii fundamenta hzc agnosca- 
mus , Dei bonitatem, legem ab ea manantem, et 
rectam quz nobis inest rationem violatam et , tan- 
quam domesticum quendam Deum, injurià af- 
fectam : judicii autem effectum ἄλγεα illa, uti 
vocat, quaecunque asperiorem nobis vitam corpo- 
ris malis atque externis vexationibus faciunt; quie 
quidem carmen hic patienter nos ferre docet, 
illorum causas reputantes et quantum possumus 
pracidentes , atque ea qu: noxia videntur in no- 
stram rem convertentes : precipue vero ccelesti- 
bus bonis nos per summam virtutem dignos pra- 
stare, Si quis vero nondum horum desiderio 
tenetur, civilia saltem bona medie virtutis ope 
consequatur, Hoc enim illud est quod ad calami- 


tates recte ferendas easque sanandas nobis przci- 
pitur. Quodnam igitur remedium est, nisi ante 
" dicta illa omnia, quibus et zserumnarum tolerantia 
rationi consentanea et sanandi methodus demon- 
stratur? Eorum vero que dicta sunt summa est, 
quod Deus qui legumlator simul et judex est ea 
ponit quz bona sunt, mala autem tollit, unde 
fit ut ille nequaquam malorum causa sit , sed eos 
qui sua sponte in flagitia se ingurgitaverint re- 
ctamque in se rationem neglexerint, tanquam 
improbos secundum legem qus mala prohi- 
bet poenis afficiat, tanquam homines vero, se- 
cundum eam legis cum voluntate implicationem 
accedentem , quam utique fortunam nominamus. 
Lex enim hominem non simpliciter, quatenus 
homo est, sed quatenus malus est , punit. Prima 
autem causa, cur quis malus fieret, sua ipsi fuit 
voluntas : postquam vero malus factus est, (quod 
nostri erat arbitrii , non autem in Dei potestate,) 
tunc poenas dat, (quod in lege, non autem in 
nostra potestate positum est). Solus porro legis 
scopus et Deo conveniens et hominibus utilis fue- 
rit vitiorum coercitio et per quaslibet justitiae 
castigationes purgatio atque animi in vitium pro- 


lapsi conversio ad rectz rationis recordationem. 


*» 


442 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ὀρθὸν λόγον' πῶς γὰρ ὃ καχίας εἶναι καρποὺς τὰ ἀλ- 
γεινὰ τιθέμενος, οὐ φεύξεται τὴν εἰς ταῦτα κατάγουσαν 
αὐτὸν αἰτίαν, καί, εἰ δεῖ χαλεπαίνειν ἐν τοῖς λυπηροῖς, 
ἑαυτῷ μᾶλλον οἰήσεται δεῖν χαλεπαίνειν, ἢ τῷ χω- 
λύοντι τὴν πονηρίαν θεῷ διὰ τῶν ὀργάνων τῆς δίκης, 
δι’ ὧν ἔστι συνιέναι xal ἀναμιμνήσχεσθαι, οἷον ἦν 
ἄρα ἀγαθὸν μὴ ἀφίστασθαι τῶν θείων νόμων, μηδὲ 
ἑχόντας χαχύνεσθαι. Οὐ γὰρ ὡς ἔτυχε τὰ ἀλγεινὰ 
toig ἀνθρώποις διανέμεται, εἴπερ θεὸς χαὶ δίκης ὅροι 
προεστήχασιν ἡμῶν, τὴν ἀξίαν μοῖραν ἐφ᾽ ἑκάστοις 
ἐπάγοντες" διό, xal τὸ οὐ πάνυ τοῖς ἀγαθοῖς τὰ 
ἀλγεινὰ συμπίπτειν, εὔλογον. Πρῶτον μὲν γὰρ 
οἴσουσιν αὐτὰ πράως τῇ εὐαρεστίᾳ τῆς θείας χρί- 
σεως, καὶ τῇ τῆς ἀρετῆς προσχτήσει, δι᾽ ἣν πραότερα 
μὲν τὰ χαλεπὰ γίνεται. Καὶ εὔελπις δὲ τοῦ λοιποῦ 6 
βίος μηδαμῶς ἐνοχλήσειν ἡμᾶς τὰ τοιαῦτα, εἴπερ 
ἀγαθοῖς γενομένοις, κατὰ μὲν τὴν ἀχροτάτην ἀρετὴν 
τὰ θεῖα ἀγαθὰ ἡμῖν ἀπόχειται, χατὰ δὲ τὴν μέσην 
ἕξιν, τὰ ἀνθρώπινα. ἴξπειτα καὶ (t£ σονταιχατὰ 
δύναμιν τὰ τοιαῦτα ἐξ αὐτοῦ τοῦ φέρειν πράως, 
τὰς μεθόδους τῆς θεραπείας αὐτῶν διδασχόμενοι. Πῶς 
γὰρ οἷόν τε ταῖς ἱεραῖς ἱχετείαις TRAE χρήσασθαι, 
μὴ πρόνοιαν χαὶ δίκην ἐφορᾶν τὰ ἀνθρώπινα τιθεμέ- 
νους, xal τὴν ψυχὴν ἡμῶν ἀθάνατον οὖσαν τοιούτων 
ἑχάστοτε τυγχάνειν τῶν ἔξωθεν, οἵων ἂν ἑαυτὴν ἀξίαν 
παράσχηται ἐκ τῶν προαιρετιχῶν χινημάτων ; Ὃ γὰρ 


μὴ εἰς ταῦτα ἀναφέρων τὴν παροῦσαν μοῖραν, πόθεν 
m Z , 3 5 ἃ ὦ , 
toU πράως φέρειν αὐτὴν τὰς ἀφορμὰς λήψεται ; πόθεν 
δὲ τοῦ ἰᾶσθαι τὴν τέχνην ; οὐχ ἔστιν εἰπεῖν. Εὐαρε- 
στῆσαι μὲν γὰρ αὐτόθεν τοῖς τοιούτοις οὐχ ἔστιν, ὡς 


ἀδιαφόροις, ἢ xa ἀμείνοσι τῶν ἐναντίων, ἐπειδὴ. 


map! ἑαυτῶν φευχτὰ εἶναι φαίνεται, ἀλγεινὰ ὄντα xal 
ἐπίπονα. Τὰ δὲ τοιαῦτα οὐ προσίεται ἡμῶν fj φύσις, 
ὡς τὰ OU ἑαυτὰ αἱρετά , & μὴ ἄρα ἀγαθόν τι προσδο- 
κώμενον εἴη ἐπὶ τῇ τληπαθείᾳ τῶν δυσχερῶν. ᾿Ανάγχη 
οὖν δυσχεραίνειν, xat δυσαρεστίας, ἐμπίπλασθαι, χαὶ 
προσεπιτείνειν τὰ ἀλγεινὰ ix τῆς περὶ τὴν οὐσίαν 
ἡμῶν ἀγνοίας, καὶ οὐδὲν μὲν ἧττον διδόναι δίκας" τὴν 
μεγίστην δὲ ἐπιχτᾶσθαι καχίαν, ἐὰν ἀπρονόητον τὸ 
πᾶν, ἢ χαχῶς φροντιζόμενον, οἰηθῶμεν. Τοῦτο δὲ 
ταὐτόν ἐστι τῷ μὴ οἴεσθαι εἶναι θεόν, ἢ ὄντα μὴ προ- 
νοεῖν, ἢ προνοοῦντα uU? ἀγαθὸν εἶναι, καὶ δίχαιον" ἃ 
δὴ τῆς παντοδαπῆς ἀσεδείας ἐστὶ συνεχτιχώτατα, xal 
πρὸς πᾶσαν κακίαν συνωθοῦντα τὸν τοῖς τοιούτοις ἕα- 
λωχότα δοξάσμασιν. Ὥς γὰρ fj εὐσέδεια μήτηρ τῶν 
ἀρετῶν ἀνεφάνη, οὕτω χαὶ πάσης χκαχίας ἡγεμὼν, Á 
τῆς εὐσεθείας d ἀπόπτωσις. Μόνος οὖν ἐξ ξευρήσει τού- 
τῶν τὴν ἴχσιν 6 πράως αὐτὰ φέρειν ἐχδεδιδαγμέ- 
γος. Τοῦτο δὲ διὰ φιλοσοφίας μόνης παραγίνεται, 
τὰς πάντων τῶν ὄντων οὐσίας ἀχριδῶς ἐπισταμένης, 
χαὶ τὰς ἑπομένας ταῖς οὐσίαις αὐτῶν ἐνεργείας, ὧν 
εἱρμὸς xal σύνταξίς ἐστιν ἣ τῶν ὅλων διοίκησις, ἀφ᾽ 


Cum igitur ita fixa sit lex eademque semper lo- 
quatur, is non semper eadem consequitur, qui 


dignitatem suam subinde mutavit; neque enim 


illud justum esset, neque nobis utile. Sed judicii 
mutationem facit ejus qui judicatur mutatio : quo 
enim pacto ille, qui non idem manet, iisdem 
dignus haberi possit? Tgitur /eziter ferenda est di- 
eina fortuna ; nec indignari oportet eum qui poenas 
luit et, quoad potest judicium divinum , purgatur 
per ea qua hujus vite voluptatibus obstare viden- 
tur. Hujusmodi vero consideratio est et priorum 
delictorum medicina et ad rectam, que nobis 
inest , rationem conversio : qui enim fieri potest, 
utis qui credit vitiorum fructus esse dolores, 
non devitet causam illos ipsi afferentem, et, si in 
miseriis decet indignari, sibi potius succensen- 
dum esse arbitretur, quam Deo, qui vitium iis 
justitie instrumentis castigat, unde quis intelli- 
gere et recordari possit, quale fuerit bonum non 
desciscere a divinis legibus neque sponte sua in 
flagitia se ingurgitare? Non enim fortuito calami- 
tates distribuuntur hominibus, siquidem Deus 
justitieque leges nobis praesunt et meritam singu- 
lis sortem tribuunt : quamobrem consentaneum 
est, non ita magnas bonis calamitates accidere, 
Primum enim eas eziter ferent , quia in divino ju- 
dicio acquiescunt et virtutis possessione gaudent , 


propter quam mitiora fiunt ea quc molesta sunt, 
Quin et bona spes est, talem in posterum nostram 
fore vitam , ut nequaquam hujusmodi res nos per- 
turbent, quandoquidem nobis bonos mores asse- 
cutis, si summa virtus contigit, divina bona, si 
medius habitus, humana reservantur, Preterea 
etiam medebuntur talibus quoad poterunt, ipsa 
leniter ferendi ratione medendi viam edocti. Quo- 
modo enim ii sacris supplicationibus ad divinum 
numen accommodate uti possunt, qui providen- 
tiam et justitiam res humanas inspicere et admi- 
nistrare negant, et animum nostrum, quum sit 
immortalis , externa illa semper nancisci, quibus 
se ex voluntariis motibus dignum prebuerit? Qui 
enim ad hec sortem presentem non retulerit, 
unde eam leniter ferendi facultatem consequi aut 
unde medendi artem discere possit, dici profecto 
nequit. Neque enim in talibus confestim acquie- 
scere licet, quasi indifferentia sint aut etiam con- 
trariis meliora, quia per se fugienda ea esse appa- 
ret, ut que gravia sint et molesta. Ea autem, 
quae ejusmodi sunt, natura nostra non, ut per se 
eligenda, admittit, nisi boni quid e malorum 
patientia exspectetur. Quocirca necesse est, nos 
ea :egre ferre eorumque tedio compleri et pro- 
pter nature nostre ignorantiam dolores augere ac 
nihilominus peenas dare, in maximum vero im- 


ὡ-ὐὐῷὐλκυ μων να 


mem m nn 


daas 


elata dern aia 


IN AUREUM CARMEN. 


ἧς καὶ τὰς δαιμονίας τύχας ἀπονέμεσθαι dvd: 
εἶναι δὲ τὴν ἑκάστῳ ἀπονεμηθεῖσαν ἀξίαν, τὴν νῦν 
λεγομένην μοῖραν; ἠρτημένην τῆς τε προνοίας τοῦ 
θεοῦ χαὶ τῆς χοσμιχῆς εὐταξίας καὶ τῆς ἀνθρωπίνης 
προαιρέσεως. Εἰ γὰρ μὴ εἴη θεοῦ πρόνοια, οὐχ ἂν 
εἴη τάξις ἐν κόσμῳ, ἣν xal εἱμαρμένην ἂν εἴποι τις. 
Εἰ δὲ μὴ ταῦτα εἴη, δίκη καὶ κρίσις τῶν χαχῶν οὐχ 
ἂν γένοιτο" ἀλλ᾽ οὐδὲ τιμὴ καὶ ἀποδοχὴ τῶν ἀγαθῶν. 
Προνοίας δὲ οὔσης χαὶ τάξεως, πάντας ἔδει τοὺς νῦν 
γεννωμένους τῶν ἴσων ἀγαθῶν τυγχάνειν, el μηδὲν 
παρ᾽ ἑαυτῶν εἰς τὴν ἀνισότητα συνετέλεσαν. Φαίνονται 
δὲ οὐ τῶν ἴσων τυγχάνοντες. Δῆλον οὖν, ὡς τὸ τῆς 
προαιρέσεως ἄνισον, ὑποδληθὲν τῇ τῆς προνοίας κρίσει, 
οὐκ ἐᾷ τὴν ἴσην αὐτοῖς ἀπονέμεσθαι μοῖραν, εἴγε 
τῶν πρὸς ἀξίαν ἀνάγκη τυγχάνειν. Μὴ ταραττέτω 
δὲ ἡμᾶς τὸ xoi ἐπὶ ζῴων ἀλόγων, καὶ φυτῶν,, καὶ αὖ- 
τῶν τῶν ἀψύχων τὴν αὐτὴν ἀνωμαλίαν ἐπιφαίνεσθαι, 
ἣν χαὶ ἐπ’ ἀνθρώπων. Οὐ γὰρ διὰ τοῦτο τὰ καθ᾽ 
ἡμᾶς ἀπρονόητα, εἴγε ἐκείνοις ταῦτα, ὡς ἔτυχε, συμ- 
βαίνει, ἢ καὶ ἐπ᾽ ἐχείνων δίχη καὶ χρίσις, καὶ ἀρετῆς 
καὶ καχίας ἐχλογισμοί, ἐπεὶ τὰ xa" ἡμᾶς οὕτως ἦχρί- 
όωται. Πρῶτον μὲν γὰρ τὰ ἄψυχα οὕτως ἔχκειται 
ὡς κοινὴ ὕλη φυτοῖς, xal ζῴοις, καὶ ἀνθρώποις" ἔπειτα 
τὰ φυτὰ ζῴοις χαὶ ἀνθρώποις χοινὴ τροφὴ πρόχειται, 
xoi ἔνια δὲ ζῴων ζῴοις τε καὶ ἀνθρώποις. Διὸ xal 


| ὡς συγγενῶν ἐχπεσόντων. 


448 


ποιεῖ ταῦτα elg ἄλληλα, οὗ τὴν τῶν πασχόντων ἀξίαν 
ἐπισχεπτόμενα, ἀλλὰ τὴν ἑαυτῶν πεῖναν ἢ τὴν νόσον 
θεραπεύοντα, καὶ ὅλως τὸ ἐνδεὲς αὑτῶν πληροῦντα, 
ὅθεν ἂν τοῦτο ποιεῖν ἐξῇ. “ὥστε δυστυχίας ἀφορμὴν 
εἶναι τοῖς ζῴοις τὴν ἡμετέραν χρείαν ἐχ τῶν παρα- 
τυχόντων πληρουμένην, καὶ τῆς δοχούσης εὖτυ- 
χίας αὐτοῖς αἴτιον τὸ παρ᾽ ἡμῶν προσπαθές. Εἰ 
μὲν οὖν προϊὼν ὃ λόγος καὶ ἄλλους χρείττονας ἡμῶν 
τινας ἀντεισήγαγεν οὕτως ἀποχρωμένους ἣμῖν πρὸς 
πλήρωσιν τῆς ἑαυτῶν ἐνδείας, ὡς ἡμεῖς τοῖς ἀλόγοις 
φαινόμεθα χρώμενοι" θνητοὺς ἐχείνους ἔδει ὁμολογεῖν, 
χαὶ φαίνεσθαι τὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων εἰς τὴν ἐχεί- 
vov χρείαν ἀναλισκόμενα. Εἰ δὲ μηδὲν τῶν πρὸ ἀν- 
θρώπου θνητόν, (ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ἔσχατος ὧν τῶν 
λογικῶν γενῶν, xal διὰ τοῦτο ἀθάνατος εἰς σῶμα θνη- 
τὸν ἐχ περιστάσεως ἔρχεται, καὶ συγγενές τι τοῖς ἀλό- 
γοις ἀναλαδὼν ὄργανον ἐπὶ γῆς πολιτεύεται, ) οὐδὲν ἂν, 
εἴη τὸ ταῖς ἡμετέραις δυστυχίαις εἰς τὴν ἑαυτοῦ θοίνην 
ἀποχρησόμενον" οὐχοῦν οὐδὲ τὸ ἀτάχτως χρησόμενον 
ἡμῖν προθυμίᾳ πληρώσεως. Δίχη τοίνυν καὶ τάξις 
τοῖς πρὸ ἡμῶν ἀθανάτοις τοὺς ὅρους τῆς περὶ ἡμᾶς, 
διοικήσεως νομοθετεῖ, ταῦτα μηχανᾶσθαι περὶ ἡμᾶς 
ἃ τήν τε ἐνταῦθα χαχίαν ἡμῶν ἐλαττοῖ, xal πρὸς αὖ- 
τοὺς ἐπιστρέφειν ἡμᾶς δύναται. Κήδονται γὰρ ἡμῶν, 
Ὅθεν αἰδὼς x«l νέμεσις 


probitatis crimen incurrere, si mundum provi 

dentia non regi aut male administrari existime- 
mus. Hoc vero idem est ac si quis putet Deum 
non esse, vel, si sit, minime providere, vel deni- 
que , si provideat, bonum et justum non esse ; quae 
quidem nullum non impietatis genus complectun- 
tur, eumque cui tales insederunt opiniones ad 
qualibet scelera impellunt, Ut enim pietas erga 
Deum virtutum mater apparuit : ita vitiorum 
omnium dux. pietatis desertio est, Horum igitur 
medicinam is solus invenerit qui ea leniter ferre 
didicerit, Id autem per philosophiam solam effi- 
citur, qua rerum omnium naturas actionesque 
earum naturis consentaneas accurate novit, qua- 
rum series et ordo est illa universitatis admini- 
stratio, a qua et divinas fortunas dispensari necesse 
est; suam vero cuique pro meritis tributam mer- 
cedem sortem esse quas hic vocatur, que ex Dei 
providentia et recto mundi ordine atque homi- 
num voluntate pendet. Si enim nulla esset Dei 
providentia, nullus foret in mundo ordo, quod 
et fatum quis appellet. Si vero hzc abessent, nul- 
lum foret jus et de sceleratis judicium , imo nec 
bonorum premium et comprobatio. Positis vero 
providentia atque ordine, oportuit omnes jam 
natos squalibus frui bonis, si nihil de suo ad 
inequalitatem contulissent, Apparet autem eos 
seequalia non consequi. Manifestum igitur est , vo- 


luntatis inzequalitatem , providentize judicio sub- 
jectam, obstare quo minus squalis eis sors dis- 
tribuatur, siquidem eos meritis digna consequi 
necesse est, Verum ne nos id conturbet, quod in 
brutis quoque animalibus et plantis et ipsis etiam 
inanimis eadem quz in hominibus appareat inz- 
qualitas. Non enim ideo res nostre sine provi- 
dentia gubernantur, quia illis hec fortuito con- 
tingunt; neque etiam in illis jus et judicium et 
virtutis vitiique rationes valént, quoniam res 
nostre ad normam illam exiguntur. Primum enim 
inanima ita in medio posita sunt, ut communis 
materia plantis et bestiis et hominibus; deinde 
plante bestis et hominibus tanquam commune 
alimentum cedunt, quin et bestie nonnulle be- 
stiis atque hominibus, Quapropter hoc modo sé 
invicem tractant , non spectatis eorum quibus no- 
cent meritis, sed ut famem suam depellant vel 
morbum curent , atque omnino ut suam inopiam, 
undecunque liceat, levent; adeo ut bestiis infeli- 
citatis occasio sit nostra indigentia, qus e rebus 
forte obviis expletur, atque felicitatis qua frui 
videntur causa sit nostra erga eas affectio. Si igi- 
tur progressa oratio et alios quosdam vicissim 
nobis prestantiores induxisset, qui nobis eodem 
modo ad levandam inopiam suam uterentur, quo 
nos fere brutis animalibus utimur, mortales eo$ 
esse fatendum foret hominumque corpora in eorum 


444 


χαὶ αἰσχύνη ἀποτρέπουσαι τῶν χαχῶν, ἀνθρώπους 
μόνους ἐπιστρ ἔφεσθαι λέγονται ὀρθῶς. Τὸ γὰρ λογι-- 
χὸν ζῷον μόνον συναισθάνεσθαι τῆς δίχης πέφυχε. Τοῖς 
μεγίστοις οὖν ὅροις διεστῶτας ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ἀλόγων 
διεστώσῃη πάμπολυ xai τῇ διοικήσει χρῆσθαι προσή- 
χει, Σύμμετρος γὰρ ταῖς οὐσίαις τῶν ὄντων xai ὃ 
τῆς προνοίας θεσμός" xal ὡς ἕκαστα ὑπέστη παρὰ τοῦ 
δημιουργοῦ θεοῦ, οὕτω καὶ προνοίας ἀξιοῦται. Φαί- 
νεται δέ, ἐπὶ μὲν τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, ἑκάστην 
αὐτὸς ὑποστήσας" ἐπὶ δὲ τῶν ἀλόγων μόνα γένη, προ- 
τείνων τῇ διαπλαττούσῃ αὐτὰ φύσει, ὡς Πλάτωνι 
δοκεῖ, καὶ Τιμαίῳ τῷ Πυθαγορείῳ, οὐδὲν μὲν προσε- 
χὲς τῶν θνητῶν δημιούργημα εἶναι τοῦ θεοῦ τιθεμένοις, 
τὰς δὲ ἀνθρωπίνας ψυχὰς γίνεσθαι ἐκ τοῦ αὐτοῦ χρατῆ- 
ρος τοῖς τε ἐγχοσμίοις θεοῖς, xa τοῖς δαίμοσιν, ἢ τοῖς 
ἀγαυοῖς ἥρωσι" διὸ πρόνοια ἐπ᾽ ἀνθρώπων ἐστὶ καθ᾽ 
ἕνα £xa tov, πῶς ἀφίσταται τῶν ἐχεῖ" πῶς πρὸς τὰ τῇδε 
νεύει: πῶς ἐνταῦθα πολιτεύεται: πῶς ἂν «ἐντεῦθεν ἀνα- 
χομισθείη exige" ὧν οὐδὲν Oei περὶ τῆς ἀλόγου ζωῆς 
πραγματεύεσθαι. Οὔτε γὰρ ἦλθεν ἀδυνατήσασα 
ἐπισπέσθαι θεῷ" οὔτε ἐπὶ γῆς δύναται πολιτεύεσθαι, ὡς 
φυτὸν οὖσα οὐράνιον: οὔτε πρός τι ξύννομον ἄστρον 
ἀνάγεσθαι πέφυχε. ᾿ Καὶ ταῦτα μὲν πρὸς τὸ παρὸν 


"n 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ἀπολελογήσθω uiv πρὸς τοὺς δυσχεραντικούς, xal 
πανταχόθεν τὸ ἀπρονόητον χατασχευάζοντας" πρὸς oc 
xai ταῦτα εἰπεῖν Bixatov, ὅτι x μὲν τοῦ πράως τὰ 
δυσχερῆ φέρειν 6 ἀνθρώπινος τρόπος εὐλόγιστος ἀνα- 
φαίνεται, καὶ πρὸς τὸ παρὸν ἐπελαφρύνων τὰ δυσχερῆ, 
xa πρὸς τὸ μέλλον ἰώμενος. Ὑμεῖς δὲ ἀγαναχτοῦντες 
τί xol ὀνήσετε, εἰ μὴ μόνον προσθείητε τοῖς πόνοις τὸ 
μέγιστον τῶν χαχῶν ἀσέθειαν, xol αὐτὰ δὲ τὰ χαλεπὰ 
τραχύτερα ἑαυτοῖς ἐξεργάσησθε τῷ παρὰ τὴν ἀξίαν 
πάσχειν αὐτὰ δοχεῖν; Ὃ γὰρ νοσῶν ἐὰν ἀγαναχτῇ ὅτι 
νοσεῖ, δι’ αὐτὸ τοῦτο μᾶλλον νοσήσει. Διὸ οὐδὲ ya- 
λεπαίνειν δεῖ πρὸς τὴν ἀξίαν τῆς ἀποδόσεως γινομέ-- 
νης, ἵνα μὴ χαὶ χειρόνων ἐν ἕξει γενώμεθα, διὰ τὴν 
ἐπὶ τοῖς παροῦσι βλάσφημον δυσφορίαν, Σχεψώμεθα 
δὲ αὐτὸ xol τῇδε" εἴ τις πενίαν λαδὼν πράως φέρει, 
πρὸς τῇ ἀπὸ τῆς πραότητος ἀλυπίᾳ, καὶ ἐξευρήσει 
τινὰ τοῦ βίου παραμυθίαν: τοῦτο μέν, τοῦ λογισμοῦ 
πόρον ἐξευρίσχοντος εὐλόγου διχτροφῆῇς, τῷ μὴ συγχε- 
χύσθαι τῇ λύπῃ τοῦτο δέ, ἀγαμένων αὐτὸν τῶν πλη- 
σίον τῆς ἔμφρονος χαρτερίας, xai συνεχποριζόντων, 
ὅση δύναμις, τὰ ἀναγχαῖα πρὸς τὸν βίον. Ὁ δὲ ἀγα- 
ναχτῶν, xal γυναιχείως πιχραινόμενος, πρῶτον μὲν 
ἑχουσίας λύπας προσχτᾶται" ἔπειτα προσδεδεμένος τῷ 


usum consumta videri. Quodsi nihil eorum quz 
homine superiora sunt morti obnoxium sit ( quo- 
niam ipse in intelligentium naturarum genere ul- 
timum locum tenens atque idcirco immortalis in 
mortale corpus casu adverso oppressus venit, 
assumtoque organo quodam bestiis cognato in 
terra versatur), nihil esse queat, quod miseriis 
nostris ad suas epulas abutatur, ideoque nihil etiam 
quod nobis immoderate ad cupiditatem suam ex- 
plendam utatur, Justitia igitur et ordo immorta- 
libus illis, qui nobis superiores sunt, suz rerum 
nostrarum administrationis leges prescribunt , ut 
ea circa nos moliantur, qux et nostram hic pravi- 
tatem minuant et eo valeant, ut ad ipsos reduca- 
mur. De nobis enim, tanquam de cognatis exsuli- 
bus, solliciti sunt, Quapropter pudor et ultio 
divina et dedecus , quorum ope a malis avertimur, 
homines solos ad virtutem revocare recte dicun- 
tur. Solum enim rationale animal justitiz sensu 
afficitur. Nos igitur qui longissimo a bestiis inter- 
vallo distamus, gubernationis etiam modo longe 
diverso tractari oportet. Est enim rerum naturis 
congruens etiam providentie lex, et quemadmo- 
dum singula a mundi opifice Deo creata sunt, sic 
et providentia ejus fruuntur. Videtur autem Deus 
in hominibus singulas ipse animas creasse , in bru- 
tis vero animalibus sola genera nature eorum 
fictrici proposuisse , uti Platoni et Timeo Pytha- 
gorico placet, qui nihil dignitate proximum e 
mortalium genere a Deo creatum csse statuunt, 


4 


| animas autem humanas ex eodem cratere, e quo 


mundani dii et daemones sive illustres heroes ex- 
stiterunt, esse factas; quamobrem circa unum- 
quemque hominem providentize observatio ver- 
satur, quomodo a superis discedat, quomodo in 
hzc terrestria inclinet, quomodo hic degat, quo- 
modo hinc demum illuc revertatur : quorum 
nihil de anima rationis experte dici convenit, 
Neque enim illa huc venit, quando Deum amplius 
sequi non potuit, nec potest in terra versari, ut 
qua planta ccelestis sit, neque natura talis est, ut 
ad astrum aliquod ipsi congruens reducatur, At- 
que hzc quidem a nobis adversus indignabundos, 
qui quovis modo providentiam tollunt, in presens 
dicta sint, adversus quos et hzc jure dicantur, 
hominum mores ex eo apparere rationi consenta- 
neos, quod res adversas leniter ferendo in pre- 
sens allevent et remedium earum in posterum 
parent. Vos autem qui indignamini , quid tandem 
proficietis, nisi quod impietatem , malorum o- 
mnium maximum, calamitatibus vestris additis, 
atque ipsas etiam arumnas vobis eo asperiores 
facitis, quod iis przter merita vos affici existima- 
tis? Is enim , qui morbo laborat, si morbum indi- 
gnetur, eo ipso gravius laborabit. Quare non est 
quod succenseamus, si quid pro meritis nobis 
retribuitur, ne propter maledicam presentium 
malorum impatientiam in deteriorem etiam habi- 
tum prolabamur. Consideremus vero rem istam 
hoc quoque modo : si quis ad egestatem redactus 


δ": 


LU RSEN 
UNORUTT 


E 
ἐκ ed 


1 de 


IN AUREUM CARMEN. 


τὴν πενίαν πενθεῖν, ἄπορος παντελῶς γίνεται, οὔτε 
παρ᾽ ἑαυτοῦ τι σχολάζων εἰς πόρον συμάλλεσθαι, 
οὔτε παρὰ τῶν πλησίον συντελούμενος, ὅσον μὴ ἐλέου 
χάριν αὐτῷ τις προσρίψειεν: ὃ πάλιν ἐκ τῆς διαθέσεως 
τοῦ διδόντος ἐπιτείνει τὴν λύπην τῷ εἰς τοῦτο χρείας 
χαταστάντι. "Ex πάντων οὖν τῶν εἰρημένων πράως 
φέρειν δεῖ τὰ συμόαίνοντα, xai ὅση δύναμις ἰᾶ- 
σθαι δεῖ, ταῖς ἀδιαστρόφοις ἐννοίαις τὰς αἰτίας αὐτῶν 
ἐχλογιζομένους, καὶ συνορῶντας, ὅτι προνοίας οὔσης, 
οὖκ ἀμελεῖται ὃ ἀγαθὸς νῦν γενόμενος, κἂν παλαιῶν 
μηνιμάτων ἐφέλχηται στίγματα. Κατ᾽ αὐτὸ γὰρ τὸ 
χτᾶσθαι τὴν ἀρετὴν xol τὸ ἐπίπονον αὐτῶν διαφεύγει, 
xai τὴν ἴασιν ἐξευρίσκει, παρ᾽ ἑαυτοῦ μὲν. τὴν βοή- 
θειαν τῆς ἀλυπίας εἰσφέρων, παρὰ δὲ τῆς προνοίας 
τὴν ἀπόλυσιν τῶν χαλεπῶν χομιζόμενος. ἯἩ γὰρ 
ἡμετέρα χαχία, καὶ χρίσις θεία τιμωρουμένη τὴν 
πονηρίαν, τὰ χαλεπὰ συνεφόρησεν᾽ εἰχότως δὲ ταῦτα 


, 3 , - , , , 
λύεται πάλιν ἀρετῇ ve ἡμετέρᾳ, xol νόμῳ προνοίας, 


ἀπολύοντι τῶν χαχῶν τοὺς παρ᾽ ἑαυτῶν πρὸς τὸ ἀγα- 
θὸν ἐπιδεδωχότας. Τοσαῦτα ἂν λάῤοιμεν xal ix τού- 
τῶν τῶν ἐπῶν δόγματα πρὸς ἀρετῆς στοιχείωσιν συν- 
τελοῦντα. Τοὺς γὰρ περὶ προνοίας, καὶ εἱμαρμένης, 
καὶ τοῦ ἐφ᾽ ἡμῖν, ἀληθεστάτους λόγους περιέχοντα 


445 


2 , »-T MN lr - , 2 , 
ἀναπέφηνε, δι᾽ ὧν τὸ τῆς τῶν φαινομένων ἀνωμαλίας 
δύσχολον ἀπηύθυνεν ὃ λόγος, χαὶ διὰ πάντων ἀπέ- 
δειξε τῶν χαχκῶν ἀναίτιον τὸν θεόν, — Et δέ τις ταῦτα 
τοῖς προτέροις ἐπισυνάψειεν, εἷς ἐκ πάντων ἀναφανή- 
- d Ὁ ^ e^ ἢ , 
σεται λόγος, τὴν τῆς Ψυχῆς ἀϊδιότητα βεδαιούμενος, 
Τὸ γὰρ δικαιοσύνην ἀσχεῖν, xat γενναίως ἀποθνήσχειν, 
FA, * , , - - 
xal περὶ τὰ χρήματα ἐλευθερίως διαχεῖσθαι, τοῦ μὴ 
συναποθγήσχειν τῷ σώματι τὴν ψυχὴν μάλιστα χρήζει 
* , € rp 
πρὸς χατασχευήν, ὡς ἤδη εἴρηται. Τὸ δὲ τὰς δα τμο- 
νίαςτύχαςπράως φέρειν, xat ἰᾶσθαι δύνασθαι, 
τοῦ μὴ συγγεννᾶσθαι τῷ σώματι τὴν ψυχὴν νῦν Eger, 
δεόμενον: ἐκ δὲ ἀμφοτέρων τὸ γενέσεως xal φθορᾶς 
χρείττονα εἶναι τὴν ψυχὴν ἀποδείχνυται, καὶ ἑτέραν 
5 , ^ ^ —— *, , 
οὐσίαν παρὰ τὸ θνητὸν σῶμα, αὐτὴν xaÜ' ἑαυτὴν 
* 24 , 7 , $c , 
οὖσαν ἀΐδιον. Οὐ γὰρ οἷόν τέ ἐστιν ἀπό τινος χρόνου 
λ , , , ? - M, ὃ , [:4 , i 
προελθόν τι εἰς γένεσιν εἰς ἀεὶ διαμένειν, ὥσπερ οὐδὲ 
ME. γι ἡ ^ € , ΕΣ 1 A ΕῚ , 
τὸ ἐξ ἀϊδίου τὴν ὑπόστασιν ἔχον ποτὲ φθορὰν ἀναδέ- 
ξασθαι. Εἴπερ οὖν μετὰ τὴν τοῦ σώματος φθορὰν ἣ 
5» , ^ , , ^ , 
ἀνθρωπίνη ψυχὴ διαμένουσα δίκης xol χρίσεως τυγ- 
χάνει, xal τῶν ἐπιτηδευθέντων ἐν τῷ βίῳ τὰς πρὸς 
2! E 3 ^, * Áo $e 9. 9 X 
ἀξίαν ἀμοιδὰς ἀποδέχεται, οὐχ οἷόν τε δὲ εἷς ἀεὶ διοα- 
μένειν τὸ ἀπὸ χρόνου γενόμενον" δῆλον, ὡς xai πρὸ 
, kd * À , » E $eN/ 
τούτου ἦν τὸν ἅπαντα 700vov. Καὶ οὔτω τῶν ἀϊδίων 


rerum omnium inopiam leniter ferat, is preter | 


indolentiam ex animi lenitate ortam simul vitz 
solatium aliquod inveniet, partim, quod ratio 
idonei victus viam patefaciet, si dolore non con- 
turbetur, partim quod vicini , palientie ejus pru- 
dentiam admirantes, ei suppeditabunt, quantum 
possunt, qua ad vitam necessaria erunt, Is vero 
qui indignatur et muliebriter exacerbatur primum 
dolores sponte sibi arcessit, deinde in lugenda 
paupertate defixus omnino inops fit, quum neque 
ipsi vacet ad sublevandam inopiam suam quid- 
quam conferre, neque vicinorum collationibus 
sublevetur, nisi quis misericordia commotus ali- 
quantulum ei stipis projecerit, quod rursus ex 
dantis affectu dolorem ejus auget, quem tanta 
urget penuria, Sequitur igitur ex ante dictis o- 
mnibus , nos casus adversos leniter ferre debere 
eisque quantum possumus mederi, causas eorum 
recto judicio expendentes intelligentesque, quum 
presit nobis providentia, eum non negligi qui 
jam factus sit bonus, quamvis veteris ire signa 
retineat, Nam per ipsam virtutis adeptionem 
eorum etiam molestiam effugit et medicinam in- 
venit, ex se ipso indolentie presidium afferens 
et a providentia malorum liberationem obtinens. 
Nostra enim pravitas et Dei improbitatem ulcj- 
scentis judicium calamitates invexerunt; hz vero 
rursus jure dissolvuntur virtute nostra et provi- 
dentie lege, qua eos malis liberat qui sponte sua 
virtuti se dediderint, Tot sane vel ex hisce versi- 


bus precepta haurire queamus, quz ad virtutis 
traditionem conferunt. Hi enim videntur provi- 
dentiz et fati et liberi arbitrii verissimas rationes 
complecti, quibus nos inzqualitatis, qus in re- 
bus apparet, difficultatem explicavimus et malo- 
rum culpam Deo nequaquam attribuendam esse 
demonstravimus, Quodsi quis hec cum superiori- 
bus conjungat, una ex omnibus apparebit ratio 
qua animi zternitatem confirmet. Ad hanc enim 
opinionem probandam , justitiam colendam esse, 
mortem fortiter occumbendam, liberaliter divitiis 
utendum animus corporis morte non deletus, ut 
jam diximus, maxime necessarius est, Ad divi- 
nam autem fortunam leniter ferendam ejusque 
vulnera, quantum possumus, sananda egere nos 
animo, qui non una cum corpore generatus sit, 
apparet : ex utroque vero demonstratur, animum 
generationis et corruptionis expertem esse diver- 
samque a mortali corpore naturam , qus ipsa per 
se eterna sit, Neque enim fieri potest, ut quod 
inde ab aliquo tempore ortum est, id in eternum 
duret , quemadmodum neque illud quod ex omni 
seternitate exstitit unquam corruptionem admit. 
tet. Si igitur animus post corporis interitum su- 
perstes poenam atque judicium subit et eorum quae 
in vita gessit mercedem pro meritis accipit, neque 
id perpetuo manere potest quod ortum aliquando 
habuit, manifestum est animum etiam ante hoc 
corpus semper fuisse. Atque ita inter zterna re- 
rum parentis Dei opera humanus etiam animus 


440 


γεννημάτων τοῦ δημιουργοῦ θεοῦ xai fj ἀνθρωπίνη 
ψυχὴ ἀνευρίσκεται, ὅθεν αὐτῇ καὶ τῆς θείας ὁμοιώσεως 
μέτεστιν. ᾿Επεὶ δὲ xal τοῦτο μετρίας ὑπομνήσεως 
ἔτυχε, καιρὸς ἂν εἴη xal τὰ λοιπὰ ἐπισκέψασθαι, 


XII. 21—24. 


Πολλοὶ δ᾽ ἀνθρώποισι λόγοι δειλοί τε χαὶ ἐσθλοὶ 
προσπίπτουσ᾽, ὧν μήτ᾽ ἐχπλήσσεο , μήτ᾽ ἄρ᾽ ἐάσῃς 
εἴργεσθαι σαυτόν" ψεῦδος δ᾽ ἤνπερ τι λέγηται, 
πράως εἶχε. 

Ἡ ἀνθρωπίνη προαίρεσις μήτ᾽ ἐν ἀρετῇ ἀεὶ ἑστῶσα, 
μήτ᾽ ἐν χαχία, καὶ τοὺς διὰ φωνῇς προϊόντας λόγους 
ἐπαμφοτερίζοντας ἀπεγέννησεν, ὡς ἐοιχότας ταῖς ἐναν - 
τίαις αὐτῆς διαθέσεσι. Διὸ τῶν λόγων ἐγένοντο οἱ μὲν 
ἀληθεῖς, οἱ δὲ ψευδεῖς, οἱ δὲ ἀγαθοί, ol δὲ χαχοί. 
*H δὲ διαφορὰ αὕτη ἐπιστημονιχῆς δεῖται διαχρίσεως, 
ὅπως τοὺς μὲν ἀμείνονας ἐχλεξώμεθα, τοὺς δὲ χείρους 
ἀποδάλωυεν, καὶ μήτε μισολογίαν νοσήσωμεν παντελῆ, 
διὰ τὴν τῶν χειρόνων λόγων κατάγνωσιν, μήτε ἀδια- 
χρίτως πάντας εἰσδεξώμεθα, διὰ τὴν τῶν ἀμεινόνων 
ἀποδο χήν. "Execat γὰρ τῇ μὲν μισολογίᾳ τὸ καὶ τῶν 
ἀγαθῶν λόγων ἑαυτοὺς ἀποστερεῖν, τῇ δὲ ἀχρίτῳ 
φιλολογίᾳ, τὸ λανθάνειν βλαπτομένους € ὑπὸ τῶν χεχα- 
χουργημένων λόγων. Φιλολογίαν οὖν ἀσχήσωμεν μετὰ 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


χρίσεως τῆς ἀρίστης, ἵνα ἣ φιληχοΐα πᾶν ἕλχῃ τὸ γένος 
τῶν λόγων, ἣ δὲ χρίσις ἀπωθῆται τὸν χείρονα. Καὶ 
οὕτω τὸ Πυθαγορικὸν τηρήσομεν παράγγελμα, μήτε 
ἐχπληττόμενοι τοὺς πονηροὺς τῶν λό γῶν, χαὶ δι᾿ αὐτὸ 
τοῦτο, ὅτι λόγοι εἰσίν, ἀκρίτως αὐτοὺς εἰσδεχόμενοι" 
μήτε τῶν ἀγαθῶν εἰργόμενοι, διότι λόγοι ἦσαν 
ὁμοίως τοῖς χείροσι, Πρῶτον μὲν γὰρ οὐχί, 4 λόγοι, 
μεταδιώχοιντο, ἀλλ᾽ ἧ ἀληθεῖς" οὔθ᾽ οἱ ἕτεροι χαταγι-- 
γώσχοιντο, ὡς λόγοι , ἀλλ᾽ ὡς ψευδεῖς, "Ezeiza χά- 
χεῖνο οὐδαρδξι ἂν εἴποιμεν, ὡς μόνοι λόγοι εἰσὶν οἵ 
ἀληθεῖς, Μόνοι γὰρ τῆς λογικῆς οὐσίας τὸ ἀξίωμα τη- 
ροῦσι, καί εἶσι γεννήματα ψυχῆς πρὸς τὸ ἄριστον ἀνα- 
τεταμένης, xul τὸν οἰχεῖον χόσμον χεχτημένης * οἵ δὲ 
ψευδεῖς τῶν λόγων οὐδὲ λόγοι ὄντως εἰσί, πρὸς γὰρ 
xaxlav. xal ψευδοδοξίαν φέροντες, xai τὴν εὐγένειαν 
τῶν λόγων ἠρνήσαντο, xai εἰσιν ἠλογημένης Ψυχῆς 
χαὶ πάθεσι συμπεφυρμένης φωναί. Μήτε οὖν πάντας 
καταδέχου , φησίν, ἵνα μὴ χαὶ τοὺς ψευδεῖς" μήτε 
πάντας ἀπόθαλλε, ἵνα μὴ καὶ τοὺς ἀληθεῖς. Ἑχάτερον᾽ 
γὰρ 4 ἄτοπον, τούς τε ἀγαθοὺς μισῆσαι σὺν τοῖς χείροσι, 
χαὶ τοὺς ψευδεῖς προσίεσθαι διὰ τοὺς ἀμείνους. Δεῖ δὴ 
τοὺς μὲν ἀγαθοὺς ἐπαινεῖν, καὶ εἰσδεξάμενον αὐτοὺς 
ἀσχεῖσθαι, xxi ζητεῖν ὅπη xal ἐφ᾽ ὅσον τῆς ἀληθείας 
ἐφάπτονται, πρὸς δὲ τοὺς ψευδεῖς τὴν ἀγωνιστικὴν 


reperitur, unde et ipse divine similitudinis parti- 
ceps est. Cum vero de hac etiam re satis dictum 
sit, tempus est reliqua quoque considerare. 


XII. 21-24. 


Multi autem ad hominum aures tum mali tum boni ser- 
[mones 
accidunt, quos ne cum 1 stupore accipias , neve sinas (ab 
[iis audiendis) 
te avocari : si quid autem falsi dicatur, 
leniter cede. ; 


Voluntas humana nec in virtute nec in vitio sem- 
per permanens, sermones etiam voce edit utrique 
accommodatos; quippe qui contrariis ejus affe- 
ctionibus respondeant, Quo fit ut sermonum alii 
sint veri , alii falsi, alii autem boni , alii mali. Hzec 
autem diversitas prudentem postulat distinctionem, 
ut meliores seligamus, deteriores rejiciamus, et 
neque omnium prorsus sermonum odio concepto 
tanquam morbo quodam laboremus propter ma- 
lorum improbationem, nec ob bonorum com- 
probationem quoslibet promiscue admittamus. Se- 
quitur enim ex sermonum omnium aversatione, 
ut illis etiam qui boni sunt nos privemus, e pro- 
miscua vero eorum cupiditate, ut perniciosorum 
noxam non sentiamus. Optimo igitur judicio ser- 
monum cupiditatem temperemus, ut audiendi 
voluntas omne sermonum genus eliciat et ad se 
attrahat, judicium autem deteriores repudiet, 


Atque ita Pythagoricum praeceptum observabimus, 
neque malos sermones admirantes eosque ob id 
ipsum, quia sermones sunt, promiscue admit- 
tentes, neque a bonis deterriti, quia sermones 
sunt eque ac mali. Primum enim neque hi quate- 
nus sermones, sed quatenus veri sunt, quzrantur ; 
neque illi ut sermones ,:sed ut falsi rejiciantur. 
Deinde et illud confidenter dicamus, eos solum 
esse sermones qui veri sunt. Soli enim illi intelli- 
gentis nature conservant dignitatem , animique 
foetus sunt ad id quod optimum est intenti suumque 
decus obtinentis; illi autem qui falsi sunt ne ser- 
mones quidem revera sunt : quum enim ad vitium 
opinionesque falsas ducant,non solum a sermonum 
ingenuitate recesserunt, sed et animi ratione de- 
stituti et affectibus boni nti voces sunt. Quare 
noli omnes, inquit, probare, ne et falsos; noli 
etiam omnes rejicere , ne et veros. Utrumque enim 
est absurdum, tum bonos odisse una cum dete- 
rioribus, tum falsos admittere propter meliores, 
Oportet sane bonos laudare eosque admissos in 
animo versare et quaere quomodo et quatenus 
cum veritate consentiant, adversus eos autem qui 
falsi sunt concertatoriam facultatem adhibere, id 
est eam quam logica ars suppeditat ad veritatis et 
mendacii distinctionem; sed et quum possumus 
mendacia refellere, id nec vehementer nec contu- 
meliose facere debemus, sed cum mansuetudine 
veritatem persequi et mollibus argumentis menda- 


ξ IN AUREUM CARMEN. 


δύναμιν χτήσασθαι, αὕτη δ᾽ ἂν εἴη fj χορηγουμένη ex 
τῆς Joyce ἐπιστήμης εἰς διάχρισιν ἀληθείας καὶ ψεύ- 
δους" δυναμένους δὲ χαὶ ἀνατρέπειν τὰ ψεύδη, μήτε 
σφοδρῶς, μήτε ὑῤριστιχῶς τοῦτο ποιεῖν: ἀλλὰ σὺν 
πραότητι τὴν ἀλήθειαν διώχειν, xal μετὰ εὐμενῶν 
ἐλέγχων τὸ ψεῦδος à ἀνατρέπειν, χαὶ ὡς αὐτό φησι τὸ 
ἔπος, ψεῦδος δ᾽ ἤνπερ τι “λέγηται, πράως εἴ- 
χοντας, 00 συγχωροῦντας οὕτως ἔχειν, ὡς λέγεται, 
ἀλλὰ ἀοργήτως ἀχούοντας. Οὐ γὰρ συγχατατίθεσθαι 
δεῖν λέγει τῷ ψεύδει τὸ πράως εἶχε, ἀλλ᾽ ἀνεχτι- 
χῶς ἀκροᾶσθαι, καὶ μὴ ἐκπλήττεσθαι, εἰ ἄνθρωποι 
ὄντες τινὲς τῆς ἀληθείας ἀποπεπτώχασιν ἀλυσιτελῶς. 
Τόνιμος γὰρ f; ἀνθρώπου φύσις πολλῶν διαστρόφων δο- 
ξασμάτων, ὅταν μὴ ταῖς χοιναῖς ἐννοίαις ὀρθῶς ἕπηται. 
Οὐδὲν οὖν, φησὶν ὃ λόγος, θαυμαστόν, εἰ ἄνθρωπος 
μηδὲν τῶν ἀληθῶν μήτε μαθών, μήτε εὑρών, εἰς τοῦτο 
τῆς ἀπονοίας ἦλθε, xol ἔθετο δόξας ὑπεναντίας τῇ 
ἀληθείᾳ. ᾿Γοὐναντίον γὰρ ἂν ἦν θαυμαστόν, εἰ μήτε 
μανθάνειν μήτε ζητεῖν ἐθέλων τις, αὐτομάτως τῇ ἀλη- 
θείᾳ περιέτυχεν, ὥσπερ ex τραγῳδίας θεῷ τινι ἄναφα- 
vévzt, Δεῖ οὖν συγγνωμονικῶς ἀχούειν τῶν ψευδομένων, 
χαὶ πείρᾳ μανθάνειν οἵων ἡμεῖς ἐχαθάρθημεν χαχῶν, 
τῇ μὲν χοινωνίᾳ τοῦ συγγενοῦς ὑποχείμενοι τοῖς αὐτοῖς 
πάθεσι, τῷ δὲ ἀλεξικάχῳ τῆς ἐπιστήμης ἐξ ἐναντίας 
αὐτῶν γενόμενοι. Μέγα δὲ συντελεῖ πρὸς πραότητα χαὶ 
τὸ τῆς ἐπιστήμης θάρσος" ἣ γὰρ ἱχανῶς παρεσχευα- 


447 


σμένη ψυχὴ πρὸς τὸ χαταγωνίσασθαι τὰς ἐκτροπὰς τῆς 
ἀληθείας ἀθορύδως οἴσει τὰς ψευδεῖς δόξας, ὁ ὡς mpoex- 
λελογισμένη πάντα τὰ παρὰ τὸ ἀληθὲς ἐν αὐτῇ τῇ 
τοῦ ἀληθοῦς κατανοήσει. Τί οὖν ταράξει τοῦτον, ὡς 
ἄλυτον ὄν; τί δὲ ἰ ἰσχυροῦ φαντασίαν παρέξει τούτῳ, ὃς 
προκατηγώνισται πᾶν τὸ ψεῦδος; Οὐ μόνον οὖν ἐκ τῆς 
ἠθικῆς ἀρετῆς τὴν ἀταραξίαν ἕξει 6 ἐπιστήμων, ἀλλὰ 
xai ix τοῦ θαρσεῖν τοὺς τοιούτους ἀγῶνας. Ταῦτα μὲν 
περὶ τῆς ἐπιστημονικῆς τῶν λόγων διαχρίσεως. Περὶ 
δὲ τῆς διὰ πάντων ἀνεξαπατήτου ἕξεως, ἣν δεῖ χεχτῇ- 
σθαι τὸν ἐπιστήμονα, εὐθὺς ἐπισυνάπτει. 


XIII. 24—26. 


— Ὃ δέ τοι ἐρέω, ἐπὶ παντὶ τελείσθω * 
μηδεὶς μήτε λόγῳ σε παρείπῃ, μήτε τι ἔργῳ, 
πρῆξαι:, μηδ᾽ εἰπεῖν, ὅ, τι τοι μὴ βέλτερόν ἐστι. 


Τοῦτο διὰ πάντων τείνει τὸ παράγγελμα, ἰσοδυνα.-- 
b — » , , 
μοῦν τῷ ἄνω που εἰρημένῳ, 


Πρήξεις δ᾽ αἰσχρόν ποτε μήτε μετ᾽ ἄλλον, 
μήτ᾽ ἰδίῃ" πάντων δὲ μάλιστ᾽ αἰσχύνεο σαυτόν. 


€ - 

0 γὰρ ἑαυτὸν αἰδεῖσθαι μεμαθηχώς, xal μήτε ἐν μο- 
2 / ΩΣ Ὁ c 

νώσει, μήτε ἐν χοινωνία, τὴν τοῦ αἰσχροῦ πρᾶξιν dve- 

χόμενος, ἀλλὰ χαὶ τὴν φαντασίαν αὐτὴν τοῦ τοιούτου. 

παραιτούμενος διὰ τὸν εἴσω φύλαχα λόγον, οὗτός ἐστιν 


cium refutare, ut ipsum carmen dictat, leniter 
cedentes , si quid autem falsi dicatur, non conce- 
dentes ita rem se habere, ut dicitur, sed sine ira 
audientes. Nam illud , /eniter cede , non significat 
nos id quod falsum est debere approbare, sed 
audize patienter, neque mirari, si nonnulli , quum 
homines sint, a veritate &Sérri teint nullo suo 
cum Sinodo. Fecunda enim est hominum na- 
: tura multarum opinionum perversarum, quum 
notiones communes non recte sequitur. Nil mirum 
igitur, inquit carmen , si homo, qui nihil veri vel 
ab alio didicerit vel ipse investigaverit , eo amentize 
devenerit, ut veritati contrarias opiniones animo 
imbibat. Nam e contrario mirandum esset, si is, 
qui neque discere neque querere vult, in verita- 
tem forte fortuna incideret, tanquam in deum 
aliquem in tragoedia apparentem. Debemus igitur 
cum venia quadam mentientes audire et expe- 
rientia discere, quantis a malis purgatione nos li- 
berati simus, qui quum ejusdem generis commu- 
nione iisdem, quibus illi, affectibus obnoxii essemus, 
per scientiam malis propulsatis contrariam illis 
vite morumque conditionem secuti sumus, Multum 
autem ad lenitatem confert ipsa etiam scientie 
fiducia : animus enim satis preparatus ad devias 
a veritate digressiones refellendas placide feret 


falsas opiniones, quum omnia a vero abhorrentia . 


secum ante in ipsa veri consideratione agitaverit. 
Quid igitur hunc conturbabit tanquam insolubile ? 
quid vero firmum ei apparebit , qui omne falsum 
jam expugnaverit? Quare non modo morum vir- 
tute conturbationis expers erit vir prudens , sed 
eo etiam, quod ejusmodi certamina non reformi- 
dabit. Hactenus de prudenti sermonum distin- 
ctione. De habitu autem erroris prorsus immuni, 
qui in viro prudenti inesse debet, statim sub- 
jungit. 


XIII. 24-26. 


— — — — Quod vero tibi dicam, in omni negotio ob- 

[servetur : 
nemo te aut diclis aut factis adducat, ut quidquam 
aut facias aut dicas, quod tibi non sit commodum. 


Hoc preceptum ad omnia pertinet et idem 
valet quod illud superius dictum, 


Ne quid unquam turpe committas sive cum alio 
sive seorsum , sed maxime omnium verere te ipsum. 


Js enim qui se ipsum vereri didicit et neque solus 
neque in societate turpe quid admittit, sed vel 
ipsam ejus rei cogitationem ac speciem propter 
rationem , internam custodem , aversatur, ille ipse 
est qui nune potest audire, neo te vel verbo vel 


448 


ὃ δυνάμενος νῦν ἀχούειν, μηδεὶς μήτε λόγῳ σε 
παρείπῃ, μήτε τι ἔργῳ. Μόνος γὰρ ἀνεξαπά- 
τητος, καὶ ὑπ᾽ οὐδενὸς οὐδαμῶς εὐπαραλόγιστος, ὃ τὴν 
ἀξίαν ἑαυτοῦ νοὺς ἄνθρωπος, καὶ οὔτε χολαχείαις θω- 
πευόμενος, οὔτε τοῖς ἐχδειμαίνουσι ταπεινούμενος, κἂν 
πολέμιοι ἢ φίλοι ὁποτεραοῦν τούτων προτείνωσιν. Ἔν 
γὰρ τῷ μηδεὶς πᾶν πρόσωπον κεῖται, καὶ πατήρ, 
καὶ τύραννος, xai φίλος, xoi ἐχθρός. Οἱ δὲ τρόποι τῆς 


παραγωγῆς ἢ διὰ λόγων ἢ ἔργων γίνονται λόγων. 


μέν, θωπευόντων ἢ ἀπειλούντων, ἔργων δέ, δωρεὰς 
ἢ τιμωρίας προτεινόντων. Πρὸς πάντα δὴ ταῦτα τετει- 
χισμένην δεῖ τὴν ψυχὴν ἔχειν τῷ ὀρθῷ λόγῳ, πρὸς τὸ 
ἀμείλικτον xoi ἀδούλωτον ὑπὸ τῶν ὁπωσοῦν ἔξωθεν 
προσπιπτόντων ἡμῖν ἡδέων τε xol λυπηρῶν. 'O γὰρ 
ὀρθὸς ἐνυπάρχων λόγος, σωφροσύνην χαὶ ἀνδρείαν ἕχα- 
τέρωθεν παραστήσας τῇ ψυχῇ τοὺς ἀδαμαντίνους φύ- 
λαχας, ἀνεξαπατήτους ἡμᾶς διατηρήσει xat ἀπὸ τῆς 
τῶν προσηνῶν θωπείας, χαὶ ἀπὸ τῆς τῶν φούερῶν 
χαταπλήξεως" οἷς ἐπιγίνεται διχαιοσύνη ἀχριθής, ἣν 
παρήγγειλεν ἄνω που ἀσχεῖν ἔργῳ τε λόγῳ τε. 
Οὕτω μὲν οὖν οὐδεὶς οὐδαμῶς ἡμᾶς ἀναπείσει ἢ λόγον 
προέσθαι, ἢ ἔργ ον διαπράξασθαι, ὃ μὴ τῷ ὀρθῷ λόγῳ 
ἐστὶ σύμφωνον. Εἰ γὰρ πάντων μάλιστ᾽ αἰσχυνοίμεθ᾽ 
ἑαυτούς, δῆλον ὡς «οὐδεὶς ἡμῖν αἰδεσιμώτερος ἡμῶν 
αὐτῶν φανήσεται, οὐδὲ φοδερώτερος, ὡς προχαλέσα - 
σθαι παρὰ τὸ δέον εἰπεῖν τι ἢ πρᾶξαι. ᾿Επιδλαξὲς γὰρ 
τῇ ψυχὴ ἑχάτερον. Τὸ δὲ ἐχείνῃη βλαδερόν, τοῦτο xal 
ἡμῖν ἀσύμφορον: ἐπείπερ ἡμεῖς ἢ ψυχή. ᾿Αχριδῶς οὖν 
ἀχουστέον τοῦ ὅ, τι τοι μὴ βέλτερόν ἐστι" κατ᾽ 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ἐχείνου φέροντας τὴν ἀντωνυμίαν τοι, ὃ κυρίως σὺ εἶ, 
᾿Εὰν οὖν τὸ λεγόμενον, μηδεὶς μήτε δι᾽ ἔργων, 
μήτε διὰ λόγων, παραγάγη σέ τι ποιῆσαι ἢ et- 
πεῖν, ὅ, τιμὴ συμφέρον ἐστί σοι" σὺ δὲ ἦσθα ἢ 
λογικὴ ψυχή" οὖχ ἀνέξη, ἐὰν εὖ φρονῇς, τοῦ παρᾶ- 
θλάπτοντός σε, τὸν ὄντα λογικὴν οὐσίαν. Σὺ γὰρ εἶ 5$ 
Ψυχή" τὸ δὲ σῶμα, σόν: τὰ δὲ ἐχτός, τοῦ σώματος. 
"Ex γὰρ τῆς διαστάσεως ταύτης xal τὸ ἀσύγχυτον τη- 
ρήσεις τῶν φύσεων χαὶ τὴν ἀνθρωπίνην οὐσίαν ἥτις 
ἐστὶν εὑρήσεις, οὐδέποτε τὸ σῶμα, οὐδὲ τὰ ἐχτός, 
σεαυτὸν εἶναι τιθέμενος, οὐδ᾽ ὑπεραγωνιῶν τούτων 
ὥσπερ σαυτοῦ, ἵνα μὴ πρὸς. φιλοσωματίαν xal φιλο-- 
χρηματίαν χαθελχυσθῇς. “Ὅλως γὰρ ὅ ἐσμεν ἀγνοή-- 
σαντες, χαὶ οὗ τὴν ἐπιμέλειαν ποιώμεθα συναγνοήσο- 
μεν, πάντων μᾶλλον ἐπιμελούμενοι, ἢ ἡμῶν αὐτῶν, 
ὧν δεῖ προηγουμένην ποιεῖσθαι τὴν ἐπιμέλειαν. El γὰρ 
τὸ χρώμενον τῷ σώματί ἐστιν ἣ ψυχή, τὸ δὲ σῶμα 
ὀργάνου τάξιν ἐπέχει πρὸς αὐτήν, τοῦ δὲ ὀργάνου χάριν 
τὰ ἄλλα, πρὸς βοήθειαν τῆς ῥεούσης αὐτοῦ φύσεως, 
ἐξευρημένα - δῆλον ὡς τοῦ ἡγουμένου χαὶ πρώτου 
προηγουμένην τε xal πρώτην δεῖ ποιεῖσθαι τὴν ἐπι- 
μέλειαν" δευτέραν δέ, τὴν τοῦ δευτέρου. Ὅθεν οὐδὲ 
ὑγιείας ἀμελήσει ὃ σοφός" οὔτι προηγούμενον τὸ σῶμα 
δοξάζων, ἀλλὰ πρὸς τὴν τῆς ψυχῆς χρείαν αὐτὸ παιδα- 
γωγῶν, ὅπως ἂν ταῖς ἐνεργείαις αὐτῆς ἀνεμποδίστως 
ὑπαχούῃ" χαὶ ἐχ τρίτου τῶν τρίτων ἐπιμελήσεται, 
οἰκονομῶν τὰ ἐκτὸς πρὸς τὴν τοῦ ὀργάνου σωτηρίαν. 
Πρώτης οὖν τῆς Ψυχῆς, τάχα δὲ xal μόνης, ἐπιμε- 
λήσεται" εἴπερ ἣ τῶν μετ᾽ αὐτὴν ἐπιμέλεια πρὸς τὴν 


facinore ullo decipiat. 1116 enim solus fraudibus 
non est obnoxius, neque facile potest a quoquam 
ulla ratione decipi, qui suz sibi dignitatis conscius 
est et neque adulationibus capitur, nec terroribus 
deprimitur, utracunque horum ei vel hostes vel 
amici objecerint, Nam quod dixit 2emo, illo omnes 
personz, et pater, et tyrannus, et amicus et ini- 
micus continentur, Deceptionis vero modi aut 
dictis aut factis fiunt, dictis quidem blandientium 
vel minitantium, factis autem munera vel penas 
proponentium. Oportet ergo nos adversus hec 
omnia recta ratione munitum habere animum , ut 
neque jucundis quae extrinsecus nobis accidunt 
deliniamur, neque acerbis in servitutem redigamur. 
Recta enim ratio nobis insita custodes animo 
utrinque adamantinos , temperantiam et fortitu- 
dinem, apponens nos tum a gratorum hominum 
blanditiis, tum a consternatione, terribilium co- 
mite, tutos praestabit; quibus virtutibus exacta 
illa justitia accedit, quam et in factis et in dictis 
exercendam esse superius monuit. Nobis igitur 
sic instructis nemo unquam persuadebit, ut aut 
verbum proferamus, aut facinus committamus , 
quod recta rationi non sit consentaneum, Si enim 


omnium maxime nos vereamur, manifestum est , 
neminem nobis aut magis reverendum aut refor. 
midandum, quam nosmet ipsos , visum iri, ut ad 
aliquid dicendum vel faciendum preter officium 
nos inducat. Horum enim utrumque animo noxium . 
est. Quod autem illi damnosum, id nobis quoque 
incommodum est, quandoquidem nos sumus 
animus, Ad illud igitur accurate animum intenda- 
mus oportet, quod tibi non sit commodum , refe- 
rentes hoc pronomen tibi ad id quod proprie zu 
es, Si id igitur quod praecipitur sit, 7emo te nec 
factis nec dictis adducat , ut aliquid aut facias aut 
dicas, quod. tibi non sit commodum, tu autem sis 
animus ratione preditus, nequaquam patieris, si ἡ 
sapias, alium tibi detrimentum importare, quo- 
niam natura intelligens es, Tu enim es animus , cor- 
pus vero, tuum; externa autem, corporis, Namque 
hac distinctione naturarum confusionem vitabis et 
qui sit humana natura reperies, si nec corpus, 
nec externa unquam te esse existimes, nec de iis 
tanquam de te ipso sollicitus sis, ne ad nimiam 
corporis curam et divitiarum cupiditatem impel- 
laris. Omnino enim , si quid ipsi simus nesciamus, 
id etiam, cujus cura nobis habenda sit , simul ne- 


“ταύτης προχοπὴν τείνει, Πᾶν δὲ τὸ παρὰ τὴν ἀρετήν, 


τοῦτο ἦν, ὅ, τι τοι μὴ βέλτερόν ἐστιν" ᾧ γὰρ 
συμφέρον ἣ ἀρετή, τούτῳ τὸ παρ᾽ ἐχείνην ἀσύμφορον. 
Κύκλον οὖν περιδάλλεσθαι συμουλεύει τῶν ἀρετῶν 
φυλαχτικὸν ὃ μηδὲν πείθεσθαι δεῖν λέγων τῷ πειρωμένῳ 
τῆς ἀρετῆς ἀπάγειν, δι οἵων ἂν ἔργων ἢ λόγων τῆς 
πρὸς τὸ χεῖρον ἐκτρεπούσης πειθοῦς προσαγάγῃ τὴν 
πεῖραν οἷον, μὴ ὑποσχέσεις προσάγων τύραννος, ἢ 
ταύτας ἔργῳ βεδαιῶν’ μὴ ἀπειλαῖς θορυδῶν, ἢ αἰκίαις 
βιαζόμενος" μὴ φίλιον πρόσωπον, τῇ οἰχειότητι τὴν 
ἀπάτην ἐπιχρυπτόμενον, ἀπαγάγη σε τοῦ συμφέ- 
ροντὸς τῇ ψυχῇ. Ἦν δὲ ἀλήθεια καὶ ἀρετὴ τὰ ταύτην 
ὠφελοῦντα μόνα. Ἀνεξαπάτητος δὲ ἔσῃ, εἰ τὴν οὐσίαν 
τὴν σαυτοῦ γνούς, ἥτις τέ ἐστι, xal ᾧ φύσει Éouxe , τῆς 
πρὸς ἐκεῖνο ὁμοιώσεως ἀεὶ τὴν ἐπιμέλειαν ἔχοις " πᾶν 
δὲ τὸ τῆς ὁμοιώσεως ἀπάγον μεγίστην ἡγοῖο ζημίαν. 
Τοῦτο γὰρ ἦν, 8, τι τοι μὴ βέλτερόν ἐστι, τὸ 
τῆς θείας ὁμοιώσεως &rdyoy* ἐπειδὴ χαὶ βέλτερον 
ἡμῖν ἐστι τὸ πρὸς τὴν τοιαύτην ὁμοίωσιν φέρον. Τί οὖν 
προσάξει τις ἱκανὸν ἀποστῆσαι ἣμᾶς τῆς πρὸς θεὸν 


IN AUREUM CARMEN. 


| 


449 


δμοιώσεως xal φιλοσοφίας ; χοημάτων δόσιν ἢ ἀφαίρε- 
σιν; Ἀλλὰ μεμαθήχαμεν μετὰ τοῦ ὀρθοῦ λόγου xoi 
προσίεσθαι ταῦτα χαὶ ἀποτίθεσθαι" χαὶ τὸ ἄστατον 
τῆς χτήσεως αὐτῶν ἡμᾶς οὐ λανθάνει, Τί γάρ; ἂν μὴ 
Ü E , ΄ , E 3 / 

οὗτος αὐτὰ ἀφέληται, χλέπτης αὐτὰ οὐκ ἀφαιρήσεται; 
xal γενναίως αὐτῶν ὑπομενοῦμεν τὴν ἀποδολὴν ὑπὸ 
τοῦ μὴ ἔχοντος. Ναυάγιον αὐτὰ οὐ παραιρήσεται: 
πόσοι δὲ ἄλλοι τρόποι διαφθορὰν χρημάτων ἐπάγου-᾿ 

1, M m 
σιν; Ὧν ἕνεχα xal τὸν ὑπὲρ ἀρετῆς λογιούμεθα 
λόγον, ἑχουσίαν πενίαν μετὰ τοῦ χαλοῦ ἀνταλλαττό- 
μενοι χρημάτων, xal μετ᾽ εὐλογίστου αἰτίας αὐτὰ 
ἀποδυόμενοι, χαὶ τοσούτου τὴν ἀρετὴν ὠνούμενοι, 
ὅσον ἂν ἡμᾶς βλάπτη ὃ ταύτης παραχινεῖν ἐπιχειρῶν. 
᾿Αλλὰ στρεδλώσεις προσοίσει, xat θάνατον. Πρόχειρον 
Ἅ -Ὁ -“ * à 
οὖν πρὸς ταῦτα ἀποχρίνεσθαι, ὡς οὐχ ἡμεῖς ταῦτα 
, 2.» AX € - m * " m 
πεισόμεθα, ἐάν γε τὸ Ἣμεϊς cnpopuev: ἀλλὰ τὸ σῶμα 
ἔσται τὸ ὑόριζόμενον: τὸ σῶμα τὸ ἀποθνῆσχον, οὐδὲν 
ε Ὁ , , , , , 

παρὰ τὴν αὑτοῦ φύσιν πάσχον. Φύσει γάρ ἐστι θνητόν, 
χαὶ τμητόν, xal μυρίοις ὑποχείμενον πάθεσιν, ἃ τυ- 
ράννου μᾶλλον fj τυχοῦσα νόσος ἐπήγαγε. Τί οὖν φεύ- 


sciemus, et omnia magis, quam nosmet ipsos cu- 
rabimus , quorum precipua cura haberi debet. Si 
enim id quod corpore utitur animus est, corpus 


vero cum eo comparatum instrumenti vice fungitur, 


instrumenti autem istius gratia reliqua etiam ad 
juvandam fluxam ejus naturam inventa sunt, ma- 
nifestum est, illius quod omnium primum et caput 
est curam praecipuam primamque esse habendam, 
secundam autem ejus quod secundum est. Unde 
nec valetudinem negliget vir sapiens; non quod 
corpus primarium quiddam existimet, sed ut ipsum 
ad animi usum ita accommodet, ut ejus actionibus 
promte obtemperet : tertio vero loco eorum cu- 
ram aget, qua tertia sunt, atque ea qua externa 
sunt ad instrumenti conservationem adhibebit, 
Animum igitur primum curabit eumque fortasse 
solum, siquidem illorum qu: eo inferiora sunt 
cura ad ejus profectum pertinet. Quidquid autem 
est prater virtutem, hoc ipsum est, quod £ibi non 
sit commodum : cui enim prodest virtus, eidem 
obest quod ab ea abhorret. Ille igitur nobis auctor 
est, ut circumducto circulo virtutes muniamus , 


qui dicit non oportere nos auscultare ei qui a 


virtute nos conatur abducere, quibuscunque de- 


mum factis aut dictis ad deterius nos alliciendi 


periculum fecerit : verbi gratia, ne tyrannus pro- 
missa faciens aut ea re prestans, ne minis territans 
aut cruciatibus adigens, ne persona amici fami- 
liaritatis specie fraudem occultans ab eo te abdu- 
cat quod animo prodest, Sola autem ei prosunt 
veritas et virtus. À fraude vero tutus eris, si 
substantiam tuam intelligens, quz sit et cujus si- 
militudinem naturá prz se ferat, illam ejus simili- 
PHILOS. GREC. 


tudinem studiose conservaveris, id autem omne 
quod ab ea-similitudine abducit damnum esse 
maximum existimaveris, Hoc enim illud est, quod 
tibi non sit commodum, i. e. quodcunque a divina 
similitudine abducit; quandoquidem id nobis 
commodum est, quod ad talem similitudinem perdu- 
cit. Quid igitur afferet aliquis tanta vi preditum , 
ut nos a divina similitudine et philosophia abducat? 
num pecuniarum donationem aut ademtionem? 
atqui didicimus has recta cum ratione et accipere 
et amittere , neque nos latet, quam incerta earum 
possessio sit. Quid enim, si hic eas non adimat, 
nonne fur eas auferet? et magno animo nos illa- 

rum jacturam patiemur ab eo qui divitias non ha- - 
bet. Nonne naufragium nos iis spoliabit? Quot 
vero sunt alii modi quibus diviti amittuntur? 
Quamobrem nos et virtutis rationem habebimus, 
paupertatem honestam cum divitiis sponte com- 


| mutantes easque justa de causa abjicientes et tanti 


redimentes virtutem, quantum est detrimentum 
quod is nobis importet, qui ab ea nos dimovere 
conatur. Atqui ille tormenta et mortem afferet. 
Ad hzc igitur promtum est respondere, non nos 
hac esse passuros, siquidem illud zos tueamur, 
sed corpus esse quod cruciabitur, corpus quod 
morietur, nihil preter naturam suam passurum. 
Est enim naturà διὰ mortale et sectile et malis 
obnoxium innumeris, quz quilibet morbus magis 
quam tyrannus potest inferre. Cur ea igitur fugi- 
mus, qua effugere non possumus? ac non potius 
ea conservamus, quorum conservatio penes nos 
est? Quod enim natura sua mortale est, id capite 
damnatum nos nullo modo a morte liberare pos- 
29 


459 


γομεν ἃ οὖχ ἔστιν ἐφ᾽ ἡμῖν φεύγειν; οὐ τηροῦμεν δὲ 
μᾶλλον, ἅ ἐστιν ἐφ᾽ ἡμῖν τηρῆσαι;, Τὸ γὰρ θνητὸν 
φύσει χαταδεδιχασμένον θανάτῳ οὖχ ἔστιν ὁτιοῦν 
ποιοῦντας ἐχσῶσαι τούτου" τὸ δὲ ἀθάνατον ἣμῶν (ὅπερ 
ἐστὶν d ψυχὴ καὶ ἡμεῖς) δυνατὸν ἀρετῇ κοσμῆσαι μὴ 
ψαλαχισθέντας περὶ τὸν ἀπειλούμενον θάνατον. Ὃν εἰ 
μετ᾽ εὐλόγου αἰτίας ὑπομείνωμεν, χοσμήσομεν τῇ 
ὀρθῇ προαιρέσει τὴν ἀνάγχην τῆς φύσεως. Ταῦτα. δή 
ἐστι τὰ μεγάλα, ὧν ἂν ἄλλος ἄλλῳ προτείνειέν τι 
παθεῖν, ἢ ἀποτῖσαι" τὰ δὲ εἴσω τῆς ψυχῆς ἀδούλωτα 
ἄλλῳ, καὶ ἐλεύθερα, ἐὰν ἡμεῖς ἐθελήσωμεν" ἐὰν μὴ τῇ 
πρὸς τὸ σῶμα, ἢ τὰ ἐκτός, ἀμέτρῳ προσπαθείᾳ τὴν 
ἐλευθερίαν ἡμῶν ἑχόντες δουλαγωγήσωμεν, ζωῆς ἐφη- 
μέρου καὶ χρημάτων τὸ ἀγαθὸν τῆς ψυχῆς ἀποδιδόμε- 
νοι. Τ᾿ αῦτα ἡμῖν εἰσηγεῖται τὸ προχείμενον παράγγελμα 
ἐπὶ παντὶ τελεῖν, δ ὧν τὸ υόνιμον xol ἀπαράγωγον 
τῆς ἀρετῆς ἐπισφραγίζεται, ᾿Αλλὰ ἐπὶ τὰ ἑξῆς μετίωμεν, 
πρὸς τὸ αὐτὸ δόγμα τὴν ἀναφορὰν ἔχοντα, ; 


XIV. 27—29. 


Βουλεύου δὲ ποὸ ἔογου, ὅπως μὴ μῶρα πέληται. 
Δειλοῦ τοι πρήσσειν τε λέγειν τ᾽ ἀνόητα πρὸς ἀνδρός " 
ἀλλὰ τάδ᾽ ἐχτελέειν, & oc μιὴ μετέπειτ᾽ ἀνιήσει. 


Ἡ εὐδουλία καὶ γεννᾷ τὰς ἀρετὰς, xot τελειοῖ, xal 
συνέχει, μήτηρ ἅμα. χκαὶ τιθήνη καὶ φύλαξ αὐτῶν γενο- 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


μένη. Βουλευομένων γὰρ ἡμῶν ἐφ᾽ fovylac ὅν τινα 
τρόπον χρὴ ζῆν, τὸ τῶν ἀρετῶν προαιρεῖται χάλλος. 
᾿Ἑλομένη δὲ διαθλεῖν γενναίως πάντας τοὺς ὑπὲρ ἀρετῆς 
ἀγῶνας, xui συνεθισθεῖσα τῇ χτήσει τῶν χαλῶν ἤδη, 
χἀν ταῖς τῶν περιστάσεων ταραχαῖς τηρεῖ τὴν γνώμην 
ἀχέραιον, οὐδὲν ὑπὸ τῶν ἔξωθεν θορυθούντων ἐχπλητ- 
τομένη πρὸς τὸ μεταθέσθαι ἄλλον εὐδαίμονα εἶναι βίον, 
ἢ ἐκεῖνον, ὃν ἐφ᾽ ἑαυτῆς ἐλογίσατο κάλλιστον. Ὅθεν 
τρία γίνεται τῆς εὐδουλίας τὰ ἔργα. Πρῶτον, ἐχλογὴ 
τοῦ ἀρίστου βίου " δεύτερον, ἄσχησις τοῦ προαιρεθέντος" 
τρίτον, τήρησις ἀμετάστατος τῶν μελετηθέντων ὀρθῶς. 
Τούτων δὲ τὸ μὲν πρῶτόν ἐστὶν ὃ πρὸ ἔργου λόγος, 
ὃ τὰς ἀρχὰς τῶν πράξεων ὑποτιθέμενος. Τὸ δὲ μέσον, 
ὃ σὺν τῷ ἔργῳ λόγος, 6 προσδιδάζων ἕχαστον τῶν 
πραττομένων ταῖς ἡγουμέναις ἀρχαῖς. "To δὲ τρίτον, 6 
ἐπὶ τῷ ἔργῳ λόγος ἀναλογιζόμενος τὰ πεπραγμένα, 
χαὶ χρίνων εἰ δεόντως πέπραχται, Διὰ πάντων δὲ τὸ 
τῆς εὐδουλίας χαλὸν ἐπανθεῖ, νῦν μὲν χυούσης τὰς 
ἀρετάς, νῦν δὲ ἐχτρεφούσης, καὶ φρουρούσης ἐχ τρίτου. 
Ὡς ἀρχήν τε χαὶ μέσα xal τελευτὴν τῶν ἀγαθῶν ἐν 
ταύτῃ ἡμῖν χεῖσθαι, τήν τε ἀπαλλαγὴν τῶν καχῶν διὰ 
ταύτης μόνης ἡμῖν παραγίνεσθαι, χαὶ τὴν τῶν ἀρετῶν 
τελείωσιν. Λογικῆς γὰρ τῆς φύσεως ἡμῶν οὔσης, καὶ 
διὰ τοῦτο βουλευτιχῆς, οἰχείᾳ δὲ προαιρέσεϊ πρὸς τὸ εὖ 
ἢ κακῶς βουλεύεσθαι προσαγομένης,, ἣ μὲν κατὰ φύσιν 
ζωὴ σώζει τὴν οὐσίαν αὐτῆς, ἣ δὲ παρὰ τὸ δέον αἵρεσις 


sumus ; at quod immortale habemus (animum dico 
et nos), virtute possumus ornare, si intentata morte 
non frangamur. Quam si justa de causa patiamur, 
nature necessitatem recto instituto exornabimus 
Hec utique sunt magna illa, quorum aliquid alius 
alii patiendum aut luendum possit intentare : illa 
vero, qua sunt intra animum , servitutis immunia 
sunt et libera, modo nos voluerimus, nisi immo- 
dica erga corpus aut res externas affectione com- 
moti ultro libertatem nostram in servitutem con- 
verterimus atque animi bonum brevi vita et divitiis 
vendiderimus. Hzc nos docet hoc preceptum in 
omni re observare, quibus virtutis stabilitas et 
constantia confirmatur. Sed ad sequentia, quz ad 
idem dogma referuntur, transeamus. 


XIV. 27-29. 


Consilium vero cape ante rem gerendam, ne stulta 
: [tiant ; 
hominis enim miseri est facere et dicere, que stulta 
: [sunt. 

Αἴ tu ea perage, qua tibi postea non sint molesta. 
Prudentia qua in consiliis rite capiendis versatur 
virtutes et parit et perficit et conservat, quia ea- 
rum parens simul et nutrix et custos est, Nobis 
enim tranquillo animo deliberantibus, quie vite 
ratio sit ineunda, hec virtutum eligit pulchritu- 


dinem, Quum autem virtutis causa omnia certa- 
mina fortiter ineunda esse decreverit, atque in iis 
qua pulchra sunt comparandis se jam exercuerit, 
in ipso etiam casuum tumultu sententiam integram 
conservat, nec iis quz foris conturbant ita per- 
cellitur, ut mutata sententia aliam felicem esse 
vitam existimet preter eam quam secum optimam 
judicavit, Unde triplex fit recti consilii munus, 
primum , optimz vivendi rationis delectus; secun- 
dum, exercitatio ejus quam delegimus ; tertium , 
constans eorum observatio, quz recta exercita- 
tione comparavimus, Horum autem primum est 
ratio illa quz opus precedit et actionum principia 
ponit. Medium vero est ratio opus ipsum comi- 
tans, quz singulas actiones ad principiorum 
ductum componit. Tertium autem, ratio illa que 
post opus res factas examinat et judicat num recte 
factee sint, In omnibus vero elucet consilii recte 
capti bonitas, quia virtutes primum parit; deinde 
nutrit, tum custodit. Quo fit ut in ea re et prin- 
cipium et medium et finis bonorum nobis posita 
sint atque ex hac sola tum malorum liberatio , tum 
virtutum perfectio nobis contingat. Quum enim 
natura nostra ratione praedita atque idcirco ad 
deliberandum apta sit, sua vero voluntate ad ca- 
pienda vel recta vel prava consilia adducatur, vita 
nature legibus convenienter acta substantiam ejus 


i 
[ 
ἢ 
| 
[ 


διαφθείρει ἐφ’ ὅσον οἷόν τε. Φθορὰ δὲ ἀθανάτου πρά- 
γυατος χαχία » ἧς ἀδουλία μήτηρ, ἣν ἐκφυγεῖν 6 λόγος 
παραινεῖ ὅπως μὴ μῶρα πέληται, Μῶρα δὲ τὰ 
ἄθλια χαὶ χαχά. Τὸ γὰρ λέγειν ἢ πράσσειν 
ἀνόητα δειλοῦ πρὸς ἀνδρός ἐστιν, ἀντὶ τοῦ, 
χαχοδαίμονος ἴδιον ἀνθρώπου, Εἰ δὲ βουλεύοιο πρὸ 
ἔργου, οὔτε ἐρεῖς τι, οὔτε πράξεις, ἀνόητον, 
ἐφ᾽ οἷς ἀνιᾶσθαι ἀνάγκη τοὺς τῇ ἀδουλίᾳ ὑπευθύνους. 
Τὸ γὰρ.σαθρὸν τῆς αἱρέσεως τῇ μεταμελείᾳ ἐλέγχεται 
πείρᾳ δεῖξαν τὴν βλάδην, ὥσπερ αὖ τὸ τῆς εὐδουλίας 
γενναῖον πρὸς τὸ μόνιμον ἄγει τῆς ἐχλογῆς, ἐπ᾽ αὐτῶν 
τῶν ἔργων τὴν ὠφέλειαν ἐπιδεικνύμενον" ὠφέλειαν 
δέ, οὐ τὴν τοῦ σώματος, οὐδὲ τὴν τῶν ἐχτός, ἀλλὰ 
τὴν ἡμῶν αὐτῶν, οἷς χαὶ τὸ βουλεύεσθαι πρὸ ἔρ- 
Ἴου παραγγέλλεται, χαὶ ταῦτα ἐχτελεῖν, ἃ μὴ 
ἀνιήσει fuc: ἡυᾶς δὲ δῆλον ὅτι τὴν ψυχήν. Τί 
γὰρ ὄφελος ἐπιορχίαις, ἢ φόνοις, ἢ ἄλλαις τισὶ χαχο- 
πραγίαις ληΐσασθαι χρήματα, καὶ πλουτεῖν τὰ ἔξω, 
πενόμενον τὴν ψυχὴν τῶν ἐπιδαλλόντων αὐτῇ χαλῶν᾽ 
xal πρὸς τοῦτο 7| ἀναισθήτως ἔχειν, καὶ διὰ τοῦτο 
μᾶλλον ἐπιτείνειν τὸ χαχόν, ἢ εἰς αἴσθησιν τῶν εἰργα- 
σμένων ὑπὸ τῆς συνειδήσεως ἑλχόμενον στρεύλοῦσθαι 
τὴν ψυχήν, καὶ δειμαίνειν τὰ ἐν ἅδου χολαστήρια᾽ καὶ 
μόνην ἴασιν ἐξευρίσχειν τὴν εἰς τὸ μὴ εἶναι χαταφυγήν, 
ὅθεν αὐτῷ παρίσταται χαχῷ τὸ χαχὸν ἰᾶσθαι, φθορᾷ 
τῆς ψυχῆς τὴν καχίαν παραμυθουμένῳ, xol τὴν μετὰ 
θάνατον οὐδένειαν ἑαυτοῦ χαταψηφίζεσθχι φυγῇ τῶν 


IN AUREUM CARMEN. 451 


τῆς χρίσεως πόνων; Οὐ βούλεται γὰρ ὃ χαχὸς ἀθάνατον 
εἶναι τὴν αὑτοῦ ψυχήν, ἵνα μὴ δπομείνῃ τιμωρούμε- 
νος. Καὶ φθάνει τὸν ixet διχαστήν, θάνατον ἑαυτοῦ 
παντελὴ χαταψηφιζόμενος, ὡς πρέπον τὴν πονηρὰν 
ψυχὴν μηδὲ εἶναι, Ἀλλ᾽ οὗτος μέν, ὡς ἀδουλίᾳ πρὸς 
χαχίαν ὑπενεχθείς, εἰκότως ἀμετρία τὴν χαθ᾽ ἑαυτοῦ 
ψῆφον ἐχφέρει οἵ δὲ ἐν ἅδου δικασταί, ἅτε πρὸς τὸν 
τῆς ἀληθείας κανόνα τὴν xplaty ποιούμενοι, οὐ χρίνουσι 
μὴ εἶναι δεῖν τὴν ψυχήν, ἀλλὰ πονηρὰν μὴ εἶναι y xai 
ὅπως ἂν μετριάσῃη τὸ καχὸν αὐτῆς πραγματεύονται, 
ἐπὶ σωτηρίᾳ τῆς φύσεως τὰς χολάσεις ἐπάγοντες, ἰατροῦ 
δίκην, τομαῖς τε xal καύσεσι τὰ χειρώνεια ἕλκη θερα- 
πεύοντες" xal τῶν ἡμαρτημένων δίκας εἰσπράττοντες, 
μετανοίᾳ Ψψυχῆῇς τὴν πονηρίαν ἀφανίζειν πειρώμενοι " 
οὐχ αὐτὴν τὴν οὐσίαν ἐξιστάντες τοῦ εἶναι, ἀλλ᾽ εἷς τὸ 
εἶναι μᾶλλον ἐπανάγοντες τῇ τῶν λυμαινομένων παθῶν 
ἐχχαθάρσει. Κινδυνεύει γὰρ εἰς τὸ μὴ εἶναι ὑποφέρεσθαι 
ἢ ἀνθρωπίνη ψυχὴ διὰ τῆς εἰς τὸ παρὰ φύσιν ἐχτρο- 
πῆς, τῇ δὲ εἰς τὸ χατὰ φύσιν ἀναχλήσει πρὸς τὴν 
οὐσίαν τὴν αὐτῆς ἐπανάγεται, xol ἀπολαμθάνει χα- 
θαρὸν τὸ εἶναι, ὃ τῇ συμμίξει τῶν παθῶν ἐκηραίνετο. 
Διὸ πειρᾶσθαι δεῖ μάλιστα μὲν μὴ ἁμαρτάνειν, ἅμαρ- 
τόντας δὲ σπεύδειν ὡς ἐπὶ ἰατρικὴν τῆς πονηρίας τὴν 
δίκην, ἐπανορθουμένους τὴν ἀδουλίαν᾽ τῇ κρείττονι 
βοηθείᾳ. ᾿Επεὶ γὰρ τοῦ εἶναι ἀγαθοὶ ἐχπεπτώχαμεν, 
τοῦ γίνεσθαι γοῦν ἀντιλαδώμεθα μεταμελείᾳ εὐγνώμονι 
τὴν θείαν ἐπανόρθωσιν εἰσδεχόμενοι. Ἢ δὲ μετάνοια 


conservat, pravorum autem electio eam quoad 


fieri potest corrumpit, Immortalis vero rei cor- 
ruptio est malitia, cujus parens est illa temeritas, 
quam vitare nos hortatur carmen, ze fiant stulta. 
Sed stulta sunt, quae misera et mala. Nam szulta 
dicere aut facere miseri hominis est , id est, infeli- 
cis hominis proprium. Sin autem azte opus delibe- 
raveris, nihil neque dices neque facies, quod stultum 
sit; ob que necesse est temeritatis reos molestia affi- 
ci. Namque electionis futilitas peenitentià arguitur, 
damno experientia demonstrato , sicut e contrario 
consilii recte capti probitas ad electionis nos sta- 
bilitatem perducit, in ipsis factis utilitatem osten- 
dens, utilitatem vero non corporis, nec rerum 
externarum , sed nostrüm ipsorum, quibus etiam 
ante opus consulere precipitur atque ea facere quce 
nobis non sint molesta, nobis vero, nimirum 
animo. Quid enim homini prosit perjuriis aut cze- 
dibus aut aliis ejusmodi maleficiis divitias parare 
externisque opibus abundare , iis bonis indigenti , 
quis ad animum pertinent, atque id vel non animad- 
vertere ideoque malum augere, vel ad facinorum 
sensum conscientia perductó torqueri animo et 
poenas apud inferos metuere solumque remedium 
invenire perfugium ad mortem, unde malum malo 
sanare cogitat qui animi interitu malitiam suam 


consolatur et sibi post obitum exstinctionem de- 
cernere, ut judicii molestias effugiat? neque enim 
vult sceleratus animum suum immortalem esse , ne 
sempiternis poenis addictus permaneat. Itaque ju- 
dicem qui est apud inferos prevertit, perpetua 
morti se ipse adjudicans, quasi improbum animum 
ne esse quidem conveniat. Atque. hic quidem 
consilii inopia in vitium prolapsus merito intem- 
peranter sententiam adversus se fert : qui vero 
apud inferos judices sunt ad veritatis normam ju- 
dicium dirigentes non decernunt animum omnino 
non esse, sed non sceleratum esse debere, atque 
id operam dant, ut malum quo ille laborat ne 
nimium sit, adhibitis ad servandam naturam ca- 
stigationibus, medicorum more, qui periculosis- 


sima ulcera secando et urendo curant, atque poenas 


scelerum ideo exigunt, ut animi improbitas poe- 
nitentia deleatur, non ipsam ejus substantiam e 
rerum natura tollentes , sed potius perturbationum 
quibus corruptus erat liberatione ad vitam revo- 
cantes, Imminet enim humano animo periculum, 
ne in mortem incidat , quum ad id quod est preter 
naturam deflectit; quum autem ad id quod est 
nature conveniens revocatur, ad suam ipsius na- 
turam reducitur puramque substantiam recuperat, 
que affectuum prius mixtura corrumpebatur. 
29, 


452 


αὕτη φιλοσοφίας ἀρχὴ γίνεται, χαὶ τῶν ἀνοήτων 
ἔργων τε καὶ λόγων φυγή, καὶ τῆς ἀμεταμελήτου 
ζωῆς f πρώτη παρασχευή. 'O γὰρ χαλῶς πρὸ τῶν 
πράξεων βουλευόμενος o0 περιπίπτει λύπαις ἀχουσίαις, 
οὐδὲ λανθάνει τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ὑποθέσεις διδούς, ὧν 
τὰ συμπεράσματα xxl τὰς ἐχόάσεις οὐχ ἀσμενίζει, 
ἀλλ᾽ ἀεὶ τὸ παρὸν συντίθησι, τῶν ἄλλως ἐπισυμόαι- 
νόντων τὰς τύχας ἐχλογιζόμενος. Διὸ οὔτε προσδοχίᾳ 
τῶν λεγομένων ἀγαθῶν τὸ ὄντως ἀγαθὸν ἂν παρίδοι, 
οὔτε φόδῳ τῶν ἐναντίων τὴν τοῦ καχοῦ πρᾶξιν αἱρήσε- 
ται" ἑστώση δὲ τῇ γνώμη πρὸς τοὺς θείους xaxóvac τὸν 
ἑαυτοῦ βίον ἀπευθύνει. Ἵνα δὲ γνῷς ὅτι δειλοῦ πρὸς 
. ἀνδρός ἐστι πράσσειν τε xal λέγειν ἀνόητα, 
ὅρα Μήδειαν τὴν ἐν τῇ τραγῳδίᾳ τὰ καθ᾽ αὑτὴν ὀδυ- 
ρομένην" ἥτις ἀῤουλήτως τοὺς οἰχειοτάτους προδοῦσα 
δι’ ἔρωτα ἔχτοπον ἀνδρὶ ξένῳ ἑαυτὴν ἐνεχείρισεν" ἔπειτα 
ὀλιγωρουμένη ὅπὸ τούτου, ἀφόρητα πάσχειν οἴεται" 
xa ἐκ τῆς οἰήσεως ταύτης ἀχούεις οἷα βοᾷ“ 
Διά μου χεφαλῆς φλὸξ οὐρανία 
βαίη" 

χαὶ πρόεισιν εἰς ἔργα παράνομα" πρῶτον ἀνοήτως 
ἐπευχγομένη μὴ γεγενῆσθαι τὰ γενόμενα, εἶτα μανιχῶς 
χαχοῖς ἰᾶσθαὶ τὰ καχὰ πειρωμένη τὴν τῆς ἀδουλίας 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ἀρχὴν ἐξαλείφειν οἴεται τέλει “είρονι, παιδοχτονίᾳ 
προπετεῖ τὴν ἄδουλον παιδοποιΐαν ἀρνουμένη. Ἐἰ δὲ 
, ^ , /, , ^ € , -- 
βούλει, τὸν ᾿Αγχμέμνονα θέασαι τὸν Ομήρου, ὃς τῆς 
ἀμετρίας τοῦ θυμοῦ διδοὺς δίχας οἰμώζων ἀναφωνεῖ" 


— ἀλλ᾽ ἀλαλύχτηρμαι, χραδίη δέ μοι ἔξω. 


Καὶ τὸ πυρῶδες τῶν ὀμμάτων,, ὃ πάλαι ὑπὸ τῆς θυμι- 
χῆς διαθέσεως ἐξήπτετο, μεταπεσόντων αὐτῷ τῶν 
πραγμάτων. τοῖς τῶν δαχρύων ὄωδροις κατέψυχε. 
Τοιοῦτος γὰρ πᾶς ἀνόητος βίος, τῇδε χἀχεῖσε τοῖς 
ἐναντίοις πάθεσι μεταπίπτων, ἐν ἡδοναῖς μέν ἐστι μι- 
σητός, ἐν 08 λύπαις ἐλεεινός, xal θαῤῥῶν προπετής, 
xal δεδιὼς ταπεινός - χαὶ ὅλως τοῦ τῆς εὐδουλίας γεν-- 
ναίου φρονήματος ἀμοιρῶν τῇ τύχη συμμεταθάλλει τὴν 
ἡνώμην. Ἵνα οὖν μὴ τοιούτων δραμάτων ἀναπιμ.- 
πλώμεθα, πράσσοντες χαὶ λέγοντες ἀνόητα, 
τῷ ὀρθῷ λογισμῷ διὰ πάντων ἡγεμόνι χρησώμεθα, τὸ 
Σωχρατιχὸν ἐχεῖνο πληροῦντες, « ὡς ἐγὼ οὐδενὶ οἷός 
τέ εἰμι πείθεσθαι τῶν ἐμῶν, πλὴν τῷ λόγῳ, ὃς ἄν μοι 
λογιζομένῳ ὀρθὸς φαίνηται. » Ἡμῶν δέ ἐστιν, ἀλλὰ 
οὐχ Ἡμεῖς, πάντα ὅσα πρὸς ὑπηρεσίαν τῇ λογιχῇ οὖ- 
σίᾳ δέδοται, οἷον θυμός, ἐπιθυμία, αἴσθησις, αὐτὸ τὸ 
σῶμα, τὸ εἰς ὀργάνου χρείαν ταῖς δυνάμεσι ταύταις 
παρειλημ μένον: ὧν οὐδενὶ χρὴ πείθεσθαι, πλήν, ὥς 


Summa igitur danda nobis est opera, ne quid 
peccemus, sin autem peccavimus, ut festinemus 
ad poenam, tanquam improbitatis medicinarn , ut 
consilii inopiam prestantiori auxilio corrigamus. 
Quum enim semel bonitate excidimus, eam saltem, 
admissa correctione divina, per justam poeniten- 
tiam recuperemus. Hzec vero peenitentia philoso- 
phiz principium est stultorumque sermonum atque 
operum fuga primaque ad vitam non poenitendam 
preparatio. Is enim, qui priusquam agat consi- 
lium mente circumspicit, non incidit preter vo- 
luntatem in molestias , nec imprudens ea principia 
et fundamenta ponit, quorum conclusionem et 
exitum non libenter admittit, sed semper przsen- 
tia componit , consideratis eorum quae aliter con- 
tingunt casibus. Quocirca nec eorum , qux bona 
dicuntur, exspectatione id quod vere bonum est 
negliget, nec metu contrariorum malum facinus 
committet, sed mente semper intenta ad divinas 
leges vitam suam dirigit, Ut autem scias miseri 
esse hominis ea et facere et dicere, que stulta sunt, 
Medeam illam in trageedia intuere, vicem suam 
deplorantem, qua suis temere proditis vesano 
amore capta se in hominis peregrini manus tradi- 
dit; postea vero , quum ab eo negligeretur, into- 
lerabilia pati se existimat, atque ea opinione ducta 
sic, quomodo audis , exclamat : 


Utinam flamma coelestis per meum caput 
eat, 


et procedit ad facinora nefaria, ' primum stulte 
optans, ut non acciderint quz acciderunt, deinde 
furenter malis mala curare tentans initium temeri— 
tatis pejori fine se delere putat, temerariam libe- 
rorum procreationem precipiti eorum nece infi- 
Hans, Quodsi placet, Homericum Agamemnonem 
aspice, qui dum ire immodice poenas dat ejulans 
exclamat : 


— perturborque animo nec cor manet intus, 


Atque illum oculorum ardorem, qui pridem ira- 


cundia accendebatur, rebus ei minus prospere 
cedentibus, lacrimarum imbre restinxit. Talis 
enim est, quicunque inconsiderate vitam agit, 
contrariis affectibus huc illuc agitatus; in jucundis 
quidem rebus invisus est, in tristibus vero misera- 
bilis, et quum confidit temerarius , quum metuit 
dejectus ; atque in universum recto generosz mentis 
consilio destitutus sententiam cum fortuna mutat, 
Ne igitur ejusmodi fabulis repleti ea faciamus et 
dicamus, quc stulta sunt, vecta ratione in omnibus 
duce utamur, Socratis illud dictum observantes : 
«ego vero nulii meorum possum obtemperare , 
nisi rationi , qux mihi reputanti recta videatur. » 
Nostra vero, non autem nos, sunt omnia illa, quze 
ministerii loco nature intelligenti data sunt, ut 
ira, cupiditas, sensus, corpus ipsum, quod in- 
strumenti vice facultatibus istis assumtum est : 
quorum nulli obtemperandum , nisi, ut ait ille, 


φησι, τῷ ὀρθῷ λόγῳ, τουτέστι τῷ λογικῷ χατὰ φύσιν 
διατεθέντι. Τοῦτο γὰρ xal διορᾶν δύναται ἃ Aex vé a 
τεχαὶϊπραχτέα, Λόγῳ δὲ ὀρθῷ πείθεσθαι xot θεῷ, 
ταὐτόν ἐστι, Τὸ γὰρ λογιχὸν γένος εὐμοιρῇσαν τῆς 
οἰκείας ἐλλάμψεως ταῦτα βούλεται ἃ ὁ θεῖος δρίζει νό-- 
μος" xal γίνεται σύμψηφος θεῷ fj κατὰ θεὸν διαχει- 
μένη ψυχή,, καὶ πρὸς τὸ θεῖον xo τὸ λαμπρὸν ἀποῦδλέ- 
πουσα πράττει ἃ ἂν πράττῃ. Ἡ δὲ ἐναντίως διακει- 
μένη πρὸς τὸ ἄθεον καὶ σχοτεινὸν εἰκῇ καὶ ὡς ἔτυχε 
φερομένη. ἅτε τῆς μόνης τῶν χαλῶν στάθμης, νοῦ 
xal θεοῦ, ἀποπεσοῦσα, πλανᾶται. 'Γοσαῦτα μὲν xal 
τοιαῦτα τῆς εὐδουλίας τὰ ἀγαθά, xal τῆς ἐναντίας δια- 
θέσεως τὰ xaxd. Τὸ δὲ βουλεύεσθαι πρὸ ἔργου, 
πρὸς τοῖς ἄλλοις ἀγαθοῖς, καὶ τῆς οἰήσεως ἐχχόπτει τὰς 
ἀφορμάς, xal πρὸς ἐπιστήμης ἀνάληψιν παραχαλεῖ, 
xal τὸν ἥδιστον ἡμῖν προξενεῖ βίον, εἴπερ καὶ τὸν ἄρι- 
στον" δηλοῦται δὲ ταῦτα διὰ τῶν ἑξῆς. 


XV. 30—31. 


Πρῆσσε δὲ μηδὲν τῶν μὴ ἐπίστασαι, ἀλλὰ διδάσχευ 
ὅσσα χρεών, καὶ τερπνότατον βίον ὧδε διάξεις. 


Τὸ μὲν μὴ ἐγχειρεῖν οἷς οὐχ ἴσμεν, ἀναμαρτήτους 
ἡμᾶς διαφυλάττει μόνον" τὸ δὲ διδάσχεσθαι τὰ πρὸς 
τὴν ἀρίστην ζωὴν συντείνοντα, πρὸς τῷ ἀναμαρτήτῳ, 
καὶ τὴν κατόρθωσιν ἐν ταῖς πράξεσιν ἡμῖν παρέχεται. 


IN AUREUM CARMEN. 


483 


*H piv γὰρ σύνεσις τῆς ἀγνοίας τὴν ἐχ΄τῆς οἰήσεως 
ἐγειρομένην προπέτειαν ἐκκόπτει" ἣ δὲ τῆς ἐπιστήμης 
χτῆσις τὸ τῶν ἐνεργειῶν ἀπαρεμπόδιστον δίδωσιν. 
᾿Αμφότερα δὲ χαλά, xol τὸ εἰδέναι ὅτι οὐχ ἴσμεν, xoi 
τὸ γνῶναι ἃ οὐχ ἴσμεν " οἷς ἕπεται βίος ὃ ἄριστος ἅμα 
χαὶ ἥδιστος. Οὗτος δέ ἐστιν ὃ οἰήσεως μὲν χαθα- 
ρῥεύων, ἐπιστήμης δὲ πλήρης" ἐπὶ μηδενὶ μὲν ἐπαι- 
ρόμενος ὧν οὐχ οἶδε, μανθάνειν δὲ ἐθέλων ὅσα ἄξια 
μαθήσεως. Ἄξια δὲ ἐχεῖνα μόνα, ὅσα πρὸς τὴν θείαν 
δμοίωσιν ἡμᾶς ἀνάγει" ὅσα ποιεῖ βουλξύεσθαι πρὸ 
ἔργου, ὅπως μὴ μῶρα πέληται" ὅσα οὐκ ἐᾷ παράγεσθαι 
ὕπ᾽ οὐδενὸς οὔτε λόγῳ, οὔτε ἔργῳ" ὅσα διαχρίνειν ixa- 
γοὺς ποιεῖ τῶν προσπιπτόντων λόγων τὸ διάφορον " ὅσα 
τὰς δαιμονίας τύχας πράως φέρειν xal ἰᾶσθαι πείθει, 
χαὶ τὴν θανάτου xoi πενίας ἀφούίαν διδάσχει, xai 
δικαιοσύνης ἄσχησιν, καὶ γαστρὸς καὶ τῶν περὶ τὴν 
Ἱαστέρα τὴν ἐγχράτειαν - ὅσα τοὺς τῆς φιλίας νόμους 


LJ ^ , 
"ἰσηγεῖται, xal τὴν γονέων τιμήν" ὅσα τῶν χρειττόνων 


γενῶν τὸ σέδας δποδείκνυσι. Ταῦτα xol τὰ τοιαῦτά 
ἐστιν, ἃ διδάσκεσθαι χρῆναί φησιν ὃ παρὼν λόγος, 
οἷς ἕπεται βίος ὃ τερπνότατος, ὋὉ γὰρ ἀρετῇ 
διαπρέπων καὶ ἡδονὰς ἀμεταμελήτους χαρποῦται μι-- 
μουμένας τὸ τῆς ἀρετῆς μόνιμον. Πέφυχε γὰρ πᾶσα 
ἡδονὴ ἐνεργείας ἡστινοσοῦν εἶναι παραχολούθημα. Οὐ 
γὰρ αὐτὴ καθ᾽ ἑαυτὴν τὴν ὑπόστασιν ἔχει. ἀλλ᾽ ἐπα-- 
- L3 ^ M - 
χολουθεῖ τάδε ποιοῦσιν fiv ἢ τάδε. Διὸ ταῖς μὲν 


recte rationi, id est, animo rationali naturz 
convenienter affecto. Hic enim potest et. perspi- 
cere qua dicenda et facienda sint. Recte vero 
rationi et Deo parere idem est, Natura enim in- 
telligens , quum propria luce fruitur, illa vult quz 
divina lex statuit, et cum Deo consentit animus 
Deo convenienter affectus atque id quod divinum 
et splendidum est spectans facit quecunque facit. 
At qui secus se habet, in impietatem et in tene- 
bras temere fortuitoque delatus oberrat, utpote 
qui mente atque Deo, sola bonorum regula, ex- 
ciderit. Tot et talia sünt recti consilii commoda 
et contrarie affectionis mala, Consilium vero 
antequam res geratur captum cum alia habet 
bona, tum van: opinionis occasiones precidit et 
. ad scientiam adipiscendam nos incitat , atque ju- 
cundissimam nobis vitam conciliat, quandoqui- 
dem et optimam : hxc vero in sequentibus de- 
monstrantur., 


XV. J0s3I. | xa 


Ne quid facias eorum quae nescis , sed discito 
quecunque disci par est , atque ita vitam transiges 
[jucundissimam. 
Earum rerum , quas nescimus, neglectio nos a 
peccatis ymmunes tantum conservat , earum vero 
cognitio qua ad vitam optimam pertinent, prz- 


terquam quod nos inculpátos servat, facit etiam, 
ut ea qua recta sunt agamus, Intelligentia enim 
precidit inscitia temeritatem arroganti sui existi- 
matione excitatam; scientie autem adeptio actio- 
num libertatem affert. Utrumque vero bonum 
est, cum scire nos nescire, tum ea qua nescimus 
addiscere, ex quibus oritur vita optima simul et 
jucundissima. Hzc autem est ea que arrogantiz 
expers scientize plena sit queque in nulla earum 
rerum glorietur, quas ignorat, atque ea lubens 
discat quz scitu digna sunt, Illa vero sola digna 
sunt, quz ad Dei similitudinem nos evehunt , qua 
faciunt ut priusquam res gerantur deliberemus, 
ne stulta committantur, qua nos a nemine neque 
verbis neque factis falli sinunt, quz idoneos red- 
dunt ad incidentium sermonum discrimen facien- 
dum, quz calamitates divinitus invectas leniter 
ferre iisque mederi persuadent, et mortis pauper- 
tatisque contemtionem et justitie cultum et ventris 
eorumque qus circa ventrem sunt , continentiam 
docent , qua leges amicitie et parentum honorem 
tradunt, qua denique superiorum generum cul- 
tum demonstrant, Hac atque hujusmodi sunt ea 
qua discenda esse monent hi versus et qus se- 
quitur vita jucundissima, Qui enim virtute excellit 
voluptatibus etiam fruitur non poenitendis, virtutis 
stabilitatem imitantibus. Ita enim natura compa- 


la HÍEROCLIS COMMENTARIUS 


φαυλοτέραις᾽ τῶν ἐνεργειῶν ai χείρους τῶν ἡδονῶν 
ἕπονται, ταῖς δὲ ἀμείνοσιν ἡδοναὶ συνεισέρχονται 
σπουδαῖαι" ὥστε μὴ μόνῳ τῷ καλῷ περιεῖναι τὸν σπου-- 
δαῖον τοῦ φαύλου, ἀλλὰ καὶ αὐτῇ τῇ ἡδονῇ νιχᾶν, δι᾽ 
ἣν μόνην δοκεῖ εἰς χαχίαν 6 φαῦλος ὑπάγεσθαι. Καὶ 
γὰρ ὅσῳ ἣ διάθεσις τῆς διαθέσεως ἀμείνων; τοσούτῳ 
xai ἣ ἡδονὴ τῆς ἡδονῆς αἱρετωτέρα, ᾿Κπεὶ οὖν δ 
χατ᾽ ἀρετὴν βίος, τῆς θείας ὁμοιώσεως ἀντεχόμενος, 
τῷ ὄντι θεῖός ἐστιν, ὃ δὲ ἐν χαχίᾳ, θηριώδης καὶ 
ἄθεος " δῆλον ὡς ἣ μὲν τοῦ σπουδαίου ἡδονὴ τὴν θείαν 
εὐφροσύνη" μιμεῖται νῷ xol θεῷ cuvemopéva, fj δὲ 
τοῦ φαύλου ἡδονὴ λεγομένη ( δεδόσθω γὰρ χοινὸν τὸ 
ὄνομα ) πρὸς τὴν θηριώδη xci ἔμπληχτον ὁμοιοῦται 
χίνησιν. Ἡδοναὶ γὰρ χαὶ λῦπαι μεθιστᾶσιν: ὧν Ó 
μὲν ἀρυόμιενος, ὅθεν τε δεῖ, καὶ ὁπότε, xal ὁπόσον, 
εὐδαιμονεῖ" 6 δὲ τὰ μέτρα τούτων ἀγνοήσας, ἄθλιος. 
Οὕτως οὖν 6 μὲν οἰήσεως καθαρεύων βίος ἀναμάρτητός 
ἐστι μόνος " ὃ δὲ xal ἐπιστήμης πληρωθείς, χατωρθω- 
μένος xal τέλειος" ὃ δ᾽ αὐτὸς ἥδιστός τε ἅμα xot 
ἄριστος. Οὐχοῦν ἃ μὲν μὴ ἴσμεν οὐδέποτε πρά- 
ξομιεν" ἃ δὲ ἴσμεν, ὅτε δεῖ. Ἢ μὲν γὰρ ἄγνοια τὴν 
καχίαν εἰσηγεῖται, ἣ δὲ γνῶσις τὴν εὐχαιρίαν ζητεῖ, 
Πολλὰ γὰρ ὄντα σπουδαῖχ τῇ μεταθέσει τοῦ χαιροῦ 
γίνεται φαῦλα. Ἔν τάξει οὖν ἀκούσωμεν τοῦ παραγ- 
γέλματος, ἐκ μὲν τῆς ἐποχῆς τῶν πράξεων τὸ ἀνα-- 


ἀρίστας πράξεις. ἡμᾶς ἐπανάγοντος. 


μάρτητον ἡμῖν εἰσηγουμένου , ix δὲ τῆς προτροπῆς 
τοῦ μανθάνειν οὐ πάντα, ἀλλ᾽ ὅσα δεῖ, πρὸς τὰς 
Οὐ γὰρ ἐν τῷ μὴ 
ἁμαρτάνειν ἐστὶ τὸ χατορθοῦν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ τὰ δέοντα 
εἰδέναι" xal τὸ μὲν $ χάθαρσις τῆς οἰήσεὼς, τὸ δὲ ἢ 
τῆς ἐπ ἰστήμης παρουσία ἐργάζεται, "Ev δὲ τῷ μὴ 

ἁμαρτάνειν, xal ἐν τῷ χατορθοῦν, ὅρα τί συμθήσεταί 
σοι" τερπνότατον βίον ὧδε διάξεις, Τίς δὲ 
οὗτος, εἰ μὴ μόνος ὁ ἀπὸ τῆς ἀρετῆς τὸ ἡδὺ κεχτημέ- 
νος, ᾧ συνδεδράμηκεν ἅμα τὸ ἀγαθόν, καὶ τὸ ἡδύ; Εἰ 
οὖν ποθοῦμεν τὸ χαλόν, ποθοῦμεν δὲ χαὶ τὸ ἡδύ " συν- 
ελθόντα τί ἂν εἴη ; τοῦτο, ὅ φησιν, ὁ βίος τερπνό- 
τατος. Ὁ γὰρ τὸ ἡδὺ μετὰ τοῦ αἰσχροῦ ἑλόμενος, 


εἰ καὶ πρὸς ὀλίγον δελεασθείη τῷ ἥδοντι, διὰ γοῦν τὸ ᾿ 


αἰσχρὸν εἰς μεταμέλειαν ἐπώδυνον ἔρχεται. Ὁ δὲ τὸ 
χαλὸν μετὰ πόνου προτιμήσας, x&v παραυτίχα τῷ 
ἀήθει βαρύνηται, ἀλλ᾽ ἣ τοῦ χαλοῦ σύζευξις ἐπελα-- 
φρύνει τὸν πόνον ; xal τέλος πρὸς τῇ ἀρετῇ xal ἦδο- 
γὴν χαθαρὰν χαρποῦται. Εἰ μὲν γὰρ πράττοιτό τι 

μεθ᾽ ἡδονῆς αἰσχρόν, ^ μὲν ἡδονὴ παρῆλθε, τὸ δὲ 
αἰσχρὸν μένει" εἰ δὲ πράττοιτό τι μετὰ πόνου χαλόν, 
ὃ μὲν πόνος παρῆλθε, τὸ δὲ χαλὸν μένει, Ἔξ ὧν λυ- 
πηρότατον ἀνάγκη, εἶναι τὸν χάκιστον βίον" τερπν ó- 
τατον δέ, τὸν ἄριστον. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τού- 
των. ᾿Κπεὶ δὲ xal f, τοῦ σώματος παιδαγωγία πρὸς 


ratum est, ut omnis voluptas alicujus actionis sit 
appendix, Non enim illa per se exstat, sed nos 
hac vel illa agentes comitatur, Unde fit ut actio- 
nes pejores subsequantur voluptates viliores, me- 
liorum autem comites sint voluptates bone, adeo 
ut vir bonus non solum honestate malum superet, 
sed ipsa etiam voluptate vincat, ob quam solam 
malus ad vitium pellici videtur. Quanto enim af- 
fectio affectione excellentior est , tanto et voluptas 
. voluptati przferenda. Quandoquidem igitur vita 
cum virtute acta, ad divinam similitudinem aspi- 
rans, revera est divina, vitiis autem dedita bel- 
luina atque a Deo aliena : manifestum est hominis 
virtute przditi voluptatem, que mentem Deumque 
sequatur, divinam laetitiam imitari; vitiosi autem 
quae dicitur voluptatem (detur enim commune 
nomen) ad commotionis belluine et vecordis si- 
militudinem accedere, Voluptates enim atque do- 
lores mutationi obnoxia sunt; e quibus is qui sumit 
unde et quando et quantum par est, felix est; ille 
autem , qui horum modum ignorat, infelix. Sic 
igitur a peccatis illa tantum vita immunis est, qua 
arrogantiz expers sit, ea autem recta et perfecta 
que scientiam quoque adepta sit, eademque ju- 
cundissima simul et optima est. Itaque nunquam 
faciemus quas ignoramus, qua vero scimus, quum 
oportet, Inscitia enim vitium suadet , scientia vero 
tempus querit opportunum. Quippe multa, quz 


bona sunt, temporibus mutatis iili fiunt, Ordine 
igitur hie precepto auscultemus, quippe quod 
inhibitis actionibus nos a peccato arceat, addita 
vero hortatione, ut discamus, non DIRURA sed 
quecunque oportet, ad optima agenda nos redu- 
cat. Non enim in non peccando positum est recte 
factum, sed in eorum cognitione qua deceant : 
nam ad illud quidem arrogantiz amotio sufficit , 
hoc autem adhibita scientia efficit, In vitando 
autem peccato et recte agendo vide quid tibi 
eventurum sit : ita vitam transiges jucundissimam. 
Quas vero est hzc, nisi ea sola, quae ex virtute 
voluptatem adepta est , cui simul bonitas et volu- 
ptas comites addite sunt? Si igitur honestum ap- 
petimus, et appetimus simul jucundum , ex con- 
junctis quid orietur? Hoc, quod carmen dicit , 
vita jucundissima. Is enim qui jucundum cum 
turpi eligit , quamvis paulisper jucundo alliciatur, 
ob turpitudinem certe ad gravem poenitentiam 
convertitur. Qui vero honestum cum labore pluris 
&stimat, etsi primum rei insolentia gravatur, ho- 


hesti tamen conjunctio laborem ei allevat pu- 


ramque postremo cum virtute voluptatem percipit, 
Etenim si cum voluptate turpe quid fiat, transit 
voluptas , manet vero turpitudo; sin autem magno 
labore aliquid honesti fiat, transit labor, honestum 
vero permanet. Unde molestissimam necesse est 
esse vitiosissimam vitam, jucundissiimam autem 


IN AUREUM CARMEN. 


τὴν τῆς ψυχῆς τελείωσιν τὴν ἀναφορὰν ἔχει, ὅρα ἑξῆς 
τὶ ἐπάγει" 


XVI. 


Οὐδ᾽ ὑγιείης τῆς περὶ σῶμ᾽ ἀμέλειαν ἔχειν yg 
ἀλλὰ ποτοῦ τε μέτρον χαὶ σίτου γυμνασίων τε 
ποιεῖσθαι" μέτρον δὲ λέγω τόδ᾽, ὃ μή σ᾽ ἀνιήσει. 


32—3 1. 


Τὸ θνητὸν σῶμα, πρὸς τὴν ἐπὶ γῆς διαγωγὴν ὀργα- 
νον ἡμῖν δοθέν, οὔτε πιαίνειν προσήκει ταῖς ἀμέτροις 
σωμασκίαις, οὔτε χατατρύχειν ἐνδείας ὑπερύολαῖς. 
᾿Βμπόδιον γὰρ ἐπίσης ἑκάτερον, xoi ἀναιρετικὸν τῆς 
χρείας αὐτοῦ προσγέγονε. Διὸ μετρίως θεραπεύειν 
αὖτό, x«l μὴ περιορᾶν ἐξυθρίζον, ἢ ὑπὸ νοσημάτων 
ἐνοχλούμενον, ὃ λόγος παραινεῖ" ὅπως ἂν ἐν τῷ κατὰ 
φύσιν σωζόμενον ἀπαραποδίστως τῇ ἡγουμένῃ ψυχῇ 
τὰς ἐνεργείας αὐτοῦ παρέχηται, ταύτῃ δυνάμενον ἄγε- 
σθαι, ἣ ἂν ἐχείνη ἄγη. Τὸ γὰρ χρώμενον 4 ψυχή, 
τὸ δὲ ᾧ χρῆται, τὸ σῶμα, οὗ τὴν ἐπιμέλειαν 
ἔχειν δεῖ τὸν τεχνίτην. Οὐ γὰρ χρῆσθαι δεῖ μόνον 
ἐθέλειν αὐτῷ, ἀλλὰ xal ὅπως εὖ ἔχον ἡμῖν ὑπηρετῆ-- 
ται, τὴν ἐνδεχομένην ποιεῖσθαι πρόνοιαν. ᾿Επεὶ δὲ 
ἣ φύσις αὐτοῦ ἐν γενέσει χαὶ φθορᾷ συνεχεῖ χαθέστηχε, 


* xai πλήρωσις χαὶ χένωσις αὐτὸ τιθηνοῦσι, νῦν μὲν 


455 


τροφῆς τὸ ἀποῤῥέον ἀναπληρούσης, νῦν δὲ γυμνασίων 
τὸ πλεονάζον ὑπεξαιρούντων: μέτρον ἐπιστῆσαι δεῖ 
τῇ τῶν εἰσαγομένων πληρώσει, καὶ τῇ τῶν διαφορούν- 
τῶν χενώσει. I6 δὲ μέτρον ἐστὶν ὁ λόγος ὃ συναρ-- 
μόζων τὴν τοῦ σώματος ἕξιν ταῖς διανοητιχαῖς ἐνερ- 
γείαις τῆς ψυχῆς, χαὶ διὰ τοῦτο τῆς τῷ φιλοσόφῳ 
πρεπούσης ὑγιείας ἐπιμελούμενος. Οὗτος οὖν 
γυμνάσια xal τροφὰς ἐχλέξεται, ἃ ἂν μὴ πιαίνη 
πρὸς ὑπερδολὴν τὸ σῶμα, μηδ᾽ ὑπέρτερον αὐτὸ 
τῶν νοερῶν χινήσεων ἀπεργάζηται, Οὐ γὰρ σώμα- 
τὸς ἁπλῶς ἐπιμελεῖται, ἀλλὰ σώμα τος διανοίᾳ 
ὑπηρετουμένου.: Ὅθεν τὴν ἀθλητικὴν ἀγωγὴν παραι- 
τήσεται. ὡς ἄνευ ψυγῆς c μια θεραπεύουσαν " xat 
πᾶσαν τὴν λεγομένην σωμασχίαν φεύξεται, ὡς ἐπανι- 
σταμένην τῷ νοερῷ φωτὶ τῆς ψυχῆς. "Oc δὲ τῇ 
περὶ τὰ μαθήματα θεωρία xal τῇ περὶ τὰς καλὰς πρά- 
ξεις αὐτουργίᾳ ὑπηρετεῖσθαι δύναται τῇ τοῦ σώμα- 
τος εὐεξία, ταύτην περιποιήσει ἑαυτῷ ὃ τὸν τοῦ φρο- 
velv ᾿βίον ἑλόμενος. Πρὸς τοῦτον γὰρ εἴρηται τὸ, 
μέτρον δὲ λέγω τόδ᾽ ὃ μή σ᾽ ἀνιήσει. Σέ, 
φησί, τὸν ὄντα λογικὴν ψυχήν, μὴ βλαπτέτω τὸ μέ- 
τρον τῆς τοῦ σώματος ἐπιμελείας: σέ, τὸν τῶν 
προτέρων παραγγελμάτων φύλαχα, τοιαῦτα σιτία, 


honestissime actam. Atque hec quidem hactenus, 
Quum vero corporis quoque cura ad animi 
perfectionem referatur, vide. deinceps quid ad- 
jungat. 


XVI. 32-34. 


Neque cura valetudinis est negligenda ; 
sed modus in potu, cibo et exerciliis 

servandus : modum autem dico hunc, qui tibi dolo- 
[rem non pariet. 
Mortale corpus, quod nobis instrumenti loco ad 
vitam in terris agendam datum est, nec immodica 
curatione saginare, nec nimia cibi inopia mace- 
rare oportet. Officit enim ex sequo utrumque et 
usum ejus adimit, Carmen igitur hortatur, ut mo- 
derate corpus curemus, neque id aut luxurians 
aut morbis laborans negligamus, ut nature con- 
venienter conservatum operam suam promte navet 
animo principatum tenenti atque illuc sequi queat 
quo ille duxerit. Illud enim quod utitur animus 
est, corpus autem id quo utitur, cujus curam 
habere debet artifex, Neque enim eo tantum uti 
velle debemus, sed etiam , quoad possumus , pro- 
videre, ut recte se habens nobis inserviat. Quoniam 
vero natura ejus in perpetua generatione et cor- 
ruptione consistit, ipsumque expletio et exinanitio 
nutricantur, alimento nunc id supplente quod ef- 
fluxit, nunc vero exercitatione id quod abundat 
subducente, modus expletioni que fit cibo po- 
tuque ingesto et exinanitioni rerum digerentium 


ac discutientium auxilio effecte . statuendus est, 
Hic vero modus est ratio illa que corporis habi- 
tum animi agitationi in commentatione posite 
accommodat, ideoque valetudini ejus eatenus pro- 
spicit, quatenus philosopho conveniat. Hzc igitur 
ratio exercitia illa et alimenta eliget, quze non 
immodice saginent corpus neque id mentis moti- 
bus superius efficiant, Non enim corporis simpli- 
citer curam gerit , sed corporis menti ministrantis. 
Quamobrem athleticum victum aversabitur, ut 
qui corpus curet neglecto animo, ac totam illam 
curationem quae σωμασχία dicitur vitabit , quippe 
quz mentis lumini obsistat. Quicunque vero victus 
bonum corporis habitum efficiendo artium studiis 
et honestarum actionum exercitationi servire pos- 
sit, eum ille adhibebit, qui prudenter vitam suam 
instituere vult, Illi enim hoc dictum est : modum 
autem dico hunc qui tibi dolorem non pariet. Te, 
inquit, qui animus rationalis es, ne damno afficiat 
curandi corporis modus; te, qui priora observabis 
precepta, cibos ejusmodi et potus atque exercitia 
deligere convenit, qua corpus ad virtutum exer- 
citationem promtum reddant quaque id quod est 
rationis expers ad excutiendas moderantis animi 
habenas non excitent, Summa autem inten- 
tione ac diligentia curandi corporis modum adhi- 
bere te oportet, quia et incompositorum ejus mo- 
tuum culpam sustinebis, Ingravescit enim vitii 
particeps equus, non simpliciter, sed quum ab 
aurigis non recte educatus est, In »/odo autem 


456 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


4 , M , , ! ^ 
χαὶ ποτά, χαὶ γυμνάσια, ἐκλέγεσθαι χρή, ἃ τὸ 
σῶμα πειθήνιον πρὸς τὴν τῶν ἀρετῶν χρῆσιν ἀπεργά- 
ζεται, ἃ μὴ ἐχφέρει τὸ ἄλογον πρὸς ἀφηνίασιν τοῦ 
ἡγεμονοῦντος λόγου. Μετὰ πλείστης δὲ προσοχῆς 
ποιεῖσθαί σε δεῖ τὴν παραμέτρησιν τῆς ἐπιμελείας 
τοῦ σώματος, ὡς χαὶ τῶν τούτου παραλόγων χινη- 
μάτων τὴν αἰτίαν ὑφέξοντα, Βρίθει γὰρ ὃ τῆς καχίας 
μετέχων ἵππος, οὖχ ἁπλῶς, ἀλλ᾽ ὅτε μὴ χαλῶς εἴη 
τεθραμμένος ὑπὸ τῶν ἡνιόχων. "Ev δὲ τῷ μέτρῳ, 
τῷ περὶ τὸσῶμα, τὸ ποτὸν τοῦ σιτίου προέταξεν, 
ὅτι μᾶλλόν ἐστι δυσφύλαχτον, καὶ εὐόλισθον εἰς χατά- 
ποσιν, καὶ παραχινητιχὸν τῆς τοῦ σώματος εὐεξίας. 
Λάθοι γὰρ ἄν τις πολλαπλάσια τοῦ μέτρου πιὼν 

^ E, F fy" ii , i , 
μᾶλλον ἢ φαγών, Τὰ δὲ γυμν ἄσια τρίτα τέταχται, 
ὡς ἐπανορθούμενα τὴν ἀπὸ τῆς τροφῆς πλήρωσιν, xat 
πάλιν πρὸς τὸ ὕγιειν ὥς τρέφεσθαι παρασχευάζοντα. 
Κύχλῳ γὰρ οἷον ἀνταποδίδοται ταῦτα ἀλλήλοις, 
τροφή, καὶ γυμνάσιον" xol γυμνάσιον, xal 
, , ΩΣ M , , 
τροφή. Χορηγία γὰρ τοῦ μὲν δύνασθαι γυμνάζεσθαι 
τὸ εὖ τεθράφθαι, τοῦ δὲ εὐεχτιχῶς τρέφεσθαι, τὸ γε- 
, /, , Y , » 
γυμνάσθαι συμμέτρως. Μέτρον δὲ τούτων ἄλλο 
ἄλλῳ, πρὸ; τὸ οἰκεῖόν ἐπιτήδευμα τῆς τοῦ σώματος 
, P “ 

ἐπιμελείας ἑκάστῳ τεινούσης. Πᾶς γὰρ τῆς ἑαυ- 
τοῦ προαιρέσεως ὄργανον αὐτὸ ποιεῖσθαι σπουδάζει" ὃ 
μὲν παλαιστριχὸς τῶν περὶ πάλην χινημάτων * ὃ δὲ 
γεωργιχὸς τῶν περὶ γεωργίαν πόνων" xal ἄλλος πρὸς 
» ti M , - , 

ἄλλο ἕλχει xal μεθαρμόζεται τὴν τοῦ σώματος 
ε , "ni Ἴ , * , , 
ὑπουργίαν. Τί οὖν ὁ φιλόσοφος : πρὸς τί βλέπων 
ἐθελήσει τὸ σῶμα παιδαγωγεῖν; χαὶ τίνος ὄργανον 

$25 / , Δ Wwe , 

αὐτὸ σπουδάσει ποιήσασθαι, ἢ δῆλον ὅτι φιλοσοφίας 


xal τῶν ταύτης ἔργων; Ὥς οὖν οἷόν τε φρονήσεως ὄρ- 
γᾶνον γενέσθαι τὸ σῶμα, οὕτως αὐτὸ διὰ πάντων 
θρέψει τε xoi παιδεύσει, ψυχῆς μὲν προηγουμένως 
ἐπιμελούμενος, διὰ ταύτην δὲ χαὶ τοῦ σώματος. 
Οὔτε γὰρ προτιμήσει αὐτὸ τῆς χρωμένης, οὔτε παντε- 
λῶς ἀμελήσει αὐτοῦ πάλιν διὰ τὴν χρωμένην " ἀλλ᾽ ἐν 
τάξει τῇ πρεπούσῃ ὡς ὀργάνου ποιήσεται τὴν ἐπιμέ- 
λειαν, πρὸς τὴν τοῦ χρωμένου ἀρετὴν καὶ τὴν τοῦ 
σώματος ὑγίειαν ἀναφέρων, Διὸ οὐ πανταχόθεν 
αὐτὸ θρέψει, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ ὧν δεῖ μόνων. ἴΕστι γὰρ ἃ μὴ 
δεῖ προσφέρεσθαι, ὡς βαρύνοντα τὸ σῶμα, xal χαθ- 
ἕλκοντα τὸ συμφυὲς πνεῦμα τῆς ψυχῆς πρὸς ὑλιχωτέ- 
pac ἐμπαθείας" περὶ ὧν ὕστερον ὃ λόγος φησίν " 


ἌἊλλ᾽ εἴργου βρωτῶν, ὧν εἴπομεν, ἔν τε χαθαρμοῖς, 
ἔν τε λύσει ψυχῆς χρίνων. — 


“ “ T 

Τὰ τοιαῦτα οὖν παντελῶς παραιτήσεται" ὧν δὲ ἐξὸν 
προσφέρεσθαι τὴν ποσότητα χαὶ τὸν καιρὸν μετρήσει 
x«i, ὥς φησιν Ἱπποχράτης, ὥρην ; καὶ χώρην, καὶ 
ἡλικίην περιεργάσεται, xai πάντα ὅσα τοῦ τοιούτου 
τύπου" οὐχ ἀνεξετάστως ἐπιτρέπων ἐμπίπλασθαι ὧν 
»ἘΧλ , $95 5 , , δύ 

ἐξὸν μεταλαμιόάνειν, οὐδ᾽ ἀκρίτως νέον χαὶ πρεσδύτην 
ὁμοίως διαιτᾶσθαι, ἢ ὑγιεινὸν x«t νοσώδη, ἢ ἀρχό- 
μενον φιλοσοφίας x«l εἰς ἄχρον αὐτῆς ἥχοντα, Ταῦτα 
δὲ πάντα συνείληφε τὸ Πυθαγοριχὸν μέτρον, τῇ 

, — , , 5 , , 

προσθήχη τοῦ, ὃ μή σ᾽ ἀνιήσει. Πάντα γὰρ elc 
τὴν φιλόσοφον εὐζωΐαν συντείνοντα πρὸς τὴν τοῦ σώ- 
ματος ἐπιμέλειαν ἐπέτρεψε τῷ βραχεῖ τούτῳ δή- 
Dy Ὁ $ B N 5 " J iP 
ματι" xol τοῖς προειρημένοις περὶ ὑγιείας ψυχῆς 
ἐπήγαγεν, οὐ δ᾽ ὑγιείης τῆς περὶ σῶμ᾽ ἀμέ- 


circa corpus adhibendo potum cibo propterea pre- 
posuit, quod difficilius cavetur et facile absorbetur 
et bonum corporis habitum pervertit. Multo enim 
sepius quis imprudens modum excedat bibendo , 
quam comedendo. Tertio autem loco posita sunt 
exercitia, utpote qua expletionem alimentis fa- 
ctam corrigant, et rursus ad salubrem victum 
preparent. Etenim in orbem quodammodo euntia 
reciprocantur inter se alimentum et exercitatio 
atque exercitatio et alimentum. Aptus enim victus 
facultatis virium exercendarum largitor est, victüs 
vero cum firmo corporis habitu conjuncti mode- 
rata exercitatio conciliatrix est, Horum vero mo- 
dus alii alius est, quum ad proprium cujusque 
institutum corporis cura spectet, Nam sui quisque 
studii instrumentum corpus facere conatur, pa- 
lestricus luctze motuum , agricola agriculture la- 
borum; alius autem ad aliud trahit et accommodat 
corporis ministerium. Quid igitur philosophus? 
quid ille spectans corpus excolere volet? et cujus 
rei instrumentum illud facere conabitur, nisi phi- 
losophiz atque ejus operum ? Ut igitur prudentiz 
instrumentum corpus potest fieri, ita ipsum omnino 


alet atque erudiet, animum quidem inprimis cu- 
rans, corpus auterm ejus gratia. Neque enim illud 
utenti anteponet , neque contra prorsus negliget , 
utentis gratia, sed ejus tanquam organi, eo quo 
par est ordine curam geret, eam tum ad utentis 
virtutem , tum ad ipsius corporis valetudinem re- 
ferens. Itaque non quibuslibet alimentis corpus 
nutriet , sed quibus solis oportet, Sunt enim quibus 
vesci non decet, ut qua corpus pragravent et 
spiritum animo adhzrentem ad crassiores affectus 
detrahant; de quibus postea carmen dicit : 


Abstine vero cibis iis, quos diximus, cum in lust:atio- 
[nibus, 
tum in purgatione auimi judicium adhibens. 


