Skip to main content

Full text of "Fr. Rogeri Bacon Opera quædum hactenus inedita"

See other formats 


Conservation  of  this 
volume  was  made 

'  ^^-«^i^ 

possible  through  the 
generous  support  of 

PETER  WARRIAN 

and  the  Friends 

of  the  Library 

PIMS 

1 

PC) 

NIIRCAL    INSTITLITE   OF  MEDIAEVAL  STUDIES 

Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2011  with  funding  from 

University  of  Toronto 


http://www.archive.org/details/frrogeribaconopOObaco 


EOGERI  BACONIS  OPUS  TERTIUM. 


RERUM  BRITANNICARUM  MEDII  ^VI 
SCRIPTORES, 


OR 


CHRONICLES  AND  MEMORIALS  OF  GREAT  BRITAIN 

AND  IRELAND 


DURING 


THE    MIDDLE    AGES. 


THE   CHRONICLES  AND   MEMORIALS 

OF 

GREAT    BRITAIN    AND    IRELAND 

DURING  THE  MIDDLE  AGES. 

PUBLISHED  BY  THE  AUTHORITY  OF  HER  MAJESTYS  TREASURY,  UNI>ER  THK 
DIRECTIC'X   or    THE    MASTER   OF    THE   ROLLS. 


On  the  26th  of  January  1857,  the  Master  of  the  Rolls 
submitted  to  the  Treasury  a  proposal  for  the  publication 
of  materials  for  the  History  of  this  Country  from  the 
Invasion  of  the  Romans  to  the  Reign  of  Henry  VIII. 

The  Master  of  the  Rolls  suggested  that  these  materials 
should  be  selected  for  publication  under  competent  editors 
without  reference  to  periodical  or  chronological  arrange- 
ment, without  mutilation  or  abridgment,  preference  being 
given,  in  the  first  instance,  to  such  materials  as  were  most 
scarce  and  valuable. 

He  proposed  that  each  chronicle  or  historical  document 
to  be  edited  should  be  treated  in  the  same  way  as  if  the 
editor  were  engaged  on  an  Editio  Princeps ;  and  for  this 
purpose  the  most  correct  text  should  be  formed  from  an 
accurate  collation  of  the  best  MSS. 

To  render  the  work  more  generally  useful,  the  Master 
of  the  Rolls  suggested  that  the  editor  should  give  an 
account  of  the  MSS.  employed  by  him,  of  their  age  and 
their  peculiarities  ;  that  he  should  add  to  the  work  a  brief 
account  of  the  life  and  times  of  the  author,  and  any 
remarks  necessary  to  explain  the  chronology;  but  no  other 
note  or  comment  was  to  be  allowed,  except  what  might  be 
necessary  to  establish  the  correctness  of  the  text. 


The  works  to  be  published  in  octavo,  separately,  as 
they  were  finished ;  the  whole  responsibihty  of  the  task 
resting  upon  the  editors,  who  were  to  be  chosen  by  the 
Master  of  the  Rolls  with  the  sanction  of  the  Treasury. 

The  Lords  of  Her  Majesty's  Treasury,  after  a  careful 
consideration  of  the  subject,  expressed  their  opinion  in  a 
Treasury  Minute,  dated  February  9,  1857,  that  the  plan 
recommended  by  the  jNIaster  of  the  Rolls  "was  well 
calculated  for  the  accomplishment  of  this  important 
national  object,  in  an  effectual  and  satisfactory  manner, 
within  a  reasonable  time,  and  provided  proper  attention  be 
paid  to  economy,  in  making  the  detailed  arrangements, 
without  unnecessary  expense." 

They  expressed  their  approbation  of  the  proposal  that 
each  chronicle  and  historical  document  should  be  edited 
in  such  a  manner  as  to  represent  with  all  possible  correct- 
ness the  text  of  each  writer,  derived  from  a  collation  of  the 
best  MSS.,  and  that  no  notes  should  be  added,  except 
such  as  were  illustrative  of  the  various  readings.  They 
suggested,  however,  that  the  preface  to  each  work  should 
contain,  in  addition  to  the  particulars  proposed  by  the 
Master  of  the  Rolls,  a  biographical  account  of  the  author, 
so  far  as  authentic  materials  existed  for  that  purpose,  and 
an  estimate  of  his  historical  credibility  and  value. 

Rolls  House, 

December  1857. 


X 


\ 
e. 


% 


^ 


■^ 


»-j«j> 


J- 


iv 


HMT 


i^i 


•4  •«    €^^ 


•«c 


t?  ^»-v  *-tl 


'S-.A- 


-1      ^ 

'■■■.^. 


m 


Mt^li  .^  I 


3^-2.^  tcl'^  Jl^ 


^. 


N 
0 


u& 


>:i- 


'^4 


t  /-  «I  ?  "5  "^ 
e  p-  5  ,r  2  s   c 

I 


^1 


Hi '11  If  111  iii 


l^?S 


!l 


h 


^0 


lO  3 


^    - 


^ 


FR.   ROGERI  BACON 

OPERA  aUiEDAM  IIACTEXUS  I^'EDITA. 


VOL.   I. 


COXTAIXIXG 


I-OPUS   TERTIUM. 

II.-OPUS   MINUS. 

III.-COMPENDIUM  PHILOSOPHIC. 


EDITED 

J.    S.   BREWER,   M.A., 

5H  LITERATVRE,  KIXG'S  ( 
READER  AT  THE  ROLLS. 


PUBLISHED  BY  THE  ATTTHORITT  OF  THE  LORDS  COMMISSIOXERS  OF  HER  MAJESTY'S 
TREASURY,  UNDER  THE  DIRECTION  OF  THE  MASTER  OF  THE  ROLLS. 


LONDON: 
LONGMAN,  GREEN,  LONGMAN,  AND  ROBERTS. 

1859. 


FR.   ROGERI  BACON 


I -OPUS  TERTIU.U. 

II.-OPUS  MINUS. 

IIL-COMPENDIUM  PHILOSOPHIil]. 


EDITED 

BY 

J.  S.   PREWER,  M.A., 

PROFESSOR  OF  ENGLISH  LITERATURE,  KING's  COLLEGE,  LONDON,  AND 
READER  AT  THE  ROLLS. 


PUBLISHED  BY  THE  AUTHORITY  OF  THE  LORDS  COMMISSIO^TERS  OF  HER  MAJESTY'S 
TREASURY,  UNDER  THE  DIRECTIO^r  OF  THE  MASTER  OF  THE  ROLLS. 


LONDON: 
LONGMAN,  GREEN,  LONGMAN,  AND  ROBERTS. 

1859. 


TH£lNST!TUTrfrr-r—  ■'  JILl^ 

TORONTO  5.   CA.   AiZ-A, 

OCT  2  3 1931 

SI3 


Printed  by 

ElBE  and  Spottiswoode,  Her  JIajesty's  Printers, 

For  Her  Majesty's  Stationery  Otliee. 


CONTENTS. 


Page 

Pkeface            -             -  -  -  -  -  ix 

Orus  Tertium               -  -  -  -  -  3 

Opus  Minus     -            -  -  -  -  -  311 

COMPENDimr   PmLOSOPITIyK  -  -  -  -  391 

Appendix  : 

De  Nullitate  Maci;e  .  -  -  -  521 


VOL.  T. 


rUEFACE. 


b  2 


PllEi^AOE. 


WiTU   the   exception   of  one  short  treatise  in  the  Ap-  The  tluTc 
pendix,'  the   works  of  Roofer  Bacon  contained  in   this  t'^^'^^'^*^^ , 

p  ^         n  •  1  •  coutained 

volume,  have    now    for    the   first   tmie   been   given  to  in  the 
the  world.     They  consist  of,—  ^"i""^*-"- 

I.  The  Opus  Tertium. 
II.  The  Opus  Minus. 
III.  The  Compendium  Philosophise. 

The  Opus  Tertiura  has  already  been  partially  known 
to  the  biogra})hers  of  Bacon  by  the  extracts  made  from 
it  at  different  times  ;  still  more  recently  by  the  copious 
description  of  its  contents  published  in  the  "  Journal 
"  des  Savans  "  for  1848,  by  Victor  Cousin.  The  Opus 
Minus  has  attracted  little  or  no  notice,  notwithstanding 
a  remarkable  quotation  from  its  contents,  given  by 
Dr.  Hody  in  his  work,  De  Bihlioru7)i  Textlbus.  This 
neglect  is  attributable,  perhaps,  to  an  erroneous 
notion,  which  has  long  prevailed,  as  to  its  nature  and 
contents.  The  account  given  of  it  by  Dr.  Jebb,  in 
his  preface  to  the  Opus  Majus,  has  tended  to  lead  the 
admirers  of  Roger  Bacon  still  further  astray.  Fiom 
the  work,  as  now  published,  it  will  be  seen  that  Dr. 
Jebb  has  confounded  it  with  other  writings  of  Bacon, 
and  has  formed  an  imaginary  notion  of  its  con- 
tents.     Of  the   third    treatise,   which  I  have   ventured 


'  De  Nultitate  Mayicc;  now  first,  collated  with  the  Sloane  MS. 


PREFACE. 


Their  his- 
tory. 


to  entitle  Compendium  Philosophise,  for  reasons  to  be 
presently  stated,  no  notice  is  to  be  found,  -with  the 
exception  of  two  meagre  and  vague  references  made  to 
it  by  Jebb  in  the  volume  abeady  referred  to.  It 
appears  from  his  statement,  which  will  be  considered 
hereafter,  that  Jebb  regarded  the  Compendium  Philoso- 
phise as  forming  a  second  and  enlarged  edition  of  the 
Opus  Minns.  ^ 

To  remove  some  of  the  misconceptions  existing  in 
reference  to  these  treatises,  and  the  many  errors 
occasioned  by  the  variety  of  their  titles,  I  propose 
to  give  a  brief  account  of  their  literary  history. 
The  ])ublication  of  the  present  volume  sup})lies  mate- 
rials hitherto  unknown  to  the  biographers  of  Roger 
Bacon,  and  more  obvious  means  for  correcting  pre- 
vious mistakes. 


'  Of  this  learned  and  laborious 
scholar  I  wish  to  speak  with 
unfeigned  respect.  English  litera- 
ture is  much  indebted  to  his  dis- 
interested, zealous,  and  indefatigable 
exertions.  He  was  born  at  Not- 
tingham, educated  at  Peter  House 
in  Cambridge,  attached  himself  to 
the  non-jurors,  and  became  librarian 
to  the  celebrated  Jeremy  Collyer. 
He  appeared  as  an  author  at  an 
early  age,  printing  during  his  resi- 
dence at  Cambridge,  in  1718,  a 
translation  of  "  Martyn's  answers 
"  to  Emlyn."  On  leaving  the  Uni- 
versity he  married  a  relative  of  a 
Mr.  Dillingham,  an  apothecary  in 
large  practice  in  Ked  Lion  Square. 
From  Dillingham  he  received  les- 
sons in  chemistry.  His  son,  after- 
wards vSjr  Kichard  Jebb,  the  eminent 
physician,  well  known  to  the  readers 
of  Boswell's  Johnson,  was  boru  at 


Stratford  in  Essex,  in  1729,  where  his 
father  had  settled  shortly  before.  Dr. 
Samuel  Jebb  is  favourably  known 
to  students  of  English  history  by  his 
Life  of  ^Mary  Queen  of  Scots,  ex- 
tracted from  the  original  records, — 
a  work  still  high  in  repute, —  and  by 
his  edition  of  Bacon's  Opus  Majus, 
published  iu  1733,  and  dedicated  to 
Dr.  Mead.  He  died  in  the  enjoy- 
ment of  a  comfortable  fortune,  ac- 
quired by  his  profession,  on  the 
9th  of  March  1772.  The  brother  of 
Avhom  he  speaks,  in  his  preface  to 
the  Opus  Majus,  as  first  drawing 
his  attention  to  a  copy  of  that  work 
among  the  MSS.  of  Trinity  College, 
Dublin,  was  undoubtedly  Dr.  John 
Jebb,  the  Dean  of  Cashel,  father  of 
the  Cambridge  reformer.  A  wasp- 
ish notice  of  him  occurs  in  Ilearne's 
l\eli()uiir,  p.  (if)"),  under  the  year 
1727. 


niEFACE. 


XI 


Cleiiieut 


In  the  year  1263,  or,  according  to  others,  1264,^  when  j^''.'^"^ 


the  dissension  was   at 


the  highest  between  Henry  III.  Kogcr 

Bacon. 


'  According    to    Matthew    Paris 
1263,     according    to    Matthew    of 
AVestminster,  who  tells  the  story  at 
greater  length,  and  is  more  correct 
on  this  occasion,  iu  1264,  famous  for 
the  hattle  of  Lewes.     I  subjoin  the 
original  :  "  Summus  itaque  pontifex 
"  Urbanus   [IV.],  instinctu  stimu- 
"  latus  adverso,  in  partem   alteram 
"  declinando,   favorem  et   animum 
"  convertit  adversum  Barones,  ira: 
"  et  indignationis  immensse,  occa- 
"  sione  spoliatiouis  personis  eccle- 
"  siasticis    illata;,    trahens    incen- 
"  tivum  ;      fertur    autem    dixisse, 
"  eum  non  plus  velle  vivere  quam 
"  quod  Anglos   subjugasset ;   unde 
"  et   legatura   direxit    versus    An- 
"  gliam,  virum  summum  dominum 
"  Sabina)      episcopum   cardinalem, 
"  ad  interdicendum  terram   et  ex- 
"  communicandum    Barones    pro- 
"  visionum   inpresos  (?).     Sed  cum 
"  terram  ingredi  resistentia  eorum 
"  pro  libitu  non  posse  persensisset, 
"  citatis   primo  Ambiani,  et  post- 
"  modimi  Bononioe,  quibusdam  epi- 
'*  scopis  regni,  et  aliis  quibusdam, 
"  sententiam  excommunicationis  et 
•'  interdictionis      super      civitatem 
•'  Londonia;     et    Quinque    Tortus, 
"  necnon     et    quasdam      personas 
"  illustres   et  nobiles  regni  fulmi- 
"  natam,   commisit    exsequendam. 
"  At  illi,  sententiam  ipsam  contra 
"  justitiam  illatam  attendentes,  ap  • 
"  pellarunt  ad  papam,  ad  meliora 
"  tempora,  vel  ad  generale  conci- 
"  lium,  necnon  et  supremum  judi- 
"  cem  cordis  de  causis  et  rationibus 
"  commendabilibus.       CJucC    postea 
♦'  appellatio,  iu  Anglia  congregato 


"  apud  Radlngum  concilio  recitata 
"  est,  et  ab  episcopis  et  clero  appro- 
"  bata  et  exsequuta.  Interdictum 
"  autem  licet  inviti  suscipientes  a 
"  legato  prsedicti  episcopi  secum 
"  detulerunt.  Sed  cum  applicuis- 
"  sent  Dovoriaj,  scrutinio  ex  more 
"  in  portu  facto,  interceptum  est  a 
"  civibus,  et  in  minutias  dilaniatum 
"  jactatur  in  mare.  Nuncii  quidam 
"  celebres,  tam  regis  Francorum 
"  quam  Anglorum,  viz.  P.  Came- 
"  rarius,  vir  nobilis  de  Francia,  et 
"  H.  de  Alemannia,  cum  aliis  appli- 
"  cantibus  BononifE,  cum  adhuc 
"  prffidicti  pontifices  extiterent  ibi- 
"  dem,  ab  oppidanis  pessime  trac- 
"  tati  sunt,  multis  vulneratis  et  ad 
"  novem  de  Anglis  crudeliter  tru- 
"  cidatis,  nee  deferebatur  Franci- 
"  genis  eo  quod  in  ducatu  et  con- 
"  ductu  venerant  aliorum." — Malt. 
West,  sub  an.  1264. 

With  this  account  must  be  com- 
bined that  of  Rishanger,  which  adds 
to  Westminster's  narrative  some 
new  and  important  pai'ticulars : — 

"  Diebus  sub  eisdem  commota 
"  turba,  per  orbem  universum,  ad- 
"  volans  sacrosanctam  Romanam 
"  ecclesiam,  tanquam  totius  pacis 
"  fontem  et  magistram  salvatiouis 
"  Ecternai,  non  mediocri  verecundia 
"  reddidit  agitatam.  Missus  est 
"  igitur  in  Angliam  dominus  Sabi- 
"  nensis  episcopus,  a  latere  domini 
"  papa;,  legatus  cardinalis,  ut  regis 
"  et  magnatum  corda  ad  pacem 
"  inclinaret,  et  discordantium  men- 
"  tes,  depulso  omnimodi  rancoris 
"  nubilo,  concordiae  vinculo  soli- 
"  daret.    Denique  ad  hoc  illo  in 


xu 


PREFACE. 


juid  liis  liarons,  Pope  Urban  IV.  despatched  Guy  le  Grus, 
or  dc  Foulques,  then  cardinal  and  bishop  of  Sabina,  on 
a    mission    of   peace    to    this   country.      According   to 


'  partibus  ultramarinis  agente,  ecce 
'  qui  ad  pristinum  statum  et  tran- 

■  quillitatem     reformandam     acce 

■  derc  sperabatur,  spem  pacis  et  in 
desperationem    commutando,  in- 

■  tcrdixit  portantes  vinum,  bladum, 
et  hujusmodi  victualia,  humana; 
vitae  necessaria,  in  regnuniAn- 
glia;,  sub  poena  excomraunica 
tionis  inhibendo,  ne  quis  vinum, 
bladum,  et  alia  mercimonia  in 
pradictum  regaum  deferret.  Ci- 
tavit  insuper  quosdam  episcopos 
peremtorie,  ut  comparerent  coram 
se  extra  regnum,  pra;fixis  eis  die 
[et]  loco  super  obedientiam  suam. 
Senteutiam  excommunicationis 
fulminavit  in  comitem  Leyc,  et 
ejus  Glios,  Ilugonem  Dispensa- 
torem,  et  omnes  eis  in  consilio, 
auxilio,  et  favore,  liabitatorcs 
Quinque  Portuum  et  civitatem 
London.,  super  ecclesiastico 
supposuit  interdicto,  mandatis 
per  littcras  suas  Londonia)  et 
Wigorniic  episcopis  et  omnibus 
aliis  sufFraganeis  Cantuar.  eccle 
sia;,  et  dictis  AVigorn.  et  Lond. 
injungens  viva  voce,  et  virtute 
obedientiiC  pra?cipiens,  quatinus 
dictos  excomniunicatos  vitarcnt 
in  omnibus,  et  dictas  excommu- 
nicationis sententias  conservarcnt, 
et  facerent  singulis  suis  civitati- 
bus  ct  diocesibus  observari.  Porro 
cominunicato  consilio  episcopi  at 
tendentes,  sententiam  priorem  ct 
contra  justitiam  illatam,  modo 
subscripto,  appcllaruut.  Onmi- 
bus  Christi  fidelibus,    &c.     Ista 


"  appellatio  apud  Eedinges,  item 
"  communicato  consilio  totius  cleri, 
"  recitatur  et  approbatur,  et  sigil- 
"  lis  omnibus  roboratur.  Barones 
"  etiam  adventum  legati  mcrito 
"  habentes  suspectum,  ei  negantes 
"  ingressum,  prfedictam  appella- 
"  tionem  approbant,  et  quia  totius 
"  communitalis  res  agebatur,  eam- 
"  dem  sigillorum  munimine  robo- 
"  rabant.  Ut  dicitur,  apposita  sunt 
"  signa  abbatum  exemptorum  et 
"  non  exemptorum,  exccpto  abbate 
"  de  Sancto  Albano,  qui  pra^dictas 
"  appellationes  sigillo  suo  minimc 
"  roboravit,  propter  reverentiam 
"  sedis  apostolicEC,  quem  offenderc 
"  non  audebat,  sicuti  nee  debebat, 
"  licet  a  multis  multipliciter  pulsa- 
"  retur,  et  jacturam  tarn  spiritua- 
"  Hum  quam  teniporalium  bonorum 
"  una  cum  indignatione  baronura 
''  et  episcoporum  irreconciliabiliter 
"  incurrere  formidabat.  Alexandro 
"  papa  debitimi  universa;  carnis 
"  persolvente,  dictus  legatus,  modo 
"  praidicto  jjcrpessus  repulsam, 
"  remeans,  in  sumnium  pontificem 
"  extitit  electus,  videlicet  die 
"  Saucta;  Agathic  Virginis,  et  die 
"  domiuica  ante  carniprivium  in- 
"  signiis  pupalibus  honorifice  rcdi- 
"  mitus,  qui  postea  Ottobonum  car- 
"  dinalem  apostolicic  sedis  legatum 
"  in  Angliam  direxit,  de  quo  in- 
"  ferius  dicetur." 

The  cardinal's  own  account  of 
his  mission  will  be  found  in  his 
Epist.  xxxiii.  cxc.  Compare  also 
cxlviii. 


PREFACE.  Xlll 

Matthew  of  Westuiiuster,  who  narrates  the  circum- 
stances with  greater  minuteness  and  accuracy  than  any 
other  of  the  monastic  chroniclers/  the  pope  had  ill 
qualified  himself  to  act  as  a  mediator  on  so  difficult  an 
occasion.  He  was  incensed  ajjainst  the  barons :  was  ill 
inclined  to  do  justice  to  their  motives.  His  indignation 
had  been  roused  against  them  by  the  spoliation  of  the 
churches  ;  and  he  was  reported  to  have  exclaimed, 
"  that  he  would  die  sooner  than  fail  in  bringing  back 
"  the  English  to  their  obedience."  The  cardinal  seems 
to  have  entered  fully  into  the  spirit  of  his  master; 
on  reaching  the  coast  he  gave  ominous  indications 
of  his  })acificatory  intentions,  forbidding,  under  pain 
of  excommunication,  the  importation  of  wine  and  corn 
into  this  island.  As  the  barons  prepared  to  resist  his 
landing,  he  peremptorily  cited  the  English  bisho])s  to 
appear  before  him  ;  fulminated  tlie  sentence  of  inter- 
dict against  London  and  the  Cinque  Ports ;  and  ex- 
communicated the  adherents  of  the  earl  of  Leicester. 
The  sentence  was  confii-med  by  the  pope  after  a  fruit- 
less appeal  on  the  part  of  the  condemned ;  but  the 
bishops  charged  with  carrying  it  into  execution  had 
the  instrument  taken  from  them  as  they  landed  at 
Dover.  It  was  torn  into  a  thousand  pieces  by  the 
infuriated  multitude,  and  cast  into  the  sea. 

The  legate,  who    within  a   year  after  was  advanced  iiatied  of 
to    the   papacy  under  the    title    of  Clement    IV.,    did  Cleim-nt 

...  for  tlie 

not    easily    digest    his    resentment.        Throughout    his  adherents 
lengthy   correspondence,    published  by   Father  Martene  "^  ^^^ 
in   his    "  Thesaurus   Anecdotorum," '-^   he    aUudes    more 
than  once,  with  imdisguised   bitterness,  to   the  uncere- 
monious   rejection    of    his    mission.       His    indignation 


'  The  story  is  noticed  very  briefly  by  the  continuator  of  JNIatthew  Paris 
and  in  the  chronicle  of  Lanercost. 
■■^  ii.  9C. 


XIV 


PREFACE. 


Bacon's 

family 

royalists 


against  Do  Montfort  outlived  the  battle  of  Evesham, 
The  curse  descended  to  his  children  and  grandcliildren. 
No  legal  son  of  the  Holy  See,  if  he  would  retain  its 
blessing  and  his  birthright,  might  contract  affinity  with 
the  devoted  family.' 

But  this  enduring  displeasure  of  the  pope  towards 
England  and  tlie  anti-royalists  was  far  from  being 
unfavourable  to  that  acquaintance,  which  about  this 
time  he  appears  to  have  contracted  with  Roger  Bacon. 
Unlike  Grostete  and  Adam  de  Marisco,  Bacon's  brothers, 
all  his  family,  and  even  the  philosopher  himself  (so 
far  at  least  as  his  devotion  to  science  permitted  him), 
were  zealous  adherents  to  tlie  royal  cause.  They  had 
sacrificed  their  fortunes  (and  they  were  evidently  a 
wealthy  family)  in  behalf  of  the  party  they  had  es- 
poused ;  more  than  once  they  had  drawn  upon  them- 
selves the  resentment  of  the  victorious  barons.-  The 
political  sacrifices,  therefore,  of  Roger  Bacon,  not  Jess 
than  his  philosophical  deserts,  would  serve  to  recom- 
mend him  to  a  pontiff  who  entered  into  all  the  disputes 
of  the  time  with  the  vehemence  and  ardour  of  a  par- 
tizan.  Clement  IV.  had  been  a  soldier  in  his  youth ;  and 
he  carried  somewhat  of  a  soldier's  hatred  of  insubordi- 
nation into  the  high  places  of  the  Church  militant. 
It  will  be  seen  from  the  papal  letter  printed  at  the 
spondswith  Commencement  of  this  volume^  that  the  first  advances 
towards  this  intimacy  were  made  by  Clement  IV.  before 
his  accession  to  the  papacy.     It  may  be  fairly  inferred 


Clement 
corre- 


Koger 
Bacon 


'  Clement  understood  English 
politics  about  as  well  as  most  of  his 
successors  have  understood  them 
since,  no  better. 

-  "  Misi  fratri  meo  diviti  in  terra 
"  mea,  qui  ex  parte  regis  consis- 
"  tens,  cum  niatre  mea,  ct  fratribus, 
"  et  tola  fauiilia  exiilavit,  et  pluries 
"  hostibus  deprehensus   sc  rcdemit 


"  pecunia  ;  et  ideo  destructus.  et  de- 
"  pauperatus,  non  potuit  mejuvare, 
"  nee  etiam  usque  ad  hunc  diem 
"  habui  responsum  ab  eo." — Opus 
Tertium,  p.  16.  It  is  obvious  from 
these  words  that  Bacon  Mas  in 
France  at  the  time. 

'p.  1. 


PREFACE. 


XV 


from  the  language  of  Bacon  tliat  the  curiosity  of  the 
future  pope  liad  first  been  roused  by  a  clerk,  named  Ray- 
mond of  Laon  (Raymunchis  de  Lauduno),  who  had 
taken  occasion  to  mention  the  philosopher's  name  to 
Clement  and  extol  his  discoveries.  The  pope,  or  more 
correctly  speaking,  the  bishop  of  Sabina,  had  des])atched 
Raymond  to  Bacon,  requesting  from  the  latter  a  fui-ther 
and  fuller  explanation  of  the  communication  which  had 
formerly  passed  between  them,  before  Clement's  exalta- 
tion to  the  papacy.  This  is  Bacon's  own  account  of  the 
matter,  when  excusing  himself  to  the  pope  for  the 
delay  which  had  taken  place  in  the  fulfilment  of  the 
papal  commands:^  "When  your  holiness  wrote  to  me, 
*'  on  the  last  occasion,  the  writings  you  demanded  were 
"  not  yet  composed,  although  you  supposed  they  were 
"  For  whilst  I  was  in  a  different  state  of  life 
"  (that  is,  before  he  entered  the  order  of  the  Fran- 
"  ciscans),  I  had  written  nothing  on  science ;  nor  in 
'*'  my  present  condition  had  I  ever  been  required  to 
"  do  so  by  my  superiors ;  nay,  a  strict  prohibition. 
"  liad  been  passed  to  the  contrary,  under  penalty  of 
"  forfeiture  of  the  book,  and  many  days'  fasting  on 
"  bread  and  water,  if  any  work  written  by  me,  or 
"  belonging  to  my  house,  should  be  communicated  to 
"  strangers.^  Nor  could  I  get  a  fair  copy  made 
"  (littera  bona^)  except  by  employing  transcribers  un- 
"  connected  with  our  order;*  and  then  they  would  have 


'  p.  13. 

2 By  the  classical  words,  apiid  nos, 
Bacon  does  not  mean  that  the  pro- 
hibition was  exclusively  directed 
against  himself,  but  that  it  was  a 
rule  of  his  order,  that  no  friar  should 
be  permitted  the  use  of  -writing 
materials,  or  enjoy  the  liberty  of 
publishing,  without   leave  first   had 


from  his  superiors.  See  more  on 
this  subject  in  the  preface  to  tlic 
"  Monumenta  Franciscana." 

^  The  pope's  own  expression. 
See  his  letter,  p.  1. 

'  True  of  a  friar,  not  true  of 
a  monk;  such  transcribers  being 
attached  to  great  monasteries. 


XVI 


PREFACE. 


Sends  to 
l^acon 
Ivayinond 
of  Laon, 
wlio  liad 
first  men- 
tioned liis    roused 
name  and 
liis  worlis 
to  the 
pope. 


"  copied  my  works  to  serve  themselves  or  others,  with- 
"  out  any  regard  to  my  wishes  ;  as  authors'  works  arc 
"  often  pirated  by  the  knavery  of  the  transcribers  at 
"  Paris.  And  certainly,  if  it  had  been  in  my  power  to 
"  liave  communicated  my  discoveries  freely,  I  should 
"  liave  composed  many  things  for  my  brother  the 
"  scholar/  and  for  others,  my  most  intimate  friends. 
"  But  as  I  despaired  of  the  means  of  communicating 
"  my  thoughts,  I  forbore  to  commit  them  to  writing. 
"  When,  therefore,  I  professed  to  you  my  readiness, 
"  you  must  understand  that  it  was  for  writings  to  be 
"  composed,  not  for  such  as  had  been  composed  already. 
*'  And  therefore  your  chaplain,  Kaymond  of  Laon,  was 
"  altogether  mistaken  when  he  made  mention  of  me  to 
"  your  holiness.  For  although  I  had  at  various  times 
"  put  together,  in  a  hasty  manner,  some  few  cliapters 
"  on  different  subjects,  at  the  entreaty  of  my  friends, 
"  there  was  nothing  note-worthy  in  these  writings; — 
"  nothing  of  such  a  nature  as  I  could  think  of  pre- 
"  sen  ting  to  your  wisdom.  Tliey  were  such  as  I  myself 
"  hold  in  no  estimation,  as  being  deficient  in  continuity 
"  and  perfection."  '-^ 

It  appears,  then,  from  these  remarks,  that  Roger  Bacon 
owed  to  Raymond  of  Laon  his  introduction  to  Cle- 
ment IV.  before  the  advancement  of  the  latter  to  the 
pontifical  chair ;  that  the  curiosity  of  the  cardinal  was 
by  the  communication  so  made ;  that  he 
commissioned  Raymond  of  Laon  to  express  his 
wishes  to  Roger  Bacon,  and  begged  to  be  ftivourcd 
with  a  perusal  of  some  of  his  writings;  that  Bacon 
in    return  sent    a   gentleman  of  the  name  of  Bonecor'' 


'  Robert  Bacon  ? 

2  p.  13. 

*  William    de  Bonccor   is   men- 


tioned more  than  once  in  the  Fine 
Rolls  of  Henry  III.,  edited  by 
Mr.  Roberts. 


PREFACE.  XVll 

to  explain  to  tlie  pope  his  position  as  a  Franciscan, 
and  the  impossibility  of  complying  with  the  wish 
thus  expressed,  or  transgressing  the  strict  injunctions 
of  liis  order,  without  a  written  mandate  and  a  papal 
dispensation  to  that  effect  Finally,  tl)e  pope  de- 
sj)atched  Raymond  of  Laon  to  the  philosopher  a 
second  time,  witli  the  required  breve,  commanding 
Bacon,  on  liis  apostolical  authority,  secretly,  and  without 
delay,  to  communicate  to  him  a  fair  copy  of  the  work 
which  had  been  the  subject  of  their  correspondence. 
Setting  aside  all  ordinance  of  his  superiors  to  the  con- 
trary. Bacon  was  to  make  known  to  the  pope  the 
remedies  he  considered  most  advisable  for  removing 
tlie  dangers  he  had  formerly  pointed  out.^ 

It  is  creditable  to  Clement,  that  in  an  age  of  great  Draws 
political  disorder,  wlien  the  storm  v/as  still  muttering,  ,jjg  ^1,^.^,^ 
which    had    shaken    mediaeval    society   to  its  basis,  he  r'ty  «viui 
retained  his  regard  for  philosophy.     He  remembered  inder^iijch 
his  exaltation  the  foru-otten  votary  of  science,  labouring  he  lan- 
noiselessly  at  his  thankless  task.     Nine    tenths    of  the  demanding 
world  were  perfectly   content  with  the  gross  ignorance  1'^^^^"^' 
in  which   they   were    shrouded.     They    knew    nothing 
better;  they  did  not  want  to  know.     What  was  it   to 
them  if  the   most    ordinary    physical    phcenomena    con- 
tradicted point-blank    their   most    cherished  notions    of 
natm-e  ?      What      matter    if     the     calendar    and    the 
seasons,    like    two    erratic    and    unmanageable    hands, 
never   pointed    to    the  same  hour    on    the    dial-plate  ? 
If  they  had  ever  seen  a  magnet,  or  heard  of  its  won- 
drous properties,  they  were  content  to  refer  its  mystic 
qualities  to   the  influence  of  the   star  Nautica.-       The 


'  "  Et    per  tuas    nobis    declares  |  "  tius    poteris    facias    indilate."  — 

"  litteras    qua;  tibi  videntur   adhi-  p.  1. 

"  benda    remedia    circa   ilia,    qurc  -  p.    378,     Nautlla  ;    probal)ly  a 

"  nnper  occasione  tanti  discriminis  corrupt  reading  for  nautica  (stciia 

"  intimasti  :  et  hoc  quanto  secre-  I  nautica,  the  pole  star). 


in;rs. 


XVIU  PREFACE. 

diamond  could  be  fractured  only  by  goat's  blood ;  ^  the 
colour  of  the    rainbow    and    the    scintillations    of   the 
stars  passed   over  the    smface  of    the  dull    intellectual 
pool,  which  gave  back  no  image  of  Nature's  handywork. 
Bacon's      Not   much    otherwise  was    it  with    the  learned.      The 
j' P^'j]^^^^' law  commanded  the  main,  if  not    the   sole,   avenue  to 
sophy  and  promotion.     "  In  the  Church  of  God,"  observes  Bacon,- 
neo-iected'  "  ^^^  civilian,  although  acquainted  with  the  civil  law 
for  tiie        "  alone,  and  ignorant  of  the  canon  law  and  theology,  is 
"  more  praised  and   promoted  to  ecclesiastical  dig-nities 
"  than  a  master  in  theology."     The  government  of  the 
Chm-ch  was  in  the  hands  of  the  jurists ;  the  liberality  of 
the  nobihty  and  clergy  was  confined  exclusively  to  them. 
"  Would  to  God,"  he  exclaims,  "that  I  could  see  these 
"  quibbles  and  frauds  of  the  jurists  banished  from  the 
"  Chm'ch,  and  causes  decided  as  they  were  decided  forty 
"  years  back,  without  all  this  rattle  of  litigation !    Then 
"  the  regimen  of  the  Church  would  be  glorious  and  in 
"  harmony  with  its  true  dignity.     Then   the    study  of 
"  theology,  of  the  canon  law,  of  philosophy,  would  be 
"  exalted   and    perfected  ;    then    princes    and    prelates 
"  would  give  benefices  and  riches  to  professors  in  this 
"  high  faculty  ;    studious    men    might   have  some  pro- 
"  vision    for    life    and    for    the    pursuits    of     science. 
"  For  there  are  many,  and   there  would  be  more,  who 
"  would  never    desist    from  the  pursuit  of  philosophy 
"  until  they  had  completed  it,  if  they  could  obtain  their 
"  expenses.     Some  would   perfect   theology,  some    phi- 
"  losophy,    some    would    rectify     the   canon     law    and 
"  reduce   it   to    its    proper    condition.       But    civilians, 
"  and  lawyers  handling    the  canon  law    like   civilians, 
"  now-a-days     receive     all     the    good    things    of    the 
"  Church  and  the  provisions    of  princes    and    prelates, 
"  so  that  others   cannot  live  by   study,    or   follow  the 


Opus  Majus,  p.  44().  |       -  p.  84. 


PREFACE.  XIX 

"  path  of  philosophy.  Either  they  make  a  brief 
"  stay  at  it,  or  omit  it  altogether,  and  take  up  the 
"  civil  law  without  any  previous  acquaintance  with 
"  theology  or  philosophy.  Not  that  they  care  much  for 
"  the  canon  law,  except  so  far  as  it  tends  to  the 
"  olorificatiou  of  theii*  civil  science  :  and  thus  the  whole 
"  study  of  philosophy  goes  to  ruin,  and  with  it  the 
"  whole  regimen  of  the  Church  ;  peace  is  driven  from 
"  the  earth,  justice  is  denied,  and  evils  of  all  kind 
"  ensue/' 

The  justice  of  these  censures   might  be  fully  corro-  2.  Despised 
borated  by  the  letters  of  Adam  de  Marisco,  and  by  the  ^"fjo^  ^^at 
chronicles  of  the  times.     Theology  and  philosophy  Ian-  the  world 
guished,   partly  from  the  superior  rewards  and   attrac-  pQ^uej^  ^f 
tions  of  the  law,  partly  from  the  prejudices  of  the  age.  philosophy 
Indifference  to  science  on  the  part  of  the  vulgar  assumed  ^  ^^^  ^' 
the   shape    of   fixed  contempt  and    hostility   with   the 
learned.     In  his  endeavour   to  comply  with    Clement's 
command,    Roger  Bacon    had  to    contend  with    neglect 
fi'om  one  side,  with   opposition  on  the  other.     In   vain 
he  ui'ged  the  pope's   authority  among  men  who   other- 
wise   were    inclined    to    pay    it    more    than   ordinary 
reverence.      In  vain  with  the  energy  of  his  character, 
and    the    indomitable    conviction    of  genius,  he  prayed 
and  solicited   friends    and    kindsmen,    great    men    and 
small.      His    own    superiors    violently    opposed    him : 
"  Why  could  he  not  be  content  to  do  as  others  did  ?  ^ 
"  Why  trouble    himself   and   the  world  about  matters 
"  of  which   the  world  knew  enough  already  ?  ^     It  en- 
*'  joyed  too  much  light.    Philosophy  had  already  reached 
"  its    perfection!"      He    tiu-ned    to    others;  friends    of^-.^^^^*^ 
his  holiness,  the   noble    and  the  wealthy.     "  Some,"  he  bukes  on 
adds,  "  you  know  by  their  faces,  but  you  do  not  know  ^'  ^'*^^^.  = 

"  their  ndnds.    I  told  them  there  was  a  certain  business  lend  mo- 
ney. 


'  p.  15.  I       -  Opus  Majus,  p.  2. 


XX 


PREFACE. 


4.  Had 
spent  his 
own  pro- 
perty in 
advancing 
science, 
during  the 
last  forty 
years. 


'  of  yours  to  bo  done  whicli  I  must  needs  get  finished 
'  for  you  in  France,  and  the  execution  of  it  wouUl 
'  require  a  hirge  sum  of  money.  But  how  often  I  was 
'  looked  upon  as  an  importunate  beggar  {Improhus), 
'  how  often  I  was  repulsed,  how  often  I  was  put  off, 
'  what  confusion  I  suffered  within  myself,  I  cannot 
'  express  to  you.  Distressed  above  all  that  can  be 
'  imagined,  I  compelled  my  friends,  even  those  who 
'  were  in  necessitous  circumstances,  to  contribute  what 
'  they  had,  to  sell  much  of  their  property,  to  pawn  tlic 
'  rest,  to  raise  money  at  interest  (ad  iisuras).  And  3''et 
'  by  reason  of  their  poverty  I  frequently  abandoned 
'  the  work,  frequently  I  gave  it  up  in  despair  and 
'  forbore   to   proceed/' 

Of  the  sacrifices  thus  urged  upon  others  he  had 
himself  given  a  noble  example.  Were  it  not  for  his 
own  words  the  story  of  his  labours  and  self-denials 
would  have  appeared  incredible.  He  tells  the  pope  in 
one  part  of  this  volume  ^  that  he  had  spent  forty 
years  in  the  study  of  science  and  the  languages,  from 
the  time  that  he  first  learnt  his  alphabet,  when 
he  was  still  unconnected  with  the  Franciscans.  Men 
wondered  that  he  survived  such  excessive  labours  ; 
and  yet,  after  he  had  entered  that  order,  he 
was  every  whit  as  studious  as  before.  Elsewhere 
he  remarks :  ^  "I  have  laboured  from  my  youth  up 
"  at  the  sciences  and  the  tongues ;  I  have  sought 
"  the  friendship  of  all  men  among  the  Latins,  who 
''  had  any  reputation  for  knowledge.  I  have  caused 
"  youtlis  to  be  instructed  in  the  langiiages,  in  geo- 
"  metry,  in  arithmetic,  in  the  formation  of  tables  and 
"  instruments,  and  in  many  needful  things  besides. 
"  I  liave  examined  all  that  is  requisite  ;  I  know   how 


'  p.  G5. 


1        ■'  p.  .-58. 


PREFACE.  XXI 

"  to  proceed,  wliat  aids  are  required,  and  what  arc 
"  the  impediments.  But  I  cannot  proceed  from  want 
"  of  the  requisite  means."  "  And  yet  (he  continues)  if 
'•  any  other  man  had  expended  as  mucli  as  I  have  done, 
"  certainly  a  large  portion  of  the  desired  results  might 
"  have  been  achieved.  For,  during  the  twenty  years 
'•'  that  I  have  specially  laboured  in  the  attainment  of 
"  wisdom,  abandoning  the  vulgar  path  (negledo  sensu 
"  viilgi),  1  have  sjient  u])on  these  pursuits  more  than 
"  2,000L,  not  to  mention  the  cost  of  secret  books,  of 
"  various  experiments,  languages,  instruments,  tables, 
"  and  the  like  ;  add  to  all,  the  sacrifices  I  have  made 
'•  to  procure  the  friendship  of  the  wise,  and  to  obtain 
"  assistants  instructed  in  the  tongues,  in  geometrical 
"  figures,  tables,  and  instruments." 

It  will   be  urged,  that  such    has    been    the    common  ^-  Cui 
complaint  of  scientific  men  in  all  ages,  not  less  in  the  not  per- 
days  of  Bacon   the  first  than  in  those  of  his  successor  ^"^^^  ."i^'i 

therp  IS 

Bacon  the  second.  The  observation  of  the  former,'  that  any  use  in 
none  but  a  pope,  or  an  emperor,  or  some  magnificent  king  science, 
like  Louis  IX.,  was  sufficient  for  these  things,  finds  an 
echo  in  the  words  of  his  later  and  more  illustrious  coun- 
tryman. The  removal  of  obstacles  in  the  way  of  science 
"  are  Opera  Basilica,  towards  which  the  endeavours 
"  of  a  private  man  may  be  but  as  an  image  in  a  cross 
"  way  that  may  point  at  the  way,  but  cannot  go  it."  ^ 
But  iu  the  thirteenth  century,  before  science  had  ap- 
proved its  claims  by  practical  results,  of  which  all  can 
now  judge,  the  whole  weight  of  popular  opinion,  as  Roger 
Bacon  complains,  as  well  as  the  more  interested  pre- 
judices of  the  learned,  who  had  no  mind  to  part  with 
their  monopoly  of  fame,  pressed  hard  on  the  votary 
of  mathematical  and  experimental  science.  "  Because 
"  men  ^    do    not    know   the   uses    of  philosophy,  they 


'  p.  24.  j       *  p.  20. 

*  Adv.  ii.  f.  6.  1 

VOL.    I. 


XXll 


PEEFACE. 


"  despise  many  magnificent  and  beautiful  sciences  ; 
"  and  tliey  say  in  derision,  and  not  for  information: 
"  '  What's  the  worth  of  tliis  science  or  of  that  ? '  They 
"  are  unwilling  to  listen ;  they  shut  out,  therefore, 
"  these  sciences  from  themselves,  and  despise  them. 
"  When  philosophers  are  told  in  these  days  that  they 
"  ought  to  study  optics,  or  geometry,  or  the  languages, 
"  they  ask  with  a  smile  :  '  What  is  the  use  of  these 
"  things?'  insinuating  their  uselessness.  They  refuse 
"  to  hear  a  word  said  in  defence  of  their  utility ; 
"  they  neglect  and  condemn  the  sciences  of  which  they 
"  are  ignorant.  And  if  ever  it  happens  that  some  of 
"  them  profess  a  willingness  to  learn,  they  abandon 
"  the  task  in  a  few  days,  because  they  do  not  see  the 
"  use  of  these  things.  For  they  teach  not  their  own 
"  use;  but  this  is  without  them  won  by  observation;^ 
"  as  the  vitility  of  a  house  is  not  seen  in  the  liouse, 
"  nor  in  its  construction,  but  when  the  storms  descend, 
"  and  the  robbers  come,  and  other  evils  ensue." 
Whatsym-  It  would  have  been  interesting  to  have  traced  the 
re'himfVo  pe^'sonal  character  of  a  pope,  who  at  all  events  proved 
the  pope?  liimself  so  far  superior  to  the  prejudices  of  his  age,  as 
to  express  some  desire  to  hear  what  the  philosopher  was 
so  ready  to  communicate.  But  his  lengthy  correspon- 
dence, filled  with  the  ordinary  burthen  of  official  busi- 
ness, affoi'ds  little  help  for  such  an  inquiry.  Clement's 
exertions  in  the  advancement  of  science,  and  his  par- 
tiality to  its  professors,  are  confined  to  the  solitary 
letter  prefixed  to  this  volume.     It  was  written  in  1266, 


'  This  is  a  remarkable  anticipation 
of  the  words  of  Francis  Bacon. 
Numerous  instances  of  similar  paral- 
lelisms might  be  produced.  I  sub- 
join both  originals  :  "  Utilitas  enim 
"  illarum  non    traditur  in   eis,  sed 


"  exterius  exspectatur ;" — "  For  the y 
"  [studies,  scientia,']  teach  not  their 
"  own  use,  but  that  is  a  wisdom 
"  without  them,  and  above  them, 
"  won  by  observation." — Essat/s,  L. 


TREFACE.  xxiii 

in  the  second  year  of  liis  pontificate.  The  six  suc- 
ceeding years  afford  no  clue  to  his  feelings  or  actions 
on  the  subject.  It  is  not  even  recorded  whether  he 
condescended  to  thank  the  laborious  friar  for  the  un- 
wearied care  and  dilifjence  he  had  taken  in  disfestin<r 
his  experiments,  and  the  fidl  and  satisfactory  reply 
lie  had  sent  to  the  pope's  demand.  What  is  still 
more  important,  we  know  not  whether  he  had  grati- 
tude or  consideration  enough  to  repay  any  portion  of 
the  weighty  and  various  expenditure  incurred  by  the 
philosopher  in  order  to  comply  with  the  papal  wishes. 
Not  a  fragment,  not  a  hint  remains,  among  his  volu- 
minous letters,  to  satisfy  these  inquiries.  Bacon  him- 
self, in  his  Compendium  Philosophiee,^  once  refers  to 
the  subject,  but  dismisses  it  with  a  dry  and  hasty 
notice.  "  These  things  I  collected  in  a  summary,  and 
"  sent  to  my  Lord  Clement  of  apostolical  memory, 
"  as  I  did  many  other  things,  because  he  had'  effica- 
"  ciously  enjoyned  me."  Had  he  received  any  satis- 
factory proofs  of  the  pope's  generosity,  it  is  scarcely 
probable  that  he  would  have  forgotten  to  record  it. 

However,    with  the  alacrity  of  a   neglected    scholar,  Sets  to 
with  the  touching  hopefulness  and  ti'ust  of  ill-requited  ^^"j\'~ 
genius,  investing  with  its   own  true  worth,  and  much  thankftil 
above   theii-    value,   the    careless    notice    of  the    great,  ^*^"  ^*" 
Bacon   fell   to   work.      The    gratitude   he  felt  towards 
his  pontificial  patron  for  imposing  this  task  upon  him 
was  unbounded.     More   than   once  he  warns  him  ten- 
derly   against    indulging    in    too    rigid    an    asceticism, 
which  might  shorten   a   life    dear   to  Christendom  and 
entwined  with  its  best  interests,-     More  than  once   he 
tells    him   that    prophecy   and   vision    pointed    to   the 
happy  fact   that   a  pope   should   arise   in   these    latter 


'  pp.  404,  414.  I  pp.  8C,  87, 


c  2 


xxiv  PREFACE. 

times,  who  should  purge  the  Church  of  God  from 
fraud,  from  ignorance,  and  from  contention,  that  justice 
should  reign  and  prosper  in  his  daj^s.  The  Greeks  and 
the  Latins  should  be  reconciled,  the  Tartars  converted, 
the  Saracens  destroyed,  and  all  should  become  one  fold 
under  one  shepherd,  "Blessed,"'  he  exclaims,  "be  God 
"  and  tlie  Father  of  our  Lord  Jesus  Christ,  who  has 
"  exalted  on  tlie  throne  of  his  kingdom  a  wise  ruler, 
"  who  desire's  to  think  usefully  of  the  study  of  M'isdom. 
'•  The  predecessors  of  your  beatitude,  occupied  with 
"  other  business  of  the  Church,  oppressed  by  insults  in 
'•'  many  ways  from  the  contumacious  and  tj'rannical, 
"  could  not  relax  their  minds  in  the  direction  of 
"  study.  But  by  the  authority  of  God,  tlie  right 
'•  hand  of  your  excellence  has  shaken  out  the  triura- 
"  phal  banner  from  Heaven,  it  has  drawn  both  swords, 
"  it  has  cast  into  hell  the  opposing  factions,-  it  has 
"  procured  for  all  the  faithful  the  sovereignty  of  jo}'^, 
''  because  the  inexhaustible  profundity  of  j^our  pru- 
"  dence  has  magnificently  provided  for  them  an  oppor- 
"  tune  time  for  reflectioJi  and  stud}^" 
llisdeliglit  Elsewhere  he  professes  his  inability  to  express  the 
at  the  delight,  which  he  experienced  on  the  pope's  de- 
command,  manding  some  account  of  his  experiments.  "  Seeing  ^ 
"  that  the  dignity  so  much  to  be  reverenced,  welling 
"  forth  with  the  fulness  of  wisdom,  blossoming 
"  with  the  indescribable  beauty  of  eloquence,  Las 
"  raised  me  up,  unworthy  as  I  am,  to  transmit  to 
"  him  the  writings  of  philosophy,  if  I  faint  from 
"  wonder,  if  I  show  less  gratitude  than  I  ought, 
'■  if  I  become  tongue-tied,  if  tlie  pen  of  the  writer 
"  vacillates,  attribute  it  not,  I  beseech  you,  to  my 
"  feebleness    alone,  but    to    the  miracle  of   your    con- 


'  p.  9.  I    shared  the  feelings  of  his  family  on 

^Though   vaguely  spoken,  these  I   political  matters.     See  also  p.  390. 
■words  afl'ord  indication  that  Bacon  |       ^  p.  7. 


PREFACE.  XXV 

"  descension  towards  me.  I  am  astounded  and  over- 
"  whelmed  with  the  gloiy  of  the  Avriter  ;  I  cannot 
"  sufficiently  admire  the  exalted  nature  of  your  com- 
"  mands ;  I  have  notliing  which  can  deserve  the  name 
"  of  an  answer  on  this  behalf  Where  is  there  such  a 
"  fecundity  of  wit,  such  a  vigour  of  reason,  a  capacity 
"  of  memory  so  unwearied,  where  shall  there  be  found 
"  such  a  power  of  eloquence,  which  can  fully  make 
"  known  the  condescension  of  your  highness  ?  The  head 
"  of  the  Church  has  sought  out  me,  the  unworthy 
"  sole  of  its  foot  ;  the  vicar  of  Christ  and  ruler  of  the 
"  whole  world  has  condescended  to  ask  a  favour  of  me, 
"  who  am  scarcely  to  be  numbered  among  the  units  of 
"  the  world  {jpartes  universi).  I  feel  myself  elevated 
"  above  my  ordinary  strength  ;  I  conceive  a  new 
"  fervour  of  spirit.  I  ought  to  be  more  than  grate- 
"  ful,  indeed  most  grateful,  since  your  beatitude  has 
"  importuned  me  for  that,  which  I  have  most  ardently 
"  desired  to  communicate,  for  that  which  I  have 
"  laboured  with  immense  toil,  and  brought  into  light 
"  after  manifold  expenses." 

High  flown  and  extravagant  as  such  language  may  Had  never 
sound  in  modern  ears,  it  was  the  genuine  utterance  of  ^^^^^^ 
feelings  long  pent  in,  of  sudden  emancipation  from  known  his 
the  obscurity  and  contempt  under  which  he  had  lan- 
guished. Forty  years  of  the  best  of  his  life  had  been 
devoted  to  incessant  study.  No  time,  no  labour,  no 
expense  had  been  stinted.  He  had  bought  wisdom  at 
her  own  bidding.  He  had  toiled  through  calculations 
and  experiments,  had  exhausted  patience  and  ingenuity 
in  tables,  diagrams,  and  instruments.  He  knew  the 
worth  of  it  all,  and  the  worthlessness  of  those  studies 
of  his  contemporaries,  which,  based  on  erroneous  trans- 
lations, and  careless  of  experiment,  only  led  men 
further  from  the  truth,  and  plunged  them  into  inextric- 
able confusion.  He  saw  the  crowd  toiling ;  "  the 
"  errors  and  wanderings,  the  mist  and  tempests  in  the 


XXVI  PREFACE. 

"  vale  below;" — he  was  able  and  anxious,  yet  forbidden 
to  help.     He  knew  the  remedy,   but  might  not  apply 
it.      The    authors   of   concision    were   listened   to,  ap- 
plauded, followed  by  admiring   crowds,    quoted   as   in- 
fallible authorities,  exalted  to  an  autocracy  of  science. 
He   was   despised, — for  ten  years   before  the  arrival  of 
the   i:)ope's  letter^  his  veiy  name  had  dropped  out  of 
the    annals   of  fame, — unheard,  buiied,  and   forgotten. 
The   papal    mandate    came  at    a    time   when    he   had 
abandoned  all  hope  of  communicating  his  discoveries  to 
the    world.     The  fruits  of  his  long  trials  and  earnest 
studies  would  go  with  him  to  the  grave  ;  the  chilling- 
restrictions  of  his  order  were   closing  upon   him  with 
little  or  no  hope  of  relaxation.     The  command  of  the 
pope  to  commit  his  researches  to  wi-iting,  superseding  all 
obstacles  his  superiors  had  imposed,  or  might  attempt  to 
impose  hereafter,  came  to  him  like  health  to  the  dying. 
The  long  desired  opportunity  had  arrived  at  last.     He 
had  not  lived  in  vain.     The   truth   was   not   to  perish 
with  him.     He  was  to  reduce  into  writing  for  the  pope 
the  cherished  results  of  his  long  study  and  experiment. 
The  voice    of  the  pope  was   the  voice   of  Christendom. 
Who    of    his    belauded    contemporaries    had    been    so 
honoured?     No    wonder  his  gratitude   bubbled  over  in 
a    stream    much    above    boiling   heat    to    our    modem 
sensations. 
Such  en-         j^  wa,s  no  more  than  he  needed  for  the  accomplish- 
ni'cded  for  mcnt  of  the  task  enjoined.     Far  fi-om  easy  at  any  time, 
his  task,      [j^  -yyj^g  liardcr  thcu,  considcring  the  period  when  it  had 
to  be  executed,  the  various  difficulties  under  Avliich  the 
author    laboured,    the    limitations     he    imposed    upon 
himself.     It  has  been  seen  already  how  little  he  could 
cx})ect   of  aid    or    sympathy    from   his   contemporaries. 
He  had    exhausted    his   own    means.     His  family  was 
impoverished.     To    place    before    Clement    IV.    a    just 


'p.  7 


PREFACE. 


XXVll 


account  of  researches  carefully  and  continuously  prose- 
cuted for  forty  years  required  the  free  use  of  accom- 
plished scribes,  for  whose  services  ho  could  not  look  to 
his  own  order.  A  laborious  work  on  science  and  lan- 
guages in  the  thirteenth  centmy,  demanded  a  knot  of 
accomphshcd  transcribers,  possessed  of  more  than  average 
skill,  who  could  constnict  tables,  draw  diagrams,  and 
knew  somethino-  of  Greek  and  Hebrew.  Where  were  such 
men  to  be  prociu'ed?  The  pope  had  forgotten  the  means 
for  accomplishing  the  end  required.  He  had  demanded 
a  speedy  and  intelligible  account  of  the  treasured 
thoughts  of  a  man  ^  who  had  meditated  deeply  all  his 
life  on  philosophy,  who  had  anxiously  tracked  the  foot- 
steps of  truth  by  experiment  and  observation,  not  in  the 
beaten  paths,  but  in  the  mysterious  labyrinths  of  occult 
learning ;  in  lines  widely  diverging  from  the  popular 
pursuits  of  the  time.  Nothing  can  show  more  distinctly 
the  sort  of  notion  of  the  extent  and  requirements  of 
science,  as  they  existed  in  the  mind  of  Clement  and 
his  contemporaries,  than  this  off-hand  demand.  "  You 
"  forgot,"  gently  remonstrates  Bacon,  ^  "to  write  to 
"  my  superiors  in  my  excuse ;  and  as  I  could  not 
"  make  known  to  them  the  secret,  they  threw  ob- 
"  stacles  in  my  progi'ess."  Worse  than  all,  the  head 
of  the  Church  and  the  Church's  treasure  forgot  in 
his  injunction  to  a  poor  friar,^  that  the  disciple  of 
St.  Francis  was  strictly  bound  by  the  vow  of  poverty. 
"  There  was,"   says  Bacon,  with  almost  needless  soli- 


'  "  Scriptuni  de  bona  littera  nobis 
"  mittere  quam  citius  poteris  non 
"  omittas." — Let.  p.  1. 

=  p.  15. 

'  Guide  Fulcodi  or  Guy  de  Foul- 
ques  (for  he  was  a  Frenchman)  was 
born  at  St.  Gilles  on  the  Khone.  He 


had  been  soldier,  laM^yer,  secretary  to 
St.  Louis.  On  the  death  of  his  wife 
he  entered  the  Church,  was  made 
Archbishop  of  Narbonne,  Cardinal 
Bishop  of  Sabina,  and  Pope  in  1265. 
What  could  he  know  or  imagine  of 
poverty,  or  the  hardships  of  ? 
struggling  student  ? 


xxvm  PREFACE. 

citude    to   justify  his  delay,    "  there   was  another    ob- 
"  stacle,   which  had    nearly    proved    siihversivc    of  the 
"  whole  business ;  and  that  was,  want  of  money.     For 
"  more   tlin.n  sixty  French   livres  (libras  Parisienses) 
"  had    to  be   expended  on  this  work,   of  which  I   will 
"  give  a  satisfactory  account  hereafter  in  its  due  place. 
"  I   am    not    surprised   that   you    overlooked    the    ex- 
"  penses ;    as   you    sit   at   the   top    of   the   world  you 
"  have   so  much    and  so   many  things  to  think  of,  no 
"  man  can  possibly  reckon  up  all  the    anxieties  which 
"  crowd  upon  your    mind.     But  your  messengers  {me- 
"  diatores)   who  carried  the  letters  were  thoughtless  in 
"  not  mentioning  the  expenses ;  and  as  for  themselves, 
"  they  would  not  lay  out  a  single    penny,  although  I 
"  told    them    that    I    would    send    you    word    of   the 
"  amount,  and  every  man's  debt  should  be  paid.     You 
"  know  that  I  have  no  money,  and  cannot  have  ;  and 
"  consequently  I   am    prevented   from    borrowing,   as  I 
"  can  give  no  security." 
Begins  with      With    all    these    impediments    he    proceeded   to   the 
Majus'"^     execution  of  his   task,  and  commenced  with   the  Opus 
Majus.     Independently  of  the  bold,  novel,  and  decisive 
views  propounded  in  this  work,  as  a  mere  feat  of  in- 
dustry it   stands  among   the  most   extraordinary   ])ro- 
ductions  on  record.      It  embraced,  with   the  exception 
of  logic,  the  whole  range  of  science,  as  science  was  then 
understood.    Theology,  grammar,  mathematics,  including 
geography,    chronology,    music,    the    correction    of    the 
calendar,  optics,  experimental  philosophy,  and  ethics,'  are 
successively  discussed.     The  book  is  divided  into  seven 
l)arts ;  with    the    exception    of    the    last,     omitted    by 


'  This  seventh  part  was  omitted 
by  Dr.  Jebb  in  liis  edition  of  the 
Opus  ISfajus  piibli-slied  in  173:5.  It 
exists     in    tlie    MSS.     of   Trinity 


College,  Dublin,  and  Trinity  Col- 
lege, Cambridge,  and  in  a  MS. 
unknown  to  Jebb,  presened  in  the 
Bodleian. 


PREFACE.  XXI 

Jcbb,  its  contents  arc  thus  described  by  Dr.  Whewell 
in  his  "Philosophy  of  the  Inductive  Sciences,"  xii.  ch.  7. 

"  Part  I. — On  the  four  causes  of  human  ignorance : 
"  authority,  custom,  popuhir  opinion,  and  the  pride  of 
"  supposed  knowledge. 

"  Part  II. — On  the  causes  of  perfect  wisdom  in  the 
"  Sacred  Scripture. 

"  Part  III. — On  the  usefulness  of  grammar. 

"  Part  IV. —  On  the  usefulness  of  mathematics. 

"  (1.)  The  necessity  of  mathematics  in  human 
"  things  (published  separately  as  the  Spe- 
"  cula  Mathematica) 

"  (2.)  The  necessity  of  mathematics  in  divine 
"  things. — 1°.  This  study  lias  occupied  holy 
"  men.  2'^.  Geography.  3°.  Chronology. 
"  4".  Cycles  ;  the  Golden  Number,  &c. 
"  5".  Natural  Phsenomena,  as  the  Rainbow. 
"  6".  Arithmetic.     7".  Music. 

"  (3.)  The  necessity  of  mathematics  in  ccclesias- 
"  tical  things. — 1°.  The  certification  of  faith. 
"  2°.  The  correction  of  the  calendar. 

"  (k)  The  necessity  of  mathematics  in  the  state. 
"  —  r.  Climates.  2".  Of  Hydrography.  8°. 
"  Geography.     4°.  Astrology. 

"  Part  V. — On  Perspective  [Optics]  (published  sepa- 
"  rately  a«  Perspectiva). 

*'  (1.)  The  organs  of  vision. 

"  (2.)  Vision  in  straight  lines. 


XXX 


PREFACE. 


"  (3.)  Vision,  reflected  and  refi-acted. 

"  (4.)  De  Multiplicatio7ie  Syecierum  (on  the  pro- 
"  pagation  of  the  impressions'  of  light, 
"  heat,  &c.) 


''  Part  VI. — On  experimental  science/'- 

Proceeds         Fearful    that    he    had    not    expressed    himself  with 
to  the  Opus  g^fJicient  clearness  in  this  his  first  and  fullest  answer  to 

Minus. 

Clement's  demand,  or  dreading  lest  it  might  be  lost  by 
the  way,  Bacon  proceeded  the  same  year  to  compose  a 
second  treatise,  called  the  Opus  Minus,  now  for  the  first 
time  printed  in  this  volume.  Unfortunately  the  only 
MS.  of  the  work,  which  has  yet  been  discovered,  is  a 
fragment,  preserved  in  the  Bodleian  Library,  Digby, 
No.  218.  The  MS.  is  written  on  vellum,  in  double 
columns,  in  a  hand  of  the  14tli  century.  ^  The  first 
page   has   been   injured,  and    the  handwriting  is  occa- 


The  MS. 
described. 


'  It  is  not  meant  by  this,  impres- 
sions on  our  senses,  merely. 

^  Dr.  Whewell  thus  sums  up  his 
estimate  of  the  -work.  "  The  Opus 
'■  Majus  is  a  work  equally  wonderful 
"  with  regard  to  its  general  scheme, 
"  and  to  the  special  treatises  with 
"  which  the  outlines  of  the  plan  are 
"  filled  up.  The  professed  object 
"  of  the  work  is  to  urge  the  neces- 
"  sity  of  a  reform  in  the  mode  of 
"  philosophizing,  to  set  forth  the 
"  reasons  why  knowledge  had  not 
"  made  a  greater  progress,  to  draw 
"  back  attention  to  the  sources  of 
''  knowledge  which  had  been  un- 
"  wisely  neglected,  to  discover  other 
"  sources  which  were  yet  almost 
"  untouched,  and  to  animate  men 
''  in  the  undertaking  by  a  prospect 
'*  of  the  vast  advantages  which  it 


offered.  In  the  development  of  this 
plan,  all  the  leading  portions  of 
science  are  expounded  in  the  most 
complete  shape,  which  they  had  at 
that  time  assumed  ;  and  improve- 
ments of  a  very  wide  and  striking 
kind  are  proposed  in  some  of  the 
principal  of  these  departments. 
Even  if  the  work  had  had  no  lead- 
ing purpose  it  would  have  been 
highly  valuable  as  a  treasure  of 
the  most  solid  knowledge  and 
soundest  speculation  of  the  time  ; 
even  if  it  had  contained  no  such 
details,  it  would  have  been  a  work 
most  remarkable  for  its  general 
views  and  scope.  It  may  be  con- 
sidered as  at  the  same  time  the 
Encyclopedia  and  the  Novum  Or- 
(janum  of  the  thirteenth  century." 
'  See  the  second  facsimile. 


PREFACE.  XXXI 

sionally  obscm-ed  by  stains  or  clumsy  corrections.  The 
transcriber  was  utterly  incompetent  to  his  task  ;  he 
was  evidently  unable  to  read  his  original ;  and  on  more 
than  one  occasion  he  has  apparently  supplied,  by  a  fac- 
simile, the  words  whicli  he  could  not  decipher.  So  gi'oss 
and  astounding  are  his  mistakes,  that  it  is  question- 
able whether  he  understood  the  language  of  the  work 
he  was  copying.  Catchwords,  marginal  references,  and 
cautions  are  transferred  to  the  body  of  the  text;  ends 
of  words  are  given  without  the  beginning,  spaces 
omitted,  quotations  mutilated,  not  to  mention  the  minor 
offences  of  full  stops  and  capitals  transferred  without 
compunction  from  their  proper  place  at  the  end  to 
the  middle  of  many  sentences.  To  have  noticed  at 
the  foot  of  the  page  all  the  absurdities  and  errors  of 
the  copyist,  who  never  once  throughout  his  work 
wakened  up  to  full  consciousness,  of  what  he  was 
about,  would  have  filled  the  notes  with  childish 
blunders,  and  wasted  the  time  and  patience  of  the 
reader.  Some  of  the  more  notable  instances  have 
been  preserved  and  noticed  ;  many  are  tacitly  corrected. 
Some  still  remain,  defying  ingenuity  and  common 
sense.  Probably  they  may  yield  to  the  experience  or 
conjectures  of  others  that  meaning  they  have  denied 
to  me.     Happily  they  are  not  of  much  importance. 

A  fragment  of  great  interest  was  published  from 
this  MS.  by  Dr.  Hody  in  an  able  and  long-forgotten 
work,  "  De  Bibliorum  Textibus,"  which  appeared  in 
1705.  Hody  was,  apparently,  not  conscious  at  the 
time  of  the  value  of  his  treasure  ;  certainly  he  had  no 
clear  perception  what  portion  of  Bacon's  writings  he 
had  under  his  hands.  Strangely  enough,  it  was  again 
overlooked  by  Dr.  Jebb,  to  whom  the  world  is  indebted 
for  an  edition  of  Hody's  posthumous  remains.  Had  he 
seen  or  examined  Hody's  MS.,  he  would  never  have 
fallen  into  that  mistake  respecting  the  natui'e  and 
contents  of  the    Opus    Minus,  in   which   he   has   been 


xxxu 


PREFACE. 


Account  of 
the  Opus 
Minus  by 
]lr.  Jebb. 


implicitly  followed.  As  his  statements  on  this  subject 
are  important  for  the  literary  history  of  Roger  Bacon, 
they  are  given  here  in  an  English  dress,  slightly  cur- 
tailed. 

"Besides  this  work,  which  is  called  the  Opus  Majus, 
"  Bacon  sent  to  Pope  Clement  two  others,  one  called 
"  Opus  Minus,  the  other  Ojnis  Tertium.  Copies  of 
"  both  may  be  found  in  the  Cottonian  Library,  but  the 
"  Opus  Minus  is  mutilated  and  imperfect.^  Let  us 
"  hear  what  Bacon  himself  says  on  the  subject. 
"  '  In  consequence  of  the  great  perils  of  the  way,  and 
"  '  the  possible  loss  of  my  work,  it  was  incumbent 
"  '  on  me  to  compose  another  smaller  work,  wherein 
"  '  I  might  explain  the  scope  of  my  chief  and  i)rincipal 
"  '  treatise.  I  wished,  besides,  that  my  labours  should 
"  '  be  known  to  your  Clemency,  and  that  you  should 
"  '  have  a  pattern  whereby  to  refresh  your  memory, 
"  '  on  those  points,  which  you  are  to  demand  of 
"  '  learned  men.  For  as  the  size  of  the  volume  was 
"  '  great,  and  had  to  be  divided  into  four,  and  the 
"  '  occupations  of  the  holy  see  are  pressing  and  multifa- 
'■  '  rious,  I  thougiit  you  should  here  see,  in  an  abridg- 
"  '  ment,  Avhat  is  treated  at  greater  length  in  the  Opus 
"  '  Majus.  For  many  difficult  questions  are  discussed 
"  '  in  that  book,  which  are  hard  of  comprehension  ; 
"  '  therefore,  by  way  of  introduction,  I  determined  to 
"  '  compose  a  second  treatise,  and  so  diminish  the  diffi- 
"  '  culty  of  the  first.  The  same  motives  which  produced 
"  '  the  second  {Opus  Minus),  led  me  to  compose  the 
"  '  third  {Opus  Terliiivi)  for  the  clearer  understanding 
"  '  and  perfection  of  the  two  former.'  However,  after 
"  the  death  of  Clement,  in  1271  [12G8],  Bacon  recast 
«'  the  work,  corrected,  and  augmented  it,"  as   any  one 


'  Imperfect,  but  not  mutilated,  if 
he  meant  tlie  Compendium  IStudii, 
as  he  obviously  does  mean,  now  in 


the  Cotton  Library,  Tiberius,  1").V. 
-  I  have  found  no   authority  for 
this  stntfment. 


PREFACE.  XXXlll 

'  may  see  wlio  inspects  the  Cotton  MS.     (Opus  Minus 
'  cap.  1.  MS.  Cot.  Tib.  C.  v.  f.  121.) 
"  In  the  MS.  of  tlie  King's  Li])rary  a  treatise  is  to  be 

■  found  entitled  Liher  Naturallum  Mogerl  Bacon,  called 
'  by  Lelaud  and  others  Corariiunia  Naiuralis  Pkilo- 
'  Sophia;.  That  this  is  a  third  part  of  this  Opus  Minus 
'  ma}'-  be  inferred  from  what  is  stated  in  the  first 
'  chapter.  'After  I  have  spoken  of  grammar  in  relation 
'  '  to  divers  languages,  as  they  are  important,  yea, 
•  '  necessary  for  study  to   the  Latins,  and  finished  my 

■  '  observations  on  Logic,  and  in  the  second  volume 
'  '  have  treated  of  the  different  parts  of  Mathematics ; 
'  '  now  in  the  third  place  comes  Natural  Philosophy, 
'  '  to  which  Metaphysics  and  Morals  shall  be  joined  in 
'  '  the  fourth.'  This  is  the  order  which  Bacon  says  he 
'  should  observe  in  his  Opus  Minus.  So,  if  I  mistake 
'  not,  this  work  will  contain  the  following  books : — 

"  L  De  Summa  OraTniniaticali. 

"  2.  De  Constructione  Partium. 

"  3.   De  Logica. 

"  4.  De  Laudibus  Artis  Mathematicw. 

"  5.  Communia  Naturalis  Philosophice. 

"  6.  De  Metaijhysica. 

"  7.  De  Intellectu  et  forsan  Iidellujlhill} 

"  8.  De  Universalihus." 

Jebb's  assumption  that  the  Opus  Minus  embraced  such  Not  in  ac- 
a  range   of  subjects  as  is  here  set    down,  either  in  its  .^^.^th 
first,  or  what  is  assumed  to  be  its  altered  form,  is  at  Bacou'.s 
variance  both  with  Bacon's  own  statements  of  the  nature  nientsofits 
of  his  work  and  the    internal   evidence  of  the  treatise  contents, 
to  which  Jebb  refers.     Bacon  asserts  distinctly  that  he 
had  composed  the  Opus  Minus,  or  Secunda   Scriptura, 
to  serve  as  an  abstract    and    specimen    of  his   greater 


'  It  should  be  iutcUifjentia.     Sec  p.  Ixxii. 


XXXIV 


PREFACE. 


work ; '    that  owing  to  tlie  weakness    of  his  memory, 
burtliened  by  a  multitude    of   things,   he   had  inserted 
in  this  second  work  passages  and   diseussions   omitted 
in   the   first ;  -     tliat    in    consequence    of    the    removal 
of  certain   obstacles   during    the    interval    of  the   two 
books,    he    was    enabled    to   add    what    he    considered 
necessary ;  for  the  more  he  reflected  on   the  admirable 
and  sublime  nature  of  the  work  before  him,  the  clearer 
and    fuller  it  broke  upon   his   mind.     We  need  not  be 
at  a  loss  to  discover    in  what   those    additions  mainly 
consisted.     It  is  easy   to   trace  the  general  outlines  of 
the    Opus    Minus.     The    references   to    it  in   the    Opus 
Tertium  are  numerous.^ 
Bacon's  (le-      Beginning,  then,  with  an  address  to  Clement  TV.,  the 
scnption  of  ^jg.^  ^f  which  was  suggested  by  Cicero's  address  to  the 
Senate  on  his  return  from   exile,  Bacon   expressed   his 
delight  at  the  papal  mandate,  accepting  it  as  a  decree 
which  was  to  reverse  the  sentence  of  ignominy  and  con- 
tempt  under  which  he  had  languished.^     In   substance 
the  book  followed  the  order  adopted  before  in  the  Opus 
Majus  and  afterwards  in  the  Opus  Tertium,*  It  entered, 
however,  more  fidly  than  the  Opus  Majus  had  done  into 
an  examination  of  the  state  of  scliolasticism  ;  it  exposed 
the  detriments  to  learning  and  philosoj)hy  occasioned  by 
the  exaggerated  respect  paid  to  Alexander  ab   Hales, 
and   a   contemporary    but    unnamed    professor,^   whose 
dicta  were  received  by  a  foolish  crowd  of  admirers  as 
solemn   and   imquestionable    decrees.     One    passage    is 
too  noticeable  to  be   dismissed   with  a  mere   reference. 
Speaking   of   the    extravagant    deference    paid    to   this 


Minus  as 
given  in 
the  Opus 
Tertium. 


•  p.  5. 
Mb. 

'  See  pp.  5,  6,  7,  25,  31,  33,  35, 
41,  42,  43,  52,  67,  68,  87,  92,  94, 
96,  99. 

*p.  7. 


^  pp.  5,  25, 

'•'  I  am  inclined  to  think  that  the 
schoolman  here  referred  to  was  not 
Albertus  Magnus,  though  Bacon 
entertained  no  great  respect  for  this 
learned  Dominican,  but  Kichard  of 
Cornwall. 


PREFACE.  XXXV 

schoolman,  whose  writings  by  no  means  justified  the 
incense  he  received,  Bacon  thus  proceeds :  "It  is  not 
"  without  reason  that  I  have  said  these  things  of  this 
"  author ;  not  merely  because  it  serves  my  purpose,  but 
"  it  is  melancholy  to  think  that  the  study  of  philosophy 
"  should  have  been  more  perverted  by  him  than  by 
"  any  other  writer  that  ever  lived  among  tlie  Latins. 
"  For  though  others  had  their  failings,  they  did  not 
"  presume  upon  their  authority ;  whereas  this  man 
"  writes  his  book  in  a  dogmatical  form  {per  modum 
"  authenticum),  and  so  is  quoted  and  alleged  by  the 
"  whole  herd  of  madmen  at  Paris,  as  if  he  were  an 
"  Aristotle,  or  an  Avicenna,  or  an  Averroes,  or  the 
"  like.  He  has  occasioned  great  detriment,  not  only  to 
'•■  science,  but  to  theology,  as  I  have  shown  in  my  Opus 
"  Minus,^  where  I  speak  De  Septem  Peccatis  Studii 
"  Theologice.  The  Third  Error  (Tertium  Peccatwnif 
"  is  more  particularly  levelled  against  him.  I  point 
"  at  two  authors  in  that  passage,  but  he  is  in  reality 
"  the  principal.  The  other  (Alexander  ab  Hales)  has 
"  a  greater  name,  but  he  is  dead.  This  is  patent 
"  enough  in  the  Opus  Majus  and  the  Opus  Minus,  &c." 

Now,  on  comparing  the  account  here  given  with  the  Opus 
fragment  published  at  p.  313  of  tliis  volume,  no  doubt 
can  remain  of  that  fragment  constituting  a  portion  of 
the  genuine  Opus  Minus.  The  same  conclusion  is  forced 
upon  us  by  other  remarks ;  as  at  p.  33,  where  the 
writer  says  :  "  Without  Greek  and  Hebrew  the  Latins 
"  can  know  nothing  magnificent  or  worth  knowing,  as 
"  I  have  shown  clearly  in  the  third  part  of  the  Opus 
"  Majus,  and  in  the  Opus  Minus,  where  I  speak  of 
"  the  study  of  theology ;  viz.,  in  the  Third,  Fifth,  and 
"  Sixth  Error  (pecccdum)."  Again,  at  p.  41,  he 
states   that    he    had    spoken   of    speculative    alchemy 


'  See  p.  322.  |       -  p.  325. 


XXXVl  PREFACE. 

in  the  Sixth  Error ;  a  statement  which  corresponds 
with  ]i.  859  of  the  fragment ;  that  in  discussing 
this  subject'  he  had  followed  the  principles  of  Avi- 
cenna,  in  his  work  De  Anima  secundum  Enigma; 
that  lie  had  examined  the  Vulgate,  and  the  labours 
of  St.  Jerome  in  the  translation  of  the  Scriptures,^ 
and  had  given  instances  of  corruptions  and  mistakes 
arising  from  ignorance  of  the  original  languages,^  in 
the  Sixth  Error.  All  these  notices  agree  minutely 
with  the  fragment  now  printed  from  the  Digby  MS. 
Opus  The  i-efcrences,    made    in    the  fiagment  itself  to  the 

Opus  Majus,  lead  to  the  same  conclusion.  It  speaks 
of  the  first,  fourth,  fifth,  and  of  the  seventh  part^  of 
that  work  De  Ira  ;  ^  of  the  division  entitled  Scientia 
Experimentalis,  and  the  treatise  on  Optics  (Perspec- 
tiva)  ;  of  the  remarks  made  upon  Grammar  in  the  lirst 
part,*"  and  the  praise  of  Mathematics  in  the  fourth.' 
The  writer  then  adds :  "  After  reading  what  is  written 
"  in  this  work,  which  1  now  send,  I  thought  fit  to 
"  conclude  with  some  observations  on  the  errors  in 
"  the  studies  of  the  Latins,  which  are  great,  and  of 
"  their  remedies,  which  are  still  greater ;  and  to 
"  notify  to  your  Excellence  by  what  persons  and  by 
"  what  means  all  these  things  might  be  accomplished ; 
"  and  this  I  do  in  the  place  specified,  because  this  is 
"  the  final  and  principal  use  of  my  book.  And  lest  my 
"  former  work  should  be  lost,  through  any  dangers 
"  on  the  road,  I  have  thought  it  right  to  keep  the 
"  same  end  in  view  here,  against  all  contingencies, 
"  even  as  I  have  in  this  compendium  abridged  the 
"  substance  of  the  whole   of  that  longer  treatise." 


'  p.  42. 
'  p.  92. 
«  p.  94. 

*  pp.  3ir.,  317. 


*  Corresponding  with  the  seventh 
part,  as  found  in  the  MSS.,  but 
omitted  by  Jebb. 

'•  p.  321. 

'  p.  322. 


PREFACE.  XXX  Vll 

From  these  remarks  it  may  be  fairly  inferred  that 
the  fragment,  now  published,  is  a  genuine  portion  of  the 
Opus  Minus;  that  after  a  brief  survey  of  the  Opus 
Majus,  similar  to  tliat  which  is  found  in  the  Opus  Ter- 
tium,  Bacon  concluded  the  work  with  observations  on 
the  state  of  Latin  literature,  and  its  prevalent  defects, 
agreeing  precisely  with  that  portion  of  the  book  pre- 
served in  the  Digby  MS.  How  much  has  been  lost  can- 
not easily  be  ascertained.  In  the  Opus  Tertiura,  when 
speaking  highly  in  praise  of  Peter  de  Maharn-Curia,  ho 
remarks:  "  No  one  can  obtain  the  services  of  first-rate 
"  mathematicians  except  my  Lord  the  Pope,  or  some 
"  other  great  prince  ;  especially  the  services  of  him  who 
"  is  worth  more  than  any  of  them  ;  of  whom  I  have 
"  written  fully  in  my  Opus  Minus,  and  shall  write 
"  more  in  its  proper  place."  And  again  speaking  in 
the  same  work^  of  Magic:  "This  subject,"  he  says, 
"  is  the  most  difficult  of  any  in  philosophy ;  but 
"  in  my  Opus  I^Iinus,  where  I  speak  of  the  heavenly 
"  bodies  (coelestia)  and  their  influences,  I  have  ex- 
"  i)Ounded  these  things  at  greater  length ;  in  that 
"  place,  wliere  I  have  touched  upon  the  great  secrets 
"  of  nature,  wliicli  arc  not  to  be  indiscriminately  di- 
"  vulged  to  all  men." 

No  trace  of  Peter  de  Maharn-Curia  is  to  be  found  in 
the  present  mutilated  copy  of  the  Opus  Minus,  and 
very  little  notice  of  magic.  The  facsimile  (B)  may 
perhaps  lead  to  the  identification  of  the  missing 
l)ortion  of  the  work  ;  but  after  a  careful  examination  of 
such  MSS.  of  Roger  Bacon  as  are  accessible  in  England, 
especially  in  the  Bodleian  Library,  I  have  not  been  able 
to  discover  any   other   copy  of  the  Opus  Minus.^     En- 


'  p.  99. 

*  Yet  to    all  appearance  another  copy  existed  in  Wood's  time.      See 
p.  xcviii.     It  may  have  perished  in  the  Cotton  fire. 

VOL.    I.  d 


XXXV]  11 


PREFACE. 


tire  books  and  copious  extracts  from  the  Opus  Majus 
may  be  found  in  every  great  library.  Not  so  the 
Opus  Minus.     It  was  comparatively  unknown. 

The  evidence,  already  sufficiently  strong  to  sub- 
stantiate the  authenticity  of  this  fragment,  may  be 
closed  by  two  observations :  first,  that  the  same  young 
man,  juvenis  Johannes,^  is  mentioned  as  having  been 
sent  with  the  work  to  explain  its  difficulties  and  ex- 
hibit certain  experiments,  as  in  the  Opus  Majus^  and 
the  Opus  Tertium ;  and,  secondly,  that,  like  these  two 
works,  and  unlike  any  other  of  Bacon's  works,  it  was 
addressed  to  the  pope.^  These  are  the  reasons  which 
have  induced  me  to  ascribe  this  fragment  without 
hesitation  to  Roger  Bacon,  and  affix  to  it  the  title 
of  the  Opus  Minus.  The  necessity  for  entering  thus 
minutely  upon  the  identification  of  the  work,  besides 
the  desire  of  removing  long-established  errors,  will 
more  fully  appear  in  the  sequel.^ 


The  Opus 
Tertium, 


The  same  year  which  produced  the  Opus  Minus 
gave  birth  to  the  Opus  Tertium.  Much  that  might 
have  been  said  of  the  matter  and  objects  of  this 
treatise  has  been  anticipated  already.  It  has  been 
frequent]y  cited  by  Jebb  in  his  preface  to  the 
Opus  Majus,  and  from  it  he  derived  the  most  striking 
incidents  of  Bacon's  history.  Four  original  MSS.  of 
this  work  at  least  are  known  to  exist ;  but  none  of 
an  early  date ;  one  at  Douai  has  been  described 
in  detail  by  the    veteran    philosopher    Victor    Cousin, 


>  pp.  316,  320. 

^  p.  X. 

"  pp.  315,  320,  321,  passim. 

*  I  take  this  opportunity  of  draw- 
ing my  reader's  attention  to  tiie 
■words  loquitur  (p.   319),  inquit  (p. 


322).  Supposing  that  these  were 
not  blunders  of  the  transcriber, 
they  would  seem  to  imply,  that  this 
fragment  of  the  Opus  Minus  was  an 
extract  or  set  of  extracts,  made  by 
a  third  hand.  This  may  account 
for  some  of  its  numerous  omissions. 


PREFACE.  XXX]  X 

in  the  Journal  des  Savans  for  18-i8,  p.  129,  sq.  ; 
another  remains  in  the  Bodleian  ;  a  third  is  at  Lam- 
beth, disguised  like  many  other  M8S.  of  Bacon  under 
a  modern  and  erroneous  title ;  a  fourth  is  in  the 
British  Museum.  A  co])y  of  more  recent  date  exists 
in  University  College  Library  at  Oxford ;  and  a 
transcript  made  from  the  Cottonian  MS.  is  preserved 
among  Gale's  MSS.  in  Trinity  College,  Cambridge. 
All  these,  with  the  exception  of  the  first,  have  been 
collated  for  tliis  edition. 

1.  The  Bodleian   MS.,  (E   Mns?eo,  155  =  3705,)  here  MS.  of 
designated   by    the    letter    B,   is   a    small    quarto    on  'pertium 
vellum,   neatly  written  with  illuminated   capitals.      It  in  the  Bod- 
is  scarcely  older   than    the   end   of    the   fourteenth   or 
commencement  of  the  fifteenth   century.     At  the  end, 
the  transcriber's  name  appears :  "  Explicit  quod  Gohkes." 

The  same  MS.  contains  also  the   following  works  of 
Rofjer   Bacon : 

ii.  Pars  quarta  Operis  Majoris,  f.  185,  correspond- 
ing with  p.  57  of  Jebb's  edition,  to  the  words 
jprincipalem  scripturavi.     p.  236.     ibid. 

iii.  De  Magnete,  f   414 

Inc.   Amicormn    intime    quamdam    magnetis 
lapidis   occultam  naturam. 

iv.  [Remedia   contra  Morbos.]     £   431. 

Inc.  Dixit  Solomon  8ap.  c.  40.    Deua  dedit  in 
lioruin  scientiam. 

V.  [Liber  tertius  Do  Consideratione  Quartse  Sen- 
tent.    S.    Magistri.] 

Inc.  Consideravi     trihulationes     electorum    in 
Sancto  EvaJKjelio. 

"  Explicit  liber  tertius  De  Consideratione 
"  quartae  Sententire  S.  Magistri  per  Eo- 
"  gerum  Bacon,  correctus  et  scriptus  per 
"  Johannem  Cokkes,  manibus  suis  proprii.s, 
"  Oxonite." 

d  2 


xl  TREFACE. 

vi.   Scquitur   de    Expulsionc  Vcneni. 

vii.  Breve  breviariuin  ejusdem. 

Inc.    Breve  breviarium   hreviter  ahhreviatwm 
sufficit  intelligenti. 

viii.  Diversitates  ignium  ejusdem. 

Inc.  Qucedain   loca  hostllia  aggredientes. 

ix.  Incipit  Secretum  Secretorum,  f.  oiG. 

X.  Hrec    est   practica    ad    faciendani    aqiiani   vifn^, 

f.  5G9. 

Inc.  Acci2')e  Hi.  lagenas  vini. 

xi.  De  retardatione  Senectutis. 

Inc.   Domine     mundi     qui     ex    nohilissima 
stirpe   originem. 

MS.  of  the  2.  A  second  MS.  joreserved  in  the  Lambeth  Libraiy, 
Lanihcih  ^O-  202,  here  designated  by  the  letter  L,  is  a  folio  on 
Library,  paper  of  the  fourteenth  century,  very  closely  written, 
and  far  from  easy  to  read.  This  MS.  has  hitherto  eluded 
the  search  of  Bacon's  bibliographers,  in  consequence  of 
the  title  prefixed  to  it  by  some  modern  hand,  JDe  laude 
Sacrca  ScriptuTce ;  and  imder  this  designation  it  is 
quoted  by  Tanner  as  an  independent  work.  It  is  im- 
perfect, extending  only  to  the  close  of  the  45t]i  chapter; 
the  rest  has  been  lost.  The  catch-words  of  chapter  xlvi. 
are  found  at  the  bottom  of  the  page.'  It  contains  also 
a  portion  of  the  Opus  Majus  in  a  somewhat  different 
hand. 

For  the  unrestrained  use  of  this  MS.  I  am  greatly 
indebted  to  the  liberality  of  his  Grace  the  present 
Archbishop  of  Canterbury. 

MS.  in  the       3.  A  MS.  in  the  British  Museum,  in   tlie  Cottonian 

Museum.     Collection,  Tiberius  C.V.,  here  designated  T.,  is  a  folio  on 

paper  of  the  fourteenth  century,   very  carefully  written 


'  See  this  edition,  p.  1G7,  note. 


TEE  FACE.  xli 

and  corrected.  It  affords  the  most  satisfactory  text ; 
and  its  authority  has  therefore  been  generally  adopted 
in  this  edition.  A  facsimile  of  this  MS.  (No.  1)  has  been 
prefixed  to  this  volume. 

The  same  MS.  contains  : — 

ii.  Tlie  fourth  part  of  tlie  Opus  Majus,  erroneously 

styled  the  fifth ;  and, 
iii.  The  Compendium  Studii  Philosophite. 
All  these  MSS.  have   been   minutely  collated.     But 
their  variations  are  so  slight  as  to  produce  little  or  no 
difference  in  the  sense. 

4.  A  copy  in  University  College  Library,  Oxford,  C.  MS.  in 
20,  here  called  U.,  made  in  the  vear  1617,  from  some  fJ"^"'"''^^ 
unknown  original.     It  is  one  of  a  series  of  transcripts  Oxford. 
of  Bacon's  unpublished  writings  presented  to  that   So- 
ciety by  John  Elmhurst,  M.A.,  a  former  fellow,  avIio  has 
prefixed  to  his  gift  the  following  note  :  "  Hi  tres  codices 
"  scripti  sunt  ipsissima  manu   virl  opiinii  ct  erucli- 
"  tissimi    Magistrl   lloberti    Paine,   S.T.P.,    et   yEdls 
"  Chrlsti  Canonici."  '      The  collection  has  been,  made 
with  much  skill  and  judgment.     I  subjoin  the  following 
notice  of  its  contents  :  — 

Vol.    I.    C.  18.  y,,  ,. 

i.  Grammatica  Grseca.  Transcrip.  ex  MS.  B.   Twine. 

Inc.  Primus  Jdc  liher  volwniims  grammatici 
circa  lincjuas  alias  a  Latino  qui  est  de 
graramaticco  Grceca.  Inc.  Cap.  1.  "  Manifestata 
"  laude"— 

Brian  Twyne's  MS.,  from  whicli  this  transcript  was 
made,  is  a  remarkable  palimpsest  now  in  Corpus  Christi 
College  Library,  Oxford. 


'  Created  Doctor  of  Divinity  in  the  I  bratod  Jeremy  Taylor.    See  Wood's 
same  year  and  month  as  the  cele-  |  Fasti,  ii.  29. 


xlii  PREFACE. 

ii.  Compendium   Studii    Theologise.       Transcrip.   ex 
3£S.  Dodoris  Prideaux. 

Inc.  Incipit  Gompendium  Studii  Tkeologioi  et 
per  consequens  pldlosophioi,  et  potest  servlre 
theologice,  et  hahet  duas  partes  principales  ; 
prima,  circa  liberalem  coinmunicationem  sa- 
pientioi,  investigat  omnes  causas  erroris  et 
TTbodos  errandi  in  Jioc  studio,  ut  verce  causce 
et  veri  modi  apparcant  cvidenter.  Secunda 
pars  descendit  ad  ipsas  virtutes  stoMlicn- 
das,  et  ad  errores  cum  diligentia  excluden- 
dos. 

"  Quoniam  in  omnibus  causis  autlioritas  digna 
*'  potest  et  debet " — 

The  MS.   of  Dr.  Prideaux,  from  whicTi  this  transcript 
was  taken,  is  now  in  the  Koyal  Collection  at  the  British 
Museum,  marked  F.  vii. 
iii.  Computus  IMaturalium. 

Inc.    Prcefatio    in    qua    ostenditur    intentio    et 

divisio  operis. 
"  Omnia  tempus  habent   et  suis   spatiis   transeunt 
"  uni versa  sub  sole" — 

Voi.ii.  Vol.  II.    C.  19. 

i.  Communia   Naturalium.      Fx   3IS.  T.  Allen,   cor- 
rect ex  MS.  Lumleiano. 

Inc.  Postquam  tradidi  grammaticam  secundum 
linguas  diver sas  prout  valent  seu  necessaHce 
sunt  studio  Latinorum — 

ii.  Tractatus    De     Speciebus.      Transcript    ex   MS. 
Magistri  Allen,  corr.  per  MS.  Doctoris  Prideaux. 
Inc.  Primum  caput  circa  influentiam  agent  is — 
Part  of  the  Opus  Majus,  see  p.  358,  ed.  Jebb, 
Allen's   MS.    is   in    the    Bodleian  ;   now    Digby,   70 
[a.  169];  Lumlcy's  and  Prideaux's  in  the  Royal  Collec- 
tion at  the  British  Museum. 


PREFACE.  xliii 

Vol.  III.  C.  20.  Vol.  III. 

i.  Rogeri  Baconis  Opus  Tertium. 

This  in  all  probability  is  a  transcript  of  the  Bodleian 
MS.  already  described  (see  above,  p.  xxxix.),  though 
it  varies  from  its  original  in  some  minor  particulars. 
A  long  and  remarkable  omission,  from  p.  6  to  12,  is 
found  in  both ;  ^  in  both  the  sense  is  entirely  dis- 
tm-bed  by  this  defect,  without  exciting  any  surprise 
on  the  part  of  the  transcriber. 

ii.  Mathematica.  Transcrip.  ex  MSS.  Doctoris 
Prideaux. 

Inc.  Postquam  manifesta  est  necessitas  Mathe- 
maticce — 

A  portion  of  the  Opus  Majus,  p.  108,  ed.  Jebb. 

iii.  Scientia  Experimentalis.  Transcrip.  ex  MSS. 
Magistrl  Allen. 

Inc.  Positls  radicibus  sapientice  Latinorum  penes 
linguas— 

The  sixth  part  of  the  Opus  Majus,  p.  445,  ibid. 

iv.  De  Corporibus  Coelestibus.     Transcript,  ex  IIS. 

Doctoris  Prideaux. 

Inc.  Post  locoruTTi   descriptionem  deherent  sequi — 
This  is  the  same  as  the  treatise  called  De  Utilitate 

Astrononiice,  and  is  printed  by  Jebb  in  the  Opus  Majus, 

p.  237. 

For  the  loan  of  these  volumes  I  am  indebted  to 
the  Master  and  the  Society  of  University  College, 
Oxford. 

V.  A  transcript  among  the  MSS.  of  Dr.  Gale,  in  MS.  in 
the  Library  of  Trinity  College,  Cambridge,  here  cited  coh  ^*^ 
as  Gale.  Cambridnre. 


'  In  p.  6,  u.  11,  for  "  See  p.  9,"  it  should  be  "  p.  12." 


xliv 


PREFACE. 


Tliis  MS.  contains  : — 

i.  The  Opus  Tertium  ;  copied  fi-om  the  MS.  in  the 
British  Museum  by  Sir  Joseph  Williamson  ^ 
and  James  Casaubon.- 

ii.  Compendium  Studii  Theologise ;  copied  from  the 
same  MS.  by  the  same  transcribers. 

iii.  Opus  Majus  ;  from  the  Dublin  MS.,  with  the 
addition  of  the  7th  part,  De  Morali  Philo- 
sophia,  omitted  by  Jebb. 

For  the  use  of  this  MS.  I  am  indebted  to  the  Master 
and  Fellows  of  Trinity  College,  Cambridge. 
P]'r  ^fl^r  .      The  Opus  Tertium,  as  stated  already,  was  intended  by 
Opus  Tcr-  the  author  to  serve  as  a  preamble  to  the  Opus  Majus 
tium.  ^j^j  Opus  Minus,  though  later  than  either  in  the  date 

of  its  composition.  I  have  so  far  departed  from  the 
strict  chronological  order,  as  to  follow  the  author's  in- 
tention and  place  the  Opus  Tertium  at  the  head  of  this 
volume.  Inferior  to  its  predecessors  in  the  importance 
of  its  scientific  details  and  the  illustration  it  supplies  of 
Bacon's  philosophy,  it  is  more  interesting  than  either, 
for  the  insight  it  affords  of  his  labours,  and  of  the 
numerous  obstacles  he  had  to  contend  Avith  in  the  exe- 
cution of  his  work.  The  first  twenty  chapters  detail 
various  anecdotes  of  Bacon's  personal  history,  his 
opinions  on  the  state  of  education,  the  impediments 
thrown  in  his  way  by  the  ignorance,  the  prejudices,  the 
contempt,  the  carelessness,  the  indifference  of  his  con- 
temporaries, From  the  20th  chapter  to  the  close  of  the 
volume  he  pursues  the  tlu-ead  of  the  Opus  Majus,  sup- 


'  Secretary  of  State  to  Charles  II. 
and  President  of  the  IJoyal  Society. 

-  No  douht  James  Casauhon  of 
Exeter  College,  mentioned  by  Wood 
in  his  Fasti  Oxon,  ii.  3,  as  studying 


in  this  house  for  the  sake  of  the 
rector,  Dr.  I'ridcaux,  "merely  to 
"  advance  himself  in  the  knowledge 
"  of  divinity." 


PllEFACE.  xlv 

plying  wliat  he  had  there  omitted,  coiTecting  and  explain- 
ing wliat  had  been  less  clearly  or  correctly  expressed,  in 
that  or  in  the  Opus  Minus.  In  chapter  lii.  he  apolo- 
i;izes  for  diverffinrj  from  the  strict  line  he  had  orioi- 
nally  marked  out,  by  inserting  in  the  ten  preceding 
chapters  his  opinions  on  three  abstruse  subjects, 
vacuum,  motion,  and  space,  mainly  in  regard  to 
their  spiritual  significance.  "  As  these  questions,"  he 
says,  "  are  very  perplexing  and  difficult,  I  thought 
"  I  would  record  what  I  had  to  say  about  them,  in 
"  some  one  of  my  works.  In  the  Opus  Majus  and 
"  Opus  Minus  I  had  not  studied  them  sufficiently  to 
"  prevail  on  myself  to  commit  my  thoughts  about 
"  them  to  ■writing ;  and  I  was  glad  to  omit  them, 
"  owing  to  the  length  of  those  works,  and  because  I 
"  was  much  hurried  in  their  composition,"  From  the 
52nd  chapter  to  the  close  of  the  volume  he  adheres  to 
his  subject  without  further  digression,  but  v/ith  so  much 
vigour  of  thought  and  freshness  of  observations,  that 
like  the  Opus  Minus,  the  Opus  Tertium  may  be  fairly 
considered  an  independent  work. 

As  an  instance    of  immense  labour   and    application  The  im- 
almost  superhuman,  these  three  answers  to  the  demand  bouTshowD 
of  the  pope  must  be  reckoned  among  the  most  remark-  in  the  pre- 
able  curiosities  of  literature,  independently  of  their  in-  these  Un-ee 
trinsic  merits.     Without  Bacon's  positive  assertion  and  works,  all 
the  incontrovertible  evidence  furnished  by  the  treatises  within 
themselves,   the  fti.cts  now  to  be  stated  would  have  ap-  fifteen 
peared   incredible.     Tiie  papal  letter  to  Bacon  is  dated 
from  Viterbo,  10th  of  the  Calends  of  July  [June  22],  the 
second  year  of  Clement's  pontificate,  A.D.  1266.    If  Roger 
Bacon  was  at  Paris,  or  in  any  other  part  of  France,  at 
the  time,  as  may  be  inferred  from  his  own  statements 
in  chapter  3rd  of  the  Opus   Tertium,  some  days  must 
have    elapsed    before    the    mandate  could  have  reached 
liiui.     A    delay    of  weeks,  if   not   months,    intervened 
before  the   necessary  transcribers  could  be  collected,  or 


xlvi  PREFACE. 

the  funds  raised,  indispensably  required  for  the  fulfilment 
of  his  task.  Yet  all  was  accomplished,  and  the  three 
works  completed  before  the  close  of  the  year  1267!  In. 
the  Opus  Tertium,  the  last  of  the  series,  he  speaks  more 
than  once  of  A.D.  1267  as  the  cun-ent  year.^  He  has 
Recorded  his  most  solemn  and  positive  assurance,  that 
at  the  time  of  his  receiving  the  papal  letter,  no  portion 
of  his  works  had  been  committed  to  writing.^  Without 
any  such  positive  declaration  on  his  part,  as  much 
might  have  been  justly  inferred  from  the  strict  rule 
of  his  order,  and  the  poverty  it  enjoined.  StartHng, 
then,  as  it  may  seem,  the  conclusion  is  inevitable,  that 
these  three  works,  the  Opus  Majus,  the  Opus  Minus, 
and  the  Opus  Tertium,  were  all  composed,  and  clearly 
written  out  for  the  pope,  within  fifteen  or  eighteen 
months  after  the  first  arrival  of  the  papal  mandate. 
Such  a  feat  is  unparalleled  in  the  annals  of  literature. 
The  Opus  Majus,  as  published  by  Jebb,  extends  to  474 
pages  in  folio,  not  including  the  seventh  part,  which 
Jebb  has  omitted.  Of  the  compass  of  the  Opus  Tertium 
the  reader  may  judge  by  the  present  volume;  that  of  the 
Opus  Minus,  unfortunately,  cannot  be  determined.  The 
Opus  Majus  embraced  the  entire  scope  of  the  physical 
sciences  as  then  understood.  In  the  treatise  on  optics, 
the  author  entered  minutely  into  a  description  of  the 
anatomy  of  the  eye,  besides  discussing  those  problems 
which  would  now  be  considered  as  more  strictly 
within  the  province  of  optical  science.  In  his  remarks 
on  mathematics,  he  occupies  at  considerable  length  the 
field  of  descriptive  geography.  In  the  chapters  on  the 
reformation  of  the  calendar  he  had  to  form  minute 
calculations  on  an  intricate  subject,  little  understood, 
and  to  pass  in  review  not  only  the  methods  of  com- 
putation as  used  in  his  own  days,  but  the  Hebrew, 
the  Roman,  and  the    early  ecclesiastical  notation.     He 


'  Sec  p.  277.  I      °  See  chap.  ii.  throughout. 


PREFACE, 


xlvii 


liad  to  construct  tables,  to  illustrate  his  meaning  by 
diagrams,  to  treat  abstruse  and  scientific  questions,  in 
an  acce  unaccustomed  to  scientific  demonstration.  To 
gain  the  ear  of  the  pope,  whom  he  Avas  anxious  to 
enlist  in  the  cause  of  philosoph}'',  he  had  to  descend 
to  a  style  and  manner  clear  and  popular  enough  to 
suit  the  ordinary  capacity  of  one,  whose  sympathies 
and  good  wishes  constituted  his  only  claim  to  be  an 
arbiter  of  science.  No  help  was  at  hand ;  no  friends 
to  advise  ;  neither  tables  nor  instruments  to  verify  or 
abridfje  his  calculations.  The  translations  from  scien- 
tific  works  of  the  Greek  and  Arabian  were  utterly 
worthless  ;  MSS.  of  the  originals  not  to  be  procured. 
The  copies  of  Bacon's  own  works,  as  they  exist  at  the 
present  day,  afford  unmistakeable  evidence  of  the  ob- 
tuseness  of  his  transcribers,  ignorant  of  eveiy  language 
but  the  Latin,  unaccustomed  to  scientific  terms,  indif- 
ferent to  criticism.^  Friendless,  unaided  by  his  family, 
thwarted  by  his  superiors,  if  not  discountenanced 
by  the  very  pope  who  had  enjoined  the  task,  he 
had  nothing  but  the  force  of  his  own  genius  and  his 
unconquerable  love  of  the  truth  wherewith  to  surmoimt 
these  overwhelming  difiiculties.  In  what  estimation 
modern  philosophy  may  hold  his  researches  it  is  not 
easy  to  decide ;  but  in  his  vast  and  unwearied  labours 
in  the  cause  of  science, — that  never-failing  charac- 
teristic of  true  scientific  insight, — Roger  Bacon  may 
fairly  take  rank  with  the  greatest  pioneers  of  modern 
discovery. 


•  These  treatises  afford  many- 
amusing  examples  of  the  state- 
ment in  the  text.  Unable  to  Mvite 
Greek,  or  read  it  -when  written,  in 
almost  all  instances  the  scribes  have 
transferred  into  Latin  characters 
their  notions  of  a  Greek  equivalent. 
Sometimes  they  have  omitted  the 


Greek  altogether,  as  the  reader  may 
see  in  a  variety  of  places  in  the 
Compendium  Studii.  On  other  oc- 
casions, where  Bacon  denounces  the 
erroneous  orthography  of  his  o-\vn 
time,  and  gives  reasons  for  correct- 
ing it,  they  adhere  to  their  ancient 
mumpsimus  -with  unshaken  gravity. 


xlvii 


Vlll 


PREFACE. 


Compen- 
dium Phi- 
losopliiae. 


The  third  trecatise  in  the  volume,  Compendium 
Studii  Philosophise,  is  taken  from  a  unique  MS.  in  the 
British  Museum,  Tiberius  C.V.,  already  desci'ibed.' 
A  copy,  made  by  V/illiamson  and  Casaubon,  is  in 
the  volume  of  Gale's  transcripts,  containing  the  Opus 
Tertium  and  Opus  Majus,  now  in  Trinity  College, 
Cambridge.^  No  other  MS.  is  now  known  to  exist. 
No  trace  of  it  is  to  be  found  in  the  long  and  intricate 
catalogue  of  Bacon's  writings  compiled  by  Bale,  by 
Pitts,  by  Tanner,  or  the  able  editors  of  the  Biographia 
Britannica.  After  adopting  and  rejecting  various  titles 
for  the  work,  the  transcriber  eventually  selected  the 
one  it  now  bears  in  this  volume,  and  in  this  he  has 
been  followed  by  Gale.  The  first  sentence  of  the  work 
probably  suggested  the  name.  Bacon  states  his  inten- 
tion of  treating  the  subject  of  "  philosophy  (sapientia), 
"  for  the  present,  summarily  and  in  a  compendium,  by 
"  way  of  introduction,  until  some  better  opportunity 
"  should  arise  for  entering  on  each  subject  in  particular, 
"  in  its  due  course."  ^  No  sufficient  reason  exists  for 
the  supposition  of  Jebb,  that  this  work  is  no  more 
than  a  second  edition  of  the  Opus  Minus.'*  It  bears 
no  stronger  resemblance  to  the  Opus  Minus  than 
it  does  to  the  Opus  Tertium,  so  far  as  a  judg- 
ment can  be  formed  from  the  fragment  ^^'hich  has 
come  down  to  us,  and  the  description  given  of  it 
by  Bacon  himself.  In  chap,  iii.^  Bacon  says,  "  At 
"  the  command  of  Clement,  the  predecessor  of  this 
"  pope  (istius  paprt'),*"  I  collected  in  a  special  treatise 


'  See  p.  xl. 
*  See  p.  xliii. 

^  "  Ad  pracscns,  in  sumnia  et  sub 
compendio  quasi  introductionis 
niodo  tangere,  donee  opportunitas 
major  accidat  ut  explicentur  sin 
gula  in  particulari  et  in  propria 
diseiplina."     p.  393. 


*  "  Circa  annum,  1271.  Opus 
''  suum  Minus  incudi  reddidit  Ba- 
"  conus,  pluribus  auxit  et  emenda- 
«  vit,"  &c.     Prrpf. 

5  p.  414. 

"  Strangely  enough  lie  docs  not 
state  what  pope.  He  must  mean 
Gregory  X.,   who   was  elected   in 


PREFACE. 


xlix 


"  select  sentences  from  the  Scriptures,  the  canon  law, 
"  and  philosophy,  and  placed  them  at  the  head  of  all 
"  the  books  which  I  sent  him.  But  now,  according 
"  to  the  form  of  that  Compendium,  I  will  set  forth 
"  briefly  the  authority  of  Seneca,  Szc."  The  Compen- 
dium here  spoken  of  is  the  Opus  Majus,  or  perhaps 
the  three  works  addressed  to  Clement  in  1266,  and 
considered  by  Bacon  little  else  than  as  preambles  or 
introductions  to  some  gi'eater  and  more  perfect  work 
which  he  meditated  during  their  progress.  On  various 
occasions  he  excuses  himself  for  not  sending  a  more 
detailed  account  of  his  discoveries.  "  As  my  principal 
"  work  could  not  be  got  ready  for  your  highness  by 
"  reason  of  various  obstacles,  so  now  by  reason  of  its 
"  prolixity  it  can  not.  For  the  subjects  I  write 
"  about  are  great  and  arduous,  and  demand  quiet  and 
"  solitude."  ^  Again  in  the  Opus  Tertium :  - — "  I  dare 
"  assert,  considering  the  diiiiculty  of  that  introductory 
"  treatise  (the  Opus  Majus),  I  have  done  more,  out 
"  of  respect  to  yom'  reverence,  than  if  I  had  de- 
"  livered  in  distinct  and  formal  treatises  {scriptis 
"  principalibns)  a  whole  system  of  grammar,  of  logic, 
"  of  natural  philosophy  and  metaphysics,  of  specu- 
"  lative^  alchemy,  of  the  four  speculative,  not  to  add 
"  practical  mathematics." 

It    is    not    necessary    to    multiply    passages    of   this  The  com- 
kind.     Enough    has  been    said  to   show    in  what   light  ^f  ^  g^eat" 
Bacon   regarded    his    replies    to    the   pope's  commands,  encyciopic 
what  he  proposed  doing  for  the  future,    and  the  order  «n  the 
he  had  resolved  to  adopt.     Dissatisfied    with    his    own  sciences, 
answers  to  the  papal  commands,    or  perhaps  enlarging 
his    views    as     the    subjects    he   had    hastily   touched 


1271.     More  than  once  he  uses  the 
•words  islivs  in  this  sense. 

'  Opus  Minus,  p.  315. 

*  Cap.  vii. 


'  Speculative  alchemy  ;  because 
he  considered  practical  alchemy  as 
merely  mechanical  and  unphilo- 
sophical. 


1 


PREFACE. 


Encyclo- 
paedical 
work. 


broke  more  cleai'ly  on  liis  vision,  he  resolved  to  under- 
take a  work  more  vast  and  complete  than  any  he  had 
yet  meditated.  The  words  just  quoted  from  the  Opus 
Tertium  are  important  in  this  respect.  They  help  us 
to  understand  the  nature  and  course  of  the  work  he 
proposed,  and,  in  gTcat  part,  executed.  The  MSS.  of 
tlie  celebrated  Dr.  Dee,  now  in  the  Bodleian  Library, 
contain  one  portion  of  it,  called  by  its  author  Compen- 
dium PJdlosophice}  (Digby,  76).  In  it  Bacon  refers 
to  a  previous  part  under  the  title  of  Communia  Natu- 
raliumr  The  same  collection  (Digby,  70)  has  fortu- 
nately preserved  this  latter  treatise,  where  we  have  a 
description  of  the  subjects  already  discussed,  and  the 
number  of  parts  already  completed.  He  had  com- 
menced the  first  division  of  the  work  with  grammar 
and  logic,  and  then  proceeded  to  mathematics.  "  After 
"  I  have  spoken,"  he  says,  "of  comparative  grammar, 
"  as  valuable  or  necessary  to  the  acquisition  of  know- 
"  ledge  among  the  Latins,  and  finished  at  the  same 
"  time  what  I  had  to  say  about  logic  ;  after  I  have 
"  treated  in  the  second  volume  of  the  parts  of  mathe- 
"  matics  ;  now  in  the  third  will  follow  physics,  and 
''  in  the  fourth  metaphysics  and  morals.  In  the  order 
"  of  teaching,  grammar  and  logic  stand  fii'st.  Then 
"  succeed  tlie  mathematics  ;  and  physics,  according  to 
"  the  suggestion  of  Avicenna,  follow  mathematics,  and 
"  metaphysics  succeed  to  physics  ;  for  the  conclusions 
"  of  other  sciences  are  the  principles  of  metaphysics. 
"  Morals  are  last  in  order,  for  their  object  is 
"  practical  and  the  good  of  man,  and  therefore  they 
"  are  the  proper  conclusion    of   all  the  rest "  (cap.  i.).^ 


'  f.  3,  b. 

^  "  Compendium  riulosophifc  ;" 
— "  Lcctorem  horum  Naturalium  ;" 
— "  factum  est  prius  in  Communi- 
"  bus     Naturaliuni ; "— "  In    Com- 


"  nuinibus  Mathematica!  detenni- 
"  navi,"  f.  5,  b.  See  also  f.  78,  b. 
'"  I'ostquam  tradidi  gramraati- 
"  cam  secundum  linguas  diversas 
"  prout  valeant  seu  necessaria  sunt 


PREFACE. 


li 


Then  at  the  commencement    of  the  second   chapter  he  Encyclo- 

observes, — "  Of  natural  philosophy  there  are  many   se-  ^^^.^^ 

"  parate  sciences,    as    I    have    remarked   in  the   fourtli 

"  part  of  my  treatise  on  metaphysics  ;   for  besides  the 

"  Communia   Katarallum   {i.e.,    conditions    of    being 

"  common  to  all  the   material  world,  as  motion,  place, 

"  vacuum,  time,  &c.),  there  are  special  divisions  of  the 

"  physical    sciences; — 1,  optics;  2,  astronomy,  judicial 

"  and   operative  ;    3,   gravity    {scientia    jponclevvum   de 

"  gravihus   et  levihus)  ;  4,  alchemy  ;  5,  agriculture  ;  ^ 

"  C,  medicine  ;  7,  experimental  science." 


studio  Latinorum,  et  logicalia 
cum  his  expedivi  ;  atque  in 
secundo  volumine  tractavi  partes 
mathematicac ;  nunc  in  tertio  oc- 
currunt  natural  ia  ;  et  quarto 
metaphysicalia  cum  nioralibus 
subjungentur.  Patet  enim  quod 
grammatica  et  logica  priores 
sunt  in  ordine  doctrina;,  et  ordo 
naturalium  est,  testante  Avicenna, 
primo  Metaphysical,  ut  sequantur 
mathematicam  ;  secundum  quod 
idem  docet  quod  metaphysicalia 
sequuntur  naturalia ;  quia  secun- 
dum eum  conclusiones  aliarum 
scientiarum  sunt  principia  in  me- 
taphysica.  Et  hoc  certum  est  ex 
Aristotele,  cum  per  conclusiones 
astrologia;  doceat  unitatem  par- 
tium  coeli  ....  Moralis  autem 
philosophia  est  finis  omnium 
scientiarum  aliarum,  et  ideo  finem 
in  consideratione  philosophica 
continebit  ;  quia  omnes  alia;  sunt 
speculativa;  veritatis,  et  hsec  est 
practica  et  operativa  boni  .  .  . 
Naturalia  vero  sumpta  specialiter, 
et  stricte  sunt  in  quibus  est 
principium  motus  et  quietis,  ut 
in  partibus  elementorum,  qua; 
sunt  ignis,  aiir,  aqua,  et  terra ;  et 
in  omnibus    factis    ab  illis  qua; 


"  sunt  inanimata,  ut  metalla,  la- 
"  pides,  sales,  et  sulphura,  et  atra- 
"  menta,  et  colores,  sicut  est  mi- 
"  nium,  cerussa,  et  lazulus,  quod 
"  est  azurium,  et  virlde  Gra;cum,  et 
"  hujusmodi  qua;  in  ventre  terra; 
"  generantur  ;  similiter  et  planta;, 
"  cujusmodi  sunt  herba;,  arbores, 
"  caules,  canniB,  frutices.  Item 
"  animalia  bruta  et  homines ;  in 
"  his  enim  est  principium  motus 
"  et  quietis  naturaliter,  et  ideo  in 
"  eis  est  natui'a  qua;  dicitur  princi- 
"  pium  motus  et  quietis." 

'  As  this  has  not  been  noticed  in 
the  accounts  hitherto  given  of 
Bacon's  philosophy,  and  may  pos- 
sibly be  new  to  some  of  my 
readers,  I  subjoin  a  literal  transla- 
tion of  that  portion  of  the  MS. 
where  he  explains  his  meaning  more 
fully  :— 

"  Next  (after  alchemy)  comes 
"  the  special  science  of  the  nature 
"  of  plants  and  all  animals,  with 
"  the  exception  of  man  ;  who  by 
"  reason  of  his  nobleness  falls 
'•  under  a  special  science  called 
"  medicine.  But  first  in  the  order  of 
"  teaching  is  the  science  of  animals 
"  which  precede  man  and  are  neces- 
"  sary  for  his  use.    This  science  de- 


lii 


TREFACE. 


Encyclo- 

pajdical 

work. 


Fortunately,  among  the  Additional  MSS.  of  the 
British  Museum  (No.  8,78G),  under  the  vague  and  in- 
accurate title  of  "  Baconis  Physica,"  the  fourth  part  of 
this  extensive  work  is  preserved.  At  the  commencement 
of  that  MS.  Bacon  gives  a  general  outline  of  the  con- 
tents of  the  whole,  so  far  as  he  had  then  proceeded. 
He  states,  that  at  the  outset  of  this  Compendmm 
Philosophice  ^  (for  this  is   the   name  by   which  he   de- 


scends first  to  the  consideration 
of  every  kind  of  soil  (agri)  and 
the  productions  of  the  earth,  dis- 
tinguishing four  kinds  of  soil, 
according  to  their  crops ;  one 
soil  is  that  wherein  corn  and  legu- 
mina  ai'e  sown  ;  another  is  covered 
with  woods  ;  another  with  pas- 
ture and  meadows  ;  another  is 
garden  ground  wherein  are  culti- 
vated trees  and  vegetahles,  herbs 
and  roots,  as  well  for  nutriment  as 
for  medicine.  Now  this  science 
extends  to  the  perfect  study  of  all 
vegetables,  the  knowledge  of 
which  is  very  imperfectly  deli- 
vered in  Aristotle's  treatise  on 
that  subject ;  and  therefore  a 
special  and  suflScient  science  of 
plants  is  required,  which  should 
be  taught  in  books  upon  agricul- 
ture. But  as  agriculture  cannot 
go  on  without  abundance  of 
tame  animals,  nor  the  utility  of 
different  soils,  as  woods,  pastures, 
and  deserts  be  understood,  except 
wild  animals  be  nurtured,  ncr  the 
pleasure  {voluntas,  JIS.)  of  man 
be  sufficiently  enhanced,  without 
such  animals,  therefore  this 
science  extends  itself  to  the 
study  of  all  animals." 
'  "  Ostensimi  quippe  in  principio 
hujus    Compendii     Philosophice 


"  quod  ncccssarium  est  Latinis  ut 
"  habeant  notitiam  saltern  utilcm 
"  de  linguanim  proprietatibus  ali- 
"  enarum,  sc,  Gra?cfc,  Hebraica', 
"  et  Arabictc  ;  non  solum  propter 
"  gi'ammaticai  certitudinem,  sed 
"  propter  omnes  scientias  Unguis 
"  pleniter  intelligendas  ;  et  de  his 
"  expeditum  est  in  ista  diffinitione 
"  de  necessitate  et  potestate  logica?, 
"  sine  qua  Veritas  nulla  invesligari 
"  potest.  Et  vulgus  etiam  philo- 
"  sophiani  non  ignorat,  quamvis 
"  idem  uti  ostensum  est  vulgus 
"  nimis  in  logicalibus  crret.  Insu- 
"  per  in  parte  communia  INIetaphy- 
"  sica;  tractantur  ista  de  quibus  pro- 
"  batum  est,  quod  sine  illis  nulla 
"  scientia  sciri  potest.  Et  ha?c 
"  omnia  siuit  prreambula  et  intro- 
"  ductoria  ad  res  istias  mundi  et 
"  scientias  proprias  et  particulares 
"  de  eis  constitutas  ;  sunt  autem 
"  extrinseca  ad  has  scientias.  Nunc 
"  autem  in  hp.c  quarta  ad  diffiniti- 
"  oncm  volo  convertcre  ad  hoc  qua-- 
"  dam  conmiunia  qu;e  tamen  sunt 
"  magis  propinqua  scieutiis  particu- 
"  laribus  et  rebus,  de  quibus  ilia; 
"  scientirc  sunt  constitutie.  Scientitc 
"  vero  particulares  proprie  conside- 
"  rant  res  corporales  hujus  mundi," 
&c. 


PREFACE. 


lili 


scribes  it)  lie  had  urged  the  necessity  on  the  Latins  Encyclo- 
of  acc^uiring  the  gi-ammar  of  tlie  Greek,  Hebrew,  and  ^orhT^ 
Arabic  tongues,  as  an  indispensable  preliminary  not 
merely  to  the  philosophy  of  grammar,  but  to  the  acqui- 
sition of  all  other  sciences.  To  this  he  had  subjoined, 
in  the  second  part,  a  treatise  on  logic.  The  third  and 
fourth  parts  were  occupied  with  physics  and  meta- 
physics, Communia  Katuralluin  and  I)e  PTincipiis 
rerum  Katuvalium.  From  these  he  descended  to  the 
consideration  of  speculative  alchemy,'  and,  so  far  as   I 


'  As  this  word  has  an  ugly  sound 
in  scientific  ears,  I  will  here  subjoin 
a  passage  fi-om  the  5IS.  which  will 
more  fully  explain  v.hat  Bacon 
meant  by  alchemy  :  — 

"  De  geometrica,  non  solum 
"  speculativa,  sed  magis  practica, 
"  ceitum  est  quod  efFectus  natu- 
"  rales  satis  egent,  sicut  accidit  in 
"  fabricatione  speculomm  combn- 
"  rentium  ct  figuratione  perspi- 
"  corum  et  multoruni  instrumento- 
"  rum,  in  quibus  ostenduntur,  et 
"  per  qu£E  fiunt  miracula  opera- 
"  tionum  natural,  ut  explanabi- 
"  tur  inferius.  Et  ideo  volens 
"  scire  generationem  rerum  univer- 
"  salem  naturalium,  non  potest  pro- 
"  ficere  nisi  per  mathematicas  prac- 
"  ticas  et  speculativa  s,  et  scientias 
"  aspectuum  et  ponderura  ;  sicut 
"  desiderans  scire  in  particulari 
"  generationem  harum  rerum  non 
"  potest  scire  aliqiiid  dignum  sine 
"  alkj-mia  et  agricultura  philoso 
"  phica  et  scientia  experimental!  ; 
"  eo  quod,  ut  patuit,  in  prima  parte 
"  hujus  operis,  et  in  prima  specie 
"  qualitatis  in  qua  sciential  distin- 
"  guuntur,  Alkijmistce  determinant 
"  de  omnibus  rebus  inanimatis,  in 
"  particulari,  ab  elementis  ad  partes 
VOL.    I. 


auimaiium  et  planetaruni  inclu- 
sive. Et  agricultura  philosophica 
determinat  in  propria  disciplina 
omnes  varietates  naturarum  ct 
proprietatum  in  plantis  et  ani- 
malibus  ;  secundum  quod  Aristo- 
teles,  quinquaginta  voluminibus, 
explicavit  naturas  et  proprietates 
animalium  ;  et  in  multis  libris  ea 
quae  ad  plantas  pertinent  expli- 
caverat  ipse,  et  alii  philosophi, 
qui  in  libris  naturalibus  quorum 
est  in  universal!  de  illis  detcrini- 
nare,  non  possunt  nee  debent  co- 
arctari,  sicut  nee  ea  quae  de  rebus 
inanimatis  scienda  sunt,  et  qua; 
alkymisto^  explicant  in  particu- 
lar!. Scientia  autem  particularis 
(^experimental  science)  docet  certi- 
ficare  omnes  conclusiones  natu- 
ralis  philosophia;,  quod  non  potest 
naturalis  philosophia  tradita  in 
libris  Aristotelis  apud  Latinos 
vulgatis,  nisi  circa  sua  principia  ; 
quoniam  per  argumenta  conelu- 
dit*  conclusiones  ex  principiis, 
sed  non  invenit  eos  per  experl- 
nientiam,  et  ideo  certificare  non 
potest  sine  hac  scientia." 


9' 


liv 


PREFACE. 


Encyclo- 
paedical 
work. 


Date  of  its 
composi- 
tion. 


can  understand  him,  to  those  divisions  of  the    mathe- 
matics mentioned  above.^ 

The  inference,  then,  is  clear,  whatever  becomes  of 
Jebb's  supposition,  that  Bacon  phmned  and  executed, 
under  the  title  of  Comioendium  Philosophiw,  an  en- 
cyclopaedical work,  in  which  he  explained  his  whole 
system  of  philosophy  in  detail.  That  he  should  have 
repeated  much  of  what  he  had  stated  before  in  his 
three  replies  to  Pope  Clement  was  necessarily  inci- 
dental to  his  design.  Not  less  natural  was  it  that  he 
should  have  designated  the  work,  extensive  as  it  was, 
by  the  name  of  an  abstract  or  summary,  considering 
his  own  vast  conception  of  the  province  of  philosophy. 

The  date  of  the  composition  of  the  work  may  be 
ascertained  with  some  j)recision,  as  the  writer  mentions 
a  fact  in  p.  412  which  occurred  the  same  year,  when 
many  theologians  and  students  were  publicly  condemned 
for  infamous  offences,  and  driven  from  France.  At  p.  414 
he  refers  to  Clement  as  the  "predecessor  of  this  pope," 
not  stating  however  what  pope  he  meant  ;  w^hether 
Gregory  X.,  who  reigned  from  1271  to  1276,  or  some 
of  his  successors.  Again,  at  p.  398,  denouncing  the 
venality  and  corruption  of  Eome,  he  says  that  the 
Roman  court  is  now  depraved  by  the  constitutions  of 
emperors  intended  only  for  laymen.  "  Morals  there  are 
"  most  perverted,  pride  reigns,  avarice  is  rampant,  envy 
"  corrodes  all.  Nor  is  this  enough,  but  that  God's 
"  vicar  should  be  denied  to  his  Church  by  reason  of 
"  its  lukewarmness,  and  the  world  left  destitute  of  a 
"  ruler,  as  now  has  been  the  case  for  many  years,  the 
"  see  remaining  vacant  owing  to  the  envy,  jealousy,  and 


'  This  MS.  is  a  marvellous  speci- 
men of  penmanship.  It  is  written 
in  one  of  the  most  minute  hands  I 
ever  remember  to  have  seen.     This, 


added  to  the  most  ingenious  and 
rapid  contractions,  renders  it  far 
from  easy  to  consult. 


PREFACE. 


]V 


"  ambition  to  wliicli  that  court  is  a  slave,  and 
"  by  which  it  strives  to  recommend  itself  and  its 
"  friends,  as  all  know  who  are  willing  to  know  the 
"  truth."  At  the  same  place  he  refers  to  the  death 
of  Conradin,  vanquished  by  Charles  of  Anjou  in  1268. 

These  references  fix  the  date  of  the   composition  to  Composi- 
the  year  1271,'  in  the  September  of  which  Gregory  X.  tionofthe 

J  '    >  I  b     J  encyclo- 

was    elected.      The    reader  must,  however,  be    guarded  pacdical 
against    confounding     this    Compendium  Philosophic^  ^°'" 
with  the  Compeiidmm  Studii  Theologice,  et  per  conse- 
quens  Pliilosophice,  which  appeared  about  twenty  years 
after,  in  1292.-      In   tliis,  the    last  of  all  his  produc- 


'  After  the  death  of  Clement, 
*'  circa  annum  1271,"  is  Jebb's  re- 
mark. But  Bacon's  language  is 
inapplicable  to  any  other  year  than 
that  stated  above. 

-  This  date  is  determined  by  inter- 
nal evidence.  The  passage  is  interest- 
ing in  more  respects  than  one  : — 

"  Aristotle,  as  Tully  says  in  his 
"  Topica,  ■was  known  to  very  few. 
"  For  according  to  the  same  writer 
"  in  his  Tusculan  Questions  V.  and 
"  the  fifth  book  of  his  Academic,  he 
"  left  fifteen  successors,  and  with 
"  them  went  into  exile,  to  foreign 
"  lands,  never  to  return,  that  with 
"  them  he  might  devote  himself  to 
"  philosophy,  for  this  life  more 
"  resembles  the  life  of  God  and 
"  the  angels.  So  he  shunned  the 
"  multitude,  and  studied  wisdom 
"  ■with  a  very  few  followers,  know- 
"  ing  that  the  multitude,  as  we  have 
"  most  efficacious  proof  at  the  pre- 
"  sent  day,  is  unapt  for  wisdom. 
"  Slowly  has  any  portion  of  the 
"  philosophy  of  Aristotle  come 
"  into  use  among  the  Latins.  His 
"  Natural  Philosophy,  and  his  Me- 


"  taphysics,  with  the  Commentaries 
"  of  Averroes  and  others,  were 
"  translated  in  my  time  {nostril 
"  temporibus),  and  interdicted  at 
"  Paris  before  the  year  a.d.  1 237,  be- 
"  cause  of  the  eternity  of  the  world 
"  and  of  time,  and  because  of  the 
"  book  of  the  Divination  by  Dreams, 
"  which  is  the  third  book  De  Som- 
"  nils  et  Vigiliis,  and  because  of 
"  many  passages  erroneously  trans- 
"  lated.  Even  his  Logic  was  slowly 
"  received  and  lectui'ed  on.  For 
"  St.  Edmund,  the  arclibishop  of 
"  Canterbury  [Riche]  was  the 
"  first  who  in  my  time  read  the 
"  elements  at  Oxford.  And  1  have 
"  seen  Master  Hugo  who  first  read 
"  the  book  of  Posterior  [Analytics], 
"  and  I  have  seen  his  writing  (ver- 
"  bum).  So  there  were  but  few, 
"  considering  the  multitude  of  the 
"  Latins,  who  were  of  any  account 
"  in  the  philosophy  of  Aristotle  ; 
"  nay  very  few  indeed,  and  scarcely 
"  any  up  to  this  year  of  grace  1292." 
—  Compendium  Shidii  Theoloyice, 
MS.  in  the  Royal  Library,  circa 
finem. 

e  2 


Ivi  PREFACE, 

tions,^  Bacon  states  that  lie  had  been  much  importuned 
and  long  expected  to  write  something  useful  for 
theology,  but  had  been  hindered  in  many  ways,  as 
many  were  aware  (cap.  i.  1).  Then,  after  urging  his 
favourite  subject  of  the  causes  and  remedies  of  human 
ignorance  in  general,  he  proceeds  to  examine  those 
which  militated  against  theology  in  particular. 
"  Although,"  he  continues,  "  the  principal  study  of  the 
"  theologian  ought  to  be  in  the  text  of  Scripture,  as  I 
"  have  proved  in  the  former  part  of  this  work,  yet  for 
"  the  last  fifty  years  theologians  have  been  principally 
"  occupied  with  questions,  as  all  know,  in  tractates 
"  and  summjB, — horse-loads  composed  by  many, — and 
"  not  at  all  with  the  most  holy  text  of  God.  And 
"  accordingly,  theologians  give  a  readier  reception 
"  to  a  treatise  of  scholastic  questions  than  they  will 
"  do  to  one  about  the  text  of  Scripture.  For  this 
"  reason  I  desire  to  oblige  them  first  in  that  whicli 
"  they  love  most,  as  it  is  the  first  step  of  wisdom  to 
"  have  regard  to  the  persons  to  whom  a  man 
"  speaks.  Tliougli,  beyond  all  comparison,  it  demands 
"  much  greater  i)rofundity,  and  it  is  a  more  difficult 
"  task  to  expound  the  text  than  to  handle  questions. 
"  Again,  according  to  Aristotle,  the  natural  way  of 
"  knowledge  is  from  the  more  easy  to  the  more 
"  abstruse,  from  things  human  to  things  divine. 
"  I  call  them  human,  because  the  greater  part  of 
"  these  questions  introduced  into  theology,  with  all 
"  the  modes  of  disputation  and  solution,  are  in 
"  the  terms  of  philosophy,  as  is  known  to  all  theo- 
"  logians,  wlio  have  been  well  exercised  in  philosoph}^ 
"  before  proceeding  to  theology.  Again,  other  ques- 
"  tions  which  are  in  use  among  theologians,  though 
"  in    terms     of    theology,    viz.,    of     the    Trinity,    of 


'  See  p.  Iv.  n. 


PEEFACE.  Ivii 

"  tlie   falJ.    of  the    incarnation,    of   sin,    of    virtue,    of 

"  the     sacraments,     &c.,     are     mainly     ventihited     by 

"  authorities,    arguments,    and   solutions     drawn    from 

"  pliilosophy.     And   therefore  the   entire  occupation  of 

"  theologians    now-a-days     is     philosophical,    both     in 

"  substance  and   method  (modo).     Therefore  I  propose 

"  to  set  forth  all  the  speculative  philosophy  now  in  use 

'•  among  tlieologians,  adding  many  necessary  considera- 

"  tions  besides,  with  which  they  are  not  acquainted." 

It  is  obvious,  then,  from  the  preceding  remarks,  that  Bacon's 

shortly  after,  if  not   during  the   time  of  the   composi-  leamin'o- 

tion  of   the  Opus  Mnjus,  and  other  works  included  in  and  phiio- 

this    volume.    Bacon   meditated,    and    in   great    degree  set  forth  in 

})erfected,     a     A'ast,     metliodica.1,      and      encylopsedical  those  parts 

treatise,     embracing     the     different    divisions    of    the  workwhich 

sciences.      Beginning:    with    comparative    grammar,    as  ^^^'*^  ^*^^'" 

o  '  presei'vcd. 

the    most    elementary    and    innate,    he    proceeded    to  pj^..       ,  , 

the  consideration  of  logic.     Both  of  these  he  reckoned  one  of 

jis    accidental,  not   as   principal  sciences.     The  Arabian  Lrtais^of 

churl  (as  he  is  fond  of  quoting  from  Avicenna)  Icnows  knowledge. 

grammar   by   instinct,    and    every   effort   at    reasoning 

presupposes   the   existence   of  natural    before    acquired 

logic.     Knowledge    of  the  langaiages   is   the   first   gate 

to  the   temple    of  wisdom.      True  at  all  times,  in  the 

thirteenth   century   this    was   specially    true    of    Latin 

Christendom,    which    owed    all    its  sciences,    with    the 

exception    of   the    civil    law,    to    books    written    in    a 

foreign    tongue,    and    possessed    no    original   works  in 

theology  or  philosophy.  ^     Latin,  Bacon    tells    us,    was 

understood  and    spoken,  and    even  Greek.     The    latter 

was  yet  a  living  tongue.      The  Crusades   had  brought 

the  knowledge  of  it  to  western  Europe.     Constantinople, 

the   cynosure    of   western  Clnnstendom,    presented   the 

marvellous    pliasnomenon    of    a    people    speaking    and 


Opus  Tertium,  cap.  xxviii. 


Iviii  PREFACE. 

writing  a  language  distinct  from  the  Latin  on  one 
side,  from  the  Hebrew  and  the  Arabic  on  the  other. 
It  kept  strict  possession  of  the  key  which  could  alone 
unlock  the  secrets  stored  in  the  mysterious  books  of 
Aristotle.  In  that  mine  what  treasures  of  wisdom  still 
remained  unexplored,  what  sphynx-like  hints  to  the 
toiler  in  the  laboratory,  what  new  suggestions  of  gene- 
ration and  transmutation,  of  the  occult  qualities  of  sub- 
stances, withheld  from  all  but  the  initiated,  and  only 
half  communicated  to  vulgar  capacities  in  the  imper- 
fect versions  of  Michael  the  Scot,  of  Flemyng,  or  of 
Herman.  Languaoe  itself  would  be  too  feeble  to  de- 
scribe  how  the  world  was  athirst  for  the  discoveries 
of  the  great  philosopher.  Suddenly  introduced  like  the 
Arabian  j^outh  into  a  magic  garden  of  golden  apples 
and  waxen  fruits,  it  was  puzzled  and  perplexed  with 
its  new-found  abundance,  yet  craved  and  inquu-ed  for 
more. 
The  more  But  how  obtain  its  desires  ?  Two  ways  were  open, 
foTrtrue  ^^^  ©'"^sy,  but  far  about ;  the  other  direct,  but  difficult, 
translation  Tlie  former  process  was  a  strange  one.  It  shows  the 
ancient  desperate  efforts  to  get  at  the  treasures  over  which  a 
authors,es-  churlish  language  kept  guard  like  a  giant  enchanter, 
Aristotle,  yielding  up  none  of  its  jewels  except  to  those  who,  like 
itself,  had  dealings  with  a  wicked  and  subtle  spirit.^ 
The  pale  of  exclusiveness  was  strengthened  in  propor- 
tion to  its  utter  inefficiency ;  intercourse  with  a  Jew  or 
a  Mahommedan  was  heresy  overt.  A  bishop  reading 
Aristotle,  through  the  medium  of  an  Arabic  translation, 
with  a  Jew  or  an  Arabian  teacher,  Heaven  forefend  ! 
The  sight  opened  interminable  vistas  of  godless  pravity. 
Yet  the  anathemas  of  pope,  the  decretals  of  Gratian, 
popular  murmurs,  were  all  unavailing.  Aristotle  Tnust 
be  read  ;   not  solely  for   his   ethics  and  his  logic ;   but 


'  Almost  all  the  early  translators  of  the  original  Greek  and  Arabic  had 
the  reputation  of  wizards, 


PREFACE.  lix 

rather  for  his  physics,  which  ranged  away  in  the  ima- 
gination of  his  ardent  but  uncritical  admirers  into  the 
mysterious  and  inteiTainable  regions  of  alchemy  and 
magic.  The  saintly  and  the  orthodox  kept  aloof  from 
such  indirect  proceedings  ;  those  only,  Bacon  tells  us, 
whose  orthodoxy  was  not  of  the  first  water,  dabbled  in 
the  forbidden  sciences,  and  introduced  into  their  cham- 
bers suspicious-looking  orientals  with  rolls  and  MSS., 
breathinsf  more  the  odour  of  the  Koran  than  of  the 
breviary.  "  If  the  saints,"  says  Roger  Bacon,^  and  he 
says  it  in  right  seriousness,  *'  made  mistakes  in  their 
"  translations,  much  more  do  these  men,  who  have 
*'  little  or  no  title  to  sanctity  at  all.  So,  though  we 
"  have  numerous  translations  of  all  the  sciences  by 
"  Gerard  of  Cremona,  Michael  Scot,  Alfred  the  En- 
"  glishman,  Herman  the  German,  and  William  Fleming, 
"  there  is  such  an  utter  falsity  in  all  their  writings  Abun- 
"  that  none  can  sufficiently  wonder  at  it.  For  a  bad^trans- 
"  translation  to  be  true,  it  is  necessary  that  a  trans-  lations. 
'*  lator  should  know  the  languao'e  from  which  he  is 
"  translating,  the  language  into  which  he  translates, 
"  and  the  science  he  wishes  to  translate.  But  who  is 
"  he  ?  and  I  will  praise  him,  for  he  has  done  marvel- 
"  lous  things.  Certainly  none  of  the  above-named  had 
"  any  true  knowledge  of  the  tongues  or  the  sciences, 
"  as  is  clear,  not  from  their  translations  only,  but  their 
"  condition  of  life.  All  were  alive  in  my  time  ;  some  in 
"  their  youth,  contemporaries  with  Gerard  of  Cremona, 
"  who  was  somewhat  more  advanced  in  years  among 
"  them.  Herman  the  German,  who  was  very  intimate 
"  with  Gerard,  is  still  alive,  and  a  bishop.  When 
"  I  questioned  him  about  certain  books  of  logic,  which 
"  he  had  to  translate  from  the  Arabic,  he  roundly 
"  told  me  he  knew  nothing  of  logic,  and  therefore  did 


'  Comp.  Studli,  cap.  viii. 


Ix  PREFACE. 

"  not  dare  to  translate  them  ;  and  certainly  if  he  was 
"  unacquainted  with  logic,  he  could  know  nothiug  of 
"  other  sciences  as  he  ought.  Nor  did  he  understand 
"  Arabic,  as  he  confessed,  because  he  was  rather  an 
"  assistant  in  the  translations,  than  the  real  translator. 
"  For  he  kept  Saracens  about  him  in  Spain,  who  had 
"  a  principal  hand  in  his  translations.  In  the  same 
"  v/ay  Michael  the  Scot  claimed  the  merit  of  numerous 
"  translations.  But  it  is  certain  that  Andrew,  a  Jew, 
"  laboured  at  them  more  than  he  did.  And  even 
"  Michael,  as  Herman  reported,  did  not  understand 
"  either  the  sciences  or  the  tongues.  And  so  of  the 
"  rest ;  especially  the  notorious  William  Fleming,  who  is 
"  now  in  such  reputation.  Whereas  it  is  well  known 
"  to  all  the  literati  at  Paris,  that  he  is  ignorant  of 
"  the  sciences  in  the  original  Greek,  to  which  he 
"  makes  such  pretensions  ;  and  therefore  he  translates 
"  falsely,  and  corrupts  the  philosophy  of  the  Latins. 
"  For  Boetius  alone  was  well  acquainted  with  the 
"  tongues  and  their  interpretation.  My  lord  Robert 
"  [Grostete],  by  reason  of  his  long  life  and  the 
"  wonderful  methods  he  employed,  knew  the  sciences 
"  better  than  any  other  man ;  for  though  he  did 
"  not  understand  Greek  or  Hebrew,  he  had  many 
"  assistants.  But  all  the  rest  were  ignorant  of  the 
"  tonfjues  and  the  sciences,  and  above  all  this  Wil- 
"  liam  Fleming,  who  has  no  satisfactory  knowledge 
"  of  either,  and  yet  has  undertaken  to  reform  all 
"  our  translations  and  give  us  new  ones.  But  I 
"  have  seen  books,  and  I  know  them  to  be  faulty, 
"  and  that  they  ought  to  be  avoided.  For  as  at 
"  this  time,  the  enemies  of  the  Christians,  the 
"  Jews,  the  Arabs,  and  Greeks,  have  the  sciences  in 
"  their  own  tongues,  they  will  not  allow  the  Chris- 
"  tians  the  use  of  perfect  MSS.,  but  they  destroy 
"  and  corrupt  them ;  particularly  when  they  sec  in- 
"  competent   peo})le,  who  have  no    acquaintance   with 


PREFACE.  Ixi 

"  the   tongues    and   the    sciences,   presuming   to   make 
"  translations." 

So  elsewhere  in  the  Opus  Tertium,  speaking  of 
one  of  the  schoolmen  in  great  estimation  at  the 
time,  but  whose  name  he  forbears  to  mention,  Bacon 
observes:^  "The  above-named  incompetent  author 
"  has  no  more  real  acquaintance  with  philosophy 
"  than  the  rest  of  the  vulgar.  There  are  not  five 
"  men  in  Latin  Christendom  wlio  are  acquainted 
"  with  the  Hebrew,  Greek,  and  Arabic  grammar.  I 
"  know  them  well,  for  I  have  made  diligent  in- 
"  quiry  on  both  sides  of  the  sea,  and  laboured 
"  much  in  those  things.  There  are  many  persons 
"  among  the  Latins  who  can  speak  Greek,  Arabic, 
"  and  Hebrew,  very  few  who  understand  the  gram- 
"  mar  of  these  languages,  or  know  how  to  teach  them, 
"  for  I  have  put  many  to  the  test.  For  as  the 
"  laity  speak  languages  which  they  have  learnt, 
"  yet  know  nothing  of  the  gi-ammar,  so  is  it  with 
"  these  men.  I  have  seen  many  lapuen  who  spoke 
"  Latin  admirably  well,  yet  knew  nothing  of  the 
"  rules  of  grammar ;  and  so  is  it  nov/  with  almost 
"  all  the  Jews,  and  even  the  native  Greeks,  and 
"  not  merely  with  the  Latins  who  imderstand 
"  Greek  and  Hebrew.  For  as  the  Jews  and  the 
"  Greeks  have  lost  the  wisdom  of  God,  and  with  it 
"  the  wisdom  of  philosophy,  there  are  very  few  among 
"  them  who  can  teach  the  grammar  correctly,  and 
"  give  the  rules  and  the  reasons  of  it,  as  we  Latins 
"  understand  our  grammar  by  the  help  of  Priscian. 
"  And  even  when  they  do  understand  the  lan- 
"  guages,  they  know  nothing  of  tlie  sciences.  And 
"  therefore  they  cannot  translate  or  do  anything  use- 
"  ful,  or  intermeddle  in  studies  to  any  good  purpose, 
"  although    they   may  be    apt    and    indispensable    as- 

•  p.  33. 


Ixii 


PREFACE. 


Urgent  to 
obtain  ori- 
ginal MSS. 
as  the 
ground- 
work of 
more  accu- 
rate know- 
ledge. 


"  sistants.  First  of  all,  tlien,  we  must  have  men 
"  skilful  in  foreign  tongues,  and  these  are  not  to 
"  be  had  without  great  expense.  Then  we  must 
"  have  many  works  in  other  tongues,  i.  e.,  works  of 
"  grammar,  and  the  original  texts  of  the  separate 
"  parts  of  philosophy,  that  the  falsities  and  defects 
"  in  the  Latin  copies  may  be  discovered.  But  these 
"  works  and  these  persons  are  not  to  be  had  by 
"  any,  except  princes  and  prelates,  as  it  is  manifest."^ 
It  was  with  no  little  pain  and  solicitude  that  Bacon 
set  to  work  to  reform  an  error  which  he  felt  to  be 
subversive  of  all  true  learning  ;  the  first  step  that  needed 
amendment.  His  labours  in  this  respect  have  attracted 
less  attention  than  they  deserve.  His  biographers  have 
complied  too  much  with  the  popular  apprehension  of 
his  exclusive  attachment  to  experimental  philosophy. 
In  an  uncritical  age,  when  authority  once  established, 
on  however  insecure  a  foundation,  escaped  all  further 
question,  it  was  not  an  eas}'-,  still  less  was  it  a  popular 
task  to  strike  at  the  root  of  an  evil,  so  deeply  im- 
bedded in  the  prejudices  of  the  times.  With  so  clear 
an  appreciation  of  experiment,  as  the  only  test  of 
theory,  like  his  successor  and  namesake,  it  is  as  credit- 
able to  his  discernment  as  to  liis  courage  that  he 
should  have  seen  better  even  than  Lord  Bacon  did, 
the  paramoimt  importance  of  philology,  and  urged  it 
repeatedly  on  his  contemporaries.  It  is  amazing  to  hear 
a  scholar  of  the  thirteenth  century  insisting  upon  the 
necessity  of  constant  reference  to  original  authorities, 
as  the  only  sure  foundation  of  sacred  criticism.  A 
correct    interpretation,    as    he    warns    his    hearers,    is 


'  The  limits  of  a  preface  scarcely 
allow  of  illustration  in  detail,  even 
if  the  subject  required  it.  But  the 
observations  of  Bacon  are  fully  con- 
firmed by  the  grotos([ue  etymologies 
and  mistranslations  palmed  on  the 


Vulgate  by  mediaeval  philology. 
Numerous  specimens  of  them  will 
be  found  in  various  chapters  of  the 
Opus  Tertium,  the  Opus  Minus, 
and  the  Compendimu  Philosophise. 


PREFACE. 


Ixiii 


not  to  be  obtained,  except  by  greater  attention  to 
oriirinal  works  and  the  careful  collation  of  MSS. 
His  labours  in  experimental  philosophy,  the  sums  he 
expended  in  the  purchase  of  instruments,  tables,  and 
books  has  been  mentioned  already  ;  ^  his  devotion  to  the 
cause  of  letters  long  before  their  revival  in  the  fifteenth 
century  is  not  less  worthy  of  notice.  "  The  scientific 
"  books,"  he  remarks,-  *'of  Aristotle,  of  Avicenna,  of 
"  Seneca,^  of  Cicero,  and  other  ancients  cannot  be 
"  had  except  at  a  great  cost;  their  principal  works 
"  have  not  been  translated  into  Latin,  and  copies  of 
"  others  are  not  to  be  found,  in  ordinary  libraries  or 
"  elsewhere.  The  admirable  books  of  Cicero  De  Re- 
"  publica  are  not  to  be  found  anywhere,  as  far  as  I  can 
"  hear,  although  I  have  made  anxious  inquiry  for 
"  them  in  difierent  parts  of  the  world  and  by  various 
"  messengers.  And  so  of  many  other  books  of  which 
"  I  send  extracts  to  your  beatitude.  I  could  never 
"  find  the  works  of  Seneca,  until  after  the  time  when 
"  I  received  your  commands,  although  I  made  diligent 
"  search  for  them  during  twenty  years  and  more. 
"  And  so  it  is  with  many  more  most  useful  books  con- 
"  nected  with  the  sciences  of  morals."^  As  an  instance 
of  the  minute  accuracy  with  which  he  prosecuted  these 
philological  studies,  and  the  care  he  had  taken  in 
examining  MSS.,  a  specimen  of  Greek  palseogi-aphy 
will  be  found  at  the  end  of  this  volume,  taken  from 
his  Compendium  Philosophia?,  the  earliest  in  all  pro- 
bability extant  in  western  Christendom.  In  the  same 
work  he  traces  the  analogy  between  the  Greek  and 
Latin  alphabets,   and  the   relation    of    Latin  to  Greek 


'  See  Opus  Tertium,  p.  59. 

2  Ibid.  p.  55. 

^  Both  the  Bacons  ■were  alike  in 
their  admiration  of  Seneca  ;  the 
former,  perhaps,  for  his  scientific 
value,  the  latter  for  that  air  of  sen- 


tentious  morality  which    pervades 
this  ancient  Polonius. 

'  lie  states  at  p.  473,  that  he  had 
seen  all  the  books  of  Aristotle's 
Natural  History  in  the  original 
Greek, 


Ixiv 


PREFACE. 


names ;  whilst  in  the  lacuna),  which  occur  throughout 
wherever  the  original  Greek  had  to  be  quoted,  and 
the  clumsy  endeavours  of  the  transcriber  to  represent 
Greek  words  in  Latin  characters,  show  the  justice  of 
his  complaints  against  the  inefficiency  of  copyists,  and 
the  necessity  of  the  reforms  which  he  desired.  To  his 
treatise  on  comparative  grammar,  in  Corpus  Christi 
College,  Oxford,  lie  has  subjoined  a  short  Greek  acci- 
dence, closing  ^vith  the  old  paradigm  of  the  verb  tutttoo} 
The  seve-  g^t  I  must  confine  these  remarks  to  a  brief  state- 
ids  phiio-  ment  of  what  Bacon  proposed  to  accomplish  in  this 
^I'l'l'y '■^"'^  vast  enc^^clopsedical  work,  so  far  at  least  as  his  inten- 
tion to  each  tions  can  be  gleaned  from  any  inadequate  data.  And 
other.  £^^.g|.  q£  OTammar.  I  will  state  his  own  words  :^  "After 
"  I  have  made  manifest  the  praise  and  utility  of  the 
"  knowledge  of  the  grammar  of  four  languages,  sc. 
"  Greek,  Hebrew,  Arabic,  and  Chaldee,  so  far  as  they 
"  are  of  use  to  the  Latins,  here  in  the  introduction  of 
"  my  whole  work  upon  grammar,  and  have  indicated 
"  the  number  and  order  of  the  books,  I  shall  now  in 
"  this  first  book  proceed  to  speak  of  the  Greek  grammar 
"  according  to  the  order  already  noted.  And  as  they 
"  who  are  taught  Latin,  first  learn  to  read  and  write  in 
"  a  coarse  manner,  then  construe  a  few  trifling  passages 
"  before  tliey  proceed  to  the  liiglier  science  of  the  Latin 
"  grammar,  so  I  will  first  deliver  superficially  Avhat  is 
"  preliminary,  intending  to  introduce  afterwards  matter 
"  of  greater  moment.  I  shall  just  set  down  what  is 
"  necessary  for  a  smattering  of  reading  and  writing, 
"  then  subjoin  some  passages  for  the  use  and  exercise 
"  of  reading." 

Again,^  in  the   same  chapter,  reprobating   the    erro- 
neous statements   put    forth   in  his  time   in   a  treatise 


'  In  this  iVIS.  tlie  Greek  is  very 
beautifully  written. 


-  MS.,  Corpus  Ch.  Coll.,  Oxford, 


i.  1. 


Dist.  iii.  cap.  1. 


PREFACE. 


Ixv 


on  the  Greek  grammar  wliicli  i)rofessed  to  be  written 
by  Aristotle,  he  observes  :  "  This  first  chapter  is  to 
"  caution  my  readers  against  the  many  mistakes  com- 
"  mitted  in  a  treatise  on  grammar  which  professes  to 
"  be  transhited  from  Aristotle  into  Latin.  It  is, 
"  howev^er,  none  of  his.  As,  in  accordance  with  what 
"  I  consider  proper  to  grammar,  I  have  explained 
"  what  appertains  to  the  substance  of  the  letters,  the 
"  substantial  power  of  their  sound,  their  distinction 
"  and  their  number,  as  well  in  Latin  as  in  Greek,  I 
"  now  wish  to  explode  some  mistakes  generally  made 
"  on  this  subject.  And  first  I  proceed  to  what  is 
"  written  in  a  treatise  on  grammar  which  begins  thus : 
"  Scientia  est  orcUnatio  depida  in  anima  universi- 
"  tatis  et  diversitatls  causcdorum}  Some  put  too 
"  much  trust  in  tliis  work,  and  erring  themselves,  often 
"  lead  others  into  error.  It  cannot  be  a  work  of 
"  Aristotle's,  as  is  generally  supposed,  nor  yet  of  any 
"  Greek,  for  the  Greek  grammar  is  not  set  forth 
"  according  to  Greek  characters  {figuva),  but  rather 
"  according  to  the  Latin,  although  some  few  Greek 
"  words  are  insisted  on ;  but  it  is  obvious  that 
"  a  Greek  grammar,  by  a  Greek,  would  be  treated 
"  after  a  Greek  model.  Therefore  this  treatise  was 
"  not  composed  in  Greek,  nor  translated  from  the 
"  Greek,  but  some  Latin  compiled  it  out  of  his  own 
"  head.  For  he  says  frequently  '  We  Latins  (^nos 
"  '  Latini)  do  so  and  so,  and  the  Greeks  otherwise  ;' 
"  therefore  the  author  was  a  Latin,    and  not  a  trans- 


'  This  treatise  exists  in  JIS. 
among  the  Digby  Collection  in  the 
Bodleian,  No.  55  ;  a  4°,  on  vellum, 
of  the  twelfth  or  thirteenth  century. 
It  has  been  attributed  erroneously 
to  Roger  Bacon.  The  same  M8. 
contains  in  a  more  modern  hand  the 
following  treatise  : — 


Sequitur  tractatus  de  signis,  brevis 
et  utilis,  conipositus  a  sapientissimo 
post  Aviceni'.am  philosopho,  [7?, 
Bacon]. 

Inc.  Signum  est  in  pradicamento 
relat'oriis  et  dicitiir  cssentialitcr. 


Ixvl  PREFACE, 

"  lator,  for  translators  do  not  put  into  their  texts 
"  what  they  do  not  find  in  their  originals.  Secondly, 
"  it  cannot  be  Aristotle's,  or  any  wise  man's  ;  for  he 
"  who  composed  the  work  blunders  in  substance  and 
"  mood  ;  for  he  acknowledges  as  much  when  he  says, 
"  Excedo  irjituT  artis  metas  et  sclent iw  terminos 
"  dicendo  de  natura  vocis  et  soni  modo  metaphorico. 
"  Besides,  he  investigates  the  order  of  the  sciences 
"  after  his  own  method,  in  order  to  arrive  at  grammar. 
"  Bvit  no  grammarian  needs  such  an  arrangement  in 
"  order  to  treat  upon  grammar  ;  no  grammarians  do  so, 
"  nor  ought  the}'-,  as  grammar  is  the  first  of  all  sciences 
"  in  the  way  of  teaching.  Nor  can  a  pupil  in  grammar 
"  understand  the  properties  of  other  sciences,  which  are 
"  strictly  posterior  in  order,  and  still  less  known  to 
"  him  than  grammar  itself^  And  therefore  he  is  a  fool 
"  who,  in  teaching  grammar,  begins  with  a  division  of 
"  other  sciences  ;  and  therefore  I  suppose  that  this  is 
"  not  the  work  of  a  wise  man,  but  of  one  who  thought 
"  that  he  knew  more  than  he  did  know.  And  no 
"  wise  man  can  doubt  but  that  all  which  is  there 
"  said  of  the  division  of  the  sciences,  of  the  generation, 
"  power,  and  properties  of  letters,  is  either  false,  or 
"  vain,  or  absurd.  And  this  may  be  seen  in  my 
"  treatise  on  Metaphysics,  and  other  treatises  upon 
"  the  division  of  the  sciences.  I  shall  not,  therefore, 
"  on  this  occasion  discuss  the  division  of  the  sciences, 
"  as  set  down  by  this  author,  but  in  m}'"  Metaphysics 
"  and  elsewhere  I  have  strangled  all  that  is  here 
"  advanced,  as  foolish  and  erroneous,  and  besides  the 
"  subject.  It  is  the  business  of  the  natural  philosopher, 
"  and  metaphysician,  and  musician  to  explain  the 
"  rationale    of    the   generation    of   sounds   and   voices, 


'  It    -noiild    1)C    well    if   modern    I   grammars      would      observe      this 
compilers   of    English    elementary  1  caution. 


PREFACE. 


Ixvii 


*'  and  to  determine  the  possibility  of  all  with  appro- 
"  priate  reasons.  And  therefore  the  grammarian  can- 
"  not  and  ought  not  to  interfere  with  such  a  profound 
"  inquiry  as  that  of  vocal  sounds/'^ 

Intimately  connected  with    grammar   is  the    science  Music. 
of  music,  trenching  on  mathematics  in  its  treatment  of 
numbers  and  proportions,  on  language    in    its  laws    of 
accentuation,  punctuation,  and  elocution  generally.^  His 
remarks  on  the   mispronunciation  of  Scriptural  words, 
and  the  errors  introduced  into  the    sense  by  mistakes 
in  the   sound,    as    prevalent  in  his  days,  will  be    read 
with  interest ;    as    also    will   his    protestation    against 
the  corruption  of  the  ecclesiastical  music,  the  introduc- 
tion of   falsetto  *    and   intricate    countei'point.      Under  Dancing, 
music   he  comprehended    dancing    and    all    training   of 
the  limbs.     "  Besides  these  parts  of  music,"  ^   he  says, 
"  which  relate  to  sound,  there  are  others  which  relate 
"  to  the  visible,  and  that  is  the  carriage  of  the  body 
"  (gestus),    comprising    dancing     and    every    kind    of 
"  posturing    (fiexus).     That   the  pleasure  may  be  per- 
"  feet    and    complete,  not  of  the    ear  only,  but  of  the 
"  eye,  the  gesture  must  be  conformed  to  the  music  of 
"  the  voice,  the  instrument,  and  the  metre,  by  harmo- 
"  nious   movements    and    suitable  configurations.     For 


'  Compare  -what  Bacon  says  on 
this  subject  in  p.  231  of  this  vo- 
lume. 

^Another  treatise  on  grammar 
is  preserved  at  Peter  House,  Cam- 
bridge : — 

Coll.  Pet.  1,  9,  5,  James  3,  sa;c. 
xiv. 

Inc.  Oracio  grammatica  autem 
Jit  mediante  verbo  prima  persona  vel 
secunda  vel  tertiae. 


De  Jigurativis  locutionibus  primo 
quaritur. 

It  ends  thus :  Significans  proprie- 
tatem  alicujus  partis  [?]  sabhate 
intelligitur  hoc  nomen  parte  et  stabit 
pro  die  dominica. 

Explicit  summa  de  grammatica 
magistri  liogeri  Bacon. 

*  See  chap.  Ix.  of  the  Opus 
Tertium. 

*  His  own  word. 

'  Opus  Tertium,  cap.  lix. 


Ixviii 


PREFACE. 


"  WG  see  that  the  skill  of  the  instrument,  the  song, 
"  the  metre,  and  the  rhythm  fail  to  give  complete 
"  and  proportionate  delight  unless  they  are  accompanied 
*'  with  gestures,  dancings,  and  postures  of  the  body. 
"  When  these  are  made  conformable  to  the  music 
"  in  true  and  suitable  proportion,  perfect  delight  is 
"  produced  by  both." 
Logic.  From    grammar    he    passed    to    logic.     In    his    Opus 

Tertium  he  has  sketched  out  the  design  of  this  part 
of  his  work  and  its  connection  with  the  science 
already  insisted  on.'  "After  this,"  he  says,  "I  have 
"  suggested  my  intentions  as  to  the  second  part  of 
"  grammar,  which  is  not  yet  found  among  the  Latins, 
"  either  original  or  translated.  It  is  very  useful  for  all 
"  subjects  of  knowledge,  for  inquiring  into  and  discover- 
"  ing  the  speculative  truths  of  philosophy  and  theology. 
"  It  treats  of  the  formation  of  languages,  the  imposi- 
"  tion  of  words  and  their  vis  signijicativa."  Then 
"  after  stating  that  he  had  spoken  of  the  nature  and 
"  division  of  signs,^  he  adds :  "I  consider  next  how 
"  words  are  imposed,  imivocally,  ^equivocally,  and  in 
"  how  many  ways  ;  thirdly,  analogically,  and  in  how 
"  many  ways ; "  and  referring  to  his  observations  on 
.absolute,  simple  and  compound,  he  concludes  by 
remarking:  "So  by  means  of  all  that  has  been  said 
"  I  have  set  at  rest  many  grave  doubts  and  settled 
"  many  grave  truths,  whereby  all  things  may  be 
"  detei'mined  which  fall  under  discussion." 

How   far    in    his    logical    inquiries  ho    pursued    the 
intention  thus  hinted   at,    I    have  no  means  of    deter- 


'  p.  100. 

*  In  chap,  xxvii.  of  the  Opus 
Tertium  occurs  an  expression  -which 
is  explained  in  the  Compendium : 
"  Signs  "  he  says  "  are  ah  anima  or 
"  natural  ;  as  tlic  wailing  of  infants 
"  and  the  harking  of  dogs ;  or  arhi- 


"  trary,  as  a  c/rc/e  of  wine  and  hrend 
"  in  the  window."  It  appears  from 
the  Compend.  Thcol.  (i.  5.),  that 
tavern-keepers  made  use  of  such  a 
circle  on  their  windows,  in  the  place 
of  a  sign,  to  indicate  the  sale  oi' 
bread  and  wine. 


PREFACE,  Ixix 

mining.     Among  the  Digby  MS3.  of  the  Bodleian,  tlie 
following  works  upon  logic  arc  found: 

Digby,  No.  20  i,  fol.  vellum,  ssec.  xiii, 

i.  Summula  Dialectices  llogeri  Bacon.     £  48-75. 
Inc.  Introdiictio  est  brevis  et  apta  demonstratio 
in  aliquam  artem  vel  scientiam — 
"  Expliciunt  summulas  Mag.  Bogeri  Bacon." 

ii.  Syncategorematica  fratris  Roberti '   [Bacon]. 
Inc.  Partium  orationis  qucedam  sunt    declina- 
biles,  qucedann  indecliTUthiles — 

Digby,  No.  67,  a  fragment. 

Incipit  summa  Mar/.  Rogerl  Bacon  de  sophis- 
matihus  et  distinct ionibus.  Potest  qucvvi  de 
Logicallbus  accidentibns  ^ — 

It  docs  not,  however,  appear  that  he  devoted  the  Compara- 
same  degree  of  labour  and  thought  to  logic  as  he  did  to  d'ifferentto 
other  parts  of  philosophy.  In  his  Compendium  Theologitt»,  '"giC" 
as  already  stated,  he  professed  his  intention  to  enter  on 
the  consideration  of  those  verbal  disputes  which  divided 
the  Nominahsts  and  the  Realists  of  his  days  ;  and  in 
the  same  work  he  has  devoted  several  pages,  as  the 
nature  of  his  subject  demanded,  to  the  consideration  of 
the  nature  of  words.  But  in  none  of  these  instances 
has  he  entered  on  the  subject  of  logic  with  the  same 
amount  of  care  and  interest  as  on  grammar,  mathe- 
matics, or  experimental  science.  The  reasons  of  this 
comparative  indifference  to  the  claims  of  Aristotelian 
logic  are  not  difficult  to  divine.  In  the  Opus  Ter- 
tium  ^  he  states  that  the  two  great  portals  to  science 
are  lansruagre  and  mathematics.  But  as  for  loo-ic,  he 
says,  that  is  of  less  consequence   {non  est  vis   tanta)  : 


'  Robertus  and  Eogerus  are  fre-   I       '^  See  also  note,  p.  Ixv. 
quently  confounded  in  the  MSS.         1       *  Cap.  xxviii. 

VOL.   I.  f 


Ixx  PKEFACK 

logic  we  have  by  nature,  its  formal  terms  we  obtain  by 
learning.  This  is  obvious  to  common  sense,  for  every 
man  assigns  the  causes  and  reasons  of  his  words  and 
actions,  and  of  other  things  with  which  lie  is  familiar. 
But  this  cannot  be  done  except  by  an  argument.  All 
men  reply  to  falsehoods  by  denying  them,  and  to 
fallacies  by  saying,  that  it  does  not  follow  for  this 
reason  or  that.  So,  though  laymen  do  not  understand 
the  logical  terms  which  clerics  use,  they  have  their 
own  ways  of  meeting  a  fallacious  argument.  And 
therefore  it  is  not  the  science  of  logic,  but  the  terms 
only  that  are  wanting  to  the  laity.  Then,  after 
stating  that  the  discovery  of  logic  presupposed,  the 
existence  of  a  logic  and  mode  of  investigation  inde- 
pendent of  logic,  he  observes  :  "  A  knowledge  of  rea- 
"  soning  is  given  to  man  by  nature  as  the  means 
"  for  investigating  all  other  sciences,  and  this  we  know 
"  by  experience  ;  for  though  we  have  been  taught  the 
"  science  of  reasoning  by  Aristotle's  logic,  yet  when 
"  we  handle  the  difficulties  of  other  sciences,  we  pay 
"  no  regard  to  the  art  of  Aristotle,  for  we  know 
"  not  whether  the  proposed  inquiry  be  a  problem  in 
"  genus  or  species,  or  something  else.  Nor  do  we 
"  know  how  we  are  to  apply  Aristotle  to  those 
"  problems,  nor  could  we  explain  how,  and  yet  we 
"  know  tliat  we  argue  correctly." 
Logic.  In    the    Opus  Majus  ^    he    developes   more    fully  his 

sentiments  on  this  subject.  Remarking  on  the  vast 
amount  of  errors  introduced  by  the  corrupt  versions 
of  Aristotle,  and  the  loss  of  his  most  valuable  writings, 
he  observes :  "Of  liis  loo-ic  we  have  not  the  best 
"  book  ;  and  the  next  to  it  in  excellence,  the  second, 
"  has  been  badly  translated,  and  cannot  be  vmder- 
"  stood,    and    is  not   in   general  use ;    for   it  has  only 


'  p.  46. 


PREFACE.  Ixxi 

"  of  late  been  circulated  among  the  Latins  in  a  de- 
"  fective  and  squalid  version.  Nor  is  it  surprising  if 
"  I  say  that  these  books  of  logic  are  the  best.  There 
"  arc  four  kinds  of  true  argument;  two  move  the 
"  speculative  intellect,  or  the  reason,  sc.  dialectics,  by 
"  a  feeble  and  initiative  habit,  which  is  opinion,  that 
"  we  may  be  disposed  to  science,  which  is  a  complete 
"  and  final  habit,  wherein  the  mind  rests  in  the 
"  contemplation  of  the  truth.  And  this  habit  is  not 
"  acquired  by  demonstration.^  But  as  the  will  or  prac- 
**  tical  intellect  is  more  noble  than  the  speculative, 
"  and  vu'tue  with  feHcity  infinitely  excels  bare  sci- 
"  ence,  and  is  incomparably  more  needful  to  us,  it  is 
"  necessary  that  we  should  be  furnished  with  argu- 
"  ments  to  raise  and  exercise  the  practical  intellect, 
"  especially  as  we  are  feebler  in  this  respect  than  we 
"  are  in  speculation.  Willingly  do  we  taste  of  the 
"  tree  of  good  and  evil ;  slow  are  we  to  taste  the 
"  tree  of  life,  to  embrace  the  dignity  of  vii'tue  with  a 
"  view  to  future  happiness.  It  is  necessary,  therefore, 
"  that  the  practical  intellect  should  have  its  due  aids 
"  and  be  excited  by  arguments  proper  to  itself,  as 
"  much  as  the  speculative  by  its  peculiar  aids  ;  and 
"  it  is  fitting,  therefore,  that  there  should  be  a 
"  logic  for  morals  and  theology-  For  as  speculative 
"  sciences  have  speculative  arguments  of  opinion  and 
"  pure  science,  so  the  practical  sciences,  as  theology  and 
"  ethics,  embrace  those  ai'guments  by  which  mankind 
"  are  excited  to  practice. — And  these  arguments  in  mat- 
"  ters  of  our  well-being  are  the  strongest,  but  powerless 
"  in  pure  speculation  ;  as  demonstration  is  most  efl&ca- 
"  cious  in  bare  speculation,  but  impotent  in  practice, 
"  and    in    things    which    pertain    to    salvation.     Logic 


•  Et  hie  habitus  non  adquiritur  per  I       *  Butler's  Analogy  is  a  verification 
demonstrationem.     p.  47,  ed.  Jebb.     I  of  Bacon's  observation. 

f  2 


Ixxii 


PREFACE. 


Mctapliy- 
sics. 


Mathema- 
tics. 


"  oua'lit,  therefore,  to  teach  those  forms  of  aro-ument 
"  which  are  proper  to  both ;  dialectical  and  demon- 
"  strative  to  the  speculative  sciences,  practical  to  the 
"  moral/' 

Tiie  necessity  of  such  a  science  was  forced  upon 
him  by  the  wants  of  the  times.  The  pulpit  and  the 
schools  resounded  cither  with  subtle  arguments, 
couched  in  a  dry,  repulsive,  and  inaccurate  language, 
or  with  feeble  reasonings  and  literary  vanities  dis- 
graced by  tinsel  ornaments  and  bad  taste.  ^ 

From  the  references  to  his  treatise  on  metaphysics, 
it  would  appear  that  he  either  departed  from  the  order 
prescribed  at  p.  1.,  or  had  composed  at  some  earlier 
period  of  his  life  a  separate  and  independent  work  on 
this  branch  of  philosophy.  On  this  subject,  however,  I 
can  speak  with  no  certainty.  The  Bigby  MS.,  con- 
taining the  treatise  on  metaphysics,  has  disappeared 
from  England,  and  is  now  in  the  Mazarine  Library  at 
Paris.  ^  A  short  fragment  of  the  work  is  preserved 
in  another  Digby  MS.,'^  on  vellum,  of  the  thirteenth 
century,  formerly,  like  many  others,  in  Allen's  possession. 

"  Incipit  Metaphysica  Fr.  Rogeri  Ordinis  FF.  Mino- 
"  rum  de  Vitiis  contractis  in  Studio  Theologia3."  * 

Inc.  Quoniain  intentio  lyrincipalis  est  innuere 
....  vitia. 

Mathematics  succeed.  It  has  been  seen  already  how 
liigh  a  place  they  held  in  Bacon's  estimation.^  They  are 
the  first  of  the  sciences,  he  saj^s,  and  indispensable  for 


'  See  p.  309. 

-  No.  7440. 

'  No.  190.  It  is  very  much  faded 
in  the  bcginuing,  aud  contains, 
according  to  a  modern  note,  another 
treatise  of  Bacon,  I)e  I'riiicipiis 
Naturce. 

*  A  work  De  Tnti'llectu  and  Intel- 
ligeutia  has  been  attributed  to  Bacon 


by  Bale,  Pitts,  aud  Jebb.  A  trea- 
tise on  this  subject  is  preser\-ed 
among  the  Digby  MSS.,  No.  G7  : — 

Incipit  libdhis  De  InteUcc(u,et  De 
Intelligcntia  tractatus ;  priit.i  de 
natura  inteUcclus  cap.  1,  in  quo  est 
intentio,  Sfc.     fSec  note,  p.  xxxiii, 

*p.  105. 


PREFACE. 


Ixxiii 


the  attainment  of  all  the  rest.  It  is  more  natural  than 
any  other  ;  it  is  learnt  with  greater  ease  ;  for  boys  can 
comprehend  it ;  not  so  physics  or  metaphysics.  It  has 
been  always  in  the  use  and  esteem  of  the  wise  above 
all  other  sciences.  "  The  neglect  of  it  for  thirty  or 
"  forty  years  has  nearly  destroyed  the  entire  studies  of 
"  Latin  Christendom.^  For  he  who  knows  not  mathe- 
"  matics  cannot  know  any  other  sciences ;  what  is 
'•  more,  cannot  discover  his  own  ignorance  or  find  its 
"  proper  remedies.  So  it  is  that  the  knowledge  of  this 
"  science  prepares  the  mind,  and  elevates  it  to  a  well- 
"  authenticated  knowledge  of  all  things.  For  without 
"  mathematics  neither  antecedents  nor  consequents  can 
"  be  known ;  they  perfect  and  regulate  the  former,  and 
"  dispose  and  prepare  the  way  for  that  which  succeeds." 
Again :  ^  "  These  reasons  are  of  universal  application  ; 
"  to  descend  to  particulars  would  be  nothiug  more  than 
"  to  show  how  all  parts  of  philosophy  are  learned  by 
"  the  application  of  mathematics ;  in  other  v/ords,  that 
"  the  sciences  can  not  be  known  by  logical  and  sophistical 
"  arguments,  as  is  ordinarily  the  case,  but  by  raathe- 
"  matical  demonstrations  descending  into  the  truths  and 
"  operations  of  other  sciences,  and  regulating  them,  for 
"  without  mathematics  they  cannot  be  understood  or 
"  set  forth,  taught  or  learned." 

It  must,  however,  be  remembered   that  mathematics  Wjiat 
in  the  language  of  Bacon  had  a  wider  significance  than  included  in 
now.     He  included  therein  geometry,  arithmetic,  astro-  mathcma- 
nomy,  and  music.^      In   its  application   to   theology   it 
embraced  the  heavenly  bodies,    geogra})hy,   chronology, 
the    reformation    of  the    calendar,   numbers,   geometry, 
and  music  ;  ^  and  all   but  the   last  three  were  included 
imder  the  subdivision   of  astronomy.     For  theologians, 
he    observes,  ^    arc    frequently  employed    in    discussing 


'  Opus  ]\Iajus,  p.  u7. 

=  lb.  p.  G4. 

^  p.  200.    See  above,  p.  Ixvi. 


'  Opus  Majus,  r.  IV.,  p.  108. 
^  p.  200. 


Ixxiv  PREFACE. 

those  subjects,  and  many  tilings  are  found  in  the 
text  of  Scripture  and  its  exposition,  and  in  the  books 
of  holy  men,  which  have  many  difficulties.  In  the 
Sentences  they  dispute  about  the  certainty  and 
multitude  of  the  heavens,  their  shape  and  figure, 
of  eccentric  circles,  epicycles  and  the  rest,  of  the 
motions  of  the  heavens,  of  their  influence  on  sublunary 
things,  of  fate,  and  the  like.  He  divided  astronomy 
into  practical  and  speculative,' .  the  latter  occupying 
much  the  same  place  as  it  does  in  modern  accepta- 
tion ;  the  former  embraced  the  preparation  of  instru- 
ments, tables,  canons  for  the  certification  every  hour  of 
celestial  and  aerial  phsenomena,  e.g.  comets,  rainbows, 
stellar  influences.  Under  geometry  he  included  besides 
the  measures  of  magnitudes,  the  laws  of  the  operations 
of  physical  forces,  or  what  he  terms  the  multiplication  of 
species  or  propagation  of  impressions  ;  and  with  this 
subject  he  combined  his  investigations  into  the  action  of 
the  rays  of  light,  burning  mirrors  and  lenses.  "  On  this 
"  subject,"  he  says,^  "  which  is  totally  unknown  to  the 
"  generality  of  men,  no  work  has  been  hitherto  put 
"  forth,  except  that  which  I  have  transmitted  to  your 
"  eminence.  In  my  first  work  (the  Opus  Majus),  I 
"  have  said  much  on  this  subject,  and  I  have  besides 
"  sent  you  a  special  treatise  upon  it.  It  opens  a 
"  way  for  knowing  all  things  in  the  world,  I  mean 
"  their  operation  on  the  sight,  the  hearing,  the  touch, 
"  and  the  other  senses ;  and  this  is  a  proper  introduc- 
"  tion  to  the  magnificent  science  of  optics  {jpersjpeC' 
"  tiva)." 
Necessity  I  have  already  trenched  so  far  that  I  hardly  know 
maticai  an-  whether  my  readers  will  accept  with  patience  the  fol- 
paratus,  lowing  passage  from  the  Opus  Tertiimi,^  in  illustration 
ragement    of  Bacon's  own   conception  of  the  importance,  not   of 


'  Opus  Tertiiiru.  p.  106.  i       '■'  Opus  Tertiuui,  ch.  xi. 

-  Opus  Tcrtiuin,  p.  1 17.  I 


PKEFACE.  IXXV 

mathematics  only,  but  of  providing  means  and  apparatus  foi"  tliose 
for  the  more  effectual  prosecution  of  scientific  researches,  devote 
It  is,  however,  so  imiiortant  an  addition  to  our  know-  tbemselves 

.  .to  this 

ledge  of  mediaeval   science   that  I  venture    to    add    it  science. 
here. 

"  The  second  root  of  the  difficulty  is  that  we  ought 
"  to  have  excellent  mathematicians,  who  should  not 
"  only  know  what  exists,  original  or  translated,  in 
"  connection  with  the  sciences,  but  be  able  to  make 
"  additions  to  them,  which  is  easy  for  good  mathema- 
"  ticians  to  do.  For  there  are  only  two  perfect  mathe- 
"  maticians,  Master  John  of  London,  and  Master  Peter 
"  de  Maharn-Curia,  a  Picard.  There  are  two  other 
"  good  ones.  Master  Campanus  de  Novaria,  and  Master 
"  Nicholas,  the  teacher  of  Aumary  de  Montfort.^  For 
"  without  mathematics  nothing  worth  knowing  in  phi- 
"  losophy  can  be  attained.  And  therefore  it  is  indis- 
"  pensable  that  good  mathematicians  be  had,  who  are 
*'  very  scarce.  Nor  can  any  one  obtain  their  services, 
"  especially  the  best  of  them,  except  it  be  the  pope  or 
"  some  great  prince.  For  he  would  hardly  condescend 
"  to  live  with  any  one  who  wished  to  be  the  lord  of 
"  his  own  studies,  and  prosecute  philosophical  investi- 
"  gations  at  his  pleasure. 

"  And  besides  these  expenses,  other  great  expenses 
"  would  have  to  be  incurred.  Without  mathematical 
"  instruments  no  science  can  be  mastered ;  and  these 
"  instruments  are  not  to  be  found  among  the  Latins, 
"  and  could  not  be  made  for  two  or  three  hundred 
"  pounds.  And  besides,  better  tables  are  indispensably 
"  requisite,  for  although  the  certifying  of  the  tables  is 
"  done  by  instruments,  yet  this  cannot  be  accomplished 
"  unless  there  be  an  immense  number  of  instruments  ; 


•  Son  of  the  celebrated  Simon  de  Montfort.  See  Mou.  Franciscana,  p.  1G3» 


Ixxvi  PREFACE. 

"  and  these  are  hard  to  use  and  hard  to  keep,  because  of 
"  rusting,  and  they  cannot  be  moved  from  place  to  place 
"  without  danger  of  breaking  ;  and  a  man  cannot  have 
"  every  where  and  on  all  occasions  new  instruments, 
"  which  yet  he  ought  to  have,  unless  he  have  certi- 
"  fied  tables.  These  tables  are  called  Almanack  or 
"  Tallignum,  in  which,  once  for  all,  the  motions  of 
"  the  heavens  are  certified  from  the  beginning  to  the 
"  end  of  the  world,  without  daily  labour ;  so  that 
"  a  man  can  find  everything  in  the  heavens  every 
"  day,  as  we  find  in  the  calendar  the  feast-days  of 
"  the  saints ;  and  then  every  day  we  could  consider 
"  in  the  heavens  the  causes  of  all  things  which  are 
"  renovated  in  the  earth,  and  seek  similar  posi- 
"  tions  [of  the  heavens]  in  times  past,  and  discover 
"  similar  effects.  These  tables  would  be  worth  a 
"  king's  ransom,  and  therefore  could  not  be  made 
"  without  vast  expense.  And  I  have  often  attempted 
"  the  composition  of  such  tables,  but  could  not  finish 
"  them  through  failure  of  the  expenses,  and  the  folly 
"  of  those  whom  I  had  to  employ.  For,  first  of  all,  it 
"  would  be  necessary  that  ten  or  twelve  boys  should 
"  be  instructed  in  the  ordinaiy  canons  and  astrono- 
"  mical  tables  ;  and  when  they  knew  how  to  work 
"  at  them,  then  for  a  year  to  discover  the  motions  of 
"  each  planet  singly  for  every  day  and  every  hour, 
"  according  to  all  the  variations  of  their  motions 
"  and  other  changes  in  the  heavens. 

"  Then  there  are  other  instruments  and  tables 
"  of  practical  geometry,  and  practical  arithmetic,  and 
"  music,  which  are  of  great  utility,  and  are  indis- 
"  pensably  required.  But  more  than  any  of  these  it 
"  would  be  requisite  to  obtain  men  who  have  a  good 
"  knowledge  of  optics  (jyersjiedlva)  and  its  instru- 
"  ments.  For  this  is  the  science  of  true  vision,  and 
"  by  vision  we  know  all  things.  This  science  certifies 
,"  mathematics    and   all    other    things,    because    Jistro- 


rilEFACE. 


Ixxvii 


"  nomical  instruments  do  not  work  except  by  vision, 
*'  in  accordance  with  the  laws  of  that  science.  Nor  is 
"  it  wonderful  if  all  things  are  known  by  mathematics, 
"  and  yet  all  things  by  this  science  (perspectiva),  be- 
"  cause,  as  I  have  said  before,  the  sciences  are  intimately 
"  connected,  although  each  has  its  proper  and  pecu- 
"  liar  province.  But  this  science  has  not  hitherto 
"  been  read  at  Paris  or  among  the  Latins ;  except 
"  twice  at  Oxford  in  England ;  and  there  are  not 
"  three  persons  acquainted  with  its  power.  He  who 
"  pretends  to  be  an  authority  (of  whom  I  have 
"  spoken  before)  knows  nothing  of  the  power  of  this 
"  science,  as  appears  by  his  books,  for  he  never 
"  composed  a  book  on  this  science,  which  he  would 
"  have  done  had  he  known  it  ;  nor  in  his  other 
"  books  has  he  said  anything  about  it.  They  arc 
"  but  few  who  know  these  things,  as  in  the  case  of 
"  mathematics,  and  are  not  to  be  had,  except  at 
"  great  expense  ;  and  so  likewise  are  the  instruments 
"  of  this  science,  which  are  very  difficult,  and  of 
"  greater  cost  than  tlie  instruments  needful  for  ma- 
"  thematics." 

"  I  say  this,"  he  remarks  in  conclusion,  "  because 
"  I  am  sorry  for  his  ignorance  and  that  of  the 
"  generality  ;  for  without  these  they  can  know 
"  notliing.  No  author  among  the  ancient  masters  or 
"  the  moderns  has  written  about  them  ;  but  1  have 
"  laboured  at  them  for  ten  years,  as  far  as  I  could 
"  find  time,  and  I  have  examined  them  narrowly  as 
"  well  as  I  could,  reducing  them  to  writing  since 
"  the  time  when  I  received  your  mandate."  ^ 


'  In  the  Digby  MS.  No.  76  are  the 
folloAving  mathematical  treatises  : — 

i.  Inc.  3IathemuUca  iililur  lunlum 
parte  cdiqitota  qitco  utitpiotiens  sumpta 
rcddil  suum  tolum. 


ii.  Detcrmiiiatio  de  parte  matlic- 
maliccE  prima  in  qua  pramisi  qua 
necessaria  sunt. 

iii.  Incipit  liber  eleniciitoruin  scu 
indicium  malhcmaticoi  Eudidis. 


Ixxviii 


PREFACE. 


General 
physics. 


Two  important  divisions  bring  this  scheme  of 
Bacon's  philosophy  to  a  Conclusion,  general  physics 
and  alchemy.  To  the  former  belong  the  two  treatises 
of  which  some  account  has  been  given  already,  under 
the  title  Communia  Naturalium,  in  two  parts. 
The  heading  prefixed  to  the  work  shows  the  nature 
of  its  contents :  "  A  volume  of  Natural  Philosophy, 
"  in  which  is  delivered  the  science  of  Physics,  ac- 
"  cording  to  the  force  and  comprehensiveness  (potes- 
"  tatem)  of  the  eight  natural  sciences,  which  are  enume- 
"  rated  in  the  second  chapter.  This  volume  contains 
"  four  principal  books.  1.  Be  co'nimunibus  ad  omnia 
"  naturalia.  2.  De  Godestibus.  3.  De  Elementis  "  et 
"  mixtis  inanimatis.  4.  De  Vegetahilihus  et  Anima- 
"  libus."  In  the  commencement  of  the  second  chapter 
he  thus  explains  what  he  means  by  the  terms  Com- 
munia Naturalia  :  "  I  have  stated  in  the  fom-th  part 
"  of  my  work  on  Metaphysics  that  there  ought  to 
"  be  some  science  of  the  Commuoiia  Naturalia.  For, 
"  besides  the  special,  there  are  many  general  laws 
"  (generalia)  belonging  to  this  great  science.  As  I 
"  have  composed  a  large  scientific  work,  De  Com- 
"  munihus  Mathematics,^  before  I  proceeded  to 
"  speak  of  its  special  parts,  because  the  common 
"  principles  are  many,  difficult,  and  awfiil,  so  I  will 
"  not  fail  to  follow  the  same  order  on  this  occa- 
"  sion."  He  then  refers  to  the  physics  of  Aristotle 
as   an    example    of    what    he    means,    in    the    disser- 


There  is  no  question  that  these  are 
the  genuine' works  of  Roger  Bacon 
and  part  of  the'Compendium  Philo- 
sophise ;  for  at  f.  78,  b.  of  the  same 
MS.  the  following  observation 
occurs  :  "  Conceptiones  prima;  in 
"  geonietria  paucre  sunt;  et  ideo 
"  prius  posita;  sunt  in  tractatu  de 

Conimuuibus    totius     Mathema- 


"  tica;."  Compare  f.  5,  b.  of  the 
same  MS.     See  below,  p.  c. 

In  the  Royal  Library,  F.  rii.  f.l41, 
is  a  treatise,  Dc  LamUbus  Mathe- 
maticfe.  Inc.  Post  hanc  scientiam 
cxpcrimentalem  mathcmatica  est 
dignior  ct  titilior  respectu  theologia. 

'  See  p.  c. 


PBEFACE.  Ixxix 

tatioiis  oil  elements,  motion,  vacuum,  and  the  like. 
And  in  the  second  part  of  the  same  division  (i.  e.,  the 
fourth  in  reference  to  the  entire  work),  after  referring 
to  the  Gommunia  Katitralia,  he  states  that  he  in- 
tended to  connect  this  subject  witli  the  special  sciences 
of  which  he  had  spoken.  The  particular  sciences,  he 
adds,  specially  consider  the  corporeal  things  of  this 
world,  creation,  creatures,  virtues,  laws,  and  the  like. 
But  inasmuch  as  some  of  these  subjects  are  subject 
to  generation,  change,  increase  and  diminution,  and 
others  not,  he  had  determined  to  premise  a  treatise 
on  these  communia.  These  considerations  lead  him 
into  a  long  discussion  of  matter  and  form,  body  and 
spu'it. 

At  the  conclusion,  then,  of  this  great  work,  he 
ought,  in  conformity  with  his  original  design,  to  have 
proceeded  to  the  consideration  of  the  particular 
sciences  abeady  mentioned.  How  far  he  did  proceed 
in  the  inquiry  has  yet  to  be  ascertained.  How  he 
would  have  treated  the  subject  we  learn  from  the 
Opus  Tertium.^ 

"  There  is  another  science  which  treats  of  the  Special 
"  generation  of  things  from  their  elements,  and  of  all  ^  ^^^^^' 
"  inanimate  things  ;  as  of  the  elements  and  liquids 
"  (humores),  simple  and  compound,  common  stones,  gems 
"  and  marbles,  gold  and  other  metals,  sulphur,  salts, 
"  pigments  {atramentis),  lapis  lazuli  (azuriuim), 
"  minium  and  other  colours,  oils,  bitumen,  and  infi- 
"  nite  more,  of  which  we  find  nothing  in  the  books  of 
"  Aristotle  ;  nor  are  the  natural  philosophers  or  any 
"  of  the  Latins  acquainted  with  these  things.  And  as 
"  they  are  ignorant  of  these  things,  they  can  know 
"  nothing  of  that  which  follows  in  physics  ;  sc,  of  the 
"  generation  of  animate  things,  as  vegetables,  animals, 


'  Cap.  xii. 


IXXX  PREFACE. 

"  and  man  ;  because  knowing  not  what  is  prior,  they 
"  must  remain  ignorant  of  what  is  posterior. — Wlierefore, 
"  through  ignorance  of  this  science,  the  ordinary  natural 
"  philosophy  camiot  be  mastered,  nor  speculative  and 
"  consequently  not  practical  medicine  ;  not  only 
"  because  natural  philosophy  and  speculative  medicine 
"  are  required  for  the  practice  of  medicine,  but 
"  because  all  simple  medicines  of  inanimate  things  are 
"  derived  from  this  science.  For  neither  the  names 
"  nor  the  significations  of  medicines  can  be  learned, 
"  except  from  this  science  ;  that  is,  from  speculative 
"  alchemy,  which  speculates  upon  all  inanimate  things, 
"  and  the  generation  of  all  things  from  their  elements. 

"  There  is  also  an  operative  or  practical  alchemy 
''  which  teaches  man  how  to  make  noble  metals 
"  and  colours,  and  many  other  things,  better  and 
"  more  copiously  by  art  than  by  nature.  And  this 
"  science  is  more  important  than  all  that  have  pre- 
"  ceded,  because  it  is  productive  of  more  advantages.  It 
"  not  only  provides  money  for  a  state,  but  teaches  the 
"  means  of  prolonging  life,  so  far  as  nature  will  allow 
"  it  to  be  prolonged ;  for  we  die  sooner  than  we  ought 
"  for  want  of  a  proper  regimen  in  youth,  and  owing 
"  to  diseased  constitutions  derived  from  our  fathers. 
*•'  But  this  twofold  science  of  alchemy  is  scarcely 
"  understood  by  any  ;  for  although  many  through- 
"  out  the  world  labour  to  make  metals  and  colours, 
"  few  know  how  to  make  colours  truly  and  usefully  ; 
"  scarcely  any  know  how  to  make  metals,  and  still 
"  fewer  to  produce  those  things  which  avail  for  the 
"  prolongation  of  life.  There  are  very  few  who  can 
*'  distil  properly,  or  sublime,  or  calcine,  or  resolve, 
"  or  perform  other  operations  of  this  kind." 

He  ought,  then,  in  conclusion,  and  in  conformity  with 
his  design,  to  have  treated  of  experimental  philosophy 
and  of  particular,  the  sciences  confirming  by  special 
ap[)lication    the  general    and    more    abstract   principles 


PREFACE,  Ixxxi 

already  skotclied  out.  He  had  proposed  to  speak  in 
detail  of  metals,  plants,  colours,  animals,  agriculture, 
medicine,  and  the  like.  How  he  would  have  treated 
these  subjects  we  have  some  indications,  in  his  experi- 
ments on  light,  his  observations  on  the  rainbow,  on 
burning-glasses  and  lenses  in  general,  on  the  magnet, 
on  gunpowder,  on  grafting,  on  various  mechanical 
contrivances,  scattered  throughout  his  published  and 
unpublished  works ;  but  whether  he  ever  completed 
these  latter  portions  of  the  work  has  not  been  ascer- 
tained, although  twenty  years  at  least  must  have 
elapsed  between  its  commencement  and  his  death. 
Other  causes  than  inability  or  disinclination  may  have 
intervened  to  prevent  its  execution.  He  had  stated 
to  Clement  IV.  that  he  wanted  sufficient  means  for 
prosecuting  inquiries  into  experimental  philosoph}'^ 
which  the  successful  pursuit  of  it  demanded.  He 
had  before  impoverished  his  friends  while  compiling 
the  answers  he  had  sent  to  pope  Clement.  He  had 
pawned  his  own  credit,  and  that  of  his  relations. 
What  was  his  reward  ?  Was  he  ever  repaid  ?  It 
is  to  be  feared  not ;  it  is  equally  to  be  feared  that 
the  popes  who  succeeded  Clement  showed  still  less  of 
a  passing  regard  to  Bacon,  even  if  they  did  not,  as 
tradition  affirms  they  did,  persecute  the  philosopher. 
With  Clement  died  Bacon's  hopes  of  a  papacy,  splendid 
for  peace,  and  the  regeneration  of  science.  He  could 
expect  little  from  these  opponents  of  his  own  order 
who  were  advanced  to  the  papal  chair.  Friendless  and 
alone,  condemned  to  poverty  by  his  vow  as  a  Franciscan, 
regarded  with  suspicion,  fettered  by  jealous  restrictions, 
it  is  hardly  probable  that  he  could  carry  on  experiments 
which  he  had  found  it  difficult  to  pursue  under  more 
favourable  auspices. 

That  nothing  but  sheer  inability,  or  some  insuper- 
able obstacle,  would  have  prevented  him  from  devoting 
his  best  energies  to  the  more  practical  portions  of  his 


Ixxxii  PREFACE. 

task,  is  evident  fi'om  the  whole  course  of  his  life  and 
writings.  Numerous  proofs  are  at  hand  of  his  great 
regard  for  experimental  philosophy.  He  considered  it 
as  the  only  security  against  vague  theories,  the  chief 
remedy  for  the  errors  in  speculation  and  practice  pre- 
valent in  his  age.  If  the  world  loves  to  contemplate 
the  great  lord  chancellor  of  James  I.  retiring  from  the 
court  or  the  parliament  to  his  museum  at  Grays  Inn 
or  at  Gorhambury,  laying  aside  his  chancellor's  robe  to 
watch  the  furnace  or  count  the  drops  from  the  alembic, 
the  example  of  the  soHtary  friar,  with  more  scanty 
means  and  fewer  associates  justifying  the  value  of 
experiments,  in  a  darker  and  less  favourable  age,  is 
not  less  interesting.  So  far  as  the  prize  is  to  be 
given  to  mere  invention,  Roger  Bacon  has  superior 
claims  to  Lord  Bacon.  But  as  the  discoverer  of  a 
new  method,  which  has  changed  the  whole  face  of 
science, — (for  he  must  he  called  a  discoverer  who  vin- 
dicates a  truth  long  forgotten,  or  presents  it  in  such 
a  light  that  all  must  see  and  acknowledge  its  im- 
portance),— in  this  respect  Lord  Bacon  will  always 
bear  the  palm  alone.  Roger  Bacon  did  not  live  in 
an  age  when  the  value  of  Aristotle  as  the  philosopher 
of  nature  could  be  appreciated  at  its  true  worth.  He 
reprobated  the  mistranslations  of  Aristotle,  but  not 
Aristotle  himself;  he  thought  there  were  treasures 
still  to  be  discovered  in  the  books  of  his  Physics  and 
Natural  History,  and  that  better  translations  and 
more  accurate  texts  would  justify  his  admiration  for 
the  gi-eat  Greek  teacher.  He  still  adopted  the  older 
distinctions  of  philosophy  into  pm-e  and  mechanical, 
and  he  ranked  under  the  latter  division  many  of  those 
processes  to  which  modern  estimation  has  since  given 
a  higher  name.  Though  in  his  practice  a  keen  and 
sagacious  experimentalist,  in  his  exposition  of  science 
he  adopted  the  deductive  in  opposition  to  the  induc- 
tive method. 


PREFACE.  Ixxxiii 

To  say  that  his  aspirations  far  outstripped  aU 
that  he,  or  that  science  in  its  most  perfect  state, 
could  be  expected  to  realize,  is  to  charge  him  with 
no  greater  eiTor  than  what  is  common  to  all  enthu- 
siastic, all  gi"eat  discoverers  in  every  age.  In  common 
also  with  minds  of  great  and  comprehensive  grasp, 
his  vivid  perception  of  the  intimate  relationship  of 
the  different  parts  of  philosophy,  and  his  desire  to 
raise  himself  from  the  dead  level  of  any  individual 
science,  induced  Bacon  to  gi-asp  at  and  embrace  the 
whole.  The  errors  in  all  directions,  of  which  he  was 
fully  cognizant,  perhaps  something  of  the  encyclopae- 
dical tendency  of  the  age  in  which  he  lived,  still  more 
his  anxiety  to  make  all  learning  du-ectly  subservient 
to  theology,  led  him  to  undertake  so  gigantic  a  task, 
which  hitherto  has  set  at  defiance  the  energy  and 
ambition  of  the  grandest  and  most  daring  intellects. 
The  noblest  minds  in  every  age  have  felt  the  strong 
necessity  of  resisting  the  tendency  to  dissever  the 
body  of  the  sciences. 

But  it  is  not  the  object  of  this  preface  to  discuss 
Bacon's  merits  as  a  philosopher.  The  materials  are 
not  yet  before  us  for  attempting  such  a  task  with 
any  hope  of  success.  Too  much  yet  remains  to 
be  done  before  it  can  be  satisfactorily  accomplished. 
But  as  the  wish  has  been  frequently  expressed  in 
England,  and  more  particularly  on  the  Continent,  for 
some  more  detailed  and  definite  account  than  has  yet 
been  given  of  Bacon's  unprinted  MSS.,  I  have  thought 
it  right  to  enter  on  these  details.  If  of  little  value  in 
themselves,  they  may  at  least  serve  as  guides  to  some 
future  editor  of  Bacon's  works,  and  point  out  in  what 
direction  his  researches  should  be  directed.  But  whilst 
so  large  a  portion  of  these  works  exists  only  in 
MSS.,  widely  dispersed  in  different  libraries,  it 
would  be  useless  to  enter  upon  an  extended  sketch 
either    of   his    life    or  his    literary    history.     For    the 


Ixxxiv  PREFACE. 

present,  tlierefore,  I  content  myself  with  the  account 
of  him  given  by  Wood  in  his  Antiquities  of  the 
University  of  Oxford,  only  correcting  in  the  notes 
the  obvious  mistakes  of  this  intelligent  antiquary 
Wood's  narrative  contains  almost  all  that  is  known 
with  any  certainty  on  the  subject.  It  has  the  advan- 
tage, besides,  of  being  derived  from  a  careful  perusal  of 
Bacon's  MSS.,  some  of  which  have  since  disappeared, 
and  others  been  destroyed  by  the  lire  in  the  Cotto- 
nian  Library. 

Long  as  this  preface  is,  I  cannot  close  it  without 
acknowledging  my  numerous  obligations  to  the  mem- 
bers of  both  Universities.  To  the  master  and  fellow^s 
of  University  College,  Oxford,  to  the  president  and 
fellows  of  Corpus  Christi  College  in  the  same  Uni- 
versity, to  the  master  and  fellows  of  Trinity,  to 
the  Society  of  Peterhouse,  in  the  University  of  Cam- 
bridge, I  am  indebted  for  the  loan  of  various  MSS. 
of  Roger  Bacon.  To  the  Rev.  H.  Luard,  fellow  of 
Trinity  College,  Cambridge,  I  owe  many  tlianks  for 
his  kind  investigations  made  at  my  instance  in  the 
libraries  of  his  University.  To  R.  B.  Knowles,  Esq., 
of  the  Middle  Temple,  I  beg  to  testify  my  gratitude 
for  his  ready  and  efficient  help,  and  his  constant 
friendship. 

J.  B. 


LIFE  OF  ROGER  BACON. 

(From  Wood's  Antiquitates  Univ.  Oxon.) 


Omitting  a  great  number  of  disputes  which  occurred 
this  year  [A.D.  1292,]  between  the  University  and 
the  town,  I  shall  proceed  to  speak  of  a  philosopher 
the  most  celebrated  that  England  had  hitherto  pro- 
duced ;  I  refer  to  Roger  Bacon,  a  Franciscan  friar,  of 
the  University  of  Oxford.  He  was  born  of  a  good 
family,  not  far  from  an  ancient  city  called  by  Ptolemy 
Ischcdis,  in  modern  times  Ilchester.^  His  first  years 
were  spent  at  Oxford,  in  the  study  of  grammar  and 
logic,  where    he    made    such    unexpected  progress  tliat 


'  Hist.  Job.  llossi,  MS.  p.  91 
[p.  82,  ed.  Hearne.  "  In  hoc  con- 
"  cordat  cum  illo  illefamosus  cleri- 
"  cusfrater  Robertas  (sic) Bacon,  de 
"  ordine  Minonun,  natione  Angli- 
"  canus,  de  generosa  prosapia  inco- 
"  larum  comitatus  Dorsettia;,  juxta 
"  Ilchest}T."  Then  proceeding  to 
quote  from  liis  Opus  Tertiiun,  Koss 
concludes  :  "  IIa;c  nobilis  doctor 
"  ille  Ilogerus  Bacon,  apud  fratres 
"  Minorum  Oxonia;  sepultus,  anno 
"  Domini  1292,  festo  Sti.  Baraab» 
Apostoli."  Tanner,  in  his  Biblio- 
theca,  states  that  Bacon's  name, 
before  he  took  the  vows  as  a  Francis- 
can, was  David  Dee  de  lladik,  and 
he  quotes  in  support  of  this  strange 
assertion  a  MS.  of  Br.  Twyne, 
VOL,   I. 


"  De  Reform.  Vulg.  Cal.,"  now  in 
Corpus  Christi  College,  Oxford. 
There  is  no  trace  of  this  tradition 
in  Bacon's  works,  or  in  any  of  the 
notices  preserved  of  him  in  the 
Chronicles  or  Franciscan  histories. 
It  was  not  customary,  so  far  as  I 
can  ascertain,  for  those  who  entered 
the  Franciscan  order  to  change  their 
names.  Tanner  refers  also  to  Atkyn's 
History  of  Gloucester  for  a  tradition 
that  Bacon  was  born  at  Fodgmore 
Bottom,  in  the  parish  of  Bisley,  in 
the  county  of  Gloucester,  and 
educated  at  the  chapel  of  St.  Mary, 
now  Bury  Mill,  in  the  parish  of 
Hampton,  where  a  chamber  is 
still  shown,  called  Bacon's  Study. 1 


Ixxxvi 


LIFE   OF   ROGER   BxiCOX. 


the  greatest  hopes  were  conceived  of  him.  In  due 
time  he  devoted  himself  to  philosophy,  penetrating 
into  those  hidden  mysteries  of  science  that  might  be 
useful  to  him  in  after  life.  The  lessons  and  exercises 
imposed  on  liim  by  his  teachers  (of  whom  Edmund, 
afterwards  archbishop  of  Canterbury,  was  one')  were 
mastered  by  his  genius  or  his  industry.  With  these 
accomplishments  he  proceeded  to  Paris,  according  to 
the  fashion  prevalent  among  English  scholars  of  those 
times,  especially  among  the  members  of  the  Univer- 
sity of  Oxford.  He  was  attended  on  that  journey 
by  others  like  himself  athirst  for  knowledge ;  though 
I  cannot  agree  with  Leland  that  Richard  Fisacre,  the 
friend  of  Eobert  Bacon,  was  one  of  that  number.  In 
France  he  devoted  liimself  earnestly  to  the  study  of 
theology  and  the  languages,  especially  to  mathematics, 
medicine,  jurisprudence,  and  history ;  and  he  made 
such  progress  in  these  sciences  that  he  was  considered 
the  ornament  of  the  University,  and  honoured  with 
the  degree  of  Doctor  in  Divinity.  He  returned  to  his 
own  country  and  University,  which  readily  confirmed 
the  distinctions  bestowed  upon  him  at  Paris.^  At  the 
persuasion  of  Grostete,  as  it  appears,  he  entered  the 
order  of  the  Franciscans,  in  their  convent  at  Oxford. 
But  I  am  inclined  to  think  that  this  happened  at  an 
earlier  j^eriod  of  his  life.  Turning  his  back  on  wealth 
and  distinction,  which  ofier  such  attractions  to  man- 
kind in  general,  Bacon  entirely  devoted  himself  to 
natural  philosophy  and  to  the  languages,  then  little 
known  or  studied.  He  tells  us  himself^  that  whilst 
he  was  a  young  man  he  had  given  great  attention  to 
philosophy  and  the   sciences  ;    had   made  many  coUec- 


»  Bale,  Ant.  iv.  §  55. 

2  Bale,  ib. 

^  In  the  Opere  Minovi,  cap.  xvii., 


et  in  Opere  Tertio,  cap.  xx.  [The 
MS.  to  which  Wood  referred  was 
that  of  University  College.] 


LIFE   OF   ROGER   13AC0N.  IxXXvii 

lions    on    these    subjects,    and    reduced    them    into   a 
method.     He  successfully    sought    the   acquaintance    of 
all   scholars  of   any  eminence   in    Latin   Christendom  ; 
he    employed    himself    in    instructing    youths    in    the 
knowledge  of  languages,    figures,  numbers,  tables,  and 
the    profitable    science   of   other    things.     He    thought 
much    and    anxiously  on   the  means   of   perfecting  in- 
struments for  carrying   on   his   inventions ;    and    when 
he  could  not  himself  raise  the  funds    required  for  the 
purpose,     the    event    seldom     disappointed    those    who 
followed    his     directions.      For    twenty    years    during 
which  he  was  thus  employed,  not  without  the   sneers 
and   reproaches    of   the  vulgar,   he    had    expended   up- 
wards of  2,0001.  in  the  purchase  of   secret  books,   and 
in  making  experiments,  to  the  astonishment  of  all  men 
in  Oxford.     He  was  actuated  by  such  a  generous  spirit, 
that   he   not   only    freely    disclosed   to    his   pupils   the 
most    precious   and    abstruse    results    of    his   inquiries, 
but  never  more  congratulated    himself  than    when    he 
fell  in  with   any  one  who    had  genius   and  inclination 
to  receive  his  instructions.     His  lectures    were  eagerly 
attended  by  the  members  of  the  University,  especially 
on  physical  subjects  ;  he   acknowledges,   however,   that 
some  students,  especially  the  Spaniards,^  received  them 
with  ridicule  ;    and  that  was   especially  the  case  when 
he  lectured   from  the  faulty  Latin  translations  of  Ari- 
stotle and  the  Arabic  philosophers. 

Among  his  more  illustrious  pupils  was  John  of 
Loudon,  to  whom  nature  had  been  as  jorodigal  as 
fortune  was  unkind.  Struck  with  the  genius  that 
dawned  in  his  countenance,  Bacon  took  the  lad  under 
his  protection,    being   then    fifteen  years   old,   and   in- 


'  [The  University  was   then  di-   1   dently  refers  to  the   Opus   Majus, 
vided   into   nations,  of  which    the       p.  45.] 
Spaniards  formed  one.     Wood  evi-  I 

g2 


Ixxxviii 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


structed  him  with  so  much  care  that  he  outstripped 
all  his  contemporaries  at  Oxford  and  Paris.  He  was 
sent  by  Bacon  with  various  [three]  books  to 
Clement  IV.  in  the  year  1267;  and  he  is  mentioned 
with  great  commendation  on  more  than  one  occa- 
sion : '  "  For  this  reason  I  cast  my  eyes  on  a  lad, 
"  whom  I  caused  to  be  instructed  five  or  six  years 
"  ago  in  the  languages,  in  mathematics  and  optics, 
"  wherein  is  the  chief  difficulty  of  all  that  I  have 
"  now  sent  you.  I  have  gratuitously  instructed  him 
"  with  my  own  lips  since  the  time  I  received 
"  your  mandate,  foreseeing  that  there  was  no  other, 
"  whom  I  could  employ  with  so  much  satisfaction. 
"  And  therefore  I  thought  I  would  despatch  him, 
"  that  if  it  pleased  your  wisdom  to  use  my  mes- 
"  senger,  you  might  find  him  fit  for  the  purpose  ; 
'•'  if  not,  he  might  still  present  my  writings  to 
"  your  eminence.  For  unquestionably  there  is  not 
"  any  one  among  the  Latins  who  in  all  that  I  wish 
'  can  answer  so  many  questions  (because  of  the 
"  method  that  I  pursue,  and  because  I  have  instructed 
"  him),  as  he  can  do,  Avho  has  learnt  ft-om  my  own 
"  lips,  and  been  instructed  by  my  counsel. 

"  God  is  my  witness,  that  had  it  not  been  for 
*■'  your  reverence  and  to  your  advantage,  I  would 
"  not  have  mentioned  him.  Had  I  wanted  to  send 
"  a  person  for  my  own  profit,  I  could  easily  have 
"  found  others  more  suited  for  advancing  my  interests ; 
"  had  I  consulted  the  advantage  of  the  messenger,  I  love 
"  others  more,  and  am  more  obliged  to  them,  because 
"  I  am  under  no  obligation  to  him,  either  from  kin- 
"  dred  or  otherwise,    except     so    far  as  I  am    to   any 


'  In  prccambulo  ad  Opus  Majiis 
ct  Minus.  In  prima  ctiam  parte 
(Iperis  IVIajoris  ad  Clem.  IV.,  cap. 
xix.,  et  in  Opere  Tertio,  cap.  xix. 


[The  first  and  the  last  of  these 
^vorks  are  one  and  the  same  under 
difTorcnt  titles  ] 


LIFE   OF   ROGEll   BACON. 


Ixxxix 


"  ordinary  pei-son  ;  even  less.  For  when  lie  came  to  me 
"  as  a  poor  lioy,  I  caused  liim  to  be  nurtured  and 
"  instructed  for  the  love  of  God,  especially  since  for 
"  aptitude  and  innocence  I  never  found  so  towardly 
"  a  youth.  He  has  made  such  progress,  that  he  will 
"  be  able  to  gain  more  truly  and  successfully  what 
"  is  needful,  than  any  one  else  at  Paris,  although  he 
"  is  not  more  than  twenty  or  twenty-one.  For  there 
"  is  no  one  at  Paris  who  knows  so  much  of  the  root 
"  of  philosophy,  although  he  has  not  produced  tlie 
"  branches,  flowers,  and  fruits,  because  of  his  youth, 
"  and  because  he  has  had  no  experience  in  teaching. 
"  But  he  has  the  means  of  surpassing  all  the  Latins 
"  if  he  live  to  grow  old,  and  proceeds  as  he  has 
"  begun."  ^ 

He  then  proceeds  to  praise  highly  the  com-teous 
and  retiring  manners  of  this  youth,  and  to  commend 
him  for  other  good  qualities,  which  I  omit  for  the 
sake  of  brevity.^ 

On  another  occasion  he  speaks  of  himself  to  the 
pope  ;  he  says,  that  from  the  time  he  had  learned  his 
alphabet  he  had  devoted  forty  years  to  science  and 
the  languages  ;  and  during  the  whole  of  that  period, 
with  the  exception  of  two  years,  lie  had  undergone 
infinite  labours  and  submitted  to  no  less  expenso  f 
that  in  three,  or  at  the  most  in  six  months,  he  could 
impart  all  he  knew  to  an  industrious  man  of  good 
memory,  provided  he  had  previously  compiled  certain 
tables  of  analysis,  which  his  pupil  should  follow  from 
the  first,  and  consult  from  time  to  time.  Nay  more,  he 
does  not  hesitate  to  affirm  that  in  three  days  he  could 


'  [See  also  the  Opus  Jlajus,  i., 
cap.  X.  There  is  no  sucli  passage 
in  cap.  xix.  as  that  meationed  by 
Wood.] 


-  In  prima  parte  Opcris  Majoris, 
p.  132  [p.  447,  ed.  Jebb]. 

^  In  tertia  parte  Operis  Minoris; 
et  in  Opera  Tertio,  cap.  xx. 


xc 


LIFE   OF    llOGER   BACON. 


show  a  very  diligent  man  how  to  acquire  so  much 
Hebrew,  that  he  should  be  able  to  understand  what- 
ever the  fathers  or  wise  men  had  written  in  explanation 
of  the  text  of  Scripture  (so  far  is  Schichardus  from  being 
the  inventor  of  a  Hebrew  horologue),  and  he  would 
besides  explain  to  him  what  was  necessary  for  the 
correction  of  the  sacred  text.  He  requires  but  tliree 
days  to  instruct  any  one  in  Greek,  so  completely,  that 
he  should  have  a  clear  knowledge  of  what  had  been 
written  on  theology,  as  well  as  on  philosophy.  He  pro- 
fesses that  within  one  week  he  could  teach  geometry, 
and  in  another  week  arithmetic.  How  he  proposed  to 
accomplish  this,  whether  by  the  ordinary  methods  or 
the  Trithemian,  viz.,  by  stenography  and  polygraphy, 
1  cannot  say  ;  nor  has  Bacon   explained  it. 

I  may  here  state  in  reference  to  John  of  London, 
who  was  sent  on  these  occasions  to  Pope  Clement, 
that  both  for  Bacon's  sake  and  his  own  merits  he  was 
advanced  to  some  dignity,  though  of  what  natui'e  I 
cannot  determine.  Some  affirm  that  he  lived  many 
years  after  this,  and  was  eminent  for  his  writings.  But 
as  these  were  produced  in  a  foreign  country,  no  notice 
of  their  contents  has  reached  us.  In  all  probability 
they  have  been  lost  in  Italy.^ 

Bacon's  method  of  study  exposed  him  to  the  charge 
of  magic  not  only  with  the  ignorant,  but  the 
better  instructed.  Hence  it  is  that  in  one  of  his 
works,  speaking  of  the  neglect  of  magic,  he  remarks  :  ^ 
"  Insuper  ars  magica  per  totum  orbem  invalescens,  occu- 


'  [Tannei*  attributes  to  him  two 
■works  at  least : — 1.  De  irigonio 
circinvque  analogico.  2.  De  spc- 
cuJi.i  comhtrentthus.  Both  preserv'ed 
in  the  Cotton  Library.  Vitellius, 
c.  vii.  Some  authors  have  endea- 
voui-ed  to  identify  him  M'ith  John 


Peckham,  afterwards  archbishop  of 
Canterbury,  whose  treatise  on  op- 
tics was  fi-equently  reprinted  in  the 
sixteenth  centurj'.] 

•  De  Utilitate  Scientianmi,  MS., 
cap.  xiv.  [The  same  as  the  1st 
part  of  the  Opus  Majus,  p.  20.] 


LIFE   OF   ROGER  BACON.  XCl 

"  pans  homines  in  omni  superstitione  et  fraude  reli- 
"  gionis,  quamvis  fuerat  philosophis  odiosa  et  ab 
"  omnibus  debellata,  ut  certificabitur  suo  loco,  tamen 
"  sancti  primitivi  invenientes  mundum  occupatum  in 
"  utraque  pro  eodem  artificio  utramque  reputabant, 
"  quoniam  ambte  fidei  fructum  impediebant  multis 
"  modis.  Nam  sicut  Magi  Pharaonis  Moysi  resistebant 
*'  et  populum  -^gypti  mandato  Dei  inobedientem  facie- 
"  bant,  sic  fuit  in  principio  ecclesise  per  artis  magicse 
"  violentiam.  Qure  cum  in  eundem  effectum,  scilicet 
"  contra  opus  fidei,  cum  philosophia  concordabat,  totum 
"  ejus  vituperium  in  pbilosopliiam  redundabat." 

Some,  in  fact,  imagined  that  Bacon  was  in  alliance 
with  the  Evil  One,  and  that  by  the  aid  of  spiritual 
agency  he  made  a  brazen  head  and  imparted  to  it  the 
gift  of  speech  ;  and  these  magical  operations,  as  Bale  ^ 
states  by  mistake,  were  wrought  by  him  whilst  he  was 
a  student  at  Brazen  Nose  Hall.  Whether  he  did  this 
by  the  powers  of  natural  magic  is  for  the  present  a 
question.  Certainly  John  Ernest  Burgravius,^  in  a 
work  on  these  subjects,  contends  that  Bacon  was  in- 
debted to  celestial  influences,  and  to  the  power  of 
sympathy  for  these  operations.  To  this  he  refers  the 
talking  statues  (statuse  Mercuriales)  and  the  brazen 
head  fabricated  by  Bacon,  or,  as  some  assert,  by  Al- 
bertus  Magnus.  This  was  nothing  else  than  natural 
magic,  in  which  Boethius  was  greatly  skilled,  and  of 
which  he  writes  in  these  words  to  Cassiodorus  :^  "Tuae 
"  artis  ingenio  metalla  mugiunt,  Diomedes  in  sere  gra- 
"  vius  buccinatur,  £eneus  anguis  insibilat,  aves  simu- 
"  latse  sunt ;  et  quae  vocem  propriam  nesciunt  habere 
"  dulcedinem    cantilense    probantur  emittere.*"     How- 


'Cent.  1st  ed.  1548. 

-  Achilles  Redivivus,  p.  52. 

'  Opera  i.  19,  Paris,  1588. 


*  ["Wood  here  refers  in  a  note  to 
instances  of  such  automata  existing 
iu  ancient  times.] 


XCli  LIFE    OF   ROGER   BACON. 

ever  it  was,  I  am  certainly  of  opinion  that  the  Devil 
had  nothing  to  do  with  them.  They  were  produced 
by  Bacon's  great  skill  in  mechanics,  and  his  know- 
lodge  of  the  powers  of  electricity,  and  not,  as  the 
ignorant  and  even  the  better  informed  surmised,  molten 
and  forged  in  an  infernal  furnace.  John  Picus,  the 
celebrated  count  of  Mirandole,  and  the  glory  of  his 
age,  distinguishes  between  the  two  kinds  of  magic, 
referring  one  to  diabolical  agency  and  the  other  to  a 
consummate  knowlege  of  natural  causes  and  effects.' 
The  Greeks  distinguish  these  differences  by  two  names, 
calling  the  former  yorjrs/a,  and  the  latter,  or  tme 
philosophy,  [/.aycla.  According  to  Porphyry,  magic  has 
the  same  distinction  in  the  Persian  tongue.  To  the 
ancients  I  may  add  the  moderns,  as  Alchindus  the 
Arabian,  Roger  Bacon,  William  bishop  of  Paris,  be- 
tween whom  and  our  author  there  was  a  great  friend- 
ship, as  may  be  seen  by  their  correspondence  on  the 
operations  of  art  and  nature,  and  the  follies  and  vani- 
ties of  magic. 

But  to  return.  Many,  as  I  have  remarked,  accused 
Bacon,  whilst  thus  employed  upon  works  beyond  the 
comprehension  of  his  age,  of  a  compact  with  the  Devil, 
which  is  not  to  be  wondered  at,  seeing  that  in  later 
times  Rcuchlin,  for  his  knowledge  of  Hebrew,  and 
Budceus,  for  his  knowledge  of  Greek,  drew  on  them- 
selves the  hatred  and  envy  of  foolish  and  unlearned 
monks.  So  great  was  the  ignorance  of  the  times  that 
it  is  not  surprising  if  men  living  in  such  darkness 
should  attribute  to  demons  the  operations  of  natural 
bodies ;  follies  which  disappear  before  the  light  of  rea- 
son. Such  deep  ignorance  shrouded  convents  and 
hostelries  that  the  monks  and  friars  could  not  believe 
that  any  one  could  gain  acquaintance  with  the  learned 
languages  except  by  the  aid  of  secret  intercourse  with 

'  In  orat.  De  Dignitate  Uominis. 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


XCIU 


the  Devil ;    of  the  circle  they  knew  nothing  more  than 
its   property    of  keeping    away  evil    spirits,    and    they 
dreaded   lest  religion  itself  should  be  wounded  by   the 
an'des  of  a  triangle.^     The  barbarousness  of  his  age  gave 
Bacon   so    much    anxiety  and    produced  him  so  many 
enemies,  that  he  almost  regretted  he  had  ever  entered 
on  such  labours  or  troubled  himself  with  experiments. 
His    books    were    scarcely    permitted    a    place   in    the 
libraries   of  his  order.     So  inveterate  were  the  monks 
ao-ainst  him,  that  when  they  mocked  at  his  discoveries 
as  the  residt  of    magic,  they  accused   him    of   holding 
and  propagating  opinions  hostile  to   the  purity  of  the 
Christian   faith.     Some  say   he    was   actually  cast  into 
prison  upon  an  accusation  of  certain  stupid  friars  ;   and 
that  by  Hieronymus  de  Esculo,  the  general  of  his  order.'^ 


'  [This  is  overstated,  like  other 
ingenious  remarks  on  this  subject  by 
later  authors.] 

'  13ale,  Cent.  iv.  §  5.5.     Pitts  set. 
xiii.,  A.I).  1284.     [To  these  "Wad- 
ding may  be  added,  and  a  host  of 
later  and  inferior  authors  ;  most  of 
Avhom  abuse  and  follow  Bale.     But 
Bale,  who  has  much  to  answer  for, 
is   not  responsible   for    this  state- 
ment.    After  following  the  account 
given  by  Leland,  to  whom  this  story 
-was  unknown,  Bale  then  adds  the 
assertion  made  in  the  text,  and  refers 
for  his  authority  to  the  Chronicle  of 
Antoninus,  archbisliop  of  Florence, 
a  late  writer   of  the  fifteenth  cen- 
tury.    Antoninus  gives  no  authority 
for  his  statement,  which  differs,  as 
will    be   seen,   from    the   ordinarj' 
version  in  more  than  one  particular. 
After  speaking   of  the   election  of 
Hieronymus  de  Asculo  to  the  ge- 
neralship of  the  order  in  1274,  he 
thus     proceeds  :    "  Anno    Domini 
"  1277,  Dominus  Joannes  Caieta 


"  nus  factus  est  pontifex    summus 
"  vocatusque  Nicolaus  tertius.    Qui 
"  primo  anno  sui  poutificatus  Bcn- 
"  tevengam  (sic)  Tudertinum  ordi- 
"  nis    IVIinorum    fecit    cardinalem 
"  et  Albanensem  episcopum.     Hie 
"  generalis    fi-ater  Hieronymus    de 
"  multorum    fratnim   consilio  con- 
"  demnavit  et  reprobavit  doctrinam 
"  Rogerii  Bachonis  Anglici,  sacrae 
"  theologise  magistri,   continentem 
"  aliquas  novitates  suspectas,  prop- 
"  ter     quas    fuit    idem     Rogerius 
"  carceri  condemnatus,  prajcipiendo 
"  omnibus  fratribus  ut  nullus  cam 
"  teneret,  sed  ipsam  vitaret,  ut  per 
"  ordinem  reprobatam.     Super  hoc 
"  etiam  scripsit  Domino  papae  Ni- 
"  colao,   ut  per   ejus   auctoritatem 
"  doctrina   ilia  periculosa  totaliter 
"  sopiretur." — Chron.   Pars.  iii.  p, 
779,  ed.  Venet,  1586.     Thus  then, 
supposing  the   statement  of  Anto- 
ninus to  be  tnistworthy,  Bacon  was 
not   committed    to    prison    by   the 
Pope,  nor  by  Nicholas  IV.,  but  by 


XCIV 


LIFE   OF  ROGER  BACON. 


How  he  extricated  himself  T  cannot  say ;  certain  it 
is  that  he  complains  to  Pope  Clement  IV.  that  he  was 
deprived  of  the  ordinary  aids  of  study,  and  his  books 
and  writings  taken  from  him.  "  My  superiors  and  the 
"  friars  kept  me  on  bread  and  water,  suffering  no  one 
"  to  have  access  to  me,  fearful  lest  my  writings  should 
"  be  divulged  to  any  other  than  the  pope  and  them- 
"  selves."' 

But  I  put  no  faith  in  those  who  assert  that  the 
pope  sent  for  Bacon,  and  after  examining  him  on  the 
charges  brought  against  him,  committed  him  to  prison. 
This  is  not  at  all  probable,  since  the  pope  held  Bacon 
and  his  studies  in  great  admiration,  assisted  him  with 
money,  and  advanced  the  young  man  whom  he  sent, 
John  of  London.  But  that  Bacon  was  cast  into 
prison  by  Raymund,  the  general  of  his  order,^  is 
testified  in  a  note  appended  to  an  ancient  MS., 
formerly  in  the  library  of  the  Earl  of  Dorset :  "  Here 
"  ends  the  Abbreviation  of  a  work  of  Raymond  Gal- 
"  fridus,  minister  of  the  Grey  Friars,  which  he  had 
"  from  friar  Roger  Bacon,  who  was  of  the  order  of 
"  Friars     Preacher.^     This  Roger,     on  account  of   this 


his  own  general,  eleven  years  before 
he  mounted  the  papal  throne  as 
Nicholas  IV.  Nor  by  any  inge- 
nuity can  the  words  aliquas  novita- 
tcs  siispcctas  be  distorted  into  a 
charge  of  necromancy.  The  readers 
of  this  volume  •will  probably  see 
suflBcient  grounds,  in  the  freedom 
of  Bacon's  theological  opinions  on 
controverted  topics,  and  the  severity 
with  which  he  assailed  the  oracles 
of  his  order,  for  this  mark  of 
his  general's  vengeance.  No  trace, 
however,  of  the  story  is  to  be 
found  in  his  writings,  or  in  those 
of  his  contemporaries,  o''  even  in 
Leland.] 


'  "  Prajlati  enim  et  fratres  me  jeju- 
"  nils  maccrantes  tuto  custodiebant, 
"  nee  aliquem  ad  me  venire  volue- 
"  runt,  veriti  ne  scripta  mea  aliis 
"  quam  summo  pontifici  et  sibi  ipsis 
"  divulgarentur." — Opus  Minus  ad 
Clem.  IV.  [This  passage  is  not 
found  in  the  present  imperfect  MS. 
of  the  Opus  Minus.] 

-  [There  was  a  general  of  the 
name  of  Raymond  from  1288  to 
1296.] 

'  [Another  instance  of  the  blun- 
dering way  in  which  the  story  has 
been  told ;  the  writer  confounds 
Roger  Bacon  with  Robert  the  Do- 
minican.] 


LIFE  OF  ROGER  BACON. 


XCV 


"  work,  was  by  command  of  the  aforesaid  Raymond, 
"  incarcerated  by  the  friars  of  the  same  order  ;  but 
"  Raymond  liberated  Roger  from  prison,  who  dic- 
"  tated  that  work  ;  and  this  Roger  was  a  pupil  of 
"  Albertus  Magnus."  ^  The  same  remark  is  found 
at  the  end  of  another  MS.,  having  the  title  Breve 
Breviarum  fratris  Roger i  Bacon  ex  done  Dei. 
This  book  is  said  to  have  been  written  to  the 
same  Raymund  Galfridus,  who  is  stated  to  have 
composed  a  work,  De  Leone  viridi.  It  was  once 
the  property  of  Thomas  Allen,  of  Gloucester  Hall, 
as  the  catalogue  of  his  books  shows,  and  was  after 
wards  given  to  the  Bodleian  Library  by  Sir  Kenelm 
Digby. 

I  return  to  Bacon.  I  find  a  few  years  after, 
such  was  the  malice  and  ignorance  of  the  times,  that  he 
was  thrown  into  prison  on  the  aforesaid  charges  ;  and 
when  he  appealed  to  Nicholas  IV.,  so  far  was  he 
from  obtaining  his  liberty,  that  the  pope,  who  dis- 
approved of  liis  tenets,  kept  him  in  closer  custody 
than  ever.^  Some  say  he  was  restored  to  his  liberty 
by  the  intercession  of  certain  noblemen  ;  others,  that 
he  died  in  prison,  either  from  sickness  or  from  bad 
treatment.  It  is  certain,  however,  that  he  survived 
Nicholas  IV.  some  months,  probably  a  year  and  a 
half.     However,    he    lived   till    he   was    78,    or   there- 


'  "  Explicit  verbum  abbreviatum 
"  Operis  Reymundi  Galfredi,  minis- 
"  tri  ordinis  Fratrum  Minorum,  quod 
"  quidem  verbum  habuit  a  fratre 
"  Rogero  Bacon,  qui  fuit  de  ordine 
"  Prajdicatonini,  et  ipse  Rogerus 
"  propter  illud  opus,  ex  pracepto 
"  dicti  Re}-mundi  a  fratribus  ejus- 
"  dem  ordinis,  ftiit  captus  et  incar- 
."  ceratus;  sed  Rejinuudus  exsol- 
"  vit  Rogenim  a  carcere,  qui  docuit 


"  istud  opus,  et  ipse  Rogerus  fuit 
"  discipulus  fratris  Alberti." 

^  [There  is  no  authority  whatever 
for  this  statement.  It  is  improbable 
on  the  face  of  it.  If  Bacon  had 
already  been  condemned  by  his 
general  Hieronj-mus  de  Asculo  and 
Nicholas  III.,  is  it  credible  that  he 
■would  have  appealed  to  his  old  oppo- 
nent M  ben  created  Nicholas  IV.  ?] 


XCVl 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


abouts,  imd    died    on  the   feast    of  St.    Barnabas,^    and 
was  buried  in  the  Grey  Friars'  church  in  Oxford.- 

He  composed  a  great  many  books  on  different 
subjects,  on  theology,  medicine,  perspective,  geometry, 
[natural]  philosophy,  of  which  he  divulged  many 
secrets.  He  published  a  Latin,  Greek,  and  Hebrew 
grammar  ;  he  treated  of  chemistr}^,  cosmography,  music, 
astronomy,  astrology,  metaphysics,  logic,  and  moral 
philosophy.  And  besides  these  treatises,  in  which  he 
disclosed  the  various  methods  of  study  puj-sued  in 
his  days,  he  made  many  discoveries  which  but  for 
liim  mio-ht  not  even  now  have  seen  the  licrht.  In 
fact,  all  his  works  display  so  much  solid  erudition,  so 
many  physical  tentamina,  that  when  modern  sciolists 
boast  so  much  of  their  experiments  we  may  match 
Bacon  with  Bacon  ;  and  with  the  father  and  founder 
of  the  Gresham  school  the  son  of  our  University, 
whose  singular  praise  it  is  to  have  given  birtli  to 
such  a  man,  in  an  age  so  immature  and  unfavourable. 
Leland  speaks  highly  in  his  praise,  and  prefers  him  to 
Cornelius  Agrippa.  Moreover,  Bacon,  as  early  as 
1267,  explained  to  Clement  IV.,  in  various  works,  a 
method  for  correcting  the  calendar,  and  sent  him 
several  writings  at  the  same  time,  containing  ])recious 
observations  on  mathematics  and  philosophy,  which  he 
believed  would  be  useful  to  the  catholic  Church.  If 
you  consider  his  care  and  diligence  in  this  respect,  I 
mean  in  his  attem})t  to  reform  the  calendar,  you  wiU  ac- 
knowledge that  Bode,  Roger  Infans,  Robert  Grostete,  and 
other  EngHshmen,  and  what  is  more,  that  Theophilus, 
Eusebius,  Victorinus,  Cyril,  and  others  laboured  to  little 


'  Ross,  ut  supra.  Rudbornc  in 
Chron.  MS. 

-  [It  has  been  stated  already, 
p.  Iv.,  that  Bacon  composed  his 
treatise  De  Studio  Theologia)  as 
late  at  least  as  1292,  and  how  long 


he  lived  after  that  date  is  unkno-\vn. 
This  Mork  bears  no  indication  of 
the  treatment  he  is  said  to  have 
received,  quite  the  reverse.  Nicho- 
las IV.  died  in  April  1291.] 