Talia igitur penitus rejiciet : eorum autem quibus 
vesci licet quantitatem et tempus etietur, et di- 
ligenter considerabit, ut ait Hippocrates, anni 
tempus et regionem et ztatem ceteraque ejus ge- 
neris omnia ; neque sine examine corpus iis impleri 
sinens, quibus vesci fas est, nec sine discrimine 
eundem victum juveni et seni , aut sano et zgroto, 
aut tironi in philosophia et viro ad summum ejus 


ἔν 
[ 
I 
l- 
| 


λειαν ἔχειν χρή" ὡς ἐχεῖ μὲν τὴν τοῦ χρωμένου. 
ἀρετὴν παραδίδοσθαι, ἐνταῦθα δὲ τὴν τοῦ ὀργάνου 
Y Ὁ 
σωτηρίαν. Σύναψον οὖν ταῦτα ἐχείνοις, xal εὑρή-- 
σεις, ὅστις εἶ ᾧ παραγγέλλεται, τοιοῦτο δεῖν ποιεῖσθαι 
τὸμέτρον τῆς περὶ τὸ GO [ua τάξεως, ὃ μή σ᾽ ἀνιή- 
σει, ὃ μὴ ἐμποδιεῖ τὴν φιλόσοφον πρόθεσιν. ἀλλ᾽ 
ἐπωφελήσει τῇ συνεργίᾳ τὴν πρὸς ἀρετὴν δδεύουσαν 
m" 
ψυχήν. Ποτοῦ δὲ χαὶ σίτου μέτρον εἶπε,. τὰς 
ὑπερθολὰς xal τὰς ἐλλείψεις ἀπαγορεύων,, 6 λόγος, τὸ 
δὲ μέσον χαὶ σύμμετρον ἀσπαζόμενος: ὅθεν χαὶ τὸ 
γαστρὸς χρατεῖν xoi ὕπνου λαγνείης τε xal θυμοῦ εὖ-- 
χόλως παραγίνεται. ᾿Γὸ γὰρ νῦν λεγόμενον μέτρον 
Pss 561 ; , I. !e . * 
τὴν ἐν ἐχείνοις ἀμετρίαν χολάζει, xa ὑπεξαιρεῖται τὸ 
λυποῦν xai χαθέλχον τὴν πρὸς νοῦν xai θεὸν ἐπειγομέ- 
, - 9, τωι ^ Ὡ , 
νὴν ψυχήν. Δεῖ γὰρ αὐτὴν ἀνιοῦδαν πρὸς νοῦν γαλή- 
vr ἔχειν ἀπὸ τῶν παθητιχῶν χινημάτων, καὶ τετάχθαι 
αὐτῇ τὰ χάτω χαλῶς πρὸς τὸ ἀθόρυδον τῆς τῶν ἄνωθεν 
- Δ. 
θεωρίας. Τοῦτο ἦν τὸ μέτρον, ὃ μ ἡ σ᾽ ἀνιήσει" 
τοῦτο τὸ χρατοῦν γαστρὸς ἅμα, χαὶ τὴν τοῦ ὀργάνου 
σωτηρίαν ποιούμενον, τὸ ἀρετὴν ψυχῆς ἐπιδεικνύμε - 
: ᾿ - , ege , , 
νον, xai τὴν τοῦ σώματος ἕξιν μὴ χαταλύον. Μέ- 
ὰ ὰ Ὁ 2 M ^ ἰδέ , ^ ow 
ρος γὰρ ἀρετῆς ἐστι xal τὸ εἰδέναι σώζειν τὸ ὄργανον, 
xal συναρμόζειν - αὐτὸ πρὸς τὴν φιλόσοφον χρῆσιν. 
Ἐπεὶ δὲ οὐ μόνον ἐν τροφαῖς xol γυμνασίοις 
ἐστὶν ἣ τοῦ σώματος θεραπεία, ἀλλὰ xol ἄλλων 
πολλῶν προσδεῖται, οἷον ἱματίων, ὑποδημάτων, 


IN AUREUM CARMEN. 451 


- ^ - —— -— 
σχευῶν παντοδαπῶν, καὶ τῆς ταῦτα ὑποόδεχομένης 
,ὕ LÀ , P 
οἰκίας, δεῖ δὲ xal ἐν τούτοις τοῦ μετρίου, ὃ τρυφήν 
i dxoó , ΡΟΝ, - “ , ts 
τε xai ἀκαθαρσίαν ἐξορίζει τῆς ὅλης ἡμῶν διαίτης" εἰ- 
κότως ἐπήγαγεν" 


XVII. 35—38. 


Εἰθίζον δὲ δίαιταν ἔχειν χαθάρειον, ἄθρυπτον " 

χαὶ πεφύλαξό γε ταῦτα ποιεῖν ὁπόσα φθόνον ἴσχει. 

Μὴ δαπανᾶν παρὰ χαιρόν, ὁποῖα χαλῶν ἀδχήμων * 

μηδ᾽ ἀνελεύθερος ἴσθι * μέτρον δ᾽ ἐπὶ πᾶσιν ἄριστον. 

Οὐ μόνον, φησίν, ἐν σιτίοις χαὶ ποτοῖς τὸ μέτρον 

χαλόν, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, ὡς τῶν δι᾽ 
ὑπερθολὴν xoi ἔλλειψιν ἁμαρτημάτων καθαρεῦον. Γέ- 
νοιτο γὰρ ἂν ἐν πᾶσιν οἷς εἴπομεν, ἀμετρία διπλῇ " 
ἣ μὲν πρὸς τὸ πολυτελὲς ἐξάγουσα, f; δὲ πρὸς τὸ ῥυπα- 
ρὸν συνωθοῦσα. ἱἙκάτερον δὲ μεμπτὸν xal οὐ φιλό- 
σοφον ἦθος, οὐδὲ στοχαζόμενον τῆς σωματιχῆς εὖμε-- 
τρίας. ᾿Επιτεινομένη γὰρ καθαρειότης θρύψις χαὶ 
βλαχεία εὑρίσκεται" ἐπιτεινομένη δὲ λιτότης ἀκαθαρ- 
σία x«l ῥύπος γίνεται. ν᾽ οὖν μήτε ἐχεῖνο πάθωμεν 
διὰ καθαρειότητα, μήτε τοῦτο διὰ λιτότητα, μέσοι 
βαίνωμεν, τὰς παρακειμένας ἑκατέρῳ χαχίας ἐχκλί- 
γόντες, χαὶ τὸ ἕτερον τοῦ ἑτέρου σωφρονισμὸν ποιούμε- 
νοι" λιτὴν οὕτως ἐπιτηδεύοντες δίαιταν, ὡς μὴ 
ἀχάθαρτον, xoi καθάρειον οὕτως, ὡς μὴ τρυφη- 
λήν. Διὸ τὸ μέτρον προτιμήσωμεν ἐν πάσῃ τῇ 


fastigium evecto permittens. Hec vero omnia 
modus Pythagoricus complexus est additis verbis 
illis : qui tibi dolorem nom pariet. Omnia enim ad 
vite felicitatem e philosophia ortam spectantia 
propter corporis curam permisit brevi hoc dicto 
usus, atque iis, quz de animi sanitate ante dicta 
erant, adjecit, neque cura valetudinis corporis est 
negligenda, ia ut ibi utentis virtutem tradat , hic 
autem instrumenti salutem, Hec igitur cum illis 
conjunge, et invenies, quisquis es, cui hoc pra- 
cipitur, modum istum regendi corporis adhibendum 
es.e, qui tibi dolorem non afferet, qui philosophi - 
cum institutum non impediet, sed animum ad 
virtutem contendentem opera sua adjuvabit. Potus 
autein et cibi modum dixit carmen , nimiam eorum 
copiam et inopiam interdicens, id vero quod 


medium est ac temperatum comprobans, unde et 


ventri et somno et veneri et ire facile possumus 
moderari. Nam qui hoc loco dicitur modus id 
quod immoderatum in illis est reprimit tollitque 
molestiam et quidquid animum ad mentem ac 
Deum festinantem deprimit. Oportet enim illum , 
quum ad mentem ascendit, tranquillum esse libe- 
rumque ab affectuum motibus, atque inferiora 
habere rite composita ad imperturbatam superio- 
rum contemplationem. Hic est modus ille, qui tibi 
dolorem non pariet; hic est ille qui et ventri simul 


imperat et instrumentum incolume prestat, qui 
animi virtutem ostendit et corporis habitum non 
dissolvit, Pars enim virtutis est etiam servandi 
instrumenti scientia , atque ejus ad philosophicum 
usum accommodatio, At quum non in a/imentis 
tantum atque ezcercitationibus versetur corporis 
cultus, sed multis etiam aliis rebus indigeat , velut 
vestimentis , calceis , varia supellectile atque domo 
hac omnia continente, opus autem sit in his 
quoque mediocritate , que et luxum et immundi- 
tiam a tota victus nostri ratione amoveat, non 
immerito subjecit. 


XVII. 35-38. 


Mundo vero victu uti assuesce, non delicato. 

Et cave facias quaecunque invidiam habent. 

Ne fac sumtus importunos , ut qui honesti ignarus est, 
neve sis illiberalis : modus enim in omnibus optima res. 


Non solum , inquit, in cibo et potu bonus est 
modus , sed in ceteris quoque omnibus, ut qui ab 
iis peccatis purus sit, quee propter nimiam copiam 
vel inopiam admittuntur. Etenim in omnibus quee 
diximus duplex modi excedendi ratio est, altera: 
ad luxum perducens , altera ad sordes compellens. 
Utrumque vero vituperandum est atque a philo- 
sophi moribus alienum, neque ad rectam corporis 
moderationem spectat. Nam in luxum atque mol- 


458 HIEROCLIS COMMENTARIUS 


πεοὶ τὸ σῶμα χατασχευῇ,, ἱμάτιον ἐχλεγόμενοι x à θ d- 
ρειον, ἄθρυπτον" οἶκον ὁμοίως χαθάρειον; 
ἄθρυπτον᾽" xal πᾶν ὁτιοῦν τῶν περὶ τὸ σῶμα χα- 
θάρειον, ἄθρυπτον ἔχειν ἐθέλοντες. Πρέπει 
γάρ, λογικῆς ψυχῆς τοῦ σώματος ἡγουμένης, καὶ τὰ 
περὶ τὸ σῶμα πάντα συντετάχθαι πρὸς τὸν ἡγούμενον 
λόγον, ὅστις οὔτε v pu ἧς; οὔτε ἀκαθαρσίας ἀνέ- 
ξεται, τῇ κατ᾽ αὐτὸν ἀξίᾳ πάντα λογιζόμενος δεῖν εἶναι 
σύμμετρα. "Iv οὖν μὴ περιέλκοιτο πρὸς χτῆσιν 
τῶν πολυτελῶν, τὸ dO pu m cov ἐπιτηδεύει ἵνα δὲ us 
δύπῳ καὶ ὑλικῇ ἀμορφίᾳ συνοιχοίη, τὸ καθάρειον 
ἐχλέγεται. Οἷον, ἱμάτιον οὐ λεπτὸν μέν, χαθά- 
ρειον δέ" σχεύη οὐ χρυσᾶ, οὐδὲ ἀργυρᾶ, ἀλλ᾽ ἐκ 
τῶν εὐπορίστων ὑλῶν χαθ ἄρεια" οἰκίαν οὐ πολυτε-- 
Mat λίθοις κατηνθισμένην, οὐδὲ περιττῶς εἰς χάλλος 
χαὶ μέγεθος ἐξειργασμένην, ἀλλὰ σύμμετρον τῇ τοῦ 
σώματος χρείᾳ, καθάρειον δέ" xal ὅλως παρὰ 
'πᾶσαν τὴν δίαιταν τὸ μὲν τρυφηλόν, ὡς ἔξω 
τῆς χρείας, ἀρνεῖται" τὸ δὲ καθάρειον, ὡς μάλιστα 
τὴν χρείαν ἀποπληροῦν, ἐγχρίνει, — Kot γὰρ ἱμάτιον, 
xal οἶκος, xal σχεῦος ἅπαν, τότε τὴν αὑτοῦ χρείαν 
χαλῶς παρέχεται, ὅταν σύμμετρον 7j καὶ χαθάρειον. 
Τί γὰρ μεγάλου δεῖ πίναχος εἰς μιχρὸν ὄψον ; τί δὲ 
ῥυπαροῦ, μέλλοντος ἀφανιεῖν τὸ ὄψον ; Οἴκου δὲ μεγά- 
λου τί δεῖ τοῖς μέλλουσιν ἐν μιᾷ γωνία αὐτοῦ χεῖσθαι ; 
τί δὲ ἀχαθάρτου, τὴν τῆς οἰκήσεως χρείαν οὐ παρέ- 
γοντος ; 'l'o δὲ αὐτὸ xaX ἐπὶ τῶν ἄλλων εὑρήσεις ἕχα- 


τέρωθεν ἄχρηστον ὄν, τὸ μὴ μετὰ τοῦ ἀτρύφου 
χαθάρειον' ἅμα γὰρ ὑπερέδης τὸ μέτρον᾽ τῆς 
χρείας, καὶ εἰς τὸ ἄπειρον προῆλθες τῆς ἐπιθυμίας. 
Διὸ πάντα τὰ περὶ τὸν βίον μετρείσθω σοι ταῖς μεσό- 
τησι ταῖς διαφευγούσαις τὰς παραχειμένας χαχίας. 
Εἰθίζου δὲ δίαιταν ἔχειν, φησί, καθάρειον" 
εἶτα ὁρῶν τὴν εἰς τρυφὴν ἔχπτωσιν, προσέθηχεν 
ἀἄθρυπτον" xal εἰ ἄθρυπτον προειρήχει, εἶδεν ἂν 
χαὶ τὴν εἰς ῥύπον ἀπόπτωσιν, xal ἐπήγαγε x αθ ἅ- 
peto v* ἀεὶ τοῦ πτώματος ἀνέχων τῇ τοῦ ἑτέρου πρὸς 


τὸ ἕτερον ἀντιθέσει, ἵν᾿ ἐξ ἀμφοτέρων ἀνδρώδης ἣ í 


δίαιτα ἦ, καὶ λογικῷ ζώῳ πρέπουσα. Οὕτω δὲ 
τάξαντες τὸν βίον, χαὶ ἄλλο τι ἑπόμενον μέγα ἀγαθὸν 
ἕξομεν. Τὸν γὰρ ἐπιφυόμενον τοῖς ὑπερβάλλουσι φθό- 
νον διχφύγοιμεν ἄν, τῷ μη δὲν ἄγαν οὐ χινοῦντες 
χαθ᾽ ἡμῶν αὐτῶν τοὺς συμπολιτευομένους, ὥστε νῦν 
μὲν νεμεσᾶν, ὡςτρυφῶσιν ἡμῖν, νῦν δὲ μέμφεσθαι, 
ὡς ῥυπῶσι" xal 6:8 μὲν ὡς ἀσώτοις ἐγχαλεῖν, ὅτὲ δὲ 
ὡς μιχρολόγοις. Πᾶσι γὰρ τοῖς τοιούτοις ἕπεται παρὰ 
τῶν συζώντων $ ἐπὶ τῇ ἀμετρίᾳ μέμψις. Τοῦτο 
q&p νῦν 6 φθόνος δηλοῖ, ἵν᾿ 7j τὸ λεγόμενον, πε φύ- 
λαξο τοιαῦτα ποιεῖν, ὁπόσα φθόνον ἴσχει, 
ἤγουν μέμψιν εὔλογον ἔχει παρὰ τῶν πολλῶν, Μεμ- 
πτὰ δέ, κατὰ τὸν λόγον xal τοὺς πολλούς, ἐν μὲν τῇ 
διαίτῃ τρυφὴ xat ῥύπος, ἐν δὲ τῇ δαπάνη χρημά- 
των, ἀσωτία καὶ μικρολογία, Διὸ ἐλευθεριότης xal 


συμμετρία δειχνύτω διὰ τῶν ἐχτὸς πάντων τὴν ἔω- 


litiem abit nimia munditia, in sordes autem atque 
immunditiam nimia tenuitas, Ut igitur neque illud 
nobis accidàt propter munditiam, neque hoc 
propter tenuitatem , 1nedii incedamus, adjuncta 
utrique vitia declinantes et alterum altero tempe- 
perantes : ita tenui utentes victu, ut sordibus ca- 
reat, atque ita mundo, ut luxu vacet. Modum 
igitur in omni circa corpus apparatu praoptemus, 
vestitum eligentes mundum, non delicatum, domum 
similiter ;/;uzdam, non. delicatam , quidquid de- 
nique ad corpus pertinet, mundum, non delicatum 
comparare studentes, Quum enini rationalis ani- 
mus corpori przesit , ea etiam omnia quse ad corpus 
pertinent, ad ducis rationis exemplum componi 
oportet, que neque luxum neque sordes feret , 
omnia judicans sus dignitati convenientia esse 
debere. Illa igitur, ne in sumtuosis comparandis 
distrahatur, id quod de/iciis caretstudiose sequitur, 
ne vero in sordibus atque in crassa rerum defor- 
mitate vivat, munditiam eligit : verbi gratia, ve- 
stem non byssinam, mundam vero ; vasa non aurea, 
non argentea, sed ex parabili materia munda , 
domum non lapidibus pretiosis decoratam , neque 
egregie pulchritudinis et amplitudinis gratia stru- 
ctam, sed corporis usui aptam et mundam : atque 
omnino in toto victu delícatum illud , ut inutile, 


respuit, muzdum vero, quippe quod usui abunde 
satisfaciat, deligit, Etenim vestimenta et domus 
et supellex omnis tum magnum sui usum praebent, 
quum convenientia sunt et munda. Quid enim 
disco opus est magno, ubi opsonii parum? quidve 
immundo, qui opsonium corrumpat? Quid autem 
domo magna illis opus est, qui in uno ejus angulo 
jacebunt? quidve sordida, que habitationis usum 
non praebeat? Idem in ceteris quoque utrimque 
inutile reperies, defectionem dico luxu vacantis 
munditie ; simulatque enim usus modum exces- 
sisti , ad cupiditates infinitas progressus 65. Quo- 
circa vite res omnes metiaris ea mediocritate , 
qus vitia declinet vicinà. Muzdo vero, inquit, 
victu uti assuesce; deinde prolapsionem in Zuxum 
animadvertens addit nom delicato : quodsi mom 
delicato prius dixisset, prolapsionem inde etiam 
in sordes videns addidisset mundo, a lapsu semper 
arcens alterum alteri opponendo, ut ex ambobus 
victus virilis natureque intelligenti conveniens 
constet, ]ta vero vitam nostram instituentes et 
aliud quoddam ingens bonum nanciscemur. In. 
vidiam enim , qua nimiis rebus adhzrescit , vita- 
bimus, providendo ze quid nimis sit civium no- 
strorum in nos odia non ita excitantes , ut nobis 
modo irascantur, tanquam /uru diffluentibus , 


SET RP TNR SIS 


VUVPTSSNTPHE IPC 


IN AUREUM CARMEN. 


φρονὰ τῆς ψυχῆς ἕξιν καὶ τὸ μέτρον τὸ ἐπὶ πᾶσιν 
ἄριστον. Δεῖ γάρ, ὅσον ἐ i ἡμῖν, τῶν ἐπιφθό- 
νων ἀπέχεσθαι τὸν ἡσυχίας ἐρῶντα, καὶ μὴ ἐρεθίζειν, 
ὥσπερ τι θηρίον, τὸν. φθόνον, ἵν᾽ ἀθορύδως ἐξῇ 
'προχόπτειν ἐν τοῖς χαλοῖς. Ἀνεπίφθονον δὲ ζωὴν 
ἐπιτηδεύσομεν, λιτὴ ν χαὶ ἄῤῥυπον δίαιταν 
ἔχοντες, xal τὸν τῆς ἀπειροχαλίας τῦφον éxxAtvoy- 
τες, ἐξ οὗ ἀποδλαστάνει δύο χαχά, δαπάνη τε, xal 
φειδὼ χρημάτων ἄκαιρος" ὧν τὸ yby εἰς ὑπερηφανίαν 
διαθάλλεται, τὸ δὲ εἰς μιχροπρέπειαν. “Ἰξκάτερον 


δὲ τούτων fj ἐλευθεριότης ἐχφεύγει, ἀρετὴ περὶ χρη-, 


μάτων δόσιν χαὶ λῆψιν ὑπάρχουσα, καὶ τὸ δέον ἐν 
προσόδοις xal δαπάναις εὑρίσχουσα, xat πρὸς τὸν ὀρ- 
θὸν λόγον πάντα τὰ ἐχτὸς συντάττουσα, Τοσαῦτα χαὶ 
περὶ τῆς τοῦ σώματος xol περὶ τῆς τῶν ἐχτὸς ἀρίστης 
χρήσεως πεφιλοσόφηται ἐν τοῖς Ἑπεσιν. ὅπως ἂν xal 
διὰ τούτων τὸ τῆς ἀρετῆς διαφαίνηται χάλλος * χεφά- 
λᾶιον δὲ τῶν πάντων ποιεῖται τὸ ἑξῆς παράγγελμα. 


XVII. 39. 


Πρῆσσε δὲ ταῦθ᾽ ἅ σε μὴ βλάψει, λόγισαι δὲ πρὸ ἔργου. 
Πολλάχις ἐχρήσατο τῷ τοιούτῳ λόγῳ, ὁτὲ μὲν 
εἰπών, 


᾿Αλλὰ τάδ᾽ ἐχτελέειν, ἅ σε μὴ μιετέπειτ᾽ ἀνιήσει" 


459 
- Μέτρον δὲ λέγω τόδ᾽ ὃ μή σ᾽ ἀνιήσει" 
, 
xat , 


Μηδεὶς μήτε λόγῳ σε παρείπῃ, urs τι ἔργῳ 
ἸΙρῆξαι, μηδ᾽ εἰπεῖν, 6, τι τοι μμὴ βέλτερόν ἐστι. 
Τούτων οὖν ἁπάντων σύνοψιν ἐνταῦθα χαὶ μίαν συγ-- 
χεφαλαίωσιν ὃ λόγος ποιεῖται, ἀπαγορεύων μὲν τῶν 
βλαῤδερῶν τὴν παρχαδοχήν, τῶν δὲ ἐπωφελῶν εἰσηγού- 
μένος τὴν ἐνέργειαν " γίνεσθαι δὲ καλῶς τὴν τούτων 
διάχρισιν ἐν τῷ λογίζεσθαι πρὸ ἔργου τί πρα- 
χτέον xal τί μὴ πραχτέον. Ὃ γὰρ τῆς εὐῤουλίας χαιρὸς 
ἐν τῷ ἀπρολήπτῳ τῶν nod ξεων παραγίνεται, Kdv- 
ταῦθα δὲ πάλιν τοῦ ἅ σε 1.7) βλάψει οὕτως ἀχουσό- 
μεθα, ὡς καὶ τοῦ, ἅ σε μι ἡ μετέπειτ᾽ ἀνιήσει" τὸ 
σὲ χατὰ τοῦ ὄντως ἀνθρώπου xal τῆς λογιχῆς οὐσίας 
τάττοντες, χαὶ κατὰ τοῦ φιλοσοφεῖν προηρημένον, xal 
τὴν πρὸς θεὸν ὁμοίωσιν χτήσασθαι σπεύδοντος. Τοῦτον 
δὲ βλάπτει πᾶν τὸ παρὰ τὸν ὀρθὸν λόγον, πᾶν τὸ παρὰ 
τὸν θεῖον νόμον, πᾶν τὸ τὴν πρὸς θεὸν ὁμοίωσιν ἐμπο- 
δίζον. Πέφυχε δὲ τὰ τοιαῦτα ἡμῖν ἐπιτίθεσθαι ἐν τῇ 
χοινωνίᾳ τῶν συζώντων, χαὶ τῇ διοικήσει τοῦ τε συνε- 
ζευγμένου σώματος , xal τῶν πρὸς βοήθειαν ἐξευρημέ- 
νων τὴν τούτου ἃ δὴ χρήματα χαλεῖν ἔθος r ὡς πρὸς 
τὴν χρείαν ἐχχείμενα. Διευλαδεῖσθαι οὖν χρῆναί 
φησιν ὃ λόγος τὸν ἐρωτιχὸν τῶν θείων ἀγαθῶν, μήποτε 
ἀναπεισθῇ πρᾶξαί τι ὃ μὴ βέλτερον αὐτῷ, καὶ ὅπως μὴ 
χαρίσηται τῷ σώματι, ἐξ ὧν αὐτὸς ἐρώνίω: υηδὲ 


modo reprehendant tanquam sordidos , atque in- 
terdum increpent tanquam prodigos, interdum 
autem tanquam preparcos. Nam istiusmodi 
omnes, qui modum non servant , ab iis quibuscum 
vivunt vituperantur. Hoc enim izvidie nomen 
hic significat , quasi dicat cave facias , quecunque 
invidiam habent, sive qua juste a vulgo repre- 
hendi possunt. Justa vero, de causa et de vulgi 
sententia reprehensione digna sunt luxus et sordes 
in victu ; in pecunie autem erogatione prodigentia 
et nimia parsimonia. Quocirca liberalitas et me- 
diocritas in emnibus externis prudentem animi 
habitum ostendant et modum illum , qui i2. omni- 
bus optimus est. Ab iis enim, que invidiam ha- 
bent, ei abstinendum est, quantum fieri potest, 
qui tranquillitatem amat, neque invidia tanquam 
fera provocanda est, ut in iis qua honesta sunt 
animo omni Serabainae libero proficere liceat. 
Vitam autem size invidia degendam sequemur, si 
lenui et mundo victu utamur, et fastum illum vi- 
temus, qui ex decori ignorantia oritur, unde duo 
mala nascuntur, pecuniarum profusio et parsimo- 
nia intempestiva, quarum illa ut superbia vitupe- 
ratur, hec autem ut pusili animi tenacitas. At 
horum utrumque devitat liberalitas, quee virtus 
in dandis accipiendisque pecuniis versatur ac 


decorum in quzestibus et sumptibus repertum ob- 
servat simulqueexterna omnia ad rectam rationem 
componit. Atque hec quidem etiam de corporis 
externarumque rerum usu optimo in carmine 
philosophie convenienter tradita sunt, ut virtutis 
pulchritudo in his quoque appareret : omnium 
vero summam sequentem preceptionem carmen 
esse vult, 


XVIII. 39. 


Fac ea qua tibi non noceant, et delibera priusquam 
facias. 


Hujusmodi dicto sepe usus est , uno loco dicens, 


At ti ea perage, quae tibi postea non sint molesta : 


alio autem , 


.. . . modum autem dico hunc, qui tibi dolorem non 
[pariet ; 
et alibi, 


Nemo te aut verbis aut factis adducat , ut quidquam 
aul facias aut dicas, quod tibi non sit commodum. 


Hc igitur omnia in unum hic collecta ante ocu- 
los ponit carmen, vetans nos admittere noxia, 
suadensque ut utilibus operam demus , quz qui- 
dem optime distinguantur, considerando ante 


400 


προσδέξηταί τι βλάπτον τὴν φιλόσοφον ὁρμήν, ἐφ᾽ ᾧ 
μικρὸν ὕστερον μεταμελήσεται. ᾿Γαῦτα γὰρ πάντα τῷ 
προλογισμῷ διωθεῖσθαι ἡμᾶς προσήχει, ἵν᾽ 6 ἐπιλογι- 
σμὸς τῶν εἰργασμένων ἡμῖν ἡδίστην ἔχη τὴν ἀνάμνη- 
σιν, ἣν ἑξῆς ποιεῖσθαι παραχελεύεται. 


XIX. 40—44. 


Μηδ᾽ ὕπνον μαλαχοῖσιν ἐπ᾽ ὄμμασι προσδέξασθαι, 
πρὶν τῶν ἡμερινῶν ἔργων λογίσασθαι ἕκαστον" 

πὴ παρέθην; τί δ᾽ ἔρεξα ; τί μοι δέον οὐχ ἐτελέσθη ; 
ἀρξάμενος δ᾽ ἀπὸ πρώτον ἐπέξιθι" xai μετέπειτα 
δειλὰ μὲν ἐχπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δέ, τέρπεν. 


᾿ ᾿Ἐνταῦθα γενόμενος τοῦ λόγου, τῶν ὅλων παραγ - 
γελμάτων ἄθροισόν μοι τὴν γνώμην, ἵνα τὸ εἴσω τῆς 
Ψυχῆς δικαστήριον πρὸς ταῦτα, ὡς πρὸς θείους νόμους, 
ἀποθλέπον, ποιῇ τῶν εὖ 7| χαχῶς πεπραγμένων τὴν 
ἐπίκρισιν. Πόθεν γὰρ 6 ἐπιλογισμὸς ἕξει δειλὰ μὲν 
εἰργασμένους ἡμᾶς ἐπικόπτειν, χρηστὰ δὲ πράξαντας 
ἐπαινεῖν, εἰ μὴ ὁ προλογισμὸς νόμους τινὰς λάδοι, 
καθ᾽ οὺς προσήχει τὴν ζωὴν συντάττειν, xol πρὸς 
τούτους τὸ τῆς συνειδήσεως ταμιεῖον, ὡς πρός τινα 
σχοπόν, ἀπευθύνοι τὸν ὅλον ἡμῶν βίον; “Οσημέραι δὲ 
ποιεῖσθαι τὴν τοιαύτην χρίσιν εἰσηγεῖται, ἵνα τῷ συν- 
εχεῖ τῆς μνήμης τὸ τῆς κρίσεως ἀπλανὲς διασώζηται * 
πρὸς ἑσπέραν δέ, χαὶ εἰς ὕπνον τρεπομένων, ὅπως 
ἂν εἰς τὸ πέρας τῶν μεθημερινῶν πράξεων τὸ τῆς συν- 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


εἰδήσεως χαθίζοιμεν δικαστήριον, ἐπιχοίτιον ἄσμα 
θεῷ τὴν τῶν διαθέσεων ἀνάχρισιν ποιούμενοι, πῆ πα- 
ρέθην; τί δ᾽ ἔρεξα; τίμοι δέον οὐχ ἐτελέσθη; 
Οὕτω γὰρ παραμετρήσομεν τὴν ἑαυτῶν ζωὴν τοῖς πα- 
ρχδεδομένοις κανόσι, τῷ νομοθέτῃ νῷ τὸν χριτὴν λόγον 
ἐπισυνάπτοντες. Τί οὖν 6 νομοθέτης λέγει; Τιμᾶν 
τοὺς φύσει χρείττονας, χατὰ τὴν οὐσιώδη αὐτῶν τάξιν. 
Γονέων καὶ συγγενῶν πλεῖστον ποιεῖσθαι λόγον. Τοὺς 
ἀγαθοὺς ἄνδρας ἀσπάζεσθαι χαὶ φιλεῖν. Τῶν σωμα- 
τιχῶν δυνάμεων ὑπερέχειν. Ἑαυτὸν αἰδεῖσθαι παν- 
ταχοῦ. Δικαιοσύνης ἐπιμελεῖσθαι, Χρημάτων xal 
τῆς ἐφημέρου ζωῆς προεγνωχέναι τὸ εὔφθαρτον. Τὸν 
ἀπὸ τῆς θείας κρίσεως ἀπονεμηθέντα χλῆρον ἀσπάζε- 
σθαι. Θεοπρεπεῖ δὲ χρῆσθαι φρονήματι, καὶ πρὸς τὸ 
βέλτιον μεθιστάναι τὴν γνώμην. Φυιλολογίαν ἀσχεῖν 
τῶν ὄντως λόγων. ᾿Ανεξαπάτητον εἶναι, καὶ ἀδούλωτον 
πρὸς τὴν τῆς ἀρετῆς τήρησιν. Εὐδουλίᾳ πρὸ τῶν 
ἔργων χρῆσθαι, ἐξ ἧς τὸ ἀμεταμέλητον ἐν τοῖς ἔργοις 
παραγίνεται. Οἰήσεως χαθαρεύειν. Τὸν ἐπιστημο- 
νιχὸν μεταδιώχειν βίον, Τὸ σῶμα καὶ τὰ ἐχτὸς πρὸς 
τὴν τῆς ἀρετῆς ἐνέργειαν μεταῤῥυθμίζειν. Ῥαῦτα ὃ 
νομοθέτης νοῦς διαθεσμοθετεῖ ταῖς ψυχαῖς " 6 δὲ ὕποδε- 
ξάμενος αὐτὰ λογισμὸς δικαστὴς ἄγρυπνος ἑαυτοῦ γί- 
νεται, θαμὰ λέγων πρὸς ἑαυτὸν πῇ παρέθην; τί δ᾽ 
ἔρεξα; τί μοι δέον οὐχ ἐτελέσθη; xal ἐν τάξει 
τὴν μνήμην ἀναλαυμιδάνων ἀρετῆς εἵνεκα. Εἶτα εὑρὼν 


opus, quid faciendum vel non faciendum sit, Est 
enim recti consilii tempus, rebus nondum factis, 
Hic vero rursus hoc etiam , quee tibi non noceant , 
perinde atque illud, quee tibi postea non sint mo - 
lesta, intelligemus : referentes illud tibi ad id, 
quod vere homo est et ad naturam mentis com- 
potem atque ad eum , qui philosophie se dedit, 
et Deo similis fieri contendit. Huic autem nocet 
quidquid a recta ratione abhorret , quidquid legi: 
divine contrarium est, quidquid Dei similitudi- 
nem impedit. Talia vero nos adoriri solent in 
eorum conversatione qui nobiscum vivunt, atque 
in conjuncti corporis illorumque qux in ejus gra- 
tiam inventa sunt administratione; quz quidem 
χρήματα nuncupari solent, quod ad ejus χρείαν 
sive usum sint exposita. Dicit igitur carmen, il- 
lum qui divina bona appetit , cavere oportere , ne 
ad ullam unquam rem faciendam adducatur, quz 
ipsi non sit commoda , neve corpori ea indulgeat, 
ex quibus ipse dolorem percipiet, neve quidquam, 
admittat, quod philosophie studium impediat, 
cujus ipsum paulo post poenitebit. Hzc enim nos 
omnia consideratione quadam, qus actionem 
precedat, repudiare convenit, ut subsequens 
eorum, qua gessimus, consideratio jucundissi- 
mam praebeat recordationem , ad quam rem fa- 
ciendam nos deinceps adhortatur. 


XIX. 40-44. 


Neve somnum molles in oculos prius admittas , 

quam singula diurna opera recensueris : 

Qua in re peccavi? quid feci? quid omisi quod fieri 
[ debebat? 

A primo incipiens singula percurras ; et postea, 

malis admissis , te ipsum coargue, bouis autem lzetare. 


Quum ad hos versus veneris, superiorum 
omnium praeceptorum mentem collige, ut interius 
animi judicium hzc, tanquam divinas leges re- 
spiciens, eorum quas bene vel male gesta sunt, 
censuram agat. Unde enim recordatio nos ob male 
commissa reprehendere aut ob recte facta collau- 
dare poterit, nisi consideratio precedens leges 
quasdam adhibeat, ad quas vitam componere 
oportet, et ad has conscientiz nostre copia , tan- 
quam ad scopum aliquem , omnem nostram vitam 
dirigat? Quotidie autem judicium istiusmodi nos 
facere jubet, ut assidua recordatione judicium 
erroris expers conservetur, vespere vero, et 
quum somnum capturi sumus, ut ad diurnarum 
actionum extremum finem conscientie tribunal 
erigamus, hanc affectionum nostrarum censuram 
velut canticum Deo, quo tempore cubitum ituri 
sumus, offerentes, Qua in re peccavi? quid 
feci? quid omisi quod fieri debebat? Ita enim 
vitam nostram regulis superius traditis metie- 


VPUTEPERPT EE 


᾿ΠἿΝ AUREUM CARMEN. 


ἑαυτὸν συμφώνως τοῖς προχειμένοις ὅροις διημερεύ- 
σαντα, τῆς θείας εὐφροσύνης τοῖς χαρποῖς ἀναδεῖ. 
Παρὰ μέλος δέ τι πράξαντα φωράσας, ὥσπερ τισὶ 
φαρμάχοις, ταῖς ἐχ τῆς μετανοίας νουθετήσεσιν ἐπι- 
στύφει. Διὸ τὸν ὕπνον ἀποχρούουσθαι δεῖν φησι 

Ld , Ὁ m 3 , b m 
τῇ προθυμίᾳ τοῦ λογισμοῦ. ᾿Ἀνέξεται δὲ τὸ σῶμα, 
μὴ χατασυρόμενον ὑπὸ τῆς τοῦ δαρθάνειν ἀνάγχης, 
διὰ τὴν σώφρονα δίαιταν, δι᾽ ἣν xol τὰ ἀναγκαῖα πάθη 
τῇ τοῦ λογισμοῦ ἡγεμονίᾳ συντάττεται, Mj προσδέ- 
ξασθαι γάρ φησι τὸν ὕπνον, πρὶν τῶν fjpept- 

m y ; , [4 
νῶν ἔργων λογίσασθαι ἕχαστον. Καὶ τίς 6 
λογισμός; πῇ a p£Ó nv; τί δ᾽ ἔρεξα; τί μοι δέον 
οὐχ ἐτελέσθη ; Διχῶς γὰρ ἁμαρτάνομεν" ἢ τὸ μὴ 
δέον ποιήσαντες, ὃ διὰ τοῦ πα ρέ ὅν δηλοῦται" 
ἢ τὸ δέον μὴ ποιήσαντες, ὡς ἐπ᾽ αὐτῆς χεῖται τῆς 
λέξεως. ὌἌΛλλλο γὰρ ἀργία τοῦ καλοῦ - xoi ἄλλο ἐνέρ- 
γειὰ τοῦ αἰσχροῦ. 

P m -7 L3 
ται, τὸ δὲ τῇ παραδοχῇ. — Otov, εὔχεσθαι δεῖ, καὶ βλα- 
σφημεῖν οὖ δεῖ" τρέφειν γονέας δεῖ. προπηλαχίζειν δὲ 
οὗ δεῖ. Ὃ οὖν τὰ πρότερα μὴ ποιῶν τὰ δέοντα οὐ 
- f£ NY , - à OM, -" 

ποιεῖ, ὁ δὲ τὰ δεύτερα ποιῶν τὰ μὴ δέοντα ποιεῖ" 
εἰ χαὶ ἀμφότερα τρόπον τινὰ πρὸς τὴν ἴσην παρανο- 
μίαν ἔρχεται. Τὴν δὲ ἀναμέτρησιν τῶν ἡμερινῶν 
ἔργων παραινεῖ ποιεῖσθαι ἀπὸ πρώτου ἕως τελευταίου 


Καὶ τὸ μὲν τῇ παραλείψει καχίζε-. 


461 


ἐν τάξει, μηδὲν παραλείποντα τῶν μέσων" ὃ διὰ τοῦ 
ἐπέξιθι νοεῖται. Πολλάχις γὰρ ἣ μετάθεσις παρα- 
λογίζεται τὴν χρίσιν, χαὶ εὐαπολόγητον ποιεῖ τὸ χαχῶς 
εἰργασμένον τῇ ἀταξία τῆς μνήμης. Καὶ ἄλλως δὲ $ 
τῆς καθημεριν ἧς ζωῆς ἀνάμνησις μελέτη γίνεται 
τῆς τῶν προδεδιωμένων ἀναπολήσεως, καὶ τῆς ἀθα- 
γασίας ἡμῶν συναίσθησις. Καὶ τὸ θαυμαστόν, λογί- 
σασθαι ἕχαστον εἰπὼν οὐχ ἔτι ἐπήγαγε, τί 
κατώρθωσα; τί μοι τῶν δεόντων πέπραχται; ἀλλὰ 
εἰς τὸ ἀτυφότερον τὴν μνήμην μεθήρμοσε, τῶν 
ἡμαρτημένων τὴν χρίσιν ποιούμενος καὶ δικαστὴν 
ἐπέστησε τὸν διχαιότατον ἅμα xol οἰχειότατον, 
τὸ συνειδὸς αὐτό, xal τὸν ὀρθὸν λόγον, καὶ αὐτὸν 
ἑαυτῷ. ὃν πάντων μάλιστα αἰδεῖσθαι προεπαιδεύθη- 
μεν" τί γὰρ οὕτω δύναται νουθετῆσαι ἄλλος ἄλλον, ὡς 
αὐτὸς ἑαυτόν ; Τὸ γὰρ αὐτεξούσιον, τῇ ἐλευθερίᾳ τῆς 
φύσεως ἀποχρώμενον, ἀποσείεται τὰς παρὰ τῶν ἄλλων 
συμουλάς, ὅταν μὴ ἐθέλῃ πείθεσθαι - 6 δὲ οἴκοθεν λο- 
γισμὸς αὐτὸς ἑαυτοῦ χαταχούειν ἀνάγχην ἔχει. Τοῦτον 
ἐπίτροπον ἡμῖν ὃ θεὸς ἐπέστησε" τοῦτον παιδαγωγὸν 
xai διδάσχαλον. Τοῦτον xoi νῦν διχαστὴν 6 λόγος 
τῶν ἥμερινῶν ἔργων ποιεῖται, xal παρ᾽ αὐτοῦ 
τὴν χρίσιν ἐχδέχεται, ἵν᾽ αὐτὸς ἑαυτὸν ψηφίσηται ἀπο- 
δοχῆς ἢ ἐπιπλήξεως ἄξιον, “Ὅταν γάρ, ὡς ἐν γραυ.- 


mur, menti legum inventrici rationem judicem 
adjungentes. Quid igitur precipit legum inven- 
trix? ut eos lionoremus qui natura superiores 
sunt, naturali eorum ordine observato :. ut 
parentum et cognatorum: precipuam habeamus 
rationem : ut probos viros amplectamur et 
amemus : ut corporeis facultatibus  impere- 
mus : ut nos ipsos ubique vereamur : ut justi- 
tiam colamus : ut divitiarum viteque brevis 
instabilitatem precognitam habeamus : ut sorte, 
quam divinum nobis judicium tribuit, contenti 
simus : cogitationibus autem Deo dignis immore- 
mur, et ad id quod melius est mentem converta- 
mus : ut sermones amemus, qui vere sermones 
sunt : ut a fraudibus tuti simus neve in retinenda 
virtute animo frangamur : ut antequam res gera- 
mus, rectum consilium capiamus, cujus nos post 
res gestas non poeniteat : ut arrogantice expertes 
simus atque vitam sapienti: studio deditam aga- 
mus : ut corpus denique et res externas ad virtu- 
tis exercitationem accommodemus, Hzc sunt quz 
mens legum inventrix animis nostris observanda 
injungit; quibus ratio obsecuta judex sui pervi- 
gil fit, crebro se ipsam interrogans, Quwa in re 
peccaei ? quid feci? quid omisi quod fieri debe- 
bat? et ordine singula memorià repetens , virtutis 
causa. Tum postea inveniens se regulis supra 
positis congruenter diem transegisse, divinse lze- 
titiz fructibus sese coronat. Si quid autem absur- 


dum se fecisse deprehendat, id poenitentie admo- 
nitionibus , tanquam remediis , corrigit, Quocirca 
somnum considerationis hujus studio amovendum 
esse dicit carmen. Id autem corpus tolerabit, 
quippe quod dormiendi necessitate non urgeatur, 
ob temperantiam in victu, propter quam etiam 
necessarii affectus rationis imperio subjiciuntur. 
Dicit enim, somnum ne prius admittas , quam sin- 
gula diurna opera consideraveris. Quznam vero 
est illa consideratio? Qua in re peccavi? quid 
feci? quid omisi quod fieri debebat? Peccamus enim 
duobus modis; vel id facientes, quod non decet , 
quod peccandi verbo significatur; vel id quod de- 
cet non facientes, quemadmodum ipsa versus 
locutione exprimitur. Aliud enim est neglecta res 
honesta , aliud turpe facinus commissum. Ac par- 
tim omittendo, partim admittendo peccatur. 
Exempli gratia, precari oportet, impie autem 
et contumeliose loqui non oportet : parentes alere 
oportet , eos vero ignominia afficere non oportet. 
Is igitur, qui priora non facit, ea quee freri opor- 
tet non facit; qui autem posteriora facit, ea facit, 
que fieri non oportet : quamvis utrumque quo- 
dammodo ad squalem malitiam accedat. Hortatur 
autem , ut opera diurna a "primo ad ultimum, 
nullis in medio praetermissis, ordine remetiamur, 
quem intellectum percurrendi vocabulum habet. 
Szpe enim judicium fallit ordinis mutatio facit- 
que, ut id quod male patratum est, quia memo- 


402 


ματείῳ, τῇ μνήμῃ ἀναγνῷ τὰ πεπραγμένα, τότε χρίνει 
πρὸς τὸ παράδειγμα ἀποδλέπων τὸν νόμον, χαὶ ψηφί- 
ζεται τιμῆς ἢ ἀτιμίας ἑχυτὸν ἄξιον. ἫἩ δὲ τοιαύτη 
χαθ᾽ ἡμέραν παραχολούθησις θεοειδὲς ἄγαλμα τὸν 
χρώμενον ἀποτελεῖ, προσθήκαις καὶ ἀφαιρέσεσι πρὸς 
τὸ τῆς ἀρετῆς χάλλος παιδαγωγοῦσα,, καὶ ὡς οἷόν τε 
ἄνθρωπον ἀγαθὸν ἀποτελοῦσα. Τὶς τοῦτο γὰρ κατέ- 
ληξεν ὁ λόγος, μέλλων μεταύαίνειν ἐπὶ τὰ θεοποιὰ 
παραγγέλματα. 


XX. 45—48. 


Τοῦτὰ nóvet , ταῦτ᾽ ἐχμελέτα, τούτων χρὴ ἐρᾶν σε, 
ταῦτά σε τῆς θείης ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει * 

ναὶ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ παραδόντα τετραχτύν, 
παγὰν ἀενάου φύσεως. — 

Ταῦτ᾽ ἦν, ἃ xal ἐν Προοιμίοις ἐλέγομεν, ὅτι ἣ μὲν 
πραχτιχὴ φιλοσοφία διὰ τῆς τῶν ἀρετῶν χτήσεως τὸν 
ἄνθρωπον ἀγαθὸν ἀποτελεῖ, ἣ δὲ θεωρητιχὴ εἰς ὁμοιό- 
τητὰ Θεοῦ χαθίστησι, νοῦ xal ἀληθείας ἐλλάμψει" 
προηγεῖσθαι δέ, ὡς πρὸς ἡμᾶς, τὰ ἐλάττονα τῶν μει- 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ζόνων ἐξ ἀνάγχης, — "P&ov γὰρ ἐπιμετρῇσαι τὸν dv- 
θρώπινον βίον τῇ εὐλογίστῳ χρήσει, τοῦ παντελῶς 
μεταφῦναι" ὃ γένοιτ᾽ ἂν διὰ τῆς πρὸς θεωρίαν παντε- 
λοῦς ἐπιστροφῆς. Καὶ ἄλλως δὲ ἀδύνατον ἀθορύδως 
χτήσασθαι τὴν ἀλήθειαν, μὴ τῶν ἀλόγων δυνάμεων 
ἡμῖν ταῖς ἡθιχαῖς ἀρεταῖς χατὰ νοῦν τεταγμένων. Μέση 
γὰρ οὖσα ἣ λογικὴ Ψυχὴ νοῦ καὶ ἀλογίας, τότε μόνον 
ἀπερισπάστως δύναται συνεῖναι τῷ πρὸ αὐτῆς νῷ, ὅταν 
καθαρὰ γενομένη τῆς τῶν μετ᾽ αὐτὴν προσπαθείας. 
καθαρῶς ἐφάπτηται ἐχείνων. ἤξσται δὲ χαθαρά, εἶ 
μηδὲν τῇ ἀλογίᾳ, μηδὲ τῷ θνητῷ σώματι συνεχφέροιτο, 
ὡς ἄλλη δὲ ἄλλων ἐπιμελοῖτο, τοσοῦτον αὐτοῖς ἀπο- 
νέμουσα φροντίδος, ὅσον ὃ θεῖος κελεύει νόμος, ἐξάγειν 
ἑαυτὸν πειρᾶσθαι μὴ συγχωρῶν, ἀλλὰ περιμένειν ἕως 
ἂν ὁ θεὸς αὐτὸς ἀπολύσῃ ἡμᾶς. Διττῆς οὖν ἀρετῆς τῇ 
τοιαύτη ψυχῇ δεήσει" πολιτιχῆς μὲν πρὸς τὰ χάτω, 
τὴν ἀλογίαν ταττούσης" θεωρητιχῆς δὲ πρὸς τὰ ἄνω, 
τὴν τῶν χρειττόνων συνουσίαν προξενούσης. Τῶν δὲ 
διπλῶν τούτων ἀρετῶν μεθόριον ἔγχεινται οἵ τοιοῦτοι 
στίχοι" τὸ μέν, ταῦτα πόνει’ ταῦτ᾽ ἐχμελέτα" 


rià turbamur, facile excusetur. Preterea quoti- 
dians vite recordatio fit quedam quasi exercita- 
tio revolvendi nobiscum qus in priore vita egi- 
mus, atque eo valet, ut immortalitatis nostre 
sensu tangamur. At, quod mireris, quum ezpen- 
denda dixerit singula, non subjunxit, quid recte 
feci? quid eorum, que fieri oportet, feci? sed 
ejus rei quz a fastu remotior est memoriam repe- 
tiit, de delictis judicium faciens, ac judicem con- 
stituit aquissimum simul et familiarissimum , 
ipsam conscientiam et rectam rationem ac se 
ipsum sibi, quem omnium maxime vereri supe- 
rioribus monitis didicimus : ecquid enim est, 
cujus alius alium ita possit commonefacere , ut se 
ipse potest? Liberum enim arbitrium , naturz suz 
libertate abutens, aliorum consilia aversatur, 
quandocunque illis non libet obsequi : at ratio 
domestica auscultare sibi ipsa necesse habet. Hanc 
Deus nobis presidem constituit, hanc ducem et 
magistram, Hanc judicem quoque diurnorum ope- 
rum carmen hoc loco facit ejusque sententiam 
exspectat, ut ipsa se laude vel reprehensione di- 
. gnam judicet. Quum enim in memoria , tanquam 
in tabella, facta sua legit, tum exemplar, id est 
legem , respiciens judicat, etse vel honore vel 
dedecore dignam esse pronuntiat. Ejusmodi vero 
ratio quotidie observata eum qui illa utitur ima- 
ginem Deo similem efficit, addendo et subtra- 
hendo ad virtutis pulchritudinem paulatim perdu- 
cens et, quoad fieri potest, hominem bonum 
reddens, In hoc enim carmen desinit, ad pre- 
cepta, quie homines faciunt deos, jam transi- 
turum, 


XX. 45-48. 


In his tibi elaborandum est; hac meditare; haec 
: [amanda sunt : 
haec te in divinze virtutis via sistent : 
per eum certe qui nobis quaternarium numerum tra- 
[ didit, 
fontem perennis naturae. — 

Hsec sunt , quz et in Procemio diximus, philo- 
sophiam activam virtutum possessione hominem 
bonum efficere, contemplativam autem mentis 
et veritatis lumine eum Deo similem reddere; 
minora vero, quod ad nos attinet , necessario ma- 
joribus przcedere. Est enim facilius vitam huma- 
nam ad rationis normam dirigendo excolere, 
quam prorsus aliud sibi ingenium induere , quod 
plena ad contemplationem conversione fiat, Prz- 
terea veritatem tranquille consequi non possumus, 
nisi facultates nostre a recta ratione averse vir- 
tutam moralium ope ad mentem accommodan- 
tur. Quum enim medius sit animus rationalis inter 
mentem et facultates ratione carentes , tum solum 
ille menti, quz ipso superior est, sine ullo impe- 
dimento potest attendere , quum ab eorum amore, 
quz ipso inferiora sunt, purus factus illis caste 
utitur. Erit autem purus, si ncc facultatibus ra- 
tione vacuis, nec mortali corpori omnino obse- 
quatur, sed , ut alius, aliorum curam gerat, tan- 
tum illis cure impendens, quantum divina lex 
precipit, que ut quis vim sibi ipse inferre cone- 
tur, non concedit, sed exspectare jubet, donec 
Deus ipse nos dimiserit, Duplici ergo virtute ejus- 
modi animo opus erit, civili ad inferiora, quae 
regat facultates rationis expertes, contemplativa 


IN AUREUM CARMEN. 


τούτων Y ea ἐρᾶν σε; ὡς οἰχεῖον συμπέρασμα τῆς 
πολιτικῆς ἀρετῆς" τὸ δέ, ταῦτά σε τῆς θείης 
ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει, ὡς ἀρχὴ καλλίστη τῆς 
θεωρητικῆς ἐπιστήμης. Τὸν γὰρ ἀπαλλαγέντα τῆς 
θηριώδους ζωῆς, x«i τῆς ἀμετρίας τῶν παθῶν, ὅση 
δύναμις, χαθαρεύσαντα, xal διὰ τοῦτο οἷον ἐχ θηρίου 
γενόμενον ἄνθρωπον, τὰ ἑξῆς ἐπαγγέλλεται θεὸν ἐξ 

ἀνθρώπου ποιήσειν, ἐφ᾽ ὅσον οἷόν τε ἀνθρώπῳ θεὸν 
γενέσθαι, Ὅτι δὲ τοῦτο τῆς θεωρητιχῆς ἀληθείας τὸ 
τέλος, δι’ αὐτῶν δηλοῦται τῶν "Env: ἐν οἷς πρὸς 
τῷ τέλει τὸ χάλλιστον xol ἀχρότατον συμπέρασμα 
ἐπάγει" 


"Hy δ᾽ ἀπολείψας σῶμα ἐς αἰθέρ᾽ ἐλεύθερον ἔλθης, 

ἔσσεαι ἀθάνατος θεός, ἀμόροτο: , οὐχ ἔτι θνητός. 
Τυγχάνειν δὲ τῆς ἀποχαταστάσεως ἡμᾶς (ταὐτὸν δὲ 
εἰπεῖν τῆς ἀποθεώσεως) διὰ τῆς προχσχηθείσης ἀ ρε- 
τῆς, καὶ τῆς ἐπὶ ταύτη γνωσθείσης ἀληθείας, οὗτος 
6 ἱερὸς ἀποφαίνεται λόγος, ὡς εἰσόμεθα μιχρὸν ὕστερον. 
Νῦν δὲ ἐπὶ τὰ προκείμενα ἔπη πάλιν ἐπανελθόντες ἐπι- 
σκεψώμεθα εἴ τι βούλεται ὁ πόνος xai fj μελέτη 
χαὶ ὁ ἔρως ἐπὶ ταῖς προλαδούσαις ὑποθήχαις, 7, τὸ 
πρὸς τὴν τῆς ἀρετῆς ἄσχησιν ὅλην ἐπιστρέψαι τὴν 
ψυχήν. Τριδύναμος δέ πώς ἐστι, xoi αὐτὴ καθ᾽ αὑτὴν 


408 


λογικὴ οὖσα" τὸ μέν τι ἔχουσα, ᾿ᾧ μανθάνομεν, ὃ 
ταῦτα ἐχμελετᾶν νῦν προστάττεται- τὸ δέ τι, ᾧ 
τὰ γνωσθέντα χρατοῦμεν, ὃ ταῦτα πονεῖν παραγγέλλεται" 
τὸ δέ τι, ᾧ στέργομεν τὰ γνωσθέντα χαὶ χρατηθέντα, ὃ 
τούτων ἐρᾶν νουθετεῖται. Ἵνα οὖν πάσας τὰς δυνάμεις 
τῆς λογικῆς ψυχῆς συντεταμένας ἔχωμεν πρὸς τὰ τῶν 
ἀρετῶν παραγγέλματα, ἐχ μὲν τοῦ νοεῖν πεφυχότος 
τὴν μελέτην ἀπαιτεῖ" ἐχ δὲ τοῦ τηροῦντος τὰ γοη- 
θέντα, τὸν πόνον᾽ Ex δὲ τοῦ φιλοχάλου, τὸν ἔρωτα' 
ἵν᾽ ἐξ ἁ ἁπάντων ἣ χτῆσις τῶν ὄντως ἀγαθῶν ἡμῖν πα- 
ραγίνηται μετὰ τῆς ἀπαραδάτου τηρήσεως, xal cuu- 
φυοῦς ἡμῖν πρὸς ἐχεῖνα στοργῆς" οἷς ἕπεται ἡ θεία 
ἐλπίς, τὸ τῆς ἀληθείας ἐπεισάγουσα φέγγος, ὡς αὐτὸς 
ὑπισχνεῖται λέγων, ταῦτά σε τῆς θείης ἀρετῆς 
εἰς ἴχνια θήσει, τουτέστι, ταῦτά σε ὁδμοιώσει τῷ 
Θεῷ διὰ τῆς τῶν ὄντων ἐπιστημονικῆς γνώσεως. Τὸ 
γὰρ τὰς αἰτίας ἐχλογίσασθαι τῶν ὄντων, τὰς ἐν τῷ δη- 
μιουργῷ θεῷ πρώτως, χειμένας, πρὸς τὴν ἀχρότητα ἄγει 
θεογνωσίας, ἧ συνεισέρ χεται καὶ f, πρὸς Θεὸν ὁμοίωσις. 
Τὴν δὲ ὁμοίωσιν ταύτην θείαν ἀρετὴν 6 λόγος χα- 
λεῖ, ὡς ἐπὶ ἀνθρωπίνην τὴν πρὸ ταύτης χαλῶς ἐπο- 
χουμένην. Εἰς ἔρωτα οὖν φιλόσοφον. xal φιλόκαλον 
ἀποπερατούσθω τὰ πρῶτα ἔπη " τούτου δὲ ἡγουμένου, 
$ τῆς ἀληθείας γνῶσις ἑπέσθω πρὸς ὁμοίωσιν τῆς 


autem ad superiora, quae superorum conversa- 
tionem conciliet, Sunt vero duarum virtutum 
istarum quasi confinium quoddam interpositi 
hujusmodi versus , alter quidem, iz his tibi elabo- 
randum est, hec meditare, hec tibi amanda sunt, 
tanquam propria civilis virtutis conclusio, alter 
autem , Acec te in .divince virtutis via sistent , Xan- 
quam pulcherrimum contemplativze scientize prin- 
cipium. Ea enim, quz sequuntur, illi qui bellui- 
nam vitam deposuerit atque immodicos affectus , 
quantum potest, exuerit,. ideoque quasi ex fera 
hoino factus sit, pollicentur se eum ex homine 
deum esse factura, quoad homo deus fieri pos- 
sit. Hunc autem contemplativa veritatis finem 
esse, ipsi declarant versus, quibus ad exitum ad- 
cag pulcherrimam hanc coronidem imponit : 


Quodsi relicto corpore ad liberum zetherem commigra- 
[veris , 

eris immortalis deus, incorruptus, neque amplius 
[ morti obnoxius. 


Ostendit autem sacer hic sermo, ut paulo post 
discemus , nos previa virtutis exercitatione ac ve- 
ritatis, quz eam sequitur, cognitione restitutio- 
nem in pristinum statum , quam etiam relationem 
inter divos appelles, esse adepturos. Nunc vero 
rursus ad propositos versus redeuntes considere- 
mus, num quid aliud iste Jabor et meditatio et 
amor in precedentibus preceptis velint, quam ut 
ad virtutis exercitationem totum convertamus 


animum. Qui quum rationalis sit, triplici quadam 
et ipse per se facultate preditus est; habet enim 
quiddam quo discimus , quod cc ineditari nunc 
jubetur; quiddam vero quo cognita retinemus, 
cui in his elaborare przcipitur ; quiddam denique 
quo ea diligimus quae novimus et retinemus, 
quod Lec amare monetur. Ut rationalis igitur 
animi facultates omnes ad virtutum precepta si- 
mul intentas habeamus , ab eo quod ad intelligen- 
dum natura aptum est meditationem postulat ; 
laborem vero ab eo quod intellecta servat; amo- : 
rem denique ab eo quod honesti desiderio affici- - 
tur : ut omnibus istis vera bona adipiscamur eaque 
inviolate servemus et innato nobis erga ea amore 
prosequamur; quorum comes est spes divina, 
quz: veritatis lumen inducit, quemadmodum ipse 
pollicetur, dicens, Aec te in divinee virtutis via 
sistent , id est, hec te Deo similem reddent phi- 
losophica rerum cognitione. Nam consideratis 
rerum causis, quz primitus in opifice Deo sitze 
sunt, ad divinse cognitionis fastigium provehi- 
mur, unde et similes Deo efficimur. Carmen 

autem hanc similitudinem vocat virtutem divinam, 

ut que humane preeunti innixa altius evolet. 

Desinat ergo carminis prima pars in sapientiz et 

honestatis amorem : hoc vero preeunte sequatur 

veritatis cognitio , que ad divine virtutis similitu - 

dinem evehit, quemadmodum in sequentibus 

versibus declaratur. Horum autem conjunctionis 


464 


θείας ἀρετῆς ἀνάγουσα, ὡς ἐν τοῖς ἑξῆς ἔπεσι δη- 
λοῦται. Τὸ δὲ ἀναγχαῖον τῆς συναφῆς τούτων xal 
ὅρχῳ πιστοῦται. Τὸ γὰρ καλῶς χτηθεῖσαν τὴν ἀν- 
θρωπίνην ἀρετὴν πρὸς τὴν θείαν δδεύειν δμοίωσιν, εὖ 
μάλα διατεταμένως ὄμνυσιν ὃ τὸ Eí6ou ὅρχον ἐν 
ἀρχὴ παραγγείλας. ᾿'Γὴν γὰρ ἀποχὴν τοῦ ὀμνύναι 
προστάττει περὶ τῶν ἐνδεχομένων, χαὶ ἄδηλον τῆς 
ἐχθάσεως ἐχόντων τὸ πέρας. Ταῦτα γὰρ xol μιχρά, 
xa μεταπίπτοντα᾽ διὸ οὔτε ἄξιον ἐπ᾽ αὐτοῖς ὀμνύναι, 
οὔτ᾽ ἀσφαλές" οὐ γὰρ ἐφ᾿ ἡμῖν εἰς πέρας αὐτὰ ἀγαγεῖν. 
Περὶ δὲ τῶν παρόντων, ἀναγχαίως τε συνημμένων, 
χαὶ μεγίστων ὄντων, ἀσφαλὲς τὸ ὀμνύναι, χαὶ πρέπον. 
Οὔτε γὰρ τὸ μεταπῖπτον τῶν πραγμάτων ἡμᾶς ἄν ποτε 
σφήλειε (δέδεται γὰρ πρὸς ἄλληλα θεσμῷ ἀδραστείας, 
περὶ ὧν ὁ ὅρχος νυνὶ γίνεται) οὔτε τὸ ταπεινὸν αὐτῶν 
xai χαμαιπετὲς τοῦ θείου τὴν ἐπιμαρτυρίαν ἀρνεῖται" 
ἀλήθεια γὰρ καὶ ἀρετὴ οὐ μόνον ἐστὶν ἐν ἀνθρώποις, 
ἀλλὰ χαὶ ἐν θεοῖς τὰ μέγιστα. "Emetza xol 5 ὄρχος 
αὐτῷ γίνεται δόγμα, ὅτι τὸν διδάσχαλον τῆς ἀληθείας 
οὕτω δέοι τιμᾶν, ὡς καὶ ὀμνύναι αὐτόν, εἴ που δέοι 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


πρὸς βεβαίωσιν τῶν ξογμάτων" xal μὴ μόνον τὸ αὐτὸς 
ἔφα περὶ αὐτοῦ λέγειν, ἀλλὰ xol ταῦτα οὕτως ἔχειν 
νὴ τὸν αὐτόν. Ὅμοῦ δὲ περὶ τῆς τῶν χαλλίστων 
ἕξεων uvae ὀμνύων θεολογεῖ, καὶ τὴν τετράδα, 
πηγὴν τῆς ἀϊδίου διαχοσμήσεως, ἀποφαίνεται τὴν 
αὐτὴν οὖσαν τῷ δημιουργῷ θεῷ. Πῶς δὲ τετρὰς 
διθεός; οὕτως ἐκ τοῦ εἰς Πυθαγόραν ἀναφερομένου 
Ἱεροῦ Λόγου σαφῶς εὑρήσεις, ἐν ᾧ ἀριθμὸς ἀριθμῶν 
$ θεὸς ὑμνεῖται, Εἰ γὰρ τὰ ὄντα πάντα ταῖς ἀϊδίοις 
αὐτοῦ βουλήσεσιν ὑφέστηχε, δῆλον ὅτι καὶ 6 ἀριθμὸς 6 
ἐν ἑκάστῳ εἴδει τῶν ὄντων τῆς ἐκείνων αἰτίας ἤρτηται, 
x«i ὁ πρῶτος ἀριθυὸς ἐκεῖ πού ἐστιν’ ἐχεῖθεν γὰρ ἐν-- 
ταῦθα, Τοῦ δὲ ἀριθμοῦ τὸ πεπερασμένον διάστημα 
ἣ δεχάς, ὋὉ γὰρ ἐπὶ πλέον ἀριθμεῖν ἐθέλων ἀνα- 
κάμπτει πάλιν ἐπὶ τὸ ἕν, xal δύο, xol τρία" xal δευ- 
τέραν ἀριθμεῖ δεκάδα πρὸς τὴν τῆς εἰχοσάδος συμπλή- 


ρωσιν᾽ xal τρίτην ὁμοίως, ἵνα τριάχοντα εἴπη" xal 


τοῦτο ἑξῆς, ἕως ἂν δεχάτην ἀριθμήσας δεχάδα εἷς 
ἑχατὸν προέλθηῃη. Καὶ πάλιν ἑχατὸν δέχα τὸν αὐτὸν 
τρόπον ἀριθμεῖ, Καὶ οὕτω μέχρις ἀπείρου τῷ τῆς 


necessitatem jurejurando etiam confirmat, Virtu- 
tem enim humanam rite quzsitam tendere ad di- 
vinam similitudinem  asseveranter is jurat qui 
illud jusjurandum cole initio precepit. Ibi enim 
nos jubet jurejurando abstinere in rebus quz fieri 
possunt et qui eventüs finem habent incertum. 
Nam quum hz et parve sint et mutabiles, in iis 
jurare neque decet neque tutum est, quia, eas ad 
exitum adducendi potestatem non habemus. In 
rebus presentibus autem et necessaria serie copu- 
latis et gravissimis jurare tutum est ac decet. 
Neque enim ipsarum rerum mutabilitas nos un- 
quam fefellerit (quippe Adrastie lege inter se 
vincta sunt illa, in quibus hoc loco jusurandum 
adhibetur), neque earum vilitas et humilitas Deum 


testern recusat; veritas enim et virtus non solum 


apud homines, sed apud deos quoque maxima 
sunt. Deinde et jusjurandum illi dogma fit , veri- 
tatis magistrum eo honore prosequendum esse , ut 
per eum etiam juremus , si quando ad placitorum 
confirmationem opus sit, nec solum illud ipse 
dixit de eo dicamus, sed etiam hzc ita se habere 
per eundem, Simul vero de optimorum habituum 
conjunctione , adhibito jurejurando, theologorum 
Znore agit et quaternarium numerum, sempiterne 
rerum constitutionis fontem , eundem et opificem 
Deum esse declarat, Quomodo vero quaternarius 
numerus Deus est? Ita esse ex Sacro Sermone, 
qui Pythagore tribuitur, plane disces, in quo 
Deus numerorum numerus celebratur. Si enim 
res omnés sempiternis ejus consiliis create ex- 
stant, apparet , numerum quoque, qui in qualibet 
rerum specie est, ex earum causa pendere et pri- 


mum ibi numerum esse ; illinc enim huc derivatur. 
Definitum autem numeri intervallum est decas. 
Qui enim ulterius numerare vult ad unum iterum 
et duo et tria regreditur, et secundam decadem 
numerat , ut vicenarium numerum compleat; et 
tertiam similiter, ut triginta dicat; idemque facit 
deinceps, donec decima decade numerata ad cen- 
tum perveniat, Et rursus centum decem eodem 
modo numerat, Sic autem in infinitum decadis 
intervallo revoluto progredi potest. Decadis vero 
virtus est quaternarius numerus, Namque ante il- 
lam, que in numerorum progressu cernitur, 
decadis perfectionem, unita quadam perfectio 
ejus in quaternario numero deprehenditur. In com- 
positione enim ab unitate ad quaternarium nume- 


- rum facta totum simul collectum est decas, Etenim 


unum et duo et tria et quatuor decadem com- 
plent; atque arithmetica medietas unitatis et se- 
ptenarii numeri est quaternarius. JEquali enim 
numero superat et superatur; quippe ternario 
numero superatur ἃ septenario, unitatem vero 
ternario superat. Unitatis enim et septenarii nu- 
meri proprietates pulcherrime sunt et prestan- 
tissimz, Quippe unitas , ut numeri cujusque prin- 
cipium , omnium in se potestates complectitur ; 
septenarius vero numerus, ut matre carens et 
virgo, unitatis dignitatem secundo loco habet. 
Neque enim ex ullo numero qui decade contine- 
tur, gignitur, uti quatuor ex bis duobus, et sex 
ex bis tribus, et octo ex bis quatuor, et novem 
ex ter. tribus, et decem ex bis quinque : nec gi- 
gnit eorum quemquam , qui sunt intra decadem, 


ut binarius numerus quaternarium, et ternarius 
“4: 


. ἣ δὲ τετρὰς δὶς γενομένη τὸν ὀχτὼ ἀποτελεῖ. 


δεχαδος. διαστήματι ἀνακυχλουμένῳ προχωρεῖν δύνα- 
ται. Τῆς δὲ δεχάδος δύναμις ἣ τετράς. Πρὸ γὰρ 
τῆς χατὰ διέξοδον τελειότητος τῆς ἐν τῇ δεχάδι, ἥνω- 
ψένη τις τελειότης ἐν τῇ τετράδι θεωρεῖται. Κατὰ 
γὰρ σύνθεσιν τὴν ἀπὸ μονάδος ἕως τετράδος, δεχὰς 
τὸ πᾶν ἄθροισμα γίνεται. Α΄ γὰρ, καὶ β΄, καὶ γ΄, καὶ 
δ΄, τὴν δεκάδα πληροῖ. Καὶ ἔστι μεσότης ἀριθμητικὴ 
μονάδος καὶ ἑδδομάδος ἣ τετράς. Τῷ ἴσῳ γὰρ 
ἀριθμῷ πως ὑπερέχει, xal ὑπερέχεται, τριάδι μὲν 
ἑδδομάδος λειπομένη, τριάδι δὲ μονάδα ὑπερδάλλουσα. 
Μονάδος γὰρ x«i ἑύδομάδος τὰ ἰδιώματα χάλλιστά 
εἶσι χαὶ ἄριστα. Ἡ μὲν γὰρ μονάς, ὡς ἀρχὴ παντὸς 
ἀριθμοῦ, τὰς πάντων δυνάμεις ἐν ἑαυτῇ συνέχει" ἣ δὲ 
ἑδδομάς, ὡς ἀμήτωρ xal παρθένος, τὴν τῆς μονάδος 
ἀξίαν δευτέρως ἔχει. Οὔτε γὰρ γεννᾶται ἐξ ἀριθμοῦ 
τινος τῶν ἐντὸς δεχάδος" ὡς ὃ δ΄, ἐχ τοῦ δὶς β΄, χαὶ ὃ 
ἕξ Ax τοῦ δὶς γ΄, καὶ ὃ η΄ ἐκ τοῦ δὶς δ΄, καὶ ὃ 0 ἐχ τοῦ 
τρὶς γ΄, xal 6 ι' ἐκ τοῦ δὶς ε΄. Οὔτε γεννᾷ τινα τῶν 
ἐντὸς δεκάδος: ὡς ὃ δύο τὸν τέσσαρα, χαὶ ὃ γ' τὸν ἕξ 
καὶ τὸν θ΄, xal ὃ ε΄ τὸν τ, Τῆς δὲ ἀγεννήτου μονάδος 


' xal τῆς ἀμήτορος ἑόδομάδος ἣ τετρὰς μέση χειμένη, 


τὰς τῶν γεννώντων xal γεννωμένων δυνάμεις Gua καὶ 
συνείληφε xal συνέχει, μόνη τῶν ἐντὸς δεκάδος xal 
γεννωμένη 9x τινος ἀριθμοῦ, καὶ γεννῶσά τινα. 'H 
γὰρ δυὰς ἑαυτὴν διπλασιάσασα τὴν τετράδα γεννᾷ " 


Καὶ 


-Ὁ , 2 m , € ἢ 'To 
στερεοῦ πρώτη ἔμφασις ἐν τῇ τετράδι ebploxevot, "To 


γὰρ σημεῖον ἀνάλογόν ἐστι μονάδι, f δὲ γραμμὴ 


IN AUREUM CARMEN, 


465 


δυάδι, ἀπό τινος γὰρ ἐπί τι" xol τριάδι προσήχει ἣ 


ἐπιφάνεια, στοιχειωδέστατον γὰρ τῶν εὐθυγράμμων τὸ 


τρίγωνον. Τὸ στερεὸν δὲ olxeiov τῇ τε τράδι. 'H y, 
πρώτη πυραμὶς ἐν τῇ τετράδι θεωρεῖται" τριγώνου 
μὲν βάσεως ὑποτεθείσης, τοῦ τρία - χορυφῇς δὲ αὐτῷ 
2 “ / ^ Y , Y 
ἐπιτεθείσης, τοῦ ἑνός. Καὶ χριτικαὶ δὲ δυνάμεις ἐν 
τοῖς οὖσι τέσσαρες, νοῦς, ἐπιστήμη, δόξα xo αἴσθησις. 
, 1 ΄, e Η , 
Κρίνεται γὰρ πάντα τὰ ὄντα 7) νῷ, ἢ ἐπιστήμη, ἢ 
δόξη, ἢ αἰσθήσει. Καὶ ἁπλῶς, τὰ ὄντα πάντα ἣ τε- 
τρὰς ἀνεδήσατο, στοιχείων ἀριθμόν, ὡρῶν τοῦ ἔτους, 
ἡλικιῶν, συνοικισμῶν, Καὶ οὐχ ἔστιν εἰπεῖν, ὃ μὴ 
τῆς τετραχτύος, ὡς ῥίζης xoi ἀρχῆς, ἤρτηται. 
Ἔστι γάρ, ὡς ἔφαμεν, δημιουργὸς τῶν ὅλων xa αἰτία 
^ "—- 
ἣ τετράς, θεὸς νοητός, αἴτιος τοῦ οὐρανίου xal ai- 
σθητοῦ θεοῦ. Παραδέδοται δὲ fj τούτου γνῶσις 
τοῖς Πυθαγορείοις δι’ αὐτοῦ τοῦ Πυθαγόρου, ὃν χαὶ 
νῦν ἐπόμνυται ὃ τῶν "Em -τούτων συγγραφεύς, ὅτι 
τῆς ἀρετῆς ἡ τελείωσις πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἔλλαμψιν 
ἡμᾶς ἀνάξει. “Ὥστε καὶ xav τοῦτο εἴποι ἄν τις ἰδίᾳ 
V - ^ , 4 78 Lad » € , 
μὲν τηρεῖσθαι τὸ XéGou ὅρκον ἐπὶ τῶν ἀεὶ ὡσαύτως 


ἐχόντων θεῶν᾽ ἰδίᾳ δὲ νῦν ὄμνυσθαι χατὰ τοῦ πα ρα’ 


δόντος fulv τὴν τετραχτὺν διδασχάλου, ὃς οὐχ ἦν 
τῶν ἀθανάτων θεῶν, οὐδὲ τῶν φύσει ἡρώων, ἀλλ᾽ ἄν-- 
θρωπος ὁμοιώσει θεοῦ χοσμηθείς, καὶ πρὸς τοὺς ἀφ᾽ 
ἑαυτοῦ θείαν ἀποσώζων εἰχόνα. Ὅθεν xai ἔνορχον 
αὐτὸν ἐπὶ τῶν οὕτω μεγάλων ποιεῖται, λεληθότως 
ἐπεμάλλων τὸ περὶ Πυθαγόραν τῶν ἀχροατῶν σέδας, 
v » mw M 4 ὃ I 
xoi τὴν ἀξίαν αὐτοῦ δεικνὺς Ot ὧν παραδέδωχε μαθη- 


senarium et novenarium , et quinarius denarium, 
Quaternarius vero numerus quum medius sit inter 
unitatem ortüs expertem ac septenarium matre 
carentem, eorum potestates, qui gignunt et gi- 
gnuntur, simul comprehendit et continet , quippe 
qui solus ex iis qui decade continentur et gignatur 
ab aliquo numero et aliquem gignat. Binarius 
enim numerus se duplicans parit quaternarium , 
octonarium vero duplicatus quaternarius, Prima 
autem solida figura in quaternario numero repe- 
ritur. Punctum enim respondet unitati, linea vero 
binario numero, siquidem est ab aliquo ad ali- 
quid; ternario autem superficies convenit; nam 
eorum quse rectis lineis constant primum et sim- 
plicissimum triangulum est, Solidum vero quater- 
nario numero proprium est, Prima énim pyramis 
in quaternario numero cernitur; cui supposita ba- 
sis triquetra exhibet tria, vertex vero ei impositus 
unum. Sunt etiam in rerum natura judicandi fa- 
cultates quatuor : mens, scientia, opinio et sensus. 
Nam de rebus omnibus judicamus vel mente, vel 
scientia , vel opinione, vel sensu, Atque in 
summa quaternarius numerus omnes simul res 


" complectitur, numerum elementorum, anni tem- 


porum, aetatum, societatum. Neque dici quid- 
.. PHILOS. GRUEC. 


F 


quam potest, quod non e quaternario numero, 
tanquam radice et principio, pendeat. Est enim 
quaternarius numerus , uti diximus, universitatis 
opifex et causa , Deus intelligibilis, ccelestis sensi- 
bilisque Dei auctor. Hujus autem cognitio tradita 
est Pythagoreis per Pythagoram ipsum , per quem 
horum versuum scriptor nunc jurans affirmat, 
virtutis perfectionem ad veritatis splendorem nos 
esse perducturam, Quamobrem et in hac re dixe- 
rit aliquis, illud, cole jusjurandum , proprie ob- 
servari ducta deorum ratione qui eodem semper 
modo se habent; proprie autem jurari hoc loco 
per magistrum qui quaternarium numerum nobis 
tradidit, qui nec deus immortalis erat, nec na- 
tura heros, sed homo Dei similitudine ornatus et 
diving imaginis auctoritatem apud sectatores suos 
obtinens. Unde et in tanti momenti rebus per 
eum jurat, tacite significans auditorum in Pytha- 
goram observantiam quantamque dignitatem tra- 
ditis disciplinis adeptus sit ostendens. Rerum 
autem traditarum excellentissima est illa quater- 
narii numeri omnium parentis cognitio. Sed quum 
prima illa breviter explicata sint , secunda autem 
promissione certa et spe minime fallaci nitantur; 
et quaternarii numeri hierophanta notus sit, et 
50 


406 


μάτων, Μέγιστον δὲ τούτων ἣ τῆς δημιουργικῆς τε- 
τραχτύος γνῶσις, ᾿Ἀλλ᾽ ἐπεὶ τὰ μὲν πρῶτα ἐπιτέ- 
τμηται, τὰ δὲ δεύτερα ἐν ὑποσχέσει χεῖται (enia xal 
ἀψευδεῖ ἐλπίδι, ὅ τε τῆς τετραχτύος ἱεροφάντης 
ἔγνωσται, καὶ τίς αὕτη ἣ τετραχτύς, ὅσον τοῖς πα- 
ροῦσι προσήχει λόγοις. ὑπομνήσεως ἔτυχε" φέρε xai 
ἐφ᾽ ἃ προελθεῖν. 6 λόγος παραχαλεῖ μετίωμεν" πρῶτον 
μὲν μεθ᾽ οἵας ὁρμῆς xoà παρασχευῆς, καὶ συνεργείας 
τῶν Κρειττόνων, ἐλθεῖν ἐπὶ ταῦτα προσήχέι προῦπο- 


ϑείξαντες. 
XXI. 48—49. 


— — — ἀλλ᾽ ἔρχευ ἐπ᾽ ἔργον, 
θεοῖσιν ἐπευξάμενος τελέσαι. --- — — 
Πάντα τὰ πρὸς τὴν χτῆσιν τῶν ἀγαθῶν συντελοῦντα 
διὰ βραχέων ὑπέγραψεν ὁ λόγος, τὸ τῆς ψυχῆς αὖτο- 
“ ^ ^ κι 

χίνητον καὶ τὴν τοῦ θεοῦ συνέργειαν. Εἰ γὰρ καὶ ἐφ᾽ 
ἡμῖν fj αἵρεσις τῶν καλῶν, ἀλλὰ xol αὐτὸ τὸ ἐφ᾽ ἡμῖν 
θεόθεν ἔχοντες, τῆς παρ᾽ ἐχείνου συνεργείας χαὶ τε- 
λειώσεως τῶν αἱρεθέντων πάντως που χρήζομεν. 
» ^ , m / 3 
Eotxe γὰρ τὸ μὲν map! ἡμῶν σπουδαζόμενον ἐχτεινο- 
μένῃ χειρὶ πρὸς λῆψιν τῶν χαλῶν, τὸ δὲ παρὰ θεοῦ 
συντελούμενον χορηγία εἶναι xol πηγὴ τῆς δόσεως τῶν 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ἀγαθῶν’ xai τὸ μὲν ἐξευρίσχειν πεφυχέναι τὰ χαλά, 
τὸ δὲ ἐχφαίνειν τῷ ζητοῦντι ὀρθῶς. 4 δὲ εὐχὴ μεθό- 
ριον εἶναι τῆς τε παρ᾽ ἡμῶν ζητήσεως χαὶ τῆς παρὰ 
τοῦ θεοῦ δόσεως, εὖ ἐχομένη τῆς αἰτίας ἡμῶν, τῆς 
εἴς τε τὸ εἶναι προαγούσης ἡμᾶς, χαὶ πρὸς τὸ εὖ εἶναι 
τελειούσης. Πῶς δ᾽ ἂν λάθοι τις τὸ εὖ, μὴ διδόντος 
θεοῦ; πῶς δ᾽ ἂν δοίη τῷ πρὸς τὰς ὁρμὰς αὐτεξουσίῳ 
μὴ αἰτοῦντι ὁ διδόναι πεφυχὼς θεός; Ἵν᾽ οὖν μήτε 
λόγῳ μόνῳ τὴν εὐχὴν ποιώμεθα, ἀλλὰ xal ἔργῳ 
ταύτην χρατύνωμεν, μήτε τῇ ἑαυτῶν ἐνεργείᾳ μόνη, 
θαῤῥῶμεν, ἀλλὰ xat τῆς θεόθεν συνεργείας ἐχώμεθα, 
xal, ὡς εἶδος ἐπὶ ὕλῃ, τὴν εὐχὴν τῷ ἔργῳ συνά- 
πτωμεν᾽ xal τὸ ὅλον τοῦτο, ὅπως ἃ ἐργαζόμεθα χαὲ 
εὐχώμεθα, χαὶ ἃ εὐχόμεθα ἐν ep p. εν" συνάψας εἷ- 
πεν, ἀλλ᾽ ἔρχευ ἐπ’ ἔργον θεοῖσιν ἐπευξά- 
μενος τελέσαι. Οὔτε γὰρ μόνον προθυμεῖσθαι δεῖ 
τὰ χαλά, ὡς ἐφ᾽ ἑαυτοῖς ὃν χατορθῶσαι, xal χωρὶς. 


τῆς τοῦ θεοῦ συνεργείας " οὔτε ψιλοῖς τῆς εὐχ ἧς τοῖς. 


λόγοις ἀρχεῖσθαι, μηδὲν πρὸς τὴν χτῆσιν τῶν αἴτη- 
θέντων συνεισφέροντας. Οὕτω γὰρ ἢ ἄθεον ἀρετὴν 
(εἰ οἷόν τε τοῦτο εἰπεῖν) ἐπιτηδεύσομεν, ἢ ἀνενέργητον 
εὖχ ἦν" ὧν τὸ μὲν ἄθεον ὃν προαναιρεῖ τῆς ἀρετῆς τὴν 
οὐσίαν, τὸ δὲ ἀργὸν ἐχλύει τῆς εὖχ ἧς τὸ δραστήριον. 


qui sit iste quaternarius numerus, quantum pra- 
send expositioni convenit, jam declaratum sit : 
age ad ea quoque, ad que nos progredi jubet 
carmen, transeamus, hoc primum demonstrato , 
quali cum desiderio et preparatione et deorum 
auxilio ad hec nos accedere oporteat. 


XXI. 48-49. 


Sed accingere ad opus, 
a diis precatus ut peificiant. | 


Omnia qua ad bona comparanda faciunt, sum- 
matim hic proposuit carmen, animi proprium 
motum et divinum auxilium. Quamvis enim bo- 
norum electio nostri arbitrii sit, tamen quum 
ipsum arbitrium a Deo acceperimus, ejus ope ad 
ea qu: elegimus perficienda omnino indigemus. 
Studium enim nostrum simile est manui ad bona 
accipienda porrectze, quod autem a Deo confer- 
tur copia et fons bonorum largitionis esse vide- 
tur, atque alterum quidem natura duce investi- 
gare bona, alterum recte quaerenti ostendere : 
confinium vero nostre investigationis et largitio - 
nis divine videntur esse preces, bene sead cau- 
sam illam applicantes, que nos in lucem edidit 
atque ad beatitudinem provexit. Sed quomodo 
quis bona, Deo non largiente, accipiat? quove 
modo Deus, natura sua liberalis, ei dabit , qui 
liberam habens appetendi potestatem non petet? 
Ut igitur nec verbis tantum preces fundamus, sed 


eliam opere eas firmemus, neque nostre solum 
industriz confidamus, sed divinum etiam auxilium 
adhibeamus , et tanquam formam materie preces 
operi adjungamus , atque omnino , ut quz agimus. 
precemur et quz precamur agamus, duo ista con- 
jungens dixit, sed accingere ad opus, a dis pre- 
catus ut perficiant. Neque enim promto animo 
suscipere solum bona debemus, quasi prosper 
eorum successus etiam sine ope divina penes nos. 
sit, neque nudis precum verbis contenti esse, nihil 
ipsi ad ea qux petuntur paranda conferentes. Ita 
enim aut virtutem Dei expertem ( si licet. ita di- 
cere ) exercebimus, aut preces inertes fündemus ; 
quorum alterum Deo carens virtutis naturam ante 


: tollit, alterum ignavum precum vim frangit. Quo. 


enim modo aliquid erit bonum, quod non secun- 


dum divinam regulam fiat? Qui vero id, quod. 


secundum hanc fit, non Dei auxilio prorsus egeat 
ad nascendum ὃ Virtus enim est Dei imagoin animo. 
rationali; imago autem omnis exemplari eget ad 
formam induendam ; neque hzc quzrenti sufficit,. 
nisi etiam illud intuetur, ad cujus similitudinem 
bonum istud sibi comparabit. Eos igitur, qui ad 
virtutem actuosam aspirant , precari oportet, et 
precantes ei querende operam dare, hoc autem 
est, divinum illud splendidumque spectantes. 
agere, et ad sapientiz& studium nos intendere 
cum assidua ad primam bonorum causam. animi 
attentione. Fons enim perennis nature, quater- 
narius ille numerus , omnibus non solum vita sed 


TEM 


ur RR E 


oco ΠΡ ΤῊ : T 


IN AUREUM CARMEN. 


Πῶς γὰρ ἔσται τι χαλόν, ὃ μὴ πρὸς κανόνα τὸν θεῖον 
πράττεται: πῶς δὲ τὸ πρὸς τοῦτον πραττόμενον οὐ τῆς 
ἐχείνου συνεργείας πάντως δεῖται πρὸς ὑπόστασιν: 
Ἔστι γὰρ ἣ ἀρετὴ εἰκὼν θεοῦ ἐν ψυχῇ λογικῇ " εἰκὼν 
δὲ πᾶσα τοῦ παραδείγματος δεῖται πρὸς γένεσιν, xal 
οὐχ doxei τῷ χτωμένῳ, ἐὰν μὴ xol ἐχεῖσε βλέπη, οὗ 
πρὸς ὁμοίωσιν τὸ χαλὸν χτήσεται. Σπεύδοντας οὖν 
πρὸς τὴν ἐνεργὸν ἀρετὴν εὔχ εσθαι προσήχει, χαὶ 
εὖχ ομένους τὴν χτῆσιν ταύτης ἐργάζεσθαι" τοῦτο 
δ᾽ ἦν, τὸ πρὸς τὸ θεῖον xol λαμπρὸν βλέποντας πράτ- 
τειν, χὰ πρὸς φιλοσοφίαν ἑαυτοὺς συντείνειν, μετὰ τοῦ 
εὖ ἔχεσθαι τῆς πρώτης αἰτίας τῶν ἀγαθῶν. *H γὰρ 
πηγὴ τῆς ἀεννάου φύσεως 5, τετραχτὺς i ἐχείνη οὐ μόνον 
τοῦ εἶναι τοῖς πᾶσι; ἀλλὰ χαὶ τοῦ εὖ εἶναι, αἰώνιος 
αἰτία χαθέστηχε, τὸ οἰχεῖον ἀγαθὸν διὰ παντὸς éga- 
πλώσασα τοῦ χόσμου, οἷον φῶς ἀκήρατον xal γοερόν. 
Ἢ δὲ ταύτης εὖ ἐχομένη ψυχή, xat , ὡς ὄμμα πρὸς 
ὀξυωπίαν ἑαυτὴν διασμήξασα, ἔχ τε τῆς ἐπιμελείας 
τῶν χαλῶν πρὸς τὴν εὐχὴν ἀνεγείρεται" καὶ πάλιν 
ἀπὸ τῆς εὐχτιχ ἧς πληρώσεως τὴν σπουδὴν ἐπιτείνει, 
λόγοις ἔργα συνάπτουσα, χαὶ ἔργα σπουδαῖα θείαις 
διαλέξεσι βεθαιουμένη. Καὶ τὰ μὲν εὑρίσχουσα, τὰ 
δὲ ἐλλαμπομένη, σπουδάζει τε ἃ εὔχεται, xol 
εὔχεται ἃ σπουδάζει. Τοιαύτη μὲν ἡ τῆς σπουδῆς 
χαὶ τῆς εὐχῆς ἕνωσις. Τί δὲ τὰ δι’ ἀμφοτέρων 
τούτων χατόρθούμενα, ἑξῆς ἀχούωμεν. 


461 
XXII. 49—51. 


—— — — -- — — τούτων δὲ χρατήσας͵ 
γνώσεαι ἀθανάτων τε θεῶν θνητῶν τ᾽ ἀνθρώπων 
σύστασιν, ἧ τε ἕκαστα διέρχεται T) τε χρατεῖται. 


Πρῶτον | μὲν θεογνω σίαν xal θεολογιχὴν ἐπιστή- 
μὴν παρέσεσθαι τοῖς οὕτως d ἐχθεῖσι προλέγει, χαὶ 
πάντων τῶν ἀπὸ τῆς ἱερᾶς τετραχτύος ὑποστάντων τὴν 
ἐπίγνωσιν, μετὰ τῆς κατὰ γένος αὐτῶν διαχρίσεως, 
καὶ τῆς εἰς ἕνα χόσμον ἑνώσεως. Τὴν μὲν γὰρ σύντα- 
ξιν αὐτῶν ἐνταῦθα τὸ τῆς συ στάσεως ὄνομα δηλοῖ" 
τὸ δ᾽ ἢ 3 διέρχεται, τὴν χατ᾽ εἶδος ὃ διαφοράν" χαὶ τὰ 

χρατεῖται, τὴν χατὰ γένος χοινωνίαν. Φύσει yàg 
διεστῶσα τῶν λογιχῶν οὐσιῶν τὰ γένη χατὰ ταύτην 
τὴν διάστασιν εἰς μίαν χοινωνίαν συνέρχεται. Τῷ 
τὰρ εἶναι τὰ μὲν πρῶτα, τὰ δὲ μέσα, τὰ δὲ E ἔσχατα, 
διαχέχριται ἅμα χαὶ ἥνωται, Οὔτε γὰρ τὰ πρῶτα ἂν 
γένοιτο μέσα, ἢ ἔσχατα" οὔτε τὰ μέσα πρῶτα, ἢ 
ἔσχατα" οὔτε τὰ ἔσχατα μέσχ, ἢ πρῶτα ἀλλ᾽ ἐν 
τοῖς δημιουργικοῖς ὅροις siege μένει xac γένος δια- 
χεχριμένα. Καὶ οὕτω μὲν τὸ ἣ ἕχαστα διέρχε- 
ἐϑεννσμο, Τὸ δὲ ἢ ἕχαστα ἀρατεῖται, πᾶλιν 
αὖ τῇδε θεωρήσομεν. Τὸ πᾶν τόδε οὐχ ἂν εἴη τέ-- 
λειον, μὴ πρῶτα καὶ μέσα χαὶ ἔσχατα μέρη ἐν ἑαυτῷ 
κεχτημένον, ὡς ἀρχὴν xal μέσα χαὶ τελευτὴν τοῦ ὅλου 


συστήματος. Καὶ τὰ πρῶτα οὐχ ἂν εἴη πρῶτα, μὴ 


etiam felicitatis perpetua est causa, bonum pro- 
prium per totum mundum , tanquam lucem pu- 
ram atque intellectualem diffundens. Animus 
autem, huic rite intentus et se tanquam oculum 
ad visum acutiorem reddendum detergens, tuin 
bonorum studio ad preces excitatur, tum preci- 
bus non sine deorum favore fusis rursus studium 
illud adauget, quia verbis opera adjungit et 
opera bona divinis alloquiis confirmat. Ac par- 
tim ipse inveniens, partim illuminatus, iis dat 
operam quz precatur, et precatur ea quibus ope- 
ram dat. Hvjusmodi igitur est opere et precum 
conjunctio. Qua vero ambarum rerum ope feli- 
citer efficiantur, deinceps audiamus. 


XXII. 49—51. 


Si vero hzc teneas, 
cognosces et immortalium deorum et hominum mor- 
[ talium 
constitutionem , quatenus singula differant et quatenus 
[ communione quadam contineantur. 


Primum deorum notitiam theologicamque 
scientiam iis, qui ita instituti sunt, affóre predi- 
cit, atque eorum omnium, qua a sacro quater- 
nario numero producta ni, cognitionem, ad- 
juncta eorum secundum genera distinctione et ad 
hunc mundum constituendum copulatione, Nam 


συστάσεως nomen hic eorum conjunctionem signi- 
ficat , ἧ διέρχεται vero differentiam specialem et 7; 
χρατεῖται generis communionem. Etenim suapte 
substantià diversa intelligentium naturarum ge- 
nera ista diversitate in unam societatem coeunt, 
Eo ipso enim , quod sunt alia prima , alia media, 


alia ultima, separantur simul et copulantur, Neque 


enim ea qua prima sunt fieri queant media vel 
ultima ; neque quz media sunt , prima vel ultima ;. 
neque quae ultima, media vel prima : sed intra 
terminos a conditore constitutos perpetuo ma- 
nent genere distincta. Atque ita quidem illud, 
quatenus singula differant , intelligimus. Alterum 
vero, quatenus singula communione quadam con- 
tineantur, hoc modo rursus considerabimus, Hzc 
rerum universitas perfecta non esset, nisi primas, 
medias atque ultimas partes, tanquam princi- 
pium , medium atque finem totius compagis suse 
contineret. Neque enim prima essent prima, nisi 
mediis et ultimis sequentibus : nec media id cs- 
sent quod dicuntur, nisi extrema utrinque adja- 
cerent : neque etiam ultima forent ultima, nisi 
prima et media przcederent, Igitur se mutuo in- 
troducunt ad universi perfectionem. Atque hoc 

quod (χρατεῖσθαι ) contineri a se invicem 
dicuntur : quatenus quidem specie varia sunt, 
differentia; quatenus vero mundi unius partes 

30 


408 


μέσων “χαὶ ἐσχάτων αὐτοῖς ἑπομένων, οὐδὲ τὰ μέσα 

τοῦτ᾽ ἂν εἴη, ὃ λέγεται, μὴ ἄχρων ἑκατέρωθεν αὐτοῖς 

παραχειμένων " ἀλλ᾽ οὐδὲ τὰ ἔσχατα εἴη ἂν ἔσχατα, 

κὴ πρώτων xol μέσων προηγουμένων. Συνεισάγει 
οὖν ἄλληλα πρὸς τὴν τοῦ παντὸς τελειότητα. Καὶ 
τοῦτ᾽ ἦν, τὸ χρατεῖσθαι αὐτὰ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὡς μὲν 
ἑτεροειδῆῇ, διαφέροντα" ὡς δὲ ἑνὸς χόσμου μέρη, συνεισ- 
ἰόντα * xal αὐτῷ τῷ διεστάναι ἅμα xoi ἡνῶσθαι τῆς 
θείας διαχοσμήσεως τὴν ὅλην σύστασιν xal σύνταξιν 
πληροῦντα" ἣν γνώσεαι, φησίν, εἰ ἐγχρατὴς γένοιο 
τῶν προειρημένων χαλῶν. Τῶν δὲ ἄχρων γενῶν τῇ 
μνήμη συνεισέρχεται τὰ μέσα" ἀθαν dco v γάρ φησι 
θεῶν θνητῶν v ἀνθρώπων σύστασιν. Τὰ δὲ 
πρῶτα τοῖς ἐσχάτοις διὰ τῶν μέσων συνάπτεται, χαὶ 
τὰ ἔσχατα πρὸς τὰ πρῶτα τῇ μεσότητι τῶν ἀγαυῶν 
Ἡρώων ἀνατείνεται, 'Γοιαύτη δὲ x«l ἃ τάξις τῶν 
λογικῶν γενῶν ἣ ἐν προοιμίοις παραδέδοται, ὥστ᾽ 
εἶναι πρῶτοι μὲν ἐν τῷδε τῷ χόσμῳ οἱ ἀθάνατοι 
θεοί- ἔπειθ᾽ "Hoosc ἀγαυοί" xal τελευταῖοι Δαίμονες 
χαταχθόνιοι, οὃς νῦν θνητοὺς ἀνθρώπους xot. 

Πῶς δὲ ἕχα στον τούτων δεῖ νοεῖν ἤδη ἐν προοιμίοις 
εἴρηται" τὸ δὲ γνῶ σιν τούτων προσλαδεῖν ἐπιστημο- 

γιχήν, ὧν ἐχ παραδόσεως τὴν τιμὴν προειλήφαμεν, 

πραχτιχὴν ἀρετὴν ἀληθεία θεωρητικῇ κοσμοῦσιν ἐγγί- 
νεται, ἢ καὶ ἀπὸ τῆς ἀνθρωπίνης εὐεξίας ἐπὶ τὴν θείαν". 
ἀρετὴν μεθισταμένοις. Τὸ γὰρ οὕτω γνῶναι τὰ 

ὄντα, ὡς παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ θεοῦ ὑπέστη, ὁμοίωμα ἦν 

θεῖον χτήσασθαι. ᾿Κπειδὴ δὲ μετὰ τὴν ἀσώματον 

διακόσμησιν ἣ σωματιχὴ φύσις ὑπόχειται, τὸν ἐμφανῆ 

τοῦτον συμπληροῦσα κόσμον, xol πρὸς τὴν τῶν λογι- 

χῶν οὐσιῶν ἡγεμονίαν συντεταγμένη ,΄ ἑξῆς τὸ τῆς φυ- 

σιολογιχῆῇς ἐπιστήμης ἀγαθὸν ἐπαχολουθήσειν μηνύει 

τοῖς ἐν τάξει προϊοῦσιν ἐπὶ τὰς γνώσεις. 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


XXIII. 52—53. 


Γνώσῃ δ᾽, 1j θέμις ἐστί, φύσιν περὶ παντὸς ὁμοίην, 
ὥστε σε μήτε ἄελπτ᾽ ἐλπίζειν, μήτε τι λήθειν. 


Πρὸς τὴν θείαν εὐμετρίαν ἡ φύσις τὸν ἐμφανῆ 
χόσμον ἀποτυπουμένη, δι᾽ ἀναλογίας τε αὐτὸν ἑαυτῷ 
πανταχοῦ διαφόρως ὡμοίωσε, xal τὸ θεῖον χάλλος 
ἐνεικονίσατο δι’ ὅλων τῶν ἐγχοσμίων εἰδῶν ἄλλως xal 
ἄλλως" ὥστε οὐρανῷ μὲν ἀποδοῦναι τὸ ἀειχίνητον, γῇ 
δὲ τὸ μόνιμον, ἑκάτερον δὲ τούτων θείας ὁμοιώσεως 
ἴχνος ἀποφέρεσθαι. Καὶ τῷ μὲν οὐρανίῳ σώματι τὸ 
πέριξ τοῦ παντὸς ἀπένειμε, τῷ δὲ περιγείῳ τὸ κέντρον. 
"Ev δὲ σφαίρᾳ ἄλλως μὲν τὸ κέντρον ἀρχή, ἄλλως δὲ 
ὃ τοῦ περιέχοντος ὅρος. Ὅθεν τὰ ἄνω μὲν ἄστροις 
πεποίχιλται, καὶ τοῖς μετ᾽ ἐχεῖνα ζῴοις vospoic* γῇ δὲ 
φυτοῖς ἐκοσμήθη, καὶ ζῴοις αἰσθήσει μόνη χρωμένοις. 
Μεσότης δὲ τῶν οὕτω διεστηχότων 6 ἄνθρωπος ἐνορᾷ - 
ται, ἀμφίόιός τις Qv, xol ἔσχατος μὲν τῶν ἄνω, 
πρῶτος δὲ τῶν χάτω, Διὸ ποτὲ μὲν τοῖς ἀθανάτοις 
συμφέρεται, καὶ τῇ πρὸς νοῦν ἐπιστροφῇ τὴν οἰκείαν 
λῆξιν ἀπολαμβάνει * ποτὲ δὲ τοῖς θνητοῖς εἴδεσι συνα- 
γελάζεται, xot τῇ τῶν θείων νόμων ἐχόάσει τῆς προσ- 
ἡχούσης αὐτῷ ἀξίας ἀποπίπτει. ὩὭὩς γὰρ ἔσχατος 
τῶν λογιχῶν γενῶν, οὔτε del xal ὡσαύτως πέφυχε 
νοεῖν (οὕτω γὰρ oüx ἂν ἦν ἄνθρωπος, ἀλλὰ φύσει. 
θεός.) οὔτε ἀεὶ νοεῖν δύναται, εἰ xal μὴ ὡσαύτως" 
τοῦτο γὰρ αὐτὸν εἰς τὴν ἀγγέλων χαθίστησι τάξιν. 
Νῦν δέ ἐστιν ἄνθρωπος ὁμοιώσει μὲν πρὸς τὸ βέλτιον 
ἀχθῆναι δυνάμενος, φύσει δὲ ὑποδεδηχὼς τῶν ἀθανά- 


των θεῶν, xal τῶν ἀγαυῶν ἡρώων, ὡς ἐγχοσμίων 


πρώτων xal μέσων γενῶν. “Ὥσπερ γὰρ τούτων ὑπέδη 

τῷ μὴ ἀεὶ νοεῖν, ἀλλ᾽ ἐν ἀγνοίᾳ ποτὲ καὶ λήθη γίνε-- 
— Ὁ ^, , A —- , , 

σθαι τῆς ἑαυτοῦ οὐσίας, xol τῆς θεόθεν χατιούσης εἷς 


sunt, coeuntia : atque ipsa distinctione simul et 
conjunctione totam divini operis constitutionem 
et ordinationem consummantia ; quam cogzosces , 
inquit , si bona illa ante dicta obtineas, Extremo- 
rum vero generum mentione simul comprehen- 
duntur media; dicit enim , immortalium deorum 
mortaliumque hominum constitutionem, Prima au- 
tem cum ultimis per media connectuntur ; atque 
ultima ad prima per illustrium heroum interven- 
tum porriguntur, Talis etiam est ille generum 
ratione przeditorum ordo in carminis prooemio 
traditus, ut primi in hoc mundo sint Dii immor- 
tales , deinde Heroes illustres, et ultimi Genii ter- 
restres, quos mortales homines nunc appellat. 
Quomodo vero horum generum singula sint intel- 
ligenda , jam in procemio hujus commentarii di- 
ctum est: sed eorum notitiam litteris adipisci, 
quorum honorem a majoribus traditum prius ac- 
cepimus, iis licet, qui virtutem activam veritate 
?ontemplativa exornant, aut etiam ab humani 
*abitus bonitate ad divinam virtutem provecti 


sunt. lta enim. nosse res, ut sunt ab ipso Deo 
create , est divinam similitudinem consequi. 
Quandoquidem vero illam incorporeorum con- 
stitutionem longo intervallo post sequitur corporea 
natura , quz aspectabilem hunc mundum complet 
atque ad intelligentium naturarum nutum et arbi- 


'trium composita est, declarat deinceps eos phy- 


siologicz scientie bonum esse adepturos, qui ad 
rerum cognitionem ordine procedunt. 


XXIII. 52—53. 


Cognosces etiam, quoad fas est, naturam ex omni 
[ parte sui similem : 

ut nec speres quae speranda non sunt, nec te quid- 
[quam lateat. 


Ad divine mensure speciem natura aspectabi- 
lem hunc mundum effingens proportione qua- 
dam eum variis modis sui similem effecit divinam- 
que pulchritudinem in omnibus formis mundanis 
aliter atque aliter expressam spectavit, ita ut, 
quum perpetuum ccelo motum dederit, terra. 


- 


Sabi sa νὰν 


ΡΥ d 


Lit Ga 


Pd 


dioe sad bs tee esos ce bcd 


αὐτὸν ἐλλάμψεως * οὕτω τῷ μὴ μένειν ἀεὶ ἐν τῇ ἀγνοίᾳ 
ὑπερέχει ζῴων ἀλόγων xal φυτῶν, καὶ ὅλης τῆς περι- 
γείου x«l θνητῆς φύσεως ἀναδέδηχε xav! οὐσίαν, ὡς 
ἐπιστρέφειν πρὸς τὸν θεὸν πεφυχώς, χαὶ ἀναμνήσει 
τὴν λήθην ἀφανίζειν, καὶ διδασχαλίαᾳ προσλαμόάνειν ἃ 
ἀπέθαλε, xal τὴν ἄνωθεν φυγὴν τῇ ἀντιστρόφῳ φυγῇ 
ἰᾶσθαι, Προσήκει οὖν τῇ ἀνθρωπίνῃ οὐσίᾳ τοιαύτῃ 
οὔσῃ, γνῶναι τὴν σύστασιν τῶν ἀθανάτων ϑεῶν θνη- 

τῶν τ᾽ ἀνθρώπων τουτέστι, τῶν λογιχῶν γενῶν τὴν 
διάταξιν' γνῶναι δὲ χαὶ τὴν φύσιν, τὴν περὶ 
παντὸς δι. οίην᾽ τουτέστι, τὴν σωματικὴν οὐσίαν, 
τὴν ἄνωθεν μέχρι τῶν τελευταίων δι’ ἀναλογίας xai 
ἐμφάσεως θείας χοσμηθεῖσαν" Y v vat δὲ ταῦτα πάντα 
ἣ θέμις ἐστί, τοῦτ᾽ ἔστι, νόμῳ ὡς διάκεινται, xol 
οὕτως ὡς ὑπέστη παρὰ τοῦ θεοῦ,, xal ὃν τρόπον τοῖς 
ἐχείνου νόμοις ἐστὶ διατεταγμένα, εἴτε σώματα, εἴτε 
ἀσώματα. Κατὰ χοινοῦ γὰρ ἐπ᾽ ἀμφοτέρων τῶν 
ποιήσεων τὸ ἣ θέμις ἐστίν, ἀχουστέον. Οὐ γὰρ 
ἀλογίδτοις προθυμίαις εἴχοντας μεταφέρειν δεῖ τὴν 
ἀξίαν τῶν πραγμάτων πρὸς τὸ ἡμῖν δοχοῦν ἀλλὰ τοῖς 
τῆς ἀληθείας ὅροις ἑπομένους Y ινώῴώσχειν τὰ ὄντα 
πάντα, ἡ θέμις ἐστί, καὶ ὡς ὃ τῆς δημιουργίας 


IN AUREUM CARMEN. 466 


θεσμὸς ὥρισεν Éxacva. Ἔχ δὲ τούτων τῶν δύο γνώ- 
σεων, τῆς τε περὶ τὴν ἀσώματον ποίησιν τοῦ θεοῦ, 
xai τῆς περὶ τὴν σωματιχήν, χάλλιστον ἐπανθεῖ πό- 
^ , » À , ἐλ , , , 
ρισμα, τὸ μήτε ἄελπτ᾽ ἐλπίζειν, μήτε τιλή- 
θειν. "Ex γὰρ τοῦ λανθάνειν ἡμᾶς τὴν οὐσίαν τῶν 
, ΕῚ ͵ὔ M Y M , 14 ^ 
πραγμάτων ἀπογίνεται xal τὸ de) mv. ἐλπίζειν, xol 
53^, bd t M ». E! - 
τὸ ἀδύνατα περινοεῖν. Οἷον, εἴ τις ἄνθρωπος ὧν τῶν 
ἀθανάτων θεῶν ἐλπίζει: γενέσθαι, ἢ τῶν ἀγαυῶν 
ἡρώων, οὗτος οὐχ οἶδε τοὺς ὅρους τῆς φύσεως, οὔτε 
τῶν ὄντων πρῶτα χαὶ μέσα χαὶ ἔσχατα διεστείλατο. 
Καὶ πάλιν, εἴ τις τὴν ἑαυτοῦ Ψυχὴν συναποθνήσχειν 
οἴεται τῷ θνητῷ σώματι, ἀγνοία τῆς προσούσης ἀθανα- 
, c , om “Ὁ 4 LJ ^Y 7T 
σίας τῇ ἡμετέρᾳ ψυχῇ, προσδοχᾷ ἃ μὴ δεῖ, μηδὲ οἷά 
/, € , , 4 , 
τε γενέσθαι. “Ὁμοίως δὲ xal ὃ θηρίου μεταμφιάσα-- 
σθαι σῶμα ἐλπίζων, χαὶ ζῷον ἄλογον γενέσθαι διὰ 
L 1 M ,»5 , , RU κα 

χαχίαν, ἢ xal φυτὸν δι’ ἀργίαν αἰσθήσεως, xol οὗτος 
ἀντιστρόφως τοῖς εἰς τὰ ἄνω γένη μεταδάλλουσι τὴν 
τοῦ ἀνθρώπου οὐσίαν πρὸς τὰ χάτω αὐτὴν συνωθεῖ, 
πεπλανημένος xal μὴ νοῶν τὸ ἀμεταόλητον τοῦ χατ᾽ 
οὐσίαν ὑπάρχοντος εἴδους τἢ ἀνθρωπίνη ψυχῇ. — "As 
γὰρ μένουσα ἄνθρωπος, τῇ τῆς ἀρετῆς καὶ χαχίας ἀνὰ 
μέρος χτήσει, θηρίον λέγεται ἢ θεὸς γίνεσθαι" φύσει 


vero stabilitatem , horum tamen utrumque divinz 


similitudinis vestigium auferret. Ac coelesti quidem 
corpori universitatis ambitum tribuit, terreno au- 
tem centrum. In sphzra vero alio modo centrum 
est principium, alio peripherie terminus. Unde 
superiora astris et post illa animantibus intellectu 
preditis varie distincta et instructa sunt, terra 
autem plantis ornata et animantibus qua solo 
sensu utuntur. Medius vero inter hzc sic distan- 
tia cernitur homo quasi ancipitis vite animal ac 
superiorum infimus, primus autem inferiorum, 
Quo fit ut aliquando cum immortalibus versetur 
et ad mentem conversus propriam sortem recu- 
peret, aliquando vero cum mortalibus speciebus 
congregetur ac divinas leges egressus consentanea 
sibi dignitate excidat, Nam quum generum ra- 
tione preditorum ultimus sit, nec natura talis 
est, ut semper codemque modo intelligat (sic enim 


: non homo, scd natura Deus esset ), nec semper, 


elsi non eodem modo intelligere potest; hoc enim 
eum Angelorum ordini ascribit. Nunc autem talis 


. est homo , ut ad similitudinem quidem ejus quod 


prestantius est accedere possit, naturà vero diis 
immortalibus atque illustribus heroibus, ut pri- 
mis et mediis generibus mundanis, inferior sit. 
Quemadmodum autem his idcirco inferior est, 
quia non semper intelligit , sed sus aliquando 
naturz et lucis divinitus in ipsum descendentis 
inscitia et oblivione laborat : sic bruta animalia 
et plantas superat, quod non semper in ignoran- 
tia manet , totáque terrená et mortali naturá , suá 


substantià, superior est, quippe qui naturá ita 
comparatus sit, ut ad Deum converti queat et 
recordatione oblivionem dispellere doctrináque ea 
recuperare quz amisit et fugz rerum supernarum 
contrariá fugá mederi. Humanam igitur mentem, 
quum talis sit, decet nosse Deorum immortalium 
et hominum mortalium constitutionem, id est 
generum ratione przditorum ordinationem, nosse 
etiam naturam omni ex parte sui similem, id est, 
corpoream substantiam, a summo genere usque 
ad infimum proportione specieque divina exor- 
natam : z05se autem haec omnia , quoad fas est s 
hoc est, ut lege disposita sunt et quemadmodum 
a Deo creata et quomodo legibus cjus ordinata 
sunt, sive corpora sint, sive incorporea. Commu- 
niter enim de utroque Dei opificio intelligendum 
est illud, quoad fas est. Oportet enim nos non 
ceco animi impetu abreptos rerum dignitatem ad 
nostre opinionis arbitrium accommodare sed ad 
veritatis. regulas animum attendentes pernoscere 
res omnes, quoad fas est, eoque modo quo lex 
creationis singula constituit, Ex duplici autem hac 
cognitione operum Dei incorporeorum corpore- 
orumque optimum oritur ejusmodi consectarium, 
ut nec speremus quee speranda non sunt, neque 
quidquam nos lateat, Namque ex ignorata rerum 
natura illa etiam sequitur a recta ratione defe- 
ctio , ut et ea speremus, quce speranda non sunt, 
et ea mente agitemus que fieri non possunt, 
Verbi gratia, si quis, quum homo sit, se in 
deorum immortalium vel heroum illustrium nu- 


470 


δὲ οὐδέτερον, ἀλλὰ σχέσει τῆς πρὸς ἑκάτερον ὁμοιώ- 
σεως. Καὶ ὅλως ὁ τὴν προσοῦσαν ἀξίαν ἑκάστῳ τῶν 
ὄντων μὴ εἰδώς, ἀλλ᾽ εἴτε ὑπερδάλλων αὐτῆς ἢ ἐλλεί- 
πων, τὴν ἄγνοιαν ταύτην ἀφορμὴν τῆς ὑποχένου δόξης 
χαὶ ἀέλπτου ἐλπίδος πεποίηται, ὋὉ δὲ ἐν τοῖς 
'δημιουργιχοῖς μέτροις ἕ ἕκαστα ἀφορίζων, xal γιγνώ- 
σχὼν τὰ ὄντα, ἧ γέγονε, χαὶ παραμετρῶν τῷ θεῷ 
τὴν ἑαυτοῦ γνῶσιν" οὗτος 10 "Exou θεῷ μάλιστα 
τηρεῖ, χαὶ τὸ, Ἄριστον μέτρον, οἶδε, χαὶ τῆς ἀνεξα- 
πατήτου ἐλπίδος τυγχάνει. 


XXIV. 54--60. 


Γνώσῃ δ᾽ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχοντας 
τλήμονας, οἵ τ᾽ ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ᾽ ἐσορῶσιν, 
οὔτε Erding: λύσιν δὲ κακῶν παῦροι συνίσασι. 
Τοίη μοῖρα βροτῶν βλάπτει φρένας ὡς δὲ κύλινδροι 
ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἄλλα φέρονται, ἀπείρονα πήματ᾽ ἔχοντες" 
λυγρὴ γὰρ συνοπαδὸς ἔρις βλάπτουσα λέληθε 
σύμφντος, ἣν οὐ δεῖ προάγειν, εἴχοντα δὲ φεύγειν. 


Τῆς τῶν ἀσωμάτων xol σωματιχῶν γενῶν χαλῶς 
γνωσθείσης Statlfene; Lacu xal τὴν ἀνθρώπου 
οὐσίαν ἀχριδῶς γνωρίζεσθαι, οἵα τε οὖσα τυγχάνει, 
καὶ οἵων δεχτιχὴν παθημάτων᾽ χαὶ ὅτι ἐν μεθορίῳ 
ἐστὶ τῶν τε ἀπτώτων εἰς χαχίαν ; καὶ τῶν πρὸς ἀρετὴν 
οὗ πεφυχότων ἀνάγεσθαι" διὸ ih ἐπαμφοτερίζει ταῖς 


* 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


σχέσεσιν, ὁτὲ μὲν ἐχεῖ ζῶσα τὴν νοερὰν εὐζωΐαν, δτὲ 
δὲ ἐνταῦθα τὴν αἰσθητικὴν ἐμπάθειαν προσλαμδά- 
νουσα. Ἔνθεν καὶ λέγεται ὀρθῶς ὑπὸ Ἡραχλείτου, 
ὅτι ζῶμεν τὸν ἐχείνων θάνατον, τεθνήχαμεν δὲ τὸν 
ἐχείνων βίον. Κάτεισι γὰρ καὶ dno τῆς εὐδαί- 
μονος χώρας ὃ ἄνθρωπος, ὡς ᾿Εμπεδοχλῆς φησιν ὅ 
Πυθαγόρειος 


— φυγὰς θεόθεν, χαὶ ἀλήτης. 
Νείχεϊ μαινομένῳ πίσυνος. --- 
Ἄνεισι δέ, χαὶ τὴν ἀρχαίαν ἕξιν ἀπολαμθάνει, εἰ φύ- 


γοι τὰ πο γῆν καὶ τὸν ἀτερπέα χῶρον, ὡς 6 αὐτὸς 
λέγει, 


- 


Ἔνθα φόνος τε χότος τε wol ἄλλων ἔθνεα χηρῶν * 
εἰς ὃν οἵ ἐμπεσόντες. 
Ἄλτης ἀν λειμῶνα χατὰ σχότος ἠλάσχουσι. 


Η δὲ ἔφεσις τοῦ φεύγοντος τὸν τῆς Ἄτης λειμῶνα 
πρὸς τὸν τῆς ἀληθείας ἐπείγεται λειμῶνα * ὃν ἀπολι- 
πών, τῇ ὁρμῇ τῆς πτεροῤῥυήσεως εἰς γήινον ἔρχεται 
aod ὀλῥίου αἰῶνος ἀμερθείς. Τούτοις δὲ χαὶ ὃ 
Πλάτων ἐστὶ σύμφωνος, περὶ μὲν τῆς καθόδου ταυτὶ 
λέγων " ὅταν δὲ ἀδυνατήσασα ἐπισπέσθαι μὴ ἴδη,, καί 
τινι συντυχίᾳ χρησαμένη πτεροῤῥυήση τε xol ἐπὶ τὴν 


merum venire posse sperat, is nature terminos 
non novit , neque prima ab iis, qui media et ul- 
tima sunt in rerum compage distinguit. Et rursus, 
si quis animi nostri immortalitatem ignorans, 
animum suum una cum mortali corpore interitu- 
rum esse opinatur, is ea exspectat, qua exspe- 
ctanda non sunt queque fieri non possunt. Simili- 
ter vero, qui ferz corpus se induturum sperat, 
€t brutum animal fore ob vitiositatem , aut etiam 
plantam ob sensüs stuporem , hic quoque, contra 
quam illi , qui hominis naturam in superiora ge- 
nera mutant , eam detrudit ad inferiora , deceptus 
utique et ignorans immutabilitatem forms istius, 
qus ad animi humani naturam pertinet. Hic enim 
semper homo permanens virtutis et vitii alterna 
possessione deus aut bestia fieri dicitur, quum 


natura neutrum sit, sed habitu tantum, ob eam: 


quam cum eorum alterutro habet similitudinem. 
Atque omnino quicunque singularum rerun di- 
gnitatem non novit, sed eam vel excedit vel non 
assequitur, ignorantiam hanc vanz opinionis et 
false spei occasionem facit, Qui vero singula 


modis ab opifice Deo constitutis distinguit, et 


quemadmodum res create sint cognoscit, ac sui 
ipsius cognitionem ad Dei normam dirigit : is 
maxime illud, Deum sequere, observat , et alterum 
illud , modus optima rerum, novit, ac spem nan- 
ciscitur minime falsam. 


XXIV, 


Cognosces autem homines malis ultro arcessitis obrutos, 

miseros, qui bona quum prope siut nec vident, 

nec audiunt : paucique sciunt e malis se expedire. 

Tale fatum laedit mortalium mentes ; illi vero cylin- 
[ drorum instar 

huc illuc volvuntur, infinitis malis oppressi, 

Gravis enim comes latenter nocet contentio 

innata, quam provocare non decet, sed cedendo 

[ evitare. 


5 4—860. 


Incorporeorum corporeorumque generum or- 
dinatione probe intellecta, sequitur ut qualis 
hominis natura sit et quibus perturbationibus 
obnoxia accurate cognoscamus discamusque- eam 
in confinio esse eorum quz in vitium prolabi ne- 
queunt et eorum que natura sua ad virtutem 
evehi non possunt : unde et utrumque habitum 
induit, aliquando intellectualem ibi vitam feliciter 
agens, aliquando sensibiles affectus hic assumens. 
Quapropter recte Heraclitus dicit, nos illorum - 
mortem vivere, mortuos autem esse illorum vi- 
tam, Descendit enim Aomo atque e felici regione 
excidit, ut Empedocles Pythagoreus ait: 


— e colo profugus et exsul , 
Discordiz furenti parens. 


Ascendit vero et antiquum statum recuperat, si 


terrestria faperit et ilketabilem. sedem , ut. idem 
dicit : 


IN AUREUM CARMEN. 


γὴν πέσῃ, τότε νόμος αὐτὴν elc ζῷον θνητὸν εἰσοιχίζε- 
σθαι. ᾿ Περὶ δὲ τῆς ἀνόδου ταῦτα" ὅτι τὸν ὕστερον 
προσφύντα ὄχλον ἐχ γῆς, xot ὕδατος, χαὶ ἀέρος, καὶ 
πυρός, θορυδώδη xal ἄλογον ὄντα, λόγῳ κρατήσας ὃ 
ἄνθρωπος, εἰς τὸ τῆς προτέρας xol ἀρίστης ἀφιχνεῖται 
εἶδος ἕξεως ὅτε χαὶ εἰς τὸ σύννομον ἄστρον ἀνάγεται 
ὑγιὴς καὶ ὁλόχληρος γενόμενος. Ὑγιὴς μὲν τῇ τῶν 
παθῶν, ὡς νοσημάτων, ἀπαλλαγῇ, ὃ διὰ τῆς πολιτι- 
X7Zc ἀρετῆς παραγίνεται᾽ ὁλόχληρος δέ. τῇ νοῦ xoi 
ἐπιστήμης, ὡς οἰχείων μερῶν, ἀναλήψει, ὃ διὰ τῆς 
θεωρητιχῆς ἀληθείας χατορθοῦσθαι πέφυκε. Καὶ πά- 
λιν, ὡς δέοι τῇ ἐντεῦθεν φυγῇ τὴν ἀπὸ τῶν χρειττό- 
γὼν γενομένην ἀπόστασιν ἐξιάσασθαι, σαφῶς παρί- 
στησι, φυγὴν τῶν τῇδε χαχῶν τὴν φιλοσοφίαν δριζό- 
μενος. Συμπεφυχέναι γὰρ τὰ, πάθη μόνοις τοῖς 
θνητοῖς ἀποφαίνεται διὰ τούτων * ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀπολέσθαι 
τὰ καχὰ δυνατόν, οὔτε ἐν θεοῖς εἶναι, περὶ δὲ τόνδε τὸν 
τόπον xol τὴν θνητὴν φύσιν περιπολεῖ ἐξ ἀνάγχης. 
Τοῖς γὰρ iv γενέσει xal φθορᾷ πάντως που χαὶ τὸ 
παρὰ φύσιν διατεθῆναι δύνασθαι παρέπεται" ὅπερ ἦν 
τῶν χαχῶν ἀρχή. Πῶς δὲ δεῖ ταῦτα φεύγειν ἐπάγει" 
διὸ δεῖ ἐνθένδε ἐχεῖσε φεύγειν " φυγὴ δὲ ὁμοίωσις θεῷ 
κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπῳ " ὁμοίωσις δέ, δίκαιον xoi 
ὅσιον μετὰ φρονήσεως γενέσθαι. Tov γὰρ ἀποδρᾶναι 


411 


βουλόμενον τὰ xax τὴν θνητὴν φύσιν πρῶτον ἀπο-- 
στραφῆναι δεῖ" οὐ γὰρ οἷόν τε ταύτῃ συμπεφυρμένους 
μὴ καὶ τῶν ἑπομένων αὐτῇ χαχῶν ἐξ ἀνάγκης ἀναπίμ- 
πλασθαι. “Ὥσπερ οὖν fj θεόθεν φυγὴ xal f, πτεροῤ- 
δύησις τῶν χουφιζόντων ἡμᾶς πρὸς τὰ ἄνω πτερῶν 
εἰς τὸν τῶν θνητῶν ἤνεγχε τόπον, οἷς τὰ καχὰ συνεισ- 
ἔρχετα!" οὕτω καὶ ἣ τῆς θνητῆς προσπαθείας ἀπο-- 
θολή,, xa f τῶν ἀρετῶν, οἷον πτερῶν τινων, ἔχφυσις 
πρὸς τὸν τῶν χαχῶν χαθαρὸν τόπον, πρὸς τὴν θείαν 
εὐζωΐαν, ἡμᾶς ἀνάξει, Μέση γὰρ οὖσα $ τοῦ ἀνθρώ- 
που οὐσία τῶν τε ἀεὶ νοούντων τὸν θεὸν χαὶ τῶν μηδέ- 
ποτε νοεῖν πεφυχότων ἄνεισί τε πρὸς ἐχεῖνα, xol χά- 
τεισι πρὸς ταῦτα, νοῦ χτήσει xal ἀποδολῇ πρὸς τὴν 
θείαν ὁμοίωσιν xal τὴν θήρειον διὰ τὸ τῆς φύσεως ἀμ- 
φίόδιον, ἀνὰ μέρος ἐπειγομένη. 'ΓΓαῦτ᾽ οὖν ὃ περὶ τῆς 
ἀνθρωπίνης ἐγνωχὼς οὐσίας οἶδε πῶς αὐθαί- 
ρετα πήματ᾽ ἔχουσιν οἱ ἄνθρωποι, xai πῶς 
τλήμονες xal τάλανες ταῖς ἑαυτῶν αἱρέσεσι γίνονται. 
Ποτὲ μὲν γάρ, ἔτι δυνάμενοι μένειν ἐχεῖ, προπετείᾳ 
δρμῆς εἰς γένεσιν χατασύρονται' ποτὲ δέ, δυνάμενοι 
θᾶσσον ἐντεῦθεν ἀπολύεσθαι, αὐτοὶ ἑαυτοὺς ταῖς ἀμε- 
τρίαις τῶν παθῶν καταπλέκουσι. Καὶ τοῦτο ἦν τὸ 
τῶν ἀγαθῶν πέλας ὄντων μήτε δρᾶν μήτε 
ἀκούειν" ἵνα ἀγαθὰ μὲν ἀρετὴ καὶ ἀλήθεια νῦν λέ- 


ubi Caedes et Simultas et aliorum agmina Fatorum ; 
in quam qui inciderint 
Noxae per pratum perque tenebras vagantur. 
Desiderium autem ejus, qui fugit JYoxce pra- 
tum , ad veritatis pratum propere contendit ; quod 
quum reliquit, pennarum defluvii impetu in ter- 
renum corpus venit, felici vita prieatus. His 
consentanea habet etiam Plato, de descensu hzc 
tradens : Quum vero viribus ad assequendum 
non valens [animus] Deum minime videt, et in- 
Jortunio aliquo pennarum deflueium | passus. in 
terram. decidit, tum lex eum jubet in mortale 
animal induci. De ascensu autem hec : Hominem, 
quum molem postea tractam ex terra, aqua, aere 
et igne , turbulentam et rationis expertem , ratione 
superaverit, ad prioris optimique habitás formam 
pervenire; quando etiam ad astrum ipsi congruens 
redit, sanus atque integer factus. Sanus quidem, 
quia ab affectibus tanquam morbis liberatus sit , 
quod virtutis civilis munus. est, integer autem, 
mentis et scientiz , tanquam propriarum partium, 
recuperatione , quod contemplative veritatis ope 
rite perficitur. Et rursus idem Plato defectionem 
a diis nostrá hinc fugà persanandam esse plane 
. docet, philosophiam malorum, qua hic sunt, 
fugam esse definiens, Animi enim perturbationes 


mortalibus solis insitas esse his verbis declarat :. 


4t neque mala perire possunt, nec in diis esse, sed 
circa hunc locum et naturam mortalem necessario 


versantur. Namque iis, quz generationi et corru- 
ptioni obnoxia sunt, omnino accidit, ut preter 
naturam affici possint, quod malorum est princi- 
pium. Sed quo pacto haec fugienda sint , subjun- 
git : Quapropter hinc illuc confugere oportet, 
fuga autem est similitudo cum Deo , quatenus ho- 
mini fas est, similitudo vero, justitia et sanctitas 
cum prudentia conjuncta, Imprimis enim morta- 
lem naturam eum aversari decet, qui mala vult 
effugere, quum non possint commixti cum hac 
non impleri necessario malis quae eam comitantur, 
Quemadmodum igitur fuga a Deo et pennarum, 
408 ad superiora nos evehunt, defluvium in locum 
mortalium , quibus mala adherent , nos deduxit : 
sic etiam mortalium affectionum rejectio, et vir- 
tutum, tanquam pennarum, ortus ad locum a 
malis purum divineque vite felicitatem nos re- 
ducet. Quum enim homo natura medius sit inter 
ea quz Deum semper noverunt et ea qua ad co- 
gnoscendum nunquam apta sunt, ad illa ascendit 
et ad hzc descendit, prout intelligentiam aut re- 
tinet aut amittit, atque ad divinam belluinamve 
similitudinem propter naturam ancipitem per vices 
contendit, Is igitur qui hujusmodi esse Aumanam 
naturam intellexit, scit quomodo malis ultro ar- 
cessitis obruantur homines, et quomodo infelices 
et miseri suis ipsorum consiliis fiant, Aliquando 
enim , quum adhuc ibi manere possent , precipiti 
desiderio in hunc mundum detrahuntur; ali- 


412 


γήται" τὸ δὲ μὴ δρᾶν πέλας ὄντα, τὸ μὴ OU 

“- - € Ll A 
ἑαυτοῦ ἀναχινεῖσθαι πρὸς εὕρεσιν τῶν χαλῶν " xal τὸ 
μὴ ἀκούειν, τὸ ταῖς παρ᾽ ἄλλων διδασχαλίαις μὴ 
ὑπήχοον γίνεσθαι. Διπλῇ γὰρ ἣ τῆς ἐπιστήμης ἀνά- 
ληψις ἢ διὰ μαθήσεως,, ὡς δι’ ἀκοῦς" ἢ δι᾽ εὑρέσεως, 
ὡς δι’ ὁράσεως. Αὐθαίρετα οὖν πήματα ἔχειν 
λέγονται οἱ μήτε μανθάνειν παρ᾽ ἄλλων μήτε εὑρίσχειν 
δ ἑαυτῶν ἐθέλοντες, ὡς τῆς συναισθήσεως τῶν ἀγα- 
θῶν ἀμοιροῦντες, καὶ διὰ τοῦτο πάντη ἀχρεῖοι. Ὃς 

* δ} 3 δ , Poyw 7 , " 
γὰρ ἂν μήτ᾽ αὐτὸς νοέῃ, μήτ᾽ ἄλλου λέγοντος ἐν θυμῷ 
βάλληται,, ἐκεῖνος δ᾽ αὐτ᾽ ἀχρήϊος ἀνήρ. Οἱ δὲ παρὰ 
τῶν ἄλλων μανθάνειν τε xa εὑρίσχειν ἔργον πεποιη- 
μένοι, οὗτοί εἶσιν οἱ τῶν xa x&v τὴν λύσιν συν- 
ἱέντες, xal φυγῇ τῶν τῇδε πόνων εἰς τὸν ἐλεύθερον 

ὁ "nde 5 , ; 5 ^ 

αἰθέρα μετοικιζόμενοι. Ὀλίγοι δέ εἶσιν ol τοιοῦτοι. 
Οἱ γὰρ πλεῖστοι χαχοί, xal τῆς θνητῆς προσπαθείας 
ἥττους, xal φρενούλαδεῖς ὑπὸ τῆς εἰς γῆν νεύσεως 
γενόμενοι ὡς καὶ τοῦτο παρ᾽ ἑαυτῶν τὸ x a xov ἔχειν; 
διὰ τὸ βουληθῆναι φυγεῖν ἀπὸ θεοῦ, xal ἀπομερίσαι 
αὑτοὺς τῆς τούτου ὁμιλίας, ἧς εὐτύχουν ἐν αὐγῇ xa- 
θαρᾷ διάγοντες,  "lóv γὰρ ἀπὸ θεοῦ γωρισμὸν f, 

D - ^ 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


βλάπτουσα τὰς φρένας μοῖρα νῦν δηλοῖ, Οὐ 
γάρ ἐστιν ἢ μὴ ἀνοηταίνειν τὸν τοῦ θεοῦ γενόμενον ἔρη- 
μον, ἢ μὴ ἔρημον εἶναι θεοῦ, τὸν εἷς ἄνοιαν ἐχπε- 
σόντα. Τὸν γὰρ ἀνόητον ἀνάγχη xal ἄθεον εἶναι, 
xal τὸν ἄθεον ἀνόητον. ᾿Ἀμφότεροι δέ, ὡς μὴ πρὸς 
τὸν ἔρωτα τῶν χαλῶν ἐγηγερμένοι, ἀπείρονα πή- 
uat ἔχουσιν, οἷον χύλινδροι ταῖς καταγώγοις 
πράξεσιν ἄλλοτε ἄλλοις κακοῖς συμφερόμενοι, 
xat μὴ ἔχοντες ὅ, τι χρήσονται ἑαυτοῖς, διὰ τὸ πάσαις 
ταῖς τύχαις ἀπαιδεύτως προσφέρεσθαι" νῦν μὲν ἐξυ- 
ὀρίζοντες ἐν πλούτῳ, νῦν δὲ ἐν πενίᾳ χαχουργοῦντες, 
χαὶ πρὸς ληστείαν μὲν ὑπὸ ῥώμης σώματος ἐχφερόμε- 
νοι, πρὸς δὲ βλασφημίαν ὑπὸ ἀσθενείας xol νοσημά- 
των τήν τε ἀπαιδίαν ὀδυρόμενοι, καὶ τὴν πολυπαιδίαν 
ἀφορυμὴν πολέμων xal αἰσχροχερδείας͵ ποιούμενοι. 
Καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν, οὐχ ἔστι τ! τῶν ἐν τῷ βίῳ, ὃ μὴ 
πρὸς ἀφορμὴν χαχοῦ τοῖς ἀνοήτοις γίνεται, πανταχό- 
θεν στενοχωρουμένοις ὑπὸ τῆς a0 0a tpécou χαχίας, 
καὶ τοῦ μὴ ἀναδλέπειν πρὸς τὸ θεῖον φῶς, μηδ᾽ 
ἐπαΐειν ἐθέλειν τῶν ὄντως ἀγαθῶν * ἀλλὰ χαταδεδυ- 
χότας εἰς τὴν θνητὴν προσπάθειαν ὡς ἐν χλύδωνι τῷ 


quando yero, quum hinc citius possent discedere, 
ipsi se immodicis affectibus implicant. Hoc autem 
est illud, bona, quum in propinquo sint, nec vi- 
dere neque audire, ut bona hoc loco dicantur 
virtus et veritas , "on videre autem , quum in pro- 
pinquo sint, sit non per se incitari ad bona inve- 
stiganda, denique zoz audire, aliorum monitis non 
auscultare. Duplex enim est scientie comparanda 
via; aut per disciplinam , tanquam per auditum ; 
aut per inventionem, tanquam per visum. Illi igi- 
tur malis ultro arcessitis obrui dicuntur, qui neque 
ab aliis discere, neque per se invenire volunt, 
quippe qui bonorum sensu careant ideoque pror- 
sus inutiles sint. Nam qui nec per se sapit, nec 
alteri monenti obedit, is vero homo inutilis est. 
Qui autem id egerunt, ut aliorum auxilio ali- 
quid discerent atque invenirent, ii sunt qui e 
malis se expedire sciunt, et laborum, qui hic 
sunt, fuga in liberum stherem commigrant. 
Sed pauci sunt ejusmodi. Plerique enim omnes 
sunt mali et affectionibus mortalibus obnoxii et 
sua in terram inclinatione vecordes facti, ita ut 
hoc etiam malum ex se. ipsis nanciscantur, quod a 
Deo fugere volunt seque ab ejus consuetudine se- 
jungere, qua feliciter fruebantur, quamdiu in 
pura luce degebant, Separationem enim a Deo 
fatum ilud, quod mentes ledit, hic significat, 
Fieri enim non potest, ut vel non desipiat, qui 
Deo destitutus sit, vel Deo non sit destitutus, qui 
in amentiam inciderit, Est enim necesse et insi- 
pientem Deo carere, et Deo carentem desipere, 
Utrique autem , ut qui ad bonorum studium exci- 


tati nonsint, i/finita mala patiuntur, flegitiis deov. 
sum rapientibus tanquam cy lndri, alias aliis mais 
implicati, et incerti quid agant, quia in omni fortu- 
na imperite se gerunt; nunc divitiis insolescentes, 
nunc propter paupertatem malefici, atque ad latro- 
cinia corporis viribus, ad maledicta autem imbecil- 
litate et morbisincitati ; orbitatem deplorantes, libe- 
rorum autem multitudinem bellorum et turpis lucri 
pretextum facientes, Atque ut verbo dicam, nihil 
est in vita quod non amentibus mali occasionem 
praebeat, qui anguntur undique vitiis uZtro arces- 
sitis eoque quod neque lucem divinam intueri vo- 
lunt, neque ea audire que vere bona sunt; sed 
mortalibus affectionibus immersi in vita , tanquam 
in procella, agitantur. At horum una liberatio est 
conversio ad Deum, quam illi inveniunt, qui 
animi oculum atque aurem ad bonorum rccupe- 
rationem erigunt quique malo quod naturam 
nostram comitatur facultate sursum tollente me- 
dentur. Est vero nobis insitum simul et arcessitum 
malum liberi arbitrii motus preter naturam , quo 
contendere et divinis legibus repugnare conamur, 
minime sentientes, quantum nos ipsos ledamus 
eo ipso quod adversari Deo videmur; sed hoc. 
tantum occzcati animadvertentes, potuisse nos 
leges ejus aspernari, Hoc utique est liberi arbitrii 
nimia et immodica licentia uti, quod a Deo rece- 
dere et graeem contentionem adversus eum susci. 
pere audemus, qua cum eo litigamus quodain- 
modo nitimurque, si ille dicat, Hoc ne facias, id 
ipsum maxime facere, et si rursus dicat, Hoc fa- 
cito, id ipsum non facere , ut illi utrimque mise- 


ε 


βίῳ φέρεσθαι. Τούτων δὲ λύσ IE μία ἣ πρὸς θεὸν 
: ἐπιστροφή í ἣν ἐξευρίσχουσιν oi τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς 
xai τὸ οὖς πρὸς τὴν τῶν ἀγαθῶν ἀνάληψιν ἐ ἐπεγείρον- 
τες, xol τὸ παρεπόμενον τῇ οὐσία ἡμῶν χαχὸν τῇ 
ἀναγωγιχῇ δυνάμει θεραπεύοντες. Ἦν δὲ συμφυ ὲς 
ἅμα xoi ἐπίκτητον ἥμῖν χαχὸν f, τοῦ αὐτεξουσίου 
παρὰ φύσιν χίνησις, xaO" ἣν ἐρίζε ιν τε xat ἐναντιοῦ- 
σθαι τοῖς θείοις νόμοις πειρώμεθα, οὐδὲ ἐπαισθανόμε- 
νοι ὅσον ἑαυτοὺς βλάπτομεν διὰ τοῦ δοχεῖν ἀντιτείνειν 
θεῷ * ἀλλὰ μόνον τοῦτο τυφλῶς δρῶντες, ὅτι ἐδυνή- 
θημεν ἀφηνιάσαι τῶν ἐχείνου θεσμῶν. Καὶ τοῦτο ἦν 

τὸ πολλῷ τῷ αὐτεξουσίῳ χρήσασθαι χαὶ ἀμέτρῳ, τὸ 
τολμᾶν ἀφίστασθαι θεοῦ, καὶ τὴν λυγρὰν ἔ ἔριν πρὸς 
αὐτὸν ἀναδέχεσθαι , χαθ᾽ ἣν ἐρίζομεν τρόπον τινὰ 
x«i φιλονεικοῦμεν, ἐχείνου λέγοντος, M7 ποιήσης 
τόδε, τοῦτο αὐτὸ μάλιστα ποιεῖν ἐθέλειν xol πάλιν 
αὖ, εἰ ἐχεῖνος λέγοι, Ποίησον τόδε, αὐτὸ τοῦτο μὴ 
ποιεῖν * ἵνα ἑκατέρωθεν τῆς ἀθλιότητος ἑαυτοὺς πληρώ- 
σωσιν οἱ τὸν θεῖον νόμον ἐχθαίνοντες, τῷ τε μὴ ποιεῖν 
τὰ προστεταγμένα , χαὶ τῷ ποιεῖν τὰ ἀπηγορευμένα. 
'Τί οὖν πρὸς τὴνλυγρὰν ταύτην ἔριν, τὴν συνο- 
παδὸν ἅμα χαὶ σύμφυτον λεγομένην, ἐξευρήσομεν, 
τὴν ἐχ τοῦ ἐφ᾽ ἡμῖν παρὰ φύσιν διατεθέντος ἐγειρομέ- 
νην, χαὶ διὰ τοῦτο, ὡς οἰχεῖον χαχόν, λεληθότως 
βλάπτειν meguxuixv ; Τί πρὸς ταύτην ἀντιτιθέναι δεῖ; 


IN AUREUM CARMEN. 


413 


τί τοῦ μαινομένου νείκους ἄχος ἐξευρεῖν; τί τῆς χατα- 
γωγοῦ δυνάμεως ἔργμα, ἢ τὸ πονεῖν ταῦτα, καὶ ἐχμε- 
Aex&v , χαὶ ἐν ἔρωτι τίθεσθαι, ἅπερ τῆς exc à ἀρετῆς 

ἡμᾶς e εἰς ἴχνια θήσει; Ταῦτα γὰρ ἦ ἦν $ λύσις τῶν 
χαχῶν, ἣν οἱ παῦροι συνίσασι" ταῦτα ἣ τῶν 
πέλας ὄντων ἀγαθῶν ἀκοὴ καὶ ὄψις" ταῦτα ἣ 
τῶν αὐθαιρέτων πημάτων ἀπαλλαγή" ταῦτα τῆς 
ἀπειρίας τῶν παθῶν f$ τομή. Ταῦτα οὖν χαὶ τῆς 
ἀθέου ἔριδος ἀποφυγὴ γένοιτ᾽ dv, xol σωτηρία 
ψυχῆς, καὶ ἀποχάθαρσις τοῦ μαινομένου νείχους, xai 
ἀνάχλησις τῆς θεόθεν φυγῆς. Τὴν γὰρ χαταγωγὸν 
ῥοπὴν τῇ ἀναγωγῷ δυνάμει μόνως ἂν ἰασαίμεθα, εἰ 
μὴ περαιτέρω προάγοιμεν αὐτήν, μηδ᾽ ἐπὶ χαχοῖς 
χαχὰ συντιθείημεν, ἀλλ᾽ ἐπιπειθεῖς γενόμενοι τῷ ὀρθῷ 
λόγῳ φεύγοιμεν τὴν λυγρὰν. ἔριν τῇ ἀγαθῇ 
ἔριδι, οὐ φιλονεικοῦντες ἀπειθεῖν τῷ θεῷ, ἀλλὰ φιλο- 
νειχοῦντες ὅτι ἁάλιστα αὐτῷ πείθεσθαι" ἣν οὐδὲ ἔριν 
δεῖ χαλεῖν, ἀλλὰ θεοπειθῇ ὑπαχοήν, χαὶ ἐπιστροφὴν 
πρὸς τὸν θεῖον νόμον, χαὶ ἑχούσιον ὑπόταξιν, τὰς 
ἀφορμὰς περιχόπτουσαν τῆς ἀνοήτου ἀπειθείας. "auct 
γὰρ οἶμαι πάντα διὰ τῶν προχειμένων ἐπῶν δηλοῦ- 
σθαι" τὸ μὲν τῆς αὐτεξουσίου πονηρίας διὰ τοῦ v v ὦ σ 1, 
δ᾽ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχοντας, 
οὺς τλήμονας δεῖ καλεῖν καὶ ἀθλίους, ὅτι πρὸς αὖτο- 
προαίρετον χαχίαν εἱλχύσθησαν" τὸ δὲ μηδαμῶς τού- 


ria se obruant, qui divinam legem egrediuntur, 
jussa non faciendo, vetita autem faciendo, Quid 
igitur adversus gravem hanc contentionem ,' quz 
comes simul et innata dicitur, excogitabimus, 
quz libero arbitrio nostro przeter naturam affecto 
excitatur ideoque tanquam malum domesticum , 
ad detrimentum latenter nobis afferendum parata 
.est? Quid huic opponere oportet? quodnam dis- 
cordie furentis remedium reperire? quid est 
quod vim deorsum agentem inhibeat, nisi ut ea 
- agamus , meditemur et amemus quz nos in divinz 
virtutis via sistent? Hac enim sunt malorum re- 
media paucis cognita, haec vicinorum bonorum au- 
ditio et contemplatio, haec a calamitatibus ultro ar- 
cessitis liberant, hec infinitas perturbationes 
precidunt. Hec igitur sint et impie cum Deo 
contentionis vitatio et animi salus et furentis litis 
expiatio et fuge a Deo revocatio. Propensionem 
enim ad inferiora sola facultate sursum tollente 
sanare possimus, si non illam ulterius promovea- 
mus, neque malis mala addamus, sed recte ra- 
tioni obsequentes perniciosam illam contentionem 
bona contentione devitemus, non repugnare Deo, 
sed ei quam maxime obsequi studentes; quam ne 
contentionem quidem appellare licet, sed piam 
obedientiam et conversionem ad Dei legem et 
voluntariam obtemperationem, quz stulte contu- 
maciz causas precidit, Hzc enim puto omnia his 


versibus significari; ac voluntariam quidem ne- 
quitiam his verbis: cogziosces autem homines malis 
ultro arcessitis obrutos, quos idcirco museros et 
infelices appellare oportet, quia sua sponte in 
vitium pertracti sunt; eos vero bona nequaquam 
animadvertere velle ex hoc effato patet : qui bona 
quum prope sint nec vident nec audiunt; preterea 
fieri posse ut a malis ultro arcessitis liberemur, 
ostendit illud, remedium autem malorum pauci 
noverunt, quod ideo insertum est, ut quum reme- 
dium penes nos esse demonstraverit, vinculum 
quoque ex nostro arbitrio pendere prz se ferret. 
Deinde czcitatis et surditatis hanc animis in vitia 
prolapsis causam attribuit, tale fatum mortalium 
mentes ledit, Separatio enim a diis ad vecordiam 
et inconsideratam electionem ducit, quam per 
illud noxium fatum significavit, quod nos ad 
particulare et mortale animal inclinatos e divino 
choro ejicit. Ostendit etiam quz inconsiderantian: 
illam sequantur, et quomodo peccata voluntaria 
simul sint et non voluntaria docet, stulto- 
rum vitam cylindri per planum motui compa- 
rans, qui in orbem simul et recta tunc mo- 
vetur, in orbem quidem per se, recta vero propter 
pulsum. Ut enim cylindrus cireularem motum 
circa axem non integrum retinet, quum a recto 
cursu deflectit : sic etiam animus vera bona non 
assequitur, quum recta ratione et consuetudine 


474 


τους ἐπαΐειν τῶν χαλῶν ἐθέλειν, διὰ τοῦ λέγειν, οἵ τ᾽ 
ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ᾽ ἐσορῶσιν, οὔτε 
κλύουσι" xal ὅτι δυνατὸν ἀπολυθῆναι τῶν αὐθαιρέ- 
τῶν χαχῶν δηλοῖ τὸ λύσιν δὲ κακῶν παῦροι συν- 
ίσασιν, ὃ μεταξὺ παρεμδέδληται, ἵνα τῶν ἐφ᾽ ἡμῖν 
δείξῃ τὴν λύσιν ὑπάρχουσαν, xal τὸν δεσμὸν ἐκ τοῦ 
ἑχουσίου ἠρτῆσθαι μηνύση. Εἶτα ἐπισυνάπτει τὴν 
τυφλότητος χαὶ κωφότη τος ταῖς εἰς χαχίαν éx- 
πεσούσαις ψυχαῖς αἰτίαν, τοίη μοῖρα βροτῶν 
βλάπτει φρένας. Εἰς γὰρ ἄνοιαν xal ἀπροθού- 
λευτον αἵρεσιν ὃ ἀπὸ τῶν Κρειττόνων χωρισμὸς ἄγει, 
ὃν διὰ τῆς λυγρᾶς μοίρας ἠνίξατο, τῆς ποὶϊούσης 
ἡμᾶς ἔξω τοῦ θείου χοροῦ τῇ πρὸς τὸ μεριχὸν χαὶ θνη- 
τὸν ζῷον νεύσει. Καὶ τὰ ἑπόμενα τῇ ἀδουλία παρα- 
δείχνυσι, xal πῶς ἑχούσια ἅμα χαὶ ἀκούσια τὰ πλημ.- 
μελήματα ἐχδιδάσχει, τῇ κατ᾽ ἐπιπέδου χυλινδριχῇ 
χινήσει ἐοικέναι φήσας τὸν τῶν ἀνοήτων βίον, ὃς χύ- 
χλῳ ἅμα xat ἐπ᾽ εὐθείας τότε κινεῖται" κύχλῳ “μὲν δι᾽ 
ἑαυτόν" ἐπ᾽ εὐθείας δέ, διὰ τὴν πτῶσιν. Ὡς γὰρ 6 


κύλινδρος οὐ χαταχρατεῖ τῆς περὶ τὸν ἄξονα χυχλι- 


χῆς περιαγωγῆς ἀπὸ τῆς ὀρθότητος πλαγιασθείς, οὕτως 
οὐδὲ ψυχὴ τῆς τεύξεως τῶν ὄντως ἀγαθῶν τυγχάνει, 
τοῦ ὀρθοῦ λόγου χαὶ τῆς πρὸς θεὸν συστάσεως ἀποπε- 
σοῦσα " πλανᾶται δὲ περὶ τὰ δοχοῦντα ἀγαθά, χαὶ ἐχ- 
φέρεται ἀπ᾽ εὐθείας ταῖς αἰσθητικαῖς προσπαθείαις 
κυλιομ ἔνη "ὃ διὰ τοῦ ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἄλλα φέρονται 
ἀπείρονα πήματ᾽ ἔχοντες παρέστησεν. ᾿Επειδὴ 
δὲ τῆς τὰς φρένας βλαπτούσης μοίρας, καὶ τοῦ 
χωρισμοῦ τοῦ ἀπὸ τῶν θείων, αἴτιον ἦν τὸ αὐτεξούσιον 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


χίνημα παρὰ φύσιν Otxceüfv* πῶς δεῖ xoi τοῦτο χα- 
τευνάζειν, καὶ πρὸς θεὸν ἐπιστρέφειν, διὰ τῶν ἑξῆς 
δύο στίχων ἐδίδαξε * τὴν μὲν αὐτεξούσιον βλάθην οὕτω 
χαταμηνύσας, λυγρὴ γὰρ συνοπαδὸς ἔρις βλά- 
πτουσα λέληθε σύμφυτος, τὴν δὲ αὐτεξούσιον 
ἴασιν, ἣν οὐ δεῖ προσάγειν, εἴκοντα δὲ φεύ- 
γειν, Συνορῶν δέ, ὅτι προηγουμένως τῆς παρὰ τοῦ 
θεοῦ ἐπιχουρίας χρήζομεν πρὸς ἀποφυγὴν μὲν τῶν 
χαχῶν͵, ἀνάχτησιν δὲ τῶν ἀγαθῶν, ὥσπερ τινὰ εὐχὴν 
ἐπήγαγε, xa βοηθείας αἴτησιν, τὴν πρὸς τὸν Δί᾽ ἐπι- 
οτροφήν. 


XXV. 61—66. 


Ζεῦ πάτερ, T, πολλῶν χε χαχῶν λύσειας ἅπαντας, 
εἰ πᾶσιν δείξαις, οἵῳ τῷ δαίμονι χρῶνται. 

᾿Αλλὰ σὺ θάρσει, ἐπεὶ θεῖον γένος ἐστὶ βροτοῖσιν, 
οἷς ἱερὰ προφέρονυσα φύσις δείχνυσιν ἕχαστα" 

ὧν εἴ σοί τι μέτεστι, χρατήσεις ὧν σε χελεύω, 
ἐξαχέσας Ψυχὴν δὲ πόνων ἀπὸ τῶνδε σαώσεις. 

'ΓΓὸν ποιητὴν χαὶ πα τέρα τοῦδε τοῦ Παντὸς ἔθος 
ἦν τοῖς Πυθαγορείοις τῷ τοῦ Διὸς καὶ 7 ηνὸς óvó- 
ατι σεμνύνειν. Δι’ ὃν γὰρ τὸ εἶναι χαὶ τὸ ζῇν coi 
μ ndi TP 1 Ἣν τοις 
πᾶσιν ὑπάρχει; τοῦτον δίχαιον ἀπὸ τῆς ἐνεργείας 
ὀνομάζεσθαι. Κύριον γὰρ ὄντως ὄνομα θεοῦ, τὸ ταῖς 
ἐνεργείαις αὐτοῦ xal ταῖς ποιήσεσι μάλιστα πρέπον" 
τὰ δὲ ἐφ᾽ ἡμῶν δοκοῦντα κύρια εἶναι τύχη x«i προαί- 
ρεσις τίθεται μᾶλλον, ἢ ἣ τῆς οὐσίας οἰχειότης ἐξευ -- 
ρίσκει, ὡς ἔστιν ἐπὶ πολλῶν ἰδεῖν ὀνομάτων ἀλλοτρίως 
τισὶ χειμένων * οἷον, εἰ ὃ πονηρὸς τὸν τρόπον Ἀγάθων 


cum Deo excidit, sed circa ea que» bona videntur 
vagatur, et a recto abducitur sensuum affectioni- 
bus huc illuc agitatus , quod verbis illis , huc illuc 
feruntur, infinitis malis oppressi , indicavit. Quo- 
niam autem /ati mentes ledentis et separationis 
istius a Deo causa est liberi arbitrii motus nature 
repugnans, quomodo et hunc sedare oporteat et 
ad Deum. convertere, duobus qui sequuntur ver- 
sibus docet, voluntariam noxam his verbis osten- 
dens, gravis enim comes latenter nocet contentio 
innata, voluntarium autem remedium illis, quam 
provocare non decet , sed cedendo evitare, Animad- 
vertens vero nos ante omnia divino auxilio ad 
malorum effugium et bonorum recuperationem 
egere , conversus ad Jovem quasi precem quan- 
dam et auxilii petitionem hanc subjungit. 


XXV. 61—866. 


Jupiter pater, multis profecto malis omnes liberaris, 

si cunctis ostendas , quali genio utantur. 

Tu autem bono sis animo, quum divinum genus sit 
: [mortalibus , 

quibus sacra natura singula pandens commonstrat. 

Quorum si fueris particéps , mea jussa tenebis 

remedioque usus istis aerumnis liberabis animum. 


Pythagoreorum mos erat, universitatis hujus 
conditorem et parentem Διὸς et Ζηνὸς nomine 
ornare. Eum enim, per quem (δι᾽ ὃν) omnia sunt 
et vivunt (ζῆν) ab industria sua nominari zquum 
est. Illud. enim proprium revera est Dei nomen , 
quod ejus actionibus et operibus maxime con- 
gruit : quae autem in nobis videntur propria esse - 
nomina, casu magis et humana voluntate data 
quam ex nature proprietate inventa sunt, quem- 
admodum in multis nominibus videre licet quae 
improprie nonnullis imposita sunt ; velut si im- 
probus Agatho nominetur, et impius Eusebius, 
Talia enim nihil habent nominum veritatis ac 
proprietatis, quia nec naturam nec vim earum 
rerum, quibus indita sunt, exprimunt. Vera igitur 
nominum proprietas in rebus zternis quarenda 
est; ex lis autem in divinis, et inter divinas in 
presstantissimis, Unde et illud Διὸς nomen signum 
est atque imago natura rerum parentis ipsa voce 
adumbrata, propterea quod ii qui primi nomina 
rebus indiderunt ob summam sapientiam, velut 
statuarum artifices. quidam optimi nominibus 
tanquam imaginibus earum virtutes indicaverunt, 
Nomina enim voce expressa signa cogitationum 


τὺ eg uo 


ne: "Y 
U MESE ree C 


σαι αὐτῶν τὰς δυνάμεις. 


στοιχείων, ὡς οἷόν τε ἦν, 


IN AUREUM CARMEN. 


καλοῖτο, xai si ὃ ἄθεος τὴν γνώμην Εὐσέδιος. Τὰ 
γὰρ τοιαῦτα οὐδὲν μετέχει τῆς τῶν ὀνομάτων ὀρθό της 
τος, ὅτι μηδὲν τῆς οὐσίας ἢ τῆς ἐνεργείας παρίστησι 
τῶν πραγμάτων ἐχείνων, οἷς χεῖται ὀνόματα, Tiv οὖν 
ὄντως ὀρθότητα τῶν ὀνομάτων ἐν τοῖς ἀϊδίοις τῶν πρα- 
γμάτων χρὴ ζητεῖν καὶ τούτων ἐν τοῖς θείοις" xal τῶν 
θείων ἐν τοῖς ἀρίστοις. Ὅθεν χαὶ τὸ τοῦ A tóc ὄνομα 
σύμθολόν ἐστι xa εἰχὼν ἐν φωνῇ δημιουργικῆς οὐσίας, 
τῷ τοὺς πρώτους θεμένους τοῖς πράγμασι τὰ ὀνόματα, 
διὰ σοφίας ὑπερόολήν, ὥσπερ τινὰς ἀγαλματοποιοὺς 
ἀρίστους, διὰ τῶν ὀνομάτων, ὡς δι᾽ εἰκόνων, ἐμφανί-- 
«Τὰ γὰρ ἐν τῇ φωνῇ ὀνόματα 
esp ola TOV ἐν τῇ Ψυχῇ νοήσεων ἀπειργάζοντο, τὰς 
δὲ νοήσεις αὐτὰς quoc εἰκόνας τῶν vost έντων 
πραγμάτων ἐποιοῦντο. Τῇ γὰρ πρὸς τὰ νοητὰ ἐπι- 
στροφῇ θεωρίας πλησθέντες, κἀχεῖθεν ἐγκύμονες γενό- 
μένοι νοερῶν ὠδίνων » εἷς φωνὰς ἤδη προϊόντες τοιαῦτα 
ἐτίθεντο τοῖς οὖσι τὰ ὀνόματα, ἃ δι’ αὐτῆς τῆς φωνῆς, 
χαὶ τῶν εἰς τὴν ταύτης ἐχφώνησιν παραληφθέντων 
ἀπετύπου τῶν ὀνομαζομέ- 
vy τὰ εἴδη, xot ἐπέστρεφε πρὸς αὐτὰς τὰς οὐσίας 
τοὺς ὀρθῶς αὐτῶν χκαταχούοντας- ὥστε γίνεσθαι τὸ 
πέρας τῆς ἐχείνων θεωρίας ἀρχὴν ἡμῖν πρὸς εὕρεσιν 
τῆς τῶν πραγμάτων νοήσεως. Οὕτω μὲν οὖν ὃ δη-- 
Μιουργὸς αὐτοῖς πάλαι μὲν τετραχτύς, νῦν δὲ Ζεὺς 
πα τήρ, δι᾽ ἃς εἴπομεν αἰτίας, ὠνόμασται. Ὃ δὲ 
αἰτεῖ παρ᾽ αὐτοῦ τῆς παρούσης εὐχῆς ὃ λόγος ᾽ τοῦτο 
ἤδη τοῖς πᾶσιν ἐφήπλωται. δι᾽ ἀγαθότητα " map ἡμῖν 
δέ ἐστι τὸ λαύεῖν τὸ ἀεὶ παρ᾽ ἐχείνου διδόμενον. Καὶ 
γὰρ ἐν τοῖς προτέροις ἐλέγετο, 


415 


ἔρχευ ἐπ᾽ ἔργον 
θεοῖσιν ἐπευξάμενος, 
ὡς ἐχείνων μὲν ἀεὶ διδόντων τὰ ἀγαθά, ἡμῶν δὲ τότε 
πον , M 1 M / , 
αὐτὰ δεχομένων, ὅταν ἑαυτοὺς πρὸς τὴν θείαν δόσιν 
, d M , , , ^ , » 
συντείνωμεν᾽ τὸ γὰρ αὐτεξούσιον οὐχ ἂν λάθοι τὰ ὄν- 
τως ἀγαθά, μὴ βουλόμενον λαθεῖν. Ταῦτα δέ ἐστιν 
ἀλήθεια xal ἀρετή. ἀπὸ τῆς δημιουργιχῇς αἰτίας ἀεὶ 
saputo cdd dade Lever τῆς a auod fpe iun 
- , L3 ^ 
xal ὡσαύτως πᾶσιν ἐλλαμπόμενα. Καὶ νῦν δὲ ὁ λό- 
γος ὡς ἀναγχαῖον πρὸς τὸν τῶν χαχῶν λύσιν ἀπαι- 
τεῖ τὴν ἑαυτῶν οὐσίαν ἡμᾶς ἰδεῖν" τοῦτο γὰρ ἦ ἦν τὸ 
οἵῳ τῷ δαίμονι χρῶνται ἀντὶ τοῦ οἵᾳ ψυχῇ: Τῇ 
, bod ? ? 
δὲ τοιχύτη εἰς ἑαυτοὺς ἐπιστροφῇ διορίζεται ἐξ ἀνάγ- 
κῆς ἕπεσθαι xal τὴν ἀποφυγὴν τῶν χαχῶν, χαὶ τὴν 
ἔκφανσιν τῶν πρὸς εὐδαιμονίαν ὑπὸ τοῦ θεοῦ προτεινο- 
μένων. ἜΣ ὑποθέσεως οὖν πρόεισιν ὃ λόγος, ὅτι 
εἰ πάντες ἴδοιεν ὅ εἶσι, χαὶ οἵῳ τῷ δαίμονι 
χρῶνται, πάντες ἀπολυθεῖεν ἂν τῶν χαχῶν. 
Τοῦτο δὲ ἀδύνατον. Οὐ γὰρ οἷόν τε πάντας ὁμοῦ 
bod A Lid M b "- e 5 Y 
φιλοσοφῆσαι, xa ὑποδέξασθαι τὰ παρὰ τοῦ ϑεοῦ ἀεὶ 
/ El M 3 « , [A ζ 
προσφερόμενα ἀγαθὰ πρὸς εὐζωΐας τελειότητα, "Τί οὖν 
τὸ λειπόμενον, ἢ τούτους μόνους χρῆναι θαῤῥεῖν 
τοὺς προσιόντας τῇ ἀνχφαινούσῃ τὰ οἰχεῖα ἡμῖν ἀγαθὰ 
ἐπιστήμη; μόνους γὰρ τούτους ἀπολυθήσεσθαι τῶν 
παραπεπηγότων καχῶν τῇ θνητῇ φύσει" ἐπειδὴ xol 
μόνοι πρὸς τὴν θεωρίαν τῶν ὄντως ἀγαθῶν ἐπεστρά- 
ψῆσαν, οὺς ἄξιον xal εἰς τὸ θεῖον γένος ἐγγράφειν, 
ὡς ὑπὸ τῆς ἱερᾶς φύσεως, τουτέστι φιλοσοφίας, 
διδαχθέντας, καὶ ἀσχηθέντας τὰ δέοντα. ῆς δὲ χοι- 
γωνίας τῶν θείων ἀνδρῶν εἴτι μέτεστιν ἡμῖν 


^ e 
[ δηλώσομεν ἀντεχόμενοι τῶν σπουδαίων ἔργων xol τῶν 


qua in animo versantur esse volebant, ipsas vero 
cogitationes intelligentes rerum mente concepta- 
rum imagines faciebant, Quum enim assidua rerum 
intelligibilium meditatione earum contemplatione 
repleti essent, atque inde notionibus gravidati 
parturirent, in voces continuo prorumpeuet ea 
rebus nomina imponebant, quae ipsa voce et lit- 
teris ad eam efferendam assumus, quantum fieri 
potuit, rerum nominatarum τοὐμὸν depingerent, 
eosque qui illa recte intelligerent ad ipsas rerum 
naturas attentos redderent, ita ut finis illorum 
contemplationis principium nobis consequende 
rerum intelligentiz fieret. [ta igitur mundi opifex 
ab illis olim quaternarius numerus , nunc autem 
Jupiter pater propter eas quas difiuniá causas ap- 
pellatus est. Quod autem ab eo hac prece petitur, 
id jam omnibus propter ejus bonitatem abunde 
prebitum est; nos vero potestatem habemus ac- 
cipiendi quod semper ab eo datur, Etenim supe- 


rius dictum est : 


accingere ad opus 
deos precatus, 


quia illi nunquam non bona largiantur, nos au- 
tem ea tum accipiamus, quum ad divinam libe- 
ralitatem intenti sumus; neque enim accipiat 
liberum arbitrium, nisi velit quae vere bona sunt, 
Hec autem sunt veritas et virtus, qua ab opifice 
causa orte semper eodemque modo omnibus af- 
fulgent. Sed hoc etiam loco carmen postulat, 
tanquam necessarium quid ad mala sananda, ut 
nostram naturam intelligamus ; hoc enim signifi- 
cat illud , quali genio utantur, id est, quali animo. 
Hujusmodi vero ad nos conversionem necessario 
sequi affirmat et malorum effugium , et eorum 
qua ad felicitatem a Deo porriguntur patefactio- 
nem. À conditione igitur proficiscitur hoc dictum, 
si omnes videant, qui sint et quali genio utantur, 
omnes a malis liberentur, Hoc autem fieri nequit, 
Neque enim omnes simul possunt philosophari et 
bóna accipere, que a Deo ad vite felicis per- 
fectionem semper conferuntur, Quid igitur restat, 
nisi ut illi soli boro animo esse debeant, qui ad 
disciplinam illam se applicant, qua propria nobis 
bona ostendit? Hos enim solos patet ma/is, qua 


416 
ἐπιστημονικῶν γνώσεων" οἷς μόνοις 4 τοῦ ἀνθρώπου 
ψυχὴ θεραπεύεται, καὶ τῶν τῇδε ἐλευθεροῦται πόνων 
εἰς τὴν θείαν λῆξιν μεθισταμένη. Συνελόντι οὖν 
εἰπεῖν, ὃ νοῦς τῶν προχειμένων ἐπῶν ἐστι τοιοῦτος" οἵ 
Ἱνόντες ἑαυτοὺς ἀπολύονται τῆς θνητῆς ἐμπαθείας. 
Διὰ τί οὖν οὐ πάντες ἀπολύονται, πάντες ἀφορ-- 
μὰς ἔχοντες ἐμφύτους πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς ἑαυτῶν οὐσίας: 
Ὅτι ol πλεῖστοι, ὡς ἔφην, αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχοντές 
εἶσιν, οἱ τῶν ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ᾽ ἐσορῶσιν., οὔτε 
χλύουσιν. ᾿Ολίγοι δέ εἶσιν οἱ τὴν τῶν χαχῶν λύσιν 
συνιέντες ἐχ τοῦ γνῶναι οἵῳ τῷ δαίμονι χρῶνται 
οὗτοι δέ εἶσιν οἱ φιλοσοφίᾳ καθαιρόμενοι τῶν τῆς ἀλο- 
γίας παθῶν, xai ἐκ τῶν τῆδε τόπων, ὥσπερ ἐκ δεσμὼω- 
τηρίων, ἐλευθερούμενοι, Πῶς οὖν φήσι πρὸς τὸν 
Δία; ἠἡπολλῶνχε χαχῶν λύσειας ἅπαντας, εἰ 
πᾶσιν δείξας οἵῳ τῷ δαίμονι χρῶνται; Ἄρα 
ὡς ἐπ᾽ ἐχείνῳ ὃν xad ἄκοντας ἐπιστρέψαι πρὸς τὴν ἀλή- 
θειαν ἅπαντας, ἀμελείᾳ δὲ ἢ ἐπιδουλῇ τοῦτο μὴ 
ποιοῦντος, ἵν᾿ ἐν τοῖς δεσμοῖς χατέχοιντο; Ἢ ταῦτα 
μὲν οὐδ᾽ ὅσιον ἐπινοεῖν. "Exsivo δὲ μᾶλλον 6 λόγος 
ἐπιδείχνυται, ὅτι ἐπὶ τὸν θεόν, ὡς πρὸς πατέρα, 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


ἐπιστραφῆναι δεῖ τὸν πρὸς εὐζωΐαν ἐπειγόμενον. Ἔστι 
γὰρ ὃ θεὸς δημιουργὸς μὲν πάντων, τῶν δὲ ἀγαθῶν χαὶ 
πατήρ. Ὁ γοῦν τὴν λύσιν τῶν χαχῶν συνιείς, 
x«i τῶν αὐθαιρέτων πημάτων ἐλευθερούμενος, xai τὴν 
λυγρὰν ἔριν περικόπτων τῇ ἑχουσίῳ φυγῇ , οὗτος πρὸς 
τὴν ix τοῦ θεοῦ χαθήχουσαν ἀΐδιον βοήθειαν ἐπιστρε- 
φόμενος, ἀναδοᾷ τὸ Ζεῦ πάτερ, τῷ ἤδη προειργά- 
σθαι τὰ παιδὸς ἄξια τὸν θεὸν πατέρα χαλῶν᾽ καὶ ἐν- 
νοεῖ, τὸ ἐφ᾽ ἑαυτοῦ συμβαῖνον ὡς tl γένοιτο ἐπὶ 
πάντων, πάντες δμοίως ἂν αὐτῷ xaxov ἀπο 
λυθεῖεν. ΕἾθ᾽ εὑρὼν τοῦτο μὴ προθβαῖνον, οὐ διὰ τὸν 
θεόν, ἀλλὰ διὰ τοὺς πλείστους αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχον- 
τας, λέγει πρὸς ἑαυτόν, ἀλλὰ σὺ θά ρσει ὡς τὴν δὲὸν 
ἐξευρηχὼς τῆς ἀπολύσεως τῶν χαχῶν. Αὕτη 
δὲ ἦν $ διὰ τῆς le ρᾶς φιλοσοφίας ἐπιστροφὴ πρὸς τὰ 
δειχνύμενα ὑπὸ τοῦ θεοῦ, ἃ οἵ πολλοὶ οὐχ ὁρῶσι. 
διὰ τὸ. μὴ ὀρθῶς χρῆσθαι ταῖς χοιναῖς ἐννοίχις, ἃς 
προσέφυσεν ὃ δημιουργὸς τῷ λογιχῷ γένει πρὸς 
ἐπίγνωσιν ἑαυτοῦ. ᾿Επεὶ οὖν τὸ ὃ ετξ a ( τινι ὁτιοῦν 
δύο προσώπων ἐνεργείας εἰς ταὐτὸν συνδραμούσας ἐκ- 
φαίνει' (πῶς γὰρ ἂν δείξαις τυφλῷ, χἂν μυριάχις 


mortali naturz firmiter adhzrent, /iberatum iri, 

quandoquidem soli etiam ad eorum contempla- 
tionem, qua vere bona sunt, sese converterunt , 

quos z:quum est et deorum ordinibus ascribi, ut a 
sacra natura , id est philosophia , edoctos et in iis 
qua officium postulat exercitatos. Num vero di- 
vinorum hominum societatis participes simus 
osténdemus, si honestis actionibus et litterarum 
scientize operam dederimus , quibus solis hominis 
animus curatur, et Jaboribus quos hic patitur libe- 
ratus ad divinam sortem commigrat. Ut summatim 
igitur dicam, horum versuum hujusmodi est sen- 
tentia : qui se ipsos norunt, ii mortalibus Zibe- 
rantur affectibus. Cur igitur non omnes liberantur, 

quum omnes babeant innatas nature sus co- 
gnoscende facultates? Quia plerique, ut dixi, 
malis ultro arcessitis obruti vicina bona nec vi- 
dent nec audiunt. Pauci autem sunt qui e malis 
se expedire didicerunt, quod sciunt , quali genio 
utantur; hi vero sunt ii qui philosophia pertur- 
bationibus rationi contrariis liberantur atque ex 
hisce locis, tanquam e carcere , emittuntur. Quo- 
modo igitur Jovem alloquitur? muitis profecto 
malis omnes liberaris , $i cunctis ostendas, quali ge- 
nio utantur. Nonne, quasi ille potestatem habeat 
omnes etiam invitos ad veritatem convertendi , 
negligentia vero aut malo consilio id non faciat, 
ut in vinculis retineantur? At hzc certe vel su- 
spicari nefas est. Sed id potius ostendit carmen, 
ei ad Deum , tanquam ad patrem, revertendum 
esse , qui ad vitz felicitatem contendit. Est enim 
Deus omnium quidem creator, bonorum vero 


etiam pater. Qui ergo e malis se expedire scit el 
damnis ultro arcessitis liberatur, et gravem con- 
tentionem fuga voluntaria precidit, hic ad zter- 
num auxilium a Deo datum conversus Jupite. 
pater exclamat , propterea. Deum patrem appel 
lans quod jam ante fecerit quz filium decebant 

ac secum reputat , si id quod ipsi contingit ou 

bus eveniat, futurum esse ut oznes ceque atq 

ipse malis liberentur. Deinde inveniens hoc mi- 
nime procedere , non Dei culpa, sed quod ple- 
rique malis ultro arcessitis urgeantur, sibi ipsi 
dicit : sed tu bono sis animo qui te e malis expe- 
diendi viam inveneris. Hac vero est illa per sa- 
cram philosophiam conversio ad ea que a Deo 
monstrantur, qua plerique non vident, quia 
communibus notionibus , quas mundi zdificator 
generi mentis compoti ad sui cognitionen com- 
parandam indidit, non recte utuntur. Quoniam 
vero quacunque res alteri demonstrata duarum 
simul personarum actiones concurrentes signifi- 
cat (qui enim caeco quid ostendas, etiamsi id 
quod vis ostendere millies ei offeras? aut qui vi- 
denti id demonstres, quod non profers?), utrumque 


igitur adesse oportet, tum bonum quod ab eo 


proponitur qui ostendit , tum ejus cui ostenditur 
oculum acutum, ut illinc res spectabilis, hinc 
autem spectatio ad demonstrationem perficiendam 
concurrant, Quz quum ita sint, ponamus omnes 
simul malis ZJiberatum iri, si Deus omnibus osten- 
dat natureque ipsorum notitiam patefaciat, et 
quali genio utantur. Atqui non omnes simul malis 
liberantur. Ergo non omnibus ostendit, sed iis solis 


^ 


IN AUREUM CARMEN 


προσφέρῃς ὃ βούλει δεῖξαι, ἢ πῶς ἂν τῷ ὁρῶντι 
δείξαις μηδὲν προσάγων :) ἀμφότερα οὖν παρεῖναι 
δεῖ" τό τε παρὰ τοῦ δειχνύντος προσαγόμενον ἀγα- 
θόν, xal τὸ παρὰ τοῦ, ᾧ δείκνυται, διορατιχὸν 
ὄμμα" ἵνα ἐκεῖθεν μὲν τὸ ὁρατόν, ἐντεῦθεν δὲ f$ ὅρα- 
σις, συνδράμη πρὸς τὴν τῆς δείξεως συμπλήρωσιν. 
'Γούτων δὲ οὕτως ἐχόντων, λάθωμεν ὑπόθεσιν πάντας 
ἅμα ἀπολυθῆναι ἂν τῶν χαχῶν, εἶ πᾶσι δεί- 
ξειεν ὃ δημιουργὸς xat ἐμφανίσειε τὴν τῆς ἑαυτῶν οὖ- 
σίας ἐπίγνωσιν, καὶ οἵῳ τῷ δαίμονι χρῶνται, Ἀλ- 
2X μὴν οὐ πάντες ἅμα ἀπολύονται τῶν χαχῶν. 
Οὐχ ἄρα πᾶσι δείκνυσιν, ἀλλὰ μόνοις ἐκείνοις τοῖς 
πρὸς ἀπόλυσιν τῶν χαχῶν οἴχοθεν ὥὡρμημένοις, 
καὶ τὸ παρ᾽ ἑαυτῶν ὄμμα πρὸς θέαν τοῦ δειχνυμέ- 
νου xal ὑποδοχὴν ἀνατείνασιν. Οὐχ ἄρα αὐτὸς αἴ- 
τιος τοῦ μὴ πᾶ σι δεῖξαι, ἀλλ᾽ ob τῶν ἀγαθῶν πέλας 
ὄντων οὔτ᾽ ἐσορῶντες, οὔτε χλύοντες, xal διὰ τοῦτ᾽ 
αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχειν λεγόμενοι. Αἰτία οὖν τοῦ 
ἑλομένου: θεὸς δὲ χαχῶν ἀναίτιος, προλάμπων 
μὲν ἀεὶ τὰ ἀγαθὰ πᾶσιν, ὅσον ἐφ᾽ ἑαυτῷ, οὐ δει- 
χνὺς δὲ ἀεὶ πᾶσιν, τῷ τὸ θεωρὸν ὄμμα τῶν προτει- 
γομένων ἀγαθῶν ἐν τοῖς πλείστοις μεμυχέναι, xol 
χάτω νεύειν ἀσχολίᾳ τῇ πρὸς τὰ χείρονα.  'M δὲ 
τοιαύτη τῶν προχειμένων ἐπῶν ἐξήγησις xat πρὸς τὴν 
ἀλήθειαν αὐτὴν συμφωνεῖ, xal πρὸς τὴν τῶν ὕπερχει-- 
μένων ἐπῶν διάνοιαν. — Ei γὰρ ἐπὶ τῷ θεῷ ἐστιν ἑλ- 
χύσαι πρὸς τὴν ἀλήθειαν τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἄκοντας, 
τί αὐθαίρετα πήματ᾽ ἔχειν αὐτοῖς ἐπεγχαλοῦμεν ; τί 
σὲ συμέουλεύομεν ὡς τὴν ἔριν οὐ δεῖ προσάγειν, εἴ- 


417 


* * , » , b , ΓΑ , 
xov: δὲ φεύγειν 5 ἢ τί τὰ συμδαίνοντα πράως φέρειν, 
5 2 ^ 2 , n 
xoi ἰᾶσθαι σπουδάζειν ἐπιτάττομεν; ὅλως γὰρ ἣ διὰ 
, * ? Α ^N ^ , - ^ 
μαθήσεως πρὸς ἀρετὴν 000g ἀποχέχλεισται τοῖς T6 
ἐφ᾽ ἡμῖν ἀναιροῦσιν. Οὐ γὰρ ἂν ἔδει πονεῖν, οὐδὲ ἐν 
μελέτη καὶ ἔρωτι τίθεσθαι τὰ καλά, εἰ τοῦ θεοῦ ἴδιον 
ἦν σώζειν ἡμᾶς ἀπὸ χακίας, καὶ τῶν ἀρετῶν πλήρεις 
“ ^N , “ , , :; 6 
ποιεῖν uiv παρ᾽ ἑαυτῶν συνεισφέροντας. ᾿Αλλ᾽ οὕ- 
τως ἂν ἣ αἰτία τῆς τῶν πολλῶν πονηρίας θεοῦ ἦν ἔγ- 
χλημα, Εἰ δὲ ἀναίτιος καχῶν ὃ θεός, ὥσπερ xoi λέ- 
γεται χαὶ ἔστι, δῆλον ὡς παρ᾽ ἡμᾶς f, τῶν ἀγαθῶν 
ἀπόστασις, ὅτι πέλας ὄντων αὐτῶν, καὶ ἐν ἡμῖν κατὰ 
τὰς φυσιχὰς ἐννοίας χειμένων, οὔτ᾽ ἐσορῶμεν, οὔτε 
χλύομεν. Αἰτία δὲ τῆς ἀδλεψίας ταύτης χαὶ ἀνηχοΐας 
f$ λυγρὰ ἔρις, αὐθαίρετος οὖσα βλάδη, ἣν οὐ δεῖ 
προάγειν ἐπὶ πλεῖον, εἴκοντα δὲ φεύγειν ἀπ᾽ αὐτῆς, 
x«i τὴν τῶν καχῶν λύσιν συνιέναι, xol τὴν εἰς 
θεὸν ἐπιστροφὴν ἐξευρίσχειν. Οὕτω γὰρ ἣ παρὰ τοῦ 
θεοῦ ἔλλαμψις, τῆς παρ᾽ ἡμῶν δράσεως αὐτῇ συντρε- 
, - , Y 1 ^ , 
χούσης, δεῖξις γίνεται. "Epya δὲ τῆς δ είξεως, 
ψυχῆς ἄχεσις, καὶ σωτηρία ἀπὸ τῶν τῇδε πόνων, χαὶ 
συναίσθησις τῶν θείων ἀγαθῶν, καὶ χοινωνία τῆς 
πατριχῇς πολιτείας, Τοσαῦτα περὶ ἀρετῆς xai 
ἀληθείας προειπών, καὶ τὰ μὲν τῆς ἀρετῆς παραγγέλ- 
^ ^ , , 
ματα εἰς τὸν νυκτερινὸν σύλλογον περατώσας, τὰς δὲ 
τῆς ἀληθείας ἐλπίδας ἕως τῆς ἀκέσεως χαὶ σωτηρίας 
τῆς ψυχῆς δρίσας, ἐπάγει τὰ περὶ τῆς τοῦ αὐγοειδοῦς 
χαθαρότητος πτερωτιχῆς , τρίτον τι φιλοσοφίας γένος 
ἐπισυνάπτων τοῖς προειρημένοις. 


qui per se ad malorum liberationem prompti sunt 
et oculos suos ad id quod ostenditur contemplan- 
dum et excipiendum intendunt. Ergo non ipse in 
causa est, cur non omnibus ostendat, sed ii qui 
vicina bona neque vident neque audiunt ideoque 
voluntaria mala pati dicuntur. Culpa igitur ejus 
cst qui eligit; Deus autem malorum culpa vacat , 
efficiens, quantum in ipso est, ut bona semper 
omnibus praluceant , non ostendens vero semper 
omnibus, quoniam plurimorum oculi, quibus 
Lona proposita contemplari possent, clausi sunt 
et deorsum flectuntur in deterioribus occupati. 
Hujusmodi propositorum versuum explicatio et 
cum veritate ipsa et cum praecedentium versuum 
sensu congruit. Si enim Deus habet potestatem 
homines, etiam invitos, ad veritatem trahendi, cur 
eis damna ultro arcessita exprobramus? Cur vero 
litem non adducere, sed cedendo evitare suade- 
mus? aut cur casus adversos patienter ferre et 
remedia quarere eos jubemus? via enim illa, 
qua per disciplinam ad virtutem ducit , ab illis 
prorsus intercluditur qui liberum arbitrium tol- 
lunt, Neque enim opus foret nos laborare et me- 
ditari et ammare bona, si Dei proprium esset nos 
vitiorum immunes servare virtutibusque implere, 


nihil ex nobis conferentes. Atqui sic malorum 
facinorum, qux vulgo patrant homines, culpa 
Deo attribuenda esset. Quodsi Deus malorum 
auctor non est, quemadmodum et dicitur et revera 
est, apparet istius a bonis defectionis culpam in 
nobis esse, quod quum illa prasto sint atque in 
nobis secundum insitas notiones posita, neque 
videmus neque audimus. Cacitatis vero hujus ae 
surditatis causa est perniciosa ista contentio, 
voluntaria noxa, quam non debemus provocando 
augere, sed cedendo vitare, et malorum libera- 
tionem discere et reditum ad Deum reperire. Ita 
enim ex divina illuminatione et spectatione nostra 
cum ea concurrente fit demonstratio. Hujus vero 
demonstrationis effectus sunt animi sanatio atque 
srumnarum, quas hic toleramus, liberatio et 
divinorum bonorum sensus paternzque vivendi 
rationis consortium, His igitur omnibus de vir- 
tute et veritate praemissis ac virtutis praeceptis in . 
nocturno colloquio finitis, veritatis autem spe 
usque ad sanationem et salutem animi perducta, 
ea adjicit quae ad lucidi corporis castimoniam 
alas addentem pertinent, tertium quoddam phi- 
losophiee genus superioribus adjungens. 


418 
XXVI. 671—609. Ἵ 


Ἀλλ᾽ εἴργου βρωτῶν, ὧν εἴπομεν, ἔν τε χαθαρμοῖς, 
ἔν τε λύσει ψυχῆς χρίνων, καὶ φράζευ ἕκαστα, 
ἡνίοχον γνώμην στήσας καθύπερθεν ἀρίστην. 


Ἡ λογικὴ οὐσία συμφυὲς ἔχουσα σῶμα παρὰ τοῦ 
δημιουργοῦ εἰς τὸ εἶναι παρῆλθεν, ὡς μήτε τὸ σῶμα εἰ- 
ναι αὐτήν, μήτε ἄνευ σώματος" ἀλλ᾽ αὐτὴν μὲν ἀσώ- 
ματον, ἀποπερατοῦσθαι δὲ εἰς σῶμα τὸ ὅλον αὐτῆς εἷ- 
δος. Οἷον γὰρ ἐπὶ τῶν ἄστρων, τὸ μὲν ἄνω αὐτῶν 
ἀσώματος οὐσία, τὸ δὲ χάτω, σωματική" xal ἔστιν 
ἥλιος τὸ ὅλον τὸ ἐξ ἀσωμάτου xal σώματος, οὐ ποτὲ 
διεστώτων, εἶτα συνελθόντων (οὕτω γὰρ ἂν χαὶ 
διέστη πάλιν), ἀλλ᾽ ἅμα συνδεδημιουργημένων, καὶ 
ἐν τάξει συμπεφυχότων, ὡς τὸ μὲν ἡγούμενον εἶναι, τὸ 
δὲ ἑπόμενον. Οὕτως ἔχεϊ καὶ ἐπὶ τῶν ἐφεξῆς λογικῶν 
γενῶν, τοῦ τε ἡρωϊκοῦ, xal τοῦ ἀνθρωπίνου" xoi ἔ- 
στιν ἕχαστος ἥρως ψυχὴ λογικὴ μετὰ φωτεινοῦ σώμα- 
«0c xal 6 ἄνθρωπος ὁμοίως ψυχὴ λογικὴ μετὰ συμφυοῦς 
ἀθανάτου σώματος. Καὶ τοῦτο τῶν Πυθαγορείων ἦν 
δόγμα, δ᾽ δὴ Πλάτων ὕστερον ἐξέφηνεν, ἀπειχάσας 
ξυμφύτῳ δυνάμει ὑποπτέρου ζεύγους τε xol ἡνιόχου 
πᾶσαν θείαν τε καὶ ἀνθρωπίνην ψυχήν. Δεῖ οὖν πρὸς 
μὲν τελείωσιν τῆς ψυχῆς ἀληθείας uiv xol ἀρετῆς" 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


πρὸς δὲ κάθαρσιν τοῦ αὐγοειδοῦς ἡμῶν σώματος, 


τῆς τῶν ὑλιχῶν μολυσμῶν ἀποθέσεως, καὶ τῶν ἱερῶν. 


χαθαρμῶν παραλήψεως, καὶ τῆς ἐπεγειρούσης ἡμᾶς 
πρὸς τὴν ἐντεῦθεν ἀνάπτησιν θεοσυνδέτου ἀλχῆς. Περὶ 
ὧν οἱ προχείμενοι στίχοι διδάσχουσι, τὰ μὲν' περιττὰ 
μολύσματα τῆς ὕλης περικόπτοντες διὰ τοῦ) εἴργον 
βρωτῶν ὧν εἴπομεν" τὴν δὲ ἱερὼν χάθαρσιν 
xal τὴν θεοτύνδετον ἀλκὴν ἐντιθέντες δι᾿ ὧν ἠνίξαντο 
οὑτωσὶ λέγοντες, ἔν τε χαθα ρμοῖς, ἔν τε λύσει 
ψυχῆς κρίνων" καὶ τὸ ὅλον εἶδος τῆς ἀνθρωπίνης 
οὐσίας ὁλόκληρον ἡμῖν ἀποδεδώκασι δι᾽ ὧν ἐπήγαγον, 
ἡνίοχον γνώμην στήσας Χαθύπερθεν ἀρί- 
στην. Τοῦτο γὰρ καὶ τὴν ὅλην οὐσίαν τοῦ ἀνθρώπου 
παρέστησε, xal τὴν τάξιν τῶν ἐν αὐτῷ μερῶν διεστεί- 
λατο, ὅτι τὸ μὲν χριτιχόν, ὡς ἧνι οχοῦ v: τὸ δὲ 
ἑπόμενον, ὡς ἡ vto 00 μενον. Ταῦτα γάρ ἐστιν ἐκ τῶν 
προχειμένων ἐπῶν διδαχθῆναι τὸν τῶν Πυθαγορείων 
συμθόλων μὴ ἀνήχοον, ὅτι δεῖ σὺν τῇ ἀσχήσει τῆς ἀρε- 
τῆς, xod τῇ ἀναλήψει τῆς ἀληθείας, xat καθαρότητος 
ἐπιμέλειαν ποιεῖσθαι τῆς περὶ τὸ αὐγοειδὲς ἡμῶν σῶμα, 
ὃ χαὶ ψυχῆς λεπτὸν ὄχημα οἱ χρησμοὶ καλοῦσι. Δια- 
τείνει δὲ αὕτη fj κάθαρσις ἕως σιτίων xal ποτῶν. 
χαὶ τῆς ὅλης διαίτης τοῦ θνητοῦ ἡμῶν σώματος, ἐν 
ᾧ τὸ αὐγοειδὲς ἔγχειται προσπνέον τῷ ἀψύχῳ σώματι 


XXVI. 61---69. 


Abstine vero cibis iis quos diximus , cum in lustratio- 


[nibus , 
tum in purgatione animi judicium adhibens : et con- 


[sidera singula , 

ratione , optima rectrice , superiori in loco constituta. 
Natura intelligens cui corpus adbzret ita a 
mundi procreatore producta est, ut illa neque 
corpus sit, nec sine corpore, sed ipsa quidem in- 
corporea sit, in corpus autem tota ejus forma 
desinat. Ut enim in astris id, quod superius est, 
substantia est incorporea, quod autem inferius 
corporea; et sol totus ex incorporeo et corpore 
constat, non aliquando separatis, deinde con- 
junctis (ita enim rursus etiam disjungi possent), 
sed simul conditis atque eo ordine consociatis , 
ut alterum ducat, alterum sequatur : ita quo- 
que res se habet in generibus ratione preditis, 
qua ordine proxima sunt, heroico et humano ; 
quilibet enim heros est animus rationalis lucido 
corpori conjunctus, atque homo similiter est 
animus rationalis cui corpus immortale adhz- 
ret. Atque hoc erat Pythagoreorum dogma, 
quod Plato sane postea evulgavit, divinum 
omnem et humanum animum consociate poten- 
[185 alati currus atque aurigee comparans. Nobis 
igitur ad animum perficiendum veritate et virtute 
opus est, ad lucidi autem corporis nostri purifi- 
cationem depositis terrenae materi: inquinamen- 


tis et assumtis sacris lustrationibus et vi divinitus 
addita, qua ad superiores regiones hinc celeri 


volatu petendas excitemur, De quibus propositi - 


versus quadam tradunt, supervacanea materie 
inquinamenta circumcidentes his verbis : abstine 
cibis iis quos diximus , sacram vero purificationem 
et vim divinitus adjectam dantes paulo obscurio- 
re dicto, cum in lustrationibus, tum in purgatione 
animi judicium adhibens; totam. autem humane 
nature formam plene perfecteque expressam 
nobis exhibuerunt iis quae subjuncta sunt, ratio- 
nem, optimam rectricem , superiori in loco con- 
stituens. Hoc enim et totam hominis naturam 
ostendit et partium ejus ordinem distincte docuit; 
quippe judicandi facultatem esse rectricis instar, 
sequentem vero partem velut regi. Hzc enim ex 
propositis versibus ei discere licet qui signorum 
Pythagoricorum non ignarus est, una cum vir- 
tutis exercitatione et veritatis studio castimoniae 
etiam lucidi corporis nostri curam esse haben- 
dam, quod et animi subtile vehiculum oracula 
vocant. Pertinet vero hac purificatio ad cibum 
quoque et ad potum ceterumque victum mortalis 
nostri corporis, in quo lucidum illud inest quod 
vitam inanimo corpori inspirat atque ejus com- 
pagem continet. Nam vita quzdam est corpus 
materiz expers viteque e materia constantis pa- 
rens, per quam mortale nostrum animal perfi- 
citur, ex vita rationis experte et materiali corpore 


IN AUREUM CARMEN. 


ζωήν, καὶ τὴν ἁρμυνίαν αὐτοῦ συνέχον. Ζωὴ γάρ τίς 
ἐστι τὸ düAov σῶμα, xol ζωῆς ἐνύλου γεννητικόν, δι᾽ 
ἧς τὸ θνητὸν ἡμῶν ζῷον συμπληροῦται, ἐχ τῆς ἀλόγου 
ζωῆς xot τοῦ ὑλικοῦ σώματος συγχείμενον , εἴδωλον ὃν 
τοῦ ἀνθρώπου, ὃς ἐκ λογικῆς οὐσίας καὶ σώματος ἀύ- 
λου συνέστηχεν. ᾿Επεὶ οὖν ἡμεῖς ὃ ἄνθρωπος, &v- 
θρώπου δὲ ταῦτα’ προσήχει διὰ πάντων μὲν xa- 
θήρα σθαι καὶ τελειωθῆναι , τὸν δὲ ἐπιδάλλοντα τρό- 
πον ἐφ᾽ ἑχάστης φύσεως τηρῆσαι. ἔστι γὰρ ἄλλη 
ἄλλου κάθα pete. Οἷον, ψυχῆς λογικῆς, κατὰ μὲν 
τὸ λογικόν, κάθαρσις ἐπιστημονικὴ ἀλήθεια" χατὰ 
δὲ τὸ δοξαστιχόν, ἢ βουλευτιχὴ ἀρετή, Θεωρεῖν γὰρ 
τὰ ἄνω πεφυχότες, xal τάττειν τὰ χάτω, ἀληθείας 
μὲν πρὸς ἐχεῖνα, πολιτικῇς δὲ ἀρετῆς πρὸς ταῦτα δεη- 
σόμεθα, ὅπως ἂν τῶν μὲν ἀϊδίων θεωρητιχοὶ γινώμεθα, 
τῶν δὲ ἐνδεχομένων πραχτιχοί, Κατ᾽ ἀμφότερα δὲ 
τοῖς θείοις ὅροις ἐμμένοντες τὸν τῆς ἀλογίας ἂν ἀποφύ-- 
γοιμεν χλύδωνα. ᾿Ἀπὸ ταύτης γὰρ δεϊχαθήρασθαι 
τὴν λογικὴν ἡμῶν οὐσίαν, ἐπειδὴ χαὶ ταύτη προσῆλθεν 
ἐν τὴ εἰς γένεσιν νεύσει. ᾿Ἀλλὰ δὴ καὶ τῷ αὐγοειδεῖ 
ἡμῶν σώματι προσέφυ σῶμα θνητόν' ὅμως καθαρεῦσαι 
δεῖ xal τούτου, xal τῆς πρὸς αὐτὸ συμπαθείας ἀπαλλα- 
γῆναι, Λείπεται δὴ οὖν 4j τοῦ ψυχικοῦ σώματος 


419 


χάθαρσις, ἣν ποιήσασθαι δεῖ τοῖς ἱεροῖς ἑπόμενον 
θεσμοῖς; καὶ ταῖς τῶν ἱερῶν τέχναις. Σωματιχωτέρα 

í πως αὕτη $ κάθαρσις" διὸ xal ὑλῶν ἐφάπτεται 
παντοδαπῶν; θεραπεύουσα παντοίως χαὶ μεταπεί- 
θουσα δραστηρίως τὸ ζωτιχὸν τοῦτο σῶμα χωρισθῆνα! 
τῆς ὕλης, xol ἀναπτῆναι πρὸς τὸν αἰθέριον τόπον, 
ὅπου τὴν κατάταξιν ἔχειν αὐτῷ εὐδαιμονία ἦν πρώτη. 
Πάντα δὲ τὰ περὶ τοῦτο δρώμενα, ἐὰν θεοπρεπῶς χαὶ 


| μὴ ἀγυρτιχῶς γίνηται, συνεπόμενα τοῖς τῆς ἀρετῆς xat 


ἀληθείας χανόσιν εὑρίσχεται. Αἵ γὰρ τῆς λογικῆς ψυ- 
χῆς καθάρσεις χαὶ τοῦ αὐγοειδοῦς ὀχήματος προμη- 
θοῦνται, ὅπως ἂν αὐταῖς ὑπόπτερον καὶ τοῦτο γενόμε- 
vov μὴ ἐμποδὼν ἵστηται πρὸς τὴν ἄνω πορείαν. Πτε- 
goguta δὲ αὐτοῦ ἀρίστη, ἣ χατὰ μικρὸν μελέτη τῆς 
τῶν περιγείων ἀποστάσεως, xai ὃ πρὸς τὴν ἀὐλίαν 
ἐθισμός, xa ἣ ἀπόθεσις ὧν ἂν ἐπλήσθη βολυσμῶν ἐχ 
τῆς πρὸς τὸ ὑλικὸν σῶμα συζεύξεως. Διὰ γὰρ τούτων 
ἀναδιώσχεται τρόπον τινά, xal συλλέγεται, καὶ θείου 
πληροῦται τόνου, καὶ τῇ νοερᾷ τελειότητι τῆς ψυχῆς 
συνάπτεται. τί οὖν ἣ ἐνίων βρωμάτων ἀποχὴ πρὸς 
ταῦτα cuu 6d) Aotto ἄν; τοῖς ἐθιζομένοις ἀπὸ πάντων 
χωρίζεσθαι τῶν θνητῶν, τὸ τινῶν ἐντεῦθεν ἤδη, παν- 
τελῶς ἀποσχέσθαι, xot μάλιστα τῶν γλυχυθυμούντων, 


compositum, qua ipsius hominis imago est e 
natura intelligenti et corpore materia vacuo 
conflati. Quum igitur nos simus homo, hominis 
autem hec sint, in omnibus pur;ficari et perfici 
debemus , modum vero unicuique natura conve- 
nientem servare, Est enim alia alius purificatio, 
Velut animi rationalis in parte rationis usum 
flagitante purifícatio est litterarum veritas, in 
illa, qua opinandi vi przedita est, virtus deli- 
berativa. Quum enim ita comparata sit natura 
nostra, ut superiora contemplemur, regamus 
autem inferiora, veritate nobis ad illa, civili 
autem virtute ad hzc opus erit, ut et res zeternas 
contemplari et eas quae usu veniunt peragere 
possimus. In utrisque auten divinas regulas ob- 
servando insaniz aestum effugiamus. Ab hac enim 
natura nostra mentis compos liberanda est , quo- 
niam et huic se adjunxit, quum in bunc mundum 
descendit, Atqui lucido etiam corpori nostro 
adhaeret corpus mortale, sed tamen et ab hoc 
purum esse oportet atque a natura ejus conve- 
nientia et conjunctione liberum. Restat igitur 
corporis animalis pzrificatio, qua secundum 
sacras leges et sacrorum artes fieri debet. Sed 
corporea magis haec purificatio est; unde omnis 
generis materiam attingit varia vitali huic cor- 
pori remedia adhibens et efficaciter illud addu- 
cens, ut a materia separetur et in zthereum 
locum subvolet, ubi sedem habere prima felici- 
tate. fruenti dont Quecunque autem circa 


hoc aguntur, si ritu ad divinum honorem accom- 
modato, non autem przstigiatorum more fiant, 
virtutis ac veritatis regulis convenientia repe- 
riuntur. Namque animi rationé prediti purifi- 
cationes lucido etiam vehiculo prospiciunt, 
ut hoc quoque earum ope pennis instructum 
illius iter ad loca superiora susceptum ne impe- 
diat. Optime autem ejus penna renascentur, ad- 
hibita cura, ut a terrestribus rebus paulatim 
abscedat et semotis a materia assuescat et inqui- 
namenta ex adjuncto materiali corpore forte 
contracta deponat. Etenim his reviviscit quodam- 
modo et se colligit et divino vigore impletur 
atque intellectuali animi perfectioni conjungitur. 
Quid igitur ciborum quorundam abstinentia ad 
hzc conferat? lis qui ab omnibus rebus morta- 
libus separari assuescunt plena quorundam ci- 
borum, imprimis animo gratorum et mortale 
corpus in mundum detrudentium jam dehinc ab- 
stinentia profuerit ad purifícationem. Quamobrem 
et in symbolicis praeceptis nonnullorum absti- 
nentia studiosis imperabatur, sensum quidem 
primarium habens latiorem et magis generalem, 
deinde vero etiam a particulari ista re arcens, 
cujuscunque mentionem facit ; verbi gratia, azi- 
mantis vuleam ne comedas, Quod quidem ita di- 
ctum ab una quadam re terrestri eaque minima 
nos avertit. Sin autem profundos Pythagoricae 
mentis sensus introspicias, omnium rerum crea- 
tarum abstinentiam ex uno quodam exemplo 


480 
xoi χατατεινόντων εἷς γένεσιν τὸ θνητὸν σῶμα, πρὸ 
ὁδοῦ ἂν γένοιτο εἰς χάθαρσιν. Διὸ xal ἐν τοῖς 
συμδολικοῖς παραγγέλμασιν ἐπετάττετό τινων ἀποχή, 
μείζονα μὲν καὶ καθολικώτερον ἔχουσα τὸν προηγούμε- 
γον νοῦν, ἑπομένως δὲ xal τοῦ μερικοῦ τούτου ἀπείρ- 
ουσα, οὗ ἂν τὴν μνήμην ἑχάστοτε ποιῆται" οἷον, 
μήτραν ζῴου μὴ ἐσθίειν. Τοῦτο δὲ οὑτωσὶ λεγόμενον 
ἑνός τινος ἀφίστησιν ἡμᾶς τῶν περὶ γῆν, καὶ τούτου 
συιχροτάτου. ᾿Εὰν δὲ εἰς τὸ πολύνουν τῆς Πυθαγο- 
ριχῆς βαθύτητος ἀπίδης, τὴν ὅλης τῆς γενέσεως ἀπο- 
χὴν δι᾿ ἑνός τινος παραδείγματος διδαχθήσῃ" xo ὡς ἐν 
βρώμασι τοῦτο οὐ προσοισόμεθα, οὕτως ἐν τοῖς τοῦ 
αὐγοειδοῦς καθαρσίοις τὸ ἀπὸ τούτου νοούμενον ἐπιτη- 
δεύσομεν. Ὁμοίως δὲ xal τὸ καρδίαν μὴ ἐσθίειν, 
προηγουμένως μὲν εἰς τὴν τοῦ θυμικοῦ χατάστασιν μὴ 
ἰέναι λέγει" xx ἐπαχολούθησιν δέ, καὶ τὴν τούτου τοῦ 
μέρους ἀποχὴν εἰσηγεῖται. Κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν λόγον, 
χαὶ τὸ θνησιμαίων ἀπέχεσθαι δεῖν θεωρήσομεν τὸ μὲν 
ὅλον τῆς θνητῆς φύσεως ἀπείργειν ἡμᾶς, ἤδη δὲ χαὶ 
τῆς τῶν ἀθύτων καὶ ἀνιέρων σαρχῶν μεταλήψεως. 
Δίκαιον γὰρ τῶν συμθολικῶν νουθετήσεων x«l τὸ προ- 
φαινόμενον φυλάττειν, xal τὸ εἴσω νοούμενον. Ἔχ 
γὰρ τῆς συνεχοῦς τοῦ φαινομένου τηρήσεως ἣ τῶν μει- 
ζόνων μελετᾶται χατόρθωσις. Οὕτως οὖν xal νῦν 
ἀκουσόμεθα, ὡς διὰ βραχυτάτου τοῦ λόγου, μεγίστων 
ἔργων ἀρχὰς fiiv ἐνδιδόντος τοῦ ἔπους. Εἴργου 
γάρ φησι βρωμάτων, ὃ ταυτόν ἐστι τῷ, ἀπέχου 
φθαρτῶν σωμάτων, ᾿Κπεὶ δὲ οὐ πάντων νῦν ἀπέχε- 


| 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


σθαι δυνατόν, ἐπάγει ὧν εἴπομεν. ὶ 


τούτων εἴρηται ὑποδείχνυσιν, ἔν τε χαθαρμοῖς, 
ἔν τε λύσει ψυχῆς" ἵν’ f$ ἀποχὴ τῶν τρο- 
φῶν τῆς διαυγείας τοῦ σωματικοῦ ὀχήματος ἐπι- 
μέλειαν ποιῆται πρέπουσαν τῇ χαθατιρομένη tyu- 
4i καὶ ἀπολυομέν ἡ τῶν ὑλικῶν χατοχῶν, Τῇ δὲ 
τοιαύτῃ ἐπιτηδεύσει τὸν χριτιχὸν ἐπέστη σε λογ - 
σμόν, τὸν δυνάμενον τὴν τοῦ αὐγοειδοῦς θεραπείαν τῇ χα- 
θαρότητι τῆς ψυχῆς σύμφωνον ἀποδοῦναι. Διὸ xal 
ἡνίοχον γνώ μὴν αὐτὸν προσηγόρευσεν, ὡς ἐρεστάναι 
πεφυχότα τῇ τοῦ ὀχήματος εὐταξίᾳ, Γνώμην μέν, 
ὅτι λογικῆς Ψυχῆς δύναμις ἦν" ἡνίοχον δέ, ὅτι ἐφα- 
πτομένη χαὶ ἐπιστατοῦσα τοῦ σώματος. Τὸ δὲ δρατιχὸν 
ὄμμα ὑπὲρ τὸν ἡ νίοχ ον τέταχται." Εἰ γὰρ xat μία Ψψυ- 
χή, ἀλλ᾽ ὄμματι μὲν οἷον θεωρεῖ τὸ τῆς ἀληθείας πεδίον" 
τῇ δὲ ἀναλόγῳ πρὸς χεῖρα δυνάμει τὸ συμφυὲς σῶμα 
κατέχει, xai πρὸς ἑαυτὴν ἐπιστρέφει, ἵν᾿ ὅλη πρὸς τὸ 
θεῖον ἴδη, καὶ τὴν θείαν ὁμοίωσιν χτήσηται. Καὶ ὃ μὲν 
καθόλου τῆς ἀποχῆς τόπος τοιοῦτος, χαὶ τοσούτων ἀγα-- 
θῶν στοχαζόμενος" τὰ δὲ ἐπὶ μέρους ἐν τοῖς ἱεροῖς 
ἀποφθέγμασιν ἐν ἀποῤῥήτῳ παρεδίδοτο' ὧν ἕκαστον el 
xal μερικὴν ἀποχὴν εἰσηγεῖτο, οἷον, κυάμων μὲν ἐν 


σπέρμασι, θνησειδίων δὲ ἐν ζῴοις, καὶ τούτων κατὰ, 


γένος, ὡς ἐπὶ ἰχθύων τὸ ἐρυθρίνου ἀπέχεσθαι, καὶ ἐν 

χερσαίοις ἄλλου, καὶ ἑτέρου τινὸς ἐν πτηνοῖς, xai τὸ 

τελευταῖον, μέρη τινὰ ζῴων ἀπηγόρευεν, οἷόν" χεφαλὴν 
2 , ^Y , M , , 

μὴ ἐσθίειν, μηδὲ καρδίαν: ὅμως xal ἐν ἑκάστῳ τούτων 

τὴν τελειότητα τῆς χαθάρσεως ἐναπετυπόῦτο ὃ λόγος" 


disces; et quemadmodum hoc in cibis non come- 
demus, sic in lucidi corporis lustrationibus id 
quod ea re significatur observabimus. Similiter 
vero et illud, cor ne comedas, praecipue quidem 
nos, ne iracundia indulgeamus , admonet, deinde 
autem ut ab hoc etiam membro abstineamus pre- 
cipit. Pari autem ratione videbimus et illud, a 
carnibus morticinis abstinendum, nos omnino a 
mortali natura arcere , jam vero et a comedendis 
carnibus ad sacrificia minime aptis et profanis, 
In symbolicis enim praeceptis et id observari 
oportet quod aperte dicitur et quod tecte signifi- 
catur. Namque assidua ejus quod apparet obser- 
vatione ad majora etiam rite peragenda przpa- 
ramur. Sic igitur et nunc intelligemus carmen, 
ut quod verbis paucissimis maximorum operum 
principia nobis tradat. Dicit enim , abstine cibis, 
quod idem est ac si dicatur, a corporibus cor- 
ruptioni obnoxiis abstine. At quum ab omnibus 
nunc abstinere non possimus, subjungit, quos 
diximus. Atque ubi de his dictum sit ostendit , 
cum in. lustrationibus , tum in purgatione animi , 
ut ciborum abstinentia corporei vehiculi splen- 
dorem δὰ curet diligentià, quz animo purificato 
et materialibus impedimentis so/uto conveniat. 


Hujusmodi autem studio rationem judicem prae- 
fecit, quae lucidi corporis curam animi puritati 
congruentem reddere possit. Quapropter et re- 
ctricem mentem eam appellavit, quippe quz a na- 
turà comparata sit ad vehiculum rite guber- 
nandum : entem quidem, quia rationalis 
facultas est, rectricem autem , quod corpori mo- 
deretur et praesit. Ceterum oculus accurate 
prospectans rectrici superpositus est. Quamvis 
enim animus unus sit, oculo tamen velut con- 
templatur veritatis campum , ea vero facultate 
qua manus instar est corpus consociatum cohibet 
atque ad se convertit, ut totus Deum intueatur 
divinamque similitudinem adipiscatur. Generalis 
igitur abstinentia: forma hujusmodi est tantaque 
bona petit : singulze autem ejus partes in sacris 
sententiis secreto tradebantur; quarum etsi suam 
quzeque et particularem abstinentiam suadebat, 
velut fabarum in seminibus, cadaverum in ani- 
malibus , atque in his secundum genera, velut in 
piscibus rubellionis abstinentiam atque in ter- 
restribus alius et alius cujusdam in avibus, de 

niqueet partes aliquas animalium comedi vetabat, 
ut caput et cor : tamen in his etiam singulis pu- 
rificationis perfectionem sermo expressit , hujus 


Καὶ ποῦ περὶ. 


i 
Ξ 
M 


cdd Ln ρον θεν κακὰ 23, ἜΝ τ " " 
TROU RE Ea oT ATP EHE INR T TSSTRR ONCE NEC APR CN 
: (c 5 " ἊΨ 


. 


. 


διὰ μέν τινας φυσιχὰς ἰδιότητας τόδε ἢ τόδε εἰς σωμα- 
τικὴν ἀποχὴν χατατάξας, δι᾽ ἑχάστου δὲ τῆς θνητῆς 
προσπαθείας χάθαρσιν εἰσηγούμενος, xai ἐθίζων διὰ 
πάντων εἰς ἑαυτὸν ἐπιστραφῆναι τὸν ἄνθρωπον, καὶ τοῦ 
μὲν τῆς γενέσεως xal φθορᾶς τόπου ἐξαναδῦναι, πρὸς 
δὲ τὸ Ἠλύσιον πεδίον καὶ Αἰθέρα τὸν ἐλεύθερον μετοι- 
χίσασθαι. ᾿Επειδὴ δὲ ἐν τάξει τὴν ἐπίδοσιν τῆς ἀπο- 
"ἧς ἐποιοῦντο, διὰ τοῦτο xol μαχόμενα, ὡς ἂν οἴη- 
θείη τις, εὑρίσχεται παρ᾽ αὐτοῖς cóu6ohx. Τῷ γὰρ 
Ζῴων ἀπέχεσθαι τὸ Καρδίας ἀπέχεσθαι ἐναντίον" εἰ 
μή πού τις τὸ μὲν Καρδίας ἀπέχου, τοῖς ἀρχομένοις 
παρηγγέλθαι λέγοι, τὸ δὲ ζῴων, τοῖς ἤδη τελείοις. 

Περιττὴ ἡὰρ ἣ κατὰ μέρος ἀποχή, οἷς τὸ ὅλον ζῷον ἀπη- 
γορεύετο. Διὸ οὐ παρέργως προσέχειν δεῖ τῇ χάξει τῆς 

ἀναδάσεως, ἣν ἐμφαίνει τὰ ἔπη. Εἴργου γάρ, φησί, 
βρωμάτων’ εἶτα, ὥς ἐρωτῶντός τίνος, ποίων ; ἀπε- 
χρίνατο, ὧν εἴπομεν. Καὶ πάλιν, ὡς πρὸς διύτέραν 
πεῦσιν ζητοῦσαν, ποῦ εἶπον πξερὶ τούτων οἵ Πυθαγό- 
petot, xal ἐν ποίαις μαθημάτων παραδόσεσιν ἀποχὰς 
βρωμάτων συνέφηναν; ἐπήγαγεν, £v ve καθαρμοῖς ἔν 
τε λύσει ψυχῆς" ὡς τῶν μὲν καθαρμῶν προη- 
γουμένων, τῆς δὲ λύσεως ἐπαχολουθούσης. Καθαρ- 
μοὶ δὲ λογικῆς ψυχῆ ς εἶσιν αἱ μαθηματικαὶ ἐπιστῇ- 
μαι, καὶ ἀναγωγὸς λύσις ἣ διαλεχτικὴ τῶν ὄντων ἐπο- 


ἽΝ AUREUM CARMEN. 


481 


Διὸ xoi ἑνικῶς ἀπήγγελται, ἔν τε λύσει 
ψυχῆς" ὅτι εἰς μίαν ἐπιστήμην αὕτη τελεῖ, τῆς μαθη- 
patus πλῆθος ἐπιστηυῶν περιεχούσης. Τοῖς οὖν. 
ἐπὶ ψυχῆς εἰς χάθαρσιν καὶ ἀπόλυσιν οἰχείως 
παρειλημμένοις δεῖ τὰ ἀναλογοῦντα xal ἐπὶ τοῦ αὐ- 
γοειδοῦς TNT: Οὐχοῦν τοῖς τε μαθηματιχοῖς 
χαθαρμοῖς τοὺς τελεστιχοὺς συνεισιέναι, xol τῇ 
διαλεχτιχῇ λύσει τὴν ba ciet ἀναγωγὴν συνέπε- 
σθαι ἀνάγχη. 'TaUca γὰρ ἰδίως χαθαίροντα χαὶ 
τελειοῦντα τὸ πνευματιχὸν ὄχημα τῆς λογικῆς, ψυ- 
X6, τῆς μὲν ὑλικῆς ἀζωΐας αὐτὸ χωρίζει, πρὸς δὲ 

τὴν τῶν χαθαρῶν πνευμάτων συνουσίαν ἐπιτηδείως 
ἔχειν παρασκευάζει. Μὴ καθαρῷ γὰρ χαθαροῦ ἐφά- 
πτεσθαι οὐχ ἔστι θέμις. Ὥσπερ, οὖν τὴν ψυχὴν ἐ ἐπι- 
evum xoi ἀρετῇ προσήκει χοσμῆσαι, ὅπως ἂν τοῖς 
ἀεὶ τοιούτοις συνεῖναι δύνηται’ οὕτω xal τὸ αὐγοειδὲς 
χαθαρὸν xai ἄϊλον δεῖ παρασχευάσαι, ἵνα τὴν τῶν 
αἰθερίων σωμάτων ἀνάσχηται χοινωνίαν. Δι’ δμοιό- 
"WROG γὰρ πάντα φιλεῖ πρὸς ἄλληλα συνάπτεσθαι, τῇ 
δὲ ἀνομοιότητι. χαὶ τὰ ἐγγὺς ὄντα τοῖς τόποις χωρίζε- 
ται. Τοῦτο τῆς τελειοτάτης φιλοσοφίας τὸ μέτρον οἵ 
Πυθαγόρειοι παρέδοσαν, πρὸς τὴν ὅλου τοῦ ἀνθρώπου 
τελειότητα οἰχεῖον xal σύμμετρον. ῳὉ γὰρ ψυχῆς 
μόνης ἐπιμέλειαν ποιούμενος, τοῦ δὲ σώματος ἀμελῶν, 


πτεία. 


vel illius propter proprietates quasdam naturales 
corpoream abstinentiam ordine constituens, sin- 
gulis autem mortalium affectionum purificatio- 
nem docens et omnibus hominem adducens, ut 
ad'se convertatur atque e loco generationis et 
corruptionis emergens ad campum Elysium libe- 
rumque zetherem commigret, At quum illi certo 
ordine abstinentiz: progressum facerent, non- 
nulla eorum symbola inter se, quemadmodum 
quis existimet , pugnantia etiam inveniuntur. 
Namque animalium abstinentia contraria est 
cordis abstinentiz, nisi quis forte dicit a corde 
abstine incipientibus injunctum fuisse, illud 
autem , ab animalibus, jam perfectis. Ilis enim 
supervacanea erat partium abstinentia , quibus 
totum animal interdicebatur. Quare diligenter 
animus attendendus est ad ordinem ascensus, 
quem carmen indicat. Dicitenim, abstine a cibis , 
deinde tanquam interrogante aliquo, a quibus ? 
respondet αὐ iis quos diximus. Et rursus quasi 
iterum quaratur, ubi de his locuti sint Pythago- 
rei et in quibus disciplinis tradendis ciborum 
abstinentiam simul monstraverint, adjicit, ἐκ 
lustrationibus atque in animi purgatione, tanquam 
precedentibus lustrationibus animi purgatione 
subjuncta. 47zimi vero ratione praediti Zustratio- 
nes sunt artes mathematicze, atque in sublime 
evehens purgatio dialectica rerum inspectio. 
Quamobrem etiam singulariter prolatum est, 
Pun GnEo. 


atque in animi purgatione, quod ad unam disci- 
plinam hzc pertineat , quum mathematica multas 
artes complectatur. Illis ergo qua ad animi puri- 
ficationem et expiationem apte adhibita sunt si- 
milia de lucido etiam corpore praecipi oportet. 
Necesse igitur est Justrationibus mathematicis 
mysticas adjungi et dialecticze expiationis hiera- 
ticam animi elationem esse comitem. Hz:ec enim 
qua proprie spiritale animi rationalis vehiculum 
purificant et perficiunt, a materiali morte id se- 
parant atque ad purorum spirituum societatem 
idoneum reddunt. Impuro enim purum attingere 
nefas est. Quemadmodum igitur animus scientia 
et virtute ornari debet, ut cum iis qui semper 
tales sunt versari queat : sic et lucidum corpus 
purum et materie expers reddi oportet , ut zthe- 
reorum corporum consortionem ferat. Solent 
enim similitudine cuncta inter se conjungi ; dis- 
similitudine autem ea etiam, quz locis propinqua 
sünt, separantur. Hunc perfectissime philoso- 
phie modum ad totius hominis perfectionem 
aptum et accommodatum tradiderunt Pythagore;. 
llle enim, qui animi solius curam gerit, corpus 
autem negligit, non totum hominem purificat. 
Contra vero is qui neglecto animo corporis solum 
sibi agendam esse curam existimat, aut ejus 
cultum azimo per se non purificato conducere 
opinatur, in eodem versatur errore. Qui autem 
perpetua utriusque cura habita apte progreditur, 
51 


482 


οὐ τὸν ὅλον ἄνθρωπον χαθαίρει, Πάλιν δ᾽ αὖ 6 τοῦ 
σώματος οἰόμενος δεῖν ἐπιμελεῖσθαι χωρὶς τῆς Ψψυ- 
χῆἧς, ἢ τὰς τοῦ σώματος θεραπείας συντελέσειν τι τῇ 
ψυχῇ μηδὲν δι’ ἑαυτῆς χαθαιρομένῃ, τὸ αὐτὸ 
διαμαρτάνει. Ὁ δὲ δι᾽ ἀμφοτέρων οἰχείως προϊὼν ὅλος 
τελειοῦται, χαὶ χατὰ τοῦτο συνάπτεται τῇ τῶν ἱερῶν 
τέχνῃ ἣ φιλοσοφίχ, ὡς περὶ τὴν τοῦ αὐγοειδοῦς κάθαρ- 
σιν πραγματευομένη" ἣν εἰ χωρίσειας τοῦ φιλοσόφου νοῦ 
οὖχ ἔτι τὴν αὐτὴν δύναμιν ἔχουσαν εὑρήσεις. Καὶ γὰρ 
τῶν συμπληρούντων τὴν ἡμετέραν τελείωσιν τὰ μὲν ὃ 
φιλόσοφος νοῦς προεξεῦρε, τὰ δὲ fj τελεστικὴ ἐνέργεια 
συνεισήγαγε, τῷ φιλοσόφῳ νῷ ἑπομένη. Τελεστιχὴν δὲ 
ἐνέργειαν λέγω τὴν τοῦ αὐγοειδοὺς χαθαρτιχὴν 
δύναμιν, ἵνα τῆς ὅλης φιλοσοφίας τὸ μὲν θεωρητικὸν 
προηγῆται, ὡς νοῦς, τὸ δὲ πραχτικόν. ὡς δύναμις, 
ἕπηται. Τοῦ δὲ πραχτικοῦ δύο θῶμεν εἴδη, πολιτι- 
* M , Ν m , m e 2 , 
xbv xal τελεστιχόν" τὸ μὲν διὰ τῶν ἀρετῶν τῆς ἀλογίας 
ἀποχαθαῖρον ἡυᾶς, τὸ δὲ διὰ τῶν ἱερῶν μεθόδων τὰς 
ὑλικὰς φαντασίας ἀποτέμνον. Δεῖγμα δὲ οὐ μικρὸν 
τῆς μὲν πολιτικῆς φιλοσοφίας οἵ ἐν χοινῷ κείμενοι νό- 
- δὲ δὲ Led * - ^ , M 
μοι, τῆς δὲ τελεστικῆς τὰ τῶν πόλεων ἱερά. Καὶ 
» ^ &5 [5 , - , 
ἔστι τὸ μὲν ἀκρότατον τῆς ὅλης φιλοσοφίας 6 θεωρητι- 
χὸς νοῦς" μέσον δέ, ὃ πολιτικός" καὶ τρίτον, 6 τελεστι-- 
, m 1 , P ! , - 5 
Xóc' τοῦ μὲν πρώτου πρὸς τὰ δύο τὴν ὀφθαλμοῦ ἀνα- 
λογίαν ἀποσώζοντος" τῶν δὲ μετ᾽ αὐτὸ πρὸς ἐκεῖνο τὴν 


HIEROCLIS COMMENTARIUS 


χειρὸς καὶ ποδὸς ἀξίαν ἐχόντων’ πρὸς ἄλληλα δὲ πάντων 
συντεταγμένων, ὡς ἀτελὲς εἶναι ὁτιοῦν τούτων xol 
ἐγγὺς μάταιον, μὴ τῆς τῶν λοιπῶν συνεργείας : τυγχά- 
νον, Διὸ εἰς μίαν ἕνωσιν συνελθεῖν δεῖ τὴν τῆς ἀλη- 
θείας εὑρετικὴν ἐπιστήμην, καὶ τὴν ἀρετῆς προθλητι- 
κὴν δύναμιν, καὶ τὴν καθαρότητος ἀπεργαστιχήν, ἵνα 
σύμφωνον. τῷ ἡγουμένῳ τῷ τὸ πολιτιχὸν ἔργον ἀποτε- 
λῆται, καὶ τούτοις ἀμφοτέροις ; ὁμολογούμενον τὸ ἱερὸν 
ἔργον ἀποφαίνηται. Τοῦτο τῆς Πυθαγοριχῆς ἀγωγῆς 
τὸ πέρας, ὅλους δι᾿ ὅλων ὑποπτέρους γενέσθαι : πρὸς τὴν 
τῶν θείων ἀγαθῶν μετάληψιν, ἵν᾿ ὅταν 6 τοῦ θανάτου 
καιρὸς ἐνστῇ, καταλιπόντες ἐπὶ γῆς τὸ θνητὸν σῶμα, χαὶ 
τὴν τούτου φύσιν ἀποδυσάμενοι, πρὸς τὴν οὐρανίαν 
πορείαν ὦσιν εὔζωνοι οἵ τῶν φιλοσοφίας ἀγώνων ἀθλη- 
ταί᾽ τότε γὰρ xai τὴν ἀρχαίαν αὐτοῖς ἀποδίδοσθαι 
στάσιν, καὶ θεοποιεῖσθαι, ὅσον οἷόν τε ἀνθρώποις 
θεοὺς γενέσθαι, μηνύει 6 λόγος διὰ τῶν ἑξῆς. 


͵ 


XXVII. 70—71. 
Ἢν δ᾽ ἀπολείψας σῶμα ἐς αἰθέρ᾽ ἐλεύθερον ἔλθης., 
ἔσσεαι ἀθάνατος θεός, ἄμδροτος, οὐχ ἔτι θνητός. 
' Γοῦτο πέρας τῶν πόνων τὸ κάλλιστον. "l'oUto, ὡς 
Πλάτων φησίν, ὃ μέγας ἀγὼν xa ἐλπὶς ἣ μεγάλη. 
Τοῦτο φιλοσοφίας ὃ τελειότατος xapmóc, τοῦτο τῆς 


totus perficitur, eaque ratione philosophia cum 
sacrorum arte copulatur, quippe qua in lucidi 
corporis purificatione versetur; quam artem si 
a philosophica mente separaveris, non amplius 
eandem vim habere invenies. Ex iis enim que 
perfectionem nostram absolvunt, alia quidem 
philosophica mens prius invenit, alia autem 
mystica industria simul induxit, qua philoso- 
phicam mentem sequitur. Mysticam vero indu- 


striam voco lucidi corporis purificandi facultatem, . 


ut totius philosophiae pars contemplativa, tan- 
quam rnens, praeat, activa autem, tanquam 
facultas, sequatur. Caeterum active philosophie 
duas species ponamus, civilem et mysticam; 
. quarum illa virtutum ope nos a rationis et judicii 
inopia liberat, haec autem sacris artibus visa 
materialia pracidit. Ac civilis quidem philoso. 
phie non exiguum specimen leges sunt in repu- 
blica sancte, mystic: vero civitatum sacra. Est 
etiam totius tibiloso plis caput mens contempla- 
tiva, medium vero civilis, tertium denique ve- 
lut membrum mystica; quorum primum cum 
duobus illis comparatum oculi vice fungitur, 
illa autem sequentia cum primo collata manüs 
et pedis locum tenent : omnia vero ita inter se 
sunt conjuncta et ordinata , ut horum quidvis sit 
imperfectum ac propemodum inane, si reliquo- 
rum ope destituatur. Oportet igitur scientiam 


veritatis inventricem et facultatem virtutis pro- 
creatricem eamque, 4188 puritatis effectrix est, 
in unum coire, ut menti duci congruens reddatur 
civile opus et his ambobus consentaneum fiat 
opus sacrum. Hic Pythagoricz disciplinz finis 
est , ut philosophicorum certaminum athlete toti 
penitus alati fiant ad adipiscendam divinorum 
bonorum consortionem , ut quum mortis tempus 
advenerit, relicto in terra mortali corpore et 
exuta ejus natura ad ingrediendum coeleste iter 
rite accincti sint; tunc enim et in antiquum 
statum eos restitutum iri et deos fore, quoad 
homines dii fieri possunt, carmen in sequentibus 
declarat. 


XXVII. 70—71. 


Quodsi relicto corpore ad liberum atherem commi- 
[graveris , 

eris immortalis deus , incorruptus , neque amplius 
[morti obnoxius. 


Hic est laborum finis pulcherrimus, Hoc, ut 
ait Plato , magnum illud certamen et spes magna. 
Hic philosophize fructus perfectissimus : huc 
hieraticee οἱ mystice artis opus maximum 
spectat, ut eos qui iter supra descriptum fece- 
runt conciliatos ad verorum bonorum possessio- 
nem reducat, atque ab zrumnis hisce, tanquam 


—L gcn ic D 


ιερατικῆς x«l τελεστιχῇς τέχνης τὸ μέγιστον ἔργον, 
οἰχειῶσαι μὲν χαὶ ἀναγαγεῖν πρὸς τὰ ὄντως χαλά, 
ἀπολῦσαι δὲ τῶν τῇδε πόνων, ὡς ἔχ τινος καταγείου 
σπηλαίου τῆς ἐνύλου ζωῆς, xal ἀναγαγεῖν πρὸς τὰς 
αἰθερίους αὐγάς, xxl ταῖς μακάρων ἐνιδρῦσαι νήσοις, 
τοὺς διὰ τῶν προειρημένων ὁδεύσαντας. ᾿Γούτοις γὰρ 
χαὶ τὸ τῆς ἀποθεώσεως ἀπόχειται γέρας" ἐπειδὴ εἰς 
θεῶν γένος οὐ θέμις ἀφιχνεῖσθαι ἄλλῳ, ἢ τῷ χτησα- 
μένῳ ἀλήθειαν μὲν χαὶ ἀρετὴν ἐν ψυχῇ , χαθαρότητα 
δὲ ἐν τῷ πνευματιχῷ αὐτῆς ὀχήματι. Οὕτω γὰρ 
ὑγιής τε καὶ ὁλόχληρος γενόμενος εἰς τὸ τῆς ἀρχαίας 
ἕξεως εἶδος ἀποχαθίσταται, διὰ τῆς πρὸς τὸν ὀρθὸν 
λόγον ἑνώσεως ἀπολαδὼν ἑαυτόν, xol πάντα τὸν θεῖον 
χόσμον ἀναγνωρίσας, καὶ τὸν δημιουργὸν τουδὶ τοῦ 
παντός, χατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπῳ, ἐξευρών. Τοῦτο 
δὲ γενόμενος ὡς οἷόν τε μετὰ τὴν χάθαρσιν, ὃ ἀεί 
εἰσὶν οἱ μὴ εἰς γένεσιν πίπτειν πεφυχότες, ταῖς μὲν 
γνώσεσιν ἑνοῦται τῷ παντί, x«i πρὸς αὐτὸν ἀνάγεται 
τὸν θεόν" σῶμα δὲ συμφυὲς ἔχων, τόπου δεῖται εἰς χα- 
τάταξιν ἀστροειδῇ,, οἷον θέσιν ζητῶν. Πρέποι δ᾽ ἂν 
τῷ τοιούτῳ σώματι τόπος ὃ ὑπὸ σελήνην προσεχῶς, 
ὡς ὑπερέχων μὲν τῶν φθαρτῶν σωμάτων, ὑποδεδηχὼς 
δὲ τῶν οὐρανίων. ὃν αἰθέρα ἐλεύθερον ot Πυθα- 
γόρειοι καλοῦσιν: αἰθέρα μέν, ὡς ἄῦλον xol ἀΐδιον 
σῶμα" ἐλεύθερον δέ, ὡς ὑλικῶν παθημάτων χαθα- 


IN AUREUM CARMEN. 


483 


ρόν. Τί οὖν ὁ ἐχεῖσε ἐλθὼν ἔσται, ἢ τοῦτο, ὅ φησιν, ἔσ- 
σεαι ἀθάνατος θεός, ὡμοιωμένος τοῖς ἐν ἀρχῇ τῶν 
ἐπῶν λεχθεῖσιν ἀθανάτοις θεοῖς, οὐ φύσει ἀθάνατος 
θεός. Πῶς γὰρ τὸ ἀπὸ χρόνου τινὸς προχόψαν xai 
ἐπιδεδωχὸς εἰς ἀρετὴν καὶ ἀποθέωσιν τοῖς ἐξ ἀϊδίου 
τοιούτοις εἰς ταυτὸν ἄν ποτε χατασταίη; Δηλοῖ δὲ 
τοῦτο ἣ προσθήχη" τῷ γὰρ ἔσσεαι ἀθάνατος θεὸς 
ἐπήγαγεν, ἄμόροτος, οὐχ ἔτι θνητός" ἵνα xac 
ἀφαίρεσιν τοῦ βροτοῦ xal τοῦ θνητοῦ f, θεοποιΐα ἡμῶν 
^— , , ^N , ? [4 — 5 , 

γοῆται, ἅτε μὴ φύσει μηδὲ κατ᾽ οὐσίαν ἡμῖν ἐνυπάρ- 
χοόυσα, ἀλλ᾽ ἐκ προχοπῆς καὶ κατ᾽ ἐπίδοσιν ἐπιγενομένη. 
ὩὭς ἄλλο γένος εἶναι τοῦτο θεῶν, ἀθανάτων μὲν τῇ 
ἀνόδῳ, θνητῶν δὲ τῇ xa000 É δἰ καλῶν 

0, θνητῶν δὲ τῇ καθόδῳ γιγνομένων, οἱ xad τῶν 
ἀγαυῶν ἡρώων ἐξ ἀνάγχης ὑποδεθήχασιν, εἴπερ 
ἐχεῖνοι μὲν ἀεὶ νοοῦσι τὸν θεόν, οὗτοι δὲ χαὶ εἰς ἄγνοιαν 
αὐτοῦ ποτε πίπτουσιν. Οὐ γὰρ δὴ τὸ τρίτον γένος τε- 
λειωθὲν ἢ τοῦ μέσου γένοιτο ἂν κρεϊδτον, ἢ τῷ πρώτῳ 

, , m Ll , , 
ἴσον, ἀλλὰ μένον τρίτον ὁμοιοῦται τῷ πρώτῳ γένει 
ὑποτεταγμένον τῷ μέσῳ. 'H γὰρ χατὰ σγέσιν ἐν 
f P μέσῳ. 'H yàp κατὰ σχέσι 
^ , 

ἀνθρώποις ὁρωμένη πρὸς τοὺς οὐρανίους ὁμοιότης ἤδη 
προῦπάρχει τελειότερον xal προσφυέστερον τοῖς ἥρωϊ- 
χοῖς χαὶ μέσοις γένεσι. Καὶ οὕτω χοινὴ χαὶ μία 
πάντων τῶν λογικῶν γενῶν τελειότης θεωρεῖται ἣ πρὸς 
τὸν δημιουργὸν θεὸν ὁμοιότης. Αὕτη δὲ ἀεὶ μὲν xol 
ὡσαύτως ὑπάρχει τοῖς οὐρανίοις" ἀεὶ δὲ μόνον, οὐχ 


ex subterraneo quodam corporez vita specu li- 
beratos ad s:etheream lucem evehat atque in bea- 
torum insulis collocet. His enim praemii loco 
etiam relatio inter divos proposita est, quando- 
quidem nemini in deorum ordinem venire fas 
est, nisi ei, qui in animo veritatem et virtutem, 
in spiritali autem. ejus vehiculo puritatem ade- 
ptus sit. lta enim sanus et integer factus in an- 
tiqui habitás formam restituitur; quippe qui ad 
rectam se rationem applicans sese recollegerit et 
divinum universi ordinem recognoverit ipsum- 
que hujus universi parentem, quantum homo po- 
test, invenerit. Post purifícationem vero id quoad 
potest factus, quod ii semper sunt quorum ea 
est natura ut in hunc mundum decidere non 
possint, intelligentià cum universo conjungitur, 
et ad Deum ipsum evehitur : adhaerente autem 
corpore loco eget ad habitandum, talem deside- 
rans , in quo stella instar collocetur. Conveniat 
vero hujusmodi corpori locus ille qui luna 
proxime subjacet, quippe qui corporibus cor- 
ruptioni ebnoxiis superior sit, coelestibus autem 
inferior, quem Pythagorei liberum cetherem vo- 
cant, eetherem quidem , ut corpus materia expers 
atque zternum, Ziberum autem , ut a materiae af—- 
fectibus purum. Quid igitur is qui eo pervenerit 
aliud erit, quam quod dicit carmen , eris immor- 
talis deus ? iis similis factus qui carminis initio 


immortales dii dicti sunt, non natura imzmor- 
talis deus, Quo pacto enim quod a certo tempore 
profecit atque in virtute tantos fecit progressus, 
ut relationem inter divos consequeretur, eandem 
unquam sortiatur dignitatem, quz in iis est qui 
ab omni eeternitate tales fuerunt? Hoc autem id 
quod additur ostendit; verbis enim illis eris im- 
mortalis deus adjecit incorruptus, neque amplius 
morti obnoxius, ut eo quod caducum et mortale 
est sublato divinitas nobis tributa intelligatur, 
quippe quz nec natura nec substantia nobis insit, 
sed profectu et progressu nob:s accesserit; ut 
aliud hoc sit deorum genus, immortalium qui- 
dem ascensu, mortalium vero descensu, qui 
etiam heroibus illustribus necessario inferiores 
sunt, siquidem illi Deum semper intelligunt, hi 
autem in ejus ignorationem aliquando incidunt. 
Nequaquam enim tertium genus ad perfectionis 
fastigium evectum aut medio prestantius aut 
primo aequale fuerit, sed tertium adhuc manens 
et medio generi subjectum primo assimilatur. 
Nam quae in hominibus cernitur cum diis im- 
mortalibus ex habitu orta similitudo : ea perfe- 
ctior et convenientior jam prius est heroicis et 
mediis generibus. Sic communis et una omnium 
generum ratione prceditorum perfectio apparet 
eorum cum Deo rerum opifice similitudo. Hac 
semper atque eodem modo inest coelestibus , sem- 


al. 


HIEROCLIS COMMENT. 


ὡσαύτως δὲ τοῖς μονίμοις αἰθερίοις" οὔτε δὲ ἀεί, οὔτε 
ὡσαύτως, τοῖς μεταπίπτουσιν αἰθερίοις καὶ ἐπὶ γῆς 
πολιτεύεσθαι πεφυχόσι, [Τὴν δὲ πρώτην xal ἀρίστην 
ὁμοίωσιν πρὸς θεὸν’ εἴ τις τῆς δευτέρας xal τρίτης 
ἀπεικασίας παράδειγμα ποιοῖτο, ἢ τὴν δευτέραν τῆς 
τρίτης, λέγοι ἂν ὀρθῶς. Οὐ γὰρ μόνον σχοπὸς ὅμοιω- 
θῆναι τῷ δημιουργῷ 0s , ἀλλὰ καὶ ὡς πρὸς κανόνα, 
τὴν ἀρίστην ἢ τὴν μέσην ὁμοίωσιν. Εἰ δὲ ἀπολειπό- 
μενοι τούτων, τυγχάνομεν οἵας δυνάμεθα τυχεῖν, αὐτὸ 
τοῦτο τὸ χατὰ φύσιν ἔχομεν, χαὶ τὸ τέλειον τῆς ἀρετῆς 
ἐν τούτῳ χαρπούμεθα, ἐν τῷ τὸ μέτρον τῆς οὐσίας 
ἡμῶν μήτε ἀγνοεῖν, (ήτε δυσχεραίνειν, ᾿Αχροτάτη 
δὲ ἀρετὴ τοῖς τε τῆς δημιουργίας ὅροις ἐμμένειν, οἷς 
πάντα κατ᾽ εἶδος διαχέχριται, xol τοῖς τῆς προνοίας 
ἕπεσθαι νόμοις, δι’ οὺς τὰ πάντα, χατὰ τὴν ὀϊχείαν 
δύναμιν. πρὸς τὸ σύμμετρον ἀγαθὸν οἰχειοῦται. 
Τοιαύτη τῶν Χρυσῶν ᾿Επῶν ἣ ἐξήγησις ἡμῖν γέ- 
γονε, περιέχουσα ἐν αὑτῇ Πυθαγορείων δογμάτων 
μετρίαν σύνοψιν. Εδει γὰρ μήτε ἐν τῇ τῶν ἐπῶν 
βραχύτητι στῆσαι τὸν λόγον, (οὕτω γὰρ ἂν πολλὰ 
διέλαθεν ὅτι καλῶς νενομοθέτηται.) μήτε εἰς μῆχος 
ἀποτεῖναι τῆς ὅλης φιλοσοφίας αὐτόν, (μεῖζον γὰρ 


484 


IN AUREUM CARMEN. 


τοῦτο ἢ xavà τὸν παρόντα λόγον,) ἀλλὰ τὸ μέτρον τῶν 
λόγων, ὅσον οἷόν τε, πρὸς τὸν τούτων ποιήσασθαι νοῦν, 
τοσοῦτον μόνον ἐν αὐτοῖς ἐξαπλώσαντας, ὅσον ἐκ τῶν 
χαθόλου δογμάτων τῇ τῶν ἐπῶν ἐξηγήσει προσήρμοτ-- 
τεν. “Ἔστι γὰρ οὐδὲν ἄλλο τὰ ἔπη ταῦτα, ἢ τελειότα- 
τος χαραχτὴρ φιλοσοφίας, καὶ τῶν χεφαλαιωδεστέρων 
αὐτῆς δογμάτων ἐπιτομή, χαὶ ὑπὸ τῶν ἤδη τὴν θείαν 
οἶμον ἀναδεθηχκότων ὑπογραφεῖσα τοῖς μετ᾽ αὐτοὺς 
παιδευτιχὴ στοιχείωσις" ἃ δὴ χαὶ τῷ ὄντι εἴποι τις ἂν 
τῆς ἀνθρωπίνης εὐγενείας εἶναι γνώρισμα χάλλιστον, 
xa οὖχ ἕνός τινος τῶν Πυθαγορείων ἀπομνημόνευμα, 
ὅλου δὲ τοῦ ἱεροῦ συλλόγου , xal ὡς ἂν αὐτοὶ εἴποιεν, 
τοῦ ὁμαΐου παντὸς ἀπόφθεγμα χοινόν. Διὸ χαὶ νόμος 
ἦν ἕωθέν τε ἀνισταμένους αὐτοὺς ἀχροᾶσθαι τούτων 
τῶν ἐπῶν, ὥσπερ τινῶν Πυθαγορικῶν θεσμῶν, ἕνός 
τινος ὑπαναγινώσχοντος, χαὶ πρὸς ἑσπέραν εἰς ὕπνον 
μέλλοντας τρέπεσθαι’ ὅπως ἂν τῇ συνεχείᾳ τῆς μελέ- 
τῆς τῶν τοιούτων λόγων ζῶντα ἐν αὐτοῖς ἀποφήνωσι 
τὰ δόγματα, Ὃ δὴ xal ἡμᾶς ποιεῖν δίκαιον, πρὸς τὸ 
συναίσθησιν τῆς ἀπ᾽ αὐτῶν ὠφελείας ὀψὲ γοῦν ποτε 
χτήσασθαι, 


per vero tantum, nec tamen eodem modo sethereis 
certo loco manentibus, at neque semper neque 
eodem modo sthereis mutationi obnoxiis, quo- 
rum ea est natura, ut in terris versari. possint. 
Si quis autem primam preestantissimamque cum 
Deo similitudinem secundzet tertiae assimilationis 
exemplar faciat, aut secundam tertie, recte sen- 
tiat. Neque enim id solumspectatur, ut mundi zdi- 
ficatori Deo similes fiamus, sed etiam ut ad o- 
ptimam vel mediam similitudinem , tanquam ad 
normam, dirigamur. Quodsi his destituti similitu- 
dinem, qualem possumus , assequamur, id ipsum 
quod naturz convenit obtinemus et in hoc per- 
fectum virtutis fructum percipimus, quod nature 
nostra modum nec ignoramus nec zgre ferimus. 
Summa autem virtus est et creationis finibus, 
quibus omnia per species distincta sunt, sese 
eontinere, et providentiz legibus obtemperare , 
quibus omnia pro sua quzque facultate ad bonum 
ipsis accommodatum adducuntur. 

. Hujusmodi est Jureorum F'ersuum explicatio 
nostra, quz Pythagoricorum dogmatum mo- 
dicum conspectum continet. Decebat enim nos 
neque ad carminis brevitatem expositionem 
nostram contrahere, (ita enim latuisset mul- 


torum praeceptorum pulchritudo, neque ser- 
monem ad universe philosophie amplitudinem 
producere, (id enim majus quid fuisset quam 
instituti nostri ratio postulat,) sed disputa- 
tionis modum, quoad potuimus, ad versuum 
mentem accommodare, tantum in iis solum 
explanantes, quantum ex universis decretis ad 
eorum explicationem aptum esset. Nihil enim 
aliud sunt hi versus , quam perfectissima philo- 
sophie imago et primariorum ejus dogmatum 
epitome atque elementaria institutio posterorum 
gratia scriptis mandata ab iis qui divinam jam 
viam ascenderant : quos quidem et pulcherrimum 
humana ingenuitatis ornamentum esse revera 
dicere possis, ac non unius Pythagorici dictum 
memorabile, sed totius sacri collegii, atque ut 


ipsi vocarent , δμαΐου universi commune effatum. : 


Unde etiam illis moris erat, et mane e lecto sur- 
gentes hos versus, tanquam leges quasdam 
Pythagoricas, recitante aliquo, audire, et ve- 
speri, quum somno se dare volebant ; ut assidua 
ejusmodi sermonum meditatione viventia in 
animo efficerent dogmata. Quod sane et nos fa- 
cere aequum est, ut sensuutilitatis quz ex iis ori- 


tur tandem aliauando afficiamur 


CIE s 


——! 


oc EL. 


"ETT 


afa US πελώρια 


pc LL eec LT 


. Οὔτε τῇ γαμετῇ πρέπον τὴν ἑταίραν, οὔτε τῇ φι- 


. "Tov πεπαιδευμένον, ὥσπερ ἐχ συμποσίου, éx τοῦ 


. Πατρὸς ἐπιτίμησις ἡδὺ φάρμαχον " πλεῖον γὰρ ἔχει 


EK TON ΠΑΡΑ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ͂Σ ΑΛΛΟΙΣ TE 


ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ. 


PYTHAGOREORUM- ALIORUMQUE PHILOSOPHORUM 
SIMILITUDINES QUJEDAM. 


Po: 


ΔΗΜΟΦΙΛΟΥ͂ 


EK ΤΩΝ ΠΥΘΑΓΟΡΕΊΩΝ 
OMOIA Η BIOY OEPAIIEIA. 


"Eotxev ἣ χολαχεία γραπτῇ πανοπλία διὸ τέρψιν 

μὲν ἔχει, χρείαν δὲ μηδεμίαν παρέχεται. 

Ἡ παιδεία ὁμοία ἐστὶ χρυσῷ στεφάνῳ " xol γὰρ 

τιμὴν ἔχει xal τὸ λυσιτελές. 

Οἱ ἐλαφροὶ τῶν ἀνθρώπων χαθάπερ τὰ χενὰ τῶν 

ἀγγείων εὐδάσταχτοι τοῖς ὠταρίοις εἰσίν. 

*O βίος ὥσπερ ὄργανον ἀνέσει xat ἐπιτάσει ἅρμο- 

ζόμενος ἡδίων γίνεται, 

Ὃ λόγος ὥσπερ πλάστης ἀγαθὸς καλὸν τῇ Ψυχῇ 

περιτίθησι σχῆμα. 

Ὃ τῶν σοφῶν νοῦς, ὥσπερ χρυσός, βάρος ἔχει 

μέγιστον. 

Τῆς ἀλαζονείας, χαθάπερ τῶν χεχρυσωμένων. 

ὅπλων, οὐχ ὅμοιά ἐστι τὰ ἐντὸς τοῖς ἐχτός. 

Μύρῳ τὴν αὐτὴν δύναμιν ἔχει ὃ λόγος * κάμνοντας 

μὲν ἡμᾶς ὠφελεῖ, χαλῶς δὲ πράσσοντας " εὐ- 
j 

φραίνει. 

Φοαύλου ἀνδρός, χαθάπερ xuvóg xaxoU, μᾶλλον 

δεῖ τὴν σιγὴν ἢ τὴν φωνὴν εὐλαδεῖσθαι. 


Ma τὴν χολαχείαν προτιμᾶσθαι. 

Οἱ ἀδολέσχαι, ὥσπερ αἵ χελιδόνες, τῷ συνεχεῖ 
τῆς λαλιᾶς τὴν ἡδονὴν τῆς δμιλίας ἀποδάλλουσιν. 
Τοὺς μὲν καχοὺς ἀσεδήσαντας, τοὺς δὲ ἀνοήτους 
xo θρασεῖς γηράσαντας αἵ τῶν ἁμαρτημάτων συν- 
διώχουσιν ἐριννύες. 


βίου εὐσχημονοῦντα δεῖ ἀναλύειν. 
Λιμὴν μὲν πλοίῳ ὅρμος, βίῳ δὲ φιλία, 


Ys — ^ , 
τὸ ὠφελοῦν τοῦ δάχνοντος. 
; 48 


DEMOPHILI 
SIMILITUDINES SEU VIT/E CURATIO 
EX PYTHAGOREIS. 


1. Adulafio pictae armaturae similis est, ideoque oble- 
ctamentum quidem affert, sed usum nullum praebet. 

2. Eruditio similis est coronae aureze, quippe quae hono- 
rem simul cum pretio conjunctum habeat. 

3. Homines vani et leves ut vasa inania facillime auri- 


bus prehensi ducuntur. 


4. Vita musici instrumenti instar remissione et intentione 
temperata suavior redditur. 

5. Ratio boni fictoris more egregiam figuram animo 
inducit. 

6. Mens sapientum non secus atque aurum plurimum 
ponderis habet. 

7. Jactantize pariter atque armorum auratorum interna 
externis haudquaquam respondent. 

8. Eadem orationis vis atque unguenti; nam et male. 
affectos nos juvat, et bene valentes oblectat. 

9. Hominis improbi, ceque ac mali canis, silentium ma- 
gis quam vox cavenda. 

10. Neque uxori amica, neque amicitice adulatio prae- 
ferenda est. 

1t. Homines garruli hirundinum instar continua loqua- 
citate colloquio gratiam adimunt. 

12. Homines malos in impietatem prolapsos, dementes 
vero et protervos :elate provectos peccatorum furiae agi- 
lant. 

13. Sapienti ex vita, velut ex convivio, honeste dis- 
cedendum. 

14. Navi quidem portus, vitie autem amicitia refu- 
gium est. 

15. Parentis objurgatio dulce remedium est : plus enim 
habet utilitatis quam mordacitatis. 

ὃ 


480 


I6. 


17. 


23. 


24. 


25. 


26. 


$5. 


37 


Τὸν σπουδαῖον ἄνδρα, καθάπερ παλαιστὴν ἀγαθόν, 
δεῖ πρὸς τὴν ἀνταγωνιζομένην τύχην τὰ βάρη με- 
/ 

ταφέρειν. 

Ἡ αὐτάρχεια, καθάπερ ὁδὸς βραχεῖα xoi ἐπι- 
τερπής, χάριν μὲν ἔχει μεγάλην, κόπον δὲ μιχρόν. 
Οἱ μὲν τραχεῖς ἵπποι τοῖς χαλινοῖς, οἵ δ᾽ ὀξεῖς θυ- 
μοὶ τοῖς λογισμοῖς μετάγονται. 


. Τῷ γελοίῳ χαθάπερ ἁλὶ πεφεισμένως δεῖ χρῆ- 


σθαι. 
Καὶ ὑπόϑημα καὶ βίος ἁρμόττων 6 ἀλυπότερος. 
Αἱ μὲν ποδήρεις ἐσθῆτες τὰ σώματα, αἵ δὲ ὑπέρ- 
, , à 5 ,ὔ " 
μετροι οὐσίαι τὰς ψυχὰς ἐμποδίζουσιν. 
Τοῖς μὲν σταδιοδρομοῦσιν ἐπὶ τῷ τέρματι τὸ βρα- 
Giov τῆς νίκης, τοῖς δὲ φιλοπονήσασιν ἐπὶ τοῦ 
γήρους τὸ πρωτεῖον τῆς φρονήσεως ἀπόκειται. 
Δεῖ ὥσπερ Σειρῆνας τὰς ἡδονὰς παρελθεῖν τὸν χα- 
τασπεύδοντα τὴν ἀρετὴν ἰδεῖν ὡς πατρίδα, 
[4 ? »^/ , ^ M ^ M 
Ὥσπερ οἵ ἐν εὐδία πλέοντες xol τὰ πρὸς τὸν χει- 
uva. ἔχουσιν ἕτοιμα " οὕτως οἱ ἐν εὐτυχίαις φρο- 
γοῦντες xoi τὰ πρὸς τὴν ἀτυχίαν ἑτοιμάζουσι 
βοηθήματα. 
Αἱ μὲν ἐσθῆτες γενόμεναι διάλαμπροι πάλιν ἐν τῇ 
χρήσει ἀναπίμπλανται ῥύπου" αἵ δὲ ψυχαὶ ἅπαξ 
ἀποχαθαιρόμεναι «τὴν ἀμάθειαν διὰ παντὸς μέ- 
vouct λαμπραί, 
Οἱ μὲν δραπέται x&v. μὴ διώχωνται qo6oUvzat * of 
δὲ ἄφρονες, x&v μήπω χαχῶς πράσσωσι, ταράσ- 
σονται. 
Ὃ τῶν φιλαργύρων πλοῦτος, ὥσπερ ὃ ἥλιος χα- 
ταδὺς εἰς τὴν γῆν, οὐδένα τῶν ζώντων εὐφραίνει, 
Οἱ μὲν ix τῆς γῇ ὶ xac à jv , οἱ δὲ € 
u ἧς γῆς xaomol κατ᾽ ἐνιαυτόν, oi δὲ ix 
τῆς φιλίας κατὰ πάντα χαιρὸν φύονται. 
Μουσιχοῦ μὲν ἔργον τὸ πᾶν ὄργανον ἁρμόσασθαι, 
πεπαιδευμένου δὲ ἀνδρὸς τὸ πάσῃ ψυχῇ συμφω- 
νῆσαι. 
Οὔτ᾽ ἀῤῥώστου πληγήν, οὔτ᾽ ἀνοήτου ἀπειλὴν δεῖ 
Ἰγὴ ] ] 
εὐλαῤεῖσθαι. 
Ὑπενδύεσθαι δεῖ τῷ μὲν θώραχι χιτῶνα, τῇ δὲ 
λύπη νοῦν. : 
Νοσοῦντος δίαιτα χαὶ ἄφρονος ψυχὴ δυσάρεστον. 
Οἱ μὲν ἀμαθεῖς παῖδες τὰ γράμματα, oí δὲ ἀπαί- 
δευτοι ἄνδρες τὰ πράγματα συγχέουσιν. 
Ὃ ἐχ φιλοσοφίας νοῦς ἔοιχεν ἡνιόχῳ᾽ περίεστι 
γὰρ τῶν ἐν ἡμῖν ἐπιθυμιῶν, ἀεὶ μετάγων αὐτὰς εἰς 
τὸ χαλόν. 
Τὸ μὲν ἀψίνθιον ὃ καιρὸς τοῦ μέλιτος γλυκύτερον, 
τὸν δ᾽ ἐχθρὸν ἐντιμότερον τοῦ φίλου ἣ περίστασις 
ἐνίοτε ποιεῖ. 
Καὶ χυδερνήτης ἀγαθὸς ἐνίοτε ναυαγεῖ, χαὶ ἀνὴρ 
σπρυδαῖὸός à ἀτυχεῖ. 
Αἱ μὲν βρονταὶ μάλιστα τοὺς παῖδας ἐχφοδοῦσιν, 
, 
αἱ δὲ ἀπειλαὶ τοὺς ἄφρονας. 
᾿Ανδριάντα μὲν τὸ σχῆμα, ἄνδρα δὲ ἣ πρᾶξις 
χοσμεῖ, 


PYTHAGOREORUM SIMILITUDINES. 


16. Virum bonum boni luctatoris exemplo adversanti 
fortuna tota corporis mole obniti decet. 

17. Frugalitas, brevis et jucundee viz instar, multum 
gratize , defatigationis parum habet. 

18. Equi contumaces frenis , animi ad iracundiam "— 
rationibus ducuntur. 

19. Joco, ut sale, parce utendum. 

20. Et calceus et fortune modus aptus minus mole- 
Stus est. 

21. Vestes talares corpora, opes immensae animos im- 
pediunt. ; 

22. Qui stadium decurrunt, iis victorie praemium in 
meta, hominibus autem laboriosis prudentice palma in 
senectute posita est. 

23. Voluptates ut Sirenes prztereundze sunt ei qui vir 
tutem tanquam patriam visere cupit. 

24. Ut secunda tempestate navigantes etiam adversce 
prasidia in promtu habent : ita in rebus secundis viri 
sapientes etiam adverse fortune medicinam parant. 

25. Vestes lote et nitida usu rursus sordibus implen- 
fur: animi autem semel ab δεῖν, purgati perpetuo 
nitorem servant. 

26. Fugitivi etiam nemine persequente timent ; stulti 
vero, quamvis nullis malis premantur, perturbari solent. 

27. Avarorum divitioe occidui solis instar terram sub- 
euntis nemini vivorum voluptatem afferunt. 

28. Ex terra quotannis, ex amicitia quovis temporis 
momento fructus proveniunt. 

29. Musici est quodcunque instrumentum numeris con- 
tendere, viri autem sapientis ad cujusvis animum sese 
accommodare. 

30. Neque segroti verbera, neque stulti minze sunt per- 
timescend. 

31. Thoraci quidem tunica, dolori autem bonus animus 
subesse debet. 

32. Victus zegrotantis et stulti animus molestus est. 

33. Pueri indocti litferas, viri imperiti res confundunt. 

34. Animus sapientize proeceptis imbutus aurigv similis 
est; nam insitas nobis cupiditates coercet et ad honesta- 
tem componit. 

35. Occasio quidem absinthium melle dulcius reddit , 
rerum autem status quandoque efficit, ut inimicus amico 
potior sit. 

36. Aliquando et bonus gubernator naufragium facit , 
et vir bonus malis premitur. 

37. Tonitrua quidem pueros imprimis, mine autem 
stultos territant. 

38. Statuam figura, virum actio ornat. 


V seda eis 2t Duc 


—— 


39. 


DEMOPHILI VITE CURATIO. 


αυτόν ἐστιν ἐχ χρυσοῦ ποτηρίου φάρμακον θα- 
νάσιμον πιεῖν, xal παρὰ φίλου ἀγνώμονος συμ- 
βθουλίαν Em. 

Αἴ μὲν χελιδόνες εὐδίαν σημαίνουσιν ἡμῖν, οἱ δὲ 
φιλοσοφίας λόγοι, τὴν ἀλυπίαν. 


Οὐχ οὕτως τοῖς ὀρφανοῖς παισίν, ὡς τοῖς ἀνοήτοις 


ἀνδράσιν ἐπιτρόπων ἐστὶ χρεία, 
Ἡ τύχη ἔοικε φαύλῳ ἀγωνοθέτῃ * πολλάκις γὰρ τὸν 
υηδὲν πράξαντα στεφανοῖ. 
Εἷς μὲν τὸ εὐπλοῦῆσαι χυδερνήτου xal πνεύματος 
χρεία" εἰς δὲ τὸ εὐδαιμονῆσαι λογισμοῦ χαὶ 
τύχης. 
Ὁ μὲν δειλὸς xa0' ἑαυτοῦ τὰ ὅπλα, 6 δὲ 
τὰ χρήματα ἔχει. 
Τὸ αὐτό ἐστιν ἐξ ἀσθενοῦς ἀγχυρίου σχάφος δρμί- 
ζειν, xol ἐκ φαύλης γνώμης ἐλπίδα. 
᾿Ἐπισχοτεῖ τῷ μὲν ἡλίῳ πολλάχις τὰ νέφη, τῷ δὲ 
λογισμῷ τὰ πάθη. 
Οὔτε τὸν ἄῤῥωστον fj χρυσῇ ὠφελεῖ χλίνη, οὔτε 
τὸν ἀνόητον ἐπίσημος εὐτυχία. 
Τὸ μὲν εὔχρατον ὕδωρ τὰς φλεγωονὰς ἐκλύει " ὃ δ᾽ 
ἐπιεικὴς λόγος τὰς ὀργάς. (Scripsi ἐχλύει ; cod. 
ἐπιλύει). 
Οὔτε δ αὐστηρὸς οἶνος εἰς πολυποσίαν εὔθετος, 
οὔτε ἄγροικος τρόπος εἰς ὁμιλίαν. 
Πιθήχου ὀργὴν xoi χόλαχος ἀπειλὴν ἐν ἴσῳ θε- 
7 
τέον. 
Τοῦ βίου χαθάπερ δράματος πρῶτον μέρος ἐστὶν 
ἣ νεότης" διὸ πάντες αὐτῇ προσέχουσιν. 
Τὰς μὲν γραφὰς ἀσφαλεστέρας, τὰς δὲ πράξεις 
λαμπροτέρας ἔχειν δεῖ, 
*Qv τρόπον ἐπὶ τῶν φυτῶν, xal ἐπὶ τῶν νέων fj, 
πρώτη φυὴ προδείχνυσι τὸν μέλλοντα χαρπὸν τῆς 
wif 
ἀρετῆς. 
Ἔν μὲν τοῖς συμποσίοις ὃ μὴ παροινῶν ἡδύτερος" 
ἐν δὲ τοῖς ἀγαθοῖς ὃ μὴ παρανομῶν. ; 
Τὸ αὐτό ἐστιν ὄφιν ἐχτρέφειν καὶ τὸν πονηρὸν 
εὐεργετεῖν: παρ᾽ οὐδετέρῳ γὰρ ἣ χάρις εὔνοιαν 
γεννᾷ. 
Ἔν μὲν εὐδίᾳ “σπάνιον τὸ ναυαγῆσαι" ἐν δὲ τῇ 
ἀδουλίᾳ τὸ μὴ ναυαγῆσαι. 
Τοὺς μὲν χενοὺς ἀσχοὺς τὸ πνεῦμα διΐστησι- τοὺς 
δ᾽ ἀνοήτους ἀνθρώπους τὸ οἴημα. 
Γυμναζόμενον δεῖ φυλάσσεσθαι τὸν χόπον, εὖ 
πράσσοντα δὲ τὸν φθόνον. 
Μέτρον ἄριστον, ἔφη τις τῶν σοφῶν ᾧ πειθόμε- 
νοι χαὶ ἡμεῖς ὁμοίως τὰς τοῦ βίου θεραπείας ἀγα- 
παύσωμεν, φίλτατε ἡμῖν xat ἱερώτατε Ἀσχλη- 
πιάδη. 
Τέλος τῶν Δημοφίλου ὁμοίων, 


ἀνόητος 


, 


487 


39. Idem est ex aureo poculo lethale venenum bibere , 
et consilium a perfido amico datum accipere. 

40. Hirundines letum anni tempus , sermones autem 
de philosophia habiti animi tranquillitatem nobis przenua- 
liant. 

41. Non fam orbi parentibus pueri, quam viri stulti 
tutoribus indigent. 

42. Fortuna malo pugna arbitro similis est, quippe 
qua s;epe nullius przeclari facinoris auctorem coronet. 

43. Ad feliciter navigandum gubernatore et. vento; ad 
beate vivendum ratione et fortuna opus est. 

44. Ut timidus arma, ita stultus opes contra se ipsum 
habet. 

45. Idem est navem infirma ancora et spem animo per- 
verso fulcire. 

46. Solem sepenumero nubes, rationem affectus, ob- 
scurant. 

47. Neque xgrotantem aureus lectus, nec stultum am- 
pla fortuna juvat. 

48. Temperata aquae potio intestinorum ardores, lenis 
autem oratio iras diluit. 

49. Neque vinum austerum largiori potationi, neque 
rustici mores conversationi apti sunt. 

50. Ira simize et adulatoris minae eodem loco habendze. 

51. Vitae tanquam comoedic primus actus adolescentia 

st : ideo cuncti attento animo eam spectant. 