LIFE   OF    ROGER   T^ACON.  XCVll 

purpose.     Would    you    know    the    reason,    hear    what 

Bacon  says :  "  Secundum  quod  expono  circa  ecclesiastica 

"  ct  de  corruptione  calendarii,  qua3  est  intolerabilis  omni 

"  sapienti,  et  hombilis    omni  astronomo,    et   derisibilis 

"  ab  omni  computista ;    unde  oranes  instructi  in  astro- 

"  nomia,  et    in  computo,  et  in  talibus,  mirantur    quod 

"  tam  aborainanda  falsitas  sustineretur,  nisi  quia  illi  qui 

"  habent  auctoritatera   super  hac    correctione  non  sunt 

"  exercitati    in    astronomia,    et    computo,  et    in  hujus- 

'•■  modi.     Nullus  enim  percipiens    talem  abominationem 

*'  sustineret    earn  ;  et  quilibet    sapiens    Christianus  qui 

"  hsec   tractat    ostendit    articulos  istius  corruptionis  ct 

"  docet  remedia.     Non  tamen  aliquis  praesumit  tradere 

"  calendarium    correctum    propter    hoc,  quod    concilium 

"  generaie    prohibet,  ne    quis    mutet    calendarium    sine 

"  licentia    sedis     apostolicae    speciali  ;    sed    ista    sedes 

"  beatissima  deberet  hoc    raonstrum  toUere  de  ecclesia. 

''  Julius    quidem    Caesar    constituit    calendarium    quod 

"  liabemus,    nee  unquam    fuit    postea    correctum,  et  in 

"  tempore  suo  non  habuit  falsitatem,  qua3  nunc  regnat 

"  propter   mutationes  quae   acciderunt  a   tempore  ejus  ; 

"  atque  ecclesia  in  principio  multum  conata   est   corri- 

"  gere    calendarium,    et    multi    papas    de   hoc    ordina- 

"  verunt,   et    non    fuit    satisfactum,    eo    quod    in    aliis 

"  occupata,  et  oppressa   diu    per   tyrannos,    deinde    per 

"  hsereticos  (circiter  per  quingentos  annos),  et  ideo  in- 

"  valuit    con.su etudo    longa    et    pertracta   est   ad   nos. 

"  Cseterum  non  fuerunt  in  primitiva  ecclesia  astronomi 

"  perfecti,  qui   requiruntur   ad   hoc   sublime   negotiura. 

"  Nam  multi   summi  pontihces  negaverunt  viros  quos 

"  restimabant   aliqua  laudabiliter   scire   de   astronomia, 

"  ut    appoucrent   remedium,    et   tentaverunt    multi,    ut 

"  Theophilus,    Eusebius,    et  Victorinus,   Cyi-illus,   Beda, 

'*  et   multi.     Sed  non   fuit   astronomia  in   usu  Latino- 

"  rum  nisi  parum,  nee  in  usu  ecclesite  apud  Graecos  et 

"  Hebrceos,  sicut  nee  aliic   partes   philosophic   propter 

"  multas  causas,  quarum  aliquas  scripsi  superius.     Sed 


xcvni 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


"  in  Opere  Majore  plenius ;  scilicet,  in  prima  parte  illas 
"  exposui.  Sed  modo  sunt  astronomi  sufficientes  ad 
"  liaec,  et  quatenus  videretis  radices  principales  errorum 
"  istorum  cum  remediis,  scripsi  satis  in  Opere  Majori."^ 
After  stating  tliat  Paul  of  Middleburg,  -who  had 
induced  Copernicus  to  turn  his  attention  to  this  sub- 
ject, had  stolen  half  his  work  on  the  due  observation 
of  Easter  from  Koger  Bacon,  Anthony  Wood  thus 
concludes  with  some  remarks  on  Bacon's  writings. 

1,  I  suspect,  he  says,  that  even  the  titles  of  many  of 
the  books  which  Bacon  composed  have  been  lost,  and 
the  copies  of  those  which  remain  cannot  be  found  with- 
out extreme  difficulty.  Their  existence  is  not  known 
through  the  envy  or  ignorance  of  their  possessors.^ 

2.  The  works  of  Bacon  which  are  generally  found, 
are  deficient  m  many  places  or  else  redundant ;  and 
this  may  be  said  of  those  which  are  reckoned  perfect. 
Certainly  in  his  work  De  Utilitate  Scientiarum  there 
occurs  a  question  (not  to  mention  other  instances) : 
Utrum  intellectus  agens  sit  pars  animce ;  in  the 
discussion  of  which  the  writer  asserts  that  the  affirma- 
tion is  agreeable  to  the  teaching  of  Aristotle,  and  was 
held  in  his  time  by  Robert  Grostete  and  Adam  de 
Marsh,  and  that  he  had  heard  William  of  Auvergne, 
bishop  of  Paris,  maintain  the  negative.  This  occurs 
in  the  copy  of  the  same  work  ^ "  in  the  library  of 
Sir  Robert  Cotton ;  and  yet  in  a  copy  of  the  same 
ormerly  belonging  to  Thomas  Allen,  and  now  among 

the  Digby  MSS.,  not  a  word  of  this  is  to  be  found. 
Shall  1  further  add,  that  the  same  work,  which  in  the 
Cotton  Library  is  entitled  De  Utilitate  Scientiarum,  is 


>  In  Opere  Minore  ad  Clemen- 
tem  IV.  [This  passage  does  not 
occur  in  the  Digby  MS. ;  therefore 
Wood  nnist  liave  seen  some  other 
copy  of  the  Opus  Minus  not  now 
discoverabls.] 


-  ["  It  is  easier,"  says  Leiand, "  to 
"  collect  the  leaves  of  tlie  Sibyl 
"  than  the  titles  of  the  Avorks 
"  -written  by  Roger  Bacon."] 

^Cap.  21.  [See  Opus  Tertiiun, 
p.  74.] 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


XCIX 


elsewhere  called  tlie  Opus  Majus,^  commencing  with 
these  words :  Sajoientice  perfecta  consider atio.  The 
difference  in  the  copies  of  works  which  bear  the  same 
name  is  enormous ;  and  this  is  specially  the  case 
with  the  Opus  Majus ;  and  with  the  work  entitled 
De  rerum,  Generationihus,^  of  which  I  have  seen  two 
copies,  varying  much.  Whereas  in  the  Cotton  MS., 
at  the  end  of  the  Communia  Katuralium,^  the  subject 
is  treated  with  much  greater  perspicuity  than  in  either 
of  the  Digby  MSS.  marked  A.  19  and  num.  70. 

3.  Some  books  which  bear  his  name  are  attributed 
to  others  ;  as  a  treatise  with  the  title  De  fluxu  et 
refluxu  Maris  Britannici,^  is  ascribed  to  Walter 
Burley ;  another,  De  Utilitate  Astronomice,  is  attri- 
buted to  William  Botoner  on  Bale's  authority.^  The 
Bogerina  Major  et  Minor  is  given  to  another  author. 

4.  Some  books  thought  to  be  his  are  not  by  him, 
as  "  A  treatise  on  the  Psalter,"  beginning  Beatus  vir  ; 
"  The  Life  of  St.  Edmund,  archbishop  of  Canterbury." 
A  treatise  on  the  Magnet  ^  is  attributed  to  him  by  Allen, 
its  former  possessor,  but  by  the  generality  of  critics  to 
Pietro  Pelegrino  ;  and  so  is  another  work,  Syncategore- 
mata,  fratrls  Roherti  Bacon,  beginning,  Partium  ora- 
tionis  qucedam  sunt  declinahiles. 


»  Inter  Cod.  Digby,  A.  15  [235]. 
[Lately  recovered  by  Dr.  Bandinel. 
The  existence  of  it  was  unknown 
to  Jebb,  who  collated  the  treatise 
De  Utilitate  Scientiarum  (now 
Julius,  C.  V.)  for  his  edition  of  the 
Opus  Majus.  Since  his  days  it  has 
been  miserably  burnt,  and  is  now  a 
mere  fragment.] 


2  [This  is  the  Opus  Minus.  See 
p.  5.] 

'  I  can  find  no  such  MS.  in  the 
British  Museum. 

^  [Probably  confused  with  Bacon's 
remarks  on  the  tides.  See  Opus 
Tertium,  p.  120.] 

'  [The  veiy  reverse  of  this  state* 
ment  is  true.] 

«  Bod,  MS.  Med.  27. 


C  LIFE   OF    ROGER    BACON. 

*^*  Since  these  slieets  were  in  the  press,  I  have  by 
chance  lighted  on  that  portion  of  Bacon's  great  work 
which  contains  the  Communia  Mathematical  or  the 
relation  of  mathematics  to  metaphysics.  The  following 
passage  from  the  introduction  will  show  more  fully 
the  nature  of  the  treatise  : 

"  Hie  incipit  volumen  verse  mathematics,  habens  sex 
"  libros  :  primus  est  de  Communibus  Mathematicae,  et 
"  habet  tres  partes  principales  :  prima  pars  continet 
"  qusedam    communia   pmeambula  ad  interiora  mathe- 

"  maticsB,    et  habet distinctiones.      Prima 

"  distinctio  comparat  mathematicam  veram  ad  meta- 
"  physicam  et  separat  eam  a  falsa  mathematica,  et 
"  dat  intentionem  ejus  et  libros  hujus  scientia3  totius 
"  determinat,  et  causas  universales  ei-rorum  liumanorum 
"  in  hac  scientia,  sicut  in  aliis  excludit.  Dat  etiam 
"  mathematicse  laudes  et  utilitates  per  duas  viaa, 
"  reservans  secundse  distinctioni  et  aliis  csetera  quae 
"  ad  laudes  et  utilitates  mathematicse  requiruntur.  Et 
"  ha)c  distinctio  prima  habet  vii.  capitula.  In  primo 
"  sunt  tria,  quae  in  principio  enarravi.  Nam  in  primo 
"  comparo  mathematicam  ad  metaphysicam  ;  secundo 
"  ad  magicam  ;  tertio  numerum  et  ordinem  librorum 
"  qui  de  integritate  istius  scientise  componuntur.  Sic 
"  autem  per  totum  istud  volumen,  sicut  in  aliis  meis 
"  voluminibus  philosophia?,  volo  observare,  ut  partes  et 
"  distinctiones  et  capitula  cum  expositione  brevi  eorum 
"  qua)  in  illis  continentur  prsescribantur,  quatenus 
'•'  lector  facilius  intelligat  quce  tractantur ;  et  ad  evi- 
"  dentiam  majorem  volo  in  capitulis  singulis  illud 
"  quod  priucipaliter  tangitur  in  eis,  inchoavi  capitalibus 
"  Uteris  et  in  lineavum  principiis  cum  minio 
"  annotavi."  ^ 

'MS.  Sloanc,  2156,  f.  74. 


EPISTOLA  CLEMENTIS  VK?M  IV.  AD  ROGERIUM 
BACONEM.' 


Dilecto  filio,   Fratri   Rogerio  dicto  Bacon,  Ordinia 
Fratrum  Minorum. 

TUJE  devotionis    litteras    gratanter   recepimus :    sed    et  a.d.  126g. 
verba    notavimus    diligenter    quse     ad     explanationem 
earum  dilectus    filius    G.  dictus    Bonecor,    Miles,    viva 
voce  nobis  proposuit,  tarn  fideliter  quam  prudenter. 

Sane  ut  melius  nobis  liqueat  quid  intendas,  vo- 
lumus,  et  tibi  per  Apostolica  scripta  pr?ecipiendo 
mandamus,  quatenus,  non  obstante  prsecepto  Prcelati 
cujuscunque  contrario,  vel  tui  Ordinis  constitutione 
quacunque,  opus  illud,  quod  te  dilecto  filio  Raymundo 
de  Lauduno  communieare  rogavimus  in  minori  officio 
constituti,  scriptum  de  bona  littera  nobis  mittere 
quam  citius  poteris  non  omittas ;  et  per  tuas  nobis 
declares  litteras  quse  tibi  videntur  adliibenda  re- 
media  circa  ilia,  quae  nuper  occasion?  tanti  discri-  ^t--^-^ 
minis  intimasti  :  et  hoc  quanto  sccretius  poteris  facias 
indilate. 

Datum  Viterbii,  x.  Cal.  Julii,  anno  it. 


'  Martenc,  Thesaunis  Novus  Anecdotorum,  ii.  p.  358. 


VOL.    I. 


KOGERI    BACONIS    OPUS    TEUTIUM. 


Incipit  Epistol.v  Rogeri  Bacon  ad  Clementem 
PAPiy^i.' 

Sanctissimo  patri  ac  domino  domino-  Clemen ti,  Dei 
provideutia  summo  pontifici,  sua3  sanctifcatis  servus 
pedum  oscula  beatorum. 

Vestme  sapienti<io^  magnitudiiii  duo  transmisi  genera 
scripturarum :  quorum  unum  est  principale,  in  quo 
propter  vestrj^  celsitudinis  reverentiam*  et  officii  dig- 
nitatem, qua  totius  mundi  utilitas  debet  •''  procurari, 
prout  potui  propter  impedimenta,  et  ut  memoria3 
occurrebat,'''  sapientiam  philosophise  conabar  usque  ad 
ultimam  sui  deducere  potestatem ;  et  ideo  comprehend  i 
eam  non  solum  absolute,  ut  secundum  se  consideratur, 
sed  ut  ministrat  sapientije  divinae,  ut  est  utilis  Dei 
ecclesiro,'    et  secundum   quod  est    utilis   et**    necessaria 


His  mo- 
tives for 
■writing  the 
following 
work.  Had 
already 
sent  the 
Pope  the 
Opus 

Majus  and 
Minus. 


'  "  Opus  Minus  Fratris  Rogeri 
"  Baconis  :  "  corrected  in  the  mar- 
gin, "  Opus  III.  Fratris  Rogeri,  prai- 
"  ambulum  ad  duo  Opera,  pri.  .  ., 
"  sc.  Opus  Miijus,  atque  i.  . ,"  The 
margin  is  cropped.  At  the  bottom  : 
"  Incipit  Summa  Fratris  Rogeri 
"  Baconis  ad  Clementem  IV.  Pa- 
"  pam."  At  the  top,  written  dis- 
persedly  :  "  Benedicite  Ihs.  Maria 
"  Frideswida  Johannes  l)us."  T. 
"  A.  I).    1267  (ut    patet    infra    ex 


"  cap.  Ixix.)  scripsit  hoc  opus 
"  Rog.  Bacon,  ut  videtur,  Parisiis." 
U.  in  niarg. 

'  pairi  ac  domino]  domino  patri 
domino,  C.  L.  ;  ac  domino,  om.  T. 

'  sapientia]  om.  L. 

*  reverentiavi]  obedientiam,  L. 
'■"  debet]  debeat,  L. 

*  occurrebat]  occurrcbant,  L.T. 

'  Dei  ccclesice]  ecclesifc  Dei,  L. 
«  u(di.<i  ct]  om.  T.B. 
A   2 


4 


ROQERI   BACONIS 


[cap 


reipublicce  fidelium  dirigendie,  et  quo  modo  multum 
est  efficax  ad  infidelium  conversionem  ;  et  ut  illi, 
qui  convert!  non  possunt,  non  minus  per  opera 
sapientige  quam  per  laborem  bellicum  repriinantur. 
Non  euim  potest  sapientia  philosophise  pluribus  modis 
annotari,  nee  ejus  utilitas  magnifica  et  decora  relucet, 
nisi  his  gi-adibus  describatur.  Nullum  etiam  com- 
modum  est  in  consideratione  philosophife  absoluta, 
nisi  quinque  comparationes  ejus  ^  habeantur ;  quia 
infideles  sine  his  comparationibus  philosophia  abu- 
tuntur  in  sui  damnationem,  non  ad  utilitatis  effectum, 
Sapientisfi  igitur  pliilosophic?e  arborem  consideravi, 
radices  principales  ejus-  revolvi,  stipitis  robusti  erec- 
tionem  et  ramorum  productionem  majorum^  notavi, 
flores  suavis  intelligentiaa  olfeci,  culmos  Cereris  aureos 
et  Bacchi  maturos  palmitfes  pro  fructibus  diligenter 
requisivi  ;  et  ne  foliorum  utilis  et  grata  viriditas 
abesset,  eloquenti?e  modulos,  qui*  per  folia  designantur, 
in  ultima  parte  voluminis,  secundum  vias  sanctorum  et 
philosophorum  brevibus  comprehendi  :  cogitans  quod 
sapientia  sine  eloquentia  est  quasi  gladius  acutus  in 
manu  paralytici,  sicut  eloquentia  expers  sapienti?e  est 
quasi  gladius  acutus  in  manu  furiosi.  Non  quia  in 
scribendo  secter  rhetoricum^  decorem,  et  verborum 
pulchritudine  condelecter.  Cum  enim  tria  sinf  opera 
oratoris,  ut  veritatem  aperiat,  ut  delectet,  ut  flectat, 
quibus  tribus  per  ordinem  tres  styli  correspondent, 
humilis,  mediocris,  ct  grandis ;  in  omnibus  scripturis 
quas  feci  vobis,  ct  adhuc  facio/  non  intendo  princi pa- 
liter  nisi  veritatem  aperire  ;  et  ideo  secundum  auctores 
eloquentice   humili   stylo,  sine    verborum  phaleris,^   uti 


'  ejus']  om.  T. 

-  j>rincipales    ejus']     ejus    princi- 
pales, T.  U. 

^  majononi  majoreni,  T. 
*  qui]  qua;,  B.  L. 


'  rhetoric  urn]  rhetoricorum,  L. 

*  si  lit]  sunt,  B. 

'  ct  adhuc  facio]  om.  T. 

^  phaleris]  om.  L. 


I] 


OPUS  TERTIUM. 


cogor ;  qui  etiam  meae  congruit  parvitati ;  unde  in 
his  scripturis  libentius  uter '  eo.  Et  sapiens  siiapte 
natura  in  sapientia  delectatiir,  ac  seipsum  flectit '"*  in 
opus  propria  virtute.  Non  exercitatis  in  sapientia 
necessarius  est  sermo  decorus  ut  delectet,  et  potens 
permovere^  ut  flectat.  Sed  cum  sapientissimum  allo- 
quor  majoribus  eloquentia)*  viribus  non  est  opus,  nee 
tenipas  habeo  captandi  ornatus  rlietoricos,  cum  nee 
sufficio  veritatem,  ut  congi'uit,  enodare. 

Sed    propter    viarum    maxima     pericula,^    et    amis-  Intended  it 
sionem    operis    possibilem,  necesse   fuit   ut   aliud  ojjus-  duction  ™" 
culum   formarem,    in    quo    principalis    scripturas    inten-  and  com- 
tionem   aperirem ;    ut   etiam    labor   mens    vestrne    cle-  ^u  his  pre- 
mentiae  innotescat,  quatenus  babeatis  exemplar,  quo  ad  vious 
memoriam    revocetis    quid   a   sapientibus   liujus   mundi  The  Opiis 
petere   debeatis.      Quoniam   etiam   voluminis   quantitas  ^^"j««  <ie- 
magna   est,    propter   quam   oportuit   ipsum   in  quatuor 
dividi,*^  et  occupationes  sedis  apostolicas'  graves  sunt  et 
multifiirire,  cogitavi  ut  sub  quodam  compendio  videretis 
quod   latius   in   Majori    Opere  est   diflfusum.     Difficilia 
enim^   multa  tractantur,  qufe  ardua  sunt  intellectui  et 
opere  graviora.     Ideoque    velut   introductorium  ^*   volui 
secundam  parare  scriptui'am,  quatenus   difficultas  primi 
operis  mitigetur ;    memoria  etiam  invalida,  quae  rerum 
multitudine  gravatur,  aliqua  prius  omiserat,  qu»  in  hoc 
opere   utiliter   inseruntui'.       Et  impedimentorum  reme- 
dia  priorum  nactus,  potui  aliqua  addere  necessaria,  quae 
prius  ponere    non    valebam.       Tantarum    etiam    rerum 
admiranda   sublimitas,  quanto    ssepius  revolvitur,  tanto 


'  uter"]  utor,  L. 

"^Jlectiq  flectet,  L. 

'  permoverc\  promovere,  T.  U. 

*  eluquentice'}  sapientisc,  T. 

*  maxima    pericula']      maximum 
pcriculum,  T. 


•  quatuor  dividi"]  om.  L. 

'  et  occupationes  sedis  apostolica^ 
et  apostolic»  sedis  occupationes,  T. 

"  enim']  etiam,  L.T. 

"  i'ttroductorium']  introductionefli, 
T. 


ROGERI   BACON  IS 


[cap. 


elucescit'  clarius,  suaviiis  redolet,  et  diilclus-  adanica- 
tur.  Nam  sive  per  diversos  sapientes''  tractetur,  sive 
per  eundem  diversis  temporibus  et  scripturis,  vix  ad 
fuiidum  vcnitur,  in  quo  positoe  sunt  radices.  "  Veritas 
"  enini  in  alt(j  latet,  et  in  profundo  posita  est,"  ufc  ait 
Seneca.*  Et  intellectus  noster  se  liabet  ad  ea,  qujB  in 
sua  natura^  manifestissima  sunt,  sicut  oculus  vesper- 
tilionis  ad  lucem  solis,"  ut  sunmius  pldlo.sophorum 
Aristoteles  contestatur.  Unde  licet  mens  multorum 
puerili  stultitia  evanesccns,  delicata  mollitic  niuliebri 
familiaris  pigritifF,  fastidiat  omnia,  tamen  animus 
sapientiie  studiosus  non  solum  de  veritate  in  veri- 
tatem  novam'  avide  discunit,  sed  candem  rcpetitam 
cum  delectatione^  pra^sentit.  Quia  in  eadem  veritate 
sunt  gradus  quasi  infinifci,  et  varia  atque  verisimilia 
falsa  eam  circumstantia  restant  excludenda,  ut  vix 
aliqua  Veritas  magnifica  per  liumanum  laborem  valeat 
complanari ;  et  maxime  ea,  quae  sunt  de  prima,  et 
media,  et  ultima,**  sapienti?e  potestate,^"  quam  in  sex 
gradibus  compreliendi  perfectis ;"  scilicet  in  absoluta 
consideratione  sapientias,  et  numero  quinario  com- 
paratfe.  Sed  sicut  propter  has  rationes  opus  secun- 
dum ad  intelligentiam  et  complementum  primi  ''"* 
composui,  sic  propter  easdem  banc  scriptmam  tertiam" 
formavi  ad  intelligentiam  et  perfectionem  utriusque 
operis  prsecedentis.  Nam  quamplurima  liic  adduntur 
magnifica  decorem  sapienticG  continentia,  qua3  in  locis 
aliis  non  liabentur. 


'  cluccscit^  clucescct,  T. 

-  suavius  ....  (lidcius^  et  suavius 
redolet,  duleius,  13. 

"  sajiicnks']  om.  L. 

'  Seneca]  Compare  De  Bencfi- 
viis,  vii.  1. 

'"  sua  natural  natura  sua,  L. ; 
Arist.  Met.  ii.  1. 

*  ad  luccm  soils']  ad  soletn,  T. 

'  novam]  om,  L. 


^  dclectalione]  veritate,  T. 

"  media,  et  ultima]  ultima, et  media, 
L. 

^"  potcstate]  potestatcm,  L. 

"  perfectis]  Here  a  folio  or  more 
has  been  lost  in  B.  U.     Sec  p.  9,  n, 

'-'  primi]    prius,  T. 

"  scripturam  tertiam]  terliam 
scripturam,  T. 


ij 


OPUS  TElll'lUM. 


Priino   igitur   in    opere  Secundo,'   secundum  formam  His  ex- 
epi.stola3^    Marci   Tullii   post  exilium    revocati,    huniili- jj^j^^     Jjj 
antis    se    et    congratulantis    senatui    Romano,    recolens  being  re- 
mc  jam  a  decem  annis  exulantem,  quantum  ad  famam  ^\^^,  pjoiy 
studii,  quam  retroactis  temporibus   obtinui,  raeam  par- See  to  send 
vitatem   recognoscens,   et    ignorantiam   multiplicem,    ac  of  his  dis- 
cs  elingue,    et    calamum   stridentem,    vestramque   sapi-  covenes. 
entiam  admirans,  quod  a  me  jam  omnibus  inaudito,  et 
velut    jam    sepulto     et    oblivione     delete,    sapientiales 
scripturas   petere    dignetur ;   secundo   assurgens    vestrae 
dementia?,     exordium     sermonis    capiens,    post    pedum 
oscula  beatorum,    stylum  altius   elevando,   propter   ves- 
tram    celsitudinera,    sub^    liis    verbis   incepi    perorare: 
Cum    tantse    reverentise    dignitas    sapientise    scaturiens  Had  been 
plenitudine,*    indicibili   nitore   vernans    eloquentite,    me  ^fth're- 
indignum  ut  transmitterem    sapientiales   scripturas  ex-  newed  vi- 
citaverit,  si  admiratione  deficiam,  si  minus  congratuler  ^^"^' 
tantae   dignationi,^  si   elinguis   efficiar,  si  calamus   scri- 
bentis   vacillet,    supplico   ne    solum    meae    imbecillitati, 
sed   vestrsD    inclinationis    ingenti    miraculo    ascribatur. 
Attonitus     enim    et     oppressus    gloria    scribentis,    nee 
valens     satis     admirari     sublimitatem     prsecepti,     non 
habeo   quid   digimra    respondeam   in   Imc   parte.     Nam 
qua3  potest  esse  tanta  ingenii'^  fcecunditas,  quis'  tantus 
rationis  vigor,    memoria3   tarn    indefessa   capacitas,    et  ^ 
ubi  tanta  reperitur"  eloquendi  potestas,  tam  inauditum 
genus     sermonis,     tantus     facundise     splendor,     qui  bus 
vestrse'"   celsitudinis  humiliatio   inpraesentiarum  valeat 
annotari  ?      Caput   enim   ecclesiac  plantam  pedis  indig- 
nam    requisivit  ;    vicarius    Salvatoris    et    orbis    totius 
dominator  me,  vix  numerandum  inter  partes  universi, 


T. 


opere  Secundo']    secundo  opere, 

-  epistola:']  SicT. ;  omittuntcffitcri. 
'  sub]  om.  L. 

'  pleniludine]  placitudine,  B. 
'  dignationi]  dignationis,  T. 


T. 


*  tanta  ingeniQ  ingenii  tanta,  L. 

'  quis']  et  quis,  L, 

«  cQ  ut,  B.  T. 

"  tanta  rcperitur]  rcperitur  tanta> 

'"  vestrce']  tuae,  L. 


ROGERI   BACONIS 


[OAP. 


sollicitare  dignatur !  Sol  sapientijB  mimdiim  irradians, 
vas  admirabile  opus  Excelsi,  hominem  ^  ignorantiae 
multiplici  caligine  involutum,  niaiidati  sui  radio  pe- 
netrans, sapientuni  jubet  exprimere  monumenta  !  Dux 
verbi,  deliciis  affluens  rhetoricis,  balbutienti  et  non 
solum  plialeras  m-bani  sermonis,  sed  ipsa  exordia 
mendicanti,  preecepit  ut  scriberet,  scriptui-as  desti- 
naret  !  Sane  etsi  mandati  gloria,  cum  sit  quiddam 
immensum  et  infinitum  propter  scribentis  raajestatem, 
oppriraatur  mea  infirmitas,  quia  tamen  ejusdem  vir- 
tute  potenti  sentio  meipsum  super  vires  proprias 
altius"  elevatum,  concipio  spiritus  fervorem,  assurgo 
in  vigore,  congratulor  affectu  plenissimo,  et  de  tanta 
dignatione  mandantis  libenter^  exulto.  Nee  modicum 
gratus,*  immo  gratissimus  esse  debeo,  cum  vestra 
beatitudo  me  pulsavit  super  lioc,  quod  ardenti  desi- 
derio  concupivi,  grandi^  elaboratum  sudore,  expensis 
multiplicibus  ventilatum.  Et  tamen  nondum  posita 
sunf"  fundamenta,  licet  ligna  et  lapides,  hoc  est  sci- 
entiaiTim  et  linguarum  potestatem,  et  csetera  ?edificio 
sapientiae  necessaria  construendo^  investigaverim  dili- 
genter.  Nam  artium  et  scientiarum  magnalia  tantre 
difficultati  sunt  subjecta,  et  maxime  liis  temporibus, 
contra  dies  Anticluisti  et  suorum,  pro  quibus  Diabolus 
furore  repletus  est,  ut  studium  sapientiaj  multipliciter 
confundat,  sicut  apertius  patebit  ex  sequentibus,  quod 
sine  apostolica  providentia  speciali  nunquam  reme- 
dium  apponetur.  Sed  ubi  tanta  pra3sit  auctoritas 
nulla  potest  esse  difficultas,  quoniam  ejus^  potentia 
coelos  penetrat,  })urgatorium  solvit,  inferna  conculcat, 
mundum  comprimit  universum. 

Quoniam   vero  vestra  mandavit  dominatio  ut  pliilo- 


'  /lomincm']  honiinUm,  T. 
^  altius']  om.  L. 
^  tihen/erl  abundanter,  T. 
*  gratiis]  om.  Jj. 


'  ^rff7i(/7]  oni.  T. 
"  posita  suiif]  sunt  posita,  L. 
'  construcndo]  constituendo,  L. 
8  f/Mv]  hujus,  T» 


I] 


OPUS  TERTIUM. 


9 


sophic.a  scripta  transniitterein,  ideo,  sicut  in  toto  opere 
requisito  uecesse  est,  sic  in  liac  epistola  prsceunte  plii- 
losophorum  sententias  securius  allegabo.  Niliilominiis, 
auctoritate  Augustini  ductus,  qui  in  secundo  De 
Doctrina  Christiana'  sententiat,  quod  pliilosophonim 
aurum  sapientiae  et  argentum  eloquential,  tanquaui  ab 
injustis  possessoribus  vindicanda  sunt  Christianis  ;  et 
in  hoc  consentiunt  oranes  sacri  doctores,  ut  loco  suo^ 
abundantius  exponetur.  Et  quia  "  in  omnibus  causis 
"  auctoritas  solet  et  debet  valere  plurimum/'  ut  Tul- 
lius  docet  primo  De  Qusestionibus  Tusculanis,^  et 
quod'*  extranea  multitudini  imperitie  tractabo,  volo 
non  meo  sensu,  sed  auctorum  soliditate  probare  quK 
dico.  Et  si  cupiani  rationibus  fulcire  qute  pono,"'' 
tanien  ratio,  auctoritatis  beneficio  vallata,  fortior  est : 
nam  duplex  confirmatio  singulari  prtiefertur.  Sed  quia 
ipsa  varietas  studio  legentium  medetur,  ut  dicit 
Plinius  xiv.  Naturalium,  et  ex  ipsa  idemptitate, 
satietatis  matre,  animus  fastiditus  indignatur,  ut  in 
libro  De  Conquestione  Naturee,  qui  est  Alani,^  doce- 
tur,  et  Seneca^  scribit  libro  De  Copia  Verborum, 
"  quod  nihil  est  jucundum  nisi  quod  reficit  varietas," 
ideo  ^  plures  auctoritates  ad  eandem  sententiam  ali- 
quotiens  introducam. 

Benedictus  igitur  sit  °   Deus  et  Pater  Domini  nostri  Greater 
Jesd    Christi,    qui    sujjer   solium    regni    sui    principem  ph^iiosopby 
exaltavit  sapientem,  qui  de  studio  sapiential  cupit  uti-  expected 
liter   cogitare.      Prsedecessores  quidem    vestra3   beatitu-  present 
dinis,  aliis    ecclesise    negotiis    occupati,    insuper    contu-  I'ope  than 
macibus   et   tyi-annis   multipliciter    gravati,    animos   ad  of  his  pre- 
decessors. 


'  ile  Docliina  C/uixl'ana]  Cf.  ii. 
§60. 

^  loco  suo']  suo  loco,  L. 

^  de  Qu^stionibus  Tusculanis] 
xii.  §  26. 

*  (jiiocT]  om.  T.,  quia,  L. 

^  potii)']  dico,  L. 


'■  cjni  est  Aluni^  oni.  L.  See 
A  Ian  us  de  Insulis,  Ue  Planetu 
Natura;,  p.  302. 

'  Seneca']  Not  in  Seneca's  works. 

^  ideo]  om. 

"  sit]  om.  L. 


10 


ROGERI  EACONIS 


[cap. 


studii  reorlmen  nou  laxarunt.  Sed  auctoritate  Dei 
dextra  virtutis  vestrse  vexilluin  triumphale  de  coelo 
laxavit,  gladium  exemit  utrumque,  contrarias  partes  in 
infernum  dejecit,  pacem  restituit  ecclesi?e,  omnibus 
fidelibus  acquisivit  Igetitiae  principatum,  propter  quod 
vestri^  sensus  inexhausta  profunditas  tempus  conside- 
rationibus  opportunum  sapientialibus  magnifice  prrepa- 
ravit.  Quoniam  sedatis  pertui'bationibus,  anima  fit  sa- 
piens ac  prudens,  ut  philosophus  scribit  vii.  Physiconim  f 
et  ii.  De  Somno  et  Vigilia,  mentes  a  curis  et  tumul- 
tibus  liujus  mundi  desertas  grandibus  et  arcanis  com- 
preliensionibus  veritatis  aptissimas  esse  sanxit.  Prse 
omnibus  vero  ecclesisB  occupationibus  quilibet  juxta 
posse  suum,  et  prascipue  illi,  qui  prfesunt,  debent  esse 
solliciti  de  studii  salutifera  promotione.  Quoniam 
studio  sapientioB  in  quocunque  neglecto,  virtutum  in 
eodem  opera  negliguntm-.  Nam  ut  philosopbi  tertio 
De  Anima  utar  eloquio,^  intellectus  speculativus  verita- 
tis per  extensionem  ejus  ad  amorem  boni  fit  practicus. 
Ratio  enim  pra3via  est  recta3  voluntati,  et  earn  dirigit 
in  salutem.  Non  enim  operamur  bonum  nisi  scitum, 
The  wor-  nee  malum,  nisi  cognitum,  evitamus.  Ignorantia  enim 
■wisdom ; its  ^^^1^  durat,  remedium  contra  mala  homo  ^  non  invenit. 

absence tlie  Quoniam  homo,  tenebris  ejus  obscuratus,  ruit  in  pecca- 
causeofall    ^  ■      ^  -       r  ^11,1 

evil.  tum    sicut    ca3cus   in  loveam ;    propter   quod    nuJhmi'' 

perieulum  ignorantire  comparatur.  Qui  enim  veritatem 
novit,^  etsi  aliquando,  qua)  agenda  sunt,  negligit,  habet 
tamen  unde  ad  conscientian  redeat,  ut  doleat  de  com- 
missis  et  caveat  de  futuris.  Et  ideo  nihil  est  diimius 
studio  sa})ienti8e,  per  quam  omnis  ignorantite  caligo 
fugatur,    et   mens    humana    illustratui",    ut   omnia   bona 


'  vestri]  tui,  L. 

■^  Phi/sicorum]  See  Aristot.  Phy- 
sica  Auscult.  vii.  3.  §  7.  For 
rhysicorum  T.  reads  Ethicorum. 
For  De  Somno  read  Probkmata, 
XXX.  §  14. 


'  eloquio]  Cf.  iii.  10. 

*  homo']  om.  T.  contra   mala  re- 
medium  homo,  L. 

*  nullum']  raultum,  L. 
"  novit]  om.  L. 


I.]  OPUS  TEUTIUM.  11 

eligat,  et '  mala  .singula  detestetur.  Ca^tcruin  studiosi 
nori  .solum  .sibi  ])rosunt,  .sed  eccle.siio  in  omni  gradu 
regendio  priuferuntur,  ct  principum  rectore.s  eflecti,  totuni 
vulgiia  dirijfunt  laicorum,  liayretico.s  et  caetero.s  infideles 
convertunt,  dantque  consilia  reprimendi  obstinates  et 
ad  mortem  a3ternam  praistitos.  Ergo  totius  mundi  uti- 
litas  a  studio  .sapientia;  dependet,  et  a  sensu  contrario 
ejus  damno  miindus  confunditur  universus.  Nam  qiialis 
est  homo  in  studio  sapientife,  talis  est  in  vita.  "  Quo- 
"  niam  Veritas  bene  cognita  adamatur,  et  probatio 
"  dilectionis  exhibitio  est  operis,"  ut  dicit  Gregorius." 
Et  propter  hoc  homines  niulti  de  studio  corru})to  exeunt 
corrupti  in  vita,  et  cum  ad  regimen  ecclesiie  et  consilia 
principum  et  totius  populi  delegautur,  corruptio  in- 
finita  accidit  in  hoc  mundo,  ut  nee  fideles  dirigantur, 
ut  opoi-tet,  in  vita  secundum  exigentiam  fidei,  nee 
infideles  ad  aijnitionem  veritatis  Christiana;  exciten- 
tur  :  immo  magis  per  malam  Christianorum  vitam 
scandala  ineffabilia  patiuntur,  et  a  devotione  fidei 
elon<j[antur. 

Opus  autem  injunctum  cum  omni  virtute  exsequen- Bacon  was 
dum  judicavi  ;    nam   cum  plenitudo  potestatis  me  liga-  ^^  for"s^tal 
verit,    dissimulare  non  valeo.     Quod  si  ])ra;ce})tum  non  the  Tope's 
adcoset,  adhuc  propter  apostolicam  reverentiam  negligere  ^^°*™^'^°- 
erubesco.     Porro  ipsa  res,  de  qua  agitur,  cum  sit  bonum 
sapientia;,  suapte  natura  invitat  quemlibet  ad  liberalem 
ejus   communicationem.      Quoniam  Boetius   in    prologo 
Hypotheticorura     Syllogismorum/    dicit:      "Etsi     ipsa 
"  speculatio  veritatis  sua  quadam  specie  sectanda  est,  fit 
"  tamen  amabilior  cum  in  commune  deducitur ;  nullum 
"  enim  bonum  est  quod  non  pulchrius  elucescit  si  pluri- 
*'  morum  notitia  comprobetur."     Et  Seneca^  libro  pri- 
maruna   epistolarum    versus   finem  sic   eloquitur :     "  In 
"  hoc  gaudeo  dLscere,  ut  doceam.     Nee  me  ulla  res  de- 


'  et]  oni.  T. 

*  Gregorius']  Horn,  in  Evang.  ii. 
30.  §  i.  But  L.  reads,  est  exhibitio 
operis. 


*  IJi/polliCticorum.    Si/l!ogismorum] 
Boetius,  Ilypoth.  Syllog.  circa  init. 

*  Seneca]  Epist.  vi. 


12 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


"  lectabifc,  quamvis  sit  eximia  et  salutaris,  qUam  niihi 
"  uni  sciturus  sum.  Si  cum  Ijac  exceptione  datur  sa- 
"  pientia,  ut  illam  inclusam  teneam,  nee  enunciem, 
"  rejiciam ;  nullius  enim  boni  sine  socio  jucunda  est 
"  possessio."  Et  ideo  rex  magnificus  Alexander  Ma- 
cedo,  Aristotelis  magni  discipulus,  Dindimum  regem 
Bragmannorum  invitans  ad  communicationem  sapiential, 
in  disputatione  plulosophica  inter  eos  confiata  sic  ait : 
'•  Libera  res  ^  est  communitas,  et  nesciens  pati  dispen- 
"  dium  cum-  in  alterum  participata  transfunditur ; 
"  sicut  si  ex  una  face  lumina  plura  succenderis,  nullum 
"  damnum  principali  materire  generabis,  qua3  quidem 
"  facultatem  accipit  plus  lucendi  quotiens  causas  in- 
"  venit  plus  prjEstandi."  Quoniam  autem  vestra  pra)- 
cepit  sublimitas  ut  quam  cito  possem  rescriberem,^ 
plena  festinatione  fui  soUicitus  in  hac  parte.  Nam  si 
amicorum  petitio  celeriter  est  efFectui"*  mancii^anda,  ne 
frigere  videatur  caritas  otiosa,  ut  scribit  Platearius, 
auctor  medicinte,  longe  magis  dominorum,  et  maxime 
dominatoris  mundi  voluntas  debet  quam  citius  fieri 
poterit  adimpleri.  Nam  ut  ait  Sallustius  in  Jugur- 
tliino,^  "Animo  cupienti  nihil  satis  festinatur."  *'  Etiam 
"  ipsa  celeritas  desiderio  mora  est/'  ut  dicit  Seneca  in 
libro  memorato.*"  "  Multo  enim  gratius  venit  quod  de 
"  facili,  quam  quod  de  plena  manu  sumitur/'  ut  sep- 
timo  ^  De  Beneficiis  idem  scribit ;  quoniam 

"  Spes  anxia  mentem 
"  Distraliit,  et  longo  consumit  gaudia  voto/' 

sicut  in  libro  Tristium  Ovidius^  pandit  sententiam 
Salomonis, 


'  res]  om,  L. 

-  cum'\    Here    B.    resumes.     Sec 
p.  4. 

^  reseribcreni]  scriberem,  B.  IJ. 

*  celeriter  est  effeclui'\  est  effcctui 
celeriter,  L. 

*  Jtiyurthino]  cap.  Ixiv. 


^  memorato']  i.e.  De  Copia  Vcr- 
boruilT. 

'  scptimo'\  primo,  cap.  vii. 

^  Ovidius]  The  passage  is  not  in 
Ovid,  but  in  Statius  ;  Theb.  i.  322, 
■where  the  ordinary  reading  is 
extruhit,  not  dislrahit. 


*r' 


II]  OPUS  TERTIUM.  13 


.    ;f^-  Cap.  II. 

Sed  tamen  dilatio,  qiire    facta  est,  evenit  necessario^  The  causes 
et  contra  meam  voluntatem,  et    clolui    nimis   ac    doleo.  complying 
Non  enim  quando  ultimo  scripsistis  fuerunt  composita  ^'^t'\*^^ 
qu?e  jussistis,  licet  hoc  credebatis.     Nam    in  alio  statu  command: 
non  feci  scriptum  aliquod  pliilosopliire,  nee  in   lioc,    in 
quo  sum  modo,  fui  requisitus  a  prrelatis  meis-;  immo  i.  The 
fiicta  est  constitvitio  gravis  in  contrarium,  sub  prfiecepto  hibUi(fn*!)'f 
et  poena  amissionis  libri,  et  jejunio   in   pane    et   aqua  his  order, 
pluribus  diebus,    si    aliquod  scriptum  factum  apud  nos 
aliis  communicetur;     Sed  scribi  non  posset  littera  bona 
nisi  per  scriptores  alienos  a  statu  nostro,    et   illi   tunc 
transcriberent    pro    se,  vel  aliis,    vellem    nollem,    sicut 
sa^pissime  scripta  per   fraudes    scriptorum   Parisius    di- 
vulgantur.     Et  certe  si  potuissem  libcre  communicasse,  2.  The 
ego  pro  fratre  meo  scliolari,  et  aliis  amicis  meis-  caris-  '^l,^!^;"-*''^" 
simis    multa  composuissem.     Sed    quando   dcsperavi  de  tran- 
comniunicatione  negiexi  componere  ;  unde  quando  vestrse  ^^''^"^'■^• 
gloriae  obtuli  me  paratum,   certissime  sciatis  quod  hoc 
fuit    pro    scriptis    faciendis,    nondum    factis ;    et    ideo 
Reimundus    de  Lauduno,    clericus  vester,    fuit    omnino 
deceptus,  quando  ipse    dc    me    vobis    fecit    mentionem. 
Licet    enim    aliqua    capitula    de    diversis    materiis,    ad 
instantiam  amicorum,  aliquotiens  more  transitorio  com- 
pilavi,  hoc  non    est    scriptum    aliquod    notandum,  nee 
vestrge   sapientijie    offerendum,  cum    et    ego    hujusmodi 
negligo,    quia     nihil    continuum     est,    nee    perfectum. 
Cieterum    magnitudo    et    auctoritas   vestras    reverentise  3.  Would 
me  diu  tenuit,  nesciens   statim  quod    dignum    possem  ^^^^jj^ 
offerre,     Et   cum  consideravi   quod    nihil   vestra?   celsi-  hasty  or  ill- 
tudini    debeat    pr?csentari    nisi  quod   sit    magnificum,  °°°^'*^^''^^- 


^  facta     est,    evenit     ncccssario']    |       •meis']  om.  B.  L.  U, 
facta,  necessario  evenit,  L. 


14  ROGER!  BACON  IS  [CAP. 

vestr?e  beatitudlni  quicqiiid  optimum,  vestrrc  sapicntifie  ^ 
quicquid  pulcherrimum,  non  est  rairum  si  distuli  in 
tractando.  Quod  probaro  potestis  per  sapientes  famo- 
siores  inter  Cliristianos,  quorum  unus  est  frater 
Albertus,  de  ordine  Prsedicatorum,  alius  est  magister 
Gulielmus^  de  Shyrwode,  thesaurarius  Lincolniensis 
ecclesice  in  Anglia,  longe  sapientior  Alberto.  Nam 
in  pbilosophia  communi  null  us  major  est  eo. 
Challenges  Scribat  igitur  vestra  sapientia  eis  articulos  operum 
acompari-  q^^^j  misi,  et  qure  tano-am    in    Lac    tertia    scriptura,  et 

son  of  Ins        .,.  .  .  .. 

works  with  videbitis  quod  ante   transibunt    decem    anni  quani  ipsi 
*^"f  °^'"^  mittant    vobis    ea,    qua3    scripsi,      Certe    centum    loca 

contempo-  ... 

raries ;       reperietis    ubi    per    ea,  quse  modo   sciunt,^  non   attin- 

Aib°ruis     S^^^    usque  ad  finem  vita3  sure  ;  cognosco  enim  eorum 

Magnus      scientiam  op  time,  et  scio  quod  ad    minus    non  reddent 

Shvrwood   ^^bis  qupo  scripsi,  infra    tantum  tempus  quod  elapsum 

est  a  vestro  mandato  ;  et  sicut  nee  ab  ultimo,  sic  ncc 

a  primo.      Non    igitur    mirandum    si    ego    dilationem 

tantam  fecerim    in    liac  parte.     Sola  enim   ]3erspectiva 

sapientia,^   quam    scribo,    non    fieret    ab    aliquo    infra 

None         annum.     Sed  ad  quid    occulto  hie  veritatem  ?     Assero 

among  the  jgitvir  vobis  quod  nullum  invenietis  inter  Latinos,  qui 

could  have  sicut  nec  usque  ad  unum    annum    banc  partem^    sa})i- 

composcd    (vntiiB    i)crsolvet,    sic    nec     usque     ad     decem.       Nam 

his  treatise  .  . 

De  1\t-  quantumcunque  bene  sciret  eam,  varias  oportet  ipsum 
spcctiva.  fjj^cgrg  experientias  rerum  hujusmodi,  et  figurationibus 
uti  difficillimis  et  quasi  infinitis,  qua3  multum  requi- 
runt  de  tempore,  et  exemplaria  quinque  vel  sex 
multiplicari  oporteret,  antequam  unum  haberet  electum 
et  fideliter  consummatum.  Taceo  nunc  de  ceteris 
raajoribus,  usquequo  tempus  fuerit  opportuuum. 


'  sapient'uci  rcverentitc,  L. 
*  Guliclnui.<t~\    (Jilbcrtus    cor.    B. 
et  Sbircwode. 


'  sciiait^  sciuntur,  B. 
■*  sapiailia^  om.  Ij. 
^  partem'^  paritatem,  T. 


Til.]  OPUS  TERTIUM.  15 


Cap.  hi. 


Deinde  occnrrenmt  longc  m.ijorcs  causro  dilatiomim,  Further 
propter    qucos    oportiiit    me    multoticns    desperare ;    et  ^jj^.^^.^^" 
centies  opus  inceptum  cogitavi  negligere  ;  et  nisi  esset  tion  of  his 
vicarii'  Salvatoris   solius   reverentia,  et  utilitas  mundi  j   -pmm 
per   ipsum    solum   procuranda,    non    processissem   cum  l\is  supe- 
his  impedimentis    in    hoc    negotio,    pro    omnibus    quaa        ' 
sunt    in    ecclesia     Dei,    quantumcunquo    rogassent    et 
institisseiit.     Et    i)rimum    impedimentum   fuit  per  eos, 
qui    milii    prscfiierunt,    quibus   cum    nihil   scripsistis  in 
excusationem    meam,   et   eis    non    potui   revelare   ves- 
trum-  sccretum,  nee  debui,  propter  vestrura  raandatum 
de  celando,  instabant  ineffabili  violentia  ut   cum  aliis  ^ 
eorum  voluntati  obedirem;    sed    nequivi,    propter  vin- 
culum   vestri    prsecepti,  quod    obligavit    me    ad    opus 
vestrum,    non     obstante    aliquo    mandato    pra?latorum 
meoriim.     Et  certe    cum  non    fui    excusatus    per  vos, 
ego  recepi   impedimenta   tot  et   tanta    quod   enunciare 
non    possum.      Articidos    tamen   certos  hujnsmodi    iui- 
pedimenti   suo   loco^   fortassis    explicabo,  et  manu  mea 
propter  secreti  magnitudinem  conscribam. 

Cieterum     aliud    genus     impedimenti    recepi,    quod  2.  From 
suffecit  ad  subversionem   totius   negotii,    et   fuit  defec-  nioanr"*  "^ 
tus   expensarum.     Nam  oportuit    plus  quam    sexaginta 
libra»    Parisienses^  effundi  pro  hoc  negotio,  cujus  rati- 
ones  et  causas    sufficienter    reddam   inferius    suo    loco. 
Non  miror  vero  si  non  cogitastis  de  expcnsis  his,  quia  which  the 
sedentes    in    cidmine    mundi   habetis  de  tot    et   tantis  ^^P*^  ^^^ 
cogitare,  quod  nullus  potest  mentis  vestrso  soUicitudines 


'  vicarii']  Ticariiis,  B.  1  *  suo  !oco'\  loco  suo,  T. 

2  vestniml  verum,  B.  L.  ■  ,  ,,     .  .         -,  -r,    •  ■ 

,  I-  T   •       I-      Ti  m  "  raristenscs]  rarisiensum,  L. 

^  cum  alus]  m  alus,  B.  1.  |  -"  ' 


10 


ROGERI    EACONIS 


[cap. 


fipstimare.       Scd    mcdiatores,    qui    literas    portaverunt, 

fuerunt    incauti,    qui    vobis    non    fecerunt    mentionem 

de    expensis ;    et    ipsi    unum   denarium   noluerunt   ex- 

pendere,   cum   tamen    dixi    eis    quod   vobis    scriberem 

numerum  expensarum,  et  unieuique  quod  suum  fuerit^ 

redderetur.     Ego  vero   nee  pecuniam   liabeo,   ut   scitis, 

nee  possum  habere,   nee  per  consequens   mutuari,  cum 

Had  sent     non  habeam  quid  reddam.     Misi  igitur  fratri  meo  diviti 

hisbro-^    in  terra  mea,  qui  ex  parte  regis  consistens,- cum  matre 

tber,  mea,  et  fratribus,  et   tota   familia   exulavit,   et   pkn-ies 

his  attach-  bostibus   deprehensus  ^    se    redemit    pecunia  ;    et    ideo 

ment  to  the  destructus,  et  depauperatus,  non  potuit  me  juvare,  nee 
royal  cause.      .  .  . 

*  etiam  usque  ad  hunc  diem  habui  responsum  ab  eo. 

Considerans   igitur  vestram   reverentiam   et   praecep- 

tum,  sollicitavi  multos  et  magnos ;  et  aliquorum  faciem 

bene  cognoscitis,  sed  non  mentem  ;   et  dixi  quod  nego- 

tium  quoddam  vestrum   debuit  tractari  in  Francia  per 

me,^    licet   illud^   non   expressi,    cujus   executio   indiget 

pecunia    magna.  ^      Sed   quotiens    reputatus    improbus, 

quotiens  repulsus/  quotiens  dilatus  spe  van  a,  quantum 

confusus    in    meipso,    non    possum^    exprimere.      Etiam 

mi  hi  non  credebant  amici,  quia  non  potui  eis  negotium 

explicare ;   unde   per   banc   viam   non   potui   procedere. 

Angustiatus    igitur    supra    id,"   quod   potest    ?estimari, 

cocgi  familiares  homines  et  pauperes  expendere  omnia, 

qute   habebant,    et   multa  vendere,  et  csetera  impigno- 

rare,  etiam   multotiens  ad  usuras,  et  promisi  eis  quod 

ego^"   vobis   scriberem   partes    singulas  expensarum,  et 

quod   bona   fide  procurarem  apud  vos   perfectam   solu- 

tionem.     Et  tamen  propter  istorum  pauper tatem  mul- 


^fueril']  fuerat,  B.  U. 

•  qui  ex  parte consistens'] 

qui  est  ex  parte consistens, 

L. 

^  (h'j)rehensiis']  deprehensis,  L. 

'  per  ?«<•]  oni.  T. 


5  ilhtd}  oni.  T. 

*  nuKjna']  cm.  T. 

'  /■cpuhiis'}  expulsus,  L. 

"  possum']  posseni,  L. 

'  supra  id]  supra  inoduni  et  id,  L. 

'"  C(ii>]  oni.  L. 


III.]  OPUS  TERTIUM.  17 

totiens  dimisi  opus,  et  multotiens  desperavi  et  neglexi 
procedere ;  unde  si  vos  scivissem  non  pensasse^  ra- 
tionem  expensarum  barum-  pro  toto  mundo  non  pro- 
cessissem :  citius  enim  me  career!  dedissem.  Nee  potui 
nuntios  proprios  mittere  vobis^  pro  expensis,  quia  non 
babui  unde  mitterem.  Et  malui  illud,  quod  potui  pro- 
curare,  semper  ponere  in  negotio  promovendo,  quam 
vobis  nuntium  proprium  destinare.  Et  etiam  propter 
vestram  reverentiam  deerevi  quod  non  facerem  ra- 
tionem  de  expensis  antequam  aliqua  mitterem,  quas 
vobis  plaeerent,  et  quae  oculata^  fide  darent  testi- 
monium expensarum.  Propter  igitur  bsec  omnia  ac- 
cidit  tanta  dilatio  in  boc  negotio,  de  quo  vebementer 
doleo  ;  quia  non  solum  aceidit  vestrse  clementise  tsedium 
pro  spe  dilata,  sed  ego  sustuli^  multiplex  damnum, 
sicut  satis  ex  prtedictis  potestis  cogitare,  et  inferius  ex- 
plicabitur  certius  et  plenius  suo  loco. 


Cap.  IV. 

Recepto  tamen    mandato,  cogitavi    diligenter    quid  Compre- 
posset  esse  gratum.  vicario  Jesu  Cbristi :  etiam  praecepti  J'ure 'of  the' 
consideratio  me  arctabat ;  utilitas  iterum  mundi,  per  vos  '«'ork  re- 
proeuranda,    me   excitavit,   atque   vivificatio    sapientise,  ^"'^^  ' 
quse  mortua  jam  a  multis  temporibus  jacuit,  me  valde 
instigabat.     Et   ideo  consideravi  sapientiam,   quam  pe- 
tistis,  non  solum  absolute,  sed  longe  magis  relate  quin- 
que  modis,  et  quicquid  potui  considerare  decorum,  utile, 
et  magnificum,  cogitavi  annotare ;  prseeipue  cum  bujus- 
modi   non   sunt  in  usu  vulgi  studentium,  sed    semper 


'  scivissem  non  pensasse^  non 
pensasse,  supplied  from  the  margin 
in  T.,  omitted  in  the  other  copies, 
which  give  scivissetis  for  scivissem. 


'  Iiarum']  omnium,  T. 
"  vobis^  om.  T.  L. 

*  oculata]  occulta,  L. 

*  sustuli^  om.  B.  L, 


VOL.    T.  B 


18 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


latent  apud  solos  sapientes.     Et  non  ad  unam  partem 

philosopliiBe   excutiendam   me   dedi,   quia   mihi   nuUam 

signastis,  immo  magis   totam  petistis  ;    nee  pars  potest 

Conse-       veraciter' eognosci,  nisi  in  suo  toto^  cum  aliis.     "Diffi- 

the  essen-^  "  ^il®  Bnim^  est  aliquem  scii-e  pauca,  nisi  cui  nota  sunt 

tiaicon-      "  pleraquB   aut   omnia/'   ut  ait  Tullius,   ii.    De   Quses- 

the  sci-       tionibus   Tusculanis ;    et   bene    subjungit,    omnia    esse 

ences.         scienda,  ut,  more  philosopbico   et    omnium   sapientum, 

primam  partem  sermonis  corrigat  per  secundam.     Nam 

omnes    seientiae   sunt    connexse,   et  mutuis    se*  fovent 

auxiliis,  sicut  partes   ejusdem   totius,  quaram   quaebbet 

opus    suum    peragit,    non   solum    propter    se,    sed   pro 

aliis :  ut  oculus  totu'm  corpus  dirigit,  et  pes  totum  sus- 

tentat,  et   de  loco  ad   locum   deducit ;   et  sic   de   aliis. 

Unde  pars  extra  totum  est  sicut  oculus  erutus  vel  pes^ 

abscissus ;  et  sic  erit  de  partibus  sapientise :  nam^  nulla 

consequitm'  sui'  utilitatem   sine   aba,  cum   sint   partes 

ejusdem   sapienti?e   totalis.     Etiam  niliil  est  jucundum 

nisi  quod  reficit  varietas,  ut  prius  babitum  est. 


Cap.  V. 

Necessity  Sed  duplex  est  modus  totam  sapientiam  congregandi, 
mirtino'  ^^^  ^^  summa  et  sub  compendio,  aut  in  particulari  sin- 
the  learner  gulas  partes  discutere,®  et  in  projiria  disciplina.  Istud 
outlineT"^^^  autcm  opus  secundum  tradi  non  debet  ante  primum ; 
and  objects  nec  potest ;  quia  natura*^  est  nobis  via  cognoscendi  a 
science,  communibus   ad  propria,    ab   uuiversalibus  ad  particu- 


■  potest  veraciler']  non  potest 
vcraciter,  B.  U. ;  veraciter  potest,  L. 

^  <oto]  om.  L. 

*  enim']  om.  T. ;  est  enim,  L.  See 
Tusc.  ii,  1. 

'  St]  sese,  L, 


*  pes']  So,  U. ;  omitted  by  the  rest. 
"  nam]  cum,  T, 

'  consequitur  sui]  sui  conseqaitar. 
I. 

^  discutere']  discurrere,  L, 
"  natura']  nata,  B.  L.  U, 


v.]  OPUS   TERTIUM.  19 

laria,  ut  Aristoteles  dicit  primo  Pliysicorum ;'  et  ideo 
in  vanum  aspirat  homo  ad  habendam  diffusam,  et 
plenam,  ac  specialem  doctriuam,  nisi  prius  gustet  in 
imiversali  et  in  sumraa,  quod  postea  latins  debet  re- 
cipere^  in  particulari  doctrina.  Si  enim  particularem 
scientiam  et  propriam^  cujuslibet  primo  petit,  tunc  de 
necessitate  ingenium  obruetur  difficultate,  memoria  fra- 
gilis^  confundetur  multitudine,  et  ejiciet  sicut  recipit 
lubrica,  et  abominans  evomet  quodcunque^  receperit. 

Caeterum   ante   omnia   utilitas   cujuslibet   rei  ^   consi-  utility  in 
deranda    est.      Hsec    autem    utilitas    consistit    in    fine,  f'l  things 

to  he  con- 

propter  quern  res  est :  ut  finis  domus  est  custodia  a  sidered. 
caumatibus,  et  algoribus,  et  cseteris  tempestatibus,  et 
ab  inimicis,  et  ab  animalibus  rapacibus,  et  hujusmodi 
pericuKs.  Et  qui  hunc  finem  domus  nescit,  nunquam 
faciet  domum.  Nam  finis  est  primum  in  intentione, 
et  movet  efiicientem  ut  transmuted  materiam  et  edu- 
cat  formam,  et  totam  rem  in  esse  constituat.  Sic 
igitiu"  est  in  omnibus  rebus  et  scientiis.  Quapropter 
oportet  quod  homo  consideret  utilitatem  scientiaruni 
antequam  aggrediatur  singulas  divisim  prosequendo. 
Sed  hoc  impossibile  est,  nisi  in  tractatu  prteambulo  et 
separate  a  singulis  tractatibus  particularibus,  quia  enar- 
ratio  et  declaratio  istarum  utilitatum  est  multiplex  et 
magna,  et  difficHis,  et  utilis ;  et  ideo  scientia  constitu- 
enda  est  de  ea  antequam  ulterius  procedatur.  "  Ars 
"  enim,"  ut  dicit  Ai-istoteles^  in  Ethicis,  "  est  de  difil- 
"  cili  et  bono;"  et  quoniam  illud  bonum  multas  habet 
veritates,  oportet  quod  tractatum  habeat  separatum.^ 
Sed  circa  istam  utilitatem  sunt  multse  veritates  difficiles. 


'  Physicoruml  cap.  i. 
'  recipere']  accipere,  L. 
'  scientiam   et  propriani]    et  pro- 
priam  scientiam,  L. 
*fragilis1  om.  T. 
'  quodcunque'\  quotcuuque  (?),  L. 


"  rei']  om.  L. 

'  iransmutet]  transmittat,  L. 

*  dicit     Aristoteles']      Aristoteles 
dicit,  L.     Ethic,  ii.  3.  §  10. 

*  liabeat  separatum]  habeat  veri- 
tates separatum,  L. 

B   2 


20  HOGERI   BACONIS  [CAP. 

Nam  utilita,s  philosopliia3  est  respectu  theologian,  et 
ecclesiai,  et  reipublicte,  et  conversionis  infideliuin,  et 
reprobationis  eorum,  qui  converti  non  possunt.  Et  certe 
hie  utilitates  sunt  magnnB  et  multis  modis  variatse,  et 
ideo  indigent  tractatu  separato  a  tractatibus  scientiarum 
propriis. 

Iterum,  non  solum  est  utilitas  ista  quintuplex  radi- 
calis,  quae  liabet  ramos  psene  innumerabiles,  sed  quae- 
libet  pars  philosophise  est  utilis  respectu  alterius,  ut 
prsedixi ;  nee  potest  una  sine  alia  sciri.^  Et  hiBC  utilitas 
est  midtiplex  et  magna,-  et  habet  difficultates  varias  et 
grandes,  propter  quod  tractatus  requiritur  specialis  de 
his  utilitatibus. 


Cap.  VI. 

Men  easily  Sed  quia  homines  nesciunt  utilitates  philosophia} 
the  pursuit  primas,  ideo  despiciunt  multas  scientias  magnificas  et 
of  science,   pnlcherrimas,   et    dicunt,  "  Quid  valet  ha^c  scientia,  vel 

01  wliicli 

tiieydonot"  ilia?"  deridendo,  et  non  ut  addiscant.  Nee  volunt 
clearly  see  auscultare,  et  propter  hoc  excludunt  illas  scientias  a  se, 

tlie  utility.  ^      ^         „.     .,.  ...        .- 

et  contemnunt  eas.  Similiter  de  utilitatibus  secundis 
accidit.  Nam  philosophantes  his  diebus,  quando  dicitur 
eis  quod  sciant  perspectivam,  aut  geometriamj  aut  lin- 
guas,  et  alia  multa,  qujierunt  cum  derisione,  "  Quid 
*'  valent  lia^c  ? "  asserentes  quod  inutilia  sunt.  Nee 
volunt  audire  sermonem  de  utilitate;  et''  ideo  negli- 
gunt  et  contemnunt  scientias  quas  ignorant.  Et 
aliquando  accidit  quod  aliqui  dicunt  se  velle  libenter 
scire  hujusmodi  scientias ;  sed  deficiunt  infi-a  paucos 
dies,  quia  non  vident  utilitatem  illarum  scientiarum. 
Utilitas    enim     illarum  ^    non     traditur     in     eis,     .sed 


"  sine  alia  sciri}  sciri  sine  alia,  T.  I      "  </]  om.  L.  T. 

» et  magna']  oni.   T.  I      '  illarum]  caruni,  T. 


VI.] 


OPUS   TERTIUM. 


21 


exterius  exspectatur  ;  sicut  utilitas  domus  non  ap- 
paret  in  ea,  nee  in  ejus  compositionc,  sed  quando 
tempos tates  veniimt,  et  latrones,  et  csetera  incommoda 
ingravescunt.  Et  ideo  sicut  aliquis  ignorans  utili- 
tates  domus,  volens  tamen  tentare  ut  fabrieet  et 
componat,  cito  gravabitur,  et  Uiedio  afficietur,  et 
dimittet  opus,  tum  propter  opera  ttediosa,  tum 
proj)ter  expensas,  tum  propter  quod  reputat  se 
tempus  amittere  si  utilitatem  non  exspectat ; '  sic  est 
hie  quod  isti  qui  ignorant  utilitatem  alicujus  sci- 
entife,  ut  sit  geometrise,  statim,  nisi  sint  pueri  qui 
coguntur-  per  virgam,  resiliunt  et  tepescunt,  et  vix  vo- 
lunt  tres  vel  quatuor  propositiones  scire.  Unde  ex  lioc 
accidit  quod  quinta  propositio  geometrise  Euclidis 
dicitur^  Elefuga,  id  est,  fuga  miserorum ;  elegia  enim 
GrjBce  dicitur,  Latine  miseria;  et  elegi  sunt  miseri^ 

Et  igitur  ^  cogitavi  in  praeambulo   tractatu  utilitates  One  object 
philosophise  prsemittere,  ut  tunc  scientiae,  qua)  videntur  ^^  ^'^  . 
nihil  valere,  quserantur   cum   diligentia  et  fervore.     Et  to  show 
certus   sum   quod  aliter  non  est  via  ad  considerandum  *  ^*  utility, 
scientias    philosophia3    in    particulari   et  in  propria  dis- 
ci})lina.     Et  ideo  qui  hunc  tractatum  pra3ambulum  neg- 
ligit,  oportet   quod   ipse  desperet  de  tractatu    pleniori ; 
et  cum  eo  jam  non  est  agendum,  quia  jam^  viis  sapi- 
entiaUbus  est   rebellis.     Et  hoc    probavi  per   experien- 
tiam  in  multLs  personis,   qui,  nolentes  utilitates   scien- 
tiarum'  et  linguanun    primo    in  tractatu^    considerare, 
aggredientes  tamen  laborem    ipsarum  scientiarum,  defi- 


*  exspectat']  exspectet,  T. 

*  coguntuf-]  cogantur,  L, 
'  dicitur']  dicatur,  L. 

*  miseri]  Et  non  est  dubium  quin 
quicimque,  quantumcunquc  sit  sa- 
piens, resiliret  a  prinio  libro  geo- 
metrisc,  nisi  scirct  ejus  utilitatem  ; 
et  sic   dc   omnibus   aliis  scicntiis, 


ut  probavi  centies.  T.,  and  omits 
them  below. 

^  igitur]  ideo,  L. 

^  quid  jam]  qui,  L.  jam  om. 

'  utilitates  scientiarum]  scientia- 
rum utilitates,  L. 

^  prinio  in  tractatu]  in  primo  trac- 
tatu, L. 


22 


EOGERI   BACONIS 


[CAP. 


ciebant  statim,  quia  utilitatem  non  videbani '  Et 
non  est  clubium  quin  quicunque,  quantumcunque  sit^ 
sapiens,  resiliret  a  primo  libro  geometrise,  nisi  sciret 
ejus  utilitatem ;  et  sic  de  aliis  scientiis  omnibus,  ut 
probavi  centies.  Qui  enim  auscultat  quod  triangulus 
liabet  tres  angulos  sequales  duobus  rectis  angulis,^  et 
demonstrationem  ejus,  si  nescit  utilitatem,  ipse  non 
dabit  festucam,  immo  non  dignabitur  scire.  Sed  si 
tractatus  ei  detur,  in  quo  nobiles  veritates  in  rebus 
et  scientiis,  et  quasi  infinitas,*  verificantm-  et  certifi- 
cantur  per  banc  propositionem,  sicut  ostendi  in  quarta 
parte  Operis  Majoris,^  tunc  ipse  ex  evidentia  utilitatis 
cogetur  requirere  intellectum  hujus  propositionis ;  et 
sic  de  aliis.  Et  ideo  oportuit*^  quod  tractatum  prse- 
ambulum  componerem  de  utilitatibus  his. 

Cap.  VII. 

Theneces-      Sed    tertia    ratio     hujus    tractatus    prreambuli    est 
^i^y,  °.^        annexa    iam    dictis ;    nam   impossibile    est    in    summa 

studying  .        . 

this  work    degustare  scientiarum  potestatem,  cum  utilitatibus  prse- 

ration  for^'  dictis,  nisi  tangantur  omnes  radices  sapientite  fortiores, 

the  study    et  rami    erectiores,  et   flores    suaviores,  et   fructus  ma- 

sopiiy*in     turiores,  et  foliorum  eloquentiaB  viror   acceptus,  et  hoc 

general,      tam  de  sapientia  relata  modis  prsedictis  quam  absoluta. 

Et    quis    est    igitur  insanus  qui'  hujusmodi  tractatum 

deberet   refugere?     Certe   ei   denuntio    quod   nunquam 

fuit  aptus  ad  sapientiam,   nee  verus  sapientige  amator. 

Si   homo    non    haberet    plus    de    sapientiae   potestate, 

certe    deberet   multum^  gaudere   quia   per  hsec   posset 

csetera  perquirere  ;  et  aHter    est  impossibile.     Si  quis® 


'  videhani]  viderunt,  B.  U. 
-  sit]  om.  L. 
'•'  angulis]  om.  L. 
'  ct  quasi  injinitcc]  om.  L. 
'•'  Operis  Majoris']   Opus  Miyus, 
,  58.  sq. 


"  ct  ideo  oportuiQ  Ideo  oportet,  L. 
'  qui]  quod,  L. 

*  tnultum']  om.  T.  L. 

*  Si  quis"}  Sed  quis,  L. 


VII.] 


OPUS   TERTIUM. 


23 


tamen  dicat  quod  hjcc  non  intelligam  nisi  sciam  trac- 
tatus  plenos :  respondeo,  quod  similiter  nee  ^  eos  sine 
hoc  tractatu.  Et  melius  est  in  paucis  laborare,  licet 
cum  diiiicultate  aliqua,  quam  in  multis.  Atque  satis 
potest  homo  ^  hie  videre,  dummodo  veritates  propositas 
recipiat,  quae  sunt  satis  inteUigibiles,  licet  non  omnes 
probationes  sint  ita  faciles ;  sed  possunt  de  facili  exponi, 
et  citius  centies  quam  scripta  principaha  de  qualibet 
scientia.  Pro  certo  audeo  asserere,  quod  cum  tanta^ 
diflScultate  istius  tractatus  prseambuli  reputo  me  fecisse 
plus  ob  reverentiam  vestram,  quam  si  tradidissem  in 
scriptis  principalibus  totam  grammaticam  Latinorum, 
et  logicam,  et  naturalem  philosopldam,  et  metaphysicam, 
et  alkimiam  speculativam,*  et  quatuor  mathematicas 
speculativas,  non  dico  practicas ;  quia  hgec  omnia 
nullam  comparationem  habent  respectu  eorum^  quse 
scripsi,  nee  possunt  sciri  sine  eis,  sicut°  probo  evi- 
denter.  Et  ideo  summe  necessarium  reputo  hunc  trac- 
tatum,  sine  quo  nihil  potest  fieri  in  consideratione 
sapientisB. 


Cap.  VIII. 

Pr^terea  quarta  ratio  est   quare  oportet  tractatura  And  as  set- 

fieri    prteambulum,    ut    non    solum   per   ejus   rationem  thTobsta- 

pateat,  quod  non  est  possibile  dare  volumina  completa  ^es  -which 

de  scientiis,  sed  per  capitulum  speciale,  quod  habet  inseri  stand^in'^ 

in  hoc  tractatu;  et  est'  hujus  capituli  intentio  revelare  t^<^  ^^y  of  a 

qaibus  hominibus,    et   quibus   operibus,  et  quibus  aux-  pigte  trea-' 

iliis,  et   quibus   expensis  habeat  fieri   scriptum   princi-  ^'^e  on 

^  ^  ^  ^  philosophy. 


'  Tiec]  neque,  L. 

-  potest  homo}  homo  potest,  L. 

'  tanta]  tola,  B.  L.  U. 

'  alkimiam  specidativaml  et  medi- 


cinam    speculativam,    B.   adds    iu 
marg. 

*  eorum']  ipsoruni,  L.  T. 

*  sicut]  ut,  L. 

'  et  est}  est  et,  L. 


24 


ROGERI  BACONIS 


[CAP. 


pale,  et  qualiter  impedimenta  excludantur.  Nam  facile 
est  dicere,  fiant  scripturse  completoe  de  scientiis  ;  sed 
nunquam  fuerunt  apud  Latinos  aliquse  ^  condignse,  nee 
fient,  nisi  aliud  consilium  habeatur.  Et  nullus  sufii- 
ceret  ad  hoc,  ^  nisi  dominus  papa,  vel  imperator,  aut 
aliquis  rex  magnificus,  sicut  est  dominus  rex  Francise. 
Aristoteles  quidem,  auctoritate  et  auxiliis  regum,  et 
maxime  Alexandri,  ^  fecit  in  Grseco  quae  voluit,  et 
multis  millibus  liominum  usus  est  in  experientia  sci- 
entiarum,  et  expensis  copiosis,  sicut  historife  narrant. 
Salomon  vero,  rex  ditissimus,  similiter  complevit  philo- 
sopliiam  in  Hebrseo ;  et  filii  Adse  et  No?e,  et  filii  ejus,  et 
Abraham,  et  ilia  familia,  tum  divitiarum  potentia,  turn 
longitudine^  vit?e  omnia  compleverunt.^  Deinde  Avi- 
cenna,  princeps  magniis,^  qui  semper  in  libris  sapientise' 
vocatur  princeps  Abhohali,  ipse  iterum  revocavit  philo- 
sophiam  in  Arabico,  et  exposuit  opera  antiquorum. 

Sic  igitur  quater   fuit    philosophia^   sufficienter   tra- 

dita,  sed    bis    omnino    completa ;     scilicet,    primo    per 

filios    Adse''    et    Nose,    et     secundo    per    Salomonem. 

Cseteri    duo    juxta    sua    tempora     tradidenint    suffici- 

_,    ,         enter,^"   sed  non   omnino    compleverunt,    quia    fuerunt 

TnG  best 

-works  on  infideles.  Et  non  fuit  ab  aliis  tradita,  nee  unquam 
philosophy  apud  Latinos  facta,  nee  complete  translata,  sed  imper- 
known  to  fecte,  et  pessime  per  partes  pejores  ab  aliis  ling-uis 
the  Latins  transfusa."  Hsec  patent  ex  secunda  parte  Operis  Ma- 
imperfect  joris,  in  capitulo  illo  ubi  traditur  numerus  sapientum 
transla.       g^  tempora   singulorum  a   mundi  principio.'-     Et  nulla 


'  aliqua']  om.  T. 

^  ad  hoc]  om,  L. 

'  et  maxime  Alexandri]  om.  T. 

■'  tum  longitudine comple- 
verunt.] om,  T. 

*  compleverunt]  expleverunt,  L. 

"  magnus]  magnificus,  T. 

'  sapicnticc]  om.  L. 

^  Sic  igitur.  ,  .  .  philosophia']  om. 
L. 


"prima  per  filios  Ada]  per  filios 
Ada;  prime,  B. 

'"  tradiderunt  sufficienter]  suffi- 
cienter tradiderunt,  L,  T. 

"  transfusa']  transcripta,  L. 

'-  mundi  principio]  principio 
mundi,  L.  T. — Opus  Majus,  p. 
31.  sq. 


VIII.] 


OPUS  TERTIUM. 


25 


causa  est,  nisi  negligentia  principum  et  praelatorum 
Latinorum,  qui  nimquam  fuerunt  solliciti  de  studio 
sapiential  promovendo,  sicut  fuerunt  apud  Hebrajos, 
et  Gra3Cos,'  et  Arabes.  Nam  bene  inventi  sunt  sem- 
per aliqui  studiosi,  et  nunc  sunt,  qui  aspirassent^ 
ad  magnitudinem  sapientiae ;  sed  non  potuerunt,  nee 
possunt,  propter  defectum  adjutoTii,  procedere. 


Cap.  IX. 

Sed    oportet    me    hie    quinque    dubitationes    incur-  Answers 
rentes  removere,  ut  persuasio  veritatis  appareat  mani-  o^j^^tions  • 
festa.      Una    est    quod    ea,   quae  dico  et  quee    dicenda,  i.  That 
sunt    contra  ^    exemplata,    et   consueta,    et   vulgata  ;   et  j^„  ^^  ^'^^jg' 
nos    omnes   allegamus   hsec   tria  in    studio    et   in   vita,  is  unusual. 
Sed  planum   est  consideranti   quod  hsec   tria   inducunt 
omnem    errorem   ct   imperfectionem   in   hoc   mimdo,  et 
omnem   hominem  et  statum  quemlibet  corrumpunt ;  et 
quod*  nullus  videbit   veritatem,    nisi    hsec   tria    a    sua 
cogitatione   removeat ;    et  quartum   similiter,    quod    est 
defcnsio  proprise   ignorantia3   per   reprobationem   eorum 
quse   nescimus,    et   non   propter  araorem    veritatis.     Et 
quia  hsec  quatuor  destiaiunt  omnia,  ideo  feci  in    Operc 
Majori  partem    primam    de  hac  materia,   ostendens  per 
Scriptm'am  Sacram  et    per^    dicta   sanctorum,    per  jus 
canonicum,  per  philosophiam,   quod   liasc   quatuor   con- 
trariantur  veritati  et  perfectioni.      Et  quia  ibi  probavi 
hoc   in  principio,   propter   omnia   sequentia,    et   in  Se- 
cundo   Opere   feci  mentionem,  et  adhuc  in   hoc  Tertio 
Opere    expriraam   quse   necessaria   sunt,    ideo   hsec    ob- 
jectio   nulla   est    apud    sapientes,    qui    semper  fuerunt 


'  Hebraos,  ct  Gracos]  Gracos, 
Hebroeos,  L.  T. 

*  aspirassent]  U.  Caeteri,  aspi- 
rabant. 


^  contra.']  L.     CaJteri,  supra. 
*  (jiiod'}  om.  T. 
'  per}  om.  L.  T. 


26  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

divisi    a     multitudine,     ct    consuctudine,    ct    exemplis 
vulgatis  ;  ut  sunt  sancti,  et  philosophi,  et  cteteri  notati 
in  sapientia, 
2.  Contra-       Secunda  objectio  potest  fieri,  quod  sancti  neglexerunt 
dictory  to    ^  principio  ecclesife,  et  non  approbabant  mtdta  quae  hie 
authority,    scribo.     Sed  oportet  nos  stare  judicio    sanctorum,    ut^ 
Gratianus,  et  multi  post  eum  usque  nunc.     Nam  vulgus 
pliilosophantium  et  tlieologorum   multa  hormn  vel  non 
approbat,  vel  deridet  et  reprobat. 
Ilis  reply :       Ad   boc   rcspondeo   quod  in  primitiva  ecclesia,  ct  in 
scarce*  ^^^  ^®^P^^^    sanctorum,    non    fuerunt    scientise     translatse 
known ;      apud  Latinos  ;  unde  an  esset  perspectiva  inter  scientias 
fore  could"  numcranda    non    fuit  auditum ;  et   sic    de   multis  aliis 
not  be  con-  magnis  scientiis,  de  quibus  loquor.     Nam  minores  usque 
'^™"^  '      ad    tempora   nostra^   non  fuerunt  translatse,  nee  adhue 
sunt  complete  in  Latinum  conversse  :  dico  logicam,  et 
naturalem  philosopliiam,  et   metaphysicam ;   nee  omnes 
partes    grammaticse ;    et    hce   sunt   viliores   et  minores 
scientife.      Nam    sicut   ostendo  in  grammaticalibus,    in 
tertia   parte   Operis  Majoris,^    ubi  de  Unguis  et  gram- 
maticalibus  ago,'*   aliquse   partes   grammaticre    deficiunt 
in    Latino,  et   aliqure  de  logica,  et  multse  de   naturali 
philosopliia,  et   multee    de   metaphysica.     Et   ideo    non 
fuit    mirum    si    sancti   a   principio    non    usi    sunt  his 
scientiis,   nee   approbaverunt,    quia   nescierunt   an    fue- 
runt in  rerum  natm'a  possibiles.      Sed  aliud  est  repro- 
bare,  et  aliud  est  non  approbare.    Homo  qui  nee  laudat 
nee  vituperat,  non  approbat,  non  tamen  reprobat. 
Not  even         Sed  pro  certo  sancti  non  rcprobaverunt  has  scientias, 
tks-"^"^*"   ^^  quibus  loquor;    licet  maxime  videatur  hoe   de  ma- 
thematica,   scilicet   astronomia,  propter  judicia,  et  quia 
multi   mathematici  imposuerunt  necessitatem  libero  ar- 


'  w<]  atquc  postea,  T.  B. 
^  nostra}  cm.  T. 


^  Operis  Major  is}    Opus  Majus, 
p.  44. 

*  ubi  de  Unguis  .  ,  .  ago}  om.  T. 


IX.] 


OPUS   TERTIUM. 


27 


bitrio.     Scd   sancti   non  rcprobant  mathematicam,  qua} 
est  pars  pliilosopliire,  scd  quae   pars    est   artis   magicse, 
ut  manifestiim  est  per  sanctos.     Nam  Isidorus  in  trac-  except  so 
tatu  Astronomic  '  dicit,  quod  astronomia    duplex    est :  tronomy 
una    est    naturalis,    et    alia    superstitiosa ;    et    mathe-  J^^  ^^'^- 
matica    una   derivatur    a    mathesi,  media   correpta,    et  ^vith  judi- 
illa   est    para    philosopliise ;    altera    dicitur    a    {ji,dQYi(n,^  ^^^^  ^^^™- 
media     producta,    et     ilia     est    secunda    species    artis  magic. 
magicse ;  et    hoec   sola   maledicta   imponit   necessitatem 
rebus    et    libero    arbitrio.      Et   quicquid  sancti   dicunt, 
est  contra  banc  ;    et  earn  non  solum  sancti,  sed  pliilo- 
soplii   omnes   reprobant,  ut    Aristoteles  et   Plato,  sicut 
Isidorus   etiam   testatm^^   et   Ptolemgeus,    et  Avicenna, 
et    Plinius,  et    Tullius,    et  omnes  sapientes.     Et  aliam 
matbematicam   sancti  approbant  super  omnes  scientias, 
et  scripserunt  eam,  et  docuerunt,  et  exposuerunt  Scrip- 
turam  per   eam.      Haec   autem,    quae   nunc    narro,    ego 
probo   evidenter  per  sanctos   et   pbilosopbos   in  quarta 
parte    Operis  Majoris,"*  ubi   de  judiciis   astronomiae   fit 
sermo  specialis.     Nunquam  igitur  sancti  reprobaverunt 
multa,  quae   moderni  credunt   reprobanda,  quia  dccepti 
sunt  in  aequivocatione  nominis,  non  distinguentes  inter 
matbematicam    veram   et    falsam.     Et   sic   est  de  aliis 
multis,  in^  quae    aliquando   impegit    Gratianus,  et  pos- 
teriores  eo,    et    modeniorum   tbeologorum  vulgus.     Sed 
sapientes    tlieologi    lioc    non     faciunt ;     et     Gratianus 
multa   dixit,  quae   mode   abrogata  sunt,  et  plura  abro- 
gabuntur  per   temporum   succcssionem,  secundum  quod 
magis  clarescet  certitudo  veritatis.     Sunt  autem  multae 
causae  quare  scientiae  non  fuerunt  a  principio  translatae, 


'  tractatu  Astronomia']  See  Etym. 
iii.  27. 

2  uddriffi']  mathijsi,  T. 

'  Isidorus  .  .  ,  ieslcUur.']  Etym. 
iii.  71. 


^  Operis  Major  is]    Opus    Majus, 
p.  150  ;  see  also  p.  110. 

'"  in]  om.  T. 


28 


BOGERI   BACONIS 


[cap. 


ncc    in   usu    sanctorum,    quas    rationes    scribo    in    fine 
primre  partis  Operis  Majoris.^ 
3.  As  no-       Et   si   obnixe    adliuc    tertio    objiciatur,    quod   sancti 
But  aU        aliqua  redarguunt   de    his,  quse  scribo,  et  Gratianus  et 
novelties     alii,  respondeo  quod  nunquam  fuit  tempus  quin  ea,  quae 
received^*  de  novo  proponuntur,  habeant   contradictionem,    etiam 
with  sus-    a   Sanctis   et  a    bonis  viris,  et    a    sapientibus,  in   aliis, 
picion.        1[qq\,  22on  in  his,  quae  inconvenienter  reprobant.    Aaron 
et    Maria    restiterunt   Moisi,    ut    habetur   decimo    Nu- 
merorum ;    et    tamen   Aaron    sanctus    est,   et    similiter 
creditur    de    Maria.      Omnes  sancti  et  sapientes  repro- 
baverunt    translationem    beati^    Hieronymi   in   Biblia, 
et    vocaverunt    eum    falsarium    et   corruptorem    Scrip- 
tune  :    unde  beatus  Augustinus  dixit  ei^  multa  oppro- 
bria,    et    cseteri    sancti    deriserunt     eum  ;     et    tamen 
^  prrevaluit   post  mortem  Hieronymi  sua  translatio,  qua 

nunc    tota    Christianitas    utitur    Latinorum.     Similiter 
post  mortem   beati    Gregorii,  voluerunt   homines   com- 
burere   libros   ejus,    qui    tamen    sunt   optimi   et    sanc- 
tissimi.      Theologi    Parisius,    et    episcopus,    et     omnes 
Fortyycars  sapientes,  jam    ab    annis    cu-citer    quadraginta,    dam- 
gt„tiy-g  j^i^.  naverunt    et    excommunicaverunt    libros    Naturalis    et 
taphysics     Metaphysicss    Aristotelis ;    qui    nunc    ab  omnibus   reci- 
sics  con-'    piuntur  pro  sana  et  utili    doctrina.      Certe   multi   fue- 
demncd  at  j-unt  sancti  et  boni  inter  Judteos  quando  crucifixus  est 
Dominus,    et    tamen    omnes    dimiserunt  Eum,    prreter 
Matrem    suam,   et  beatum  Johannem,    et    Marias  ;    et 
dicitur    adhuc    quod    sola    Mater    Dei    fidem    rectam* 
habuit.      Tanta    est    humana    fragilitas,    quod    sancti 
etiam  aliquid  humanum  s?epe  passi  sunt ;    multi   enim 
sancti  propter  acerbitatem  poenarum  negaverunt  Chris- 
tum   ad    tempus,    licet    postea    redierunt    ad    statum 


'  Operis  Majoris']   Opus  Majus, 
p.  20. 

» beati']  sancti,  T. 


'  dixit  ci]  See  especially  Epist. 
xl. 

*  rccfam']  jcaiu,  T.  ream,  B. 
Blurred. 


IX.]  OPUS   TERTIUM.  29 

mentis.  Efc  papa  obtulit  tlmi\a  idolis,  ex  timore  a 
fidei  veritate  discedens,  sed  postea  rediit  ad  eandem 
veritatem.  Unde  si  sancti  non  omnia  pliilosopliica 
approbant,  vel  aliqua  reprobant,  ex  ignorantia,  et 
propter  quinque  causas,  quas  tango  in  prima  parte 
Operis  Majoris/  versus  finem  illius  partis,  non  miror, 
cum  ^  aliud  tempus  fuit  tune,  et  aliud  nunc  est. 
Nam  inter  casteras  causas  una  est  quod  philosophia  Philosophy 
regebat    mundum    tunc,    et    non    habuerunt    homines  suspected 

.  .  .  .         .         by  the 

sapientes,    nee    imperatores,    aliam    legem  ;     cui    etiam  church, 
tunc  ars  masrica  fuit    annexa    secundum    sestimationem  ^^^[^"se 

■    .        .  .  .  .  philoso- 

vulgi,  licet  philosophi  veri  eam  semper  abliorrebant.  phers  had 
Et  quia  sic  prsevaluit  mundo^  philosophia,  et  homines  ^^^"^.P^^^^" 
gaudent  sensu  suo  et  consuetudine,  ideo  non  voluerunt 
aliam  legem  recipere ;  et  ideo  secundum  judicium  phi- 
losophorum  et  consilium  actum  est  contra  Chris- 
tian os  ;  et  propter  hoc  a  principio  ecclesia  abhorruit 
philosophiam,  et  diu  hoc  duravit  ;  et  ideo  sancti 
aliqua  reprobaverunt.  Sed  tamen  qui  bene  conside- 
rat,  hsec  sunt  secundum  veritatem  magica  quse  tunc 
ascripta  fuerunt  philosophiie,  secundum  judicium  sanc- 
tormn  ct  ecclesi?e.  Et  proculdubio  infideles  per  artem 
magicam  multa  mala  fecerunt  ;  nam  et  miracula  sanc- 
tonmi  ascripserunt  artibus  magicis,  quia  vulgus  in- 
fidelium  multa  viderunt  fieri  mirabilia  ab  hominibus 
fraudulentis  per  artem  magicam. 

Quarta  objectio  potest  fieri,  quia  in    his,  quse    vobis  4.  As  con- 
scribo,    utor    multis    reprobationibus,    et    alias    multis  t^'°'"S 

cc*nsurcs 

laudibus,    et    de    personis    et    de    scientiis.      Ad    hoc  and  ap- 
respondeo    quod  non   possum  aliter  aperire   veritatem,  P'?"^''^  °^ 
sicut    videbitis    ex    serie    omnium    scripturarum,    quas 
facio   vobis  ;     et   affirmo,    coram    Deo    et    vobis,    quod 
hoc  non   facio    nisi   propter   necessitatem   persuadenda3 


'  Operis  Majoris]    Opus    Majus,  I        ^  ctaii]  sed.  T.  B. 
P-  19'  I        ^  mundo]  in  mundo,  T. 


30  ROGERI   BACONIS.  [CAP. 

vcritatis,   et   propter  utilitatem  vestram,    et  meam,    et 
totius    ecclesiae.     Unde    non    sic    loquerer    alicui    nisi 
vobis,   qui    estis   caput    mundi ;    et    ideo   mibi    parcat 
vcstra  sapientia  in  liac  parte. 
5.  As  su-        Quinta  vero  objectio  est  fortis   et   gravis    mihi ;    sed 
philosophy  ^olvitur   per    quartam ;  et    est    quod  jam  sestimatur  a 
being         vulgo    studcntium,     et    a    multis    qui    valde    sapientes 
complete     ^stimantur,  et  a  multis  viris   bonis,  licet  sint  decepti ; 
and  per-     quod  philosopliia  jam  data  sit  Latinis,  et    completa,  et 
pouifded'    composita   in   lingua  Latina,    et   est    facta   in  tempore 
by  a  pro-     meo  et  vulgata  Parisius,  et  pro  auctore  allegatur  com- 
Taris.         positor    ejus.        Nam    sicut    Aristoteles,    Avicenna,    et 
'\  f'^^'  ^  Averroes  allegantur   in   scholis,  sic  et  ipse  :    et   adbuc 
vivit,  et   habuit   in   vita   sua   auctoritatem,  quod  nun- 
quam   homo   habuit   in  doctrina.      Nam    Christus   non 
pervenit  ad  hoc,  cum  et  Ipse   reprobatus   fuerit'    cum 
sua   doctrina   in   vita   sua.     Non   sine   magna  compas- 
sione   et   de   auctore   hoc,    et   de   errore   vulgi   decepti 
per   eum,  ego   loquor  ;    sed   nisi   hoc  sit  consideratum, 
non   potest   Veritas   apparere.     Sed   Veritas   fortior    est 
omnibus,    ut    dicit    Scriptura.     Tangam  vero  veritatem 
de   scriptis  his,  et    de   persona,  solum   propter  amorem 
veritatis,  et  propter  utihtatem  commiuiem. 
Bacon's  Hsec  autcm  scripta  habent  peccata   quatuor :    Unum 

of  h^s*^*^  est  vanitas  puerilis  infinita  ;  secundum  est  falsitas  inef- 
■writings.  fcibilis;  tertium  est  superfluitas  voluminis,  eo  quod  tota 
potestas  illarum  scientiarum  posset  coarctari  utili  trac- 
tatu,^  et  veraci,  et  piano,  et  perfecto  in  vicesima  parte 
illorum  voluminum  ;  quartum  est,  quod  partes  philo- 
sophise magnificse  utilitatis,  et  immensae  pulchritudinis, 
et  sine  quibus  non  possunt  sciri  qvue  vulgata  sunt,  de 
quibus  ego  vcstroe  gloria?  scribo,  auctor  istorum  operum 
omisit.     Et    ideo    nulla    est    utilitas    in  ^    scriptis   illis, 


^fuerit]  fuerat,  B.  U. 

*  utili  tractatu]  tractatu  utili,  T.  U. 

«  m]  om.  T. 


IX.]  OPUS  TERTIUM.  31 

scd  maximum  sapicntia3  detrimentum.  Nee  mirum  si 
merito  sua  scripta  habent  negligi,  quoniam  nunquam 
philosophia3  partes  audivit  nee  didieit  ab  aliquo,  nee 
fuit  nutritus  in  studio  Parisiensi,  nee  alibi,  ubi  viget 
studium  philosopbite ;  nee  legit;  nee  disputavit,  nee 
exercitatus  est  disputando  et  eonferendo  cum  aliis ; 
nee  revelationem  habuit,  quia  nee  ad  bane  se  paravit 
aliter  vivens ;  et  falsa,  et  vana,  ac  superflua  eumu- 
lans,  et  utilia  ac  necessaria  dimittens,  quae  non  indi- 
cant revelationem:  sed  per  seipsum  prsesumpsit  traetare 
quae  ignoravit. 

Non  sine  causa  hsec  locutus  sum  de  boc  auctore  Considers 
ficto,'  quia  non  solum  ad  propositum  meum  faeit,  sed  „|.°4f  cor-*^ 
dolendum  est  quod  studium  philosopbise  per  ipsum  est  ruptor  of 
corruptum  plus  quam  per  omnes  qui  fuerunt  unquam  pyiisophy 
inter  Latinos.  Nam  alii  licet  defecerunt,  tamen  non 
prsesumpserunt  de  auctoritate,  sed  iste  per  modum 
autbenticum  scripsit  libros  sues,  et  ideo  totum  vulgus 
insauum  allegat  eum  Parisius,  sicut  Aristotelem,  aut 
Avicennam,  aut  Averroem,  et  alios  auctores.^  Et  iste 
non  solum  magnum  detrimentum  dedit  studio  pbilo- 
sopbiae  sed  theologise,  sicut  ostendo  in  Opere  Minori, 
ubi  loquor  de  Septem  peccatis  studii  Tbeologise ;  et 
prsecipue  tertium  peccatum  est  contra  istum,  quod  dis- 
cutio  apertius  propter  eum.  Duos  enim  noto  ibi,  sed 
ipse  est  principalis  in  re ;  sed  alius  majus  nomen 
babet,  qui  tamen  mortuus  est.^  Et  ista  patent  evi- 
denter  ex  Opere  Majori  et  Minori,  quia  in  illis,  tam 
divinis  quam  bumanis,  de  quibus  nititur  eertificare, 
ostendo  quod  multiplicantur  omnia  vana,  falsa,  et 
superflua,  et  suigida  pra)clara,  ac  magnifica,  et  utilia 
relinquuntur.  Et  baec  satis  liquide  patebunt  ex  bac 
tertia  scriptura. 


*^cto]  dicto,  T.  U.  I      ^  Alexander  ab  Hales. 

'  et  alios  auctores']  cm.  T.  I 


32  ROGERI   BACONIS.  [CAP. 


Cap.  X. 
Returns  to       Kedeo    io'itur    ad   propositum,    scilicet    ad    quartam 

his  former  '='  ^_    ^  '.  ,         ,  • 

assertion;    causam,    asserens    quod    necessanum    est    ut    scnptum 

viz.,  the      prseambulum  fiat,  in   quo  ostendatur  difficidtas  faciendi 

necessity      ^     .  .      .      ,         .  ,    .  .,  ., 

of  an  intro-  scripturas  principales,  immo  quod  impossibile   est   quod 

ductory      aliquis   de    his,  qui    modo  vivunt,  solus    hsec    peragat, 

quantumcunque  habeat  in  expensis,  nee  omnes  sapientes 

mundi,  nisi    expensas   habeant   pro  sua   voluntate.     Et 

quia    horum     consideratio     non    traditur     in     scriptis, 

homines   nunquam   percipiunt   quid  faciendum    est,    et 

negiigunt  excitare  prselatos  et  principes  ad  perfectionem 

sapientiae.     Totum  autem  quod  scripsi  in  duplici  opere 

est    de    hac    materia,    et   ostendit    difficultatem,    qua; 

semper    cucurrit    apud    Latinos.      Sed    modo    reducam 

omnia  ad  quasdam  radices   certas,  scilicet  sex.     Placuit 

autem    Deo    dare   sapientiam    cui   voluit ;   nam   omnis 

sapientia  a   Domino  Deo  est ;  et  Ipse   pliilosophis,  tam 

infidelibus    quam     fidelibus,    earn    revelavit.       Et    hoc 

declaro     in     capitulo     secundoe     partis     memorato,     et 

quibusdam    aliis   capitulis   illi  annexis,  in  eadem   parte 

voluminis. 

Revelavit    igitui'    Deus    primo   philosophiam    Sanctis 

suis,  quibus    et   legem    dedit ;   nam   philosophia    utilis 

est   legi   Dei,    ad    intellectum,   ad   promvdgationem,    ad 

probationem,   ad    defensionem,   et    multis    aliis    modis, 

ut  patet  per  opera  qua;  scribo.      Et  ideo  primo  tradita 

est  principaliter  et  complete  in  lingua  Hebraea.     Deinde 

renovata    est    principaliter    per   Aristotelem    in   lingua 

Graeca ;   deinde   principaliter  per   Avicennam  in   lingua 

Arabica ;   sed  nunquam   in   Latina   fuit   composita,    sed 

solum  translata  de  Unguis  alienis,  et  meliora  non  sunt 

translata.     Et   de    his    scientiis,    quae    translates    sunt, 

nihil  est  perfectum  ;  et  translationes  simt  perversa;,  nee 

intelligibiles     in     multis    scientiis,     maxime     in     libris 

Aristotelis.     Et  infinita   vocabula   de   Unguis    aliis   re- 


X.]  OPUS   TERTIUM.  33 

manserunt    cum    Latino,    qua?    non    possimt     intelligi.  Ignorance 
Et  qiife  bene  translata   fuenmt,   sunt  modo   depravata,  orifrinai 
(piia    linguas     ignoramus.       Et     falso     translata     sunt  tongues  tlie 
infinita,  quia  interpres  debet  scire  scientiam,  quam  vult  of  error  and 
transferre,    et  linguam   a    qua   transfert,    et    aliam    in  confusion 
quam  transfertur.     Sed   solus   unus   scivit   scientias,    ut  and  philo"^ 
Lincolniensis   episcopus  ; '    solus    Boetius   scivit  linguas  sophy. 
omnes  ;   alii    ignoraverunt    scientias    et    linguas,    sicut 
expono    in    iis,    qure    scribo    in    tertia    parte    Majoris 
Operis,-     ubi    probo  quod    propter     hoc    quod    vulgus 
Latinorum    ignorat    linguas    tres     dictas,     quod    periit 
philosopliia  ab  iis,  ct  non  solum  philosophia,  sed  intel- 
lectus  Sacri   Textus.     Nam    omnes   doctores    sancti,    et 
omnes  pliilosophi  et  poetse,  et  omnes  sapientes  antiqui, 
usque    ad    tempora    nostra,    sciverunt    linguam    saltem 
Grsecam.     Nam    Italia   fiiit    Magna    Grsecia,    et    adhuc 
vestigia   restant ;  quoniam    in    Calabria,    et    Apulia,    et 
Sicilia,  et  alibi,  sunt  multse  ecclesise  Graecse,  et  populus 
cis    subjectus.     Insuper,    ut    ostendo   ibi,    ipsa    lingua 
Latina   est  pro   majori   parte   composita    ex   Gr?eco   et 
Hcbrjeo ;   undo    Latini  nihil   magnificum   scire   possunt 
sine   notitia   harum   linguarum,  sicut   satis   declaro''   in 
ilia*    tertia    parte    operis,^   et  in    Opere    Minori,    ubi 
loquor   de   potestate   studii  theologise,  scilicet  in  tertio 
peccato,**  et  quinto    et   sexto. 

Sed    auctor   pr^edictus    et    fictus    nihil    scit    de    lin-  Many  men 
guarum    potestate,  sicut    nee  totum   vulgus  ;    nam  non  could s*""k 
sunt  quatuor    Latini,   qui  sciant  grammaticam    Hebra)-  Hebrew, 
orum,  et   Gra3Corum,  et   Arabum  :  bene  enim  cognosco  j^rabic  •— 
eos,    quia   et   citra    mare   et   ultra    diligenter    feci   in-  not  four 
quiri,     et     multum^     in    his     laboravi.      Multi    vero^^eg^am- 


'  Lincolniensis  episcopus'\  Gros- 
tete. 

^  Majoris  Opens']  Opus  Majus, 
p.  45. 

'  declaro]  declaravi,  T. 


*  aia]  cm.  T. 

*  parte  operis]  Opus  Majus,  p.  52. 
"  tertio  peccato]  peccato  tertio,  T. 
'  multuni]  diligenter,  T. 


VOL.   I.  C 


84 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


mar  of 
those  lan- 
guages. 


Not  even 
Jews  01' 
Greeks 
themselves, 


Necessity 
of  philolo- 
gers,  and 
a  critical 
apparatus, 
to  supply 
these  de- 
fects. 


inveniuntm'j  qui  sciunt  loqui  Grsecum,  et  Ai'abicum, 
et  Hebrseum,  inter  Latinos,  sed  paucissimi  sunt 
qui  ^  sciunt  rationem  gi-ammaticse  ipsius,  nee  sciunt 
docere  earn  :  tentavi  enim  permultos.  Sicut  enim 
laici  loquuntur  linguas  quas  addiscunt,  et  nesci- 
unt  rationem  grammaticse,  sic  est  de  istis.  Vidi- 
mus enim  multos  laicos,  qui  optima  loquebantur 
Latinum,  et  tamen  niliil  sciverunt  de  regulis  gram- 
maticse  ;  et  sic  est  modo  de  omnibus  Hebrseis  fere,  et 
similiter  de  Grsecis  veris,  non  solum  de  Latinis  qui 
sciunt  Grsecum  et  Hebraeum.  Nam  Hebrsei  et  Grseci 
amiserunt  sapientiam  Dei  et  sapientiam  philosophise, 
ita  quod  paucissimi  eorum  sciunt  docere  gi-ammaticam 
veraciter,  cum  causis  et  rationibus  reddendis,  sicut  nos 
Latini  scimus  per  libros  Prisciani.  Et  nidlus  eorum,  qui 
scivit  aliquid  de  Unguis,  est  qui  sciat  scientias.  Et 
ideo  transferre  non  possunt,  nee  magnam  utilitatem 
facere,  nee  se  intromittunt  de  studii  potestate,  quamvis 
boni  adjutores  essent  et  necessarii.  Oportet^  igitm' 
primo  habere  homines  peritos  in  linguis  alienis,  et  hi 
haberi  non  possunt  sine  magnis  expensis.  Et  similiter 
oportet  habere  libros  aliarum  linguarum  plurimos, 
scilicet  de  grammatica,  et  textus  siiigularum  partium 
philosophige,  ut  viderentur  defectus  et  falsitates  in 
codicibus  Latinorum.  Sed  hi  libri  et  hse  persona3 
non  possunt  procurari  sine  principibus  et  prselatis,  ut 
manifestum  est. 


Cap.  XI. 


Excellent 
mathema- 
ticians also 
required. 
Not  more 
than  two 
deserving 
of  that 


Secunda  radix  istius  difl&cultatis  est  quod  oporte- 
ret  habere  mathematicos  optimos,  qui  non  solum  sci- 
rent  ea,  quae  translata  sunt  et  facta,  sed  addere  ad 
opera  eorum,  quod  est  facile  bonis  mathematicis.  Non 
sunt  enim  nisi  duo   perfecti,  scilicet  magister  Jo.  Lon- 


'  3"']  <l"ia,  B. 


I      -  OporteQ  Oporteret,  B.  et  infra. 


XL] 


OPUS   TERTIUM. 


don.    et    magister    Petrus    de   Maharn-curia   Picardus.  name  iu 
Alii   duo    boni   sunt,    scilicet    magister    Campanus    de  ^       ^^^ 
Novaria,^    et   magister   Nicholaus,    doctor    domini    A 1- John  of 
marici  de  Monte  Forti.^   Sine  vero    mathematica  nihil  ajKj  Petej. 
dignum     sciri    potest    in    philosopliia,    ut    ostendo    in  ^^  Maharn- 
quarta   parte    Operis    Majoris^    multimi    diffuse.      Nam 
primo  ostendo  in  universal  i  quod  nulla  scientia  potest 
sciri   sine   ea  ;    secundo,    in    particulari    magis   scilicet, 
quod  res  istius  modi*  et  loca  mundi  sciri  non  possunt, 
et  ideo   nee   scientise   de  rebus ;    et   in    Opere   Minori 
similiter   hoc    ostendo.      Nam    planum    est    quod   sine 
mathematica   non  possunt    sciii   coelestia :    et   coelestia 
sunt   causa3   rerum   inferiorum,  et  causata  non  possunt 
sciri  sine  causis  suis.     Et  alise  vise  sunt  speciales,^  per 
quas  ostenditur  quod  nulla  res  sciri  potest  sine  mathe- 
matica, ut  abundanter  patet  in  partibus  mathematical 
in  Opere  Majori.^     Et   ideo    oportet  quod  mathematici 
boni  haberentm",  qui  paucissimi  sunt  et  rari/  nee  repu- 
tantes  pretium   sui ;  nee  possit  aliquis  habere  eos,  nisi 
dominus  papa  aut  alius  magnus    princeps,  et    maxime 
ilium,  qui  melior  est^  omnibus,  de  quo  in  Minori  Opere 
satis  scripsi,  et  scribam  suo  loco.     Nam  vix  cum  aliquo 
staret   qui"   vult   esse   dominus   sui  studii,    et  experiri 
sapientiam  ut  placet  ei. 

Et   prseter   expensas   istarum    personarum    oporteret  And  ma- 
magnas  expensas   fieri  :  nam   sine  instrumentis  mathe-  IJIs™^^^^'^^ 
maticis  nihil  potest  sciri,  et  instrumenta  hsec  non  sunt  ments  and 
facta  apud  Latinos,  et  non  fierent   pro  ducentis  libris,  *^  ^®* 
nee   trecentis.^*^     Adhuc  autem   sunt    tabuUe   meliores ; 


'  Novaria]  Naverria,  T. 

*  Non  sunt  enim  .  .  .  de  Monte 
Forti]  omitted  by  B.  and  U.  from 
the  text ;  but  added  in  the  margin. 
After  the  words  bonis  mathemadcin, 
L.  and  U.  add,  £!t  sunt  aliqui  tales 
inter  Latinos. 

'  Operis  Majoris']  Opus  Majus, 
p.  58. 


*  modil  mundi,  T.  B.  L. 

^  Et sunt  speciales']  Sunt 

etiam  ....  speciales,  U. 

^  Opere  Majori']  Opus  Majus, 
ibid. 

'  raril  cari,  T.  L.     rari,  B.  corr. 

^  melior  est]  est  melior,  T. 

'"*  */"']  quia,  B. 

'"  trecentis']  trecentis  libris,  T. 

c  2 


3G 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


n  cometiy, 
and  os])eci- 
ally  oi)tics. 


nam  licet  certificatio  tabularum  sit  per  instrumenta, 
tamen  instrumenta,  nisi  sint  immensfe  quantitatis,  nihil 
valent ;  et  lisec  mali  usus  sunt,  et  difficilis  conservation  is 
propter  rubiginem  ;  nee  possunt  portari  de  loco  ad  locum 
sine  periculo  fractionis ;  et  homo  non  potest  habere 
ubique  et  semper  nova  intrumenta,  cum  tamen  opor- 
tcat  hoc,  nisi  habeat  tabulas  semel  certificatas.  Sed  ha) 
tabulae  vocantur  Almanack  vel  Tallig^ium,  in  quibus 
scrael  sunt  omnes  motus  coelorum  certificati  a  principio 
mundi  usque  in  finera,  sine  quotidiano  labore,  ut  homo 
possit  inspicere  omnia  qure  in  coelo  sunt  omni  die,  sicut 
nos  in  calendario  inspicimus^  omnia  festa  sanctorum  ; 
et  tunc  omni  die  posseraus  considerare  in  coelo  causaa 
omnium,  qufe  in  terra  renovantur,  et  consimilem  dispo- 
sitionem  coeli  quserere  in  prseterito,  et  invenire  con- 
similes  efFectus.  Et  similiter  de  futuro.  Et  sic  omnia 
cognoscerentur.  Et  hve  tabular  valerent  thesaurum  unius 
regis ;  et  ideo  non  fierent  sine  magnis  expensis.  Et 
sa3pe  aggressus  sum  compositionem  istarum  tabularum, 
sed  non  potui  consummare  propter  defectum  expen- 
sarum,  et  stultitiam  eorum  cum  quibus  habui  facere. 
Nam  primo  oportet  facere  instrui  pueros  decem  vel 
duodecim  in  canonibus  et  tabulis  astronomise  vulgatis ; 
et  quando  bene  scirent  operari,  tunc  per  unura  annum 
debcrent^  invenire  motus  singulorum  planetarum  ad 
omnem  diem  et  horam,  secundmn  omnem^  varietatem 
motuum  eorum,  et  caetera  qua)  in  coelis  renovantur. 

Dcinde  sunt  alia  instrumenta  et  tabulae  geometrical 
jiracticae,  et  arithmeticae  practicae,  et  musicae,  quae  sunt 
utilitatis  magnae,  et  nccessario  requiruntur.  Sed  longe 
magis  quam  liaec  oporteret  homines  haberi,  qui  bene, 
immo  optime  scirent  perspectivam  et  instrumenta  ejus. 
Nam   haec^   scientia  est    de   visu    vero,^   et   per   visum 


'  insjncimus']  aspiciinus,  T. 
*  debercnt]  debent,  B.  U. 
'  omncni]  om.  T. 


■*  Nam  Arte]  Ilacc  euini,  T. 
*  vcro]  re  rum,  B.  U.  I.. 


XL] 


OPUS   TERTIUM. 


37 


scimus  omnia.  Ccecus  enim  nihil  scit  dc  hoc  mundo  ; '  The  excel- 
visus  enim  ostendit  nobis  rerum  difFerentias,  ut  Ari-  thcTattcr 
stoteles  dicit,^  et  sciaius  per  experientiam.  Htec  autem 
certificat  mathematica  et  omnia,  ^  quia  instrumenta 
astronomiae  non  vadunt,  nisi  per  visionem,  secundum 
leges  istius  scientise.  Nee  mii-um  si  omnia  sciantur  per 
mathematicam,  et  omnia  per  hanc,  quia  omnes  scientise 
sunt  connexse  (ut  superius  dixi),  licet  qugelibet  simul'* 
cum  liac  habeat  suam^  proprietatem.  Unde  quaelibet 
habet  potestatem  in  aliam,  nee  potest  una  sciri  sine 
alia,  ut  prasdictum  est.  Et  necesse  est  omnia  sciri  per 
hanc  scientiam,  quia''  omnes  actiones  rerum  fimit  se- 
cundum specierum  et  virtutum  multiplicationem  ab 
agentibus  hujus  mundi  in  materias  patientes  ;  et  leges 
hujusmodi  multiplicationum  non  sciuntur  nisi  a  per- 
spectiva,  nee  alibi  sunt  tradike  adhuc  ;  cum  tamen  non 
solum  sint  communes  actioni  in  visum,  sed  in  omnem 
sensum,  et  in  totam  mundi  machinam,  et  in  ccelestibus 
et  in  inferioribus. 

Hsec  autem  scientia  non  est  adhuc  lecta  Parisius,  nee  Not  more 
apud  Latinos,  nisi  bis  Oxoniae  in  Anglia  ;  et  non  sunt  t^^Y^'^^*' 
tres  qui  sciant'  ejus  potestatem:  unde  ille,  qui  fecit  se  acquainted 
auctorem,  de  quo  superius  dixi,  nihil  novit  de  hujus  ^^^  ^** 
scientijB  potestate,  ^cut  **  apparet  in  libris  suis,  quia  nee  been  read 
fecit  librum  de  hac  scientia,  et  fecisset  si  scivisset,  nee  ^^^  ^^'f^.^ 
in  libris  aliis  aliquid  de  hac  scientia  recitavit ;  cum  only  at 
tamen  oportet  quod  usus  istius  scientise  cadat  in  om- 
nibus aliis,  et  quod  per  ejus  virtutem  sciantur  omnia. 
Et  ideo  non  potest  scii'e  aliquid''  dc  sapientia  philo- 
sophise. Sed  hi,  qui  sciunt  hsec,  sunt  pauci,  sicut  qui 
mathematicam,    nee    habentur   sine    magnis    expensis ; 


Oxford. 


'  mundo^  mode,  T. 

*  Aristotelcs  dicit]  De  Gen.  v.  1 . 
^  mathematica   et  omnia^    mathc- 

niaticain  et  oniuia,  B.  L. 

*  simulli  orn.  T. 


*  Jiabcat  «warn]  suam  habeat,  T. 

"  fjitia']  quoniam,  T. 

'  sciant']  sciunt,  T.  U. 

^*  sicitl]  ut,  U. 

"  alicjuid]  oni.  B.  T.  L. 


38 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


similiter  nee  instrumenta  hujus  scientioe,  qufe  sunt 
multiim  difficilia,  et  majoris  sumptus  quam  instrumenta 
mathematicae. 
Important  Et  quse^  de  perspectiva  narravi  modo  patent  manifesto 
branches  of  ^^  Opere  Majori,  et  tractatu  quem  collegi  de  perspec- 
science.  tiva,  qui  est  pars  quinta  principalis  illius  operis ;  et 
simul  cum  ea  consulenda  est  magna  pars  quartse  partis 
totius  operis,  scilicet  ubi  de  multiplicatione  specierum^  et 
virtutum  agentium  determinavi,  quam  licet  ascribe  ibi 
geometrige  propter  rationes  suas,  tamen  extraxi  de 
scientia  perspectivse.  Sed  completiorem  tractatum 
mitto  vobis^  de  liac  multiplicatione,  ut  facio  postea 
mentionem ;  et  hoc  ideo,  quia  summa  et  principalis 
radix  sapientire  ;  et  pro  pliilosopliia  et  pro*  theologia, 
est  in  istis  multiplicationibus,  et  infinita  pulcliritudo ; 
et  nee  perspectiva,  nee  aliquid  de  pliilosopLia  sciri 
potest^  sine  Loo.  Sed  ille,  qui  nuiltiplicavit  volumiua, 
ignorat  lias  radices  :  nam  nihil  de  eis*^  tangit ;  et  ideo 
certum  est  ipsum  ignorare  res  natm'ales,  et  omnia  qure 
de  philosophia  sunt ;  et  non  solum  ipse,  sed  totum 
vulgus  philosophantium,  quod  errat  per  ipsum.  Scri- 
batis  enim^  ei  quod  pertractet  de  his  radicibus,  et 
invenietis  ipsum  impossibilem  ad  eas.  Et  certe  hoc 
dico  quia  doleo  de  ejus  et  vulgi  ignorantia :  nam  sine 
his  nihil  scire  possunt.  Et  ideo  hoc  solum  valet 
Bacon  had  centies  plus  quam  quicquid  sciunt.  Nullus  vero  de 
years  to°its  ^^^ctoribus,  nec  de  magistris  antiquis,  nee  de  modernis, 
acquisition,  scripsit  de  his  ;  sed  laboravi  per  annos  decem,  quantum- 
cunque^  potui  vacare,  et  discussi  omnia  ut  potui, 
redigens  in  scriptum  a  tempore  mandati  vestri. 


*  g«a]  quia,  B. 

*  specierum']    See    Opus    Majus, 
pp.  67,  87. 

^  mitto  vobis']  vohis  mitto,  T. 

*  proli  om.  B.U. 


*  sciri  potesf]  potest  sciri,  T. 
»  eis}  his,  T. 
'  cnjm]  om.  B.  T. 
^  (juaiitumcunque']        quandocun- 
que,  T. 


XII.] 


OPUS  TEETIUM, 


39 


Cap.  XII. 

Sed  alia  est  scientia,  quae  est  de  rerum  generatione  Speculative 
ex  elementis,  et  de  omnibus  rebus  inanimatis :  ut  de  and  i t™re- 
elementis,  et^  de  humoribus  simplicibus  et  compositis  ;  lation  to 
de  lapidibus  communibus,  geminis,  marmoribus  ;  de  auro  ^  ^^^^^' 
et  cseteris  metallis ;  de  sulphuribus,  et  salibus,  et  atra- 
mentis ;  de  azurio,  et  minio,  et  cseteris  coloribus ;  de 
oleis  et  bituminibus  ardentibus,  et  aliis  infinitis,  de 
quibus  nihil  habemus  in  libris  Aristotelis  ;  nee  natu- 
ral es  philosopliantes  sciunt-  de  his,  nee  totum  vulgus 
Latinorum.^  Et  quia  hsec  scientia  ignoratur  a  vulgo  stu- 
dentium,  necesse  est  ut  ignorent  omnia,  quse  sequuntur, 
de  rebus  naturalibus ;  scilicet  de  generatione  animato- 
rum,  ut  vegetabilium,  et  animalium,  et  hominum  :  quia 
ignoratis  prioribus,  necesse  est  ignorari  quae  posteriora 
sunt.  Generatio  enim  hominum,  et  brutorum,  et^  vege- 
tabilium est  ex  elementis  et  hmnoribus,  et  communicat 
cum  generatione  rerum  inanimatarum.^  Unde,  propter 
ignorantiam  istius  scientise,  non  potest  sciri  naturalis 
philosophia  vulgata,  nee  speculativa  medicina,  nee  per 
consequens  practica  ;  non  solum  quia  naturalis  philo- 
sophia et  speculativa  medicina^  necessarise  sunt  ad 
practicam  ejus,  sed  quia  omnes  simplices  medicinae  de 
rebus  inanimatis  accipiuntur  de  hac  scientia,  quam 
tetigi,  sicut  manifestum  est  in  secundo  libro  Avicennse 
Medicinalis,  ^  qui  simplices  medicinas  enimierat ;  et  ex 
aliis  auctoribus  manifestum  est :  quarum  medicinarum 
nee  nomina  sciri  possunt,  nee  significata,  nisi  per  hanc 


'  c<]  om.  B. 

*  sciunQ  et — nihil  sciunt,  B. 

*  Latinorum']  Latinum  T. 

*  et]  om.  B. 

'  inanimataruvi]     Notandum   de 


alkimia  quod  duplex  est,  specula- 
tiva et  practica,    T.  in  marg. 

'■  medicina]  medicinal,  B. 

'  Medicinalis]  i.  e.  Canon  totius 
Medicina;,  ed.  1522. 


40 


ROGERI   BACONIS 


[CAP. 


Operative 
alchymy 
and  its 
uses. 


scientiani ;  ct  haec  scientia  est  alkimia  speculativa, 
quse  speculator  de  omnibus  inanimatis  et  tota  genera- 
tionc  rerum  ab  elementis. 

Est  autem  alkimia  operativa  et  practica,  quae  docet 
facere  metalla  nobilia,  et  colores,  et  alia  multa  melius 
et  copiosius  per  artificium,  quam  per  naturam  fiant. 
Et  liujusmodi  scientia  est  major  omnibus  prrece- 
dentibus,  quia  majores  utilitates  producit.  Nam  non 
solum  expensas  et  alia  infinita  reipublicte  potest  dare, 
sed  docet  invenire  talia,  quse  vitam  humanam  pos- 
sunt  prolongare  in  multa  tempora,  ad  quae  per 
naturam  produci  potest.  Sed  nos  morimur  citius 
longe  quam  deberemus,  et  hoc  propter  defectum  rc- 
gi  minis  sanitatis  a  juventute,  et  propter  hoc  quod 
patres  nostri  dant  nobis  complexionem  corruptam, 
propter  eundem  defectum  regiminis  sui ;  unde  senectus 
citius  contingit'  et  mors  ante  terminos,  quos  Deus 
constituit  nobis.  Haec  igitur  scientia  habet  utilitates 
liujusmodi  proprias ;  sed  tamen  certificat  alkimiam 
spccvilativam  per  opera  sua,  et  ideo  certificat  natm'alem 
philosophiam  et  medicinam :  et  hoc  patet  ex  libris 
mcdicorum.  Nam  auctores  decent  suas  medicinas  sub- 
limare,  distillare,  ct  rcsolvere,  et  multis  aliis  modis 
secundum  operationes  istius  scientise,  sicut  patet  in 
aquis  sahitaribus,  et  oleis,  et  infinitis  aliis.  Unde 
Galenus,  in  libro  Dinamidiarum^  docet  medicos  ftxccrc 
calcecumino7i,  quod  medici,  sicut  nesciimt  facere,  sic 
nesciiuit  nominare.  Et  Avicenna  docet,  in  primo  libro 
MedicinjB,^  probare  per  opera  alkimia  quod  solus  san- 
guis non  nutrit,  ut  Galenus  cestimavit,  sed  alii  humo- 
res  :  sed  hoc  nullus  medicorum  scit  nee  intelligere,  nee 


'  contingit^  contigit,  T. 

-  Dinamidktrum.']  A  spurious 
•work  attributed  to  Galen  ;  printed 
by  Gesner  in  his  Latin  version  of 
the  writings  of  Galen,  vol.  iv.  p.  875. 


Lxigd.   1550.      It  is  there   entitled 
De  Chalco  Cccaumeno. 


4,5. 


MediciniE]  lib.  i.  Fen.  i,  doct. 


XII.]  OPUS  TERTIUM.  41 

faccrc  ;  ot  sic  de  infinitis.  Htec  igltur  scientia  duplex 
a]kiiniu3  igiioratur  ab  omnibus  fere ;  nam  licet  multi 
per  mundum  laborent  ut  faciant  metalla,  et  colores,' 
et  alia,  tamen  paucissimi  sciunt  veraciter  facere  colores 
et  utiliter ;  et  fere  nullus  scit  facere  metalla,  et 
pauciores  sunt  qui  sciant  facere  opera,  quae  valcnt 
ad  prolongationem  vitse.  Et  etiam  pauci  sunt  qui 
sciant  distillare  bene,  et  sublimare,  et  calcinare,  et 
resolvere,  et  hujusmodi  opera  artis  facere,  per  quae 
onmes  res  inanimatse  certificantui",  et  per  quae  certifi- 
cantur  alkimia  speculativa,  et  naturalis  philosophia,  et 
medicina. 

Deinde  non   sunt   tres   inter  Latinos,    qui    dederunt  Very  few 
se  ad  hoc,  ut  scirent  alkimiam  speculativam,  secundum  fj^^"*^^  *° 
quod     sciri    potest,    sine    operibus     alkimia3    practical ;  of  these 
scilicet  secundum  quod  libri  et  auctores  docent,  qui  hoc  or^^mTn' 
l)robaverunt  per    opera.     Unus    solus    est  qui  potest  in  to  commu- 
hoc,  et  peritissimus  est  in  istis  omnibus.     Et  quia  tarn  ^hey'^new* 
pauci  sciunt  hsec,  ideo  non  dignantur  a  liis  communicare 
nee  cimi  aliis  esse :  quia  alios  homines  reputant  asinos 
et  insanos,    qui  vacant    cavillationibus    juris  et  sophis- 
matibus  artistarum,  quae  defoedavcrunt  philosophiam,  et 
medicinam,    et   theologiam.     Et    opera    istius    scientise 
sunt  difRcilia,  et  maximarum  expensarum,  propter  quas 
etiam  illi,  qui  bene  sciunt  artem  operandi,  non  possunt 
operari ;    et*  libri    hujus    scientise  sic    occultantur,  quod 
vix    potest   homo  invenire    eos,  cum  tamen  sint  plurcs 
quam    in    alia   facultate,    qui    etiam    propter    multitu- 
dinem     multi     constarent.       Radices    autem     alkimiao 
speculativse      ego     posui      secundum      considerationem 
Avicenna),    prsecipue    in    expositione    peccati    sexti    in 
Studio  theologias."    Nam  ibi  texui  totam  rerum  genera- 
tionem    ex    elementis,  et  conatus    sum   certificare   cum 
magna    diligentia    quicquid  oportet    ibi   sciri  secundum 


'  ct  colores']  om.  T.  |      *  In  the  Opus  Llinus. 


42  llOGERI   BACONIS  [CAP.  ' 

vias  alkimise,  et  naturalis  philosophise,  et  medicinse  : 
quse  radices  applicari  debent  ad  omnium  rerum  gene- 
rationem  :  et  hanc  applicationem  exposui  in  auro,  et 
metallis  caeteris^  cum  magno  studio  ;  nee  ulterius  processi, 
quia  persuasio  mea  in  illo  opere  non  plus  requirebat. 
Et  judicio  meo  haec,  quae  ibi  tango  de  istis  radicibus, 
cum  applicatione  ad  metalla,  valent  longe  plus  quam 
quicquid  sestimatur  sciri  ab  omnibus  natural:  bus  qui 
modo  sunt ;  quoniam  extra  radices  has  in  vanum  quse- 
runt  ramos,  flores,  et  fructus.  Hie  excedo  in  verbis, 
sed  non  in  animo,  quia  hoc  dico  propter  hoc  quod 
doleo  do  errore  infinito,  et  ut  excitem  vos  ad  conside- 
rationem  veritatis.  Hie  vero,  qui  composuit  tot  et  tam"^ 
magna  volumina  de  naturalibus,  (de  quo  superius 
locutus  sum,)  ignorat  hsec  fundamenta,  et  ideo  suum 
sedificium  stare  non  potest. 
Had  omit-  Radices  vero  alkimise  practicae  multura  sciuntur  per 
in<r  of *theni  ^^iGC,  quse  hic  ^  tractavi ;  et  tamen  pono  eas  secundum 
in  his  Opus  verba  philosophorum,  et  praecipue  Avicennae  in  Majori 
Only  suited  ^Ikimia,  quem  vocat  "  Librum  de  Anima  secun- 
to the  ears  «  (^[^^1  -Enigma;"  et  has  radices  ego  pono  in  Secundo 
■wisest.  Opere  post  intentionem  Majoris  Operis  datam :  sed  et 
in  hac  tertia  scriptura  ponam  exquisitius.  Sed  uec 
quod  hic  ponam  potest  intelligi  sine  aliis  locis,  nee 
ilia  sine  eis  quae  liic  pono  ;  nee  omnia  haec  dant  in- 
tellectum,  nisi  sapientissimis  et  omnino  perfectis  in  hac 
scientia ;  qui  non  sunt  tres  in  hoc"  mundo.  Deus  enim 
occultavit  semper  a  multitudine  potestatem  hujus  sci- 
entiae :  nam  vulgus  non  solum  ^  nescit  uti  rebus  dig- 
nissimis,  sed  etiam  convertit  in  malmn ;  nee  etiam 
vulgus  sapientum  ad  haec  unquam  potuit  attingere,  sed 
solum  sapientissimi  et  omnino  expertissimi.  Nolui 
vero    radices   istarum    duarum    scientiarum   ponere    in 


'  hic]  ibi.  U.  I       '  non  nolum']  om.  T.  B. 

"  hoc']  om.  T. 


XII.]  OPUS  TERTIUM.  43 

Majore  Opere,  quia  non  proposui  tunc  scribcrc  do  eis, 
Sed  postca  in  Minore  Operc  vidi  oppoiirunum  esse,  et 
scrips!  qusQ  videbantui*  milii  expedire. 


Cap.  XIIL 

Sed  prseter  has  scientias  est  una  perfcctior  omnibus,  Experi- 
cui  omnes  famulantur,  et  quseomnes  miro  modo  certi-  '"entaiphi- 

.        .  .  .  losophy. 

ficat :     et     hoec    vocatur    scientia     experimentalis,    qua3 

negligit  argumenta,  quoniam  non   certificant,  quantum- 

cunque    sint  fortia,    nisi   simul   adsit    experientia    con- 

cliLsionis,  ut  ostendo  in  tractatu  de    ista    scientia.      Et 

idco  hsec  docet   experiri    conclusiones   nobUes    omnium 

scientiarum,    qu£B   in   aliis  scientiis   aut   probantur   per 

argumenta,  aut  investigantur  per  experientias  naturales' 

et  imperfectas  ;  et  haec    est  una  ejus  preerogativa,  sicut 

ego    in    sexta  parte  Operis    Majoris  ^   ostendo,    in   con- 

clusionibus   natui'alis  philosophise   et    perspectivse,    quae 

sunt    veritates    sciendse   circa   iridem,  et   circulos    colo- 

ratos  circa  lunam,  et  solem,  et  stellas. 

Et   ostendo    ibi   maximam   potestatem,    quam    habet  Experi- 

hsec  scientia  super  alias  certificandas.     Naturales  quidem  ^^ly^^st  ^f 

in    libro    Meteorormn   Aristotelis,  et   perspectivi,    nego-  certainty 

tiantur  circa  hiec  certificanda,  sed  in  vanum ;  quia  sola  sciences. 

experientia  certificat  hie,  et  non  argumentum.     Et  ideo 

pono    radices    experientiarum    circa    ista,    quas    nullus 

Latinorum  potest  inteUigere,  nisi  unus  ;  scilicet ^  magister  Peirus  dj 

Petrus.      Et  sic  est  *  de  aUis  rebus  naturalibus.      Alia  ^^j^^J""- 

,     .  .        .  ,  cuna. 

est    digmtas    hujus   scientise,    quod    certificat    ventates 

nobiles  in  terminis  aliarum   scientiarum,   quae  non  pos- 

sunt  ibi   probari,  nee  aliquo   modo   investigari ;  ut   est 


^naturales']  viles(?)  T.  J      *unus;  scilicet']  om.  T. 

^  Operis  Majoris']  p.  445.  j      '  est]  om.  T.      , 


44  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

prolongatio  vitaj  liumanse,  ct  multse  alise ;  nam  haec 
Veritas  est  in  terminis  medicinsG,  sed  nunquam  ars 
medicinge  se  extendit  ad  banc  veritatem,  nee  est 
aliquid  de  hoc  in  libris  medicinse.  Sed  experimentator 
fidelis  consideravit  aquilam,  et  cervum,  et  serpentem, 
et  plioenicem  et  multa  prolongare  vitam  et  renovare 
juventutem,  et  scit  quod  hsec  dantur  brutis  ad  instruc- 
tionem  hominis  ;  propter  quod  excogitaAdt  vias  nobiles 
ad  hoc,  et  jussit  alkimice  practicae  prseparare  ei  corpus 
pequalis  complexionis,  ut  bic  experimentator  uteretur 
eo.  Nam  bsec  scientia  se  babet  ad  omnes  abas,  sicut 
navigator  se  babet  ad  carpentatorem  ;  cui  priecipit  na- 
vigator ut  faciat  ei  navem,  qua3  debet  uti ;  et  sicut  ars 
mibtaris  pra^cipit  fabrib  ut  faciat  ei  arma,  quibus  novit 
uti  miles,  et  non  faber.  Et  banc  prolongationem  vitse 
prosequor  in  tractatu  istius  scientire,  cum  abis  exempbs 
quibusdam. 
All  other  Tertia  vero  dignitas  istius  scientise  est,  quod  non ' 
ancillary  to  ^'^^ipit  veritates  in  terminis  abarum  scientiarum,  sed 
this.  tamen    utitur    eis.  sicut    ancilbs.      Et  bsec  pars    bujus 

scientise  extendit  se  ad  cognitionem  futurorum,  et 
ad  operationem  mirabibum  operum  naturae  et  artis. 
De  hac  enim  cognitione  dicit  Ptolemeeus  in  libro 
dc  Dispositione  Spbserse:^  certior  est  via  judicandi 
de  futuris  quam  per  astronomiam ;  et  boc  est  per  ex- 
perientiam,  super  quam  Aristoteles  nobiUs  fundatus  est, 
et  multa  turba  fidelium  pbilosopborum,  et  domini  ju- 
diciorum  astrorum.  Et  babet  quatuor  scientias  proprias 
ct  magnas^  de  ista  cognitione.  Deinde  in  secunda  parte 
docet  experientias  totius  possibilitatis  natm-ae  et  artis. 
Et  sicut  logica  docet  proprietates  sopbistici  argumenti 
ut    vitentur,    sic    bsec    scientia    revolvit    omnes    artes 


'  qitod  non']  T.   omits  non ;  quae  non,  B.  L, 

'^  dc  Dispositione  Splianc]  de  Splucro!  Dispositione,  T. 

^proprias  ct  magnas]  maguas  et  proprias,  T. 


XIII.] 


OPUS   TERTIUM. 


45 


magicas,  ut  doceat  eas  reprobarc  ;  ut,  reprobata  omni 
falsitate,  sola  Veritas  artis  et  naturaj^  teneatur.  Sed 
hoec  non  reprobat  falsa  qu38  ignorat,  nee  vera  cum 
falsis,  sicut  faciunt  fere  omnes.^  Et  Gratianus''  et 
multi  minus  bene  dixerunt  in  hac  parte,  quia  non 
omnia  sunt  magica  quae  ipsi  docent  reprobari,  et  repro- 
bant  falsa  quae  ignorabant.  Sed*  homo,  qui  reprobat 
aliquid,  debet  scire  ejus  conditiones,  et  sic  falsum  rc- 
probare,  ut  Veritas  semper  maneat  illsesa. 

Sed  hujus  reprobationis  indiscretfe  sunt  quinque 
caasa3,  quas  assignavi  in  fine  prima3  partis  Majoris 
Operis,^  ubi  declare  quomodo  sancti  neglexerunt  et 
multa  quae  modo  sunt  in  usu,  et  alia  quae  deberent 
esse  longe  magis.  De  ista  scientia  multa  tango  in 
parte  sexta;  sed  ubique  relucet  ejus  potestas  et  in 
astronomia  et  in  omnibus.  Nam  sicut  navis  com- 
positio  pertinet  ad  carpentatorem,  et  usus  ad  navi- 
gatorem,  sic  est  liic  de  omnibus  magnificis  operibus 
sapientiae.  Omnia  enim  magnifica  ad  usum  hujus 
scientiae  pertinent,  licet  prseparetur  operatio  multoruin 
per  alias  scientias.  Verbi  gratia :  facere  speculum 
combui'ens  pertinet  ad  geometriam,  quia  figuratio  de- 
terminata  requiritur ;  sed  geometria  non  excogitat  hoc 
opus  mirabile,  nee  usum  ejus,  sed  experimentator,  qui 
vult  omne  combustibile  comburere  per  hoc  speculum 
ad  radios  solis,  et  in  omni  distantia  qua  voluerit. 
Et  ideo  magnum  artificium  est  hie*'  quod  solus  ex- 
perimentator fidelis  novit  excogitare,  sed  tamen  im- 
perat  geometrise^  ut  corpus  speculare  praeparet  et  figu- 
ret ;  et  ideo  quantum  ad  usum  attribuitur  experimen- 
tatori,  quantum  ad  compositionem  gcometriae. 


'  natura'l  naturalis,  B. 
"^faciunt  fere  omnes]  fere  omnes, 
T.,  omits  faciunt. 

*  Gratianus]  gratiam,  B. 

♦  Sed]  om.  B.  T. 


*  Operis']  om.  T. — Opus  Majus, 
p.  19. 

<=  hie]  ha!c,  T. 

''geometria']  geometro,  T.  et 
infra. 


46 


ROGEllI   BACONIS 


[cap. 


Removed        Et  lirec  scientia  certificafc  omnia   natui*alia   et   artifi- 

speTuladon  ^ialia  in  particulari  et  in  propria  disciplina,  per  experi- 

on  the  one  eiitiam  perfectam  ;  non  per  argumenta,  ut  scientise  pure 

mere'empi-  spcculativse,    nec   per   debiles    et   imperfectas   experien- 

ricism  on    tias,   ut   scientise  operativfe.     Et   ideo   hjec  est  domina 

omnium  seientiarum  prsecedentium,  et   finis  totius  spe- 

culationis.     Sed   patet    quod   multse  expensse  requii'un- 

tur  in   operibus   istius   scientise,   in   quibus   Aristoteles 

magnus,  auctoritate  Alexandri,  prseter  eos  quibus  domi 

usus    est    in    experientia,    misit    plurima    millia    homi- 

num    per    mundum    ad    experiendum     rerum    omnium 

naturas    et    proprietates,    sicut   Plinius     dicit   septirao  ^ 

Naturalium,    et    alii    confirmant.     Et    certe   combustio 

in  orani  distantia,  qua  voluerimus,  constaret  plus  quam 

mille  marcas   antequam   specula   sufficientia  fierent   ad 

hoc ;    sed   valerent    plus    quam    unus   exercitus   contra 

Tartaros    et    Saracenos.       Nam    omnem    exercitum    et 

castrum     contrarium    posset    experimentator     perfectus 

destruere  per  liujusmodi  combustionem  ad  solos  radios 

solares,  sine   alio  igne.     Mira  res  est  lisec,-  sed  raulta 

alia    sunt    mirabiliora    in    hac    scientia ;    et    paucissimi 

sunt  dediti  liuic  scientite  propter  defectum  expensarum. 

Commends  Non    enim    cognosco    nisi   imum,    qui    laudem    potest 

perimenta-  habere    in    operibus    hujus   scientire  ;     nam    ipse    non 

list  m  his    ciii^-xi    (le    sermonibus    et    pugnis  verborum,  sed    perse- 

quitur    opera    sapientite,  et    in    illis  quiescit.^     Et  ideo 

quod    alii   crecutientes   nituntui'    videre,    ut    vespertUio 

lucem  solis  in   crepusculo,    ipse   in  pleno  fulgore  con- 

templatur,  propter    hoc  quod   est    dominus   experimen- 

torum ;     et   ideo    scit    naturalia   per    experientiam,    et 

medicinalia,    et    alkiniistica,    et     omnia    tarn     coelcstia 

quam  inferiora ;   immo   verecundatur  ^  si  aliquis  laicus, 


days  : 
Peter  de 
Mahavn- 
curia. 


'  septimo.']  Nat.  Hist.  viii.  17.  §  3. 

*  Affc]  hacc  ista,  B. 

^  quicscit.^  Notandum  de    magis- 


tro  Petro  de  Maharne  Curia.  B.  in 
marg. 
*  verecu7idatur2  verecundantur,  B. 


XIIL]  opus  TERTIU^r.  47 

vel  vetula,  vel  miles,  vel  rusticus  de  rm-c  sciat  qu?e 
ipse  ignorat.  Unde  omnia  opera  fundentium  metalla, 
et  quse  operantur  auro,  et  argento,  et  cseteris  metal] is, 
et  omnibus  miueralibus,  ipse  rimatus  est ;  et  omnia 
quse  ad  militiam,  et  ad  arma,  et  ad  venationes  ipse  no- 
vit ;  omnia  quaj  ad  agriculturam,  et  ad  mensuras  terra- 
rum  et  opera  rusticorum,  examinavit ;  etiam  experimenta 
vetularum  et  sortilegia,  et  carmiiia  earum  et  omnium 
magicorum  consideravit ;  et  similiter  omnium  jocula- 
torum  illusiones  et  ingenia  ;  ut  nihil  quod  sciri  debeat 
lateat  ipsum,  et  quatenus  omnia  falsa  et  magica  sciat 
_reprobare.'  Et  ideo  sine  eo  impossibile  est  quod  com- 
pleatur  philosopliia,  nee  tractetur  utiliter  nee  certitu- 
dinaliter.  Sed  hie,  sicut  non  est  dignus  pretio,  sic  nee 
pretium  sestimat  sui.  Nam  si  vellet  cum  regibus  et 
principibus  stare,  bene  inveniret  qui  eum  honoraret  et 
ditaret.  Aut  si  Parisius  vellet  ostendere  quse  scit  per 
opera  sapientise,  totus  mundus  sequeretur  eum.  Sed 
quia  per  utramque  viam  impediretur  ab  experien- 
tiarum  magnitudine,  in  qua  summe  delectatiu-,  ideo 
negligit  omnem  honorem  et  divitias,  prsecipue  cum 
poterit,  quando  voluerit,  per  suam  sapientiam  ad  divi- 
tias pervenire. 

Circa  vero  unum  speculum  combm'ens  in  certa  di.s- 
tantia  laboravit  jam  per  tres  annos,  et  cito  veniet  ad 
finem  per  gratiam  Dei,  quod  omnes  Latini  nescirent 
facere,  nee  unquam  fuit  attentatum  inter  cos,  cum 
tamen  libros  habemus  de  hujasmodi  speculorum  com- 
positione.^ 

Cap.  XIV. 

Omnes  vero  has    scientise    sunt,    simpliciter   loquendo  Of  moral 
ct  proprie,  speculativa3.     Nam    licet    in    omni    scientia  p^^  ^^"" 


'  reprobare']  Petrus  de  Mahame  I      ^  speculorum    compositione.']      See 
Curia,  T.  in  marg.  |  Opus  Majus,  p,  70. 


48 


UOGERI   BACONIS 


[cap. 


distingiiantur  dua)  partes,  practica  ct  speculativa,  ut 
docet  Avicenna  primo  Artis  Medicinee,^  tamen  morali.s 
pliilosopbia  sola  dicitur  autonomatice  et  propric  prac- 
tica :  quia  practica  dicitur  a  praxi,  quod  est  operatlo  ; 
et  non  a  quacunque,  sed  ab  operatione  nostra,  scilicet 
do  virtute  et  vitio,  de-  felicitate  et  poena.  Et  omnes 
alifc  dicuntur  speculative,  qute  non  considerant  hooc 
opera  vitse  prresentis  et  futui'se,  quibus  homo  salvatur 
vel  damnatur.  Omnia  vero  opera  artis  et  naturse  ordi- 
nantur  ad  liaec  opera  moralia,  et  sunt  propter  ea ;  nee 
liabent  utilitatem  nisi  secundum  quod  operibus  morum 
deserviunt ;  et  ideo  practicte  et  operative  scientipe,  ut 
experimentali.s  alkimia  et  caetera,  dicuntur  speculativj^ 
respectu  operationum,  quse  sunt  in  morali  seu  in^  civili 
scicntia.  Et  hsec  scientia  est  domina  partium  omnium^ 
philosophise,  et  utitur  eis  et  imperat,  propter  utilitates 
civitatum  et  regnorum.  Nam  per  hanc  debent  eligi 
homines  qui  studeant  in  diversis  scientiis  et  artibus, 
propter  bonum  commune;  et  omnes  in  civitate  et  regno 
sic  ordinat,  ut  nullus  remaneat  otiosus. 

Et  ha3c  habet  sex  partes  magnas :  prima  ordinat 
hominem  ad  Deimi,  secundum  quod  esse  posset^  philo- 
losophy :—  Hophifc,  ct  ccrtificat  qua)  potest  de  Deo,  et  de  angehs, 
lo"-icaf*'"  ^^  daDmonibus,  et  vita  futura,  tarn  de  gloria  quam  do 
poena  ;  et  non  solum  de  vita  animae,  sed  de  corporis** 
resurrectione.  Et  mira  scripserunt  philosophi  in  hac 
parte.  Nam  usque  ad  Christum  et  Beatam  Virginem 
considerationem  suam  exaltaverunt,  sicut  scribo  in  parte 
prima  Moralis  Philosophic.  Et  hujus  ratio  magna 
est,  quia  patriarch!  et  prophetse  non  solum  scripserunt 
de  Deo  in  Veteri  Testamento,  sed  in  multis  aliis  libris, 


His  six  di 
visions  of 
moral  phi 


'  Artis  Mcdicina']  circa  init.  f,  4. 
ed.  1522. 
-  (/e]  ct,  C. 
'  m]  om.  T. 


'  partium  umnium~\    onmiuin  par- 
tium, T. 

'  case  posset']  possibile  est,  T. 
°  corporis']  corporum,  B. 


XIV.]  OPUS   TERTIUM.  49 

tain  pliiloso])hici.s  quam  aliis,  ubi  suiit  expressre  aiicto- 
ritates  de  Cliristo  nobilissimfc,  sicut  declaro  in  sccnnda 
parte  Operis  Majoris  et  in  prima  Moralis  Philoso- 
pliijie.  Et  occuiTit  mihi  modo  una  auctoritas,  quam 
non  posui  loco  suo  sub  verbis  propriis ;  et  est  de 
B,  Virgins  nutriente  Filium  suum  Dominum  Jesum 
Christum,  quam  dicit  Albumazar  in  Majori  Introduc- 
torio,  ^  in  sexto  libro  ;  sed  expressius  secundum  transla- 
tionem  Hermanni :  "  Oritur  puella  in  primo  decano  Vir- 
"  ginis,  ut  Persae,  Clialdsei,  ^Egyptii,  et  omnes  a  prima 
"  ?etate  decent :  virgo  munda,  puella  dico  immaculata, 
"  corpore  decora,  vultu  venusta,  habitu  modesta,  crine 
"  prolixo,^  puerum  nutriens  ac  jure  pascens  in  loco 
"  cui  nomen  Hebrrea,  (vel  terra  Hebra3orum,)  puerum 
"  dico  a  quibusdam  nationibus  vocatum^  Jesum,  quem 
"  noa  *  Greece  Christum  dicimus."  Intentio  auctoris  ^ 
est  quod  Beata  Virgo  habet  figuram  et  imaginem  infra 
decem  primos  gradus  Virginis,  et  quod  nata  fuit 
quando  sol  est  in  Virgine ;  et  ita  habetur  signatum 
in  calendario ;  et  quod  nutriet  Filium  suum  Jesum 
Christum  ^  in  terra  Hebneorum.  Sed  de  hoc  multa 
conscribo  in  applicatione  mathematicee  ad  ecclesiam, 
propter  sectas  inquirendas  principales,  quae  sunt  sex,  ut 
certificetur  secta''  Christiana,  et  omnes  alice  reprobentur, 
et  quatenus  sciatur  quando  secta  Machometi  destrue- 
tur,  ut  nee  unus  dies  deficiat.  Hsec  enim  revolvunt 
astronomi  et  determinant ;  et  in  his  deservit  astro- 
nomia  morali®   philosophia^,   cujus   proprium    est  deter- 


'  Introiluctoruj]  Introductorium 
in  Astronomiam  Albumazaris  Aba- 
lachi  octo  continens  libros  partiales. 
Venet.  1506.  Unpaged;  but  the 
quotation,  slightly  abridged,  will  be 
found  at  e.  4.  reverse, 

^  prolixo'\  prolixa,  T. 


^  vocatum]  nominatura  iu  the  ori- 
ginal. 

*  «oa]  vos,  B. 

^  auctoris']  auctoritatis,  B. 

"  Jesum  Christum'}  ^  Christum 
Jesum,  T. 

'  sccta}  om.  T. 

"  morali]  moralis,  D. 


VOL.   I.  D 


50 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


minare  de  sectis  in  particular!  et  in  propria  disciplina, 
secundum  quod  patebit  post. 
The  second  Nam  sccunda  pars  moralis  philosopliise  dat  leges 
moral  phi-  publicas,  et  primo  de  cultu  divino,  dein^  de  regimine 
losophy ;  reipublicse,  et  civitatibus  et  regnis ;  et  sub  hac  parte 
cal.  contmetur  jus  civile  imperatorum  et  regum  per  umver- 

sum  mundum,  et  multi  tradiderunt  multa  de  hac  parte. 
Sed  Aristoteles,  et  ejus  discipulus  Theophrastus,  omnia 
compleverunt,  ut  dicit  Marcus  TulHus  quinto  Acade- 
micorum  ^  libro ;  et  ab  his  habuerunt  omnes  Latini 
omnes  leges  principaliter ;  quanquam  leges  XII.  Ta- 
bularmn  fuermit  transcript?e  ex  dictis  Solonis  Atheni- 
ensis.  Sed  dolendum  est  quod  hsec  pars  philosophia? 
non  est  apud  Latinorum  usum,  nisi  laicaliter,  secun- 
dum qviod  imperatores  et  reges  statuerunt ;  nam  philo- 
sophice,  secundum  quod  tradita  est  ab  Aristotele  et 
Theophrasto,  non  est  lirec  pars  in  usu  Latinorum. 

Tertia  pars  est  de  virtutum  honestate  ut  amentur, 
et  vitiorum  turpitudine  ut  vitentur  ;  et  hsec  est  pul- 
philosophy;  chrior  sapientia  quam  possit  dici.  Mirum  enim  est 
sc.,e  ica.  ^^  ii^obis  Christianis,  qui  sine  comparatione  sumus  iin- 
perfectiores  in  moribus  quam  philosophi  infideles.  Le- 
gantur  decem  libri  Ethicorum^  Aristotelis  et  innumera- 
biles  Senecfle,  et  TuUii,  ct  aliorum,  et  inveniemus  quod 
sumus  in  abysso  vitiorum,  ut  dicamus,  "  Gratia  Dei  sal- 
"  vavit  nos."  Summus  enim  zelus  castitatis,  et  mansue- 
tudinis,  et  patientipe,  et  constantiae,  et  omnium  virtutum 
fuit  apud  pliilosophos.  Nam  non  est  homo  in  aUquo 
vitio  ita  absorptus  quin  si  legeret  diligenter  libros  hos 
illud  vitium  dimitteret ;  quoniam  ita  potenter  aUegant 
pro  qualibet  virtute,  et  contra  quodlibet  vitium,  quod 
non  est  finis.  Unde  cum  pessimum  vitium  sit  ira,  quia 
omnem  hominem   et  totum   mundum  destruit,  non  est 


The  third 
division  of 
moral 


'  deiii]  et  deinde,  B. 

^  quinto  Academicorum^  Possibly 


the    reference    is    a    mistake    for 
De  Fin.  v.  4. 

^  Ethicorwii]  ora.  T. 


XIV.l  OPUS  TERTIXBL  51 

homo  ita  iraciindus  qiii^  si  videret  diligenter  libros 
tres  Senecse  quin  verecundaretur  irasci.  Mira  sapientia 
in  illis  libris  continetur ;  et  sic  in  aliis.  Et  ideo  de 
illis  libris  de  Ira,  et  de  multis  aliis  conscripsi,  in  parte 
hac  tertia  moralis  pliilosopbite,  ut  videatur  infinita 
sapientia  pliilosophorum,  quoniam  postquam  Deus  iis 
concessit,  potuerunt  in  aliis  prsevalere ;  quia  virtus  illu- 
minat  animum  in  cognitione  veritatis,  et  peccatum 
obfuscat. 

Et  quarta  est  de  sectarum  revolutione,  ut  una  eligatur  Fourth 
quae  per  totum  mundum  liabeat  dilatari,  et  alise  repro-  g^,  chris- 
bentur.  Et  hie  traditur  probatio  fidei  Christianse ;  et  tian  evi- 
sunt  rationes  hujus  probationis  in  magna  copia  et  pul- 
cherrimse.  Et  htec^  est  pars  melior  totius^  philosophise, 
non  solum  morahs,  sed  totius^  sapientise  humanre.  Nee 
mirum,  cum  hajc  ordinet  hominem  in  vitam  seternam 
secundum  possibilitatem  philosopliite ;  et  probat  quod 
lex  debet  a  solo  Deo  revelari,  et  uni  legislatori  per- 
fccto,  qui  est  vicarius  ejus  in  terra,  et  qui  habet  toti 
mundo  dominari  et  omnia  regna  disponere ;  et  hie  debet 
legem  promulgare  et  ordinare  de  suo  successore,  quem 
philosophi  vocant  summum  sacerdotem.  Et  hie  tota 
philosophise  potestas  concurrit,  ut  per  speculativas  scien- 
tias  et  per  practicas  doceatur  persuasio  sect^  fidelis. 
De  hac  autem  parte  scripsi  sicut  de  aliis,  et  in  parte 
mathematicso  comparatse  ad  ecclesiam  prsemisi  capi- 
tulum  nobile,  in  quo  astronomia  deservit  huic  parti 
moralis  philosophise. 

Et  omnia  opera  scientise  experimentalis  et  caetera 
mirabilia  operantur  hie,  et  consideratio  scientiarum 
magicarum,  ut  destruantur,  quia  sectas  perversas  con- 
stituunt.  Et  hie  linguse  deserviunt  et  omnia,  sicut  in 
sing-ulis   partibus    Operis    Majoris    ego    ostendo.     Nam 


'  quil  quia,  B.  I        '  tutitis']  ora.  T. 

^  hcec']  ova.  T.  | 

D  2 


52 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


The  fiftli 
division  : 
sc,  liorta 
tory. 


qufelibct  ad  conversioncin  iiifidelium  secundum  varias 
potestates  operatur ;  quia  non  minus  per  opera  sapien- 
tial mirabilia  qua3  prius  ignoramus,  et  credimus  ut 
postea  intelligamus,  crigimur  ad  magnalia  fidei  cre- 
denda,  quam  per  speculationes  sapientiales  persuademur 
de  liac  eadem  fide.  Quando  enim  videmus  mirabilia 
in  perspectiva  et  aliis  scientiis,  qua?  ante  instructionem 
reputamus  impossibilia,  tunc  longe  magis  debemns  nos 
Immiliare  mentes  nostravS  divinis  vcritatibus  ut  cre- 
damus  eas,  quamvis  sint'  supra  intellectum  nostrum  ; 
cum  sic  sunt  infinitse  veritates  in  creaturis,  quarum 
nuUam  rationem  possumus-  habere,  et  tamen  recipimus 
cas,  quando  instruimur  in  eis. 

Quinta  vero  pars  est  de  sectse  jam  persuasse  et  pro- 
batjTC^  exliortatione,  ad  implendum  in  opere  et  ad  nihil 
faciendum  in  contrarium ;  et  hie  exigitur  modus  pra)- 
dicationis.  Et  tarn  h?ec  pars  quam  quarta  utitm*  po- 
tenter  omatu  rhetorico,  non  solum  in  verbis,  sed  ef* 
in  sententiis,  et  in  gestibus  corporis,  et  in  animi 
motibus,  sicut  ego  declaro  per  radices  certas,  secun- 
dum vias  sanctorum  et^  non  solum  philosophorum. 
Nam  ut  Augustinus''  docet,  quarto  de  Doctrina  Chris- 
tiana, summa  eloquentia  est  in  usu  sanctorum  in 
Scriptura ;  et  optime  lioc  docet. 

Hanc   autem    partem  elevo  ad  considerationes  scien- 
tiarum,  quia   compare  eam  ad  usum   theologia),  et   si- 
militer facio   de   omnibus   qujB   scripsi,    tam   in    Opere 
Majori  quam  Minori.     Nam  una  comparatio  est  philo- 
sophia)  ad  theologiam,  ut  scepe  dixi. 
Tlie  sixth,       Sexta   vero   pars   moValis   philosophite   est   de   causis 
Jiandicd      vcntilandis  coram  judice  inter  partes,   ut  fiat  justitia ; 
cursorily,    sed  hanc  solam  tango  propter  causas,  quas  assigno. 


'  sint']  sunt,  B. 
^possumus']  sufKcimus,  T. 
'  pcrsuasa  ct  probatcc^  probatfP  Ct 
]  orsuasir,  T. 


*  ef]  cm.  T. 

*  ct]  cm.  B. 

"  Avf/uslinus]     See  above,  p.  7. 


XV.]  OPUS   TERTIUM.  53 


Cap.  XV. 

Posui  igitur  iutcutionem  grossam  istius  scicntia3  no-  The  im- 
bilissima^  ut  apparcat  quod  magnus  dcfectus  in  studio  morarphi- 
sapientite  est  apud    pliilosopliantes  Latinos/  quod   ha^c  losophy  as 

•      i-  4.     •  T?i.\  ,  the  end 

scientia  magna   non  est    in    usu    eorum.     ±Lt    nsec    est  an^  rule  of 

scientia    optima,    et    respectu    cujus    alise    non    habent  «!•  know- 

comparationem ;    quia   lisec    sola   docet   bonum   aniraa?.      °  ' 

Cseterum  isti  omnes  alise  sunt  subjectae,  et  propter  quam 

omnes  alife  sunt  invent?e.     H?ec  enim  est  finis  omnium, 

et  domina  et  regina.     Nee  potest  utilitas  alicujus  esse 

nisi  respectu  istius  scientiae  ;  quia  ea,  quae  sunt  ad  fiuem, 

non    habent   utilitatem    suam   nisi  a  fine.     In  se  enim 

vana   sunt  et    inutilia.     Quoniam  igitur,  ut  Aristotelcs 

docet  secundo    Physicorum,  "^  finis   imponit  necessitatem 

in    eis    quc8    sunt  ad  finem  ;    nam  utilitas  eorum  est  a 

fine,  nee  potest  utilitas  aliarum  scientiarum  cognosci  nisi 

per   banc ; — ideo  qui    banc  ignorat   nescit  quare  addis- 

cit    alias.       Et    dico    quare    secundum    veritatem,    non 

secundum    aestimationem    cuju.slibet ;    quia   nisi  bonum 

animae  consideretur,   in    quolibet   opere  et    in  qualibet 

occupatione,  ut    omnia   fiant   et    considerentur   propter 

illud  bonum,   omnia  sunt  cassa  et  vana,  et  nihil  sunt ; 

sicut  non  solum  fides  nostra  docet,  sed  doctrina  philo- 

sophorum  quae  in  morali  philosophia  traditur.     Et  ideo 

sequitur  quod  propter   ignorantiam  istius  scientiae   non 

potest  Veritas  aliarum  patere ;    nam  nihil  sunt  sine  ea, 

sicut  tota  sapientia  pliilosophiae  nihil  est  sine  sapientia 

fidei  Christiana?. 

Nam  sicut   nos    credimus   quod    omnis   sapientia   in-  The  be- 

utilis   est   nisi    reguletur  per    fidem   Christi,   nee    aliter  ^°we"fas 

apparet   ejus    utilitas,    sic  aestimaverunt   i^hilosophi   de  the  end  of 
1-^  -f  i  i  all  science. 


'  philosophantes  Latinos']  philoso-  I      ^  Fhijaicorum]  cap.  iii. 
phantes  magnos  Latinos,  T.  I 


54  KOGERI  BACONIS  [CAP. 

tota    pliilosopliia   speciilativa  respectu    istius   practicSD. 

Quia   hsec  fuit  theologia  eorum   et  per  lianc  credebant 

salvari,  non  per  alias.     Si  igitiir  utilitas  aliarum  scien- 

tiarum  non  cognoscitur  nisi  notitia  istius^  habeatm*  in 

quantum    ad     earn     applicantur     et     ordinentur,    tunc 

tamen   Latini   ignorant   banc    scientiam,   quia   non    est 

in   usu  eorum,   ignorabunt   potestatem   utilem   aliarum. 

Et   ideo   licet  bsec  sit  finis  omnium  scientiarum  tamen 

alio  modo    est   initium.     Nam   finis    primo    est   in    in- 

tentione    et    cogitatione  et   movet   efficiens  -    ad   totam 

operationem ;    et    ideo    bsec     scientia     deberet    prime 

sciri    ut    liomo   cognosceret    ad   quid    et    propter   quid 

operaretui" ;    quatenus    baec    scientia    sit    regula   totius 

operationis   human?e,   ut    nihil    faeeret    nisi    secmidum 

banc   scientiam.      Et    ideo    a    juventute    deberet    qui- 

libet  instrui   saltem  in  universali    in   bac   scientia.     Et 

propter    hoc    quilibet   a  juventute    instruitur    per    ec- 

clesiam    in   iis    quse    fidei    simt.     Et    deberemus   longe 

plus    instrui    in    scientia    Cliristi    a    juventute     quam 

Children     instruimur.     Nam  lex  Dei  deberet^  legi  pueris,  ut  assu- 

tau<^htto     escerent    semper    ad  veritatem    fidei,    et    maxime    libri 

read  the      planiores  et  magis  morales  utriusque  Testamenti ;  sicut 

not  the       etiam  aliqui   audiunt  Bibliam  versificatam;    sed  melius 

follies  of     esset  quod  audii-ent  et  construerent  evangelium  in  prosa, 

the  heathen  et  Epistolas,    et    libros    Salomonis,  quia  ilia  versificata 

poets.         truncat  omnia,  et  nihil   valet.     Nam    primo   est   homo 

instruendus  in  iis   quae    pertinent    ad    salutem    animse, 

ut  semper  assuescat  proficere  in  melius.    Et  propter  hoc 

Judsei   a  juventute    primo   addiscunt    legem    Dei.     Et 

Boetius*    in   libro  de   Disciplina  Scolarium   docet  quod 

pueri  primo  instruendi  sunt  in  libris  Senecso  ;  et  Beda 

exponit  quod  hoc  dicit  quia  primo  sinit  docendi  in  mo- 

ribus,  quia  libri   Senecse    sunt    morales.     Sed    non   sic 


'  notitia  {stilts']  ista,  T. 
'  efficiens]  efficieutem,  U. 


'  deberet]  dehet,  U. 
'  Doetius]  cap.  i. 


XV.] 


OPUS   TERTimi, 


55 


instruimtiir,  sed  in  fabulis  et  insaniis  Ovidianis  ct 
Cceteroriim  poetarum,  ubi  omnes  errores  in  fide  et  mo- 
ribus  proponuntur.  Nam  multitudinem  deorum  ibi 
audiunt,  ct  qnod  homines  et  stellie  sunt  dii,  et  alise 
creatnra3,  et  de  vita  futura  errores  infiniti  vidgantur, 
tam  de  vita  bonorum  quam  malorum.  Et  omnes  super- 
stiti ones'  pro  religione  in  eis  inveniuntur, ^  et  omnes 
morum  corruptiones.^  Et  ideo  juvenes  concipiunt  malos 
mores  a  juventute,  et  quando  temptaverunt  semper 
crescunt  in  eis. 

Et  inde  accidit   quai-ta   ratio   ad   propositnm.      Nam  Their 
sic  fiunt  inhabiles  ad  veritatem    sapientiee  magnificam,  gXcrtion 
quia  scriptura  dicit  quod   in    malevolam    animam   non  renders 
introibit   sapientia,    nee    habitabit   in   corpore   subdito  for^^e"^^^ 
peccatis.        Et     anima     deturpata     peccatis    est     sieut  truths  and 
speculum  rubiginosum   et    vetus,    in   quo    non   possunt  of -wisdom. 
species    rerima   apparere,    ut    pulehre    dicit   Algazel   in 
Logica  ;■*   et  anima  ornata  virtute    est    sicut  speculum 
novum    et    politum     in    quo     apparent     clare     rerum 
imagines.     Hoc  satis  ostendo    in    Moralibus.     Et    ideo 
quia  vulgus  nescit  banc  scientiam  a  juventute,  homines 
habent   animas   obscuras   et   excaecatas    quae    nunquam 
possunt    proficere    nisi     in     vanis,     et     falsis,     et     in 
malis,    cavillationibus    et    in    magnis    imperfectionibus 
sapientiae.       Et    ideo    multitudo     studentium    negligit 
omne  quod  pulchrum  est  et  utile  in  sapientia  philoso- 
phise, et    perit    philosophia.     Sed    libri   istius   scientise  Difficulty 
Aiistotelis  et  Avicennse,  Senecse   et  Tullii,   et  aliorum,  ?f  obtam- 
non   possunt   haben    msi    cum   magms  expensis ;   tum  autiiors,  es- 
quia  principales  libri  non   smit   translati  in   Latinum,  P^^^'^^.'^J  *^^ 
tum    quia    aliorum   non   reperitur  exemplar   in   studiis 
solemnibus,    nee    alibi ;    quia   libri    Marci    Tullii    De 


'  omnes  superstitiones']  omnis  su- 
perstitio,  T. 
2  inveniuntur']  invenitur,  T. 


'  omnes       morum       corruptiones'] 
omnis  morum  corruptio,  T. 
'  in  Logica]  cap.  ii. 


56 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Bacon  had  Republica'      optimi    nusquam    inveniuutur,    quod    ego 

cffcchial'      possim^   audire,  cum  tamen   sollicitus    fui    quferero  per 

scaichfor   diversas    partes    mundi,    et     per    diversos    mediatores. 

1)1  lievu'j.  Similiter   multi   alii   libri   ejus.      Libros   vero   Senecse, 

lica.  quorum   flores  vestrpe   beatitudini   conscripsi,  nunquam 

potui  invenire,  nisi  a  tempore  mandati  vestri,  quamvis 

diligens  fui  in  hac  parte  jam  a  viginti  annis  et  pluri- 

bus.     Et  sic  est^  de  multis  aliis  utilissimis  libris  istius 

sciential    nobilis.     Paucissimi    etiam    sunt    qui    sciunt 

hujusmodi  libros,  nee    sunt  exercitati    hie  ;  nee   scirent 

ex  infinita  multitudine   colligere   quse   necessaria   sunt, 

et  collecta  ordinare.     Et  illi  sunt  homines  valentes,  et 

senes,    et    magni    viri,    qui    sine    magiiis    expensis  non 

rcdirent    ad    studium,    sed    quiescunt    in    locis    suis    in 

pace  cum  delectatione  istius  sapientise  finalis. 


Cap.  XVI. 


Obstacles 
to  the 
advance- 
ment of 
pliilosopliy. 
No  single 
hand 
sufficient, 
Avithout 
the  aid  of 
princes  and 
prelates. 


Need  of  a 
prelimi- 
nary work : 


Enumeravi  jam  I'inguas  et  scientias  qute  ignorantur 
a  vulgo  studentium,  et  quse  faciunt  sciri  omncs  alias, 
et  sine  quibus  nihil  potest  veraciter  cognosci :  ct  rcci- 
tavi  difficultatem  liabendi  istas,  turn  propter  raritatem 
personarum  quce  sciunt  de  his,  tum  propter  raritatem 
librorum,  tum  propter  expensas  varias  in  personis,  in 
libris,  in  instrumentis,  in  tabulis,  in  operibus  sapiential 
magnis,  in  experientiis  secretis.  Et  ideo  patet  quod 
scripta  principalia  de  sapientia  philosophite  non  pos- 
sunt  fieri  all  uno  homine  nee  a  pknibus,  nisi  manus 
prselatorum  et  principum  juvent  sapientes  cum  magna 
virtute.  Unde  oportet  quod  fiat  scriptura  pra}ambula, 
in  qua  tangantur  omnia,  qua)  necessaria  sunt  ad  scrii)ta 
principalia,  et  ut  sciantur  impedimenta.    Et  prreter  jam 


'  De  Ilepublicu']  oni.  T. 
'  possivi']  possum,  T. 


t'»7]  om.  T. 


XVI.]  OPUS   TERTIUM  57 

dicta  exigerctur '  pergamenum  infinitmn,  et  scriptores 
multi,  ut  inulta  fierent  exemplaria,  antequam  unum 
liaberetiir  ultimatum.  Nam  in  curiis  pra^latorum  et 
principum  una  littera  parvi  valoris  transit  per  plurcs 
manus  antequam  bullam  lecipiat  aut  sigillum  ;  multo 
igitur  magis  in  proposito  et  sine  comparatione  oportet 
manus  multiplicari,^  et  scriptm'as  varias  consumi,  ante- 
quam habeatur  exemplar  imum  limatum  et  ultima 
examinatione  probatum.  Nam  tractatus  sufficiens  debet  Seven  con  ■ 
habere  septem  conditiones ;  scilicet,  Quod  omnia  sint  ^1^-^"^^  f^^ 
vera  quae  scribuntur.  its  satis- 

Quod    sint    electa,  quia    licec   adliuc  sunt    quasi  infi-  pg^fomi- 
nita,  et  sufficiunt.  ance. 

Iterum,  tertio,  quod  propria  ad  quamlibet  materiam 
de  qua  est  sermo,  non  quod  confundantur  naturalia 
cum  metaphj'sicis  ;  et  sic  de  aliis. 

Iterum,  quarto,  quod  sint  brevia  moderate;^  quia 
superfluitas  impedit  multum  ad  cognitionem  veritatis 
et  reddit  opus  abominabile. 

Iterum,  quinto,  quod  sint  plana.  Sed  hoc  est  diffi- 
cile ;  quia  maxima  cautela  est  ut  planities  habeatur 
cum  brevitate. 

Iterum,  sexto,  quod  sint  certificata  sine  omni  dubi- 
tationc. 

Iterum,  septimo,  quod  sint  perfecta  secundum  possi- 
bilitatem  hominis. 

Et  ha3  septem  conditiones  non  possunt  fieri  nisi 
multa  fiant  exemplaria,  et  destructio  pergameni  ineffa- 
bilis.  Iterum,  cum  omnia  verificantiu-  et  certificantur 
per  figuras  et  numeros,  ut  patet  ex  opcribus  quso 
mitto,  oportet  quod  multi  sint  collaterals  et  adju- 
tores,  et  maxime  juvenes  qui  figurent  et  numerent ; 
nam   seniores   taedio   afficerentur  talibus*  operibus  pue- 


'  cxigcrclur']  cxigitur,  T.  I        '  moilcrale]  moderata,  C. 

-  muUipUcari]  multiplicitari,  B.      I        '  talibm'\  in  talibus,  T. 


58 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


rilibus.  Atque  correctores  varios  oportet  haberi,  qui 
omnia  scripta  prsevia  vice  corrigant,  ad  exemplaria 
ultimata,  donee  artifices  principales  perlegerent  omnia, 
ut  nihil  esset  superfluum,  nihil  diminutum.  Et  plm-es 
oporteret  haberi  qui  prseessent  fraudibus  scriptorum, 
et  qui  rationem  redderent  et  facerent  expensarum. 


Cap.  XVII. 

His  reasons  H^c  autem  recita.vi  ^  propter  quatuor  causas  ;  una 
for  lusist-  gg^  propter  vestrce  gloriae  mandatum,  do  quo  confimdor 
these  et   doleo    quod    non    adimplevi    sub    forma   vcrborum 

topics.  vestrorum,  ut  scriptum  philosophise  mitterem  prm- 
cipale.  Et  jam  potest  sapientia  vestra  clarissime  in- 
tueri,  quod  hoc  non  fait  in  mea  potestate.  Dcinde 
propter  vestrse  clementi?e  desiderium  adimplendum  de 
futui'o  hsec  recitavi ;  ut  si  placeat  vestra3  celsitudini, 
omnia  fiant  sicut  fuerit-  opportunum.  Tertio,  propter 
bonum  commune,  et  totius  studii  philosophiae  et  theo- 
logife,  ac®  propter  utilitates  ecclesiae  varias,  sicut  scribe 
in  operibus,  et  propter  direct! onem  reipublicne  fidelium, 
et  propter  conversionem  infidelium,  et  propter  repres- 
sionem  eonnn  qui  non  possunt  converti,  sicut  multis 
modis  hsec  ostendo.  Quarta  ratio  est  propter  me- 
ipsum,  quia  jam  a  juventute  laboravi  in  scientiis,  et 
Unguis,  et  omnibus  prredictis  multipliciter ;  et  coUegi 
multa  utilia,  et  ordinavi  de  personis.  Nam  qugesivi 
amicitiam  omnium  sapientum  inter  Latinos,  et  feci 
juvenes  instrui  in  Unguis,  et  figuris,  et  numeris,  et 
tabulis,  et  instrumentis,  et  in  multis  necessariis.  Et 
examinavi  omnia  quae  hie  necessaria  simt,  et  scio 
qualiter   procedendum   est,  et   quibus   auxiliis,   et   qute 


'  rccitai-i}  tractavi,  T.  U. 
"fueriQ  fucrat,  li. 


'  ac"]  atquc,  T.  U. 


XVII.] 


OPUS   TERTIUM. 


59 


simt  impedimenta ;  sed  non  possum  procedere  propter 
defectum   expensarum   prsedictarum. 

Si    tamen    aliquis    posuisset   tantum    ibi    quantum  ^  ^^^^  spent 

^  "^  1      •         -NT         more  than 

ego  posui,    certe    posset   magna   pars    compleri.      JN  am  2,000/.  in 

per  vio-inti  annos   quibus  specialiter  laboravi  in  studio  ^"^''  ^^" 

S6circiics 

sapientice,  neglecto  sensu  vulgi,  plus  quam  duo  millia 
librarmn  ego  posui  in  his,  propter  libros  secretos,  et 
experientias  varias,  et  linguas,  et  instrumenta,  et 
tabulas,  et  alia ;  turn  ad  quserendum^  amicitias  sapien- 
tum,  tum  propter  instruendos  adjutores  in  linguis,  in 
figuris,  in.  numeris,  et  tabulis,  et  instrumentis,  et 
multis  aliis.  Nee  est  intentio  mea  suscitare  vestram 
clementiam,  ut  per  violentiam  corrigatur  multitudo, 
nee  capita  multitudinis  ;  nee  quod  ego  contendam 
cum  eis;  sed  ago  ad^  hpec  propter  causas  quatuor^ 
praedictas.  Et  si  vestrse  sapientise  placeat  quod 
communicentur,  primo  possunt  sapientes  recipere  ex- 
emplar ;  deinde  paulatim  quicumque  velit,  ut  nullus 
cogatur.  Et  tamen  scio  quod  omnes  vellent  accipere, 
sed  non  omnes  ad  omnia  sunt  digni.  Nam  specula- 
tivre  scientise  possunt  tradi  cuilibet,  ut  gi'ammatica, 
secundum  quatuor  linguas,  Latinam,  Hebrseam,  Grsecam, 
et  Arabicam  ;  et  logica,  et  naturalis  philosopliia  vul- 
gata,  et  metapliysica,  et  scientia  alchymiae  speculativa, 
et  quatuor  matliematicse  speculativ89,  et  perspectiva 
speculativa,  et  naturalis  philosopliia,  et  multse  aliae  f 
sed  ubi  sunt  arcana  naturae  et  artium  magnaha  ^  non 
deberent  tradi  multitudini,  quae  nescit  uti  talibus,  sed 
magis  omnia  pervertit. 


'  qttantum']  sicut,  B. 
^  qucerenduml    inquirenduiu,  cor. 
to  quaerendum,  B. 
'  ad]  om.  U. 


T. 


*  causas  quatuor']  quatuor  causae, 

alice]  om.  B.  T. 
magnalia]  magnalium,  B. 


60 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Cap.  XVIII. 
These  diffi-      Patet   igitur    quod    scriptum    principale    non    potui 

culticscon-       ...  ,  ...  „  ,.       .  ,  ,     T 

sidered  had  J^^ittere,  seel  oportiut  me  tormai-e  an  quid  iirasambuluin, 

induced      [ji  quo  radices   meliores,  et  ramos  proceriores,  et  flores 

compose     pulcliriores,    et    fructus   dulciores   prpemitterem  :    simul 

this  intro-  ostendendo^  qualiter,  et  quibus  auxiliis  et  expensis  pos- 

treatise.      sint  omnia  fieri,   et  quomodo  impedimenta  amoveantm- 

omnia,  ut  centies  melius-  fiant,  vestra  auctoritate  prce- 

cognoscente  pondus  negotii,  quam  quod  incepissem  im- 

prudenter  opus   principale,  et  pejus ^  promovissem  per* 

me  solum,  et  nunquam  ad  medietatem  pervenissem ;  nee 

possem  melius  fccisse,   quam  sic  in  tractatu  pnBambulo 

totum  negotium  ostendere.     Nam   omnia   negotia   per- 

eunt,   ubi  homines   nolimt    considerare,  quid   sit    quod- 

libet  negotium  in  universali  et  in   summa,  et  quae  sit 

utilitas  cujuslibet,   et   quoe  exigantur,^  et  qualiter  fieri 

liabeant,   et    quibus   laboribus,    et   quibus   expensis,    et 

quibus  auxiliis.     Et  idco  decrevi  litec  omnia  pra^mittere, 

ut  hoc  negotium  maximum  processu  debito  terminetur. 


Cap.  XIX. 

His  anxiety  QuoNlAM  vero  a  longis  temporibus  fuit  vestra  sa- 
titmes-*^  pientia  negotiis  ecclesiasticis  et  curis  variis  rerum  pub- 
senger  and  licjirum  occupata,  atque  sedes  apostolica  non  permittit 
with  it."^  hominem  vacare  multo  studio,  et  haic  qua3  scribo  sunt 
magnce  diflicultatis  et  extranea  sensui  multorum,  major 
fuit  mea  soUicitudo   de    mediatoro   idoneo,   vestne   re- 


u. 


'  oslendcndo']  ostendo,  U. 

*  centies  melius]  centies  milksics, 


^  jicjiis']  pereius,  T. 

'  per}  ad,  T. 

^  exigantur']  cxiguntur,  MSS. 


XIX.]  OPUS  TERTIUM.  61 

vcrentiiC   prajsentando,  quam    de    omnibus   qua3   scribo, 
ne  vestrnm  desiderium  impedimentum  reciperct,  et  labor 
meus  cassaretur.     Et  licet  alius  melius   componeret   ea 
quae  scripsi,  tamen  quilibet  gaudet  sensu  suo,  et  idco 
imllus   hoc   intelligeret   nisi   meam   intention  em    ostcn- 
dissem.       Et    propter    hoc    consideravi   unum '    adolo-  Had  fixed 
scentem  quern ^  a  quinque  vel  sex  annis  feci  instrui  in  P"  ^^,^^^ 
linguis,  et  mathematicis,  et  perspectivis,   in  quibus  est  tiiat  pur- 
tota  difficultas  earum    qua)   raitto ;   et   gratis  eum   ore  j^^^iad '°'" 
meo     instruxi,    postquam    recepi    mandatum    vestruni,  trained  five 
prrescntiens  quod    alium  non  potui  habere  ad  prsesens  ^[^'^^^^^^^ 
secundum   cor   meum.     Et   ideo   cogitavi    quod    ipsum  cost, 
transmitterem,  ut  si  vestrae  sapientiae  placeret  uti  me- 
diatore  inveniretis   paratum ;   si   non,    nihilominus   iret 
ad  vos  pro  scripturis  vestra3   gloriae    offerendis.      Nam 
procul  dubio  nullus   est  inter  Latinos,  qui  in  omnibus 
quae  scribo   possit   ad   tot    respondere   propter   modum 
quem   teneo,  et  quia  eum  instruxi, — nee   ille   magister 
magnus,  nee  aliquis  eorum  de  quibus  superius  feci  men- 
tionem,    quia   nesciunt   modum   meum, — sicut  iste    qui 
ore  meo  didicit,  et  qui  consilio  meo  est  instructus. 

Et  Deus  testis  est  quod  nisi  esset  vestra  reverentia  The  preco- 
et  vestra  utilitas,  non  fecissem  de  eo  mentionem ;  quia  orthTIad 
si  pro  utilitate  mea  ipsum  misissem,  bene  invenissem 
alios  in  negotiis  milii  procurandis  magis  idoneos  ;  si 
vero  pro  utilitate  nuntii,  magis  diligo  alios,  et  plus  eis 
teneor,  quia  isti  in  nullo  sum  obligatus,  nee  jure  san- 
guinis, nee  aliter,  nisi  sicut  cuilibet  de  populo,  et 
minus.  Quia  cum  venit  puer  et  pauper  ad  me,  ego  feci 
eum  nutriri  et  instrui  pro  amore  Dei,  praecipue  cum 
tam  habilem  juvenem  in  studio  et  in^  vita  non  inveni. 
Et  ad  tantum  promotus  est,  quod  magnifice  et  verius 
plus  quam  alius,  quicunque  sit  Parisius,  poterit  lucrari 


'  unum']  quod  unuin,  B.  U. 
'  quern']   B.  U. 


ii]  cm,  T. 


62 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


His  purity 
and  iiiuo- 


quae  necessaria  sunt  sibi,  quamvis  juvenis  sit  viginti 
annorum  aut  viginti  et  unius  ad  plus.  Nam  non  re- 
mansit  unus  Parisius,  qui  tantum  novit  de  pliilosopliiBe 
radicibus,  quamvis  ramos,  et  flores,  et  fi"uctus  nondum 
produxerit  propter  setatem  juvenilem  ;  et  quia  non  est 
expertus  in  docendo.  Sed  liabet  unde  omnes  Latinos 
ti-anscendat,  si  vivat  usque  ad  senectutem,  et  procedat 
secundum  fundamenta  quae  babet. 

Sicut  vero  vestrse  sapientisB  magnitudinem  decet 
mediator  prudens  et  bene  instructus,  sic  et  vestrae 
sanctitatis  eminentise '  sanctus  convenit  interventor.^ 
Et  quia  non  decet  ut  aliquis  peccatis  deditus  vestram 
frequentet  sanctitatem,  ideo  volo  nuntii  idoneitatem  in 
vita  aperire.^  Vere  nihil  sibi  conscius  est  de  peccato 
mortali,  sed  virgo  mundissimus*  a  me  recessit,  nee 
liabens  alicujus  conscientiam  mortalis  peccati  a  sua 
nativitate.  Nam  hoc  diligenter  inquisivi  et  feci  in- 
quiri,  et  certus  esse  credo  de  hoc,  sicut  quod  vos  estis 
in  sublimitate  papali^  decoratus.  Et  in  hoc  valde  milii 
complacet,^  quod  vestra  dementia  re  et  nomine  in- 
veniet  juvenem  clementem,  benignum  et  mansuetum, 
fidelem  in  commissis,  non  loquacem  nee  bilinguem,  sed 
secretorum  optimum  celatorem.  Et  licet  nihil  conscius 
sit,  tamen  non  in  hoc  justificatus.  Et  ideo  ut  ab 
occultis  suis  mundet  eum  Deus,  et  de  necessitatibus 
ejus  eruat  eum,  et  ut  sit  Deo  gratus  de  gratiis  sibi 
collatis,  ac  propter  custodiam  suae  sanctitatis,  atque^ 
propter  mundi  peccata,  adolescens  pro  loco  et  tempore 
gaudet  carni  sues  cilicium  adhibere. 


'  eminenticE']  eminentiam,  B. 
'  intervcntor']  intercessor,  with  iii- 
terventor  -written  over  it,  in  T. 
"  aperire]  apparere,  U. 
*  mundissimus]     T.  B.      But    U. 


mundissima.      See  Opus  Majus,   p. 
447. 

'  papali]  deleted  in  B. 

"  comphcct]  cum  placet,  B. 

'  atque]  ac,  T. 


XX.]  OPUS   TERTIUM.  63 


Cap.  XX. 

Nec  solum  ex  hac  causa   mitto  nuntium  istum,  sed  Had  se- 
ut  pateat  quod   nihil   est   difficile   homini   diligenti    et  ajgo^ag  ^"^ 
confidenti,  quamvis  negligens  aut  desperans  a  se  omne  proof  of 
quod   bonum   est   excludit.     Cum  enim  hie  juvenculus  ^^  accom- 
quindecira  amiorum  venit  ad  me,  et  pauper,  non  habens  piished  by 

,         .  ,  .   ,  /y,   .      ,  .  .  those  who 

unde  viveret,  nec   magistros   sumcientes   mvemens,    nec  ^^y^  jg- 
benevolos     propter     paupertatem     suam,     nec     posuit  sirous  of 

\  ...  .    iGtimiii"', 

quantitatem  unius  anni  in  discendo,     eo  quod  oportuit  ° 

eum  servire  eis  qui  dabant  ei  necessaria,  in  his^ 
qu?e  didicit  non  invenit  aliquem^  per  duos  annos  qui 
doceret  eum  unura  verbum,  et  tamen  scit  tot  et  tanta 
propter  bonum  consilium  quod  liabuit,  et  propter 
hoc  quod  speravit  et  diligens  fuit  ;  quanto  magis 
nos  senes,  qui  suraus  exercitati  in  sapientia,  si  consi- 
deremus  et  diligentes  simus,  vincemus  omnia,  Certe 
non  est  comparatio  :  quia  Aristoteles  dicit  in  septimo 
Ethicorum,  *  quod  juvenes  non  possunt  proficere  in 
sapientalibus  sicut  seniores,  quia  non  sunt  prudentes; 
et  causam  quare  non  sunt  prudentes  assignat,  quia  non 
sunt  experti  per  longitudinem  temporis.  Et  in  tertio 
De  Anima  dicit  quia  intellectus  noster  convalescit 
et  fortificatur  per  exercitationem  intellectus,  et  magis 
ac  magis  vigoratm\  Et  ideo  intellectus  seniorum 
magis  et^  magis  fortificatur  propter  consuetudinem  et 
usum  sapientia3  ;  sicut  homo  consuetus  ad  aliquam 
operationem  facilius  faciet  cam,  quam  alius  qui  non  est 
assuetus. 

Et  Beatus  Petrus,  cujus  estis  successor,  disputans  con-  The  old 
tra   Simonem  Magum   arguebat   immortalitatem  animae  dlt/ous  m^" 


'  discendo']  addiscendo,  B.  U. 

^  in  his]  cm.  T. 

'  aliquem]  aliquando,  T. 


*  septimo  Ethicorum]   vi.  8.  (?). 
See  also  i.  3. 
'  et]  ac,  T. 


64 


EOGERI  UACONIS 


[cap. 


Icarniiij^ 
than  the 
young. 


rationalis  per  hoc,  quod  non  clebilitatiir  debilitatione  ^ 
corporis,  sicut  anima  sensitiva,  immo  vigoratiir  magis 
in  senio ;  et  hoc  docet  Tullius  libro  de  Senectutc.- 
Nam  in  antiquis  est  sapientia,  ut  dicit  scriptura. 
Et  hoc  est  verum  universaliter,  dum  senectus  tenet 
vias  naturales.  Sed  aliquando  contingit  quod  l?esio 
organorum  et  virtutum^  animre  accidat  innatviraliter 
propter  defectum  regiminis  sanitatis,  et  tunc  senes 
delirant.  Nee  mirum,  cum  propter  consimilem  de- 
fectum* regiminis  sanitatis  juvenes  fiimt  multotiens 
phrenetici  et  stolidi^  et  insani:  et  plmies  videmus  hoc 
in  juvenibus  quam  in  senibus  ;  quia  juvenes  magis 
excedunt  multipliciter  in  vita.  Sciat  igitur  pro  ccrto 
vestra  sapientia,  quod  si  senes  confidant  et  velint  esse 
diligentes,  et  habeant  doctores  ita  bonos  sicut  juvenes, 
quod  plus  addiscent  in  una  septimana,  quam  juvenes 
infra  mensem,  de  quacunque  scientia.  Nam  in 
linguarum  cognitione,  et  figurarum,  et  numeroruni, 
videtur  ignorantibus  ea  quod  sit  magna  perplexitas 
et  difficultas  ;  et  vulgatum  est  quod  juvenes  melius 
addiscunt  hujusmodi.  Sed  certus  sum  quod  hoc  est 
falsum  ;  nam  vidi  senes  longe  magis  proficere  in  liis 
quam  unquam  aliquem  juvenem.  Et  certus  sum  qi.od 
de  quacunque  lingua  milii  et  isti  juveni  proposita,  ego 
plus  addiscerem  infi-a  unum  diem  quam  iste  infra 
septimanam  ;  et  sic  de  omnibus  qute  ignoramus  ambo. 
Non  est  mihi  dubium  quin  nulla  sit  difficultas  a  parte 
a>tatis,  nee  a  parte  addiscentium,  si  volunt  addiscerc, 
et  confidant  et  diligentes  sint.  Nee  a  parte  linguarum 
et  scientiarum,  sed  a  parte  doctorum,  qui  nolunt  aut 
nesciunt  docere.     Non   enim  invenimus  doctores   utiles 


'  debilitationc']  a  dobilitatione,  B.U. 
^  de  Senectule'\  cap.  vii. 
» organorum  et  virlutum]  virtutum 
et  organorum,  T. 


*  consimilem  defectum']  defectum 
consimilem,  T. 

^phrenetici  et  stolidi]  stolidi  ct 
phrenetici,  T. 


XX.]  OPUS  TERTIUai.  Go 

a  juventnte,  ot  ideo  Langucmus  per  totam  vitam  et 
paruin  scimus.  Sed  si  liaberemus  doctores  sufficientcs, 
non  dubito  quin  plus  sciremus  in  uno  anno  quam  modo 
infra  viginti.  Nam  hoc  paratus  sum  probare  per 
effectum,  et  dabo  caput  meum  si  deficiam. 

Multum  laboravi  in  scientiis  et  Unguis,  et  posui  jam  Hadhim- 
quadraginta    annos    postquam     didici    primo '     alpha-  ^^if devoted 
bctum  ;  et  fui  semper  studiosus ;  et  prseter  duos  annos  to  study, 
de  istis  quadraginta  fui    semper    in    studio  ;  et   habui  y^\'^^^}^ 

^  o  _  _  ^  ^  ^  '  undertake 

cxpensas     multas,     sicut     alii    communiter ;    et   tamen  to  teach 
certus    sum    quod    infra  quartam    anni,   aut    dimidium  ^ne\/\n 
anni,    ego   docerem   ore    meo    hominem    sollicitum    et  three  or  six 
confidentem,  quicquid   scio  de  potestate  scientiarum  et  ^eans^of  a^ 
linguarum,     dummodo    composuissem    primo     quiddam  compen- 
scriptum  sub  compendio.      Et    tamen  notum  est  quod 
nullus  in  tot  scientiis  et  Unguis  laboravit,  nee  tantump 
quia  homines  mirabantur  in  alio  statu  quod  vixi  prop- 
ter   superfluum    laborem ;    et    tamen    postea    fui     ita 
studiosus   sicut  ante.     Sed  non  tantum  laboravi,    quia 
non    fuit   necesse   propter    exercitium    sapientise.       De  And  the 
Unguis  enim  videtur  esse   valde   difficile,  et  de  figuris  l^^^gu^l^s 

.  .    .  .    .  .       '°  much 

et  numeris  ut  praedixi ;  sed  certum  est  mihi  quod  in-  less, 
fra  tres  dies  ego  quemcumque  diligentem  et  confi- 
dentem docerem  Hebrreum,  ut  sciret  legere  et  intelli- 
gere  quicquid  sancti  dicunt,  et  sapientes  antiqui,  in 
expositione  sacri  textus,  et  quicquid  pertinet  ad 
illius  textus  coiTectionem  et  expositionem,  si  vellet 
se  exercitare  secundum  doctrinam  datam.  Et  per  tres 
dies  sciret  de  Grseco  iterum ;  et  non  solum  sciret 
legere  et  intelligere  quicquid  pertinet  ad  theologiam, 
sed  ad  philosophiam  et  ad  Unguam  Latinam. 

Nam  eonsideret  vestra  sapientia  quod  in   linguarum  Three 
cognitione  sunt  tria  ;  scilicet  ut  homo    sciat  legere   et  ^e  con- 
inteUigere    ea,    qua3    Latini    tractant    in     expositione  sidered  in 


'  primo]  om.  T.  |      ^  ncc  tantum']  nisi  tantum,  U. 

VOL.   I.  E 


66  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

mastering  theologia)   et   philosophise  et  linguae    Latinae.      Et   hoc 
a  anguage,  ^^^  facile,  ut  dixi ;     quia   si   sciat  legere   potest   intel- 
ligere;    nam   auctores   exponunt  omnia   et  dant  intel- 
lectum, 

Sed  aliud  est  in  linguarum  cognitione,  scilicet  ut 
homo  sit  ita  peritus  quod  sciat  transferre.  Certe  hoc 
est  difficilius ;  non  tamen  ita  difficile  sicut  homines 
sestimant. 

Tertium  vero  est  difficilius  utroque,  scUicet  quod 
homo  loquatur  linguam  alienam  sicut  suam ;  et  doceat, 
et  praedicet,  et  peroret  qu93cunque,^  sicut  in  lingua 
materna. 

De    istis    igitui'  duobus  non   loquor    modo,  sed   de 

primo,  nam  hoc   est   quod   pertinet  ad  meum  proposi- 

tum.      Similiter  de   figuris   et^   numeris   in    geometria 

et   arithmetica,    sine   quibus   nihil   sciri   potest   de  po- 

testate    philosophise,    ut    opera    quse    scripsi    probant. 

Sed    sestimatur   a    vulgo    insano    quod    tanta   sit    ibi 

difficultas    quod   stultum   est   ibi   laborare ;    unde    de- 

sperant  et  ideo  semper  ignorant  h^c,  et  per  consequens 

omnia. 

Would  Sed  certum   est   mihi  quod  infra  unam  septimanam, 

eeom  tt'"^^  qucmcunque   sollicitum   et  confidentem   docerem   totam 

in  a  week    geometrijB   potestatem,    et    majorem^    quam   mathema- 

]earnrin°^  tici    addiscmit    per    decem   annos.       Et    similiter    de 

ten  years,    numeris     in     aha     septimana.      Quia    rarissime     inve- 

ficient'ma-'  iiiuntur    aliqui     doctores    mathematicse,    et    illi   pessi- 

thematical   mum    modum    habent  in   docendo,  et   docent   infinita 

superflua,    propter    quae    omnes   fere   despiciunt  mathe- 

maticam.       Et     hoc      diabolus     procm'avit,      quatenus 

radices    sapientiae     humanae    ignorarentur.      Nam    hoc 

est  alphabetum  philosopliiae  ;  ut  nunquam  possit   homo 

aliquid    dignum    scu*e,   postquam    harum     scientiarum 


'  qumctinque]  om.  T.  |      '  c<  majorem]  om.  T. 

2  cf]  om,  T.  B. 


XX.]  OPUS  TERTIUM.  G7 

ignorat  potestatem.  Et  hoc  factum  est  contra  dies 
Antichristi,  ut  tollatur  tota^  sapientia  philosophise,  et 
per  consequens  theologiae,  quantum  est  in  expositione 
Scripturse.  Nam  textus  ipse,  et  expositiones  sanctorum 
sunt  plena3  numeris,  et  figuris,  et  cseteris  mathema- 
ticis  consequentibus  ad  h?ec,  ut  ego  probo  in  Majori 
Opere,^  comparando  mathematicam  ad  theologiam.  Et 
patet  evidenter  per  rationem  Scripturse  et  in  exposi- 
tionibus  sanctorum  ;  et  hoc  assenint  sancti,  sicut  copiose 
probo  per  auctoritates  eorum  pulcherrimas,  et  per 
exempla  omnium  a  principio  mundi.  Nam  sancti  in- 
venerunt  mathematicam  et  docuerunt,  ut  ostendo,  ct 
post  Christum  sicut  ante,  Et  scitis  figuris  et  nu- 
meris possumus  omnia  scire  de  facili ;  quia  tota  sapi- 
entia exit  ab  eis  sicut  a  radicibus,  et  per  hscc 
declaratur,  sicut  patet  ex  lis  quae  mitto. 


Cap.  XXI. 

Post    hsec    et   hujusmodi    tradita    in  Opere  Secundo  The  same 
incepi  descendere  ad  partes   Operis  Primi  propter  ma-  ^yTh  had 
jorcm  ejus  evidentiam,  et  ut  melius  cognosceretur   ejus  induced 
intentio  et  pai-tium   distinctio,  et  quasi  in  summa  gus-  compile 
taretur  et  in  quodam   compendio,  quod  late  in  Majori  his  Oi>us 
Opcre   est  tractatum.      Et    hoc    praecipue   feci    propter  to  the  com- 
occui^ationes  vestras,  ut  brevius  videretis  articulos  veri-  position  of 

tllG   Opus 

tatum  Primi  Operis  ;  quatenus  quum  tempus  haberetis  Tertiuvu 
rationes  et  causas  earum,  in  tractatu  majori,  conspicere 
possetis.      Et    si    forsitan   contingeret    propter   viarum 
pericula,  ut  amitteretur  Opus  Majus,  hie  haberetis  ejus 
intentionem,   ut  a    me   vel   ab  alio    peteretis  declara- 


'  tota]  om.  R  U.  I       ^  Majori    Opere]    Opus    Majus, 

I   p.  108. 

E   2 


68 


EOGERI   BACONIS 


[cap. 


tionem,  et  quatenus  labor  meus  esset  vcstrro  sapientifB 
notus,  atque  lit  melius  et  certius  aliqua  ti*actarentur, 
et  alia  mutarentur,  et  quredam  adderentur. 

Propter  igitur  liujusmodi  rationes  necesse  fuit 
ut^  descend  erem  ad  partes  Operis  Majoris,  atque  ad 
innuendum  et  signandum  quae  essent  magis  nota- 
bilia,  aut  propter  necessitatem,  aut  propter  pulchritu- 
dinem  sapientife,  aut  propter  admirationem  quasi 
miraculi,  aut  propter  magnificentiam  veritatum,  aut 
propter  omnes^  has  causas  vel  plures.  Et  sicut  feci 
in  Secundo  Opere  respectu  Primi  secundum  has  ra- 
tiones, faciam  hie  respectu  utriusque  ;  et  prsecipue 
respectu  Secundi.  Et  quia  non  omnia  signavi,  nee 
notanda  propter  suas  causas  demonstravi,^  ideo  nunc 
singula  tangam,  et  dicam  quare  notanda  sunt.  Et  ad 
ea  ponam  aliqua  signa ;  scilicet  vel  capita  hominis  ex- 
terius  ponendo,  vel  aliud  pro  nota,  quatenus  facilius 
vestra  occupatio  eligat  ea  quae  magis  consideranda  sunt.* 
Quia  non  possum  satis  juvare  magnitudinem  occupa- 
tionum  vestrarum,  eo  quod  sunt  quasi^  infinitae. 

Enumeravi  vero  intentionem  partium  Operis  Primi 
secundum  ordinem  naturae  in  partibus,  scilicet  secun- 
dum majorem  dignitatem ;  et  ideo  inter  scientias  quas 
tetigi  incepi  ab  ultima,  scilicet  a  morali  philosophia,  et 
deinde  a  scientia  experimental ;  et  sic  ultra  ordine 
contrario  illi  quam  in  executione  tenebam.  Sed  hoc 
licet  ad  delectationem  et  amorem  sapientise  magis  al- 
liciebat,  et  hoc  oportuit  fieri  in  prima  persuasione,  ut 
animus  prseveniretur  quadam  suavitate  complacentiae, 
tamen  minus  fecit  ad  intelligentiam,  quae  naturaliter 
prior  est  delectatione ;    et  ideo  prosequar  partes  secun- 


'  uQ  quod,  B. 

*  omnes']  om.  T. 

'  demonstravi'\  declaravi,  T. 

*  signa ; consideranda 


sunt.'\     These  marks  do  not  appear 
in  any  of  the  MSS.  which  I  have 
seen, 
'  sunt  quasi']  quasi  sunt,  T.  B. 


XXI.]  OPUS   TERTIUM.  69 

dum  ordinem  nostri  intellectus,  ut  incipiam  a  ininori- 
bus  qua3  magis  necessaria  sunt  secundum  apostolum, 
et  magis  utilia,  licet  non  tam  bona.  Quia  aliud  est 
utile,  aliud  bonum  absolute.  Quia  utile  est  quod  ad 
aliud  ordinatur,  ut  ea  quae  sunt  ad  finem  respectu  finis. 
Et  hsec  sunt  minora  respectu  majomm.  Bonum  autem 
absolutum  non  est  nisi  in  fine,  et  niajus  est  finis 
semper  respectu  minoris.  ^  Et  quia  nee  possumus  in- 
telligere  nee  habere  majora  sine  minoribus  ideo  prime 
dicam  de  minoribus. 


Cap.  XXII. 

CoGlTAVi  vero  quod  intellectus  humanus  habet  mag-  The  sub- 

nam^  debilitationem  ex  se,    ut   quilibet   experitur,    etjij^firgt 

sancti    et  philosoplii    contestantur  :    nam  ea  quae  sunt  P^^  of  the 

^      ...  ^.  ,  4.      •   '  •   Opus 

maxima;  cognitionis  secundum  se,  sunt  mmimae  cogm-  Majus. 

tionis  quoad  nos,  et^  e  converse  ;  ut  philosophus  dicit 

septimo  Metaphysicse.*     Et  ideo  sufficit  intellectui  nostro 

sua  propria  infirmitas,  ut  non  demus  ei  occasiones  et 

causas  erroris.      Et  ideo  volui   excludere    errorum   liu- 

manorum  causas,^  quia  dum  hse  durant  in  corde  hom- 

inis  impossibHe  est  ipsum  videre  veritatem. 

Quatuor  vero  sunt  causse  generales  omnium  malorum  The  causes 

nostrorum,  et  omnem  statum  a  principio  mundi  corru- ^^TOr'-four- 

perunt,  et  omnem  hominem"  quantumcunque  sapientem  fold, 

(prseter  Dominum  nostrum  Jesum  Christum  et  Beatam 

Virginem)    aliquando    extra    viara    rectam,    vel    extra 

ultimam    perfectionem^    coegeiTint    declinare.     Et   sunt 

fragilis  auctoritatis   exempla,  consuetudinis   diuturnitas, 

et    sensus    multitudinis     imperitse,    atque    prsesmnptio 

humante    mentis,    qua   quihbet   nititur   suae   imperitise 


'  minoris']  minorum,  T. 

*  magnam^  om.  T. 
'c<]  om.  T. 

*  Metapht/sica']  vi.  4. 


*  errorum  humanorum  causas"] 
causas  errorum  humanorum,  T. 

^  perfectionem]  perfectionem  ali- 
quando, T. 


70 


llOGERI  BACONIS 


[CAP. 


Robert 
Grostete. 
Adam  de 
Marisco. 


solatium  quterere,  et  ea,  qn?e  nescit,  aut  non  approbare 
aut  reprobare,  et  illud  modicum  quod  scit  vel  sestimat 
scire,  licet  nesciat,  gaudet  imprudenter  ostentare.  Omnes 
autem^  scimus  quod  exerapla  et  consuetude  nostra,  et 
sensus  vulgi,  ut  in  pluribus,  cadunt  super  mala  et 
falsa ;  et  si  aliquando  super  bona  et  vera  cadant  ex- 
emplum  et  consuetudo,  hoc  est  in  pluribus  imperfectum, 
et  rarissime  accidit  aliquod  exemplum  quod  in  con- 
suetudinum  ^  traliit  perfectionem,  nee  in  vita  nee  in 
scientia.  Vulgus  autem  imperitmn  semper  est  imper- 
fectum ;  unde  sufficit  ei  ut  non  erret :  nam  in  sapientia 
Dei  vulgus  generis  humani  errat,  quia  multitudo  est  in 
mortali  peccato,  paucitas  respectu  hujus  multitudinis  est 
in  statu  salutis.  Et  si  illam  paucitatem  dividamus  in 
vulgus  et  in  caeteros,  vulgus  est  imperfectum,  et  paucis- 
simi  simt  in  statu  perfectionis  ;  et  adliuc  regnat  tanta 
imperfectio,  quod  sapientes  istius  temporis  contendunt  de 
ista  perfectione,  nescientes  earn  invenire.  Quis  igitur 
perfectus  est  ?  Deus  novit  omnia :  sed  saltern  scio  quod 
multitudo  est  imperfecta,  etiam  multitudo  istorum  sapi- 
entum  qui  sic  contendunt ;  et  utinam  non  essent,  quia 
totam  Dei  ecclesiam  conturbant.  Similiter  patet  quod 
vulgus  humani  generis  errat  in  sapientia  philosophire, 
et  paucitas  philosophorum  habet  veritatem.  Et  adhuc 
vulgus  philosophantium  semper  est  imperfectum,  et 
pauci  sapientissimi  fuerunt  in  perfectione  pliilosopliise ; 
ut  primi  compositores,  et  Salomon,  et  deinde  Aristoteles 
pro  tempore  suo  ;  et  postea  Avicenna,  et  in  diebus 
nostris  dominus  Robertus  episcopus  nuper  Lincolni- 
ensis,  et  frater  Adam  de  Marisco,  quia  hi  fuerunt 
perfecti  in  omni  sapientia,  et  nunquam  fuerimt  plures 
perfect!  in  philosophia.  Vulgus  igitur,  nt  in  pluribus 
en'at,  et  capita  sua  similiter,  et  raro  sentiunt  veritatem 
et  in  paucis.      Et   hoc   declaro    per  anctoritates    scrip- 


'  auteni]  om.  T.  I   suetudiiitim^    aliquod    (juod    exem- 

■^  aliquod  exemplum   (juod  in  con-  \  plum  quod  in  iucousut'tudiuem,  L, 


XXII.]  OPUS  TERTIUJ.L  7l 

tui'ce  sacri  canonis,  sanctorum  ot  philosophorum,  et 
per  rationes  et  exempla.  Et  est  hie  utilissima  et 
pulchemina  sapientia,  et  facilis  ac  jucunda.  Sed 
tameu  semper  utimur  tribus  argumentis  pessimis  pro 
omnibus  quae  facimus  et  dicimus :  scilicet  hoc  exem- 
plificatum  est,  hoc  consuetum  est,  hoc  vulgatum  est, 
ergo  faciendum  est. 

Sed  oppositum  conclusionis'  sequitur  ex  j^roemissis,  ut  Defence  of 
in  plmibus,  et  optime  stat  cum  eis.     Excludamus  igitur  ignorance 
has  tres  pestes,  quae  omnem  hominem  in  errorem  indu-  tbe  worst 
cunt,   et  quartam,  scilicet    defensionem    propriae    igno-  man's 
rantiae  per  reprobationem  eorum  quae  ignoramus,  cum  ^"'«r. 
ostcntatione^  eorum  quae  scimus.     Nam  haec  est  pejor 
aliis   tribus,    quoniam   est   causa   earum.      Quia    homo 
defendens  suam  ignorantiam,  et  ostentans  ea  quae  scit, 
et  reprobans^  aliena,  ipse  jam  facit  se  auctorem,  sed  fra- 
gilem ;   et   tunc   cum  nemo   sibi   erret,  sed   dementiam 
suam    spargit   in    proximos,  ut   ait  Seneca  libro   Epi- 
stolarum    Secundarum,  *    ideo   iste   auctor  jam    \'Tilgat 
sententiam    suam,    et    inficit    ipsum  vulgus.      Et    quia 
omnis  homo  diligit  opera  sua,  ut  Ai-istoteles  dicit  quarto 
Ethicorum,^  et  planum  est,    ac    quod    diligimus    trahi- 
mus  libenter  in  consuetudinem,  ideo  consuescit  hie  auctor 
sensum  suum  et  nutrit  vulgus  in  eodem.     Et  ideo  hic° 
accidunt  haec  tria  mala  :  scilicet,  auctoritas  fragilis,  et 
sensus    vulgi,    et    consuetudo,     ex    defensione    propriae 
ignorantise,    cum    ostentatione     ejus     quod    scitur,    et 
reprobatione  eorum  quae  nesciuntur.     Aperiamus  igitur 
ignorantiam  nostram,  ut  remedium  quaeramus  sapientia, 
et    nihil  ostentemus,  sed  humiliter  alios   doceamus,   et 
non  reprobemus   quao   ignoramus,   et   quae  scimus   esse 
falsa  reprobemus   sine    contentione,    et  sine  confusione 


conclusionis'}  his,  T. 
ostentatione']  ostensione,  T. 
'  reprobans]  reprobet,  T, 


*  Secundarum]  Ep.  xciv.  p.  450. 
ed.  Elz.  1672. 

'"  Ethicoruni]  Ethic.  Nicom.  iv.l. 
§  20.     Cf.  ix.  7.  §  3. 

«Ate]  om.  T. 


72 


ROGERI   BACON  IS 


[cap. 


The  first 
part  of 
the  Opus 
Majus  ex- 
clusively 
devoted 
to  this 
subject. 


alicujus,  et  cum  excusatione  hiimanai  fragilitatis.  Et 
exemploruin  multitudinem  declinenius,  et  consuetudi- 
nem  semper  habeamus  suspectam,  et  simus  ex  paucis 
et  de  numero  sapientum  et  sanctorum  quantum  pos- 
sumus,  ut  sensum  multitudinis  evitemus.  Nam  semper 
a  principio  mundi  sapientes  omnes,  ut  sancti  et  veri 
pliilosophi,  separaverunt  se  a  sensu  vulgi,  tam  in 
scientia  quam  in  vita:  quia  ille  ut  in'  pluribus  est 
erroneus,  et  nunquam  est  perfectus. 

Totam  vero  primam  partem  Majoris  Operis  facio  de 
hac  materia,  quia,  nisi  istre  causse  excluderentur, 
nulla  persuasio  potest  fieri  veritatis ;  nee  unquam 
volo  persuadere  liomini  vel  de  studio,  vel  de  vita, 
nisi  primo  moneam  eum  ista  declinare  sicut  venenum, 
et  quod  saltem  teneat  hanc  auctoritatem  de  libro  Se- 
cundarum  Epistolarum  -  SenecaR  in  memoria :  "  Inter 
"  causas  malorum  nostrorum  est,  quod  vivimus  ad 
"  exempla ;  nee  ratione  componimur,  sed  consuetudine 
"  adducimur.  Quod  si  pauci  facerent,  noUemus  inii- 
"  tari ;  cum  plures  facere,  coeperint  quia  frequentius 
"  quasi  honestius  facimus.  Recti  locum  apud  nos' 
*'  tenet  error,  ubi  publicus  factus  est."  In  tota  sapientia 
theologia3  et  juris  canonici  et  philosophiae,  non  est  de 
hac  materia  tam  pulchra  sententia,  istas  tres  causas 
errorum  nostrorum  colligens  in  una  auctoritate  con- 
tinua.  Optimum  verbum,  et  omni  sapiente  dignum, 
et  ab  ipso  Deo  revelatum.  Unde  Apostolus  Paulus 
dicit  in  epistola  ad  Senecam:*  "  prseprudenti  tibi  re- 
"  velata  sunt  quce  paucis  Divinitas  concessit." 

Si  igitur  has  tres  pestes  cum  quarta  principali  veli- 
mus  excludere,  tunc  possumus  veritatem  in  omnibus 
videre,  et  omnem  falsitatem  vitte  et  sapienti?e  a  nobis 
relegare.       Et    si   aliis   prnesumus,   tunc    possumus    ab 


•  m]  cm.  B. 

-  SecundarumEpistolarum']  Epist. 
cxxiii.  p.  G14. 

'  apud  nos']  om.  T. 


*  Senecam]  Among  the  Apocry- 
pha of  the  New  Testament.  See 
p.  508,  cd.  Giles. 


XXII.]  OPUS   TERTIUM.  73 

eis  oinneni  occasiouem  ignorantiEO  et  peccati  auferre. 
Unde  priucipibus  et  prailatis  hfpc  consideratio  maxime 
valet,  quia  non  solum  habent  sibi  ipsis  providere,  sed 
plebi  commissae,  quce  semper  movetur  secundum  arbi 
trium  pra3sidentis,  quia  quod  principi  ejus  placet  legis 
apud  ipsam  habet  vigorem.  Et  multitude  accepta 
veritate  de  facili  mutat  sententiam,  ut  dicit  Hie- 
ronymus  super  Esaiam, '  Unde  licet  non  potest  duci 
ad  perfectionem,  quia  hoc  repugnat  naturae  vulgi,  ta- 
men  bene  potest  tralii  ad  agnitionem  veritatis,  si  ille 
qui  prseest  ostendit  eam-  verbo  et  facto.  Causa 
enim  quare  infideles  non  convertuntur  ad  fidem  est, 
quia  principes  et  praelati  eorum  tenent  eos  in  eiTore, 
et  sic  est  in  omni  statu.  Sed  infinitus  est  defectus 
in  eis,  qui  praesunt  nunc  temporis  studio  et  vitse,^  et 
ideo  oportet  quod  subjecta  multitudo  erret  in  infinitis. 


Cap.  XXIII. 

Deinde  aggressus    sum   partem    secundam,^   in   qua  The 
ostendo  quod  una  sola  est   sapientia  perfecta,    ab   uuo  second  part 
Deo  data  uni  generi    humano    propter    unum^    finem,  Majus 
scilicet  vitam  aeternam,  quae  in  sacris  litteris  tota  con-  ^^^scnbed : 

^  ,  sc.  one  true 

tinetur,    per    jus    tamen    canonicum    et    philosophiam  and  perfect 
explicanda.     Nam    quicquid   est   contrarium    sapientiae  ^^^^^^^j 
Dei,  vel  alienum,   est  erroneum   et   inane  ;   nee   potest  man,  and 
humano  generi  valere.        Et  hoc  ostendo  per   proprie-  gcripuires. 
tatem  juris    canonici,     et    per   philosophiam    multipli- 
citer;  et  sub  philosophia  comprehendo  jus  civile,  quia 
proculdubio  est  pars  ejus :    nam  continetur  sub  secunda 
parte  moralis  philosophije,  ut  superiua  est  notatum,°  et 
patet  ex  Opere  Majori. 


'  Esaiam']  iii.  ch.  7. 

*  earn]  illam,  T. 

*  sed  infinitus  .  .  ,  studio  et  vitce'] 
T.    CsDteri  om. 


*  partem  secundani]  Opus  Majus, 
p.  23. 

■*  unum]  ultimum,  B. 
'  notatum']  p.  50. 


74  ROGERI  BACONIS  [CAP. 


All  philo-       Et  hie  multa  occurrunt  notanda.     Nam  ibi  docetm* 
sophy  from  pgj.   ganctos,  quod  tota  philosophia  est  necessaria  legi 
on  the  in-    divinsB,'  et  quod  in  ea  invenitur.     Et  est  pulclu-a  con- 
tdUectof     sideratio   Augustini,  Hieronymi,  et  Bedse  de   hac    ma- 
teria.     Deinde   ostenditur-   hoc    idem,   quia    sapientia 
philosophias    est   tota   revelata   a    Deo    et   data  philo- 
Bophis,  et    Ipse  est,  qui  illuminat  animas  hominum  in 
omni  sapientia  ;  et  quia  illud,    quod   illuminat  mentes 
nostras,    vocatur    nunc    a    theologis  intellectus    agens, 
Distinction  quod    est    verbum    philosoplii    in    tertio   De    Anima,^ 
between     ^j^j  distinguit  quod  duo  sunt  intellectus,  scilicet  agens 
agens  and   et  'possioilis.      Ideo  propter   propositum    meiun   conse- 
possMis.    quendum,  scilicet    quod    a  Deo  est  tota  pliilosophorum 
illustratio,  ostendo  quod  hie  intellectus  agens  est  Deus 
principaliter,  et  seeundario  Angeli,   qui  illuminant  nos. 
Nam  Deus  respectu  animse  est  sieut  sol  respectu  oculi 
corporalis,  et  Angeli  sieut  stellee.    Et  non  solum  ostendo 
istud  propter  meam  intentionem  hie,  sed  propter  eva- 
cuationem  unius  maximi  erroris,  qui  sit  in  theologia  et 
philosophia.     Nam  omnes    moderni  dicunt    quod  intel- 
lectus   agens  in  animas   nostras,  et  illuminans  eas,  est 
pars  animse,  ita  quod  in  anima  sunt  dure  partes,  agens 
scilicet  et  possibilis ;  et  intellectus  possibilis  vocatur  qui 
est  in  potentia  ad  seientiam,  et  non  habet  eam  de  se ; 
sed   quando    recipit    species  rerum,  et    agens   influit  et 
illuminat    ipsum,    tune   nascitur  scientia  in  eo ;    et  hoc 
est  verum.    Sed  falsmn  est  quod  agens  sit  pars  animte. 
Nam  hoc  est  penitus  impossibile,  sieut  ibi  ostendo  per 
auctoritates  et  rationes  suifieientes.     Et  omnes  sapientes 
antiqui,    et  qui    adhuc   remanserunt  usque  ad  tempora 
nostra,  dixerunt  quod  fuit  Deus.     Unde  ego  bis  audivi 
venerabilem    antistitem    Parisiensis   ecclesias,    dominum 
Guillielmum  Alvernensem,  congregata  universitate  coram 
eo,  reprobare   eos,  et   disputare   cum    eis;  et   probavit 


•  divinae]  Dei,  B.  ;   corrected  to  l       -  ostenditur']  Opus  Mtgus,  p.  26. 
divinee.  \       '  De  Ajibia']  iii.  4-C. 


XXIII.] 


OPUS  TERTIUM. 


76 


per  aliquas  rationes,  qiias  pono,  quod  omnes  erraverunt. 
Dominus   vero    Robertus    episcopus    Lincolniensis,^    et 
frater  Adam   de  Marisco,  majores  clerici  de  mundo,  ct  Adam  de 
perfect!  in  sapientia  divina  et  huinana,  hoc  idem  firma-  souufon  ^ 
vemnt.     Unde   quando  per  tentationem   et   derisionem  of  the 
aliqui  Minores  pra?sumptuosi  quaesiverunt  a  fratre  Adam,    '  ^    ^' 
"  Quid    est    intellectus    agens  ?"    respondit,    "  Corvus 
"  Elice ;"   volens   per   hoc   dicere    quod   fuit   Deus  vel 
angelus.      Sed  noluit  exprimere,  quia  tentando  et  non 
propter  sapientiam  qusesiverunt. 

Sed  quia  non  solvi  ibi  illud,-  unde  iste  error  venerit,  Misappre- 
ideo,    ne   suspendam    animimi   vestrge   clementise,    dico,  the  suWec° 
quod  accidit  hsec  falsitas   ex   mala   translatione  textus  arising 
Aristotelis,    nee    est   ita   mala   quin   possit    a  bono   et  faulty 
pio     interprete     satis     de     piano    exponi,    et    probari  translations 
per    textum    suum    ibidem    et    alibi.      Volens    igitur  totle. 
Aristoteles    ostendere    quod    ad    effectum    scientise    et 
intellectus    duo    requirantur,    agens    scilicet,   quod    est 
illuminans,    et  materia    patiens    seu    recipiens    illumi- 
nationem,    probat   hoc    per    simile    in    omnibus.     Nam 
in   omni    efFectu    et    operatione    duo   requii-untui",   effi- 
ciens    et    materia    recipiens     actionem    eificientis ;     et 
non   solum  in   naturalibus,  sed   in  artificialibus,  ut  ar- 
tifex  ad  materiam   in  quam  operatur,  et  lux  ad  visum 
et  colores  videndos  pro  exemplo  naturali.     Et  cum  in 


'  episcopus  Lincolniensis']  Lin- 
colniensis  episcopus,  T. 

«  Sed illud.]    *'  Ubicunque 

"  Veritas  invenitur  Christi  indica- 
"  tur  : — idcirco  quamvis  aliquo 
"  mode  Veritas  philosophia;  dicitur 
"  philosophornm,  ad  banc  tamen 
*♦  primo  habendam  lux  divina  in- 
•'  fluxit  in  animos  eorum.  Ideo- 
"  que  meliores  philosophi  po- 
"  suerunt  intellectum  agentem  et 
"  possibilem.  Anima  humana  di- 
"  citur  ab  eis  possibilis,  quffi  de  se 


"  est  impotens  ad  scientias  et  vii'- 
"  tutes,  et  eas  recipit  aliunde.  In- 
"  tellectus  agens  dicitur  qui  influit 
"  in  animas  nostras,  illuminans  ad 
"  scientiam  et  virtutem;  et  sic  in- 
"  tellectus  agens  non  est  pars 
"  animaj,  sed  substantia  intellec- 
"  tiva  separata  per  essentiam  ab 
"  intellectu  possibili  ;  licet  intellec- 
"  tus  possibilis  etiam  dicatur  agens, 
"  ab  actu  intelligendi," — Ex  Opere 
Major i  [cap.  v.],  7?.  B.,  U. 


76 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


omnibus  sic  sit,  erit  ita  a  parte  animse  et  in  opera- 
tione  intelligendi.  Unde  oportet  quod  anima  humana 
sit  nata  recipere  illuminationes  ab  agente,  et  quod 
aliquod  agens  in  animam  concedatur,  qui  illuminet^ 
earn  per  quoddam  lumen  spirituale,  sicut  lux  solis 
visum.  Hsec  est  intentio  Aristotelis  in  prima  parte  et 
in  principio  capituli.  Sed  ibi  translatum  est  sic : 
"  Quoniam  autem  in  omni  natura  est  aliquid  quod 
"  agat,  et  aliquid  quod  patiatur,  ita  erit  in  anima."  ^ 
Ex  hoc  concludunt  quod  agens  et  patiens  erunt  in 
anima,  et  quod  sint  duse  partes  animae ;  quod  est  im- 
possibile  et  contra  Aiistotelem  ibidem.  Nam  exempla 
declarant  quod  non  vult  dicere  nisi  quod  duo  requi- 
runtur  ad  operationem  animae,  sicut  ad  omnem  opera- 
tionem  naturae  et  artis.  Unde  quod  dicit  *'  sic  est  in 
"  anima,"  intendit  quod  sic  est  in  operatione  animse, 
secundum  quod  exemplificat  dicens,  "ut  artifex  ad  ma- 
"  teriam,  et  lux  ad  colores."  Certe  carpentator  est 
extra  materiam  secundum  suam  essentiam,  et  non  sunt  ^ 
artifex  et  materia  partes  ejusdem*  rei,  nee  lux  solis 
et  color  quem  illuminat.  Et  prseterea  versus  finem 
capituli  docet  quod  intellectus  agens  est  separatus  a 
possibili  secundum  substantiam  et  secundum  esse,  et^ 
quod  anima  scit*  et  semper  est^  in  actu/  et  lioc  non 
est  creatura,  sed  solus  Deus.  Et  hoc  pet  Avicennam, 
et  Alpharabium,  et  multas  rationes  probo,  quibus  re- 
sponderi  non  potest.  Et  ideo,  licet  translatio  ibi  non 
sit  ita  plana  sicut  necesse  esset,  tamen  patet  per  ex- 


'  iUuminet]  illuminat,  B. 

^  in  anima\  The  following  is  the 
passage  to  which  Bacon  apparently 
refers  :  'ETrei  S*  &<7'nfp  «V  airdcrri  rp 
^v(T(t  iffrl  T<,  rh  fxtv  v\r)  e/cdcrTy 
•yivw  TOVTO  Se  '6ri  irivra,  Swd/xet 
iKt7ya'  iTfpoy  5«  rh  oXtiov  koX  irotr)- 
Tinhu  T(f  iroiiiv  irivra,  oTov  rj  ilxvri 
vpbi  t)}v  v\r}v  Ttiirovdiv,  dvdyKi)    Kol 


iv  T»7  '^»XV  irndpxfiv  ravras  rcii  Sio- 
(popds. — De  Anima,  iii.  5.  §  1. 

'  sunt']  om.  T.  Quod  intellectus 
agens  sit  Deus  vel  Angelus, 
probat  per  totam  paginam. — T. 
in  marg. 

*  f/usJew]  ^us,  B. 

*  ei]  om.  B. 
« est]  et  T. 


XXIII.] 


OPUS   TERTIUM. 


77 


empla   ejus,   et   ea    qu?e  sequuntur,  et  per   exposi tores  The  animus 
suos  ftimosos  et  majores  patet,'  quod  intentio  ejus  est,  ^^nls  God 
quod    intellectus    agens   in    animas    nostras    est    Deus  himself, 
prineipaliter,  et  secundario  Angeli. 

Possumus  enim  causari-  translationem  suara  fere  Other  in- 
ubique,  propter  perversitatem,  et  truncationem,  et  dubi-  m?°|^ransia- 
tationera.^  Nam  quilibet  scit  hoc,  atque  contrarietas  tion  of 
opinantium  quasi  ubique  hoc  ostendit.  Immo  quod 
plus  est,  scimus  quod  translatores  posuerunt  falsum 
textum  ex  ignorantia  sua  aut  ex  vitio  exemplaris 
Graeci.  Nam  in  tertio  Coeli  et  Mundi  habetur  quod 
figura  circularis  in  superficiebus,  et  orbicularis  in  cor- 
poribus,*  replent  locum.^  Sed  scimus  hoc  esse  falsum  ; 
et  alise  translationes  habent  aliter.  Et  Averroes  hoc 
demonstrat,^  et  planum  est.  Similiter  in'  tertio  Me- 
teororum^  habetur,  quod  iris  non  fit  ex  radiis  lunse, 
nisi  bis  in  quinquaginta  annis,  et  scimus  quod  hoc  est 
fiilsum.  Nam  in  omni  plenilunio  potest  contingere  si 
pluat,  et  luna  non  obtegatur  nubibus.  Et  sic  in 
multis  locis.  Prima  igitur  responsio  contra  hunc  erro- 
rem  est,  quod  mala  translatio  est  et  dubia,  et  potens 
exponi  in  varias  partes,  sicut  alia  loca  infinita. 

Secundo  potest  exponi  per  exempla  textus,  et  ea  quae 
.sequuntur,  expresse  continentia  quae  contraria  sunt  huic 
errori  ;  etiam  per  expositionem  Avicennse  et  Alpharabii ; 
licet  Averroes  somniet  hie  et  vacillet  in  verbis,  nunc 
unum,  nunc  aliud  balbutiendo.     Duo  hie  testimonia  uni 


'  patet'}  om.  B. 
causari}  cassare,  T. 

'  truncationem,  et  duiitationern} 
dubitationem,  et  truncationem,  T. 

'  corporibus}  corporeis,  B. 

'  replent  locum}  The  mistranslated 
passage  occurs  at  the  beginning  of 
ch.  viii. :  'Ev  fiiv yap  toIs  iirnrfSots  rpla 
aX'f}tM,Ta  BoKU  ffvfJ.ir\T]povy  rhv  rdiroj', 
•fplyuvoy  Koi  rfrpdyuvoy  koI  i^dyuyov 


iv  5e  rots  arfpfoi^  Zvo  fj.6ya,  irvpa/As 
Kol  KvPos. 

^  demonstrat}  declarat,  T. 

'  in}  et  in,  T. 

*  Meteororum}'T,vr^yapirav(re\ijV(f 
ytviaOai  af&yKr)  rh  fxt?i\ou  fcrfaOai 
(sc.  V  7pij),  Kol  rSre  dvaTf\ovar{s  tf 
dvvovffris'  SidiTfp  iv  ereffiy  inrip  jh 
■nivri\KQvra  Sis  iverixoiitv  fj.6vov. — 
iii.  2. 


78 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


prseferuntur ;  et  tamen  Averroes  non  plane  decernit' 
contrarium,  et  Avicenna  fuit  major  eo,  et  prsecipuus  imi- 
tator Aristotelis,  et  dux  ac  princeps  philosophise  post 
eura,^  ut  commentator  dicit  super  tertium  Meteororimi. 
Et  omnes  sapientes  hoc  fatentur ;  et  philosopliise  su?e 
complementum  hoc  ostendit.  Nam  ipse  totam  complevit 
philosophiam,  et  vulgatam  in  uno  volumine,  et  secun- 
dum propriam  philosophise  veritatem  in  alio,  quae  non 
timet  ictus  lancearum  contradicentium,  ut  ipsemet  fa- 
tetm*  in  prologo  libri  Sufficientiae,^  in  quo  philosophiam 
vulgatam  apud  philosophos  proponit.  Sed  quid  moror 
in  his,  nam  evacuatio  erroris  istius  plena  habetur  ex 
ipsis  verbis  Aristotelis.  Quoniam  quum  dicit,  sicut  in 
omni  natura  sunt  duo,  agens  et  materia,  sic  et  in  anima 
concede.  Sed  in  nulla  natm'a  coincidunt  agens  et  ma- 
teria sicut  partes  ejus,  ut  ipsemet  docet,  secundo  Physi- 
corum.*  Nam  ibi  dicit  quod  materia  non  coincidit  cum 
efficiente  in  eodem  secundum  numerum,  nee  secundum 
speciem ;  sed  forma  bene  coincidit  cum  efficiente  in 
eodem  secundum  speciem.  Nam  efficiens  facit  formam 
sibi  similem  secundum  speciem,  ut  homo  generat  homi- 
nem,  et  asinus  asinum.  Quare  manifestum  est  aut 
Aristoteles  mentitur,  et  sibi  ipsi  contradicit,  aut  non 
est  sicut  modern!  dicunt.  Quia  in  nulla  re  de  mundo 
possunt  materia  et  efficiens  simul  esse,  sicut  docet  secun- 
do Physicorum,  ita  quod  sint  secundum  substantiam 
suam  in  eodem,  et  quod  sint  partes  ejusdem  rei.  Et^  ideo 
debet  exponi  quod  dicit,  ut  dictum  est ;  quod  ait  in 
omni  natura  et  in  anima,  hoc  est,  in  omni  operatione 
naturae  et  animse,  duo  requiruntur,  agens  et  materia,  non 
tamen  quod  sint  partes  ejusdem,  vel  ^  quod  sint  in  eodem 


'  decernit]  discernit,  T. 

*  eum]  ipsum,  T. 

3  Sufficientice]  sufiScientis,  T.  "  De 
"  his  voluminibus  duo  non  sunt 
"  translata ;  primum  autem  secun- 
"  dum  aliquas  partes  habent  Latini, 


"  quod  vocatur  Assephcp,  i.  e.  Liber 
"  Sufficientia;." — OpusMajus,  p.  37. 

*  Physicorum']  cap.  i. 

5  Et]  om.  T. 

«  vel]  ut,  T. 


XXIII.] 


OPUS  TERTIUII. 


79 


secundum  substantiam,  sed  unum  extra  aliud  secundum 
essentiam,  ut  artifex  et  materia.  Aut  potest  exponi  se- 
cundum modos  dicendi  unum  esse  in  alio.  Nam  octo 
sunt,  ut  Aristoteles  docet  quarto  Physicorum,^  quorum 
unum  est  sicut  movens^  in  moto  et  efficiens  in  materia. 
Sed  non  est  ibi  secundum  substantiam,  sed  secundum 
virtutem  et  influentiam  ;  ut  sol  est  ubique  in  mundo 
prceterquam  in  umbra  terrse  ;  quia  influit  lumen  suum 
ubique  extra  umbram  illam,^  et  illuminat  stellas*  et 
omnia.  Sic  igitur  est  intellectus  agens  in  anima,  scilicet 
secundum  influentiam  sui  luminis,  sed  non  secundum 
essentiam,  vel  quod  sint  ejusdem  essentise  et  naturae, 
scilicet  quod  sint  partes  animse.  Hoc  dico  quia  Deus 
non  solum  est  secundum  influentiam  suas  virtutis  ubique, 
sed  secundum  essentiam  ejus  infinitam.  Sed  sua  essen- 
tia non  est  pars  alicujus  rei,  nee  ejusdem  naturae  cum 
aliquo,  sicut  hie  ponitur,  quod  intellectus  agens  et 
possibilis  sint^  partes  unius  natm*se,  scilicet  animse 
rationalis.  Si  igitur  hsec  pertractatio  conjungatur  pro- 
bationi,  qufB  est  in  Opere  Majori,  erit  pulchra  et  utilis 
consideratio  veritatis  istius,  ^  qua3  tarn  solemniter  trac- 
tatur  in  pliilosophia  et  in  theologia,  licet  cum  maximo 
errore. 


Cap.  XXIV. 

Deinde  probo  quod  tota  sapientia  philosophise  data  Philosophy 
est    a    Deo,    quia    sancti     patriarcha)    et    prophetse    a^''®*^^^^" 
principio  mundi  eam  receperunt  a  Deo  ;  quibus  Deus '  archs  and 
dedit  longitudinem   vitae ;   et  hsec®   est  valde  notanda  P^^^^^*^" 


'  quarto  Physicoruni]  Physic.  Aus- 
cult.  iv.  3. 

*  movens]  movens  est,  B. 
'  illatti]  suam,  T. 

*  Stellas]  omnes  Stellas,  T. 


T. 


^  sint']  sit,  T. 

'  veritatis  istius]   istius  veritatis, 

Deus]  ova.  T. 
'  hcBc]  hie,  B. 