52. Scripturam indelebilem, facinora tua praeclara esse 
oportet. 

53. Sicut in plantis, ita in pueris quoque prima indoles 
futurum virtutis fructum indicat. 

54. In conviviis quidem suavior est homo minime vi- 
nolentus, in rebus secundis autem minime iniquus. 

55. Idem est enutrire anguem et malum beneficiis affi- 
cere; apud neutrum enim gratia benevolentiam parit. 

56. Raro secunda tempestate navis frangitur; raro au- 
tem temeritate servatur. 

57. Utres inanes ventus, homines antem stultos arro- 
gantia inflat. 

58. In exercitiis lassitudo , in rerura successu invidia 
cavenda. 

59. Modum rem omnium optimam sapientum aliquis 
nominavit : cujus consilio etiam nos, o amicissime piissi- 
meque Asclepiades , vitae curandae praeceptis finem impo- 
nemus. 

Finis Demophili Similitudinum. 


458 


FYTHAGOREORUM E? ALIORUM 


Has Pythagoreorum similitudines a Demophilo collectas e codice Vaticano edidit Lucas lolste- 


nius, Sed multo plures quam in Vaticano libro comparent ejusdem generis sententias opere fuo 


Demophilum ,complexum fuisse suspicamur. Namque ex antiquo illo volumine petita videntur 


similium rerum exempla qua maximam partem Socrati vel aliis auctoribus ascripta insertis non- 


nullis Vaticani Demophbili effatis servarunt Jo. Stobaeus in Florilegio atque Antonius et Maximus 


in Eclogis. Ea igitur, omissis que trium illorum fontium communia sunt, hoc loco proponere mihi 


visum est. 


1 Τοῦ βίου χαθάπερ ἀγάλματος πάντα τὰ μέρη χαλὰ 
εἶναι δεῖ, 

2. ᾿Ανδριὰς μὲν ἐπὶ βάσεως, σπουδαῖος δὲ ἀνὴρ ἐπὶ 
χαλῆς προαιρέσεως ἑστὼς ἀμετακίνητος ὀφείλει 
εἰναι. 

8. Τὸν λιδανωτὸν τοῖς θεοῖς, τὸν δὲ ἔπαινον τοῖς ἀγα- 
θοῖς ἀπονέμειν δεῖ. 

4. Ἀπολογεῖσθαι | μὲν γὰρ χρὴ ὑπὲρ τῶν ἀδίχως π 
τὸ ἀδιχεῖν αἰτίαν ἐχόντων, ἐπαινεῖν δὲ τοὺς 
ἀγαθῷ τινι διαφέροντας. 

5. Οὕὗτε ἵππος εὐγενὴς χρίνοιτ᾽ ἂν πολυτελὴ σχευὴν 
ἔχων,, ἀλλ᾽ ὃ τῇ φύσει λαμπρός, οὔτε ἀνὴρ σπου- 
δαῖος ὃ πολύτιμον οὐσίαν χεχτημένος, ἀλλ᾽ ὃ τὴν 
Ψυχὴν γενναῖος. 

6, Τοῦ σοφοῦ στόματος ἀνοιχθέντος, καθάπερ ἱεροῦ, 
τὰ τῆς ψυχῆς χαλὰ βλέπεται ὥσπερ ἀγάλματα. 

7. Οὔτε ναῦν ἐξ ἑνὸς ἀγχυρίου, οὔτε βίον ἐχ μιᾶς 
ἐλπίδος δρμιστέον. 

(Stob. Flor. I, 33, 34, 35, 36, 35, 38, 86 
addito lemmate Σωχράτους. ) 

s. Οὔτε συμπόσιον χωρὶς ὁμιλίας, οὔτε πλοῦτος γχω- 
ρὶς ἀρετῆς ἡδονὴν ἔχει. 

(Stob. Flor. 1, 3o sub Antisthenis no- 
mine. ) 


9. Οὗτε ἐξ ἱεροῦ βωμόν, οὔτε ἐχ τῆς ἀνθρωπίνης φύ- 
σεως ἀφαιρετέον τὸν ἔλεον. 

( Stobzus Flor. I, 31 ubi Phocioni tribui- 
tur. ) 

10. Ὃδὸν μὲν τὴν λειοτάτην ἐχλέγεσθαι, βίον δὲ τὸν 
ἀλυπότατον. 

(Stobaeus Flor. HI, 42 Socrati ascriptum.) 
it... Móvo τῷ λόγῳ, Beier ἐπιτῤόπῳ σώφρονι, πα- 
ρακάταθετέον τὸν βίον καὶ τὴν νεότητα. 

12. Καὶ ὑποδήματα xo βίος. ἁρμόζων ἀλυπότερος. 

ι3. Ὥσπερ εἰς κενὸν σχάφος [ εἰς τὴν ψυχὴν 1 τὸ ἀπὸ 
τῆς φρονήσεως ἕρμα δεῖ προσεμδάλλειν. 

( Inserui εἰς τὴν ψυχήν.) 

14. Ψυχῆς ἐστι λόγος ἑαυτὸν αὔξων. 

ι6, Ἔν τῷ βίῳ χαθάπερ ἐν δράματι χρὴ τὰ πρῶτα 
λέγειν οὐ τὸν πλουσιώτατον, ἀλλὰ τὸν φρονιμώ-- 
τατον. 

16, Καλὸν ἐπὶ piv τῆς ἑστίας φαίνεσθαι ὡ πῦρ λαμ- 
πρόν" ἐπὶ δὲ τῆς εὐτυχίας τὸν νοῦν. 

17. Δεῖ ὥσπερ εὐνομουμένης τῆς πόλεως φυγαδεύειν 
στασιαστὴν ἄνθρωπον, οὕτως ἐχ τῆς σωθησομένης 
Ψυχῆς τὸν πρὸς τὰ φαῦλα χεχλικότα νοῦν. 

1$. Οὔτε ἵππῳ χωρὶς χαλινοῦ, οὔτε πλούτῳ χωρὶς 

* λογισμοῦ δυνατὸν ἀσφαλῶς χρήσασθαι. 


1. Vitx ut simulacri cujusdam partem unamquamque 
pulchram esse decet. 

2. Quemadmodum statua basi, sic vir probus bono in- 
stituto innixus immotus esse debet. 

3. Tus diis, laus vero bonis viris tribuenda est. 

4. Defendendi sunt qui immerentes accusantur injuria- 
rum : laude ornandi qui virtute aliqua czeteris praestant. 

5. Neque equus generosus judicabitur qui sumtuosas 
phaleras gestat, sed qui natura eximius est : neque vir 
honestus qui opibus aflluit, sed qui animo praeclarus est. 

6. Quum sapiens os suum tanquam templum aperuit , 
ibi animi bona velut simulacra conspiciuntur. 

7. Neque navem unica ancora, neque vitam una spe 
fultam esse oportet. ὃ 

8. Neque convivium colloquio carens, neque divitiae 
virtutis expertes voluptatem cuiquam afferunt. 

9. Neque e templo ara, negue e» humana natura mise- 
ricordia tollenda est. 


10. Via eligenda planissima, vita autem jucundissima. 

11. Soli rationi, tanquam prudentissima tutelae , ut vi- 
tam omnem , ita maxime juventutem credi par est. 

12. Quemadmodum calceamenta pedibus apta : sic vitae 
ratio nobis dccommodata minus molestiarum affert. 

13. Sicut vacuum navigium saburra stabiliendum : ifa 
animus prudentia firmandus est. 

14. Inest animo ratio quae suapte vi increscit. 

15. Oportet in vita, tanquam in fabula quadam, pri- * 
mas dicendi asi agere non ditissimum , sed prudentis- 
simum. 

16. Decet in foco quidem ignem conspici splendidum , 
in felicitate autem animum. 

17. Oportet quomodo'ex civitate bonis legibus tempe- 
rata seditiosum civem expellere, sic ex animo quem 
salvum esse voluerimus voluntatem ad mala propensam. 

18. Neque equo sine freno, neque divitiis sine ratione 
tuto quis uti poterit. 


SIMILITUDINES. 489 


(Stobaeus Flor. IH, 43, 44, 72, 85, 86, 87, 
9o adjuncto lemmate Σωχράτους.) 

19. Κυδερνήτου μὲν ἔργον ἀγαθοῦ εἰς τὰς τῶν πνευμά- 
των μεταδολὰς ἁρμόσασθαι, ἀνδρὸς δὲ σοφοῦ πρὸς 
τὰς τῆς τύ χης. 

20. Ἔν μὲν τῷ πλεῖν πείθεσθαι τῷ χυῤερνήτη, ἐν δὲ 
τῷ ζῆν. τῷ λογίζεσθαι δυναμένῳ βέλτιον. 

(Stobaeus Flor. IlI, 40 et 41 ἐκ τῶν ᾿Δριστω- 
γύμου τομαρίων. Posterior sententia Socrati 
in quibusdam libris assignatur.) 

31. Ὁ μὲν δειλὸς τῆς πατρίδος, 6 δὲ φιλόδοξος τῆς 
πατρῴας οὐσίας ἐστὶ προδότης. 

55, Ἔν μὲν ταῖς μέθαις παροινοῦσιν, ἐν δὲ ταῖς ἀτυ- 
χίαις παρανοοῦσιν οἱ ἀνόητοι. 

48. Οὔθ᾽ οἱ ἄμουσοι τοῖς ὀργάνοις οὔθ᾽ οἱ ἀπαίδευτοι 
ταῖς ἀτυχίαις δύνανται συναρμόσασθαι. 

24. Τῷ τῶν ἀπαιδεύτων βίῳ, χαθάπερ ὑποχριτῇ, 
πολλὰ τύφου μετεχδύματα περίχειται. 

25. 'loig ἄφροσιν, ὥσπερ τοῖς παιδίοις, μικρὰ πρό- 

queis εἰς τὸ χλαίειν ἱκανή. 

26. Οἱ μὲν ξένοι ἐν ταῖς δδοῖς, οἱ δὲ 
τοῖς πράγμασι πλανῶνται. 

27. Ταυτόν ἐστιν ἀῤῥωστοῦντι φορτίον ἀναθέσθαι, χαὶ 
ἀπαιδεύτοις εὐτυχίαν. 

28, Οὔτε πλέοντας παρὰ τόπον δρμεῖν ἀσφαλές, οὔτε 
ζῶντας παρὰ νόμον βιοῦν ἀχίνδυνον. 

29. Ὃ μὲν Πρωτεὺς τῇ μορφῇ, ὃ δ᾽ ἀπαίδευτος τῇ 
ψυχῇ παρ᾽ ἕκαστον ἀλλοιοῦται, 

80. Πολλοὺς ὥσπερ. ἀσθενοῦντας, οὕτω xal εὐτυχοὖῦν- 
τας τὸ πλῆθος τῶν παραχειμένων λυπεῖ. 

31. Οἱ μὲν ἀκρατεῖς ἐν ταῖς ἀῤῥωστίαις, οἵ δὲ ἄφρονες 
ἐν ταῖς ἀτυχίαις εἰσὶ δυσθεράπευτοι. 


kJ , 5 
ἀπαίϑευτοι ἐν 


82. Οὔτε τὰ τοῦ ᾿Αχιλλέως ὅπλα τῷ Θερσίτη, οὔτε τὰ 
τῆς ψυχῆς ἀγαθὰ τῷ ἄφρονι ἁρυόττει. 
(Stobzeus Flor. IV, ὅ7, 59, 60, 61, 62, 63, 
64; 65, 66, 67, τοῦ; 119 sub Sócrátid. no- 
mine. ) 
33. Πολλοὶ ἀδικηθέντες ὑπὸ ῥητόρων τοὺς υἱοὺς δήτο-- 
ρας διδάσκούσιν, οὐδεὶς δὲ ἀδικηθεὶς ὑπὸ λύχου 
αὐτὸς λύχος γίνεται xat ἀντιδάχνει, 
(Stobaeus Flor. IV, 106 ἐκ τῶν ᾿Ἀριστωνύμον 
τομαρίων.) 
Οἱ μὲν σφοδρῶς πυρέττοντες τὴν ὄρεξιν καὶ τὴν 
ῥώμην, ot δ᾽ ἐν τοῖς βασιλείοις παροικοῦντες τὸν 
νοῦν xol τὰ ἤθη πεφύκασι διαφθείρεσθα!, εἰ μὴ τὸ 
Γνῶθι δαυτὸν συχνῶς αὑτοῖς ἐπιλέγουσιν. 
(Antonius et Maximus Serm. περὶ τοῦ Γνῶθι 
σαυτόν.) 
35. Οὔτε πῦρ ἱματίῳ περιστεῖλαι δυνατὸν οὔτε αἰσ- 
“ρὸν ἁμάρτημα χρόνῳ. 
86. Τὸ μὲν πῦρ ὃ ἄνεμος, τὸν δὲ ἔ ἔρωτα ἣ οὐνήθνια 
ἐχχαίει. 
(Stobaeus Flor. VI, 31-32 Σωχράτους.) 
37. Παρὰ τῷ τύφῳ. καθάπερ παρὰ τῷ xaxQ πλάστη, 
διεστραμμένας τὰς τῶν πραγμάτων εἰκόνας ἰδεῖν 


34 


ἐστιν. 
38. Ἢ δεισιδαιμονία καθάπερ πατρὶ τῷ τύφῳ πεί- 
θεται. 


(Stobaeus Flor. XXII, 35-36 Σωχράτους.) 
39. Ὃ τῦφος ὥσπερ ποιμὴν οὗ θέλει τοὺς πολλοὺς 
ἄγει. 
(Stobzeus Flor. XXH, 41 Διογένους.) 
Ὑποστάθμη ἐστὶν οἴνου μὲν τρύξ, φιλαργύρον δὲ 
ἀνελευθερία. 


40 


19. Boni gubernatoris est ventorum se mutationibus 
accommodare , viri autem sapientis, fortunoe. 

20. In cursu maritimo gubernatori, in vita viro pru- 
denti, obedire decet. 

21. Timidus paíriz , ambitiosus patrimonii proditor est. 

22. Stulti. per vinolentiam lasciviunt, in rebus adversis 
autem insaniunt. 

23. Neque music ignari instrumentis neque indocti 
adverse fortune apti esse possunt. 

24. Indoctorum vita , tanquam histrio , multa arrogan- 
tia. integumenta 4085 paullatim exuenda sunt gestat. 

25. Stultis sicut infantibus levissima causa ad funden- 
das lacrimas sufficit. 

26. Errant peregrini in viis, in rebus imperiti et rudes. 

27. Idem est sgro onus imponere et indoctis bonam 
fortunam. 

28. Neque navigantibus tutum est importuno loco ap- 
pellere , neque viventibus praeter legem vitam agere. 

29. Proteus quidem formam, imperitus vero animum 
pro rerum singularum diversitate mutat et variat. 

30. Multos ut zegros, ita etiam beatos adstantium mul- 
titudo molestia af(icit. 


31. Intemperantes in morbis, stulti in rebus adversis vix 
sanantur. 

32. Neque Achillis arma Thersit2e, neque animi bona 
stulto accommodata sunt. 

33. Multi ab oratoribus injuria affecti filios suos orato- 
riam docent : nemo vero qui a lupo injuriam accepit ipse 
lupus fit ut remordeat. 

34. Qui valde febricitant, cibi appetentiam et robur 
amittunt; qui vero.in principum aulis habitant, mentem 
et bonos mores corrumpere solent, nisi frequenter secum 
revolvunt hoc dictum : Nosce te ipsum. 

35. Nec ignem vestimento tegere possumus neque flagi- 
tium tempore. 

36. Ignem quidem ventus, amorem aufem consuetudo 
accendit. 

37. Apud jactantiam , tanquam apud malum fictorem, 
distortas rerum imagines videre licet. 

38. Superstitio jactantide tanquam parenti obtemperat. 

39. Fastus, velut pastor, quoquo libet, vulgus homi- 
num ducit. 

40. Sedimentum est. vini quidem fex, avari autem il- 
liberalitas. 


490 


41. Οὔτε παρὰ νεχροῦ ὁμιλίαν οὔτε παρὰ φιλαργύρου 
χάριν δεῖ ζητεῖν. 

(Stobzus Flor. X, 55-56 Σωχράτους.) 

42. Ot τὸ ἀπὸ τῶν αἰσχρῶν χέρδος εἰς χαλὰς ἀναλί- 
σχοντες λειτουργίας ὅμοιόν τι ποιοῦσι τοῖς ἀπὸ 
ἱεροσυλείας εὐσεθοῦσιν. 

( Antonius e: Maximus Serm. περὶ πλεονε- 
ξίας p. 225. ) 

41, Οἱ φιλάργυροι, καθάπερ μαχαίρᾳ, τῷ βίῳ χρῶν- 
ται, πάντα ποιοῦντες χατὰ τὴν λαθήν. 

(Stobaeus Flor. X, 59 Διογένους. ) 

44. HE τῶν χολάχων εὔνοια χαθάπερ ἐχ τροπῆς φεύγει 
τὰς ἀτυχίας. 

45. Θηρεύουσι τοῖς μὲν χυσὶν τοὺς λαγωοὺς oi χυ- 
νηγοί, τοῖς δὲ ἐπαίνοις τοὺς ἀνοήτους οἱ χό- 
λακχες. 

40, Οἱ μὲν λύχοι τοῖς χυσίν, οἱ δὲ κόλαχες τοῖς φίλοις 
ὄντες ὅμοιοι ἀνομοίων ἐπιθυμοῦσιν. 

(Stobzeus Flor. XIV, 21, 22, 23 Σωχρά- 
τους.) 

47. "Eri τῆς χολαχείας ὥσπερ ἐπὶ μνήματος αὐτὸ μόνον 
τὸ ὄνομα τῆς φιλίας ἐπιγέγραπται. 

(Stobzus Flor. XIV, 14. Διογένους.) 

485, Τὰ μὲν ξύλα τὸ πῦρ αὔξοντα ὑπ᾽ αὐτοῦ χαταναλί- 
σχεται, ὃ δὲ πλοῦτος ἐχτρέφων τοὺς χόλαχας ὑπ᾽ 
αὐτῶν τούτων διαφθείρεται. 

(Stobaeus Flor. XIV, 9 ἐκ τῶν ᾿Αριστωνύμου 
τομαρίων.) 

49. Τῆς παῤῥησίας ὥσπερ ὥρας ἐν χαιρῷ ^ χάρις 
ἡδίων. — 

50. Οὔτε μάχαιραν ἀμόλεϊαν, οὔτε παῤῥησίαν ἄπρα- 
χτον ἔχειν δεῖ. 

o1. Ἔστιν ὥσπερ τρίδωνα ῥυπαρὸν ἀμπεχόμενον εὖε- 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


χτεῖν, οὑτωσὶ xai βίον ἔχοντα πενιχρὸν παῤῥησιά’ 
ζεσθαι. 
52, Οὔτε £x τοῦ χόσμου τὸν ἥλιον οὔτε ἐχ τῆς παιδείας 
ἀρτέον τὴν παῤῥησίαν. 
(Stobaeus Flor. XIII, 46, 47, 48, 49 Xo- 
χράτους.) 
53. Ὥσπερ τὸ μέλι τὰ ἡλχωμένα δάχνει, τοῖς δὲ χατὰ 
φύσιν ἡδύ ἐστιν, οὕτω καὶ οἱ ἐκ φιλοσοφίας 
λόγοι. ; 
(Stobaeus Flor. XIII, 23 ἐκ τῶν ᾿Αριστωνύμου 
ταμαρίων.) 
Ὁ τῶν φιλαργύρων βίος ἔοιχε νεχροῦ δείπνῳ" πάντα 
γὰρ ἔχων τὸν εὐφραινόμενον οὐχ ἔχει. 
(Stobaeus Flor. XVI, 27 Σωχράτους.) 
55. Οὕτως ἔνιοι αὑτοῖς δοχοῦσι φιλοσοφεῖν ὡς xal νή- 
φειν οἵ μεθύοντες. 
(Stobaeus Flor, XXIII, 7 ἐκ τῶν ᾿Αριστωνύμου 
cou. olov.) 
Ἢ μὲν ἐσθὴς τὴν ἀῤῥυθμίαν, ἢ δὲ εὔνοια τὴν 
ἁμαρτίαν περιστέλλει. 

(Stobzeus Flor. XXXVII, 27 Σωχράτους.) 
7. Σωχράτης τὸν φθόνον εἶπεν ἕλκος εἶναι τῆς 
ψυχῆς. | 
58. Τὸ τῆς δόξης χάλλος ὥσπερ ὑπὸ νόσου τοῦ φθόνου 

ταχὺ μαραίνεται. 
(Stobeus Flor. XXXVII, 48, 34 Σωχρά- 
τους.) : | 
59. Τοῖς μὲν διὰ τοῦ ἡλίου πορευομένοις ἕπεται xaz' 
ἀνάγχην σχιά, τοῖς δὲ διὰ τῆς δόξης βαδίζουσιν 
ἀχολουθεῖ φθόνος. 


(Stobaeus Flor. XXXVIII, 35 Σωχράτους.) 


54 


56 


60. Ὁ φθόνος ὥσπερ φαῦλος δημαγωγὸς ταῖς χαλαῖς. 


ν , !- 
ἀντιπολιτεύεται πραζεσίὶν- 


41. Neque a mortuo colloquium neque ab avaro benefi- 
cium petendum est. 

42. Qui lucrum turpiter factum ad honesta in rebus 
publicis ministeria conferunt , simile quid faciunt illis qui 
sacrilegia ad pietatem et religionem convertunt. 

43. Avari vita sua tanquam gladio utuntur oblata lo- 
dendi ansa nihil non facientes. 

44. Adulatorum benevolentia quasi tergia versis impro- 
speram fortunam fugit. 

45. Lepores quidem canibus venatores capiunt ; assenta- 
tores autem stolidos laudibus pelliciunt. 

46. Lupi quum sint canibus similes, assentatores amicis, 
dissimilia tamen studia sequuntur. j 

47. In assentalione velut sepulcro solum amicitie nomen 
inscriptum est. 

48. Ligna dum augent ignem ab ipso hauriuntur, opes 
autem dum alunt adulatores ab ipsis consumuntur. 

49. Liberz orationi ut tempori occasio majorem gratiam 
conciliat. 

50. Neque gladium obtusum, neque loquendi libertatem 
inefficacem nobis esse decet. 


51. Sicut pallium sordidum gestanti bono corporis ha- 
bitu esse, ita pauperi eliam libere et ingenue loqui 
licet. 

$2. Neque e mundo sol neque e liberali eruditione libe- 
rior sermo tollendus est. 

53. Ut mel exulcerata mordet, natura? convenientibus 
suave est : ita eliam sermones philosophici. 

54. Avarorum vita similis est funebri epulo : omnia 
enim quum habeat , laetum hominem non habet. 

55. Nonnulli non secus sibi videntur philosophari atque 
ebrii esse sobrii. 

56. Vestis quidem corporis vitiositalem, benevolentia 
vero peccatum obtegit. 

57. Socrates invidiam. animi ulcus esse dixit. 

58. Glorize pulchritudo invidia tanquam morbo cito mar- 
cescit. ! 

59. In sole ambulantes necessario comitatur umbra, 
vlorig vero vestigiis ingredientes comitem habent invi- 
diam. 

60. Invidia tanquam malus concionator honestis actioni- 
bus obsistit. 


"ETE NO 


b deri ΨΥ ce stam 


Xi^c ai ouo tm stre a o 


(Stobzeus Flor. XXXVII, 36 ἐκ τῶν Ἀριστω- 
νύμου τομαρίων.) 

er. *O λόγος ὥσπερ πλάστης ἀγαθὸς χαλὸν τῇ ψυχῇ 
περιτίθησι σχῆμα. 

62, "Ev μὲν πολέμῳ πρὸς ἀσφάλειαν σίδηρος χρυσοῦ 
χρείττων, ἐν δὲ τῷ ζῆν 6 λόγος τοῦ πλούτου. 

(Stobaeus Flor. LXXXI, 13, τὰ Σωχρά- 
τους.) 

68. Οὔτε σῖτον ἄριστον τὸν ἐχ τοῦ καλλίστου πεδίου 
χρίνομεν, ἀλλὰ τὸν εὔθετον πρὸς τὴν τροφήν, 
οὔτε ἄνδρα σπουδαῖον ἢ φίλον εὔνουν τὸν ἐξ ἐπι- 
φανοῦς ὄντα γένους, ἀλλὰ τὸν ὑπάρχοντα τῷ τρόπῳ 
κρείττονα. 

(ϑιοραυϑ Flor. LXXXVI, 23 Σωχράτους.) 

61. Ὁ μὲν οἶνος συμμεταδάλλει. τοῖς ἀγγείοις, δ᾽ δὲ 

πλοῦτος τοῖς τῶν χεχτημένων τρόποις. 

. ἹἸδρὼς μὲν ὃ ἐκ τῶν γυμνασίων εὐσχημονέστερος , 

πλοῦτος δ᾽ ὃ ἐχ τῶν ἰδίων πόνων. 


6 


o 


66. Τὸν πλοῦτον ὥσπερ φίλον ἐχτενὴ xai ἀπροφάσι-- | 


στον εἷς τὰς χαλὰς δεῖ παραλαμύάνειν πράξεις. 
(Stobeus Flor, XCIV, 12, 33, 34 Σωχρά- 
τους.) 

67. Ὅτι πλῷ ἔοιχε τῷ παρὰ γὴν 6 τῶν πενήτων βίος, 
ὃ δὲ τῶν πλουσίων τῷ διὰ πελάγους" τοῖς μὲν γὰρ 
ῥάδιόν ἐστι xal πεῖσμα βαλεῖν xal προσσχεῖν xat 
νεωλχῇσαι, τοῖς δ᾽ οὔ, 

(Stobaeus Flor, XCVII, 29 ἐκ τῶν "Agtozo- 
νύμου τομαρίων.) 

68.. Ταυτόν ἐστιν ἐπ᾽ εὐτυχία μέγα φρονεῖν καὶ ἐπὶ 
ὀλισθηρᾶς ὁδοῦ σταδιοδρομεῖν. 

(Stobzus Flor. CV, 58 Σωχράτους.) 


SIMILITUDINES. 491 


69. "Eotxev ὁ βίος θεάτρῳ διὸ πολλάχις χείριστοι τὸν 
χάλλιστον ἐν αὐτῷ χατέχουσι τόπον. 

(Stobaeus Flor. CVI, 14 ἐκ τῶν Ἀριστωνύμου 
τομαρίων.) 

70. Ταυτόν ἐστιν ἐν γυμνιχῷ ἀγῶνι ἡττηθέντα ὕδρεως 
δίκην τῷ ἀνταγωνιστῇ λαχεῖν, καὶ ἐν τῷ ζῆν νι- 
χώμενον ὑπὸ τῆς τύχης ἐγκαλεῖν αὐτῇ, ἀγνοοῦντα 
ἐφ᾽ οἷς δικαίοις εἷς τὸν ἀγῶνα τοῦ ζῆν συγχαταόε- 
θήχαμεν. 

(Stobzus Flor. CIX, 9 Σωχράτους.) 

τι. Τοῖς μὲν νοσοῦσιν ἰατρούς, τοῖς δ᾽ ἀτυχοῦσι φίλους 
δεῖ παραινεῖν. 

(Stobaeus Flor. ΟΧΙΠ, 16 Σωχράτους.) 

72. Ai πονηραὶ ἐλπίδες ὥσπερ οἱ xaxol ὁδηγοὶ ἐπὶ τὰ 

ἁμαρτήματα ἄγουσιν. 

(Stobaeus Flor. CXI, 21 ἐκ τῶν ᾿λριστωνύμου 
τομαρίων..) 

Οὔτε γυνὴ χωρὶς ἀνδρὸς οὔτε ἐλπὶς ἀγαθὴ χωρὶς 

πόνου γεννᾷ τι χρήσιμον. 

(Stobzeus Flor. CXI, 26 Σωκράτους.) 

74. "Ev τῷ βίῳ χαθάπερ ἐν θεάτρῳ ἄχρι τούτου δεῖ 
παραμένειν, ἄχρις οὗ τὴν τῶν ἔργων (έχν ἐπιτερπὴ 
εἶναι συμδαίνει. 

(Stobeus Flor. ΟΧΧΙ, 39 Σωχράτους.) 

75. Πεττείᾳ τινὶ ἔοικεν ὁ βίος, xal δεῖ ὥσπερ ψῆφόν 
τινα τίθεσθαι τὸ συμιδαϊνον" οὐ γὰρ ἔστιν ἄνωθεν 
βαλεῖν οὐδὲ ἀναθέσθαι τὴν ψῆφον. 

(Stobzeus Flor. CXXIV, 41 Σωχράτους.) 

76. Ὃ πλουσίῳ χορηγῶν οὐδὲν διαφέρει τοῦ εἰς θά- 
λασσαν ὕδωρ ἐχχέοντος. 

77. Οὐδὲν ἐν τῷ βίῳ τάχιστα γηράσχει ὡς χάρις. 


73 


6t. Sermo boni fictoris instar egregiam animo speciem 
induit. 

62. Ad sui defensionem in bello ferrum auro, in vita 
autem oratio divitiis praevalet. 

63. Neque frumentum optimum judicamus, quod in 
pulcherrimo agro natum est, sed quod commode nu- 
trit, neque virum bonum aut amicum benevolum, qui 
genere claro natus sit, sed qui moribus egregiis alios superet. 

64. Vinum immutatur cum vasis ; divitioe vero pro pos- 
sidentium moribus variant. 

65. Sudor quidem exercitiis elicitus decentior est, divi- 
tie autem propriis laboribus partae. 

66. Divitias velul amicum diligentem et promtum ad 
honestas actiones assumere oportet. 

67. Pauperui.. vita similis est navigationi juxta littus , 
divitum autem ei quae profundo in mari fit : illis enim fa- 
cile est funem ejicere, appellere et navem subducere, di- 
vitibus non item. 

68. Idem est in secunda fortuna magnos spiritus gerere, 
et in lubrica via cursu certare. 

69. Similis est vita theatro : quocirca scpe pessimi 


quique honoratissimum inter homines locum obtinent. 

70. Idem est in gymnico certamine victum contumelia 
actionem adversario intendere , et in vita victum a fertuna 
eam accusare, nescientem , quo jure quibusque legibus in 
vitee certamen cum ipsa descenderimus. 

71. JEgrotis medicos, inforluuatis amicos consilia dare 
oportet. 

72. Male spes, sicut mali vio duces, ad peccata du- 
cunt. , 

73. Neque mulier sine viro, neque bona spes sine labore 
quidquam utile pariet. 

74. In vita, tanquam in theatro, tamdiu permanen- 
dum esL, quamdiu rerum et operum jucundum erit specta- 
culum. 

75. Vita ad calculorum lusus similitudinem accedit, 
ideoque eventum calculi promoti instar esse debet : 
non enim denuo ponere, neque reducere calculum 
licet. 

76. Qui diviti aliquid largitur, nihil ab eo differt qui 
aquam in mare profundit. 

77. Nihil in vita celerius quam beneficium senescit. 


492 PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


(Antonius et Maximus Eclog. LVI p. 275 
Σωχράτους.) 
78. Κρεῖσσόν ἐστι τῷ ποδὶ ὀλισθαίνειν ἢ τῇ γλώσση. 
(Antonius et Maximus Eclog. XCHI Xo- 
χράτους.) ' 

79. Σωχράτης τοὺς μὲν πλεονέχτας εἴχαζε ταῖς ὄρ- 
γισιν, ὧν 4; μὲν καταπίνει ὅ, τι ἂν προστύχη, 
χαὶ ἔστιν ὅτε πνίγεται" αἵ δ᾽ ἄλλαι περιαχολου- 
θοῦσιν ἀφελεῖν αὐτὸ σπεύδουσαι, ἵνα παρὰ μέρος 
πνιγῶσιν. 

(Antonius et Maximus Eclog. LIV p. 
225.) 

so, Τὰ τῶν χαλῶν φιλήματα φυλάττεσθαι δεῖ, ὡς τὰ 
τῶν ἰοδόλων δήγματα. 

(Antonius et Maximus Eclog. CIX p. 
565.) 

84. Ot ἀδελφοὺς παριέντες καὶ ἄλλους φίλους ζητοῦντες 
παραπλήσιοί εἶσι τοῖς τὴν ἑαυτῶν γὴν ἐῶσι, τὴν 
δὲ ἀλλοτρίαν γεωργοῦσιν, 

(Antonius et Maximus Eclog. CXXXV p. 
716.) 
82. Τὸ φιλεῖν ἀκαίρως ἴσον ἐστὶ τῷ μισεῖν. 
(Antonius et Maximus Eclog. CXXXVII 
p. 723.) 

88. Τὰ τῶν πλουσίων x«i ἀσώτων χρήματα ταῖς ἐπὶ 
τῶν χρημνῶν συχέαις εἴκαζεν (ὁ Σωχράτης), ἀφ᾽ 
ὧν ἄνθρωπον μὲν μὴ λαμθάνειν, χόραχας δὲ xoi 
ἰκτίνους, ὥσπερ παρὰ τούτων ἑταίρας xal xó- 
λαχας. 

(Antonius et Maximus Eclog. CXL p. 757.) 

81. "Hào ἐστιν, ὥσπερ φίλῳ σπουδαίῳ, οὕτω xal λόγῳ 

| χαλῷ συγγηράσχειν. 


(Antonius et Maximus Eclog. CXLIX p 855.) 

85. Σωχράτης ἰδὼν πλούσιον ἀπαίδευτον ἔφη" Ἰδοῦ 
καὶ τὸ χρυσοῦν ἀνδράποδον. 

(Antonius et Maximus Eclog. CCX.) 

86. WuyT, ζῶντας ἡμᾶς τῇ ταύτης ἀρετῇ ῥητέον εὖ 
ζῆν, ὡς ὀφθαλμοῖς ὁρῶντας τῇ τούτων ἀρετῇ χαλῶς 
δρᾶν. 

87. Οὔτε χρυσοῦ νομιστέον ἰόν, οὔτε ἀρετῆς αἶσχος 

ἅπτεσθαι. 

Καθάπερ εἰς ἄσυλον τέμενος τὴν ἀρετὴν δρμη- 

τέον, ὅπως πρὸς μηδεμίαν ἀγεννῇ ψυχῆς ὕδριν 

ὦμεν ἔκδοτοι.. 
(Jamblichus Adhort, ad Philos. c. ΠῚ p. 14 

ed. Kiessl. cf. Stobzus Flor. I, 58-59.) 

89. Ἀρετῇ μὲν θαρσητέον ὡς σώφρονι γαμετῇ, τύχη 
δ᾽ ὡς ἀστάτῳ πιστευτέον ἑταίρα. 

90, Κρεῖττον μετὰ πενίας ἀρετὴν ὑποληπτέον ἢ πλοῦτον 
μετὰ χαχίας, ὀλιγοσιτίαν μετὰ ὑγιείας ἢ πολυφα-- 
γίαν μετὰ νόσου. 

91. Βλαδερὰ μάλιστα τροφῆς μὲν ἀφθονία τῷ σώματι, 
χτήσεως δὲ τῷ τὴν Ψυχὴν διαχειμένῳ χαχῶς. 

(Jamblichus Adhort. ad Philos. c. II p. 14 
ed. Kiessling.) 

92. Kal ἐπισφαλὲς xai ὅμοιον μαινομένῳ δόῦνα: μά- 
χαιραν, καὶ μοχθηρῷ δύναμιν. 

93. Καθάπερ τῷ ἐμπύῳ βέλτιον τὸ χαίεσθαι τοῦ διω- 
μένειν, χαὶ τῷ μοχθηρῷ τὸ τεθνάναι τοῦ ζῆν. 

94, Τῶν χατὰ σοφίαν θεωρημάτων ἀπολαυστέον ἐφ᾽ 

ὅσον οἷόν τε, καθάπερ ἀμόροσίας xal νέχταρος" 

ἀκήρατόν τε γὰρ τὸ ἀπ᾽ αὐτῶν ἡδὺ x«i τὸ θεῖον τὸ 
μεγαλόψυχον δύναταί τε ποιεῖν, καὶ εἰ μὴ ἀϊδίους, 
ἀϊδίων γε ἐπιστήμονας. 


88 


. 


78. Pristat pede quam lingua labi. 

79. Socrales avaros avibus comparabat, quarum alia 
devorat quidquid occurrit, et quandoque suffocatur : aliae 
vero comitantur, ut quod habet ei extorqueant , et ipse 
quoque alia post alias suffocentur. 

80. Formosorum oscula ut animalium  venenatorum 
morsus vitari oportet. 

81. Qui fratribus neglectis alios amicos quaerunt, iis 
similes sunt qui relicto suo agro alienum colunt. 

82. Amor intempestivus odium squat. 

83. Divitum et profusorum hominum bona ficis arbori- 
bus in loco przecipiti et abrupto posilis comparabat (Socra- 
tes), unde homines nihil accipiant, sed corvi et milvi, 
quemadmodum ab illis scorta et adulatores. 


84. Jucundum est, ut cum amico bono, sic cum bona 


ralione senescere. 

85. Socrates divitem quendam indoctum conspicatus : 
Ecce, inquit, etiam aureum mancipium. 

86. Quum anima vivamus , ejus nos virtute recte vivere 
dicendum est, sicut oculis cernentes eorum virtute bene 
videre dicimur; 


87. Neque auro existimandum est adherescere rubigi- 
nem, neque virtuti turpitudinem. 

88. Sicut in tutum delubrum ad virtutem est con- 
tendendum, ne ulli ignobili animi insolentive dediti si- 
mus. 

89. Virtuti confidendum est, ut castie conjugi , fortunae 
credendum, ut mutabili meretrici. 

90. Presstantior cum paupertate virtus est habenda 
quam divitiae cum improbitate, temperantia in victu cum 
bona valetudine quam edacitas cum morbo. 

91. Damnosa inprimis corpori quidem ciborum , aninie 
vero non recte constituto divitiarum copia est. 

92. JEque periculosum est furibundo gladium dare, 
atque improbo potentiam. 

93. Quemadmodum vomica laboranti magis conducit 
uleus uri, quam pus relinqui : sic improbo mors quam 
vita utilior est. 

94. Sapientice praeceptis fruendum est, quantum licet , 
ut ambrosia et nectare. Nam et sincera est eorum dulcedo, 
et divinam naturam animum magnum efficere possunt, 
atque, si non zternos, at rerum aeternarum peritos. 


ΨΎΞΕΙ 


ΡΥ 


DX d Se tar er focii arto e Rd 


SIMILITUDINES. 


95. Ei süxtov ἣ εὐαισθησία, μᾶλλον σπουδαστὸν ἣ 
φρόνησις, ἔστι γὰρ τοῦ ἐν ἡμῖν πραχτιχοῦ νοῦ 
οἵἷονεί τις εὐαισθησία " δι’ ἣν μὲν γάρ, ἐν οἷς πά- 
σχομεν, οὐ παραισθανόμεθα, δι’ ἣν δέ, ἐν οἷς 
πράττομεν, οὐ παραλογιζόμεθα. 
Καὶ τὸν θεὸν σεδόμεθα χατὰ τρόπον, εἰ τὸν ἐν 
ἡμῖν νοῦν παρασχευάσαιμεν πάσης χαχίας ὥσπερ 
τινὸς χηλῖδος χαθαρόν. 
Κοσμητέον ἱερὸν μὲν ἀναθήμασι, τὴν δὲ ψυχὴν 
μαθήμασιν. 
ὩὭς πρὸ τῶν μεγάλων μυστηρίων τὰ μιχρὰ πα- 
ραδοτέον, καὶ πρὸ φιλοσοφίας παιδείαν, 
Καθάπερ χώρας μάλιστα ἐπιμελητέον τῷ τῆς ἀρί- 
στῆς ἐπιτυχόντι, xal ψυχῆς, ὅπως τῆς φύσεως 
ἄξιον ἐνέγκη τὸν χαρπόν. à 
(Jamblichus Adhort. ad Philos. cap. II 
p- 15 ed. Kiessl. Posui ἐνέγχη pro membrana- 
rum lectione ἐνέγχηται.) 
Ἀρίστων ὃ Χῖος τοὺς περὶ τὰ ἐγχύχλια μαθήματα 
πονουμένους, ἀμελοῦντας δὲ φιλοσοφίας ἔλεγεν 
δμοίους εἶναι τοῖς μνηστῆρσι τῆς Πηνελόπης, οἵ 
ἀποτυγχάνοντες ἐχείνης περὶ τὰς θεραπαίνας ἐγί- 
νοντο. 
Ὃ αὐτὸς τοὺς πολλοὺς εἴκαζε τῷ Λαέρτη, ὅστις 
τῶν χατὰ τὸν ἀγρὸν ἐπιμελούμενος πάντων ὀλιγώ- 
ρως εἶχεν ἑαυτοῦ - καὶ γὰρ τούτους, τῶν χτημάτων 
πλείστην ἐπιμέλειαν ποιουμένους, περιορᾶν τὴν 
ψυχὴν ἑαυτῶν, πλήρη παθῶν ἀγρίων οὖσαν. 
(Stobzus Floril. IV, 110-111 éx τῶν Ἀρί- 
στωνος δμοιωμάτων.) 
102. Οἱ ἄρτι ix φιλοσοφίας πάντας ἐλέγχοντες καὶ ἀπὸ 


96. 


97. 


98. 


99 


100. 


101. 


498 


τῶν γονέων ἀρχόμενοι πάσχουσιν ὅπερ xal οἱ νεώ- 
νητοι χύνες, οὗ οὐ μόνον τοὺς ἄλλους ὁλαχτοῦσιν 
ἀλλὰ χαὶ τοὺς ἔνδον. 

(Stobaeus Floril. LXXIX, 44 ἐχ τῶν Ἀρί- 
στωνος 6uouou.d cov.) 

103, Οἱ ἐν διαλεχτιχῇ βαθύνοντες ἐοίκασι χαρχίνους 
μασσωμένοις, οἷ δι’ ὀλίγον τρόφιμον περὶ πολλὰ 
ὀστὰ ἀσχολοῦνται. : 

(Stobeus Floril. LXXXII, 7 ἐχ τῶν Ἀρί- 
στωνος δμοιωμάτων.) 

104. Ἀρίστων ἔλεγεν ἐοιχέναι τὴν διαλεχτιχὴν τῷ ἐν 
ταῖς δδοῖς πηλῷ * πρὸς οὐδὲν γὰρ οὐδ᾽ ἐχεῖνον χρή- 
σιμον ὄντα χαταπάττειν τοὺς βαδίζοντας. 

(ϑίοθει Floril. LXXXII, 11. Scripsi xa- 
ταπάττειν cum Menagio pro vulgato xaza64- 
Jetv.) 

105. Καρνεάδης τὴν διαλεχτιχὴν ἔλεγε πολύποδι oi - 
χέναι" xal γὰρ ἐχεῖνον αὐξηθείσας τὰς πλεχτάνας 
χατεσθίειν" xal τούτους, προϊούσης τῆς δυνάμεως, 
xol τὰ σφέτερα ἀνατρέπειν. 

(Stobzus Floril. LXXXII, 13.) 

106. Κλειτόμαχος εἴχαζε τὴν διαλεχτικὴν τῇ σελήνη " καὶ 

γὰρ ταύτην οὐ παύεσθαι φθίνουσαν xal αὐξομένην. 
(Stobzus Floril. LXXXII, 14.) 

107. ᾿Αρίστων τοὺς λόγους τῶν διαλεχτιχῶν τοῖς τῶν 
ἀραχνίων ὑφάσμασιν εἴχαζεν, οὐδὲν μὲν χρησίμους, 
λίαν δὲ τεχνιχούς. 

(Stobzeus Floril. ΟΧΧΧΗ, 15.) 

108. Ὁ ἑλλέδορος ὁλοσχερέστερος μὲν ληφθεὶς χαθαίρει, 
εἰς δὲ πάνυ σμιχρὰ τριφθεὶς πνίγει" οὕτω xal ἣ 
χατὰ φιλοσοφίαν λεπτολογία. 


95. Si optabilis est sensuum integritas, magis quze- 
renda prudentia. Est enim quasi integritas quadam 
mentis ad agendum converse. Nam illa efficit, ne in iis 
quae nos afficiunt, sensu fallamur, hoc, ne in iis, quae 
agimus , falsis rationibus decipiamur. 

96. Deum rite colimus, si animum nostrum ab omni 
improbitate tanquam macula purum reddimus. 

97. Ornandum est templum donariis, animus doctrinis. 

98. Ut ante magna mysteria parva sunt tradenda, ita 
ante philosophiam relique artes liberales. 

99. Quemadmodum ab eo maxima cura in agrum est 
impendenda qui optimum nactus est, sic etiam in ani- 
mum , ut dignos natura fructus ferat. 

100. Ariston Chius eos qui disciplinarum orbi vaca- 
rent , neglecta philosophia, similes dicebat esse procis Pe- 
nelopes, qui cum ipsa potiri non possent ancillis misce- 
bantur. 

i101. Idem vulgus hominum Laerti comparabat , qui 
cum reliqua ruri diligenter omnia curaret, se ipsum ne- 
gligebat : sic. et illos studiosissimos quidem esse circa 
possessiones , animum autem feris obrutum affectibus non 
excolere ajebat. 


102. Qui nune e philosophia omnes reprehendunt , id- 
que facere a parentibus incipiunt, non secus affecti sunt , 
quam nuper emti canes qui non solum alios, sed dome- 
sticos etiam allatrant. , 

103. Qui dialecticam altius  perscrutantur, cancros 
,edentibus similes sunt, qui propter exiguum alimentum 
Circa crustas plurimas occupantur. 

104. Ariston dialecticam ajebat luto viarum similem 
esse. Nam et lutum inutile cum sit, transeuntes op- 
plet. 

105. Carneades dialecticam dicebat polypo similem esse. 
Ut enim polypus cirros suos auctos devorat : ita dialecti- 
cos jam peritiores factos suas quoque opiniones refutare. 

106. Clitomachus dialecticam lunce comparabat , ut quae 
similiter crescere et decrescere non desineret. 

107. Ariston dialecticorum sermones cum aranearum 
telis conferebat, ut quce subtiles admodum, sed inutiles 
essent. 

108. Veratrum crassius sumtum purgat, at pollinis in- 
star levigatum suffocat; sic et nimis anxia subtilisque in 
philosophia disputatio. 


494 PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


(Stobaeus Floril. LXXXI, 16 2x τῶν ᾿Αρί- 
στωνος ὁμοιωμάτων.) 
τοῦ. Τ ἣν χαχολογίαν ἣ ὀργὴ. φαίνεται ἀπογεννῶσα, 
ὥστε fj μήτηρ οὐκ ἀστεῖα. 
(Stobzus Flor. XX, 69 ᾿Αρίστωνος.) 
110. Ὀνείρῳ ἔοικεν ὃ τῶν ἀπαιδεύτων βίος, κενὰς ἔχων 
φαντασίας. 
(Anton. et Maximus serm, περὶ παιδείας 
sub Isidori nomine; idem dictum Plutarcho 


tribuitur in Excerptis e cod. Flor. Joann. | 


Damasc. apud Meinek. Stob. Flor. tom. IV 
pag. 225. Vid. Plutarchi op. ed. Hutten. 
tom, XIV p. 365 sqq.) 
. Δυσάρεστοι ὄντες οἱ ἀπαίδευτοι, καθάπερ ἐξ οἰκιῶν 
τῶν προαιρέσεων χαθ᾽ ἡμέραν μετοιχίζονται. 
(Anton. et Maximus serm. περὶ παιδείας, 
ubi nullo nomine ascripto Epicuri effatis 
hzc sententia subjungitur. Sed ad Plutarchum 
auctorem refertur in Excerpt. e cod, Flor. 
Joann. Damasc. l. c.) 
112. Οἱ μὲν ξένοι ἐν ταῖς ὁδοῖς, οἱ δὲ ἀπαίδευτοι ἐν τοῖς 
πράγμασι διαπλανῶνται. 

(Anton. et Maximus serm. περὶ παιδείας, 
ubi nullo nomine apposito Epicuri preceptis 
hoc apophthegma subjectum est. Exstat autem 
sub Plutarchi nomine in Excerpt. e cod, Flor. 
Joann. Damasc l. c.) 

113. Οὔτε ὕδωρ θολερόν, οὔτε ἀπαίδευτον ψυχὴν τα- 
ράσσειν δεῖ. 

(Anton. et Maximus serm, περὶ παιδείας et 
Excerpt. e cod. Flor. Joann. Damasc. l. c. 
Πλουτάρχου.) 

114. Καὶ ὁδοῦ xal ἀληθείας χαλεπὸν ἀποπλανηθῆναι. 

(Anton. et Max. serm. περὶ ἀληθείας et 
Excerpt. e cod. Flor. Joann. Damasc. 1l. c. 
p. 242 Πλουτάρχου. ) 

115. Τὸ μὲν ἴσον ζυγῷ, τὸ δὲ ἀληθὲς τῷ ἐκ φιλοσοφίας 
λόγῳ χρίνεται, 


n 


- 


(Anton, et Maximus serm, περὶ ἀληθείας et 
Excerpt. e. cod. Flor. Joann. Damasc. l. c. 
Ρ. 243.) 

116. "7c ἀγνοουμένης ἀρετῆς, ὥσπερ τοῦ χατορωρυ- 
μένου χρυσίου, 4 λαμπρότης οὐ βλέπεται. 

(Anton, et Max. serm, περὶ βίου ἀρετῆς xal 
xaxí(ac.) 

17. Ἢ μὲν. τροφὴ τοῖς γυμναζομένοις, ἡ δὲ ἀρετὴ τοῖς 
πεπαιδευμένοις ἡδεῖα φαίνεται. 

(Anton. et Max. serm. περὶ βίου ἀρετῆς xai 
xax(ac.) 

18. "Ex μὲν τοῦ ποδὸς τὴν ἄκανθαν, ix δὲ τῆς ἀλόγου 
Ψυχῆς τὴν ἄγνοιαν ὑπεξελέσθαι δεῖ. 

(Anton. et Max. serm. περὶ λογιχοῦ xal λογι- 
σμοῦ et Arsenius Violet. serm. περὶ λογικοῦ; 
item Plutarch. 1l. c. p. 363.) 

119. ἱΟδηγὸν τυφλὸν λαθεῖν καὶ σύμῥουλον ἀνόητον ἴσον 
ἐστίν. 

(Anton, et, Max. serm; περὶ ἀφροσύνης, Plut. 
l. c. p. 363.) 

120. Ποτὸν μὲν ἔσδεσε τὴν ποτοῦ ὄρεξιν, xol τροφὴ τὴν 
τροφῆς ἐπιθυμίαν ἠχέσατο" φιλαργυρίαν δὲ οὗ 
σδέγνυσιν ἀργύριον 7j χρυσίον. 

(Anton, et Max. serm. περὶ φιλαργυρίας, 
Plut. l. c. p. 363.) 

21. “Ὥσπερ ol χόραχες παρεδρεύοντες ἐξορύσσουσι τοὺς 
τῶν νεχρῶν ὀφθαλμούς, οὕτως oi χόλαχες τοῖς 
ἐπαίνοις τοὺς λογισμοὺς Su τῶν dv- 
θρώπων. 

(Anton. et Max. serm. περὶ wee Plut. 
l4 mn 364 ) 

122. Λαγῷ μὲν χύνα, φίλῳ δὲ χόλαχα φύσει πολέμιον 
ἡγητέον. 

(Anton. et Max. serm. περὶ χολαχείας, Plut, 
l. c. p. 364.) 

123. Χαίρειν χρὴ τοῖς ἐλέγχουσιν, οὐ τοῖς χολαχεύουσιν- 
οἵ μὲν γὰρ ἡμᾶς λυποῦντες διεγείρουσιν, οἵ δὲ χα- 
ριζόμενοι ἐχλύουσι καὶ σχελίζουσι. 


109. Apparet iram parere maledicentiam 
manitatis mater est. 
110. Somnio similis est imperitorum vita, vanas ima- 
ginationes habens, 
iti. Indocti morosi cum sint, tanquam ex dibus, 
sic de suis institutis quotidie migrant. 
112. Ut peregrini in viis, ita indocti in rebus ipsis errant. 
.113. Neque aquam turbidam , neque indoctum animum 
commoveri oportet. 
114. A via et veritate aberrare molestum est. 
115. JEqualitas trutina, veritas autem philosophica ra- 
lione examinatur. 
" 116. Ignote virtutis velut defossi auri splendor non 
apparet. 
117. Quemadmodum iis qui corpora exercent cibus, 
sic bene institutis virtus suavis videtur. 


: itaque inhu- 


118. Pedi spinam , animze rationis experti ignorantiam 
eximi oportet. 

119. Via ducem cccum 'adliibere et stultum consulto- 
rem, idem est. 

120. Potu restinguitur appetitus bibendi, et cibus edendi 


desiderio medetur : avaritiam vero non aurum nec árgen- | 


tum exstinguit. 

121. Ut corvi assidentes cadaverum oculos effodiunt , 
ita adulatores suis laudibus rationem et mentem humanam 
corrumpunt. 

122. Lepori canem , amico adulatorem natura infestum 
esse cogitandum est. 

123. Reprehensoribus , non assentatoribus letandum : 
illi enim velut stimulo animos excitant, hi vero gratifi- 
cantes dissolvunt et subvertunt. 


(Anton. et Max. serm. περὶ χολαχείας, Plut. 
l. c. p. 364.) 

124. ᾿λῶσσα βλάσφημος διανοίας καχῆς £eyyoc. 

(Anton. et Max. Serm. περὶ ψόγου xai δια- 
6oMi, Plut. p. 364.) 

135. Ὁ τῶν ἀσώτων βίος ὥσπερ καθ᾽ ἡμέραν ἀποθνή - 
σχων ἐχφέρεται. 

(Anton. et Max, Serm. περὶ ἀσωτίας, Plut. 
L6, p- 364. ) 

126. Ἡ χάρις ὥσπερ fj σελήνη, ὅταν τελεία γένηται, 
τότε χαλὴ φαίνεται. 

(Anton. et Max. Serm. περὶ εὐεργεσίας, 
Plutarch. 1. c. pag- 365. Sed in membranis 
hac sententia partim Philoni partim Plutar- 
cho attribuitur. ) 

127. Ἀχάριστον εὐεργετεῖν καὶ vexpov μυρίζειν ei ἴσῳ 
χεῖται. 

(Anton. et Max. Serm. περὶ εὐεργεσίας, Plu- 
tarchus l. c. pag. 365; Apostol. Proverb. V, 
3o Πλουτάρχου.) 

108. Φθείρεται ὁ μὲν χόσμος πυρὶ xoi ὕδατι, ὃ δὲ τῶν 
᾿ἀχολάστων πλοῦτος ἔρωτι xal μέθη. 

(Anton. et Max. Serm. περὶ μέθης, Plut. 1. 
e. p. 365; Arsen, Violet. Serm. περὶ μέθης.) 

129. “Ὑόρις ds οἶνος ἀποχαλύπτειν εἰώθασι φίλοις τὰ 
ἤθη τῶν φίλων. 

( Anton, et Max. Serm. περὶ μέθης, nullo 
nomine addito ; Plutarch. l. c. p. 365.) 

130. Ὅπερ àv σιωπᾶσθαι βούλῃ, μηδενὶ εἴπῃς, ἢ πῶς 
παρά τινος ἀπαιτήσεις τὸ πιστὸν τῆς σιωπῆς. ὃ μὴ 
παρέσχες σεαυτῷ 5 

( Anton. et Max. Serm. περὶ σιωπῆς, Plut. 
E e p.365.) 

131, Ὥσπερ ὑπὸ τοῦ ἰοῦ τὸν σίδηρον, οὕτω τοὺς φθο- 
νεροὺς ὑπὸ τοῦ ἰδίου ἤθους κατεσθίεσθαι. 


( Anton. et Max. Serm. περὶ φθόνου Clitar- |. 


chi vel Plutarchi ; Plutarch. 1. c. p. 366.) 


152. Tà μὲν φυτὰ ἀπὸ τῆς ῥίζης, fj δὲ δόξα ἀπὸ τῆς 


πρώτης ὑπολήψεως αὔξεται. 


SIMILITUDINES. ' 495 


(Anton. et Max. Serm. περὶ δόξης, Plu- 
tarch. l. c. p. 366. Posui cum Wyttenbachio 
ὑπολήψεως αὔξεται pro membranarum lectione 
λήψεως αὔξει." 

3. Ἵππου μὲν ἀρετὴν ἐν πολέμῳ, φίλου δὲ πίστιν ἐν 
ἀτυχία κρίνομεν. 

( Anton. et Max. Serm. περὶ φίλων καὶ φι- 
Mac, Plutarch. l. c. pag. 366.) 

134. Σχεύη τὰ μὲν χαινὰ χρείττονα, φιλία δὲ f, πα- 
λαιοτέρα. 

( Anton. et Max. Serm. περὶ φίλων xal dae 
nullo nomine ascripto; Plutarch. 1. c. 
p. 366.) 

135. Φεύγειν δεῖ τὴν φιλίαν, ὧν τινων ἀμφίδολος f 
διάθεσις. 

( Anton. et Max. Serm. περὶ φίλων καὶ φι- 
ac, Plutarch. l. c. pag. 366. ) 

136. Αἴ ἐπιφανεῖς τύχαι. S χαθάπερ οἱ σφοδροὶ τῶν ἀνέ- 
μων; μεγάλα ποιοῦσι ναυάγια. 

(Anton. et Max. Serm. περὶ TW xot 
δυστυχίας nullo auctore citato; Plutarch. ]. c. 
p. 367.) 

137. ᾿Αῤῥωστοῦντι φορτίον ἐπιθεῖναι, ἢ ἀπαιδεύτῳ ψυχῇ 
εὐτυχίαν ταυτόν ἐστιν. 

( Anton. et Max, Serm. περὶ εὐτυχίας xal 
δυστυχίας omisso auctoris nomine; Plutarch, 
l. c. p. 368.) 

138. Ἧ τύχη χαθάπερ τοξύτης, ποτὲ μὲν ἐπιτυγχάνει 
βάλλουσα ἐφ᾽ ἡμᾶς, ὥσπερ ἐπί τινα σχοπόν, ποτὲ 
δὲ ἐπὶ τὰ σύνεγγυς παραχείμενα ἡμῖν. 

( Anton. et Max. Serm. περὶ εὐτυχίας xol 
δυστυχίας nullo auctore citato ; Plutarch. 1. c. 
p. 368.) 

139. Στάσιμοί εἰσιν αἱ τῶν πεπαιδευμένων ἐλπίδες, ὡς 
ἐν λιμένι τῷ λογισμῷ δρμοῦσαι. 

( Maximus Serm. περὶ ἐλπίδος sine auctoris no- 
mine; Arsenius Violet. Serm. περὶ ἀρετῆς, 
Plutarch. 1. c. p. 368.) 


124. Lingua maledica malc mentis index est. 

125. Luxuriosorum vita quasi quotidie moriens effertur. 

126. Beneficentia , sicut luna, tum pulchra apparet , 
quum plena est. 

127. Ingrato benefacere et ungere mortuum , idem est. 

128. Mundus quidem igne et aqua corrumpitur : luxu- 
riosorum autem opes amore et ebrietate. 

129. Injuria et vinum detegere solent amicis mores 
amicorum. 

130. Necui dicas quod taceri vis: quomodo enimab alie 


. postulabis silentii fidem, quam tute tibi non preestitisti ? 


131. Ut ferrugine ferrum , sic invidos suis ipsorum 
moribus consumi videmus. 

132. Plant: capiunt a radice incrementum, gloria vero 
a fama primum collecta augetur. 


133. Equi bonitatem in bello, amici vero fidem in cala- 
mitate judicamus. 

134. Vasa quidem meliora sunt nova, sed vetustior 
amicitia praestat. 

135. Eorum fugienda amicitia est quorum animus am- 
biguus et inconstans est. 

136. Splendide fortune , sicut venti vehementes, magna 
afferunt naufragia. 

137. Infirmo onus imponere et animo indocto prosperi- 
tatem prorsus idem est. 

138. Fortuna sagittarii more collineat , interdum in nos 
jaculans, tanquam in scopum quendam, interdum in ea 
qua nobis adherent. 

139. Stabiles eruditoram sunt spes, ut qui in ratione 
tanquam in portu acquiescant. 


490 


μ0. Αἱ μὲν τῆς ἀρετῆς ἐλπίδες Uit εἰσε τῆς ψυχῆς, αἱ 
δὲ τῆς χκαχίας νόθοι. 
( Maximus Serm. περὶ ἐλπίδος nullo nomine 
apposito ; Plutarchus l. c. p: 368.) 
141. Ὁ μὲν χειμὼν σχέπης, τὸ δὲ γῆρας ἀλυπίας δεῖται, 
(Antonius Serm. περὶ γερόντων ἀρετῇ xai 
συνέσει χεχοσμιημένων, Plutarch. 1. c. p. 369.) 
142. Γέρων ἀνόητος, ὥσπερ τρίδων παλαιός, εἰς οὐδέν 
ἐστιν εὔθετος. 
(Antonius Serm. περὶ γερόντων ἐν ἀνοίᾳ 
βιούντων, Plutarchus l. c. p. 369.) 
143. Ὡς γὰρ 6 xatxlac τὰ νέφη, καὶ 6 φαῦλος βίος ὑφ᾽ 
ἑαυτὸν ἕλχει τὰς λοιδορίας. 
( Antonius et Maximus Serm. περὶ θυμοῦ 
xat ὀργῆς.) 
n4. Ὁ ὑπὲρ μιχρῶν ἁμαρτημάτων ἀνυπερόλήτως ὁρ- 
γιζόμενος οὐχ ἐξὶ διαγνῶναι τὸν ἁμαρτάνοντα, 
πότε ἔλαττον xal πότε μεῖζον ἠδίκησεν. 
(Antonius et Maximus Serm. περὶ θυμοῦ 
x«i ὀργῆς sub Apollonii nomine, cui tri- 
buit eandem sententiam etiam Stobzus Flor. 
XX, 51. At in. Arsenii Violario ascribitur 
Plutarcho. Cf. Plutarch. 1. c. pag. 369. ) 


. AMAA TON 


IIYOATOPEIQON OMOIOMATA 
IANTAXOOEN XYNEIAETMENA. 


145. Mee cot ἔστω λίθον εἰχῇ βάλλειν ἢ λόγον 
ἀργόν. 
( Antonius NMelissu c. 48.) 
146. Aic χρὸν τοῖς τῶν μελιττῶν δωρή!λασι γλυχάζοντα 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


τὴν χατάποσιν τὸ τοῦ θεοῦ δῶρον πιχράζειν τὸν 
λόγον τῇ χαχία. 
( Maximus Philos, Collect. Sent. cap. 59. ) 

147. Bío; ἔοιχε πανηγύρει" ὡς οὖν εἰς ταύτην οἵ μὲν 

ἀγωνιούμενοι, οἱ δὲ xac! ἐμπορίαν, ol δέ γε βέλ- 
τιστοι ἔρχονται θεαταί: οὕτως ἐν τῷ βίῳ οἱ μὲν 
ἀνδραποδώδεις φύονται δόξης καὶ πλεονεξίας θηρα- 
ταί, οἵ δὲ φιλόσοφοι τῆς ἀληθείας. 
( Diog. Laert. VIII, 8.) 
148. Βότρυας τρεῖς ἡ ἄμπελος φύει, τὸν μὲν πρῶτον 
ἡδονῆς, τὸν δεύτερον μέθης, τὸν δὲ τρίτον ὕῤρεως. 
(Antonius Melissa c. 48, 
Maximus cap. 30 ᾿Κπιχτήτου.) 
149. Ἰσχὺς καὶ τεῖχος xal ὅπλον σοφοῦ 1, φρόνησις. 
(Stobaeus Flor. I1, 24 Πυθαγόρου.) 

150, Κενὸς ἐχείνου φιλοσόφου λόγος ὑφ᾽ οὗ μηδὲν ἀν- 
θρώπου πάθος θεραπεύεται. “Ὥσπερ γὰρ ἰατρικῆς 
οὐχ ὄφελος μὴ τὰς νόσους Ex6 αλλούδην ἀπὸ τῶν 
σωμάτων οὕτως οὐδὲ φιλοσοφίας , εἰ μὴ τὸ τῆς 

᾿ Ψυχῆς χαχὸν ἐχόάλλοι. 
(Stobeus Flor. LXXXII, 6 Πυθαγόρου; cf. 
Porphyr. ad Marcell. c. 31.) 

161. ξίφους πληγὴ χουφοτέρα γλώσσης" τὸ μὲν γὰρ 

σῶμα, ἣ δὲ τὴν Ψυχὴν τιτρώσχει. 
( Maxim. cap. 41.) 

$2. Ὅμοιον ἀψινθίου τὸ δριμὺ xol λόγου παῤῥησίαν 
ἐχχόψαι. 

(Stobaeus Flor. XHI, 22 ex τῶν ᾿Αρίστωνος 
δμοιωμάτων.) 

153. “Ὥσπερ σωματιχὸν πάθος οὐ χρυπτόμενον, οὐδὲ 
ἐπαινούμενον ὑγιάζεται, οὕτως οὐδὲ ἢ ψυχὴ χα- 
χῶς φρουρουμένη - xoi συναγορευομένη θερα- 
πεύεται. 


(Stobeus Flor. XIII, 35. ) 


[Πυθαγόρου; 


140. Virtutis spes proprie sunt Deme vitii autem de- 
generes. 

141. Hiems tegumentum , senectus doloris vacuitatem 
requirit. 

142. Senex stultus, utlacerna vetusta, ad nullam rem 
prodest. 

143. Quomodo cacias nubes, sic nope vita in se 
convicia attrahit. 

144. Qui leviter peccanti vehementissime succenset non 
sinit discernere peccali auctorem, quando minorem οἱ 
quando majorem ἤτον commiserit. 


ALLE PYTHAGOREORUM SIMILITUDINES 
UNDIQUE COLLECT.E. 


145. Magis tibi expetendus sit temerarius lapidum 
quam vocum inanium jactus. 

146. Turpe estapum donis potum dulciorem reddere at- 
que interim Dei donum, rationem dico, malitia exacerbare. 

147. Vita humana celebri . mercatui similis est. Quem- 


admodum enim ad hunc alii quidem certaturi , alii nego- 
tiaturi, alii vero iique optimi, spectores futuri veniunt : 
sic etiam in hac vita nonnulli quidem, ut homines servi- 
les, nascuntur, glori et lucri aucupes , alii vero , ut phi- 
losophi , veritatis studiosi. 

148. Vitis tres producit uvas, primam volupfatis, al- 
teram ebrietatis, tertiam contumelia. 

149. Roboris et muri et armorum iusfar sapienti pru- 
dentia est. 

150. Vana est illius philosophi oratio, qua nulla animi 
humani cupiditas sedatur. Ut enim nullus est medicina 
usus , nisi curato corpore morbum depellat, ita neque phi- 
losophize , nisi animi vitia tollat. 

151. Plaga gladii levior est, 
corpus, heec animum vulnerat. 

152. Idem est absinthii amaritudinem et dicendi liber- 
tatem tollere. 

153. Ut corporis morbus, si eum abscondas aut laudes, 
nunquam sanatur, ita nec perturbati animi motus quibus 
male palrocinaris et faves unquam cohibentur. 


quam lingua; ille enim 


154. Ζῆν χρεῖττόν ἐστιν ἐπὶ στιδάδος χαταχείμενον xal 
θαῤῥεῖν 9) ταράττεσθαι χρυσῆν ἔχοντα χλίνην. 
(Stobzeus Flor. V, 28; Maximus c. 21 ; Por- 
phyr. Epist. ad Marcell. c. 29. ) 
155. Πυθαγόρας παρηγγύα « μὴ πυχνὰ τὸν ἄνθρωπον 
ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου » μὴ δεῖν συνεχῶς ρους 
ζειν αἰνιττόμενος. 


(Stobzus Flor. XVII, 13.) 


AHMOOPIAOY 
FNOMAI IIYOATOPIKAI. 


1. Ἃ χτησάμενος οὗ καθέξεις, μὴ αἰτοῦ παρὰ θεοῦ" 
δῶρον γὰρ θεοῦ ἀναφαίρετον * ὥστε οὐ δώσει, ἃ μὴ 
χαθέξεις. 

4. Ἄγρυπνος ἔσο χατὰ νοῦν " συγγενὴς γὰρ τοῦ ἀλη- 
θινοῦ θανάτου ὃ περὶ τοῦτον ὕπνος, 

8, Βλάπτει θεὸς o0 χολωθείς, ἀλλ᾽ ἀγνοηθείς, ὀργὴ 
γὰρ θεοῦ ἀλλότριον " ἐπ’ ἀῤδουλήτοις γὰρ ἣ ὀργή" 
θεῷ δὲ οὐδὲν ἀξούλητον. 

4. Βουλευόμενος περὶ ἄλλου χκαχῶς φθάνεις σαυτὸν 
πάσχων ὑπὸ σαυτοῦ xaxox. Καὶ αὐτὸς δὲ μὴ βού-- 
λου παρὰ χαχοῦ πάσχειν χαλῶς" οἷον γὰρ τὸ 
ἦθος ἑχάστου, τοιόσδε ὃ βίος καὶ at πράξεις. Ψυχὴ 
1άρ ἐστι ταμιεῖον, ἀγαθὴ μὲν ἀγαθοῦ, xax? δὲ 
χαχοῦ. 

(Scripsi cum Holstenio φθάνεις σαυτὸν, cod. 
φθονεῖς σαυτῷ.) 

6. Βουλευσάμενος πολλὰ ἧχε ἐπὶ τὸ λέγειν ἢ πράτ- 


SIMILITUDINES. 


497 


τειν" οὐ γὰρ ἕξεις ἐξουσίαν ἀνακαλέσασθαι τὰ 
πραχθέντα ἢ λεχθέντα. 

e. Γλῶσσα σοφοῦ οὐ Ἀρδηγουμένως τίμιον παρὰ θεῷ, 
ἀλλὰ τὰ ἔργα" pis d γὰρ καὶ σιγῶν τὸν θεὸν 
τιμᾷ, 

- (Ct. Sext. Sent. 4o1 et 402; item Meliss. 
Serm. 93.) 

7. Τλώσσαλγος ἄνθρωπος xal ἀμαθής, εὐχόμενος xal 
θύων τὸ θεῖον μιαίνει" μόνος οὖν ἱερεὺς ὃ σοφός, 
μόνος θεοφιλής, μόνος εἰδὼς εὔχεσθαι. 

( Cf. Porphyr. Epist. ad Marcell.) 

8. Γυμνὸς ἀποσταλεὶς σοφός, Ὑυμνητεύων χαλέσει 
τὸν πέμψαντα " μόνου γὰρ τοῦ μὴ τοῖς ἀλλοτρίοις 
πεφορτισμένου ἐπήχοος ὃ θεός. 

(C£. Porphyr. Epist. ad Marc. cap. 33.) 

9. Δῶρον ἄλλο μεῖζον ἀρετῆς οὐχ ἔστι ein θεοῦ 
λαύεῖν. 

10. Δῶρα καὶ θυσίαι θεὸν οὐ τιμῶσιν, ἀναθήματα θεὸν 
οὗ χοσμεῖ, ἀλλὰ τὸ ἔνθεον φρόνημα διαρχῶς συν- 
ἄπτει θεῷ " χωρεῖν γὰρ ἀνάγχη τὸ ὅμοιον πρὸς τὸ 
ὅμοιον. 

(C£. Porphyr. Epist. ad Marcell. cap. 19; 
item Hierocl. comm. ad aur. carm. vs. r.) 

1E, Δουλεύειν πάθεσι χαλεπώτερον, ἢ τυράννοις. 

( Idem dictum sub Pythagorz nomine ha- 
bet Stobaus Flor. VI, 47; cf. Porphyr. Epist. 
ad Marcell. cap. 34 et Maxim. cap. 3.) 

12. Διαλέγεσθαι ἄμεινον. ἑαυτῷ πλέον, ἤπερ τοῖς 
πέλας. : 

13. "EXv ἀεὶ μνημονεύῃς, ὅτι, ὅπου ἂν ἦ ^ ψυχή σου 
xoi τὸ σῶμα ἔργον ἀποτελῇ, θεὸς ἐφέστηχεν ἔφο- 


154. Satius est in stramentis humi eubantem vivere et 
bono animo esse, quam in aureo lecto cestuare. 

155. Pythagoras monebat : « ne spe homo ab homine, » 
frequenti venereorum usu abstinendum esse significans. 


DEMOPHILI SENTENTLE PYTHAGORICJE. 


1. Quae parta tueri non possis , ea a deo ne expelas : 
nullum enim donum eripi potest; idcirco haudquaquam 
dabit quod nequeas conservare. 

2. Mente pervigili esto; nam animi veternus vera 
morti cognatus est. 

3. Calamitates hominibus infert deus non iratus, sed 
ignoratus : ira enim aliena est a deo; quippe qua in rebus 
adversis locum habeat : deo autem nihil mali accidit. 

4. Quum de alio male consulis, te ipsum malo ac- 
cepto prevertis. Neque vero boni quidquam a malo ex- 
spectes : nam quales cujusque mores, falis et vita et 
actiones. Est enim animus quasi promtuarium , bonus 
qnidem bonorum, malus autem malorum. 

PHILOS. GREC, 


'$. Diu multumque meditatus ad dicendum vel agen- 
dum accede: neque enim habebis potestatem facta aut 
dicta revocandi. - 

6. Non lingua sapientis praecipue deo cara est , sed ejus 
opera : nam sapiens, etiam cum facet, deum honorat. 

7. Homo garrulus et imperitus et orando et sacrificando 
numen contaminat : solus igitur sapiens sacerdos, solus 
pius, solus orandi gnarus. 

8. Sepiens nudus in orbem missus, nudus eum, qui 
misit, invocet: deus enim solum exaudit illum qui alie 
nis non est onustus. 

9. Nullum donum majus virtüte a deo accipi potest. 

10. Munera et victimae nihil honoris deo tribuunt, ne 
que donaria deum ornant, sed mens sacro furore percita 
satis nos deo conjungit: nam simile simili accedere ne- 
cesse est. 

11. Durius est servire affectibus, quam tyrannis. 

12. Prostat swpius cum se ipso, quam cum aliis col- 
loqui. 

13. Si semper memineris , ubicunque animus tuus sit 
aut corpus aliquid perpetret, deum inspectorem adesse, 

52 


498 


ρος, ἐν πάσαις σου ταῖς εὐχαῖς χαὶ πράξεσιν, 
αἰδεσθήση μὲν τοῦ θεωροῦ τὸ ἄληστον, ἕξεις δὲ τὸν 
βεὸν σύνοιχον. 

(Scripsi ἀποτελῇ, cod. ἀποτελεῖ, Cf. Por- 
phyr. Epist. ad Marc. c. 20.) 

"Ex' ὅσον σαυτὸν ἀγνοεῖς , νόμιζε μαίνεσθαι. 
Ζ2ητεῖν δεῖ καὶ ἄνδρα καὶ τέχνα τὰ μετὰ τὴν ἀπαλ- 
λαγὴν τοῦ βίου τούτου παραμενοῦντα. 

(Posui παραμενοῦντα, cod. παραμένοντα. 
lisdem fere verbis Pythagoras apud Stob. 
Flor. I, 21, nisi quod φίλους addit. ) 

“ἢ ὡς ἀληθῶς θεῷ ὁμοίως 6 αὐτάρκης xat dxcá- 
Muy φιλόσοφος, καὶ πλοῦτον ἡγεῖται μέγιστον, 
μηδὲν ἀλλότριον χεχτῆσθαι χαὶ μὴ ἀναγκαῖον. 
᾿Επιτείνει γὰρ τὴν ἐπιθυμίαν ποτὲ ἣ τῶν χρημά- 
τῶν ἐπίχτησις " αὔταρχες δὲ πρὸς εὐζωίαν τὸ μη- 
δὲν ἀδιχεῖν. 

ἯἩ τῶν ὄντως ὄντων χτῆσις διὰ ῥαστώνης οὐ πε- 
ριγίνεται. 

18. "Ho μάλιστα ἀγαθὸν εἶναι, ὃ χαὶ ἑτέρῳ μετα- 
διδόμενον σοὶ μᾶλλον αὔξεται, 

Ἡγοῦ μάλιστα φίλους τοὺς ὠφελοῦντας τὴν ψυχὴν 
ἢ τὸ σῶμα, 

40. "Hyo9 παντὸς ἀνοήτου xal τὸν ἔπαινον xai τὸν ψό- 
γον χαταγέλαστον, xoi ὅλα τὰ τῶν ἀμαθῶν ὄνει-- 
δος εἶναι χατὰ τὸν βίον. 

( Rescripsi.sivat χατὰ τὸν βίον, cod, εἶναι 
τὸν βίον.) 

Θέλε μᾶλλον τοὺς συνόντας αἰδεῖσθαί σε ἢ φοδεῖ- 
σθαι" αἰδοῖ γὰρ πρόσεστι σέδας, φόδῳ δὲ μῖσος. 

( Eadem sententia sub Pythagorz nomine 
exstat apud Stobzum Flor. XLIX , 2o. ) 


16. 


21. 


C —— —À  — ........... 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


22, Θυηπολία ἀφρόνων πυρὸς vpozí,* τὰ δὲ ἀναθήματα 
ἱεροσύλων χορηγία, 

( Cf. Hierocles Comment. ad carm. aur. 
vs. 1; Porphyr. Epist. ad Marcell. cap. 19; 
Stobezus Flor. IV, 109 Πυθαγόρου. ) 

23. Ἴσθι, ὡς οὐδεμία προσποίησις πολλῷ χρόνῳ λαν- 
θένα. 

24. Καχὰ μείζω πάσχει διὰ τὸ συνειδὸς 6 ἀδιχῶν, βα- 

σανιζόμενος τῇ ψυχῇ, ἤπερ τὸ σῶμα ταῖς πλη- 

γαῖς μαστιγούμενος. 

(€f. Stobeus Flor, XXIV, 8; Maximus 
cap. 5.) 

Λόγον περὶ θεοῦ τοῖς ὑπὸ δόξης διεφθαρμένοις λέ- 

γειν οὐχ ἀσφαλές. xai γὰρ τἀληθῆ λέγειν ἐπὶ τού-- 

των, χαὶ τὰ ψεύδη χίνδυνον φέρει. 

20. Λόγῳ ἡγεμόνι ἐν παντὶ χρώμενος οὐχ ἁμαρτή- 
σεις. 


τ 
ex 
. 


27. 
Μεγάλην παιδείαν νόμιζε, δι’ ἣν δυνήσῃ φέρειν 
ἀγνοούντων ἀπαιδευσίαν. 

( Cf. Stobaeus Flor. XIX,8, ubi hzc sen- 
tentia iisdem prope verbis Pythagorz tri- 
buitur. ) 

Νόμου θείου τὸ φαῦλον ἀνήχοον, διὸ xal mapa- 
νομεῖ. 

( €f. Stob. Flor. II, 23, qui Pythagorz hoc 
dictum ascribit. ) 

Ξένος ἀνὴρ δίκαιος οὗ μόνον πολίτου, ἀλλὰ χαὶ 
συγγενοῦς τι διαφέρει. 

(Sic Pytbagoras ap. Stob. Flor, IX , 37, 
unde hic reposui ἀλλὰ xa pro membranarum 
lectione ἀλλ᾽ οὐδὲ.) 


20. 


30 


in cunctis quidem precationibus actionibusque tuis vere- 
beris inspectoris naturam non obliviscendam , deum vero 
contubernalem habebis. 

14. In quantum te ipsum ignoras, furere et insanire te 
existima. 

15. Talis maritus atque ejusmodi liberi comparandi 
sunt, qui etiam post mortem nostram superstites ma- 
neant. 

16. Degit revera vitam deo similem frugalis inopsque 
philosophus , et opes maximas ducit nihil externum et non 
necessarium possidere. Nam divitiarum congerendarum 
Studium quandoque earam cupiditatem intendit; sed ad 
bene beateque vivendum sufficit, nihil injuste agere. 

17. Vera bona nequaquam otio eL ignavia parantur. 

18. Illud potissimum bonum esse existima, quod cum 
alio communicatum tibi magis augetur. 

19. Eos precipue amicos judica qui animum potius 
quam corpus juvant. 

20. Cujusvis stulti eL laudem et vituperationem ridicu- 
lam ducito , hominumque imperitorum , quamdiu vivunt, 
res omnes opprobrium existima. 


21. Da operam, ut tui te familiares vereantur potius 
quam meluant : nam verecundia veneralionem , metus. 
odium conjunctum habet. 

22. Stultorum sacrificium ignis alimentum est ;. donaria 
autem sacrilegorum praeda. 

23. Scito , nullam simulationem diu latere. 

24. Homo iniquus majora perpetitur mala, dum ani- 
mus scelerum conscientia excruciatur, quam si corpus 
cxdatur verberibus. 

25. Apud homines pravis opinionibus. imbutos sermo- 
nem de deo instituere laudquaquam tutum est: nam sive 
vera sive falsa coram his dicenti idem periculum imminet. 

26. Rationem ubique ducem sequendo nequaquam pec- 
cabis. 

27. Aliis molestus haud facile ipse molestiis carebit. 

28. Magnam doctrinam existima, qua imperitorum 
ignorantiam ferre possis. 

29. Improbitas legi divinie non obtemperat, ideoque 
etiam delinquit. 

30. Peregrinus vir justus non tantum civi, μὰ etiam 
cognato quodammodo praestat. 


Λυποῦντα τὸν πλησίον οὐ ῥάδιον αὐτὸν ἄλυπον εἶναι... 


“οὐ τῶ με ai 


Mr Per T WERT 


81, Ὅσα πάθη ψυχῆς, τοσοῦτοι χαὶ ὠμοὶ δεσπόται. 

( Posui καὶ ὠμοὶ pro. codicum scriptura οἵ 
ὠμοὶ adjutus Porphyrii auctoritate Epist. ad 
Marc. cap. 34 idem dictum usurpantis.) — 
32. Οὐδεὶς ἐλεύθερος ἑαυτοῦ μὴ χρατῶν. 

( Ita Pythagoras apud Stob. Flor. VI, 51.) 
Παντὸς χαλοῦ χτήματος πόνος προηγεῖται ὃ xaz' 
ἐγκράτειαν. 

( Eadem est Pythagorz sententia ap. Stob. 
Flor. XVII, 8; conf, Porphyr. Epist. ad Mar- 
». cell. cap. 7.) 

84. Πέπεισο μὴ εἶναι σὸν χτῆμα,, ὅπερ μὴ ἐντὸς δια- 
γοίας ἔχεις. 

( Idem effatum sub Pythagore nomine af- 
fert Stobzus Flor. I, 23.) 

35. Ποίει ἃ χρίνεις εἶναι καλά, χἂν ποιῶν μέλλης ἀδο-- 
Ejaetv * φαῦλος γὰρ χριτὴς χαλοῦ πράγματος ὄχλος. 

(Sic Pythagoras ap. Stob. Flor. XLVI, 42, 
ubi quzdam adjiciuntur. ) 

86. Πεῖραν ἀνθρώπου éx τῶν ἔργων μᾶλλον λάμόανε 
ἢ £x τῶν λόγων " πολλοὶ γὰρ βίῳ μέν εἶσι χαχοί, 
λέγειν δὲ πιθανώτατοι. 

87, Πρᾶττε τὰ μεγάλα μὴ ὑπισχνούμενος μεγάλα. 
38. ῬῬιζωθέντες ix θεοῦ xal φυέντες τῆς αὑτῶν ῥίζης 
ἐχώμεθα * xal γὰρ ὕδατος προχοαί, xal τὰ ἄλλα 
φυτὰ. τῆς γῆς ῥίζης ἀποχοπέντα αὐαίνεται καὶ 
σήπεται. 

39. “Ῥώμη ψυχῆς σωφροσύνη" αὕτη γὰρ ψυχῆς ἀπα- 
θοῦς φῶς ἐστι τεθνάναι δὲ πολλῷ χρεῖττον, ἢ δι᾽ 
ἀχρασίας σώματος τὴν ψυχὴν ἀμαυρῶσαι. 

(Posterior sententi& pars, τεθνάναι χτλ. 
exstat etiam sub Pythagore nomine apud 


8 


SIMILITUDINES. 


499 


Stobzum.Flor. XVII, 27; cf. Porphyr. Epist. 
ad Marcell. cap. 35. ) 

40. "Pato μὴ μαχαρίσης ἄνθρωπον σαλεύοντα ἐπὶ 

φίλοις ἢ τέχνοις, ἤ τινι τῶν ἐφήμερον τὴν σωτηρίαν 

ἐχόντων * ἐπισφαλῇ γὰρ πάντα τὰ τοιαῦτα, τὸ δὲ 

ἐφ᾽ ἑαυτοῦ ὀχεῖσθαι χαὶ τοῦ θεοῦ μόνον βέῤαιον. 

( Cf. Antonius Melissa cap. 148 περὶ εὐτυχίας 
xal δυστυχίας.) 

4I. Σοφὸς ἄνθρωπος καὶ θεοφιλής, ὃς ὅσα oi ἄλλοι 
μοχθοῦσι τοῦ σώματος ἕνεχα, τοσαῦτα σπουδάζε!: 
αὐτὸς ὑπὲρ ψυχῆς πονεῖν. 

42. Συγγενεῖ x«i ἄρχοντι πλὴν ἐλευθερίας πάντα 
εἶχε. 

(Ita Pythagoras ap. Stob. Flor. XMI, ar.) 

43. Τέχνα μάνθανε τίχτειν ἀΐδια, οὐ τὰ γηροδοσχή-- 
σουνα τὸ σῶμα, τὰ δὲ τὴν ψυχὴν θρέψοντα ἀϊδίῳ 
τροφῇ. 

44, Φιλήδονον xal φιλοσύματον χαὶ φιλοχρήματον xat 
φιλόθεον τὸν αὐτὸν ἀδύνατον εἶναι. Ὃ γὰρ φιλή- 
δονος χαὶ φιλοσώματος ὃ δὲ φιλοσώματος πάντως 
xa φιλοχρήματος" ὃ δὲ φιλοχρήματος ἐξ ἀνάγχης 
ἄδικος" ὃ δὲ ἄδικος εἰς μὲν θεὸν ἀνόσιος, εἰς δὲ 
ἀνθρώπους παράνομος" ὥστε, χἂν ἑκατόμόας Our, 
πολὺ μᾶλλον ἀνοσιώτερός ἐστι, xai ἀσεόὴς xal 
ἄθεος, καὶ τῇ προαιρέσει ἱερόσυλος" διὸ xat πάντα 
φιλήδονον ὡς ἄθεον χαὶ μιαρὸν ἐχτρέπεσθαι χρή. 

(Cf. Porphyr. Epist. ad Marcell. cap. 14.) 

45, ψυχῆς ἁγνῆς τόπον οἰχειότερον ἐπὶ γῆς οὐχ ἔχει 
θεός. 

(Cf. Hierocl. comment. ad carm. aur. 
vs. 1. ) 
'Γέλος τῶν τοῦ Δημοφίλου γνωμῶν. 


31. Quot animi affectus , tot saevi domini sunt. 

32. Nemo liber qui sibi ipsi non imperat. 

33. Cujusvis boni adeptionem conjunctus cum continen- 
lia labor procedit. 

34. Persuasum habeas, tuas opes non esse, quas non 
reconditas animo serves. 

35. Fac qua honesta judicas, etiamsi nullam tibi alla- 
tura sint gloriam : vulgus enim malus recte factorum 
arbiter. 

36. Ex operibus potius, quam e sermonibus hominis 
periculum fac : multi enim male vivunt οἱ optime lo- 
quuntur. 

37. Fac magna , nihil magni promittens, 

38, Radicati natique ex deo radici nostrae inhcereamus : 
nam et aqua profluentes ceteraque terrae germina succisa 
radice siccantur et putrescunt. 

39. Animi robur temperantia est. Hxc enim animi per- 
turbationibus vacui lumen est. At multo satius est mori , 
quam corporis incontinentia animum hebetare. 

40. Haud facile beatum dixeris hominem , qui amicis 
vel liberis vel ulla re fluxa et caduca nititur : cuncta enim 


hoec incerta sunt. 
mum et stabile est. 

41i. Is sapiens et deo gratus homo est, qui quantum 
laboris alii corporis causa sustinent, tantum ipse animo 
impendere studeat. 

42. Cognato el principi omnia , una libertate excepta, 
concede. 

43. Liberos seternos gignere discas, non qui corpus in 
senectute alant, sed qui animum cibo perpetuo nutriant. 

44. Fieti nequit, ut idem et voluptatem et corpus et 
pecuniam οἱ deum amet. Nam homo voluptarius simul 
corpori studet : at corporis amator omnino eliam pecuniae 
cupidus est : atqui avarus necessario injustus est : inju- 
stus autem in deum impius et in homines iniquus est , adeo 
ut, etiamsi hecatombas immolet, multo inagis impius sit 
et irreligiosus et dei contemtor et mente sacrilegus. Qua- 
propter omnem hominem voluptarium ut impium et im- 
purum aversari oportet. 

43. Non habet deus in terris locum puro castoque 
animo sibi aptiorem, ; 

Finis sententiarum Demophili. 


At se ipso deoque niti , id solum fir- 


500 PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


AAAAI ΠΥΘΑΓΟΡΕΊΩΝ 
ΓΝΩΜΑΙ. 


|. Ἀμέτρητος οὖσα καὶ ἀκόρεστος ἣ ἀργία τὴν μω-- 
ρίαν ἀπεργάζεται ἣ κακὴν πονηρίαν. 

( Anton. Meliss. cap. 53. ) 

2. Ἃ μὴ δεῖ ποιεῖν, μηδὲ ὑπονοοῦ ποιεῖν, 

(Stobeus Flor. L, 2o Πυθαγόρου. ) 

3. ᾿Ασεῤδὴς ὃς οὐχ ἐπῃσχύνθη πρόσωπον ἐντίμου, οὐδὲ 
οἶδε τιμὴν θέσθαι τούτῳ. 

( Anton. Meliss. cap. 53 Πυθαγόρου. Scripsi 
οἶδε pro codicis lectione εἶδε, Cf. Hierocl. 
comment. ad carm. aur. vs. r.) 

4. Βέλτιστοι ἑαυτῶν γίνονται ἄνθρωποι, ὅταν πρὸς 
τοὺς θεοὺς βαξίζωσιν. 

(Plutarchus de defect. orac. p. 183; cf. 
idem de superstit. p. 102; Cicero de legg. I, 
cap. 11; Seneca epist. 94. ) 

5. Γλώσσης πρὸ τῶν ἄλλων χράτει. 

(Jambliehus lib. II cap. 21.) 

6. ᾿Ελεύθερον ἀδύνατον εἶναι πάθεσι δουλεύοντα. 

( Maximus cap. 3.) 

7. 'EAo) βίον ἄριστον" ἡδὺν. δὲ αὐτὸν ἣ συνήθεια 
ποιήσει. 

(Plutarchus de exsilio p. 325; Stobzus 
Flor. I, 29 Πυθαγόρου.) 

s. Ἡ ἐπιστήμη τῆς τελειότητος τῶν ἀρετῶν τῆς ψυ- 
ys εὐδαιμονία. 

(Heraclides Ponticus ap. Clem. Alex. 
Strom. lib. II pag. 179 ed. Sylb.) 

9. Ἢ υὑέθη μανίας μελέτη. 


( Maximus cap. 3o. ) 

10. Ἰσχύειν τῇ ψυχῇ αἱροῦ μᾶλλον ἢ τῷ σώματι. 

(Stobaeus Flor, I, 22 Πυθαγόρου. | 

1, Μὴ ἐν πολλοῖς ὀλίγα λέγε, ἀλλ᾽ ἐν ὀλίγοις πολλά, 

(Stobzus Flor. XXXV, 8 Πυθαγόρου.) 

12. Μοῦσαι Σειρήνων ἡδίους. 

(Clemens Alex. Strom. I, 127 p. 294 ed. 
Sylburg.; Theodoret. £z. 20. θεραπ. 
Serm. 8 Πυθαγόρου.) 

13. Ot θεοὶ τῶν χαχῶν εἶσιν ἀναίτιοι, 

(Jamblichus de vit. Pythag. c. 35; ct. 
Hierocles apud Stob. Ecl. phys. lib. II —-— 
7 tom, 1I p. 678 ed. Gaisford. ) 

ι4. Ot μὴ χολάζοντες τοὺς χαχοὺς βούλονται ἀδιχεῖ- 
σθαι τοὺς ἀγαθούς. 

(Stobzeus Flor. XLVI, 112 Πυθαγόρου.) 

t5. Οὐχ ἀεὶ χαλὸν aliod γεν; μελεδωνὸν δὲ εἶναι τῇ 
πατρίδι κάλλιον. 

( Pythagoras Epist. ad Anaxim. ap. Diog. 
Laert. lib. VIII, 5o.) 

16. Πλοῦτος ἀσθενὴς ἄγχυρα, δόξα ἔτι ἀσϑενεστέρα" 
τὸ σῶμα ὁμοίως, ai ἀρχαί, ἀξ τιμαί " πάντα ταῦτα 
ἀσθενῆ xai ἀδύνατα. 'Γίνες οὖν ἄγκυραι, δυναταί: 
φρόνησις, μεγαλοψυχία, ἀνδρεία " ταύτας οὐδεὶς 
χειμὼν σαλεύει. Οὗτος θεοῦ νόμος, ἀρετὴν εἶναι 
τὸ ἰσχυρὸν xoi βέθαιον μόνον, τὰ δ᾽ ἄλλα λῆρον. 

( Stobzeus Flor. I, 29 Πυθαγόρου.) 

ι7. Οὐχ οὕτω χαλεπὸν ἁμαρτάνειν, ὡς τὸ ἁμαρτά- 
νοντα μὴ ἐξελέγχειν. 

( Stobaeus Flor. XIII, 34 Πυθαγόρου.) 

13. Πάντων χαλεπώτατόν ἐστιν ἤγκρατόναν τὸ 
γλώσσης χρατεῖν. 

( Jamblichus de vit. Pythag. cap. 31.) 

19. Ρώμην μεγίστην καὶ πλοῦτον τὴν ἐγκράτειαν κτῆσαι, 


ALLE PYTHAGOREORUM SENTENTLE. 


1. Inertia immoderata et insatiabilis aut stultitiam aut 
insignem improbitatem gignit . 

2. Quae facere nefas est, ea facere ne suspectus quidem 
habearis. 

3. Impius est qui personam viri honorati non reveretur 
et illi honorem habere nescit. 

4. Meliores se ipsis homines evadunt, quum deos adeunt 
eorumque templa ingrediuntur. 

5. Linguam ante omnia contineto. 

6. Fieri non potest , ut liber sit qui affectibus serviliter 
indulget. 

7. Optimum vite genus deligas 
-Suave el jucundum efticíet. 

8. Scientia perfectionis virtutum animi beatitudo est. 

9. Ebrietas insania exercitatio est. 

10. Animo quam corpore valere przeopta. 
. 1t. Ne multis verbis pauca dicas, sed paucis multa. 


: id consuetudo tibi 


12. Musz Sirenibus suut jucundiores. 

13. Dii malorum non sunt auctores. 

14. Qui malos non puniunt, bonos affici injuria vo 
lunt. : 

15. Non semper astrorum et coli rationes investigare 
convenit : interdum pulchrius et melius est curas et co- 
gitationes ad patrice salutem convertere. 

16. Divitiae ancora sunt infirma , gloria etiam infirmios, 
corpus itidem, magistratus, honores, omnia hzec imbecilla 
et viribus destituta. Quae ergo sunt ancor: firmae? Pru- 
denlia, magnanimitas, fortitudo : eas nulla tempestas 
agitat. Heec dei lex est, ut sola virtus potens ac stabilis 
sit, caetera omnia nugse et ineptiae, 

17. Non tam difücile est peccare, quam peccantem 
alium non redarguere. 


18. Omnium continentioe documentorum difficillimum - 


est continere linguam. 
19. Continentiam tibi ut maximum robur opesque com- 
parato, 


yii d e cS EM 


NN IW; 


lDOKcehÉ E Ede 


σε 
τ 


u 
D 
e 


TÉ 


CEDERE, 


i 
ἢ 
l. 
' 


SIMILITUDINES. 501 


(Stob:zus Florileg. XVII, 12 Πυθαγόρου.) 

20. Σαρχὸς φωνὴ μὴ πεινῆν, μὴ διψῆν, μὴ ῥιγοῦν. 

(Stobaeus Floril. CI, 13 Πυθαγόρου; cf. 

Porphyr. Epist. ad Marcell. cap. 3o. ) 

ar. Τὰ ἁμαρτήματά σου πειρῶ μὴ λόγοις ἐπικαλύ- 
πτειν, ἀλλὰ θεραπεύειν ἐλέγχοις. 

. ( Anton. Meliss. cap. 16. ) 

25, Τὰ ἐπίπονα τῶν ἡδέων μᾶλλον ἡγοῦ συντελεῖν εἰς 
ἀρετήν. 

( Stobaus Flor. I, 26. ) 

23. 'l'à μὲν δριμέα xal πιχρὰ ὠφέλιμα * τὰ δὲ γλυχέα 
βλαδερά. 

( Antonius Melissa cap. 78.) 

Τὰ τῶν φίλων χοινὰ xot φιλίαν ἰσότητα. 

( Cicero de legg. lib. I cap. 12; cf. Jambli- 

chus de vita Pythag. cap. 29 p. 342 ed. 
Ho ose wd ) 
. Ὑπομίμνησχε σεαυτόν, ὅτι πάντες ἄνθρωποι μέ- 
γιστον ἀγαθὸν τὴν φρόνησιν εἶναι λέγουσιν - ὀλίγοι 
δέ εἰσιν οἱ τὸ μέγιστον ἀγαθὸν τοῦτο χτήσασθαι 
εὐτονήσαντες. 

( Stobzus Flor. HI, 6o Πυθαγόρου.) 

26. Φευχτέον παντάπασι xal ἐχχοπτέον ἀσθένειαν μὲν 
τοῦ σώματος, ἀπαιδευσίαν δὲ τῆς ψυχῆς, ἀχολα- 
σίαν δὲ τῆς γαστρός, στάσιν δὲ τὴς πόλεως, τὴν 
δὲ διαφωνίαν ἀπὸ τῆς οἰκίας, χαὶ χοινῇ ἀπὸ πάν- 
τῶν τὸ ἀχρατές. 

(D. Hieronymus Apolog. 3 adv. Rufin. ) 

37. Χαῖρε τοῖς ἐλέγχουσί σε μᾶλλον, 7| τοῖς κολα- 
χεύουσιν" ὡς δὲ ἐχθρῶν χείρονας ἐχτρέπου τοὺς xo- 
λαχκεύοντας. 


( Anton. Meliss. cap. 52.) 


28. Χαλεπὸν πολλὰς δὸοὺς ἅμα τοῦ βίου βαδίζειν, 
(Stobaeus Flor. I, »7 Πυθαγόρου.) 
29. ἔλεγεν ὁ Πυθαγόρας" χρὴ σιγᾶν ἢ χρείσσονα ct- 
ἧς λέγειν. 
(Stobzus Flor. XXXIV, 7.) 
30. Wu 7c πᾶν πάθος εἰς σωτηρίαν αὐτῆς πολεμιώτατον. 
( Stobzeus Flor. 1, 28 Πυθαγόρου.) 
Ὧν ἡ τύχη χυρία δοῦναι χαὶ ἀφελέσθαι, οὐ δεήση 
cn 
(Stobaeus Flor. V, 259 Πυθαγόρου in quibus- 
dam codicibus et iod Gesnerum p. 65. ) 

32. Ὧν τοῦ σώματος ἀπαλλαγεὶς οὐ δεήσῃ, ἐχείνων 
χαταφρόνει πάντων" xol ὧν ἀπαλλαγεὶς δεήση,, 
πρὸς ταῦτά σοι ἀσχουμένῳ θεὸν παραχάλει γίνε- 
σθαι συλλήπτορα: 

(Maximus eap. t. ) 

33. Αἱ ἁλιχίαι πρὸς τὰς ὥρας ὧδε σύμμετροι" παῖς 
Éxp* νεηνίσχος UH ρος" γεηνίης φθινόπωρον᾽ γέρων 
χειμών. “Ἔστι δὲ αὐτῷ ὃ μὲν νεηνίσχος μειράχιον, 
ὃ δὲ νεηνίης ἀνήρ. 

(Diogenes Laertius lib. VHI, 10. ) 

34. Διαιρεῖται ( ὃ Πυθαγόρας) τὸν τοῦ ἀνθρώπου βίον 
οὕτως" παῖς εἴχοσι ἔτεα, νεηνίσχος εἴκοσι, νεηνίης 
εἴκοσι, γέρων εἴχοσι. 

( Diogenes Laertius lib. ὙΠ], 10.) 

85. 'O μὲν θεὸς εἷς, αὐτὸς δὲ 007 , ὥς τινες ὑπονοοῦ- 
σιν, ἐχτὸς τᾶς διαχοσμήσιος, ἀλλ᾽ ἐν ἑαυτῷ ὅλος 
ἐν du τῷ χύχλῳ ἐπισκοπῶν πάσας τὰς γενέσιάς 
ἐστι, χρᾶσις ἐὼν τῶν ὅλων αἰώνων χαὶ ἐργάτας 
τῶν αὐτοῦ δυναμίων χαὶ ἔργων, ἀρχὴ ἁπάντων, 
£v, ἐν οὐρανῷ φωστήῤ, xul πάντων πατήρ, νοῦς 
xai Ψψύχωσις τῶν ὅλων, χύχλων ἁπάντων χίνασις. 


20. Corpus nec famem, nec silim, nec frigus desiderat. 

21. Peccata tua non verbis tegere, sed reprehensionibus 
curare coneris. 

22. Existimes ea, qua cum labore conjuncta sunt, 
plus ad virtutem conferre, quam illa quae suavia sunt. 

23. Acria et amara prosunt : dulcia nocent. 

24. Amicorum omnia communia et amicitiam zequali- 
tatem ( dixit Pythagoras ). 

25. Memineris, omnes quidem homines virtutem sum- 
mum bonum putare, sed tamen paucos reperiri , qui sum- 
mum illud bonum consequi potuerint. 

26. Fugienda sunt omnibus modis et tollenda e corpore 
languor, imperitia ex animo, intemperantia e ventre, e 
civitate seditio, e domo discordia, et in commune e cun- 
ctis rebus incontinentia. 

27. Gaude potius iis qui te corripiunt, quam qui tibi 
assentantur ; assentatores vero, utpote inimicis deteriores, 
aversare, 

28. Difficile est multas simul vivendi vias ingredi, 

- 29. Pythagoras dicebat : aut oportet silere, aut silentio 
meliora proferre. 


30. Quilibet animi affectus saluti ipsius infeslissimus 
est. 

31. Nulla re indigebis quam dare vel auferre fortuna 
potest. 

32. Quibus corpore solutus non indigebis, illa omnia 
contemne : quibus vero corpore solutus indigebis, iis tibi 
vacanti deum adjulorem advoca. 

33. JEtates istoe anni temporibus respondent : veri puer, 
vslatli adolescens, auctumno juvenis et hiemi senex. 
Adolescentem vero intelligit puberem , juvenem virum. 

34. Humanam etatem ita distinguit ( Pythagoras) : 
puer viginti annos implet, adolescens viginti, juvenis 
viginti, senex viginti. 

. 95. Deus quidem unus est : non ille autem, ut quidam 
suspicantur, extra hunc mundi ornatum, sed ipse suc 
natura inberens totus in toto circulo omnia quo orta 
sunt inspicit, seculorum omnium temperalio, el virtutum 
operumque ejus opifex , principium omnium , unicum , in 
colo lumen, et pater omninm , mens et animatio omnium, 
circulorum omnium motus sive motor. 


502 


( Justinus Martyr Exhort. ad gentes p. 20.) 
36. Δεῖ τεχνοποιεῖσθαι" δεῖ γὰρ ἀντιχαταλιπεῖν τοὺς 
θεραπεύοντας τὸν θεόν. 
( Jamblichus vit. Pyth. cap. 18.) 
37. Μὴ ὀμνύναι θεούς, ἀσχεῖν γὰρ αὑτὸν δεῖν ἀξιόπι- 
στον παρέχειν. 
( Diogenes Laertius lib. VIII, 22. ) 
38. Τοὺς πρεσθυτέρους τιμᾶν δεῖν, τὸ προηγούμενον 
τῷ χρόνῳ τιμιώτερον ἡγουμένους. 
( Diogenes Laertius lib. VIII, 22.) 
v. Αλλήλοις διιλεῖν, ὡς τοὺς μὲν φίλους ἐχθροὺς μὴ 
ποιῆσαι, τοὺς δ᾽ ἐχθροὺς φίλους ἐργάσασθαι. 
( Diogenes Laertius lib. VIII, 23. ) 
40. Ἴδιον μηδὲν ἡγεῖσθαι, 
( Diogénes Laertius lib; VIII, 23. ) 
41, Νόμῳ βοηθεῖν, ἀνομία πολεμεῖν. 
(Diogenes Laertius lib. ΥΠΠ,..3.} 
42. AU, xol εὐλάῤδηιαν ἀσχεῖν" μήτε γέλωτι χατέ- 
εσθαι, μήτε σχυθρωπάζειν. 


LI 


( Diogenes Laertius lib. VIM, 23.) 

48. Φεύγειν σαρχῶν πλεονασμόν. 

( Diogenes Laertius lib. VIII, »3.) 

44, "Ev ὀργῇ μήτε τι λέγειν μήτε πράσσειν. 

( Diog. Laert. lib. VIII, 23.) 
45. Μίνήυην ἀσχεῖν. 
( Diog. Laert. lib. VIII, 23. ) 

46. Πυθαγόρας ἐρωτηθεὶς 0x τινος οἰνόφλυγος, πῶς 
ἂν τοῦ μεθύειν παύσοιτο, ἔφη" Εἰ συνεχῶς θεωρεῖ 
τὰ ὑπ᾽ αὐτοῦ πρασσόμενα. 

( Anton. et Maximus serm. περὶ μέθης.) 

47. Ἀρχὴ δέ τοι ἥμισυ παντός, G πόφθεγμα ἐστι 

Πυθαγόρου αὐτοῦ. 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


(Jamblichus de vita Pythag. cap. 29 
p. 342 edit, Kiessling. ) 

48. Πυθαγόρας ἐρωτηθεὶς τί ποιοῦσιν ἄνθρωποι θεοῖς 
ὅμοιον ἔφη « ἐὰν ἀληθεύωσιν. » Οἱ δὲ μάγοι ἄπο- 
φαίνονται τοῦ μεγίστου τῶν θεῶν, ὃν ᾿Ὡρομάγδην 
χαλοῦσιν, ἐοικέναι τὸ μὲν σῶμα φωτὶ τὴν δὲ ψυς 
χὴν ἀληθείᾳ, 

(Stobzus Flor. XI. 25 Πυθαγόρου.) 

49. Πυθαγόρας εἶπεν, εἰσιέναι εἰς τὰς πόλεις πρῶτον΄ 
τρυφήν, ἔπειτα Ἢ τῆν, εἶτα ὕδριν, μετὰ δὲ ταῦτα 
ὄλεθρον. 

(Stobzus Flor. XLIII, 79 Πυθαγόρου. ) 

50. Οὐδὲν δεῖ τῶν ἀνθρωπίνων συμπτωμάτων ἀπροσ- 
δόκητον εἶναι παρὰ τοῖς νοῦν ἔχουσιν, ἀλλὰ 
πάντα προσδοχᾶν, ὧν μὴ τυγχάνουσιν αὐτοὶ χύ-- 
ptot ὄντες. 

( Jamblichus de vit. Pythag. cap. xxxi 
pag. 444 Kiessl.) 

51. Xogu6ousuety μηδὲν παρὰ τὸ βέλτιστον τῷ συμ- 
δουλευομένῳ " ἱερὸν Te cuu. oU. 

( Jamblichus de vit. Pythag. cap. XVIIH 
p. 183 ed. Kiessl. ) 

52. ᾿Αγαθὸν οἱ πόνοι" αἵ δὲ ἡδοναὶ ἐχ παντὸς τρόπου 
χαχόν. 

(Jamblichus de vit. Pythag. cap. XVIII 
p. 183 ed. Kiessl. ) 

53. "Apyf ἐστιν ἣ περὶ τὸν οἶκον δικαία διάθεσις τῆς 
ὅλης ἐν ταῖς πόλεσιν εὐταξίας " ἀπὸ γὰρ τῶν οἴχων 
αἷ πόλεις συνίστανται. 

(Jamblichus de vit. Pythag. cap. XXX 
p. 359 ed. Kiessl. ) 


54. Προνοεῖν δεῖ μᾶλλον φιλοσοφίας ἢ γονέων xal, 


36. Liberi suscipiendi tibi ; oportet enim vicissim relin- 
quere numinis cultores. 

37. ( Pythagoras suis interdicebat ) ne per deos jurarent : 
debere enim unumquemque operam dare, ut se fide 
lignum exhiberet. 

38. Seniores nobis honorandos esse, quod tempore 

ricedit, majore honore decorandum existimantibus. 

39. Alter altero ita familiariter uti debemus, ut non 
ex amicis inimicos, sed ex inimicis amicos faciamus. 

. 40. Proprium nihil ducendum. 

41. Legibus opem ferendam : iniquitatem debellandam. 

42. NVerecundiam et pietatem esse colendam : risui 
:eque ac tristitiae non indulgendum. 

43. Fugienda carnis abundantia. 

44. Noli quidquam iratus aut dicere aut facere. 

45. Exerce memoriam. 

46. Pythagoras a vinoso quodam homine interrogatus, 
quomodo ebrietatem relinqueret, dixit : si seepe conside- 
raret, qux per temulentiam fecisset. 


47. Principium vero dimidium totius, ipsius Pytha- 
σον effatum est. 

48. Pythagoras interrogatus, quid deo simile facerent 
homines, Cum vera dicerent , respondit. Ceterum magi 
maximum deorum , quem Oromagden ipsi vocant, corpore 
quidem affirmant esse luci similem , animo autem veritati. 

49. Pythagoras dixit immigrare in civitates primum 
luxuriam, deinde satietatem, tum insolentiam, postea 
exitium. 

50. Nihil eorum qu: homini contingere possunt inex- 
spectatum sapientibus accidere oportet, sed quae in ipso- 
rum potestate non sunt , omnia exspectare debent. 

51. Consulenti nos nihil aliud quam optima quseque 
suadere debemus : saera enim res est consilium. 

52. Utiles sunt labores : noxix omnino voluptates. 

53. Principium est omnis boni ordinis in civitate justa 
rei domesticze dispositio : nam e domihus civitates con- 
stant. 

54. Oportet nos majori studio philosophiam quam paà- 


ΜῊ ΡΥ 


ὐτατατ 
RU Ted 


Pe 


us 


FAM Pan 


γεωργίας" ο μὲν γὰρ γονεῖς χαὶ γεωργοὶ αἴτιοί 

εἶσι τοῦ ζὴν ἡμᾶς, οἱ δὲ φιλόσοφοι χαὶ παιδευταὶ 

τοῦ εὖ ζῆν καὶ φρονῆσαι, τὴν ὀρθὴν οἰκονομίαν 
εὑρόντες. 

( Jamblichus de vit. Pythag. cap. XXXIV 
pag. 480 ed. Kiessl. ) 

Φεύγειν μὲν τὸ xaxóv, ἰχνεῦσαι δὲ xol ἑλεῖν τὸ 

πάντων ἄριστον, καὶ ἑλόντα αὖ χοινῇ ξυνοιχεῖν τὸν 

ἐπίλοιπον βίον " τοῦτο δὲ οὐδὲν ἄλλο ἐστίν, ἢ δεόν- 
τως φιλοσόφεϊν. 

( Jamblichus -Adhort. ad philos. cap. V 
pag. 8o ed, Kiessl. ) 

66. Σχεδὸν ταῖς ἀγωγαῖς διαφέρουσιν οἵ μὲν ἄνθρωποι 
τῶν θηρίων, ot δὲ Ἕλληνες τῶν βαρθάρων, οἱ δὲ 
ἐλεύθεροι τῶν οἰκετῶν, οἱ δὲ φιλόσοφοι τῶν τυ- 
χόντων. 

(Jamblichus de vita Pythag. cap. VIII 
pag. 9o ed. Kiessl. ) 

57. ᾿Αναγχαῖόν ἐστι τῷ μὲν ἀνεπιστήμονι μανθάνειν ἃ 
τυγχάνει ἀγνοῶν τε xal οὐχ ἐπιστάμενος , τῷ δὲ 
μανθάνοντι προσέχειν τῇ τοῦ ἐπισταμέ ἔγου τε xal 
διδάξαι δυναμένου ὑπολήψει τε xul δόξῃ " χαθόλου 
δὲ εἰπεῖν ἀναγκαῖον τοὺς σωθησομένους τῶν νέων 
προσέχειν ταῖς τῶν πρεσόυτέρων τε καὶ χαλῶς 
βεδιωχότων ὑπολήψεσί τε χαὶ δόξαις. 

(Jamblichus de vita Pythag. cap. XXXI 
pag. 409 ed. Kiessl. ) 

55. Ἀνοήτου ἐστὶ xal τὸ πάση xa παντὸς δόξη προσέ- 

χειν, xal μάλιστα τὸ τῇ παρὰ τῶν πολλῶν γι- 

νομένῃ. 
( Jamblichus de vita Pythag. cap. XXXI 
pag. 409 Kiessl.) 


SIMILITUDINES. 


503 


59. Δεῖ φυτὸν ἥμερον μήτε φθείρειν μήτε σίνεσθαι, 

ἀλλὰ μηδὲ ζῷον, ὃ ux βλάπτει ἀνθρώπους. 
( Diogenes Laertius lib. VII, 23.) 

60. ᾿Ερωτηθείς ποτε 6 Πυθαγόρας, ὁπότε δεῖ πλησιά- 

ζειν ; ὅτε βούλει γενέσθαι σαυτοῦ ἀσθενέστερος. 
( Diogenes Laertius lib. VIII, 9. ) 

er. ἔλεγον οἵ Πυθαγόρειοι, μὴ εἶναι πρὸς πάντας 
πάντα ῥητά. 

(Diogenes Laertius lib. VII, 15.) 

62. Eevogue; ὃ Πυθαγοριχὸς ὑπό τινος ἐρωτηθείς, 
πῶς ἂν μάλιστα τὸν υἱὸν παιδεύσειεν, εἶπεν " εἰ 
πόλεως εὐνομουμένης γενηθείη. 

( Diogenes Laertius lib. Vit, 16. 

63. Πυθαγόρας ἐρωτηθείς, πῶς δεῖ ἀγνωμονούσῃ πα- 

τρίδι προσφέρεσθαι, εἶπεν, ὡς μητρί. 
(Stobieus Flor. XXXLX 25.) 

64. Τοὺς ἀδικήσαντας μὴ πρᾶττε δίκας, ἀρχεῖ γὰρ 

αὐτοῖς ὑπὸ τῆς ἰδίας ταπεινοῦσθαι xaxlac. 
(Antonius et Maximus serm. de ira et 
excandescentia pag. 33o.) 

66. Ὃ Πυθαγόρας πρὸς τοῖς ἄλλοις παρήγγελλε τοῖς 
Mer ocn σπανίως μὲν ὀμνύναι, χρησαμένους δὲ 
τοῖς ὅρχοις πάντως ἐμμένειν χαὶ πρὸς τέλος ἄγειν 
ὑπὲρ ὧν ἄν τις ὀμόσῃ πραγμάτων. 

(Diodorus Siculus lib. X. fragm. 16.) 

66. Ὃ αὐτὸς Πυθαγόρας παρήγγελλε πρὸς τοὺς θεοὺς 
προσιέναι τοὺς θύοντας μὴ πολυτελεῖς, ἀλλὰ λαμ- 
πρὰς xoi καθαρὰς ἔχοντας ἐσθῆτας y ὁμοίως δὲ μὴ 
μόνον τὸ σῶμα καθαρὸν παρεχομένους πάσης 
ἀδίκου πράξεως, ἀλλὰ xal τὴν Ψυχὴν ἁγνεύου- 
σαν. 


(Diodorus Siculus lib. X fragm. »r.) 


rentes et agriculluram complecti : parentes enim οἱ agri- 
cole id tantum efficiunt, ut vivamus, philosophi autem 
et praceptores ut bene vivamus et sapiamus, quoniam 
rectam rerum administrationem excogitarunt. 

55. Malum fugere omniumque optimum investigare et 
eligere idque electum per reliquam vitam constanter tueri 
oportet : hoc vero nihil aliud est, quam ita , ut decet, 
philosophari. 

56. Institutione fere fit, ut homines bestiis, Greci 
barbaris, liberi servis et philosophi plebejis praestent. 

57. Necesse est ignarum discere quae ignorat ac nescit, 
discentem autem animum advertere ad opinionem senlen- 
tiamque ejus qui gnarus est et docendi facultatem habet, 
omnino vero oportet juvenes , quibus salus sua cure est, 
attendere , quid seniores hominesque vita recte acta clari 
senserint opinatique sint. 

58. Insipientis est omni cujuslibet hominis opinioni 
animum intendere ac przecipue vulgi opinionibus moveri. 

59. Stirpem sativam neque corrumpi neque viliari 
oportet, ac ne animal quidem , quod hominibus non no- 
ceat, lzedi par est. 


60. Interrogatus quodam tempore Pythagoras, quando 
esset concumbendum; Tunc, inquit, cam te ipso infirmior 
fieri vis. 

&1. Pythagorei dicebant , non esse omnibus omnia ape- 
rienda. 

62. Xenophilus Pythagoricus interrogatus a quodam, 
quo pacto optime filium erudiret, respondit, Si civitatis 
bonis legibus temperatze civis fieret. 

63. Pythagoras interrogatus, quomodo oporteret se gerere 
erga patriam ingratam : Ut erga matrem , respondit. 

64. Ah iis qui injuriam fecerunt ne sumito pcenam ; satis 
enim est illos suo premi malo. 

65. Pythagoras super czelera discipulis suis preecipiebat , 
ut ad jurandum raro accederent , ubi vero semel jurassent , 
ut prorsus sacramenti fidem servarent eaque quae in- 
terposito jurejurando polliciti essent, ad finem adduce- 
rent. 

66. Idem Pythagoras monebat, ut sacrificantes non pre- 
tiosis, sed candidis et mundis vestibus amicti deos adirent, 
neque solum corpus purum ab omni labe ac scelere, verum 
mentem quoque castam conservarent. 


804 


ΣΥΜΒΟΛΑ IIYOATOPIKA. 


Καὶ μὴν οὐδέν ἐστιν οὕτω τῆς Πυθαγοριχῆς φιλο- 
σοφίας ἴδιον, ὡς τὸ συμόολιχόν' εἷον ἐν τελετῇ 
μεμιγμένον φωνῇ χαὶ σιωπῇ διδασκαλίας γένος, 
ὥστε μὴ λέγειν" ἀείσω ξυνετοῖσι, θύρας δ᾽ ἐπίθεσθε 
βεδήλοις. ἀλλ᾽ αὐτόθεν ἔχειν φῶς καὶ χαρακτῆρα 
τοῖς συνήθεσι τὸ φραζόμενον, τυφλὸν δὲ xal ἄσημον 
εἶναι τοῖς ἀπείροις. “Ὡς γὰρ 6 ἄναξ 6 ἐν Δελφοῖς 
οὔτε λέγει οὔτε χρύπτει ἀλλὰ σημαίνει, κατὰ τὸν 
Ἡράχλειτον, οὕτω τῶν Πυθαγοριχῶν συμῥόλων 
χαὶ τὸ φράζεσθαι δοχοῦν χρυπτόμενόν ἐστι χαὶ 
χρύπτεσθαι νοούμενον. 

(Stobeus Flor. V, 7» Πυθαγοριχά. Posui 
βεδήλοις pro codicum lectione βέθηλοι. Conf, 
Fragm. Orph. 1.) 

"Ent χοίνικος μὴ χαθίζειν. 

ἽΤουτέστι,, φεύγειν ἀργίαν χαὶ προνοεῖν ὅπως τὴν 
ἀναγχαίαν παρασχευάσωμεν τροφήν (Plutarch. 
περὶ παίδων dox. cap. 17). 7j: ἐν ἴσῳ τοῦ ἐνε- 
στῶτος φροντίδα ποιεῖσθαι καὶ τοῦ μέλλοντος " ἣ 
γὰρ χοῖνιξ ἡμερήσιος τροφή (Diog. Laért. lib. 
VIH, 18). ἤ᾽ μὴ σχοπεῖν τὰ ἐφ᾽ ἡμέραν, ἀλλὰ 
xxi τὴν ἐπιοῦσαν ἀεὶ προσδέχεσθαι (Athenaeus 
lib. Xp. 452. E). ἢ: διδάσχει ἀεί τι τοῦ παρόντος 
εἰς τὸ μέλλον καταλιπεῖν, xoi τῆς αὔριον ἐν τῇ 
σήμερον μνημονεύειν. 

(Plutarchus Sympos. lib. VII cap. 4, tom. 
XI p. 3o» ed. Hutten. Cf. Jamblichus Adh. ad 
Philos. cap. 21.) 

2. Ζυγὸν μὴ ὑπερθαίνειν. 
᾿Αντὶ τοῦ πᾶσαν πλεονεξίαν φεύγειν xoi στυγεῖν, 


| 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


ζητεῖν δὲ τὸ ἴσον τῆς τε δικαιοσύνης πλεῖστον 
ποιεῖσθαι λόγον xal μὴ ταύτην ὑπερθαίνειν, 

(Athenzeus lib. X p. 452. D. Plutarchus de 
educ. lib. cap. 17, tom. VII p. 47 ed. Hutten. 
Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 

3. Μὴ πολλοῖς ἐμθάλλειν δεξιάν. 
Τουτέστι μὴ πολλοὺς ποιεῖσθαι φίλους, μηδὲ πο- 
λύχοινον μηδὲ πάνδημον ἀσπάζεσθαι φιλίαν, 

(Plutarchus de amic. multitud. tom. VII. 
p. 296 ed. Hutten. Cf. Jamblichus Adhort. 
ad philos. cap. 21.) : 

4. Καρδίαν μὴ ἐσθίειν. 
Τουτέστι μὴ τὴν ψυχὴν ἀνίαις xol λύπαις κατα- 
τήχειν, ἢ ἀλυπίαν ἀσχεῖν. 

(Suidas in v. Πυθαγόρας et Athenzus lib. 
X pag. 452. D. Similiter Jamblichus Adh. ad 
philos. cap. 21 : καρδίαν μὴ τρῶγε.) 

5. Κυάμων ἀπέχεσθαι. 
Τουτέστιν ὅτι οὐ δεῖ πολιτεύεσθαι" χυαμευταὶ γὰρ 
ἦσαν ἔμπροσθεν ot ἱ ψηφοφορίαι, δι᾿ ὧν πέρας ἐπε- 
τίθεσαν ταῖς ἀρχαῖς. 

(Plutarchus de educ. lib. c. 17, tom. VII 
p. 47 seq. ed. Hutten. Conf. A. Gell. lib. IV 
cap. 11 et Cic. de divin. lib. I. Jamblichus 
Adhort. ad philos. cap. 21.) 

6. Μὴ γεύεσθαι μελανούρων. 
"Tovro: μὴ συνδιατρίδειν μέλασιν ἀνθρώποις διὰ 
χαχοήθειαν. 

(Plutarchus de educ. lib. c. 17 p. 47 ed. 
Hutten.) Μελανούρων ἀπέχου * χθονίων γάρ ἐστι 
θεῶν. (Jamblichus Adhort. ad Philos. cap. 


21.) 


SYMBOLA PYTHAGORICA. 


Atqui nihil ita proprium est philosophie Pythagoricz, 
ut symbolicum illud doctrinze genus, quod velut in sacro- 
rum initiatione voce et silentio permixtum est, ut non sit 
opus praemonere : « Cantabo doctis, claudatur porta 
. profanis, » sed ut statim quodlibet dictum exercitatis lu- 
cem maturamque suam ostendat, imperitis vero ciecum 
sit et obscurum. Quemadmodum enim Delphieus Apollo 
non perspicue dicit, neque abscondit, sed significat, se- 
cundum Heraclitum : sic e Pylhagoricis symbolis et id 
quod dici videlur, absconditur, et quod abscondi videtur, 
intelligitur. 

1. Chenici ne insideas, 

Hoc est, fugiendam esse desidiam et prospiciendum , 
ut victum necessarium paremus. — vel: Ex aequo pra- 
sentis et futuri agendam esse curam. Chcenix enim diurnze 
esce mensura est. — vel : Non curanda esse que sunt in 
diem, sed semper proximum diem exspectandum esse. — 


vel : Docet nos semper ex praesentibus aliquid in futurum 
relinquere et crastini diei hodie meminisse. 
2. Stateram ne transgrediaris. 

Pro eo, quod est : Omnem avaritiam fugias ac dete- 
steris; quaeras autem quod zequum est, maximamque ju- 
stitie rationem habeas, fines ejus non excedens. 

3. Ne multis dextram injicias. 

Id est, Ne multos facias amicos, neve promiscuam et 
vulgarem amicitiam amplectaris, 

4. Cor ne edito. 

Id est, Ne excrucies animum moerore et tristitia , vel : 
Vacuitatem doloris exerceas. 

5. A fabis abstineto. 

Hoc est, vita rempublicam. Nam fabarum ope sufíragia 
olim ferebant, per quae rerum civitatis administratoribus 
magistratum abrogabant. 

6. Noli gustare pisces nigra cauda instructos. 

Hoc est, Ne converseris cum hominibus nigris ob mo- 
rum pravitatem.—vel : Ab eo quod nigram caudam habet 
abstineto : nam inferorum deorum est. 


SIMILITUDINES. 505 


7. Ὃ μορόφους χελιδόνας μὴ ἔχειν ἢ χελιδόνα ἐν οἰκία 
μὴ ἔχειν. 
Τουτέστι λάλον xoi Ψίθυρον καὶ πρόγλωσσον ἄν- 
θρωπον, μὴ δυνάμενον στέγειν, ὧν ἂν μετάσχῃ, 
μὴ δέχεσθαι. 
(Clemens Alexandrinus Stromat. lib. V 
p. 239; cf. Plutarch. Sympos. lib. VIII cap. 7; 
Jamblichus Adh. ad philos. cap. 21.) 
8. Πῦρ μαχαίρᾳ μὴ σχαλεύειν. 
Ἀντὶ τοῦ μὴ ἐρεθίζειν θυμούμενον (o0 γὰρ προσή- 
χει) ἀλλ᾽ ὑπείχειν τοῖς ὀργιζομένοις. 
(Plutarchus de educ. lib. c. 17, tom. VII. 
p- 47 ed. Hutten ; cf. Athenzeus lib. X p. 452. 
D; Lucianus ver. hist. p. 157; Suidas v. 
Anaximander Miles. jun; Jamblichus Adhort. 
ad phil. cap. 21.) 
9. Σιτίον εἰς ἀνίδα μὴ ἐμάλλειν. 
Ἐπισημαίνει γάρ, ὅτι εἰς πονηρὰν Ψυχὴν ἀστεῖον 
λόγον ἐμῥάλλειν οὗ προσήχει. Ὃ μὲν γὰρ λόγος 
τροφὴ διανοίας ἐστί" τοῦτον δ᾽ ἀκάθαρτον ἣ πονηρία 
ποιει τῶν ἀνθρώπων. 
(Plutarchus de educ. lib. c. 17, tom. VII 
p. 48 ed. Hutten.) 

10. Τῆς χύτρας ἀρθείσης ἀπὸ τοῦ πυρός, τὸν ἐν τῇ 
σποδῷ τύπον μὴ ἀπολιπεῖν, ἀλλὰ συγχεῖν. ἤ" χύ- 
τρας ἴχνος συγχεῖν ἐν τῇ τέφρᾳ. 

Οὐ τὸν τύπον ἀφανίζειν μόνον δεῖν ἠνίττετο, ἀλλὰ 
μηδὲ ὀργῆς ἴχνος ἀπολιπεῖν" ἐπὰν δὲ ἀναζέσασα 
παύσηται, καθίστασθαι αὐτὴν xai πᾶσαν ἀπαλεί- 
φειν μνησιχαχίαν. 

(Clemens Alexandrinus Strom. lib. V 
p. 239. Cf. Jamblichus Adhort. ad philos. 
cap. 21.) 

11. Eig ἱερὸν ἀπιὼν προσχυνῆσαι, μηδὲν ἄλλο μεταξὺ 
βιωγτιχὸν μήτε λέγε μήτε πρᾶττε, 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 


12. *O8oU πάρεργον οὔτε εἰσιτητέον εἰς ἱερὸν οὔτε 


προσχυνητέον τοπαράπαν, οὐδ᾽ el πρὸς ταῖς θύραις 
αὐταῖς παριὼν γένοιο. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
13. ᾿Ανυπόδητος (Us xai προσχύνει, 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21r.) 
14. Τὰς λεωφόρους ὁδοὺς ἐκκλίνων διὰ τῶν ἀτραπῶν 
βάδιζε. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
15. lAoene πρὸ τῶν ἄλλων χράτει θεοῖς ἑπόμενος. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
16. Ἀνέμων πνεοντῶων τὴν ἡχὼ προσχύνει. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21, 
cujus hac est explicatio : xai αὐτὸ τῆς θείας 
σονίας ἐστὶ γνώρισμα" αἰνίττεται γάρ, ὡς δεῖ τῶν. 
θείων οὐσιῶν κατὰ δύναμιν τὴν δμοιότητα ἀγαπᾶν, 
xai ὅταν ἐνεργῶσι, τὸν σύμφωνον πρὸς τὰς ἐνερ- 
γείας αὐτῶν λόγον μετὰ μεγάλης σπουδῆς τιμᾶν τε 
x«i σέῤειν. At Lil. Gyraldus sic exponit, ut 
dicat : cum venti flant i. e. cum turbarum ci- 
vilium procellz exsistunt, tum fugiendum esse 
sapienti urbium strepitum et quzrenda loca 
deserta ac solitaria, ubi nihil auditurus sit , 
nisi echo , vocis su: imaginem.) 
17. Ὀξίδα ἀπὸ σεαυτοῦ ἀπόστρεφε πᾶσαν. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21, 
qui annotat : τοῦτο φρονήσει χρῆσθαι παρᾶχε- 
λεύεται χαὶ μὴ θυμῷ" τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ τῆς ψυχῆς 
ὅπερ θυμὸν χαλοῦμεν, λόγου xal φρονήσεως ἐστέ-- 
pntat ζεῖ γὰρ ὃ θυμός, ὥσπερ λέδης πυρὶ θαλπό- 
μενος... xod τὸ πάθος οὖν τοῦτο λογισμῷ πιέζειν 
xe.) 
18. ᾿Ανδρὶ ἐπανατιθεμένῳ μὲν φορτίον συνέπαιρε, μὴ 
συγχαθαίρεϊ δὲ ἀποτιθεμένῳ. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21, 
qui explicat : μὴ γίγνου μήτε σαυτῷ μήτε ἄλλῳ 
ῥαθυμίας xal μαλθαχῇς διαίτης αἴτιος " πόνῳ γὰρ 


πᾶν χρῆμα ἁλώσιμον. Porphyr. vit. Pythag. 


7. Hirundines sub eodern tecto ne habeas, vel : Hirun- 
dinem domi ne habeto. 

Hoc est, loquacem, susurronem ef garrulum hominem qui 
non potest continere quzeipsi communicata sunt, ne recipias. 

8. Ignem gladio ne fodias. 

Pro eo quod est , ira exacerbatum noli lacessere (neque 
enim decet) , sed iratis cede. 

9. Cibum in matulam ne injicito. 

Significat enim sermonem elegantem in pravum animum 
demitti non decere. Est enim sermo animi cibus , quem 
cibum immundum humana reddit perversitas. 

10. Olla ab igne remota ne relinquas ejus figuram in 
cinere , sed confundas. vel : Oll vestigium in cinere con- 
fundas, 

Tecte significabat non modo abolendam speciem , sed ne 


vestigium quidem irze relinquendum esse. Cum autem de- 
fervisset , eam sedandam atque omnem injuriae memoriam 
delendam esse. 

11. in templum adoratum abiens ne quid aliud interea, 
quod ad vitam pertineat, vel dicito vel facito. 

12. Obiter neque ingrediendum est templum, neque 
omnino adorandum, ne tum quidem, si ad ipsas fores 
preeteriens verseris. 

13. Discalceatus sacra facito et adorato. 

14. Publicas vias declinans per semitas ingreditor. 

15. Linguam ante omnia continelo diis obsequens. 

16. Ventorum spirantium sonum repercussuin adorato. 

17. Acetabulum omne a te avertito, 

18. Onus suscipientem sublevato, ne sublevato dept- 
nentem. 


cap. 4à : παρήνει μηδενὶ πρὸς ῥᾳστώνην, ἀλλὰ 
πρὸς ἀρετὴν xal πόνους cuu dA.) 

ι9. Εἰς μὲν ὑπόδησιν τὸν δεξιὸν πόδα προπάρεχε, εἷς 
δὲ ποδόνιπτρον τὸν εὐώνυμον. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21. 
Idem vit. Pythag. cap. 18 pag. 178 ed. 
Kiessl.) 

20. Περὶ Πυθαγορείων ἄνευ φωτὸς μὴ λάλει. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21; id 
est, qui de Pythagoreorum mysteriis loquitur, 
mentis lumine indiget.) 

21. Ἀποδυμῶν τῆς οἰχίας μὴ ἐπιστρέφου, ᾿Εριννύες 
"o γὰρ μετέρχονται. 

(Jamblichus.Adhort. ad philos. cap. 21. 
Similiter Plutarchus de educ. lib. c. 17 : μὴ 
ἐπιστρέφεσθαι ἐπὶ τοὺς ὅρους ἐλθόντας, τουτέστι 
μέλλοντας ἀποθνήσχειν χαὶ τὸν ὅρον τοῦ βίου 
πλησίον ὄντα ὁρῶντας φέρειν εὐχόλως καὶ μὴ ἀθυ- 
μεῖν. Diogenes Laert. VIII, 17 : διὰ δὲ τοῦ εἰς 
ἀποδημίαν βαδίζοντα μὴ ἐπιστρέφεσθαι παρήνει 
τοῖς ἀπαλλαττομένοις τοῦ βίου μὴ ἐπιθυμητιχῶς 
ἔχειν τοῦ ζῆν, μηδὲ ὑπὸ τῶν ἐνταῦθα ἡδονῶν ἐπά- 
γεσθαι. Postrema Jamblichus interpretatur : 
μετάνοια γὰρ ἐκ τούτου πολλή cot παρέψεται... 
τὴν δὲ μετάνοιαν ᾿Εριννὺν μετωνόμασεν.) 

22, Πρὸς ἥλιον τετραμμένος μὴ οὔρει. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21, 
qui exponit : μὴ ζῳῶδές τι ποίει xal βοσχημα- 
τῶδες.) 

23, Δαδίῳ θῶχον μὴ ἀπόμασσε. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21. 
Sed Diogenes Laertius lib. VIII, 15 : 
θᾶχον μὴ ὀμόργνυσθαι. ) 

234. ᾿Αλεχτρυόνα τρέφε μέν, μὴ θῦε δέ- uva γὰρ καὶ 
ἡλίῳ χκαθιέρωται. 

(Jamblichus Adhort. ad philos, cap. 21.) 

25. Γαμψώνυχον μηδὲν παράτρεφε. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21; 
Mich. Apostolius Proverb. Centur. V, 93 : 
γαμψώνυχας μὴ τρέφειν ἀντὶ τοῦ ἅρπαγας φεύγειν. 
Sic etiam Dacerius accepit in hunc modum 
interpretans : « Ne souffrez pas dans votre 


ἐλαδίῳ 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


maison des gens qui ne sont pas fideles, des 
voleurs. ») 
206. "Ev ὁδῷ μὴ σχίζε. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21, i. 
e. noli in philosophiz studio minutissima 
quaque perquirere.) 

27. Δαχτύλιον μὴ φόρει, 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21, 
qui addit : φιλοσόφει. φησίν, ὡς ἀληθῶς, x«i 
χώριζε τοῦ περικειμένου δεσμοῦ τὴν ψυχήν' μελέτη 
γὰρ θανάτου καὶ χωρισμὸς ψυχῆς ἀπὸ σώματος ἃ 
φιλοσοφία. At Plutarchus de educ. lib. c. 17 
p. 47 : μὴ φορεῖν στενὸν δαχτύλιον, ὅτι δεῖ τὸν 
βίον ἐλεύθερον ἐπιτηδεύειν, καὶ μηδενὶ δεσμῷ προσ- ΄ 
ἅπτειν αὐτόν.) 

28. Θεοῦ τύπον μὴ ἐπίγλυφε δαχτυλίῳ. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21 : 
τουτέστι φιλοσόφει xal ἀσωμάτους πρὸ παντὸς 
ἡγοῦ θεοὺς ὑπάρχειν. .. μὴ νόμιζε δὲ μορφαῖς 
αὐτοὺς χεχρῆσθαι, ὅσαι εἰσὶ σωματικαί" μηδὲ 
προσδέχεσθαι ὑποστάσει ὑλικῇ, καὶ οἷον δεσμῷ 
ὑλικῷ σώματι, ὥσπερ τὰ ἄλλα ζῷα. Porphyrius 

vit. Pythag. cap. 43: θεῶν τε εἰχόνας ἐν δαχτυ- 
λίοις μὴ φορεῖν, τουτέστι τὴν περὶ θεῶν δόξαν χαὶ 
λόγον μὴ πρόχειρον μηδὲ φανερὸν ἔχειν, μηδ᾽ εἷς 
πολλοὺς φέρειν.) 
29. Παρὰ λύχνον μὴ ἐσοπτρίζου. 
(Jamblichus Adhort, ad philos. cap. 21.) 
30. Περὶ θεῶν μηδὲν θαυμαστὸν dmictet, μηδὲ περὶ 
θείων δογμάτων. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
31. ᾿Ασχέτῳ γέλωτι μὴ ἔχεσθαι. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
32. Παρὰ θυσία μὴ óvuy (zov. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
33. Στρωμάτων ἐξαναστὰς συνέλισσε αὐτά, χαὶ τὸν 
τύπον συστόρνυε. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21. 
Sed Diogenes Laertius VIII, 17 habet : τὰ 
στρώματα del συνδεδεμένα ἔχειν.) 

84. ᾿Εγχέφαλον μὴ ἔσθιε. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 


19. Ad calceos subligandos dextrum pedem prius afferto, 
ad lavandum sinistrum. 

20. De Pythagoreis sine lumine ne loquitor. 

21. Peregre abiens ne revertitor : nam Furiae subse- 
quuntur, 
' 22. Ad solem conversus ne mejito. 

23. Facula sedem ne abstergito. 

24. Gallum alito quidem, at ne immolato : nam lunze 
et soli consecratus est. 

25. Ne quid eorum, qua curvos ungues habent, 
alito. 

26. In via ne scindito, 


27. Annulum ne gesfato. 

28. Dei imaginem annulo ne insculpito. 

29. Ad lucernam speculum ne inspicito. 

30. Neque de diis neque de doctrina sacra quidquam tam 
admirabile dicitur, ut ei fides sit deroganda. 

31. Cachinno ne indulgeto. 

32. Inter sacrificandum ungues ne precidito. 

33. Stragula, ubi surrexeris, convolvito corporisque 
vestigium complicatione deleto. vel: Stragula semper in 
unum quasi fasciculum coiligata et tanquam iter facturos 
convasata nos habere decet. ; 

34. Cerebrum ne edito. 


35. 


36. 


37. 


938. 


43. 


41. 


45. 


| 46. 


SIMILITUDINES. 


Αποχαρμάτων σῶν xol ἀπονυχισμάτων χατά- 
πτυε, 


(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 


᾿Ερυθρῖνον μὴ προσλαμδάνου. 


(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
Χρυσὸν ἐχούσῃ μὴ πλησίαζε ἐπὶ τεχνοποιία. 
(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 


Προτίμα τὸ σχῆμα xol βῆμα τοῦ σχήματος xul 


τριωδόλου. 


(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21. 
Posui τοῦ σχήματος χαὶ τριωδόλου pro vulgata 
lectione τὸ σχῆμα καὶ τριώῤολον cujus loco 
codex Cizensis habet τοῦ σχῆμα xoi τριώ- 


oXov.) 


. Μολόχην ἐπιφύτευε μέν, μὴ ἔσθιε δέ. 


"Seres Adhort. ad philos. cap. 21.) 

Εμψύχων ἀπέχου. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. 21.) 
Στέφανον μὴ τίλλειν. 

(Porphyrius de vit. Pythag. p. 74 ed. 
Kiessling): τουτέστι τοὺς νόμους μὴ λυμαίνεσθαι" 
qum γὰρ πόλεων οὗτοι.) 

Σπονδὰς ποιεῖσθαι τοῖς θεοῖς χατὰ τὸ οὖς τῶν ἐχ- 
πωμάτων. 

(Porphyrius de vit. Pyllag p. 74 ed. 
Kiessling.) 

Μήτραν ζῴου μὴ ἐσθίειν, 

(Hierocles Comm. in aur. carm. vs. 67-69 
cap. 26.) 

Θνησιμαίων ἀπέχεσθαι. 

(Hierocles Comm. in aur, carm. vs. 67-69 
cap. 26.) : 

Τὸν ἅλα παρατίθεσθαι, 

(Diogenes Laertius VII, 35.) 
"Apto μὴ χκαταγνύειν. 

(Jamblichus vit. Pyth. cap. 16; Diogenes 
Laertius lib. VIII, 35.) 

Ὀδόντας μὴ χαταγνύειν. 


(Olympiodorus ad Plat. Phadon.) 


49, 


50. 


» 
bI. 


52. 


53. 


δά, 


55. 


$07 


Πρὸς τὸν ἥλιον τετραμμένος μὴ λάλει. 
(Olympiodorus ad Plat. Phaedon.) 

Μὴ καθεύδειν ἐν μεσημύρία. 
(Olympiodorus ad Plat. Ῥῃφάοη. qui habet 

μὴ δεῖ χαθεύδειν, quod ferri non potest.) 

"ats χρῆσθαι πρὸς λύραν. 

.  (Jamblichus vit. Pythag. cap. 25 pag. 238 
ed. Kiessl.) 

Ἄνευ προσφάγματος τοῦ αὐτοχράτορος ἐχ τῆς 

φρουρᾶς μὴ ἀναχωρεῖν. 

(Olympiodorus ad Plat. Phaedonem ; Cicero 
Cat. Maj. cap. 20.) 

Τὸ ἑφθὸν οὐχ ἐποπτᾶν. 

(Jamblichus vit. Pyth. cap. 28. h. e. in- 
terprete Gyraldo : « mansuetudinem et beni- 
gnitatem in iram ne vertas. Mitia enim elixa 
esse dicuntur, assa vero et tosta immitia et 
incitantia ad iracundiam. » 
᾿ξεῖαν μάχαιραν ἀποστρέφειν. 

(Jamblichus vit. Pyth. cap. 28. Alii legunt 
ἀποστρέφου. Dacerius explicat : « hominem 
maledicum fugito. ») 

Τὰ πίπτοντα ἀπὸ τῆς τραπέζης μὴ ἀναιρεῖσθαι. 

(Diogenes Laertius lib. VIII, 34; Suidas v. 
Πυθαγόρας. Addit Diogenes : ὑπὲρ τοὺ ἐθίζεσθαι 
μὴ ἀχολάστως ἐσθίειν, ἢ ὅτι ἐπὶ τελευτῇ τινος. 
Ἂ ριστοφάνης δὲ τῶν ἡρώων φησὶν εἶναιτὰ πίπτοντα, 
λέγων ἐν τοῖς Ἥρωσι" μὴ γεύεσθ᾽, ἅττ᾽ ἂν χατα- 
πέση τὴς τραπέζης ἐντός (leg. ἐχτός). Quocum 
concinit Athenzus lib. X ita scribens : τοῖς 
δὲ τετελευτηχόσι τῶν φίλων ἀπένεμον τὰ πίπτοντα 
τῆς τροφῆς ἀπὸ τῶν τραπεζῶν.) 
᾿Δλπέχου xai σοροῦ χυπαρισσίνης. 

(Jamblichus vit. Pyth. cap. 28 p. 326 ed. 
Kiessl.) 

Τοῖς μὲν οὐρανίοις περισσὰ θύειν, ἄρτια δὲ τοῖς 
χθονίοις. 

(Jamblichus vit. Pyth. cap. 48. p. 326 ed. 
Kiessl. Nam impar numerus, imprimis ter- 


35. Crinium et unguium tuorum prcsegmina conspuito. 

36. Rubellionem ne adhibeto. 

37. Ad feminam divitem ne accedito sobolis procreandae 
causa. 

38. Proopta figuram in pulvere descriptam ejusque 
mensuram magistratuum dignitati et triobolo (i. e. litterarum 
studia reipublicae administrationi przfer). 


39. Malvam insuper serito quidem , sed ea ne vescitor. 


40. Ab animantibus abstineto. 
41. Noli vellere coronam. 


42. Libamenta diis juxta poculorum ansas solvenda sunt. 


43. Animalis vulvam ne comedito. 


44. À morticinis abstineto, 


45. Salem apponito. 

46. Panem ne frangito 

47. Dentes ne frangito. 

48. Ad solem conversus ne loquitor. 

49. Meridie ne dormito. 

50. Carminibus utendum ad lyram. 

51. Injussu imperatoris (id est, dei) de presidio et sta- 


tione. (vite) ne decedas. 


52. Quod elixum est, ne assato. 

53. Gladium acutum avertito. 

54. Quo e mensa deciderunt, ne follito. 

55. A loculo cupresseo abstineto. 

56. Coelestibus imparia sacrificato , inferis vero paria, 


508 


57. 


58. 


59. 


61. 


narius, quod dividi non posset, perfectior 
ideoque deorum celestium majestati conve- 
nientior Pythagoreis visus est.) 

Μὴ σπένδειν θεοῖς ἐξ ἀμπέλων ἀτμήτων. 

(Plutarchus Num. cap. 14, vol. I p. 172 ed. 
Hutten.) 

Ἄτερ ἀλφίτων μὴ θύειν. 

(Plutarchus Num. cap. 14, qui de hoc et 
precedenti symbolo ait : ταῦτα τὴν γῆς ἐξη- 
μέρωσιν ἔοικε διδάσχειν, ὡς μόριον tbosÓslac 
οὖσαν.) 

Προσχυνεῖν περιστρεφομένους. 

(Plutarchus. Num. cap. 14 hec. adjiciens : 
5 δὲ περιστροφὴ τῶν προσχυνούντων λέγεται μὲν 
ἀπομίμησις εἶναι τῆς τοῦ 3 χόσμου περιφορᾶς " δόξειε 
δ᾽ ἂν μᾶλλον ὃ προσχυνῶν, ἐπεὶ πρὸς ἕω τῶν ἵε- 
ρῶν βλεπόντων ἀπέστραπται πρὸς τὰς ἀνατολάς, 
μεταδάλλειν ἑαυτὸν ἐνταῦθα, xal περιστρέφειν 
ἐπὶ τὸν θεόν, χύχλον ποιῶν χαὶ συνάπτων τὴν ἐπι- 
τελείωσιν τῆς εὐχῆς δι᾽ ἀμφοῖν. Εἰ μὴ νὴ Δία 
τοῖς Αἰγυπτίοις τροχοῖς αἰνίττεταί τι xat διδάσχει 
παραπλήσιον ἣ μεταδολὴ τοῦ σχήματος, ὡς οὐδε- 
νὸς ἑστῶτος τῶν ἀνθρωπίνων, ἀλλ᾽ ὅπως ἂν στρέφη 
xal ἀνελίττη τὸν βίον ἡμῶν 6 θεός, ἀγαπᾶν xot 
δέχεσθαι προσῆχον.) 


. Καθῆσθαι προσχυνήσαντας. 


(Plutarchus Numa cap. 14 : τὸ δὲ χαθέζεσθαι 
προσχυνήσαντας οἰωνισμὸν εἶναι λέγουσι τοῦ βε- 
δαιότητα ταῖς εὐχαῖς xol διαμονὴν τοὶς ἀγαθοῖς 
ἐπιγίνεσθαι. Λέγουσι δὲ xal πράξεων διορισμὸν 
εἶναι τὴν ἀνάπαυσιν’ ὡς οὖν τῇ προτέρᾳ πράξει 
πέρας ἐπιτιθέντας χαθέζεσθαι παρὰ τοῖς θεοῖς, ἵνα 
ἑτέρας πάλιν ἀρχὴν παρ᾽ ἐχείνων λάδωσιν. Δύνα- 
ται δὲ xal τοῦτο τοῖς εἰρημένοις δμολογεῖν, ἐθί- 
ζοντος ἡμᾶς τοῦ νομοθέτου μὴ ποιεῖσθαι τὰς πρὸς 
τὸ θεῖον ἐντεύξεις ἐν ἀσχολίᾳ χαὶ παρέργως, οἷον 
σπεύδοντας, ἀλλ᾽ ὅταν χρόνον ἔχωμεν χαὶ σχολὴν 
ἄγωμεν.) 


“Ὅταν βροντᾷ, γῆν θιγεῖν. 


(Jamblichus vit. Pyth. cap. 28.) 


. Ἵν, δύο. 


(Jamblichus 1. c. Plutarchus de lside et 
Osir. pag. 112, qui unitatem Apollinem , bi- 


63. 


64, 


65 


66. 


67. 


68. 


69. 


70. 


PYTHAGOREORUM ET ALIORUM 


narium numerum Dianam a Pythagoreis vo- 
cari tradit, Sed non male Dacerius hzc de 
duobus principiis, Deo et materia, dicta esse 
existimat. Cf. Diog. Laert. VIII , 25.) 

Μὴ ἐσθίειν ἐπὶ δίφρου. 

(Plutarchus de Iside et Osir. cap. 10, tom. 
IX, pag. 112 ed. Hutten.) 

Φοίνικα μὴ φυτεύειν. 

( Plutarchus de Iside et Osir. cap. 70, tom. 
IX p. 112 ed. Hutten.) 

Φυτὸν ἥμερον μήτε φθίνειν μήτε σίνεσθαι, 

(Diogenes Laertius lib. VIII, 23.). 

᾿Εχεμυθίαν ἀσχεῖν. 

(Clemens Alexandrinus Strom. V E. 559 
ed. Sylb.) 

ἸΙχθύων μὴ γεύεσϑαι. 

(Clemens Alexandrinus Strom. V p. 559 

ed. Sylb.) 
"Eni γῆς μὴ πλεῖν. 

(Clemens Alexandrinus Strom. V p. 559 
ed. Sylb. "Ezi γῆς μὴ πλεῖν Πυθαγόρειόν ἐστι 
σύμῥολον" δηλοῖ δὲ τὰ τέλη xo τὰ ὅμοια τῶν μι- 
σθωμάτων, ταραχώδη xal ἄστατα ὄντα, παραιτεῖ- 
σθαι δεῖν. Auk τοῦτό τοι ὃ λόγος τοὺς τελώνας λέγει 
δυσχόλως σωθήσεσθαι.) 

Οὐδὲ εἰς περιῤῥαντήριον ἐμ δάπτειν, οὐδὲ ἐν βαλα- 
γείῳ λούεσθαι. 

(Jamblichus vit. Pyth. cap. 18 p. 178 ed. 
Kiessl.) 

Μετὰ φωνῆς εὔχεσθαι. 

(Clemens Alexandrinus Strom. IV p. 543 
ed. Sylb. Τί τοίνυν οἱ Πυθαγόρειοι βουλόμενοι 
μετὰ φωνῆς εὔχεσθαι κελεύουσιν; ἐμοὶ δοχεῖ, οὐχ 
ὅτι τὸ θεῖον ᾧοντο μὴ δύνασθαι τῶν ἥσυ, ἢ φθεγ- 
γομένων ἐπαΐειν, ἀλλ᾽ ὅτι δικαίας ἐδούλοντο εἶναι 
τὰς εὐχάς, ἃς οὐχ ἄν τις αἰδεσθείη ποιεῖσθαι πολλῶν 
συνειδότων.) 

"Eva γενέσθαι χαὶ τὸν ἄνθρωπον δεῖ. 

(Clemens Alexandrinus Strom. lib. IV 
p. 535 : μυστιχῶς xal τὸ Πυθαγόρειον ἐλέγετο, 
ἕνα γενέσθαι xal τὸν ἄνθρωπον δεῖν. Videtur au- 
tem unum appellare Deum et mentem. In 
hanc sententiam Diogenes Laertius lib. VIII 


57. E vitibus non putatis noli diis libare. 
58. Noli sine farina sacrificare. 

59. Circumactos adorare oportet. 

60. Precibus absolutis sedendum est. 
61. Cum tonat, terram tangito. 

62. Unum , duo. 

63. Tn curru ne comedito. 

64. Palmam ne plantato. 


65. Plantam sativam neque-excidendam esse neque cor- 
rumpendam. 

66. Silentium obtine. 

67. Pisces ne gustato. 

68. In terra ne naviges. 

69. Nec in aquali intingendum, nec in balneo lavandum. 

70. Clara voce precandum. 

71. Unum oportet hominem quoque fieri. 


Noc tmm 
cio de a ino ca NM 


EAE Ote SERES: 


25 : ἀρχὴν μὲν τῶν ἁπάντων μονάδα, ex. δὲ τῆς 
uoydBog ἀόριστον δυάδα ὡς ἂν ὕλην τῇ μονάδι 
E- αἰτίῳ ὄντι ὑποστῆναι. Sic et Plutarchus Plac. 
E phil. I, 3 ubi de Pythagora disserit : πάλιν 


SIMILITUDINES. . 509 


δὲ τὴν μονάδα χαὶ τὴν ἀόριστον δυάδα ἐν ταῖς ἀρ- 
Aie σπεύδει δ᾽ αὐτῷ τῶν ἀρχῶν ἡ μὲν ἐπὶ τὸ ποιη- 
τιχὸν αἴτιον, ὅπερ ἐστὶ νοῦς 6 θεός, ἢ δ᾽ ἐπὶ τὸ πα- 
θητιχόν τε xat ὑλικόν, ὅπερ ἐστὶν 6 ὁρατὸς κόσμος.) 


PYTHAGOREORUM SYMBOLA 
QUJEDAM ET PIUECEPTA MYSTICA 


E CODICIBUS MANU EXARATIS PETITA ET A LIL. GYRALDO LATINE VERSA. 


1. Sepiam piscem noli edere , id est, res contortas ac 
difficiles ne suscipito , quas ubi tenere tibi visus fueris, e 
manibus elabentur. 

2. In limite non consistendum, id est ambiguo sen- 
tentiae non immorandum. 

3. Progredienti gregi de via decedendum , i. e. mul- 
titudiai non est occursandum. 

4. Mustela e transverso offensa redeundum , i. e. fu- 
giendi delatores. Nam mustelam ore parere affirmant. 

5. Arma a muliere subministrata rejicienda, i. e. quze 
ira et vindicta suppeditant, non sunt facienda : eis enim 
affectibus maxime obnoxic sunt femine. 

6. In tenebris sine vestitu aliquo non ambulandum, 
i. e. nudam et apertam sententiam in obscuris rebus non 
proferendam. 

7. Rectum pedem promovendunm , i. e. recta esse [del.] 
et justa pronuntianda. 

8. In poculi fundo noli quidquam reliquum facere, 
i. e. artes quas cceeperis exhauri, 

9. Colubrum intra «des collapsum me interficias , 


i. e. inimicum supplicem ne lzedas ; coluber enim hostis est. | 


symbolum. 

10. O/ffensa in vestibulo obscena vetula, non egre- 
diendum, i. e. res quarum turpia sunt principia non esse 
persequendas. 

11. Noc(u in tenebris deambulanti cavendum, i. e. 
mortalibus enitendum , ut fuisse in vita videantur. 

12. Sole collucente ignem afferre nefas,i. e. in rebus 
claris et perspicuis rationem non afferendam. 

13. Lapidem in fontem jacere scelus , i. e. scelus est 
opprimere eos qui reipublicae prosunt. 

14. Pedem ad limen offendenti redeundum, i. e. quae 
in ipso principio noxia sunt, non persequenda. 

15. Lumen post caput suspensum relinere flagitium , 
i. e. industriam et providentiam non in postremis habendam. 

16. Sinistra manu sumere cibum nefas, i. e. rapinis οἱ 
furtis ne vivito neve aliud lucrum quaerito , nisi rectum et 
legitimum. 

17. In sepulcro ne dormito, i. e. noli languescere otio, 
postquam bona a parentibus hereditate accepisti. 

18. Panis frusta pedibus proculcare turpe, i. e. quam- 
vis minimam degenda vitz rationem non profligandam. 

19. Egredienti ingredientique valvas exosculandas, 


i. e. initia et fines actionum atque institutorum comple- 
ctenda. 

20. Lyram illotis manibus non atlingendam,i. e. 
purissimum eum qui alios docere velit , esse oportere. 

21. Sudorem ferro abstergere tetrum facinus , i. e. 
labore parta nemini vi et viribus eripienda. 

22. In solitudine sine baculo non ambulandum, i. e. 
inter amicos in rebus necessariis sermones et consilia con- 
ferenda sunt. 

23. Apud quadrupedem carmen non canendum , i. e. 
apud ignaros seria non proferenda. 

24. Faciem in fluvio nec lavandam nec spectandam, 
i. e. e re fluxa et instabili specimen capi non debet. 

25. Hominis vestigia ferro ne configito, i. e. memoriam 
mortuorum conviciis ne lacera. 

26. Integrum fasciculum in ignem non esse inferen- 
dum, i. e. non omnes simul opes in discrimen adducendas 
esse. 

27. Egredienti ex edibus sinciput , redeunti occiput 
perfricandum, i. e. caulionem ac diligentiam ad res agen- 
das adhibendam, has autem peractas reminiscendo reco- 
gnoscendas esse. 

28. De rheda junctis pedibus ne exsilito, i. e. noli te- 
mere et uno impetu vitze conditionem mutare. 


29. Ad astrum ne digitum intendito, i. e. contra 80- . 


periorem ne exsurgito. 

30. In arundineto non confabulandum , i. e. cum le- 
vissimis hominibus familiaritatem non habendam. 

31. Candelam ad parietem ne applicato, i. e. homines 
rudes et eruditionis lumini resistentes ne erudito. 

32. In nive ne quid. inscribito, i. e. ingeniis mollibus 
et effeminatis institutionis laborem ne impendito. 

33. Vulturem avem in augurio infelicissimam, i. e. 
hominem avarum et rapacem malum omen esse. 

34. Facilius mori hominem cui oculi claudantur, i. 
e. hominem ipsum per negligentiam facile in miseriam 
incidere. 

35. Puerum aut feminam síricio gladio vagantem 
malum omen esse, i. e. non defuturum malum, si civitatis 
gubernatio ineptis el levibus hominibus committatur. 

36. Duorum temporum quam mazime agendam esse 
curam , matutini et vespertini, i. e. eorum quae facturi 
sumus et eorum quse fecimus. 


810 


" 


desea. 


S eat κατ δι 


: 
| 
| 
ἢ 
à 
1 
^"^ 


AC 


Mate 


SYMBOLA PYTHAGORICA. 


Ad symbola Pythagorica referendam eliam esse litteram 
Y inter omnes constare arbitramur. De qua ita Lactantius 
divin. Instit. lib. VI cap. 3 : Dieunt (Pythagorei) humana 
vite cursum Y litterze esse similem, quod unusquisque 
hominum, quum prim: adolescentize limen attigerit , et 
in eum locum venerit, partes ubi sevia findit in ambas, 
haereat nutabundus ac nesciat, in quam se partem potius 
inclinet. Si ducem nactus fuerit, qui dirigat ad meliora 
titubantem , hoc est, si aut philosophiam didicerit aut elo- 
quentiam aut aliquid honeste artis, quo evadat ad bonam 
frugem ( quod fieri sine labore maximo non potest ), hone- 
stam ac copiosam vitam disputant peraclurum; si vero 
doctorem frugalitatis non invenerit, in sinistram viam quae 
melioris speciem  mentiatur, incidere, id est desidiow, 
inertixve, luxurie se tradere (quae suavia quidem videntur 
ad tempus vera bona ignoranti); post aulem, amissa 


$11 


omni dignitate ac re familiari, in omnibus miseriis ignomi:- 
niaque victurum. » 
.Addimus incerti auctoris carmen de eodem argumento 
scriptum. 
Littera Pythagora , discrimine secta bicorni , 
Human: vitze speciem praeferre videtur. 
Nam via virtutis dextrum petit ardua collem, 
Difficilemque aditum primum spectantibus offert , 
Sed requiem praebet fessis in vertice summo. 
Molle ostendit iter via lata, sed ultima meta 
Praecipitat captos volvitque per ardua saxa. 
Quisquis enim duros casus virtutis amore 
Vicerit, ille sibi laudemque decusque parabit. 
At qui desidiam luxumque sequetur inertem, 
Dum fugit oppositos incauta mente labores, 
Turpis inopsque simul miserabile transiget evum. 


XEKOYNAOY TOY AOHNAIOY ΣΟΦΟΥ͂ 
LNOMAI. 


SECUNDI PHILOSOPHI ATHENIENSIS 
SENTENTLE. 


α΄. Τί ἐστι Κόσμος: 

Ἀχατάληπτος περιοχή, θεωρητὸν χατασχεύασμα, 
ἀσύνοπτον € ὕψωμα, αὐτογέννητον θεώρημα, πολυχά-- 
ραχτον μόρφωμα, αἰώνιον διαχράτημα, αἰθὴρ θρε- 
πτιχός ἃ, πολυδιοίχητον πνεῦμα ", ἀπλανὲς f χύχλωμα €, 
ἥλιος, φῶς P, ἡμέρα, σελήνη !, ἄστρα, σχότος, νὺξ, 
γῇ, πῦρ *, ὕδωρ, ἀήρ". 

(* Sic cod. Parisiensis. At veteres interpretes 
apud Vincentium Bellovacensem et in Barthii 
Adversariis legerunt ἀχατάληχτος περίοδος : ver- 
tunt enim incessabilis circuitus. Ab his dissentit 
Auctor Altercationis Hadriani ineffabilis circuitus 
interpretans, ut ἀνέκφραστος vel ἀδιήγητος περίοδος 
legisse videatur. ^ θεωρητικὸν χατασχεύασμα cod. 
Paris., θεωρητικὸν χατασχευασμένον cod. Gudianus ; 
sed requiritur θεωρητὸν κατασχεύασμα quod po- 
sui, * ita cod. Paris; εὐσύνοπτον cod. Gud. * male 
cod. Gud, θρεπτηχος. * πολυδιοίχητον πνεῦμα cod. 
Par.; desunt hzc verba in cod. Gud. ! ἀπλανὲς cod. 
Gud.; item vetus interpres apud Vincentium et 
Auctor Altercationis Hadriani, vertentes circuitus 
sine errore. Sed ἑπταπλανὲς exemplum Pari- 
siense, € χύχλωμα cod, Paris. ; χύχλευμα cod, Gud. 
ἢ ἥλιος, φῶς cod. Par.; ἡλίου φῶς cod. Gud. ! abest 
in cod. Gud.* desideratur in cod. Gud. ! ὕδωρ, 
ἀήρ cod, Par.; ἀήρ, ὕδωρ cod. Gud.) 


β΄. Τί ἐστιν Ὦχεανοός ; 

Κόσμου ἐναγχάλισμα, θαλάσσιον "' στεφάνωμα, 
ἁλυυρὸς δεσμός, ἀτλαντιχὸς ζωστήρ ", πάσης φύσεως 
περίδρομος 9 , οἰχουμένης κάτοχος. 

(? sic cod. Paris.;a quo multum discrepat Gu- 
dianus hoc loco στεφανωμένον δρίον, περίαμμα ἅλ-- 
μυραῖον , δεσμὸς ἀτλαντιχός exhibens. " ζωστήρ quod 
habet membrana Parisiensis , deest in Gudiana. 
? ἡλιαχὸς λαμπτήρ additur hic in libro Gudiano. ) 

γ΄. Τί ἐστι Θεός; 

᾿Ιδιόπλαστον ἀγαθόν 9, πολύμορφον εἴκασμα P, ἀσύν- 
onov ὕψωμα, πολυχάραχτον μόρφωμα,, δυσνοούμε- 
νον ζήτημα, ἀθάνατος νοῦς, πολυδιοίκητον πνεῦμα. 
ἀκοίμνητος ὀφθαλμός, ἰδία πάντων οὐσία ", πολυώνυμος 
δύναμις, παγχρατὴς χείρ P, φῶς, νοῦς; δύναμις. 

(o ἰδιόπλαστον ἀγαθόν cod. Paris.; vocabulum 
ἰδιόπλαστον non agnoscit liber Gudianus. ? εἴκα-- 
σμα cod. Paris.; ἴχασμα Gud. * Verba ἰδία πάντων 
οὐσία qua leguntur in exemplo Parisiensi non 
exstant in Gudiano. ^ hec membrane Parisiensis 
scriptura est, cujus loco liber Gudianus habet 
παγχρατὲς φῶς omisso nomine χείρ.) 

δ΄, Τί ἐστιν Ἡμέρα; 

Στάδιον χαχοπαθείας, δωδεχάωρος “ διαδρομή, 

ἀρχὴ χκαθημερινή, ὑπόμνησις βιωτική ὅ, δειλινὴ ἀπό- 


1. Quid est Mundus? 
Jncomprehensibilis complexio , aspectabile aedificium, 
altitudo oculis inaccessa , ex se natum spectaculum, mul- 
liformis figuratio, aeternus tenor, almus other, multipar- 
titus spiritus, circuitus erroris expers , sol, lumen, dies, 
luna, sidera, tenebre, nox, terra, ignis, aqua, aer. 
2. Quid est Oceanus? 
Mundi amplexus , corona maritima, salsum vinculum, 
cingulum Atlanticum, totius naturae rotatio , orbis fascia. 


3. Quid est Deus? 

Bonum nativum , multiformis imago, altitudo invisibi- 
lis, varie figurata facies, questio intellectu difficilis , 
mens immortalis, spiritus cuncta pervadens, pervigil 
oculus, propria omnium essentia , multinominis potestas, 
manus omnipotens, lumen, mens , potentia. 

4. Quid est Dies? 
Stadium laboris, duodecim horarum decursus, quoti- 


- dianum principium , admonitio victitandi , vespertina lucis 


512 


SECUNDI SENTENTI E. 513 


τασις 5, αἰώνιον ἀρίθμημα, φυσιχὸν ἐσόπτρισμα ! 
ἀερίζουσα μέριμνα. 

( * δωδεχάωρος cod. Par.; δωδεκάμαρος liber Gud. 
4 βιωτιχή posui cuin Orellio ; βιοτιχή male editio 
Romana et Fabricius Dibl. Gr. vol. XIII p. 566. 
* ἀπότασις cod. Par.; ἀπότεξις ζωστικὴ ἔντευξις 
Gud. ! ἐσόπτρισμα cod. Par.; ἐσώπτρησμα Gud. 
8 ἀερίζουσα μέριμνα cod. Par.; desiderantur hzc 
verba in Gudiano qui eorum loco habet παλίνδρο- 
μος ἀνάμνησις.) 

ε΄, Τί ἐστιν “Ἥλιος ; 

Οὐράνιος ὀφθαλμός, νυχτὸς ἀνταγωνιστής, αἰθέριον 
χύχλωμα P, χοσμικὸς ἔλεγχος, ἀκήρατος φλόξ, xap- 
πῶν περιῤόλαιον !, -ἄσδεστος ἀχτίς, χεχορηγημένη 
λαμπάς, οὐράνιος ὁδοιπόρος, ἀδιάλειπτον φέγγος, ἡμέ- 
pac χόσμιον. ἶ 

{" "n χύχλωμα cod. Par.; θερινὸν χύχλωμα 
Gud. ! χαρπῶν περιδόλαιον, ἀσόεστος ἀχτίς edd. 
Par.; desunt hzc verba in Gudiano qui pro iis 
exhibet ἀδιάπτωτον φέγγος. ) 

J . Τί ἐστι Σελήνη; 
᾿Οὐρανοῦ πορφύρα, νυχτερινὴ παραμυθία, πλεόν- 
τῶν παννύχισμα, δδευόντων παρηγορία, ἡλίου δια- 
δοχή, οὐράνιος ὁδοιπορία * , χαχούργων ἔχθρα, ση- 
μεῖον ἑορτῶν !, μηνιαῖον ἀναχύχλωμα * , παλίνδρο- 
μος ἀνάμνησις P. 

(Ε οὐράνιος ὁδοιπορία cod. Par.; omittit Gud. 
! ἑορτῶν cod. Parisiensis , ἑόρτιον Gud. '? μηνιαῖον 
ἀναχύχλωμα cod. Par.; μηνῶν ἀναχύχλευμα Gud. 
ἢ παλίνδρομος ἀνάμνησις cod. Par.; omittit Gud. ) 

C. Τί ἐστιν Ἄνθρωπος; 

Νοὺς σεσαρχωμένος, πνευματικὸν ἀγγεῖον, αἴσθη- 
τιχὸν οἴχημα 9, οἰκητήριον ὀλιγοχρόνιον, ἐπίπονος 
ψυχή, τύχης παίγνιον, φάντασμα χρόνου P, ὦστεω-- 
μένον ὄργανον 1, χατάσχοπος βίου, φωτὸς ἀποστάτης, 
γῆς ἀπαίτηυα Τ 

(* οἴκημα cod. Par.; χορήγημα Gud. Ρ φάντασμα 


χρόνου cod. Gud,; φρόντισμα χρόνου Paris. 4 ὦστεω- 
μένον ὄργανον cod. Par.; omittit Gud. Τ γῆς ἀπαί-- 
τημα cod. Paris.; utrumque vocabulum desidera- 
tur in libro Gudiano, ubi superioribus hzc 
annectuntur : ἀπαράμονον ἀγαθόν, ζωῆς δαπάνημα, 
φυγὰς βίου, αἰώνιος νεχρός.) 

η΄. Τί ἐστι Γυνή; 

᾿Ανδρὸς ἐπιθυμία *, συνεστιώμενον P θηρίον ^ , συγ- 
χοιμωμένη λέαινα, συντηρουμένη δράχαινα 4, 
σμένη * ἔχιδνα, αὐθαίρετος μάχη, πολυτελὴς πόλε- 
μος, χαθημερινὴ ζημία, ἀνθρωπ τοποιὸν ὑπούργημα 8, 
ζῷον πονηρόν, ἀναγχαῖον xaxóv P. 

(* ἐπιθύμιον cod. Par.; ἀθυμία Gud.; scripsi ἐπι- 
θυμία." συνεστιώμενον cod. Par.; συνεστιόμενον Gud. 
* Addit liber Gudianus συνεγειρομένη μέριμνα, 
συμπλεχομένη ἀσέλγεια. ὁ συντηρουμένη δράχαινα 
cod. Par.; omittit Gud. * ἱματισμένη cod. Par.; 
αἱματισμένη Gud. f αὐθαίρετος cod. Par.; αὐθέδενος 
Gud. 8 ἀνθρωποποιὸν ὑπούργημα cod. Par.; omittit 
Gud. ^ Adjicit liber Gudianus : ἐννεαπνεύμονος 
ζάλη, ἰοθόλος ἀσπίς, συγκοιμωμένη ἀκρασία , οἰχίας 
χειμών, ἀνδρὸς d ἀκρατοῦς Mnéqen μοιχῶν χατασχευή, 
ἱκανὸν φορτίον.) 


ἵματι- 


Ἄλλως. 
οΣεχοῦνδος 6 σοφὸς ἐρωτηθείς, τί ἐστι γυνή; εἶπεν " 
ἀνδρὸς ναυάγιον, οἴκου ζάλη, ἀμεριμνίας ἐμπόδιον, 
βίου ἅλωσις, χαθημερινὴ ζημία, αὐθαίρετος μάχη, 
πολυτελὴς πόλεμος, συνεστιώμενον ! θηρίον, συγχαθη- 
μένη μέριμνα, συμπλεχομένη λέαινα, χεχοσμημένη 
Σκύλλα, ζῷον πονηρόν, ἀναγκαῖον χαχόν. 

( Antonius Meliss. Serm. περὶ γυναιχῶν p. 605 
ed. Gesner. Cf. Lambec. Comment. de codd. 
MSS. Bibl. Vindobon. VII p. 270. ! συνεστιώμενον 
posui pro meinbranarum scriptura συνεσθιό- 
μενον.) 

θ.. Τί ἐστι Πλοῦτος ; 


Χρυσοῦν φορτίον * , ἡδονῶν ὑπηρέτης, ἐπιδουλευό - 


productio , aàeternus numerus , speculum naturale, sollici- 
tudo aeria. 
5. Quid est Sol? 

Oculus coelestis, noctis adversarius, eethereus circui- 
tus, mundi index , flamma sincera, frugum fomentum, 
radius inexstinguibilis , fax semper suppetens, viator 
coelestis , lumen nunquam occidens, ornamentum diei. 

6. Quid est Luna? 

Colli purpura, solatium nocturnum, navigantium per- 
vigilium , peregrinantium consolatio, solis vicaria, iter 
coeleste , facinorosorum inimica, signum festorum, men- 
strua circumactio , retrograda recordatio. 

7. Quid est Homo? 

Mens induta carne, vas spiritale, sensile domicilium, 
breve habitaculum , anima laboris patiens, fortuna ludi- 
brium, vana temporis imago, instrumentum osseum, 
vitae explorator, lucis deserlor, terrae postulatum. 

Pin. Gmc. 


8. Quid est Mulier? 

Viri desiderium, bellua conviva, leona lecti consors, 
dracsna custodita, vipera vestita, pugna voluntaria, bel- 
lum sumptuosum , damnum quotidianum , hominum pro- 
creandorum adjumentum, animal maliliosum, malum 
necessarium. 

Aliter. 

Secundus ille sapiens, quid esset mulier, interrogatus, 
respondit : Viri naufragium , domus tempestas , securita- 
tis impedimentum, vitz captivitas, damnum quotidianum, 
pugna voluntaria, bellum sumptuosum , bellua conviva, 
socia sollicitudo , leeena concubans, exornata Scylla, ani- 
mal malitiosum , malum necessarium. 

9. Quid sunt Divitio ἢ 

Sarcina aurea, voluptatum ministre, res insidiis ob- 

noxia, injucunda delectatio, invidia domestica, speratus 


timor, studium quotidianum , res inconstans , amabile in. 
355 


514 


μενον πρᾶγμα, ἀπόλαυσις ἀνεύφραντος 5. φθόνος συνε- 
στιώμενος, φόθος ἐλπιζόμενος "", χαθημερινὴ μελέ- 
τῇ, ^, εὐμετάπτωτον πρᾶγμα, φιλούμενον ἀτύχημα, 
περιπόθητον varo onu, ὑψηλὸν χτῆμα 9, ἀργυ- 
ριχὸν σύνθεμα,, περιερχόμενον εὐτύχημα. 

(* Χρυσοῦν φορτίον cod. Par.; χρυσοῦ φορτίον Gud. 
! ἀνεύφραντος cod. Gud.; ἀνέχφραστος Par. "πὶ oó- 
6oc ἐλπιζόμενος cod, Par.; omittit Gudianus. ? xa- 
θημερινὴ μελέτη cod. Par; omittit cum sequenti- 
bus Gudianus hzc pro iis substituens : φίλος ἐλ- 
πιζόμενος, ἀπλήρωτος ἐπιθυμία, ἀόρατος ἐπιθυμία, 
? στόμα cod. Gud., quod exprimit Vincentius Bel- 
lovacensis vertens os excelsum ; πῶμα cod. Par. 
Sensus flagitat χτῆμα quod reposui. ) 

v. Τί ἐστι Πενία: 

Μισούμενον ἀγαθόν, ὑγιείας μήτηρ, ἡδονῶν ἐμ πο- 
δισμός P, ἀμέριμνος διατριδόή 1, δυσαπόσπαστον 
χτῆμα, ἐπινοιῶν διδάσχαλος, σοφίας εὑρέτις " , ἄφθο- 
γον πρᾶγμα, ἀσχόπευτος οὐσία, ἀζηιμίωτος ἐμπορία, 
ἀψήφιστος οὐσία. 

(P ἐμποδισμός cod. Par.; ἐμπόδιον Gud. 4 δια- 
τριδή cod. Par.; διατρική Gud." εὑρετής cod. Gud.; 
ἀνεύρησις Par. Scripsi εὑρέτις, Reliqua exhibuimus 
ut in cod. Paris. leguntur. Nam Gudianus habet : 
φθόνου ἐμπορία, ἀζήμιος πραγματία, ἀσυχοφάντητον 
χτῆμα, ἄδηλος ἀτυχία, ἀμέριμινος εὐτυχία.) 

ια΄, Τί ἐστι Φίλος: 

Ζητούμενον ὄνομα, ἄνθρωπος ἀφανής, δυσεύρετον ὃ 
χτῆμα,, χαταφυγὴ δυστυχίας, ἀπορίας παραμύθιον P, 
ἄχος * ταλαιπωρίας, κατάσχοπος βίου 5, ἄνθρωπος 
ἀχατάληπτος, ἀνυπόστατον χειμήλιον “, ἀχατάλη- 
κτος εὐτυχία f 

(* δυσεύρετον posui pro membranarum  scri- 
ptura δυσεύρητον. ἢ ἀπορίας παραμύθιον cod. Par.; 
ἀπορία τῶν παραμυθίων Gud. * ἄχος cod. Par.; χα- 
τάσχοπος Gud. 4 χατάσχοπος βίου, ἄνθρωπος ἀκατά- 


SECUNDI PHILOSOPHI 


ληπτος cod. Par.; omittit Gud. * ἀνυπόστατον χει- 
μήλιον cod. Paris.; ἀνυπόχτατον χειμήλιον Gud. 
f ἀχατάληχτος εὐτυχία cod. Paris.; ἀχατάληπτος 
ἐπιτυχία Gud. ) 

ιβ΄, Τί ἐστι Toss; 

Πλήρωσις ἡμερῶν €, δγιαίνουσα νόσος, ζῶν θάνα- 
τος, προσδοχωμένη. μέριμνα, φόθος ἐλπιζόμενος ἢ, 
πολυχρόνιον γέλασμα., ἄτονος φρόνησις, ἔμπνους νε- 
κρός, ᾿Αφροδίτης ἀλλότριον !, θάνατος προσδοχώμε - 
γος *, νεχρὸς χινούμενος. 

(€ πλήρωσις ἡμερῶν cod. Par.; εὐεχτὲς χαχόν Gud. 
! oó6oc ἐλπιζόμενος cod. Par.; omittit Gud, ! ἀλλό- 
viov. cod. Par,; ἀλλότριος! Gud. * προσδοχώμενος 
cod. Par.; προσδοχούμενος Gud. ) 

ιγ΄. Τί ἐστιν Ὕπνος; 

Καμάτων ἀνάπαυσις, ἰατρῶν χατόρθωμα,, δεδεμέ- 
γων λύσις, ἀγρυπνούντων σοφία, νοσούντων εὐχή; 
θανάτου εἰκών, ταλχιπωρούντων παραμυθία ! , πάσης 
πνοῆς ἥσυχία, πλουσίων ἐπιτήδευμα, πενήτων ἐπιθυ- 
μία  , χαθημερινὴ μελέτη. 

(! παραμυθία cod. Par.; ἐπιθυμία Gud. τ ἐπιθυ- 
vix reposui pro codicum lectione ἀδολεσχία, ) 

ιδ΄, Τί ἐστι Κάλλος ; 

Φυσιχὴ ζωγραφία, ἰδιόπλαστον ἀγαθόν, ὀλιγοχρό- 
vtoy εὐτύχημα, εὐπαράλλακτον χτῆμα P , ἔμπνους πόρ- 
νευσις 9, ἀνδρὸς ἀσελγοῦς P ναυάγιον, ἀπαράμονον 
ἀγαθόν 4, σεσαρχωμένη εὐτυχία ἃ, ἡδονῶν ὑπηρεσία, 
ἄνθος μαραινόμενον. ἀσύγχτητον πρᾶγμα P , ἀνθρώπων 
παραμυθία “, 

(5 εὐπαράλλαχτον χτῆωυαχ cod. Par.; ἀπαράμονον 
χτῆμα Gud. ? ἔμπνους πόρνευσις cod, Par.; omittit 
Gud. ? ἀσελγοῦς cod. Par.; εὐσεδοῦς Gud. * ἀπαρά- 
μόνον ἀγαθόν cod, Par.; ondüttit Gud. ὃ εὐτυχία cod. 
Par.; ἐπιτυχία Gud. ᾽ν ,ἀσύγκτητον πρᾶγμα cod. 
Par.; ἀσύνθετος πραγματεία, ^ παραμυθία cod. Par.; 
ἐπιθυμία Gud. ) 


fortunium , desiderata zerumna , possessio excelsa , signum 
argenteum , erratica felicitas. 
10. Quid est Paupertas? 

Bonum invisum, sanitatis mater, voluptatum impedi- 
mentum , vita curis vacua, tuta possessio , commentorum 
magistra, sapientie, inventrix, res invidia carens, opes 
exploratoribus inaccesse, mercatura ey ἢ divitiae 
ad calculos non vocanda. 

11. Quid est Amicus ? 

Desiderabile nomen, homo nusquam comparens, pos- 
sessio inventu difficilis, infelicitatis refugium , angustiarum 
solatium, miseriarum medicina, vitae speculator, homo 
incomprehensibilis , thesaurus nusquam reperiendus, non 
interrupta felicitas. 

12. Quid est Senectus? 
Plenitudo dierum, sanus morbus, viva mors, curs ex- 


spectata , speratus timor, annosum deridiculum , enervis 
prudentia, cadaver spirans, Veneris odium, mors exspe- 
ctata , mobile cadaver. 

13. Quid est Somnus? 

Laborum requies, remediorum a medentibus adhibito- 
rum effectus, vinctorum solutio , insomniosorum sapien- 
tia, aegrotantinum votum, mortis imago, afflictorum sola- 
tium, universi spiritus quies, divitum studium , pauperum 
desiderium , quotidiana meditatio. 

14. Quid est Pulchritudo ? 

Nativa pictura, bonum inaffectatum , brevis felicitas , 
mutabilis possessio, spirans lenocinium, hominis libi- 
dinosi naufragium , bonum instabile , corporea felicitas , 
voluptatum ministra, flos marcidus, res communiter cum 
alio non parabilis, hominum solatium. 


ιε΄, Τί ἐστι Γῆ; 

Οὐρανοῦ βάσις 4, ἀπύθμενον θεώρημα ὅ, ἀεροφυὲς 

, δίζωμα ἔ, γυμνάσιον ζωῆς, σελήνης παννύχισμα, ἀσύν- 
onov θεώρημα, ὄμόρων τιθήνη, χαρπῶν μήτηρ S, 

ἄδου χαλυπτήρ, αἰώνιον φύλαγμα, πολυδιοίχητον 
χώρημα P, γέννα xot ἀποδοχὴ πάντων 1. 

(4 οὐρανοῦ βάσις cod. Par.; οὐράνιος βάσις Gud. 
* ἀπύθμενον θεώρημα cod. Par.; omittit Gud. f ἀερο- 
quic δίζωμια cod. Par.; omittit Gud. 8 χαρπῶν μήτηρ 
cod. Par.; φύλαγυα xo μήτηρ Gud. ἢ χώρημα cod. 
Par.; χορήγημνα Gud.! Addit liber. Gudianus : 
χόσμου μεσότης, ἀχατάληπτος περιοχή, σύστημα θεό- 
χτιστον.) 

ις΄, Τί ἐστι Γεωργός; 

Καρπῶν * ὑπηρέτης, ὄμόρων διαιτητής, ἐρημίας 
kk συνήθης, ἀθάλασσος ἔμπορος, ὕλης ἀνταγωνιστής, 
τροφῆς "* ὑπουργός, πεδίων ἀριστευτής "^, γῆς ἰατρός, 
δένδρων φυτουργός, ὀρνέων 5 παιδαγωγός , χαχοπα- 
θείας συνήθεια P. 

(" καρπῶν cod. Par.; χόπων Gud, ** ἐρημίας co- 
dices; rectius ἐρημίᾳ. Sed nolui quidquam hic 
mutare, ! ἀθάλασσος ἔμπορος edidi pro membranae 
Par. scriptura ἀθαλασσίας ἔμπορος. Nam in libro 
Gudiano hac verba desiderantur. τὰ τροφῆς cod. 
Paris.; τρυφῆς Gud. " πεδίων ἀριστευτής cod, Paris.; 
omittit Gud. ? ὀρνέων cod. Par.; ὀρέων Gud. ? xa- 
χοπαθείας συνήθεια cod. Par.; ἐρημίας σύνοικος Gud.) 

ιζ΄, 1 ἐστι Πλοῖον 1: à 
᾿Ἐπίσαλον πρᾶγμα ", ἀθεμελίωτος οἰκία 5, fpuo- 
σμένος ! τάφος, χυδιχὴ σανίς " , ἀνέμων παίγνιον *, 
ἀνιπταμένη Y φυλαχή, ἐπιπλέων ^ μόρος, πελάγιος 
ἵππος "^ , ἀνεῳγμένη γαλεάγρα PP, ἐγκύματος ὅδοι- 
πορία *^. 

(1 Sequitur in exemplo Gudiano locus spurius 
posteriorem ztatem redolens : Τί ἐστι Μοναχός ; 
θάνατος πωλούμενος, ἀγωνοθέτου θυμός, γαστριμαρ- 
γίας ἐπιθυμία, τύχης παράπτωμα, ὀξὺς θάνατος, πε- 


SENTENTLE. 515 


ρισαλπιζομένη μοῖρα, παραμένων μόρος, χαχὴ νίχη, 
" ἐπίσαλον πρᾶγμα cod, Par.; ἐπίσαλος πρᾶξις Gud. 
5 ἀθεμελίωτος οἰκία cod. Par.; ἀθεμελίωτον οἴχημα 
Gud. ! ἡρμοσμένος cod. Paris.; εἰρμωσμένος Gpd. 
ἃ χυῤιχὴ σανίς cod. Par.; omittit Gud. * ἀνέμων 
παίγνιον cod. Gud.; ἀνέμων ὁδοιπορία membrana 
Paris. ? ἀνιπταμένη cod. Par; περιιπταμένη Gud. 
5 ἐπιπλέων cod. Par.; ἐπιπλεόντων Gud. ** πελάγιος 
ἵππος cod. Paris.; omittit Gud. ^^ ἀνεῳγμένη γα- 
λεάγρα posui pro libri Parisiensis scriptura 
ἠνεῳγμένη γαλεάγρα, que verba in exemplo Gudia- 
no desunt. ** ἐγχύματος ὁδοιπορία cod, Par; omit- 
tit Gud., in quo hec adjiciuntur : συνδεδεμένη 
μοῖρα, ὄρνεον ξύλινον, ἄδηλος σωτηρία.) 
νη΄. Τί ἐστι Ναύτης ; 

Κυμάτων ὁδοιπόρος, θαλάσσης βερηδάριος ἃ, ἀνέ- 
μὼν σύνοδος P, οἰχουμένης ξένος, γῆς ἀποστάτης, 
χειμῶνος ἀνταγωνιστής, διαπόντιος μονόμαχος ^, 
ἀνέμων ἰχνευτής, ἄδηλος ἐπὶ σωτηρίᾳ, θανάτου γεί- 
των. θαλάσσης ἐραστής. 

(* θαλάσσης βερηδάριος cod. Paris.; θαλάσσιος 
βεριδάρης Gud. ^ ἀνέμων σύνοδος cod. Paris.; ἄμ- 
μων ἰχνευτής Gud. * διαπόντιος μονόμαχος cod, Pa- 
ris.; ἀπόντιος μόναχος Gud. ) 

ιθ΄, TC ἐστι Θάνατος: 

Αἰώνιος ὕπνος, ἀνάλυσις σώματος 4, ταλαιπωρούν-- 
τῶν ἐπιθυμία, πνεύματος ἀπόστασις *, φυγὴ καὶ ἀπό- 
χτησις βίου f , πλουσίων φόθος, πενήτων παραμυθία , 
ἀνάλυσις ἃ μελῶν, ὕπνου πατήρ, ἀληθινὴ προθε- 
cula , ἀπόλυσις πάντων. 

(4. ἀνάλυσις σώματος cod. Paris.; διάλυσις σωμά- 
τῶν Gud. ὁ πνεύματος ἀπόστασις cod. Paris.; πνεύ- 
ματος ἀποστάτης Gud. ! φυγὴ καὶ ἀπόχτησις βίου 
cod. Paris.; φυγὴ ἀχτησία βίου Gud. * παραμυθία 
reposui pro codicum lectionibus e quibus Pa- 
risiensis habet παραλαλία, Gudianus ἐπιθυμία. 
" ἀνάλυσις cod. Paris.; λύσις Gud. ) 


15. Quid est Terra? 

Coli basis , spectaculum nullo fundo stabilitum , radix 
aeria, vitae gymnasium , lune pervigilium, spectaculum 
oculis inaccessum , imbrium nutrix, frugum mater, orci 
operculum , custodia seterna, tractus a multis admini- 
stratus, omnium progenies et receptaculum. 

16. Quid est Agricola? 

Frugum minister, imbrium arbiter, solitudinis amicus , 
negotiator maris expers , silvae adversarius , victüs adju- 
tor, camporum corrector, terre emendator, arborum sator, 
avium magister, derumn: consuetudo. 

17. Quid est Navigium? 
Res fluctuans, domus fundamento carens, sepulcrum 


paratum, tabula quadrata , ventorum ludibrium, volitans 
carcer, mors natans, equus marinus , muscipula aperta, 
iter fluctivagum. 

18. Quid est Nauta ὃ 

Fluctuum viator, veredarius maris , ventorum comes , 
orbis hospes, terrae desertor, tempestatis adversarius , 
maritimus gladiator, indagator ventorum , salutis incer- 
tus, mortis vicinus , maris amator. 

19. Quid est Mors? 

Somnus :efernus , dissolutio corporis , afflictorum desi- 
derium , discessus spiritüs , fuga et jactura vite, divitum 
timor, pauperum solatium , dissolutio membrorum, somni 
pater, verus dies fatalis, solutio omnium. 


SECUNDI PHILOSOPHI 


RESPONSA AD INTERROGATIONES ADRIANI. 


( Ex Vincentii Bellovacensis Speculo hist. Lib. X, cap. 71.) 


T a a) 


Quid est Mundus ? Incessabilis circuitus, spe- 
ctabilis supellex , multiformis formatio , zeternus 
tenor, circuitus sine errore, 

Quid est Oceanus? Mundi amplexus, terminus 
coronatus (a7. coarctatus ) , hospitium fluviorum, 
fons imbrium. 

Quid est Deus? Ymmortalis mens , incontem- 
plabilis celsitudo , forma multiformis, incogita- 
bilis inquisitio, insopitus oculus, omnia conti- 
nens , lux , bonum, et quod est hujusmodi. 

Quid est Sol? Coli oculus, caloris circuitus, 
splendor sine occasu, diei ornatus, horarum 
distributor. 

Quid est Luna ? Coli purpura, solis aemula, 
malefactorum inimica, solamen iter agentium, 
directio navigantium, signum solemnitatum , 
larga roris (add. infusio), presagium tempe- 
statum, 

Quid est Terra? Basis coli, meditullium 
mundi, fructuum custos et mater, operculum 
inferni, mater nascentium , nutrix viventium. 
devoratrix omnium , cellarium vitae. 

Quid est Homo? Mens incarnata , phantasma 
- temporis , speculator vite , mancipium mortis, 
transiens viator, loci hospes, anima laboriosa, 
parvi temporis habitaculum. | 

Quid est Pulchritudo ? Flos marcidus , carnalis 
felicitas, humana concupiscentia. 

Quid est Mulier? Hominis confusio, insatura- 
bilis bestia, continua sollicitudo, indesinens 
pugna, viri incontinentis naufragium, humanum 
mancipium. 

Quid est Amicus? Desiderabile nomen, homo 
vix apparens , infelicitatis refugium , indesinens 
felicitas. 
ο΄ Quid Divitie ? Auri pondus, curarum mini- 

stra , delectatio injucunda, insatiabilis invidia, 
desiderium inexplebile, os excelsum, invisa 
concupiscentia. : 

Quid est Paupertas? Odibile bonum , sanitatis 
mater, curarum remotio, sapientie repertrix, 
negotium sine damno, possessio absque calu- 
mnia, sine sollicitudine felicitas. 

Quid Senectus ? Optatum malum, mors viven- 
tium , incolumis languor, spirans mors. 


Quid Somnus ? Mortis imago , laborum quies, 
infirmantium votum , miserorum desiderium. 

Quid est Fita? Beatorum letitia , miserorum 
mceestitia , exspectatio mortis. 

Quid est Mors? /Eternus somnus , divitum pa- 
vor, pauperum desiderium, inevitabilis even- 
tus, latro hominis, fuga vitz, resolutio omnium, 

Quid est Ferbum ? Proditor animi, 

Quid est Corpus ? Domicilium animz, 

Quid est Barba ? Sexus discretio. 

Quid est Cerebrum ? Custos memoria. 

Quid est Frons ? Imago animi. 

Quid Oculi ? Duces corporis , vasa luminis. 

Quid est Cor? Receptaculum vite. 

Quid Jecur? Custodia caloris. 

Quid Fel? Suscitatio iracundia. 

Quid Splen? Risus et letitize capax. 

Quid est Stomachus? Ciborum coquus. 

Quid Ossa? Robur corporis. 

Ouid Pedes ? Mobile fundamentum. 

Quid est F'entus? Aeris perturbatio , mobilitas 
aquarum, siccitas terrz. 

Quid sunt Flumina ? Cursus indeficiens , refe- 
ctio solis, irrigatio terrze. 

Quid Amicitia? JEqualitas animorum. 

Quid Fides ? Ygnotz rei mira certitudo. 

Quid est, quod hominem lassum fieri non sinit ? 
Lucrum., 


EJUSDEM SENTENTLE. 


Mundus , est incessabilis circulus , cunctorum 
via et transitus. ; 

Mare , mater aquarum , terre amplexus. 

Deus, mens immortalis, incomprehensibilis 
certitudo , forma omniformis. 

Coelum , sphaera volubilis, campus intelligen- 
tize , hortus zeternitatis , theatrum vitale omnium. 

Sol, oculus dei, coeli et natura sensus , tem- 
perator vitarum , horarum eternus distributor. 

Luna, Solis famula, tenebrarum arbitra, in- 
dex malefactorum, directio zestuum , tempesta- 
tum et ventorum indicium. 


; 516 


SECUNDI SENTENTLE. 


Homo, mens incarnata, anima subjecta tem- 
pori , lusus astrorum , speculator vite , motus et 
mortis principium. 

Terra, basis mundi, mater corporum. 

Dies , stadium laborum , viventium respectus, 
mortis calculatio. 

Aer, custodia vitarum , animarum fundus. 

Luz , rerum facies , colorum index. 

Piuvia, terrae exsudatio , nutrix fructuum. 

INebula , tenuis nox. 

Ventus, aeris turbatio, mobilitas aquarum, 
siccitas terra. ; 

Aqua , subsidium vitz, fons fructuum , scate- 
bra agilitatis, macularum ablutio. AN 


517 


Flumen , imago temporis , cursus indeficiens, 
refectio solis , irrigatio terrae. 

Gelu , luminum exsiccatio , pons aquarum na- 
turalis. 

Hyems , caloris exsilium. 

Fer, parturitio terrae. 

JEstas, rerum voluptas, nature pregnatio, 
venustas laborum. 

Mulier, sollicitudo perpetua, humana furia, 
quotidianum damnum , perpetua iracundia , pon- 
dus immobile , necessarium malum. 

Pulchritudo , naturalis captio, parvi temporis 
flos, error humanus , omnium cupiditas , dulcis 
morbus , amabile tormentum. 


ALTERCATIO HADRIANI AUG. 
ET EPICTETI SIVE POTIUS SECUNDI PHILOSOPHI. 


Havn. Primum est, quid sit mundus, — KEr1cr. 
Mundus est, o Hadriane, constitutio coeli et 
terre, et omnium que in eis sunt, de quibus 
paulo plus disseram, si iis, quas dicentur, dili- 
genter intenderis. Mundus est spectabilis supel- 
lex, ineffabilis circuitus, per se genitum theo- 
rema, multiformis formatio, seternus tenor, 
circuitus sine errore, solis lumen, dies, nox, 
astra, tenebrz, terra, aer, aqua. 

Hapz. Quid est Oceanus? — ἔριον. Oceanus 
est terminus coronatus, mundi amplexus, vin- 
culum ancliticum (Zeg. cingulum atlanticum ), 
universa: nature circumcursus, orbis sustenta- 
culum , audaciz via, limes terre , divisio regno- 
rum , hospitium fluviorum , fons imbrium, refu- 
gium in periculis, gratia in voluptatibus. 

Hapz. Quid est Deus ? — ἔριου. Deus est sum- 
mum bonum , mens immortalis, incontemplabi- 
lis celsitudo, forma multiformis, multiplex 
spiritus, incogitabilis inquisitio, insopitus ocu- 
lus, omnia continens lux. 

Hapz. Quid est Dies ? — E»icr. Rudi labo- 
ris, principium quotidianum, sterna compu- 
tatio, 

Hann. Quid est Sol? — Ericr. Mundi oculus , 
noctis concerlatio, caloris circuitus, indeficiens 
cauma, splendor sine occasu, coelestis viator, 
diei ornatus, cceli pulchritudo , nature gratia, 
horarum distributor. 

Hapz. Quid est Luna? — ἔριον. Coli purpura, 
Solis &emula, malefactorum revelatrix , itineran- 
tium solamen, navigantium directio, signum 
solemnitatum, recalculatio mensium, oculus 
noctis , roris larga infusio, tempestatum pr:zsaga. 

- Hann. Quid est Terra? — ἔριον. Coli basis, 
mundi meditullium, custos et mater omnium, 
operculum miserorum , devoratrix omnium, ant 
(eg. mater) nascentium, cellarium vitae. 

Havs. Quid est Homo? — KE»icr. Mens incar- 
nata , laboriosa anima , parvi temporis habitacu- 
lum , spiritus receptaculum, phantasma temporis, 
speculator vitz, lucis desertor, vitae consumtio, 
mancipium mortis , transiens viator, loci hospes. 

Hann. Quid est Caelum? — ἔριον. Sphara vo- 
lubilis, culmen immensum. 

Hapn. Quid est Pulchritudo ὃ — ἔριον, Natura- 


lis captio, parvi temporis fortuna, flos marci- 
dus, incompositum negotium, humana concu- 
piscentia, 

Hapz, Quid est Mulier? — ἔριοσ, Hominis 
confusio, insatiabilis bestia, sollicitudo conti- 
nua , indesinens pugna, quotidianum damnum , 
tempestas domus , sollicitudinis impedimentum, 
viri incontinentis naufragium, adulterii vas, 
inconcisum proelium, animal proximum, pondus 
gravissimum, aspis insatiabilis, humanum man- 
cipium. . 

Hann. Quid est. 4micus? — ἔριον. Homo vix 
apparens, desiderabile nomen, non invenienda 
possessio, refugium  infelicitatis, miserie re- 
spectio, indeficiens quies, indesinens sollicitas 
( teg. felicitas ). 

Hapn. Quid Agricola? — Epicr. Laborum mi- 
nister, operator multorum, terre medicus, ar- 
bustorum plantator, montium complanator. 

Hann. Quid est INavis? —. Ericr. Domus abs- 
que fundamento , avis lignea, incerta salus, 

Hapna. Quid Nauta? — ἔριον. Fluviorum via- 
tor, marinus equitator, orbis hospes, terre 
desertor, tempestatis concertator. 

Hapz. Quid sunt Divitice ἢ — ἔριον, Auri pon- 
dus, curarum ministratio , injucunda delectatio, 
insatiabilis invidia, res desiderata, desiderium 
inexplebile, invisa concupiscentia. 


Haba. Quid Paupertas? —  Emicr. Bonum | 


odibile, sanitatis mater, curarum remotio , sa- 
pientie repertrix, possessio absque calumnia, 
negotium sine damno, sine sollicitudine felicitas. 

Hapnz. Quid est Senectus? — ριον, Optatum 
malum, viventium mors, Veneris expers, mors 
exspectata. 

Hapn. Quid est Somnus? -— ἔριοσ, Mortis 
imago, laborum quies, vigilantium sapientia, 
vinctorum solutio, infirmantium votum , mise- 
rorum desiderium , universi spiritus requies. 

Hapz. Quid Fita? — ἔριον. Beatorum letitia, 
miserorum moestitia , exspectatio mortis. 

Haba. Quid est Mors? — Ericr. /Éternus 
somnus, dissolutio corporum, divitum pa- 
vor, pauperum desiderium, inevitabilis even- 
tus , in certa peregrinatio , fuga vite , resolutio 
omnium, 


À $18 


11 
à 
: 


AE ἢ 


MHapnz. Quid est Litera? — Ericr. Historie 
custos. 

Hann. Quid Ferbum ?—E»rticr. Animi proditor. 

Hapna. Quid est Lingua? — E»icr. Aeris fla- 
gellatio. ; 

Havn. Quid est 4er? — ἔριον, Custodia vitz. 

Hapn. Quid est. Libertas? — ἔριον. Hominis 
innocentia. 

Hapz. Quid est Caput? — Er»icr. Hominis 
culmen. 

Hapz, Quid est Corpus? — Erpicr. Anima do- 
micilium. 

Hapz. Quid Come? —. Ericr. Vestes capitis, 

Hapn. Quid Barba? — ριον. Sexus discretio. 

Hapn. Quid est Cerebrum? — ἔριον. Custos 
memori. 

Hapn. Quid Oculi ? — Ericr. Duces corporis, 
indices animi. 

Hapn. Quid Nares? — ἔριον. Odorum attre- 
ctatio. 

Hapza. Quid Aures? — Ericr. Sonorum con- 
trectatores. 

Hapz. Quid Os ? — Errcr. Nutritor corporis. 

Hanpz. Quid Dentes ὃ — ἔρτουν. Molze mordentes. 

Hapn. Quid Labia? — KEricr. Valve corporis. 

Hapz. Quid Manus? — ἔριον, Corporis ope- 
rarii. 

Hapna. Quid Digiti? —  Ericr. Chordarum 
plectrum. 

Hann. Quid Pulmo? — ριον, Servator aeris. 

Hapz. Quid est Cor? — Ericr. Receptaculum 
vitz. 
Ha»z. Quid Jecur ? — ριον. Custodia caloris, 
Habs. Quid Fel? — Ericr. lracundie susce- 


ptaculum. 

Hapn. Quid Splen? — ἔριον. Risus et lztitize 
capax. 

Hapsz. Quid Stomachus? — ἔριον, Ciborum 
coquus, : 


Hapn,. Quid Ossa? — ἔριον. Robur corporis. 

Hapn. Quid Core ? — Ericr. Epistylia colu- 
mnarum. 

Hapn. Quid Pedes ? — ἔριον. Mobile funda- 
mentum, 

Han. Quid Crura ? — ριον. Columns cor- 
poris. 

Hans. Quid Sanguis ? — ἔριον, Humor vena- 
rum vitz. : 

Hapz, Quid est Lux ? — Epicr,. Facies omnium 
rerum. 

Hapn. Quid Stelle ἢ — Xpicr. Pictura culmi- 
nis, naturarum gubernatores , noctis decus. 

Has. Quid Pluvia? — Epxcr. Conceptio terrze 
frugum genitrix. 


ALTERCATIO HADRIANI ET SECUNDI. 


519 


Hapn. Quid est IYebula? — Vr»icr. Nox in die, 
labor oculorum. 

Hapn. Quid est Fentus ? — Ericr. Aeris per- 
turbatio, mobilitas agrorum (/eg. aquarum), 
siccitas terrae, 

llapn. Quid sunt Flumina? — Ericr. Cursus 
indeficiens , refectio solis , siccitas terrae. 

Hapn. Quid est 4qua? — Ericr. Subsidium 
vitz , ablutio sordium. 

Hapn. Quid est Gelu?. — ριον. Herbarum 
persecutio, vinculum terre, fons agrorum (/eg. 
pons aquarum. ) 

Hapn. Quid est Nix ? — Epicr. Aqua sicca. 

Hapn. Quid est Hyems? — ἔριοσ, jEstatis 
exsul. 

Hapn. Quid est Fer? — Ericr. Pictor terr, 
maturatio fructuum. 

Hapn. Quid est, quod amarum dulce facit? — 
ἔριον, Fames. 

Hapn. Quid est, quod hominem lassum fieri 
non sinit? — E»icr. Lucrum. 

Hann. Quid est Spes? —. ἔριον. Vigilanti 
somnium. 

Hapn, Quid est Spes? — ἔριον. Refrigerium 
laboris, dubius eventus. 

Hann. Quid est Amicitia? — Er»icr. Refrige- 
rium laboris, dubius eventus. 

Hapnz. Quid Fides? — νιον. Ignote rei mi- 
randa celsitudo ( eg. certitudo ). 

Hapn. Quid erit nobis , si cinctum solvas, neque 
nudaberis ipse? Respice corpus, quo et doceri 
possis ? — ἔριον. Epistola est. 

Hapn. Quid est Epistola? — ἔριον. "Tacitus 
nuntius, 

Hapz. Quid est Pictura ? — ἔριον. Veritas falsa, 

Hapn. Quare hoc dixisti? — Er»icr. Videmus 
enim poma picta, flores, animalia, aurum, ar- 
gentum , et non est verum, 

Hapn. Quid est Aurum? — ἔριον. Mancipium 
mortis, 

Ha»n. Quid est 4rgentum ? — ἔριον, Invidize 
locus. 

Hapz. Quid est Ferrum? — ριον. Omnis ar- 
tis instrumentum. 

Hapn. Quid est Gladius? — Ericr. Regimen 
castrorum. 

Hapn. Quid est Gladiator? — ριον. Sine cri- 
mine homicida. 

Ha»n. Qui sunt, qui sani cegrotant? — KE»ricr. 
Qui aliena negotia curant. 

Hapxz. Qua ratione homo lassus non ftt? — 
ριον, Lucrum faciendo. 

Hapnz, Quid est Amicitia? — ἔριον, Con- 
cordia. 


520 


Hapn. Quid est longissimum? — Epicr. Spes. 

Hapn. Quid est Spes? — ἔριον, Vigilanti so- 
mnus , exspectanti dubius eventus. 

Hapn. Quid est, quod homo videre non potest? 
— ἔριον. Alterius animam, 

Hann. Qua re peccant homines ἢ — ἔριον. Cu- 
piditate. 

Hann. Quid est Libertas ? — ἔριον, Innocentia, 

Hapn. Quid regi et misero commune est? — 
ἔριον. Nasci et mori. 

Hann. Quid estoptimum etpessimum ? — Ertcr. 
Verbum, 

Hapn. Quid est, quod alii placet et alii displi- 
cet? — ἔριον. Vita. 

Hapn. Quid est optima vita? — ἔριον. Bre- 
vissima. 

Hapn. Quid est certissimum? — KEr»icr. Mors. 

Hapz. Quid est Mors? — ἔριον. Perpetua se- 
curitas. 

Hapn. Quid est Mors? — Ericr. Timenda 
nulli, si sapiens degat : inimica vitze , numen 
amantium , metus parentum , liberorum prada, 
testamenti gratia, post obitum sermo, supremae 
lachryma , post memoriam oblivio , fax rogi, ti- 
tulus monumenti , mors omnium malorum finis. 

Hapnz. Quare mortuus coronatur? —. Emir. 
Agonem se vitz transegisse testatur. 

Hapz. Quare mortuo. pollices ligantur? — 
ριον, Ut parem post obitum esse se sciat. 

Hapnz. Quid est F'espillo? — .Ericr. Quem 
multi devitant , et nemo effugit. 

Hapn. Quid est Rogus? — ἔριον. Contentio 
crediti , persolutio debiti. 

Hapn. Quid est Tuba? — Ericr. Belli incita- 
men (Zeg. incitamentum), castri signum , arenz 
admonitio, scenze commissio, funeris deplo- 
ratio. 

Haps. Quid est Mündganbupd — E»:cr. Saxa 
stigmosa, otiosi viatoris spectatio. 

Hann. Quid est Homo pauper? — Esicr. Quem 
ut puteum desertum omnes adspiciunt, et suo 
laco illum relinquunt. 

Han. Quid est Homo? — ἔριον. Balneo simi- 
lis, Prima cella tepidaria, unctuaria : infans 
natus perungitur. Secunda cella sudatoria pueri- 
tia est. Tertia cella assa, perferentaria, juven- 
tus. Quarta cella frigidaria senectus, omnibus 
aequat sententiam. 

Hapz. Quid est Homo? — Ericr. Pomo similis. 

Poma ut in arboribus pendent, sic sunt et cor- 
pora nostra : aut matura cadunt, aut cito acerba 
ruunt, 

Hann. Quid est Homo? — KE»icr; Sicut lucerna 
in vento posita. 


ALTERCATIO 


Hapn. Quid est Homo? — Ericr. Loci hospes, 
legis imago, calamitatis fabula, mancipium mor- 
tis, vite mora : quo Fortuna sepe suos ludos 
facit. 

Hapn. Quid est Fortuna? — ἔριον, Ut matrona 
nobilis, qua in servos se impingit. 

Hapn. Quid est Fortuna ἢ — ἔριον. Sine judi- 
cio proxima meta, alienorum bonorum casus. 
Ad quem venit , splendorem ostendit; a quo re- 
cedit, umbram facit. 

Hapnz. Quot sunt autem. Fortune? — / ριον. 
Tres : una ceca, qua ubilibet se impingit; et 
alia insana, que concedit, cito aufert; tertia 
surda, quae miserorum preces non exaudit. 

Hapza. Quid sunt Dii? — ἔριον. Oculorum 
signa, mentis numina : si metuis, timor est, si 
contines , religio est. 

Hapn. Quid est$ol? — Enrcr. Splendor orbis, 
qui tollit et ponit diem, per quem scire nobis 
cursum horarum datur. 

Hapn,. Quid est Coelum? —  Errcr. Culmen 
immensum. 

Hann. Quid est Caelum ? — ἔριον. Aer mundus. 

Hapsz. Quid sunt Stellae? — ἔριον, Fata ho- 
minum. 

Hann. Quid sunt Stelle? — Er»icr. Littora 
gubernatorum. 

Hapz. Quid est Terra? — Ericr. Horreum 
Cereris. 

Hapz. Quid est Terra? — Ἐριου. Cellarium 
vitz. 

Hapz, Quid est Mare ? — ἔριον. Iter incertum. 

Hapn. Quid est. Navis ὃ — ἔριον. Domus er- 
ratica. 

Hapn. Quid est Navis? — ἔριον, Ubilibet ho- 
spitium. 

Hapnz. Quid est Navis? — KE»rcr. Nuntia Ne- 
ptuni, anni cursuum tabellarium. 

Hapn. Quid Nauta? — ἔριον. Amator pelagi, 
firmi desertor, contemtor vite mortisque, undae 
cliens. 

Hapz. Quid est Somnus? — Emcr. Mortis 
imago. 

Hann. Quid est IXoz ἢ — ἔριου. Laboranti re- 
quies , grassanti lucrum. 

Hapn. Quid est. Culcitra? — 
volutatorium. 

Hapz. Quare Venus nuda pingitur? — Epic. 
Nuda Venus picta ( /eg. picta est), nudi pingun- 
tur Amores. 

Quibus (leg. sed quc) nuda placet, nudos di- 
mittat oportet. 

Hapn. Quare Penus Fulcano nupta est? — 
E»icr. Ostendit amorem ardore incendi. 


ἔριον. In somnis 


HADRIANI ET SECUNDI. o21 


Haps. Quare Venus straba est? — ἔριον. Quia 
pravus est amor, 

Hann. Quid est 4mor? — ἔριον. Otiosi pecto- 
ris molestia, in puero pudor, in virgine rubor, 
in fcemina furor, in juvene ardor, in sene risus, 
in derisore delicti nequities est. 

Hann. Quid est Deus? — Emcr. Qui omnia 
tenet. 

Hann. Quid est Sacrificium? — ριον. Deli- 
batio. ᾿ 

Haba. Quid est sine societate? —  Errcr. 
Regnum. 

Hapnz. Quid est Regnum? —  Ericr. Pars 
Deorum, 

Ha»z. Quid est Caesar? — Errcr. Publice lu- 
cis caput. 

Hapn. Quid est Senatus? — ριον. Ornamen- 
tum urbis; splendor civium. 

Hann. Quid est Miles? — ἔριον. Murus impe- 


rii, defensor patrie, gloriosa servitus , potesta- 
tis indicium, ; 

Hapz, Quid est Roma? — Ericr. Fons impe- 
rii orbis terrarum, mater gentium , rei possessor, 
Romanorum contubernium , Pacis sterne con- 
secratio. 

Hapz. Quid est Fictoria? — E»icr, Belli dis- 
cordia, pacis amor. 

Hapz. Quid est Par? — Ericr. Tlranquilla 
libertas. 

Hann. Quid est Forum? — Ericr. Templum 
libertatis , arena litigantium, 

Haz. Quid sunt Amici? —E»ricr. Statua aurez. 

Ha»n. Quid est 4micus? — ριον. Pomo citreo 
similis, foris beatus : 

Nam (/eg. Namque) intra pectus acidum oc- 
cultat ( add. hic ) malum. 

Hapbnz. Quid sunt Parasiti? — E»icr. — tan- 
quam pisces inescantur. 


ZEEZTOY ΤΟΥ IIYOAT'OPEIOY 
UNOMAI. 


SEXTI PYTHAGOREI 
SENTENTIAE. 


I. Οὔτε ἐν ἰχθύσι φωνήν, οὔτε ἐν ἀπαιδεύτοις ἀρε- 
τὴν δεῖ ἐπιζητεῖν. 
(Anton. οἱ Maxim, Serm. περὶ ἀφροσύνης 
p. 109 ed. C. Gesneri.) 
e, Ὁ διχδαλὼν φίλον μὴ εὐδοχιμείτω, χἂν ἀληθῆ 
λέγη. 
(Anton, Serm. περὶ ψόγου xal διαῤολῆς 
p. 259. ) 
8. Νὴ ὀνειδίσῃς τῷ φίλῳ σου χάριτας" ἔσῃ γὰρ ὡς 
οὗ δεδωχώς. 
Lite Serm. περὶ εὐεργεσίας pag. 278. ) 


1 ΕΣ. - 
4. Σοφὺς ἀνὴρ χαὶ σιγῶν τὸν θεὸν τιμᾷ, εἰδὼς χαὶ 


διὰ τί σιγᾷ. 
(Anton. et Maxim, Serm. περὶ σιωπῆς 
pag. 388.) 
5. Φύλον ἕνεχα χρείας μὴ ἀγάπα - ἣ γὰρ τοιαύτη gu 
Ma πρόσχαιρος καὶ ἀδέόαιος. 
(Anton. et Maxim, Serm. περὶ φίλων xat φι- 
Mac p. 721.) 
6. Νὴ χτήσει φίλον, ᾧ μὴ πάντα πιστεύεις. 
(Anton. et Maxim. 1. c.) 
7. [Πενίαν φέρειν οὐ παντός, ἀλλ᾽ ἀνδρὸς σοφοῦ.] 
(Antonius Meliss. Serm. περὶ 
pag. 706.) 


πτωχῶν 


8. ᾿Εμψύχων χρῆσις μὲν ἀδιάφορον, ἀποχὴ δὲ ληγι- 
χώτερον. 
(Origenes contra Cels. lib. VIII p. 397 ed 
Cantabrig. ) 
9. Ἁμαρτήματα γυναικῶν, ἀνδρῶν ἀπαιδευσία. 
(Joannes Damascenus in Sacr, Parall. Tit. 
XI περὶ γυναιχῶν πονηρῶν pag. 411 tom. II ed. 
Lequien. ) 
I0. Θυσία τῷ θεῷ, γνώμη ἀγαθή. 
(Idem Tit. IX περὶ προχιρέσεως xal διαθέ- 
σεως p. 640.) 
1I. Οὐχ ἔστι χατὰ θεὸν ζῆν ἄνευ τοῦ σωφρόνως xai 
δικαίως πάντα πράττειν. 
(Idem Tit. XVII. περὶ πολιτείας σεμνῆς 
p. $56.) 
12. "Emi γυναιχὶ πονηρᾷ χαλὸν σφραγίς. 
(Anton. Meliss. Serm. περὶ To πονη- 
ρῶν pag. 608. ) 
13. Γυνὴ με γαλόφωνος χαὶ γλωσσώδης ὥσπερ σάλπιγξ 
πολεμίων εἷς τροπὴν θεωρηθήσεται. 
(Anton. Mel, Serm. περὶ γυν. πον. p. 608.) 
14. Σέξτος πῦρ ἀΐδηλον ἀποδέδωχε τὸ ἐξ ἀδήλου ἐμ.- 
πεσόν. 
(Sextus apud Porphyrium Quzst. Homer. 
26; cf. Iliad, X1, 155.) 


1. Neque vox in piscibus , neque virtus in ho- 
minibus imperitis quzrenda. 

2. Criminans amicum ne approbetur, etiamsi 
vera dicat. 

3. Ne exprobres amico tuo beneficia : videbe- 
ris enim non dedisse, . 

4. Vir sapiens et silens deum colit causamque 
scit, cur sileat. 

5. Amicum ne diligas utilitatis gratia 
talis amicitia brevis et instabilis est. 

6. Amicum ne parato, cui non omnia credas. 

7. Paupertatem ferre non cujusvis est, sed 
viri sapientis. 


: nam 


522 


8. Esus animantium est quidem indifferens; 
abstinentia tamen eorum rationi magis consen- 
tanea videtur. 

9. Peccata mulierum imperitiá virorum ad- 
mittuntur. 

το. Victima deo ( grata ) est bona mens. 

11. Fieri non potest, ut quis secundum deum 
vivat , nisi sapienter et juste cuncta faciat. 

12. In muliere improba bonum est sigillum. 

13. Mulier clamosa et lingulaca quasi tuba 
hostium in fugam nos impellentium habebitur. 

14. Sextus ignem edacem ex incerto loco in- 
gruentem exposuit. 


.SEXTI SIVE XYSTI SIVE SIXTI ENCHIRIDION 
LATINE VERSUM A RUFINO. 


RUFINUS APRONIANO SUO 5. D. 


Scio quia, sicut grex ad vocem proprii pa- 
storis libenter accurrit, ita et religiosus auditor 
vernaculi doctoris admonitionibus gaudet. Quia 
ergo, charissime fili Aproniane;, religiosa filia 
mea, soror jam in Christo tua, poposcerat a 
me , ut ei aliquid, quod legeret, tale compone- 
rem , ubi neque laboraret in intelligendo, aperto 
et satis plano sermone : Sixtum in Latinum 
verti, quem Sixtum ipsum esse tradunt, qui 
apud vos idem in urbe Romana Sixtus vocatur, 
episcopi et martyris gloria decoratus. Hunc ergo 
cum legerit, inveniet tam brevem , ut videat sin- 
gulis versibus ingentes. explicari. sensus, tam 
vehementem , ut versus sententia ad totius possit 
perfectionem vitz sufficere , tam manifestum , ut 
nec assistens quidem legenti puellae expertem se 
intellectus esse causetur. Omne autem opus ita 
breve, ut de manu ejus nunquam possit recedere, 
totus hic liber ibi pristini alicujus pretiosi obti- 
nens annuli locum. Et revera equum videtur, ut, 
cui pro verbo Dei terrena ornamenta sorduerunt, 
nunc a nobis ad vicem verbi et sapientize moni- 
libus adornetur. Nunc ergo interim habeatur in 
manibus pro annulo liber, paulo post vero in 
thesaurum proficiens totus servetur in corde, 
sermones discipline et bonorum actuum com- 
munionis de intimo suggesturus arcano. Addidi 
et electa quadam religiosi parentis ad filium, 
sed breve totum , ut merito omne opusculum vel 
enchiridion, si Grzce, vel Latine annulus ap- 
pelletur. Vale. 


SEXTI ENCHIRIDION RUFINO 
INTERPRETE. 


1. Fidelis homo , electus homo est. 

2. Electus homo, homo Dei est. 

3. Homo Dei est, qui Deo dignus est. 

ἡ. Deo dignus est, qui nihil indigne agit. 

( Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 15. ) 

5. Dubius in fide, infidelis est. 

6. Infidelis homo mortuus est corpore vivente. 

7. Vere fidelis est, qui non peccat, atque etiam 
in minimis caute agit. 


8. Non est minimum in humana vita negli- 
gere minima. 

9. Omne peccatum impietatem puta. Non enim 
manus vel oculus peccat , vel aliquod hujusmodi 
membrum : sed male uti manu vel oculo, pec- 
catum est, 

10. Omne membrum corporis , quod invitat te 
contra pudicitiam agere , abjiciendum est. Melius 
enim est uno cum membro vivere, quam cum 
duobus puniri. 

( €f. Porphyr. ad Marcell. cap. 34.) 

11. Immortales crede te manere in judicio 
honores et poenas, 

( Cf. Maximus t. II. Serm. LXVIII p. 685.) 

12, 851, quicunque in hoc mundo habes, ali- 
quis auferat tibi , ne indigneris. 

13. Inculpatus esto. 

14. Omnia auferenti a te cede, prater liber- 
tatem. 

( Conf. Demophili Sentent. 42. ) 

15. Sapiens vir et pecunie contemptor similis 
est Deo. 

16. Rebus mundanis in causis tantum neces- 
sariis utere, 

17. Qua mundi sunt, mundo : et qua Dei sunt, 
reddantur Deo. 

18. Certus esto, quod animam tuam fidele 
depositum acceperis a Deo. 

19. Cum loqueris de Deo scito, quod judi- 
ceris a Deo. 

20. Optimam purificationem putato nocere 
nemini. (Cf. Hierocl. ad carm. aur. vs. 67-69.) 

21. Ánima purificatur Dei verbo per sapien- 
tiam, 

22. Ne putes Dei sapientiam insensibilem 
esse. 

23. Deus sicut mens est, quae movetur sponte, 
secundum hzc et subsistit. 

24. Magnitudinem Dei non invenies , etiamsi 
pennis volare possis. 

25. Nomen Dei ne quaras, quia non invenies : 
nam omne, quod nomine appellatur, a digniore 
nomen accipit, ut alius quidem vocet, alius au- 
tem audiat. Quis ergo est, qui nomen imposuit 
Deo? Deus autem non nomen est Deo, sed indi- 
cium, quod sentimus de Deo. 


523 


524 


26. Nihil ergo de Deo, quod non licet , que- 
ras, 

27. Deus sapiens lux est, non capax con- 
trarii. 

28. Quscunque fecit Deus, pro hominibus ea 
fecit. 

29. Angelus minister est Dei ad hominem. (Cf. 
Porphyr. ad. Marc. cap. 21.) 

3o. Tam pretiosus est homo apud Deum, 
quam angelus. 

31. Primus beneficus est Deus; secundus est 
is, qui beneficii ejus fit particeps homo. Vive 
igitur ita, tanquam qui sis secundus post Deum 
et electus ab eo. (Conf, Orig. contra Cels. lib. IV 
pag. 179 ed. Spencer.) 

32. Habes (inquam) in te aliquid simile Dei , 
et ideo utere te ipso, velut templo Dei, propter 
illud, quod in te simile est Dei. (Cf. Demophili 
sent, 45 et Porph. ad Marc. cap. 11.) 

33. Revereatur vitam tuam mundus. Nihil ad- 
mittas , quod tibi invehat notam. 

34. Male viventes, cum ex corpore excesse- 
rint, cruciabit malus daemon, usque quo etiam 
novissimum quadrantem exigat ab eis. 

35. Beatus vir, cujus animam nemo reprehen- 
dit ad Deum euntem. 

36. Deum ergo honora super omnia, ut ipse 
dominetur tibi. 

37. Quicquid super omnia honoraveris , hoc 
tibi dominabitur. Si autem dominatum tui 
gerit Deus, ita tu demum dominaberis omni- 
bus. 

38. Honor summus Deo scire eum et imi- 
tari. 

39. Simile quidem Deo per omnia nihil est, 
grata tamen ei est inferioris, quantum possibile 
est , imitatio, 

40. Templum sanctum est Deo mens pii, e 
altare est optimum ei cor mundum et sine pec- 
cato. (Conf. Grac. Sexti sent. 10 et Porphyr. ad 
Marcell. cap. 19.) 

41. Hostiasoli (eg. sola) Deo acceptabilis, be- 
nefacere hominibus pro Deo. (Cf. Porphyr. ad 
Marcell. cap. 17.) 

42. Deo gratiam prsesstat homo, qui quantum 
possibile est, vivit secundum Deum. 

43. Deus quidem nullius eget, fidelis autem 
Dei solius; aemulatur ergo illum, qui nullius 
egel, is qui paucis in rebus necessariis in- 
diget. 

44. Satage magnus quidem esse apud Deum, 
apud homines vero invidiam fuge. : 

45. Si benignus sis erga indigentes , magnus 
eris apud Deum. 


SEXTI ENCHIRIDION. 


46. Sapiens vir, cujus viventis quidem parva 
est apud homines opinio, defuncti vero gloria 
praedicatur. 

47. Omne tempus, quo de Deo non cogitas , 
hoc puta te perdidisse. 

48. Corpus quidem tuum incedat in terra, 
anima autem semper sit apud Deum. 

49. Intellige , quz sint bona, ut bene agas. 

5o. Bona cogitatio hominis Deum non latet , 
et ideo cogitatio tua pura sit ab omni malo. 

51. Dignus esto eo, qui te dignatus est filium 
dicere , et age omnia ut filius Dei. | 

52. Quod Deum patrem vocas, hujus in actio- 
nibus tuis memor esto, 

53. Vir castus et sine peccato potestatem ac- 
cepit a Deo esse filius Dei. 

54. Bona mens chorus est Dei. (Cf. Demophili 
sent. 45.) 

55. Mala mens chorus est daemonum malo- 
rum. (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 21, ubi 
exstant graeca Sexti verba qua perperam vertit 
Rufinus.) 

56. Injustum si inhibeas agere injuste, hoc 
est secundum Deum punire. 

57. Satage non videri, sed esse justus. Cer- 
tum enim est non esse eum, qui videri vult 
esse, 

58. Honora quod justum est, propter hoc 
ipsum quod justum est, 

59. Nequaquam latebis Deum agens injuste, 
sed nec cogitans quidem. (Conf. T'haletis sent. 12.7 

60. Vir sapiens castus erit Deo, 

61. Omnem spurcitiem fuge. 

62, Semper de bonis loqui stude. 

63. Libidinem vince, continens corpus in 
omnibus, quia ex deliciis et voluptatibus non 
effugies spurcitiem. (Cf. Pythag. carm. aur. vs 
9—1i1.) 

64. Voluptuosum Deus non exaudit. 

65. Deliciarum finis corruptio. 

66. Non verbum, sed ratio przecedat actus 
tuos, (Cf. Pythag. carm. aur. vs. 27 sqq. et De- 
mophili sent. 26.) 

67. Perniciosum est servire vitiis, quia, quot 
vitia habet anima, tot et dominos. (cf. Demophili 
sent. 3r.) 

68. Amor pecunie amorem carnalium in- 
dicat. ; 

69. Acquire possessionem animz firmam, vir- 
tutem. Quid est firma possessio, nisi virtus aut 
vis anima? (cf. Pythagoreorum sent. 16.) 

7o. Renuntia rebus corporis, dum adhuc po- 
tes, et quantum potes, 

71. Hoc solum tuum duc ito , quod bonum est. 


SEXTI ENCHIRIDION. 


72. Qualis vis esse, dum Deum oras, talis 
semper esto. 

73. Dum optima quaque abjeceris predia, 
tunc purificatus pete quod vis a Deo. 

74. Lingua maliloqua indicium est mentis 
mala. (Cf. Antonius Meliss. et Maxim. serm. περὶ 
ψόγου xat διαδολῇς p. 258.) 

75. Insuesce linguam tuam bene proloqui, et 
maxime , cum de Deo fit sermo. (Cf. Porphyr. ad 
Marcell. cap. 15.) 

76. Nocere Deo nemo potest. 

77. Impius in Deum maledicus et infestus et 
contumeliosus est. 

78. Fundamentum pietatis est continentia : 
culmen autem pietatis amor Dei, (Cf. Porphyr. 
ad Marc. cap. 35.) 

79. Pium hominem habeto tanquam te ipsum. 

8o. Opta tibi evenire non quod vis, sed quod 
expedit. (Cf. versus allatos a Platone Alcib. II 
p.143 ed. Steph.) — 

81. Qualem vis esse proximum tuum tibi, 
talis esto et tu tuis proximis. 

82. Qua culpas, facere noli. (Cf. Thales ap. 
Diog. Laert. I, 36.) 

83. Nulli suadenti acquiescas petere quod non 
est bonum. (Cf. Carm. aur. vs. 25— 26.) 

84. Quod Deus tibi dat, nullus auferre potest. 
(Cf. Demophili sent. r.) 

85. Delibera priusquam agas, et antequam 
agas provide quale sit quod facturus es. (Conf. 
Demophili sent. 5.) 

86. Si quid non vis scire Deum , istud nec agas 
nec cogites. 

87. Priusquam agas, quodcunque agis, co- 
gita Deum, ut lux ejus praecedat actus tuos. (Cf. 
Carm. Aur. vs. 48—49.) 

88. Grandis impietas in Deum affligere ho- 
minem. 

89. Anima illustratur recordatione Dei. 

9o. Contentus esse mediocribus stude. 

91. Noli omnia concupiscere. 

92. Occasiones bonorum perquire, etiam cum 
labore. 

93. Noli diligere ea, quse corporis sunt. 

94. Immundum hominem facit actus turpis. 

95. Purgatur anima insipientis, cum arguitur 
intrinsecus latens sensus ejus. 

96. Deus in bonis actibus hominibus dux 
est. | 

97. Neminem inimicum deputes. (Cf. Hierocl. 
ad carm. aur. vs. 7.) 

98. Dilige omne, quod ejusdem tecum naturz 
est : Deum vero ctiam plus quam animam tuam 
dilige. 


525 


99. Pessimum est peccatoribus in unum con- 
venire , cum peccant. 

100. Multi cibi impediunt castitatem, et incon- 
tinentia ciborum immundum facit hominem. 

101. ÀÁnimantium omnium usus quidem in 
cibis indifferens, abstinere vero rationabilius 
est, (Conf. grec. Sexti sent. 8 et Senec. epist. 
VIII.) 

102. Non cibi , qui per os inferuntur, polluunt 
hominem , sed ea, qux ex mális actibus profe-. 
runtur. 

103. Quidquid cupiditate victus acceperis, 
polluit te. 

104. Multitudini placere ne satagas. (Cf. Sym- 
bol. Pythag. 14.) 

105, In omni, quod bene agis, auctorem esse 
deputa Deum. 

106. Mali nullius auctor est Deus. (Cf. Pythag. 
sent. 13 et Porphyr. ad Marcell. cap. 24.) 

107. Non amplius possideas quam usus cor- 
poris poscit. (Conf. Porphyr. ad Marcell. cap. 
29 et 3o.) 

108. Aurum non eripit animam e malis. 

109. In deliciis corporis positus certum est. 
quod ignores illa, qua praparata tibi sunt a 
Deo. 

110. Ea posside, que nullus possit auferre 
a te. 

111. Fer quod necesse est, sicut necesse est, 

112. Magnanimus esse stude. 

113. Ea qus contemnes, si recte laudaris , ne 
retineas. In quibus probabiliter magnificus eris, 
hzc obtine. 

114. Hzc posce a Deo, quz dignum est prze- 
stare Deum. (Conf. Porphyr. ad Marcell. cap. 12.) 

115. Ratio qua in te est, vite tux lux (/eg. 
dux) esto, (Conf. Porphyr. ad Marcell. 34.) 

116. Ea pete a Deo, qua accipere ab homine 
non potes. (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 12.) 

117. In quibus praecedere debet labor, hec 
tibi opta evenire post laborem. (Cf. Porphyr. ad 
Marcell. cap. 12.) 

118. Oratio vel vota pigri sermo vanus. (Porph. 
ad Marcell. cap. 12.) 

119. Nonoportet contemnere ea, quibus etiam 
post depositionem corporis egemus. (Cf. Por- 
phyr. ad Marcell. cap. 12.) 

120. Non petas a Deo id , quod cum habueris, 
non perpetuo obtinebis. (Cf. Demophil. Sent. 1 et 
Porphyr. ad Marc. cap. 12.) 

121. Insuesce animam tuam aliquid magnum 
de se sentire post Deum. 

122. Nil pretiosum ducas, quod auferre a te 
possit homo malus. 


520 

123. Hoc solum bonum putato, quod Deo di- 
guum est. 

124. Quod Deo dignum est, hoc et viro bono. 

125, Quidquid non convenit ad beatitudinem 
Dei, non conveniat homini Dei. (Cf. Porphyr. ad 
Marcell, cap. 11.) 

126. Ea debes velle, quz et Deus vult. 

127. Filius Dei est, qui hac sola pretiosa du- 
cit, quae et Deus. 

128. Donec in desideriis est caro, anima 
ignorat Deum. (Conf. Porphyr. ad Marcell. 
cap. 13.) 

129. Cupiditas possidendi origo avaritice 
est. 

130, Ex sui ipsius amore injustitia nascitur. 

131. Corpus animae molestum non natura, 
scd peccatum fecit. 

132. Omne quod homini plus est, quam ne- 
cesse est, inimicum est ei. 

133. Qui amat, quod non expedit, non ama- 
bit, quod expedit. 

134. Sapiens verbis innotescit paucis, 

135. Qui studet his , quz non sunt bona , eum 
latebunt qua sunt bona. 

136. Semper apud Deum mens est sapientis, 
(Cf. Porphyr. ad Marc. cap. 16.) 

137. Sapientis mentem Deus inhabitat. (Conf. 
Demophil. sent. 45 ) 

138. Inexplebilis est omnis cupiditas, pro- 
pterea et semper indiget. 

139. Sapiens semper similis est sibi, 

140. Sufficit ad beatitudinem agnitio Dei so. 
lius et imitatio. 

141. Malis qui adulatur, pejores eos facit. (Cf. 
Sent. Pyth. 47.) 

142. Intolerabilis fit malitia, cum laudatur. 
(Conf. Democrit. fragm. spur. 10.) 

143. Lingua tua sensum tuum sequatur. (Cf. 
Porphyr. ad Marc. cap. 14.) 

144. Melius est lapidem frustra jacere, quam 
verbum. 

Delibera antequam dicas, ne, quz non expedit, 
dicas, Verba sine sensu opprobria. (Cf. Simil. 
Pyth. 104; Porph. ad Marc. cap. 14; Demophil. 
sent. 5.) 

145. Verbositas non effugiet peccatum. 

146. Brevis est in sermonibus sapiens. (Cf. 
Stob. Flor. XXXV, 4 et 8.) 

147. Indicium imperitis longa narratio. 

148. Veritatem dilige. 

149. Mendacio tanquam veneno utere. (Cf. 
Plato de republ. lib. III cap. 3.) 

: 150, Ante omnia tempus verbis tuis requi- 
rito, . 


SEXTI ENCHIRIDION. 


151, Tum loquere, quando tacere non expe- 


"dit. (Cf. Pythag. ap. Stob. Flor. XXXIV, 7—98.) 


152. De quibus ignoras tace, de quibus au- 
tem certus es, loquere opportune. (Cf. Epictet. 
Enchir. cap. 41.) 

153, Sermo extra tempus indicium malitiosze 
mentis est, 

154. In conventu ne satagas primum dicere. 

155. Melius est vinci vera dicentem, quam 
vincere mentientem. (Conf. Porphyr. ad Marcell. 
cap. 14.) 

156. Fides actus tuos omnes preecedat. 

157. Sapientia animam perducit ad Deum, 

158. Nihil tam vernaculum sapientie quam 
veritas. : 

159. Nunquam potest anima bona mendacium 
diligere. 

160. Pravo et pessimo ingenio fides aliena 
est. 

161. Fidelis homo audire qui oportet amat 
magis, quam dicere qua non oportet. 

162. Vir libidinosus ad omnia inutilis est. 

163. Irreprehensibilis in verbis unitur Deo. 

164. Peccata discentium opprobria sunt do- 
ctorum, Ἷ . 

165. Mortui sunt apud Deum, per quos no- 
men Dei maledicitur, 

166. Sapiens homo beneficus post Deum. 

167. Sermones tui vitam tuam commendent 
auditoribus. 

168. Quod fieri non decet, nequé in suspicio- 
nem veniat, quasi id feceris. 

169. Quod pati non vis ab alio, neque id fa- 
cias, 

170. Qua tibi facere est turpe, hzc et aliis 
imperare facienda turpissimum est. 

171. Etiam in cogitationibus tuis mundus esto 
a peccato. 

172. Cum praes hominibus, memento quod 
et tibi praest Deus. | 

173. Vindictam exercens scito quia et judi- 
ceris a Deo. 

174. Majusest periculum judicantis, quam ejus 
qui judicatur. Ξ 

1275. Levius est omne vulnus quam verbum. 
(Cf. Simil. Pyth. 111.) 

176. Possibile est verbo fallere homines , non 
autem Deum. 

177. Non putes malum , si tum , cum veritatem 
scias, culparis in verbo. 

178. Male sentire de fide amor jactantie 
facit. 

179. Fidelis esse magis quam videris stude. 
(Cf. Democrit. fragm. mor. 114.) 


SEXTI ENCHIRIDION. 


18o. Cole sapientem virum tanquam imagi- 
nem Dei viventis. 

181. Sapiens vir etiamsi nudus sit, sapiens 
apud te habeatur. 

182. Neminem propterea magni estimes, quod 
pecunia divitiisque abundet, 

183. Difficile est divitem salvari. 

184. Derogare viro sapienti ac Deo squale 
ducito peccatum. 

185, Verbum de Deo loquens depositum te pu- 
tato accepisse animas auditorum. 

186. Quod bonum est, hoc solum te decere 
puta. (Conf. sent. Pythag. 7.) 

187. Age magna, non magna pollicens. (Cf. 
Demophil. sent. 37.) 

188. Non eris sapiens, si te reputaveris sa- 
᾿ pientem. 

189. Non potest bene vivere, qui non integre 
credit. 

190. In tribulationibus, quis sit fidelis, a- 
gnoscitur. 

19r. Finem vite existima vivere secundum 
Deum. 

192. Nihil putes malum, quod non sit turpe. 
(Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 9.) 

193. Mali finis injuria, injuriz autem per- 
ditio. : 

194. Non dominatur mala affectio in mente 
fidelis. 

195. Omnis mala affectio animi rationi est ini- 
mica. (Cf. sent. Pyth. 3o.) 

196. Quidquid feceris animo male affecto, 
poenitebis. 

197. Affectiones prava sgritudinum initia, 

198. Malitia est zgritudo anima. 

199. Ánima autem mors injustitia et im- 
pietas. 

200, Tunc te puta fidelem, cum passionibus 
anima carueris. 

201. Omnibus hominibus ita utere, quasi 
communis omnium post:Deum curator. | T 

202. Qui hominibus male utitur, se ipso male 
utitur. 

203. Qui nihil mali vult, fidelis est. 

204. Opta, ut bene possis facere inimicis. 

205. Sine Deo non poteris vivere Deo. 

206. Malis ineptus videtur vir sapiens. 

207. Omnia sufferto pro eo, ut secundum 
Deum vivas. 

208. Orationem Deus non exaudit hominis, 
qui egenum non exaudit. 

209, Sapientia sapienti donum a Deo. 

210. Honorans sapientem te ipsum hono- 
rabis. T 


$27 


211. Fidelem te esse nosce. 

212. Cum filium te quis Dei dicit, memento, 
cujus te filium dicat. 

213. Deum patrem invocans in actibus hoc 


recordare, 


214. Verba tua pietate semper plena sint, 

215. In actibus tuis ante oculos pone Deum. 

216. Nefas est, Deum patrem invocare et ali- 
quid inhonestum agere. 

217. Qui non diligit sapientem , nec se ipsum 
diligit. 

218. Nulla propria possessio putetur sapientis. 

219. Quorum communis est Deus idemque 
pater,.hi, nisi auxilia et opem in commune con- 
ferunt, impii sunt. 

220. Deo ingratus est, qui non magni ducit 
sapientiam, 

221. Conjugium tibi refutare concessum est, 
idcirco ut vivas indesinenter adhzrens Deo, Si 
autem tanquam prelium sciens tamen pugnare 
Vis , et uxorem duc et filios procrea. 

222. ÁAdulter est in suam uxorem omnis im- 
pudicus vel amator ardentior. 

223. Nihil propter solam libidinem facias, (Cf. 
Porphyr. ad Marcell. cap. 35.) 

224. Scito, te adulterum esse etiam si cogites 
de adulterio, Sed et de omni peccato eadem sit 
tibi ratio. 

225. Fidelem te esse professus spopondisti 
pariter non peccare Deo. 

226. Fideli mulieri ornatui ducatur pudicitia. 

227. Vir, qui uxorem dimittit, profitetur se 
nec mulierem gerere. 

228. Mulier pudica gloria viri est. 

229. Reverentiam habens uxori habet eam 
reverentem, 

23o. Fidelium conjugium certamen habet con- 
tinentis., 

231. Ut continueris ventrem, ita et venereos 
motus. (Conf. Pythag. Carm. Aur. vs. 9—10.) 

435. Devita infidelium laudes. 

233. Quae gratis accipis a Deo, presta gratis. 

234. Multitudinem fidelium non invenies : 
rarum est enim, quod bonum est. (Conf. Juvenal. 
Sat. XIII, vs. 26 seq.) 

235. Sapientem honora post Deum, 

236. Cum argueris sapientem , diliget te. 

237. Qui sapienti non obtemperaverit, nec 
Deo obtemperabit. 

238. Fidelis volens esse przcipue quidem hoc 
nitere , ne pecces : quod etiam si forte acciderit, 
saltem cave, ne iteretur id ipsum. 

239. Doctrinam, que non est Deo digna, ne 
dicas. (Conf, Porphyr. ad Marcell. cap. 15.) 


528 


240. Multa velle scire curiositas animi pu- 
tanda est.. (Cf. Democrit. fr. moral. 140—141 
et Heraclit, ap. Diog. Laert. lib. IX, 1.) 

241. Qui cognoscit qua Deo digna sunt, ille 
sapiens est. 

242. Doctrinam, ex qua proficere potes in 
amore Dei, illam necessario expete. 

243. Sapiens vir parcit, ne perdat tempus. 
(Cf. supra Chilonis dictum χρόνου φείδου.) 

244. Fiduciam cum verecundia habeto. 

245. Excrucient te liberi male viventes magis 
quam morientes. 

246. Filii infideles nec filii. 

247. Fidelis vir non sgre fert abjectionem 
liberorum. (Conf. Marc. Antonin. I, 8.) 

248. Vivere quidem non est in nobis, recte 
autem vivere in nobis est. 

249. Non judices esse sapientie studiosum, 
cui non de omnibus credis. 

250. Stude communiter omnibus benefacere. 

251. Criminationes adversus sapientize studio- 
sum noli admittere. 

252. Exsecrabile tibi sit etiam juste aliquid 
punire. 

253. Si vis cum laetitia animi vivere, noli 
multa agere. In multis enim actionibus minor 
eris. (Conf. Democrit. fragm. moral. 92.) 

254. Quod non posuisti, ne tollas, sed suf- 
ficiant tibi que tua sunt. (Conf. Solon. apo- 
phthegm. 48.) 

255. Relinquens qua possides sequere ver- 
bum Dei, liber enim eris ab omnibus, cum Deo 
servieris. j 

256. Cessa a cibo. 

257. Ede citra satietatem. 

258. Omni homini impartito. 

259. Pro reficiendo paupere etiam, jejunare 
bonum est. (Conf. Clemens Alexandr. Strom. VH 
p. 878.) 

260. Omne poculum tibi suave sit quod sitim 
exstinguit. (Conf. Xenoph. Memorab. lib. I, 
cap. III, 6.) 

261. Ebrietatem quasi insaniam fuge. (Conf. 
sent. Pythag. 9.) 

262. Homo, qui a ventre vincitur, belluz si- 
milis est. Ὁ 

. 263. Ex carne nihil oritur bonum. 

264. Turpissimz libidinis ea quidem' quz 
suavia sunt, cito transeunt, probra vero perpetuo 
manent, 

265. Solent homines abscindere aliqua mem- 
brorum suorum pro sanitate reliquorum. Quanto 
id przstantius pro pudicitia fiet! (Cf. Porphyr. ad 
Marcell. cap. 34.) 


SEXTI ENCHIRIDION. 


266. Grandem poenam putato, cum in desi- 
deriis obtinueris; nunquam enim sedat deside- 
rium adeptio desideratorum. (Conf. Clemens 
Alex. Protr. ad Gent. p. 85 et Strom. VII p. 857.) 

267. Non est sapienter factum, in quo libertas 
aufertur, 

268. Bona habere omnes optant, obtinent 
autem , qui semetipsos integre verbo Dei man- 
ciparunt. 

269. Sapientize amator, et honestus esto, et 
non obtrectator. 

270. Rara sit objurgatio tua et opportuna. 
(Conf. Clemens Alexandr. Pzdag. lib. I cap. 
8—9.) 

271. Nimius risus indicium est animi negli- 
gentis : ne ergo tantum tibi indulgeas, ut risu 
diffluas. 

272. Castorum vita sit tibi honestatis exem- 
plum. 

273. Optimum quidem est non peccare, pec- 
cantem vero agnoscere, quam ignorare, meliusest, 
(Conf. Clemeris Alexandr. Pzedag. lib. I p. 146.) 

274. Jactans non est sapiens. 

275. Magnam scito esse sapientiam , per quam 
ferre potes ineruditorum insipientiam. (Cf. De- 
mophil. sent. 28.) 

276. Turpe ducito proprio ore laudari. 

277. Sapientum anime insatiabiles sunt in 
amore Dei. 

278. Exordium in agendo a Deo sume, qua 
agis. (Cf. carm. aur. vs, 48-49.) 

279. Ore autein prius Deum habeto et mente, 
quam respires. 

280. Ea qus oportet discere et ita facere, ne 
coneris facere , antequam discas. (Cf. carm. aur. 
vs. 3o-31.) 

281. Carnem noli amare. 

289». Animam bonam post Deum dilige. 

283. Domesticorum indignationes ferre sa- 


* 


pientis est. ΄ 1 
284. Sapientum divitiz continentia, (Cf. sent, £ 
Pyth. 19.) 1 
285. Si quid proprium alii tradideris, at ipse 2 


non habebis , non judices bonum. (Cf. Demophil. 
sent. 18.) 

286. Justa communio servanda. 

287. Non dicas aliquod alio péccato levius. 
(Conf. Cicero Paradox. 3.) 

288. Sicut in benefactis laudari vis, ita in 
delictis patienter accipe , si culperis. (Conf. Py- 
thag. ap. Stob. Flor. XIV, 18.) 

289. Quorum laudes contemnis , eorum neque 
derogationes magni pendas. (Cf. Demophil. 
sent, 20.) 


S E PET 


SEXTI ENCHIRIDION. 


299. Thesaurum quidem defodere inhuma- 
num est, inventum auferre non est sapientis. 

291. Quantum laboras pro corpore, si tantum 
labores pro anima, sapiens eris. (Cf. Porphyr. 
ad Marcell. cap. 32.) 

292. Sapiens non est, qui nocet. 

293. Ad omnia, 408 agis, Deum invoca te- 
stem. 

294. Deus bonos actus hominum confirmat, 
(Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 16.) 

295. Malorum actuum malus daemon dux est, 
(Cf. Porph. ad Marc. cap. 16.) 

296. Sapiens vir Deum hominibus commendat. 

297. Deus super omnia opera sua, plus super 
sapientem gloriatur, (Cf. Apollinis oraculum εὐ- 
σεθέσιν δὲ χτλ. ap. Hierocl. ad' carm. aur. vs. 1.) 

298. Nihil tale post Deum verum , Non sa- 
piens. (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. τ ἣ 

299. Quecunque Deus possidet, hac et sa- 
piens. 

3oo. Malus vir non putat esse providentiam, 
(Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 16.) 

3or. Anima mala Deum fugit. (Cf. Porphyr. 
ad Marcell. cap. 16.) 

302. Omne quod malum est, Deo inimicum 
est, (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 9.) 

303. Qui sapit in te, hunc dicito esse homi- 
nem. 

3o4. Particeps Dei est vir sapiens. 

305. Ubi est quod sapit in te, ibi est bonum 
tuum. 

306. Bonum in carne non quzras. 

307. Quod anima non nocet , nec homini. 

308. Sapientem hominem , tanquam Dei mi- 
nistrum, honora post Deum.  , 

30g. "Tabezisculut quidem corporis graviter 
ferre superbum est; deponere autem posse, cum 
oportuerit, in pace beatum est. (Conf. Clemens 
Alexandrinus pag. 639 et 640.) 

310.. Mortis quidem ipse tibi causa non fias; 
si quis autem vult te corpore exuere, ne indi- 
gneris. (Cf. in Sosiad. VII sapient. sentent. τῷ 
βίῳ μὴ ἄχθου.) 

311. Sapientem si quis de corpore extrudat 
injuste , in iniquitate sua beneficium ei praestat ; 
absolvitur enim tanquam e vinculis. 

312. Hominem metus mortis contristat pro 
imperitia animz. 

313. Ferrum, quo homines interimuntur, 
optimum fuerat non fieri, factum tamen apud te 
non sit, (Cf. Plin. Hist. Nat, XXXIV, 14 et Me- 
nag. ad Diog. Laert. VIII, 5o.) 

314. Nulla simulatio multo tempore latebit, 
maxime in fine. (Cf. Demophil. sent. 23.) 

PHILOS. GREJEC. 


529 


315. Ut sunt mores tui, talis et vita tua : 
mores enim religiosi faciunt vitam beatam. (Cf. 
Demophil. sent. 4.) 

316. Qui cogitat adversus alium mala, ipsa 
preveniens ipse praefert mala. (Cf. Demophil. 
sent. 4.) 

317. Ne te impediat a benefaciendo homo in- - 
gratus. 

318. Optime facultatibus utitur is, qui indi- 
gentibus libenter tribuit. 

319. Fratrem volentem a fide recedere hor- 
tare, ne faciat, et si insanabilis sit, magis ob- 
serva. 

320. In fide conare omnes homines vincere. 

321. Intellectum non prius habebis , quam in- 
tellexeris, te habere. 

322. Stude tua sorte contentus esse. 

323. Membra corporis sarcina sunt iis, qui 
eis non utuntur. 

324. Ministrare aliis melius est , quam ab aliis 
ministrari. 

325. Quem Deus non emittit e corpore, ne 
graviter ferat. 

326. Sententiam, qua. misericordiam vetat , 
non solum non tenere, sed audire refuge. (Op- 
ponuntur. hzc inr ras dogmati : : ἐλεήμονας μὴ 
εἶναι σοφούς, συγγνώμην δὲ ἔχειν μηδενί, Vid. Seneca 
lib. II de Clementia.) 

327. Qui dat aliquid et imputat, contumeliam 
magis quam beneficium dedit. 

328. Qui tuetur pupillos, erit multorum filio- 
rum secundum Deum pater. 

329. Quidquid egeris causa glorize, merces 
facti tui erit. 

33o. Si quid dederis, ut hominibus innote- 
5085 , non homini, sed propriz libidini preesti- 
tisti, (Cf. Senec. de benef. lib. IV, 10.) 

331. Iracundiam multitudinis ne provoces 
in te. 

332. Disce, quod oportet fieri, ut beatus 
fias. 

333. Melius est fame mori , quam per incon- 
tinentiam ventris maculare animam. (Cf. Demo- 
phil. sent, 39 et Porphyr. ad Marcell. cap. 35.) 

334. Vestimentum esse putato anima corpus 
tuum : mundum igitur id conserva. (Cf. Porphyr. 
ad Marcell. cap. 14.) 

335. Qualia studia gesserit anima corpus in- 
habitans , tales habebit testes in judicio. 

336. Immundam animam sibi demones im- 
mundi vindicant. (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 
21.) 

337. Fidelem animam et bonam in via Dei 
mali demones non impediunt. 

54 


530 SEXTI ENCHIRIDION. 


338, Verbum de Deo non omni homini com- 
mittas, (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 15 et Py- 
thagor. symbol. 28.) 

339. Non est tutum audire de Deo homines 
vana glorie jactantia corruptos. (Cf. Demophil. 
sent. 25 et Porphyr. ad Marc. cap. 15.) 

340. De Deo etiam qua vera sunt loqui peri- 
culum est et non parvum. (Cf. Demophil. sent. 
25 et Porph. ad Marc. cap. 15.) 

341. De Deo nihil dicas, quod non didiceris 
a Deo : vel ei qui non credit, de Deo nihil lo- 
quaris. 

342. Verbum verum ut Deum honora. 

343. Si immunis non es a flagitiosis operibus, 
de Deo nihil disceptes. (Cf. Porphyr. ad Marcell. 
cap. 15.) 

344. Sermo verus de Deo sermo Dei est. 

345. Si scis, quod acceptum habent de te, 
quod diligis Deum, hi qui te audiunt, tunc eis 
loquere de Deo. 

346. Opera caritatis Dei procedant abs te, et 
tunc sermonein facito de Deo. 

347. ln multitudine dicere de Deo non au- 
deas. 

348. Verbum de Deo parcius proferto, quam 
de anima. Melius est animam perdere quam 
verbum vanum de Deo proferre. 

349. Viri amantis Deum corporis potestatem 
habet leo et tyrannus similiter. 

-35o. Cum tibi minatur tyrannus, cujus sis , 
tunc memor maxime esto. 

351. Verbum de Deo reticere praestat magis, 
quam temere proferre. (Cf. Porphyrius ad Mar- 
cell. cap. 15.) 


35». Qui dicit de Deo qua non sunt, contra : 


eum falsum loquitur. 

355. Deum non cognovit , qui non colit. 

354. Non est verum, quod Deum colat , qui 
heminem lzdit. 

355. Fundamentum et initium est cultus Dei 
amare Deum homines. ; 

356. Qui hominum curam gerit et orat Deum 
pro eis, iste vere a Deo esse putandus est. 

357. Dei proprium est salvare, quos dignos 
judicat. 

358. Cultoris autem Dei est orare Deum pro 
salute hominum. 

359. Cum oranti tibi praestitum fuerit quod 
poposcisti a Deo, tunc tibi potestatem permissam 
a Deo intellige. 

360. Dignus deo homo deus est et in homini- 
bus. (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 15.) 

361. Melius est nihil habere, quam multa ha- 
bentem nemini impertiri. 


362. Si non das egenti, cum poscit, non ac- 
cipies a Deo , cum poposceris. 

363. Qui ex animo dat cibum indigenti, pa- 
rum quidem est, quod dat, sed magna fiet ei 
bona voluntatis retributio. 

364. Deum qui putat esse et nihil ab eo cu- 
rari, nihil differt ab eo, qui non credit esse 
Deum. (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 22.) 

365. Optime honorat Deum ille, qui mentem 
suam , quantum fieri potest, similem Deo facit. 
(Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 16.) 

366. Deus quidem nequaquam eget, letatur 
tamen super his , qui indigentibus tribuunt. . 


367. Fidelium pauca sunt verba , opera autem " 


multa. 

368. Fidelis, qui libenter vult doceri, ope- 
rarius efficietur veritatis. 

369. Prapara et apta te ad tribulationes , et 
letus eris. 

370. Neminem lzdens nullum timebis. 

371. Tyrannus beatitudinem non aufert. 

372. Quod fieri necesse est, voluntarie sacri- 
ficato. 

373. Quod non oportet fieri, nullo modo fa- 
cias. 

374. Omnem magis causam refer ad Deum. 
(vid. Hierocl. ad carm. aur. vs. 48— 49.) 

375. Nemo sapiens est, qui deorsum respicit 
in terram, 

376. Immensa amatoris sapientize libertas non 
sit in homine, sed in anima. 

: 377. Mentiri , in vita decipere est et decipi. 

378. Quid sit Deus, agnosce, et quid in te, 
quod agnoscit Deum. 

379. Dei opus bonum homo bonus. 


38o. Sine Deo sunt hi, pro quibus verbum Dei 


maledicitur. 


381. Animam mors non perdit,sed mala vita.: 


(Cf. Clemens Protrept. p. 89.) 

382. Si scis, a quo factus sis, te ipsum co- 
gnoscis. 

383. Non est secundum Deum vivere, nisi 
pudice et bene et juste quis agat. 

384. Hominum infidelium vita opprobrium 
est. (Cf. Demophil. sent. 20.) 

385. Animam de terra fides elevat ad Deum. 
(Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 10.) 

386. Anima sapientis magnitudinem non in- 
venies, sicut nec Dei quidem. 

387. Quaecunque dat mundus, nemo firmiter 
tenet, (Cf. Porphyr. ad Marc. cap. 12.) 

388. Quicunque dat Deus , nemo auferre po- 
test. 

389. Divina sapientia vera est scientia. 


EN 


ala MAL. acto 1. 290 2b EAM Ὁ ΨΚ din | o a. 5T ti aude Pk a Tg 2 ai Sram iim. i MB sut ὧἷν RN Le 


Ixus. 


mic eR S 


KE ADU MODE de UE uctus E τος 


er 


Mm τὰ m tuin c tc 


SEXTI ENCHIRIDION. : 531 


39o. Immundz anima ne audeas loqui de 
Deo. 

391. Viri periculum in operibus primo sicut 
in verbis facito. (Cf. Demophilus sent. 36.) 

39». Aures tuas non omnibus committas. 

393. Operari quidem Deo omnibus facile est, 
dicere autem de Deo soli justo est permittendum. 

394. Non cructet anima tua corpus tuum , ne- 
que animam tuam libido corporis. 

395. Insuesce te ipsum quidem corpori prz- 
bere, qua sua sunt, caste, et animae, que sua 
sunt, pie. 

396. Pasce animam tuam verbo Dei, et corpus 
simplicibus cibis. (Cf. Porphyr. ad Marc. c. 26.) 

397. Illis insuesce animam tuam gaudens , in 
quibus recte gaudeat. Animá , quz iniquis rebus 
gaudet, indigna est apud Deum. 

398. Sapientis anima audit Deum, sapientis 
anima aptatur a Deo (/eg. ad Deum), sapientis 
anima semper est cum Deo. (Conf. Porphyr. ad 
Marcell. cap. 16.) 

399. Cor diligentis Deum in manu Dei stabi- 
litum est. 

400. Animz ascensus ad Deum per Dei ver- 
bum est. 

Aor. Sapiens sequitur Deum et Deus animam 
sapientis, 

402. Gaudet rex super his, quos regit; gaudet 
ergo Deus super sapiente. Inseparabilis est et 
ab his quos regit ille qui regit; ita ergo et Deus 
ab anima sapientis , quam tuetur et regit. (Conf. 
Porphyr. ad Marcell. cap. 16.) 

403. Regitur a Deo vir sapiens et idcirco bea- 
tus est, (Cf. Porphyr. ad Marcell. cap. 16.) 

404. Anima sapientis ac mens Deo probatur. 

405. Sapiens vir, et cum tacet, honorat Deum. 
(Cf. Demophil. sent. 6 et Porphyr. ad Marcell. 
cap. 16.) 

406. Venerem et ea qua sub alvo sunt non 
continens , nec fidelis. Homo incontinens polluit 
Deum. (Cf. Hierocles. ad carm. aur. vs. 9— 11.) 

407. Hominem scientia Dei paucis verbis uti 


facit. (Cf. Porphyr. ad Marcell, cap. 20.) 


408. Multis verbis uti de Deo ignorantia Dei 
facit. 

409. Homo, qui Dei cognitionem habet, non 
multa ambitione utitur. 

410. Qui electus Dei est, facit quidem omnia 
secundum Deum , esse autem se ipsum non jactat 
electum. 

411. Fidelis homo semper in metu est, usque 
quo eat ad Deum. : 

412. Homo, qui secundo satiatur cibo, non 
dormit noctu, nec concubitum effugit, sed nec 
dignus est apud Deum. 

413. Alioquin et Deus graviter fert libidines 
corporis. 

414. Fidelis vir continentia pascitur. 

415. Sapientem fatum non facit, gratia enim 
Dei fato non subjacet. 

416. Agnosce qui sunt filii Dei in creaturis 
ejus, et honora unumquemque pro merito post 
Deum. 

417. Nil proprium Dei dicas, quod malum 
est. 

418. Fidelis anima et casta et sapiens pro- 
pheta veritatis Dei est. (Conf. Origenes contra 
Celsum lib. IV p. 226.) 

419. Non amabis dominum Deum, nisi ha- 
bueris in te aliquid simile Dei. 

4,20. Amicum deputa similem simili tantum- 
modo. 

421. Si non diligis Deum, non ibis ad Deum. 

422. Consuesce tc ipse semper respicere ad 
Deum. 

423. Intuendo Deum videbis Deum. 

424. Videns Deum facies mentem tuam , qua- 
lis est Deus. i 

425. Excole quod intra te est, nec ei ex libi- 
dine corporis contumeliam facias. 

426. Incontaminatum custodi corpus tuum, 
tanquam si indumentum acceperis a Deo, et 
sicut vestimentum corporis immaculatum ser- 
vare stude. 

427. Sapiens mens speculum est Dei. (Conf. 
Porphyr. ad Marcell, cap. 13.) 


eo 


PYTHAGOREORUM PHILOSOPHORUM 
RELIQULE. 


"Tg δὲ νόμως οὖχ iv οἰκήμασι xat θυρώμασιν 
ἐνῆμεν δεῖ, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς ἠθέεσι τῶν πολιτευομένων. 
Τίς ὧν ἀρχὰ πολιτείας ἁπάσας; νέων τροφά, Οὐ 
4&9 μήποχα τὸν χαρπὸν ὀνασιφόρον ἄμπελοι γεννή- 
Govt, μὴ φυτοτροφηθεῖσαι χαλῶς" οὐδ’ ἵπποι μήποχα 
γένωνται καλοὶ πωλοτροφίαν παρέντεσι, Τὰ γὰρ 
νεόπηχτα τῶν σταιτῶν * μάλιστα τῷ ἁψαμένῳ καὶ 
πλατιάζοντι ὅμοιον τὸ σχῆμα λαυιάνει. ᾿Γοῖς ἀνθρώ- 
ποις περὶ μὲν ἀμπέλως πῶς χρὴ τυηθῆμέν τε χαὶ ἐπο- 
φθῆμεν πεφρονημένως ἔχει, τὰ δ᾽ ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων 
ἤθεα ἀμελέως τε καὶ εἰχαίως * χαί vot οὐχ ἃ ἄμπελος 
οὐδ᾽ 6 οἶνος τᾶς πολιτείας ἁγεμὼν ἀλλ᾽ ὁ ἄνθρωπος 
xai & ψυχὰ τῷ ἀνθρώπω. ΚΚαὶ τῷ μὲν φυτῷ πλήονος 
εἰώθαμες ἄξιον παραχαθιστάμεν, xal τὸν ἐπιμελησό- 
μενον, οὐ μῆον 7j δύο μνᾶν ἄξιον, τοῖς δὲ νέοις Ἰλλυ- 
ριὸν 7j Θρᾷκα οὐδενὸς ἄξιον. Οἱ δ᾽ ἐξ ἀρχᾶς νομοθέ- 
ται τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων στάσιμον οὐχ ἐδύναντο " 
ποιῆσαι, χινάσι δὲ μονᾶς ^ xal τάξιος χεχοινωνηχυῖαν 
παραχατέζευξαν ὄρχησιν χαὶ ῥυθμόν, ἔτι δὲ παιγνιὰς 
τὰς μὲν ἐς χοινωνίαν προτρεπομένας τὰς δ᾽ ἐς ἀλάθειαν 
xal ὀξύτατα ψυχᾶς ὁμοίως δὲ xai τοῖς ὑπὸ μέθας ἢ 
πλασμονᾶς φαῦλόν τι Meonpate τὸν αὐλὸν χαὶ τὰν 
ἁρμονίαν ἐς τὰς συνωσίας ὁ χατέταξαν, ὅπως πεπαι-- 
νόμενον τὸ ἦθος δύναιτο καταχοσμεῖσθαι. 

(Stobaus Flor. XLIII, 95 Διωτογένους Πυθαγο- 
ρείου ἐκ τοῦ περὶ δσιότητος. ἃ scripsi νεόπηχτα τῶν 
σταιτῶν pro membranarum lectione νεόχρηστα τῶν 
σιτίων. P posui οὐκ ἐδύναντο ποιῆσαι rejecta codi- 


cum scriptura οὐχ ἂν δύναιντο ποιῆσαι. * χινάσι δὲ 
μονᾶς Meinekii conjectura est; codices habent 
κινάσιος δὲ μόνας. ὁ δυνωσίας Meinekius legi vo- 
luit; συνέσιας vetera exemplaria praebent.) 