80 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


consideratio.  Nam  ut  probem  quod  sancti  priino 
habiierunt  pliilosopliiam  et  sapientiam  totam  ante  qiiam 
pliilosoplii  infideles,  revolvo  totum  tempus  a  principio 
mundi,  discurrens  per  omnes  estates  et  sagcula,  ut' 
inveniam  quando  primo  fuerunt  singuli  qui  aliquem 
titulum  sapientise  habuerunt,  sive  sint  poetse  prseclari, 
sive  Sybillse,  sive  septem  sapientes,  sive  pliilosoplii 
qui  post  illos  septem  venerunt,  qui  non  voluerunt  se 
vocare  sapientes  sed  amatores  sapientiae  ;  unde  pliilo- 
soplius  est  amator  sapientise  ;  et  principalis  de  istis- 
et  primus  fuit  Pythagoras.  Nam  cum  quaesitum  fuit^ 
ab  eo,  "  Quis  esset  ? "  respondit  quod  philosophus  ;  et  ab 
60  omnes  postea  habuerunt  hoc  nomen ;  prius  enim 
vocabantur  sophi,  id  est,  sapientes.  Hoc  autem  capitu- 
lum  est  summe  notandum,  quia  non  solum  certificat 
hoc  principale  intentum,  sed  certificat  omnia  quae  sunt 
in  coelo  et  in  terra,  et  totam  sapientiam  philosophorum, 
et  ostendit  nobis  unde  habuerunt  quod  de  coelestibus 
mira  dicunt,  et  de  secretis  naturae  et  scientiarum 
magnalium,  et  de  sectis,  et  de  Deo,  et  de  secta  Christi, 
et  de  virtutum  pulchritudine  et  legum  honestate,  *  et 
de  vita  seterna  gloriosa  et  poenali,  et  de  resurrectione 
mortuorum,  et  de  omnibus.  Nam  philosophi  habuerunt 
hsec  omnia  a  Sanctis  Dei  ;  unde  philosophi  non 
invenerunt  hsec  primo,  nee  homo,^  sed  Deus  revelavit 
suis  Sanctis.  Nam  quis  homo  per  se  posset  scire 
coelestia,  et  indicia  rerura  per  ea,  et  alia  infinita 
quae  scribunt  philosophi?  Certe  nee  Salomon,  nee 
Adam  maximus,  nee  aliquis ;  sed  Deus  ipse  ^  revelavit 
legem  suam  Sanctis,  et  philosophiam,  propter  intel- 
lectum  legis,  et  extensionem,  et  probationem,  et  promul- 
gationem,    et    defensionem  ;    et    lii    sancti    scripserunt 


'  ut}  et,  T. 

-  de    istis']    et    primus  de   istis, 

'/«"0  fuerat,  T. 


*  legum  honestatc']  honestate  legum, 

'  nee  homo']  oni.  T. 

*  sed  Deus  ipse']  om.  T. 


XXIV.]  OPUS   TERTIUM.  81 

libros  })]iilosoplii{ie  omnes.  Et  non  solum  in  sacra 
Scriptura  fecerimt  mentionem  de  veritate  fidei,  sed 
in  suis  libris  pliilosophicis,  et  prienuntiaverunt  omnia 
ante  quam  pliilosoplii  fuerunt ;  et  ab  his  tunc  philosoplii 
habuerunt  omnem  sapientiam,  sicut  Aristoteles,  dominus 
philoso})horum,  confitetur  in  libro  Secretorum.  Et 
cum  his  infero  quod  perfectio  philosopliine  non  est  viti 
ea  secundum  vi.is  philosophorum  infidelium,  sed  debet 
elevari  ad  statum  legis  Christianfe.  Et  hoc  est  ad 
theologiam,  et  ecclesiam,  et  directionem  reipublicaj 
fidelium,  et  conversionem  infidelium,  et  reprobationem 
eorum  qui  non  possunt  converti ;  et  addo  ad  confinna- 
tionem  sapientiae  pliilosophorum  proplietiam  SibylhB 
de  Christo,  et  de  ecclesia,  et  de  vita  futura.  Nam  si 
una  muliercula  potuit  haec  a  Deo  recipere,  multo 
fortius  et  rationabilius  est  quod  viri  tam  boni  et 
tarn  sapientes,  sicut  Pythagoras,  et  Socrates,  et  Plato, 
et  Aristoteles,  et  aUi  zelatores  maximi  sa2:)ientia?, 
receperunt  a  Deo  speciales  illuminationes,  quibus 
inteUexerunt  multa  de  Deo,  et  salute  anima?,  et 
forsan  magis  propter  nos  Christianos  quam  propter' 
eorum  salutem. 

Et   sic   terminatur    pars   secunda   in   qua   principale  All  wisdom 
propositum   est  ostendere,  quod  tota  sapientia   conclu-  \^J^^^^  i„ 
ditur    in   sacra   Scriptura,    per  jus   tamen   et    pliiloso-  HoiyScrip- 
phiam  explicanda ;    ut   sicut   in  pugno   colligitur  quod  drawu^out 
latius   in    palma    explicatm-,    sic   tota   sapientia   utilis  and  cx- 
homini  continetur  in  sacris  litteris,  licet  non  totaliter  th"  oanoif 
explicatur  ;    sed  ejus  explicatio  est  jus  canonicum  cum  '^^  ^"<l 
pliilosophia.     Nam  utrumque  jacet  in  visceribus  sacra3 
Scripturae,  et  de  his  eruuntur,  et  super  hoc^  fundantur 
omnia  quse  utiliter  dicuntur  in  jure  canonico  et  phi- 
losophia.      Et   hoc   per  plures   considerationes   ostendo, 
quas   hie   non   expono.      Nam   in   sensu   litterali  jacet 
tota  philosophise  potestas,  in  naturis,  et  proprietatibus 

'  proplcr'l  om.  B.  |       ^  Iioc']  hsec,  T. 


82  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

rerum  naturalium,  artificialium  et  moralium ;  iit  per 
convenientes  adaptationes  et  similitudines  eliciantur 
sensus  spirituales ;  ut  sic  simul  sciatur  philosophia  cum 
tlieologia ;  quia  philosophia  nihil  facit  nisi  explicare 
naturas  et  proprietates  rerum  naturalium,  quge  ja- 
cent  in  textu  sacro  a  summis  coelorum  usque  ad  ter- 
minos  eorum,  et  artificialium  et  moralium ;  sicut  pono 
ibi  exemplum  de  Iride.  Unde  hsec  est  via  propria 
sciendi  Scripturam,  et  via  sanctorum,  et  omnium  sa- 
pientum  antiquorum  ;^  ut  episcopi  Lincolniensis  et 
fratris  Adse,  et  aliorum  ;  ut  sic  tota  philosophise  sa- 
pientia  sciatur  in  textu  Dei.  Et  tota  potestas  juris 
canonici  jacet  in  sensu  litterali  et  spirituaK,  et  ab  illis 
elicitur.  Nam  quicquid  sacri  et  summi  pontifices 
statuerunt  in  jure  canonico  confirmaverunt  per  aucto- 
ritates  textus  sacri,  et  per  dicta  sanctorum,  ut  patet 
per  totum  corpus  juris  canonici ;  unde  eadem  est  sci- 
entia  penitus,  quia  nihil  nisi  lex  Dei,  per  quam 
ecclesia  regitur,  invenitur  utrobique.  Nam  sicut  per 
Vetus  Testamentum  litteraliter  ecclesia  antiquorum 
regebatur,  sic  nunc  per  sensum  spiritualem  Veteris  Tes- 
tamenti  et  per  Novum  habet  regi  Dei^  ecclesia.  Sed 
nullus  potest  negare  quin  regatur  per  jus  canonicum. 
Ergo  hoc  jus  continetur  in  sapientia  legis  divinse, 
et  erunt  una  sapientia  mutuo  se  modis  variis^  con- 
tinentes. 
Philo-  Et   totam    hanc    probationem   facio     propter    certas 

less,  unless  causas   omnino   notandas.       Una   est  propter  vestrum" 

in  subser-   mandatum  de  philosophia,    ut  ostendam   quod  philoso- 
viencc  to  ±  ±        ^  x  i 

divine        phia  inutilis    sit    et  vana,   nisi    prout    ad    sapientiam 
wisdom.      j)gi  elevatur,    ut  ei    serviat  absolute,    et  relative*^  ad 
ecclesiam,   et  csetera  tria,  cui  servire  regnare  est,  sicut 


'  sapientum     antiquorum]      anti- 
quorum  sapientum,  T. 
"  Det]  om.  T. 
-  vwdis  varus]  variis  modis,  T. 


*  notandas]  annotandas,  T. 
'  vestrum]  vcrum,  B. 
"  relative]  relate,  B. 


XXIV.]  OPUS   TERTIUil.  83 

et  ejas  auctori  Deo,  Et  quod  philosophifc  utilitas 
sciri  non  potest,  nee  intelligi,  nisi  prout  in  sacro 
usu  consideratur.  Nam  creaturae  verius  positte  sunt 
in  Scriptura  quam  philosophi  infideles  scirent  cogitare; 
sicut  probo  per  exemplum  de  Iride,  cujus  causam 
finalem  ignoraverunt ;  quae  est  dissi  patio  aqua3  humi- 
ditatis  et  diluviorum,  ut  liber  Geneseos  docet.  Et 
propter  hoc  ignoraverunt  generationem  ejus,  quia 
ignorato  fine  necesse  est  ignorari  alia ;  quia  finis  est 
quod  primo  eognoscitur,  et  movet  tunc  agens  in  omni 
opere  et  consideratione.  Deus  enim  fecit  creaturas 
suas  et  in  Scriptura  sua  posuit  eas,  et  ideo  accepit 
eas,  secundum  omnera  veritatem,  quam  veritatem  ni- 
titur  philosopliia  infidelium  exponere.  Sed  quia  non 
habuerunt  usum  istius  Scripturas  ideo  non  potuerunt 
omnino  venire  ad  certitudinem  veritatis.  Et  ideo  qui 
vult  scire  philosophiam,  sciat  earn  in  usu  Scripturse, 
et  secundum  quod  Scriptura  requirit,  et  tunc  veraciter 
potest  eam  scire,  Et  sic  paratus  sum  tractare  eam 
meliori  modo  quo  possum  per  adjutorium  sapientum 
quos  nominabo,  et  secundum  quod  explicabo  inferius 
suo  loco.  Et  hoc  est  meKus  sine  comparatione  quam 
facere  volumina  philosophise  secundum  se,  et  postea 
iterum  dilatare  expositionem  Scripturae  per  pliilo- 
sophiam,  Non  tamen  nego  quin  aliquod  scriptum 
philosophise  de  quibusdam  communibus  debeat  fieri, 
quae  non  possunt  poni  in  explanatione  Scripturse.  Sed 
tamen  ilia  debent  anteponi,  ut  totum  fiat  unum 
volumen.  Et  satis  modicum  erit  respectu  librorum 
philosophise  et  theologisc ;  immo  nihil  respectu  eorum 
habens  quantitatis.  Et  sic  omnis  superfluitas  infinita 
quse  nunc  est  re.secabitur,  et  omnis  falsitas  toUetur, 
et  omnis  vanitas  excludetur ;  et  omnia  necessaria 
sapientise  divinse  et  humanse,  quorum  infinita  quasi 
nimc  desimt,  addentur,  et  redigetur  studium  sapientise 
ad  statum  debitum,  secundum  istius  temporis  possi- 
bilitatem. 

F  2 


84  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Christen-  Secunda  causa  quare  ostendi  sapientiam  totam  com- 
to  be  ruled  prehendi  in  lege  Dei  utriusqiie  Testamenti  est  summe 
by  the  laws  notanda,  et  nihil  in  ecclesia  Dei  plus  debet  consideraii. 
contained    Quia  si  fiant,  quae  narro,   tunc  totum    studium  rectifi- 

in  Scrip-    cabitur  per  seipsum,  et  tota  ecclesia  reo-etur,   sicut  in 

ture,  asthe  ./  r         j  o  ' 

Hebrew      temporibus    sanctorum,    et    net    pax    universalis,   tarn 

polity  was.  apud    ecclesiastica    negotia   quam   apud   regimen   prin- 

cipum    et   laicorum.      Et   nisi   per   vestram   fiant    hsec 

sapientiam,  non  credo  quod  unquam  fient.     Et  tamen 

prophetatum  est  a  multis  temporibus  quod  per  unum 

Papain  ^   debent  fieri  quse  narrabo ;   et  debet   ille   esse 

istis   temporibus,    sicut  inferius   magis  -   explicabo.     Et 

quod  volo  dicere   est,  quod  regimen  ecclesire  sicut  per 

legem   Dei    regebatm*    antiquitus    apud    Hebraeos,    sic 

debet    esse    nunc   apud    Christianos.     Et    sicut   in    pri- 

raitiva  ecclesia  regebatur  per  earn,  sic  nunc  liabet  regi. 

Et  si  tota  sapientia    est   ibi    principaliter    contenta   et 

fontaliter,  tunc  principaliter  ad  minus  debet  per  illam 

The  civi-    regi.     Scd   nunc   non   est    ita ;    nam   plus   laudatur  in 

iians  had    ecclcsia  Dei  uniis  iurista   civilis,  licet   solum   sciat  jus 

introduced  ^  ^  .         '  .  *• 

great  con-  civile    et   ignoret  jus   canonicum   et   theologiam,  quam 
lusion  and  ^^jj^^g  niagister  in  theoloffia,  et  citius  elieritur^  ad  eccle- 

numerous  *=  _  . 

abuses.  siasticas  dignitates.  Et  ut  videmus  quod  principaliter 
currit  regimen  ecclesiae  per  juristas,  et  hoc  per  abusum 
et  cavillationes  juris,  et  contra  jura,  quia  injuria?  in- 
finitie  fiunt  respectu  unius  justitioe,  et  justitia  tam 
tardatur  ubique,  quod  paupei-es  dimittunt  causas  suas, 
et  divites  tsedio  afficiuntur,  et  gravantur  nimis,  uf* 
etiam  dimittant  ssepissime  jus  suum,  et  discordia) 
infinittB  suscitantur  in  ecclesia  Dei,  et  pax  tollitur  per 
juristas.  Et  non  solum  lites  promoventur,  sed  bella 
quse  contingunt  in  omni  regno  habent  ortum  ex  abusu 
juris  ;    sicut    quilibet    potest    intueri    (jui    vult    consi- 


'  papani]  delevit,  B.  ut  fere.  |       '  elujitur']  cligetur,  T. 

"^  magiii]  oni.  T.  |       *  «/]  et  ut,  B. 


XXIV.] 


OPUS   TERTIUJI. 


85 


clerare.  Nam  quia  divites  non  possunt  habere  justi- 
tiaiii  per  ccclesiam,  pugnant  adinvicem  et  confunduiit 
se  regna.  Et  mirum  est  quod  cum  jus  canonicum 
cruatur  de  fontibus  sacrae  Scripturte,  et  expositionibus 
sanctorum,  quod  ad  illas  non  convertitur  principaliter, 
tam  in  lectione  quam  in  usu  ecclesiae.  Nam  per  illas 
debet  exponi,  et  concordaii,  et  roborari,  et  confirmari ; 
sicut  per  eas  factum  est  hoc  jus  sacrum.  Sed  nunc 
principaliter  tractatur,  et  exponitur,  et  concordatur  per 
jus  civile,  et  totaliter  trahitur  ad  eam  et  in  usu  et  in 
lectione ;  ^  quod  non  licet  fieri,  quam  vis  ei  valeat  ^  sicut 
ancilla  sua3  dominre  servitura. 

Utinai)!    ijjitur    excludantur   cavillationes   et   fraudes  Bacon's 
juristarum,    et   terminentur    causae    sine    strepitu   litis,  ^gg^^  ^* 
sicut    solebant    esse    ante    quadraginta    annos.      O    si  abuses 
videbo  oculis  meis  hoc  contingere  !     Nam  si  strepitus  aboUshed. 
juris  removeretur,  et  cavillationes  et  abusus  juristarum, 
tunc  laici   et  clerici   haberent  justitiam  et  pacem.     Si 
etiam  jus   canonicum   purgaretur   a   superfluitate  juris 
civilis,   et    regularetur    per    theologiam,    tunc    ecclesiae 
regimen  fieret  gloriose,  et^  secundum  ejus  propriam  dig- 
nitatem.     Si   etiam   hsec   fierent,  tunc*  studium   tlieo- 
logise,  et^  juris   canonici,   et    philosophiie   sublimaretur 
et  perficeretur  necessario ;  quoniam  tunc^  principes  et 
prrelati  darent  beneficia  et  divitias  studentibus  in  hac 
triplici    facultate  ;    unde   studiosi    possent    habere    ex- 
pensas,  et  in  vita,  et  in  studio  sapientise  promovendo. 
Nam    sunt   multi    et   erunt   qui   nunquam   cessarent   a 
sapientiae    studio'    donee   complerent   eam,    si   haberent 
expensas ;    sed  quidam  complerent  theologiam,   quidam 
philosophiam,  et  quidam  rectificarent  jus  canonicum,  et 


'  et  in   usu  ....  lectione^    eam 
in  usu  et    lectione,  B.  L. 
''  valeaQ  habeat,  T. 
3  et]  cm.  T. 
*  tunc']  cm.  T. 


'■  el]  cm.  T. 

"  tunc]  om.  T. 

'  sapientia    studio]      studio     sa- 
pientia;,  T. 


86 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


redigerent  ad  suum  statum.^  Sed  juristte  civiles,  aut 
civiliter  jus  carionicum  tractantes,  recipiunt  nunc  omnia 
bona  ecclesire  et  provisiones  principum  et  prrelatorum  ; 
ita  quod  alii  non^  possunt  nec^  vivere  in  studio,  nee 
studium  sapientisB  exercere ;  et  expediunt  se  breviter, 
aut  omnino  transeunt,  sine  sapientia  philosophise  et 
theologize,  ad  jus  civile.  Nee  etiam  multum  curant 
de  canonico  jure,  nisi  propter  gloriam  scientise  civilis ; 
et  sic  perit  totum  studium  sapientiae,  et  totum  regi- 
men ecclesipe,  et  pax  de  terra  tollitur,  et  justitia  de- 
nesjatiu",   et  omiua  mala  contino-unt. 

His  earnest   '  Sed,  beatissime  Papa  et  Domine    sapientissime,  dig- 
entreaty  to,  ,  i-l  •  1  •  1  •      •• 
the  Pope     netur  vesti-a  gloria  hoc  eonsiderare,  quia  soms  potestis 

to  interfere  remedium    adhibere,  eo    quod   nunquam   fuit    Papa   qui 

vent  them,  ita    veraciter    sciret  jus   sicut    vos ;     nee    credo    quod 

erit  ahquis.    Et  licet  aliqui  sciant  bene  jus,'^  tamen  non*^ 

est  spes  de  eis  quod  fiant  Papje.     Sed  prophetatum  est 

a  quadraginta  annis,  et  multorum  visiones  habit?e  sunt, 

quod   unus   Papa   erit  his  temporibus  qui  purgabit  jus 

canonicum  et  ecclesiam  Dei  a  cavillationibus  et  fi-audi- 

bus  juristainim,  et  fiet  justitia  universaliter  sine  strepitu 

litis.     Et   propter    istius    Papse   bonitatem,    veritatem,'' 

et  justitiam   accidet,  quod   Graeci   revertentm'  ad   obe- 

dientiam  Romanie  Ecclesise,  et  quod   pro   majori  parte 

convertentur  Tartari  ad  fidem,  et  Saraceni  destruentur ; 

et  fiet  unum  ovile  et  nnus  pastor,  sicut  in  auribus  pro- 

pheta3  sonuit  istud'  verbum.      Et   unus  qui  vidit  ha2C 

per  revelationem  dixit,  et  dicit  quod  ipse  videbit  hrec 

magnifica  fieri  temporibus  suis.     Et  certe  infra  annum 

unum   possent  fieri  si  Deo  placuerit  et  summo  Ponti- 

fici,  et  infra  minus :    unde  temporibus   vestris  possunt 

fieri.      Et  Deus  conservat  vitam  vestram   ut   haac   per 


'  suum  statum]  statum  suum,  T, 

-  7ion]  nee,  T. 

*  tiec']  om.  T. 

■*  sicut  vos  ....  bene  jus']  om.  T. 


^  tamen  non"]  non  tamen,  T. 
•^  veritatcni]  ct  veritiiteui,  T., 
virtutem,  L. 

'  istudl  illud,  T. 


XXIV.] 


OPUS   TERTIUM. 


87 


vos  fiant.  Et  ideo  non  expedit  quod  sitis  iiiagnas  abs-  Advises 
tinentiie/  nee  vigiliarum  magnarum,  quia  exercitatio  ^q^  ^^  ^^ 
corporis  ad  modicum  valet,  pietas  autem  ad  omnia,  ut  too  strict 
dicit  apostolus.  Recolo  verba  Marci  Tullii  ad  Ca3sarem,  nence,  as 
])ro'^   M,  Marcello.     Cum    enim   alias    in   libro  De  Im- ^^is  life  is  of 

T  k     •  Ti  11  •±  i^o  much 

mortabtate    Ammse    dicat,    quod    base    vita   mors   est,  importance 

et  ])ersuadet    quamlibet    i^rivatam    personam  ad  mortis  ^°  the  Avel- 

^  .  , .  .J.  fare  of 

desidermm,  propter  immortabtatem  vitse  iutur?e ;  tamen  Christen- 

bono   principi   reipubbcae   Lie   suadet   contrarium  ;  non  '^^'"• 

propter   se    in  quantum    est  persona   singularis,  sed  in 

(piantum    publica,    et    habet   alios   dirigere    et   salvare. 

Dicit  erjxo  :  "  Oniitto  doctorum  hominum  in  contemnenda 

"  morte  sententiam ;  noli  nostro   perieulo  esse  sapiens. 

"  Saepe  solebas  dicere  tibi^  satis  te  vixisse,   credo ;  sed 

"  tunc  id  audirem  si  tibi  soli  viveres,  aut*  si  tibi  soli 

"  natus    esses.     Omnium    salutem    civium,   cunctamque 

"  rempublicam,-   res    tuse    gestae    complexse   sunt."     Et 

sanum   documentum  sapientissimi  Senecce   et  optimi  in 

vita  invenietis  in  libro  De  Tranquillitate  Animse  obser- 

vanda,  versus  finem  voluminis  majoris,  ubi  docet  quod 

non  potest^  in  hac  vita  servari   continua  tranquillitas, 

nisi  homo  corporis  necessitates  recipiat.*^     Et  feci  signum 

in   margine  ut^  bene  notaretur   a  vestra  sapientia;  et 

specialiter  propter  hoc®  quod  habetis  ecclesiam  Dei  in 

potestate   vestra,    et   mundum   totum   habetis   dirigere. 

De  hoc  autem  capitulo  pro  jure  divino  et  canonico  et 

civili,    et    toto    studio,    iterum    faciam    mentionem    in 

Remediis    Studii.      Nam    non   est    mirum    si    theoloed 

negligantur  in  regimine  postquam  jus  ignoratur'^  cano- 


'  abstinentia'l  sapientise,  T. 

•  pro]  in  cpistola  pro,  B.  L.  See 
Orat.  pro  Marcello,  §  25.  The 
quotation  is  considerably  altered. 

'  tibi]  om.  T. 

^aut]  om.  T. 


*  quod   non  potest]    quod  in  hac 
vita  non  potest  servari,  T. 

*  recipiat]  Cf.  viii.  &  xv. 
'' ut]  unde,  T. 

*  fioc]  om.  B. 

"  ignoratur]  iguoretur,  T. 


88 


KOGERI   BACONIS 


[cap. 


nicum  ;  nee  est  mirum  si  tiactantes  hoc  jus  sine  theo- 
logia  vacillent  ad  jus  civile  et  abusum  ejus.  Et  ideo 
oportet  in  Remediis  Studii  aliquid  super  his  annotari. 


Cap.  XXV. 

The  third  Transeo  jgitur  ad  partem  tertiam  ^  in  Opere  Majori, 
thropus  ^^  ^^^^^  ^^^  ^^^  linguis,  seu  de  utilitate  grammaticae, 
Majus.  secundum  lingaias  prjecipue  tres,  scilicet,^  Hebiwam, 
ofthT^study  Gri'secam,  et  Latinam.  De  Arabica  tango  locis  suis ; 
of  the  sed  nihil  scribo  Arabice,  sicut  HebriTse,  Grsece  et  Latino  ; 
Hebrew  quia  evidentius  et  facilius  ostenditur  propositum  meum 
languages,  jj^  \^[j^  Nam  pro  studio  theologian  parum  valet,  licet 
pro  philosophia  multum,  et  pro  conversione  infidelium. 
True  Et  tracto   duas   scientias   grammaticoe    Latinorum.     In 

ofthe  Latin  pi'inia*    ostendo  quod  necesse  est  Latinos  habere  trac- 
depends  on  tatum  brevem  et  utilem  de  linguis  alienis  quo  utantur, 

the  study  ■,■,-,   ^  •  •  • 

of  other      et  quod  h?ec  deberet  esse  prima  pars  grammatical,  qiua 
tongues,      totum   studium    Latinorum  dependet  a   linguis    alienis, 
et  etiam  ipsa  lingua  Latina,  sicut  ostendo,  multis  modis. 
Nam  hujus  rei  necessitatem  manifesto  per  ea  qua)  per- 
tinent   ad    studium    absolute,     et    per    comparationem 
ad  regimen  ecclesise,    et    ad  directionem  reipublioe,  et 
ad  conversionem  infidelium,  et  ad  reprobationem  eorum 
qui  converti  non  possunt.     Et  forsan  pono  octo  rationes 
Languages  in    j)rima    parte    per    studium    absolute.       Nam    omnes 
sa"ints  and   i^i^icti  et  philosophi  Latin!  et  poeta)  sciverunt  de  lin- 
phiioso-      guis  alienis,  et  omnes  sapientes  antiqui,  quorum  multos 
vidimus  durare  usque  ad  nostrum  tempus ;  ut  dominum 
episcopum^  Lincolniensem,  et  sanctum  David,  et  fratrem 
Adam,    et   multos   viros.     Et   adhuc   aliqui   senes   per- 


'  partem  tertiani]  tertiam  par- 
tem in  Majori  Opere,  T.  See 
Opus  Majus,  p.  44. 

*  ilia]  prima,  T.L. 


^  scilicet]  ova.  T. 
'  prima]  priinis,  T. 
'-  dominum  cpiscopum]     duos  cpi- 
scopos,  T.  L. 


XXV.] 


OPUS  TERTIUM. 


8i) 


durant  qui  sciunt  multum,  iit  sapientissinms  homo  in 
studio  sacrpe  Scriptura3,  qui  nunquaiu  habuit  parem 
a  tempore  sanctorum  in  litera  corrigenda,  et  exposi- 
tione  sensus  literalis.  Sed  nos  sumus  successores  sanc- 
torum et  philosophorum  et  sapientum  an ti quorum,  et 
ideo  debemus  scire  de  linguis  quod  necesse  est  sicut 
ipsi ;  aut  illi  fuerunt  stulti  et  nos  sapientes,  quod  non 
est  fatendum. 

Beatus  Hieronymus  persecutus  est  linguarum  diver-  St.  Je- 
sitatem  per  regiones  Orientis,  et  dentes  suos  aptari  jusiry  lii" 
fecit,^  ut  anhelantia  verba  formaret,  sicut  ipse  testatur.  this  re- 
Deinde  si  nesciamus  aliquam  rationum  linguarum,  qui-  ^^^^  ' 
bus  usi  sunt  sancti  et'^  philosophi  et  poetse,  et  omnes 
sapientes  in  scriptis  suis,  etiam  pro  certo  erimus  vacui 
a  sapientia  sanctorum,  et  philosophorum  et  sapientum 
omnium  ;  quia  nee  legere  nee  intelligere  poterimus  ea 
quse  tractant  diffuse.  Et  hoc  probo  per  exempla 
sanctorum  manifesta,  et  magni  erroris  apud  vulgus 
theologorum  propter  ignorantiam  linguarum ;  ubi  ad 
evidentiam  eorum  quae  dico,  posui  alphabetum  Grsecum 
et  Hebrfeum,  et  aliqua  notanda  circa  hoc  pro  intel- 
lectu  exemplorum.  Et  puer  Joannes  novit  melius  in- 
telHgere  hsec  exempla,  quamvis  sint  theologica,  quam 
omnes  theologi  qui  sunt  lectores  et  doctores  in  hoc 
mundo.  Poterit  autem  vestra  gloria  probare  sapientiam 
juvenis  in  hac  parte.  Et  affero  alias  rationes  hujus 
rei,  quarum  ordinem  forte  non  recolo,  nee  forsan 
omnes  ;  sed  bene  scio  quod  una  est,  quod  tota  sapien- 
tia Latinorum  theologiee  et  philosophia3  translata  est 
de  linguis  ;  et  haec  causa  est  valde  notanda,  quia  Hie- 
ronymus vult  in  libro^  De  Optimo  Genere  Inter- 
pretandi,  quod  non  potest  una  lingua  exprimi  per  aliam 


'  aptari  fecit]    aptavit,   T.     See 
St.  Jerome's  Pra;f.  in  Daniel, 
»et]  om.  T. 
'  libro]     ultimo    libro,   T.      Sec 


Epist.  ad  Pammachium,  Dc  Optimo, 
&c.  ii.  381.  B.  ed.  Erasmi,  1528. 
In  the  original  it  stands  thus  : 
Videhis  ordinem  ridiculum,  &c. 


90  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

fideliter,    propter    diversitatem    proprietatum    loquendi 

The  diffi-    iu   diversis  linguis.       Nam  quod    bene  resonat  in  una, 

transiatiou  absurdum  est  in  alia  et  ridiculosura.      Unde  Hieiony- 

from  one     mug  dicit  libro    memorato,    cum  Homerum  transfers  in 

another.      Latinum  videbis  ridiculurn,  et  poetam  eloquentissimum 

vix    loquentem.      Et    hoc    potest    quilibet   probare,    si 

scientiam  quam  novit  velit  in  linguam  maternam  con- 

vertere.     Certe   logicus   non    poterit^    exprimere   suam 

logicam  si  monstrasset  per  vocabula"  linguae  maternse  ; 

sed  oporteret  ipsum  nova  fingere,  et   ideo   non   intelli- 

geretur   nisi    a    seipso.       Et  sic  de  aliis  scientiis.      Et 

hoc  videmus  in  idiomatibus    diversis    ejusdem   linguae ; 

nam  idioma  est  proprietas  alicujus  lingupe  distincta  ab 

alia ;    ut    Picardicum,    et    Gallicum,    et    Provinciale,    et 

omnia  idiomata  a   finibus  Apulise  usque  ad    fines  His- 

paniae.     Nam  lingua  Latina  est  in  his  omnibus  una  et 

eadem,    secundum    substantiam,  sed    variata   secundum 

idiomata  diversa.      Et  manifeste  videmus  quod  aliquid 

optime  et  proprie  sonat  in  uno   idiomate    et  ridiculose 

sonat  ^  in  alio ;    ut  patet  non  solum  de  longinquis  sed 

propinquissimis ;    sicut    de  Picardis    et    Gallicis  ;    nam 

mutuo    se    derident.      Et    ha^c    fuit    causa    principalis 

quare     sancti     omnes,    et     pliilosophi,     et*     sapientes 

antiqui,  voluenmt  scire  linguas  alias,  quatenus  in  ipso 

fonte  dulcius  et  plenius  biberent  aquas  sapientijie. 

Scientific         Quarta    causa    potest    esse    quod    vocabula    infinita 

no  corre-    poniuitur    in     textibus    theologiae    et    philosophitB,     de 

spending     alienis  Unguis,    qua3   non   possunt    scribi,    nee    profen-i, 

expressions  •    ,   n-    •         •   •  •     t  •  -n 

in  the         nec   mtemgi,    lusi    per    eos    qui    Imguas    sciunt.       Et 

necesse  fuit  hoc  fieri  propter  hoc,  quod  scientire  fuerimt 

compositse  in   lingua   propria,    et    translatores   non  in- 

venerunt  in  lingua  Latina  vocabula  sufficentia. 


'  poterW]  potest,  T.  I  B.  T.  L. ;  nisi  erraret  a  vocabulis,  U. 

*  si  monstrasset  per  vocabula']  So  ^  sonat']  om.  T. 

Gale  ;    si   jurassct    per   vocabula,  I       '  et]  om.  B. 


Latin. 


XXV.] 


OPUS   TERTIUlSr. 


91 


Quiiita  est  quod    multa   fueriint    male   ti'anslata,    et  Errors  of 
prsecipue  de  philosopliia.     Nam  oportet  quod  translator  ^'^^^"" 
sciat   scientiam    quam   vult    transferre '    et    sciat    duas  numerous; 
ILngua-s,    a    qua    et     in    quam    transfert.      Sed    nullus  Qrost"te 
scivit    linguas   nisi  Boetius    de    translatoribus    famosis,  excepted. 
nullus   scientias   nisi  dominus  Robertus  episcopus  Lin- 
colniensis,    per    longitudinem   vitae    et    experientise,    et 
studiositateni  ac  diligentiam ;    et  quia  scivit  matlionia- 
ticam  et  perspectivam,    et    potuit    omnia   scire ;    simul 
cum  hoc  quod  tantum    scivit    de    linguis    quod    potuit 
intelligere  sanctos  et  philosophos  et  sapientes  antiquos. 
Sed  non  bene  scivit  linguas    ut    transferret    nisi    circa  Grostetc 
ultimura    vitse    suae,    quando    vocavit  Grsecos,   et    fecit  Q^eks  iuto 
libros  Grammaticse  Grtecse  de  Grcecia  et  aliis  congregari.  England, 
Sed    isti    pauca   transtulerunt.^      Alii  vero  qui  infinita  their  lan- 
quasi    converterant   in    Latinum    ut  Gerardus    Cremo-  guage  in 
nensis,  Michael  Scotus,  Aluredus  Anglicus,  Hermannus  °  ' 

Alemannus,  et  translator  Meinfredi^  nuper  a  domino 
rege  Carolo  devicti ;  hi  prsesumpserunt  innumerabilia 
transferre,  sed  nee  scientias  nee  linguas  sciverunt,  etiam 
non  Latinum.  Nam  in  locis  quasi  innumerabilibus 
ponunt  linguam  matemam.  Ut  cum  in  libro  De  vegeta- 
bilibus  Aristotelis  habetur,  "  helemim^  in  Perside  perni- 
"  ciosissimum  transplantatum  ^  Hierusalem  fit  commesti- 
"  bile."  Belenum  est  Hispanicum,  et  nullus  Parisius  nee 
in  Ajiglia  potest  per  illam  translationem  scire  quid  est 
belenum  ;  cum  tamen  qusesivi  diligenter,  et  inveni  quod 
est  jusquiamus,®  sen  semen  cassilaginis,  quod  idem  est. 
Et  sic  de  aliis  vix  numerandis.  Et  ideo  isti  male  et 
pessime  transtulerunt,  et  conturbaverunt  totam  philo- 
sophiam  per  perversitatem  translationis.  Et  maxima 
libri    Aristotelis    sunt   destructi   per    hoc,     qui    tamen 


'  transferre']  transferri,  T. 

'  Sed    isti  ....  transtuleru7it.] 
om.  T. 

'  Meinfredi']  Menfredi,  B. 


*  belenum]   fif\fvioy.    Arist.  Ufpl 
^vTuv,  i.  7.  §  2. 

*  transplantatum]      Sic     corrigit 
in  marg.  T.  ;   transplatum,  B. 

^jusquiamus]  hyosciamus,  Gale. 


92  ROGERI   BACOXIS  [CAP. 

sestimantur  ^  in  pliilosophia  tenere  principatum.     Nemo 

potest    scire    quid   velit    dicere,    quia    quod    unus    dicit 

alius  negat. 

St.  Jerome,      Pra^terea  translationes  istse  habent  multas  et  magnas 

transition  ^^l^itates,    in     omni   parte  philosophiag,   sicut    superius 

complied     posui  exempla,    de  Iride   et   figuris   replentibus   locum. 

prejudices   "^^    ^^^®^    Beatus    Hieronymus    scivit     linguas  optime 

of  liis  age.  et    sapientiam   Dei,   tamen   quia  falsarius    reputabatur 

a   viris  eeclesiasticis  non   ausus   fiiit   ubique  transferre 

secundum    Hebraicam    veritatem ;    immo     interdum  se 

coaptavit   aliis   translatoribus,  et  permisit   multa  stare 

ut  fuerunt   translata,    quamvis   bene   scivit   mutare   in 

melius,     sicut    ipsemet    pluries     dicit.      Ut    est    illud 

quarto  SapienticO  [3.]  :   "  Spuria  vitulamina  non  dabvmt 

"  radices  altas."     Nam  Augustinus  ostendit  secundo  De 

Doctrina  Christiana  [xii.]  quod  falsa  est  hfec  translatio. 

Et  etiam     Hieronymus,     celeritate    dictandi   deceptus, 

ut    ipse    fatetur,    in     multis    locis,    transtulit    contra 

veritatem  ;     sicut  posui  exempla  tam  in  Opere  Minori 

quam  Majore.     Sed  sine  comparatione   est  istud  vitium 

in  pliilosophia,  et  multum  gravat  Latinos.- 

Subsequent      Sexta  vero   causa  est,    quod  ilia   quae  fuerunt    bene 

havTSepT  translata     sunt    modo     corrupta,     propter     hoc     quod 

in,  through  linguas  ignoramus,    sicut  patet  per   totam    Bibliam    et 

ness  or       philosophiam.     Quia  nee  scmuis  scribere  ea,  nee  legere, 

ignorance,  ^ec   proferre  ;    et  ideo   per   consequens  perit   verus   in- 

tellectus.      Et  haec  causa  habet  locum    in    corruptione 

textus  sacri.     Nam  pro  majori  parte  est  corruptus  in 

exemplari  vulgato,  quod  est  Parisiense.     Et  in  aliis  locis 

est  dubius,  qune  dubitatio  cadit  in  virum  sapientem;^ 

et  ideo  approbanda,  sicut   timor    approbatm-  qui  cadit 

in  virum  constantem.     Nullus  enim  homo   sciens  banc 

falsitatem  et  dubietatem  potest  seciuidum  conscientiam 


'  astimajitur']  in  philosophia  scsti-   I       -  Latinos']  Latinam,  T. 
uiantur,  T.  I       ^  sajiicfKem']  constantem.  T. 


XXV.]  OPUS   TERTIUM.  93 

iiti  litera,  legendo  ct  prj^jdicando,  qufc  est  in  exemplari 
Parisiensi.  Et  cum  quodam  quod  inferam  est  proa 
omnibus  consideranduin  in  studio  theologia).  Et  quia 
infinitum  est  istud  damnum  et  vituperium  sapientitu 
Dei,  ideo  ])robavi  lioc  diligenter  ct  dedi  radices  hujus 
probationis,  de  falsitate  textus,  in  hoc  loco  Operis 
Majoris,  per  rationes  certas,  secundum  correctores  et 
sanctos,  penes  Gi-aecum  et  Hebraium  ;  et  per  exempla 
multa  secundum  quod  corrumpitur  textus  additione, 
subtractione,  immutatione,  conjunctionc,  divisione,  ora- 
tionis,  diction  is,  syllabse,  literse,  diphthongi,  aspirationis, 
notie.  Sed  non  solum  ^  litera  corrumpitur  -  sed  senten- 
tia   mutatur.^ 

Et  in  comparatione  immerorum  ad  theologian!  in  Especial))- 
quarta  parte  Operis  Majoris,  addidi  specialiter  quaidam  "^  *'"^ 
exempla  de  numerorum  falsitate  ;  et  in  Minore  simi- 
liter addidi  exemplum  specialissimum  cum  omnibus 
modis  probationis  ;  scilicet  in  Quinto  Peccato  studii 
theologiae,  quod  est  de  litenu  corruptione.  Clamo  ad 
Deum  et  ad  vos  de  ista  corruptione  literje  ;  quia  vos 
soli  potestis  apponere  remedium  sub  Deo  per  consilium 
illius  sapieritissirai  de  quo  superius  sum  loquutus,  et 
per  alios,  sed  maxime  per  eum,  secundum  quod  in 
Remediis  Studii  apertius*  declarabo. 

Et  in  hoc  aggravatur  hiBC  corruptio,   quod    quilibet  Every 
corrigit   pro   sua    voluutate.      Nam   quilibet   lector   in  ^'^'^^!'  ^^™" 

,.  ,t-.  .    .  ,  .  pered  with 

ordme    Mmorum    corngit   ut   vult ;    et   similiter    apud  the  text, 
Prasdicatores ;    et    eodein  modo  sseculares.     Et  quilibet^fP^,^'^"^ 
mutat     quod   non   intelligit,    quod   non   licet  facere  in  nicans. 
libris  poetarum,     Sed  Prasdicatores   maxime  intromise- 
runt  se   de^  hac    correctione.       Et    jam     sunt   viginti 


'  solum'\  sola,  B. 

-  corrumpitur^  corrumpntur,  B.  L. 

*  mutatur'\  mutjtur,  li.  L. 


*  apertiusi  om.  T. 
"  dc']  om.  T. 


91. 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


anni  et  plures  quod  prfesumpserunt  facere  unaiu   cor- 

rectionem,   et  redegerunt  earn   in  scriptis.     Sed  postea 

fecerunt  aliam  ad  reprobationem  illius  ;  et  modo  vacil- 

lant,     plus    quam    alii,    nescientes    ubi     sint.      Unde 

eorum    correctio    est    pessima    corruptio    et    destructio 

textus  Dei  ;   et  longe  minus   malum  est  et  sine   com- 

paratione  uti  exemplari  Parisiensi,  non  correcto,  quam 

correctione    eorum    vel    aliqua    alia.^       Oportet    enim 

A  student   quod  liomo  sciat   Grsecum  et  Hebrseum  sufficienter  et 

known  to    j^g^g    PTammaticam   Latinorum    in  libris  Prisciani :    et 
JJacon  had  °  ^  ^  ... 

devoted  quod  bene  eonsideraverit  modos  corrigendi  et  vias  pro- 
to^the'^cor-  ^^''^^ionmn  verse  correctionis,  ad  hoc  quod  sapienter  cor- 
rection rigat ;  quod  nullus  unquam  fecit  nisi  ille  sapiens  quem 
dixi.  Nee  mirum  cum  ipse  posuit  fere  quadraginta 
annos  in  literte  correctione,  et  sensu  literali  expo- 
nendo.  Omnes  sunt  idiotse  respectu  illius,  et  nihil 
sciunt  in  hac  parte. 

Septima  causa  quare  oportet  nos  scii'e  rationes 
Scripture  linguarum  est  pro  sensu  literali  sciendo,  et  spnituali 
cannot  be    eiicien(jo  veracitcr   ex    literali.      Et    posset  hsec   causa 

discovered       ....  .  ^         . 

without       dividi  in    duo,  sed   non    est  jus.-      Et  hie    notandum 

of*the*^  ^^  quod   hsec  septima  causa  cum  sexta  debet  consideraii 

original,  or  super  omnia,  et   magis  quam   sexta.^      Nam    si   litera 

meaninff"^  cst  falsa,   sensus  literalis  et  spnitualis  sunt  falsi.      Et 

elicited.      idco    lingu83   corrigentes    literam     sunt     necessarise   ad 

hos  sensus.     Caiterum  linguse  specialiter  requii'untur  ad 

intellectum    utrumque,*    etsi   litera    esset    optime   cor- 

recta.      Quod  ostendo  manifesto    per  exempla    tam    in 

Opere  Majori    in    hoc    loco,   quam    in    Opere    Minori 

per  exempla  egregia  in  Peccato  Sexto  studii  theologioe ; 

et   vera^  exempla  hujus    corruptionis  °   sunt  quasi   in- 

finita.     Octava  ratio,   ut  lustimo,  est  propter  linguam  ^ 


of  the  text 
of  Scrip- 
ture, and 
its  literal 
interpre- 
tation. 

The  literal 
sense  of 


'  aliqua  alia']  alia  aliqua,  T. 
''jus']  vis  ?  T.     So  Gale. 
'  et  magis  quam  sexta]  cm.  T. 
*  utrumquc]  utriusque,  T. 


"  vera]  vere,  B.  L. 
"  corruptionis]  correctionis,  T. 
''propter  linguam]    propter  totam 
linguam,  T.  L. 


XXV.]  OPUS  TERTIUM.  95 

Latinam.  Nam  ostendo  quomodo  est  composita  ex 
Gn>3co  ct  Hebrjeo ;  tam  in  ecclesiasticis  vocabulis  quam 
in  communibus.     Et  utilis  est  hsec  consideratio  valde. 


Cap.  XXVI. 

Deinde   compare   linguarum  utilitatem  ad   eeclesiam  Other  lases 
Dei,  tum  propter   officiura  divinimi,  turn  propter  con-  learned 
seerationes  ecclesiarum  et  hujusmodi,  tum  propter  alia  languages 
secretiora    de    cursu   totius    ecclesise,   secundum  omnes  g^es  of  the 
status   a   principio   usque  ad '  finem,    secundum    potes-  church  and 
tatem  literarum.     Quia  iota  unum  aut  imus  apex  non 
praeteribit  a  lege  donee  omnia  fiant.     Et  hsec  conside- 
ratio  valet    inultmn     pro   futuris   periculis    Antichristi 
et  aliormn  considerandis,-  sicut  docetur  libro  De  Semi- 
nibus  Scriptm-ai-ura  ;    ut  ego  expono   in  hoc   loco.     Et 
respectu  reipublicse  fideUum  manifesta  est  utiHtas,  tum 
propter   treugas   et   pacem   inter   nos   et   alios    contra- 
hendas,    tum     propter     mercationes    et    negotia    varia 
tractanda   cum  aliis  nationibus,  et   propter   multa   alia. 
Et    ad    conversionem     infidelium     et     schismaticorum 
manifesta  est  utilitas  linguarum.     Sed  de  reprobatione  And  the 
eorum  qui    converti     non    possunt,    non    est    evidens.  of"heTnfi^ 
Nam    hoc^  est  unum  de   secretis   secretorum,    et   quod  dels. 
apud    vulgum  reputaretur    magicum  vel    falsum.     Sed 
pliilosopbica   est  hsec    consideratio   et   sanctorum,    licet 
consimilis  et  in  eisdem  rebus  sit  occupatio   magica  et 
vetularum.     Eadem  enim  res  potest  fieri  bene  et  male  ; 
et   per   eandem   rem   possunt  bona  et  mala   fieri.      Et 
judex  suspendit  hominem   secundum  judicium,  et  alius 
interficit  contra  jura.     Et  per  cultellum  possum  scindere 


'  ad]  in,  B,  I       '  1100"]  ova.  T.    See  Opus  Majus, 

'  contiderandis]  ova.  T.  |  p.  249. 


96 


KOGERI   BACON  IS 


[cap. 


panem  et  liominem  vulnerare.  Sic  similiter  per  verba 
potest  sapiens  sapienter  operari,  et  magicus  magice. 
Sed  alia  ratio  et  alia  est  in  operatione  hinc  et^  inde. 
Nam  unus  facit  per  potestatem  naturalem  ;  alius  aut 
nihil  facit,  aut  diabolus  auctor  est"  operis. 
The  mira-  Nunc  igitur  tangam  aliquas  radices  circa  lisec  quas 
power  and  ^^iligentius  exposui  in  Secundo  Opere,  ubi  de  coeles- 
influenceof  tibus  egi.  Sed  considerare  debemus  quod  verba  habent 
^^^  ^'  maximam  potestatem  ;  et  omnia  miracula  facta  a 
])rincipio  mundi  fere  facta  sunt  per  verba.  Et  opus 
animse  rationalis  proecipuum  est  verbum,  et  in  quo 
maxime  delectatur.  Et  ideo  cum  verba  proferuntur 
profunda  cogitatione  et  magno  desiderio,  et  recta -^ 
intentione,  et  cum  forti  confidentia,  habent  magnam 
virtutem.  Nam  cum  hsec  quatuor  contingunt  exci- 
tatur  substantia  animse  rationalis  fortius  ad  faciendum 
suam  speciem  et  virtutem  a  se  in  corpus  suum  et  res 
extra,  et  in  opera  sua,  et  maxime  in  verba,  qua?  ab 
intrinsecus  formantur  ;  et  ideo  plus  de  virtute  anim?o 
recipiunt.  Nam  secundum  quod  Avicenna  docet,  octavo 
De  Animalibus,  natura  obedit  cogitationibus  animre ; 
et  docet  in  exemplo  de  gallina  cui  ex  gloria  victorias 
galli  crevit  cornu  in  crure.'*  Ex  hoc  igitur  cognovimus, 
quod  natura  obedit  cogitationibus  animas  sensitivte,  ut 
ait ;  sed  longe  magis  obedit  cogitationibus  animas  in- 
tellectivse,  quae  est  dignior  creaturarum  prseter  angelos. 
Et  secundum  quod  anima  est  sancta  vel  peccatrix 
variatur  generatio  speciei  et  vocis  ;  et  secundum  quod 
anima  est  benevola  vel  malevola ;  et  sic  virtus  animse 
bonre  vel  malse,^  fortiter  multiplicata,  imprimitur  et 
incorporatur     foi-titer    in   voce,     et    in    aere  deferente 


That  in- 
fluence re 
ceived 
IVoni  the 
soul. 


'  etj  om.  B.  L, 

^  auctor  es<]  est  auctor,  T. 

'  recta']  connected  in  T.  to  ccrta. 

*  cornu  in  crure']  See  Avicenna, 


Sermo  de   Moribus  Animalium,  iu 
his    treatise    De    Natura    Anima- 
lium, ix.    f.    19.   ed.    Mic.  Scotus ; 
lib.  viii.  ch.  7.,  in  other  editions. 
*  vel  7nal(r]  om.  T. 


XXVI.]  OPUS   TEIITIUM.  97 

vocem.     Et  hie  aer  sic  figuratus  voce,  et  habeiis  fortem  Producing 
speciem    anima3     rationalis,    potest    alterari    per    lianc  effecTon*^ 
virtuteiu,    et    alterare   res    in  eo    contentas,    in   varios  ti>e  atmo- 
eflectus  et  passiones  varias.     Similiter  corpus  fortiorem         *^' 
speciem  facit  ex  his  cogitationibus  et  desideriis  animse, 
et    intentione    et   confidentia.       Nam    quia    unum    per 
essentiam  fit  ex  corpora  et  anima,  natura  corpus^  obedit 
cogitationibus  animas,  et  facit  suam  speciem  fortiorem, 
qujie   etiam  recipitur   in   aere  formato    per    vocem  ;    et 
sic  aer  alteratur   per   banc  speciem  corporis   sicut   per 
speciem  -   anima3,    et   alterat  res   in    eo    contentas  ;    et 
secundum   quod   est   malce  vel  bon^e^   complexionis  sic 
accidit   passio  in   aere  et  in  rebus  diversa. 

Tertia  alteratio   venit   a   ccelesti    operation  e.      Nam  When  co- 
cnelestes  dispositiones    ad    omnem    horam    alterant   hpec  ^^th^'er-' 
inferiora  ;■*    et  opera   quae  fiunt  hie    inferius   variantur  tain  stellar 
secundum   diversitatem    coelestium   constellationum  ;    ut '"  "^"^^s- 
opera   medicinje     et    alchimia?,    et    omnia.     Et  ideo  in 
hora  prolationis   vocis  aer  figuratus  per  vocem  recipit 
coelestera    virtu tem,     et    alteratur    secundum    eam,    et 
alterat  res.      Et   ex  ista  quadruplici  specie  et  virtute, 
scilicet  vocis  figurantis  aerem,  et  anim?e  rationalis  bonse 
vel  malre,  et  corporis,^  et  ccBlestis  constellation  is,  potest 
ineffabilis  fieri  variatio  et  mirabilis  in  aere,  et  in  rebus 
contentis  ;  et   hoc   si   eligatur   tempus   bonre   constella- 
tionis  vel  mala?,  secundum  qualitatem  alterationis  quae 
cogitatur,    et  °   intenditur,    et^  desideratur,    et   fortiter 
speratur.      Nam    tunc    fiet    alteratio    certa    secundum 
conditionem  constellationis  cum  adjutorio  aliarum  vir- 
tutum    operantium ;    sicut   medicus    peritus    qui    juxta 
desiderium   purgandi    choleram,    quos  est    causa   morbi, 
quferit  debitam  constellationem  in  aliqua  hora,  ut  fiat 


■*  inferiora']  infera,  T, 
''  ct  corporis']  om.  B. 
"  ct]  om.  T. 

VOL.  I.  a 


'  corpus]  corpoi'is,  B.  L. 
^ per  speciem]  cm.  B.  L. 
^  wake  vel  bonce]  bonsc  vel  malic, 
T. 


98 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


The  ra- 
tionale of 
charms 
and  fasci- 
nation. 


The  sub- 
ject, hard  to 
be  treated, 
as  per- 
verted to 
magic. 


quod  intendit ;  et  sic  est  hie.  Et  per  banc  viam 
verborum  restimavit  Avicenna  in  sexto  Naturalium/ 
quod  prophetae  et  sapientes  antiqui  alterabant  mate- 
riam  mundi,  ad  pluvias  et  siccitates  et  alias  alterationes 
aeris.  Et  fiestimaverunt  philosophi  quod  sic  contingit 
allicere  homines  et  animalia  bruta,  et  serpentes,  et 
dracones  de  cavernis,  et  fugare  secundum  libitum 
hominis,^  et  uti  iis.  Et  hie  oritur  omne  genus  fascina- 
tionis ;  non  quod  fascinatio  dicatur  per  solum  verbum 
casualiter  prolatum,  non  in  tempore  debitre  constella- 
tionis,  nee  cum  forti  cogitatione  animre,  et  desiderio 
confidenti,  et  intentione  certa,  sed  ad  nutum  loquentis, 
sic  est  stulta  consideratio,  et  magica,  et  vetularum, 
et  extra  consideration  em  sapientura,  et  nihil  operetur, 
nee  fit  aliquid,^  nisi  diabolus  propter  peecata  hominum 
operetur  latenter.  Sed  si  virtutes  quatuor  praedictse 
concurranf*  cum  qviinque  conditionibus  anim?e,  scilicet 
forti  cogitatione,  desiderio  vehement!,  intentione  certa 
et^  firma  spe,  bonitate  animre  vel  malitia,  et  cum  eom- 
plexione  coi^poris  mala  vel  bona,  tunc  erit  alteratio, 
quocunque  modo  vocetur,  seu  fascinatio  sive  aliud. 

Et  hie  oritur  tota  consideratio  carminum  et  incan- 
tationum  et  cliaracterum  ;  quia  characteres  sunt  figuras 
literarum  ad  invicem  congregat?e  in  liguram  unam, 
secundum  quod  aliqute  nationes  Orientales  seribunt,  ufc 
in  tractatu   De  regionibus    Mundi    conscripsi '''    in  fine 


'  Naturalium']  Otherwise  known 
as  De  Anima,  ch.  v.  (?) 

'  hominis~\  om.  T, 

'  )iec  Jit  aliquiil]  om.  T. 

■'  concurrant'\  contracurrant,  B. 

'  eQ  om.  B. 

"  conscripsi'}  "  Tartari  seribunt 
"  a  sursnm  in  deorsum,  et  a  sinis- 
"  tra  in  dextram  muhiplicant  lineas 
"  et  legunt.  Thebet  seribunt  sicut 
"  nos  et  habent  figuras  similes 
"  nostris.  Tangut  seribunt  a  dex- 
"  tra    in    sinistram,    sicut   Arabes 


"  sed  multiplicant  lineas  ascen- 
"  dendo.  Kataiae  orientales  scri- 
"  bunt  cum  punctorio  quo  pingunt 
"  pictorcs,  et  faciuut  in  una  tigura 
"  plures  literas  comprehendentes 
■  unam  dictionem.  Et  ex  hoc 
"  veniunt  characteres  qui  habent 
"  multas  literas  sinuil.  Unde  veri 
"  characteres  et  philosophici  sunt 
"  compositi  ex  Uteris,  et  habent 
"  sensum  dictionum."— E.  Bac.  in 
Geogiaph.  U.  Cf.  Opus  Majus,  p. 
235. 


XXVI.]  OPUS     TERTIUM.  99 

mathematicre.  Si  igitiir  hujusmodi  voces  qn?e  vocan- 
tur  incantationes  et  carmina,  non  fiant  consideratis 
speciebus  quatuor,  et  conditionibus  aniiuse  et  corporis, 
sed  a  casu  et  secundum  nutum  cujuslibet,  tunc  sunt 
magica ;  et  non  liabent  virtuteni  naturalem  alterandi ; 
sed  si  est  operatic  tune  diemones  faciunt.  Si  vero 
fiant  secundum  species  et  conditiones  dictas,  tunc  sunt 
pliilosopliica  et  sapientis  incantantis  sapienter ;  ut  re- 
citat  David  proplieta.  Sed  hsec  materia  est  difficilior 
quae  sit  in  pliilosopliia,  et  minus  probabilis  propter  hoc, 
quod  possunt  h?ec  intelligi  magice  et  pliilosophice.  Sed 
in  Opere  Minore  ubi  de  ccelestibus  tractavi,  exposui 
magis  ista,  ubi  maxima  secreta  naturae  tetigi,  quae 
non  sunt  cuilibet  exponenda,  sed  solis  sapientissirais 
viris.  Et  in  Opere  Majore  in  hoc  loco  tetigi  ali- 
qua;  et  similiter  alibi  tetigi  parum  de  fascinatione,  sed 
incomplete.  Nam  proposui  addidisse  multa  secundum 
tenorem  illius  considerationis,  quam  faeio  hie,  et  in 
Secundo  Opere  ;  sed  tradidi  oblivioni.  Et  cum  ex- 
ponam  inten'tionem  mathematicae  tangam  de  his. 

Praeterea  considerare    oportet   diligenter  ^    Tractatum  His  treatise 
de  Speciebus  et  Virtutibus  Agentium   quern   dupliciter  ^f.  ^f"'''" 

^  .  ,"  ^  ^  plica  tione 

misi  vobis ;  et  tertio  modo  incepi,  sed  non  potui  con-  Specierum. 
summare.  Hae  quidem  species  faciunt  omnem  mundi 
alterationem  et  corporum  nostrorum  et  animarum. 
Sed  quia  haec  multiplicatio  specierum  non  est  nota 
vulgo  studentium,  nee  alicui  nisi  tribus  vel  quatuor 
Latinis,  et  hoc  in  perspectivis,  scilicet  in  multiplica- 
tione  specierum  lucis  et  coloris  usque  ad  visum,  ideo 
mirabiles  actiones  natura»,  quae  tota  die  fiunt-  in  nobis, 
et  in  rebus  coram  oculis  nostris  non  percipimus  ;  sed 
aestimaraus   eas  fieri    veP    per    specialem    operationem 


'  oportet  diligenter']  diligenter 
oportet,  T.  This  Tract  is  printed 
in  the  Opus  Majus,  p.  358. 


-  tula  die  fiuiif]  fiunt  tota  die,  T. 

'  vel]  om.  T. 

G    2 


TOO  KOGERI   BACONIS  [fAP. 

divinani,  vel  per  angelos,  vel  per  d.iemones,  vel  a  casii 
et  fortuna.  Et  non  est  ita,  nisi  secundum  quod  omnis 
operatic  ereaturse  est  quodammodo  a  Deo.  Sed  hoc 
non  excludit  quin  operationes  fiant  secundum  ra- 
tiones  naturales ;  (^uia  uatura  est  instrumentum  divin?e 
operationis. 


Cap.  XXVII. 

The  impo-       PoST  liRiC  addidi    intentioncm    alterius    partis    gi-am- 
sition  of      maticse    quae    non    est   adlmc    composita  apud    Latinos 

words  and  '■  .... 

their  vis      nec  translata  ;  et   est  utilissima  in  scientialibus,  quan- 

Ifv'a  '  ^^^^^  ^^  inquirendum  et  sciendum  omnes  veritates  spe- 
culativas  philosopliia^  et  theologiro.  Et  est  de  com- 
positione^  linguarum,  et  de  impositionibns  vocum  ad 
significandum,  et  quomodo  significant  per  impositionem 
et  per-  alias  vias.  Et  quia  lux'c  non  possunt  sciri  nisi 
homo  sciat  rationes  et  modos  significandi  ideo  aggres- 
sus  sum  illos  modos  ostendere,  sicut  Augustinus  docet 
in  libro  secundo  et  tertio  De  Doctrina  Christiana, 
quod  signa  quoedam  sunt   naturalia,    et   qusedam   data 

Signs  na-    ^b  anima.     Et  ilia  qua?  sunt  naturalia  sunt  dupliciter ; 

imposed  by  qufiedam     sunt    per     concomitantiam     signatorum,     ut 

"^^"-  liabere   magnas   extremitates,    est  signum   fortitudinis  ; 

qusedam  per  configurationem,  ut  imago  Sancti  Nicholai 
est  signum  ejus  configuratum  et  conformatum.  Et  sic 
omnes  species  rerum  sunt  signa.  Et  utrumque  istorum 
modorum^  habet  modos  multos.  Signum  autem  datum 
ab  anima  vel  est  naturaliter,  ut  geniitus  infirmorum 
et  latratus  canura ;  vel  est  ad  placitum,  ut  ci renins 
vini  et  panis  in  fenestra,  et  omnes  voces  linguarum. 
Nam    lingua    non   potest   componi   ex   vocibus   signifi- 


'  comjtosilione']     compositionibus,    I       -  per"]  om.  T. 
T.  I       '  moihnim']  om.  B. 


ST.    IV!1CH-'.EL'8       ^'Ca 


-feGC£ 


XXVII.]  OPUS   TERTIU.M.  101 

Ccaiitibus  naturaliter,  sieut  probo  multiplioiter  per  Avi- 
ceuuani.  Et  tunc  considero  quomodo'  vox  imponitur 
iinivoce,  quomodo  luquivoce,  et  quot  inodis  quantum- 
ciiuque ;  et  quomodo  analogice  et  quot  raodis.  Et  quando 
univoce  significat,  et  tamen  potest  significare  infinita, 
licet  non  per  impositionem,  nee  iequivoce,  nee  ana- 
logice, secundum  modos  communes  analogia3.  Et  ex- 
pressi  (juomodo  vox  imponitur  Creator!,  et  quomodo 
creatura3  simplici,  et  quomodo  composito.  Et  qualiter 
absolutis  rebus  imponitur,  et  quomodo  relatis.  Et 
quando  univoce  signiiicat,  et  tamen  simul  multa  signi- 
ficat,  declaravi  quod  naturaliter  et  non  ad  placitum 
significat  ilia.  Et  ilia  sic  signilicata  naturaliter  sunt 
connotata-  apud  theologos.  Et  expressi  quomodo  et 
quot  per  nomina  divina  possunt  connotari,^  et  per 
nomina  creaturarum  simplicium,  et  compositarum,  et 
absolutarum,  ac  relatarum.  Et  sic  per  omnia  jam  dicta 
terminavi  multas  dubitationes  graves,  et  multas  veri- 
tates,  per  quas  omnia  sciuntur,  quaj  sub  quasstione  et 
dubitatione  versantur. 

Cieterum  consideravi  quomodo  vox  in  Scriptura  Sacra  Signs  and 
significat   sensum    spiritualem   cum  literali,    et    quibus  pio^y  gcrip. 
modis  sigiii ;  et  quomodo  sensus  literalis  significat  spi-  ture. 
ritualem  ;  et  quomodo  Vetus  Testamentum  est  signum 
Novi  ;  et   quomodo    sacramenta  sunt   signa  ;    et   midta 
interraiscui  ditiicilia  ;  ut  de  lingua  prima  Adse  et  qua- 
liter  dedit  nomina  rebus ;  et  an  pueri  in  deserto  nutriti 
aliqua    lingua    per   se   uterentur,    et   si  obviarent    sibi 
invicem  quomodo  nnituos  indicarent  affectus  ;  et  multa 
alia   qu?e   non   possum   modo  explicare.     Unde  reputo 
banc   partem    grammaticae    summe    necessariam    theo- 
logian,   et    i)liilosophia?,    et    toti    sapienti;t\       Et  probo 
quod    sit    pars   grammatical    et   non    alterius   scientiie. 


'  quomodo]  quae,  B.  [      3  connotari  ]  convocari,  B.  U, 

-  coiiiioUilaj  convocata,  B.  U. 


102 


KOGERI   BACONIS 


[cap. 


Et  tamen  non  indico  probationem  ex  Augustino  de 
secundo  et  tertio  libro  Doctrin»  Christianae,  cum 
tamen  ipse  ista  tractet  grammatice,  ut  patet  ex  serie 
sui  tractatus. 


Cap.  XXVIII. 


The  fourth 
part  of 
the  Opus 
Majus, 
treats  of 
grammar 
and  logic. 


Logic  and 
grammar 
innate. 


PROCEDENDUM^  est  ad  expositionem  quarts?  partis - 
quce  est  de  mathematicj^e  potestate.  Notitia  linguarum 
est  prima  porta  sapientiie,  et  maxime  apud  Latinos, 
qui  non  habent  textum  theologian,  nee  philosophise, 
nisi  a  Unguis  alienis  ;  et  ideo  oranis  homo  deberet  scire 
linguas,  et  indiget  studio  et  doctrina  harum,  eo  quod 
non  potest  ea  cognoscere  naturaliter,  quia  fiunt  ad 
placitum  hominis,  et  variantur  secundum  hominum 
voluntatem.  Cognitio  enim  naturalis  est  ante  inven- 
tionem  et  doctrinam  ;  et  quod  primo  habemus  per  eas'' 
est  notitia  linguae  alicujus,  quam  acquirimus  ex  doc- 
trina. Sed  primi  auctores  linguarum  eas  invenerunt,  vel 
a  Deo  habuerunt  in  divisione  linguarum,  cum  con- 
structa  est  Turris  Babel  post  Dihivium.  Secunda  vero 
porta  principalis,  qua)  nobis  deficit  naturaliter,  est 
notitia  mathematics).  De  logica  enim  non  est  vis  tanta, 
quia  scimus  eam  per  naturam,  licet  vocabula  logicce 
in  lingua,  qua  utimur,  qu;erimus  per  doctrinam.  Sed 
ipsam  scientiam  habent  omnes  homines  ex  natura,  sicut* 
docet  auctor  Perspectivse  in  secundo  libro,  et  Boetius 
hoc  docet  in  primo  libro  super  Topica  M.  Tullii,  et 
inierius  in  eodem  commentario.  Et  Aristoteles  dicit 
quod  idiot»)  syllogizant.  Nam  auctor  Perspectivje  ponit 
exemplum  de  puero,  (pii  cum  ei  ofteruntur  duo  i)oma, 
quorum  unum  est  })ulchrius  altero,  ipse  eligit  pulchrius, 


'  Procedendum']  flccedendum,  T. 
-'  quartcc    pitrti/i]     Opus    Majus, 
p.  T); 


"  per  cas]  cm.  T. 
i        '  siaif]  ut,  T. 


XXVI II.]  OPUS   TERTIUM.  103 

et  non  nisi  qiiia  judicat  pulclirius  esse  melius,  et  quod 
est  melius  est  mao-is  elifjendum.  Ergo  de  necessitate 
puer  arguit  sic  apud  se  :  quod  est  pulclirius  est  melius, 
et  quod  est  melius  est  magis  eligendum  ;  ergo  pomum 
pulclirius  est  magis  eligendum.'  Et  tamen  nescit  quid 
vocetur  argumentum ;  ex  quo  coucludit  auctor  quod 
homo  arguit  a  natura  sine  difficultate  et  labore.  Et  hoc  All  men 
patet  per  rationem  :  quia  onmis  homo  reddit  causas  et  ^*^^^"",, 
rationes  dictorum,  et  factorum  suorum,  et  rerum 
aliarum,  in  quibus  exercitatus  est.  Sed  hoc  fieri  non 
potest  nisi  per  argumentum ;  quia  argumentum  facit 
fidem  de  re  dubia  per  assignationem  causae  et  rationis. 
Sed  quod  omnibus  notum  est,  noscitur  naturaliter. 
Quod  enim  onmibus  individuis  ejusdem  specie!  con- 
venit,  oportet  quod  naturaliter  eis  conveniat  :  ut  gemi- 
tus  infirmorum,  et  latratus  canum,  et  calefactio  ignium  ; 
et  sic  de  omnibus,  ut  patet.  Et  Aristoteles  hoc  dicit,  ut 
patet  ^  quinto  Ethicoruin.^  Et  ounies  homines  respon- 
dent ad  falsa  })er  negationem,  et  ad  malas  consequentias, 
qufe  vocantur  fallaciae,  dicendo  quod  non  sequitur 
]iro[)ter  talem  vel  talem  causam.  Unde  licet  laici  non 
habeant  vocabula  logicpe  quibus  clerici  utuntur,  tamen 
habeut  suos  modos  solvendi  omne  argumentum  falsum. 
Et  ideo  vocabula  sola  logicorum  deficiunt  laicis,  non* 
ipsa    scientia   logicse. 

Et  hoc  ^  iterum    probatur  per  hoc,    quod  cum  omne  Logic  pre- 
quod  fit   de  novo  notum,  fit  notum  per  notius,   ibitur  ^"PP?^^? 

...  .  ,  certain  in- 

in  infinitum,  si  logicam  non  sciamus  naturaliter.     Nam  nate  prin- 
si  fiat  nobis  nota  de  novo,  tunc  per  aliquam  scientiam  ^'now-° 
nobis   notam  prius,  et  ilia  per  aliam,  et  sic  in  infinitum ;  ledge  j 
(piod  non  potest  esse.      Quare  standum  est  ad  aliquam 
scientiam,    quiu    sit    nota    naturaliter ;     sed  nulla    est. 


'  ciyo mapis    rliycndiim'] 

oni.  T. 


'  Ethicormi]  v.  10. 
^  non]  et  non,  B; 


-  ul  patet]  oni.  13.  U  ■*  /toe]  om.  T. 


104  ROGERI   BACOXIS  [CAP. 

nisi  logica,  cum  qvia  comprehendo  grammaticam.     Quia 
communi   nomine    utraque    logica  dicitur ;    id  est,    ser- 
mocinalis    scientia.     Nam    Xoyo^   idem   est    quod   sernio 
in    una   significatione.     Et    Avicenna    dicit,    in    logica ' 
sua,  quod  rusticus  Arabicus  scit  grammaticam  per  natu- 
ram  ;  quod  oportet,  si  logicam  sciamus  per  naturam,  quee 
posterior   est.      Vocabula   enim   grammaticse   et   logicse 
discimus ;    sed  naturaliter   scimus    componere    orationes 
ex  dictionibus,  et  argumenta  ex  propositionibus.     Et  hoc 
docet  grammatica,   et   logica. 
and  a  me-        Pr?eterea,  si  logica  inventa  sit  per  studium  humanuni, 
vestio-a-      sicut  aliae  scientise,  et  haec^  est  de  argumento,  et  omnis 
tion.  scientia  probat  suas   conclusiones  per  argumenta,  ergo 

ante  constitutionem  logicffi  auctor  primus^  scivit  arguere 
et  modum  arguendi,  ut  logicam  investigaret,  et  probaret 
in  ea  qua*  probanda  sunt.  Ergo  ipse  scivit  arguere 
antequam  invenit  argumentum  ;  quod  est  impossibile, 
si  argumentum  est  solum  ex  inventione.  Quapropter 
scientia  de  argumentis  est  nota  homini  per  naturam, 
quatenus  per  earn  possit  investigare  omnes  alias  scientias. 
Et  hoc  manifesto  scimus  per  experientiam.  Nam  licet 
simus  edocti  losficam  Aristotelis  in  arijuendo,  tamen 
cum  tractamus  diflicultates  aliarum  scientiarum,  non 
consideramus  artem  Aristotelis,  quoniam  non  scimus  an 
qusestio  proposita  sit  problema  de  genere  vel  specie,  vel 
aliquod  aliud.  Neque  scimus  qua  consideratione  Ari- 
stotelis'* ad  ilia  problemata  utamm',  nee  sciremus  hoc 
signaro  ;  et  tamen  scimus  quod  bene  arguimus.  Ei-go 
aliud  regimen  arguendi  habemus  quam  per  artem  Ari- 
stotelis datum  ;  sed  non  est  aliud  quam  innatum. 
Relinqmtur  igitur  quod  a  natura  scimus  arguere,  et 
similiter  dissolvere  argumenta  per  iiiteremptionem 
propositi ouum   falsarum,   et   ])er  divisionem   et  distinc- 


'  /(»/(>•(/]  f.  3.  a.  od.  Veil.  1520.       I        =•  primus]  prius,  T. 

'^  /ucc'}  hoc,  B.  I        '  Ari.'ilotelis']  Aiistotele,  T. 


XXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  105 

tioneni  malarum  consequentiarum.    Quapropter  de  logica  Only  the 

,  •       •      J.        i'       1  formal 

et  gruinniatica  non    est    nccessana    instructio    humana,  knowledge 

]»isi    i)ropter    vocabula     lintjuanun,     quibus     utiniur    in  o^"  g™"»; 
,,.„.,  ,r.  .  ...  .    mar  and 

collatione  facienda  cum  aliis,  propter  necessitatem  sci- logic  re - 

entia3  secundum  se.    Et  ideo  patet  quod  logica  et  gram-  q"ired. 

matica   sunt   accidentales   scientire,  et   non  principales, 

quantum  ad  inventionem'   et  doctrinam  ;  sed  lingune,  in 

quibus  ha3c  explicantur,  quierimtur  per  inventionem  '    et 

ductrinani,  ut  pnesto  iiant  mutuie  voluntiitis  indicia. 


Cap.   XXIX. 

Et  ideo  post  linguarum  necessitatem    pono  -    matlie-  Tlie  neces- 
maticam  esse  in   secundo  loco  necessariam,    ad   lioc  ut  thematics, 
sciamus  quae   scienda  sunt ;  quse    non   est    nota   nobis  as  the  first 
per   naturam  ;    sed   tamen   est   prope  cognitionem   na-enccs;and 
turalem  inter  omnes  scientias  quas  sciraus   per  inven-  ^^^^  nearest 

,  .  .  .         „  to  innate. 

tionem  et  doctrmam.  JNara  ejus  speculatio  lacilior 
est  omnibus  scientiis,  eo  quod  pueri  statim  ca})iunt 
has  scientias,  sicut  videmus ;  et  Aristoteles  hoc  dicit 
septimo  Ethicorum  ;  ^  non  sic  naturales  scientias,  et 
metaphysicas,  et  alias,  Et  prseterea  laici  sciunt  de  facili 
figurare,  et  numeraie,  et  cantare,  et  uti  instrumentis 
musicalibus,  et  exultare,  et  gestus  facere  conformes 
cantui  et  sono  instrumentorum  :  et  hsec  omnia  sunt 
opera  mathematicce.  Quapropter  oportet  quod  sit 
facilis  scientia,  et  quasi  innata,  vel  prope  cognitionem 
innatam.  Atque  propter  hoc  sequitur  quod  est  prima  Without  it 
scientiarum,  sine  quibus  aliae  sciri  non  possunt.  Quia  "an^'bg  ^ 
ilia  est  naturaliter  prima,  qute  communis  est  clericis  known, 
et  lai'cis,  et  quie  convenit  statui  puerili.  Et  ideo  hsec 
scientia  fuit  primo  data  niundo  a  principio  ejiLS.  Nam 
Adam   et  filii   .sui  a  Deo  receperunt  eam ;    et  per  lon- 


^  lnveiitioncinl      intentionem,    T.    i      -' /;o;(o]  Opus  Majiis.  p.  o7, 
twice  ;  L.  in  the  first  instance  only.    |      '  Et/iicvnim]  vi.  8. 


106 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


gitudinem  vitse  expert!  sunt  illani,  sicut  docet  Jose- 
phus  in  prirao  Antiquitatum '  libro.  Et  ideo  ostendo 
in  prima  parte  mathematicae,  per  auctores  et  rationes 
copiosas,  quod  luec  est  primo  scienda,  sine  qua  nulla 
scientia  potest  sciri.  Et  hoc  est  primo  notandum  in 
parte  ilia:  nam  pulchra  probatio  est  et  copiosa,  et 
multinn  elevat  animuin  hominis^  ad  desiderium  ma- 
thematiccO. 


Cap.  XXX. 


Astrology        QuoD  autcm  manifestatum'^   est  de  scientiis  in  uni- 

the  noblest  tj.i  •  l-      ^      •        ^  •  ^ 

part  of       versali  potest  nunc   in   particulari   edoceri,  non    solum 

mathema-    de  scientiis,    sed  de*  rebus   liujus   mundi  omnibus,    de 

quibus  scientise   sunt   constitutte.     Et  planum  est   cui- 

lative,        libet   quod  major    pars  mathematicse,  et  melioi',  est  de 

cietermines  i-e^j^g  ccelestibus  ;    ut  astrologia,  tam  speculativa    quam 

and  magni-  practica.     Nam  speculativa  certilicat  numerum  et  figu- 

heav*nl '^^  ^^^^   coelorum  et  stellarum,  et  magnitudines  earum,  et 

bodies.        altitudines  a  terra,  et  spissitudines,  et  ortus  et  occasus 

sigQorum  et  stellarum,  et  motus,  et  ecli})ses,  et  quanti- 

tatem  et  figuram  terrre  habitabilis,  et  partes  ejus  magnas, 

quae    sunt    climata  mundi,    et  quomodo  in   eis    accidit 

diversitas^   dierum    et  noctium,  secundum  diversitatem 

horizontium. 

Delude    astrologia    practica   docet   et    pneparat  in- 
strumenta,   et"  canoneS;  et   talnilas,  (piibu;^  certificantur 


2.  rracti- 
cal,  en- 
gaged in 


the  forma-  j^j  omnem  lioram  ca,  (luic  in  ccelestibus  renovantur  ct 

tion  of  .  .  .       ^ 

tables  and  m  acre  ;  cujus  modi  sunt  cometre,  ct  i  rides,  et  ctutera3 

ments  impressiones     superius    l-enovata3 ;      et    j)r{rparat    vias 


'  Antiquitatiim']  i.  2  &  3; 
■  (inimiim  hom'uiLi']  homines,  T. 
^  manifestatitm']    manifestun),  T. 
U.     See  Opus  Majus,  p.  G5. 


'  tie']  om.  T. 

'  diversitas]  diversitates,  T. 

'•  t7]  om.  T.  ;  lit,  L. 


XXX.]  OPCS   TERTIUM.  107 

ad '   judicia   f'acienda  -    de  omnibus   inferioribus,   et   ad 

opera   luira  et  utilia  in    hoc  mundo,  quie  fieri  habent 

in  certis  electionibus  constellationum,  in  actibus  hujus 

vitae,   propter   prospera   mundi   proraovenda  in    melius, 

et  ut  omnis  adversitas  reprimatur.     Et  sic  patet  quod 

coelestia     cognoscuntur    per     astrologiam    duplicem,    et 

nihilominus     quod    prreparatur^     per   easdem    cognitio 

ad    h?ec    inferiora.       Nam    non    cognoscuntur    effectus  Essential 

nisi    per   suas   causas ;   sed    coelestia    sunt   causfe   gene-  f*^^  ^^f , 

•       .  .      .  .  .    p     .  knowledge 

rationis   et   coiTuptioms  omnium  rerum  inieriorum,  ut  of  celestial 

nianifestum     est     cuilibet.       Et    i)er   experientiam   hoc  influences, 

'      ,         ^  .  .    upon  which 

\idemus,   secundum    quod   philosophi   determinant   evi- all  terres 
denter.     Et  cum  ita  sit,  tunc  omnium  ^  inferiorum  cog-  ^"''^ 

'  _  o     changes 

nitio  dependet  a  mathematicte  potestate.  Hoc  autem  depend, 
specialiter  potest  ostendi  per  virtutem  geometrictv,  cum 
tanien  h?ec  est  vilior  inter  ornnes  partes  mathematicse. 
Ergo,  si  hoc  potest  demonstrari  sine  contradictione^ 
possibili  in  illa,^'  multo  magis  credendum  est  rerum 
cognitionem  dependere  a  cieteriy  partibus  mathema- 
ticsB  nobililjus,  et  etiam  qua  ratione  ab  ea,  et  ab  aliis. 
Ergo,  si  ab  ilia  dependet,  similiter  ab  aliis  habet  de- 
pendere. Sufficiat  igitur^  nunc  pro})Ositum  declarari 
in  geometricis. 


Cap.  XXXI 

The  effi- 
CiRCA  vero  geometricalia,  resi)ectu    rerum    et   scien-  ^ient 
,  r  •       1  .  ,  .  ,  .  causes  of 

tiarum    sciendarum,    consideravi    quod   res  omms,   qua)  these 

fit  in  hoc  mundo,  exit  in  esse  per  efficiens  et  materiale  changes 

principium,**  ex  quo  producitur  per  virtutem  efficientis,  by  geome- 
try. 


'  «(/]  ct,  T.  I       *  sine    coiilradittione]  sine    onini 

'facienda-]  om.  T.  contradictione,  T. 

/  "in  ilia}  om.  T. 

<  pncparatur}  pracparetur,  T.          |       ,  -^.^^^^-j  ^^^ 

•  umwium]  horuni,  T.  i       '  principiuni]  Opus  Majus,  p.  6G. 


108 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


All  gene- 
ration (in 
esse),  re- 
sults from 
the  virtue, 
or  .species, 
of  the  ef- 
ficient ope- 
rating  on 
matter. 


Of  its  pro- 
pagation ; 


by  nine 
accidents, 
and  by  all 
spiritual 
and  cor- 
poreal sub- 
stances. 


efc  ideo  tota  originalis  reram  cogiiitio  dependet  ex 
parte  efficientis  et  materia?.  Nam  efliciens  intluit 
suam  virtutem  in  inateriam,  et  transmutat  earn  usque- 
quo  res  generetur.  Et  hie  sunt  radices  totius  sapi- 
entise  rerum  et  scientiarum,  pro})ter  quod  diligenter  volui 
has  revolvere  et  examinare,  et  ad  ramos,  et  ^  fiores,  et 
fructus  applicare.  Et  diligentius  scripsi  de  hoc,  ([uia 
vulg-us  totaliter  ignorat  hanc  philosophic  partem  no- 
bilissimam,  quoniam  non  est  scripta  apud  Latinos. 

Consideravi  igitur  a  parte  efficientis  tria,  scilicet  gene- 
rationem  virtutis  ejus,  et  multiplicationem,  et  actionem  ; 
et  circa  generationem,  primo,  quid  sit  ista  virtus,  quam 
omne  agens  influit  in  materiam  in  quam  agit;  (pio- 
niam  est  efFectus  ejus  univocus,  similis  agenti  natura 
et  diffinitione.  Et  cum  vocetur  virtus,  vel  species,  vel 
imago  agentis,  et  multis  aliis  nominibus,-  consideravi 
quomodo  educitur  in  esse  ;  an  per  generationem  de 
])otentia  materiie,  an  per  exitum  ab  agente,  an  per 
impressionem,  sicut  sigillum  agit  in  cerani.  Nam 
hie  ^  est  summa  difficultas,  propter  ignorantiam  istius 
partis  philosophiic.  Probavi  tamen  certitudinaliter 
quod  ha3C  virtus  educitur  de  potentia  materiee,  sicut 
alia?  res  naturaliter  generatte.  Et  consideravi  quie 
agentia  faciunt  si)ecies,  et  quod  tantum  accidentia  octo 
faciunt  speciem,  vel  novem  ad  plus  ;■*  scilicet,  calidum, 
frigidum,  humidum,  siccum,  lux,  color,  odor,  sapor, 
sonus.  Sed  tamen  omnes  substantiiu,  tarn  s})iritua]es 
quam  corporales,  faciunt  cam.     Species  enim  substantiie 


'  eO  cm.  T. 

-  uominibiis'\  "  Ha!C  viitus  habct 
"  multa  noniina  ;  vocatur  enin»  si- 
"  niilitudo  agentis,  et  iniago,  et 
"  species,  et  idolum,  et  simulacrum, 
"  et  pbantasma,  et  fonna,  et  inten- 
"  tio,  et  passio,  et  impressio,  et  uni- 
"  bra  i)hilosophorum,  apud  auctores 
"  de    aspcctibus.     Species     autem 


"  uon  sumitur  bic  pro  (juanto 
"  univcrsall  apud  Porpbyrium  {i.e. 
logical  species),  sed  transumitur 
"'  boc  nonien  ad  designanduiii  pri- 
"  mum  effectum  eujuslibet  agentis 
"  naturaliter." — Opus  Maj.  p.  358. 

•'/(/(■]  bivc,  T. 

*  fuciunt    speciem pins'] 

cm.  B.,  and  inserts  after  sonus. 


XXXI.]  OPUS   TERTIUM.  109 

ngpiitis  est  composita,  et  non  est  soHiis  formre,  ut 
a^stiinatur.  Kt  quo  I  .s})ecies  rei  universalis  sit  uni- 
versalis, et  species  rei  singiilaris  sit '  singularis.  Et 
quoniotlo  idem  facit  agens  in  quodcunque  agat  :  ut 
si  calidum  agat  in  frigidum,  et  in  tactuni,  facit  illud 
idem  in  utrumque,  scilicet  speciem ;  sed  diversitlcatur 
operatio  a  parte  recii)ientium,  sicut  sol  per  eandem 
virtutem  dissolvit  glaciem  et  constringit  lutum.  Et  Terfectly 
addidi  qufe  agentia  possunt  complere  suas  species,  et  ^"rf'"ti 
qu.iD  non.  Nam  agentia  nobilia  non  possunt,  nt  angeli, 
et  coelestia,  et  homines,  et  coetera  animata ;  nee  etiam 
inanimata  mixta  ex  elementis  :  quia  tunc  angelus  pro- 
duceret  angelum,  et-  sol  soleni,  et  homo  hominem,  in 
generatione  speciei  ;  et  sic  quidlibet  generaret  per 
hanc  viam  completum  individuum  simile  ei  nomine  et 
definitione,  quod  esse  non  potest.  Sunt  etiam  agentia 
debilia,  qure^  non  possunt  complere  suas  species,  ut  color, 
odor,  sajior,  et  sonus.  Sed  alia,  ut  quatuor  elementa, 
et  eornm  quatuor  qualitates,  et  lux,  possunt  complere 
suas  species.  Ha?c  enim  novem  sunt  liabentia  gene- 
rationem  s])ecierum.*  Et  de  patientibus  et  recipien- 
tibus  hujusmodi  speciem  est  magna  consideratio  :  quo- 
mod  o  scilicet  elementa  possunt  pati  a  ccelo,  et  quo- 
modo  ccelestia  possunt  recipere  species  elementorum, 
et  quomodo  crelestia  a  coelestibus,  et  hujusmodi,  Et 
ostendi  causas  omnium  istorum  circa  generationem 
specierum. 


'  .s//]  om.  T.  I  *  liac    enim    nove.in'\     hrrc    eniin 

-  et']  om.  T.  I  novem  sunt  necessaria  ad   genera- 

'  agentia  debilia,  qua]  agentia  de-  j  tionem  rerum,  B.     So  L.  U.,  except 

bilia,  ut  color,  odor,  sapor,  ei  sonus,  i  that  they  omit  novem. 

qua;  non  possunt,  Sec,  T.  J 


no 


BOGEBI   BACONIS. 


[CAP, 


Cap.  XXXII. 


The  mul- 
tiplication 
of  species, 
explained 
geometri- 
cally. 


1.  By 

straight 
lines  in 
bodies  of 
uniform  ; 
by  re- 
fracted 
lines  in 
bodies  of 
unequal 
density. 


This  re- 
fraction of 
two  kinds. 


Deinde  converti  stylum  '  ad  multiplicationem  specie, 
rum  a  loco  suae  genera tionis ;  et  ibi  sunt  longe  ma- 
jora  et  plura.  Sed^  hsec  multiplicatio  non  potest  ex- 
plicari,  nee  sciri,  nisi  in  lineis,  angulis  et  figuris  ;  et 
ideo  exposui  totara  multiplicationem  secundum  omnes 
differentias  linearum,  et  angulorum,  et  figurarum,  in 
quibus  delectotur  natura  operari.  Et  certificavi  quod 
species  multiplicatur  super  lineas  rectas,  dum  vadit 
in  eodem  corpore,  ut  in  coelo,  vel  igne,  vel  aere,  vel 
aqua,  vel  alio.  Sed  cum  venit  ad  corpus  subtilius  veP 
den  si  us,  tunc  ndhuc,  si  cadit  perpendiculariter  super 
corpus  secundum  densius  vel  rarius,  tenet  in  eo  vias 
rectas.  Si  etiam  corpus  primum  et  secundum 
iequentur  in  raritate  vel  densitate,  adhuc  in  utroque 
tenet  vias  rectas.  Sed  si  corpus  secundum  fuerit 
densius  *  primo  radii  cadentes  ad  angulos  inaequales, 
scilicet  qui  radii  non  sunt  perpendiculares,  declinant 
in  superticie  corporis  secundi  a  recto  incessu,  et  ibi 
faciunt  angulum ;  et  li;vc  declinatio  angularis  vocatur 
fractio  radii. 

Sed  lux3C  fractio  variatur  duobus  modis.  Nam  si 
corpus  secundum  est  densius  primo,  ut  aecidit 
descendendo  a  ccelo  in  spliieras  elementorum,  tunc 
fractio  radii  est  inter  incessum  rectum  et  perpendicu- 
larem  ducendam  a  loco  fractionis  in  corpus  secundum. 
Si  vero  corpus  secundum  est  rarius,  tunc  incessus 
rectus  cadit  inter  fractionem  et  perpendicularem 
ducendam  a  loco  fractionis.  Et  hsec  variatio  fractionis 
in    multiplicatione  '*    virtutum   naturalium    est   una   de 


'   styluvi']  Opus  Majus,  p.  67. 

-  Serf]  et,  T. 

••'  vel]  et,  T. 

* /tier it   (le)isiiis'\    fuit   rarius   vel 


densius  primo,  et  radii  cadentes,  U. ; 
fuerit  vel  densius  primo,  L. 

'  multiplicaliotie]       multiplicitate, 
T. 


?iXXn.]  OPUS   TERTIUM.  Ill 

majoribus   mirabilibus   iiaturre.     Unde   hie   patet   quod 

natura   est   sagacitatis    quasi    infinitee.      Nam    per   has 

varietates     ineessuum     et     fractionum     fiunt     infinita 

naturte  secreta,  et  similiter   manifesta  sensibus  nostris ; 

sicut   patet   ad   visum   de   urinali   pleno   aqua,    vel   de 

crystallo    rotundo    objecto    radiis    solaribus.     Nam   per 

hanc  duplieera  fractionem,  quarum  prima  fit  in  eorpore 

urinalis,  quod  est  densius  aere,  et  secunda  in  aere  retro 

uriuale,   quod  est   subtilius  urinali,    accidit   quod   radii  ■'^s  shown 
,  ,  ,  ...  ,  .      ,      in  burnhiff 

congregantiu'  ad  punctum  unum  in  aere  retro    uriuale,  glasses. 

in  quo   puncto    accenditur    ignis,    qui    comburit    levia 

coinbustibilia  ;   et   ideo    hvee    combustio    probat    nobis 

quod  natura  operatur  secundum  duas  fraetiones  :  et  sic 

probatur    causa   per    effectum.     Et   hoc    est   argumen- 

tum   naturalis   philosophi,  quando    per  suam   propriam 

industriam   arguit.     Sed  quando  adjuvatur  per  geome- 

tricam    potestatein,    tunc    potest   demonstrare   combus- 

tionem  hanc  per  cansam  suam.     Et  sic  est  de  omnibus 

operationibus    naturalibus.      Et  ideo  non   possunt    dari 

causje  rerum  naturalium  nisi  per  vias  geometriae,  quod 

est  sumiiie  notandum.     Nam  si  vos  a  quocunque  philo- 

sophaute  naturaliter,  quantumcunque  audiverit  vel  lege- 

rit,   quseratis  causam  hujus  combustionis,   nihil  poterit 

respondere;  sed  dicet  sic  esse  ex  occulta  causa. 

Puer  vero  Johannes   portavit  crystallum    sphfericum  Sends  him 


a  concave 


ad    experiendum  ;   et  instruxi   eum   in   deraonstratione  j^^^  ^^ 
et   figuratione   hujus  rei   occultse.     Nee   est   aliquis   in  make  the 
tota    Italia,    sicut   nee  Parisius    duo,    qui  possunt   dare 
causam  suffieientem    in    hac   parte  ;    et   multa   exposui 
circa  has  fraetiones. 


experi- 
ment. 


Cap.  XXXIII. 
Deinde  descendi  ad  aliam  radicem  cognitionis  rerum,  9^tli<?ni<il- 

.        .  °  .  tiplication 

et    est    per    multiplicationem    virtutum    agentium    per  of  species 

lineas    reflexas.     Species    quidcm    rei    non   recipit   vio-  ^.^  reflec- 


112 


nOGERr    BACONIS. 


FCAP- 


Icntiam  repereussionis,  quia  iion  est  corpus.  Sed  cum 
densum  occurrit,  et  non  potest  se  multiplicare  ulterius, 
luultiplicat  se  in  partem  sibi '  possibilem  ;  et  lioc  est 
redeundo  in  partem  a  qua  venit,  si  reflexio  fiat  ad 
angulos  rectos,  vel  a  latere  illius  partis,  si  reflexio 
fiat  ad  angulos  inrequales.  Et  utraque  istarum  neces- 
saria  est  in  operatione  naturre,  ut-  videmus  ad 
sensum  in  visu.  Nam  per  speculum  fit  reflexio  specie! 
visibilis  ad  nos,  et  oculus  videt  se  per  radium  re- 
flexum  ad  angulos  rectos,  et  videt  alia  per  radios 
reflexos  ad  angulos  obliquos.^  Et  hfec  reflexio  vari- 
atur :  quia  si  a  plana  superficie  fiat  reflexio,  tunc 
unus  radius  reflectitur  ad  unum  punctum  ;*  si  vero 
a  concavo  sphajrico,  tunc  omnes  cadentes  in  unam 
circulationem  circa  axem  sphserse  reflectuntur  in  punc- 
tum unum,  et  congregantur  per  huuc  modum,  et  fit 
combustio  levium  combustibilium,  sicut  per  fractionem 
superius  dictam,  et  fortior.  Unde  vulgatum  est  quod 
speculo  concavo  ad  solem  posito  ignis  accenditur,  cujus 
demonstrationem  et  figurationem  transcripsi.  Si  iterum 
fiat  reflexio  radiorum  solarium  in  fervido  tempore  a  su- 
perficie ovalis  figurae  vel  annularis,  possunt  congregari 
omnes  radii,  qui  cadunt  in  totam  supei-ficiem  corporis 
specularis ;  et  tunc,  quia  infinities  infiniti  radii  con- 
gregantur, potest  fieri  combustio  cujuscunque  combus- 
tibilis,  ut  ligna  comburantur,  et  lapides  calcinentur, 
et  metalla  fundantur.  Et  hoc  est  unum  de  ultima  et 
maxima  potestate  geometricge ;  prsecipue  cum  poterit 
fieri  hsec  combustio  in  omni  distantia  quam  volumus, 
ut  omnis^  exercitus  contrarius,  et  castrum,  et  civitas 
infidelium   comburantur.      Et    patet    possibilitas    liujus 


»  sihi]  ei,  B.  L. 
2  «0  et,  B.  L. 

^  aiwulus  obliqitos']    obliquos  an- 
gulos, B. 


B. 


unum  punctum']  punctum  iinuni, 
ut  07hhi'a]  om.  T. 


XXXIII.]  OPUS   TERTIUM.  113 

rci,  quia  ii1)i  paiici  radii  per  fractionem,  vel  per  spe- 
culum splia?rieum  congregantur,  accidit  combustio  sen- 
sil)ili3,  ut  videmus.  Ergo  ubi  infinities  infiniti  possunt 
congregari,  fiet  combustio  completa.  Et  lioc  docent 
auctores  certi,  et  testantur  possibilitatem  hujus  rei. 
Et  jam  per  Dei  gratiam  factum  est  hoc  speculum  per 
sapientissimum  Latinorum. 


Cap.  XXXIV. 

QuARTA  radix  est  magis  utilis  mundo,  ac  mirabilior,  MultipHca- 
quantum  ad  utilitates  publicas,  sine  quibus  homines  et  g„g^igg  ]^y 
mundus  diu'are  non  possunt,  nee  sciri.  Et  est  ista  accidental 
multiplicatio  super  lineas  accidentales,  qure  non  ve- '^'^" 
niunt  ab  agentibus,  sed  a  radiis  principalibus,  rectis, 
fractis,  et  reflexis.  Non  enim  possuraus  semper  ex- 
poni  radiis  principalibus  stellarum,  nee  rerum  aliarum  ; 
neque  etiam  animalia  et  pianette,  quia  sic  omnia  viva 
morerentur.  Et  ideo  natura  temperavit  actiones  suas 
per  hujusmodi  multiplicationes  accidentales,  sicut  est 
multiplicatio  lucis  per  totam  domum  a  radio  prin- 
cipal!, qui  cadit  per  fenestram,  vel  qui  extra  est  in 
aere.  Et  hsec  multiplicatio  focit  quod  homo  existens 
in  profundo  loco,  ut  in  profundo  putei.  vel  alicujus 
fovepe  profundse,  videret  stellas  de  die  clarissima,  quod 
non  faceret  in  superficie  putei,  quia  superius  existens 
lumen  solis  principale  occultat  lumen  stellarum.  Sed 
in  fundo  putei  venit  lumen  solis  accidentale,  et  non 
principale.  Sed  lumen  stellarum  principale  descendit 
in  puteum,  et  non  potest  occultari  })er  lumen  acciden- 
tale solis  ;  fortius  enim  est  lumen  tale  stellarum  quam 
lux  accidentalis  solis  ;  sed  fortius  lumen  occultat  semper 
a  visu  debilius. 

Et  quinto    modo   sui)er   lineani    tlexuosam  fit  multi-  Species  or 
■,■...  .  1  ,  impres- 

phcatio    ni   nervis    sensuum,    supra  leges    naturae,    se-  sions  on 
VOL.  I.  H 


IM  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

the  nerves  cundum    tortuositatem   nervi,   et  non  sequuntiu'^  lesjes 

follow  an-  ,.,.,..  n,     •  T  •!  XT     1 

other  law,  multiplicatioms,  quae  fit  in  mundi  corporibus.  Unde 
^^^,  ^^f.  ,   si)ecies   in   medio   animato,  quod   est  humor    in  nervo 

multiplied      ^  ^ 

according  sensitivo,  derelinquit  incessum  rectum,  et  vadit  per 
to  the  tor-  jgggg  g^pra  naturam,  secundum  quod  necesse  est  opera 
of  the         animre    perfici.     Et    qui   hoc    nescit,    non    potest    dare 

causas    de    visu,    et    auditu,    et    olfactu,    et    gustu,    et 

tactu. 


nerve. 


Cap.  XXXV. 

Multiplica-      PoSTEA  texui  ^  multiplicatioues  secundum  ^  figuras,  et 
tion  of       jijj  maiora  inveniuntur  quam  in  prtecedentibus,  et  lon^e 

species  in  «^  ^  ^  j  o 

geometrical  J^lui'a. 

figures  Principalis   tamen   figura   in   multiplicatione  est   du- 

plex :  una  est  quantum  ad  diffusionem  multiplicationis, 
et  hsec  est  sphosra :  quia*  omne  agens  lit  centrum  suae 
multiplicationis   undique   fiendse,  secundum  omnes  dia- 
metros,  ut  patet  ad  sensum.     Sed  figura,  quae  maxime 
(jompetit   fortitudini    multiplicatioms,    est    pyramis    ro- 
tunda.    Nam   per    eam    solam   potest  species  venire  a 
tota   supei"ficie   agentis  ad  singula  puncta  patientis,  ut 
fortissima    fiat     virtutis    difFusio.     Et    isti    multiplica- 
tioni  figurat<x3  multas  veritates  prfeclarse   sunt  annexre: 
scilicet,  quod  multiplicatio   non  potest  fieri  in  spatium 
Not  possi-   vacuum,     et    quod    non    potest    fieri    in    spatium    infi- 
vacuum       nitum,    et  quod    non    fiat   in    instanti,  ut    apparet,  sed 
infinite       in  tempore ;  de  quo  est   maxima  qujestio,  quia  videtur 
iustaut°of  "^  quod   Aristoteles  velit   quod   sit^   in  instanti,  et  multi 
time.  alii    auctores.       Sed    omnia   solvuntur.     Et    quod   hgec 

multiplicatio  lucis  in  medio  non  sit  corpus,  cujus  con- 
trarium  dixerunt  multi,  roborantes  eonnn  positionem 
per  Augustinum  dicentem  quod  lux  est  corpus,  et  per 


'  sequuntur~\  sequitur,  B. 
*  tcxui'\  Opus  Majus,  p.  70. 
^  Postea  ....  necundum']  Postea 
texui  secundum,  T.  L, 


*  91/10]  quoniam,  T. 
»  «7]  om.  T.  B.  L. 


XXXV.]  OPUS   TERTIUM.  115 

Ai'istotelem  dicentera  quod  tres  sunt  species  ignis, 
carbo,  flaiuma,  et  lux.  Et  est  gravis  qutestio  de  hoc. 
Et  quod  species  lucis  in  medio  sit  accidens  verum,  et 
ouinis  species  accidentis  sit  accidens,  et  species  sub- 
stantiaj  sit  substantia,  quod  totum  vidgas  negat  ;  et 
quod  species  universalis  sit  universale,  et  species  sin- 
gularis  sit  singulare,  quod  nuUus  considerat ;  et  quod 
species  rei  corporalis  habeat  esse  corporale  et  materiale 
in  medio  et  in  sensu,  et  non  esse  spirituale,  quamvis 
totum  vulgus  hoc  dicat.* 


Cap.  XXXVI. 

Sed   de   actione   virtutum   maxima  est   consideratio.  Of  the 
et    melior    quam    de    multiplicatione    et    generatione.  species ; 
Nam    finis    et    utilitas    completa    virtutum    agentium 
est    actio.      Sed   considerandum    est    quod     est    actio  by  lines, 
univoca,  -   ut    lux  generat   lucem :    et  hsec   est    multi- 
plicatio    speciei.      Alia    est    sequivoca,   ut    lux  generat 
calorem  et  vitam,  et  in  contrarium,  putrefactionem   et 
mortem  ;  et  infinita  talia,  qute  sunt  alterius  naturto  a 
luce.     Et  sic  loquor  hie  principaliter  de  actione.     Nam 
per    hujusmodi    actionem   fit   generatio,    et    corruptio, 
et  omnis  alteratio   in  hoc    mundo,   tam    in  coelestibus 
quam   in*''    aliis.       Et    hie    dantur     canones    de    omni  Rules  for 
actione   forti  ac  debili ;  et  ostenditur   per  geometricas  ?^^^™i°- 
demonstrationes,  quod    actio  est    fortior   super   lineam  strength, 
rectam,  quam  super  fractam  vel  reflexam ;  et  quod  actio 
super  lineam    rectam,    ad  angulos   lequales,   sit    fortior 
actione    ad   angulos   inaequales ;     et    quod    fortior    est 
actio  per   s})eciem   fractam    quam    reflexam ;    et    quod 
ilia   fractio,    quae   est    inter   incessum    rectum   et    per- 


'  hoc  dlcat]  dlcat  hoc,  B. 

-  quod  est  actio   univoca}     quod 


actio  una  est  univoca,  U.    See  Opus 
Majlis,  p.  72. 
3  in]  om.  T. 

H  2 


IIG  PvOGERT  BACONIS  [CAP. 

pendicularcm  diicendam  a  loco  fractionis,  sit  fortior  ;  et 
duplex  fractio  est  fortis  nimis,  et  inducit  violentam 
actionem ;  et  quod  reflexio  ad  angulos  sequales  sit 
debilior  quantum  est  de  natura  reflexionis,  licet  quan- 
tum ad  aequalitatem  angulorum ;  et  quia  ibi  gemi- 
nant^^^  in  eodem  loco  radius  incidens  et  reflexus,  sit  ^ 
haec  reflexio  fortior.  Sed  et  fortior  est  reflexio  a 
concava  superficie  quam  a  plana ;  et  ab  ovali  vel  an- 
nular! fortissima.  Nam  in  hoc  ostenditur  specialiter 
bonitas    natures,  ut  dicit   auctor  libri   de  speculis  com- 

A  specu-     burentibus.       Etiam    tetisji    sui^erius    quod    hoc    genus 
lum  nad  .      .      ^      .  ^  n      •  i    • 

been  con-  congregationis  neri  potest  per  reflexionem,  et  quod  jam 

strueted  m  speculum    ftictum  est  tanquam    exemplar    quoddam    et 

time  to  indicium    hujus    miraculi    natura?,    ut  possibilitas    tanti 

show  these  QpQ^.js    videatur.      Sed    cum    magnis    exi^ensis  et  labo- 

expen-  ^  .  . 

ments.        ribus    factum  est:    nam    artifex    damniflcatus    est    in 

centum  libris  Parisiensibus,  et  pluribus  annis  laboravit, 

dimittens    studium    et    alias    occupationes    necessarias. 

Sed    tamen    pro    mille    marcis    non    vellet   neglexisse 

laborem,    tum   propter    sapientiie    potestatem    pulcher- 

rimam,    quam     percepit,    tum    propter    hoc   quod    de 

ca3tero    potest    facere    meliora  et  paucioribus  expensis : 

quia  per  experientiam  didicit  quvo  prius  nescivit.     Nee 

mirum    si    tantum    expendit    et    tantum    laboravit    in 

primo  opere,  quia   nunquam    aliquis    Latinoruni   scivit 

lioc  attentare  ante  ipsum ;    et    mirum    est   quod  ausus 

est  aogredi    tam    iornotum    et    tam    arduum    neofotium. 

Sed    sapientissimus    est,    et  nihil    ei    diflicile    est,    nisi 

propter  defectum  expensarum. 

Twelve  Certc  si  duodecim  talia  specula  haberent  Aconenses, 

i,i,r  .riasscs  6^    ^11^^    ^1^^^    sunt     ultra    mare    Christiani,    ipsi    sine 

would  be     eff'usione     sanguinis     pellerent    Saracenos     de     finibus 

sufficient  .         i  s     i        •  -r-  • 

to  defeat     corum   ;  nec  oporteret  ^  dominum  regem   Jb  rancia»   cum 
the  Sara-    exercitu  transire  iiro  ilia  terra  acquireuda.     Et  quando 

cens  and  -^  ^ 


'  sit]  fit,  T.  I        ''  oporteret]  oportet,  T. 

» i7/i]  om.  T.  I 


XXXVI.]  OPUS   TERTIUM.  117 

ibit,  i)lus  valeret  ci  habere    ilium   inagistruni  cuin  du-  prevent  the 

IT-  .  .  •,  .  crtusion  of 

obiis  aliis,  quam  majorein  partem  exercitus  sui,  no  ciiristian 
clicam  totum  exercitum.  Quia  non  solum  possunt  Iinec  ^^«fd. 
specula  fieri,  sed  multa  longe  majora,  quibus  Alexander, 
de  consilio  Aristotelis,  muudum  non  armorum  potentia, 
sed  operibus  sapientije  prostravit ;  de  quibus  postea 
tangam  suo  loco.  Et  non  credo  quod  Aristoteles  plus 
solvit  quam  sciunt  all  qui  sapientes  simul  congregati. 
Non  dico  quin  scivit  plura  quolibet  per  se,  sed  aliquot 
simul  juncti  plura  facerent  quam  ipse  fecit,  si  expensas 
sufficientes  haberent. 

Postea  de  actione  secimdum  figuras  additum  est, '  et  of  the 
ostcnsum  quod  figura  pyramidalis  est  melior,  et  prte-  g^^/jicslb 
cipue  ilia,  cujus  basis  est  superficies  agentis ;  et  figures. 
maxime  pyramis  brevior,  quamvis  multse  rationes  effi- 
caces  in  contrarium  habeantur ;  sed  Veritas  prssvalet. 
Sic  in  summa  tetigi  intentionem  istius  partis  philo- 
sophise nobilissinuu,  qua3  tamen  tota  ignoratur  a 
vulgo.  Necdum  edita  est  scriptura  super  hac  inter 
Latinos,  nisi  quod  ego  vestrse  glorise  transmisi.  Nam 
in  opere  primo  posui  multa  de  hac  materia,  Et 
pra3ter  hoc,  misi  tractatum  specialem-  de  hoc  negotio 
ex  proposito  editum.  Et  hie  plus  habebitis  in  scriptis 
quam  posset  de  facili  restimari.  Et  per  ha3C  poteri- 
tis^  omnem  hominem  philosophantem  examinare,  et 
cum  quolibet  sapientissimo  competenter  conferre.  Et 
}ier  h?ec  aperta  est  via  sciendi  omnia,  qu?o  sunt  in 
hoc  mmido :  in  omni  scilicet  actione,  sive  in  visum, 
sive  in  auditum,  sive  in  tactmn,  sive  in  alios  sensus, 
sive  in  intellectum,  sive  in  totam  mundi  hujus  ma- 
teriam.  Et  per  banc  viam  sciatur*  ilia  scientia  mag- 
nifica,  qu?e  perspectiva  vocatur ;  nee  aliter  potest  sciri. 


'  additum  est']  Opus  Majus,  p.  74. 

^  tractatum  specialem']  I'robably 
the  same  as  that  published  by  Jebb 
at  p.  358  of  the  Opus  Majus. 


^  poteritis']  om.  T. 
*  sciatur']  scitur,  T. 


118 


ROGERI   BACONIS. 


[CAP 


Cap.  XXXVII. 


ly  bodies. 


The  appli-  Deinde  postea  applico  ^  has  radices  sapientise  geome- 
tif^^r  -  ^^ic^  ^^  ^'6^  istius  mundi,  quomodo  in  coelestibus  cur- 
vious  re-  runt  lii  canones  actionum.  Inter  quae  nunc  memoriam 
the  heaven-  ^^^^^  ^le  aliquibus :  scilicet,  quod  orbis  ignis  non  est 
lucidus  in  spliEera  sua,  sed  nee  orbes  coelestes,  nisi 
in  locis  stellarum  ;  quia  omne  lucidum  est  densum  ad 
quod  visus  terminatur ;  et  isti  orbes  sunt  rari,  quos 
visus  penetrat.  Unde  ignis  de  sua  natura  prima  non 
lucet,  ut  {Bstimatur  a  vulgo ;  atque  cum  idem  vulgus 
philosopbantium  et  tbeologorum  dicat  quod  stella  non 
differt^  ab  orbe,  nisi  per  majorem  aggregationem  et 
minorem  lucis,  falsum  est,  quia  sola  stella  lucet,  ut 
probo.  Et  tamen  Platonici  et  Augustinus  videntur 
sapere,  et  multi,  quod  coelum  et  stellae  sunt  igneaD 
natures,  et  quod  spbsera  ignis  revolutum  sphasrice  facit 
ccelum,  ut  Magister  in  Historiis  et  alii  recitant.  Istud 
nihil  est ;  nam  per  fractiones  radiorum  in  spheera  ignis 
patet  quod  sit  alterius  naturre  et  aliud  corpus  a  coelo. 
Et  per  hoc,  quod  fractio  fit  inter  incessum  rectum 
et  perpendicularem  ductam  a  loco  fi'actionis,  patet 
quod  corpus  ignis  sit  densius  quam  coelum.  Et  instru- 
menta  radiorum,  quee  fiunt  ad  hoc,  docent  istud,  sicut 
ipsemet  probavi. 

Et  cum  dicunt  omnes  quod  lux,   qua)  a  luna   venit, 
sit    lux    solis   reflexa   a    superficie    lunre,    propter    hoc 
light  of  the  quod  dicitur  in  libro  De  Proprietatibus^  Elementorum, 
noTcaiTsed  ^^od   sol   est   sicut    candcla    et    luna    sicut    speculum, 
by  reflec-    ostenditur,    per    sequalitatem  angulorum  incidenti?e    et 
reflexionis,  quod  lux  ilia  non   est   reflexa,   sed   propria 
lux  lunae,  quae  tamen  per  virtutem  solis  educta  est   in 
corpore     lunse     de     potentia     materire.      Et    heec    est 


Bacon 
thinks 
that  the 


tion. 


^applico']     Opus   Majus,  p.   70. 
-clifferQ  difiFerat,T, 


•■'  De  Proprietatihus]  See  Vincen- 
tius  Belluacensis,  Spec.  Nat,  xv.  9. 


XXXVII.]  OPUS  TERTIUM.  119 

sententia   Averrois    super    secundum     librum    Coeli    et 
Mundi.  ^ 

Et  in  his  potest  vestra  celsitudo  ~  conferre  cum  omni- 
bus sapientibus,  et  reprobare  quod  vulgus  theologorum 
et  pliilosophautium   dicunt  in  hac  parte. 

Postea^  fit  longe  major  et  pulclirior  cousideratio  de  Causes  of 
locis  mundi,  scilicet  de  partibus  habitabilibus  per  mul-  tion  onem- 
tiplicationes  radiorum,  quantum  scilicet  potest  habitari  perature  in 
propter  calorem,  et  quantum  propter  frigus,  et  quantum  and^qua- 
non.  Et  investigantur  complexiones  omnium  locorum  torial  re- 
mvmdi  principalium,  per  quae  potevst  sciri  de  aliis ;  et 
invenitur  quod  loca  sub  polis  mundi  qusedam  sunt  in- 
habitabilia  propter  frigus,  qusedam  propter  calorem, 
quiiedam  sunt  *  temperatissima  ;  cum  tamen  Ptolomseus, 
et  fere  omnes  auctores,  et  totum  vulgus  philosoplian- 
tium  dicat,  quod  omnia  loca  sub  polis  mundi  sunt  in- 
habitabUia  propter  frigus.  Sed  ostendo  per  Aristotelem 
quod  ibi  sunt  loca  combusta ;  et  per  Plinium  quod  sint 
loca  temperatissima  ;  et  assign©  causas  istarimi  contra- 
rietatum  :  et  radiorum  multiplicatio  secundum  figiu'as 
et  lineas  hie  specialiter  operatur.  Nam  propter  pyra- 
mides  radiorum  longiores,  et  propter  reflexiones  diver- 
sas,  accidit,  cima  aliis  causis,  hfiec  mirabilis  varietas,  sicut 
ostendi.  Et  invenitur  quod  loca  in  medio  mundi,  sub 
jequinoctiali  cireulo,  ubi  maxime  currit  sol,  sunt  tempe- 
rata,  quod  est  contra  vulgus ;  et  etiam  sapientes  aliqui 
rations biliter  dubitant.  Nam  ibi  bis  in  anno  cadunt 
radii  recti,  et  ad  angulos  rectos,  et  non  franguntur,  et 
reflectuntur  in  se,  propter  quod  geminantur,  et  pyra- 
mides  breviores  ibi  accidunt,  quso  omnia  sunt  causa 
combustionis.  Sed  quia  fortiores  causae  sunt  in  contra- 
rium,  ideo  succumbunt  hse  rationes.  Et  sapientes  multi 
aestimant   quod   hsec    loca    sint    temperatissima.     Nam 


'  Mundi']  Sum.  iii.  cap,  i. 
^potest   vestra    celsitudo]    vestra 
celsitudo  potest,  T. 


3  Postea]   Opus  Majus,  p.  80. 
'  sunt]  om.  T. 


120 


llOGERI   BACONIS 


[cap. 


Avicenna    hoc    dicit    in  decimo    De    Auimalibus    et  in 

priino  Artis  Medicinio.' 

Sed  si    sol    liabct    excentricum,  sicut    omneB    mathe- 

inatici    fatentur,   non    vidctur   milii^    quod    hoc    potest 

stare,  propter  rationem  quaiii  explico.     Et  elevatur  con- 

sideratio   hasc   ad  locum  paradisi,  et  ponitur    sententia 

theologorum,  fundata  super  positionem  Avicennfie,  qua3 

ratio  dubia  est,   sicut  suum  fundamentum.     Ex  his  locis 

potest   vestra  sapientia  invenire  virtutes    magnificas  et 

electas,  valde  ignoratas  a  vulgo,  et  a  paucis  sapientibus 

Diversity    notas.     Cognitio  vero  locorum  mundi  est  nobilis  secun- 

hinguan^r'  ^^^^^  ^®'  ^^*^  nobilior  propter  notitiam  rerum,  quia  locus 

and  arts       cst  principiuiu  generationis.     Secundum  enim  diversita- 
traceable  to  ,  i  .  ■,      ■  t  •  ^         i 

diversities    ^^^  locorum  in  complexione  diversiiicantur  res  in  com- 

ofsoil.        plexionibus,    et    homines    in    artibus,    et    scientiis,    et 

linguiri,  et  negotiis,  et  moribus,  ut  videmus  oculata  tide, 

secundum    diversitatem    regionum.     Et    ideo    descendi 

per  multiplicationes    radiorum    ad    diversitatem    rerum 

in  com})lexionibus  ;    et  posui  radices  de  hoc  in  summa, 

quia    non    potui  ad    singula  descendere    in  liac  persua- 

Had  inves-  sione.     Sed    tamen    unum  de  famosioribus    et    maximis 

*^'aus    f  tT  ^^c^plis  in  rebus,  et  de  difHcilioribus,  scilicet  de  fluxu 

tides.  et  refluxu  maris,  explicavi,'^  assignans  causain  hujus  per 

multiplicationem    radiorum     luna3    secundum    lineas    ct 

angulos,  et  per  reflexiones  radiorum,  ubi  valde  pulchra 

accidit  consideratio  sapienticie,  et  toti  vulgo   ignota;  in 

qua  pulchre  potestis  conferre  cum  oiiini  sapientc. 


Cap.  XXXVIII. 


Of  primal        PosT  lifoc  descendo  *  ad  causam  materialem,  et  ad  ea 
matter.        ^^^^    consequuntur  ^  ad  illam.     Et   cum  omnes  ponant 


*  Artis   Mcdicince']    Lib.  i.   §   2. 
Doct.  ii.  cap.  8. 

^  mihi']  om.  T. 


^  cxplicavi]  om.  B.  L.  T.     Opus 
Majlis,  p.  85. 

'  dcscendo]  Opus  Majus,  p.  88. 
*  consequuntur'\  scquuntur,  T. 


XXXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  121 

quod  materia  sit  una  nuniero  in  omnibus  rebus,  scilicet,  Not  nume- 

spiritualibus    et    corporalibus,    et    in    coclestibus,  et    in  ^'^^  tL""^ 

dementis,  ct  mixtis  et   inanimatis,  et   in  anima,  et  in  same  in  all 

omnibus ;   et  cum  hie   sit   error   pessimus   qui  unquam     ^^^^' 

fuit  ^    in  '^    [)liilosop]na    positus,    ideo     aggredior     banc 

positionem,    et     hujusmodi     i)ositionis     destructio     est 

valde  necessaria.     Sed  quamvis    per   rationes   naturales 

et     metaphysicas    jjossumus    hunc     errorem    eliminare, 

tamen  quia  tenorem    persuasionis   intente   sequor,   ideo 

solum    pono     demonstrationes    aliquas    geometricas    in 

liueis   explicandas.     Ostendi   etiam  quod  ex   hoc  errore  Fatal  con- 

sequitur  quod  materia  sit  aequalis  Deo,  et  sit  Deus  ;  et  o^suclTr 

impossibile    est    has    demonstrationes    impediri.       Non  position  to 

solum  igitur  est   error,  sed   hferesis,    quia   blasphemiam  and  phik)- 

inducit.     Et  tamen  vulgus  studentium  in  theologia   et  sophy. 

philosophia   hoc  affirmant,  sed    non  advertmit  inconve- 

nientia  quas  sequuntur  propter  hoc,  quod  jam  exempli- 

ficatum    est    per    capita    vulgi,    et    per    consuetudinem 

longam    firmatum,    et    celebratum    per    sensum    multi- 

tudinis.     Sed    etsi    non    sequeretur    illud    inconveniens 

tlieologicum    ex  hac   positione,  tamen    sequitur   ex   hoc 

quod  tota  Veritas  rerum  creatarum  destruitur,  et  quod 

impossibile  est  aliquid  sciri   de  veritate  generationis  et 

corruptionis.     Nam     si    materia    est    una    numero,    et  The  essen- 

forma  apiiropriat   sibi    suam    materiam,    ut    Aristoteles  ^■'.^^  ^'/^'"7 
,..,  .  .  ..    sity  of  all 

dicit  ;  "^    et  certum    est  quod    materia    })ropria   requint  things  dc- 

formam  propriam,  et   e    converso  ; — nam   materia   asini  ?*''"y^^  H 

non    potest    capere    animam    I'ationalem,    nee    materia 

hominis  animam  asini  ; — et  ideo  si  materia    est   eadem 

in  omnibus   secundum   essentiam,    et   forma  erit  eadem 

in  eis  ;  et  ita  omnia   erunt  unum  et  idem;  et   angelus 

sic    erit    Lipis,    et    homo    asinus,    et    caelum   terra,    et 

quidlibet   erit   quidlibet. 

Iterum,    si    quod    est     accidentale    rei    variatur     in 


'  fuW]  sit,  T.  I      ^  Aristofcles  dicit]    See   Physica 

*  m]  de,  B.  L.  1  Auscult,  i.  7. 


122  EOGERI  BACONIS  [CAP- 

essentia  secundum  numerum  reriim,  \\t  propria  passio 
cujuslibet,  sicut  risibile  hominis,  et  rudibile  asini,  et 
liinnibile  equi,  multo  magis  quod  est  essentiale  varia- 
bitur.^  Cuin  ergo  materia  est~  essentialis  rei,  et  magis 
sine  comparatione  adhserens  ei  quam  aliquod  accidens, 
variabitur  in  essentia  secundum  numerum  rerum 
compositarum.  Iterum  si  materia  est  ima  et  eadem 
in  omnibus,  tunc  in  generatione  unius  rei  ex  alio, 
ut  ignis  ex  terra,  non  fiet  nova  materia,  sed  solum 
forma  generabitur.  Sed  Aristoteles  docet  et  probat 
septimo  Metaphysicse  ^  quod  compositum  novum  gene- 
ratur,  et  non  forma  tantum. 
Matter  Itervun,    sicut    substantia,   composita,  qua)   est    genus 

subaltern^  generalissimum,   ideo   dicitur  tale   genus   esse   respectu 
differences,  compositorum  omnium,  qujiB  sunt  in  illo  prsedicamento, 

like  form  .  t      •  ^  -t  •        >  -i 

and  com-  cjuia  pricdicatur  de  omnibus,  et  est  commune  ommbus, 
pound  et  dividitur  per  suas  differentias  in  eis  :  ut,  substantia 
alia  est  spiritualis,  alia  corporalis,  alia  est  ccelestls,  alia 
non  coelestis,  et  sic  ulterius  ;  et  sic  forma  prima,  qu?e  * 
prpedicatur  de  omnibus  formis,  et  est  communis  iis,  et 
dividitur  eadem  divisione  per  spiritualem  et  corporalem, 
et  sic  ultra  usque  ^  ad  specialissimam,  habet  unitatem 
generis  generalissimi,  et  non  est  una  numero,  nee 
specie,  nee  genere  subalterno,  sed  genere  *''  generalissimo  : 
ergo  similiter,  cum  materia  pra^dicetur  de  omnibus 
materiis  rerum,  et  sit  eis  communis,  et  dividatur  in 
materias  secundum  divisionem  compositi  et  formse, 
dicendo  quod  materia  alia  est  spiritualis,  alia  est^  cor- 
poralis, et  paribus  passibus  sc.  descendit,  sicut  comj^osi- 
tum  et  forma,  a  generalissimo  in  specialissima  per 
omnia  media  ;  quare  manifestum  est  quod  habebit 
unitatem  generis  generalissimi. 


'  quod    est    essentiale  variabitur'} 
cm.  B.  L.  T. 
2  esf]  sit,  T, 
^  Metaphr/siccc]  vii,  (vi.)  8.  sq. 


'  qmc}  cm.  T. 
*  usque}  om.  T. 
"  genere}  om.  L.  T. 
■'est}  om.  T. 


XXXVIII.]  OPUS  TERTIUM.  123 

Sed   dicetur  ad  hoc,  quod  litec  divisio   materise  non  His  answer 
est    secundum    alietatem    verani,    sed    api^arentem,    et  jection^that 
secundum   nomen,    quia   una   est   numero,    et   ideo  erit  this  division 
Liec  divisio   solum  secundum   modum   loquendi.     I*^tud  ^j^^^™ J^l 
deletur    sic :     si  ^    ponamus     hoc,   tunc     cum    materia  than  real. 
hiec   habeat   formam   generis   generalissimi,  et  fiat  sub- 
stantia    quae    est    genus     generalissimum,     non^     erit 
aliqua^   ulterior   differentia   materife,  nee   gradus,   licet 
gradus   forma)   addantur  usque    ad   specialissimam  ;   ut 
loquamur    de    substantia,  et  corpore,    non    coelesti,   et 
mixto,    et  animato,  et  animali,  et  asino  :  hie  ergo  sunt 
septem    gradus   forms©   a    generalissimo    ad    specialissi- 
mum,  scilicet,  forma  substantialis,  forma  corporalis,  non 
coelestis,  forma  mixti,    forma    animati,    forma  animalis, 
forma  asini    specifici.      Sed   a    parte   materi?e    non    est 
aliquis   gradus,    nee   differentia,    quia   una   est   numero 
indivisa   secundum    essentiam   suam,    ut    dicitur,    quae 
recipit    formam  generis  generalissimi,  ut  formam  sub- 
stantise.       Sed   tunc    ostendo   quod    non    plus    potest 
capere  de  forma,   nee   est  in  potentia  ad    alios  gradus 
fomise,  et  ita  nunquam  generabitur  asinus,  nee  aliqua 
species   specialissima.      Nam   res    generis    generalissimi 
est    incorruptibilis   et   ingenerabilis,   quia    natura   non 
potest   illam    corrumpere  nee    generare,    quia   pr?ecedit 
natm-am    angelicam    et  ceelestem,  quce  sunt    incorrup- 
tibiles   et   ingenerabiles.      Sed    causa   incorruptionis  in 
angelo  et  coolo,*   ut  omnes  concedunt,    est  quia  forma 
complet    totam    potentiam    materise    in   eis,    et   appe- 
titum   ejus    finit:    quia    potentia   ad   formam    novam 
et     ajipetitus    est    causa    corruptionis   in    rebus     cor- 
ruptibihbus,    ut  omnes    sciunt    et  dicunt.      Ergo   cum 
res  generis  generalissimi  sit  incorruptibilis,  manifestum 
est   quod  sua   forma   complet  totam  potentiam  et  ap- 


'  si']  nam  si,  B.  L.  U.  I        ^  aliqua']  alia,  T. 

'  non]  tunc  non,  B.  L.  U.  I        ^  calo]  in  coelo,  T. 


124 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


His  answer 
to  the  objec- 
tion that 


petituni  inaterije.  Ergo  non  est  ilia  materia  in 
potentia  ad  ulteriorem  formam,  nee  apta,  sed  finietur 
ejus  appetitus  in  ea.  Ergo  cessabit  generatio  reruni, 
et  nihil  fiet  post  rem  generis  generalissimi  in  istis 
rebus   inferioribus. 

Sed  quia  liabent  quasdam  evasiones  falsas,  ideo 
aliqua)  considerandte  sunt.  Dicunt  enim  quod  ma- 
all  matter  is  teria,  si  consideretur  secmidum  essentiam,  tunc  est 
the  same,  Una  In  omnibus ;  si  secundum  esse,  tunc  diversificatur. 
though  dif-  gg(j  istud  falsum  est  per  rationes  dictas,  quse  conclu- 

fenng  in  .  .  .       ^  .  ^ 

esse.  dunt  diversitatem  in  essentia,  et  penes  gradus  et  dif- 

ferentias.  Prosterea  reprobatur  aliter :  nam  esse  est 
prima  passio  rei  (sicut  ^  dicit  Avicenna  in  Metapliy- 
sica),  et  illi,  qui  fingunt  hunc  errorem,  dicunt  quod 
esse  est  magis  essentiale  rei  quam  propria  passio  ; 
quod  ego  volo  hie  audire,  sed  non  alibi,  quia  falsum 
est.  Sed  si  sit  propria  passio,  tunc  numeratur  solum 
secundum  numerationem  sui  subjecti,  ut  risible  nu- 
meratur secundum  numerationem  hominis,  in  Socrate 
et  Platone.  Ergo  secundum  numerationem  esse  ipsius 
materisB  numerabitur  essentia  materia,-  quse  est  sub- 
ject um  illius  esse.  Si  vero  est  magis  essentiale,  ut 
ipsi  dicunt,  tunc  longe  fortius  sequetur  quod  illud, 
cui  est  essentiale,  numerabitur,  et  ideo  essentia  hsec 
numerabitur  de  necessitate. 

Iterum  dicunt  quod  materia,  si^  non  esset  una  nu- 
mero,  tunc  esset  genus  vel  species,  vel  universale 
vel  prpedicabile.  Sed  luvc'*  abhorrent ;  quia  Aristo teles 
dicit  septimo  Metai)hysiciD,  ^  quod  materia  est  alia  ab 
essentia  cujuslibet  pra?dicabilis.  Sed  patet  ex  serie 
textus  quod  pnedicabile  ibi  sumitur*^  pro  prsedica- 
mentali ;    unde    docet    ibi    quod    materia   est   alia   per 


His  answer 
to  objec- 
tions de- 
rived from 
mistransla- 
tions of 
Aristotle. 


"  sicuf]  ut,  T. 

^  inatericc']  ipsius  materiaB,  T. 

'  si.'\  si  materia  non,  T. 

*  hccc']  hoc,  L.  T. 

*  Melaphysiccc'}  vii.  1.     "O^u-s  6« 


irdfTuy  7]  oixTia  Trpurov  Kal  \6y(j},  Kal 
•yyaxret,  koI  xP'^'"{'>  ''*'  'pvcrw  ruv 
fity  yap  &\\wi'  Karriyopr\p.6.rwv  ov5ii> 
yvpiarhv  avri]  5e  fidrrj. 

°  ibi  sumitur]  sumatur  ibi,  T. 


XXXVIII.]  OPUS   TERT[UM.  125 

essentiiim  ah  omni  forma  jn-tedicamentali,  ^  ut  a  forma 
siibstantiali,  et  a-  quantitate,  et  a'  qualitate,  et  sic^ 
secundum  alia  prffidicamenta ;  et  ideo  non  sumitur  prje- 
dicabile  pro  iinivevsali,  nee  pro  eo  quod  natum  sit 
priTodieari  de  })luribus,  sed  pro  praedicamentali  ;  et  est 
vitium  aliquod*  translationis,  sicut  per  totum  ilium 
locum  invenitur. 

Similiter  ex  mala  translatione  arguunt  quod  solus 
actus  dividit,  ut  imponunt  Aristoteli  in  eodem  sep- 
timo  Metaphysica3.  ^  Sed  forma  et  actus  idem  sunt,  ut 
assumunt :  ergo  sola  forma  dividit  et  distinguit  res. 
Sed  istud*"  nihil  est,  quoniam  non  dicit  quod  solus 
actus  dividat,  sed  quod  actus  dividat  ;^  et  si  de  forma 
intelligatur,  tunc  hoc  dicit  propter  hoc,  quod  magis 
manifesta  est  divisio  per  formam  quam  per  ^  materiam  ; 
quia  utraque  dividit  et  distinguit,  licet  magis  manifes- 
tetur  divisio  a  parte  formje,  et  licet  principaliter  divi- 
dat, quia  potentior  et  nobilior  est  in  composito  quam 
materia,  Et  prseterea  non  sumitur  actus  ibi^  pro  forma, 
sed  pro  actualitate,  qu?e  opi)onitur  potentise.  Nam 
actus  tripliciter  accipitur :  uno  modo  pro  forma,  se- 
cundum quod  Aristoteles  dicit  secundo  De  Anima,  ^° 
"quod  anima  est  actus  corporis,"  id  est,  forma.  Actus ^' 
aliter  sumitur  pro  operatione,  ab  hoc  verbo  cKjere 
dictus,  et  sic  vocatur  ab  Aristotele  ibidem  actus  se- 
cundus.  Nam  forma  est  actus  primus,  et  ab  ea  fit 
operatio,  qufe  est  actus  secundus ;  unde  dicit  quod 
anima  non  est  actus  secundus,  sed  primus.'-  Tertio 
modo  opponitur  potentise,  secundum  quod  dicit  ssepe, 
quod  actus  et  potentia  sunt  opposita.     Et  sic  accipitur 


'  unde pradicumentali] 

om.  T. 

*  a]  om.  L.  T. 
'  sic']  om.  T. 

*  aliqiiod]  mala;,  T. 

*  Metapkt/sica]    vii.    1.3.     7;    yap 


''  istud]  om.  T. 

'  dividat]    dividit,  B. 

"/at]  om.  T. 

"  actus  ibi]  ibi  actus,  T. 

'"  Dc  Anima']  ii.  1. 

"  Actus]  om.  T. 


hnXix'^M  iv  &\\ots  xwp'C"'  I      '"  </"<?"  «^*'  •  ■  ■  primus]  ojn.  T. 


126  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

pro   actualitate,    secundum   quod   dicimus   rem    esse   in 

actu,    id    est    actualitate,    cxistendi  :     secundum    quod 

dicimus    quod    filius    natus,    est   in    actu,   et   filius   in 

semine,  est  in  potentia.     Sed  hoc  tertio  modo  loquitur 

Aristoteles   ibi '    in   septimo,    cum   dicit   actus    dividit. 

Nam   dicit   quod    ex    duobus    in    actu   non   fit   unum, 

nee  ex  duobus  in  potentia  potest  fieri  unum  ;^  sed  ex 

duobus,  quorum  unum  est  in  potentia,  et  reliquura  in 

actu,  fit  unum.     Et  per  hoc  frangitur  eorum  Acliilles, 

in   quo  pro  demonstratione  confidunt.      Nam    arguunt 

sic :  "  Excludamus  per  intellectum  formam  a  stella,  et 

"  a  lapide,  et  a  quocunque.     Cum  igitm-  forma  dividit 

"  et  distinguit,  quia  actus  dividit,  ut  Aristoteles  dicit, 

"  ergo   materia  hinc   inde   non   habebit  quo  secundum 

"  se  differat :  quare  erit  una  et  eadem/'     Hie  est  stul- 

titia  infinita.      Nam   primo   fundant   se   super  auctori- 

tatem  falso  et  male  intellectam,  ut  patet  ex  dictis. 

That  diver-      Secundo    asininant    cum    quaerunt   quomodo  materia 

sity  of       liinQ  inde  distinguatur.     Nam  idem  argumentum  fiiciam 

matter  is  ,  °  ^  , 

not  depen-  de  forma,  sic :  Excludamus  a  forma  cceli  et  forma  ^  la- 

^^"^^^°°J^^®  pidis  materiam  hinc  inde;  qusero  igitur  quomodo  dis- 
is  essential  tinguerentur  formfie  ?  Certe  per  seipsas,  quia  sunt  alia3 
cific^^*^'  ^^  natura.  Eodem  modo  dicam  de  materia  hinc  inde  ; 
nam  per  seipsas  differunt  in  rebus  diversis  secundum 
speciem,  et  non  propter  formas.  Nam  non  solum  formre 
sunt  alia)  per  essentiam  in  diversis  speciebus,  ut  in 
lapide  et  stella,  sed  ipsre  materise  sunt  diversse  in 
natm*a  specifica  secundum  se.  Unde  compositum  difFert 
a  composito  per  formam  et  materiam  diversas  a  materia 
et  forma  alterius.  Sed  forma  differt  a  forma  secun- 
dum se,  et  materia  a  materia  per  suas  naturas  pro- 
prias,  ita  quod  diversitas  materi?e  non  est  a  forma, 
sicut    nee    e    converse.     Et  tamen    possumus   allegare 


'  Aristoteles  ibi']  ora.  T.  ]       *  forma']  ora.  B. 

'potest  .  .  .  unum]  cm.  B. 


XXXVIII.]  OPUS  TERTIUM.  127 

pro  nobis  Aristotelein,  qui  dicit  in  septimo  Metaphy- 
sic8B,  ^  "  generans  non  general  aliud  nisi  propter  mate- 
"  riam  : "  ergo  materia  est  causa  alietatis,  et  non  forma. 
Ita  potest  argui  contra  eos.  Sed  non  indigemus  hoc 
argumento  pro  veritate,  quia  iste  sermo  Aristotelis 
habet  alium  intellectum.  Sicut  ergo  genera  genera- 
lissima,  ut  substantia,  qualitas,  quantitas,  differunt  non 
j)er  alia,  sed  per  suas  essentias,  diversavS  et  distinctas 
secundum  se,  sic  materia  a  materia  differt  per  essen- 
tiam,  et  forma  a  forma.  Aut  si  velimus  magis  pro- 
prie  loqui,  dicemus  quod  differunt  per  suas  differentias 
specificas.  Nam  secundum  veritatem,  formse  rerum  di- 
vei-sarum  secundum  speciem  liabent  suas  differentias 
specificas,  sicut  res  i})S8e.  Unde,  sicut  substantia  in- 
corporea  et  corporea^  differunt  penes  has  differen- 
tias, corporeum  et  incorporeum,  sic  materia  corporea 
et  incorporea,  quie  sunt  species  materige,  differunt  per 
has  differentias,  qnse  sunt  corporeum  et  incorporeum  ; 
et  similiter  forma  coi-porea  et  incorporea.  Prius  tamen 
loquebar  secundum  vulgatum  modum  loquendi,  ac  si 
materia  et  forma  rerum  diversarum  non  haberent 
differentias  specificas,  ut  totum  istud  materiam  incor- 
poream  vocem  materiam  rei  incorporese,  et  materiam 
corpoream  vocem  materiam  rei  corporalis,  et  sic 
includani  in  istis  specificas  differentias,  et  sic  differunt 
per  se  ;  sicut  si  qusererem  quomodo  ditferat  ^  substantia 
incor])orea,  tota  simul  sumpta,  a  substantia  corporea 
totaUter'*  sumpta,  certe  dicam  quod  secundum  se  diffe- 
runt ;  et  sic  materia  incorporea  a  corporea.  Sed  in  idem 
redit  quod  prius,  quantum  ad  intentionem  veritatis. 
Similiter  cum  objicitur,  quod  si  potentia  materiae  est  That  unity 
tanta  ut  possit  esse  in  duobus,  eadem  ratione  in  tribus,  i'mpHesTts 
et  sic  in  infinitis  ;  ergo  sua  potentia  est  infinita  ;  ergo  et  infinity. 


'  Metaphysica']  vii.  8. 
*  incorporea    et    corporea]     cor- 
porea et  incorporea,  T. 


^  differat]  differunt,  B.  L. 
*  totaliter']  tota  simul,  T. 


128 


ROGERI   BACOXIS 


[CAr> 


essentia :  quare  erit  aequalis  Deo  :  respondent  quod  non  ; 
quia  hiTsc  est  potentia  passiva,  potentia  Dei  est  activa. 
Sed  demonstrationes  geometricos,  quas  pono  in  hoc  loco 
Operis  Majoris,  ^  evacuant  penitus  banc  responsionem. 
Et  prfcterea  potentia  activa  nobilior  est  quam  potentia 
passiva :  ergo,  si  potentia  niaterife  assimilatur  potentiie 
divinre  infinitse,  ^  multo  niagis  potentia  forniie,  quia 
nobilius  nobiliori  mao-is  ^  assimilatur.  Et  si  materia 
potest  esse  in  pluribus  eadem,  et  in  ^  infinitis,  tunc 
longe  magis  forma.  Et  similiter  potentia  compositi 
nobilior  est  quam  materise  et  formse,  quia  compositum 
nobilius  est  utraque  divisim,  cum  liabeat  plus  quam 
forma  prreter  materiam,  et  plus  quam  materia  propter 
formam.  Et  hoc  Aristoteles  dicit  septimo  Metaphysicfe, 
licet  male  a  vulgo  construatur  littera.  Ergo  potentia 
compositi  maxime  assimilabitur '''  potentite  divinte,  ^  ut 
possit  esse  in  pluribus  et  in  infinitis.  Hfec  et  multa 
How  the  alia  possunt  adduci,  qute  latior  ^  sermo  requirit.  Nam 
arisen. '  propter  perversitatem  translationis  textus  Aristotelis 
et  commentariorum  super  ipsum,  accidit  hie  error  apud 
vulgus,  sicut  alia  erronea  infinita.  Quoniam  in  primo 
Physicorum  ^  dicit  quod  omnia  sunt  unum  secundum 
materiam,  diversa  secundum  formam  :  sed  istud  exponi- 
tur  per  quintum  Metaphysicre,"  ubi  vult  quod  ilia  sunt 
diversa  genere,  quae  sunt  diversa  secundum  materiam; 
et,  e  converso,  quae'"  sunt  eadem  genere  sunt  eadem 
secundum  matei-iam,  et  e  converso.  Nam  in  veritate 
materia)  naturalis,  quae  subjicitur  in  generatione  rcrum, 
est  essentia  alicujus  generis  communis  duabus  specie- 
bus  contrariis  ;    quia   nihil  est  commune  speciebus  nisi 


'  Operis  Majoris']    Opus  Majus, 
p.  88. 

•  injinit(r'\  om.  B. 
'  tiutgis']  om.  T. 

•  (w]  om,  T. 

'"  assimihil/itiir']  B.  cor. 


° potenticr  divina']  Dei   potenti.T, 

'  latior']  lacorum,  B. 

**  r/ii/siconim]  i,  2  and  4. 

"  quintum  Mclttphysiccr]  iv.  28. 

'"  (pi(r]  et  qurc,  B. 


XXXVfll.]  OPUS   TERTIUM.  129 

genus,    et    semper  dure  species   alterantur    ad    invicem,  "Whygenus 

ciuia    fjeneratio    unius  .  est    corruptio    alterius.      Genus '^  ^^^^''^'^ 
.  .  ,  .  .  matter, 

enini    non    est    in    ])otestate    ])roxinia    nisi    ad     duas  species  and 

species,  et  semper  est  sub  altera  illarum.  Sed  quando  qJ-^*^^^^^ 
agens  naturale  corrumpit  unam,  generat  aliara  ;  ut 
aliquid  est  commune  semini  et  animali,  scilicet  corpus 
mixtum,  et  tollitur  natura  seminis  in  generatione  ab 
illo,  et  fit  animal.  Et  quia  omne  illud  quod  est  in 
potentia  ad  aliud,  et  est  fundamentum  aliorum,  vocatur 
materiale  principium  et  materia,  ideo  genus  vocatur 
matei-ia,  species  et  differentiae  vocantur  format.  Si 
igitur  comparemus  omnia '  ad  genera  sua,  reddendo 
singulas  species  cosequsevas  singulis  generibus,  tunc 
omnia  sunt  unum  genere,  et  ideo  materia,  quia 
materia  et  genus  idem  sunt ;  sed  differunt  forma,  id 
est,  differentia  specifica :  ut  substantia  incorporea  et 
corporea  sunt  unum  in  genere  suo,  scilicet  genera- 
lissimo, cpiia  in  substantia,  quod  est  genus,  sunt  unum ; 
sed  differunt  differentiis  specificis,  qufo  sunt  corporeum 
et  incorporeum.  Et  ccclum  et  corpus  elementare  sunt 
unum  in  corpore,  sed  differunt  differentiis  specificis, 
qua3  sunt  coeleste  et  non  coeleste.  Et  sic  de  omnibus 
speciebus  eosequaevis  ^  comparatis  ad  suum  genus.  Et  j^  ^^^t 
similiter,  si  omnia  comparantur  ad  genus  generalissimum,  sense  there 

.  .  ,     .  L  i_     •  ,  is  only  one 

omnia  sunt  unum  in  eo,  et  ipsum  est  materia,  quie  est  matter  of 
in  potentia  ad  omnia.  Et  si  de  naturalibus  rebus  loqua-  ^U  tlnngs. 
mur  solum,  tunc  omnia  sunt  unum  secundum  materiam 
naturalem,  quae  est  tertium  genus,  scilicet  substantia  cor- 
porea non  coelestis  ;  quia  istud  est  commune  omnibus 
naturalibus,  et  est  in  potentia  ad  omnia,  et  dividitur  in 
omnia  ;  et  sic  intendit  Aristoteles.  Et  in  his  modis  non 
sumitur  materia  sicut  in  errore  dicto.  Nam  ibi  sumitur 
pro    materia    quae    est    altera  pars   compositi,  quae  est 


'  comparemus om null  omnia  com-  I       *  coaquavis]  coaequis,  T. 
paremus,  T.  1 

VOL.    I.  I 


130 


KOGEllI   BACONIS 


[cap. 


substantia   simplex,  diversa   in    essentia   a  forma :    sed 

liic  sumitur  materia  pro  quodam  composite  incompleto, 

quod  est  essentia  alicujus  generis,  quae  est  in  potentia 

ad    species    consequentes.     Kt    hoc   modo    semper   acci- 

pitur   materia    per   totam   naturalem   pliUosopliiam,    et 

quando    loquimur    de    subjecto    generatiouis,    quod   est 

materia.     Metapliysicus  vero  considerat  principalius  de 

ilia   materia  simplici,  quia   de  ilia  verificatur  illud  in ' 

septimo     Metaphysicoe,  ^    quod     materia    alia     est     ab 

essentia  cujuslibet  pniedicabilis  ;    et  multa  alia. 

The  Quod  vero    Aristoteles    dicit  quarto  Physicorum,'^  et 

ambiguity   ^libi  multotiens,  quod  materia  contrariorum  est  eadem 
cleared.  .    . 

numero,  ut  calidi  et  frigidi,  rnri  et  deiLsi,  ignis  et  terrte, 

et  sic  de  aliis ;  et  quod  commentator  Averroes  in 
undecimo  Metaphysicpe  dicit,  quod  materia  est  una 
numero,  intelligendum  est  de  materia,  sicut  nunc 
dictum  est ;  quia  genus  vocatur  hie  materia.  Et  sicut 
unum  genus  numero,  et  non  phira,  subjectum  esf* 
duobus  contrariis ;  sic  certe  una  materia,  qu?e  sci- 
licet est  essentia  illius  generis,  est^  in  potentia  ad  di- 
versas  species,  qufe  formse  vocantur.  Sed  cum  dico 
unum  genus  numero,  non  est  propter  hoc  aliquid  sin- 
gulare,  quod  est  vere  unum  numero,  ut  Socrates  vel 
Plato  ;  sed  est  una  essentia  generis,  et  non  plures. 
Unde,  secundum  quod  unum  numero  sumitur"  pro 
singulari,  et  unum  specie  et  unum  genere  dividuntur 
ab  invicem,  sic  non  est  genus  unum  numero.  Sed  tamen 
unum  genus  non  est  plura  genera  secundum  numerum ; 
et  ideo  dicitur  unum  genus  numero,  non  unum 
numero^  absolute.  Nam  cum  dico  in  hoc  loco  unum 
genus  numero,^  hoc  quod  dico  genus  est  differentia 
distrahens  unum  numero  a  sua  ratione  secmidum  quod 


'  zn]  om.  T. 

-  MeUiphysicce']  om.  L.  T.  B. 
^  Pliysicorum']  cap.  ix.     See  also 
Phys.  i.  4. 

*  subjectum  est]  est  subjectum,  T. 


■'■  e's<]  ens,  T.  B.  cor.  est. 
"  sumitur']  om.  B. 
'  non  nnitm  numero]  inuiiero  non 
unum,  T. 

*  numero]  om.  T. 


XXXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  131 

pro  singulari  accipitur.  Sicut  curn  dicitur  homo  mor- 
tuiis,  cpii'  non  est  homo,  sic  genus  unum  numero 
nou  est  unum  numero. 


Cap.  XXXIX. 

H/EC  addidi    hie    ad    confirmationem   geometricarum  Reviews 
demonstrationum,    quae    destruunt    errorem    pr?edictum,  of^poQ^tf"^^ 
ut  videat    vestra   sapientia  quid  sentiendum  sit  in  hac  nuity  and 
parte,    donee    plenior   tractatus    consequatur.      Transeo  pou,^(jp^'^' 
igitur  ad  ulteriora  in  parte  mathematicae.     Nam  postea  by  Parme- 

111  1  J.      •  •  1  nides  and 

descendo  ad  ea,  quro   consequuntur  materiam  in  rebus,  Melissus-' 
qiiiB  sunt  continuitas,  et  unitas,  et  figuratio,  et  tempus, 
et  motus.     Et   ideo    revolvo    positiones    philosophorum 
famosas  de  his,  qure    sunt    in    ore    cujuslibet,    et    quas 
Aristoteles  certificat ;  quae  tamen,  sicut  haLent  pulchri- 
tudinem  sapicntiae,    sic    liabent    difficultatem    magnam. 
Nam  Parraenides    et    Melissus    credebant    quod    omnia 
corpora  mundi  fuerunt  unum  continuum  a  terra  usque 
ad  ultimum  coehim.     Et    cum    hoc    reprobatum    est    in 
multiplicationibus    specierum    pulcherrime-    per    visum, 
hie  supersedeo  de  hoc.     Sed  pono^  rationes  falsigraplii- 
cas  in  terminis  geometriae  pro  positione  illorum  philoso- 
phorum, quae  fuerunt    semper   insolubiles    apud   vulgus 
et  capita  eorum  ;    et    solvo    eas.      Deinde,    relicta   hac  and  the 
positione,    descendo    ad    positionem  Democriti    et  Leu-  ^^0™*^  of 
oippi,  qui  posuerunt  partes  mundi  diversas,  sed  posue-  Democri- 
runt  eas  esse    infinitas  et  indivisibiles,    quia  posuerunt  ^"^' 
omnia    fieri    ex    atomis    indivisibilibus.     Et  Aristoteles 
multum    laborat    contra   eos    in    principio    De  Genera- 
tione,*  et   tertio  Coeli   et  Mundi.^     Sed   in  libris  Lati- 
norum,  propter  perversitatem  translationis,  nihil  profecit. 

Nullo    enim  modo    potest    intelligi    solutio   rationum  His  answer 

to  the 


'  qui']  quia,  B.  L. 

-  pulcherrime']  pulclire,  B. 

^  pono]  Opus  Majus,  p.  91. 


'  De  Generalione]  i.  1. 
'  Ca'li  et  Mundi]  iii.  2.  4. 

I  2 


132 


EOGERI   BACONIS 


[cap. 


The  doc- 
trine stated 


and  cleared 
of  its 
logical 
ambiguity. 


istorum  philosophorum,  et  tamen  Aristoteles  multum 
iiititui'  ad  solvendum  ;  nee  habemus  aliquam  reproba- 
tionem  certam  de  hac  positione  per  Aristotelem.  Et 
ideo  addidi  demonstrationem  geometricain,  quse  destruit 
banc  positionem  finaliter.  Nam  ex  ea  sequitur  quod 
diameter  sit  commensurabilis  costfe,  et  non  sohim 
commensurabilis,  sed  requalis,  quorum  utrmuque  est 
impossibile.  Et  nunc  apponam  rationem  solutionis 
eorum,  qune  est  elava  Herculis  ;  qua  soluta,  perit  tota 
eorum  pbantasia.  Et  istud  valde  considernndum  est  et 
notandum. 

Dieunt  enim  sic :  Omne  corpus  potest  divldi  secun- 
dum omnia  puncta,  quia  continuum  potest  dividi 
ubique,  et  qua  ratione  in  uno  loco  et  in  alio.  Sed 
posito  possibili,  non  accidit  impossibile.  Ergo,  .si  pona- 
mus  corpus  esse  divisum  secundiun  omnia  puncta,  non 
est  iiiconveniens.  Sed  res  componitur  ex  eis,  in  qu?e 
dividitur.  Ergo  corpus  componitur  ex  punctis  indivisi- 
bilibus  sen  ex '  atomis,  quia  atomus  respondet  corpori, 
sicut  punctus  linefe. 

Ad  hoc  distinguendum  -  est  primo,  secundum  compo- 
sitionem  et  divisioncm.  Cum  dicitur  "corpus  potest 
"dividi  secundum  omnia  puncta,"  si  ^  ha^c  determinatio, 
secundum  omnia  ininda,  determinet  hoc  quod  dico, 
potest  divldi,  vel  raticme  ejus  quod  est  dividi,  sic 
f^xlsa  est ;  quia  hoc  verbum  dividi  est  prresentis  tem- 
poris,*  et  significat  actualem  divisionem  corporis  in 
puncta  omnia,  quod  est  impossibile ;  vel  potest  de- 
terminare  hoc  quod  est  ^wtcst,  et  tunc  distinguendum 
secundum  requivocationem.  Quia  hoc  verbum  2'^otcst  aut 
significabit  ]iotentiam,  qua^  potest  redvici  ad  actum 
purum  et  completum ;  et  tunc  adhuc  falsa  est  oratio, 
quia    potentia  divisionis  in  corpore    non    potest   reduei 


T. 


'  e.r]  om.  T. 
distinguendum']     dicendum    est, 


'  .s'i]  sed,  L. 

■'  priTscittis     tcmporis']     temporis 
prsesenlis,  T. 


XXXIX.]  OPUS   TERTIUM.  133 

ad   actum    taleiu.     Si  vero  dicat  potentials,  qua?  redu-  No  such 
citur    ad    actum  impurum  et  incompletuin,   cui  semper  ^^^^''^5^^^^^^'' 
est  aliquid  admixtum  de  potentia  ad  ulteriorem  actum,  atoms 
quiB  scilicet  sic  reducitur  ad  actum,    quod  semper  relin-  ^^*^' 
quitur  potentia  ad  aliuni  actum  divisionis,  sic  est  vera. 
Nam  baec  est  potentia  continui,    quia  est  divisibile    in 
intinitimi  ;    et  ideo,  si  semel  reducatur  liaDC  potentia  ad 
actualem  divisionem,    non    excluditur    actus  alius  divi- 
sionis.      Immo    nccessario    i)onitur :    quia   pars   divisa 
])otest   iterum    dividi,    cum    sit    quantum  ;    et    sic    in 
infinitum.     Et  hie    solus  sensus    est    possibilis,  et '    ex 
eo  non  scquitur   impossibile :    quia  nunquam    sequetur 
quod  erit    divisio    actualis    aliquando  in  omnia   puncta 
vel  atom  OS. 

Sed  Denjocritei   objiciunt    adhuc    contra  luec.     Nam  His  answer 
secundum    alios  sen.sus    propositionis,    qutelibet    singu- ^^.^''^. 

,        '■      .  -■•  "       objection: 

liiris    est  vera,    ergo    universalis.     Ha3C    enim    est  vera,  that  possi- 
Possibile  est  coriius  esse  divisum  in   A  1  mncto  actuali-  j  1^'.*^!  ^^ . 

,  ,         '^  ,  .    ^  .  division  in 

ter,  et    similiter    in    B    puncto    actualiter ;    et    sic    de  one  point 
aliis.    Ergo    ha^c    est   vera :    possibile    est    corpus    esse  ^^l^^l^l 
divisum    secundum    omnia   puncta    actualiter.     Et  for-  possibility 
tificatur    litec    objectio,    quia    qu?elibet    singularis    est '" "  * 
possibilis,  et    nulli    alii    incompossibilis.     Ergo  univer- 
salis est  simpliciter   ])ossibilis,   et   poterit  poni.  ^    Verbi 
gratia,    hiBC    est  possibilis :    Socrates    loquitur  in    actu, 
et  hie  Plato  locpiitur  actualiter,  et  sic  de  aliis  f  et  nulla 
singularis  alii  *  repugnat.     Ergo  h?ec  universalis  :  omnis 
homo  loquitur  actualiter,  est  possibilis,  et  potest  poni  in 
esse.     Sed  ha3C  universalis  propositio,  omne  contingens 
est    vei'um,    non   est  possibilis   ut  i)onatur   in   esse,    et 
dicatur  aliquando  quod  sit  vera  :     quia  ejus  singularia 
licet  sint  possibilia,  tamen  unum  alteri  comparatum  est 
ei  incom possibile,  quia  sunt  contradictoria.     Utrumque 


£<]  oni.  T. 
■;)0«r]  cm.  T, 


'  et  sic  de  aliis']  Cichero  loquitur 
in  actii,  add.  B. 
'  alii]  aliter,  T. 


134  nOGERI    BACONIS  [CAP. 

eiiiiii  contradictoriorum  est  possibile  secundum  se,  ut 
Socrates  loquitur/  est  possibile,  et  Socrates  non  loqui- 
tur.* Sed  uon  compatiuntur  se  in  eodem  tempore.  Et 
utrumque  est  contingens;^  ideo  ha3c  universalis,  omne 
contingens  est  verum,  est  impossibilis.  Cum  igitur 
in^  impediraentum  possibilitatis  alicujus  vmiversalis  est 
quod  vel  aliqua  singularium  non  est  possibilis,  vel  ali- 
qua  alii  est  incompossibilis,  et  non  potest  aliud  im- 
pediraentum dari  de  possibilitate  universalis  :  sed  Ltec 
divisio  in  quolibet  puncto  est  possibilis  secundum  se, 
ut  patet ;  et  divisio  in  A  puncto  actualis  non  repugnat 
divisioni  actuali  in  B  puncto  ;  similiter  in  c  puncto,  et 
de  quolibet  dato,  quia  nulla  est  contradictoria  alterius  ; 
ergo  relinquitur  quod  bsec  universalis,  corpus  est  divisum 
in  actu  secundum  omnia  puncta,  est  possibilis. 

Et  dicendum  est  quod  qurelibet  singularis  est  possi- 
bilis secundum  se,  et  cuilibet  alicui  assignata3  in  actu 
compossibilis  ;  sed  tamen  alicui  indeterminatoD  et  assig- 
nandte  de  futuro  est  incompossibilis,  propter  hoc  quod 
partes  in  quas  fit  divisio  actualis  in  A  puncto,  et  in 
B,  et  in  C,  et  in  quolibet  dato,  sunt  iterum  divi si- 
biles  in  novis  punctis,  qure  non  potuerunt  prius  dari ; 
quia  non  omnia  puncta  divisionum  simul  possunt 
accipi,  eo  quod  pimcta  non  sunt  continua ;  sed  pars 
quanta  est  inter  qufelibet  duo  puncta  data,  et  cum  ilia 
sit  quanta  potest  in  puncto  medietatis  sufu  dividi  in 
duo  media.  Et  ideo  concedendum  est  quod  divisio  in 
A  puncto  non  repugnat  divisioni  in  aliquo  puncto 
dato  in  prajsenti  et  in  actu,  sed  in  aliquo'^  dando  ;  nee 
possunt  omnia  puncta  divisonis  dari  simid,°  sed  succes- 
sive dantur  in  infinitum.  Quia  semper  post  divisionem 
in  quocunque  puncto  restat  divisio  illarum  iiartium 
quae  sunt  divisie,  quia  quantre  sunt.     Et  sic  evacuatur 


'  loquitur']  loquitur,  actu,  T.  i        ^  in]  oni.   T.  L. 

'  est   coiiliiKjciis']    contingens    est,  '  in  alitino']  aliquo,  B.  L.  T. 

T.  J        ^  dari  simul]  simul  dari,  T, 


XXXIX.]  OPUS   TERTIUM.  135 

haec  Herculis  clava,  licet  cum  maxima  difficultate.  Nam 
totum  vulgus  lia3c  ignorat ;  aliqui  tamen  periti  noverunt 
lisec,  set!  valde  paiici. 

Cap.  XL. 

PoSTEA    texui    sermonem    de    figuratlone    corponira  The  sphe- 
mundi ;    et    nusquam    in    Naturalibiis    Aristotelis     ^st  ^^^^|.  ^?°^ 
major   difficultas,    nee   pulchritudo  veritatura   pure    sci-  of  Heaven 
entialiuin,  nee  delectahilior,  hominibus  scientibus  bene  ei^inentg^"^ 
geometriam.      Et    si    tempus    non    habueritis    exami-  as  opposed 
nandi  has  difficultates,  Johannes  potens  est  in  his  plus-  *' 
quam   omnes   qui   sunt  Parisius,  et   faciet   omnia   ante 
oculos  vestros,  et  corpora   sicut   figuras.      Et  hie  sunt 
tria    capitula    principalia.      Nam    primo   docetur   vera 
ligui'atio   per   veras   et   pulchras    demonstrationes,    tam 
de  ccelo  quam  de    elementis    quatuor.     Secundo   assig- 
natur   magnum   mirabile    in    natura,    et   probatur   per 
demonstrationem,  quod  vas,  vel  cyphus/  vel  aliud  potest 
plus  continere  de  liquore  in  inferiori  loco  quam  in  su- 
periori,  nulla  alia  mutatione  facta.     Tei-tio  reprobatur 
falsitas  figurationum  quibus  philosophi  ante  Aristotelem 
usi  sunt.      Et   quamvis  per   primum   habeatur  Veritas 
figurationis,    tamen   tertium   habet   pulchriores    et   ma- 
jorcs  difiicultates.     Et  aliqua  in  summa  hie  recitabo. 

Exposui  igitur  quo  modo  philosophi  figurabant  the  Pla- 
quinque  corpora  mundi,  scilicet  coelum  et  quatuor  J"^'^  ^°^' 
elementa,  per  quinque  figuras  corporales,  de  quibus 
determinatur  in  tertio  libro  Elementoruui  Euclidis. 
Et  quia  has  sunt  figurag  regulares  solae,  et  pulchriores 
aliia  et  mcliores,  propter  hoc  dederunt  corporibus 
mundi  i)rincipalibus.  Sed  quia  in  Tertio  Opere  ex- 
posui has  figuras  brevius,  et  latius  in  Primo,  ideo  nunc 
omitto.  Et  quia  Aristoteles  tertio  Coeli  et  Mimdi^ 
destruit    hanc    positionem,  ut    in   Primo   Opere    expli- 


'  quod  vas,   vel  ajphus\    Opus       j      ^  Call  et  Mundi]  cap.  4,  5; 
Majns,  p.  94.  | 


136  ROGERI   BACONIS  [cAP. 

cavi/  scd  in  Tertio  pertransivi,.  ideo   aliquid  dicam  hie 

ad    cxpositionem    illius    quod    in    Majori   Opere    bciipsi. 

the  sup-      Aristoteles  quidem  dicit  contra  eos,  quod  tantum  duiB 

posed  ob-      ,-.  1  ,1  1  . 

jcction  of    nguriD    corporales    possunt    locum    replere    sine    vacuo, 

AriGtotle.  scilicet  cubus  et  pyraniis ;  et  lias  dederunt  igni  et 
terrtB  ;  ergo  in  reliquis  tribus  corporibus  erit  vacuum  ; 
scilicet  aqua,  et-  acre,  et  coelo.  Replere  vero  locum 
est  tripliciter ;  uno  modo  sicut  omne  corpus  habet 
locum  pneter  coelum  ultimum,  et  non  solum  coeli  in- 
feriores  et  elementa,  sed  composita  ex  elementis.  Quia 
quidlibet  liabet  aliquod  elementum^  continens  ipsum 
et  locans,  printer  ultimum  coelum ;  et  sic  locus  est 
ultimum  continentis,  ut  Aristoteles  docet*  quarto 
Physicorum  ;^  et  sic  omne  corpus  replet  locum,  quia 
quodlibet  a3quatur  suo  loco,  et  neque  plus  neque 
minus  habet ;  et  sic  communiter  et  vulgariter  acci- 
pimus  locum  et  replere  ipsura.*"  Sed  sic  non  accipit 
Aristoteles  in  reprobatione  ista,  sed  aliter,  secundum 
quod  magis  proprie  replere  locum  convenit  superficiei^ 
(piam  corpori.  Nam  paucitas  superficierum  implentium 
sua  loca  est  causa  paucitatis  corponun  implentium  sua 
loca.  Sunt  enim  tantum  tres  supei-ficies  implentes 
loca,  et  duo  corpora  tantum,  secundum  quod  hie  acci- 
pitur  repletio  loci. 

By  -what  Replere  vero  superficial! ter  locum  est  im})lere  quatuor 

angulos  rectos  circa  punctum  unum,  qualitercunquc 
figurse  ad  invicem  componantm*,  quia  non  possunt 
plures  esse.  Figurte  superticiales  igitur,  (pifB  congre- 
gatte  circa  punctum  unum  possunt  prjrcise  occuparc 
quatuor  angulos  rectos,  et^  nee  plus  nee  minus,  illra 
possunt  locum  replere ;  ut  sunt  quatuor  quadrata,  nam 
angulus  rjuadrati  rectus  est.     Et   tres   hexagoni   regu- 


'  c.ipllcavi]   Opus  Majus,  p.  100.  |  ^  Pi'it/aicontm]  cap.  5. 

-  <?/]  oin.  T.   L.  I  "  ipsuml  locUm,  T. 

•'  vlcmentnm']  om.  B. ;  illiquid,  L.  I  '  superficiei^   lam  supcrficiei,  L. 

'  i/vcer]  dicit,  T.  \  "  c/]  om,  T 


XL.]  OPUS   TERTIUM.  13 

lares,  nam  aiigulus  liexagoni  talis  est  rectus,  et  tertia 
recti  et  tres  trinse '  constituunt  integinim.  Et  sex 
trianguli  regulares,  quia  anguli  tres  tales  valent  duos 
rectos  angulos ;  et  alii  tres  anguli  babent  duos  alios -^ 
rectos ;  et  ideo  sex  anguli  talium  trianguloruni  con- 
gregati  circa  punctuni  unum  replent  locum  superti- 
cialiter ;  et  impossibile  est  quod  ali;u  figuriu  repleant 
locum,  ut  demonstratio  docet.  Nam  augulus  pentagoni 
regularis  est  rectus,  et  quinta  recti ;  sed  tres  tales  non 
faeiunt  quatuor  angulos  rectos,  ut  patet  ;  et  quatuor 
faciant  plus.  Et  laulto  fortius  lieptagonus  et  octa- 
gon us  non  replebunt  locum.  Corporales  vero  tigunie 
duiB  (secundum  quod  Averroes  exponit  Aristotelem) 
replent  locum,  scilicet  cubus  et  pyramis.  Sed  ex  textu 
Aristotelis  in'  Latino  non  potest  liaberi  certitudo,  quia 
textus  vulgaris  falsus  est  et  male  translatus.  Alia 
etiam  ti-anslatio  dubia  est,  Replere  autem  locum  cor- ^olidrcpk. 
poraliter  est  implore  ^  octo  angulos  corporales  circa  ]^^.p 
punctum  unum.  Quia  enim  corpus  liabet  trinam  di- 
menh^ionem,  in  longum,  latum,  et  profundum,  ideo  acci- 
dunt  octo  anguli  corporales  circa  })unctum  unum, 
quorum  quilibet  est^  ex  tribus  superlicialibus  rectis  ; 
et  sic''  sunt  in  universo,  viginti  quatuor  anguli  recti 
supei'ficiales.  Et  tamen  duodecim  superiiciales  possunt 
locum  istum  replere,  quod  videtur  mirabile. 

Sed  intelligcndvim  quod  omnis  angulus  corporalis  est 
ex  tribus  superficiebus  ad  minus.  Et  ideo  si  octo  anguli 
cori)orales,  ab  invicem  divisi  et  existentes  in  octo  cor- 
poribus,  congregentur  circa  punctum  unum,  oportet  quod 
sint  viginti  quatuor  anguli  superiiciales  divcrsi,  quia 
quilibet  corporalis  liabet  suos  angulos  tres  divcrsos  ab 
angulis  aliorum  ;  et  tamen  si  in  uno  coqiore,  ut  in  aere, 
intelligamus  tres  lineas  intersecare  se  ad  angulos  rectos 


'  /r«n<p]  tertiae,  B.  L. 

'•'  duos  olios'}  alios  (1110.«,  T.;  alics 
duos  rectos  angulos,  L. 
'  i;i]  cm.  T. 


*  iwplere}  replere,  T* 
■^  c.v<]  om.  T. 
'  5(c]  om.  Ti 


]38  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

secundum  longum,  latum  et  profundum,  vel  suspenda- 
mus  ibi  tria  fila,  vel  tres  festucas,  vel  alia  so  interse- 
cantia,  videbimus  ad  sensum  quod  non  erunt  nisi  duo- 
decim  anguli  superficiales,  qui  tamen  possunt  caperc 
viginti  quatuor  angulos  superficiales,  qui  sunt  in  angulis 
octo  corporalibus,  qui  sunt  in  corporibus  octo  diversis, 
congregatis  circa  punctum  unum.  Nam  semper  duo 
anguli  superficiales  duorum  angulorum  corporalium  con- 
juncti  secundum  profundum,  tantum  faciunt  quantum 
unus ;  quia  mille  millia  non  facerent  aliquid  de  pro- 
fundo ;  et  ideo  duodecim  tantum  capiunt,  quantum 
viginti  quatuor,  secundum  banc  viam. 
A  theolo-  Sed  in  theologicis  magnum  mysteriiun  est.'  Nam 
mystery.  Cliristus  est  lapis  angularis  tanquam  punctus  in  quo 
componuntur  duodecim  Apostoli ;  ct  alias  viginti  quatuor 
seniores  in  Apocalypsi ;  et  oportet  quod  de  uno  numero 
vel  alio  spiritualiter  sit  quilibet,  qui  Christo  Domino^ 
debeat  uniri  et  super  Cliristum  fundari. 
The  Secundum  igitur  Averroem,  octo  cubi  replent  locum, 

Averroes  circa^  punctum  unum  corporaliter ;  et  boc  non  est  du- 
considered,  bium  ;  quia  angulus  cubi  componitur  ex  tribus  rectis. 
Et  quoniam  anguli  pyramidis  duodecim  valent  octo 
angulos  cuborum  (nam  angulus  pyramidis  valet  duos 
rectos,  sicut  angulus  cubi  tres)  ideo  bis  duodecies  erunt 
viginti  quatuor,  sicut  ter  octo.  Vulgus  tamen  natura- 
lium  Parisius,  quia  nescit  terminos  geometri?e,  contra- 
dicit  suo  auctori  ;  quia  unus  stultus  proposuit  in  publico, 
qui  nomen  liabuit  in  vulgo,  et  dixit  quod  Averroes 
mentitur,  quando  dicit  quod  duodecim  pyraniides  replent 
locum  ;  nam  viginti  replent,  ut  iste  asserebat.  Sed  im- 
possibile  est  quod  dicit.  Nam  viginti  habent  quadra- 
ginta  angulos  rectos  superficiales,  quia  quilibet  angulus 
de    bis    pyramidibus    replentibus     locum     liabet     duos 


'  esQ  om.  T.  I      '  circa'}  circuni,  T.  B. 

*  Domino']  ora.  T.  | 


XL.]  OPUS   TERTIUM.  139 

rectos,  ut  patet ;  sed  quadraginta  anguli  recti  non  sunt 
circa  punctuni  unmn.     Sed  aliam  objectionera  ego  infero 
hie  validissiinam  ;    et  videtur    quod    novem    octocedron 
impleant  locum  ;  ct  est  octocedron   figura   octo   basium 
triangularium,     quie    est   una  de   quinque    corporalibus 
figuris  famosis,  quam  figuram  pliilosophi  dederunt  aeri. 
Nam  anguli  novem  dc  angulis  octocedron  novem    faci- 
unt  viginti  ([uatuor  rectos  angulos  ;  quia  angulus  unius  ^ 
talis  constat  ex  duobus  rectis  superficialibus,  et  duobus 
tertiis  unius  recti.     Si  igitur    novem  tales    accipiantur 
erunt  octodecim ;  et  si  novies  duie  tertias    minus  acci- 
piantur fiunt    sex   anguli   recti ;    quia   ter   dure    tertice 
faciunt  duos  rectos.     Manifestum  est  igit\ir   et   videtur 
quod  novem  anguli  tales  faciunt  viginti  quatuor  rectos. 
Et  tamen  Aristoteles  et  Averroes  videntur  diccre  quod 
tantum    cubus    et   pyramis   replent    locum.      Si   igitur 
dignetur  vestra  gloria  considerare  quje  nunc   scribo,  et 
in  Primo  Opere,  poteritis  conferre  cum  omni  geometro 
et   naturali,   ct  neininem  invenietis   qui  vobis   resistet. 
Adolescens   quidem    vobis   in   his   omnibus   poterit   re- 
spondere,    quia   docui   eum    omnia,   qute  sunt    de    istis 
figurationibus    corporum.     Sed    fere    viginti    anni   sunt  Bacon  had 
quod  egi  intra-  principia  multa^  magistrorum  novorum  ^^end'd 
de    hac  materia ;    sed   nullus   unquam   inventus   est   in  the  lectures 
tola    universitate    qui    terminos    ipsos   intelligeret ;     et  ^eache"^^ 
idee   pluries   feci    lectionem   magistri   novi   dc  veritate  this  sub- 
quam  Aristoteles  et  Averroes  narrant,  cum  expositione '^^'^^' 
vocabulorum,  ct  tamen  nullus   potuit  disputationi^   re- 
spondere. 

Non   potest  quidem   plena   certitudo   haberi^   de   his 
nisi  fiant  corpora,  et  figurentur  secundum  quod  docetur 


'  nnhts^  iinus,  L.T; 

-  intra']  ova.  B.L. 
'  mulld]  om.  T. 


*  potuit  ilisputationi']  disputationi 
poterit,  B. 

''plena  certitudo  habcri]  haberi 
plena  certitudo,  T; 


140  ROGERI   BAC0XI3  [CAP. 

in  decirao  tertio  libro  geometrise.  Sed  saltern  oportet 
quod  hujiismodi  figuratio  corporum  mundi  destruatur. 
Nam  vacuum  pluribus  modis  reperitiir  si  liujusmodi 
configuratio  coucedatur  ;  quia  saltern  in  ca>lo  et  in  aqua. 
De  tiguris  enim  respondentibus  illis  corporibus  certum 
est  quod  non  i)ossunt  locum  replere. 

Cap.  XLI; 

That  the  Deinde  conclusi '^  breviter  per  geometricas  demonstra- 
and  finite,  tiones^  unitatem  mundi  et  finitatem  ;  quia  Averroes 
super  principium  eoeli  et  mundi,  qui  ponit  mundum' 
esse  infinitum,  aut  mundos  plures,  non  potest  ponere 
ipsum*  habere  aliquod  principium,  neque  teternum,  ncque 
non  seternum.  Quia  si  esset  infinitus  tunc  haberet 
potcntiam  infinitam,  et  esset  Deus,  et^  non  haberet 
principium.  Si  })lures,  tunc  essent  plures  dii"  secundum 
pluralitatein  mundorum  ;  quod  est  impossibilc.  Et  ideo 
non  haberent  Deura  creatorem,  nec^  principium. 
Tliat  it  is  Et  ideo  hpe  veritates  sunt  magis  theological,  quam 
multa)  ali?e  a  theologis  disputatip,  ut  de  figura,  ot  motu, 
et  hujusmodi.  Sed  quia  non  sunt  in  usu  eorum  ideo 
brevius  transivi.  Nunc  autem  addam  alic^ua  quie  in 
aliis  operibus  non  habentur.  Aristoteles  autcni  primo 
Cocli  et  Mundi "  arguit  unum  mundum  esse ;  nam  si 
plures  essent  tunc  terra  utriusque  esset  °  una  secundum 
speciem,  sicut  dua3  gleba^  istius  terras  qu£e  nunc  est^"  in 
hoc  nmndo ;  sed  unius  rei  secundum  speciem  est  unus 


'  The  arrangement  of   the  para-  *  ponere  ipsinn']  ipsuni  ponere,  B. 

graphs   in   this  chapter   is   greatly    ;       ■■>  <,<]  quia,  T. 


one 


confused  in  B.     The  additions  have  o  jij-\  niundi    T 

been    inserted  in    it,  by   the  trans- 
criber, without  due  regard  to  their 


nee']  neque,  T. 


proper  order.  i  '  Call  et  Mundi]  i,  9. 

■'  conclusi]  Opus  Jfajiis,  p.  98.  |  '  '<■'■''«  •  •  •  <'■««'']  terra:  .  .  .  csscut. 

*  demonstrationes]     disputationes,  j  T. 

T.  i  ""  c.w]  sunt,  L. 


XLI.] 


OPUS  TERTIUM. 


1-H 


motus  secundum  speciem,  et  unus  locus.  Ergo  sicut 
duEe  wlebiD  istius  terra3  habent  luotum  consimilem  ad 
centrum  hujus  muudi,  sic  dme  terra?  duorum  mundo- 
rum  nata3  esseut  movere  ad  centrum  utriusque  mundi. 
Sed  hoc  non  posset  fieri,  nisi  terra  apta  nata  esset 
penetrare  suuin  munduin,'  ut  tenderet  in  centrum  alte- 
rius  mundi,  et  hoc  non  ficret  nisi  terra  apta  nata  esset 
sursum  a  centro  e levari.  Sed  hjiee  -  aptitudo  non  potest 
esse  in  terra ;  quare  non  potest  alia  terra  esse,  nee  alius 
nuindus. 

De  finitate  mundi  ipse  ponit  manifestarj^  rationes  That  i'  i^ 
geometricas.  Sed  tertia  demonstratio  qu?e  facta  est  dft 
finitate  materia?  est  melior  omnibus  rationibus  suis, 
quaravis  eam  non  ponat.  Et  quia  hie  evidentior  est'* 
quam  ubi^  de  materia  agitur,'^  ideo  propter  ])laniorem^ 
intellectum  illorum,^  quae  de  materia  dicta  sunt  in  Opere 
Majori,  ponam  hie  ipsam  demonstrationem.  Et  non 
solum  propter  hoc,  sed  utilis  est  ad  quaestionem  de 
a?ternitate  motus  et  mundi.  Nam  ibi  liabet  locum 
suum  sicut  hie. 

Si  igitur  mundus  extendatur  in  infinitum  undique, 
dncatur  linea  D  B,  A  c,  ex  utraque  parte  in  infinitimi, 
et  signentur  quatuor  puncta  D,  B,  A,  c.  Planum  igitur 
est  quod  A  B  D  linea  vadit  in  infinitum  ex  parte  B 
et  D,  et  AC  linea  ex  parte  c,  et  sunt  asquales,  quia 
infinitum  est  a3quale  infinito.  Similiter  b  d  linea  va- 
dit in  infinitum,  et  B  A  c  linea  similiter,  ergo  sunt 
axpiales.  Sed  B  A  c  linea  est  major  A  c  linea  per  quan- 
titatem  A  B  :  ergo  ilia  eadem,  scilicet  B  A  c  linea,  est 
major  ei  ajquali,  scilicet  abd  linea.  Sed  si  BAG'  linea 
est  major  quam  ABD  linea,  ergo  requalis  bag  linese 
erit  major  quam  ABD  linea.  Sed  aequalis  BAG  lineje 
est    BD;    ergo  bd   linea  est   major   quam  abd  linea; 


'  suum  mundum']  finem  mundi,  T. 
-  hcEc']  om.  T. 

*  mani/estas']  niultas,  B.  L. 

*  evidentior  esf}  est,  om,  T. 


'  ubi']  om.  B.  L. 

'  agitur']  om.  B.  L. 

'  planioreni]  plenlorem,  T. 

'  illorum]  eorum,  L.  T. 


142  ROGERI  BACON  IS  [CAP. 

scilicet  pars  major  suo  toto.     Nam  Abd  est  totum  ad 

BD.     Sed  hoc  est  impossibile ;  quapropter  mimdus  uon 

potest  esse  infinitus. 

Of  time,  Quoniam  vero  circa  tempus  et  pevum  totaliter  erra- 

unity.^       tur  et  maxime  circa   eorura   unitatera   et    pluralitatem, 

ideo   demonstravi'  veritatem  prtecisam  circa   hsec,^  Bed 

breviter.     Ad  intellectum  igitur  pleniorem^  volo  uberius 

iramorari ;  nam  hie  est  una  de  majoribus  difficultatibus 

philosophise  et  tlieologia3,  et  digna  omni  consideratioue, 

non  solum  propter  evacuationem  errorum  multorum  et 

magnorum,  sed    propter    pulchritudinem  et  altitudinem 

veritatum. 

The  popii-       Vulgus    igitur'  naturalium    dicit    quod    tempus    est 

lar  argil-     ^^it;^^|^^  numero  omnium  motuum  simul  existentium  ;   et 

ments  for  ... 

the  unity    lioc  est  verum.     Sed  causam  unitatis  dicunt   esse   mo- 
of  time,      ^^^^^^  ^^j-     ^^^  primo  debetur.     Et  quia  ille  motus  primus 

examined.  J-  '^^  ^ 

est  unus,  tempus  est  unuin.  Et  dicunt  quod  htec  est 
positio  Averrois,  nam  inclinat  se  ad  hoc.  Sed  Aristo- 
teles  dicit  quarto  Physicorura  [xii.],  si  plures  essent  ca^li 
primi,  tunc  plures  essent  motus  primi,  non  tamen  plura 
essent  tempora.  Ergo  cum  ad  pluralitatem  motuum 
non  soquitur  pluralitas  temporum,  nee  ad  unitatem 
motus  scquetur  unitas  temporis ;  quod  concedendum 
est.  Alii,  ut  theologi,  sestimant  quod  tempus  habet  uni- 
tatem a  materia,  quia  debetur  rebus  ex  parte  materife ; 
et  quia  materia  est  una  numero  secundum  eos,  ideo 
tempus.  Sed  hoc  peccat  in  duobus ;  nam  materia  non 
est  una  numero,  ut  ostendi  copiose. 

Deinde  non  potest  tempus  habere  unitatem  a  ma- 
teria, licet  materia  esset  una.  Nam  materia  non  est 
subjectum  temporis,  nee  corpus  habens  materiam  ;  sed 
motus  ;  et  accidens  non  numeratur  secundum  numerum, 
nisi  a  subjecto  suo.  Unde  materia  est  illud  ad  quod 
a  longe   sequitur   tempus,    et   non   immediate,    sed   ad 


'  demonstravi']    Opus    Majus, 
p.  98. 

*  hac']  hoc,  B.  L. 


'  plenioretn']  planiorem,  L. 
*  igitur']  autem,  L. 


XLI.]  OPUS   TERTIUM.  143 

motum,  et  ideo  non  numeratur  per  earn.  Sed  oportet  Motion 
sic  dici  ;  omne  dimensionatuin  a  parte  ea,  qua  non  est  time!^ 
dimensionatum,  compatitur  seeum  aliud.  Ut  plures 
superficies  possunt  simul  esse  secimdum  profundum,  et 
plures  linete  secundum  latum  et  profundum,  et  plura 
puncta  secundum  omnem  dimensionem.  Sed  corpora 
plura  non,  quia  undique  habent  dimensionem  per  quam 
quodlibet  excludit  aliud.  Motus  autem  omnis  habet 
dimensionem  solam  linearem,  secundum  longitudinem 
spatii ;  ct  hoc  per  decursum  a  priori  in  posterius,  et  a 
praeterito  in  futurum.  Ergo  secundum  comparationem 
ad  prsesens  non  excludet  unus  alium.^  Ergo  cum  sic 
plures  possunt  esse,  et  qua  ratione  duo,  et  tres,  et 
quatuor,  et  infiniti,  oportet  quod  unum  tempus  numero 
pr?esens  sit  omnium  simul  existentium  motuum.  Et 
si  dicatur  quod  accidens  numeratur  a  numeratione 
subjccti,  ergo  tempus  numerabitur  secundum  nume- 
rationem  motuum,  dicendum  est,  quod  est  aliquod 
accidens  quod  debetur  aliquibus  per  modum  diversi- 
tatis,  et  divisionis,  et  distinctionis,  in  quantum  scilicet 
di versa  sunt,  et  distincta,  et  divisa ;  et  tale  accidens 
numeratur  a  numeratione  rerum  in  quibus  est,  et 
hujusmodi  est  omne  accidens  praeter  tria ;  scilicet,^ 
ubi,  et  tempus,  et  sevum.  Nam  uhi  est  accidens  rei 
locatsB ;  locus  est  accidens  rei  locantis  ;^  et  unum 
locaas  et  unus  locus  possunt  esse  plurium  rerum,  ut 
infinitarum  superficierum  secundum  profundum,  et  in- 
finitarum  lineanim  secundum  latum  et  profundum.  Et 
ideo  unum  uhi  debetur  pluribus  superficiebus  secun- 
dum profundum,  et  similiter  pluribus  lineis  secundum 
profundum,  et  secundum  latum.  Quia  sic  sunt  super- 
ficies indivisibiles  et  indistinctse  carentes  divisione  ; 
et  ideo  debetur  eis  ubi^  per  naturam   unionis  et  indi- 


'  excludet   unus    ahum']     excludit 
motum  aliud,  B. 
-  tcilicet]  oni.  T. 


'  locantis']  locanti,  L.  B. 
'  w6(]  cm.  T. 


144  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

visionls,  et  piiv^atiouis  distantijie  et  dimensionis  ;  et  ita 
vumm  potest  esse  et  non  plura,  licet  plures  res  ha- 
beant  idem  nhi ;  et  tantiiin  facit  \ina  res  pro  subjeeto 
illius  uhi,  sicut  plures ;  et  plures  non  plus  faciunt 
quam  una ;  quia  debetur  uni  vel  pluribus  per  naturara 
unionis  et  privationis  diversitatis,  et  dimensionis,  et 
distantife,  secundum  quod  una  res  non  liabet  dis- 
tantiam  unde  aliam  excludat ;  et  ideo  secum  compa- 
titur  sul)  eodem  ithi  et  loco.  Similiter  est  de  tem- 
pore; nam  tempus  pmesens^  debetur  pluribus  motibus, 
in  quantum  non  habent  dimensionem  et  distantiam,  et 
ideo  debetur  eis  per  indivisionem  et  union  em,  et  ita 
non  multiplicatur. 
Of  eternity      Sicut    vero    est    de    puncto,   quod    secum    compatitur 

{wvum)       aliud,  sic  est  de  ?evo,  si  revum  non  habet  ])rius  et  vwste- 
and  Its  re-      .  .  ."^  ^         , 

latinii  to      rius,  ncc  partes,  ut  totti  clamat  philosophia,  et  Augusti- 

time.  j^^^g^  g^  Dion3^sius.     Si  vero  habet  prius  et  posterius,  ut 

vulgus  dicit,  tunc  est  sicut  de  tempore ;  et  ideo  omnino 

erroneum  est,  quod  dicitur  a  vulgo  theologorum  et  -  plii- 

losopliantium,  quia  tevum  sequitur  formam,  sicut  tempus 

materiam.     Et  quia  forma  diversificatur  in  rebus,  ideo 

iievum    numeratur    in    reviternis.     Ita    quod    secundum 

numerum    aDviternorum    est    numerus    revorum  ;    unde 

quilibet  Angelus  secundum  eos   habet  unum  a^vuui ;  et 

qua^libet  anima  rationalis  se})arata  a  corpore.       Et  hoc 

est    impossibile    vilissimum  ;    sed    erit    unitas    a?vi    et 

temporis  sicut  dixi. 

Cteterum  per  htec   eadem   magni   errores   alii   exclu- 

duntur ;   nam    cum    loquuntur    theologi    de    temporibus 

proi)riis   cujuslibct    rei,  et  de  tempore  communi,  mani- 

festus  est^  error,  quoniam    per  jam    dicta   patet,    quod 

non  potest  esse  nisi  tempus  unum  omnium  temporal! um 

simul  existentium.     Non  enim  est  intelligere  quod  })lures 

hora)  sint  simul,  nee  plures  dies,  nee  plures  septimanae, 


'  tempus  prasens']    prscsens  tern-  I       -  theuhgorum  <7]  om.  T. 
pus,  T.  I      ^  est]  0111.  T. 


XLI.]  OPUS   TERTIUM.  1  15 

nec  plures  menses,  nee  plures  anni ;  et  sic  de  aliis  par- 
tibus  tem})oris  niajoribu.s  vel  minoribus.  Cum  etiain 
plura  instantia  non  sint'  simul,  sicut  Arlstoteles  dicit, 
et  patet  per  demonstrationem  pra?dictam. 

Oiiui    igitur    qu.erunt    de    transmutatione    panis     in  The  popu- 
Corpus  Christi,  vel   de   motu   An^jeli,  vel    de  casu  Lu-  lar  expia- 

"  '  .....  nations  of 

ciferi,  vel  de  justificatione  inipii,  vel  in  aliis,  loqunntwr  transub- 

multum    de    natura    temporiun,    et    inferunt    tcinpora  sJfo"'',^'^^" 

propria-    numerari   secundum    numerum   rerum   tempo- be  untcn- 

ralium.      Sed    tempus    commune    unum    esse    nou    est  ^  '^' 

intelligibile,^    quod    dieitur,  nec  verum    esse    potest,  ut 

patet  per  ea    quoe    dicta  sunt.      Cum    etiam    finguntui- 

duo    instantia  sibi    invicem    in    istis   transmutationibus 

succedere    et    contiguari,  non    est    hoc    possibile.     Nam 

Aristoteles    dicit,  octavo  -  Physicorum,*  quod    unum    in- 

stans  est  in  omnibus  talibus  transmutationibus,  in  quo 

acquiritur  esse  termini  ad  quem  fit  mutatio.     Ut  cum 

de  non  albo  fit  albiun,  erit  aliquod  tempus  in  quo  res 

est  non  alba. 


Sit  illud  tempus  A  ;  et  aliud  tempus  in  quo  res  est 
alba,  sit  illud  tempus''  B.  Inter  hsec  igitur  tempora, 
ut  Aristoteles  docet,  non  est  nisi  unum  instans,  quod 
est  finis  ipsius  A,  et  principium  ipsius  B.  Sit  igitur 
C  hoc  instans.  Dicit  igitur  *"  quod  in  c  instanti 
acquiritur  terminus  ad  quem  fit  motus.  Unde  in  c 
res  fit  alba,  et  in  toto  tempore  A  ;  id  est,  in  qualibet 
parte  ejus  est  non  alba,  sed  non  in  termino  ejus, 
qui  est  c.  Nam  in  eo  jam  est  mobile  sub  termino 
ad  quem  ;  et  istud  est  necessarium  in  omni  genera- 
tione,  et  alteratione,  et  transmutatione  secundum  for- 
mam.      Nam    qua^libet    transmutatio    talis    est    finita, 

'  sint']  sunt,  IJ.  L.  i       *  Vliysicorum^  cap.  vii. 

^propria']  om.  T.  1        '■' illud  tempus]  cm.  B. 

^  intelliijibik']  intelligcre,    T,  \       '  igitur']  ergo,  T. ;  om.  L. 

VOL.    I.  K 


J 46  BOGERI   BACONIS  [CAP. 

aliquando  enim  terminatur ;  ergo  fit  in  tempore  fiiiito 
et  terminato.  Sed  finis  temporis  ab  una  parte  non 
est  nisi  unus ;  et  hie  finis  est  instans.  Ergo  in  hujus- 
modi  transmutatione  complenda  non  reperietur  nisi 
unum  instans  a  parte  post.  Quare  in  A  tempore, 
cum  fine  suo,  qui  est  c,  complebitur  talis  trans- 
mutatio ;  sed  non  eompletur  transmutatio  nisi  indu- 
catur  terminus  ad  quem.  Ergo  sicut  totus  motus  est 
in  toto  tempore,  sic  subita  introductio  termini  ad 
quem  est  in  fine  temporis,  qui  est  unum  instans  et  non 
duo.  Et  illud  idem  instans  est  principium  sequentis 
temporis,  in  quo  continuatur  res  sub  termino  ad  quem, 
acquisito  tamen  in  ejus  principio ;  quia  totum  tempus 
a  principio  mundi  continuum  est  propter  motum  coeli 
continuum ;  et  ideo  non  sunt  ibi  duo  instantia  sed 
unum,  ad  quod  copulantur  partes  temporis,  sibi  in- 
vicem  succedentes  per  ordinem  sine  divisione  actuali ; 
sicut  partes  linese  unius  copulantur  ad  punctum  unum, 
et  in  eo '  uniuntm-.  Et  ideo  cum  arguunt  sic :  acci- 
piatur  ultimum  instans  in  quo  res  est  svib  termino  a 
quo,  et  primum-  in  quo  res  est  sub  termino  ad  quem, 
non  potest  esse  quod  idem  sit  instans ;  quia  tunc  in 
eodem  instanti  esset  res  simul  et  semel  sub  contrariis 
dispositionibus  ;  ut  simul  alba  et  non  alba  ;  ergo 
erunt  diversa  instantia.  Sed  inter  qua?libet  diversa 
instantia  cadit  tempus  medium ;  ergo  erit  tempus 
medium  in  quo  res  nee  est  alba,  nee  non  alba, 
quod  est  impossibile ;  et  similiter  quod  tempus  erit 
medium,  in  quo  neque  sit  panis  nequc  Corpus  Christi. 
Solvunt  sic  ;  quod  imum  est  tempus  commune 
omnibus,  quod  sequitur  motum  cceli  ;  alia  sunt  tem- 
pora  propria  singulorum  motuum  et  singularum  re- 
rum,  et  sic  possunt  plura  tempora  simul  esse,  et  sic 
possunt  plura  tempora  contiguari  ad  invicem,  id  est, 
succedere  sibi  invicem  sine  medio  ;  et  ha^c  habent 
diversa     instantia    sibi    vicina     sine     tempore    medio, 


'  eo]  uno,  T.  |       'primum']  ])'",  L. 


XLI.]  OPUS  TERTIUM.  147 

sicut  dure  linea?  obviantes  sibi  invicem  liabent  di- 
versa  piincta  iu  suis  extremitatibus  simiil  applicatis  ; 
et  iJeo  concedunt  hie  esse  plura  instantia  et  plura 
tempora  ;  scilicet,  temi)iis  uiium  ipsius  termini  a  quo,  et 
aliud  ipsius  termini  ad  quern.  Et  cum  dicitur,  quod 
inter  quselibet  duo  instantia  est  tempus  medium,  dicunt 
quod  hoc  est  verum  '  in  eodem  tempore,  non  in  diversis  ; 
sicut  inter  qua3libet  puncta  duo  in  eadem  linea  est 
linea  media ;  sed  non  inter  puncta  quse  sunt  duarum 
linearum  extremitates,  sibi   invicem    occurrentium. 

Sed  lifBC  solutio  falsa  est  multis  de  causis ;  una  est 
quod  non  est  possibile,  quod  plura  tempora  sint  simul  ; 
ut  probatum  est.  Secunda  est  quod  in  illo  tempore 
communi  unum  instans  responderet  illis  duobus  instan- 
tibus  propriorum  temporum  ;  et  ideo  in  eodem  instanti 
illius  temporis  commmiis  esset  res  alba  et  non  alba  ; 
quod  est  impossibile.  Tertio,  contra  Aristotelem  est 
hsec  solutio,  quia  facit  eamdem  cavillationem  in  octavo 
Physicorum,-  et  solvit  dicens,  quod  non  contingit  dare 
instans  in  quo  est  res  ultimo  sub  termino  a  quo, 
sed  primum^  in  quo  res  est"*  sub  termino  ad  quem. 
Quia  non  est  nisi  unum  instans  hie ;  ergo  est  finis 
prteteriti  et  princii)ium  futuri,  et  in  eo  acquiritur 
terminus  ad  (juem.  Et  hoc  est  intelligendum  quando 
terminus  ad  quem  est  permanens ;  quia  res  succes- 
siva  non  potest  esse  in  instanti  sed  in  tempore. 
Et  his  visis  non  solum  patet  falsitas  hie  vulgata  de 
instantibus  pluribus  et  temporibus  pluribus,  sed  quo- 
modo  Veritas  de  omnibus  his  plana  est,  secundum 
hujusmodi  considerationem.  Nam  ubi  major  est  diffi- 
cultas,  scilicet  in  transmutatione  panis  in  Corpus  Domini, 
quia  hsec  transmututio  est  supra  naturam  plus  quam 
alise,  dicendum  est  quod  oportet  nos  loqui  de  aliquo 
tempore  finito  et  certo ;  quia  non  durat  hsec  tran- 
substantiatio    in   infinitum    ut   patet.     Sit  igitur   illiid 


'  est  verum']  verum  est,  T.  l        ^  primum']  p'",  L. 

*  Pln/skoium'\  viii.  8.  |        '  es7]  om.  13. 

K   2 


148  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

tempua  A,  et  postq\iam  finitiir  a  parte  post,  sicut 
a  parte  ante,  non  habebit  nisi  iiniim  finem  a  parte 
post,  et  unum  a  parte  ante  ;  et  hie  finis  est  in- 
stans,  seenudum  quod  sit  c\  Ergo  in  A  tempore 
finito  per  C  instans  a  parte  post  complebitur  li?ec 
transubstantiatio.  Sed  in  A  tempore  est  semper 
panis,  et  in  c  instanti  est  corpus  Cliristi.  Et  ideo 
debet  dici  quod  nunc  primo,  scilicet  in  c^  est  Corpus 
Cliristi,  et  non  ante.  Et  quia  non  est  ibi  nisi  unum 
instans  a  parte  post,  scilicet  ipsum  c,  ideo  non  contin- 
get  dare  aliquod  instans  in  quo  ultimo  est  panis.  Sed 
aliquam  partem  temporis  A  possumus  assignare ;  ut  si ' 
dividamus  A,  per  intellectum,  in  duas  medietates,  vel 
in  tres  tertias,  vel  alia  divisione,  secundum  rationeni 
divisionis  ipsius  continui  in  partes  quotlibet  aliquotas  ; 
quoniam  tempus  est  quantitas  continua ;  tunc  pos- 
semus  dicere  de  secunda  medietate,  vel  de  ultima  tertia, 
aut-  de  quacunque  alia  parte  aliquota  ultima,  quod 
nunc  ultimo  est  panis  ;  et  nunquam  hoc  dicetur  de  ali- 
quo  instanti,  quia  non  est  nisi  unum  a  parte  una 
tempoi'is  in  quo  fit  transmutatio ;  et  in  illo  est  Corpus 
Cliristi,  et  ideo  non  panis.  Sed  in  toto  A  tempore 
pr[iecedenti  instans  est  panis,  et  in  qualibet  parte 
ejus.  Et  sic  dicendum  de  aliis  exemplis  prredictis  et 
de  tota  transmutatione  naturalium  rerum.  Nee  est 
aliqua  differentia,  nisi  quod  in  naturalibus  motus  ad 
terminum  ad  quem  fit  in  A  tempore,  et  corrumpitur 
in  CO  terminus  a  quo.  Sed  hie  in  toto  A  tempore 
remanet  panis,  nee  ^  corrumpitur ;  sed  in  c  instanti 
jam  desinit  panis,  et  transubstantiatur  in  Corpus 
Christi,  et  non  est  panis  sed  Corpus  Domini.  Et 
ideo  nunquam  danda  sunt  duo  tempora,  nee  duo 
instantia,    qua?   hie   finguntur. 


'  sj]  om.  T.  I      '  nee']  et  non,  li. 

^  aut']  vel,  B. 


XLII.]  OPUS   TERTIUM.  149 


Cap.  XLII. 

QuoNlAM  vero  motus  mensuratur  <a   tempore  et   est  The  motion 

conseniieu.s    a<l    inateriain,    licet    a    lono;e,    et    veritates  P^^"*^"^^ 
i  _  '  p  \  .    iQ  vacuum. 

prceclara3  sunt  circa  inotuiu  figurationibus  pulchris 
describcndte,  ideo  cjts  explicavi,  et  posui'  radices  unius 
S'.-ientiie  magna?,  qiue  vocatur  scientia  de  ponderibus,  hoc 
est  de  motibus  gravium  et  leviuin.  Et  luec  Distinctio 
est  de  pulcliripribus  quie  misi,  et  multum  utile  est  in 
naturalibus  sciendis  ;  sed  vulgus  totum  lioc  iguorat.  Et 
nunc  addo  aliqua  ad  liiec,  qua)  non  posui  alibi,  in  quibus 
errat  vulgus ;  et  unum  quod  certum  apud  Latinos  na- 
turales  non  est  :  an  motus  gravium  et  levium  possit 
fieri  in  medio  vacuo.  Nam  ante  Aristotelem  pliilosophi  How  the 
posuerunt  vacuum  in  mundo  propter  motum,  non 
ajstimantes  quod  motus  localis  possit  esse  sine  vacuo  ;  arose, 
quia  si  in  pleuo  sit  motus,  arguebant  duo  corpora 
esse  simul  in  eodem  loco,  quod  esse  non  potest. 
Qurerunt  igitur,^  an  in  tempore,  vel  in  instanti,  fieret 
lapis  a  coelo  in  terram,  si  vacuum  esset  in  medio,  ita 
quod  nullum  corpus''  naturale,  sed  spatium  vacuum.  Et 
lestimant  quidam  quod  in  instanti,  et  erit  mutatio  non 
motus  ;  quidam  quod  in  tempore  et  erit  motus  non 
mutatio,  (][uia  mutatio  est  in  instanti,  et  motus  in 
tenq)ore  secundum  naturales.  Nam  illi  qui  ponmit 
in  instanti  arguunt  sic :  Aristoteles  demonstrat  in 
littera  sc.  quarto  Physicorum,  capitulo  de  vacuo,'*  sub 
his  verbis.  ''  Yiicui  ad  plenum  non  est  proportio,  sed 
"  cujuslibet  temporis  ad  aliud  est  proportio;  et  corpus 
"  movetur  in  tempore  aliquo  in  pleno  ;  ergo  si  in 
"  vacuo  nioveretur,  non   fieret  in  tempore,   sed  in  non 


'  poi«j]  Opus  Majus,  p.  99.  I       '  rorpux']  tempus,  L. 

» iyitur]  ergo,  'J\  |       *  cupituh  dv  vacuo']  cap.  viiii 


150  ROGERI    BACONIS  [CA 

"  tempore,  quod  est  installs/'  Iliec  esL  demon stiatio 
Aristotelis. 
Motion  in  Item  arguuut  quod  motus  causatur  per  hoc,  quod 
vacuum  medium  in  parte  resistit,  et  in  parte  cedit.  Si  enim 
ueous,  ac-  omnis  resisteret  non  cssef  motus  ;  si  mdla  resistentia 
cording  to  esset  tunc  motu  non  indigeret,  nee  tempore  ;  quia,  se- 
cundum quod  plus  vel  minus  resistit  medium,  citius 
vel  tardius  movetur  corpus  in  eo,  ut  videmus.  Qua- 
propter  cum  in  vacuo  nulla  resistentia  est,  quia  nee 
molle  nec^  durum,  non  enim  liabet  aliquam  passionem 
naturalem,  subito  et  in  instanti  lieret  mobile  in  eo 
a  coelo  in  terram.  Sed  liai  rationes,^  non  procedunt 
nisi  de  motu  natural!,  et  non  de  motu  in  communi. 
Intelligamus  igitur  motum  ante  proprietatem  natura- 
lem, et  corpus  in  communi  antequam  fiat  naturale ; 
et  non  consideremus  proprietates  naturales  pleni ;  sci- 
licet densitatem  et  raritatem,  secundum  quas  variatur 
motus  naturalis ;  ^  sed  consideremus  tantum  quanti- 
tatem  spatii,  abstractam  a  conditionibus  naturalibus, 
The  fallacy  ut  iiiathematicus  considerat  earn  ;  tunc  falsum  est  quod 
reasoninff.  f^icitur,  vacui  ad  plenum  non  est  proportio.  Quia 
plenum  hie  accipitur  ante  proprietatem  natm'alem.  Et 
certe  licet  vacuum  et  plenum  in  naturali  proprietate 
non  communicant,  tamen  communicant  in  quantitate 
spatii.  Nam  potest  utrumque  spatium  distingui  penes 
stadia,  et  milliaria,  et  cteteras  mensuras  geometricas. 
Et  sic  poterit  motus  in  vacuo  fieri  in  aliquo  tempore, 
quod  habeat  proportionem  ad  tempus  motus  in  pleno. 
Et  propter  hoc,  hre  rationes,  et  hujusmodi  multa}  quas 
Aristoteles  fiicit,  non  sunt  nisi  quod  motus  naturalis 
non  potest  fieri  in  spatio  vacuo.  Et  ideo  alii  sestiraant 
quod  motus  bene  potest  esse  in  vacuo,  dummodo  non 
intelligatur  motus  cum  naturali  proi")rietate.     Et  arguunt 


'  iicc]  cm.  T.  I       ^  nwlus        r^aluralis]         natuvalis 

•  /la;  nit  tones']  ratloucs  lijc,  T.        |  motus,  T. 


XLIl.]  OPUS   TERTIUM.  151 

sic  :     prius  et  [)0.sterius    in    tonipore  causantur  a  priori  ^lotion  in 
et  posteriori  in  motu  ;  ct '  priiis  et  posterius  in  motu  successive 
causantur    a  priori   et    posteriori    in    spatio,   et    istud  tiierefore 
dicitur   ab  Aristotele    in    capitulo    de    Tempore.^     Sed  ncous,  ac- 
in  s})atio  vacuo  sunt  prius  et  posterius  propter  quanti-  cording  to 
tatem    qure  liabet    prius  et  posterius ;    ergo   in   vacuo 
potest    esse   motus ;  et   si   hoc,   tunc  fiet   in   tempore ; 
quia  motus  non  fit  in  instanti. 

Iterum,  sicut  se  liabet  instans  ad  tempus,  sic  se 
habet  punctus  ad  lineam ;  ergo  permutatim,  sicut  in- 
stans ad  punctum  sic  tempus  ad  lineam.  Sed  trans- 
mutatio  puncti  est  in  instanti ;  ergo  linea  transitiu"  in 
tempore.  Quare  spatium  vacuum^  lineare  non  potest 
pertransiri  ni.si  in  tempore,  et  ideo  fiet  motus  in  eo. 

Iterum,  corpus  motum,  ut  lapis,  liabet  prius  et  poste- 
rius in  suis  partibus,  et  sequidistant  semper.  Ergo  prius 
occupabit  priraam  partem  vacui  prima  pars  mobilis 
quam  secunda  ;  nam  aliter  prima  et  posterior  pars 
corporis  essent  simul,  quod  est  impossibile.  Relinquitur 
ergo  quod  successive  transibunt  semper  partes  mobilis 
partes'*  ipsius  vacui  ;  et  ideo  in  tempore. 

Iterum,  nulla  virtus  finita  agit  in  instanti  ;  sicut 
probatur  sexto  Physicorum.^  Ergo  cum  virtus  gravis 
sit  finita,  non  fiet  deorsum  in  instanti. 

Iterum,  nihil  potest  simul  et  semel  esse  in  di- 
versis  locis,  nisi  Creator.  Sed  si  in  instanti  fieret 
tunc  asset  simul  et  semel  in  principio  spatii,  et  in 
medio,  et  in  fine,  et  per  consequens  in  omnibus 
partibus  spatii ;  ergo  non  esset  creatura.  Et  isti  cre- 
dunt  quod  motus  voluntarius  potest  fieri  in  vacuo, 
etsi^  non  naturalis.  Et  hoc  accipere  se  dicunt  ab 
Avcn'ois  commentatore.     Sed  hoc  impossibile  est ;  quo- 


'  et}  ac,  T. ;  prius  ac  posterius,  L.   i       *  paries']  ct  partes,  B.  L, 
-  de  Tempore']  Tliys.  iv.  10.  ^  sexto  Physicorum]  cap.  vii. 

'  vacuum]  om.  L.  I       ^  etsi]  sed,  T, 


152  ROGERI   BACONIS  [CAP, 

Bacon's      niam  vacuum,  ut  philosophi  posuenmt,  et  ut  Aristoteles 

o  jections.  ^,^^^^.  contra  eos,  est  spatium  vacuum,  habeas  loiigum, 

latum,    et   profundum,    carens   tamen    naturalibus    pas- 

sionibus,  quse   sunt  calidum,   frigidum,   varum,  densum, 

molle,  durum,  grave,  leve,  et  hujusmodi. 

Sed  hoc  spatium  sic  positum  habet  unde  repleat 
locum  et  nunquam  cedat  alicui,  ut  dicit  Aristoteles, 
capitulo  De  Vacuo  ;  quoniam  per  trinam  dimen- 
sionem  corpus  quodlibet  replet  locum.  Unde  corpus 
naturale  non  replet  locum  propter  calorem  et  frigidi- 
tatem,  vel  aliam  passionem  natiu-alem,  sed  propter 
trinam  dimensionem  ;  et  ideo  cum  vacuvuu  habeat 
hujusmodi  dimensionem,  natum  est  locum  suum 
replere,  sicut  quodcunque  corpus  natui'ale.  Nee 
potest  cedere,  quia  nuUam  passionem  habet  natu- 
ralem.  Corpus  enim  alii  non  cedit  nisi  quia  est  ^ 
molle,  et  hujusmodi  causatur^  a  qualitatibus  primis, 
qure  sunt  calidum,  frigidum,  humidum,  siccum ;  ergo 
No  bodies  vacuum  nulli  corpori  cedit.^  Sed  motus  non  est 
therefore" '  ^^^^  ^^^  medium  cedit  mobili,  quia  aliter  essent 
no  motion ;  duo  corpora  simul ;  ergo  relinquitur  quod  non  potest 
esse  aliquis  motus  corporis  in  vacuo,  nee  naturalis 
nee  voluntarius,  nee  aliquo  "*  alio  modo  cxcogitandus. 
Et  hsec  est  demonstratio  Aristotelis  versus  finem 
capituli  De  Vacuo.  Et  istud  concedo.  Et  mirum 
est  quod  doctores  vulgi  non  considerant  hoc  cum  in 
suo  textu  consistat.  Et  cum  objicitur  per  rationes 
tres  primas,  quod  ibi  possit  esse  motus,  licet  non 
naturalis,  dicendum  est  quod  hoc  esset  verum,  si  sola 
quantitas  spatii  consider aretur,  ut  illae  rationes  proce- 
dunt.  Sed  aliud  est  impediens  ;  scilicet  quod  non  potest 
vacuum  cedere  corpori,  et  ideo  nee  potest  in  eo 
recipi  nee  mover!. 


'  est]  oni.  T. 

-  cuumfur^     so    T.  ;    (angit     in 
another  hand.     Tangitur,  L. 


'  cedit}  cedet,  B.  I,.  T. 
'  aliquo}  om,  T, 


XLIl]  OPUS   TERTIUM.  3  53 

Quod    autem    alive    rationes  sequentes  probant  quod  instan- 

.  .  ,      taneous  or 

111  instanti  non  net  in  spatio  vacuo,  conceclo.  other-wise. 
Sed  non  propter  hoc  sequitur,  quod  in  tempore ; 
quia  medium  est  ;  scilicet  quod  neque  in  instanti, 
neque  in  tempore ;  et  hoc  est  quia  vacuum  cedere 
non  potest.  Sed  si  cederet  sequeretur  bene,  ^  quod 
iiiotus  posset  esse  in  eo,  licet  non  naturalis.  Et  ideo 
si  dicatur,  quod  si  nihil  e.sset  ultra  spha:ram  aqufB 
nisi  vacuum,  et  medietas  iinius  lapidis  esset  in 
vacuo,  ct  alia  medietas"^  in  aqua,  lapis  posset  de- 
scendere  in  sphtera  aqujc ;  sed  sicut  descenderet  in 
aqua  sic  alia  medietas  recederet  a  loco  suo  in 
vacuo,  ergo  tunc  relinquitur  quod  medietas  lapidis^ 
moveretur  in  vacuo :  diceiidum,*  quod  ponit  corpus 
recipi  in  vacuo,  et  ingi-edi  partes  ejus,  quod  esse  non 
potest.  8i  tamen  dicatur,  quod  si  ponatur  vacuum,  ct 
ponatur  quod  sit  divisio^  inter  })artes  ejus,  ut  locari 
possit  medietas  lapidis,  tunc  moveretur  lapis  inter 
latera  vacui,  sicut  modo  inter  latera  aeiis  divisi  I'er- 
tur  lapis  ab  aere ;  concedendum  est  quod  posset  fieri 
motus  tunc,  sed  non  naturalis ;  quia  in  vacuo  nulla 
est  natura  ;  et  ideo  motus  naturalis  in  eo  esse  non 
possit.  Sed  illud  non  est  contra  pra}dicta  ;  quoniam 
nos  negamus  motuni  posse  fieri  in  vacuo,  si  corpus 
sit  extra  vacuum,  et  vacuum  sit  continuum,  non 
divisum  secundum  se.  Quia  sic  posuerunt  philo- 
sophi  vacuum  necessarium  ad  niotum. 


Cap.   XLIII. 

Et    juxta   hoc     potest    quteri    de    vacuo,    an    possit  Whether  a 

esse    in    reruni    natura  :    quia    vacuum    non    est    nisi  ^^c*^"!"  ^e 

^  possible. 


'  bene']  cm.  T. 
-  medietas']  oni.  T. 
'  lapidis]  oni.  T. 


*  dicendum]  et  diccndum,  MSS. 
^  divisio]  indivisio,  MSS. 


154 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


Arguments  triiia  demeiisio  geomctrica,  sccuiKlum  lougum,  latum 
who  denied  ^^  profundum,  et  pertiuet  ad  li?8c  qujB  qusesita 
^'-  sunt.      Philosophi  vero  ante  Ari.stotelem  vacuum  extra 

coelum  et  infra  coclum  propter  motum  posuerunt, 
Et  ipse  quarto  ^  Pliysicorum,  de  Vacuo,  disputat 
contra  hoc.  Cum  igitur  probatum  est  quod  propter 
motum  localem  non  est  necessarium,  sed  magis  im- 
pedit,  quia  non  cedit  corpori,  quperendum  est  an 
aliquo  modo  -  possit  vacuum  aliter  salvari.  ^  Et 
ostenditur  quod  non ;  quia  omnes  partes  universi 
habent  ordinationem  uatui'alem  ad  invicem.  Sed 
in  vacuo  nulla  est  inclinatio  naturalis,  nee  aliqua 
natura,  ut  Aristoteles  dicit,  ergo  non  potest  esse 
in  rerum  ordine*  naturali. 

Iterum,  si  vacuum  esset,  ut  dictum  est,  non  esset 
aliqua  forma  naturalis  unions  ejus  partes,  sed  qu?e- 
libet  pars  vacui  esset  in  actu  discreta  ab  alia,  cum 
nullam  formam  naturalem  unientem  eas^  in  suo  toto 
haberent,  quia  in  vacuo  nulla  natura  est,  sed  partes 
in  omni  quanto  sunt  infinitiTe ;  et  hoc  in  potentia, 
quando  sunt  unit?e  per  formam  totius.  Ergo  cum 
non  possunt  uniri  in  vacuo  per  aliquam  formam, 
crunt  infinita;  in  actu  ;    quod  est  impossiljile. 

Iterum,  si  trina  dimensio  per  se  staret  sine  sub- 
stantia corporali  aliqua,  ^  tunc  non  esset  accidens, 
quia  accidens  non  potest  per  se  stare ;  ergo  esset 
substantia  sed  non  incorporea ;  ergo  esset  corpus 
aliquod,  ct  ita  esset  plenum  ibi,  non  vacuum,  vel 
elementum,  vel  aliud. 

Iterum,  quod    non   extra   coelum   possit^  esse,  dicit^ 


'  qiKirfo']  qunrto  capitulo,  B. 

'■'  modo']  om.  B. 

^  vacuum  .  ,  .  s(tlvari]  vacuum 
esse  aliter  salvari,  B. ;  vacuum  esse, 
aliter  esse,  aliter  salvari,  L. 

*  rerum  ordine']  ordine  rerum,  T. 


T. 


tinlentew.    eels']     eas    unientem, 

"  aliqua]  alia,  L. 
'  possit]  posset,  B. 
"  dkit]  om.  B. 


XLIII.]  OPUS   TERTtUM.  155 

Aristotelcs,  priino  CVt'll  ot  Mmidi  ;  '  acd  nou  aflert 
ibi  rationeni,  sed  diuc  rationcs  ultiiiire  probant  hoc 
tani  infra  cocluin  (piam  extra ;  ct  tertio  Physicoruin 
ponit  demonstrationcru  ad  lioc :  vacuum  esfc  locus 
privatus  corpore,  natus  tamen  ct  aptus  recipere  corpus, 
ut  dixerunt ;  ct  vacuum  extra  coelum  esset  perpetuum, 
et  in  perpetuis  non  difFert  esse  a  posse  ;  id  est,  actus 
a  potentia ;  ergo  si  vacuum  ibi  esset,  haberet  ali- 
quod  corpus  in  actu ;  sod  non  potest  corpus  esse 
extra  mundum,  ut  planum  est,  et  Aristoteles  de- 
monstrat  primo  Coeli  et  Mundi.  Sed  Lujus  con-  Objection 
trariuni  videtur,  et  fortissimum  argumentum  ad  hoc  ^"^^^j^g^ 
est  quod  Aristoteles  inducit  contra  se,  scilicet  detotle. 
mitrimento  et  augmento.  Nam  cum  alimentum  sit 
corpus,  et  coii^us  non  potest  esse  cum  alio  corpore 
in  eodem  loco,  tunc  oportet  poni  poros  vacuos  in 
quos  alimentum  intret,  et  coagulctur  in  carnem  et 
ossa  per  calorem  naturalem,  et  non  ingrediatur  soli- 
dura  OS  vel   carnem. 

Iterum,  impleatur  vas  plenum  aqua,  et  habeat^  fora-  Proved  by 
mina  in  inferno  et  orificium  in  supremo.  Obstruatur  ^^^^^' 
ergo  orificium  ;  aut  igitur  aqua  descendet  inferius  et 
tunc  erit  vacuum,  cum  aer  a  supcriori  intrare  non  pos- 
sit,  aut  aqua  cum  sit  gravis  quiescet  superius,  contra 
naturam  et  violenter,  non  impedita.'^  Sed  Aristoteles 
dicit  quod  omne  corpus  fertur  naturaliter  in  suum  locum, 
non  prohibitum.*  Si  dicatur  non  descendet  aqua  ne  fiat 
vacuum  :  sed  istud  non  debet  dici ;  nam  pura  negatio 
non  est  causa  afHmiationis ;  hoc  autcm  quod  dicitur, 
ne  fiat  vacuum,  est  pura  negatio.  Ergo  non  erit  causa 
quare  aqua  (piiescat  sursum, 

Itennn,  argui  potest  per  qutcdam,  quic  adducta''  sunt 
in    Majori    Opere   pro    opinione  Parmenidis   et    Melissi, 


'  Ctieli  et  MunJiJi  cap.  ix. 

*  habeat]  om.  T. 

*  impedilu']  impeditur,  T. 


'  prohibitum'}  Phjs.  viii.  4. 
adducla']  addita,  L. 


156  ROGERI   BACONIS  [CAP. 


Arguments  qui  posuerunt  omnia  ununi.     Nam  ilia  '  argumenta  pos- 

for  a 

vacuum. 


°^  ^  sunt    1  ormaii    pro  vacuo  sic :     accipiantur    duae    tabulae 


plana)  et  sphericre,  et  conjungantur  undique,  et  eleven- 
tur  ab  invicem  tcqualiter,  aer  exterior  citius  veniet 
ad  latera  tabularum  quam  ad  centrum ;  ergo  dum 
partes  laterales  replentur  erit  vacuum  in  centro. 

Iterum,  si  linea  transeat  per  duo  corpora  inter  quae 
non  sit  tertium  -  corpus  medium,  tunc  cum  superficies 
illorum  non  secabunt  lineam  illain  in  luio  puncto,  quia 
tunc  idem  esset  terminus  ntriusque,  et  essent  corpus 
unum,  secalnxnt  earn  in  diversis  punctis  ;  sed  inter  qua3- 
libet  puncta  in  eodem  cadit  linea  media  ;  ergo  ibi  erit 
spatium  lineare  medium  ;  et  si  lineare  medium^  tunc 
superficiale  et  corporale  ;  quia  linea  non  est  sine  super- 
ficie,  nee  superficies  sine  corpore  ;  *  ergo  ibi  erit  trina 
dimensio  inter  ilia  corpora  ;  sed  nullum  corpus  plenum 
ibi  est,  lit  positum  est  ;  ergo  erit  vacuum. 

Iterum,  si  etiam  duo  corpora  sint  inter  quju  non 
sit  aliquod  plenum,  et  ducantur  dua?  liucce  a  centris 
coruni  lequidistanter  usque  ad  tertium  corpus  super- 
positum,  illa3  linete  cvim  sint  jequidistantes,  et  terminatse 
in  corporibus  ill  is  ad  di  versa  puncta,  terminabuntur 
in  tertio  corpore  ad  diversa  puncta  ;  ergo  pars  cor- 
poris'' iliius  est  in  medio  earum,  et  tantum  distant  in 
paite  inferiori,  quia  requaliter  distant  semper  :  ergo 
spatium  corporale  est  inter  tabulas  illas  vacuum,  cum 
l)lenum  positum  est  ibi  non  esse. 

Iterum,  alio  modo  potest  argui  ;  si  inter  duos  parietes 
solidissimos  auferetur  omne  corpus  starent  non  nuitati ; 
cigo  sicut  prius  distarent  ;  sed  non  per  ])lenum,  ergo 
per  distantiam  vacuum.  Ad  hoc  dicendum  est  qnod 
vacuum  esse  non  potest  in  rerum  natura  propter  ratio- 
ncs  suj)erius  tactas. 


'  ilia]  prima,  T. 
*  tertium'}  ova.  T. 
^  medium']  om.  B. 


*  nee  superficies  sine  corpore]  om. 
'I'. 

*  corjwri^]  om.  T. 


XLIII.]  OPUS  TERTIUM.  lo7 

Priniuiu  argameiituui    iuit  philosophoruin  pro  vacuo  Arguments 

astrueudo  per  motum  niitrinienti ;  sed  hoc  argumentuni  ^u^u^X- 

non   solvit   Aristoteles   secundum    verilateiu,    sed    con-  rived  from 

vertit  argumentuni  eorum  contra  eos,  dicens,  quod  istud  ^f  n'utii-" 

argumentuni  est  ita  bene  contra  illos,  sicut  contra  ipsum.  tion. 

Et  ciuod  sit    contra  eo?  patst    sic  ;  nam    si  alimentum,  ^'°'*^ ''!"" 

1  ....  .      swercd. 

fjuia  corpus  est,  non  recipiatur  in  solidas  partes  corporis, 

sed  in  poris  vacuis,  et  ibi  coaguletur  in  carnem,  et  ossa, 

et  nervum,  et  cietera  ;   tunc  non  erit  nutrimentum  so- 

lidi,  uec  augmentum    ejus,    sed    generatio    nova)  carnis, 

et   novi   ossis,  extra   carnem    et   os.      Sed    caro    et   os, 

vel  alia,  indigent    in   seipsis   nutrimento  et   augmento, 

quia  in  ipsis   est  deperditio   propter   actionem    elemen- 

torum,  qunj  debet  restaurari  in  se ;  et  ideo  oportet  quod 

aliquid  fiat  infra  partes  solidas    corporis  nutriendas  et 

auomentandas.     Aristoteles    vero    non    solvit   alitor,    et 

licet  istud,  quod  ^    dictum    est,  velit  dicere,  tamen  nee 

hoc  expressit. 

Si  autem  velimus  solvere  hoc  argumentuni,  supposita 
philosophia  Aristotelis,  et  supposita  veritate,  scilicet 
quod  vacuum  non  est ;  tunc  occurrit  major  dubitatio 
qua?  sit  in  naturalibus  et  in  medicina.  Nam  ipsemet 
Aristoteles  non  solum  in  capitulo  de  Vacuo,  quarto 
Physicorum,  horruit  banc  dubitationen  explicare,  sed 
nee  ubi  ex  principali  proposito  determinat  -  de  nutri- 
mento et  augmento,  voluit  certificare  de  hoc  argumento. 
Utrum  scivit  nescio  ;  sed  scio  quod  in  ejus  libris  non 
continetur ;  scilicet  in  secundo  de  Anima,  et  in  })rimo 
de  Generatione ;  ubi  tamen  ex  principali  intentione 
docet  de  hac  materia. 

Quilibet  autem  potest  videre  in  textu  quod  Aris- 
toteles non  certilicat  de  hoc ;  et  aliter  patet  hoc,  quia 
omnes  Latini  discordant.  Nullus  enim  ^  de  magnis  dicit 
sicut  alius,  sed  quilibet  fingit  Aristotelem  velle  quod 
cup  it. 


'  istud,  quod']  idem,  T.  I      '  enim]  om.  B. 

'  determinat]  docet,  B.  | 


158 


ROGERT   BACONIS 


[cap. 


Cap.  XLIV. 


The  argil-       NuNC  igitur  reprobabo  posltiones  magis  famosas. 
mentfrom       ^liq^i  vero  dixerunt  et   sumunt    ex   verbis  Averroi's 

nutrition  i 

more  fully  male  iiitellectis,  quod  nihil  intrat  solidas  partes  ;  sed 
examined,  g^jj^t  pori,  licet  noii  vacui,  iinmo  liumore  subtil i  repleti 
expellendo '  per  alimentum  adveniens,  iu  quibus  re- 
cipiatur  et  coaguletur,  per  virtutein  auimse  et  calorem 
naturaleni ;  et  sic  augmentantur  caro  et  os,  et  ingros- 
santur.^  Sed  istud  superius  reprobatum  est  ;  nam  hie 
asset  quiedam  additio  carnis,  et  ossis,  et  aliorum,  extra 
carnem  augmentandam.  Sed  luec  augmeutatio  nou  est 
in  rebus  animatis,  sed  in  lapidibus  et  hujusmodi^ 
inanimatis ;  quando  scilicet  una  pars  materifle  niine- 
ralis  primo  ^  eonvertitur  in  mineram  per  virtutem  natu- 
ralem/  et  alia  pars  eonvertitur  in  mineram  per  virtu- 
tem mineralem.°  Sicut  venenum  receptum  in  panem 
recentem  primo  inficit  unam  partem,  secundo  aliam 
extra  illam,  ei  tamen  continuam  ;  et  ita  est  aiigmentum 
in  istis  per  additionem,  sed  non  infra  se,  nee  nutritio 
similiter,  ([uod  tamen  oportet,  quia  deperditio  est  intra 
partes  solidas,  propter  mutuam  et  coutrariam  opera- 
tionem  elementorum,  ex  quibus  componuntur  illtB 
partes. 

Alii  quidem  a;stimant  quod  alimentum  auget,  quia 
fit  in  fine  corporeum  et  attrahitur  a  partibus,  et  incor- 
poratur  carni  et  ossi,  et  ideo  non  sunt  duo  corpora 
simul.     Et  cum  Aristoteles  dicat  quod   augmentum  fit 


In  what 
form  is 
aliment 
incorpo- 
rated ? 


'  expeUendu]  expellemli,  B. 
-  augmentantur']   augmentatur,  B. 
and  ingrossatur. 

^  ethujusmocW]  et  iuhujusmodi,  T. 
*  primo']  oui.  T. 


■'"  virtutem  naturalem]  virtutem 
mineralem,  L. 

"  in    mineram mineralem'] 

om,  B.  L. 


XLIV.]  OPUS   TEllTIUM.  159 

per  corpas  adveniens  et  non  per  incorporeum,  ipsi 
dicunt  quod  ipse  iiitendit,  quod  iu  principio  altera- 
tionis  alimentum  sit  corpus,  sed  in  uuione  ejus  fit  in- 
corporeum et  ingi'editur  membrum. 

Sed  certi  sumus  quod  Aristoteles  ad  literam  negat  Not  as  in- 
quod  sit  incorporeum  quod  debet  uniri,  quaUtercumque  co''?»^''-'^^  ? 
glossetur  textus  ejus.  Quin  tamen  ejus  translatio  est 
perversa,  quam  licet  propter  obscuritatem  interpretari 
secundum  fortitudinem  rationum  quas  liabemus,  ita  ut 
veraciores  rationes  sunt  aliquando^  minus  probabiles,  ideo 
per  textum  in  liac  parte  non  possumus  nos  juvare,  et 
ideo  ad  rationem  recurrendura.  Dicam  igitur  si  incor- 
poreum ingi'ediatur  solidas  partes,  tunc  non  erit  aug- 
mentum  ;  quia  augmentum  est  incrementum  quantitatis 
corporalis  ;  sed  incorporeum  non  habet  liujusmodi 
quantitatem,  ergo  nihil  faceret  ad  augmentum,  et  certe 
nee  ad  nutrimentum.  Nam  de  facili  quis  diceret,  quod 
substantia  ilia  incorporea  recipitur  in  membrum,  et  re- 
staurat  deperditionem  substantive,  licet  non  sufficiat  ad 
quantitatem.  Sed  dicendum  est  quod  licet  in  principio 
deperditionis  sit  major  quantitas  partis  nutriendas,  quam 
ejus  quantitas  post  nutritionem  factam,  tamen  in  fine 
deperditionis  est  minor  quantitas,  quam  sit  post  nutri- 
mentum. Quia  secundum  banc  viam  semper  crescit 
pars  nutrita,  et  augmentatur  quantitas,  et  fit  major 
quam  in  fine  deperditionis.  Sed  hoc  non  potest  fieri 
nisi  per  quantitatem  nutrimenti  ;  ergo  nutrimentum 
tsse  non  potest  per  incorporeum. 

Iterum.  penitus  deletur  hsec  positio  per  hoc,  quod 
natura  supponit  semper  quantum  in  suis  operibus. 
Nam  in  omni  generatione  supponit  materiam  corpora- 
lem,  quia  nee  ex  nihilo  fit  generatio,  nee  ex  substantia 
incorporea,  nee  etiam  ex  substantia  corporea  in  uni- 
versali,  ct  absolute.    Quia  tunc  coelum  posset  generare."^ 


'  sunt  aUqudndo]  aliquando  sunt,  I      *  yenerare']  generari,  T. 
B.  L.  I 


TOO 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Eut  corpo. 
leal  in  all 
^tages  of 
digestion 
;ind  assimi- 
lation. 


Seel  incipit.  generatio  a  substantia  corporea  noii  ca'lesti, 
quae  est  communis  elemento,  et  raixto,  et  omnibus  gene- 
rabilibus  ;  et  banc  supponit  pro  radice,  nee  potest  bpec 
produci  per  naturam,  sed  fuit  creata  a  principio'  in 
spbseris  elementorum. 

Sed  si  in  genera tione  sic  subjicitur  materia  corpo- 
ralis,  similiter  erit  in  corruptione.  Quod  est  primum 
in  generatione  est  ultimum  in  corruptione,  et  super 
eandem  materiam  feruntur ;  quapropter  non  potest 
alimentum  fieri  incorporeum,  nee  in  instanti,  nee  in 
tempore.  Et  ideo  semper  erit  corpus^  dum  alteratur  et 
digeritur,  et  dum  unitur  et  couvertitur.  Et  ideo  ex- 
pirat^  hjiec  positio,  quae  magis  favorabilis  est,  et  quod 
exemplum  habet  familiarius.  Nam  dicunt  quod  vapor 
resolvitur  a  fundo  aqufe,  et  non  babet  dimensiones 
corporales  proprias  a  dimensionibus  *  totius  aquae,  sci- 
licet dum  est  infra  aquam ;  sed  statim  cum  fit  extra 
habet  dimensiones  proprias.  Et  dicunt  hie  ita  esse 
per  contrarium  quantum  ad  ordinem ;  quia  in  prin- 
cipio  nutritionis  et  unionis  advenit  corpus,  sed  cum 
intrat  amittit  proprias  dimensiones,  et  fit  non  corpus, 
ut  remaneant  dimensiones  partis^  nutriendre.  Sed  de 
vapore  falsum  est ;  nam  habet  suas  dimensiones  pro- 
prias infra  aquam,  et  dividit  partes  aqua?  ab  invicem, 
et  aseeudit  ;  quoniam  aliter  non  fieret  fluxus  maris. 
V^apores  cnim  reso]uti  j)er  virtutem  luna^  expellunt 
aquas  maris  a  canalibus  suis,  et  a  locis,  et  ideo  fluit 
mare  ;  quibus  resolutis  ad  ])lenum  et  consumptis,  re- 
vertuntur  a(puie  maris  ad  loca  sua  per  refluxum.  Et 
hoc  videmus  in  ollis  bullientibus ;  nam  vapores  exeunt 
de  fundo  vasis,  et  dividunt  })artes  humoris  coquendi, 
et  exit.     Cieterum  non  potest  dici  quin  Yai)or  sit  cor- 


'  a  priiiclpio']  in  principio,  T.  L. 
■^  carpus']  coiTiiptio,  L. 
^  explrati  experirat,  T. 


*  a  dimejistonibus  .  .  .   pro}  rias] 
cm.  T. 

'  parlix']  corporis  partis,  T. 


XLIV.]  OPUS  TERTIUM.  ]61 

pus,  aut'  sicut  pars  in  toto,  aiit  sicut  totum  divisum 
a  toto.  Sed  alimontum  intra  partem  nutritam  non 
potest  esse  totuni  divisum  a  toto  in  dimensiouibus  ; 
quia  tunc  essent  plura  corpora  simul.  Nee  est  sicut 
pars  carnis  aliqua,  quia  tunc  residua  non  augmenta- 
retur  ;  et  quia  adliuc  non  est  alimentum  conversum  in 
earnem.     Ergo  non  est  simile  de  vapore  et  alimento. 