2. Βασιλεύς χ᾽ εἴη 6 δικαιότατος, δικαιότατος δὲ ὃ 
νομιμώτατος. Ἄνευ μὲν γὰρ δικαιοσύνας οὐδεὶς ἂν 
εἴη βασιλεύς, ἄνευ δὲ νόμω δικαιοσύνα. Τὸ μὲν γὰρ 
δίκαιον ἐν τῷ νόμῳ ἐντί, ὃ δέ γε νόμος αἴτιος τῷ δὶ- 
καίω, 6 δὲ βασιλεὺς PA. νόμος ἔμιψυχός ἐντι ἢ νόμιμος 
ἄρχων" διὰ ταῦτ᾽ ὧν ὃ δικαιότατος καὶ νομιμώτατος. 
Ἔργα δὲ βασιλέως τρία τό τε στραταγὲν καὶ διχασπο- 
λὲν καὶ θεραπεύεν (ecc * στραταγὲν μὲν ὧν καλῶς δυ- 
νασεῖται πολεμὲν καλῶς ἐπισταθείς,, δικασπολὲν δὲ 
xai διαχούεν πάντων τῶν ὕπ᾽ αὐτὸν φύσιν διχαίω καὶ 
νόμω καλῶς ἐκμαθών, θεραπεύεν δὲ τὼς θεὼς εὖσε- 
δέως xal ὁσίως φύσιν θεῶ xal ἀρετὰν ἐχλογισάμενος. 
“Ὥστε ἀνάγκα τὸν τέλειον βασιλέα στραταγόν τε ἀγα- 
θὸν ἦμεν xal δικαστὰν xal ἱρέα " ταῦτα γὰρ καὶ ἀχό- 
λουθα xol πρέποντά ἐντι βασιλέως ὑπεροχᾷ τε xal 
ἀρετᾶ. Κυύερνάτα μὲν γὰρ ἔργον ἐντὶ τὰν ναῦν σώ- 
(ev, ἁνιόχω δὲ τὸ ἅρμα, ἰατρῶ δὲ τὼς νοσίοντας, 
βασιλέως δὲ καὶ στραταγῷ τὼς ἐν πολέμῳ κινδυνεύον- 
τας. γὰρ ἕχαστος ἁγεμών ἐντι συστάματος, 
τούτω x«l ἐπιστάτας xal δαμιουργός. Καὶ μὰν τό τε 
δικασπολὲν καὶ διανέμεν τὸ δίχαιον, ξυνᾷ μὲν χαθόλω 
ἰδίᾳ δὲ καθ᾿ ἕχαστον, olx7jov βασιλέως ὅ ὥσπερ θεῶ ἐν 
τῷ κόσμῳ ὧ ἁγεμών τε xal προστάτας ἐντί, ξυνᾷ μὲν 
τῷ ποτὶ μίαν ἀρχάν τε χαὶ ἁγεμονίαν τὸ ὅλον ξυναρ- 


1. Leges autem non domibus ef ostiis, sed civium in- 
geniis inclusas esse oportet. Quod igitur est universo 
reipublice fundamentum? Adolescentium educatio. Ne- 
que enim unquam utilem fructum vites ferent, nisi bene 
ac diligenter excult:e , neque equi unquam egregii fient. 
pullorum educationem  negligentibus.  Recentes enim 
masse triticec rei tangenti potissimum et percutienti si- 
millimam speciem accipiunt. Homines quidem quemad- 
modum vites putari et curari oporteat animadvertunt , 
eoque studia sua conferunt , ingeniorum vero humanorum 
cultus negligitur ac temere tractatur : quamvis neque vi- 
tis neque vinum civitatem regant, sed homo et hominis 
animus. Atqui plantis quidem diguiorem przeponere so- 
lemus , et eum qui earum curam geret non minoris quam 
duabus minis conductum , pueris vero Illyrium quempiam 
vel Thracem nullius pretii hominem. — Porro primi legum 
latores stabile hominum genus efficere non poterant , sed 
motui quietis et ordinis participem adjunxerunt saltatio- 


nem et rhythmum , insuper ludos qui partim ad commu- 
nionem excitarent, partim ad verum cognoscendum et 
acuendum ingenium conferrent : similiter etiam iis, qui 
ebrietate et satietate inducti aliquid mali commisissent , 
tibiam et harmoniam ad tuendos hominum ceetus accom- 
modarunt, ut mitigata ingenia ad honestatem conformari 
possent. y 
2. Rex ille fuerit qui justissimus est , justissimus autem 
qui legum observantissimus. Nam sine justitia rex esse 
nullus possit, neque sine lege justitia. Justum enim in 
lege cernitur, quae justi est causa , rex autem vel lex est 
animata vel legitimus princeps ideoque justissimus et 
legum observantissimus. Sunt autem tria regis officia, 
exercitum ducere, judicia administrare et deos colere : 
alque exercitum quidem recte ducere poterit, si bellum 
gerere rite seiverit, judicia vero administrare civesque 
suos omnes audire , si juris et legis naturam probe didice- 
it, deos denique pie et sancte colere, si dei naturam et 


532 


PYTHAGOREORUM RELIQULE. 


μόσθαι, xa ἕχαστον δὲ τῷ χαὶ τὰ χατὰ μέρος ποττὰν 
αὐτὰν ἁρμονίαν τε xal ἁγεμονίαν συναρμόζεσθαι. 
Ἔτι δ᾽ ἐν τῷ ποιὲν εὖ xal εὐεργετὲν τὼς ὑποτεταγμέ- 
wc ὃ βασιλεύς ἐντι" ταῦτα δ᾽ οὐχ ἄνευ δικαιοσύνας 
χαὶ νόμω, Τό γε μὰν τρίτον, λέγω δὲ τὸ θεραπεύεν 
τὼς θεώς, βασιλέως ἀντάξιον. Δεῖ γὰρ τὸ ἄριστον 
ὑπὸ τῷ ἀρίστω τιμᾶσθαι, xal τὸ ἁγεμονέον ὑπὸ τῷ 
ἁγεμονέοντος. Τῶν μὲν ὧν φύσι τιμιωτάτων ἄρι-- 
στον ὃ θεός, τῶν δὲ περὶ γᾶν xoi τὼς ἀνθρώπως ὃ 
βασιλεύς. χει δὲ καὶ ὡς θεὸς ποτὶ κόσμον βασι- 
λεὺς ποτὶ πόλιν, xal ὡς πόλις ποτὶ χόσμον βασιλεὺς 
ποτὶ θεόν. "A μὲν γὰρ πόλις ἐχ πολλῶν χαὶ διαφερόν- 
τῶν συναρμοσθεῖσα χόσμω σύνταξιν xal &puovíay 
μεμίμαται, ὃ δὲ βασιλεὺς ἀρχὰν ἔχων ἀνυπεύθυνον. 
χαὶ αὐτὸς ὧν νόμος ἔμψυχος, θεὸς ἐν ἀνθρώποις πα- 
ρεσχαμάτισται. : 

Ὅθεν δεῖ τὸν βασιλέα μὴ νενιχῆσθαι ὑφ᾽ ἁδονᾶς 
ἀλλ᾽ αὐτὸν νικὴν ταύταν, μηδ᾽ ὅμοιον ἦμεν τοῖς πολ- 
λοῖς ἀλλὰ ἐπὶ πολλὸν διαφέροντα τούτων, μηδ᾽ ἔργον 
ἁγεῖσθαι τὰν ἁδονὰν ἀλλὰ μᾶλλον τὰν ἀνδραγαθίαν - 
ἅμα δὲ xoi πρέπον τὸν ἑτέρων ἄρχεν χρήζοντα τῶν 
αὐταύτω παθέων πρᾶτον δύνασθαι doysv. Περί γε 
μὰν τᾶς πλεονεχτίας ὅδε λόγος δεῖ γὰρ ἐς τοῦτο πε- 
πᾶσθαι τὰ χρήματα ὥστε φίλως εὐεργετὲν χαὶ δεομέ- 
νως ὑπολαμόάνεν xol ἐχθρὼς δὲ μετὰ δίχας ἀμύνε- 
σθαι" ἁδίστα γὰρ & μετ᾽ ἀρετᾶς ἀπόλαυσις τᾶς εὔτυ- 
χίας. ὋὉ δ᾽ αὐτὸς τρόπος xoi ἐπὶ τᾶς ὑπεροχᾶς " δεῖ 
γὰρ καθυπερέχεν τὼς ἄλλως ἀρετᾷ χαὶ χατταύταν 
ἄξιον χρίνεσθαι τῶ ἄρχεν, ἀλλὰ μὴ χαττὸν πλοῦτον ἢ 
τὰν δύναμιν ἢ τὰν ῥώμαν τὰν τῶν ὅπλων" ὃ μὲν γάρ 


533 


τι χοινόν ἐντι xal τῶν τυχόντων, ὃ δὲ xotvbv xoi τῶν 
ἀλόγων ζῴων, 8 δὲ κοινὸν xai τῶν τυράννων, ὃ δὲ 
μόνον ἴδιον τῶν ἀγαθῶν ἀνθρώπων. “Ὥστε ὅστις βα- 
σιλεὺς σώφρων μέν ἐντι περὶ τὰς ἁδονάς, χοινωνατιχὸς 
δὲ περὶ τὰ χρήματα, φρόνιμος δὲ χαὶ δεινὸς περὶ τὰν 
ἀρετάν, οὗτός χ᾽ εἴη καττὰν ἀλάθῃαν βασιλεύς. Ἔχει 
δὲ χαὶ ὁ δᾶμος τῶν μερέων τὰς τῷ ἀνθρώπω ψυχᾶς 
τὰν ἀναλογίαν ταύταν τῶν ἀγαθῶν xal τῶν χαχῶν - ἃ 
μὲν γὰρ πλεονεχτία γίνεται περὶ τὸ ἁγεόμενον μέρος 
τᾶς ψυχᾶς, λογιχὰ γὰρ & ἐπιθυμία: ἃ δὲ φιλοτιμία 
καὶ θηριότας περὶ τὸ θυμοειδές, τοῦτο γὰρ τὸ ζέον xal 
δυναμιχὸν μέρος τᾶς ψυχᾶς" & δὲ φιλαδονία περὶ τὸ 
ἐπιθυματιχόν, τοῦτο γὰρ τὸ θῆλυ xal ὑγρὸν μέρος τᾶς 
ψυχᾶς" ἃ δέ γε ἀδικία τελειοτάτα χαχία χαὶ σύνθετος 
ἐᾶσα περὶ ὅλαν γίνεται τὰν ψυχάν. “Ὅθεν ὡς λύραν χαὶ 
πόλιν εὐνομευμέναν δεῖ συναρμόσασθαι βασιλέα ὅρον 
διχαιότατον χαὶ νόμω τάξιν ἐν αὑτῷ πρᾶτον καταστα- 
σάμενον, εἰδότα διότι τῷ πλάθεος, ὦ δέδωχεν ὃ θεὸς 
αὐτῷ τὰν ἁγεμονίαν, ἃ συναρμογὰ ποτ᾽ αὐτὸν ὀφείλει 
συναρμοσθῆμεν. Ποτὶ δὲ τοῖς ἀγορευμένοις δεῖ xal 
θέσιας χαὶ ἕξιας ἐπιπρεπέας ἐπιταδεύεν τὸν ἀγαθὸν 
βασιλέα, πολιτικῶς αὑτὸν πλάσσοντα καὶ πραγματω- 
δέως, ὅπως μήτε τραχὺς φαίνηται τοῖς πλάθεσι μήτ᾽ 
εὐχαταφρόνατος, ἀλλὰ xol ἀδὺς xoi ἀμφιστραφής. 
εύξεται δὲ τούτων, αἴχα πρᾶτον μὲν σεμνὸς ἢ καὶ ἐκ 
τῷ ἰδὲν χαὶ ἐκ τῷ ἀκοῦσαι χαὶ ἐκ τῶ ἄξιος ἐπυραίνε- 
σθαι τᾶς ἀρχᾶς, δεύτερον δὲ χρηστὸς xal Ex τᾶς ἐντεύ- 
ξιος καὶ ἐκ τᾶς ποτιόλέψιος καὶ ἐχ τὰς εὐεργεσίας, τρίτον 
δὲ δεινὸς καὶ £x τὰς μισοποναρίας xal ἐχ τὰς χολάσιος 
xai ἐχ τὰς ἐπιταχύσιος καὶ ὅλως Ex. τᾶς ἐμπειρίας χαὶ 


virtutem secum  reputaverit. Quamobrem necesse est 
perfectum regem et bonum belli ducem esse et judicem 
et sacerdotem : hec enim regis excellentiam et virtutem 
tam comitantur quam ornant. Gubernatoris enim est na- 
vem servare, aurige currum , medici cegrolos, regis et 
belli ducis eos qui in bello periclitantur. ^Cuicunque enim 
rei aliquis praeest, hujus etiam curator et administrator 
babetur. Atqui judicare causas et dare jus cum genera- 
tim omnibus, tum unicuique singulatim regis proprium 
est ut dei in mundo cujus dux et prweses habetur, propter- 
ea quod rerum universitas unius imperio et potestali con- 
venit, singulae autem ejus partes ad eandem harmoniam 
et idem imperium referuntur. Preterea regis est benefa- 
cere civibus eosque demerere idque non sine justitia et 
legibus. Tertium vero, quod ad deorum cultum spectat, 
omnino rege dignum est. Decet enim optimum ab o- 
ptimo et id quod imperat ab imperante honorari. Itaque 
inter ea quae natura sunt praestantissima maxime excellit 
deus, terrenis aulem et hominibus rex antecellit. Nempe 
ut deus ad mundum, ita se rex ad civitatem habet : et ut 
civitas ad mundum, ita rex ad deum. Civitas enim e 
multis diversisque conflata mundi structuram et harmo- 
niam imitatur : rex autem imperium habens nemini ob- 


noxium ipseque viva legis locum tenens dei instar inter 
homines est. — Quocirca regem oportet a voluptate non 
vinci, sed eam vincere, neque similem esse plebi, sed 
longe ea prestantiorem , neque voluptatem, sed potius 
fortitudinem officii sui ducere : simul etiam consentaneum 
putare illum qui alios regere velit primum suas ipsius 
affectiones temperare posse. Porro de avaritia sic sta- 
tuendum est. Nam ad eum finem pecuniam possideri 
oportet , ut amicos beneficiis afficiamus et egentes benigne 
excipiamus et inimicos jure ulciscamur : quippe felicita- 
tis fructus cum virtute conjunctus suavissimus est. Ea- 
dem autem ratio et in regio fastigio valet : nimirum decet 
regem coteros virtute anteire ex eaque dignum imperio 
judicari, non e divitiis, aut potentia aut armorum vi : * 
namque istae res parlim quibuslibet e vulgo communes 
sunl, partim brutis animalibus, partim etiam tyrannis , 
illa vero solis viris bonis peculiaris est. Itaque rex qui 
circa voluptates temperans, liberalis circa pecunias , pru- 
densque et eximia virtute przeditus fuerit, ille revera rex 
erif. Coeterum et populus eandem virtutum vitiorumque 
rationem habet qua inter animi humani partes interce- 
dit : quippe avaritia in principe animi parte accidit, si- 
quidem cupiditas est rationalis : ambitio autem et imma- 


534 


τριδᾶς τᾶς περὶ τὸ βασιλεύεν. Ἃ μὲν γὰρ σεμνότας 
θεόμιμον ὑπάρχοισα πρᾶγμα δύναται θαυμαζόμενον xal 
τιμώμενον αὐτὸν παρέχεσθαι τοῖς πλάθεσιν, & δὲ χρη- 
στότας φιλεύμενον xal ἀγαπαζόμενον, ἃ δὲ δεινότας 
φοδερὸν μὲν καὶ ἀνίχατον ποτὶ πολεμίως, μεγαλόψυχον 
δὲ xal θαρσαλέον ποτὶ φίλως. Δεῖ δὲ τὰν σεμνότατα 
καθεστάσθαι περὶ αὐτὸν μηδὲν ταπεινὸν ἐπιταδεύοντα 
μνιηδὲ τῶν πολλῶν ἀντάξιον, ἀλλὰ τῶν θαυμαινομένων 
xal τῶν ἁγεμονίᾳ xal σκαπτουχία ποτιφυέων, ἅμιλ- 
λώμενον ἀεὶ μὴ τὸϊς μιηόνεσι μηδὲ τοῖς ἴσοις, ἀλλὰ τοῖς 
μεζόνεσι, καὶ καττὸ μέγεθος τὰς ἁγεμονίας ἁδονὰς 
ὑπολαμόάνοντα μεγίστας ἦμεν τὰς ἐπὶ τοῖς χαλοῖς 
ἔργοις καὶ μεγάλοις , ἀλλὰ μὴ τὰς ἐπὶ τοῖς ἀπολαύ- 
στοις, χωρίζοντα μὲν ἑαυτὸν ἀπὸ τῶν ἀνθρωπίνων 
παθέων συνεγγίζοντα δὲ τοῖς θεοῖς, οὐδὲ δι᾿ ὕπεραφα-- 
νίαν ἀλλὰ διὰ μεγαλοφροσύναν xal μέγεθος ἀρετᾶς ἄνυ- 
πέρόλατον τοιαύταν αὑτῷ ἐπιπρέπηαν καὶ προστασίαν 
ἀμφιθαλλόμενον xal χαττὰν ὄψιν xol καττὼς λογισμὼς 
χαὶ χαττὰ ἐνθυμάματα χαὶ χαττὸ ἦθος τᾶς ψυ χᾶς χαὶ 
χαττὰς πράξιας xol καττὰν χίνασιν καὶ χαττὰν θέσιν 
τῷ σώματος, ὥστε τὼς ποταυγασμένως αὐτὸν κατα- 
χοσμαθῆμεν χαταπεπλαγμένως αἰδοῖ καὶ δωφροσύνα 
τε xal διαθέσι τᾷ περὶ τὰν ἐπιπρέπηαν o0 γὰρ μῆον 
αὐλῷ χαὶ ἁρμονίας ἃ τῷ ἀγαθῷ βασιλέως ποταύγασις 


PYTHAGOREORUM 


ὀφείλει τρέπεν τὰς ψυχὰς τῶν ποταυγασμένων. Καὶ 
περὶ μὲν σεμνότατος ἅλις εἰρήσθω * περὶ δὲ χρηστότα- 
τος νῦν ὑποθέσθαι πειρασοῦμαι. Χραστὸς γὰρ ἐσσεῖς- 
ται πᾶς βασιλεὺς τὸ μὲν χαθόλω δίχαιός τε ὧν χαὺ 
ἐπιεικὴς xal εὐγνώμων. ἤντι γὰρ ἅ διχαιότας χοι- 
νωνίας συναχτιχὰ χαὶ συνεχτιχά, καὶ μόνα γε ὧν πρὸς 
τὼς πλατίον & τοιαύτα διάθεσις ἅρμοσται τᾶς ψυχᾶς. 
Ὃν λόγον γὰρ ἔχει ῥυθμὸς ποτὶ κίνασιν χαὶ ἁρμονία 
ποτὶ φωνάν, τοῦτον ἔχει τὸν λόγον διχαιότας ποτὶ 
χοινωνίαν * χοινὸν γὰρ ἀγαθόν ἐντι καὶ ἀρχόντων xai 
ἀρχομένων, εἴγε δὴ συναρμοστιχά ἐντι χοινωνίας πο- 
λιτικᾶς. Ἃ δὲ ἐπιείκηα καὶ εὐγνωμοσύνα πάρεδροί 
τινές ἐντι τὰς δικαιοσύνας, ἅ μὲν τὸ ἀπότομον τᾶς 
βλάδας μαλθαίνοισα, & δὲ τοῖς ἐπὶ ποσὸν ἀμπλαχί- 
σχουσι συγγνώμας ἀπομερίζοισα. Δεῖ δὲ τὸν ἀγαθὸν 
βασιλέα βοηθατιχόν τε ἦμεν τῶν δεομένων χαὶ εὐχά- 
ριστον δέ, βοήθηαν δὲ μὴ xa0* ἕνα ποιήσασθαι τρό- 
πον, ἀλλ᾽ ὅπως ἂν δυνατὸν 7" εὐχάριστον δ᾽ ἦμεν δεῖ 
νὴ ποττὸ μέγεθος ἀποθλέποντα τᾶς τιμᾶς , ἀλλὰ ποτ- 
τὸν τρόπον χαὶ τὰν προαίρεσιν τῷ τιμέοντος " ἀδαρέα 
δὲ δεῖ 7 ἥμεν ποτὶ πάντας ἀνθρώπως, μάλιστα δὲ ποτ- 
τὼς μήονας καὶ χαταδεεστέρως ταῖς τύχαις " οὗτοι γὰρ 
ὥσπερ τοὶ νοσίοντες τοῖς σώμασιν οὐδὲν ὑπομένεν δύ- 
νγανται τῶν βαρέων. ᾿ἴΕχοντι γὰρ τὰς διαθέσιας 


nitas in irritabili animi parte, quoniam hac animi fervo- 
rem et robur continet : voluptatis vero amor in parte 
cupiditatibus affecta qua est effeminata et mollis animi 
pars : injustitia denique quum summum vitium sit idque 
compositum in toto animo nascitur. Quocirca lyrae in- 
star rempublicam bonis legibus temperatam concinnare 
debet rex , ubi prius in se ipso justissimum terminum et 
legis ordinem constituerit, sciens populi coneinnitatem 
cujus imperium deus ei commisit, ad ipsuni accommo- 
dandam esse. Sed ssi ab his quce dicta sunt discesseris , 
oportet bonum regem preterea id operam dare, ut in cor- 
poris situ et habitu decorem servet, civilis et negotiosi 
hominis in morem se gerendo, ut neque asper videatur 
plebi , neque contemtu dignus , sed suavis et facilis. Con- 
sequetur autem hzc , si primum quidem fuerit verendus 
tam aspectu , quam auditu , et dignus apparuerit imperio : 
deinde benignus in colloquio , vultu et conferendis bene. 
ficiis : tum vero severus et formidabilis in improbitatis 
odio, in poenis ab ea repetendis atque in agendi celeritate 
' emninoque in civitalis administrandee scientia e£ usu. Illa 
enim veneranda gravitas, res ad deorum imitationem 
comparata, polest eum admirandum et honorandum 
plebi exhibere, benignitas vero carum et amabilem, se- 
veritas denique terribilem et invictum hostibus, magna- 
nimum autem et fidentém amicis. Oportet autem gra- 
vitatem circa regem conspici nihil neque humile neque 
vulgare molientem , sed admiranda atque imperio et prin- 
cipatui convenientia, nunquam cum minoribus certan- 
tem , neque cum «qualibus, sed cum majoribus, et pro 


magnitudine imperii existimantem eas esse maximas vo- 
luptates, quas honesta et magna facinora , non quas deli- 
cie afferant, separantem quidem se ab humanis pertur- 
bationibus, ad deos autem propius accedentem, nec 
superbia sed animi virtutisque invicta magnitudine fale 
sibi decus et fastigium comparantem tum visu, tum ra- 
tiocinatione , tum cogitationibus , tum animi figura et mo* 
ribus, tum actionibus, tum corporis motu et gestu 
nixum, ut qui eum intuentur ornatum accipiant verecun- 
dia completi et temperantia et decoris sensu : non enini 
minus quam tibia et concentus boni regis aspectus intuen- 
tium animos in se convertere debet. Et hac quidem de 
veneranda illa gravitate dicta sufficiant : de benignitate 
vero nunc precipere conabor. Etenim benignus erit 
quivis rex, in universum quidem, si justus et zequus et 
clemens fuerit. Est enim justitia vis quaedam commu- 
nionem concilians et continens, et solus certe hic animi 
affectus aliis hominibus sese accommodat. Qua enim 
est ratio rhythmi ad motum et harmonie ad vocem, 
eandem habet justitia ad communionem : nam commune 
est imperantium et. subjectorum bonum, quandoquidem . 
civilem communionem colligat. Caeterum sequitas et 
clementia quasi comites quaedam sunt justitiae ; illa qui- 
dem noxa duritiam molliens , haec vero iis qui aliquatenus 
delinquunt veniam dans. Bonum autem regem decet 
egentibus auxiliari et gratum esse , atque auxiliari quidem 
non una ratione, sed quocunque modo fieri poterit : gra- 
tum vero esse oportet non inspecta honoris magnitudine , 
sed ingenio et voluntate honorantis : molestiam denique 


RELIQULE. 


τοιαύτας xal οἱ θεοὶ xal μάλιστα ὃ χρατέων πάντων 
Ζεύς" χαὶ γὰρ οὗτος σεμνὸς μέν ἐντι χαὶ τίμιος διά τε 
τὰν ὑπεροχὰν xai τὸ μέγεθος τὰς ἀρετᾶς, χραστὸς δὲ 
διὰ τὸ εὐεργετιχός τε ἦμεν καὶ ἀγαθοδότας, ὅκως δὴ 
xai λέγεται ὑπὸ τῷ ᾿Ιωνικῶ ποιητᾷ ὥς x εἴη « πατὴρ 
ἀνδρῶν τε θεῶν τε » δεινὸς δὲ διὰ τὸ χολάξεν τὼς ἀδι- 
χέοντας καὶ χρατὲν xoi χυριεύεν πάντων ἔχει δὲ xal 
τὸν χεραυνὸν μετὰ χεῖρας, σύμέολον τᾶς δεινότατος. 
Ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις μναμονεύεν δεῖ ὅτι θεόμιμόν ἐντι 
πρᾶγμα βασιλία. 

( Stobeus . Flor. XLVIII, 61-62 Διωτογένους 
Πυθαγορείου ἐχ τοῦ περὶ ΑΝΕΝΕ, 

8. Καλὸν * δὲ xol τὸ τὸν θεὸν ἐν ἀρχᾷ τῷ δείπνω 
καὶ τῷ ἀρίστω ἐπικαλέεσθαι, οὐχ ὡς δεόμενον τινὸς 
τῶν τοιούτων, ἀλλ᾽ εἰς τὸ μνασθέντας χαταχοσυηθῆ - 
pev τὰν ψυχάν ἐπειδὴ γὰρ ἀπ᾽ αὐτῶ P ἐσμεν xol 
χεχοινωνήχαμεν τῷ θείω ^, ποθᾶχον χρίνομεν τιμᾶν 
ἐχεῖνο. Δίχαια 4 δὲ βουλενομένω, ἰκέλως αὐτῷ δεῖ 
ἅπαντα ἡμᾶς ἐπιτελὲν δικαιοπραγέοντας. "Enea * 
τέτορες αἰτίαι τὰ σύμπαντα περαίνοντι xal πᾶσι f 
20s ἐπιτίθεντι., φύσις xal νόμος καὶ τέχνα χαὶ τύχα" 
xal € τῶν μὲν ὄντων & φύσις καθόλω à ἀρχά, τῶν δὲ ἐξ 
ἤθεος ποτὶ συμφωνίαν πολιτιχὰν φερόντων νόμος ἐπι- 
στάτας χαὶ δαμιουργός" τῶν δὲ διὰ φρονάσιος ἀνθρωπί- 
vag τελεθόντων τέχνα λέγοιτό χα δικαίως μάτηρ τε xal 
ἁγεμὼν ἦμεν * τῶν δὲ εἰχᾷ τε xol ὡς ἔτυχεν ἀπὸ τῷ 
αὐτομάτω δμοίως ποτιπιπτόντων τοῖς χρηστοῖς τε xal 
πονηροῖς, τύχαν τῶν τοιούτων αἰτίαν φασοῦμες" ταύ-- 
τὰν δ᾽ οὔτ᾽ ἐν μέτρῳ οὔτ᾽ ἐν ὅρῳ τεταγμέναν καὶ xax 
πεφρονηχυῖαν ἕχαστα ποιέν ἷ, ἃ γενναθέντα καὶ τὰ ἐξ 
αὐτῶν τῷ γένεος dusdodte. 


, 
τε- 


5338 


( Stobeus Floril. XLI, 130 Διωτογένους Πυ- 
θαγορείου ἐκ τοῦ περὶ ὁσιότητος. Multa hic quz 
corrupta erant correxi. Scripsi autem ἃ χαλὸν: 
codd. χαλῶς. " αὐτῶ; codd. αὐτῶν. ὁ τῷ θείω, mo- 
θᾶκον χρίνομεν. τιμᾶν ἐχεῖνο; codd. τῷ θείω πόθω 
ἀχοντὶ χρίναντι ἄμμε. 4 Δίκαια δὲ βουλευομένω, ixé- 
Ju αὐτῷ δεῖ ἅπαντα ἡμᾶς ἐπιτελὲν δικαιοπραγέον- 
τας; codd. διὸ καὶ βουλεύονται ἱχελῶς [vel δικαίως] 
ἂν ἅπαντα ἡμᾶς ἐπιτελέειν δικαιοπραγέοντας. * ἔπειτα ; 
coüd. ἔπειτα γὰρ. f πᾶσι; codd, ἐπὶ. 8 xal τῶν μὲν 
ὄντων ἃ φύσις καθόλω ἀρχά, τῶν δὲ ἐξ ἤθεος: codd. 
καὶ τῶν μὲν ἐξ ἄθεος in qua scriptura deesse aliquid 
nemo non videt. ^ xai xax& πεφρονηχυῖαν:; codd. 
x«i πεφρονηχυῖαν vel xol πεφρονημένως. ! ποιέν, ἃ 
γενναθέντα xol τὰ ἐξ αὐτῶν τῶ γένεος ἀμφιδονέεται ; 
codd. ποιεῦν γενναθεῖσα δὲ ἃ ἐξ αὐτῶν τῷ Ὑένεος 
ἄμφω κινεῖται.) 

4. Περὶ βίω ἐκλογισμὸς καθ᾽ ὅν χ᾽ εἴη 6 ἀνθρώπινος 
βίος ὁσιώτατός τε x«l νομιμώτατος. Πρᾶτον μὲν 
αἴκα τις μὴ πολυπραγμονοίη ὃ μηδὲ ταχὺ ἐπὶ τὰς δί- 
χας δρμῴη, ἀλλὰ πολὺν χρόνον ἀμαλλόμενος αὖτός ’ 
τε προκαλέσαιτο b ἄνευ δίκας, ὥστε τὸν ἀντίδικον Ttpo- 
θύμως τῇ συνθήχῃ, ἐμμένεν “΄ καὶ αἴκα 4 τὰ πολλὰ 
ἐξαγορεύων τῶ πράγματος μὴ ἄλλα λέγῃ ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ 
πρᾶγμα, καὶ ἐπὶ μὲν τὰς ἀλλοτρίας ζαμίας τὸ ἀκριξὲς 
μῷτο, ἐπὶ δὲ τᾶς ἰδίας τὸ μέτριον" τὸ γὰρ αὐτὸν παρ 
αὐτῷ διαιτᾶσθαι * μετριωτέρω ἤθεος" xal μὴ ἐπὶ τὰ 
ζημία οὕτως ὡς ἐπὶ τὰ αἰσχύνᾳ λυποῖτο" τὸ μὲν γὰρ 
ἐπ᾽ ἀργυρίῳ ὀδυνᾶσθαι φαύλω ἤθεος, τὸ δὲ ἐπὶ τᾶ 
αἰσχύνᾳ καὶ 73 ἀτιμίᾳ χαλοχαγάθω. 


( Stobzus Floril. V, 69 Διωτογένεος Πυθαγορείου 


nullam eum cum ceteris mortalibus exhibere convenit , 
tum maxime inferioribus et vilioris fortunae hominibus : 
hi enim quemadmodum corporibus segri nihil grave pos- 
sunf tolerare. Habentenim dii quoque tales affectiones 
et pracipue omnium imperator Jupiter : siquidem hic 
venerabilis quidem est et honorandus propter excellen- 
tiam et magnitudinem virtutis, benignus vero propterea 
quod beneficus sit et bonorum largitor, ut etiam ab Ionico 
poeta dicitur esse « hominum pater atque deorum », 
formidabilis denique , quoniam injustos puniat omnium- 
que rex ac dominus sit : fulmen etiam manibus gestat , 
terroris symbolum. . In omnibus igitur hisce considerandis 
meminisse oportet, divinam quandam rem esse regnum. 

3. Honestum etiam est deum initio cona ef prandii 
invocari , non quasi ipse talibus precibus indigeat, sed ut 
animus ejus recordatione ornetur : cum enim ab eo 
orti simus et numinis facti participes , consentaneum judi- 
camus nos illud honore prosequi. Αἴ quando deus justa 
molitur, decet nos ejus exemplo omnia. juste agere. 
Deinde quatuor causs universa consummant omnibusque 
finem imponunt , natura, lex, ars et fortuna : ac natura 
quidem omnino rerum generatarum principium est, 


eorum vero qua ex moribus ad concordiam civilem 
adducunt lex praeses est et effectrix : at operum quse hu- 
mana prudentia perficiuntur ars merito mater et auctor 
nominetur : eorum denique quz temere ac prout contigit 
fortuito similiter probis et improbis accidunt, fortunam 
causam esse dicemus : hanc autem neque modo neque 
terminis circumscriptam atque etiam hostiles spiritus ge- 
rentem singula facere, qua genita una cum prole sua 
circumcirca agitantur. 

4. Vite ratio qua humana vita sanctissima et justissima 
fuerit. Primum quidem si quis non multis negotiis impli- 
cetur neque celeriter litem alii intendere aggrediatur, sed 
diu dilato certamine ipse causam privatam evilans ita ad- 
versarium provocet, ut libenter pactum servet : ac si 
pleraque rei capita enuntians non alia dicat, sed ipsam 
rem, atque alieni quidem damni summam accurate sub- 
ducat, suum vero detrimentum modica supputatione ad 
calculos vocet : nam suo labore victum quarere summae 
modestiz est : denique si non ita damno, ut dedecore do- 
leat : nam pecunia jactura angi pravi ingenii est, dede- 
core autem et infamia cruciari hominis honesti esse 
videtur. 


536 


x τοῦ περὶ ὁσιότητος. Vulgavi * πολυπραγμονοίη ; 
cod, πολυπραγμονῇ. P προκαλέσαιτο; codd, mposxa- 
λεόμενος. * ὥστε τὸν ἀντίδικον προθύμως τῇ συνθήχῃ 
ἐμμένεν ; codd. ὥστε ὃ ἀντίδικος προεκαλέσατο ἐμ.- 
μένεν. ὁ χαὶ αἴχα τὰ πολλὰ ἐξαγορεύων τῶ πράγμα- 
τος μὴ ἄλλα λέγῃ ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ; codd. καὶ 
αἴχα τὰ πολλὰ ἐξηταγόρεν τῷ πράγματι χαμαύλη 
ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. * διαιτᾶσθαι; codd, διαιτεῖ- 
σθαι.) » 

5. Χρὴ τὸν βασιλέα σοφὸν ἦμεν’ οὕτω γὰρ ἐσεῖται 
ἀντίτιμος xol ζαλωτὰς τῷ πράτω θεῶ. Οὗτος γὰρ xol 
φύσι ἐντὶ xal πρᾶτος βασιλεύς τε xoi δυνάστας, ὃ δὲ 
γενέσι xol μιμάσι, xoi ὃ μὲν ἐν τῷ παντὶ xol ὅλῳ, 
ὃ δὲ ἐπὶ γᾶς, xol 6 uiv ἀεὶ τὰ πάντα διοιχεῖ τε χαὶ 
ζώει αὐτὸς ἐν αὑτῷ χεχταμένος τὰν σοφίαν, ὃ δ᾽ ἐν 
χρόνῳ ἐπιστάμαν. Ἄριστα δέ χὰ μιμέοιτο τοῦτον, εἰ 
μεγαλόφρονά τε xal πρᾶον * xai ὀλιγοδεέα παρα- 
σχευάζοι αὗτόν, πατριχὰν διάθεσιν ἐνδειχνύμενος τοῖς 
ὑφ᾽ αὑτῷ - διὰ τοῦτο γάρ που μάλιστα xal νενομίχαντι P 
τὸν πρᾶτον θεὸν πατέρα μὲν θεῶν πατέρα δὲ ἀνθρώπων 
. ἦμεν, ὅτι ἤπιος πρὸς πάντα τὰ ὕπ᾽ αὐτῷ γενόμενά 
ἐντι., xol ἐπιμελούμενος ^ τὰς προστασίας οὐδέποχα 
παύεται, οὐδὲ ἤρχεσται τῷ ποιητὰς μόνον πάντων γε- 
γονέναι. ἀλλὰ xal τροφεὺς διδάσχαλός τε τῶν χαλῶν 
πάντων χαὶ νομοθέτας πέφυχε πᾶσιν ἐπίσας. Τοιοῦτον 
θέμις ἦμεν 4 xol τὸν ἐπὶ γᾶς xal παρ᾽ ἀνθρώποις ἅγε- 
μονὲν μέλλοντα βασιλέα * οὐδὲν δὲ ἀδασίλευτον καλὸν 
οὐδὲ ἄναρχον’ ἄνευ δὲ σοφίας xal ἐπιστάμας οὔτε μὰν 
βασιλέα οὔτε ἄρχοντα οἷόν τε ἦμεν" μιματὰς ἄρα xo 
ὑπαῤέτας ἐσσεῖται νόμιμος τῷ θεῶ ὃ σοφός τε xol βασι- 
λεύς. 


PYTHAGOREORUM 


(Stobeus Flor. XLVIII, 63 Σθενίδα Λοχροῦ 
Πυθαγορείου περὶ βασιλείας. — ἃ πρᾶον Halmii 
conjectura est; ἁδρὸν libri. ^ νενομίκαντι reposui 
pro membranarum lectione νενομίχθαι, 5 ἐπι-- 
μελούμενος exaravi ; codd. ἀμελούμενος vel μελού- 
μενος. ἃ θέμις ἦμεν Valckenarius legendum conjecit 
pro corrupta codicum scriptura ἐπιστῆμεν.) 

6. Ὅτι μὲν ἅπαντος ζῴω φύσις ποτί τε τὸν χόσμον 
ἅρμοχται xo τὰ ἐν τῷ κόσμῳ πολλοῖς μοι δοχεῖ τεχμα- 
ρίοις φανερὸν ἦμεν. Συμπνείουσα γὰρ οὕτω xol συνδε- 
δεμένα τᾷ ἀρίστᾳ τε ἅμα καὶ ἀναγχκαίᾳ ἀχολουθίαᾳ * 
ὀπαδεῖ δύμᾳ τῷ παντὸς περιοχεομένα P moti τε τὰν 
χοινὰν εὐχοσμίαν xai ποττὰν ἴδιον ἑχάστω διαμονάν" 
παρὸ χαὶ τόδε χόσμος ποταγορεύεται χαί ἐντι τῶν ὄν-- 
τῶν ζῴων τελῃότατον. Ἔν δὲ τοῖς μέρεσιν αὐτῶ πολλοῖς 
τε ὄντεσι χαὶ διαφόροις τὰν φύσιν προέχει “ τι ζῷον 
καὶ θειότατον xol ἔγγειον διὰ τὸ μετέχεν πλῇον τῶ 
θείω. Καὶ ἐν μὲν τᾷ τῶ θεῶ ὄντος ἀεὶ φύσι τὰ τὰν 
πράταν xal μεγίσταν ἀχολουθίαν ἔχοντα ἥλιός ἐντι χαὶ 
σελάνα * xal τοὶ πλάνατες ἀστέρες" ἐν δὲ τὰ χώρᾳ τᾷ 
σελάνας ἔνερθεν κατὰ f τὰ δι᾿ εὐθείας ἰόντα σώματα ἃ 
τῶ δαίμονος φύσις ἔχει τὰν διεξαγωγάν" ἐν δὲ τᾷ γᾷ 
xai παρ᾽ ἁμῖν ἀριστοφυέστατον μὲν ὥνθρωπος, Üctó- 
τατον δ᾽ ὃ βασιλεύς, ἔν τε xowü φύσι πλεονεχτέων 
τῷ χρέσσονος, τὸ μὲν σχᾶνος τοῖς λοιποῖς ὅμοιος, οἷα 
γεγονὼς ἐχ τᾶς αὐτᾶς ὕλας, ὑπὸ τεχνίτα δ᾽ εἰργασμένος 
λῴστω, ὃς ἐτεχνίτευσεν αὐτὸν ἀρχετύπῳ χρώμενος 
ἑαυτῷ" χατασχεύασμα δὴ ὧν ὃ βασιλεὺς ἕν καὶ μόνον 
ἐντὶ οἷα τύπος 8 τῷ ἀνωτέρω βασιλέως, τῷ μὲν πε- 
ποιηχότι γνώριμον ἀεί, τοῖς δ᾽ ἀρχομένοις ὡς ἐν φωτὶ 
τῷ βασιλήᾳ βλεπόμενον. Τῶδε γὰρ χρίνεταί τε xat 


5. Oportet regem sapientem esse : sic enim vicissim ho- 
norandus erit et summi dei vemulus. Quippe hic natura 
primus est rex ac dominus, ille vero et ortu et imitatione, 
atque hic in toto munde et rerum universitate, ille in 
terra, et hic quidem semper omnia administrat ac vivit 
insitam ipse sapientiam possidens, ille autem temporariam 
scientiam habens. Ceterum optime hunc imitetur, si 
magnanimum , mansuetum et paucorum indigum se prze- 
stiterit, paternum in cives animum declarans : hanc enim 
ob causam praecipue deum etiam existimarunt primum 
esse deorum atque hominum parentem, quod mitis in uni- 
versum subjectorum cotum est neque unquam rerum 
administratione neglecta cessat, neque solum cuncta pro- 
creasse contentus fuit, sed etiam nutritor przeceptorque 
bonorum omnium ac legumlator omnibus ex sequo est. 
Talem et eum esse regem convenit qui in terra hominibus 


imperaturus est : nihil vero regum aut magistratuum ἡ 


imperio orbum pulchrum esse potest : sine sapientia vero 
ac scientia fieri nequit ut quisquam vel rex sit vel magi- 
slratus. Imitator ergo et minister legitimus dei vir sapiens 
et rex erit. dun 

6. Uniuscujusque animalis naturam ad mundum et ejus 


partes accommodatam esse multis signis probari mihi vi- 
detur. Sic enim consentiens et colligata optimam simul 
et necessariam convenientiam sequitur, universi impetu 
circumacta tum ad communem omnium ornatum tum ad 
singulorum perpetuitatem tuendam : quocirca etiam haec 
rerum compages mundus vocatur et animalium perfectissi- 
mum est. In partibus vero ejus qua et mult&e sunt et na- 
tura diverse excellit aliquod animal qua maxime divinum 
qua terrenum propterea quod plus divinitatis continet. ἘΠῚ 
in illa. quidem ceterna dei natura primam et maximam 
convenientiam habentia sol et luna et stelle errantes sunt : 
in regione vero quze est infra lunam ubi corporum motus 
est rectüs daemonis natura versatur : ceterum in terra et 
apud nos preestantissimus quidem natura est homo, divi- 
nissimus vero rex atque in communi natura plus commo- 
dorum quam reliqui habens , corpore quidem ceteris simi- 
lis, utpote ex eadem materia natus, ab optimo autem 
artifice factus qui eum se ipso exemplo usus fabricavit : 
quocirca rex unicum et solum quoddam opus est, supremi 
illius regis simulacrum, procreatori quidem suo semper 
familiare, civibus vero, tanquam in lumine, in regno 
conspicuum," Jta enim examinatur et probatur ut avium 


ὃ 
- 


RELIQULE. 537 


δοχιμάζεται, ὡς τὸ χράτιστον ἐν πτανοῖς ζῷον ἀετὸς 
ἀντωπὸν ἁλίω γενόμενον: χὡπὶ τὰς βασιλήας δὲ λόγος 
ὧυτός, θείας τε ἐάσας χαὶ δι᾽ ὑπερόολὰν λαμπρότατος 
δυσοράτω, αἱ μὴ τοῖς γνασίοις - μαρμαρυγαί τε γὰρ 
πολλαὶ χαὶ σχοτοδινιάσιες ὡς ἐφ᾽ ὕψος ὀθνῆον ἐπιδάν- 
τας τὼς γόθως ἀπήλεγξαν' τοῖς δὲ προσηκόντως κατ᾽ 
οἰκηότατα πρὸς αὐτὰν ἐπὶ τοῦτο ἢ ἀφιγμένοις οἰχήσι- 
μος, χεχρῆσθαι δυναμένοις αὐτᾷ. Ἃ μὲν ὦ ὧν βασιλήα * 

χρῆμα εἰλικρινές τε χαὶ ἀδιάφθορόν ἐ ἐντι xal δι’ ὅπερ-- 
60Akv θειότατον δυσέφικτον ἀνθρώπῳ. Δεῖ δὲ χαὶ τὸν 
ἐς αὐτὰν χαταστάντα χαθαρώτατόν τε ἦμεν χαὶ διαυ- 
γέστατον τὰν φύσιν, ὡς μὴ τὸ λαμπρότατον ἀφανίζη 
ἐν σπίλοις τοῖς ἑαυτῶ "΄ χαθὸ xol τὼς ἁγιωτάτως 


, , “- 
τόπως ἐχαλίδωσάν τινες καὶ τῶν ἀντιασάντων ἔνιοι, 


μιαροὶ τὼς ἀντιάξαντας αὐτοῖς. ασιλήα δὲ τὸν 
δμιλήδοντα φύσιός τε ἀχράντω δεῖ μετέχεν ἐπίστασθαί! 
τε αὑτὸν. ὅσῳ τῶν ἄλλων ἐντὶ θειότερος ὅσῳ τε ἄτεροι 
αὐτῷ, οἷς δὴ χατὰ λόγον ἀπειχάζων ἑαυτὸν ἄριστ᾽ ἂν 
ἑαυτῷ τε χρῷτο xal τοῖς ὑποτεταγμένοις, Καὶ τοῖς 
μὲν ἄλλοις ἀνθρώποις, αἴκα ἁμαρτάνωντι, ὁσιωτάτα 
κάθαρσις ἐξομοιωθῆμεν τοῖς ἀρχόντεσσιν, αἴτε μας 
αἴτε βασιλεὺς διέποι τὰ xaT αὐτώς" οἱ δ᾽ αἴχα 5 
χρέσσονος δέοντες “ διὰ τὰν φύσιν ἀμπλάχωντι P, P, οὐ 
μαχρὰν οὐδ᾽ ἀπῳχισμένως αὐτοὺς 1 χρὴ παρὰ eG; τ 
μὲν ὡς εὐθὺ τὰς ὠφελείας τυγχάνεν. Οὔτε γὰρ τὸν 
χόσμον δίζοιτο ἄν τις ἐν αὐτῷ τε ὧν καὶ μέρος ἐχείνω, 
οὔτ᾽ ἂν ἀνόητος εἴη τῶ διέποντος αὐτὸν ὃ ἁτέρων ὅ 
αὐτὸς ἄρχων. Ἃ δ᾽ εὐχοσμία πολλὰ χαὶ τὸ μηδὲν 
ἄναρχον εὑρὲν δύνασθαι xal τῷ τρόπῳ τᾶς ἀρχᾶς δι- 
δάσχαλον. Ἔχλαάμπει γὰρ αὐτᾶς εὐθὺ τὸ χαλόν, ἂν 


ὃ μιμασόμενος δι’ ἀρετὰν αὐτῷ τε φίλος, ὃν μεμίμα- 
ται, xal πολὺ πλέον τοῖς ὑπ᾽ αὐτὸν τεταγμένοις. Οὐ 
γὰρ ἄν τις θεοφιλὴς ὧν μισέοιτο ὕπ᾽ ἀνθρώπων, ἐ ἐπεὶ 
οὐδὲ τὰ ἄστρα οὐδ᾽ ὃ ὁ σύμπας χόσμος ἐχθαίρει τὸν 
θεόν: ai δέ χα ἐμίσει τὸν ἁγεμονεύοντα, οὔ χα εἵπετο 
πειθόμενος αὐτῷ τὸ δ᾽ ,ἐχεῖνον ἄρχεν εὖ αἴτιον τῷ καὶ 
τώσδε ἄρχεσθαι χαλῶς. ᾿Εγὼ μὲν ὧν ὑπολαμβάνω 
χαὶ τὸν ἐπὶ τᾶς γᾶς βασιλέα δύνασθαι μηδεμιᾷ τᾶν 
ἀρετᾶν ἐλαττοῦσθαι τῷ χατ᾽ ὠρανὸν βασιλέως" ἀλλ᾽ 
ὥσπερ, αὐτὸς ἀπόδαμόν τί ἐντι χρῆμα χαὶ ξένον ἐχεῖθεν 
ἀφιγμένον πρὸς ἀνθρώπως, χαὶ τὰς ἀρετὰς ἄν τις αὐτῷ 
ἔργα ὑπολάθοι τῷ 0:0 xal δι᾿ ἐχεῖνον αὐτῶ. bus 
πέοντι δ᾽ ἀρχᾶθεν ἀλάθηα λόγος" χοινωνία τε γὰρ 
πράτα τε πάντων χαὶ ἃ ἀναγκαιοτάτα τῷ τῶν ἀνθρώπων. 
γένει, ἃς μετέχει μὲν ὃ παρ᾽ ἁμῖν βασιλεύς, μετέχει 
δὲ xal ὃ ἐν τῷ παντὶ πάντα διέπων" συνεστάναι γὰρ 
χωρὶς φιλίας καὶ χοινωνίας ἀμάχανον' σχοποίη δ᾽ ἄν 
τις ταῦτα καὶ ἐπὶ τῶν συμπολιτευομένων, ἐξελὼν τῷ 
λόγῳ τὰν κατὰ συνάθηαν χοινωνίαν" ἐλάττων γὰρ αὕτα 
τᾶς τε θείας φύσιος xal τᾶς βασιλιχᾶς" οὐ γὰρ δέονται 
τὰν τοιαύταν δέησιν ἀλλ᾽ ἄλλοις ἅπαντα συμπονοῦσαι 
τῷ αὑτῶν ϑστεροῦντι ποιοῦνται χοινὰν τὰν βοήθῃαν t 
τέλειοι γὰρ κατ᾽ ἀρετάν" & δ᾽ ἐν τᾷ πόλει φιλία χοινῶ 
τινος τέλεος ἐχομένα τὰν τῷ παντὸς ὁμόνοιαν μεμίμα- 
ται" ἄνευ δὲ τᾶς περὶ τὰς ἀρχὰς διατάξιος οὐδεμία ἂν 
πόλις οἰχοῖτο" ἐς δὲ ταύταν νόμων τε δεῖται xal τινος 
προστασίας πολιτιχᾶς τό τε ἄρχον xal τὸ ἀρχόμενον, 
εἴπερ σώζοιτο δι’ abro". Ἔχ τούτων χοινὸν ἀγαθὸν 
εὐαρμοστία τις χαὶ τῶν πολλῶν ὁμοφωνία μετὰ πειθοῦς 
συναδοίσας. ὋὉ κατ᾽ ἀρετὰν ἐξάρχων χαλέεταί τε 


princeps aquila obversis soli oculis : eademque est regni 
ralio, ut quod divinum sit et propter nimiam claritatem 
oculos preestringat omnibus przeterquam legitimis : etenim 
multi splendores oculis obversantes atque vertigines ar- 
guunt spurios tanquam in insolitam altitudinem nisos : qui 
vero, ut par est, propter natura cum regno similitudinem 
eo pervenerunt , habitare illud et commode eo uti possunt. 
Est igitur regnum res sincera et incorrupta et ob divinita- 
tis excellentiam homini vix assequenda. Oportel autem 
bominem in eo fastigio locatum natura purissimum esse 
et splendidissimum , ne rem clarissimam suis maculis ob- 
scuret : quemadmodum nonnulli sanctissima loca inqui- 
naverunt et spurci quidam eos quibus obviam facti. sunt. 
Sed civitati preefuturum incontaminatee naturae participem 
esse convenit atque intelligere quanto reliquis divinior sit 
quantoque alii ipso sint excellentiores, quibus ut decet sese 
comparans optime se ipso et civibus uti poterit. Ac coteris 
quidem hominibus, si forte delinquant, sanctissima pur- 
gatio est arrepta principum similitudo, sive lex sive rex 
imperium apud ipsos teneat : at principes si melioris 
exempli indigentes naturee culpa in vitium inciderint , non 
procul neque longe remotos eos decet dei beneficio statim 
opem consequi. Neque enim mundum quisquam quaesi- 


verit, quum in eo versetur et ejus pars sit, neque aliorum 
rector eum a quo ipse regitur ignoraverit. Est vero hic 
ornatus maximus quando nihil moderatoris expers reperi- 
tur et quando moribus principem imperii magistrum esse 
videmus. Sic enim statim imperii pulchritudo elucet, si 
dei imitator virtutis causa ei quem imitatus est carus sit et 
magis etiam civibus suis. Neque enim quisquam deo 


gratus hominibus odio sit, siquidem nec siderum coetus 


nec mundus universus deum odit : quippe si ducem suum 
odisset , neutiquam ei obediret : quod autem ille bene im- 
perat, ea causa est cur subjecti bene regantur et pareant. 
Ego igitur existimo vel hunc terrestrem regem posse nulla 
virtute inferiorem esse quam coelestem : sed ut ipse res est 
quzedam peregrina et externa, utpote coelitus ad homines 
profecta , ita etiam ejus virtutes quispiam dei opera esse 
putet et per illum ipsi inesse. Atque a principio quidem 
rem consideranti orationis mese veritas apparebit : nam 
communio rerum omnium et prima est et hominum generi 
maxime necessaria, cujus particeps quidem noster rex est, 
particeps vero etiam ille qui in universo cuncta gubernat : 
nihil enim sine amicitia et communione consistere potest, 
quod ipsum inter cives quispiam facile animadverterit , si 
cogitatione communionem quae ex consueludine constat 


538 PYTHAGOREORUM 


βασιλεὺς xol ἔντι, ταύταν ἔχων φιλίαν τε xol χοινω- 
νίαν ποτὶ τὼς ὕπ᾽ αὔταυτον, ἅνπερ ὃ θεὸς ἔχει ποτί τε 
τὸν χόσμον xxl τὰ ἐν αὐτῷ. Ὅλαν δὲ τὰν εὔνοιαν 
χρὴ παρασχευάζεσθαι πρᾶτον μὲν παρὰ v6) βασιλέως 
ἐς τὼς βασιλευομένως, δεύτερον δὲ παρὰ τῶνδε ἐς τὸν 
βασιλέα, ὁποία Y γεννάτορος ποτὶ υἱέα καὶ ποτὶ ποί- 
(vay. νομέως xol νόμω ποτὶ χρωμένως αὐτῷ. 
(Stobaeus Flor. XLVII, 64 ᾿Εχφάντου τοῦ Πυ- 
Ὀαγορείου ἐκ τοῦ περὶ βασιλείας. Correxi ? τῷ ἀρίστα 
τε ἄμα xol ἀναγκαίᾳ ἀκολουθίᾳ; codd. τὰν ἀρίσταν 
τε ἅμα καὶ ἀναγχαίαν ἀχολουθίαν. h περιοχεομένα ; 
codd. περιαυγευόμενα. * προέχει ; libb. ἐξάρχει. d Qei- 
ὅτατον χαὶ ἔγγειον cum Spondano; membrane 
«οἰχειότατον ἐν Ὑενοῖν. * ἔχοντα ἥλιός ἐντι xal σε- 
λάνα χαὶ τοὶ πλάνατες: libri ἔχοντα ἀσπάζεται... 
xol τοὶ πλανᾶτες. Í ἔνερθεν κατὰ τὰ; libri ἔνερθεν 
τὰ. 8 ἐντὶ οἷα τύπος cum Meinekio; ἐν οἷς τινος 
eodd. à ἐπὶ τοῦτο cum Jacobsio; ἐπὶ τούτῳ 
codd. ! δυναμένοις αὐτὰ. Ἃ μὲν ὧν βασιλήα cum 
Meinekio ; δυναμέναν. Αὐτὰ μὲν ὧν βασιλήα codd. 
X ἑαυτῶ ; codd. ὑφ᾽ αὑτῷ. ! ἐπίστασθαί τε ; codd. ἐπι- 
στάμεν τε. P" ὅσῳ τε ἅτεροι cum. Koenio; ὅσα τε 
ἅτερα codd. " οἵ δ᾽ αἴκα τῷ xpéccovoc; codd. oi δ᾽ 
᾿ εἴ τι τῷ κρέσσονος. 9 δέοντες; codd. δέοντος. P ἀμ- 
πλάχωντι; codd. ἀμπλαχόντες. αὐτοὺς; codd. 
ot. * παρὰ 0:5; codd. θεῷ. 5 ἁτέρων ; codd. ἕτέ- 
ρων. * ἀλλ᾽ ἄλλοις ἅπαντα συμπονοῦσαι τῷ αὑτῶν 
ϑστεροῦντι ποιοῦνται χοινὰν τὰν βοήθηαν ; codd. ἀλλ᾽ 
ἄλλων (vel ἀλλάλων) καθανοῦν ἐκπορεῦντες τῶν ὕστε- 
ρούντων ἀναπλαροῦντι xotwày τὰν βοήθηαν. " «bó; 
libri αὐτό. " ὁποία: codd. δποϊα.) 


7. Μία γὰρ ἀρετὰ πρὸς τὸ ἄρχεν ἀνθρώπῳ ἃ xal 
πρὸς τὸν αὑτῶ βίον. Χρήσεται δ᾽ οὐδενὶ ^ δι᾽ ἔνδειαν 
ποτιλαμθάνων εἰς ὑπηρεσίαν τὰν αὐτὸς αὐτῶ, ἀλλ᾽ ὡς 
χατὰ φύσιν ἐνεργῶν ^* χοινωνίας γὰρ ἐάσας οὐδὲν 
ἔλαττον ἕκαστος αὐτάρχως βιώσει καθ᾽ αὑτόν. Δοχεῖ 
μὲν γὰρ 6 αὐτάρχης μηδενὸς ἂν ἄλλω πρός γε τὰν 
αὑτῷ διεξαγωγὰν ποτιδεήσεσθαι" αἱ δ᾽ ἄρα δεῖ βίον 
ἐνεργέα ζώεν, δᾶλον ὡς x&v αἱ ἅτερα προσλάδοι 4, 
οὐδέν τι ἔλαττον αὐτὸν αὐτάρχεα ποιήσει’ φίλως τε γὰρ 
ἕξει διὰ τὰν αὑτῷ ἀρετάν, καὶ τοῖσδε χρώμενος οὗ χατ᾽ 
ἄλλαν ἀρετὰν χρήσεται ἢ ἅπερ καὶ ποττὸν αὑτῶ βίον. 
᾿Ανάγχα δὲ ἀχολουθὲν xal τὰ τοιάδε, οὖχ ἅτέρας τινὸς 
ἐξαιρέτω ποτταῦτα παρεσχευασμένας *. Xó μὲν θεὸς 
οὔτε διαχόνως ἔχων οὔτε ὑπαρέτας οὔτ᾽ αὖ προστάξι 
τινὶ χρώμενος οὐδὲ στεφανῶν ἢ ἀναγορεύων τὼς πει- 
θομένως ἢ ἀτιμάζων τὼς ἀπειθέοντας, οὗτος αὐτὸς 
ἄρχει ποτὶ τοσόνδε μέγεθος ἀρχᾶς, ἀλλ᾽ οἶμαι παρέχων 
ἀξιομίματον ἑωυτὸν ζᾶλον ἐντίθητι πᾶσι τᾶς αὑτῷ φύ- 
σιος. ἼἘντι δὲ αὐτὸς μὲν ἀγαθός, καὶ τόδε μόνον τε 
xat ῥάδιον ἔργον αὐτῶ" οἵ δὲ μιμεύμενοι τῶν ἄλλων 
χρέσσον τῷδε πάντα ἐργάζονται: ἃ δὲ ὁμοίωσις xal 
ἑκάστῳ τῷδε f αὔταρχές ἐντι΄ οὐ γὰρ ἄλλα μὲν ἀρετὰ 
ποιεῖ τὰ ἀρεστὰ τῷ θεῷ, μιμέεται δ᾽ αὐτὸν ἁτέρα, 
Ὃ δ᾽ ἐπίγηος παρ᾽ ἁμῖν € βασιλεὺς πῶς οὐχ ὁμοίως 
αὐτάρχης ; ἀπειχάζων τε γὰρ αὑτὸν ἑνὶ ἂν ἀπειχάσειε 
τῷ χρατίστῳ, καὶ πάντες ἑωυτὼς ἢ πειρώμενοι τούτῳ 
ὁμοιοῦν βασιλιχοὶ! ἔσονται" τὰ δ᾽ ὅσα βίας xol ἀνάγχας 
ἐντὶ " τῶν ὑποτεταγμένων, ἐνίοτε ἕκαστον ᾿- τὰν περὶ 
τὰν μίμασιν προθυμίαν ἀφαιρέεται- χωρὶς εὐνοίας γὰρ 
ἀμάχανον ἐξομοιωθῆναι, ἃ μάλιστα πάντων ἀφανίζει 
τὸ φοδερόν. Ὡς εἴθε ἦν τᾶς ἀνθρωπίνας φύσιος δυνατὸν 


exemerit : quippe haec inferior est quam «.ivina natura et 
regia : neque enim illae tale quid desiderant, sed labo- 
rantes alios in omni re adjuvando ei qui ipsarum opera 
eget commune auxilium ferunt : nimirum virtute perfectae 
sunt: at civitatis amicitia communem quendam finem 
spectans ipsius universi concordiam imitatur : verum sine 


magistratuum constitutione nulla omnino civitas admini- ᾿ 


strari possit: ad hanc autem consequendam tum legibus 
tum civili gubernatione indigent et qui regit et qui regitur, 
si per se servari velint. Hinc nascitur commune bonum , 
concinnus quidam status et multitudinis consensus cum con- 
cordi obsequio. Qui juxta virtutem imperat rex et vocaturet 
est, eadem amicitia et communione cum civibus suis con- 
junctus, quam deus cum mundo atque ejus partibus habet. 
Ceeterum oportet omnem benevolentiam institui primum a 
rege erga cives, deinde ab hisce erga regem, qualis patris 
erga filium, pastoris erga gregem et legis erga illos qui ea 
utuntur esse solet. 

7. Una enim virtus ad imperium homini et ad vitam 
sufficit. Nemine autem utetur, inopia eum arcessens ad 
ministerium, sed quod naturz legibus convenienter suum 
opus navat : quum enim communio sit , nihilominus unus- 
quisque per se suis eontentus vivet. Videtur enim is qui 


rebus suis contentus est nemine alio ad vitam transigendam 
indigere : quodsi vitam actuosam degere oporteat , liquet 
etiamsi alia assumserit, nihilo secius eum suis' instructum 
praesidiis vivendi genus habiturum : quippe et amicos ha- 
bebit sud virtutis gratia, quibuscum agens non alia virtute 
iis utetur, quam illa qua vitam suam instituit. Necesse au- 
tem est talia quoque virtutem sequi, non alià quàdam 


eàque eximiá ad has res comparaláà. Ac deus quidem citra - 


famulorum et ministrorum operam ac sine ullo edicto neque 
vel coronans vel renuntians obedientes vel ignominia no- 
tans contumaces, ipse solus tantam imperii molem guber- 
nat, sed se ipsum, opinor, imitatione dignum praebens 
omnibus natur: sue desiderium et aemulationem injicit. 
Est autem ipse quidem bonus et in hoc solo opere eoque 
facili oecupatur : ejus vero imitatores ceteris mrelius 
propter hoc studium omnia peragunt : et illius assimilatio 
singulis sufficit; non enim alia virtus est quae deo grata 
facit et alia quae eum imitatur. Ceterum rex terrester 
qui apud nos est cur non similiter se ipso contentus sit? 
Assimilans enim sese uni eique optimo similis fieri vult 
omnesque se ad illius imitationem conferentes regales 
erunt : quaecunque vero ad vim civibus afferendam et 
imitandi necessitatem iis imponendam valent, interdum 


PET NEN 


déamazzidaandiuMsc ide rm tu ao Lan Qs Na Rd di ER 


.RELIQUUE. 


ἀφελὲν τὸ x«i πειθοῦς τινος δέεσθαι. ᾿Γόδε γὰρ τᾶς 
ἐπιγήω φαυλότατος τὸ λείψανον, καθ᾽ ἂν ἐπίχαρον ὃν 
τὸ ζῷον ταύτας οὐκ ἀμοιρεῖ" ἐπειδήπερ πειθὼ ἔργον τί 
ἐντι παροιχέον ἀνάγχα" πράτα γὰρ ἀφ᾽ αὑτᾶς αὐτὰ 
χατεργάζεται τάπερ ἐχείναν διέφυγαν. Ὅσα δ᾽ αὖτο- 
φυῶς τῷ χαλῷ χρῆται, τούτοις οὐδεμία πειθοῦς αἰδώς" 
ἐπειδήπερ οὐδὲ φόῤος ἀνάγκας. ᾿Κνεργάσαιτο δ᾽ ἂν 
μόνος ὃ βασιλεὺς ἀνθρώπω φύσι χαὶ τόδε τὸ ἀγαθόν, 
ὡς διὰ μίμασιν αὐτῶ τῷ xpíccovog ποτὶ τὸ δέον ἕπε- 
σθαι, — Tóc δὲ ὥσπερ ὑπὸ μέθας διεφθαρμένως καὶ διὰ 
χαχὰν τροφὰν ἐς λάθαν ἐμπεσόντας αὐτῷ, παραλαφθεὶς 
ὃ λόγος ἐπέῤῥωσέν τε χαὶ χάμνοντας ἰάσατο, καὶ τὰν 
ἐχ τὰς καχίας ἐνοιχεῦσαν αὐτοῖς λάθαν ἐχδαλὼν τὰν 
μνάμαν ἐσῴκισεν, ἐξ ἃς ἀπετέχθη ἃ χαλεομένα πειθώ" 
xal τὰν ἀρχὰν ἐκ φαύλων σπερμάτων λαθοῖσα αὕτα τι 
σπουδαῖον ἐχφύει τὰν ἐπίγηον οἰκεῦσι χώραν, ἐν ἃ δι’ 
ἀσθένειαν τὰς ἁμῶν φύσιος 6 λόγος ἀνθρώποις ὅμι- 
λέων ἀναπλαροῖ τὰ τῶν διὰ χαχίαν ὑστερούντων. 
(Stobaeus Flor. XLVIII, 65 ᾿Εχφάντου τοῦ Πυ- 
θαγορείου ἐκ τοῦ περὶ βασιλείας. Emendavi : ἃ àv- 
θρώπῳ ; codd, ἀνθρώπων. P οὐδενὶ; codd. οὐδενὸς. 
* ἐνεργῶν cum Meinekio; libri συνεργῶν. 5 ὡς κἂν 
αἱ ἅτερα προσλάδοι cum eodem; ὡς x«l ἕτερα ἂν 
προσλάθοι libri. “ οὐχ ἁτέρας τινὸς ἐξαιρέτω ποτταῦτα 
παρεσχευασμένας cum eodem ; οὐχ ἁτέρως τινὸς ἐξαι- 
ρέτω ποττ᾽ αὐτὰ παρεσχευασμένως codd. ! τῷδε; 
codd. «53e, 8 παρ᾽ ἁμῖν; ἁμῖν codd, ^ πάντες ἕωυ- 
τὼς; πᾶς ἑωυτῷ codd. ' πειρώμενοι τούτῳ ὁμοιοῦν 
βασιλιχοὶ ἔσονται; codd. πειρώμενος ὁμοιοῦν αἴθ᾽ ὃς 


539 


ἔσεται. Κὶ ἐντὶ; libri rác! £xacrov; membrane 
ἑχάστῳ.) : 

8. "Amep ἰσχύων καὶ θείαν ἔχων ἔννοιαν τῷ ὄντι 
βασιλεὺς εἴη. Τᾷδε γὰρ πεπεισμένος ἀγαθῶν μὲν 
πάντων αἴτιος ἐσεῖται, χαχῶν δὲ οὐδενός. Οὐ μὰν 
ἀλλ᾽ ὅτι γε δίκαιος ἐσεῖται χοινωνιχὸς ὧν παντί TO) 
δᾶλον" ἐν ἰσότατι γὰρ & χοινωνία, xol ἐν τὰ ταύτας 
ἀποδιανομᾷ, ᾿Εξάρχει μὲν ἃ δικαιοσύνα, μετέχει δ᾽ 
& χοινωγία * οὐ γὰρ δυνατὸν ἄδικον μὲν ἦμεν, μεταδι- 
δόμεν δὲ ἰσότατος, dj μετατιδόμεν μὲν ἰσότατος, μὴ 
χοινωνιχὸν δὲ σεν, ᾿Εγχρατέα δὲ πῶς οὐχ ἂν ὑπο-- 
λάθοι τις τὸν αὐτάρχη ; ἃ γὰρ πολυτέληα μάτηρ τᾶς 
ἀχρασίας, αὕτα δὲ τᾶς ὕόριος, ἐξ ἃς τῶν ἐν ἀνθρώποις 
χαχῶν τὰ πολλά, Ἃ δ᾽ αὐτάρχῃα οὐδ᾽ ἂν τέχοι πο- 
λυτέλγῃαν, οὐδὲ τὰ ἀπ᾽ αὐτᾶς" ἀλλ᾽ αὐτά τις οὖσα ἀρχὰ 
πάντα μὲν ἄγοι, ἄγοιτο δ᾽ ἂν ὑπ᾽ οὐδενός" ὅπερ ἔντι 
μὲν τῷ θεῷ, ἔντι δὲ καὶ τῷ βασιλεῖ, αὑτῷ μὲν ἄῤχεν 
(ἀφ᾽ περ καὶ ὁ αὐτάρχης καλέεται) ἄρχεσθαι δ᾽ ὅπ’ 
οὐδενός. ἹῬαῦτα δ᾽ ὅτι μὲν φρονάσιος χωρὶς oüx ἂν 
γένοιτο δᾶλον, ὅτι δ᾽ ἃ τῷ χόσμω φρόνασις 6 θεός 
ἐντι φανερόν’ συνέχεται γὰρ εὐχοσμίᾳ τε xal τάξι τὰ 
δεούσα" νόω δὲ χωρὶς οὖχ ἂν αὐτὰ γενοίατο. Οὐδ᾽ ὃ 
βασιλεὺς δὴ χωρὶς φρονάσιος ταύτας ἂν ἔχοι τὰς ἀρετάς, 
δικαιοσύναν φαμὶ καὶ ἐγκράτηαν xal χοινωνίαν xal ὅσα 
τούτων ἀδελφά. 

(Stobzeus Flor. ΧΙΥΠΠ, 66 "Exo&vcou τοῦ Πυθα- 
γορείου ἐκ τοῦ περὶ βασιλείας. Initio scripsi ἅπερ 
ἰσχύων pro vulgata lectione ἅπερ ἱερὰν quae ferri 
non potest.) 


singulos eemulandi studio orbant : nam sine benevolentia 
qui una omnium maxime terrorem tollit fieri nequit ut 
Alter alteri similis evadat. Utinam human: nature im- 
becillitas ita tolli posset , ut nulla' persuasione indigeret. 
Est enim persuasio terrena pravitatis vestigium, qua fit ut 
mortale hoc animal ea non careat : siquidem persuasio res 
est vicina necessitati : prima enim per se ea perficit quae 
necessitatem effugerunt. Αἴ quo suapte sponte honestum 
amplectuntur, his nulla est persuasionis reverentia, quo- 
niam ne necessitatem quidem reformidant. Effecerit antem 
solus rex in hominis animo etiam hoc bonum , uf. quod 
melius est imitando decorum sequatur. Illos vero qui 
tanquam ebrietate corrupti sunt et ob malam educationem 
in melioris oblivionem inciderunt, adhibita oratio corro- 
borat, sgros sanat, ejectaque oblivione pravitatis vitio 
iis innata memoriam inserit, ex qua illa quce vocatur 
persuasio oritur : quae licet e malis seminibus ortum du- 
cens , tamen boni aliquid terrenam regionem habitantibus 
gignit, in qua propter natur nostrae imbecillitatem oratio 
inter homines usurpata explet illud quod pravitate nostra 
nobis deest. 

8. Quo genere excellens et divina intelligentia praeditus 
revera rex erit : hac. enim permotus bonorum quidem 


omnium auctor eri, nullius autem mali. Quin etiam 
eum justum fore, quum ad naturalem communitatem 
natus sit, cuivis manifestum est : communio enim in 
sequalitate et ejus distributione cernitur. Antecedit quidem 
justitia, communio autem in partem rerum venit : neque 
enim fieri potest, ut. injustus aequaliter distribuat, aut ut 
non sit ad naturalem communitatem natus qui distribuit 
ex quo. Quomodo quis autem non existimaverit eum 
esse continentem qui suo statu contentus sit? Est enim 
lautitia incontinentioe parens, hiec vero contumeliae, unde 
pleraque hominum mala nascuntur. At vero frugalitas 
neque lautitiam neque ejus effectus producat: sed quum 
ipsa princeps quaedam sit, imperat quidem omnibus , ne- 
mini autem obedit : quod primum dei, deinde etiam regis 
proprium est, ut sibi ipsis imperent (unde etiam αὐτάρχης 
nominatur), a nemine vero regantur. Hsc autem sine 
prudentia fieri non posse apparet et mundi prudentiam 
deum esse manifestum est : ordine enim et constitutione 
decenti continentur : qux sine mente fieri non possent. 
Neque etiam ipse rex sublata prudentia his esset pro- 
ditus virtutibus, justitia, inquam, et continentia οἱ com- 
munitate ezeterisque quae his cognatee sunt, 


| 540 


9. Τὼς βουλευομένως xa. πράττοντάς τι ἀπὸ θεῶν 
ἄρχεσθαι χρή" τὸ γὰρ ἄριστον, ὥσπερ & παροιμία φατί, 
τὸν θεὸν ἦμεν αἴτιον πάντων τούτων. ἬΕτι δὲ φαύλων 
πράξεων ἀπέχεσθαι καὶ μάλιστα διὰ τὰν πρὸς τὸν θεὸν 
ξυμδουλίαν" οὐδενὸς γὰρ ἀδίκου θεὸν χοινωνεῖν, βοηθεῖν 
δὲ ἕχαστον ἑαυτῷ xai ποτιχελεύεσθαι xav) ἀξίαν τῶν 

͵ 

δικαίων μεταλαμθάνεν καὶ πράσσεν' τὸ γὰρ ὑπὲρ μι- 
κρῶν xol μεγάλων ὁμοίως διατείνεσθαι ἄγαν μιχρο- 
πρεπὲς δοχεῖ ἦμεν xol ἀνελεύθερον. Διὸ δεῖ φροντίζεν 
τῷ ὃ μὴ σφόδρα ἐς τὰ ἥχιστα P xol τὰ μεγάλα ἐμπί- 
πτεν' ἀλλὰ χατ᾽ ἀξίαν τὰν ἑαυτῷ xal δύναμιν “ με- 
τρίοντα ἑκάστῳ πράγματι ἐπιδάλλεν, ὅπως τίμιος ἧς 
χαὶ σεμνός. 

᾿Αδίκῳ δὲ ἀνδρὶ ἢ γυναιχὶ χεχριμένοις ὑπὸ πόλεως 
ἐπαρωγὴν μὴ ποιεῖσθαι μηδὲ ὁμιλεῖν μηδένα, ἢ ὄνει- 
δίζεσθαι ὡς ὄντα ὅμοιον ᾧ ὁμιλεῖ, Τοὺς δὲ προχεχρι- 
μένους ἄνδρας ἀγαθοὺς ἀγαπᾶν χαὶ ἐντυγχάνειν αὐτοῖς, 
τελεῖσθαί τε τὴν μεγίστην χαὶ τελειοτάτην τελετήν, 
ἀνδραγαθίαν μιμουμένους ἐπ’ ἀληθείᾳ καὶ χτωμένους 
τὴν ἀρετήν" οὐδεὶς γὰρ ἀνὴρ τέλειος ἄνευ ταύτης. 

“Πολίτη δὲ ἀδικουμένῳ. βοηθεῖν xo οἴχοι xot ἐπὶ ξένης" 
ξένον δὲ πάντα τὸν ἐν τῇ ἑαυτοῦ πατρίδι σεδόμενον 
xal χατὰ τοὺς οἰχείους νόμους εὐφήμως καὶ οἰχείως 
προσδέχεσθαι χαὶ ἀποστέλλειν, μεμνημένους Διὸς 
ξενίου ὡς παρὰ πᾶσιν ἱδρυμένου χοινοῦ θεοῦ καὶ ὄντος 
ἐπισχόπου φιλοξενίας τε καὶ χαχοξενίας. -Ἡγεῖσθαι 
δὲ χαὶ παραγγέλλειν πρεσδυτέρους νεωτέροις τὸ αἰδεῖ- 
σθαι χαὶ αἰσχύνεσθαι τὰ χαχά, φανεροὺς ὄντας αὐτοὺς 
αἰσχυνομένους xa αἰδουμένους ὡς ἐν αἷς πόλεσι mps- 
σθυτέρων ἀναισχυντίαι, φύονται παῖδες αὐτῶν xol 


PYTHAGOREORUM 


παίδων παῖδες ἀναίσχυντοι, ᾿Αχολουθεῖ δὲ ἀναισχυντία 
καὶ ἀναιδείᾳ ὕόρις καὶ ἀδικία, τούτοις δὲ ἕπεται ὄλε- 
θρος. Μηδεὶς δ᾽ ἔστω ἀναιδής, ἀλλὰ σωφρονείτω 
ἕχαστος, ὡς οὕτω τευξόμενος θεῶν ἵλεων καὶ σωτηρίας" 
οὐδεὶς γὰρ καχὸς θεοφιλής, Τιμάτω δὲ ἕχαστος τὸ 
καλὸν xoi τὸ ἀληθές, xal μισείτω τὸ αἰσχρὸν xal τὸ 
ψεῦδος" ταῦτα γὰρ ἀρετῆς σημεῖα xol χαχίας, Διὸ 
χρὴ συνεθίζειν ἐκ παίδων χολάζοντας μὲν τοὺς φιλο- 
ψευδεῖς, φιλοῦντας δὲ τοὺς φιλαλήθεις, ἵν᾽ ἐμφυσιῶται 
ἑκάστῳ τὸ κάλλιστον καὶ σπερματωδέστατον τῆς ἀρε- 
τῆς. Προσποιείσθω δὲ ἕχαστος τῶν πολιτῶν σωφρο- 
νεῖν μᾶλλον ἢ φρονεῖν" ὡς ἢ προσποίησις τοῦ φρονεῖν 
μέγα σημεῖον ἀπειροχαλίας xai σμικρότητος. ἴστω 
δὲ ἡ προσποίησις τοῦ σωφρονεῖν ἀληθής" μηδεὶς γὰρ 
πλαττέσθω γλώσσῃ χαλὰ ἔργα, πράξεως καὶ διανοίας 
στερόμενος ἀγαθῆς, Χρὴ δὲ xoi πρὸς τοὺς ἄρχοντας 
εὔνοιαν διαφυλάττειν χαθάπερ πατράσιν εὐπειθοῦντας 
καὶ σεδομένους * ὡς ὃ μὴ διανοούμενος οὕτω τίσει. δίχην 
xax" βουλῆς δαίμοσιν ἑστιούχοις. Ἄρχοντες γὰρ 
ἑστιουχοῦσι πόλεως καὶ πολιτῶν σωτηρίας. Χρὴ δὲ 
xol τοὺς ἄρχοντας δικαίως προεστάναι τῶν ἀρχομένων 
καθάπερ τέχνων ἰδίων, ἔχθραν χαὶ φιλίαν χαὶ θυμὸν ἐν 
τῷ χρίνειν χοιμίσαντας. ᾿Επαινείσθωσαν δὲ xal εὖ-- 
δοχιμείτωσαν, ὅσοι ἂν ὄντες εὔποροι τοῖς ἐνδεεστέροις 
ἐπαρχῶσιν, ὡς τέχνα xal ἀμύντορας σώζοντες τῆς 
ἑαυτῶν πατρίδος. ᾿Επαρχείτωσαν δὲ τοῖς διὰ τύχην 
πενομένοις, xal μὴ διὰ βίον ἀργὸν καὶ ἀχρατῆ᾽ 4j μὲν 
γὰρ τύχη πᾶσι χοινόν, 6 δὲ ἀργὸς χαὶ ἀκρατὴς βίος 
χαχοῖς ἀνδράσιν ἴδιος. Καλὸν δ᾽ ἔστω xol μηνύειν 
ἐάν τίς τῳ συνειδῇ ἀδικοῦντι, ἵνα ἢ πολιτεία σώζηται 


9. Consultantes agentesque aliquid a diis auspicari de- 
bent : siquidem optimum est, quod proverbii loco dici solet, 
deum esse horum omnium auctorem. Preterea a malis 
facinoribus abstinendum est, idque maxime propter com- 
munem cum deo deliberationem, quum deo nullum cum 
injusto commercium sit. Oportet autem sibi quemque 
auxiliari ac se ad capessenda et agenda justa que dignitati 
respondent incitare : nam pro parvis rebus tantum quan- 
ium pro magnis niti nimis humile et illiberale videtur esse. 
Quare curandum est, ne nimio impetu ad minima et ad 
magna feramur, sed pro dignitate tua et viribus singula 
perpendere atque aggredi debes, ut honorandus et gravis 
videaris. "Viro aut mulieri injustis a civitate habitis nemo 
auxiliari debet neque conversari cum iis, alioquin expro- 
branda ei fuerit similitudo ejus quocum conversatur. Viros 
autem benignitate przestabiles amare cum iisque commer- 
cium habere decet, et probitatem vere imitando et com- 
paranda virtute maximum ac perfectissimum hoc veluti 
sacrificium facere : nemo enim homo sine virtute perfectus 
est. Colterum injuria affecto civi vel in patria vel apud 
exteras nationes opitulari convenit : hospitem vero quem- 
libet in patria sua cultum legibus propriis bene precando 
et familiariter tum accipere tum remittere oportet, memo- 
res Jovis hospitalis, ut dei communis apud omnes consti- 


tuti qui hospitalitatem et inhospitalitatem inspiciat. Porro 
senes junioribus duces sint et magistri ad mala ob pudorem 
ac verecundiam fugienda, ita ut appareat ipsos quoque , 
tam pudore quam verecundia moveri : quia in quibus civi- 
tatibus senes impudentes fuerint, liberi etiam nepotesque 
eorum impudentia laborant. At vero impudentiam et in- 
genium inverecundum contumelia sequitur et. injustitia , 
has autem rerum interitus excipit. Quocirea nemo impu- 
dens esto, sed sibi quisque temperantiam conciliet, tan- 
quam hac ratione deos habiturus propitios et salute frui- 
turus : neque enim improbus quisquam deo gratus est. 
Praeterea unusquisque honestatem ac veritatem colat, tur- 
pitudinem et mendacium oderit : haec enim virtutis et vitii 
signa habentur. Quare statim a pueris assuefacere oportet 
pena quidem mentiri solitos, amore autem veraces , ut 
singulorum animis honestatis et virtutis semina manden- 
tur. Super hzc unusquisque civium se temperantem po- 
tius quam sapientem videri studeat : quoniam simulare 
sapientiam magnum est imperiti et parvi animi indicium. 
Temperantiz autem affectatio debet esse vera , neque quis- 
quam egregia facta simulet qui mentem a rerum bonarum 
studio averterit. Erga principes quoque velut erga parentes 
benevolentiam nos conservare decet obsequium iis et ho- 
norem praestando : propterea quod qui aliter senserit mali 


πα να IRR LAND 


RELIQULE. 


πολλοὺς ἔχουσα τῆς εὐχοσμίας φύλακας. 


*O δὲ μη- 


νύων εὐσεθὴς ἔστω χαὶ χατὰ τῶν οἰχειοτάτων ἐξαγ- | 


γέλλων" οὐδὲν γάρ ἐστιν οἰκειότερον πατρίδος. 


Ἔμ- 


φανιζόντων δὲ μὴ τὰ OU ἀχούσιον ἄγνοιαν γιγνόμενα, | 


ἀλλ᾽ ὅσον ἂν x προνοίας τι ἁμαρτάνωσιν. 10 δ' ep 
φανισθείς, ἂν ἐθελεχθρῇ τῷ μηνύσαντι ᾿ μισείσθω ὃ ὑπὸ 
πάντων; δίχην διδοὺς ἀχαριστίας ; ἧς ἀποστερεῖ τὸν 
ἰατρεύοντα μεγίστην νόσον ἰατρευόμενος ἀδικίαν. 
"Ecco δὲ μέγιστα ἀδικήματα θεῶν καταφρόνησις xal 
γονέων χάχωσις ἑχούσιος χαὶ ἀρχόντων χαὶ νόμων 
ὀλιγωρία xal ἑκούσιος ἀτιμία δικαιοσύνης. Διχαιό- 
τατος δὲ ἔστω καὶ ὁσιώτατος πολίτης ὃ ταῦτα τιμῶν 
χαὶ ἐμφανίζων πρὸς πολίτας χαὶ ἄρχοντας κατὰ τῶν 
χαταφρονούντων, Ὑπὲρ πατρίδος ἀποθνήσχειν σε- 
μνότερον ἔστω ἢ γλιχόμενον τοῦ ζὴν ἐγχαταλιπεῖν αὐτὴν 
χαὶ τὸ xaAóv. Κρεῖττον γὰρ τεθνάναι καλῶς ἢ ζῆν 
αἰσχρῶς xat ἐπονειδίστως. Χρὴ δὲ καὶ τῶν τελευ- 
τώντων ἕκαστον τιμᾶν μὴ δαχρύοις μηδὲ οἴχτοις, 
ἀλλὰ μνήμη ἀγαθὴ καὶ τῇ τῶν χατ᾽ ἔτος ὡραίων ἐπι- 
φορδ, ὡς ἀχαριστίας οὔσης πρὸς δαίμονας χθονίους 
λύπης ὑπὲρ τὸ μέτρον γιγνομένης. Βλασφημείτω δὲ 
μηδεὶς ἐπ’ ἀδίχῳ βλάδῃ περὶ μηδενός" ὁσιώτερον 
γὰρ εὐφημία χαχηγορίας. Νομιζέσθω δὲ πολίτης 


| 
| 
| 


| 
| 


541 


ἀμείνων ὃ τῆς ὀργῆς χρείττων μᾶλλον τοῦ διὰ ταύτης 
πλημμελοῦντος. ὋὉ ἱερὰ xoi ἀρχεῖα ὑπεραίρων τῇ 
πολυτελεία τῶν ἰδίων μὴ εὐδοξείτω, ἀλλ᾽ ὀνειδιζέσθω" 
μηδὲν γὰρ ἔστω ἰδιωτικὸν μεγαλοπρεπέστερον xal 
σεμνότερον τῶν δημοσίων. ὋὉ πλούτῳ καὶ χρήμασι 
δουλεύων καταφρονείσθω ὡς μικρόψυχος ὧν xal ἄνε- 
λεύθερος χαὶ καταπληττόμενος t ὑπὸ χτημάτων πολυτε- 
λῶν χαὶ βίου τραγῳδουμένου, καὶ εὐτελὴς εἶναι τὴν 
ψυχὴν ὑπόλαμβανέσθω, Ὅ γὰρ μεγαλόψυχος προ- 
διανοεῖται πάντα παρ᾽ ἑαυτῷ τὰ παρ᾽ ἀνθρώποις, xol 
δι’ οὐδενὸς θορυδεῖται τοιούτου ὅταν παραπέσῃ. Αἰ- 
σχροῤῥημονείτω δὲ μηδείς, ὅπως ἂν μὴ προσοιχειοῖ 
τὴν διάνοιαν ἔργοις αἰσχροῖς, μηδὲ ἀναπιμπλῇ τὴν 
ψυχὴν ἀναιδείας xa μιασμάτων. Τὰ μὲν γὰρ εὖ- 
σχήμονα x«l φίλα τοῖς οἰχείοις ὀνόμασι xal χειμένοις 
ὑπὸ τοῦ νόμου προσαγορεύομεν, πρὸς ἃ δ᾽ ἐχθρῶς & χο- 
μεν, ἐξιστάμεθα χαὶ τῆς προσηγορίας διὰ τὸ αἰσχρόν. 
"Ecco δὲ καὶ αἰσχρὸν εἰπεῖν τὸ αἰσχρόν. Γυναῖχα δὲ 
τὴν κατὰ νόμους ἕχαστος στεργέτω xol éx ταύτης 
τεχνοποιείσθω, εἰς ἄλλο δὲ μηδὲν προϊέσθω τέχνων 
τῶν αὑτοῦ σποράν: μηδὲ τὸ φύσι xol νόμῳ τίμιον 
ἀνόμως ἀναλισχέτω xai δόριζέτω. Ἡ γὰρ φύσις τε- 
χγνοποιίας ἕνεχεν οὐχ ἀχολασίας ἐποίησε τὴν σποράᾶν. 


consilii pcenam dabit geniis civitatis custodibus. Principes 
enim civitatem civiumque salutem custodiunt ac tuentur. 
Sed et principes juste civibus preesse oportet, tanquam 
liberis suis, inimicitiam amicitiamque ef iram in judicando 
sopientes. Porro laudari ac celebrari debent qui locupletes 
quum sint tenuioribus opem ferunt, utpote liberorum 
patriaeque defensorum conservatores. Subveniant autem 
iis qui fatorum acerbitate, non vitae otiosse et intemperan- 
tis culpa pauperes sunt. Nam fatum et fortuna omnium 
communia sunt , at vita otiosa et incontinens malorum ho- 
minum propria est. Item honestum judicetur indicare 
mali facinoris conscium , ut respublica incolumis perma- 
neat multos habens formae sua bene composito custodes. 
Is vero qui- indicat pius existimetur, etiamsi proximorum 
delicta efferat : nihil enim patria nobis conjunctius est. 
Patefacienda sunt autem non ea que inviti et imprudentes 
quidam commiserint sed quae consulto peccaverint. Cze- 
terum indicatus, si accusatori sua sponte inimicitias 
denuntiarit, a cunctis odio habeatur, ut poenam det animi 
ingrati quo deserit medicum maximo morbo injustitice 
medicinam facientem. | Sed maxima scelera putentur deo- 
rum contemtio , voluntaria parentum vexatio, principum 
legumque neglectio et voluntaria ignominia justitize illata. 
Quamobrem justissimus civis idemque sanctissimus judi- 
cetur qui haec honorat et contemnentes apud cives ef prin- 
cipes indicat. Pro patria mori magis decorum ducatur, 
quam. vivendi cupiditate patriam et honestatem derelin- 
quere, Prostat enim honesfa morte occumbere quam 
tarpiter et probrose vivere. Ceterum defunctorum unum- 


quemque non lacrimis aut ejulatu , sed bona recordatione 
et fructuum quotannis nascentium munere honorare 
oportet , quia ingrati animi adversus inferos genios videlur 
nimis morere. Nemo autem immerito damnum passu. 
ulla in re convicietur : nam pium hominem magis decent 
bona verba quam maledicta. Civis qui vicerit iram longe 
melior existimandus est illo qui propter iram delinquit. 
Quisquis templa et pretoria privatorum :edificiorum ma- 
gnificentia superat, non laude, sed reprehensione dignus 
habeatur : nihil enim privatum splendidius et ornalius 
quam publica esse debet.  Divitiis et pecunia serviens 
contemnatur uf sordidus et illiberalis stupidusque pretiosa- 
rum possessionum et vitae mollis admirator humilisque 
animi homo esse existimetur. Quippe vir magnanimus 
qua in rebus humanis evenire possint omnia secum prae- 
meditatus nulla tali perturbatur fortuna, quando contigit. 
Caeterum turpia nemo loquatur, ne animum factis obsecenis 
adjiciat mentemque impudentia ac sceleribus compleat. 
Etenim quae honesta et cara nobis sunt, aptis nominibus 
atque in lege scriptis appellamus, quae vero odimus , ab 
eorum vel appellatione propter turpitudinem discedimus. 
Esto igitur turpe etiam rem turpem memorare. Uxorem 
legitimam unusquisque amet ex eaque liberos suscipiat , 
nec tamen ullo alio consilio effundat semen ad liberos pro- 
creandos destinatum, id quod natura et lege pretiosum 
est flagiliose consumens et ad stuprandas virgines con- 
vertens. Natura enim prolis generanda, non lascivio 
causa semen produxit. Uxorem vero castam esse oportet, 
neque impium aliorum virorum coitum admittere , impen- 


542 


Γυναῖκα δὲ σωφρονεῖν χρὴ καὶ μὴ προσδέχεσθαι συν- 
ουσίαν des67, παρ᾽ ἄλλων ἀνδρῶν, ὡς ἀπαντώσης νε- 
μέσεως παρὰ δαιμόνων ἐξοικιστῶν χαὶ ἐχθροποιῶν. 
Ὃ μητρυιὰν ἐπιγαμῶν μὴ εὐδοξείτω, ἀλλ᾽ ὀνειδιζέσθω 
ὡς παραίτιος ὧν οἰχείας διαστάσεως. Χρὴ δὲ ἐμμέ- 
γειν τοῖς εἰρημένοις, τὸν δὲ παραδαίνοντα ἔνοχον εἶναι 
τῇ πολιτικῇ ἀρᾷ. Προστάσσει δὲ ὁ νόμος ἐπίστασθαι τὰ 
προοίμια τοὺς πολίτας ἅπαντας, χαὶ ἐν ταῖς ἑορταῖς 
μετὰ τοὺς παιᾶνας λέγειν ᾧ ἂν προστάσση ὃ ἑστιάτωρ, 
ἵν᾽ ἐμφυσιῶται ἑκάστῳ τὰ παραγγέλματα, 

(Stobeus Flor. XLIV, 40 Χαρώνδα Καταναίου 
προοίμια νόμων. Emendavi : ? τῷ; codd. τὸ vel 
τῷ. P ἥκιστα ; codd, μάχιστα. 5. δύναμιν ; codd, δυ- 
γαμίαν. 4 προσοιχειοῖ; codd. παροιχοίη.) 

10. Τοὺς χατοιχοῦντας τὴν πόλιν xal τὴν χώραν 
πάντας πρῶτον πεπεῖσθαι χρὴ καὶ νομίζειν θεοὺς εἶναι, 
xal ἀναδλέποντας ἐς οὐρανὸν xal τὸν χόσμον xol τὴν ἐν 
αὐτοῖς διαχόσμησιν xal τάξιν" οὐ γὰρ τύχης οὐδ᾽ ἀν- 
- θρώπων εἶναι δημιουργήματα" σέδεσθαι δὲ τούτους 
xoi τιμᾶν, ὡς αἰτίους ὄντας ἁπάντων ἡμῖν ἀγαθῶν 
τῶν xarà λόγον γιγνομένων. Ἕχαστον οὖν ἔχειν καὶ 
παρασχευᾶζειν δεῖ τὴν αὑτοῦ ψυχὴν πάντων τῶν χαχῶν 
χαθαράν" ὡς οὐ τιμᾶται θεὸς ὑπ᾽ ἀνθρώπου φαύλου, 
οὐδὲ θεραπεύεται δαπάναις οὐδὲ τραγῳδίαις ἁλίσχε- 
ται ἃ, χαθάπερ μοχθηρὸς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ἀρετῇ καὶ 
προαιρέσει τῶν χαλῶν ἔργων xot δικαίων. Διὸ ἕχα- 
στον δεῖ εἰς δύναμιν ἀγαθὸν εἶναι χαὶ πράξει χαὶ προ- 


PYTHAGOREORUM 


αἱρέσει τὸν μέλλοντα ἔσεσθαι θεοφιλῆ, καὶ μὴ φοδεῖ- 
σθαι τὰς εἰς χρήματα ζημίας μᾶλλον τῶν εἰς αἰσχύνην 
τεινόντων " xal πολίτην ἀμείνονα νομίζειν P τὸν τὴν 
οὐσίαν προϊέμενον μᾶλλον τοῦ χαλοῦ χαὶ διχαίου. 
Ὅσοις δὲ μὴ ῥάδιον πρὸς ταῦτα τὴν ὁρμὴν πεπεῖσθαι, 
τὴν δὲ ψυχὴν ἔχουσιν εὐκίνητον πρὸς ἀδικίάν, ὧδ᾽ 
ἡμῖν παρηγγέλθω πᾶσι τοῖς τοιούτοις πολίταις xal πο- 
λίτισι xo ξυνοίκοις, μεμνῆσθαι θεῶν ὡς ὄντων xal 
δίκας ἐπιπεμπόντων τοῖς ἀδίχοις - xal τίθεσθαι πρὸ 
ὀμμάτων τὸν χαιρὸν τοῦτον, ἐν ᾧ γίνεται τὸ τέλος 
ἑχάστῳ τῆς ἀπαλλαγῆς τοῦ ζῆν πᾶσι γὰρ ἐμπίπτει 
μεταμέλεια τοῖς μέλλουσι τελευτᾶν, μεμνημένοις ὧν 
ἠδικήχασι x«i ὁρμὴ τοῦ βούλεσθαι πάντα πεπρᾶχθα: 
δικαίως αὐτοῖς, Διὸ δεῖ ἕχαστον παρ᾽ ἑχάστην πρᾶ- 
ξιν ἀεὶ συνοιχειοῦν τὸν χαιρὸν τοῦτον ὡς δὴ παρόντα 
οὕτω γὰρ ἂν μάλιστα τοῦ χαλοῦ καὶ τοῦ δικαίου φρον- 
τιεῖν,. ᾿Εὰν δέ τῷ παραστῇ δαίμων χαχὸς τρέπων 
πρὸς ἀδικίαν, διατρίδειν πρὸς ναοῖς xal βωμοῖς xot 
τεμένεσι, φεύγοντα τὴν ἀδιχίαν ὡς δέσποιναν ἀσεε - 
στάτην χαὶ χαλεπωτάτην, ἱχετεύοντα τοὺς θεοὺς συν- 
αποτρέπειν αὐτήν. Ἰέναι δέ xal πρὸς ἄνδρας δόξαν 
ἔχοντας ἐπ᾽ ἀνδραγαθίᾳ, ἀχουσόμενον περὶ εὐδαίμονος 
βίου καὶ καχῶν ἀνδρῶν τιμωρίας, ἵνα ἀποτρέπηται 
τῶν ἀδίχων ἔργων δεισιδαιμονῶν δαίμονας ἀλάστορας. 
Πάντας δὲ τιμᾶν “ τοὺς χατοιχοῦντας τὴν πόλιν xal 
τοῖς ἄλλοις νομίμοις xol τοῖς πατρίοις 9 τοὺς θεούς" 
πάτρια δὲ εἶναι τὰ χάλλιστα, Πεπεῖσθαι δὲ τοῖς νό- 


dente fatali a diis ultione qui modo ejiciunt homines et 
simultates faciunt. Qui novercam filiis inducit non laude, 
sed vituperatione dignus, ut domestics dissensionis au- 
ctor, videri debet. De reliquo necesse est unumquemque 
hzec precepta servare, ab officio autem discedentem civili 
exsecrationi obnoxium esse. Jubet autem lex haec procemia 
cives omnes tenere eaque diebus festis post pzeanes memo- 
riter dicere, cuicunque convivaltor id negolium manda- 
verit, ut singulorum animis monita haec inhzereant. 

10. Omnes qui urbem et regionem inhabitant primum 
persuasum habere et existimare oportet deos esse, coelum 
etiam intuentes et mundum rerumque in iis ordinem at- 
que ornalum : neque enim fortuita aut humana hujusmodi 
opera putare convenit : deinde colendi honorandique dii 
sunt ut bonorum omnium auctores quz rationi conve- 
nienter nobis contingunt. Singulos igitur animum ab 
omnibus malis purum habere atque eíficere decet : quia 
ab improbo homine non honoratur deus , neque sumtibus 
colitur neque tragediis capitur, tanqnam homo malus, sed 
virtute justarumque et honestarum rerum studio, Quo- 
cirea unumquemque opus est pro viribus bonum esse tum 
factis tum voluntate qui modo futurus sit deo gratus 
neque pecuniarum jacturam metuere magis quam vit:e 
nofas ac dedeeora : et civem meliorem existimare qui 
opes potius quam honestatem et justiliam projicit. Ceete- 


rum illos quorum animi non facile ad hac convertuntur 
quique mentem ad injustitiam pronam habent, simul vi- 
ros simul mulieres, cives aliosque populares monitos velim 
meminisse deorum , ut qui et sint et pcenam ab injustis 
repetant atque ante oculos sibi ponere tempus illud quo 
unicuique finis est vite futurum : morituros enim omnes 
delictorum suorum memores pcenitentia invadit cupiditas- 
que vile universe, si fieri posset, justissime actae, 
Quamobrem singulos oportet semper in singulis actionibus 
illi tempori tanquam presenti assuescere : quia sic maxime 
honesti justique curam agent. Si quis vero a malo quo- 
piam genio astante ad injustitiam incitetur, is ad templa, 
aras et delubra versetur, fugiens injustitiam velut domi- 
nam admodum impiam et infestam , deorumque opem ad 
eam propellendam imploret. ^ Accedat quoque ad viros 
probitatis nomine claros, de vitz felicitate et malorum 
hominum poena disserentes auditurus, ut genios scelerum 
ultores metuens ab injustis facinoribus avertatur.  Ceete- 
rum qui urbem habitant omnes deos cum aliis ritibus , tum 
patriis venerari debent, quoniam optimi. existimantur. 
Praeterea cunctos oportet legibus obedire , principes reve- 
reri iisque cedere et imperata facere : siquidem post deos 
et genios et heroes proximis honoribus afficiuntur paren- 
tes, leges ac principes apud homines cordatos et ad inco- 
lumitatem pervenire cupientes. Sed nemo aliam civita- 


met 


NM PERIIT I e rr SE NEC NH ICT NETRE VR RRTTO TNI 


m 


οὐ 2s enim dau Rafa 


— —— tá 


RELIQULE. 543 


μοις ἅπαντας xat τοὺς ἄρχοντας αἰδεῖσθαι xal ἐξίστα-- 
σθαι xol ποιεῖν τὸ παραγγελλόμενον: ὡς μετὰ θεοὺς 
xai δαίμονας xol ἥρωας γονεῖς τε xat νόμοι xal ἄρχον- 
τες σύνεγγύς εἰσι ταῖς τιμαῖς παρ᾽ ἀνθρώποις νοῦν 
ἔχουσι χαὶ σωθησομένοις. Πόλιν δὲ φιλαιτέραν μηδεὶς 
ἄλλην ποιείσθω τῆς αὑτοῦ πατρίδος, ὡς θεῶν πατρῴων 
νγεμεσώντων ἀρχὴ γὰρ προδοσίας φύεται τοῖς τοιαῦτα 
βουλομένοις. "Ext δὲ χαλεπώτερον τῆς οἰχείας γῆς 
στερόμενον ζῆν ἐπ᾽ ἀλλοτρίας" οὐδὲν γάρ ἐστιν olxeió- 
τερον πατρίδος. Μηδὲ ἐχθρὸν ἀχατάλλαχτον μηδεὶς 
μηδένα νομιζέτω τῶν πολιτῶν, οἷς ἐφείκασιν οἱ νόμοι 
μετέχειν τῆς πολιτείας" ὡς ὃ τοιοῦτος οὔτε ἄρξαι δύ- 
ναιτ᾽ ἂν οὔτε δικάσαι καλῶς, τὸν θυμὸν ἔχων χυριώτε- 
ρον τοῦ λογισμοῦ. Μηδεὶς δὲ λεγέτω καχῶς μήτε 


᾿χοινὴ τὴν πόλιν μήτε ἰδία τὸν πολίτην " ἀλλ᾽ οἱ τῶν 


νόμων φύλαχες ἐπιμελείσθωσαν τῶν πλημμελούντων, 
πρῶτον μὲν νουθετοῦντες, ἐὰν δὲ μὴ πείθωνται, ζη- 
μιοῦντες. Τῶν δὲ χειμένων νόμων ἐάν τις δοκῇ μὴ 
χαλῶς χεῖσθαι, μετατιθέναι ἐπὶ τὸ βέλτιον μενόντων 
δέ, πάντας πειθαρχεῖν ὡς ὑπ᾽ ἀνθρώπων μὲν ἡττᾶσθαι 
τοὺς χειμένους νόμους οὖ χαλὸν οὐδὲ συμφέρον, ὑπὸ δὲ 
νόμου βελτίονος ἡττώμενον καταχρατεῖσθαι χαὶ καλὸν 
xoi συμφέρον. Τοὺς δὲ ταῦτα παραδαίνοντας γρὴ xat 
χολάζειν ὡς χατασχευάζοντας τῇ πόλει μεγίστων χα- 
χῶν ἀρχήν, ἀναρχίαν. Ἄρχοντας δὲ μὴ εἶναι αὐθά- 
δεις, μηδὲ πρὸς ἐπήρειαν χρίνειν, μηδὲ μεμνῆσθαι 
κρίνοντας φιλίας ἢ ἔχθρας, ἀλλὰ τοῦ δικαίου " οὕτω 


γὰρ ἀποδώσουσι τὰς χρίσεις δικαιοτάτας xoi τῆς ἀρχῆς 
ἔσονται ἄξιοι. Τοὺς μὲν οὖν δούλους προσήχει διὰ 
φόθον πράττειν τι τῶν δικαίων, τοὺς δ᾽ ἐλευθέρους δι᾽ 
αἰδῶ xal τὸ καλόν" διὸ χρὴ x«i τοὺς ἄρχοντας εἶναι 
τοιούτους, ἵν᾽ ἔχωσιν οἱ ἀρχόμενοι τοὺς ἀξίους αἰσχύ- 
3 ’ὔ Lud L4 / - 
νης. ᾿Ἐὰν δέ τις βούληται τῶν χειμένων νόμων xtvely 
ἢ ἄλλον εἰσφέρειν νόμον, εἰς βρόχον εἴρας τὸν τράχη- 
λον λεγέτω τοῖς πολλοῖς περὶ αὐτοῦ " χαὶ ἐὰν μὲν δια- 
/ H , M H ^e , ' 
Ψηφιζομένων δόξῃ λελύσθαι τὸν νόμον ἢ ὑπάρχειν τὸν 
εἰσφερόμενον, xal αὐτὸν ἀθῷον εἶναι" ἐὰν δὲ ὁ προῦ- 

, eS ^ m "o » 3 L 3 
πάρχων μᾶλλον δοχῇ χαλῶς ἔχειν ἢ ὁ εἰσφερόμενος ἦ 
ἄδιχος, τεθνάναι τὸν χινοῦντα ἢ εἰσφέροντα νόμον, 
ἐπισπασθέντος τοῦ βρόχου. 

( Stobaeus Flor. XLIV, 20-21 Ζαλεύχου προοί- 
μον νόμων. Emendavi : ἃ ἁλίσχεται; codd. τῶν 
72 "d b H . 3 / c L3 
ἁλισχομένων. ἢ νομίζειν; codd, ὀνομάζειν. “ τιμᾶν 
τοὺς χατοιχοῦντας cum Meinekio ; codd. τιμῶν τοῖς 
οἱ χατοιχοῦντες. 3 xal τοῖς πατρίοις cum«eodem ; li- 
bri τοῖς πατρίοις.) : 

IL. Ζάλευχος 6 τῶν Λοχρῶν νομοθέτης τοὺς νόμους 
ἔφησε τοῖς ἀραχνίοις ὁμοίους εἶναι. “Ὥσπερ γὰρ εἰς 
ἐχεῖνα ἐὰν μὲν ἐμπέσῃ μυῖα ἢ χώνωψ χατέχεται, ἐὰν 
δὲ σφὴξ ἢ μέλιττα διαῤῥήξασα ἀφίπταται - οὕτω xai 
εἰς τοὺς νόμους ἐὰν μὲν ἐμπέσῃ πένης συνέχεται, ἐὰν 

* , 
δὲ πλούσιος ἢ δυνατὸς λέγειν διαῤῥήξας ἀποτρέχει. 


(Stobzus Flor. XLV, 25 Ζαλεύχου.) 


tem majori amicitia sibi conjungat quam patriam , utpole 
diis patriis indignantibus : nam talia molientibus in animo 
preditionis initium oritur. Est vero etiam acerbius pa- 
tria carentem in aliena regione vitam degere : nihil enim 
nobis natura conjunctius quam patria est. Nemo vero 
quemquam pro implacabili inimico e civium numero ha- 
beat, quos leges reipublicae participes esse voluerunt : 
quippe talis vir neque imperare neque judicare recte pote- 
rit, ut cui ira potior sit ratione. Nemo etiam maledicat 
neque in commune universe civitati neque privatim ulli 
civi : sed legum custodes eorum qui delinquunt curam 
agant, adimonendo primum, deinde nisi paruerint, mul- 
tando. Quodsi qua ex conditis legibus visa fuerit non 
bene lata esse, in melius mutetur : confirmatis vero et 
permanentibus omnes obtemperent : nam positas leges ab 
hominibus vinci nec decet nec conducit, contra homines 
superari a lege preestantiori qua par est qua ulile. At 
ista egredientes puniendi sunt, ut maximz calamitatis 
principium civitati machinantes, principum legumque ir- 


reverentiam. Principes autem neque superbi esse debent, 
neque contumeliose judicare , neque in judicando amicitice 
inimicitiaeve,, sed justitioo meminisse : ita enim judicia 
:equissima facient et imperio digni erunt. Ac servos qui- 
dem convenit ob timorem aliquid juste facere, liberos vero 
propter reverentiam et honestatem : quocirca principes 
quoque tales esse oportet, ut civibus digni verecundia 


videantur. Quodsi quis volet leges constitutas abrogare 


vel novam ferre , is collo in laqueum inserto de lege verba 
ad multitudinem faciat : ac si ferente suffragia populo 
vetus illa lex antiquata videatur aut ea quae rogatur bona 
esse, indemnis evadat : contra si prior lex melius se ha- 
bere videatur, aut nova de qua agitur injusta sit, is qui 
rescindit vel rogat legem laqueo adducto moriatur. 

11. Zaleucus Locrensium legumlator leges dixit similes 
esse aranearum telis. Nam sicuf in illas si musca aut 
culex inciderit, retinetur, si vero vespa aut apis, per- 
rupta tela avolat : ita legibus implicati pauperes tenentur, 
ditiores aut eloquentes perruptis legibus aufugiunt. 


ANONYMOY ΤΙΝΟΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙ͂Σ HOIKAI 
ΔΩΡΙΣΤῚ ΣΥΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑΙ͂. 


INCERTI CUIUSDAM DISPUTATIONES MORALES 
DORICE CONSCRIPTJE. : 


AlAAEZIX A. 
Περὶ ἀγᾳθῶ xa χαχῶ. 


Δισσοὶ λόγοι λέγονται ἐν τὰ Ἑλλάδι ὑπὸ τῶν φιλο-- 
σοφούντων περὶ τῷ ἀγαθῶ xol τῷ χαχῶ. — "oi μὲν γὰρ 
λέγοντι, ὡς ἄλλο μέν ἐστι τὸ ἀγαθόν, ἄλλο δὲ τὸ χα- 

, ^, « ' 3 Ju 1 ^ H1 5 Y y 
κόν " τοὶ δέ, ὡς τὸ αὐτό ἐστι, καὶ τοῖς μὲν ἀγαθὸν εἴη, 
τοῖς δὲ χαχόν, χαὶ τῷ αὐτῷ ἀνθρώπῳ τότε μὲν ἀγα-- 
ϑόν, τότε δὲ xaxóv. ᾿Εγὼ δὲ xol αὐτὸς τοῖσδε ποτι-- 
τίθεμαι σχέψομαι δὲ ἐκ τῷ ἀνθρωπίνω βίω, ὧν ἐπι- 

, , , M , , m 
μελής, βρώσιός τε xat πόσιος xai ἀφροδισίων. Ταῦτα 
γὰρ ἀσθενοῦντι μὲν xaxd ἐστιν, ὑγιαίνοντι δὲ xal δεο- 
μένῳ ἀγαθά. Καὶ ἀχρασία τοίνυν τούτων τοῖς μὲν 
5 ᾽ὔ , - 5 — ? , € , 
ἀχρατέσι χαχόν, τοῖς δὲ ἰατροῖς ἀγαθόν. ὋὉ τοίνυν 
θάνατος τοῖς μὲν ἀποθανοῦσι xaxov, τοῖς δ᾽ ἐνταφιο- 

, M bd 5 / , - 
πώλαις καὶ τυμθοποιοῖς ἀγαθόν. Γεωργία τε καλῶς 
ἐξενείχκασα τὼς χαρπὼς τοῖς μὲν γεωργοῖς ἀγαθόν, 
τοῖς δὲ ἐμπόροις χαχόν. Τὰς τοίνυν δλκάδας συντρί-- 
εσθαι xxl παραθραύεσθαι τῷ μὲν ναυχλήρῳ xaxóv, 
τοῖς δὲ ναυπηγοῖς ἀγαθόν. "Ext τὸν σίδηρον χατέ- 
σθεσθαι xal ἀμόλύνεσθαι xal συντρίδεσθαι τοῖς μὲν 
ἄλλοις χαχόν, τῷ δὲ χαλχῆϊ ἀγαθόν. Καὶ μὰν τὸν 


χεραμον παραθραύεσθαι τοῖς μὲν ἄλλοις χαχόν, τοῖς δὲ 
χεραμεῦσιν ἀγαθόν. Τὰ δὲ ὑποδήματα χατατρίθε- 
σθαι καὶ διαῤῥήγνυσθαι τοῖς μὲν ἄλλοις κακόν, τῷ δὲ 
σχυτὴϊ ἀγαθόν. ᾿Εν τοίνυν τοῖς ἀγῶσι τοῖς γυμναστι- 
xoic xal τοῖς μωσιχοῖς xal τοῖς πολεμικοῖς, αὐτίκα ἐν 
τῷ γυανιχῷ τῷ σταδιοδρόμῳ ἃ νίκα τῷ μὲν νιχῶντι 
ἀγαθόν, τοῖς δὲ ἡσσαμένοις xaxóv. Καὶ τοῦτο δὲ xal 
τοὶ παλαισταὶ χαὶ πύχται xal τοὶ ἄλλοι πάντες μω- 
σικοί - αὐτίκα ἃ χιθαρῳδία τῷ μὲν νιχῶντι ἀγαθόν, 
τοῖς δὲ ἡσσαμένοις χαχόν. "Ev τε τῷ πολέμῳ xal 
(τὰ νεώτατα πρῶτον ἐρῶ) ἃ & τῶν Λαχεδαιμονίων 
νίκα, ἐν & ἐνίχων τὼς ᾿Αθηναίως xal τὼς συμμάχως, 
Λαχεδαιμονίοις μὲν ἀγαθόν, ᾿Αθηναίοις δὲ xol τοῖς 
συμμάχοις χαχόν" ἅ τε νίχα, ἂν τοὶ “Ἕλλανες P τὸν 
Πέρσαν ἐνίχασαν, τοῖς μὲν “Ἕλλασιν ἀγαθόν, τοῖς δὲ 
βαρδάροις κακόν. ἍἋ τοίνυν τοῦ Ἰλίου αἵρεσις τοῖς 
μὲν ᾿Αχαιοῖς ἀγαθόν, τοῖς δὲ Τρωσὶ χαχόν. Καδδὲ 
ταυτὸ xal τὰ τῶν Θηδαίων xol τὰ τῶν Ἀργείων πάθη, 
χαὶ & τῶν Κενταύρων xai Λαπιθῶν μάχα τοῖς μὲν 
Λαπίθαις ἀγαθόν, τοῖς δὲ Κενταύροις xaxov. Καὶ 
μὰν καὶ ἃ τῶν θεῶν xot Γιγάντων λεγομένα μάχα xa 
νίχα τοῖς μὲν θεοῖς ἀγαθόν, τοῖς δὲ Fiyact χαχόν. 


DISPUTATIO I. , 
De bono eft malo. 


. Duplex fertur in Graecia philosophorum sententia de 
bono et malo. Etenim quidam existimant aliud plane 
bonum , aliud malum : nonnulli vero idem utrumque, sed 
bis bonum, illis malum, eidemque, homini aliquando 
bonum, aliquando malum. Ego vero et ipse hisce assen- 
lior : considerabo autem res illas quarum studiosa est 
hominum vita, cibum , potum, venerem. Hc enim 
sgrotanti quidem mala , sano autem et indigenti bona. Et 
horum usus nimius intemperantibus ipsis malum , sed 
medicis bonum. Porro mors defunctis quidem malum, 
sed libitinariis et tumulos struentibus bonum. . Agrorum 
etiam bene cultorum fertilitas agricolis quidem bonum, 
mercatoribus vero malum.  Quasse fracteeque naves na- 
viculario malum , at navium fabricatoribus bonum.  Prae- 
terea ensis consumtus et obtusus et fractus aliis quidem 


malum , sed fabro armorum bonum. Quin etiam ficlilia 
fracta ceeteris quidem malum, figulis vero bonum. — Cal- 
cei attriti et dirupti aliis certe malum , at sutori bonum. 
Ad hoc in ludis gymnicis et musicis et militaribus, verbi 
causa in stadio gymnico victoria cursu reportata vincenti 
bonum, victis vero malum. Eademque ratio est luctato- 
rum et pugilum nec non caeterorum omnium musicorum : 
velut cithareedica modulalio vincenti quidem bonum, su- 
perafis autem malum. Sic etiam in bello ( ut recentis- 
sima primum commemorem ) Lacedaemoniorum victoria, 
quam ex Atheniensibus eorumque sociis rettulerunt , ipsis 
quidem bonum , Atheniensibus et sociis malum : et victoria 
qua Grxci Persas fuderunt ipsis bonum, at barbaris ma- 
lum. Sic Ilii expugnatio Achaeis bonum, Trojanis malum. 
Idem dicendum de miseriis quae Thebanis et Argivis acci- 
derunt : insuper quod inter Lapithas et Centauros commis- 
sum est proelium Lapithis quidem bonum, Centauris vero 
malum. Quin etiam pugna qua deos cum gigantibus de» 


544 


SIRE. Luo 


DISPUTATIONES MORALES. 545 


Ἄλλος δὲ λόγος λέγεται, ὡς ἄλλο μὲν τἀγαθὸν εἴη, 
ἄλλο δὲ χαχόν, διαφέρον, ὥσπερ xal τὥνυμα, οὕτω 
xai τὸ πρᾶγμα. ᾿Εγὼ δὲ xal αὐτὸ τοῦτον διαιρεῦμαι 
* , - 5 , ἊΣ - 2 3 
τὸν τρόπον δοχῶ γὰρ οὗ διάδαλον ἦμεν, ποῖον ἀγαθὸν 
χαὶ ποῖον χαχόν, αἱ τὸ αὐτὸ xal μὴ ἄλλο ἑχάτερον εἴη; 
xoi γὰρ θαυμαστόν x' εἴη. Οἶμαι δὲ οὐδέν x' αὐτὸν 
ἔχεν ἀποχρίνασθαι, αἴ τις αὐτὸν ἔροιτο τὸν ταῦτα λέ- 
ν 3 P , ^ , 
yov:x* Εἰπὸν δή uot, ἤδη“ τι τὼς γονέας 
ἀγαθὸν ἐποίησας; φαίη χα, χαὶ πολλὰ χαὶ 
μεγάλα, Τὺ ἄρα χαχὰ χαὶ μεγάλα χαὶ 
πολλὰ τούτοις ὀφείλεις, αἴπερ τωυτόν 
- Ἐν 7 4 ^ m m" H , ^ 
ἔστι τὸ ἀγαθὸν τῷ xaxQ. Τίδέ, τὼς συγ- 
/ ^ 3 * 2 , * » 
γενέας ἤδη τι ἀγαθὸν ἐποίησας; τὼς ἄρα 
, M , , ^ 2 
συγγενέας xaxov ἐποίεις, Τί δέ, τὼς &y- 
θρὼς ἤδη καχῶς ἐποίησας; χαὶ πολλὰ 
χαὶ μεγάλα. Ἄρα ἀγαβὰ ἐποίησας. Ἄγε 
X » I" , , » E! 
xal δή μοι xol τόδε ἀπόχριναι: ἄλλο τι ἢ ^ 
^ 1 ^ l 7 δ M 
τὼς μὲν πτωχὼς οἰχτείρεις, ὅτι πολλὰ xal 
LX. ἔ- , ^ Δ / 
μεγάλα ἔχοντι xaxd, τὼς δὲ πλουσίως 
πάλιν εὐδαιμονίζεις, ὅτι πολλὰ χαὶ ἀγαθὰ 
πράσσοντι, αἴπερ τωυτὸν xol χαχὸν xal ἀγαθόν ; 
Τὸν δὲ βασιλέα τὸν μέγαν οὐδὲν χωλύει ὁμοίως δια- 
χεῖσθαι τοῖς πτωχοῖς. Τὰ γὰρ πολλὰ χαὶ μεγάλα 
ἀγαθὰ αὐτῷ πολλὰ xax& xal μεγάλα ἐστίν, αἴχα τωυ- 


τόν ἐστι τἀγαθὸν xal χαχόν. Καὶ τάδε μὲν περὶ τῷ 


M 
παντὸς εἰρήσθω. Εἶμι δὲ xal xa0 ἕζχαστον, ἀρξάμε- 
, b ad 5 , 7 C , , "yu 0 
νος ἀπὸ τῷ ἐσθίεν xal mivev xat ἀφροδισιάζεν. Ταῦτα 
iod oic à 4 ; e 2 Ü 
γὰρ “ τοῖς ἀσθενέουσι πάντα ποιὲν ἀγαθόν ἐστιν αὐὖ- 
τοῖς xal χαχόν f, αἴπερ τωυτόν ἐστιν ἀγαθὸν xal 
- , 
xaXóv* xal τοῖς νοσέουσι xaxóv ἐστι τὸ νοσὲν xalda- 


2 


θόν, αἴπερ τωυτόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν τῷ χαχῷ. Καδδὲ 
τόδε χαὶ ἄλλα πάντα τὰ ἐν τῷ ἔμπροσθεν λόγῳ εἴρῃ- 
ται. Καὶ οὐ λέγω, τί ἐστι τὸ ἀγαθόν, ἀλλὰ τοῦτο 
πειρῶμα! διδάσχεϊν, ὡς οὐ τωυτὸν εἴη χαχὸν xol ἀγα- 
00v , ἀλλ᾽ ἑχάτερον. ᾿ 

(Scripsi : * xai τὰ νεώτατα πρῶτον ἐρῶ cum 
Koenio ad Greg. Cor. p. 339 ed. Schzfer.; codd. 
xxt τὰ νεότατι πρῶτον ἐρῶ. P ἂν τοὶ Ἕλλανες- 
codd. ἅν τε Ἕλλανες. 5 ἄλλο τι ἢ τὼς μὲν πτωχὼς 
οἰχτείρεις, ὅτι πολλὰ xol μεγάλα ἔχοντι χαχῴ, τὼς δὲ 
πλουσίως πάλιν εὐδαιμονίζεις : libri ἄλλο τι ἢ τὼς 
πτωχὼς οἰχτείρεις, ὅτι πολλὰ καὶ μεγάλα ἔχοντι" πά- 
λιν εὐδαιμονίζεις. 3 ταῦτα γὰρ; cod. τοῦτο γὰρ. 
* πάντα ποιὲν ; codd, ταῦτα ποιὲν, l αὐτοῖς xol χα- 
χόν, αἵπερ; codd. αὐτοῖς, αἴπερ.) 


AIAAEZIX B. 
Περὶ χαλῶ xat aic o0. 


Λέγονται δὲ xol περὶ τῶ χαλῶ xal αἰσχρῶ δισσοὶ 
λόγοι. Τοὶ μὲν γὰρ φαντί, ἄλλο μὲν ἦμεν τὸ χαλόν, 
ἄλλο δὲ τὸ αἰσχρόν, διαφέρον, ὥσπερ xal τὥνυμα, 
οὕτω xol τὸ πρᾶγμα" τοὶ δὲ τωυτὸ χαλὸν χαὶ ai- 
σχρόν. Κἀγὼ πειρασοῦμαι τόνδε τὸν τρόπον ἐξαγεύ- 
μενος. Αὐτίχα γὰρ παιδίῳ ὡραίῳ ἐράστᾷ μὲν χρη- 

μον ? / P m 
στῷ χαρίζεσθαι καλόν, μὴ ἐραστᾷ δὲ χαλῷ αἰσχρόν. 

A ^" Lj , 

Καὶ τὰς γυναῖκας λοῦσθαι ἔνδον xav , ἐν παλαίστρα 
δὲ αἰσχρόν ἀλλὰ τοῖς ἀνδράσιν ἐν παλαίστρα χαὶ ἐν 
, , M j - 5 )* 5 € 7 
γυμνασίῳ χαλόν. Καὶ συνίμεν τῷ ἀνδρί ; ἐν ἁσυχία 
μὲν καλόν, ὅπου τοίχοις κρυφθήσεται" ἔξω δὲ αἰσχρόν, 


certasse ferunt et parta victoria diis sane bonum, sed 
gigantibus malum. Altera sententia affirmantis est aliud 
quid bonum , aliud malum esse , non nomine magis quam 
re ipsa diversum. Ego vero et illud hoc modo explico : 
credo equidem nobis non constare posse, quas res bona 
quxve mala sit, si idem esset utrumque, non diversum 
quid : mirum enim hoc foret. . Nec puto habiturum quod 
respondeat, si quis hec dicentem ita interroget : Dic 
mihi, queso , num quid boni parentibus jam prasti- 
teris? Reponet forsitan : E£ multa et preclara. Tu igi- 
tur proplerea vicissim graves ponas illis dare debes , 
si idem bonum malumque putandum est. Quid autem ? 
propinquos bono quopiam jam. affecisti ? Eosdem igi- 
tur et malo. Quid vero? jamne inimicis calamitatem 
intulisti? El. insignem quidem. Ergo multis et pra- 
claris bonis eos cumulasti. Age vero et illud mihi re- 
sponde : Numquid pauperum te miseret , quod mullis et 
ingentibus incommodis conflictantur, divites contra 
beatos pradicas, quod opibus et copiis affluunt , si 
idem malum. et bonum ? Profecto nihil obstat, quomi- 
nus magnus Persarum rex eadem sit conditione. qua 
egeni. Nam multa et magna bona quibus abundat in mala 
non minora mutantur, si idem est bonum et malum. 
PHILOS. GRJEC. 


Atque hac quidem de summa rerum dicta sufficiant. Sed 
et singula illa percurram, a cibo, potu et venere orsus. 
Harum enim omnium rerum usus infirmis et bonum est 
et malum, siquidem idem habetur bonum et malum : 
parique ratione eegrotantibus morbus simul est malum et 
bonum, siquidem bonum non differt ἃ malo. In hanc 
sententiam autem etiam caetera omnia quae superiori ser- 
mone continentur dicta sunt. Interim tamen quid bonum 
sit non definio , id solum docere conatus, non esse idem 
bonum et malum, sed alterutrum. : 


DISPUTATIO 1I. 
De honesto et turpi. 


Duo etiam feruntur sermones de honesto ae turpi. 
Nam quidam aliud esse honestum aiunt, aliud turpe, 
iam re quam nomine diversum : nonnulli vero idem ho- 
nestum ac turpe. Atque ego quidem rem in hune modum 
explicare tentabo. "Verbi causa puerum formosum ama- 
tori probo gratificari decorum est, non probo autem turpe : 
item mulieres domi lavari decorum, in palastra turpe; 
sed viros id in palestra et gymnasio facere decorum. 
Porro mulierem cum viro coire, remotis arbitris, ubi 


intra parietes lateat, decorum : extra vero in cujuspiam 
55 


846 


ὅπου τις ὄψεται, Καὶ τὸ μὲν αὑτᾶς συνίμεν ἀνδρὶ χα- 
λόν - ἀλλοτρίῳ δὲ αἴσχιστον. Καὶ τῷ γε ἀνδρί, τᾷ 
? »» νι , EET , 3 / 
μὲν ἑαυτῶ γυναιχὶ συνίμεν χαλόν' ἀλλοτρίᾳ δὲ αἰσχρόν. 
Καὶ χοσμεῖσθαι καὶ Ψιμμυθίῳ χρίεσθαι, χαὶ χρυσία 
περιάπτεσθαι, τῷ μὲν ἀνδρὶ ἀἰσχρόν, τᾷ δὲ γυναιχὶ 
/ ^ , Mx , ^ δὲ 
χαλόν. Καὶ τὼς μὲν φίλως εὖ ποιὲν καλόν" τὼς δὲ 
ἐχθρὼς αἰσχρόν. Καὶ τὼς μὲν πολεμίως φεύγεν αἰ-- 
σχρόν" τὼς δὲ ἐν σταδίῳ ἀνταγωνιστὰς καλόν. Καὶ 
τὼς μὲν φίλως xot τὼς πολίτας φονεύεν αἰσχρόν" τὼς 
δὲ πολεμίως καλόν. Καὶ τάδε μὲν περὶ πάντων. Εἶμι 
δ᾽ ig! ἃ ταὶ πόλιές τε αἰσχρὰ ἅγηνται xal τὰ ἔθνεα. 
Αὐτίχα Λαχεδαιμονίοις τὰς χόρας γυμνάζεσθαι ἀχει- 
, M , , , λό » » δ 
ριδώτως, καὶ ἀχίτωνας παρέρπεν, καλόν" Ἴωσι δὲ 
αἰσχρόν. Καὶ τὼς παῖδας μὴ μανθάνειν μωσιχὰ xot 
γράμματα καλόν" Ἴωσι δ᾽ αἰσχρὸν μὴ ἐπίστασθαι 
ταῦτα πάντα. Παρὰ * Θεσσαλοῖσι δὲ χαλὸν τὼς ἵπ- 


πως Ex. τὰς ἀγέλας λαθόντι, αὐτὼς δαυάσαι καὶ τὼς 


ὁρέας βῶς τε λαθόντι. αὐτὼς σφάξαι καὶ ἐχδεῖραι xal 
καταχόψαι" ἐν Σιχελίᾳ δὲ αἰσχρόν, χαὶ δώλων ἔργα. 
Μαχεδόσι καλὸν δοχεῖ ἦμεν τὰς χόρας, πρὶν ἀνδρὶ 
γάμασθαι, ἐρᾶσθαι καὶ ἀνδρὶ συγγίνεσθαι - ἐπεὶ δὲ xol 
γαμεῖται, αἰσχρόν" “λλασι δ᾽ ἄμφω αἰσχρόν. Τοῖς 
δὲ Θρὰξὶ κόσμος τὰς χόρας στίζεσθαι. Τοὶ δὲ Σκύθαι 
“καλὸν νομίζοντι, ὃς ἄνδρα κανών, ἐχδείρας τὰν χεφα- 
λάν, τὸ μὲν χόμιον πρὸ τοῦ ἵππου φορεῖ, τὸ δ᾽ ὀστέον 
χρυσώσας χαὶ ἀργυρώσας πίνει ἐξ αὐτοῦ, xal σπένδει 
"toi, θεοῖς " ἐν δὲ τοῖς “Ἕλλασιν οὐδέ x! ἐς τὰν αὐτὰν 


INCERTI CUJUSDAM 


οἰκίαν συνεισελθεῖν βούλοιτ᾽ ἄν τις τοιαῦτα ποιήσαντι. 
Μασσαγέται δὲ τὼς γονέας χαταχόψαντες χατεσθίοντι, 
xai τάφος κάλλιστος δοχεῖ ἦμεν, ἐν τοῖς τέκνοις τεθά- 
φθαι" ἐν δὲ τᾷ “Ελλάδι ἄν τις ταῦτα ποιήση, ἐξελαθεὶς 
ix τῆς Ἑλλάδος καχὰ ἀποθάνη ὡς αἰσχρὰ καὶ δεινὰ 
ποιέων. Τοὶ δὲ Πέρσαι χοσμεῖσθαί τε, ὥσπερ τὰς 
γυναῖχας, x«l τὼς ἄνδρας χαλὸν νομίζοντι, xai τᾷ 
θυγατρὶ καὶ τᾷ μάτρὶ xot τὰ ἀδελφᾷ συνίμεν * τοὶ δὲ 
“Ελλανες καὶ αἰσχρὰ xal παράνομα, Λυδοῖς τοίνυν 
τὰς χόρας πορνευθείσας xal ἀργύριον ἐργάσασθαι 5-, 
χαὶ οὕτω γάμασθαι καλὸν δοχεῖ ἦμεν ἐν δὲ τοῖς “Ελ-- 
λασιν οὐδείς κα θέλοι 5 γαμεῖν. Αἰγύπτιοί τε οὗ ταυτὰ 
νομίζοντι καλὰ τοῖς ἄλλοις. 'Τῆδε μὲν γὰρ᾽ γυναῖκας 
δφαίνεν καὶ ἔρια ἐργάζεσθαι ἃ, ἀλλὰ τηνεὶ τὼς ἄνδρας, 
τὰς δὲ γυναῖχας πράσσειν, ἅπερ τῆδε τοὶ ἄνδρες. "Tov 
παλὸν δεύειν ταῖς χερσί, τὸν σῖτον τοῖς ποσί, τήνοις 
χαλόν" ἀλλ᾽ &uiv τὸ ἐναντίον. Οἶμαι δ᾽ ἄν τις τὰ 
χαλὰ εἰς ἕν χελεύῃ συνενεῖκαι πάντας ἀνθρώπως, ἃ 
ἕκαστοι νομίζοντι, καὶ πάλιν ἐξ ἀθρόων τοι τὰ αἰσχρὰ 
λαθέν, ἃ ἕκαστοι ἅγηνται, οὐδέν χα λειφθῆμεν δ, ἀλλὰ 
πάντας πάντα διαλαῤέν. Οὐ γὰρ πάντες ταυτὰ vo- 
αίζοντι. Παρεξοῦμαι δὲ xal ποίημά τι" 

Καὶ γὰρ τὸν ἄλλον ὧξε θνητοῖσιν νόμον 

ὄψει, διαθρῶν f οὐδὲν ὃν πάντῃ χαλόν, 

οὖδ' αἰσχρόν * ἀλλὰ ταῦτ᾽ ἐποίησεν λαδὼν 

ὁ χαιρὸς αἰσχρά, καὶ διαλλάξας καλά. 