Iterum,  sicut  vapor  fit  corporeus^  in  exitu,  sic  ali- 
mentum fit  incorporeum  in  ingressu  ;  sed  vapor  fit 
vere^  corpus  in  exitu,  ergo  alimentum  fit  vere  non 
corpus  in  introitu  ;  et  ita  fieret  substantia  spiritualis  ; 
quod  est  absurdum, 

Et  ideo  est  alia   positio  fjxmosa  et  liominis   famosis-  His  objec- 
simi  in  naturalibus  :    scilicet,    quod  alimentum  non  in-  position 
trat  corpus  secundum  suam  substantiam,  sed  secundum  that  aii- 

.      .  i   -i       i  L    L  1  nient  acts 

suam  speciem,  et  sic  nutrit  et  augmentat  corpus ;  sed  „pon  (hg 
hoc   omnino   falsum  est.      Nam  Aristoteles  dicit  quod,  ^^^y,  not 
quia  alimentum  est  in  potentia  caro  et  os,  ideo  nutrit,  stance  but 
et  debet  corrumpi  secundum  naturam*  suam  specificam,  *'^  species. 
ut    convertatur    in    earnem   et    os,   et  ita  digeritur,  et 
alteratur,  et  transmutatur  a  forma  sua  specifica  ;  ut  de 
pane  et  vino  cum  fiunt   sanguis  et  cseteri  humores,  et 
cum  fiunt  semen,  quod  est  quarta  digestione  decoctum, 
quod    est   nutrimentum    substantial   membrorum  ;    ut 
dicit    Avicenna,  tertio  de  Animalibus.      Et  certum  est 
hoc.        Cum    igitur    agens    non  est    in   potentia  sed  in 
actu,    et    non    corrumpitur  sed  corrumpit    vel   generat 
per    suam    speciem,    manifestum    est  quod    alimentum 
non    agit  hie  ]:>er    speciem    suam,    sed    patitur  a  specie 
carnis  animata^  et  ossis,  et  animse,  et  caloris  naturalis. 
Iterum,  species  est  similis    agenti,  in  natura  et  defi- 
nitione,  ut    probavi    in  tractatu   speciali,    quem   A^estra^ 
gloriie  misi.     Ergo  alimentum  faciet  in  came  nutrienda 


'  aiiQ  aut  ergo,  T. 

-  corpureusl  corporeum,  T.  L, 


^  vere"]  fere,  L. ;  vcrum,  T.,  and 
so  below. 

*  naturam']  materiam,  L. 


VOL.    I.  L 


162  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

aliqiiid,  quod  habet  naturam  specificam  alimenti,  et 
quod  erit  alimentum,  licet  incompletum ;  sicut  lux 
soils  faciet  lucem  in  aere  incompletam,  sibi  similem  in 
natura.  Ergo  per  actionem  alimenti  assimilabitur  caro 
alimento,  et  ordinabitur  ad  hoc  tota  operatio  nutri- 
tionis.  Sed  nunc  Aristoteles  et  omnes  concedunt,  quod 
per  banc  operationem  nutriendi  intenditur  quod  ali- 
mentum assimiletur  corpori  nutriendo,  et  nunquam  con- 
cedunt assimilationem  corporis  nutriendi  ad  alimentum. 
Ergo  non  fiet  hujusmodi  nutritio  per  speciem  alimenti. 

Iterum,  ex  lioc  sequitur,  quod  non  generabitur  caro, 
sed  natura  alimenti.  Sed  oportet  in  nutrimento  quod' 
fiat  plus  de  carne  quam  prius.  Si  dicatur  quod  hoc 
est  verum  quantum  ad  actionem  univocam,  sed  tamen 
quantum  ad  actionem  [equivocam  potest  fieri  caro,  sicut 
lux  in  aere  facit  calorem  ;  contra  hoc  multipliciter 
argui  potest.  Nam  primo  sequitur  quod  in  carne  fiant 
duo ;  primo  natura  specifica  alimenti,  quae  est  species,  per 
quam  assimilabitur  caro  alimento,  sicut  aer  assimilatur 
luci  solis  per  speciem  lucis  quam  habet,  et  assimilatur 
igni  per  speciem  ignis  quando  calefit ;  et  secundario 
habet  caro  naturam  carnis  generatara  ab  ilia  specie 
alimenti,  sicut  aer  habet  calorem  generatum  ex  luce 
prsesenti.  Sed  sic  esset  hie  tantum  generatio  alicujus 
de  potentia  ^  materiae ;  quia  species  generatur  de  poten- 
tia,  ut  probavi  in  tractatu  prredicto,  et  species  opera- 
tur  educendo  de  potentia  materite  formam,  ut  lux  ca- 
lorem ;  ergo  nihil  erit  hie  nisi  generatio.  Sed  motus 
nutritionis  non  est  generatio,  nee  motus  augment! 
similiter ;  non  enim  generatur  caro  quje  crevit  per 
nutrimentum,  sed  additur  ex  conversione  substantige 
nutrimenti  in  substantiam  carnis. 

Iterum,  efFectus  fequivocus  non  remanet  nisi  dum 
efFectus  univocus  est   prassens  ;    ut  calor  non  manet  in 


'  in  nutrimento  qi'od'}  quod  in  nu-  I        -  de  potcntiu']    tantum  de  poten- 
trimento,  B.  I   tia,  T. 


XLTV.]  OPUS  TERTIUM.  163 

aere  nisi  duin  ibi  sit  lux  generans  ;  ergo  non  maneret 
caro  nutrita,  nee  aucta,  nisi  dum  species  alimenti 
maneret  in  earne.  Sed  species  non  est  res  fixa,  nee 
manet  in  re  cui  iraprimitur,  nisi  in  presentia  agentis ; 
ut  duni  sol  est  super  terrara  manet  ejus  species  et 
ejus  Ciilor ;  quando  occidit  aufertur  utrumque,  ut 
patet  de  nocte.  Ergo,  similiter,  postquam  substantia 
alimenti  consumpta  est  in  venis  et  nihil  remansit, 
non  fiet  species,  nee  manebit  facta.  Et  si  non  fiat 
species  nova,  nee  maneat  facta,  non  fiet  caro,  nee 
manebit  facta. 

Iterum,  species  generata,  et  res  generata  per  eam, 
cujus  generatio  non  est  per  puram  rarefactionem,  non 
addit  ad  quantitatera ;  ut  patet  de  luce  generata,  et  de 
specie  colons  in  aere,  et  de  speciebus  aliarum  rerum. 
Et  dixi  de  re  cujus  generatio  non  est  per  rarefac- 
tionem solam,  propter  calorem  qui  generatur  via  rare- 
factionis.  Sed  frigiditas,  et  Immiditas,  et  siccitas,  et 
alia  infinita,  non  generantur  per  rarefactionem.  Cum 
ergo  in  augmento  et  nutrimento  addatur  ad  quanti- 
tatem,  et  non  est  motus  rarefactionis,  quia  omnino  alii 
motus  sunt,  eo  quod  rarefactio  est  in  rebus  inanimatis, 
sed  non  nutrimentum  nee  augmentum,  ergo  non  fiunt 
hujusmodi  motus  per  speciem  et  operationem  speciei. 

Iterum,  fortior  est  virtus  animae  quam  alimenti, 
quia  alimentum  per  animam  alteratur  et  proeparatur  ; 
et  quicquid  nobilitatis  habet  respectu  corporis  animati, 
habet  per  animte  virtutem,  et  caloris  naturalis,  qui  est 
instrumentum  animte.  Et  iterum  est  magis  unita  cor- 
pori  nutriendo  quam  alimentum,  quia  anima  est  actus 
et  perfectio  ejus.  Sed  anima  non  potest  per  suam 
speciem,  nee  per  suam  substantiam,  quod  plus  est,  pro- 
movere  carnem  vel  os  in  plus  de  substantia,  nee  in 
plus  de  quanto  ;  quia  tunc  nutrimentum  non  esset  ne- 
cessarium  ;  ergo  nee  nutrimentum  potest  hoc  facere. 
Et  quia  hujasmodi  positiones  faraosse  et  magis  pro-  How  ali- 
babUes  non  possunt   stare,  tunc  potest  dici    quod   sub- ^ni^Vted  ^" 

l2 


1G4  ROOERI    BACONTS  [CAP 

stantia  corporalis  alimenti  venit  ad  partem  nutiiendam, 

et  per  virtutem  illius  pai-tis  digeritur  ultima  digestione, 

et  assimilatur  parti  nutriendse,  per   completam  assimi- 

lationem,  quantum  possibile  est,  usque  ad  unionem.     Et 

hoc   facto  virtus    animfie   in   carne   attrahit  hoc   corpus 

in  se  per  conversionem  in  carnem,  ita  quod  non  maneant 

duo   corpora,  sed    unum    fit  ex    eis    statim  ipsa  ^    con- 

versione ;   quia  cum  alimentum  convertitur   in   carnem 

recipit  naturam  carnis  ;  ideo  fit  phis  de  carne,  et  sicut 

fit  una   substantia,  sed   major,  ex    substantiis  alimenti 

et  carnis. 

His  answer      Ita  fit  una  dimensio  corporalis  ex  dimension e  carnis 

iection^that  ^^   alimenti,    sed   majoi",  quam    priiis,  secundum   omnes 

two  bodies  diametros.       Quod    enim    habemus    pro    inconvenienti, 

would  thus  IT  •    i      •        1     1  L  1 

be  in  cue     q^^od   duo   corpora  sint  simul,   hoc    est   verum,    quando 

and  the       c^^^q    sunt,    et    diversa   remanent,  et'^    in   substantia,   et 
same  place.  .         ,.  .  ,.  ,  ,..,., 

in    dnnensione     corporah  ;    nam    hoc    est    impossibile, 

Sed   quando   una    natura    substantialis   fit   ex    eis,    et 

una    quantitas    sed     major,    tunc    nullum    est    incon- 

veniens.      Et  sic   est  hic.^      Nee   tamen   hie   fit   unum 

per   compositionem,  ut  ex  quantis  fit  unum   quantum, 

quia    tunc    esset    per    solam    additionem,    ut   in    rebus 

inanimatis,    sed   fit   per   conversionem    unius   in   aliud. 

Nee   ideo   quantitas   potest  convertere   quantitatem   in 

se,    sed    corpus    quantum    convertit    coi'pus    quantum. 

Conversio   enim  est   actio   qusedam,   qu^  non   debetur 

quantitati,    nee     materipe,    sed     formjie,    et    coniposito 

mediante  forma ;  et  ideo   cavo   quanta   convertit   in   se 

alimentum    quantum ;    non    tamen    quantitas    convertit 

quantitatem,  sed    substantia   quanta    convertit  substan- 

tiam    quantam.      Sicut    materia    carnis.  non    convertit 

materiam    alimenti,   quia   materia   non    est   activa,    sed 

forma    caniis,    sen   magis   compositum,    licet    mediante 


'  ips(t'\  in  ipsa,  B.  ;  cm.  T.  I        '  Et  sic  est  fiic]  etsi  adhuc.  L. 

-  eO  om.  T.  I 


XLIV]                                  OPUS   TERTIUM.  165 

forma,  convertit  compositum  ;  quia   oranes  actiones,  ut 

(licit   Aristotelcs    })rimo   de   Aiiima,    sunt  ipsius    con- 
juncti   et   coiupositi. 


Cap.  XLV. 

Ad   secundum    dicendum   est   quod   aqua  non  impe-  Solution  o{ 

ditur   descendere    nee   prohihetur,    sed   ex    natura    swa  7||f^j°^^  °^" 

propria  quiescit  superius,'  propter  continuitateni  naturae  urged  iu 

communis,  salvatse''   in   partibus   universi.     Nam    aqua  ^j^^^^^j^^ 

est   uatm*a    qusedam,    et   habet    duos   respectus  ;    unus  ter.  (xliii.) 

est  ad   locum   suum ;    et   alium    habet   secundum   con- ^5^°^^"^ 

...  T-     objection, 

tiiuiitatem    medii    naturalis,  ut    eam    salvet    cum    aliis 

corporibus  naturalibus  ;  quod  non  faceret  si  descenderet, 
eo  quod  aer  non  intraret  orificio  obstructo.  Et  prior 
est  aquiE  comparatio  ad  salvandam  banc  continui- 
tateni, quam  ilia  qua3  est  ad  locum  ;  quia  ilia 
comparatio  debetur  aquae  in  quantum  est  pars 
universi  ;  ilia  qua3  est  respectu  descensus  debetur 
ei''  in  quantum  est  locabilis,  et  circumscriptibilis  ab 
aliquo  sibi  raa.gis  convenienti.  Sed  jnius  est  aqua 
pars  universi,  et  magis  est  ei  essentiale,*  quam  locari 
ab  aliquo  convenienti,  et  circumscribi  ;  quia  potest 
manere  aqua  etsi  a  tali  convenienti  non  circum- 
scribatiir ;  sed  non  potest  manere  aqua  si  non  fuerit 
pars  universi.  Non  igitur  stat  aqua  sursum  propter 
negationem  vacui  prirao  et  })er  se,  sed  propter  hoc, 
ut  salvet  continuitateni  naturse  in  mundo,  ad  quam 
sequitur  secundario  privatio  vacui.  Et  ideo  negatio 
non  est  causa  affirmationis,  sed  affirmatio.  Nee  est 
inconveniens  quod^  illi  affirmationi  sit  annexa  negatio. 


'  superius'}  oni.  L. 

'  salvafce]  salvandse,  Ui 

'  et]  om.  T< 


'  essentiale']  essentialis,  T. 
^  quo(f]  si,  T. 


166 


ROGERI   BACONIS 


[cap- 


3rd  objec- 
tion. 


4th  objec- 
tion. 


quia  omnis  affirmatio  habet  secum  infinitas  negationes 
adjunctas  ;  ut  si  homo  est  animal,  non  est  lignum 
nee  lapis,  nee  coelum,  nee  infinita  alia,  qunB  negari 
possunt  ab  eo.  Seel  primo  et  principaliter  non  potest 
negatio  inferre  affirmationem,  nee  potest  esse  causa 
ejus,  sed  potest  concomitari '  ad  ^  ejus  causam,  sicut 
hie. 

Ad  tertium,  de  tabulis  planis  circularibus  dicendum 
est,  quod  non  possunt  ab  invicem  elevari,  sub  eadem 
figuratione,  ct  sequali  distantia  partium  undique  ;  quia 
tunc  sequeretur  quod  esset  discontinuatio  natui'se 
in  partibus  imiversi,  cui  est  annexum  vacuum,  sicut 
prius.  Unde  quantumcunque  ^  homo  nitatur  elevare 
sequaliter,  nunquam  deveniet  ad  hoc  quod  sic  faciat ; 
sed  cum  omni  facilitate  inclinat  tabulas  ab  insequa- 
litate  ;  et  hoc  potest  fieri  infiuitis  modis ;  et  ideo 
non  percipitur*  propter  subtilitatem  aeris  minimam,^ 
qui  cedit  quantumcunque  parum  tangatur.  Sed  in 
aqua  bene  apparet.  Nam  si  quis  ponat  concavitatem 
cyphi  vitrei  in  aqua,  tenens  ii^sum  per  pedem,  potest 
experiri  quod  sub  sequalitate  figurationis  non  potest 
per  aliquam  violentiam  extrahi  de  aqua.  Et  ista 
experientia  potest  notari  propter  corpulentiam  aquse, 
quse  non  cedit  ita  de  facili  ad  tactum  alterius,  sicut 
aer,  quia  ipse  mutat  situm  ad  omnem  eventum,  ita 
quod  nullam  experientiam  hujus  rei  potest  sustinere. 
Et  mihi  videtur  modo  quod  in  Opere  Majori  aliqua 
alia^  hie  dixi,  propter  hoc  quod  mult?e  responsiones 
falsse  hie  dicuntur,  et  nunc  sufficit  Veritas  absoluta. 

Ad  quartum  dicendum  est  quod  in  uno  puncto 
virgag  fit  sectio  ad  duas^  superficies,  quia  superficies 
sunt      indivisibiles      secundum      profundum  ;      et     ille 


'  co7ico7nilari']  concomitare,  T. 
2  ad}  om.  T. 

'  (jiianluiiiriiiirjue'\   qiKindocunique, 


'  peicipitur']  percipit,  B.  L 
■"■  minivutm']  in  materin,  U. 
"  alia]  om.  T. 
"  f/(/  duas']  per  duns,  L. 


XLV.]  OPUS   TERTIUM.  167 

punctus  quia  est  terminus  communis  duarum  par- 
tium  linea?  continuat  eas  in  una  linea.  Sed  non 
est  terminus  corporum  illorum,  nee  in  eis  est,  et 
ideo  ea  non  continuat.  Hoc  niagis  manifestum  est 
in  Opere  Majori,  et  videbatur  apud  antiquos  quod 
hoc  sophisma  esset  Achilles, 

Quintum  solvitur,  quod  cum  ponuntur  siraul  '  ^}'^  objec- 
duo  corpora  sine  medio,  necesse  est  quod  illa3  lineas 
non  tequidistent,  quia  non  distant  in  aliquo,  et  ideo 
terminantur  ad  punctum  unum  in  tertio  corpore. 
Nee  obstant  duo  puncta  inferius ;  quia  simul  sunt  sine 
medio,  et  ideo  non  plus  valent  quam  unus  punctus  in 
uno  corpore,  et  sic  nihil  intercipietur. 

Sextum  solvitur  per  hoc,  quod  si  ponatur  omne  6th  objec- 
corpus  plenum  amoveri,  tunc  nihil  erit  in  medio, 
et  ideo  simul  erunt.  Nam  distantia  non  est  nisi 
per  aliquid  quod  sit  substantia  per  se  stans  ;  et  ita 
erit  corpus  verum  quod  est  substantia,  et  ita  plenum  ; 
quia  vacuum  non  est  substantia.  Sed  (juod  per  se 
stat,  est  substantia.  Ergo  cum  ponunt  distantiam, 
erit  substantia  et  corpus  plenum ;  ideo  hoc  argu- 
mentum  implicat  opposita,  cum  dicit  quod  non  sit 
corpus  in  medio  ^  plenum,  et  quod  sit  distantia  ;  nam 
ex  distantia  sequitur,  quod  sit  corpus  plenum,  ut 
dictum  est.^ 


Cap.  XLVI. 

OccASiONE  vero  horum  quae  jam  queesita  sunt  occur- Of  place 

runt  tres  qusestiones  difficiliores,  quaj  sunt  in  tota  phi- ^^'^  ™°*]°^ 
,  ,  .  .  .  in  regard  to 

losophia    et    theologia,    et    vix    unquani    scientur    ab  immaterial 
homine  in  liac  vita;  et  prsecipue  propter  eiTores  studii^^^"^^"' 


'  simul]  om.  T.  i   Lambetb  MS.  is  lost ;  but  the  catch- 

-  in  meilio']  om.  T.  •  j   words  occasione  vero  are  noted   at 

'  dictum   est]    The  rest  of   the  |   the  bottom  of  the  page. 


168  flOGERI   BACONIS  [CAP. 

jam  vulgatos ;  et  istae  sunt  metaphysicce  qusestiones. 
Et  prima  est,  an  substantia  separata,  ut  angelus  vel 
anima  rationalis,  cum  a  corpore  recedit,  posito  quod 
pertranseat  spatium  inter  ccelura  et  terram,  vel  quod- 
No  finite  cunque  aliud,  an  pertranseat  subito  et  in  instanti,  vel 
power  can    .  ,  .  .,  .        ,  .        _, 

act  instan-  m  tempore ;  hoc  est,  an  sit  motus  ibi  vel  mutatio.    ll.t 

taneousiy;  jrj^^n  superius   fuerunt   rationes  positse    ad  hoc,  quando 

or  move  in'    ^  ^  .  n    •  ... 

space  with- dicebatur     quod     nulla    virtus    nnita    agit    in  instanti. 

out  time.  Quia  si  aliqua  virtus  ageret  in  instanti,  major  possit 
agere  in  minori ;  ut  arguit  Aristoteles  sexto'  et  octavo- 
Physicorum,  ubi  dicit  quod  virtus  finita  et  infinita^ 
non  possunt  agere  in  eadern  duratione  ;  sed  virtus  iiifi- 
nita  agit  in  instanti,  ergo  omnis  virtus  finita  aget  in 
tempore. 

Iterum,  tunc  esset  angelus  simul  in  coelo,  et  in  medio 
spatii,  et  in  terra  ;  et  ita  simul  et  semel  in  diversis 
locis ;  quod  non  potest  esse.  Et  sic  de  aliis  rationibus, 
quse  ostendebant  quod  transmutatio  corporis  in  vacuo 
debet  esse  in  tempore,  tum  ratione  divisibilitatis  spatii, 
turn  quia  transitus  puncti  est  in  instanti ;  ergo  linearis 
spatii  transitus  est  in  tempore.  .Nee  impediuntur  liae 
dufB  rationes  propter  resistentiam  ;  (juia  vacuum  resistit 
corpori,  sed  medium  plenum  non  resistit  spiritui ;  et 
ideo  potest  intrare  iUud,  et  transibit  prius  unam  par- 
tem spatii  quam  aliam,  propter  quantitatem  spatii  et 
finitatem  virtutis.  Et  proculdubio  si  transibit  spatium, 
transibit  in  tempore,  propter  finitatem  virtutis  et  csete- 
ras  rationes  prius  dictas  ;  unde  in  instanti  non  potest 
transire. 
It  IS  how-  gg(j  objicitur  in  contrarium  quod  Aristoteles  dicit, 
jected,  that  quod  impartibile  non  movetur,  et  probat  hoc  in  sexto 
tsrial™^'     Pliysicorum."*      Et    una    rationum    ejus   est   talis ;  nam 


'  sexto']  cap,  vii.  I       '  Jinila    et    injinita']    infinita    et 

finita,  T. 
-  octavo'}  cap.  x.  I       •  sr.rto  Ph/skoniml  cap.  x. 


XLVI]  OPUS   TERTIUM.  169 

in    suo    transitu  pertransibit    semper    indivisibilia,    sen  beings 

.       .  •    •         tlicrc  C3.n 

})uncta    semper    ei    ?equalia ;  et    cum  talia    in    minimo  ^g  „(, 

si)atio    sint    infinita,    nunquam    ])ertransiret   minimum  motion  in 

.  .  ^  •^  •  L     •  L  time,  as 

spatium  ;    quia    omne    mobile    signat    in    actu    semper  ^hey  are 

partes  spatii    sibi    iuquales ;    ut   mobile   pedale  semper  indivisible. 

transit   spatium    pedale,  quantum    est    de    termino  ad 

(|uem  vadit  immediatum. 

Iterum,  tunc  spatium  pertransitum  esset  ex  punctis 
jiertransitis,  et  ita  linea  ex  punctis  ;  quod  iterum  est 
impossibile. 

Et  iterum,  dum  mobile  est  totaliter  in  termino  a 
quo,  non  movetur  ;  dum  totaliter  est  in  termino 
ad  quem,  fit  motus,  immediate  jam  motum  est  et 
quiescit  mobile ;  ergo  non  movebitur  nisi  partim  sit 
in  termino  a  quo,  et  partim  in  termino  ad  quem.  Sed 
iinpartibile,  ut  angelus,  non  habet  partem  et  partem, 
«icut  nee  punctus  ;  et  ideo  non  movebitur.  Et  liaj  sunt 
deinoustrationes  Aristotelis,  per  quas  ostendit  quod  iin- 
partibile non  movebitur  ;  ergo  si  transit  spatium  trans- 
ibit  in  instanti,  et  erit  mutatio  et  non  motus. 

Sed  hie  respondetur,  quod    aliquid  est  de  im})artibili  The 
quod   non    commetitur   se    partibus   spatii   divisibilibus  tharobiec- 
neque    indivisibilibus,   sicut    est    angelus     vel    anima.  tion. 
Nam   duo   })riiua  inconvenientia  non  sequuntur  hie,  ut 
dicunt ;  quia  substantia  spiritualis  situm  non  habet,  sed ' 
transit    in   tempore   propter   finitatem    virtutis,  et    nee 
commetitur   se  spatio,    et  ideo   tertia   ratio   non   habet 
locum.     Nam  cum  dicit,  quod  omne  quod  movetur  par- 
tim  est  in  termino  a  (juo,  })artim  in  termino   ad   quem, 
hoc  est  verum  de  eo  quod  commensurat  se  dimensio- 
nibus  spatii ;  sed  substantia  spiritualis  non  liabet  propor- 
tionem    nee    commensurationem  ad   quantitatem  spatii, 
quod  pertransit. 

Sed  contra  banc  responsionem  est,  quod  quamvis  sub-  Bacon's 
stantia  spiritualis  uon  habeat  situm,  et  punctus  situm  ^^^^^' 

'  sal]  om.  T. 


170  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

habeat  et  positionem  licet  simplicem,  uon  propter  hoc 
impedientur  rationes  prsedictse.  Quia  aut  erit  angelus  iii 
loco  iudivisibili  aut  '  divisibili  ;  si  in  indivisibili,  vel 
prsesens  loco  tali,  vel  tali,"  determinabit  sibi  locum  indi- 
visibilem,  ita  quod  ibi  est  dum  quiescit,  et  non  alibi  ; 
licet  non  commetiatur  se  illi  iudivisibili,  per  si  turn,  sicut 
indivisibile  corporale,  quod  est  punctus  vel  atomus ;  et 
tunc  eadeni  inconvenientia  sequentur.  Nam  sit  A  in- 
divisibile in  spatio,  cui  prsesens  sit  angelus,  et  est  termi- 
nus a  quo  fiet  motus  ;  et  B  sit  indivisibile  aliud,  qui 
sit  terminus  primus  et  immediatissimus  ad  quem  move- 
bitur  angelus,  et  cui  prassens  fiet  per  motum,  licet  ei^ 
non  commensuretur  per  situm,  sed  sit  ei  prsesens  per 
determinationem  loci,  ut  omnes  ponunt.  Et  c  sit  ter- 
tium  indivisibile  in  spatio,  propinquissimum  ipsi  B ;  et 
D  sit  quartum  immediatissimum  ipsi  C  ;  et  sic  ultra. 
Cum  igitur  angelus  secundum  haec  non  potest  esse  prse- 
sens  nisi  alicui  indivisibili  soli,  et  per  transmutationem 
fiet  ab  uno  indivisibili  in  aliud,  et  angelus  nullum  indi- 
visibile omittit'*  in  suo  transitu,  nee  aliquid  de  spatio 
potest  omittere,  cum  totum  transeat ;  manifestum  est 
igitur  quod  semper  pertransibit  indivisibilia,  sicut  punc- 
tus corporalis  transiret ;  sed  solum  crit  difierentia  in 
situ.  Prsesens  tamen  erit  angelus  cuilibet  indivisibili 
sicut  punctus ;  ergo  sicut  in  transitu  puncti  acciderent 
duo  inconvenientia,  quod  minimum  spatium  non  trans- 
iret, quia  infinita  sunt  puncta  in  quolibet,  et  quod 
quantitas  sit  ex  punctis  ;  sic  erit  hie.  Et  tertia  ratio 
non  potest  impediri  ;  quia  dum  est  prsesens  ipsi  A  quies- 
cit ;  et  dum  est  totaliter  praesens  ipsi  B  quiescit ;  et  non 
potest  esse^  secundum  partem  unam  pr?esens  A,  et  se- 
cundum aliam  prjesens  ipsi  B,  quia  indivisibilis  est ;   et 


'  auf]  vel,  T. 
2  tall]  taliter,  T. 
»  ei]  om,  T. 


'  omitlit]  ouiittat,  T. 
■'  potest  esse]  est,  T, 


XLVI.] 


OPUS  TERTIUM. 


171 


semper    locum    indivisibilem    obtinet.     Ergo    nunquam 
raovebitur. 

Sed  procuklubio  istfp  rationes  non  solum  tolluiit  By  parity 
niotuni  sed  mutatioriem;  si  Angelas  liabeat  locum  iudi-  ^^„^  ^^ 
visibilem.  Nam  ciun'  secundum  veritatem  linea  non  est  undergo  no 
ex  punctis,  sed  est  spatium  quantum,  et-  divisibile  inter 
A  et  B,  et  tunc  cum  sit  angelus  prjesens  in  A,  et  non 
sit  B  termiiius  continuus  ei,  et  tamen  est  propinquis- 
simus  qui  potest  significari,  angelus  quiescet  in  A,  et 
non  poterit  moveri  ulterius ;  quia  primus  terminus 
ad  quem  veniret  esset  B,  eo  quod  semper  est  in  indi- 
visibili.  et  ideo  nunquam  pertransiret  spatium  quod 
est  inter  A  et  B,  neque  motu  neque  inutatione.^  Et 
ideo  rationes  Aiistotelis  duse  primse  possunt  formari 
fequaliter  contra  mutationem,  sicut  contra  motum,  si 
angelus  sit  prsesens  loco  indivisibili.  Nam  sive  per 
motum,  sive  per^  mutationem,  transeat  ilia  puncta,  et 
totum  spatium  pertransit,  tunc  totum  spatium  erit 
ex  illis  puuctis  ;  et  cum  iniinita  sint  ^  in  minima  parte, 
nunquam  poterit  pertransire  spatium  minimum,  nee 
minimam  ejus  partem."  Et  ideo  lipe  tres  rationes  nunc 
tactse  ostendunt,  quod  nee  movebitur  nee  mutabitur, 
si  angelus  habeat  locum  indivisibilem. 

Et  ilia  ratio  ultima  Aristotelis  qu?e  dicit  quod  omne 
quod  movetur,  partim  est  in  termino  a  quo,  partim  in 
termino  ad  quem,  ostendit  specialiter  quod  non  move- 
bitur. Rationes  vero  quatuor  primse  ostendunt  quod 
nullo  modo  mutabitur;  et  ista  non  videntur  posse 
impediri. 

Sed  si  habeat  locum  divisibilem  tunc  proculdubio 
poterit  moveri,  et  nulla  rationum  istarum '  prohibet. 
Nam   si   sit   in   A  loco  divisibili,    tunc    potest  B  locum 


'  cum]  oni.  T. 
'  et]  om.  T. 

'  molu    neque    mufalioiie]    muta- 
tione  Deque  motu,  T. 


'  per]  om.  T. 

■'  sint]  sunt,  B. 

'■  ejus  partem]  partem  ejus,  T, 

'  istarum]  om.  T. 


172  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

divisibilem  aggredi,  sicut  vult,  et  quando  vult ;  et  tunc 
cum  '  pertransit  B  locum  divisibilem,  et  c,  et  D,  et  alia 
loca  divisibilia,  tBqualia  ipsi  A.  Nam  pertransitum  erit 
semper  ex  divisibilibus  partibus  compositum  ;  et  poterit 
pertransire  minimum  spatium  et  maximum  sicut  vult. 
Et  sic  existens  in  A  loco  divisibili,  qui  est  terminvis  a 
quo,  potest  relinquere  ilium  locum  secundum  partem, 
et  occupare  de  B  loco  partem,  ut  hie  duae  partes 
pequentur  toti  A.-  Kelinquitur  ergo  quod  partim 
poterit  esse  in  termino  a  quo,  et  parti m  in  termino 
ad  quern,  et  ita  poterit  moveri ;  quia  demonstratio 
Aristotelis  non  requirit,  nisi  quod  mobile  possit  quo- 
quo  modo  occupare  partes  terminorum  duorum,  sive 
hoc  fiat  per  partibilitatem  sui  ut  coi-pus,^  sive  per 
partibilitatem  terminonmi  occupatorum  a  mobili,  licet 
non  sit  corpus.  Sed  mutatio  nullo  modo  fiet,  si  habeat 
angelus  locum  divisibilem,  propter  rationes  superius  as- 
signatas  de   finitate  virtutis   et   suis  comitibus. 


Cap.  XLYII. 

Of  place  Quoniam  autem  hajc  qusestio  de  transmutatione  sub- 

in  refer- 
ence to  spi 


tares. 


stantiarum  spiritualium  fundatur  super  existentiam 
ritual  na-  earum  in  loco,  ut  patet  ex  jam  dictis  ;  quia  si  babeant 
locum  indivisibilem  nee  movebuntur  nee  mutabuntur 
localiter,  et  si  divisibilem  non  mutabuntur  sed  mo- 
vebuntur ;  ideo  oportet  hie  considerare  de  loco  eorum, 
(j[Uod  non  habet  aliquid  difficilius  se  in  tota  specu- 
latione  sapientise.  Habet  tamen  duo  iiequalia  ei  in 
difficultate,  de  quorum  altero  dicetur  post  hoc,  quia 
annexum  est  istis.  Sed  in  hoc  loco  volo  procedere 
secundum  vias  inquisitionis  et  recitationis,  magis  quam 
determinationis    et   diffinitionis    alicujus    sententiae,    et 


'  cum']  non.  T.  I       "  carpus']  est  do  corpore,  T. 

»  A]  oni.  T.  I 


XLVII.]  OPUS   TERTIUM.  173 

sine  prfejudicio  nieliovis  seDtentitic.  Atque  referani 
opinionein  aliqiioruin  theologorum  famosam,  cui  etiam 
sapientissimi  viri  concordabant  quos  vidiriiiis,  licet 
viain  universal  cainis  iugressi  sunt. 

Quod   autem   substantia  spiritualis  nullani    latiuneni  Inappli- 
habet  ad   locum   corporaleni,    neque   divisibilem   neque  spiritual 
indivisibileni,    persuadetur   sic.      Locus  corporal  is,  qua- beings ;  di- 
litercunque    intelligatur,  habet  necessario  situni  de  suo  indivisible. 
intellectu  ;    quia   etiani    ])unctiis    situm  habet,  et  linea, 
et    superficies,    et    corpus.      Sed   substantia   spiritualis 
nullum    situm    potest    habere,    ergo    nullani    rationeni 
habet  loci  corporalis. 

Iterum,  substantia  spiritualis  neque  habet  divisibili- 
tatem  quantitatis  nee  puncti,  quia  sua  natura  est '  in- 
divisibilis  ;  neque  est  quantum,  neque  terminus  quanti. 
Et  ita  sicut  divisibilitas  quantitatis  a  substantia  spi- 
rituali  extranea  est,  sic  indivisibilitas  termini  quan- 
titatis, qui  est  punctus.  Sed  qute  non  sunt  ejusdem 
generis  non  habent  ad  invicem  comparationem  nee 
proportionem  ;  ut  non  est  proportio  albedinis  ad  linea  ni, 
nee  ad  substantiam,  qufe  sunt  diversorum  generum 
praedicamentalium  a  genere  albedinis  ;  nee  ad  musicarn, 
nee  ad  dulcedinem,  quae,  sunt  in  diversis  generibus 
subalternis  ad  albedinem.  Quapropter  natura  indivi- 
sibilis  spiritualis  nullam  comparationem  nee  propor- 
tionem habebit  ad  indivisibile  vel  divisibile  in  quanto 
corporali. 

Iterum,  hoc  videmus  per  locum  a  majori :  nam  qiia>  • 
dam  res  sunt  corporales,  quia  proprietates  corporum 
sunt,  et  tamen  nou  habent  aliquam  comparationem  ad 
locum  corporalem  de  sui  natura,  ut  unitas  et  numerus. 
Non  enim  contingit  dicere  quod  de  sui  natura  alicubi 
sunt ;  quia  non  habent  situm  nee  positionem.  Unitas 
enim   non    est   hie   nee    ibi  ;    neque    locum   divisibilem 


'  est'}  om.  3. 


J  74 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


Whether 
natural  or 
accidental. 


Objection 
stated  and 
answered  : 
sc.  that 
spiritual 
beings, 
though 
they  re- 
quire not 
locus  sal- 
vans,  re- 
quire a 
locus  COtl' 
tinens. 


nec  indivisibilem  occupat  ;  nee  prsesens  est  alicui  loco 
naturaliter,  et  do  se,  sed  per  accidens,  ratione  corporis 
cujus  est  unitas.  Ergo  manifestum  est,  quod  longe 
minus  substantia  spiritualis,  qufe  a  corpore  non  de- 
pendet  aliquo  modo,  liabebit  respectuni  vel  compa- 
rationem  ad  locum  corporalem. 

Iterum,  corpus  non  liabet  aliquam  proportionem  nec 
comparationem  ad  locum  spiritualem ;  ergo  nec  spiritus 
ad  locum  corporalem. 

Iterum,  omnis  res,  quaD  locum  liabet,  aut  habet 
locum  naturalem  aut  accidentalem  ;  sed  res  quse  habet 
locum  accidentalem,  ut  lapis,  qui  elevatur  sursum,  est 
ibi  per  violentiam,  et  liabet  necessariam  inclinationem 
ad  locum  naturalem.  Et  ideo  omne  quod  liabet  locum 
accidentalem  in  actu,  aptum  natum  est  habere  locum 
naturalem,  in  quo  salvetur,^  et  extra  quem  ^  est  per 
violentiam.  Sed  in  substantiis  spiritualibus  non  est 
aliqua  violentia;  ergo  non  possunt  habere  locum  ac- 
cidentalem. Neque  in  eis  est  necessitas  conservationis, 
quia  iucorruptibiles  sunt ;  ergo  nullo  modo  determi- 
nant sibi  locum  naturalem,  et  ita  nullo  modo  liabe- 
bunt  locum. 

Si  dicatur  quod  substantia  spiritualis  non  indiget 
loco  salvante  sed  continente,  quia  est  pars  univer- 
sitatis  rerum,  et  extra  coelum  esse  non  potest^  nec 
debet,  et  ideo  limitatur  ejus  natura  ut  sit  infra  coelum 
contenta ;  — contra  hoc  est  multi})lex  ratio.  Nam  coelum 
ultimum  locum  non  habet,  et  tamen  est  pars  universi ; 
nec  aliquod  caelum  indiget  loco  continente  ;  quia  si 
coelum  ultimum  non  esset  de  partibus  universi  coelum 
penultimum  locum  non  haberet,  nec  continentem, 
nec    salvantem  ;*   ct    sic^  nec   de    aliquo   coelo.     Unde 


'  sulcelur']  salvatur,  B. 

'^  quern]  quod,  B. 

^  potest]  posset,  B. 

•*  nec    continentem,    nec    salvan- 


\   tern]  ct  nec  continens,  nec  salvans, 
B. 

■"  sic]  oiu.  B. 


XLVII.]  OPUS   TERTIUM.  175 

quod  non  incUget  salvante  non  iadiget  contiuente,  et 
ideo  coeli  non  indigent  aliquo  loco  continente  ;  quare 
longe  magis  substantia  spiritualis  non  indigebit  loco 
continente. 

Iteruin,  natura  eleraentaris  quia  indiget  salvante  non 
indiget  continente.'  Unde  coelum  per  virtutem  suam 
salvat  elementa  ;  et  quodlibet  elementum  superius 
salvat  inferius ;  et  ideo  oportet  quod  elementa  habeant 
undique  continens.  Quare  cum  substantia  spiritualis 
non  indiget  salvante,  nee  indigebit  continente. 

Iterum,  universitas  rerum  non  requirit  continentiam 
unius  per  aliud.  Nam  si  res  creatse  essent  ita  ut 
nulla  aliam  circumdaret,  adhuc  esset  universitas  ;  et 
tamen  nulla  continentia.  Ergo  pars  universi,  in  quan- 
tum^ liujusmodi,  nisi  aliud  reformet  pactum,  non  re- 
quirit continenfi. 

Iterum,  si^  consideremus  radicem  imde  accidit  con- 
tinentia in  hoc  mundo,  videbimus  quod  ad  hoc,  quod 
res  sit  pars  universi,  non  requiritur  quod  contineatur 
ab  aliquo.  Nam  quia  elementa  indigent  salvante  un- 
dique, ideo  indigent  continente  undique ;  et  ideo  ele- 
mentum est  spha^ricum  corpus  ;  et  per  consequens 
corpus  coeleste  est  sph?ericum  ;  et  ideo  contentivuni 
elementi.  Sed  si  elementa  ex  nulla  parte  indigerent 
salvante,  aut  non  undique,  non  esset  necesse,  quod 
elementa  essent  sphsericse  figurse,  nee  per  consequens 
ccelum  ;  et  ideo  continentia  non  requireretur  neces- 
sario  ;  et  tamen  essent  partes  universi. 

Iterum,  in  quantum  mundus  debet  moveri  propter 
generationem  et  corruptionem,  oportet  quod  sit  sphse- 
ricitas  figuraj  ;  quia  non  posset  ultimum  corpus  mundi 
moveri,  nisi  in  figura  tali,  sicut  probavi  in  Opere  Ma- 
jori.*    Sed   si   coelum  non  moveretur,  nee  fierent  gene- 


'  et  ideo  call continetiiel 

om.  T. 

-■  quuiidim']  quam,  T. 


'  iterum,  .«*]  oni.  B. 
*  Opere  Majori]  p.  y4. 


176  ROaERT    RACOXTR  [CAP. 

latio  et  corruptio,  sicut  erit  post  resurrectionem — quia 
time  omnia  erunt  incoiTuptibilia,  et  adliuc  erunt  partes 
universi  —  ergo  figura  ista  sphserica,  qua'  facit  cou- 
tinentiam  in  hoc  mundo,  non  potest  convincere,  quin 
idem  sit  pars  universi,  et  necessario  contentum,  se- 
cundum quod  requirit  continens  et  locum  continen- 
tem.  QuajH'opter  concludi  videtur  necessario,  quod 
spiritualis  substantia  nullum  locum,  nee  divisibilem  nee 
indivisibilem,  corporalem  requirit,  nee  debeat  habere, 
propter  continentiam,  sicut  neque  propter  salutem. 


Cap.  XLVIII. 

Nor  iudi-        Deinde  in   particukri  argui  potest  ad  utrumque,  et 

visible:       primo  quod  locum  indivisibilem    non  obtinebit    nee  re- 
but, It  IS  oh-  '     ,  -^ 
jected,  that  quiret.     Nam  tunc  sit  illud  A  punctus  in  ccelo  ;  sequi- 

befn^-^s^        tur     igitur    per   superius     dicta     quod     non    transibit 

have  no      ipsum  A  in    ?eternum,    neque    per    motum    neque    per 

mot'ion'  "'   mutationem  ;    ergo  non  operabitur    nisi  apud  ipsum  A. 

they  can-    Ergo    angeli    cum    fuerint    omnes    in    coelo    creati,   et 
not  inter-  .  •   /       i  -i  •  j.        t       •  i  •    • 

fere  in  the  pi'mio    existentes    ibi,   non    possent    ahquid    operari  in 

affairs  of     hoc    mundo,^    nec    ad    homines    pertingere,   neque    prfe- 

'  sentes    eis    esse,  quod    est  -    plane  falsum  ;    (piia    scrip- 

tura   dicit  plane  ^  eontrarium,  et  multiplex  liistoria,  et 

experientia  ;    et  est    contra  fidem  et  contra    veritatem. 

Si  dicatur    quod,  cxistens    in  A  puncto    in   coelo    potest 

hie  inter  homines  operari,  propter  potestatem  magnam 

virtutis,  sine    mutatione    locali  ; — contra,  ]iotestas    non 

excedit  essentiam,  quia  aut  essentia  nobilior  est  poten- 

tia,  aut  potentia  a^quatur  saltem  essentise  ;  sicut  dicitur 

in  libro  de  Causis.     Ergo  ubi  sua  essentia  non  est,  non 

potest  operari. 


'  mundo']    mundo  inferri  nec  ad    I       -  cjuod  est"]  ova.  T. 
homines,  B.  ;  nec  ad  hoc  homines,  T-  I      '  plane']  om.  B. 


XLVITT.]  OPUS   TERTIUM.  177 

Iterum,    diviiia    poteutia    non    operatur,  nisi  ubi    est -nhcie  their 

I  •  •  •       1  i.      J."  1.        1  •  essence  is 

])rfesen.s  sua  essentia;  quia    sicut    potentia    est   iiuiqii*?..  ^of  t]iei,. 
sic  sua  essentia;  et  ideo  multo  magis  angelica  potentia  power  is 

,  .,  •   •       1  •        i.  !•  not.  There- 

non  opera bitur,  nisi  ubi  est  sua  essentia  prfesens.  ^^j.^  ^j^ 

Iterum,    secundum    fidem    ecclesise   et    scriptura\    et  ai'e  not 
T,  ,  ,  1  ,.,.  ,  T  fixed  to  one 

dicta    sanctorum,  et  secundum    lustorias    certas,    angeli  spot  (punc- 

non  solum  facti    sunt    prsesentes   hominibus    secundum  '"'•')• 

opera,    sed    secundum  suam    substautiam,  et  essentiam, 

et  naturam.      Sed  hoc  esse   non    i)otest  si  angelus  de- 

terminet '  sibi  locum  punctalem,  ut  probatum  est. 

Iterum,  anima  rationalis  est  prresens  corpori  humano 
viventi ;  et  est  prj^seiis  non  solum  secundum  operati- 
onem  sed  secundum  substantiam,  ut  patet,  et  lit  in 
coelo  per  prfesentiam  sure  substantia?  qua!  beata  est, 
aut  in  inferno  q\i?e  damnatur,  aut  in  purgatoiio  quas 
spem  habet  salutis.  Ergo  substantia  spiritualis  non 
erit  solum  et  semper  prsesens  uni  loco  punctali,  se- 
cundum suam  essentiam,  sicut  ncc  secundum  suam 
potentiam  solam  operandi. 

Itenim,  si  angelus  esset  arctatus  solum-  ad  punctum, 
et  esset  substantia  punctalis,  impossibilo  est  quod  esset 
dignitatis  illius  qure  prredicatur  de  eo ;  nam  tunc  et 
essentia  esset  punctalis  et  potentia,  et  ita  esset  vilis- 
sima  substantiarum,  et  vilior  omnibus  aliis,  qu?e  ad 
puncti  miseriam  non  arctantur.  Nee  expedit  dici  quod 
sint-^  arctati  ad  punctum  mole,  non  tamen  virtute ; 
quia  virtus  et  potestas  idem  sunt,  et  moles  importat 
essentiam  ;  sed  potestas  non  excedif*  essentiam,  ergo 
nee  virtus ;  et  ideo  h?ec  pars  concedenda  est. 

Quod    si   objiciatur    quod   angelus    est    indivisibilis,  Objection 
igitur'^  et  suus  locus,  dicendum  est  quod  indivisibilitas  ^"^T^*!^*^  ■ 
angeli  et  loci  sunt    a^quivoca  et  alterius   generis  ;    quia  their  place, 


*  excediti  excedet,  B. 
'  i<jilur']  ergo,  B. 


'  delefminet']  determinat,  B. 

*  solum']  cm.  B. 

^  quod  siiit']  quod  sunt,  B. 

VOL.  I.  M 


178  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

like  their    angelus    est   ita   indivisibilis    quod    nee    est    quantum 

indivisible.  ^^^  terminus^  quanti ;  sed  punctus  localis  est  terminus 

quanti,  et  ideo  non  correspondent  sibi  invicem. 

Si  etiam  dicatur,  quod  sicut  se  habet  divisibile 
locatum  ad  locum  divisibilem,  sic  indivisibile  ad 
locum  indivisibilem,  ergo  angelus  occupabit  locum 
indivisibilem  ;  dicendum,  quod  prima  propositio  vera 
est  de  indivisibili  locato,  quod  est  ejusdem  generis 
cum  divisibili,  ut  est  punctus  corporalis  respectu 
corporis ;  sed  non  de  alio  indivisibili  quod  est  spi- 
rituale ;  quod  nee  est  terminus  corporis  nee  quanti- 
tatis.  Sed  tota  difficultas  est  respectu  loci  divisibilis  ; 
et  probatur  quod  angelus  non  potest  sibi  determinare 
locum  divisibilem,  nee  magnum  nee  parvum,  ad 
quem  ^  limitetur  per  prsesentiam.  Nam  plus  convenit 
ei  locus  indivisibilis  quam  divisibilis,  quia  substantia 
est  indivisibilis  ;  ergo  si  locus  ei  indivisibilis  non  con- 
ffruit,  nee  multo  maojis  locus  divisibilis. 

Iterum,  non  contingit  nos  assignare  uni  angelo  quan- 
tum debet  occupare,  nee  potest  per  naturam  loci  et 
locati  assignari  ;  scilicet  ut  sit  unus  pes,  vel  duo, 
vel  quantum  locus  bominis  vel  stelloe  ;  quoniam  cum 
sit  res  spiritualis  non  habet  majorem  convenientiam 
ad  locum  unius  quantitatis  quam  alterius,  dummodo 
sit  quanti tas  finita ;  ergo  indifferenter  se  habebit  ad 
omnem  quantitatem  loci,  sou  parvam  seu  magnam ; 
ergo  ad  nullum  locum  certa^  quantitatis  finitre  potest 
arctari. 

Si  dicatur^  quod  sic,  quia  sua  potestas  limitatur,  et 
ideo  oportet  quod  locum  limitatum  et  certum  occupet : 
contra  hoc ;  aut  h?ec  limitatio  est  limitatio  suae  potes- 
tatis,  et  sic  patet  quod  non  habebit  locum  infinitum 
ex    sua    potestate  ;    et   hoc   non  impedit   argumentum. 


'  nee  est  quantum  nee  termlutin']    |        -  quem]  quod,  T. 
non  est  .  .  .  non,  T.  I       '  dicattir]  dicam,  MSS. 


XLVIII.]  OPUS   TERTIUM.  1 79 

Sed  si  limitatio  potestatis  dicat  locum  certa?  quanti- 
tatis,  qua  minorem  nee  majorein  occupabit ;  hoc  repro- 
batur  sic,  quia  sua  potestas  est  spiritiialis,  sicut  sua 
essentia,  at  non  repugnat  ei  nee  disconvenit ;  et  ideo 
si  sua  essentia  quia  est  spiritualis  ^  non  liabet  fami- 
liaritatem  magis  ad  locum  unius  quam  alterius,  ergo 
nee  sua  potestas. 

Iterum,  si  locum  divisibilem  neeessario  occupabit 
et  omnes  ejus  partes,  hoe  non  faeit  propter  sui  di- 
visibilitatem,^  nee  quantitatem,  nee  extensionem,  ut 
patet ;  ergo  lioc  faeit  ^  quia  potest  esse  in  pluribus 
particularibus  loeis,  ex  nobilitate  suce  substantise,  et 
naturae,  et  potestatis,  et  virtutis ;  qu«)  omnia  idem 
sunt. 

Sed  Aristoteles  dieit  in  eapitulo  de  Vacuo  quod  si 
aliquid  potest  esse  in  duobus  locis,  potest  esse  in 
tribus,  et  in  quatuor,*  et  in  infinitis  :  ergo  si  angelus 
potest  loca  particularia  alicujus  loci  divisibilis  oeeu- 
pare,  propter  sufe  potentise  nobilitatem,  })oterit  iterum 
majoris  loci  in  duplo  partes  occupare,  et  in  triplo, 
et  in  quadruple,  et  sic  de  partibus  loci  infinitis  ;  sed 
tune  esset  potentise  infinitiB;  ergo  relinquitur  quod 
plm-a  loca,  vel  partes  plures  ejusdem  loci,  occupare 
non  potest. 


Cap.  XLIX. 

Rationes     has    nescio     dissolvere,    quamvis    multse  The  diffi- 
cavillationes   possent    dici,    sed    expertus    in    conside-  the*sub°ect 
ratione    quantitatis,    et    rerum    non    habentium    com-  increased 
parationem    ad    quantitatem,  potest    de    facili   eas    dis-  jenly  of"' 
solvere.     Sed   difficilia   sunt   argumenta   in   contrarium,  men  to 

apply 


material 


'  essentia  est  spiritualis']  essentia 
spiritualis  quia  est,  B. 

'-'  divisibilifatem]  divisionem,  B. 


^  faeit]  faciet,  B. 

'  el  in  quatuor]  om.  T. 

>r  2 


180  ROGERI  BACON  IS  [CAP. 

notions  to  propter  imaginationes  corporiilium,  quibus  absorpti  su- 
lua^mal""  ^^^^s,  quia  omnis  intellectus  noster  est  cum  continuo, 
ut  dicit  Aristoteles,  libro  de  Momoria  et  Reminiscen- 
tia  [1.].  Et  ideo  primo  intuitu  non  transcendit  intel 
lectus  noster  ultra  continuum,  quod  est  quantitas  cor- 
poralis.  Et  propter  hoc  de  spiritualibus  format  sibi 
imaginationes  corporales,  aut  similes  eis  ;  aut  si  lias 
non  faciat  aliquando,  tunc  deficit  a  comprehensione 
veritatum  circa  spiritualia,  et  nihil  contemplatur  ; 
et  ideo  in  his  multa  sunt  vulgata  secundum  modum 
loquendi  in  corporalibus,  cum  tamen  alitor  in  tell  i- 
genda  sunt,  et  non  solum  de  angelis,  sed  de  Deo. 
Error  of  Nam  dicimus  quod  Deus  descendit  de  coelo ;  sed 
iocal^mo"°  secundum  modum  vulgatum  apud  nos,  quod  de- 
tion  and  scendit  de  alto,  relinquit  locum  ilium  et  adquirit 
God^^^  ^^  novum  locum,  cjuem  prius  non  habuit.  Sed  lieec 
sunt  absurda  de  Deo.  Et  cum  dicitur :  "  Misit 
''  Deus  Filium  suum  in  terris,"  non  est  intelligendum 
sicut  liomo  mittit  filium  suum  a  se  ad  locum 
distantem,  in  quo  non  est  mittens,  et  quern  prius 
non  habuit  missus.  Hrec  enim  in  corporalibus  locum 
habent  ;  et  sic  de  infinitis  aliis  attributis  Deo,  se- 
cundum sermones  vulgatos  de  corporalibus.  Qua^ 
aliter  intelUgenda  sunt, 
and  angels.  Similiter  vero  est  de  augcUs,  quod  multa  loquimur  de 
eis  secundum  similitudines  loquendi  in  corporalibus ;' 
quia  talis  modus  loquendi  est  proprius  intellectui  nos- 
tro,  qui  corporalia  non  transcendit,  primo  aspectu  et 
principal!  mentis  intuitu  ;  licet  ex  consequenti  per  cor- 
poralia, qvLiV  sunt  effectus  et  privationes  spiritualium, 
devenimus  via  argumenti  in  aliquales  cognitiones  spiri- 
tualium ;  et  prrecipue  quantum  ad  qua?stiones,  -  an  sint 
et  quot  sint.  Quia  scimus  quod  Deus  est  propter 
creationem  et   gubernationem  mundi  ;    et  scimus  quod 


'  in  corporalibus^  cm.  T.  |       '  qiia:stiones'\  quacstionuni,  B. 


XLIX.]  OPUS   TERTIUM.  181 

est  unus,  quia  unus  est  mundus.  Et  per  motus 
coelorum,  qui  non  sunt  naturales,  nee  violenti,  sed 
voluntarii,  seimus  quod  angelica  natura  est  qua? 
movet  coelos ;  ct  quia  sunt  sexaginta  motus  secun- 
dum Aristotelcni,  in  nono  Metapliysica?,  scinius 
etiani  quod  angeli,  motores  erbium  coelestium,  sunt 
sexaginta,  pneter  millia  millium  et  decies  centena 
millia,  et  innumerabiles  nobis,  quos  seimus  esse  per 
fidem  ecclesi?e,  et  scripturse,  et  sanctorum. 

Si  igitur  objiciatur,  quod   cum   angeli   sint   in  gloria  Corporal 
ccelesti,  erunt    infra  coelum,  et    ita    vel    totum  coelum,  „jo^^q°q. 
vel  partem,  quilibet    eorum    sibi    determinabit,    et    ita  applicable 
locmn     divisibilem    vel    indivisibilem ;      dixerunt    viri 
famosi    (j[Uod   hoc    argumentum    non  valet ;    quia  Deus 
est  in  ecelo,  et  in  hoc  mundo,  et  tameu  nullum  locum 
sibi     determinat,    iiec     divisibilem,    nee    indivisibilem. 
Si    tunc    dicatur,   quod    angelus    erit    similis    Deo    in 
liac    parte,    et   ita    tamen  Deus  propter    hoc,  quod    in 
se    est,  non  dicitur  esse  in  loco ;    similiter  et  angelus  ; 
quod    est    nefarium,    quia    tunc    esset    Deus :     dicunt 
quod    Deus    est     natura    spiritualis     per    privationem 
corporalis  naturiie,  et  in  hoc  similis  est  ei  angelus. 

Iterum,  quia  est  imago  Dei,  non  solum  est  similis 
per  privationem  corporalis,  sed  per  imitationem  na- 
tural divina?,  licet  non  sit  similis  per  participationem 
alicujus  communis  Deo  et  ei.  Deus  igitur  quia 
est  natura  spiritualis,  et  quia  in  se  est,  non  de- 
terminat sibi  locum,  nee  magnum  nee  parvum ;  et 
ita  ex  duplici  causa.  Sed  angelus  ex  una  illarum, 
quia  est  spiritualis  natura,  et  non  ex  alia,  scilicet 
quod  esse  habeat  in  se,  quia  hoc  debetur  Majestati. 
De  proprietate  tameii  natui'se  spiritualis  est,  ut 
non  habeat  proportionem  aliquam  ad  locum  corpo- 
ralem ;  quia  nulla  est  proportio  spu'itus  ad  corpus, 
nee  ad  aliquid  corporis. 

Si  vero  objiciatur,  quod  si  neque  habet  locum  divisi-  objection 
bilem,  neque  indivisibilem,  ergo  neque  mutabitur  neque  '^fj^gtra- 


182 


ROGER!   BACON  IS 


[cap. 


tion  of 
angels  is 
impossible. 
It  is  an- 
swered, 
that, 


material 
distance 
only  ap- 
plies to 
material 
agents. 


inovebitur,  et  ita  non  possunt '  angeli  fieri  prsesentes 
nobis,  uec  dfemones,  ncc  anim?e  nostr»  unquam 
seperarentur  a  eorporibus,  efc  fiant  in  coelo  ct  purgatorio, 
quse  omnia  sunt  falsa  ct  impossibilia :  consequentia 
patet  ex  supra  dictis ;  quia  ostensum  est  quod  si  non 
habeat  locum  divisibilem  non  poterit  moveri  nee 
mutari ;  et  si  non  liabet  comparationem  aliquo  modo  - 
ad  locum  non  potest^  habere  comparationem  ad  motum 
secundum  locum,  quia  motus  secundum  locum  non 
jiotest  fieri  nisi  considerata  ratione  loci ;  et  ita  erunt 
omnino  immobiles  secundum  locum.  Ex  quo  videntur 
sequi  inconvenientia  dicta.  Et  hoc  philosophia  clamat 
tota,  quod  substantia  spii'itualis  est  immobilis,  secun- 
dum locum,  ut  habetur  in^  libro  do  Causis,  et  tamen 
operatur  in  locis  diversis.  Et  ha3C  est  quorundam 
theologorum  positio  famosa  Parisius,  volentes  quod 
operetur  in  coelo  et  in  terra,  licet  non  moveatur 
secundum  locum,  nee  mutetur.  Ponitur  igitur,  quod 
nulla  distantia  corporalis  impedit  operationem  angeli, 
nee  respectu  ejus  est  aliqua  hujusmodi  distantia ;  nam 
distantia  corporalis  ad  corpora  refertur,  sed  non  ad 
spiritns.  Et  ideo  si  imaginenuu'  angelum  in  coelo, 
seu  presentem  coslo,  non  propter  hoc  distat  a  terra 
distantia  corporali,  quia  respectu  ejus  nulla  est,  sed 
respectu  corporis,  ut  stellse  in  coelo  existentes  ;  et  ideo 
angelus  pnesens  coelo  potest  operari  in  terra,  ct  e 
converso  ;  et  non  est  nisi  ubi  operatur,  sicut  dicit 
positio  theologorum  prtEdictorum,  vel  non  debet  dici 
alicubi  esse  nisi  per  operationem,  vel  quod  operatio 
ejus  sit  alicubi  in  coelo  vel  in  terra ;  sed  ejus  sub- 
stantia nusquam  est  localiter  per  determinationem 
alicujus  loci  ;  quia  situm  non  habct.  Et  ideo  cum 
angelus    duxit    et    reduxit    Tobiam,  operatio    ejus    et 


'  pos.itmt']  possint,  B. 
'  aliquo']  modo  om.  T. 


"  ;;()/f.s7]  polerit,  B. 
^  /h]  om.  T. 


XLIX.]  OPUS   TERTIUM.  183 

corpus  assumptuiii  muiabaut  locum,  et  fiebant  in 
diversis  locis ;  sed  substantia  augelica  remansit  im- 
mobilis  prresens  scilicet  ccelo,  noii  absens  a  terra,  nee 
tanien  locum  alicubi  occupans,  nee  determinans  in 
coelo  nee  in  terra. 

»Sed  tunc  fortis  objectio  oritur,  quia  tunc  erit  ubique  Objection, 
sicut    Deus,    et    ita   erit   ])otentia3   infinit?e.       Si    enim  *|'^*  ^° 

.  .  .  they  are 

est  iininol)ilis  secundum  locum,  et  non  determinat  ubiquitous, 
sibi  locum  in  coelo  nee  in  terra,  et  cum  praesens  est  jjj^^^jf ^ 
coelo  non  abest  a  terra,  ergo  erit  in  coelo  et  in  terra 
simul  et  semel ;  et  ita  ubique,  sicut  Deus ;  et  erit 
potentire  infinita?,  quia  posse  esse  ubique  est  potentige 
infinit'cie.  Et  dixfermit  ad  hoc  quod  Deus  ex  causa 
duplici  non  abest  alicui  loco,  turn  quia  substantia 
spiritualis  est,  et  respectu  spiritus  non  attenditur 
distantia  corporalis ;  turn  quia  est  potcntia3  infinitas 
continentis  omnia  et  singula  per  prsesentiam  majes- 
tatis.  Nam  aliter  esset  vacuitas  in  creatura  et 
defectus,  quibus  tenderet  in  non  esse.  Et  ratione 
istius  proprietatis  divinai  est  recte  ubique,  et  quia 
ubique,  ex  liac  ratione,  ideo  non  abest  alicui  loco. 
Quoniam  etiam  Deus  est  natura  spiritualis,  non  recipit  The  objec- 
distantiam  corporalem,  et  ideo  prtesens  coelo  non  abest  ^'^^^.^?' 
terra.  ^  Angelus  autem  non  habet  rationem  majestatis 
nee  potential  infinitse,  et  ideo  ex  hac  parte  non  est 
ubique,  nee  cum  prsesens  est  coelo  non  abest  ten*a. 
Sed  ratione  spiritualitatis,  qua)  nuUam  distantiam 
recipit  corporalem,  quia  uullmn  situm  habet,  quia  nee 
situatur  in  coelo  ut  stella,  nee  in  terra  ut  homo,  habet 
quod  praisens  coelo  non  abest  terra,  nee  distat.  Et 
ideo  secundum  banc  viam  non  debet  adhuc  proprie,  et 
primo,  et  principaliter  dici  quod  sit  ubique  per  affirma- 
tionem,  et  hoc  pnccipue  ut  dissimilitudo  ejus  ad 
majestatem  Dei  notetur. 


terra'}  terra?,  B.,  and  so  below. 


184  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

Sed    tamen    per   negationem   potest    dici,    quod    nee 

abest    coelo    nee    terra,    propter  hoc,    quod    nulla    dis- 

tantia    corporalis     ei    conceditur  ;      nee    liabet    notani 

respectu    ejus,   quia    non    est    proportio  spiritus  ad  ali- 

quid  corporale. 

Tiiis  reia-        Quatenus   igitur    non    solum    vitemus    errorera,    sed 

place  can    «ermones    similes    erroribus,  prsecipue   propter   reveren- 

only  be       tiam  divinoj    majestatis,  non    dicemus  quod  angelus  est 

correcUy     simul   et    scmel    ubique  ;  quia    hoc    appropriatur   Deo 

by  nega-     tam    in   re  quam    in   sermone  ;   nee  oportet  quod  dica- 

mus   quod   angelus   est    simul   et   semel   prsesens    coelo 

et   terrse,    sed    per    negationem,     quod   non   abest   nee 

distat   a   coelo   nee   a   terra,    et   cum  est  prresens  ccelo 

non   distat   a   terra,   nee   abest  ab  ca  ;   et,    e  converso, 

cum  eonsideratur  prajsens  terra?,    non  abest  nee   distat 

a    ccelo  ;    ut     semper    aliqua   negatio   exprimatur,    quia 

nullam    habet    rationem    distantiee     corporalis,   cum    sit 

spiritus. 

Si  autem  iterum  objiciatur,  quod  adhuc  sequitur  ex 
hac  ratione  angelum  adhuc  ^  esse  potentire  infinltpe, 
quia  si  distantia  esset  infinita,  et  mundus  esset  in- 
finitus,  angelus  eadem  ratione  se  haberet  ad  spatium 
infinitum,  sieut  ad  iinitum  per  banc  positionem  ;  quia, 
ut  dictum  est,  nulla  distantia  localis  ad  angelum  re- 
fertur,  nee  est  comparatio  nee  proportio.  Ponamus 
igitur  quod  a  terra  extendatur  mundus  in  infinitum, 
sieut  philosophi  ante  Aristotelem  dixerunt,  et  sit 
angelus  in  hoc  spatio,  non  igitur  aberit  terra,  quia 
spatium  usque  terram  nullum  est  respectu  angeli, 
ut  dicit  heec  positio ;  et  hoc  propter  spiritualitatem. 
Sed  spatium  infinitum,  sieut  finitum,  habet  eandem 
differentiam  ad  naturam  spiritualitatis,  nee  potest  ei 
comparari  infinitum,  sieut  nee  finitum ;  ergo  prjesens 
erit  toti  spatio  infinite,  sieut  finito.  Et  si  hoc,  tunc 
de   necessitate   erit    infinita;    potentiiu.      Et   dicendum 

'   adiiiic'}  0111.   Ij. 


XLIX.]  OPUS  TERTIUM.  185 

est,  quod  ea  qua;  dicta  sunt,  vera  sunt  dc  spatio  finite, 
et  quantum  ad  privationem  spiritualitatis  adhuc  veium 
est,  quod  sicut   neque   spatium  finitum  comparationem 
liabct  ad  spiritum,   sic   ncque    spatium  infinitum.     Sed 
linec   privatio   comparationis    sufiicit     pro   spatio    finito, 
ut  nun  absit  alicui  parti  ejus  ;  non  tamen  sufticit  hoc 
ad    spatium     infinitum,    (juia    angelus     ct    est    natura 
spiritualis,  et    est    creatura,    et    potentiie    finitiij.     Quod 
igitur    nou    absit    alicui     i)arti    spatii     infiniti,    non    re- 
pugnat    angelo  in   quantum   est  natura  spiritualis,    sed 
in  quantum  est  creatura,  et  potentiam    habcns  finitam. 
Et    ideo   ilia   causa   privationis   absentire    angelicse,   re- 
s})3ctu  cujuslibet  partis   spatii,    propter   naturam   spiri- 
tualitatis, intelligcnda  est    de   spatio  finito,  sicut   inter 
coelum  et  terram.     Nee  oportet  nos  loqui  de  alio  spatio, 
quia    nullum  aliud  est,    eo    quod    mundus    est    finitus. 
Et  ideo  sermo  refertur  ad  spatium  finitum  ;  et  proi)ter  As  the 
hoc,  si  fingatur  spatium  infinitum,  tunc  oportet  dicere,  I'^^io^^l 
ut  nunc  tactum  est.     Et  per  hoc  tunc  habetur  quomodo  the  body, 
anima    rationalis    est    in    corpore.     Dicitur    enim  quod  J^^  ?,"\  . 
est    ubique    in    corpore,    et    in    singulis    partibus,  sed  the  heart, 
tamen  non  localiter,    sed   ut   forma  et  perfectio  corpo-  sent°fj.o^  " 
ris,    ex    quo    cum    corpore   fit   unum  ^    })er   essentiam,  the  head, 
scilicet    una     persona  ;    quie     tamen    non     ideo    habet 
si  turn  in  toto  corpore,  nee  in  aliqua  parte,  nee  occupat 
totum    nee    partem    localiter  ;    licet  praesens  cordi,  non 
abest  capiti  nee  pedi,  nee  distat  ab  eis  ;  quia  imlla  est 
distantia  corporalis  respectu  spiritus  annotanda. 


Cap.  L. 

ToTA  vero  dis})utatio  ista  fundatur  super   hoe,  (piod  Corporeal 

distantia     con^oralis    considerata     respectu     substantite  ^•"^'^  ^^^^ 

.   .  '■  .  ^  distance 

spiritualis  tanquam  nihil,  et  ideo  nuUam  proportionem  have  no 


'  ct  in  xiii(julis  .  i  .  .  tiniiiii']  oni,  T. 


186  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

relation  to  liabet   spiritus   ad   locum   corporalem,  neqiie   ad  partes 

^^^"  ■         loci,    neque    ad   partes    distantise.      Et  confirraatur  hoc 

per    qucedam    corporalia,    quse    licet   sint    talia,    tamen 

non  habent  comparationem  nec^  ad   locum,   nee  distan- 

tiam  corporalem,  ut  Pascha,    et    Pentecoste,  et   Natale, 

non   distant   secundum  locum,  et   tamen    lirec   tempora 

sequmitur  motum  coeli  corporalem,  et  sic   quodammodo 

corporalia    smit ;    nullam    tamen    habent   proportionem 

ad  distantiam  corporalem,  ut  scilicet  dicantur  distantia 

rime,as     localiter.     Eroo    lonsfc   minus    notabitur    distantia    cor- 

Dcing  de-  . 

pendent  on  poralis  respectu   spiritus,  cum  tempus  sit  res  corporalis 

mot^ion^  is   q^odammodo,  et  spiritus   nullomodo.     Et  cum  qmesivi 
in  a  sense  a    viro   sapientissimo,  scilicet   fratre  Ada    de    Marisco, 
corporea.    q^Qj^Q^j^    f^^^    anima     beati     Ambrosii    in    sepultura 
beati   Martini,    respondit   quod  distantia   corporalis  re- 
spectu  animPD    nulla   est ;    et  ideo   potuit  anima   beati 
Ambrosii   contemplari   omnia  quse  fuerunt  in  exsequiis 
beati    Martini,    secundum    quod    divina    illustratio     ei 
claruit,  et  ibi  corpus   assumptum  per  angelicum  minis- 
terium    ostendi    potuit,    in    quo   existimaretur    beatus 
Ambrosius.     Pati    igitur   et    operari    in    diversis    locis 
potest,  secundum    banc   opinionem,    spiritus,   secundum 
quod  ei  est  a  Deo   ordinatum,  licet  substantia  sua  non 
habeat  proportionem  ad  locum  hunc  et  ilium. 
The  devil,        Et   secundum   hoc   facilius   intelligitur  quomodo  dse- 
up  and '^^    mones   dicuntur   a   Sanctis  portare  semper  infernum,  id 
down  tlic    est   poenam    inferni,  secum.     Si   enim   non  habent  spi- 
never'ab-    I'itus    comparationem    ad    partes    distantite    corporalis, 
sent  from    tunc    dsemou,     prsesentialiter    ardens    in    inferno    non 
abest    a    loco    quocmique    dato,    quin    poterit    operari 
ea    qucG    ei    permissa    sunt,    ut    tentare    homines    ad 
peccata.      Nam  f rater  Adam  dixit :    "  Sicut  duo  enun* 
"  tiabilia  non  distant  localiter,    ex  sua  proprietate;  sic 
"  nee  duo   spiritus,    ut   anima  hominis  hie,  et   spiritus 
"  deemonis    in    inferno."      Et    sic    anweli    et    dremones 


'  nccli  om.  B. 


L.]  OPL'S   TERTlUxM.  187 

sciiint  qiiie  in  cliversis  locis  tiunt,  cum  distantia 
locorum  non  sit  respectu  eorum  restimaiida.  Et  ideo 
djBiuones  dant  responsa  de  rebus  absentibus,  quando 
loquuntur  pra3senter  cum  liominibus.  Et  sic  in  morte 
animam  esse  in  ccelo,  vel  in  purgatorio,  vcl  in  in- 
ferno, non  est  per  motum  localem  ;  sed  absolvitur  a 
vinculo  corporis  (piod  rexit ;  et  operatur,  vel  patitur, 
vel  glorilicatur,  alibi,  sine  suo  niotu  locali,  quia  dis- 
tantia localis  nulla  est  respectu  illius.  Et  dum  vitam 
habet  in  corpore,  et  vivificat  illud,  potest  sine  suo  motu 
coelestibus  prrosens  esse  secundum  divinam  revelati- 
onem  ;  secundum  quod  apostolus  raptus  fuit  usque  ad  The  rap- 
tertium  coelum,  et  Steplianus  vidit  coelos  apertos.  p^'^i^^/j,^^' 
Operationes  igitur  et  passiones  substantiarum  spiri-  St.Stephea. 
tualium  locis  distinguuntur,  sed  respectu  suai-um  sub- 
stantiarum non  habent  ad  loci  distantiam  compa- 
rationem,  ac  si  nihil  esset  inter  loca. 

Heec   igitur   omnia  consequuntur  se,  aut  in  veritate  These 
aut   lalsitate.      Si   enim  unum  est  verum,  omnia  sunt  argumenta 
vera  ;    si  unum  est  falsum,  omnia  sunt  falsa.      Vulgus  able  to  the 
tamen    non    capit   liaec,  nee   ejus  capita  multa.     Aliqui  ^P'"^°"^^  ^^ 
tamen    se    coniricant    ad    hsec,    nulla    tamen    rationum  and  Adam 
potentia    ducti,    sed    imaginatione   sua    in    hoc,    sicut  ^^  ^^aJ''*^^' 
in    aliis,    magis    falsis    quam    veris    gaudentes.     Unde 
vilificatur    htBC   positio  per  eos  si  vera  est.     Extollitur 
autem  per  consensum  antiquorum  sapientum,  ut  fratris 
Adse,    et  episcopi  Roberti   magistri    sui,  et  ca^terorum. 
Disputationem     igitur     approbo,    sed    nihil    assero    in 
prfTJudicium  sententite    melioris.^      Fatcor   tamen  quod 
rationes  pro  hac  positione  nescio  dissolvere,  et  fortiores 
rationes  in  contrarium  dissolvi.     Nee  credo  quod  omnes 
qui  nunc  vivunt  rationes  quas  induxi  valeant  veraciter 
impedire,  quamvis  multi  obstinati  cavillaverunt.^ 

Et   hie    aperitiu'  nobis    via   ad   intelligendura   sacra- 


'  milioris'}  sanioris,  B.  I       *  cavillavcrunt]  resistunt,  ut  bene 

I  novi,  B. 


188 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


The  sacr 
nient  of 
Christ's 
body  is 
thus  ex- 
plained. 


a-  tissimum  sacramentum  Dominici  Corporis.  Nam  vel 
siibliinata  est  liumanitas  Christi  super  omne  esse  crea- 
tur;e  ad  esse  divinura,  ut  sicut  essentia  Dei  prsesens 
est  omni  parti  liostise  sine  commensuratione  locali,  sic 
corpus  Christi ;  aut  saltern  sublimatum  est  hoc  corpus 
super  omne  esse  coi'poralis  naturaj'  ad  esse  consimile 
spiritibus  ;  quia  non  commetitur  se  partibus  liostise, 
nee  partibus  loci,  et  pnBseus  est  coelo,  et  ecclesiae,  et 
cuilibefc  fideli  participanti  hoc  sacramentum. 

Et  per  hoc  excitamur  ad  considerationem  maximae 
rei,  scilicet  quomodo  Dominus  Jesus  Christus  glorifica- 
bit  singulos  electos  in  vita  jeterna.  Nam  sicut  deitas 
prsesens  erit  cuilibet,  ita  et  liumanitas,  ut  argui  potest 
sicut  nunc  de  sacramento,  ut  Dominus  Jesus  sit^ 
omnia  in  omnibus.  Sed  ibi  revelatur^  gloria  majestatis, 
hie  occultata  propter  statum  hujus  mortalitatis.  Et 
dixi  ut  argui  potest,  non  sententiari,  quia  non  prgesumo 
hie  sententiare  ad  praesens.  Contingit  tamen  sic  ar- 
guere,  quoniam  sicut  se  habet  Deus  ad  creaturas,  sic 
Christus  ad  electos.  Sed  majestas  Dei  requirit  ut  sit 
prsBsens  omnibus  creaturis,'*  et  necessitas  creaturse  hoc 
idem  exigit ;  quia  aliter  deficeret  in  nihil.  Quaprop- 
ter  potest  argui  quod  Christus,  Deus  et  homo,  erit 
prsesens  cuilibet  electo  in  gloria.  Iterum^  per  simile 
de  statu  gratije.  Nam  per  sacramentum  altaris  fit 
Christus  praesens  cuilibet  electo  in  statu  gratijt? ;  ergo 
similiter  arguitur  quod  in  gloria.  Sed  de  hoc  sacra- 
mento grandis*"  sermo  fit  in  0})ere  Majori,  cujus 
intentio  in  hoc  opere,  in  Moralibus,  breviter  anno- 
tatur. 


'  natioff]  crcaturcp,  D. 

2  sit}  scit,  B. 

'  revelatur}  revelata,  B. 


'  omnibus  crcaturis']  cuilibet  crca- 
turtc,  T. 

^  Iterum']  licet,  15. 

*  grandis']  respor.dis,  B. 


LI.]  OPUS   TERTIUM.  189 


Cap.  LT. 

DIFFICULTAS  vero    ajqualis  localitati  et    immobilitati  Of  created 
Hubstantiaruiii    spiiitualium,    secundum    locum,    est    de  ^"'^'""''^5' > 

^       ,  ,  .    (ivinn. 

(luratione  earum  ;  scilicet  de  a^vo,  quod  vocatur  a  plii- 
losophis  a^ternitas  creata.  De  unitate  vero  a^vi  dictum 
est  prius  ;  quod  si  liabeat  partes,  tunc  erit  de  ejus 
imitate,  sicut  de  tempore.  Si  vero  non  liabeat,  tunc 
erit  sicut  de  ubi  respectu'  punctorum  indivisibilium ; 
ita  quod  oportet  quod  iinum  sit  revum  sicut  imum 
est  tempus  ;  et  reprobat!i3  sunt  positiones  falspe  in  con- 
trarium. 

Sed  nunc  considerandum  est  an  navum  ]:)otest  Does  not 
habere  partes  vel  non.  Quod  autem  non  liabeat  ^^"^^^  °^ 
partes  clamat  tota  philosophia ;  et  Augustinus  dicit 
hoc,  et  Dionysius.  Iterum,  ?evum  se  liabet  ad  res 
permanentes  sicut  tempus  ad  res  ^  successivas.  Sed 
esse  rei  permanentis  dividitur  per  oppositum  contra 
esse  rei  successiva\  Ergo  cum  de  natura  successionis 
sit  ut  habeat  partes,^  tunc  esse  permanentis  erit  per 
earentiam  partium.  Et  ideo  sicut  mensura  rei  suc- 
cessiva3  habet  *  partes,  sic  mensura  rerum  perma- 
nentium  carebit  eis. 

Iterum,   si    habeat    a^vum    partes,    tunc    aut    erunt  Wbetlur 
simul    aut    succedeient.     Si    simul,    tunc    altera   super- n™"g*Q'.  ;^ 
tluit.    quia    quod    est    de    esse    rei    permanentis    simul  succession. 
potest    una    parte    ejus    mensurari  ;    nam    indivi.sibile 
est    ad    omne    prresens.     Si    vero    succedunt    sibi,  aut 


'  respectu]  om.  B.  |  tura  successionis  sit  ut  liabeat  partes, 

'  res]  om.  B.  tunc.     Added    iu    B.  ;    afterwards 

'  partes]    tunc  esse  permanentis  '  partially  obliterated. 

dividitur  per  oppositum  contra  esse  I       '  habet]  habeat,  B. 

rei  successivse.     Ergo  cum  de   na-  ; 


190  HOGERI  BACONIS  [CAP. 

posteriori  adveniente  corrumpitur  prior,  et  tuuc  erit 
de  natura  temporis,  quia  hoc  est  essentiale  tempori. 
Si  vero  reraaneat  prior,  adveniente  posteriori,  tunc 
erit  una  superflua,  sicut  prius  dictum  est,  quia  nihil 
est  mensurandura  nisi  illud  quod  pars  posterior  raen- 
surat.  Totum  enim  esse  permanentis  potest  ilia 
posterior  mensurare,  quia  de  esse  permaneutis  non 
est  simul,  nisi  quod  una  pars  £evi  potest  mensurare, 
indivisibile  enim  est  ad  omne  prsesens. 

Iterum,    in    quantitatibus    habentibus    positionem  et 
permanentiam  accidit  pluralitas  partium,  propter  positi- 
onem diversam.     Nam  si  linea  non  haberet  positam  hie 
unam   partem,  ibi  aliam,    non    esset  partium  distinctio 
propter    permanentiam  ;    quia   mia   posset    sufficere    si 
posset   positiones    diversas    habere ;     ergo   cum    tevum 
sit   permanens,    non    habens   positionem,    oportet  quod 
una  pars  sufficiat,  nee  exigentur  plures. 
The  exist-       Iterum,  non  sunt  nisi  duo  in  re  permanente,  scilicet 
ence(p.w)  gggg    gj^g   g|^   continuitas   sui   esse.      Sed   propter   esse 
which  is     ejus     non     potest    sevum    habere    plures    partes,    quia 
permanent  in(jivisibile  est   esse  rei  permanentis   ad   prsesens  illius 

IS  indivi-  \       ^  -i  _ 

sibie.  esse.      Nec   propter    continuitatem  et   conservationem  ; 

quia  sicut  se  habet  mensura  successivi  ad  esse  et 
continuitatem  ejus,  sic  mensura  permanentis  ad  esse  et 
continuitatem  ;  sed  eadem  mensura,  sine  partium  mul- 
tiplicatione  majori,  mensurat  rem  successivam  et  ejus 
continuitatem ;  ut  idem  dies  mensurat  motum  esse ' 
diurni  et  continuitatem  ejus,  et  non  plus  requiritur. 
Ergo  eadem  pars  ?evi,  sive  eadem  mensura,  penitus 
mensm'abit  et  esse  rei  permanentis  et  ejus  continui- 
tatem ;  ita  quod  plus  non  erit,  nec  aliquid  addetur, 
sicut  nec  a  parte  mensur?e  successivre.  Et  ad  hujus 
evidentiam    loquamur    non    de    exemplo    quod     finem 


'  motum  f*sp]  esse  motus,  B, 


IJ.]  OPUS   TERTIUM.  191 

babet,    ut    de    motu    diurno,  propter  cavillatoriam    iu- 

stantiam,   sed    de    toto    tempore    quod   erit   sine    fine, 

aut  quod   saltern   potest   continuari,   si  Deus   vult,    per 

raotum  coeli,    et    saltern    in    inferno,^    in    motibus    qui 

erunt   in  inferno,  per   alterationes   et   poenas    damnato- 

runi,  qua3    erunt    in    motu    et    tempore.     Et   tunc    erit 

simile    de   ajviterno,  et  de  tali  temporali,  quod  semper 

erit ;    quia    sicut    eadem    mensura  temporalis  mensurat 

esse  talis   successivi    et  continuitatem,    sic  erit  de  fevo, 

quod  idem   mcnsurabit    esse   rei    et  continuitatem ;    et 

ideo  partibilitas  omnino  evacuabitur ;    quia  non  ponunt 

earn,  nisi    propter    continuitatem  esse  ipsius    reviterni ; 

nam  in  ipso  esse  non  ponunt  partem  et  partem. 

Sed  contra  hoc  est  triplex   fortis  objectio.      Una  est  First  ob- 

quod  tunc  simul    et    semel  esset    anima    patris  et  filii,  ^jg  s"(JJi']/of 

et    creatio    mundi  et    creatio    animaB    istius    qui    nunc  tlie  father 

. ,  I'll  11  XT  1  •     aii'^  the  son 

nascitur,    quod    videtur   absurdum.      JNam    ncec    omnia -would  thus 

creantur    in    revo ;    quia   creatio  est  in    illo,   et    omnia  ^^  simul- 
taneous in 
creata    mensurantur   eo  quantum    ad    esse    suum    pro-  their  crea- 

prium ;     sed    generata   non   et   corporalia.       Si   igitur  *'°°- 

est  sevum   indivisibile,  non    habens  partem  et  partem, 

et    fuit  a  princijno    mundi,    quia    mundus    creatus    est 

in  eo  toto,  et  est   nunc   in  eo  toto,  anima   istius    nati 

modo  tunc   simul  et    somel    sunt,    quantum  ad  mensu- 

ram    propriam    sure    duration! s.       Et   ita   sic  simul    et 

semel    possunt     dici     esse     in    terminis.        Et     tamen 

est    longissimi     temporis     distantia.       Et     potest    dici 

quod    hie    fallit    nos    imaginatio    temporalis,    quae    est 

propria     intellectui      nostro     sicut     corporalis.        Quia  ^f  p/'ision 
A    •  1  T   •  .       •        11  ofideas 

Aristoteles    dicit     quod    omnis    mtellectus    noster    est  on  this 
cum  continuo    et    tempore,    quia    nihil    primo    aspectu  ^"J^J^*^' 
concipimus  nisi    quanta,    ut    qure   quantitate    continua  the  diffi- 
mensurantur    intrinseca,    quae    est    ti-ina    dimensio ;    et  abitractin 
quae   quantitate    extrinseca  extenduntur ;    ut  sunt  tem-  our  minds 


'  in  in/erwo]  om.  B. 


192 


■ROGER T    TUrONIS 


[cap. 


How  the 
objection 
is  to  be 
solved. 


from  the  poralia,  qupe  sub  tempore  cadunt.  Et  ideo  spiritualia 
and'ma^e-  ®^  permaneiitia  ia  suo  esse  ijivarlabili  nou  perci- 
vial.  pimiis     primo    mentis    intuitu,    nee  aliquo    modo,   nisi 

quando  abstraxerimus  animum  a  corporalibus  et  tem- 
poralibus,  et  transiverimus  liaec.  Sed  tunc  quantum 
est  de  potestate  intellectus  nostri,  sine  speciali  illu- 
minatione  non  possumus  intelligere  hujusmodi,  nisi 
per  privationem  corporalium  et  temporalium,  et  non 
per  positionem.  Et  ideo  cum  summa  difficultate 
percipimus  esse  spiritualium  et  permanentium.  quod 
mensuratur  a^vo  indivisibili  et  impartibili.  Si  tamen 
veliraus  sequi  pliilosophia;  veritatem,  et  sanctos  ma- 
jores,  et  sermones  vulgatos  exponere,  dicemus  quod 
secundum  se  non  est  divisibilitas  in  {bvo,  sed  totuin 
simul  est ;  quia  esse  permanens  est  per  oppositum 
ad  successionem.  Si  tamen  consideretur  a^vum 
respeetu  temporis,  sic  secundum  locutionem  damns 
ei  divisibilitatem,  secundum  quod  tempus  habet 
prius  et  posterius ;  et  sic  dicimus  quod  anima  pa- 
tris  est  prius,  quam  anima  filii,  propter  distantiam 
temporalem,  et  principium  mundi  est  ]n-ius  quam 
creatio  alicujus  in  fine  mundi.  Sed  si  absolvamus 
jevum  a  comparatione  ejus  ad  tempus,  tunc  non 
est  anima  patris  prior  anima  filii,  sed  simul,  vel  in 
eodem  {bvo  toto,  licet  quantum  ad  tempus  conside- 
i-atum  inter  duas  creationes  sit  ibi  prius  et  posterius. 
Et  quia  super  hoe  semper  fertur  intellectus  noster,  ideo 
difficile  est  nobis  considerare  quomodo  in  eodem  jbvo 
sunt  anim?e  patris  et  filii,  et  quomodo  respeetu  a'vi 
absolute  sint  simul  omnia  i)ermanentia. 

Secundo    objicitur    quod    cum    duratio    reviterni,    ut 
cujuslibet  mensurati  a?vo  sit  infinita,  vel  sine    fine,    et 
duration      non  est  ibi  successio  et  additio  in  partibus,   tunc  erit 
tuaiinfiuir  i^ifii^it.um  in    actu,    quod  est  impossibile    in   esse    crea- 
{infinittim    i\w». :    ad  hoc  tamen  dicendum  quod   mala   imaginatio 
decipit  nos  sicut  prius.    Nam  debemus  hie  considerare, 


Second 

objection 

infinite 


in  actu). 


I.I.]  OPUS   TERTIUM.  193 

sicut  prills  dictiini  est  do  substantia  spirituali  respectu 
distantiiX!  corporalis ;  quantum  cnim  ad  illani  nulla 
distantia  corporalis  notari  potest,  quia  non  est  compa- 
ratio  si)iritus  ad  Imjusinodi  distantiani  ;  similiter  est 
liic ;  quantum  enim  ad  distantiani  et  fluxuni  tom]>o- 
ralcm,  non  liaLet  comparationem  aliquam ;  et  ideo  in- 
finitas  durationis  temporalis,  qujTD  hie  imaginatur,  cui 
semper  prsesens  est  revum,  non  debet  notari ;  quia 
a?vum  nullam  Iiabet  comparationem  ad  earn,  sicut  ^  nee 
spiritus  ad  distantiani  corporalem.  Unde  sicut  spiritus 
prassens  uni  loco  non  abest  alteri,  quia  distantia  inter 
ilia  loca  non  habet  comparationem  ad  spiritum,  etiain 
si  essct  infinita,  ut  prius  dictum  est;  sic  est  liic.  Et  ideo 
quantuincunque  extendamus  tempus  in  infinitum,  sevum 
semper  concomitabitur,  et  prjesens  erit  omni  prcesenti 
tempori,  et  non  aberit  alicui,  et  tamen  non  liabet  in- 
finitatein  illam,  quia  fluxuni  temporis  non  liabet,  nee 
comparationem^  ad  eum,^  sicut  nee  spiritus  ad  distan- 
tiani corporalem. 

Si  dicatur,  aut  est  duratio  vevi  finita  aut  infinita  ;    si  Different 
infinita,    tunc    sequitur    idem    quod    prius ;    si    finita,  "f^t^e  infi- 
tunc  finein  liabet,  et  cessabit,  quod  falsum  est :    dicen-  «ite  : 
duin    est,  quod    infinitum,  ut    Aristoteles    docet    tertio  tiVeexten- 
Pll3^sicorum, ■*  est    multis    modis :     uno    modo    est    per  sion. 
extensionem  quantitivam,    sive    in    longitudine    spatii, 
sive    in    longitudine    durationis,    secundum   partes   sibi 
iavicem    ordinatas  ;    et   sic    infinitum  non    potest    esse 
siinul,  nee  loco,  nee  duratione.     Et  hoc  est  proprie  in- 
finitum   de    quo    loquitur    philosophus,  et  quod  est   in 
communi  sermone  nostro,  cui    opponitur   finitum,  quod 
est    quantum    extensum  inter  duos    terminos,    ut    spa- 
tium    pedale,    vel    hora    diei    aut    dies,    et    quodlibet 
consimile.      Et  sic  sumitur    infinitum  per    privationem 
terminorum  ;  et  sic  non  est  ajvum  infinitum. 


•  sicut']  sic,  B.  I      '  ewm]  aevum,  B. 

*  comparationem']  proportionem,  B   |       *  Pht/siccrum]  cap.  v.  vi. 

VOL.   I.  N 


194  ROGERI  BACONIS  [CAP 

2.  Nega-  Ji^I[q  modo  accipitur'  infinitum  per  negationem  finiti, 
Unite.         et    sine    extensione    quantitiva,  quod  finem  et  corrup- 

tionem  non  liabet ;  et  dicitur  infinitum  non  per  priva- 
tionem  terminorum  quantitatis,  sed  per  negationem 
corruptionis  et  non  esse.  Et  hoc  potest  esse  vel  a  parte 
ante  et  post,  et  sic  jeternitas  increata  dicitur  infinita ; 
vel  a  parte  post  tantum,  et  sic  jeternitas  creata,  quse 
est  rovum,  dicitur  infinita  ;  et  sic  infinitum  potest  esse 
totum  simul,  et  non  est  inconveniens ;  sed  primo  modo 
inconveniens  est.  Si  dicatur  adliuc,  quod  si  infinitas  a 
parte  post  est  in  a^ternitate  creata,  qualis  in  increata, 
tunc  a  principio  creaturre  in  esse,  usque  in  fioternum, 
requabitur  creatura  Deo,  quod  est  absurdum  ;  quia  luillo 
modo  sequatur  creatura  Creatori,  nee  unquam  a^quari 
potest  ad  horam  :  dicendum  est,  quod  infinitas  a  prin- 
cipio   creaturre  in  esse  constitutor    dupHci  ratione   con- 

3.  Twofold,  venit  Deo :  una  est,  quia  sine  fine  erit,  alia  est  ex 
to  G(fd  *^  ^^>  ^^0^  ^^^**^  duratio  est  eadem  cum  sua  essentia,  qure 
only, whose  est  infinita  intensive,  non  extensive  ;  sicut  sua  virtus 
like^hiT'  ^^  potentia.  Et  hoc  est  tertium  genus  infinitatis, 
essence,  is  quod  non  est  in  creatura  aliquo  modo,  sed  in  solo 
beo-inninff  Creatore.  Et  in  hoc  genere  infinitatis  infinitas  Crea- 
and  with-  toris  exccUit  infinitatem  creaturfe  in  infinitum.  Si 
jiitoisire  vero  loquamur  de  infinitate  secundo  modo,  scilicet  per 
not  cxte7i-    negationem   non  esse  et  corruptionis,  certe  h?ec  est  in 

Deo   cum    negatione    actualis    corruptionis,  et  cum  ne- 

gatione    pura    potentias    et    habitudinis    ad    non    esse 

All  infinity  Sed   in    {Bvitcrno    non    est    negatio     nisi    corruptionis 

in  the  crea-  ^ctualis ;  quia  creatura  semper  apta  nata  est  non  esse, 

reflex  of     et  potest  de   sui    natura   non    esse ;     quod    enim    con- 

niu'  ^         tinuatur  esse  ejus  sine  corruptione,  hoc  est  ex  bonitate 

Creatoris,  qui   per   prsesentiam  majestatis    omnia   tenet 

in  esse.     Et  ideo  patet  quod  duratio  creaturre  non  est 

fiequalis    duration!  Creatoris,    licet    consideremus    dura- 


'  Alio  modo  dccipitur']  Alitor  suniitur,  Pi.  ;  modo,  oni.  T. 


LI.]  OPUS  TERTIUM.  195 

tionern  Creatoris  a  principio  durationis  creaturro  sine 
fine  ;  neo  est  una  communis  eis  per  participationem  ; 
sed  una  est  similis  alteri  per  imitationem  quantum 
potest  creatura  sustinere. 

Si    dicatur    quod    nullum    indivisibile    commensurat  In  what 
se    extensioni   alicujus    divisibilis,    igitur   non  ^    potest  indivisible 
nee     esse    prresens    omnibus     partibus    ejus    extensis ;  is  commen- 
igitur  -  duratio  a3vi,  si  sit  indivisibilis,  non   requabitur  ^j^^  ^he 
durationi     temporis,     et     ita    non    attinget    ad    finem  divisible. 
minimi  temporis,  sed  deficiet ;  igitur  multo  magis  non 
durabit    cum    toto     tempore :     dicendum^     est,     quod 
licet    indivisibile   non    potest   commensurari    divisibili, 
nee  {lequari,  quia  non  sunt  comparabilia  in  quantitate  ; 
nee   indivisibile,    quod  est  terminus  indivisibilis,  potest 
ali(pio   modo   esse   cum   divisibili   toto  ;   tamen   indivi- 
sibile, quod   est   alterius    generis,    quod   non   dependet 
aliquo   inodo*  a  divisibili,    sed  habet  esse  absolutum  a 
quo   dependet  divisibile,  potest  habere,  sine  extensione 
quantitiva,    dignius   esse    quam    divisibile  ;   per    quam 
dignitatem  potest   esse   praesens   omni  parti   divisibili  ; 
sicut    non    solum    videmus    de    causa    prima,    sed    de 
anima  rationali,    quae   ubique   est   prresens   corpori  ;   et 
ideo    non    solum    esse    divinum    potest    esse    prresens 
toti    tcmpori,     sed    esse    animre    rationalis    quod    aevo 
mensuratur,  et  sic   totum  ajvum  cum  toto   tempore,    ct 
sic    leniter^   potest  haec   objectio   solvi,   licet   ejus    ex- 
planatio  plura  rcquirat. 

Sed  tertio  objici  potest,  quod  aevum,  cum  sit  mensura  Third  ob- 

durandi,  sicut    tempus,    erit   in   gencre   quantitatis  ;    si  J^^tion : 

igitur  est  indivisibile,    erit   terminus   quantitatis,   sicut  nity,  like 

iiunctus  ct  unitas,  instans  ct  linea  ;    sed  nulla   species  ^™^'  '^  ^  „ 
.       .        .    ,  .         .  ^  measure  of 

quantitatis  ci  in  tantum  convemt   sicut   tempus,  quod  duration, 


'  igitur  non"]  ergo  nee,  B. ;  igitur 
potest  nee,  T. 
^  igitur']  ergo,  B. 


^  dicenduvi]  et  dicendum,  MSS. 

'  aliquo  modo'\  ora.  B. 

^  ct  sic  Icniter']  sic  leviter,  B. 

N    2 


196 


ROGERI   BACONIS 


[CAP. 


and  there-  est  mensura  flurandi  ;  ergo  rovum  eiit  terminus 
»r«/^V•rt;HiL  ^®™P^^"^^  ®^  ^^^  indivisibile,  et  ita  erit  instans. 
of  quantity.  Et  acl  lioc  diceiidum,  quod  iievum  est  in  predicamento 
quantitatis  sicut  species,  et  non  sicut  principium  indivisi- 
bile.^ Unde  nee  est  quantitas  divisibilis,  nee  est  terminus 
quantitatis,  sed  est  nova  species,  sicut  substantia  in- 
corporea  est  species  substantise,  et  non  est  corpus 
substantia3  neque  principium  ejus  ;  et  ideo  levum 
potest  esse  indivisibile,  sicut  substantia  spiritualis  et^ 
indivisibilis ;  et  tamen  neque  erit  divisibile,  neque 
terminus  et  principium  alicujus  quantitatis  indivisibilis. 
Unde  sicut  substantia  incorporea  nee  est  indivisibile 
ut  atomus,  neque  di\isibile  ut  corpus,  .sed  est  natura 
absoluta  alia  ab  eis,  sic  sevum  nee  est  indivisibile  ut 
instans,  nee  est  divisibile  ut  tempus,  sed  mensura 
absoluta  alia  ab  illis.  Si  contra  hoc  objiciatur,  quod 
Boetius  dicit   tertio  Oonsolationum  libro,^  quod    tempus 


Quantitatis. 
I 


Principium. 


I 

1.  Punctum. 

2.  Instans. 
;?.  Numcrus. 


Species. 
I 


Continuum   /  ^'^'•"'anens. 

LDidluens. 
Discretum. 


Quantitas. 


Divisib'Iis. 


Indivibibilis. 


Continua — Discrota. 


1.  Linea. 

2.  Superficies. 

3.  Tempus. 

'  ct'\  est,  B. 


1.  Numerus. 

2.  Oratio. 


1.  vEvum. 

2.  Punctum. 

3.  Instans,  T. 


I      "  lilni]  om,  T.     Metr.  ix. 


LI.]  OPUS  TERTIUM.  197 

ab  revo  piocedit,  ergo  erit  instans  :  dicendum  est,  quod 
teinjnis  ab  a,'VO  procedit,  id  est  post  aivum,  .secundum 
quod  Aristotelcs  dixit'  secundo  ct  quinto  Metapbysiciv, 
quod  ab  aliquo  vel  ex  aliquo  est  multipliciter  aut 
ordinaliter;  ut  ex  nocte  lit  dies;  aut  materialiter,  ut 
ex  feiTO  fit  cultelliLs  ;  aut  effective,  ut  ex  patrc  lit 
filius ;  aut  originalitcr,  tanquani  ex  tcnnino  ;  ut  ab 
instanti  fit  teiupus,  et  a  puncto  fit  linea.  Sed  ordi- 
naliter fit  tempus  ab  sevo,  id  est  post  aevum,  quia 
levum  est   mensura   prior   tempore. 

Si  dicatur,  quod  Aristoteles  non  ponit  sevum  inter 
species  quantitatis,  neque  in  Prpedicamentorum  libro, 
neque  in  quinto  Metaphysicse,  ubi  de  speciebus  prsedi- 
camentalibus  docet,  igitur^  non  vidctur  esse  species 
aliqua,  aut  Aristotelcs  erit  dirainutus  :  potest  dici,  quod 
nusquam  Aristoteles  dat  species  alicujus  prsedicamenti, 
quia  de  substantia  incorporea  nihil  tangit  in  libro 
Pn\3dicamentorum,  nee  in  capitulo  de  Substantia  in 
quinto  Metaphysical.  Placuit  igitur  Aristoteli  excm- 
plificare  de  speciebus  aliquibus  aliquorum  prsedicamen- 
torum.  Sed  nee  de  aliquo  omnes  ejus  species  assig- 
navit,  neque  de  singulis  posuit  ali(][uas  species  ;  quoniam 
de  actione  et  passione,  quando,  ubi,  situ,  et  habitu, 
nullam  ponit  divisionem  specierura  in  libro  Proedica- 
mentorum,  nee  etiam  in  quinto  Metaphysicce  ;  sed 
magis  distinguit  ibi  significata  multiplicia,  ut  patet  ex 
illo  libro.  Nee  de  substantia,  nee  de  relatione,  sed  de 
quantitate  et  qualitate  ex])ressius  ponit  species  aliquas, 
sed  non  omnes.  Non  tamen  fuit  Aristoteles  diminutus. 
Nam  texere  omnes  species  prsedicamentorum  est  dare 
notitiam  omnium  rerum  secundum  difiinitioncs  vcras. 
Quia  o])orteret  quamlibet  elicere  ex  generc,  per  divisi- 
onem ejus  in  difi*erentias  specificas.  Sed  hoc  est  quod 
in  omnibus  scientiis  investigatur ;  et  magnum  volumen 
et    speciale    requiritur    ad    hoc.      Et    ideo    omisit    in 


'  (/(.r(<]  distinguit,  B.  ii.  2  ;  v.  2.    |       '^  Igitur']  nee  alibi,  ergo,  D. 


IDS  ROGEEI  BACONIS  [CAP 

libiis,  (|Uos  habeuius,  forsau  aliquem  librum  .specialem 
tie  hoc  coinponens,  qui  nondum  venit  ad  maims  Lati- 
iiorum,  «icut  nee  melior  pars  nee  major  suie  pliilosopliias. 
Nam  mille  tractatus  edidit,  sicut  dicitur  in  libro  de ' 
Vita  sua. 
lu  wLat  Si    tamen    dicatur,  quod    proprium    est    quantitatis 

tftTis'^drvi-  ^^^'^^  i^  infinitum,  unde  Aristoteles  in  quinto  Meta- 
sibic,  in  physicsD  dijSinit  quantitatem  per  naturam  divisibili- 
not  ^^^^^  tatis,  dicens,  "  Quantitas  est  quae  dividitur  in  res,"  etc. : 
dicendum  est  quod,  quia  non  est  nisi  una  species 
quantitatis  divisione  carens,  et  ilia  est  ignotissima,  vix 
a  sapientissimis  compreliensa ;  ita  ut  multitude  sapien- 
tum  nunquam  sciverit  ejus  veritatem,  sicut  nee  vulgus 
l)hilosophantium ;  ideo  quantitas  in  sermone  vulgato 
accipitur  semper  tanquam  divisibilis,  et  alia  indivisi- 
bilis  ;  si  tamen  secundum  exquisitam  veritatem  aliqua 
quantitas  est  divisibilis  et  aliqua  indivisibilis ;  unde 
in  scripturis  aliquorum  antiquorum  invenitur  ha3C  divi- 
sio  quantitatis  :  quantitatum  alia  divisibilis,  alia  indi- 
visibilis, ut  discreta  et  continua  ;  alia  ^  indivisibilis,  ut 
instans,  et  unitas,  et  pimctus.  Sed  indivisibilis  est 
dupliciter :  una  est  species  quantitatis,  ut  ?evum  ;  alia 
est  principium  et  terminus,  ut  pmictus,  et  ca)tera.  Nee 
pnudicatur  quantitas  univoce  de  terminis  et  speciebus, 
ut  de  instanti  et  tempore ;  sed  toquivocc,  sicut  sub- 
stantia de  composite,  et  materia,  et  forma.  De  a3V0 
tamen  et  aliis  speciebus  prsedicatur  univoce,  sicut  est 
univoca^  substantia  de  spirituali  et  corporali.  Et  ilia 
natura  univoca,  qu?e  est  in  gcnere  generalissimo  quan- 
titatis, non  arctatur  ad  naturam  divisionis,  sed  ante- 
cedit  earn,  et  abstraliitur  a  natura  divisibilitatis,  et 
stat  in  ratione  generali  mensurandi ;  quia  pro})rium  est 
quantitatis  cujuslibet  mcusm-are. 


'  libro  f/c]  oin.  B.  I      3  „;  utilcoca']  oni.  13. 

•  alia^  ojn.  B. 


LiJ.J  OPUS  TEIITIUM.  1  i)i) 


Cai'.  LIL 

H/EC  igitur  qiu\3  jam    diu    protmxi  do  vacuo,  et  dc  Keabousfor 
immobilitatc   et    localitate   substantiarum    spiritualiuni,  i°s*^>t'"g 

i  '  the  pre- 

et  de  H3VO,  anuecterc  volui,  propter  lioc  quod  .sunt  an-  vious  di- 
nexa  prioribus,  quoniam  reducuntur  ad  quantitatem  f^is^^.o"i^" 
qua3  consequitur  ad  natui'am  materiir,  et  quantitatem 
quam  geometria  considerat.  Et  quia  haec  difficillima 
sunt,  cogitavi  quod  in  aliquo  operum  hsec  notarem. 
Sed  in  primo  et  secundo  aut  non  multum  cogitavi  de 
eis,  ut  excitarer  ad  scribendum,  aut  propter  quantitatem 
operum  libenter  omisi,  et  propter  hoc  quod  multvun 
in  illis  festinavi.  Nunc  autem  volo  prosequi  materiam 
Primi  Operis. 

Cap.  LIII. 

PoSTQUAM  igitur  habita  est  comparatio  mathematicse  The  ad- 
ad  res  et  scientias  philosophise,  secundario  comparatur '^'^'^'^^e  of 
ad  scientiam  theologifje  ;  ^  et  ibi    primo    docetur  hoc  in  tics  to 
universali,  secundo  in  particulari.  theology. 

Consideratio  vero  in  nniversali  erit  per  hoc  ;  primo 
per  nccessitatem  scientiarum  et  rerum.  Nam  cum 
scientiae  aha?  sunt  necessarise  theologiaB,  et  cognitio 
rerum  creatarum,  quae  ponuntur  in  Sacra  Scriptura, 
similiter  necessaria  est,  tunc  patet  quod  mathematica 
necessaria  est  Scriptura3  Sacra^,  quia  sine  ilia  res  hujus 
mundi  et  scientise  non  possunt  cognosci,  ut  ostensum 
est.  Secundo  ostendo  hoc  per  sanctos.  Nam  sancti  in- 
veuerunt  et  complevenint  hanc  scientiam  a  principio 
mundi,  scilicet  filii  Adee,  et  Noe  et  filii  ejus,  et  Abra- 
ham, qui  docuerunt  primo  Chaldacos  et  ^gyptios  hanc 
scientiam,  sicut  probo  evidenter.  Deinde  sancti  jjost 
Christum  occupaverunt  se  magis  in  hac  scientia  quam 
in  aliis,  sicut  probo,  tarn    scribendo    de    his  quam    do- 

'  Opus  Majus,  p.  108, 


200 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


cendo  alios,  et  exponendo  Scripturam,  et  laudando  earn 
super  omnes  alias  scientias.  Et  licet  in  Opere  Ma- 
jori  probavi  hoc  per  multas  aiictoritates  sanctorum, 
tamen^  hie  volo  unam  earum  referre,  qua)  est  gene- 
ralis  ad  totam  matliematicam  et  quatuor  ejus  partes, 
qu?e  sunt  geometria,  arithnietica,  astronomia,  musica. 
The  praises  Dicit  eum    Cassiodorus,  ^    doctor  famosus    in   tlieologia, 

bestowed  on  i  •       i-  •  ^  it    -i  •  ^    • 

these  sci-  ^^^^  scientias  quatuor  dum  sollicita  mente  revolvimus, 
ences  by  sensum  acuunt,  liniumque  ignorantire  detergunt,  et  ad 
illam  speculativam  contemplationem,^  Domino  largi- 
ente,  perducunt.  Quas  merito  sancti  patres  legendas* 
persuadent ;  quia  ex  magna  parte  per  eas  appetitus  a 
carnalibus  rebus  abstrahitur ;  et  faciunt  dcsiderare  quae 
solo,  Domino  largiente,  corde^  possumus  rcspicere.  Quo- 
modo  autem  laudant  sancti  singidas  partes  mathematicje 
secundum  se,  et  in  particulari,  patet  ex  Opere  Majori. 
Deinde  descendo  ad  utilitatem  mathematicfe  respectu 
theologife  magis  specialiter,  et  ostendo  quod  in  septem 
radicibus  magnis  necessaria  est  matliematica  respectu 
passages  of  theologifG,  Et  sunt  hcfcc :  coelestia,  loca  mundi,  tem- 
Scripture.  j^ora,  passiones  temporum,  numeri,  figura?,  musicalia. 
Quatuor  prima  pertinent  ad  astronomiam ;  nam 
ha3C  sola  de  illis  certificat.  Et  ostendo  multis  modis 
quod  cognitio  coelestiiun  est  omnino  necessaria,  et 
propter  textum  et  pro]:>ter  sententias.  Nam  multa 
disputant  theologi  de  his  ;  et  multa  in  textu  et  expo- 
sitione  ejus  in  libris  sanctorum  inveniuntur,  quje 
habent  raagnas  difficultates.  Nam  theologi  disputant  in 
sententiis  de  continuitate  et  de  multitudine  ccelorum, 
de  figura  eorum,  et  de  circulis  eccentricis  et  epicyc- 
licis,  et  aliis ;  de  motibus  ccclorum,  dc  influcntia 
coelorum  in  ha?c  inferiora,  de  fato,  et  hujusmodi  per 
coelestia  respectu  hominis,  et  de  multis  aliis  ac  magnis. 


Their 
utility  in 
helping  to 
interpret 


'  tamen']  qua;  tamen,  B. 
-  Ca.ssiodorus']  De  Art.  cap.  iii. 
*  contcmplationeni]  written  above 
consideralioncm ;  in.  T. 


*  sancti  patres  legendas']  legcndas 
sancti  patres.    T. 

*  conic']  cm.  T. 


LIII.]  OPUS   TERTIUM.  201 

Textus  ctiain  in  opeiibus  Sex  Dioriim  lequirit  notitiam  Especially 
cle  coelestibus  ;  et  in  Josua,  et  in '  Libris  Regum,  et  ^^^IX  refer 
Esaia,  de  longitudine  diei  in  horologio  Acliaz,  et  intothephe- 
Ecelesiaste,  cum  dieatur  :  "  Oiitiir  sol  et  occidit,  et  ad  ^j^^,  g^'^j^,. 
"  suuni  locum^  revertitur:  gyrat  per  meridiem,  et  flee- system. 
"  titur  ad  aquilonem."  Et  in  Ecclesiastico,  quadragc- 
simo  tertio  capitulo,  de  altitudine  firmamenti,  et  multis 
quiu  in  illo  ca})itulo  continentur  ;  et  in  Job,  de  Hya- 
dibus,  et  Pleiadibus,  et  Orione,^  et  Arcturo,  et  luijus- 
modi.  Et  sic  per  diversa  loca  Scriptune.  Et  Hicro- 
n}inus  dicit  super  Esaiam  de  OrionC;  quod  liabet 
viginti  duas  stellas,  quarum  novem  prim?e  sunt  in 
tertia  magnitudine,  et  novem  residues  in  quarta  mag- 
nitudine,  et  quatuor  alia)  in  quinta  magnitudine ;  et 
sic  dc  multis  qua3  in  originalibus  sanctorum  dicuntur, 
qu«3  nuUus  de  vulgo  theologorum  potest  intelligere. 
Nam  ad  intelligendum  hoc  verbum  Hieronymi  oportct 
viderc  octavum  librum  Almagesti,  ubi  distinguuntur 
magnitudines  stellarum  fixarum.  Quoniam  sex  sunt 
magnitudines  cai-um,  de  quarum  tribus  liic  fit  mentio. 
Stella)  in  prima  magnitudine  sunt  quindecim,  et  qiia)- 
libet  earum  est  plus  quam  centies  major  tota  terra. 
Plures  autera  sunt  in  sexta  magnitudine,  quie  est 
minima,  et  qua;libet  earum  est  decies  octies  major* 
tota  terra.  Sed  de  his  inferius  in  Opere  Majori  tit 
expositio  sufficiens,  ut  tangam  suo  loco. 

Similiter  super  illud  Ecclesiastes,  "  Sol  oritur^  et 
"  occidit,"  dicit  Hieronymus  in  originali,  quod  hoc 
verbum  non  solum  intelligitur  de  motu  annuo,  sed 
diurno.  Sed  nullus  est  homo  ita  peritus  in  astro- 
nomia  qui  satis  haberet  hoc  salvare  et  intelligere. 
Requisivi  enim  peritissimos  super  hoc  et  nesciverunt 
respondere.      Nam   a   solstitio    a^stivali   usque   ad   sol- 


'  ct  ill}  om.  T. 

*  SHum  locum']  locum  suum,  T. 

'  Orione']  cap.  xiiL  12. 


*  mnjo)']  om.  B. 

*  sol  oritur']  oritur  sol,  T.  i.  5i 


202 


PtOGERI   BACONIS 


[cap 


«titiuui  liyemale,  verurn  est  quod  sol  oiimi  die  in  zo- 
diaco'  flectitur  ad  aquilonem^  fere  per  giaduin  unum, 
id  est,  per  partem  coeli  in  circuitu  fere  trecentesimam 
sexagesimam.  Sed  a  solstitio  liyemali  nusquam  flec- 
titur ad  aquilonem,  sed  ad  meridiem,^  usque  ad  sol- 
stitium  aestivale.  Similiter  considcretur  jequidistans 
in  qua  fertur  ilia  flectitur  ad  aquilonem  in^  illo  di- 
midio  anno,  sed  raagis  ad  meridiem,  propter  gradum 
quem  acquirit  sol  motu  sui.  Unde,  quantum  ad  sen- 
sum,  non  flectit  se  in  aliquam  partem,  licet  tamen 
secundum  veritatem  in  uno  dimidio  anno  flectit  se 
parum  ad  aquilonem,  et  in  alio  parum  ad  meridiem, 
omni  die  fere  per  unum  gradum.^  Unde  a^quidis- 
tantes  '^  non  sunt  vere  circuli,  sed  spira3 ;  eo  quod  finis 
et  principium  non  cadunt  in  idem  punctum,  et  ideo 
in  idem  redit  flexus  solis  in  zodiaco  et  in^  ajquldis- 
tante.  Nee  potest  flexus  hie  considerari  secundum 
declinationem  horizontis,  quia  adhuc  flectitur  in  illo 
dimidio  anno  ad  meridianam  partem  horizontis ,  nee 
liabet  comparationem  ad  horizonta,  nisi  propter  sequi- 
distantem  :  ergo  judicabitur  secundum  eam.  Non 
igitur  videtur  quod  hie  flexus  possit  salvari  secundum 
veritatem,  sed  secundum  judicium  sensus.  Nam  quia 
in  communi  judicio  judicamus  secundum  sensum,  multa 
reperiuntur  apud  auctores  qua3  dicta  sunt  secundum 
quod  apparent.  Ex  perspectiva  igitur  dictum  est,  quod 
magis  comprchendimus  distantiam  stellarum  in  oriente 
et  occidente,  propter  interpositionem  tena%  quam  in 
meridie.  Et  ideo,  licet  secundum  lineam  extensam 
inter  orientem  ct  occidentem^  videntur  plus  distare  a 


'   ill  zodiaco']  oni.  T. 

-  ad  a(2iiiloncm']  ad  meridiem,  T., 
corrected  from  ab  aquilone. 

^  ad meridieni]  ad  meri- 
diem, sed  ad  aquilonem,  T, 

*  in']  om.  T, 


'"  unum  gradum']  gradum  unum,  T. 

"  (vguidi.stanlcs]  "aiquidititantes 
"  sunt  paralk'li  quas  describit  sol 
■*  omni  die."    T.  in  marg. 

'  in]  om.  T. 

^  orientem  et  occidentcm]  oriens  et 
occidens,  13.  T. 


LI  11. J  OPUS  TERTIUM.  203 

nobis,  quam  secuiulum  liiieaiii  exteiisaiu  a  medio  cci^li 
iLsquc  ad  auguliiui  terras,  taiuen  videutur  esse  pro- 
l^iuqiiiorcs  nobis  in  oriento  et  occidento  quam  in  me- 
ridie,  considerando  lineam  qua3  est  cxtensa  inter  polos 
mundi.  Et  «juia  nos  sumiis  luultum  versus  polos,  ideo 
in  ortii  et  occasu  videtur  sol  magis  esse'  versus  aqui- 
lonem  (piam  in  meridie  ;  sicut  cpiilibet  potest  judicare 
omni  die  ad  visum,  quando  sol  videtur  in  ortu,  et 
meridie,  et  in  occasu.  Videtur  enim  quod  quando  est 
in  oi-tu  et  occasu  propinquior  sit  polo  nostro,  et  quasi 
sit  in  directo  nostri ;  sed  quando  est  in  meridie,  videtur 
multum  fiecti  ad  polum  meridianuin.  Omni  igitur  die 
anni  videtur  sol,  quantum  ad  sensum,  flecti  ad  aqui- 
lonem  in  occasu,  postquam  gyravit  secundum  sensum 
nostrum  ad  meridiem  in  medio  diei.  Certe  sic  occurrit 
dubitatio  gi-avis  de  aliis  (|u<u  dicta  svmt,  et  de  multis 
quai  non  possum  hie  euarrare. 


Cap.  LIV. 

Beinde  dcsccndo  ad  radicem  secundam,  quae  est  de  Utility  of 
cognitione  locorum  mundi.-     Manifestum  enim  est  quod  fo"ifJoWy 
totus  textus  decurrit  super  hsec  loca,  et  per  hsec  loca  and  the  im- 
corporalia  significantur  loca  spiritualia,  et  per  vias  ad  attached  to 
ea   viiu   spirituales ;    et   majora   mysteria   in    his   locisitbythe 
continentur   quam   auris    mortalis    potest    audire,    aut 
mens    humana   intelligere,    sicut   dicit    Origeiies    super 
Josue.     Et   sanctus   Hieronymus,    et   Eusebius,    et   alii 
iverunt  per  loca  sacra,  ut  haberent   intellectum  Scrip- 
tune.     Et  ipsi,  et  Isidorus,  et  Orosius  ad  Augustinum, 
Beda,  et  multi,   diligenter  scri])serunt  de  his  locis ;   et 
descriptiones  ordinaverunt  in  pellibus,  propter  intellec- 
tum  tarn   scnsus   literalis   quam    spiritualis.      Et   pono 


magin  esse}  esse  magis,  T.  |      *  mundi]  Opus  Maj its,  p.  113. 


204 


EOGERI   BACONIS 


[cap. 


The  value 
of  chrono- 
logy. 


cxemplum  dc  hoc  in'  Jordane,  Hiericlio,-  et  Hierusalem, 
et  de  via  inter  hrec,  quomodo  sensus  .spiritimles  pos- 
sunt  pulchre  elici,  cognita  distinction e  locornni  mundi. 
Nihil  enim  magis  necessarium  est  sciii  pro])ter  intel- 
lectum  Scriptural  Nam  loca  mundi  dispersa  sunt 
ubique  in  visceribus  Scriptur?e,  tarn  Novi  quam  Veteris 
Testamenti.^  Et  etiam  res  locata3  non  possunt  cognosci 
nisi  per  loca ;  quia  complexiones  earum  accidunt  per 
complexiones  locorum.  Et  ideo  pluries  et  i)lus  scripsi 
de  his  locis  in  Majori  Opere,  quam  de  aliis  rebus. 
Nam  prius  posui  radices  de  com})lexionibus  locorum  ; 
nunc  autem  aliquos  ramos,  fructus,  et  flores. 

Sed  postea  in  comparatione  mathematiccD  ad  rem- 
publicam  digero*  totam  divisionem  locorum  mundi  se- 
cundum astronomiam ;  et  deinde  secundum  naturales 
philosophos,  et  secundum  sanctos,  et  secundum  eos  qui 
nostri  teniporis  experti  sunt  loca  mundi,  et  per  iter 
et  navigium.  Et  hoc  est  quasi  maximum  quod  fieri 
potest,  ut  sic  homo  habeat  totum  mundum  in  imagi- 
natione  certa,  et  omnes  diversitates  hominum,  et  sectas, 
et  ritus  ;  ct  depingat  ante  oculos  suos  quando  vult  et 
quibus  vult  hoc  exponere.  Et  ideo  summc  notanda  est 
consideratio  horum  locorum,  propter  sapientia3  magni- 
iudinem. 

Tertia  radix  est  penes  tempera :  nam  nulla  scientia 
potest  tempora  certificare  nisi  ista ;  nee  aliqua^  alia 
se  de  hoc  intromittit.  Et  ibi  sunt  multno  conside- 
rationes  utiles  et  magna}.  Nam  maxima  inter  omnes 
considerationes  Scriptur»  Sacrte  ^  est  de  cursu  historia3 
a  principio  mundi  usque  ad  Christum,  per  omnes 
setates  et  sfccula.  Tota  vero  Scriptura  Yetus  ad  ipsum 
ordinatur,  et  ut  tempus  ejus  habeatur,  nee  ante  tenqnvs 


T. 


'  de  hoc  in']  in  hoc  dc,  T. 
«  Hiencho]  Jerico,  T.  B. 
JS'itm Tcstamenti']  ova. 


'  diijcro']  diri'go,  T. 
■'  uliqita]   oni.  T. 

'•  iScrijiturcc  Scura]  Sacrcc  Scrip- 
tura;, T. 


LIV.]  OPUS  TERTIUM.  205 

ejus  expectetur  Salvator  mimdi ;  nee  post,  sicut  Judsei 
adhuc  inaniter  et  erronee  expectant.  Et  Saraceni 
credunt  ([uod  tenipus  salutis  incepit  quando  venit 
Machonictus.  Necessarium  igitur  est  nobis  Christianis, 
et  niaxime  theologis,  nt  pro  nostra  utilitate,  et  intel- 
lectii  Scripturfe,  et  contra  Jud.TOS,  et  Saracenos,  et 
onines  sectas  perversas,  sciamus  certificare  liistoriani 
hanc  a  principio  usque  ad  Christum.  Et  ideo  reputo 
summe  notanduni  istud.  Sed  Textus  Sacer  non  con- 
linuat  lianc  liistoriam,  ut  patet  per  totuni  tempus 
a  Machabfeis  usque  ad  Nativitatem  Domini  ;  nee  chro- 
nicle, nee  histori.ne  sanctorum  et  aliorum  historiographo- 
rnm  certificant  hie :  nam  apparet  in  eis  contrarietas 
infinita,  et   transUxtiones    textus   discordant   crudeliter. 

Quapropter  istud  magnificum  fundamentum  '  Scrip- 
turiB  et  professionis  fidei  Christiana?  non  potest  sciri 
usque  ad  hioc  tempora  per  has  vias.  Deinde  non 
solum  hoc  tempus  ignoratur  quantum  ad  summam, 
sed  tempora  singularum  jctatum  et  SiBCulorum  habent 
infinitam  dubitationem.  Quod  vero  nunc  dixi  de 
summa  temporis  et  partium,  aliqua  exempla  pro- 
ponam. 

Secundum  quod    reperitur  in  chronicis  Eusebii,  quas  Difficulties 
Hieronymus    transtulit,    et   quibus   maxime   utitur  ec- "j!^  ^^^^  j^ 
clesia,  ab  Adam  usque  ad  Nativitatem    Christi,  primo  of  Scrip- 
anno  Christi  incluso,  fiunt  anni  5198,  scilicet  quinque  ^""^^" 
millia   centum  nonaginta    octo.      Hoc    autem    declarat 
sic:^    Ab    Adamo    usque    ad    Diluvium   anni   fuerunt 
2242 ;    a  Diluvio  usque    ad  Abraham,     942    anni ;  ab 
Abraham  usque  ad  Nativitatem  Christi,  anni  2014.    Sed 
cum  sequatur   editionem    Septuaginta    Interpretum,  ut 
planum  est,  patet  per    aggregationem   annorum    singu- 
larum generationum,    praidictum    Eusebium  in  secunda 
aetate  in  centmn  triginta  annis  esse  diminutum.     Quod 


•  magnificum  fundamentum']   fun-    ]       -  Jcclarai  s/c]  Praet.  Auctoris. 
daraentum  magnificum,  T. 


206  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

etiam  probatur  per  Augustinum  de  Civitate  Dei, 
libro  xvi.  capitulo  x.,^  qui  dicit  a  Diluvio  usque  ad^ 
Abraham  1072  anno  ^  fuisse  promulgatam  editionem,  id 
est,  Septuaginta  Interpretum.  Sed  Eusebius  uon  posuit 
nisi  942 ;  et  hoc  est  minus  in  130,  ut  patuit  supra. 
Orosius  vero,  in  libro  de  Ormesta^  Mundi,  scribens  beato 
Augustino,  his  addit  unum  annum,  dicens  quod  fue- 
rint  ab  Adam  usque  ad  Nativitatem  Christi  5199; 
qui  numerus,  licet  videatur  inclusive  intelligi,  tamen 
exclusive  scribitur,  in  cereo  paschali.  Secundum  vero 
Hebraicam  veritatem,  sicut  Beda  scribit  in  libro  Tem- 
porum,  fuerunt  3952  anni.  Sicut  vero  colligitur  ex 
modernorum  Hebrseorum  computatione,  ab  Adam  usque 
ad  tempus  quo  nos  ponimus  Nativitatem  Christi,  fuerunt 
37G0  anni.  Similiter  in  partibus  hujus  ^  temporis  est 
magna  contrarietas,  et  dubitatio  major.  Nam  in 
secunda  jetate,  undecimo  capitulo  Geneseos,  liabetur  in 
codicibus  Latinorum,  quod  vixit  Arphaxad,  postquam 
genuit  Sale,  trecentis  tribus  annis  ;  et  Hebra^us 
habet  quadringentos  tres  annos  ;  et  Grsccus,  secundum 
Septuaginta  Interpretes,  inter  Arphaxad  et  Sale  inter- 
ponit  setatem  Chamam  in  130  annis;  de  quo  Lucas 
meminit  in  generatione  Domini.  Similiter  de  annis 
Abraham.  Textus  enim  dicit,  septuaginta  quinque 
annorum  erat  Abraham,  cum  egrederetur  de  Haran. 
Sed  cum  post  mortem  patris  exivit,  qui  ducentis  quin- 
que annis  vixit,  et  Thare  existens  septuaginta  annorum 
generavit  Abraham,  constat  quia,  mortuo  patre,  erat 
1 35  annorum ;  nam  tot  remanent,  demptis  septua- 
ginta de  205.  Augustinus  nititur  hoc  solvere,  et 
Hieronymus,  et  Hebra^i  ;  sed  valida  ot  insolubilia 
adhuc    fiunt    argumenta    contra    quamlibet   solutionem. 


'  libro .r.]    xviii.  libro, 

capitulo  X.,  13. 
-  o(l]  0111.  T. 


^  arnio]  anni,  T. 
'  Oiwcsld^  cap.  1. 
■'■  liHJus'}  om.  T. 


LIV.]  OPUS   TERTTUM.  207 

Sed   longuiu  esset  lioc  scribere,  et   ideo  dimitto   usque 
ad  pleniorem  scripturam. 

De  annis  vero  Salomon  is  dubitatio  est'  gravis ;  The  years 
nam  Joseplius  in  octavo  Antiquitatum  libro,^  super 
quein  omnes  sancti  et  historijo  fundamentum  habent, 
dicit  quod^  mortuus  est  Salomon  valde  longa^vus, 
et  refmavit  octosfinta  annis.  Et  secundum  hoc  texit 
historiam  sacram.  Sed  textus  noster  non  habet  nisi 
medietatem.  Baasa  vero  rex,  tertii  Regum  capitulo 
XV.,  dicitur  in  tertio  anno^  Asa  incepisse  regnare, 
et  viginti  quatuor  annis  regnasse.  Ergo  usque  ad 
vigesimum  sextum  ipsius  Asa,  ad  plus  regnavit ;  et 
hoc  patet  per  xvi.  capitulum,  ubi  dicitur  quod  anno 
vicesimo  sexto  Asa  regnavit  Hela  filius  Baasa  ;  sed 
secundo  Paralipomenon  xvi.  dicitur,  quod  anno  tri- 
gesimo  sexto  regni  Asa  ascendit  Baasa.  Similiter  in 
vicesimo  prirao  capitulo,  secundi  Paralipomenon,  habe- 
tur :  Joram  fuit  triointa  duo  annorum  cum  regnare 
coepisset,  et  octo  annis  regnavit  in  Hierusalem  ;  quorum 
summa  est  quadraginta  anni.  Et  in  principio  xxii. 
dicitur  quod  filius  ejus,  Ocozias,  erat  quadraginta  duorum 
annorum  cum  regnare  coepisset,  et  uno  anno  regnavit 
in  Hierusalem.  Ex  quo  sequitur  quod  Ocozias  fuit  natus 
ante  patrem  suum  per  biennium,  quod  nihil  est  dictu. 

Eusebius  vero  et  Beda^  non  ponunt  nisi  triginta 
annos  captivitatis  Babylonia3,  cum  tamen  secundum 
Hieremiam  videatur  quod  debeant  poni  septuaginta 
duo  anni,  us(jue  ad  solutionem  captivitatis,  qua)  pra3- 
dicta  fuerat  per  C}Tum  debere  impleri.  Et  hsec  est 
conmiunis  sontentia,  scilicet  quod  septuaginta  duo  anni 
captivitatis  fuerunt.  Sunt  autem  alia  qua)  habent 
dubitationes  consimiles,  vix  numerabilia  ;  sed  lioDc  suffi- 
ciant  pro  exemplis.      Est  igitur   necessaria  consideratio 


'  csQ  ova.  T. 

2  libro]  viii.  7.  §  8. 

"  quo<l'\  oni.  T. 


'  annol  regni,  T. 
■'  Bedu']    De  Teinporum   Ratione, 
.'53.5,  ed.  Migne. 


208 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Astrononi 
the  only 
sure  foun 
dation  of 
chrono- 
logy. 


de  liis  propter  istas  controversias.  Et  similiter  propter 
certitudinem  temporis  Christi,  qua  nihil  in  Scriptura 
rnagis  considerandum,  nisi  corruptio  Textus  Sacri  in 
litera  et  in  sensu  literali,  de  qua  superius  est  anno- 
tatuni,  et  adluic  inferius  in  poccatis  studii  recitabitur. 
y  Sed,  ut  dixi,  nulla  scientia  certificat  de  temporibus, 
nisi  astronomia ;  quia  ejus  est  considerare  revolutiones 
motuum  coelestium,  qui  fiunt  in  temporibus  certis ; 
et  similiter  renovationes  eclipsium,  qui\3  non  cadunt 
nisi  ad  tempora  certa,  et  in  his  non  potest  errare. 
Et  ideo  Ptolomaius  in  Almagesti  consideravit  per 
eclipses  tempora,  et  certificavit  tempus  Nabucha- 
donozor,  et  totum  tempus  ab  eo  usque  ad  Alexan- 
drum  Magnum,  et  ab  illo  usque  ad  Octavianum 
Augustura  ;  cujus  quadragesimo  seeundo  anno  Do- 
minus  noster  natus  est  secundum  omnes  historias,  et 
secundum  sanctos ;  et  ab  illo  certificavit  quantum  fuit 
usque  ad  tempus  suum,  scilicet  usque  ad  Adrianum 
principem,  sub  quo  Ptoloma3us  fecit  considerationes  suas  ; 
sed  ante  Nabuchadonozor  non  consideravit  tempora. 
Alii  tamen  non  tacuerunt,  et  proecipue  Albumazar  in 
libro  Conjunctionum.^  Nam  ibi  ponit  principium 
mundi  et  primum  homincm,  scilicet  Adam  ;  et  a  crea- 
tione  ejus  notat  tempus  usque  ad  Diluvium,  docens 
qua  die  et  qua  hora  fuit  Diluvium.  Nam  a  pJasma- 
tione  Adse  usque  ad  noctem  diei  Veneris,  in  qua  fuit 
Diluvium,  fuerunt  anni  2220,  et  mensis  unus,  et  viginti 
tres  dies,  et  quatuor  hora?,  Deinde  dicit  modos  verifi- 
candi  totum  tempus  a  Diluvio  usque  ad  destructionem 
legis  Machometi  per  omnia  media,  scilicet  de  tempore 
Nabuchadonozor,  et  Alexandri,  et  Christi,  et  Machometi; 
volens  quod  princeps  legis  foeda3  et  maligna;  habeat 
sequi  Machometum  ;  et  hie  est  Antichristus  :  quia  nulla 
lex  sequitur,  nisi  lex  Antichristi,  ut  planum  est. 


'  Conjunctionum']   De    Magnis   Conjunctionibus,  &c.   Sig.  E.    iiii.     Ed. 
Venet,  1515. 


LI  v.]  OPUS  TERTIUAr.  209 

Secuiiduin     quod   considerandum    est    de   temporibiis  The  bo- 

....  .         ,  ...  ginning  of 

est  pnneipium  anni,  et  per  conseqiiens  principium  the  year 
innndi ;  an  sit  in  lunatione  Octobris,  an  in  limatione  =i"^o"g'lie 
Apiilis.  HfVC  sunt  optinie  consideranda,  propter  diffi- 
cultateni  et  pulchritudineni  considerationis,  qu?e  per 
Textum  Sacrum  maxime  potest  fieri.  Vulgus  autem 
lestimat  quod  ])rincipium  nuindi  fuit  in  vere,  et  quod 
primus  mensis  anni  est  Aprilis,  sicut  dicitur  in  Exodo 
[xii.  2.]  :  "  Hie  mensis  est  primus  in  mensibus  anni." 
8ed  hoe  dictum  est  ab  inchoatione  festorum  legalium, 
non  secundum  seriem  naturalem  temporis,  sicut  pulchre 
dicit  Jo.seplius  in  primo  Antiquitatum  libro.'  Et  quod 
hoc  sit  vcrum  sine  contradictione  possibili  probavi  in 
Opere  Majori  per  textum,  qui  dicit  hoc  in^  Exodo,  vi- 
cesimo  tertio  capiLulo  [16.]  :  "  Solemnitatem  celebrabitis 
"  in  exitu  anni  ;"  et  in  eodem,  tricesimo  quarto  [22.]  : 
"  Et  solenmitatem  quando,  redeunte  anni  tempore, 
"  cuncta  conduntur."  Et  hoc  patet  per  prsecepta  de 
metendis  et  seminandis  agris.  Xam  si  sextus  annus 
fuiitur  ad  Aprilem,  tunc  fructus  non  colligentur,  sed  peri- 
bunt,  quia  Septimus  annus  est  ferialis,  in  quo  non  licet 
metere.  Item  tunc  octavus  annus  incipiet  ab  Aprili, 
et  nihil  metetur  in  eo,  quia  nihil  fuit  seminatum  in 
septimo  anno.  Sed  nullus  annus  caret  messe  nisi 
Septimus,  quia  solus  ferialis  est. 

Sed  si  ab  Octobri  incipiatur  annus,  nullum  incon- 
veniens  contra  priecepta  invenitur.  Item  patet  hoc 
per  principium  Nehemiae  satis  manifeste.  Et  hoc  dicit 
Hieronymus  in  Epistola  de  Festis,  et  primo  Ezechielis^ 
vult  illud  idem.  Nam  ibi  dicit  quod  Januarius  est 
quartus  mensis,  ergo  Novembris  est  secundus.  Et  non 
est  dubium,  quin  secundum  ordinem  temporum  natura- 
lem, principium  anni  est  in  lunatione  Octobris.  Et 
hoc*  astronomi  orientales,  -^gyptii,  et  Grseci,  et  Persse, 


'  Ubro]  1.  3.  §  3.  j       »  Ezechielis]  i.  3. 

'  hoc  in'\  in  lioc,  T.  I       *  hoc']  ova.  T. 

VOL.    I. 


2 JO  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

et  omnes  consideiunt,  qui  a  patriarcliis  et  prophetis 
habuerunt  astronomiam.  Et  hoc  est  oonsonum  naturae, 
ut  quando  spoliatur  vetus  annus  a  fructibus  suis, 
incipiat  novus  ;  nam  finis  annualis  laboris  est  collectio 
fructuum.  Et  ideo  seminatio  et  fructuuni  collectio 
debent  esse  in  eodem  anno  :  quod  non  potest  servari 
si  annus  incipiat  ab  Aprili  ;  sed  in  uno  anno  semina- 
bitur,  et  in  alio  metetur.  Et  cum  hoc  sit  verum,  tunc 
forte  est  argumentum  de  principio  mundi,  quia  princi- 
pium  primi  anni  fuit  princi])ium  mundi.  Sed  principium 
anni '  est  ab  Octobri,  ut  nunc  probatum  est.  Unde  dicit 
Josephus  quod  licet  Moyses  constituit  anni  principium 
in  Aprili,  quantum  ad  initium  solemnitatum,  tamen  in 
venditione,  et  emptione,  et  reliqua  gubernatione,  Moyses 
prioris  sseculi  decreta  servavit,  quantum  ad  anni  prin- 
cipium. Sed  prius  sreculum  fuit  a  Moyse  usque  ad 
principium  mundi  revertendo  ;  ergo  illud  sseculum 
habuit  ]irincipium  anni  in  Octobri,  ergo  principium 
mundi. 

Conform-        j^^   \^[q   gg^    ingens    consideratio    per    astronomiam ; 

astronomy,  scilicet,  ad  inveniendum  nobilissimam  coeli  disposi- 
tionem,  in  qua  planetae  omnes  fuerunt  in  suis  locis 
dignioribus,  et  ubi  omnes  suas  fortitudines  habuerunt, 
de  quibus  postea  scripsi  tarn  in  Minore  quam  in  Ma- 
jori.  Et  hrec  debuerunt  esse  in  principio  mundi  :  hoc 
est  congruum.  Et  ideo  si  ista  potuerunt  inveniri, 
in  primo  anno  mundi,  in  principio  Octobris,  con- 
sonum  est  natura3  quod  ibi  fuit  principium  mundi. 
Sed  nondum  est  hasc  consideratio  certificata :  tetigi 
tamen  de  ea  aliquas  vias  in  Opero  Majori. 

Lives  of  Tertium,  quod  hie  est  notabile  de  temporibus,  est  de 

arclis.  longitudine  vit?e  patriarcharum.  Nam  per  mille  annos, 
secundum  Josephum,^  Adserunt  aliqui ;  et  textus  fere 
deducit  vitam  ad  hoc.    Et  aliqui  ascribunt  hoc  bonitati 


'y«^7  principium princi-    I       *  Jbsep/j«m]  Antiq.  i.  3. 

pium  antiil  om.  T.  I 


LIV.]  OPUS  TERTIUil.  211 

dispositionis    coelestis  in  principio    miindi,    ct    alii   aliis 
caiisis,  ut  tetigi  in  Opere  Majori. 

Quartum  aiitem  est '  de  tempore  Diluvii :  nam  in  Time  of 
veritate  fuit  in  NovemLri,  in  secundo  mense,  secun-  *^^  deluge, 
dum  ordinem  temporis  natnralem ;  quod  est  valde 
considerandiim.  Nam  lioc  })lane  dicit  Josephus  in 
primo  Antiquitatum.  Cseterum  Scriptura,  ut  probatum 
est,  accipit  anni  principium  in  omnibus  apud  Oc- 
tobrcm,  prreterquam  in  serie  festorum :  ergo  oportet 
quod  Diluvium  ^  fuerit  in  Novembri.  Sed  Magister  in 
Historiis  Lie  turpiter  erravit,  non  solum  propter  hoc, 
quod  in  Maio  dicit  Diluvium  fuisse,  sed^  quia  vilis 
icfnorantia  nominum  mensium  secundum  Hebrteos  et 
Gra'cos  duxit  eum  in  errorem.  Nam  Josephum  imi- 
tatus,  non  intellexit  nomina  Hebrsea  et  Grseca,  sicut 
docui  in  Opere  Majori :  quoniam  credidit  quod  Mains 
vocaretur  illo  nomine  quod  Novembri  datur  in  He- 
bKeo  et  Grseco  ;  et  sic  *  deceptus  est.°  Et  ideo  glossa 
magistralis,  quae  similiter  in  hoc  loco  textus  ponitur, 
nullius  auctoritatis  est ;  quia*"  falsum  dicit  manifesto ;  et 
deceptio  illius  glossatoris  fiiit  sicut  magistri  in  historiis. 

Quintum  hie  considerandum  diligenter  est  de  prin- 
cipio diei  naturalis ;  nam  vulgus  theologorum  CRstimat  Beginning 
quod  dies  artificialis  prsecessit  noctem,  et  lux  tenebras  ^^ *^j^°^' 
in  principio  mundi.  Sed  istud  patet  falsum  esse  per 
Hieronymum  super  Jonam  et  super  Matthneum  ;^  et 
per  hoc,  quod  secundum  legem  ab  occasu  solis  incipie- 
bat  dies ;  et  tabula)  Hebra?orum  astronomicse  factse 
sunt  ab  occasu  solis.  Et  Judiei  considerant  tempus 
lunare.  Et  apud  omnes  nationes  considerantes  hoc 
tempus,  dies  naturalis  incipit  ab  occasu  solis,  ut  dicit 
Alfraganus.'^     Et  textus  dicit  semper  quod  factum  est 


'  est]  om.  T. 

-  Diluvium']  oni.  T.     Antiq.  ibid. 

"  sed]  om.  T. 

*  sic]  fuit,  T. 

''est]  om.   T. 


*  quia]  quoniam,  T. 

'  Matthaum]  in  Jonam  ii.  2  ; 
Mat.  xii.  40. 

**  Alfraganus]  Chronolog.  cap  i. 
Francof  1.590. 

O    2 


212  ROGERI    BACOXIS  [CAP. 

vespere  et  mane  dies  unus.     Ergo    hoc    vesper   et   hoc 
mane  simt  partes  unius  diei  natnralis ;  et  vesper  prins 
ponitur,  et  ideo  pr^vcedit  diem  artificialem. 
The  refor-       Hfec    igitur    quinque    notabilia    volui    ponere    circa 
the^cakn-    tempus     consideratiim     secundum      ejus      substantiam. 
dar.  Nunc  volo  tangere  ea,  quoe  scripsi  de  passionibus  tem- 

porum.  Et  voco  passiones  hie  primationes,  lunationes, 
et  embolismos,  et  hujusmodi,  quae  in  computo  et  kalen- 
dario  considerantur.  Et  hie  oritur  unus  de  majoribus 
fructibus  astronomife,  qui  consistit  in  composition e,  et 
correctione,  et  intellectu,  et  usu  kalendarii  et  coraputi. 
Et  duo  principaliter  considerari  possunt  :  unum  per- 
tinet  ad  correctionem  kalendarii,  quod  est  maxime 
notandum  post  correctionem  Sacri  Textus,  ut  suo  loco 
inferius  exponetur.  Nam  horribiles  et  viles  errores 
sunt  hie ;  quia  ex  ignorantia  computi,  secundam  vias 
astronomise,  permittunt  pr?elati  banc  corruptionem  reg- 
nare.  Quamvis  enim  astronomi  sint,  qui  possent 
hujusmodi  corruptionem  tollere  ;  '  tamen  non  sunt  ausi, 
sine  auctoritate  summi  pontificis,  secundum  quod  con- 
cilium generale  ordinavit.  Sed  de  hoc  inferius  ;  nunc 
prse  manibus  sunt  alia ;  inter  qua?  una  de  maximis 
difficultatibus  continetur,  et  similiter  quod  non  termi- 
nabitur  nisi  per  auxilium  papale,  quia  nee  certifica- 
Thedate  of  bitur  Veritas,  nee  falsitas  excludetur ;  et  est  de 
fixion"^'"  P'^s'^ione  Domini.  Ad  hoc  vero  intelligendum,  et  quje- 
dam  alia,  qure  volo  hie  tangere,  oportet  nos  revolvere 
considerationes  Hebra^orum  in  astronomicis,  et  in  eis 
quiB  ad  kalendarium  et  computum,  propter  legem  Dei 
sciendam,  requiruntur.  Nam  licet  in  Majori  Opere^ 
plura  scripsi  de  hac  materia,  tamen  aliqua  certius 
tangam,  propter  infinitam  difficultatem.  Gens  autem 
Hebrseorum     consideravit    semper     tempus    lunare,    et 


'  tollere"]  e  medio,  added  in  marg.     I       '  Open-']  om.  T.     See  Opus  Ma- 
of  T.  I  jus,  p.  122. 


LIV.]  OPUS   TERTIUxM.  213 

annos  et  menses ;  et  his  utitur  Scriptura  Sacra,  quse  Mode  of 
nmndo  per  Hebra^os  tradita  est,  tarn  in  Novo  quam  among  the 
in  Veteri  Testamenio.  Nam  Dominus  noster  et  apostoli  Jews, 
fuerunt  Hebni'i,  sicut  patriarcluc  et  pro})lieta\  Unde  di- 
citur  in  Ecclesiastico,  quadragesimo  tertio  capitulo  [7.]  : 
"  A  luna  signum  diei  festi — mensis  secundum  ejus  no- 
"  men  est."  Et  hoc  patet  per  computationes  mensium 
et  annorum  in  Dihivio,  et  alibi  multipliciter  ;  ([usd  ve- 
rificari  non  possunt,  nisi  de  annis  et  mensibus  hina- 
ribu.s.  Mensis  vero  secundum  vulgus  Hebrteorum  qui- 
dam  est  triginta  dieruni,  quidam  novem  et  viginti. 
Nam  omnes  in  numero  impari,  ut  primus,  tertius,  et 
cseteri,  sunt  triginta  dienim ;  omnes  in  numero  pari, 
ut  secundus,  et  quartus,  et  cseteri,  sunt  novem  et 
viginti  dierum.  Sed  htBC  consideratio  vulgaris  alia  est ' 
ab  astronomica  veritate,  quam  Hebrtei  astronomi  con- 
sideraverunt,  et  ad  quam  sensum  vulgarem  reduxerunt ; 
ut  non  esset  error  finaliter  in  vulgi  consideratione. 

Astronomi  igitur  eorum,  qui  prsefuerunt  observatio- 
nibus  legis,  consideraverunt  aliter,  scilicet  per  aliquem 
numerum  dierum  requalem,  ut  omnes  menses  essent 
lequales  })ropter  certitudinem  computandi.  Sed  a 
visiono  nova  in  visionem  aliam  non  est  tempus  sequale  ; 
quia  aliquando  inter  lunam  ultimam  et  novam  sunt 
tres  dies  integri  naturales,  aliquando  duo,  aliquando 
in  eadem  die  accidunt.  Et  ideo  nulla  certitude  potest 
contingere  ex  hac  consideratione,  nee  potest  conside- 
rari  mensis  penes  conjunctionem  veram  limse  cum 
sole ;  quia  tempus  inter  (piaslibet  conjunctiones  has 
non  est  lequale  alteri  ;  aliquando  enim  est  majus, 
alicpiando  minus,  ut  sciunt  astronomi.  Et  ideo  eon- 
sideraverimt  alium  locum  lunaj  per  aliquam  distantiam 
a  conjunctione  vera,  et  invenerunt  aequalitatem  semper 
in    onuii    mense    penes  ilium  locum ;  et,  mediante  hoc, 


alia  est]  om.  T 


and  solar 
year, 


214  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

potuerunt  certificari  de  vero  loco  IuiicTC  ;  et  isti  inotui 
lunse  dederimt  nomen,  et  vocaverunt  motum  seqiiatum, 
et  sequalem,  et  medium  ;  quia  semper  aequalis  est ;  et, 
mediante  illo,  invenitur  motus  lunte  verus,  et  locus 
verus*  in  ccelo,  et  vera  conjunctio.  Et  ideo  adhuc, 
quando  lima  consideratur  penes  locum  istum,  dicunt 
quod  est  conjunctio  ejus  sequalis,  et  media  in  coelo, 
quia,  mediante  ilia,  liabetm*  vera  conjunctio.  Hoc  dico 
propter  verba  eorum. 
The  lunar  Dicamus  igitur  quod  mensis  kmaris  consideratur 
penes  conjunctionem  mediam,  quia  tempus  inter  quas- 
libet  tales  conjunctiones  est  semper  sequale ;  et  ideo 
certum  quid  est,  et  potest  certificari  computatio  secun- 
dum eam,  Et  sic  mensis  kmaris  dicetur  una  lunatio, 
quse  continet  novem  et  viginti  dies  et  dimidium,  et 
aliquas  partes  minutas  horarum,  quse  vocantur  frac- 
tiones.  Hebrsei  vero  dividunt  imam  Iioram  in  mille 
octoginta  partem,  propter  certitudinem  computationis ; 
mide  ^  propter  banc  divisionem  certius  considerant 
quam  astronomi  aliarum  nationum,  qui  dividunt  horam 
in  sexaginta  partes.  Hoc  siipponendum  est  nunc,  nam 
probatio  certa  currit  super  hoc.  Et  has  fractiones 
horarum  in  quolibet  mense  colligunt,  donee  possint"^ 
lequare  annum  limarem  solan,  quod  accidit  eis  in  suo 
tertio  anno.  Nam  quia  annus  Solaris  addit  super 
annum  limarem  undecim  dies ; — amms  enim  Solaris 
habet  trecentos  sexaginta  quinque  dies  integi'os,  et 
kmaris  nisi  ccc.liv. — colligunt  ter  undecim  dies,  et  con- 
stituunt  imum  mensem  kmarem,  et  ponunt  ante  Aprilem, 
ex  causa  ceiia  quam  infeiius  tangam,  et  utuntur  lunari 
sicut  nos  decennovenali ;  qui  cyclus  kmaris  incipit  in 
quarto  amio  cycH  decemiovenalis,  et  continet  xix.  annos, 
sicut  noster  cyclus.  Et  posuerunt  imam  tabulam  ex 
tredecim  cycks  talibus,  qua  revoluta  complentm-  omnes. 


'  ct  locus  vcrus']  om.  T.  I       ^  posnint'}  possunt,  T. 

'  undc']  ut,  T.  I 


LI  v.]  OPUS  TERTIUM.  215 

et  omnia  redeimt  ad  idem  temporis  principium.  Et  hie 
cycliis,  cum  canonibus  suis  et  expositionibus,  est  apud 
eos  loco  computi,  et  kalendarii  apud  nos,  quantum  ad 
multa.  Et  banc  tabulam  literis  Hebraicis  misi  in 
Opere  Majori,  cum  ejus  expositione  et  canonibus  suis, 
secimdum  quod  pertinet  ad  computum  eorum. 


Cap.  LV. 

PosiTA  sic    in    universali    ratione    temporis    Hebrjeo-  Applica- 
rum,  nunc  volo   applicare   eam  ad   Scripturam,  tarn  in  fo^eo^oin"- 
Novo   quam    in    Veteri    Testamento,    quam    ad  aliqua  remarks  to 
exempla,  ut  htec  persuasio  requirit.     Primum  exempluni  passages  in 
occunit  de  lunatione  a  principio  mundi :    nam  vulgus  Scripture ; 
theologorum     testimat     quod     fuit     plena ;     et     aliqui  faulty  in- 
doctorum  sanctorum  inclinantur  ad  hoc  propter  perfec-  terpreta- 
tionem  operum  divinorum.     Sed  opera  ilia  inceperunt  a 
tenebris,  et  a  materia  confusa  mundi,  et  defectu  orna- 
tus  et  distinctionis,  ut   omnes  fatentur.       Ideo  non  est 
mirum   si    tempus    incepit    ab   imperfectione    lucis    lu- 
naris. 

Et  cum  Judiei  et  Scriptura^  utuntur  tempore  lu- Of  the  day 
nari,  et  menses  lunares  incipiant  a  novilunio,  non  i^^ tteark 
a  plenilunio,  videtur  omnino  necesse  quod  primus 
mensis  in  principio  inceperit  a  novilunio.  Quod"^  vero 
Magister  in  Historiis,  quern  vulgus  sequitur,  dicit 
quod  Noe  egressus  est  arcam  vicesima  octava  luna, 
Beda  dicit  quod  vicesima  septima,  et  quod  pro  errore 
suo  fingit,  dicens :  "  Potest  autem  esse  quod  Noe 
"  egressus  est  de  area  vicesima  septima,  jam  imminente 
"  vicesima  octava ;  media  vero  tempora  extremorum 
"  nomine  s?epe  nominantur ; " — manifeste  patet  falsum  ; 
quia  Juda3i    non   incipiunt    diem    nisi    ab  occasu    solis. 


el  Scriptura']  om.  T.  ]       ^  Qimf]  quia,  T. 


216  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Et  ideo  non  dicunt  lunam  esse  alicujus  tetatis,  iit  pri- 
mam,  vel  secundam,  vel  tertiam,  nisi  in  occasu  vel 
ante  occasum  inveniatur  ejus  astas  nova  facta.  Dicit 
enim  Beda  in  ^  libro  Temporum,  quacunque  hora 
accendatur  luna,  priiisquam  vespera  veniat,  non 
dicetur  prima.  Si  vero  post  occasum  solis  accendatur, 
non  prima  in  prjBcedente  vespera,  sed  tricesima  testi- 
mabitur.  Unde  prima  non  dicetur,  nisi  ante  occasum 
vel  in  ipso  occasu  accendatur  ;  et  sic  nee  secunda,  nee 
tertia,  nee  alicujus  setatis.  Et  ideo  si  vicesima 
septima  luna  exivit,  secundum  quod  Beda  dicit  et 
Magister  fatetur,  non  potest  dici  vicesima  octava : 
oportet  enim  quod  alterum  liorum  determinate  con- 
tingat.  Nee  est  medium  tempus  inter  istas '  luna- 
tiones,  ut  fingit,  quod  utriusque  extremi  nomen 
accipiat.  Sed  ex  glossa  Strabi,  quam  non  intellexit, 
sumpsit  occasionen  errandi.  Nam  eodem  die  quo 
intravit,  exivit,  ut  dicit  Strabus.  Sed  hoc  quantum 
ad  feriam  intelligendum  est ;  ut  si  Dominica  intravit, 
Dominica  exivit,  Sed  non  quantum  ad  kalendarium 
intelligendum,  Et  hoc  credidit  Magister,  et  ideo 
deceptus  est. 
Of  the  Eodem    modo    in    Exodo,    de    tempore    legis    datiB, 

fhrhw°  turpiter  errat,  et  inducit  vulgus  in  errorem,  et  sapi- 
entes  in  ^  magnam  intricationem.  Nam  cum  tertia 
die  mensis  tertii  fuit  lex  data,  et  quinquagesima  die 
ab  Azymis,  qure  comedebant  in  ^gypto,  vidt  hoc  Ma- 
gister salvare  ponendo  quod  mensis  lunaris  sit  semper 
triginta  dierum.  Hoc  autem  absm'dum  est ;  *  quia  tunc 
in  anno  lunari  essent  trecenti  sexaginta  dies,^  quia 
duodecies  triginta  perficiunt  trecenta  sexaginta.  Sed 
hoc  falsum  est,  ut  ]iatet  per  prredicta.  Computavit 
tamen  septendecim  dies  de  primo  mense,  quia  tredecim 


'  {»1  om.  T.    Bed.  ib.  cap.  lix. 
*  isUis']  ipsas,  T. 
'  irt]  om.  B. 


*  est']  om.  T, 
•^  dies']  om.  T. 


LV]  OPUS  TERTIUM.  217 

prsecesserunt  ante  Azynia  et  occisionein  agni,  quia 
cjuartadeciina  die  occisus  fuit ;  quibus  tredecim  si  ad- 
damus  septendecim,  fiunt  triginta,  et  trigiiita  computat 
in  sccnndo  mensc.  Sunt  igitur  quadraginta  septem  dies 
de  tertio  niense  ;  unde  sic  colligit  quinquaginta  dies 
usque  ad  legem  datam.  Sed  Beda '  dicit,  quod  in 
suinnia  praedicta  teniporis,  non  possunt  nisi  quadra- 
ginta novem  dies  inveniri ;  quoniani  duo  menses  lunares 
non  tenent  nisi  quinquaginta  novem  dies.  Et  ideo 
si  septendecim  accipiantur  a  primo  mense,  non  ac- 
cipiimtur  nisi  viginti  novem  de  secundo ;  aut  si 
triginta  de  secundo  accipiantur,  tunc  de  primo  non 
nisi  sexdecim  accipi  debent ;  et  ad  hos  tres  primi  tres 
de  tertio  mense  additi  sunt,  ut  si  in  universo  sint 
quadraginta  novem  dies.  Non  igitur  potest  textus 
exponi  secundimi  intentionem  Magistri  ;  sed  oportet 
aliud  dicere,  sicut  expressi  in  Opere  Majori. 

De  neomeniis  vero  et  kalendis  multum  est  in  The  neo- 
Scriptura,  et  de  his  consideratio  bene  notanda.  Neo- 
menia,  seu  novilunium  (a  viov,  quod  est  novum,  et  (J^rjvri, 
quod  est  luna),  non  erat  festum  feriale ;  et  ideo 
non  ponitur  Levitici  vicesimo  tertio  cum  aliis  ferialibus 
diebus.  Sed  quia  erat  festum  sacrificioiTim  et  epulai-um, 
ideo  ponitur  inter  ilia,  in  quibus  sacrificia  offereban- 
tur,  Numerorum  vicesimo  octavo.  Quia  igitur  Judeei 
menses  computabant  secundum  lunam,  idcirco  in  ka- 
lendis, scilicet  in  novilunio  seu  neomeniis,  sacrificia  ofFe- 
rebant,  et  epulas  faciebant,  sicut  patet  primo  Regum, 
vicesimo  [18.]:  "Cras  kalendte  erunt  et  requireris." 
Nam  omnes  menses  in  impari  numero,  ut  primus,  tertius, 
et  cfcteri,  habent  unum  diem  epularum,  scilicet  primum, 
qui  incipit  in  occasu  solis,  et  durat  usque  ad  alterum 
occasum.  Menses  vero  in  pari  numero,  ut  secundus, 
quartus,  et  cseteri,  liabent  duos  dies  pro  epulis.  Nam 
lunatio  primi  mensis  non  habet  nisi  viginti  novem  dies 

■  jBct/a]  ibid. 


218  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  dimidium,  exceptis  fi-actionibiTS  horarum,  quse  negli- 
gimtur  in  ordine  mensium.  Et  ille  dimidius  dies 
incipit  in  occasu  solis,  et  terminatur  in  fine  noctis, 
scilicet  in  mane  tricesimse  diei.  Unde  ille  dies  artifi- 
cialis,  scilicet  a  mane  tricesimge  diei  usque  ad  vespe- 
ram,  licet  sit  pars  mensis  primi,  non  tamen  est  pars 
lunationis  primse,  sed  est  pars  kmationis  secundfE.  In 
illo  enim  est  novilunium,  efc  neomenia,  et  kalenda, 
usque  ad  vesperam.  Et  quia  in  novilunio  faciebant 
festum  epularum,  ideo  ilia  die  fuerunt  in  epulis.  Et 
quoniam  secundus  mensis  incipit  in  occasu  solis  illius 
tricesimfe  diei,  ideo  iterum  faciunt  in  ilia  die,  qu£e 
incipit  in  occasu  illo,  usque  ad  alium  occasiun,  scilicet 
in  tota  die  tricesima  prima.  '  Et  ideo  primo  Regum 
vicesimo  [27.]  :  "  Sedes  David  die  secunda  post  kalen- 
"  das  vacua   apparebat.'' 


Cap.  LVI. 

Pascha.  Sed    majus    exemplum    et    plus    notandum    est   de 

celebratione  PaschjE  secundum  legem ;  nam  cum  in 
illo  -  fuit  festum  primitiarum  de  spicis  et  granis, 
oporteret  quod  omni  anno  in  festo  Azymoriun  haberent 
grana  nova.  Sed  cum  considerabant  annum  lunarem, 
et  hie  finitur  per  undecim  dies  ante  finem  anni 
Solaris,  (considerate  quod  simul  incipiant,)  si  limatio 
Aprilis,  qua)  est  Paschalis,  accideret  in  primo  anno  in 
tenqoore  spicarum  novarum,  tunc  infra  tres  annos  erit 
retro  versus  hyemein  hsec  lunatic  per  mensem  imum, 
et  infra  sex  per  menses  duos,  et  infra  duodecim  per 
menses  quatuor ;  et  ita  in  profunda  liyeme  celebraretur 
Pascha,  contra  legem,  nisi  aliud  remedium  apponeretui'. 
Et  ideo  collegerunt  fractiones  ultra  menses,  et  undecim 
dies  ter   infra    tres    annos   congregaverunt,  et  fecerunt 


'  </-!'re«(/«a />?•(/««]  tricesima  una,  D.    |      * ///o]  ilia,  13. 


LVI.]  OPUS  TERTIUM.  219 

uniim  mensem '  tiigiiita  diermii,  et  rcsiduos  ties  dies 
suspenderunt  usque  <ad  aliam  computationem.  Et  hunc 
mensem  apposueiimt  ante  Aprilem,  iit  elevarent  mensem 
ad  debituni  primitiarum  statum,  quateniis  tempus 
luuaie  peqiiaretm-  sic  solari,  quod  tempus  solare  facit 
ortum  spicarum  et  granonim,  non  tempus  lunare.  Hie 
annus  habet  tredeeim  menses,  et  dicitur  embolismalis, 
id  est,  superexcrescens  ;  et  ita  ab  Hebrseis  primo  incepit 
ratio  embolismorum.  Et  Latini  et  Grseci  accepeiunt 
ab  eis.  Et  sicut  Hebrasi  ponunt  embolismum  in  tertio 
anno  cycli,  et  sexto  et  octavo,  et  sic  ultra  secundum 
quod  occuiTit,  sic  Latini  et  Gra^cL  Sed  tamen  consider- 
andum  quod  cyclus  Hebrseorum,  ut  prsedixi,  incipit 
quarto  amio  cycli  Latinorum.  Sed  quia  astronomi  et 
computistas  non  advertunt  ^  banc  difterentiam,  ideo  ssepe 
inaniter,  et  cum  confusione,  contendunt  cum  Judseis, 
reprobantes  eos  de  festo  Pascbali,  quando  multum,  ut 
per  mensem  vel  circiter,  a  nobis  discordant^  in  hoc 
festo.  Nam  si  cyclus  noster  et  eorum  simul  inciperent, 
tunc  redarguendi  essent.  Sed  non  est  ita ;  et  ideo 
habent  embolismum,  quum  nos  non  habemus,  et  e 
converso.  Et  ideo  ille  mensis  addendus  aliquando  ad- 
ditm*  apud  eos,  vel  subtrahitur,  quum  nos  nee  addimus 
nee  subtrahimus.  Vidi  autem  peritos  viros  et  famo- 
sissimos  turpiter  errare,   et  a  Judieis  viliter  derideri, 

Et  majus  lioc^  exemplum  accidit  in  observatione 
legali.  Nam  propter  prsecepta  legis  non  possunt  inci- 
pere  annum  in  Dominica,  nee  in  die  Veneris,  nee  in 
die  Mercurii.  Quoniam  si  in  die  Dominica  inciperet 
annus,  tunc  in  lunatione  Octobris,  quando  incipit  annus 
secundum  seriem  temi)oris  naturalem,  quintadecima 
dies  illius  mensis  erit  in  Dominica ;  et  in  vigilia  illius 
festi    coUigimtur    rami    de    arboribus    propter    festum 


'  ituum  mensem]    mensem  unum, 
T. 
-  advertunt']  antevertuut,  B. 


^  a  nobis  discordant]    discordant 
a  nobis,  T. 
'  hoc]  om.  T. 


220  ROGER!   BACONIS  [CAP. 

scenopegise,  quod  non  licet  facere  in  Sabbato.  Similiter 
nee  *  in  die  Mercurii,  qviia  tunc  deciina  dies  illius 
mensis  asset  in  die  Veneris.  Sed  in  ilia  die  nihil  licet 
fieri,  nam  ^  est  par  Sabbato  ;  quapropter  non  facerent 
cibaria  in  ilia  die,  sed  oporteret  in  die  Jovis  ilia  fieri, 
quod  esset  grave  propter  putrefiictionem,  et  maxima  in 
calida  regione  et  in  calido  tempore.  Item,  si  aliquis 
esset  mortuus  in  die  Jovis,  non  sapeliretur  usque  ad 
diem  Dominicam,  quod  non  esset  tolerabile  in  terra  ilia. 
Nee  potest  die  Veneris  annus  incipere,  quia  tunc 
decima  esset  in  die  Dominica,  at  ita  acciderent  incon- 
venientia  nunc  dicta  ;  quia  idem  est  sive  decima  dies 
sequatur  Sabbatum,  sive  pmecedat  immediate.  Et 
ideo  de  necessitate  legis  divinje  oportet  quod  Habr?ei 
incipiant  annum  suum  die  Lun^e,  et  die  Martis,  et  die 
ovis,  et  die  Sabbati,  et  non  aliter.  Et  quia  sic  est, 
deo  sancti  patriarchaj  et  prophetae  posuerunt  luium 
annum  communem,  qui  liabet  trecentos  quinquaginta 
quatuor  dies,  sicut  astronomi  omnes  considerant  annum 
lunarem  ;  et  alium  annum  posuerunt  diminutum,  scilicet 
trecentorum  quinquaginta  trium  dierum  ;  et  alium  super- 
fluum,  scilicet  trecentorum  quinquaginta  quinque  die- 
rum,^  propter  hoc  quod  non  potuerunt  incipere  annum 
tribus  diebus  prsedictis  ;  et  composuerunt  tabulam  tre- 
decim  cyclorum,  in  qua  potuerunt  omnia  complere  qu^e 
pertinent  ad  festa,  et  quae  ad  veritatem  primationum 
requiruntur,  secundum  considerationem  astronomicam. 
Et  in  hac  tabula  est  mirum  artificium  astronomia^,  et 
summa  legis  intelligend;e  utilitas,  et  omnium  festorum 
lagalivun,  quam  qui  nescit  nunquam  })otest  scire  in- 
tellectuni  legis,  ut  oportet,  nee  cum  Judaeis  conferre 
de  talibus,  nee  eis  persuadere  utiliter.  Et  ideo 
totam    posui   Hebraicis    Uteris   in    Opere    Majori,    cum 


'  nee}  nc,  B.  I       '  dicnim}  oni.  T. 

=  nam']  quia,  T.  | 


LVI.  TERTIUAT.  221 

omnibus  canonibus,  id  est  regulis  suis  et  expositione, 
docens  avtem  inveniendi  singulis  annis  nostiis  quando 
debet  esse  jirincipium  anni  secundum  Hebraeos ;  et 
docui  Joliannem  banc  tabubim  cum  suis  canonibus. 
Et  ideo  hoc  capitulum  est  unum  de  niajoribus  nota- 
bilibus  in  omnibus  qua3  scribo,  et  magnis  laboribus 
et  expensis  acquisitum. 

Cap.  LVII. 

Sed    maximum    omnium    qufie    referuntur^    ad    lias  The  com- 
passiones  tempovis,  e.st  de  kalenda  et   lunatione  Domi-  ana^date  of 
nicfic  Passionis ;  et  h?ec    corruptio  kalendarii    cum    cor-  the  cruci- 
ruptione    textus  est  maxime    notanda  ;    et    liic    certius 
procedo    quam    in    Opere    Majoii,     proi)ter    quod    hfBC 
scriptura  niagis  tenenda  e.st.^'' 

Latini  enim'^  dicunt  quod  luna  fuit  quintadecima 
in  die  Passionis ;  ita  quod  Beda  fulminat  contra  eos 
f[ui  ponunt  quartani  decimam  in  die  Passionis.  Nam 
dicit  in  libro  Temporum/  quod  Dominus  quinta  decima 
luna,  feria  sexta,  crucem  ascenderit,  et  Dominica  die 
resurrexerit,  nulli  licet  dubitare  catholico.  Et  Magister 
in  Historiis  hoc'^  idem  sententiat,  et  multipliciter  nititur 
coufirmare ;  et  totum  \ailgus  theologorum  hoc  asserit 
evidenter.  Et  quod  octavo  kalendas  Aprilis  signatur 
dies  Passionis,  hoc  dicit  Augustinus,  et  Hieronymus ; 
et  totum  vulgus  Latinorum  nunc  tenet  idem.  Sed 
Augustinus  dicit  in  libro  de  Qutestionibus  Veteris 
et  Novi"  Testamenti,  quod  fuit  passus  quartadecima 
luna.  Et  hoc  videtur  per  Evangelia  multipliciter ; 
quia  in  Matthajo '  dicitur :  "  Non  in  die  festo,  qui  est 
"  dies  primus  Azymorum ;"  et  hie  est  in  quintadecima 


'  referunlurl  refero,  T. 

*  et  hcec  corruptio mayis 

tenenda  e«<]  om.  B.  and  U. 

•  Latini  enim]  qiioniam  Latini.  B. 

U. 


^  in  libro  Temporuni]   c.  lix. 
'■'  Aof]  om.  T. 

"  Veteris  et  Novi']  Novi  et  Veteris, 
T.     Quaest.  Ixxxiv. 
'  Matthceo]  xxvi.  5. 


222  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

liina :  quia  qiiartadeciina  fuit  agnus  occisus.  Nam 
comedebatiir  post  occasiim  solis,  a  quo  occasii  incipie- 
bat  dies  quintadecima  et  qiiiutadecima  luna :  ergo 
ante  decimam  quintam  fuit  occisus  Salvator. 

Iterum,  Joliannes  octavo  decimo  [28.]  :  "  Non  intro- 
"  ierunt  prpetoiium,  ut  non  contaminarentur,  sed  ut 
"  manducarent  Pascha."  Et  ita  in  vespere  post  Pas- 
sionem  manducavenmt  Pasclia ;  et  tunc  incipit  quinta- 
decima luna,  et  non  ante.  Item  Johannes  decimo 
nono  [31.]:  "  Erat  autem  parasceue  Paschse,"  ergo 
eadem  die  ad  vesperam  jiaraverunt  Pascha.  Item 
Johannes  eodem  [42.]  :  "  Ibi  igitur  propter  parasceuen 
"  JudfBorum,  quia  juxta  erat  monumentum,  posuerunt 
"  Jesum ; "  et  ideo  acceleraverunt  sepulturain,  ne  in  die 
quintadecima  sepehrent.  Nam  in  die  Azymorum  non 
sepehssent  Eum,  quia  nullum  sepeliebant  in  proecipuis 
festiSj  sicut  est  dies  Azymorum,  et  Scenopegia,  et  Imjus- 
modi.  Item  in  Luca  :^  "  Et  revertentes  mulieres  in  die 
"  Crucifixionis  paraverunt  aromata,  et  Sabbato  silue- 
"  runt  secundum  mandatum."  Sed  non  licuit  eis  parare 
aromata  in  die  Azymorum.  Nam  Exodi  duodecimo 
de  ])rima  et  ultima  die  Azymorum  dicitur  [16.]  :  "  Nihil 
"  operis  facietis  in  eis,  exceptis  his  qua?  ad  A'es- 
"  cendum  pertinent."  Quapropter  videtur  (piod  Domi- 
nus  fuit  passus  quartadecima  luna.  Et  figura 
debet  respondere  veritati.  Sed  agnus  Pnschalis  fuit 
occisus  in  lege  quartadecima  luna  semper.  Et  si  hoc 
est  verum,  tunc  Dominus  prrevenit  Azyina  ;  nam  cele- 
bravit  coenam  in  Azymis,  secundum  quod  ecclesia 
Latinorum  utitur,  auctoritate  principis  apostolorum 
fulcita ;  quam  usque  nunc  secuta  est  Romana  ecclesia, 
et  tota  occidentalis  ecclesia  similiter.  Et  oportuit  quod 
prseveniret  propter  Passionem  suam.  Et  plures  hie 
periti  in  astrouomia  voluerunt  invenire  lunationes 
circa  tempus  Passionis  in  onnii  anno,  a  nativitate 
Domini,  usque  versus  triginta   anuos    vel    quadraginta. 

'  Luca'}  xxiii.  5G. 


LVII.]  OPUS   TERTIUM.  223 

Et  consideraverunt  lifec  per  oppositionera  mediam  solis 
et  luna3,  et  per  diem  quae  sequitur  oppositionem,  et 
per  earn  qum  prfecedit ;  et  const ituerunt  tabulas  ad 
hoc ;  et  non  ]iotuerunt  invenire  lunam  quintamdeci- 
mam  in  die  Veneris  in  Martio,  quauquam  diligenter 
qutesiveriint.  Et  egomet  ordinavi  tabulas  ad  hoc' 
cum  consilio  peritorum  in  lege  divina  et  astronomia. 
Et  non  invenimus  adhuc  istam  quintamdecimam  lunam 
in  die  Veneris  in  Martio,  circiter  tempus  Passionis.  Et 
contra  luec  omnia  objecta  nihil  invenitur  pro  solutione 
digna.  Nam  aliqufe  cavillationes  allegantur ;  sed  de 
facili  evacuantur  per  eos,  (pii  legem  Dei  noverunt  et 
astronomiam, 

De  kalenda  vero  consimilis  vel  major  dubitatio. 
Nam  Theophilus,-  qui  fuit  vicinus  apostolis,  scripsit 
quod  decimo  kalendas  passus  fuit ;  et  ideo  Gerlandus,  Gerlandus 
omnium  computistarum  doctissimus,  ei  adhteret.  Et  gj^^i^°^\- 
quod  Augustinus,  et  Hieronymus,  et  vulgus  Latinorum  all  chrono- 
ponmit  octavo  kalendas  Aprilis,  reputat  non  per  aucto-  ^°^^*'^- 
ritatem  dictam,  sed  secundum  opinionem  vulgi.  Nam 
cum  Augustinus  dicit  quod  passus  est  octavo  kalendas 
infert  quod  passus  est  sub  geminis  consulibus;  quod  non 
est  verum,  ut  patet  per^  annos  consulum  Romanorum. 
Et  ideo  hoc  dixit  secundum  opinionem  vulgi,  non  ex 
definitiva  sententia.  Multa  enim  dicunt  sancti'*  et 
referunt  secundum  vulgum,  ubi  aut  non  habuerunt 
posse  determinandi  veritatem,  aut  propter  difficultatem 
reliquerunt,  aut  in  aliis  satis"'  occu})ati,  sufFecit  illud 
ad  tempus  loqui  ut  plures,  quamvis  fuit  eis  sentiendum 
ut  pauci.  Et  Beda  inclinatur  ad  hanc  sententiam, 
dicens  quod  si  inveneris  ut  chronograph!  dicunt  de 
passione  Domini,  gratias  age  Deo  ;  non  potens  invenire 
quod  vulgatum  est.  Et  per  tabulas  astronomite  non 
possumus    invenire  quod  a  vulgo    dicitur ;    cum    tamen 


'  oil  hoc']  om.  T. 
'  Theophilus]  as  quoted  by  Bedt 
Cf.  p.  221. 


^  per]  oni.  T. 
*  sancli]  om.  T. 
'"  satis]  om.  T. 


224-  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

in    revolutione    tempoiis    lunavis     nullo    modo    errent 

tabul,©  astronomire,  ut  certum  est ;'  quia  propriiim   est 

astrononiifB  certificare  hrec  tempora ;  et  iiunqiiam  inve- 

ninms  falsitatem  secundum   tabulas    illas,    sicut    proba- 

inus  per  eclipses  et    cfetera    quae    in    ccelo    renovantur. 

Et  si  opinlonem  totam  vulgi    de    lunatione   et  kalenda 

accipiamus,    dicentes    quod  Dominus  fuit  passus  octavo 

kalendas  Aprilis,  et  quintadecima  luna,  tunc  aureus  nu- 

nierus  in  anno  Passionis  fuit  decimus  tertius,  sicut  Beda 

scribit,  et  patet  manifeste  in  kalendario.     Sed  Dominus 

fuit  natus  secundo  anno  cycli  decennovenalis,  secundum 

ecclesiam    et   omnes,  et    ita    secinidum    cyclum    liabuit 

octodecim  annos  in  fine  primi  cycli  ;    quibus  si   tredecim 

anni  alterius   cycli  addantur  (quia   decimus  tertius  fuit 

aureus    numerus    in    anno  Passionis),  tunc    erunt   anni 

triginta  et  luius  secuiidum  cyclum.      Sed  hi  triginta  et 

unus    uon  sunt  secundum  Oi-tatem    veram    Christi    nisi 

viginti  novem,  et  quantum  fluxit  a  Natali  usque  ad  Pas- 

sioneni  Domini,  ut  patet  consideranti.     Ergo  fuit  passus 

in  ti'icesimo  anno  a?tatis  sure,  quod  est  contra  Evangelia. 

Nam    Lucas  -    refert    Johanneni    Baptistam    baptizasse 

Christum    incipientem    quasi     trigenta     amiorum.      Et 

secundum  fidem  Evangeliorum  pra?dicavit  postea  pluri- 

bus    annis.       Sed    longe    fortius    potest    objici.      Nam 

sequitur    ex    hoc    quod    Dominus    fuit    passus    in    die 

Dominica,    quod    est    manifeste   fjilsum.      Quod    autem 

sequatur^  ex  hoc,  ostendo  sic.     Ecclesia  sequitur   tabu- 

The  tables  lam    Dionysii    abbatis"^    Romani,  et  in    cereo    paschali  ; 

ofDiony-    ji^yeniatur  igitur  litera  tabularum  ;   et  revolvatur  tabula 
sius,  abbot  °       _  ^  \ 

ofKomc.  usque  ad  Nativitatem  et  diem  Passionis;  et  supponatur 
quod  quintadecima  fuit  luna  in  Passione  in  octavo 
kalendas :  tunc  manifestum  erit^  quod  fuit  passus  in 
die  Dominica.      Nam  quilibet  qui  scit  aliquid  de  com- 


'  ut  certum  est"]  om.  T. 

-  Lucas']  iii.  23. 

'  sequalur']  sequetur,  B. 


■*  Dionysii  abbatis']   abbatis  Dio- 
nysii, T. 

^  ('///•]  cm.  B. 


LVir.]  OPUS   TERTIUM.  225 

puto  potest  hoc  proLare  per  revolutionem  temporis 
ii.sque  ad  diem  Passionis.  Et  cum  totum  vulgus  vel 
erret  liic,  vel  dubiuin  &ipientibus  proponat,  nee  habet 
aliquis  do  vulgo  imde  ])robet  quod  dicit,  nee  qua- 
liter  respondeat  rationibus,  Magister  tamcn  in  liistoriis 
pessime  en'at. 

Quoniam  ponanuis  quod  non  eiTct  in  dicendo  quod 
quintadecima  luna,  et  octavo  kalendas  fuerit  '  passus 
Dominus ;  tamen  cum  vult  hoc  })robare,  errat  ultra  mo- 
dum,  et  ducit  omnes  in  errorem,  ut  credant  quod  bene 
probaverit  quod  proponit.  Si  enim  homo  veritatem  ali- 
quam  pro  falsa  nititur  probare,  et  asserit  suam  pro- 
bationem,  non  minus  est  vituperabilis  quam  illc  qui 
falsum  nititur  per  falsa  probare ;  immo  magis  in  hoc 
deridendus  est,  quod  per  falsa  macvilat  veritatem.  Veri- 
tas enim  mendacio  non  indiget.  Dico  igitur  quod  quic- 
quid  sit  de  conclusione  intenta  Magister  errat  omnino 
in  sua  propositione  quam  ponit,  in  fine  capituli  de 
Coena  Domini ;  cum  dicit,  si  revolvas  tabulas-  computi 
in  anno  Passionis,  invenies  lunam  vicesimam  secun- 
dam,  in  kalendis  Aprilis,  et  diem  Veneris ;  ergo  in 
octavo  kalendas  fuit  luna  quintadecima,  et  dies  Vene- 
ris. Totum  istud  argumentum  ponit  compositum  ex 
duabus  consequentiis. 

Sed  ex  prima  sequuntur  duo  impossibilia.  Nam  si 
revolvamus  tabulas  computi,^  et  luna  fuerit  vicesima 
secunda  in  kalendis  Aprilis,  sequitur  quod  aureus  nu- 
merus  fuerit  decinnis  tertius  in  anno  Passionis,  et  ita 
quod  fuerit  decimus  tertius  annus  Christi  secundum  cy- 
clos.  Sed  tunc  de  necessitate  sequitur  quod  Dominus 
fuit  passus  in  tricesimo  anno,  et  in  die  Dominica, 
sicut  quilibet  potest  experiri,  qui  scit  tabulam  banc 
revolvere.      Et   hoc  poterit  Johannes,  quem    misi,  pro- 


'  fuerifl  fuit,  B.  I       ^  kibiilas  c(i»ipuli'\  computum,  R. 

"  lal/ulitsi  tabulam,  B.  | 

VOL.  I.  P 


226 


ROGERI   BAC'ONIS 


[cap. 


bare  ante  oculos  vestros ;  nam  docui  eum  specialiter 
in  hoc  casu,  et  similiter  in  tabula  astronomia^  focta  ad 
banc  materiam,  quara  tabulam  inserui*  in  Opere  Majori, 
magno  labore  et  multis  expensis  acquisitam. 

Multa  plura  scripsi  in  Opere  Majori,  quve  bic  non 
tango,  sed  certins  scribo  bic,  ct  ideo  magis  est  buic 
scripturre  adbrerendum. 


Cap.  LVIII. 


Post     ha^c    descondo     ad    qnintam    radicem    matbe- 


Geometry 

required  i       i      •  r»  ■ 

for  the  due  matica;    respectu  tlieologia?,  ct  est  ngnratio  geometrica. 
under-        Nam     Omnia    artificinlia    in    Scripturis,    nt    area    Noe, 


standing 
of  many 
difficulties 
in  theo- 
logy. 


tabernaculum,  ct  omnia  qufc  ad  ipsum  pertinent,  et 
tem})la  Salomonis,  et  Ezecbielis,  et  Esdra^  et  infinita 
alia,  indigent  magno  artificio  geometrise.  Et  necesse  est 
lit  fiant^  bsec  coram  oculis  vestris  ^  propter  intcllectnm 
sensus  literalis,  et  spiritualis  eliciendi  ex  Hterali ;  et 
cpiatenns  videremus  ad  sensum  fignram  veritatis,  quam 
tenemns,  ut  simul  vetus  et  no\nim  pra}sentialiter  con- 
templaremur.  Et  sic  fecerunt  sancti  et  sapientes 
retroacti  temporis,  nt  sapientiam  Dei,  literam  et  spiri- 
tnm,  viderent.  Et  ego  vidi '  bujnsmodi  oculis  meis. 
Nam  vidi  in  veste  podcris  Aaron  totum  orbem  ter- 
rnrum  describi,  et  parentnm  magnalia,  sicut  liber 
Saj^ientia)  refert  descriptum  esse.  Et  cnm  prius  pro- 
batum  est  copiose  qnod  niliil  dignnm  potest  sciri  in 
scientiis  et**  in  rebus  bnmanis,  sine  geometrica  potes- 
tate,  et  rerum  et  scientiarum  cognitio  est  necessaria 
theologian  tunc  ])lanum  est  quod  banc  sciontiam  sa- 
pientia  Dei  omnino  requirit.  Propter  quod  Cassiodorus''' 
dicit :  "  Sancta  divinitas,  quando  creaturre  suaj  diversas 


'  iiiscriii"]  Opus  Majus,  p.  130. 
^fianl']  sciant,  B. 
'  vest  Its']  nostris,  B. 


■iciri  in  srirnliis  ct"]  om.  T.  B. 
Cassiodorus']    Dc  Artibu.<!,  cap. 


LVIII.]  OPUS   TERTIUM.  227 

"  species  formulasque  concedit,  quantlo  cursiis  stel- 
"  lanim  ])otcntla  revcronda  distribuit,  et  statutis  lineis 
"  fecit  ciirrere  quro  moventur,  certaque  sedc,  quie  sunt 
"  fixa,  constituit,  quicqiiid  bene  disponitur  ac  com- 
"  pletur,  potest  hujus  scientias  qualitatibus  applicari." 
Et  ostendi  hoc  per  exempla  specialia  de  Iride,  quoB 
invenitm-  plnries  in  Scriptura;  et  qiiomodo  sol  tripli- 
citer  exnrit  montes,  Ecclesiastici  quadragesimo  tertio 
[•3.],  per  radios  incidentes,  et  reflexos,  et  fractos,  et 
iterum  per  triplieem  diversitatem  angulorum,  et  tertio 
per  triplieem  figiirationem.  Et  ideo  non  solum  simuP 
exurit  montes  tripliciter,  sod  tribus  modis  trinam  fixcit 
combastionem.  Et  cum  in  eodem  loco  dicitur,  in 
meridiano  sol  exmnt  terram,  lioc  est  sub  tropicis  et 
prope,  nam  radii  possunt  ibi  cadere  recti,  et^  non  citra 
tropicmn,  quia  citra  franguntur  omnes,  item  ad  an- 
gulos  rectos,  et  non  citra.  Item  geminantur  ex  re- 
flexione.  Item  breviores  sunt  pyramides.  Et  cum 
theologi  quadrant  multa  de  luce,  quid  sit,  et  ejus  mul- 
tiplicatione  et  actione,  nihil  dignum  potest  sciri  de 
his  sine  geometrica  potestate :  sicut  etiam  tractatus  Had  sent 
de  Radiis  manifestat,  quern  vobis  misi^  separatim  ^b  ^  *^*^^*'^° 
Opere  Majori,  et  sic  de  aliis  infinitis.  not  in- 

Et  postea  compare  multiplicationes  specierum,  secun-  ti,"^OT)ns 
dum  fi  ;-uras  geometricas,  ad  veritates  gi-atias  et  peccati,  Majus. 
et  ad  veritates  gloria)  et  poena)  damnatorum.  Nam 
gratia  tenet  incessum  rectum  in  hominibus  perfectis, 
et-  incessum  fractum  in  imperfectis,  et  reflectitur 
a  malis.  Sed  ab  hypocritis  tanquam  a  spcculis  politis 
])er  honestatem  exteriorem,  ab  aperte'*  malis  tanquam 
ab  asperis  corporibus,  qua;  dissipant  lucem,  et  faciunt 
insensibilem,  sicut  mali  aperte  qui  in  se  et  coram 
aliis  totam  ecclesiara  dissipant.     Et  sic  multas  pulchras 


'  simull  semcl,  T.  I       ^  ^^jj-,  „„-^^-]  ^j^j  vojjjg^  rj, 

-  eQ  om.  T.  |       *  ab  aperte}  ab  a  parte,  B. 

P  2 


228 


ROGERI   r.ACONTS 


[cap. 


adaptationef?     geometricas     brevilms    tango,    et     innno 

inajores. 

Utility  of        Et  post    Imec  ^    docendo  potestatem    numerorum    pro 

foi\hr*''^  arithmetica.      Quia    Augustinus    dicit    quod    ad    Divi- 

same  pur-   nai'um  Scripturarum  cognitiouem  nemo  debet  accedere 

^^^'  sine  potentia  numerorum. '"^     Et  primo  ostendo  quomodo 

quatuor  modis  sunt  numeri  necessarii :  quorum  unus  est 

propter  falsi  tatem  Textus  Sacri  corrigendam  ;^  et  pono* 

exempla  de  hoc.     Et  postea  tango  quomodo  medietates 

tres,  quas    considerat    arithmeticu.s,  reperiuntur  in    Di- 

vinis    Scripturis,    de  quibus^  theologi  et  doctores  saeri 

negotiantur.      Deinde  quia  textns  et  qua^'stiones  *"  theo- 

logife    multum    utuntur    eoelestibus,    et    loqunntur    de 

altitudine    coelorum,   et    de    eorum    et    stellarum    spis- 

situdine    ct    magnitudine,     et    non    possunt    lifec    sciri 

nisi    per    magnam    numerorum    potestatem,   ideo    posui 

radices  circa  ha>c,  et  extraho  flores  et  fi-uctus. 

Et  hfec  ^  est  distinctio  magna,  et  digna  valde  et 
pulcbra,  quam  omnis  liomo  deberet  habere  prre  ma- 
nibus.  Nam  mirabilia  Dei  et  natur.ne  rerum  mundi 
manifestautur  per  hoc.  Et  ibi  est  certitudo  sufReiens. 
Sed  labor  magnus  fuit  in  certificando,  et  expense 
multce. 


Cap.  LTX. 

Of  music.  Post  hoc  tetigi  ntilitatem  musicoo  in  Scriptura  ;  et 
sancti  non  possunt  satiari  de  la\ide  mnsicse  respectu 
theologije  et  Scriptura)  Sacra>  intelligenda\  Nam 
secundum  quod  exposui  in  Opere  Majori,  Augustinus 
libro   Retractationum,^   et    Ad    TTomerum,''    et    secundo 


'  h(ec']  om.  T. 

-  numerorum']  De  Libero  Arbitrio, 
ii.  12.  (?) 

'  corrlgemlam']  corrigendi,  B. 
*  pono]  ponam,  T. 
'  quibus']  qua    T.  B. 


"  textus  ct  quastkmes]  qutrstiones 
ct  textus.  T. 

■  hire]  liic,  B.  T. 

''  Retractationum]  i.  11. 

»  All  Humerum]  Probubly  the 
epistle  ci.  ad  Memorium. 


LIX]  OPUS   TERTIUM.  229 

liUro  '  Dc  Doctrina  Cliristiana,  et  in  multis  locis, 
cleclarat  (luod  omnino  necessaria  est.  Et  ideo  scripsit 
sex  libros  de  iiiusicii.  EfCassiodorus-  similiter  inulta 
cxplicaiis  de  ejus  laiide  in  Sacra  Scriptura  infert  in 
generali ;  ut  brevitcr  cuncta  coiiiplectar  ^  quicquid  in 
superiiis  rebus  et  tenenis  convenienter  secundum  auc- 
toris  dispositionem  geritur,  ab  hac  disciplina  [non] 
refertur  acceptum."*  Sed  ut  veraciter  pateat  utilitas 
musica3  in  particulari,  expedit  quod  ejus  partes  ])rin- 
cijiales  revolvani  ;  et  in  hoc  additur  ad  opera  priora^ 
I)r()pter  hoc  quod  multa?  ^  partes  musica)  non  sunt 
nokxi  vulgo,  nee  etiam  niultitudini  eorum  qui  sapientes 
existimantur. 

Musica  vero  secundum  omnes  auctores  considerat  Its  proper 
sonum.  Sed  Pythagorici  a^stimaverunt  dift'erentias  ^ 
sonorum  esse  in  motibus  coelestium  corporum,  et  ideo 
})osuerunt  musicam  nnuidanain  de  sono  ccelesti.  Sed 
Aristoteies  probat,  secundo  Coeli  et  Mundi,*^  quod  nullo 
modo  })otest  sonus  generari  in  coelestibus,  et  quod 
Pythagoras  erravit.  Propter  quod  alii  subtilius  philo- 
sophantes  dixerunt  quod  musica  niundana  non  est  ex 
sono  coelestium  corporum,  sed  ex  sono  generato  ex 
radiis  corporum  illorum,  dicentes  somnn  tripliciter 
generari,  scilicet  ex  collisione  duri  cum  duro,  de  quo 
est  nuisica  instrumentalis,  ut  in  citharis,  et  psalteriis, 
et  aliis  ;  vel  ex  motion e  spirituuni  ad  vocalem 
arteriam,  dc  quo  est  musica  humana,  ut  in  voce  hominis ; 
vel  ^  ex  radiis  rarefacientibus  aerem  :  de  tali  sono  est 
musica  mundana ;  ut  magni  viri  dixerunt,  et  valde 
sapientes,  licet  non  in  hoc.  Nemo  enim  ex  onmi  parte 
beatus  est.^  Nam  quod  hoc  sit  falsum,  patet  :  (juia 
etsi  esset  sonus    ex  radiis,   non  esset  cantui  et  instru- 


'  libra'}  om.  B.  ii.  16. 
■^  Cassiodorus]  De  Artibus,  cap.  v. 
'  complcvtar]  complector,  B. 
'  acceptum']  exceptum,  B.  T. 


^  mnltcc']  0111.  B. 

"  Call  et  Mundi]  ii.  9. 

'  re/]  et,  T.  B, 

"*  c.Y]  om.  T. 


230  ROGERI   BACONIS  [CAr. 

mentis  conformandus  in  delectationem  auditu«.  Sed 
musica  non  considerat  nisi  de  his,  c]uso  motibus  con- 
similibus  possunt  conformari  cantui  et  sono  instru- 
mentoriim  in  delectationem  sensus.  Deinde  nun(|uam 
alicujus  auditus  potuit  hunc  sonum  pcrcipere,  cum 
tamen,  si  sonus  est,  est  pra3sens  auditui. 

Cteterum  non  omnis  rarefactio  aeris  generat  sonum, 
sed  quae  causatur  ex  motu  percussionis,  secundum  quod 
Aristoteles  docet.  Sed  radius  non  percutit,  sed  gene- 
ratur  ex  potentia  materia?,  ut  probavi  in  tractatu  De 
Radiis,  quem  Johannes  extra  principalia  opei^a  depor- 
tavit.  Et  prseterca  rarefactio  radii  inducit  calorem, 
et  ad  hoc  est  ordinata ;  sed  sonus  est  alterius  generis. 
Sed  explicare  ista  non  est  prsesentis  negotii. 

Tantum  tamen  teneatur,  quod  non  gencratur  sonus 
ex  radiis  ccelorum,  et  ideo  nulla  est  musica  mundana, 
licet  secundum  opinionem  antiquorum  Pythagoriconim 
duravit  hsec  opinio  apud  vulgum.  Sed  magis  recitatur 
apud  sapientes,  quam  apjirobatur,  Et  ideo,  quia  Boetius 
fecit  mentionem  de  ea  in  sua  Musica/  hoc  non  est  nisi 
secundum  opinionem  vulgi  recitando.  Omnis  igitur 
sonus  vel  est  ex  collisione  duri  cum  duro,  vel  ex  motione 
spirituum  ad  vocalem  arteriam.  Si  est  ex  collisione, 
tunc  est  musica  instrumentalis,  cujus  instrumenta  vel 
sunt  percussionalia,  ut  acetabula  et  cymbala  ;  vel  ten- 
silia,  ut  cithara,  nidula,  et  multa ;  \'el  inflativa,  ut 
lluuiau  fistula,  et  tibia,  et  hujusmodi.  Sic  distinguit "  Cassio- 
two  kinds,  tlorus  ^  in  sua  Musica.  Si  vero  sit  musica  de  sono 
humano,  tunc  vel  est  melica  vel  prosaica,  vel  metrica 
vel  rhythmica.  Melica  in  cantu  consistit,  quiD  nota  est. 
Alia  tria  sunt  in  sermone,  prosai'co,  metrico,  et  rliyth- 
mico.      Nee    obstet    hie    grammaticus, 


'  De  Musica']  i.  1.  I       ^  Cassiodorus]  ut  supra. 

=  distiiKjuit]  dixit  (  ?),  T.  | 


L,X.] 


ores   TEUTIUM. 


231 


rails,  «il)i  viiidicjius  liitiones  '  pio.siv;,  iiictii  ct  iliytlmii. 
Nam  auetores  musicas  decent  quod  sunt  liiu  partes 
ruusica',  qua)  dict;o  sunt ;  ([uoniam  coiiformautur  cantui 
et  iiistruinentis  proportioiiibus  cousiiiiilibus,-  in  de- 
lectjitionem  auditus.  Quoiiiam  Cassiodorus  hoc  dicit^ 
et  i)roLat  per  alios  auetores,  scilicet  per  Augus- 
tinum,  efc  per*  Censorinum,  et  per  Gaudentiuiu  et 
Alhinum.  Et  Martiauus,  in  De  Septem  Artibus  suis, 
eodein  modo  consentit,  et  omnes  auetores  ct  doc- 
tores  antiqui.  Et  non  solum  isti  Latin i,  sed  prin- 
cipales  auetores,  scilicet  Ptolomreus  et  Euclides,  et 
etiam  Alpharabius  libro  De  Scientiis,^  in  hoc  concor- 
dant. Bocitius  tamen  morte  prajventus  est  antequam 
Musicam  suam  finit;'''  et  ideo  de  una  parte  tantuiu 
docuit,  et  non  de  omnibus.  Musicus  igitur,  cum  sit 
demonsti'atur  eo  quod  sit  mathematicus,  qui  universa- 
liter  utitur  demonstrationibus,  dat  causas,  et  i-ationes  de 
his  assignat,  quia  demonstratio  facit  scire  per  causam. 
Ergo  grammaticus,  qui  per  viam  narrationis  laborat, 
cui  demonstratio  non  pertinet,  non  dabit  causas  isto- 
rum,  sed  solum  quia  sic  sunt,  et  sic  habent  fieri. 
Ergo  gi-ammaticus  se  habet  ad  musicum,  sicut  car- 
pentator  ad  geometricum.''  Et  ideo  grammaticus  est 
inechanicus  in  hac  parte,  et  musicus  est  artifex  prin- 
cipahs.  Quapropter  sufficiens  et  principalis  cognitio, 
scilicet  qua;  est  per  causas  et  rationes,  non  habetur 
per  gi-ammaticam,  sed  per  hanc  scientiam  ;  et  hoc  mani- 
festum  est  ex^  libris  antiquorum  hujus  scienticU.  Nam 
musicaliter  tractant  ista  per  causarum  assignationem ; 
.sicut  etiam  confirmat  Alpharabius  in''  libro  memorato. 


'  sibi  vindicans  rationes']  I'ationes 
sibi  vindicaus,  T. 

■  proportioiiibus  consimilibus']  con- 
similibus  proportioiiibus,  T. 

*  (licit]  docet,  T. 

*  et  per]  ora.  T. 


^  Dc  Scienliis]  cap.  iii. 

°Jinit]  cm.  B. 

'  geometricum]  geomt'trem,  B. 

•^  e.r]  om.  T. 

"  in]  om.  B. 


232 


ROGKRI   13AC0NIS 


[cap. 


Et  Augustinus  hoc  docet  secundo  Musica?,    ut  inlerius 

explicabitur. 

Of".music         Prteter    vero    lias    })arte8    musica?,    qiia3    sunt    circa 

no  refer-     soiium,    siint    alia3,    quiu    sunt    circa   visibile,  quod    est 

enceto        oestus,  ciui  couiprehendit    exultationes    ct   onmes  flexus 
sounds.  •  XT  •  •  • 

corporis.       Num.     coiilorinantur    gestus    cantiu,    et    in- 

strumentis,  et  metro,  motibus  consimilibus  et  couii- 
gurationibus '  competentibus,  ut  completa  delectatio 
habeatur,  non  solum  auditus  sed  visus.  Nos  enim 
videmus  quod  ars  instrumentorum,  et  cantus,  et  metri, 
et  rhytbmi,  uon  vadit  in  plenam  delectationem  sensi- 
bilem,  nisi  simul  adsint  gestus,  et  exultationes,  et 
llexus  corporales  ;  qu;i3  omnia  cum  conformentur  pro- 
per tionibus  convenientibus,-  fit  perfecta  delectatio  sen- 
sibilis  apud  duos  sensus.  Et  istud  dicitur  in  libro 
De  Ortu  Scientiarum  ;  sciKcet,  quod  gestus  est  radix 
nuisicse,  sicut  metrum  et  sicut  melos,  id  est,  cantus, 
Et  Augustinus  dicit  hoc  secundo  Musica.\  Alii  vero 
inotus,  qui  non  possunt  conformari  sono  proportionibus 
convenientibus,  ut  fiat  completa  delectatio  sensibilis, 
non  sunt  de  scientia  musica3.  Aliqui  tamen  motus  alii 
habent  consimiles  proportion  es,  sed  non  possunt  sono 
et  gestui  conformari  in  unam  delectationem,  ut  sunt 
motus  pulsus.  Fiunt  enim  secundum  debitas  i)ro- 
portiones,  quibus  musica  utitur ;  sed  ibi  existentes 
non  possunt  referri  ad  auditum,  sed  res})ectu  tactus^ 
tantum  ;  et  ideo  non  sunt  de  scientia  musical.  Scientia 
tamen  eorum  est  subjecta  et  subalternata  musical. 
Nam  nunquam  bonus  erit  medicus  et  perfectus'*  in 
consideratione  pulsuum,  nisi  sit  instructus  in  propor- 
tionibus musicoj,  sicut  decent  auctores  medicinie,  ut 
Haly  in  libro  De  Regimine  Regali,  et  multi  alii. 


'  c.onfigiiral'wnibita']     flgurationi- 
bus,  T. 

*  convenientibus']  competentibus,  15. 


^  rcspcctu  taclus]  tactuni,  T. 
'  ct  perfeclus']  oni.  T. 


LX.] 


OFUS   TERTIUM. 


233 


Cap.  LX. 


r  1 


PARTinus  igitur  musicao  inventis,  possumiis  libcrius  Its  uses  in 
considerare  quomodo  inusica  est  iitilis  iu  Scriptura.  ^^  gcrip. 
Nam  si  ad  instriimenta  dcscendainiis,  planum  est  turc. 
quod  abundanter  reperinntiir  in  Scriptura.  Unde 
Cassiodorus^  ait,  "  decalogi  dccachordus,  tinnitus  cithara3, 
"  tympana,  organi  mclodia,  cymbalorum  sonus,  ipsum 
"  quoque  psalterium  instar  instrumenti  musici  nomina- 
"  tum,  non  dubium  est^  quin  in  ipso  contineatur  cceles- 
"  tium  virtutum'*  suavis  nimis  et  grata  modulatio/'  Si 
igitur  rerum  omnium  proprietates  requiruntur  sciendce 
propter  sensum  literalem,  ut  per  convenientes  adapta- 
tiones  eliciantur  sensus  spirituales,  secundum  quod  sancti 
docent  ct  omnes  sapientes,  et  videmus  quod  ipsa  expositio 
Scriptune  hoc  requirit ;  manifestum  est  igitur  quod  ne- 
cessse  est  ut  exjiositor  Scriptunie  perfectus  sciat  proprie- 
tates liorum  instrumentorum,  et  harmoniamm  qua;  per 
ea  exercentur,  quatenus  ad  literam  veritatem  Scripturie 
cognoscat,  et  ut  sciat  elicere  sensus  spirituales,  Ke- 
si)iciat  igitur  quomodo  Maria,  soror  Moysi,  cum  cajteris 
tympanistriis,  percutiebat  instrumenta  musicce ;  quo- 
modo Debora  et  caiterte  t^anpanistrife  sacra; ;  qualiter 
David  propheta,  et  caiteri  citliaristaB  et  organistse : 
ut  simul  cum  eorum  litera  intellecta  ascendat  in 
sublimitatem  sensuum  spiritualium,  et  laudet  Domi- 
num^  in  tympano,  et  choro,  et''  cbordis,  et  organo,  et 
in  cymbalis  bene  sonantibus,  et  cseteris  spiritualibus 
instrumentis.  Et  si  ipse,  animo  in  seterna  supenso, 
non    possit    his    insti-umentis    uti,    vocet    saltem    cum 


'  Cap.  LX.}  Cap.  lix.  B.,  but  all   | 
these  divisions  of   Chapters  are  in 
a  modern  hand. 

-  Cassiodortts}  De  Artibus,  cap.  v. 


dubium  est]  est  dubium,  T. 
ccelestium  virtutum']  om.  T. 
Dominum]  Deum,  T. 
cf]  in,  T. 


I  itv 


^  '-  w 


234  KOGERI   BACONIS  |  CAP. 

Elizu30  propheta,  iit  divinas  revelationes  devotius 
suscipiat,  et  tofcus  in  Deum  ^  efferatiir.  Et  si  melicam 
consideremus  musicaiii,  iuveiiiemiis  earn  per  corpus 
Scriptiira3  difl'usam,  in  jubilis,  et  psalinis,  ct  canticis, 
et  hymnis,  non  solum  sensiLiKbus  sed  s})iritualibus, 
lit  docet  apostolus  ;  quorum  omnium  cognitio  Scrip- 
tune  proprietates  et  diflerentias  requiiit,  ut  sensus 
spirituales  plenius  babeantur.  Sed  maxima  musica 
prosaica  in  usii  Scriptuiw  reqiiiritur,  ut  rite  profera- 
tui  et  intelligatur. 
Of  acceut.  Ad  prosam  vero  pertinet  debitus  modus  accentuandi 
et  aspirandi  syllabas,  et  conveniens  distinctio  oiatio- 
num  per  cola,  commata,  et  periodos.  Et  hoc  non  solum 
propter  debitum  pronuntiationis,  sed  joropter  intellectum. 
Nam  ad  horum  impropietatem  et  confusionem  perit  in- 
telligentia  literalis,  et  per  consequens  spiiituaKs.  Tetigi 
autem  aliqua  de  his  in  parte  tertia  Majoris  Operis,^ 
pi'opter  scientiam  linguarum,  quia  grammatica  tractat, 
licet  mechanice,  ut  dixi ;  et  in  parte  quarta  in  ^  hoc 
loco  de  musica  aliqiiid'*  de  his  inuuebam.  Nee  est 
magna  necessitas  proponendi  exempla,  quia  infinita? 
sunt  abusiones  hie,  nee  alicubi  in  tantiim  erratur.  Re- 
media  igitur  magis  sunt  necessaria,  quic  tamen  diffici- 
liora  sunt,  propter  consuetam  et  vulgatam  corrup- 
tionein,  quam  dare  certam  cognitionem  unius  nobilis 
et  magna)  ^  scientice.  Nam  non  dubito  quin  facilius 
esset  dare  scientiam  perspectivse  certitiidinaliter,  et 
instruere  multitudinem  in  ea  sufficienter,  quiu  tamen 
est  una  de  majoribus  scientiis,  et  tota**  miiltitudini 
incognita,  quam  docere  ea,  qua)  requirit  ha^c  pars 
musicte,  licet  grammaticaliter  simus  omnes  a  juveutute 
instructi  in  his.       Sed  pejor  est  ignorantia  mahe^  dis- 


'  Dcum'\  Dominum,  B. 
-  Major ia   Operis~\    Opus   Majus, 
p.  53. 

*  inl  et  in,  T. 


'  aliqaid']  aliqua,  T. 
■'  et  magiKc']  oni.  T. 
"  toUt]  toti,  T. 
'  maUc}  B. 


LX.J  OPUS  TEKTIUM. 


235 


positionis  qiuim  punc  negatiouis.  Habet  oiiiiii  multi- 
tudo  ignorantiain  ncgationis  cle  perspectiva,  sed  iguo- 
rantiain  pravaD  dispositionis  in  liac  parte,  qua?  in 
tantuin  corrumpitur  quod  nee  scire  veritateni  vult, 
nee  and  ire  de  liac  loqui.  Efc  licet  hzcc  sint  puerilia, 
nihiloniinus  uon  sunt  ncgligenda,  et  tanto  turpior 
est  error  in  senibus  et  viris  literatis,  quia  debent 
evacuare  pucriles  errores.  Item  apostolus  dicit  quod 
minora  magis  necessaria  sunt ;  atque  ut  ait  Scriptura : 
"  Qui  spernit  minima,  paulatim  decidet."  Et  certe 
ignorantia  minorum  inducit  errorem  multiplicem  in 
majoribus. 

Ponam    igitur  ^    Lie    aliqua    excmpla.    Verbi    gratia  :  instances 
Qua^'libet  dictio   habet  naturaliter  suum   accentum  P^'O"  "JcTuum-^ 
prium  ;  et  diversa3  dictiones  habent  distinctos  accentus.  tion  pieva 
Sed    nos    proferimus    in    Apocalypsi,    ct    in    Esdra,    et  ^"^^^^,^ 
alibi,  has   duas   dictiones,  Allelu-ia,   sub   uno   accentu,  days. 
et  tanquam  sif^  una  dictio,  dicendo'''  Allduya.     Ex  quo, 
primo    corrumpitur    pronuntiatio    sacrorum    vcrborum ; 
secundo    intellectus   confimditur,    immo    fif*    vox    non 
significativa ;  quia  jam  vox  periit  a  significatis  distinc- 
tis,  quibus  vocabula  imponebantur.     Allelu  enim  idem 
est    quod    laiulate.      Ja   vero    est    unum     de    decem 
nominibus  Dei,   sicut  dicit   Hieronymus  ad   Marcellum, 
et  significat  invisibilem  Deum.^ 

Similiter  Ecclesiastici  quadragesimo  sexto  [19.],  "  in 
"  oblatione  viri  immolati,"  pro  inviolati ;  conjungun- 
tur  enim  ^  v  ct  i  in  unam  literam  in,  et  duplex  accentus 
convertitur  in  unum.  Similiter,  e  converso,  de  uno  fiunt 
duo,  ub  Ezechielis  vicesimo  primo  [28.]  :  "  Mucro,  mucro 
"  cvagina  te,"^  pro  evaginate,  quod  est  vocativi  casus, 
ut  patet  ex  Grieco,  et  Hcbrtco,  ct  expositionibus  sanc- 


'  iyiliir']  om.  T. 
-  sit]  oni.  T. 
'  dicendo']  dicentes,  B, 
V]  om.  B. 


*  Deum']  Ilieron.  Ep.  xxv. 

"  enj>/i]  om.  T. 

'  cvagina  <e]  evaginato,  T. 


236 


EOGERI   BACONIS 


[cap. 


torum.  Ut  ibidem  lima  te  pro  limate,  quod  est  vo- 
cativi  casus.  Et  primo  Reguni,  primo'  [1.]  :  Ramata  in 
Soplihi  pro  Ramcdhaim  Sopldn.  ~  Et  sic  de  infinitis. 
Sed  lion  solum  his  modis  fit  corruptio  prolationis  et 
sensus,  sed  in  simplici  accentu  dictioiiis  unius ;  et  hoc 
habet  exemphi  innumerabilia.  Nam  omnia  Grajca  et 
Hebraea  fere  male  accentuantur,  quia  nescimus  has  lin- 
guas.  Unde  in  prologis  bibliaj  stepe  obelus,  et  acuitur 
l)enultima,  cum  tainen  debet  gravari ;  quia  in  Gra3C0 
scribitur  per  £  breve.  Et  Virgilius  corripit  eam  simi- 
liter. Sed  secundum  generalem  regulam  accentuandi, 
dictio  trisyllabica  acuitur  in  antepenultima  cum  habet 
penultimam  correptam  longari.  Et  in  tertio  Regum, 
sexto  [82.],  aiuiglypha  penultima  acuta,  sed  vulgus  gra- 
vat :  nam  ykw^ri  est  sculptura  vel  ccelatura,  et  7Ay<$c« 
est  scribo  vel  ccvlo;  et  acuitur  in  Grasco  penultima  in 
simplicibus,  ergo  in.  composito.  Et  prjeterea  prima 
iiujus  dictiouis  yAo^^  longa  est  secundum  Gnucos  : 
ergo  cum  in  liac  dictione  amKjlypha  penultima  est 
longa,  secundum  generalem  regulam  accentuandi  acue- 
tur  ilia  penultima.  Nam  sic  est  in  omni  trisyllaba 
et  polysyllaba.  Et  Sapientiie  decinio  sexto  [2.]  orty- 
gometra,^  quod  est  cotiirnix,  jDcnultima  est  acuta,  quia 
scribitur  apud  Griccos  per  )j  longum.  Et  pdica-iiua  in 
psalterio  habet  penultimam  acutam.  Nam  omne  no- 
men  Gra3cum  desinens  in  an  habet  in  obliquis  apud 
Latinos  penultimam  acutam,  ut  Titan,  Titdnia.  Unde 
Lucanus'*  ait : 

"  Longi  volvunt   Titana  labores." 
Et  j;ct'(«H  similiter;  nam  dicitur:^ 

"  Sacrum  pajana  caneljaiit.^' 
Ergo    cum    nominativus    in    Gricco    sit   pelican,    cujus 
genitivus    est  peUcanos,    a   quo   dicitur  pelica)LUb\   os 


'  jirimo'}  oiu.  T. 

-  Ramalhitim    Sojiliin]     Katama- 
tliuini  Sophin,  B. 


^  ortygometra'\     ortigonietra,    B. 
orthimcgra,  T. 

'  Lucaniis']  Phar.  i.  90. 

■'  dicUur'\  Stat.  Tlicb.  iv.  lo". 


LX.] 


OPUS  TERTIUM. 


23\ 


niutato  '  in  us,  liabebit  i->eUcanus  penultimam  prodiic- 
tam.-  Sed  et^  hoc  pateat*  magis.  Nam  in  veritate 
a])nd  Grnecos  penult! ma  in  obliquis  circumflectitur,  lit 
certum  est  per  signum  accentus  in  jwalterio  Grteco. 
Sed  nunquam  syllaba,  nisi  ait  naturaliter  longa,  cir- 
cumtleetitur ;  ergo  relinquitur  quod  debet  acui  apud 
nos,  cum  non  utamur  circumflexo  ;  et  ideo  male  gra- 
vatur  et  ltre\'iatur.  Et  in  Luca,  decimo  quiuto  [26.], 
symphonia  penultimam  acuit,  et  eat  concentua  concors 
in  laude  Dei.  Sed  in  Daniel  est  genus  organi,  et  lia- 
bet  penultimam  gravem  ;  nam  Horatius  breviat,  dicens 
"  symphonia  diacors"  in  fine  versus.'"  Et  exemj)lum 
de  piisana,  quod  in  Opere  Primo  posui,  recitabo  nunc 
propter  majorem  necessitatem  et  pleniorem  probationem. 
Nam  non  recitavi  istud  vocaljulum  nisi  ex  decimo  sej)- 
timo  aecundi  Regum,  cum  tamen  ait  in*"  vicesimo 
septimo  Proverbiorum  [22.].  Et  non  solum  neccsae 
est  quod  media  acuatur,  propter  veraum  Horatii, — 

"  Tu  ces.sas,  agedum/  sume  hoc  ptisanarium  oryzfc  ;" 
quia    scandendo     veraum     non     aufertur     nisi    ultima 
.syllaba,    qufc  est    um,    sicut   probavi  in  Opere  Majori. 
Sed  quia  Macer''  dicit : 

"  Cum  ptiaana  succum  porri  sorbere  juvabit." 

Et  J)  litera  semper  scribitur  ante  t,  ut  in  hoc  vo- 
cabulo,  Ptolomccus,  cum  tamen  communiter  scribitur  et 
])rofertur  non  solum  post  t,  sed  post  i,  sic  ;  tipsana,^ 
per  magnum  errorem. 

Et    ad    hfcc    inferam    unum    errorem    abominabilem, 
qui   de    novo    apud     multos    et    literatos    et    famosos 


'  niulatui  mutati,  T. 
-  productam]  om.  B. 
'  el]  om.  T. 
*  pateal]  T. 

'  breviat,  dicens  si/mphonia  discors 
ill  fine  versus]  breviat,  dicens  in  fine 
versus    "  symphonia    discors,"    T. 


"Concordia  discors,"  Epist.  xii.  19, 
in  all  editions. 

°  in]  om.  ]}. 

"  aycdiim]  agendum,  T.  Hor.  Sat. 
ii.  \r>5. 

"  Macer^  De  Herbis.  De  porro 
herba,  13. 

^  tipsana]  tipsanas,  B. 


288 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


The  ra- 
tionale of 
noeentua- 
tion  ex- 
plained. 


theologos,  Parisius  et  alibi  in  miiltis  locis,  Aiilgatur. 
Et  ejus  reprobatio  ex  hoc  est  utilior,  quia  secum 
habefc  annexas  multas  veritates,  quse  pulclirre  sunt  et 
bonae,  juxta  materiam  in  qua  sunt;  et  qiiatenus  ejus 
falsitas  manifeste  appai-eat,  ponam  radices  quasdam 
circa  modnm  accentuandi. 

Secundum  igitur  Grsecos  et  Latinos,  ut  Priscianus 
docet,  et  omnes  auctores  Latini,  et  etiam  omnes  qui 
sciunt  mentes  ^  auctorum  et  usus  communes,  habent  pro 
certo  generales  regidas  accentuantli ;  scilicet,  quod  omnis 
monosyllaba  apud  Latinos  modernos  acuitur  de  se  et 
naturaliter,   quia  circumflexo  non    utimur  ad  pra^sens. 

Item  omnis  dissyllabica  -  dictio  Latina  habot  acutum 
accentum  in  prima,  quia  circumflexo  non  utimur. 
Item  omnis  trisyllabica,  si  liabet  penultimam  brevem, 
ut  Tullius,  acuit  antepenultimam.  Si  penultimam 
liabet  longam,  tunc  acuit  cam,  ut  catellus,  perosus, 
Athencv,   quia  circumflexo   non   utimur. 

Delude  considerandum  est  quod  monosyllabica  non 
amittit  accentum  acutum,  quando^  nihil  sequitur  ipsam, 
ut  Johannis  primo  [21.]  :  "  Propheta  es  tu  ?  et  respondit, 
"  Non."  Hie  hoc  pronomen  tu  acuitur  secundum  Gne- 
cos,  et  secundum  veritatem  nihil  sequitur  ipsum  quod 
potest  imjiedire,  et  ideo  secundum  suam  naturam  re- 
tinet  acutum  accentum ;  et  lirec  negatio  Non  similiter. 
Si  etiam  gravis  syllaba  scquatur,  adhuc  dictio  mono- 
syllabica retinet  acutum  accentum,  ut  "  dixit  ad  Noe. " 
Hie  ha3C  prjrpositio  ad  acuitur,  quia  prima  syllaba 
hujus  dictionis  Noe  gravatur,  propter  hoc  quod  ultima 
acuitur  apxid  Latinos  in  dictionibus  Hebraicis  qute 
non  declinantur.  Et  similiter  cum  dicimus  "  dixit  ad 
"  Johannem  : "  hie  ad  acuitur,  quia  jnima  dictionis 
sequentis  gravatur,  co  quod  penultima  est  longa,  ut 
tcrtia  remila  dicit. 


'  mentes']  mentem,  B. 

-  (lissi/Uabica']    dissyllaba,   T.  B..   I 


and  so  trisyllaba  and  monosyllaba 
below. 

'  quamlo]  qiium,  T. 


LX.]  OrUS   TERTTTBL  239 

Similiter  si  dictio  cnclitica  soquatnv,  adliuc  mono- 
syllabica  rotinet  acutuni  accentum,  et  lioc  faceret  si 
naturaliter  gravaretur  ;  quia  dictio  enclitica  inclinat 
accentiuu  siuiin  super  syllabani  prffccdentera,  ot  natu- 
raliter gravatur,  ut  que,  ve,  ne,  sicut  dicit  Priscianus, 
in  declinatione  primi  versus  -^Eneidos,  virumque,  suh- 
jectisve,  iantone.  Idem  focit  cum  in  liis  dictionibus, 
oiobiscum,  vohiscum,  tecum,  mecuvi.  Sed  quarto  casu 
monosyllabiea  amittit  acutum  accentum,  quando  scilicet 
acuta  syllaba  sequitur,  Non  cnim  duns  acuta?  conve- 
niunt  simul,  nee  est  euphonia,  nee  bonus  sonus  ;  quia 
nihil  est  jucundum  nisi  quod  reficit  varietas,  ut  Seneca 
dicit  ;  et  Boetius  dicit  in  Musica  quod  ^  harmonica 
delectatio  causatur  ex  acuto  et  gravi ;  non  sic  ex  dua- 
buH  acutis.  Et  ideo  oportet  quod  quando  monosyllabiea 
prrecedit  dictionem,  cujus  prima  syllaba  est  acuta, 
altera  illarum  gi'avetur  ;  sed  sequens  gravari  non 
debet,  nisi  sit  enclitica,  quia  non  sistitur  in  primo, 
sed  transitur  ad  posterius,  ubi  statur ;  propter  quod 
major  instabilitas  accentus  accidit  priori  quam  poste- 
riori :  et  ideo  dictio  praecedens  magis  mutat  accentum 
quam  subsequens. 

Item  a  fine  denominatur  res,  et  finis  imponit 
necessitatem  rei,  ut  Aristoteles  dicit  ;  et  ideo  magis 
obtinet  finis  immutabilitatem  sure  proprietatis,  quam 
illud  quod  finem  prascedit.  Propter  igitur  hoc,  natu- 
rale  est  quod  dictio  monosyllabiea  gravetur  quando 
piTOcedit  dictionem,  cujus  principium  est  acutum,  ut 
"  dixit  ad  ilium  ;"  hie  pra3positio  ad  gravatur,  quia 
prima  syllaba  dictionis  sequentis  acuitur,  secundum 
regulam  secundam.  Et  confirmatur  lioc  per  dissyl- 
labas,  qua?  similiter  gi-avantur  propter  consequentinm 
dictionis,  ut  David  rex;  ultima  liujus  dictionis 
David  acuitur,  sed  convertitur  in  gi-avem  propter 
dictionem   acutam    qua)    sequitur.     Et    idem  accidit    si 


'  in  Musica  quoiT]  quod  in  musica,  T. 


210 


ROGEllI  BACONIS 


[cap. 


sequens  dictlo  sit  dis.syllabica,  ut  David  regis.  Ethoc^ 
itenim  confirmatur,  cjuia  syllaLa  iiaturaliter  gravis  ])ne- 
cedens  gravem  in  acutam  vertitnr,  ut  dixit  Jacob. 
Ultima  hujus  dictionis  dixit  est  gravis,  secundum  se- 
cundam  regulam,  sed  acuitur,  quia  prima  hujus  dic- 
tionis Hebi'aicre  Jacob  gravatur ;  nam  ultima  ejus 
acuitur. 

Et  tertio  confirmatur  hoc  per  Grrecos  ;  nam  ita 
fticiunt  Groeci,  quos  Latini  imitantui-.  Nam  Johannis 
primo,  "Tu  quis  es?"  et  "  Non  sum  ego  Christus :" 
hie  Tu  et  I^on  secundum  Grfecos  gravantur,  quia 
quis  et  sum  monosyllabrc  acuendre  sequuntur. 

Et  similiter  gravis  in  acutum  vertitur  apud  eos,  ut 
]jatet  in  dictionibus  pra^cedentibus  partes  qu»  habent 
vim  enclesis,'  ut  li(>oxa;  [jiot,^  i.e.  dcdistl  onihi.  Ul- 
tima hujus  dictionis  Sr'Soxa;  ■*  est  gravis  naturaliter,  sed 
acuitur  propter  encliticam.  dictionem  ;  quia  apud 
Gra^cos  hoc  pronomen  [xoi^  est  encliticuni.  Et  hoc  docet 
Pj-iscianus  in  libro  de  Pronomine.  Nam  qua>dam  pro- 
nomina  Grpeca  sunt  absoluta,  et  ilia  .sunt  enclitica ; 
quadam  respectiva,  et  ilia  non  sunt  talia. 

Ex  his  sequitur  quod  si  monosyllaba  aliam  prre- 
cedat,  prima  de  jure  gravatur,  ut  "  apud  te  est  ;" 
similiter  "  ct  facta  est  lux."  Hie  te  gravatur,  quia  Ii.tbc 
dictio  est  acuta  sequitur.  Similiter,  in  secundo  ex- 
emplo  est  gravatur,  quia  lux  acuenda  sequitur. 

Sed  contra  hrec  insurgit  famosa  opinio  et  usus 
solemnis,  Parisius  et°  alibi,  multorum  modernorum.  di- 
centium  quod  sola^  monosyllaba^  indeclinabiles  mutan- 
tur;  declinabiles  vero  non  mutant  accentum  naturalem. 
Et  ideo  cum  dicitur  in  fine  versus  "  qui  ait,"  dicunt 
quod  qui  acuitur,    et    non    gravatur  ;    et    sic    de  aliis^ 


'  hoc']  om.  T. 

-  fHc/e.«/.s]  enclisis,  B. 

"  SfSoKai  /uoi]  AVritten  in  'Roman 
in  T.  B. 


■•  5«'5o/caj]  Written  in  Roman  in 
T.  B. 

'  fiot]  mi,  B.  T.,  et  supra. 

"  <■/]  cm.  B. 

'  a//'/.s]  multis  :  om.  T. 


LX.]  OrUS   TERTIUM.  241 

cleclinabilibus  nionosylhibis.  Ssd  contra  hoc  multa 
veraciter  possunt  dici.  Nam  cum  probatum  est,  quod 
du?B  acuta?,  propter  defectum  euplionia?,  non  se  compa- 
tiuntur,  et  secunda  mutari  non  debet  propter  causas 
jam  dictas,  tunc  prima  mutabitur  in  gravem  ;  et  ideo 
cum  dicitur  qui  ait,  hoc  nomen  qui  gravabitur,  quia 
prima  hujus  dictionis  ait  acuitur  per  secundam  regu- 
him.  Et  cum  chco  qui  loquitur,  hie  similiter  grava- 
bitur, quia  per  tertiam  reguham  prima  hujus  dictionis 
loquitur  acutum  liabet  accentum.  Cseterum  omne.s 
antiqni  Latini  usque  nunc  gi-avabant  declinabiles  sicut 
indeclinabiles.  Iterum,  Grseci,  a  quibus  artem  traxinius 
accentuandi,  simiHter  gravant  utrasque  codem  modo. 
Iterum,  cum  quiBlibet  monosyllaba  sit  naturaliter  acuta, 
et  tantum  liabet  de  acuto  quantum  alia,  ergo  omnis 
monosyllaba  retinebit  accentum  indifFerenter. 

Iterum,  declinatio  accidental  is  est  accentui,  et  inde- 
clinatio  similiter ;  ergo  nihil  faciunt  ad  mutationem 
accentus.  Nam  oportet  quod  alia  natura  soni  hoc 
faciat,  quia  hoc  pertinet  ad  accentum  ;  et  ideo  euj)ho- 
nia,  qure  est  bonitas  soni,  est  in  causa.  Iterum,  acutus 
accentus  magis  convenit  indeclinabilibus,  ut  patet  in 
istis :  una,  pone,  illo,  ilUc,  illuc,  qua3  acuuntur  in 
fine,  non  sic  declinabiles.  Nee  est  instantia  in  hene- 
dic,  benefac,  quia  in  talibus  remansit  accentus  propter 
concisionem  vocalis  ;  nam  naturaliter  deberet  dici 
heneface,  benedice,  et  tunc  ultima  non  acueretur. 
Iterum,  Priscianus  sua  auctoritate  elidit  hunc  errorem  ; 
nam  (licit  in  majori  volumine  quod  hoc  nomen  qui, 
relativum,  in  oratione  gravatur.  Et  in  libro  de  Decli- 
natione  versuum  yEneidos  dicit,'  fere  omnis  monosyllaba 
gravatur.  Et  dicit  fere  ad  differentiam  quainindam, 
quae  differentia)  causa  circumflectuntur  ;  ut  sic,  quando 
est  adverbium  similitudinis,  circumflectitur ;  quando  est 
adverbium  jurandi,    gravatur.      Si    dicatur    quod   nunc 

'  (licit']  See  p.  306,  322,  ed.  1528. 
VOL.   I.  O 


242  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

temporis  non  utimur  circumflexo,  sed  quee  antiquitus 
circumflectebantur,  nos  acuimus,  ergo  lioc  adverbiiim 
sic  similitudinis  debet  acui  in  oratione;  et  ita  duse 
acutae  simiil  esse  possunt.  Et  dicendum  est  quod 
primo  per  auctoritatem  Prisciani  non  accideret  hoc, 
nisi  in  hoc  quod  dico  sic.  Et  si  quod  aliud  est  causa 
differentiae,  acuendum.  Et  ideo  contra  Priscianum  erit 
quod  hoc  nomen  qui,  et  alia  declinabiUa,  universaliter 
acuantur. 
Proposes  Secundo  patet  quod  per  errorem  nostrum  est  quod 
ofthe^  ^on  utimur  circumflexo  accentu.  Deberemus  enim  hoc 
circumflex,  facere  sicut  antiqui  et  sicut  Grpeci ;  quia  circumflexus 
accentus  est  mius  gradus  naturalis  accentuum,  sicut 
gravis  et  acutus ;  et  multas  evidentias  proferendi 
faceret,  si  eo  uteremur.  Quod^  igitur  per  errorem 
facimus,  non  debet  allegari  ad  probandum  aliquid, 
quod  tot  auctoribus  et  rationibus  contradicit.  Unde 
non  debet  sic  similitudinis  acui,  quando  acutum 
prsecedit,  quia  duse  acutse  non  simul  concordant ;  et 
magis  vitium  est  quam  quod  causa  difFerentiag  possit 
excusare.  Et  potest  sufficienter  per  sensum  dictionum, 
quibus  hoc  adverbium  sic  adjungitur,  notari  quando 
est  similitudinis  et  quando  jurandi.  Unde  quod  anti- 
quitus circumflectebatur,  hoc  fiiit  de  bene  esse,  non  de 
necessitate.  Et  omnia  quae  dicta  sunt  possunt  adhuc 
eonfirmari.  Nam  cum  dico  qui  ait,^  non  possunt 
acuere  sonum  hujus  dictionis  ^  qui,  respectu  sequentis, 
nisi  altius  elevetur  quam  prima  syllaba  sequens,  aut 
ilia  syllaba  sequens  gravabitur.  Et  hoc  negant,  quia 
contra  generalem  regulam  accentuandi  esset,  sine  causa 
et  ratione.  Et  quia  finis  dignior  est,  ut  dictum  est 
prius,  ergo  acuetur.  Sed  in  acuto  non  est  differentia ; 
nam  unus  acutus  accentus  non  est  alio  acutior,  sicut 
nee  unus  gravis  gravior;  nee  imquam  ab   aliquo   dice- 


'  QuoiF]  Quia,  T.  |  » dictionis']  om.  T. 

-  qui  ait]  qui  aut,  B. 


LX.]  OPUS   TERTIUM.  243 

batur  quod  gradus  essent  in  acuto.  Gradus  eiiim  sunt 
in  accentu  penes  acutum,  gravem,  et  circumflexum  ; 
sed  non  in  aliquo  illorum  unquam  gradus  positi  sunt/ 
nee  apud  Giwcos  nee  apud  Latinos.  Et  piwterea  finis 
dignior  est ;  et  ideo  non  auferetur  aliquid  de  acuitate 
syllabre  sequentis  ;  ergo  erit  par  monosyllable  prasce- 
denti,  quod  stare  non  potest  propter  coincidentiam 
duonim  acutorum,  ut  prius  habituni  est.  Et  iterum 
ipsi,  licet  in  fine  versus  acuunt,  tamen  in  medio,  quum 
fit  alia  pausatio  per  colon  vel  comma,  non  hoc  faciunt. 
Red  gravant.  Ut,  "  Israel  prrevaricatus  est  legem." 
Hie  est  gravatur,  et  elevatur  prima  syllaba  sequeus. 
Sed  nulla  ratio  potest  assignari,  quare  in  uno  loco,  et 
non  in  alio,  elevant:-  ergo  fatua,  et  contra  artem  et 
rationem,  est  hujusniodi  elevatio.  Et  sic  quasi  ubique 
in  Scriptura  confunditur  recta  vocabulorum  sacrorum 
prolatio,  et  scandalum  generatur  vehemens  hominibus 
literatis,  qui  sequuntur  vias  artis  et  rationis. 

Cap.  LXI. 

Transeo  ad  alia  musicalia  prosaica  annexa  his ;  On  aspira- 
et  patet  quod  aspiratio  est  unum  de  istis,  nam  sub 
accentibus  continetm-  apud  Graecos.  Nam  prosodia  apud 
Gra^cos  dicitur  a  vpoa-wlslv,^  quod  est  cantare ;  Trpoj 
enim  prjiepOHitio  Grajca  valet  ad,  et  co^  *  est  cantics. 
Unde  prosodia  est  idem  quod  ad-cantus,  sen  accantus, 
et  hoc  est  accentns ;  quia  accentus  dicitur  ab*^  accino, 
accinis,  quasi  ad  cantus^  vel  accantus/  et  accino  dicitur 
de  ad  et  cano,  canis.^  Unde  dicitur  accentus,  qnia  una 
syllaba  alii  accantatur  in  prosodia. 


'  gradus  positi  sunt'}    positi    sunt  ^  ai]  de. 

gradus,  T.  "  quasi  ad  cantus']  quia  accantus, 


elevant'}  clevent,  T. 

*  wpo<Tai5f7i>}  prosodin,  T.  B. 

*  vSij]  ode,  T. 


B. 

'  accantus}  ad  cantus,  B. 
*  cano,  canis}  cano,  B. 
Q  2 


244 


ROGERI   EACONIS 


[cap. 


Errors 
arising 
from  the 
omission 
of  the  as  • 
pirate. 


Efc  cum  apud  Gra3C0S  «int '  decern  prosodiie,  scilicet"^ 
tres  toni,  et  duo  spiritus,  duo^  tempora,  et  tres  pas- 
siones  ;  tonos  vocamus  nos  specialiter  nomine  accentus, 
et  spiritus  vocamus  aspirationes.  Tempora  sunt  Ion- 
gum  et  breve.  Passionibus  non  utimuv.  Et  ideo 
secundum  generalem  significatum  accentus,  secundum 
quod  significat  idem  quod  prosodia,  aspiratio  reducitur 
ad  accentum.  Et  quoniam  multi  errores  fiunt  in 
Scriptiu'a  per  aspirationes,  tam  in  sensu  quam  in  litera, 
ideo  aliqua  dicam  de  his.  Nos  liabemus,  sicut  omnis 
lingua,  duas*  aspirationes,  scilicet  fortem  et  levem. 
Et  Grasci  habent  duas  figin-as  ad  has  notandas,  et 
vocantur  Sao-ja  et  ^tXtj.^  Aoi(ncx.  est  fortis  aspiratio,  vJ/jA^ 
est  levis.  Nos  vero  non  habemus  nisi  unam  aspira- 
tionis  notam,  scilicet  H,  qu8e  est  fortis  ;  et  per  priva- 
tionem  noise  cognoscimus  levem  :  quando  scilicet  ad 
syllabam  non  ponitur  H,  ut  amo ;  cum  tam  en  in 
dativo  hujus  nominis  hamus,  cum  dico  hamo,  ponatur. 
Accidit  autem  error  ex  subti'actione  aspirationis  fortis, 
cum  dicitur  prima  ad  Thessalonicos,  secundo  [17-],  "ad 
"  tempus  ore  ; "  et  glossator  Epistolarum,  scilicet  ille 
qui  fecit  Sententias  dicit  quod  est  ablati\'us  casus  hujus 
nominis  os,  oris,  quod  non  aspiratur.  Et  sic  dicunt 
doctores  theologise ;  sed  falsum  est  hoc.  Nam  in  Bibliis 
antiquis  est  aspiratio,  ut  sit  genitivus  hujus  nominis 
hora,  lioroi.  Et  sic  est  in  Grreco,  de  quo  sumptus  est 
textus  Latinorum.  Nam  in  Grseco  habetur  ui^as^ 
quod  est  genitivus  hujus  nominis  Gra^ci,  hora,  liovas. 
Unde  hoc  nomen  hora  declinatur  Gra?ce :  hujus  haras, 
huic  horai,  hanc  hovan,  0  hora.  Manifestum  est 
(juod  non  solum  hie  est  error  in  voce,  sed  in  sen.su, 
propter  subtractionem   aspirationis.      Et  primo  Regum, 


'  .f('/(/]  sunt,  B. 
-  scilicet^  om.  T. 
"  duol  et  duo,  ii. 
^  duns']  suas,  B. 


■'  Saffia  el  ^i^h]    dasia,  psili,  T. ; 
and  so  always. 

"  Spas]  lioras,  B. 


LXl.] 


OPUS   TERTIUM. 


245 


tie    Golia,    c^uod    lorica    Jicimata   induebatiir,    non    dis- 
cernitur  a  vulgo  haec  {ispiratio,  sed  quasi  lorica  dilecta 
projjtcr    fortitudinem    ejus.       Et    iterum    cum    dicitur 
Judicuiu  undeciino,  "  Filia  mi,"  a3stimat  vulgus  quod  sit 
vocativi    casus.      Sed    nus(pam    lioc    invenitur   nisi    in 
nuisculino    genere;    et    ideo    est    dativi    casus.      Nam 
Priscianus    in    libro  Pronominis '    dicit,    quod    antic^ui 
dixerunt    quod    fuit    dativi    casus.      Unde    in    dativo 
]u-im{0    persoufB    est    mi.     Et    si    quis    profundius    in- 
([uirat,    inveniet   hoc    necessario.     Nam    Priscianus  vult 
in  primo  libro,  •   et  Isidorus   dicit   expresse,    quod    non 
aspiratur   apud    linguam    Latinara   nisi  vocalis.      Unde 
ill    Latinis    dictionibus    nunquam    aspiratur    consonans. 
Sed   in  Grjiecis  vocabulis,   quibus  Latini   utuntur,  aspi-  Faulty  in- 
rantur  quatuor  consonantes  ^  c,  p,  r,  f,  et    non   plures.  ^^^^  before 
Si  igitur  nulla  consonans  aspiratur  in  Latinis  dictioni-  h. 
bus,    tunc   cum  dicitur   michi,   nichil,    in    usu    moder- 
norum,    male    apponitur    c    litera    in    ultima    syllaba, 
quia    Latinae     dictiones    sunt,     liabentes     aspirationem 
in    ultima   syllaba.       Et    patet    in    omnibus   Bibliis,   et 
aliis  libris  antiquis  *  recte  scriptis,  quod  non   invenitur 
c  litera   in   istis   vocabulis,  sed   solum    dicitur   mild  et 
nihil.     Sed   cum  sint   ibi   duse  vocales   breves,  oportet 
quod   in    sono,  propter   liiatum,    causa   euphonise,   coin- 
cidaut  in  unam  longam  ;   et  ideo  recte  dicitur  nil  et  mi. 
Et    propter    hoc    oportet    quod    m.i    sit     dativi    casus 
luijus  ^  pronominis    ego.     Quod    autem  Priscianus  dicit, 
quod  ei  non   placet  quod  sit  dativi   casus,  non   est  vis  Priscian's 
de  hoc.      Non  enim   semper   imitandus  est,  licet  ut   in  authority 
plmibus.      Unde  hie  dicit  quod  antiqui  dixenmt  quod  implicitly 
mi  fuit  dativi   casus.      Sed  antiquis   magis  credendum  fol'o^ed. 
est  quam   ei,  qui  compilator   est  magis  °  quam   au<jtor. 
Solum    enim   recitat   aliena ;     et    aliquando    placuit   ei 


'  Pronominis']   See  pp.  18G,  190. 
-  primo  libro]  Ibid.  p.  .5. 
*  quatuor    consohantes]     vocales 
quatuor,  B. 


'  libris  antiquis]  antiquis  libris,  T. 
■■  Jtujus]  om,  T. 
"  mayis]  potius,  T. 


246 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Faulty  use 
of  the  as- 
pirate. 


opinio  una,  aliquando  alia.  Sed  experti  in  gram- 
matica  antiquoruin  tenent  hie  opinionem  illorum  ;  et 
necesse  est  lioo  propter  rationem  dictam  de  aspira- 
tione.  Et  ne  stupefiamus  propter  verbum  Priseiani 
in  hoc  loco,  considerandum  est,^  quod  Priscianus  non 
solum  secutus  est  opiniones  aliquando,  quae  ei  placue- 
runt,  sed  aliquando,  licet  raro,  manifeste  erravit,  et 
falsum  imposuit  auctoribus.  Yerbi  gratia :  Ipse  vult- 
quod  ohtundo  faciat  supinum  ohtunsion,  ut  n  litera 
sit  in  media  syllaba,  et  quod  participium  prseteriti  pas- 
sivi  sit  ohtunsus,  obtunsa,  obtuiisum.  Sed  omnes 
Latini  dicunt  ohtusum,^  et  ita  liabent  omnes  auctores  ; 
ita  quod  nusquam^  invenitur  apud  aliquem.  Cum 
tamen  ipse  errorem  suum  voluit  per  Virgilium  probare, 
allegans  illud  in  Georgicis,  "  vomeris  obtunsi:"  sed 
exemplar  quo  usus  est  fuit  falsum  in  hoc  loco.  Nam 
in  veracibus  libris  invenitur,  "  vomeris  obtusi."  Et 
non  solum  ibi  aufertm*  n  litera,  sed  alibi  in  eodem, 
cum  dicit,  "  acies  obtusa  \ddetur."  Et  sic  Servius,  com- 
mentator Virgilii,  exposuit  ^  evid  enter  ;  qui  Servius  est 
major  Prisciano,  quoniam  sa3pe  adducit  eum  Priscianus'' 
pro  auctore. 

Harioliis  et  haruspex,  qu?e  stepius  sunt  in  Biblia, 
aspirantur  in  omnibus  libris  antiquis ;  ei-go  non 
dicuntur  de  ara,  quod  est  altars,  quia  aorc  non 
aspiratur.  Quandocunque  enim  derivatum  vel  compo- 
situm  aspiratur,  oportet  quod  ejus  primitivum^  as- 
piretur,  et  e  converso.  Et  ideo  ducuntm-  ab  Jiara, 
quod  est  avis  augurialis.  Propter  igitur  inconsidera- 
tionem  aspirationis  mutantur  non  solum  voces  hie, 
sed  significata.  Et  per  h?Dc  eadem  patet  quod  ahunde 
adverbum,    et    ahundo    verbum,    et    omnia    qua3     his 


'  est]  oni.  B. 

-  Ipse  vult]  De  Octo  Partibus,  &c. 
p.  159. 

■■*  ohtusuni]  obtunsuui,  T. 
^  nusquam]  uuncquani,  H. 


■''  crposuit]  exponit,  T. 

"  scrpe Priscianus]  Pris- 
cianus ssepe  adducit,  T. 

'  primilivnm]  primalivuin,  B. 


LXI.]  OPUS  TERTIUM.  24-7 

attinent,  iioii  liabent  aspii-ationem  in  principio  ;  nam 
secundum  omnes  auctores  nulla  pra3positio  Latina 
aspiratur.  Sed  hsec  componuntur  de  ab  et  unda. 
Similiter  et  annus  non  habet  aspirationem ;  et  ^  ideo 
nee  ^  perennis,  nee  biennis  :  cum  tamen  scribatur  et 
dicatur  perliennis,  cum  aspiratione  secunda3  syllaba3. 
Similiter  arceo,  arces,  verbuuij  non  liabet  aspirationem  ; 
ergo  nee  area,  -ce,  nomen,  habebit  aspirationem ; 
cum  tamen  semper  sic  scribitur ;  et  sic  de^  quam 
l>lurimis  et  fere  infinitis.  Cum  igitur  amo  verbum 
scriberetur  et  diceretur  pro  haino,  quod  est  dativus 
casus*  vel  ablativus  hujus  nominis  hamus,  vel 
e  converso,  esset  error  in  voce  et  significato,  sic 
erit  in  omnibus  istis.  Nam  cum  cadit  vocis  proprietas 
determinata  significato,  perit  vel  mutatur  significatum. 
Nam  Not  lis,  pro  vento  australi,  non  habet  aspira- 
tionem ad  t  literam,  sed  nothus,  pro  adultero,  habet ; 
sed  semper  scribitur  nothus  pro  vento  cum  aspira- 
tione, ut  cum  sono  pereat  significatio.  Similiter 
Hieremia,  Hierusalem,  Hiericho,  Hieronymus,  Hya- 
cinthus,  et  hujusmodi,  aspirantur  in  principio  dic- 
tionis  apud  omnes  Biblias  antiquas  et  libros  sanc- 
torum. Sed  moderni,  virtutem  aspirandi  ignorantes, 
ponunt  notam  aspirationis  post  primam  vocalem,  quae 
est  j,  quod  stare  non  potest.  Nam  j  litera  aut 
stabit  vice  consonantis  aut  vocalis  ;  si  vice  consonantis, 
tunc  aspirari  non  potest,  quia  nulla  consonaus  aspira- 
tur, nisi  c,  2h  t  "'',  in  Hebra'icis  et  Grsecis  vocabulis 
tantum.  Si  vero  sit  vocalis,  non  potest  aspirari  a 
parte  post,  quia  vocalis  non  aspiratur  nisi  a  parte 
ante,  et  consonans  a  parte  post,  secundum  omnes 
auctores,  ut  augmentetiur  debilis  sonus  consonantis, 
et  ne  nimis  fortificetur  sonus  vocalis ;  quia  aspiratio 
in    principio   debilior   est   quam   in   fine ;  et   consonans 


'  et]  oiu.  T.  I        '  de]  dicitur,  B. 

-  nee]  non,  T.  |        '  casus]  om.  T. 


248  KOGERI    BACONIS  [CAP. 

Jiabet  debiliorem  sonvim  quam  vocalis ;  propter  quod 
ponitur  aspiratio  vocali  a  parte  ante,  et  consonant!  a 
parte  post.  Sic  igitur  infinita  quasi  sunt  exempla 
de  corniptione  vocabulorum  in  sensu  et  litera,  propter 
hoc  quod  liujusmodi  aspirationum  proprietas  non 
servatur.     Sed  transeo    ad    alia. 


Cap.  LXII. 

Of  pane-  LONGITUDO  vero  et  brevitas  penultimarum  sylla- 
barum  requiritur  in  prosa,  sed  non  aliarum.  Sed  quia 
ad  metricam  musicam  pertinent,  ideo  usque  ibi  difFer- 
euda.  Hujusmodi  igitur  prosodiai,  qua3  accentus,  ut 
dictum  est,  vocantur,  sumendo  accentum  communiter 
ad  tonos  et  pneumata,  et  longitvidines  et  brevitudines, 
debent  servari  circa  literas,  et  ^  syllabas,  et  dictiones  ; 
nam  originaliter  literis  et  syllabis  debentur,  et  secun- 
dario  dictionibus.  Sed  orationibus  prosaicis  alifB  pro- 
nimtiationes  debentur,  quse  Grjiece  vocantui*  comma, 
colon,  periodus,  secundum  Isidorum,  Hieronymum,  et 
omnes  ;  quae  si  rite  non  fiant,  mutatur  sensus  cum 
pronuntiatione. 

Secundum  Isidorum  et  auctores  cseteros,  periodus 
dicitur  ubi  versus  debet  fieri,  scilicet  ubi  sententia 
perfects  terminatur,  et  fit  punctus  ac  pausatio,  ut  ima 
sententia  ab  alia  distinguatur,  ne  sententiarum  fiat 
confusio  diversarum  ;  et  non  debet  fieri  ante  perfectam 
sentcntiam.  Sed  reliqua  duo  fiunt  ante  eani,  difFer- 
enter  tamen.  Nam  si  in  uno  versu  cadmit"  base  tria, 
tunc  comma  fit  primo,  ubi  semiplena  est  sententia 
totius  versus  ;  et  ubi  decurrit  sententia,  non  tamen  ad- 
huc  finitur,  sed  ad  aliud  teiiditur,  fit  colon.  Et  comma 
liabet  pausationem  parum  flexam,  colon  vero  elevatam, 
periodus  perfecte  descendit.     Et  hoc  totum,  quod  nunc 


'  eQ  om,  B.  |       -  cadunt']  cadant,  B. 


LXII.]  OPUS  TERTIUM.  249 

ultimo  clixi  de  istis  tribus,  est  unus  versus.  Sed  illud, 
quod  dixi,  comm.a  habet  pausationem  flexam  parum  ac 
deprcssam,  est  comma ;  quod  autem  sequitur  colon 
vero  elevatum,  est  colon.  Tertia  pars  facit  periodum. 
Ut  Genesis  primo  [2.] :  "  TeiTa  autem  erat  inanis  et 
vacua,"  est  comma.'  "Et  tenebi-ae  erant  super  faciem 
abyssi,"  est  colon.-  "  Et  spiritus  Domini  ferebatur  super 
aquas/'  est  periodus.^     Et  ibi  fit  versus.^ 

Hie  vero  sunt  pausationes  principales  ;  sed  tamen  ali- 
quando  intercipitur  aliquis  punctus  simplex,  ut  Deu- 
teronomiiv  tertio  decimo.  [1.]  "Si  surrexerit  in  medio 
"  tui  prophetes,  aut  qui  somnium  vidisse  se  dicat,  et 
"  pracdixerit  signum  atque  portentum,  et  evenerit  quod 
"  locutus  est,  et  dixerit  tibi,  Eamus  et  sequamur  deos 
"  alienos,  quos  ignoras,  et  serviamus  eis."  In  omnibus 
clausulis  pr?ecedentibus  debet  fieri  simplex  aspiratio 
sine  elevatione  vel  depressione,  sed  hie  deprimitur  vox. 
Et  cuui  infertur,  "  Non  audies  verba  prophetse  illius 
*'  aut  somniatoris  ;"  liic  elevatur,  et  tunc  sequitur 
periodus,  ubi  sententia  completur.  Sed  considerandum 
(^uod  non  semper  cadunt  liaec  tria  in  eodera  versu,  sed 
aliquando  solum  comma  cum  periodo,  aliquando  solum 
colon. 

Punctus  vero  depressus,  sen  comma,  fit  quandocun-  tIic  com- 
que  est  saspensiva  constructio  ;  quando  scilicet  versus  °^'^- 
incipit  ab  istis^  dictionibus,  si  vel  siquis,  quoniam, 
quia,  et  qui  nomine  infinito,  et  qucecunque,  cum, 
cumque,  postquam,  ut  -pro  postquam,  licet,  quamvis  ; 
quando  etiam  prseponitur  ablativus  absolutus,  et  parti- 
cipium  pi-aesentis  temporis.  Exemplum  de  primo  Pro- 
verbiorum,  vicesimo  septimo  [22,] :  "  Si  contuderis  stul- 
"  tum  in  pila,  quasi  ptisanas  desuper  feriente  pilo,  non 
*'  auferetur  ab  eo  stultitia   ejus."      Et    sic  de  omnibus 


'  comma]  (  • ),  T. 
-  colon']  (t),  T. 
*  periodus]  (/),  T. 


*  versus]  .  J  .;;'...,  B. 
^  istis]  his,  T. 


250  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

aliis  qua?  dixi ;  ita  quod  punctus  depressus  sit  totius 
quod  su.spenditur,  ut  per  illud  quod  sequitur  versus 
compleatui'.  Item  Johannis  decimo  quinto  [22.]  :  "Si 
"  non  venissem  et  locutus  fuissem  eis,  peccatum  non 
"  haberent."  Hie  cadit  negatio  super  duas  orationes 
primas,  et  negat  totum.  Et  ideo  debet  fieri  punctus 
ad  illud  quod  dicit  eis,  et  non  ad  illud  quod  dicit 
venissem,  sicvit  vulgus  facit,  et  apponit  negationem  in 
secunda  oratione,  et  corrumpit  translationem  antiquam, 
dicens,  "et  non  locutus  fuissem  eis."  Sed  omnes  anti- 
qua3  Biblise  liabent  unam  solani  negationem,  et  sic 
transtulit  Hieronymus,  et  sacrosancta  recipit  Romana 
ecclesia ;  et  ideo  non  est  fas  mutare  textum  Dei  et 
eoclesijB.  Et  sic  de  infinitis  quasi.  Et  quia  non  ser- 
vatur  punctatio  recta,  mutatur  ordo  rectus  sententiae, 
et  sensus  perit  cum  litera. 
The  colon.  Punctus  vero  elcvatus  debet  fieri  quando  non  est 
suspensio  absoluta,  sed  sententia  imperfecta,  quae 
immediate  perficitur  per  id  quod  sequitur.  Nam 
potest  esse  multiplex*  clausula  absoluta;  sod  illa- 
quse  non  statim  perficitur,  facit  comma ;  et  ^  secun- 
da, quse  immediate  perficit,  facit  colon ;  ut  in  primis 
exemplis  est  expositum.  Sed  aliquando  non  est  nisi 
una  sententia  perficienda,  et  quia  absoluta  est,  ideo 
elevatur  jiunctatio.  Et  hie  sunt  casus  valde  multi, 
propter  determinationes  et  negationes,  ^  et  multa. 
Multis  enim  modis  fit  determinatio,  et  diligenter  ca- 
vendum  ut  conjungatur  vel  separetur  secundum 
quod  sententia  requirit.  Nam  ut  non  videatur  deter- 
minatio cum  proximo  detcrminabili  debcrc  solum 
continuari,  debet  aliquando  separari  ab  utroque ;  sicut 
Genesis  quadragesimo  [21.]  :  "  Restituitque  alterum 
"  in  locum  suum,  ut  porrigcret  regi  poculum  ;  alterum 


'  multiplex']  triplex,  T. 
-  ilia']  ea,  T. 
^  et]  oin.  T. 


'  determinationes     ct     negationes] 
uegationes  et  delermiuatioues,  T. 


LXII.]  OPUS  TERTIUM.  251 

"  suspendit  in'  patibulo,  ut  conjectoris  Veritas  probare- 
"  tur."  Debet  enim  clevari  piuictus  post  illud  in  pati- 
bulo, quia  determinatio  refertur  ad  utrumque  ;  sed  si 
proximum  debet  deterniinare  tantum,  tunc  post  primum 
deteniiiuabilc  debet  tied  punctus  elevatus  ;  ut  Lucse 
secuudo  [7.] :  "  Et  pannis  eum  involvit,  et  reclinavit 
"  eum  in  praisepio,  quia  non  erat  ci  locus  in  divcrso- 
"  rio."  Unde  post  illud  involvit  debet  punctus  elevari  ; 
et  multis  aliis  modis  variatur  punctatio  propter  deter- 
niinationem. 

Negatio    vero    aliquando     negat     multa,     aliquando 
unum  ;     et   ideo    quando    includit    plura,    non    potest 
fieri  punctus    elevatus   antequara    utrumque    proferatur 
sub  negatione  ;  ut  Exodi  duodecimo  [4.]  :    "  Sin  autem 
"  minor  est  numerus  ut  sufficiat  ad  vescendum  agnuni, 
"  assumet,"  etc.     Nam  quia  non    consideratur  hie  quod 
negatio    liujus    dictionis   sin,  includit    totum  usque    ad 
verbum    assumet,    ideo    moderni    corrumpunt    textum 
antiquum,    et  addunt  negationem  ad  hoc   verbum  suffi.- 
ciat ;  dicentes  quod  non  suffi^ciat}     Sed  hoc  est  mag- 
num ^    inconveniens,  quia   apponitur  negatio  quae    non 
fuit    a    translators     posita,    sicut     patet    per  *     omnes 
antiquos.      Et    Exodi    septimo  [13.]  :    "  Et   induratum 
"  est    cor  Pharaonis,    et   non    audivit    eos,    sicut   prse- 
"  ceperat  Dominus,"    punctus  elevatur    ad  Pharaonis, 
et  non  ad  eos,    quia  negatio  est   similitudinis,   et  cadit 
super  totum    quod    sequitur.     Si    enim    fieret    punctus 
elevatus    ad    eos,    tunc    protenderet    prolatio    sermonis 
quod  Dominus    prsecepit  ut  induraretur  cor  Pharaonis, 
et  quod  non  exaudiret  eos.     Sed  non  prsecepit  Dominus 
hoc,^  nee  est   iutentio  sermonis ;   et  tamen  vulgus  non 
cm-at  quomodo  proferatur.     Et  per  relationes  et  impli- 
cation es,  et  multis  aliis  modis,  variatur,  ut  patet.     Sed 
seraio  prjesens  plura  non  requirit. 


'  ill]  on».  T. 

-  <7M0</  non  sufficiat]  oni.  T. 

*  magnum]  om.  T. 


'  per]  oni.  T. 
'  hoc]  om.  T. 


252  ROGERI   UACONIS  [CAP. 

The  pe-  Peiioclus  vei'O  male    fit    multis  modis  ;  scd  aliquando 

est  oratio  plana,  aliquando  est  interrogativa.  Niui- 
quam  vero  debet  fieri  periodus  inter  verbum  transi- 
tivum  et  illud  quod  terminat  ejus  transitum  ;  nam 
illud  quod  ejus  transitum  terminat  est  accusativus 
casus,  sive  sit  dictio  simplex,  sive  sit  ^  oratio  mate- 
rialiter  retenta.  ^  Quando  vero  est  dictio  simplex, 
nullus  est  ita  insanus  quod  separet  casum  a  verbo, 
ut  in  verbo  fiat  versus ;  sed  tota  die  ^  et  fere  ubique 
in  Scriptura  *  fit  versus  ad  verbum  transitivum,  si  illud 
quod  sequitur  sit  oratio.  Sed  hoc  est  omnino  incon- 
veniens.  Nam  si  dicam,  "  Audio  angelos  canere,"  vel 
"  quod  angeli  canunt,"  vel  "quia  angeli  canunt,"  non 
potest  vere  fieri  punctus  et  versus  ad  verbum,  ut  patet, 
licet  quod  sequitur  sit  oratio.  Et  ideo  cum  dicitur  per 
totam  Scripturam,  "  et  dixit,"  vel  "ait,"  vel  "respondit," 
et  sic^  de  aliis  transitivis,  oportet  quod  illud,  quod 
terminat  transitum  verbi,  construatur  et°  continuetur 
cum  tali  verbo.  Ut  in  Jolianne :  ^  "  Dixit  Jesus  discipulis 
"  suis.  Ego  sum  panis  vivus,  qui  de  coelo  descendi;"  et 
"  Dixit^  iis  Jesus:  Amen,  amen,  dico  vobis,  nisi  mandu- 
"  caveritis  carnem  Filii  hominis,  et  biberitis  sanguinem 
"  ejus,  non  habebitis  vitam  in  vobis."  Cum  vero 
accidit  quod  illud,  quod  sequitur  verbum  transitivmn, 
est  una  oratio  simplex,  vel  composita  ex  paucis,  ut 
anhelitus    proferentis    sufficiat    ad    hoc,    debet    totum 

Versus.  continuari.  Cum  autem  niagnus  sermo  sequitur  ver- 
bum transitivum,  sicut  in  Matthreo:'^  "Et  aperuit  os 
"  suum,  dicens,  Beati  pauperes  spiritu,  quoniam  ipsorum 
"  est  regnum  coelornm,"  etc.,  quamvis  totum  quod 
sequitur    terminet   transitum    verbi,    tamen    quia    sen- 


'  .sit]  om.  T. 

-  ixteutul  suiiipta,  T. 

•'  die']  om.  B. 

'  Scriplura]  Scripturis,  T. 

^  sic']  ita,  T. 


"  et]  vel,  T. 

'  Joluniiic]  vi.  4 1  and  53. 

>*  dixit]  (licit,  E. 

"  Mattluco]  V.  2. 


LXIl]  OPUS   TKRTH'if.  2.") 3 

tentia  una  .sufticieuter  terminatur  in  niodico  sermone, 
et  anhelitus  proferentis  sufficit  ad  hoc,  ct  non  ad  plus, 
oportet  quod  fiat  versus  ad  illud  quod  dictum  est 
coelorum;  et  tunc  quia  nova  sententia  veuit  in  secunda 
beatitudine,  potest  fieri  novus  versus.  Similiter  quando- 
cunque  nominativus  proprius  non  sequitur  hoc  verbum 
erif,  sed  oratio  perfccta,  tunc  debet  fieri  versus.  Ut 
Esaia3  septimo[18.]  :  "  Et  erit,  in  die  ilia  sibilabit  Domi- 
"  nus  muscae/'  etc.  Et  infra [21.]  :  "  Et  erit,  in  ilia  die 
*'  nutriet  Dominus  vaccam  boum,"  '  etc.  Et  infra  [23.]  : 
"  Et  erit,  omnis  locus  ubi  fuerint  mille"  vites,"  etc.  Et 
sic  fit  versus,  quia  in  istis  cihil  quod  sequitur  potest 
construi  cum  hoc  quod  dico  ^  erit  Sed  quando  dicitur, 
"  Et  erit  tempus  eorum  in  snecula ;"  hie  non  fit-^ versus 
post  erit,  quia  quod  sequitur  construitur  cum  illo 
verbo.  Sed  quando  perfecta  sententia  habetur,  et 
auctoritate  vel  ratione  potest  probari  quod  talis  sit  in- 
tentio  auctoris,  fiet  versus ;  quamvis  aliter  faeilius  possit 
intelligi  litera,  ut  aliquo  alio  modo  versum  faciamus. 
Verbi  gi-atia,  Matth?ei  octavo  [3.]  :  "Volo,  mundare," 
Glossa  exponit,  et  utitur  hoc  quod  est  rtiuiidare  im- 
perative ;  et  ideo  fiet  versus  necessario  ad  hoc  quod  est 
volo.  Nam  nulla  constructio  est  inter  istas  dictiones,  si 
tnundare  est  imperativum.  Oportet  enim  quod  infini- 
tivus  modus  intelligatur,  qui  terminet  transitionem 
hujus  verbi  volo.  Et  quia  ha3c  vox  mundare  est 
requivoca  ad  infinitivum  et  imperativum,  ideo  ajstimat 
vulgus  quod  sit  infinitivum,  et  quod  versus  ibi  ter- 
minetur.  Sed  in  hoc  quod  dicit  volo,  ostenditur  pietas 
volentis  mundare.  Et  in  hoc  quod  dicit  mundare 
imperative,  ostenditur  potentia  majestatis,  ut  dicit 
interlinearis.  Et  ideo  duo  vei-sus  sunt,  et  ^  tollitur 
asquivocatio,  atquc  non  erit  infinitivi  modi.    Sed  vulg-us 


'  bouin]  bonam,  T.  I      '  quod  dico]  verbo,  T. 

^fuerint  millc']  fuerunt  nullce,  T.     |      '  et]  om.  T. 


254  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

credit^  quod  sit  infinitivi  modi  ;  et  bene  literati 
credunt  quod  utroque  modo  possit  dici ;  sed  non  est 
verum.  Et  sic  est  de  multis  in  quibus  erratur 
omnino.  Item,  per  ellipsim  fit  versus  ssepe  ;  ut  Lucae 
decimo  tertio  [9.]  :  "  Et  si  quidera  feeerit  fructum."  Ibi 
})roculdubio  debet  fieri  versus.  Nam  non  continuatur 
sententia  ;  sed  contraria  sententia  subinfertur  cum 
dicitur,  "  Sin  autem,  in  futurum,  succides  illam  ;"  et 
ideo  supplendum  est  ibi,  bene  actum  est,  vel  prasmium 
accipiet,  vel  non  succidetiu' ;  et  sic  de  quam  plurimis, 
quEB  non  observantur. 

Item,  quando  auctor  introducit  ~  aliquem  loquentem, 
])onens  hoc  verbum  dixit,  vel  simile,  completis  verbis 
personam  introductfe,  versus  est  faciendus,  nisi  impedi- 
atur  per  aliquam  suspensionem  constructionis.  Ut 
Joliannis  primo^  ["^l-]-  "Invenit  liic  primo  fratrem  suum; 
'-  et  dicit  ei,  Invenimus  Messiam."  Hie  fit  versus,  quia 
finiuntur  verba  persona?  introductfe  ;  et  quod  sequitur 
additur  ab  auctore,  scilicet  "  quod  interpretatur 
"  Christus."  Non  enim  Andreas  hoc  ex})0suit,  quia 
Petrus  scivit  linguam  Andrea?  ;  et  ideo  additum  est 
ab  evangelista.  Sed  vulo^us  continuat  in  uno  versu, 
totam  sententiam  debitam  permutans,  et  falsum  sen- 
tentians,  eo  quod  non  dixit  Andreas  quod  ei  imponit. 
Similiter  Johannis  quarto  [25.]  :  "  Dicit  ei  midier,  Scio 
"  quia  Messias  venit."  Ibi  terminatm"  dictum  mulieris, 
et  ibi  est  versus.  Nam  quod  sequitur,  "  qui  dicitur 
"  Christus,"  non  dixit  mulier,  sed  addidit  ^  evange- 
lista.  Et  multa  similia  alibi  in  Johanne  et  multis  locis 
Scriptura?.  Sed  contingit  quod  inter  verba  introducti  ad 
loquendum,  interponuntur  verba  auctoris  introducentis, 
et  tunc  non  fiet  versus,  antequam  compleantur  verba 
introducti.     Ut  Johannis  ])rimo  [38.]  :    "  Rabbi  ^  (quod 


'  credit']  credat,  B. 

-  introducit]  introdit,  T. 

^  primo]  decimo,  T. 


■'  addidit]  addit,  T. 

"■  Rabbi]  oni.  T. ;  Raby,  B. 


LXII.]  OPUS  TERTIUM.  255 

dicitur   interpretatum    Magister),    ubi    liabitas  ? "      Seel 
vulgus  noil  facit  lioc  ;    et  sic   in  miiltis  aliis. 

De  interrogationibus  vero  multiplex  aceidit  defeetus  ;  The  inter- 
nam  nou  debet  fieri,  nisi  completis  omnibus  quae  cadvmt  ^*^^^ '^^' 
sub  iuterrogatione.  Ut  Esaia?  capitulo  tertio[l.]  :  "  Quis 
"  est  iste  qui  venit  de  Edom,  tinctis  vestibus  de 
"  Bozi-a?"  Usque  ibi  "  fortitudinis  suae"  concluduntui- 
omnia  sub  interrogatione,  et  ideo  sub  uno  versu. 
Nam  respondetur  ad  interrogationem  cum  dicitur  : 
"  Ego,  qui  loquor  justitiara/'  etc.  Et  ibi  incipit  versus. 
Sed  non  fit  sic. 

Dictio  qujB  est  gravis  in  fine,  in  qua  finitur  interro- 
gatio,  acuenda  est ;  et  fit  una  elevatio  et  unus  punctus. 
Ut  ad  Romanos  septimo[l.],  "Quid  ergo  dicemus?" 
errjo  dictio  in  fine  acuenda  est,  veP  monosyllaba,  qvia3 
naturaliter  est  acuta,  bis  est  elevanda  ;  nam  in  simplici 
et  ])lana  pronuntiatione  .semel  acueretur ;  ergo  in  inter- 
rogatione bis  acuetur.  Ut  trigesimo  sexto  capitulo 
Esaiee:  "Ubi  est  Deus  Emath  et  Artliat?"  Et  ad 
Romanos  septimo  [7.],  "  Lex  pcccatum  est?"  Et  quando 
interrogationes  absolutjie  et  particulares,  habentes  notas 
ejusdem  generis  ad  invicem  ordinantur,  fit  una  interro- 
gatio  et  unus  versus.  Ut  Job  septimo  [21.],  "Cur  non 
"  tollis  })cccatmn  meum  ;  et  quare  non  aufers  iniquita- 
"  tern  meani?"  Cur  et  quare  sunt  notse  ejusdem  generis. 
Sed  cum  sunt  notse  diversi  generis,  ubi  sunt  interro- 
gationes absolutse  et  particulares,  fiunt  diversi  versus. 
Ut  Marci  quarto  [13.]  :  "  Nescitis  parabolam  banc?  et 
"  quomodo  oinnes  parabolas  cognoscetis  ? "  Et  similiter 
quando  est  generalis  inteiTOgatio  prseposita,  et  specialis 
subsequitur,^  quia  sunt  diversi  modi  interrogandi,  fiunt^ 
diversi  versus.  Ut  Matthaji  vicesimo  septimo  [17]  . 
"  Quem  ^'ultis  ut  dimittam  vobis  ?  Barabbam  an  Jesum, 


•  w/]  om.  B.  I       ^  fiunt]  fient,  B. 

-  subsequitur]  subsequetur,  B.        I 


256  IIOGERI    BACONIS.  [CAP. 

"  qui  dicitur  Clmstus?"  Et  Actuum  octavo  [S-i.],  "  Ob- 
"  secro  de  quo  propheta  dixit  hoc  ?  de  se,  aut  de  aliquo^ 
"  alio  ? "  Multaque  alia  et  quasi  infinita  de  interroga- 
tionibus  et  reliquis*  preedictis  considerari  debent  propter 
sen  sum  Scripturse  ;  in  quibus  vulgus  non  solum  errat, 
sed  pueriliter  stultizat  ;  de  quibus  non  est  ad  praDsens 
per  omnia  dicendum.  Hdsc  igitur  vokii  recitare  circa 
ilia  qure  ad  musicam  pertinent  prosaicam,  qu?e  etiam 
sunt  grammaticalia  in  usu  simplici ;  sed  musica  liorum 
causas  et  rationes  assignat,  sicut  auctores  musicfP 
dicunt,  ut  superius  expressi.  Et  patet  hoc,  quia  omnia 
hjBc  consistunt  in  elevatione  vocis  et  deprcssione,  et 
ideo  sunt  quasi  quidam  modi  cantus  ;  et  propter  lioc 
ad  musicam  pertinet  ratio  omnium  istoram. 


Cap.  LXIII. 

Of  metre  Sed  nunc  aliqua  inferam  de  aliis  partibus  musicje: 
rhythm.  ^^^  ^^  musica  metrica,  et  similiter  de  rhythmica,  et  de 
ilia  quae  ad  visum  pertinet,  quomodo  necessaria  sunt 
Scripturfie.  Et  quod  hujusmodi  sunt  musicalia  omnes 
volunt  auctores.  Sed  specialiter  accidit  certitude  de 
hoc  per  Augustinum  in  libris  quinque  De  Musica. 
Nam  manifeste  tractat  de  his,  et  docet  quod  licet 
gi-ammatici  et  alii  his  utantur,  tamen  principaliter 
sunt  de  consideratione  musical.  Nam  dicit  in  secundo 
libro  quod  grammaticus  non  probat  ea,  quae  in  his 
pertinent  ad^  rationem,  sed  ascribit  auctoritati  eorum 
qui  sic  usi  sunt  in  libris  suis.  Musica  vero  rationes 
et  causas  investigat.  Et  ponit  exemplum  de  brevitate 
et   longitudine    syllabarum,    ut  in  exemplo  Virgiliano  : 

"  Arma  virumque  cano,  TrojiX}  qui  primus  ab  oris." 


>  aliqiw']  0111.  T.  I       ^  ad']  per,  B. 

"  ct  rcliquis']  oui.  T.  | 


LXITI.]  OPUS  TERTIUM.  257 

Si  enira  alius  dicerefc  ibi  primis  in  dativo,  grammaticus 
solum  diceret  quod  ipse  contra  auctores  posuit  longara 
pro  brevi.  Sed  musicus  dicit  quod  tempus  liujus 
syllable  longse  superfluit  in  medietate  sua,,  quia  duo 
tempora  habet  longa  syllaba,  brevis  habet  unum. 

Sed  metrum,  quod  hie  oritui',  non  requirit  nisi  unum 
tempus  secundum  debitam  proportionem  metri ;  et 
ideo  oportet  quod  syllaba  ibi  ponatur  brevis,  et  non 
longa.  Cum  igitur  prosa  requii'it  ut  breves  syllable  et 
longre  serventur  debito  modo  in  syllabis  omnium  tri- 
syllabicarum  dictionum^  et  plurium  syllabarum,  neces- 
saria  sunt  ad  prolationem  Scripturse  musica,  metrica 
et  rhythmica,  quae  hujusmodi  longitudines  et  brevi tates 
considerant.  Nam  docet  Augustinus  quod  non  solum 
metra,  sed  rhythmi  componuntur  ex  pedibus  et  longis 
et  brevibus.  Cum  vero  regulte  circa  hsec  sint  quasi 
infinitis  modis  variatte,  percmTam  in  summa  de  his, 
ponens  exempla  magis  vulgata  in  Biblia,  in  quibus  est 
major  obscuritas. 

Vocalis    ante    vocalem   in   Latinis   dictionibus    com-  Kuics  for 

..I  •        1      1  J.  T  !_         determin- 

pitur,    ut    caprea,  prsemia,  trabea,    contumelia.,    contro-  i^„  jong 
versia ;  licet  qusedam  excipiantur,  de  quibus  non  est  vis.  a°d  short 
De  Gra^cis  et  Hebrseis,  nomina  desinentia  in  ea,  solebant  jq  the 
produci,  ut  Medea,  Platea,  Corea ;    et  propria  in  ia,  ut  Vulgate, 
Maria,    Saruia,    Lucia :      tamen   tetrasyllabica    breviat 
USU3  noster,  ut  Athalia,  Anastasia,  Caecilia ;  et  nomina 
regionum,  ut  Media,  Syria,  Samaria,  sicut  dicit  Prisci- 
anus    in    libro    Appellativorum     quarto    [c.  1.]  ;     vero 
quiedam    longantur,    ut    agonia,    epiphania,    hierarchia, 
psalmodia,    melodia,  symphonia  in    Luca  pro  concentu, 
sed    pro  organo    in    Daniele  corripitur :  unde  Horatius, 
"  symphonia    discors."     Sed    corripiuntur    quaedam,  ut 
gastrimargia,  synonymia,  latria,  scenophagia. 

Nomen    in    eas    et    in    ias  producitur,  ut  Andreas, 
-^neas,  Elias,  Lysias  ;  excipitur  Herodias. 


'  dictionum'}  oni.  T. 
VOL.  I. 


268  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Nomen  in  aus  et  in  eus  producitur,  ut  Menelaus, 
Asmodeus  in  Tobia,  Zaccheus,  trocheus,  spondeus. 
Et  nomen  in  eum  producitur,  ut  mausoleum,  cano- 
peum  in  Judith :  nam  Juvenalis  ^  longat  canopeo  in  fine 
versus,  et  Lucanus^  longat  onausolea.  Sed  theloneum 
licet  a  pluribus  longatur,  tamen  in  Greeco  liabet  accen- 
tum  acutum  in  antepenultima  :  igitur  secundum  regulam 
generalem  accentus  breviabitur  penultima.  Nomen 
vero  desinens  in  ius  corripitur,  ut  Cornelius,  et  desinens 
in  ous  producitur,  ut  Eous,  id  est  orientalis.  Csetera 
corripiuntur,  et  ultimum  acuunt :  Jechaa,  Josua,  Ber- 
sabee,  Josue,  Isaia,  Ragao,  Necbao,  et  liujusmodi.  Et  si 
consideremus  vocalem  ad  consonantem,  tunc  in  pluribus 
a  ante  h  breviatur,  ut  Artaba,  Barnabas,  Agabus  : 
excipitur  Barabbas,  nomen  latronis,  queni  Judsei  pete- 
bant.     Nam  Sedulius  ^  longat  penultimam,  sic : 

"  Tunc  coluere  Baal,  tunc    elegere  Barabbam." 

Nam  duplex  b  est  in  ultima,  sive  componatur  de  bar 
et  abbas,  sive  de  bar  et  rabbi.  Excipiuntur  etiam 
candelabrum,  dolabrum,  ventilabrum,  velabrum. 

a  ante  c  breviatur,  ut  Rabaces,  psitacus,  farmacum, 
Challimacus,  stomacus  ;  excipiuntur  tamen  opacum, 
meracum,  cloaca  ;  et  genitivus  in  acis,  ut  dicit  Pris- 
cianus  in  septimo,  ut  thoracis.  Candacis  Grsece  habet 
accentum  acutum  in  penultima,  cujus  nominativus  est 
Candace,  hujus  Candacis,  et  non  candax,  sicut  in  Graeco. 

a  ante  d  breviatur,  ut  Hyades,  Pleiades  in  Job, 
hebdomades;  excipiuntur  cicada,  et  verbum  suadeo, 
suades  ;  et  alia,  de  quibus  non  est  vis. 

a  ante  /  breviatur,  ut  colafus,  Epafus,  chirografus. 
Juvenalis  [Sat.  xiii.  135.]  : 

"  Vana  supervacui  dicunt  chirographa  ligni." 

a  ante  g  producitur  in  tertia  declinatione,  ut 
imago,    propago.     Sed    Astyages    corripitur    secundum 


^Juvenalis']  Sat.  vi.  81.  1      »  Sedulius']  Carm.  v.  147. 

*  Lucanus]  viii.  697.  | 


LXriI.]  OPUS  TERTIUM.  25.9 

Statium,  et  nomina  prima3  et  secundfe  declinationis, 
lit  chiragi'a,  podagra,  ceragra ;  in  Exodo,  onager,  sar- 
cophagus.   Excipiuntur  Areopagus,  prsesagus,  sufFragor. 

a  ante  I  breviatur,  lit  Tantalus,  Caligula,  bubalus, 
cymbalum,  onocro talus,  ut  in  Levitico  et  Deutero- 
nomia ;  et  genitivi  masculini  generis,  ut  Hannibalis  : 
sed  excipiuntur  annalis,  extales,  vectigalis. 

a  ante  m  breviatm-,  ut  Semiramis,  pyi'amis,  cin- 
namuni.     Unde  Macer   [Ixxiii.]  : 

"  Cinnama  tres  species  dicuntur  habere,  sed  harum." 

Sed  in  neutro  genere  terfcise  declinationis  producitur, 
ut  solamen,  thymiama. 

a  ante  n  breviatur,  ut  Helcana,  Bragmana,  ptisana, 
galbanum,  Libanus,  platanus,  Garganus  pro  homine. 
Sed  Garganus  pro  monte  producitur.  Unde  Lucanus 
[v.  380.]  : 

"  Appulus  Adriacas  exit  Garganus  in  undas." 

Derivativa  vero  producuntur,  ut  Spartanus,  Romanus ; 
et  obliqiii  qui  veniimt  a  nomine  desinente  in  an,  ut 
Titan,  Titanis.      Unde  Lucanus  : 

"  Et  long!  volvunt  Titana  labores." 

Et  ideo  pelicanus,  pelicani,  debet  produci  ;  nam 
Greece  declinatui*  pelican  hujus  nominis,  a  quo  for- 
matur  pelicanus,  mutato  o  in  us ;  et  obliqui  in  pen- 
ultima  circumflectuntur.  Sed  nunquam  syllaba,  nisi 
sit  naturaliter  longa,  circumflectitur.  Quod  igitiir  a 
pelle  et  cano  vel  canus  componatur,  ut  sic  per  falsam 
compositionem  probetur  quod  penultima  sit  correpta, 
error  est  non  solum  propter  dicta,  sed  quia  Grsece 
scribitur  hoc  nomen  per  unum  I,  et  Grsecum  nomen  non 
componitur  a  Latino,  quia  lingua  prior  non  dependet 
a  posteriori. 

Nomina  terticE  declinationis  producuntur,  ut  Jorda- 
nus,  Nichanor  in  Machabasis. 

a  ante  r  in  primitivis  breviatur,  ut  Sisara,  Geraris, 
Acharis,  Eucharis,  et  hujusraodi:  derivativa  producuntur, 

R  2 


260  ROGERI    BACONIS  [CAR 

ut  ignarus  et  hujusmodi ;    et  genitiv^us  in  aris,  ut  cal- 
caris.      Unde  Lucanus  [iv.  760.]  : 

"  Nee    quamvis    crebris    jussi    calcaribus    addunt ; " 

sed  aliacorripiuntur,  ut  nectaris. 
a   ante   s    breviatur   in   primitivis,    ut    extasis,    Da- 
niasus,    Caucasus.      Qusedam    corripiuntur,    quse    nota 
sunt. 

a  ante  t  in  primitivis  breviatur,  ut  Ephrata,  Galata, 
calatus.  Quae  tamen  in  cites  desinunt  longantur,  ut 
Euphrates,  Mitlmdates.  Excipiuntur  Socrates  et  sche- 
nobates.  Spartiates  in  Machabseis  producitur,  quia  in 
Grseco  acuitur  penultima. 

Spartiatse  sunt  Lacedemones.  Aphatim  pro  ahunde 
con-ipitur,  sed  pro  facunde  producitur. 

e  ante  b  producitur,  ut  epbebus  in  Machabseis  ;  ex- 
cipitur  Esebon,  et  quo9  sunt  nota. 

e  ante  c  producitur,  ut  apotheca,  vervecis.  Exci- 
piuntur, ut  seminecis,  et  alia  quae  nota  sunt. 

e  ante   d  producitur,  ut  Chalcedon,  traiedus ;  sed  in 
da   breviantur,  ut  Andromeda,  exedra,  quibus   additur 
Macedo,  et  multa  quse  nota  sunt. 
e  ante  /  breviatur,  ut  elefas. 

e  ante  g  breviatur,  ut  Tristega  in  Genesi ;  sed  alia 
nota  producuntur,  ut  collega. 

e  ante  I  producitur,  \\t  suadela,  Abela,  Carmelus,  et 
hujusmodi.  Excipiuntur  angelus,  Abimalech,  et  obelis 
in  prologis  Biblire,  quia  Virgilius  breviat  obeliscum, 
quod  est  diminutivum  ejus  ;  et  frigelus  corripitur,  sed 
Gabelus  in  Tobia  longatur. 

e  ante  7n  longatur,  ut  triremis,  volemum.  Sed  ana- 
tliema  secunduni  Grrccura  corripitur,  licet  usus  habeat 
contrarium.  Et  producuntur  propria,  ut  Palcmon,  Phi- 
lemon, Lacedemon  ;  sed  Artemas,  Eupolemus,  et  Tri- 
ptolemus  breviantur. 

e  ante  n  producitur,  ut  camena,  Magdalena ;  sed 
propria  breviantur,  ut  Helena,  Demosthenes,  Sosthenes, 
Hermogenes,    Parmenas.     Origenes    vero   breviatur  se- 


LXIII.]  OPUS   TERTIUM.  261 

cundum  Horatium, '  quia  simile  est  priiedictis,  sed  usus 
])roducit.  Excipiuntur  Anthene,  Mitylene,  Siene  in 
Ezecliiele,  qiiatenus  in  prosa  habet  accentum  acutum 
super  penultimam,  licet  sit  brevis. 

e  ante  r  breviatur,  ut  Patera,  ci vitas  sancti  Nicholai, 
et  multa  qure  nota  sunt.  Excipiuntur  Maiera,  Megera. 
Sed  h.nec  breviantur :  Treveris,  teneris,  et  poderis  in 
usu  breviatur,  licet  in  Graeco  producatur.  Quce  in  rus 
dcsinunt  producuntur,  ut  sincerus,  et  similiter  sinceris 
semper  ;  de  quo  apostolus,  "  ut  sitis  sinceres."  Excipi- 
untur Eleutherus  et  qusedam  alia. 

e  ante  s  breviatur,  ut  Genesis,  et  multa.  Excipiuntur 
secundum  Graecum  fi-enesis,  fronesis,  mathesis  secundum 
quod  significat  disciplinam,  et  poesis  ;  et  in  Grtecis 
vocabuHs  recte  deberemus  Grsecos  imitari.  Prieteritum 
in  esi,  et  supinum  in  esum,  et  participium  ab  eo 
formatum,  producuntur,  ut  adhesi,  obesus,  commesus. 

e  ante  t  producitur,  ut  athleta,  boletus.  Excipiuntur 
Areta  in  Actibus,  et  arete  quod  est  virtus,  Massageta3, 
veletus.  Producuntur  etiam  Libetis,  Rampnetis,  et 
hujusmodi  obliqui;  sed  aliqui  breviantur,  ut  arietis, 
parietis,  Seretis. 

i  ante  b  breviatur,  ut  Mulciber,   Celtiber. 

i  ante  c  breviatur,  ut  Helicon,  pervicax,  aulicus. 
Excipiuntur  amicus,  apricus,  et  propria  nomina  Latina, 
ut  Fredericus.  Sed  Grseca  corripiuntur,  ut  Andronicus, 
Tithicus.  Nomen  in  ica  breviatur,  ut  cronica,  scutica, 
Utica,  pedica,  Salomantica,  Tessalonica.  Excipiuntur 
lorica,  rairica,  postica  vel  posticum,  et  hujusmodi.  No- 
men  in  icen  breviatur,  ut  tubicen ;  excipitur  tibicen ; 
et  genitivTis  in  ids  veniens  a  nominativo  in  ix  brevi- 
atur, ut  cancis,  pellicis,  indicis.  Tamen  vibex  producit 
vibicis.  Et  genitivus  veniens  a  nominativo  in  ex  bre- 
viatur, ut  onicis,  sardonicis,  fomicis,  varicis,  sandicis,  mas- 
ticis,  silicis ;  sed  alia  longantur,  ut  ibicis,  lodicis,  fenicis. 

i  ante  d  breviatur,  ut  Numida,    Persida,    Bachides, 

'  Huratiuiii]  Sat.  i.  2,  25. 


262  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Simonides,  trifidus ;  sed  malefidus  producitur.  Obli- 
qui  in  idis  breviantvir,  ut  Adonidis  in  Ezecliiele,  colo- 
quintidis  in  tertio  Regum,  periscelidis  in  Esaia.  Si 
quidem  quum  conjungitur  cum  subjunctive  verbo  facit 
duas  dictiones,  ut  Lucse  tertio  decimo  [9.]  :  "  Et  si 
"  quidem  fecerit  ft-uctum  :"  alias  est  pars  una,  et 
habet  accentum  in  antepenultima. 

i  ante  /  corripitur  ;  sed  excipitur  anaglifus,  de  quo 
superius  est  dictum. 

i  ante  I  corripitur,  ut  Dalila,  altilis,  Zoilus ;  excipitur 
asilum. 

i  ante  m  breviatur,  ut  optimus. 

i  ante  n  breviatur,  ut  adaraantinus,  ametliystinus, 
crystallinus,  bissinus,  coccinum,  hyacinthinus,  onychinus, 
smaragdinus,  bombicliinus.  Nam  coccinum  et  onychi- 
num  breviamus  sine  calumnia  ;  igitur  reliqua,  cum  sint 
similia,  debent  breviari.  Et  omnes  poetse  Latini  bre- 
viant  hsec.  Igitur  non  est  poetica  cum  a  nuUo  con- 
trarium  inveniatur.  Nam  quum  aliquis  in  uno  loco 
producit,  et  in  alio  corripit  vel  alias,  tunc  fit  poetica 
licentia.  Sed  nunc  omnes  corripiunt,  igitur  non  est 
poetica  licentia.  Nee  est  Priscianus  ^  in  contrarium  cum 
velit  longari  ea,  qufB  in  inus  terrainantur,  ut  porcinus, 
lupinus,  quia  de  Latinis  loquitur,  non  de  Graecis. 
Etsi  Priscianus  exemplificat  de  leonino  quod  formatiu- 
a  leone  Latino,  et  non  a  leonte  Grseco.  Latinus  dicit 
leo,  leonis,  Graecus  leon,  leontis,  pro  rege  bestiarum. 

i  ante  na  longatui^  ut  runcina  in  Esaia.  Exci- 
piuntur  qufedam,  ut  fuscina,  fiscina.  Salamis  civitas  in 
Actibus  producit  obliqiios,  ut  Salaminis,  cujus  accusa- 
tivus  est  in  a,  ut  Salamina,  more  Grfeco  ;  et  sic  est  in 
Actibus,  et  apud  Virgilium,  et  Horatium,  et  Ovidium : 
tmde  non  declinatur  hcve  Scdaniina,  ut  in  Actibus 
ponatur  Salaminam.  Nunc  vulgus  corrumpit  textus 
propter  ignorantiam  Grseci  sermonis. 

i  ante  jp   breviatur,    ut    polipus,    et    est    infirmitas 

'  Priscianus]  ut  supra. 


LXiri.]  OPUS   TERTIUM.  263 

ex  qua  nasus  rubet  anterius  et  inflatur  ac  si  esset 
leprosus,  tanien  non  sit,  sed  similis  ei. 

i  ante  r  breviatur,  ut  butinim,  secundum  Macrum  et 
Statiuni,  et  secundum  Graecum.  Et  obliqui  isti  brevian- 
tiir :  Gadiris,  semiviri,  septeraviri ;  sed  Jairus  producitur. 

i  ante  s  con-ipitur,  ut  anisum.  Excipiuntur  quae 
nota  sunt. 

i  ante  t  longatur,  ut  Tesbites,  Sunamites,  Cooliitus, 
hermaphroditus,  lechitus,  parasitus,  qui  est  lecator,  et 
demolitus,  quod  aliquando  active,  aliquando  passive 
accipitur,  oblitus  ab  ohliviscor ;  sed  obliius  ab  oblino 
breviatur.  Ambitus  participium  producitur,  sed  nomen 
breviatur.  Idolothitum  breviatur.  Nam  thio  Greece, 
quod  est  saci^ifico  Latine,  habet  primam  brevem. 

i  ante  v  producitur,  excipiuntur  Ninive,  semivir,  et 
velivox. 

o  ante  c  breviatur,  ut  Cappadoces  secundum  auctores, 
et  mediocris  in  prosa,  secundum  Priscianum  de  Accentu. 

o  ante  d  breviatur,  ut  in  Lege  chiropodes ;  exci- 
piuntur quae  nota  simt. 

o  ante  f  breviatur,  ut  Colofon,  Demofon. 

o  ante  n  producitiu-,  ut  Adonis  in  Ezechiele,  et 
Ononis  in  Isaia,  et  in  Job.  Sed  breviantur  iconis  ab 
icon,  quod  est  imago,  et  Philemonis  a  Philemon. 
Nam  in  Gi^ajco  habent  o  breve. 

o  ante  p  breviatur  semper,  excipitur  hyssopus,  qui. 
nunquam  poterit  breviari,  quia  scribitur  per  o  longum  ; 
et  ideo  versus  grammaticalis  falsus  est,  qui  aliquando 
breviari  concedit,  dicens: 

"  Hyssopus  est  herba,  hyssopo  spargitur  unda." 

Sed  auctores  producunt  pro  herba.  Unde  Bernar- 
dus  Silvester  : 

"  Pectoris  herba  cavaa  rupea  incidit  hysopus." 

Et  cum  hyssopus  pro  aspersorio  fingatur  longari 
propter  illud  Psalmi  li. :  "  Asperges  me,  Domine,  hyssopo 
"  et  mundabor,"  error  est ;  nam  ibi  sumitur  hyssopus 
pro  herba,  sicut  Hieronymus  exponit  ilium  versum. 


264  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

o  ante  v  loiigatur,  ut  Procerus,  proprium  iiomen  in 
Actibus,  et  Polydorus,  secundum  poetas  et  Graecos ; 
similiter  Theodorus  et  Heliodorus.  Nee  est  in  his  licentia 
poetica,  quia  per  o  longum  in  Grseco  scribuntur. 

o  ante  s  producitur ;  sed  excipitur  Colosis,  a  quo 
Colosenses. 

o  ante  t  producitur,  ut  Scariotes. 

11  ante  h  producitur,  ut  nubo.  Et  tamen  ejus 
composita  breviantur,  ut  innuba,  pronubus. 

%h  ante  c  producitur,  ut  Pollux,  PoUucis,  allux, 
allucis.     Sed    volux,  tradux,  redux  corripiunt  obliquos. 

u  ante  d  corripitur,  ut  pudens  et  impudens. 

lb  ante  c  breviatur ;  exeipiuntur  adulor,  Gretulus, 
curulis,   edulis,  tribulis,  unde   contribules  in  Machabseis. 

u  ante  m  producitur,  sed  exeipiuntur  autumo,  post- 
humus.  Et  nota  %i  ante  r  producitur,  ut  Palinui'us, 
sabura,  quse  est  pondus  navium  per  sabidum  vel 
arenam,  vel  aliud,  prseter  homines  et  merces,  neces- 
sarium  ad  deprimendum  naveni ;  et  similiter  avimn 
diu  volantium.  Unde  Solinus  dicit  in  libro  de  Mi- 
rabilibus  Mundi,^  quod  grues  saburrant  guttura  sua,  id 
est  accipiunt  sabulum  in  guttura,  ut  fortius  possint 
aerem  dividere  quando  volant  gregatim.  Excipiimtui- 
Bethsura,  cetura,  lemures,  et  obliqui,  ut  a  satur,  saturis, 
Liguris  ;  sed  telluris  producitur. 

u  ante  s  producitm-,  ut  Arethusa,  Medusa. 

u  ante  t  producitur ;  excipitur  arbutus  ;  et  obliqui 
producuntur  ;   excipitur  intercutis. 


Cap.  LXIV. 

Necessary  H^c  igitur  vocabula  pro  exemplis  enumeravi,  ut 
right  pro-  pateat  quod  notitia  longitudinum  et  brevitatum  mul- 
nunciation  tum    necessaria  est^    Scriptura? ;  et  nidlum   vocabulum 


'  dc   Mirahilibus    Mundi^   c.   10,  |      '  cst\  sit,  T. 
al.  15 


LXIV.]  OPUS  TERTIUM.  265 

nomiuavi  quia  sit  in  Scriptura,  vcl  in  ejus  expositionc,  and  inter- 
,  ,  i        T  pretation 

necessarium,    secundum    usum    sanctorum    et    aiiorum  J^j  ycrip- 

sapientura.     Et   tamen  quam  plurima  omisi  gratis,  nee  ture. 

auctores  ad  singula  produxi    in  ^    testes,  quia  persuasio 

pneambula  non   requii-it  hoc,  ^  sed  scriptum   principale. 

Patet   igitur  quod    musica   metrica  et  rhytlunica    sunt 

necessaria;  tlieologife,  quia   hse   considerant   rationes   et 

causas     istorum.      Et     etiam     aliter     sunt     necessarisB 

propter  textum  et  dicta  sanctorum.     Nam    in    prologo 

Job     dicitm-     quod     fere     totum    volumen     metris    et 

rhythmis  est  confectum ;   et  dicit  quod  metricus  magis 

(|uani  simplex  lector  ista  intelligit/  quae  ibi  enumerat. 

Certe  oportet  quod  bene  intelligat    rationes    metrorum 

et   rhythmorum,    qui   liunc  prologum    debet    exponere  ; 

et  impossibile  est  eum  liaec  intelligere,  nisi  sciat  libros 

quinque    De    Musica  Augustini,      Quia   nusquam    apud 

grammaticos    invcnitur    unde     expositio     certa     liujus 

prologi  habeatur,  et  maxime  quantum  ad  proprietatem 

rhythmicam  ;   quia  solus  Augustinus  liujus  rei  aperuit 

veritatem.     Nunquam  enim  potui  scire  quid  est  rhytli- 

mus,  nee  metrum,  nee  versus,  veraciter  et  proprie,  nisi 

per  illos  libros. 

Cseterum  Hieronymus  dicit  ibi,^  quod  Psalterium,  et  Large  por- 
Lamentationes  Hieremise,  et  omnia  fere^  Cantica  Scrip-  ^?^j^  "^  *^® 
turse  sunt  metrica.  trical. 

Cum  igitur  probavi  in  operibus  utrisque  quod 
Scriptura  sciri  non  potest,  nisi  homo  sciat  legere  et 
intelhgcre  eam^  in  Hebrseo  et  Graeco,  et  ideo  sancti 
se  dederunt  ad  hoc,  et  prius  de  hoc  tetigi,  et  postea  in 
Peccatis  Studii  et  Remediis  ^  hoc  exponam ;  et  mani- 
festum  est  quod  textum,  plenum  metris  et  rhythmis,  in 


>  »n]  om.  T. 
-  hoc']  om.  T. 

*  intelligii]  intelliget,  B. 

*  ibi]  om.  T. 


^fere]  ferme,  B. 
*  earn]  ipsara,  T. 
'  Remediis']     Kemedii,  T.    Quod 
opus  est  posterius  isto,  T.  in  marg. 


266  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

libris  dictis,  nullus  potest  intelligere,  nee  comprehendere 
secundum  ejus  rationem,  nisi  sciat  de  metris  et  rbyth- 
mis ;  tunc  ad  plenum  intellectum  textus  Dei  neces- 
saria  est  scientia  de  metris  et  rliythmis. 

Spiritus  enim  Sanctus  non  in  vacuum  protulit  suam 
sapientiam,  sub  legibus  metiicis  et  rbytbmicis  compre- 
bensam ;  immo  summam  suavitatem  in  boc  exprimens, 
voluit  nos  allicere  ad  interiora  sapientise  divinse,  qua- 
tenus  per  baec  musicaUa  sensibilia  raperemur  ad  invisi- 
bilia  Dei,  sicut  dicit  Augustinus  libro  Retractationum ;  ^ 
quibus  viis  se  ostendit  sapientia  bilariter,  sicut  dicit 
idem  Augustinus  ad  Homerum. 

Item  boc  genus  serraonis  congruit-  maxima  sapientise 
Dei.  Nam,  ut  probavi  in  Majori  Opere,  duobus  locis 
prsecipue,  et  exposui  in  quinta  parte  Moralis  Pbiloso- 
phisB,  [quod]^  argumentum  poeticum,  quod  est  morale 
et  tbeologicum,  debet  fieri  cum  pulcbritudine  metrica 
et  rbythmica,  sicut  Aiistoteles  docet  in  libro  suo  de 
boc  argumento,  et  Avicenna  et  omnes  hoc  decent. 
Nam  Alpharabius  boc  dicit  in  Hbro  de  Scientiis, 
capitulo  de  Logica,  quod  argumentum  boc  debet  esse 
sublime  et  decorum  per  pulcbritudinem  metri  et 
rbytbmi,  quatenus  animus  subito  et  fortiter  rapiatui- 
ad  amorem  rei  persuasse*  si  sit  bonum,  vel  ad  detes- 
tationem  si  sit  malum.  Et  boc  argumento  utitur 
moralis  pbilosopbia  et  Sacra  Scriptura,  ut  exposui  in 
parte  quinta^  Moralium.  Et  ideo  sapientia  Dei  in  lin- 
gua primitiva  babuit  usum  istius  argumenti  per  totum. 
Nam  non  semper  fit  boc  genus  argumenti^  per  leges 
metri  et  rbytbmi,  sed  per  colores  rbetoricos  et  omnem 
ornatum  sermonis ;  et  ideo  ubique  est  boc  argumentum 
respersum  in  Scriptura.  Sed  abquando  prosaice,  cum 
omni  suavitate  rbetorica,  ut   probavi    per    Augustinum 


'  Eetractationum']  ut  supra. 
^  congrttW]  convenit,  T. 
^  (jiiod']  quia,  T. 


'  persttascc^  om.  T. 

■'  parte  quinta^  quinta  parte,  T. 

"  Nam  ....  argument i'\  oni.  T. 


LXIV.]  OPUS  TERTIUM.  267 

multis  raodis ;  aliquando  secundum  pulchritudinem 
metricam  et  rhythmicam  compositum,  sicut  Hierony- 
mus^  docet  in  libris  Sciipturre  memoratis. 

Sed  translatores  Latini  non  habuerunt  illam  musicsB  Neglected 
potestatem,  quam  patriaichfB   et  proplietae,    qui    omnes  J^^^[^ 
scientias     adinvenerunt ;     et   nimis    difficile    esset    ilia  translators 
metra  Hebraica  et  rhythmos  Latino  sermone-  secundum  q^gI,cg  ^f 
proprietatem  eorum  explicari.     Et  ideo   non    remanse-  their  difla- 
runt    haec    in    textu    Latinorum.      Sed    quia    Spiritus  ^"  ^* 
Sanctus    per    era    sanctorum    suorum    hsec   effudit,    ut 
pulchritudo  et  efficacia  sapientise  divinoe   paterent,  ideo 
oportet    theologum    recurrere    ad    sapientiam    Dei    in 
Hebrseo,  ut  sciat  ex^   ipso  fonte  dulcius   haurire  aquas 
sapientise.     Et    cum  ibi  tradita   est   per   vias    musicre, 
metriese  et  rhythmicae,  necesse  est  quod  perfectus  theo- 
logus  sciat  rationem  istarum  partium  musicse.  Cseterum 
sancti  se  occupaverunt  in  his*  diligenter,  ut  patet   per 
Augustinum,  et  Bedam    de  Arte   Metrica,  et  Cassiodo- 
inim,  et  Ambrosium,  qui    fecit   hymnos  ecclesise ;    quod 
non  fecerunt  nisi  quia  sciebant    hoc   excellenter  valere 
ad   sapientiam    divinam,    eo    quod    fuerunt  expositores 
illias  sapientise,    et    sancti  Dei,  quod  maxime  patet  ex 
sexto  Musicce^  Augustini.     Quapropter  cum  nos  sumus 
filii  sanctorum,  et  utimm*  ac  gloriamm-  sapientia  eorum, 
debemus   scire    haec    si    velimus  cognoscere  sapientiam 
Dei  ab  his  expositam  et  tractatain. 

Et  cum  jam  feci  sermonem  de  omnibus  partibus 
musicse,  quae  sonum  respiciunt,  breviter  secundum 
sanctos,  in  unam  utilitatem  illius  partis,  quae  respicit 
visibile  conformatum  sono,  motibus  consimilibus,  et 
configurationibus  competentibus,  ut  est  ilia  pars  mu- 
Bie«B  quae  gestus,  et  exultationes,  et  saltus,  et  plausus, 
et  choros,  et   omnes    flexus  corporum    considerat.     Ilia 


'  Hieronymus  docet]  docet  Hiero- 
nymus,  T. 

*  Latino  sermone]  om.  T. 


'  ex]  in,  B. 

^  his]  istis  partibus,  T. 

*  sexto  Musicce]  cap.  xiv. 


268 


KOGEEI   BACONIS 


[cap. 


enim  est  pars  necessaria  musicas,  sicufc  Aiigustinus 
docet  secundo  Musicse/  dicens  quod-  plausus  necessarius 
est,  quia  non  solum  est  delectatio  auditus  necessaria, 
sed  visus.  Sed  Scriptura  plena  est  his,  nam  praecipit 
omnibus  gentibus :  ^  "  Plaudite  raanibus,  et  exultate  Deo 
"  adjutori  vestro."  Et  "  Laudate  Deum  in  tympano  et 
''  clioro."  Ibi  est  chorus  pro  chorea,  secundum  He- 
brseum.'*  Et  secundo  Regum,  sexto,  inducit  David  sub- 
silientem  et  saltantem  coram  Area  Domini.  Et  sic 
Maria,  soror  Moysi,  cum  cseteris  mulieribus  choreas 
duxerunt  ;  et  sic  per  loca  Scripturse  innumerabilia  sunt 
vocabula  istius  partis  musicse  sparsa ;  ut  etiam  bea- 
tissima  Virgo  dicat :  "  Exultavit  spiritus  mens  in  Deo 
"  salutari  meo  ;"  nos  per  hoc  docens  quod  hsec  omnia, 
qujB  Lege  Veteri  facta  sunt  ad  literam,  faciamus  spi- 
ritualiter  ;  et  secundum  literam  et  secundum  spkitum 
cxponamus  textum  Dei  hujusmodi  continentem.  Qua- 
propter  oportet  nos  scire  proprietates  istorum  et  con- 
ditiones,  ut  sensum  literalem  exponamus,  et  spiritu- 
alem  extrahamus.  Sed  horum  notitia  est  ex  parte 
musicse  de  visibili  jucunditate  constituta ;  et  ideo  hsec 
pars,  sicut  cseterse,  necessaria  est  legi  divinse. 


Cap.  LXV. 


A  defence 
of  mathe- 
matics. 


PoSTH^C  videbatur  mihi  opportunum  inserere  capi- 
tulum  de  excusatione  mathematicfe,  ut  evacuarem 
mendacia  quse  ei  inferuntur.  Nam  aliter  ejus  laus,  de 
qua  locutus  sum^  super,  denigrabitur,  et  in  gloria  ejus 
macula  ponetur.  Homines  enim  semper^  sunt  parati 
reprobare  quod   nesciunt,    et    quae    non    sunt   vulgata, 


'  secundo  3fusica:'\  cap.  xi. 

^  quod^  quia,  T. 

^  omnibus  yentibus']  omnes  gentes, 


^  Jlcbrcriim']  Ilcbracos,  T. 

^  locutus  sum']  sum    locutus,  T. 

"  semper]  om.  T. 


LXV.]  OPUS   TERTIUM.  269 

nec  consueta,  nee  exemplis  deelarata.  Et  maxime 
accidit  liic  casus  apud  homines  respectu  mathematicae. 
Et  hoc  procuravit  Diabolus,  quia  nulla  utilitas  sapien- 
tiae,  theologize,  et  philosophite,  nec  istius  mundi,'  per 
vias  sapientales  procurari  potest  sine  beneficio  niathe- 
maticte,  ut  patet  ex  dictis,  sed  planius  ex  dicendis. 
Et  ideo  decrevi  in  hac  parte  ad  evidentiam  prseceden- 
tium  et  subsequentium,  ut  omnis  infamia  mathematical 
tollatur ;  et  quod  respondeatur  efficaciter  blasphemiis 
insanorum,  qui  contra  sanctorum  documenta,  et 
omnium  sapientum,  veritatem  nituntur  evertere,  et 
iniinitatem  utilitatum  excludere  moliuntur.  Et  intravit 
cor  eorum  haec  damnata  pcrversitas,  quia  nesciunt 
partes  philosophite,  quibus  uti  debent,  et  partes  artis 
magicse,  quas  vitare  tenentur.  Non  enim  vitatur 
malum  nisi  cognitum,  nec  reprobari  potest  nisi  sciatur  ; 
sed  Veritas  cum  ea  cadit^  ex  ignorantia  reprobantis. 
Quoniam  igitur  nesciunt  quod  mathematica  est  duplex, 
una  quae  est  niagica,  et  altera  quse  est  philosophise 
pars  nobihssima,  ideo  decipiuntur,  unam  pro  alia  acci- 
pientes,  et  utramque  pro  una  computantes,  cum  sint 
omnino  diversae.  Sed  in  nomine  conveniunt  quoquo 
modo.  Et  quia  fi-aus  magicae  praesumit  suam  insaniam 
occultare.  raiscendo  considerationes  suas  cum  coelestibus, 
quibus  abuti  magis  creditur  quam  abutatur,  quia 
fingit  se  sequi  coelestia,  sed  mentitur. 

Declaravi  igitur  quod  una  mathematica    derivatur  a  To  be  dis- 
ju-afleo-»,^  media   aspirata  et  correpta ;    et    haec   est    pars  V,"g"'«li''<i 
philosophiae,  quae  in  nullo  potest  reprehendi,  ut  probo  diciai  as- 
per  sanctos  et  philosophos.     Alia  derivatm-  a  ju-arrjo-ej/ *''°''^^^'* 
media   producta,    sine    aspiratione,   vel  a  jxavrii,  vel   a 
liuvTsicc,   secundum  Hieronymum.     Et  haec   est  secunda 
species  artis  magicae,  quae  sunt  hae,  jaavnxiij,  ju-afir^jtxaTix^, 


'  mundil  modi  (?).  I       ^  fxdOecn']   mathcsi,  T. 

-  cadit}  cadet,  B.  T.  I       *  /iar^eij  matesi,  T.,  et  infra. 


270  BOGERI  BACONIS  [CAP. 

maleficium,  prsestigium,  sortilegium ;  quarum  qufelibet 
habet  species  multas.  Et  hfec  sola  dampnatur  a  Sanctis 
et  philosophis  similiter,  non  alia  mathematica,  sicut 
patet  per  Aristotelem,  et  Platonem,  et  Plinium,  et 
Tullium,  et  omnes.  Nam  lisec  sola  imponit  necessita- 
tem  libero  arbitrio,  et  docet  hominem  fingere  mores 
suos  in  coelo ;  et  de  omnibus  nititnr  certum  dare 
indicium :  et  beec  est  maledicta.  Et  omnes  auctori- 
tates  Augustini,  et  Hieronymi,  et  aliorum,  in  Homiliis 
Epijjhanise,  et  alibi,  directse  simt  contra  ea,  qu£e  heec 
ars  docet.'  Et  in  nullo  contrariantur  mathematicse, 
quae  est  pars  philosophiie  ;  sicut  manifeste  ostendo  in 
hoc  capitulo.  Et  si  vultis  copiosius  videre,  jubeatis 
Sends  the  Jolianni  ut  faciat  scribi  de  bona  litera  tractatum  ple- 
treadse  on  i^iorem,  quem  habet,  pro  vobis,  ut  videatis  quod  pbilo- 
the  sub-  sopbi  sunt  sobriissimi  in  judiciis  astronomise,  et  quod 
in  nullo  prsesumunt,  nee  errant.  Et  per  hoc  capitu- 
lum  deprehendetis  vulgi  philosophantium  et  theolo- 
gorum  multorum  stultitiam  infinitam  ;  quia  illud,  quod 
maxime  valet  eis,  (ut  patet  ex  dictis  et  dicendis,) 
reprobant ;  et"  non  solum  in  veritatem  blasphemant, 
sed  quod  reprobant,  ignorant,  et  modum  reprobandi, 
ut  merito  ab  omni  sapiente  derideantur.  Nullus  vero 
judex  habet  judicare  causam  quam  ignorat  ;  et  ideo 
in  nullo  est  eis  credendum,  immo  sunt  sicut  asini 
deridendi. 


Cap.  LXVI. 

Its  various       OsTENSO   quod   mathematica   est   necessaria  scientiis, 

uses.  g^  rebus  hujus  mundi,  et  theologiae,  evacuatis  blasphe- 

miis     stultorum    qui     mathematicam     ignorant,      tunc 

consideravi    mathematicam    respectu     ecclesiee    Dei    et 


docet}  dicit,  T.  |  -et']  om.  T. 


LXVI.]  OPUS  TERTIUM.  271 

reipublicse  fidelium,  et  conversionis  infidelium,  et  re- 
pressionis  eorum  qui  non  possunt  convert!.  Et  hie 
longe  majora  sunt  quam  in  omnibus  praecedeutibus  ; 
et  per  haec  certificabitur  quod  mathematica  non  est 
in  aliquo  vitiosa,  sed  prjegnans  et  plenissima  omni 
utilitate  et  decore  sapientiaj  ineffabili.  Et  ad  prsesens 
comparatur  ad  ecclesiam  in  septem  rebus  maximis, 
quaravis  in  multis  possit  comparari.  Sed  tria  nunc 
sufficiunt  propter  ipsorum  magnitudinem  et  arcanum. 

Primum  est  de  comparatione  mathematicce  ad  fidem 
quam  tenet  ecclesia,  ut  nos  parati  simus  et  confirmare 
nosmetipsos  in  fide  nostra,  et  reddere  rationem  omni 
petenti.  Et  hoc  est  uuum  de  majoribus  rebus ;  et  in 
hoc  mathematica  deservit  quartte  parti  moralis  philo- 
sophise, cujus  est  proprium  determinare  de  sectis,  et 
eligere  illam  quae  est  in  fine  veritatis,  et  haec  est  fides 
Christiana ;  sicut  manifestissime  potest  probari  per  vias 
astronomise,  et  per  ea  quae  ilia  pars  moralis  philoso- 
phiae  docet  magnifice.  Unus  igitm-  modus  negotiandi 
circa  sectarum  electionem  est  per  astronomiam,  ut 
pulchre  confirmetm*  fides,  quam  sacra  tenet  ecclesia,  et 
gaudeat  quilibet  Christianus  quod  testimonium  suae 
fidei  poterit  per  sententias  philosophorum  habere,  ipsa 
veritate  coactorum. 

Nee  est  mirandum  de  hoc,  quia  phUosophi  infideles 
habuerunt  totam  suam  sapientiam  a  Sanctis  patriarchis 
et  prophetis,  sicut  in  secunda  parte  Operis  Majoris 
edocui,  et  tetigi  satis  in  expositione  ilhus  partis  ;  et 
etiam,  secundum  quod  dicit  apostolus,  "  Deus  illis  reve- 
"  lavit."  Et  Augustinus  et  sancti  hoc  satis  docent,  sicut 
in  ilia  parte  Operis  Majoris  exposui.  Et  ideo  ostendo 
quomodo  astronomi  revolvunt  sectas  principales  sex, 
scilicet  sectam  Saturni  quae  est  Judaeorum,  sectam 
Martis  quae  est  Chaldaeorum,  sectam  Solarem  qua?  est 
iEgyptiorum,  sectam  Veneris  quae  est  Saracenorum, 
et  sectam  Mercurialem,  quae  est  plena  sapientia,  et  doc- 


272 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


trina,  et  eloquentia ;  super'  qaibus  attestatur  Mer- 
curius,  qui  vocatur  clominus  sapientice  et  eloquentise, 
et  non  dominatur  nisi  in  Virgine  :  et  h?ec  est  lex 
Christiana,  sicut  ipsi  declarant,  quae  est  plena  omni 
sapientia  et  eloquentia,  et  est  prophetse  ^  qui  natus 
est  de  Virgine.  Et  secta  Lunse  principis  foedi  et 
maligni ;  et  hsec  est  secta  Antichristi.  Pono  igitur 
hie  magnam  astronomise  potestatem  secundum  con- 
junctiones  planetarum ;  et  adapto  eas  ad  sectas,  prout 
astronomi  faciunt.^  Et  licet  aliqua  sint  difficilia  eis, 
qui  non  audiverunt  astronomiam,  tamen  propter 
seriem  persuasionis  pono  quae  necessaria  sunt ;  atque 
sententia  satis  potest*  a  quolibet  in  summa  deprehendi. 
Et  hie  invenitur  tempus  destructionis  Machometi ; 
quod  probo  per  philosophiam,  et  per  Apocalypsim,  et 
per  effectum,  quod  valde  considerandum  est,  et  mag- 
num ffaudium  Chris tianis. 


Reforma- 
tion of  the 
calendar. 


Cap.  LXVII. 

Secundum  quod  expono  circa  ecclesiastica  est  de 
corruptione  kalendarii,  quae  est  intolerabilis  omni 
sapienti,  et  horribilis  omni  astronomo,  et  derisibilis 
ab  omni  computista.^  Unde  omnes  instructi  in  astro- 
nomia,  et  in"  computo,  et  in  talibus,  mirantvu'  quod 
tam  abominanda  falsitas  sustinetur  ;  sed  impossibile 
est  quod  sustineretur,  nisi  quia  illi,  qui  habent  auctori- 
tatem  super  liac  correctione,  non  sunt  exercitati  in 
astronomia,  et  computo,  et  in  hujusmodi.  Nullus 
enim  percipiens  talem  abominationem  sustineret  earn. 
Et  ideo    quilibet    sapiens  Christianus,   qui  hsec  tractat, 


'  super^  om.  T. 
^  prophettt']  prophcta,  B. 
'  astronomi  faciunt]    faciunt  as- 
tronomi, T. 


'  satis  potest']  potest  satis,  T. 
^  computista']  compotista,  T. 
"  z?j]  om.  B. 


XVII.]  OPUS   TERTIUM.  273 

ostendit  articulos  istius  corruptionls  et  docet  reraedia. 
Non  tamen  aliquis  praesumit  tradere  kalendarium 
correctum,  propter  lioc,  quod  concilium  generale  pro- 
liibet  lie  quis  mutet  kalendarium  sine  licentia  sedis 
apostolica?  speciali.  Et  hoc  justum  est.  Sed  ilia  sedes 
beatissima  deberet  hoc  monstrum  tollere  de  ecclesia. 
Julius  quidem  Ciusar  constituit  kalendarium  quod  Caesar's 
liabemus,  nee  unquani  postea  fuit  correctum  ;  et  in  not  so  in- 
tempore   suo    non  habuit    ftilsitatem  qu?e   nunc  regnat,  correct  m 

^  .  •  1  ,  i  °.       ,  the  first 

propter    mutationes   qme    acciderunt    a    tempore  ejus '  instance,  as 
in    coelestibus.  ^     Atque    ecclesia   in    principio    multuni ''  ^^^  ^'"'^^ 

^  ^  '■  '■  ^  become 

conata  est  corrigere  kalendarium,  et  multi  papae  de  through 
hoc  ordinaverunt.  Sed  non  fuit  satisfactum,  eo  quod  |?P^^f  °^ 
in  aliis  occupata,  et  oppressa  diu  per  tyrannos,  deinde 
per  hsereticos  circiter^  quingentos  annos,  et  ideo 
invaluit  consuetudo  longa,  et  protracta*  est  ad  nos. 
Cseterum  non  fuerunt  in  primitiva  ecclesia  astronomi 
perfecti,  qui  requiruntur  ad  hoc  sublime  negotium. 
Nam  multi  summi  pontifices  rogaverunt  viros,  quos 
sestimabant  aliqua  laudabiliter  scire  de  astronomia,  ut 
apponerent  remedium  ;  et  tentaverunt  multi,  ut 
Theophilus,  Eusebius  et  Victorinus,  Cyrillus,  Beda.  et 
multi.  Sed  non  fuit  astronomia  in  usu  Latinorum 
nisi  parum,  nee  in  usu  ecclesiae  apud  Grsecos  et 
Hebraeos,  sicut  nee  aliae  partes  philosophise,  propter 
multas  causas,  quainim  aliquas  scripsi  superius.  Sed  in 
Opere  Majori  plenius,  scilicet  in  prima  parte,  illas 
exposui. 

Sed    modo    sunt    astronomi  sufficientes   ad   hsec.     Et  His  pre- 
q\iatenus  videretis  radices  principales  errorum  istorum,  servatiwis 
cum    remediis,    scripsi     satis    in    Opere    Majori  ;  quia  on  this 
tamen  propter   festinantiam  et  propter   occupationes  in  not"'rc- 
aliis   maguas    et    varias,    vestrum    exemplar    non    fuit  ceived  the 

.  1  •         -i  /•     •       ,  .,  .  last  correc- 

usquequaque     correctum,    hic     iterum     leci     transcnbi  tions. 


'  ejus"]  suo,  B.  1        '  circiter']  circiter  per,  T. 

'  in  ccelestibus']  om.  T.  1       *  protracta'\  pertracta,  T.  B. 

VOL.    I.  S 


.274-  ROGERI    BACONTS  [CAP. 

et  correxi.  Et  hoc  ideo  facio,  iit  certitudinaliter  con- 
siderare  et  conferre  possitis  de  hac  materia  cum  quo- 
cunque  velitis. 


Cap.  LXVIII. 

The  errors       Sed  hsec  liactenus.      Nunc  vero  inferam  istud  nego- 

calendar     ^^^^^  ^^  kalendario,  quod   non  solum    expedit  ecclesise, 

gross  and    sed    quod  ^    maxime    decet    earn,    et    quod    sine   grandi 

notorious,    pg^jculo    et"    confusione    vitari    non    potest;   quamvis 

tamen    a     longis    temporibus    jam     accidit     multiplex 

abusus.     Et  quoniam  totus  liic  error  procedit  ex  pura 

ignorantia  et  neglisjentia  considerationis,  tanto  est  vilior 

O  DO  ^ 

coram  Deo  et  omnibus  ^  Sanctis,    et  apud  omnes.     Non 

solum  sapientes    astronomi,  sed    et    computistpe  vulgati 

sciunt  multiplicem  errorem,  et  scribunt  super  hoc  sicut 

et  astronomi,  quorum  utrorumque  scripta  per  Dei  eccle- 

siam  vulgata  sunt,  in   quibus  errores*  hi   notantur,   et 

datur  consilium.    Sed  nullus  propter  concilium  generale 

ausus  est  facere  hoc  remedium.      Julius  quidem  Caesar 

in    astronomia    edoctus    complevit    ordinem    kalendarii 

The  merits  secundum  quod   potuit  tempore  suo  ;     et,  sicut  narrant 

andde-       jjistorifB,   contra    Achorum    astronomum,    et    Eudoxum 

merits  or  '  ... 

the  Julian  ejus    doctorem,    disputavit    in   ^gypto    de    quantitate 

tio"^"*^  anni  Solaris,  super  quem  fundatum  est  kalendarimu 
nostrum.  Unde,  sicut  Lucanus  refert,  ipse  Julius 
dixit : 

"Non  meus  Eudoxi  vincetur  fastibus  annus." ^ 

Sed  non  pervenit  Julius  ad  veram  anni  quantitatem, 
quam  ponit  in  kalendario  nostro  trecentos  sexaginta 
quinque  dies  et  quartam  diei  integram  ;  qua?  quarta 
colligitur    per    quatuor    annos,    ut    in    anno    bisextili 


'  quod'\  om.  T. 

'  sine  grandi   periculo     el]    sine 
periculo  et  grandi,  T. 


^  omnibus']  hominibus,  T. 
'  errores]  om.  T.  B. 
'  annus]  Phars.  x.  187. 


LXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  275 

computetur  unus  dies,  scilicet   plus   in  ^  anno,  quam  in  Had  gained 
aliis   annis    communibus.     Manifestum   enim  ^    est   per  excess  for" 
omnes  computistaa    antiques  et   novos,  sed  et  certifica-  every  i3o 
turn    est   per    vias    astronomife,    quod    quantitas    anni  ^^Tch  Ba- 
solaris    non   est   tanta,   immo   minor  ;    et   istud   minus  con  advises 

...  •      L^^  •  J.     •  J.  •       •         should  be 

restimatur  a  sapientibus  esse  quasi  centesima  tricesnna  lopp^d  <jfr. 
pars  unius  diei.  Unde  tanquam  in  centum  triginta 
annis  superflue  computatur  unus  dies  ;  qui  si  aufer- 
retui',  esset  kalendai-ium  correctum  quoad  hoc  peccatum. 
Et  ideo  cum  omnia,  qua3  sunt  in  kalendario,  fundentur 
super  quantitatem  anni  solans,  necesse  est  ea  vacillare, 
postquam  est  erroneum  fundamentum. 


Cap.  LXIX. 

Deinde  accidit  alius    error  major,  scilicet  de  fixione  Errors  in 
aequinoctiorum    et   solstitiorum.      Nam    hie    error   non  mination  of 
solum  est  ex   quantitate  anni,    sed   habet  in  se  graves  t^e  equi- 

....     noxcs 
eiTores.      Ponimtur    autem    a)quinoctia  in  diebus  fixis, 

ac  si  semper  fuissent  ibi  ac  ^  dcbeant  esse  in  aeternum. 

Sed   certum    est    astronomis  quod  non   figuntur,  immo 

ascendunt  in  kalendario,  sicut  per  tabulas  et  instrumenta 

probatur    sine    dubitatione.     Et   in    principio    ecclesise 

ponebatui'  solstitium  hyemale  octavo  Kalendas  Januarii, 

in    die    Nativitatis    Domini,   et    sequinoctium    vemale 

octavo  Kalendas  Aprilis,  in  festo  Amiuntiationis  Virginis 

gloriosa) ;  et  solstitium  sestivale  octavo  Kalendas  Julii, 

in     die     nativitatis     beati  *     Johannis     Baptistse ;  ^    et 

requinoctium  autumnale  octavo  Kalendas  Octobris.     Et 

istius  opinionis  fuit  Hippocrates''  medicus,  cui  Christiani 

facile  concordabant,  propter  hoc   quod  beatus  Johannes 

Baptista  dixit :  "  Ilium  autem  oportet  crescere,  me  vero 


'  plus  ih]  scilicet  quarto,  T. 
-  enhii]  autem,  T. 
'rtr]  et,  T. 


^  bcati']  sti.,  T. 
'"  Baptistce']  om.  B. 
^Hippocrates]  Ypocras,B.  semper. 

s2 


276  PvOGErj  BACOxis  [cap. 

"  minui."  Unde  expositores  aliqui  Sacr?G  Scriptura? 
posuerunt  Dominum  iiatum  quando  dies  incipiunt 
crescere,  et  lioc  est  in  solstitio  hyemaK,  et  Johannem 
Baptistam  nasci  quando  dies  incipiunt  minui,  ut  in  sol- 
stitio aestivali.  Et  Isidorus  fuit  istius  opinionis  Hippo- 
craticfB,  ut  patet  ex  quinto  libro  Etymologiarum  [c.  3-i.], 
et  sanctus  Anatliolius,  ^  qui  in  principio  ecclesiae  de 
hujusraodi  disputavit.  Sed  postea  mutaverunt  hoc 
viri  ecclesiastici,  et  statuerunt  cequinoctium  vernale  esse 
duodecimo  Kalendas  Aprilis,  sicut  dieit  Beda  in  libro 
Temporum  [c.  xxx.]  ;  quod  usque  nunc  tenetuv.  Et  hoc 
manifestum  est  omnibus  qui  aliquid  sciunt  de  computo, 
et  considerant  usum  ecclesise.  Nam  sicut  in  Lege 
Veteri,  post  fpquinoctium  vernale,  quando  luna  fuerat 
quarta  decima,  celebrabatur  Pascha,  sic  ecclesia  ordinavit 
quod  tcrminvis  Paschjie  fuisset  ibi,  et  in  die  Dominica 
sequente  celebraretur  Pascha  ;  quia  oportet  quod  in 
die  Dominica  fiat  festum  istud  apud  Christianos  ;  et 
ideo  non  possumus  celebrare  Pascha  in  quarta  decima 
lunje,  sed  in  Dominica  sequente.  Et  posuerunt  quod 
primum  Pascha  sit  undecimo  Kalendas  Aprilis,  -  ut 
nullo  modo  sit  ante,  propter  hoc  quod  a^quinoctium 
dixerunt  figi  in  duodecimo  Kalendas,  ubi  luna  potest 
esse  aliquando  ^  quarta  decima.  Nam,  sicut  Beda  dicit 
in  Computo  suo  [c.  x.],  ecclesia  non  utitur  quarta  de- 
cima luna  quae  prsecedit  aequinoctium,  sed  quae  est  in 
fiecpiinoctio,  vel  post  ipsum  ;  et  ipsum  ?equinoctium,  ut 
dicit,  est  duodecimo  Kalendas  Aprilis,  et  ibi  est  primus 
terminus  Pascha?,  ut  omnes  computistse  sciunt.  Quod 
si  sit  in  die  Sabbati,  tunc*  in  crastino  potest  esse 
Pascha,  quia  dies  Dominicus  est  ;  et  ideo,  propter 
rationem  {lequinoctii  fixam  in  duodecimo  Kalendas 
Aprilis,  dicit  ecclesia  quod  infiraum  Pascha  est  in 
undecimo  Kalendas  Aprilis. 


^  Anatholius'j  Anathasius,  T.  j       '  esse  a//</«an(/o]  aliquando  esse,  B. 

«  Aprilisi  om.  T.  j       *  liinc}  oni.  T. 


LXIX.]  OPUS   TERTIUM.  277 

Scd  qiiaravi.s  usus  ccclesiie  tenuit  in  principio  a>qui- 
noctium  esse  octavo  Kalendas,  ct  postea  mutavit,  et 
teneat  nunc  iDquinoctium  fixum  duodecimo  Kalendas 
Aprilis,  tamen  certum  est  quod  aequinoctium  istud  non 
est  in  locis  istis,'  sed  jam  ascendit  in  kalendario 
longe  ab  his  locis,  et  similiter  solstitia,  et  reliquum 
a3quinoctium.-  Nam  hoc  anno  fuit  solstitium  hyemale 
Idibus  Decembris^  per  duodecim  dies  ante  Nativitatem 
Domini,  et  aequinoctium  vernale  tertio  Idus  Martii.  Et 
solstitium  sestivale  est*  decimo  scptimo  Kalendas  Julii, 
et  a!quinoctiimi  autumnale  dccirao  sexto  Kalendas^  Oc- 
tobris.  Et  hoc  potest  non  solum  astronomus  certificare, 
sed  quilibet  laicus  ad  oculum  perspicere  per  casum 
radii  Solaris,  nunc  altius,  nunc  inferius  ad  parietem, 
vel  aliud,  secundum  quod  quisque  potest  notare.  Et 
nnitabuntur  ab  his  locis  in  temporibus  succedentibus  ; 
quia  post  annos  circiter  xciv.,  scilicet®  anno  Domini,  mil-  Roger 

1.  ,  ..  •  'iii-L-  Bacon  hacc 

lesimo  trecentesimo  sexagesimo  uno,  erit  solstitium  gcripsit 
hyemale  pridie  Idus  Decembris,  et  sequinocliura  ver-  an"». 
nale  quarto  Idus  Martii,  et  solstitium  sestivale  decimo  1267. 
octavo  Kalendas  Julii,  et  fequinoctium  autumnale  de- 
cimo septimo  Kalendas  Octobris  :  scilicet  quodlibet  eo- 
)-um  per  unum  diem  antequam  sit  modo.  Nam  post 
annos  circiter  centum  viginti  quinque  ascendit  per 
unum  diem  ;  et  hoc  accidit  ex  errore  quantitatis  anni, 
quia  sol  circiter  tantum  tempus  diminuit  de  quanti- 
tate  anni  quo  utitur  kalendarium  per  unum  diem. 
Et  hoc  est  quod  plus  concordat  cum  annis  quos  com- 
puttimus  ab  Incarnatione.  Nam  Ptolomseus  anno  cente- 
simo  quadragosimo  ab  Incarnatione  invenit  requinoc- 
tium  vernale  undecimo  Kalendas  Aprilis,  et  solstitium 
hyemale  undecimo  Kalendas  Januarii,  ut  patet  ex 
Almagesti.     Sed  ab  hoc  loco   in   kalendario    usque    ad 


'  Ulis']  illis. 

*  ct  rcliqunm  crqninoctium']  et  simi- 
liter icqiiinoctiuni  reliquum,  T. 
'  Decembrix']  Octobris,  B. 


'  est']  om.  T. 

'  Kalendas]  oni.  T. 

"  scilicel]  circiter,  T 


278  ROGEEI   BACONIS  [CAP. 

Idus  Decenibris,  ubi  nunc  est  solstitiinn,  fiunt  novem 
dies,  quibus  ascend  it  hoc  solstitium.  Sed  ab  annis 
probationis  Ptolomiei  sunt  nunc  de  annis  Domini 
mille  centum  viginti  septem  ;  eo  quod  nunc  sit  annus 
A.D.  1267.  Domini  millesimus  ducentesimus  sexagesimus  Septimus, 
a  quibus  si  demantur  centum  quadraginta,  qui  fiuxe- 
rant  ab  Incarnatione  usque  ad  probationem  Ptolomsei, 
remanebunt  mille  centum  viginti  septem.  Sed  in  isto 
tempore  nunc  dicto  centum  viginti  quinque  anni 
reperiuntm-  nonies,  et  duo  anni  ultra ;  quapropter  hoc 
tempus,  id  est,  centum  viginti  quinque  anni,  satis  con- 
venit  cum  numero  annorum  Christi  ;  ut  semper  imus 
dies  in  tanto  tempore  minuatur  de  quantitate  anni,  et 
denotet  mutationem   solstitii   et   ?cquinoctii. 

Protestor  tamen  quod  in  tanta  difficultate  non  loquor 
prsecise,  sed  multum  propinque  veritabi  certificandie, 
usquequo  currat  finalis  probatio  super  anni  quantitate  et 
mutatione  solstitiorum.  Per  jam  dicta  tamen,  secundum 
probationem  Ptolomsei,  non  potuit  in  octavo  Kalendas 
Januarii  ^  esse  solstitium  hyemale  in  tempore  Nativi- 
tatis  Domini,  sed  oportuit  quod  in  decimo  Kalendas, 
eo  quod  in  centum  quadi^aginta  annis  a  tempore  Nati- 
vitatis  usque  ad  probationem  Ptolomrei  non  potuit 
mutari  solstitium  per  tres  dies,  neque  per  duos,  sed 
per  iinum  et  partem  de  alio.  Et  ideo  decimo  Kalendas 
Januarii  potuit  esse,  secundum  quod  Ptolomseus  invenit 
undecimo  Kalendas.  Et  cum  per  eandem  probationem 
Ptolomsei  potuit  sequinoctium  primo  anno  Nativitatis 
fuisse  undecimo  Kalendas  Aprilis,  non  potuit  esse 
octavo,  sicut  primo  crediderunt  in  ecclesia  primitiva, 
et  longe  magis  non  potuit  esse  in-  duodecimo  kalendas 
Aprilis,  sicut  nunc  creditur,  secundum  usum  ecclesise. 
Quia  cum  semper  ascendit  jequinoctium,  et  in  tempore 


'  Janvarii'}  om.  T.  B,  |      -  m]  oiu.  T. 


LXIX.]  OPUS   TERTIUM.  279 

Ptolomsei  tuit  imdecimo  Kaleudiis  Apiilis,  tunc  ante 
illud  tempus  fuit  retro  Imnc  locum  raagis  versus 
A])rilem,  et  ideo  decinio  Kalendas  secundum  probatio- 
nem  Ptolomjei.  Secundum  hoc  igitur  non  sunt  a}qui- 
noctia  et  solstitia  fixa,  neque  sunt  fixa  illis  diebus, 
quibus  usus  fuit  ecclesia.  Nee  fuit  Hippocrates^  longe 
a  veritate,  quanquam  ipse  fuit  ante  Christum  plus 
quam  treceutis  annis ;  et  ideo  potuit  aiquinoctium 
temporibus  suis  fuisse  octavo  Kalendas,  vel  prope,  sci- 
licet septimo. 

Sed  tertium  inconveniens  est  longe  majus.  Nam,  ut 
prius  tactum  est,  Veritas  est  quod  sine  errore  debet 
Pascha  celebrari  die  Dominica  post  quartam  decimam 
lunam  qua)  invenitm*  vel  in  jequinoctio  vel  post 
jcquinoctium  vernale,  propter  conformitatem  legis 
Christianre  ad  legem  antiquam,  propter  PaschsB 
solemnitatem,  quae  primo  fuit  in  Lege  Veteri,*^  et 
prsecessit  sicut  figura  novae  ^  Paschae.  Cum  igitur 
Veritas  est  quod  sequinoctium  sit  tertio  Idus 
Mai-tii,  et  possibile  est  quod  ibi  sit  luna  quarta 
decima,  scilicet  in  quarto  decimo  anno  cycli  decenno- 
valis,  ut  prima  computetur  pridie  Kalendas  Martii 
super  C  literam,  oportet  quod  die  Dominica  proxima 
post  ilium  diem  sit  Pascha  secundum  veritatem.  Sed 
non  potest  ab  hac  quarta  decima  luna  dies  Dominica 
elongari  plus  quam  usque*  ad  tertium  decimum  Kalen- 
das Aprilis,  ut  patet  in  kalendario.  Sed  hoc  est  ante 
undecimum  Kalendas  Aprilis,  ubi  primum  Pascha 
celebrat  ecclesia ;  quare  in  illo  anno  quarto  decimo 
cycli  non  celebrabitur  Pascha  gloriosum  tempore  suo. 
Et  idem  accidit  in  tertio  anno  cycli,  ut  patet  per 
aureum  numerum  in  Kalendis  Martii.  Nam  duodecimo 
Kalendas  Aprilis,  vel  citra,    erit  Pascha.     Et    quoniam 


'  Hippocrates]  Ilippocras,  et  su- 
pra, T. 
'  Lege  Veteri']  Veteri  Lege,  T. 


^  nova:']  novi,  T.  B, 

'  plus  quam  vscjue]  nisi,  T. 


280  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

potest  contingere  dies  Dominica  in  his  annis  pridie 
Idus  Martii,  et  Idibus,  et^  sic  ultra,  usque  ad  duo- 
decimum  Kalendas  Aprilis,  ideo  multipliciter  debet 
fieri  Pasclia  in  illis  diebus,  quod  observari  non 
potest  si  primum  Pascha  sit  undecimo  Kalendas 
Aprilis.  Et  quoniam  requinoctium  venim  ascendit 
plus  et  plus,  ita  quod  -  circiter  millesiraum  quad- 
rincfentesimum  octogesimum  et  unum  annum  erit 
quinto  Idus  Martii,  et  sic  ulterius  antecedendo 
versus  principium  Martii,  secundum  computatio- 
nem^  kalendarii,  et  ultra  Martium  continue  propter 
erroreni  de  falsitate  anni,  necesse  est  quod  Pasclia 
fieret  circa  principium  Martii  vel  in  Februario  ;  et  sic 
antecedendo  secundum  antecessionem  sequinoctii.  Sed 
hoc  est  inconveniens  maximum ;  quia  sic  non  solum 
Pascha,  sed  quadragesima,  et  omnia  festa  mobilia  rece- 
derent  horribiliter  a  statu  suo,  et  confunderetur  totus 
ordo  ecclesiastici  officii.  Prpeterea,  cum  secundum 
veritatem  Pascha  potest  celebrari  ante  undecimum 
Kalendas  Aprilis,  secundum  pequinoctiorum  veritatenij 
et  hoc  per  multos  dies,  et  quot  volumus,  secundum 
quod  sequinoctium  antecedit,  oportet  quod  verum 
quadragesimse  principium  similiter  ascendat,  «antequam 
incipiatur  secundum  usum  ecclesice.  Et  ita  in  vera 
quadragesima  carnes  per  multos  dies  comedentur.  Et 
in  tantum  potest  sequinoctium  antecedere  quod  tota 
quadragesima  vera  erit  in  tempore  quo  Christiani 
comedent  carnes,  quod  est  absurdissimmn.  Et  sic 
festum  Paschale,  quo  mundus  salvatur,  et  festum  Pen- 
tecostes,  quo  gratia  Dei  diffusa  est  in  ecclesiam,  et 
caetera  festa  mobilia  violantur ;  et  per  consequens  alia 
festa  immobilia,  quia  ilia  cedunt  Pasclmli*  et  festis 
aliis    sui    generis,    ut    notum    est    evidenter.     Et    cum 


'  c/]  om.  B.  I       '  computationcm']    compositioncm, 

T.  B. 


•  qiiOill   Oill.  T. 


*  Paschali']   Paschati,  T. 


LXIX.]  OPUS  TERTIUM.  281 

h;uc  sunt  horribilia  ex  se,  sunt  magis  stulta  et  deri- 
sione  digna,  quia  propter  ignorantiam  et  negligentiam 
diabolus  procuravit  quod  sic  accideret  Dei  ecclesire. 
Nam  noil  oporteret  aliud,  nisi  quod  certificaretur 
anni  quantitas  et  requinoctium.  Et  si  peritissimis 
astronomis  non  denegatur  certificatio  quantitatis 
anni,  tatnen  facilius  est  certificare  aequinoctium  ;  quia 
per  centum  et  circiter  viginti  annos  non  mutatur  nisi 
per  unum  diem,  secundum  opinionem  magis  probatam 
nunc  diebus.  Et  daretur  ars  de  hoc  ;  et  etiam  inve- 
niretur  a?quinoctium  per  sa3cula  futura,  usque  in  tinem 
mundi  et  ultra,  quod  facile  est ;  et  fierent  tabulae  et 
canones  de  hoc,  et  scriberentur  per  totam  ecclesiam 
Dei,  et  ponerentur  cum  kalendario,  et  tunc  non  acci- 
deret impedimentum  in  hac  parte.  Et  similiter  aliud 
aequinoctium  inveniri  possit,  et  solstitia  de  facili ;  et 
omnis  error  in  his  de  facili  evacuaretur,  ad  laudem  et 
honorem  Dei,  et  tolleretur  infamia  et  scandalum,  quie 
nunc'  multiplicantur  apud  omnes  computistas,  et  astro- 
nomos,  et  sapientes,  propter  errores,  qui  in  hac  parte 
vulgari  ab  ecclesia  permittuntur. 


Cap.  LXX. 

Sed     majus     inconveniens     accidit     ex     priraatione  Irregular 
designata    per    aureum    numerum    in   kalendario ;  nam  termininir 
quilibet  potest   videre    ad    oculum,    si   aspiciat   coelum,  the  age  of 
quod    luna    est  prima    secundum    veritatem'^   per   tres 
dies  vel  quatuor  antequam  signetur  in  kalendario.     Et 
in    omnibus  septuaginta   sex   annis    recedit    priraatio  a 
loco    suo    in    kalendario   per   sexdecim    minuta    unius 
diei  et   quadraginta  secunda ;  ^  et  hoc   est  plus   quarta 


'  nunc"]  in,  T.  I       '  secunda']  ora.  T. 

'  secundum  vcrilafcm']  oin.  T.  \ 


282 


ROGERI    «ACONIS 


[cap. 


unius  diei,  et  prope  tertiam  unius  diei,  quia  sexdecim 
minuta  diei  et  quadraginta  secunda  diei  sunt  sex  lioraj 
et  quadraginta,  minuta  unius  horse.  ^  Et  in  omnibus 
trecentis  et  quatuor  annis  recedit  a  loco  primationis  per 
unum  diem,  et  sex  minuta  unius  diei^  et  quadraginta 
secunda.  Et  post  quatuor  millia  ducenta  quinquaginta 
sex  dicetur  luna  secundum  kalendarium  prima,  quando 
est  plena  lumine.  Et  post  septem  millia  noningentos 
quatuor  annos  erit  error  unius  lunationis  integi"9e, 
excepto  modico,  scilicet  exceptis  triginta  octo  minutis 
et  triginta  secundis.  Et  hie  error  potest  devenire  ad 
centum  lunationes,  et  tunc  iterum  redibit  error 
primus,  ut  sequantui-  sequentes  per  ordinem  ;  et  sic 
in  infirdtum  hi  errores  revolvuntur.  Et  quod  hsec 
omnia  sint  vera  non  est  dubium  peritis  astronomis ; 
et  quilibet  computista  novit  quod  fallit  primatio  per 
tres  dies  vel  quatuor  his  temporibus  ;  et  quilibet 
rusticus  potest  in  coelo  hunc  errorem  contemplari. 

Quantumcunque  vero^  brevius  possum,*  aperiam 
grossam  declarationem  errorura  prsedictorum.  Nostrum 
vero  kalendarium  ponit  cyclum  decennovalem  esse 
iBqualem  novendecim  annis  solaribus  cum  quarta 
integre  sumptis,  secundum  quod  kalendarium  utitur 
hujusmodi  anno  solari,  ut  prius  habitum  est.  Et  hie 
cyclus  continet  omnes  lunationes,^  qua3  contingunt 
in  novendecim  annis  lunaribus,  et  computantur 
ducentse  triginta  quinque  :  quia  quolibet  lunari  anno, 
qui   dicitur   communis,    habemus   duodecim  lunationes ; 


'  plus  quarta  unius unius 

horcel  om.  in  B.,  which,  however, 
adds,  in  the  margin,  thus  :  "  Error 
"  scriptoris  est ;  deberet  scribi :  '  et 
*'  '  hoc  est  plus  quarta  unius  diei ; 
"  *  et  hoc  est  verimi,  quia  xvi,  minu- 
'    '  ta  diei  et  xl.  secunda  diei,'  etc." 


-  unius  did']  om.  T. 

^  vcro']  om.  T, 

'  possutn']  possim,  T. 

^  omties  lunationes']  lunationes  om- 
nes, T. 


LXX.]  OPUS    TERTIUM.  283 

et  illis  culdiiuiis  scptein  lunationcs  in  toto  cyclo 
decennovcnali,  ad  restaurationem  defectus  qui  accidit 
duodecim  lunationiLus  respectu  duodecim  mensium 
solarium  in  anno  solari  ;  quia  annus  lunaris,  consistens 
ex  duodecim  lunationibus,  non  habet  nisi  trecentos 
quinquaginta  (juatuor  dies  integros,  et  Solaris  habet 
undecini  plures,  nam  liabet  trecentos  sexaginta  quinque  ; 
et  ideo  annus  lunaris  citius  finitur  quam  Solaris  per 
undecim  dies.  Et  tunc  colliguntur  isti  undecim  dies 
supei-flui  usque  ad  tertium  annum,  et  fit  una  lunatio 
seu  mensis  lunaris.  Et  sic  in  tertio  anno  cycli 
apponitur  unus  mensis  lunaris,  et  vocatur  emholismus, 
et  annus  embolismalis,  id  est,  superexcrescens,  quia 
habet  tredecim  lunationes,  et  sic  ultra  per  totum 
cyclum  semper  colliguntur  isti  menses  embolismales,  ut 
fiant  anni  embolismales,  quatenus  cyclus  lunationum 
dccennovcnalis  a^quetur  novendecim  annis  solaribus.  Sed 
istud  est  impossibile  :  nam  secundum  Ptolomseum  in 
Almagesti,  et  cranes  astronomos,'  mensis  lunaris  proprie 
non  est  ad  \4sionem  novre  lunae,  quia  hoc  tempus  est 
inrcquale,  quia^  aliquando  in  mane  ejusdem  diei  est 
novacula  veteris  lunae,  et  in  vespere  novacula  novae 
luna?,  et'  aliquando  est  spatium  duarum  dierura  inter 
eas,  et  aliquando  tres  dies  intercipiuntur,  ut  planum 
est  sensui  et  causae  ab  astronomis  assignantur.  Sed 
menses  debent  sequari. 

Item  nee  a  conjunctione  solis  et  lunsc  secundum 
eorum  cursum  veram,  quia  hoc  tempus  est  insequale  ; 
et  ideo  considerabitur  penes  conjunctionem  solis  et 
lunfB,  secundum  utriusque  eorum  cursum  medium  et 
requalem ;  quia  hoc  tempus  est  sequale  et  uniforme. 
Et  secundum  quod  probat  Ptolomseus  in  Almagesti, 
hoc   tempus  est  viginti   novem   dies   et   triginta  unum 


'  ct  omnes  astronomos']  om.  T.  |       ^  et]  B. 

-■  ^Ki'a]   quum,  T. 


284  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

minuta  '  imius  diei,  et  quinquaginta  secunda,  et  octo  ^ 
tertia,  et  novem  quarta,  et  viginti  quinta.  Et  liuic 
concordat  Azacliel,  ^  qui  fundavit  tabulas  suas  super 
quantitatem  anni  lunaris,  qui  annus  lunaris  continet 
trecentos  quinquaginta  quatuor  dies,  et  quintam  et 
sextam  unius  diei,  id  est,  viginti  duo  minuta.  Et 
secundum  hoc  erit  tempus  sequalis  lunationis  viginti 
novem  dies,  et  triginta  unum  minuta,  et  quinquaginta 
secunda :  quia  viginti  novem  dies,  et  triginta  unum 
minuta,  et  quinquaginta  secunda,  multiplicata  per 
duodecim,  faciunt  trecentos  quinquaginta  quatuor  dies 
et  viginti  duo  minuta.  Sed  Azachel^  omisit  tertia 
Ptolompei,  et  quarta,  et  quinta,  quia  in  maximo 
tempore  parum  quantitatis  adjiciunt. 

Posito  igitur  quod  tempus  eequalis  lunationis  sit 
viginti  novem  dies,  et  triginta  unum  minuta,  et 
quinquaginta  secunda,  accidit  quod  minimum  tempus, 
reducens  integras  lunationes  ad  idem  temporis  princi- 
pium,  est  triginta  anni  Arabum,  qui  constant  ex 
trecentis  sexaginta  lunationibus  integris,  et  continent 
dies  decem  millia  sexcentos  triginta  unum  prsecise. 
Quoniam  cum  una  lunatio  sit  viginti  novem  dies,  et 
triginta  unum  minuta,  et  quinquaginta  secunda,  duo- 
decim lunationes,  quae  faciunt  mium  annum  Arabum 
et  annum  unum  lunarem,  continebunt  trecentos  quin- 
quaginta quatuor  dies  et  viginti  duo  minuta  unius  diei. 
Sed  trecenti  quinquaginta  quatuor  multiplicati  per  tri- 
ginta faciunt  decem  millia  sexcentos  viginti;  et  viginti 
duo  minuta  multiplicata  per  triginta  faciunt  undecim 
dies  integros,  qui  conjuncti  prioribus  faciunt  decem  millia 
sexcentos  triginta  unum,  reduceutes  primo  lunationes 
ajquales  ad  consimile  temporis  initium.  Cum  igitur  tri- 
ginta anni  Arabum  sint  tempus  minimum,  quod  reducit 
integras  lunationes  ad  consimile  temporis  initium,  non 


'  minnia']  minutum,  B.  I       '  Azachel]  Artachel,  B. 

'  ct  oclo}  octo  ct,  B.  I       '  Azachcl]  Artachel,  B. 


LXX.]  OPUS    TERTIUM.  285 

est  possibile  ut  aliud  tempus  hoc  idem  faciat,  nisi  sit 
ei  sequale  vel  multiplex.  Sed  decem  et  novem  anni 
kalendarii  nostri  non  jequantur  triginta  annis  Arabum, 
nee  sunt  eis  multiplices ;  quia  triginta  Arabum  con- 
tinent vicrinti  novem  aanos  solares,  et  unum  mensem, 
et  octo  dies.  Ergo  relinquitur  quod  novendecim 
anni  solares  non  possunt  ?equari  vero  cyclo  prima- 
tionum,  nee  per  consequens  novendecim  anni  cycli 
decennovenalis,  et  ideo  cyclus  decennovenalis  non  est 
verus  cyclus  primationum. 

Prseterea  istud  potest  magis  in  particulari  mani- 
festari,  ut  appareant  inconvenientia  prius  nominata. 
Nam  singuli  novendecim  anni  solares  non  sunt  requales 
ad  invicem  ;  eo  quod  in  primo  sunt  tantum  quatuor 
bisextiles  anni,  et  in  aliis  tribus  ^  sunt  quinque :  quia 
quartus  annus  in  primo  cyclo  bisextilis  est,  et  octavus, 
et  duodecimus,  et  sextus  decimus,  eo  quod  quartus 
annus  sit  semper  bisextilis.  Et  ideo  in  secundo  cyclo 
primus  est  bisextilis,  et  sic  ulterius,  ita  quod  in  illo 
sunt  quinque,  ut  patet  consideranti.  Et  similiter  in 
duobus  aliis  ;  -  et  tunc  iterum  redit  cyclus,  qui  habet 
quatuor  bisextiles,  et  subsequuntur  tres  qui  habent 
quinque,  et  sic  semper  currit  ordo  cyclorum. 

Prinms  autem  cyclus  annorum  solarium  novendecim 
habet  praecise  sex  millia  noningentos  triginta  novem 
dies,  et  in  illis  assignantur  ducentae  triginta  quinque 
lunationes.  Sed  si  multiplicaverimus  tempus  asqualis 
lunationis,  hoc  est  viginti  novem  ^  dies,  triginta  unum 
minuta,  et  quinquaginta  secunda,  in  ducenta  triginta 
quinque,  resultabunt  sex  millia  noningenti  triginta  no- 
vem dies,  et  quadraginta  minuta  et  quinquaginta  se- 
cunda ;  quae  sunt  plus  quam  duae  tertiae  unius  diei.  Qua- 
propter  completis  novendecim  annis,  liabentibus  tantum 
quatuor  dies  bisextiles,  nondum  completac  sunt  ducentao 
triginta  quinque  lunationes,  sed  desunt  eis  quadraginta 

'  trihus\  om.  B.  I       '  viginti  novem']    triginta  n<jvem, 

'^duobus  a/iis]  aliis  duobus,  B.        1  cor.  B.  (?). 


286 


llOGERI    BACONIS 


[cap. 


minuta  et  quinquaginta  secunda  unius  diei.  Quilibet 
vero  novendecim  anni,  liabentes  quinque  dies  bissextiles, 
habent  dies  sexaginta  novem  millia  trecentos  quadra- 
ginta  :  unde  cum  ducentse  triginta  qiiinque  lunationes 
sequales  liabent  ^  sex  millia  noningentos  triginta  novem 
dies,  et  quadi-aginta  minuta,  et  quinquaginta  secunda, 
tunc  novendecim  anni,  liabentes  quinque  annos  bissex- 
tiles, superant  ducentas  triginta  quinque  lunationes^ 
spatio  novendecim  minutorum  et  decern  secundorum  ; 
quod  est  fere  tertia  unius  diei.  Quod  patet,  si  de  uno 
die,  quo  superfluunt  nunc  dicti  novendecim  anni 
super  ducentas  triginta  quinque  lunationes,^  subtra- 
hamus  quadraginta  minuta  et  quinquaginta  secunda, 
quibus  illpe  lunationes  e?edem  superfluebant  super 
novendecim  annos,  liabentes  tantum  quatuor  dies 
bisextiles,^  et  ita  patet  quod  non  quilibet  noven- 
decim anni  solares  aequantur  sibi  invicem,  sed  quater 
novendecim  anni  redeunt  ad  idem  temporis  prin- 
cipium,  qui  faciunt  septuaginta  sex  annos,  et  semper 
sequantur  aliis  septuaginta  sex  annis.  Si^  ergo  aggre- 
gentur  ter  novendecim  minuta  et  decem  secunda,  qua? 
quilibet  novendecim  anni,  habentes  quinque  bisextos, 
addunt  super  ducentas  triginta  quinque  lunationes,  pro- 
venient  nobis  quinquaginta  septem  minuta  et  triginta 
secunda,  quibus  isti  ter  novendecim  anni,  habentes 
quinque  bisextos,  simul  sumpti  excedunt  suas  luna- 
tiones. Sed  novendecim  anni,  habentes  tantum  dies 
quatuor  bisextiles,  sunt  minores  suis  lunationibus  in 
quadraginta  minutis  et  quinquaginta  secundis.  Si 
igitur  subtrahantur  hrec  quadraginta  minuta  et  quin- 
quaginta secunda  a  pra?dictis  quinquaginta  septem 
minutis    et     triginta    secundis,    relinquentur    sexdecim 


'  sexaginta  novem  ....  haheiit'] 
om.  T. 

-  lunationes]  oni.  T. 

^  bisextiles]   non  omnes    noven- 


decim anni  solares  sunt  sibi  invicem 
a'quak'S,   sicut  ncc   cycli  decenno- 
\  enales,  T.  in  marg. 
'  Si]  om.  T. 


LXX.]  OPUS   TERTIUM.  287 

minuta  et  quadraginta  secimda,  quibus  quater  noveii- 
decim  anni  solares,  qui  faciunt  septuaginta  sex  annos, 
excedunt  suas  lunationes. 

Et  hie  est  primus  error  notabilis  quern  a  principio  The  second 
notavi ;  ex  quo  sequitur  secundus.  Nam  si  accipiamus 
quater  septuaginta  sex  annos,  qui  faciunt  trecentos  et 
quatuor  annos,  superabunt  suas  lunationes  in  quater 
sexdecim  minutis  et  quadraginta  secundis.  Sed  hsbc 
sumpta  quater  faciunt  unum  diem,  et  sex  minuta,  et 
quadraginta  secunda :  relinquitur  igitur  error  secun- 
dus, quod  trecenti  et  quatuor  anni  superant  suas 
lunationes  in  uno  die,  et  sex  minutis  unius  diei, 
et  quadraginta  secundis.  Et  ideo  accidit  quod  post 
trecentos  et  quatuor  annos,  ut  dicamus  ^  secundum 
kalendarium  lunam  primam,  ipsa  existente  majoris 
a3tatis  quantitate  unius  diei,  et  sex  minutorum,  et 
quadraginta  secundorum.  Et  si  lisec  accidunt,  mani- 
festum  est  inquirenti  quod,  multiplicato  tempore,  mul- 
tiplicabuntur  inconvenientia.  Et  ideo  post  quatuor 
millia  trecentos'^  quinquaginta  sex  annos  dicetur 
luna  prima,  quum  secundum  computationem  kalen- 
darii  ipsa  erit  plena  lumine  ;  et  ulterius  quod  una 
lunatio  integra  superabundabit ;  et  tandem  quod 
centum  lunationes  in  maximo  tempore  superfluent, 
sicut  patet  per  radices  jam  datas ;  nee  est  necesse 
facere  computationes  majores  pro  praesenti  persuasione, 
quia  promptae  sunt  demonstrationes  ad  hoc  cum  fuerit 
opportunum.  Manifestissimus  igitur  est  error  prima- 
tionum  secundum  kalendarium,  et  non  unus  sed  multi- 
plex, nee  parvois  sed  quasi  infinitus. 

Et  cum  ita  sit  error  cycli  decennovenalis  in  singulis  Error  in 
annis,  sequitur  quod  similiter  erit  error  in  cyclis  epac-  *^®  «pacts. 
tarum.     Nam  undecim  dies  excrescentes  in  anno  solari 
super  annum  lunarem  dicuntur  epactae^  sequentis  anni 


'  dicamus']  dicas,  T.  |       ^  cpactce}  epacta,  B.  T. 

-  trccentot]  ducentos,  T. 


2S8 


ROGERI   BACON  IS 


[cap. 


Solaris,  quasi  epi-aiicta,  hoc  est,  super-augmentata ;  et 
per  illos  undecim  dies  inajoratur  retas  lunai  in  prime 
die  sequentis  anni,  et  per  eosdem  dies  '  inajoratur  i^etas 
lunae  in  principio  cujuslibet  mensis  futuri  anni  super 
aetatem  suaui  in  principio  cujuslibet  mensis  prions 
anni.  Et  quia  hujusmodi  errores  contingunt,  necesse 
est  ut  setas  lunae  vera  quseratur  aliter  quam  per 
hujusmodi  cyclos.  Et  remedium  horum  omnium  est 
quod  possumus  cognoscere  primationem  lunse  secundum 
veritatem  astronomicam,  si  inveniremus  tempora  secun- 
dum annos  et  menses  Arabum.  Quia  primus  dies 
cujuslibet  mensis  Arabum  est  dies  conjunctionis  solis 
et  luna3  secundum  eorum  utriusque  cursum  medium. 
Unde  si  diem  hunc  volumus  dicere  primum  diem 
jietatis  lunse,  tunc  cognitis  initiis  mensium,  cognos- 
cuntur  initia  primationum.  Quod  si  velimus  inchoare 
primationes  nostras  prima  die  visionis  lunjB,  vel  a 
secunda,  vel  a  tertia,  iucipiemus  primationes  nostras 
secundum  hoc,  et  procedemus  uniformiter  in  compu- 
tatione  lunationum,  et  non  proveniet  nobis  error.  Et 
quia  scientia  annorum  Arabum  et  initia  mensium 
eorum  dabit  veram  cognitionem  primationum,  ideo  non 
oportet  nisi  recurrere  ad  tabulas  et  canones  amiorum 
et  mensium  Arabum,  et  secundum  hoc-  doctrinam, 
quae  vulgata  est  apud  astronomos  Latinos  et  Arabes. 
Si  tamen  velimus  alia  via  procedere,  possumus  eadem 
certitudine,  sed  majori  auctoritate  probare  quae  volumus, 
scilicet  per  tabulas  Gra^corum,  et^  maxime  Hebra?o- 
rum.  Nam  a  principio  Hebra3i  fuerunt  peritissimi  in 
sapientia  astronomise.*  Et  omnes  nationes  habuerunt  ^ 
banc  scientiam  sicut  casteras  ab  eis,  sicut  probavi  in 
superioribus.      Et     ideo     si     quis     consideret     tabulas 


T. 


'  dies]  om.  T. 

*  secundum   hoc']    hoc    secundum, 

« et\  sed,  T. 


■'  sapientia  asii'onomice']  astrono- 
mia,  ct  sapientia  ejusdem,  B. 

'  habuerunt]  om.  T. ;  supplying 
in  the  margin  "  didicerunt." 


LXX.]  OPUS    TERTIUM.  289 

HebiTeonira  cad  occasum  solis  Hierasalem,  "  inveniefc 
plenam  in  his  veritatem.  Sed  quamvis  errores,  quos 
enumeravi,  sint  horribiles  secundum  se,  taraeii  non 
est  comparatio  ad  eos,  qui  ex  jam  dictis  sequuntur. 
Nam  totus  ordo  ecclesiastiearum  solemnitatura  con-  The  whole 
funditur    per    huiusmodi    primationes    erroneas    secun-  ^pcl^sias- 

,  .  .  .  „  ,  tical  order 

dum    kalendarium,    sicut    per     requinoctiorum     falsara  of  the  year 
fixationem.  ^      Et    ne  differam    in  alios    annos    ad  evi- 1^'^^"''^^'! 

in  conse- 

dentiam  istius  erroris,  pone  -  casum  in  lioc  anno  quence. 
M.CC.LXVir.  Nam  non  solum  media  conjunctio  solis 
et  lunfB  in  hoc  anno  fuit  sexto  Kalendas  Aprilis  super 
B  literam,  sed  prima  accensio  lun?e  et  visio  primae 
lunre.  Ergo  luna  fuit  quarta  decima  quinto  Idus 
Aprilis  super  A  literam  ;  et  quarta  decima  luna  est 
terminus  Pascha3,  ac  Dominica  sequens  est  dies 
Pasch^e :  quare  in  B  litera  sequente,  scilicet  in  crastino, 
videlicet  quarto  Idus  Aprilis,  debet  esse  dies  Paschae 
secundum  veritatem.  Sed  modo  transfertur  usque  ad 
octo  dies  ultra,  propter  primationem  sumptam  juxta 
aureum  numerum.  Nam  aureus  numerus  istius  anni 
est  decimus  quartus,  qui  ponitur  tertio  Kalendas  Apri- 
lis super  E  literam,  Et  ibi  dicitur  esse  primatio  se- 
cundum kalendarium  :  et  ideo  secundum  hoc  quarta 
decima  luna,  qua3  est  terminus  Paschae,  est  pridie  Idus 
Aprilis ;  et  in  Dominica  sequente  assignatur  Pascha, 
scilicet  quinto  decimo  Kalendas  Mali,  et  sic  per  octo 
dies  ultra  veritatem,  Quapropter  solemnitas  Pasclialis, 
qua  mundus  salvatur,  non  celebrabitur  tempore  suo ;  et 
jejunatur  hoc  anno  per  totam  septimanam  Paschae 
veram ;  nam  jejunium  extenditur  per  octo  dies  plus 
quam  dcberet,  Et  tunc  secjuitur  aliud  inconveniens, 
quod  per  octo  dies  tardius  incipiebatur  jejunium  qua- 
drasesimale.  Ergo  Christiani  comedebant  carnes  in 
vera  quadragesima  per  octo  dies  ;  quod  est  absm-dum. 
Et  iterum  tunc  nee  Rogationes,  nee  Ascensio,  nee  Pen- 

^  fixationeni]  dxionem,  B.  |         '/)owo]  pone,  T. 

VOL.  I.  T 


290  ROGER!  BACONIS  [CAP. 

This  work  tecostes  celebrantur  hoc  anno  suis  temporibus.     Et  sicut 

A^D^i267  ^^^  anno  M.CC.LXVII.    accidit,  ita    accidet  in^    anno  se- 

quente:    nam  secundum   aureum  numerum  erit  Pascha 

quarto    Idus  Aprilis,  scilicet  anno  Domini   M.CC.LXViii. 

Sed    esse    debet    tertio    Nonas    Aprilis  per   octo    dies 

ante,  quia^  luna    prima   est   per  tres    dies   antequam^ 

assignatur  per  aureum  numerum.     Et  ideo  quarto  Ka- 

lendas   Aprilis,  vel    saltem    tertio,  erit  quarta    decima 

luna,  quae  est  terminus  Paschse.     Quapropter  in  prima 

Dominica    sequente     erit     dies     secundum    veritatem. 

Et    sicut   his    annis    accidit,    ita   et  srepius    per    ante- 

cessionem  a^quinoctii  et  primationis   potest  contingere, 

quod  Pascha  non  solum  per  octo  dies,  sed  per  midto  * 

plures,  celebratur   antequam    debeat,    et    ctetera   festa, 

sicut    prius    expositum    est   de    requinoctio.      Nam  per 

longitudinem     temporis   accidet    lunam     dici     primam 

quando     erit     plena,     et    quando   erit     in    quacunque 

distantia  a  sole,  ut  prius  habitum  est  in  en'oribus  pri- 

mationum,      Et  ideo  multiplex   inconveniens  et  intole- 

rabile  hie  sequetur. 

A  remedy        Cum  igitur  omnes  astronomi  et  computistte   possunt 

™  n    b      videre    hos    errores,  et  omnis  homo,  qui  vult  inclinare 

applied,  as  cervicem    suam  ad  veritatis    inquisitionem,^  potest  hos 

takes  and    Jr^t^^^eri,  necessarium    esset   et  debitum,    ac   Deo    bene- 

the  causes    placitum,   et    hominibus    sapientibus    desideratum,    ut 

are  -well      remedium   poneretur  :  et  remedium  facile  esset.     Nam 

known.       inveniretur  verum  sequinoctium  per  tabulas  astronomise, 

et  per  instrumenta  ;  et  verificaretur  primatio  per  easdem 

considerationes,  ut  evacuarentur    omnes   modi  errorum 

prpedictorum ;    et   quarta    decima    luna   ab    requinoctio 

sumeretur,  sive  esset  in  die  a}quinoctii,  sive  post   eum. 

Et   ibi   fieret    terminus   Paschse,   ut   in   die    Dominica 


'  /n]  om.  T. 

-  quia']  quarn  (?),  T. 

^  aniequam']  ante  quod,  T?. 


*  multo]  niultos,  B. 

•^  inquisitioncni]  intuitionem,  T, 


LXX.]  OPUS   TERTIUM.  291 

sequente  fieret  dies  Paschalis :  et  ideo  non  esset 
sequendus  aureus  numerus,  nee  aliquid  fixuni  super 
kalendariura.'  Et  possent  fieri  tabute  de  his  prima- 
tionibus  et  nequinoctiis,  et  secundum  illas  posset  ordi- 
nari  kalendarium  in  anno  et  in  mensibus,  secundum 
consimile  artificium  quo  Hebraei  utuntur. 


Cap.  LXXI. 

Sed  contra  hrec  poaset  objici  de  synodo  Nicena,  quae  The  time 

statuit    primationes    Paschales    inveniri    iuxta    cyclum  of  Easter 

^  .  .  determined 

decennovenalem.      Et     beatus     papa    Leo,    discussione  by  a 

facta  de-  hujusmodi  contentione,  tandem  definivit  ad-  ^jg^g^^^^ 
haerere  sententiae  synodi  Nicsense.  Atque  Beda,  in  libro  Bede. 
quatuor  Temporum,  capitulo  quadragesimo  tertio,  ni- 
titur  quantum  potest  roborare  hunc  cyclum  et  pri- 
mationes per  discursum  hujus  cycli^  accidentes.  Nam 
auctoritatem  Nicenae  synodi  et  Leonis  papjB  intro- 
ducit,  et  miraculum  interponit  :  quoniam  cum  multi 
voluerunt  quodam  tempore  Pascha  debere  celebrari 
octavo  Kalendas  Aprilis,  et  alii  decimo  Kalendas  Maii, 
secundum  quod  ordo  cycli  decennovenalis  exigebat, 
elisa  est  base  ■*  contentio  per  quoddam  baptisterium,  in 
quo  nocte  Paschse  singulis  annis  replebatur  fons  sacev 
aqua  per  se,  et  baptizatis  liominibus,  sicut  venerat, 
recedebat.  Quod  accidit  decimo  Kalendas  Maii,  se- 
cundum quod  cycli  ratio  exigebat,  et  non  octavo 
Kalendas  Aprilis. 

Sed    si    hfBC  ^    bene    intelligantur,  non   contradicunt  Bacon's 
veritati :     nam     cum    Eusebius    Csesariensis   episcopus  ation"" 


'  kalendarium']  kalendas,  B.  I       *  A<r<?]  om.  T. 

2  f/t-]  super,  T.  '■  ,„•  /,^^]  h^c  si,  B. 

*  cycli]  om.  T.  B.  I 

T  2 


292 


ROGERI   BACOJfIS 


[cap. 


ordinaverat  primo  ^  liunc  cyclum,  ipse  fuit  parum  ante 
Hynodum  Nicienam ;  ita  quod  cum  ipse  ordinavit  ve- 
laciter  hunc  cyclura,  secundum  quod  cursus  lunoe  fuit 
tunc,  non  potuit  esse  mutatio  sensibilis  in  tempore 
quo  celebrata  fuit  ilia  synodus  sacrosancta.  Et  ideo 
sancti  patres  statuerunt  hunc  cyclum  observari,  quia 
non  habuit  tunc  errorem,  nee  diu  postea  habuit 
falsitatem  notabilem.  Unde  cum  papa  Leo  fuerit 
post  sj^nodum  Nicsenam  quasi  centum  viginti  annis, 
sub  Marciano  principe,  manifestum  est  non  posse  ^ 
primationem  ad  plus  recessisse  a  loco  sue  in  kalen- 
dario  a  tempore  Eusebii  nisi  per  unum  diem.  Et 
cum  ipse  discussit  hunc  errorem,  saltern  dedit  oc- 
casionem  posterioribus  considerandi  veritatem  in  hac 
parte.  Cfeterum  novus  error  fuit,  et  non  multum 
notabilis  ;  et  synodus  Nicsena  raagnse  auctoritatis  fuit, 
propter  quod  non  expedivit  tunc  temporis  definitioni 
hujus  synodi  contraire.  Co3terum  non  invenit  as- 
tronomos  in  ecclesia  sufRcientes  ad  hoc  ;  quia  a  prin- 
cipio  fuit  astronomia  odiosa  Christianis,  propter  causas 
superius  annotatas,  scilicet  in  prima  parte  primi 
tractatus  ;  ^  nee  adhuc  inventi  sunt  usque  nunc,  qui 
darent  remedia  in  hac  parte.  Nam  bene  fuerunt 
multi,  qui  sciverunt  probare  hos  errores  per  vias  as- 
tronomic?, et  quantum  erratur  ;  nee  mirimi,  cum  visus 
nobis  multa  *  ostendit ;  et  in  universali  dixerunt  quod 
essent  remedia,  scilicet  quod  ^  certificaretur  quantitas  ^ 
anni,  quod  tequinoctia  et  solstitia  invenirentur  vera- 
citer,'  quod®  primationes  similiter;  et  tangunt  modos 
universales  ad  hare.  Sed  nullas  adhuc  expressit  nobis 
veram    quantitatem    anni    cum    plena    demonstratione, 


'  ordinaverat  primo']  primo  ordi- 
naverat, T. 

-  posse]  posse  plus,  T. 

^  primi  tractatus]  tractatus  primi, 
B. 

*  multa]  multos,  T_ 


■''  quocT]  ova.  T. 

"  quantitas]  qua,  T. 

'  quod  aquinoctia  .  .  .  veraciter] 
quod  invenirentur  veraciter  sequi- 
noctia  et  solstitia,  T. 

» quod]   et,  T. 


LXXI.]  OPUS  TERTIUM.  293 

in  qua  nou  sit  dubitatio  ;  similiter  nee  de  aliis.  Et 
ideo  non  fuit  mirum  si  non  fuerunt  liiec  certificata 
temporibus  ecclesiao  primitivfe,  quando  mathematica 
reputabatur  inter  artes  suspectas  et  inutiles  Dei  ec- 
clesiie,  sicnt  multa)  alias  scientiae,  propter  quinque 
ratioues  in  ])riina  parte  assignatas. 

Synodus   ergo  '    Nictena    decrevit    cyclum    observari  The  cycle 

,       "^  ,     ,  .,    ,  ,  .-,,•,  -1  sufficiently 

dum  liaberet  ventatem,  et    quia    illis    temponbus   non  correct  in 

fefellit.      Cieteriim    decrevit    hoc   teneri,     ut    vitaretur  tjie  time  of 

•      1-1,1  -1        i.     •     theNicene 

contentio    juxta    caput    cujuslibet,  donee    accideret    in  Council. 

ecclesia  Dei  potestas  matbematicae,  qua    certificari  pos- 

sunt  omnia  de  quibus  est  qutestio.     Minus  enim  malum 

est  sine  comparatione    unum   inconveniens    ad    tempus 

tolerari  propter  impossibilitatem    remedii,    quam    quod 

quilibet    opinioneni     suam     promulget     seque     falsam, 

sicut  est  ilia,  qua3  ab  omnibus  communiter    sustinetur. 

Et    sic    loquitur    Beda.      Nam    dicit,     cum    lunam    sic 

secundum  cycli  rationem  signabant,   aliud    majus    peri- 

culum  per  hoc    dechnaverunt ;    et    quod  Beda   adduxit 

miracidum  considcrandum  est,  quod  illis  temporibus  non 

fuit  error  in    cycio,    ut    manifestum    est.      Sed    postea 

crevit  et  apparuit  sensibUiter, 

Quod  etiam  adducit   exemplum    de    lapide  Selenite,^ 

cujus  candor  crescit  cum    luna   primi    mensis,    vel   de- 

crescit,    per    quae   cognoverunt    antiquitus    primationes 

Paschales,  istud  non  est  pro  cyclo,  nisi  dum  habuit  ve- 

ritatem,  sed  magis  contrarium  :  quia  ille  lapis  ostendit 

nobis  verum  tv;([uinoctium    et  quartam  decimam  lunam 

Paschalem  in  eo,  vel  post  ipsum,  sumendam  in  termino 

Paschaj.     Quod  non  potest  hie    cyclus    his    temporibus 

facere,    nee    unquam    faciet,    nee    fecit    diu.^     Caeterum 

Beda  fuit  prope  exordium  cycli ;  nam  ipse  in  computo  Bede's  age. 

suo  refert  se    tunc    attigisse    annum   Domini  septinge- 


'  '^'■^o]  igitur,  13.  I       •  diu  ]  diu  est,  B.  T. 

»  Selcnite]  Silenite,  B,  | 


294  ilOGEKI   BACONIS  [CAP. 

simum  primum.  Et  al)  Incarnatione  usque  ad  tempora 
Constantini,  sub  quo  fuit  synodus  Nicoena,  fuerunt 
trecenti  triginta  duo  anni  secundum  Bedam  ;  et  ab 
hoc  tempore  usque  ad  Marcianum  principem  fuerunt 
centum  et  viginti  anni,  sub  quo  Leo  papa  fuit ;  qui  sxmt 
in  universo  quadiingenti  quinquaginta  duo.  Ex  quibus  ^ 
patet  quod  Beda  non  fuit  per  trecentos  annos  postea  ; 
sed  nee  a  synodo,  nisi  per  circiter  trecentos  sexaginta 
novem  annos  ;  et  ideo  non  potuit  limatio  multum  rece- 
dere  a  loco  suo  :  nam  ad  plus  per  unum  diem  inte- 
gi'um,  et  per  aliquid  de  secundo,  eo  quod  in  trecentis 
annis  et  quatuor  fit  mutatio  minus  diei.  Et  ideo, 
propter  causas  prius  tactas,'^  bene^  potuit  cyclus  obser- 
vari  in  tempore  Bedse,  sicut  in  tempore  Leonis  papje. 
Sed  tamen  scrupulus  dubitationis  exortus  fuit  a  tem- 
pore Leonis,  et  augmentabatur  hgec  dubitatio  in  tem- 
pore beati  papse*  Hilarii,  qui  prsecepit  Victorino^ 
novum  cycluin  componere ;  in  quo,  quia  non  fuit  cer- 
titudo,  sicut  nee  in  decennovenali,  adhseserunt  poste- 
riores  consuetudini  antiquse  et  statuto  concilii  Niceni. 
Great  Patet  igitur  ex    liis,    quod,    salva    omni    auctoritate 

aiterin"-  the  Nicsense  synodi,  potest  cyclus  hie  mutari ;  quia  time 
cycle.  en-or  non  fuit :  et  ut  vitaretur  majus  periculum  ad 
tempus,  (donee  ecclesia  possit  astronomicam  habere 
potestatem,^  per  quam  solam  potest  remedium  adhiberi,) 
sustinebatur.  Nam  primitiva  ecclesia  non  habebat 
usum  astronomise  ;  et  ideo  postea  usque  nunc  fuit 
omissa  correctio  hujus  rei,  propter  longam  consuetu- 
dinem  ;  et  propter  hoc  quod  usus  astronomise  non  fuit 
in  usu  prselatorum,  nee  multitudinis  studentium,  nee 
adhuc  est,  licet  aliqui  sint  satis  prompti   et   periti '  in 


'  qui/jus'\    quo,  B.  T. 

*  tactas']  tractas,  B. 
'  bene']  oir..  T. 

*  papa']  0111.  T. 


*  Victoilno]  Victorio,  B. 
"  astronomicam  habere  potestateiii] 
habere  astronoinicam  veritatem,  T. 
'  pcriW]  parati,  T. 


LXXI.J 


OrUS  TEKTIUM. 


29^ 


luic  parte.  Debet  autera  nunc  tempuii.s  reuiediiiia 
apponi  propter  ipsos  errores  manifestos  et  palpabiles 
atque  propter  scandalum  multiplex  in  ecclesia.  Nam 
omnes  literati  in  computo  ^  et  astronomia'^  sciunt 
hsec,  et  derident  ignorantiam  pi-selatorum,  qui  lia3c  sus- 
tinent. 

Atque  pliilosoplii  iniideles,  Arabes,  Hebrsei,  et  Grseci,  Strict  ad- 
qui  habitant  inter  Christianos,    ut    in  Hispania,    et  in  jt  brin-^s 
.^gypto,  et  in  partibus  Orientis,  et  multis  aliis  mundi  ^  Christians 
regionibus,  abhoiTent    stultitiam,    quam    conspiciunt  in  tempt  with 
ordinatione  temporum,  quibus  utuntur  Christiani  in  suis  the  Jewish 
solemnitatibus.      Et    jam    Christiani    habent    peritiam  phiioso- 
astronomise,  per  quam  potest   fieri   certificatio.     Potest  P^ers. 
igitur  vestra  reverentia   jubere,   et   invenietis    homines 
qui  pra3clara  remedia  apponent  in  hac  parte  ;  *  et   non 
solum  in  prsedictis,  sed  in  totius  kalendarii  defectibus. 
Nam  tredecira  sunt  radicales,  et  habent  ramos  quasi  in- 
finites.   Si  igitur  istud  gloriosum  opus  fieret  temporibus 
vestnc  sanctitatis,    tunc   una    de   majoribus  rebus,  et^ 
melioribus,  et    pulchrioribus,  consummaretur,    quae   un- 
quam  in  ecclesia  Dei  fuenmt  attemptatse. 


Cap.  LXXII. 

Tertiibi  quod  exigitur  ad  usum  ecclesige  consistit  Chanting 
in  modo  legendi,  et  psallendi,  et  componendi  ea  quae  ^<fdy^^^" 
necessaria  sunt  officio  divino.  Et  hie  quicquid  supe- 
rius**  dictum  est  pro  studio  theologise,  de  accentibus, 
et  longitudinibus  et  brevitatibus  in  penidtimis,  de 
metris  et  rhythmLs,  plus  habet  hie  locum  quam  in 
studio.     Et  cum  ostendi  copiose  necessitatem  horum  ibi, 


'  computo'\  compoto,  T.  semper. 
'  astronomiaj  astronomi,  B. 
'  munc/t]  om.  T. 


*  opponent  in  hac  parte]   in  hac 
parte  apponent,  T. 
*c<]  om.  T. 
®  superius]  om.  T, 


296 


llOGERI  BACONIS 


[cap 


Three 
kinds  of 
harmouy. 


Diatonic, 
chromatic, 
enhar- 
monic. 

The  last 
adopted 
by  the 
Church. 


multo  magis  hie  consideranda  sunt  ;  quia  liic  plus 
accedunt  ^  ad  cantum,  et  ideo  expressius,  et  sensibilius, 
et  distinctius  requiruntur. 

Deinde  cum  usus  psallendi  sit  necessarius,  ut  mani- 
festum  est,  tunc  ^  considerandum  esset  diligenter  ne 
nmtetur  harmonise  proprietas,  quam  sacrosancta  ecclesia 
instituit  a  principio  observari.  Nam  secundum  quod 
Boetius  ^  et  cseteri  auctores  music^e  declarant,  triplex 
est  genus  harmonise  ;  unum  est  ferox  et  immite ; 
aliud  lascivum  et  dissolutum ;  tertium  virile  et 
constaus,  quod  est  medium  inter  duo  pnedicta. 

Primum  vocatur  diatonicum,  secundum  dicitur  chro- 
maticum,  tertium  dicitur  *  enharmonicum,  quod  est 
optime  apteque  conjunctum,  ut  ait  Boetius.  Certe 
totius  hannoniai  modus  ab  ecclesia  et  Sanctis  insti- 
tutus  est  enharmonicus ;  ut  et  mens  humana  cum  tanta 
maturitate  in  dolectationem  raperetur,  quod  non  fran- 
geretur  pueriliter,  nee  mvtliebriter  molUretur,  nee  quod 
ruditate  cantus  inhorresceret,  nee  rigore  angeretur ; 
scd  ut^  vigor  harmonise  permoveret,  et  suavitas  sin- 
cera  delectaret.  Non  enim  sanctam  fidelium  devo- 
tionem  deeet  mollis  et  lasciva  sonoritas,  nee  rusticanus 
clangor  silvestris  competit  ;  sed  moderata  vis  soni, 
qufe  et  aures  mulceat,  et  mentem  dulcius  erigat  ad 
superna.  Nee  mirum,  cum  hujusmodi  contraria  ex- 
trema  contra  naturam  hominis  judicantur.  Quoniam 
Boetius  *"  dicit  nihil  tam  proprium  humanitati  quam 
remitti  dulcibus  modis,  astringique  contrariis.  Nam 
animus,  ut  infert,  lasciviores  modos  sa^pe  audiens 
emollitur,  asperioribus  asperatur ;  et  ideo  Plato  ^  max- 
ime  cavendum  existimat  ne  de  bene  morata  musica 
aliquid  perrautetur.     Ncgat  enim  ullam  tantam  morum 


'  accedunt']  accidunt,  T. 
■tunc']  om.  T. 
^  Boelius']  I)e  Musica,  i.  2. 
■•  dicitur'}  nuucupatur,  B. 


"  uQ  om.  T. 

"  Boetius']  De  Musica,  i.  2. 

'  riato]  De  Republica,  iii.  p.  398, 


Sq. 


LXXII.] 


OPUS  TERTIUSI. 


297 


labeni,  quain  ])aiilatim  de  pudcnti  ac  modesta  musica  Importance 
inverterc.  Statim  enim  animos  audientium  pati,  ac  °  ™"^'^- 
paulatini  discedcrc,  nullum  honesti  ac  recti  retinerc 
vestigium,  sed  vel  per  lasciviores  modos  inverecun- 
dum  aliquid,  vel  per  aspcriores  ferox  et  immane  men- 
tibus  illabatur.  Et  ideo  Plato  praecipit  oportere  pueros 
non  ad  omnes  modos  erudiri,  sed  potius  ad  valentes  et 
simplices.  Idcirco  LacediDmonii  hrec^  maxima  ope,  ut 
ait  Boetius,-  servavere,  dum  apud  eos  Thaletes,  et 
Gorgias'"'  Leontinus,  magno  pretio  acciti,  pueros  disci- 
l)lina  musictC  artis  inoluerunt ;  et  Timothaeum  postea 
damnaverunt,  qui  liarmoniam,  quam  modestam  acce- 
l)erat,  in  genus  cliromaticum,  quod  est  mollius,  inver- 
tisset.  Nam  puerorum  animis  quos  erudiendos  susce- 
perat  ofFecit,  et  a  virtutis  modestia  pragpedivit.  Nulla 
enim  magis  via  ad  animum  disciplina  quam  auribus 
patet.  Cum  igitur  per  eas  modi  cantus  animum  usque 
descenderunt,  dubitari  non  potest  quin  suapte  natura 
mentem  afficiant,  et  conforment.  Et  ideo  Spiritus 
Sanctus,  qui  est  Magister  ecclesise,  et  per  omnia  mem- 
bra se  suaviter  infimdit,  ordinavit  genus  cantus  cn- 
harmonicum,  quod  et  robor  habet  sine  horrere,  et  sine 
lascivia  condelectat.  Sed  jam  per  ecclesiam  paulatini  Abuses  in 
crevit  abusus  cantus,  qui  a  gravitate  et  virtute  anti-  Bacon^s^^ 
qua  cecidit,  et  in  mollitiem  inverecundam  lapsus,  days, 
mansuctam  et  naturalem  probitatem  amisit  ;  quod 
novarum  harmoniarum*  curiositas,  et  prosarum  lubrica 
adinveutio,  multipliciumquo  cantilenarum  inepta  volup- 
tas  raanifestat.  Et  super  omnia  voces  in  falseto  ^  liar- 
moniam virilem  et  sacram  falsificantes,  puerilitcr  ef- 
fusa3,  muliebriter  dissoluta^  fere  per  totam  ecclesiam 
comprobant   illud   idem.      Possem   ponere    exempla   de 


'  /iffir]  hoc,  T. 
-  Boetius'\  De  Musica,  i.  2. 
'  Thaletes    et    Gorgias']    Taletas 
et  Georgonius,  B. 


U. 


*  harmoniarumj  historianun,  T. 
^falseto']  falsetto,   T.  ;    insulsac. 


298 


ROGERI    BACONIS 


[cap. 


maximis  ecclesiis  cathedralibiLS,  et  aliis  collegiis  fa- 
mosis ;  in  quibus  totum  officium  confunditur  propter 
hsec  vitia,  qute  naiTavi. 


Effects  of 
music. 


Cap.  LXXIII. 

Sed  vitiosus  cantandi  modus  non  solum  comgendus 
est  et  vitandus,  immo  qui  rite  iustitutus  est,  ut  en- 
liarmonicus,  debet  in  melius  semper  commutari.  IMultos 
enim  gradus  habet,  et  nihil  perfectum  in  humanis  in- 
ventionibus  reperitur.  Et  certe  possent  tarn  exquisite 
excogitari,  et  cum  tanta  potentia  musicse,  quod  ad 
omnem  gradum  devotionis,  quem  vellemus,  excitaretur 
populus  Christianus ;  prjecipue  si  instrumenta  fierent 
musicalia  secundum  liujus  scientipe  arcana,  c?eteranim- 
que  partium  musicfe  prtedictarum  ^  virtus  jungeretur, 
ut  non  solum  cantus  promoveret,  sed  simul  cum  eo  ^ 
totius  musicse  potestas  exquisita  humanse  melodise  mo- 
tibus  consimilibus  et  proportionibus  requalibus  confor- 
Fordevo-  maretur.  Et  ideo  sapientes  antiqui,  ut  patriarclife  et 
prophetfB,  adinvenerunt  multa^  quibus  populum  rudis- 
simum  ad  magnam  devotionem  deducebant,*  ut  Tcxtus 
sacer  in  psalterio  satis,  et  in  locis  pluribus  aliis,  mani- 
festat.  Nam  et  ipse  Elis?eus  propheta  jussit  psaltem  ^ 
adduci,  ut  ad  ejus  melodiam  uon  solum  rapcretur  in 
devotionem,  sed  ut  ad  revelationes  divinas  fieret  prse- 
paratus.  Sic  beatus  Franciscus  jussit  fratri  cytbaristse 
ut  dulcius  personaret,  quatenus  mens  excitaretur  ad 
harmonias  ccelestes,  quas  pluries  audivit.  Mira  enim 
musicsc   super    omnes   scientias^  est  et  spectanda  po- 


•  pradictaruvi]  om.  T. 

*  sitmd  cum  co]  ut  cum  ea,  T. 
'  multa'}  multum,  B. 


*  ilcilucchant]  rcducebant,  B.  T. 
^  psalkml  psaltcs,  T. 

*  super  omncs  scientias]  om.  T. 


LXXIll.]  OPUS  TERTIUM.  299 

testas.  Nam,  ut  ait  Boetius,  aliie  scientiae  veiitafcis 
investigatione  laborant  ;  hiuo  vcro  non  solummodo 
speculationi  sed  moralitati  conjuiicta  est,  et  naturam 
permutat  univei-sam.  Mores  eniiii  reformat,  ebrietates  For  morals, 
sedat,  iniirmitates  curat,  sanitatem  conservat,  quietem 
somni  inducit,  non  naturam  auditus  pervertens,  sed 
superior^  eo  facta,  ipsam  suaviter  vincens.  Bestiarum 
animos  commutat,  et  in  horainis  obedientiam  perducit. 
Nam  Boetius*  et  caeteri  auctores  ponunt  exempla  de 
istis  permutationibus.  Enipedocles  enim  hominis  in- 
vadentis  alium  in  mortem  harmonica  potestate  iracun- 
diara  temperavit,  et  mansuetum  reddidit  et  sedatum, 
Pythagoras  cbrium  et  vino  plenius  delibutum,  frangere 
domum  scorti  cupientem,  melodise  suavitate  et  sui  com- 
potem  reddidit,  et  luxuriosiun  animum  ad  statum  de- 
bitum  revocavit.  Cum  etiam  vinolenti  adolescentes 
mulieris  pudicie  fores  frangere  molirentur,  gravitate 
harmonise  illorum  furentem  petulantiam  consedavit. 
Asclepiades  vero  medicus  phrseneticum  sanavit  musicse 
potestate ;  et  David  Saulem  a  dcemonica  possessione 
liberavit ;  et  Hippocrates  Democritum  insanum  me- 
lodia  curavit.  Refert  etiam  Boetius  alios  medicos,  In  disease, 
non  solum  unam  personam,  vel  paucos,  sed  populos 
multos  a  sciatica  passione,  et  ab  aliis  morbis  gravis- 
simis,  harmonica  dulcedine  liberasse.  Et  Avicenna 
piimo  Artis  Medicinse  docet  quod,  inter  omnia  exer- 
citia  sanitatis,  cantare  melius  est  ;  quia  non  solum 
animus  hilarescit,  ut  totum  corpus  confortetur  per 
mentis  solatium,  sed  cantus  vigor  omnes  nervos  et 
venas  totius  corporis  distendit,  ut  vapores  corrupti 
exhalentur,  et  subtiles  aeris  inspirationes  restaurentur, 
Et  ait  Boetius  quod  in  tantum  priscse  philosophise 
studiis  vis  musica3  artis  innotuit,  ut  Pythagorici,  cum 
diumas  in  somno  resolverent  curas,  quibusdam  can- 
tilenis   utebantur,  ut  eos   Isetus  et  quietus  somnus  ar- 


'  superior']  super,  T.  |      2  Boetius}  De  Musica,  i.  2. 


tional 
creatures. 


300  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

riperct ;  et  expergefacti  aliis  quibusdam  modis  stiiporem 
somni  confusionemque  purgabant. 

Hsec  itaque  omnia,  ut  ait  Boetius,  docuerunt  sapi- 
entes,  quia  sciverunt  quod  tota  anim?e  nostrse  coq^o- 
risque  compago  musica  compactione  conjuncta  sit ;  nam 
ut  sese  affectus  corporis  Labent,  ita  et  pulsus  cordis 
motibus  incitantur. 
Over  irra-  Sed  non  solum  animi  nostri  immutantur  secundum 
proprietatem  music£e  liarmonias,  immo  VaiTO  peritissi- 
mus  Latinorum  docet  per  musicas  consonantias  bes- 
tias  sedari,  serpentes,  volucres,  delphinos  attrahi. 
Scimus  enim  per  experientiam  quod  cervi  et  alite 
sylvestres  bestise  confugiunt  ad  sonum  cytharre,  et 
vidulfe,  et  aliorum  instrumentorum  ;  ct  equi  ad  auda- 
ciani,  et  ferocitatem,  et  bellicum  animum,  per  instru- 
menta  musicalia  concitantur.  Et  aves  cantatrices  non 
solum  in  sua  barmonia  delectantur  sed  humana.  Et 
delpbini  naves  persequuntur  propter  musicam  dulce- 
dinem  ;  et  serpens  nequam  delectatur  et  mansuescit  ad 
melodiam.  Et  si  ba3C  omnia  in  hominibus  et  in  brutis 
videris  adimpleri  per  vulgatas  melodiarum  suavitates 
et  instrumenta  communia,  quid  erit  si,  juxta  idtima 
istius  scientiae  arcana,  fierent  instrumenta  exquisita  et 
harmonise  electissimse,  cum  exccllenti  suavitate  rhythmi 
et  metri,  ut  omnes  partes  musicas  in  unum  effectu)n 
delectationis  perfectum  convenirent?  Certe  raperentur 
bruta  in  omnem  voluntatem  nostram,  ut  manu  cape- 
rentur,  stupefacta  et  oppressa  nimia  suavitate.  Et 
similiter  liominum  animi  in  quemlibet  gradum  devo- 
tionis  raperentur,  et  in  plenum  cujuslibet  virtu  tis 
amorem  excitarentur,  et  in  omnem  sanitatem  et  vigo- 
rem.  Sed  quia  hsec  musicse  potestas  non  est  consueta, 
nee  vulgus  philosophantium  ad  licec  aspirat,  nee  libros 
antiquorum  sapientum  revolvit,  nee  se  experientife 
diligent!  commcndat,  ideo  non  sunt  multis  nota,  quae 
scripsi.  Sed  tamen  verissima  et  ab  omni  sapiente 
recipienda. 


LXXIII.]  OPUS   TERTIUM.  801 

Hjec  igitur  breviter  perstrinxi,  iit  saltern  vestra 
beatitudo  in  summa  videret  inusicfe  ineffabilem  potes- 
tatem  respectu  ecclesire  dirigendse. 


Cap.  LXXIV. 

Sed    tamen,    pr.^ter    modos    jam    enumeratos,  utilis  Metre  and 
valde  et  gratiosa   est  musica   virtus  in  ecclesia.      Nam  [^e  ser- "' 
dictum    est  quod    musica    alia    est  metrica,  alia  rhyth-  vices. 
mica.'     Sed    liymni,   et    historife,   et    pros?e    sanctorum 
debent  fieri   secundum  artem  veram  metri  et  rliythmi, 
sicut    sancti    fecerunt    a    principio.       Metra   enim  com- 
munia    sunt    ex    versibus    hexametris    et    pentametris, 
quibus     solis    nunc     vulgus     Latinorum    utitur.       Sed 
hymni,    et    prosfc   rhythmicre,  et    hujusmodi,  facta    ab 
ecclesia  et  Sanctis,  non  sunt  secundum  leges  communes 
metri    et    rhythmi,    sed   secundum  speciales  modos :  ut 
cum  dicitur : 

Ut  queant  laxis  i?e-sonare  fibris 
Afl-YH  gestorum  i^ct-muli  tuorum,* 
Sol-\e  pollutes  Za-bii  reatus, 

Sancte  Johannes. 

Hie  est  metrum  pulchrum  et  versus  distincti,  sed 
ex  paucioribus  pedibus,  quinque  et  sex ;  et  sic  de  aliis 
hymnis,  et  cseteris.  Et  hiicc  metra  non  solum  utuntur 
pedibus  tribus  notis,  scilicet  dactylo,  spondfco,  et 
trochaeo  sed  aliis,  qui  ascendunt  usque  ad  viginti  octo, 
de  quibus  Augustinus  docet  in  libris  Musicte,  et  alii 
a\ictores  musica^.  Cuui  igitur  pulchre  resonant  hujus- 
modi hymni,  et  ceetera,  in  ecclesia  Dei,  et  excitant  animas 


^  metrica, alia  rt/llimi<(i~\ry thnuca,  I       -/«0/«/«]  after  tuorum  H.   and  T. 
alia  metrica,  T.  I  omit  the  rest. 


302 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


fidelium  ad  devotionem,  et  hoc  maxime  propter  pulchri- 
tudinem  metricam  et  rhythmicam,  necesse  est  ecclesiae 
quod  hsec  scientia  metrica  et  rhytlimica  sciatur,  propter 
usum  ecclesise,  ut  quandocimque  canonizantur '  sancti, 
vel  ecclesiae  dedicantur,  -  vel  alipe  solemnitates  statu- 
antur,^  qufe  ob  specialem  devotionem  requirunt  hjrmnos 
proprios  et  rhythinos  in  officio  divino,  occurrat  devota 
ancilla  ecclesite,  quae  musica  dicitnr,  ut  ei  possit 
aptissime  deservire. 

Si    vero    dicatur    quod'*    sine    musicjB    ratione    hsee 
fiant,   et    fieri   possint,    ut    grammatica    sufficiat,  patet 
quod     non,    per    prtedicta,    quoniam    musici     est    dare 
causas  et  rationes  borum,   ut  legitime   fiant  secundum 
artem     metricam     et     rhythmicam.     Sed     grammatica 
est  mechanica   in   hac   parte,  horum  causas  et  rationes 
ignorans.     Ex    quo    sequitur    quod     quicunque     facit  ^ 
secundum    artem,    sciens    causas    et   rationes    istorum, 
oportet   eum   esse   musicum,  licet   hoc   vulgus    ignoret. 
Et  si   dicatur   quod   non  exigitur    magna    ars  ad  hoc, 
quia   homines    de  facili   faciunt    talia    in    officiis    sanc- 
torum, et   aliis,  quando    volunt,^    dicendum    est^    quod 
nihil    faciunt    secundum    artem,    nee    secundum    veri- 
All  the       tatem,  sed  est  derisio  officii   divini.      Nam   quicquid  a 
music  for    triginta  annis  factum   est,   est  contra  artem  et  contra 
the  last       veri tatem :    quia    compositores    hujusmodi    nee    sciunt 
coiTupt^^^^  quibus    pedibus    debent    uti,    nee    quot    pedibus,    nee 
and  irregu-  quo  genere  metri,  nee   qualiter  componantur  secundum 
vias    artis ;    sed,    ad    exempla    aliorum   hymnorum,    et 
hujusmodi  sic  factorum,  computant  syllabas   casualiter, 
non®    observantes    legem   metri     in     aliquo.     Et    idee 
derisio    est     hie     coram    Deo,   et     angelis     Sanctis,    et 


'  canonizantu?-']  canonicentur,  B. 
-'  dedicantur']  dedicentur,  B. 
"  statiiantiir]  statuentur,  B. 
*  qnod']  oni.  T. 


■'facit]  faciens,  T, 

■'  et  aliis,  quando  vohint]  om.  T. 

'  est]  om.  T. 

'  ))0)i]  et  non,  B. 


LXXIV.]  OPUS  TERTIUM.  303 

omnibus  sapicntibus  in  hac  arte.  Sancti  enim,  qui 
primo  fecerunt,  ut  beatus  Ambrosius,  ot  Augnstinus,  et 
Beda,  et  alii,  optime  noverunt  leges  et  rationes  metri 
et  rhythmi  ;  et  secundum  vias  artis  fecerunt,  tan- 
qua  m  potestatem  scientire  habentes,  et  non  a  casu* 
operantes,  sicut  moderni,  qui  fiugunt  quod  volunt. 


Cap.  LXXV. 

QUARTUM  est  in  quo  philosophia  musicse  potenter  Preaching, 
desendre  potest  ecclesise,  scilicet  in  officio  prredicandi, 
licet  prima  facie  videatur  absurdum.  Hoc  autem 
officium  non  pertinet  ad  studium,  quia  in  lectione  et 
disputatione  consistit.  Sed  prsedicatio  fit  fidelibus  et 
infidelibus,  laicis  et  clericis. 

Ca^terum  non  possunt  aliqui  prsedicare,  nisi  mittantur 
auctoritate  prselatorum.  Unde  hoc  officium  proprium 
est  praelatorum,  et  ab  iis  conceditur  aliis,  qui  vice 
eorum  funguntur ;  et  ideo  non  ad  studium  pertinet 
absolute,  sed  ad  ecclesiam.  Quod  autem  philosophia 
ministret  magnam  potestatem  persuasionis,  satis  patet 
ex  his,  qua)  misi  in  partibus  Moralis  philosophic. 
Nam  ibi  radices  persuasionis  revolvi,  tam  secundum 
doctrinam  sanctorum  quam  philosophorum,  propter 
quarum  radicum  ignorantiam  perit  tota  ratio  prsedi- 
candi  apud  vulgum,  et  ars  ipsa  ignoratur.  Et  quoniam 
infideles  habent  modes  debitos  persuadendi  in  his,  quae 
pertinent  ad  eos,  ideo  modus  hujus  persuasionis  est 
philosophicus,  quia  communis  est  fidelibus  et  infideli- 
bus. Et  propter  hoc  ex  fontibus  philosophiae  descendit 
modus  unus  speciahs  in  hac  parte,  quamvis  et  alius 
modus  sumatur  ex  doctrina  sanctorum,  Sed  modus 
philosophise     primus    est,    et    disponit    nos    ad     viam 


'  casu'l  casu  et,  B. 


304  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

altiorem,  ei  necessariiis,  tanquam  servus  dominatori. 
Uncle,  sicut  philosophia  in  aliis  est  neeessaria  ecclesijp, 
sic  maxime  in  hac  parte  ;  quoniam  principalis  intentio 
ecclesicB  et  ultimus  finis  est  opus  prcedicationis,  ut  in- 
fideles  ad  fidem  convertantur,  et  fideles  in  fide  et 
Insipidity  moribus  conserventur.  Sed  quia  utrumque  modum 
and  vanity  y^^]or|^g  io-norat,  ideo    convertit  se   ad   summam    et    in- 

of  sermons  .      , 

in  Bacon's  finitani  curiositatem,  scilicet  per  divisiones  Porphy- 
^^^'  rianas,  et  per  consonantias  ineptas  verboruni  et  clau- 
sularum,  et  per  concordantias  vocales,  in  quibus  est  sola 
vanitas  verbosa,  omni  carens  ornatu  rhetorico  et  virtuto 
persuadendi.  Quoddam  enim  pliantasma  est  pueriliter 
effiisum,  et  a  pueris  adinventum,  vacuis  ab  omni 
sapientia  et  eloquendi  potestate,  ut  manifeste  patet 
cuilibet  intuenti,  sicut  in  Secundo  Opere  et  hoc  ^  Tertio 
Opere  in  Peccatis  Theolcgise  declaravi.  Et  tamen  est 
ibi  maxima  temporis  consumptio.  Nam  propter  curio- 
sitatis  superfluitatem  plus  in  decuplo  laborant  circa 
Imjusmodi  telam  araneoe  construendam,  quam  circa 
sententiam  sermonis.  Quoniam  autem  libri  Logicro 
Aristotelis  de  his  modis,  et  commentarii  Avicenme, 
deficiunt  apud  Latino.s,  et  pauca  qua3  translata  sunt, 
in  usu  non  habentiu-  nee  leguntur,  ideo  non  est  fjiclle 
exprimere  quid  oporteat  in  hac  parte.  Quod  autem 
Aristoteles  fecit  duos  libros  Logicce  de  hoc  genere 
persuasionis  in  secta  et  moribus,  manifestavi  in  tertia 
l)arte  Operis  Majoris,  et  in  septima;  quoniam  non  est 
dubium  quin  libros  fecerit  optimos ;  licet  Latini  hos 
iguorent ;  sicut  ignoraverunt  libros  nov?e  Logical,  dum 
solum  veterem  Logicam  habuerunt.  In  illis  enim 
docetur  quomodo  fiant  sermones  sublimes,  tarn  in  voce 
quam  sententia,  secundum  omnes  ornatus  sermonis,  tarn 
metrice  et  rhythmice  quam^  prosaice,  ut  aninuis  ad 
id,quod  intend! t  persuasor,  rapiatur  sine  pra^visione,  et 


'  //(«•]  cm.  T.  I        -  quam']  ct,  T. 


LXXV.]  OPUS  TERTIIBf.  305 

RiiLito  cadat  m  amorem  l^oni  ct  odium  mali,  secundum 
quod  docet  Al])]iaral)ius  in  libro  De  Scientiis.  Et  non 
solum  consistunt  bsec  pra;dicandi  argumenta  in  pul- 
cliritudine  sermonis,  nee  in  magnitudine  divinsD^  sapi- 
cntiEG,  sod  in  aftectibus,  ct  gestu,  et  dcbito  corporis  et 
memlirorura  motu  proportionato,  usque  quo  doctrina 
sanctorum  accedat,  qui  docent  prjedicantem  gratiam 
Spiritus  Saucti  in  prothemate  implorare  et  pro  se-  et 
pro  populo,  et  lachrymas  devotas  in  serie  persuasionis 
effundere  abundanter.  Nam  sic  docet  Augustinus 
formaui  prfedicationis  Evangelicse,  in  quarto  libro  De 
Doctrina  Christiana.  Et  sic  ipsemet  se  prredicasse  con- 
fitetur.  Hie  igitur  invenitur  persuasio  legis  credendse, 
de  qua  in  quarta  parte  Moralis  Philosophise  disserui. 
Et  hie  similiter  consistit  persuasio  legis  jam  creditfe, 
ut  secundum  cam  recta  fide  et  moribus  vivatur,  sicut 
expressi  in  quinta  parte  illius  Scientise.  Sed  ibi  in 
universali  et  radices  tetigi  ;  modos  vero  particulares 
posui  pro  magna  parte  de  facto  in  prima  parte  pro 
fidei  articulis,  et  in  tertia  pro  moribus.  Nam  qualiter 
contingat  persuadere  de  divitiis  vitandis  et  virtutibus 
exequendis  manifesto  explicavi  per  libros  Senecre  De  Ira, 
et  in  aliis  optimis,  in  quibus  inveniuntur  ad  vitium  vel 
virtutem  modi  speciales  persuadendi ;  nunc  per  exempla 
magnorum  sapientum,  nunc  per  rationes,  nunc  per 
Jiuctoritates,  nunc  per  similitudines  sumptas  ex  rebus 
naturalibus  et  aliis,  ita  quod  nullus  est  ita  sapiens  in 
lioc  mundo  quin  possit  mirari  de  tanta  efficacia  per- 
suadendi. Qure  de  ira  scripsi  plana  sunt,  quia  correxi 
ilia  et  signavi.  Alia  vero  quae  sequuntur  non  ita 
patent,  quia  non  sunt  correcta  nee  signata ;  propter 
quod  modo  mitto  exemplar  correctum ;  et  poterit 
vestra  beatitudo  videre  tam  proprios  modos  arguendi 
de  amore  virtutis    talis    et    talis,    vel  de  horrore    viti- 


'  cliviii(r'\  ova.  T.  1   -     "pro  se"]  om.  T. 

VOL.   I.  U 


306  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

oriim,  et  tarn  pulchros,  quod  non  est  finis.  Et  certe 
nunquam  fuissent  sic  ^  pliilosophi  loquuti,  nisi  quia  per 
experientiam  longam  liabuerunt  exercitinm  virtutis. 
Seneca  vero  refert  de  seipso,  quod  omni  die  antequam 
in  nocte  dormiret,  totam  vitam  suam  diurnam  re- 
coleret,  ut  videret  in  quibus  verbis  et  factis  aut  male 
fecisset  aut  minus ;  dicens  in  quo  gravor  si  dicam 
milii  ipsi,  vide  ne  plus  feceris  hoc,  vel  dixeris.  Et 
tarn  en  habuit  uxorem  juxta  se,  quae  non  fait  ansa 
impedire  eum,  sciens,  ut  ait,  meam  consuetudinem, 

O  quam  efiicax  argumentum  morale  per  cxemplum 
tanti  viri  accipitur  hie,  ut  quilibet  Christianus  exci- 
tetm',  quatenus  antequam  dormiat  recolligat  omnia 
facta  et  dicta  diurna,  et  de  his  confiteatvir  sacerdoti, 
si  copiam  possit  habere  ;  aut  saltern  coram  solo  Deo 
revolvat  sua  delicta.  Si  enim  homo  paganus,  gratia 
fidei  non  illustratus,  hoc  fecit,  ductus  sola  vivacitate 
rationis,  quanto  magis  debet  quilibet  Christianus 
hoc  facere,  qui  non  solum  cum  Seneca  habet  potestatem 
rationis,  sed  excedit  eum  in  infinitum  per  sapientiam 
Christianam.  Sed  de  his  et  hujusmodi  scripta  prin- 
cipalia  requiruntur. 

Sed  diceret  aliquis  quid  hsec  ad  musicse  proprie- 
tatem  ?  Certe  multum,  immo  principaliter ;  et  hoc 
volo  ostendere,  ut  appareat  quid  est  proprium  unius 
scientise  et  quid  altering.  Non  enim  possum  negare 
quin  multfE  scientige  considerent  hsec.  Nam  moraUs 
philosophus  scit  uti  sermone  suavi,  et  gestibus  conveni- 
entibus  orationi  delectabili  conformandis.  Similiter  lo- 
gicus  et  grammaticus.  Sed  nullius  istorum  est  causas 
et  rationes  assignare,  sed  alterius  scientise.  Et  quod 
haec  sit  musica  patet  per  ea  quae  ad  hos  sermones  et 
gestus  pertinere  noscimtur.  Aristoteles  enim  et  omnes 
ejus  ^  expositores  in  libris  de  his  sermonibus  testantur, 
quod    hi    sermones    debent    esse     in    fine    decori^    et 

^fuissent  sic']  sic  fuissent,  B.  I       '  decori}  decoris,  B. 

*  ejus']  om.  T. 


LXXV.]  OPUS   TERTIUM.  307 

sublimes ;  et  hoc  non  solum  prosaice  secundum  omne 
genus  coloris  et  ornatus,  sed  pro  qualitate  temporis,  et 
personaruin,  et  locorum,  et  materia3  de  (pia  fit  sermo, 
debent  ornari  omni  genere  metri  et  rythmi,  ut  ani- 
mus subito  rapiatur  in  amorem  boni  et  odium  mali  ; 
(juatenus  homo  totus  sine  j)rasvisione  rapiatur  et  ele- 
vetur  supra  se,  et  non  liabeat  mentem  in  sua  potes- 
tate ;  sed  si  fuerit  malus  amore  boni  absorbeatur ;  si 
imperfectus,  induat  animum  perfectionis,  non  violentia, 
sed  virtute  sermonis  potenti  et  suavi.  Grammaticus 
igitiu-  utitur  his  pueriliter ;  sed  logicus  quantum  ad 
formam  arguendi  quam  constituit,  in  his  procedit 
viriliter,  et  causas  et  rationes  assignat,  Sed  quantum 
ad  decorem  et  ornatum  et  suavitatem  argument!,  certe 
non  potest  logicus,  sicut  nee  grammaticus,  causas  et 
rationes  assignare,  sed  musicus;  sicut  geometer  causas 
linearum,  et  angulorum,  et  figurarum,  quibus  utitur 
carpentator,  habet  dare.  Nam  ut  prius  patuit,  musica 
qu^edam  est  prosaica,  qusedam^  metrica,  qusedam 
rhythmica ;  et  has  dant  omnes  causas  et  rationes 
ornatus  et  decoris  sermonis.  Similiter  moralis  phi- 
losophus  utitur  his  ;  sed  non  potest  causas  et  rationes 
dare,  nee  scit  primam  artem  componendi  hos  ser- 
mones,  sed  accipit  a  logico  formam  arguendi,  et  a 
musico*  onmem  decorem  et  ornatum. 

Rhetor  vero    sive    orator   utitur  his,  quia    appropri-  Rhetoric ; 
amus  vulgariter  ornatum   rhetori  et  oratori,  et  colores  ^inTs^ 
rhetoricos    vocamus,    et    artem    eloquendi    attribuimus 
rhetori  et  oratori.     Sed    hie  attendere    debemus,    quod 
rhetorica    est    duplex.     Una    est    qua?  docet   quomodo  Docens  et 
et   ex    quibus    et    qualiter    habet    componi    arg-umen-  "^^°^- 
tum    rhetoricum.     Et   hsec    est   pars   logicae,  sicut    de- 
monstravi   in   communibus  mathematicse,  quarta  parte, 
Primi  0  peris. 


quadani]  om.  T.  |        '  musico]  musica,  T. 

u  2 


308  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Uhetoric.  Alia  est  rlietorica,  quce  tititur  hoc  genere  arguencli  ; 
ct  lipcc  est  pars  moralis  pliilosophifp,  ciijus  socia  est 
poetica,  qua3  consistit  in  dictis,  sicut  reliqua  pars 
moralis  philosophi.X!  consistit  in  factis.  Ex  quibus 
patet  quod  rhetorica  non  est  scientia  principalis  per 
se  divisa,  contra  logicam  et  graminaticam,  ut  vulgus 
assignat  partes  Trivii.  Oportet  enim  quod  rhetorica, 
componens  argumenta  et  docens  arguere,  sit  pars 
logic»,  et  quod  utens  sit  pars  moralis  philosophifie. 
Et  similiter  est  poetica  duplex,  scilicet  docens  compo- 
nere  .argumentum  poeticum,  et  utens  eo.  Prima  est 
pars  logicfe ;  secunda  est  pars  moralis  philosophijp. 
Qualiter  autem  poetica  difFert  a  rhetorica,  tam  in 
logicalibus  quam  in  moralibus  exposui  in  ilia  parte 
quarta  ^  Primi  Operis,^  et  magis  in  septima.  Ha-c 
autem  ideo  distinxi,  quia  vulgus  non  intelligit  aliquid 
discretum  hie,  nee  scit  cui  scientine  pertineat  uti  ser- 
mone  decoro;  nee  cujus  sit  causas  et  rationes  assig- 
nare.  Apud  igitur  musicam  est  potestas  hujus  con- 
siderationis  secundum  cansas  et  rationes ;  sed  apud 
alias^  est  usus ;  diversimode  tamen  ;  quoniam  aliter 
grammaticus,  aliter  logicus,  aliter  moralis,  et  rhetor, 
et  poeticus.  Similiter  de  gestibus  ;  nam  ostensum  est 
prius,  quod  omnes  gestus,  et  exultationcs,  et  flexus 
corporis  pertinent  ad  musicam,  quantum  ad  causas  et 
rationes  assignandas,  ut  tiant  proportionales  sermoni, 
motibus  consimilibus,  et  configurationibus  competen- 
tibus.  Et  ideo  cum  persuasor  honesti  et  boni  debet 
habere  hujusmodi  gestus  suaves  et  conformes,  sicut 
exposui  in  quinta  parte  Moralis  Philosophia?,  mani- 
festum  est  quod  in  his  musica  sit  necessaria  moribus 
persuadendis.  Cytharista  vero  operatur  mechanice  et 
utitur  instrumento  musico  per  consuetudinem  ;  sed  ipse 
nescit    causas    et    rationes    i^roportionum    sonorum,    et 


'  pdrte  qtiarta']  (iiiarta  parte,  T.       j       '  «/«/.s]  alia,  T. 
*  Piimi  Opvris~\  Opcrisl'riini,  B. 


LXXV.]  OPUS  TERTIUM.  309 

taraen    bene    contingit,    quod  manualis    operator    sciat 
melius  cytharizare  <|iiani  inusicus.     Sod    manu    artifex 
nescit    artein  soeunduiu    rationes  et  causas  dare,  iiiusi- 
cus  tainen  scit.     Ita  est  hie,  quod  pei"Suasor  aliquaiido 
seit    melius    ex    consuetudine    sermones    decoros    pro- 
ferre,  et  gestus  noLiles  eoinponere,  quam  multi   inusici. 
Sed    tamen     ars     est     pcues     musicum,    et    causarum 
ac    rationum    potestas,    non     apud     persuasorem.     Ex 
his    igitur    quee    in     liac    distinctione    dicta    sunt    de 
modo     persuadendi    circa    virtutes    et    vitia,    et    poe- 
nam,    et    gloriam,    et    ex    illis  quae    in    parte    quarta 
efc    septima    operis    primi    exposui,     patet    tota    radi- 
calis    potestas    persuadendi    in    fide    et  moribus,  quan- 
tum   ad    modum    persuadendi ;    qui     modus     est    ple- 
nus    pulchritudine   sapientise    et   potestate,    et    omnino 
conveniens    pnedicatori.     Sicut    non  solum  pliilosopliia 
docet,     sed    beatus    Augustinus    in    tertio     et    quarto 
libro  De    Doctrina  Clnistiana.     Et  alii  sancti   similiter 
in  multis  locis.     Quse  forma  preedicandi  non  tenetur  a  Bishops 
vulgo    tlieologorum,     sed     sunt     elongati     ab    ea    his  f°j.  ^a/t'^'f 
diebus.     Et    quia    prfelati,    ut    in    pluribus,    non    sunt  proper  in- 
multum    instructi   in    theologia,   nee   in^    prsedicatione  jq  ^he  art  of 
dum  sunt  in  studio,  ideo  postquam    sunt  prselati,  cum  preaching, 
eis  ^  incumbit  opus  prsedicandi,  mutuantur  et  mendicant  tiieir  ser- 
quaternos     pueronim,    qui    adinvenerunt     curiositatem  °^o°s  from 
infinitam   prtedicandi,  penes   divisiones  et   consonantias  friars 
et  concordantias   vocales,    ubi   nee   est   sublimitas    ser-  (^""'O. 

..  .,1  ,     .    ^    .  .,.    whointro- 

monis,  nee  sapientise    magnitude,  sed    mnnita   puerilis  duced  all 
btultitia,  et  vilificatio    sermonum    Dei ;    sicut    prtecipue  ^L^-fi-^f 
exposui  in  Peccato   Septimo  studii  theologijB,  in  Opere  affectation 
Secundo,   et    in    Peccato  Octavo    in  hoc  Opere  Tertio ;  ^^^^  *^^^^^ 

'.      .  .  i  ,  '  discourses, 

quam  curiositatem  Deus  ipse  auferat   ab    ecclesia   sua ; 

quia   nulla  utilitas    pnedicationis  potest   fieri  per  hunc 

modum.      Sed  excitantur  audientes  ad  omncm  cm'iosi- 


'  i«]  om.  T.  I        *  els']  cm.  T. 


310  ROGERI   BACONIS  OPUS   TERTIUM.  [CAP.   LXXV. 

tatem  intellectus,  ut  in  nullo  affectus  elcvetur  in 
bonum  per  eos  qui  talibus  modis  utuntur  in  prsedica- 
tione.  Sed  licet  vulgus  prsedicantium  sic  ntatur, 
tamen  aliqui  modum  alinm  liabentes,  infinitam  faciunt 
ntilitatem,  ut  est  Frater  Bertholdus  Alemannus,  qui 
solus  plus  facit  de  utilitate  magnifica  in  prsedicatione, 
quam  fere  omnes  alii  fratres  ordinis  utriusque. 


Deo  gratias.    Amen.    Amen.    Amen. 


ROGER!  BACONIS  OPUS  MINUS. 


ROGEKI  BACO.MS  OPUS  MINUS. 


.  .  .  unione,  et  cum  vaporc  plumbi  pro  liibiio '  lapide, 
et  ceratur  cum  rebus  desiceautibus,  et  a  .  .  .  us  ^ 
vero  sublimetur  p  .  .  margaritam  duodecies  p  .  .  siles 
tanjji^  aue  .  .  .  ut  rubescat.  Sed  calx  solis  et  Satmni 
rcquiruntur  pro  minera  paccoli  vero  calx  Veneris  ct 
Lunse  pro  talch,  quod  in  colore  et  natura  similatur 
argento.  Corpus  vero  calcinatur  quum  consumitur 
luuniditas  extranea  in  eo  per  res  desiccantes  et  res 
adurentes ;  et  quum  cibantur  corpora  Mercurio,  et  sub- 
limatur  ab  eis,  donee  remaneat  pulvis. 

Nunc    volo    tangere    aliorum    sententiam,   nam    sex  Of  the 
vel    septem    accipiuntur,  ut    dicit  Avicenna    in  Aniniae  ^],^;  trans- 

libro,     Et  idem  dicit  ad  Hasen,  quod  rubeum  comi)letur  ni"tationof 

metals 
quatuor  rotis  et  album  tribus.     Et  lisec  sua  aqua  bene 

misceantur  et   nutriantur.     Et    signmn    incarcerationis 

est    cum    tuum    opus    liquescit,    super    ferrum    cadens 

sicut    cera.     Sed    oportet    quod    projiciantur  in  coelum, 

et    iterum    demergantur   in   abyssum.     Et   lijec  totiens 

fiat,  donee    filius    fiat  pater,  et    e  converso ;  et    corpus 

fiat  spiritus,  sicut  dicit  Hermes  Meromius,  pater  philo- 

sophorum.     Itermn  Iiabeas  in    quibus  vinculis   teneatur 

medicina    laxativa  ;    nam    alias    velocius    fugiet    quam 


'  hibrio']  Ibero  ?     Cf.  Dc  Nul.  fila-  I      ^  The  rest  of  the  word  is  illegible, 
giifi  ix-  I      ^  taiifji']  pro  lapide  Tagi  ? 


314  ROGERI   BACONIS 

The  elixir,  aquila  volare  possit.  Alii  vero  aestimant  quod  opus 
sit  in  resolutione,  in  vaporibus  aquarum  calidarum, 
aut  secundum  Rasi,  ut  supra ;  et  hoc  multotiens,  donee 
optimse  sit  fermentationis  quod  intendis.  Sed  multi 
credunt  quod  congelari  debet,  et  in  pulverem  redigi. 
Haec  vero  opera  omnia  sunt  contra  intentionem  philo- 
sophorum,  sicut  maxime  patet^  per  Avicennam  in 
sexto  Metapliysicfe,  et  primo  per  Ho.,  et  per  Aristotelem 
primo  De  Anima,  et  sexto  De  Animalibus,  et  primo 
Metaphysicse  et  Pliysicorum,  et  in  multis  aliis  locis. 
Prius  est  pulverisatio  cum  congelatione,  deinde  reso- 
lutio  cum  ascension e,  et  depressione,  et  incarcera- 
tione,  et  mixtione.  Et  postea  est  sublimatio  cum 
attritione  et  mortificatione,  deinde  sequitur  corruptio 
olei,  vel  separatur  a  spiritu,  ut  post  intendatur  virtus 
ignea.  Nam  post  hsec  intendimus  calcis  propositionem, 
et  olei  distillationem,  et  aquae  exaltationem,  ut  ultimo 
quaeramus  resolutionem  a  primo  in  septimum,  et  eon- 
tentionem  cum  febre  acuta.  Qui  vero  haec  sciret  ad- 
implere  haberet  medicinam  perfectam,  quam  philosophi 
vocant  Elixir^  quae  immergit  se  in  liquefacto,  ut  con- 
sumeretur  ab  igne,  nee  fugeret.  Sed  per  spiritum 
occultatum  in  partibus  animalium,  et  sulplim-e  et  ar- 
senico  permiscetur  [se]  cum  liquescit,  et  penetrat ;-  ut 
Ai'istoteles  dicit,  primo  De  Generatione,  quod  hie  est 
quod  de  facih  transit  in  omnem  figuram,  et  penetrat 
omnia.  Et  figitur  haec  medicina  per  calcem  suam  ;  cor- 
pora vero  mundificatione  indigent,  ut  Avicenna  docet. 
Nam  ahter  medicina  non  operatur.  Sed  a[u]ctores 
satis  decent  hujusmodi  mundificationem  per  ablutiones, 
curationes,  et  multa.  Et  tunc  si  libra  medicinae  pro- 
jiciatur  super  mille  plumbi  fiet  secimdum  a[u]ctores  op- 
timum am'um.  Sed  si  elegantius  separetur  coipus  unum 
inter    quatuor,   et    reducamus    ilium    ad    aequalitatem, 


'  patet^  potest,  MS.  |      -  penetrat']  uncertain. 


OPUS   MINUS.  315 

tunc  est  potens  omnem  ignobilitatem  tollere.  Et  sexta 
libra  purgabit  rnille  inillia  et  convertet.^  Et  lioc  est 
quod  corpora  infirma  reducet  ad  sanitatem,  et  conser- 
vabit  ea  contra  omnem  occasionem,  et  vitam,  si  Deus 
voluerit,  ultra  centenarios  annorum^  prolongabit,  ut 
facta  est  mentio  copiosior  in''  scientia  experimentali. 
Sed  quia  ars  imitatur  naturam  et  earn  perficit,  et 
certum  est  per  hrec  opera  et  alias  experientias.  Nam 
quod  natiu'a  flicit  in  millibus  annorum,  ars  potest  facere 
una  die,  ut  dicit  Avicenna  in  libro  De  Anima. 

Et  corpus  liibernicum  fit  ex  auro  vivo  mundo,  et 
claritate  sui  comparis,  ut  dicit  Avicenna  libro  memo- 
rato,  et  omnes  auctores  concordant.  Tunc  manifestum 
est  quod  ars  potent  ex  duobus  prsedictis  aurum  pro- 
ducere  quale  non  producit  quando  eis^  viginti  quatuor 
gi-aduum,  quod  est  ultimum  quod  natura  potest  facere. 
Sed  si  experientia  certior  excedat,  tunc  aurum  potest 
fieri  quorumcumque  graduum,  ut  instantia  experimentali 
facio  raentionem.  Hsec  hactenus,  donee  omnium  horum 
sequatur  expositio  plana,  ut  tarn  vulgo  quam  sapien- 
tibus  sufficiat.  Sed  oculus''  vulgi  semper  excsecabitur 
ad  omne  opus  sapientise,  quia  hoc  ei  proprium  est  et 
sufficit.  Sapientum  vero  corda  atque  consilia  digna 
sunt  oculari"  revelatione  fideli.  [sequitur  Sicut  nee 
potuit  principale,  &c.] 

Sicut  nee  potuit  scriptum  principale  propter  impedi-  Excuses 
menta  celsitudini  vestrse  praeparari,  sic  propter  impedi-  noT^having 
menta  nee    potuit   adhuc    propter    operis   prolixitatem.  sent  his 
Nam  ea  quae  scribo  magna  sunt  et  difticilia,  et  animo  to  the  Pope, 
quieto  et  solitario  indigentia.     Sed  non  solum  juvenis 

'  con ve»-fe<]  "Alchymia  est  scientia  |  ^  annornni]  centenari  os  amico- 
"  docens  facere  et  generate  quandam    ;  nun,  MS. 


"  medicinam  qua;  elixir  nuncupatur, 
"  quae  quando  projicitur  super  me- 
''  talla,  seu  corpora  imperfecta  per- 
"  ficit  ipsa  complete  in  momento 
"  projectionis." — Bacon,  De  Alchy- 


3  in']  de,  MS. 

«  eis]  fit  ? 

'  oculus]  oculis,  MS. 

'  oculari'\  occultari,  MS. 


316  ROGERI  BACONIS 

What  por-  Johannes  potest  reniedia  aliqua  exbibere,  iramo  oj^eris 
the  Onus  totius  prrelibatio  jam  digesta.  Et  non  solum  li;ec  duo, 
Mdjus  the  sed  cautela  legend!  studium  excitabit.  Quoniam  enim 
sidered  idcntitas  mater  est  satietatis  placeat  dominatio  quam- 
niost  im-     libet    partem    degustare    donee    teedium    generetur ;    et 

portant.  n        t  ,  •  ^  ^^^^     •  ■  \ 

ad  alia  pertransire,  lit  secundum  rlinium  varietas  las- 
tidio  legentis  medeatur.  Et  prcecipue  meliora,  et  pul- 
cbriora,  ac  mirabiliora  ca3teris  sunt  legenda.  De  bis 
vero  tBstimo  multum  de  prima  parte,  et  totum  quod 
est  in  quinta  parte,  quia  sunt  electee  veritates  im- 
mediatius  ad  salutem  pertinentes.  Et  per  hoc  in  omni 
collatione,  et  paratione,  et  persuasione  potest  haberi  ex- 
emplum  vel  auctoritas,  et  pnecipue  principium  septimse^ 
partis  usque  ad  tractatum  De  Ira.  Et  quarta  pars, 
quae  est  De  Sectis  et  De  Sacramento  Altaris,  sunt 
Christianis  consideranda,  quatenus  rationes,  exempla,  et 
auctoritates  circa  iram  dignam  commune  ait  sapien- 
tiam.  Et  similiter  tractatus  De  Patientia  Adver- 
sariorum.  Et  focio  signa  in  aliquibus  locis  utilibus, 
ut  aliqua  notentur  si  totum  legi  non  potest. 

Similiter  pars  prima  secundee  partis,  maxime  ubi 
revolvitur  historia  de  sapientibus  a  mundi  principio, 
ut  sciamus  quod  in  omnibus  fratres  habeamus,  tam  in 
philosopliia  quam  in  theologia,  quos  imitari  debemus. 
Nam  aliter  multa  viderentur  ficta  esse  per  humanum 
sensum  :  sicut  sunt  ilia  quae  in  libris  philosophorum 
reperiuntur  de  Christo,  vita  seterna,  et  hujusmodi  ve- 
I'itatibus  theologi£e ;  atque  de  indiciis  futurorum,  et  de 
operibus  astronomite,  et  alkymia^,  et  scienti?e  experimen- 
talis,  quae  hominibus  imperitis  videntur  esse  aut  falsa 
aut  indigna  Christianis.  Et  in  hac  distinctione  maef- 
num  tempus  exigebatm-.  Nam  oportuit  videre  infinita 
quasi  qiUB  nuUus  legeret  per  mensem  ;  sicut  certe  nee 
ea  quae  do  prima  parte  et  quinta  infra  duos  menses 
aliquis  possit  colligere,   propter  librorum   et  auctorum- 

'  sr/><(;;ui]  quiuta;,  MS.  |      ■  nitctoruni]    actoruni,   MS.    con- 

tiuually. 


OPUS  MINUS.  317 

multitiulinem  immensam.     Et  certe  longe  difficilius  est  What  por- 
coinponere  a<linv"icem,  qua:  extrahuntur  a   libris  diver-  ^]^^  q^^^^ 
sis,  (luam  ilia  perlegere  et  extraliere.  7V/a/«.vthc 

r^   •        '  -n.  T  111      author  con- 

Scientia  vero  Expenmentalis   tota   est   amplectenaa,  sijered 
nisi  quia  ilia  (lurestio   de  Iride  et  de    eireulis  coloratis  m<>st  im- 

.  •!•      J.  •       portant. 

hanet  dimeultatem  propter  geometriam;  scilicet  prin- 
cipium  et  quod  sequitur  ilia  exempla  habent  planani 
narrationem  cum  ingenti  sapientia.  Certe  ilia,  qua?  de 
iride  et  circulo  colorato  dicuntur,  tenuerunt  rne  per 
mensem  antequam  potui  per  figuratioues  et  experien- 
tias  ilia  pertractare.  Et  quia  liaec  requirit  opus  prin- 
cipale,  quod  petitis,  tamen  noii  satisfeci  milii,  nee 
materia?  de  qua  scribo,  prjecipue  cum  iris  et  illi  cir- 
culi  raro  apparent,  prout  modus  considerandje  certifica- 
tionis  requiritur.  Et  certus  sum  quod  nullus  apud 
Latinos,  pr;x>ter  unum,'  qui  est  sapientissimus  Latinorum, 
poterit  satisfacere  in  hac  parte.  Unde  hie  reputo  me 
succumbere,  magis  quam  fere  in  omnibus,  quae  mitto, 
propter  mirabiles  experientias,  quae  hie  requiruntur 
non  solum  de  die,  sed  de  nocte,  propter  iridem  luna3 
et  circulos  circa  eam  coloratos. 

Perspectiva  vero  propter  sui  pulchritudinem  et  ncces- 
sitatem,  qua)  omnia  facit  scire,  tota  occurrit  legenda. 
Si  tamen  non  habueris  experientiam  figurarum,  princi- 
pium  usque  ad  figuras  se  prsebet  magis  legibile  ; 
atque  ejus  finis,  qui  post  figurationes  magnas  inve- 
nietur,  ubi  ad  theologiam  et  utilitates  hujus  niundi 
com})arantur.  Inter  tamen  fignirationes  ponuntur  ubi- 
que  veritates  pulchrae  ;  ad  quas  si  non  adduceretur, 
Rcientia  demonstrationis,  tamen  quia  ab  auctoribus  certis 
dicuntur,  et  experientia  nostra  probat,  possunt  sine 
figurationibus  concipi  quoquomodo,  quamvis  plena  cog- 
nitio  est  in  figuris.  Et  hie  sunt  multa)  figm-ationes, 
quas   nullus    daret    per  mensem,  si  jurasset,    quantum- 


unum}  Added  in  the  margin,  in  a  more  recent  hand :   Hob.  Lincolniensis. 


318  ROGERI   BACONIS 

What  por-  ciinque  esset  cruditus ;  inter  quae  figura  de  compositione 
the  Opus  cii'culi  vel  ociili,  et  decern  ultimte  figurationes.  Et 
Mujus  the  qugedam  alire  de  refleetionibus    prsecipue  sunt   conside- 

authorcou-  ,  ^  ...  ,        •        i  •  i  i     •       t 

sidered       randse.     JNam  liomini  mstructo    m    his    est  pulclintudo 

mostirn-  g^  sapientia  infinita,  siciit  tractatus  exponit.  Sed  in 
portant.  ^         ,  ^ 

mathematica   sunt  multa,  unde  qusedam  propter  omnia 

scienda  proponuntur,  et  est  faeilis  intellectus  ubi  est 
maxima  utilitas  philosophic  theologia3  et  ecclesise  Dei ; 
sicut  superius  tactum  est,  et  abundantius  in  opere  quod 
mitto  explicatur.  Et  ideo  ter  facio  tractatum  de  his 
locis  ;  nam  primo  investigo  comparationes  principalium 
loconim  in  parte  geometric  ;  deinde  pono  compara- 
tionem  mathematicfB  ad  theologiam.  Tango  septem 
radices  magnas  in  quibus  mathematica  necessaria  est 
theologise,  et  una  est  de  locis  mundi ;  tertio  speciali- 
ter  est  scientise  mathematicse.  Expono  loca  in  trac- 
tatu  et  figura.  Et  hoc  dupliciter,  scilicet  astronomice, 
ct  naturaliter.  Et  lisec  figuratio  est  faeilis  ad  facien- 
dum postquam  facta  est,  sed  difficillima  ad  certifican- 
dum  et  inveniendum.  Nam  infinitas  auctoiitates  et 
considerationes  oportet  hie  videri ;  et  operationes  nume- 
rorum  et  figurarum  sunt  summse  difficultatis  ad  inqui- 
rendum ;  unde  menses  integTi  hie  requiruntm-  delectioni 
mateiise,  quia  propter  utilitatem  infinitam  pulcherrimum 
est  [habere,]  pro  manibus  totum  mundum  habere  in 
promptu,  nam  exercitatus  in  his  scit  corde  omnes 
varietates  locorum,  et  hominum,  et  cseterarum  rerum 
in  tota  habitabili,  et  potest  ea  depingere  quibus 
cum  vult.  Nam  licet  tantum  fuerim  in  Anglia  et 
Francia,  tamen  ita  bene  describerem  partes  et  civitates 
regionum  ultra  mare  et  alibi  per  mundum,  sicut  in 
Francia  et  Anglia,  exceptis  illis  civitatibus  et  locis  in 
quibus  moratus  sum.  Nam  sicut  scio  distrnguo  Nor^ 
manniam,  et  Britanniam  Minorem,  et  Pictaviam,  et 
Vasconiam,  et  Aquitaniam,  et  Tholosam  provinciam,  et 
Burgimdiam,  ct  csetera  loca  in  quibus  non  fui,  simi- 
liter  iEtbiopiam,    Indiam,   et  Africam,   et   Syriam,    et 


OPUS   MINUS.  319 

Grreciam,  et    terram  Tartarorum,    et    civitates   in    eis,  What  por- 
et  meliiLS   quaiii  auctores    [et]    certius  loquitur  de  istis  the  Opus 
(luam    de    nostris    reixionibus ;     et    ciuam    mirabilis  est -^%"**^® 

n        •  i-  1      T»         T  ^^J.  author con- 

natiu'a  quatuor  nuininum  exeuntium   de  raradiso.     xL-t  sidercd 

maxinic  Nilus  est  admirandus  apud  philosophos  sanctos,  '""^*  ™" 

1  .    ,.1     .    p       .  portant. 

et  Scripturam,  et  historias  ;  nam  multi  libri  facti  sunt 

de  Nilo  solo  ;  et  quod  Aristoteles    fecit    de  eo   librum 

specialem  ;    et  Seneca,  et  omnes  pliilosopln  ante  Aristo- 

telem,  usque  ad  primura  de  Septem  Sapientibus,  tracta- 

verunt  de  eo.      Et    illi  qui  secuti    sunt,    ut  Plinius    et 

alii ;  et    hoc    propter    ortum  Nili,  decursum    et    decre- 

menta ;    et    quia   regiones  disterminat    et  foecundat,   et 

aqua.s  reddit  inhabitabiles  propter  frigoris    impetum,  et 

propter  multas   proprietates,  propter    quas  fiunt  magni 

libri  de  eo.     Et  ideo  volui  causam  de  hoc  fluvio  texere 

tarn    solemni,    et    nihilominus    alios    tangens,    ut    lia3C 

persuasio    requirit,    et   prsecipue    de    Jordane,    et   Mari 

Moi-tuo  in  quod  Suit,  ubi  fuerunt  civitates  submerse  ; 

de  quibus  certitudinem    non    potui    scire,    nisi    propter 

vestrum  imperiura,  quia  alias  neglexi  considerare  multa 

quse  nunc  scio. 

Consideratio    vero   mathematicce   respectu    theologiae, 

per  auctoritates  sanctorum,  pulchra  est,    et    digna  con- 

sideratione,  et  faciHs;  et  ejus  comparatio  ad  eandem  in 

septem  radicibus  magnis,    scilicet   in  coelesti,  videlicet, 

in  locis  mundi,  in  temporibus,  in  portionibus  temporum, 

in  numeris  et  figuris,  in  musicalibus,    habet  pulclu'a  et 

utilia    valde.        Inter    quse    est    unum    quod    quilibet 

semper    debet    habere    prse  manibus,    quia    miraculum 

videtur  et  super  humanum    intellectum,  et    tarn  en    est 

certissimum  ;  scilicet,  de  magnitudine,  et  spissitudine,  et 

altitudine  coelorum  et  stellarum,  ut  homo  sciat  in  mil- 

liaribus,  et  per  consequens    in    dietis,  quantum    est    in 

omnibus  his.     Hie  enim  super  omnia,  quae  de  philoso- 

phia    sunt,    manifestantur  potentia  et  sapientia   divina. 

Et    hoc    invenietis    in    comparationc    numerorum    ad 

theologiam.     Et  invenietis  considerationes  pulchras,  vul- 


820  ROGERI   BACONIS 

What  por-  gatas    tamcn    apiul    tlieologos,    sed    proculdubio   tamcn 
tht"o/.w.«    magna  fjxlsitate.^     Et  progcipue  consideranda  sunt  duo, 
M'ljiis  the  ubi   tabulfB    astronomicJE    tarn  Hebra^oiTim  quam  Lati- 
sidered       noruni  positsB  sunt.    Et  hie  summa  potestas  astronomia? 
most  im-     ]-equiritur.     Et  maxime  propter  ea  qu?e  sunt  de  .  .  .  ~ 
Sed  de  ilia  tabula,  quae  Latina  est,  et  de  ea  ordinatur 
cum  quodam  sapiente,  adolescentem  liunc  satis  instruxi 
hie  ut  utramque  tabulam  intelligeret,  qufe  ambse  simul 
non  sciuntur   a   tribus    aliis   in    hoc    mundo.      Et  hoe 
quod    hie   tracto  est  unum  de  tribus,   in    quibus  solum 
Dei  Viearius  audet  certificare,  quia  veritatem  quam  duo 
sciunt    hie,  quorum    unus    est  sapientissimus   theologus 
et  optimus  homo,  non  nisi  sunt*^  illi  in  publicum  proferre, 
pro])ter  violentiam  vulgi ;  cum  tamen  in  contrarium  sit 
error  infinitus,  aut  saltem  cauta    dubietas,  qure  sufficit 
ad  turbandum   omnes  sapientes  hujus  mundi,   si  cut  ea 
qufe  scribo  manifestant. 
y  Quid    vero     sciendum    est    do    judiciis    astronomi?e 

pulchrum  est  videri,  et  facile,  et  valde  neeessarium, 
quia  valida  eontentio  est  hie  inter  theologos  et  philo- 
sophantes ;  atque,  [ut]  ipse  plane  didici,*  contrariantur 
ad  invieem  theologi,  similiter  sibi  invieem  contradicunt. 
Et  pono  causas  ignorantife  et  considerationes  in 
hae  parte,  probantes  evidenter  per  sanctos  et  phi- 
losophantes,  rationem  et  experientiam,  quod  non  est 
aliqua  falsitas  in  judiciis  astrologi??.  Et  hoc  invenietis 
in  fine,  in  comparatione  mathematics  ad  theologiam. 
Sed  in  comparatione  ad  eeclesiam  Dei  duo  sunt  omnino 
notanda.  Nam  quid  est  pulchrius  quam  per  vias 
astronomire  distinguere  omnes  sectas  et  elioere  sectam 
Christianam  ?  Maxima  enim  laus  datur  fidei  Christiana? 
per  banc  viam  adhue  ;  et  Dominus  Jesus  Christus  et 
Virgo  gloriosa  pulchrc  describuntur  ;  et  tenqjus  ponitur 


■///.vZ/rt^c]  flitate,  MS.  I      '  si/h/]  licet  ? 

-  f/e...]  So  in  MS.  I       '  didici}  dediei,  MS. 


OPUS  MINUS.  321 

quo  omiihio  cle>truetur  sccta  Sariieenorum.  Mira  con- 
sideratio  et  dignissima  est  ilia.  lleliquum  vevo  qnod 
insertur  notandum  est.  Secundo  de  tribus  in  quil>us 
sola  sedes  Apostolica  potest  et  debet  manum  apponero  ; 
et  est  de  corrcctione  kalendavii,  enjus  corrnptio  iiotanda 
est.  Sed  propter  statutum  consilii  generalis,  niillus 
potest,  sine  Apostoliere  sedes  auctoritatc,  aliquid  mutare. 
Quicquid  vero  est  in  prima  })arte  de  graminatica 
socundnin  lingiias  alicnas  est  notabile,  secundum  quod 
niilii  videtur.  Sed  inter  omncs  illud  eonsiderandum  est 
de  corruptione  Textus  Sacri,  et  colligenda  sunt  aliqua'  ex 
quarta  jiai-te,  nl)i  est  eonsideratio  arithmetiae  ad  eccle- 
siam  ^  Dei.  Et  lioc  est  tertiuni,  ad  quod  nuUus  apponet 
rcmedium,^  nisi  sedes  Apostolica.  Et  cum  sit  iitilitas  in 
operibus  alkimias  major  qnam  dici  potest,  atque  saltem 
est  ibi  bonum  sa})ientia;,  sicut  in  cseteris  scriptis,  illud 
quod  describo  de  liac  scientia  potest  in  fine  voluminis 
inter  notanda  nuraerari.  ^^.stimo  igitur  [bie]  qure  liic 
nominavi,  esse  magis  perlegcnda,  secundum  quod  vcstra 
sanctitas  tempus  obtinelwt.  Et  adlmc,  ut  certius  in- 
veniantur,  proposui  signa  locis  suis,  scilicet  capita 
liumana  in  margine  sub  paginis ;  licet  multa  figurata 
multa  tamen  prteter  luce  sunt  in  opcre  et  magna  ot 
utilia.  Sed  habent  difficultatem  propter  figuras  geo- 
metricas,  ut  est  tractatus  de  multiplicatione  virtutum  et 
de  agentibus  hujvis  mundi,  et  de  tota  actione  naturali. 
Et  per  hunc  tractatum  scitur  tota  perspectiva ;  et  sine 
illo  nee  coelestia  nee  inferiora  sciri  po.ssunt,  sicut  ostendo 
in  exemplis  de  coelestibus  et  figuris  mundi,  et  de  fluxu 
et  refluxu  maris.  Similiter  ea  qujje  sequuntur  de  geo- 
metria  circa  materiam  mundi,  inter  quse  multa  sunt 
hujusmodi  scienti  geometriam.  Sed  prascipue  unum, 
scilicet  quod  determinatur  de  motu,  scilicet  rerum  ; 
nam  ibi  intentio  unius  scientiee  hujus  aperitur,  et 
sunt  figura)   pulcbrre   et   utiles   ibi.     Similiter   vero   in 


'  aliqua']  uqua,  MS.  I  me"  ad  rectum,  JIS. 

'  arithmetkcE  .  .  ecclesiani]  ars  .  .   |       '  remcdiuml  medium,  MS. 

VOL.  I.  X 


322  ROGERI  BACONIS 

singulis  partibus  multfe  divisiones  et  capitula,  qua? 
secundum  se  habent  dignitatem  magnam ;  sed  non 
respectu  eonim  quae  signavi :  ut  in  prima  parte  versus 
finem  de  quinque  rationibus,  propter  quas  sancti  doc- 
tores  et  ecclesia  priniitiva  non  habuerunt  usum  multa- 
rum  scientiarum  magnarum.  Et  in  secunda  parte 
versus  finem  de  prophetiis  SybilljB  ;  et  in  tertia  de 
signis,  et  modis  eorum,  in  vocibus,  et  sacris  et  aliis. 
Et  in  primo  quartte  partis  de  laude  matliematicse,  ubi 
probatur  per  auctores  et  rationes,  quod  nuEa  scientia 
sciri  potest  sine  mathematica  ;  et  sic  de  multis  aliis,  quju 
omnia  reperiret  vestra  sapientia,  si  tempus  habeatis. 
Proposes  to  His  autem  pevlectis  quae  in  hoc  opere  scribuntur, 
the  great     q^^od  mitto,  cogitavi  in  fine  concludere  ex  his    peccata 

errors  and  studii    Latinorum,  quse    sunt    magna,   et    remedia    quse 

obstacles  in  ,     ,  .  ,  .  ,      .  .       .  ,^ 

the  studies  Sunt    longe  majora  ;    et    vestrse    glorias    signmcare    per 

of  Latin      quas  personas  et  quibus  modis  potuerimt  omnia  adim- 

dom.  pleri :  quod  et  facio  ibi,  quia  in  hoc  est  finalis  iitilltas 

et  principalis.    Et  ne  per  viarum  discrimina  amitteretur 

scriptum    illud,    volo    hie  (iuquit),  quicquid    contingat, 

eamdem    summam  ^    proponere,    sicut    summam    totius 

tractatus  illius  in  hoc  compendio  coarctavi. 


\fii^s'(Mii'  Sunt  vero  septem  peccata  studii  principalis  quod  est 
determines  theologiso  ;  unum  cst  quod  philosoi)liia  dominatur  in 
theology.  ^^^^  theologiam.  Sed  in  nulla  facultate  extranea  debet 
dominari ;  et  maxime  hie  ubi  domiua  scientiarum  re- 
peritur  ;  immo  etiam  cujus  dignitatis  philosophia  non 
habet  usum ;  nam  scientia  Dei  est,  et  ad  vitam  per- 
ducit  aeternam.  Quod  autem  philosophia  dominetur  in 
usu  theologorum  patet  in  du})lici  consideratione  eorum. 
Nam  una  est  in  onmibus  qutiestionibus  sententiarum, 
alia  in  textu.  Sed  licet  theologi  qui  audiverunt  phi- 
losophiam  non  considerent  nihilominus  tamen  est  certum 
scientibus    theologiam  et  prophetiam,  quod    major  pars 


summam']  or  finem  ?  uncertain, 


OPUS  MINUS.  323 

omnium  qurestionum  in  sumnia  theologia}  est  pura  phi- 
lusoj)hia,  cum  argunientis  et  solutionibus,  et  sunt  inlinita) 
ciuji'stioues  de  ca3lestibus,  et  de  materia,  et  do  ente,  et 
de  speeiebu.s  et  siniilitudinibus  rerum,  et  de  cognitione 
animit  per  e.as,  et  de  aevo  et  tempore,  et  quomodo 
anima  est  in  corpore,  et  quomodo  ipsa  et  angelus 
moventiu'  motu  locali,  et  quomodo  liabent  locum,  et 
infinita  talia,  qu?e  determinantur  in  libris  philosophorum. 
Et  non  pertinet  ad  tbeologos  has  difficultates  investi- 
gare  ex  jiriucipali  inteutione  nee  principali  inquisitione. 
8ed  debet  breviter  recitare  has  veritates  secundum 
quod  in  philosophia  determinantur. 

Deinde  alia  pars  qurestionum,  qua?  est  in  propriis 
terminis  tlieologiaj,  ut  de  beata  Trinitate,  de  Incarna- 
tione,  de  sacramentis,  ventilatur  principaliter  per  aucto- 
ritates,  et  argumenta,  et  distinctiones  vocabuloiiim 
philosophife.  Qua;  fiunt  in  textu  principaliter  liegendo 
et  pra3dicando,  sunt  tria  principaliter  ;  scilicet,  divisiones 
per  membra  varia,  sicut  artista)  faciunt,  concordantiai 
violentes,^  sicut  legista3  utuntur ;  et  consonantise  rytli- 
micse,  sicut  grammatici.  In  istis  tribus  stat  prsecipuus 
modus  artificum  exponendi  Scripturam.  Et  hajc  licet 
utilia  sint,  tanien  tracta  sunt  de  philosophia.  Nam 
jus  civile  sub  philosophia  continetur,  ut  patet  ex  opere 
quod  mitto. 

Secundum   peccatum   est    quod   scientise    optima3    et  2nd  Fault ; 
maxime    contingentes  theologi?e  non  sunt  in  usu  theo-  of'th' '^"'^'^ 
logorum  ;  sicut    illse    de   quibus    facio    mentionem  ;  ut  sciences, 
grammatica    secundum   linguas    alienas    a    quibus    tota 
theologia  venit;  et  secundum  quas  currunt  expositiones 
sanctorum,    sicut    tetigi    in    [)r<Tedictis,    et  evidenter   ex 
Scri|)tura    Majori    manifestum    est.       Et    longe    magis 
valet   mathematica,  et   perspectiva,  et   scientia   moralis 


'  violentesl  volentcs,  MS. 

X  2 


32-i  ROGERI   BACOXIS 

et  cxperimentalis,  ct  alk3niiia,  sicut  de  sinonlis  ostciuln 
projirium  sine  contradictione.  Sed  sunt  in  nsu  eoruni 
scienti?e  viles,  iit  gramniatica  Latinoruni,  logica,  natu- 
ralis  philosopliia  secundum  unam  partem  ejus  vilioreni, 
et  metaphysicas  qucedam  pars.  In  his  non  est  bonum 
animal,  nee  corporis,  nee  fortunse,  sicut  in  aliis  prsedictis. 
Nam  moralis  philosopliia  elicit  bonum  anima3  secun- 
dum possibilitatem  philosopliia^.  Alkymia  est  experi- 
mentalis,  et  mathematica  et  perspectiva  bonum  corporis 
et  fortunre.  Nam  ad  omnem  sanitatem  et  propagatio- 
nem  vitre  per  secreta  naturae  siifficiunt  has  scientisr, 
et  periiciunt  scientiam  medicina)  vulgata^,  et  ad  eam 
addunt  utilitates  corporum  maxim  as;  ut  omnis  sapiens 
de  facili  intuetur.  De  bono  fortuna?  non  est  dubium 
quin  fociant  propter  utilitatem  reipublicfc  quas 
assiofno.  Grammatica  vero  linmiarum  aliarum  dat 
Latinis  theologiam  ct  moi'alem  philosojihiam.  Et  ideo 
bonum  anima>  elicit  mediantibus  his,  bonum  corporis 
vero  et  fortunas  per  alias  scientias.  '  Sed  scientia:^ 
quatuor  vulgatfp,  in  usu  theologorum,  nullum  bonum 
de  tribus  pr;iedictis  possunt  ex  sua  virtutc  elicere. 
Sed  solum  habent  bonum  scientia).  Et  hoc  est  bonum 
secundum :' quod ',  quid  nihil  valet  secundum  se  ;  quia 
valor  hominis  est  in  triplici  bono  dicto.  Si  enim 
careat  his  tribus  bonum  scientijB  nihil  valet  ei,  quia 
amittit  animam,  et  corpus,  et  bona  fortuna?,  per  qua^ 
in  hoc  vita  bona  animi\3  et  corporis  proveniuntur. 

Deinde  bonum  scientim  in  illis  scientiis  de  quibus 
tracto  est  sine  comparatione  melius  quam  in  scientiis 
vulgatis,  quia  tunc  est  bonum  scientias  utile  quum 
est  ordinatum  in  efFectu  ad  bonum  corporis,  anima\ 
vel  fortume.  Sed  in  scientiis  do  quibus  scribo  bonum 
scientia3  est  actualiter  ct  in  efiectis  conjunctum  illi 
bono  triplici,  quia  sunt  et  tractant  de  illis  bonis. 
O  quanta  igitur  dementia  est  negligere  tam  utiles 
scientias  respectu  theologian,  et  immergi  scientiis  vanis- 
simis  respectu  istarum  ! 


OPUS  MINUS.  325 

Tertium    peccatum    est,  quod    illa3  scientias  quatuor,  3rd  Fault ; 
qufc  sunt  in  usu  theologormn,    sunt    al)    eis    ignottu,  et  |",,'*('^|i 
ideo  acci])iunt  infinita  falsa  et  inutilia  de  illis  scientiis,  Alexander 
atque    dubia    pro    certis,    et     obsoura    pro    planis,    et  .^j^j  ,1,^, 
superflua    at(iue    defectus   necessarioi-uni    i)atiuntur,    et  earlier 

1       .      , ,       1       .  .     „    .   .  , .  .  schoolmen. 

maculant  theologiani  innnitis  peccatis,  qua3  ex  igno- 
rantia  pura  i)rocedunt.  Quod  pniocipue  patet  hoc  modo. 
Nam  cum  ignorant  linguas  alienas  a  quibus  iota  philo- 
sophia,  sicut  theologia,  procedit,  oportet  eos  ignoraro 
philosopliiam,  sicut  satis  patet  ex  tractatu  de  lingiiis 
quern  facio.  Nam  nee  textum  possunt  intelligere,  et 
corrupere  ;  nee  expositiones  auctorum  scii'e,  quia  mixta 
sunt  omnia  Gryeco,  Hebrreo,  et  Arabico  ;  propter  hoc 
quod  auctores  et  omnes  sapientes  antiqui  sciverunt 
rationem  linguaruni.  Deinde  cum  mathematicam,  im- 
possibiie  est  quod  sciant  philosophiara,  ex  hac  causa, 
atque  propter  ignorantiam  scientise  experimentalis  et 
alkymiaj,  sicut  evidenter  in  tractatibus  de  illis  scientiis 
[ostendo].  |  Iterum,  ahter  hoc  possumus  videre;  nam 
nullus  coram  qui  scripta  componunt  legit  has  scientias 
quatuor  quibus  utuntur  theologi,  nee  audivit,  quod  plus 
est,  pra3cipue  natural  em  philosophiam,  nee  metaphysi- 
cam,  de  quibus  gloriantur,  nee  revelationem  habent  ut 
planum  est,  quando  oportet  quod  illi  qui  has  Summas 
fecerunt,  et  ignoraverunt  scientias  quse  sunt  in  usu 
theologorum  nostris  diebus.  Duos  enim  qui  fecerunt 
scripta  vidimus  oculis  nostris,  et  seimus  quod  nun- 
quam  viderunt  scientias  illas  quibus  gloriantur,  nee 
audiverunt.  Nam  si  de  duobus  doctoribus  principali- 
bus  hoc   possum  docere,  de   aliis  nulla  vis  est. 

Necessarium  quidem  est  hoc  doceri,  quia  totus  error 
studii  sjievit  per  occasionem  istorum  duorum,  quamvis 
fiunt  excusabiles,  (juia  alii  faciunt  sibi  occasionem  per 
istos,  qui  nesciunt  conditiones  illorum.  Unus  autem 
illoram  duorum  est  mortuus,  alius  vivit ;  qui  mortuus 
est  fuit  bonus  homo,  et  dives,  et  archidiaconus  magnus, 
et  magister  in  theologia  sui  temporis.     Nam  quum  in- 


326      .  IIOGERI  BACONIS 

Alexander  travit  oidiuein  Fvatrum  Minorum  fiiit  Deo  maxiiuus 
abHaes.  jyj-j^^j.  ^q^  solum  propter  suas  conditiones  laudabiles, 
sed  propter  hoc.  Novus  fuit  ordo  Minorum  at 
neglectuH  a  mundo  illis  temporibus,  et  ille  sedificavit 
inundum  et  ordinem  exaltavit.  Ex  suo  ingressu  fratres 
et  alii  exaltaverunt  in  coelum,  et  ei  dederunt  auctori- 
tatem  totius  studii,  et  adscripserunt  ei  magnam 
Suramam  illam,  quai  est  plusquam  pondus  unius  equi, 
quam  ipse  non  fecit  sed  alii.  Et  tamen  propter 
reverentiam  ascripta  fuit,  et  vocatur  Summa  fratris 
jMexandri.  Et  si  ipse  earn  fecisset  vel  magnam  partem, 
tamen  non  legit  naturalia  nee  metaphysica  nee  audivit 
ea,  quia  non  fuerunt  lil)n  principales  liarum  scientiarum 
nee  commentarii  translati  quando  rex  it  in  artibus.  Et 
diu  postea  fuerunt  excommunicati  et  suspensi  Parisius,' 
ubi  ipse  studuit.  Unde  citius  ordinem  intravit  ante- 
quam  fuerunt  hi  libri  semel  perlecti.  Istud  notum  est 
per  ejus  ingressum  in  ordinem,  et  per  dispersionem 
universitatis  Parisiensis  [parum]  ;  nam  usque  ad  evim 
fuerunt  libri  prohibit!,  et  usque  quo  rediit  Universi- 
tas,  post  quem  reditum  ipse  intravit  religionem,  jam 
sen  ex  et  magister  in  theologia.  Unde,  ut  breviter  di- 
cam,  ipse  ignoravit  has  scientias  nunc  vulgatas,  scilicet 
naturalem  philosophiam  et  metaphysicam,  in  quibus  est 
tota  gloria  studii  modernorum.  Sed  sine  illis  logica 
sciri  non  potest,  ut  patet  omnibus  qui  sciunt  has 
scientias.  Nam  decern  libri  Metaphysical  sunt  de 
eisdem  de  quibus  logica  tractat.  Et  natui-alis  pliilo- 
sophia  in  multis  communicat  logicro,  et  in  aliis  contra- 
dicit  crudeliter,  qua3  contradictiones  sciri  non  possunt 
sine  logica.  Et  si  quando  contendat  de  eis  scientiis 
in  hac  parte  planum  vel  omnibus  theologis  vilior  est 
omnibus.  Et  plures  habet  falsitates  et  vanitates 
philosophiaj.      Cujus  signum  est  quod  nuUus  facit  eam 


'  Fiirisiusj  in  modern  hand,  tempore  regis  Johannis. 


OPUS  MINUS,  327 

de  Cietero  scribi.     Immo  exemplar  apud  fratres  putres-iiisf^iii""'^ 

.       .  ,  .        .  M         neglected. 

cit    et    jacet     intactum    et     invi.sum    his     temporibus. 

Certuin  etiaiii  est  (juod  omnes  illas  scientias  de  quibus 
scribo  ignoravit,  sine  quibus  nihil  potest  sciri  de 
scientiis  vulgatis.  Et  quod  illas  ignoravit  patet,  quia 
[in]  tota  Summa  ei  ascripta  nulla  continet  de  veritate 
hanim  scientiarum.  Et  iterura  hoc,  quia  studium  Pari- 
siense  adhuc  non  habuit  usum  istarum  quinque  scien- 
tiarum. i 

Alter  qui  vivit   intravit  ordinem  Fratrum    puerulus,  Another  ,,  - 

,.,,.,  ,  .  T    •.  •     Franciscaa   /Z-*'-^' 

nec    unquam    legit  philosophiam,    nee   audivit   earn   m  professor 

scholis,    nec    fuit   in    studio    solemn!   antequam     theo- stm  living ; 

....  in  high  but 

logus,  nec  m   ordine   suo  potuit  edoceri,    quia   ipse  est  undeserved 

primus   magister  de  pliilosophia  inter  eos.     Et  edocuit^^P^*^*^-',  f  "^"^ 

alios ;    unde    ex    studio   proprio   habet    quod   scit.     Et 

vere  laudo  eum  plus  quam  omnes  de  vulgo  studentium, 

quia    homo    studiosissimus    est,     et    vidit    infinita,     et 

habuit  expensum ;   et  ideo  multa  potuit   coUigere  utilia 

in    pelago    auctorum    infinito.     Sed    quia    non    habuit 

fimdamentmii,  cum  non  fuit   instructus   nec  exercitatus 

audiendo,    legendo,    disputando,    ideo   necesse    est   eum 

ignorare    scientias    vulgatas.     Deinde    cum  ignorat  lin- 

guas  non  est  possibile    quod   aliquid   sciat  magnificum, 

proi)ter  rationes    quas   scribo,  de  linguarum  cognitione. 

Iterum,  cum  ignoret  perspectivam,  quia  vere  nihil  scit 

de  ea,  sicut  nec  alii   de   vulgo    studentium,  impossibile 

est    quod    sciat    aliquod    dignum    de    pliilosophia ;     ut 

tractatus    quern    ego    manifestavi    de    scientiis    experi- 

mentalibus,    et   alkymicis,  et  mathematicis,    non   potest 

gloriari,  quia  hsec  sunt  majora  ca^teris.      Et    si    nescit 

minora,    non    potest    scire    majora.      Deus    autem    tes- 

tatur    quod  solum  exposui  ignorantiam   istorum   homi- 

num   propter   veritatcm    studii.      Nam     vulgus    credit 

quod    omnia   sciverunt,    et    eis   adhferet   sicut   angelis. 

Nam    illi    allegantur     in    disputationibus    et    lectioni- 

bus  sicut  auctores.      Et   maxime    ille    qui    vivit  habet 

nomeu     doctoris     Tarisius  ;  .  et     allegatur    in     studio 


828  ROGERI   BACONIS 

.sicut  auctor,  quod  non  potest  fieri  sine  coiifusione 
et  destructione  sapientias,  quia  ejus  script  a  plena 
sunt  falsitatibus  et  vanitatibus  infinitis.  Nunquam 
talis  abusio  fuit  in  lioc  mundo.  Et  si  dico  quod 
ignoraverunt  scientias  vulgatas  et  alias,  cum  hoc  sit 
varum,  non  injurior  eis,  nee  ignorantia  est  infamia,  cum 
innumerabiles  viri  valentes  et  privati,  tarn  clerici  quam 
laici,  ignorant  Inijusniodi  scientias,  et  tamen  sunt 
valde  utiles  in  hoc  mundo.  Similiter  et  ipsi  utiles 
sunt  et  in  studio  etiani,  sed  non  sunt  sicut  restimantur. 
Postquam  vero  apud  istos  nova  potestas  philosophige  .  .  . 
Sed  ignorantia  longe  magis  apud  illos,  qui  non  fuerunt 
ita  studiosi,  nee  didicerunt  nisi  ab  illis.  Et  ea^dem 
rationes  sunt  de  illis  quas  allegavi  de  his  ;  nam  nee 
audiverunt  nee  legerunt  scientias  vulgatas,  et  maxime 
naturalem  philosophiam  et  matliematicam,  cum  com- 
mentariis  [in  quibus],  in  quibus  quilibet  nititur  glori- 
ari ;  nee  scientias  et  linguas  sciunt  de  quibus  vestraj 
scribo  sanctitati,  sine  quibus  nihil  de  philosophia  sciri 
potest,  ut  tractatus  ostendit. 


4tli  Fault ;  QuARTUM  pcccatum^  est  quod  pr?efertur  una  sentcntia 
by  tlie  ex-  magistralis  textui  facultatis  theologica^,  scilicet,  liber 
aggerated    Sententiarum.     Nam    ibi    est    tota    gloria  thcolooorum, 

respect  .  o  ' 

paid  to  the  qUTO  facit  ^  ouus  unius  equi.  Et  postquam  ilium  legerit 
readers  of  quis,  jam  proDsumit  se  de  magistro  theologiie,  quamvis 
tenccs  over  non  audiat  ^  tricesimam  partem  sui  textus.  Et  bacu- 
the  textu-    1.^^.^^^  q^i  legit  textum  succumbit  lectori  Sententiarum 

aril's.  1  o 

Parisius.  Et  ubique  et  in  omnibus  honoratur  et  pne- 
fertur.  Nam  ille*  qui  legit  Sententias  babet  principa- 
lem  lioram  legendi   secundum   suam  voluntatem,  habet 


anes. 


'  Qiiarliim  ]>cccaluiii'\  Sec  Ilody, 
De  Uiblionuii  Tcxtibus,  p.  4]  9.  Ed. 
Oxon.  1705, 


-  qua  facit']   Ilody.  cl  in  qiiil/un, 
MS. 

^  aiidial']  audiant,  IMS. 

*  JS'am  ilk']  Kam  paruiu  ille,  5IS. 


OPUS  MINUS.  329 

et  sociuiu  ct  cameram  apud  religiosos.  Sed  qui  legit 
Bibliam,  caret  his  et  mendieat  horam  legendi,  seemidura 
(|Uod  placet  lectori  Sententiarum.  Alibi  qui  legit 
Sententiji-s  disputat,  et  pro  inagistro  liabetur.  Reliquus 
qui  tcxtum  legit,  non  potest  disputarc  ;  sicut  fuit  lioc 
anno  Bononiiv,  et  in  multis  aliis  locis,  quod  est  ab- 
hjurdum.  Manifestum  est  igitur  quod  textus  illius  facul- 
tatis  subjicitur  uni  sententia?  magistrali.  Sed  pro  hoc 
est  statutum  cujuslibet  facultatis.  Nam  omnis  aha 
facultas  utitur  textu  suo,  et  legitur  textus  in  scholis, 
quia  statuto  textu  suo  solum  statuuntur  omnia  quae 
pertinent  ad  facultatem.  Quia  propter  hoc  sunt  textus 
facti  hie  longe  magis,  quia  textus  hie  de  ore  Dei  et 
sanctorum  allatus  mundo,  et  est  ita  magnus  quod  vix 
sufficeret  aliquis  lector  ad  perlegendum  eum  in 
tota  vita  sua,  secundum  quod  magistri  legunt.  Deindc 
sancti  doctores  non  usi  sunt  nisi  hoc  textu ;  neque 
sapientes  antiqui,  quorum  aliquos  vidimus,  ut  fuit 
dominus  Robertus  episcopus  Lincolnicnsis,  et  frater 
Adam  dc  Marisco,  et  alii  maximi  viri  ;  quia  vero 
Alexander  fuit  primus  qui  legit  ;  et  tunc  legebatur 
ali(]uando,  sicut  liber  Historiarum  solebat  legi,  et 
adhuc  legitur  rarissime.  Et  mirum  est  quod  sic  est 
exaltatus  liber  Sententiarum,  quia  liber  Historiarum 
est  magis  proprius  theologise.  Nam  prosequitur  tex- 
tum  a  principio  usque  in  finem,  cxponendo  ipsum. 
Et  liber  Sententiarum  non  adhaeret  textui,  sed  vagatur 
extra  textum  per  viam  inquisitionis.  Si  igitur  aliqua 
summa  deberet  prtefem  in  studio  theologize,  debet 
liber  Historiarum  factus  vel  de  novo  fiendus ;  ut 
scilicet  aliquis  tractatus  certus  fieret  de  historia  Sacri 
Textus,  sicut  fit  in  omni  facultate. 

Item  impossibile  est  quod  textus  Dei  sciatur  propter 
abusum  libri  Sententiarum.  Nam  quiestiones  quae  quseri 
dcberent  in  textu  ad  expositionem  textus,  sicut  fit  in 
omni  facultate,  sunt  jam  separatic  a  textu.  Et  vocatur 
curiosus,  qui  in  textu  vult  ({uajstiones  licet  necessarias 


330  ROGERI   BACONIS 

et  proprias  tlieologise  disputare,  nee  audiretur,  nisi 
esset  liomo  inagn^e  auctoritatis,  aut  potens  in  qiises- 
tionibus  propriis,  et  utilibus,  et  necessariis.  Et  ideo 
qui  leguut  textum  non  cxponunt  eum,  quia  non  quiu- 
runt  qusestioils  proprias  et  necessarias  textui  intel- 
ligendo.  Cum  tamen  omnes  qusestiones  utiles  in 
omnibus  Summis  et  Sententiis,  et  quse  sunt  propriee 
tlieologia?,  possint  certificari  super  textum  ;  ut  de 
operibus  sex  dierum,  in  principle  Genesis ;  de  circum- 
cisione,  et  comparitione  angelorum,  in  eodem  libro ; 
de  legibus  in  libris  Moysi ;  de  moribus  in  libris  Sa- 
lamonls ;  de  sacramentls  in  Novo  Testament© ;  de 
omnibus  his  in  libris  Regum,  et  Paralipomenis,  et 
Prophetis,  et  allis ;  Ita  quod  possent  certificari  suis 
locls,  ut  dulcius  ex  ipso  fonte  biberentur  aquse.  Et 
idem  fit  in  omnl  facultate.  Sed  [quia]  non  sic  fit  in 
theologia,  accidlt  Infinitum  impedlmentum  studli,  ut 
patet  diligentius  consideranti. 


5th  Fault;  QuiNTUM  peccatum  est  majus  omnibus  praedictis. 
from  the  -Nam  textus  est  pro  majon  parte  corruptus  norri- 
errors  in     jjillter   in    exeuiularl  Vulgato,    hoc    est    Parisiensl.     Et 

the  Vulgate     .  .  ,     _  ^  .  i     i  ,    ,  .        . 

version.  ubi  non  habet  corruptionem,  habet  tamen  dubitationem 
tantam,  quic  merlto  habet  cadere  in  omnem  saplen- 
tiam,  slcut  tlmor  approbandus  est  qui  cadlt  in 
constantem  vlrum.  Et  hiec  dubitatio  nascltur  ex 
contentione  corrcctorum,  qui  quot  sunt  lectores  per 
mundum,  tot  sunt  correctores,  seu  magls  corruptores : 
quia  (piilibet  pnesumit  mutare  quod  Iguorat,  quod 
non  licet  facere  in  libris  poetarum.  Nam  antiqua 
vocabula  et  sermones  figurati  non  mutantur  cum  le- 
guntiir  poetse,  non  llbri  aliarum  facultatum.  Sed  hie 
quilibet  lector  mutat  secvmdum  caput  suum.  sieut 
patet  per  ea  qua^  seripsl  in  opere  quod  mitto. 

Nunc  volo    exemplum    proferre    pro    bonis    magnifi- 


OPUS  MINUS. 


331 


centife.^  Nam  modi  probatiouum  hie  concuiTunt. 
Marci  igitur  capito  octavo  [38.]  iion  dicitur  esse,  Qui 
me  confessus  fuerit  :  sed  alia  litera  niodernis  horri- 
biliter-  propter  ignorautiaiu  antiquie  grammaticse. 
Nam  debet  ibi  esse,  Qui  me  fuerit  confusus,  quod 
est  verbura  deponens,  liabens  significationem  liujus 
verbi  confitndo,  sicut  adhue  omnes  experiunt  in 
Seriptura  base  verba  zelo  zelor  in  eadera  significatione, 
unde  sic  solebat  esse  de  con/undo  et  confundor  : 
idem  enim  antiquitus  significabant.  Sed  moderni 
non  habent  lioc  in  usu.  Et  ideo  abraserimt^  a 
Sacro  Textu :  Qui  me  confusus  fuerit ;  et  posue- 
runt,  Qui  confessus  fuerit  me.  Sed  quod  pessima 
sit  faLsitjis  probo  sine  contradictione  possibili.  Nam 
antiquse  BiblitB  non  glossatse  in  tota  ecclesia  Dei  ha- 
bent Mar.  viii.  :  Qui  me  confusus  fuerit ;  idem  qui  me 
confundet,  quod  est  contrarium  ejus  quod  est  confiteri, 
Et  Augustinus  dicit  contra  Faustum,*  quod  si  est  dis- 
cordia  in  codicibus  Latinis,  recurrendum  est  ad  anti- 
([uos  et  plures.  Nam  antiqui  praeponuntur  uovis,  et 
plures  paucis,  sicut  ibi  dicit.  Sed  unum  exemplar  est 
Parisiense,  et  antiqua  exemplaria  secundum  diversas 
provincias  sunt  infinita.  Ergo  exemplar  Parisiense 
debet  cedere  antiquis,  turn  ratione  suae  novitatis,  tum 
ratione  suae  singularitatis,  quia  in  veritate  singularis 
fere  est  quae  dei)ravat  veritatem  totius  Scripturae.  An- 
tiqui enim  libri  sunt  in  omni  facultate  veraciores,  et 
in  theologia  habet  translationem  illibatam,  quam  re- 
cipit  sacrosaucta  Romana  ecclesia,  videlicet,  per  omnes 
ecclesias  derivari,  quae  est  translatio  Hieronymi,  sicut 
Isidorus  dicit  in    libro  De  Officiis.^ 


'  pro  bonis  ma</iiijicrnti(c']  pro 
bonis  magnia;,  MS.,  obviously  some 
blunder;  possibly  for  pro  vcstra 
magnijicentia.  Hody  omits  the  words. 

-'  horribiUter'\  corrected  by  Hody 
to  homiliis. 


*  abraseruiiQ    Hody.     abraserunt 
cum,  MS. 

■*  Faustuin]  xxxii.  16.  xiii.  4, 
^  De  Ojjiciis]  i.  12, 


332  ROGERl   BACONIS 

Deinde  aliud  est  dociimentum  Augustini  et  omnium 
doctorum  de  certificatione  textus.  Nam  ipse  libro 
memorato,  et  libro  Doctrin?e  Christianse  secundo 
[{5  22.],  et  alibi  multiplicitei'  ;  Hieronymus  similiter 
ubique  docet.  Et  omnes  doctores  hoc  fatentm*,  quod 
recurrendum  est  ad  linguam  de  qua  translatus  est 
textus  Latinorum,  ut  videatur  Veritas  in  radice.  Sed 
Grsecum  in  hoc  loco  non  habet  confessionem,  sed  verbum 
quod  idem  significat  quod  confundere  et  erubescere. 

Item  tertia  probatio  est  per  Augustinum  in  libro 
De  Concordia  Evangelistarum.'  Nam  utitur  hoc  textu : 
Qui  me  confiisus  fuerit,  et  ilium  exponit.  Similiter 
idem  Augustinus  in  libro  Contra  Adversarium  Legis  et 
Prophetarum,^  et  Adimantum,  eadem  litera  utitur.  Item 
Beda^  literatissimus  in  grammatica  et  linguis  in  ori- 
ginali  utitur  hac  litera :  Qui  me  confusus  fuerit. 
Probatio  vero  sexta  et  ultima  est  certissima,  et  sola 
sufficit,  et  est  per  canones  Evangeliorum.  Sancti 
enim  doctores  proptei"  certitudinem  Evangelicam  a 
principio  ordinaverunt  quatuordecim  canones,  in  prin- 
cipio  concordant  omnes,  in  ceteris  tres,  et  duo 
secundum  combinationes  possibiles,  in  ultimo  unus 
reparatur,  qui  habet  quod  alii  non  habent.  Et 
hi  canones  Bibliis  antiquis  ponuntur  ante  Evangelia, 
quos  pro  authenticis  habent  omnes  sancti  doctores. 
Et  per  hos  correxerimt  Evangelia.  Sed  in  hoc 
loco  tres  EvangeliciB  *  concordant,  sicut  scribitur  in 
illis  canonibus,  scilicet  Marcus,  Matthajus,  et  Lucas. 
Sed  Lucas  habet,  Qui  me  erubuerit,  quod  est 
contrarium  confessioni.  Matthseus  vero.  Qui  me  ne- 
gaverit,    quod    est    con  trad  ictorium   istius   literse,    Qui 


'  EvaiKjellstarviii']  De  Consensu, 
&c.,  ii.  §  111. 

-  Prophctarum']  i.  4l,  Contra  Adi- 
niautwni,  §  18. 

'  Bella']     Not    iu    the    ordinary 


copies  ;    although   his   commentary 
on  the  passage  implies  it. 

'  ties  EvaiKjclica]  tria  evangelia, 
Ilody. 


OPUS  MINUS.  o33 

one  confessus  fuerlt.  Qnapropter  damnari  debet  tex- 
tus  iiiodoriiorir.n    in  loco,  et    antiquitas  revoeari. 

Hoc  igitur  cxeinplum,  cum  aliis,  quno  pono  in  tertia 
parte  operis,  et  in  quarta,  uLi  de  arithmetica  seu 
dc  nunieris  agitur  per  comparationem  ad  Scripturam 
sufticiunt  niodo,  donee  dignetur  vestra  celsitudo 
requirere  correctioueni  totius  textus  cum  certa  pro- 
batione  correctionis.  Nam  in  ecclesia  habetis  vobis 
subjectos,  qui  liabent  in  hac  re  plenum  posse, 
quamvis  gravissima  [sint]  proi)ter  multitudinem  et 
immensitatem  falsitatis.  Nam  circa  quadraginta  annos 
[sunt]  multi  theologi  infiniti  et  stationarii  Parisius 
])aruiu  videntes  hoc  proposuerunt  exemplar.  Qui  cum 
illiterati  fuerint  et  uxorati,  non  curantes,  nee  scicntes 
cogitare  de  veritate  Textus  Sacri  proposuerunt  exem- 
]ilaria  vitiosissima  ^  et  scriptores  infiniti  addiderunt  ad 
corruptionem  multas  mutationes.  Deinde  novi  theo- 
logi non  habuerunt  posse  examinandi  exemplaria  ;  et 
crediderunt  stationariis  a  principio.  Sed  postea  con- 
sideraverunt  errores,  et  dcfectus,  et  superfiua  ibi  multa 
esse :  unde  iteruni  proponunt  immutare  et  maxime 
duo  ordines,  et  jam  inceperunt  corrigere.  Et  quia 
caput  non  habuerunt  quilibet  correxit  sicut  voluit, 
usque  in  hodievnum  diem.  Et  cum  habent  scnsus 
diversos,  accidit  tanta  diversitas  in  textu  quod  non 
est  finis.  Sed  Hieronymus  dicit  ad  Damasum,-  in  hoc 
easu,  ubi  est  diversitas,  non  est  Veritas  nota. 

Item  quia  non  sequuntur  antiquas  Biblias,  et  quia 
ignorant  Grsecum  et  Hebr?eum,  oportet  quod  sit  error 
infinitus,  quia  textus  a  Grjeco  et  Hebrseo  descendit,  et 
de  Unguis  his  habet  vocabula  infinita.  Item  gramma- 
tica  Prisciani  in  majori  volumine  maxime  valet  ad 
correct] onem  textus.  Sed  theologi  non  utuntur  ea, 
ncc  advertunt,  quia  qui  sunt  artistae  negligunt  librum 


^  rltiosissima]  vitiosa,  Ilody.  |     -Damasum^  Ep.  xviii.  =  142  ? 


034 


ROGERI   BACONIS 


Account 
of  the 
different 
versions. 


illuin  propter  magnitudinem  contempt!,  et  adliferent 
libro  Conclusionuin.  Et  ideo  qui  volunt  corrigere 
textum  mutant  antiquam  grammaticam,  quam  op- 
time  scivit  Hieronyraus,  qui  transtulit,  eo  quod  Do- 
natus  magnus,  et  major  Priscianus  fuit  ejus  magister. 
Nam  in  aliquibus  deficit  Priscianus  ubi  Hieronymus 
rectissime  sensit.  Prseterea  specialis  causa  erroris  est, 
quod  non  advertunt  qua  translatione  utitur  ecclesia 
Latinorum.  Nam  propter  hoc  quod  vident  literam 
diversificatam  secundum  capita  diversorum,  credit 
vulgus  theologorum,  quod  non  sit  translatio  beati 
Hieronymi,  sed  alia  versio  mixta  et  comi)ilata  ex 
diversis.  Et  propter  hoc  cum  majori  libertate  mis- 
centur  vocabula  qu?e  volunt.  Sed  istud  fjilsissimura 
est.  Nam  sola  translatione  Hieronymi  utuntur  ecclesiae 
Latinorum,  praeter  Psalterium,  quod  est  de  trans- 
latione Septuaginta  interpretum,  quod  ideo  remansit, 
quia  modo  ^  fuit  vulgatum  in  ecclesia  Dei  ante  quam  - 
Hieronymus  transtulit  eorum  translationem  in  Lati- 
num,  et  correxit  illam  cum  asteriscis  et  obelis.  ^ 
Et  ideo  reputatm'  quasi  translatio  Hieronymi  ;  sed  non 
est,    quia   sua   est  immediate  de    Hebrajo. 

Quoniam  vero  iguorantia  translationis  qua  utitur 
ecclesia  faciat  multum  de  errore  in  correctione  textus, 
ideo  volo  hie  facere  capitulum  de  hac  re,  ut  vestra? 
glorias  veraciter  persuadeatur  quod  tenendum  sit  in 
hac  parte.  Quod  autem  in  ecclesiis  Latinorum  sola 
translatio  Hieronymi  sit  in  usu  patet,  et  quod  lure  sola 
sit  in  omnibus  Bibliis  Latinorum  propter  Psalterium, 
licet  sit  ]nultipliciter  per  scriptores  et  correetores  do- 
pravata  in  exeraplari  Parisiensi,  ])robatur  midtipliciter. 
Et  ])rimo  per  Isidorum,  libro  De  Officiis  :  "*  "  De  Hebi-seo 
"  in  Latinum  eloquium  Hieronymus  presbyter  tautum- 


•  modo]  om.  Hody, 

-  ante  quam]  Hody.    Atqne  quia, 


MS. 


*  obelis]  rebellis,  MS. 

*  De  Officiis]  i.  12. 


OPUS  MINUS.  335 

"  modo  convertit,  cujus  editione  generaliter  omnes  eccle- 
"  siaj  utuntnr,  pro  eo  quod  veracior  sit  in  sententiis  et 
"  clarior  in  verbis,"  per  exeinplaria  sancti  Gregorii  et 
regis  Karoli.  Et  iunumerabiles  alite  Biblise  per  diver- 
sas  regioiies,  qua)  fuerunt  tempore  Isidori  ct  ante 
eum,  adliuc  permanent  sine  corruptione  ;  et  in  omnibus 
concordant,  nisi  sit  vitium  scriptoris,  quo  nulla  Scrip- 
tura  carere  potest.  Quapropter  si  tempore  Isidori  usae  ^ 
sunt  omncs  ccclesine  generaliter  translatione  Hieronymi, 
oportet  quod  adhuc  eadem  sit  translatio  in  usu,  cum 
cadem  exemplaria  et  similia  remanent  ubique. 

Iteruni,  in  Chronicis  qua)  Eusebio,  et  Hicronymo,  et 
eorum  successoribus  ascribuntur,  expresse  dicitur  quod 
quamvis  viri  catholici,  et  sancti,  et  literati  aegre  fer- 
rent  (j^uod  translatio  vetus  caderet  ab  usu  Hebraici, 
tamen  Veritas  praevaluit  quam  Hieronymus  transtulerat. 
Et  hoc  certissime  probari  potest  per  diversarum  trans- 
lationura  considerationem.  Nam  Hieronymus  et  omnes 
concordant  in  hoc,  quod  tautum  fuerunt  octo  translatio- 
nes  principales  secundum  diversitatem  interpretum, 
antequam  Hieronymus  suam  edidit  ex  Hebrseo.  Prima 
fuit  sub  Alexandro  Principe,  nulla  virtute.  Secunda, 
ut  ait  Jose})hus,  per  Septuaginta  interpretes  expedita,  ad 
petitionem  Ptolomsei  Philadelphi,  regis  Alexandrise,  per 
multos  centesimos  annorum  ante  Incarnationem  fuit. 
Tertia  Aquihe  postea  Theodosii.^  Quarta  Symmachi. 
Quinta,  ut  dicit  beatus  Augustinus,  octodecimo  De  Civi- 
tate  Dei,^  fuit  intcrpretatio  cujus  auctor  non  apparet  ; 
et  ab  hoc,  sine  nomine  interpretis,  nuncupatur  ;  quam 
ab  Originc  dicunt  inventam  fuisse  in  Actio  littore,  ut 
Hieronymus  in  E})istola  *  ad  Magnum  Oratorem,  et 
Rufinus  ^  adversus  Hieronymum  scribunt ;  quamvis  Ma- 


'  ttsa]  usi,  MS. 

•  Tlieo<Iosii'\  "  lege  translatio  alia 
"  fuit  AquilcE,  postea  Tkeodotionis," 
Hody.  Translationem  Aquila,  &c., 
MS. 


«  De  Civitate  Dei']  c.  43. 
'  Epistola]  Ep.  Ixx.  =  84. 
'■'  Rufinus']   Cf.    Apologia  Hiero- 
nymi adv.  R.  ii.  §  26,  39. 


336 


ROGEUT    BACON  IS 


turo3. 


Of  the  gisfccr  Historiarnm,  et  Hugo,  et  Inijusmodi  aiictores,  do 
vcisl'ons  of  n<^vo  formatam^  restiment  in  Jericlio  fuisso.  Sextain  vero 
the  Scrip-  et  quintain  Origenes  invenit,  ut  scribit  Hieronymus, 
et^  cum  cfeteris  comparavit.  Et  hie  omnes  fuerunt  de 
Hebmeo  in  Gra3cuni  transfiisaj,  et  una  illarum  tantum 
de  Grseco  in  Latinuni,  scilicet  editio  Vulgata,  qua3  fuit 
Septuaginta  interpretum,  cxcepto  quod  Daniclis  liber 
juxta  translationem  Theodotionis  in  Latinum  versus 
fuit,  quia  translatione  Septuaginta  in  Daniele  ecclc- 
sia3  Dei  non  utuntur,  ut  dicit  Hieronymus  in  pi-ologo 
Daniclis.^  Quia  autem  non  solum  ex  vitio  scriptorum 
translationem  Septuaginta  corruptam  invenit  Hieron}"- 
inus,  sed  ab  ipso  initio  multas  habuit  falsi tates,  et 
defectus  necessariorum,  et  multas  superfluitates,  et  hreret 
ibi'*  Veritas  devicta,  ideo  beatus  Hieronymus  ecclesino 
Latin orum  reddidit  translationem  de  Hebrreo,  veri- 
tatem  Hebraicam  prout  scivit,  et  ctiam  ausus  fuit 
transferre  convenientcm,  [quia]  ne  nimia  iiovitas  de- 
tcrreret  audientes.  Et  quia  reputabatur  frJsarius  et 
corruptor  ScripturaB,  non  ausus  fuit  omnia,  ub  potuit, 
meliori  modo  transferre,  sicut  satis  patet  ex  ejus  scrij)- 
turis  ;  et  liumana  fragilitate  compulsus,  aliquando  ve- 
locitate  dictavit,  ot  minus  bene  conscripsit,  ut  ipsemet 
ad  Magnum  oratorem,  et  super  Tsaiam,  et  alibi  con- 
fitetur,  dum  male  translata  nititur  revocare. 

Quoniam  igitur  apud  Latinos  non  fuerunt  transla- 
tiones  nisi  dme,  scilicet  Septuaginta  et  Hicronymi ;  et 
Septuaginta  non  inveniuntur  in  aliquo  loco  apud  La- 
tinos, oportet  quod  hsec  qu!»  vulgatur  apud  Latinos 
sit^  Hieron)nni.  Sed  cum  multipliciter  in  exemplari 
Parisiensi  depravata  sit,  [et]  ideo  non  omnibus  apjiaret 
quod    sit    Hieronymi,  quamvis  consideranti   omnia   alia 


^  ftirnwiam']     formalmn,     IIoJ y  ; 
fonnati,  ^IS. 
-  el']  om.  MS. 
3  Daniclis]  Apol.  ib.  §  33. 


*  lunet  il/i']  hrcrctici,  MS.,  omitted 
by  Hody. 

*  sif]  sicut,  MS. 


OPUS  MINUS.  337 

exemplaria  cccle=<i5Te  patc.at  esse  Hieronyini,  praetcrquain  Various 
in  psalterio.     Ad  evi<lentiani  vcro  dictorum  ct  qnanivis  Y'*'""?" 

...  .  .     .     the  Scrip- 

intentc  expedit  considerari,  quod  Origenes  non  fecit  tmvs. 
aliquani  traii.slationem,  licet  Magister  Historiarum  dicat 
Origeneni  traiLstulissc  cum  asterisco  et  obelo,  et  Hugo 
in  Didascalica  ^  aextani  et  septimam  Origenem  fecisso 
ar1>itratur.  Sed  non  potest  translatio  dici  cum  asteriscis 
ct  obclis.^  Nam  cum  asteriscus  ponatur^  ut  illuniinet 
sicut  Stella,  et  ostendat  ubi  aliqua  omissa,  et  obelus  ut 
miimantur  superflua,  constat  quod  nullus  in  opere  suo, 
sod  alieno,  lioc  facit.  Nam  nee  S.  Hieronymus  contra 
hoc  in  quibusdam  prologis,  qui  male  ponmitur  in  Bi])lia 
nostra,  qui  non  sunt  iu  sua,  transfert  male  sed  in 
Septuaginta  [genera],  quam  a.iteriscis  et  obells  priiis 
correxit,  antequam  propriam  cdidit  Latinis.  Si  cnim 
aliijuam  focisset  Origenes,  auctores  non  tacuisscnt ;  et 
pnecipue  Eusebius,  qui  super  ejus  laudibus  scxtum 
librum  Ecclesitistictc  Histori;e  scripsit.  Translationcm* 
tnntum  Septuaginta  correxit  asteriscis  et  obelis,  ct  in 
cxomplis  suis  collocavit,  quod  dicitur  in  sexto  Eccle- 
.siastica)  Historiao  libro.  Origenes  famosissimos  lihros 
primo  composnit,  in  quibus  per  singulas  columnellas 
separatim  e  regione  opus  interpretis  cujuscunque  de- 
scripsit,  ut  primo  ipsa  Hebraica  Hebraicis  Uteris  po- 
neret,  secundo  loco  per  ordinem  Grnocis  literis  verba''" 
Hebraica  describerct ;  tertio  Aquilaj  editionem  subjun- 
gcret  ;  quarto  Symmaclii,  quinto  Septuaginta,  sexto 
Theodotionis  editionem  collocaret.  Et  propter  compo- 
sitionem  ipsa*"  cxemplaria  nominavit  Ilexapla,  ^  id 
est,  hex  simul  ordine  conscripta  ;  hex  enim  Gra?ce  idem 
quod   sex    Latine,  ct   aplum  idem  quod  simul.     Scien- 


of 


•  Didiiscalicci]   iv.  5. 

'  (lici  .  .  .  o/»e//.v]  dici  nisi  listeria 
obclli,  ISIS. 

^  asteriscus  poiuilur']  asterius  non 
ponatur,  MS. 

VOL.  I. 


'  TianshtiouPiii]  transfert,  IMS. 
^  verba']  per  verba,  JIS. 
"  ipsa]  luna  ipsa,  MS. 
'  Ucxaphi']    exeniplaria,    id   est, 
ex  simul  ordine  conscripta,  MS, 


338 


ROGER!   BACONIS 


tures. 


Various  dutn  vero  quod  translatio  Theodotionis  magis  concor- 
^^g  g°°?  °^  dabat  cum  Septuaginta,  et  ideo  Origenes  con*exit 
Septuaginta  per  Theodotionem  magis  quam  per  alias 
translationes,  cfc  prope  eas  simul  posuit,  quamvis 
translatio  Septuaginta  prima  fuit.  Et  consideran- 
dum  quod  Joscplius^  dicit  eos  tantum  quinque  libros 
Moysi  transtulisse,  lit  patet  in  prologo  sui  libri.  Et 
Hieronyraus,  in  prologo  Qusestionum  super  Genesin, 
recitat  et  confirmat  hos  libros  quinque  magis  cum  He- 
brseo  concordatos  quam  cpeteros  libros  qui  Septuaginta, 
interpretibus  ascribuntur,  tanquam  de  illis  quinque 
certum  sit  quod  fuerunt  de  translationc  Septuaginta, 
cum  Hebrtei  exponentes  secuti  sunt  Hebrseam  veri- 
tatem.  Sed  cum  dicitur  in  aliis  libris  quam  multum 
distant  ab  Hebra30,  falsum  est,  vel  omnino  dubium  an 
Septuaginta  interpretes  eos  ediderint,  quamvis  eis  totum 
Testamentum  Vetus  aseribatur.  Sed  ab  aliis  potuit 
fuisse  translatum  et  additum,  propter  quod  Hieronymus, 
in  prologo  libri  sui  super  Esaia,  dicit  Apostolos  et 
Evangelistas  ea  tantum  do  Septuaginta  interpretibus, 
vel  suis  vel  eorum  verbis,  ponere  testimonia  quae  cum 
Hebraiico  consonarent ;  si  quae  autem  ab  aliis  addita 
sunt  omnino  negligere.  Et  super  Ezechielem  dicit 
quod  Aristeas,  et  Josephus,  et  omnis  scliola  Jud?Borum, 
quinque  libros  Moysi  tantum  a  Septuaginta  trans- 
lates esse  asserunt.  Sciendum  etiam  quod  hie  singulse 
editiones  Aquilae  et  Symmachi  in  Hexaplis-  continen- 
tur  ;  et  utrique  eorum  una  attribuitur  editio  cum  lo- 
quimur  de  principalibus  octo  translationibus,  cum 
Aquila  fecerit  primam  et  secundam  editionem,  sicut 
Hieronymus  narrat  secundo  libro  super  Jeremiam.^ 
Et  Symmachus  similiter  primam  et  secundam,  sicut 
Hieronymus  dicit  in  sexto  libro  super  eundem.* 


'  Josephus']  Antiq.  xii.  2. 
-  Hexaplis']  exemplis,  !MS. 
'  Jeremiani]  In  cap.  v.  22.     See 
also  note  ib. 


*  eundem]  The  MS.  adds,  Se- 
quitur.  Nee  undc  sermo  prius 
dico. 


OPUS  MINUS.  339 

Dico   quod   sola  editio  Yulgata,  qucc  est  Septuaginta  Various 
interpretuin,   fnit    ecclesiis   ante    editionem    Hieronymi  ^^^  «scrip. 
conimunicata   tanquain    pro    authentica,    ali}i?    legeban-  tures. 
tur   a  viris   ecclesiiisticis,    ut  ex  earuiu  collatione  magis 
pateret    translatio   Septuaginta,    et   propter    studii    ple- 
nius  exercitiuni,  sicut  \iilt  Hieronjnmus.     Excepto  quod 
Theodotionis    translatio     in    Daniele    vulgabatur.       Et 
propter  hoc  nulla  all  arum   a   translatione  Septuaginta, 
prjeter  librum  Danielis,  ex  Graeco  fuit  in  Latinum  mu- 
tata.      Cum    igitur    ilia    non    est   in    usu    Latinorum, 
nee    theologorum,    ut     omnes    sciunt     qui     theologiam 
novenint,  manifestum  est  Hieronymi  translationem  esse 
illam  quam   ecclesia    recipit   his    temporibus.       Et   hoc 
est   intentum. 

Sed  cum  omnis  Veritas  calumniam  recipit,  et  hoc 
est  multipliciter  propter  ignorantiam  vel  prsesumptio- 
nem  et  aliquam  malitiam  hominum,  oportet  evacuari 
qujc  possunt  somniari  in  contrarium.  Dicunt  igitur 
auctores  a  triginta  annis  ficti  quod  quinta  editio 
est.  qute  Vulgata  nominatur.  Unde  Hugo  in  Didas- 
calica'  dicit  quod  quinta  nominatur  Vulgata,  et  Magister 
Historiarum  dicit  quod  historia^  Vulgata  nominatur, 
quia  ejus  auctor  ignoratur.  Et  propter  hoc  fingunt 
multi  novi  errore  decepti,  quod  h?ec  editio  quae 
currit  his  temporibus  est  Vulgata,  scilicet  quinta  qufe 
siiccessit  translationi  Septuaginta,  propter  hoc  quod 
hsec  quam  nunc  ^  habemus  non  est  Hieronymi,  ut  dicunt. 
Sed  istud  primo  patet  esse  falsum  per  auctoritatem 
Isidori  et  exemplaria  antiqua  de  quibus  locutus  fui. 
Et  ])mDterea  proprias  habet  conditiones.  Cum  ergo 
dicunt  pro  ratione  sui  erroris,  quod  quinta  editio  di- 
citur  Vulgata,  quia  ejus  auctor  ignoratui';  ergo  pari 
ratione    utraque   illarum    Vulgata   dicitur,  quod  falsum 


'  Didascalica]  ut  supra.  I       '  nunc"]  Hody  ;  orn.  MS. 

'  historia]  lege,  translatio,  Hotly.     I 

T   2 


340  ROGERI    BACONIS 

Various  est.  Et  ideo  hfC3  ratio  nulla  est.  Sed  dicituv  Yul- 
rhrscrfp"  S^^^j  fp^''^  vulgo  ct  publico  ab  liominibus  legebatui-, 
tares.  et  fuit  in  usu  viilgi,  et  totius  ecclesire  Grpeca?  et 
Latinre.  Et  lipec  fuit  sola  translatio  Septuaginta,  quod 
probatur  evidentcr.  Dicit  beatus  AugusLinus  octo  dec!  mo 
De  Civitate  Dei,  '•'  banc  qua3  Septuaginta  est,  tamquam 
"  sola  esset  sic  recipit  ecclesia,  eaque  sola  utuntur  Gr?eci 
"  populi  Christiani,  quorum  plerique  utnnn  sint  ali- 
"  qua^  alia  ignorant."  Et  Latini  banc  solum  a  Grfecis 
babuerunt,  ut  omnes  sciunt.  Quapropter  boc  est  trans- 
latio quiic  dicitur  Vulgata.  Et  boc  evidenter  patet 
per  euudem  Augustinum  decimo  quinto  De  Civitate 
Dei,  sic  dicentem :  "  Fuerunt  a  Diluvio  usque  ad  Abra- 
''  liam  duo  milHa  anni  secundum  A'ulgatam  editionem,"- 
lioc  est  interpretum  Septuaginta,  ut  ipse  exponit. 
Et  ad  Fretellam  et  Suniam  dicit  Hieronymus  :'^  "Koene 
•'  boc  est  communis  editio,  ipsa  est  qu?e  et  Septua- 
"  ginta."  Et  octavo  decimo  libro  super  Esaiam'*  dicit : 
"  HfBC  juxta  Septuaginta  interpretes  diximus,  quorum 
"  editio  toto  orbe  vidgata  est."  Et  in  aliis  libris  super 
Jcremiam  et  Esaiam.  Et  alibi  nuiltipliciter  eandem 
tfanslationem  adscribit  Septuaginta  et  editioni  Vulgata% 
sicut  legenti  ejus  libros  satis  ostenditur.  Item  boc 
patet,  quia  in  fine  Hester  dicitur  [xiv.  11.]  :  "  Ne  tradas 
"  domine  sceptrum  tuuni  bis  qua)  non  sunt."  Et  ibi 
Hieronymus  dicit  tantum  istud  inveniri  in  editione 
eadem,  quie  Vulgata  est.  Item  in  Commentario  siip.er 
Danielem^  dicit  quod,  quia  editio  Tbeodotionis  lege- 
batur  ab  ecclesia,  propter  boc  ejus  et  non  Septuaginta 
editio  Vulgata  vocatur.  Ergo  tunc  quantum  ad  totum 
textum,  praster  Danielem,  editio  Vulgata  dicebatur, 
qure  in   toto   orbc   legebatur.       Sed   luec   fuit   Septua- 


^  aliqiui']     antiqua,    Ilody.      T)j   j        ^  Hicionymus']  Ep.  cvi.=  135. ? 
Civit.  xviii.  43.  *  Esaim']  In  cap.  l.\v.  20. 

-  edilioiicm']  De  Civit.  xv.  20.  ?        I        ^  super  Danidcm']  in  Prolog. 


OPUS  MINUS. 


311 


giiiia     iatcrprutnin  :    quarc    lia'C    sola     dicebatui*    Viil-  Various 
gata,  nee  imquain  pro   autlieiitica   tenebatur  ;   sed  sola  j,,^,  <^^,j.iy,. 
translatio    Se})tuaginta,    i)i-a'ter(iuain    in    libro    Danielis,  tares. 
ante  coiinnunicationeni  translationis  Hieronymi.     Quare 
cum  translatio  Hieron3'mi  evacuavit  translationem  Vul- 
gatani   Se})tuaginta,    et    similiter  Theodotionis,    ut    cer- 
ium est  omnibus,  oportet  quod   Biblia  qua  utimur  sit 
translatio  Hieronymi. 

Quid  autem  potest  allegari  de  prologo  sexti  libri^ 
Hieronymi  super  Esaiam,  quo  distinguntur  Septua- 
ginta  interpretes  ab  editione  Vulgata,  cum  dicat  quos- 
dam  versiculos  tertii  decimi  psalnii-  "  non  esse  in  Sep- 
"  tuaginta  interpretibus,  sed  in  editione  Vulgata,  quae 
"  Koene'^  dicitur,  et  in  toto  orbc  diffusa?"  Responden- 
dum est  per  ipsum  eundem  ad  Fretellam  et  Suniam,  ubi 
postquam  dixit,  ''  Koene  hoc  est  communis  editio,  ipsa 
"  est  qua3  et  Septuaginta  dicitur;"  sed  ilia  pro  locis  et 
temporibus,  voluntate  Scriptorum,  vetus  corrupta  edi- 
tio est.  Ea  autem  qu»  liabetur  *  in  Hexaplis  Ori- 
genis,  et  quam  uos  vertimus,  ipsa  est  qu}c  eruditorum 
libris  incorrupta  et  immaculata  Septuaginta  intcrpre- 
tum  translatio  reservatur.  Quapropter  translatio  Sep- 
tuaginta interpretum  potest  accipi  trii)liciter ;  uno 
modo,  ut  fuit  ab  eis  edita  ex  Hebra30  in  Grsecum  ; 
secundo,  cajjita  ilia  (|ua3  in  Hexaplis  Origenis  conti- 
nentur  f  tertio,  quiB  non  liabuit  obelos  et  asteriscos,  sed 
i'uit  vulgata  et  corrupta  per  additiones  et  subtractiones 
varias  juxta  caput  cujaslibet.  Quajlibet  igitur  is- 
tarum  vocatur  translatio  Septuaginta,  quie  est  prima 
radix  omnium,  et  remansit  in  istis  duabus  pro  funda-  • 
niento.      Et   ideo   consideremus   translationem   Septua- 


'  sctli  libri'\   Lib.  xvi.  ? 
-  f  salmi'\    terticc    decimae   part's, 
MS. 
'  A'tcHt]  Kuii,  ^IS. 


*  lutbc'nr']  habcntur,  MS. 
'■'  capita  .  .  .  cuntinentiir'j   capitur 
ilia,  &c.  .  .    .  continetur,  MS. 


Si2  ROGERI   BACONIS 

Various  ginta  secunduiii  ejus  primam  puritatem.  Sic  dividitur 
the^ScnV  ^ontra  editionein  Vulgatam,  quse  autem  fuerit  eadem 
tures.  translatio  ;  haec  altera  editio  Vulgata  fuit  eadem  trans- 
latio ;  hcse  alterata  per  varias  immutationes,  et  Septua- 
ginta  interpretum  fuit  et  dicitur ;  et  ideo  eequivocatur 
vocabulum  cum  dicitur  sic  variis  modis  translatio 
Septuaginta.  Et  tamen  semper  oportet  quod  trans- 
latio Septuaginta  sit  editio  Vulgata,  et  e  converso. 
Sed  quia  adhuc  multi  in  hac  parte  dicunt,  quod 
aliqua  fuit  compilatio  facta  retroactis  temporibus  post 
tempus  Isidori  ex  diversis  translationibus  ab  aliquo 
papa,  vel  a  magistris  Parisiensibus,  viilgatum  et  diffu- 
sum  nunc  ubique,  et  non  translatio  Hieronymi.  Sed 
tanta  res  nee  a  magistris  Parisiensibus,  nee  ab 
aliquo,  sine  sedis  Apostolical  auctoritate,  fieri  potuit, 
nee  decuit,  nee  etiam  rationabile  est.  Sed  vero  po- 
test dici  quod  vel  auctoritate  papse  concessa  doctoribus 
Parisiensibus  vel  aliis,  aut  per  aliquem  summum  pon- 
tificem,  facta  sit  hsec  compilatio.  Sed  nulla  Scriptm'a, 
nee  registrum  papse  haec  docet,  nee  chronica,  nee  liis- 
toria  facit  mentionem.  Nee  contigit  tempus  dari 
quo  et  ipsa  sit,  nee  a  quo,  nee  cujus  auctoritate ; 
cum  tamen  hoc  oportet  ilium  assignare,  qui  hunc 
errorem  componit ;  aut  aliter  dicctur  ei  per  Hierony- 
mum,  quod  dictum  suum  eadem  facilitate  contemnitur, 
qua  probatur  illud'  malum  factum,  cum  nullum  factum 
solemne  auctoritate  pcrpetua  toti  ecclesijB  communi- 
candum  publicatur  nee  recipitur,  nisi  super  hoc  auc- 
toritas  papae  iiotetur ;  quia  in  omnibus  talibus  per 
Scripturam  publicam  notatur  annus  et  persona  cujus 
auctoritate  fuit  Imjusmodi.  Et  hoc  videmus  in  ne- 
gotiis  mediocribus.  Quapropter  longe  magis  in  hoc 
negotio  gravissimo,  quod  est  fundamentum  totius  eccle- 
siasticse  doctrina3.      Nos   enim  videmus   quod  compila- 


•  illiid'}  enim,  ^IS. 


OPUS  MINUS.  ^  343 

tionis  historiariim  et  sententiarum  notentur  auctores  Various 
et  tempora  eoruni.  Et  sic  de  miiltis  qujie  uon  habeiit  jjig  Scrip- 
com})arationein  ad  Dei  textum.  Quapropter  louge  '"^es. 
magis  sciretui'  quando,  et  a  quo,  et  cujus  auctoritate 
ha3C  coinpilatio  Sacri  Textus  facta  sit.  Et  prsecipiie 
cum  sit  modicum  tempus  postquam  facta  est.  Et 
sunt  circiter  mille  quingenti  amii  quod  Vulgata  editio 
composita  sit,  et  circiter  mille  quod  quselibet  ali- 
arum.  Et  propter  facti  magnitudiuem  usque  hodier- 
num  dieui  nota  sunt  nobis  tempora,  et  prope  iiomi- 
nantur  quando  et  a  quibus  simt  facta)  liujusmodi 
translationes,  sicut  historiae  solemnes  et  sancti  docent 
multipliciter.  Et  ad  hoc  quod  composita  plus  Labent 
de  esse  et  bonitatem  quara  sua  simplicia.  Et  ideo 
si  ex  simplicibus  trans!  ationib  us  non  veraciter  fuit 
translatum,  esset  una  editio  composita  falsitatibus 
utriusque  simplicis  translationis,  resecans  celebriori 
memoria  hoc  compositione  digna  esset  quod  ahqua 
simplicium  translatio  et  magis  sciretur  quoad  ejus 
tempus  et  auctores.  Qua})ropter  ille  qui  eam  fingit 
petit  principium,  et  supponit  quod  probare  deberet. 
Et  ideo  non  est  hujusmodi  sententia  recipienda,  sed 
cum  sit  sine  auctoritate  et  ratione  reprobanda  est. 

Sed  tertio  probabiliter  potest  eligi,  et  solutione  dig- 
num,  quod  beatus  Hieronymus  in  originalibus  super 
textum  ponit  aliam  literam,  quam  nos  habemus  in 
Bibliis  antiquis  et  novis.  Et  ideo  aliam  translationem 
edisserit  et  exponit  juxta  Hebraicam  veritatem,  prseter 
hoc  quod  simul  ponat  translationem  Septuaginta,  qua- 
tenus  videatur  qualiter  editio  Septuaginta  discordet 
ab  Hebraiica  veritate,  adjungens  autem  translationes 
aliorum,  ut  magis  elucescat  Veritas  Heln-aica  quam  ex- 
ponit. Ex  quo  videtur  quod  cum  Hieronymus  suam 
ibi  exponat  translationem,  quje  non  est  ilia  quam 
tenemus  in  Bibliis,  id  est  quod  ilia  editio  qua  utimur 
non  est  Hieronymi ;  sed  ut  habeatur  vel  aliqua  com- 
pilatio,    vel   alia    translatio,    quuecunque   sit   ilia.      Ad 


241;  llOGERI   BACONIS 

V.iriotis  hoc  dicenduin,  qnod  sicut  Aqviila  et  Symmachus,  ut 
tlieScrip-'  ^^ictuin  cst  suj)ra,  duplicaljant  cditiones  suas  propter 
tines.  inajorem  ccrtitudinem  et  evidentiam  translation  is,  sic 
fecit  beatus  Hieronymus  ex  ipso  Hebr?eo  in  Latinum  ; 
nnde  factum  est  quod  priniam  ejus  translationem,  quaiu 
vulgo  tradidit,  liabeamus  in  Biblii.s,  quia  liiec  non 
continet  aliquid  falsuin.  Et  contra,  Hebraicam  veri- 
tatem  juxta  quas  esse  visum  fuit  interpretuii),  quia 
lia3reticus  et  falsarius  reputabatur  a  multis,  et  quasi  ^ 
ab  omnibus  judicabatur  in  pejorem  partem  propter 
novitatem  translationis  condita?,  editione  qufe  fuit 
ubique  vulgata,  ipse  non  expressit  meliori  modo  quo 
scivit  Hebraicam  veritatem  et  potuit,  sed  se  conformavit 
translationi  Vulgatos,  in  quibus  vitium  manifestum  non 
fuit.  Et  hoc  fecit  propter  pacem  ecclesia3  et  virorum 
sanctorum  ecclesiasticorum  qui  contradixerunt.  Qui 
cum  scivit  suam  banc  primam  editionem  non  esse 
sufficientem,  ideo  veritati  et  studiosis  volens  satisfacere, 
decrevit  aliam  translationem  relinquere  in  scriptis 
secretis,  scilicet  in  suis  originalibus,  quod  et  iieri 
potuit  sine  vulgi  scandalo,  quia  Inuc  secunda  editio 
nun(j[uam  fuit  adhuc  in  usu  vulgi  neque  ecclesifB,  praj- 
scrtim  cum  in  omni  tempore  \"iri  paucissimi  usi  sunt 
originalibus  sui  Hieronymi  sujier  textum,  ita  etiam 
ut  Rabanus  et  Cassiodorus  viri  doctores  docuerunt  se 
non  posse  omnia  ejus  originalia  invenire,  sicut  Raba- 
nus recitat  super  Jeremiam  in  originali.  Cum  igitur 
non  scandalizavit  -  per  banc  secundam  translationem 
in  aliquo,  et  totam  veritatem  Hebraicam  decrevit 
tradere  Latinis  studiosis,  ideo  banc  secundam  reliquit 
in  originalibus  ;  nee  Latinis  potuit  disserere  et  expo- 
nere  veritatem.  Et  ad  hujusmodi  confirmationem  dicere 
possum,  quod  humana  fragilitate  devictus  ad  quantum 
potuit   in    sua    })rima    editione    aberrare,    et    celeritate 


'  qtiaxi']  quia,  Hotly.  j        -  ncaiidalizuviQ  scaudalizaut,  Mb. 


OPUS  MINUS.  3-45 

dictaiuli,    lit   iiwc    elicit,  omisit   alinuotiens  de    veritate  Various 

^  .  IT-  versions  of 

Hebraica,  ([nm  recolens  et  resuiueiis  iii  secunda  editiouo  the  Scrip- 

sua  priureiii  corrigit  translationem.  Unde  qua;  male  ^"'"^■'*' 
transtulit  in  Esaia,'  resumens  in  secunda  translatioiic 
in  originali,  quinto  libro,  dicit  :  "  In  eo  quoquc  quod 
"  transtulimus  incurvantem  et  lasclvientem,  .  .  .  nos 
"  auteni  verbum  Hebrai'cuni  Agmon,-  duni  celeriter  qute 
"  scripta  sunt  vertimus,  arabiguitate  decepti  refrcenan- 
"  tern  diximus."  Et  aliud  quod  in  eodem  capitulo 
similiter  male  transtulerat,  revolvens  eodem  quinto 
libro  :  "  iMelius  reor  proprium  eiTorem  repreliendere, 
'•  quam  dum  erubesco  imperitiam  confiteri,  in  errore 
"  persistere.  In  eo  vero  quod  transtuli :  "  Et  erit  terra 
*'  Juda  iEgypto  in  festivitatem,  in  Hebrseo  legitxiY  A gga, 
"  quod  interpretari  potest  festivitas.  Unde  aggccus 
"  in  festlvum  vertitur,  et  timor,  quod  significantius 
"  A(juila  transtvdit  gyrosim,  cum  aliquis  pavidus  et 
"  timidus  circumfertur,  et  advenientem  formidat  ini- 
"  micum."  Ergo  si  voluerimus  in  bonam  partem  acci- 
"  pcrc,  quod  rccordatio  Judse  -^gypto  sit  gaudii,  recte 
"  festivitas  dicitur.  Sin  autem,  ut  arbitror,  in  timo- 
"  rem  pro  festivltate  vertitur,  intelligamus  formidinem 
"  vcl  pavorem."  Cum  igitur  in  Bibliis  nostris  om- 
niljus  antiquis,  et  quie  fuerunt  tempore  Isidori,  et 
etiam  quio  adhuc  restant  ubique  regionum,  et  in 
posteri«5ribus  Bibliis  ad  uUa  exemplaria  transcriptis 
invenimus  in  Esaia  refroiiiantem  et  festlvitatem,  quie 
vocabula  se  transtulisse  Hieronymus  memorat,  et  mutat 
in  originali,  patet  quod  suam  correxit  translationcm 
quam  tcnemus,  et  non  alicnam.  Siuiiliter  quod  trans- 
tulit Ezec.  xlii.  [2.]  :  "  Longitudinem  quingentorum  cubi- 
"  toruni/'  revoeat  quod  dicit  cubitoruni ;  unde  dicit, 
in  originali  [non]  sit  istud  quod  nostra  translatio 
habet,  dum  celeritate  dictandi  minus  caute  prospexeri- 


'  Eaum]  tap.  xix.  14.  I       -  Ajmoii]  acciJcus,  MS. 


346 


ROGEKI   BACONIS 


Various      mus    [octavum].     Murum   ejus    undique   per   circuitum 

rhrscrip"   longitudinem  quingentorum  cubitorum  Veritas  Hebraica 

tures.         non  habet :  sed  simpliciter  longitudinem  quingentorum 

et     latitudinem     quingentorum,    ut    subaudiatur    cala- 

morum. 

Sed  et  hujusmodi  multa  possunt  allegari.  Et  ad 
horum  planam  confirmationem  potest  Beda  in  seeunda 
expositione  [in]  Actus  ^  adduci.  Dicit  enim  :  "  Quasdam 
[quae]  in  Graeco,  sive  aliter,  sive  plus  aut  minus 
posita  vidimus,  breviter  commemorare  curavimus. 
Qua3  utrum  negligentia  interpretis  omissa,  vel  aliter 
dicta,  an  incuria  librariorum  sint  depravata,  sive 
relicta,  nondum  scire  potuimus.  Namque  Grsecum 
exemplar  fuisse  falsatum,  suspicari  non  audeo. 
Unde  lectorem  admoneo,  ut  hsec  ubicunque  feceri- 
mus,  gratia  eruditionis  legat,  non  in  suo  tamen  volu- 
mine  velut  emendaturus  interserat,  nisi  forte  [ea]  in 
Latino  codice  suse  editionis  antiquitus  sic  inter- 
pretata  repererit.  Nam  et  Hieronymus  pleraque 
testimonia  veteris  instrument!,  ut  Hebraica  Veritas 
habet,  edocet ;  nee  tamen  haec  ita  in  nostris  codi- 
cibus,  aut  ipse  interpretari,  aut  nos  emendare  voluit. 
Verbi  gratia,  Isaia  xxxviii. :  '  Non  aspiciam  hominem 
'  ultra,  et  liabitatorem  quietis  quievit  generatio 
'  mea  \  et  [Is.  xi.],  '  Erit  sepulchrum  ejus  gloriosum/ 
et  [Is.  xxiv.]  '  A  finibus  terras  laudes  audivimus  ;' 
et  {Gen.  iv],  '  Omnis  qui  occiderit  Cain,  septuplum 
'  punietur  ;'  *  Eequies  ejus  gloriosa  ;'  et,  '  Habita- 
'  torem  quietis,  generatio  mea  ablata  est/;'  quae 
sic  apud  Hebragos  liaberi  lectorem  voluit,  erudi- 
tionis solummodo,  non  autem  emendandi  gratia 
nosse."  Hsec  Beda.  Ex  quibus  sequitur  quod  aliter 
Hieronymus  primo  transtulit,  et  aliter  recitavit  cum 
exposuit  in    originali,  ubi   potuit  copiosius    de    veritate 


'  Actus]  Liber  Extract.  pra?f. 


OPUS  MINUS.  347 

translatioiium  clisputare.  Totuiu  enim  Hieronynii  quod 
habeiiuis  in  antiquis  Bibliis,  et  in  originali,  hajc  di- 
versiinode  hinc  inde  aliquotieus  transtulerat.  Qua- 
proptiT  concluditur  necessaiio  ex  his  omnibus,  quod 
translatio  est  Hieronymi  quaiu  nos  tenemus.  Cum 
icritur  vulirus  theolocforum  lioc  ignorat,  et  contradicunt 
multi,  et  alii  dubitaut,  qm^  sit  translatio  quam  sequi 
debeant,  necesse  est  quemlibet  unum  recipere  pro 
alio,  et  iinproprium  pro  proprio,  et  nmltiplex  fal- 
sum  jn-o  vero.  Cum  igitur  una  est  translatio  in 
omnibus  libris  Latinorum,  et  est  ilia  quam  primo 
Hier(jnymiis  transtulit  ;  quia  secvmdara  fecit  cum 
expositione  sua  in  originali,  translatio  quam  recepit 
ecclesia  multipliciter  depravatur.  Quod  aliqui  non 
considerant  in  originalibus  sanctorum,  quia  translatione 
usi  sunt  primo.  Cum  tamen  haec  fuit  Septuaginta  in- 
terpretum  Veteris  Testamenti,  et  ideo  cum  sancti  reci- 
tant  verba  Scriptm'se  secundum  illam  translationem, 
putaut  quia  una  et  eadem  est,  quam  allegant  sancti ; 
et  quai  debet  esse  nunc  in  Biblia  Latinorum,  quod 
non  est  verum.  Et  ideo  corrigunt  et  corrumpimt 
textum  per  banc  viam,  sicut  patet  per  exemplum  de 
corvo  in  Genesi,  ut  expono  in  opere  quod  mitto.  Et 
similiter  alia  sunt  infinita  exempla.  Et  prpecipue 
accidit  corruptio,  quia  tota  die  mutant  textum  ex  liac 
causa.  Sancti,  et  maxime  Hieronymus,  recitant  omnes 
translationc'S  ad  eandem  sententiam  propter  pleniorem 
expositionem.  Multi  vero  non  considerantes  rationem 
translationum,  credunt  quod  sunt  alipe  litene  ejusdem 
translatiouLs  :  et  time  inserunt  in  textum  literam, 
quam  magis  intelligunt.  Et  sic  infinitam  corruptionem 
inducunt.  Iterum,  illi  qui  compositam  translationem 
ponunt,  illi  componunt  ut  volunt ;  nam  allegant,  quod 
litera  Bibliie  est  composita  ex  multis.  Et  ideo  ponunt 
quod  volunt,  et  miscent,  et  mutant,  omnia  quse  non 
intelligunt,  Et  iterum,  accipiunt  quse  volunt  a  simUi 
translatione  et  composita,  non  solum  ab  illis  translatio- 


3i8  ROGERI   BACONIS 

nibiis  recitatis  in  original ibus  sanctorum,  sed  a  Jo^e])lio 
in  Antiquitatum  libris,  qui  exponit  textiun,  et  ponit 
sensuin  historise  sacrse,  et  mutat  verba  sicut  ei  ])lacuit. 
Unde  moderni  corrigunt  inulta,  et  mntant  per  eum ; 
cum  tamen  hoc  non  deceat  fieri  aliquando,  nisi  inveni- 
retur  in  Bibliis  antiquis.  Deinde  ab  officio  ecclesito 
multa  accipiunt  et  ponunt  in  textu.  Sed  illi  qui 
statuerunt  officium,  multa  mutaverunt,  ut  competebat 
officio  propter  intellectum  planiorem,  ad  devotiouem 
excitandam.  Et  ecclesia  Romana  habet  ad  hoc  auc- 
toritatem,  et  cfeter?e  per  earn.  Ex  his  igitur  causis 
omnes  dicunt  varias  esse  literas  in  textu.  Nam  dicunt 
semper  quod  alia  ita  est.  Et  multiplicant  istas  literas 
in  omni  verbo.  Et  sic  se  excusant,  quia  una  sententia 
pluribus  sermonibus  exprimatur.  Nee  volunt  dicere 
quod  sunt  alive  translationes,  quia  unam  volunt  confiteri 
si]iiplicem,  aliam  compositam  ;  et  unum  textum  esse 
vulgatum,  quia  nimis  scandalizarent,  quod  unus  textus 
in  uno  volumine  haberet  diversas  translationes.  Et 
ideo  dicunt  quod  ejusdem  translationes  diversre  sunt 
literse.  Et  non  reputant  hoc  esse  per  errorem.  Sed 
nunquam  accidit,  quod  unus  translator  in  transferendo 
posuerit  in  textu  eodem  sermones  diversos  pro  eadem 
sententia.  Nam  in  philosophia  nee  alibi  potest  hoc 
fieri.  Translatio  enim  qua^libet  debet  habere  sua  pro- 
jiria  verba,  sed  diversimoda?  habent  di versa  verba. 
Unde  istcB  literse  diversfc  quas  allegant,  sunt  de  diversis 
translationibus,  quas  sancti  recitant  in  originalibus, 
quam  Josephus  recitat,  et  ecclesia  transmutat,  et  ideo 
accidit  corruptio  infinita.  Ex  quo  peccatimi  infinitum 
in  studio  pullulavit.  Hieronymus  etiam  super  Genesin, 
et  super  Psalterium,  et  in  multis  locis,  exposuit  trans- 
lationem  Septuaginta  interpretum,  quam  vocat  nostram, 
quia  tunc  omnes  ecclesias  usas  sunt  ilia.  Non  enim 
transtulcrat  tunc  ex  Hebrteo,  nee  etiam  tempore  sue 
fuit  ejus  translatio  recepta  communitcr.  Et  ideo  viri 
a>ytimati    valde    magni    et  maxinii  dicunt,    quod    litera 


orus  MINUS.  349 

Bildi.T!  no.Htrii3  est  qiiam  exponit  Hieronymus  in  tiilibus 
Bildiis.  Et  icleo  ponuiit  Ciun  in  tcxtu  nostro,  ct  cor- 
niiniMr.it,  ot  magis  corrumi^nnt  priniam  translationeni 
Hieronyini,  qu;ie  sola  est  in  Bibliis  per  secundum,  qurc 
sola  est  in  orif'-inalibiis ;  nam  credmit  unam  esse  trans- 
lationem.     Et  ideo  mutant  textum. 


Rrxtum  peccatum  est  longe  gravius  omnibus,  et  posset  GthF.iuit; 

,..,..,  ,  .  ,  1  errors  in 

dividi  in  duo  peccata  maxima  ;   unum   est  quotl  sensus  ,,,^.  |j,^.,.^j 
literalis  habct  quasi  infinitates  ialsitates  et  alibi   duLi- produce 
tationos  intolerabiles,  ita  quod  non  potest  scivi  Veritas  ;  ,1^,  spin 
ex    quo    sequitur  novum'    ])eccatum,  quod   tunc    sensus  tnal  int.r- 

•         ,.      111.  T  f  1   • ,    1  L      11'ii'  pretatioii  of 

si)iritualis  naoebit  eamdem  lalsitatem  et   dubitationcm.  Scripture. 
Et   probatio   liujus   rei   est   inanifesta    pluribus   modis ; 
unus  jam  patet  ex  quinto  peccato. 

Nam  si  litera  est  falsa  pro  inajori  parte  et  dul)ia  in 
idiis,  qua3  dubitatio  cadit  in  virum  sapientem,  ut  pro- 
batum  est,  tunc  oportet  quod  sensus  literalis  sit  con- 
similis,  et  per  consequens  sensus  spiritualis.  Delude 
posito  quod  litera  esset  totaliter  correcta,  cum  certa 
probatione,  adhuc  loquitur  falsa  et  dubia  quasi  intlnita. 
Et  una  rei  hujus  radix  est  ignorantia  linguarum  de 
quibus  textus  est  translatus,  ex  quibus  infinita  pene 
sunt  vocabula  in  textu  relicta. 

Iterum,  Hieronymus  ostendit  in  libro  De  Optimo 
Genere  Interpretandi,-  et  Augustinus,  De  Doctrina 
Christiana,^  et  omnes  doctores,  sed  expressius  in  om- 
nibus originalibus  super  textum,  quod  non  potest  iii- 
tolligi  sensus  literalis  nisi  per  linguas  alienas.  Unde 
Hieronymus  semper  inducit  Hebrroum  et  Grjiecum,  fere 
ad  omne  verbuni,  (|Uod  exponit,  et  i)robat  expositionem 


^  novum']  an  non,  ]\IS.  j        ^  Dc  Doctrina  CJti  isliaiui']  ii. '24, 

-  Jnlerjirctamli]   Epist.  a'l.    Puni.       sq. 
hii.  =  101.  I 


350  ROGERI   BACONIS 

Ignorance  suam  per  linguas ;  et  sic  faciunt  alii  sancti,  et  maxime 
ebrew.  j^  Qraeco ;  et  prsecipue  Augustinus.  Sed  nos  tlieologi 
ignoramus  [esse]  ipsa  alphabeta,  qiiapropter  o})ortet  quod 
ignoremus  Dei  textuin  et  expositiones  sanctorum.  Et 
in  tertia  parte  istius  operis  posui  plura  exempla  mani- 
festi  erroris,  et  gratis  posui  ibi  alphabeta  linguarum,  et 
ea  quse  necessaria  sunt  ad  intelligenda  ilia  exempla,  et 
multa  alia,  Prologus  vero  libri  Regum,  qui  vocatur 
galeatus,  ostendit  nobis  quod  debemus  scire  alphabe- 
tum  HebrfBum.  Nam  ibi  tangitur  numerus  elemento- 
]"um  alphabeti  Hebra^i,  et  numerus  figurarum  ejusdem. 
Et  dicitur  quod  sunt  diversi  numeri ;  et  quod  aliqua 
elementa  habent  duplices  figuras  ;  et  quod  scribunt 
aliter  Hebraei  principia  dictionum  et  aliter  fines  per 
diversas  figuras  ejusdem  eiementi.  Et  multa  talia 
tangit  liic  prologus  ;  nullus  autem  potest  lioc  intelli- 
gere,  nisi  sciat  alpliabetum  Hebr?eum  et  ortliograpliiam 
eorum.  Et  ideo  nullus  intelliget  galeam  hujus  prologi 
magnifici,  nisi  gustaverit  ortliograpliiam  Hebrseorum 
et  alpliabetum. 

Similiter  cum  Jeremias  proplietavit  contra  Babel, 
non  ausus  fuit  ponere  hoc  verbuni,  ne  suscitaret  fu- 
roreui  Caldasorum  contra  ipsum  et  populum  Dei ;  sed 
posuit  Sesach  pro  Babel,  Cujus  nominis  ratio  nullo 
raodo  potest  sciri,  nisi  homo  sciat  alphabetum  Hebrreum. 
Et  quum  bene  studuerit  scire,  non  potest  nescienti  ex- 
plicare  nisi  prinio  docent  eum  alphabetum  ;  nee  hie 
possim  hoc  exponere  nisi  quia  posui  alphabetum  He- 
brseum  in  opere  quod  mitto.  Nam  cum  Babel  scribatur 
per  duo  beth,  et  unum  lamech  punctuatur  more  Hebrseo, 
posuit  proplieta  duo  sin  pro  duobus  beth,  et  ca2yh  se- 
cundum pro  lamech,  ut  Chaldasi  nonien  ignorarent. 
Cum  tamen  omnis  habere,  videre,  et  dividere  posset 
nominis  rationem,  quia  more  eorum  est  instruendo 
parvos,  quod  faciunt  eos  conjungere  primam  cum  ul- 
tima, et  secundam  cum  penultima  ;  et  sic  ulterius 
usque  ad  duas  medias  simul  positas.  scilicet   caph   se- 


OPUS  MINUS.  351 

cimdum  et  lamech.  Et  in  liis  sic  congeminatis  utuntur 
una  pro  alia  maxime,  quniu  voliint  aliqiiod  secretum 
occultare.  Et  ideo  cum  sin  et  beth  sint  congeminata, 
ponit  duo  sin  pro  duobus  beth,  et  eadem  ratione  pro 
lamech  posuit  caph  secundum ;  et  s  nostrum  valet  eo- 
nim  sin  in  proposito  ;  et  c  nostrum  valet  cajjh  eorum ; 
nisi  quod  debet  asperari  c  nostrum,  sicut  Sesach.  Et 
sic  de  aliis  exemplis  infinitis  ubi  ponitur  ipsum  He- 
bra^um,  tarn  in  prologis  et  in  textu  quam  in  originali 
et  glossis. 

Sed  longe  magis  de  Graeco  accidit  hoec  qusestio,  quia  ignorance 
plus  est  de  Grseco  in  prologis,  in  textu  et  oviginalibus,  ^^  Greek, 
et  in  glossis;  quia  plures  saneti  sciverunt  plus  de  Gra3C0 
quam  de  Hebrseo  ;  atque  Grsecum  semper  fuit  magis  in 
usu  Latinonmi  quam  Hebrseum,  propter  ejus  facili- 
tatem  atque  convenientiam  nationum  ;  unde  magna 
pars  ItalifB  dicebatur  antiquitus  Magna  Graecia.  Au- 
gustinus  vero  dicit,  secundo  De  Doctrina  Christiana,' 
Latinae  lin<.jua3  homines  duabus  aliis  ad  divinarum 
Scripturarum  cognitionem  opus  habent.  Et  ipsemet 
ponit  exempla  in  Graeco  ibi  et  alibi  copiose.  Dicit 
igitur  quod  illud  ad  Thessalonicenses  [i.  3,  7.]  :  "  Prop- 
"  terea  con.solati  sumus  fratres  in  vobis/'  Dubium 
est  utnim  sit  0  fratres,  vel  vos  fratres.  Sed  lingua 
Graeca  hos  casus  pares  non  habet.  Et  ideo  ilia  inspecta 
enunciatur  casus  vocativus  0  fratres.  "  Non  est  ab- 
"  sconditum  a  me  os  tuum  quod  fecisti,"  non  elucet 
legenti  utrum  correpta  os  dictio  producatur,  an  pro- 
nunciatur  os  producta.  Sed  talia  linguae  praecedentis 
inspectione  dijudicantur.  Nam  in  Graeco  non  o-roju-a, 
sed  6<TTBov  positum  est,  quod  est  os,  ossis  ;  et  similiter 
est  ibi  Hebrseum  pro  osse,  non  pro  ore.  Et  similiter 
cum  dicit  Apostolus :  "  Ipsius  factura  sumus,"  Ephes, 
ii.  [10].     Augustinus  hixh^t  Jigmenta,  et  Grsecus  ^omct; 


»  De  Doctrina  Christiana]  ii.  §  22,  23. 


352  r.OGERI    BACONIS 

quod  non  potest  esse  siljlativus  casus,  sed  nominativus 
neutri  generis,  sicut  apud  nos.  Et  i<leo  glossator  male 
(licit  quod  potest  esse  ablativi  casus  vel  noiuinaiivi 
indift'erenter.  Et  iu  Matthseo,  duodecimo  capitulo, 
"  Spiritus  blaspliemia "  debet  dici,  et  non  "  Spiritus 
"  blasphemice,"  quia  spiritus  est  genitivi  casus,  eo  quod 
in  Grroco  ponitur  Trvaujaaro.',  quod  est  genitivus  Imjus  no- 
minis  neuma ;  unde  spiritus  est  blaspliemia  Spiritus, 
et  non  spiritus  blasphemia3.  Et  hoc  patet  aliter ;  nam 
(spiritus  hlasphemice  est  mains  spiritus,  sed  blasplie- 
mia Spiritus  Sancti  accipitur  ibi,  sicut  patet  per 
textum  sequentem  ;  et  per  Marcum,  secundo  capitulo. 
Et  ideo  magnus  accidit  error  cum  Spiritus  Sanctus 
commutetur  in  spiritum  inalignum.  Et  possunt  induci 
e.x:em])la  communia  in  Hebra}o  et  Gra^co  de  Vcteri 
Testamento  ;  unde  Augustinus,  De  Doctrina  Christiana, 
in  llbro  dicit.  .  .  }  Similiter  in  Genesi  legimus  quod 
Judas  tradidit  pro  arrabone "  Tliamor,  baculum  et 
annulnm  pro  haido  de  gregibus.  Et  doctores  mo- 
dern i  dicunt  quod  avvahon  idem  est  quod  arva,  quod 
falsum  est.  Nam  arra  apud  oranes  est  pars  pretii 
qua3  primo  datur,  ncc  repetitur  a  debitore  cum  re- 
siduum solvitur ;  et  ideo  nee  est  pignus  quod  debitor 
repetit  quum  pretiura  solvit.  Sed  arraboii  est  He- 
braium.  Et  similiter  in  Groeco  scribitur.  Et  Hebra^us 
constituit  ibi  pignus,  ut  quilibet  videns  literatus  bene 
scit ;  quod  et  patet  per  textum  Genesis.  Quia  cum 
Judas  non  habuit  lia)dum  pra?sentem,  dedit  ei  pignus 
et  inemoriale  pro  htedo.  Unde  non  dedit  ei  arram"' 
alicujus  })ecunia3  persolvenda"^,  sed  dedit  quod  repetere 
voluit  quando  solverat  quod  promisit.  Et  istud  patet 
per  ipsum  Gra^cum.  Nam  ubi  nos  habemus  pignus, 
Gra^cus  habet  arrahon  ;   unde  Eph.,  primo  capitulo,  de 


'  (licit  .  .  .  ]  So  in  MR.  I       '  ariam']  ciTam,  MS. 

*  arraboTic']  aura  bone,  MS.  | 


OPUS  MINUS.  353 

Splritu  Sancto  dicitur  quod  est  pignus  luioreditatis 
nostric ;  loco  pignoris  scribitur  arrahon,  sicut  quilibet 
qui  literas  Gi"a3cas  novit  potest  vidcre.  Et  ideo  arra- 
bon  non  est  arra. 

De  animalibiLS  proliibitis  in  Lege,  etiam  possunt  ex-  Ignorance 
empla    poiii  ;    nam    Deuteronomii    dccinio    quarto    [17.]  histor*"''^ 
cnuiiieratur  porpliyrio    inter    aves    immundas,   et    dicit 
ibidem  glossa  quod  est  pelicanus ;  et  insuper  addit  quod 
Sei)tuaginta  intcrpretes  in  Graico  habent  pelicanum  ubi 
nos  habeums  porphyrionem.     Sed  utrumque  est  falsuin. 
Nam  neque  pelicanus  est  porphyrio,  neque  Septuaginta 
interpi-etes   habent    sic    in    Greece,    quuni    Septuaginta 
habent  utramque    avem,   scilicet   pelicanum  et  porphy- 
rionem ;  et  ideo  cum  enumerentur  istre  aves  ad  invicem 
crunt   diverese,  sicut   cajterae   conjugatcC.      Deinde  cum 
nostra  translatio  liabeat  onocrotalum   et  porphyrionem, 
tam  in  Deuteronomio  quam  in  Levitici  secundo ;  et  hoc 
verbum  pelicanus  non  sit  in  Lege  apud  nos,  tunc  ono- 
crotalus    et   pelicanus  sunt  idem,  sed   pelicanus   et  por- 
jihyrio  sunt  diversiu ;    sunt  autcm  idem  onocrotalus  et 
[)elicanus,  aut  deficeret  nobis  una  de  avibus  immundis, 
quod    non  potest   dici ;    et   in   hoc  consentit  Papias,  et 
verificatur   per  Hebraeum.      Quapropter   ilia  glossa   est 
falsa ;  sed  quia  non  est  alicujus  sancti,  sed  magisterialis, 
non  est  mirum  si  falsa  est,  quia  multae  sunt  tales ;  et 
ideo  qui  exponunt  secundum  glossam  errant.     Similiter 
per    eadem    loca  Biblise   ))rohatur   quod    nycticorax   sit 
bubo,  et  r.on  quod  idem  sunt  noctua  et  nycticorax,  ut 
exponunt ;  nam  in  Deuteronomio  noctua  et  nycticorax 
ponuntur    pro    diversis    avibus  ;    et    in    Levitico    non 
ponitur  nycticorax,  sed  bubo  loco  ejus.     Ergo  nyctico- 
rax est  bubo,  et  non  noctua ;  et  hoc  per  Graecum  pro- 
batur,  nam  utroque  loco  ponitur  in  Gra^co  nycticorax, 
ubi  semel  apud  nos  nycticorax  ponitur,  et  alias    bubo. 
Similiter  Hebiwum  hoc  idem  demonstrat,  et  in  his  locis 
habetur  aliud  quod  debet  vocari   et   scribi  chirogrillus, 
quod  est  in  veritate  cuuiculus ;  sed  Hebra^us  dicit  sa~ 
VOL.  I.  Z 


354  ROGERI  BACONIS 

phan  ibi,  et  constituit  cuniciilum.  Et  chirogrillus  est 
Grsecum,  quod  Latine  cuniculus  dicitur.  Et  Provin- 
ciales,  ac  Tholosani,  et  multse  nationes  Latinae  cuni- 
culum  vocant  chirogrillum,  licet  in  aspiratione  deficivint. 
Glossa  igitur,  quae  dicit  quod  chirogrillus  est  animal 
spinosum,  et  rapax,  et  mortiferum,  male  dicit.  Sed 
pessime  dicunt,  qui  ponunt  liic  quinque  opiniones  de 
chirogrillo,  sicut  publice  dicitur  Parisius  cum  legitur 
Lex  Moysi,  ut  propriis  auribus  percepi ;  et  ego  tunc 
dixi  lectori  quod  quatuor  illarum  erant  falsae,  eo  quod 
chirogrillus  non  potest  esse  nisi  animal  unius  speciei ;  et 
omnes  erant  falsse,  (j[uia  nulla  earum  posuit  chirogrillimi 
cuniculum. 
Ignorance  Non  possum  hic  multiplicare  exempla  propter  ac- 
Latin"  celerationem  negotii,  et  quia  totum  quod  vestr^e  glorise 
mitto  est  qusedam  persuasio  prsegustanda,  usque  ad 
scriptum  principale,  in  quo  decern  septerni  magni  non 
continerent  exempla  errorum  in  sensu  literali,  et  per 
consequens  in  spirituali,  propter  ignorantiam  Grseci  et 
Hebrsei.  Sed  non  solum  propter  hoc  erratur  multum 
in  his  sensibus,  sed  etiam  propter  vocabula  Latina ; 
nam  in  Epistola  Hieronymi,  quae  nunc  ut  Prologus 
praeponitur  exemplari  vulgato,  et  legitur  cum  Biblia, 
fit  mentio  de  mensa  solis,  quam  expositores  aestimaut 
esse  unam  tabulam  auream  inventam  in  mari  a  pisca- 
toribus,  de  qua  scribit  Valerius  Maximus  libro  quarto; 
quam  inventores  miserunt  Apollini  in  Delos  insula, 
et  quaesiverunt  cui  daretur.  Quo  respond  ente,  quod 
Thaleti  Milesio,  qui  fiiit  primus  de  Septem  Sapientibus, 
ille  propter  humilitatem  recusans,  misit  alteri  de  sep- 
tem, et  secundus  tertio,  usque  Solonem  Atheniensem, 
qui  transmisit  Apollini.  Certe  haec  mensa  non  est  ilia 
de  qua  loquitur  Hieronymus  in  epistola  praedicta,  uec 
sumitur  ad  literam  in  propria  figuratione,  sed  in  tran- 
sumptis.  Nam  mensa  solis  est  hic  plaga  meridiana  in 
qua  currit  sol.  Hanc  enim  partem  vocabant  philosophi 
mensam   solis,    quia    semper   est  ad   meridiem,     Unde 


OPUS  MINUS.  3o5 

Etliicus  astronomus  in  libro  suo  qui  Cosmogi-aphia 
vocatur,  quam  composuit  Grtecis,  et  Hebraicis,  et 
Latinis  Uteris,  et  cliaracteribus  propriis  intermixtis 
[composuit],  ipse  vituperat  Abrachis  astronomum  et 
ctiiteros,  qui  non  sunt  pcrscrutati  plagam  coeli 
aquilonarem,  sed  tantum  raeridionalem  in  qua  habita- 
bant.  Et  Hieronymus,  peritus  in  linguis,  transtulit  in 
libro  illo  quie  videbantur  ei  necessaria,  et  dicit  in  sua 
translatione,  quod  alias  fecerat  mentionem  de  hac 
meiLsa  soils  in  Epistolis.  Quapropter  ejus  auctoritate 
suffulti  possunt  asserere  quod  mensa  solis,  de  qua  lo- 
quitur Hieronymus  in  Prologo  BiblisB,  est  ilia  de  qua 
Ethicus  astrologus  et  ipse  Hieronymus  in  translatione 
libri  illius  pliilosophi  faciunt  mentionem.  Sed  non 
potuit  hivc  esse,  quia  ilia  mensa  aurea  fiiit  in  tempore 
Septem  Sapientum,  ut  planum  est.  Sed  Apollo  pliilo- 
sophus,  de  quo  Hieronymus  loquitur  in  Prologo  memo- 
rato,  non  fuit  illis  temporibus,  quia  illi  soli  Sapientes 
Septem  fuerunt  tunc  secundum  Augustinum  libro  De 
Civitate  Dei,^  ut  patet  secunda  parte  operis  quod  trans- 
mitto,  ubi  texo  tempora  singuloium  sapientum  in  phi- 
losophia  a  principio  mundi.  Si  etiam  ille  Apollo  fuisset 
tempore  Septem  Sapientum,  fuisset  pro  certo  octavus. 
Nam  longe  fuit  sapientior  omnibus  illis,  ut  facile  patet 
per  illud  canon  et  ex  epistola  Hieronymi,  Nam  Au^ 
gustiuus  docet  pondus  illorum  Septem  Sapientum,  quod 
non  esset  magnum  respectu  sequentium  philosopliorum 
nee  pni3cedentium  ;  quamvis  respectu  illius  temporis  in 
quo  sapientia  fuit  sopita  dicebantur  sapientes. 

Potest  etiam  inferri    exemplum  de  Ezec.  xxiii.  [41],  Ignorance 
de  muliere    qua?   sedit  in  lecto  et   mensa  est  ordinata.  ojog^  ^' 
Istud    exponitur    de   fornicatione,  ut  glossator  dicit,  et 
adducit  versum  Ovidii  dicentis : 

"  Et  quia  nuda  fui,  sum  mensa  paratior  illi." 


'  De  Civitate  Dei']  xviii.  25. 

2  2 


356  ROGERI   BACONIS 

Et  lia?c  expositio  mala  est,  nam  non  .siimitur  liie 
lectus  pro  cubili,  neque  ad  officium  dormicndi,  sed  pro 
triclinio ;  antiqui  enim  ante  iisiim  scannorum  non 
habebant  ubi  sederent  ad  mensam  nisi  in  lectis ;  ster- 
nebant  enim  tres  lectos  eontinne,  et  ibi  ad  mensam 
sedebant ;  et  hoc  notabant  triclinium  a  tris,  quod  est 
tres,  et  cliniuTii,  quod  est  lectns.  Et  In  lecti  reserva- 
bantur  ad  officium  comedendi  non  doi-miendi.  Et  Scrip- 
tura  hujusmodi  utitur  lectis.  Nam  rex  Saul  sedit  in 
lecto  ad  comedendum  in  domo  mulieris  Phitonissse ;  et 
in  primo  Hester  habetur  dc  hujusmodi  lectis.  Nam 
rex  Assuerus  jussit  sterni  hujusmodi  lectos  in  convivio 
suo  grandi.  Quapropter  ridiculose  et  impudenter 
convertitur  Scriptura  Dei  in  lasciviam  et  turpitudinem 
Ovidianani.  Unde  ilia  glossa  cum  versiculo  Ovidii 
deberet  penitus  abradi,  sicut  multa?  alije ;  quia  nescitur 
ibi  quod  lectus  in  Scriptura  significat  aliquando  in- 
strumentum  comedendi,  et  aliquando  instrumentum 
dormiendi,  et  si  volumus  aliquando  ad  instrumentum 
cdendi.     Ideo  aecidit  error  multiplex  in  expositionibus. 

Tertium  vero  potest  poni  exemplum  de  Amos'  pro- 
pheta,  ubi  dicit :  "  Et  factio  eorum  lascivientium,''  ubi 
ostendit,  quod  factio  sit  idem  quod  actio  et  operatio, 
et  derivatur  a  facio,  facis,  sicut  actio  ab  ago,  agls, 
et  operatio  ab  operor,  operaris.  Sed  illud  nihil 
est.  Hugutio  ibi  dicit  quod  sit  idem  quod  fictio. 
Sed  non  est  verum.  Nam  factio  monstrant  doctores 
nunquam  fuit  in  usu  pro  actione,  et  operatione,  et 
fictione ;  sed  pro  concordia  malorum  et  facinorosorum. 
Unde  Sallustius  auctor  certissimus,  ut  dicit  Hieronymus, 
ait-  in  Jugurthino,  quod  amicitia  est  idem  velle  et  nolle 
inter  bonos,  factio  inter  malos.  Et  licet  in  hujusmodi 
multum  erretur    in    Scriptures    expositione,    [et]    innu- 


'  Amos']     "  ct    auferretur    factio    I       -  dit]  au,  MS. 
"  lascivieutiuin."     vi.  7.  I 


OPUS  MINUS.  357 

merabilia   sint   exempla    corniptionis  liujusmodi,  tamcu 
oportet  ad  alia  festinarc.     Sequitur 

Sed  longe  major  causa  erroris  in  sensii  literali  et  Ignorance 
spirituali  acoidit  lu'opter  ignorantiam  et  proprietateni  ^^.^^  nu-au- 
rerum  in  Scriptura.  Nam  seusu3  literalis  consistit  in  ing  of 
rerum  naturis  et  proprietatibus,  ut  i)er  convenientes  ^"^  "^**^" 
adaptationes  et  similitiidines  congruentes  eliciantur 
sensus  spirituales.  Nam  luec  est  via  propria  Seriptunu, 
et  hjec  est  expositio  sanctorum  et  omnium  antiquorum 
sapientum ;  quoniam  omnes  sancti  et  sapientes  recur- 
runt  in  cmni  vocabulo  ad  naturam  et  proprietatem 
rerum  de  quibuss  it  sermo.  Et  primo  contemnnnt '  his- 
toriani  naturalem  ipsarum  rerum  in  qua  stat  literalis 
sensus ;  deinde  eliciunt  cum  omni  suavitate  sa})ienti{e 
sensus  spirituales,  Et  hoc  confirmat  Augustinus  in 
libro  De  Doctrina  Christiana  per  multa  exempla.  Nam 
ubi  dicitur :  "  Estote  pnidentes  sicut  serpentes,  et  sim- 
"plices  sicut  columba? : "  voluit  Dominus  Apostolis 
insinuare  ut  intelligant  naturam  et  proprietatem  ser- 
pentis  et  columba3 ;  ut  sicut  serpens  pro  defensione 
capitis  totum  coqnis  involvit  et  exponit,  sic  et  Ciiris- 
tianus  debet  omnia  quse  sua  sunt  exponcre  pro  capitc 
suo  Jesu  Christo,  nee  unquam  contra  fidem  faciat  et 
amorem.  Et  cum  columbina  simplicitas  Jion  habcat 
jisininum,  nee  vulpinie  mentiatur  simplicitatis  figmcntum, 
habet  tamen  cautelam  simplicem  ei  innatam,  ut  libenter 
juxta  ripas  acpiarum  sedeat,  quatcnus  avium  rapacimn 
volantium  in  acre  per  reflectionem  specierum  ab  eis  in 
superficie     aquarum   cadentium,  earum    propinquitatem 

apprehendat :    propter  quod  Canticorum  dicitur - 

♦  ***#* 

Et  si  sciretur  tota   .sapientia  philosophije   cum  theo- 
logia,  immo   videretur    tunc   utilitas   philosophiiB,    quia 


*  cuntcmnunt']  tepunt,  MS.  I      -f/<c//«/-]  The  scribe  has  here  omit- 

ted a  line. 


358  llOGERI  BACONIS 

sua  utilitas  consistit  in  quantum  tlieologi?e  deservifc, 
atque  sua  dignitas  tunc  eluceret.  Nam  nihil  est  dignum 
in  ea  nisi  quod  sacra  Dei  sapientia  recipere  dignatur. 
Cum  igitur  in  Scriptura  ponatur  res,  a  summis  coelorum 
usque  ad  terminos  eorum,  oportet  theologum  scire 
omnia,  si  intelligere  debet  Scripturam  Dei  plenarie ; 
et  maxime  coelestia,  quia  ilia  nobiliora  sunt.  Et  quia 
sacra  sapientia  ccelestis  est,  et  quia  conversatio  nostra 
in  coelis  debet  esse,  et  quia  proprius  locus  noster  et 
patria  in  ccelis  prseparantm-,  et  propter  multas  hujus- 
modi  rationes  et  auctoritates,  ut  tango  in  parte  quarta 
de  comparatione  mathematicce  ad  theologiam,  deinde  nos 
oportet  scire  tempora  propter  historias  Sacrse  Scriptural. 
Sed  philosophia  lieec  certificat,  sicut  ostendo  in  eadem 
parte.  Tertio  oportet  quod  loca  mundi  sciantur,  quia 
totus  cursus  Scripturse  currit  penes  hsec ;  et  propter 
hgec  descripsi  bsec  loca  in  universali,  et  in  particulari, 
et  astrologice  et  naturaliter. 

Deinde  oportet  quod  sciantur  numeri,  sine  quibus 
nihil  potest  sciii  in^  Scriptura,  ut  docet  Augustinus 
et  alii  sancti,  sicut  scribo  in  ilia  parte  de  compara- 
tione numerorum  ad  Scripturam  :  et  postea  quod 
sciantur  musicalia,  sicut  sancti  decent,  etiam  ostendo  in 
ilia  parte.  Deinde  geometricalia  super  omnia  hsec ;  ut 
area  Nose,  tabernaculum  cum  omnibus  appenditiis  suis, 
et  templum  Salomonis  et  Ezechiel  describantur  in  cor- 
poribus  secundum  .  .  .  ais^  corporibus  Scripturse.  Et 
aliter  impossibile  est  quod  sensus  litteralis  sciatur,  nee 
per  consequens  spiritualis.  Etad  hoc  laboraverunt  sancti 
et  antiqui  sapientes.  Et  vidi  de  his,  et  hie  stat 
imaginatio  Scripturse,  uf  sciamus  vetus  et  novum,  et 
videamus  ad  oculum  ritum  populi  qui  sunt  figura 
novi.  Postremo  debent  sciri  omnes  naturse  et  proprie- 
tates    rerum    inferiorum,    ut    elementorum,    humorum, 


/«]  sine,  MS.  |      *  secundum]  2^'',  MS. 


OPUS  MINUS. 


359 


lapidum,  salium,  sulphunim,  inctallorura,*  atramento- 
rum,  coloriim  et  oleorum  universiin,  et  Cceterorum  nomi- 
natorum  ;  deinde  omnium  planetarmn  et  herbarum  et 
cseteroruin,  et  qiia^  erum]>mit  do  terra,  qu<B  in  Scriptm-a 
]>onimtur.  Post  liiec  omnium  animalium  ;  et  postremo 
divei-sitates  et  proprietates  omnium  hominum,  et  in 
complexioue,  et  in  moribus,  et  in  ritu,  et  in  artibus,  et 
in  seientiis.  Sed  paucissima  de  omnibus  his  sciuntur 
a  vulgo  theologorum.  Et  ideo  in  sensu  literali  necesse 
est  quod  sit  error  infinitus.  Exempla  quidem  de 
coelestibus  et  passionibus  temporum,  et  de  numeris  et 
figm'is  [et  de  numeris]  et  musicalibus,  satis  patent  in 
septem  radicibus  quibus  comparatur  mathematica  ad 
tlieologiam.  Et  in  quarta  parte  operis  de  locis  mundi 
et  ibi  et  ante  et  postea  in  magna  copia,  ut  prius  tetigi. 
De  rebus  inferioribus  exemplum  magnificum  posui 
in  lestibus  maris  qui  sa^pissime  reperiuntur  in  Scriptiu'a, 
quod  tractavi  in  quarta  parte  operis  geometrici,  ubi 
angulos  et  figuras  docui  omnia  deberc  cognosci.  Sed 
nullum  vidi  qui  sciat  iUos  sestus  nisi  viram  a  quo 
hsec  didici  ^  transactis  annis  viginti.  Sed  possunt 
poni  alia  exempla  quse  similiter  sunt  valde  necessaria 
theologize  sicut  enumeravi^         ..... 


[De  rerum  generationibus.]  * 
Hie    autem    volens    ponere   radicalem    generationem  Specula- 


elemcntis    generantur 


tive  Alche- 


rerum     ostendam    quomodo    ex    ^;icj.ui;±ai>xo    ^^^^'^'^«'^i'"^  my  or  the 
humores,  et  ex  humoribus  omnia  inanimata  vegetabilia  elementary 
et  animalia  et  homines.     Haac   autem   historia   genera-  o"matten 
tionis  reiTim  est  ubique  in  Scriptura  diffusa  a  principio 
usquo  finem,  et   hoc  est  fundamentum   naturalis  philo- 
sophise   inter    Latinos    vulgatse  insuper    et    medicinse. 


'  melalloruvi^  arrani,  MS. 
-  Hidici]  added  in  margin  sc.  lio/i. 
Lincolniensem. 


■'  eiiiimeravi^  uncertain. 
'  generulionibus]  In  a  more  recent 
hand. 


360  EOGERI   BACONIS 

Sed  et  sine  liis  sccrcta  alkymi.ie,  qiia3  siipcrius 
occultavi,  sciri  non  possunt.  Et  ideo  luultiplici  de 
causa  expedit  quod  hie  aperiantur  ista,  et  totuni  vulgus 
plulosophorum  quain  theologorum  liujusmodi  genera- 
tionem  ignoravei'unt  usque  nunc,  quamvis  aliqui 
sapientissimi  earn  sciunt.  Sed  illi  sunt  in  fine  pauci- 
tatis  ;  et  ideo  ponam  liic  sententias  magis  rationabiles 
et  qujB  sunt  in  usu  vulgi  et  sapientum,  ut  pateat 
infinita  falsitas,  et  Veritas  plenius  elucescat.  Et  placet 
mihi  in  hoc  loco  de  his  tractare  uti  secreta  alkymire 
occultentur  in  his  quse  scribo,  quod  tamen  vcstra 
discretio  valeat  contemplari ;  nisi  enim  sciantur  qua3 
prius  scripsi,  et  ea  quae  hie  scribam,  et  tertio  ea  qua; 
in  fine  operis  conscribo,  non  potest  horum  sciri  Veritas 
scriptorum  secretorum. 

Dico  igitur  quod  ex  elementis  sunt  omnia  inferiora. 
Et  tamen  non  descendit  ignis  a  sphsera  sua  ad  hanc 
generationem,  ut  in  vanum  qua3runt  naturales  vulgati, 
quia  qiaod  summe  leve  est  non  descendit  sed  ascendit. 
Nee  virtus  multiplicata  ab  igne  potest  esse  naturalc 
principium  alicujus  rei^  quia  omnis  virtus  multiplicata 
est  loco  agentis  et  non  materiae.  Et  ideo  patet  quod 
falsum  dicitur,  quod  elementa  singula  quatuor,  in  parva 
quantitate  divisa  et  distincta,  concurrunt  ad  invicem  in 
aliquo  ubi  ut  res  generentur.  Nam  ignis  non  inveni- 
retur  per  se  existens  in  omni  loco  generationis,  eo  quod 
non  invenitur  nisi  in  locis  sulphureis  et  bituniinibus 
ardentibus  ;  quamvis  enim  per  radices  stellarum  gene- 
retur  ignis,  tamen  non  ubique  sensibilis  sit,  sicut 
cxigitur  in  hac  positione ;  et  quod  secundum  hanc  po- 
sitionem  ha'C  quatuor  elementa  diversa,  secundam  suas 
sui)crficies,  concurrunt  in  unum  locum  et  mutuo  se 
alterantur,  donee  fiat  mixtum.  Sed  hoc  reprobatur,  eo 
quod  si  conveniunt  tunc  fiercnt  quatuor  mixta.  Sed 
nos  quan-imus  generationem  unlus  mixti. 
.'.        c.      Haic    ififitur    ccneratio    v\il<>i   medicorum    et    positio 

<)|111U()11S  of  ... 

tlai'iciich  naturalium     Parisiensium     est     falsa,     propter     causas 


OPUS   MINUS.  361 

dictas.  Anglici  vero  hanc  opinionem  reliquerunfc  pro  and  Eng- 
impossibili,  et  dicunt  quod  ex  urio  non  potest  fieri  r'aiistsVon- 
mixtum,  quia  quodlibet  elementum  est  in  potentia  sidcred. 
ad  quodlibet,  nt  dicit  Aristo teles  secundo  De  Gene- 
ratione ;  '  iinde  in  terra  est  potentia  ad  alia  tria, 
quia  de  terra  potest  fieri  ignis,  aqua  et  aiir.  Et  cum 
omnia  mixta  fiunt  ex  terra  vel  aqua  naturaliter,  ut 
dicit  Aristoteles  quarto  De  Metaphysica,  quod  terra, 
aqua,  et  aer  sunt  contigua  et  sibi  proxima  in  loco 
geuerationis  rerum ;  et  duo  elementa  alterant  tertium 
ad  suam  naturam ;  ut  si  ex  terra  debeat  fieri  res 
aliqua,  tunc  aer  et  aqua  prsesentes  ei  alterant  ipsam 
ad  naturam  aqute  et  e  converso;  et  virtus  coeli  alterat 
cam  ad  naturam  ignis  :  et  producimur  vii-tute  trium 
elementorum  citra  intentionem  vel  citra  complementum 
medio  modo  inter  actum  et  puram  potentiam  :  et 
dicendum  hsec  generatio  trium  elementorum  fiat  necesse 
est,  quod  natura  quarti  elementi,  quod  est  naturalc 
principium  corrumpitur  citra  intentionem ;  et  sic  fiet 
mixtum  ex  omnibus,  et  unum  ;  quia  sub  quantitatc 
corporali  scilicet  sub  quantitatc  terr?e  fiunt  naturai 
omnium  elementorum ;  et  sic  unum  erit  mixtum. 

Sed  melius  potest  dici  quod  virtus  coeli  sufiicit  ad 
generationem  mixti,  nee  oportet  requirere  tria  elementa 
semper  simul  in  omni  generation c,  quia  non  transit 
aer  per  medium  aquae  maiis  ad  terram,  nee  ignis  re- 
quiritur  pro  agenti,  immo  virtus  coeli  requiritur  pro 
60.  Et  ideo  similiter  pro  aliis  sufficit.  Et  si  ex  terra 
generatur  aliquid,  vel  ex  aqua,  non  oportet  quod  ex 
natura  teri'ce,  quse  prius  fuit,  remaneat  citra  intentio- 
nem. Sed  sicut  natura  trium  elementorum  de  potentia 
materia3  deducetur  per  corruptionem  naturae  sjiecificse, 
sibi  contraria3,  et  simplicis  corporis  et  elementaris,  hgec 
enim    est    universalis   lex    generationis,   scilicet     quod 


'  Dc  Generalione]  ii.  4. 


362  KOGERI   BACONIS 

Opinions  of  generatio  unius  specie!  est  corruptio  alterius,  ut  Aris- 
and  Eng-  toteles  docet  primo  De  Generatione  :  ^  unde  cum  ex 
lishnatu-    teiTa     generetur     ignis     tota     natiira    terrae     specifica 

ralists  con-  .,  ,  °        ,  •,.  i  .       • 

sidered.  corrumpitur,  et  remanet  genus  aiiqnod  commune  igni 
et  terrse,  quod  vocatur  materia  naturalis ;  quia  nihil 
est  commune  duabus  speciebus  nisi  genus  earum,  et 
hgec  est  substantia  coi-porea  non  coelestis,  elementaris, 
qu0e  sicut  genus  operatur  de  igne  et  terra  ;  quae 
materia  habet  naturam  terrse  ex  qua  fit  ignis,  Sed 
natura  ignis  destruit  natm-am  specificam  terrre  usque 
ad  illam  radicem  communem.  Et  quia  est  ilia  impo- 
tentia  ad  speciem  contrariam,  potest  ignis  educi  de 
illius  materise  potentia,  quia  genus  continet  contrarias 
differentias  potestate,  secundum  Porphyrium.  Similiter 
genus  est  ubique,  quia  semper  materia  communis,  sive 
genus  commune,  ad  duas  species,  habet  in  actu  alteratio- 
nem  illarum,  et  quando  agens  fortius  venit  potest  toilers 
illam  speciem  prsesentem,  et  aliam  educere  de  potentia 
illius  generis  et  materise,  quia  essentia  generis  est 
materia  naturalis.  Cum  igitur  elementum  et  mixtum 
sint  species  contrarise,  tunc  generatio  unius  erit  cor- 
ruptio alterius.  Et  ideo  si  de  elemento,  ut  de  terra, 
debeat  generari  mixtum,  oportet  quod  natura  tota 
terrae  specifica  destruatur  usque  ad  materiam  com- 
munem terrse  et  mixtionem,-  quae  est  substantia  cor- 
porea  non  coelestis.  Hoc  enim  probatur  de  elemento 
et  mixto,  in  quo  nihil  est  de  natura  terrse  specifica, 
quoniam  prsecedit  cam  naturaliter  sicut  genus  suam 
speciem ;  de  cujus  materi£e  potentia  potest  contraria 
species  produci ;  quia  genus  est  in  potentia  ad  duas 
species  contrarias.  Quapropter  potest  per  agens  fieri 
suflEiciens  natura  mixta  et  educi  de  materia^  potentia 
illius.  Cum  igitur  in  ilia  nulla  est  de  terra,  sicut 
nee    de    aliis    elementis,    quoniam    ipsa    prsecedit    per 


'  De  Generatione']  ■  |       '  mixtionem^  mixto,  MS. 


OPUS  MINUS.  363 

natiiram  omnia  eleinenfca,  necesse  est  quod  in  genera- 
tione  mixta  de  terra  tota  natura  terrie  specifica 
destruatur,  ct  removeatiir  natura  terrse,  sicut  ignis  et 
aquie  et  aeris,  quia  natura  mixta  de  novo  fit.  Et 
sicut  natune  tres  elemeutares  renovantur  in  hoc  mixto 
neces.se  est  quod  et  quarta.  Et  ideo  imaginatio  fiiLsa 
est,  qua3  dicit  quod  natura  illius  elementi  quod  subici- 
tur  in  generations  remaneat  citra  intentionem.  Sed 
oportet  quod  tota  natura  mixta  ex  quatuor  renovetur. 
Item  si  terra  remaneret  tunc  uon  esset  generatio 
raixti  de  propria  materia,  sed  mixtio  quarundam 
rerum,  sicut  aquse  et  vini  cum  oleo  et  lacte,  vel  alia 
Lujusmodi.  Sed  hsec  mixtio  non  est  generatio  de 
potentia  materise,  nee  Veritas  mixti,  qua3  fit  per  naturam. 
Manifestum  est  igitur  quod  falsa  est  positio  Anglicorum 
sicut  et  Parisiensium. 

Sed  qualitercumque  dicatur  adhuc  videtur  queestio  Ofgcnera- 
gra\nssima,  quomodo  quatuor  eleraenta  faciunt  suum  fi^^^'j^'r'" 
corpus  mixtum  natm'a.  Aristoteles  in  decimo  Metaphy-  elements. 
sicorum '  docet,  sine  contradictione  possibili,  quod  omne 
medium  est  duorum  contrariorum  terminorum.  Nam 
unius  contrarietatis  non  sunt  nisi  duo  extrema,  sicut 
nee  unius  divisionis,  ut  allegat  pbilosophus ;  quia  im- 
possibile  est  quod  plura  duobus  sint  contraria,  ergo 
nee  tres  vel  quatuor  sunt  contraria.  Sed  duo  tantum 
adinvicem  comparata,  uti  calidum  et  frigidum,  faciunt 
unam  contrarietatem.  Unde  hse  quatuor  qualitates 
non  sunt  adinvicem  contrariso  nee  tres  illarum,  sed 
duie  et  dure.  Sed  non  fit  medium  nisi  duorum  con- 
trarioinim,  ut  Ai*istoteles  docet  libro  prjedicto.  Ergo 
ut  erit  una  natura  media  inter  calidum  et  frigidum, 
et  humidum  et  siccum,  sic  igitur  erunt  dure  naturre 
medire    in    mixto.      Sed    lire    dure   naturre  medire  non 


Metaphysicorum^  x.  7. 


3G4)  ROGERI   BACONIS 

sunt  contrarifB,  sed  contincntes,  et  medium  iion  fit 
nisi  ex  contrariis,  ut  docet  Aristoteles  prtedicto  libro ; 
quoniam  ex  albo  efc  nigro  potest  fieri  color  medius, 
sed  ex  albo  et  dulci  non  ])otest  fieri  aliqiia  natura 
media,  quia  non  sunt  contraritc,  sed  conjungentes.  Et 
dicuntur  conjungentes  natur?e,  qu*  simul  se  conjun- 
gunt,  et  patiuntur  simul  in  eodem  subjecto  actu  ; 
ut  album  et  dulce  in  lacte.  Contraria  vero  sunt 
qua3  sunt  in  actu  suo,  non  se  compatiuntur  in  eodem 
subjecto ;  ut  eadem  res  secundum  eandem  partem  non 
potest  esse  alba  et  nigra,  nee  calida  et  frigida,  et 
sic  de  aliis.  Cum  igitur  natura  media  inter  calidum 
et  frigidum  sunt  contraria  natura?  medite  inter  humi- 
dum  et  siccum,  non  potest  aliquod  medium  fieri  ex 
istis  duabus  naturis.  Et  ideo  erunt  in  actu,  sicut 
dulce  et  album  in  lacte,  ex  quibus  non  fiet  unun), 
quia  non  potest  esse  mixti  natura  una. 

Sed  fingitur  hie,  quia  forma  mixti  est  alia  a  natura 
elementorum,  ut  aliqua  virtus  coeli  qure  dat  unitatem 
mixto,  propter  hoc  quod  dicit  Aristoteles  septimo  Meta- 
physicorum  in  fine,  quod  forma  mixtum  non  est  elemen- 
tum,  nee  ex  elementis,  sed  natumc  addita  vis.  Sed  est 
impossibile  quod  sit  virtus  coelestis  ;  quia  ilia  est  loco 
agentis  in  istis  inferioribus  non  cadens  in  rei  substan- 
tiam.  Sed  agens  et  partes  rei  non  coincidunt  in 
eodem  numero  ;  id  est,  idem  numero  non  potest  esse 
agens  et  forma,  ut  habetur  tertio  Physicorum.^  Item 
materia  appropriat  sibi  formam,  et  e  converso ;  uti 
dicit  Aristoteles  secundo  De  Anima-  et  decimo  Meta- 
physicorum.  Et  planum  est  hoc ;  ergo  si  materia 
mixti  est  de  natm-a  elementorum  oportet  quod  forma 
ejus  similiter. 

Item  forma?  simplices  forma  mixti  sunt  nobiliores,  eo 
quod  sunt  magis  perfecta?.    Sed  ilhu  non  dicuntur  esse 


'  to  do  I'hysicorum']  iii.  3.  |       '  De  Aniiiia^  ii.  1. 


OPUS  MINUS.  365 

virtutes  coelestes,  scd  ctluctre  dc  potentia  materia^ ;  quare 
nee  forma  niixti.  Item  generatio  mixti  fit  vol  erit 
de  potentia  raatcrijc  ;  sed  materia  hie  est  essentia  ali- 
cujus  generis,  et  omnis  essentia  generis  in  praedica- 
mento  substjintiiD  est  composita  ex  materia  incompleta 
et  forma  incompleta,  cujus  forma  per  virtutem  gene- 
rantis  cedit  in  formam  spccifieam,  complotam,  et  materia 
in  materlam,  ut  compositum  specificum  generetm*,  et 
nova  materia  specifica  et  nova  forma,  sicut  docetur  sep- 
timo  Metaphysicorum/  ubi  proLat  quod  non  generatur 
foinia  tantum,  sed  eompositum  ex  materia  specifiea  et 
forma  specifica.  Et  illud  est  verissimum,  et  alibi 
magis  certificandum.  Quapropter  specifica  forma  mixti 
producitur  de  forma  completa  priori.  Sed  hoc  non  fit 
per  additionem  alicujus  extrinscci,  ut  Aristoteles  dicit 
nono  Metaphysicorum,  et  quarto  Physicorum,  capitulo  de 
Vacuo.  Sed  una  et  eadem  essentia  numquam  habet 
esse  incomplete  postea  completius,  cum  educatur  dc 
]iotentia  materia^  per  agens  in  actum  complctum,  sicut 
eadem  res  est  cm))rya,  puer  et  vir,  et  vadit  de  incorn- 
])leto  esse  ad  complementum.  Manifestum  igitur  est 
quod  totum  mixtum  est  de  natura  elementari.  Et  idoo 
forma  ejus  est  de  formis  elementorum,  et  materia  de 
materiis. 

Quod  autem  Aristoteles  dicit  septimo  Metaphysico- 
rum, habet  sensum  suuin  manifestum  ex  litera ;  nam 
ipse  loquitur  ibi  de  veritate  cujuslibet  compositi,  non 
tamen  mixti  de  quo  loquimur  hie.  Et  quferit  quo- 
UKxlo  poterit  esse  unum,  et  materialia  principia  vocat 
elcmenta,  secundum  quod  in  secundo  Metaphysicorum - 
materiam  vocat  elementum,  quando  dicit  quod  elemen- 
tum  est  illud  quod  est  ultinumi  in  resolutione  rei.  Et 
hoc  est  materiale  i)rincipium  quod  est  primum  in 
generatione    ejus    et    radix.      Elementum    igitur   vocat 


septimo  Metaphysicorum']  vii.  7.    j      '  secundo  Metaphysicorum]  ii.  4. 


30G  nOGEIlI   BACONIS 

materiale  principum  divisum  contra  formam.  Et  ideo 
cum  sine  forma  non  potest  fieri  compositum,  tunc  nee 
duo  elementa,  nee  similiter  quatuor,  nee  quinque,  nee 
aliquot  faciunt  compositum  ;  quia  quodlibet  eorum 
habet  rationem  materialis  principii ;  id  est,  duoe  materia? 
non  facient  unum,  nee  tres,  nee  quatuor  nee  plures ; 
sed  oportet  quod  forma  addatm\  Sed  quia  materia 
est  alia  per  essentiam  a  qualibet  forma,  et,  ut  docet 
septimo  Metaphysieorum  in  principio,  manifestum  est 
quod  cum  dicit  quod  forma  compositi  vel  mixti  non  sit 
elementum,  nee  ex  elementis,  sed  est  natura  addita 
eis,  optime  dicit ;  id  est,  forma  compositi  non  est  aliqua 
de  partibus  rei,  nee  composita  ex  partibus  illis,  sed 
est  alia  per  essentiam  a  materia  et  partibus  suis. 
Et  ideo  non  loquitur  ibi  de  elementis  his  quatuor, 
qu?e  sunt  terra,  etc.,  sed  de  elementis,  id  est  partibus 
materia?,  quia  elementa  vocat  materiam  ibi,  secundum 
definitionem  elementi  quam  prius  dedit  secundo  Meta- 
physieorum ;  nee  igitur  ad  propositum  est  illud  verbum 
Aristotelis  in  fine  septimi,  quamvis  totus  ^nilgus  erret 
in  hoc  loco. 

Exposita  igitur  sententia  Aristotelis  in  fine  sep- 
timi, redeo  ad  solutionem  quaestionis  principalis.  Nam 
cum  dicitm-  quod  medium  non  est  nisi  ex  contrariis 
concedo,  et  quod  natui'se  duse  medise  sint  in  mixto, 
quia  natm-a  media  inter  calidum  et  frigidum,  et 
altera  inter  humidum  et  siccum.  Et  illse  dua3 
naturae  non  sunt  contrarire,  nee  sit  aliqua  media  scu 
mixta  ab  eis.  Sed  tamen  mixtum  erit  unum  ab  una 
illarum  naturarum,  quia  natura  media'  calidi  et  frigidi 
est  nobihor  et  fortior-  natura  sicci  et  humidi.  Et 
ideo  natm-a  sicci  et  humidi  est  materialis  respectu 
alteriua,  scilicet  naturte  media?  calidi  et  frigidi,  sicut 
materia  ad  formam  ut  fiat  unum  ex  illis,  et  est  natura 


'  mediaj  medio,  MS.  [      -furliur']  formulior  iu  MS.,  cor- 

I  reeled  in  marg. 


OPUS  MINUS.  367 

sicci  et  Inimidi  in  potentia  ad  naturara  calidi  et 
frigidi ;  siciifc  corpus  est  in  potentia  ad  animam,  nee  fit 
una  materia  media  vel  mixta  ex  illis  duabus.  Sed 
composita  sicut  ex  materia  et  forma,  ut  ex  anima  et 
corpore,  non  fit  natura  media  per  mixtionem,  sed  per 
unionem  et  compositionem  naturalem  ex  duobus  primis, 
qnoruni  unum  est  in  })otentia  respectu  alterius.  Et 
est  intelligendum  quod  sicut  in  elemento  sunt  materia 
simplex  et  forma  simplex,  ita  in  mixto  est  materia 
mixta  et  forma  mixta.  Et  a  parte  utriusque  sunt  ilUie 
dure  naturre  mediae,  ita  quod  in  materia  mixta  sunt 
dufe  natura3  mediae  materiales,  sed  una  est  in  potentia 
ad  aliam.  Similiter  a  parte  formse  mixtse  sunt  duae 
materiales  media?,  sed  una  est  in  potentia  ad  aliam ; 
et  tota  materia,  quae  fit  una  propter  hoc,  quod  una 
natura  ejus  est  in  potentia  ad  aliam,  fit  in  potentia  ad 
totam  formam  mixti.  Et  sic  potest  fieri  mixtum 
unum  ex  duobus,  quorum  unum  est  in  potentia  alterius; 
et  hoc  sufficit  ad  unitatem  rerum  compositarum,  sicut 
Aristotelcs  docet  in  septimo  Metaphysicorum,  et  in 
aliis  locis.  Nam  in  septimo  dicit  quod  ex  duobus  in 
actu  non  fit  imum,  nee  ex  duobus  in  potentia,  sed  ex 
duobus  quorum  unum  est  in  potentia  respectu  alte- 
rius ;  ut  ex  anima  et  corpore ;  et  universaliter  ex 
materia  et  forma. 

Hoc    habito,    considerandum   est    quae    mixta    primo  Theologi- 

fiunt    ex    elementis,    et   ciuse    secundario  :    quo    modo  ^^^  "nppr- 
,        .  IT  T  tanceofthe 

potest  fieri  mixtum  ad  fequalitatem,  et  qualiter  non ;  et  question. 

hujusmodi  alia  quseruntur  scienda.     Hoc  est  necessarium 

scire  propter  compositionem   corporis  Adae   et   Evse   et 

propter  fructus  paradysi,    ex  quibus   immortalitas  Adae 

potuisset  continuari  si  non  peccasset ;    et  similiter  totius 

progeniei    suae  ;     similiter    hoc    necessario    sciri    debet 

propter  resurrectionem  et  immortalitatem  tam  damnan- 

dorura  quam  glorificandorum.      Et  ad  infinita  in  theo- 

logia   et     philosophia    valent    haec ;     quibus     ignoratis 


3G8  ROGEllI    BACONIS 

ignorabitur  quicquid  est  sub  coelo.  Dico  igitur  quod 
si  elementa  considerentur  secundum  subjectani  suam  et 
quantitatem,  et  pondus,  et  secundum  naturam  gravis 
et  levis,  qua3  omnia  liic  pro  eodem  acci})iuntur,  tunc 
iinpossibile  est  quod  fiat  fequalitas  ;  nam  oportet  quod 
in  omnibus  dominetur  unum  elementum,  secundum 
lias  duas  vias  ;  quia  Aristoteles  in  quinto  Metaphysico- 
rum  dicit,  quod  compositum  est  ex  uno  element©  majus, 
et  ex  alio  minus  ;  et  hujus  causam  dicit  in  principio 
Coeli  et  Mundi,  quod  omne  mixtum  movetur  secundum 
naturam  elementi  dominantis  in  ipso.  Nam  vel  de- 
scendit  inferius  per  naturam  gravis,  vel  ascendit  per 
naturam  levis  ;  et  ideo  secundum  banc  viam  nullo 
modo  potest  esse  sequalitas.  Et  bujus  ratio  est  quia 
si  tantum  esset  in  mixto  de  natura  gravis  quantum  de 
natui'a  levis,  tunc  non  ascenderet  propter  naturam 
gravis,  nee  descenderet  propter  naturam  levis,  nee 
quiesceret  in  loco  elementorum  aliquo ;  quia  qua 
ratione  in  uno  et  alio,  propter  fequalitatem  gravis  et 
levis  ;  ergo  nee  movetur  nee  quiescit,  quod  est  impossi- 
bile.  Oportet  igitur  quod  quodlibet  mixtum  liabcat 
plus  de  uno  elemento  quam  de  alio,  plus  dico  secundum 
substantiam,  et  quantitatem,  et  pondus,  et  secundiun 
naturam  gravis  et  levis.  Sed  hoc  elementum  do- 
minans  ut  in  pluribus  est  terra,  in  multis  aqua,  in 
aliquibus  aer,  et  in  quibusdam  ignis.  Nam  in  illis  qiia> 
petunt  terram  sub  aqua  est  terra  per  dominium,  ut 
lapides  et  hujusmodi  ;  in  his  qu?e  locum  aqua>  tenent 
est  aqua  per  dominium,  ut  in  vino  et  lacte.  Quae  vero 
supernatant  aquam  liabcnt  aerem  secundum  dominium, 
ut  in  oleo  et  lignis  aquam  supernatantibus.  Quiu  vero 
ascendunt  superius  in  aere,  ut  flamma  et  vapores 
ardentes,  habent  naturam  ignis  per  dominium  ;  et 
generaliter  evaporationcs  f{icta3  per  caliduin  in  corpori- 
bus  sou  animatis  seu  inanimatis,  nam  levitas  igrnea 
domiuatur  in  omnibus  et  secundum  quantitatem  et 
subjectani. 


OPUS  MINUS.  809 

Sed  nliter  possunt  considerari  hfec  elementa 
secundum  qualitates  quatuor,  calidum,  siccum,  liu- 
midum,^  etc.  qu?e  vocantur  quatuor  qualitates  activ?e 
et  passivte  :  siccum  enim  et  liumidum  passivfc, 
CJilidum  ct  frii^idum  activai.  Et  licet  siccum  et  humi- 
dum  siut  jmssivcD,  haljito  respectu  ad  vulicinentiara 
actionis  calidi  et  frigidi,  tamen  secundum  se  sunt 
activie ;  et  similiter  calidum  et  frigidum  sunt  activse 
respectu  aliarum  qualitatum,  ct  tamen  secundum  se 
sunt  passivse.  Quia  Aristoteles  docet  tertio  Pliysi- 
corum^  et  libro  De  Generatione^  quod  omnis  agens 
pliysice  patitur  et  e  converso.  Si  ergo  considerentur 
elementa  secundum  has  quatuor  qualitates,  tunc  oritur 
complexio  in  mixto  vel  secundum  sequalitatem  istarum 
quatuor  qualitatum  vel  dominium  alicujus.  Elementa 
enim  priori  modo  considerata  faciunt  compositionem 
mixti,  et  hoc  modo  faciunt  complexionem,  quae 
est  (pialitus  consui-gens  ex  aequalitate  liorum  quatuor 
vel  ex  dominio  alicujus.  Hoc  igitur  modo  bene  potest 
esse  sequalitas  pura  secundum  virtutem  et  potestatem 
activam,  licet  non  secundum  quantitatem  earum  quam 
medici  vocant  pondus,  sicut  erit  in  corporibus  post 
resurrectionem.  Et  ideo  non  erit  aliqua  alteratio  * 
mixto  tali.  Nam  ubi  eequalitas  potentiarum  activarum 
est  non  potest  esse  corruptio,  secundum  Aristotelem  se- 
cundo  Metaphysicorum.'^  Et  secundum  Averoym  super 
Decimum.  Unde  Averoys  arguit  ibi  contra  Galienum, 
qui  posuit  in  homine  aliquo  complexionem  ?equalem. 
Nam  tunc  arguit  Averoys  quod  ille  esset  immortalis, 
quia  non  esset  actio,  nee  passio,  nee  alteratio  talis  mixti 
propter  requalitatem.  Et  ideo  nee  corruptio.  Causa 
vero  pra3cisa  luijusmodi  rei  est  quod  aequalitas  qualita- 
tum elementarium  est  ultimum  quod  materia  desiderat, 


•  liumidum']  ca.  hn.  sic  etc.,  MS. 
-  Physicorum]  iii.  1. 
'  De    Gcneratione]     De   Gcu^Ta- 
tione  Animal.,  iv.  3. 


*  alteratio]  in  MS.  ait  loin  ;  cor- 
rected in  a  more  recent  hand  as  in 
the  text." 
i       '  Metuphysicorum]  ii.  4. 


VOL.    T.  A    A 


370  ROGER!   BACONIS 

et  nobilissimum  in  mixto  unum  mixtum  est.  Et  icleo 
habita  sequalitate  quiescit  appetitus '  materise.  Sed 
forma  qusB  perficit  appetitum  materiae  non  potest  ab 
ea  separari,  nee  forma  coeli-  qute  totam  potentiam  mate- 
rise  complet.  XJnde  in  mixtis  rebus  idem  est  sequalitas 
elementonim  secundum  qualitates  quod  forma  coeli  in 
coelestibus.  Et  ideo  quando  elementa  veniunt  ad 
sequalitatem  banc  omnis  appetitus  materise  elementaris 
quiescit  et  completur,  Et  ideo  aufertur  occasio  agenti 
et  patienti  et  opus  transmutationis  et  deperditionis, 
nam  tunc  calidum  non  potest  super  frigidum,  quia 
aequatur  ei,  nee  humidum  super  siccum.  Sed  ideo  non 
potest  esse  victoria  ubi  non  est  pugna. 
The  body  Item  nec  appetunt  victoriam  propter  nobilitatem 
Taradise     a^qualitatis  in  qua  conformantur  et  reducuntur  ad  nobi- 

not  entirely  ligsimum  statum    eorum,    et    in    quo    quiescit    materia 
hai'mom-  .  .  .  .  ii- 

ous  in  its  elementaris,  Adam  vero  m  statu  innocentise  non  habuit 
elements,  gequalitatem  plenam  elementorum,  quia  indiguit  cibo 
ligni  vitse,  de  quo  si  non  gustasset  deficeret ;  et  ideo 
prseceptum  fuit  ei  quod  comederet.  Unde  prope  sequali- 
tatem ftiit  ejus  complexio;  quse  cum  perficeretur  gloria 
fieret  omnino  sequalis.  Beatus  Augustinus  et  omnes 
concordant  quod  babuit  corpus  animale,  quod  defecisset 
si  non  babuisset  esum  ligni  vitse.  Unde  immortalitas 
sua  per  esum  finictus  nata  fuit  conservari.  Cum  ergo 
fuisset  de})erditio  in  eo  qui  per  esum  fructuum  paradysi 
restaurari  debuisset,  et  hujusmodi  dissolutio  non  est 
nisi  per  actionem  elementorum  sese  alterantium,  et 
lisec  actio  non  divisi  per  insequalitatem  qualitatum, 
quantum  ad  virtutes  earum  et  j^otentias  activas  et 
passivas,  manifestum  est  quod  non  fiiit  in  eo  sequalitas 
istarum  ;  nec  sequalitas  ponderis  potuit  esse,  neque  sci- 
licet secundum  natm-am  gravis  et  levis,  neque  secundum 
quantitatem  aiqualitatis  ;    ergo  nulla  sequalitas  fuit  ibi, 


'  appetitus'}  appetitas,  MS.  |      -  ca/i]  a;',  MS. 


OPUS  Mixus.  371 

nisi  smnatui'  requalitas  ibi  in  respectn,  qnali  com- 
plexio  huniana  dicitur  sequalis  respectu  aliorum  ani- 
maliuiii,  et  quantum  debetui-  liumanae  speciei,  sed 
absoluta  non  potuit  esse.  Et  hsec  sequalitas  respectiva 
qualitatum  activannn  dicitur  esse  a  medicia  ct  tlieo- 
logi.s  a3(iualitas  justitiai.  Sed  lia3c  non  est  sequalitas 
vera  nee  absoluta  de  (|ua  loquimui'. 

Item    in    Adam    nou    fuit    fequalitas    liumana:?    na-  The  tor- 
tui"a3,    nam   lia-c    sola   est   post   resun-ectionem.      Tunc  "^^"^^  ^^  , 

'  IT-  thedanineu 

enim  humana  natiu-a  complebitui'  quantum  capere  explained 
potest  de  sequalitate  ;  ergo  sequalitas  hsec  justitia;  Physically. 
non  fuit  in  co.  Cum  igitur  dicunt  quod  in  eo  fuit 
a'qualitas  simi)liciier  et  absoluta  aut  justitice  mul- 
tum  detrahitur  veritati.  De  fructu  vero  illo  potest 
dici  quod  non  fuit  a3qualis  complexionis  secundum 
quatuor  qualitates  ;  nam  alimentum  corrumpitur  a 
natura  sua  specifica  ;  et  sic  caro  et  os'  et  in  caetera 
membra  convertitm-,  secundum  Aristotelem.  Et  ideo 
non  est  ille  fructus  per  aequalitatem  compositus,  sed 
props  fuit.  Corpora  vero  in  resurrectione  erunt 
immortalia  propter  aequalitatem  tam  in  damnandis 
quam  glorificandis,  et  tamen  in  poena  danmatorum 
erit  aliqua  Isesio  naturalium  cum  afflictione  ineffabili 
et  perjoetua.  Nam  perpetrabitur  afflictio,  quia  corpus 
erit  imniortale.  Et  erit  intolerabilis,  quia  super  vel 
contra  naturam  erit ;  quia  ignis  qui  aget  in  corpus 
damnatum  non  erit  ignis  naturalis  qualis  est  apud  nos, 
sed  sine  comparatione  excedet,  et  erit  instrumentum 
divintu  justitia?,  ac  faciet  speciem  fortem  quse  continue 
affliget.  Et  tamen  non  toilet  sequalitatem  sed  aliquid 
de  substantia  a^quali  lajdet,  qua  Isesione  fiet  ilia 
afflictio. 

Et  est  simile  in  coelestibus.     Nam  licet  luna  et  stellse 
sint  incorporales,  tamen  possunt  alterari  per  lucem  solis, 


'  sic  caro  et  os]  So  MS. 

A  A   2 


372  ROGERI   KACONIS 

et  in  superficie  et  in  profundo,  efc  reducitur  lux  in  eis 
de  potentia  materise  per  veram  alterationem  naturalem, 
qufe  quod  est  in  potentia  producit  in  actum,  (ut  patet  ex 
parte  tertia  quam  mitto  in  geometricis,)  non  obstante 
incorruptione.  Et  sic  est  hie,  quia  species  agentis 
recipitur  in  corpora  damnati,  non  obstante  tequalitate, 
et  permittet  esse  semper  earn.  Et  quia  magis  excel- 
lit  sensum  tactus  affligit,  ulti-a  illud  quod  dici  potest 
in  coelestibus  evidenter ;  et  in  tactu  sj)irituali  est 
actio  in  perfectionem  paticntis.  Sed  quando  tangibile 
excedit  corrumpit  sensum.  Non  corrumpit  vero  cor- 
pora damnatorum,  quia  ibi  est  requalitas.  Sed  non 
est  cequalitas  tangibiliiim  ut  nui;c  est  in  nostris 
corporibus.^  Sed  cum  hpoc  altcrata  manens  et  edita 
propter  excellentiam  sensibilis,  sciendum  quod  instru- 
mentum  tactus  in  nobis  est  media  natura  tangibi- 
lium,  ut  dicit  Aristoteles  secundo  De  Anima ;  ^  non 
tamen  omnino  media  per  fequalitatem  plenam,  sed 
dicitur  media  per  privationem  superflui  duorum  extre- 
morum,  sicut  medius  color  dicitur  cteruleus  qui  tantum 
habet  plus  de  albo  quam  de  nigro,  vel  e  converso.  Sed 
in  damnatis  est  medium  simplex  et  requale,  ut  instru- 
mentum  tangendi  calidum  et  frigidum  est  sequale 
inter  ea  media  vero  tangendi  siccum  et  humidum  est 
sequale  inter  ea,  et  utrumque  medium  est  sequale  alteri, 
et  extrema  sunt  a^qualia.  Et  hoc  dico  de  duobus 
mediis,  quia  tactus  sunt  duo  sensus  secundum  speciem, 
sicut  sunt  duo  media  in  his  quatuor  qualitatibus ;  quia 
medium  unum  esse  non  potest,  ut  probatum  est  prius  ; 
ct  ideo  nee  mms  tactus,  sed  ]>lures,  sicut  docet  Aristo- 
teles secundo  De  Anima.  Salva  igitur  {lequaKtate,  sicut 
de  coelestibus  incorrupto  manente,  educetur  species 
ignis  de  potentia  materias  corporis  damnati  cum  altera- 


'  corporihns]   Tliis   and  the  next  sentence  seem  to  have  been  transposetl 
by  the  transcriber. 
-  De  Atiinuil  ii.  11. 


OPUS   MINUS.  o73 

tione  instrumenti  tactus  et  Isesione  usque  aJ  aliquem 
graduni  qua3  non  aufert  ?o(|ualitatem  ;  'et  quia  ha3c  est 
actio  tangibilis  excellentis  et  inproportionalis,  sic  affli- 
get ;  quia  vero  non  toilet  lequalitatem  erit  afflictio  per- 
petiia,  et  licet  a)qualitateni  non  toilet  tamen  a3qualein 
substantiam  IreJet  et  ideo  affliget. 

Corpora  vero  Adae  et  Ev£e  post  peccatum  reces-  Causes  of 
serunt  longe  plus  ab  asqualitate  quam  in  statu  in  no-  *''^  ^^^on- 
centise,  sed  taraen  respectu  mortalium  corpoinim  his  life. 
diebus  raultum  accesserunt  ad  fBqualitatem,  et  ideo 
diu  potuerunt  vivere  ;  et  quia  fuerunt  sapientia  magna 
pnediti  excogitaverunt  omne  regimen  sanitatis  et  me- 
dicinas  secretas  quibus  senectus  retardabatur,  et  qui- 
bus  cum  venit  potuit  mitigari  ;  et  filii  eorum  licet 
regimen  babebant  et  experimenta  contra  senectutem, 
quia  Deus  eos  illustravit  omni  sapientia,  secundum 
quod  declaro  in  secundo  tractatu,  et  ideo  diu  vivere 
potuerunt  et  praicipue  usque  ad  Noe  et  filios  suos. 
Nam  Sem  filius  Noe  vixit  ad  quinquagesimum  an- 
num Jacob  patriarclia?,  sicut  dicit  Hieronymus,  quo- 
niam  post  Diluvimn  terrevastencium  fuerant  debilitati 
in  complexione.  Et  defecit  paulatim  ilia  sapientia 
regiminis  sanitatis.  Et  ideo  homines  nati  post 
Diluvium  non  potuerunt  tarn  diu  vivere  sicut  ante. 
Accidit  tamen  pluries  in  hoc  mundo  postea  quod 
homines  diu  vixerunt,  ut  per  multos  annorum  cente- 
narios  sicut  fuit  notatum '  in  tractatu  scientiarum  ex- 
perimentalium.  Et  illi  reducti  svmt  ad  gradus  pro- 
pinquiores  tequalitati  quam  nos.  Et  hoc  per  secretas  Wonderful 
medicinas,  sicut  ibi  tancjo  :   et   etiam   aliqui  diu  vixe-  '"^'^'''"c'i  of 

.  .i         J.   .  longevity, 

runt  sine  nutrimento,  ut  nostris  temporibus  fuit  una  without 
mulier  in  Anoflia  in  diocesi  Norwicensi,  quse  non  com-  sustenance, 

o  ....  ^t  Isor- 

medit  per  xx.  annos,  et  fuit  pinguis  et  in  bono  statu,  wich,  in 
nullam  supei-fluitatcm  emittens  de  corpore,  sicut  pro-  ^^y°°  ^ 
bavit  episcopus    per  fidelem  examinationem.     Nee  fuit 

'  notatum']  uncertain. 


374  BOGERI  BACONIS 

miiacvilum,  sed  opus  naturse,  nam  aliqua  constellatio 
fiiit  illo  tempore  potens  elementa  reducere  ad  gradum 
sequalitatis  propinquiorem,  quam  ante  fuerunt  in  cor- 
pora suo  ;  et  quia  ejus  commixtio  fuit  ex  natura  pro- 
pria conveniens  constellationi  non  sic  aliorum  com- 
plexiones,  ideo  accidit  alteratio  ejus  in  corpore  quod 
non  in  aliis. 
Causes  of        Est    autem    ulterior   longa    vitte    extensio    possibilis 

the  short-  ...  t        •  i  .•         •-  i 

enino-  of     ^  prmcipio    mundi,   sive   magna  prolongatio  vitse  ;   sed 
^^^^'  nunc    abbreviata    est    ultra    modum.     Causam    autem 

magnam  hujus  prolongationis  et  abbreviationis  resti- 
maverunt  multi  a  parte  coeli ;  nam  sestimaverunt  quod 
coeli  dispositio  fuit  optima  a  principio,  in  mundo  sene- 
scente  omnia  tabescunt,  pestimantes  stellas  fuisse  crea- 
tas  in  locis  convenientibus  in  quibus  stellse  liabent  suas 
dignitates,  qure  vocantur  domus,  exaltatio,  triplicitas, 
facies,  terminus ;  et  in  meliori  proportione  eorum  ad 
invicem  secundum  diversitatem  aspectuum,  vel  projec- 
tionem  radiorum  invisibilem.  Et  quia  ab  illo  statu 
paulatim  recesserunt,  et  secundum  hunc  recessum  po- 
nunt  vitse  determinationem  usque  ad  aliquem  termi- 
num  fixum,  in  quo  erit  status.  Sed  hoc  liabet  multas 
conditioncs  et  difficultates,  de  quibus  non  est  modo 
dicendum,  et  sive  hoc  sit  varum  sive  non,  necesse  est 
aliquam  causam  assign  are,  quae  nobis  prompta  est  et 
plana,  cui  contradici  non  valet,  quam  scimus  per  ex- 
perientiam ;  et  ideo  circa  illam  negotiandum  est,  uti 
appareat  mirabilis  et  inefFabilis  utilitas  et  magnifica 
scientise  experimentalis,  et  apperiatur  vita  juxta  illud 
secretum  secretorum  quod  Aristoteles  occultavit  in  libro 
De  Regimine  Vita?.  Cum  enim  regimen  sanitatis  de- 
beat  esse  in  cibo  et  potu,  somno  et  vigilia,  motu  et 
quiete,  evacuatione  et  retentione,  aeris  dispositione,  et 
passionibus  animi,  et  lifBC  ut  in  debito  temperamento 
haberentur  ab  infontia,  de  his  temperandis  nullus 
hominum  fere  vel  curat,  vel  nee  medici,  quales  nos 
vidimus ;     quod    de    millenaiio     medicormn    vix    erit 


OPUS  MINUS.                                    375 
unicus    qui     saltern     leviter     curabit    et ' 


partim  sunt  apta  argento  et  cupro,  formam  tamen  auri  Trial  of 
recipiunt  seel  incompletam,  nee  est  coctum  decoctione  Artificial 
qua?  deljetur  auro  perfecto,  sed  quae  in  parte  congruit  gold. 
argento  et  cupro.  Et  pro  tanto  dicitur  illud  aurum 
habere  gradus  aliquos  argenti  vel  cupri,  ita  quod 
aurum  quatuor  graduum  sit  optimum  quod  potest  fieri 
per  naturam.  Sed  aurum  per  magisterium,  ut  dicit 
Avicenna,  libro  De  Anima,  est  melius  naturali.  Et 
gimiliter  est  magna  differentia  inter  modos  auri  de 
magisterio,  et  optimum  est  quod  fit  per  illud  quod 
est  a^qualis  complexionis.  Et  prolongat  vitam  ;  scilicet 
de  liis  factus  est  sermo  prius  sub  senigmate,  ut  planius 
sit  in  parte  idtima  tractatus  non  solum  generatio  auri 
et  proprictates  naturales  et  conflatio  ac  proprietates 
et  species  considerari  dictaj,  sed  probatio  ejus  certa, 
unum  enira  est  quod  probatio  coUigitur  ipsius  multis 
uiodis.  Nam  conflatio  facit  ad  hoc  et  operationes  ejus; 
quia  per  operationes  probantur  res.  Et  ita  mercatores 
auri  habent  suas  probationes  per  cotem  vel  per  carectes 
auri  ad  hoc  factas,  ut  sciatur  quot  graduum  auri,  quot 
argenti,  et  quot  cupri,  vel  habeant  omnes  gradus  auri. 
Specialiter  tamen  docet  Avicenna  cxaminare  omnes 
modos  auri  puri,  Dicit  igitur  quinto  libro  quod  si 
jactetur  in  ignem,  et  semper  retineat  colorem  suum, 
tunc  est  aurum  verum  ;  si  non,  non  est  bonum.  Et 
si  velis  scire  an  sit  naturalc  vel  ab  artificio,  tunc  solve 
ipsum  per  sales,  ct  si  solvitur  est  de  magisterio.  Et 
similiter  si  fiindatur  ct  ferveat  est  de  vero  magisterio. 
Et  ipsum  si  facias   pulverem  et  ponas  in  vias  sublima- 


'  riirahit  ct"]  These  occur  as 
catchwords  at  the  hottoni  of  the 
l>ape  (f.  C6  b.)  Some  leaves  have 
hceu  lost  or  misgathcrcd ;   the  MS., 


however,  affords  no  indication  for 
deciding  -which  of  these  supposi- 
tions is  correct. 


376 


ROGERI   BACONIS 


tionis  sine  calce  et  al)lutione,  scies  quod  est  de  magis- 
terio  vero.  Et  descendit  ad  modos  auri  de  magisterio, 
ut  sciatur  cujus  sit  aurum  ablatiim.'  Sed  ibi  fiuni 
verba  propria  alkymistica,  nee  possunt  sciri  nisi  in 
ultima  parte  tractatus. 

De  loco  vero  generationis  auri  naturalis  loquitui- 
Plinius  xxxiii"  [21.]  libro  Naturalium.  Aurum  enini 
in  tribus  locis  invenitur  ;  scilicet  in  ramentis  et  inter 
lapillos  fluminum,  "  ut  in  Tago  Hispanise,  in  Pado 
"  Italian,  Ebro  ThraciiB,  Pactolo  Asici3,  Gauge  India?. 
"  Nee  uUum  absolutius  aurum  est,  quia  cursu  aqu?e 
"  et  cum  fricatione  perpolitur.  Alio  modo  puteorum 
"  scrobibus  eftbditur,  aut  in  ruina  montium.  Aliud 
"  in  summa  et  plana  telluris  rara  felicitate ;  ut  nuper 
"  in  Dalmatia  principatu  Neronis  singulis  diebus  quin- 
"  quagenas  libras  fundens   ....   summo  cespite."  - 

Ha^c   iffitur    dicta  sunt   de  auro  si  tot    deberent   de 


Silver. 


excederem  raetas  istius  persuasionis,  nee  tot  sunt  di- 
cenda  de  aliquo  alio,  sicut  de  auro,  propter  ejus  nobili- 
tatem  non  solum  in  consideratione  pliysica,  sed  etiam 
in  theologia,  quia  pluries  in  Scriptura  et  in  pluribus 
et  nobilioribus  sensibus  graticie  et  glorias  reperitur, 
quam  omnia  alia  metalla.  Ne  tamen  negligentia  aliqua 
omittam  perstringam  brevius  naturam  et  proprietates 
eorum  usquequo  scriptas.  Super  Lis  requiratur  prin- 
cipiis   .    .    . 

Post  aurum  dignitate  est  argentom,  quod  ex  com- 
plexione  elementari  est  frigidum  et  humidum,  ut  dicit 
Avicenna  quinto  De  Materia ;  et  in  libro  De  Oorpo- 
ribus  et  Spiritibus  dicitur  illud  idem.  Nam  ex  com- 
positione   argenti    vivi  et    sul^ihuris  in   eo    habet   mul- 


'  ahlatiun']  oblatum  (?) 
-  summo  cespite}  These  ■words,  as 
they  stand,  have  no  sense.    A  refe- 


rence to  Pliny  will  explain  the 
blunder  of  the  transcriber,  by  no 
means  a  solitary  instance. 


OPUS  MINUS.  377 

turn  de  argeiito  vivo  et  parum  tie  sulpliure.  Et  elicit 
primo  libro  quod  argentum  efficitur  primo  de  argento 
vivo  claro,  et  de  Hul])hme  croceo,  cocto  per  centenaria 
annoruni.  Et  argentum  est  crudum,  non  bene  coctum 
sleut  aurnin,  quia  color  soils  non  decoxit  ipsuui 
oninino.  Sed  vii'tus  luna3  operata  est  principio.  Et 
ideo  est  humidum  et  frigidum  sicut  complexio  lunae  ; 
unde,  secundum  Avicennani  et  oiniies,  est  de  operatione 
luna3.  Et  ideo  non  potest  dici  quod  sit  fiigidum  et 
siccum,  ut  antiqui  dixerunt.  Et  in  aliquibus  exempla- 
ribus  libri  medicinse  Avicenna)  in  secundo  invenitur ; 
sed  falsuni  est,  sicut  auctoritate  ejus  in  libro  proprio 
ad  hoc  in  alchymia  docet.  Et  omnes  alkymise  doctores 
idem  dicunt.  Et  quod  non  est  bene  coctum  totum 
potest  dcstrui  et  coiTumpi,  nam  terra  delet  ipsum, 
ut  dicit  Avicenna ;  et  aliter  distincte  in  libro,  de 
Spiritibus  et  Corporibus,  dicitm-,  quod  corrumpitur  in 
huniido  et  loco  liumido,  et  in  igne  minuitur,  et  dicitur 
ibi  ({uod  multa  mala  accidunt  ei  cito  quoniam  nimis 
est  tenue  et  timidum  et  impatiens  eomm.  Sulphur,  ses, 
lerrum,  et  stagnum  sunt  ejus  inimici,  ei  namque  infer- 
runt  mala,  nee  sunt  ei  convenientia. 

Argentum  autem,  ut  dicit,  est  corpus  mundum 
minus  tamen  auro,  et  ejus  pondus  est  minus  pondere 
auri,  et  ejus  sapor  est  acidus,  et  excepto  auro  nullum 
corpus  est  nobilius  eo,  et  ipsum  est  vicinius  auro 
omnibus  corporibus  ;  auri  enim  exteriora  sunt  argenti 
interiora :  in  hoc  vero  vult  dicere  quod  argentum 
est  in  potentia,  et  virtute  occulta,  propinquius  auro 
quam  aliquid  aliud.  Et  ejus  conflatio  et  purilicatio 
fiunt  per  })lumbum,  ut  omnis  materia  vilioris  metalli 
separetur  ab  eo,  sicut  dictum  est  de  auro.  Opera- 
tiones  ejus  paucse  assignantur  in  libris  Alkymiae,  sed 
Avicenna  secundo  dicit  Metaphysica)  quod  confortatio 
ejus  confert  foetori  oris  et  terrori  cordis,  et  confert 
anhelitui  et  pectori.  Sunt  ejus  species  tres,  nam 
una    est    naturalis   et    fit   in    ventre   terrtc,    ut   dictmu 


378  ROGERI   BACONIS 

est ;  alia  est  per  magisterium,  elixum  idem  per  trans - 
mutationem  cupri  liquati  in  argento ;  tertium  est  per 
argentum  vivum  induratum.  Et  quibusdam  aliis  natu- 
rale  est  magis  frigidum  quam  illud  quod  est  de 
magisterio  et  per  elixim;  et  illud  quod  est  cum  elixatur 
est  magis  frigidum  quam  illud  quod  non  fit  sic.  Et 
melius  argentum  est  tertio  modo,  sicut  dicit  Avicenna, 
quinto  libro  et  sexto.  Et  probatio  ejus  et  electio  se- 
cundum eimdem,  sexto  libro,  est  ejusmodi  quod  sit 
multum  album,  et  quod  levius  se  frmdat,  et  quod  fun- 
ditur  minus  fervet ;  et  tale  argentum  est  illud  quod 
fit  de  magisterio  cum  elixitur.  Nam  cognitio  illius, 
quod  fit  cum  elixitur,  est  quod  non  est  ita  album,  et 
tardius  se  fundit,  et  fervet  majus  quando  funditur,  et 
apjoaret  de  foris  nigrum,  sed  cito  abluitur.  Signum 
vero  naturalis  argenti  est  quod  quando  percutis  cum 
malleo  super  incudem  facit  sonum  extraneum,  non  sic- 
ut cuprum,  nee  sicut  alia  ;  et  cum  ftinditur  modo  exit 
fsex  mixta  cum  terra.  Et  si  vis  scire  an  sit  de  magis- 
terio vero  funde  ad  ignem,  et  si  non  minuat,  nee 
faciat  scoriam,  scias  quod  est  de  vero  magisterio.  Et 
omnis  probatio  de  auro  fit  de  argento,  ut  ait  Avicenna. 
Copper.  Cuprum  vero  est   annexum   argento  ;    et  cuprum  se- 

cundum Avicennam,  sexto  libro,  est  factum  de  argento 
vivo  grosso  et  de  sulphure  rubro,  et  coquitur  in  ven- 
tre terrse  per  centenaries  annorum ;  sed  non  est  tamen 
coctum  sicut  aurum,  nee  combustum  sicut  ferrum,  et 
ideo  est  leve  ad  imitandum  ad  libitum  hominis.  Sed 
licet  non  sit  combustum  sicut  feri'um,  tamen  habet 
aliquid  de  combustione,  ut  dicit  in  primo  libro ;  et 
ideo  non  potest  corrumpi  in  tei-ra,  nisi  per  multos 
annos,  sed  ignis  consumit  ipsum  cito.  Et  cuprum  est 
de  natura  Veneris,  ut  dicit  Avicenna,  primo  libro,  et 
omnes  concedunt,  nam  cuprum  vocavit  Venerem  sicut 
aurum  Solem,  propter  hoc  quod  ipsum  sit  per  natu- 
ram  Veneris,  sicut  aurum  per  naturam  Solis,  Ex  quo 
potest   argui    quod    cuprum    est   liumidum   et   calidum 


OPUS  MINUS.  379 

sicut  Venus.  Item  calor  cupri  non  est  miiltus,  ut  dicit 
Aviceiina  ;  sed  est  bene  luuniduni,  quia  aliter  non  unde 
solveretur ;  ex  quo  suniitur  aliud  argumentuni  quod 
est  calidum  et  luimidum ;  sed  tamen  Avicenna  dicit 
quod  est  calidum  et  siccimi.  Et  in  secundo  libro  de 
Spiritibus  et  Corporibus  dicitm*  similiter,  nisi  quod 
siccitas  ejus  non  est  siccitjvs  ferri  sed  minor  est ; 
accidit  tamen  ei  hujusmodi  siccitas  quia  multum  habet 
de  sulplmrc,    unde    propter  hoc  citrinatur. 

Non  ojiortet  igitur  quod  licet  sit  de  parte  Veneris 
quod  omnino  earn  sequatur  in  qualitatibus ;  liabet 
enim  calorem  sicut  ipsa  dominantem,  et  habet  multum 
de  humido,  et  in  hoc  Veneri  similatm* ;  sed  plus  habet 
de  sicco  quam  humido  complexionabiliter  propter  sul- 
phur abundans.  Nee  aurum  sequitur  omnino  naturam 
sobs,  quia  solutio  est  omnino  temperata^  sicut  aurum. 
Item  dicitur  secundo  libro  de  Spiritibus  et  Corporibus, 
cuprum  est  ejusdem  duritiei  cum  argento  et  ejusdem 
liquationis,  et  non  est  differentia  inter  ipsum  et  argen- 
tum  in  colore.  Siquis  ei  igitur  rubedinem  auferat 
argentum  erit,  quia  ipsum  est  in  superficie  cuprum  et 
interius  argentum.  Et  ipsum  est  frater  argenti,  et 
quicquid  inimicatur  argento  inimicatur  ei,  ut  staimum 
et  hujusmodi.  Et  cuprum  tribus  modis  est,  ut  dicit 
Avicenna,  sexto  libro,  scilicet  rubeum  sen  citrinum,  et 
album  et  nigrum.  Kubeum  et  album,  meliora  sunt.  Et 
cuprum  magisteriale  est  Armeniacum.  Probatio  vero 
cupri  boni,  datur  ab  Avicenna,  sexto  libro.  Dicit  igitur 
quod  si  fundatur,  et  si  sit  jus  rubeum,  non  est  bonum ; 
si  non  habeat  colorem  citrinum  bonum  est,  quia 
rubeum  jus  est  certura.  Item  ftic  de  ipso  laminas,  et 
l>ercute  laminam  malleo  super  incudem,  et  si  infecerit 
solum  sicut  qui  sonat  rotundo  aere  scias  quod  est 
coctum  nimis  ;  et  si  sonat  gracili  sono  scias  quod  est 
bonum.    Et  dicit,  quinto  libro,  quod  si  sonat  ad  raodum 


'  lemperata]  t«mperatus,  MS. 


380  .         IIOGEIII    liACONIS 

rei    combustae  tunc    est    Armeniacum,  et    illud    album 
fieri  non  potest  per  ablutiones,  sicut  alia  cupra. 
Lead.  Plumbum  vero  ut  in  pluribvis    babet   naturam    frigi- 

dam    et    siccam,    ut    dicit  Avicenna,  quinto    libro.     Et 
frigiditas  sua  major  est  sua   siccitate.     Et   sic  dicit   in 
libro  de  aluminibus  et  salibus.     Sed  ut  dicit  Avicenna 
secundo  Metapbysicorum  quod    plumbum  est   frigidum 
et  bumidum  ;    et   boc    est     verum    de  pi  umbo   de   quo 
loquitur   ibi  ;    de    quo   dicetur  in  modis  ejus.     Sed   in 
pluribus   ejus    speciebus  est  frigidum  et  siccum.     Nam 
est  de  complexione  Saturni,  et  Saturnus  vocatur.     Et 
componitur  plumbum  ex  argento  vivo  grosso  et  spisso 
et   sulpbure    grosso    et   pessimo    et    crudo    et    parum 
cocto ;    quia    plumbum     de    pessima    materia   est.     Et 
plus   est    ibi    de    argento   vivo  quam   de  sulpbure.     Et 
ideo  remansit  moUe   et  solvitur    statim.     Et    plumbum 
in  natura  abscondita  multum  plus   continet  cum   auro 
quam   cum   argento,   vel    alio,  ut  Avicenna    dicit ;    nisi 
quod  aurum   est  de  argento    vivo    pulcbro,  et    dc    pul- 
cbro   sulpbure,  et  plumbum    de   grosso   argento  vili   ct 
de    sulpbure    spisso    non    claro.     Et    aurum    est  bene 
coctum    et    plumbum    est    crudum.     Unde   dicitur   in 
libro   de   Corporibus    et  Spiritibus,   quod    plumbum    est 
vicinius  auro  quam  aliis  corporibus,  et  est   frater    auri. 
Sed  dicitur  ipsum  etiam  aurum  est,   in    quo    infirmitavS 
intromittitur    in  minera    et    eum    comitatur    in    ventre 
terme,  sicut    infirmitas  primo    intrat   in  ventre    matris, 
et  corrumpit   complexionem    ejus.     Operationes    plumbi 
sunt  violentce ;  nam  propter  ejus  naturam  pessimam,  ut 
dicit  Avicenna,  primo  libro  De  Anima,  frangit   aurum, 
et    constringit    vivum    argentum.       Cum    igitur    ipsum 
plumbum  ponitur  in  pbiala   terrea   super  ignem,    super 
cujus  orificium  talentum  vel  lamina  auri  ponitur,  fran- 
gitur    ex    vapore    plumbi.     Similiter    vivum    argentum 
niortificatur    per    vaporem    plumbi    ut    fiat    innnobile, 
ut    superius    tactum    est.     Item   scparat  per    vai)orem 
suum    et    corrumpit    ferrum,  cuprum,    stannum ;    quod 


OPUS  MINUS.  381 

jiatet  in  purgatione  auri  et  argenti.     Et  tie  plumbo  fit 

cerusa  pc"  sustentationeiii  laininarum  super  forte  acetiim. 

Modi    ejus    sunt   duo,  album  et   nigrum  ;  album    est  Black  lead 
•^  _,  °       ,       .  ,.      and  white. 

bonum,  nigrum  est  malum.  Et  est  duobus  modis, 
secundum  Avicennam,  secundo  De  Anima  .  .  Metaphy- 
sic?e,  et  utrumque  istorum  est  frigidum  et  liumidum 
in  secundo  gradu.  Et  specialiter  istud  genus  plumbi 
crescit  cum  dimittitur  in  humorositate  terrie,  ut  dicit 
Avicenna,  et  inflatur  in  ea.  Et  probatio  plumbi,  ut 
dicit  Avicenna,  quinto  libro  De  Anima,  est  quod  quan- 
tum percutitur  non  sonat.  Sed  in  quinto  exponit  hoe  ^ 
verbum  ;  scilicet  quod  non  sonat  sono  grosso  sed  acuto. 
Et  est  albi  colons,  et  pulchrum,  et  statim  funditur. 
Et  illud  est  bonum  in  oporibus  alchymise.  Et  in 
quinto  dicit  quod  probatio  plumbi  est  si  non  sit 
fellosum  nee  nigrum.  Et  quando  scindis  apparet 
allnun,  Et  sit  bene  ponderosum.  Et  quando  vis 
signare  cum  ungula  apparet  ibi  signum. 

Stannum  est  calidum  et  liumidum  in  complexione,  Tin. 
ut  dicit  libro  de  Aluminibus  et  Salibus,  et  est  de 
complexione  Jovis.  Et  Avicenna  dicit  hoc  idem,  primo 
libro  De  Anima,  ubi  Niilt  quod  stannum  est  factum 
de  vivo  argento,  pulchro  nimis  et  claro,  et  de  pessimo 
sulphure  et  crudo.  Sed  est  minimae  caliditatis  quia 
ejus  commixtio  est  corruptio,  quia  sulphur  vincit  eum, 
ut  dicit  in  libro  De  Aluminibus.  Et  quinto  libro 
dicitur,  quod  stannimi  est  juxta  naturam  argenti,  nisi 
quod  argentum  suum  vivum  non  est  tarn  bene  coc- 
tum ;  quia  terra  non  potuit  ipsum  bene  coquere 
propter  sulphur  ejus  gros.sum.  Et  quia  fortitudo  aeris 
non  se  imi)ressit  in  eo  ideo  est  stridens,  ut  dicit 
Avicenna,  quinto  libro.  Et  est  festivcie  solutionis  et 
saporis  acidi,  ut  dicit  libro  De  Coiporibus.  Et  est 
mala)    mixtionis,    secundum     Aristotelem,    primo     De 


'  //oc]  liic,  MS. 


882  KOGERI   BACONIS 

Generatione ;  unde  partes  ejus  uon  sunt  bene  mixtae 
sed  compositse,  quasi  lutum  et  lapis  in  pariete.  Et 
ideo  est  frangibile  facilius.  Et  licet  sit  simile  argento 
quantum  ad  argentum  \dvum,  clarum  et  bonum,  quia 
illud  non  est  coctum.  Et  quia  sulphur  ejus  est 
malum  inimicatur  argento  et  cupro.  Et  est  amicum 
auro  et  ferro,  ut  habetur  libro  De  Spiritibus  et  Cor- 
poribus.  Et  fit  ^  de  eo  optimum  sal ;  et  mortificat 
argentum  vivum.  Modi  ejus  sunt  tres,  secundum 
Aviceimam,  quinto  De  Anima,  album,  et  hoc  est 
melius,  et  sonat  quando  percutitur  ;  aliud  est  nigrum 
et  non  sonat  sic ;  tertiu.m  graviter  solvitur.  Electio 
ejus  est,  ut  dicit  quinto  libro,  quod  trahit  ad  albedi- 
nem  mixtam  cum  croceo  colore,  et  quod  non  strideat. 
Et  cimi  percutias  quod  se  elonget  et  sonet  sonitu 
durante. 
Iron.  Ferrum,  secundum    omnes,  est  de   natura  Martis ;  et 

ideo  est  calidum  et  siccum,  secundum  quod  dicitur  in 
libro  De  Corporibus.  Et  hoc  occultavit  Avicenna 
quinto  libro,  capitulo  De  Auro.  Nam  ibi,  et  non  loco 
proprio,  dicit  quod  natura  ferri  est  calida  et  sicca  ;  et 
siccitas  sua  major  est  omnibus  illis  qu.ie  se  elongant 
per  malleationem.  Et  ideo  non  potest  fundi  nisi  cum 
magno  magisterio.  Et  secundum  Avicennam,  prime 
libro  De  Anima,  fit  de  argento  vivo  spisso  nimis  cocto 
et  combusto.  Et  in  quinto  dicit  quod  fit'  de  sulphure 
rubeo,  limpido  et  grosso.  Et  modi  et  operationes  fen-i 
dividuntm-  ab  Avicenna  quinto  hbro  De  Anima.  Et 
sunt  tres  modi  manifeste  distincti.  Nam  quoddam  est 
ferrum  bonum  ad  sustinendum  et  dandum  ictus  et 
malleationes,  et  ut  ducatur  in  oumem  figuram  quam 
volumus  per  tunsiones  validas  et  fortem  ignem  ut  de 
quo  fiant  martelli  et  incudes.  Hoc  ferrum  bonum  est 
ad    percutiendum    et    patiendmn    uon    ad    scindeudum. 


'  Jit']  sic,  MS. 


OPUS  MINUf=i.  383 

Efc  hoc  est  ferrum  communiter  vocatum,  unde  fiunt  tan- 
turn  instrumenta  ferrea,  qiins  debent  perdurare  in  variis 
percussionibu.s.  Aliud  genus  ferri  niagis  est  ad  acutiem 
et  scissionem,  lit  clialybs,  et  est  purius  quam  ferrum  com- 
mune ;  et  magis  liabens  de  calore ;  et  ideo  aptius  est 
ad  scissionem  et  acumen,  secundum  Avicennam,  quod 
non  est  ita  ductile,  nee  ita  malleabile,  nee  ad  percu- 
tiendum  vel  sustinendum  habile.  Et  tertium  est  quod 
vocatur  A  ndena,  cujus  rarior  est  usus  apud  Latinos  ;  in 
hoc  contrariatur  ferro  communi,  quod  ferrum  commune 
non  ducitur  nee  malleatiu-  nisi  multum  bene  calefiat. 
Andena  vero  e  converso  unum  vult  parum  calefieri  ^ 
sicut  argentum,  quatenus  mollietur,  nee  est  ita  aptum 
ad  scissionem  sicut  chalybs ;  sed  est  medio  modo  inter 
fen-um  commune  et  chalybem,  nam  melius  scindit  quam 
ferrum  commune;  et  mi  tins  bene  quam  chalybs.  Item 
melius  est  ad  sustinendum  et  percutiendum  quam 
chalybs,  sed  feiTum  commune  ei  pra^valet  in  istis.  Et 
ferrum  commune  levins  est  in  pondere  quam  chalybs 
et  andena.     Et  ideo  melius  trahitnr  a  magnete, 

Et    hoc    est    miracidum    naturae    in    parte    notum ;  of  the 
scilicet,    quod    fen-um   sequitur   partem    magnetis    quse  ^'ignet  and 
tetigit   ipsum,  et   alteram    partem   fugit   ejusdem  mag-  ties, 
netis.     Et   convertit   se   post    motum  ad   partem    coeli 
conformem      parti       magnetis,     quoo     ferrum      tetigit. 
Nam    pro    certo    quatuor   partes    mundi    distinguuntur 
in    magnete,    scilicet    oriens,     occidens,    septentrio,    et 
meridies ;  et  possunt   per  experientiam  cognosci,  secun- 
dum   quod   bene   exprimitur    ad    quam     partem     coeli 
qufelibet   pars   tendit.     Et   tunc   si  a  parte   septentrio- 
nali  magnetis  tangatur  fen-um    sequetur    illam   partem 
qualitercumque     meatur ;    scilicet    sursum    aut    retror- 
sum,    dextrorsum,    .sinistrorsum ;    et   secundum    omnem 
difierentiam  positionis.     Et  in  tantum  rapitur,  quod  si 
fernun  ponatur  in  vase  pleno  aquae,  et  manus  ponatur 


'  caiefieri'\  caleferri,  MS. 


oSi  ROGERI   BACONIS 

The  mng-    sub  vase,  tacta  pars    demergit    se  in   aqua  in   directum 
°*^"  magnetis.     Et  si   deferatur  undique    magnes    extra  nos, 

ferrum  super  partem  tactam  erectam  euriit  in  directum 
cujuslibet  loci,  ad  quern  defertm*  magnes.  Et  si  ima 
pars  magnetis  objiciatxu'  parti  ferri  tacta3  fugaret  eam 
sicut  inimicam  ;  sicut  agnus  lupum.'  Et  ablato  mag- 
nete  pars  tacta  dirigit  se  ad  locum  coeli  similem  parti 
magnetis. 

Vulgus  pliilosopliantium  nescit  causam  experientise 
vulgata?  in  hac  parte,  et  credit  quod  stella  Nautica^ 
facit  ad  hoc.  Sed  stella  non  facit  ad  hoc  sed 
pars  coeli.  Et  ita  bene  operantur  tres  aliss  mundi 
partes ;  scilicet  meridies,  oriens,  et  occidens,  sicut 
septentrio.  Similiter  non  considerant  quod  quatuor  im?e 
partes  mundi  distinguantur  in  magnete.  Sed  tot  attri- 
buunt  uni  parti,  qiire  cum  stella  convenit  Kautica  in 
naturali  proprietate.  Et  alia3  sunt  hujusmodi  expe- 
rientiie  et  meliores  non  de  ferro  solum  et  magnete,  sed 
de  auro  et  omnibus  metallis  respectu  diversarum 
specierum  magnetis,  sicut  docetur  in  libro  De  Pro- 
prietatibus.  Et  non  solum  in  his  sed  in  omnibus 
rebus  mundi  necesse  est  quod  partes  quatuor  signentur, 
secundum  quatuor  partes  coeli,  et  maxime  in  liis  rebus, 
qufe  fixum  habent  locum,  ut  in  rebus  inanimatis  et 
plantis  ;  nam  habent  continue  partem  determinatam  ad 
oriens,  et  aliam  ad  occidens,  et  cseteras  duas  ad  sep- 
tentrionem  et  meridiem,  et  continuas  et  perpetuas  re- 
cipiant  influentias  a  partibus  coeli ;  respectu  quarum 
habent  situm  quod  possumus  experiri  in  rebus  infinitis. 
Grafting.  Et  nunc  ponit  exemplum  quum  surculus  debet 
inseri  in  alieno  stipite.  Si  experimentator  consideret 
partem  orientalem  surculi  et  insert ione  vertat  eam  ad 
orientem,  et  de  singulis  partibus  respectu  partium 
coeli  qufo  eis  correspondent ;  tunc  terra  existente  bona 


^  iiipuiu']  vapuiii,  MS.  I    ^  A'«H/fV</]  nnucita,  MS., and  below. 


OPUS  MINUS.  385 

et  caeteris  concurrentibus  quae  exigantur  ad  nutrimen- 
tum  *  arboris  et  fructus,  perveniet  ille  surculus  ad  siias 
utilitates.  Sed  si  nou  servetur  situs  partium  surculi 
secundum  partes  coeli,  neeesse  est  quod  surculus  ille 
evanescat,  aut  si  arborem  producat  sterilis  erit,  aut 
paucos  habebit  fructus  et  malos.  Et  sic  est  in  omnibus 
rebus,  licet  manifestius  sit  in  quibusdam  quam  in  aliis. 
Sed  nos  sumus  pigri  ad  experiendum  secreta  naturae, 
immo  uec  aginius  omnia.  Et  ideo  roputamus  maxiraas 
et  pulcherrimas  virtutes  esse  impossibilia  et  absurda. 
Et  hie  aperitur  unum  de  secretis  maximis,  quod 
occulto  in  scientiis  experimentalibus,  et  alibi,  ubi  fit 
raentio  de  corpore  vel  instrumento  quod  moveretur  ad 
motum  coeli,  quod  omnia  instrumenta  astronomise 
transcenderet ;  hoc  quidem  fieri  debet  de  magnete. 

Et  possem  facere  finem  de  exemplis  circa  innumera-  Orichal- 
bilia,  ubi  quia  ignoratur  natura  ^  unius  rei  inducit  ^"'"* 
errorem  multum  in  sensu  litterali  Scripturse  et  spiii- 
tuali  per  consequens,  et  similiter  in  philosophia,  et 
apud  medicos  et  alchimistas  et  naturales.  Nam  fere  ab 
omnibus  ignoratur  qualiter  cuprum,  ses,  et  orichalcum, 
ne  dicatur  per  en-orem  auricalcum,  et  electrum  conve- 
niant,  ac  debent.  iEstimatur  fere  ab  omnibus  quod  sunt 
di versa  genera  metallorum  ;  cum  hoc  est  falsum.  Sed 
ses  et  orichalcum  ^  et  electrum  fiunt  ex  cupro.  Nam 
ipsa  minera  cui  primo  funditur  et  purgatur  a  fsecibus 
tevrestribus  est  vere  cuprum  ;  et  sic  debet  vocari, 
Quoniam  vero  in  cuprum  fusum  et  purgatum  pulvis 
calamina3  citrinae  spargitur  ;  non  tamen  multum  habet 
de  pulvere,  Sed  ut  cuprum  fiat  aliquantulum  durius  et 
magis  citrinum  tum  vocatm-  aes.  Calamina  est  qusedam 
vena    terrae    et   habet    plures    modos.     Sed    de   citrina 


'  nutrimenlum']  trimentiim,  MS. 
*  ignoratur    nalura]     ignorantur, 
MS. 


^  orichalcum']  auricalcum,  MS. 
here  and  below,  notwithstanding 
the  author's  caution. 


VOL.    I.  B   B 


SSG  ROGERI    BACONIS 

loquor  liic ;  si  vero  bene  plus  de  palvere  imponatur 
fit  magis  durum  et  coloratura.  Et  sic  fit  oriclialcum, 
quoniam  in  omrribus  libris  antiquis  Biblia)  et  pnc- 
stantife  majoris,  et  alioruni  librorum  medicinal  et 
sanctorum  invenitur  oriclialcum  ;  unde  auricalcum  nihil 
est ;  sed  per  errorem  a  modernis  sic  dictum.  Item 
Horatius  *  versificatur  sic  : 

"  Tibia  non  ut  nunc  oriclialco  juncta  tubreque," 

qui  versus  stare  non  potest  cum  auricalco.  OrichalcuTn 
enim  Grrecum  idem  est  quod  splendidura,  vel  bene 
visibile  ses  in  Latino  ;  unde  plus  habet  de  colore 
splendido  quam  ses.  Et  quia  multum  habet  de  coloi-e 
vero-ente  ad  aurum  moderni  io-norantes  vocabnlum 
Grsecum  dixerunt  auricalcuin.  Et  hrec  corruptio  licet 
sit  VTilgata,  modo  tamen  diu  est  quod  aliqui  erraverunt 
in  hoc,  "unde  et  Isidorus  et  Hugo  non  dixerunt 
veritatem.  Si  vero  adhuc  plus  addatur  de  calamina  fit 
electrum ;  sed  melius  tamen  fit  per  tucianam  ^  citrinam, 
ut  docet  Avicenna,  quinto  libro.  Tuc'ia  est  quredam 
vena  teri'se  et  habet  plures  modos.  Sed  tucia  citrina, 
est  hie  propria.  Quredam  tamen  region es  ponunt 
tuciam  in  cupro  ut  habeant  electrum,  qutedam  tamen 
Electrum.  calaminam.  Et  quia  electi'um  fit  cum  follibus  ideo 
impetu  follium  exspirat  multum  de  tucia  et  csetera, 
unde  quod  subtile  est  exit,  et  remanet  materia  dura 
quae  indurat  electrum.  Et  ideo  durius  est  quam 
orichalcum  quod  fit  sine  follibus.  Et  licet  sic  fiat 
electrum  communiter,  potest  fieri  pulchrius  longc  et 
nobilius  per  quoBdam  alia  opposita  tucire  et  calamina^,  ut 
sunt  radices  urusci  et  ficus,  et  alia^  quondam,  dummodo 
debitum  artificium  pnebeatur.  Et  hoc  est  bonum  jii'O 
instrumentis    astronomife,    et    pro    multis    ahis     rebus 


'  Horatius]  De  Arte  Poet.  202.      I       ^  «/w]  qiuo,  MS. 
-  per  tucianam']  uncertain.  | 


OPUS  MINUS.  387 

pulchris.  Seel  quamvls  sic  fiafc  electruui,  taineu,  \it 
dicit  Sorvius  super  Virgiliiim,  triplex  est  species  elec- 
tria ;  una  cle  eupro  ut  nunc  dictum  est,  alia  est  de 
cominixtiouo  quarundani  partium  argonti  et  auri,  tertia 
est  lapis  gemmeus.  Et  hanc  diversitatem  omnes  auc- 
tores,  ut  Isidoru.s  ^  et  alii,  accipiunt  a  Servio.  Plinius 
tamen  xxxvii.  [H-]  Naturalis  Philosopliire  prosequitur 
secundum  genus  electri.  Dicit  quod  colligitur  in 
insulis  Glosaphis  inter  Germaniani  et  Angliam,  quse 
electrica3  ^  vocantur  propter  abundantiam  electri.  Et  fit 
ex  succo  arboris  pinese  distillante  ex  ea  in  mare  ;  quia 
arbores  illre  sunt  in  compidine  ^  alnei  marini  ;  qui 
succus  coagulatur  in  corpus  solidum  et  translucens 
per  virtutem  solis  et  maris.  Et  quod  electrum  fiat 
ex  succo  docet  Plinius  per  odorem,  quia  consimilem 
odorem  liabent  succus  ipso  et  electrum.  Et  istud 
recipit  diversitatem  colorum,  quoniara  aliud  est  album, 
et  aliud  rubeum,  et  aliud  glaucum,  secundum  diversi- 
tatem temporis,  secundum  quod  in  tempus  est  magis 
calidum,  vel  minus,  et  secundum  diversam  maris 
dispositionem,  et  secundum  diversitatem  succi,  quia 
aliquis  est  liquidior  et  alius  spissior.  Et  si  novitate 
distillationis  herbula,  vel  parvula  animalia,  ut  muscoe 
et  ciniphes  vel  formica},  illi  adlia3reant,  manent  in 
ieternum  infra  lapidera,  secundum  omncm  proprietatem 
lierba3  vel  animalis  in  figiira  et  colore  et  materia, 
ita  quod  videtur,  quod  animalia  et  lierbse  ibi  inscul- 
pantur  per  manum  artificis ;  et  quod  miraculum  ad- 
ducatur*  ab  eis  qui  ignorant  generationem  electri. 

Sicut    vero     tetigi     modo     natmus     et     proprietates  His  present 
elementorum  et  humorum  et  metallorum,  et  ita  possum  pn'Tos*-' 
fticerc    de    omnibus    rebus    inanimatis    quibus   abundat  admit  of 
Scriptura ;  atque  longe  magis  rcquiritur  notitia  planta-  ^"^^ther 


'  I.sulorus']  Etym.  xvi.  2J.  I        ■>  compidine']  compidi^  MS. 

-  elcctricce]  electricu?,  MS.  |       *  adducatur]  aductatur,  MS. 

BB   2 


388  ROGERI   BACONIS 

remarks      rum    et    animalium     et     hominum,    secundum     omnes 

on  this        diversitates  eorum.     Sed  persuasio  praesens  nou  permit- 
subject.         .  .   .  ^  .  ^  .  ,     .      ^ 

tit  hanc  prolixitatem.     Scriptura    enim   principalis,  non 

solum    hsec,  qu?e    tetigi,  de    metallis    et    humoribus    et 

elementis    habet    latins    explicare,    sed    omnium    mine- 

ralium    et    animatorum   generationem,    et    naturas,    et 

proprietates  assignare.     Volui  tamen  bic  proponere  ali- 

qua  extrema  ^  propter  sensum  litteralem  et  spiritualem, 

ut  ostendam  quod  sciri   non  possunt  liujusmodi  sensus, 

nisi    sciantur    rerum  naturae    et    proprietates.     Oportet 

enim    primo   in  omni   textu  ut    sciatur,  quid  est  quod 

per  verbum  figuratur,  aut  homo  nihil  intelliget,  et  sue 

textu  non  poterit  uti ;  et  ideo   qui  legit  Ezechielem  et 

Exodum,  et  alios  libros   legis,  et   de  templo  Salamonis, 

et  multa  alia,  ignorabit  terminos  et  vocabula,  nisi  sciat 

distinctionem   factam    inter   cuprum    et    ses,  orichalcum 

et  electrum.     .^stimat  enim  vulgus  quod   ses  sit  unum 

de   metallis   principalibus,  quod    non  est  verum,  immo 

cuprum.        Atque    nullus    advertat     quid    dici    debeat 

orichalcum  proprie,  et  quid  electrvim,  et  tria  ejus  signata. 

Sed    si    vocabula    ignorentur    tunc     totum     ignoratur. 

Dato  tamen  quod  sciamus  quid  per  verbum  dicatur,  et 

quod   sciamus    quod  ses    sit    cuprum    coloratum  durius 

et  intensius,  non  tamen  scu^etur  quomodo  generatur  et 

qualiter.     Et  sic  de  orichalco  longe  magis  et  de  electro. 

Non  enim  sufficit  in  Scriptura   pro  sensu  litterali  sciri 

quid  per  nomen  dicatur,  ut  quod   leo   sit   animal  quod 

dicitur  rex  bestiarum.     Sed   oportet  quod  sciamus  ejus 

naturam    et   proprietates,   per   quarum    aliquas    signat 

Christum  et  per  contrarias  diabolum.     Nam  si  dicitur : 

"  Sicut    leo    de    tribu    Juda,"    &5C.,    quod    pro    Christo 

dicitur.     Et  beatus  Petrus  Apostolus  ait :  "  Adversarius 

"  vester  diabolus  tanquam  leo  rugiens,"  &c.     Et  sic  est 

de  omnibus  rebus  ;  quia  pro  ipso  sensu  litterali,  oportet 

scire  naturas  et  proprietates  rerum.     Sed  tamen  sensus 


'  extrema']  ex",  MS. 


OPUS   MINUS.  389 

litteralis  ncc  solum  nee  i)rincipaliter  qufieritur,  sed 
triplex  sen.sus  spiritualis,  allegoricus,  moralis,  et  ana- 
gogiciis,  qui  liaberi  non  })Os.sunt  nisi  per  convenientes 
similitudinos  et  congruas  adaptationcs  suniptas  ex  sensu 
litterali,  sicut  docet  Augustinus  secundo  De  Doctrina 
Christiana,  in  exemplis  niultis  ;  ut  de  serpents,  sicut 
prius  totigi,  de  liisso|)o  et  de  iride,  et  de  omnibus  rebus 
naturalibiis,  artificialibus,  et  moralibus  qute  ponuntur 
in  Seri[)tiira.  Et  sic  currit  expositio  tota  antiquorum 
sapientum  et  sanctorum,  ut  patet  in  omnibus  origiiia- 
libus  et  glosfsis.  Quia  igitur  hujusmodi  expositio  est 
secundum  vias  sanctorum  et  est  propria  Scriptune 
intelligenda3  litteraliter  et  spiritualiter,  ideo  non  potest 
homo  aliquid  dignum  in  Scriptura  scire,  nisi  sciat 
naturas  et  proprietates  omnium  rerum,  non  solum 
naturalium  sed  etiam  artificialium  et  moralium.  Unde 
0]»()rtct  quod  homo  valde  bene  sciat  proprietates 
virtutum  et  vitiorum  secundum  quod  philosophi  docent. 
Et  ideo  de  his  scribo  exempla  copiose  in  tcrtia  parte 
moralis  j)hilosophi;e. 

Si  igitur  sciverimus  omnium  rerum  proprietates 
tunc  scripturam  sciemus  ct  philosophiam  totam;  et  per 
consequens  totam  sapicntiam  divinam  et  humanam ; 
et  lioc  simul  et  semel,  quia  in  sensu  litterali  per  se 
sciendo  scimus  sapientiam  philosophise.  Quoniam  ille 
sensus  requirit  actu  veritatem  rei  cujuslibet ;  sed 
philosophia  banc  certificat  et  investigat,  nee  amplius 
potest  facere.  Sed  sensus  spiritualis  utitur  veritate 
creaturre  q\mm  philosophia  et  sensus  litteralis  ei 
ministrat.  Et  hoc  volo  nunc  innuere.  Et  ponatur 
aurum  in  exenq)lum.     Dico  igitur  quod  ...  * 


'  The    scribe  ends  here  abruptly.     A  cdIuuid  and  a  half  of  the  MS: 
remains  blank. 


COMrENDIUM    STUDII    PHILOSOPHIC. 


COMPENDIUM    STUDII    IMULOSOrillyE; 


QuATUOR   sunt   consider.anda    circa    sapientiam    qiue  Object  of, 
,  ,  .  I         1  T  •  tilt;  trea- 

volo    ad    pnesens  in    summa  et  sub    conipendio    quasi  jjg^, 

introductionis  modo  tangere,  donee  opportunitas  major 
accidat  ufc  explicentur  singula  in  particulari,  ct  in  pro- 
pria disciplina. 

Primum  vero  istoruin  trium  in  ordine  est  lit  con- 
si  deremus,  qu?e  sint  causse  et  rationes  propter  quas 
debet  onmis  liomo,  et  necessc  est  ei,  ut  semper  vacet 
sapientiai,  scilicet  aut  in  speculatione  aut  in  executione 
et  usu  ejus,  pro  so  et  aliis  dirigendis. 

Secundum  vero  est,  ut  qujBrens  Sapieiitiam,  sciat 
considerare  quae  sint  necessaria  ad  ea  qua3  sunt  de 
ejus  integritatc,  ne  confundatur  vanitate  superflua,  et 
memLris  sapientia)  langueat  mutilatus. 

Tertiuni  est,  ut  negotiator  sapientialis  percipiat 
modos  et  vias  quibus  earn  debet  requirere,  et  promo- 
vere,  et  perficere,  tarn  in  opere  quam  scientialiter. 
Quia  est  modus  in  rebus  omnibus,  quo  qui  caret  nun  • 
quam  ad  finem  dcbituni  alicujus  rei  poterit  per- 
venire. 

Quartum  est,  ut  sciat  prudenter  advertere  impedi- 
menta sapientia3,  ct  efficaciter  vitare  ilia,  remediis  ex- 
quisitis. 


'  Various  titles  appear  and  have 
boea  erased  by  the  same  hand  as 
the  body  of  the  MS.  So.  "  Incipit 
"  Opus  Minus  ct  Secundum  vel 
"  Secunda  Scriptura  Fratris  Rogeri 


"  Baconis."  —  "  Opus  Jlinus  vel 
'"  Secundum." — "  Incipit  Corapen- 
•'  dium  Sludii  Thcologia;  Fratris 
"  Kogeri  Baconia." 


394  llOGEIU     JiACONIS  [cap. 

Quoniam   vero    homines    negligunt    considerare    ha3c 

quatuor,  ct    semper    his    spretis     vohmt    ingredi    vias 

sapientise,    efc    pnesumunt    magmilia    ejus    rimari,    nee 

volunt    verbum  iiec    scriptum    de    his    quatuor    audire 

vel    videre,     ideo     nullus    fere    pervenit    ad     aliquam 

Sapientise    dignitatem.      Necessarium   igitur  judico   ut 

lipec  quatuor  consideremus  in  principio. 

Wliy  wis-        Causaj  vero  et  rationes  primi  horuni  quatuor  patent 

courted  by  ^'^  summa  per   quatuor,    videlicet    per   naturalem    per- 

all-  })etuitatem   hominis   respectu   sapientioe.      Ojnnes    enim 

homines,  ut  Aristoteles  dicit  in  principio  Metaphysicro,' 

"  Natura    scire    desiderant."     In    hoc    enim    differt    a 

brutis  differentia  naturali, 

Pulchritudo  etiam  sapientia3  ineffabilis  habet  natu- 
raUter  ut  plena  admiratione  animos  nostros  alliciat  et 
suspendat.  Utilitas  ejus  suapte  natura  indicibili  nos 
rapit  in  suum  amorem.  Magnificentia  ejus  et  dignitas, 
virtute  infinita,  nos  cogit  ejus  vestigiis  adhfprere,  sicut 
e  contrario  ignorantia  ejus  animali  rationali,  id  est 
liomini,  innaturalis  est ;  quia  omnis  ignorantia  a  ra- 
tione  deviat,  et  turpitudo  erroris  est  horribilis,  ejusque 
sterilitas  est  nobis  infructuosa,  damnosa,  et  periculis 
omnibus  nos  implicans.  Vilit.isque  indigTiitatis  ejus 
hominem  omni  vigore  et  honore  destituit,  et  annihilat 
totius  humani  generis  dignitatem.  Quicquid  enim  na- 
turale  homini  est,  quicquid  decorum,  quicquid  utile, 
quicquid  magnificum,  sen  in  hac  materia,  seu  in  alia, 
totum  valet  per  sapientiam  acquiri  ;  et  contrariura 
nunc  dictis  per  vias  sapieutise  excluditm'  efficaciter 
et  potenter. 

Adeo  tanta  virtutis  est  sapientia,  quod  homines 
perversi  et  insipientes  corde,  qui  quatuor  prjedicta 
dona  sapientialia  nituntur  ad({uirere  per  vias  con- 
trarias    sapientiir,    tamen    sub    specie    ejus,    et   titulo, 


'  Metaphijsk'cr']  {>  \. 


I.]  COMPENDIUM   STUDIf.  39a 

et  appareiitia  ejus  piocedunt,  ct  .salteni  ,sub  umbra 
et  figiira  sapiontia)  paliiaiit  omnia  cpmo  proscquuntur, 
ita  r[iiod  saltern  volunt  videii  et  dicunt  se  agere 
sapieiiter. 

Pulchritudo   tameu   et  utilitas    et  magnificentia,  spe-  The  beauty 
cialiter  in  qiiincpie  relucent  ;   videlicet  prout  ventilatiir  ^"  y^Jiom 
in    studio,    oceupatiouibus    studii  doctoralis    utilibus    et  i"  the 
magnificis,    in    omni    facultate    legend©    et  disputando,  ' 

et  ca^teris  exercitiis  sclioljistica)  diseiplime. 

Secundo  qualiter    sapientia    ecclesiiD    Dei    comparata  to  the 
earn    ordinat,    jn'omovet,    et    dirigit    in    omne    bonum 
spirituale,  ut  fidcles  futuric  beatitudinis  praemium  con- 
sequantur. 

Tertium  est,  ut   disponatur    respublica  fidelium  cum  to  the 

temporalibus,  et   omnia  utilia   personis    et    multitudini '  ^    ' 

pro    sanitate   corporum  conservanda,    et   prolongatione 

vita)  mirabili,  in  bonis  lbrtuna3    ac   morum,  et    discre- 

tionis,  et    pacis   ac  justitia3   fiant,   et  horum   contraria 

magnifice  repellantur. 

Quarto,  ut    omne.s   nationes    inlidelium  pi£edestinata3  ^f  conver- 
T        . ,  .  ^       ,  iT>        •         i  sion  of  the 

ad    vitara    reternam    convertantur    magna    emcacia   et  infidels  • 

fjloria  fidei    Cliristiance. 

Quinto,    ut    qui  convert!    non    possunt,    pra^sciti   ad  Not  to  be 
.    r.  -  L  ^  •  "J.  accom- 

iniernum,  repnniantur    louge  magis  per  vias  et   opera  pUshed  by 

sapientise,  quam  per  bella  civilia  laicorum.     Quod  enim  ci^'ii  ^ar. 

laicali  ruditate  turgescit   non   liabet   efFectum   nisi  for- 

tuito,    sicut    videmus   in    omnibus    bellid    eorum    ultra 

mare  et  citra  ;   sed   oj)era  sapiential   certa  lege   vallan- 

tur,   et   in  finem  debitum   efficaciter   diriguntur ;   sicut 

antiqui  principes  per  sapieutes  pliilosoplios  operati  sunt. 

Nam  legimus  ([uod  Alexander  Magnus  consilio  et   sa- 

pientia    Aristotelis    destiiixit,    magis    (|uam    debellavit 

decies    centena  millia    liominum,  in  duabus  primis  ex- 

peditionibus    contra   reges    Orientis ;    cum    tamen    non 

habuit  in   suo    exercitu    nisi    tria    et    triginta    miUia 

peditum,   et    quatuor    millia    equitum    quingentos,    ita 


396 


ROGERI    BACON  IS 


[cap. 


Wisdom 


action. 


quod  non  habuit  unuin  contra  sex  et  viginti.  Nee 
tamen  de  suis  amisit  nisi  quadringentos  et  novem, 
sicut  ex  Trogo  Pompeio,  ac  Tito  Livio,  et  Justino,  ac 
Orosio  ad  Aiigustinum  colligitur  manifestissime.  Sed 
haec  planius  patebunt  in  suo  loco. 

Sicut  vero  in  his  quinque  restant  causae  et  rationes 
specula-''^  infinita3  quibus  cor  humanum  in  amoreni  sapientiic 
tion  and  perfectum  alliciatur,  quod  primo  fuit  propositum,  sic 
secundum  in  eisdom  consistit,  scilicet  integritas  eoruui 
quje  ad  completam  sapientiam  requiruntur.  Nam  aut 
contemplamur  fulgorem  sa})ientia3  in  studio,  aut  ex- 
perimur  vires  ejus  in  opere,  dum  eam  ad  ecclesiam  et 
tria  ca)tera  comparamus.  Experientiam  eniin  utilitatis 
sapientitTD  in  regimine  ecclesias,  et  reliquarum  trium, 
pnecedit  naturaliter  perfecta  acquisitio  sapieutiie  in 
studio ;  et  ipsani  jam  possessam  per  exercitia  studii 
subliraat  et  magnificat  executio  utilitatum  quae  in  ec- 
clesia  fiunt,  et  ca3teris  tribus  dictis.  Qui  igitur  per- 
fecte  et  iutegre  vult  so  dare  sapieuti?e,  necesse  est  quod 
eam  his  quinque  gradibus  investiget.  Considerandum 
tamen  est  quod  tota  potestas  sapientiie  relucet  in  stu- 
dio hac  considcratione,  videlicet  quod  etsi  fiant  utili- 
tates  in  ecclesia  et  aliis,  tamen  quomodo  et  qualiter 
fiant  habet  sciri  et  doceri  in  studio. 

Unde  studium  sapientifc  habet  duas  partes ;  unam, 
scilicet  speculativam,  et  aliam  practicam  et  operativ.am. 
lative,  what  prinij^  considerat  scientias  qua)  consistunt  in  sola  spe- 
culatione  veritatis.  Alia  pars  ex})rimit  scientias  qua3 
in  operibus  radicantur.  Grammatica  enim,  logica, 
naturalis  philosophia,  vulgata  metaphysica,  quinque 
scientiic  mathematic?e,  et  plures  alia)  sunt  specula- 
tivoB  veritatum,  qu<x)  non  consistunt  in  operibus.  Qua- 
tuor  vero  scientiie  mathematicfP,  qua)  novem  sunt  in 
universo,  et  alkimia,  medicina,  moral  is  philosoi)hia, 
sub  qua  couiprehendo  jus  civile,  theologia,  cum  jure 
canonico,  et  multa)  alia),  a  parte  philosophia)  sunt  prac- 


What 
sciences 
are  specu 


I.]  COMPENDIUM   STUDII.  397 

ticfB  et  opemtivrc;  scilicet  quia  considerant  opera  utilia 
in  ecclesia,  et  republica,  et  toto  inundo ;  licet  tamen 
specialiter  et  autonoinatice  vocentur  practicne  ;  qiue 
considerant  opera  virtutiim  et  vitii,  poenam  et  gloriam, 
cujusmodi  sunt  tlieologia  cum  jure  canonico,  et  moralis 
pbilosophia  cum  suo  jure  civili.  Onmes  enim  alire  di- 
cuntur  speculativ.iB  in  comparatione  istarum  ;  quia 
opera  principalia  quje  valent  liomini  sunt  ista,  quie 
ipsum  ordinant  in  vitara  a^ternani,  et  retrahunt  ab 
inferno. 

Sed  ad  omnia  scienda  modus  optimus  requiritur.  Method. 
Aristoteles  vero  in  secundo  Metapbysicre'  vult,  quod 
modus  sciendi  requiratur,  antequam  liomo  discat  vel 
per  se  inquirat.  Malum  enira  est,  ut  ait,  simul  qu?e- 
rere  scientiam  et  modum  sciendi,  quia  primo  qu?erere 
debet  modum,  ut  feliciter  ad  scientiam  perveuiat. 
Quod  si  non  faciat,  erit  similis  illi,  qui  vult  curare  iu- 
firmos  antequam  sciat  modum  medendi,  sicut  ibidem 
Averroes,  commentator  Aristotelis,  sententiat  eleganter. 
Modus  enim  est  ut  priora  in  ordine  doctrin?e  sciantur 
ante  posteriora,  et  faciliora  ante  difficiliora,  et  com- 
munia  ante  propria,  et  minora  ante  majora,  ut  ma- 
nifestum  est ;  et  ut  in  electis  et  utilibus  fiat  occupatio 
studentium,  quia  vita  brevis  est.  Et  ut  certitudinali- 
ter  sine  dubitatione,  et  plane  sine  obscuritate,  tradatur 
sapientia,  quod  impossibile  est  fieri  sine  experientia. 
Quia  licet  per  tria  sciamus,  videlicet  per  auctoritatem.  Knowledge 
et    rationem,    et    experientiam,    tamen    auctoritns    non  ^'"*^/J^  ., 

.  .  authonfy, 

sapit    nisi   detur   ejus    ratio,   nee    dat    intellectum   sed  reason, 
crediilitatem  ;  credimus  enim  auctoritati,  sed  non  prop-  ^■^P*^'»'^^'^^- 
ter  earn  intelligimus.      Nee   ratio    potest    scire   an  so- 
pbisma    vel    demonstratio,   nisi    conclusionem    sciamus 
experiri    per    opera,    ut    inferius    in    scientiis    experi- 
mentalibus    demonstrabo.     Nihil    tamen  nisi   minimum 


Metaphi/sical  ii.  1,  3. 


398  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  indignum  servatur    cle    hoc   moclo  in   studio  sapien- 
tia3,   lit   patebit  inferius.     Et  ideo  secreta  et  magualia 
sapientiaD   penitus   liis   temporibus  a  vulgo   studentium 
ignorantur. 
The  impe-       Sed  licet  bomo   natus   «it  ad  sapientia3  magnalia,  et 

diluents  of  v      ,  -i.      i       i?     •!•  j.*  i  l 

wisdom  Jicet  possit  de  lacili  pertingere  ad  omnes  partes  sa- 
considered.  pienti?e,  si  modus  debitus  adbibetur,  nisi  impedimenta 
contingerent,  ideo  necesse  est  quarto  propositum  ex- 
ponei'e,  scilicet  de  impediment] s  sapientire,  tarn  in  sub- 
stantia ejus  quam  in  modo,  ut  remedia  ejus  pateant, 
quibus  omnis  juvenis  licet  durus  ingenio  et  facilis 
valeat  ad  perfectionem  sapienti?e,  secundum  omnes 
gradus  quinque  dictos,  efficaciter  pervenire.  Sed  quia 
lisec  impedimenta  non  consideramus  a  juventute,  sed 
negligimus  omnino,  ideo  perimus  cum  errore  infinite, 
nee  possumus  experiri  utilitates  sapientitm  in  ecclesia, 
et  in  tribus  reliquis  antedictis.  Accidit  enim  ex  his 
impedimentis  quod  videatur  bominibus,  quod  sint  in 
maxima  gloria  sapientise,  ita  quod  nunquara  fuit  tanta 
apparentia  sapientife,  nee  tantmn  exercitium  studii  in 
tot  facultatibus  in  tot  regionibus,  sicut  jam  a  quadra- 
ginta  annis.  Ubique  enim  doctores  sunt  dispersi,  et 
maxim e  in  theologia  in  omni  civitate,  et  in  omni 
castro,  et  in  omni  burgo ;  prsecipue  per  duos  ordines 
studentes,  quod  non  accidit  nisi  a  quadraginta  annis, 
vel  circiter.  Cum  tamen  nmiquam  fuit  tanta  igno- 
rantia,  tantus  error,  sicut  ex  liac  scriptura  finalitcr 
manifestissime  apparebit,  et  nmic  manifestum  est 
hoc  per  effectum.  Nam  plura  peccata  regnant  his 
temporibus  quam  unquam  temporibus  prioribus  ;♦  sed 
peccatum  non  potest  stare  cum  sapientia. 
Great  Videamus  omnes    status    numdi,  et  consideremus   di- 

corniption    ,.         ,  .  .  ,.  •    c    -x  i  • 

of  the         bgenter,    invenicmus     corruptionem    mnnitam    ubique, 

times.         quod    primo  apparet    in   capite.     Nam  Curia  Romana, 

quae  solebat   et   debet  regi  sapientia  Dei,  nunc   depra- 

vatur  constitutionibus  imperatorum  laieoruni,  factis  pro 

proprio    laico    regendo,    quas   jus   civile   continct.     La- 


I.]  COMPENDIUM   STUDII.  399 

ceratur  enim  ilia  sedes  sacra  fraudibus  et  dolis  injus- 
tarum.  Perit  justitia, .  pax  omnis  violatiir,  infinita 
scandala  suscitantur.  Mores  enim  sequuntur  ibidem 
perversissimi  ;  regnat  siiperbia,  ardet  avaritia,  invidia 
corrodit  singulos,  luxuria  diflfamat  totam  illam  cu- 
riam, gula  in  omnibus  dominatur.  Nee  hsec  sufficiunt 
nisi  Vicarius  Dei  denegctur  negligentia  suae  ecclesise, 
et  mundus  desoletur  rectore,  sicut  jam  accidit  per 
multos  annos,  vacante  sede  propter  invidiam,  et  zelum,  The  Papal 
et  appetitum  honoris,  quibus  servit  ilia  curia,  et  ^^^^^  vacant 
quibus  nititur'  se  et  suos  introducere,  sicut  omnes  m^ny 
sciunt  qui  volunt  noscere  veritatem.  Si  igitur  hsec 
fiant  in  capite  quid  fit  in  membris.  Respiciamus 
prselatos,  quomodo  student  pecuniae,  negligunt  curam 
animarum,  nepotes  et  Cfetero.s  amicos  carnales  pro- 
movent,  ac  dolosos  legistas,  quia  consiliis  destruunt 
omnia ;  studentes  enim  in  philosopliia  et  theologia 
contemnunt,  [et]  impediunt  ordines  duos,  ut  non  pos- 
sint  libere  vivere  et  agere  ad  salutem  animarum,  qui 
gratis  se  ingeruht  propter  Dominum. 

Consideremus  religiosos ;  nullum  ordinem  exclude.  Degene- 
Videamus  quantum  ceciderunt  singuli  a  statu  debito,  religious 
et  novi  ordines  jam  horribiliter  labefacti  sunt  a  pris-  orders  and 
tina  dignitate.  Totus  clerus  vacat  superbise,  luxurise, 
et  avaritise.  Et  ubicunque  congregantur  clerici,  sicut 
Parisius  et  Oxoniae,  bellis,  et  turbationibus,  et  ceeteris 
vitiis  scandalizant  totum  populum  laicorum.  Principes, 
et  barones,  et  milites  premunt  et  spoliant  se  mutuo, 
et  populum  subjectum  confimdunt  bellis  et  exactionibus 
infinitis,  quibus  nititur  aliena  rapere ;  etiam  ducatus, 
[et]  regna,  sicut  videmus  his  temporibus  adimpleri. 
Rex  enim  Franciae  abstulit  per  magnam  injuriam  illas 
magnas  terras  a  rege  Anglise,  ut  notum  est.  Et  Carolus 
jam  hasredes  Frederici  magnifice  debellavit.  Non  cura- 
tm-  quid  fiat,  nee  quomodo,  seu  per  fas  seu  per  nefas, 
dummodo  quilibet  suam  expleat  voluntatem ;  et  tamen 
guise  et  luxurise  voluptatibus   inserviunt  et   caeterorum 


400 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


If  due 
lionour 
were  given 
to  the 
sacrament 
of  the  altar 
ignorance 
and  cor- 
ruption 
would  pre- 
vail no 
Ioniser. 


malitiis  peccatorum.  Popuhis,  jam  irritatus  per  prin- 
cipes,  odit  eos,  et  ideo  nullain  iidem  tenent  eis  ubi 
possuiit  evadere  ;  et  corrupt!  per  mala  exempla  majo- 
rum  ad  invicem  se  premunt,  et  dolis  et  fraiidibus 
circumveniunt,  ut  ubique  conspicimus  ad  oculum  ;  et 
totaliter  luxurise  et  gulre  dediti  sunt  et  depravantur, 
l)lu,s  quam  valeat  enarrari.  De  mercatoribus  et  artifi- 
cibus  non  est  qufestio,  quia  in  omnibus  dictis  et  factis 
eorum  regnat  fraus,  et  dolus,  et  falsitas  ultra  modum. 
Alius  modus  in  effectum  hujus  corruptionis.  Nam 
fides  Clu'isti  revelata  est  mundo,  et  jam  certificata  ])er 
sanctos  infinites,  quae  fides  et  sancti  docent  nos  tantum 
aspiraro  ad  vitam  futuri  speculi,  et  Deo  adh?erere  per 
vita3  sanctitatem  cum  omni  reverentia  Dei  et  devotione 
et  contemplatione  ;  sicut  continue  ipsum  ofiicium 
divinum  nocte  et  die  a  nobis  factum  nos  docet.  Et 
habemus  Dominum  nostrum  Jesum  Chi'istum  in  Sacra- 
mento altaris ;  ubique  et  continue  ^  facimus  illud  quum 
volumus,  juxta  illud  pra^ceptum  suum  :  "  Hoc  iacite 
"  in  meam  commemorationem ;"  et  ofierimus  Ipsum 
omni  die  et  ubique  pro  peccatis  nostris,  et  comedimus 
Ipsum,  et  bibimus,  et  convertimur  in  Ipsum,  ut  fiamus 
Dii  et  Christi.  Quia  non  convcrtitur  in  nos  hie  panis 
cceli,  sed  nos  in  ipsum,  ut  simus  quod  non  fuimus,  sed 
magis  deificemur  et  christificemur.  Cum  igitur  hoc 
sacramentum  non  solum  rationo  contenti,  scilicet  di- 
vinre  majestatis  et  humanse,  sit  infinita3  reverentise,  et 
devotionis,  et  contemplationis,  sed  modus  adinveniendi 
et  existendi ;  etiam  usus  est  ilia  triplici  infinitate,  si 
quis  inquirat  ;  tamen  _  certum  est  quod  tota  multi- 
tudo  liominum  hie  parum  sapit,  et  in  reverentia 
tantoo  majestatis,  et  in  devotione  tantaj  salutis,  et  in 
contemplatione  tantre  veritatis.  Cum  tamen  ilia  scita, 
sciuntur  omnia,  ilia  habita  omnia  habentm* ;  sicut  ex- 
periuutur  illi,  (jui  huic    glorioso   Sacramento   iutendunt 


'  continue"]  cotidie ;  MS.  both. 


I.]  COMPENDIUM   STUDir.  401 

cum  effectu  debito  et  coiuliefno.  Certe  si  fidem  istiiis 
sacrameiiti,  et  reverentiam,  ct  devotionem  liaberent  ho- 
mines sicut  deberent  efc  tenentur,  non  corrumperent 
se  tofc  erroribus,  efc  vitiis,  efc  malitiis  ;  sed  scirenfc 
omncm  sapienfciam  efc  omnem  verifcatein  salufciferam  in 
liac  vita.  Efc  ideo  quia  hie  asininanfc  efc  sunfc  infirmi 
efc  irabecilles,  efc  dormiunfc  multi  ufc  Apostoli  iitar  ver- 
bis, necesse  est  quod  in  fcota  ilhi  sapienfcia  fiaufc  imbe- 
cilles  et  infirmi,  et  dormiaut  somno  mortis,  efc  ultra 
communem  resfcimationem  asininenfc,  quia  hoc  esfc  in 
fine  gloriae,  efc  bonitatis,  et  pulchrifcudinis  sapienfcire, 
et  habet  probationcs  certiores  quam  omnes  alise  varie- 
tates.  Et  ideo  nullus  excusatur  a  negligentia  hie, 
cum  tamen  fere  negligunt,  quia  non  dant  reverentiam 
majesfcafci  ufc  deberent,  nee  gratias  tantse  veritafci,  efc 
eonsiderationem  fidelem  tantas  sapientife  et  veritafci. 
Cum  tamen  si  essemus  quales  deberemus,  non  debe- 
remus  aliud  expecfcare  in  hac  vita  nisi  hoc  manna 
de  coelo,  et  tunc  statim  coinpleretur  numerus  sanc- 
torum elecfcorum,  efc  transferremur  in  coelum,  ubi 
a^fcerna  efc  beata  visione  istius  corporis  divini  fruere- 
mm*.  Postquam  igitur  hie  in  tanta  re  efc  tam  mani- 
festa  parva  sciamus,  oportefc  quod  omnis  alia  sapienfcia 
utilis  elongetur  a  nobis  plusquam  valeafc  explicari. 

Tertia    consideratio    per    efiectum    sumitur    ex    com-  Christians 
parafcione    nostra   ad   statum    Philosophorum,  qui    cum  1"  j™'^^  ^° 
fuerint    sine    gratia    gratificante,    qua3    facifc    hominera  morals  to 
dignum  vita  jieterna,  in  qua  nos  ponimur  in  baptismo,  therefore 
tamen  sine  omni  comparatione  vita  eorum  fuifc  melior,  behind 
efc  in  omni  vifcae  honestate,  efc    in  confcemptu  mundi  et  iny^tiou 
omnium  deliciarum  et  divitiarum  et  honorum  ;  ut  qui- 
libet  legere  potest  in  libris  Aristotelis,   Senecte,  Tullii, 
Avicennfie,    Alfarabii,    Platonis,    Socratis,    et   aliorum ; 
et   propter    hoc    devenenint    ad    secreta    sapiential    et 
invenerunt     omnes     scientias.        Sed     nos     Christiani 
nihil     dignum    invenimus,    nee     possumus     intelligere 
sapientiam    philosophorum ;    cujus    causa    est    quia  non 
VOL.  I.  c  c 


stiidia  in 
mores. 


402  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

habemiis  mores  eorum.  Quia  impossibile  est  quod 
sapient] a  stet  cum  peccato,  sed  virtus  perfecta  requi- 
ritur  ad  eam,  ut  inferius  demonstrabo.  Sed  pro  certo 
si  tantum  de  sapientia  existeret,  quantum  apparet,  non 
fierent  ista  in  niundo.  Nunc  autem  verissimum  est, 
quod  totum  studium  est  in  fine  corruptionis  a  quadra- 
ginta  annis,  licet  procurante  Diabolo  habeat  infinitam 
Abeunt  apparentiani.  Et  homines  coiTupti  in  studio  corrum- 
puntur  in  vita  de  necessitate,  et  exeunt  ad  regimen 
ecclesise  et  regnorum,  et  prsesunt  consiliis  principum, 
et  magnorum,  et  prelatorum,  et  toti  populo  laicorum  ; 
quia  oportet  ut  qualis  sit  homo  in  studio  sapientise 
semper  talis  sit  in  vita.  Veritas  enim  bene  cognita 
non  potest  non  amari,  quia  sua  pulchritudine  nos 
trahit,  et  utilitate  tenet,  et  magnificentia  cogit.  Sed 
probatio  dilectionis  est  exhibitio  operis,  ut  dicit  Gre- 
gorius ;  ^  et  ideo  cum  tantam  corruptionem  vitre  vide- 
mus  ubique,  et  maxime  in  clericis,  necesse  est  quod 
eorum  studium  sit  corruptum.  Quod  considerantes 
multi  sapientes  et  revolventes  divinam  sajnentiam,  et 
scientias  sanctorum,  et  veritates  historiarum,  et  pro- 
phetias  non  solum  sacras  sed  salubres,  ut  Sybil- 
larum,  Merlini,  Aquilo?,  Festonis,  et  multorum  aliorum 
sapientum,  testiraabant  quod  his  temporibus  instarent 
dies  Antichristi,  Quare  necesse  est  ut  exstirpetur 
malitia,  et  appareant  electi  Dei ;  aut  prseveniet  unus 
beatissimus  papa,  qui  omnes  corruptiones  toilet  de 
studio,  et  ecclesia,  et  cseteris,  et  renovetur  mundus,  et 
intret  plenitudo  gentium,  et  reliquire  Israel  ad  fidem 
convertantur.  Quoniam  Apostolus  constituit  Jud?eis 
convertendi  terminum  in  conversione  plenitudinis  gen- 
tium, dicens  ad  Romanes  xi.  [25.]  :  "  Cum  iutraverit 
"  plenitudo  gentium,  tunc  reliquiae  Israel  salvifient." 
Et  certe  licet  scriptum  sit,  "  In  omnem  terram  exivit 
"  sonus  eorum,"-  kc,  et  recitatum  ab  Apostolo,  nondum 

'  Grrtjor ills']    Iloni.  in  Kvang.  ii.  30.  |      '  soiiis  conini'\  Ivom.  x.  18. 


I.]  COMPENDIUM  STUDII.  403 

tamen  adimpletnm  est ;  quia  sicut  prophetice  scriptum 
fuit,  sic  recitatiim  prophetice,  tauquara  venturum  sit 
secundum  intentionem  Apostoli,  nee  suo  tempore  ad- 
impletum.  Sicut  nos  scimus,  non  solum  a  longe,  sed 
prope  nos,  regiones  maris  esse  quse  in  puro  paganism© 
adhuc  remanent,  quibus  nunquam  fuit  priedicatum,  nee 
legem  Dei  receperunt ;  ut  sunt  Ponteni  et  Lecewini, 
et  alii  multi,  qui  sequuntur  fines  Alemannise.  Et 
non  distat  principium  terrarum  illarum  a  Parisius,  nisi 
quantum  Romaj  et  sunt  majora  regna  quam  Aleman- 
niro  et  Franciae  et  Hispania) ;  sicut  certitudinaliter 
compreliendimus  per  homines  fide  dignos. 

Deus  quidem  propter  suam  bonitatem  infinitam,  et  God  delays 
longanimitatem  sapientite,  non  statim  punit  genus  ^^^^  ' 
humanum,  sed  differt  vindictam,  usquedum  compleatur 
iniquitas,  quje  non  potest  nee  debet  ulterius  sustineri. 
In  Genesi  enim  legimus,  quod  noluit  tunc  dare  Patri- 
archis  terram  promissara,  quia  nondum  completa  fuit 
iniquitas  Araorrreorum  ;  sed  quando  perfecta  fuit,  tunc 
per  filios  Israel  egresses  de  ^Egypto  flagellavit  incre- 
dulos  et  indignos.  Sed  non  exterminavit  statim  filios 
Israel  peccantes,  licet  multotiens  corripuit.  Sed  tan- 
dem expulit  eos  finaliter  de  terra  eis  data,  et  transie- 
runt  in  captivitatem  Babylonis ;  et  castigates  satis 
iterum  reduxit  in  terram  suam,  donee  confirmatio  fuit 
peccati,  et  apparuit  Dominus  Jesus  Christus,  ut  de- 
strueret  peccatum  antiquum,  et  remedia  daret  contra 
nova  vitia.  Et  elapsis  annis  indulgentia)  circiter  quad- 
raginta,  perfidos  Judiuos  omnino  reprobavit  per  Titum 
Vespasianum,  quia  completa  fuit  tunc  iniquitas  Judseo- 
rum.  Sic  diu  cum  multis  modis  et  temporibus  diversis 
Deus  coiTipuit  et  con-exit  ecclesiam  suam.  Sed  nunc 
quia  completa  est  malitia  hominum,  oportet  quod  per 
optimum  Papam,  et  per  optimum  principem,  tanquam 
gladio  materiali  conjuncto  gladio  spirituali  purgetur 
ecclesia  ;  aut  quod  per  Antichristum,  vel  per  aliquam 
tribulationem,  ut   per  discordiam  principum    Christian- 

c  c  2 


404  TtOGERI   EACONIS  [CAP. 

orum,  sen  per  Tartaros  et  Saracenos,  et  cajteros  reges 
Orientis,  secundum  quod  diversse  Scripturas  sonant,  et 
varise  prophetifE.  Non  enim  est  dubitatio  aliqua  apud 
sapientes,  quin  purganda  sit  cito  ecclesia ;  sed  an  primo 
modo,  an  seeundo  vel  tertio,  opiniones  variae  sunt  ;  nee 
est  usquequaque  certitudinaliter  diffinitum.  De  his 
vero  magna  est  consideratio,  ut  sententiis  variis  de- 
ductis  videatur  quid  verum  sit,  aut  saltern  quod  veii- 
similius  videatur.  Sed  non  est  ad  praeseus  intentio 
de  his,  sed  de  quatuor  propositis  a  principio,  et  prfe- 
cipue  de  imped imentis  sapientiao,  qu»  non  sokim  neces- 
saria  sunt  propter  ilia  (^ua^  introduxi,  sed  propter 
considerationem  faciendam  de  periculis  adventuris. 


Cap.  II. 
A  thorough      QuONiAM  ergo  omnia  perierunt  propter  impedimenta 

examina-  •i.'-i  t       •     •  j  j.  •• 

tion  of  the  sapientioe,   ideo   dignissimum    dueo   et   necessarissimum 
impedi-      Jijipc  radicitus  considerari,  ne  qucerentes  solatia  nostras 

nients  of      .  , .  .,  .  .  ,., 

knowledge  ignorantifB  erroribus  privemur    a  quinque  gradibus   sa- 

is  required.  pientia3  pra?dictis,  ot  periculis  omnibus  involvamur. 
Certum  enim  est  considerantibus  quod  error  infinitus 
regnat,  ita  tamcn  quod  infinita  sit  apparentia  sapien- 
tioe,  ut  nequius  lateret  venenum  erroris.  Et  ideo  ho- 
mines nolunt  audire  contraria  suis  aestimationibus,  sed 
reputant  dementiam,  si  aliquis  obviet  erroribus  consue- 
tis  ;  et  per  hrec  excluditur  Veritas  et  magnificentia 
sapiential,  et  contemnitur  omnis  ejus  utilitas.  Et  hoc 
fit  propter  inconsiderationem  impedimentorum  sapientine 
his  diebus. 
Part  iiatu.  Qaredam  vero  impedimenta  sunt  naturalia,  qusedam 
acquired,  coiitracta,  et  quredam  inundantia,  et  violentiam  flicien- 
tia  humano  generi ;  et  ideo  solerter  sunt  omnia  distin- 
guenda.  Omnis  quidem  homo  scit  per  experientiam 
in  se  et  in  aliis,  licet  dissimulet  cajcitate  mirabili,  et 
negUgat,    quod    homo    totus    est    plena    ignorantia    et 


diments. 


II.]  COMPENDIUM   STUDII.  405 

eiTore  ab  ipsa  nativitate,  ita  quod  etiam  cnm  per- 
venit  ad  aiiiios  discretionis,  et  deberet  iiti  ratione,  et 
vivere  in  omnibus  secundum  vires  ejus,  repugnafc 
omni  rationi  sicut  brutum  animal  ;  ita  quod  nihil 
sapientiale  qua^rereuius,  nisi  parentes  efc  magistri  et 
ca;;teri  majores  nos  cogerent  ad  vias  aliquas  sapientise  ; 
et  turn  ita  rebelles  sumus,  quod  aut  nihil  aut 
parum  proficimus  infra  triginta  primos  annos.  Et 
tunc  longa  consuetudine  erroris  et  ignorantia3  ea  qute 
maxime  valent  contemnunt  homines,  et  circa  cineres 
et  egestiones  sapienti?e,  et  delicias  vitcC  carnalis  et 
divitias  occupantur.  Hoc  impedimentum  causatur  per  Original 
originale  peccatum,  quo  corrumpimur  et  depravaraur,  ^!j°  g*'g°'''f 
sicut  debet  credere  quilibet.  Sed  quia  naturale  est  these  impe- 
hoc  impedimentum,  et  commune  omnibus,  et  in  hoc 
nati  et  nutriti  samus,  ideo  negligimus  et  non  qute- 
rimus  remedia,  sicut  nobis  esset  in  hac  parte  neces- 
sarium.  Deberemus  cnim  dolerc  et  plangcre  cum 
philosophis  antiquis,  dicentibus  quod  multipliciter  est 
natura  hominis  ancilla  et  misera,  ut  Aristoteles  scribit 
in  primo  Metaphysica?.  Et  in  principio  secundi  dicit 
quod  intellectus  hominis  habet  se  ad  ea  qute  sunt 
manifestissima  in  sua  natura,  sicut  oculus  vesper- 
tilionis  ad  lucera  solis.'  Et  in  septimo,  quod  ea  qu£e 
sunt  maximie  cognitionis  secundum  se,  sunt  minimge 
cognitionis  apud  nos,  et  e  contra.  Et  Avicemia  in 
nono  Metaphysica3  dicit,  quod  intellectus  noster  se 
habet  ad  maxime  scibilia,  sicut  surdus  a  nativitate 
ad  delectationem  harmonise ;  ha3C  autem  sunt  Deus 
ipse,  et  angeli,  et  beatse  animae,  et  vita  setenia,  et  vir- 
tutes,  et  gratia,  et  sapientia,  et  diiemones,  et  animse 
daranata),  infernus,  purgatorium,  peccata  ignorantiae, 
et  errores.  Htec  autem  sunt  bona  et  mala  nostra. 
Haec  autem  sunt  dignissima  consideratione,  et  secun- 
dum   se    sunt  manifesta,    sed    infirmitas    humana    tur- 

'  W/a]  supra,  p.  6. 


406  ROGEJII   BACONIS  [CAP. 

piter  hie  «uccumLit.  Cpotera  vero  qu89  magis  propin- 
qiia  sunt  his  in  nobilitate  natura)  sunt  coelestia ;  et 
sic  de  rebus  nobilioribus  respectu  aliorum.  Quanto 
enim  nobiles  sunt  in  natura  sua,  tauto  minus  ea  com- 
prchendimus,  sicut  quilibet  experitur. 
Sins  of  Peccato   vero   originali    sic    corrumpente    nos,   adest 

commis-  majus  impedimentum,  scilicet  peccata  propria  cujus- 
anot'lier.  libet.  Si  enim  alienum  peccatum  excaecat  intellectum 
hominis,  longe  magis  peccatum  proprium ;  sed  hoc  nul- 
lus  fere  considerat,  et  ideo  oportet  quod  magna  fiat 
excsecatio  in  hoc  mundo.  Quodlibet  enim  peccatum 
mortale  est  depravationis  infinittB,  nam  ofFendit  divinam 
majestatcm  qu?e  infinita  est.  Similiter  quia  divinam 
sapientiam,  quae  infinita  est,  et  bonitatem  divinam  quae 
similiter  est  infinita,  ergo  necesse  est  quod  depravet 
hominem  morbo  infinito,  maxime  animam,  per  quam 
fit  peccatum,  et  in  qua  damnabiliter  requiescit.  Cujus 
etiam  infinitatis  probatio  est,  quod  peccatum  unum 
corrupit  totum  genus  humanum,  quod  naturaliter  mul- 
tiplicabile  est  in  infinitum,  atque  obligavit  ipsum  poena 
infernali,  qure  est  infinita  duratione,  et  similiter  in- 
tensive, quantum  potest  capere  creatura.  Sed  maxime 
patet  infinitas  depravationis  peccati,  quod  nihil  poten- 
tise  finitse,  scilicet  nulla  creatura  pura,  potuit  satis - 
facere  pro  peccato  ;  sed  oportuit  filium  Dei,  cujus  est 
infinita  potentia,  cum  sit  Deus,  satisfacere  Deo  patri. 
Con-upting  Unde  cum  anima  habeat  tres  partes,  seu  vires,  seu 
faculties  of  poteutias,  ut  pliilosophus  loquitm',  scilicet  imam  con- 
the  soul :  sidcratiouem  veritatis  qupo  vocatur  ratio,  aliam 
•will,  desire  ^l^^^e  desiderat  et  amat  veritatem,  qure  vocatur  vo- 
(.^''"^"ci-  luntas,  et  tertiam  quae  operatur  secundum  vias  veri- 
tatis quae  dicitur  irascibilis,  licet  male  nominetur 
quantum  ad  naturalem  statum  illius  potentite,  sed  op- 
time  quantum  ad  statum  corruptionis ;  quia  ira  plus 
aliis  vitiis  facit  hominem  deviare  a  recta  ratione 
operandi ;  hse  inquam  tres  potentise  animse  per  quod- 
libet    peccatum    mortale    corrumpuntui-.      Nam    ratio 


II.]  COMPENDIUM  STUDII.  407 

excaBCiitur  peuitus,  iL;i  quoJ  nihil  sapieutiie  potest 
videre,  sed  testimat  stultitiam  esse  sapientiam.  Vo- 
luntas depravatur  ut  velit  et  diligat  errorem  stultitias 
et  odiat  sapientiam.  Irascibilis  enervatur  ut  non  possit 
operari  sccunduni  sapientiam,  sed  declinat  in  omnem 
stultitiam,  ita  quod  nisi  esset  misericordia  Dei  quie 
mitigat  lias  corruptiones  in  liac  vita,  sicut  placet  ei,  et 
quando  placet,  et  in  quibus,  essent  omnino  adimpletfe 
infemaliter.  Quia  misericordia  Dei  est,  quod  non 
sumus  consumpti  in  inferno,  postquam  taliter  peccamus; 
eo  quod  justa  posna  pro  peccato  non  est  nisi  damnatio 
infernalis.  Quando  igitur  quilibet  a  juventute  cadit  in 
multa  peccata  mortalia,  con-urapitur  ejus  anima  nova 
corruptione  prseter  illam  quam  liabuit  ex  originali 
peccato  ;  et  sic  habet  in  se  causas  multimodas  depra- 
vationis  infinitse,  ut  lumen  sapientia?  non  videat,  nee 
velit  videre,  nee  possit  nisi  per  gratiam  Dei,  quse  non 
datur  cuilibet,  sed  secundum  divinse  beneplacitum 
voluntatis.  Et  propter  hoc  dicit  Scriptura,'  "  In  raale- 
"  volam  animam  non  introibit  sapientia,  nee  habitabit 
"  in  corpore  subdito  peccatis."  Nee  tantum  hoc  inteUi- 
gendum  est  de  sapientia  divina,  sed  de  quacunque. 
Quoniam  AlgazeP  dicit  in  Logica  quod  anima  detur- 
pata  peccatis  est  sicut  speculum  rubiginosum  et  vetus 
et  immundum,  in  quo  non  possunt  rerum  imagines 
apparere,  et  ideo  nee  in  anima  tali  potest  fieri  im- 
pressio  cujuscunque.  Et  addit  quod  anima  ornata 
virtute  est  sicut  speculum  mundum  et  novum,  in  quo 
species  rerum  optime  apparent.  Unde  in  tali  anima 
fulgor  sapientise  relucescit,  propter  quod  Socrates  pater 
philosophorum,  cum  qusereretiu*  ab  eo,  quare  non  vo- 
luit  in  primitivo  tempore  studere  in  scientiis  specula- 
tivis,  sed  tantum  in  moralibus,  ait  se  non  posse  lumen 
sapientise   percipere,    nisi    anima    ejus    fuisset    exculta 


'  Scriptura'}  Sap,  i.  4.  I        °  Algazet]  cap.  ii; 


408  EOGERI   BACONIS  [cAP. 

virtute ;  sed  tunc  Deum  ipsum  videret,  et  causas  et 
rationes  reruni  ct  scientiarum  in  eo  veraciter  con- 
templarctur  ;  sicut  vult  beatus  Augustinus  libro  octavo 
De  Civitate  Dei/  et  alii  priEter  ipsum. 
All  mortal  Omne  eniin  peccatum  mortals  est  ex  sua  propric- 
sintlie        ^.^^g  contrarium   sapientise.     Nam  superbus  non  digna- 

greatest  ,   \  .  '^  .  .  ,.. 

inipedi-       tur  suam  confiteri  ignorantiam,  nee    se    liumiliare  aliis, 

ment  to  q^^iod  opoi'tet  fieri  in  discipulo.  Quia  pra^esse  desiderat, 
lit  odiosus  omnibus,  nee  recipitur  in  gratiam  aliorum. 
Sed  homo  per  se  non  potest  proficere  a  juventute,  et 
ideo  cum  aliis  dispiiceat  nee  potest  in  studio  proficere 
ullo  modo.  Et  specialiter  impedit  superbia,  quia  su- 
perbus despicit  alios,  et  aliorinn  scientias,  et  omnia 
reprobat  quiB  ignorat.  In^ddus  similiter  qui  alios  odit, 
et  dolet  de  utilitate  proximi,  necessario  est  odiosus 
aliis ;  et  ideo  nee  communicat  aliis,  nee  alii  communi- 
cant ei,  pi'opter  quod  proficere  non  potest,  prascipue 
cum  ipsa  invidia  ex  sua  proprietate  facit  animum  mar- 
cescere,  et  tabescere,  et  putrefieri  spiritualiter,  et  de- 
ficere  in  se  ipso  ;  et  ideo  vires  non  habet  anima 
invidiosa,  nee  potest  ad  ardua  opera  sapientias  pene- 
trare.  Similiterque  sicut  superbo  non  placeut  aliena, 
sed  his  detrahit,  et  reprobat  ea  quantumcunque  sint 
dignissima,  propter  quod  invidus  ex  sua  proprietate 
quamcun(pie  sapientiam  in  aliis  despicit  et  aunihilat, 
et  ideo  raalitia  sua  non  permittit  euui  lumen  sapien- 
tipo  recipere,  sed  blas})hemat  omnia  quio  ignorat.  Sed 
ira  furiosorum  brevis  est,  ut  ait  poeta,  quje  cum  fiat 
frequentius  vcrtitur  in  furiam,  et  continuatur,  ct  niul- 
tiplicatur  passio  mala  in  anima,  qure  est  omnino  con- 
traria  rationi.  Unde  prceceptum  fuit  a  Platone,  quod 
iracundus  non  fiat  discipulus  sapientife,  nee  studio 
ejus  vacet,  quoniam  proficere  non  potest,  eo  quod 
animum    senqier    habet    turbatum,   nee   potest   aliquid 


'  De  Civitate  Dei'}  viii.  3. 


11.]  COMPENDIUM  STUDII.  409 

exaininare  voraciter,  sed  ex  inipetu  spiritus  prnssumit 
tie  conclusione,  aiitc(inain  possit  de  pramiissis  proba- 
tionibus  judicare.  Hiiic  sententia  Platonis  in  libro  De 
Proportion ibus  ct  Proportionalitatibus  recitatiir.  Et 
Aristoteles  dicit  Physicoruni  ^  septimo,  quod  anima 
non  fit  prudens  ct  sapiens,  nisi  sedcntur  ejus  pertur- 
bationes.  Sed  iracundus  continuis  perturbationibus 
ventilatur.  Deinde  sunt  discoli  et  contentiosi  et  liti- 
giosi,  et  turbant  totani  in(j[uisitionem  veritatis.  Sed 
pravus  est  socius  qui  irapedit  commune  negotium,  ut 
Aristoteles  sententiat  in  liac  parte.  Et  cum  Scriptura^ 
Sacra  dicit,  quod  "  ira  requiescit  in  sinu  stulti,"  ne- 
cesse  est  iracundum  in  stultitiam  effluere  et  sapientise 
contraire.  Avaritia,  pra3ter  hoc  quod  est  odiosa  om- 
nibus, non  sustinet  vel  sinit  liominem  expendere  ne- 
cessaria  in  studio  sapientiio.  Nee  potest  avarus  con- 
vertere  cor  ad  amorem  sapiential,  quia  semper  inhiafc 
pecuniis,  et  nititur  semper  cumulare  divitias  ;  qnia 
si  avarus  multos  aliquando  congregat  libros,  pro  certo 
eis  non  ut  instrumeutis  sapientia3  utitur,  sed  ut  the- 
sauro  ;  sicut  videmus  in  omnibus  avaris  clericis  in  hoc 
mundo.  Acedia  ex  sua  natura  contraria  est  sapientise 
propter  desidiam  et  tcedium  laboris  in  studio.  Magnus 
enim  labor  requiritur  ad  perfectionem  sapiential  prse- 
cipue  propter  impedimenta  de  quibus  scribo.  Nam 
testante  Seneca  in  Naturalibus,  etsi  majores  docerent, 
et  minores  discerent,  quantum  possent,  vix  devenirent 
ad  profundum  in  quo  Veritas  posita  est.  Unde  Boetius 
libro  secundo  ^  siqier  Intcrpretatione  Aristotclis  ait, 
*'  Labor  Lumanum  genus  excolit  et  beatissimis  in- 
"  genii  fructibus  complet ;  sed  ubi  desidia  remittit 
"  animos,  continuo  scminibus  feralibus  animus  uber 
"  horrescit.     Quis  igitur  laborandi  peritus  unquam*   a 


'  rinjsicorum]  vii.  3.  |        '  secundo'}  p.  434,  ed.  ^ligne. 

-  Scrlptura']  Eccles.  vii.  10.  I        '  unquam']  nunquam,  5IS. 


410  ROGER!   BACONIS  [CAP. 

"  labore  discessit  ?  Qiiare  iutendenda  vis  mentis  est 
"  verumque  est  amitti  animum,  si  remittitur/'  Et  ideo 
in  libro,  De  Disciplina  Scholarum,^  dicit  quod  ■'  universse 
"  doctrinfie  et  disciplinje  noverca  est  negligentia."  Sed 
liflGC  peccata  spiritualia  sapientiam,  qua3  tota  spii'itualis 
est,  enervant ;  propter  quod  dictum  est,  "  in  malevolam 
"  animam  non  introibit  sapientia/'  propter  tamen  gu- 
1am  et  luxuriam  subjungitur,  "nee  in  corpore  subdito 
"  peccatis." 
Carnal  sins  Et  peccata  carnalia  propter  foeditatem  et  vilitatem 
especu  y.  g^j^.^^^-^-^  maxime  repugnant  sapientit\3  munditise,  et  etiam 
animal  rationalis,  id  est  hominis,  dignitati.  Dicit  enim 
TuUius  libro  De  Senectute  [12],  "Cum  homini  Deus  nihil 
"  prajstantius  mente  dedisset,  huic  divino  niuneri  nihil 
"  est  tam  inimicum  quam  voluptas."  Impedit  enim 
consilium  voluptas,  rationi  inimica,  et  mentis  oculos 
perstringit.  Magnus  etiam  Archytas  Tarentinus  Pytha- 
goricus,  et  Platonis  magister,  nemini  ut  ait  TuUius 
ibidem,  censebat  dubium  esse  quin  quam  din  volup- 
tati  gauderet  nihil  agitare  mente,  nihil  ratione,  nihil 
imitatione  consequi  posse.  Siquidem  cum  major  sit 
atque  longinquior  omne  animse  lumen  extinguit.  Bene 
etiam  Cicero  quarto  De  Quasstionibus  [10]  dicit  intem- 
perantiam  voluptatis  esse  fontem  omnium  perturba- 
tionuin,  qure  est  in  tota  mente  a  recta  ratione  defec- 
tio.  Unde  Averroes  in  septimo  Physicorum  ^  egregie 
sententiat  quod  cum  virtutes  omnes  necessarifB  sunt 
ad  sapientiiD  inquisitionem,  tamen  castitas  maxime 
requiritur  ;  et  ideo  per  contrarium  luxuria  plus  om- 
nibus quodam  niodo,  spiritualiter  pr^ecipue,  noscitur 
sapientia)  rcpugnare.  Propter  quod  Aristoteles  in  libro 
Problematum^  docet,  quod  homo  maxime  est  vituperan- 
dus  propter    delectationes   horum    peccatorum,  et  quod 


'  De  Discipltna  ScliolarumJ  cap.  I      ^  septimo  Physicorum']  f.  115,  b. 
tii  I      *  Problcmatum']  sect,  xxviii. 


ir.J  COMPENDIUM   STUDII.  411 

maxime  sunt  contra  humani  generis  dignitatem.  Et 
ibi  (licit  hie  delectationes  sunt  proprire  briitorura  ani- 
malium.  Nullam  enim  animalia  delectationem  re- 
quirunt  nisi  gustus  et  tactus ;  quia  si  habeant  visum, 
ol factum,  et  auditum,  non  tamen  delectantur  in  his 
nisi  propter  giistum  et  tactum.  Videt  enim  brutum 
animal  herbam,  et  olfacit,  sed  propter  gustum.  Videt 
et  audit  fa?minam,  et  festinat  ad  earn  propter  con- 
junctionem  naturalem.  Cum  igitur  homo  natural  iter 
differt  a  brutis,  concludit  egregius  philosophus  quod 
maxime  contra  naturam  suam  facit  homo,  et  priecipue 
culpandus  est  quum  istis  delectationibus  bestialibus  se 
inchnat.  Et  propterea,  cum  per  sapientiam  distat  a 
brutis,  maxime  repvignat  sapientise  delectatio  vokip- 
tatis.  Et  infert  signum  ad  hoc,  quod  juvenes  quum 
primo  luxuriantur  verecundantur  naturaliter.  Quod 
non  occurreret  eis  nisi  quod  luxuria  est  contra  natu- 
ralem dignitatem  hominum.  Unde  membra  ilia  verenda, 
necnon  et  pudibunda  merito  nuncupantur,  joropter 
quod  homines  magis  quserunt  latebras,  in  hoc  peccato, 
quam  in  aliis,  et  magis  verecundantur  confiteri ;  ita 
quod  vix  ultimo  post  omnia  peccata  sua  extrahi  potest 
peccatum  luxurisG  ab  ore  eorum,  qui  verecimdantur 
naturaliter,  tanquam  magis  sit  indignum  cuilibet  hoc 
peccatum,  quam  aliquid  aliud  peccatum.  Et  certe 
senes  maxime  vituperandi  sunt,  et  maxime  erubescunt 
naturaliter  se  reprehendi  in  hoc  peccato,  et  vix  volunt 
confiteri,  immo  multi  pluribus  annis  non  confitentui", 
quia  magis  indignum  est  seni,  quam  juveni.  Nam  ut 
ait  Seneca  tertio  Declamationum  libro,  Adolescens 
luxuriosus  peccat,  senex  luxuriosus  insanit,  quoniam 
senectutis  decus  perit ;  ct  adolescentiam  juvenum 
impudentiorem,  ut  pulchre  dicti   Senecee  '    Cicero   red- 


Senecce'}  Cf.  Epist.  xxxvi. 


412 


ROGER!    RACONIS 


[cap. 


Men  given 
to  these  in- 
dulgences 
can  make 
no  progress 
in  ■wisdom. 


This  year 
many  pro- 
fessors 
hanished 
from  Paris 
for  enor- 
mous 
crimes. 


dit,  ia  libro  De  Officiis,'  rationem.  Per  totuin  igitur, 
munduin  scimus  luxuriam  regnare  in  liominibus 
contra  naturalein  dignitatem  hominis.  Et  ideo  tit 
homo  brutiim  animal  et  plus  quam  brutum,  quia 
bruta  ut  in  pluribus  servant  tempora  debita  con- 
junctionis  naturalis,  et  utuntur  more  naturaliter. 
Sed  homines  nullum  tenq^us  observant.  Leges  violant 
naturales.  Necesse  est  igitur  quod  per  hoc  peccatum 
homo  destruatur  in  proprietate  naturali  qua  a  brutis 
discrepat,  et  hoc  in  sapientijB  dignitate.  Multa  possunt 
scribi  de  his ;  sed  transeo  firmans  scientias  sanctorum, 
et  pliilosophonun,  et  sapientum  omnium,  et  secundum 
exempla  qute  videmus  infinita,  quod  liomo  deditus  pec- 
catis  non  potest  proficere  in  sapientia  Et  ideo  cum 
juvenes  se  dant  peccatis  luxmiaj  et  gulte,  et  per  con- 
sequens  ir?e,  et  invidi?e,  et  superbise,  et  acedise,  non 
possunt  aliquid  dignum  facere  in  studio.  Et  cum 
senuerint  non  recedunt  a  consuetudine  mala,  jiixta 
dictum  Salamonis ;  immo  magis  confirmantur,  nisi  sint 
aliqui  paucissimi,  quibus  Dens  gratiam  dat  specialem  ; 
sed  magis  ac  magis  exc?ecantur  per  luxuriam,  sicut 
probatum  est  hoc  anno,  quod  multi  theologi  Parisius, 
et  qui  legerunt  in  theologia,  sunt  relegati  a  civitate 
et  a  regno  Francife,  per  multos  annos,  publice  damnati 
propter  sodomiticas  vilitates.  Et  si  aliqui  provectfe 
ietatis,  scilicet  cum  transeant  status  juventutis,  videlicet 
post  triginta  annos,  per  gratiam  Dei  abstineant  a 
luxuria,  tamen  tunc  vigent  in  eis  peccata  spiritualia, 
quae  nequioria  sunt ;  quia  tunc  ambitio  honorum,  et 
cupiditas,  et  avaritia  tenent  omnes.  Et  cum  ad 
honores  et  divitias  portingere  non  possunt  hoc  tem- 
pore sine  multa  invidia  aliorum,  quia  quilibet  vellet 
habere   quod    habet    alius,    oritur    in    cordibus    eorum 


Dc  Officiis}  i.  34. 


il]  compendium  studii.  413 

multa  invklia,  et  odium,  et  rancor,  et  ira,  et  nascimtur 
persecutiones  mutuie,  et  contentiones,  et  rixiie,  et 
litigia,  et  fraiides,  et  doli.  Delude  adquisitis  dignita-  Indolence 
tibus  et  divitiis  oritur  superbia,  et  per  consequens  °  j^*^ ^^^^ 
nascitur  acedia,  quai  est  tiedium  boni  spiritualis,  qua  acquired 
ofFendunt  Deuin  omissionibus  omnium  bonorum,  et  sic  d^ln^ity^°n 
praivalent  peccata,  quae  de  necessitate  excaicant  aninias  the  church, 
et  depravant  voluutatem,  ut  negligat  et  contemnat  vias 
sapientite,  et  ut  secundum  ejus  dignitatem  non  valeat 
potentia  irascibilis  operari.  Nee  refert  si  sint  multum 
et  semper  in  studio,  et  legant,  et  disputent,  et  prsedicent, 
et  lixmosi  etiam  sint ;  quoniam  hi  per  longum  exerci- 
tium  studii  multa  verba  habent  in  memoria  et  possunt 
revocare,  cum  volunt,  memoriam  per  inspectionem  li- 
brorum.  Tamen  recitabunt  verba  aliorum  sine  vero 
intellectu,  sicut  psittacus  et  pica,  quiB  formant  voces 
humanas  quas  non  intelligunt,  nee  animus  eorum  un- 
quam  quiescit  in  lumine  veritatis,  Cujus  probatio  non 
solum  est  per  eausas,  scilicet  quia  peccata  evacuant 
intellectum  sapientine,  ut  ostensum  est,  sed  per  effectum, 
quia  lux  sapiential,  cognita  de  necessitate  diligitur,  ut 
prius  dictum  est.  Sed  dilectio  parit  opus  debitum 
sapientiaj  et  vitam  ei  convenientem.  Et  ideo  cum 
vivunt  contra  leges  sapientiiie,  impossibile  est  quod  in- 
telligant  earn  licet  ruminent  grandissima  verba  ;  sicut 
pueri  vociferant  psalterium  quod  didicerunt,  et  clerici 
et  sacerdotes  rurales  recitant  officium  divinum,  de  quo 
parum  aut  nihil  intelligunt,  sicut  bruta.  Unde  pro 
certo  probavimus  in  talibus,  quod  nihil  sciunt  adinvenire 
studio  sapiential,  nee  componere  scripta,  sed  alienis 
laboribus  abutuntur. 


tl4  ROGER!  BACONIS  [CAP. 


Cap.  III. 

In  quo  investigantur  quatuor  pestiferce  causce  erroris 

humani. 

The  four  PoSTQUAM  prremisi  impedimenta  sapienti?e  duo  sci- 
l)uman°  ^^^®^  naturale  ut  originale  peccatura,  et  contractum  a 
error.  nobis  ut  peccatum  actuale  et  proprium  cnjuslibet,  nunc 
volo  ingerere  quatuor  alia  quibus  omnis  status  eor- 
rumpitur,  omne  bonum  impeditur,  et  hoc  a  principio 
mundi  usque  nunc,  et  sic  fiet  usque  in  finem  apud 
multitudinom  liominum  ;  ita  quod  vix  soli  sapientis- 
simi  has  quatuor  causas  pestiferas  erroris  humani  pos« 
sunt  aliquantulum  declinare.  Et  sunt  indignse  et  fra- 
gilis  exempla  auctoritatis,  sensus  vulgi  imperiti,  et 
consuetudinis  diuturnitas,  et  obstinatio  animi  humani, 
qua  in  solatium  suae  ignorantise  reprobat  omnia  qure 
ignorat.  H?ec  quatuor  super  omnia  reprobat  Scriptm-a 
Sacra,  sancti  condemnant,  jus  canonicum  vetat,  philo- 
sopliia,  sub  qua  comprehendo  jus  civile,  detestatur. 
Unde  ad  imperium  domini  Clementis,  prfiedecessoris 
istius  papre,  collegi  in  tractatu  speciah  electas  senten- 
tias  Scri})tur[ie  et  sanctorum,  juris  canonici  et  philo- 
sophise, ct  prEeposui  omnibus  libris  quos  misi,  causis 
pestiferis  errorum  liumanorum  relegatis,  ut  focilius 
staret  persuasio  veritatis.  Sed  nunc  juxta  formam 
Compendii  istius  exponam  breviter,  allegans  contra  tria 
prima,  auctoritatem  Senecfe  in  libro  secundarum  epis- 
tolarum,^  qui  ea  uno  sermone  colligit  et  reprobat, 
dicens :  "  Inter  causas  malorum  iiostrorum  est  quod 
"  vivimus  ad  exempla,  nee  ratione  componimur,  sed 
"  consuetudine    abducimur ;     quod    si    pauci    facerent, 


'  fpistolarum']  Cf.  supra,  j).  72. 


III.]  COMPENDIUM  STUDII.  415 

"  nollemus  imitari  cum  pliires  facere  cocperint,  quia 
"  frequentius  quasi  honestius  id  fsicimus,  et  recti  locum 
"  apud  nos  tenet  eiTor  ubi  publicus  factus  est."  Et 
scimus  per  exj)erientiam  pi'opriam  in  nobis  et  in 
aliis,  quod  hsec  tria  cadunt  in  pluribus  super  falsa 
et  mala.  Quodsi  aliquando  sunt  bona,  adhuc  in 
pluribus  sunt  imperfecta,  ita  quod  rarissime  traliitur 
exemplum  imperfectionis  in  consuetudinem,  seu  in  ve- 
ritatem  vitre  seu  scientiae.  Et  vulgus  infirmum  nun- 
quam  ad  aliquid  perfectum  venit,  nee  capere  potest 
in  aliquo  statu  ea  quce  perfectionis  sunt.  Nam  vulgo 
sufficit  ut  non  erret,  utinam  non  erraret  in  his  qu?e 
necessaria  sunt.  Sed  videmus  ipsum  vulgus  humani 
generis  fere  in  omnibus  errare,  non  solum  in  saci*a 
sapientia,  sed  in  pliilosopliia,  ut  facile  patet  sapienti. 
Matris  exempla  sequitur  filia,  patris  filius,  domini  ' 
servus,  prselati  subditus,  magistri  discipulus.  Nee  dis- 
cernimus  a  juventute  an  exempla  seniorum  sint  imi- 
tanda  vel  non  ;  sed  passim  omnia  recipimus  tanquam 
salutifera,  cum  tamen  ut  in  pluribus  et  frequentius 
sunt  pestifera,  tam  in  studio  quam  in  vita.  Dicit 
enim  Tullius  in  Hortensio  : '  "  Quidam  obsecuti  amico 
"  cuidam,  aut  una  cum  aliquo  quem  audierunt  oratione 
"  capti,  de  rebus  incognitis  judicant,  et  ad  quam- 
"  cunque  disciplinam  quasi  tempestate  delati,  tanquam 
"  ad  saxum  inhserescunt  .  .  .  Plerumque  errare  malunt, 
"  eamque  sententiam  quam  adamaverunt  defendere, 
"  quam  sine  pertinacia  perquirere  quid  constantissime 
"  dicatur."  Consuetudo  quidem  altera  natura  est,  ut 
dicit  Aristoteles  libro  Problematum.^  Unde  Jeremise 
tertio  decimo  capitulo  [23]  :  "  Si  mutare  potest  Ethiops 
"  pellem  suam,  et  pardus  varietatem  suam,  et  vos  pote- 
"  ritis  benefacere  cum  didiceritis  mala."     Et  ideo  dicit 


'  in  Horloisiu]  Acad,  Prior,  ii.  3.    |      ^  Probletnolum}  ut  supra. 


41 G  ROGERI   BACONIS  [CAP, 

Averroes  in    fine  secundi  Physicoriim : '     Quod    aliquis 
consuetns    ad    aliquas    operationes  licet  nocivas,    erunt 
ei    faciles ;   ideo  credit  eas  esse   utiles.     Similiter    cum 
assuetus     fuerit     credere    falsos     sermones    a    jiueritia 
erit    ilia    consuetude    causa    ad    negandum  vei'itatem  ; 
sicut   quidam    consueti    sunt  comedere    venenuni    quod 
factum    est    eis    cibus.      Sed    sensus     vulgi    pessimus 
est.      Nam    semper    a    principio     mundi    vulgus     fuit 
divisum    a    sensu     sanctorum,     et     pliilosopliorum,    et 
Mysteries   reliquorum   sapientum.     Et  omnes    sapientes   contemp- 
communi-   permit    vias    vulgi,    nee    communicaverunt    vulgo    ar- 
cated  to  the  cana    sapientiiB,   quia   vulgus   hrec   capere   non    potest, 
vu  gar.       ggj    deridet,    et    abuteretur    in    sui    et    sapientum  dis- 
pendium    et    gravamen.       Quia    non     sunt     margaritae 
sapientire   spargendae  inter   porcos,  teste   Evangelio,    et 
stultum    est    asino    praebere   lactucas    cum  ei  sufticiunt 
cardui,  ut   in   hoc  sensu   scribit     A.   Gellius  -  in   libro 
Noctium    Atticorum.     Nam   rerum   majestatem   minuit 
qui    vulgat    mystica ;    nam    non    manent    secreta,    quo- 
rum   turba    fit    conscia,  ut    in    libro  Lapidis    edocetur. 
Propter  quod  dicit  Aristoteles  quod  esset  fractor  sigilli 
ccelestis    si    vulgaret  secreta   sapientia?,  ut    scribitur  in 
Codice  Secretorum.      Et  licet  htec  ita  sint,    tamcn   nos 
semper  implicamur    his  tribus,    et  in    omnem  defensio- 
nem    eiToris    nostri    utinuir  his    tribus    })essimis    argu- 
mentis ;  videlicet,  hoc  exem})lificatum  est,  hoc  vulgatum 
est,    hoc    consuetum    est, — igitur    tenendum    est,    cum 
tamen  oppositum  quaestionis  sequitur  ex  pra?missis. 
The  dread       Effluerem  libeiitissime  circa   ista  tria  per  varias  sen- 
ine^eno-"   tentias    sanctorum  et   sapientum   theologize   et   philoso- 
rant  the      phice  si  tempus    esset ;    sed  cogente  brevitate   temporis 
cause  of      compendio  tractatus  preesentis,   oportet   hie  ad  pra^sens 
human        subsiderc,  quia  melius    est  modo  multos  articulos  sapi- 


error. 


'  Phi/sicorum']  f.  30,1).     The  substance  not  the  words  of  the  quotation. 
-  A.  Gellius^  iii.  IG.  ? 


III.]  COMPENDIUM   STUDIT.  41 7 

entes  revolvere  cum  succincta  declarationc  singuloriiin, 
qnam  uiumi  vel  alium  multo  sormono  prosequi  nt 
alii  reliiMjuantur.  Ilis  vero  causis  erroris  ct  iinpetli- 
mentis  sapientire  nunc  tactis  et  prioribus,  a  juvcntute 
confinnati  homines  non  possunt  videre  mngnalia  sa- 
pieiitiuo  ncc  cuvant,  sed  contemnunt  et  reprobant.  Undo 
ex  omnibus  prrcdictis  generatur  potissima  et  complc^- 
tissima  causa  erroris  in  omnibus  nisi  in  paucis  sapien- 
tissimis.  Nam  quia  ignorantia  turpis  est,  et  sapere 
pulchrum,  liomines  reprobant  omnia  qua)  ignorant  in 
solatium  sure  imperitia?,  ne  videantur  aliquid  dignum 
ignorare,  et  illud  nihil  quod  sciunt  sen  quod  magis 
a3stimant  scire  ostendunt,  magnificant,  extollunt ;  non 
curantes  quid  sciunt  vel  ignorant,  sed  solum  quod 
videantur  coram  stulta  multitudine  scire  et  ne  eorum 
ignorantia  dinoscatur,  Sed  quia  judex  non  potest  cog- 
noscere  de  causa  qiiam  ignorat,  nee  ignorantia  debet 
habere  locum  judicandi ;  ideo  hie  error  summus  est, 
quo  quilibet  ex  hoc  reputat  se  posse  reprobai-e  quod- 
cunque,  quia  illud  ignorat.  Nee  verecundantur  ho- 
mines diabolici  coram  praDlatis,  et  principibus,  et  plebe, 
damnare  omne  genus  sapientire  eis  incognitum  et  in- 
visum  ;  quibus  obviat  Seneca  in  libro  quarto  Virtu- 
tum,  dicens  :  "  Non  habet  auctoritatem  ilia  sententia 
"  ubi  qui  damnandus  est  damnat."  Hi  igitur  errore 
et  ignoranti.ie  tenebris  velut  quodam  carcere  deter- 
rimo  damnati,  non  habent  de  jure  unde  damnent 
sapientife  lucem,  respectu  cujus  sunt  talpse  cEecse  et 
vespertiliones  lippa?,  qua)  fulgorem  sapientia)  non  sus- 
tinent,  et  immundi  sues  ca;no  turbido  ifijnorantiae 
obducti ;  quia,  ut  ait  Archimenides,  sapere  non  audent, 
sed  laborant  ut  nesciant,  et  a  palude  vultuni  suum 
gratis  detegente  avertunt  oculos  imprudenter.  De 
quibus    beatus    A]")Ostolus   Judas '    eleganter  scribit    in 


'  Judas']  ver.  10. 
VOL.  I.  D  D 


418  KOGERI   BACONIS  [CAP. 

cpistola,  dicens  :  ''  Qui  qiireciinque  ignorant  blasphe- 
"  mant ;  qua3cunque  autem  tanquam  bruta  animalia 
"  norunt  in  his  corrumpuntur.  Hi  sunt  nubes  sine 
'*  aqua,  qufe  a  ventis  circumferuntur,  arbores  autum- 
"  nales  infructuosa),  bis  mortuae,  eradicate,  fluctus  feri 
"  maris  despumantes  suas  confiisiones,  sidera  errantia 
"  quibus  procella  tenebrarum  conservata  est  in  reter- 
"  num."  Nee  mirum  cum  erroris  tenebris  gaudent  in 
hac  vita,  et  ideo  ad  locum  tenebrarum  merito  in 
vita  altera  transmittentur.  Hi  sunt  maledicti  a  Deo, 
quorum  numerus  plenus  est,  et  ideo  his  temporibus 
regnat  ignorantia;  plenitudo. 


Cap.  IV. 
In  quo  invest/ gantur  duo  alia  impedirticnta. 
Impedi-  Sed    quoniam  jam    ad   nostra    tempera    devenimus, 


ments 
arisinp; 


ideo    quidem    in  prsecedentibus   supposita   circa   causas 

from  the     erroris  et  impcdimenti  sapientise,  qu?e  nmltiplicata)  sunt 
abuses  of  i         •    i  •  •  i        •    -       i  i 

the  civil      ^    quadraguita    annis,     maxime    volo    introducere,     ut 
'''«•<  manifestum    sit,  quod    tantus    error    regnat    in    ecclesia 

Dei,  quod  vel  oportet  quod  Antichristus  veniat,  vel 
alia  turbatio  gravis,  vel  aliquis  summus  pontifex  sanc- 
tissimus  virtute  Dei  exterminet  has  causas  erroruni,  et 
restituat  debito  statui  universa.  Duio  isiitur  causce 
sunt  perfectiB  istorum  a  qiladraginta  annis,  una  est 
abusus  juris  civilis  ItaHre,  qui  non  solum  destruit 
studium  sapientiae,  sed  ecclesiam  Dei  et  omnia  regna. 
Et  ideo  per  hunc  abusum  destruuntur  omnes  quinque 
gradus  sapientia3  prsedictfe,  et  totus  mundus  ponitur 
in  maligno.  Quia  autem  pei-versi  juristsB  destruunt 
studium  sapientije  manifestum  est ;  quia  jam  per  fraudes 
et  doles  sic  occupaverunt  praslatos  et  principes,  quod 
fere    onniia    miinera    et    beneficia    rccipiunt ;  ita   quod 


IV,]  COMPENDIUM  STUDII.  419 

vacantes   studio  theologise    et  philosophioe   non   liabent 
undo    vivant,    nee     unde    libros     qu?crant,    nea    unde 
arcana  sapientias  limentur  et  experiantur.     Nee  juristfE  Engrossed 
saeri   canonis    liabent   unde   vivant   nee  studeant,    nisi  nancTof**^ 
quia  prinio  liabent   intellectum  juris  civilis.     Unde   de  all  other 
illis    nee    curaretur,  sicut    nee    de    philosopliantibus    et '^  ""^^' 
theologis,    nisi    quia  nomen   habent   in   jure    civili ;  et 
ejus    abusionibus    saeros    canones   foidaverunt.     Deinde 
optimus  quisque,  et   idoneus  ad    tlieologiam  et  jiliiloso- 
pliiam,   transvolat  ad   jura   civilia,    quia  videt    juristas 
illos  ditari   et  honorari    ab  omnibus   praslatis   et   prin- 
cipibus,   ita    quod    pauci  rcspeetu  eorum,  qui  necessarii 
essent,  in  philosopliia  et  theologia  remanent  pro  illoruni 
studio,  quia    cupida   facultas  juris   civilis  trahit  multi- 
tudinem  clericorum. 

Non    solum    jus    eivile    Italicum    destruit    studium  The  dis- 
sapientia),    quia   aufert    expensas   studentium   et   utiles  J^^f^J''^  ^^' 
personas    removet  ;     sed    quia    omnino    sua    affinitate  and  clerical 
laieali  clerum  eonfundit  indigne,  cum  non   sit    clericalo  cupatJonT" 
oflicium     talia    jura  '«exereere     sed      penitus     laicale.  ^nd  man- 
Quod   est    manifestum    si    consideremus    quod   hoc  jus  founded'by 
et    a    laicis    principibus    statu tuin     est,    et    pro    lai'eo  it- 
populo   dirigendo.     Atque    domiui    leg-um    Bononise    et 
per  totam    Italiam  volunt   vocari    raagistri    vel    elerici, 
nee    coronam  sicut    elerici   liabent.     Uxores   ducunt  et 
omnino    sicut    laici    familiam    regunt,  et    eonsortio    et 
eonsuetudinibus    Uticalibus    sunt    subjeeti.     Quapropter 
manifestum    est     quod    ab    officio    et     statu     clericali 
separati    sunt ;    et    ideo    se    convincit  fieri  laicum  qui 
talibus  ruditatibus  se   inclinat. 

Prseterea  omne  regnum  liabet  sua  jura  quibus  laici 
regnuntur ;  ut  jura  Anglije  et  Franciae ;  et  ita  fit 
justitia  in  aliis  regnis  per  eonstitutioncs  quas  ha- 
bent, sicut  in  Italia  per  suas.  Quapropter  cum  jura 
AnglifB  non  competant  statui  clericorum,  nee  Fran- 
ciso,  nee  Hispaniae,  nee  Alemannia?,  similiter  nee 
jura   Italise   conveniunt    ullo   modo.     Quia    si    debeant 

DD  2 


420 


ROGER!   RACONIS 


[cap. 


Introduced 
into  En  in- 
land 

under  K. 
Stoplion  ; 
and  by  him 
proliibited. 


Mechani- 
cal in  re- 
ference to 
the  philo- 
sophy of 
law,  like 
all  other 
lay  occu- 
pations. 


clerici  iiti  legibiis  patriae,  tunc  minus  est  inconve- 
niens,  ut  clerici  Anglia)  utautiir  legibus  Angli?e,  et 
clerici  Franciae  legibus  Francire,  efc  sic  de  aliis,  quam 
clerici  Anoflia)  et  Francife  utantur  legibus  ItalijTo. 
Quapropter  maxima  confusio  clericorum  est  quod 
liujusmodi  constitutionibus  laicalibus  subdunt  colla. 
Rex  quidam  Angliro  Stephanus,  allatis  legibus  Italiaa 
in  Angliam,  publico  edicto  proliibuit,  ne  ab  aliquo 
retinerentur.  Si  igitur  laicus  princeps  laici  principis 
alterius  leges  respueret,  igitur  multo  magis  omnis 
clericus  deberet  respuere  leges  lai'corum.  ^ddo  etiam 
quod  magis  concordant  jura  Francia;  cum  Anglia, 
et  e  converse,  propter  vicinitatem  regnorum,  et  com- 
municationem  majorem  gentium  istarum,  quam  Italiro 
et  illarum.  Igitur  deberent  magis  clerici  Anglire 
subjicere  se  legibus  Francire,  et  e  converso,  quam 
legibus  Lumbardi?e. 

Sed  si  volumus  altius  juxta  dignitatem  clericalem 
sapi entire  procedere,  inveniemus  veraciter  quod  inde- 
centissiinum  est,  ut  clerici,  quibus  datur  titulus  sapi- 
entia?,  vacent  professionibus  juris  Italia?.  Nam  scire 
debemus  quod  omnia  qua)  sunt  in  usu  laicorum  sunt 
meclianica  respectu  pliilosophifie  ;  ut  ars  axliiicatoria 
est  meclianica  geometria)  et  non  est  pars  philoso- 
phia}  ;  et  ars  aurifabri  est  meclianica  I'espectu  alki- 
mia? ;  et  sic  de  omnibus  artibus  qure  sunt  in  u;ai 
laiconnn.  Quapropter  ars  juris  civilis  laicorum  est 
meclianica  respectu  juris  civilis  pliilosopliire  et  non 
est  pars  pliilosopliire.  Quia  Aristoteles  docet,  primo 
Metaplij^sicre/  differentiam  inter  artes  mechanicas  et 
scieiitias  pliilosophino,  dicens  quod  isti  meclianici 
operantur  sine  causae  cognitione,  et  rati  one  examiuandi, 
sicut  bruta  animalia  et  sicut  inanimata,  velut  ignis 
comburit,    ut  ait.     Nam    ignis    licet    comburit,    tamen 


'  Meltiphijfticfv']  i.  1. 


IV.]  COMPENDIUM   STUDII.  421 

non  scit  causas  et  rationes  combustioiiis ;  nee  briita 
animalia  .sciuut  causas  suorum  operum,  sed  ex  natural! 
instinctu  operantur  ;  sicut  ipse  Aristoteles  docet  se- 
cundo  Pliysicorum.'  Cum  igitur  nieclianici  omnes  pro- 
ceduut  et  negotiantur,  sicut  bruta  ct  sicut  inanimata, 
et  sine  causaruni  et  rationuni  cognitione,  ut  Aristoteles 
dicit,  manifestum  est,  quod  juristse  civiles  laici,  cum 
sint  mechaniei  respectu  pliilosoi^hantium,  sunt  respectu 
eorum  sicut  bruta  animalia,  et  sicut  inanimata,  causas 
et  rationes  lefjum  radicales  ionorantes.  Et  ideo  cum 
clerici  nostri  inclinant  se  ad  jura  ista  mechanica,  facti 
sunt  velut  bruta  animalia  et  inanimata  quantum  ad 
statum  sapientiie,  et  ideo  se  confundunt  plus  quam 
valeat  enarrari.  Quod  manifestum  foret  juristis  si 
libros  pbilosopliormn  legerent  et  intelligerent,  sciKcet 
leges  Platonis  et  Aristotelis  et  aliorum,  ubi  secundum 
potestatem  sapientialem  cum  origine  ct  causis  et  ratio- 
iiibus  volunt  procedere,  et  non  ruditate  bestiali,  sicut 
in  legibus  laicorum.  Aristoteles  enim  in  libro  Lecfum 
incipit  resolvere  fines  principales  legum  et  sectarum,  et 
sic  investigat  leges  et  scctas  possibiles  in  hoc  mundo. 
Et  docet  quod  non  possunt  esse  nisi  sex  sectfe  simplices 
ad  plus,  quia  fines  sunt  tot.  Secundum  enim  diversi- 
tatem  linium  oportet  quod  sit  diversitas  Icgum.  Nam 
aut  bonum  futures  felicitatis  est  finis,  ut  in  lege 
Christiana  patet ;  et  similiter  in  ]ege  civili  Aristotelis, 
et  aliorum  recte  philosophautium,  licet  non  ea  perfec- 
tion e,  nee  ea  dignitate  procedat  lex  philosophorum, 
sicut  lex  Christiana  ;  aut  finis  esset  bonum  temporalc. 
Et  hoc  variatur  ;  (piia  aut  erit  voluptas,  aut  divitiiu, 
aut  dominium,  aut  potentia  regnandi  omnibus  et 
nndtis  regionibus,  aut  curiositas  famiu.  Efc  secundum 
hoc  leges  hominum  diversantur. 

Et  hujusmodi   leges   invcstigantur   per  conjunctiones 


'  rlii/sivu/uin']  ii.  8. 


422  ROGKRI    BACONIS  [CAP. 

Laws  are    plane tarum,    secundum   quod    coelestia    inclinant   corda 

determined  it  i  t-^^  -i      • 

by  influ-     huniana  ad   diversa,  secundum  diversitatem  complexio- 

ence  of       num  liominuni ;  qu<e  complexiones  per  coelestia  varian- 

tur.     Nam  liberum  arbitrium    non    potest    cogi,  tamen 

excitatur    fortiter   per    comjilexionem   corporis  et   coeli. 

Propter    quod    videmu,s,  quod   liabitantes    sub    diversis 

locis    coeli,    per    universum   mundum,    babent    di versos 

mores,  et  consuetudines,  et  negotia ;   ut  Scoti,  Anglici, 

Gallici,  Hispani,  Romani,  Gra3ci,  Ethiopes,  Arabes,  sicut 

conspicimus   fide   oculata,  et  nos  per    expericntiam    in 

nobis  et  aliis  videmus,  quod  omnes  homines  sequuntur 

libenter   incliuationes   suarum    complexionum,    sive    in 

vitiis  sive  in  virtutibus  ;  ita  quod  perfectissimi  homines 

non   possunt  vitare   primos   motus.      Ut   cholericus  est 

iracundus  et  audax ;    melancholicus   timidus  et   tristis  ; 

sanguineus  est  luxuriosus  et  gaudens  ;  phlegmaticus  est 

rudis  et   piger  ad   omnia  ;   et  sic  de  aliis  complexioni- 

bus  parti cularibus.     Voluntas   igitur  inducitur  per  hjec 

licet  non  cogatur.     Sed  a   coelo  est  origo   complexionis 

radicalis  per  constellationem   in  conceptione   et  nativi- 

tate.     Et  similiter    complexio   currens   causatur   a  coeli 

varietate ;    secundum    quod   diversi    planeta)    et   stellie 

fixa3    variis    horis    super    nostra    corpora    dominantur. 

More  true   Docet     igitur     Aristoteles      quomodo     oriuntur     leges 

fn'Aris^^^  diversK)    in  mundo,  et  qua3    sunt  mala)    et  corrumpunt 

totie's  trea-  civitates  et  regna,  et  qualiter  vitari  debent  et  destrui, 

Leoibus     ^^    tandem    statuatur     una    lex    perfecta,    juxta  vias 

than  ill  the  pliilosopliia),  qujB  salvct  in  pace  et  justitia  civitates  et 

of  the  civif  I'Ggiones.       Et    docet    quae    sunt    nobiles    projjrietates 

law-  istius  legis,  et    quomodo  debet  custodiri    illibata  et  in- 

corrupta,     et     quomodo     corruptores    ejus    strictissime 

arceantur.     Certe    majora  sunt   hie   in    paucis   capitulis 

quam    in    toto    corpore  juris  Italici.     Nam  Aristoteles 

et   sui  sequentes  decent   quod  hrec  lex,  Deo  revelante, 

haberi  debet,  et  quis   erit  legislator,    et  quomodo   pro- 

betur  quod  legem  a   Deo  recepit,  ut   tandem   credatur 

ei   omuino  ;  et    qualiter   ipse   habet  legem  promulgare, 


I  V.J  COMPENDIUM   STUDII.  423 

et  quoinodo  ordinare  debcat  dc  suo  succcssore ;  ut  non 
per  potentiam,  uec  per  pecuuiam,  nee  per  aliam  viam 
inalam  imquam  introducatur  Summus  Sacerdos ;  et 
quomodo  defend!  debeat  liajc  lex,  et  qualiter  per  mnn- 
diim  liabeat  dilatari.  Et  })rinio  statuit  quod  homines  Aristotle's 
vivant  in  omni  virtute,  ut  in  decern  libris  constituit,  rolitics. 
qui  vocautur  Libri  Etliicorum,  quibus  jungit  libros 
Politiene,  in  quibus  primo  statuit  cuJtum  divinum,  in 
quo  magTiificat  se  adorare  Deum  imuni  et  trinum 
eniinentem  proprietate  rerum  creatarum ;  investigans 
quandam  trinitatcm  in  omnibus  rebus  crcatis  quae  pri- 
mo reperitur  in  croatorc.  Unde  in  omni  re  constituit 
principium,  medium,  et  finem ;  sed  in  creatore  patrem, 
et  paternam  mentem,  et  amorem  utriusque  mutuum, 
unam  substantiam,  deitatem  indivisam  in  essentia,  sed 
trinam  in  personis,  sicut  a  Platone  magistro  suo  didicit, 
sed  perfectius  a  libris  Hiebrreorum  et  ab  Hsebrseis 
sui  temporis  apud  quos  viguit  lex  Dei,  et  a  quibus 
omnem  sapientiani  habuit,  sicut  ipsemet  in  libro  De 
Regimine  Regnorum  asserit  evidenter.  Deinde  specialiter 
constituit  sacrificia  tria,  et  orationes  tres,  in  lionore 
trium  person  arum,  et  postea  reliqua  qua3  ad  cultum 
Dei  pertinent  ;  secundum  quod  philosopbia  potuit 
edocere.  Et  postea  leges  civitatum  et  regnorum  insti- 
tuit,  et  oratoricas  et  rhetoricas  constitutiones,  quibus 
causae  discindantur  sine  strepitu  litis ;  et  sic  componens 
omnia  quse  necessaria  sunt  humano  generi,  juxta 
potestatem  philosopliias,  tandem  docet  homines  aspi- 
rare  ad  futuram  felicitatem,  et  omnia  transitoria  con- 
temnere.  Quod  non  solum  scriptis  patentibus  docuit, 
sed  facto  et  exemplo  perfectus  doctor  cum  suis  dis- 
cipulis  nobilissimis  viris  et  sapientissimis  confirmavit. 
Nam  in  contemptum  mundi  et  divitiarum,  delicia- 
nim  et  honoris,  ivit  in  perpetuum  exilium  cum  suis 
sociis,  nunquam  ad  propria  reversurus.  Diffinivit  enim 
apud  se,  quod  Iijbc  vita  solitaria  est  magis  similis 
vitte  Dei  et  angelorum  quam  communis  vita  hominum, 


424)  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  liberius  in  ea  potuit  vacare  sapieiiticTS  et  conteiiipla- 
tio2ii  futune  felicitatis  ;  sicut  non  solum  libri  ejus 
testantur,  sed  alii  pliilosoplii,  et  non  solum  Grosci  sed 
Latini.  Unde  Tidlius  quinto  Qua^stionum  Tusculana- 
rum,  et  quinto  Academicorum  libro,'  jam  dictie  testi- 
monium perliibet  veritati. 
Value  Sed    de    notabilibus  civilis  sciential  Aristotelis  macr- 

J»     .-I  O 

ancient  ^^^^  liber  factus  fuit,  et  dignissiraus,  et  maxime 
phiio-  conveniens  legi  Christianje,  quia  de  eisdem  est  lex 
Aristotelis  et  lex  Christiana,  licet  multa  addantur 
in  lege  Christiana,  qua?  excellunt  omnem  humanam 
scientiam  in  infinitum.  Lex  enini  Christiana  assumit 
quicquid  dignum  est  in  lege  civili  philosophica.  Quo- 
niam  Deus  dedit  philosophis  omnem  veritatem,  sicut 
sancti  docent,  et  maxime  Augustinus  secundo  De 
Doctrina  Christiana;^  et  hortatur  Christianos  ut  aurum 
sapientifB,  et  argentum  eloquentJa3  Christiani  auferant 
a  philosophis,  tanquam  ab  injustis  ])ossessoribus,  et 
tanquam  proprium  Christianis.  O  quam  nobiles  sen- 
tentias  proferunt  philosophi  de  Deo,  et  de  beata 
Trinitate,  et  de  incarnatione  Filii  Dei,  et  de  Christo,  et 
de  beata  Virgine,  et  de  angelis,  et  de  dajiuonibus,  et 
de  judicio  finali,  et  de  gloria  coelesti,  et  de  pojna 
infernali,  et  de  reprobatione  malarnm  legum,  et  qna3 
sit  optima,  et  quomodo  probari  debeat,  et  qua;  sint 
eonditioncs  ct  articuli  ejus,  et  quomodo  servari  debeat, 
et  defendi  et  promulgari,  et  de  legislatore,  et  dc  ejus 
successore,  ut  dixi.  Ha;c  autem  sub  compendio  collegi, 
et  misi  domino  Clementi  apostolicaj  recordationis,  sicut 
multa  alia ;  quia  hoc  mihi  efticaciter  prseceperat,  et 
districte.  Et  de  his  fiet  aliqua  expositio  inferius  loco 
suo.  Ha3c  igitur  jura  philosophica  competunt  clericis, 
et  non  ruditates  laicorum  Italian,  quibus  status  cleri- 
coruui   confunditur   ad   hiuc   tempora.     Unde    non  plus 


'  Sec  p.  50.  I       -  Stc  p.  9. 


IV.]  COMPENDIUM    STUDII.  425 

decet  clericos  uti  illo  jure  mechanico  quam  aliis  arti- 
bus  mechanicis,  Et  iitiuam  ordinatum  esset  irrcvoca- 
biliter,  (^uod  quicuiiKjue  clerici  occuparent  se  in  jure 
laicoruui  Italhe,  (juod  occupareutur  in  aliis  artibus 
inocliaiiit'is,  et  ficreut  carpeutatorcs,  et  sutores,  et 
pelliparii,  et  extermiuareutur  a  consortio  clericoruni. 


Cap.  V. 

In  quo  invcstigatar  secundum  cluorinn  impedimen- 
torum  de  quihus  dicitur  in  iirvnciirlo  quarti 
ccqniuli. 

Secundum    priiicipale,   quod    est    causa     erroris     in  Impcdi- 
studio    sapientise    his    temporibus,  est    quod  a   quadra-  philosophy 
ffinta  annis  surrexerunt  quidam  in  studio,    qui   seipsos  f'»"»  boys 

.  .  1  T'li'      •^^'^  young 

creaverunt  in  magistros  et  doctores  stutlu  theoJoguc  nienintrud- 
et  pliilosophise,  cum  tamen  nunquam  didicerunt  aliquid  ^"S  '"to 
dignuni,  nee  volunt  nee  possunt  propter  statum  suum,  theology. 
ut  in  sequentibus  longe  lateque  manifestare  curabo, 
per  sententias  quas  inducam  ;  de  quibus  licet  doleam 
quantum  possum  et  compatior,  tamen  quia  Veritas 
pne valet  omnibus,  ideo  exponam  hie  aliqua  saltern  quae 
publice  aguntur,  et  patent  omnibus  hominibus,  licet 
pauci  ponant  cor  suum  ad  hsec  consideranda,  sicut  nee 
ad  aliqua  utilia  propter  causas  erroris,  quas  hie  pro- 
sequor,  quibus  fere  onmes  homines  turpiter  exca)cantur. 
Hi  sunt  pueri  inexperti ,  seipsos  et  mundum  et  linguas 
sapientiales,  Grsecam  et  Hsebrteam,  qua3  necessaria? 
sunt  studio,  (ut  inferius  probabo)  ignorant  et  omnes 
partes  et  scientias  philosophia^  mundi  cum  sapientia, 
quando  prajsumunt  de  studio  theologia),  quod  requirit 
omnem  sapientiam  humanam,  sicut  doccnt  sancti  ;  et 
sapientes  omnes  sciunt  hoc.  Si  enim  alicubi  est  Veri- 
tas  liic   invenitur,  si    falsi  tas   hie   damnatur,  ut    docet 


426  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

Aiigustinus  in  libro  De  Doctruia  Christiana.^     Hi  sunt 

pueri    duorum    ordinum    studentium,    nt    Albertus,    et 

Thomas,    et  alii,  qui    ut   in    pluribus    ingrediuntur   or- 

dines,  quum    sunt  viginti    annorum    et   infra.     Et    hoc 

maxinie  a  mari  Anglieano  usque  ad  fines  Christianita- 

tis,  et    prsecipue    ultra    regnum  Francise,    ita  quod    in 

Aquitania,  et  Provincia,  et  Hispania,  Italia,  Alemannia, 

et  Hungaria,  Dacia,  et   ubique,  recipiuntur  ad  ordines. 

Boys  from  passim   a  decimo  anno    usque    ad  vicesimum,  qui    nihil 

twenty  ad-  dignuni  possunt  scire   propter  setatem,  simul   cum   hoc 

mittedinto  quod  causa)  errorum  humanorum  pr?edictn3  tenent  eos ; 

the  two  "^  .,.-,.  T  . 

orders.        ct  ideo  nihil  sciunt,  quum  ordines  intrant,  quod  valeat 

theologisB.     Undo  plura  millia  intrant  qui  nesciunt  le- 

gere  Psalterium  nee  Donatum;    sed  statim  post  profes- 

sionem  ponimtur  ad  studium  theologia3.     Et  a  principio 

ordinis,  scilicet  a  tempore  quo    primo    floruit    studium 

in  ordinibus,  primi   studentes   fuerunt  tales,  sicut  pos- 

teriores.     Et   dederunt   se   illi   studio   theologian,    quod 

omnem  sapientiam  desiderat  humanam.     Et  ideo  opor- 

tuit  quod    non    proficerent  idlo   modo,    prsecipue    cum 

non    procuraverunt   se    instrui    ab  aliis  in  jphilosophia, 

postquam    ingressi    sunt.     Et    maxime    quia   prtesump- 

serunt   in    ordinibus    inye_stigare   philosophiam    per_se 

sine  doctore  ;  ita  quod  facti  sunt  magistri  in  theologia 

et    philosophia    antequam    fuerunt    discipuli ;    et    ideo 

regnat    apud    eos    error    infinitus,  licet    non    appareat 

propter  causas  certas,  Deo  permittente  et  diabolo   pro- 

curante. 

Great  at-         Causa     auteiii     una     apparentifB     est    quod   ordines 

of'thetMo  habent    speciem    magnam    sanctitatis,    et   ideo    proba- 

orders.        bile    est    luuiido,    quod    homines    in    statibus    Sanctis 

non  prtesumerent  de    his    qua)    perficere    non  valerent. 

Sed  tamen  videmus  oinnes  status   niniis    corruptos  his 


'  Be  Docti'ma  Chris(iau(r'\  ii.  18.? 


v.]  COMPENDIUM   STUDII.  427 

tempoiibus,  ut  prius  per  aiugulos  discurrcbain,  Deindc 
niulta  siiUo  facilia,  qurc  sunt  de  liumana  salute,  ut 
appreheiisus  virtutum  et  vitiorum,  gloria  ccclestis  et 
pouna  purgatorii  et  inferiialis ;  de  quibus  non  solum 
religiosi,  ut  tlieologi,  sed  omnes  clerici,  et  laici,  et 
vetuhe  sciunt  niulta.  Quilibet  enim  homo  liabet  in 
corde  sue  unum  magnum  librum  de  vitiis  quae  com- 
niittit  a  juventute,  et  qua)  videt  in  aliis  fieri.  Et 
similiter  per  contrarium  percipit  quilibet  magnam 
notitiam  virtutum,  quia  eadem  est  scientia  contrario- 
rum,  ut  Aristoteles  dicit.  Per  rectum  enim  noscitur 
obliquum,  et  per  sanum  a^grum,  et  per  verum  falsum, 
et  per  bonum  malum,  quia  })rivationes  per  hal)itus 
cognoscuntur ;  ita  quod  rustici  et  vetulns  non  solum 
apud  Christianos  sed  Saracenos,  et  alios  infideles, 
sciunt  persuadcre  de  virtu tibus  et  vitiis,  poena  et  glo- 
ria. Et  propter  consuetudinem  ecclesiasticre  doctrina? 
omnes  Christiani  habent  magnam  cognitionem  de 
his  qua3  pertinent  ad  salutem.  Et  non  est  magnum  Prcachinf 
istis  ordinibus  studentibus  loqui  populo  de  virtutil)us  ^jeoioey 
et  vitiis,  poena  et  gloria ;  pra3cipue  cum  in  Textu 
Sacro  multa  sunt  ibi  planissima  omni  homini  qui 
literas  novit,  et  in  libris  sanctorum  studet ;  ex  qui- 
bus facillimum  est  idiotis  ctiam  allegare  auctoritates 
contra  vitia  et  pocnam,  et  pro  virtutibus,  et  glo- 
ria, et  aliis  necessariis  ad  salutem,  Caiterum  h?ec 
sunt  de  ecclesiastico  officio  ;  prtelatorum  enim  est 
exponere  populo  articulos  fidei  et  morum  ;  et  lio- 
rum  notitiam  habet  ecclesia  sine  studio  tlieologiae, 
et  habuit  a  principio  per  doctrinam  Apostolorum. 
Nee  habent  theologi  auctoritates  pra3dicandi  nisi 
dentur  eis  a  praelatis ;  et  ideo  opus  prsedicationis 
non  est  officium  theologorum,  sed  praelatorum,  qui 
committunt  illud  officium  qiubus  placet.  Scimus 
etiam  pro  certo  et  videmus  ubique,  quod  unus  simplex 
frater,  qui  nunquam  audivit  centum  lectiones  theo- 
logia),  quas  si  audivit  non    tamen   curavit,  qui   melius 


428  ROGEllI   BACONIS  [CAP. 

sine    comparatione    pmedicat     quain     maximi    niagistri 

theologia3.     Et    ideo    manifestum    est    quod    prsedicatio 

non  dependet  a  studio  theologise,  sed  a  doctrina  ecclesias 

qua3    cuilibet    nota   est,    et  a  notitia    vitiorum    et  vir- 

tutura,  poenpe    et    gloris^,  et   hujusmodi    salutiferorum, 

quorum  notitia  scripta  est    in    cordibus    ex    usu    eccle- 

Preacliing  siastici    ritus.      Et    propter    hoc    prredicatio    pra3cedit 

the  study    studium  tbeologise  ;   licet  certe  non  sit  neganduni  quin 

oftheo-      bonus    theoloo-us  multo    melius  debeat    priedicare,    cum 
logy.  .    ?     .  .  . 

tamen,  ut  dixi,  videmus  contrarium  ubique.    Et  hoc  est 

magnum  argumentum  quod   studium    theologorum    cor- 

ruptum    est,  cum    illi,    qui    plus    auctoritatis    habent, 

minus  bene    prtedicant,    ut    in    pluribus  et  frequentius, 

sicut  fide  conspicimus  oculata. 

''^y'T"^"^        Tertia    causa    apparentino    pro    ordinibus    est,    quod 

by  the        sieculares  ^  a    quadraginta    annis    neglexerunt    studium 

who  w  n-      tbeologi{i3   et    philosophia)  secundum  veras  vias  illorum 

depeiKient   studioruui,     occupati    appetitu     deliciamm,     divitiarum 

the  orders    ^^    honorum,    et    corrupti    causis    ignorantiiu     i)nedic- 

tis ;     ita    quod    totaliter    dimiserunt.  vias    autiquorum 

sa])ientum,    quorum     aliquos    vidimus     nostri     tempo- 

ris ;    scilicet    dominum    Kobertum,  quondam    cpiscoj)um 

Lincolniensem,     sanctas    meraorice,    et    dominum    Tho- 

mam,    e})iscopum    Sancti    David  in   VVallin,    et    fratrem 

Adam  de    Marisco,    et    magistrum    Robertum    do    Ma- 

risco,  et  magistros  Willielmum  Lupum,  et    Williehnum 

de    Schyrwode,    et    aliquos    alios    eis    similes,  quorum 

vestigia    moderni    sajcvilares    omnino    dimiserunt  ;     ut 

diffuse    probabitur    inferius    suis    locis.     Propter    quod 

accidit     ut     soeculares    a    quadraginta     annis     nullum 

composuerunt    in    theologia     tractatum,     nee    reputant 

se  aliquid  posse  scire,   nisi  per   decem   annos,   vel  am- 

plius,    audiaut    pueros     duorum    ordinum.      Wee   aliter 

l)i-cusumunt    legere     sententias,    nee    incipere    in    theo- 


•  ArtfM/«yt>]  sc lares,  IMo. 


v.]  COMPENDIUM   STUDII.  429 

logia,    nee    unam    lectioncm,    nee    disputationem,    nee 

pi'fpclicationem,    nisi    per  quaternos  pueroruni  in  dietis 

ordinibns  ;    sicut    nianifestum    est    omnibus    in    studio 

Parisius    et     ubique.      Non    igitur    mirum    si    ordines 

elevent    cornua    in    studio,    et  appareant    niiro    inodo. 

Sed    tamen    pro    certo   Veritas    est,   quod    nihil    scituit 

\itile  quum  veniunt    ad    studium    theologife,  nee   prre- 

terea  volunt  ab  aliis  addiscerc  ;  sed  per  se  student  in 

omnibus  ;     et    impossibile    est    (juod     homo     adquirat 

scientias    difficiles  per  se.      Nam    nunquam    in   aliqua 

a'tate     inventa    fuit    aliqua    scientia,    sed    a    principio 

mundi    paulatim    crevit    sapientia,    et    adhue    non    est 

complcta  in  hae  vita ;    propter  quod  infinita  supcrbia 

invasit    istos    ordines,    quod    praesumunt    docere   ante- 

quam    discant ;    et    necesse    est    quod    doctrina   eorum 

sit  in   fine  corruptionis. 

Quod    non    solum    ex   causis   dietis   manifestum  est,  Great  dis 

sed    ner    causam    finalem    et   effeetum,  ut   scimus  per  P"*'^^  at 
.        .  ...  .  .  .  I'arisbe- 

experientiam   a   viginti    annis,    cum    infinito     scandalo  tween  the 

omnium  nationum.     Certum  igitur,  et  jam  per  viginti  "•'^'^'is  'i"d 

annos  deductum   publiee  Parisius,   quod  ineffabilis  eon-  lars. 

tentio    orta    est    inter    religiosos,    ita    quod    snseulares 

insurrexerunt    contra    ordines,  et    e    eonverso  ;     et    se 

mutuis  assertionibus  voeaverunt  hosretieos  et  diseipulos 

Antichristi ;     et    hoc    lectionibus,  disputationibus,  prre- 

dicationibus,    et     scriptis    firmaverunt  ;     ita    quod    ad 

curiam    Romanam    delata   sit    causa,    et    turbatus  est 

totus  clerus,  et  pradati,  et  principes,  et  populus    la'ico- 

rnm.      Et  adhue  non  cessant ;     immo  semper  nituntur 

multiplicare    ista ;    nee  unquam  desistent    donee    intro- 

dueatur  Antichristus,  aut  quod  summus  pontifex  aliquis 

optimus    exterminet  hoe   per    concilium    gcnerale.     Et 

monstruosa  est  hsec   contentio ;   quoniam  sa^culares   qui 

sunt  in  statu  minori  damnant  religiosos  quorum  status 

perfeetior    est,    et    discipuli  damnant    suos    magistros  ; 

quoniam  nihil  didicerunt  sfeculares  a  quadraginta  annis, 

nisi    ab    his  ordinibus,  ut  pra>dixi.     Multotiens    et  au- 


430  ROGER!   BACONIS  [CAP. 

diendo  et  docendo  vel  dico  veritateni  fratribus  istonim 
ordiiium,  et  scribo  quod  respondeant  mihi  Imic  argu- 
mento :  Discipuli  sunt  liasretici  et  prfficiu'sores  Anti- 
christi,  ut  vos  dicitis,  ct  verum  ;  igitur  vos  estis 
liaoretici  et  discipuli  Anticbristi.  Sed  nullum  invenio 
qui  dissolvat  argumentum,  licet  omnes  negent  con- 
clusioncm.  Pro  certo  igitur  sequitur  conclusio  ex 
prfTemissis,  nisi  quia  status  sanctus  est,  et  innocentia 
juvenum  intrantium  lios  ordines  salvarent  eos  ab 
baeresi  et  a  titulo  Anticbristi. 
Had  (lone  Sed  pro  certo  non  sunt  immunes  a  corruptione  studii 
corrupt*^  sapientife,  de  qua  prresumunt  et  niliil  dignum  sciunt. 
learning.  Et  ideo  Deus  justam  poenam  intulit  eis,  et  permisit  eos 
exprobrari  in  solemni  studio  a  discipulis  suis,  per  vias 
et  exercitia  scbolastica  Icgendo,  disputando,  et  praedi- 
cando,  et  scribendo ;  ut  saltern  sic  flagellati  tandem 
resipiscant  ab  errore  studii,  sicut  filii  Israel  corrupti 
errore  legis  Dei  flagellati  sunt  a  pessimis  bominibus  et 
correcti ;  quorum  flagellatores  Deus  destruxit  finaliter : 
sic  destruet  Deus  istos  sseculares,  qui  blaspbemant 
gratiam  Dei,  qure  data  est  religiosis.  Quoniam  tota 
ecclesia  tenuit  usque  nunc  quod  status  religionis  sit  per- 
fectior  statu  sfBCularium.  Sed  magistri  Parisius  docent 
de  piano  contrarium,  et  multiplici  sopbismate'  confir- 
mant.  Et  jam  coloraverunt  sic  opinionem  suam,  ut  vix 
sit  iniquam  possibile  ut  destruatur  ba^c  bajresis,  donee 
compleatur  per  Anticbristum,  qui  cum  suis  fautoribua 
a  Domino  Jesu  Cbristo  destruetur,  et  appareant  electi 
Dei,  et  reluceat  Veritas  in  boc  mundo.  Coloraverunt 
quidem  nequissime  sententias  suas  in  boc,  quod  de- 
duxerunt  eas  ad  defensionem  status  pra^latorum  et 
domini  papa3  et  episcoporum,  assercntes  quod  praelati 
sunt   in    niajori   perfectione   ecclesiastica,    etiam    secun- 


soi>Iii'smatc}  so]iliisniaticc,  ^IS. 


v.]  COMPENDIUM   STUD  1 1.  431 

(lum  vias  fidei  qnam  siibditi,  ut  apostoli  et  succes- 
sores  eorum.  Quod  qualitercimqiie  intelligendum  sit, 
tamen  pitulati  sustiiiebunt  causas  suas  et  honorein 
proprinm,  et  doctoribus  sa^cularibus  favebunt,  nisi 
fuerit  aliquis  qui  religiosus  esset  vel  religiosis  coiisen- 
tiret  pietatis  causam  intuens. 

Nou  possumus  negare  quin  perfectio  duplex  sit ;  Insinua- 
una  in  officio  rcgiininis  et  auctoritatis,  ct  alia  est !'?,°!,"  Jif 
perfectio  spiritualis.  Certum  est  quod  pra.»lati  nunc  of  the  t-n-o 
temporis,  sicut  semper,  liabuerunt  auctoritatem  regi-  answered, 
minis  ;  sed  an  ratione  status  liabeant  perfectionem 
seeundam,  judicant  ipsi  qui  magis  laudantur,  quando 
ingvediuntur  religionem,  et  approbantur  ab  omnibus 
Christianis.  Qui  etiam  ex  constitutione  sola  oeciden- 
talis  ecclesise  voventur  castitate,  ad  quam  in  primitiva 
ecclesia  non  fuerunt  astricti,  nee  adhuc  Grseci  et 
orientales  e?eteri  ad  hoc  votum  ab  ecclesia  constrin- 
guntur.  Videant  quod  largam  obedientiani  liabeant. 
Quia  episcopi  generalem  obedientiani  debent  arclii- 
episcopis  et  papre,  et  possunt  ire  quo  volunt,  et  libere 
facere  omnia.  Sed  religiosi  non  possunt  pedem  niovere 
nee  aliquid  facere  sine  specialissimo  imperio  prtela- 
torum.  De  paupertate  planum  est  quod  religiosi 
salteni  in  proprio  nihil  habere  possunt ;  sed  prftdati 
juxta  statuni  suum  omnibus  abundant  in  propria 
potestate.  Multa  dicuntur  hie  a  magistris  theologize 
sajcularibus  contra  ista.  Sed  certum  est  quod  verba 
habent  venenosa,  gratis  oberrant  a  tramite  veritatis. 
Si  deliciis  agatur  et  ponipis  nmndi  nianifestum  est 
quod  repugnant  statui  religionis ;  et  sunt  tollerabilcs 
sive  magis  excusabiles  in  praelatis.  De  statibus  semper 
hie  loquor,  licet  in  personis  possit  hinc  inde  esse  diver- 
sitas ;  quia  fuit  Judas  in  statu  altissimo,  et  tamen 
imperfectissimus  fuit,  immo  totus  mains.  E  converso 
in  prjielatorum  sa?culariuin  numero  multi  boni  sunt  et 
sancti.  Et  aliquando  invenitur  aliquis  apud  eos  cujus 
sanctitas  non  invenitur  apud  reliquos   istius   temporis ; 


432 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Tit  si  voluinus  possum  VIS  exemplum  poncre  in  domino 
Roberto  episcopo  Lincolniensi  et  sanctissimfc  memori;i3, 
superius  memorato,  cujus  vitam  pauci  prselati  imitan- 
tiir;  et  cujus  studium  ordines  studentes  et  sreculares 
penitus  neglexerunt.  Cum  igitur  causa  finalis  studii 
theologorum  est  pessima,  cum  lioc  videmus  per  effec- 
turn  a  viginti  annis  ;  et  logici  dicunt  cujus  finis  pessimus 
est,  ipsum  totum  pessimum  est;  quapropter  studium 
theologorum  a  quadraginta  annis  inceptum  est  pes- 
simum. Et  tanto  nequius  latet  error  quanto  major  fit 
apparentia  sapientia?.  Nunc  nunquam  fuerunt  tot  stu- 
dentes, nee  tot  doctores.  In  omni  enim  regione  jam 
legunt  ;  in  omni  civitate  et  omni  bona  villa ;  et 
ubique  priedicant;  et  tameu  infinitus  error  est  in 
studio  theologize,  et  per  consequens  philosophia?,  prop- 
ter malos  theologos,  sicut  de  cfictero  volo  manifestare 
in  partieulari  et  in  propria  disciplina. 


Cap.  VI. 

In  quo  descendlt  ad  iiarticularhi  et  interiora   studii 
impedimenta. 


Various 
impedi- 
ments oc- 
casioned 
by  the 
neglect  of 
learning  on 
the  part  of 
the  new 
theologi- 


Et  causis  igitur  corruptionis  jam  prajlibatis  satis 
conclusa  est  corruptio  studii.  Sed  quia  ho^c  sunt  uni- 
versalia  et  extrinseca,  ideo  volo  nunc  descendere  ad 
quoedam  particularia  et  interiora  studii  impedimenta, 
ut  videamus  sine  contradictione  qualiter  infinita  demen- 
tia regnat  in  studio  toto  tam  philosophiju  quam 
theologize.  Quod  ad  praesens  volo  manifestare  ad  igno- 
rantiam  quinque  vel  sex  scienti.arum,  qua3  requiruntiu* 
ad  theologian!  et  ad  philosophiam,  sine  quibus  quinque 
vel  sex  scientiis  impossibile  est  aliquid  dignum  sciri 
ab  homine,  et  prrecipue  a  Latinis.  Has  voro  quinque 
scientias   amplexati    sunt    omnes    sancti   philosophi   et 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII.  433 

omnes  sapientes  antiqui,  quorum  aliquos  vidimus,  nt 
prredixi.  Sed  moderni  omiies  prreter  paucos  despieiunt 
has  scientias  et  gratis  persequuntur,  et  maxime  tlieo- 
logi  isti  novi,  scilicet  pueri  duorum  ordinum,  ut  sola- 
tium swx  imperitia)  liabeant,  et  suas  ostendant  coram 
multitudine  stulta  vaiiitates.  Et  in  suis  lectionibus, 
pra^dicationibus,  et  consiliis,  semper  docent  contra  has 
scientias,  et  totam  studentium  mentem  revocavenmt  ab 
istis  scientiis,  et  ideo  errant  cum  omnibus  tam  in 
substantia  studii  quam  in  modo.  Et  sic  perit  primus 
gi-adus  sapientise,  scilicet  ut  consideratur  in  studio, 
quatenus  omnes  alii  gi'adus  destruantur,  sicut  infe- 
rius  luce  clarius  relucescet.  Hfe  vero  scientiae  sunt 
ista3:  scientia  linguarum  sapientialium,  mathematica, 
perspectiva,  alkimia,  scientia  experimentalis.  Quarum 
doctrina  sicut  est  utilior  aliis  partibus  philosophiio 
sic  et  facilior,  licet  hoc  nolunt  intelligere  moderni, 
et  difficultatem  recipiunt  in  omnibus  aliis  scientiis  et 
errorem.  Scire  enim  ista  non  est  pondus  aggravans 
sed  allevians,  sicut  plumse  avium  sunt,  quibus  depositis 
non  elevantur  in  acre,  et  sicut  quadriga  cum  qua 
equus  plus  de  pondere  traliit  quam  in  dorso  prpprio 
ferre  possit.  Et  ideo  homines  scientes  has  scientias 
possunt  omnes  de  facili  scire,  et  plus  proficere  pos- 
sunt  in  parvo  tempore  in  aliis  scientiis,  quam  in 
maximo  proficiant  sine  illis. 

Prima   igitur    est    scientia    linguarum    sapientialium  Amount  of 

a    nuibus    tota    Latinorum     sapientia     translata    est  ;  P^'ofic'ency 
A  ^  i  '  requisite  in 

cujusraodi    sunt     Grascum,     Hebrreum,    Arabicum,     et  the  lan- 

Chalda^um,      Non    tamen    intelligo    ut    quilibet    sciat  ^"^S^"'- 

has    linguas    sicut    maternam    in    qua    natus    est,    ut 

nos   loquimur    Anglicum,    Gallicum,    et    Latinum  ;    nee 

ut    sciamus    tantum    de    his   linguis    ut    quilibet    fiat 

interpres,    et   transferre   possit    in    linguam    maternam 

Latinam     scientiam     de     linguis     illis.       Sed     tertius 

gradus   hie    cligendus    est,    qui   facillimus    est    habenti 

doctorem,  scilicet    ut    sciamus    de   his    quantum    sufR- 

VOL.   I.  E  E 


431  ROGERI   15AC0NIS  [CAP. 

cifc    ad    intelligendum    quse    requirit    Latinitas    in    liac 

parte.      Et  vis  linjus  rei  stat    in    hoc  ;    lit   liomo  sciat 

leo-ere  Grsecum,  et  Hebraeum,  et  caetera.      Et  ut  secun- 

dum  formam  Donati  sciat  accidentia  partium  orationis. 

Nam  his  notis,    constructio  et  intellectus   vocabulorum 

lingiiarum    illarum,  quantum  Latinis    sufRcit,  de  fiicili 

habentur  per   modos  quos    inferius    assignabo.      Stulti 

enira    homines    et    imperiti,    quum    audiunt    loqui    de 

scientia  linguarum,  restimant  se   obligari    primo  gradui 

et  secundo,  et    ideo    desperant  et   contemnunt    tertium 

gradum  facillimum  ;   quamvis    si  considerarent  et   dili- 

gentes  essent  a  juventute,    etiam    post    triginta    annos 

possent  pertingere  ad    omnes   gradus   dictos,  et  saltern 

ad  secundum   cum    tertio.      Nam   tota   difBcultas  con- 

sistit  in  primo   gradu  ;    ut   nos   qui   talibus   insistimus 

experimur. 

Hebrew  Doctores    autem    non    desunt ;     quia     ubique    sunt 

teachers      Hebrsei,  et  eorum  lingua  est  eadem  in  substantia  cum 

easily  pro-  Arabica   et   Chaldnea,   licet    in   modo    differant.     Sunt- 
cur6cl 

que    homines    Parisius,    et    in    Francia,  et   ulterius  in 

omnibus  regionibus,  qui  de  his  sciunt  quantum  necesse 

fuerit  in  hac  parte.       Gra^cum  vero  maxime    concordat 

cum  Latino  ;    et  sunt   multi  in  Anglia   et  Francia  qui 

hie  satis  instructi  sunt.       Nee  multum  esset   pro  tanta 

utilitate  ire  in    Italiam,    in  qua  clerus  et  populus  sunt 

pure    Grseci  in  multis   locis ;    et   episcopatus,  et  archi- 

episcopatus,  et    divites,    ac  seniores  possent  ibi  mittere 

pro   libris,  et    pro    uno    vel    pro    pluribus    qui    scirent 

Greek        Grpecum ;    sicut    dominus    Robertus,   sanctus    episcopus 

stm  rc"-^      Lincolniensis,  solebat  facere ;   quorum   aliqui  in  Anglia 

mainingin  usquo  ad  hfBC  tcmpora   sunt    superstites.     Sunt   autem 

invUedb'y   causjx)  seu  rationes,  propter  quas  oportet  quemlibet  La- 

Grostete.    tinum  studiosum  scire  ea  quae  ad  tertium  gradum  spec- 

tant,  aut  nunquam  nee  in  sapientia  divina  nee  humana 

proficiet  aliquo  modo.     Sub  quibus  rationibus  et  causis 

imiversalibus   particulares  causne    et  rationes    continen- 

tur  innumerabiles,    ad  quas  satis  patebit   excitatio,  per 


VI.]  COMPENDIU:sr  STUDII.  435 

ea  qu88  de  causis  universalibus  inferuntur.  Prima 
igitur  ratio  horum  est  quod  omnes  sancti,  et  doctorcs, 
et  pliilosoplii,  et  poeta?,  et  auctores  grammaticrc,  et 
omnes  sapientes  Latiiii  laboraverunt  in  liis  linguis, 
propter  necessitatem  sapientire  divinge  et  humanae. 
Sed  nos  suniiis  filii  et  successores  praidictoriim ;  qua- 
propter  debemus  eos  imitari,  aut  raerito  redarguemur 
de  infinita  stultitia,  cum  prsedicti  fuerint  sapientissimi, 
et  ob  amorem  sapientioe  talibus  se  dederunt.  Secunda 
ratio  est  quod  velimus  nolimus,  oportet  nos  linguis 
insistere  si  volumus  sapientiam  doctorum  hominum. 
Quoniam  omnes  libri  eorum  sunt  pleni  his  linguis,  sicut 
raanifestum  est  cuilibet  qui  sapientia3  vacat.  Sed  sine 
expositionibus  eorum  non  possumus  proficere.  Et  ideo 
cogimur  neeessario  ad  debitam  notitiam  linguarum, 
aut  erimus  asini  et  vacui  omni  sapientia  et  doctrina. 

Pono  duo  exempla  pro  millcmillibus.  Beatus  Hiero-  instances 
nymus  in  quaestionibus  Hebraicis,  Iiujus  nominis  ^^^  °eces- 
^' Israel,"  quod  fuit  nomen  Jacob  patriarchfe,  interpre- studying 
tationera,  qua  dicitur,  Vir  videns  Deum,  reprobat,  asse-  H^^''^"^- 
reus  quod  ejus  est  interpretatio  proprie,  Princeps  cum 
Deo.  Multi  enim  ante  ipsum  non  sufRcienter  experti 
Hebrfeum  sic  interpretati  sunt ;  quia  secundum  quod 
in  tria  vocabula  is,  ra,  el  dividitur,  liEec  vox  sonat 
Virum,  videntem  Deum.  Nam  is  est  "  vir ; "  ra,  id 
est  "  videns ; "  el,  id  est  "  Deus."  Et  ideo  sicut  res- 
publica  sonat  idem  conjunctim  et  divisim,  ipsi  sestima- 
verunt  sic  in  hoc  loco.  Sed  non  est  in  omnibus  hoc ; 
ut  Dominus  conjunctim,  et  Do  minus  divisim,  non 
idem  significant.  Similiter  nee  in  Hebra^o  unum  et 
idem  significat  hjcc  vox  Israel  conjunctim,  ut  est  no- 
men  patriarchse  Jacob ;  et  divisim,  secundum  quod  in 
tria  vocabula  est  divisum.  Quod  quatuor  probat  rati- 
onibus.  Nam  octo  sunt  litera)  Hebraica;  in  voce  trium 
dictionum  illarum,  et  quinque  tantum  in  nomine 
patriarchre.  Et  aliqua3  sunt  aliae  et  non  eodem  modo 
ordinata3.      Et    nomen    patriarchse   habet   quatuor  syl- 

E  E  2 


4oG  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

labas  in  Hebraeo,  vox  vero  divisa  non  habet  nisi 
tres.  Quinque  vero  literal  in  nomine  patriarchs  sunt, 
jod,  sin,  resit,  aleph,  lameth.  Sed  in  prima  dictione, 
scilicet  in  hac  dictione  is  sunt  tres,  scilicet  aleph,  jod, 
sin ;  in  secunda  sunt  resh,  aleph,  he  ;  in  tertia  aleph, 
lameth ;  qure  sunt  octo,  si  ad  invicem  computentur. 
Ha3  vero  quatuor  rati  ones  sumptre  juxta  literas  He- 
brseas  sunt  valde  mii-abiles,  nee  intelligibiles,  nisi  homo 
sciat  orthographiam  Hebrream.  Quia  h?ec  differentia 
non  posset  inveniri  in  aliqua  voce  Latina  conjuncta 
et  divisa,  sicut  manifestum  est  consideranti  has  ratio- 
nes  et  tales  voces,  ut  est  respuhlica  ct  dominus,  et 
alia  qualiacunque.  Deinde  per  quinque  alias  ra- 
tiones  hoc  idem  probat ;  scilicet  derivationem  nominis 
per  Josephum  in  primo  Anti(][uitatum,  per  Grrecum, 
per  Hebrfeum,  per  ipsum  textum  Latinum.  Nam 
omnia  lirec  quinque  discordant  ab  interpretatione  hac, 
Vir  vldens  Deiini,  et  nihil  sonat  nisi  principari  cum 
Deo,  vel  aliquid  simile.  Quia  in  Hebrteo  sic  coutinetur, 
Vocaberis  Israel ;  quoniam  si  principatus  es  cum 
Deo,  sive  contra  Deum,  in  ilia  lucta  spiritualis  oratio- 
nis  quam  habuit  cum  Deo,  in  persona  angeli,  princi- 
paberis  contra  homines,  scilicet  contra  Esau  fratrem 
tuum,  Et  ideo  dicitm-  in  Latino,  Rex  tu:  Genesis  ca- 
pitulo  xxxii.  [28].  "Nequaquam,  inquit,  Jacob  appellabi- 
"  tur  nomen  tuum,  sed  Israel;  quoniam  si  contra  Deinn 
"  fortis  fuisti,  quanto  magis  contra  homines  prtevale- 
"  bis?"  Principari  enim  contra  Deum,  et  fortem  esse, 
et  prsevalero,  idem  sonant  in  re.  Nam  ratio  imposi- 
tionis  nominis  non  est  visio  Dei,  sed  principari,  vel  fortis 
esse,  vel  prrevalere  contra  Deum,  spiritualiter  tamen  in- 
telligcndo.  Et  sic  derivatio  nominis,  et  GraDcum,  et 
Joseplms  concordant.  Sed  propter  brevitatem  transeo  ; 
quia  expositio  plena  hujus  difficultatis  requirit  mag- 
nam  notitiam  Hebra^re  grammatical,  quantum  ad 
pra3scns  non  debco  nee  valeo  exphcare.  Moderni  vero 
theologi,  Hebrceum  ignorantes,  tenent  interpretationem 


VI.]  COMPENDIUM  STUDII.  437 

vulgatam,  quae  nulla  est,  cum  tameu  hsec  clLsputatio 
Hieronymi  ])0.sita  est  in  glossa  super  hunc  locum.  Et 
dicunt  se  adlu\3rere  Hicronymo  in  omnibus  qua3  ad 
literam  et  sensum  literalem  pertinent,  (|uia  ipse  cor- 
rexit  omnium  praecedentimn  errores  ;  et  ecclesia  dcdit 
ei  auctoritatem  pra3  omnibus,  quia  plura  scivit  do  lin- 
gui.s  quam  omnes  Latini  qui  unquam  fuerunt ;  ut  est 
notum  omnibus  studiosis. 

Pono  aliud  exemplum  de  Grseco,  de  nomine  bestias  The  names 
et  in  fine  tertii  decimi  capituli  Apocalypsis  ;  ubi  j^^^l^^ 
dicitur  quod  nomen  numeri  bestiaj  G66.  Quod  ex- 
ponens  Beda  ^  dicit :  "  Cum  liic  liber  scriptus  sit  in 
"  GrjECO,  oportet  numerura  hunc  quoerere  per  literas 
"  Gra3cas,  qui  computant  juxta  literas  alphabeti."  Et 
ponit  quatuor  nomina  bestise.  Unum  est  Ante'nios, 
quod  est  contrarius,  quia  contrariabitur  Christo. 
Istud  vocabulum  scribitur  per  alpha,  et  rat,  et  thau, 
et  epente,  et  mi,  et  (/micron,  et  sigma.  Sed  alpha 
notat  unum,  nu  50,  thau  300,  epente  5,  tni  40,  omi- 
cvon  70,  s'lgma  200  ;  quee  simul  faciunt  666.  Aliud 
nomen  ponit  Arnoume,  quod  est  nego,  quia  bestia 
negabit  Christum.  Alpha  signat  unum,  ro  100,  nu-  50, 
omicron  70,  ypsilon  400,  mi  ^  40,  epsilon  5.  Tertium 
vocabulum  Graecum  scribitur  per  diphthongum  sic  Tcnoiv, 
id  est,  sol  vel  gigas,  quod  vere  convenit  Christo  ;  licet 
usurpative  hoc  nomen  attribuet  sibi  Antichristus.  Duo 
voro  tliau  in  hoc  nomine  notant  GOO,  et  nu  50,  iota 
10,  et  alpha  unum.  Quartum  nomen  est  Die  lux,  quia 
dicet  se  esse  lumen  mundi,  et  est  Latinum,  cujus  ex- 
positio  non  est  difficilis ;  cum  D  notet  500,  et  /  unum, 
G  centum,  L  50,  V  5,  X  10.  Sed  nullus  theologorum 
est  qui  hsec  intelhgat,  cum  tamen  sit  glossa  sua  in 
textu,    et    legentes    passum    ilium    non    dicunt    unum 


'  Bella]  cap.  xiii.  in  fin.  |      » mi]  So  always, 

*  nu]  ni  throughout. 


438 


ROGERI   BACON  IS 


[cap. 


verax,  propter  ignorantiam  Grseci  sermonis.  Et  omnes 
libri  sunt  falsissimi  hie,  sicut  quilibet  potest  de  facili 
experiri. 
Holy  men  Tcrtia  ratio  quare  oporteat  nos  scire  grammati- 
estecmeda  cam  aliarum  linguarum  est,  quia  sancti  multa 
gramiuati-  poiiuiit  de  his.  Sed  non  exponunt  omnia,  tanquam 
ledge  of  supponentes  quod  omnes  posteri  eorum  scire  debeant 
other  Ian-  Jinorias,  sicut  ipsi  t  et  ideo  non  omnia  difficilia  expo- 
sueruntj  sed  multa  investiganda  nostro  exercitio  reli- 
querunt.  Pono  exemplum  de  prologo  Daniel,  in  quo 
beatus  Hieronymus  dicit  quod  una  pericope  Hieremise^ 
scribitur  sermone  Chaldaico,  sed  tamen  Hebraicis  Uteris 
exaratur  ;  quod  omnes  theologi  intelhgunt  esse  librum 
Threnorum,  et  ita  exponunt  prologum  ilium,  decepti 
vilissima  et  ficta  auctoritate  Britonis,  cujus  expositione 
omnes  in  prologis  Biblise  abutuntm-,  Auctoritate  igitur 
nulla  docti  dicunt  pericope  Greece  est  parva  particula 
Latine,  et  libellus  Threnorum  parvus  est  respectu  majo- 
ris  voluminis  Hieremioe.  Sed  hie  error  intolerabilis  est. 
Nam  libellus  Threnorum,  ut  omnes  Hebrsei  sciunt,  sicut 
scribitur  Uteris  Hebraicis,  sic  sermo  Hebrreus  est ; 
quod  quihbet  sciens  rationem  Hebi-sei  sermonis  potest 
percipere,  et  luce  clarius  intueri.  Deinde  testantibus 
omnibus  Hebrasis  Latinis  inveniemus  illam  particulam 
in  decimo  capitulo  libri  magni  Hieremi.-r,  ubi  dicitur  in 
Latino  [11.]  :  "Sic  igitur  dicetis  eis,  Dii  qui  coelos  et 
"  terram  non  fecerunt  pereant  de  terra  et  his  quje  sub 
"  coelo  sunt."  Hcee  parva  particula  est  ilia  pericope  de 
qua  Hieronymus  dicit,  ut  omnes  Hebi-gei  sciunt ;  quia 
proculdubio  Uteris  Hebraicis  scribitur.  Sed  sermo  est 
Chaldaeus,  Chaldneus  enim  sermo  et  Hebi-a^us  difFerunt 
sicut  idiomata  unius  hngute  ;  ut  Picardicum  et  Norma- 
nicum,  Burgundieum,  Parisiense,  et  Gallicum ;  ima 
Idioms,  enim  lingua  est  omnium,  scilicet  Gallicana,  sed  tamen 
in    diversis   partibus   diversificatur   accidentaUter ;  quae 


'  Hicrcmicc']  hlcnie,  MS. 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII.  439 

diversitas  facit  idiomata  iion  liiiguas  diversas.  Nam 
TSjov  GriL'ce  est  proprium  Lixime,  a  quo  idioma,  id  est, 
proi)rietas  loquendi  in  aliqua  lingua  ;  sicut  in  lingua 
Gallicana,  quse  est  una,  sunt  multa3  diversitates  seu 
itliomata ;  ut  Picardicum,  Norraanicum,  Burgundicum, 
et  Parisiense,  ct  hujusmodi  ;  secundum  quod  est  varie- 
tas  regionum.  Hebriuus  igitur  dicit  Elohim  pro  Deo 
et  pro  Diis  ;  et  lo  pro  non ;  et  Samaim  pro  coelo. 
Sed  Chaldtcus  dicit  Eioha  pro  Deo  et  Diis,  et  lo  pro 
non,  et  Sanaba  pro  ccelo  ;  et  sic  de  aliis,  cum  qua- 
daui  diversitate  accidentali,  sub  quadam  diversitate 
seu  proprietate  Clialdaica  scribitur  ilia  sola  particula 
Hieremiai. 

Quarta  est  ratio  in  liac  parte  sumpta  ex  retrac-  Retracted 
tatione  aliquorum,  quae  antic][ui  sapientes  incautius  *  *^^*"'^"'ois- 
protulerunt.  Multa  enim  ipsi  retractaverunt  de  sen- 
tentiis  suis,  ut  Augustinus  in  libro  Retractationum,  et 
similiter  Hieronymus,  et  omnes  ;  et  si  vixissent  usque 
nunc  multa  alia  retraotassent.  Sed  cum  omni  rcve- 
rentia,  et  sine  prejudicio  sanctorum  et  sapientum  anti- 
quorum,  et  cum  omni  gratiarum  actidne  loquendmn 
est  de  sententiis  eorum.  Quia  nisi  ipsi  fuissent,  nos 
nihil  sciremus  ;  et  tamen  multa  possunt  his  temporibus 
cum  eonmi  licentia  immutari.  Nam  humanum  aliquid 
passi  sunt,  et  fragilitate  mentis  humanse  aliquando 
capti,  non  potuervmt  ad  plenum  in  omnibus  discernere 
veritatem.  Nihil  enim  perfectum  in  humanis  iiiven- 
tionibus  rcperitur,  ut  ait  Priscianus.  Et  Veritas  in  alto 
latet,  et  in  profundo  posita  est,  ut  ait  Seneca  septimo 
De  Beneficiis,'  et  quarto  Naturalium.^  Et  veritatem 
quamlibct  circumstant  sophismata  innumerabiha.  Ve* 
rum  et  bonum  quodhbet  secundum  Aristotelem  in 
Ethicis  "^  uno  modo  est  :    sed  falsum  et  malum  varieta- 


'  De  Deneficiis]  supra,  p.  C. 
-  quarto  Naturalium']    vii.,  circa 
finetu.  ? 


«  Ethicis']  ii.  5. 


440  ROGEIII   BACONIS  [CAP. 

tibus  subjacent  infinitis.  Facile  qiiidein  est,  ut  ait, 
diverti  a  signo,  et  difficile  est  invenire  signum,  ut 
patet  cum  jaculantes  aut  sagittantes  sua  tela,  vcl 
sagittas,  ad  signum  dirigunt  destinatum.  Propter 
quod  Seneca,  quarto  Naturalium,^  dicit  eleganter : 
"  Veniet  tempus  quum  ista  quse  nunc  latent  in  lucem 
"  dies  extrahat  et  longioris  ?evi  diligentia."  Ad  in- 
quisitionem  enim  tantarum  rerum  una  ?etas  non  suffi- 
cit.  Multa  venientis  sevi  populus  ignota  nobis  sciet ; 
et  veniet  tempus  quo  poster!  nostri  tam  aperta  nos 
nescivisse  mirentm-.  Cum  igitur  beatus  Grogorius,  in 
fine  Job,^  loquens  de  tertia  filia  ejus,  exposuerit 
"  Comus  tibii,"  licet  videatur  ei  quod  corivus  non 
fuisset  Latinum  nee  tibiuni  similiter,  sed  sic  invcniens 
in  exemplar!  suo,  non  ausus  fuit  immutare,  propter 
Textus  Sacr!  reverentiam  et  propter  ejus  sumraam 
Immilitatem  ;  cum  ill!  qui  modo  soliciti  sunt  de  ver!- 
tate  textus  Dei,  et  qui  sciimt  Grsecum  et  Hebra3ura, 
possunt  docere  sine  contradictione,  quod  exemplar 
beat!  Gregori!  fuit  corruptum,  aut  vitiose  more  anti- 
quo  scriptum ;  ut  prima  litera  hujus  dictionis  sti- 
hiuon,  scilicet  s  litera,  conjungatur  cum  ultima  hujus 
dictionis  cornu ;  ut  dicatur  comus  tihii,  cum  tamen 
Errors  ot  deberet  die!  cornu  stihii.  Multa  enim  hie  sunt  adlmc 
commoif  ^^  antiquis  qui  stepe  liabent  scripturam  hujusmod! 
vitiosam.  Et  sanctus  homo  forsan  multis  occupatus 
non  habuit  tempus  examinand!  plura  exemplaria,  nee 
quid  in  Gra3C0  vcl  Hebraico  scr!beretm\  Nam  in 
Hebr?eo  est  cornu  stihii,  id  est  cornu  plenum  stibio, 
secundum  glossam  Hebraicam  ;  sicut  vas  aqua3  dici- 
mus,  id  est  plenum  aqua.  Nam  idem  vocabulum  poni- 
tur  hie  pro  stibio,  et  quarto  Regum,  nono  capitulo,^ 
ubi  dicitur  quod  Jezabel  depinxit  oculos  suos  stibio. 
Stibium    est   mixtura    queedam    alba,  qua  mulieres  de- 


'  quarto   Naturalium']    The    sub-  I      -  JuW]  xxxv.  §  43. 
stance  of  this  quotation  is  in  vii.  31.    |      ^  aipitulo']  v.  30. 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII.  iii 

albant  facies  suas,  quod  alio  nomine  nuncupatur  ce- 
rusa  ;  similiter  quia  Grrocum  concordat  cum  Hebrieo. 
Sed  tamen  vidgus  modernorum  theologorum  disputans 
dc  Lis,  quae  ignorat,  nititur  salvare  expositionem 
beati  Gregorii  ;  et  dum  Scyllam  vitare  nititur  incidit 
in  Charybdim.  Et  sic  sunt  alia  innumerabilia  in  dictis 
antiquorum,  qua3  sunt  per  Gr?ecum  et  Hebrajum  in 
melius  immutanda  ;  et  hoc  diversis  modis,  aut  scilicet 
propter  falsitatem,  aut  propter  imperfectionera  exposi- 
tionis,  aut  propter  dubitationem  minimam,  et  variis 
de  causis,  sicut  suis  temporibus  potent  edoceri. 

Dcinde  accedendum  est  ad  causas  et  rationes  propter  Reasons  for 
quas  omnes  sancti,  et  antiqui  sapicntcs,  didicerunt   Gne-  tJoVpn^d 
cum  et  Hebneum.     Et  prima  est  propter   necessitatem  by  earlier 
linguse   Latina) ;     qua3  licet    vocetur  Latina,    qua)    est  Greek  and 
in  usu,  tamen  composita    est    ex    Grsecis    vocabulis    et  Hebrew. 
Hcbraicis,    quse    vocabula    Latini    nee   sciunt    scribere 
nee    proferre,  ^    nee    interpretari,    nee    declinare ;     nee 
sciunt  qua)  sunt  Latina,  vel   Graeca,  vel  Hebra3a ;     sed 
dicunt  infinitas  insanias,  ut  videbitur.     Sed   primo  po- 
nam  vocabula  ;   delude   tangam  de  crroribus  secundum 
quod  potcro  ad  hoc  tempus,  genera  vocabulorum  linguse 
Latinae,  scilicet  quibus  utimur  in  sermone  communi,  et 
ecclesiastico,    et    scientiaha,    in     quibus     communicant 
omnes  clerici  literati.     Quoniam  non  loquor    modo   de 
specialibus    vocabulis    in  singulis   scientiis,    sed  de  sin- 
gulis vocabulis  illarum    scientiarmn,    quse    sunt   in  ore 
omnium  ventilata. 

De  his,  qute  in  omni  sermone  ventilatur  sunt,  gratia  Words  in 
exempli,   aliqua    hujusmodi    Grreca.     Abyssus,    adamas,  j,^^.  jg^ivcd 
adamantius,    aer,    age     et    agcte,    adverbia    hortandi ;  f'om  the 

1  .  ,  Greek. 

unde    aya,    age,    rumpe     moras ;     agi-ius,    agon,     quod 

est    certamen     vel     lucta,    agonia,     aget,     alabastrum, 

Alexander,  ametistus,  amygdalum,    amomum,  quod  est 


^  pro/erre']  doubtful. 


A. 


442  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

arbor,  aromatica,  ainbo,  amphora,  anaglypha,  quje 
sunt  scripturjie  cminentes ;  anetum,  herba  quaidam ; 
auchora ;  antidotum,  contra  datum,  ut  remedium 
contra  malum  ;  apocluyphum,  absconditum ;  apotheca, 
arcliitectus  et  architector  et  architriclinus,  Ai'eopagus, 
aroma. 

B.  Balista,  balistarius,  basis,  bombyx,  bombycinus,  -na, 
-num ;  bos,  botrus ;  branchia,  quod  est  faux  piscis ; 
bravium ;  brucus ;  bubalus,  butyrum,  biixus,  byssus, 
byssinus. 

C.  Cadus,  calamus,  calix,  camelus,  camera,  chaos, 
Cappadocia,  character,  cardiaca,  passio  scilicet  cordis ; 
cassis,  castor,  cataclysm  us,  cataplasma,  cataracta, 
cauma,  coenobium,  cete  grandia  et  cetus,  ut  Jonas  in 
ventre  ceti,  cinnamomum,  clibanus,  clypeus,  coma,  cro- 
codillus  per  r  in  prima  syllaba  ;  cophinus,  colaphus, 
colly  rida,  coma,  quae  est  csesaries ;  consedia,  corian- 
drum,  crapula,  crater,  crisis,  crocus,  crypta,  chrystallus, 
ciathus,  cyclus,  cignus,  ciminum,  cipressus,  calameon, 
corta,   clibanus,  corns. 

D.  Decacordon,  diadema,  discus,  dogma,  dolus,  draco, 
dragraa,  dromedarius,  discolus,  dissenteria. 

E.  Ex  Grseca  prajpositio :  eclipsis,  echo,  per  unum  c, 
quod  est  sonus  reverberatus  ab  obstaculis  ;  electrum, 
quod  est  laton  ;  elephas,  emoreissa  mulier  patiens  Huxum 
sanguinis ;  enchiridion,  manuale  ;  ephebus  juvenis  pul- 
cher,  epar,  epicrius,  ergastulum,  etlmicus,  qui  est  gen- 
tilis  ;   euge,  extasis,  id  est  excessus  mentis. 

F.  Fantasma,  fantasia,  fero,  fornix  lupanar,  frenesis, 
fronesis. 

G.  Gallia,  Gallicus,  gazophilacium  ;  geo,  terra ;  grabatus, 
lectus ;  grips,  gripis,  est  avis  ferox  et  quadrupes ;  gyrus. 

IL  Hobdomas,  hebenus,  heremus,  Herodion,  hilaris,   liis- 

toria,  hyacinthus,  hyades,  hydropicus,  hyssopus,  media 
semper  producta. 

I.  Idea,  idioma,  idiota,  imber,  iris. 

L.  Laganum,   latomus,   lebes,  lechytus,    olei  vas ;     legio 


VL]  COMPENDIUil  STUDir.  443 

continet  666  ;   leo,   leua,    leopardus,  Libanus,   mons   in 
S3'Tia;   lymplia,  lyra  cithara,  lira  sulcus. 

Malagma,  malum  pro  arbore  ;  mandragora,  margarita        ^i- 
marsypiuin,  muter,  mojchor  adulterer,  moeclius,  moeclia, 
adulter,  adidtera ;  mel,    men  sis,  metrum,  metreta,  mina 
genus  talenti  ;   morus,  mulus,  murena. 

Xardus,    navis,     nauclerus,    nauta,    naulum,    nausea,        ^^ 
numisma,    nicticorax,   nympha. 

Ogdo,    olea,    oleum,   olivum,    olon,    quod   est   to  turn.        O- 
Olimphas    est  quintum    annuale  ;  omelia,  onager,    onix, 
onieliius  lapis ;    orichalcum,  loco  cujus  dicitur  corrupte 
am-icalcum  ;   orphanus,  ostrea. 

Pan  est  omne ;  papynis,  pardus,  parabola,  paralysis,  !*• 
pater,  pajdagogus,  pelicanus,  i)erdix,  pericope,  peripsima, 
periodas,  perizoma,  pygmeus  parvus  homo,  quasi  nanus. 
Plaga,  planeta,  plasma,  platea,  Pleiades,  poema,  polls 
multus  et  multa ;  poll  multum ;  polls  civitas.  Pres- 
byter, proliemium,  prologus,  prophcta ;  pseudo,  falsus ; 
pyramis,  pyrata,  pixis,  phalanx,  pharetra,  phoenix, 
ptisana. 

Quercus,  quemum,  quercinum.  Q- 

Rampnus,  rhinoceros,  unicornus,  rumphea,  rhythmus.        ^^^ 

Saccum,  sagma,  sardonix,  sardonicus  lapis ;  scaba,  S- 
scandalum,  sceptrum,  sciniphes,  schisnia  sed  corruj^te 
scisma  ;  schola,  sinapis,  sinapum,  sindon,  sirena,  sma- 
ragdiis,  sophia,  spata,  spatuUu  frondes  pahmu.  Sphnera, 
stadium,  stater,  stibium,  sagma,  stola,  stylus,  syco- 
morus. 

Tapete  vel  tapetum  neutri  generis ;  telum,  teloneum,        T. 
terebintus,    tetrarcha,    tigi-is,    tertaum,    theca,    titulus, 
toxicum,   tribulus,   triclinium,    tristega,   triumphus,    tri- 
umphum   trophieum,    tympanum,  typus,  tilo,  thalamus, 
theatrum,  thema,  thesis,  thorax. 

Xenia  non  exeiiia.  X. 

Zelo,  zelor,  zelus,  zelotyjjus,  zelotes,  zizania,  zona.  z. 

Ecclesiastica    vocabula    sunt    agios,     sanctus  ;     ana-  Ecclcsias- 
chorita,  anathema,  angelus,  archangelus,  archiepiscopus,  fVomThc*^^ 

Greek. 


444  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Anticliristus,  apostata,  apostasia,  apostolus,  athanatos 
immorfcalis.  Baptizo,  baptisraa,  baptismus,  balista,  blas- 
pheme, blasphemus.  Canon  secretum  missce,  et  decre- 
tum  ct  regula  ;  canonicum,  catechuminus  instructus ; 
catliolicus,  encpenium  declicatio  ecclesia?  et  hujusraodi. 
Chari-sma  donatio  gratuita;  chorus  c?etus  psallentium. 
Chrisma,  Christus,  Chiysostomus.  Deus,  diabolus,  dia- 
conus.  Ecclcsia,  eleyson,  elementa,  episcopus,  epipha- 
nia  phanum  teinplis.  Gregorius,  hercmita,  h?eresis, 
hymnus,  hypocrisis,  hypocrita.  Inias  ^  nos  idolum, 
idolatria,  idolaticunij  ierithia,  ierithicos.  Kalenda,  ka- 
lendarium.  Lai'cus,  Martyr,  martyrium,  mausoleum, 
melos,  melodia,  metropolis,  monachus,  mysterium,  mys- 
ticum.  Nicholaus.  Omelia,  orthodoxus.  Paradisus, 
parasceve,  patriarcha,  pentecostes,  psalmus,  psalmodia, 
psallere.  Sarcophagus,  symbolum,  syiuphonia,  syna- 
goga.  Tyara,  mitra  pontificalis ;  tlieos,  thymiama,  quod 
est  incensum.  Sunt  autem  alia  innuraerabilia,  sed  hsec 
gratia  exempli  ista  vice. 

Similiter  scientialia  in  communibus  exemplis  posita 
sunt ;  ut  grammatica,  alphabetum,  syllaba,  orthogra- 
phia,  diasynthetica,  prosodia,  etymologia,  soloecismus, 
antithesis,  zeugma,  syntaxis  quod  conumpunt,  tropus. 
Et  de  infinitis  in  grammatica.  Similiter  logica,  syl- 
logismus,  enthymema,  perlogismus,  elenchus,  problema, 
perihermenias,  quod  est  genitivus  casus,  pro  quo 
male  dicunt  periarmenias ;  topica,  analytica,  falsigra- 
phus,  et  multa  alia.  Similiter  mathematica,  geome- 
trica,  arithmetica,  astronomia,  astrologia,  musica,  phy- 
sica,  metaphysica,  ethica,  politico,  theologia,  Genesis, 
Exodus,  Leviticus,  Deuteronomium,  «'Paralipomeuon, 
Psalterium,  Evangelium,  Apocalypsis ;  quasi  in  singulis 
scientiis  infinita. 


'  mas']   So  MS.,  probably  iinas,-iitos, 


Vn]  COMPENDIUM   STUDIT.  44." 


Cap.  VII. 
POSTQUAM  intuli   cle   Grrecis  multa,  ut   pateat  inten-  ITel)i-ew 

dcrivti- 
tuni,  possum    brevius    de    Hebrii3is    transire,  licet   iimu-  tions. 

merabilia  sint,  quia  facilius  est.  Uncle  nunc  ea  distin- 
guam  in  tviplici  genere  sicut  prius.  Ahha,  pater  vel 
ah,  secundum  Hebrreum,  quia  Ahha  Syrum  est ;  sed 
eadem  est  lingua  secundum  substantiam,  licet  idiomata 
sint  diversa.  Ahel  est  nomen  hominis,  ut  scitur, 
tamen  alibi  sumitur  pro  nomine  civitatis  ;  Jud.  vii.  [22.] 
et  pro  lapide  Reg.  sexto  capitulo  [18.]  Adonay,  Domi- 
nus,  sive  sit  Deus  vel  homo.  Sed  aliud  est  nomen 
Dei  ineffiibile,  quod  vocatur  tetragi-ammaton,  quia  qua- 
tuor  literis  scriptum  est,  scilicet  jod,  he,  vau,  he  ; 
quod  non  legit  Hebrceus  licet  scribat ;  sed  dicit  loco 
ejus  Adonay  bis.  Alaph  prima  litera  alpliabeti. 
Allelu  est  vocabulum  per  se ;  et  ja  est  aliud  voca- 
bulum,  quia  Allelu  est  laudate,  ja  est  nomen  Dei. 
Alma  est  abscondita  virgo  propria.  Amen  vere,  seu 
fideliter,  vel  fiat.  Barahas  pro  latrone.  Batus  men- 
sura  trium  modiorum  apud  Hebrreos.  Bethsahee  mater 
Salamonis ;  non  Barsabee,  qufe  est  civitas  ad  austrum 
in  terris  Judiefe.  Cuhus  mensura.  Casius  per  unum 
s  scribitur,  licet  vitiose  nunc  scribatur  et  legatur  per 
duo  s,  ut  infcrio  patebit.  Cherub  in  singulari,  cheru- 
bim in  ])lurali  per  ni  literam.  Dalila,  quae  Sampsonem 
illusit,  per  I  scribitur  in  ultima,  sicut  in  prima,  non 
per  d.  Unde  male  dicitur  Dalida  apud  vulgum.  Era- 
hon  est  pignus,  quod  Hebrseum  est,  licet  Grrecus 
utatur  hoc  nomine ;  sed  pronuntiat  parum  aliter,  sci  ■ 
licet  arrahon,  per  a  in  prima  litera  et  per  duplex  r, 
(piem  Latinus  imitatur.  Gehenna  Hebrseum  est.  He- 
bra,n  dicti    sunt    ab  Hcber,  non  ab  Abraham.     Hiere- 


44 G  ROGERI    I5AC0NIS  [CAP. 

mias,  Hierico,  Hierusalem,  Hieronymus,  et  liujiismodi 
debent  iaspirari  in  principio.  Jesus  est  Hebraicum 
origine ;  sed  pure  Hebraicum  est  Josue,  et  Grsecus 
est  Yesus,'  ut  sit  trium  syllabarum.  Latinus  dicit 
Jesus.  Juheleus  annus,  in  secunda  syllaba  liabet  e 
non  i ;  nee  dicitur  a  juhilo,  ut  sciemus  inferius.  Jus- 
tus est  nomine  Hebr?eum  et  Latinum  sequivoce  ; 
ut  Actuum  primo  [23.],  ad  Colosenses  quarto  [11.]. 
Magdalena,  Maria,  maclnna,  Hebrreum  est  origine. 
Mamona,  divitise.  Man  est  quid,  a  quo  transumitur 
lioc  nomen  mana,  quo  utebantur  filii  Israel  in  deserto. 
Cum  enim  viderunt  illud  de  coelo  cadere  quterebant 
"  quid  hoc?"  in  Hebrroo  dicentes  Tnanhu ;  onan 
est  quid,  hu,  hoc.  Nabulum  Hebraice ;  Psalterium 
Grrece  ;  laudatorium  Latine.  Niger  est  soquivocum 
ad  Hebrseum  et  Latinum,  de  quo  habetur  Actuum 
tertio  [decimo]  in  principio,  ubi  dicitur,  "  Simon,  qui 
vocabatur  Niger."  Osanna,  id  est,  salva  obsecro. 
Pascha.  Pliarao  non  est  nomen  proprium  regis,  sed 
regise  dignitatis,  sicut  Caesar  apud  Romanos.  Sah- 
hatuni  notum  est,  et  accipitur  pro  festivitate  et  pro 
die  septimo,  et  pro  liebdomada.  Sapliirus  est  nomen 
lapidis  Paradisi,  et  Hebr?eum.  Sarahalla  magis  Chal- 
daice  dicitur  et  sunt  braccfB  vel  crura.  Sathan,  ad- 
versarius.  Seraphim  per  m  est  pluralis  numeri. 
Seraph  est  singularis  numeri.  Sicera  omnis  potus 
qui  in  ebrietatem  ponit,  secundum  Hieronymura  super 
Isaiam. 
Latin  com-  Similiter  sunt  nomina  Cbaldaica  et  Abrabica  innu- 
mentators    i^^erabilia.     Sed  quia  hsec  magis   extranea  sunt   et  bre- 

criticised  ^  ,  °   . 

and  con-     vitas     me   cogit,    ideo     de     illis    supersedeo    ad    banc 

demned.      ]ioj.r^i)^      Considcrandum   est    igitur    quastio    de    voca- 

bulis    dictis.      Vulgus    Latinorum    cum   capitibus    suis 

multipliciter    oberrat;     primo,  quia   £estimat   esse    La- 


Yesus']  Ysus,  MS. 


VII.]  COMPENDIUM   STUDIT.  447 

tina,  vel  Grroca,  vol  Hebra3a,  et  e  converse,  quae 
non  sunt ;  secundo,  quia  derivationes  falsas  et  inter- 
pretationes  facit  et  etymologias  in  his ;  tertio,  quia 
falsa  pronuntiat  et  scribit,  et  prrecipue  illi  qui  primi 
F5unt  in  expositionibus  vocabulorum  lingua3  Latinfc, 
ut  sunt  Papias,  et  Hugutio,  et  Brito,  mendaccs, 
quorum  mendacii.s  vulgus  opprimitur  Latiiiorum.  Hu- 
gutio in  primis  reprehenditur  de  magno  mendacio 
circa  princijiiuni  decreti,  ubi  dicit  in  apparatu, 
quod  cxemplaria  Latina  certiora  sunt  quam  Graeca, 
et  Gmeca  quam  Hebi-?ea,  loquens  de  illis  quae  trans- 
lata  sunt  ab  Hebrasis  in  Graecum,  et  ab  Hebraeo  et 
Greeco  in  Latinum,  faciens  distinctionem  ibidem  quo- 
modo  hoc  possibile  est.  Et  imponit  Hieronymo  quod 
omnino  absurdum  est,  et  contra  Hieronymum  in 
prologo  Pentateuchi.  Cum  enim  in  translatis  a  priori 
lingua  non  potest  in  posteriori  aliquid  recte  traus- 
ferri  nisi  secundum  quod  fuit  in  origine  et 
fonte,  raanifcstum  est  quod  certius  omnino  est  He- 
bmeum  quam  Graecum,  et  hoc  quam  Latinum,  in  liis 
quae  a  prioribus  linguis  in  posteriores  transferantur. 
Et  proculdubio  Hieronymus  expresse  dicit  istud.  Et 
ideo  Hugutio  non  intellexit  Hieronymum  in  liac 
parte.  Ex  quo  patet  quod  in  libro  suo  De  Vocabulis 
errat,  cum  dicat,  quod  a  doceo  dicitur  dogma ;  quo- 
niam  doceo  Latinum,  et  dogma  Graecum  est.  Sed 
prior  lingua  non  certificatur  per  posteriorem,  ncc 
derivatur  a  posteriori,  ut  quilibet  satis  novit.  Et 
hoc  expresse  dicit  Hieronymus  in  libro  Quaestionum 
Heln-aicarum '  et  Servius  in  coramentario  super  secun- 
dum Georgicorum  reprehcndens  Donatum,  qui  nomen 
Bacchi,  quod  est  Lenceus  Graecum,  dicit  derivari  a 
lenio,  lenis.  Cui  Servius  objicit  quod  Lenaeus  Gi-aecum 
est,    et    ideo    Latinam    non    recipit    interpretationem ; 


'  QucEstionum  Hebraicaruni]    Praef.  p  303. 


448  ROGERI   BACONIS  [CAP- 

sed  dicitur  a  potu  lenu,  id  est  a  lacu.  Qui  igitur 
dogma  dicit  derivari  a  doceo,  restimat  quod  dogma 
sit  Latinuin  ;  et  ideo  errat  in  liac  jiestiniatione,  sieut 
in  derivatione  nominis  oberravit.  Similiter  dicit  quod 
Amen  dicitur  ab  «,  quod  est  sine,  et  onene,  quod 
est  defectus.  Sed  Amen  Helira^um  est ;  quia  reperi- 
tur  in  Vcteri  Testamento  et  Hebraice  scriptum  est ; 
et  a,  quod  est  sine,  est  GrtBcum,  et  similiter  nnene 
Grfiecum  est.  Quapropter  falsa  est  interpretatio,  quia 
Hebrteum  non  potest  descendere  a  GrtBco. 
Papias.  Hugutio  vero  et  Papias  dicunt  quod  Parasceuo  dici- 

tur pr?oparatio  coenae,  et  componitur  a  2^«7'o  et  ccena. 
Sed  Gra?cum  nomcn  est,  et  ideo  Latinam  non  habet 
derivatione m,  secundum  Hieronymum  et  Servium,  ut 
pra^dixi.  Sic  igitur  errant  apud  Latinos  in  vocabulis 
innumerabilibus.  Et  duplex  est  error  ;  quoniam  ety- 
mologizant  prius  per  posterius,  et  ?estimant  vocabula 
unius  lingua3  esse  alterius,  quod  est  falsum  penitus 
The  mis-  et  absurduni.  Brito  vero  murmurat  contra  Hugutioncm 
jtrito."  *^^  Papiam  in  talibus ;  sed  tamen  in  idem  redit 
ncsciens  quid  dicat.  Asserit  igitur  quod  Deus  etymo- 
logizatur  quasi  dans  astcrnam  vitam  suis,  et  solus. 
Deus  enim  Groecum.  Nam  testante  Prisciano  ^  una 
muta  cognata  ponitur  liic  pro  altera;  quia  t  et  d,  ut 
ait  Priscianus,  sunt  cognatfB,  et  una  srepe  pro  alia 
ponitur ;  quia  Grjrcus  dicit  Tlieos,  et  th  mutatur  in 
d  quasi  deos.  Sed  Grfieca  vocabula  terminata  in  os 
mutantur  in  us  cum  cadunt  in  usu  Latinorum,  ut 
C'hristos,  Christus ;  aut  in  er,  ut  agros,  ager ;  sicut 
dicit  Priscianus.  Cum  igitur  Deus  sit  Grrecum  non 
potest  habere  Latinam  etymologiam,  ut  fiat  vis  in 
hoc  nomine  etymologia.  Dico  quod  Hiei'onymus  in  libro 
memorato  super  Genesim  septimo  [3.],  dicit  Sara  non 
Gr?ecam   sed   Hebra^am  debet  habere  rationem.     Nemo 


'  rrlsriaiio']  De  Pavtibus,  i.  p.  28,  ccl.  1545. 


Vri.]  COMPENDIUM   STUDII.  4iO 

cnim  una  lingua  quodliijet  vocant  etymologiam  sumunt 
vocabuli  ex  altera.  Et  Servius  loco  niemorato  dicit 
Grtccum  uoinen  non  potest  Latinam  ctymologiam  reci- 
pero.  Et  hoc  dicit  pluribus  locis.  Ergo  Brito  male 
etymologizat,  et  cadit  in  Hugutionis  vitium  et  Papire, 
quoniam  etymologia  est  sermo  vel  ratio  veritatis. 
Sed  veritjis  Gmeci  non  dopendct  a  Latino,  cum  pritis 
non  dependet  a  posteriori.  Quapropter  nulla  etymo- 
logia Graeci  oportet  fieri  in  Latinis. 

Errat  etiam  in  principali  expositione  hujus  vocabuli 
Deus ;  similiter  ct  Theos,  cum  dicat  ilia  significarc 
metum  ;  et  sic  dicit  Hugutio  et  Papias,  et,  quod 
doleo  Isidorus'  libro  septimo.  Cum  enim  isti  sint 
Latini,  et  non  possunt  suo  scnsu  firmare  hcTC,  sed 
oportet  eos  adducere  auctoritatem  aut  aliquam  ra- 
tionem.  Et  quoniam  neutrum  faciunt,  ideo  secundum 
Ilicronymum,  sententia  eorum  eadern  facilitate  con- 
tcmrdtur  qua  probatur.  In  omnibus  enim  dubiis  et 
occultis  quae  Immano  sensu  tractari  possunt  debet,  se- 
cundum Hieronymum^  super  Mattlia3um,  auctoritas 
vol  ratio  introduci,  Et  prrecipue  non  est  consentien- 
diim  istis  Latinis  in  hoc  casu ;  quoniam  Johannes 
]  )amascenus  ^  qui  Graecus  fuit,  et  dedit  iivterpreta- 
iiones  certas  et  fideles  juxta  linguam  Grjecam  certi- 
flcat  nos  in  liac  parte.  Dicit  igitur  primo  libro  quod 
Deus,  seu  Theos,  dicitur  a  thein  [^sm\,  quod  est  currere,"* 
vel  foverc,  vel  circumsequi  secundum  aliam  translati- 
onem  ;  quia  circumsequitur  et  fovet  univer.sa  ;  aut  dici- 
tur ab  ethin,  quod  est  ardere.  Deus  enim  est  ignis 
consumens  malitiam  ;  vel  a  theaste  [hSta-Qai'],  quod  est 
considerare  et  perficere,  quia  omnia  considerat  et  con- 
sideravit  antequam  creata  fuere.  Usee  igitur  tenenda 
sunt ;  quia  auctor  Grsecus  est,  et  Grrecas  interpreta- 
tiones  posuit  sicut  decet. 


^Isidorus']  Etym.  vii.  1,  I      '  Daniascenus]  De  S.  Trinit.  i.  5. 

^  Hieronymus]  In  prolog.  ?  I      *  c^rrcre]  curare,  MS. 

VOL.   I.  F   F 


450  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Brito  quidem  indignissimus  auctoritate,  pluiies  redit 
in  vitium  de  quo  reprehendit  Hugutionem  et  Papiam. 
Nam  cum  dicit  quod  Gehenna  dicitur  a  ge,  quod  est 
terra,  et  ennos,  quod  est  profundum,  Hebrseum  voca- 
bulum  docet  oriri  ex  Grseco ;  quia  ge  pro  terra  est 
Grsecum,  et  gehenna  est  Hebrteum.  Hoc  enim  voca- 
bulum  primo  Salvator  instituit  pro  poena  inferuali, 
sicut  Isidorus'  dicit  super  Mattliajum.  Sed  constat 
Salvatorem  loquutum  fmsse  Hebraice.  Et  manifestum 
est  hoc  ex  nominis  derivatione,  quantum  Hieronymus 
ostendit,  dicens  quod  Gehenna  dicitur  a  Gehennon, 
quod  est  vallis  filiorum  Ennon  juxta  Hierusalem,  in 
qua  valle  Judtei  idola  cokierunt.  Et  Hug-utio  hie 
errat  cum  Britone,  cum  interpretatus  est  ge  terram,  ut 
derivatio  sit  a  Graeco.  Sed  non  solum  in  modo  inter- 
pretandi  Hebrseum  per  Grtecam  derivationem  errant ; 
sed  in  tota  interpretatione.  Nam  hie  ge  non  est 
Grsecum  sed  Hebrseum.  Ge  enim  Grsecum,  terra  est ; 
ge  Hebrseum,  vallis  est.  TJnde  Gehennon  est  vallis 
Gehennon,  sive  filiorum  Hennon.  Et  ideo  Gehenna 
a  ge,  quod  est  vallis,  derivatm-.  Cum  etiam  Brito 
dicit  cum  Grrecismo  ennos  profundum  esse,  in  hujus 
nominis  interpretatione  nihil  dicit,  quoniam  cadit  ibi. 
Quia  Gehenna  dicitui*  a  Geheimon  per  similitudincm 
vocis  et  orationis,  secundum  quod  docet  Hieronymus. 
Quoniam  Deus  promisit  multitudinem  Judjeorum  idola- 
trorum  in  ilia  valle  filiorum  Hennon  occidi,  et  sic 
peccatores  interfici  in  Gehenna. 

Similiter  quod  ipse  Brito,  et  Hugutio,  et  alii 
grammaticellae  idiotse  dicunt,  quod  arrahon  est,  quasi 
arra  bona,  ut  res  qufB  datur  pro  conjugio,  vel 
re  bona,  non  pro  mala,  horribilis  falsitas  est.  Nam 
arrahon  est  Hebrseum,  sicut  habetur  Genesis  xxxviii. 
[17.].      Sed    HebrjBum    non    derivatur    a  Latino,    nee 


'  Isidorus]  In  EtjTii.  xiv.  9. 


Vir.J  COMPENDIUJI  STUDII.  451 

etyniologiam  recipit  ab  eo,  ut  ostensiim  est.  Item 
quod  dicunt,  quod  datur  pro  re  bona  non  pro  mala, 
falsum  est.  Nam  Judas  filius  Jacob  dedit  arra- 
boncm  pro  fornicatione,  ut  manifestum  est  ex  prte- 
dicto  ca])itulo  Genesis.  Quod  etiam  dicunt  quod  est 
a/'/'Cfc,  ftiLsum  est,  quia  arra  est  pars  pretii  prima, 
quto  datm*  in  principio  vendenti,  quam  emptor  non 
re[)etit,  ut  omnes  sciunt.  Sed  arraboii  est  proprie 
pignus  quod  ad  tempus  traditur  pro  pretio  promisso, 
et  repetitur  soluto  pretio,  sicut  patet  in  Genesi.  Ut 
Judas  promisit  hsedum  pro  pretio  concubitus.  Et  cum 
non  liaberet  lia3dum  prsesentem  et  Tliamar  peteret 
pignus,  tradidit  pro  pignore  armillam  et  baculum.  Et 
hoc  pignus  vocatur  ibi  arrabon,  sicut  manifestum  est 
onmibus  legenti  textum.  Et  qui  scit  Hebrseum  potest 
hoc  probare  per  Hebrseos  omnes  atque  per  Gr?ecum. 
Nam  Gra^cus  utitur  hac  dictione  pro  pignore ;  quoniam 
ad  Ephes.  [i.  14.],  et  multotiens  alibi,  ubi  nos  habe- 
mus  pignus,  Grsecus  habet  arrabon.  Considerandum 
est  etiam  quod  aliqui  Latini,  in  Graeco  periti,  credcbant 
quod  arrabon  esset  Grsecum.  Et  in  expositione 
vocabulorum  Gr?ecorum  posuerunt  haec  vocabula  inter 
Gi-aeca,  propter  hoc,  quod  in  Grseco  textu  invenitur  hoc 
vocabulum,  Non  est  autem  Grrecum,  sed  Hebra^um, 
sicut  sciunt  omnes  Hebraii,  et  invenitur  in  Hebraeo, 
in  loco  pi-aedicto  et  alibi.  Sed  aliqua  vocabula  Hebrasa 
simt  in  usu  Grtpcorum,  sicut  vocabula  Grajca  et 
Hebraea  sunt  in  usu  Latinorum.  Quia  posterior  lingua 
a  priori  multa  vocabula  recepit,  ut  patet  in  vocabulis 
supcrius  nominatis. 

Et  non    solum    errant    isti    auctores    ficti    et    omnes  Their 
per  eos,  quod  Hebraea   et   Graeca   credunt  esse    Latina  Lat^n'deri" 
et    dant    eis    Latinam    derivationem ;  sed    similiter  ac-  vations. 
cidit    eis    de    Latinis  puris.     Aliqua    enim  sunt  Latina 
pura,    ut    coelum,  quod    dicunt  esse    casam    helios,    id 
est,  casa  solis,  secundum  intellectum  eorum  ;  quia  iJKiog 
in  Graeco   est   sol   in    Latino ;    cum  tamen  coelum   sit 

F  F  2 


452  ECGEHI  BACOXIS  [CA?- 

purum  Latinum,  ct  dicitur  a  ccelo,  ccclas,  secun- 
dum Varronem,'  Latinorum  peritissimum,  ct  secun- 
dum Plinium  ct  Servium.  Et  in  hoc  ostendunt  so 
esse  asinos,  quod  dicunt  ccelum  esse  casa  helios. 
Nam  helios  est  nominativi  casus,  et  yjXi'ou  est  genitivi 
casus.  Undo  deberent  dicere  casa  rjXi'ov,  non  helios. 
Unde  casa  helios  idliil  est,  sicut  nee  casa  sol,  cum 
sit  falsum  Latinum.  Quod  etiam  Hugutio  dicit,  et 
Brito  reputat  secundum  unam  opiuionem  suam, 
quod  tus,  tuvis,  dicitur  a  &soc,  quod  est  Deus, 
manifestus  error  est  ;  quoniam  Servius  super  primam 
Georgicorum  eliminat  hoc  falsum,  dicens  quod  tus  a 
iundendo  dicitur,  quia  fluit  de  arboribus  in  terram  et 
coagulatur  cum  glebis,  quae  gleba  tunditur  ut  extra- 
hatur  tus.  Et  ideo  sine  aspiratione  debet  scribi,  ut 
dicit  Servius  ibidem.  Sed  secundum  errorem  Hugu- 
tionis,  et  secundum  unam  opinionem  Britonis  errantis, 
debet  habere  aspirationem,  quia  0:oj  aspiratur,  a  quo 
vohmt  erronee  quod  descendat. 

Similiter  ?estimat  vulgus  quod  ave  dieatur  ab  a, 
quod  est  sine,  et  ve,  quod  est  ve.  Sed  hoc  est  fal- 
sum, quia  ave  est  pure  Latinum,  et  ideo  a  Grosco 
non  dcrivatur.  Deinde  in  Gra^co  est  X"-~'p-  P^'^  ^^'^  > 
ct  nullum  vocabulum  ejusdem  significationis  est  in 
Gr?eco  conveniens  in  voce  cum  ave,  quod  oportet 
observari  in  derivativis  ;  quia  conveniunt  in  principio 
cum  voce  primitivi,  licet  differant  in  fine.  Deinde 
possumus  considerare  errores  istorum  in  Grascis  et 
Hebra^is  ubi  servant  interpretationes  Gra^cas  et  Hc- 
bra'as,  sed  tamen  corruptas,  in  quibus  in  scriptura  et 
pronuntiationc  vocvim  corrumpitur  cum  sensu  et  in- 
terpretatione.  Et  jam  in  tan  turn  valuit  usus  eorum, 
quod  omncs  homines  modo  credant  multa  falsa,  et 
totum    vulgus     corrumpitur,     et    mutantur     Scriptura3 


'  Varronem']  De  Ling.  Lat.  v.  3, 


Vir.J  COMPENDIUM   STUDII.  453 

authenticac  et  antiqua3.  Verbi  gratia,  omnes  Biblice 
multiim  antiqua3,  et  libri  sanctorum,  ct  omnes  libri 
Prisciani  anticjui,  et  libri  Plinii,  et  libri  niedicinte,  ct 
alii  omnes  in  omni  facultate  utuntur  hoc  vocabulo 
orichalco.  Ubi  vero  per  hos  anctores,  scilicet  Papiain, 
Hugutionem,  et  Britonem,  vulgatnr  auricalcum.  Non 
solum  vero  per  antiques  textus  in  omni  facultate  hoc 
probatur,  sed  per  novos  libros  poetarum  et  antiques, 
in  quibus,  ratione  metri,  concluditur  quod  non  potest 
dici  auricalcum  sed  orichalcum,     Unde  Horatius:^ 

"  Tibia  non  ut  nunc  orichalco  juncta  tubseque." 

Si  esset  ibi  auricalcumy  esset  vereus  inexcusabiliter 
vitiosus.  Similiter  Virgilius  duodecimo  iEneidos  dicit 
[87.]: 

"  Ipse  dchinc  auro  squalentcm  alboque  orichalco." 

Et  ideo  magister  Johannes  de  Garlandia  vituperavit  Johannes 
omnes,  sicut  ego  ab  ejus  ore  audivi.  In  significatione  ^jj^^^^''^^'^" 
vero  et  interpretatione  errant.  Cum  enim  dicunt  ipsum 
dei'ivari  ab  auro,  hoc  esse  non  potest,  quia  non  dicitur 
auricalcum  sed  orichalcum.  Sed  quia  erraverunt  in  voce, 
ideo  errant  in  derivatione.  Quod  etiam  Hugutio  vult 
quod  dicatur  a  calcos,  quod  est  malum,  quasi  aurum 
malum,  quia  non  habet  nisi  colorem  auri,  falsum  est 
hoc ;  quia  secundum  Grsecos  dicitur  a  %aAxo;,  quod  est 
sea  ;  unde  est  ajs  splendidum.  Isidoms  ^  etiam  cadit 
in  vitium  istorum  antiquorum  in  i)artc,  quia  {csti- 
mabat  quod  conq)oneretur  ab  auro  et  calcos,  quod  est 
038.  Secunda  pars  vera  est,  sed  prima  non  potest 
teneri.  Brito  vero  et  sui  socii  pnedicti,  aut  falsa 
dicunt    esse,  aut   propria,    aut    deficiunt    in   neccssaria 


'  Iloratius]  Ars  Toct.  202.  |      -  Isidorwi}  Etym.  xvi.  20. 


4:54  JlOGElir   BACONIS  [CAP. 

expositione  ;  et  quasi  super  omnibus  istis  vitiis  simul 
laborant. 
In  ortho-  Ptisana  est  res  communis  in  usu  infirmorum  ;  et 
giap  y.  gg^  succus  ordei  decocti  in  aqua,  sive  melius,  aqua  in 
qua  decoquitur  ordeum,  qua)  datur  febricitantibus. 
Et  scribitur  per  j9  in  principio,  t  litera  sequente, 
sicut  Ptolomseus  et  multa  Grseca  vocabula  scribuntm-. 
Quod  vero  sic  scribatur  patet  per  libros  Grtecos  in 
quibus  sic  scribitur,  et  per  omnes  antiquas  Biblias, 
et  alios  libros.  Et  habet  mediam  correptam.  Nam 
Macer '  dicit  in  libro  Herbamm : 

"  Cum  ptisana  succum  porri  sorbere  juvabit ;" 

et  per  Horatium,  qui  dicit : 

"  Tu  cessas,  agedum,  sume  hoc  ptisanarium  oryzse." 

Qui  versus  debet  sic  scandi,  ut  ultima  syllaba  hujus 
dictionis  ptisanariuTYh  auferatur  solum,  more  poetico, 
ut  sic  dicatur  ptlsanari  oryzce.  Et  sic  patet  quod 
duse  primae  syllable  breviantur,  et  h<Tc  syllaba  set 
breviatur  hie,  et  per  consequens  debet  breviari  in 
hoc  nomine  ptisana.  Sed  Brito  errat  in  utroque  jam 
dicto.  Nam  dicit  quod  hfEC  dictio  incipit  per  t,  et 
sequitur  i  Litera,  et  postea  ^9,  ut  dicatur  tipsana,  et 
ex  medio  producitur.  Sed  non  probat  hoc  nisi  quod 
Alexander  inducit  Alexandrum  Necquam,  pro  testimonio,  quia 
Neccham.    ^^^^  similis  ei  in  falsitatibus,  qui  dicit: 

"  Cortice  nudato  tipsanas  ordea  dicas/' 

Ex  errore  Alexandri  ipse  gratis  sine  ratione  et  sine 
auctoritate  errat.  Et  incidit  occasione  in  majorem 
errorem,  dicens    quod  versus   Horatii   debet  scandi  per 


'  Macer']  See  above,  p.  237. 


VII.  COMPENDIUM   STUDII.  455 

ablationem  duarura  syllabarum  in  fine  sic,  tipsanaro-  In  scan- 
ryze ;  ut  sic  luiljcat  mediain  productam,  banc  scilicet 
syllabara  sa.  Sed  bic  error  vilissimus  et  contra  omnes 
auctores.  Et  primo  impugnatur  per  Macrum,  \\i  tactuni 
est  su})erius.  Secuudo  impugnatiu'  per  regulam  Pris- 
ciani  in  quarto  Ubro,'  quod  a  ante  r  in  derivativis 
producitur,  ut  popidaris,  singularis,  familiaris,  avarus, 
contrarium,  armarium,  et  bujusmodi.  Igitur  ptisana- 
rium  babebit  a  longum  ante  r.  Deinde  fortius  boc 
probatur  per  jus  poeticum  scandendi  versus ;  quia 
nullus  poetarum  unquam  vult  subtrabi  nisi  imam 
syllabam  tautum,  quod  licet  indvicere  per  omnes 
poetas,  tarn  infideles  quam  Cbristianos ;  verbi  gratia, 
Horatius  [Sat.  i.  7,  14.]  : 

"Non  aliam  ob  causam,  nisi  quod  virtus  in  utroque  est;" 

bic  solum  btec  syllaba  am  in  bac  dictione  aliam  demi- 
tur.  Si  enim  duse  demantur,  sciUcet  i  et  am,  ut  al 
remaneat  dicendo  sic,  Non  al  oh  causam,  et  csetera,  erit 
versus  falsus,  cum  al  sit  brevis  et  sequitm-  vocalis  ; 
sed  sic  scandendo  producitur.    Simibter  apud  Lucanum  :^ 

"  Italian!,  extremo  sedeat  quod  Uttore  magnus." 

Si  enim  duse  syllabse  demantur  in  scandendo  sic,  Ital 
extremo,  et  csetera,  erit  versus  falsus,  quia  al  brevis 
est.  XJnde  Virgilius,  "  Italiam  fato,"  et  csetera  ;  sed  bic 
tunc  sequeretur  vocabs,  quod  esse  non  potest  etiam 
apud  Virgibum  [Mn.  i.  3.]  : 

"  Multum  ille  et  terris  jactatus  et  alto  ;" 

Qui  scancU  debet  pc,  "  Multum  ille,"  et  csetera,  ut  ima 
tantum  dematur  syllaba.  Et  sic  de  omnibus  poetis 
ante  Cbristvma  nunquam  invcnietui-  instantia.    Similiter 


libro']  See  p.  110,  ed.  1545.  |      -  Lucanuni]  Ph.  ii.  659. 


45 G  llOGERI   BACONIS  [CAP. 

apud  poiitas  Cliristianos  sive,  ut  melius  dicam,  auctores 
doctissimos,  cujusmodi  sunt  Sedulius,  et  Prosper,  ct 
Arator,  efc  Juvencus,  et  alii  omnes  quos  approbat  ec- 
clesia,  et  summi  pontifices,  sicut  patet  in  prologis 
borum  librorum,  et  Hieronymus,  ct  Beda,  et  omnes 
antiqui  sapientes.  Juvencus  igitur,  qui  primus  fuit,  et 
metrificavit  Matthreum  evangelium,  sic  dicit  [i,  83.]  : 

"  Officio  amissamque  levant  promissa  loquelam." 

Hie  aufertur  ultima  syllaba,  scilicet  o,  ut  Offici  amis- 
sam,  et  ca3tera  ;  nee  potest  plus  auferri  sine  falsitatc 
versus.     Sedulius : 

"  Principium  et  finein  Innic  Alpha  viderier."  ' 

Priscianus  dicit  quod  auctores  dicunt  farier  pro 
fari,  et  viderier  pro  videri,  et  sic  de  liujusmodi.  Haec 
dico  propter  sensum  versus.  Sed  scanditur  sic,  ''Principi 
et  finem,"  ct  castera,  ut  sola  ultima  syllaba  auferatur 
Quod  si  duae  demantur,  tunc  scanditur  sic,  "Princip  et 
fincm,"  et  caetera,  et  est  versus  falsus,  quia  syllaba 
brevis  est  et  sequitur  vocalis.     Similiter  Prosper'"*  ait : 

"  Judicium  liumanum  quod  falli  sa^pc  necesse  est." 

Et  hie  est  eadem  consideratio  de  hoc  vocabulo  judi- 
cium, sicut  in  versu  alio  do  hoc,  quod  est  princi|)ium, 
ut  patet.     Et  iterum  Prosper  :  ^ 

"  Una  trium  de  hoc,    quod  una    deltas   una    est  esse 
ab  uno." 

Hie  in  hac  dictione  ^lna  secundo  posita  auferri 
potest    sola   ultima   syllaba,    et    in   hac     dictione    esse 


'  vkkrici']  Carmen  Tas.  iii.  288,    I       '  Prospir']  Epig.  xcix.  al.  xcvi. 
hiibeut  alph  vicUrot  babcnt,  MS.  |       '  Prosper']  Una  ca(kiii([uc  (riuin 

'   quouiaui  est  essentia  qua;  se,  Ep.  Iv. 


VII.] 


COMPENDIUM   STUDir. 


457 


similiter,    aut 
Arator : ' 


alitcr    versus    est    nimis    vitiosus.     Et 


"  Divinum  eoncepit  iter  hinc  sacra  Maria  est ; " 

ultima    syllaba    hujus    dictionis    Maria  potest    auferri ; 
sed  non  plus,  quia  versus  periret, 

Manifestum  est  igitur  quod  in  hac  dictione  iitisana- 
riuni,  non  auferetur  scandendo  nisi  ultima  syllaba, 
et  ideo  scandetur  sic  :  Ptisanari  oryze,"  sicut  Prin- 
cipi  et  Jinem  in  versu  Scdulii,  et  sicut  Judici 
humanurti  in  versu  Prosperi.  Errat  igitur  Brito  cum 
suo  Alexandre  Necquam.  Hie  Alexander  in  multis 
vera  et  utilia  scripsit ;  sed  tamen  inter  auctores  non 
potest,  nee  debet,  justo  titulo  numerari. 

Similiter  multa  falsa  dicuntur  cum  istis  nomini-  In  ctymo- 
bus  :  Cenobium,  cenodoxia,  encjenia,  cinomia,  sccno-  "'^^' 
pliagia,  et  hujusmodi  similia.  Et  est  error  in 
8im})licibus  et  compositis,  et  ignorantia  horribilis. 
Propter  quod  diligenter  considerandum  est  quod  multa 
istorum  dicantur  a  xivco  Graeco,  sed  non  omnia.  Et 
sciendum  quod  cenon,  apud  nos  prolatum  uno  modo, 
scribitur  apud  Grsecos  tribus  modis.  Primo  per  c 
breve,  sicut  kenon,  et  sic  est  inane  seu  vacuum,  a  quo 
cenodoxia,  quee  est  vana  gloria ;  quia  doxa  est  gloria, 
secundum  quod  habetur  Deut.  septimo  in  glossa.  Se- 
cimdo  modo  scribitur  per  dipbthongum  ex  alpha  et  iota, 
sicut  hainon^  et  tunc  idem  est  quod  novum ;  unde 
enccenia,  quod  est  innovatio  vel  dedicatio,  vel  nova 
festa  et  dedicationes  ecclesiarum  ;  unde  encoeniare,  id 
est,  dedicarc,  sicut  vult  Augustinus  ^  super  Johanncm. 
Tertio  modo  scribitur  per  dipbthongum  et  omicron  et 
iota,    sicut    Jcoinos,    et    tunc    apud    Grsecum    sonat    y 


'  Amtor']  In  Act.  Apost.  ii.  298. 
-  kainvn']  kaipop,  MS.  and  below, 
koipor,  for  hoinos. 


Aiiijustinua']    Tract,   xlviii.    in 


c.  lU. 


458  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Graccum,  unde  dicunt  oimon.  Sed  Latini,  socundimi 
Priscianum/  secundo  libro,  utuntur  ce  diptliongo  pro 
e,  et  dicunt  efc  sonant  e.  Unde  dicunt  cenon,  a  quo 
epicenon,  communis  generis,  et  cenc,  quod  est  commu- 
nitas  edentium ;  quia  apud  veteres  solitum  est  in  propa- 
tulo  vesci,  et  communiter  epulari,  ne  siugularitas  gene- 
raret  luxuriam  seu  gulam.  Item  a  cenon,  quod  est 
commune,  et  hios,~  quod  est  vita,  dicitur  cenobium,  et 
cenobitse,  quasi  communiter  \dventes.  Sed  renon  ^  scri- 
bitur  per  r,  sicut  pepop*  quod  est  peregrinum,  a  quo 
rcmum,  quod  est  nimis  extraneum,  et  non  est  ibi 
eremum,  ut  e  litera  praeponatur,  licet  hoc  velint  Hu- 
gutio,  et  Brito,  et  alii  per  errorem.  Nam  in  omnibus 
Bibliis  antiquis,  et  historiis,  et  aliis  invenitur  incipere 
per  r  litcram,  et  ita  est  in  Gr?eco.  CinoTuvia  uno 
modo  derivatur  a  cenon,  quod  est  commune,  et 
mm,  quod  est  musca.  Et  scribitur  per  oi  dii)htbongum, 
in  Graeco  sic,  xoivo[/.ia. :  pro  quo  secundum  communem 
usum  Latinorum  in  aliis  vocabulis  hujusmodi  dipli- 
tliongi  deberet  dici  coenomia,  ut  patet  ex  prredictis. 
Sed  tamen  prsevaluit  usus  Latinorum  antiquorum  in 
hoc  vocabulo,  ut  diceretur  cinoraia  per  i,  non  per 
c.  Et  sic  accipitur  in  primo,  quoniam  Hieronymus 
in  translatione  sua  juxta  vcritatem  Hebrreicam  trtms- 
fert  omne  genus  muscarum  in  illo  primo  antedicto ; 
et  sic  est  in  textu  Exodi  viii.  [21.]  omne  genus 
muscarum,  ut  sumatur  musca  communiter  in  hac  vel 
ilia.  Et  Septuaginta  interpretes  transtulerunt  de  He- 
bra30  in  Graecum  ibi  omnimodam  musca  m,  sicut  ex 
Graeco  patet,  et  glossa  dicit  ibidem.  Et  propter  hoc 
omnino  tenendum  est  quod  ilia  plaga  -^gj^pti  fuit  de 
omni  genere  muscaram,  et  non  de  una  tantum,  scilicet 
de  canina,  de  qua  nunc  diccndum  est. 


'  Priscia7ium']  circa  init. 

-  bios']  vios,  MS. 

*  renon]  So  MS.  for  ^fyo». 


'  pcpop]  So  MS.  Ecad  "  x  sicut 


VII.]  CUMI'ENDllJM    STUDIl.  459 

Hsec  autem  Gnecc  scribitur  kuvoi^viu,  sed  debet  scribi 
per  y  Grsecum,  sine  per  ypsilon.  Et  dicitur  a  cynes, 
quod  est  cards  et  mia,  musca,  quae  solet  multum  in 
jBstate  infestare  canes,  et  eorum  auribus  adhajrere.  Pei- 
superiores  igitur  rationes  patet  cpod  plaga  -^gypti  non 
debet  esse  de  canina  specialiter,  sed  dc  omninioda. 
Et  male  asstimant  esse  plagam  ^Egypti  et  in  Psalterio. 
Et  ideo  una  glossa  magistralis  Exod.  viii.,  qu?e  dicit 
quod  clnomki  est  ibi  musca  canina,  falsum  est,  sicut 
infinittE  alise  super  Bibliam,  quse  non  sunt  sanctorum, 
sed  doctorum  insufficientium  in  hac  parte.  Cum  igitur 
Brito  tenet  unum  sensum  tantum,  et  Papias  alium,  et 
alii  similiter,  non  distinguentes  de  Scriptura  istorum 
diversa,  nee  exponentes  quid  veri  vel  quid  falsi  sit 
hie,  manifestum  est  eos  esse  penitus  vitiosos.  Similiter 
in  praidictis  de  cenon  multipliciter  sumpto  et  de  omni- 
bus derivatis. 

Circa  has  dictiones  nummus  et  nomisma,  disputa-  Other  in- 
tiones  Britonis  et  aliorum  multa  frivola  continent  et  l\^^^^  "^ 
falsitates,  et  nihil  certificant.  Certum  igitur  est  quod  mistakes, 
nummus  apud  omnes  auctorcs  scribitur  per  tluo  m,  et 
est  Latinum.  Sed  nomisma  Grsecum  est,  et  scribitur 
per  0  vocalem  in  prima  syllaba,  et  m  in  secunda. 
TJnde  nee  habet  it  nee  m  in  prima  syllaba.  Et  in 
Grseco  scribitur  per  m  et  o  in  prima  syllaba,  ut  patet, 
Matthaii  vicesimo  secundo,  ubi  dicit  Dominus  [18.]  : 
"  Ostendite  mihi  nomisma  census."  Ibi  enim  scribitur 
in  Grseco  hoc  vocabulum  nomisma  sicut  recitatur  in 
Latino  ;  unde  pm'e  Grascum  est,  et  omnino.  Quapropter 
Brito  errat,  et  ahi,  qui  volunt  quod  habeat  u  in 
prima  syllaba,  quicquid  sit  de  m.  Et  ideo  ulterius 
eiTant  qui  dicunt  a  nummo  derivari,  decepti  eo  quod 
credant  quod  habeat  u  in  prima  syllaba.  Sed  et  alia 
ratione  falsum  dicunt  et  absurdum  ;  quia  Gr?ecum  non 
derivatur  a  Latino,  Et  tertia  ratione  per  Graecam  dcri- 
vationem  patet  quod  dicitur  a  vo/ai'^co  Grajco,  quod  est 
facere  voju,»(rju,a.     Et  vo/x.<o-jw,a  breviatur  in  prima   syllaba. 


4G0  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

ct  nummus  longatur  in  prima  syllaba,  ut  differentia 
major  appareat  inter  ilia,  ut  habentur  a  Juvenco  tertio 
libro  super   MattliLeum,  ubi   dicit  sic  : 

"Inspicite  in  nummum  sculptique  nomismatis  sera,." 
Et  Sedulius  in  quinto  libro  [43.] : 

"  Tarn    diri  sceleris  ter  dena  nomismata  sumis." 
Et  Horatius   in  libro   Epistolarum  [ii.  1,  234.]  : 
"Retulit  acceptos  regale  nomisma  Philippos." 

Sed  si  a  nummo  derivaretur,  probabile  esset  quod 
longaretur,  sicut  nummus.  Raro  enim  habet  hie  in- 
stantiam,  et  tunc  ratio  subest  quod  liic  assignari 
non  potest,  nee  a  Britone  assignatur. 

Nomisma  aliquando  sumitur  pro  denario,  ut  in  versu 
Sedulii  patet,  quo  loquitur  de  Juda,  qui  triginta  no- 
mismata, id  est  denarios,  acceperat  pro  Domini  vendi- 
tione.  Aliquando  pro  venditione  et  sculptura  nummi, 
ut  apud  Juvencum  ;  unde  dicitur  proprie  inscriptio 
quae  est  in  nummo  ;  sicut  patet  in  Evangelio,  et  ideo 
non  est  mirum  si  hoc  Brito  non  potuit  ignorai'e. 

Hugutio  et  Brito  errant  hoi-ribiliter  in  hoc  nomine 
idiota.  Dicunt  enim  quod  dicitur  ab  idus,  quod  est 
divisio,  et  iota,  quod  est  litera  alphabeti,  quasi  divisus 
a  literis  et  illiteratus ;  vel  ab  idus  et  ota,  quod  est 
auris,  quasi  divisus  ab  aure,  quia  quod  audit  non  in- 
telligit ;  vel  ab  othis,  quod  est  mos,  et  idos,  quod  est 
proprium,  quasi  ignorans  morem  propria?  terrre  et 
gcntis,  Sed  absurda  sunt  htec  et  falsa.  Nam  idion^ 
est  proprium,  a  quo  idloma,  id  est,  proprietas  loquendi 
ct  idiotes,  qui  naturali  scnsu  et  propria  lingua  con- 
tentus  est,  et  sic  est  idiota,  sicut  scribit  Beda-  Act. 
quarto.     Quapropter  idiota  Latino    more  acce})tum,  est 


'  idion'\  idou,  Jiy.  and  below.       |       -  Beda]  p.  953,  ed.  JMigna 


VII.]  COMPENDIUr.1   STUDII.  401 

(lerivatnm  ab  id'iotcs  Gni'co  vocabulo,  et  non  est  fiic 
modis  falsis  compositum,  iifc  proplietia  ot  prophetes ;  ct 
sic  de  multis.  Et  non  solum  falsa  sunt  sed  absurda, 
et  niaximc  tertia  compositio,  qua  idiota  dicitur  igno- 
rare  morem  propria}  gcnti.s,  cum  ideo  dicatur  sic,  se- 
cundum Bedam  et  secundum  Grsecos,  quia  nescit  nisi 
linguam  et  mores  propriic  gcntis.  Et  pra}tcrca  idios 
non  est  proprium,  sed  idioii.  Et  minus  absurde  de- 
ceret  sibi  quod  idus  et  ethis  componcretur,  quam  ab 
idlon,  quoniam  tunc  sonaret  aliquo  modo  divisionem 
a  more  mentis  vel  io^norantium. 

Non  est  finis  de  erroribus  qui  dicuntur  ab  istis,  nee 
possum  singula  tangere.  Unum  tamen  adhuc  tangam 
propter  disputationes  Hugutionis  et  Britonis,  qui  in- 
saniunt  contra  vcritatcm,  et  prsecipue  Brito,  qui  vide- 
tur  furerc  in  hac  parte.  Est  igitur  eorum  contentio 
in  vocabulis  derivatis  a  lapidibus  et  filo,  ut  adamanti- 
nus,  amctbystinus,  crystallinus,  hyacinthinus,  onychinus, 
smaragdinus,  bombycinus,  byssinus,  et  Imjusraodi,  qua? 
omnia  ])reviantur  in  penultima  syllaba.  Nam  oinncs 
auetores  breviant  ha?c  et  nunquam  longant.  Igitur  non 
est  poetica  licentia  quod  longat.  Nam  tunc  est  poe- 
tica  licentia  quum  in  casu  causa  metri  fit  aliqua 
syllaba  brevis,  vcl  longa,  cum  alias  non  inveniatur  ita, 
apud  eundem  auctorem  et  alios.     Undo  Juvcnalis  ^  ait : 

"  Causidici  vendunt  amethystina  convenit  illis." 
Et  idem: 

"  Grandia  tolluntur  crystallina  maxima  rursus." 
Et  idem: 

*'  Quarum  dclicias  pannus  bombycinus  urit." 
Et  Persius  :  - 

"  Hie  aliquis  cui  circum  humcros  liyacinthina  laina  est." 


'  Juvcnalis]  vii.  13G  ;  vi.  155,  2G0.     |      -  Persius']  i.  32. 


462  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Et    Prudentius :  ^ 

"  Sai'donycem  pingunt  amethystina;  pingit,  iaspis 
"  Has  inter  species  smaragdina  gi-amine  vemo." 

Et  sic  de  omnibus  auctoribus,  quoniam  nunquam 
contrarium  reperitur,  igitur  non  est  poetica  licentia, 
sed  Veritas  ab  omnibus  approbata.  Et  ideo  Hugutio 
mendax,  et  Brito  mendacior,  mentiuntui'  quum  volunt 
excusare  omnes  auctores  per  licentiam  poeticse. 

Deinde  Latini  suam  grammaticam  a  Grsecis  traliunt, 
et  ideo  prsecipue  in  Graicis  vocabulis  debemus  sequi 
Grsecos.  Unde  Servius  super  primum  ^neidos,  Gne- 
cum  vocabulum  transiens  ad  nos,  debet  suo  accentu 
proferri,  et  eadem  ratione  suo  tempore.  Et  ita  vide- 
raus  in  omnibus  apud  auctores,  et  ideo  liaec  vocabula 
brevianda  sunt  in  penultimis.  Cum  autem  objicit 
Brito  hoc  esse  contra  Priscianum,^  qui  vult  in  trac- 
tatu  Possessivorum,  quod  omne  nomen  possessivum 
desinens  in  nus  habet  penultimam  longam,  paucis  cx- 
ceptis,  ut  masculinus,  fosmininus,  et  alia  pene  infinita, 
dicendum  quod  regula  ilia  datur  de  Latinis  dictionibus 
ibi  et  non  de  Grascis.  Quod  patet  per  Priscianum 
dicentem  quod  forma  in  nis,  et  plures  alia3  form?e  non 
sunt  datjx3  de  Grsecis,  sed  tantum  de  Latinis.  Nam 
sicut  ibidem  docet  Priscianus,^  formte  Grrecorum  in 
possessivis  non  sunt  in  nis,  sed  in  cos  et  in  os ; 
ut  grammaticos,  spondeos ;  quas  formas,  ut  dicit,  a 
Grajcis  accepimus.  In  Latino  autem  sermone  non 
his  tantum  utimur,  sed  aliis,  quarum  ima  est  in  nis, 
sicut  exemplificat ;  in  quibus  excmplis  suis  nullum 
ponit  nomen  derivatum  a  laj)ide  nee  filo,  et  ideo  de 
istis  nunquam  intellexit.  Quia  igitur  Brito  ignoravit 
rationem  Gnecam  sicut  Hugutio,  ideo  non  intelligunt 
Priscianum.       Deinde    Priscianus    non    ignorat    poetas 


Prudentius]  Psychomachia,  8  GO,  862.   (    ■Priscianum']  See  above,  p.  262. 


VII.]  COMPENDIUM  STUDII.  463 

iniiltipliciter  corripuisse  ista,  cum  omnia  qurc  vult 
confirmat  et  reprobat  per  eos.  Igitur  fecisset  mentio- 
nem  de  illis  aut  excipiendo  aut  excusando,  sicut  facit 
in  aliquibus  iibi  poetie  nsi  sunt  aliqua  syllaba  longa 
vel  brevi,  poetica  licentia.  Non  igitur  ubi  agit  de 
diminutivis  excusavit  Juvenalem  ^  qui  antepenultimam 
hujusmodi  nominis  cuticula  producit,  dicens : 

"  Cum  libet  ajstivum  cuticula  solem." 

Ex  quatuor  enim  brevibus  est,  sed  necessitate  metri  pro- 
duxit  antepenultimam.  Cum  vero  objicit  Brito,  quod 
inter  exempla  sua  ibi  ponit  hoc  nomen  leoninus,  quod 
videtur  esse  Grsecum,  quia  leo7i,  quod  est  leo,  Grsecum 
est ;  dicendum,  quod  non  derivatur  a  leon,  leontos,  quod 
est  GrjBcum,  in  Grteca  consuetudine  declinatum  ;  sed  a 
leo,  -nis,  -ni,  quod  Latine  declinatum  et  more  Latino 
acceptum  ;  cui  additur  nus,  et  fit  leoninus.  Et  ideo  leo- 
ninus servat  morem  Latinorum.  Similiter  quod  objicit 
de  hoc  nomine  onustelinus  ibi  posito,  dicendum  quod 
mustela  non  est  Grsecum.  Nam  mustela  apud  nos, 
vocatur  gale  apud  Grascos.  Et  mustela  si  Grsecum 
esset.  Latino  tamen  more  et  Latina  dtclinatione  ac- 
cipitur,  in  quantum  ab  eo  mustelinus  derivatur.  Et 
similiter  de  his,  metropolitanus,  Neapolitanus,  et  hujus- 
modi, quje  ponultimam  producunt  et  sunt  possessiva. 
Sed  metropolis  Grsecum  est,  et  Neapolis  ;  dicendum 
quod  non  est  forma  Grseca,  sed  a  geutili  nomine  in 
tes,  sicut  in  Latinum  transformatur.  Nam  Priscianus 
dicit  quod  ab  hoc  nomine  metropulites  dicitur  metro- 
poHtanus,  es  mutata  in  as,  et  a  Neapolites,  Neapoli- 
tanus. Et  licet  primitiva  sit  Grjeca,  tamen  hsec  de- 
rivativa  servant  formam  et  morem  Latinorum.  De 
iis  quse  objicit  Brito,   ut   decardianus,-  eous,   herous,  et 


•  Juvenalem]  Cf.  Sat.  xi.  203.  |      *  decardianus'}  Sic  MS. 


4G4  ROGEPJ   BACONIS  [CAP. 

hnjusmodi,  noscivit  objicorc,  quia  hpoc  non  tovniinaiit.ur 
in  nus ;  ct  etiam  Latino  more  a  ])iiniitivis  derivantur. 
Non  sic  ilia  qua3  a  filo  ct  lapidc  dcrivantm'. 


Cap.  VIII. 

Further  QuoxiAM  vcro  jam  diu   moratus  sum   circa  quintam 

tiir.siudv'''  cansam,  propter  qiiam  oportet  lit  Latini  sciant  gram- 
of  Greek,  maticam  lingnarum  aliarum,  et  maxime  Grn?cam  et 
Hebrfcam,  nunc  volo  tangere  residuas  causas  quarum 
aliqu<T3  omnino  planar  sunt,  aliqure  magnam  habent 
difficultatem,  do  quibus  aliqua  more  compendii  expli- 
cabo.  Cum  igitur  prima  causa  fait  per  exemplum 
sanctorum,  et  philosopliorum,  et  poetarum,  et  omnium 
sapientum  Latinorum,  quoniam  omnes  hi  occupaverunt 
se  in  Unguis  sapientialibus  ;  et  secunda  causa  fuit, 
quod  omnia  in  scriptis  suis  tractaverunt  per  lias 
linguas,  ita  ut  neces^^c  est  nobis  uti  linguis,  si  volu- 
mus  gaudere  sapientia  antiquorum.  Et  aliter  essemus 
insani  ;  quia  a  nobis  non  habemus  aliquid,  sed  ab  eis. 
Et  tertia  causa,  quod  plura  non  exposuerunt,  credentcs 
qiiod  posteriores  darent  se  studio  linguarum,  sicut 
ipsi,  per  quod  studium  qusererent  quod  necesse  esset. 
Et  quarta  causa  fuit,  quod  multa  minus  bene  exposue- 
runt, aliquid  himianum  passi,  propter  (piod  oportet  nos 
recurrere  ad  linguas.  Et  quinta,  quod  Latina  lingua 
composita  est  ex  linguis  aliis.  Cum  igitur  ha?c  sic  sc 
habent,  ut  ostensum  est,  volo  nunc  alias  causas 
revolvere  communes  ct  radicales.  Est  enim  sexta 
causa  de  grammatica  Latina.  Nam  ilia  est  mater 
omnium  scientiarum  cujus  potestas  descendit  in  omnes 
scientias.  Sed  ilia  traditur  a  Prisciano  et  Donato  in 
majori  volumine,  et  in  omnibus  poetis  et  antiquis, 
per    vias   Grcecas,  tam    in   substantia   quam    in    mode. 


VIII.]  COMPENDIIUM   STUDH.  465 

Deinde  Priscianus  elicit  quod  ipse  omnino  imitatur 
Gniecos,  et  poiiit  ipsum  Graecuin  scriptum  literis 
Grtecis  in  magna  copia,  adducens  auctores  et  auctori- 
tates  Gra3cas  in  suo  volumine  abundanter,  asserens 
quod  non  potest  sciri  Latinorum  grammatica,  nisi 
Gr?eca  fuerit  bene  nota.  Possum  ponere  infinita 
exempla  et  rationes  particulares  de  his,  in  quibus 
omnibus  errat  vulgus  Latinorum,  non  solum  in  sensu 
et  interpretatione,  sed  in  derivatione,  et  pronuntiatione, 
et  scriptura.  Sed  quia  festinamus  ad  majora,  et  patet 
cuilibet  student!  in  libris  Prisciani,  et  Donati  majoris, 
et  Servii,  et  alioriun,  ideo  supersede©  ad  lioc  tempus. 

Septiraa  causa  est  quod  Latini  nullum   textum  com-  The  7th 
posuerunt,  scilicet  neque   theologize   neque  pliilosophise.  5^^^°^°!,;^  i 
Omnes  textus   facti  sunt   primo  in    Hebrseo   bis,  tertio  works,  on 
in    Grseco,  quarto    in  Ai-abico.     Non  nego  tamen  quin  ^atin  ^' '" 
Latini  composuerint  jus   canonicum  et  civile.     Sed  hsec 
non  sunt  textus  dicendi,  sed  constitutiones  prselatorum 
et    principum.       Scitur     etiam     quod    jus     canonicum 
compositum   est  ex   glossis   theologiae,  scilicet  ex  dictis 
sanctorum   doctorum,  et  ex   auctoribus   novi   et  veteris 
Testament!.    Et  ideo  propter  rationem  primam,  non  est 
textus   sed  glossse,  et  expositiones   sanctorum  ;   propter 
secundam  non  aliud  est  a  textu  Dei.     Nee   est   aliqua 
sapientia     ibi,    quam    quse    in    sacris    literis    habetur, 
Quia  una   sapientia    est  qua   debet   reg!  ecclesia  Dei ; 
sed  haec   iota    in  Sacro  Textu    continetur,    et    in  jure 
canonico  in  aliquibus  articulis  explicatur.      Civile   qui- 
dem  jus  Italite  non  potest  esse  textus,  sed  mechanicum 
respectu   philosophise   moralis,  et  laicale,   sicut  superius 
est '  probatum. 

Cum  igitur  totus  textus  sapientiae  sit  factus  in 
aliis  Unguis,  et  dulcius  ex  ipso  fonte  bibuntur  aqure 
quam  in   rivulis  turbidis,  atque    vinum    purius    est   et 


'  superius  est]  capitulo  4°  (in  margin). 
VOL.  I.  GO 


466  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

sanius,  atque  virtuosius  dum  in  primitivo  vase  tenetiir, 
quam  quum  de  vase  in  vas  transfunditiu-,  manifestum 
est   necessarium   fore    Latinis,    ut   si    volunt    puro,    et 
sano,  et  efficaci  sapienti?e  liquore  potari,  quod  in  fonte 
Hebraici   sermonis,   et    Grseci,  et  Arabici,    tanquam   in 
primitivis    vasis,  discant   sapientiam   exliaurire.      Nun- 
quam  enim   poterunt   dignitatem    sapientiee   in   propria 
forma    et    figura    contemplari,    nee    ut    est    in    decore 
suo,  nisi  in  illis   linguis  earn  aspiciant,  in   quibus   pri- 
mitus    fuerat    constituta.     O,    quantum    placet    gustus 
sapientise  his  qui    sic  sunt  fontali  et   primaria  plenitu- 
dine    delibuti.     Sed    qui    hoc    non    sunt    experti    non 
sentiunt  delectationem  sapientise  ;  sicut  nee  paralyticus 
potest    cibi    dulcedinem    judicare.        Et    quia    affectus 
eorum  est  solutus  paralysi,  et  intellectus  eorum  in  hae 
parte    est    sicut    surdus    a  nativitate    ad   delectationem 
harmoniee,  ideo  non   dolent  de  tanto   damno  sapientice, 
cum  tamen  sit  proculdubio  infinitum. 
8th  reason.      Octava    causa   est   annexa    huic   septimse  ;  nam   non 
The  diffi-    golum  est   consonum,  ut    Latini    sciant  linguas  propter 
transfer-      textum  translatum,  sed   impossibile  est  quod  veritatem 
precise       intelligant,    nisi  linguis   instructi   fuerint  alienis.     Quo- 
sense  of      niam   beatus   Hieronymus  ^    dicit   in   libro   De    Optimo 
"uao-elnto  Gtenere    Interpretandi,   quod   non   potest  gi-atia    prioris 
another,      linguse  servari  in  posteriori.     Nam,  ut  ait  Hieronymus, 
cum  Homerum  velis  in   linguam  maternam    convertere 
videbis    ridiculum     et     poetam     eloquentissimum     vix 
loquacem.     Quod    quilibet   potest    experiri,    si  logicam 
vel   grammaticam,    vel    aliud    quod    didicit   in    lingua 
Latina,    velit  in   linguam    gentis    su^    mutare.      Nam 
proprietas    unius    non    concordat    cum    alia,    et    quod 
optime  sonat  in  una,  pessime  vel  nihil  sajiit  in  altera, 
sicut   manifestum   est    illis    qui   Latinum   et   maternas 
linguas  noverunt,   et    se    exercitaverunt   in    liac    parte. 


'  Hieromjinus\  See  aboA'e,  p.  90. 


VIII.]  COMPENDIUil  STUDII.  467 

Nos  etiam  videmus,  quod  cum  eadem  lingua  sunt  di- 
versa  idiomata,  id  est,  modi  et  proprietates  loquendi, 
ut  in  Anglico  apud  boreales,  et  australes,  et  orientales, 
et  occidentales ;  in  Francia  apud  Picardos,  et  Nor- 
mannos,  et  puros  Gallicos,  et  Burgundos,  et  alios; 
tamen  quod  bene  sonat  et  proprie  apud  homines 
unius  idiomatis,  male  sonat  et  improprie  apud  alios. 
Igitur  merito  magis  accidit  hcec  discordia  et  proprietas 
in  Unguis  omnino  diversis.  Quapropter  non  est  possibile 
ut  quod  in  una  lingua  secundum  proprietatem  factum 
est,  explicetur  proprie  et  veraciter  in  alia  ;  et  maxime 
do  8cientii.s,  quae  sunt  difficultates  ex  seipsis. 

Nona   ratio    est   quod  videmus   in   omnibus  scientiis  The  9th 
translatis   quod  vocabula  priorum  linguarum,  remanse-  TheTeces- 
runt  infinita,  ut  in  textu  Dei.     Et  sic  in  medicina,  et  si^y  in  all 
in  naturalibus,  et  in  omnibus  mathematicis,  et  in  om-  of  retainin''^ 
nibus.     Nee  potuit  aliter  esse,  quia  translatores  non  in-  certain 
venerunt  in  lingua  Latina  vocabula  suflBcientia  Unguis  idioms  of 
extraneis,  nee   potuerunt  nova   vocabula   Latina   adin-^^^o^sinal. 
venire  ;  et  ideo  necesse  est  quod  scientise  translates  in 
Latinum  ignorentur  ab  eis,  qui  linguas  alias  non  nove- 
runt.     Medici  enim  in  recepta  medicinali  inveniunt  fere 
omnia  vocabula  herbarum,  et  specierum,  et  aliarum  re- 
rum    medicinalium    de    aliis    Unguis   vel    pro    magna 
parte ;  et  ideo  non  possunt  intelligere  quid  libri  dicant, 
nee     operari    secundum  quod    ars   medicinse     requirit. 
Similiter  in   omnibus,  et  maximo  in   Textu   Sacro,    ubi 
omnia  vocabula    personarvira     et    locorum,    prseter  alia 
innumerabilia,   sunt  Gr?eca,  vel  Arabica,    vel    Hebrsea. 
Sicque   est  in    astronomia,    sic     etiam  in  alkimia,   sic- 
que    maxime    in     omnibus     scientiis   utilibus  et   mag- 
nificis   reperitur.      Sunt    etiam    vocabula   quamplurina 
de    lingua   Lombardica,    et    Hispanica,    et   aliis   Lati- 
norum    Unguis  posita  in  libris  translatis  ;    ut  est  illud 
de    vcgetabilibus   Aristotelis  ;  helenum  in  Perside  per- 
niciosissimum,  transplantatum    Hierusalem    factum    est 
comestibile.     Quod  cum  legi  in   scholis  meis,  et   nesci- 

GG  2 


4G8  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

retur  interpretari,  ut    oportuit,   cleriserunt   me  Hispani 

scliolares   mei,  a  quibus   postea    didici   quod   non    fuit 

Arabicum,    ut    omnes    doctores     credunt,    sed    Hispa- 

num  ;  et  est  semen  cassilaginis.     Hermannus  translator 

mihi  ^  dixit.      Et  sic  est  de  aliis  innumerabilibus,  licet 

hoc  Latini   doctores   nesciant,  nee   verecundantur    licet 

ignorent  interpretationes  ;  quia  eestimant  esse  Arabicum 

vel    Grsecum,  et  dicunt  quod    excusantur    propter    lin- 

guarum  ignorantiam,  quia  hgec  ignorantia  est  communis. 

De  qua  causa  est  perversitas    translationis    maxime  in 

libris  Aristotelis    et    scientiis   ejus,    qu?e    sunt    funda- 

mentum    totius    studii  sapientipe.      Quare    qui  ignorat 

ejus    labores,    in   vanum    laborat    et    littus    arat,    nee 

unquani  potest  in  aliis  promoveri.     Sic  translatpe  sunt 

et  scientioe  communes,  ut  logica,  naturalis  philosopliia, 

matliematica,    ut    nullus    mortalis     possit    aliquid   dig- 

num    de  eis     intelligere    veraciter,    sicut    ego  expertus 

sum   omnino.       Quia    et    audivi    diligenter    plures,    et 

legi    plus    quam    alius,    ut  omnes    qui   nutriti    sunt  in 

studio   non  ignorant.       Litera    enim   sua   est    ita  me- 

retrix,  quod  solebant  sapientes  dicere,  quod  exponit  se 

Squabbles  cuilibct,  et  in  omnem  partem   vertitur,  nee  est  aliquis 

of  the         qui  Qr^^  familiari    intellectu  potest  gaudere,   sed   labitur 
learned         ^  ...  .  .  .  \  ■^■,     \    ^     • 

about  the  a  quolibet  ejus  intentio,  sicut  anguiUa  lubrica  non 
meaning  of  potest  tencri  manibus  attrectantis.  Cujus  etiam  mani- 
festa  probatio  est  divei'sitas  opinionum.  Quia  quan- 
tumcunque  sint  studiosi  homines,  et  desiderantes 
veritatem  scientine,  nullus  concordat  cum  alio.  Sed  in 
imo  passu  unus  dicit  hoc,  et  alius  contrarium,  et  ter- 
tius  contradictorium,  et  quartus  diversum,  et  alii 
quotlibet  juxta  sensum  suum.  Et  hoc  etiam  accidit, 
quia  longe  minus,  et  sine  comparatione,  scitur  modo,  de 
philosopliia  Aristotelis  quam  antiquitus.  Quare  nunc 
nil    aliud    est    nisi    quod   quilibet    cum  alio  contendit. 


w(7((]  nihil,  i 


Vlir.]  COMPENDIUM   STUDII.  469 

et  uno  vilissimo  sophismate,  et  ia  qualibet  facillima 
qujBstione.  Certn.s  igitiir  sum,  quod  melius  esset  La- 
tinis,  quod  sapientia  Aristoteli.s  non  esset  translata, 
quam  tali  obscuritate  et  perversitate  tradita,  sicut  eis 
qui  ponuntur  ibi  triginta  vel  quadraginta  annos  ;  et 
quanto  plus  laboraut,  tanto  minus  sciunt,  sicut  ego 
probavi  in  omnibus  qui  libris  Aristotelis  adhaeserunt. 
Unde  dominus  Robertus,  quondam  episcopus  Lincol-  Scientific 
nieusis  sanctse  memorise,  neglexit  omnino  libros  Ari-  (^rost^ete 
stotelis  et  vias  eorum,  et  per  experientiam  propriam,  et 
auctores  alios,  et  per  alias  scientias  negotiatus  est  in 
sapientialibus  Aristotelis ;  et  melius  centies  milesies 
scivit  et  scripsit  ilia  de  quibus  libri  Aristotelis  loquuntur, 
quam  in  ipsius  perversis  translationibus  capi  possunt. 
Testes  sunt  tractatus  domini  episcopi  De  Iride,  De 
Cometis,  et  de  aliis  quod  scripsit.  Et  sic  omnes  qui 
aliquid  sciunt,  ncgligunt  perversam  translationem  Ari- 
stotelis, et  quajrunt  remedia  sicut  possunt.  Hsec  est 
Veritas  quam  nolunt  homines  perditi  in  sapientia  con- 
siderare,  sed  quserunt  solatium  suse  ignorantise  sicut 
bruta.  Si  enim  haberem  potestatem  super  libros  Better  if  all 
Aristotelis   ego  facerem  omnes    cremari,    quia   non    est  translations 

.  .     .  .  ^  of  Aristotle 

nisi  temporis  amissio  studere  in  illis,  et    causa    erroris  were  burnt. 

et  multiplicatio  ignorantise,  ultra  id  quod  valeat  expli- 

cari,     Et  quoniam  labores  Aristotelis    sunt  fundamenta 

totius  sa})ienti8e,  ideo  nemo    potest    aestimare  quantum 

dispendiura    accidit    Latinis,   quia    malas    translationes 

receperunt    philosophi.       Et    ideo    non    est    remedium 

plenum  ubique. 

Quicunque     vult     gloriari     dc     scientia     Aristotelis,  loth reason. 

oportet  quod  eam  addiscat  in  lingua  propria  et  nativa,  musf  i,e 

cum    ubique    est    falsit;is    translationum,  tam    in    tlieo-  read  in  the 

logia   quam    in    pliilosopliia.     Nam  omnes    translatores  ""^'°^  ■ 

ante    beatum    Hieronymum    erraverunt    crudeliter,    ut 

ipse    docet   ubique.     Sed  quia  solus  fuit    et    contrariiis 

antiquai   consuetudini,    ut    ipse   ait  in  prologo  Ecclesi- 


470  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

astes,  qui  incipit'  "Memini  me  hoc  ferine  quinquennio  " 
coaptavit  Tlieodotionem.  Efc  Hieronymus  se  interdum 
coaptavit  aliis,  ubi  cum  Hebra30  non  concordabant,  ut 
patet  per  ipsum  sanctum  Hieronymum  super  Isaiam, 
super  isto  textu  [xvii.  11.],  "  In  die  hsereditatis  quando 
"  pater  h.d.  3/'  Item  dicit  Hieronymus  super  primo 
[xxii.  3.],  "Cuncti  principes  tui  fugerunt/'  etc.,  "in  hoc 
"  loco  Septuaginta  interpretationem  sequuti  sumus,  quia 
"  non  multum  ab  Hebraico  distant  in  sensu."  Hjbc 
ibi  Hieronymus.  Et  aliquando  Aquilae  et  abas  Sym- 
macho  et  pkiries  LXX.  translationibus,  ubi  scilicet  non 
fuerunt  contrarii  Hebrseo  ;  quia  vocabatur  falsarius  et 
corruptor  Scripturarum  ob  hoc  quod  attemptavit  novam 
translatlonem  Latinis  auribus  inculcare.  Ex  qua  causa 
dimisit  propter  pacem  doctorum  ecclesise  multa  falsa 
stare,  ut  fuerant,  Sicut  est  iUud  quarto  capitulo 
spuria  vitulamina  non  dabunt  radices  altas.**  Cujus 
falsitatem  ostendit  beatus  Augustinus  secundo  De  Doc- 
trina  Christiana,  Et  alia  pene  infinita,  ut  sciunt  illi 
qui  sunt  solliciti  in  hac  parte.  Sed  et  ipsemet,  licet 
sanctus  homo,  tamen  ahquid  humanum  passus,  confitetur 
libera  voce  se  celeritate  dictandi  pluries  oberrasse.  Nam 
decimo  nono  capitulo  Isaise  dicit  in  originali  quinto 
libro :  "  In  eo  quod  transtuhmus  incurvantein  et 
"  lascivientem .  .  nos  autem  verbum  Hebraicum  agmon, 
"  dum  celeriter  quae  scripta  sunt  vertimus,  ambiguitate 
"  decepti,  diximus  refrcenantem."  Et  in  eodem  libro,  et 
in  eodem  capitulo,  dicit  de  alio  quod  male  transtule- 
rat,  "  Melius  reor  pi'oprium  errorem  reprehendere  quam, 
"  dum  erubesco  imperitiara  confiteri,  in  errore  per- 
"  sistere.  In  eo  vero  quod  transtuli,  '  et  erit  terra 
"  *  Juda  ^gypto  in  festivitatem,'  in  Hebraso  legitur 
"  agga,    quod    interpretari     potest    festivitas.      Unde 


'  incipil]  t.  iii.  381.  '  |      ■alias']  pp.  92,  344. 


VIII.]  COMPENDIUM  STUDII.  471 

"  aggeus  in  festivum  vertitur,  et  tiraor,  quod  signili- 
"  cantius  Aquila  traiistulit  gyrosim,  cum  aliquis 
"  pavidus  et  timens  circumfert  oculos,  et  advenientem 
"  formidat  inimicum.  Ergo  si  volumus  in  bonam 
"  partem  accipere,  quod  recordatio  Judse  -c^gypto 
"  sit  gaudium,  recte  festivitas  dicitur.  Sin  autem, 
"  ut  arbitror,  in  timorem  pro  festivitate  vertitur,  in- 
"  telligamus  formidinem  vel  pavorem."  Sicque  multa 
retractavit  qua?  traiLstulit ;  et  alii  similiter  post  eum 
viderunt  plura  retractanda ;  et  quanto  posteriores  dum- 
modo  studiosi,  tanto  plura  videbunt,  quae  debent  in 
melius  commutari. 

Sed     longe     major     error     accidit     in     philosopliia  nth  reason, 
translata.     Quia    si    sancti    erraverunt    in    suis    trans-  ^.i-orHn 
lationibus,    multo    magis     alii    qui     parum     aut    nihil  the  trans- 
de    sanctitate    curaverunt.     XJnde    cum    per    Gerardum  phik!sophi- 
Cremonensem,  et  Michaelem  Scotum,  et  Alm-edum  An-  cai  books, 
glicum,  et    Heremannum    Alcmannum,    et  Willielmum  of  Michael 
Flemingum,  data  sit  nobis  copia  translationum  de  omni^?^.^°^. 
scientia,  accidit  tanta  falsitas  in  eonim  operibus,    quod  Fleming, 
nullus  sufficit  admirari.     Nam    ad    hoc  quod   translatio 
fiat  vera,  oportet  quod  translator  sciat   linguam  a  qua 
transfert,  et  linguam    in  quam   transfert,  et    scientiam 
quam  vult  transferre.     Sed  quis  est  hie,  et  laudabimus 
eum  ?    Fecit  enim  mirabilia  in  vita  sua.     Certe   nullus 
prfedictorum  scivit  aliquid  dignum    de    Unguis    et   sci- 
entiis,  ut  manifestum    est    illud   non   solum   ex   eonim 
translationibus,     sed      ex       conditionibus    personarum. 
Omnes     enim    fuerunt    temporibus     nostris,    ita    quod 
aliqui   juvenes   adhuc    fiienint    contemporanei   Gerardo 
Cremonensi,  qui  fuit  antiquior  inter  illos.     Heremannus  Herman- 
quidem    Alemannus    adhuc   vivit    episcopus,     cui    fuit  ni^nnus' 
valde    familiaris.     Qui,  mihi   sciscitanti   eum    de   libris  still  livingj 
logicfc     quibusdam,     quos      habuit      transferendos     in  to  BaanT" 
Arabico,    dixit   ore  rotundo,  quod   nescivit  logicam,    et 
ideo  non  ausus    fuit   transferre.     Et    certe    si   losicam 
nescivit,  non  potuit    alias    scire    scientias,  sicut   decet* 


472  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

Nec  Arabicum  bene  scivit,  ut  confessus  est,  quia  magis 
fuit  adjutor  translationum  quam  translator ;  quia 
Sarascenos  tenuit  secum  in  Hispania,  qui  fuerimt  in 
suis  translationibus  principales.  Similiter  Michael 
Scotus  ascripsit  sibi  translationes  multas.  Sed  certuin 
est  quod  Andreas  quidam  Judreus,  plus  laboravit  in 
his.  Unde  Michaelus,  sicut  Heremannus,  retulit,  nec 
scivit  scientias  neque  linguas.  Et  sic  de  aliis.  Max- 
ime  iste  WiUielmus  Flemingus  qui  nunc  floret.  Cum 
tamen  notum  est  omnibus  Parisius  literatis,  quod 
nuUam  novit  scientiam  in  lingua  Graeca,  de  qua  prte- 
sumit.  Et  ideo  omnia  transfert  falsa  et  corrumpit 
sapientiam  Latinorum.  Solus  enim  Boetius  scivit 
de  omnibus  interpretationibus  linguas  sufficienter. 
Solus  dominus  Robertus,  propter  longitudinem  vitae 
et  vias  mirabiles  quibus  usus  est,  prse  aliis  hominibus 
scivit  scientias ;  quia  Gr?ecum  et  Hebraeum  non  scivit 
sufficienter  ut  per  se  transferret,  sed  habuit  multos 
adjutores.  Omnes  autem  alii  ignoraverunt  linguas 
et  scientias,  et  maxime  hie  Willielmus  Flemingus, 
qui  nihil  novit  dignum  neque  in  scientiis  neque  in 
Unguis  ;  tamen  omnes  translationes  factas  promisit 
immutare  et  novas  cudere  varias.  Sed  eas  vidimus  et 
scimus  esse  omnino  erroneas  et  vitandas. 
Jews  and  Cum  enim  istis  temporibus  inimici  Christian orum,  ut 
dans  muti-  Glrteci,  et  Arabes,  et  Hebrasi  habeant  scientias  apud 
lated  MSS.  linguas  suas,  non  concedunt  Christianis  libros  veraces, 
sed  detruncant  et  con-umpunt  omnes,  et  maxime  quando 
vident  homines  indoctos  in  linguis  et  scientiis  praesu- 
mere  de  translationibus  faciendis,  Sed  non  oportet 
cumulare  exempla,  quia  plura  simt  quam  posset  aliquis 
enarrare.  Verumtamen  ut  excitem  memoriam,  sciat 
quilibet  illud  in  tertio  capitulo  Meteorura  Aristotelis 
esse  falsissimum,  ubi  dicitur  quod  iris*  non    accidit  ex 


'  iris'}  bee  p.  77. 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  473 

radiis  lunai  nisi  in  quinquaginta  annis  bis  ;  cum  lamen 
potest  contingere  onini  mensc  in  plenilunio,  si  vapor 
dispositus  sit  in  oppositum  lunse,  et  luna  luceat  in 
vigore.  Tangara  inferius  aliqua  cxempla  alia ;  sed 
nunc  transeo  ad  causam  duodecimam  quare  oporteat 
scire  linguas. 

Pauca    quidem    utilia    habemus    do    philosophia    in  12th  reason. 
Latino.      Nam    Aristoteles    fecit    mille     volumina,    ut  translations 
legimus     in     vita     sua,    et     non    habemus     nisi     tria  of  philoso- 
quantitatis    notabilis  ;      scilicet     Logicalia,     Natural  ia,  books. 
Metaphysicalia ;    ita  quod    omnes    alisp    sciential,    quas 
fecit,    desunt    Latinis,    nisi    quod   aliquos    tractatus    et 
parvos  libellos  habemus  de  aliis  scientiis ;    pauci  valde. 
De   logicalibus   etiara,    de    studio    deficiunt  Latino,  duo 
libri   meliores,  quos  Heremannus  habuit   Arabicos,    sed 
non   fuit   ausus   transferre.     Cum  tamen   unum   eorum 
transtulit  aut  fecit  transferri,  sed  ita   male  quod  nihil 
omnino  valet  ilia  translatio,  nee  est  etiam  in  usu  logi- 
corum.     Quinquaginta  etiam  libros  fecit  de  animalibus  Bacon  had 
pra3claros,  ut  Plinius'  dicit  octavo  Naturalium   et   vidi  ^^?° '"/^^ 

:  .    .  .   .  original 

in  Gi'seco ;   sed  Latini  non   habent   nisi    decern   novem  Greek  the 
libellos   miseros   imperfectos.     De  metaphysica    non   le-  ^f  J^^j 
gunt   Latini,  nisi   quod  habent   de  decem  libellis,   cum  stotie's 
raulti  alii  sint,  et  de  illis  decem  deficiunt  in  translatione  H^s\"o?y 
quam    legunt   multa    capitula   et   quasi   lineee   infinitse. 
Nihil  enim    dignum    habent   Latini ;    et    ideo    necesse 
est  quod  sciant  linguas,  ut  transferant  ea  quse  desunt 
ct  quse   necessaria   sunt.     Nam   pro    certo   de   scientiis 
arcanis,     et     in     quibus    secreta    rimantur    et    natui-ee 
mira,  parum   habent,   nisi   quoedam   hie    et   ibi  sparsa, 
quiT)  vix    sufficiunt    ad   excitandum    sapientissimos,   ut 
studeant,  et    experiantur,   et   per  se  inquirant  ea,  quee 
desiderant   de    sapientiae    dignitate.      Sed    vulgus    stu- 
dentium  cum   capitibus  suis,  non  habet  unde  excitetur 


'  Pliniu.i']  viii.  17. 


474  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

ad  aliquid  digniim,  et  ideo  languet  et  asininat  circa 
male  translata,  ct  tempus  et  studium  ainittit  in  om- 
nibus et  expensas.  Apparentia  quidem  sola  tenet  eos, 
et  non  curant  quid  sciant,  sed  quid  videantur  scire 
coram  multitudine  insensata. 
And  of  Eodem  modo  de  sapientia  Dei  desunt  innumerabilia. 

8cnpturc.    -js^^^^^    multi    libri    Sacri    Textus    non   sunt     translati, 
et  duo  libri    MaccabtDorum   quos   scio    esse    in    Grtpco, 
et  multi  alii  libri  prophetarum    multorum,    do    quibus 
in   libro    Regum    et    Paralipomenon    auctoritates   sunt. 
Joseplms    etiam    in    Antiquitatum    libris   totus    falsus 
est,  quantum    ad    cursus  temporis,  sine    quo  nihil  sciri 
potest  de  historia  Sacri  Textus.     Qui  nisi  nova  trans- 
latione    reformetur  nihil   valet,  et   historia  sacra  perit. 
Innumerabiles    etiam    libri     expositorum     Hebrreorum 
et    Grsecorum    desunt    Latinis ;     ut    Origenis,    Basilii, 
Gregorii    Nazianzeni,     Damasceni,    Dionysii,    Chrysos- 
tomi,    et    aliorum    doctorum    nobilissimorum,    tam    in 
Hebraico    quam     in    Gr?eco.      Dormit    igitur    ecclesia 
quiB  nihil  facit  in  hac  parte,  nee  aliquid  a  septuaginta 
Grostete      annis    fecit,    nisi    quod     dominus    Robcrtus,    episcopus 
the  only      Lincolniensis  sanctse  memorise,  tradidit  Latinis  de  libris 
for 70  years  l36^ti    Dionysii,  et  Damasceni,  et    aliquibus    aliis    doc- 
^•'^?  ^?\      toribus  consecratis.     Mirum  est  de  neolijjentia  ecclesi?e  ; 

richcdtlie  .  -r^  •  ^    ®.        ,.       . 

church  hy  quia  a  tempore  Damasi  papte,  non  luit  aliquis  sum- 
transla-  j^^g  pontifex,  nec  aliquis  alius  inferior,  qui  sollicitus 
fuit  de  promotione  ecclesi;e  per  translationes,  nisi 
dominus  prsefatus  episcopus  gloriosus. 
13th  reason,  Tertia  decima  causa  quare  necesse  est  studiosis  La- 
tinis, ut  sciant  linguas,  est  con-uptio,  qufe  accidit  in 
studio  propter  ignorantiam  linguarum  sapicntialium  his 
temporibus.  Ha?c  est  completiva  erroris  et  ignorantije 
Latinorum.  Quso  enim  bene  translata  fuerunt,  et  quae 
veraciter  fuerunt  exposita  in  sapientia  divina  et  hu- 
mana,  jam  omnino  vitiata  sunt  per  hoc,  quod  apud 
Latinos  non  est  usus  linguarum  sapicntialium  pnedicta- 
rum.     Sic  igitur  potest  satis  modo  introductorio  et  sub 


VIII.]  COMPENDIUM  STUDII.  475 

forma  compcndii  et  in  universali  videri  corniptio  Biblije 
per  dict<a  exerapla,  Sed  qui  vcUet  ad  singula  descen- 
dere,  non  invenirefc  clausulam,  quin  falsitas  occurreret, 
vel  nimia  dubitatio,  propter  discordiam  coiTigen- 
tium,  quae  dubitatio  cadit  in  omnem  sapientcm,  sicut 
timer  appellatur  qu89  cadit  in  virum  constantem. 
Sed  tamen  quasi  ubique  est  falsitas,  licet  dubitatio 
intercun-at.  Et  non  evacuarentur  hso  falsitates  et 
dubitationes  per  quantitatem  medietatis  Bibliic,  si 
certitude  probationum  induceretur,  ut  ratio  exigit 
corrigendi.  Et  ideo  omnes  tlieologi  nunc  utuntfir 
in  legendo  et  prsedicando  falsis  auctoritatibus,  et 
nesciunt  profeiTe,  et  per  consequens  nee  aliquid 
dignum  intelligere,  vel  docere. 

Nunc  ostensa  est  qualitercunque  una  pars  tertise  Instances 
decimae,  quare  oporteat  Latinos  scire  linguas.  Nunc  jst^^n '^ ' 
volo  secundam  partem  tangere,  quaa  est  de  exposi-  cent  aud 
tione  textus,  etsi  nulla  esset  falsitas.  Sed  magna  1"^°*'*y- 
festinatio  cogit  me  ad  brevitatem ;  et  quia  plui'a 
jam  scripta  sunt  quam  a  principio  sestimavi.  Re- 
volvam  tamen  aliquos  articulos  cum  exemplis  suis 
necessaries,  ut  saltem  stet  persuasio  introductoria, 
quatinus  ad  majora  prudentes  homines  excitentur. 
Si  igitur  litera  tota  esset  verissima  et  correctis- 
sima,  adhuc  propter  ejus  expositionem  requiritur 
cognitio  maxima  linguarum.  Ita  dicit  Augustinus 
secundo  De  Doctrina  Christiana  ;  et  Hieronymus  et 
omnes  hoc  decent,  et  firmiter  confitentur.  Uims  casus 
est  propter  accentus,  et  longitudinem  et  brevitatem  in 
penultimis,  quia  licet  litera  sit  vera  non  tamen 
propter  hoc  sciunt  hcec.  Et  certe  in  nominibus  Grsecis 
et  Hebrteis,  non  possunt  sciri  nisi  per  grammaticam 
illarum  linguarum.  Verbi  gratia,  Maria  Magdalene, 
penultimam  preductam  habet  profcn-i,  nam  in  Grseco 
scribitur  per  eta,  hoc  est  per  e  longum.  Marci  igitur 
ultimo,  et  alibi,  scribitur  sicut  Greece,  quod  nullus  potest 


476  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

scire  nisi  per  Gr^ecura.  Unde  versus  gi-ammaticorum 
fallunt  hie.  Similiter  ijellicanus  habet  penultimam  pro- 
ductain  et  acutam.  Nam  [cum]  Grsecus  dicit  pellican, 
pellicanos,  a  vocalis  circumflectitur  in  Gr?eco,  ut  patet 
in  Psalterio  Grreco.  Nulla  autem  syllaba  circumflec- 
titur, nisi  longa  naturaliter,  sicut  patet  per  regulas 
Graecas  accentuandi  et  Latinas ;  quapropter  ka  syllaba 
in  hoc  nomine  'pellicajiiis  est  longa.  Sed  Hugiitio 
vult  quod  brevietur  ;  quia  dicit  quod  derivatur  ab  hoc 
nomine,  canopus  quod  est  ^Egyptus,  quia  est  avis 
^gyptia.  Et  cum  Brito  dicit  a  pelle  et  canVyS,  cana, 
canum,  quia  pellem  habet  caiucm,  ut  sic  producatur 
penultima,  turpiter  errat,  cum  pellicanus  sit  Grsecum  ; 
et  ideo  non  componitur  ex  Latino,  et  etiam  quia 
derivatum  est  non  compositum.  Similiter  tristega 
in  Genesi,  media  corripitm-  secundum  Bedam,'  et  causa 
hujus  est  quia  scribitur  per  e  breve  in  Graeco,  atque 
componitur  de  tris,  quod  est  tres,  et  stegi,  quod  est 
rectum,  quod  venit  a  stego,  quod  habet  e  breve.  Unde 
Act.  XX.  [9.],  ubi  dicitur  quod  Euthicus  cecidit  de  tertio 
coenaculo,  ibi  continetur  in  Grreco  tristegiim,  et  scribi- 
tur per  e  breve.  Quia  igitur  Brito  et  alii  dicunt  quod 
debet  longari,  errant  pi'opter  ignorantiam  Graeci.  Et 
cum  probare  hoc  velint,  dicentes  quod  derivatur  a 
prseterito  hujus  verbi  tego,  is,  text,  sicut  regula,  cujus 
prima  longa  est,  novo  mendacio  confirmant  priorem 
falsitatem.  Nam  cum  sit  nomen  Grsecum,  non  potest 
componi  nee  derivari  a  Latino.  Similiter  idolothitum 
debet  habere  correptam  penultimam,  quod  est  sacrifi- 
catum  idolo.  Et  dicitur  a  thyo,  quod  est  sacrifico, 
quod  brevem  habet  penultimam,  licet  per  errorem 
dicatur    media    producta.      Barabbas    siquideni  nomen 


'  Bedam]  In  Gen.  vi.  16. 


VIII.]  COMPENDIIIM  STUDII.  477 

Latinis  in  Evangelio  habct  mediam  productam,  de 
cujus  accentu  credenduin  est  Juvenco  et  Sedulio, 
auctoribus  certis  et  digiiis.     Juvencus  dicit  [iv.  625.]  : 

"  Pilatus  donat  plebi  legique  Barabban." 

Anaglypha  in  libro  Regum^  habet  penultimam  pro- 
ductam, quia  componitur  ab  ana,  quod  est  supra,  et 
glyphe,  quod  est  sculptura  vel  ca3latura,  quasi  supe- 
rius  sculpta  vel  sculpturse  supereminentes.  Glypke 
vero  habet  primam  productam,  et  ilia  syllaba  longa- 
bitur  in  hoc  nomine  anaglypha.  Cum  igitur  Brito 
corripit  earn,  errat,  et  confirmat  dictum  suum  per 
errorem  duplicem.  Uno  modo  inducit  Doctrinale  pro 
auctore.  Magnus  eiTor  est,  quia  nunquam  fuit  dignus 
auctoritate,  licet  pueris  sit  utilis  in  aliquibus,  sicut  ait : 

"  Scribere  clericulis  paro  doctrinale  novellis." 

Sed  tamen  in  hoc  magis  errat  quod  asserit  Doctrinale 
velle  quod  corripiatur,  cum  tamen  hoc  sit  falsum.  Nam 
dicit  y  super  /  longa,  nisi  compositiva  cifus,  quia  com- 
positiva  ut  trijidus  [corripiuntur].  Et  ideo  glyplie, 
cum  sit  simplex,  longabitur  in  prima  syllaba.  Et  si 
naturaliter  est  longa,  in  compositione  non  imitabitur. 
Non  possum  per  singula  discurrere,  quia  infinita  sunt, 
in  quibus  Latini  Grseca  male  accentuant  et  Hebrsea. 
Secundus  casus  est  de  {lequivocatione  dictionis,  sicut  2dly,  in 
Augustinus*  inducit    exemplum   secundo    De    Doctrina  5l""'<5^a- 

,     ,  ^  tions  or 

Christiana,  ad  probandum  quod  necessariura  est  Latino  words. 
linguas  scire.  Dicit  ergo  :  "  Non  est  occultatum  os  meum 
"  a  te  quod  fecisti  in  occulto."  Non  potest  sciri  an  sit 
OS,  oi'is,  vel  OS,  ossis,  nisi  per  linguas  priores.  Nam  in 
Gneco  et  Hebroeo  est  pro  osse  non  pro  ore.  Tertius 
casus  est  penes  diversitatem  actuum  in  partibus  orationis. 
Super  quo  Augustinus  secundo  De  Doctrina  Christiana, 


'  lieyum]   1.  vi.  32.  |       -Augustinus}  Seep.  351. 


478  KOGERI  BACONIS  [CAP. 

exemplum  inducit  primam  ad  Tliessalonicenses  tertio, 
"  Consolati  sumus,  fratres,  in  vobis ;"  dubium  est 
utrum  0  fratres  vel  hos  fratres,  ut  ait  Augustinus. 
Et  solvit  dicens  Gra.^ca  lingua  hos  casus  pares  non 
habet,  et  ideo  ilia  inspecta  enunciatur  vocativus,  0  fra- 
tres. Sed  ad  Ephesios  secundo  [10.],  Ipsius  factura 
suTYius  ;  Augustinus  in  litera  sure  translationis  habet, 
Ipsius  JigmentuTii  sumus.  Et  Graecus  habet  Ipsius 
poema  sumus.  Et  ideo  non  potest  esse  ablativus 
casus  sed  nominativus.  Sed  ipse  ignoravit  Grsecum. 
Similiter  ad  Romanos  \n.  [23.],  "  Gratia  Dei  vita 
aeterna."  Gratia  secundum  Gr?ecum  est  nominativi 
casus,  et  non  potest  esse  ablativi,  licet  expositores  hie 
oberrent.  Ad  Colossen.  i.  [24.],  "  Corpore  ejus,  quod 
"  est  ecclesia,  cujus  factus  sum  ego  minister."  Non 
refertur  cujus  ad  corpus,  nee  ad  Evangelium,  quod 
prsecessit,  sed  ad  ecclesiam,  quod  in  Latino  discerni 
non  potest,  quia  cujus  est  omnis  generis ;  sed  non  in 
Grseco,  quia  pronomina  diversificantur  per  genera.  Et 
in  epistola  Judse  [13.],  "  fluctus  feri  maris:"  feri  est 
nominativus  casus,  non  geniti\Tis,  quod  patet  in  Grseco, 
sed  non  potest  sciri  per  Latinum.  Et  secundo  Mattheei 
[2.],  "  Venimus  adorare  eiun ;"  prteteritum  est  sicut 
patet  in  Gro3CO.  Et  Ecclesiastici  trigesimo  octavo 
[25.],  "Sapientia  scribro  in  tempore  vacuitatis."  In 
Gr?eco  patet,  quod  scribcv  est  genitivi  casus,  et  non  est 
verbum.  Sed  iu  Latino  non  potest  discerni,  ideo 
ponunt  sapientiam  in  accusativo  casu  contra  veritatem. 
4tlily,  of  Quartus  casus  est  quando  una  vox  potest  apparere 
phrase.  j^^  Latiuo  una  dictio,  vel  plures,  ut  alleluya.  Sed 
constat  quod  sunt  dure  dictiones,  quia  allelu  est  lau- 
date,  et  ya  est  Deus,  ut  dicit  Hieronymus'  in  Epi- 
stola, De    decem  nominibus  Dei,   et   patet   in   Hebraeo, 


'  Hieronymus]  See  p.  235. 


VIII.]  COMPENDIUM  STUDII.  479 

quia  in  Psalterio  ubi  nos  habcmus  laudate  Dominum, 
liabetur  in  Hebr.TO  aUeluya.  Similiter  in  Job  xxxvi. 
[32.],  "  In  inanihus  abscondit  lucera  :"  nescitur  an 
sint  duiB  dictiones,  cum  in  prrepositione  cum  suo 
casuali  in  Latino  non  potest  distingui  an  sit  dativi 
casus  hujus  norainis  inmanis ;  et  idee  beatus  Gre- 
gorius  exponit  utroque  mode,  cum  tamen  secundum 
Gr?ecum  et  Hebrannn  dure  sint  dictiones.  Similiter 
Ezec.  xxi.  [28.],  "  Mucro  evaginate ;'''  sed  non  potest 
per  Latinum  sciri  Veritas  sensus,  cum  tamen  sint  voca- 
tivi  casus  quod  patet  in  Hebraeo,  potest  tamen  secundum 
rationem  vocis  proferentis  intelligi  quod  luna  sit  vcr- 
bum  et  te  sit  pronomen.  Et  similiter  de  alio  exemplo 
quod  multi  intellexcrunt.  Similiter  licet  in  pronuntia- 
tione  determinetui'  unus  sensus  cum  proferatur  illud 
Ecclesiastici  xlvi.  [19.],  "  Viri  inmolati  "  an  viri 
inviolati ;  tamen  quoniam  ad  Scripturam  saltern  scrip- 
torum  vulgatam,  non  de  facili  percipietur  an  ibi  esset 
viri  inmolati,  an  viri  inviolati ;  quia  tres  lineae  sunt 
in  m  litera  sicut  in  v  et  i,  et  multi  errant  ibi.  Sed 
certitudo  patet  ex  Grgeco,  quod  per  v  et  i  debet 
scribi.  Similiter  xxviii.  [19.]  ejusdem  libri  habetur, 
mulieres  viratas  secundum  Grsecum  et  secundum  veri- 
tatem.  Nam  in  Grseco  est  andreas,  quod  dicitur  ab 
aner,  hujus  andros,  quod  est  vir.  Sed  tamen  mo- 
derni  intelligunt  ibi  juratas,  decepti  ex  hoc  quod  tot 
literte  sunt  secundum  Scripturam  communem  in  hujus- 
modi  vocabulo  juratas,  sicut  in  hoc  viratas.  Et  ideo 
certitudo  sensus  fieri  non  potest  nisi  per  Grsecum, 
quia  vitium  est  in  antiquis  Bibliis,  sicut  in  novis. 
Talia  pene  infinita  sunt  in  textu,  quae  inducunt  theo- 
logos  in  errorem. 

Quintus  modus  est  quod   sciri  non   potest  de  multis  ?t''^y>  of 
an  sint    de  veritate  Hebraica,    an    ab   interprete,  quod  pL^sa^^es! 


evaginate'}  evaginate  lunate,  MS.     See  p.  235. 


480  ROGERI   BACONIS  [CAP, 

tamen  necessarium  est  propter  multas  qu?estiones. 
Sicut  Gen.  xxv.  [8.],  "  plenus  dierum/'  quod  dicitur 
dieruTn  ab  interprete  additum  est ;  sicut  Naum  iii. 
[7.],  "  Quis  movebit  super  te?"  Hieronymus  ibidem 
addit  caput,  quod  Hebraeus  non  habet,  propter  sensus 
evidentiam  apposuit.  Similiter  Deut.  xii.  [15.],  ubi 
dicitur  "  Sive  immundum  fuerit,"  interpres  addidit  ad 
expositionem  hujus,  hoc  est,  maculatum  et  debile. 
Cum  sequitur,  "  sive  mundum,"  addit,  hoc  est,  in- 
tegrum sine  macula.  Similiter  omnium  nominum 
Hebraicorum  interpretationes  addidit  interpres  ad  evi- 
dentiam. Ut  Gen.  xxxii.  [2.],  "  Manaim,"  id  est,  cas- 
tra ;  et  xxxv.  [18.],  "  Benoni,"  id  est,  fiUus  doloris 
onei.  Et  sic  de  multis  aliis  quasi  sine  numero,  quae 
non  possunt  deprehendi  per  Latinum,  sed  oportet  re- 
dire  ad  Grrecam  literam  et  Hebraicam. 
6th,  of  Sextus  casus   est  de    distinctione  literje  per   cola,  et 

punctua-  comata,  et  periodos,  quod  est  omnino  necessarium 
scire,  scilicet  ut  fiat  ccesurae,  et  distinctiones,  et  versus 
finales,  Non  solum  turpis  est  liorum  ignorantia  sed 
periculosa,  quia  errorem  inducit  in  sensu  quasi  per  totam 
Bibliam  his  diebus.  Quod  enim  dicit  Dominus  Matthaei 
octavo,  in  principio,  leproso,  "  Volo,  mundare;"  versus 
duplex  est  et  periodus.  Unus  enim  debet  esse  in  hoc 
vocabulo  volo,  et  similiter  in  hoc  vocabulo  mundare. 
Nam  mundare  non  est  infinitivi  modi  sed  imperativi ; 
id  est,  esto  vel  sis  mundatus,  secundum  quod  Hiero- 
nymus exponit  et  patet  in  Grseco.  Unde  duo  sunt 
versus  et  non  unus.  Similiter  Lucre  tertio  decimo  [9.], 
ubi  servus  loquitur  ad  Dominum  de  arbore  infructuosa 
dicens,  "  Et  si  quidem  fecerit  fructum,  sin  autem  in 
"  futurum  succides  illam;"  necesse  est  ut  duo  sint 
versus ;  ut  primus  terminetur  in  liac  dictione  fructum. 
Sed  tamen  sermo  est  truncatus,  quia  oportet  subiu- 
telligi  bene  quidem,  et  non  excidetur,  vel  aliquod  con- 
simile.  Sed  istius  explanatio  per  Grfecum  magis  vide- 
tur.      Et  Gen.  secundo    post   principium  :    "  Ista)    sunt 


VII  r.]  COMPENDIUM   STUD  1 1.  481 

"  gencrationes  coeli  et  terrro  quando  create  sunt  in 
"  die  qua  fecit  Domiuus  Deus  caelum  et  terrain,  ct 
"  omne  virgultuui  agri,  antequam  oriretur  in  terra, 
"  omnemque  herbara  rogionis  })riu.squaiu  germinarct." 
Magna  difficultas  est  liic,  an  sub  uno  versu  an  pluri- 
bus  debeat  proferri.  In  Hebrseo  quidem  manifestuni 
est  quod  sunt  duo  versus,  juxta  proprietatem  Hebra\T3 
distiuctionis  et  verificationis.  Nam  Hebraeus  incipit 
novam  sententiam  ibi,  et  omne  virgultum  agri,  dicens 
ad  literam  :  et  omne  virgultum  nondum  fiebat  in 
terra,  et  omnis  herba  regionis  nondum  gcrminavit ; 
scilicet  quando  creati  sunt  coeli  et  terra  in  principio, 
secundum  quod  dicitur  "  in  princij)io  creavit  Deus 
"  coelum  et  terram."  Nondum  enim  producta  sunt 
virgulta  nee  herbcs  de  terra,  sed  in  tertia  die.  Si 
vero  in  Latino  esset  negatio,  sicut  in  Hebrseo,  ut 
litera  nostra  esset  sicut  exposui  nunc  ipsum  Hc- 
brneum,  tunc  posset  versus  incipere  in  Latino  ibi,  et 
omne  virgultum  agri.  Sed  non  est  negatio,  licet  ad- 
verbia  valentia  negationes  imponantur,  scilicet  aiite- 
quam  et  ijviasquam  sub  specie  afRrmativa ;  quae 
secundum  morem  non  possunt  hie  incipere  versuni, 
sed  oportet  quod  referatur  ad  prsecedens,  et  con- 
tinetur  sermoni  prascedenti  sub  uno  versu.  Undo 
oportet,  quod  hoc  adverbiale  antequam  prseponatur  in 
constructione,  et  quod  omne  virgultum  sit  nominativi 
casus.  Est  iffitur  hie  sensus  liters  :  Ista3  sunt  gene- 
rationes  coeli  et  terra?,  et  ca^tera,  quando  creati  sunt  in 
die  qua  fecit  Dominus  coelum  et  terram,  et  antequam 
omne  virgultum  agri  oriretur  in  terra  qua3  pro.  etc.  et 
priusquam  terra,  supple  germinaret  omnem  herbam 
reffionis.  Si  vero  esset  ibi  omnis  herba  in  nominativo 
casu,  tunc  planior  esset  litera ;  sed  potest  suppleri 
nominativus  casus,  sicut  terra  qua3  germinet,  sicut  in 
tertia  die  dictum  est,  *'  germinet  herbam  virentem.'' 
Unde  non  intelligendum,  quod  sicut  Deus  fecit  coelum 
et  terram  in  principio,  quod  fecerit  vu'gulta  et  herbas, 
VOL.  I.  H  H 


482  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

quia  hoc  falsum  est ;  et  ideo  oportet  quod  omne  vir- 
gultum  sit  nominativi  casus,  et  quia  adverbialis 
determinatio  praecedet  in  constructione,  ut  dixi,  licet 
sequatur  in  serie  literse.  Non  enim  quod  ponitur  in 
ordine  vocis,  oportet  semper  quod  primo  ponatur  in 
ordine  constructionis ;  ut  manifestum  est  in  infinitis 
locis,  non  solum  in  textu  quolibet,  sed  in  communi 
sermone.  Sed  liic  evidentior  esset  litera  si  herba 
poneretur  in  nominativo  casu ;  tamen  satis  potest  sus- 
tineri  quod  in  accusativo  casu,  ut  prius  expositum  est. 
Teruntamen  Andreas  quidam  qui  exponit  Bibliam  ad 
literam  ponit  herba  in  nominativo  casu,  et  literam 
quamdam  ac  si  nostra  esset  repetit,  cum  duplici  ne- 
gatione.  Sed  omnino  utitur  litera  Latina,  secundum 
quod  construitur  Hebra3um  ad  literam,  ut  superius 
dixi,  et  non  est  nostra  translatio.  Propter  quod 
nescio  de  quo  intromittit  se  de  liac  expositione,  quia 
literam  nostram  deberet  exponere,  et  non  aliam,  quiD 
etiam  nullius  translationis  est,  sed  solius  literalis  con- 
structionis Hebrsei. 
Andrew  a  Haec  ideo  dixi  propter  multos  qui  dant  auctoritatem 
coniinea-  AndreoB,  cum  nee  hie  nee  alibi  sit  ei  danda ;  eo  quod 
tator.  pQg^  Bedam   non   fuit  aliquis  cui    ecclesia    dederit    auc 

toritatem  in  expositione  ScriptursD,  sicut  patet  in  de- 
cretis,  et  constat  Andi-eam  ibi  non  esse  nominatum. 
Quamvis  igitur  fuerat  litera tus  homo,  et  probabiliter 
sciverit  Hebrpeum,  tamen  quia  non  est  dignus  aucto- 
ritate  tanta,  non  est  ei  credendum,  sed  recurrendum 
est  ad  HebrsEum  de  quo  loquitur,  et  si  verum  dicat, 
credendum  est  Hebrneo,  sed  non  ipsi.  Si  autem  falsum 
aut  minus  bene,  sicut  hie,  involvit  nos  in  quadam 
litera  qua?  non  est  nostra,  redarguendus  sit  quia  ipse 
ponit ;  sed  non  est  ita,  immo  est  litera  qn-x  construit 
Hebrseum  ad  literam,  ut  pritdixi.  In  hoc  autem  pro- 
bandus  est  multum,  quod  excitat  nos  ad  localia  dubia 
nostras  translationis  multotiens,  licet  non  semper,  et 
transmittit  nos  ad   Hebrajum,   ut  expositiones  quaera- 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  483 

mus  certius  in  radicc.  Pauci  enim  cogitarent  de  vera 
expositiouc  istius  passus  et  aliorum  multorum,  nisi 
Andream  respicerent  in  hac  parte. 

Septimus    casus    propter    nomina    propria    hominum,  The  7th. 
et   propter  vocabula  locorum,    ct   propter   nomina   ani-  ^^  cur^j^^ 
malium,    et    plantarum,    et   omnium    rerum   quae    sunt  animals  in 
in    Scriptura.      Nam  per  Latinum  non  potest  discerni  uot'undci.-- 
veritas    in    sensu  et   exj^ositione ;    sed    neeesse    est   ut  stood, 
recurramus   saepissime  ad  linguas  priores,    aut  non  po- 
terit  Veritas  apparere.     Ad  prpesens  quidem  volo  ponere 
tria  exempla,  ad  minus,  in  quibus  varitB  opiniones  sunt, 
et  graves    falsitates  et   stultitite   magnte,  propter  igno- 
rantiam  Grseci  idiomatis  et  Hebrsei.     Cum  vero   Levi- 
tici  undecimo   et   Deuteronomi  quarto    decimo   inveni- 
entur  animalia  munda  et   inmunda  in    lege,    et   unum 
de    immundis    nominatur    ibi    chirogrillus,^    sciendum  Chiro- 
primo  breviter  de  ratione  vocis.     Est  autem  in  Gra)co  ^^  "^" 
et  antiquis   codicibus  Latinis    quinque    syllabarum,    et 
liabet    ch    aspiratum  in  principio.     Sed    vulgus    tlieo- 
logorum    ignorans    Graici   sermonis    idioma,    dicit    per 
corruptionem,  cirogTillum  in  quatuor  syllabis.    Quoniam 
vero    sit   animal,  sciendum    quod  Hebra3i  in  locis  me- 
moratis   construunt   cuniculuni,    et    secundum    Gr?ecos 
chirogi-illus  est  cuniculus.     Item  quia  antiquitus  viguit 
lingua    Graica   in    multis    provinciis  Latinis,    et  lingua 
nostra   sit   composita  ex   Grseco  pro    magna    parte,    et 
scientise  ipsa?  translate  sunt  ex  eo,  ut  prius  expositum 
est,  ideo  multa  vocabula  in  diversis  ten-is  remanserunt. 
Unde  in  Pictavia,  et  Aquitania,  et  Tholosanis  partibus, 
in  Provincia,  totum  vulgus  clericorum  cuniculum  vocat 
chirogrillum,   licet  corrumpat   aliqualiter  ipsum  vocabu- 
lum,  ut  pnedixi.      Pra3terea    Hieronymus   de  Hebraicis 
nominibus  in   vocabulis    Jeremiaa   dicit,    quod    saphan 
Hebrjeum  significat  leporem,  hericium,  sen  herinacium, 


cliirogrillusj  See  p.  3.')4. 

Hh2 


484  noGERi  BAcoxis  [cap. 

et  clnrogrillum  ;  et  in  epistola   de    correctione   Psalterii 
elicit    quod   illud   vocabulum    saphan   significat    animal 
quoddam  simile  urso  eb  muri,  quod   abundat   in  Pales- 
tine, et  vocatur  artomys,    ab  artos,  quod    est   ursus,  et 
TToys,  quod  est  mus.     Cum    igitur  cliirogrillus  dividitur 
contra     tria     dicta     non     est     lepus,     nee     herinacius, 
nee  hericius,   nee   artomys.     Et  cum   hsec   ita  sint,  non 
est  lierinacius  nee  hericius,  sicut  interlineares  et  glossa) 
magistrales    dicunt ;    et  sicut    ut  Brito    somniat.     Item 
cum  cuniculus  non  sit  animal  rapax  et  mortiferum,  nee 
cliirogrillus  est,  licet  glossse  prcedict^e  et  Brito  credant. 
Item  nee  erit  animal    spinosum    majus    lierinacio,    licet 
interlinearis    Levitici    hoc    dicat.     Cujusraodi    vero    sit 
hoc  animal  spinosum    majus    lierinacio,   sciendum   quod 
est  strix,  quod  vocatur  vulgariter   porcus  spinosus.     Et 
est    animal    mediocris  quantitatis,  habens    spinas  longas 
aliquantulum,    et    cum    irascitur  emittit  eas  et    sagittat 
hominem  infestantem.      Sed  cum  cuniculus  non  sit  hoc 
animal  nee  cliirogrillus  erit  illud.     Sunt  etiam  postilla3 
magistrales,  quie    dicunt  quod    est    animal    simile   urso 
et  muri.     Sed  illud  evacuatum  est  per  oequivocationem 
liujus  nominis  saphan.     Sed  contra  hoc  quod  xxx.  [20.] 
Prov.  dicitur,   "  lepusculus  plebs  invalida ;"  ibi  in  Gra^co 
chirogr ilium.       Sed    animal    esse    manifestum    est    per 
sequivocationem    nominis,    et   chirogrillon  connumeratur 
per  Proverbium.      Item    Levitici   et  Deuteronom.    capi- 
tulis  pra3dictis   connumeratur  cliirogrillus  et   lej^us,  i>yo 
duobus  animalibus    diversis.     Item    lepus   non  ponit  in 
petra  cubile    suum,   sed   in  mollibus  locis,  ut  in  canipo 
et    silvis    inter    herbas  et    gramina.     Propter  quod  in- 
telligendum    est    quod    Latina    translatio    antiqua    in 
Proverbiis    fuit  corrupta   in  multis  locis,  sicut    in   tota 
Biblia,  et  ideo  hie  corrumpebatur,   quia  saiohan    signi- 
ficat   leporein,     et     non     consideraverunt     quod    aliud 
significaret.      Nam     Ilieronymus    dicit     in    correctione 
Psalterii  (^uod  omnes  translatores  simili  voce  ipsum  in 
proprium    Hebneum   saplianini   transtulerunt  in  Gvic- 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  485 

cum,  prrcter  LXX.  interpretes,  qui  lepores  dixerunt ;  cfc 
tamen  Latinus  inteq:)res  primus  ponit  herinacios  in 
Latino  per  crrorem,  sicut  LXX.  erraverunt  in  lepore. 
Nam  Hieronymus  dicit  in  ilia  correctione  Psalterii 
quod  est  animal  simile  nrso  ct  muri,  quod  in  ca- 
vernis  petramm  habitat.  Similiter  et  cuniculus  in 
foveis  habitat  petrosis.  Et  ideo  chirogrillon  in  xxx. 
[26.]  Prov.  est  cuniculus,  licet  antiqua  translatio 
Latina  posuerit  lepores  per  errorem,  quod  beatus 
Hieronymus  dimisit  stare,  sicut  inPsalmis^  hericiis  in 
sua  translatione,  et  infinita  alia,  ne  turbaret  eccle- 
siam  niraia  novitate.  Quia  enim  vocatus  fuit  cor- 
ruptor  Scripturarum  propter  errorcs  quos  reprehendit 
in  translatione  vulgata ;  ideo,  ut  ipse  dicit,  multa  di- 
misit stare  ut  fuerant,  nee  voluit  manum  extendere 
ad  singula  corrigenda ;  quod  manifestissime  patet  in 
Psalterio  ubi  in  correctione  docet,  quod  illud  animal 
est  simile  urso  et  min-i,  licet  in  sua  translatione 
posuerit  hericiis  sen  herinaciis,  sicut  usus  ecclesia? 
habuit  ex  priori  translatione.  Possumus  vero  aliter 
locum  istum  glossare  docendo  secundum  Plinium  ^  octavo 
libro,  quod  apud  antiquos  nomen  leporis  est  commune, 
et  habet  diversa  genera,  quorum  cuniculus  unum  est  ; 
quia  secundum  veritatem  lepus  proprie  dictus  et  cuni- 
culus, sunt  sirailia  animalia  valde,  et  in  colore,  et  in 
quantitate,  et  figura,  et  natura,  quia  timida  sunt  ani- 
malia, et  multas  communicant  proprietates  naturales, 
et  ideo  sub  uno  nomine  generali  continentur  apud 
antiquos,  quod  est  lepus.  Et  ideo  tricesimo  Prover- 
biorum  potest  sub  uno  nomine  leporis  cuniculus  intel- 
ligi,  cum  tamen  ibidem  in  Gi'aeco  correspondet  nomeu 
appropriatum,  scilicet  chirogrillon. 

Sed  major  difficultas  est  de  nycticorace.     Nam  Brito  Nycti- 
mendax  confirmat  suam  opinionem  per  Isidorum,  quod  ^°^^- 


'  Psalmial  ciii.  IS.  |        -  rUnium^  N.  II.  viii.  81. 


48 G  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

sit  iioctua.  Cui  scntentife  vidctnr  inclinari  Hierony- 
mus  cum  dicat  in  cpistola  de  correctione  Psalterii  ^  in 
illo  loco  ;  "  factus  sum  sicut  nycticorax  in  domicilio ;" 
ubi  vult  quod  Aquila,  et  Septuaginta  interpretes,  et 
Theodotio,  et  quinta  editio  nycticoracem  interpretati 
sunt.  Symmachus,  upupam.  Sexta  editio,  noctuam ; 
quod  et  nos  magis  sequimur,  ut  ait.  Denique  infert, 
ubi  apud  nostros  et  Grsecos  legitur  "factus  sum  sicut 
"  nycticorax/'  apud  Hebrceos  dicitur  "  factus  sum  sicut 
"  noctua."  Sed  magis  tenendum  quod  nycticorax  non 
sit  noctua  sine  dubio  ;  quoniam  Deut.^  xiv.  ubi  enu- 
merantur  animalia  prohibita  in  lege,  ibi  connume- 
rantur  noctua  et  nycticorax.  Sed  constat  idem  animal 
non  bis  prohiberi  in  eodem  loco,  igitur  nycticorax  non 
est  noctua.  Item,  Levitici  undecimo  [IG.],  in  Gr?eco, 
cum  eadem  animalia  probibentur,  numerantur  nycti- 
corax et  noctua,  igitur  non  possunt  esse  idem  animal. 
Quod  igitur  sit  bubo,  probatvn*  per  Leviticum. 
Nam  ubi  nos  habemus  bubonem,  Grsecus  habet  nyc- 
ticoracem. Deinde  Plinius,  qui  sollicitus  fuit  de  ani- 
malibus  enumerandis  et  peiscrutandis,  cum  in  decimo 
libro  [16.]  naturas  avium  notabilium  perscrutetur, 
nunquam  facit  mentionem  de  nycticorace  sub  hoc 
vocabulo  Gr?eco ;  sed  tantum  loquitur  de  bubone  et 
noctua ;  cum  tamen  de  onmibus  avibus  nocturnis 
edisserat.  Distinguit  igitur  Plinius  bubonem  a  noctua. 
Et  cum  non  possumus  tantum  auctorem  reputare  in- 
sufficientem,  quia  omnes  auctores  imitatus  est,  et 
omnia  scrutatus  est  plus  quam  alius,  pro  sententia 
teneo  quod  bubo  et  nycticorax  sunt  unum  ct  idem 
animal.  Quod  autem  Isidorus  dicit,  hoc  magis  foten- 
dum  est  cum  dixisse  ex  opinione  quam  ex  sententia. 
Nam  in  multis  loquitur  communia,  ubi  non  sententiat 
pro  veiitato.     Quamvis  autem  Hieronymus  in  loco  me- 


*  Psalterii']  ci.  7.  |        -'  Dent.']  xiv.  17. 


VI rr.]  COMPENDIUM  STUDII.  487 

morato,  se  inclinet  <ad  translationem  «extoe  editionis 
magis  quam  ad  quintam,  qvae  manifeste  falsa  est,  ut 
patet,  non  propter  hoc  concluditur  quod  pro  sententia 
velit  Hieronymus,  quod  nycticorax  sit  noctua,  sed  quia 
longe  magis  videatur  et  placeat  hoc,  quam  quod  dica- 
tui-  upupa,  quod  nullo  modo  stare  potest.  Deinde  quod 
infert  Hebr?eos  Hebraicum  vocabulum  hoc  construere 
et  exponere  noctuam,  non  cogit ;  quia  verum  est  quod 
aliqui  Hebrrei  sic  construebant,  sed  plures  bubonem, 
ut  infert,  dicens  propter  Hebrseos  dicitur,  "  foetus  sum 
"  sicut  noctua,"  pro  Hebraico  vocabulo  hoc,  quod  ple- 
rique  bubonem  significare  putant.  Et  ideo  nihil  sen- 
tentiat  Hieronymus,  sed  relinquit  in  dubio,  asserens 
tamen  quod  plerique  Hebrfeorum  velint  bubonem  esse, 
quibus  consentio  in  hac  parte.  Adjiciendum  est  etiam, 
quod  nomina  sunt  sequivoca  in  omni  lingua,  ut  vide- 
mus  infinitis  rnodis,  non  solum  in  diversis  regionibus, 
sed  in  eadem.  Et  ideo  si  volumus  textum  Psalterii  et 
legis  simul  salvare,  et  omnes  auctores,  possumus  dicere 
quod  nycticorax  est  a3quivocum  ad  noctuam  et  bubonem, 
vel  commune  omnibus  avibus  nocturnis  vel  pluribus. 
Et  sic  Isidorus,  et  Hieronymus,  et  lex,  et  Psalterium 
possunt  intelligi  veraciter  diversimode.  Sed  credo 
tamen  sententiam  priorem  esse  meliorem. 

Similiter  de  pellicano,  et  porphyrione,  et  onocrotalo,  Pellicanus. 
quid  sint,  magna  dubitatio  est,  nee  potest  Veritas  sciri 
nisi  per  Hebrseum  et  Graecum.  Nam  Brito  mendax 
dicit  quod  ubi  nos  habemus  porphyrionem,  Deut. 
quarto  decimo,  Septuaginta  interpretes  habent,  pellica- 
num.  Et  proculdubio  glossse  interlineares  magistrales, 
sed  mendose,  hoc  dicunt.  Sed  qui  scit  Grsecum  potest 
in  Grreco  ibidem  discere  quod  pellicanum  et  porphy- 
rionem simul  conjungit  textus ;  et  ideo  non  possunt 
esse  idem,  sed  animalia  diversa,  quia  idem  animal  non 
numeratur  bis.  Quapropter  tenendum  est  quod  porphy- 
rio  et  pellicanus  sunt  diversa  animalia ;  et  ulterius 
quod    pellicanus    et    onocrotalus   sunt  idem.     Nam  ubi 


488  IIOGERI   BACONIS  [CAP. 

Scptuaginta  habent  pellicaniim,  nostra  translatio  liabet 
porpliyi'ionem  et  onocrotalum,  et  ideo  pellicanus  est 
onocrotalus.  Ad  hoc  etiam  facit  quod  Plinius  diligen- 
tissimus  scrutator  animalium,  nusquam  in  decimo  libro, 
ubi  aves  pertractat,  nommat  pellicanum  sub  hoc  nomine, 
sed  bene  onocrotalum  et  porphyi-ionem.  Ergo  cum  hie 
auctor  non  possit  redargui  de  insufficientia,  alterum  is- 
torum  est  pellicanus.  Sed  planum  est  ex  prsedictis, 
quod  non  est  porphyrio,  igitur  est  onocrotalus ;  qui  secun- 
dum Plinium/  a  quo  omnes  alii  Latini  hauserunt,  est 
colore  similis  olori  sen  cygno,  nee  distaret  omnino  nisi 
in  faucibus  ipsius  inesset  alterius  uteri  genus.  Quia 
vero  inexplebile  animal  est,  cogitur  ut  sit  mira  capa- 
citas  in  faucibus  ejus,  quae  niox  cum  perfecta  fuerit  ra- 
pina  ejus,  revocat  ab  illo  ventre  cibum  in  os,  ad  modum 
ruminantis  animalis.  Porphyrio  vero,  ut  ait  Plinius,  ^ 
morsu  bibit,  omnem  cibum  aqua  tingit ;  deinde  pede 
ad  rostrum  veluti  manu  afFerens.  Quae  vulgo  spar- 
guntur  de  pellicano  quod  interficit  filios  suos,  eosque 
per  triduum  languet,  deinde  seipsum  rostro  ^^llnerat 
et  aspersione  sui  sanguinis  pullos  vivificat,  sicut  etiam 
in  singulis  sculpitur,  non  est  contra  dicta,  nee  repro- 
bandum  est,  nee  est  sententia  tenenda,  cum  Plinius 
nihil  tangit  de  hoc,  nee  alii  auctores,  nisi  quod 
Isidorus  ^  loquitur  secandum  opinionem  vulgatam. 
8th,  Con-  Casus  vero  ultimus  currit  per  totam  Bibliam ; 
fusion  m  q^oniam  licet  omnes  alii  casus  excludantur,  quibus 
and  seasons  requiritur  necessitas  expositionis  per  Grpecum  et  He- 
in*^Scri°-*^  broBum,  tamen  iste  remanet,  qui  ubique  diffusus  est, 
ture.  de   quo  infinita  exempla  sunt,   quorum  pauca  ad   prre- 

sens  tangam,  quia  diu  tractavi  ea,  qufe  ad  Grsecum 
pertinent  et  Hebrfcum.  Et  primum  quod  ponam 
sufficit  ad  confirmandos   omnes   theologos   et   alios   qui 


'  Plinium']   N.  II.  x.  06.  |      '  Isidorus']  Etym.  xii.  7. 

2  Plinius]  ib.  63. 


YIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  489 

necrant  sc  indijxerc  Grrecis  Uteris  et  Hebrseis.  Cum 
enim  dicitur  in  Genesi  [vii.]  quod  anno  sexcentesimo 
vit?e  Noe,  mense  secundo,  rupti  fontes  abyssi  et  incipit 
diluvium,  dicit  interlinearis  glossa  quod  mensis  secun- 
dus  hie  fuit  Mains,  qui  Nisan  dicitur  apud  Hebraeos. 
Et  Magister  in  Historia  dicit  quod  dicitur  Ysan  ab 
Hcbrpeis  et  a  Latinis  Mains,  a  Macedonibus  seu 
Grrecis  Dios.  Moyses  enim  in  legitimis  Nisan,  id  est, 
Aprilem  primum  constituit,  secundum  Josei^liura.^  Hiec 
autem  sunt  verba  Magistri  versus  finem  capituli  de 
ingressu  Noe  in  arcam  ;  et  omnes  theologi  sequun- 
tur  liic  Magistrum  et  glossam.  Et  iterum  intelli- 
gunt  secundum  glossam  aliam  et  computationem 
Magistri  quod  mense  secundo  egressus  est  de  area, 
id  est  Maio,  anno  revoluto.  Sed  hsec  habent  quam- 
plurimas  evidentissimas  falsi tates,  propter  ignorantiam 
Gmeci  et  Hebra3i.  Nam  cum  Magister  Historiarum 
dicit,  quod  Ysan  est  secundus  mensis  apud  Hebrseos, 
falsum  est,  quia  nullus  mensis  dicitur  Ysan  apud  Hc- 
brieos  ;  quod  non  solum  patet  per  Judseos  omnes  qui 
nunc  sunt,  et  fuerunt,  sed  per  Bedam  ^  in  libro  Tem- 
])orum  Majori,  ubi  distinguit  menses  Hebraeos ;  et  per 
omnes  qui  sciunt  aliquid  de  Hebrseo.  Item  secundum 
mendacium,  quod  liic  mensis  in  quo  fuit  diluvium 
dicitur  a  Latinis  Mains,  hoc  falsum  est,  quia  fuit  in 
Novembri,  ut  probabitur ;  et  secundum  hoc  mentitur 
in  egressu  Noe  de  area,  et  glossam  introductse  similiter. 
Glossa  etiam  qupe  dicit  quod  Mains  est  Nisan  falsum 
est,  quoniam  Nisan  est  Aprilis,  ut  Beda  docet,  et 
omnes  Hebrsei,  et  certum  cuilibet  qui  intelligit  Scrip- 
turam.  Nam  in  multis  locis  nominatur  liic  mensis  pro 
Aprili.  Tertio  vero  mentitur  Magister  Historiarum,  in 
hoc  quod  dicit,  quod  hie  mensis  Maius,  dicitur  a  Mace- 


'  Josephum]  A.  I.  i.  3,  5.  I        "  Bcdani]  Dc  Temp.  cap.  xi. 


490  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

(lonibus  Dios.  Nam  Dios  est  November,  ut  Becla 
scribit  et  Grreci  decent,  et  sciuiit  omnes  qui  sciunt 
intelligere  philosopbiam,  et  Scripturam,  et  historias,  in 
quibus  s?epe  mensium  Gra?corum  nomina  recitantur. 
Quarto  errat  in  hoc  quod  omnia  hfec  confirmat  per 
Josephura,  qui  his  omnibus  contradieit.  Nam  hsec 
sunt  verba  Josephi :  ^  "  Contigit  autem  ha)C  passio  sex- 
"  centesimo  anno  nativitatis  Noe,  mense  secundo,  qna3 
"  a  Macedonibus  Dios  nuncupatur,  ab  Hebrseis  autem 
"  Maresuan.  Sic  enim  in  ^gj^pto  annum  constitue- 
"  runt  ;  Moses  autem  Nisan,  Aprili  mense,  ex  ^gypto 
"  Hebr?eos  eduxit.  Hie  apud  eum  in  cunctis  muneri- 
"  bus  divinis  valde  poUebat.  In  venditionibus  autem 
"  et  cxemptionibus  et  alia  giibernatione  prioris  sreculi 
"  decreta  servavit/'  Ha3c  igitur  dicit  Josephus.  Qua- 
propter  cum  Dios  secundum  Macedones  sit  Novembris, 
ct  Maresuan  sit  secundum  Hebr?eos  idem  mensis,  ui 
Beda  docet  et  Hebrrei  sciunt,  manifestum  est  Magis- 
trum  non  solum  falsum  dixisse  in  positione  suo  de 
diluvio,  sed  nee  intellexisse  Josephum,  et  ei  falsa 
imposuisse,  licet  falso,  et  per  errorem  suum,  quia 
ignoravit  nomina  Grpeca  mensium  et  Hebrrea. 
The  De-  Sed  non  solum  h?ec  falsa,  sed  quia  fpstimat  quod 
penedin"  mensis  in  quo  incepit  diluvium  fuit  Mains.  Et  simi- 
November.  liter  in  quo  exivit  Noe  de  archa.  Atque  glossa  similiter 
errat  et  omnes  theologi;  quia  nullus  has  falsitates  per- 
cipit  quantumcunque  sint  magni  ;  et  hoc  est  propter 
ignorantiam  Grroci  et  Hebra^'i.  Cupro-  igitur  probatur 
quod  in  Novembri  factum  est  diluvium,  et  Noe  ex 
area  illo  mense  exivit.  Certum  est  enim  quod  eodem 
mense  exivit  quo  intravit,  sed  de  mense  ipso  qujestio 
est.  Et  primo  patet  per  Josephum,  cui  omnes  sancti 
dant  auctoritatem  in  expositione  Sacra?  Scriptural,  quod 
hie    mensis    est    Novembris ;  quoniam  Dios    secundum 


'  Jost'phi']  Antiq.  ibid.  |        -  cupro]  MS. 


VII r.]  COMPENDIUM  STUDII.  491 

Gmccos  est  Marcsuan  secundum  Hebrsoos,  et  certum 
est  quod  Novembris  vocatur  Dios  et  Maresuan  et  non 
Maius,  quia  Maius  vocatur  secundum  Gr?ecos  Artemisios, 
et  secundum  Hebra^os  Ear,  ut  Beda  docet  et  omnis 
Hebraeus  novit.  Quapropter  secundum  Joseplium 
diluvium  contigit  in  Novembri.  Cpeterum  Josephus 
docet  quod  licet  Moyses  quantum  ad  solemnitates 
faciendas  posuerit  Kisan,  id  est,  Aprilem,  esse  primum, 
quia  festivitas,  scilicet  Pasclia,  celebratur  illo  mense,  et 
sic  ulterius  per  ordinem,  ut  Pentecoste  et  alise  ;  tamen 
quantum  ad  seriem  naturalem  temporis,  et  quantum 
ad  venditionem,  et  emptionem,  et  cteteras  humaiias 
computationes  temporum,  prioris  sreculi  decreta  serva- 
vitj  scilicet  quod  primus  mensis  anni  est  October,  October 
sicut  secundus  est  Novembris,  ut  prius  expositum  est  niouth''* 
secundum  intellectum  Joseplii.  Nam  constat  Octobrem 
esse  primus  si  Novembris  est  secundus  ;  sed  jam  exposui 
secundum  intellectum  Josephi  per  Bedam,  et  Gnecos, 
et  Hebrseos,  quod  Novembris  est  secundus  mensis, 
igitur  October  est  primus  secundum  decreta  prioris 
sacculi ;  et  hoc  est  secundum  ordinem  naturalem  tem- 
poris quem  observaverunt  Hebrpei  a  principio  mundi. 
Unde  Hebrsei  usque  nimc  vocant  Octobrem  Rosana, 
id  est,  caput  vel  principium  anni.  Et  illud  confirmatur 
multis  auctoritatibus  et  per  legem.  Quoniam  Hiero- 
nymus  dicit  in  principio  Ezechiel  super  illud,  mense 
quarto,  quod  Januarius  est  ille  quartus  mensis  ;  igitur 
October  est  primus  et  Novembris  secundus.  Item  in 
epistola'  De  Festivitatibus  Hebr?eis  dicit  idem  Hiero- 
nymus  :  "  In  fine  anni  Solaris  apud  Hebrreos,  quando 
"  congregantur  fructus  in  horrea,  ter  solerania  cele- 
"  brare  in  lege  praeceptum  est  ;  id  est,  prima  die 
"  tubarum,  decima  die  expiationum,  et  a  quintade- 
"  cima  die  per  septem  dies   tabemaoulorum   feriae  esse 


'  epistola']  p.  209. 


492 


EOGERI  BACONIS 


[cap. 


Further 
proofs  of 
the  same. 


"  prsecipiuntur."  Sed  li?ec  tria  festa  in  lunatione  Oc- 
tobris  qui  incipit  in  Septembri  fiunt,  ut  planum  est. 
Igitur  September  est  finis  anni.  Quapropter  October 
est  principium. 

Et  hoc  probatur  per  textum  multis  modis.  Nam  vice- 
sirao  tertio  Exodi  dicitur  [IC]  :  "  Solemnitatem  quoque 
"  in  exitu  anni  quum  congregaveris  fi-uges  tuas  de  agTo 
"  facies.     Et    tricesimo    quarto    similiter,    solemnitatem 
facies  quum  redeunte  anni   tempore  cuncta  conduntur." 
Et  loquitur   de    scenopliegia  sive  festo  tabernaculorum. 
Et  Nehemise  primo  capitulo  [1.]  :  "  Factum  est  in  mense 
"  Casleu,   anno    secundo."     Et    sccundo    capitulo  [L]  : 
"  Factum  est  in  mense  Nisan,  anno  vicesimo  Artaxerxis 
"  regis,"     Nisan  enim  Aprilis,  et  Casleu  est  December, 
secundum  Hebrseos.     Si  igitur  Nisan  esset  primus  men- 
sis  anni  secundum  seriem  naturalem  computandi  annum, 
non    diceretur  anno  vicesimo,    sed  anni  vicesimi   primi, 
cum  prius  nominaverit  Casleu  anni  vicesimi,  et   postea 
nominet  Nisan,    non  alterius   sed  ejusdem  anni.      Item 
hoc  probatur   per  legem.     Nam   cum    et  Septembri  vel 
Octobri    sexti    anni    seminaretur,    tunc    si    annus    na- 
turaliter     incipit     ab     Aprili    terminabitur    ibi,    ergo 
in    sexto    anno    non   metetur,    nee    colligentur    messes, 
nee    potuerunt    ulterius   colligi,    quia   tunc   in    septimo 
anno  colligerentiir,  quod  falsum  est ;    quia    ferialis   per 
legem,  et  ita  peribunt  omnes  fructus  sexti   anni,  quod 
est   absurdum  ;    quoniam   fructus  collecti  in  fine  sexti 
anni    sufticiebant     pro    usu    septimi    anni     et    octavi. 
Contra  vero  has  magnificas  rationes  nihil  est  secundum 
veritatem  quod  induci  possit.     Sed  secundum  apparen- 
tiara  imum  valet  objici  quod  dicitur  in  Exodo,   "quod 
"  hie  mensis  sit   vobis   primus   in   mensibus    anni,"   et 
loquitur    de  Aprili,  igitur    Mains  est  secundus,    ct   ita 
diluvium  fuit  in  Maio.     Sed  ex  distinctione  quam  fecit 
Josephus    patet    ratio     istius.       Nam    primus    mensis 
dicitur    uno   modo,    secundum    seriem    naturalem   tem- 
poris,  et  quantum    ad    contractus  venditionum  et  emp- 


VIII.J  COMPENDIUM   STUDII.  493 

tioQiiin,  ct  computationes  aimorum,  ct  liistoriaruin,  ot 
secundum  omnes  actus,  et  consiJorationes  hominum, 
Et  sic  October  est  primus  raensis  et  principium  auni. 
Et  sic  Moyses  et  Judi^i  a  principio  mundi  usque  nunc 
scrvaverunt  temporum  rationem ;  aut  primus  mensis 
potest  dici  quantum  ad  solemnitatem.  Et  sic  Aprilis 
est  primus  ;  quia  in  eo  fiebat  prima  solemnitas,  scilicet 
Pasclia,  et  post  quiuquaginta  dies  Pentecoste,  et  sic 
ulterius.  Sed  sic  non  consideratur  primus  mensis  in 
quantum  est  principium  naturale  temporis  anni  sed 
legale.  Quoniam  igitur  lia3C  patent  auctoritate  Josepbi, 
ideo  quod  dictum  est  sufficit  ad  banc  boram. 

Totus    ergo    bic    error    tbeologorum,     et     glossarum  This  hypo- 

+  I-»  pel  c 

magistraliuin,  et  Magistri  Historite  venit  ex  lioc,  quod  agreeable 
non  intelligunt  Josepbum,  propter  ignorantiam  mensium  to  other 
Grsecorum  et  Hcbrseorum,  quibus  utitur  Sacra  Scrip-  scripture, 
tura,  et  quorum  notitiam  requirit  ejus  expositio  legi- 
tima  et  sincera.  Sed  ex  bis  majora  sequuntur.  Nam 
si  principium  auni  fuerit  lunatione  Octobris,  tunc  prin- 
cipium mundi  fuit  in  tali  tempore.  Et  buic  consonat 
Scriptura  ;  quoniam  terras  nascentia  in  Genesi  fuerunt 
creata  in  sua  perfectione  ;  ut  arbores  cum  suis  pomis 
et  fructibus  cteteris ;  et  segetes  et  omnia  in  perfectione 
et  plena  maturitate,  sicut  textus  ipse  sapit  et  omnes 
credunt.  Et  necesse  est  ;  quia  Dei  perfecta  sunt  opera. 
Et  Adam  et  Eva  debuerunt  statim  comedere  de  fruc- 
tibus, propter  quod  oportuit  quod  essent  maturi.  Sed 
tempus  maturitatis  et  collectionis  fructuum  non  est  in 
Aprili  nee  in  Martio,  sed  in  fine  Septembris  et  in 
principio  Octobris,  et  ultra  mare  secundum  Scripturam  ; 
igitur  tunc  fuit  principium  mundi.  Ncc  valet  dicere 
quod  Deus  potuit  quum  voluit  producere  fructus 
maturos  in  principio,  et  ita  bene  in  Aprili  sicut  in 
Octobri  et  Septembri.  Ad  quod  dicendum  est,  quod 
licet  potentia  Dei  non  arctetur,  quia  infinita  est,  tamen 
voluntate  creavit  omnia  et  produxit,  et  voluntas  ejus 
est  secundum  rectam  rationem  et   naturalem  ordinem  ; 


494  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

ct  ideo  produxit  in  priucipio  mundi  fructus  maturos 
in  tempore,  quod  naturaliter  postea  secundum  temporis 
scricm  observatum  est  in  productione  fructuum.  Sed 
vidcmus  quod  hoc  non  est  in  Martio,  nee  Aprili  ;  sed 
circa  iinem  Septembris,  [circiter]  videmus  pcrfectam 
maturitatem  in  omnibus  esse,  et  nusquam  in  Martio  nee 
Aprili.  Et  sic  est  in  Terra  Sancta,  testante  Scriptura. 
Et  peregrini  qui  ibi  fuerunt  hajc  testantur.  Quapropter 
circa  finem  Septembris  est  principium  anni  naturale, 
sicut  fuit  in  principio  mundi ;  et  hoc  est  rationabile, 
quia  ars  et  natura  concordant.  Tunc  enim  est  temjius 
natm'ale  ut  scmina  projiciantur  in  terram,  et  ars 
humana  exsequitur  et  tunc  sit  principium  producendi 
novos  fructus  terree,  propter  naturalem  vitam  hominum 
servandam.  Sed  ubi  est  principium  naturae  et  artis, 
ibi  debet  esse  principium  temporis,  secundum  quod 
operationes  natiu-se  et  art  is  attenduntur.  Et  ideo 
naturale  principium  temporis  et  anni  est  circiter  finem 
Septembris.  Item  orientales  et  meridiani  ponunt  tem- 
poris principium  })enes  Septembrem  et  Octobrem. 
Etiam  astronomi  et  omnes  sapientes.  Cum  igitur 
astronomi  considerent  tempus  rationabiliter,  (piia  eorum 
est  prrecipue  considerare  tempera  ct  renovationes 
eorum  qu?e  in  coelo  continguut,  manifestum  est  tem- 
poris principium  naturaliter  debere  esse  circiter  Octo- 
brem et  non  penes  Martium  nee  Aprilem.  Sed  multi 
Latinorum  sentiunt  contrarium  hujus,  ponentes  crea- 
tionem  mundi  fuisse  in  Martio  et  in  vemo  tempore. 
Quod  quia  non  habet  auctoritatem  ex  Scriptura,  nee  ex 
antiquis  scientiis,  immo  est  contra  Scri})turam,  et  Jose- 
phum,  et  Hieronymum,  ut  prius  expositum  est,  non 
oportet  quod  eorum  positioni  adlia3reatur,  qui  princi- 
pium mundi  ponunt  in  Martio  vel  Aprili.  Ex  quibus 
se(;[uitur  tertium,  quod  omnes  computationes  annorum 
a  principio  mundi,  quae  pertinent  ad  Scriptur;\)  seriem, 
ct  per  conse(|uens  omnes  jetates  et  sa3cula,  uscpie  ad 
Christimi,  debent  considei-ari  penes  Octobrem,  aut  aliter 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  495 

fiet  diminutio  computatioiiis  circiter  diinidium  anni,  vcl 
plus,  quod  est  vitiosura,  et  ideo  debet  cautius  evitari. 
Quia  igitur  hsec  sequuntur  ex  ignoraiitia  mensium  Gra3- 
corum  et  Hebneorura,  et  iiominum  eorum,  et  terraj,  sic 
per  totam  Scripturam,  propter  ignorantiam  istarum  lin- 
guarum,  ponuntur  positioiies  falsissimse  et  periculosse, 
et  celebrantur  pro  veritate,  et  negliguntur  expositioues 
dignissimsB  et  veracissima^.  Sed  ad  pr^csens  super- 
sedendum  est,  quia  oportet  nos  ad  alia  pertransire. 
Tenui  tamen  diutias  liauc  partem  istius  tractatus,  et 
plura  loquutus  sum,  quia  hie  latet  major  ignorantia, 
et  error  Latinorum  periculosior  et  vilior.  Quia  nee 
sciunt  scribere,  nee  proferre  vocabula,  nee  interpretari, 
nee  rationem  pliilosopbia3  nee  theologia)  reddere, 
propter  ignorantiam  infinitam. 


Cap.  IX. 

Habitis  causis  propter  quas  neeesse  est  ut  Latini  The  Greek 
sciant  satis  de  grammatica  aliarum  linguarum,  saltem  ^^^  ^^^ 
trium,  scilicet  Grascae,  Hebraicse,  et  Arabicse,  volo  powers, 
incipere  a  Grseca,  quia  facilior  est  et.  magis  con- 
venit  cum  Latino.  Omnis  enim  lingua  primo  utitur 
alphabeto  in  quo  literno  ponuntur  ordinate.  Litera 
vero  secundum  Priscianum  est  proprie,  figura  in  scripto, 
et  elementum  dicitur  in  pronuntiatione.  Utimur 
uno  pro  alio  indifferenter.  Ponam  vero  Grsecas  lite- 
ras  cum  figuris  et  nominibus  suis,  et  majores  et 
minores  figuras  ejusdem  literal  figurabo,  ^  atque  super- 
scribam  figuras  literarum  Latinarum,  ut  sciatur  quem 
sonum,  et  quam  potestatem  babeant  litera3  Grsecorum, 
ut  per  nostras  de  facili  videamus  quae  et  quot  sint 
vocales  et  consonantes,  quae  etiam  mutae,  et  quae 
liquidae.       Item,    quia     Gneci     numerant     per     literas 

^figurabo']  See  the  table  at  the  end  of  the  volume. 


49G  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

alphabet!,  addentes  tres  figuras,  quR3  non  sunt  noiie 
literarum,  >sed  solum  notre  computandi,  ideo  ponam 
eas  inter  literas  alphabet!,  et  superscribam  numeros 
Latinos  qui  singulis  figuris  correspondent.  Et  ha^c 
omnia  simul  ostendam  in  uno  alphabeto  ut  prolixi- 
tatis  confusio  evitetur,  v  vocatur  apud  Latinos  tenue, 
quia  debilem  habet  sonum,  et  ideo  semper  aspiratur 
in  principio  dictionis.  Latini  autem  habent  unam 
figuram  pro  ipsilo,  ut  patet  per  tract  atum  inferiorem  y, 
quam  figuram  Latini  vocant  y  GraDCum  ;  non  tamen 
propter  hoc  est  figura  Grajca,  nee  in  alphabeto  Grit'co 
computanda.  Nam  dicitur  y  Grsecum,  quia  Latini 
scribunt  solum  nomina  Gra3ca  per  hanc  figuram.  Nam 
Priscianus  dicit  quod  Latini  non  debent  scribere  La- 
tinas  orationes,  nee  alias  nisi  Grnecas  per  hanc.  Et 
licet  Pythagoras  Gnecus  invenit  hanc  figuram,  philo- 
sophus  Italise,  ut  dicunt  HistorisB  et  Aristoteles,  bene 
lianc  posuit  metaphorice.  Et  ideo  ha^c  figura  Italicis 
et  Latinis  data  est  pro  Graecis  tantum  vocabulis. 
Similiter  habent  Grseci  duplex  w  ;  o,  scilicet  breve,  ut 
omicron,  et  longam.  Hoc  est  igitur  alphabetum 
Grsecum,  quod  nominatui-  ab  alpha,  quod  est  prima 
litera ;  et  ideo  alphabetum  apud  Latinos  est  nomen 
Grcecum  non  Latinum.  Qualiter  autem  numeri  ultra 
900  excrescunt  scietur  loco  suo.  Sciendum  autem 
quod  vita  et  mi  ^  difFerunt  in  scriptura.  Nam  in 
vita,  litera  recta  non  descendit  subjacente,  nee  jacens 
erit  ultra  erectam,  quorum  utrumque  accidit  in  oni,  ut 
patet  in  figuris.  Similiter  'gamma  solum  angulum  unum 
constituit,  sed  cal  .  .  duos.  Nam  litera  superius  jacens 
exit  illam  qua3  descendit.  Quoniam  litera3  husjusmodi 
diff*erunt  penes  longum  et  breve,  et  aspirationem. 
Ideo  recolendum  quod  longitudo  non  est  nisi  extensio 
litera)  secundum  majus  su?e  i)rolationis,  et  brevitas 
secundum   minus.       Litera    enim    longa    habet    in    sua 

'  vita  ct  mi]  Sic  MS. 


IX.]  COMPENDIUM   STUD  1 1.  497 

prolatiune  majoi-em  moram,  efc  brevis  liabet  minorem. 
Aspiratio  enini  delectat  sonum  literne,  efc  duplex  est.  Aspirate. 
Una  e.st  fortis  efc  alia  est  debilis  ;  ut  hamus  in  prin- 
cipio  habet  fortem  aspirafcionem,  efc  amo,  anias  pro 
verbo  babefc  debilem.  XJnde  scilicet  longitudo  efc 
brevita.s  extendunt  literani  in  longum  secundum 
majus,  ita  quod  aspiratio  amplificafc  in  lafcum.  Vocalis,  Vowel, 
vero,  est  qure  per  se  sonat ;  efc  non  sunfc  in  aliqua 
lingua  nisi  quinque  possibiles,  secundum  nafcuram,  ha- 
bentes  diversos  sonos  secundum  speciem,  ut  a,  e,  i,  o,  u. 
Sed  sonus  cujuslibefc  pofcesfc  variari  penes  longum  efc 
breve,  efc  majori  efc  rainori  mora  proferri.  Consonans  Consonant. 
vero  esfc  qui  per  se  sonum  non  liabefc,  ufc  omnes  aliae 
lifcera)  a  quinque  vocalibus.  Nam  semper  incipiunt 
vel  fcerminantur  in  vocalem,  ut  patet  in  singulis ; 
ut  h  terminatur  in  vocalem  e ;  et  s,  incipit  a 
vocali  e ;  et  sic  de  aliis.  Veruntamen  sciendum 
quod  consonans  non  de  se  liabefc  sonum  alicujus 
vocalis  detei-minatai,  quia  potest  dici  ha,  be,  hi, 
ho,  hii.  Sed  placuit  Latinis  exemplificare  primum 
consonans  per  sonum  hujus  vocalis  e,  quamvis  possent 
per  alias  similiter,  et  sic  de  omnibus  consonantibus. 
Et  Latini  nominant  suas  literas  a  sono,  ut  non  plus 
contineatur  in  nomine,  quam  in  soni  potestate.  Sed 
Gra3ci  paucas  nominant  sicut  sonant  ;  ut  quintam 
scilicet  e,  et  quintam  decimam,  scilicet  omicron,  et 
vicesimam  scilicet  ypsilon,  quod  est  y  tenue,  et  ultima 
qufe  est  omega.  In  nominibus  autem  aliarum  addunt 
plus  quam  sonant  ;  omnes  tamen  incipiunt  a  sono 
earum.  Sunt  igitur  tria  in  omni  litera ;  sonus  qui 
vocatur  potestas  ejus  essentialis  et  substantialis  seu 
principalis,  et  nomen,  et  figura. 

Nomina  vero  literarum  sunt  indeclinabilia  et   neutri  Names  of 
generis  tam  apud  Graecos  quam  apud  Latinos,  ufc  dicit  j^  the 
Priscianus :     In   sono  autem   concordanfc   omnes  linguae  Greek  al- 
in  his  literis  in  quibus  communicanfc,   sed   difFcruufc   in 
nomine  efc  figura,  ut  patet  fere  in  omnibus  literis  quas 
VOL.  I.  I  I 


498  ROGEKI   BACONIS  [CAP. 

communiter  habent  Grreci  et  Latini.^  Nam  in  ali- 
quibus  communicant  in  nomine,  ut  in  e  et  in  o  du- 
plici  et  jrpsilo  ;  sed  in  figm-a  non  conveniunt  omnino 
nisi  in  e  et  in  iota.  In  quibusdam  tamen  aliis  ali- 
qualiter  in  figm-is  aliquibus  conveniunt,  ut  alpha,  et 
vita,  et  delta,  et  kapjpa,  et  "nii,  et  ni,  et  tau.^  Hcec 
patent  ex  alphabeto.  Similiter  difFerunt  literse  penes 
longitudinem,  et  brevitatem,  et  aspirationem,  et  qui- 
busdam aliis  modis,  de  quibus  suo  loco  dicetur.  Dif- 
ferentia autem  principalis  et  substantialis  literarum 
est  penes  sonum  substantialem.  Nam  ille  sonus  facit 
literam.  Acciden  talis  autem  diversitas  est  penes  figu- 
ras,  et  nomina,  et  longitudinem,  et  brevitatem,  et 
aspirationem  ;  sicut  homo  ex  hoc  quod  est  rationalis 
differt  ab  asino  essentialiter  et  substantialiter.  Sed 
accidentaliter  unus  homo  differt  ab  alio  homine  per 
nomen,  et  figuram,  et  colorem,  et  per  hujusmodi  ac- 
Vowclf.  cidentia.  Vocales  igitur  omnium  linguarum  habent 
diversitatem  in  longitudine  et  brevitate.  Sed  tamen 
lingua  Latina  non  habet  figuras  et  nomina  specialia 
pro  hac  diversitate  sicut  Grpeci.  Nam  triplex  i  est 
apud  Greecos.  Unum  est  longum,  quod  vocatur  ita, 
et  habet  figuram  propriam  multiphcem.  Et  habent 
duo  i  in  differentia  ad  longum  et  breve.  Unum  est 
sicut  i  nostrum,  scilicet  iota,  quod  est  semper  vocalis 
apud  Grsecos,  et  nunquam  consonans.  Sed  aliud  quod 
vocatur  ypsilo,  illud  habet  sonum  debilem,  propter 
quod  Grseci  semper  aspirant  illud  aspiratione  forti  in 
principio  dictionis,  ut  ejus  sonus  fortificetur.  Ypsili 
enim  idem  est  quod  tenue,  et  mutatur  i  in  o,  et  dicitur 
ypsilo,  sicut  placuit  Graecis.  Latini  vero  habent 
unara  figuram  pro  ypsilo,  quae  differt  a  figuratione 
ipsius  ypsilo,  ut  patet  per  tractum  inferiorem  y,  quam 
figuram  vocant  y  Grsecum.  Non  tamen  propter  hoc 
est  figura  Gra^ca,  nee  in  alphabeto  Gra3C0  computanda. 

'  Lat!nl'\  Cf.  Triscian,  i.  init.  |      ^  ,,,„-]  ^^i^  ;[yjg 


X.]  COMPENDIUM  STUDII.  499 

Nam  dicitur  y  Graeeiim,  quia  Latini  scribimt  sola  no- 
mina  Grseca  per  lianc  figuram.  Nam  Priscianus  dicit 
quod  Latini  non  debent  scribere  Latinas  dictiones,  nee 
alias  nisi  Grsecas,  per  banc.  Et  licet  Pythagoras, 
Graicus,  invenit  banc  figuram,  tamen  fuit  pliilosophus 
Italire,  ut  dicunt  historian ;  et  Aristoteles  vult  hoc 
prime  Metapbysiese ; '  et  ideo  bsec  figura  Italicis  et  La- 
tinis  data  est,  pro  Graecis  tamen  vocabulis.  Similiter 
babent  Graeci  duplex  o,  scilicet  breve,  ut  omicron,  et 
longum,  ut  omega.  Sed  Latini  semper  pro  ita  sonant 
e,  et  vocant  e  longum,  ut  patet  ex  alpbabeto.  Nam 
Gra3cus  dicit  Pentecosten  tishi  ;  sed  Latinus  dicit 
Pentecoste  tishe ;  et  ideo  restimant  Latini  quod  ita 
fuerit  e  longum  apud  Grsecos]  quod  confirmant  per 
boc,  quod  primo  non  babuerunt  nisi  e  quintam 
literam,  qua3  fuit  indifFerens  ad  longum  et  breve  e ; 
et  postea  invenerunt  ita,  et  remansit  quinta  litera 
semper  brevis.  Et  boc  recitat  Priscianus^  in  primo 
libro.  Sed  licet  sic  fuerat  apud  [Gra3cos],  tamen  post- 
quam  e  remansit  breve,  nunquam  tamen  babuerunt 
e  longum,  sed  semper  fuit  ita,-id  est  longum,  ut  in  om- 
nibus scripturis  Grrecorum  invenitur.  Alpba  vero  est 
indifFerens  ;  et  sic  babent  septem  vocales  quantum  ad 
figuras  diversas,  sed  quatuor  tantum  babent  quantum 
ad  form  am  principalem,  ut  a,  e,  i,  o  ;  triplex  i  quan- 
tum ad  sonum  accidentalem,  ut  dixi,  et  duplicatum  o, 
ut  sint  septem.  Non  babent  autem  quintum  u  voca- 
lem  per  figuram  alpbabeti,  et  ideo  non  ponitur  in  al- 
pbabeto ;  sed  addunt  ypsilo  ad  omicron,  sic  ov,  et  per 
boc  babent  sonum  bujus  vocalis  u.  Consonantes  vero  Conso- 
Grrecorum  difFeinint  a  consonantibus  Latinorum  sicut  vo-  "^°*^' 
cales ;  nam  non  babent  sonum  bujus  litoras  v  nisi  ali- 
quando  in  casu  raro,  et  ba3C  non  per  banc  figuram  vita, 
sed  per  pi  quum  sequitur  mi  vel  ni,  ut  in  suo  loco 
dicetur.     Ut    vita   enim   sonat   semper   v  consonantem, 


'  Metaphysicaf]  i.  5.  I        *  Priscianus]  ibid 

II  2 


500  ROGER!    BACONIS  [CAP. 

sicut  antiquitus  apud  Latinos  h  multotiens  accipiebatur 
pro  V  consonanto,  iit  docet  Priscianiis '  in  primo  libro. 
Similiter  non  habent  q  consonantem.  Et  Latini  non 
liabent  psi  literam,  nee  aliquam  signatam  nnam  loco 
ejus,  sed  utuntur  ps  in  Grpecis  dictionibus,  ut  psitta- 
cus  et  psalraus,  et  in  Latinis,  uc  lapsus  et  sci'ipsi. 
Nam  prima  litera  ultimae  syllabse  est  ^)  litera,  sicut 
docet  Priscianus.  Aliquando  tamen  Latini  utuntur  h 
et  s,  ut  ccelehs,  coelebis,  urbs,  urhis,  quum  scilicet  geni- 
tivus  casus  terminatur  in  bis.  Similiter  pro  Latinis 
dictionibus  Latini  non  habent  aliquid  loco  oitce,  quia 
non  scribunt  Latinas  dictiones  per  z,  sed  Gmecas,  ut 
dicit  Priscianus.  Unde  z  non  est  litera  Latina  sed 
Grieca  secundum  sonum,  licet  secundum  figuram  sit 
Latina  et  secundum  nomen.  Quamvis  autem  Grseci 
non  habeant  q  et  c  secundum  liguras  et  nomen,  sed 
tamen  habent  secundum  sonum  ;  quia  Priscianus  dicit 
quod  k,  et  q,  et  c  sunt  idem  elementum  secundum 
sonum.  Similiter  titha,  et  cJti,  et  j^^^^  no^^  differunt 
nisi  accidentaliter  a  taf,  et  kappa,  et  2>'^,  loco  quorum 
Latini  habent  t,  z,  k,  et  _2?.  Ideo  hve  literiB  secundum 
substantiam  soni  non  desunt  Latinis  dictionibus  puris. 
Et  in  Latinis  qua?  a  Grrecis  sumuntur,  ut  sunt 
fama,  fuga,  furfero,-  fenestra,  utimur  /  sicut  Gr?eci 
utuntur  p>hi,  ita  tamen  quod  in  propriis  Latinis  dic- 
tionibus /  liabet  sonum  Latinuni,  ut  Jilius,  deficiens 
plus  a  sono  ejus,  quod  est  ^)/i'i,  quam  in  Latinis 
sumptis  a  Grtecis.  Unde  maximc  in  talibus  accipitur 
/  loco  2^J''h  ct  quasi  habet  sonum  ejus,  nisi  quia  non 
fixis  labiis  pronuntiandum  est  /  sicut  2>/i',  et  p/ii  non  /, 
ut  dicit  Priscianus.  Nihil  enim  aliud  interest.  Sed 
jyJd  et  _2^i  non  differimt  nisi  i)er  accidens,  scilicet 
propter  aspirationem  quarta?,  ncc  p  et  /  de  cajtero  ^ 
differunt  nisi  accidentaliter.  Et  ex  his  patet  quod 
quantum   ad    substantiam   soni    habent   Latini    decern 

•  Prisclanvsl  ibid.  |      s  j^  ccelero']  desct',  MS, 

"  fiirfcro']   furfur.  ?  i 


IX.]  COMPENDIUM   STUDIf.  50] 

novem  literas  difierentes,  scilicet  a,  h,  c,  d,  e,  f,  g,  i 
vocalem  et  j  consonantem,  I,  m,  n,  o,  p,  q,  r,  s,  t,  u,  x. 
Et  Grseci  babent  octoclecim,  scilicet,  alpha,  vita,  et 
[/amma,  delta,  f.  zita,  iota,  kappa,  lahda,  mi,  id,  xi, 
omlcron,  ro,  sima,  psL  Alijie  vero  qure  videntur  esse 
plures  apud  Grjecos,  diffenint  accidentaliter  et  similiter 
a])ud  Latinos,  ut  dictum  est.  H  non  est  litera,  sed 
a.s})iratioiiis  nota.  De  t  vero  et  v  consonantibus  patet 
quod  sunt  literse  diversfe  in  sono  ab  v  et  i  vocalibiis. 
Nam  vocalis  et  consonans  habent  diversitatem  soni, 
et  ideo  nou  est  instantia  in  pra^dictis.  Consonantium 
quaidam  dicuntur  sernivocales  ;  quiedam  mutje.  Semi- 
vocalis  non  dicitur  quia  liabeat  medietatem  soni  vo- 
calis, sed  quia  non  plenum  liabet  ejus  sonum ;  sicut 
semivir  non  dicitur  dimidius  vir,  sed  quia  non  habet 
plenam  viri  quantitatem.  Et  sic  solebat  dici  apud 
poetas  semideus,  quia  non  plenus  Deus  ;  sic  a  parte  ista 
dicitur  semivocalis,  quia  non  plene  sonat  sicut  vocalis, 
ut  apud  Latinos,  I,  on,  n,  r,  s,  x.  Et  mutce  dicuntur,  Mutes. 
quia  non  omnino  mutescunt  a  sono,  sed  quia  debilem 
habent  sonum  respectu  semivocalium,  sicut  semi- 
vocales  respectu  vocalium,  ut  h,  c,  d,  f,  g,  k,  p,  q,  t. 
Semivocales  universaliter  incipiunt  a  vocali,  et  mutse 
terminantur  in  earn,  pra^ter  /,  cum  tamen  secundum 
veritatem  sit  muta,  sicut  docet  Priscianus,  Grseci 
autem  habent  octo  semivocales,  scilicet  zlta,  lahda, 
7)ii,  ni,  xi,  ro,  sima,  phi.  Sed  tres  hanim  sunt  du- 
plices,  scilicet  zita,  et  xi,  et  _2^/ti.  Xi  vero  apud 
Graecos  terminatur  in  i,  et  mutatur  vocalis  a  parte 
ante  et  dicitur  ix  apud  Latinos,  ut  dicit  Priscianus.  ^ 
Et  cum  aliquas  nationes  dicunt  ex,  secundum  usum 
suum  et  consuetudinem  earum,  forsan  fuit  error  in  usu 
Latini,  quia  primo  dixerunt  ix,  et  fere  omnes  nationes 
Latinse  adhuc  dicunt  ix.     Sic  euim  ix  est  duplex  con- 


'  riUciaiiiis^  ibid. 


502  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

sonans  apud  Latinos,  sicut  ai)ud  Gnecos ;  et  ejus  dupli- 
citas  percipitur   per   casum   genitivum,  quia   aliquando 
valet  quantum    hsec   litera  g  et  s,  ut  grex,  gregis ;  et 
apud   Graecos    [o-aXTriy^,    <raA7r»yyoj],'    quod    est   Latine 
salpix,  salpingos,  quod  est  buccina.     Nam  in  genitive 
remanent  g   et   s,    et    in   ultima    .syllaba.      Aliquando 
componitur  ex  h,  o,  c,  et  s,   ut  dux,  ducis.       Et  apud 
Grtecos  ex  kappa  et  s,  ut  [ow^,  owxo?],^  quod   Latine 
est   onyx,  onychos,  quod  est    lapis  onichinus   pretiosus. 
Aliquando   etiam   inter  c  et  s  ponitm-  t,  ut    nox,  noc- 
tis.     Similiter    phi    componitur   ex    vita    et    sima,  ut 
["A|5«\I/,  "Apa/Soj]/    quod  est  Arabs,   liujus  Arahos ;    vel 
ex  p>i  et  swia,  ut    [Alfi/ovj/,   AIS/ottoj],^    id   est,  JEthiops 
Imjus    jEthiopos.      Aliquando     ex    p/ii    et    sinia,    ut 
[xuvuvj/,    xyvu(^05],'    quod    est    proprie    Latine    h,  dicitm' 
kynuphs,     kynyphos.      Sed     tamen     usus     Latinorum 
habet    scinyplis,    scynyphos,     et     est     musca     parvula, 
quce   rostro    perforat   acriter   cutem  liominis  in  restate, 
et    multum    abundat   in    locis    Immidis,    contra    quas 
Sunt   retia   subtilia   pro    defensione     superposita    capi- 
tibus    dormentium.      Et    zita    componitur    ex    duplici 
sima  vel   delta    et    sima,    sicut   z    apud    nos   duplici 
s  ;    vel    ex   d     et    s,    ut    antiqui    scribebant    [loco   z 
duplicem  s],^    ut   hoc    verbum   patrizo   scripserunt   sic 
patrisso.     Et  Latini  bene  utuntur  in  Latinis   dictioni- 
bus  ix  litera,    et    est  eis   communis  sicut  Grsecisj   sed 
non  utuntur  z  litera  in  Latinis,  sed  Grsecis  tantum,  et 
ideo  Grseca   litera  est  secundum  sonum.     Quamvis   au- 
tem    Latini  utuntur  in  Latinis   dictionibus  'sono    ejus, 
quod  est  phi,  tamen  figuram  adhuc  non  liabcnt  unam; 
et  ideo   non  est  litera   in   alphabeto    Latino.     Nullam 
enim   dicimus  literam  apud    Latinos   nee   Grsecos,   nisi 
habeat  figuram   et   nomen,   et    tamen   figura  et  nomen 
per  se  non  faciunt  literam  sed  quando  concurrunt  cum 
Liquids,      sono.     Nam  sonus  est  principalis   in  litera.    Aliquando 


'  Blank  in  MS. 


IX.]  COMPENDIUM   STUDII.  -503 

vero  semivocalcs  dicuntur  liquidse,  taiii  apud  Grsccos 
quam  Latinos.  Et  dicuutur  liquidae,  ut  dicit  Pris- 
cianus,  quia  facili  produci  et  corripi  possunt  secundum 
quod  diversis  Uteris  aliis  conjunguntur,  et  ideo  di- 
cuntur liquescere,  et  fluere,  et  insta  biles  esse  in  sua 
natura.  Dicuntui'  etiam  liquida3  quia  de  facili  inu- 
tantur  de  sua  potestate  et  proprietate  quantum  habent 
alias  in  metro,  sicut  exponetur.  Nam  apud  Latinos 
quatuor  sunt  liquidae,  scilicet  I,  m,  n,  r,  ut  dicit  Pris- 
cianus ;  et  nihilominus  liquescunt.  Aliquando  quidem 
r  liijuescit,  cum  dicitui",  Alexandi-eide : 

"  Cum  patris  interitu." 

Quia  non  producit  primam  syllabam  liujus  dictionis 
patris.  Quod  tamen  facit  apud  Theodolum  cum  dici- 
tm- : 

"  Patrem  sequitur  sua  proles." 

Idem  patet  de  I  in  Thobia : 

"  Replet   agenda   sacra." 
Et  in  eodem  : 

"  Sacra  agenda  replet.'' 

Item  m  liquescit.   Virgilius  in  decimo  -^neidos  [129.]  : 

"Nee  Clytio  ^  genitore  minor  nee  fratre  "  [Menestheo]. 

Nam  corripitm'  ultima  hujus  dictionis  fratre.  Efc  quod 
alias  producat  vulgatum  est.  Item  n  liquescit,  ut 
Ovidius   quarto  Metamorp. : 

*'  Piscosamque  Gnidon.' 

Quod  autem  n  liquescat  cuilibet  patet.  S  similiter 
liquescit  in  principio  dictionis,  ut  Horatius  in  Ser- 
monibus  [i.  5,  35.]  : 

"  Ridentes  prsemia  scribse.''  ^ 


^  Cli/tio''  Lycio,  MS.  \  *  scnice]  rudentes  prima  scribe,  MS. 


Mute?. 


5Ui  ROGERI   BACONIS  [cAr. 

Nam  ultima  de  prima  brevis  manet  cum  tres  con- 
sonantes  sequantur.  Similiter  in  fine  dictionis  plus 
est.     Unde  Ennius  poeta  : 

"Qua  peiire  solet  genus  pennis  condecoratum." 

Nam  ultima  de  genus  remanet  brevis ;  et  ideo  s 
liquescit  aut  esset  brevis  positio.  Ut  Virgilius  in 
iEiieide  [xii.  709.] : 

"  Inter  se  coiisse  viros  decernere  ferro."  ' 

Cum  tamen  liquescat,   ut  Juvenalis  [vi.  109]  : 

"  Ssepo  stillantis  ocelli."^ 

Mutfe  vero  sunt  novem,  scilicet  vita,  gainma,  delta, 
tliita,  lavpi^a,  pi,  taf,  phi,  cJd.  De  istis  autem  mutis 
tres  sunt  leviter  et  debiliter  prolatie,  et  vocantur 
lencs,  ut  2^h  ^^'appa,  taf ;  et  tres  fortiter  sonant  et 
dicuntur  aspere  aspirare,  ut  plii,  eld,  thita ;  et  tres 
mediocres,  ut  vita,  gamma,  delta.  Dicuntur  tres  esse 
cognat?p,  ut  pi,  vita,  phi,  quia  sonant  inter  labia,  et 
quia  conformem  liabent  sonum,  nisi  quod  differunt 
secundum  levitatem,  mcdiocritatem,  et  asperitatem, 
Unde  vita  est  media  inter  phi  et  pi ;  et  ideo  fre- 
quenter una  mutatur  in  aliam  et  ponitur  pro  alia. 
Similiter  vero  cognatse  sunt  kappa,  gamma,  et  chi,  et 
formantur  in  ore.  Taf  vero,  ct  delta,  et  thita,  sunt 
cognatee  ct  formantur  in  gutture.  Sciendum  igitur 
(piod  plii  est  muta  nccessario  propter  cognatas  suas 
qua3  sunt  mutro  ;  et  non  differt  a  p)^  ^i^i  per  aspira- 
tionem.  Sed  aspiratio  non  mutat  substantiam  litera?. 
Cum  igitur  apud  Latinos  /  accipiatur  in  Latinis  dic- 
tionibus  si  cut  p)hi  apud  Grgecos,  oportet  quod  /  sit 
muta.     Et  litEC  est  sentcntia  Prisciani,  ut  jorius  tactum 


•  dcccrncrc  fcrro]    ct  discurrcre  I      =  occUi']  rscclli,  MS. 
feriic,  MS.  I 


IX.]  COMPENDIUM   STUDII.  505 

est/  licet  incipiat  a  vocali,  sieut  seiiiivocalcs.  Katio 
dicta  nunc  fortior  est  ut  sit  muta.  Quum  pi  scquitur 
literas  ml  et  ni  tunc  sonat  b,  ut  [Aa/x,7raj].  Nam 
apud  Gra2COs  dicitur  lanihas.  Et  hie  pi  sequitur  mi. 
Similiter  quum  sequitur  ni,  ut  [t^v  TrsvTyjxoo-rrv].  Nam 
sonus  Graecus  tlnhcntecostin,  tin  est  articulus  et 
Pentecostin  est  accusativus  liujus  nominis  Pentecostis. 
Et  (j<tmma  ante  aliud  gamma,  vel  ante  kappa,  sonat 
[quasi  N].  Nam  Gra^cus  dicit  [oiyyz^oc],^  hie  angelos, 
et  gamwM  hie  antecedit  aliud  gamma.  Similiter  cum 
antecedit  kappa,  ut  [eJcrsvr'yxjjj]  ;  nam  Grajcus  dicit 
isenengis,  et  mutat  gamnut  in  ■?ii,  quia  kappa  sequitur 
quod  est  introducas  in  Latino.  Et  similiter  in  hoc 
eodem  exemplo  kappa  amittit  suum  sonum  et  convcr- 
titur  in  gamnuc.  Nam  quandocunque  kappa  scquitur 
gammu  habet  sonum  de  gamma,  et  ideo  kappa  in 
syllaba  ultima  dictionis  nunc  dictfle  sonat  gamma  apud 
Gra^cos.  Similiter  sonat  gamma  post  ni,  ut  scribitm- 
[o-yyxoTr:^]  et  dicitur  singopi ;  et  mutatur  non  solum 
sonus  de  kappa  in  sonum  de  gamma,  sed  sonus  de 
gamma  in  hoc  eodem  exemplo  mutatur  in  ni  secun- 
dum superiorem  regulam  ;  quia  secmidum  proprios 
eorum  sonos  vocaretur  sigkopl.  Sed  Latinus  dicit 
slncope  Grseca  declinatione,  et  sincopa  sincope  Latina. 
Et  post  ml  et  nl,  taf  habet  sonum  de  delta,  ut 
scribitur  [tt^vtoj],  et  dicitur  pandos  per  delta  et  [non] 
pantos  per  taf. 


Cap.  X. 

POSTQUAM  habitum  est  de  literarum  sonis  simplicium  Diph- 
et  singularum,  nunc  dicendum  est  de  sonis  qui   oriun- *^^°ss- 
tur  ex  geminatione    literanim  adinvicem  qui   habentur 


•  toc<M;n  esf]  p.  510.  j      -  orycAos]  isenengis,  dotted  under- 

neath. 


506  ROGERI   BACONIS  [CAP, 

per  diphthongos.  Diphthongus  apud  Gnrcos  est  con- 
junctio  duarum  vocalium  sonum  iiniiis  vocalis  haben- 
tium,  vel  vocalis  cum  consonante.  Et  finales  literso 
in  diphthongis  Grjecorum  sunt  iota  et  ypsilo.  Potest 
igitur  ypsilo  consequi  alpha  sic  [ctv],  et  tunc  sonat 
quantum  a  cum  v  consonante ;  qui  souus  aliquantu- 
lum  similis  est  sono  ipsius  a  cum  / ;  et  ideo  vulga- 
riter  exemplificamus  quod  sonat  of.  Vel  potest  con- 
sequi e  sic  [eu],  et  tunc  sonat  quantum  e  vocalis  cum 
V  consonante,  et  quasi  ef,  ut  est  dictum  de  alpha  et 
ypsilo.  Vel,  potest  dici  consequi  ita  sic  [«u],  et  sonat 
quasi  if,  ut  dictum  est  de  aliis ;  vel  ypsilo  sequitm- 
post  omicron,  et  tunc  sonat  u  vocalem.  Et  sic  solum 
babent  Grreci  sonum  lo  vocalis.  Si  vero  iota  sequitur 
alpha,  sic  [«»],  tunc  sonat  e ;  si  e,  sicut  [as],  tunc 
sonat  i  per  iota ;  si  o,  sicut  [oco^,  tunc  sonat  iota 
pro  ypsilo.  Et  hi  octo  diphthongi  vocantur  proprii. 
Sed  alii  tres  dicuntur  improprii,  et  fiunt  per  sub- 
scriptionem  hujus  literre  iota  et  alpha,  ita  et 
w  7)%ega  sic  [a,  jj,  w,].  Aliquando  ponitur  iota  in 
litera  post  literam  sicut  in  aliis  diphtliongis  sic  .  . 
.  .  .  .  Sed  in  istis  sonus  nunquam  renovatur,  sed 
remanet  sonus  litera3  principalis,  scilicet  ejus  cui  sub- 
scribitur  iota.  Nam  quando  subscribitur  ei  quod  est 
alpha,   sonatur      ....       ;    quando    vero    ei   quod 

est  ita, quando  vero  ei  quod  est  co  mega 

sonatur  solum  omega.  Et  his  tribus  diphtliongis 
utuntur  GrR3ci  semper  in  dativo  casu  primal  dechna- 
tionis  et  secundse.  Sciendum  est  quoque  quod  iota  et 
ypsilo  aliquando  conjuncta  vocalibus  non  faciunt 
diphtliongum,  sed  utraque  vocahs  retinct  suum  proprium 
sonum.  Et  ad  hoc  notandum  ponuntur  duo  puncta 
super  iota  et  ypsilo,  sic  [oV,  ou\  Quando  vero  diph- 
thongus  est  non  ponuntur  puncta.  Cceterum  notan- 
dum quod  quum  post  di})hthongum  ex  alpha  et  ypsilo, 
vel  ex  ita  ct  ypsilo  sequitur  vocalis  syllabicantur  a,  et 
e,  et  ita  per  se,  ut     .     .     .     ,  et  sonus  v  consonantis, 


X.]  COMPENDIUM   STUDll.  507 

quod  hie  oritur,  adiiteret  vocali  sequenti,  scilicet  ipsi  a ; 
et  ideo  in  usu  Latinorum  debet  u  vocalis  syllabicari 
cum  (/.  litera  et  non  cum  e.  Similiter,  quando  post 
ypsilo  sequitur  labda  vel  ro,  tunc  Grreci  syllabicant 
vocalem  pra3cedentem  per  se,  ut  .  .  .  In  hac  enim 
dictione  e  per  se  syllabicatur ;  v,  consonans  syllabicatur 
cum  labda  et  o.  Et  similiter  quando  ro  sequitur, 
ut  .  .  .  .  Sed  Latinus  dicit  aura  per  diphthon- 
gum,  more  Lalinorum.  Aura  enim  GraDcum  voca- 
bulum  est,  quo  Latini  utuntur  in  eadem  signilicatione 
qua  et  Gr?eci,  sed  aliter  pronuntiant.  Sed  Latini  non 
habent  tot  diphtliongos.  Quatuor  vero  tantum  in  usu 
Latinorum,  scilicet  ce,  ce,  ai6,  et  ew.  Et  cum  additur  e 
ad  a  sonat  e,  ut  caelum  sonat  celum.  Et  cum  additur 
e  ad  o  sonat  e,  ut  coepit  sonat  cepit.  Grsecus  igitur 
addit  iota  ad  alpha  et  o  ;  et  Latinus  in  Latinis  dic- 
tionibus  addit  e  ad  ct  et  ad  o.  Et  cum  additur  iota 
ad  alpha  secimdum  Grsecum,  vel  e  ad  a  secundum 
Latinum,  habetm*  idem  sonus,  quoniam  sonatm-  e.  Sed 
non  sic  additione  i  ad  o  secundum  Gra^cum,  et  de 
additione  e  ad  o  secundum  Latinum.  Nam  Grsecus 
sonat  y  Grtecum,  Latinus  sonat  e.  In  aliis  vero  dua- 
bus  dipbthongis  Latinorum,  scilicet  au  et  eu  non 
resultat  sonus  unius  vocalis,  sed  sonus  compositus  ex 
duabus  cum  dicitur  au  et  eu.  Sed  Gra3cus  in  con- 
similibus  diphtliongis  accipit  v  pro  consonante  non 
pro  vocali,  cujus  sonus  resultat  ex  additione  ypsilo  ad 
a  et  e,  et  tunc  resultat  sonus  ex  vocali  et  consonante, 
ut  a/,  vel  ef,  vel  if,  sicut  dictum  est. 


Cap.  XI. 

His   habitis    convenienter    posset     fieri    sermo   Ion-  Syllabica- 
gior  de   syllaba    et    ratione   syllabicandi,    sed   breviter  p^^Q^^^J^*^ 
transeo,    quia    ex  Prisciano    multum    patet    conjuiictio 


508  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

literarum  in  syllabas,  non  solum  secundum  Latinum, 
scd  secundum  Graecum.  Nam  qure  Priscianus  deter- 
minat  multum  sunt  conformia  syllabication!  Grascorum. 
Syllaba  vero  componitur  ex  syn  Grfeca  pnBpositione, 
qu£e  valet  cum,  et  laho,  quod  est  accipio  ;  unde  syllaba, 
id  est  conceptio,  scilicet  literarum  in  unum  ;  non  quia 
omnis  syllaba  liabeat  plures  literas,  sed  quia  in  pluribus 
est  liujusmodi.  Syllabicatur  autem  consonans  cum 
consonante  variis  modis,  tam  apud  nos  quani  apud 
Gra3C0s ;  de  quibus  nulla  vis  constituenda  est  ad  prse- 
scns,  nisi  quod  ante  vita,  et  pi,  et  phi,  et  mi,  semper 
debent  scribi  mi,  et  non  ni,  ut  symbolum,  lavipas, 
amnos,  arena,  ampho  ;  et  mi  prsecedit  ipsum  ni,  ut 
O'omnos,  hymnos,  omnes,  quod  est  proprium  nomen 
a})ud  Grajcos.  Nam  Callimacbus  cujus  auctoritas  est 
a})ud  Grajcos,  quo  et  pro  auctore  utitur  Priscianus,  bre- 
viat  omnes,  quia  o  brevis  est  hie,  et  est  syllaba  sola  ; 
et  ni  post  mi,  sou  mi  ante  7ii  quum  liquescit,  sicut 
in  hoc  exemplo  omnis,  et  ideo  non  est  brevis  positio. 
Et  sic  circiter  xlvi.  diversitates  sen  modi  syllabicandi 
sunt  in  universe. 
Acccntua  Syllabse  accidit  prosodia,  quam  Latini  dicunt  accen- 
tion.  turn.     Hoc  non  bene  manifestatur   nisi    in    dictionc,  et 

debetur  syllabai  ratione  alicujus  vocaKs ;  unde  origi- 
naliter  debetm'  vocali.  Sed  tanquam  ejus  subjecto  pro- 
prio  debetur  syllabae  velut  accidens,  ut  color  superficiei. 
Quia  in  diversis  syllabis  est  dispar  accentus ;  ct  diversa 
juxta  se  posita  magis  apparent.  Et  ideo  in  dictione 
ubi  syllabarum  est  diversitas  manifestatur  accentus. 
Prosodia  vere  dicitur  a  prosodin,  quod  est  cantjire ; 
quia  pros  pra^positio  est  idem  quod  ad  apud  nos,  et 
ado  est  cantus.  Unde  dicitur  prosodia  quasi  accantus, 
propter  quod  dicitur  accentus,  ab  accino,  accinis, 
quod  est  compositum  de  ad  et  de  cano,  -is  ;  et  ideo 
dicitur  accentus  quasi  accantus,  quia  uni  syllable  alias 
accantantur.  Quamvis  lisec  dictio  calefacio  sit  quinque 
syllabarum,  super  unam  tanien  rcsidet  sonus  principalis, 


Xf  ]  COMPENDIUM   STUDII.  509 

scilicet  antepemiltimam,  cui  c?eteroD  consonant  et  ac- 
cantantur  alia?  .syllaba?.  Sunt  prosodi.ie  decern.  Primse 
duae  sunt  niacra  et  brachia,  id  est,  longa  et  brevis. 
Et  vocantur  tempora  a]>ud  GraDCOS ;  tempus  longuni  et 
breve  ;  ([U«ie  primre  dimension!  assimilantur,  ut  praedic- 
tuin  est.  Et  hoc  sciendum  est  de  his,  quod  macra 
sen  k^nga  denotatur  per  lineam  rectam  positam  super 
syHabam  sic,  (  — )  ;  et  brachia  prosodia  denotatur  per 
inferiorem  partem  circuli  sic,  {^~^).  Duae  vero  alite 
prosodi.e  sunt  dasia  et  psili,  et  vocantur  neupmata 
apud  Gra3cos,  et  spiritus  et  aspirationes  apud  nos  ;  et 
assimiUxntur  secundaj  dimeu-sioni,  ut  dictum  est.  Et 
figurae  harum  ex  causis  notatse  sunt  prius ;  ideoque 
pertranseundum  est.  Sciendum  autem  quod  omnis 
vocalis  potest  aspirari  secundum  Grfecos ;  et  yps'do 
propter  tenuitatem  soni  semper  aspiratur,  quum  poni- 
tur  in  principio  dictionis ;  et  omnis  dictio  incipiens 
a  vocali  habet  notam  alterius  aspirationis.  Et  vocalis 
semper  aspiratur  a  parte  ante,  ut  dicit  Priscianus,' 
quia  omnis  vox  plus  sonat  quum  postponitur  quam 
quum  anteponitur,  sicut  ipse  dicit,  propter  quod  aspi- 
ratio  non  debet  poni  post,  ne  nimis  intendat  sonum 
vocalis  quae  multum  habet  de  sono,  et  ideo  ei  prajpo- 
nitur.  Sed  consonanti  postponitur  ut  multum  inten- 
datur  sonus,  eo  quod  consonans  parum  habet  de  sono 
respectu  vocalis,  et  ideo  aspiratio  plus  adhaeret  con- 
sonantibus  quam  vocalibus.  Nam  apud  consonantes 
transit  in  substantiam  soni  eorum,  ut  dicit  Priscianus, 
maxime  in  mutis,  quia  imperfectum  habent  sonum,  et 
ideo  sonus  eorum  naturaliter  desiderat  fortificari  maofis 
quam  soni  aliarum  literarum,  quia  res  imperfectior 
magis  indiget  perfectionc.  Sed  muta3  inter  omncs 
homines  habent  sonum  magis  imperfectum.  Et  solum 
consonantes    apud    Graecos    forti    aspiratione,    quae    est 


'  rrlscianus']  ibiJ.  p.  8. 


610  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

dasia,  scilicet  kappa,  pi,  to,  taf.  Et  quia  multum 
adhseret  aspiratio  rautis,  ideo  Grseci  in  hujus  signum 
inveniimt  unam  figuram  in  quam  includeretur  aspiratio 
simul  cum  litera.  Aspiratur  autem  to  quum  in  prin- 
cipio  dictionis  ponitur,  ut  rhima  verbum ;  et  quando 
in  principio  dictionis  geminatur,  ut  Pyn^hus.  Sed 
non  aliter,  ut  s])limra,  hoTa.  Et  nulla  est  dictio  La- 
tina  in  quam  consonans  aspiratur,  sed  Grseca  et 
Latina  qure  est  in  usu  Grseci,  ut  Rhoma ;  sed  in  usu 
Latini  non  aspiratur  prima  syllaba.  Et  cum  dictum 
est  quod  vocalis  non  aspiratur  a  parte  post  non  est 
instantia  in  hujusmodi  interjectionibus  indignandi,  vah, 
ah,  sicut  dicit  Priscianus.  Nam  apocopa  facta  extremse 
vocali  cui  additur  aspiratio,  unde  perfecta  est  vox, 
vah[a],  aha.  Sed  imperfecta  proferuntur,  quia  naturale 
est  interjectionibus  proferri  voce  abscondita  et  imper- 
fecta. Quoniam  non  proferimus  nisi  propter  veliemen- 
tiam  gaudii  ac  timoris,  aut  indignationis,  aut  adraira- 
tlonis,  aut  Imjusmodi  passionum  et  affectionum  animi. 
Sed  quando  sic  patimur,  vel  affectamur  vix  loquimur 
propter  magnitudinem  gaudii  et  aliarum  passionum,  et 
ideo  imperfectas  voces  facimus.  Sed  hujusmodi  debent 
esse  interjectiones  et  dicunt,  ideo  liabent  voces  imper- 
fectas et  absconditas.  Et  etiam  voces  Syrorum,  et 
^gyptiorum,  et  Hebrseorum,  et  omnium  gentium  ali- 
arum a  Graecis  et  Latinis,  sunt  conformes  interjectioni- 
bus secundum  Priscianum  et  secundum  veritatem,  quia 
in  fine  aspirantur  vocales. 

Nulla  vero  dictio  Latina,  ut  dixi,  habet  aspi- 
ratam  consonantem,  quia  non  est  instantia  in  hu- 
jusmodi dictionibus  nichil,  michi.  Non  enim  debent 
scribi  per  c,  sed  sine  c,  nihil,  mihi.  Et  quia  ibi  sunt 
duo  i  brevia  coincidunt  propter  brevitatem  in  unam 
vocalcm  longam  melius,  ut  dicatur  nil,  mi ;  quia 
scribi  debent  sine  aspiratione,  quum  vocalis  non 
aspiratur  in  principio  dictionis ;  licet  aliquando,  ut 
vehemens,   hie  vocalis  sccundrc  syllaba3  aspiratur.   Qua- 


XL]  COMPENDIUM  STUDII.  511 

propter  non  est  instcantia,  quia  abasus  modernus  posuit 
c  in  liujusmodi  vocalibus. 

Tres  vero  prosoJia3  vocantur  apud  Graecos,  oxla,  Accents. 
harki,  et  perispomeni,  hoc  est  acuta,  gravis,  cir- 
cumflexa,  et  dicuntm*  toni  in  Grseco  scilicet  oxis, 
baris,  perispomenes.  Et  hse  sol?e  prosodise  vocan- 
tur apud  nos  accentus,  quia  evidentior  est  accantus, 
et  sonoritas  manifestior  his  quam  aliis.  Et  ideo 
bene  comparantur  tertiiB  dimensioni  qua)  complet  na- 
turani  dimensionis.  Sed  hujusmodi  prosodia  complet 
tensionein  soni.  Et  dicuntur  tenores,  quia  tendunt 
sonum  vel  sui'sum,  vel  deorsum,  vel  medio  modo. 
Undo  oxis  seu  acutus  accentus  incipit  ab  imo  et 
ascendit  in  altum  ad  modum  lancearum  acutarum 
erectarum,  ut  exemplificant  Grceci.  Et  est  ejus 
figura  ( /)  super  syllabam  posita  talis.  Baris  seu  gi'avis 
et  ponderosa  incipit  ab  alto  et  descendit  ad  modum 
rei  gravis  et  ponderosa).  Descendit  enim  secundum  lite- 
ram  rectam  a  sursum  in  deorsum  sic  (\),  qua;  ponitur 
super  syllabam  aliquando.  Perispomeni  prosodia  com- 
ponitur  ex  acuto  et  gravi,  et  incipit  ab  inferiori, 
intendens  superius,  iterum  inclinatur  deorsum  ;  cujus 
figura  est  quasi  composita  ex  figura  acutse  prosodiae  et 
gravis  vel  figura  quasi  superiori  parte  cu-culi  sic  (^,  Et 
iste  septem  prosodia)  propria)  vocantur  a  Gra)cis  ;  et 
formantur  earum  figura)  a  tribus  literis,  scilicet  lahda, 
thita,  et  ita.  Nam  haec  figura  A,  quae  est  ipsius  lahda, 
lialjet  in  se  notam  acutfe  prosodiae  et  gravis.  Sinistra 
enim  ejus  pars  est  nota  acutae,  et  dextra  gi-avis. 
Figura  enim  haec,  quae  est  ipsius  thita,  potest  resolvi 
in  partem  superiovem  pro  nota  prosodiae  circumflexae, 
et  in  partem  inferiorem  pro  nota  brevitatis,  et  in 
literam  transversalem  pro  nota  longitatis.  Et  haec 
figura  (H)  quae  ita  dicitur,  potest  resolvi  in  partem 
sinistram,  quae  est  figura  dasim,  et  in  partem  dextram, 
quae  est  figura  ipsius  psili,  ut  dictum  est  prius.  Sed 
apud  Graecos  non  ponitur  nota  gi-avis  accentus  nisi  in 


512  ROGERI    BACOXIS  [CAP. 

casu  scilicet  quum  syllaba  acuitur,  ut  theos,  longon, 
Os  enim,  ultima  syllaba  hujus  dictionis  theos,  natura- 
liter  est  acuta,  et  vertitur  in  gravem  propter  primam 
syllabam  dictionis  sequentis,  qune  est  acuta.  Regularis 
enim  modus  accentuandi  est  quod  una  syllaba  gravetur, 
et  alia  sequens  acuatur,  sive  in  una  dictione,  sive  in 
pluribus,  nisi  aliquando  dua3  naturaliter  longae  uniantur, 
ut  nahtra.  Et  quia  prior  syllaba  pendet  ad  sequentem 
propter  sententiam  et  conventiam  dictionis  sequentis, 
et  non  sistitur  ibi,  ideo  gravatur  litec  syllaba  os  ;  et 
propter  hoc  oportet  quod  signum  apponatur,  quia  aliter 
non  innotesceret  li?ec.  Sed  quando  syllaba  naturaliter 
est  gravis  non  ponitur  signum,  eo  quod  privatio  signi  est 
ei  pro  signo.  Propter  hoc  acuta  syllaba  et  circumflexa 
signantur  semper,  et  ideo  non  oportet  quod  gravis 
signetur,  quia  manifesta  est  ex  privatione  signi  per 
oppositum  ad  acutam  syllabam  et  circumflexam.  Post- 
quam  enim  signentur  acuta  et  gravis,  manifestum 
est  quod  omnis  alia  syllaba  in  qua  non  reperiatur 
carum  signum  sit  gravis.  Et  ideo  non  oportet  quod 
sionetur.  Sicut  rusticus  habens  tres  oves,  si  sionavit 
duas,  tertia  satis  cognoscitur  ex  privatione  signi,  et  ita 
bene  et  melius  quam  si  haberet  proprium  signum. 
Et  omnis  monosyllaba  dictio  vel  acuitur  vel  circum- 
flectitur  apud  eos,  si  per  se  consideretur,  et  proferatur 
extra  orationem.  Sed  non  circumflectitur  nisi  sit 
naturaliter  long-a.  Non  tamen  omnis  naturaliter  lono-a 
circumflectitur,  Et  si  prseponatur  alicui  gravi  adhuc 
non  mutat  in  oratione  suum  naturalem  accentum.  Et 
si  nihil  ipsum  sequatur,  sed  sit  in  fine  orationis  adhuc 
non  mutatur  in  gravem,  sed  servat  accentum  naturalem 
nisi  sit  enclitica  dictio,  ut  dedokas  mi,  id  est,  dedisti 
n;ihi,  sicut  apud  nos,  que,  oie,  ve,  qute  licet  de  se 
acuuntur,  tamen  gravantur  in  oratione,  quia  natura 
eorum  est,  ut  inclinent  accentum  ad  dictionem  proece- 
dentem,  et  ideo  vocantin-  enclitica^ ;  similiter  apud 
GrjBcos.      Hoc    enim    pronomen     ml    est     enclitigum. 


XI.]  COMPENDIUM   STUDII.  513 

Si  tamen  acuta  dictio  '  mouosyllabica  })raiponatur  syl- 
laba3  aciit?e,  tunc  gravatur  propter  consequentiam  dic- 
tionis,  seu  sit  acuta  declinabilis  dictio  monosyllabica 
seu  indeclinabilis.  Et  fticiunt  Latini  secundum  quod 
Priscianus^  dicit,  in  libro  de  declinatione  duodecim 
principalium  versuum  Virgilii,  nisi  naturaliter  cir- 
cuniflectatur.  Unde  in  niajori  volumine  vult  quod 
non  solum  indeclinabiles  acutse,  quum  prreponuntur 
gravantur,  licet  de  se  acuantur,  sed  declinabiles,  quse 
de  se  naturaliter  sunt  acuta;.  Unde  dicit  quod 
qui  relativum  in  oratione  et  lectione  gravatur,  licet 
de  se  acuatur,  et  hoc  est,  si  acuta  syllaba  sequatm-, 
ut,  qui  ait.  Et  non  solum  monosyllabcB  naturaliter 
acutre  gravantur  in  oratione  quum  sequitur  acuta,  sed 
ultim?e  syllabiB  dictionum  dissyllabarum  et  polysylla- 
barum  propter  consequentiam  dictionis,  sicut  prius 
exemplificavi.  Et  e  converso  gravis  in  acutam  ver- 
titur,  ut,  sicut  dixi,  dedohas  mi;  ultima  syllaba  hujus 
dictionis  gravatur  naturaliter,  sed  propter  consequentiam 
dictionis  encliticse,  acuitur.  Et  non  solum  est  hoc  de 
encliticis,  sed  de  aliis  dictionibus  sequentibus,  quarum 
prima  syllaba  gravatur.  Tunc  ultima  syllaba  dictionis 
prsecedentis  acuitur  propter  consequentiam  dictionis ; 
quia  prfBcedentis  dictionis  ultima  mutatur  in  contra- 
rium  accentum,  eo  quod  in  eo  non  statur,  sed  de- 
pendet  sermo  et  sententia  ad  aliud  sequens,  tanquam 
ad  finem  suum  et  terminum  suae  dependentise ;  et  finis 
imponit  necessitatem  his  quae  sunt  ad  finem,  ut 
Aristoteles^  dicit  secundo  Physicorum,  propter  quod 
ob  necessitatem  dictionis  sequentis  mutatur  prsecedens, 
nisi  sit  circumflexum. 

Item    gravis   potest   esse    in    omni    syllaba,    sed   ac- 
centus  acutus  non  potest    esse,    nisi   in   antepenultima, 


'  dictio^  Added  in  the  margin.        I      '  Aristoteks'}  See  p.  239. 
^  Prixcianus']  See  p.  239.  | 

VOL.  I.  K   K 


614  KOGEEI   BACONIS  [CAP. 

et  penultima,  et  ultima  syllaba.  Unde  tria  loca  habet. 
Circumflexus  habet  tantum  duo  loca,  scilicet  penulti- 
mam  et  ultimam.  Sed  quum  ultima  est  naturaliter 
longa  non  manet  acutus  accentus  in  antepenultima 
sed  in  penultima,  ut  dico  u'yyBKos,  in  nominative  Grseco 
cadit  acutus  accentus  super  antepenultimam  quia  ul- 
tima brevis  est,  et  sic  apud  nos  cum  dicitur  angelus. 
Sed  in  genitivo  casu  cum  dicitm'  angeli,  quia  ultima 
est  naturaliter  longa,  ideo  acuitur  penultima.  Et  tunc 
transit  acutus  accentus  de  una  syllaba  ad  aliam  in 
formatione  obliquorum,  qui  habent  naturaliter  longam. 
Sed  in  liis  qui  habent  brevem  ultimam,  assimilantur 
nominativo,  ut  ayys\ov  in  accusativo  habet  acutam  sem- 
per [antejpenultimam.  Similiter  circumflexus  transit 
in  obliquis  in  alium.  Nam  cum  dico  rhima  {(.ri^ia), 
quod  idem  est  quod  verhum  in  Latino,  prima  circum- 
flectitur,  sed  in  genitivo,  quod  est  rliimatos  {^yhj^oltoc), 
non  manet;  eo  quod  ibi  non  potest  antepenultima  cir- 
cumflecti ;  et  ideo  mutatur  circumflexus  in  acutum  et 
acuitur  prima  in  genitivo  et  perit  circumflexus. 
rrosody.  Et  ideo  pertrauseo  ad  alias  prosodias  tres  quae  vo- 
cantur  improprie  prosodiae  ;  vocantur  passiones.  Nam 
prosodia  apud  Grsecos  dividitur  in  propriam  proso- 
diam,  et  tonos,  et  passiones.  Et  prima  istarum  pas- 
sionum  vocatur  apostrofos  secundum  Grtecum.  Et 
Latinus  dicit  apostrophus  vel  apostrophe ;  et  notat 
dictioni  praecedenti  aliam  deesse  e  ultimam  ejus  voca- 
lem.  Et  ejus  figura  est  quasi  pars  circuli  dextra  ( ) ), 
unde  est  similis  alteri  figurarum  aspirationis  lenis, 
quae  2^^'^^'^  vocatur  ;  ut  epi  (sttI)  idem  est  quod  super, 
et  himas  (hy-^i),  idem  est  quod  nos,  in  accusativo 
pro  istis  duabus  dictionibus  epi  himas,  id  est,  super 
nos,  scribitur  et  pronuntiatur  quasi  esset  una  dictio, 
scilicet  ephimas  {sip'  rj^Kon^y  Sed  non  est  una  dictio 
immo  duae,  et  per  apostrophum  auferatur  ultima  vo- 
calis  hujus  praepositionis  epi  {liti).  Et  nota  hujus  est 
pars     circuli    dextra,    quae     supponitm*    consonanti    pi 


XL]  COMPENDIUM   STUDII.  515 

cujus  est  ilia  vocalis  quse  deest.  Qiioiiiam  prima 
hujus  dictionis  himas  (V"?)  aspiratur,  ideo  mutatur 
pi  in  phi,  et  dicitur  ephima8  {hif  hl^^s)-  Et  apostrophe 
non  solum  tollit  iota  vocalem,  sed  alias  tres,  ut  alpha, 
et  e,  et  omicron,  siciit  dicmit  auctores  grammaticse 
Grsecae.  Et  invenimus  in  scriptura  Greeca  fieri  abla- 
tiones  istaruiii  literarum  quatuor ;  ut  cum  alia  (aXAa) 
sit  sed,  et  ou  (ou)  sit  non ;  quando  simul  inveniuntur 
ista3  dictiones  scribuntur  libenter  per  apostrophen  ac 
si  essent  una  dictio,  sicut  («aa'  06),  propter  brevitatem 
auferentes  ultimam  vocalem  hujus  dictionis  alia  (aWa), 
quod  designant  per  partem  circuli  dextram,  qua3  po- 
nitur  ad  labda  consonantem,  vocali  ablata.  Et  de  (S^) 
apud  eos,  idem  est  quod  autem  et  vero,  et  opos 
quemadmodum ;  secundum  vero  consuetudinem  suam 
prteponunt  de  ei,  quod  est  ojws ;  licet  nos  e  converse 
dicimus  quemadmodum  ante.  Sed  ipsi  e  converse 
dicunt,  et  propter  brevitatem  dicunt,  per  apostrophen 
topos  (p'  oTTMs),  apponentes  notam,  sicut  dicitur  in  Gallico, 
D'Orliens  pro  de  Orliensi,  Et  ypo  (utto)  est  preepositio 
idem  quod  sub,  et  heauto  (savTo)  est  hoc  pronomen  ipso, 
sed  pro  ypo  heauto  (utto  Iuvtm)  scribunt  per  apostro- 
phen ypheauio  {v^'  suvtco),  super  pi  literam  ponentes 
notam  apostrophe.  Et  quia  prima  litera  pronominis 
aspiratur,  scribunt  phi  pro  pi,  et  dicunt  ypheauio 
(xxp'  euuToo).  Et  sic  invenimus  in  Latino  apud  anti- 
ques auctores  auferri  ultimam  vocalem,  ut 

"  Tanton   me  crimine  dignum?" 

pro  tantone.  Non  solum'  fit  hujusmodi  ablatio  in 
appositione  dictionum  quum  intelliguntur  dictiones 
esse  diversse,  ut  exemplificatum  est,  sed  in  compositione 
simihter  aufertur  vocalis  ])rioris  dictionis  quum  in 
compositione    cadit    cum    alia.      Quoniam    hsec    dictio 


'  solum']  \°  added  in  margin. 

K   K   2 


516  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

catholicus,  est  dictio  composita  ex  duobus  correptis, 
scilicet  a  cata  (xara)  et  holon  {oKov),  quod  est  totum ; 
sed  aufertur  viltima  vocalis  hujus  praepositionis  cata ; 
et  quia  holon  aspiratur  [non]  mutatur  taf  in  thita.  Et 
lifBC  etiam  dictio  epJdmera  {kfYjixsf,a)  patitur  alulationem 
vocalis.  Componitur  enim  ab  epi  et  kimera,  quod  est 
dies,  quasi  in  die  vel  unius  diei  res.  Et  vocatur 
specialiter  febris  unius  diei  propter  hoc,  quod  nota- 
biliter  accidit  s?epe.'  Unde  aufertur  ultima  vocalis 
hujus  priepositionis  et  mutatur  2^^  i^  l^^*-^)  pi*opter 
hoc  quod  aspiratur  prima  syllaba  hujus  dictionis 
himeixi.  Et  sic  de  aliis  duabus  vocalibus,  scilicet 
0  et  e.  Et  dicitur  iu  hujusmodi  compositis  esse  apo- 
strophe, sicut  in  appositione  dictionum.  Sed  proprie 
et  principaliter  accidit  in  appositione,  et  tunc  procul- 
dubio  est  necessaria  nota,  sunt  ^  consonantem  cujus 
vocalis  deesse,  ne  dupe  diction es  videantur  esse  una. 
Sed  non  est  talis  necessitas  in  compositione,  quia 
una  dictio  composita  resultat  et  debet  esse  una.  Et 
ideo  notandum  quod  in  compositione  apostrophe  pro- 
prie dicta  propter  hanc  rationem  non  sit  ibi.  Et  non 
solum  propter  eam,  sed  propter  hoc,  quod  in  compositis 
dictiouibus  s?epe  est  composita  ex  correpto  et  integro, 
et  ex  ambobus  correptis.  Et  sic  in  compositione 
aufertur  vocalis  pluries,  et  vocalis,  et  consonans,  et  aliiB 
vocales  a  prsedictis  quatuor,  et  etiam  syllaba,  Sed 
quia  pro  consonantibus  ablatis  et  aliis  vocalibus,  et  pro 
syllabis  non  apponitur  nota  apostrophe  nee  alia  nota, 
ideo  videtur  quod  necessaria  sit  apostrophe  nota  in 
compositis,  licet  quatuor  dictre  vocales  ibi  auferuntur 
sicut  in  appositione.  Quod  si  ibi  dicatur  a  multis, 
saltern  propria  non  erit,  nee  multum  necessaria  notae 
apostrophe  propter  dictas  causas. 

Secunda  de  his  in  propriis  prosodiis  vocatur  liiphen, 
cujus    nota    conjungit   ea    quae    pcssent    videri    divisa. 


sape]  spe,  MS.  |      '  sunt]  So  in  MS.  sequer.s.  ? 


XI.]  COMPENDIUM   STUDII.  517 

Et  est  ejus  nota,  quasi  inferior  pars  circuli  (^  sup- 
ponenda  conjungendis.  Ut  ponanius  exemplum  La- 
tinum  ante-tulisti ;  possiut  ante  et  tulisti  videri  duse 
dictiones.  Sed  per  notam  ipsius  liiphen,  denominatur 
quod  sint  uua  dictio.  Similiter  si  scribantur  quis- 
putas,  paulo-minus,  et  liujus-modi.  Sed  Latini  non 
utuutur  hujusmodi  signo^  ideo  saepe  falluntur.  Graeci 
autem,  ut  vitent  eri'orem,  liabent  talem  notam  et 
superponunt  conjungendis  in  unam  dictionem.  Et 
quum  sunt  secundum  veritatem  dividenda,  non  po- 
nunt  lianc  notam  conjunctionis.  Unde  quanto  'niagis, 
et  tanto  rtiagls,  et  multo  mac/is,  et  quominus  sunt 
plures  partes  secundum  Grsecum,  et  non  copulantur 
in  unum  per  liiphen.  Sed  Latini  multi  in  his  errant, 
conjungentes  ea  in  unam  dictionem  quae  nullo  modo 
debent  conjungi.     Et  sic  in  multis   aliis. 

Tertia  vero  prosodia  de  impropriis  vocatur  ypodia- 
stile,  et  est  contraria  liiphen.  Nam  male  cohaerentia 
descernit  et  separat  per  notam  ;  quae  est  quasi  pars 
dextra  circuli  ( ) )  supposita  illi  quod  debet  ab  alio 
separari,  vel  quasi  posita  inter  ea.  Vere  esset  neces- 
sarium  apud  nos  quod  haberemus  in  multis  notam 
distinguentem ;  ut  quando  dicitur  ab  eo  expediret 
quod  denotaretur,  b  litera  separari  ab  e,  ut  appa- 
rerent  duae  dictiones,  et  non  una,  quando  pro  duabus 
accipitur,  scilicet  pro  praepositione  cum  suo  casuali, 
vel  quando  totum  est  una  dictio,  et  verbum  denotari, 
expediret,  quod  b  separaretur  ab  a,  ut  a  per  se  sylla- 
bicaretur,  et  b  cum  e.     Et  cum  dicitur  [-^neid.  viii.  83.], 

"Viridique  in  littore  conspicitur  sus :" 

expediret  quod  denotaretur  quod  r  litera  separaretur 
ab  s  litera,  tauquam  pars  alterius  dictionis  non  solum 
alterius  syllabae,  ut  ibi  non  intelligantur  esse  con- 
S2ncit  ursus  ;  sen  quod  in  idem  redit,  ut  e  litera  de- 
notaretui"  separari  a  c,  ut  non  sit  ejusdem  syllabae  ; 
quatinus    sit    ibi    consjyicitur    sus    et    non    conspicit 


518  ROGEKI  BACONIS  [CAP. 

ursiis ;  quia  sensus  est  quod  sus  seu  porca  conspiciatur 
in    littore,  et    non    quod    imjus    conspiciat  vel  aspiciat. 

Unde    cum    Grsecus    scribit supponit 

notam  ypodiastile,  quasi  inter  ni  et  a  quatinus  ad 
invicem  tanquam  partes  diversarum  dictionum  sepa- 
rentur.  Posset  enim  in  litera  utrobique  legi  nisi  esset 
tale  signum.  Quia  igitui-  Latini  non  liabent  liujus- 
modi  signum,  ideo  in  antiquis  scripturis  legentes  saepe 
graviter  errant,  quod  indicat  illud  exemplum  famosum 
in  fine  Job,  ubi  dicitur  cornus  tibii  pro  cornu  stibii. 
Syllabicatur  enim  hpec  litera  s  cum  ultima  vocali  dic- 
tionis  prpecedentis,  propter  moduin  antiquum  scribendi 
in  morem  Graecorum ;  cum  tamen  debeat  s  litera 
syllabicari  cum  t  dictionis  sequentis.  Et  est  in  hoc  loco 
et  similibus  nota  hypodiastile  Latinis  necessaria,  sicut 
Graecis ;  quoniam  innumerabilia  errorum  figmenta  ceci- 
derunt  in  hoc  loco  propter  defectum  hujus  figuree ;  et 
exposuerunt  cornus  variis  modis  erroneis,  volentes  sal- 
vare  hoc  vocabulum  cornus  et  tihii,  cum  tamen  sint 
nee  Latinum,  nee  alicujus  linguse.  Debet  enim  ibi 
esse  cornu  stibii,  sicut  Hebrseum,  et  Grgecimi,  et  auc- 
tores  demonstrant.  Et  est  stibimn  genus  medicament! 
quo  mulieres  solebant  suas  linire  facies,  ut  albes- 
cant,  quod  idem  est  quod  cerusa  vel  consimile,  et  in- 
cipit  ab  s  litera.  Et  quia  tale  quid  solebat  poni  in 
vase,  ut  in  cornu  vel  alio,  ideo  dicitm-  ibi  cornu  stibii, 
quia  nee  cornus  aliquid  significat  nee  tibii. 


Cap.  XII. 

POSTQUAM  expedita  sunt  haec  consequens  est  ut  sub- 
brevitates  et  varietates  accidentales  scribendi  dictiones 
et  syllabas  et  literas  considerentur,  quia  multipliciter 
hsec  sunt  apud  Grsecos.  Et  quum  fit  hrec  varietas 
infinitis    modis    pro  voluntate   scribentium,    non  potest 


XII. J  COMPENDIUM   STUDII.  519 

ars  dari  de  hujusmodi  infinitate.  Modos  tamen  ali- 
quos  quos  inveni  subjungam. 

Sciendlun  quod  famosaB  subbrevitates  efc  regulares  et 
artificiales  sunt  hujusmodi.  Et  prima  potest  dici 
figura  quae  adinventa   est   apud   eos  pro    duplici  sima, 

et    est   hsec quam    scribunt    in    linea 

duplicis  simce.  Et  pro  voeali  cum  n  vel  sima  ha- 
bet  multas  figuras.  Octo  enim  vel  novem  sunt  pro 
voeali  ^ 


'  vocaW]  "Quantum  buic  tractatui 
"  desit  (modo  ne  auctor  imperfec- 
"  turn  reliquerit)  conjicere  licet  ex 


"  propositione  dicendorum  supra 
"  posita,  cap.  vi."  A  note  added 
in  a  recent  hand. 


APPENDIX. 


APPENDIX. 


I. 


Epistola  Fratkis  Rogerii  Baconis  de  Secretis 
Operibus  Artis  et  Naturje,  et  de  Nullitate 
Magi^.' 

Cap.  I. 

De  et   contra  apparentias  fictas,   et  de  et  contra   in- 
vocationes   spirituum.^ 

Vestry  petitioni  respondeo  diligenter.^  Nam  licet  Magic  and 
naturse  potens  sit  et  mirabilis,  tamen  ars  utens  na-^"^^^'^" 
tura  pro  instrumento  potentior  est  virtute  naturali, 
sicut  videmus  in  multis.  Quicquid  autem  est  praeter 
operationem  natiirse  vel  artis,  aut  non  est  liumanurn, 
aut  est  fictum  et  fraudibus  oecupatum.  Nam  sunt  qui 
motu  veloci  membrorum  apparentia  fingentes  aut  vocum 
diversitate,  aut  instrument  orum  subtilitate,  aut  tenebris, 
aut  consensu,  multa  mortalibus  proponunt*  miranda, 
quiB  non  babent  existentite  veritatem.  His  mundus 
plenus  est,  sicut  manifestum  est  inquirenti.^  Nam  jocu- 
latores  multa  manuum  velocitate  mentimitur,  et  Phyto- 
nissse  vocum  varietatem''  in  ventre  et  gutture  fingentes 


'  Magics']  Incipit  epistola  Rogeri 
Bachon  de  potestatc  artis  et  naturte, 
MS. 

*  spirituum]  MS.  and  C.  omit  the 
divisions  and  headings  of  the  chap- 
ters. 


'  diligenter']  cm  C. 

*  proponunt}  apparent,  MS. 

'  inquirenti']  om.  C. 


libri. 


varietat€m]  varietate,  MS.   and 


5U 


APPENDIX   I. 


[cap. 


et  ore,  formant  voces  humanas  a  longe  vel  prope, 
prout  volunt,  ac  si  spiritus  cum  homine '  loqueretur ; 
et  ut^  sonos  brutorum  configurant.  Cannse  vero  gra- 
mini  subditse,  et  in  latebris  terra^.  conditse,  ostendunt 
nobis  quod  vox  humana  est,  non  spirituum,  ^  quae 
raag-no  fingitur  mendacio.  Quum  vero  in  tenebris  cre- 
pusculi  matutinis  vel  noctui'nis  res  inanimata3  moven- 
tur  velociter,  *  non  est  Veritas,  sed  fraus  et  dolus. 
Consensus  vero  omnia  fingit  quse  volunt  homines, 
prout  adinvicem  disponunt. 
Opposed  to  In  his  vero  omnibus,  nee  philosophica  consideration 
considerat,  nee  ars,  nee  potestas  naturse  consistit.  Sed 
propter  ^  hsec  est  nequior  occupatio,  quando  homines 
contra  leges  philosophise,  et  contra  omnem  rationem 
spiritus  invocant  nefarios,  ut  per  eos  suam  compleant 
voluntatem.  Et  in  hoc  est  error,  quod  credunt  sibi 
subjici  spiritus,  ut  ipsos  cogant^  humana  virtute  ;^ 
hoc  enim  est  impossibile,  quia  vis  humana  longe 
inferior  est  quam  spirituum.  Atque  in  hoc  magis 
oberrant  hujusmodi  homines,^  quod  per  aliquas  res 
naturales  qui  bus  utuntur,  credunt  vel  advocare  ^"^  vel 
fugare  spiritus.  Et  adhuc  erratur,  quando  per  invoea- 
tiones,  et  deprecationes,  et  sacrificia  nituntur  homines 
eos  placare,  et  adducere  pro  utilitate  vocantium ; 
facilius  enim  sine  comparatione  a  Deo  deprecandum 
esset,^'  vel  a  bonis  spiritibus,  quicquid  homo  debet  utile 
reputare.  Cum  nee  in  rebus  inutilibus  favorabiles 
existunt  spiritus  maligni,  nisi  in  quantum  propter 
hominum    peccata   a   Deo   permittuntur,  qui   humanum 


'  cm;h  homine']  tunc  humane,  C. 
'  et  uQ  etiam .  .  confingunt,  C.II. 
'  spirituum']    et    non    spiritus    .  . 
fingunt,  C.  11. 

■*  vehciler]  viulcntcr,  11. 

'  coiisiikralio]     ratio    considerat, 

C.  II. 

^propter]   pnvtcr,  H. 


'  cogant]  ct  quod  spiritus  cogan- 
tur,  C.  II. 

**  virtute]  voluutate,  C. 

'  hujusmodi  homines]    oni.    MS. 

'"  advocare]  advocari  vcl  fugari 
sp.  nialignos,  C.  H. 

"  deprecandum  cssct]  inipetran- 
duni  foret,  C.  II. 


I.]  APPENDIX   I.  525 

genus  regit  et  gubernat.  Et  ideo  istae  vife  sunt 
pr;Bter  sapicntiae  docuraenta,  inimo  potius  ^  in  contra- 
vium  oporantur,  nee  unquam  vere  philosophantes  de 
his   sex    modis   curaverunt. 


Cap.  IL 

De    cJtaracterlbus,  carminibus,   et  eorum   usu. 

Quid  vero  de  carminiLus,  et  characteribus,  et  Charms 
hujusmodi  aliis  -  sit  tenendum,  considero  per  hunc  ghanmients 
moduin.  Nam  proculdabio  omnia  hujusmodi  nunc  unworthy 
temporis  sunt  falsa,  et  dubia  :  nam  qufedam  sunt  om-  ^  ^  ^  ^'^*^' 
nino  irrationabilia  quoe  philosophi  adinvenerunt  in 
operibus  naturae  et  artis,  ut  secreta  occultarent  ab 
indignis.  Sicut  si  omnino  esset  ignotum  quod  magnes 
traheret  ferrum,  et  aliquis  volens  hoc  opus  perficere 
coram  populo,  faceret  characteres  et  carmina  profer- 
ret,  ne  perciperetur  quod  totum  opus  attractionis  esset 
naturale.^  Hoc  totum  opus  esset  error.  •*  Sic  igitur 
quani  pkn-ima  in  verbis  philosophorum  occultantur 
multis  modis,  in  quibus  sapiens  debet  banc  habere 
prudentiam,  ut  carmina  et  characteres  negligat,  et 
opus  naturcB  et  artis  probet ;  et  sic  tam  res  anima- 
tas  quam  inanimatas  videbet  adinvicem  concurrere, 
propter  natur?e  conformitatem,  non  propter  virtu- 
tem  characterum  vel  carminis.  Et  sic  multa  secreta 
natura3  et  artis  sestimantur  ab  indoctis  maoica  ; 
et  magici  confidunt  stulte  characteribus  et  carminibus, 
quod  ^  eis  pi-sebeant  virtutem ;  et  per  secutiones  ^ 
eorum  relinquunt  opus  naturre  vel  artis  propter 
errorem   carminum    et  characterum.     Et  sic   utrumque 


'  immo  potius'}  ideo   melius,  MS. 

^  aliis']  om.  C. 

'  ne  perciperetur  ....  naturale~\ 


ut  perficeretur  attractionis  vis,  C.        one,  C.  II 


*  Hoc  .  .  .  error]  om.  II. 

*  quod]  cum,  MS. 
'  per  secutiones]    pro   assecurati- 


526 


APPENDIX   I. 


[cap. 


Ordeals. 


Books  of 

magic 
falsely  as- 
cribed to 
Solomon. 


Celestial 
schemes. 


genus  hominum  istorum  privatur  utilitate  sapientali, 
sua  stultitia  cogente.  Sunt  autem  qusedam  depreca- 
tiones  antiquitus  institutse  ab  hominibus  veritatis, 
aut  magis  a  Deo  et  angebs  ordinatiB  ;  et  bujus- 
modi  virtutem  suam  primam  ^  possunt  retinere. 
Sicut  in  multis  regionibus  adbuc  qusedam  orationes 
fiunt  super  ferrum  candens,  et  super  aquam  fluminis, 
et  simibter^  aba,  in  quibus  innocentes  probantur, 
et  rei  damnantur  ;  et  auctoritate  ecclesiaa  fiunt 
et  pr?elatorum.  ^  Nam  et  ipsi  sacerdotes  exorcis- 
mos  faciunt  in  aqua  benedicta,  sicut  in  lege  veteri 
de  aqua  purgationis  legitur,  qua  probatur  adu.ltera 
vel  fideKs  viro  suo,  et  multa  sunt  hujusmodi.  Sed 
qufe  in  Hbris  magicorum  continentur  omnia  sunt 
jure  arcenda,^  quamvis  abquid  veri  contineant ;  quia 
tot  falsis  abutuntur,  quod  non  potest  discerni  inter 
verum  et  falsum.  Unde  quicquid  dicunt  quod 
Salomon  composuit  boc  vel  illud,^  aut  abi  sapientes, 
negandum  est ;  quia  non  recipiuntur  bujusmodi  libri 
auctoritate  ecclesise,  nee  a  sapientibus,  sed  a  seduc- 
toribus,  qui  mundum  decipiunt.  Nam  et  ipsi  novos 
libros  componunt,  et  novas  adinventiones  multipbcant, 
sicut  scimus  per  experientiam ;  et  tunc  ut  vebemen- 
tius  bomines  albciant,  prseponunt  titulos  famosos  suis 
operibus,  et  eos  magnis  auctoribus  ascribunt  impu- 
denter ;  ac  ut  niliil  omittant  de  contingentibus, 
stilum  grandisonum  faciunt,  et  sub  forma  textus 
mendacia   confingunt. 

Cbaracteres  vero  aut  sunt  verba  figuris  literatis^ 
compositi,  continentes  sensum  orationis  adinventae,  vel 
sunt   facti   ad  vultus    stellarum    in   temporibus  electis. 


'  primam']  om.  MS. 

-  similiter']  super,  MS. 

"  et  auctoritate  .  .  .  prcslalorum'] 
et  auctoritate  creduntur  fieri  pi-ae- 
latorum,  C. 


'  arcenda']  horrenda,  MS. 
°  hoc  vel  illud]  om.  MS. 
"  literatis]      literaiiim     involutis, 
C.  H. 


II.J  APPENDIX   I.  527 

De  characteribus  igitur  primo  judicandum  sicut  de 
orationibus  dictum  est.  De  secundis  ^  autem  si  non 
fiant  temporibus  electis,^  nullam  penitus  efficaciam 
habere  noscuntur.  Et  ideo  qui  facit  ea  sicut  in  libris 
formantur,  non  respiciens  nisi  solam  figuram  quam 
reprcesentat  ^  ad  exemplar,  nihil  facere  ab  omni  sapi- 
ente  judicatur.  Qui  autem  sciunt  in  constellationi- 
bus  debitis  opera  facere  ad  vultus  coelorum,  illi  non 
solum  characteres,  sed  omnia  opera  sua  possunt  dis- 
ponere,  tam  artis,  quam  naturae,  secundum  coeli  vir- 
tutem.  Sed  quia  difficile  est  certitudinem  ccelestium 
percipere,  ideo  in  his  multus  est  error  apud  multos,  et 
pauci  sunt  qui  aliquid  utiliter  et  veraciter  sciant  ordi- 
nare.  Et  propterea*  vulgus  mathematicorura  judican- 
tium  et  operantium  per  stellas  magnas,  non  multum 
proficiunt,^  aut  aliquid  utile  faciunt ;  quamvis  peritis- 
simi,  et  artem  sufficienter  habentes,  possent  multas 
utilitates  facere,  tam  per  judicia  quam  per  opera  in 
temporibus   electis. 

Considerandum  est  tamen,  quod   medicus  peritus,  et  How  far 
quicunque  alius  qui  habet  animam^  excitare,    per  car- Ij^^^^^'^ 
mina   et    characteres    licet    fictos,     utiliter    (secundum  cine. 
Constantinum    medicum)    potest   adhibere  ;    non    quia 
ipsi   characteres   et    carmina   aliquid    operentur,  sed  ut 
devotius    et    avidius    medicina    recipiatur,    et    animus 
patientis    excitetur,    et   confidat    uberius,  et  speret,  et 
congaudeat ;    quoniam '    anima    excitata  potest  in    cor- 
pore   proprio^    multa   renovare,    ut   de   infirmitate    ad 
sanitatem  convalescat,  ex  gaudio  et  confidentia.    Si  igi- 
tur medicus  ad  magnificandum  opus  suum,   ut  patiens 


*  secundis']  sigillis  autem  et  cha-  '  prq/iciunt]  excedunt,  MS.,  et  aut 

racteribus  secundo  modo  nisi,  C.  H,   |   aliquid  utile  faciunt,  om. 


'  cleclis]  suis,  C. 
'  reprasentat]  fabricat,  C. 
*  propterea]  propterea  ultra,  MS. ; 
propter  hoc,  C.  H. 


"  animarn]   animalia,  MS. 
'  quoniam']  sed,  MS. 
'  propria]  om.  MS. 


528 


APPENDIX   1. 


[cap. 


excitetur  ad  spem  et  confidentiam  sanitatis,'  aliquid 
hujusmodi  faciat,  non  propter  fraudem,  nee  propter 
hoc,  quod  de  se  valeat  ^  (si  credimus  medico  Constan- 
tino) non  est  abhorrendum.  Nam  ipse  in  Epistola  ^ 
de  his,  quse  suspendiintur  ad  colkim,  sic  concedit  ad 
collum  carmina  et  chavacteres,  et  eos  in  hoc  casu 
defendit.  Nam  anima  multum  potest  super  corpus 
suura,  per  suas  affectiones  fortes,  ut  docet  Avicenna 
in  quarto  De  Anima  et  octavo  De  Animalibus ;  et 
omnes  sapientes  concordant.  Et  ideo  fiunt  coram 
infirrais  ludi,  et  res  delectabiles  afFeruntur.  Imrao  ali- 
quaudo  appetitui  multa  conceduntur  contraria  ;  quia 
vincit  affectus,  et  desiderium  animoe   super  morbum. 


Cap.  III. 


Be  virtute  sermonis  et  redargutione  magice. 


]\riiltipli- 
cation  of 
species. 


QuoNiAM  vero  in  nullo  laedenda  est  Veritas,  opor- 
tet  diligentius  considerare,  quod  agens  omne  facit 
virtutem  et  speciem  a  se  in  materiam  extrinsecam  ; 
non  solum  substantive,  sed  accidentia  activa  de  tertia 
specie  qualitatis ;  et  fiunt  virtutes  a  rebus,  aliquaj 
sensibiles,  aliqure  insensibiles.*  Et  ideo  homo  potest 
facere  virtutem  et  speciem  extra  se,  maxime  quura 
sit  nobilior  omnibus  rebus  corporalibus,  et  praecipue 
propter  virtutem  animoe  ratioualis,  nihilominus  exeunt 
spiritus  et  calores  ab  eo,^  sicut  ab  aliis  animalibus.^ 
Et    nos    videmus    quod    alia    animalia    immutant    et 


'  satii tails']  om.  II. 
-  vakat']  sed  propter  hoc  ut  con- 
fidat  quod  rcvaleat,  C.  H. 
^  in  Epistola]  om.  H. 
■*  aliqucE  inscnsibihs]  om.  MS. 


*  nihilominus  .  .  .  .  ab  co]  et 
hominis  non  solum  exercent  calores, 
sed  spiritus  ab  eo,  C. 

*  animalibus]  animalibus  exci- 
tantur,  C, 


III.]  APPENDIX  I.  529 

alterant  res  eis  objectas,  ut  basiliscus  *  interficit  solo 
visu,  et  lupus  ~  reddit  hominum  raucum  si  prius 
viderit  hominem,  et  hyaena^  intra  umbram  suam  non 
permittet  canem  latrare,  sicut  Solinus  De  Mirabilibus 
Mundi  narrat,  ct  alii  auctores.  Et  Ai'istoteles  in 
libro  De  A^'egetabilibus  dicit,  palraarum  foeminearum 
fnictus  maturescere  per  odorem  masculinarum,  et  equae 
im])regnantur  in  aliquibus  regionibus  per  odorem 
equorum,  ut  Solinus  ■*  narrat ;  et  mulfca  talia  contin- 
gunt,  per  species  et  virtutes  animalium  et  plantarum, 
multaque  mirabiliora,  sicut  docet  Aristoteles  in  libro 
Secretorum.  Quum  ergo  plantae  et  animalia  non 
possint  attingere  ad  dignitatem  naturae  bominis,  homo 
multo  magis^  poterit  facere  virtutes  et  species,  et 
calores  emittere  ad  alterationes  corporum  extra  se ; 
propter  quod  Aristoteles  dicit  secundo  De  Somno  et 
Vigilia,  quod  mulier  menstruosa  si  inspiciat  speculum, 
inficit  ipsum,  et  apparet  in  eo  ^  nubes  sanguinea.  Et 
Solinus  ^  narrat  quod  in  Scythia  regione  sunt  mulieres 
"  geminas  pupillas  liabentes  in  uno  oculo."  Unde 
Ovidius  : " 

"  Nocet  pupilla  duplex  f 

quae  quum  irascuntur  interficiunt  homines  solo  visu. 
Et  nos  scimus,  quod  homo  malae  complexionis,  ha- 
bens  infirmitatem  contagiosam,  ut  lepram,  vel  mor- 
bum  caducum,  vel  febrem  acutam,  vel  oculos  multum 
infirmos,  vel  hujusmodi,  quod  inficit  alios  prresentes  et 
contaminat.     Et  e  converso  homines  bonae  complexionis 


'  hasiliscus]    Pliu.     Hist.     Nat., 
xxxix.  4. 


*  Solinus]  cap.  26;  Pliny,  iv.  32  ; 
viii.  42. 

*  mulio  viagis]  ova.  MS. 
"  in  eo]  om.  MS. 
'  Solinus]    cap.    vi.      See    Plin. 

Hist.  Nat.  vii.  20. 

*  Ovidius]  Am.  i.  8,  15. 

VOL.   I.  L   L 


^  lupus]    Plin.    viii.   22  ;    Solini 
Poly.  cap.  8. 

'  ht/ana]  lea;na,  MS.    Plin.   viii. 
30  ;    Soliu.  cap.  30. 


530 


APPENDIX   I. 


[cap. 


efc  sani,  et  maxime  juvenes,  confortant  alios,  et 
homines  gaudent  de  eorum  prsesentia ;  et  hoc  est 
propter  spiritus  suaves,  et  vapores  salubres  et  deleeta- 
biles,  et  naturalem  calorem  bonum,  et  propter  species 
et  virtutes  qii?e  fiiint  ab  eis,  sicut  Galenus  docet  in 
Techni.  Et  augetur  malum '  si  anima  sit  peccatis 
magnis  et  miiltis  corrupta,  liabens  corpus  infirmum, 
et  malse  complexionis,  et  sit  cogitatio  fortis,  et  desi- 
derium  vehemens  ad  nocendum  et  malignum.  Nam 
tunc  natura  complexionis  et  infirmitatis  obedit  cogi- 
tationibus  animse  et  desideriis,  et  fortius  agit.  Unde 
leprosus  qui  ex  desiderio  forti  et  cogitatione,  et  solli- 
citudine  vehementi,  intenderet  alium  prsesentem  infi- 
cere,  et  citius  et  fortius  ipsum  inficeret,  quam  si 
non  ad  hoc  cogitaret,  nee  desideraret,  nee  intenderet. 
Natura  enim  corporis  ^  (ut  Avicenna  docet  locis  pr?e- 
dictis)  obedit  cogitationibus  et  vehementibus^  desideriis 
animse  ;  immo  nulla  operatio  hominis  fit,  nisi  per  hoc 
quod  virtus  naturalis  in  membris  obedit  cogitatio- 
nibus et  desideriis  anim^e.  Nam  (sicut  Avicenna  docet 
tertio  Metaphysics)  primum  movens  est  cogitatio, 
deinde  desiderium  conformatum  cogitationi,  postea 
virtus  naturalis  in  membris,  qufe  obedit  cogitationi  et 
desiderio ;  et  hoc  in  malo  (ut  dictum  est)  et  in  bono 
similiter.  Unde  quando  in  homine  inveniuntur  luiec, 
scilicet  bona  complexio,  et  sanitas  corporis,  et  juventus, 
et  pulchritudo,  et  elegantia  membrorum,  et  anima 
munda  a  peccatis,  et  cogitatio  fortis,  et  desiderium 
vehemens  ad  aliquod  opus  magnum  ;  tum  quiequid  fieri 
potest  per  virtutem  et  speciem  hominis,  et  spiritus,  et 
calorem  naturalem,  necesse  est  quod  fortius  et  vehe- 
mentius  fiat  per  hujusmodi  species,*  et  spiritus,  et  va- 
pores, et  influentias  quam  si  aliquod  istorum   deficiat ; 


'  Etaugeturmalum'\  haecaccidunt 
in  nialis,  MS. 

2  corporis']  om.  MS. 


*  vehemcntibusl  om.  MS. 
^  species]  om.  al. 


III.]  APPENDIX   I.  531 

et  prfecipiie  si  desideriiim  forte  et  intentlo  valida  non 
desit.  Et  ideo  per  verba  et  opera  hominis  possimt 
ali(|ua  fieri,  quando  omnes  dicta)  causae  concurrunt. 
Verba  enim  fiunt  ab  interius  per  cogitationes  anima?, 
ct  desideria,  et  per  motum  spirituum,  et  calorem  natii- 
ralem,  et  vocalem  arteriam  ;  et  eoruni  generatio  habet 
vias  apertas,  per  quas  est  raagnus  exitus  spirituum,  et 
caloris,  et  evaporationum,  et  ■virtutum,  et  specierum 
quse  possunt  fieri  ab  aninia  et  a  corde.  Et  ideo  alte- 
rationes  ex  ca3teris  partibus  spiritualibus  fiunt '  per 
verba/  secundum  quod  eis  debetur  ex  potestate  na- 
turae. Videmus  enim  quod  propter  lavjusmodi  vias 
apertas'^  a  corde  et  interioribus,  anhelitus,  et  oscitati- 
ones,  et  multse  resolutiones  spirituum  et  caloris  fiunt, 
qua)  aliquando  nocent,  quum  ab  infirmo  et  malae 
complexion  is  corpore  proveniunt ;  et  prosunt  et  con- 
fortant,  quum  a  corpore  mundo,  et  sano,  et  bonse 
complexionis  producuntur.  Et  ideo  similiter  aliqna^ 
operationes  magnse  naturales  possunt  fieri  in  verborum 
generatione  et  prolatione,  cum  intentione  et  desiderio 
operandi.  Unde  non  immerito  dicitur,  quod  vox  viva 
magnam  habet  virtutem  ;  non  quia  habeat  iliam  potes- 
tatem,  quam  magici  fingunt,  necnon  similiter  ad  faci- 
endum et  alterandum  (ut  sestimant),  sed  sicut  dictum, 
secundum  quod  natura  ordinavit.  Et  ideo  valde  caute 
in  liis  sentiendum  est ;  nam  de  facili  potest  homo 
errare,  et  multi  errant  in  utramque  partem  ;  quia 
aliqui  omnem  operationem  negant,  et  alii  superfluunt, 
et   ad   magica   declinant. 

Multi  igitur  libri  cavendi  sunt  propter  carmina,  ct  Books  of 
cbaracteres,  et  orationes,  et  conjurationes,  et  sacrificia,  ^cheVg^i 
et    hujusmodi,    quia    pure   magici   sunt.     Ut   liber   De 


•  ex  ccEteris  .  .  .  verba']  caeteris 
paribus,  in  spiritualibus  fiunt  per 
verba,  C, 


-  vias  apertas']  arterias,  C. 
L    L   2 


532  APPENDIX  I.  [cap. 

Officiis  Spiritmim,  et  liber  De  Morte  Animre,  et  liber 
De  Arte  Notoria,  et  hujusmocli  infiniti  ;  ^  qui  nee  artis, 
nee  naturae  continent  potestatem,  sed  figmenta  magi- 
corum.  Considerandum  est  tamen,  quia  multi  libri 
reputantur  inter  magicos  qui  non  sunt  tales,  sed  con- 
tinent sapientijB  dignitatem ;  qui  igitur  sunt  suspecti, 
et  qui  non,  experientia  cujuslibet  sapientis  docebit. 
Nam  si  quis  in  aliquo  illorum^  opus  naturae  vel  artis 
inveniat,  illud  accipiat ;  si  non,  relinquat  velut  sus- 
pectum ;  et  sicut  indignum  est  sapienti  et  illicitum 
magica  pertractare,  sic  superfluum  est,  nee  est  necessa- 
rium.  Nam,  ut  sentit  Isaac  in  liln-o  De  Febribus, 
anima  rationalis  non  impeditur  in  suis  operationibus, 
nisi  detineatur  ignorantia.  Et  Aristoteles  vult  in  libro 
Secretorum,  quod  intellectus  sanus  et  bonus  potest  in^ 
omnia  quae  homini  necessaria  sunt,  cum  influentia 
tamen  divinse  virtutis ;  quia  tertio  Meteororum  dicit, 
quod  non  est  virtus  nisi  per  Deum ;  et  in  fine 
Ethicorum  dicit,  quod  nulla  virtus,  nee  moralis  nee 
naturalis,  est  sine  influentia  divina.  Unde  quum 
loquiraur  de  potestate  agentium  particularium,  non 
excludimus  regimen  agentis  universalis  et  primse 
causae.  Nam  omnis  causa  primitiva  plus  influit  in 
causatum  quam  secunda,  ut  prima  propositi©  de  causis 
proponit. 


Cap.  IV. 

De  {nstrumeniis  artijiciosis  onirahilihus.* 

Extraordi-  Narrabo  igitur  nunc  primo  opera  artis  et  naturse 
chani™i"  ^^i^^^^^^^»  ^^^  postca  causas  et  modum  eorum  assignem  ; 
inventions,  in  quibus  nihil  magicum  est ;   ut  videatur  quod  omnis 


'  nifmiti]  Dcfuit  in  alio  exemplo, 
II. 

-  quis  .  .  .  illoriim'\  oni.  MS. 


^  /n]  oni.  C. 

'  mifdliiUhns']       De     mirabilibus 
operibus  artis  et  naturae,  MS. 


IV.]  APPENDIX   I.  533 

magica  potestas  sit  inferior  his  operibiis  et  iudigna. 
Et  primo  per  figuram  et  rationem  solius  artis.  Nam 
instruinenta  navigaudi  possunt  fieri  sine  hominibus 
remigantibus,  ut  naves  maximje,  fluviales  et  marinse, 
ferantur  nnico  liomine  regente,  majori  velocitate  quam 
si  plena?  essent  hominibus.  Item  currus  possunt  fieri 
ut  sine  animaU  moveantur  cum  impetu  inajstimabili ; 
ut  aestimamus  currus  falcati^  fuis.se,  quibus  antiquitus 
pugnabatur.  Item  possunt  fieri  iustrumenta  volandi, 
ut  homo  sedeat  in  medio  instrumenti  revolvens  ali- 
quod  ingenium,  per  quod  ala3  artificialiter  compositse 
aerem  verbercnt,  ad  modum  avis  volantis.  Item  in- 
strumentum,  parvum  in  quantitate  ad  elevandum  et 
deprimendum  pondera  quasi  infinita,  quo  nihil  utilius 
est  in  casu.  Nam  per  instrumentum  altitudiuis  trium 
digitorum,  et  latitudinis  eorumdem,  et  minoris  quan- 
titatis,  posset  homo  seipsum  et  socios  suos  ab  omni 
periculo  carceris  eripere,  et  elevare,  et  descend  ere. 
Posset  etiam  de  facili  fieri  instrumentum  quo  unus 
homo  traheret  ad  se  mille  liomines  per  violentiam, 
mala  eorum  voluntate ;  et  sic  de  rebus  aliis  attra- 
hendis.  Possunt  etiam  instrumenta  fieri  ambulandi 
in  mari,  vel  fluminibus,  usque  ad  fundum  absque  peri- 
culo corporali.  Nam  Alexander  magnus  his  usus  est, 
ut  secreta  maris  videret,  secundum  quod  Ethicus  nar- 
rat  astronomus.  Hsec  autem  facta  simt  antiquitus,  et 
nostris  temporibus  facta  sunt,  ut  certum  est ;  nisi  sit- 
instrumentum  volandi,  quod  non  vidi,  nee  hominem 
qui  vidisset  cognovi ;  sed  sapientem  qui  lioc  artificium 
excogitavit  explere  cognosce.  Et  infinita  quasi  talia 
fieri  possunt ;  ut  pontes  ultra  flumina  sine  columna, 
vel  aliquo  susteutaculo,  et  machinationes,  et  ingenia 
inaudita. 


^/alcati']  falcares,  MS.  |      '  nisi  sit}  practer,  II. 


534 


APPENDIX   I, 


[cap. 


Cap.  V. 


De  experientiis  ijerspectlvis  artificialihus. 


Magic 

mirrors. 


Glasses  of 
different 
focal 
powers. 


Sed  magis  philosophicse  figurationes  inveniuntur.^ 
Nam  sic  possunt  figurari  perspiciia  specula,  ut  unum 
appareat  multa,  et  unus  liomo  exercitus,  et  plures  et 
quot  volumus  soles  et  liiiicB  appareant.  Nam  natura 
sic  aliquando  figuravifc  vapores,  ut  soles  duo  et  du?e 
lunpe,  et  tres  simul  apparuerint  in  aere,  sicut  Plinius 
recitat  in  secundo-  Naturalis  Historije.  Et  qua  ra- 
tione  plures  et  infiuitse  possunt  in  aere  apparere ;  quia 
postquam  suam  excedit  uriitatem,  nullus  numerus  est 
ei  determinatus  ;  sicut  arguit  Aristoteles  iu  capitulo 
De  Vacuo.  Et  sic  omni  civitati,  et  exercitui  con- 
trario,  possent  fieri  terrores  infiniti ;  ut  vel  propter 
multiplicationem  apparitionum  stellarum,  vel  hominum 
super  ipsos  congregatorum  penitus  desperarent ;  prte- 
cipue  si  sequeus  documentum  cum  illo  habeatur  primo. 

Possunt  enim  sic  figurari  perspicua  ut  longissime 
posita  appareant  propinquissima,  et  e  converso ;  ita 
quod  ex  incredibili  distantia  legeremus  minutissimas 
literas,  et  numeraremus^  res  quascunque  parvas,  et 
Stellas  faceremus  apparere  quo  vellemus.  Sic  enim 
83stimatur  Julius  CcEsar  super  littus  maris  in  Galliis, 
deprehendisse  per  ingentia  specula  dispositionem  et 
situm  castrorum  et  civitatum  Britannia}  majoris. 

Possunt  etiam  sic  figurari  corpora,  ut  maxima  ap- 
pareant minima,  et  e  converso  ;  et  alta  appareant 
ima    et   infima,    et    e   converso  ;    et   occulta   videantur 


'  inveniuntui']  Sed  profccto  ml- 
randtc  satis  iuvciiiuutur  figurationes 
physiccc,  al. 


'  sccunJo"]  cap.  30. 
nitmerarcmus']  videremus,  Ci 


v.]  APPENDIX   I.  535 

maaifesta.  Nam  sic  Socrates  draconem,  corrurapentem 
civitatem  et  regionem  suo  anhelitu  pestilent] ali,  depre- 
hendit  residere  intra  niontiuni  latibula  ;  sic  etiam 
omnia  qiiai  essent  in  civitatibus  et  exercitibus  con- 
trariis  posscnt  ab  inimicis  deprehendi.  Possent  etiam 
sic  figurari  corpora,  ut  species  et  influentife  venenosse 
et  infectivjTG  ducerentnr  quo  vellet  liomo ;  nam  sic 
Aristoteles  fertur  docuisse  Alexandrum  ;  quo  docu- 
mento  venenum  basilisci,  erecti  super  murum  civitatis 
contra  exercitum,  dcduxit  in  ipsam  civitatem.  Possent 
etiam  sic  figurari  perspicua,  ut  omnis  homo  videret 
aurum,  et  argcntum,  et  lapides  pretiosos,  et  quicquid 
homo  vellet;  et  quicunque  festinaret  ad  loca  visionis^ 
nihil  inveniret.  Non  igitur  oportet  nos  uti  magicis 
illusionibus  quum  potestas  pliilosophia3  doceat  operari 
quod  sufficit.^ 

Sed  de  sublimioribus  potestatibus  ^  figurandi  est,  Burning 
quod  ducantur  et  congregentur  radii  per  varias  ligu-  ^  ^^^^^' 
rationes  et  reflexiones,  in  omni  distantia  qua  volumus, 
quatenus  comburatur  quicquid  sit  objectum  ;  nam  hoc 
testantur  perspicua  comburentia  ante  et  retro,  sicut 
auctores  certi  docent  in  suis  libris.  Et  majus  omnium 
figurationura  et  rerum  figuratarum  est,  ut  coelestia 
describerentur,  secundum  suas  longituchnes  et  latitu- 
dines  in  figura  corporali,  qua  moventur  motu  diurno, 
et  h?ec  valerent  regnum  unum  homini  sapienti.  Haec 
igitur  sufficiant  pro  excmplo  figurationum,  quamvis 
infinita  alia  iniranda  proponi  possent   in  medium. 


'  i'(i(0?)/.9]  ad  locum  visitare,  C.       I       "potestatibus']  potestas,  MS. 
'non  .  .  .  sufficii]  cm.  C.  | 


536  APPENDIX  I.  [cap. 


Cap.  VI. 
De  experimentis  mirahilibus. 

Greek  fire.  His  vero  simt  quaedam  annexa  super  figurationibus, 
nam  in  omni  distantia  qnam  volumus,  possumus  arti- 
ficialiter  componere  ignem  comburentem  scilicet  ex  sale 
petrse  et  aliis.  Item  ex  oleo  petroleo  rubro  et  aliis. 
Item  ex  malta,^  et  naptlia,  et  consimilibus  ;  secundum 
quod  Plinius  in  ii.  libro  [cap.  104.],  dicit  civita- 
tem  quandam  se  defendisse  ab  exercitu  Romano ;  nam 
malta  projecta  militem  armatum  combussit.  His  vi- 
cinus  est  ignis  Grsecus,  et  multa  combm-entia.  Prae- 
terea  possunt  fieri  luminaria  perpetua  et  balnea  ar- 
dentia  sine  fine.  Nam  multa  cognovimus  quse  non 
consumuntur  in  flamma ;  ut  pelles  salamandree,  et 
tlialc,  et  hujusmodi ;  quae  adjuncto  aliquo  inflamman- 
tur  et  lucent,  sed  non  comburuntur,  immo  purificantur. 

Gunpow-  Prseter  vero  hgec  sunt  alia  stupenda  naturae.  Nam 
soni  velut  tonitrua  possunt  fieri  et  coruscationes  in 
aere,  immo  majori  horrore  quani  ilia  quae  fiunt  per 
naturam.  Nam  modica  materia  adaptata,  scilicet  ad 
quantitatem  nnius  pollicis,  sonum  facit  horribilem  et 
coruscationem  ostendit  vehementem.  Et  hoc  fit  multis 
modis ;  quibus  omnis  civitas  et  exercitus  destruatur, 
ad  modum  artificii  Gedeonis,  qui  lagunculis  fractis,  et 
lampadibus,  igne  exsiliente  cum  fragore  imestimabili, 
infinitum  Midianitarum  destruxit  exercitum  cum  tre- 
centis  hominibus.  Mira  sunt  ha3C,  si  quis  sciret  uti 
ad  plenum,  in  debita  quantitate  et  materia. 


mattaj  umbra,  C. 


der, 


VI.]  APPENDIX   I.  537 

De  alio  veio  genere  sunt  multa  iniracula  ;  qua)  licet  The 
non  multam  habeaiit  utilitatein  habent  tamen  spec- 
taculum  sapientijB  ineffabile  ;  et  possunt  applicari  ad 
probationein  omnium  occultorum,  quibus  vulgus  inex- 
pertum  contradicit ;  et  sunt  similia  attractioni  ferri 
per  adamantem.  Nam  quis  crederet  hujusmodi  at- 
tractionem  fieri  nisi  videret  ?  Et  multa  miracula 
natura)  sunt  in  hac  ferri  attractione,  quse  non  sciuntur 
a  vulgo,  sicut  experientia  docet  sollicitum.  Sed  plura 
sunt  haec  et  majora.  Nam  similiter  est  per  lapidem 
auri  attractio,  et  argenti,  et  omnium  metallorum.'  Item 
lapis  cadens  currit  ad  acetum,-  et  plantae  adinvicem, 
et  partes  animalium  divisse  localiter,  motu  naturali 
concurrunt.  Et  postquam  hujusmodi  perspexi,  nihil 
mini  est  difficile  ad  credendum,  quando  bene  considero, 
nee  in  divinis,  sicut  nee  in  humanis.  Sed  majora  his 
sunt ;  nam  tota  potestas  mathematicse  non  potest  nisi 
in  instrumentum  spheericum  juxta  artificium  Ptolo-  A  self- 
mfei  sc.  Almagesti,  in  quo  omnia  qua)  sunt  in  coelo  piani-*' 
suis  longitudinibus  et  latitudinibus  sunt  descripta  sphere, 
veraciter ;  quod  autem  moveretur  naturaliter  motu 
diurno  non  est  in  mathematici  potestate.  Experi- 
mentator  tamen  fidelis  et  magnificus,  ad  hoc  auhelat, 
ut  ex  tali  materia  fieret,  et  tanto  artificio,  quod  natu- 
raliter coelum  motu  diurno  volveretur ;  quod  videretur 
fieri  posse  quoniam  multa  motu  coelestium  deferuntur, 
ut  cometie,  et  mare  in  fluxu,  et  alia  in  toto,  vel  in  par- 
tibus  suis ;  (^uod  esset  majus  miraculuni  quam  omnia 
antedicta,  et  utilitatis  quasi  infinitse.  Nam  tunc  omnia 
instrumenta  astronomise  cessarent,  tam  specialia  quam 
vulgata :  nee  thesauro  unius  regis  posset  comparari. 

Et  licet  non  quantum  ad  miraculuni,  tamen  quantum  Artificial 
ad   utilitatem   publicam    et    privatam,    majora    possunt  ^^  ' 


'  melallorum']  riiu,  Uist.  lib.  36,    |        -  acclum']  acernim,  al. 
cap.  20. 


538  APPENDIX  I.  [cap, 

fieri ;  scilicet  ut  auri  copia  et  argenti  deducatur  in 
medium,  quantum  placet  homini,  et  non  solum  secun- 
dum naturae  possibilitatem,  sed  secundum  artis  com- 
plementum ;  ut  quum  sint  decern  et  septem  modi  auri 
octo  scilicet  ex  admixtione  argenti  cum  auro,  ut  pri- 
mus modus  sit  ex  xvi.  partibus  auri  cum  aliquibus 
partibus  argenti,  quousque  ad  vigesimum  secundum 
gradum  auri  pertingatur ;  cum  uno  argenti  semper 
unum  gradum  auri  augmentando.  Et  totidem  sunt  ex 
admixtione  a^ris  cum  auro,  ut  ultimus  modus  sit  ex 
viginti  quatuor  gradibus  auri,  purus  sine  admixtione 
alterius  metalli.  Non  enim  potest  natura  ulterius 
procedere  sicut  docet  experientia.  Sed  ars  potest  aug- 
mentare  aurum  in  gradibus  puritatis  usque  in  infini- 
tum ;  similiter  argentum  complere  potest  sine  fraude. 

Sed  prsecedentibus  majus  est,  quod  tamen  anima 
rationalis  cogi  non  poterit,  eo  quod  libertate  gaudeat 
arbitrii ;  potest  tamen  eflicaciter  disponi,  et  excitari, 
et  induci,  ut  gratis  velit  suos  mores  mutare,  et  aflfec- 
tiones,  et  voluntates,  secundum  arbitrium  alterius  ;  et 
non  solum  singularis  persona,  sed  totus  exercitus,  et 
civitas,  et  totus  populus  regionis.  Et  liujusmodi  ex- 
empla  docet  Ai-istoteles  in  libro  Secretorum  tam  de 
regione,  quam  de  exercitu,  et  persona  singulari.  Et 
in    his  est  fere  finis  natura)  et  artis. 


Cap.  VII. 

De   retardatione    accidentium    senedutls,   et  de  pro^ 
longatione  vitcv  humancc. 

Prolonga-        Sed    ultimus     gradus    in    quem    potest    artis    com- 

tionofhfe.  plementum,  cum  omni  natura3  potestate,  est  prolongatio 

vitfe  liumana?  usque  ad  magnum  tempus ;  quod  autem 

hoc   sit  possibile,  multa  experimenta   docuerunti     Nam 


VII.]  APPENDIX    T.  539 

Plinius '  xxii.  libro  recitat,  militem  strenuum  corpore 
et  animo  ultra  setatem  honiinis  consuetam  durasse  in 
sua  probitate  :  cui  quum  Octavianus  Augustus  diceret, 
quid  fecisset  ut  sic  viveret,  respondit  in  senigraate, 
quod  oleum  posuit  exterius  et  mulsum  interius.  [Mul- 
sum  autem  liabet  octo  partes  aquse  et  novem  mellis 
secundum  auctores.]  ^  Sed  postea  similia  ^  midta  con- 
tigerunt.  Nam  rusticus  cffbdiens  in  campis  cum  ara- 
tro,  vas  aureum  cum  li(i[Uore  nobili  invenit,  et  resti- 
mans  rorem  coeli  lavit  faciem  et  bibit  ;  et  corpore, 
et  spiritu,  et  bonitate  sapientire  renovatus,  de  bubulco 
factus  est  bajulus  regis  Sicilia3  ;  quod  accidit  tempore 
regis  Willielmi ;  et  probatum  est  testimonio  papalium 
literarum,  quod  Alemannus  quidam  captivatus  inter 
Saracenos  recepit  medicinam,  qua  usque  ad  quingentos 
annos  vita  sua  prolougata  est.  Nam  rex  qui  eum 
habuerat  captivum,  recepit  regis  magni  nuntios  cum 
liac  luedicina ;  sed  quia  cam  suspectam  habuerat, 
voluit  probare  in  captivo  quod  fuerat  ei  delatum.  Si- 
militer domina  de  Nemore  in  Britannia  Majori,  quge- 
rens  cervam  albam,  invenit  unguentum,^  quo  custos 
nemoris  se  perunxerat  in  toto  corpore,  prfeterquam  in 
plantis ;  qui  vixit  trecentis  annis  sine  corruptione,  ex- 
ceptis  pedum  passionibus.  Et  pluries  experti  sumus 
nostris  tcmporibus,  quod  homines  rurales  sine  consilio 
medicorum  vixerunt  centum  et  Ix.  annis  vel  circiter. 
Hajc  etiam  confirmantur  per  opera  animalium ;  ut 
cervi,  et  aquila),  et  serpentes,  et  multa  alia,  qua3  per 
virtutes  herbarum  et  lapidum  suam  renovant  juven- 
tutem.  Et  ideo  sapientes  dederunt  se  ad  hnjusmodi 
secretum,  excitati  exemplis  brutorum,  sestimantes  quod 


'  riinius']  xxii.  24.  I        ^  .similial  om.  MS. 

*  Mulsiim  .  .  .  auctores']    om.  C.    I        '  invenit  unguentum']    iiiiguetitnm 
MS.  1  composuit,  MS. 


540  APPENDIX   I.  [cap. 

possibile  fuit  liomini,  quod  brutis  animalibus  est  con- 
cessum.  Propter  quod  Artephius/  in  sua  sapientia 
secretas  vires  animalium,  et  lapidum,  et  herbarum, 
et  cffiterarura  rerum  scrutatus,  ob  secreta  natui'se  sci- 
enda,  et  maxime  propter  vitse  longitudinem,  gloriatur^ 
se  vixisse  mille  et  viginti  quinque  annis. 
Life  of  Et    possibilitas    prolongationis   vit?e     probatur     per 

naturally  l^^c,  quod  hoino  est  naturaliter  immortalis,  et  potens 
shortened,  non  mori,  atque  etiam  post  peccatum  potuit  vivere 
circiter  mille  annos  ;  et  deinceps  paulatim  abbreviata 
est  vitre  longitudo.  Ergo  oportet  quod  hujusinodi  ab- 
breviatio  sit  accidentalis ;  quare  poterit  in  toto  vel  in 
parte  reparari.  Sed  si  nos  volumus  causam  acciden- 
talem  hujus  corruptionis  investigare,  inveuiemus  quod 
non  est  a  coelo,  neque  ab  alio,  quam  a  defectu  re- 
giminis  sanitatis.  Nam  in  hoc  quod  patres  corrupti 
sunt,  generant  filios  corruptie  complexionis  et  compo- 
sitionis  ;  et  filii  ex  eadem  causa  se  corrumpunt ;  et  sic 
devenit  corruptio  a  patribus  in  filios,  donee  invalescat 
continue  abbreviatio  vitse,  sicut  est  die  ista.  Non  ta- 
men  propter  hoc  sequitur  quod  abbreviabitur  semper 
in  minus,  quia  terminus  in  specie  humana  positus  est, 
ut  in  pluribus^  vivant  homines  Ixxx.  annis,  "  sed 
"  amplior  est  eorum  labor  et  dolor."  *  Remedium  vero 
esset  contra  corruptionem  propriam  cujuslibet,  si  qui- 
libet  exerceat  regimen  completum  sanitatis  a  juven- 
tute  ;  quod  consistit  in  his  qu?e  sunt  cibus,  potus, 
somnus,  vigilia,  motus,  quies,  evacuatio,  constrictio,  aer, 
passio  animi.  Nam  si  quis  hoc  regimen  conservaret  a 
nativitate,  viveret  quantum  natura  assumpta  a  paren- 
tibus   permitteret,  et  duceretur  ad   ultimum  terminum 


*  Artephius']  Artesius,  al.  I       '  pluribus]  potetltatibus,  MS. 

*  gloriatur']  gaudet,  al,  |       *  dolor^  FsaU  90. 


VII.] 


APPENDIX   I. 


54fl 


istius  naturoB  lapsae  ab  originali  justitia  ;^  quem  tamen 
prseterire  non  posset ;  quia  hoc  regimen  non  liabet 
remediuin  contra  corruptionem  antiquam  parentum. 
Sed  impossibile  est,  quod  homo  sic  regatur  in  omni 
mediocritate  istorum,  sicut  exigit  regimen  sanita- 
tis ;  et  idee  oportet,  quod  abbrevatio  vita3  contingat  ex 
hac  causa,  non  solum  ex  corruptione  parentum.  Ars 
vero  medicinae  determinat  hoc  regimen  sufficienter. 
Sed  nee  dives,  nee  pauper,  nee  sapiens,  nee  insipiens, 
nee  ipsi  medici  quantumcunque  periti,  possunt  hoc 
regimen  in  se,  nee  in  aliis  perficere,  ut  patet  cuilibet. 
Sed  natura  non  deficit  in  necessariis,  nee  ars  completa ; 
immo  valet  insurgere^  et  irrumpere  contra  accidentales 
passiones,  ut  in  parte  vel  in  toto  deleantur.  Et 
a  principio,  quum  incepit  oetas  hominum  declinare, 
facile  fuisset  remedium  ;  sed  nunc,  a  sex  millibus 
annorum  et  amplius,  difficile  est  remedium  apponi. 
Sapientes  tamen  moti  considerationibus  antedictis,  nisi 
sciunt  vias  excogitare,  non  solum  contra  defectum 
proprii  regiminis  cujuslibet,  sed  contra  corruptionem 
parentum  ;  non  quia  reducatur  homo  ad  vitam  Adse, 
vel  Artephii  propter  corruptionem  tarn  invalescentem  ; 
sed  ut  in  centenarium  annorum,  vel  pliu-es,  vita  pro- 
longetur  ultra  communem  setatem  hominum  nunc 
viventium  ;  quatenus  passiones  senectutis  retardentur, 
et  cum  prohiberi  non  possint,  mitigentur ;  usquequo 
ultra  sestimationem  humanam  vita  prolongetur  uti- 
liter ;  semper  tamen  citra  ultimum  terminum  na- 
turae. Nam  ultimus^  est  terminus,  qui  in  primis  homi- 
nibus  positus  est  post  peccatum  ;  et  alius  terminus  est 
cuilibet  ex  propria  et  parentum  corruptione.  Ultra 
istos  ambos  non  contingit  transire,  sed  bene  terminum 


'  lapsa  .  .  .  juslilia']   "  Dcfuit  in 
alio  exeiuplari,"  II.,  et  in  MS. 
'  insurgere^  om.  MS, 


*  Nam  ....  ultimus']  Nam  unus 
terminus  natura;  est,  C. 


542  APPENDIX   I.  [cap. 

propria3  corruptionis  ;  nee  tamen  usque  ad  terminum 
primum,  credo  quod  aliquis,  quantumcunque  sapiens  his 
temporibus,  posset  attingere ;  licet  possibilitas  sit,  et 
aptitudo  naturae  humanae  ad  ilium  terminum  secun- 
dum quod  fuit  in  primis  hominibus. 

Nee  mirum  quum  aptitudo  ista  se  extendit  ad  im- 
mortalitatem,  sicut  fuit  ante  peccatum,  et  erit  post 
resurrectionem.  Sed  si  tu  dicas  quod  nee  Aristoteles, 
nee  Plato,  nee  Ypocras,  nee  Galienus,  ad  Imjus  vitse 
prolongationem  venerunt ;  respondeo  tibi,  quod  nee  ad 
multas  veritates  mediocres,  qu?e  postea  scitse  sunt  per 
alios  studiosos  ;  et  ideo  h?ec  maxima  potuerunt  igno- 
rare,  quanquam  ad  haec  laboraverunt.  Sed  nimis  se 
in  aliis  occupaverunt,  et  citius  perducti  sunt  ad  senec- 
tutem,  consumentes  vitam  in  pejoribus  et  vulgatis, 
quamvis  vias  ad  hsec  secreta  perceperunt.'  Scimus 
enim  quod  Aristoteles  dicit  in  Proedicamentis,  quod 
quadratura  circuli  scibilis  est,  et  sic  fatetur  se  et 
omnes  ignorasse  usque  ad  terapus  suum.  Sed  nos 
scimus  Ins  diebus  quod  scitur  li?ee  Veritas,  et  ideo 
longe  magis  potuit  Aristoteles  ulteriora  uatume  se- 
creta ignorare.  Multa  etiam  modo  ignorant  sapientes 
qure  vulgus  studentium  sciet  In  temporibus  futuris. 
Unde  lijiec  objectio  vana  est  per  omneni  modura. 


Cap.  VIII. 

De  occultando  secreia  naturcv  et  artis. 

Philoso-  Enumeratfs    quibusdam    exemplis    circa   naturte    et 

secrets  not  ^-I'tis  potestatem,  ut  ex  paucis   multa  coUigamus,  et  ex 

to  be  di-     partibus    tota,    ex   particularia    universalibus,    quatenus 

videamus  quod  non  est  necesse  nobis  aspirare  ad  ma- 


quam    ....   pcrcepcmnQ  quamvis  secreta  multa  perceperint,  C. 


VIII.]  APPENDIX   I.  543 

gica,  cum  ars  et  natura  sufficiant ;  volo  modo  sin- 
gula per  ordinem  prosequi,  et  eausas,  et  modum  dare 
in  particulari.  Sed  considero  quod  in  pellibus  capra- 
rum  et  oviuni  non  traduntur  secreta  natune/  ut  a 
quolibet  intelligantur,  sicut  volunt  Socrates  et  Aristo- 
teles.  Atque  ipsemet  Ai'istoteles  dicit  in  libro  Secreto- 
rum,  quod  esset  fractor  sigilli  coelestis,  si  communicaret 
secreta  naturoe  et  ai'tis  ;  adjungens  quod  multa  mala 
sequuntur  eum  qui  revelat  secreta.  Cseterum  in  hoc 
casu  dicit  A.  Gellius  in  libro  Noctium  Atticarum  de 
collatione  sapientum,  quod  stultum  est  asino  pr?ebere 
lactucas,  quum  ei  sufficiant  cardui.  Atque  in  libro 
Lapiduni  scribitur,  quod  rerum  minuit  majestatein  qui 
divulgat  mystica  ;  nee  manent  secreta  quorum  turba  est 
conscia.  Ex  divisione  probabili  potest  vulgus  dividi 
in  oppositum  contra  sapientes.  Nam  quod  videtur 
omnibus  est  veriim,  et  quod  sapientibus  similiter,  et 
maxime  notis.  Ergo  quod  pluribus,  hoc  est  vulgo,  in 
quantum  hujusmodi  videtur,  oportet  quod  sit  falsum  : 
de  vulgo  loquor,  quod  contra  sapientes  in  hac  divisione 
probabili  distinguitur.  Nam  in  commuuibus  concepti- 
bus  animi  concordat  cum  sapientibus,  sed  in  principiis 
propriis  et  conclusionibus  artium  et  scientiarum  a 
sapientibus  discordat,'  laborans^  circa  apparentias  in 
sophismatibus,  et  inutilibus,  de  quibus  sa})ientes  non 
curant.  In  propriis  igitur  vel  secretis  vulgus  ei^rat ;  et 
sic  dividitur  contra  sapientes  ;  sed  in  communibus 
animi  conceptionibus,  sub  lege  omnium  con  tine  tur,  et 
cum  sapientibus  concordat.  Sed  communia  parvi  sunt 
valoris,  nee  propter  se  quserenda,  sed  propter  particu- 
laria  et  propria.  Sed  causa  hujus  latentise  vulgi  apud 
omnes  sapientes  fuit,  quia  vulgus  deridet  sapientes,  et 


'  naturae']  "  Defiiit  in  alio  exem-  [   bus  et   inutilibus,   colorant    eausas 
plari,"  II.  I   sophismatibus,  MS. 

'  laborans'}     vacans    sophismati- 


544  APPENDIX  I.  [cap. 

negligit'  secreta  sapientise,  et  uescit  uti  rebus  dignissi- 
mis,  atque  si  aliquid  magnificum  in  ejus  notitiam  cadat 
a  fortuna,  illud  perdit,  et  eo  abutitur  in  damnum 
multiplex  personarum  et  communitatis.  Et  ideo  insa- 
nus  est  qui  aliquod  secretum  scribit  nisi  ut  a  vulgo 
celetur,  et  ut  vix  a  studiosissimis  et  sapientibus  possit 
intelligi. 
Various  Sic  enim  cucurrit  tota  sapientum  midtitudo  de  piin- 

methods  cipio,  et  multis  modis  occultaverunt  a  vulgo  sapientiae 
to  conceal  secreta.  Nam  aliqui  per  cliaracteres  et  carmina  oc- 
them.  cultaverunt  multa,  alii  vero  per  verba  penigmatica  et 
figurativa,  ut  Aristoteles  in  iibro  Secretorum  dicens 
Alexandre :  "  O  Alexander,  volo  tibi  ostendere  secre- 
"  torum  secretum  maximum,  et  divina  potentia  juvet 
"  te  ad  celandum  arcanum,  et  ad  faciendum  proposi- 
"  tum.  Accipe  igitur  lapidem  qui  non  est  lapis,  et 
"  est  in  quolibet  homine,  et  in  quolibet  loco,  et  in 
"  quolibet  tempore ;  et  vocatur  ovum  philosopliorum, 
"  et  terminus  ovi/'  Et  sic  inveniuntur  in  libris  mul- 
tis et  scientiis  diversis  innumerabilia,  talibus  sermoni- 
bus  obscurata,  ut  nullo  modo  intelligantur  sine  doctore. 
Tertio  modo  occultaverunt  per  modos  scribendi,  scilicet 
per  consonantes  tantum,  ut  nemo  posset  legere,  nisi 
sciat  significata  dictiouum,  sicut  Hebraei,  et  Chaldrei, 
et  Syri,  et  Arabes  scribunt  secreta ;  immo  quasi  omnia 
pro  majori  parte  sic  scribunt;  et  ideo  est  magna  sa- 
pientia  occultata  apud  eos,  et  maxime  apud  Hebrjeos ; 
quoniam  Aristoteles  dicit  Iibro  memorato,  quod  Deus 
dederit  eis  omnem  sapientiam  antequam  fuerunt  plii- 
losophi  ;  et  ab  Hebraeis  omnes  nationes  liabuerunt 
philosophise  principium.  Et  Albumasar  in  Iibro  In- 
troductorio  Majori,  et  alii  philosophi,  et  Joseph  us 
primo  et  octavo  Antiquitatum  libris  h?ec  manifeste 
decent.     Quarto  accidit  occultatio   per  mixtionem  lite- 


'  ncgligit]  Deerat  iu  alio  exemp.,  II.,  ct  in  MS. 


IX.]  APPENDIX   I.  545 

rarum  diversi  generis.  Nam  sic  Ethicus  astronomus 
suain  occultavit  sapientiam,  co  quod  literis  Hebraeis, 
ct  GraBcis,  et  Latinis  cam  conscripsit  in  eadam  serie 
sci'iptura).  Quinto  occultabant  quidam  per  alias  literas, 
sicnt  nee  apud  gentem  suam,  nee  apud  alias  nationes, 
sed  fingunt  eas  pro  voluntate  sua  ;  et  hoc  est  maxi- 
mum impedimentum,  quo  usus  est  Artephius  in  suo 
libro  De  Secretis  Naturae.  Sexto  fiunt  non  fiojur.io 
literarum,  sed  alia?  figura}  geometrico?,  qua}  secundum 
divci'sitatem  punctorum  et  notarum  habent  literarum 
potestatem,  et  his  similiter  usus  est  Artephius  in  sua 
scientia.  Soptimo  est  majus  artificium  occultandi,  quod 
datur  in  arte  notatoria,  qua^  est  ars  notandi  et  scri- 
bendi  ea  brevitate  qua  volumus,  et  ea  velocitate  qua 
desideramus.  Et  sic  multa  secreta  scripta  sunt  in 
libris  Latinorum.  Necessarium  vero  a^stimavi  has  oc- 
cultationes  tangere  ;  quia  forsan  propter  secretorum 
magnitudinem  aliquibus  his  utar  modis,  ut  sic  te  snl- 
tem  juvem  ut  possum. 


Cap.  IX.' 

Dc  modo  faciendi  ovuvi  2'>hilosophorum. 

DiCO  igitur  tibi  quod  volo  ordinari  qua)  supcrius  The  philo 
narravi  exponere,  et  ideo  volo  ovum  philosophorum  "'^P"'''"'^ 
dissolvere,  et  partes  philosophici  ovi^  investigare,  nam 
lioc  est  initium  ad  alia.  Calcem^  igitur  dillgenter  aquis 
alkali  et  aliis  aquis  acutis  purifica,  et  variis  contrition- 
il)us  cum  salibus  confrica,  et  pluribus  assationibus  con- 
croma,  ut  fiat  terra  pura  penitus  lil)erata  ab  aliis  elc- 
montis,  quam  tibi  pro  mea)  longitudinis   statura  dignam 


'  Cap.  J.r.]    '•  In  alio  examplari    l        -  oiv]  hominis,  MS. 
ad  marg.  :  JIcec  sunt  aniginata."  \       '  Calceni]  sal,  C. 

VOL.  I.  M   M 


546 


APPENDIX   I. 


[cap. 


duco.'  Intellige  si  potes,  quia  prociildubio  erit  compo- 
situm  ex  elementis,  et  ideo  est  pars  lapidis  qui  non 
est  lapis,  et  est  in  quolibet  homine,  et  in  quolibet  loco 
liominis,  et  in  quolibet  tempore  anni  reperies  hoc  in 
suo  loco.  Deinde  oleum  ad  modum  crocei  -  casei  et 
viscosi  accipias,  primo  ictu  insecabile,  cujus  tota  virtus 
ignea  dividatui*,  et  separetur  per  dissolutionem ;  dis- 
solvatur  autem  in  aqua  acuta  temperatte  acuitatis  cum 
igne  levi,  ut  decoquatur  quatenus  separetur  pin- 
guedo  sua,  sicut  pinguedo  in  carnibus ;  et  hoc  per 
distillationem,  ut  non  egrediatur  aliquid  de  unctuo- 
sitate  ;  et  hsec  virtus  ignea  ^  in  aqua  uiinse  distill etur ; 
post  in  aceto  decoquatur,  donee  minimum  quod 
inest  de  causa  adustionis  desiccetur,  et  virtus  ignea 
habeatur.  Sed  si  non  curetur  de  ilia  iterum  fiat. 
Evigila  et  excute  mentem  tuam,  nam  sermo  dif- 
ficilis  est.  Oleum  vero  dissolvitur  in  aquis  acutis, 
vel  in  oleo  communi  quod  expressius  operatur,  vel  in 
oleo  acuto  amygdalorum  super  ignem ;  ita  ut  oleum 
separetur,  et  remaneat  spiritus  occultatus  in  partibus 
animalium,  et  sulphure,  et  arsenico.  Nam  lapides,  in 
quibus  oleum  humiditatis  superfluit,  terminum  habent 
in  unione  suarum  partium  ;  quod  non  est  vehemens 
unio,  quin  possit  unum  ab  alio  dissolvi  propter  natu- 
ram  aquae,  qujie  subjectum  est  liquefactionis  ^  in  spiritu  ; 
qui  medium  est  inter  partes  siccas  et  oleum.  Facta 
igitur  dissolutione,  remanebit  nobis  in  spiritu  humiditas 
pura,  vehementer  permixta  partibus  siccis,  qua?  mo- 
ventui-  in  ea ;  tamen  ^  resolverit  earn  ignis,  qui  vocatur 
a  philosophis  aliquando  sulphur  faciale,  aliquando 
oleum,  aliquando  humor  aereus,  aliquando  substantia 
conjimctiva  quam   ignis  non  separat,    aliquando    cam- 


'  diico']  pro  melancholia  stataree 

.  .  duco,  MS. 

*  crocei']  ceroti,  C, 

^  igjica']  nigra,  C. 


*  qua  .  .  .  liquefactionis]  qua  sab- 
est  liquefactioni,  C. 

*  tamen]  cum,  H.,  MS. 


IX.]  APPENDIX   I.  547 

phora ;  et  si  vis,  istud  est  ovum  philosopliorum,  vel 
raagis  terminus  et  finis  ovi.  Et  hoc  est  quod  perveuit 
ad  nos  de  oleis  istis ;  sed  inter  subtilia '  reputatur, 
quando  ab  aqua  vel  oleo,  in  quo  est,  pm-getur 
vel  sepai'etur.  Praeterea  corrumpitur  oleum  inte- 
rius  terendo  ii)sum  cum  rebus  desiccantibus,  sicut 
sale  aut  atramento ;  et  assando,  quoniam  passio  fit  a 
contrario,  et  postea  sublimatur,  donee  ab  oleagineitate 
sua  privetur.  Et  quia  est  sicut  sulphur  vel  arsenicum 
in  mineralibus,  prajparari  potest  sicut  et  ipsa.  Melius 
est  tamen  ut  decoquatur  in  aquis  temperatis  in  acui- 
tate,  donee  purgetur  et  dealbetur.  Aquce  ^  vero  salu- 
taris  exaltatio  fit  ex  igne  sicco  vel  humido  ;  et  ite- 
retur  distiUatio,  ut  effectum  bonitatis  recipiat  suf- 
ficienter,  donee  rectificetur ;  rectificationis  novissima 
signa  sunt  candor  et  crystallina  serenitas ;  et  cum 
esetera  nigrescant  ab  igne  hoc  albescit,  mundatur,  se- 
renitate  nitescit  et  splendore  mirabili.  Ex  hac  aqua  et 
terra  sua  argentum  vivum  generatur,  quod  est  sicut 
argentum  vivum  in  mineralibus,  et  quando  incandidit 
hoc  modo  materia  congelatur.^  Lapis  vero  Aristotelis, 
qui  non  est  lapis,  ponitur  in  pyramide  in  loco  calido, 
vel  si  vis  in  ventre  equi  aut  bovis,  et  febrem  acutam 
imitatiu'.  Nam  de  septem  in  xiv.  et  de  hoc  in  xxi. 
aliquando  procedit,  ut  faeces  elcmeutorum  ^  dissolvantur 
in  aqua  sua,  antequam  separentur  ;  et  multotiens  ite- 
retur  dissolutio  et  distillatio,  donee  rectificetur.  Et 
hie  est  finis  hujus  intentionis.  Scias  tamen,  quod 
quum  consummaveris,  tunc  oportet  te  ineipere. 

Aliud  vero  secretum  volo  tibi  dicere.  Nam  argen- 
tum vivum  pra3para  mortificando  ipsum  cum  vapore 
stanni  pro  margarita,  et  cum  vapore  plumbi  pro  Hibero 


'  subtilia'}  sinapica,  MS. 
2  Aqua']  alia,  C. 


'  congelatur'l    et    quandoque    in 
sale  armoniaciun  congeletur,  MS. 
*  elementorum']  oleorum,  C. 
M  M   2 


51.8 


APPENDIX   I. 


[cap. 


lapide ;  deinde  teratur  cum  rebus  desiccantibiis,  \\i  atra- 
mentis,  efc  Imjiismodi  (ut  dictum  est),  et  assetur  ;  deindc 
sublimetur  ;  si  ad  unionem,  duodecies  ;  si  ad  rubedinem 
septies,'  donee  in  eo  humiditas  omnino  corrumpatur. 
Nee  est  possibile,  quod  humiditas  ejus  separetur  per 
vaporem,  sicut  oleum  antedictum ;  quia  vehementer  est 
permixta  partibus  siccis,  nee  terminum  constituit, 
sicut  dictum  est,  in  metallis  prius  dictis.  In  hoc 
capitulo  decipieris,  nisi  dictionum  significata  distinguas. 
Tempus  est  tertium  involvi  capitulum,  ut  calcem 
corporis,-  quod  intendis  acquiras.  Corpus  vero  cal- 
ciiiatur  quando  humor  in  eo  corrumpatur  per  salem, 
et  sale  armoniaco,  et  aceto,  et  quandoque  rebus  aduren- 
tibi;s,  sicut  cum  sulphure  et  arsenico ;  et  quandoque 
cibatur  argento  vivo,  et  siiblimatur  ab  iis  donee 
rcmancbit  ]Milvis.^  Sunt  igitur  claves  artis,  conge- 
latio,  resolutio,  inceratio,  projcctio.'*  Sed  alio  modo, 
purificatio,  distillatio,  separatio,  calcinatio,  et  flxatio ;  et 
tum  potes  quiescere. 

Cap.  X.^ 


Tlie  pliilo- 

sophcr's 

stone. 


Do   cod  em,   sed  alio   modo, 

Transactis  annis  Arabum  sexcentis  et  duobus/''  ro- 
gasti  mo  de  quibusdam  secretis.  Accipe  igitur  lajn- 
dem,  et  calcina  ipsum  assatione  leni,  et  contritiouo 
forti  sive  cum  rebus  acutis.  Sed  in  fine  pariuu 
commisce  do  aqua  dulei ;  et  medicinam  laxativam 
componc    de    septem  rebus    (si    vis)   vel     de    sex,     vcl 


'  septies]  xxi.,  alii. 

^  calcem  corporis'}  "  clavem  opcris, 
al.,"  II. 

'  remanehit  puJvis]  rcmancat  piil- 
vis,  C. ;  remaneant  putres,  11. 

^ projectio']    proportio,  II.,    MS., 


then  :  et  hoc  est  finis  atque  prln- 
cipliim  alio  modo.  Sed  purifica- 
tio, scparatio,  subliniatio,  calci- 
natio, et  fixatio,  cooperantur,  et 
tunc,  SiC. 

''  (luolfus'l  "i'orte  G21,"  U. 


xj 


APPENDIX   I. 


54.9 


(le  quinque,  vol  do  quot  vis ;  sed  quiescit  animus 
meus  in  dualuis  rebus,  quarum  proportio  melior 
est  in  sesquialtera  proportione,  ^  vel  circiter,  sicut  te 
potest  docere  experientia.  Resolve  tanien  aurum  ^  ad 
ignera  et  moUius  calefac  ;  sed  si  mihi  credas,  accipias 
rem  unam,  hoc  est  secretum  secretorum  et  natm-a)  po- 
tens  miraculum.  Mixto  igitur  ex  duobus,  aut  ex  plu- 
ribus,  aut  Pliocnice,  quod  est  animal  singulare,  ad- 
jiinge,^  et  incorpora  per  fortem  motum  :  cui  si  liquor 
calidus  quater  vel  quinquies  adhibeatur,  liabebis  pro- 
positum  ultimura.  Sed  postea  coelestis  natura  debili- 
tatur,  si  aquam  infundis  ealidam  ter  vel  quater. 
Divide  igitur  debile  a  forti,  in  vasis  diversis,  si  mihi 
credas :  evacuate  igitur  quod  bonum  est.  Iterum  ad- 
Libe  pulverem,  et  aquam  qua3  remansit  diligenter 
exprime  :  nam  pro  certo  partes  pulveris  deducet  non 
incorporatas  ;  et  ideo  illam  aquam  per  se  collige, 
quia  pulvis  exsiccatus  ab  ea  habet  incorporari  medi- 
cime  laxativce.*  Fac  igitur  ut  prius,  donee  forte  a 
debili  distinguas,  et  ter,  vel  quater,  vel  quinquies, 
vel  plus,  pulverem  adhibeas :  et  semper  uno  modo 
facias.  Quare  si  cum  aqua  calida  operari  non  poteris, 
fac  aquam  alkali,  et  per  hujusmodi  acuta  medicinic 
facies  violentiam.  Si  autem  propter  duritiem  ^  aut 
mollitiem  medicinoe  frangatur,  pulvere  apposite,  apponc 
caute  plus  de  duro**  et  molli.  Si  vero  propter  abundan- 
tiam  pulveris,  appone  plus  de  medicina.  Si  vero  prop- 
ter fortitudinem  acjua?,  regyra  cum  pistillo ;  et  congrega 
materiam,  ut  potes :  et  aquam  separa  paulatim,  et  re- 
dibit  ad  statum  ;  quam  aquam  exsiccabis  ;  nam  con- 
tinet  pulverem  et  aquam  medicinre,  qme  sunt  incorpo- 


'  melior  .  .  ,  propcrtlone]  quare 
moUior  erit  in  sex  quam  altera  pro 
portlonc,  MS. 

-  auruiii]  durum,  JIS. 

*  udjunge]  ad  ignem. 


•*  hahet laxative']     habet 

euim  medicina)  in  corpore  laxa- 
tivo,  C. 

'  duriliemi  acuitatem,  alii. 

"  duro]  auro,  MS. 


550  APPENDIX  I.  [cap. 

randa  sicut  pulvis  principalis.  Non  dormias  hic^  quia 
valde  utile  et  magnum  continetur  secretum.  Si  vero 
partes  virgulti  coryli  aut  salicis,  multarum  justa  rerum 
serie  apte  ordinaveris,  unionem  naturalem  servabunt, 
et  hoc  non  tradas  obliyioni,  quia  valet  ad  multa. 
Citrinitatem  vero  cum  imione  liquefacta  miscebis ;  et 
exsurget  ut  credo  simile  lapidi  Ibero,  et  proculdubio 
mortificato  quod  mortificatum  est  per  vaporem  plumbi. 
Invenies  plumbum,  si  exprimas  vivum  a  mortuo ;  et 
mortuum  sepelies  in  olibano'  et  sarcocolla.  Tene  hoc 
secretum,  nam  nonnullius  est  utilitatis.  Et  idem 
facias  cum  vapore  margaritoe  vel  lapidis  Tagi ;  et 
sepelias  mortuum  tuura,    ut  dixi. 


Cap.  XI. 
De  eodem,  tamen  alio  modo. 
Of  the  Annis   Arabum     630^   transactis,    petitioni   tua)   re- 


same. 


spondeo  in  hunc  modum.  Oportet  te  habere  medi- 
cinam  quso  dissolvatur  in  liquefacto,  et  immergatur 
in  eo,  et  penetret  interiora  ejus,  et  permLsceatm-  cum 
eo;  et  non  sit  servus  fugitivus,  et  transmutet  ipsum. 
Eatione  vero  spiritus  permiscetur,  et  per  calcem 
metaUi  figitur.  i^stimatur  autem  quod  fixio  prfiepa- 
ratur,  quando  corpus  et  spiritus  in  suo  loco  ponuntur 
et  sublimantur ;  et  totiens  fiat,  ut  corpus  fiat  spiri- 
tus, et  spiritus  fiat  corpus.  Accipiatur  igitur  de  os- 
sibus  Ada3,  et  de  calce  sub  eodem  pondere ;  et  sint 
sex  ad  lapidem  Tagi,  et  quinque  ad  lapidem  unionis  ; 
et  terantur  simul  cum  aqua  vitte,  cujus  proprium 
est  dissolvere  omnes  res  alias,  ita  quod  in  ea  dissol- 
vantur  et  assentur.     Et  iteretur  multotiens  contritio  et 


'  olibano]  clibano,  C.  |      -  00111]  Forte  003,  II. 


XI.]  APPENDIX  I.  55 J 

assatio,  donecincerentur ;  hoc  est  ut  uniantur  partes, 
sicut  in  cera.  Et  signura  incerationis  est,  quod 
medicina  liquescit  super  ferrum  valde  ignitum  ;  deinde 
ponatur  in  eadem  aqua  in  loco  calido  et  liumido,  aut 
supcndatur  in  vapore  aquarum  valde  calidarum ;  deinde 
dissolvantur,  et  congelentur  ad  solem,  Dein  accipies 
sal  petra3,  et  argentum  vivum  convertes  in  plumbum, 
ct  iterum  plumbum  eo  lavabis  et  raundificabis,  ut  sit 
proxima  argento,  et  time  operare  ut  prius.  Item  pon- 
dus  totum  sit  30.  Sed  tamen  sal  jietrse  LURU 
VOPO  VIE  CAN  VTRIET'  sulphuris;  et  sic  facies 
tonitrumu  et  coruscationem,  si  scias  artificium,  Videas 
tamen  utrum  loquar  aenigmate  aut  secundum  verita- 
tem.  Et  aliqui  sestimaverunt  aliter.  Nam  dictum 
est  mihi  quod  debeas  resolvere  omnia  ad  materiam 
primam,  do  qua  babes  bis  ab  Aristotele  in  locis  vul- 
gatis  et  famosis  :  propter  quod  taceo,  Et  cum  istam 
habueris,  tunc  babebis  pura  elementa  simplicia  et 
sequalia ;  et  hoc  facies  per  res  contrarias  et  varias 
operationes,  quas  prius  vocavi  claves  artis.  Et  Ari- 
toteles  dicit,  quod  ^equalitas  potentiarum  excludit 
actionem,  et  passionem  et  corruptionem.  Et  hoc  dicit 
Averroes  reprobando  Galienum.  Et  haec  sestimatui* 
simplicior  medicina  quae  reperiri  potest,  et  purior ;  et 
hsec  valet  contra  febres,  et  passiones  animi,  et  cor- 
poris. 

Vale.2 

Et  quicunque  hgec  reseraverit,  habebit  clavem  quae 
aperit,  et  nemo  .  claudit :  et  quum  clauserit  nemo 
aperiet. 

Explicuit  Epistola  Baconis  de  secretis  naturw  ct 
artis,  et  de  nullitate  magicce,  ad  Gulielmum 
Parisiensem  conscripta. 


'  Luru  .  .  .  vtrief]  KB  KA  *hoj)os  I       '^  corporis.    Vale']  corporis  valde, 
ycaSiKis  e.r.  vel  l^llOSRIS.S.,  MS.    |   alii. 


UJ 


J  2  APPENDIX   II. 


11. 

Apologia    in    Hieronymuon     Tartarottum,    nuperum, 
censoron   dodrlncu  Fr.  Royeril    Baconis,    Mino- 

ritce. 

"  NON  possumus  conira  pbilosophorum  .sententiam 
"  depreliendere,  nisi  ex  libris  eorum  testimonia  pro})ria 
"  eruamus,  ut  sic  vel  erraiites  dainncmus  ex  proimis 
"  verbis,  vel  excusatos  a  dentibus  vulgi  imperiti  libe- 
"  ros  cxtrabamus."  Rogerius  Baco,  in  Opere  Majori, 
edit.  Venet.,  pag.  114. 


Sunt  jam  duo  abbiuc  elnpsi  auni,  cum  pra?cbirum 
Baconis  Opus  Majus  Venctiis  recusum  fuit.  Pri- 
nium  enim  prodiit  Londini,  anno  1733.  Prologum, 
qucm  vocant  Galeatuni,  Venettc  adjunximus  editioni, 
no  quid,  quod  aut  casu  aut  industria  a  Londinensi 
cditore  prsctermissum  esset,  nostra}  buic  cditioni  deesse 
videretur.  Ac  primo  in  eo  biboravimus,  ut  omnes, 
quas  conllassent  obtrectatorcs,  injurias  a  Bacone  pro- 
pulsaremus.  Id  utrum  assecuti  simus,  viderint  alii. 
Sed  ut  est  in  proverbio,  qui  contentionis  cupidiorcs 
sunt,  quam  veritatis,  nodura  qurerunt  in  scirpo,  quo, 
si  possint,  scriptores  optime  de  nobis  meritos  repre- 
licndant,  vol,  quod  est  commune  vitium  ct  pervagatura, 
deprimant  alios,  ut  extollant  se.  Faucis  abliinc  men- 
sibus,  Venetiis  prodiit  opus  sic  inscriptum :  Apologia 
del  congresso  notturno  delle  Lammie,  o  sia  rlsposta 
air  arte  Magica  dileguaia,  ec.  Parce  quidem,  sed 
severe,  apologise  auctor  in  Baconem  primura,  tum  in 
Baconis  Venctos  editorcs  invchitur,  perinde  quasi  nos 
cum  illo  pugnam  commiscrimus.  Hoc  Baconi  vitio 
vertit,  quod  astrologiaj  judiciariai  patrocinium  sus- 
ccperit,    ac    subindc    genetbliacorum    deliramenta    pro- 


APPENDIX   IL  553 

bavcrit.  Nos  vero  in  co  culpat  veliementer,  quod  cum 
a  criminc  tan  to  vindicaverimus,  et  sanam  vocaverinius 
doctrinani,  quani  nuiltuni  superstitionis  olere  dixerint 
scriptores.  Hinc  nos  inter  eos  liabct,  qui  ut  sccus 
ac  siait  videantur,  alioruui  n?evos  ac  vitia  sua  mente 
obducunt.  Hoc  si  non  est  calunmiari,  ecquid  erit  ca- 
lumniani  pati  ?  Veruni  esto  Baconis  opus  et  nos,  ct 
vel  ipsuui  Baconera  defendat,  novo  tamen  utimur 
responso,  ne  id,  de  quo  falso  criminamur,  nostro  silentio 
probenius. 

Principio  veremur,  no  quod  in  literato  lioniine  tur- 
pissimum  est,  id  nostro  Aristarclio  usu  veniat.  Suo  ille 
in  Apologetico  libello  secum  pugnat,  et  non  modo  non 
cohairentia  inter  se  dicit,  sed  etiam  maxime  eontraria, 
ut  non  tauta  nobiscuni,  quanta  secum  sibi  sit  contcntio. 
Nos  cum  priniis  laudat  ex  eo,  quod  cum  dsemone  nihil 
ncgotii  habuisse  Baconem  ostenderimus.  Atque  etiam 
putat  veliementer  errare  illos  qui  Magorum  nuraero  ad- 
scribuiit  Baconem.  Sui  tamen  veluti  oblitus,  Baconem 
deinde  comparat  Micliaeli  cognomento  Scoto,  gente 
Anglo,  qui,  ut  magna  probabilitate  judicat  censor,  non 
astrologia3  damnata3  solum,  sed  etiam  magicis  artibus 
nuncui)avit  se.  Viderene  vis  eontraria  ?  Legito 
pag.  27,  bancij^ue  confer  cum  pag.  76.  Verum  hoc 
est  pugnare  secum  ;  nam  qui  aut  consilium,  aut  opem 
dspmonis  implorat,  formalc  cum  illo  init  commer- 
cium. 

Sed  experiamur,  si  placet  censori,  numquid  cum 
Scoto  commune  habuerit  Baco?  Prius  vero  quam  id 
aggrediamur,  non  gravetur  censor  audire  ea  quae 
Baco  de  scriptore  isto  memorias  tradiderit.  Varia 
cum  ille  de  fortuna  Aristotelis  ageret,  venit  ad  ea, 
qua3  Scot  us  ex  Grseco  in  Latinum  vertit :  "  Et  licet, 
"  (niquit)  in  Opere  Majori,  pag.  28,  alia  logicalia,  ct 
"  (|ua3dam  alia  translata  fuerunt  })er  Boetium  de  Gra3C0, 
"  tamen  tempore  Michael  Scoti,  qui  annis  Domini 
"  1230,    trausactis     apparuit,    deferens    libronim    Ari- 


554  APPENDIX   II. 

"  stotclis  partes  aliquas  de  Naturalibus  et  Mathcma- 
"  ticis  cum  expositoiibus  sapientibus,  magnificata  est 
"  philosopliia  Aristotelis  apud  Latinos  ;  scd  rcspectu 
"  multitudinis  et  magnitudinis  suse  sapientiae  in  millc 
"  tractatibus  comprehensaB,  vel  modicum  adhuc  in 
"  linguam  Latinam  est  translatum/'  etc.  Hactenus 
Baco  ;  cui  standum  si  esset,  sua  profecto  causa  caderet 
Aristarchus ;  nam  per  ea  quae  transtulit  Scotus,  mul- 
tum  est  aucta  Aristotelis  philoso^^liia,  quam  universitas 
Oxoniensis  amplexata  nou  fuissct,  si,  quod  asserit 
censor,  exercuisset  Scotus. 

Et  ne  Scoti  vindicias  sumere  videamur,  ultro  citro- 
que  concedimus,  Scotum  fuisse  talem,  qualem  habet 
censor  :  quid  tum  ?  Perditine  liominis  hujus  sectator 
liabendus  erit  Baco  ?  Minime  vero.  Scotum  enim 
istum  nee  laudat,  nee  ejus  vestigiis  adbserescit :  id 
quod  contra  est  usum  Baconis.  Nam  quos  consectatur, 
aut  eos  plena  manu  commendat,  aut  eorum  auctorita- 
tem  usurpat.  Perspicua  ilia  est  laudatio,  quam  fre- 
quenter tribuit  Roberto  Lincolniensi  episcopo,  et  Fr. 
Adc©  a  Marisco,  natione  Anglo,  professione  Minoritre. 
Horum  cum  probe  uosceret  ingenium  atque  doctrinam 
ita  laudando  extollit,  ut  nihil  magis.  Quid  jam  com- 
memorem  astronomos  illos,  quos  ob  eximiam  ccelestium 
rermn  scientiam  non  modo  laudat,  scd  etiam  strenue 
defendit?     Sed  hsec  alias. 

Jam  vero  expendere  oportet,  quid  Baco  de  astro- 
logire  specie  ilia  dixcrit,  quam  prosequimtm-  divina- 
tores.  Ac  primo  satis  constat,  male  feriatos  homines, 
qui  futura  da?monis  ope  hariolantur,  cam  astrologies 
partem  sequi  qua^  plena  est  prcestigiis,  conjurationibus, 
characteribus,  carminibus,  cseterisquc  rebus  supersti- 
tiosis,  quibus  utuntur  ii  qui  da^monem  consulunt. 
At  genus  hoc  divinationis  quam  maximc  execratm- 
pag.  112 ;  nam  ubi  duplicem  mathesim  distinxit,  Msam 
unam,  alteram  veram,  divinationem  in  co  mathesis 
geuerc    collocavit,    (piod    artis    magicai    nomine  donat. 


APPENDIX   II.  566 

Ad  eas  continuo  species  transit,  quce  partim  apertum, 
pai-tim  taciturn  cum  daemone  foedus  involvunt.  "  Nu- 
"  nierantur/'  inquit,  "  quinque  species  artis  magic?e,  sc. 
"  mantice,  mathematica,  inaleficium,  pr?estigium,  et 
"  sortilegium."  Pseudo-mathematicam  vero  describit 
sic,  ut  supeistitionis  plenam  esse  dicat :  "  Matliema- 
"  tica,"  ait  pag.  113,  "est  secunda  pars  artis  magicaj. 
"  Hsec  sibi  usurpat  cousiderationera  coelestium  cliarac- 
"  teribus,  carminibus,  conjurationibus,  sacrificiis  snper- 
"  stitiosis  deformatam  ....  Sed  ista  mathematica 
"  damnata  est  non  solum  a  Sanctis,  sed  etiam  a  philo- 
"  sophis."  Pluribus  non  est  opus,  quo  quisque  intel- 
ligat,  Baconis  odium  apertissimum  in  eos,  qui,  iit 
aliorum  eventus  vaticinentur,  ad  has  malas  artes  con- 
fugiunt.  Similia  docet  Baco  in  epistola  De  Nullitate 
Magice;  passimque  alibi,  qua3,  ne  actum  agere  vide- 
amm-,  consulto  reticemus.  Nihil  enim  in  prologo  nostro, 
quod  ad  banc  rem  pertinet,  praetermisimus.  Satis  est 
erffo  ostendisse  Baconem  nihil  cum  Scoto  habuisse 
commune. 

At  enim,  dixerit  censor,  secutus  illud  est  astrologice 
genus,  quod  genethliaci  exercent.  Superstitiosum  enim 
est  consilium  astrorum,  prsecipue  in  iis  quse  vel  casu 
vel  consilio  eveniunt.  Sed  impense  rogamus  censo- 
rem,  ut,  qua  magnopere  valet,  Baconem  bona  mente 
audiat ;  et  ut  Baconis  dicta  intelligat,  nobiscum  adeat 
Aquiiiatem,  a  quo  multa  delibavimus.  Scriptore  alieno 
utimur,  ne  partium  studium  objiciat  censor.  Itaque 
dua3  sunt  vise,  qua3  nos  ad  rerum  futurarum  pra3sen- 
sionem  habendam  perducunt.  Una  ilia  est,  qua  tum 
utimur,  cum  effectus  suis  in  causis  cernimus ;  alteram 
tum  calcamus,  cum  effectus  in  seipsis  considcrare  niti- 
mur.  Prior  est  liomini  permissa ;  posterior  non  item 
Omnes  enim  leges  planissime  vetant,  ne  quod  est  pro- 
prium  Dei,  hoc  nobis  temere  vindicemus.  Acuto  licet 
ingenio  cumulatus  sit  homo,  eo  tarn  en  pervenire  nequit, 
ut  futura  in  seipsis  vidcat.     Et,  si  quando  fit,  ut  even- 


55G  APPENDIX    II. 

tus  liberos  divinet,  id  aut  Deo,  qui  per  os  prophetarum 
loquitur,  aut  da?moiii,  qui  ex  ore  NeLulonum  voceiu 
eraittit,  acceptum  est  referendum.  Sic  cum  astrologi.s 
gerit  se  daemon,  cum  furibunda,s  prsedictioncs  emittunt. 

Futurorum  causaa  sunt  alise  naturales,  quec  ut  ne- 
cossario,  ita  perpetuo  agunt.  Hinc  qua)  oriuntur  in 
coslis,  ita  eveniunt,  ut  evenire  non  possint  :  cujusmodi 
sunt  conversio  ccelorum,  planetarum  ortus  obitusque, 
sulis  ac  lunfe  eclipsis,  idque  genus  multa,  quae,  statis 
tcmporibus,  in  coelis  apparent.  Ha3C  porro  cadunt  sic, 
ut  certo  prredicunt  astronomi.  Sunt  alite  cau&te  quo3 
necessario  licet  ac  j^erpetuo  non  agant,  perraro  tamen 
dcficiunt.  Harum  causarum  effectiis  sunt  puta  vicis- 
situdiucs  temporum,  salubritates,  pestilential,  pluvia3, 
siccitates,  eluviones,  belluarum  repentinae  mortes,  ho- 
minum  graves  levesque  morbi,  diuturna)  aegritudines, 
quarum  signa  ex  iis,  quas  cum  in  ccelis,  tum  in  aere 
iiunt,  conjectant  astrologi  perinde  ac  medici.  Sunt 
postremo  alice  causae,  qu£e,  ut  solute  ac  libere  moven- 
tur,  ita  in  opposita  abire  possunt  :  cujusmodi  sunt 
actus  humani,  qui  a  libero  arbitrio  profluunt  ouiniuo. 
Nemo  sit  qui  sibi  persuadeat  effectus  hos  liberos 
aut  certo  prtenoscere,  aut  conjectura  assequi  ex  astris  ; 
nam  ut  peroptime  monet  Aquinas,  nullam  cum  causis 
naturalibus  connexionem  habent.  Ex  quo  credo  nata 
ilia  est  distinctio  astrologiae  naturalis  ct  judiciaria)  : 
(luarum  prior  est  licita ;  posterior  vero  sceleris  plena 
atque  stultitias.  Hausimus  ista  ex  Secunda  Secundcu 
qucest  95,  art.  1. 

Non  est  prreterca,  quod  silentio  mittamus  alterum 
Aquinatis  placitum  in  1  P.  qucvst.  115,  art.  4.  Hie 
cum  quaereret,  coelestiane  corpora  liumanorum  actuum 
causa3  sint,  annon  ?  rem  sic  componit,  ut  statuat, 
ccelcstia  quidem  in  ha^c  inferiora  influerc  per  se  ;  at 
accidentai-io  in  anima)  vires  quas  scnsiles  passiones 
vocare  placet.  Et  quia  spirituales  facilitates,  intclloctus 
id    est,    ac    voluntas,    aliquid    ob    viciniam    a    viribus 


APPENDIX    II.  657 

animiT}  «accipiunt  ;  ca  jM-opter  coelcstes  impressiones,  scu 

mavis  cfficienli.v,  ad  illas  usque  pertingunt.     Ea  tamcn 

lege,    ut    integrum    hominis    arbitiiura     maneat.       En 

Aquinatis  verba  :     "  Indirecte  et  per  accidens,"   inquit, 

"  iini)ressiones    corporum    ca^lestium   ad   intellectum   et 

"  voluntatem    j^ertinere     possuut,    inquantum     scilicet, 

"  tarn  intellectua,    quam  voluntas  aliquo   modo    ab   in- 

"  fcrioribus    viribus    accipiunt,    qure    organis    corporeis 

"  alligantur ;     sed    circa    hoc    diversimode    se    habcnt 

"  intellectus    et  voluntas.      Nam   intellectus    ex  neces- 

"  sitate    accipit    ab    inferioribus  viribus    apprehcnsivis 

"  .  .  .  .  sed  voluTitas  iion  ex  necessitate  sequitur  incli- 

"  nationem  appetitus   inferioris.     Licet   enim    passiones 

"  qua3     sunt    in    irascibili    et    concupiscibili     habeant 

"  quandam  vim   ad    inclinandam  voluntatem,  tamen  in 

"  potcstate  voluntatis  remanet    sequi  passiones  vel  eas 

"  refutare."     Rationem    suggerit    deinceps    cur    fiat,  ut 

aliquando    vera    dicant    astrologi :      "  Plures    hominum, 

"  ibidem  subnectit  ad  iii.,  sequuntur  passiones,  qua3  sunt 

"  motus  sensitivi  appetitus,    ad  quas  cooperari  possunt 

"  corpora  cadestia ;    pauci    autem    sunt  sapientes    qui 

"  hujusmodi    passionibus   resistant.     Et    ideo  astrologi, 

"  ut  in   pluribus  vera  possunt   praedicere,    et    maxime 

"  in  communi,    non    autem    in     speciali.       Quia     nihil 

"  prohibet    aliquem    hominem    per    liberum    arbitrium 

"  passionibus  resistere.      Undo  et  ipsi  astrologi  dicunt, 

"  quod  sapiens  homo  dominatur  astris,  in  quantum  sci- 

"  licet  dominatur   suis  passionibus/'      Similia  docet  in 

Secuncla   Secundce  qucest.  95,  art.  5  :  "  Plures  hominum 

"  passiones  corporum  sequuntur ;     et  ideo  actus  eorum 

"  disponuntur,   ut  in  pluribus,  secundum  inclinationem 

"  coelestium    corporum      Pauci    autem  sunt,  id  est,    soli 

"  sapientes,    qui    ratione    hujusmodi   inclinationes   mo- 

"  dcrentur  ;  et   ideo   astrologi  in  multis  vera  pra^nun- 

"  ciant,    et    prsccipue    in    communibus    eventibus    qui 

"  dependent    ex  multitudine."     Nee  unus  est  Aquinas, 

qui  talia    doceat ;    sunt    enim    infimi,    medii,    suprcmi 


558  APPENDIX    II. 

subselKi  scholastici,  qui  cum  s?eculo  xiii.,  turn  sequenti- 
bus  deinde  teraporibus  florentes,  id  ipsum  scripserint. 
Sed  liactenus  satis. 

Superest  jam,  ut,  qua)  de  re  liac  senserit  Baco, 
inquiramus,  Ac  primum  sic  statuimus,  ut  pseudo- 
astrologorum  prsedicta  rejecerit-  et  astronomorura 
placitis  adhteserit.  Ut  est  nostrum  Baconem  cum 
Bacone  defendere,  ita  censorem  Baconis  non  pigeat. 
Is  cum  supernas  res  absque  matbesi  cognosci  baud 
posse  contenderet,  turn  ita  disseiit  dist.  11,  cuj).  1, 
pag.  48 :  "  Dupe  sciential  magnas  matbematicoe  sunt 
"  de  coelestibus,  sc.  astrologia  speculativa  et  astro- 
"  logia  practica.  Prima  speculatur  quantitatem  om- 
"  nium  qusB  sunt  in  coelestibus,  et  omnia  qua3  ad 
"  quantitatem  reducuntur,  tam  discretam  quam  con- 
"  tinuam  quantitatem.  Nam  numerum  coelorum  et 
"  stellarum,  quarum  quantitas  potest  per  instrumenta 
"  comprebendi,  certificat,  et  figuras  omnium,  et  mag- 
"  nitudines,  et  altitudines  a  terra,  ac  spissitudines,  et 
"  numerum,  ac  magnitudinem,  ac  parvitatem  ortuum 
"  et  occasuum,  signorum,  stellarum,  et  motuum  tam 
''  coelorum  quam  stellarum,  et  quantitates  et  varie- 
"  tates  eclipsium,  et  ceetera.  .  .  .  Practica  vero  de- 
"  scendit  ad  boc,  ut  ad  omnem  boram  sciamus  loca 
"  planetarum,  et  stellarum,  et  aspectus  et  compositi- 
"  ones  earum,  et  omnia  quae  in  coelestibus  renovantur, 
"  atque  descendit  ad  ea  qu£e  fiunt  in  aere,  cujus- 
*'  modi  sunt  cometge,  et  u'ides,  et  caetera  ibi  reno- 
"  vata,  ut  sciamus  loca  eorum,  et  altitudines,  et 
"  magnitudines  ct   figuras,"  et  csetera. 

Sim  mendax,  si,  quae  dixerit  Baco,  tonsor  juxta 
ac  lippus  baud  intelligant.  Prior  astrologina  pars  in 
eo  potissimum  versatur,  ut  corporum  coelestium  tri- 
nam  extensionem  definiat ;  planetarum  facies  contem- 
pletur ;  siderum  obitum  et  ortum  describat ;  solis 
non  minus  quam  luna3  eclipsim  consideret.  Hoc  vero 
est   eflfectus  in   causiKS    suis   naturalibus    cii'cumspicere, 


APPENDIX   II.  559 

qui  ab  illis  cum  necessario  turn  perpetuo  emanant. 
Itemque  altera  astrologico  pars,  quam  placuit  Baconi 
norainare  practicam,  in  hoc  est  tota,  ut  effectus  illos 
contempletur,  qui,  ut  perraro  deficiunt,  sicut  plurimum 
prsedicuntur.  Ad  ea  enim  descendit  qua3  in  aere 
fiunt,  quemadmodum  iris  et  coniet?e,  quos  nedum 
perennes  cognorat  Baco.  Secutus  ergo  fuit  earn  as- 
tro! ogia)  partem,  quam  naturalem  appellant,  et  qufle, 
ut  monet  Aquinas,    divinationis   nomen  vix  meretur. 

Erit  fortasse  qui  Baconem  condemnaverit  in  eo, 
quod  citato  jam  loco  dixerit ;  futurum  nimirum  ut 
per  ea,  quee  fiimt  in  coelis,  hominis  complexionem  in- 
clinationemque  cognoscamus.  In  quo  si  peccavit  Baco, 
eccur  a  culpa  immunis  erit  Aquinas  ?  In  quam  sen- 
tentiam  libenter  descendit  Baco,  eo  quod  vel  ipse  cum 
suis  credidit,  coelestia  in  base  inferiora  illabi ;  ac 
subinde  in  animsB  vires  influere,  quae  cum  corporibus 
strictissimo  nodo  conjunctse  sunt.  Ex  quo  fit,  ut  ad 
influxum  ccelestem  vel  ipsre  passion  es  moveantur,  et 
non  levem  alterationem  patiantur.  Sed  id  cum  docet 
Baco,  non  ita  est  accipiendus,  quasi  liberum  arbitrimn 
evertit.  Siquidem  et  ipse  affirmat,  fieri  commode  posse, 
ut  sapientes  quantumvis  allecti,  passionum  motibus  re- 
sistant. Ad  rem  nihil  aptius  afferre  possumus  quam 
quod  tradiderit  dist.  4,  cap.  4,  pag.  C3  :  "  Cum  puer 
"  in  nativitate  exponitur  aeri  novo,  tanquam  alteri 
"  raundo,  tunc  recipit  conos  pyramidum  coelestium 
"  secundum  singulas  partes,  et  sic  recipit  imprcssio- 
"  nes  novas,  quas  nunquam  dimittit,  quia  quod  nova 
"  testa  capit,  inveterata  sapiat.  Et  tunc  confirmatur 
"  complexio  radicahs,  quae  semper  manct  usque 
"  ad  finem  vitae,  licet  complexio  currens  mutetur 
"  tota  die.  Et  ad  banc  radicalem  complexionem  se- 
"  quuntur  inclinationes  ad  mores,  et  ad  scientias,  et 
"  ad  linguas  ....  Et  si  coeli  dispositio  sit  mala  in 
"  conceptione  et  nativitate  pueri,  tunc  coni  pyrami- 
"  dum  laedunt   complexionem,    et   per   consequens    in- 


560  APPENDIX    II. 

"  clinatur  liomo  <ad  malos  mores  et  artes  perversa?, 
"  secundum  diver.sitatem  ccBlestis  constellationis ;  et 
"  si  constellatio  bona  est,  tunc  complexio  est  bona, 
"  et  sequitur  inclinatio  ad  mores  bonos  et  scientias 
"  utiles  ;  et  si  mediociitas  accidat  in  coelesti  constel- 
"  latione,  tunc  homo  mediocris  est  in  omnibus,  quan- 
"  turn  est  ex  naturali  dispositione,  licet  poterit  se 
"  mutare  per  libertatera  arbitrii,  et  per  gratiam  Dei, 
"  et  per  tentationem  diaboli,  et  per  bonum  ant  malum 
"  consilium  maxime  a  juvcntute." 

Jam  qufE  hactenus  ex  Baconis  penu  sumpsimus,  ita 
sunt  in  propatulo,  ut  expositione  non  indigeant.  Hoc 
est  primum,  quod  statuit,  coelestia  ea  pollere  vi,  ut  in 
lirpc  nostra  inferiora  agant.  Habent  enim,  ubi  in  cor- 
poribus  imprimant.  En  incursiones  coelestes,  quas 
deinceps  probavit  etiam  Aquinas.  Ex  quibus  fit,  ut 
qualis  sit  constellatio,  talis  etiam  nostra  complexio  esse 
videatur.  Quod  si  complexioni  se  dat  homo,  et  sua 
sponte,  quo  impellitur,  inclinat  ac  propendet,  complexi- 
onis  natura  ducitur.  Unde  si  bona  sit  complexio,  ad 
bonum  adipiscendum  propensior  erit ;  sin  e  diverse 
mala  sit,  ad  malum  inclinatus  videbitur,  salvo  tamen 
arbitrii  et  gratia)  jure. 

Et  quoniam  se  clarius  quam  in  commemorato  jam 
loco  explicat  Baco,  non  faciemus  abs  re,  si  Baconis 
alterura  testimonium  recitabimus.  In  hoc  profecto 
omnc  punctum  toUit,  seque  sui  revi  scholasticis  addle- 
tum  ostcndit.  Ubi  ab  impactis  calumniis  veros  mathe- 
maticos  defensavit,  suam  sic  aperit  sententiam :  "In 
"  rebus  humanis,"  inquit  pag.  117,  "  veri  nuithematici 
"  non  pra)sumunt  certilicare,  sed  considerant  quomodo 
"  per  coelum  alteratur  corpus,  et  alterato  corpore  exci- 
"  tatur  anima  nunc  ad  actus  privatos,  nunc  publicos, 
"  salva  tamen  in  omnibus  arbitrii  libertate.  Quam- 
"  vis  enini  anima  rationalis  non  cogitur  ad  actus  suoa, 
"  tamen  fortitcr  induci  potest  et  excitari ;  ut  gratis 
"  vclit  ca,    ad  quic  virtus   coclestis    inclinat,    sicut    nos 


APPENDIX   II.  5G1 

"  videmus  homines  por  societatcni,  consilia,  timoieni, 
"  et  araorem,  et  Imjusniodi,  multiim  mutare  de  propo- 
"  sito,  et  gratis  velle  ea  qua)  prius  non  volebant,  licet 
"  non  cogantur  ;  sicut  ille  qui  spe  salutis  projicit  merces 
"  in  marc  carissimas.  Cicterum  nos  videmus,  quod 
"  species  seu  virtutes  reruni  inferiorum  immutantes 
"  sensus  nostros,  etiam  species  visibilium  et  audibilium, 
"  fiufie  dobiliter  imrautant  corpus,  ita  fortiter  excitant 
"  liomines  ad  volendum  qua)  prius  non  curabant,  quod 
"  aliquando  nee  mortem,  nee  infamiam,  nee  timorem 
"  a?stimant,  duramodo  suas  comj)leant  voluntatcs  ;  sicut 
"  sunt  illi,  qui  vident  et  audiunt  suos  inimicos  eis 
"  occurrere,  et  feruutur  omni  casu  contingents  ut  se 
"  vindicent.  Similiter  voluptuosi  opportunitate  accepta 
"  complendi  suas  delicias  circa  res  visas  et  auditas, 
"  quasi  bruta  animalia  moventur  contra  judicium  rati- 
"  onis,  gratis  eligentes  ea  ad  qufc  excitantur.  Sed 
"  longe  magis  possunt  virtutes  coelorum  et  species 
"  eorum  et  stellarum  fortes  imprimere  in  corpus  et 
"  organa,  quibus  vehementer  alteratis,  excitabitur  homo 
"  fortiter  ad  actus  suos,  de  quibus  non  curavit  prius, 
"  salvo  succ  Ubertatis  arhitrio." 

Et  si  forte  a  Bacone  quseras  quo  pacto  liat,  ut 
astronomus  partim  ex  motu  corporum,  partim  ex 
inclinatione  conjiciat  futures  actus  hominum,  tibi  crit 
pra?sto  ibidem,  dicens  :  "  Et  astronomus  in  hoc  multum 
"  juvatur,  quod  vidot  liomines  in  actibus  suis  sequi 
"  multum  suas  complexiones  quas  habent,  ut  cholericus 
"  movetur  de  i^icili  ad  iram,  nee  potest  rcfrajnare 
"  primos  motus  omnes,  et  sic  de  aliis,  secundum  quod 
"  homines  diversificantur  in  complexionibus.  Et  ideo 
"  astronomus,  cum  videt  liomines  sequi  suas  complexi- 
"  ones,  quse  oriuntur  a  coelesti  operatione,  sicut  et  tota 
"  nfeneratione,  non  est  mi  rum  si  se  extendit  ad  con- 
"  siderationem  actuum  humanorum."  Non  decrit  ali- 
quis  rigidus  censor  qui  Baconis  scntentiam  spernet  ex 
hoc,  quod  hominum  temperamentum  velit  ex  astris  con- 

VOL.   I.  N   N 


662  APPENDIX   II. 

jici  posse,  ex  temperamento  inclinationem ;  et  ex  ista 
aut  pravos  aut  optimos  mores  clivinari.  Sed  videat, 
ne  cum  sugillat  Baconem,  Aquinatem  condemnet,  qui 
ipsissima  docuit.  Et  licet  esset,  qui  ut  falsam  banc 
veterum  sententiam  haberet,  non  credo  eo  perveniret, 
ut  eruditissimos  hos  homines,  quos  universa  antiquitas 
probatos  habet,  superstitionis  crimine  accusaret.  Et 
si  esset  qui  ista  auderet,  non  jam  delectu  aliquo 
atque  sapientia  duceretur  ad  judicandum,  sed  impetu 
furioso,   atque  inconsideratissima  temeritate. 

Sed  quo  prorsus  ostendamus  Baconem  ne  latum 
quidem  unguem  a  veterum  sententia  discessisse  ; 
prosequenda  sunt  ea  quae  cum  erudite,  tum  plane 
disserit  Bist.  4,  cap.  15,  pag.  115,  Postquam  veros 
matbematicos,  quos  astronomos  promiscue  ac  astrologos 
vocat,  ab  illatis  injuriis  defensavit,  duo  coUigit  ex 
iis,  quse  illi  de  judiciorum  ratione  disserentes,  memoriae 
mandarunt.  Ac  primum  colligit  Ptolomseum  non 
solum  sed  ejus  etiam  commentatores  in  ea  fuisse 
mente,  ut  cum  astrologus  fiitura  prsenunciaret,  nihil 
pro  certo  diceret ;  sed  ea  cautione  uteretur,  ut,  quod 
vero  propius  esset,  id  conjectando  profeiTet.  Alterum 
est  prseterea,  quod  in  mathematicorum  scriptis  noscat ; 
nam  hoc  maxime  prsecipiunt,  ut  cum  astronomus  ad 
res  futuras  animum  convertit,  non  ea  dicat  quae 
collibita  illi  sint,  sed  quae  in  omnium  sententia  fundata 
esse  videantur.  Quocii'ca  astrologorum  judicium  sic 
praescribunt,  ut  non  jam  in  speciali,  sed  in  communi 
prolatum  sit.  Audiatur  Baco  :  "  De  intentione  Ptolomaei 
"  non  est,  quod  astrologus  det  in  particulari  certum 
"  judicium  et  sufficiens  in  singulis,  sed  in  universali ; 
"  .  .  .  .  et  nee  in  omnibus  potest  determinatum  dare 
"  judicium."  Nunc  censor  memoria  rccolat  ea  quae 
Aquinas  superius  de  judiciorum  ratione  praescripserit ; 
atque  etiam  videat  quae  et  quanta  sit  Aquinatis  cum 
Baconc  conjunctio.  Ille  in  ccelis  nescio  quam  vim 
deprchendit,  quacum  coelestia  in  haec  inferiora  labuntur. 


APPENDIX   II.  563 

Is  quoque  cognovit  in  coelis,  quod  occulte  in  corporum 
organa  prolaberetur.  Ille  putat  futurum,  ut  constella- 
tionum  virtute,  hominum  temperamentum  cognoscat. 
Is  etiam  id  ipsum  edocuit.  Ille  coelestium  vim  in 
anima3  vires  derivare  putat  sic,  ut  modo  ii-am  ;  mode 
lenitatem ;  nunc  odium,  nunc  amorcm  in  nobis  excitet ; 
hoc  etiam,  quod  ante  ostendimus,  fatetm*  Baco. 
Aquinsis  plures  esse  monet  homines,  qui  passionum 
impetum  sequantm*,  quam  qui  passionibus  resistant. 
Baco  vel  ipse  pro  sua  prudentia  animadverterat,  quot 
pauci  sint,  qui  inferiores  animi  vii-es  eludant.  Ille 
vetat,  ne  astrologus,  hominis  agnita  inclinatione, 
eventus  prsedicet  certo ;  nam  fieri  potest,  ut  sapiens 
resistendo  secus  agat,  ac  excitetur.  Is  quidem  conjec- 
turam  probat  j  sed  judicium  hand  fallax  improbat. 
Postremo  Aquinas  non  solum  in  naturalibus,  verum 
etiam  in  humanis,  judicium  respuit  in  speciali ;  in 
universali  vero  admittit.  Similiter  Baco  damnat  eos 
qui  speciatim  judicant  de  omnibus  quae  sive  a  natura 
sive  a  voluntate  fluunt  ;  ac  illos  approbat  qui  in 
ferendo  judicio  se  ita  gerunt,  ut  res  in  universum 
pronuncient  duntaxat.  Quid  ergo  Aquinatem  inter  et 
Baconem  nostrum  interest?  aut  qui  Baconem  supersti- 
tionis  insimulans,  hoc  ipsum  probrum  Aquinati  non 
objiciat  ?  Sed  apage  calumniam.  Scholasticorum 
uterque  pervulgatam  sententiam  secutus  fuit :  geneth- 
liacorum  deHi-amenta  non  item. 

Verum  est  tempus,  ut,  quse  censor  opponat,  audia- 
mus.  Plura  sunt  in  Bacone  dicta,  quae  rigidum 
censorem  moveant,  ut  putet,  Baconem  vel  ipsum 
illorum  amentiam  probasse,  qui  nos  fatalibus  astris  ita 
obstringi  credunt,  ut  ab  astrorum  infiuxu  nunquam 
discedamus,  Sequentia,  quae  in  Bacone  legerat  pag.  118, 
suo  in  apologetico  transcripsit  pag.  29  :  "  Si  astrologus 
"  velit  considerare  diligenter  et  sine  errore  horas  con- 
"  ceptionum  et  nativitatum  singularium  personarum, 
*'  ut  sciatur  dominium   coelestis  virtutis  ad  horas  illas, 

N   N    2 


5ni<  APPENDIX   II. 

"  ct  diligenter  consideret  quando  ad  eas  dispositioncs 
"  venient  coelestia  secundum  singulas  partes  jetatis 
"  cujuslibet,  potest  de  omnibus  naturalibus,  sicut  de 
"  infirmitatibus  et  sanitate,  et  liujusmodi,  judicare 
"  sufficienter,  quandocunque  debent  accidere  et  qualiter 
*'  terminari."  Hoc  est  certo  probare  genethliacorum 
deliria,  et  superstitiosa  venditare.  Genits  porro  hoc 
doctrinfB  tarn  ab  Augastino  distat,  quam  quod  maxime. 
Siquidem  libro  secundo  De  Doctrina  Christiana,  cap.  29, 
apertissime  dixit  :  "  Non  ut  ex  iis  (sideribus)  aliquid 
"  trahere  in  nostra  facta  et  eventa  tentemus,  quaha 
"  genethliacorum  deliramenta  t^uut,  sed  quantum  ad 
"  ipsa  pertinet  sidera."  Qua  igitur  fronte,  Veneti 
editores  suo  in  Prologo  Baconis  doctrinam  comparent 
cum  iis  qu?e  Augustinus  docuit  ?  Hoc  est  suo  sensu 
judicare,  atque  adeo  efficere,  ut  Augustinus  ea  dixerit, 
quae  nunquam    in  ejus    mentem  venerint. 

At  obsecramus  censorem,  ne  plus  requo  irascatur 
contra  nos,  suamque  iram  deponat,  ut  et  nostra,  et 
Baconis  sensa  percipiat.  Ira  enim  est  in  causa,  cur 
frequenter  rem  unam  pra3  alia  accipiamus,  neve  recte 
judicare  possimus.  Itaque  censor  haud  ignorat  qupc 
et  quot  sint  figmenta  genethliacorum.  Sibi  falso  per- 
suadent,  sidera,  qu£e,  ut  aiunt,  seu  in  conceptione,  sou 
in  nativitate  nanciscimur,  nos  ita  cogere,  ut  eorum  vi 
pressi,  in  ea,  quse  influunt,  labamur.  Porro  ex  con- 
tuitu  siderum,  se  putant  divinare  non  modo  fortuitos 
casus  ;  sed  etiam  liberos  hominum  actus  futuros.  Id 
cum  faciunt,  nunc  certo  pra}dicunt,  nunc  conjectando 
hariolantur.  In  quo  vehementer  peccant ;  nam  quod 
casu,  vel  consilio  cvenit,  id  cum  stcllis  conjunctum 
non  est.  Hinc  mcrito  proscripta  in  liumanis  fuit 
judicialis  astrologia,  qua3,  ut  nos  stellarum  dominio 
subjicit,  ita  crane  liberum  arbitrium  evertit. 

A  quo  tamen  divinationis  genere  longissime  abest 
Baco ;  nam,  ut  superius  ostensum  fuit,  vanas  lias  as- 
trologorum    gerras    non    irridet    modo,  sed    etijim    exe- 


APPENDIX   11.  5C5 

cratur,  et  liberuni  hominis  arbitrium  strenue  defendit. 
Quod  si  (juid  concessit  astrologis,  hoc  est  iinum,  ut 
velit  astrologos  divinare  quidem  posse  effectus  illos, 
quos  suis  ia  causis  cernimus  ;  at  vero  non  posse  illos 
j)nenoscere  qui  solum  couteuiplantur  in  seipsis.  Generis 
hujus  sunt  ea  qu?e  Baco  commemorat  laudato  jam 
loco,  et  qua)  minime  animadvertit  censor.  Annon 
dixerat,  astrologum  ex  natali  die  prsedicere  posse  do 
omnibus  naturallbus,  sicut  de  infirmitatibus  et  sani- 
tate, et  hujusmodi,  quandocunque  debent  accidere  et 
qualiter  terminari  ?  Hi  porro  effectus  ex  illorum 
sunt  numero,  qui,  ut  nionet  Aquinas,  licet  necessario, 
ac  perpetuo  non  oriantur,  ut  plurimum  tamen  eve- 
niunt.  Et  ne  quis  dubitet  Baconem  liisce  de  effectibus 
locutum  fuisse,  adjicimus  integi-um  Baconis  testimo- 
nium, quod  mutilum  et  quasi  decurtatura  recitavit 
censor.  Sic  ibidem  cum  medicis  conqueritur :  "  Sed 
"  medici  hujus  temporis  pauci  sciunt  astronomiam,  et 
"  ideo  nee  auctores  suos  multi  intelligunt  nee  possunt 
"  intelligere,  et  ideo  negligunt  meliorem  partem  medi- 
"  cinae."  Hoc  ergo  contendit  Baco,  ut  medicina3 
cultor  astronomiae  studeat,  qua  hominum  morbos  et 
sanitatem  ex  iis  qu£B,  cum  in  coelo,  turn  in  aerc  fiunt, 
conjicere  possit.  Nihil  hoc  superstitionis  involvit,  eo 
quod  humana  corpora  astrorum  motibus  subjiciantur. 
Vide,  si  vis,  qua)  de  re  hac  disseruit  Aquinas. 

Nee  prseterea  dubitat  Baco,  quin  nstronomus  cog- 
noscat  ea  qua)  libere  facturi  simus  :  non  quod  istam 
divinationem  acceptam  referat  astris,  sed  nostra) 
complexioni,  cujus  frequentes  motus  hand  inviti 
prosequimur.  Et  cum,  subnectit  ibidem,  "  secundum 
"  complexiones,  infirmitates,  et  sanitates,  varientur 
"  voluntates  hominum,  et  desideria,  et  considerationes, 
"  licet  non  cogantur,  sed  fortiter  inducantur,  ut  mani- 
"  festum  est,  tunc  prudens  astronomus  potest  do 
"  actibus  moralibus  singularis  personse  prudenter  judi- 
"  care,  salva  tamen   omnibus  arbitrii  libertatc:''  sex- 


566  APPENDIX   11. 

centa,  ut  ita  loquar,  generis  hujus  testimonia,  qu?e  ad 
siunmum  imperfectam  divinationem  permittunt,  afferre 
possemus ;  sed  omnia  recitare  longum.  Sufficiat  osten- 
disse  Baconem  multum  quidem  dedisse  astronomise ; 
sed  nihil  profecto  judiciali  astrologise. 

Quid  jam  de  Augustini  testimonio  dicemus?  Tan- 
tum  abest,  ut  palinodiam  canamus,  quin  potius  con- 
fii-memus  ea  quse  pro  justa  Baconis  defensione  nostro 
in  prologo  scripsimus.  Ut  cum  Augustino  Baconem 
convenire  demonstraremus,  hoc  Augustini  dictum 
usurpavimus  ex  lib.  ii.  De  Doctrina  Christiana,  cap.  29  : 
"  Siderum  cognoscendorum  non  narratio,  sed  demon- 
"  stratio  est,  quorum  perpauca  Scriptura  commemorat. 
"...  Habet  autem  praeter  demonstrationem  pra^- 
"  sentium,  etiam  prseteritorum  nan-ationi  simile  quid, 
"  quod  a  prresenti  positione  motuque  siderum,  et  in 
"  prajterita  eorum  vestigia,  regulariter  licet  recurrere. 
"  Habet  etiam  futurorum  regulares  conjecturas,  non 
"  suspiciosas  et  ominosas,  sed  ratas,  et  certas,"  et 
csetera.  Aureum  Augustini  testimonium  cum  fre- 
quenter, turn  proBcipue  pag.  83  et  pag.  116,  usurpare 
solet  Baco,  quo  evincat,  AugTistino  vel  ipsi  futurorum 
judicium  ftdsse  probatum.  Sed  quale  rogo  judicium  ? 
Scilicet  illud,  quod  eo  spectat,  ut  efFectus  suis  in 
causis  consideret.     Sed  hsec  hactenus. 

Alterum  est  quod  nobis  objiciat  censor.  Legerat 
l^ag.  119,  in  qua  praeter  csetera,  quae  de  mathesis  utili- 
tate,  et  necessitate  dixerat  Baco,  mathematicoe  studium 
cum  primis  laudat  ex  hoc,  quod  utilitatis  multum  afferat 
ecclesia3.  Utihtas  porro  ista,  quam  capit  ecclesia,  con- 
lirmatio  est  fidei  orthodox?e.  Rm'sum  pag.  121  legerat, 
Mcrcurium  nunqviam  dominari  magis  quam  in  signo 
Virginis  :  "  Et  ideo  ex  hac  causa  dicunt  astronomi 
"  legem  mercurialem  debere  esse  sectam  propheta? 
"  nascituri  de  Virgine."  Tum  pag.  126 :  "  Et  quo- 
"  niam  post  legem  Mahometi  non  crcdimus  quod 
"  aliqua  secta  vcniet  nisi  lex  j^ntichristi,  et  astronomi 


APPENDIX   II.  567 

"  similiter  concordant  in  hoc,  quod  erit  aliquis  potens 
'*  qui  legem  fsedam  et  magicam  constituet  post  Maho- 
"  metum,  quco  lex  suspendet  multas  alias,  multum 
"  esset  utile  ecclesije  Dei  considerare  de  tempore  istius 
"  legis,  an  cito  veniet  per  destructionem  legis  Maho- 
"  meti,  an  midtum  longe.  .  .  .  Nolo  hie  ponere  os 
"  meum  in  caelum,  sed  scio  quod  si  ecclesia  vellet 
"  revolvere  Textum  Sacrum  et  [)rophetias  sacras,  atque 
"  prophetias  Sibyllae,  et  Merlini,  et  Aquilse,  et  Sestio- 
"  nis,  Joachim  et  multorum  aliorum,  insuper  liistorias 
"  et  Ubros  phUosophorum,  atque  juberet  considerari 
"  vias  astronomijB,  inveniretur  sufficiens  suspicio  vel 
"  magis  certitudo  de  tempore  Antichristi."  Hsec  iUa 
est  utilitas,  quam  Baco  ex  studio  astrologice  derivat 
in  ecclesiam ;  et  quam  non  semel,  sed  iterum  condem- 
nat  Joannes  Picus  Mirandulanus  comes.  Frustra  erg:o 
laborarunt  Veneti  editores,  Baconem  cum  a  studio 
judicialis  astrologice  defensarunt. 

Non  est  profecto  in  animo,  diu,  multumque  in  dis- 
solvendis  hisce  immorari ;  prsesertim  ciun  nihil  diffi- 
cultatis  contineant.  Haud  quemlibet  fugit,  quam 
mathesis  studium  adamarit  Baco !  Hoc  non  solum 
in  humanis  commendat,  sed  etiam  in  divinis  neces- 
sarium  putat,  co  quod  humana  ad  divina  reducenda 
sint.  Hinc  fieri  posse  credit,  ut,  quse  tradit  mathesis, 
id  plurimum  ad  fidei  confirmationem  valea>t,  non  quod 
velit  rationem  prius  quam  fidem  esse  quaerendam  ; 
sed  illam  fidei  pedissequam  habendar»  esse.  Philoso- 
phonim  liinc  dicta  haud  spemit,  non  quia  putet 
orthodoxam  fidem  Gentilium  auctoritate  inniti,  sed  ut 
a  philosophorum  placitis  veritatem  ehciat.  "  Prima 
"  utilitas,"  inquit  pag.  119,  "consistit  in  certificatione 
"  fidei  quam  tenet  ecclesia.  Magnum  enim  solatium 
"  fidei  nostra)  possumus  habere,  postquam  pliilosophi, 
"  qui  ducti  sunt  solo  motu  rationis,  nobis  consentiunt, 
"  et  sectam  seu  professionem  fidei  Christiana?  confir- 
"  mant,  et    nobiscum    concordant    in   stabilitate    hujus 


568  APPENDIX   II. 

"  secta3  ;  nou  quia  qureramus  rationem  ante  fidem,  sed 
"  post  fidem,  ut  dupiici  confirmationc  certificati  lau- 
"  demus  Deum  de  nostra  salute,  quam  indubitanter 
"  tenemus.  Et  per  hanc  viani  matheniaticce  non  solum 
"  certificamur  de  professione  nostra,  sed  priiemunimur 
"  contra  sectam  Anticluisti,"  et  cpetcra.  Qui  porro 
theologicis  in  disciplinis  vel  mediocriter  versatus  est, 
baud  quidem  ignorat,  pbilosopliorum  auctoritatem  ali- 
(j[uid  continere  ponderis  etiam  in  iis  qute  ad  fidei 
dogmata  pertinent ;  nam  ut  animadvertit  Baco,  multa 
ex  penu  propbetarum  sumpserunt  pbilosopbi.  "  Nee 
"  mirum  si  locuti  sint  pliilosopbi  de  bis,  quoniam 
"  fuerunt  post  patriarcbas  et  propbetas,  et  instructi 
"  per  filios  et  libros  eorum,  ut  prius  ostensum  est ;" 
ait  Baco  pag.  120. 

Hanc  ut  concordiam  demonstraret  Baco,  capit  ini- 
tium  ex  sectis  iis,  quse  omnibus  ferme  sceculis  extite- 
runt ;  turn  quna  de  illis  sint  locuti  pbilosopbi,  enarrat 
eo  consilio,  ut  illos  quantumvis  Gentiles  ostendat  et 
Cbristianam  institutionem  cognovisse  futuram,  et  Anti- 
cbristi  sectam  pr?edixisse.^  Id  cum  facit,  ratum  et 
firmum  neutiquam  babet,  quod  illi  dicunt ;  sed  vcl  ex 
ore  Gentiliiun  Cbvistiana)  religionis  extantiam  elicere 
videtur.  "  Quanto  igitur  planius  et  i)lenius  possum 
"  ad  pra3sens,  recitabo  sententias  matbematicorum,  in 
"  quibus  concordant  auctores."  Hinc  omnes  sectas 
percurrit,  quas  Gentiles  pbilosopbi  ex  planetis  tanquam 
signis  deducunt.  Ad  eos  venit  deinceps  qui  Mercu- 
rium  putant  esse  signum  Christianix;  religionis.  Et 
ne  pbilosopliorum  verba  recitando  longum  faciamus, 
poterit  quisque  videre  pag.  121,  Sed  esto  planetas 
vocent  signa  sectarum,  eo  nunquam  progrediuntur,  ut 
actuum  bumanorum  signa  esse  dicant.  Baconis  verba 
audire  juvat,  pag,  125:  "  Praiterea  dicunt,  quod 
"  voluntas  non  cogitur,  sed  tamcn  cor})us  alteratur  per 
"  virtutes  coclorum,  et  tunc  anima  corpori  unita  exei- 
"  tatur  fortiter  et    inducitur    efficacitcr,  licet   in    nuUo 


APPENDIX    II.  5(j9 

"  cogatur,  ut  velit  gratis  soqiil  iiicliiiatioiies  corporis 
"  ad  actus  [)rivatos  vel  publicos,  vt-l  ad  bonos  sicut 
"  ad  inalos,  ut  sic  0})iniones,  et  seethe,  et  mutationes 
"  consuetudiniim  inducantiir  per  aliquem  famosum  in 
"  i)opulo  et  potentem,  secundum  quod  prtevisum  fuit 
"  et  priecognituin  a  Deo  ;  ita  quod  planetae  sic  non 
"  solum  sint  signa,  sed  aliquid  faoiant  in  excitando." 

Rursum  planetie  ab  astronomis,  quos  vindicat  Baco, 
vocantur  signa ;  propterea  quia  nos  in  cognitionem 
ducunt  eorum,  qujic  Deus  ab  reterno  constituit.  Ho- 
rum  in  numero  signorum  stella  ilia  fuit,  quce,  ut  ait 
Baco,  pag.  126,  Prcestitit  signum  in  Christl  nativi- 
tate  .  .  .  .  et  sicut  contra  naturam  sol  ohscuratus 
fait  in  passione ;  proiDter  quod  iildlosopki  hcuc 
videntes  dixerunt,  quod  aut  aliquid  Deus  naturw 
jjatiebatur,  aut  tota  mundi  machina  dissolveretur. 
Utroque  hoc  sensu  planetas  signa  nominavit  Baco, 
ac  ea  dixit  qua3  censor  cum  Londinensi  editore  ob- 
jicit,  pag.  27:  "Voluitergo  Deus  res  suas  sic  ordinare, 
"  ut  ({ua^dam  qua3  futura  prseviderit  vel  prnedestina- 
"  verit  rationabilibus  per  planetas  ostenderentur,  ideo 
'•  sc,  ut  mens  humana  Dei  mirifica  recognoscens  in 
"  amorem  sui  conditoris  succensa  excresceret."  Cajte- 
rum,  ut  ante  monuimus,  non  omnia  mathematiconun 
figmcnta  et  sorania  probavit,  sod  verba  illorum  tran- 
scripsit  solum,  qui  religionis  Christian?e  excellentiam 
solo  rationis  ductu  cognoverc.  Idque  propterea,  quod 
quisquo  iutelligeret  Christi  societatem  vel  apud  Gen- 
til&s  summo  in  pretio  habitam  fuisse.  En  quo  modo 
voluit  Baco,  ut  Christiana  religio  aliquid  etiam  utili- 
tatis  sunieret  ex  studio  et  lectione  mathematicorum. 
Nee,  inquam,  omnia  probata  habuit  Baco  ;  nam  philo- 
sophorum  dicta  sic  accipi  voluit,  ut  nihil  pro  vero  et 
cei-to  habeamus,  quin  prius  ad  lidei  regulas  redactum 
sit.  "  Sed  quicquid  dicunt  in  liac  parte,  hoc  ad  regu- 
"  lam  lidei  reducendum  est,  ut  a  catholica  veritate 
"  non  discordct,"  scripsit  Baco,  pag.  12G. 


570  APPENDIX   II. 

Minus  continet  difficultatis,  quod  pro  Anticliristi 
adventu  discutiendo  suggerit  Baco.  Cum  astronomia 
in  hoc  potissimum  consistat,  ut  ex  iis  qute  cum  neces- 
sario,  turn  perpotuo  fiunt  in  ccelis,  ?etatum  ac  tem- 
porum  rationem,  et  computum  conficiat,  hinc  putat 
Baco  neminem  posse  commodius  Anticliristi  tempus 
considerare,  quam  astronomice  peritum.  "  Nullus,"  in- 
quit  pag.  87,  "  potest  certificare  de  temporibus,  nisi 
"  astronomus,  nee  aliqua  scientia  habet  de  his  cer- 
"  tificare,  nisi  astronomia."  Tum  aperit  viam  per 
quam  ars  ista  mundi  setatcs  ad  calculos  revocat  : 
"  Nulla  vero  scientia,"  ait  pag.  88,  "  potest  hie  invenire, 
"  nee  habet  unde  cogitet  de  tanta  certitudine,  nisi 
"  astronomia,  cujus  est  considerare  revolutiones  certas, 
"  et  ratas  eclipsium,  et  conjunctionem  planetanim,  et 
"  cseterarum  revolutionum  coelestium,  atante  ordine 
"  naturae."  Hie  etiam  nobis  eam  astronomic  partem 
inculcat,  quae  tota  in  eo  est,  ut  effectus  suis  in 
causis  consideret ;  et  qure  ex  illis  annorum  computum 
elicit.  Nauseam  profecto  fiiceremus  Aristarcho,  si,  quae 
supra  hac  de  re  diximus,  denuo  recoqueremus.  Nos 
hand  latet,  quam  judicio,  atque  adeo  momoria  excel- 
lens  sit  censor.  Sumus  contenti  solum,  ut  prae 
oculis  Aquinatis  doctrinam  habeat.  Verum  ut  rever- 
tamur  ad  Baconem,  non  defiTcrunt  astronomi,  qui  per 
banc  viam,  quam  significat  Baco,  varias  mundi  ^etates 
exspiscati  faerint :  "  Nam  Ptolomaeus  in  Almagesto," 
inquit  pag.  88,  "certificat  nos  de  tempore  a  Nabu- 
"  chodonosor  usque  ad  Alexandrum,  ct  ab  eo  usque  ad 
"  Octavianum  Augustum,  et  ab  eo  usque  ad  Adri- 
"  anum  principem.  Et  ecclesia  tenet  quod  xlii.  anno 
"  Augusti  fuit  Dominus  natus.  Quapropter  per  banc 
"  viam  certificatur  multum  tempus  a  Nabuchodonosor 
"  usque  ad  Christum.  Et  si  consideremus  sententias 
"  Albumasar  in  libro  Conjunctionum,  videbimus  quod 
"  ipse  ponit  principium  mundi  et  primum  homiuem, 
"  sc.  Adam,  et    ab   eo   numcrat    annos  usque  ad  dilu- 


APPENDIX   II.  571 

"  vium,  et  pouit  diem  et  iiorain  quibus  incepit  dilu- 
"  vium,  et  per  revolutiones  planetarum  et  per  eormn 
"  conjmictioucs  determinat  sequentia  sa3cula,  sc.  quando 
"  fuit  Nabuchodonosor,  et  quando  Alexander,  et 
"  quando  Dominus  Cliristus,  et  quando  Mahometus, 
"  et  sic  de  multis."  Per  lianc  viam  contendit,  ut 
Anticliristi  sectam,  adventum  tempusque  cognoscamus. 
Vera  ne  sit  an  falsa  via  sit  ista,  nostra  non  interest. 
Satis  nobis  est  ostendisse  Baconem  in  ea  non  fuisse 
mente,  ut  astrologia3  judiciarise  virtute  Antichrist! 
adventum  divinare  posse  contenderit. 

Quae  cum  ita  sint,  nemo  profecto  plumbeus  est  adeo, 
ut,  quas  Baconis  do  astrologorura  judiciis  sententia 
fuerit,  baud  intelligat.  Admisit  quidem  futurorum 
judicia ;  sed  ita,  ut  in  genetliliacorum  delirantium 
somnia  lapsus  non  fuerit.  A  suis  non  recessit,  ac 
earn  sententiam  amplexatus  fuit,  quae  suo  ?evo  per- 
vagata  erat,  et  qufc  nostra  hac  setate  patronos  liabet 
([ui  illam  defendant.  Et  si,  ut  par  est,  recte  judicare 
debemus,  nihil  in  Baconis  scriptis  inveniemus  quod 
turpissimre  superstitionis  sapere  videatm-.  Se  enim 
magis  credidit  astronomise  quam  vange  astrologies. 
Quod  si  multum  emolumenti  in  ecclesiam  ex  astrono- 
mioB  studio  dcrivare  dixit,  hoc  propterea  asseruit, 
quod  correctionem  calendarii  Juliani  per  quam  neccs- 
sariam  conspiceret.  Astronomiae  defectu  factum  erat, 
ut  magna  temporum  confusio  suborta  esset.  Hue 
omnes  astronomiae  laudes  collineant ;  hue  etiam  ten- 
dunt  quaerimoniae  Baconis  :  "  Non  solum,"  inquit  pag. 
12G,  "  astronomiae  studium  expedit  ecclesiae,  sed 
"  illud  maxime  decet  earn,  et  quod  sine  gi'andi  periculo 
"  et  confusione  vitari  non  potest ;  quamvis  tamen 
"  lougis  temporibus  jam  accidit  multiplex  abusus.  Et 
"  quoniam  totus  hie  error  procedit  ex  pm'a  ig-norantia 
"  et  negligentia  considerationis,  tanto  est  vilior  coram 
"  Deo  et  hominibus  Sanctis,  et  apud  omnes,  non  solum 
"  sapientes   astronomos.      Sed    et    computistae    vulgati 


572  APPENDIX   II. 

"  sciiint  multiplicem  crrorem  et  scvibunt  super  hoc, 
"  sicut  et  astronomi,  quorum  utrorumquc  scripta  per 
"  Dei  ccclesiam  vulgata  sunt,  in  quibus  errores  hi 
"  notantur,  et  de  remcdiis  datur  consilium.  Sed 
"  nullus  propter  concilium  generale  ausus  est  facere 
"  remedium.  Quod  autem  intendo  hie  est  de  correc- 
"  tione  calendarii  quo  utitur  ecclesia/'  etc.  Prseciiiuum 
hoc  est  emolumentum,  quod  per  astronomise  studium 
rcportare  poterat  ecclesia ;  et  quod  non  semel,  sod 
millies  suggesserat  Baco.  Infiniti  prope  essemus,  si, 
quae  ille  pro  astronomi?e  dignitate,  utilitate.  ac  neces- 
sitate disputavit  Baco,  prosequi  vellemus.  Sed  con- 
tenti  sumus  iis  qure  hactenus  transcripsimus ;  qua^que 
nos  perindo  ac  Baconem  in  tuto  non  solum  collocant, 
sed  etiam  censorem  convincunt. 

Jam  quid  utroque  de  Mirandulano  Comite  Pico 
dicemus  ?  Salva  eorum  reverentia  dixerimus,  nihil 
illos  ad  veritatis  limam  scripsisse.  Gerrse  sunt,  voces, 
contumeliosa  verba,  quee  suis  in  disputationibus  contra 
Baconem  malo  potius  genio  quam  veritatis  araore 
ducti  fecerunt.  Nihil  enim  eorum  in  quibus  Baconem 
inculpant  consonat  cum  scriptis  ejusdem.  Superstitionis 
acerrimus  osor  fuit  Baco,  ac  illos  improbavit  qui 
astrologiam  divinantem  in  deliciis  habent.  Quse  adeo 
vera  sunt,  ut  si  pra?clarissimi  illi  homines  nobiscum 
viverent,  nostramque  Baconis  editionem  pra3  manibus 
haberent,  non  dubium  quin  eorum  quse  incaute 
scripsissent  palinodiam  canerent.  Nemo  porro  sit  qui 
utriusquo  Pici  confutationera  expectet  ;  nam  quod 
pertinet  ad  eorum  testimonia,  hsec  jam  in  pro- 
logo  nostro  transcripsimus,  ut  superfluura  sit  actum 
agere.  Minus  ilia  confutamus ;  nam  ut  falsitas  ad 
contuitum  veritatis  pnieceps  corruit,  sic  utriusque  Pici 
dicteria  per  ea  qui\3  ex  Bacone  delibavimus,  ita 
evanescunt,  ut  in  funium  aboant.  Et  ne  gratis  id  a 
nobis  tlictum  videatur,  couferat,  (pii  volet,  utrosquc 
Picos  cum  Bacone.     Hinc  ansam  sumimus  ut  mircmur 


APPENDIX    II.  573 

eensorem  nostrum,  cni  nee  ingenium  deest,  nee  rcnmi 
cognitio,  so  lubentius  ereditUsse  scriptoribus,  qui  niliil 
certi  de  Baeoue  viderint,  quam  iis  qurc  scripto  mandarit 
Baco.  Quapropter  sumnia  affieimur  injuria,  euni 
pag.  30,  nos  inter  eos  collocat  censor,  qui,  qua3 
vetusti  scri])tores  dixerint,  non  audiunt  ;  sed  suo 
marte  auctorum  faciem  sibi  fingunt,  non  ea  narrantes 
qua?  memorife  mandarunt,  sed  ea  qu?e  illi  sentire 
debuissent.  Non  est  profecto  ita,  ut  censor  calumniatur. 
Pra)  oculis  Baconis  scripta  semper  habuimus,  nihil 
dissiraulavimus,  nihil  nostro  genio  composuimus,  sed 
omnia  sic  pertractavimus,  ut  a  Baconis  latere  nunquam 
discesserimus.  Ac  videat  Aristarchus,  no  quod  exe- 
cratur,  id  eontinuo  admittat. 

Siquidem  Baconi  vel  invito,  astrologiaB  judicialis 
crimen  objicit,  a  quo  tam  abfuit,  ut  nihil  mag-is. 
Rigidum  itaque  monemur  eensorem,  ne  cursim  aliorum 
opera  legat  imposterum ;  sed  iterum  atque  iterum  ea 
revolvat,  ac  penitius  quam  fecerit.  Scriptorum  men- 
tem  introspiciat.  Id  si  fecerit  non  dubitamus  quin 
ejus  opera  majori  prctio  eruditi  mereati  fuerint. 

Ex  rede  S.  Francisci  a  Vinca  Venetiarum. 


END   OF  VOL.    I. 


1  f  l-"5 


;*-~' 
^ 


^^. 


o< 


:!i 


sr 


LONDON: 

Printcfl  Viy  GEor.oE  F>.  Eyre  and  Wii.t.tam  RroTTiswoopT:, 

Printers  to  tlio  (Jnccn's  most  Excellent  Mniesty. 

For  Her  Majesty's  Stalion<Ty  OIHep. 


P) 


LIST   OF   WORKS 


rCBLISIIED 


By  the  late  Record  and  State  Paper  Commissioners, 
or  under  the  Direction  of  the  Right  Hon.  the 
Master  of  the  Rolls,  which  may  be  had  of 
Messrs.  Longman  and  Co. 


PUBLIC  RECORDS  AND  STATE  PAPERS. 


RoTULORUM  Origin ALiuM  in  Curia  Scaccarii  Ahbreviatio.  Heniy 
m. — Edward  III.  Edited  hi/  ITknry  Playford,  Esq.  2  vols. 
folio  (1805—1810).     Price,  boards,  12*.  6d.  each,  or  25.?. 

Calendarium  Inquisitionum  post  Mortem  sive  Escaetarlji. 
Ilcnry  III. — Richard  III.  Edited  by  John  Caley  and  J. 
Bayley,  Esqrs.  4  vols,  folio  (1806—1808  ;  1821—1828),  boards: 
vols.  2  and  3,  separately,  price,  boards,  each  21.?.;  vol.  4,  boards, 
24s. 

NoNARLM  Inquisitiones  IN  CuRiA  ScACCARii,  temp.  Edward  III. 
Edited  hy  George  Vanderzee,  Esq.  1  vol.  folio  (1807),  boards. 
Price,  18*. 

LiBRORUM  Manuscriptorum  Birliotiiecte  Harleian^e  Catalogus. 
Vol.  4.  Edited  hy  The  Rev.  T.  II.  IIorne,  (1812)  folio,  boards. 
Price  18*. 

Abbreviatio  Placitorum,  Richard  I. — Edward  11.  Edited  hy  The 
Right  lion.  George  Rose,  and  W.  Illixgavortii,  Esq.  1  vol. 
folio  ( 1 8 11 ),  boards.     Price  1 8*. 

LiBRi  Censualis  vocati  Do:mesday-Book,  Indices.  Edited  hy  Sir 
Henry  Ellis.  Small  folio  (1816),  boards  (Domesday-Book, 
vol.3).     Price  2\s. 

LiBRi  Censualis  vooati  Domesday,  Additamenta  ex  Codic.  Antt- 
QUiss.  Edited  by  Sir  Henry  Ellis.  Small  folio  (1816),  boards 
(Domesday-Book,  vol.  4).     Price  2\s. 

[«.  B.]  o  o 


Statutes  of  the  Realm,  in  very  large  folio.  Vols.  4  to  11,  iuclud- 
ing  2  vols,  of  Indices  (1810—1828).  Edited  hij  Sir  T.  E.  Tom- 
LiNS,  John  Raithby,  Joiix  Calet,  and  Wm.  Elliott,  Esqrs. 
Price  31 5.  Qd.  each. 

*^*  The  Alphabetical  and  Chronological  Indices  may  be  had  separately, 
price  305.  each. 

Valor  Ecclesiasticus,  temp.  Henry  VIII.,  Auctoritate  Eegia  insti- 
tutus.  Edited  by  John  Caley,  Esq.,  and  the  Rev.  Joseph 
Hunter.     Vols.  4  to  6,  folio  (1810,  &c.),  boards.    Price  2os.  each. 

*.jt*  The  Introduction  is  also  published  in  8vo.  cloth.     Price  2s.  6d. 

ROTULI  ScOTIiE  IN  TuRRI  LONDINENSI  ET  IN  DOMO  CaPITULARI  WeST- 

monasteriensi  asservati.  19  Edward  I. — Henry  VIII.  Edited 
by  David  Macpherson,  John  Caley,  and  W.  Ii.lingworth, 
Esqrs.,  and  the  Rev.  T.  II.  Horne.  2  vols,  folio  (1814—1819), 
boards.     Price  42s. 

"  Fcedera,  Conventiones,  Litters,"  &c.  ;  or,  Rymer's  Focdera,  a.d. 
1066—1391.  New  Edition,  Vol.  2,  Part  2,  and  Vol.  3,  Parts  1 
and  2,  folio  (1821—1830).  Edited  by  John  Caley  and  Fred. 
Holbrooke,  Esqrs.     Price  21s.  each  Part. 

Ducatus  Lancastri^  Calendarium  Inquisitionum  post  Mortem, 
&c.  Part  3,  Ducatus  Lancastriae.  Calendar  to  the  Pleadings,  &c. 
Henry  VII.— Ph.  and  M.  ;  and  Calendar  to  Pleadings,  1—13 
Elizabeth.  Part  4,  Calendar  to  Pleadings  to  end  of  Elizabeth. 
Edited  by  R.  J.  Harper,  John  Caley,  and  Wm.  Minchin, 
Esqrs.  Part  3  (or  Vol.  2)  (1827—1834),  price  3ls.  6d.  ;  and 
Part  4  (or  Vol.  3),  boards,  i'oYio,  price  21s. 

Calendars  of  the  Proceedings  in  Chancery  in  the  Reign  of 
Queen  Elizabeth,  to  which  are  prefixed  examples  of  earlier 
proceedings  in  that  Court  from  Richard  11.  to  Elizabeth,  from  the 
originals  in  the  Tower.  Edited  by  John  Bayley,  Esq.  Vols.  2 
and  3  (1830—1832),  boards,  each,  folio,  ^Wce  21^. 

Parliamentary  Writs  and  Writs  of  Military  Summons,  together 
with  the  Records  and  Muniments  relating  to  the  Suit  and  Service 
due  and  performed  to  the  King's  High  Court  of  Parliament  and 
the  Councils  of  the  Realm.  Edward  I.,  II.  Edited  by  Sir  Francis 
Palgrave.  (1830—1834).  Vol.  2,  Division  1,  Edward  II.,  21s.; 
Vol.  2,  Division  2,  2\s.\  Vol.  2,  Division  3,  folio,  boards,  price  \2s, 

RoTULi  Litterarum  Clausarum  in  Turri  Londinensi  asservati. 
2  vols,  folio  (1833 — 1844).  The  first  volume  commences  a.d.  1204 
to  1224.  The  second  volume  1224—1227.  Edited  by  Thomas 
DuFKUS  Hardy,  Esq.  Together, jij/vce  81*.  cloth  ;  or  the  volumes 
may  be  hud  separately.  Vol.  1,  price  63*.  cloth  ;  Vol.  2,  cloth, 
price  18.V. 


The  Great  Rolls  of  the  Pipe  for  the  Secoxd,  Third,  axd 
Fourth  Years  of  the  Kkicn  of  Kixo  TIknry  the  Si:com>, 
lloo — 11.58.  Edited  bi/ i\ui  Kt'v.  Josefh  Hunter.  1  vol.  royal 
8vo.  (1844),  cloth.     Price  As.  6d. 

The  Great  Roll  of  the  Pipe  for  the  First  Year  of  the 
Reion  of  King  Richard  the  First,  1189 — 1190.  Edited  by 
tlie  Rev.  Joseph  Hunter.  1  vol.  royal  8vo.  (1844),  cloth. 
Price  Gs. 

Proceedings  and  Ordinances  of  the  Privy  Council  op  Eng- 
land, commeucinj?  10  Richard  II. — 33  Henry  VIII.  Edited  b>/ 
Sir  N.  Harris  Nicolas.  7  vols,  royal  8vo.  (1834—1837),  cloth 
98*.  ;  or  any  of  the  volumes  may  be  had  separately,  cloth. 
Price  14*.  each. 

ROTULI    LiTTERARUM   PaTENTIUM   IN   TuRRI   LONDINENSI   ASSERVATI, 

A.D.    1201    to  1216.     Edited  by  Thomas  Duffus  Hardy,  Esq. 

1  vol.  folio  (1835),  cloth.     Price  31*.  Gd. 

*^*  The  Introduction  is  also  published  in  8vo.,  cloth.     Price  9s. 

RoTULi  CuRiiic  Regis.  Rolls  and  Records  of  the  Court  held  before 
the  Kinjr's  Justiciars  or  Justices.  6  Richard  I. — 1  John.  Edited 
by  Sir  Francis  Palgrave.  2  vols,  royal  8vo.  (1835),  cloth. 
Price  28*. 

ROTULI    NORMANNI^    IN    TuRRI    LoNDINENSI  ASSERVATI,    A.D.    1200— 

1205.      Also  from  1417  to  1418.     Edited  by  Thomas  Duffus 
Hardy,  Esq.     1  vol.  royal  8 vo.  (1835),  cloth.     Price  12*.  6d. 

ROTULI    DE    ObLATIS     ET    FiNIBUS    IN    TuRRI    LoXDINENSI     ASSERVATI, 

tempore   Regis   Johanuis.     Edited  by  Thomas  Duffus  Hardy, 
Esq.     1  vol.  royal  8vo.  (1835),  cloth.     Price  18*. 

EXCERPTA     E     ROTULIS      FiNIUM     IN    TuRRI     LONDINEXSI    ASSERVATIS. 

Henry  III.,  1216 — 1272.      Edited  by   Charles    Roberts,    Esq. 

2  vols,  royal   8vo.  (1835,  1836),  cXoih,  price  32*.  ;  or   the   volumes 
may  be  had  separately,  Vol.  l,]jrice  14*.  ;  Vol.  2,  cloth,  price  18*. 

Fines  sive  Pedes  Finium  sive  Finales  CoNCORDiyE  in  Curia 
Domini  Regis.  7  Richard  L— 16  John  (1195— 1214).  Edited  by 
the  Rev.  Joseph  Hunter.  In  Counties.  2  vols,  royal  8vo. 
(1835 — 1844),  together,  cloth,  price  11*.  ;  or  the  volumes  may  be 
had  separately.  Vol.  1,  price  8*.  6d.  ;    Vol.  2,  cloth,  price  2*.  6d. 

Ancient  Kalendars  and  Inventories  (The)  of  the  Treasury 
of  His  Majesty's  Exchequer  ;  together  with  Documents  illus- 
trating the  History  of  that  Repository.  Edited  by  Sir  Francis 
Palgrave.     3  vols,  royal  8vo.  (1836),  cloth.     Price  42*. 

Documents  and  Records  illustrating  the  History  of  ScotUmd,  and  the 
Transactions  between  the  Crowns  of  Scotland  and  England  ; 
preserved  in  the  Treasury  of  Her  Majesty's  Exchequer.  Edited 
by  Sir  Francis  Palgrave.  1  vol.  royal  8vo.  (1837),  cloth. 
Price  18*. 

O  o  2 


RoTULi  Chartauum  in  Turri  Londinensi  asservati,  a.d.  1199 — 
1216.  Edited  hy  Thomas  Duffus  Hardy,  Esq.  1  vol.  folio 
(1837),  cloth.     Price  ZQs. 

Hegistrum  vulgariter  nuncupatum  "  The  Eccord  of  Caernarvon,"  c 
codice  MS.  Harleiano,  696,  descriptiim.  Edited  hy  Sir  Henry 
Ellis.     1  vol.  folio  (1838),  cloth.     Price  31s.  i^d. 

Ancient  Laws  and  Institutes  of  England  ;  comprising  Laws 
enacted  under  the  Anglo-Saxon  Kings,  from  ^li^thelbirht  to  Cnut, 
with  an  English  Translation  of  the  Saxon  ;  the  Laws  called 
Edward  the  Confessor's  ;  the  Laws  of  William  the  Conqueror,  and 
those  ascribed  to  Henry  the  First  ;  also,  Monumcnta  Ecclesiastica 
Anglicana,  from  the  7th  to  the  lOtli  century  ;  and  the  Ancient 
Latin  Version  of  the  Anglo-Saxon  Laws  ;  with  a  compendious 
Glossary,  &c.  Edited  hy  Benjamin  Thorpe,  Esq.  1  vol.  folio 
(1840),  cloth.     Price 'Mds. 

2  vols,  royal  8vo.  cloth.     Price  30.?. 


Ancient  Laws  and  Institutes  of  Wales;  comprising  Laws  supposed 
to  be  enacted  by  Howel  the  Good  ;  modified  by  subsequent  Regu- 
lations under  the  Native  Princes,  prior  to  the  Conquest  by  Edward 
the  First  ;  and  anomalous  Laws,  consisting  principally  of  Insti- 
tutions which,  by  the  Statute  of  Ruddlan,  were  admitted  to  continue 
in  force.  With  an  English  Translation  of  the  Welsh  Text.  To 
which  are  added  a  few  Latin  Transcrij.ts,  containing  Digests  of 
the  Welsh  Laws,  principally  of  the  Dimetian  Code.  With 
Indices  and  Glossary.  Edited  hy  Aneuihn  Oaven,  Esq.  1  vol. 
folio  (1841),  cloth.     Price  44«. 

2  vols,  royal  8vo.  cloth.     Price  365. 

Rotuli  de  Liberate  ac  de  Misis  et  Prjestitis,  Regnante  Johannc. 
Edited  hy  Thomas  Duffus  Hardy,  Esq.  1  vol.  royal  8vo. 
(1844),  cioth.     Price  Q,s. 

Documents  Illustrative  of  English  History  in  the  13th  and  14th 
centuries,  selected  from  the  Records  in  the  Exchecjuer.  Edited 
hy  Henry  Cole,  Esq.  1  vol.  fcp.  folio  (1844),  cloth.  Price 
455.  6rf. 

Modus  Tenendi  Parliamentum.  An  Ancient  Treatise  on  the  IVfodc 
of  holding  the  Parliament  in  England.  Edited  hy  Thomas 
Duffus  Hardy,  Esq.     1  vol.  8vo.  (1846),  cloth.     Price  2s.  6d. 

Reports  of  the  Proceedings  of  the  Record  Commissioners,  1800 
to  1819,2  vols.,  folio,  l)oards.  Price  of.  5s.  From  1819  to  1831 
their  proceedings  have  not  been  printed.  A  third  volume  of 
Reports  of  their  Proceedings,  1831  to  1837,  folio,  boards,  8s. 
3  vols,  together,  boards.     Pries  51.  13s. 


The  Acts  of  the  Pauli.uients  op  Scotland.     11  vols,  folio  (ISl  1- 
.    1844).     Vol.  I.    Edited  hij  TiiOM.vs  Tikjjisu.v  iuul  C(«mo  Innks, 
E;?(irs.     Price  42>?. 

*«*  Also,  Vols.  4,  7,  8,  9,  10,  11,  105.  6^.  each  A^ol. 

TiiK  Acts  of  the  Lords  of  Council  in  Civil  Causes.  A.D.  1478 — 
149o.  Edited  hij  Thomas  Thomson,  Esq.  Folio  (1839).  Price 
10*.  M. 

The  Acts  of  the  Lords  Ai^ditors  of  Causes  and  Complaints. 
A.D.  14G6 — 1494.  Edited  by  Thomas  Thomson,  Esq.  Folio 
(1839).     Price  \Qs.  Od. 

Kegistrum  Magni  Sigilli  Regum  Scotoruji  in  Arcliivis  Publicis 
asservatum.  A.D.  1306 — 1424.  Edited  by  Thomas  Thomson, 
Esq.     Folio  (1814).     Price  \os. 

Issue  Koll  of  Thomas  de  Brantingham,  Bishop  of  Exeter,  Lord 
High  Treasurer  of  England,  containing  Payments  out  of  His 
Majesty's  Revenue,  44  Edward  III.,  1370.  Edited  i^  Fkederick 
Devon,  Esq.     1  vol.  4to.  (1835),  cloth.     Price  3os. 

Royal  8vo.  cloth.     Price  25s. 


Issues  of  the  Exchequer,  containing  similar  matter  to  the  above, 
temp.  Jac.  I.,  exti'acted  from  the  Pell  Records.  Edited  hy 
Fkedeiuck  Devon,  Esq.     1  vol.  4to.  (1836),  cloth.     Price  30*. 

Royal  Svo.  cloth.     Price  2\s. 


Issues  of  the  Exchequer,  containing  like  matter  to  the  above,  ex- 
tracted from  the  Pell  Records  ;  Henry  III.  to  Henry  VI.  inclusive. 
Edited  hy  Frederick  Devon,  Esq.  I  vol.  4to.  (1837),  cloth. 
Price  405. 

Royal  8vo.  cloth.     Price  30s. 


Liber  Munerum  Pup.licorum  Hiberni^e,  ab  an.  1152  usque  ad 
1827  ;  or,  The  Establishments  of  Ireland  from  the  19th  of  King 
Stephen  to  the  7th  of  George  IV.,  during  a  period  of  675  years  ; 
being  the  Report  of  Rowley  Lascelles,  of  the  Middle  Tcmjde, 
Barrister-at-Law.  Extracted  from  the  Records  and  other  autho- 
rities, l)y  Special  Command,  pursuant  to  an  Address,  an.  1810, 
of  the  Commons  of  the  United  Kingdom.  With  Introductory 
01)servations  by  F.  S.  TuOMAS,  Esq.  (1852.)  2  vols,  folio. 
Price  425. 

Notes  of  Materials  for  the  History  of  Public  Defaiitments. 
By  F.  S.  Thomas,  Esq.     Demy  folio  (1846).     Price  \0s. 

Handbook  to  the  Public  Records.  By  F.  S.  Thomas,  Esq.  Royal 
8vo.  (1853.)     I'rice  12s. 

0  0  3 


State  Papers  dctking  the  Reign  of  Henky  the  Eighth.    1 1  vols. 

4to.  (1830 — 1852)  completing  the  woi'k  in  its  present  form,  with 

Indices  of  Persons  and  Places  to  the  whole.     Price  51.  15s.  6d. 
Vol.  I.  contains  Domestic  Correspondence. 
Vols.  II.  &  III. — Correspondence  relating  to  Ireland. 
Vols.  IV.  &  V. — Correspondence  relating  to  Scotland. 
Vols.  VI.  to  XI. — Correspondence    between    England    and  Foreign 

Courts. 

*.^*  Any  Volume  may  be  purchased  separately,  ^^v'ce  10s.  6d. 

MoNUMENTA  HiSTORiCA  Britannica,  or,  Materials  for  the  History  of 
Britain  from  the  earliest  period.  Vol.  1,  extending  to  the  Norman 
Conquest.  Prepared,  and  illustrated  Avith  Notes,  by  the  late 
Henry  Petkie,  Esq.,  F.S.A.,  Keeper  of  the  Records  in  the  Tower 
of  London,  assisted  by  the  Rev.  John  Sharpe,  Rector  of  Castle 
Eaton,  Wilts.  Finally  completed  for  publication,  and  with  an 
Introduction,  by  Thomas  Duffus  Hardy',  Esq.,  Assistant  Keeper 
of  Records.  (Printed  by  command  of  Her  Majesty.)  Folio 
(1848).     Price  42s. 

Historical  Notes  relative  to  the  History  of  England  ;  em- 
bracing the  Period  from  the  Accession  of  King  Henry  VIII.  to 
the  Death  of  Queen  Anne  inclusive  (1509  to  1714).  Designed  as 
a  Book  of  instant  Reference  for  the  purpose  of  ascertaining  the 
Dates  of  Events  mentioned  in  History  and  in  Manuscripts.  The 
Name  of  every  Person  and  Event  mentioned  in  History  within 
the  above  period  is  placed  in  Alphabetical  and  Chronological  Order, 
and  the  Authority  from  whence  taken  is  given  in  each  case, 
whether  from  Printed  History  or  from  Manuscripts.  By  F.  S. 
Thomas,  Esq.,  Secretary  of  the  Public  Record  Office.  3  vols.  8vo. 
(1856.)     Price  40s. 


CALEADAllS  OF  STATE  PAPERS. 


[Imperial  8vo.     Price  15s.  each  Volume.] 


Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reigns  of 
Edward  VI.,  Marv,  Elizabeth,  1547 — 1580,  preserved  in  the 
State  Paper  Department  of  Her  Majesty's  Public  Record  Office. 
Edited  by  Robert  Lemon,  Esq.,  F.S.A.     1856. 

Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign  op 
James  I.,  preserved  in  the  State  Paper  Department  of  Her 
Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  by  Mary  Anne  Everett 
Green.     1857-1859. 

Vol.  I.— 1603— 1610. 

Vol.  II.— 1611— 1618. 

Vol.  III.— 1619— 1623. 

Vol.  IV.— 1623— 1625,  with  Addenda. 

Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign  of 
Charles  I.,  preserved  in  the  State  Paper  Department  of  Her 
Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  by  John  Bruce,  Esq., 
V.P.S.A.     1858. 

Vol.  I.— 1625-1626. 

Vol.  II.— 1627-1628. 

Calendar  of  the  State  Papers. relating  to  Scotland,  preserved  in 
the  State  Paper  Department  of  Her  Majesty's  Public  Record 
Office.  Edited  by  Markham  John  Thorpe,  Esq.,  of  St.  Edmund 
Hall,  Oxford.     1858. 

Vol.  I.,  the  Scottish  Series,  of  the  Reigns  of  Henry  VIII., 
Edward  VI.,  Mary,  Elizabeth,  1509—1589. 

Vol.  II.,  the  Scottish  Series,  of  the  Reign  of  Queen  Elizabeth, 
1589 — 1603  ;  an  Appendix  to  the  Scottish  Series,  1543 
— 1592;  and  the  State  Papers  relating  to  Mary  Queen 
of   Scots  during  her   Detention  in  England,  1568 — 1587. 


In  the  Press. 

Calendar  of  the  State  Papers  relating  to  Ireland,  preserved  in 
the  State  P.aper  Department  of  Iler  Majesty's  Public  Record 
Office.     Edited  by  II.  C.  Hamilton,  Ei^q. 

Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign  of 
Charles  I.,  preserved  in  the  State    Paper  Department  of  Her 
IVIajesty's  Public  Record  Office.     Edited  by  John  Bruce,  Esq., 
V.P.S.A. 
Vol.  III. 


In  Progress. 

Calendar  of  the  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign 
OF  Charles  II.,  preserved  in  the  State  Paper  Department  of 
Her  Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  by  Mary  Anne 
Everett  Green. 


THE  CHRONICLES  AND  MEMORIALS  OF  GREAT  BRITAIN 
AND  IRELAND  DURING  THE  MIDDLE  AGES. 


[Royal  8vo.     Price  Ss.  6d.  each  Volume.] 

1.  The  Ciiroxicle  of  England,  by  John  Capgrave,     Edited  hy  the 

Rev.  F.  C.  HiXGESTOX,  M.A.,  of  Exeter  College,  Oxford. 

2.  CiiRONicoN  MoxASTERii  DE  Abixgdox.    Vols,  I.  and  II.    Edited  hy 

the  Rev.  J.  Stevexsox,  M.A.,  of  University  College,  Durham, 
and  Vicar  of  Leighton  Buzzard. 

3.  Lives  of  Edward  the  Coxfessor.     I. — La  Estoire  de  Seint  Aed- 

ward  le  Rei.  II. — Vita  Beati  Edvardi  Regis  et  Confessoris. 
in. — Vita -«Eduuardi  Regis  qui  apud  Weslmonasterium  requiescit. 
Edited  hy  IL  R.  LuARD,  M.A.,  Fellow  and  Assistant  Tutor  of 
Trinity  College,  Cambridge. 

4.  Moxumexta  Fraxciscana  ;   scilicet,  I. — Thomas  de  Eccleston  de 

Adveutu  Fratrum  Minorum  in  Angliam.  IL — Ada?  de  Marisco 
Epistola;.  III. — Rcgistrum  Fratrum  Minorum  Londoniaj.  Edited 
hy  the  Rev.  J.  S.  Brewer,  M.A.,  Professor  of  English  Literature, 
King's  College,  London,  and  Reader  at  the  Rolls. 

.').  Fasciculi  Zizaxiorum  Magistri  Joiiaxxis  Wyclif  cum  Tritico. 

Ascribed   to   Thomas  Netter,    of  Walden,  Provincial   of  the 

Carmelite  Order  in  England,  and  Confessor  to  King  Ilcnry  the 

Fifth.     Edited  hy  the  Rev.  W.  W.  Shirley,  M.A.,  Tutor  and  late 

Fellow  of  "Wadham  College,  Oxford. 
G.  The   Buik   of   the   Croxiclis   of   Scotland  ;   or,    A    Metrical 

Version  of  the  History  of  Hector  Boece  ;  by  William  Stewart. 

Vols.  I.,  1 1.,  and  III.     Edited   hy  W.  B.   Turxbull,  Esq.,    of 

Lincoln's  Inn,  Barrister-at-Law. 

7.  Joiiaxxis  Capgrave   Liber   de  Illustribus   Hexricis.     Edited 

hy  the  Rev.  F.  C.  Hixgestox,  M.A.,  of  Exeter  College,  Oxford. 

8.  HiSTORiA  Moxasterii  S.  Augustixi  Cantuariexsis,  by  Thomas 

of  Elmhasi,  formerly  Monk  and  Treasurer  of  that  Foundation. 
Edited  hy  C.  Hardwick,  M.A.,  Fellow  of  St.  Catharine's  Hall, 
and  Christian  Advocate  in  the  University  of  Cambridge. 

9.  Eulogium   (HisTORiARUiM   sivE    Temporis),    Clironicon    ah   Orbe 

condilo  usque  ad  Annum  Domini  1366  ;  a  Monacho  quodam 
Malmesbiriensi  exaratum.  Vol.  I.  Edited  hy  F.  S.  Haydon, 
Esq.,  B.A. 


10 

10.  Memorials   of  Kixg  Hexry  the  Sevexth  :   Bcrnardi  Andreas 

Tholosatis  de  Vita  Regis  Henrici  Septimi  Historia  ;  necnon 
alia  quasdam  ad  eundeiu  Rcgem  spectantia.  Edited  by  J. 
Gairdner,  Esq. 

11.  Memorials   of  Henry   the    Fifth.      I. — Vita   Henrici   Quinti, 

Roberto  Redmaniio  auctore.  II. — Versus  Rliythmici  in  laudem 
Regis  Henrici  Quinti.  III. — Elmhami  Liber  Metricus  de 
Henrico  V.      Edited  by  C.  A.  Cole,  Esq. 

12.  MuNiMENTA    Gildhall.e    Londoniensis  ;    Liber    Albus,    Liber 

Custumarum,  et  Liber  Horn,  in  archivis  Gildliallge  asservati. 
Vol.  I.,  Liber  Albus.  Edited  by  H.  T.  Riley,  Esq.,  M.A.,  Bar- 
rister-at-Law. 

13.  Chronica  Joilvnnis  de  Oxenedes.  ^rfiVec?  i^  Sir  H.  Ellis,  K.H. 

14.  A    Collection    of    Political    Poems    from    the    Accession 

OF  Edward  III.  to  the  Reign  of  Henry  VIII.  Vol.  I. 
Edited  by  T.  Wright,  Esq.,  M.A. 

15.  Tlie  "Opus  Tertium"  and  "Opus  Minus"  of  Roger  Bacon. 
Edited  by  the  Rev.  J.  S.  Brewer,  M.A.,  Professor  of  English 
Literature,  King's  College,  London,  and  Reader  at  the  Rolls. 

16.  Bartholom^i    de    Cotton,   Monachi  Nor^vicensis,    Historia 

Anglicana  (A.D.  449—1298).  Edited  by  H.  R.  Luard,  M.A., 
Fellow  and  Assistant  Tutor  of  Trinity  College,  Cambridge. 


In  the  Press. 

The  Represser  of  over  jrucii  Blaming  of  the  Clergy.  By 
Reginald  Pecock,  sometime  Bishop  of  Chichester.  Edited  by 
C.  Babington,  B.D.,  Fellow  of  St.  John's  College,  Cambridge. 

RiCARDi  DE  Cirencestria  Speculum  Historiale  de  Gestis 
Regum  ANGLiiE.  (A.D.  447—1066.)  Edited  by  J.  E.  B. 
Mayor,  M.A.,  Fellow  and  Assistant  Tutor  of  St.  John's  College, 
Cambridge. 

The  Anglo-Saxon  Chronicle.      Edited  by  B.  Thorpe,  Esq. 

Le  Livere  de  Reis  de  Brittanie.  Edited  by  J.  Glover,  M.A., 
Chaplain  of  Trinity  College,  Cambridge. 

Recueil  des  Croniques  et  .vnchiennes  Istories  de  la  Grant 
Bretaigne  a  present  nomme  Engleterre,  par  Jehan  de 
Waurin.     Edited  by  W.  Hardy,  Esq. 

The  Wars  op  the  Danes  in  Ireland  :  %vritten  in  the  Irish  lanjiuaffe. 
Edited  by  the  Rev.  Dr.  Todd,  Librarian  of  the  University  of 
Dublin. 


11 

MUNIMENTA    GlLDHALL/E    LONDONIEXSIS  ;   Libei'   Albus,  Libci'    Custu- 

marum,  et  Lil)er  Horn,  in  archivis  Gildhalla3  asservati.  Vol.  II., 
Liber  Cu.stumarum.  Edited  by  II.  T.  Riley,  Esq.,  M.A.,  Bar- 
rister-at-Law. 

The  Brut  t  TrwYSOGiON,  or,  The  Chronicle  of  the  Princes  of  Wales  ; 
and  the  Annales  Cambria.  Edited  by  the  Rev.  J.  Williams 
AB  Ithel. 

A  Collection  of  Royal  and  Historical  Letters  during  the 
Reigns  of  Henry  IV.,  Henry  V.,  and  Henry  VI.  Edited  by 
the  Rev.  F.  C.  Hingeston,  M.A.,  of  Exeter  College,  Oxford. 

EuLOGiUM  (Historiaru.m  sive  Temporis),  Chronicon  ab  Orbe 
condito  usque  ad  Annum  Domini  1366  ;  a  Monacho  quodam 
Malmesbiriensi  exaratum.  Vol.  II.  Edited  by  F.  S.  Haydon, 
Esq.,  B.A. 

A  Collection  of  Political  Poems  from  the  Accession  of 
Edward  III.  to  the  Reign  of  Henry  VIII.  Vol  II. 
Edited  by  T.  Wright,  Esq.,  M.A. 

Chronicon  Radulphi  Abbatis  Coggeshalensis  Majus.  Edited  by 
the  Rev.  J.  Stevenson,  M.A.,  of  University  College,  Durham, 
and  Vicar  of  Leighton  Buzzard. 

A  Collection  of  Sagas  and  other  Historical  Documents  relating 
to  the  Settlements  and  Descents  of  the  Northmen  on  the  British 
Isles.     Edited  by  George  W.  Dasent,  Esq.,  D.C.L.  Oxon. 

Descriptive  Catalogue  of  Manuscripts  relating  to  the  Early 
History  of  Great  Britain.     Edited  by  T.  Duffus  Hardy,  Esq. 

In  Progress. 

Historta  Minor  Matthjei  Paris.  Edited  by  Sir  F.  Madden,  K.H., 
Chief  of  the  MS.  Department  of  the  British  Museum. 

Polychronicon  Ranulphi  Higdeni,  with  Trevisa's  Translation. 
October  1859. 


-    1-^ 


~\Vj^ 


U 


^u