Ὡς δὲ τὸ σύνολον εἶπέν, πάντα χαιρῷ μὲν καλά ἐντι, 


conspectu "indecorum. Insuper eam cum suo marito 
coire, decorum est: cum alieno turpissimum. —Przeterea 
virum cum sua uxore concubare decet : cum aliena de- 
decet. Virum etiam dedecet comtum et cerussatum et 
auro ornatum incedere, sed mulierem decet. Sic amicis 
bene facere honestum est, inimicis turpe. Similiter ho- 
-stes fugere turpe : adversarios autem in stadio honestum 
putatur. Amicos denique et cives necare turpe, at ho- 
stes honestum. Atque haec quidem de omnibus in univer- 
*sum a me dici liquet. Transibo autem ad ea quae 
civitates eL gentes turpia duxere. Exempli causa Lace- 
deemoniis puellas nudis brachiis exerceri depositaque 
tunica arrepere decorum videtur : at Tonibus indecorum. 
lisdem pueros seque musicam ignorare ac litteras deco- 
rum est : Ionibus vero turpe hzec omnia nescire. Thes- 
sali honestum putant equos et mulos ex armento abactos 
domare , bovesque raptos mactare et pelle detracta discin- 
dere : hiec autem Siculi turpia et. servorum opera esse 
arbitrantur. Macedones decorum existimant puellas non- 
dum collocatas amari atque ἃ viris comprimi : post nu- 
.plias vero eas cum aliis consuescere indecorum habent : 
Grecis utrumque turpe est. Thraces puellis nofas inustas 
ornamento esse credunt. Ad hoc Scythe honestum judi- 
cant, si quis hominem occiderit, capitique cutem de- 
traxerit, ejus partem crinitam ante equum gestare, ex 
ossea autem parte auro et argento obducta bibere ac diis 
libamenta dare : apud Greecos autem nemo easdem aedes 


ingredi voluerit cum viro qui talia fecerit. Rursus Mas- 
sagel2 parentes suos obtruncatos comedunt, et opfima 
videtur sepultura in liberorum visceribus condi : at in 
Graecia si quis tale quippiam fecerit , in exsilium ejectus , 
ut turpis et horrendi facinoris auctor, male peribit. Persae 
viros etiam mulierum in morem ornari decorum putant et 
cum filia, matre ac sorore coire : at Graeci turpia haec et 
illicita esse censent. Lydis puellas, quum vulgato cor- 
pore pecuniam fecerint, ita tandem nubere decorum vido- 
tur : apud Graecos autem nemo falem uxorem ducere 
velit. JEgyptii non eadem statuunt honesta quae ca:terae 
gentes. Apud nos enim mulieres texere et lanificio ope- 
ram dare decorum, ibi autem viros; adde quod mulieres 
officiis, funguntur quae in nostris regionibus viri faciunt. 
Lutum manibus, panem vero pedibus subigere, illis ho- 
nestum videtur; nos contrariam sententiam sequimur, 
Existimo autem si quis omnes homines unum in locum 
congerere jubeat, quce singuli honesta putant, et rursus 
ex illa congerie demere quae unicuique turpia videntur, 
nihil relictum iri, sed omnes omnia sigillatim acceptu- 
ros. Non enim eadem omnium instituta sunt. Afferam 
in hanc rem et poetae verba : 
Namque alias hoc loco leges hominibus datas 
videbis ; hinc disces nihil omnino neque honestum, 


neque turpe esse , sed hzc efficere venientem 
occasionem turpia et vicissim honesta. 


Ut in universum aulem dicam, cuncta suo tempore lio- 


DISPUTATIONES MORALES. 


Y 
ἐν ἀχαιρίᾳ δ᾽ αἰσχρά. Τί δ᾽ ὧν διεπραξάμην ; ἔφαν 
ἀποδείξεν ταυτὰ αἰσχρὰ xal χαλὰ ὄντα" καὶ ἀπέδειξα 
ἐν τούτοις πᾶσι. Λέγεται δὲ xal περὶ τῷ αἰσχρῶ καὶ 
χαλῶ, ὡς ἄλλο ἑχάτερον εἴη " ἐπεὶ αἴ τις ἐρωτάση τὼς 
λέγοντας, ὡς τὸ αὐτὸ πρᾶγμα αἰσχρὸν χαὶ καλὸν 
ἐστιν, αἴ ποχά τι αὐτοῖς χαλὸν εἴργασται, αἰσχρὸν 
δμολογησοῦντι, αἴπερ τωυτὸν xal τὸ αἰσχρὸν καὶ τὸ 
, — 
χαλόν. Καὶ αἴ τινα χαλὸν οἴδαντι ἄνδρα, τοῦτον xal 
αἰσχρὸν τὸν αὐτόν" xol αἴ τινα λευχόν, xa μέλανα 
τοῦτον τὸν αὐτόν. Καὶ χαλόν γ᾽ ἐστὶ τὼς θεὼς σέ- 
εσθαι, xai αἰσχρὸν ἄρα τὼς θεὼς σέδεσθαι, αἴπερ 
τωυτὸν αἰσχρὸν xal καλόν ἐστι. Καὶ τάδε μὲν περὶ 
ς , 2. 0 à L4 3.3 * / , 
ἁπάντων εἰρήσθω pot τρέψομαι δὲ ἐπὶ τὸν λόγον αὖ- 
τῶν, ὃν λέγοντι. Αἱ γὰρ τὰν γυναῖκα καλόν ἐστι xo— 
σμεῖσθαι, τὰν γυναῖχα αἰσχρὸν χοσμεῖσθαι, αἴπερ 
τωυτὸν αἰσχρὸν καὶ χαλόν" xat τἄλλα χατὰ τωυτόν. 
2 - 
Εν Λαχεδαίμονί ἐστι χαλὸν τὰς παῖδας γυμνάζεσθαι, 
ἐν Λακεδαίμονί ἐστι αἰσχρὸν τὰς παῖδας γυμνάζεσθαι" 
y 
χαὶ τἄλλα οὕτως, Λέγοντι δέ, ὡς αἴ τινες τὰ αἰσχρὰ 
ἐχ τῶν ἐθνέων πάντοθεν συνενείχαιεν, ἔπειτα συγχα- 
λέ, , , " 
λέοντας χελεύοιεν, ἅ τις χαλὰ νομίζει, λαμόάνεν, 
πάντα χα 8 ἐν χαλῷ ἀπενειχθῆμεν" ἐγὼ θαυμάζω, 
, ^ , 2 - M 5 
αἱ τὰ αἰσχρὰ συνενεχθέντα χαλὰ ἐσεῖται, xol oy 
, * - E hes 
. οἷάπερ ἦνθεν. Αἱ γοῦν ἵππως, ἢ βῶς, ἢ ὄϊς, ἢ ἀν- 
£ * 
θρώπως ἄγαγον; οὐχ ἄλλο τί xa ἀπάγαγον - ἐπεὶ οὐδὲ 
sev * y i 3 AW scr PE 
«i χρυσὸν ἤνειχαν, χαλκὸν ἂν ἢ ἀπήνειχαν, οὐδὲ αἱ 
ἀργύριον ἤνεικαν, μόλυδδόν χα ἀπέφερον. Ἀντὶ δ᾽ 
ἂρα τῶν αἰσχρῶν χαλὰ ἀπάγαγον |. Φέρε δή, αἱ 


547 


ἄρα τις αἰσχρὸν ἄγαγε * , τοῦτον ἂν χαλὸν ἀπάγαγε ; 
Ποιητὰς δὲ μάρτυρας ἐπάγονται, οἱ ποτὶ ἀδονάν, οὐ 
ποτ᾽ ἀλάθειαν ποιοῦντι. : 

(Scripsi : * παρὰ; qua vox in membranis de- 
sideratur. ἢ ἐργάσασθαι ; cod. ἐνεργήσασθαι. * θέλοι; 
cod. θέλει. 4. ἔρια ἐργάζεσθαι cum Valckenario ad 
Eurip. Phoen. p. 268; vulgo ἔρια omittitur. * χα 
λειφθῆμεν cum Porsono Adversar. pag. 269 ed. 
Lips.; cod. καλυφθῆμεν. ! διαθρῶν cum Valckena- 
rio l. c.; libri διαιρῶν. € χα cum Orellio; xo libri. 
! ἂν; deest in membranis. ! àx&y2y0v; libri ἀπα- 
γαγόντι, | ἄγαγε s libri ἀπάγαγε.) 


AIAAESIX F. 
Περὶ δικαίω xo ἀδίκω. 


Δισσοὶ δὲ λόγοι λέγονται xol περὶ τῷ δικαίω xoi 
περὶ τῶ ἀδίκω. Καὶ τοὶ μὲν ἄλλο ἦμεν τὸ δίκαιον, 
ἄλλο δὲ τὸ dOtxov* τοὶ δὲ τωυτὸ δίκαιον xal ἄδιχον " 
χαὶ ἐγὼ τούτῳ πειράσομαι τιμωρεῖν. Καὶ πρῶτον 
μὲν τὸ ψεύδεσθαι ὡς δίκαιόν ἐστι A650 , xal τὸ ἐξαπα- 
τᾶν. "Tóc μὲν πολεμίως ταῦτα ποιέν, αἰσχρὸν xol 
πονηρὸν ἂν ἐξείποιεν, τὼς δὲ φιλτάτως, oU, αὐτίχα 
τὼς γονέας. Αἱ γὰρ δέοι τὸν πατέρα ἢ τὰν ματέρα 
φάρμαχόν τι ἐγχαταφαγέν, xol μὴ θέλοι, οὐ δίκα!όν 
ἐστι xal ἐν τῷ ῥοφήματι καὶ ἐν τῷ ποτῷ δόμεν, xol 
μὴ φάμεν ἐνῆμεν; Οὐχῶν ἤδη ψεύδεσθαι xal ἐξαπα-- 
τὰν τὼς γονέας, xai χλέπτεν μὰν τὰ τῶν φίλων xai 


nosfa sunt, alieno turpia. Quid igitur effeci? dixi velle 
me demonstrare, eadem esse turpia ef honesta idque 
omni hac disputatione probavi. Ceterum alius eliam 


fertur sermo de turpi et honesto, quo utrumque diversum: 


quid esse statuitur : quoniam si quis interrogaverit eos 
qui turpe et honestum idem esse affirmant, num quid 
honestum unquam egeiint, et istud turpe esse confitebun- 
tur, siquidem turpe.et honestum idem est. Ac si virum 
quendam lionestum cognoverint', eundem etiam turpem : 
si album quempiam , candem nigrum quoque. Certe ho- 
nestum est deos venerari; ergo turpe quoque deos vene- 
rari, siquidem idem deforme ac decorum est. Atque 
liec quidem de omnibus dixisse contentus , ad rationes 
quas illi afferunt sermonem convertam. Si enim mulie- 
rem ornari decet, mulierem dedecet ornari, siquidem 
idem deforme ac decorum, parique ratione caetera. La- 
ced:emone decet puellas exerceri, Lacedaemone dedecet 
puellas exerceri, caeteraque eodem modo. Dicunt au- 
tem, si qui turpia ex omni undique gente unum in lo- 
cum congerant, deinde convocatos jubeant, quae singuli 
honesta putent inde demere, cuncta pro honestis ablatum 
iri: ego vero miror, si turpia in medium allata honesta 
sunt ac non qualia apportabantur. Nam si equos vel 


^ 


boves, vel oves vel homines adduxissent, non aliud ab- 
ducturi erant, quoniam neque si aurum apportassent aes 
domum referrent , neque si argentum attulissent plum- 
bum asporlarent. Pro turpibus ergo honesta retulerunt. 
Age vero, si quis turpem hominem adduxisset, num 
hunc quoque honestum reduceret? Poetas autem testes 
adhibent qui ad legentium voluptatem , non ad veritatem 
accommodate carmina condunt. 


DISPUTA' IO II. 
De justo et injusto. 


Duo itidem feruntur sermones de justo et injusto. 
Etenim quidam aliud esse justum, aliud injustum pu- 
tant : nonnulli vero idem justum atque injustum ; quam 
sententiam ego defendere conabor. Ac primum quidem 
mentiri et fallere equum esse ostendam. Dicat igitur 
quispiam ita tractare inimicos turpe et improbum esse, 
amicissimos vero nequaquam, exempli causa parentes. 
Si enim debet pater aut mater medicamentum devorare, 
nec tamen volet, nonne equum est nos istud sorbitioni 
et potioni inditum illi porrigere et inesse dissimulare? 
Jam igitur parentes mendacio fallere, quin etiam amico- 


rum bona surripere et carissimis vim afferre eequum 
53. 


δ48 | INCERTI CUJUSDAM 


βιῆσθαι τὼς φιλτάτως δίκαιον, Αὐτίχα αἴ τις λυπη- 
θείς τι τῶν οἰχηίων xol ἀχθεσθεὶς μέλλοι αὑτὸν δια- 
φθείρεν ἢ ξίφει, ἢ σχοινίῳ, ἢ ἄλλῳ τινί, δίκαιόν ἐστι 
ταῦτα χλέψαι, αἱ δύναιτο, αἱ δὲ ὑστερίξαι χαὶ ἔχοντα 
χαταλάθοι, ἀφελέσθαι βίᾳ ; ᾿Ανδραποδίξασθαι δὲ πῶς 
οὐ δίχαιον τὼς πολεμίως, αἴ τις δύναιτο ἑλὼν πόλιν 
ὅλαν ἀποδόσθαι : Τοιχωρυχὲν δὲ τὰ τῶν πολιτῶν χοινὰ 
οἰκήματα δίχαιον φαίνεται. Αἱ γὰρ ὃ πατὴρ ἐπὶ θα-- 
γάτῳ, χατεστασιασμένος ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν, δεδεμένος 
εἴη, ἄρα οὐ δίκαιον διορύξαντα χλέψαι καὶ σῶσαι τὸν 
πατέρα ; "Extopxiv δέ, Αἴ τις ὑπὸ τῶν πολεμίων 
λαφθεὶς ὑποδέξαιτο, ὀμνύων, 7j μὰν ἀφεθεὶς τὰν πόλιν 
προδώσεν, ἄρα οὗτος δίκαια ποιήσαι εὐορχήσας; ᾿Εγὼ 
μὲν γὰρ οὐ δοχῶ" ἀλλὰ μᾶλλον τὰν πόλιν, καὶ τὼς 
, N * M - P 7 » 
φίλως, xai τὰ ἱερὰ σῶσαι πατρώϊα, ἐπιορχήσας. Hv 
ἄρα δίκαιον καὶ τὸ ἐπιορχεῖν , καὶ τὸ ἱεροσυλεῖν. ᾿'Γὰ 
μὲν ἴδια τῶν πόλεων ἐῶ " τὰ δὲ χοινὰ τὰς E20 8oc , τὰ 
ἐκ Δελφῶν xal τὰ ἐξ Ὀλυμπίας, μέλλοντος τῷ βαρ- 
xot τὰν ᾿Ελλάδα λαδέν, καὶ τὰς σωτηρίας ἐν χρή- 
μασιν ἐούσας, οὗ δίκαιον λαόέν, xal χρῆσθαι ἐς τὸν 
πόλεμον 5 Φονεύεν δὲ τὼς φιλτάτως δίκαιον" ἐπεὶ xol 
᾿ρέστας καὶ ᾿Αλχμαίων, xai ὃ θεὸς ἔχρησε δίκαια αὖ- 
τὼς ποιῆσαι. "Exi δὲ τὰς τέχνας τρέψομαι, καὶ 
ταῦτα ποιητῶν. ᾿Εν γὰρ τραγῳδοποιίᾳ xat ζωγραφίᾳ 
ὅστις πλεῖστα ἐξαπατὴ Óuotx τοῖς ἀληθινοῖς ποιέων, 
οὗτος ἄριστος. Θέλω δὲ χαὶ ποιήματα τῶν πα- 


Κλεοδουλίνης * 


Ἴνδρ᾽ εἶδον χλέπτοντα καὶ ἐξαπατῶντα ratos. 
Καὶ τὸ βίᾳ ῥέξαι τοῦτο διχαιότατον. 


λαιοτέρων μαρτύριον ἐπαγαγέσθαι. 


4 
?Hv πάλαι ταῦτα, Αἰχύλου δὲ ταῦτα’ 


Ἀπάτης διχαίας οὐκ ἀποστατεῖ θεός. 
Ψευδῶν δὲ καιρὸν ἔσθ᾽ ὅπου P τιμᾷ θεός. 


Λέγεται δὲ xal τῷδε ἀντίος λόγος * ὡς ἄλλο τὸ δίκαιον 
xal τὸ ἄδιχόν ἐστι, διαφέρον, ὥσπερ χαὶ τὥνυμα, 
οὕτω xal τὸ πρᾶγμα" ἐπεὶ αἴ τις ἐρωτάσαι τὼς λέγον- 
e OE T9 y 3o 
τας, ὡς τὸ αὖτό ἐστιν ἄδιχον xal δίκαιον, αἴχα δή τι 
δίκαιον περὶ τὼς γονέας ἔπραξαν, ὁμολογοῦντι χαὶ 
ἄδιχον dox. Τὸ γὰρ αὐτὸ ἄδιχον καὶ δίχαιον ὅμολο- 
γέοντι ἦμεν. Φέρε ἄλλον δέ, ἄν τινα γινώσχη δί- 
» ^ M y^ » ^ , L4 * 
xatov ἄνδρα, xai ἄδιχον ἄρα τὸν αὐτόν, xal μέγαν 
τοίνυν xal μιχρὸν χατὰ ταυτόν. Καί τοι πολλὰ ἀδι-- 
χήσας ἀποθανέτω πραξάμενος. Καὶ περὶ μὲν τούτων 
ἅλις. Εἰμι δὲ ἐφ᾽ ἃ λέγοντες ἀξιοῦντι € τὸ αὐτὸ χαὶ 
δίχαιον χαὶ ἄδιχον ἀποδειχνύεν. Τὸ γὰρ χλέπτεν τὰ 
τῶν πολεμίων δίκαιον xal ἄδιχον ἔξεστιν ἃ ἀποδειχνύεν 
τὸ αὐτό“. αἴχ᾽ ἀληθὴς 6 τήνων λόγος, χαὶ τἄλλα 
fix / A. scd 2 t 3 ' 
χαττωυτό. Τέχνας δὲ ἐπάγονται, ἐν αἷς οὖχ ἔστι τὸ 
^ 320 S y Y ἢ KS c. , 
δίκαιον xal τὸ dOuoy. Καὶ τοὶ ποιηταὶ οὔτε ποτ 
ἀλάθειαν, ἀλλὰ ποτὶ τὰς ἁδονὰς τῶν ἀνθρώπων τὰ 
ποιήματα ποιέοντ! f, 


est. "Verbi causa, si quis rem familiarem et domesticam 
dolens meerensque mortem sibi consciscere cogitet vel gla- 
do, vel reste, vel alio telo, nonne sequum est haec. sur- 
ripere, si quis possit, sin autem tempore exclusus jam in 
manibus habentem deprehenderit, per vim ei eripere? 
Hostes vero in servitutem abducere, cur non zequum est, 
si quis captam civitatem universam vendere queat? Sed 
et publica civium nostrorum edificia perrumpere zequum 
videtur. Nam si pater inimicorum factione oppressus in 
vinculis ad mortem retineatur, nonne zequum est effracto 
carcere abripere patrem et liberare? Nec non pejerare. 
Si quis ab hostibus captus interposito jurejurando pro- 
mittat, se dimissum urbem suam proditurum , num ille 
servata jurisjurandi fide juste agat? Ego certe non ita sen- 
tio : sed potius si civitatem suam et amicos et templa 
patria perjurus conservet. Jam igitur zequum est et peje- 
rare et sacrilegium eommiltere. Proprias quidem singu- 
larum civitatum opes praetermitto, at communes Οὐδ οἶδ 
thesauros et Delphicos et Olympicos , subacturo Graeciara 
barbaro unaque salutis spe in pecunia' posita, nonne 
.sqquum est sumere et ad bellum gerendum adhibere? 
Decet etiam carissimos necare, quoniam Orestes et Alc- 
maeon id fecerunt deusque eos juste egisse oraculo edidit. 
Jam ad artes, et poetarum quidem imprimis , 'orationem 
converto. Etenim in tragcediis scribendis et pingendi 
arte qui plurimum fallit, veris similia confingens , is opti- 


mus. Quin eliam antiquiorum poemata testimonii loco 
afferam.  Cleobulines : j 


Cognovi quendam fallentem et vi spoliantem. 
Vi facere hoc certe res magis aqua fuit. 


Hoc olim erant. JEschyli vero haec : 


Bonos neque ipse Jupiter spernit dolos. 
Est tempus, quando mendacem landat deus. 


Habetur insuper alius sermo huic contrarius dicentium, 
aliud esse justum aliud injustum, tam re quam nomine 
diversum : quum, si quis interroget idem injustum et 
justum putantes, num quid justum parentibus proaostite- 
rint, etiam de injusto confiteantur. Namque idem inju- 
stum et justum esse confitentur. Age vero, si quis 
alium quempiam justum cognoverit, eundem propterea 
eliam injustum atque idcirco eodem modo magnum et 
parvum. Sed ob multa quae commisit facinora moriatur. 
Et de his quidem satis. Transeo autem ad ea argumenta 
quibus idem justum et injustum esse demonstrare volunt. 
Nam surripere hostium bona simul sequum et iniquum 
esse, probare licet, si vera sit illorum sententia ceetera- 
que eadem ratione. Arles vero allegant, in quibus ju- 
stum et injustum non reperitur. Et poete non ad 
veritatem , sed ad hominum voluptatem accommodate 
carmina condunt. 


did " 


Ἐν ——— 


OD vow oT M Tem WES 


Mer, EN S 


"a UT NIME T um WES LL 


ΜΘ νυ: 


7 Te 


ἌὌΨ ΦΌΥ ιν 
* x 


* Cus cnin c dil 


DISPUTATIONES MORALES. 549 


( Emendavi : ? βιαίως cum Heringa Obss. p. 17; 
Bía* ὡς codd. ^ ὅπου; libri ὅποι. * ἀξιοῦντι ; libri 
ἀξιόοντι. 9 ἔξεστιν ἀποδειχνύεν ; libri ἀποδειχνύεν 
omisso verbo finito. ^ τὸ αὐτό; libri τοῦτ᾽ αὐτό. 
f ποιέοντι, cf. Diss. 11 fin.; libri ποιέοιντο.) 


AMAAESIX-A: 52 
Περὶ ἀλαθείας καὶ ψεύδεος. 


Λέγοντα: δὲ καὶ περὶ τῶ ψεύδεος xal τὰς ἀλαθείας 
δισσοὶ λόγοι" ὧν ὃ μέν φατι, ἄλλον μὲν τὸν ψεύσταν 
ἦμεν λόγον, ἄλλον δὲ τὸν ἀλαθῇ " τοὶ δὲ τὸν αὐτόν, ἐν 
οἷς ὃ χἀγώ, τώδε λόγω. Πρῶτον μέν,, ὅτι τοῖς αὖ- 
τοῖς ὀνόμασι λέγονται" ἔπειτα δέ, ὅταν λόγος δηθῇ, 
ἂν μέν, ὡς λέγεται P ὃ λόγος, οὕτω γένηται, ἀλαθὴς 
ὃ λόγος, ἂν δὲ μὴ γένηται, ψευδὴς ὃ αὐτὸς λόγος. 
Αὐτίχα κατηγορεῖς ἱεροσυλίαν τω, αἴχ᾽ ἐγένετο τὠρ- 
γον, ἀλαθὴς ὃ λόγος" αἱ δὲ μὴ ἐγένετο, ψεύστας. 
Καὶ τῷ ἀπολογουμένω ὥς γε ὃ λόγος. Καὶ τά γε διχα- 
στήρια τὸν αὐτὸν λόγον xat ψεύσταν καὶ ἀλαθῇ χρί- 
νοντι, Ἐπεί τοι xai ἑξῆς καθήμενοι ἂν λέγοιμεν € 
Móccac 4 εἰμί, τὸ αὐτὸ μὲν πάντες ἐροῦμεν, ἀλαθὲς * 
δὲ μόνος ἐγώ, ἐπεὶ χαὶ εἰμί. Δᾶλον v , ὅτι ὃ. αὐτὸς 


λόγος. ὅταν μὲν αὐτῷ παρῇ τὸ ψεῦδος, ψφωδοται ἐστίν,᾿ 


ὅταν δὲ τὸ ἀλαθές, ἀλαθής, ὥσπερ καὶ ἄνθρωπος τὸ 
αὐτό, xai παῖς, xal νεανίσχος, καὶ ἀνήρ, χαὶ γέρων 
ἐστίν. Λέγεται δὲ xal ὡς ἄλλος εἴη ὃ ψεύστας λό- 
ἴος, ἄλλος δὲ ὃ ἀλαθής, διαφέρων τὥνυμα xal τὸ 


3 


πρᾶγμα I, αἱ γάρ τις ἐρωτάσχι τὼς λέγοντας, ὡς ὃ 
αὐτὸς λόγος εἴη ψεύστας καὶ ἀλαθής, ὃν αὐτοὶ λέγοντι, 
πότερός ἐστιν" αἱ μὲν ψεύστας, δᾶλον ὅτι δύο ἂν 8 S εἴη: 
ai δ᾽ ἀλαθής, ἀποχρίναιτό χα " mun 6 αὐτὸς οὗτος, 
χαὶ ἀλαθῆ τίς ' ποκα εἶπεν, ἢ 8 ξεμαρτύρησε" xal 
ψευδὴ d ἄρα τὰ αὐτὰ ταῦτα. Καὶ αἴ τινα ἄνδρα ἀλαθῇ 
οἶδε, χαὶ Ψεύσταν τὸν αὐτόν. "Ex δὲ τῷ λόγω λέ- 
ὕοντι ταῦτα, ὅτι γενομένω μὲν τῶ πράγματος, ἀλαθῇ 

»| , " 9 , , , , m , 
τὸν Àóyov, ἀγενήτω δέ, ψεύσταν. Οὐχῶν διαφέρει 
αὖθις τοῖς δικασταῖς, ὅ, τι Κὶ χρίνοιντο οὐ γὰρ má. 
pem τοῖς πράγμασι. Ὃμολογέοντι δὲ xa αὐτοί, ᾧ 
μὲν τὸ ψεῦδος ἀναμέμιχται, ψεύσταν ἦμεν, ᾧ δὲ τὸ 
ἀλαθές, ἀλαθῇ. 'Γοῦτο δὲ ὅλον διαφέρει, 

Tov τοὶ μαινόμενοι χαὶ τοὶ σωφρονοῦντες, χαὶ 
τοὶ σοφοὶ xal τοὶ ἀμαθεῖς xal λέγοντι xal πράσσοντι. 
Καὶ πρῶτον μὲν ὀνομάζοντι ταυτὰ γᾶν, καὶ ἄνθρωπον, 

M D 
καὶ ἵππον, καὶ πῦρ, x«l τἄλλα πάντα, Καὶ ποιέοντι 
ταῦτά, κάθηνται, χαὶ ἔσθοντι, καὶ πίνοντι, χαὶ χατά- 
χεινται, xai τἄλλα χαττωυτό. Καὶ μὰν xol τωυτὸ 
πρᾶγμα xai μέζον xol μὴόν ἐστι, xal πλέον xal ἔλασ- 
cov, xal βαρύτερον καὶ κουφότερον" οὕτω γὰρ ἂν ! εἴη 

^ , D DJ 
ταὐτὰ πάντα. Τὺ τάλαντόν ἐστι βαρύτερον τᾶς μνᾶς, 
x«l χουφότερον τῶν δύο ταλάντων" τωυτὸν ἄρα xal 
, 4 , , » «Ὁ » 
χουφότερον xol βαρύτερον. Καὶ ζώει 6 αὐτὸς ἄνθρω- 
b 3 , M ''m2 ^ A 32 , , ᾿ 
πὸς x«l o0 ζώει, καὶ ταυτὰ " ἐντὶ xal οὐχ ἐντί " τὰ 

} m » -j e , ; » 557 LOS 
γὰρ τὴδε ὄντα ἐν τὰ Λιθύᾳ οὐχ ἔστιν, οὐδέ γε τὰ ἐν 
Λιόύᾳ ἐν Κύπρῳ. Καὶ τἄλλα κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον. 
Οὐχῶν xal ἐντὶ τὰ πράγματα xot οὐχ ἐντί. 


DISPUTATIO IV. 
De veritate et falsitale. 


Sed et de veritate et falsitate duplex fertur sententia , 
quarum alíera est hominum alium falsum , alium verum 
sermonem, altera eundem utrumque esse affirmantium , 
in quibus et ego nomen meum profiteor. Primum quidem, 
quod iisdem verbis ambo dicuntur : deinde quando sermo 
expressus est, si ita ut dicitur, res ipsa evenit, verus est 
sermo , si non evenit, idem falsus est, Verbi causa , quum 
sacrilegii quempiam insimulas, si tale quid commissum , 
verus est sermo , si non commissum, falsus. Talis quoque 
se purgantis oralio est. Et judices in consessu eundem: 
sermonem falsum et verum judicant. Nam et nos hic or- 
dine sedentes si dicamus singuli : Ego sum initiatus, idem 
quidem omnes dicemus, sed verum ego solus, quum tali. 
eliam sim. Manifestum igitur, eundem sermonem , Si illi 
falsitas insit, falsum esse, sin veritas , verum , sicut idem 
quoque hominis nomen puerum , juvenem, virum , senem 
significat. Dicunt vicissim alium esse sermonem falsum, 
alium verum tam nomine quam re diversum. Si quis 
enim eundem esse falsum et verum sermonem dicentes 
interroget, uter sit sermo quo ipsi utantur : si falsum esse 
respondeant, constat res contrarias esse; sin verum, 


eundem quoque tanquam falsum separari apertum est, et 
num quis vera quandoque dixerit vel testatus sit, etiam 
ila ipsa falsa esse liquet : et si quis veracem virum . 
cognoverit, eundem et mendacem esse intelligitur. Pru- 
denter autem dicunt, re peracta verum esse sermonem , 
non peracta falsum. Quamobrem interest postea judicum, 
quae sententia pronuntielur : quia rebus gestis non inter- 
sunt. Ipsi quoque confitentur sermonem cui admixta 
falsitas sit, falsaum esse, cui veritas, verum. Hoc vero 
longe diversum esse patet. 

Similiter autem insani et sobrii, item docti et indocti 
tum vocant res tum agunt. Ac primum quidem eodem 
modo nominant terram, hominem , equum , ignem caete- 
raque omnia. Deinde eadem faciunt, sedent, edunt, bi- 
bunt, jacent, parique ratione cetera. Quin etiam eadem 
res et major est et minor, et amplior et tenuior, et gravior 
et levior : sic enim omnia eadem fuerint. Talentum mina 
ponderosius est, sed duobus talentis levius : idem ergo 
et gravius et levius. Ita idem quoque homo vivit et non 
vivit, eademque res sunt et non sunt : quae enim hoc loco 
sunt, in Africa non sunt ; quaeque in Africa, non in Cypro, 
parique ratione czetera. Res igitur et sunt et. non sunt. 

Qui vero contendunt, insanos et sapientes et indoctos 
eodem modo agere et loqui ceteraque pari ratione facere, 


$50 


Τοὶ τοίνυν P λέγοντες, τὼς μαινομένως xat τὼς σο- 
Ἢ , D 


φὼς xoi τὼς ἀμαθεῖς ταὐτὰ διαπράσσεσθαι καὶ λέγεν, | 


χαὶ τἄλλα ἑπόμενα τῷ λόγῳ , οὐχ ὀρθῶς λέγοντι. Αἱ 


γάρ τις αὐτὼς ἐρωτάσαι, αἱ διαφέρει 9 μανία σωφροσύ- 
γῆς, xat σοφία ἀμαθίας, φαντί" Ναί, Εὖ γὰρ xoi ἐξ ὧν. 


πράσσοντι ἑχάτεροι, δᾶλοί ἐντι, ὡς ὁμολογησοῦντι, 
Οὐχῶν al P ταὐτὰ πράσσοντι, xai τοὶ σοφοὶ μαίνονται, 
χαὶ μαινόμενοι σοφοί, χαὶ πάντα συνταράσσονται. 
Καὶ ἔτι ἅτερος λόγος, πότερον ἐν δέοντι “ τοὶ σωφρο- 
νοῦντες λέγοντι, ἢ τοὶ μαινόμενοι. ᾿Αλλὰ φαντί, ὡς 
ταὐτὰ μὲν λέγοντι, ὅταν τις αὐτὼς ἐρωτῇ ἀλλὰ τοὶ 
μὲν σοφοὶ ἐν τῷ δέοντι, τοὶ δὲ μαινόμενοι, αἱ οὐ δεῖ. 
Καὶ τοῦτο λέγοντες δοχοῦντι μικρὸν ποτιθεῖναι Τ΄ αἱ 
δεῖ xol αἱ μὴ δεῖ" ὥστε 00 μηχέτι τωυτὸ ἦμεν. 
Ἐγὼ δὲ οὐ πράγματος τοσούτω προστεθέντος ἀλλοιοῦ- 
σθαι δοχῷ τὰ πράγματα, ἀλλ᾽ ἁρμονίας διαλλαγείσης" 
ὥσπερ Γλαῦχος xai γλαυχός, Ξάνθος xat ξαν- 
θός, Ξοῦθος χαὶ ξουθός. Ταῦτα μὲν ἁρμονίαν 
ἀλλάξαντα διήνεγχαν, τὰ δὲ μαχρῶς xal βραχυτέρως 
δηθέντα, Τύρος καὶ τυρός, σαχός χαὶ σάχος ^ 
ἅτερα δὲ γράμματα διαλλάξαντα, γχάρτος χαὶ χρά- 
τος, ὄνος xal νόος. ᾿Επεὶ ὦν οὐχ ἀφαιρεθέντος 
οὐδενὸς τοσοῦτον διαφέ £pet , τί δή , αἴ τις ἢ ποτιτιθεῖ 
τι, ἢ ἀφαιρεῖ; xal τοῦτο δείξω οἷόν ἐντι. Αἴ τις ἀπὸ 
τῶν δέκα ἕν ἀφέλοι, οὐχ ἔτι δέχα οὐδὲ ἕν ἂν εἴη ', xol 
τἄλλα χαττωυτό., Τὼ ἃ δὲ τὸν αὐτὸν ἄνθρωπον xai 
ἦμεν xol μὴ ἦμεν λέγοντας *, ἐρωτῶ», ἕντι Y. ἢ τὰ 
πάντα ἐστί. Οὐχῶν αἴ τις μὴ φαίη ἦμεν ἕν ^, ψεύ- 
δεται τὰ πάντα εἰπών" ταῦτα πάντα ὧν πή ἔντι. 
(Emendavi : ὃ ταὶ δὲ τὸν αὐτόν, ἐν οἷς κἀγώ, τώδε 
λόγω; libri τοὶ δὲ τὸν αὐτόν. Αὖ χἀγώ. Τόδε λόγω. 
b λέγεται s codd. λέγηται. * λέγοιμεν cum. Northio; 


INCERTI CUJUSDAM 


λέγοιμι libri. * μύστας cum Fabricio e codice, 
vulgo Μίμας.  ἀλαθὲς cum Northio; ἀληθὴς codd. 
! χαὶ τὸ πρᾶγμα quod deest in libris scriptis inserui 
inter. τὥνυμα et ai γάρ τις. 8 ἂν; deest in codd, 
! xx xot libri, ! 41207, τις cum Northio ; ἀλαθές τι 
codd. * τοῖς δικασταῖς 8, τι; libri τὼς δικαστὰς ὅτι. 
! ἂν εἴη; libri eto. ταυτὰ ; αὐτὰ libri. ? τοὶ τοίνυν ; 
libri τοί τινες. ? διχφέρει: codd; διαφέρη" P ai; i 
libri. 4 χαὶ ἔτι ἅτερος λόγος, πότερον ἐν Non cum 
Koenio ad Greg. Corinth. p. 305; libri. xo ἐπ᾽ 
ἄργεος ὃ λόγος πότερον οἷον ἐν Νῶτι T ποτιθεῖναι; 
libri ποτιθῆναι. * σαχὸς (i. 'e. σηκὸς) χαὶ σάκος; libri 
σάχχος καὶ σάχος. ! ἂν εἴη; libri εἴη, ! τοὺς 5 τὸ li- 
bri. * ἦμεν Mise ἐρωτῶ ; libri ἦμεν, ἐρωτῶ. Y ἕν 
τι; libri τί, ^ ἦμεν ἕν, ψεύδεται. τὰ πάντα εἰπών" 
ταῦτα πάντα ὧν T ἐντι; libri 5 ἦμεν, ψεύδεται, τὰ 
πάντα εἰπόντες, ταῦτα πάντα ὧν πῇ ἐντι.) 


AIAAESIZ E. 
Περὶ τᾶς σοφίας xa ἀρετᾶς, αἱ διδαχτόν. 


Λέγεται δέ τις λόγος οὔτ᾽ ἀλαθίής, οὔτε χενός " ὅτε 
ἄρα σοφία. καὶ ἀρετὰ οὔτε διδαχτὸν εἴη οὔτε βμαθατόν. 
Toi δὲ ταῦτα “λέγοντες ταϊόδε ἀποδείξεσι χρῶνται, ὡς 
obj οἷόν τ᾽ εἴη, ἂν ἄλλῳ παραδοίης » τοῦτο αὐτὸ ἔτι 
ἔχεν. Μία μὲν δὴ x ipa: Ἄλλα δέ, ὡς, αἱ διδαχτὸν 
ἦν, διδάσκαλοί κα ἀποδεδεγμένοι ἦσαν ^, ὡς τὰς μω- 
σιχᾶς. Τρίτα δέ, ὡς τοὶ ἐν τὰ ᾿Ελλάδι γενόμενοι 
σοφοὶ ἄνδρες τὰ αὑτῶν τέχνα ἂν ἐδίδαξαν χαὶ τὼς φί- 
jeg. Τετάρτα δέ, ὅτι ἤδη τινὲς παρὰ σοφιστὰς ἐλ- 
θόντες, οὐδὲν ὠφέληθεν, Πέμπτα δέ, ὅτι πολλοὶ οὐ 
συγγενόμενοι σοφισταῖς ἄξιοι λόγω γεγένηνται. Ἐγὼ 


. non recte dicunt. 
bizetate differat insania , ab inscitia sapientia , confitentur. 
Namque ex iis quz utrique faciunt manifestum est, eos 
facta confessuros esse. Igitur si eadem agunt, sequitur 
sapientes insanire, insanos sapere el omnia perturbari. 
Deinde alius oritur sermo querentium , utrum opportuno 
tempore loquantur sapientes an insipientes. Aiunt vero, 
endem utrosque dicere rogatos, sed sapientes opportuno 
lempore, insipientes alieno. Hoc igitur asseverantes par- 
vum quiddam adjicere videntur : si dece£ vel si non decet, 
ila ut non amplius idem sit. Ceterum ego non hac re 
adjecta, sed concentu immutato res ipsas variari arbitror, 
velut Γλαῦχος et γλαυχός, Ξάνθος et ξανθός, Ξοῦθος et Eoo- 
0óc. Heec variante concentu inter se differuut : quzedam 
tum producta tum correpta , Τύρος et τυρός, caxóc et σάχος, 
alia transpositis litteris transfigurata , ul x&voc et χράτος, 
ὄνος el νόος. Quum igitur nulla re demta tantum sit dis- 
crimen, quid tandem, si quis vel adjiciat vel subtrahat 
aliquid? Et hoc quale sit ostendam. Si quis e numero de- 
nario unum detrahat, neque unum illud superest, neque 


Si quis enim eos interroget, num a so- 


decem , et reliqua eodem modo. Qui autem eundem homi- 


nem et esse ef non esse aiunt, eos interrogo hominis no- 
men de singulis an de omnibus hominibus intelligant. 
Quamobrem si quis hoc nequaquam de singulis accipi di- 
cat, mentitur; de omnibus loquens : totum igitur hominum 
genus alicubi esse oportet. 


DISPUTATIO V. 
Num virtus et sapientia doceri possint. 


Dicitur etiam sermo nec verus neque inanis , sapientiam: 
et virtutem nec disci nec doceri posse. Qui autem ista 
contendunt, hisce argumentis utuntur, quia fieri nequeat, 
ut si quid alii tradas, id adhuc habeas : hoc unum est 
argumentum. Aliud vero, si doctrina comparari posset, 
hujus praeceptores conducerentur zque ac musicze. Ter- 
tium : tum etiam viri sapientes, quos Grecia tulit, filios. 
suos et amicos instituissent. Quartum : quosdam qui 80- 


 phistas frequentarunt , nihil percepisse constat. Quintum : 


multos cum sophistis nunquam versatos tamen excelluisse 
notum est. Coeterum ego hunc sermonem valde ineptum 


τ ἄν τς διε, λον ον TID arent er qe Y VAT νι τ T7 IPIS τὐὐ νων 


ἘΝ FEN NT 


“ΣΦ λα s atta 


WIRES Ψ WT 


DISPUTATIONES MORALES. 


δὲ χάρτα εὐήθη νομίζω τόνδε τὸν λόγον. Γινώσχω 
γὰρ τὼς διδασκάλως γράμματα διδάσχοντας, ἃ ἕχαστος 
αὐτῶν P ἐπιστάμενος τυγχάνει, καὶ κιθαριστὰς κιθαρίζεν. 
Πρὸς δὲ τὰν δευτέραν ἀπόϑειξιν, ὡς ἄρα οὐχ ἐντὶ διδάσχα- 
λοι ἀποδεδεγμένοι, τί μὰν τοὶ σοφισταὶ διδάσχοντι, ἀλλ᾽ 
ἢ σοφίαν xal ἀρετάν; ἢ τί δὲ ᾿Αναξαγόρειοι xat Πυθα - 
γόρειοι ἦσαν ὁ; τὸ δὲ τρίτον, ἐδίδαξε Πολύχλειτος τὸν 
υἱὸν ἀνδριάντας motév. Καὶ αἱ μέν τις μὴ διδάξῃ, οὐ 
σαμῆον" αἱ δ᾽ ἐντὶ 3 διδάξαι, τεχμάριον ὅτι δυνατόν 
ἐντι δύδάξαι. ἩὙέταρτον δέ, αἱ μή τοι παρὰ σοφῶν 
σοφιστῶν σοφοὶ γίνονται. Καὶ γὰρ γράμματα πολλοὶ 
οὖκ ἔμαθον μαθόντες. ἴΕστι δέ τις καὶ φύσις. Αἱ 


δέ τις μὴ ἔμαθε * παρὰ σοφιστῶν, ἱκανὸς ἐγένετο εὐ-. 


φυής, xoi γενόμενος ῥαδίως συναρπάξαι τὰ πολλὰ 
ὀλίγα μαθών, παρ᾽ ὦνπερ xat τὰ ὀνύματα μανθάνομεν, 
xal τούτων τι ἤτοι πλέον, ἤτοι ἔλασσον" 6 μὲν παρὰ 
πατρός, ὃ δὲ παρὰ ματρός. Αἱ δέ τῳ μὴ πιστόν ἐντι f 
τὰ ὀνύματα μανθάνειν dux, ἀλλ᾽ ἐπισταμένως ἅμα 
γίνεσθαι, γνώτω ἐκ τῶνδε, Αἴ τις εὐθὺς γενόμενον 
παιδίον ἐς Πέρσας ἀποπέμψαι, xol τηνεὶ τράφοι, χω- 
qv Ἑλλάδος φωνᾶς, περσίζοι χα" χαὶ αἴ τις τηνόθεν 
7526 χομίζοι, ἑλλανίζοι χα. Οὕτω μανθάνομες τὰ 
ὀνύματα,, xnl τὼς διδασκάλως οὐχὶ ἀχούομες 8. Ἤ- 
λεγχταί μοι ὃ λόγος, xai ἔχεις ἀργὴν xat τέλος xo 
γκταί μοι 6 λόγος, καὶ ἔχεις doy 
μέσον "" xal οὐ λέγω, ὡς διδαχτός ἐστιν, ἀλλ᾽ ὅτι οὐχ 
ἀποχρῶντί μοι τῆναι αἱ ἀποδείξεις. Λέγοντι δέ τινες 
τῶν δημαγορούντων, ὡς χρὴ τὰς ἀρχὰς ἀπὸ χλάρω 
, , ᾽ m» / 1 , 

γίνεσθαι, οὐ βέλτιστα ταῦτα νομίζοντες. Καὶ ἱ γάρ 

$. E k ? m ἈΝ BIS sre λέ Tus ! ὃ ^ 
τις αὐτὸν ἂν K ἐρωτῴη τὸν ταῦτα λέγοντα, τί δὴ σὺ 
τοῖς οἰκέταις οὐχ ἀπὸ χλάρω τὰ ἔργα προστάσσης, 
ὅπως 6 μὲν ζευγηλάτας, αἴχ᾽ ὀψοποιὸς λάγη, ὀψοποιῆ, 


55T 


ὃ δὲ ὀψοποιὸς ζευγηλατῇ, καὶ τἄλλα χαττωυτό !; χαὶ 
πῶς οὐ καὶ τὼς χαλχέας, xo τὼς σχυτέας συναγαγόντες 
χαὶ puede: xal χρυσοχύως διαχλαρώσομεν χαὶ 
ἀναγχάσομεν , ἂν dy χ ᾿ ἕκαστος λάχῃ; τέχναν ἐργά- 
ζεσθαι, ἀλλὰ μὴ ἃν ἐπίσταται; Γωυτὸν δὲ xol ἐν 
ἀγῶσι τᾶς μωσιχᾶς διχχλαρῶσαι τὼς ἀγωνιστάς, xot 
δ, τι χ᾽ ἕκαστος χαὶ λάχη, ἀγωνίζεσθαι: αὐλητὰς 
χιθαριζέτω τυχόν T, xal χιθαρῳδὸς αὐλήσει" xal ἐν τῷ 
πολέμῳ ὃ τοξότας xoi 6 9 ὁπλίτας ἱππασεῖται, ὃ δὲ 
ἱππεὺς τοξεύσει, ὥστε πάντες ἃ οὐχ ἐπίστανται οὐδὲ 
δύνανται, οὐδὲ πραξοῦντι. Λέγοντι δὲ ἀγαθὸν ἦυεν xat 
δαμοτιχὸν χάρτα" ἐγὼ ἥκιστα νομίζω δαμοτιχόν * 
ἔντι γὰρ ἐν ταῖς πόλεσι μισόδαμοι ἄνθρωποι, ὧν αἴχα 
τύχῃ ὃ κύαμος, ἀπολοῦντι τὸν δᾶμον. ᾿Αλλὰ pl τὸν 
δᾶμον αὐτὸν δρῶντα αἱρεῖσθαι πάντας τὼς εὔνως αὐτῷ 
χαὶ τὼς ἐπιτηδείως στραταγέν, ἁτέρως δὲ scatet 
xal τἄλλα. 

"A v8póc χατὰ τὰς αὐτὰς τέχνας νομίζω κατὰ βραχύ 
τε δύνασθαι χαὶ διὰ βαχρῶν διαλέ ἐγεσθαι P xol ἀλά- 
θειαν τῶν πραγμάτων ἐπίστασθαι, xol Oudcacünt 
ὀρθῶς, καὶ δαμαγορὲν οἷόν τ᾽ ἦμεν, καὶ λόγων τέχνας 
ἐπίστασθαι, xol περὶ φύσιος τῶν ἁπάντων, ὥς τε ἔχει 
x«i ὡς ἐγίνετο, διδάσχεν. Καὶ πρῶτον μὲν Ó περὲ 
φύσιος τῶν ἁπάντων εἰδώς, πῶς οὐ δυνασεῖται περὶ 
πάντων δρθες καὶ πράσσεν ; ἔτι δὴ ὃ τὰς τέχνας τῶν 
λόγων εἰδὼς ἐπιστασεῖται xoi περὶ πάντων ὀρθῶς A£- 
γεν, καὶ 4 περὶ ὧν ἐπίσταται, περὶ τούτων λέγεν. 
Δεῖ γὰρ τὸν μέλλοντα ὀρθῶς λέγεν, περὶ ὧν ἐπίσταται, 
περὶ τούτων λέγεν. Πάντων γὰρ ἐπιστασεῖται" πάντων 
μὲν γὰρ τῶν λόγων τὰς τέχνας ἐπίσταται, τοὶ δὲ λόγοι 
πάντες περὶ πάντων τῶν ἐόντων ἐντί Τ, Δεῖ δὲ ἐπίστα- 


puto. Novi enim praeceptores litteras tradentes, quas 
quisque eorur tenet, et citharistas cithara canere docentes. 
Quod antem ad secundum argumentum attinet, quo proe- 
ceptores non conduci affirmant, quid tandem aliud sophistoe 
docent, quam virtutem et sapientiam? aut quales Anaxa- 
gorei et Pythagorei fuere? Quantum ad tertium argumen- 
tum, Polycletus filium suum statuas facere docuit. Ac si 
quis docere nolet, hoc nihil arguit : sed si licet docere, 
constat posse falia doceri. Quartum illud , si*quidam a 
doctis sophistis sapientia non imbuuntur, non est mirum , 
quia multi litteris operati nihil didicerunt. Plurimum etiam 
ingenium valet. Si quis enim a sophistis non didicit , 
bon: indolis ope idoneus evasit natusque ad plurima prope 
sine litterarum studiis facile arripienda, sugzerentibus 
satis materic iis a quibus etiam rerum nomina discimus , 
vel plus vel minus, partim patre, partim vero matre. At 
si quis non credat nomina addisci, sed cum scientia qua- 
dam simul exoriri, ex hisce cognoscat, Si quis infantem 
statim postquam natus est in Persidem mittat, ibique edu- 
cet graece linguce ignarum , Persice loquetur : si vero inde 
rursus huc transportet, graeco sermone utetur. Tta verba 
discimus, praeceptores non auscultantes. Si sermonem 


' quidam contendunt, 


modo. 


istum, de quo agitur redargui, principium , medium ac 
finem habes : nec affirmo , virlutem doceri posse, sed mihi 
ἰδία argumenta non satisfacere confiteor. Αἴ oratores 
magistratus sorte hominibus assi- 
gnandos esse, non recte sentientes. Etenim talia dicentem 
interrogaverit aliquis : cur non et tu servis opera sorte dis- 
tribuis, ita ut auriga coqui officium sortitus, obsonia 
paret, coquus autem currum regat, ceteraque eodem 
Et cur non fabros, sutores, structores, aurifices 
convocantes sorte iis opera dividamus cogamusque quem- 
libet artem quam sortitus est exercere , non illam quam 
novit? Eodemque redeat res, si in musicis certaminibus 
sorte designentur certaturi , eL de eo quod sortitus est con- 
tendat quisque : sic fortasse tibioen citharam pulsabit , 
cithareedus tibia canet : pariterque in bello sagittarius et 
gravis armaturz miles equitabit, eques vero sagiltabit , ita: 
ut omnes ea, quae nec sciunt neque intelligunt, facere: 
non possint. At rem admodum bonam et popularem esse 
diclitant : ego minime popularem existimo. Sunt enim in 
civitatibus quidam populo infensi, quos si sors contigerit, 
populum perdent. Sed oportet populum ipsum sibi pro- 
spicientem deligere omnes ipsi benevolos et idoneos ad 


552 DISPUTATIONES MORALES. 


σθαι τὸν μέλλοντα ὀρθῶς λέγεν περὶ ὅτων δεῖ λέγεν *, 
χαὶ τὰ μὲν ἀγαθὰ ὀρθῶς διδάσχεν τὰν πόλιν πράσσεν, 
τὰ δὲ xax& διαχωλύεν ', Εἰδὼς δέ γε αὐτὰ εἰδήσει καὶ τὰ 
ἅτερα τούτων’ πάντα γὰρ ἐπιστασεῖται" ἔστι γὰρ ταῦτα 
τῶν πάντων.  "Exetva δὲ πάντα πότε δεῖ πρᾶσσεν 
ἐπιστασεῖται ἃ Διὰ τοῦτο Y χρὴ x&v μὴ ἐπίστηται αὖ-- 
λέν, σχοπὲν Σ alx« δέῃ τοῦτο πράσσεν. Τὸν δὲ διχά- 
ζεσθαι ἐπιστάμενον δεῖ τὸ δίκαιον ἐπίστασθαι. ὀρθῶς " 
περὶ γὰρ τούτων τὸ δικάζεσθαι. Εἰδὼς δὲ τοῦτο, εἰ- 
NA M λςε ! *, m A M É COME ἂν 
δήσει xal τὸ ὑπεναντίον αὐτῷ xai τὰ ἑτεροῖα ἃ, Δεῖ 
δὲ αὐτὸν καὶ τὼς νόμως ἐπίστασθαι πάντας" αἱ τοίνυν 
, . $8 ΌΝ , ΠΣ 
τὰ πράγματα μὴ ἐπιστασεῖται, οὐδὲ τὼς νόμως. Tov 
γὰρ ἐν μωσιχᾷ νόμον τις ἐπίσταται, ὅσπερ xo μωσι- 
, M ^ , 55 ^ , 
χάν, ὃς δὲ μὴ μωσιχάν, οὐδὲ τὸν νόμον. Ὃς γὰρ 
τὰν ἀλάθειαν τῶν πραγμάτων ἐπίσταται, εὐπετὴς 
τούτῳ P ὃ λόγος, ὅτι πάντα ἐπίσταται ὡς δ᾽ ἐν βραχεῖ 
εἰπέν ^, δεῖ νιν ἐρωτώμενον ἀποχρίνεσθαι περὶ πάντων. 
Οὐχῶν δεῖ νιν πάντ᾽ ἐπίστασθαι. Μέγιστον δὲ χαὶ 
χάλλ ν ἐξ , e ? * , , ^ 
ιστον ἐξεύρημα εὕρηται ἐς τὸν βίον, μνάμα, xol 
7 , , 
ἐς πάντα χρήσιμον, ἐς φιλοσοφίαν τε xal ἐς σοφίαν. 
Ἔστι δὲ τοιοῦτο 4, ἐὰν προσέ t Uv, δι᾽ ὦ 9 
ὲ vo 4, ροσέχης τὸν νοῦν, δι᾿ ὦ 
πρῶτον παρελθοῦσα γνώμα μᾶλλον αἰσθησεῖται τὸ 
σύνολον ὃ ἔμαθες, δεύτερον δὲ διὰ τῷ μελετᾶν f αἴ χα 
2 , "s ' ΄ὔ 3573 τἀ ce 35 
ἀχούσῃς. "Lo γὰρ πολλάχις ταὐτὰ ἀχοῦσαι xal εἰπαι 
ἐς μνάμαν παρεγένετο τρίτον, αἴ xa ἀχούσης, ἔπειτα 
δ᾽ εἰδῇς 8 χαταθέσθαι, οἷον τόδε" δεῖ μεμνᾶσθαι Χρύ- 
, ^A ^ ^ M M EA 
σιππον, χατθέμεν ἐπὶ τὸν γρυσὸν xol τὸν ἵππον" ἄλλο, 
λ /, h 7 5 A τ ^ * , , 
πυριλάμπην P, χατθέμεν ἐπὶ πῦρ καὶ τὸ λάμπεν. Τάδε 
μὲν περὶ τῶν ὀνομάτων. Τὰ δὲ πράγματα οὕτως" περὶ ἀν - 
δρείας ἐπὶ τὸν Ἄρη καὶ τὸν ᾿Αχιλλῇα" περὶ χαλχείας δέ, 


ἐπὶ τὸν “φχιστον᾽ περὶ δειλίας, ἐπὶ τὸν ᾿Επειόν. 

(Emendavi : ἃ ἦσαν; codd. ἦεν. " ἃ ἕκαστος αὖ- 
τῶν cum Orellio ; ἃ καὶ αὐτὸς codd. * ἦσαν; codd. 
ἦεν. 4 ἐντὶ; ἐντὶν libri. * ἔμαθε; μαθὼν codd. f ἐντι; 
libri ἐστί. 8 xal τὼς διδασχάλως οὐχὶ ἀχούομες. "H- 
λεγχταί μοι 6 λόγος cum  Keoenio ad Greg. Cor. 
p. 180; codd, xoi τὼς διδασχάλως οὐχὶ ἄμες; οὗ λέ- 
λεχταί μοι 6 λόγος. "' μέσον; codd. μέσην. 1 χαὶ ; codd. 
εἶ, Κ αὐτὸν ἂν ἐρωτῴη; codd. αὐτὸν ἐρωτῴη. ! xal 
τἄλλα καττωυτό cum Κοπῖο ad Greg. Corinth. 
p. 234 5 codd. καὶ τἄλλα κατὰ τοῦτο. ἴ' διαχλαρώσομεν 
xol ἀνχγχάσομεν; codd, διεκλαρώσαμεν xal ἠναγχά- 
σαμεν. ? τυχόν; codd. τυχών. ὃ 6 τοξότας χαὶ 6 ὁπλίτας 
cum Orellio; codd. τὼς τοξότας xal τὼς ὁπλίτας. P δύ- 
νασθαι xai διὰ μαχρῶν διαλέγεσθαι; codd. δύνασθαι καὶ 
ἀλέγεσθαι. q λέγεν, xo περὶ ; libri λέγεν, περὶ. " περὶ 
πάντων τῶν ἐόντων ἐντί cum Orellio; περὶ πάντων 
των €... libri. " δεῖ λέγεν; libri xo λέγοι. διαχωλύεν; 
codd. τὼς χωλύειν. " ἐχεῖνα δὲ πάντα πότε δεῖ πράσ- 
σεν ἐπιστασεῖται; cOdd. χεῖνα δὲ ποτὶ ταὐτὸν τὰ 
δέοντα πρασσεῖται. X-y διὰ τοῦτο χρὴ χἂν μὴ ἐπί- 
στηται αὐλέν; libri χρὴ x&v μὴ ἐπίσταται αὐλέν. 
2 gxontv; deest in codd. ἃ ἑτεροῖα; codd. τέρεια, 
εὐπετὴς τούτῳ ὃ λόγος ὅτι πάντα ἐπίσταται ; codd. 
εὐπετὴς (ἀπετὴς) 6 λόγος ὅτι πάντα ἐπίστασθαι. * ὡς δ᾽ 
ἐν βραχεῖ εἶπέν; libri ὃς δὲ βραχύ. * τοιοῦτο; codd. 
τοῦτο. * δι’ ὦ πρῶτον; libri διὰ τούτων, 1n sequenti- 
bus τὸ σύνολον : libri σύνολον, ἴ δεύτερον δὲ διὰ τῷ με- 
λετᾶν ; libri δευτέραν δὲ μελέταν, 8 ἔπειτα δ᾽ εἰδῇς ; 
codd. ἔπειτα οἶδας." πυριλάμπην ; codd, πυριλάμπη.) 


exercitum ducendum, alios autem ad legum custodiam 
aptos, alios ad alia. Ego viri essearbitror, posse ex eadem 
arte tum brevibus responsis, tum perpetua oratione dis- 
serere et rerum veritatem scire, et rite jus dicere : posse 
item verba ad populum facere ac totam dicendi disciplinam 
tenere et de rerum omnium, quemadmodum se habeant 
generateque sint, natura praecipere. Ac primum quidem 
qui de omnium natura scit, cur non poterit de omnibus 
recte et agere? Deinde qui dicendi rationem perceptam 
habet de omnibus recte disputabit et quze cognovit de iis 
recte exponet. Oportet enim recte dicturum de iis quae 
novit. habere orationem. Omnium enim peritus erit , si- 
quidem omnium sermonum artem tenet , sermones autem 
omnes circa ingentem rerum varietatem versantur. Pra- 
terea recle dicturum scire convenit, quibus .argumentis 
immorari deceat, civitatemque partim docere bona facere, 
partim mala impedire. Hc autem sciens alia quoque ab 
his diversa cognita habebit ; omnium enim intelligens erit, 
quoniam hac omnibus tanquam partes subsunt. Ista au- 
tem cuncta quando facienda sint sciet, Quocirca etiamsi 
libia canere nesciat par est eum videre num id fieri deco- 
rum sit. Porro qui judicis officio fungi scit, eum oportet 
quod justum est probe intelligere : in hoc enim versatur 


judicandi munus. Hoc autem instructus contrarium quoque 
et diversa tenebit. Sed et legum omnium scientiam habere 
debet : si vero res non didicerit, ne leges quidem noverit. 
Etenim musica leges cognovit , qui musicam etiain didicit, 
qui vero musica non est imbutus, ne legum quidem ejus 
scientia pollet. Nam qui rerum veritatem perspexit , ei 
promtus est sermo, quia omnia animo comprehendit ; 
atque ut paucis complectar, oportet illum interrogatum 
de omnibus respondere posse. Ergo necesse est illum 
omnia intelligere. At maximum et ad vitam humanam 
accommodatissimum inventum est memori artificium , ad 
omnia utile, tam ad philosophiam quam ad sapientiam. 
Est autem hujusmodi, si animum advertas , cujus rei be- 
neficio primum mens collecta magis totum quod didicisti 
sentiet, deinde si studiorum assiduitate intelligas. Eadem 
enim sepius audita dictaque in memoria insidunt. De- 
nique, si rerum quas audis imagines suis locis reponere 
sciveris, verbi causa, si Chrysippi meminisse voles, in 
auri et equi imaginibus colloces , si cicindel , ignem et 
splendorem imagineris. Hoc quidem de verbis. Res 
autem sic se habent: qua ad fortitudinem spectant , in 
Marte et Achille reponenda : quae ad artem fabrilem, in 
Vulcano : qux ad timiditatem , in Epeo 


ὧλ 


* 
3 


ΡΥ ΠΡΟΜ SONS 


mE 


Cv" WES c 


APXYTOY TOY TAPANTINOY 


AHOXIIAXMATIA. 


ARCHYT/E TARENTINI 
FRAGMENTA. 


A. HOIKA. 


. "Ex τοῦ περὶ ἀνδρὸς ἀγαθῷ xot εὐδαίμονος. 


z x E 

α΄, Πρᾶτον μὲν ὧν χρὴ τοῦτο γινώσχεν, ὅτι ὃ μὲν 
*, ' 9 kJ 3 5 , 3 3 , , , 
aa Uoc ἀνὴρ οὐχ εὐθέως εὐδαίμων ἐξ ἀναγχας ἐντί, ὃ 
^N ? 14 ^ , ' 2 2 € M M , 
δὲ εὐδαίμων xot ἀγαθὸς ἀνήρ ἐντιν. Ὁ μὲν γὰρ εὖ- 
δαίμων ἐξ ἐπαινετῶ χαὶ μακαριστῶ γίνεται, ὃ δ᾽ ἀγὰ- 
θὸς ἀνὴρ ἐξ ἐπαινετῶ μόνον. — l'ivexat δὲ ὃ μὲν E ἔπαι- 
νος ἐπ᾽ dosrü, ὃ δὲ μαχαρισμὸς ἐπ᾽ εὐτυχίᾳ " καὶ ὃ 
μὲν ἀγαθὸς ἀνὴρ ἐπὶ τοῖς παρ᾽ ἀρετᾶς ἃ ἀγαθοῖς γίνε-- 
ται τοιοῦτος, ὃ δὲ εὐδαίμων xot ἐπὶ τοῖς διὰ τύχαν " 
χαὶ ὃ μὲν ἀγαθὸς ἀνὴρ ἀ ( ἔχει τὰν ἀρετάν 
Ἶ μὲν ἀγαθὸς ἀνὴρ ἀναφαίρετον ἔχει τὰν ἀρετάν, 
ὃ δ᾽ εὐδαίμων ἔντιν ὅχ᾽ ἀφαιρέεται τὰν εὐδαιμοσύναν. 
Τᾶς μὲν γὰρ ἀρετᾶς ἀνυπεύθυνος ἃ δύναμις, τᾶς δ᾽ 
εὐδαιμοσύνας εὐθυνομένα. Νόσοι τε γὰρ μαχραὶ σώ- 
ματος καὶ παρώσιες αἰσθατὰρίων ἀπομαραίνοντι τὰν 
εὐθάλειαν τᾶς εὐδαιμοσύνας. 


(^ ἀρετᾶς edidi cum Halmio; codd. παρὰ caó-. 


της.) 
β΄, Διαφέρει δὲ θεὸς ἀνθρώπω ἀγαθῶ, ὅτι θεὸς μὲν 


οὗ μόνον εἰλιχρινῆ χαὶ διυλισμέναν ἔ ἔχει τὰν ἀρετὰν 

π παντὸς τῷ θνατῶ πάθεος, ἀλλὰ καὶ τὰν δύναμιν 
αὐτᾶς ἄτρυτον πέπαται χαὶ ἀνυπεύθυνον, ὡς πρὸς 

αἰωνίων ἔργων 'σεμνότατά τε xol μεγαλοπρέπειαν" 
ἀνθρωπὸς δ᾽ οὐ βόνον τῷ θνατῷ τᾶς φύσιος χαταστά- 
ματι μήονα ταύταν πέπαται, ἔντι δ᾽ ὄχχα χαὶ δι᾽ ἀγα- 
θῶν ἀμετρίαν, καὶ διὰ συνήθειαν ἰσχυράν, xoi διὰ 
φύσιν μοχθαρὰν xai δι᾿ ἄλλας αἰτίας πολλὰς ἀδυνατεῖ 
xat ἄκραν γεναθῆμεν παναλαθέως ἀγαθῶ, 

Y. Φαμὶ δὴ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα τοῦτον ἦμεν, τὸν 
πράγμασι μεγάλοις x«l χαιροῖς χαλῶς χρεόμενον. 
Οὗτος δέ χα εἴη ὃ εὐτυχίαν τε δυνάμενος χαλῶς φέ-- 
pev καὶ πάλιν ἀτυχίαν, καὶ ὃ ἔν τε τοῖς καλοῖς xal 
τιμίοις ἄξιος γενόμενος τῶν ὑποχειμένων, καὶ μεταδα- 
λοίσας τὰς τύχας εὖ τὸ παρὸν ἐχδεχόμενος. Αἱ δὲ 
συντόμως τε χαὶ χεφαλαιωδῶς δεῖ φράσαι, ὃ ἐν πᾶν- 
τεσσι τοῖς καιροῖς χαλῶς ἀγωνιζόμενος ἐκ τῶν ἐνδεχο- 
μένων, χαὶ μὴ μόνον αὕταυτον οὕτω διατιθείς, ἀλλὰ 
χαὶ τὼς ἐμπιστεύσαντας αὐτῷ xal συναγωνισαμένως. 

δ΄, ᾿Επεὶ ov τῶν ἀγαθῶν ἃ μὲν αὐτά ἐντι δι’ αὔ- 
ταυτα αἵρετά, οὗ μὰν δι᾿ ἅτερον, ἃ δὲ δι᾿ ἅτερον,, οὐ 


τῷ 
i» 


A. MORALIA. 


a. Ex libro de viro bono et beato. 


1. Primum igitur illud tenendum est, virum quidem 
bonum non statim esse necessario beatum , sed beatum 
eliam bonum esse. Beatus enim ex laudabili et felicitatis 
praedicationem merito, bonus autem vir e laudabili tau- 
tum fit. Contingit vero laus ob virtutem , felicitatis prae- 
dicatio ob bonam fortunam. Ac bonus quidem vir bonis 
a virtute ortis talis efficitur, beatus vero etiam fortunc 
blandimentis : pr»terea bonus vir virtute non adimenda 
ornatus est, beatus interdum beatitudine privatur. Vir- 
tutis enim facultas libera, beatitudinis obnoxia est. Nam 
et diuturni corporis morbi et sentiendi instrumentorum 
amissio beatitudinis florem exslinguunt. 

II. Differt autem deus ab homine probo, quod deus 
quidem non solum habet sinceram et purgatam ab omni 
mortali affectu virtutem, verum etiam ejus vim indefes- 


sam ac liberam, ut s&eternorum operum majestati ac ma- 
gnificentiae consentaneam possidet : homo autem non tan- 


.tum mortali nature habitu minorem hanc possidet, sed 


noununquam etiam tum propter bonorum abundantiam, 
tum ob consuetudinis potentiam, tum pravae naturoe vi- 
tio, tum aliis multis de causis non potest ad. veri boni 
fastigium pervenire. 

HI. Virum sane bonum eum esse dico, qui rebus ma- 
gnis et temporibus recte utatur. Talis autem erit qui 
prosperam fortunam scit recte ferre et adversam, quique 
rebus pulchris et praeclaris obeundis non sit impar ; quique 
fortuna mutata praesentem statum boni consulat. Quodsi 
breviter summatimque res est exponenda , is bonus dicen- 
dus, qui omni occasione recte quantum in eo situm est 
certet neque solum se ipsum ita composuerit , sed et alios 
ipsi fidentes et certaminum socios. 

]V. Cum igitur ex bonis alia quidem propter se ipsa 
sint expetenda, non ob aliud; alia vero propter aliud , 


553 


654 
μὰν δι᾽ αὕταυτα, εἴη ἂν χαὶ τρίτον τι εἶδος ἅτερον ἀγα- 
θῶν, δὲ xal δι᾽ αὕταυτον αἱρετόν ἐντι χαὶ δι᾽ ἅτερον. 


Τίνα ἃ ὧν ἐντι τὰ τοιαῦτα τῶν ἀγαθῶν, ἅπερ αὐτὰ δι᾽ : 


αὔταυτα αἱρετὰ πέφυχεν ἦμεν, οὐ μὰν δι᾽ ἅτερον; 
φανερὸν ὅτι & εὐδαιμοσύνα. Ταύτας γὰρ ἕνεχα τὰ 
ἄλλα αἱρεόμεθα, αὐτὰν δὲ ταύταν οὐδενὸς ἁτέρω. 
ἵνα δὲ πάλιν ἐντί, ἃ δι’ ἅτερον μὲν αἱρεόμεθα, οὐ 
μὰν δι’ αὔταυτά γε; δᾶλον ὅτι τὰ ὠφέλιμα xal τὰ 
παρεχτιχὰ b τῶν ἀγαθῶν, ἅπερ αἴτια γίνεται τῶν aí- 
ρετῶν. , οἷον πόνοι μὲν σώματος xal γυμνάσια xal τρί- 
ψιες εὐεχτίας, ἀναγνώσιες δὲ xal μελέται xai ἐπιτη- 

δεύσιες καλῶν χαὶ ἀρετᾶς. Τίνα δὲ xal δι᾿ αὔταυτα 
αἱρετὰ xal τὰ δι’ ἅτερον ; οἷον αἵ τε ἀρεταὶ xal αἱ 
ἕξιες αὐτῶν, xal ot προαιρέσιες, χαὶ αἱ πράξιες, χαὶ 
πᾶν τὸ ἐχόμενον τᾶς τῷ καλῶ οὐσίας. Τὸ μὲν ὧν δι᾽ 
αὔταυτο αἱρετόν, o0 μὰν δι ἅτερον, μονῆρες ἀγαθόν 
ἐντι xal ἕν" τὸ δὲ xal δι᾿ αὐτὸ xol δι᾿ ἅτερον, τριχᾷ 
δέδασται. Τὸ μὲν γάρ τι αὐτῶ περὶ ψυχάν ἐντι, τὸ 
δὲ περὶ σῶμα, τὸ δέ τι ἐκτός" περὶ ψυχὰν μὲν αἱ τᾶς 
Ψυχᾶς ἀρεταί, περὶ σῶμα δὲ ai τῷ σώματος, ἐχτὸς 
δὲ φίλοι, δόξα, τιμά, πλοῦτος. Παραπλασίως δὲ καὶ 
τὸ δι᾿ ἅτερον αἱρετόν " τὸ μὲν γάρ τι αὐτῷ τὰ rota tix 
τῶν τὰς ψυχᾶς ἀγαθῶν, περὶ σῶμα δὲ τὰ τῷ σώμα- 
τος, ἐχτὸς δὲ τὰ αἴτια πλούτω χαὶ δόξας xai τιμᾶς 
xai φιλίας. Ὅτι δὲ τὰν ἀρετὰν ἦμεν συμθέδαχεν 
αὐτὰν OU αὐταύταν αἵρετάν, δᾶλον xal ἐκ τῶνδε. Αἰ 
γὰρ τὰ καταδεέστερα τᾷ φύσει ( λέγω δὴ τὰ σώματος 
ἀγαθά), αὐτὰ δι’ αὔταυτα αἱρεόμεθα, χρέσσων δὲ 


ARCHYT/E 


ψυχὰ σώματος, φανερὸν ὅτι χαὶ τὰ τᾶς ψυχᾶς ἀγαθὰ 
αὐτὰ δι᾽ αὔταυτα ἀγαπέομες, ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὰ ἀποβαί-- 
γοντα ἀπ᾽ αὐτῶν. 

(3 τίνα ὧν ἐντι scripsi; codd. τίνων ὧν ἐντι. 
» παρεχτιχὰ posui pro membranarum lectione 
προμιρετιχά. ) 


ε΄, Τῷ δ᾽ ἀνθρωπίνω βίω χαιροὶ τρεῖς , 5. μὲν i ἐν 


εὐτυχίᾳ, ὃ δὲ ἐν ἀτυχίᾳ, ὃ δὲ μεταξὺ τούτων, ᾿Επεὶ ὧν 


ἀγαθὺς ἀν (p ὃ ἔχων ἀρετὰν χαὶ ὃ y psóuevos ἀρετᾷ, χρέ- 
εται δὲ αὐτᾷ χατὰ τὼς τρεῖς καιρώς * ἢ γὰρ ἐν ἀτυχία 
ἢ ἐν εὐτυχίᾳ ἢ ἐν τοῖς μεταξὺ τούτων xa ἐν, ἀτυχία 
μέν ἐντι κακοδαίμων, ἐν δ᾽ εὐτυχία εὐδαίμων, ἐν δὲ τᾷ 
7 , 5 $8 7 i4 4. 9 1M 
μέσα καταστάσει οὖχ εὐδαίμων. Φανερὸν ὧν ὅτι οὐδὲν 
ἅτερόν ἐντι εὐδαιμοσύνα ἀλλ᾽ ἢ χρᾶσις ἀρετᾶς ἐν εὖ- 
τυχίᾳ. Λέγομες δὲ νῦν' εὐδαιμοσύναν τὰν τῶ ἀνθρώπω. 
€ ^e * 
O δ᾽ ἄνθρωπος οὐχ & ψυχὰ μόνον, ἀλλὰ xol τὸ σῶμα: 
* 2 / - 
τὸ γὰρ ἐξ ἀμφοτέρων ζῷον xal τὸ ἐχ τοιούτων ἄνθρω- 
πος. Καὶ γὰρ αἱ τᾶς ψυχᾶς ὄργανον τὸ σῶμα πέφυ- 
xiv, ἀλλὰ xot τῷ ἀνθρώπω μέρος, xo τοῦτο xoi à 
ΟΣ ^ "ἢ m 5 - 7 5 m », £t 
ψυχά, Διὸ xot τῶν ἀγαθῶν ἃ μέν ἐντι τῷ ἀνθρώπω, 
ἃ δὲ τῶν μερέων. Καὶ ἀνθρώπω μὲν ἀγαθὸν εὐδαι- 
μοσύνα, τῶν δὲ μερέων τῷ ἀνθρώπω, ψυχᾶς μέν, 
φρόνασις, ἀνδρεία, διχκαιοσύνα, σωφροσύνα, σώμα-- 
τος δέ, χάλλος, ὑγίεια, εὐεχτία,, εὐαισθασία. Τὰ δὲ 
ἐχτός, πλοῦτος χαὶ δόξα xal τιμὰ xal εὐγένεια, πέ-- 
φυχεν ἐπιγένναμα ἦμεν τῷ ἀνθρώπω, καὶ ἀχόλουθα 
τὸϊς ἃ φύσει προὐφεσταχόσιν ἀγαθοῖς, Δορυφορεῖ P δὲ 
n ; Wi) E iod ; 1 , 
τὰ μήονα τῶν ἀγαθῶν τὰ μέζονα, φιλία μὲν xal δόξα 


non propter se ipsa : fuerit et tertia quaedam species bo- 
norum , quae et propter se sit expetenda et propter aliud. 
Qua igitur sunt hujus generis bona, qui propter se , non 
propter aliud solent expeti? Manifesto talis est beatitudo. 
Hujus enim gratia reliqua expelimus, eam vero ipsam 
nullius alterius gratia. Quae vero sunt, quz propter alia, 
non propter se ipsa appetimus? Nimirum res utiles et bo- 
norum conciliatrices, quze sunt eausa optabilium, ut 
labores quidem et exercitia corporum et frictiones bonae 
valetudinis, lectiones autem , meditationes et studia ho- 
neslalis atque virtutis. Quie vero et propter se et propter 
aliud expetenda? nempe virlutes et habitus earum et con- 
silia et actiones et quidquid cohaeret cum honesti ratione. 
Bonum igitur, quod propter se, non propter alterum eli- 
gendum sit, solum et unicum est : quod vero et propter 
se et propter aliud , trifariam divisum est. Partim enim 
in animo est , partim in. corpore, partim extrinsecus : in 
animo quidem virtutes animi, in corpore vero corporis 
virtutes, extra hominem amici, gloria, honor, divitice. 
Similiter et illud quod propter aliud expetitur : est enim 
partim id omne quod animi bona efficit, partim quod 
circa corpus hujus bonorum externorumque causam prae- 
bet, divitiarum , glorice, honoris et amicitie, Caeterum 
virtutem propter se expetendam esse, hinc eliam colli- 
gitur. Si enim illa, que inferiora sua natura sunt (dico 


corporis bona), propter se expetimus, animus autem 
praestantior corpore, apertum est nos animi quoque bona 
propter se, non propler eorum effectus expetere. 

V. Vitze humane tria sunt tempora, unum felicitatis , 
aliud infelicitatis, tertium medium utriusque fortune. 
Cum igitur vir bonus sit virtute praeditus ejusque cultor, 
in illius autem exercitatione tribus temporibus versetur, 
sive duriore fortuna conflictatus, sive felicitate florens, 
sive mediocrem rerum statum nactus : in adversa quidem 
fortuna est miser, in prosperitate felix, in medio vero 
statu non beatus. Liquet igitur, felicitatem esse nihil 
aliud quam usum virtulis in prospero rerum successu. 
Loquimur autem hoc loco de hominis beatitate. Homo 
autem non tantum ex animo, sed e corpore quoque com- 
positus est; nam ex ultroque animal atque e talibus homo 
constat. Quamvis enim corpus animi sit instrumentum, 
tamen et hominis pars est, itidem et animus. Quocirca 
et bona alia quidem sunt hominis, alia vero partium. 
Atque hominis quidem bonum felicitas, partium autem 
hominis, animi quidem prudentia, fortitudo, justitia , 
temperantia; corporis vero pulchritudo, sanitas, bona 
habitudo, integritas sensuum. — Externa vero, opes , glo- 
1a, honor, nobilitas hominis bonorum accessiones esse 
solent, bonisque natura precedentibus subjici. Minora 
aulem bona majoribus satellitum instar adsunt, amicitia 


DR Ὁ ΥἊ Nee. WT NOE 


FRAGMENTA. 555 


xa πλοῦτος σῶμα xat ψυγάν, ὑγίεια δὲ xal ἰσχὺς xal 
εὐαισθασία ψυχάν, φρόνασις. δὲ χαὶ ἀνδρία χαὶ σωφρο- 
σύνα χαὶ ἃ δικαιοσύνα τὸν νόον τᾶς ψυχδῷ 6 δὲ νόος 
τὸν θεόν. Οὗτος γὰρ ὃ χράτιστός ἐντι xat ὃ ἅγεμο- 
νεύων * xo τούτω ^ ἕνεχα xol τὰ ἄλλα τῶν ἀγαθῶν δεῖ 
παρῆμεν. Στρατεύματος μὲν γὰρ ἁγεῖται στρατα- 
γός, πλωτάρων δὲ χυδερνάτας, τῷ δὲ χόσμω θεός, τᾶς 
δὲ Ψυγᾶς νόος, τᾶς δὲ περὶ τὸν βίον εὐδαιμοσύνας φρό- 
νασις. Οὐδὲν γὰρ ἅτερόν ἐντι φρόνασις, αἱ μὴ ἐπι- 
στάμα τᾶς περὶ τὸν βίον εὐδαιμοσύνας ἢ ἐπιστάμα 
τῶν χατὰ φύσιν ἀνθρώπω ἀγαθῶν, 

(* τοῖς inserui cum Hirschigio. ^ οι δὲ 
cum Halmio scripsi pro librorum lectione δορυ-- 
φορεῖται. ὃ τούτω posui; libri τούτων.) 

ς΄. Καὶ θεῶ μὲν εὐδαιμοσύνα xal βίος ἄριστος, τῶ 

᾿ δ᾽ ἀνθρώπω ἐξ ἐπιστάυας xal ἀρετᾶς xal τρίτω εὐτυ- 
χίας σωματουμένα παραγίνεται, Λέγω δὲ σοφίαν 
μὲν ἐπιστάμαν τῶν θείων xal δαιμονίων, φρόνασιν δὲ 
τῶν ἀνθρωπίνων χαὶ τῶν περὶ τὸν βίον. Τὰς γὰρ 
λόγοις καὶ ἀποδείξεσιν ποτιχρωμένας ἀρετὰς δέον ἐπι-- 
στάμας ποταγορεύεν᾽ ἀρετὰν δὲ τὰν ἠθιχὰν χαὶ βελτί- 
σταν ἕξιν τῷ ἀλόγω μέρεος τᾶς ψυχᾶς, χαθ᾽ àv xoi 
ποιοί τινες ἦμεν λεγόμεθα χατὰ τὸ ἦθος, οἷον ἐλευθέ- 
ριοι, δίχαιοι xal σώφρονες" εὐτυχίαν δὲ τὰν παρὰ τὸν 
λό: γον τῶν ἀγαθῶν παρουσίαν, χαὶ μὴ δι᾽ αὐτὸν γινο- 
μέναν. ᾿Επεὶ ὧν & μὲν ἀρετὰ χαὶ ἐπιστάμα. ἐφ᾽ ἁυῖν, 
ἃ δ᾽ εὐτυχία οὐκ ἐφ᾽ ἁμῖν ἐν δὲ θεωρίαις xol πράξεσι 
τῶν χαλῶν τὸ εὐδαιμονέν,, αἱ δὲ θεωρίαι xal αἱ πρά- 


ξεις ποτάντεις μὲν οὖσαι λειτουργίαν xol ἀνάγχαν 
ἐπιφέροντι, εὐοδοῦσαι δὲ διαγωγὰν καὶ εὐδαιμοσύναν" 
γίνεται δὲ ταῦτα ἐν εὐτυχία " φανερὸν ὅτι οὐδὲν ἅτε- 
ρόν ἐντι εὐδαιμοσύνα, αἱ ?* μὴ γρᾶσις ἀρετᾶς ἐν εὖ- 
τυχία. 

? al scripsi ; codd. «i. ) 

C... ^00 ὃ ἀγαθὸς ἀνὴρ οὕτω διάχειται ποτ᾽ εὐτυ- 
χίαν, ὥσπερ καὶ 6 τῷ σώματι χαλῶς ἔχων χαὶ ῥωμα- 
λέως... Καὶ γὰρ ἐχεῖνος οἷός τε xal θάλπος xal ψῦχος 
ὑπομένεν, χαὶ βάρος ἄραι μέγα, xol πολλὰς ἃ ἁτέρας 
ΤΑΝ ὑπομένεν πε μένος, 

. Ἐπεὶ ὧν εὐδαιμοσύνα χρᾶσις ἀρετᾶς ἐν εὐτυ- 
Ms περὶ ἀρετᾶς καὶ εὐτυχίας λέγωμες, xal πρᾶτον 
περὶ εὐτυχίας. Τῶν γὰρ ἀγαθῶν ἃ μὲν οὐχ ἐπιδέχέται 
ὑπερθολάν, οἷον d ἀρετά, οὐ γάρ ἐντι ὑπερδάλλοιφά τις 
ἀρετά, xol ὑπερθαλλόντως τις ἀγαθός" & γὰρ ἀρετὰ 

, y. »1 , A e "7 ja 2 - 
στάθμαν ἔχει τὸ δέον, xal ἐντι τῷ δέοντος ἕξις ἐν τοῖς 

- ς ? , , M Ν € hi ^ NF 4 
πραχτοῖς" & δ᾽ εὐτυχία καὶ τὰν ὑπερδολὰν ἐπιδέχεται 
καὶ τὰν μήωσιν, ὑπερύάλλοισα δὲ γεννᾷ τινας χαχίας, 
xai ἐξίστησι τὸν ἄνθρωπον ἐκ τὰς χατὰ φύσιν ἕξιος, 
er /, 5 ,ὔ κ ec , 
ὥστε πολλάχις ἀντιδαίνειν χαὶ τᾷ συστάσει τᾶς ἀρε- 
τὰς. Καὶ οὐ μόνον & εὐτυχία, ἀλλὰ καὶ ἅτεραι αἰτίαι 

, , , M Rem , M , 
πλέονες. Οὐδέποχα γὰρ δεῖ θαυμαίνειν περὶ μὲν αὐὖ-- 
λατιχὰν ἡμέν τινας ἀλαζόνας, οἱ τὰ ποτ᾽ ἀλάθειαν 
ἐάσαντες φαντασίᾳ τινὶ ψευδεῖ τὼς ἀμώσως αἱρέοντι i 
περὶ δὲ τὰν ἀρετὰν UJ ἦμεν τὸ τοιοῦτον γένος » ἀλλ᾽ 
ὅσῳ περ σεμνότερόν ἐντι, τοσούτῳ χαὶ τὸ ποτιποιού- 
μενον περὶ αὐτὰν πλέον ἦμεν γένος. Πολλὰ γάρ ἐντι 


quidem et gloria et divitite corpori atque animo , sanitas 
vero et robur et sensuum integritas animo : prudentia 
autem et fortitudo et temperantia et justitia intéllectui , 
intellectus autem deo ipsi. Hic enim supremus est etl 
gubernator, ejusque causa caetera bona praesto esse opor- 
tret. Exercitui enim praeest imperator, nautis guberna- 
tor, mundo autem deus , anim vero mens ipsa , vitze de- 
nique felicitati prudentia. Quippe nihil aliud prudentia 
est, quam scientia quaedam vitae feliciter agende aut 
bonorum homini insitorum cognitio. 

VI. Ac dei quidem beatitas et vita optima est, hominis 
autem felicitas e scientia, virtute tertiaque prospera for- 
tuna quasi coalescit. Appello autem sapientiam quidem 
cognitionem coelestium divinarumque rerum , prudentiam 
vero humanarum rerum et earum qua ad vitam spectant 
peritiam. Eas enim qua ratione el demonstratione utun- 
tur virtutes fas est scienlias nominare : virtutem vero 
moralem etiam optimum animi partis ratione carentis ha- 

^bitum , secundum quem aliquo modo morati esse dicimur, 
verbi causa liberales , justi οἵ temperantes : bonam deni- 
que fortunam bonorum , quze praeter rationem eaque non 
adhibita contingunt, affluentiam. Quum igitur virtus 
quidem et scientia in nostra potestate sint, bona autem 
fortina non item, in meditatione vero el actione rerum 
honestarum sita sit felicifas, contemplatio porro et actio- 


nes, in asperitatibus rerum ministerium et necessitatem , 
in successu delectationem et felicitatem afferant, eaque 
in prospera fortuna fiant : patet nihil aliud esse felicitatem, 
quam usum virtutis in rebus secundis. 

VI. Bonus vir sic affectus est erga fortunam secun- 
dam, utis qui integro est corpore et viribus pollet. Ta- 
lis enim et zestum et frigus potest tolerare et pondus at- 
tollere ingens multasque alias facile perferre eerumnas. 

VIIL Cum igitur beatitas usus sit virtutis in fortuna - 
bona , de virtute et bona fortuna dicamus, ac primo qui- 
dem de prosperitate. Quippe bonorum quadam non ad- 
mittunt exsuperantiam, ut virlus. Non enim est ulla 
virtus qux: modum excedat aut quisquam nimis bonus : 
nam virtus normam habet decorum, estque decori in 
rebus agendis habitus : prospera autem fortuna et exsu- 
perantiam admittit el defectum, modumque íransiens gi- 
gnit quzedam vitia atque hominem a naturali habitu abs- 


qrahit, ita ut virtutis quoque substantiae saepenumero 


adversetur. Nec solum res florentes, verum eliam alie 
causc complures id faciunt. Neqne enim unquam mirari 
oportet quum inter tibicines quidam reperiantur osten- 
fatores qui vera arte neglecta falsa quadam ejus imagine 
imperitos captent , nihil ejus generis inter virtutis cultores 
esse, sed quo res gravior sil virtus, eo plura qua sibi 
vindicent eam esse genera. Multa enim sunt quae virtu- 


556 


τὰ διαστρέφοντα τὰς περὶ τὰν ἀρετὰν ἐπιφανείας, ὧν 
ἕν μέν ἐντι τὸ τῶν ἐπιδουλευόντων καὶ ποτιποιουμένων 
γένος: ἅτερα δὲ φυσιχὰ πάθεα παραχολουθέοντα ἐνίοχα 
ποιέοντι ἐναντίαν ἐπιπρέπειαν τᾶς ἀλαθινᾶς διαθέσιος, 
τινὰ δὲ xal δι᾽ ἔθος συνεχτεθραμμένα Ex παλαιῶν χρό- 
vt» , οὐχ ὀλίγα δὲ καὶ δι’ ἁλικίας ἁδατικάς τε xal γε- 
ροντιχάς, χαὶ δι᾽ εὐτυχίας ἢ xol ἀτυχίας, xai δι᾽ 
ἁτέρως παμπλαθέας τρόπως. “Ὥστε οὐδέποχα δεῖ 
θαυμαίνειν, αἱ πάντ᾽ ἀνεστραμμένως ἐνίοχα χρίνεται, 
τᾶς ἀλαθινᾶς διαθέσιος μεταπιπτοίσας, ὥσπερ xat τέ- 
χτονα τὸν ἄριστον ἦμεν δοκέοντα πολλὰ ἐν τοῖς ὕπο- 
χειμένοις ἔργοις δρέομες ἁμαρτάνοντα, χαὶ στραταγὸν 
x«i χυδερνάταν xal γραφέα xal πάντας ἁπλῶς, xal 
ὅμῳς οὐκ ἀποστερέομες τᾶς ὑπαρχοίσας ἕξιος οὕτως 
οὐδὲ τὸν ἀχολασταίνοντα ἔν τισι καιροῖς, οὐδὲ τὸν ἀδι- 
χήσαντα, οὐδὲ τὸν ἀποδειλιάσαντα ἐς τὼς χαχὼς τα- 
χτέον ἄνδρας, οὐδὲ μὰν τὼς τούτων τι κατορθώσαντας 
ἐς τὼς ἀγαθώς, ἀλλὰ τοῖς τε φαύλοις τὸ τυχὲν ποτὲ 
δοτέον τοῖς τε ἀγαθοῖς τὸ διαμαρτάνεν. Τὰν δὲ ἀλα- 
θινὰν χρίσιν οὐ ποθ᾽ ἕνα χαιρὸν ἐπιδλέποντας ποιη- 


᾿ πέον P, οὐδ᾽ ἐπὶ χρόνω τι πλᾶθος, ἀλλ᾽ ἐπὶ πάντα τὸν. 


βίον. Ὥσπερ δὲ τὸ σῶμα βλάπτει μὲν καὶ τὸ τᾶς 
ἐνδείας xa τὸ τᾶς ὑπερθολᾶς εἶδος, οὗ μὰν ἀλλὰ νό- 
coc ἔτι μέζονας ἐμποιὲν ése & ὑπερθολὰ xol τὰ 
καλεόμενα περισσώματα᾽" οὕτω χαὶ ψυχὰν βλάπτει 
μὲν χαὶ τὸ τᾶς εὐτυχίας ἢ ἀ ἀτυχίας εἶδος ἀκαίρως πα- 
ραγενόμενον, οὐ μὰν ἀλλὰ νόσως ἔτι μέζονας ποιὲν 
πέφυχεν & λεγουένα παρὰ πάντεσσιν εὐτυχία, ὥσπερ 
οἶνος χαταμεθύσχοισα τοῖς ἀγαθοῖς τὰν διάνοιαν. 


ARCHYT/E 


( Scripsi : ὃ αἱρέοντι cum Valckenario ad Eurip. 
Hippol. v. 17 pro membranarum lectione ἀεὶ 
δέοντι. P ποιητέον quod in codd. desideratur in- 
serui. ) 

θ΄, “Ὅθεν οὐκ ἀτυχίαν ἐνεγχὲν ἐμμελῶς χαλεπώτε- 
ρόν ἐντι, ἀλλ᾽ εὐτυχίαν, Πάντες μὲν γὰρ ἐν E 
μὲν ὄντες * ὡς ἐπὶ πολὺ Μέτριοι χαὶ χόσμιοι τὸ 
ἦμεν φαίνονται, ἐν δ᾽ εὐπραγίαις ἀνδρῇοι, m 
epovec , μεγαλόψυχοι, — Aetv γὰρ ἀτυχία συναγαγὲν 
xat καταρτίσαι τὰν duy dv, ἃ δ᾽ εὐπραγία τοὐναντίον 
ἐπᾶραι xol κενῶσαι. Διὸ ποθεχτιχοὶ μὲν ἅπαντες xal 
συνετοὶ τὸν τρόπον ἀτυχέοντες, ἐπιθετιχοὶ δὲ xal θαρ- 
σαλέοι τὸν τρόπον εὐτυχέοντες. 

(* μὲν ὄντες Schowii conjectürá est pro codi- 
cum lectione μένοντες.) 

v. Ὅρος δέ ἐντι εὐτυχίας, ἂν προέλοιτο 6 ἀγαθὸς 
ἀνὴρ συνεργὸν αὐτῷ γενομέναν ποττὰς ἰδίας πράξιας, 
ὥσπερ χαὶ μέγεθος ναὺς χαὶ μέγεθος πηδαλίω, ᾧ xa- 
θιχνεῖσθαι δύναται ὃ ἀγαθὸς χυδερνάτας μεγάλα πε- 
λάγια διαπεραιούμενος χαὶ μεγάλαν ναυχλαρίαν στελ- 
λόμενος. Ἃ δ᾽ ὑπερδολὰ τᾶς εὐτυχίας τοῖς ἀγαθοῖς οὐ 
χρατεῖσθαι πέφυχεν ὑπὸ τᾶς ψυχᾶς, ἀλλὰ χρατὲν 
αὐτὰς. “Ὥσπερ γὰρ τὸ λαμπρὸν φάος μαραυγίαν πε- 
ριτίθησι τοῖς ὀφθαλμοῖς, οὕτω xal & ὑπερδάλλοισα 
εὐτυχία τῷ νόῳ τὰς ψυχᾶς. Καὶ περὶ μὲν ὧν εὖτυ- 
χίας ἅλις εἰρήσθω. 

(Stob. Flor. I, 72-81.) 

ια΄. Φρόνιμος ἀνὴρ οὕτως ἂν μάλιστα γένοιτο, αἱ ὃ 
φύσιος πρᾶτον εὐστόχω τε καὶ μναμονιχᾶς xal φιλο- 


tis speciem pervertant, e quibus unum est insidiantium 
et simulantium genus : tum naturales cupiditates virtutis 
comites interdum in contrarium vertunt vera affectionis 
decorem; quadam vero etiam ex consuetudine inde a 
vriscis temporibus nobis familiaria, non pauca item pro- 
pter setatem juvenilem et senilem , ad liaec ob res prospe- 
ras et adversas et ob alios mores complures. Quocirca 
mirandum non est, si omnia quandoque perverso judicio 
ieslimantur, sincero animi habitu immutato, quemadmo- 
dum etiam fabrum qui optimus habeatur multa in desti- 
natis operibus peccare videmus, similiter et imperatorem 
et gubernatorem el pictorem et omnino omnes, et tamen 
adeptee facultatis laude eos non fraudamus : sic nec luxu- 
riantem quibusdam temporibus aut injuste agentem , aut 
 reformidantem in improborum numero reponemus , nec si 
qui horum aliquid recte egerint, in bonis viris numera- 
buntur, sed cum malis successus aliquando alttribuendus, 
tum bonis lapsus et error. Veram autem sententiam di- 
cemus non unam occasionem aut longius temporis spa- 
tium, sed totam hominis vitam intuentes. Ut vero 
corpori nocet defectus et abundantiae species, sed gravio- 
res eliam morbos excessus et quaecunque supervacanea 
sunt ei afferre solent : ila et animo nocet tam bonorum 


quam malorum species intempestive ei illata, verum mor- 
bosetiam acriores incutere illi solet quae apud omnes dicitur 
prospera fortuna, vini instar bonorum virorum animos 
quasi inebrians. 

IX. Quamobrem non adversam fortunam commode ferre 
difficile est, sed prosperam. Omnes enim, quamdiu in 
miseria sunt, plerumque temperatis modestisque moribus 
esse videntur, in prospero autem rerum successu animosi, 
excelsi et superbi. Valet enim calamitas ad contrahen- 
dum et componendum animum , successus rerum contra 
ad inflandum et inanem reddendum. Quo fit ut infelices 
cuncti attenti sint et prudentes , audaces vero et confiden- 
tes qui felicitate florent. 

X. Finis autem quidam est prospere fortuna , quam 
vir bonus actionum suarum sociam exoptet, sicul men- 
sura navis et clavi, quo ferire aquas potest bonus gu- 
bernator vasta maria transmittens et longinquam navi-- 
gationem ingrediens. At nimia prosperitas, si viris bonis 
contingat , animo non parere solet, sed imperare. Utenim 
nimia lux visum obscurat : ita nimia: prosperitas mentis 
aciem preestringit. Ac de felicitate haec dicta sufficiant. 

XI. Vir prudens ita maxime fiat, si primum; ingenium 
sollers, animum memorem, naturam laboriosam nactus 


᾿ 
| 
| 


.hominumque vitas usu cognoscat. 


FRAGMENTA. 551 


πόνω τυχὼν ἐν λογισμοῖς τε xot μαθημάτεσσι xal ταῖς 
ποτ᾽ ἀχρίδειαν θεωρίαις εὐθὺς ix νέω P γυμνάσαιτο 
τὰν διάνοιαν φιλοσοφίας ἁπτόμενος ὀρθᾶς, μετὰ δὲ 
ταύτας θεῶν τε χαὶ νόμων χαὶ βίων ἀνθρωπίνων ἐμπει- 
ρίαν λάδοι. Δύο γάρ, ἐντι ἐξ ὧν τῷ φρονίμω διάθεσις 
παραγίνεται, ὧν τὸ μέν ἐντι ἕξιν βαθηματικάν τε χαὶ 
ἡνωστιχὰν λαδέν, τὸ δὲ θεωρήματα καὶ πράγματα 
πολλὰ ἐπελθόντα, τὰ μὲν χαὶ αὐτὸν ἰδόντα τὰ δὲ χαὶ 
δι’ ἑτέρω τινὸς τρόπω κατανοήσαντα. Οὔτε γὰρ 6 ἐν 
λογισμοῖς χαὶ μαθημάτεσσι xol ταῖς ποτ᾽ ἀχρίόειαν 
θεωρίαις εὐθὺς ἐκ νέω γυμνάσας τὰν διάνοιαν ἵχανός 
ἐντι ποτὶ φρόνασιν, οὔθ᾽ ὃ τούτων μὲν ἀπολειφθείς, ἐν 
ἀχροαμάτεσσι δὲ πολλοῖς xol πραγμάτεσσιν ἄναστρε- 
φθείς. ᾿Αλλ᾽ ὃ μὲν ἐν τῷ καθ᾽ ἕκαστα χρίνεν τυφλὸς 
ἐγένετο τὰν διάνοιαν, ὃ δὲ ἐν τῷ χαθόλω θεωρὲν ἀεί. 
Καθάπερ γὰρ ἐπὶ τῶν λογισμῶν δύναται ὃ λόγος τὰ 
μέρεα. συντιθεὶς τὸ ὅλον ἐξ αὐτῶν λογίζεσθαι, οὕτω xot 
ἐπὶ τῶν πραγμάτων δύναται ὃ μὲν λόγος τὰν χαθόλω 
θεωρίαν ὁπογράφεν, ἃ δ᾽ ἐμπειρία χαθ᾽ ἕχαστα χρίνεν. 

(Stob. Flor. III, 76. Correxi ?* γένοιτο, ai φύ- 
cto; libri γένοιτο, φύσιος. ἢ ἐκ véo cum Hirschi- 
gio; codd. £x νέων.) 

: Παραπλησίως δὲ χαὶ γῆρας ἔμ ποτὶ νεότατα, xal 
ποιεῖ ἃ μὲν νεότας ἐγχειρητικώς *, τὸ δὲ γῆρας προνο- 
ατιχώς" xal μηδέποκα ἀφύλαχτον ἦμεν πέφυχε P δια- 
νοίας, ἀλλὰ xat τί πράσσει χαὶ τί πέπραχεν ἐπισχοπεῖ, 
ἵνα τὰ μὲν μέλλοντα τοῖς παρεόντεσσι σταθμεύμενος e, 
τὰ δ᾽ ἐνεσταχότα τοῖς παρῳχημένοις αὐτὸς αὔταυτον 
διορθοῦν δύνηται, ποτὶ μὲν τὸν παροιχόμενον χρόνον “ 


τὰν μνάμαν ἐφαρμόζων, ποτὶ δὲ τὸν παρεόντα τὰν 
αἴσθασιν, ποτὶ δὲ τὸν μέλλοντα τὰν πρόνοιαν. Ἔντι 
γὰρ ἀεὶ μνάμα μὲν ἁμὶν τῶ παρεληλυθότος χρόνω, 
πρόνοια δὲ τῷ μέλλοντος" αἴσθασις δὲ τῷ παρεόντος. 
Διὸ δὴ δεῖ τὸν ὀρθῶς xol χαλῶς βιοτεύεν μέλλοντα μὴ 
μόνον αἰσθατιχὸν xo μναμονευτιχὸν ἀλλὰ καὶ προνο- 
ατιχὸν ἦμεν. 

(Stobaus Floril. CXV, 27. Emendavi ? ἐγχειρη- 
τιχώς et ki ricca cum Orellio; codd. ? ἐγχειρη)- 
τιχῶς et προνοατιχῶς. P ἦμεν πέφυχε: odd: αὐτὸ ἀφίε- 
μεν. * σταθμεύμενος ; libri σταθμευόμενος. 4 παροιχό- 
μενον χρόνον cum Meinekio; libri παροιχόμενον.) 


β΄. Ἔν τῷ περὶ τᾶς ἠθιχᾶς παιδείας, 


ι6΄. Φαμὲ τὰν ἀρετὰν ἦμεν ποττὸ μὴ χαχοδαιμο- 
νὲν ἱχανάν, τὰν δὲ χαχίαν ποττὸ μὴ εὐδαιμονέν, αἴκα 
τὰς ἕξιας αὐτὰς χρίνωμες. Αἰεὶ μὲν γὰρ καχοδαιμο- 
νὲν ἀνάγκα τὸν χαχόν, αἴτε ἔχει ὕλαν ( χαχῶς τε γὰρ 
αὐτᾷ χρέεται) αἴτε σπανίζει" ὡς xal τὸν τυφλὸν αἰεὶ 
ἀνάγχα ἦμεν τυφλόν " , αἴτε φῶς ἔχει xol λαμπρότατα 
δὁρατάν, αἴτε ἐν σχύτει διατελεῖ. Οὐχ αἰεὶ δὲ εὐδαι- 
μονὲν τὸν ἀγαθόν οὐ γὰρ ἃ χτᾶσις τᾶς ἀρετᾶς εὐδαι-- 
μονία ἧς ; ἀλλ᾽ ἃ χρᾶσις. Καὶ γὰρ ὃ ἔχων τὰν ὄψιν 
οὐχ δρᾷ αἰεί" αἱ γὰρ μὴ ἔχη φῶς, οὐκ ὄψεται. Δύο 
δὲ 660i τέμνονται ἐν βίῳ, ἃ μὲν σχυθρωποτέρα,, τὰν 6 
τλάμων ἐδάδιζεν ᾿Οδυσσεύς, & δ᾽ εὐδιεινοτέρα, τὰν 
ἐπορεύετο Νέστωρ. Τὰν ὧν ἀρετάν φαμι δήλεσθαι 
μὲν ταύταν, δύνασθαι δὲ xol τήναν. Ἀλλὰ τὰν εὐ- 
δαιμονίαν χαρύσσει & φύσις βίον εὐχταῖον xal εὐστα- 


ratiocinando et artibus mathematicis et accurata rerum 
contemplatione statim a puero animum exerceat ad rectam 
philosophiam incumbens, postea vero deorum res, leges 
Duo enim sunt e qui- 
bus prudentis habitus animo accedit, quorum unum est 
discendi cognoscendique facultatem adipisci, alterum 
multa spectacula multasque res obire, ita ut partim ipse 
singula videas, partim alio modo perspicias. Neque enim 
is qui statim ab ineunte setate calculis οἵ mathematicis 
disciplinis et accurata rerum inspectione animum exercuit 
ad prudentiam aptus est , neque ille qui his destitutus in 
multis aliis auditionibus et rebus experientia duce versa- 
tus sit. Sed alter ad singularia perpendenda czecum habet 
animum , alter in universalium contemplatione semper ni- 
hil videt. Quemadmodum enim in calculis ratio conjun- 
ctis partibus totum colligere potest, sic etiam in rebus ratio 
contemplationem universalem delineat, experientia vero 
singula judicat. 

Similiter senectus quoque ad hires se habet, 
efficitque juventus quidem industrios, senectus autem 
providos : neque unquam mentis custodia caret, sed quid 
agat et quid egerit , considerat, ut futura cum presentibus, 
presentia cum preteritis pensitans senex ipse se corrigere 


possit, ad preteritum tempus memoriam accommodans, 
ad preesens sensum , ad futurum vero providentiam. Sem- 
per enim memoria nobis adest proteriti temporis, provi- 


. dentia futuri, preesentis denique sensus. Idcirco hominem 


bene recteque victurum non solum sensu et memoria , sed 
etiam providentia valere oportet. 


b. Ex libro de Doctrina morali. 


XII. Ajo virtutem ad miseriam, vitium vero ad. beati- 
tudinem fugiendam, si habitus ipsos inspiciamus , sufficere. 
Semper enim virum malum miserum esse necesse est, sive 
habeat materiam ( male enim ea utitur) sive ea careat, 
quemadmodum et csecus, sive lumen ei adsit splendorque 
aspectabilis, sive in tenebris.degat, perpetuo caecus ma- 
nebit. At bonum non semper beatum esse necesse est , 
quandoquidem non in possessione virtutis, sed in usu 
beatitudo cernitur. Etenim qui visu proditus est non 
semper videt: si enim luce careat, nihil videbit. Duce 
autem viz in vita secantur, altera quidem difficilior qua 
patiens incessit Ulixes, altera vero ἰοῦ, quam Nestor 
tenuit. - Virtutem igitur ajo hanc quidem expetere, verum 
et illam ingredi posse. Sed beatitudinem natura vitam 
optabilem atque.firmam , quoniam proposita peraguntur, 


558 


θέα, διὰ τὸ γνώμας τελεσθῆμεν" ὥστε ἃ μὴ δήληταί 
τις παριόντων P, οὐχ εὐδαίμων μέν, οὐ μὰν πάντα 
χαχοδαίμων. 

( Scripsi αἰεὶ ἀνάγκα ἦμεν τυφλόν quae verba 
in membranis desiderantur. ἢ παριόντων; codd, 
παριόντας.) 

Μὴ ὧν ἄνοσον χαὶ ἀνάλγατον τολμώντων τὸν ἀγα- 
θὸν εἰπέν, μηδὲ ἄλυπον θρασυνέσθωσαν λέγεν" ὡς γὰρ 
σώματι ἀλγεινά τινα ἀπολείπομες, οὕτω xal ψυχαῖς 
ἐπώδυνα. ᾿Αλλὰ ταὶ μὲν ἀφρόνων λῦπαι ἀλόγιστοι 
πέλονται, ταὶ δὲ φρονίμων ἐς ὅσον ὃ λόγος ἐπιτρέπει 
ὁρίδδων τὰ πράγματα, Ἀλλὰ μὰν xal τὸ xav ap 
αὐτῶν τὰς ἀπαθείας ἐχλύει τὰς ἀρετᾶς τὸ γενναῖον, 
αἴκα ἐν διαφύροις xal μεγάλοις ἃ χαχοῖς θανάτῳ τε 
χαὶ ἀλγηδόνι χαὶ πενίᾳ ἀντιδεθάχῃ. Εὐχαταγώνιστα 
. γὰρ τὰ μιχρὰ P χακά, Ἀσκχατέον ὧν ποττὰν βετριοπα- 
θίαν ἰέμεν, ὡς τό τε ἀνάλγατον ἐς ἴσον τῷ ἐμπαθεῖ φεύ- 
γωμες, μηδὲ μέζον φύσιος τᾶς ἁμετέρας φθεγγώμεθα,. 

(Stobzus Floril. IJ, 70-71. Reposui a μεγάλοις 
xaxoic cum Gesnero ; codd. μὴ xaxoic. P μιχρὰ xaxa 
cum eodem ; libri μὴ x«x«. ): 


γ΄. "Ex τοῦ περὶ σοφίας. 


ιγ΄. ᾿ΑΑρχύτας τοίνυν ἐν τῷ περὶ σοφίας 
εὐθὺς ἀρχόμενος προτρέπει οὕτω" 

S 1. Τοσοῦτον διαφέρει σοφία ἐν πᾶσι τοῖς ἀνθρω- 
πίνοις πράγμασιν, ὅσον ὄψις μὲν αἰσθασίων σώματος, 
γόος δὲ ψυχᾶς, ἅλιος δὲ ἄστρων. "Oli τε γὰρ ἕκα- 
Θολεστάτα xal πολυειδεστάτα τἂν ἀλλᾶν αἰσθασίων 


 ARCHYT/E. 


ἐντί, καὶ νόος ὕπατος λόγῳ xal διανοίᾳ τὸ δέον ἐπι- 
χραίνων,, xai ὄψις xai δύναμις τῶν τιμιωτάτων ὑπάρ- 
χων. Ἅλιός γε μὰν ὀφθαλμός ἐντι xul ψυχὰ τῶν 
φύσιν ἐ χόντων᾽ δρῆταί τε γὰρ δι’ αὐτῶ πάντα καὶ γεν- 
νῆται xat νοῆται, ῥιζωθέντα xat γενναθέντα δὲ τράφεται 
χαὶ ἀέξεται χαὶ ζωπυρῆται μετ᾽ αἰσθάσιος. i 
$2. 'H δὲ ἀπὸ τοῦ ὄντως ἀνθρώπου ὕπο- 
μιμνήσκουσα τῆς ἐπὶ τὰ αὐτὰ προτροπῆς 
διὰ τῶν ἑξῆς ἐπιδείχνυται τῶν οὕτω λε- 
γομένων" 

Ἄνθρωπος πάντων ζῴων ἐπὶ πολλὸν γέγονε σοφώ- 
τατος" θεωρῆσαί τε γὰρ δυνατός ἐντι τὰ ἐόντα xoi 
ἐπιστάμαν καὶ φρόνασιν λαθδὲν ἐκ τῶν ἁπάντων. Παρὸ 
καὶ ἐνεχάραξε καὶ ἐπεσημήνατο τὸ θεῖον αὐτῷ τὸ τῷ 
παντὸς λόγω σύσταμα, ἐν ᾧ τά τε εἴδεα πάντα τῶ 
ἐόντος ἐνδέδασται χαὶ ταὶ σημασίαι τῶν ὀνυμάτων. 
Τοῖς μὲν γὰρ φθόγγοις τᾶς φωνᾶς τόπος ἀφώρισται 
φάρυγξ καὶ στόμα καὶ Fives. “Ὥσπερ δὲ τῶν φθόγγων, 
δι’ ὧν τὰ ὀνύματά τε χαὶ ῥήματα τυπούμενα ᾿σημαί- 
νεται, γέγονεν ἄνθρωπος ὄργανον " οὕτω καὶ τῶν νϑα- " 
μάτων ἐν τοῖς ξόντεσσι ὀπτιζομένοις θεαρός. Καὶ 
τοῦτο δοχεῖ μοι ἦμεν, ποθ᾿ ὅπερ xai γέγονε καὶ συνέ- 

στα ὃ ἄνθρωπος, xat ὄργανά τε καὶ δυνάμεις εἴλαφε 
παρὰ τῶ θεῶ, 

$ 8. Γέγονε χαὶ συνέστα δ ἄνθρωπος ποττὸ θεωρῆ- 
σαι τὸν den: τᾶς τῶ ὅλω φύσιος, xal τᾶς σοφίας. ἔργον 
ὧν αὐτῷ ἃ χτᾶσθαι καὶ θεωρὲν τὰν τῶν ἐόντων φρόνασιν. 

( Scripsi ἃ ἔργον ὧν αὐτῷ; codd. ὧν ἔργον. 
Cf. Perictione apud Stobeum Floril. 1, 62. ) 


praedicat : quapropter tariseuntibus iis qua quis non de- 
siderat, ut beatus nemo est, ita nec plane miser. 

Ne igitur morbi et doloris expertem audeant bonum 
appellare, neve vacuum omni moerore temere dicant : 
sicut enim corpori dolorem facientia quaedam relinquimus, 
sic et animis , quae dolorem inferant. Veruntamen stulto- 
rum dolores ratione carent, sapientum vero non ulterius 
quam ratio rebus modum constituens permittit, progre- 
diuntur. Sed et jactata eorum indolentia virtutis gene- 
rositatem tollit, si insignibus magnisque malis morti, 
€ruciatui et paupertati se objiciat. Facile enim parva 
mala superantur. Incumbamus igitur omnibus viribus ut 
mediocritatem affectuum consequamur, quo doloris va- 
cuitatem pariter atque exsuperantiam vitemus, neve ma- 
jora jactemus , quam natura nostra patitur. 


c.. E libro de Sapientia. 


XII. Archytas igitur in libro de sapientia statim a tali 
cohortatione orditur : 

$ 1. Tantum praestat sapientia omnibus in rebus huma 
nis, quantum visus sensibus corporis, mens animo, sol 
astris. Visus enim omnium sensuum latissime diffunditur 
et diversissimas habet species, mens summum locum 
*enet, ratione et cogitatione id quod fieri oportet perfi- 


ciens, interni quasi oculi facultatisque optima tum viden- 
di tum perpetrandi vicem obtinens. Porro sol est oculus. 
et anima rerum creatarum : eo enim cernuntur cuncta et 
gignuntur atque intelliguntur, radicibus firmata et genita 
nutriuntur, crescunt redditisque sensibus excitantur. 

$ 2. Ea autem cohortatio, qua ab hominis natura pro- 
fecta idem monet, verbis quae deinceps Mise ita expri- 
mitur : : 

Homo omnium animalium longe est sapientissimum : 
contemplari enim potest vera et scientiam prudentiamque 
ex omnibus consequi. Quapropter etiam numen in ejus 
animo insculpsit et impressit omnis sermonis copiam , in 
qua et cunctae rerum forma et verborum significationes 
dispertite sunt. Soni enim vocis locos attributos haben 
guttur, os et nares. Quemadmodum autem sonorum , 
quibus nomina et verba informata significantur, instrumen- 
tum homo est : ita etiam notionum rebus aspectabilibus 
inditarum considerator. Atque hoc illud mihi videtur 
esse, ad quod cum natus factusque homo est, tum instru-- 
menta et facultates a deo accepit, 

$ 3. Ortus compositusque est homo ad contemplandam 
rerum natura ef sapientiae rationem : quocirca ejus offi- 
cium est comparare et contemplari rerum qua exstant sa- 
pientiam. 


FRAGMENTA. 659 


S 4. Ἃ σοφία οὐ περί τι ἀφωρισμένον ἐντὶ τῶν. ἐόν- 
τῶν; ἀλλ᾽ ἁπλῶς περὶ πάντα τὰ ἐόντα, χαὶ δεῖ μὴ 
πρώταν αὐτὰν τὰς ἀρχὰς ἑχάστω ὃ ἀνευρέσθαι, ἀλλὰ 
τὰς κοινὰς τῶν ἐόντων ἁπάντων ἀρχάς. Οὕτω γὰρ 
ἔχει σοφία περὶ πάντα τὰ ἐόντα, ὡς ὄψις περὶ πάντα 
τὰ ὁρατά. Τὰ ὧν χαθόλω πᾶσι συμδεδαχότα συνι- 
δὲν χαὶ θεωρὲν τᾶς σοφίας οἰκῇον, καὶ διὰ τοῦτο σοφία 
τὰς τῶν ἐόντων ἁπάντων ἀρχὰς ἀνευρίσχει. 

( Posui ἃ ἑχάστω; codd. αὐτὰς, ) 

$ 6. Ἔν δὲ τῷ τέλει τοίνυν πρὸς αὐτὸ τὸ ἀκρότατον 
ἄνεισιν ἣ παράκλησις ὦ ὧδέ πως" 

“Ὅστις ὧν ἀναλῦσαι οἷός τ᾽ ἐντὶ πάντα τὰ γένεα ὑπὸ 
αίαν τε xal τὰν αὐτὰν ἀρχάν, xal πάλιν συνθεῖναί τε 
χαὶ συναρθμήσασθαι à , οὗτος δοχεῖ μοι χαὶ σοφώτατος 
ἦμεν xol παγαλαθέστατος, ἔ ἔτι δὲ χαλὰν σχοπιὰν εὑρηχκές- 
vat, ἀφ᾽ ἃς δυνατὸς ἐσσεῖται τὸν θεὸν κατοψεῖσθαι xal 
πάντα τὰ ἐν τᾷ συστοιχεία xal τάξει τὰ ἐχείνω χαταχε- 
χωρισμένα, χαὶ ταύταν τὰν ἁρματήλατον 620v ἐχπορι- 
σάμενος τῷ νόῳ κατ᾽ εὐθεῖαν ὁρμαθῆμεν καὶ τελεοδρο- 
μᾶσαι τὰς ἀρχὰς τοῖς πέρασι συνάψας τε χαὶ ἐπιγνούς ", 
ὅτι ὃ θεὸς ἀρχά τε xal τέλος xal μέσον ἐντὶ πάντων 
τῶν χατὰ δίχαν τε χαὶ τὸν ὀρθὸν λόγον περαινομένων. 

(Jamblichus Adhort. ad philos. cap. IV 
pag. 39 seqq. ed. Kiessl. Reposui * συναρθμήσα- 
σθαι; codd. συναριθμήσασθαι. P συνάψος τε xal ἐπι- 
ἡνούς ; codd. συνάψαντα xod ἐπιγνόντα. Cf. Perictione 


apud Stobzum 1, 63.) 
δ΄, "Ex τοῦ περὶ νόμου καὶ δικαιοσύνης. 


ιδ΄, Πονηρῶν ἀθέων νόμοις * νόμοι θεῶν ἄγραφοι 


ἀντινομιζόμενοι πονηρὰν μοῖραν xui ζαμίαν τῷ μὴ 
πειθομένῳ διδόντες, πατέρες xol ἁγεμόνές τῶν γε- 
γραμμένων νόμων καὶ δογμάτων ἀνθρώποις τε- 
θέντων. 

(à Inserui νόμοις.) 

ιε΄. Νόμος ποτ᾽ ἀνθρώπω ψυχάν τε χαὶ βίον ὅπερ 
ἁρμονία ποτ᾽ ἀχοάν τε χαὶ qQuvav: δ τε γὰρ νόμος 
παιδεύει μὲν τὰν Ψυγὰν συνίστητι δὲ τὸν βίον, ἅ τε 
ἁρμονία ἐπιστάμονα μὲν ποιεῖ τὰν ἀχοὰν ὁμόλογον δὲ 
τὰν φωνάν. Φαμὶ ὃ δ᾽ ἐγὼ πᾶσαν χοινωνίαν ἐξ ἀρ-- 
χοντὸς καὶ ἀρχομένω συνεστάμεν, καὶ τρίτον νόμων. 
Νόμων δὲ ὃ μὲν ἔμψυχος, βασιλεύς" ὃ δὲ ἄψυχος, 
γράμυα. Πρᾶτος ὧν ὃ νόμος" τούτῳ γὰρ 6 βασιλεὺς 
γόμιμος, ὃ δ᾽ ἄρχων ἀχόλουθος, 6 δ᾽ ἀρχόμενος ἐλεύθε-- 
ρος, ἃ δ᾽ ὅλα κοινωνία εὐδαίμων" καὶ τούτω παραύάσι 
ὃ μὲν βασιλεὺς τύραννος, ὃ δὲ ἄρχων ἀναχόλουθος, ὃ 
δ᾽ ἀρχόμενος δοῦλος, & δ᾽ ὅλα κοινωνία χαχοδαίμων. 
Συνείρονται μὲν γὰρ ταὶ πράξιες ἐχ τῶ ἄρχεν χαὶ τῷ 
ἄρχεσθαι, χαὶ τρίτον ἐκ τῷ χρατέν. Τὸ μὲν ὧν ἄρχεν 
τῷ χρέσσονος οἰκῆον, τὸ δ᾽ ἄρχεσθαι τῷ χερήονος, τὸ 

ὲ χρατὲν ἀμφοτέρων. ἤλρχει μὲν γὰρ τὸ λόγον ἔχον 
τᾶς ψυχᾶς, ἄρχεται δὲ τὸ ἄλογον" χρατεῦντι δὲ τῶν 
παθέων ἀμφότερα. ] νεται γὰρ ἐκ τᾶς ἑκατέρων συν- 
αρμογᾶς ἀρετά, αὐτὰ δὲ xal ἀπὸ τᾶν ἁδονᾶν xo ἀπὸ 
τᾶν λυπᾶν ἐς ἀρεμίαν xal ἀπάθειαν ἀπάγει τὰν 
ψυχάν. 

'ς΄. Δεῖ δὲ τὸν νόμον ἀκόλουθον ἦυεν τᾷ φύσει, δυ- 
νατὸν τοῖς πράγμασι, συμφέροντα τῷ πολιτιχᾷ χοινω-- 
vía* αἴτε γὰρ ἑνὸς τούτων αἴτε πληόνων ale πάντων 
ἀπολείπεται, ἤτοι οὐ νόμος ἢ οὐ τέλειος νόμος ἐσεῖται. 


$ 4. Sapientia non circa certum quoddam rerum genus, 
sed omnino eirca totam rerum seriem versatur, neque 
oportet eam primam singulorum qua sunt, sed communia 
omnium principia investigare. Ita enim sapientia rebus 
cunctis occupatur, αἱ visus omnibus qua sub aspectum 
veniunt. Ergo qux in universum omnibus sunt attributa, 
hac intelligere et considerare sapientie proprium est, 
ideoque sapientia omnium rerum principia investigat. 

$ 5. Postremo ad illud ipsum quod summum est cohor- 
tatio ita ascendit : 

Quicunque igitur omnia genera in unum idemque prin- 
cipium resolvere potest rursusque componere et apte con- 
jungere : hic mihi qua sapientissimus esse qua verissimus 


videtur, preeterea. commodam speculam invenisse , unde: 


possit deum intueri et cuncta in rerum digestione et or- 
dine suis qu:eque locis ab eo collocata, atque hac via regia 
potitus mente recta progredi cursumque perficere queat 
initia cum finibus connectens atque intelligens, deum esse 
initium , finem et medium omnium quze juste ac decenter 
peraguntur, 


d. Ex libro de Lege et Justitia. 


XIV. Improborum numinis contemtorum legibus oppo- 


sitae sunt deorum non scripta leges malam sortem poenam- 
que non obedienti irrogantes, parentes ac principes huma- 
narum constitutionum. 

XV. Lex ad hominis animum vitamque eandem habet 
rationem quam harmonia ad auditum et vocem : namque 
lex et animum docet et vitam fingit, harmonia autem au- 
ditum erudit vocemque sibi accommodat. Arbitror ego 
omnem hominum ccetum e principe et civibus ac praeterea 
e legibus constare. Legum alia animata est, nimirum 
rex : alia inanimafa, scriptum. Primo igitur lex : qua 
observata rex legitimus, magistratus conveniens erit, cives 
liberi, universus denique coetus felix : at ea perrupta rex 
tyrannus fiet, magistratus minime aptus erit, populus 
servus, totus vero coetus infelix evadet. ^Connectuntur 
enim res gestae ex imperando , obediendo et vincendo. Est 
igitur imperare preestantioris proprium , obedire deterioris, 
vincere utriusque. Etenim rationalis animae vis imperat , 
ratione carens obedit : ambae vero perturbationes vincunt. 
Fit enim ex utriusque apta conjunctione virtus : ipsa vero 
a voluptatibus et meeroribus animum ad tranquillitatem οἱ 
imperturbatam quietem revocat. 

XVI. Oportet autem legem esse naturae convenientem , 
re ipsa validam , civili societati utilem : sive énim uni ha- 


a 


E 


560 ARCHYT/E 


᾿Αχόλουθος μὲν ὧν xa εἴη τὰ φύσει μιμεόμενος τὸ τᾶς 
φύσιος δίκαιον’ τοῦτο δέ ἐντι ἃ τὸ ἀνάλογον xal τὸ ἐπι- 
θάλλον ἑκάστῳ καττὰν ἑχάστω ἀξίαν. Δυνατὸς δέ, αἱ 
ποτὶ τὼς νομοθετευμένως ἔχει τὰν συναρμογάν" πολλοὶ 
γὰρ τὸ τῷ φύσει καὶ πρᾶτον ἀγαθὸν οὐχ" ἱκανοὶ δέξασθαι, 
τὸ δὲ ποθ᾽ αὑτὼς xai τὸ ἐνδεχόμενον’ οὕτω γὰρ xal τοὶ 
νοσέοντες xol τοὶ χάμνοντες ὃ τυγχάνοντι ἐπιμελείας. 
Συμφέρων δὲ τὰ πολιτικᾷ xotvovía , αἴχα μὴ μόναρ- 
qoc 7j xoi ἰδιωφελὴς 6 νόμος, χοινωφελὴς δὲ xal διὰ 
πάντων διατείνων. Δεῖ δὲ xal ποτὶ τὰν χώραν xal 
ποτὶ τὼς τόπως ἀποδλέπεν τὸν νόμον" οὔτε γὰρ πᾶσα 
γὰ τὼς αὐτὼς χαρπώς, οὔτε πᾶσα 3 ψυχὰ ἀνθρώπων 
τὰν αὐτὰν ἀρετὰν παραδέξασθαι δύναται. Διὸ τὸ δί-- 
χαιον τοὶ μὲν ἀριστοχρατιχὸν τοὶ δὲ δαμοχρατιχὸν τοὶ 
δὲ ὀλιγαρχιχὸν ποιεῦντι" xal τὸ ἀριστοχρατιχὸν καττὰν 
ὑπεναντίαν μεσότατα" τοῖς μὲν γὰρ μέζοσι μέζονας 
τὼς λόγως, τοῖς δὲ uot μήονας διανέμει ἃ ἀναλογία 
αὕτα" τὸ δὲ δαμοχρατιχὸν χαττὰν γεωμετρικάν" ἐν 
γὰρ ταύτα τοὶ λόγοι ἴσοι τῶν μεζόνων χαὶ μηόνων με- 
γεθέων᾽ τὸ δὲ ὀλιγαρχικὸν xol τυραννιχὸν χαττὰν ἀρι- 
θμητικάν' ἀντιάζει γὰρ αὐτὰ τᾷ ὑπεναντία " τοῖς γὰρ 
μήοσι μέζονας τὼς λόγως, τοῖς δὲ μέζοσι μήονας. "Tat 
μὲν ὧν ἰδέαι τᾶς διανομᾶς τοσαῦται" ταὶ δὲ εἰχόνες ἐν 
ταῖς πολιτείαις χαὶ τοῖς οἴχοις θεωρέονται" τιμαί τε 
γὰρ xoi κολάσιες xol ἀρχαὶ ἢ ἐξ ἴσω τοῖς μέζοσι xal 
μήοσι διανέμονται, ἢ ἐξ ἀνίσω ἢ τοῖς ἀρετὰ ὕπερε- 
χόντεσσι ἢ τῷ πλούτῳ ἢ xal δυνάμει. Τὸ μὲν ὧν 


ἐξ ἴσω δαμοχρατιχόν, τὸ δὲ ἐξ ἀνίσω ἀριστοχρατιχὸν ἢ 
ὀλιγαργχιχόν. 

(Posui * ἐντι; codd. ἐστιν. P οὐχ ἱκανοὶ cum 
Gaisfordo ; libri ἱκανοὶ, * τοὶ νοσέοντες καὶ τοὶ χάμ.-- 
νογτες cum Meinekio; codd. τοὶ νοσέοντι χαὶ τοὶ 
χάμνοντι. 3 οὔτε γὰρ πᾶσα γἃ τὼς αὐτὼς χαρπώς, 
οὔτε πᾶσα ψυχά ; codd. οὔτε γὰρ γᾶ τὼς αὐτὼς χαρ- 
πώς; οὔτε ψυχά. * τοῖς ἀρετᾷ ὑπερεχόντεσσι; codd. 
τὰ ἀρετᾷ ὑπερέχεν.) 

ιζ΄, Δεῖ δὴ τὸν νόμον τὸν κάῤῥονα xal τὰν πόλιν Ex 
πασᾶν σύνθετον ἦμεν τὰν ἀλλᾶν πολιτειᾶν, χαὶ ἔχεν 
τι δαμοχρατίας, ἔχεν τι ὀλιγαρχίας, ἔχεν τι βασιλήας 
καὶ ἀριστοχρατίας. “Ὥσπερ χαὶ ἐν τᾷ Λαχεδαίμονι" 
τοὶ μὲν γὰρ βασιλέες τὰς μοναρχίας, τοὶ δὲ γέροντες 
τᾶς ἀριστοχρατίας, τοὶ δὲ ἔφοροι τᾶς ὀλιγαρχίας, ἵπ- 
παγρέται δὲ xal χόροι τᾶς δαμοχρατίας. Δεῖ τοίνυν 
τὸν νόμον μὴ μόνον ἀγαθὸν xal καλὸν ἦμεν, ἀλλὰ χαὶ 
ἀντιπεπονθέναι τοῖς αὑτῶ μερέεσσιν' οὕτως γὰρ ἰσχυρὸς 
xoi βέβαιος. Τὸ δὲ ἀντιπεπονθέναι λέγω αὐτῶ xal 
ἄρχεν xal ἄρχεσθαι τὰν αὐτὰν ἀρχάν, ὥσπερ xal ἐν 
τῷ εὐνομωτάτα Λαχεδαίμονι. Τοῖς μὲν γὰρ βασιλεῦ- 
σιν οἵ ἔφοροι ἀντιχάθηνται, τούτοις δ᾽ οἵ γέροντες, 
μέσοι δ᾽ of χόροι xol ἱππαγρέται. Ἐφ᾽ ὃ γὰρ ἂν ῥέ- 
Ψωντι τοὶ πλεονεχτέοντες τῶν ἀρχόντων; οὗτοι τοῖς 
ἄλλοις ὑποτίθενται. 

νη΄. Δεῖ τὸν νόμον τὰ περὶ θεὼς xal δαίμονας xot 
γονέας xoi ὅλως τὰ καλὰ xol (uix πρᾶτα τίθεσθαι, 


rum rerum sive pluribus sive omnibus non sufficiat, aut 1 


omnino non erit lex, aut non perfecta lex. Naturze igitur 
consentanea fuerit, si jus nature imitetur : hoc vero est 
quod pro sua cujusque dignitate ei congruit eumque at- 
lingit. Valida erit, si cum ceteris legibus constitutis apte 
cohsreat : multi enim ad accipiendum id quod natura 
primum est bonum minime idonei sunt, sed potius ad id 
quod ipsos attingit ac fieri potest : ita enim et zegroti et 
valetudinarii curantur. Proderit civili societati , si lex non 
ad unius dominatum comparata, neque ad privatam quo- 
rundam , sed ad communem utilitatem condita fuerit, ex 
600 ad omnes pertinens. Decet etiam legem ad regio- 
nem locosque spectare : neque enim omne solum eosdem 
fert fructus, neque omnes hominum animi ejusdem virtu- 
tis capaces sunt. Quapropter jus quidam ad optimatum 
principatum, alii ad populi imperium, alii ad paucorum 
potentiam accommodatum componunt : et ad optimatum 
quidem principatum secundum contrarium eumque me- 
dium numerum; nam majorum plus, minorum minus 
curae heec comparatio agit : ad populi vero imperium pro 
portione; in hac enim eadem ratio majoris et minoris di- 
gnitatis habetur : denique ad paucorum potentiam et ty- 
rannidem zequali numero observato , qui contrario occur- 
rit, siquidem plus curze minoribus , minus curze majoribus 
impenditur. Tot igitur divisionis species sunt : at imagines 


in civitatibus et domibus spectantur : namque honores et 
pena et magistratus aut 2equaliter majoribus et minoribus 
distribuuntur, aut inequaliter vel virtute vel divitiarum 
potentieve amplitudime prestantibus. Convenit igitur 
sequalis distributio populari reipublice, inzequalis optima- 
tum principatui aut paucorum potentice. 

XVII. Oportet sane excellentem et legem et civitatem ex 
ceeleris omnibus rerum publicarum formis constare , ita ut 
ei aliquid insit rationis popularis et paucorum potentize'et 
regie potestatis et optimatum principatus. Sic Lacedz- 
moniorum respublica composita est, in qua reges unius 
dominatum habent, senatores optimalum principatum , 
ephori paucorum potentiam, prcfecti equitum et juvenes 
(equites) populi imperium. Legem igitur non solum bo- 
nam et honestam esse oportet , sed etiam singulis suis sive 
reipublieze partibus oppositam : sic enim firma ef constans 
futura est. Partibus singulis eam oppositam esse dico , 
ita ut idem magistratus aliis imperet aliis obediat, quem- 
admodum in Lacedaemoniorum civitate optimis legibus 
temperata fit. Regibus enim opponuntur ephori, his se- 
natores, medii vero sunt juvenes et profecti equitum. In 
quamcunque enim partem imperii momentum nimis incli- 
nat , hi se ad alias adjungunt partes, 

XVIII. Oportet ea primum lege sanciri quae ad deos, 
genios et parentes spectant omninoque qua honesta sunt 


UP E NRI EI NI ER TS 


FRAGMENTA. 


δεύτερα ἃ δὲ τὰ συμφέροντα" τὰ γὰρ μήονα τοῖς μέ- 
ζοσιν ἀχολουθὲν ποθάχει, καὶ μὴ ἐν οἰκήμασι χαὶ θυ- 
ρώμασιν ἐνῆμεν, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς ἄθεσι τῶν πολιτευομένων. 
Οὐδὲ γὰρ ἐν Λαχεδαίμονι τᾷ εὐνομωτάτα πλάθει 
γραμμάτων ἃ πόλις διοικεῖται, πολὺ δὲ μᾶλλον τοῖς P 
τρόποις τῶν πολιτευομένων. Συμφέροντι δὲ τᾷ πολι- 
τιχᾷ χοινωνία, αἴχα μὴ μόναρχος ἡ καὶ ἰδιωφελής, 
χοινωφελὴς δὲ xal διὰ πάντων διατείνων Ó νόμος, xol 
τὰν ζαμίαν ἐς τὰν αἰσχύναν xod τὰν ἀτιμίαν ἀμφέρῃ, 
μὴ ἐς τὰν τῶν χρημάτων ἀποδολάν. . "Ex μὲν γὰρ τῷ 
τᾷ αἰσχύνᾳ ζαμιοῦσθαι. χοσμιότατα xol χρηστότατα 
σπουδάσοντι “, ὅπως τὰν ἐν τοῖς νόμοις ζαμίαν ἀχοι- 
νώνατον ἔχωντι" ἐχ δὲ τῷ χρήμασι χρήματα περὶ 
πλείστω ποιησοῦνται, μέγιστον φάρμαχον ὑπολαμβά- 
νοντες ἦμεν τῶν ἁμαρτημάτων, Ἄριστον μὲν ὧν τὰν 
ὅλαν πόλιν οὕτως συντετάχθαι; ὥστε μηδενὸς ποτι- 
δεῖσθαι ἔξωθεν, μήτε xaz' ἀρετὰν μήτε κατὰ δύναμιν 
μήτε χατ᾽ ἄλλαν μηδεμίαν αἰτίαν. Οὕτω γὰρ καὶ 
σῶμα xat οἰκία xal στράτευμα συντέταχται 4 χαλῶς, 
τὸ ἐν αὑτῷ ἔχον τὰν αἰτίαν τὰς σωτηρίας, ἀλλὰ μὴ 
ἔξωθεν' σῶμα μέντοι xdpov, οἰκία δὲ συγχειμένα χκα-- 
λῶς, στράτευμα δὲ τὸ μὴ μισθοφόρον, μηδὲ ἀγύμνα- 
στον. Κρέσσονα γὰρ τὰ οὕτως συνταχθέντα γίνεται 
τῶν ἄλλων, καὶ ἐλεύθερα μὲν καὶ ἀδούλωτα, οὐ πολλῶν 
ποτιδεόμενα ποτὶ τὰν διαμονάν, ὀλίγων δὲ xol εὐπαρα- 
χκομίστων. Οὕτω γὰρ * 6 μὲν ἰσχυρὸς τῶ βάρεος, ὃ 
δὲ γυμναστὰς τῷ ῥίγεος περιγίνεται. Γυμνάζοντι γὰρ 
ταὶ τύχαι χαὶ ταὶ συμφοραὶ τὼς ἀνθρώπως, ἐπεὶ χαὶ 


τῷ σώφρονι xai διαποναθέντι καὶ σώματι xol duy a xa 


561 


τροφὰ ἁδέα φαίνεται πᾶσα xol ποτόν, xal εὐνὰ δὲ & 
μετὰ φυλλάδος τῷ δὲ τρυφᾶν xoi συδαρίζεν προαιρου- 
μένῳ καὶ ἅ τῶ μεγάλω βασιλέος παρασχευὰ δυσάρε- 
στος χαὶ ἀλλοτρία. Τὸν νόμον ὧν ἐν τοῖς ἄθεσι χαὶ 
τοῖς ἐπιταδεύμασι τῶν πολιτᾶν ἐγχρῴζεσθαι δεῖ" τὼς 
γὰρ πολίτας αὐτάρχεας θήσει, xal διανεμεῖ τὸ xac 
ἀξίαν ἑκάστῳ χαὶ τὸ ἐπιδάλλον. Οὕτω γὰρ καὶ ὃ 
ἅλιος φερόμενος διὰ τῷ ζῳοφόρω χύχλω διανέμει τοῖς 
ἐπὶ γᾶς πᾶσι καὶ γενέσιος καὶ τροφᾶς χαὶ βιοτᾶς τὰν 
ποθάχουσαν μοῖραν, οἷον εὐνομίαν τὰν εὐχρασίαν τῶν 
éó»p&v παρασχευαζόμενος. Διὸ xoi Νόμιος xo Νεμήϊος 
Ζεὺς καλέεται, καὶ νομεὺς 6 διανέμων τὰς τροφὰς τοῖς 
ὀΐεσιν, καὶ τὰ τῶν χιθαρῳδῶν δὲ ἄσματα νόμοι. 
Συντάσσοντι γὰρ xol ταῦτα τὰν ψυχὰν ἁρμονίᾳ xai 
δυθμοῖς xat Mrd ἀειδόμενα. Mieres 
(Stobeus Flor. XLIII, 129, 135, 133, 134. 
Reposui ἃ δεύτερα ; codd. δεύτερον. P τοῖς τρόποις 
cum Halmio; codd. ἐν τοῖς τρόποις. ^ σπουδάσοντι 
cum eodem; libri σπουδάζοντι. 4 οἰχία xoi. στρά- 
τευμα συντέταχται cum Spondano; codd. oixíav 
xoi στράτευμα συντετάχθαι. * γὰρ 6 μὲν cum Mei- 
nekio; γὰρ ἂν ὃ μὲν libri. f χιθαρῳδῶν ; libri χιθα- 
ρῳδᾶν.) " 
ιθ΄, Δεῖ δὲ τὸν ἀλαθινὸν ἄρχοντα μὴ μόνον ἐπι-- 
στάμονά τε χαὶ δυνατὸν ἦμεν περὶ τὸ χαλῶς ἄρχεν, 
ἀλλὰ xol φιλάνθρωπον: ἄτοπον γὰρ ἦμεν ποιμένα 
μισοπρόδατον xal τοιοῦτον οἷον χαὶ δυσμενέως ἔχεν 
τοῖς. αὑτῷ θρεμμάτεσσι, Δεῖ δ᾽ αὐτὸν xal νόμιμον 
ἦμεν" οὕτω γὰρ ἐσεῖται, τὰν τῶ ἄρχοντος ἐπίστασιν 


et egregia, deinde utilia : convenit enim minora majoribus 
succedere , neque in domibus et ostiis , sed in animis civium 
inscriptas esse leges. Nam ne apud Lacedsmonios qui- 
dem qui optimis legibus utuntur multis litteris respublica 
administratur, sed honestis potius civium moribus. Proderit 
autem civili societati, si lex non ad unius dominatum 
comparata, neque ad privatam quorundam, sed ad com- 
munem utilitatem condita fuerit, ex sequo ad omnes per- 
tinens , poenamque ad dedecus et ignominiam , non ad rei 
familiaris jacturam referat. Etenim si ignominia in legibus 
pro poema nocenti irrogetur, honestati et probitati cives 
studebunt, ne legum poenam sustineant : sin autem pe- 
cunia sontes mulctentur, plerique pecunias maximi facient, 
praeclarum hoc peccatorum remedium esse existimantes. 
Optimum igitur fuerit , civitatem universam ita constitutam 
esse, ut nullo externo adjumento neque ad virtutem neque 
ad potentiam neque ad aliam quamcunque rem indigeat. 
Nam corporis etiam et domus et exercitus optima conditio 
est, quum salutis causam intra se habent, non aliunde : 
corpus sane validum laudatur et bene composita familia , 
exercitus vero nec mercenarius neque inexercitatus. Quae 
enim ita sunt constituta, aliis sunt longe prestantiora, 
immo et libera et minime serva, qua ad durandum non 
PHILOS. GREC. 


multis egent, sed paucis et paratu facilibus. Ita enim 
qui fortis est onera, lanista vero frigus vincit. Casibus 
autem et calamitatibus homines exercentur, siquidem 
etiam viro sobrio corporisque et animi laboribus subacto 
quilibet cibus et potus jucundus videtur nec non stratum e 
foliis molle : at illi qui in deliciis et luxuria vitam degere 
proposuit ne magni quidem regis apparatus placitus et 
conveniens potest videri. Legem igitur in animis ac stüdiis 
civium inharescere oportet : sic enim cives sua sorte 
contentos efficiet ac suum cuique et singulis apta distribuet. 
Hoc modo sol quoque per signiferum orbem invectus ter- 
restribus omnibus animantibus generationis, alimenti vi- 
teque suam cuique portionem tribuit , quasi legum aucto- 
ritate optima anni partium temperatione instituta. Quam- 
obrem Jupiter quoque Nomius et Nemeius vocatur, et 
νομεὺς (opilio), quod ovibus pabula distribuat : et νόμοι 
cantus citharcedorum, quoniam et illi animum componunt, 
decente harmonia , rhythmis et metris decantati. 

XIX. Oportet autem principem sincerum non recte 
tantum imperare et scire et posse, sed etiam humanum . 
esse : nam minime consentaneum fuerit pastorem oves 
odisse et pecoribus suis infensum esse. Quin etiam legi- 


limus esse debet: sic enim demum principis dignitatem 
36 


562 


ἔχων. Διὰ μὲν γὰρ τᾶς ἐπιστάμας χρίνεν ὀρθῶς 
δυνασεῖται, διὰ δὲ τᾶς δυνάμιος χολάζεν, διὰ δὲ τᾶς 
χρηστότατος τὸ εὐεργετέν, διὰ δὲ τῶν νόμων τὸ ποτὶ 
τὸν λόγον πάντα ταῦτα ποιέν. Ἄριστος δέ χ᾽ εἴη 
ἄρχων ὃ ἀγχοτάτω τῷ νόμῳ ὦν" οὗτος δέ χ᾽ εἴη ὁ 
μηδὲν αὑτῷ ἕνεχα ποιέων ἀλλὰ τῶν On! αὐτόν, ἐπει- 
δήπερ οὐδὲ νόμος αὑτῷ ἕνεχα ἀλλὰ τῶν ὕπ᾽ αὐτόν. 

(Stobzeus Flor. XLVI, 61. Addidi ἃ óv quod in 
membranis desideratur.) 


ε΄. "Ex τοῦ περὶ μαθημάτων. 


τᾷ Δεῖ γὰρ ἢ μαθόντα παρ᾽ ἄλλω ἢ αὐτὸν ἐξευ- 
povra , ὧν ἐπιστάμων ἦσθα, ἐπιστάμονα γενέσθαι. 
Τὸ μὲν ὧν μαθὲν παρ’ ἄλλω xal ἀλλότριον, τὸ δ᾽ 
ἐξευρὲν αὐτὸν Ov αὑτῷ xol ἴδιον. ᾿Εξευρὲν δὲ μὴ 
ζατοῦντ a ἄπορον χαὶ σπάνιόν, ζατοῦντα δὲ εὔπορον 
χαὶ kii, μὴ ἐπιστάμενον δὲ ζατὲν ἀδύνατον. 

Στάσιν μὲν ἔπαυσεν, ὁμόνοιαν δὲ αὔξησεν λογισμὸς 


εὑρεθείς- πλεονεξία τε γὰρ οὐχ ἔντι τούτω γενομένω᾽ 


xal ἰσότας ἐντί. Τούτῳ γὰρ περὶ τῶν συναλλαγμάτων 
διαλλασσόμεθα" διὰ τοῦτον ὧν οἱ πένητες λαμθάνοντι 
παρὰ τῶν δυναμένων, οἵ τε πλούσιοι διδόντι τοῖς δεο- 
μένοις, πιστεύοντες ἀμφότεροι διὰ τούτω τὸ ἴσον ἑξεῖν. 
Κανὼν δὲ xoi χωλυτὴρ τῶν ἀδιχούντων τὼς μὲν ἐπι- 
σταμένως ὀργίζεσθαι πρὶν ἀδιχὲν ἔπαυσεν, πείσας ὅτι 
οὗ δυνασοῦνται λαθὲν ὅταν ἐπ᾽ αὐτὸ ἔλθωντι, τὼς δὲ 

μὴ ἐπισταμένως ἐν αὐτῷ δηλώσας ἀδικοῦντας ἐχώλυσεν 
ἀδιχῆσαι. 


ARCHYT/E 


(Stobaeus Flor. XLIH, 135.) 
ζ'͵ ᾿Επιστολαί. 
a. 
"Ap cac Διονυσίῳ ὑγιαίνειν. 


Ἀπεστάλκαμες πάντες οἱ Πλάτωνος φίλοι τὼς περὶ 
Λαμίσχον τε xol Φωτίδαν ἀπολαψούμενοι τὸν ἄνδρα 
χαττὰν πὰρ τὶν γενομέναν ὁμολογίαν. Ὀρθῶς δέ xa 
ποιοῖς, μιμνασχόμενος τήνας τᾶς σπουδᾶς, ἡνίχα 
πάντας ἄμμε παρεχάλεις ποττὰν Πλάτωνος ἄφιξιν, 
ἀξιῶν προτρέπεσθαί τε αὐτὸν χαὶ ἀναδέχεσθαι τά c6. 
ἄλλα xxi τὰ περὶ τὰν ἀσφάλειαν μένοντί τε καὶ ἀφορ- 
μιῶντι.  Μέμνασο δὲ xal τῆνο, ὅτι περὶ πολλῶ 
ἐποιήσω τὰν ἄφιξιν αὐτῶ, xal ἀγάπας ἐχ τήνω τῷ 
“ρόνω, ὡς οὐδένα τῶν πὰρ τίν. Αἱ δέ τις γέγονε 
τραχύτας, ἀνθρωπίζεν χρή, χἀποδιδόμεν ἁυῖν ἀδλαδῇ 
τὸν ἄνδρα. Ταῦτα γὰρ πράττων δίκαια πραξεῖς xol ᾿ 
ἁμῖν yap. 

(Diogenes Laertius lib. III, 22.) 

g. 
᾿Αρχύτας Πλάτωνι ὑγιαίνειν. 

Καλῶς ποιεῖς, ὅτι ἀποπέφευγας ix. τᾶς ἀῤῥωστίας. 
Ταῦτα γὰρ αὐτός τε ἐπέσταλχας xoi τοὶ περὶ Λαμίσχον 
ἀπάγγελον. Περὶ δὲ τῶν ὑπομναμάτων ἐπεμελήθη- 


μες, χαὶ ἀνήλθομες ὁ ὡς Λευχανώς, xat ἐνετύχομες τοῖς 
᾿Ὀρχέλλω ἐχγόνοις. Τὰ μὲν ὧν περὶ νόμω xai βασι- 


habebit. Scientià enim recte judicare poterit, potestate 
punire , benignitate beneficum se praebere, denique legum 
ope hac omnia rationi convenienter facere. Optimus 
autem erit princeps qui quam proxime ad legum exemplum 
accesserit, qualis futurus est, si nihil sua, sed omnia ci- 
vium gratia faciat, quandoquidem et lex non ipsius sed ci- 
vium ergo est. 


€. Ex libro de Disciplinis. 


* XX. Etenim necesse est te vel ab alio disciplina accepta 
vel tua ipsum inventione ea quse tenes didicisse. Ab alio 
discere , alienum quodammodo : per se invenire , proprium 
hominis est. Atque invenire quidem illi qui non inquisivit 
difficile est et rarum, inquirenti autem proclive et facile, 
ignoranti denique invenire non licet. 

"Ratio certe inventa seditionem compescit et tolterdlem 
auget : quod ubi fit, avarilia.locum non habet, viget 
wqualitas. Ratio est qu contractus conciliat : hinc. est 
quod pauperes a potentioribus accipiant et divites indi- 
gentibus opem ferant, utrique se ea re juris eequabilitatem 
obtenturos esse confidentes, Ratio denique quasi regula 
quaedam et prohibitio injuriarum prudentes ab ira revocat 
priusquam injuriam faciant, si facerent , latere se non posse 
ratos; imprudentes autem in manifestis injuriis convictos 
porro delinquere vetat. 


f. Epistola. 
1. 
Archytas Dionysio salutem. 


Misimus omnes Platonis necessarii Lamiscum et Photi- 
dam, virum illum abs te recepturi, sicut in'er nos conve- 
nerat. Recte igitur feceris, si memineris, quanto a nobis 
omnibus studio antea efflagilaveris Platonis ad te adven- 
tum , volens eum incitare ac simul cum alia in te recipere, 
tum manenli atque abire cupienti publicam fidem dare. 
Illud etiam memento, magni Le ejus adventum :estimasse, 
eumque ex eo tempore tibi ita in amoribus fuisse, ut nemo 
e cwteris sodalibus fuit. ^ Quodsi quc rerum asperitates 
inciderunt, humaniter te agere convenit illumque nobis 
incolumem reddere. Hoc enim si facias , et justitiam coles 
et nobis gratificaberis. 


2. 
Archytas Platoni salutem. 


Bene facis, quod e morbo convaluisti. Hoc enim et 


ipse mihi perscripseras, et Lamiscus nuntiavit, Commen- 


tariorum curam egimus, ad Lucanos profecti, ubi Ocelli 
nepotes convenimus, Ac de legibus quidem, de regno, 
de pietate et de universi ortu commentarios simul ipsi 


FRAGMENTA. 


ληΐας xal ὁσιότατος xoi τὰς τῷ παντὸς γενέσιος αὐτοί 
», k , i i » 

τε ἔχομες, xal τὶν ἀπεστάλχαμες" τὰ δὲ λοιπὰ οὔτοι 

νῦν γε δύναται εὑρεθῆμεν αἱ δέ χὰ εὑρεθῇ, ἡξεῖτοι. 
(Diogenes Laertius lib. ΥΠ|,. 8o.) 


, 
"f . 


Γνῶμαι xot ᾿ΑἈποφθέγυματά τινα. 


&' ᾿Αρχύτας, ἀνὴρ Ταραντῖνος, τὰ Πυθαγόρου σο- 
φός, ὑπὲρ παίδων ἀγωγῆς γράφων, ἔστω, φησίν, ὃ 
πατὴρπαράδειγμα ἀρετᾶς τοῖς παισίν.. 

(Philostratus vit. Apollon. Tyan. lib. VI 
cap. 31 pag. 270 ed. Olear. Posui ἀρετᾶς pro 
vulgata scriptura ἀρετῆς.) 

β΄, ᾿Αρχύτας ἔλεγεν. “Ὥσπερ ἔργον ἐντὶ εὑρὲν 
ἰχθὺν ἄκανθαν μὴ ἔχοντα, οὕτὠ xal ἄνθρωπον μὴ χε- 
χτημένον τι δολερὸν xa ἀχανθῶδες, 

(Elianus Var. Hist. lib. X, 12. Scripsi ἐντὶ εὑρὲν; 
codd. ἐστὶν εὑρεῖν.) 

Y: Ἀρχύτας ἔφη, ταυτὸν εἶναι διαιτητὴν xai βωμόν, 
ἐπ᾿ ἄμφω γὰρ τὸν ἀδικούμενον χαταφεύγειν. 

. (Aristoteles Rhet. lib. HI cap. ΠῚ pag. 1412a 
ed. Bekker. Reposui τὸν ἀδικούμενον χαταφεύγειν; 
codd. τὸ ἀδικούμενον καταφεύγει.) 

δ΄͵ Σπίνθαρος διηγεῖτο πολλάκις περὶ ᾿Αρχύτου 
Ταραντίνου, ὅτι διὰ χρόνου τινὸς εἰς ἀγρὸν ἀφικόμενος, 
£x στρατείας νεωστὶ παραγεγονώς, ἣν ἐστρατεύσατο 


5903 


4 πόλις εἷς Μεσσηνίους , ὡς εἶδε τόν τε ἐπίτροπον 
χαὶ τοὺς ἄλλους οἰχέτας οὐχ εὖ τῶν περὶ τὴν γεωρ- 
γίαν ἐπιμελείας πεποιημένους, ἀλλὰ μεγάλη τινὶ χε- 
 ρημένους ὀλιγωρίας ὑπερδολῇ, ὀργιόθείς τε χαὶ ἀγα- 
νἀχτήσας οὕτως, ὡς ἂν ἐχεῖνος, εἶπεν, ὡς ἔοιχε » “δὸς 
τοὺς οἰκέτας, ὅτι εὐτυχοῦσιν, ὅτι αὐτοῖς ὥργισται" et 
γὰρ μὴ τοῦτο συμόεδηχὸς ἦν, οὐχ ἄν ποτε αὐτοὺς 
ἀθώους γενέσθαι, τηλικαῦτα ἡμαρτηχότας. 

(Jamblichus de vit. Pythag. cap. 3r pag. 405 
ed. Kiessling. Cf. Cicero Tusc. lib. IV, 36; 
Valer. Maxim. lib. IV cap. 1, extern. 1; Plutarch. 
de pueror. instit. cap. 14; Hieronym. Epist. IX 
ad Salvinam, tom. I pag. 5o ed. Tribbechov. 
Adde Mahnii diatr. de Aristoxeno pag. 47 seq.: 
ed. Lips.) 

ε΄. Ἀρχύτας ὁ Ταραντῖνος, πολιτικός τε χαὶ φιλό- 
σοφος ἀνὴρ γενόμενος, πολλοὺς ἔχων οἰχέτας, τοῖς 
αὐτῶν παιδίοις πάνυ σφόδρα ἐτέρπετο, μετὰ τῶν οἷ- 
κοτρίόων παίζων" μάλιστα δὲ ἐφίλει τέρπεσθαι αὐτοῖς 
ἐν τοῖς συυποσίοις. 

(Elianus Var. Hist. lib. UI, 15.) 

e. Ἀρχύτας τά τε ἄλλα ἦν σώφρων, χαὶ οὖν χαὶ 
τὰ ἄχοσμα ἐφυλάττετο τῶν ὀνομάτων. Ἐπεὶ δέ ποτε 
ἐδιάζετό τι εἰπεῖν τῶν ἀπρεπῶν, οὐχ ἐξενικήθη, ἀλλ᾽ 
ἐσιώπησε μὲν αὐτό, ἐπέγραψε δὲ χατὰ τοῦ τοίχου. 
δείξας μέν, ὃ εἰπεῖν ἐδιάζετο, οὐ μὴν βιασθεὶς εἶπεν. 


(Elianus Var. Hist. lib. XIV, r9.) 


, 


habemus, simul tibi misimus : reliqua scripta nunc 
certe reperiri non possunt; si inventa fuerint, ad te per- 
ferentur. 


g. 
Sententia; quaedam et Apophthegmata. 


1. Archytas Tarentinus et Pythagorz doctrina imbutus, 
de puerorum educatione scribens, Si£, inquit, paler filiis 
virtutis exemplar. 

2. Arcliytas dicebat : Quemadmodum difficile est piscem 
spinas non habentem invenire, sic et hominem qui non 
habeat dolosum quid et aculeatum. 

3. Archytas dixit, idem esse arbitrum et aram, quo- 
niam ad utrumque is qui injuriam accepit confugere 
solet. : ' 

4. Spintharus sepe narrabat Archytam Tarentinum, 
quum post aliquod temporis intervallum a bello redux 
quod Tarentini adversus Messenios gesserant, rus suum 
reviseret , et villicum cum caetera familia rem rusticam non 
diligenter, sed admodum negligenter curasse animadverte- 
ret, tanta ira et indignatione concepta, quantam talis vir 
coneipiat, ad rerum statum accommodate dixisse, bene cum 
famulis agi, quod iratus esset, alias tantorum delictorum 
graves justasque poenas daturos esse. 


5. Archytas Tarentinus, vir reipublicoe simul et philo- 
sophice deditus , quum multos haberet servos , eorum filiis. 
valde delectabatur, cum vernulis ludens; maxime autem 
inter convivia illis delectari solebat. 

6. Archytas cum aliis in rebus modestus fuit, tum vero. 
eliam verborum obsccenitatem vitabat. Quum vero ali- 
quando cogeretur inhonestum aliquid dicere, non est 
victus, sed tacuit id quidem, inscripsit autem in pa- 
riete, monstrans, quod dicendum erat , nec tamen coactus 
dixit. 

7. Nullam capitaliorem pestem, quam corporis volu- 
ptalem, hominibus dicebat (4rcAhy/as) ἃ natura datam , 
eujus volupta!is avide libidines temere et effrenate ad 
potiundum incitarentur. Hinc patrie proditiones, hinc 
rerum publicarum eversiones, hinc cum hostibus clande- 
stina colloquia nasci ; nullum denique scelus, nullum malu ny 
facinus esse, ad quod suscipiendum non libido voluptatis. 
impelleret; stupra vero et adulteria et omne tale flagitium 
nullis aliis illecebris excitar&, nisi voluptatis. Quumque 
homini sive natura sive quis deus nihil mente preestabilius. 
dedisset, huic divino muneri ac dono niliil esse tam ini- 
micum quam voluptatem. Nec enim libidine dominante 
temperantice locum esse; neque omnino in voluptatis regno 
virtutem posse consistere. Quod quo magisintelligi posset, 

56. 


$64 
B. ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ MAOHMATIKA. 


α΄. "Ex τοῦ περὶ τᾶς μαθηματιχᾶς. 


I. λέγει δὲ ( ρχύτας ὃ Πυθαγόρειος) ἐν 
τῷ περὶ μαθηματικῆς εὐθὺς ἐναρχόμενος 
τοῦ λόγου τάδε" 

Καλῶς μοι δοχοῦντι (οἱ περὶ Πυθαγόραν ) τὸ περὶ 
τὰ μαθήματα διαγνῶναι, xot οὐθὲν ἄτοπον ὀρθῶς αὐ- 
τὼ; περὶ ἕκαστον θεωρέν. Περὶ γὰρ τᾶς τῶν ὅλων 
φύσιος χαλῶς διαγνόντες, ἔμελλον xa περὶ τῶν κατὰ 
μέρος, οἷά ἐντι, ὀψεῖσθαι. Περί τε δὴ τᾶς τῶν 
ἄστρων ταχυτᾶτος, xa ἐπιτολᾶν,, καὶ δυσίων παρέδω- 
xav ἁμῖν διάγνωσιν " χαὶ περὶ γαμετρίας, xol ἀρι- 
ὑμῶν, καὶ οὐχ ἥκιστα περὶ μωσιχᾶς ** ταῦτα γὰρ τὰ 
μαθήματα δοκοῦντι ἦμεν P ἀδελφεά. Πρᾶτον μὲν 
ὧν ἐσχέψαντο, ὅτι οὐ δυνατόν ἐντι ἦμεν ψόφον, μὴ 
γεναθείσας πλαγᾶς τινων ποτὶ ἄλλαλα, Πλαγὰν δὲ 
ἔφαν γίνεσθαι, ὅχχα τὰ φερόμενα ἀπαντιάξωντι “ ἀλ- 
λάλοις. Συμποτητὰ μὲν ἐναντίαν φορὰν φερόμενα, 
ἀπαντιάζοντα αὐτὰ αὑτοῖς  συγχαλᾶν - τὰ δὲ δμοίως 
φερόμενα, μὴ ἴσῳ δὲ τάχει, περικαταλαμθανόμενα 
παρὰ ! τῶν ἐπιφερομένων, τυπτόμενα ποιὲν g ψόφον. 
Πολλὼς μὲν δὴ αὐτῶν o)x ἔντι ἁμῶν τᾷ φύσι οἵους 


ARCHYT/E 


τε γινώσχεσθαι" τὼς μὲν διὰ τὰν ἀσθένειαν τᾶς πλα- 
γᾶς" τὼς δὲ διὰ τὸ μᾶχος τὰς ἀφ᾽ ἁμῶν ἀποστάσιος" 
τινὰς δὲ xol διὰ τὰν ὑπερδολὰν τῶ μεγέθεος" o0 γὰρ 
παραδύεσθαι εἰς τὰν ἀχοὰν ἁμῖν τὼς μεγάλως τῶν 
ψόφων, ὥσπερ οὐδὲ τὰ σύστομα τῶν τευχέων, ὅχχα 
πολύ τις ἐγχέη, οὐδὲν ἐγχεῖται. 'Γὰ μὲν ὧν ποτιπί- 
πτοντὰ ποτὶ τὰν αἴσθασιν, τὰ μὲν ἀπὸ τᾶν πλαγᾶν 
ταχὺ παραγίνεται, καὶ ὀξέα φαίνεται, τὰ δὲ βραδέως 
καὶ ἀσθενέως, βαρέα δοκοῦντι ἦμεν. Αἱ γάρ τις ῥά- 
660v, λαθὼν χινοῖ ὀρθῶς xal ἀσθενέως, τὰ πλαγᾶ 
βαρὺν ποιασεῖ " τὸν ψόφον" al δὲ χατταχύ τε xol 
ἰσχυρῶς, ὀξύν. Οὐ μόνον δὲ χατὰ τοῦτο γνοίημες 
ἀν, ἀλλὰ xal ὅχχκα ἁμὲς ' ἢ λέγωμες ἢ ἀείδωμες, 
χρήζομες καὶ μέγα φθέγξασθαι xai ὀξύ, σφοδρῷ τῷ 
πνεύματι φθεγγόμενοι. "Exc δὲ xod τοῦτο συμδαίνει, 
ὥσπερ ἐπὶ βελῶν τὰ μὲν ἰσχυρῶς ἀφιέμενα πρόσω 
φέρεται, τὰ δὲ ἀσθενέως, ἐγγύς τοῖς γὰρ ἰσχυρῶς 

ἐρομένοις μᾶλλον ὑπαχούει 6 ἀήρ, τοῖς δὲ ἀσθενέως, 
b. Τοῦτο δὲ xe ταῖς φωναῖς cup Gora τᾷ Κα 
μὲν ὑπὸ τῷ ἰσχυρῶ τῶ πνεύματος φερομένα ! μεγάλα 
τε ἦμεν xul ὀξεῖα, τὰ "" δὲ ὑπὸ ἀσθενέος, μιχρά τε 
xol βαρεῖα. ᾿Αλλὰ μὰν xo τοῦτο χατείδομες ἰσχυρῷ 
τόπω " σαμήῳ ὃ, ὅτι τῷ αὐτῷ φθεγξαμένω μέγα μέν, 
πόρσωθεν κἀχούσαμες" μιχρὸν δέ, οὐδὲ ἐγγύθεν. ᾿Αλλὰ 


lingere animo jubebat tanta incitatum aliquem voluptate 
corporis, quanta percipi posset maxima : nemini censebat 


fore dubium, quin tamdiu , dum ita gauderet , nibil agitare 


mente, nihil ratione, nihil cogitatione consequi posset. 
Quocirca nihil esse tam detestabile tamque pestiferum, 
quam voluptatem : si quidem ea, quum major esset atque 
longior, omne animi lumen exstingueret. - 

(Cicero de Senectute cap. XII.) 

8. Verum ergo illud est, quod a Tarentino Archyta , ut 
opinor, dici solitum, nostros senes commemorare audivi 
ab aliis senibus auditum ; si quis in colum ascendisset 
naturamque mundi et. pulchritudinem sidewum  per- 
spexisset , insuavem illam admirationem ei fore, quc 
Jucundissima fuisset, si aliquem, cui narraret, ha- 
buisset. 

(Cicero de Amicitia cap. XXIII.) 


B. PHYSICA ET MATHEMATICA. 
1. E libro de Mathematica. 


I. Dicit autem (Archytas Pythagoreus) in libro de Ma- 
thematica statim initio tractatus hzecce : 
Bene mihi videntur ( Pythagorei) de disciplinis judi- 
casse, ac sine inepliis recte de unaquaque qusesivisse. 
. Quum enim de universi natura recte statuissent , volebant 
etiam qualia singula essent considerare. Astrorum igitur 
celeritatem eorumque ortus et occasus cognitos nobis tra- 
diderunt, itemque geometriam et numeros maximeque 
musicam : quippe hze disciplinae videntur esse cognatze. 
Primum igitur reputarunt, non posse fieri sonitum nisi 
facta quorundam inter se percussione. Percussionem au- 


tem fieri dixerunt , quando quae moventur inter se occur- 
rerent. Nam volantia quidem eodem tempore , quze con- 
irario motu feruntur, postquam invicem occurrerunt, a 
mofu cessare : quae autem similiter feruntur, sed non 
«quali celeritate , deprehensa ab insequentibus , percussa 
sonum edere. Horum quidem multos non tales esse, ut 
a nobis noscantur, partim propter ictus debilitatem , par- 
tim propter intervalli quo a nobis distant longinquitatem , 
partim efiam propter nimiam magnitudinem ; non enin 
accidere ad aures nostras magnos sonos, quemadmodum 
etiam in vascula angusti oris, si quis multum infundat ; 
nihil infunditur. Οὐδ igitur sensibus percipiuntur, eorum 
alia ictibus celeriter allabentia acuta apparent , alia tarde . 
atque imbecille, gravia videntur esse. Si quis enim ba- 
culum sumtum moveat recta ac parum valide , ictu faciet 
sonitum gravem : si vero celeriter et forliter, acutum. 
Neque vero solum eo modo hoc cognoscimus, sed etiani, 
quando nos vel loquimur vel canimus, vehementi spiritu 
utentes magna et acuta voce verba proferre volumus. 
Porro etiam idem contingit quod in jaculis , siquidem for- 
titer vibrata longe feruntur, invalido jactu, prope; quia 
fortiter vibralis magis cedit aer, parum valide, minus. 
Hoc vocibus quoque continget, ut quae fortiore spiritu 
profertur magna et acuta sit, quae invalido spiritu , parva 
et gravis. Caeterum et hoc e certo spatii signo intellexi- 
mus, nos clare sonantem eundem hominem e longinquo 
audivisse, submisse loquentem ne e propinquo quidem. 
Verum in tibiis etiam spirilus qui ex ore emittitur in 
propiora ab ore foramina incidens propter vim vehemen- 
lem acutiorem sonum dat, in remotiora, graviorem; ut 


FRAGMENTA. 


μὰν xal ἔν γα τοῖς αὐλοῖς τὸ ἐκ τῷ στόματος φερόμε- 
νον πνεῦμα ἐς μὲν τὰ ἐγγὺς τῷ στόματος τρυπήματα 
ἐμπῖπτον, διὰ τὰν ἰσχὺν τὰν σφοδρὰν ὀξύτερον ἄχον 
ἀφίησιν, ἐς δὲ τὰ πόρσω, βαρύτερον: ὥστε δῆλον, 
ὅτι ἃ ταχεῖα χίνασις P. ὀξὺν ποιεῖ, & δὲ βραδεῖα βαρὺν 
τὸν yov. ᾿Αλλὰ μὰν xol τοῖς δόμθοις τοῖς ἐν ταῖς 
τελεταῖς κινουμένοις τὸ αὐτὸ συμδαίνει: ἁσυχᾶ μὲν 
χινούμενοι βαρὺν ἀφίεντι ἄχον, ἰσχυρῶς δέ, ὀξύν. 
Ἀλλὰ uv. χαὶ δμοίως ὁ “ χάλαμος " αἴχα τις αὐτῷ τὸ 
χάτω μέρος ἀποφράξας ἐμφυσῇ, ἀφήσει τινὰ βαρεῖαν 
φωνάν "* αἱ δὲ χαὶ ἐς τὸ μέσον ἢ ἀνωτάτω " μέρος 
αὐτῶ), ὀξὺ φθεγξεῖται, Τὸ γὰρ αὐτὸ πνεῦμα “διὰ μὲν 
τῷ μαχρῶ τόπω ἀσθενὲς φέρεται, διὰ δὲ τῷ μήονος 
σφοδρόν. Εἰπὼν δὲ καὶ ἄλλα περὶ τοῦ διαστη- 
ματιχὴν εἶναι τὴν τῆς φωνῆς χίνησιν, συγ- 
χεφαλαιοῦται τὸν λόγον, ὡς ὅτι μὲν δὴ τοὶ 
ὀξεῖς φθόγγοι τάχιον xtwéovzat , τοὶ " δὲ βαρεῖς, βρά- 
διον, φανερὸν ἁμῖν Ex πολλῶν γέγονεν. 

( Porphyrius Comment. ad Ptolemzi Harmo- 
nica in Jo. Wallisii Opp. Mathem. Oxonii 1699 
editis vol. III pag. 236-238. Emendavi : ὃ μω- 
σιχᾶς ; codd. μουσιχῇς. P ἦμεν ; codd. εἶμεν. ^ ἀπαν- 
τιάξωντι ; codd. ἀπαντάξαντα. 4 cup mora; codd. 
συμπετητὰ. * αὑτοῖς ; codd. αὐτοῖς. f παρὰ ; codices 
περὶ. € ποιὲν; codd. ποιεῖν, ἢ ποιασεῖ: codd. ποιήσει, 
! γνοίημες ἂν ἀλλὰ xol ὅχχα ἁμὲς ; libri γνοίημεν 
ἀλλὰ xal ὅχχα ἅμες. Κὶ τὰ uiv; codd. τὰ μὲν. ! φερο-- 
μένα ; libri φερόμενα. m τὰ δὲ ; codd. τὰ δὲ. n τόπω ; 
libri τόπῳ. ? σαμήῳ ; codices exuto.? χίνασις; libri 
χίνησις. 4 ὁμοίως ὃ xdAauog ; codices ὅτου ἃ κάλαμος. 
τ τινὰ βαρεῖαν φωνάν ; codd. ἥσυχάμην φωνάν vel τινὰ 
ἁμῖν φωνάν. * ἐς τὸ μέσον ἢ ἀνωτάτω μέρος αὐτῶ; 
libri ἐς τὸ ἥμισυ ἢ ἀπόστον μέρος αὐτῷ. τοὶ; libri 
τοι, " τοὶ 82; libri οἱ δὲ, Caeterum prima hujus 
fraginenti verba in hunc modum scripta exhibet 
Nicomachus Arithm. lib. I cap. 3 p. 7o ed. Ast. 


565 


Ἀρχύτας ὃ Ταραντῖνος ἀρχόμενος τοῦ ἁρμονιχοῦ τὸ 
αὐτὸ οὕτω πως λέγει" Καλῶς μοι δοχοῦντι τὸ περὶ τὰ 
μαθήματα διαγνώμεναι, xat οὐδὲν ἄτοπον αὐτοὺς ὁρ- 
θῶς, οἷά ἐντι, περὶ ἑκάστω φρονέειν " περὶ γὰρ τᾶς 
τῶν ὅλων φύσιος χαλῶς διαγνόντες ἔμελλον χαὶ περὶ 
τῶν χατὰ μέρος, οἷά ἐντι, Καλῶς ὀψεῖσθαι. Περὶ δὲ 
δὴ τᾶς ἀριθμητικᾶς χαὶ γεωμετρίας καὶ σφαιριχδς πα- 
ρέδωχαν ἄμμιν cag, διάγνωσιν, οὖχ ἥχιστα δὲ xol 
περὶ μωσιχᾶς, Ταῦτα γὰρ τὰ μαθήματα δοχοῦντι 
ἔμμεναι ἀδελφεά, Τὰ τῷ ὄντος πρώτιστα δύο εἴδεα 
τὰν ἀναστροφὰν ἔχει.) 


β΄. "Ex τῶν euo. 


1. Καὶ δοκεῖ & λογιστικὰ ποτὶ τὰν ἄλλαν σοφίαν 
τὰν μὲν ἀλλᾶν τεχνᾶν xol πολὺ διαφέρειν, ἀτὰρ xol 
τᾶς γεωμετριχᾶς ἐναργεστέρως ὃ πραγματεύεσθαι ἃ 
θέλει" χαθ’ ἃ ἐχλείπει γὰρ & γεωμετρία, τὰς ἀποδεί-- 
ξεις & λογιστιχὰ ἐπιτελεῖ, Καὶ ὁμοῦ ἐντιϊ εἰδέων τε & 
πραγματεία, καὶ τῶν: περὶ τὰ εἴδεα P, 

(Stobzus Eclog. lib. I cap. I pag. 4 ed. Gais- 
ford. Emendavi : ἃ ἐναργεστέρως: codd. ἐναργε- 
στέρω. ἢ xal ὁμοῦ ἐντι εἰδέων τε ἃ πραγματεία xo 
τῶν περὶ τὰ εἴδεα : codd. xoi ὅμως εἰμὲν εἰδέων τε & 
πραγματεία, xol τὰ περὶ τοῖς εἴδεσιν. ). 


, 53 Ὁ D 
γ΄. Ἔχ τοῦ περὶ νοῦ xai αἰσθήσεως." 


IIT. Αἴσθασις μὲν ἐν σώματι γίνεται, νόος δ᾽ ἐν 
ψυχᾷ. Τὸ μὲν γὰρ ἀρχὰ τῶν αἰσθατῶν ὑπάρχει,, τὰ 
δὲ τῶν νοατῶν. Πλάθεος γὰρ μέτρον ἀριθμός, μά- 
χεος δὲ ποῦς, ῥοπᾶς δὲ καὶ στάθμας ζυγόν, ὀρθότατος 
δὲ xal εὐθύτατος χανὼν xal στάθμα ὀρθὰ γωνία: Οὔ- 
TO δὲ xol τῶν μὲν σωμάτων αἴσθασις μέτρον, τῶν 
δὲ νοατῶν νόος ἀρχὰ xal μέτρον ἐντί. Καὶ 6 uiv 
νόος ἀρχὰ νοατῶν τε καὶ φύσι ἃ πράτων & δὲ αἴσθα-- 
σις αἰσθατῶν xoi φύσι δευτέρων P. Ὃ μὲν γὰρ ἁυῖν 
ἐντι ἀρχὰ τᾶς ψυχᾶς, ἃ δὲ τῷ σώματος. Καὶ ὁ uiv 


manifestum sit, celeri motu acutum, tardo gravem so- 
num edi. Sed et rhombis qui in mysteriis moventur 
idem accidit : quippe leniter moti gravem reddunt sonum, 
fortiter acutum. Quin etiam similiter calamus : si quis 
obstructa infima parte eum inílaverit, gravem sonum 
edet : si vero media aut summa parte, acute sonabit. 
Namque idem spiritus per longius loci intervallum amissa 
vi penetrat, per brevius spatium retenta vehementia per- 
vadit. Sed alia quoque in eam sententiam locutus , ut 
vocem per intervalla moveri diceret, facta disputationis 
summa ait, acutos sonos celerius moveri, graves fardius, 
e multis rebus nos intelligere. 


2. E disputationibus. 


II. Ac videtur arithmetica: reliquce scientia comparata 
cum aliis artibus multo antecellere , tum vero etiam pla- 


nius ac diligentius quam geometria ea quae vult pertra- 
ctare : ubi enim deficit geometria , ibi probationes ari- 
thmetica absolvit. Quin etiam simul formarum eorumque 
qua formis conveniunt pervestigatio est. 


3. Ex libro De mente et sensu. 


III. Sensus quidem in corpore reperitur, mens autem 
in anima. Nam ut ille eorum quae sub sensus cadunt 
principium est : ita hoec eorum quae sub intellectum. 
Etenim multitudinis mensura numerus habetur, longitu- 
dinis antem pes, ponderis vero et amussis trutina, por- 
rectionis denique et rectitudinis regula et norma rectus 
angulus. Sic etiam corporum quidem mensura sensus 
est, rerum autem intelligendarum mens principium ac . 
mensura. Et mens quidem intelligibilium suaque natura 
primarum rerum principium est, sensus vero sensibilium 


$566 ARCHYT/E 


, Ὁ , M , € , ΠΣ ^ 
νόος τῶν ttu.toovat0v ἐντὶ χριτάς, & δ᾽ αἴσθασις τῶν 
χρησιμωτάτων. Ἃ μὲν γὰρ αἴσθασις τῷ σώματος 
ἕνεχεν συνέσταχε xal τᾶς ἐς τοῦτο λειτουργίας, ὃ δὲ 
νόος xal τᾶς ἐς ταῦτα πολυφραδμοσύνας. Καὶ ὃ μὲν 

7 5 ^ 3 D] , , € , ἴ c »57ὔ 
γόος ἐντὶ ἀρχὰ τᾶς ἐπιστάμας, ἁ δ᾽ αἴσθασις τᾶς δό-- 
ξὰς - & μὲν γὰρ ἔχει τὰν ἐκ τῶν αἰσθχτῶν ἐνέργειαν, 
ὁ δὲ τὰν Ex τῶν νοατῶν, ΤΤυγχάνοντι δὲ τὰ μὲν αἰ- 
σθατὰ τῶν πραγμάτων χινάσιος μεταλαμθάνοντα χοινὰ 
ἐόντα, τὰ δὲ νοατὰ στάσιος χαὶ ἰδιότατος. Παρα- 
πλασίως δὲ xai ἃ αἴσθασις xal 6 νόος ἔχοντι. Ἃ μὲν 
γὰρ αἴσθασις τῷ αἰσθατῷ,,.τὸ δ᾽ αἰσθατὸν καὶ χινεῖται 

/ M ΔΝ 3 “- * - * 
καὶ μεταδάλλει καὶ οὐδέποτε iv ταυτῷ ἀτρεμεῖ" διὸ 
καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον καὶ βέλτιον καὶ χεῖρον γίνεται 
δρῆν" 6 δὲ νόος τῷ νοατῷ, τὸ δὲ νοατὸν ἀχίνατον ἐξ 

3 4 ' * e Y » / 
οὐσίας" διὸ οὔτε μᾶλλον, οὔτε ἧττον, οὔτε βέλτιον, 
οὔτε χεῖρόν ἐντι νοεῖν τὸ νοατόν. Καὶ χαθάπερ νόος 
Ἂν pe , ^ IS e € » 
τὸ πρᾶτον βλέπει xal τὸ παράδειγμα,, οὕτως & αἴσθα- 

A , ^ , ε ᾿ ' / E 
σις τὰν εἰχόνα xal τὸ δεύτερον. ῳὋὉ μὲν γὰρ νόος οὐχ 
Ν € Lad € *, y B^ ^ M "- € , 
ἄνθρωπον ἁπλῶς, ἁ δ᾽ αἴσθασις ἁπλῶς τὰν τῷ ἁλίω 

- 3 M P , λέ c ΜΗ," 
σφαῖραν 7, τὰς χειροτεχνᾶν ἐργασίας βλέπει ὁ. "Ext 
μὲν νόος ἀμερὴς xal ἀδιαίρετος, χαθάπερ μονὰς xai 
στιγμά᾽ παρχπλασίως δὲ xxi τὸ νοατόν. — "To γὰρ εἰ- 
δὸς οὔτε πέρας σώματός ἐντι οὔτε ὅρος, ἀλλὰ μόνον 

" - y 24.25 € €" y D 
τύπωσις τῷ ὄντος, ἃ ὃν Évtt, & δ᾽ αἴσθασις μεριστὰ 

A / m A » b b 1 3 , 
καὶ διαιρετά. Τῶν γὰρ ὄντων ἐντὶ τὰ μὲν αἰσθατά, 
τὰ δὲ δοξαστά, τὰ δὲ ἐπιστατά, τὰ δὲ νοατά. Καὶ 
πὰ μὲν σώματα,, ὧν ἐντί τις ἀντιτυπία, αἰσθατά " δο- 


ξαστὰ δὲ τὰ μετέχοντα τῶν εἰδέων ὡς αἵ εἰχόνες, οἷον 
ὃ τὶς ἄνθρωπος τῷ ἀνθρώπω, καὶ τὸ τὶ τρίγωνον τῷ 
τριγώνω " ἐπιστατὰ δὲ τὰ τοῖς εἴδεσι cuu Ge axóta ἐξ 
ἀνάγκας, ὡς ἐν γαμετρία τὰ τοῖς σχήμασι" νοατὰ δὲ 
αὐτὰ τὰ εἴδεα, καὶ αἵ ἀρχαὶ τῶν ἐπιστατῶν " οἷον αὖ- 
τὸς ὁ χύχλος,, xxl τρίγωνον, x«l σφαῖρα, Τυγίάνοντι 
δὲ xal ἐν ἁμῖν αὐτοῖς κατὰ Ψυχὰν γνώσιες τέτταρες, 
ἜΤ 2 / δόξ y y Y " - 
νόος, ἐπιστάμα,, δόξα, αἴσθασις" ὧν αἵ μὲν δύο τῶ 
λόγω ἀρχαί ἐντι, οἷον νόος xa αἴσθασις, τὰ δὲ Ojo 
τέλη, οἷον ἐπιστάμα καὶ δόξα, "To δὲ ὅμοιον ἀεὶ τῶ 
ὁμοίω γνωστιχόν, ὅθεν φανερὸν ὅτι 6. μὲν νόος ἐν ἁμῖν 
τῶν νοατῶν γνωστιχός, & δ᾽ ἐπιστάμια τῶν ἐπιστατῶν, 
ἁ δὲ δόξα τῶν δοξαστῶν, ἁ δ᾽ αἴσθασις τῶν αἰσθατῶν. 
Y m " “ 

Διόπερ ὧν δεῖ μεταφαίνειν ἀπὸ μὲν τῶν αἰσθατῶν ἐπὶ 
τὰ δοξαστὰ τὰν ὁιάνοιαν, ἀπὸ δὲ τῶν δοξαστῶν ἐπὶ τὰ 
, , M * , M , ^ 

ἐπιστατά, xal ἀπὸ τούτων ἐπὶ τὰ νοατά " ταῦτα δὲ 
σύμφωνα ποιητέχ θεωροῦντα ι αὐτῶν ἀλαθειαν. 
Διωρισμένως δὲ τούτων τὰ νοατὰ * δεῖ νοῆσαι, καθά- 
περ γραμμὰν δίχα τετμαμέναν καὶ ἴσα πάλιν ἑκατέ- 
pov τμάματα τετμαμένα ἔχουσαν f ἀνὰ τὸν αὐτὸν 
λόγον καὶ οὕτω διηρήσθω κατὰ τὸν αὐτὸν ποττὸ δρα- 

H M / "y , d 
τόν, καὶ πάλιν ἑκάτερον οὕτω διωρίσθω, ὥστε 8 δια-- 
φέρεν. σαφηνείᾳ τε καὶ ἀσαφείᾳ ποτ᾽ ἄλλαλα. Τὸν 
αὐτὸν δὴ τρόπον τῷ μὲν δὴ αἰσθατῷ τὸ μὲν ἅτερον 
φΦἰ , y * - cd - 
τμᾶμα ἐντι, τά τε εἴδωλα τὰ ἐν τοῖς ὕδασι xal ἐν τοῖς 
/ : » Us ü hi T r i5 

χατόπτροις, τὸ τερον ἢ μέρος, ὧν αὗται af ! ei- 
χόνες, φυτὰ xal ζῷα" τῶ δὲ νοατῶ τὸ μὲν ἀνάλογον 


οἵ sua natura secundarum. | Namque ut illa nobis animae 
principium est, ita hic corporis. Porro mens de prestan- 
lissimis rebus judicat, sensus de utilissimis. Quippe 
quomodo sensus corporis causa atque ad illud juvandum 
procreatus est : sic mens ad has res prudenter consideran- 
das adhibetur. Praeterea mens scientie principium est , 
seusus opinionis : siquidem haud aliter hic sub sensus 
cadentium habet perfunctionem atque illa intelligibilium. 
Jam vero sensibilia moventur et communia sunt, intelli- 
gibilia consistunt ac singularia apparent. Similiter sensus 
quoque ac mens se habent. Etenim sensus quidem ad id 
quod sentiri potest refertur; hoc autem et movelur et 
mutatur, neque unquam quiescit, ideoque forte tum ma- 
gis ac minus, tum melius ac deterius sentitur : mens 
vero ad id quod intelligi potest refertur, hoc autem nature 
sua convenienter motu caret, ideoque nec magis nec 
minus, neque melius neque deterius intelligitur. Jam 
quemadmodum mens primum et exemplum conspicit , sic 
sensus simulacrum et secundum. Nimirum ut mens non 
simpliciter hominem considerat : ita simpliciter sensus 
solis orbem vel artificum opera. Accedit quod mens qui- 
dem unitatis et puncti instar individua et indiscreta est : 
similiter omnis res intelligibilis. Forma enim neque finis 
neque terminus corporis est, sed tantum figuratio rei, qua- 
tenus res est: al sensus dividi ac separari potest. Nempe 
torum quae sunt alia sensu, alia opinione, alia scientia, alia 


denique intelleetu comprehenduntur. Et corpora quidem 
qua resistunt sensu comprehenduntur; opinione autem 
qua formas habent, ut imagines, velut homo quidam 
hominis, et triangulum quoddam trianguli ; scientià vero 
quae necessario formis eveniunt, ut in geometria figuris ; 
intellectu denique cum ipse forme, tum doctrinarum 
principia, ut ipse circulus, ipsum triangulum, ipsa 
sphara. Jam in anima quoque nostra qualtuor cernuntur 
cognoscendi facultates, mens, scienlia, opinio, sensus ; 
e quibus duo rationis principia sunt, mens ac sensus , duo 
fines, scientia et opinio. Quum porro simile semper a 
simili cognoscatur, efficitur ut mens nostra qua sub in- 
tellectum cadunt cognoscat , scientia quz sub scientiam , 
opinio quae sub opinionem, sensus quae sub sensum. 
Quamobrem transeundum est a sensibilibus ad opinabilia, 
ab opinabilibus ad ea quie sub scientiam cadunt atque ab 
his ad intelligibilia : lic autem apte inter se conjungenda 


suat per ea veritatem spectanti. Ex his intelligibilia defi- - 


nite cogitari oportet , tanquam lineam bifariam divisam et 
sequalia rursus utriusque partis segmenta pro pari portione 
habentem : atque ita dispertita sit linea pro portione ocu- 
lis conspicua , rursusque utraque pars sic distincta sit , ut 
perspieuitate et obscuritate inter se differant. Eodem 
modo sensibilium alterum segmentum continet simulacra 
in aquis el speculis repercussa, alterum plantas εἰ ani- 
malia, quorum sunt istae imagines : intelligibilium vero 


FRAGMENTA. 


ἔχον ὡς ad εἰχόνες τὰ περὶ μαθήματα γένεά ἐντι !.. Οἱ 
γὰρ περὶ γαμετρίαν , ὑποθέμενοι τό τε περισσὸν xal 
τὸ ἄρτιον καὶ σχήματα xai γωνιᾶν τρισσὰ εἴδεα, ἐκ 
τούτων πραγματεύονται τὰ λοιπά" τὰ δὲ πράγματα 
ἐῶντι ὡς εἰδότες, λόγον τε οὐχ ἔχοντι διδόμεν οὔθ᾽ αὗ- 
τοῖς " οὔτ᾽ ἄλλοις, ἀλλὰ τοῖς μὲν αἰσθατοῖς, ὡς εἰχός, 

- D - j| 5 - 55 , 
χρῶνται, ζατοῦντι δὲ οὐ ταῦτα, οὐδὲ τούτων Évexa 
ποιεῦντι τὼς λόγως, ἀλλὰ τὰς διαμέτρω χάριν καὶ 
αὐτῷ τετραγώνω. Τὸ δεύτερον τυᾶμά ἐντι τῷ νοατῶ, 
περὶ ὃ ἃ 9 διαλεκτιχὰ χκατασχολεῖται P, Αὕτα 4 γὰρ τῷ 
ὄντι οὐ τὰς ὑποθέσιας ", ἀλλ᾽ ἀρχάς τε καὶ ἐπιδάσιας 
ποιεῖται, μέχρι ἂν ἐπ᾽ ἀνυπόθετον" τῶ παντὸς doy Xv 
ἔλθη, καὶ πάλιν αὐτὰς ἐχομένα xataÓT ' ἐπὶ τὰν τε- 
λευτάν, οὐδενὶ προσχρωμένα ἃ αἰσθατῷ,, ἀλλ᾽ εἴδεσιν 

Xie i83. 0 ἣῳ ^ ἜΗΝ gi ἡ , 
αὐτοῖς δι’ αὐτῶν. "Emi δὲ τέτταρσι " τούτοις τμάμασι 
Ll » ^ / M , M e M 
χαλῶς ἔχει διανέμεν xal τὰ πάθεα τᾶς ψυχᾶς, xol 
χαλέ ,ὔ ὲ b y ἐ ^ φᾶν 9 , ὃ , ἊΣ 
ἔσαι νόασιν μὲν τὸ " ἐπὶ τῶ ἀκροτάτω,, διάνοιαν δὲ 
ἐπὶ 50) δευτέρω, ἐπὶ δὲ τῷ τρίτω πίστιν, εἰκασίαν δὲ 
ἐπὶ τῷ τετάρτω. 

(Stobaeus Eclog. lib. I cap. 4o pag. 3i; seqq. 
ed. Gaisford. usque ad verba & δὲ δόξα τῶν δοξα- 
στῶν, & δὲ αἴσθασις τῶν αἰσθχτῶν. Reliqua servavit 
Jamblichus in  Villoisoni Anecdotis Grecis 
tom. Il pag. 199. Congruit autem hic locus cum 
iis que leguntur apud Platonem de Republ. 
lib. VI p. 510 seq. Emendavi 4i φύσι πράτων; 
codd. φύσει. πρῶτον vel πράτων. P φύσι δευτέρων ; 
libri φύσει δευτέρων. “ τὰς χειροτεχνᾶν ἐργασίας βλέ- 
πει; codd. τὰς χειροτεχνατῶν, 4 ποιητέα θεωροῦντα; 
cod. πόιητά, θεωρούμενα. * τούτων τὰ νοατὰ ; cod. 
τούτων τὰ uiv ταῦτα. ἔχουσαν; deest in cod. 

*h ZZ L4 , 1 2 
8 χατὰ ; cod. xoi. ! ὥστε διαφέρεν σαφηνείᾳ τε xot ἀσα- 
φείᾳ ποτ᾽ ἄλλαλα; cod. xai διαφέρεν σαφηνείᾳ τε xol 


967 


ἀσαφείᾳ ποττ᾽ ἄλλα. ! ἅτερον, cod. Mi dps Καὗται αἵ; 
cod. ταῦτ᾽. yos ἐντι; cod. γένη vct, m Mri 
cod. γεωμετρίαν. n οὔθ᾽ αὑτοῖς: cod. οὔτ᾽ αὐτοῖς, 9 
διαλεχτιχὰ ; cod. διαλεκτικά, P χατασχολεῖται; ἈΝ 
χατασχόληται. “ αὕτα; cod. αὐτά, " τῷ ὄντι οὐ τὰς 
ὑποθέσιας, ἀλλ᾽ ἀρχάς τε xol ἐπιδάσιας ποιεῖται: 
cod. τῷ ὄντι τὰς ὑποθεσίας, ἀλλ᾽ ὑποθεσίας, ἀλλ᾽ ἀρ- 
χᾶς τε καὶ ἐπιδασίας ποιεῖται, 5 μέχοι ἂν ἐπ᾽ ἀνυπό- 
θετον τῷ παντὸς ἀρχὰν ἔλθη ; cod. μέχρι τῶ ἀνυπο-- 
θέτω ἐπὶ παντὸς ἀρχὰν ἔλθη. ' καὶ πάλιν αὐτᾶς 
ἐχομένα χαταδῇ ; cod. χαὶ πάλιν ἐχομένα xara. 
" οὐδενὶ προσχρωμένα ; cod. οὐδενὶ προσχρώμενα. 
* τέτταρσι; cod. τέταρσι, Y xol χαλέσαι νόασιν μὲν τὸ 
ἐπὶ τῷ ἀχροτάτω; cod. καὶ χαλέσαι τὸ νοάσεμεν ἐπὶ 
τῷ ἀχροτάτω.) 


. 
δ΄, "Ex τοῦ περὶ ἀρχῶν. 

IV. ᾿λνάγχα καὶ δύο ἀρχὰς ἦμεν τῶν ὄντων, υἱαν 
μέν, τὰν συστοιχείαν ἔχουσαν τῶν τεταγμένων καὶ 
δριστῶν, ἑτέραν δὲ τὰν συστοιχείαν ἔχουσαν τῶν ἀτά- 
xtv xal ἀορίστων. Καὶ τὰν μὲν ῥητὰν καὶ λόγον 
ἔχουσαν καὶ τὰ ἐόντα ὁμοίως συνέχεν, χαὶ τὰ μὴ 
ἐόντα δρίζεν χαὶ συντάσσεν ἃ, Πλατιάζουσαν γὰρ ἀεὶ 
τοῖς γινομένοις εὐλόγως χαὶ εὐρύθμως ἀνάγεν ταῦτα, 
xal τὸ καθ᾽ ὅλω ὠσίας τε xat εἴδεος μεταδιδόμεν. Τὰν 
δ᾽ ἄλογον χαὶ ἄῤῥητον χαὶ τὰ συντεταγμένα λυμαίνε- 
σθαι, καὶ τὰ ἐς γένεσίν τε χαὶ ὠσίαν παραγινόμενα 
διῤλύεν! πλατιάζουσαν γὰρ ἀεὶ τοῖς πράγμασιν Ho- 
μοιοῦν αὔταυτα P. Ἀλλ᾽ ἐπείπερ ἀρχαὶ δύο κατὰ γένος 
ἀνειδιαιρούμεναι τῶν πραγμάτων e τυγχάνοντι, τῷ τὰν 
μὲν ἦμεν ἀγαθοποιόν, τὰν δ᾽ ἦμεν χαχοποιόν, ἀνάγχα 
xai δύο) Mos ἦμεν, τὸν μὲν ἕνα τᾶς ἀγαθοποιῶ φύ- 
σιος, τὸν δ᾽ ἕνα τὰς χαχοποιῶ. Διὰ τοῦτο xol τὰ 


segmentum parti imaginum plens respondens disciplina- 
rum genera reprzsentat. Etenim geometra postquam 
numeros impares et. pares et figuras angulorumque tripli- 
cem speciem posuerunt, his convenienter reliqua pertra- 
ctant : ipsas autem res preetermittunt quasi scientes, 
earumque neque sibi neque aliis rationem reddere possunt, 
sed rebus quae sub sensus cadunt, ut par est, uluntur 
neque has perscrutantur, neque propter eas multa verba 
faciunt, sed de diametro et ipso quadrato disserunt. Al- 
terum segmentum est intelligibilium , circa qua diale- 
ctica versatur. Hoc enim revera non argumenta, sed 
principia et fundamenta ponit, donec ad universi princi- 
pium non positum perveniat, atque illi rursus adhaerens 
ad (nem descendat, nulla re quae subjecta sensibus est, 
sed ipsis per se rerum formis utens. Per haec quat- 
iuor segmenfa decet etiam animi affectiones dispertire , 
atque appellare summe partis affectionem intelligentiam , 
secunde cogitationem, tertiae fidem , quartee imagina- 
tionem. 


. 


4. E libro de Principiis. 


]V. Duo etiam necesse est rerum esse principia , alterum 
seriem ordinatorum et finitorum, alterum inordinatorum 
et infinitorum complectens : et illud quidem effabile ac 
rationis particeps tum ea quie sunt continere, tum quae 
non sunt definire el componere, semperque rebus adjun- 
clum rationi ac numero convenienter eas producere uni- 
versoque naturam ac speciem largiri : hoc vero ratione 
carens et ineffabile tum composita corrumpere, tum na- 
scentia dissolvere perpetuoque rebus adheerens ipsas sibi 
assimilare, Sed quoniam generatim duo. contrariarum 
rerum principia sunt, quod alterum boni sit, alterum 
mali causa : duze quoque rationes , altera beneficze , altera 
maleficee nature requiruntur. Quapropter tam artis 
quam natura opera hac duo primum nanciscuntur, for- 
mam et substantiam. Ex his forma facit, ut certum quid 
res sil : substantia subjecta formam accipit. Atqui nec 


508 ἔ ARCHYT/E 


, ὶ ὰ , d , δύ , m 

τέχνᾳ χαὶ τὰ φύσι “ γινόμενα δύο τούτων πρᾶτον με- 
τείληφεν, τὰς τε μορφῶ xai τᾶς ὠσίας. Καὶ ἁ μὲν 
μορφῴ ἐντι αἰτία τῶ τόδε τι ἦμεν" ἁ δ᾽ ὠσία τὸ ὑπο- 
χείμενον, παραδεχόμενον τὰν μορφώ. Οὔτε δὲ τᾷ 

' , e Xon n ego. "τ D 
ὠσίᾳ οἷόν τέ ἐντι μορφᾶς μετῆμεν αὐτᾷ ἐξ αὑτᾶς, οὔτε 
μὰν τὰν μορφὼ γενέσθαι περὶ τὰν ὠσίαν, ἀλλ᾽ ἀναγ- 
καῖον ἑτέραν τινὰ ἦμεν αἰτίαν, τὰν χινάσοισαν τὰν 
ἐστὼ τῶν πραγμάτων ἐπὶ τὰν μορφώ. Ταύταν δὲ 
τὰν πράταν τᾷ δυνάμι * xol καθυπερτάταν ἦμεν τᾶν 
ἀλλᾶν " ὀνομάζεσϑαι δ᾽ αὐτὰν ποθήχει θεόν ὥστε τρεῖς 
5 3 ^ H / H H “- 
ἀρχὰς ἦμεν ἤδη, τόν τε θεόν, xal τὰν ἐστὼ τῶν πρα- 
γμάτων, καὶ τὰν μορφώ. Καὶ τὸν μὲν θεὸν τεχνίταν 

yf , * 9 5 ^ * Ἶ , 

xa τὸν χινέοντα, τὰν δ᾽ ἐστὼ τὰν ὕλαν xol τὸ χινεόμε- 
voy , τὰν δὲ μορφὼ τὰν τέχναν ποθ᾽ ἃν χινέεται ! ὑπὸ 
τῷ χινέοντος ἃ ἐστώ. ᾿ἈἈλλ᾽ ἐπεὶ τὸ χινεόμενον ἐναν- 
τίας ἑαυτῷ δυνάμιας ἴδχει τὰς τῶν ἁπλῶν σωμάτων, 
τὰ δ᾽ ἐναντία συναρμογᾶς τινος δεῖται καὶ ἑνώσιος, 
2 ir 3 θ m e / Y 5» λ H 1 X H 
ἀνάγχα ἀριθμῶν δυνάμιας xol ἀναλογίας xal τὰ ἐν 
ἀριθμοῖς καὶ γαμετριχοῖς 8 δεικνύμενα παραλαμόάνεν, 
ἃ xol συναρμόσαι xal ἑνῶσαι τὰ ἐναντιώτατα ἢ δυνα- 


σεῖται τὰν ἐστὼ τῶν πραγμάτων ποττὰν μορφώ. Καθ᾿ 


ε 1 M » PX A" , 2 - 
αὑτὰν μὲν γὰρ ἔσσα ἃ ἐστὼ ἄμορφός ἐντι, χιναθεῖσα 
δὲ ποτὶ τὰν μορφὼ ἔμμορφος γίνεται καὶ λόγον ἔχοισα 
τὸν τᾶς συντάξιος. Ὁμοίως δὲ εἴ τι χινέεται ἷ 
νεόμενόν ἐντι xal τὸ πράτως χινέον " ὥστ᾽ ἀνάγχα τρεῖς 
ἦμεν τὰς ἀρχάς, τάν τε ἐστὼ τῶν πραγμάτων, xol 
τὰν μορφώ, xal τὸ ἐξ αὑτῷ xtvazixóv χαὶ ἀόρατον τὰ 
δυνάμι. Τὸ δὲ τοιοῦτον οὐ νόον μόνον ἦμεν δεῖ, ἀλλὰ 
χαὶ vóto ft χρέσσον᾽ νόω δὲ χρέσσον ἐντί, ὅπερ ὀνομά- 
ζομεν θεόν, φανερῶς, Ὅ μὲν ὧν τῷ ἴσω λόγος περὶ 
τὰν ῥητὰν xol λόγον ἔχοισαν φύσιν vcl: ὃ δὲ τῷ ἀνίσω 

MEL VOCENT, Yoxyo EUTN ας μον c ds Y 
περὶ τὰν ἄλογον χαὶ ἄῤῥητον" αὐτὰ δ᾽ ἐντὶ ἃ ἐστώ, 


τὸ χι-᾿ 


xat διὰ τοῦτο γένεσις xai φθορὰ γίνεται περὶ ταύταν, 
χαὶ οὐχ ἄνευ ταύτας. 

(Stobaeus Eclog. lib. I cap. 35 pag. 278 seqq. 
ed. Gaisf. Emendavi : ἃ συντάσσεν: codd. . συντάσ- 
σειν, P αὔταυτα cum Gaisfordio ; codd. αὖ ταῦτα. 
* τῶν πραγμάτων ; codd, τὰ πράγματα, ^ φύσι; codd. 
φύσει, * δυνάμι; libri δυνάμει. ' ποθ᾽ ἂν χινέεται cum 
Koenio ad Greg. Corinth. pag. 1945 codd. xai 
πόθεν χινέεται, 8 γαμετριχοῖς δειχνύμενα παραλαμθά- 
νεν ; codd. γεωμέτροις δεικνύμενα mapa over vel 
παραλαμόάνειν. " ἃ xai συναρμόσαι καὶ ἑνῶσαι τὰ 
ἐναντιώτατα δυνασεῖται τὰν ἐστὼ τῶν πραγμάτων 
ποττὰν μορφώ cum Koenio ad Greg. Corinth. 
Ρ. 277; codd. ἃ x«i συναρμόσαι ἑνῶσαι τᾷ δυνάσει 
τε ἐν τὰ ἑστὼ τῶν πρα Ὑμάτων ποττὰν μορφάν. ὁμοίως 
δὲ εἴ τι χινέεται τὸ χινεόμενόν ἐντι xal τὸ πράτως χι- 
νέον ; codd. ὁμοίως δὲ xal τὸ δυσχινέεται τὸ χινεόμε- 
νόν ἐστι τὸ πράτως xtvéov, ) 

V. "Apy& τᾶς τῶν ἐόντων γνώσιος τὰ αὐτόθεν φαι- 
γόμενα. Τῶν δ᾽ αὐτόθεν φαινομένων τὰ μέν ἐντι 
νοατά, τὰ δ᾽ αἰσϑατά- νοατὰ μὲν τὰ ἀχίνητα, αἰσθατὰ 
δὲ τὰ χινεόμενα. Κριτήριον δὲ τῶν μὲν νοατῶν 6 χό- 
ci06 , τῶν δ᾽ αἰσθατῶν ἃ αἴσθασις. Τῶν δὲ μὴ αὖ- 
τόθεν φαινομένων τὰ μέν ἐντι ἐπιστατά, τὰ δὲ δοξαστά" 
ἐπιστατὰ μὲν τὰ ἀκίνητα, δοξαστὰ δὲ τὰ χινεόμενα. 
Δεῖ δὲ ταῦτα τρία νοᾶσαι, τό τε χρῖνον καὶ τὸ χρινόμε- 
voy xol ποθ᾽ ὅπερ χρίνεται" xal τὸ μὲν χρῖνον Juv 
τὸν νόον xal τὰν αἴσθασιν " τὸ δὲ χρινόμενον τὸν λόγον, 
ποθ᾽ ὅπερ δὲ χρίνεται τὸ αὐτόθεν φαινόμενον τούτου 
δὲ τὸ μὲν νοατόν, τὸ δὲ αἰσθατόν. ᾿Επιχρίνει δὲ 6 
νόος τὸν λόγον, ὅχα μὲν ποτὶ τὸ νοατὸν ἐπιδάλλων, 
ὅχα δὲ ποτὶ τὸ αἰοθατόν. Ὅνχα μὲν γὰρ περὶ νοατῶν 


4 


substantia per se potest formam accipere, nec illa hanc 
vestire, sed major alia flagitatur causa, quae rerum sub- 
stantiam ad formam perducat , eademque prima ac poten- 
tissima sit : quam quidem vocari convenit Deum. Itaque 
tria Jam sunt principia, Deus , rerum substantia et forma : 
Deus quidem opifex et motor, substantia autem materia 
et mota , forma denique ars, ad quam a motore substan- 
tia perducitur. Jam quia quod movetur contrarias in se 
habet corporum simplicium vires, contraria autem com- 
pagem quandam et copulam desiderant : numerorum 
vires ac proportiones et arithmeticas geometricasque de- 
monstrationes oportet assumere , quà» res maxime contra- 
rias substantiam cum forma conjungere et copulare pos- 
sint. Nam per se quidem substantia informis est , formae 
autem admota figuratur et compositionis rationem accipit. 
Si quid autem movetur, pariter metum atque id quod 
primum movet exstare oportet. Quocirca tria sunt po; 
nenda principia, rerum substantia, forma, quodque per 
se movel ac vi oculis jnaccessa valet. Tale quid autem 
non tantum mentem esse , sed etiam menti praestare opor- 


— 


tet : menti autem manifesto prestat, quem Deum voca- 
Quamobrem zqualis quidem ratio ad effabilem et 
rationis participem naturam, inzequalis autem ad rationis 
expertem et ineffabilem pertinet : ea vero substantia est , 
ideoque in hac , non sine hac ortus et interitus cernuntur. 
V. Rerum cognitionis principium ab iis quee cernuntur 
sumitur. Ea vero partim intellectu. partim sensu perci- 
piuntur, illo immobilia, hoc mobilia : quorum priora 
mundo, posteriora sensu judicantur. Quz autem non 
cernuntur, partim scientia partim opinione comprehendun- 
tur, illa immobilia, hac mobilia. Tria autem hzec flagi- 
tantur, quod judicet , quod judicetur et ad quod judicetur : 
quorum primum est mens ac sensus , alterum vero ratio, 
tertium denique id quod cernitur : id quod partim intel. 
lectu, partim sensu percipitur. Judicat porro rationem 
mens , nunc intelligibilibus , nunc sensibilibus inhaerens. 
Quando enim ratio de intelligibilibus quzerit, ad hzc in- 
tenditur mens ; quando de sensibilibus, ad illa advertitur. 
Idcirco cum ficte figurarum et numerorum descriptiones 
in geometria sunt, tum questiones de causis factorum et 


2 aluet ἫΝ 9 RR CP Ea 


FRAGMENTA. 


μαστεύηται ὃ λόγος, ποτὶ τὸ νοατὸν ποτιδάλλει, ὅχα 
δὲ περὶ αἰσθατῶν, ποτὶ τὸ αἰσθατόν. Καὶ OU αὐτὸ 
ψευδογραφίαι ἐν γαμετρίᾳ κατὰ σχήματα xal ἀριθμοὺς 
ἐμφαίνονται, αἰτιολογίαι δὲ χαὶ εἰκοτολογίαι ἐν φυσιο- 
λογίᾳ καὶ πολιτικὰ χατὰ γένεσιν χαὶ πράξιας. Τὸ μὲν 
γὰρ ὅτι ἐν διπλόῳ λόγῳ ἁρμονία τυγχάνει, ποτὶ τὸ 
νοατὸν ποτιδάλλων 6 λόγος γινώσχει" τὸ δ᾽ ὅτι συμφω- 
νεῖ ὁ διπλόος λόγος, διὰ τᾶς αἰσθάσιος ἐπιμαρτυρεῖ- 
ται. Καὶ τῶν μαχανικῶν δὲ τοὶ λόγοι ποττὰ νοχτὰ 
ποτιδάλλονται σχήματα xal ἀριθμὼς καὶ ἀναλογίας, 
τὰ δὲ ἀποτελέσματα ποτὶ τὰ αἰσθατά - μεθ᾽ ὕλας γὰρ 
ταῦτα θεωρεῖται χαὶ χινάσιος. Καθόλω δὲ ἀμάχανον 
γνῶμεν τὸ διὰ τί ἐν ἑκάστῳ, μὴ προειδότας τὸ τί ἐντι 
ἕχαστον, Κρίνεται δὲ τὸ μὲν τί ἐντι ἕχαστον τῶν ἐόν- 
τῶν τῷ νόῳ" τὸ δὲ διὰ τί ἃ ἐντι, ἢ ὅτι οὕτως ἔχει, 
λόγῳ xal αἰσθάσι "- λόγῳ μέν, ὅκα δεῖξίν τινος σαμά- 
νωμεν διὰ συλλογισμῷ), ὑπάρχοντος ἐξ ἀνάγκας, oi- 
σθάσι δέ, ὅχα ἐπιμαρτυρώμεθα τὸν λόγον διὰ τᾶς 
αἰσθάσιος. 

(δἴομθβιϑβ Eclog. lib. 1 cap. 35 pag. 283 seq. 
ed. Gaisf. Scripsi : ἃ διὰ τί; codd, ὅτι. ^ αἰσθάσι: 
eodd. αἰσθάσει.) 


ε΄, "Ex τοῦ περὶ τοῦ ὄντος. 


VI. Πάντα μοι δοχοῦντι ἁμαρτάνεν ἃ οἵ λέγοντες 
δύο λόγως περὶ παντὸς λέγεσθαι ἐναντίως ἀλλάλοις να- 
μερτέας ἀμφοτέρως. ᾿Εγὼ δὲ πρᾶτον τοῦτ᾽ ἀδύνατον 
νομίζω, ἀμφοτέρων πιστῶν ἐόντων, ἐναντίως ἦμεν ἀλΞ 
λάλοις, ὡς τὸ χαλὸν τῷ καλῷ xol τὸ λευχὸν τῷ λευχῷ. 
Ἀλλὰ γὰρ οὐχ οὕτως ἔχει, ἀλλά ἐντι τὸ χαλὸν xat αἷ- 


569 


σχρὸν ἐναντία, καὶ τὸ λευχὸν χαὶ τὸ μέλαν. Οὕτω 
δὲ χαὶ τὸ ναμερτὲς τῷ ψεύδει φαμέν, οὐδὲ γαμερτέας 
δύο λόγως λέγεσθαι, ἢ δύο Ψψευδέας, ἀλλὰ τὸν μὲν 
ἀλαθῇ, τὸν δὲ ψεύσταν. ὋὉ γὰρ τὰν ψυχὰν ἐπαινῶν 
τῶ ἀνθρώπω χαὶ τὸ σῶμα μεμφόμενος οὐχ ὑπὲρ ταυτῷ 
ἂν λέγοι P τι, εἰ μὴ xol εἴ τι περὶ τὰς γᾶς" λέγοι xal 
τῷ οὐρανῷ ταυτόν. Ταῦτα γὰρ δύο ἐντί, ἀλλ᾽ o0 
ἕν ὄνομα. Καὶ τί δὲ θέλω xol τοῦτο δεῖξαι ; Ὁ γὰρ 
λέγων περὶ τῶν ᾿Αθαναίων, ὥς ἐντι χατὰ λόγον ἄνδρες 
ἀγαθοί, xo 6 λέγων, ὥς ἐντι περὶ χάριτας φαῦλοι, 
οὐχ ἐναντία λέγοντι. Τὰ γὰρ ἐναντία περὶ ταυτὸ 
πρᾶγμα ἀντιχέαται ἀλλάλοις, ταῦτα δὲ δύο ἐντὶ πρά- 
γματα. 

(Stobeus Eclog. lib. II cap. 2. pag. 521 seq. 
ed. Gaisf. Scripsi : * ἁμαρτάνεν; codd. ἁμαρτάνειν." 
ἂν λέγοι τι: libri λέγοι τι.) : 

VII. ᾿Αρχύτας ἔλεγεν ἐν τῇ χινήσει τῇ φυσικῇ 
ἐνεῖναι τὴν τοῦ ἴσου ἀναλογίαν ( χινεῖσθαι γὰρ dvá- 
λογον πάντα), ταύτην δὲ μόνην εἰς αὑτὴν ἀναχάμ- 
πτειν, ὥστε χύχλους ποιεῖν xal στρογγύλα, ὅταν ἐγγέ- 


νηῆται. 


a [ixMeMlet Problem, XVI, 9 pag. 915 ed. 
ekker. 


ς΄. "Ex τῶν ὅρων. 


VIII. Τί ἐστι νηνεμία; Ἤρεμία ἐν πλήθει ἀέρος. 

Τί ἐστι γαλήνη; Ὁ μαλότης θαλάττης. 

(Aristoteles Metaph. lib. VII, 2 pag. 1043 ed. 
Bekker.) 


probabiles conjecture, de rerum ortu in physiologia ac 
prudentia civili. Etenim harmoniam quidem duplici ra- 
tione contineri, ratio intelligibilibus intenta videt : con- 
venire autem duplicem hanc rationem sensus docet. 
Quin etiam mechanici allatis rationibus figuras et numeros 
et proportiones ad intelligibilia accommodant , at effectus 
ad sensibilia, quandoquidem in materia ac motu cer- 
nuntur. Omnino fieri nequit, ut quis suam cujusque rei 
causam cognoverit , nisi ejus naturam ante consideraverit. 
 Aenmatura quidem cujusque rei mente judicatur, causa 
autem et modus ralione et sensu : ratione quidem, quum 
aliquid necessario efficitur; sensu vero, quum sensum 
rationis testem adhibemus. 


5. E libro de Ente. 


VI. Valde falli mihi videntur qui de quavis re duas sen- 
tentias inter se contrarias , sed utramque veram pronun- 
liari posse dicunt. Ego primum hoc fieri non posse arbi- 
tror, uf si duce sententie recte afferantur, eve inler se 
contrarive sint, quemadmodum pulchrum puichro et al- 


bum albo opponatur. Verumenimvero non ita se habet 
res, sed contraria sunt pulchrum ac deforme, album et 
nigrum. Sic etiam verum falso contrarium statuimus, 
neque duas veras sententias dici contendimus, aut duas 
falsas, sed alteram veram, alteram falsam. Non enim qui 
animum hominis laudat, corpus reprehendit, de eodem 
argumento disserit, nisi forte etiam qui de terra ac de coelo 
agit, de eodem agere dicendus est; siquidem duo sunt 
illa, non unum. Sed quid opus est verbis ad hoc demon- 
strandum? Qui enim Athenienses doctos esse ait et qui 
eos ingratos vocat, ii non contraria dicunt. Quum enim 
inter se contraria pugnent in eodem, híc utique duo cer- 
nuntur, 

VIT. Archytas dicebat in motu naturali 2equam propor- 
tionem inesse (omnia enim proportione moveri) , hanc au- 
tem solam in sese reverti, adeo ut dala occasione orbes et 
rotunda volvat. 


6. E libro de Definitionibus. 


VIII. Quid est malacia? Quies in multitudine aeris. 
Quid est maris tranquillitas ? Ejus aequalitas. 


510 ARCHYTJE 


ζ΄, "Ex τοῦ περὶ τοῦ παντός. 


IX. Ὁ χρόνος ἤτοι τὸ παράπαν οὐχ ἐντί, ἢ dtu 
δρῶς καὶ μόλις ἐντί, "o (p τὸ μὲν παρεληλυθὸς 
οὐχ ἔτι ἐντί, τὸ δὲ μέλλον οὐδέπω ἐντί, τὸ δὲ νῦν 
ἀμερὲς καὶ ἀδιαίρετον, πῶς ἂν ὑπάρχοι τοῦτο χατ᾽ ἀλά- 
θειαν; — 

(Simplicius Comment, in Aristotelis Phys. 
fol. 137.) 


FP. AOTLIKA. τ 
Περὶ τῶν δέκα κατηγοριῶν βιδλίον *. 


α΄. Ἔν πράτοις ἐνὶ πάσα τέχνᾳ ταῦτα ἕπονται τὰ 
πέντε, ὕλη, ὄργανον, μέρος, λόγος δριστιχὸς χαὶ τέλος. 
Καὶ 6 μὲν πρᾶτος λόγος, ἃ οὐσία, πρᾶγμα αὐθύπαρ- 
xtov καὶ ὕφεστός, μὴ δεόμενον ἑτέρου πρὸς σύστασιν, 
x&v Ὑενέσει ὑπόχειται χαθὸ γέγονε. Μόνον γὰρ τὸ 
θεῖον ἀγέννατον καὶ χυρίως αὐθύπαρχτον᾽ οἱ δὲ λοιποὶ 
λόγοι θεωροῦνται περὶ τὰν οὐσίαν, ποτὶ οὺς ἀντιδια - 
στελλομένα λέγεται πρᾶγμα αὐθύπαρχτον. ᾿Επεὶ οὐχ 
ὡς πρὸς τὸ θεῖον, οἵ γὰρ ἐννέα λόγοι γίνονται χαὶ ἀπο- 
γίνονται χωρὶς τὰς τοῦ ὑποχειμένου φθορᾶς, ὅπερ ἐντὶ 
τὸ συμδεθαχὸς λεγόμενον. "Evi δὲ ὡς τὸ καθόλου 
συμόεθαχός. Τὸ γὰρ αὐτὸ μέγα χαὶ μικχὸν γενόμενον 
χατὰ τὰν ποσότατα, τᾶς φύσιος οὐχ ἐξίσταται" ἃ μὲν 
γὰρ εἰς ἄκρον εὐεξία ἔοιχεν ἃ ἐμποιεῖν αὔξασιν, xal τῷ 


* E doricis vocum formis paucas in hoc libro restitui , 
majora tantum menda corrigenda esse ratus. 


cua ὄγχωσιν, & δὲ ἐγχράτεια xxt τὸ ὀλιγοσιτὴν χαὶ 
ὑποσπασμόν τινα. Τὸ δὲ αὐτὸ μένει xal ὑποχείμενον, 
οἷον οἱ ἄνθρωποι ὡσαύτως παῖδες ὄντες εἰς ἀνδρὸς ἅλι- 
, / , , ». , 
χίαν ἐλάσαντες, οἵ αὐτοὶ xav' οὐσίαν μένομες τᾷ ποσό- 
τατι διαφέροντες, καὶ vUy μὲν λευχόν, γῦν δὲ μέλαν τὸ 
αὐτὸ ὁρᾶται διαλλάττον τὰ ποσότατι, τὰν δὲ οὐσίαν 
οὐχ ἀμείξει" καὶ vOv μὲν φίλος ὃ αὐτός, νῦν δ᾽ ἐχϑρός, 
διαφέρων τὰ σγέσι καὶ τῷ πρός τι λεγομένῳ, χαὶ χατὰ 
τὴν οὐσίαν οὐ διαφέρει" χαὶ νῦν μὲν ἐν ταῖς Θήφαις, 
e ^ , 3 ͵ ^ Ὁ α , 
νῦν δὲ ἐν ᾿Αθήναις, ὅπερ τὸ τοῦ λόγου ὃν ἑτερούσιον 
, 2 , M 3 υΥῇ M 
οὐκ ἐργάζεται, Καὶ χατὰ τὴν οὐσίαν καὶ πέρυσι xal 
γῦν 6 αὐτὸς διαμένει μὴ ἀλλοιούμενος. Ἔστι τε τιῦ 
πότε λόγου. Καὶ ἀνάχειται καὶ χάθηται 6 αὐτός. 
Πάλιν τοῦ χεῖσθαι xai ὁπλεῖσθαι xaX ἀνόπλου P 6 αὐτός. 
"Ec δὲ τοῦ ἔχειν, Καὶ τύπτων τις xa τέμνων ὃ αὐτὸς 
, € — *, ! $ /, $ H δὲ ne 
μένει 5 τὰς οὐσίας μὴ ἐξιστάμενος" ἔστι δὲ τοῦ 
ποιεῖν. 

(Scripsi : * ἔοικεν ; codd. ἔειδεν, " ἀνόπλου ; codd, 
» c , . ut 
ἄνοπλος. μένει; libri μετὰ, ) 

B. Καὶ τέμνεταί τις xal τύπτεται, ὅπερ ἐστὶ τοῦ 
πάσχειν, τὸν τοῦ εἶναι λύγον διασώζων ἀναλλοίωτον. 
Ai μὲν ὧν ὃ τῶν ἄλλων λόγων διαφοραὶ ἐχδηλότεραί 
εἰσιν, & δὲ ποότης xal τὸ ἔχειν xal τὸ πάσχειν δυ6- 
θεωρητέρας ἔχουσι διαφοράς" τὸ γὰρ πυρέττειν ἢ 
διγῶν P ἢ ἀγάλλεσθαι ἀμφιδολίαν “ τινὰ ἔχει, πότερον 
τὰς ποότητός εἰσιν ἢ 4 τοῦ ἔχειν ἢ πάσχειν λόγου. 
Διακρίνεται δὲ v αἱ * μὲν γὰρ πυρετός iot) εἴ-- 
ἄομεν, ἢ ἢ ῥῖγος, ἢ ἀγαλλίασις, τὰν ποότητα ἐσαμάνα- 
uev αἱ f δὲ πυρέττειν, ἢ ῥιγῶν 8, ἢ ἀγάλλεσθαι, τὸ ὃ 


7. E libro de Universo. 


IX, Tempus aut omnino non est , aut obscure et vix- est. 
Cujus enim preeteritum non est amplius, futurum autem 
nondum, praesens denique sine partibus οἱ individuum , 
quomodo hoc revera esse possit? 


C. LOGICA, 
De decem Categoriis liber. 


I. In primis ad omnem artem hsc quinque pertinent , 
materia, insérumentum, pars, definitio et finis. Ac prima 
quidem definitio, substantia, res per se subsistens et 
exstans, neque alia re ad suam constitutionem egens, 
saltem generationi subest quatenus exstitit. 
divina natura ortus expers est et proprie perse subsistit : at 
reliquze . definitiones e substantia spectantur, a quibus di- 
stincta dicilur res per se subsistens. Neque enim divinze 
nature conveniunt, siquidem novem definitiones accedunt 
et decedunt sine subjecti interitu, id quod accidentis 
nomine vocatur. Est autem ut in universum accidens. 
Idem enim mensura magnum et parvum factum a sua na- 
tura non desciscit : quippe optima corporis habitudo vide- 
tur ei incrementum et obesitatem afferre, sed continentia 
el tenuis victus etiam decrementum quoddam. Idem 


Sola enim. 


quoque subjectum manet, velut homines pueri pariter atque 
adulti mensura quasi separali naturá iidem manemus, ac 
nunc album nunc nigrum idem videlur, discrepans quan- 
litate, sed naturam non mutat : porro idem modo amicus 
modo inimicus est , dissonus habitu ef relatione ad aliquid, 
sed natura non differt : praterea nunc Thebis, nunc 
Athenis, quae res id quod ad definitionem pertinet natura 
non variat. Quid? quod non mutatus natura idem nunc 
manet qui ante hoc tempus. Est autem hoc finitionis 
quando. Quin etiam idem accubat et sedet. Rursus ia- 
cendi et arma sumendi et hominis inermis eadem ratio 
est. Ad hec habendi. Ultro qui verberat et secat idem 
manet a natura sua non desciscens. Est vero hec agendi 
ratio. 

II. Insuper secatur aliquis ac verberatur, quod est pa- 
lientis, incolumem essentie rationem servans. Ac cete- 
rarum quidem substantie rationum discrimina apertiora 
sunt, sed qualitas, item habendi et patiendi species ob- 
scuriora discrimina habent : nam febricitare vel frigere 
vel gaudere dubium est, utrum qualitati, an habendi vel 
patiendi rationibus annumeranda sint. Res autem sic dis- 
cernitur : si enim febris esí diximus, vel frigus, vel 
gaudium, qualitatem significavimus : si vero febricilare 
vel frigere, vel gaudere, habendi notionem indicavimus. 


puc ct ue AIMER TN NO 


FRAGMENTA. 


ἔχειν. Διαφέρει δὲ πάλιν τὸ ἔχειν τοῦ πάσχειν, ὅτι 
τὸ μὲν ἔχειν αὐτὸ καθ᾽ ἑαυτὸ θεωρεῖται ἄνευ τοῦ ἐνερ- 
γοῦντος, τὸ δὲ πάσχειν ποτὶ τὸν ἐνεργοῦντα διαστέλ- 
λεται, xol ἀπὸ τοῦ ποοῦντος χαταλαμόάνεται" εἰ 
μὲν εἴπομες τέμνεται, ἢ πλήττεται, τὸν πά- 
σχοντα ἐδαλώσαμες, εἰ ὀδυνᾶται ἢ ἀλγεῖ, τὸ ἔχειν 
| ἐσαμάναμεν ', 
(Scripsi : * àv; libri οὖν. P ῥιγῶν; codd. ῥιγᾶν. 
* ἀμφιβολίαν τινὰ ; codd, ἀμφιξολίαν ἄν τινα." ἢ; libri 
ἂν. * ol; codd. εἰ. f ài; libri ἂν, € ῥιγῶν: libri ῥι- 
γᾶν. ^ «5; libri «ov.  ἐσαμάναμεν; libri. ἐσαμανά. 
μεσθα.) 
γ΄. Δέχα ὧν, οὐ ἃ πλείους λόγους ἔμμεναι λέγομες, 
ὡς ix τᾶσδε τὰς διαιρέσεώς ἐντι μαθεῖν, 'Γὸ ὃν ἐν 
ὑποχειμένῳ ἐντί, ἢ οὐχ ἐν ὕποχειμένῳ, xal τὸ 
μὲν οὐκ ἐν ὑποχειμένῳ ποιεῖ τὰν οὐσίαν, τὸ δὲ ἐν 
ὑποχειμένῳ ἢ χαθ’ ἑαυτὸ θεωρεῖται, ἢ οὐ καθ᾽ 
ἕαυτό.ςἨ Καὶ τὸ μὲν οὐ χαθ᾽ ἑαυτὸ ποιεῖ τὰ πρός 
τι, Σχέσεις γάρ ἐστι τὰ πρός τι μὴ χαθ᾽ ἑαυτὰ b 
θεωρούμενα, ἀλλὰ συνεισάγοντα ἕτερον. Τὸ γὰρ 
υἱὸς ὄνομα συνεισάγει πατέρα, τὸ δὲ δοῦλος δεσπόταν, 
χαὶ ἁπλῶς πάντα τὰ πρός τι ἐν σχέσει εἰσὶ χαὶ οὐ 
καθ᾽ ἑαυτὰ θεωρούμενα. "To δὲ xaÜ' ἑαυτὸ ἢ μερι- 
στόν ἐστι, xal ποιεῖ τὰν ποσότητα, ἢ ἀμέριστον, καὶ 
ποιεῖ τὰν ποότητα. Οἱ δὲ λοιποὶ λόγοι ἐξ ἀπὸ τῆς 
τούτων μίξεως γίνονται. Ἃ γὰρ οὐσία τᾷ ποσότατι 
μιγνυμένα ἢ ἐν τόπῳ δράεται, καὶ τὸν τοῦ ποῦ λόγον 
ποεῖ, ἢ ἐν χρόνῳ, xat τὸν τοῦ πότε ἀποτελεῖ λόγον. 
“Τῇ δὲ ποότητι μιγνυμένη ἢ ἐνέργειαν ἔχει καί ἐστι τὸ 


$11 


ποεῖν, ἢ πάθος xol ποεῖ τὸ πάσχειν. Τοῖς δὲ 
πρός τι συντρέχουσα ἢ ἐν ἄλλῳ τίθεται καὶ τὸ χεῖ- 
σθαι λέγεται, ἢ περιτίθεται ἑτέρῳ χαὶ τὸ ἔχειν ἐστί, 
Τέταχται δὲ μετὰ τὴν οὐσίαν ἣ ποσότης χαὶ πρὸ τῆς 
ποότητος, ὅτι χατὰ φύσιν ποεῖται ^ τὸ ὁτιοῦν πρᾶγμα 
καὶ ὄγχον λαμάνει, καὶ οὕτω περὶ αὐτὸ ἡ ποότης 
χαθορᾶται xal λέγεται, Ἡ δὲ ποότης πάλιν προη- 
γέεται τοῖς πρός τι, ὅτι τὸ μὲν χαθ᾽ ἑαυτό, τὸ δὲ πρός 
τι ἐν σχέσει. Πρῶτον δὲ καθορᾶται xai λέγεται xat 
ἑαυτὸ ἕχαστον, χαὶ οὕτως ἐν σχέσει. Ἀχολούθως δὲ 
τούτοις xol τὰ λοιπὰ τέταχται" τὸ μὲν γὰρ ποεῖν προη- 
γέεται τοῦ πάσχειν, ὅτι τὸ μὲν ἐνεργεῖν τοῦ πάσχειν 
ἐστὶ δυνατώτερον. 

(Posui : ἃ δέχα ὧν, οὐ πλείους ; codd. O£x« οὖν 
πλείους. P ἑαυτὰ; codd. ἕαυτό, libri 
ποοῦται.) ν 

9'. Τοῦ δὲ χεῖσθαι λόγος πάλιν προηγέεται τοῦ 
ἔχειν, ὅτι τὸ τίθεσθαι τοῦ περιτίθεσθαι ἁπλούστερον. 
Τὸ μὲν γὰρ τίθεσθαι ἐντὶ χαὶ τοῦ περιτίθεσθαι δίχα, 
xal περιτίθεσθαι ἄνευ τοῦ τίθεσθαι οὐχ ἔστιν εὑρεῖν’ ὃ 
γὰρ περιτιθέμενος xal αὐτὸς πάντως χεῖταί που, χατὰ 
μίαν τινὰ τοῦ χεῖσθαι θέσιν, στάσιν χαὶ καθέδραν καὶ 
ἀνάχλισιν. ᾿Γᾶς μὲν ὧν * οὐσίας ἴδιον τὸ μὴ ἐπιδέχε- 
σθαι τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον. οὐ μᾶλλον ζῷον ὁ 
ἄνθρωπος τοῦ ἵππου ὑπάρχει τοῖς οὐσίαις " xal τὸ τῶν 
ἐναντίων ἀνεπίδεχτον εἶναι" τῆς δὲ ποότητος τόγε 
μᾶλλον xal τὸ ἧττον ἐπιδέχεσθαι, λευχὸν γὰρ μᾶλλον 
x«i ἧττον λέγεται xal μέλαν. Τῆς δὲ ποσότητος 
»^ M, 4 4 » - 
ἴδιον τὸ ἴσον P xol ἄνισον" ἣ γὰρ σπιθαμὴ τῇ ὀργυιζ 


ποεῖται; 


Rursus autem habendi et patiendi verba intellectu inter se 
differunt, quod habendi vis ipsa per se spectatur sine 
agentis persona, patiendi autem notio ab eo qui agit di- 
stinguitur et effectoris mente comprehenditur : si enim dixi- 
mus secatur vel percutitur, patientem indicavimus, si 
'angitur vel dolet , habendi notionem significavimus. 

HI. Decem igitur, non plures. substantia rationes esse 
dicimus, ut ex hac divisione disci licel. Ens in subjecto 
est, aut non est in subjecto, atque illud quidem quod 
non est in subjecto substantiam constituit, quod autem 
in subjecto est aut per se spectatur, aut non per se. Atque 
illud non per se spectandum efficit referenda ad aliquid. 
Nam necessitudines sunt res ad aliquid relatee nec per se 
consideranda, sed aliud simul introducentes. Etenim filii 
nomen simul patrem iatroducit, servi vocabulum simul 
dominum, omninoque res omnes quae ad aliquid referuntur 
necessitudinem habent ac non per se spectantur. Quidquid 
autem per se consideratur aut dividuum est, et quantita- 
tem creat, aut individuum ideoque qualitatem gignit. 
Al reliquze sex substantie rationes ex harum mixtura 
oriuntur. Nam substantia quantitati mixta aut in loco 
cernitur et finitionem ubi producit, aut in tempore, et 
definitionem quando generat. Porro qualitati mixta aut 
efficaciam habet estque ipsum agere, aut affectum assu- 


mit facitque pati. Praeterea rebus ad aliquid relatis con- 
sentiens aut in alio ponitur vocaturque jacere, aut alii 
imponitur estque Aabere. Excipit autem substantiam 
quantitas praegrediturque qualitatem, quod nature con- 
gruenter fit quzevis res molemque nanciscitur ac sic in ea 
qualitas et cernitur el nominatur. Rursus qualitas ante- 
cedit res ad aliquid relatas, quia qualitas per se conside- 
ratur, relatio ad aliquid necessitudine alii jungitur. Pri- 
mum vero per se quidque οἱ inspicitur et appellatur ac 
tum demum necessitudine junctum. His convenienter 
etiam reliqua ordinata sunt. Nam agere tempore prius 
quam pati est , si quidem efficacia potentior judicanda quam 
patientia. 

IV. Rursus jacendi definitio habendi finitionem anteit , 
propterea quod poni simplicius est quam imponi. Etenim 
poni licet etiam ita, ut nihil imponatur; at imponi sine 
positione nihil potest. Nimirum impositus et ipse utique 
jacet alicubi jacentis in morem , ut vel stet, vel sedeat, 
vel recubet. Ceterum substantie proprium est neque 
contentionem admittere neque remissionem : quippe na- 
tura sua homo non magis animal est, quam equus; pari- 
terque a rebus contrariis abhorret : qualitatis autem est 
altiorem et inferiorem gradum admittere, siquidem magis 
album et minus album vel nigrum dicitur. Quantitatis 


572 ARCHYT/E 


ἄνισος, χαὶ τρεῖς παλαισταὶ τῇ σπιθαμῇ ἴ ἴσαι, χαὶ τὰ 
πέντε τοῖς δέχα ἄνισα, τὰ δὲ δὶς πέντε ἴσα τοῖς 
δέχα. 

(Scripsi : * ὦν; libri οὖν. P ἴσον; codd. ἶσον.) 

ε΄. Τοῦ πρός τι δὲ ἴδιον τὸ συνάγειν τὰ ἀντιχεί- 
μενα" πατρὸς γὰρ ὄντος ἐστὶ χαὶ υἱός, χαὶ δεσπότου 
ὄντος ἐστὶ χαὶ δοῦλος. Καὶ λέγεται τοῦ δὲ ποῦ πε- 
ριοχά, τοῦ δὲ πότε τὸ μὴ διαμένειν, τοῦ δὲ ποιεῖν ἃ 
ἐνέργεια, τοῦ δὲ πάσχειν τὸ πάθος, τοῦ δὲ χεῖσθαι ἁ 
ἐπίθεσις, τοῦ ἔχειν δὲ ἃ περίθεσις, Προτερεύει τὰ ἐχ 
τᾶς οὐσίας χαὶ τᾶς ὃ Ὶ 


b 


ποσότητος τῶν ἐχ τᾶς οὐσίας xal 
τᾶς ποότητος, τὰ δὲ ἐχ τᾶς οὐσίας πάλιν xal τᾶς ποό- 
τῆτος τῶν ix τὰς οὐσίας xal τῶν πρός τι. Πάλιν τὸ 
ποῦ προτερεύει τοῦ πότε, ὅτι τὸ μὲν ποῦ τοπιχόν ἐστι, 
ὃ δὲ τόπος διαμονὴν ἔχει. τὸ δὲ πότε χρονιχόν ἐστιν, ὃ 
δὲ χρόνος οὐχ ἔχει διαμονὴν ἀεικίνατος ὦν. Τὸ δὲ 
ἀρεμέειν προτερεύει τᾶς χινάσιος ἢ, Τὸ δὲ ποιεῖν πάλιν 
᾿ τοῦ πάσχειν προτέταχται, ὅτι τὸ ἐνεργεῖν τοῦ πάσχειν 
ἐστὶ προηγούμενον: τὸ δὲ χεῖσθαι προηγέεται τοῦ 
ἔχειν. 
(Scripsi : 


νάσεως.) 


ἃ τᾶς : codd. τῆς. P χινάσιος ; libri χι- 


ΤΗΣ ΟΥ̓́ΣΙΑΣ ΛΟΙῸΣ Α. 


- e ΟΡ 3 - A n , ^ 

ς΄. Διαιρεῖται & οὐσία εἰς σῶμα xol ἀσώματον, τὸ 

σῶμα εἰς ἔμψυχον xal ἄψυχον, τὸ ἔμψυχον εἰς αἰσθη- 
^ M - M , 

τὸν xat ἀναίσθητον, τὸ αἰσθητὸν eic ζῷον καὶ ζῳόφυτον, 

2 *, ^ , 4 P δὲ ΓῚ δ bl 

οὐχ ἀντιδιαιρούμενον μέν. Διαιρέεται δὲ ἃ ὅμως τὸ 


ζῷον εἷς λογικὸν καὶ ἄλογον, τὸ λογικὸν εἰς θνητὸν 
χαὶ ἀθάνατον, τὸ θνητὸν εἰς τὰ ὑπ᾽ αὐτῷ τῷ εἴδει, 
ἄνθρωπον, βοῦν καὶ ἵππον xai τὰ λοιπά" τὰ δὲ ν εἴδη 
εἰς τὰ χαθ᾽ ἕχαστα οὐτιδανά, — "Exaccov δὲ πάλιν τῶν 
ἄνωθεν ἀντιδιαιρουμένων ἰδίως ἔχει διαιρέσεις, παρα- 
πλησίως μέχρι τῶν ἀτόμων xal οὐτιδανῶν xal χαθ᾽ 
ἕχαστα προϊούσας. 

(Scripsi : * δὲ ὅμως; codd. δὲ οὖν ὅμως. ^ τὰ δὲ; 
codd. τάδε.) 


ΤΗΣ IIOXOTHTOZ ΛΟΓΟΣ B. 


ζ΄, 'Ῥὸ δὲ ποσὸν ἃ εἰς ἑπτὰ διαιρεῖται, εἰς γραμμάν, 
ἐπιφάνειαν, σῶμα, τόπον, χρόνον, ἀριθμὸν xo λόγον. 
Καὶ τὸ μέν ἐντι αὐτῆς τῆς ποσότητος συνεχές b, τὸ δὲ 
διωρισμένον" xal συνεχοῦς τὰ πέντε, τοῦ δὲ διωρισμέ- 
νου τὰ δύο, δ ἀριθμὸς χαὶ ὃ λόγος. Ἔτι τῆς ποσό- 
τῆτος τὸ μὲν ἐ ἐχ θέσιν ἐ ἐχόντων πρὸς ἄλλαλα τῶν ἑαυτοῖς 
μορίων συνέσταχεν, οἷον ἃ γραμμά, & ἐπιφάνεια, τὸ 
c&pa , xat ὃ τόπος, τὸ δὲ ἐξ οὐχ ἐχόντων θέσιν, ὡς 6 
ἀριθμός, xai ὃ λόγος, xai 6 χρόνος" εἰ γὰρ χαὶ τοῦ 


"συνεχοῦς ἐντι ὃ χρόνος, ὅμως θέσιν οὐχ ἔχει, ὅτι μὴ 


διαμένον" τὸ δὲ οὐ διαμένον πῶς ἂν ἔχοι θέσιν; Ἀπὸ 
δὲ τοῦ ποσοῦ xxl al τέσσαρες τῶν ἐπισταμῶν ἐξευρέ- 
θησαν τὸ γὰρ συνεχὲς ποσόν, 7| ἀχίνατον, x«l ποιεῖ 
τὴν γεωμετρίαν, ἢ χινατὸν xal ποιεῖ τὰν ἀστρονομίαν: 
τὸ δὲ διωρισμένον ἢ ἀκίνατόν ἐντι καὶ ποιεῖ τὰν ἀρι-- 
θμητιχάν, ἢ χινατὸν xol ποιεῖ τὰν μουσιχάν. ἡ 


vero propria δ 8} 185 et inzequalitas habelur : nam pal- 


mus major impar est ulnze, tres autem minores palmi ma-- 


jori aequales sunt; item quinarius numerus denario impar 
est, at quinarius numerus duplicatus denario par est. 

V. Relationis ad aliquid proprium, est conjungere con- 
traria : nam patris est etiam filius ac domini etiam servus. 
- Porro finitionis ubi dicitur esse ambitus, definitionis quando 
nulla permansio, agendi efficacia, patiendi affectio, jacendi 
positio, habendi impositio. Antegreditur vero quidquid 
substantie, et quantitatis proprium judicatur substantiae 
et qualitatis proprietates, rursus autem quidquid substan- 
li: et qualitatis proprium apparet peculiares substantice 
et relationis ad aliquid rationes. Rursus finitio ubi pre- 
greditur definitionem quando, quia ubi ad locum spectat 
locusque permanet, quando autem ad tempus pertinet , 
quod propter motum sempiternum non durat, Preterea 
quies antecedit motionem. Rursus agere ordine prius 
est quam pati, idcirco quia efficacia patientiam praecedit ; 
denique jacere ordine prius est quam Aabere. 

SUBSTANTLE DEFINITIO I. 

VI. Dividitur substantia in corpus et incorporeum , 
corpus in animatum et inanimatum , animatum in sensile 
et insensile, sensile in animal et plantam animantem , 
nulla divisione ex adverso opposita. Dividitur autem 


animal in rationale et irrationale, rationale in mortale et 
immortale , mortale in ea quae sub speciem subjecta sunt, 
hominem , bovem et equum et reliqua : species vero in 
singulas particulas. Rursus unaqueeque series rerum bi- 
partita divisione supra oppositarum proprias habet parti- 
tiones, similiter usque ad individua corpora et particulas 
et singula procedentes. 


QUANTITATIS DEFINITIO II. 


VII. Quantitas septifariam dividitur, in lineam, super- 
ficiem, corpus, spatium, tempus, numerum et sermo- 
nem. Atque ipsius quidem quantitatis alia pars continua 
st, alia discreta : porro continue partis quinque sunt 
species, discrete duce, numerus et sermo. Preterea 
quantitatis alice forms ex partibus constant quae situm 
quendam inter se habent, velut linea , superficies, corpus 


el spatium, ali? ex iis quae non habent, ut numerus et 


sermo et tempus : quamvis enim continuc partis tempus 
sit, tamen situm non habet, quia non permanet; quod 
autem non permanet, quomodo id habeat situm? Quanti- 


. tas etiam quattuor disciplinarum inventrix fuit : siquidem 


continua quantitas aut immobilis est et geometriam gignit, 
aut mobilis et astronomiam parit, discreta antem quantitas 
aut immobilis est et arithmeticam creat, aut mobilis et 
musicam producit. 


1 
MM 
x. 
E 
x 
ὯΝ 


“οὐ δ δον Δ ἐν οἷν. ....»........»..... 


FRAGMENTA. 


(Posui : ἃ ποσὸν; codd. πόσον. P συνεχές, τὸ δὲ; 
codd. συνεχές. Τὺ δὲ.) 


ΑΟΓῸΣ IIOOTHTOX ΤΡΊΤΟΣ. 


Ἃ δὲ ποότης διαιρεῖται à εἰς ταῦτα, ἕξιν xe 
"viel παθητιχὰν ποότητα xai πάθος, δύναμιν χαὶ 
ἀδυναμίαν, σχῆμα χαὶ βορφάν. Ἔστι b δ᾽ & μὲν ἕξις 
ἐπίτασις διαθέσεως χαὶ μονιμότας καὶ ἵδρυσις x τῆς 
συνεχοῦς χαὶ ἐνεργουμένας διαθέσεως, οἷον εἷς φύσιν 
μετενεχθεῖσα χαὶ δευτέρα τις χρηματίσασα φύσις. 
Λέγεται δὲ ἕξις καὶ τὰ κατὰ φύσιν ἄμμιν προσόντα 
xoi μὴ ἐχ διαθέσεως καὶ προχοπᾶς ἐγγινόμενα,, ὡς f, 
ὄψις καὶ αἵ λοιπαὶ τῶν αἰσθήσεων. Καὶ & παθητιχὰ 
ποότης ὁμοίως τοῦ πάθους ἐστὶν αὔξησις xal ἐπίτασις 
xoi μείωσις. Τὸ δὲ πάθος xal τὰν παθητιχὰν ποότητα 
ἐπὶ ὀργῆς καὶ μίσους xoi ἀκολασίας xai τῶν λοιπῶν ^ 
τᾶς χαχίας παθῶν χαὶ τῶν ἐκ νόσου παθημάτων, θερ- 
μότητος χαὶ ψυχρότητος, νῦν μὲν ἐπὶ τῆς ἕξεως xol 
διαθέσεως τιθέασιν ὁ, νῦν δὲ ἐπὶ τὰς παθητιχδς ποότη- 
τῆτος χαὶ * τοῦ πάθους, καὶ ἔντιν í εἰπεῖν, ὅτι χαθὸ 
μὲν μεθεχτόν, ἕξιν προσηγόρευσαν, χαθὸ δὲ πάθος ἐμ- 
«ποιεῖ, παθητιχὰν ποότητα ταῦτα ὠνόμασαν, ὃ ἔστιν ὅ εἰς 
ἵδρυσιν xal μονιμότητα εἰπεῖν. 

(Posui : * διαιρεῖται; codd. διάχειται, P ἔστι; 
codd. ἐστὶ. “ λοιπῶν ; libri λοιπέων. “ τιθέασιν ; libri 
τίθησιν. ὁ xoi; deest in. codd, ! ἔντιν; libri ἐντὶν. 
8 ὃ ἔστιν; libri ὅ ἐστιν.) 

θ, Ἧ γὰρ μετρία ἀλλοίωσις πάθος ὠνόμασται, 
ὥστε ἃ ἀπὸ τοῦ μὲν μετέχοντος ἕξις ἂν γένοιτ᾽ ἣ θερμό- 


$73 


της, οὕτως P ἀπὸ τοῦ ἀλλοιωθέντος € παθητιχὰ ποότης 
ἢ πάθους δύναμις λέγεται, οἷον ἐπὶ τοῦ βρέφους, ὅταν 
λέγη τις * δυνάμει δρομιχόν ἐστι, δυνάμει φιλόσοφον, 
χαὶ ἁπλῶς ὅταν jm μὲν οὐχ ἔχη * τὸ δύνασθαι 
ἐνεργεῖν, περιόδοις δὲ Í χρονικοῖς ἐνδεχόμενον ἐγγενέ- 
σθαι τὸ E ᾿Αδυναμία 8 δὲ ὅταν ἀνεπίδεχτος ἁ 
φύσις ἡ hdmi τῷ τινά ποτε ἐνέργειαν παραδέξασθαι, 
οἷον ἀνθρώπῳ τὸ ἀναπτᾶναι ἀδύνατον, χαὶ ἵππῳ τὸ 
δμιλέειν, καὶ ἀετῷ βιοτεύειν ἐν ὕδατι, ἢ ὅσα χατὰ 
φύσιν ἀδύνατα. Σχῆμα δὲ λέγεται ἣ τοιάδε διατύπω- 
σις xal διάπλασις᾽ μορφὰ δὲ ἣ ἔξωθεν ἐπιφαινομένη 
ποιότης ἐκ χρώματος xal διαμόρφωσις ἢ ἢ ἐπιπολά- 
ζουσα εὔχροια, ἢ καὶ f, τοὐναντίον δύσχροια, καὶ ἁπλῶς 
fj τοιάδε τις ἐπιθάλλουσα τῇ ὄψει τῆς ἐπιφανείας μορ- 
φά, Οἱ δὲ τὸ μὲν σχῆμα ἐπὶ τῶν ἀψύχων διέλαθον, τὰν 
δὲ μορφὰν ἐπὶ τῶν ἐμψύχων. Οἱ δὲ εἶπον ' σχᾶμα 
μὲν τὸ χωροῦν " διὰ βάθους, μορφὰν δὲ τὴν ἐξ ἐπιπο- 
λῆς ἐπιφάνειαν, περὶ ὧν μεμαθήχατε. 

(Scripsi : : ἃ ὥστε; codd. ὥς τε. P οὕτως ἀπὸ τοῦ; 
codd. ἀπὸ δὲ τοῦ. * ἀλλοιωθέντος ; codd. ἀλλοιοῦντος. 
ἀλέγη τις ; codd. λέγη. * ἔχη; codd. ἔχει. f περιόδοις 
δὲ χρονιχοῖς; PUN παρόδοις Yos g ἀδυναμία ; 
libri & δυναμία. P 2; libri &, ' εἶπον; libri εἰπεῖν. 
& χωροῦν; codd. ἐγχωροῦν.) 


AOFOZ TETAPTOX TOY ΠΡῸΣ TI. 


, To , , a ^ , ^ 
v. Τῶν πρός τι γενιχώτερον ἣ * διαίρεσις τετραχῶς 
διαιρέεται, φύσει, τέχνᾳ, τύχᾳ xal προαιρέσει" φύσει 
Φττ ἃ A * * a 7 c x . 
μὲν ὡς πατὴρ πρὸς τὸν υἱόν, τέχνᾳ δὲ ὧς μαθητὴς πρὸς 


TERTIA QUALITATIS DEFINITIO. 


VIII. Qualitas dividitur in habitum et affectionem, pati- 
bilem qualitatem et perturbationem, vim et imbecillitatem, 
figuram et formam. — Est vero habitus intentio affectionis 
atque adeo constantia ac stabilitas ejus perpetuitate in- 
nixa, quasi in naturam versa et altera quaedam exorta 
natura, Preterea habitus dicitur quidquid naturá nobis 
insitum est ac non affectione et progressu nobis haeret , ut 
visus c:eterique sensus. Quin etiam patibilis qualitas si- 
militer perturbationis est vel incrementum et intentio vel 
deminutio. Ceterum perturbationem et palibilem quali- 
talem de ira et odio et licentia reliquisque vitiosis pertur- 
bationibus ef morbis, calore et frigore, loquentes, nunc 
in habitu et affectione ponunt , nunc pro patibili qualitate 
et perturbatione habent, ideoque dicere licet, eos quate- 
nus participata res sit habitum vocasse, quatenus afferat 

perturbationem , patibilem qualitatem hoc rerum genus no- 
 minasse, quod in stabilitatem et constantiam convenit. 

IX. Etenim modica animi commotio perturbatio appel- 
- Jata est, utque ejus culpa qui caloris particeps est , calor 
in habitum abire possit : ita ab eo qui commotus animo 


est patibilis qualitas vel »perturbationis facultas nomen 
mutuatur, velut quum quis infantem cursu valere dicit 
vel facultate philosophum esse, omninoque quum nunc 
quidem non habet agendi facultatem, fieri autem potesl , 
ui certis temperum curriculis facultas illa ei contingat. 
Imbecillitas vero est, quum natura ab efficacia quadam 
aliquando abhorret, velut neque homini subvolare licet , 
neque equo loqui, neque aquila in aqua vivere, vel quae- 
cunque nature repugnant. Figura porro appellatur talis 
conformatio et facies : forma autem externa qualitas e 
colore orta et effigies vel eminens coloris sive suavitas sive 
e contrario insuavitas, omninoque hujusmodi in oculos 
incurrens oris species. Quidam figuram de inanimatis 
dici statuerunt, formam de animatis. Alii vocarunt figu- 
ram quidem id quod altius penetrat, formam vero emi- 
nentem oris speciem , de quibus audivistis. 


QUARTA DEFINITIO RELATIONIS AD ALIQUID. 


X. Res ad aliquid relatze generatim quadrifariam dividun- 
tur, natura, arte, fortunaet consilio : natura quidem ut pater 
ad (ilium comparatus, arte vero ut discipulus ad magi- 


514 ARCHYT/E 


διδάσκαλον, τύχα δὲ ὡς δῶλος πρὸς δεσπόταν, χαὶ 
προαιρέσει ὡς φίλος πρὸς φίλον χαὶ ἐχθρὸς πρὸς ἐχθρόν, 
εἰ χαὶ ἁπλῶς πάντα φύσει. 


(Scripsi : * 4 διαίρεσις ; codd. διαίρεσις.) 
AOTOX HEMIITOX TOY ΠΟΥ͂. 


ια΄, Τὸ ποῦ διαιρεῖται κατὰ τὸ ἁπλούστερον ἑξαχῶς, 
ἄνω, κάτω, ἔμπροσθεν, ὄπισθεν, δεξιὰ χαὶ ἀριστερά. 
Ποιχίλλεται δὲ ἕκαστον τούτων" τοῦ γὰρ ἄνω πολλαὶ 
διαφοραὶ ἐν αἰθέρι, ἐν ἄστροις μέχρι τοῦ πόλου, ὑπὲρ 
τὸν πόλον, xat τὰ χάτω ὡσαύτως, καὶ τὰ ἄπειρα ? ἀπεί- 
ρῶς τοῖς μερικωτέροις τόποις ποιχίλλεται, — 'H δὲ 

, b , , 6 At À x 0 , 
τούτων b μεγίστη ἀμφιδολία λεχθήσεται. 

Posui : ἄπειρα ; codd, ἀπειράχις. P τούτων με- 

qut e 

γίστη ; codd, 5, δὲ τούτων ἣ μεγίστη.) 


AOTOX TOY ΠΟΤῚ EKTOX. 


16. '[à δὲ πότε εἰς τὸν ἐνεστῶτα, παρῳχαμένον 
καὶ μέλλοντα διαιρεῖται ὃ ἐνεστὼς ἀδιαίρετος, ὃ πα- 
ρῳχαμένος εἰς ἐννέα, ὃ μέλλων εἰς πέντε. Ἐν δὲ τοῖς 
ὑπερτάτοις περὶ τούτων ἐλέχθη. 

(Vide Simplicium ad Aristot. Categ. fol. 5. 6, 
Conf. Schol. Arist. pag. 8o ed. Brandis.) 


AOPOZ EBAOMOXZ TOY ΠΟΙΕΙ͂Ν, 


ιγ΄. Τὸ δὲ ποιεῖν διαιρεῖται εἰς πρᾶξιν xal λόγον xol 
διανόημα. Ἃ πρᾶξις. εἰς τὰν διὰ χειρῶν ἐργασίαν, 


. Ἔξ ἐνεργείας δέ ἐστιν, ὅταν τύπτηταί ἃ τις. 


εἰς τὰν OV ὀδελῶν xal ὀργάνων ἐργασίαν xal εἰς τὰν 
διὰ ποδῶν, Καὶ τούτων ἕχαστον εἰς ἰδικὰς ἐργασίας 
τὰς χατὰ μέρος διχιρουμένας. Ὁ δὲ λόγος εἰς τὰν 
“Ἑλλάδα γλῶτταν, εἰς βάρβαρον, xoi τούτων ἑχάστη 


εἰς διαλέξεις ποιχίλλεται. Τὸ δὲ διανόαμα εἷς μυρία 


* τῶν γοαμάτων ἐγχοσμίων τε xal ὑπερχοσμίων. 
Ὕπεστι P τῷ ποιέειν xol ὁ λόγος xoi τὸ διανόαμα 
) pr. » “Ὁ L2 7 , , 
ἐνεργείᾳ ὄντα τοῦ λογιχοῦ, ΦῬαμὲν γάρ, τί ποιέει δ 
GM or / ; / , 
δεῖνα ; ἀποχρινόμεθα ὁμιλέει, διαλέγεται, διανοέεται, 
λογίζεται, καὶ τὰ ἑξῆς. 
A SER b. ABE a 

(Scripsi : ^ ψυρία; codd. υὔύρια, b ὕπεστι τῷ 

ποιέειν; libri ὑπὲρ τοῦ ποιέειν.) 


ΛΟΓῸΣ ΟΓΔΟΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΕΙ͂Ν. 


ιδ΄, Τὸ πάσχειν διαιρεῖται εἰς ψυχὴν xal σῶμα, 
xui τούτων ἕχαστον εἷς τὰ ἐξ ἐνεργείας ἑτέρου πάθη. 


δίχα τοῦ ἐνεργοῦντος, ἃ πάλιν εἰς τὰ μυρία τῶν παθέων 
εἴδη τὰν διαίρεσιν δέχεται. : " 
(Scripsi : ἃ τύπτηταί τις ; codd. τύπτεταί τις.) 


AOTOX ENNATOX ΤΟΥ͂ ΚΕΕΣΘΑΙ. 


ιε΄, Τὸ δὲ χέεσθαι εἷς τρία διαιρεῖται, στάσιν, χαθ- 


ἔδραν, ἀνάχλισιν, ὧν ἕχαστον πάλιν τρόποις διαφόροις 
ποιχίλλεται. 'À τε γὰρ στάσις διάφορος, ἢ ἐφ᾽ ὅλου τοῦ 
πέλματος, ἢ ἐπ᾽ ἄχρων δαχτύλων, ἢ ἐπ᾽ ὀρθῶν τῶν 
ἰγνύων, ἢ ὀχλαζόντων ἐπὶ βημάτων, ἴσων, ἀνίσων, ἐπ 
ἀμφοτέροις τοῖς ποσίν, ἢ ἐφ’ ἕνί, ποριζόμενον" ἥ τε 


sirum, fortuna ut servus ad dominum, consilio denique 
ut amicus ad amicum et inimicus ad inimicum , quam- 
vis omnino omnia naturá distribuantur. 


QUINTA DEFINITIO UBI. 


XI. Definitio 4bi crassiore Minerva in sex partes divi- 
ditur, supra, infra, a fronte, a tergo, ad dextram et ad 
levam. Earum unaquaque variatur : nam rerum qua 
supra sunt muila notantur discrimina in zethere , in astris 
wsque ad cceli verticem, el supra verticem, pariterque 
qua infra sunt atque infinita infinitis locorum partibus 
variantur. Sed maxima harum rerum ambiguitas expli- 
cabitur. 


SEXTA DEFINITIO QUANDO. ᾿ 
XII. Definitio quando in tempus praesens , preteritum 
et futurum dividitur : praesens individuum est , przeteri- 


tum in novem partes distribuitur, futurum in quinque ; 
de quibus in superioribus dictum est. 


SEPTIMA AGENDI DEFINITIO. 
XHI. Ipsum agere dividitur in actionem, sermonem et 
cogitationem. Actio distribuitur in labores vel manibus 
vel verüculis et instrumentis vel pedibus obeundos, Sed 


ex his unaquaeque res ad peculiares pertinet labores sin- 
gulatim distribuendos. At sermo lingua grzca el barbara 
atque earum utraque dialectis variatur. Denique cogitatio 
multiplici rerum tum terrestrium tum coelestium medita- 
tione mutatur. Subest faciendi notioni etiam sermo et 
cogitatio, qu:e re vera rationis sunt. Dicimus enim , quid 
facil quidam? respondemus sermocinatur, colloquitur, 
secum reputal, ratiocinatur, et caetera. 


OCTAVA PATIENDI DEFINITIO. 


XIV. Ipsum pati dividitur inter animum et corpus atqve 
eorum utrumque affectionibus alterius efficacia ortis mu- 
tatur. Quando quis enim verberatur, allerius efficaciam 
sentit. Sunt eliam alic affecliones nullo alterius interventu: 
procreatze , quae rursus in sexcenlas affectionum species 
distribui possunt : 


NONA JACENDI DEFINITIO. 


XV. Situs in tria dividitur, statum, sessionem , accu- . 


bitionem, quae singula rursus diversis modis variantur. 


Etenim status diversus est , ita ut vel totis pedum plantis, . | 


vel extremis digitis, vel rectis poplitibus, vel flexis geni 
bus el succiduis vestigiis sive aequalibus sive inaequalibus, 


Τὰ à. 


ΡΥ Indre NINE TU 


WM A SENIPEPSPEPI 


FRAGMENTA. 


καθέδρα ὁμοίως, ὄρθωσις. πρηνής, ὑπτία ^, ἐπ᾽ ὀρθο- 
γωνίῳ τῷ τῶν γονάτων σχήματι, καὶ ἀμδλυγωνίῳ, 
xoi ἐναλλὰξ τῶν ποδῶν, ἢ ἄλλως διχχειμένη: P ἥ τε 
WI € , € , C^2.7 A 
ἀνάχλισις ὡσαύτως ἢ ὑπτία * ἀγάχειται, ἢ πρηνὴς 
xal πλάγιος ἐχτάδην, ἢ ἡπλωμένως, ἢ ἐν χαμπύλῳ, 
ἢ σχολιῷ τῷ σχήματι, Καὶ ἁπλῶς ποιχίλη 5, xol 
3 5 [4 , LÀ , ^ ; 
οὗ μονοειδὴς ^ διαίρεσις. — "Ext διαιρέεται τὸ χέεσθαι 

: RUM Y 4 € M [X d , Li 
xat εἰς χύσιν, ὡς ἐπὶ τοῦ σίτου, ψάμμου, ἐλαίου xal 
08 AS M m" $. m δ bod , 0 ΕΣ » X 
ὕδατος, καὶ τῶν λοιπῶν, ὅσα τοῦ χέεσθαί ἐντι tmo 
ὄντα, xot εἴ τι ὑγρᾶς γνωρίζομεν φύσεως. Καὶ μέντοι 
χαὶ τὸ ἡπλῶσθαι τοῦ χεῖσθαί ἐστιν, ὡς ἐπὶ λίνου χαὶ 
τῶν ἐπιπλόων. 

(Scripsi : ἃ óxzíx; libri ὕπτιος. ἢ διαχειμένη ; 
codd. διακείμενος. * ὑπτία ; libri ὕπτιος. 9 ποιχίλη; 
codd, ποικίλος. 


ΛΟΓῸΣ ΔΕΚΑΤῸΣ TOY EXEIN. 


ις΄. Τὸ δὲ ἔχειν εἰς περίθεσιν διαιρέεται, ὡς τὸ 


$515 


ὑποδεδέσθαι, ὡπλίσθαι, ἐσχεπάσθαι εἴς τε ἔνθεσιν, 
ὡς ἐπὶ μεδίμνου xal χεραμίου xol τῶν λοιπῶν ἀγγείων. 
Λέγομεν γάρ, πυροὺς ἔχειν τὸν μέδιμνον, ἢ οἶνον τὸν 
χέραυον. Καὶ εἰς πλοῦτον xoi χτῆσιν, οἷον πλοῦτον 
ἔχων, ἀγρόν, ζεῦγος", καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια, 


Ἀρχύτας ἀναγνοὺς τὸν ᾿Ερατοσθένους “Ἑρμῆν τοῦτον 
ἐπήνεσε τὸν στίχον" 


Χρειὼ πάντ᾽ ἐδίδαξε, τί δ᾽ οὐ χρειώ χεν ἀνεύροι; 
χαὶ τοῦτον" 
᾿᾽Οοθοῦσιν xa μᾶλλον ἐπωδίνουσι μέριμναι. 


(Stobzeus Floril. XCV, 15. Sed hic Archytas a 


Tarentino diversus fuit.) 


Τέλος. 


.aut ambobus pedibus aut uni insistamus : similiter sessio 
est erecta , prona, supina, genuum figurà vel rectum vel 
obtusum angulum referente, pedibusque decussatim po- 
sitis , vel aliam habet speciem : eodemque modo accubitio 
vel supina est vel prona et extento vel porrecto corpore 
obliqua, vel incurvoe vel tortuose form: assimilata. 
Omnino varia ac non uniformis divisio est. Przeterea situs 
in fusionem dividitur qua voce utimur verbi causa de pane 
loquentes, de arena, de oleo et aqua et reliquis rebus, 
qua jacere dicuntur quum sicece sint vel si quid humida 

praeditum | natura cognovimus. Sed expansa quoque 
jacere dicuntur, quod in retia atque omenta convenit. 


DECIMA HABENDI DEFINITIO. 


XVI. Habendi notio in partes divisa pertinet primum 


ad res imponendas uf calceamenta, arma, velamina : 
deinde ad immittendas; quod de medimno , testa et reliqvis 
vasis dici constat. Dicitur enim medimnus habere triticum, 
testa vinum. Denique ad divitias et facultates spectat; 
est enim qui habeat divitias, agrum, vehiculum atque 
horum similia. 


Archytas quum Eratosthenis Mercurium legisset, hunc 
versum laudavit : 


Necessitas omnia docu:t. Quid enim non illa inveniat ὃ 


et illum : 


Cure emendant et plura parturiunt. 


Finis. 


TUE EL 
A D Ht 


d 


2 
1. 


T. 


ΕΣ 


SS 


^ 
Te LN 
vA 


PA Mullech, Friedrich Wilhelm 
3503 August (ed.) 

M85 - Fra&gment& philosophorum 
1875 gr&ecorum 

v.l 


PLEASE DO NOT REMOVE 
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET 


UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY