Skip to main content

Full text of "Generalis collectionis, omnium operum illustrissimi ac reverendissimi domini Jacobi Thomae Josephi Wellens, episcopi Antverpiensis = Der algemeyne verzaemelinge, van de werken van syne doorlugtigste hoogweerdigheyd, Jacobus Thomas Josephus, bisschop van Antwerpen"

See other formats 


■  ■     !\ 


?**-!*» 

■■-V. 


'O 


^ 


V-'«^ 


#  ..  4^-  - 


m. 


*  » 


>^;#r^ 


/:^^éH 


W 


.W:. 


in 


p5*^iJ 


i^  .A' 


■^^ab. 


'"iiï^ 


>%*, 


m 


-^  - 


T^' 


'i(, 


m 


m 


SRI 


^* 


[<«  Ti. 


*:.A 


(♦•-Si 


,v-> 


^ 


J.  L.  Beijtrs 


yV.--^  C'r^a>*. 


.p:ns  . 


Priino!    i'.w  /..ii'.v;  Jen   l^.  No.wmti-r  ly^s .  JPro/c/Sor  ui  ikn   Va//i^  a/daer  jS.  Mcy  tpSil.i.'ai/i.ui   m 
óct/^K-  Je  /icqhfi   </l  <ic  II  CoJ'OclcaJhci/a    3i /a/if  t-Ô2    .P'TJi'Jail    laii   S'.Atutatpt^fyiL'HriuH/   l-^S-t .        , 


iilïiÉiiiiiiiiaiBiiiiiiiialiii^ 


\mim.^ 


^MMi^MM^Êk 


Syffen  vinà  /u/  /f  /zoop  M  ontwerpen .by  CI^l€^yf^anoa/u-  l>ccK^i}nifi)u'r  iii  vcrHocpcr  opc>c<^/iii/h'cn-{wc. 


GENERALIS     C O L L E CT I  O N I S  , 

OMNIUM     OPERUM 

ILLVSTRISSIMF  AC  REFERENDISSIMl  DOMINI , 
DOMINI    JACOBI    THOM^    JOSEPHI 

WELLENS; 

EPISCOPI  ANTVERPIENSIS. 


PARS       PRIMA. 


i^ 


DER  ALGEMEYNE  VERZAEMELIN  GE  , 

VAN    DE    WERKEN 

VAN 

SYNE    DOORLVGTIGSTE    HOOGTFEERDIGHEYD  , 
JACOBÜS    THOMAS    JOSEPFIUS 

WELLENS; 


BISSCHOP    VAN    ANTV^ERPEN 

HET     EERSTE     DEEL. 


JHen   y'ind-re  te  koop  ^ 
t' Antwerpen  ,    by    C.    M.   SPANOGHE  ,    Boek  -  druldver    op    de  Suyker  -  ruye. 


NAEMËN    DEk    HEEkEN    INSCHRYVERS 

Op    de  Algemeyne  Verzaemelinge    der  Werken    van    wylen  Syn    Hoogweerdigheycï 


Di 


Jacobus    Thomas    Josephus    Wellens. 
By  C.  M.  Spanoghb,  Boek-drukker  op  de  Suyker-raye  zyn  Ingefchrevcn. 


'En  wel-edelen  heer  J.  van  den  Cruyce ,  buytea 

borger-meefter  dezer  üad  antwerpen  ,  bril-ftraet 
De  heer  J.  de  Schieter,  corte-nieuw-ftraet,  obüt. 
De  heer  Eykens ,  droguift  ,  fuyker-ruye 
De  heer  Gilles,  lange  gafthuys-ftraet 
Den  wel-edelen  heer  Borrekens ,  fchepenen  dezer  ftad 

vier  exemplaers 
De  heer  G.  Prooft,  in  de  borze-ftraet 
De  heer  J.  Kerlèmakers ,  Clapdorp 
Den  eerweerden  heer  Bruynincx ,  archidiaken  alhier 
JoLiffr.  maria  J  B.  de  Smet  ,  weduwe  J.B.  Mertens 
JoufFr.  maria  chriftina  Numan ,  agter-ftraet. 
De  heer  dominicus  jofephus  Nagels,  mark-grave-ftraet 
De  heer  carolns jofephus  Nagels,  huydevecters  ftraet 
De  heer  C.  H.  F.  van  der  Borcht ,  st.  jacobs-merkt 
De  heer  Cuylits,  hoogzetters-ftraet 
Den  eerweerden  heer  Lunde  ,   priefter  op  de  meir 
Den  eerweerden  heer  Ie  Beggue ,  koor-deken  van  't 

Capittel  van  st.  Jacobs 
Den  eerweerden  heer  Vofllus,  priefter  kipdorp 
Den  eerweerden  heer  Claeiïens,  priefter  fchip-ftraet 
Jonffr.  Botermans,  keyzer -ftraet 
De  heer  jofephus  Ballieu  ,  wiege-ftraet 
De  heer  franf  B.  de  Bridt,  keyzer-ftraet 
Jouffr.  van  der  Borcht ,  keyzer-ftraet 
Jouffr.  maria  therefia  mechtildis  Moretus ,  devotjire. 
Joulfr.  anna  carolina  jofepha  Moretus ,  devotaire 
Jouffr.  catharina  maria  Moretus,  devotaire  keyzer-ftraet 
De  heer  C.  van  Merlen ,  aen  de  borze 
Den  wel-edelen  heer  baron  J.  C.  J.  Borrekens ,  3  exemp. 
De  heer  van  der  Straeten ,  woonachtig  tot  haiTelt 
Den  eerweerden  heer  P.  J.  Buys,  deken  van  het  dif- 

triit  van  huift ,  en  paftor  tot  st.  gilis  lande  van 

■waes.    3  exemp. 
Den  eer.  heer  J.  A.  Tielemans ,  onder-paftor  ibidem 
De  heer  H.  J.  Botermans ,  huydevetters-ftraet 
Jouffr,  Biflchop ,  beggyntje  alhier 
Jouffr.  "Wellens ,  beggyntje  alhier 
De  heer  Goetsbloets,  kipdorp 
De  heer  A.  Kremp  ,  kipdorp 
De  heer  Laduyns ,  Boek  ftée 
Den  eer  weerden  pater  T***  capucien 
De  heer  P.  Pont,  blinde  ftraet 
De  heer  J.  B.  van  Lippeloy,  aen  bakkers-thoren 


Den  weï-edelen  heer  J  B.J.  Geelhand,  meir.  2.  exemp. 
Den  eerweerden  heer  Engelgraeve ,  choor-deken  vaa 

het  kapittel  van  onze  lieve  vrouwe. 
Sieur  Werfiers ,  bedde-ftraet. 
Den  wel-edelen  heer  L.  A.J.  W.    6.  exemp. 
De  heer  J.  B.  van  den  Broecfc,  kroonenburg- ftraet. 
Den  eerweerden  heer  francifcus  J.  P.  Herry ,  priefter. 
Den  eerweerden  heer  francifcus  Mafquar. 
Den  eerweerden  heer  jacobus  J.  de  Smet,  priefter  ende 

licentiaet  der  beyde  regten  tot  aelft. 
Den  eervv.  heer  F.  A.  Geerts ,  priefter  in  't  fèminaria. 
De  heer  G.  B.  van  Celft. 
De  heer  A.  E.  Kannekens ,  dyk-grave  van  den  polder 

van  auftruweel. 
Den  eerweerden  heer  Andréas  van  parys ,  paftor  tot 

anderlecht. 
De  heer  Verbruggen,  paftor  tot  herenthout. 
Den  eerweerden  pater  Albert  van  Gils,  capellaen  in 

't  hôtel  van  vrank  ryk  in  den  haeg. 
Den  eerweerden  heer  Chriftianus  Befleleers ,  priefter 

in  't  feminarie. 
Den  eerweerden  heer  D.  C***  tot  rhety  3  exemph 
Den  eerweerden  heerLudovicus  Stordeur,  meye-ftraet. 
De  heer  P.  J.  D.  L*** 
De  heer  J.  C.  van  Heurck. 
De  heer  Varendonck,  tot  beveren 
De  heer  joannes  Ie  Grelle  ,  eyer-merkt 
Jouffr.  J.  Staes,  melk-merkt 
Den  eerweerden  pater  F.  G.  Bours,  prior  der  beg- 

gaerden  tot  zepperen  twee  exemplaers 
Den  eerweerden  heer  J.  Staffort,  roomfch  priefter  en 

paftor  van  't  begyn-hof  tot  Haerlem 
Den  eerweerden  heer  Henricus  Kok ,  roomfch  prief^ 

ter  en  capellaen  van  't  beggyn-hof  tot  Haerleui. 
Den  eerweerden  heer  G.  Hegeman ,  roomfch  priefter 

en  paftor  tot  Flaerlem 
Den  eer  weerden  heer  joannes  Kok,  priefter  tot  Loven- 
De  heer  Petrus  S.  Kok  ,  licentiaet  in  de  medicynen. 
De  heer  C.  A.  Geerts,  in  de  korte  gafthuys-ftraet 
Den  eerw.heerCraen,  lange  nieuw-ftraet,  2  exempl. 
De  heer  Franc,  van  Veldriel ,  kloofter-ftraet  3  exemp. 
Den  eerweerden  heer  J.  E.  Mechielflens  S.  T.  L,  ea 

ledlor  in  malderi  collegie  tot  loven 
De  heer  Crul,  land-deken  tot  oofterhout  6  exempL 


Den  eerweerden  heer  F.  Noël ,  paftor  tot  boom. 

Pater  joannes  Andries,  minderbroeder  alhier. 

Pater  Michaël  Clerens ,  minderbroeder  alhier. 

Pater  Petrus  van  Donghen  ,  minderbroeder  alhier. 

De  heer  Redein  ,  hnydevetters-ftraet. 

D'heer  Cels ,  priefter  in  de  breede-ftraet. 

D'heer  J.  M.  Bertels,  cappellaen  van  S.Jacobs. 

De  heer  Montens,  paftor  tot  etten. 

Pater  Weckauff,  minderbroeder  S.  S.  L.  alhier. 

Pater  P.  J.  van  Leeuwen,  minderbr.  tot  Lichtenberg. 

Pater  Phiüppus  van  Nocken ,  tot  hoboken. 

De  heer  Coget ,  priefter  in  de  venus-ftraet  3  exempl. 

De  heer  F.  JVl.  Beflems  ,  paftor  in  klyn  zundert. 

den  wel-ed.  heer  van  Paeffenrode  rende-ftraet  2  exempl. 

De  heer  J.  J.  A.  Colins  in  de  pruym-ftraet. 

De  heer  J.  B.  J.  Stevens,  capellaen  van  S.  Andries 

De  heer  van  den  Neft,  paftor  tot  poeder!  é 

De  heer  T.  J.  S.  J.  Cambier,  priefter  2  exemplaers 

De  heer  Janlfens,  op  de  meir 

De  heer  J.  J.  Theyflens  ,   boekhandelaer  tot  Jeyden 

De  heer  Gerardus  Smits,  priefter  in 't  feminarie 

De  heer  Mortelmans ,  paftor  tot  heymiflèn  2  exempl. 

Pater  Ruyter,  minderbroeder  tot  aelft 

Dheer  A.  van  Hecke,in  d'abdye  van  afflighem 

De  heer  N.  van  Luffen ,  koopman  tot  antwerpen 

De  heer  van  Biezen  ,  boekhandelaer  tot  s.  nicolaes 

De  heer  Vcrbraeken ,  notarius  tot  cruybeek. 

Den  wel-edelen  heer  baron  de  Roeft ,  d'alckemade , 
de  dort  &c. 

De  heer  van  Eyndhoven ,  brouwer  in  d'oude  leeu- 
wen alhier  3  exemplaers 

De  heer  H.  Crul ,  in  't  feminarie 

De  heer  van  Tilborg  ,  kipdorp 

De  heer  Barbou,  tot  riiremonde 

Den  wel-edelen  heer  Geêlhand  de  merxem 

De  heer  ***  paftor  tot  blaesveld 

De  heer  Raeymaekers ,  paftor  tot  baelen 

De  heer  D.  J.  Crofier,  cappellaen  van  onze  L.  V. 
kerke  alhier 

pater  de  Doncker  augiiyftyn  tot  loven 

De  heer  Oliva  paftor  in  enlchot 

De  heer  Geldolf,  paftor  in  den  doel 

De  heer  Segers ,  paftor  tot  kieldrecht  > 

De  heer  Cardon,  onder-paftor  van  st.  bavo  totgend 

Ds  heer  Lanckfweert  onder-paftor  ibidem 

De  heer  "Vleefcbouwer  defervitor  tot  beveren 

De  heer  Gerardus  Hegeman ,  roomfch  priefter  en  paf- 
tor tot  haerlem 

De  heer  Cop ,  priefter  in't  ièminarie  tot  gend  2  exempl. 

De  heer  Joannes  Kok  ,  priefter  tot  loven 

De  beer  J.  Frou  ,  in  't  feminarie 


De  heer  J.  C.  van  Sinay ,  paftor  tot  lokeren 

De  heer  J.  B.  Martens,  onder-paftor  ibidem 

De  heer  G.  C.  RoUier  onder-paftor  ibidem 

De  heer  Colins,  apotheker  in  de  korte  nieuw-ftraet 

De  heer  Knaepen,  priefter  in't  feminarie 

De  heer  ***,  procurator   der  abdye  van  baudeloo 

tot  Gend 
iEgidius  van  Waraelen ,  in  de  valk-ftraet 

By  J.  Sayens ,  Boek-drukker  op  de  Schoen-merkt 
alkier ,  zyn  Ingefc/ireven  : 

Pater  Eggers ,  by  de  eerw  pp.  beggarden  alhier 
Pater  Compeers  ,  Leâ.  jubilatus  by  de  eerw.  pp.  beg- 
garden tot  maeftricht 
Pater  Bogaerts,  by  de  miniemen  alhier 
Den  eerweerden  heer  van  Beveren  ,  canonik  der  Ca- 
thédrale van  doornik,  vicaris  generael  &c. 
Den  eerweerden  heer  van  haefendonck ,  canonik  theo- 

logael  &c.  van  doornick 
Den  eerweerden  heer  P.  J.Heyns,  cappellaen  der  ca» 

thedrale  van  st.  jacobs  alhier 
R.  A.  D.  Henr.  jof  van  Hoven,  vie.  decanus   cap. 

st.  jacobi  alhier 
Den  eerweerden  heer  Jof  de  Columba  ,  cappellaen 

van  st.  jacob  alhier 
Mejouffr.  de  weduwe  de  Baltin  ,  geboôre  van  HafTelt 
Den  wel-edelen  heer  van  de  Werve  ,  keyzer-ftraet 
Den  wel-edelen  heerGafparUllens,aen  de  vier  winden 
Jouffr.  Maria  Anna  van  den  Bogaert ,  groote  merkt 
De  heer  Ferdinandus  Rummers ,  borgerhout 
jouffr.  M.  van  Wamel,  fteenhouwers  veft 
De  heer  Quertenmont ,  fchoen  merkt 
De  heer  norbertus  amandus  Boex,  eyer-merkt 
De  heer  petrus  jofephus  Hoomans,  ifraëliet-ftract 
De  heer  Parys ,  zoon  ,  ko)  poort-ftraet 
De  heer  »** 

By  d''heer  Ie  Thelller ,  Boek-drukker  tot  Lier, 

De  heer  G.  de  Kinder,  borgermeefter  der  ftad  lier 
De  heer  A.  F.  Vertommen  ,  canonik  capituli  St.  Gum» 

mari ,  ende  paftor  van  den  gafthuyfe  tot  lier 
De  heer  Gene,  paftor  tot  emblehem 
De  heer  C.  F.  de  Kinder ,  priefter  tot  lier 
De  heer  j.  F.  F.  van  Zinnicq  ,  oud  borgermeefter  ende 

dienende  prefident,  fchepenen  der  ftad  lier 
De  heer  P  van  Steenacker,  tot  lier 
De  heer  P  de  Wys ,  priefter  tot  lier 
De  heer  Brabans,  onder-paftor  tot  berlaer 
De  heer  j  H  Stappers ,  olim  paftor  amftelodamï 
De  heer  A  Snoekx,  paftor  in  fchrieck 
De  heer  G  Willems,  paftor  in  beerfe 


De  heer  G.  Verbuecken ,  onder-paftor  in  beêrfe 

De  heet  jj  de  Neuf,  canonik  capituli  SGummaritotlier 

■de  heer  F  A  Verellen  ,  vice  paftor  tot  lier 

de  heer  M  Warin ,  oud  paftor  tot  lier 

jouffr  petronella  jacoba  de  Lorge  ,  tot  lier 

jouffr  M  T  Heylen  ,  tot  lier 

de  heer  Bauwen  ,  tot  herenthal  s 

j  II  le  Tellier  ,  boek-drukker  tot  lier 

By  d'heer  De  Moor,  Boek-drukker  tot  Bruggt 

De  heer  S.  F-  J.  Cardoen ,  paftor  O.  L.  V. 

De  heer  van  de  W'aele ,  greffier  van  Weefen  s'lands 

van  den  vrye. 
De  heer  C.  A.  de  Gheldere,  pbr. 
De  heer  Andréas  van  de  Voorde  ,  prior  sti.  andrec 
De  heer  de  Meulenaere ,  can.  O.  L.  V.  K. 
De  heer  D.  B.  Pruuoft,  cap.  st.  œgidii 
Fr.  C.  J.  Maertens ,  aug 
De  heer  J.  J.  Bettens,  can.  st.  donatiani 
De  heer  J.  Verftraete ,  presb.  brugenfis 
De  heer  C.  J.  de  Winter ,  paftor  in  uyt-kerke 
De  heer  L.  Arents,  can.  st.  donatiani. 
Pater   thomas   Aquinas  à  sto.    carolo  carm.  difcalC 
De  heer  P.  J.  de  Pauw ,  can.  st  donatiani 
De  heer  A.  J.  Melaert ,  rector  der  abdye  st.   trudi 
De  heer  guido  Arents ,  advocaet. 
De  heer  G.  Kinjet ,  paftor  hofpital  st.  jan. 
De  heer  J.  B.  Sunaert,  cap  vanO.  L.  V.  tot  brugge 
De  heer  F.  A.  van  Maldeghem  ,   cap.  st.  œgidi  brugis 
De  heer  F.  de  Gryfe ,  can.  fecret.  lib.  cenf. 
De  heer  le  Bègue ,  can.  fecret. 
De  heer  de  Molo ,  can.  st.  donatiani. 
De  heer  van  Overloope ,  pbr. 
De  heer  J.  B.  Pulinx ,  L.  I.  R. 
De  heer  de  Vos,  paftor  in  clemens-kerke. 
De  heer  P.  Romelaere ,  cap.  st.  walbnrgis 
Fr.  de  Deurwaerder ,  aug. 
De  heer  ph.  van  de  Walle. 
De  heer  M.  L.  Gheftjuiere  ,  paftor  en  cantor  van 

middelburg  in  vlaenderen. 
De  heer  P.  L-  J.  van  Parys,  penit. 
De  heer  T.  Hopton. 

De  heer  Maes ,  onder-paftor  in  breninge. 
De  heer  M.  van  Colen  ,   onder-paftor  in  beernem. 
De  heer  A.  van  Thienevelt,  can.  Arch. 
Fr.  Arnoldus ,  à  st.  therefia  difcalf 
P.  petrus  Damianus ,  à  st.  therefia  difcall! 
De  heer  leonardus  Joris ,  paftor  van  st  jacobs  in  brugge 
De  heer  philippus  van  Wymelbeke ,  coadjutor  van 

st.  jacobs  in  brugge. 
Mevrçuw  therefia  de  Bouvere, 


V 

De  Iieer  van  de  Waele,  priefter. 

De  heer  J.  C.  Stochove. 

De  heer  F.  de  Later ,  can   B.  M.  V.  brugenf. 

De  heer  francifcus  de  Saedelaer. 

De  heer  andreas  Reniers ,  onder-paft.  st.  jacobs 

De  heer  carolus  van  Hoogheweyke  ,  pbr. 

De  heer  jacobus  Compacque ,    paftor  in  vaflènaere 

F.  g.  bernardus  de  San  ,  prior  aug. 

De  heer  M.  N.  Vleys,  j.  U.  L.  cap.  st.  bafilii  brugis 

De  heer  J.  J.  Vermerfch ,   paftor  de  nieuwmunfter 

De  heer  A.  P.  Ocket 

De  heer  bernardus  Jooris 

De  heer  B.  D.  Vernieerfch ,  paftor  st.  anna 

De  heer  P.  Beirens  ,  paftor  de  fnaeskerke 

De  heer  J.  J.  Verbrugge ,  vice  paftor  in  rumbeke 

De  heer  F.  N.  Gilles,  can.  st.  donatiani 

De  heer  iVI.  J.  Gaillard ,  paftor  st.  gillis 

JoufFrouw  van  der  Vermeefch 

De  heer  F.  F.  de  Witte;  can 

De  heer  P.  F.  Valcke ,  paftor  de  rumbeke 

De  heer  van  Huerne,  de  fchiervelde 

Jouffrouw  van  Huerne 

De  heer  F.  van  de  Poêle,  can. 

De  heer  franf  Janffens ,  vice  p.  de  pittém 

De  heer  P.  Dumon ,  paftor  in  mannekenfvere 

Jouffrouw  anna  de  Vooght 

De  heer  J.  Wielmaeker  ,  vice  p.  in  eeghera 

De  heer  P'  F.  Ampe ,  paftor  de  lilTewege 

De  heer  C.  Beerenbroek ,  can.  en  cant 

De  heer  de  Suttere,  paftor  op't  begynhof 

De  heer  Afleman  ,  paftor  in  zande 

De  heer  van  Heule,  capelaen  st.  walburgis- 

Jouffrouw  Haegens 

De  heerj.de  Cuyper, paftor in'maria-kerke  2  exempL 

Deheer  C.de  Moor,boek-drukkertot  brugge  8  exempl. 

By  d'heer  Du  Caju ,  Boek-drukker  tot  Dendermonde, 

F.  C.  Schietcat  conv.  aug.  teneramund. 

J.  B.  Standaert,  vice -paftor  in  appels. 

C.  A.  J.  PlafTchaert,  paftor  in  appels. 

C.  F.  van  de  Perie ,  onder-paftor  in  oudegem. 

F.  Meeus,  M.  L.  in  zèle. 

F.  Vrebofch  ,  paftor  in  gyfegem. 

Van  der  Poorten,  fcholafter,  tot  dendermonde. 

De  Winter ,  paftor  van  marie-kerke. 

J.  Ringoot,  onder-paftor  tot  dendermonde. 

J.  B.  van  de  Wiele,  onder-paftor  in  Grembergen. 

J.  J.  van  Duyze ,  onder-paftor  in  moefcke. 

Paulus  van  Bogaert,  priefter  tot  moefeke. 

Joannes  Windey  ,  capellaen  tot  moefeke. 

Mauius  Goeminne ,  confeflbr  in  d'abdye  ten  roofen. 


y 


Moens,  coadjutor  în  Baefrode 
H.  Wagemans  M.  L.  in  calcken 

By  d'hcer  F'an  dcr  Haert ,  Bock-druîcker  tot  Loven. 
de  heer"Wouters,prefid.  in't  coll.  de  3  tongen  tot  loven 
de  heer  de  RorifF,  fiibregens  in't  nieuw  coll.  tot  loven 
de  heer  Loeyaerts  van  Thienen 
Fr.  albricus  de  Nayre ,  religiofus  S.  bernardi 
Stalins,  confeflbr  in't  kloofter  onder  de  borgt  tot  loven 
j.  B.  van  elewyck  ,  prior  van  't  kloofter  van  bethleëm 
j.  A.  Walravens,  fub-priorvan't  kloofter  van  bethleëm 
de  heer  petrus  van  den  Schrieck,  paftortot  dormael 
de  heer  de  Buck ,  paftor  tot  goidfenhovea 
de  heer  Crabbé 

de  heer  van  Wyejenberghe ,  coadjutor  tot  heren  r 
Pater ,  exprovinciael  van  de  cellebroeders  tot  loven 
de  heer  van  Erps ,  theologant  in  't  groot  coll.  tot  loven 
de  heer  van  Rooft ,  paftor  van  corbeeck  overloo 
de  heer  van  den  Eflche,  prior  der  fcbolieren  van 

foutleeuw 
de  heer  d'  Kerften ,  priefter  in  't  coll.  van  dael  tot  loven 
de  heer  Bungeners ,  theolog.  in  't  coll.  van  dael  tot  loven 
de  heer  van  den  Schrieck,kanonik  regulier  tot  bethleëm 
de  heer  Naulaerts,  delèrvitor  tot  herent 
de  heer  Geedts 

de  heer  Smets ,  kanonik  regulier  tot  bethleëm 
By  dVieer  de  Bel ,  boek-drukker  tot  bruJJ'cl. 
de  heer  petrus  Stoefs ,  can.  en  vice-plebaen  der  coll. 

en  Paroch.  kerke  der  HH.  IMichaël  en  Gudula 
de  heer  F.  Willems ,  priefter  en  fuprior  van 't  oratorio 
de  heer  Francifcus Sternaelfteen ,  priefter  van't  oratorie 
de  heer  judocus  Claret 
de  heer  joannes  baptifta  Marchant ,  priefter  en  cap- 

pellaen  der  coll.  en  paroch.  kerke  van  de  HH. 

Michaël  en  Gudula.  V.  S.  P 
de  heer  ludovicus ,  jofephus ,  joannes  de  Swert,  raed 

van  fyne  Majefteyt  en  aflefièur  der  oiTicien  van  den 

heere  provoft  generael  van  den  hove,  ende  van 

den  heere  droflaerd  van  braband 
de  heer  j.  B.  de  Bel,  licentiaat  in  de  medicynen 
de  heer  F.  G.  Moftinck  ,  S.F.  B.F. can. en  vice-plebaen 

der  collegiale  en  parochiale  kerke  van  de  HH.  Mi- 
chaël en  Gudula 
de  heer  jacobus  Clafens ,  greffier  van  ^t  fchipvaert 
de  heer  j.  \^'outers,  advoc.  van  den  fouv.  raede  van  brab. 
de  heer  jacobus  Goyers-,  canonik  tot  anderlecht 
de  heer  iVJertens ,  priefter 

de  heer  daniël  Sirejacobs,  cappellaen  en  redorvan't 
«veelen-huys  der  parochie  van  de  H.  michaël  en  gudula 
de  heer  petrus  Steenen  ,  deken  van 't  cappittel  der  coll 

en  paroch.  kerke  van  4e  HH.  Michaël  en  Gudula 
jouflr.  M,  B.  j.  G.  de  Man ,  de  Ipeckhoven ,  &c. 


de  heer  joaowes  Parys ,  priefter 

de  heer  carolus,  jolèphus  LeynierS,  caiîoniîc  van  de 

eerfte  fundatie ,  &c  der  coll.  en  paroch.  kerke  vaa 

de  HH.  Michaël  en  Gudula 

By  d'heer  d''Hen,  boek-drukker  tot  aeïft. 
de  heer  Reftelen  ,  onder-paftor  tot  idegem 
de  heer  van  den  Boflche ,  exjefuit ,  tot  aelft 
de  heer  van  de  Voorden,  tot  gyfegem 
de  heer  de  Klippel ,  tot  aelft 
de  heer  de  Mol ,  onder  paftor  tot  nieuwekerke 
de  heer  A.  üauwens,  paftor  tot  overbolaere 
de  heer  oifclyn  ,  in  d'abdye  van  affligeni 
de  beer  janflèns,  paftor  van  alardingen 
de  heer  Berlangier ,  paftor  in  nieuwekerke 
de  heer  j.  L.  d'  Herdt ,  boek-drukker  tot  aelft  3  exempl, 

By  d'  heer  Caleivaen ,  boek-drukker  tot  cortryk- 
de  heer  P.  Veys ,  priefter  tot  cortryk 
de  heer  Opftal ,  paftor  in  hulfte 
de  heer  F.  X.  Waldack,  priefterencappell.  tot  cortryk 
de  heer  de  jonge  ,  onder-paftor  tot  cachten 
de  heer  joannes  Trooft,  tot  cortryk 
de  heer  j.  B.  Minne ,  fchilder  tot  waeken 
de  heer  P.  j.  de  Borchgrave ,  tot  waeken 

By  d'heer  Gambar ,  boek-verkooper  tot  cortryk 
de  heer  la  Folly,  canonik  tot  cortryk 
de  heer  E.  F.  Gautier  ,  paftor  tot  deerlyk 
de  heer  van  der  Beken ,  paftor  tPt  bellegem 
de  heer  Ouraedt ,  onder-paftor  tot  meene 
de  heer  j.  B.  Malingreau  ,  priefter  tot  harlebeke 
de  heer  van  maerke ,  tot  cortryk 
de  heer  j.  F.  Vyneke ,  priefter  tot  ifèghem 
de  heer  joannes  Salen  ,  tot  cortryk 
de  lieer  R.  Gambar,  boek-verkooper  4  exemplaers 

By  d''heer  van  Poppel ,  boek-verkooper  tot  turnhout 
de  heer  Naets  ,  canonik  tot  turnhout 
de  heer  van  Gorkom,  advocat  van  den  raede  vaa 

mechelen  tot  turnhout 
jbuffr.  j'  de  Werdt,  beggyntje  tot  turnhout 
de  heer  van  den  Bruggen  ,  paftor  tot  oofterwyk 
By  d'heer  Deckere,  boek-verkooper  tot  dlejl 
de  heer  van  Zurpele ,  ].  ü.  L.  tot  dieft 
de  heer  F.  van  Rillaert ,  paftor  in  cortenaecken 
de  heer  Morou  ,  confeftbr  in  de  abdye  mariënrode 
De  heer  Hanicq,  boekdrukker  tot  mechelen,  heeft   ia 

Infchryvingcn  genomen  y  waer  van  den  nacmlyji  niet 

is  overgezonden. 
De  heer  Stroykens  ,  tot   loven  boek-verkooper  ,  heeft  6 

infchryvln^en  genomen  waer  van  de  naemlyji  niet  is 

overgezonden 
De  heer  Begyn  boek-diukker  tot  gend  heeft  §6  infcryviri' 
gen  genomen  zonder  den  naemlyji  over  te  zenden 


D, 


GOED   KEURING  E. 


E  Algtmtym  l^eriaemellnge  ,  van  de  JVerktn  van  Syne  Doorlugttgjie  HoogwecTdigheyd  ^l.  T.  J.  WELLENS  ,  ^/jTITiöp  ' 
van  Antwerpen  ,  zal  zeer  profytelyk  mogen  Gedrukt  worden  ;  om  de  GedagteniCe  ,  van  zoo  eenen  Grooten  ,  Wyzea 
ende  weêrgaloozen  Map  ,  te  vereeuwigen  :  en  opdat  hy  nog  naer  fyne  dood,  zoude  dienen  tot  Leeringe  ende  Voorbeeld. 
Men  ziet  hier  hoe  veel  Lof-digten  hem  op  verfcheyde  tyden  zyn  opgedraegen  ,•  zelfs  naer  fyne  dood,  allwanneer  de 
vleyerey  geene  plaets  kan  hebben  :  deze  zyn  zoo  menigvuldig  ,  dat  ik  niet  geloove  ,  dat'cr  oyt  aen  iemand  zoo  veel 
zyn  opgedraegen  ;  waer  uyt  blykt ,  wat  Hy  geweeft  is  ;  hoe  zeer  hy  altyd  ,  met  reden  ,  geprezen  is  ;  jae  hy  en  konde 
niet  genoegzaem  geprezen  worden. 

In  fyne  Werken,  fchynt  uyt  fynen  Geeft,  Wetenfchap  en  lever  :  zoo  in  fyne  Aenwakkeùngen  ofte  Sermoonen  en 
Vaflen-buUin  ,  als  in  fyne  Ilerdcrlyke  Brieven.  Hier  ziet  men  ,  hoe  hy  den  Catechifmui  heeft  ingeftelt  voor  de  Aroie 
bejaerde  menfchen  ;  waer  door  fy  ,  die  van  Godt  of  fyn  Gebod  niet  wieftten  ,  onderwezen  worden  ;  van  ongeleerde  , 
geleerde  ;  van  onredelyke ,  en  om  zoo  te  zeggen  onmenfchelyke  ,  nu  redelyke  en  menfchelyke  ;  van  onwetende  en 
zonder  religie,  nu  goede  catholyke  worden.  Een  werk  zoo  heylig  voor  de  Religie,  zoo  voordeelig  voer  den  Raet , 
zoo  heylzaem  voor  de  zeden  ,  zoo  noodzaekelyk  voor  de  zaligheyd  van  den  even-menfch  ,  zoo  prufjtig  voor  ziel 
en  lighaem  van  de  Arme. 

Dit  is  een  teeken,  van  eenen  waeren  Herder  ,  ende  naervolger  van  Chrifius,  den  Herder  der  Herderen.  Den  Propheet 
Ifaïas  (  cap.  6i  tJ'.  I- )iielt  voor  een  kenteeken  van  den  toekomenden  Meilias  :  Evangeli^arc  paupcnbus  ,  mi  fit  me.  Hy  heeft 
my  ge\onden  ,  om.  de  arme  het  Evangelie  te  verkondigen  ;  het  gene  Chrillus  Van  zig-zelven  heeft  uytgeleyt  ,  Luc.  cap.  4. 
i/.  18.  en  wederom  Luc  cap.  7.  if.  11.  aen  de  difcipelen  van  Joannes  :  yaupcres  EvungeHianiur  Aen  de  arme  word  hu 
iVoord  Gods  verkondigt  :  dat  op  zekeren  zin  aen  onzen  liifTchop  kan  toegevoegt  worden  :  EvangeH\are  pauperihus  mifit 
me.  Het  is  dezen  tyd  ook  ,  dat  dit  gefchied ,  met  veel  vrugt  ;  want  de  arme  zyn  veel  beter ,  redelykcr  ende  gefligti- 
ger  ;  en  hope  ,  dat  fy  met'er  tyd ,  nog  veel  redelyker  zullen  worden  :  jae ,  al  hadde  den  Bifi'chop  maer  dit  alleen  ge- 
daan ,  het  was  genoeg  om  fynen  naem  onfterftelyk  te  maeken  ,  zoo  veel  te  meer,  om  dat  hy  deze  Inllellinge  ,  met 
die  fynen  erfgenaera  te  maeken ,  vereeuwigt  heeti:  Zekerlyk  hy  zal  hier  voor  eeuwig  geloont  worden  ;  mits  hy  deel- 
agtig  is  van  alle  het  goed,  dat  daer  door  word  uytgewerkt ,  en  nog  zal  uytgewerkt  worden:  gelyk  ook  deelagtig  zyn 
van   alle  de  verdienilen  ,  die  de  zelve  onderwyzen  ;  ofte  aelmoeffen  geven ,  om  de  arme  daer  toe  aen  te  lokken. 

Wat  zal  ik  zeggen  ,  van  fyne  andere  Werken  en  Deugden.' van  deze  kan  men  lezen  eenige  ftaekjens  (want  alle  konnen  fy  niet 
befchreven  worden)  in  den  latynfchen  Dood-brief,  in  het  waeragtig  en  hertroerende  Lyk-fermoon ,  door  C.  M.  Spanoghe  ,  en  in 
de  alderkragtigfte  Lyk-Oratie  door  den  Eerweerden  Ilecr  \'an  Eupen,die  men  alle  in  deze  Verzaemelinge  begrepen  vind  :  Wat 
zal  ik  zeggen  van  fyn  ftandvallig  betrouwen  en  onderworpentheyd  ,aen  de  voorfchikkinge  Gods ,  als  hy  lyncn  ouden  Vader 
aenmoedigde  wanneer  hy  voor  hem  ging  fterven  .■  het  was  eenen  harden  flag  voor  dien  Vader  ;  dum  lurbato  munaLitatit 
ordim  ,  filius  ante  Patrem  decedit.  Gelyk  Papinianus  zegt  ;  alfwanneer,  het  order  der fierHykheyd  onderbroken  ende  verandert  \ynde  . 
den  loon  voor  den  f^adcrjierft  ;  en  ZOO  eencn  Zoon,  voor  zoo  eenen  Vader!  ncgtans  hy  heeft  hem,  met  zoo  een  kloek- 
moedigheyd  ,  en  bedaertheyd  des  geeft,  den  wille  Gods  voor  oogen  geftelt  ende  aengemoedigt  ;  op  dat  hy  ,  deze  Offer- 
hande  ,  aen  Godt  zoude  opdraegen  ;  zoo  dat  het  my  dunkt,  dat  ik  den  vader  al  even  ftandvaftig ,  met  de  zelve  on- 
derworpentheyd ,  als  eenen  anderen  Abraham ,  fynen  welbeminden  zone  ,  aen  de  Goddelyke  fchikkinge  zien  opofteren. 
Het  is  waer  ; /y /x  onj- w  vroegiydig  onttrokken  ^  maer  hy  was  ryp  van  deugden:  Immaturas  cbit ,  fed  jam  maturus  olympo, 
Hy  vas  wei  onryp  van  jaeren  maer  ryp  voor  den  hemel,  Zoo  dat  ik  htm  mag  toevoegen  ;  Confummatus  in  brevi ,  explevit 
t  empore  mulia  :  placita  enim  erat  Deo  anima  illius  : propter  hoc  properavit  educere  illum  de  medio  iniquitatum  :  Sap.  cap.  4, 
■3^.  13  &  14  Volmaekt  geworden  \ynde  in  weynig  tyds  ;  heeft  hy  veel  ty ds  volbragi  :  waru  fyne  licle  was  Godt  aenaenaem  : 
daerom  heeft  hy  ^ig  geliaejï ,  om  hem  weg  te  nemen  uyt  het  midden  de^er  boosheyd.  Zoo  is  hy  ons  ontnomen  ,  tot  ont 
cngeluk  ,  en  fyn  geluk  :  want  hy  wenfhte  te  f  erven  uyt  liefde  tot  een  beter  leven  ,  en  om  by  Godt  te  {yn.  Optabatqae  mort 
vitce  melioris  amore  :  Zoo  is  hy  gefiorven  .y  met  volle  gerujiheydthyfheen  maer  in  een  \aek  ongeri/Jl,  cm  dat  hy  foo  geruft 
was.  Maer  dat  is  fîerven  de  dood  der  regtveerdigen  :  morte  Jujlorum  :  Zoo  fierven  de  goddelcoien  niet.  Non  fic  impii,  non  Jii:, 
Pfalm.  I.  )^.  4. 

Dabam  22  Julü   1784.   J.  B.  FJGHÉ,  S.  T.  O  J.  V.  L.  Pafior  Begg.  Aatv.  Lib.  Cenfor. 

APPROBATIO. 

A  Ttentione  débita  perlêgi  Exhortadones  ab  Eximio  Welle.xo  prœclarè  elaboratas ,  atque  in  Collegio  Divce  Pul- 
■^■^■cheriœ  Lovanii  habitas  ad  Alumnos  INliliionis  Batavce ,  quious  etiaranum  prœlidet.  Ilias  reperi  Aurhore  Suo  unde- 
quaque  dignas  &  unöione  plenas ,  aptas  egregios  efFormare  in  Vinea  Domini  Operarios.  Faveat  ALTI6S1MUS  ftudiis 
Vin  Hujus  IllullriOimi,  nunc  ad  Cahedram  Aiitverpienfem  ab  AUGVSTISSIMA  IMPERATRICE  REGINA  pro 
mentis  nomir^ti ,  detque  omnibus ,  in  illis  ferio  &  devote  meditantibus ,  illum  lieligionis  &  fervoris  fpiritum  ,  quu  & 
iseae  prïeiint  Presbyter! ,  ac  Mundi  Lux  vera ,  Terrœque  Sal   optimum  évadant.    Antverpiie  24.  Juiùi  177Ó. 

A.  DE  yRlES  S.   T.  L.   Cm.   Grad.  ù  Pceait  Liirorum  Cenfor. 

ALIA       APPROBAT'IO. 

fm^ùml  fotejl.  ^iiîuta  Bfuxdlis  hau  4.  Juaii  J7.7Ó.    G.  J.  DE  UMP.E^'S  Confiliarius  if  JProcurator  CeaeraJis, 


o    P    D    R    A    G   T, 

AEN   DEN  WEL-EDELEN  HEERE,  MYNHEER  THEODOR.US  WELLilNSL 

Wel-edelen  en  hoog-agtbaeren  heer, 

^  jr  IRRHUS  ,  Koning  der  Epiroten  ,  oorlog  voerende  tegen  de  Romeynen ,  ende  niet  kennende  door  kragt  fyn'er 
llevr-legers  vermeefteren  Ibmmige  fterke  plaetlen  ,  gebruykte  hy  den  trefl'elyken  en  welfprekenden  redenaer  Cineai  , 
(  eertyds' leerling  van  Demojlhenes)  om  de  Hoofd-maunen  en  Oorlogs- volkeren,  verdedigende  de  voorzeyde  plaetlen,  te 
bewegen  door  cÏe  rykheyd  en  den  invloed  fyn'er  redenen  ;  op  dat  fy  de  zelve  veilingen  otte  fterkten ,  zonder  vegten 
oftwederltand,  zouden  opleveren  ;  en  ziet  hec  gebeurde ,  dat  dezen  lofweerden  W'ellprekert,  zulkx  behendiglyk  te  wege 
bragt  ,•  zoo  dat  Pyrrhus;  door  de  redenrykheyd  van  woorden,  verkreeg  door  Cintas  ^  "t  gene  hy  nimmer  door  de  kragt 
Van  wapenen  bekomen   zoude  hebben. 

My  dunkt  dan  ,  Wel-Edelen  Heer ,  dat  men  niet  kwalyk  in  den  Perfoon  van  Pïrrhus  by  vergelykenilTe  ftelt  onze  luyf- 
terlyke  Had  Antwerpen,  die  nu  langen  tyd  geoogmerkt  hebbende,  om  de  bedelreyen  uyt  te  roeyen  ,  ende  de  arme 
behoeftige  dan  op  eene  andere  manier  den  kolt  te  bezorgen ,  in  deze  groote  oiiderneminge  niet  voortging ,  uyt 
de  "evaers 't  wille  van  oneenigheden,  oproeren  en  diergelyke  ;  voor  al-eer  Sy  haernen  welfprekenden  Cmcas  hadde  aen 
het°IIoofd  haer'er  Kerke  ftaen  ,  ik  zegge,  dien  noyt  volprezen  Billchop  ,  die  onder  Uwe  waekzaeraheyd  ,  als  Ctncat 
cnder  die  van  den  wyzen  Dimoftkdnes  ,  de  tugt  Syner  Jonkheyd  ,  in  oeft'eninge  van  alle  Deugd>:n  heeft  overgebrogt  i  tot 
dat  U-L.  Hem  eyndelyk  ,  tot  groote  voldoening'e  ,  hier  van  hebt  alle  de  gewenfchte  en  verdiende  vrugten  zien  plukken  .• 
dezen  Cimas  ,  heeft  door  Syne  Ilertroerende  ende  nojt  volprezen  Ilerderlyke  Brieven  ,  riufdaniglyk  dan  w  eten  de 
•emoedereuder  arme  en  behoeftige,  der  Borgers  en  Ryken  totzigte  trekken;  dat  men  waerelyk  mag  zeggen,  dat  Ily 
als  eenen  anderen  Cineas ,  door  Syne  welfpreekentheyd  de  gemoederen  wilt  te  winnen,  ende  hun  zoo  verre  brogt  ;  dat 
fy  hun  hert  en  hun  gemoed  ,  als  de  Romeynen  hunne  Sterkten  ende  Steden,  geheelyk  aen  hem  overgaeve^  ;  immer» 
al  had  hy  niets  anders  verrigt,  Synen  naera  zoude  novt  in  de  vergetenifie  komen  ;  maer  hoe  menige  andere  zaeken 
zyn  'er  nog  niet ,  die  men  hier  voor  by  gaet  ,  om  diefw  ille  dat  men  die  genoegzaem  in  deze  verzaemelinge  zal  opmer- 
ken ,  die  Synen  Naem  ,  benevens  deze  ,  zullen  vereeuwigen ,  ende  doCD  rond  den  aerdbodem  van  tong  op  tong  glip- 
pen ,  zoo  lang  de  wereld  ftaet. 

Ueze  hebben  ray  dan  faemen  opgewakkert  en  aengeport ,  om  een  algemeyne  A'erzaemelinge  ,  van  alle  het  gene,  dat 
zoo  van  den  weerden  IMan  was  eygenhandig  gefchreven,  als  dat  tot  fynen  Lof  was  in  het  licht  gegeven,  op  de  Perde 
te  brengen  ;  het  welke  ik  dan  op  het  fpoedigfte  hebbe  in  't  werk  geleyt  ;  zonder  lang  te  verzinnen,  aen  wie  men  zoo 
agtbaere  VVerk  zoude  voordraegen  ;  aengezicn  ik  hier  toe  niemand,  nog  weerdiger,  nog  geregtiger ,  en  vond; 
dan  als  het  wederkeerde  tot  dien,  van  wie  naefl  Godt ,  den  Authelr  fynen  oorfprong  hadde  genomen  ;  zoo  is  het 
aen  U-L. ,  Wel-Edelen  ende  Agtbaeren  Heer,  dat  ik  de  vnigten  van  fynen  «rbeyd  voordraege  ;  ik  hope,  dat  U-L. 
myne  onkundige  werkzaemheyd  «al  in  't  goede  flaen  ,  ende  dat  U-L.  zal  aengenaem  zyn  deze  eenvoudige  Opdragt  y 
die  niet  uyt  de  bezaedigde  herflenen  van  een  welfprekende  Tolk,  maer  uyt  de  ongeoefende  bryn  van  eenen  Boek- 
drukker voortkomt  ,  dog  in  de  welke  ik  niet  als  andere  hebbe  uyt  geweeft ,  om  usven  Lof  te  melden  ende  met 
vleyeryen  om  te  gaen  ;  wel  wetende,  dat  deze  by  U-L.  geene  plaetfe  hebben  :  ik  wenfch  dan  allcenelyk,  dat  dit 
Werk  onder  uwe  befcherminge  mas  vereeuwigt  'worden  ;  dat  het  mag  ftrekken  tot  voorbeeld  ,  ftigtlnge  en  zielen^ 
profyt ,  aen  alle  de  gene  die  het  zelve  zullen  doorblaederen  ;  eyndelyk ,  dat  tien  Almogenden  U-L.  nog  vele  verge- 
noeg'ende  Jaeren  verleene  ;  op  dat  Gy-L.,  naer  eenen  goeden  ouderdom,  inden  Heere  ontdaepen  zynde  ,  met  U-L. 
welbeminden  Zone  (  onzen  noyt-volprezen  Biifchop  ,  die  van  ons ,  eylaes  !  zoo  ontydig  is  afgerukt  )  nioógt  eeuwiglyk 
U-L.  verdienden  loon  in  üodes  Hemel-zaelen  ontfangen. 


w 


EL-EDELEN  ENDE  AGTBAEREN   HEER 


U-L.  Oodmoedigflen  ,  toegenegen 
en  dienft-bereydenden  Dienaer 

C.  M.  Spanoghh. 


Pranobin,  Ornatljfîmo  Domjjîmoque  Domino,  Domino  J^COBO  THOMM  JOSEPHO  WELLENS,  ^ntver- 
pienjî ,  florentljjlmi  Pxdagogii  FALCONIS  PhÜofopho  emerito  ,  in  foknini  quatuor  Padagogloruni  concurfà 
Omnium  Sujfragüs  PRIMO  in  yinibm  Rmuntiato  14  Novmbris  1745. 


W  E  L  L  E  K  s 


eXsUperat    Magnos    parVUs    DoCtUsqUe. 


j^  Emper  amat  parvo  Natura  includere  magnum  » 

Semper  amat  magnis  munera  parva  dare. 
Quid  vobis  pretii  eft,  ferientes  fidera  montes? 

Qiiid  vobis.  Grandes,  humida  Turba,  lacus? 
Quamvis  exiguo  nihil  eft  preiiofins  Auro , 

Exfuperat  merito  cunda  métallo  fuo. 
Mittitur  Eois  lapis  exiguiffimus  Indis  : 

Quid  tarnen  hoc  melius  nobiliufve  pûtes? 
Quid  minus  in  toto  eft,  at  quid  fapientius  orbe?  (i). 

Stellio,  formicx  ,  piéta  locufta,  lepus. 
Dignior  eft  rauco  fuavis  Philomela  Cuculo, 

Sit  licet  hic  major,  fit  Heet  illa  minor. 
Nee  rarum  eft  homines  magnis  prscellere  parvos  » 

Viribus  hoc  plures  ingenioque  probant. 
Nee  mihi  Battiacum  pra^fume  opponere  verfum  : 

AIÛ  roiç  ixDcpoïç   fiixpJl    SiSoCiTi    6so\    (2). 
Vult  tenues  opibus  la;tari  munere  parvo  ; 

Non  tarnen  ut  parvus  corpore ,  parva  ferat.  C3). 
Ingentes  animi  régnant  in  corde  pufiUo ,    (4). 

At  contra  in  vafto  mens  folet  eflè  levis. 
Grandia  non  réferam  qua:  noftra  hxc  protulit  stas 

Corpora  :  namque  horum  copia  nota  fatis. 
Efle  quidem  fateor  magnos ,  quos  a;quus  amavit 

Juppiter ,  &  vires  ingeniumque  dedit  : 
Hoc  difcunt  onims  ante  Alpha  &  Bèta  pucllie  :  (5). 

Quin  aliquid  demas ,  régula  nulla  datur. 
Die  mihi,  quid  valeas  longurio ,  peftoris  expers.' 

Nulla  in  tam  magno  corpore  mica  falis.  (ö_). 
Rlagnus  erat  terrx,  Polyphemus,  inutile  pondus; 

Dejeâiufque  Gyges  kjove,  Magnus  erat. 
Magnus  erat  timidus  Pifander,  mente  pufillus; 
Rœtus ,  iners  proprio  pondère ,  Magnus  erat. 
Parvus  erat  Macedo ,  cui  non  fuiTecit  hic  orbis  ; 

Qui  tulit  Alcides  fidera,  Parvus  erat. 
Parvus  erat  Troum  decoris  vaftator  Ulyjfes', 

Xantippus,  Sparta:  gloria,  Parvus  erat. 
Parvus  erat  Phryx ,  ille  avibus  dans  verba ,  ferilque  ; 

Doftus  Arlftotdcs ,  Corpore  Parvus  erat. 
Quid  memorem  plures ,  quos  eft  mirata  vetuftas , 

Quofque  Poëtarum  Carmina  prifca  fonant  ? 
Hoc  etiam  noftris  licet  afped:are  diebus  : 

Tu  bis  idem  modico  tempore,  Falco  ,  probas. 
Ingenio  Socios  vicit  Sylvcjïrulas  omnes 
Inde  canebatur  quod  raeniiniire  potes  ; 


Ingens  eXILI  VIGOR  eft  In  Corpore  petri 
SiSpIUs  In  parf^a  pyXIDe  Magna  Latent. 
Jamque  alios  rurfus  vincit  Wellenius  omnes 
Sicque  minor  reliquis  corpore ,  rurfus  ovat. 
Si  cupias  annum  noftri  meminifle  triumphi  ; 

Signatum  hoc  gemino  carminé ,  tempus  habe  v 
Insignis  rUtlLat  f^Igor  In  te  parF'e  JaCobe  : 

s<£pIUs  In  parF'a  pyXIDe  Magna  Latent. 
Parvus  es  :  at  Magnum  tua  te  Sapientia  reddit  ; 

Parvus  es  :  at  Magnum  Te  tua  vita  facit. 
Nee  Magni ,  talem  qui  Te  genuere  Parentes  ; 

Nee  Magnus  Patruus ,  Conful,  &  urbis  honos. 
Nee  Magnus ,  Frater ,  Fraterno  more  triumphans , 

Qui  bene  Te  fequitur ,  Teque  fcquatur  adhuc. 
Nee  magna  eft ,  focias  fuperans  germana  Puellas , 

Dodtrinx  referens  prxmia  prima  facraj. 
Terni  eftis,  Terni  infignes ,  Ternique  pufiUi, 

Ternos  viiStores  prxmia  magna  manent. 
'Quid  recolam  generis  reliquos,  qui  corpore  parvi 

Non  tarnen  Ingenio  Judiciove  brèves? 
Quid  repetam  innatas  contraéto  in  corpore  dotes , 

Quas  gravis  eft  cuniftas  enumerare  labor? 
Cantabimt  alii  laudandx  gefta  juventx, 

Jam  folita;  dodis  nedere  ferta  comis 
Hoc  folum  Grudiis  carmen  celebrabit  Athenis 

Parta  Tibi  Sophica:  prxmia  prima  Scholx. 
Hic  dantur  longâ  Iblvendi  indagine  nodi  ; 

Non  vetus  ambages  tot  Labyrinthus  habet.. 
Dxdaleos  facilis  didicifti  evolvere  nexus  .• 

Tradiiur  hinc  dextrœ  débita  palma  Tua;. 
Ante  tarnen  dubii  fubeunda  pericula  Martis  , 

Ante  boni  pugilis  more  probandus  eras. 
Nota  loquor  :  ftupuêre  graves  refponfa  Magiftri , 

Qüx  noras  pulfo  prompta  timore  dare  : 
Poftquam  igitur  dodx  celTit  viiloria  luéla;,    - 

Unanimi  ex  voto  lauréa  ferta  rapis. 
Quod  necdum  eft  faftu,  &  fieri  quod  poffe  negabant  (7). 

Plures  -,  hoc  fadtum  per  Tua  fadta  vident. 
Magnus  honos  Socios  geminâ  fuperare  palxftrâ  ; 

Nee  parva;  tales  vincere  mentis  opus. 
Magnus  -honos  omnes  longo  pra^cedere  tradu  y 

Ingenioque  fibi  non  reperire  parem. 
At  major  Tibi  relaat  honos  :  felicibus  aufis 

Perge  ;  ad  magna  Tibi  gloria  fternit  iter. 


Algemeyne  Ver\armling  der  Werken 


NentSuperi  longos  (quid  enim  Tibi  gratins  optem?) 
Lxtitiâ  plenos  dentque  videre  dies. 


(l).  Prov.   XXX.    24  &   feq       (2).  Dant  femper  Parvis  mutera  parva  Dii 
(5).  Juvenal.    (6,.  Catul.     (7)   Ex  quo   Defealio  ita  numeratur. 


Hacc  merito  Viftor  pangit  Tibi  Carmina  Falco  ; 
Sed  fruftra  meritis  par  cupit  efle  Tuis. 

(3).  Ita  Junius      (4).  Pliu.  lib,  xi.  cap   37. 


CHRONICON 
py  LUs     DeXtre  , 


G  E  M  I  N  U  M. 

VIVe     AnnIs     pyLIIs     DeXtre  ,     MI     parVULe     WeLLens  ; 
anVersje,     et    nostrUM     LUXqUe    DeCUsqUe     VaLe. 
yfpplaudunt  Philofophi  Fakonenfes  Interni.  Faciebat  J.B.  FIGIIÉ. 

CANTILENA     FALCONIS 


I, 

C  Ors  Falconls 

^  Nixa  IJonis , 
Rurfùin  fuper  cxtera 
Altiïis  per  œtliera  ; 
Quam  continuis  coronis 
Hteret  inter  Sidera  ! 

Non  defljftet , 

Plures  Neftec, 
Pietas  &  Studia 
Donec  tereut  prœ.nia 
V. 

QUàra  eleöus 
Sk  ,  afpeftus 
Jpse  cuivis  indicat 
(^ui  viiiutera  ju.  icat  : 
Suis  oculis  re;leftus 
Orane  votum  vin.licat. 
Palchtr  forma 
Morum  norma  : 
Pives  C'!  Aniverpia 
Tanta  ingénia  ? 
IX 

IMperatcr 
Restaurator 


II. 


T)  Oitfum  ama , 
J-^  Boetfum  clama 
Fulco  ,  tulit  g.iudia 
Primus  rumpens  tïcdia  : 
'l'um  Sauvagii  tert  l'ama 
Lauros  receutillima  : 
Hoc   par  unus 
ImpoitUDus 
Cur  fcjun.xit ,  WelLIUS 
Nee  feit  AuRUM  Tercius? 
VI. 

RIdens  egit , 
Ludens  fregit 
Arflas  tricas  ut  micas 
Omnes  Philofophicas  : 
Altiores  jam  clegit 
Audio  Juridicas  : 

Sic  vult  Mater , 

Probat  Pater  : 
Vivant  !  multiplicia 
Curie  ferent  prtemia. 

Fulgeas  Imperii  T 

Söla   Vox  Lovanii. 

Si  vult  Bellum  faç  Bellator 


III. 
/~*  Aufa  clara , 
^-^  Non  amara  , 
Boe.'fus  tribus  valuit  y 
Neiuini  co.iluit  : 
Duo   Capita  funt  cara 
Qute  Ibrsjungi  maluit  : 

Quod  dirteriur 

Non  aufertur  ; 
Fer  nunc  F<iLu  Lauream, 
Ut  polt  annum  Auream. 

VII. 
■^  Ujic   laudandi 
■'■^  Et  cantandi 
Per  F^itconis  Studium 
Qui  vexeruntWELLlL'M: 
Turn  Regentüm  gubernandi 
Celebrandum  geniura  : 

Quifquis  Refter 

Aut  Profeifor 
Nunc  vel  nuper  praj!uit  , 
Laudi  numquam  defuit. 

Tuti  fimus  Filii  ! 
At  ne  dura 
Sed  fecura 


IV. 
"n\E  prxfenti 

^-^  Sed  contcnii 
Canimus  ut  inclytus 
lllucefcat  Welhi.s, 
Omni  dute  excellenti 
Quàm  lit  J.autum  meritùs: 

Inüer  mille 

Primus  ille 
Parvulus  DulcifTïmus 
Placeat  Primiiiirous. 

VIII 
T^  ifciplinam 
■■-'  Et  Doftrinam 
Solïim  non   cantabimiis  , 
Amplius  quid  dabimu,^  ; 
Utloquanturhi  ReginaM 
Viri ,  celebrabiraus  ; 

Falco    mecum  , 

Sed  non  tecum 
Qamyt  :  per  te  ThrESIA 
Omnes  viiicat  Au^TRlA. 

Pacem  pofcunt  Grudia  , 
Pacem ,  pacem  Stadia. 


■iiiùifSS??»^^ 


Pranobill,  Ornatljjïmo  DomjJImoque  Domino,  Domino  J^iCOBO  THOM.E  JOSEPHO  fFELLENS ,  ^ntver- 
plenfi  ,  celeberrünl  P^Jagngn  Falconcnfis  alumno  ,  in  academica  quatuor  padagogiorum  concurfu  PRJMAM 
PtiilifopkiiÇ  Palmam  Omnibus  Su^'ragiis  Refirenti  18  Kalendas  Decembris  1745. 


F 


£XCIp£    qUeIs    gaUDet 
Is    WeLLens    SoCIos 


VICtrIX     antVerpIa    poMpas. 
nEXU     DeVInXIt     aMorIs. 


Aufta  Cleantheo  quoties,  Antverpia,  nati 
Pulvere  certarûnt  ?  Quoties  poft  bella  perada , 
-  Poftque  triumphatos  felici  marte  fodales , 
Viïtores  rediere  tui ,  fpolia  ampla  ferentes  ? 
Quid  memorem  natflos  tantum  loca  proxima  Primis; 
Pr  omeritos  meliora  tamen ,  quos  forte  novercâ. 
È  Primis  cecidilTi  locis  ploravimus  olim  ? 
O.Tines  egregios,  dignos  &  frondibus  omnes; 
Hos  aliis  linquam  ;  paucis  tarnen  ordine  Primos 


Mufa  mihi  memora ,  fjcias  queis  Patria  vindt 
Una  omnes,  urbefque  alias  fupereminet  una  ? 
Ecqux  tot  Primos  potuit  dare?  Nomine  verfo  ,  (i). 
Par  F'eniat ,  meritó  ,  Vidtrix  Antvapia ,  clamas. 
Ergo  ut  procédât  didudlum  ab  origine  Carmen  ; 
Majiiis  hoc  Primus  tantum  decus  attulit  urbi  ;  (2_). 
Hoc  inliaurariint  Dodus  F'ligerius,  omnes  (:^). 
Arte  fupervolitans,  Egmondanusque  triumphis:  (4). 
Nee  fine  parte  fuse  Stockmannus  laudis  abibit;  {§). 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  JVdkns. 


Gloria  qui  Patrix,  Grudii  qui  gloria  juris. 

Quis  tacitüjO^ue/cenuiauttej/^eermanneirelinquetPCó). 

Proxima  quemScaldi  quondam  laudavit  alumnum  (7). 
Norbertina  Domus  ;  vel  quis  duo  lumina  noftrac 
Ojicndanum  urbis ,  SnellaertanumquQ  tacebit?  (8). 
Quantum  exornafti,  Themidos  probe  cultor,-^A-ene(9). 
Mechlinienfe  forum?  Qux  non  iDfignia]audum,(^°)- 
Muneraque  &  titulos,  Vidtor  Cambire,  tulifti,  (ii)- 
Dum  Patrix  &  Caftro  reftauraturus  honores, 
Ereptos  f^ojfo  nolebas  linquere  inultos. 
Nee  mihi  (  nam  Porcum  tune  defenforts  egentem 
Defenlbr  reparavit  ovans  )  indiftus  abibis , 
Ultime  Primorum  ,  felix  Eerfek,  fuperftes-  (12)- 
Ultime,  quid  dico  ?  Non  ampliùs  ultime,  Primus 
Alter  adeft,  tibi  quera  laudari  fxpiùs  audis. 
O  Patria  ,  ô  felix ,  ô  torque  quaterque  beata  ; 
Ilic  ille  eft  IFelkns ,  juvenem  quem  dixerit  xtas. 
Mens  grandxva  fenem ,  quem  vult  Natura  minorem 
Majorem  matura  fuis  induftria  curis  : 
Ipfa  tarnen  Natura  nihil ,  neglexit  in  illo  ; 
At  folerti  opera  formates  Corporis  Artus 
Magnx  animx  dignum  holpitium  ,  fedefque  paravit. 
Alpicis,  ut  geminos  accendat,  luminis  orbes 
Gratia  ;  candentem  depingant  lilia  frontem  ; 
His  rofa  mixta  genas;  puris  infculpta  labellis, 
Purpureos  référant  fuperentque  corallia  flores  ? 
Spirat  ubique  Venus,  (verbis  audacia  detur) 
Haud  timeam  dulces  rapti  Ganymedis  honores 
Tam  blandis  fpondere  genis.    Non  fidere  tanto 
Ledxi  micuere  ambo  ;  nee  Nlreus  ore. 
Quod  veteres  dicunt ,  rara  eft  concorJia  forma 
^tqut  p-ddic'uix ,  monftras  falfum  eflTe  ,  Jacobe. 
Quàm  bene  conveniant ,  &  in  una  fede  morentur 
Et  forma  &  virtus ,  Studiumque  &  quidquid  honefti  eft  ; 
Externifque  interna  quadrent ,  Antverpia  teftjs. 
Vix  genitum  virtus  Proavum ,  pietafque  Parentum  , 
Materno  cum  lade ,  bonas  animavit  ad  Artes. 
Sic  pietas  in  te  primis  effulfit  ab  annis  ; 
Et  radios  doitrina  olim  fparfura  reluxit , 
Aurelii  tibi  quùm  latix  dofta  oftia  linguac 
Expandêre  Patres,  Hannonia,  confcia  teftis, 
Hic  te  ParnafTi  fublimes  fcandere  colles 
Loïolidûm  docuit  fubtilis  turba  Magiftriira  : 
Hic  oratoris  partes  agis;  &  tua  laudem 

(I).  Anagiamma     (2>  I525.    (3).  I57i-    (4>  I577-    Cö)- 

(U,.   I7I7.      (I,).    J734. 


Tentamenta  probant  ;  fuperatus  ubique  fodalis 
Ingenium  ftupet ,  &  palmcc  gratatur  honores, 
In  decus  immenfum ,  majufque  in  nomen  iiuro. 
Hoc quoque  (quod  magiseft)  Grudix  teftentur  Athenœ; 
(Teflari  &  meminiflè  queunt  ;  namque  inde  reportas 
Prxmia  qux  canimus)  te  quondam  gaudet  alumno 
Sacra  Domus  Triadi  ;  cundtis  in  amore  Magiftris 
Moribus ,  ingenio ,  ftudio  ,  pietate  reluces , 
Progenies  noftro  non  inficianda  Licxo  ; 
Quara  certis  celebrem  indiciis,  majoribus  aptas 
Exuviis  Volucris;  quantos  hinc  "Vidor  honores 
Quos  titulos  felix  ,  qux  cantas  Falco  ,  trophxa  , 
Uni  cundorum  dum  vox  dedit  una  bravium  ? 
Tu  quoque ,  tu  noftros  imitans  Antverpia  plaufus  , 
Lxtitix  da  figna  novx ,  reboetque  triumphi 
Argumentum  ingens ,  celfas  campana  per  arces , 
Mxniaque  &  turres;  &  feftis  ignibus  xther 
Splendeat ,  &  Ixtx  refonent  totà  urbe  camœnx  : 
Vos  quoque  Scaldigenx,  repetentibus  undique  ripis , 
Feftivos  inter  plaufus ,  hilarefque  choreas  , 
Ingeminate  melos,  fternentes  fioribus  urbera. 
Ipfe  Pater  Scaldis  redimitus  arundine  frontem 
Urbi  gratatur  focix,  tantoque  triumphans, 
Lxtior  effe  ftudet,  quanto  eft  vicinior  ipfi. 
Et  quanto  eft  Primi  vicinior  xdibus  hujus. 
Jam  non,  ad  placitum  variantis  cornua  Lunx 
Unde  fluit,  refluit;  fed  iter,  curfumque  perofus 
Dividuis  geftit  percurrere  compila  rivis, 
Mxniaque  ampledtens,  atque  humida  bafia  figens, 
Hos  fonitus  dedit  :  O  utinam  convertere  curflis 
Fata  darent  !  utinam  Grudias  allambere  Athenas  ? 
Te  cupiam  veftare  libens ,  plus  virgine  gratum 
Pondus  Agenoreâ.   Qux  Te  vehat  aurea  navis 
Navibus  anteferam  mihi  quas  Hollandia  nuper 
Mifit  in  auxilium ,  quxque  augent  mercibus  xquor , 
Et  qux  faticidis  fabricaca  eft  quercibus  Argo 
Palladis  auxilio  ;  quin  ipfius  Amphitrites 
Neptunique  rati  :  nee  gazas  Gangis  &  Indi 
Permutare  velim.   Venias,  gratiflirae  Yidor. 
Tantus  amor  Scaldis ,  tanta  eft  te  cura  vehendi , 
.  Cernendique  tuos  digcos  vel  Apolline  vultus , 
O  Patrix  Decus,  ô  Cœtus,  lux  optima  Noftri , 
Vive,  vigeque  diu  ,  pylüs  xquabilis  annis; 
Virtutefque  novis  partas  virtutibus  auge. 

1626.   (6;.  1629.    (:).  i6j3.    (S).  1667.    (9).  i66fi,   (ic).  1699. 


JaCobUs     VIVat     soCII    LaUs    InCLyta    CœtUs 
IngenIo     V  Incens     neC     pIetate     MInUs. 


Pangebat  Arnica  Congregatio  Piiilofophorum  Antverpienfium. 


Faciebat  J.  B.  FIGHÉ. 


Algemeyne  Ver\amelinge.  der  Werken 


•^^ 


,^^. 


Pranobili,  Ornatijfmo  DoSUffimoquc  Domino,  Domino  J^COBO  THOMJE  JOSEPHO  f^ELLENS,  ^nt- 
verpienfi,  cekberrimi  Piedagogn  F^LCONIS  Philnfopho  emerito  ,  in  Gymnafio  SS.Trlnitatls  nuper  alumno  in 
folemni  quatuor  Ptedagogiorum  concursù.  Omnium  Sujf'ra^üs  PRIMO  in  Anibus  Rcnuntiato  14  Novembris  17  45» 


A> 


.Lnia  Trias ,  Sophicos  Primus  Wellenus  honores 
Dum  Geminare  tuos  vênit ,  tua  gaudia  crefcant, 
Et  cantus  refonent ,  plaufufque  per  atria  longa  : 
Jamque  tui  Juvenes  Ixti ,  totamque  per  Urbem 
Diffufi ,  duplices  pra^claro  Carminé  Laurus 
Décantent,  memores  quod  vix  tranfiverit  annus, 
Ex  quo  Sauvaglum  redimitum  tempora  Lauro , 
Egregium  Hcroem,  magnumque  in  nomen  iturum, 
Duxere  ad  Triados  feftivis  cantibus  ^dem. 
Perge  volans,  Falco,  Palma;  quoque  fcrta  fequente 
Anno  prima  tibi  rapias,  triplicemque  Coronam! 
Gaudebitque  Trias,  quo  te  decorabit  honore. 
Aft  animum  ante  diem  quid  fpe  ladamus  inani  ? 
La;temur;  triplici  Nos  ornavere  Corona 
BoETsus,  Satjvagius,  quarto  &  Wellenius  anno. 
Fronde  carens  médius  quamvis  intervenit  annus, 
Carior  exfurgens  compenfat  damna  ruina; , 
Cundis  Socratico  votis  certamine  Primus. 
Talia  doitrina:  tu  prima  exordia  ponis 
fhilipam  ,  tuam  perges  ornare  Palaftram , 
Auguror ,  (  eft  vati  mens  non  ignara  futuri  ) 
Et  repetet,  quam  olim  cecinitZ)/a/t'c7/ca  vocem , 
Qliando  tribus  luftris  Sophicâ  vix  fronde  carebat: 
soLa  ego  Do  prlMos  :  non  hlc  ca  gLorfa  rara  ejl. 
Credo  ,  tot  Lauris  te  ornavit  doda  Minerva , 
Alma  Trias ,  formatio  in  pr.tmia  clara  Juvents. 
Sunt  tua  Belgiacis  habitata  Palatia  Mufis  : 
Afliduè  hic  Studiis  Mufarum  operata  juventus 
Dodtrinam  puris  auiftorum  ex  fontibus  haurit, 
Ingenium  exercens  :  &  ni  tua  cura  refiftat , 
jam  gï'xçx  &  Latix  pereat  facundia  Ungucc. 
Quid  memorem ,  at  Burgundiac.e  primordia  nuper 
Addideris  lingux  ,  juvenes  ut  volvere  claros 
Audtores  poflint ,  Mufis  &  yJpolUne  dignos  ? 
Jamque  brevi  noftris  mirabitur  advena  terris, 
Ad  Trjadem  Francx  linguiï  veniile  Lepôres. 
Quin  Juvenes Sacrx  Hiftorix  ,  &  Monumenta  profanœ 
Scrutantes,  difcunt  mores,  jï^vique  prioris 
Dulces  Relliquias.    Hic  de  Yirtute  filebo  : 
Pro  me  namque  trias  Primorum  clara  loquetur. 
Pergere  tentabam,  &  Triadis  defcribere  primos 
Quavis  Arte  Viros.  Sed  me  objurgavit  yJpolh  : 
Tune ,  inquit ,  rsrum  yates  ignare  tuar urn , 


LafTabis  toties  repetitis  cantibus  aures , 

Effundens  male-natum ,  &  vix  tolerabile  Carmen  ? 

Laus  eft  nota  fatis  Triadis.  Prccconia  primj 

Te  pudeat  reticêre  :  petit  Vidoria  Laudes. 

Infignis  Prirai,quo  fortè  ab  origine  prima 

Non  majore  Trias  fefe  jadtavit  Alumno. 

Incipe  vircutes  animi,  Studiique  labores, 

Yirefque  ingenii  primo  defcribere  ab  orta. 

Dicam ,  fi  nefcis  :  natalibus  affuit  ejus 

Ipfa  Minerva,  Comes  quoque  virtus  affuit  ipfa. 

Sufeepere  fimul  puerum  ;  mentemqye  fagacem  , 

Irgeniumqne  capax  indunt ,  &  ad  omnia  vivum  » 

Horrida  pellentes  pravx  contagia  mentis. 

Infufa  hinc  legitur  placido  Sapientia  vultu  , 

Et  fefe  illius  Virtus  depinxit  in  ore. 

Quid  memorem,  ut  dodtx  illum.  deduxere  camœn» 

Per  ludos  omnes  Socios  longè  ante  volantem, 

Donec  tranfmifi,  jam  pubefcentibus  annis, 

Ad  Triados  Ixtus ,  Mufifque  faventibus ,  JEàem. 

Die  age  (fcis  etenim,  &  poteris  raemorare  canendo  ) 

Quam  gratus  fuerit  Triadi ,  ut  fuperaverit  omnes 

Ingenio  Socios ,  nulli  Virtute  fecundus. 

Cingere  Viélorem  Palma  jamjamque  parabapi  » 

Gum  forte  adverfa ,  prima  de  fede  relapfus , 

Decidit  ad  nonam  ,  &  Socios  Dominofque  fefellit. 

Flebant  Mufc  omnes,  &  mœrens  ipfe  dolebara 

Delufum  Juvenem.  Mox  illum  blandiùs  ipfe 

Hortari,  atque  animum  verbis  accendere  amicis: 

Majores  alias  fcjret  fuperefle  Coronas  , 

Atque  alias  longè  Virtutis  pr-xmia  Lauros  : 

Has  fimul  oftendit  celfo  de  vertice  Pallai. 

Nee  mora,  certamen  Sophicum  Falconis  in  ^de 

Fortius  aggrediens  ,  virefque  animofque  refumpfit  ; 

Fortior  ut  vidus  repetit  nova  Prœlia  miles. 

Ipfe  fibi  hic  femper  fimilis ,  vultuque  ferenus , 

Cum  nitido  pures  fervavit  corpore  mores. 

Non  illam  iUecebrx ,  non  prava  exempla  malorum  t 

Non  anni  teneri,  aut  cseCic  mala  gaudia  mentis 

Luiere.  At  ftudiis  femper  melioribus  aélus. 

Per  pulchrum  virtutis  iter ,  perque  afpera  bella, 

Ad  Sophicas  reCto  tendebat  tramite  Lauros  : 

Donec  fcx  Voti.s  exivit  Viftor  Arena. 

Sic  plim  Circi  certamine  magnus  Achilks , 

Ad 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  ƒ.  T.  J.  Wdkns, 


Ad  metam  antevolans,  fertur  rapuifle  Bravium  , 
Dum  Stadii  in  medio  turbatn  cernebat  hiantem. 


Hcec  dum  diélavit  Mufarum  Prxfès  ^poUo  i 
An  vates  alias  aiifim  fuperaddere  Laudes  ? 


CHRONO-DISTICON. 

8eX     VotIs    aDIIt     CarUs     WeLLenUs    honore  M  : 
qUarto    anno     ponIt     ter  na     trop  h  ^a     trIas. 

yïpplaudit  Gymnafium  SS.  Trinitatis. 


=*!^^ 


Ud« 


^pplaufas  triumphalh  PranobiU,  DoSiJpmo,  OrnatiJJtmoque  Domino,  Domino  f^COBO  THOMJE  JOSEPHO 
WELLENS,  anti  Gymnafil  yfuguftino-y^tntverplenfis,  dunde  PadagogU  FyJLCONENSfS  Candldato,  omnium 
f^otls  declarato  Unlverjitatis  Lovanlenjïs  PRIMO ,  liberalium  minium  Llccntlato  &c.  Exhiblxui  à  jladiofa  JiL" 
ventute  Gymnafil  Magai  Patrls  AUGUSTINL 

Pr^noblli,  DoSilJJhno  Ornadffimoque ,  Domino ,  Domino  J^COBO  THOMAS  JOSE P HO  WELLENS,  Ant~ 
vcrplenfi  in  Athin<so  Lovanknfi  PRIMO  fub  Jafone  MyJUco.  WELLENS,  yinagr anima.  EN  FELLUS. 


O  Urgite  Lovanldes ,  parnaiïi  lumina  ,  mu/h , 
Surgite,  vel  fi  vos  deleftant  culmina  pindi , 
Immutate  domos  :  fatis  eft  in  montibus  akis 
Cantatum  :  Laribus  dignas  perquirite  valles 
Veltris,  qua  Scaldls  grato  cum  murmure  muros 
yïnverfce  lambit;  fedes  bic  figite  firmas, 
Figite  manfuras  ;  hic  veftri  gloria  montis 
Subfedit  :  glomerate  manum  ;  paflumque  citata; 
Ad  Scaidhn  conferte  gradus  :  ubi  martia  turres 
Tollit,  &  Albanâ  flat  fbrmidabilis  arce 
Andovdrpa  potens.   Gmdlorum  fola  trophacum 
Ipfa  rapitque,  locatque  fuis  urbs  inclyta  remplis, 
Quafque  reportavit  (  populis  invifa  propinquis^ 
Continuât  pulchras  fapcrâm  leniraine  lauros  , 
Lauros  continuât  ;  rarique  exempla  laboris 
Dat ,  quai  venturi  ftupeant  ad  fa;cla  nepotes 
In  Giiato  ,  vix  qui  primis  exceffit  ephebis. 

Ilerculeas  celïet  mirari  Gracia  vires , 
Invidtamque  viri  dextram ,  geminofque  vigores  : 
Eft  potis  herculeos  hic  exa^quare  lacertos. 

Littora  T/iîjJallte  defiftant  Jasonis  a6ta 
Prodere  de  fcenis,  omnique  expromere  genti  ; 
Kdkra  rapta  dabit ,  pedibus  nam  Colchlcu  prelTit , 
Ignivomofque  boves,  praiduri  &  terga  Draconls , 
Me.di(C  auxilium  ,  mox  confiliumque  fecutus 
Stravit,  &  auratum  decerpfit  ab  arbore  vdlus. 

Rumpe  omnes,  mea  Mufa  moras ,  Si  pande  volenti; 
Quis,  qui  promeruit  tantos  in  marte  triumphos , 
f^ilUris  &  prœdam?  Valide  qui  Jasonis  ada 
.dSquat ,  nee  metuit  fa;vum  lalTare  Draconem? 
Fabor  in  ancipiti ,  nee  enim  fum  talia  fando. 
En  Vellus  ;  iallor;  mucata  ell:  litera;  Wellens 


Eft  heros  Wellens  ,  Devictor  Velleris  ,  inquam  , 
Matrls  tot  grudlls  hoc  adfpedantibus  almte. 
Inftituit  greiTum ,  ad  Colchos  Wellenus  Jason  : 
Non  timuit  Icopulos,  prfctentatofque  labores. 
Jasona  Wellenum  maneat  fùperanda  fophorum 
Tota  Cohors ,  eadem  pariter  certamina  tentans  : 
Non  uUi  cedit,  placet  objeûare  periclis 
Ingenuum  caput ,  &  reliquos  arcêre  trophxo, 
Tantus  amor  palmai ,  &  rapiendi  Velleris  ardor  ! 

Arma  gerit  ;  fed  non  Mavortia  ;  &  altera  furgunt 
Bella ,  nee  arma  parat  Jafon  :  non  hafta ,  nee  enfis 
Yulnera  dant.  Heros  Sophicà  Wellenius  arte 
Stipatus ,  non  dura  timet ,  non  afpera  terrent. 

Medice  auxilium  nee  fprevit ,  ab   ore  loquentûm 
Didta  raagiftrorum  (  velut  alter  Thefeus  artem 
Fert  Ariadnxara  firmans  veftigia  filo) 
Servans  :  lioc  tutus  tentât  muni  mine  pugnam. 

Ignivomi  tauri ,  cunftorum  &  luda  Sopliorum 
lugenio,  Weelene,  tuo  luccumbere  gaudent. 
Mirantur  genium,  folis,  cœlique  mettus 
Defcribit  radio,  Sifurgentia  fidera  dicit; 
Cartcfiüfquz  bibit  mores  ;  non  volvere  libros 
Définit  ;  antiquis  veftigat  prodita  fœclis  ; 
Natura;  rimatur  opes,  cxlumque,  folumque 
Lance  pari  librans;  Dlvùm  fe  cœtibus  infert 

Vellere  fic  tanta:  quod  fuipexêre  fuphorum 
Turba;,  Wellenus  potitur,  totulque  Palxftra; 
Lovanides  parili  confentit  voce  S^natus. 

Vicifti  tandem!  Druonun:  fis  gloria  gentis, 
Gloria  Wellenum  ,  dandorum  norma  Nepotum  , 
Norma  fecuturi  Fratrls ,  quoque  pafllbus  infi;at 
Qui,  vcmrandi,  tuis,  carx  tu  norma /orons, 
B 


Algeme^ne  Vtr\amdinge  da'  Werken 


Yincere  q\i£C  didicit  :  tollunt  tres  prxmia  Primi. 

Vicifti  tandem  ,  tuaque  expedata  Parentl 
Vellera  diripuit  tot  ciiftodita  periclis 
Virtus ,  Wellenam  qiiêis  ftirpem  Victor  adornas. 

Sic  equidem  ducebam  animo ,  rebarq.ue  futurum  , 
Tempora  dinumerans ,  nee  me  mea  cura  fefellit. 
Afpice  ut  infignis  fpolïis  Wellenus  opimis 
Ingreditur ,  Victorque  fophos  fupereminet  omnes 

Quas  ^nverfa  dabit  tanto  pro  munere  laudes  ? 
Quo  feror  ?  Ecftaticam  reddunt  nova  gaudia  mentem, 
Ut  faxo  fimüem  ;  nee  enim.  te  promere  digna 
Quis  poterit  ;  fpolii  captabo  Velleris  umbram. 

Quid  facimus  ?  Pia  vota  damus.  Vos  plaudite  ErimO' 
Primi  Jnjlruciores  :  ^u^uftinique  Lycaum. 


Plaude  parens  tanti  rurfum  fscunda  decorh  : 
Plaude  Magiftratus  :■  tu  ftirps  Wellenia  plaude': 
Plaudat  ovans  Falco  ,  felix  Antvcrpia  ,  Scaldls. 
Nos  tibi  gratamur  pariter,  votisque  tuorum 
Ingerimus  quoque  noflra  Tuo  fubfciibit  honori 
^ugufllniadum  (prima  hic  fundamina  Jason 
Haufit)  quam  Laurus  tua  ditat ,  Prime,  Palxftra. 
Te  Vincente  ,  fcholas  niveis  Victoria  pennis 
Elegit  noftras.  Meritis  pro  talibus  scquas 
Non  canimus  laudes  :   tarnen  accipe  vota  tuorum  : 
tU  D£CUs,I,nostrUM;.WeLLen.I  sangUInIS eflo- 
NON  perItUrUs  honos.   Patrice  tu  gloria  gentis , 
Corda  tibi  deyinfta  vide  ;  funt  vota  tuorum  ; 
Gxleftis  lias  aternüm  Velleris  ha;re& 


E  N 


G  H  R  O  N  I  e  O  N. 
W  E  L  L  E  N  s  ,     V  E  L  L  U  s     A-  s  s  Ü  M  s: 

E  X      s  U   D  GR  E      T   U  o. 

PrtsmUli  1   Domjfimo   Ornatlfimoque   Domino,   Domino  JyJGOBO  THOMJE  JOSEPHO  fVELLENSy 

CARMEN     MUSICUM. 


L 


IL 


ni. 


VI, 


CAmliilati  convolate  ,  't^VJkeDaphne,'aeQ.z  Flora    TTOc  meretur  ufque  ViCT0RT7"Ia   twba  muficorutn 

Fprrp  rives '^audium:         Jl-^  Serta  PRIMO  Laurea  ;        -t^  A  juve.ita  ftrenuus  :  -•-' Duplicemus  gaudia; 


'Ferte  Civcs  gaudium  : 
Ecce  Wellens  ,  jubilate 
Primus  eii  Lovanidum, 


Hiice  verticem  décora 
Jasoni  iint  aurea 

G  H  R  O  N  I  C  O  N. 


Ariium  prxclarus  HECTOR     Primus  hic  ,  ut  normamoruni,; 
Primus  eft  Wellenius-       Vivat  ac  in  fœcula.- 


J  A  Co  bUs     THolVrAS     WeLLens     Deo     pIetate,. 
UrbIqUe     antVerpIensI     Voto     pergratUs. 

^pplaufus  Embkmatlcus  ^lludens  ad  ^rma  gmtHltla  Docîijjîmiac  OrtiatlJJîmlDomlnlrDomlnlJylCOBJ  THOMM' 

JOSEPHI  If^ELLENS,  In  ^nibus  PRJML 

HOC     SUB     GHRONICO     ARITHMETICO: 

A  R  M  A'    Dant    ConCreta    eX    aLto     Vota.. 


EMBLEMA     P  R  I  M  U  M.. 

Orkmr  ftdïa.  Nam.  cap.  24.  f.  17. 

L-EMMA.      C/arior   inde  mica:. 

INcipit  ut  nigro  Phœbus  velamine  vultum 
Condere ,  confeftim  Candida  Stella  Mlcau- 
Et  quantö  gravius,  tantó  fit  Clarlor  Indè 

Emitiens  radios,  nox  velut  atra  foret. 
Sic,  JACOBE,  licet  quxrant  obfcura  Maglftrï ,■ 
Luces  ingénie  clarlor  Indè.  tuo. 

G  H  R  O  N  I  C  O  N. 

fUö   graVIor   LUCta  ,  HÖC   CLarIor   ILLUXIx 

THoM^  WeLLenI  s^teLLa. 


EMBLEMA     SECUNDUM. 

^lajï  ficlla  matutlna  in-  medio  nebuia.  Eccl.  c.  S  'f.  6.- 

LEMMA.     Supereminet  una. 

FUlgef  ad  auroram  caclum  ,  quàcumque  /ère/jum  ,• 
Multiplici  Stella  ;  non  tarnen  igne  pari. 
Omnibus  ex  aliis  oculo  fupereminet  una 

(  Lucifer  eft)  tamquam  folis  ami  ca  foret. 
Sint  Socii  ingenio  c/aW  ,  Superemlnet  unus , 
Qui  PRIMUS  WELLENS ,  auxiliante  DEO. 
C  H  R'  O  N  1  G  O  N. 

qUasI  steLLa  Ma^UtIna  WeLLens  eXUrgI®' 
VERâ  DeI  gr  at  Ia, 


van  fyne  Hoogweeràigheyd  J.  T.  J.  TFelkns.  7 


EMBLEMA     TER-TIUM. 

Sidla  manenus  in  Ordine ,  &  curfu  fuo.Jud.  c.  5.  f.  20. 
LEMMA.     Stat  fixiz  fiT  axim. 

/^Ui  c£Il  cnrUim  fbkrti  indagine  nôrunt, 
\}     Sunt  vaga,  fiint;  dicunt  ;  Sldera- fixa  polo. 
î>îon  Vagus ,  àt  fixus  WELLENS ,  qui  fingulaprima. 

Prœinia  turn  Studii ,  turn  pietatis  habet. 
Quid  miri ,  femper  gradiens  virtutis  imago  , 

Piœmia  LOVANIDUM  PRIMUS  honore  ferat? 

C  H  R  O  N  I  C  O  N. 

Véra  WeLLenI  steLLa  ÜsqÜe  ManebTt 
F I X A   In    o  r  D I n e   s U o. 

EMBLEMA     QUINTUM. 

Vidmiis  autcm  ftcHani,  gavlfi  funt.   Matth.  2.  f.  10, 

LEMMA.    Difcriminu  tollit. 

ESft  nodu  denfis  adbpertus  nubibus  yEther', 
Nauta  timet,  pereat  ne  fua  cara  ratis. 
Hefperus  àt  remicet,  fubitö  difcrimlna  tollit,- 

Omnibus  &  gignit  gaudia  multa  viris. 
Sit  timer  in  tenebris,  WELLENS,  difcrimina  tollés, 
Luce  tua  rudibus  gaudia  fumma  ferens; 

C  tt  R  O  N  I  G  O  Ni 

fiitUentes  fteLLaM  WeLLenI ,  gaVIsI  sÜnf 
gaUDIo  ,  ne   obrUantUr. 


EMBLEMA     Q  U  A  R  T  U  M. 

In  luce  Jlellaruni  per  no&cm.   Sap.  cap.  10.  f.  17.-. 

L  E  M  M  A.      EruMt ,  Ù  fcnat. 

CArpit  ut  in  tenebris  qüis  iter ,  fe'  mille  periclis" 
Credit,  nunc  fofllc,  nunc  cava  terret  aqua. 
Aft' ubi  jleZ/arum  /u/gor  fe  prodit  eunti  ,- 

Erudit ,  &  fervat ,  ne  quid  obefTe  queat. 
Erudies  cxcos,  WELLENS,  fcrvabis  &  Omnes 
i&Vere  doârinaî,  ne  ruditate  cadant. 

CHRONICON. 

fULgore    sapIentI^   sVje   WeLLens    erUDIet 
oMnes  ,  atqUe   saLVabIt   'Ç'Iatores; 

EMBLEMA     SEXTUM. 

Ejïis  hodie  ficüt  ftcllie  dsli.    Deui.  cap.  I.  f.  lo.- 

t  IvM  M  A.      Qùot  funt  ,  tot  lumiiia  Ttiittunl-. 

QUot  fulgent  flell£,  tot  funt .,  qux  luniina  mittunt  ; 
Tres.  una  plures  lümina  plura  vibrant. 
Conipicimus  Nato  zriplici  ga\idôre  PARENTES  : 

Nonne  triplex  Proies  jïdus  mrique  triplum  ? 
Et  verè  :  MINOR,  hïc  Studiis  huc-ufque  Bravia 

PRIMA  tulit  folers,  &  pietate  mican^.  , 

FïLlA  non  ceffit  :  Pietatis  adorea ,  nee  non 

A  Paucis  illi  facra  Corona  datur. 
Hl  duo  funt  ca:li  fulgentia  fidcra  ;  Jïdus 

At  Majus  SENIOR  PRIMUS  in  arte  nitensi- 


Caufa  patef;  natos  tenero  fub  termine  texit 

Et  PATER  &  MATER ,  Candor  ut  ufque  foret. 

Gratamur  vobis  &  pèdóre  &  ore  PARENTES  :■ 
Det  Deus,  ut  rutilent  fidcra  veiü  Poli. 


C  H   R    O   N  I  C   O   N.- 
G aUDIUMparIt   UtrIqUe   varentI 

T  R  I  P  L  E  X     W  E  L  L  E  N  A     P  R  O  L  E  S. 


M= 


C  Q  R  0  N  I  S. 


Enfuram tanti ,  nee  fallor,  nominis  impies,- 
Et  properas  VICTOR  pukhras  per  VELLERA  lauros.' 
Quid  volo.?  Vela  meai,  fie  julTus,  contraho  navis; 
Nam,  quia  te  cantare  fugit  condigna  Camecnasy 
Tantis  fub  titulis  tenuis  mea  Mufa  fatifcit. 
Öa  veniam  fefla:,  VICTOR,  fi  buccina  laudis 
Q,ualia-cumque  kgis,  VICTOR!  carmiaa  PRIMO; 


Ahüty f^ulcano.  Votis  concède  rogatus' 
Pei-  te ,  per ,  qui  te  talem  genuêre ,  PARENTES'^ 
Exiguam  7lf«yàm,  tremulâ  qua:  voce  profani 
Vix  laudum  ca;pit  prsconia  prima  tuarum  , 
Quando,  ca^ca  tarnen,  verâ  fub  imagine  verum' 
JASONA  te  ludens ,  aurati  VELLERIS  ante 
Cunétos,  fic  merito  tribuit  tibi,  STRENUE,  palmSffiy 
Sufcipe-,  non  artem ,  fed  pedtoris  intima  noftri- 
Affeitu  Ipeétare  licet  turgentia  grato. 

C  H   R   O  N  r  C   O  I^. 

FRlMo   süoJaCobo   Wellens    DonaïT'? 

JÜVenES  AÜGÜSTlNO-ANTVEB.PlEN-SSy 


©,    © 


Algemeym  Ver\amdinge  der  Werken 


Franobili,  Rzverendo  AJmodum  Do^Jpmoque  Domino ,  Domino  JACOBOTROM/EJOSEPHO  fFELLENS, 
ylntverphnfi  Infignis  Eed.  Coll  S.  Jacobi  ^ntverp.  Canonico  S,  R.  E.  Diacono ,  S.  Tlieol.  Bacc.  formata  in 
celeberrimo  Ptsda^ogia  FALOONJS  ^  Profcjjbri  Dignijjimo  Rcccm  deSto ,  die.  18  Maü  175t. 


^-^Uis  mihi  magnorum  penetralia  pandere  vatum 
Audeat ,  &  Sacro  perculfum  pedus  ab  œftro 
In  numéros  Thymbrxus  agat,  quis  torrida  dudura 
Labra  caballino  rurfum  det  mergere  fonte , 
Atque  interraiflas  referat  mihi  pegafus  undas? 
Queis  cantu  celebrare  queam  ,  vel  Apolline  digne 
"WELLENUM,  &  meriios ,  ut  par,  deducere  honores. 
Talia  dum  memoro ,  furdas  Deus  obftruit  aures  : 
Pegafus ,  invifo  veniente ,  recalcitrat  horrens  : 
JLt  nullos  (Grudiis  vates  nam  deefle  queruntur) 
Invenias ,  dignis  defcribere  verfibus  aptos 
WELLENUM.  Periit  noftrorura  gloria  vatum 
^erckerus,  latios  inter  diftinftus  Homeros; 
Quo  pereunte,  fimul  Mufa;  periiilè  videntur; 
Atque  Aganippeas,  quas  olim  fa;pe  biberunt, 
SubtraxifTe  undas ,  Griidiis  iratus  Apollo. 
Quale-tamen-cumque  eft,  liceat  cantare  coatSto. 
Hoc  ego,  fi  precibus  cedens,  &  plura  merenti 
WELLENO  faciam,  mihi  fone  ignofcet  Apollo. 
Ignofce  Ô  !  WELLENS,  vofqae  ô  !  ignofcite  Amici , 
Efte  boni ,  placidafque  meis  date  cantibus  aures. 
Ergo  ut  procédât  deduftum  ab  origine  carmen  , 
Quum  primùm  nato  dedit  incunabula  gaudens 
^Jndoverpa  fuo,  Pallas  la:tifllma  partu, 
Accélérante  gradu  cunas  petit ,  altera  nutrix 
Afflatura  animos,  rebus  fablimibus  aptans 
Jngenium,  lateri  manet  indefelTa  clientis. 
Crefce  puer,  dixit,  crefcent  dum  crefcis  honores. 
Crevit,  St  in  quantos  puer  hic  fuccrevit  lionores! 
Succrefcetque  !  utin^m  fuperi  niea  vota  fecundent! 
Cunarum  lans  eft  Sociis  prxcellere  cunétis. 
Yincere  liidus  erat  puero ,  juvenique  Sodales. 
O  quoties  dodx  rapientem  dona  pala^lba; 
Obftupuit  Pallas!  quoties  corda  œmula  vicitl 
î^îon  lècus  ac  Circi  certamine  viclor  Achilles 
Antevokt  cundtos ,  redimitus  tempora  lauris 
perpetuum  florens.  Tantum  cecidillè  videtur , 
(Si  tarnen  hoc  cecidifiè  fuit)  dum  forte  novercâ, 
Nefcio  quo  fato,  nonus  Dialecticus  audit. 
Cum  Duminis  flebantSocii,  indoluitque  IWinerva  ; 
(Indoluit  tantums  neque  enim  cxleftia  tingi 
üra  licet  lacrymis)  mox  illum  blandiùs  ipfa 
Jiortari,  atque  animum  verbis  accendere  amicis: 
Tu  nè  cede  malis ,  fed  contra  audentior  ito , 


Majorefque  fcjas  alias  fupereflè  coronas , 
Atque  alias  multas,  virtutum  pra;mia,  lauros  : 
(Has  fimul  oftendit,  manibus  nam  forte  tenebat  > 
Alacte  animis ,  aderit  non  deplorabile  tempus , 
Quo  réfères  illas  ,  pompa  viftrice  ,  coronas. 
Nee  mora  ;  certamen  Sophicum  Falconis  in  arce 
Fortiüs  aggrediens,  virefque  animofque  refumfit, 
Aufus  &  afflidis  meliùs  confidere  rebus  ; 
Fortior  ut  vitStus  repetit  nova  pra:lia  miles 
Ingenio  hic  famulante ,  atque  afpirante  Mînervâ , 
Quicquid  Ariftoteles  gradiendo,  Zeno  canendo, 
Quicquid  Pythagoras  potuit  docuillè  filendo  , 
Flendo  Heraclitus ,  quicquid  contrarias  ipfi 
Democritüs  ridendo,  unumque  nihilque  fciendo 
A6ta;us,  quœrçndo  hominem  cum  luce  Sinopëus, 
Quicquid  Cartefius  dubitando  ,  denique  quicquid 
Vifibus  humanis  natura  noverca  negavit, 
Mente  polos  adiens ,  oculis  hoc  pedtoris  haufit, 
Nee  fatis  eft  haulWe,  palam  fed  cumaatueri, 
Et  conferre  pedem ,  varioqtie  examinis  a;ftu 
Tentari,  liaud  trepido  titubantem  hxrere  palato; 
Hoc  opus  hic  labor  eft .-  paucis  ea  gloria  ceflit. 
At  te  lolventem  nexus ,  nodofque  fecantem 
Implicites ,  Sophicâ  viiftorem  exire  palocftrâ 
Obftupuêre  omnes  :  fcjres  à  Pallade  dodum. 
Sic  equjdem  ducebam  animo  ,  rebarque  futurum  , 
Tempora  dinumerans ,  nee  me  mea  cura  fefellit. 
Omnibus  ex  votis  ptigil  optimus  acclamatur. 
Quis  plaufum  illius  lucis ,  quis  gaudia  fando 
Explicet,  aut  polfit  calamis  xquare  triumphos!? 
Patna!  fpedatrix  &  ncti  confcia  plaufus , 
(  Et  meminiffe  potes ,  nobis  namque  ipfa  dedifti , 
Qtiam  canimus  pompam  )  qua:  non  infignia  laudura 
Muneraque  &  titulos  Vidor  tulit  !  lUe  pénates 
Intraf,  &  altifo-.à  teftatur  turre  boando 
Gaudia  Carùlus  fPatrio  fic  nomine  dicunt) 
Magna  triumphales  dant  tintinnabula,  teftes 
LcCtitioc ,  Sonitus.   EgrelTi  mainibus  adfunt 
Fuigentes  in  equis  pugiles ,  Pa:ana  canentes, 
Quos  data  fcuta  notant ,  laurofque  &  dona  ferentes. 
Aureliana  Cohors  didta:  Dux  proxima  turma; , 
Laurigeros  hortatur  equos  ,  defudat ,  &  inftans 
Impenis,  equiti  mores  &  munia  ponit. 
Ipiè  triumphator,  Sophicâ  comitante  catervâ, 

Prove- 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


Provehitur ,  Viâ:orque  Sophos  fupereminet  omnes. 
Non  tarnen  (  ut  quidam  )  prophi  jadtator  honoris 
Afpeftandus  adeft,  generofa  modeftia  laudem 
Dillimulat ,  tumidofque  domat  bis  Victor  honores. 
Quis  Populi  ftudium  raemoret  ?  cum  Plebe  Senator 
Excitus  inftinélu  focio,  puerique  fenefque 
Concurrêre,  tuis  non  faéla  indebita  fadtis. 
Omnibus  in  tedlis  matrum  chorus,  omnis  honoren» 
Afpedtare  oculis ,  pedibufque  attingere  certat 
Viótorera  :  nequeunt  expleri  corda  videndo. 
Dixifles  rediifle  dies ,  quibus  aha  fubaétos 
Viitor  agens  Gallos ,  fcandat  Capitolia  Caclar. 
Ipfe  Magiltratus  nato  felè  obvias  offert , 
Viftricem  Primi  gaudens  contingere  dextram  ; 
Munera  concedit,  manibus  data  munera  largis  , 
Hefperidas  donaflè  pûtes.   Quid  perfequar  omnes 
Rhedaique  ftrudtofque  ignes.'  Me  copia  vincit. 

C  H  R  O  N  I  CA 

FaLCokeM     JaCobe     aDea 
•faLConIs    CatheDraai, 


Quid  recolam  œquales  in  Sacro  Pulvere  curas  « 

Et  felTos  Dodtorum  ajftus  refponfa  ftupentum  ? 

HocaIiis(  nee  enimSophicumeft)memorarerelinqu<>. 

Quid  referara  quanto  ftudio  ,  quantoque  favore  » 

In  majore  Domo  major  Te  Pra;fes  amarit  ; 

A  quo  non  modicac  laus  eft  virtutis  amari. 

Nee  Prœfes,  nee  Te  abfentem  Ixtantur  Alumni  :     • 

Tantus  amor  cundtis  !  Solus  Ixtabitur  Aies. 

Hinc  exorato  (nam  nuper  abire  pararat) 

Lœta  Tibi  donat  fubfellia  fcandere  Falco. 

Ergo  ag'e  ;  quod  Grudiis  gratus  Smllartus  Athenis  , 

Quodque  Mager mannas  Grudiis  Vir  Fafcibus  aptus  t 

Et  Prxdecaflbr  Brunincxius  ante  docebant , 

^nverfani  omnes,  decorati  pellibus  omnes 

.5ïde  Cathedrali;  titulo  decorandus  eodera 

(Ni  majora  vocent)  doceas  Dodliffime  WELLENS, 

Coufimilefque  Tibi  formes  Falconis  Alumnos. 

(QUATUOR. 

s,     'asCenDe      reLICtaM 
•DoCte    DoCenüa    poli. 


CarMIna  fuLCo  Dab  at. 


Tr'^ 


.1 


PranobÜi,  Rcverendo  ^dmoJum  ac  Dicüjfmo  Domino,  Domino  JACOBOTHOMJE  JO  SEP  HO  ÏVELLENS, 
ylntverpicnfi  Sacrte  Romans  Ecdeflce  Diacono  Infignis  Eccl.  Coll  S.  Jacobl  Antverpi£  Canonico  S.  Theolo°i<e 
Baccal  formata  in  cekberrimo  Piedagoglo  FALCONIS ,  Profejfori  DlgniJJimo  Rccens  ekclo ,  die.  17  Maii  I75I' 


M, 


Ulta  mihi  dubiam  traxit  Jententia  mentem, 
Unde  prius  cœpti  currat  mihi  carminis  ordo , 
Materia:  nimis  ampla  Seges  dum  lè  obvia  prxbet. 
Vos  mihi  Piérides  promptas  in  Carmina  vires 
Sufficite,  atque  animura  folitis  date  cantibus  aptum, 
Dum  mihi  ff^dknus  Mufarum  nobile  Pedtus 
Decantandus  erit ,  faveat  mihi  Pra;fes  Apollo , 
Turba  Novena  fave  noftris  non  invida  Metris. 
Eft  animus  nobis  veftrum  cantate  Clientem 
Welknum ,  atque  illum  meritis  attollere  ad  Aftra 
Laudibus;  afpirate ,  precor,  cœptifque  favete! 
Non  mihi  fi  centum  Lingua;  fint  oraque  centura 
Ac  totidem  Charités,  compledtar  fingula  verbis 
Wdkniqai  queam  dignas  comprêndere  laudes  , 
Aut  qua;  Magnorum  meruit  faftigia  honorum. 
Integer  eft  vita:,  claris  virtutibus  audtus , 
Artibus  excellens ,  dodloque  exercitus  ufu  , 
Exhibet  ingenua:  decus  inviolabile  mentis. 
Urbs  Anverfa  Parens  tanti  incunabula  Nati 
Gavifa  obftupuit,  primis  quem  vidit  ab  annis 
^urdios  inter  Juvenes  fubfellia  Prima 
Scandere ,  &  ^ionidum  vidtricia  figna  tuliflè. 


Hannoniaï  ad  Montes  dein  illum  fèrvor  anhelus 
Abripit,  hic  junxit  Latiali  Idiomata  Lingua; 
Gallica,  Mufarumque  fimul  Penetralia  Primus 
Summa  tenet ,  femperqiie  illi  fuit  a:quus  Apollo. 
Inde  petit  Grudium  folito  fervore  Lycxum , 
Inque  Domo  Triados  Dialedlicus  impiger  audit 
Tf^dknoque  iterùm  vifa  eft  fpes  prima  favere; 
Aft  tantos  fruftrata  fuit  fortuna  labores 
Invida ,  qua;  magnis  rarö  conatibus  a;qua. 
Mox  Falconenfis  gratilTimus  incola  Tedi 
Et  Sophia;  laus  magna  Scholx  Wdknz  refulges. 
Hic  tibi  fpem  primi  fpolii  vidtricibus  Alis 
Falco  parat ,  tibi  pandit  iter ,  priaiamque  Coronam 
Offert ,  magnanimus ,  nulloque  pavore  vacillans 
Perftiteras  vidtor ,  Sors  qua;  vix  contigit  ulli , 
Blanda  tibi  favit ,  res  eft  ea  digna  relatu , 
Cundtorum  ex  votis  Primus  J-Tdkne  ftetifti. 
Nee  mora  :  Majoris  Prxfes  te  Sylvlus  a;dis 
Sufcipit  Exim:us,  rairabile  mentis  acumen 
Confpicit,  erudiitque  ingentibus  ufibus  aptum. 
Prx'tereà  quid  qua;fo  tuo  quid  Prime  Decori 
Quid  laudi'  JFelkne  canam  ?  quoye  Ordine  pergam  ? 


lO 


Algemeyne  Ver^amdinge,  der  JFerken 


Ambigo ,  nam  dubium  quovis  in  tramite  vatem 
Diftrahit ,  atque  inopem,  meritorum  copia  reddit. 
Si  pietas ,  fi  cana  fides,  fi  cognita  Virtus, 
Candor  &  ingenium,  dodtrina,  modeftia,  morum 
Gratia,&  integritas,  nee  non  conftantia  Cordis 
Confedifle  unquatn  potuerunt  peetere  in  uno  . 
In  te  uno  refident,  fedemque  locàfle  videniur. 
Svh'lus  obftiipuit ,  demirabantur  Alumni, 
("Majorana  Domus  quot  habet)  pulcherrima  Dona, 
Doftorum  facrâ  fimul  admirante  Corona. 
In  Majore  Domo  vifa  eft  induftria  Major ,  ' 
Majus  &  ingenium  viguit  fub  Prxfide  Magno 
Entheaque  à  Cunis  celfo  vis  infita  Cordi 
Clarior  eminuit  ftudiifque  incenfa  cupido. 
Eveftus  Sacrx  vix  Baccalaureus  Artis 
rit  Prior  Hallarum,  magnum  &  laudabile  munus 
Ingenti  cum  laude  gerens,  Atlantis  adinftar 
Molem  immenfara  humeris  &  vix  fuperabile  pondus 
Exantlare  potens.   Meritis  ftudiifque  probatis 
Praïfidis  Exïmil  fibi  conciliavit  amorem, 
Cunftorumque  animes  ac  devinftiflïma  magna; 

C   H   R  O 


Corda  Domus  ;  cun6tis  exemplav  nobile ,  &  ingcns 
Delicium ,  cu'us  candorem  in  fronte  legebant. 
Cujus  &  eximii  Refponfa  diferta  Magiftri 
Laudàrunt.  Théfmm ,  quas  Sacra  Licentia  pofcit, 
Solventem  nodos  &  Dogmata  vera  tuentem  ; 
Illum  omnes  grudiipariter  mirantur  Alumni, 
Jadantque  unanimes  ad  grandia  munia  natum. 
Ergo  Profeflbris  jam  fede  vacante  vocaris 
Promeritam  adCathedram  dignusfuccedere5ra_ynJncx, 
Te  licet  invitum  Falco  fVdkne  vocavit , 
Sxpè  recusafti ,  tandem  ob  Falconis  honorem 
Sufcipis  oblatum  generolb  peiStore  pondus 
Natus  ad  egregios  ufus  curafque  docendi. 
Invita  invitum  te  Majorana  relinquit 
Tota  Domus,  noftris  difcedis  ab  xdibus  a;grè, 
Quilibet  amiffum  dolet  &  fine  fine  dolebit, 
Quanquàm  la:ta  favet  fauftis  gratiffima  cœptis 
Grataturque  tibi  magnis  fucceffibus  a;qua  : 
Hoc  habet  in  votis,  vivas  Venerande  ProfefTor, 
Pergito  Falconem  Primis  decorare  Triumphis  , 
Et  Majoranos  magis  illuftrare  Pénates. 

N   I   C  O   N. 


faLConeM    DeCorare    pergIto. 
Magna  (cDzs  hxC  Lieta  Canft. 


itiU.. 


Pr^nobill,  Reverendo  admodum  ac  Domjfimo  Domino,  Domino  J^COBO  THOM.li  JOSEPHO  TTELLENSy 
u4ntverpienfî ,  Sacrée  Romanx  EcckJiiC  Diacono,  Infignis  Eccl.  Coll.  S.  Jacobi  ylntvzrpite  Canonico  S.  Theologia 
Baccalaureo  formata,  in  cekberrimo  Padagogio  F^LCONJS ,  quondam  in  minibus  PRIMO  Omnium  votis  Re- 
nuntlato  nunc  ejufdem  Pxdagogii  Profejfori  Dignijfimo,  Recens  ehSlo  die   11  Maii  i'lS'i- 


J^  Alco  Profcfiores  (quos  clara  Antverpia  Mater 

Protulit)  in  faftis  Nomina  trina  legit. 
Inclyta  Magnorum  funt  Nomina  trina  Virorum 

Ündiqu'i  funt  Meritis  concelebrata  fuis. 
Afpice  felices  felix  Antverpia  Natos! 

Olim  (  hi  pofteritas  quos  veneretur)  erunt. 
Hos  inter  auondam  cekbris  Sncllarilus  unus 

Extiterat,  cujus  fplendida  far^ia  viget. 
Gratia  fit  Superis  :  in  vivis  bina  fuperfiint 

Nomina ,  de  Publico  qusc  meruêre  Bono. 
Nota  manet  probitas  8i  Magermannica  Virtus, 

Falconenfis  amor  teirpus  in  omne  manet.^ 
Magnifici  Re&uris  onus  dùm  fa;pè  gerebat , 

üeftiit  Alma  parens  hoc  modérante  Viro. 
Ivonifque  Do  nus  geftit  fub  Prx'fide  tanto , 

Lxta  Mjgermanni  Nomen  in  ore  gerit. 
Tertius  ornavit  Falconis  teita  Profcflbr 


Bruynincx  :  Falconi  femper  amanda  Trias. 
Mœfi:a  licèt  luxit  ,  Bruynincx  abeunte ,  f^olucris, 

ylnverfique  fimul  condoluôre  Sophi. 
Nunc  hilares  animos  iterùm  vultufque  refumunt, 

Feftaque  jam  folito  Carmina  more  canunt. 
Ecce  Profeflbrum  Wellenus  quarta  refulget 

Gloria  Falconi,  gloria  Prima  Sophis. 
Nubila  poft  rerum  quos  la:tior  aura  Serenat, 

Quce  Cathedram  dofta;  la:tificabit  ylvls. 
Welleno  redeunte ,  novos  canit  inclytus  Aies 

Plaufus  nam  viétrix  hoc  Duce  Palma  viret. 
Illius  fecunda  Parens  Antverpia  plaude, 

'Lt&.s.  velut  Sophix  plaudit  ubiquè  Cohors. 
lUe  Profefibr  adeft,  quo  non  eft  dignior  alter.? 

Doétrina:  clarus  Lu  mine  quartus  adeft. 
In  folo  Qj^iarto  Trlnorum  dona  relucent 

Omnia  &  hinc  Wellens  omnibus  unus  amor. 


î 


^an  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


it 


Te  Quanum  Wellene  cano ,  perque  oœnia  Primutn 

Vota  Decus  Sophia,- ,  quem  modo  Falco  colit. 
Quem  fibi  Falco  petit  per  fingula  vota  Magillrum , 
.    Qiiid  fublime  magis  nobiliulve  canam? 
Patria  l.na  tuos  olim  expertura  labores , 

Exultât  tantum  fe  genuiffe  Virum. 
nie  es ,  cuî  Dotes  Natura  benigna  ftupendas 

Et  dociles  animos  Diva  Mincrva  dédit, 
Quantushonor ,  quantufque  decor  tibi ,  quantus  &  inftat 

Fervor ,  &  in  quanta  luce  beandus  eris. 
ylurellana  animi  ClaflTis  pncfaga  futuri 

Inter  Difcipulos  te  venerata  llios. 
Quodque  rei  Caput  efl:  ;  fmceri  candor  honefti 

Haftenus  ex  oculis  cum  pietate  roicat. 
Te  morum  integritas,  te  vera  raodeftia  frontis, 

Undiquè  Nativus  concomitatur  honos. 
Dî  tibi  tot  Dotes  &  tanta  talenta  dederunt, 

Queîs  Cœlo  &  mundo  complacuifle  potes. 
Sic  pia  te  tenerum  formavit  cura  Parentura 

Tramite  ne  cœpto  degenerare  queas. 
Occidit  ('heu  tantes  refugit  memorare  dolores 

Mens  )  Genitrix  meritis  non  moritura  luis. 
In  vivis  Genitor  meritorum  Lumine  clarus 

In  te  virtutura  crefcere  dona  videt. 
H.i-c  Patruus  Conful  gratanti  pedtore  &  ore 

C  H  R  O  NM  C  0 

sCAnDere    faLConeM     per 

CONFERRE      ET      PRIMaS      A 


Cernit,  te  proprii  more  Parentis  amat. 
Urbs  Anverfa  tuo  lub  Pâtre ,  ac  Confule  gaudens 

Stat  Patruo  ,  Natum  te  colet  ufque  fuura. 
In  te  Virtutes  Patruique  Patrifque  ftupefcit 

Ac  innata  animo  candida  Dona  tuo. 
Nec  minus  Aima  Parens  onus  exantlafle  Prioris 

Hallarum ,  &  Dodti  te  Stupuêre  Senes , 
Sacrarum  Thefuim  quoties  te  folvere  nodos 

Audiërant ,  quarum  débita  Palma  tibi  eft. 
Carmina  noftra  tuas  nequeunt  a^quare  canendo 

Laudes,  lunt  Donis  illa  minora  tuis. 
In  magnis  voluilTe  tamen  fatis  eflè  fateris, 

Perficere  hic  nobis  &  quoquè  velle  datur. 
Qualia  cantârunt  afflati  Numine  Vates, 

Eft  animus  nobis  talia  ferre  tibi. 
Sed  tibi ,  quod  ferimus  parvum  &  rude  Carmen  honoris , 

Teflera  fmceri  pedtoris  illud  erit. 
Tu  multùm  nobis  &  femper  amande  ProfelTor 

Tu  geris  Anverfos  Summo  in  amore  Sophos 
Nos  te  diligimus  parili  pietatis  amore , 

Sic  noftrum  Cœtum  muruus  urget  amor. 
Hoc  fat  monftrîlfti  vel  in  ipfo  Limine  nobis , 

Quando  Profeflbris  munus  adiré  paras. 
Sic  faveas ,  dudumque  Tuis  nobifque  valeto  , 

Hxc  tibi  de  primis  proxima  vota  damus. 
N     TRIPLEX. 

sIDera,     DoCte,     DoCebIs, 
paLLaDe    posse    Corona  s. 

CarMen  Dat  L^ta  Congregatlo. 


Pr^nohlli ,  Reverendo  admodum,  ac  ConfuhlJJJmo  Domino  ,  Domino  J.4C0B0  IHOMM  JOSEPHO  JFELLENSy 
^ntvcrpienfî ,  Sacrte  Romams  Ecckfiis  Frcsbytero ,  infignis  Ecclejîte  Collegiat£  S.  Jacobl  ^ntverp'ne  Canoniio , 
fiorentlffimi  Pœdagogii  F^LCONIS  ,  Profejfori  meritljjimo  in  aima  Univerfitatc  Lovanienfi,  Sacra  Theolo^ia 
&  Juris  utriufque  Liantice  Gvadum  ,  eodem  die  fummo  cum  honore  confequenti  die  31  JuUi  175a. 


Vi 


Iftrices  duplicat  Lauros,  &  bina  triumphi 
Serta  fimul  fibi  Falco  parât,  ftridore  fecundo 
Omnia  pervolitat  latè  loca  docta  Volucris 
Sacratamque  rapit  Palmam  pariterque  Togatam  , 
Atquè  Profeflbrem  geminatâ  fronde  decorum 
Well-Ienum  ,  fc;rt  Aftra  luper ,  mirabile  vilu  ! 
Quem  primum  dixêre  Sophum  fuffragia  qucque, 
Qua:  förtuna  favet  rariffima ,  faufta  favebat 
Welleno,  illius  nunquam  fruftrata  labores. 
Laurea  fie  viruit  Sophia; ,  Vidoria  tanta 
Falconi  inviao ,  reJiit,  perque  inclyta  teda 
Palma  triuxnphalis  Sophix  exiiilaravU  Alumnos, 


Attollitque  Animos  omnes  'nova  gloria  Primi. 
Nec  mora  ;  Sacrato  ftudio  infiammata  voluntas 
Altiùs  exfurgit.  Sacras  contendit  ad  Anes 
Impigra,  mens,  Magnamque  Domum,  moderamine  miti 
Sylvujs  eximius  quam  dirigit ,  ardor  anhelus 
Appétit ,  ingentefque  haurit  fijb  Pra;fide  frudas 
Eximio  Wellenus;  erat  gratiffiraus  JEdis 
Incola  Majoris,  Grudia;  laus  magna  Palsftrœ 
Extitit ,  ac  ftudio  Magis  inclarefcere  pergit. 
Jamquè  Prioratûs  onus  exantlavit  acuti 
Viribus  ingenii ,  quo  non  animofior  alter 
Hoc  pondus  fubliœe  gerens  difceptat  in  Hallis; 


Î2 


Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 


Ac  laudum  ftudiofa  feges ,  magniqiie  laboris 
CoUigitur  merces ,  qux  pra;mia  digna  repenlat. 
Te  modo  difficiles ,  quos  Sacra  Licentia  pofcit , 
Propugnàfle  Thefes  fummo  confpexic  honore 
Aima  parens,  cœptifque  tuis  gratatur,  &  affert 
Débita  dona  tibi;  verum  nequè  fift:itur  ardor 
Difcendique  animus  nequè  ferto  explebilis  uno, 
Qui  mérita;  geminata  rapit  fibi  prœmia  Palmsc. 
Fervet  opus,  Procerefque  inter  fpeftanda  Togatos 
Teéla  fubit  Themidos  mens  indefeiTa  ftudendo  ; 
Atque  examinibus  jam  tune  inclaruit  illis , 
Clarus  &  invidus  redit  è  certamine  quovis, 
DoiStorefque  omnes  dofta  ad  refponfa  ftupebant, 
DefendilTe  Thefes  qui  Doftoraliter  uno 
Wellenum  ore  ferunt ,  &  laudes  laudibus  addunt; 
Scilicet  eft  tanti  ftudiis  junxiflè  Sacratis 
Juris  utrumque  Genus ,  quo  major  adorea  laudum 
Surgat ,  &  unanimi  reddantur  prxmia  voto 
Scribuntur  laudum  tituli,  tibi  buçcina  mugit 
Tegafidum,  plauduntque  hilari  tibi  carminé  vates, 
Nec  dubitant  plaufum  tantis  conferre  triumphis 
Laurigerique  ornare  caput  Pulchro  ordine  Mufa:. 
Conveniunt ,  gratâque  omnes  te  voce  falutant 
Concordes Dodtorum  Animi,Juvenumque  Senumque 
Vota  volant ,  &  corda  favent.    Geminata  Corona 
Laurigerum  ad  majora  vocat ,  qui  fidere  faufto 
Ad  Doétorales  quondam  pertinget  honores , 
Qui  modo  pra;fulget  Dodtoris  acumine  clarus , 

CHRONO- 


Sic  ovat ,  U  fummis  animos  nunc  plaufibus  explet. 
Quidquid  id  eft ,  Superi  juftiffima  vota  fecundent  ! 
Nil  verbis  opus  eft,dum  frons  atque  ora  loquuntur, 
Facundumque  Virum  referunt,  quem  gratia  morum 
Commendat ,  fedet  in  vultu  depidta  venuftas , 
Omnis  in  inceflu  reverentia ,  peétore  candor 
Et  Suadda  gravis,  prompta;  facundia  linguai 
Et  nivei  mores  ex  omni  parte  relucent. 
Adde,  quod  &  ftudio  pietas  eft  junéta  fidefque, 
Quod  pietate  carens  malefano  pectora  faftu 
Sxpè  inflare  folet.    Speftata  modeftia  laudem 
Contemnit,  titulofque  fibi  mens  candida  démit. 
Hxc  Cœlo  mundoque  placet  tua  femita  vita; , 
Norma  modeftorum  es,  tua  converfatio  cuncSös 
Allicit,  exemplarque  nites  veneralibe  Morum. 
Omnibus  es  gratus  ,  teque  ambit  quilibet  ,  omnes 
Et  pietate  trahis  mira  &  dulcedine  mentes  ; 
Dotibus  his  ornas  Falconis  teéta  Profèflbr  , 
His  divinóta  tibi  Dominorum  &  cunita  Sophoruia 
Corda  tenes ,  Thefea  fides  virtufque  refuJget 
Ex  animo  Wellene  tuo ,  fie  intùs  &  extra 
Mens  tua  cana  placet ,  generi  qux  propria  veftro 
Enthea  laus,  nativus  honos  &  nobile  pe(Stus , 
Uno  in  Welleno  quai  fingula  dona  notantur. 
Ergo  magnorum  Mater  fœcunda  Virorum  , 
Plaude  Triumphanti  felix  Antverpia  Nato  î 
Plaudere  dum  cernis  Isctos  Falconis  Alumnos, 
Undfquè  vox  feftis  feriat  complaufibus  Aftra. 

D  I  S  T  I  C  0  N. 


WeLLenUs     sertIs     theMIDos    par.Iter.qUe     saCratIs 
eXornatUs    oVans    bIna     braVIa    gerIt. 

^pplaudunt  Pliilofophi  Falconenfes  /nternl- 


liLi'. 


PranobiU,  Reverendo  admodum ,  erudUlJJJmo  ac  confulnjjfimo  Domino,  Domino J^COBO  THOMM  JOSEPHO 
IVELLENS ,  yîntverpicnfi ,  Sacr£  Romande  Ecchfite  Presbytero,  injîgnls  Êcclejîa  CoUegiat£  S.  Jacobi  u4nt- 
verpi£  Canonico,  fiorendjjimi  P<edagogü  FytLCONENSIS,  Profuffori  DigniJJlmo  in  yllma  Univerjitatc  Lova- 
nienfi,  in  Sacra  facultaii  'fhcologica  S  'i  uiroquejur^  Licentia  Gradum  >  codent  die  funma  cum  laude  confi- 
quenti  31  JuHi  1752. 

D 


Efine  Mirari  noftros  ^ntverpia  plaufus 

Sed  gaudens  noftris  plaufibus  adde  tuos. 
Et  gavifa  alias  Caput  inter  çlarior  Urbes 

Erige ,  da  laudes  La;titia;que  funos. 
Pergito  nobiicum  Lrtas  eflundere  voces 

Et  fauftum  canito ,  quo  decet  ore ,  melos. 
Afpice  pana  redit  duplex  tibi  caufa  Triumphi, 

Magnanimx  Prolis  refpice  Dona  tu  0. 
Alpiïe  Wellenum  cund:as  clarere  per  Artes, 


Cédera  cuî  Virtus  nefcia,  viilor  ovat. 
W'ellenum  cantare  lubet ,  quem  bina  coronat 

P^lma  Triumphalis,  quam  dédit  una  dies. 
Una  eademque  dies  Sacras  dédit  omine  faufto 

Lauros,  &  Themidos  débita  ferta  tuiit. 
Viftor  Sacrât -e  Wellenus  fjliit  Aren.u  , 

Laurea  Sacratus  pr.^mia  donat  honor. 
Turidicifque  fimul  juvat  infadare  PaLvftris, 

Quodque  fuit  durutn  ferre,  tulifle  juvat. 


Sic 


van  fyne  Hoogweeràgheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


n 


Sic  palm-ç  ftimulus,  qui  qaaevis  ardua  vincit , 

Ingentes  Animos  impavidofqae  facit. 
Magnanimo  Pugili  laurus  non  fufficit  ana, 

Bina  datur,  qui  non  pluribus  impar  erat. 
Magnorum  à  Puero  quem  taedia  nulla  laboratn 

Cœpére ,  ex  quavis  Arte  Trophaea  gerit. 
Ingenio  fuperans  facili  vigilique  labore  , 

Praemia  dum  tulerat  plurima ,  plura  rapit. 
Semper  caï  Primos  decrevit  Pallas  honores, 

Prima  fede  fedens  confpiciendus  erat. 
Nobile  facundae  cor  deliciumque  Mlnervx 
Atqué  Anverfan<e  Nobilis  Urbis  honor. 
Contendit  Patrios  magis  exornare  pénates, 

Major  apud  Grudios  furgit  honora  feges. 
Jamque  biennales  invifto  Marte  labores 
Sufcepit  Sophici  gloria  prima  Gregis. 
fngenti  in  numero  Sophicis  dexterrima  pagnis 

Hic  iterüm  viétrix  mens  generofa  ftetit. 
Quodque  rei  Caput  eft,  hic  vota  per  omnia  Primas 

Atria  Falconis  laetificavit  ovans. 
Andoverpa  Parens  laetis  compleftitur  ulnis 

Wellenum,  &  Prolem  jactat  amaique  fuara. 
Wellenus  eqjitur  clarorum  faéta  Virorum  , 

Et  verae  relegit  nobile  laudis  iter  , 
Illuftrefque  Viros  imitatus  amore  ftudendi 

Volvit  &  Authorum  perlegit  omne  Genus. 
Fit  Prior  HjUaruin  ,  quo  non  illuftrior  alter , 

Summo  cam  plaufu  lufcipit  illud  onus. 
Dilputat  audaiter  ,  fubtili  voce  modoque 

Divitis  ingenii  dat  documenta  fui. 
Exercens  animum  ftudüs  rebufque  decoris 


Otia  fic  vitae  defidioft  fugit, 
Dum  late  illius  divulgat  gloria  Famam , 

Doârinaeque  Decus  celfius  ire  parat. 
Ecce  Profeflbrem  Falco  petit ,  illud  honorla 

Culmen  adit ,  fummo  dignus  honore  coli. 
Subtilis  Sophiae  itudet  illultrare  Palaeftras , 

Per  Primum  hunc  Primus  multiplicandus  honos^ 
Adjungit  Studium  Studio,  rebufque  Sacratis 

Dogmata  Juridici  litigiofa  fori. 
Progreditur  vitSlor ,  ftudioque  excellit  in  omai  y 

Difficiles  tricas  enucleare  potens. 
Viiftrici  fronti  jam  débita  fèrta  parantur , 

Exornat  meritum  bina  Corona  Caput. 
Moribus  &  ftudüs  Wzllene  ubicunqiiè  nitefcis, 

Exemplifque  bonis  &  Pietate  praeis. 
Per  Sacrum  contendis  iter,  per  compita  Re<£^ 

Pergis  inoflènfo  (quo  decet  ire  )  pede. 
Indolis  es  praeftans  magni  patienfque  laboris^ 

Cuï  mens  in  tenero  corpore  magna  latet. 
Nota  tua  eft  probitas  fpeiàataque  tempus  in  omn© 

Et  pariter  Virtus  non  probitate  minor. 
Sic  viguit  candor ,  viguit  fic  entheus  ardor  > 

Ne  careat  frudtu  mens  animofa  fuo. 
Laurea  bina  tibi  fpondet  Doéloris  honores. 

Te  majora  manent  praemia ,  vota  favent. 
Omnia  corda  favent  noftri  tibi  dedita  Coetas , 

Junftaque  funt  votis  haec  pia  vota  tuis. 
Singula  quae  tulimus  manifelïi  figna  favoris, 

Peétoribus  rémanent  non    abitura  piis. 
"Vive  diu  Sofpes  per  Neftoris  integer  aevum. 

Mira  Profeflbrum  gloria  vive  diu. 


C   II    R   O    N    I   C   A. 

bIna  faLConeM  DeCorare  pergIt 
MerCes  ConDIgna  Labo  r  Is. 

.Applaudit  Tnclyta  Congregatlo  Philofophorum  .Antvzrplenjïum. 


.iùi». 


3^^^' 


PrtenoblU,  Reverendo  admodum ,  eruditijjlmo  conjultijjimoque  Flro  Domino,  Domino  JACOBO  THOM-'EJOSEPHO 
f-f^ELLENS ,  yïntverpienfi ,  Sacr£  Romans  Ecclefi^  Presbytero,  injïgnis  Ecchfice  CoUegiatie  S.  Jacobi  ^nt- 
verpi£  Canonico,  florentijfimi  Pisdagogii  FALCONIS  Profejfori  Dignijjlmo,  in  Alma  Univerfitate  Lovanienji , 
•Sacrte  Theologie  &  Juris  utriufque   Licenti<c  Gradiim  ,  fumma  cam  laudi  confcendend.   Die  31  Julii  ilS^- 


XLla  ego,  dives  opum,  refluo  finiuma  Schaldi 
Andoverfa  meas  inter  regina  Sorores , 
Rurfàm  inter  reliquas  caput  exero  pulchrior  urbes. 
Et  meritü  .•  namque  inumeris  celeberrima  pompis 
Turgeo,  confpiciens  Primorum  Serta  meorum  : 
Et  feriem  longam ,  &  virides  quas  neéto  Coronas 
Admirans,  incedo  omnes  elatior  inter 


Una  urbes.  Mihi  tot  dederant ,  quos  nutrio ,  faftus. 
Nee  fatis  eft  fophici  pertingere  culmen  Honoris; 
Sacra  etiam  &  Themidos  referunt  mihi  Laurea  nati 
Dona  ,  &  maturo  rénovant  mea  gaudia  fructu.' 
Sicprimamfüphia;(memorem  quid  fingula?)frondem , 
Et  duplicem  nuper  retulifti  Erfdle  Coronam. 
Harum  VVellenus  ftimulatus  imagine  rerura 
D 


14 


AJgemeyne  Vtr^canelinge  der  Werken 


Hoc  qiioque  pergit  iter  :  fophico  certamine  longé 
Antevolans ,  f^olucrem ,  Patriamque  ornaverat  Urbcm. 
Nee  mora  :  dum  Fidei  Myfteria  Sacra  profundè. 
Scrutatiir  Sylvi  aufpicüs ,  non  barba  tenello 
Creverat,  &  modo  fcandentem  fublèllia,  Patrum. 
Rubra  cohors  ftupet  :  erumpit  faciindia  magni 
Ingenii .-  Doiïtrinam  omnes  state  latere 
In  tenera  tantam  mirantur  ;.  turba  videtur 
Ipla  ftupens  omni  refponfo  applaudere*la;tav 
Jamque  aderat  finis  :  totamque  it  Fama  per  urbenti; 
Majora  acclamant  Juvenem  ouod  munia  pofcant. 
Audiit  &  f^olucris,  prxdanique,  ait,  ungue  tenebo'; 
Hic  meus  eft  :  dabit  illa  brevi  mihi  prxda  Triumphos: 
Scilicet  agnovit  monftrare  futura  ftupendum 
Mentis  acumen.  Ilabes  toto- quod.  corde  petifti; 
Nam  memores ,  f^olacris,  quod  tantum effluxerit  annus 
Ex  quo  Wellenüm  noftrx  cecinêre  camœnai 
Qui  te  focraticas  doftor  vigil  imbuat  artes  : 
Ecce  nova  rurfùs,  tua  gloria,  noftraque  Falco- 
Fronde  tibi  redimitus  adeft.   Applaude  decoro: 
Falco  Prnfijfori ,  venienti  applaude  Corona;  : 
Nam  qui  Serta,  gerit,  te  carpere  Serta  docebitw- 
Plande  mihi  paritei",  Lauru  exornata.  ^o/ucrà,. 
Gui  ,  dum  tot  grudias  ad  Athenas  provida  natos 
Mitto,  iterum  à  tali  venit  ha;c  mihi  Laurea  proie,, 
Qualem  ego  nutrivi,  qualem  à  puerilibus  annis 
In  ftudiis  fbvi  affiduis  :  domus  inclyta  teftis 
u^urcüi,  latiai  juveni  primordia  lingua) 
Qua;  dedit  :  hinc  primis  femper  rediilTe  bra^iisi 
Vidimus,  &  primum  ingenii  oftendifTe  nitorera. 
Hxc  modo-  cantandi  vaftam  tibi  Mufa  parabaat. 
Materiem  :  namque  ex  illo  jucunda  futura;. 
Yaticinata  rei  décora,  exultare  videbar. 
Gratamur  Wellene  tibi,,,dum  Lauriger  impies ■ 
Spemmodo  conceptam.  Eveheris,  r^ediniite,  probafqua 
Veracem  vatem  dum  candida  tempora  Laurus 
Sacrata  exornat.  Sed  quid  ?  Num  Laurea  tantum 
Creditur  ifta  F'iruiiL  dotes  omare,  tot  inter 

c  ri  R  O  w 


Egregias?  Majora  mihi  funt  gaudia  ,  qnandb» 
Ad  geminx  Themidos  video  properare  bilancem. 
Die  mihi  Mufa ,  f^irum  quanto  perfufa  ftupore 
Viderit  haud  pridemThamidosfchola,  jura  tuentem?' 
Quantaque  fpedtatum  (quid  miri  ?  )  turba  v^niret^  . 
Applaullira  cohors ,  non  fpeftatura  fedebat. 
Interea  ftabat  facilis,- nee  territa  telo 
Quantùmeumq.ue  gravi  mens  asquL  confcia  juris 
Hxrebat,  fed  dodta  omnes  facundia  nodos 
Solvere,  fublimes  Juris  pulchri  hauferat  artes. 
Dixerat  :  &  totidem  mirati  verba  loquentis , 
Ire  iterum  in  plaufus ,  iterum  ter  faull;a  precari 
Cernere  erat  :  quin  ttirba  /Tlrùm  eiarijjlma  plauditt,, 
Sed  tacite;  nam  fruftra  inftans  fe  opponere,  fudat. 
Ipfe  inter  reliques  Grudia;  qui  prxfidet  Aulai 
Annuit ,  &;  pendet  nutu  dicentis  ab  ore 
Magnifjcus,  Tliemidofque  exclamât  munere  dignura- 
Quid  plura?  Evadis  Victor  ,  Jurifque  fecutus 
Pra;mia,  maturos  fers  ConfulriJJlme  fruftus. 
Et  duplici  Weelene  redis  redi mite.  Corona. 
Plaudite  nunc  focii ,  nune  Urbi  plaudite  lœta:   : 
Nexi  iterum  Lauros  duplices.  Sic,  impigra  virtus 
Dum  Pal  mas  CU  mul  are  ftudet,  mea  Gloria  crefcit.- 
Ergo  etiam  ut  reliquas,  fic  hanc  infcribere  lucera-i 
Mufa  decet  ;  nam  li  qua  dies  memorata  vetuftis 
Extat  adhuc  raodulis,  cei-tè  ha:c  dignilTima  fallis- 
Et  eondigna- metris  :  led  pergito:.dignior  illa 
Exlmium  quaï  te  ,  faveant  fi  fata,  videbit. 
Interea  Weelene  mei  celeberrime  cœtûs,. 
Et  meus  urbis  honos ,  dum.  dotes  volvimus  aiiiplas>> 
Et  duplices  iterum  Priniie  connedtere  frondi 
Nitiraur,  in  Plaufus  juvat  ire,  &  gaudia  noftra. 
Gum  fefto  duplicare  die.   Tua  Laurea  crefcat , 
Noftraque  cum  viridi  concfefcent  gaudia  fronde; 
Si  modo  te  meritum  circumdet  Laurea  duplex  >, 
Laïtior  exurgara  fuerit  dum  Gloria  triplex. 
I-,  ne  fifte  gradum  :  Exlmium  eonfcende  cacumen ,, 
Et  partos  itenun  cumulabit  Mufa  Triumphos. 
I   C   O   N 


Sl      s   .\  C   R.  A      TE      L  A  U  R   U's      P   U  L   G  HR  O  Q    U   E      E   X      J  U  R  E      Co  R  O   N  A' 

CIngIt:     MaJores     antVsrpIa     ConCIpe     fastUs. 

applaudit  Congregatlo  RR.  DD.  Thzologorum  ylntvcrphnjium. 


Pranoblll  ,  R'everendo  adiaodum'  arudltiJJImo  ac  cnnfuhljjlmo  T-^'lro  Domino  ■,  Domino  JylCOBO  THOM^'K 
JOSEPHO  WELLETSIS^  ^ntverplcnji.  Sacra:  Romana  Ecckfite  Prcsbytero  Sacrée  'I'inologlie  &  Juris  utrl~- 
afque  Llcentiato  la  jlorentljjimo  P'iedagnglo  FvlLCONIS  Plillüfophia  Profejfori  ermrito  ,  Colkgll  San&a  uinrns  yj 
prtefidl  Dlgnijjimo,    Reccns  ekcio  die  ii.  Junil    1754. 


Q> 


Uantus  honor,  quantumque  jubar  cœlefte  fupernis 
Eniicac  aulpiciis  ?  Quïc  fpIenJe:  in  Kdibus  uinna 


Gloria  ,  perpetuis  non  interitura  diebus  !' 
Evocat  Exiniiiim  düïQ  Mitra  Pedumq^ue  Caïmo?: 


van  fyno,  Hoogvi'eerdlgheyd  J.  T.  J.  TFellens. 


Auftrïacique  favor  Sceptri,  Romanaque  concors 
Curia  cui  meritam  gaudent  conferre  Tiaram. 
Sic  vifum  Superis.  Nunc  IlluJiriJJlmus  Heros 
Prxful  abit  Brugas ,  quem  virtus  provida  cundlis 
Efficit  ilUultrem  terris ,  qui  Numine  plenus. 
Qui  Sacra  virtnte  potens  &  lumine  Divùm, 
Pra;riduir,  Regimenque  manu  fapiente  capelTit 
Ilkim  omnis  Populus,  Clerufque  affectât,  &  ambu 
Brugdruni  communis  amor.  Jam  munia  quamq.uam 
Pro  meritis  majora  gerit;  d'ivellitur  œgrè 
A  nobis,  illo  vel  muti  atjeunte  Pénates, 
Atque  novai  ftruétura  Domus,  vicinaquè  late 
Tecta  cïolent  ,gemit  Alma  Parens,  triftantur  Alumr^i 
Amiffum  ob  columen  ;  licèt  ha:c  folatia  reftent, 
Illiu.s  ut  foveac  nos  gratia  nota ,  favorque  , 
Qui  nunquam  minuendus  erit,  tam  en  occupât  ingens» 
Pe.ftora  noftra  dolor  ,  vix  &  fanabile  vulnus  , 
Pra.'fidio  quoniam  Eximio  vultuque  caremus. 
Commutât  fortuna  vices  :  poft  nubila  Phœbus 
Jam  novus  exfurgit ,  Lux  &  gratifTiraa  vita; 
Phœmonœ  fperata-  redit.    Wf.llenius  ^lnn^ 
Cunvllorum  optatus  votrs  dileftus  ad  a;des- 
Sufficitur  Pra:fès,  qui  per  veftigia  tanti 
Inced'it  pergitque  Vlri  ;  neque  junior  acta» 
Ingenil  obftablt  Donis  gnavoque'  labori , 
Se  fimill  virtute  probans.  Verùm  Entheus  ardor 
Inflammat  generolum  animum  ,  ad  fublima  natura 
Munia ,  &;  egregias  facundo  in  peftore  vires 
Exagitat ,  turpiq,ue  nequit  torpore  teneri 
Defidiamque  fugit  magnis  mens  édita  rebus.- 
Quippe  tibi  à  teneris,  Pra;fes  Digniflime ,  prxftans 
Ingenium  Natura  Parens  infudit ,  &  ingens 
Crevit  fertilitas,  &  parta  fcientia  crefcena 
In  Falcone  fibi  prim.os-  raptavit  honores  :- 
Turba  virüm  ftupuit ,  poftquam  videre  TriumpRum 
Infulitum  ,  magnumque  Decus',  de  millibus  ulli 
Quod'vix  contingit  :  nam  per  Hitfragia  quxque 
Vidor  eras,  quantam  tulit  ha:c  Victoria  laudem  !- 
Tendifti  ad  Sacrum  paflü  non  difpare  campum ,, 
ïtividum  in  q^uovis  vidit  certamine  pectus 
Majorana  Domus,  fic  conteftabitur  ipfe 
Sylvil's  Eximius,  vox  Publica  teftis,  &  Hallam 
Obftupuêre  fuum  pra^ftaiiti  corde  PHörcm^ 
Ju/co  Proteflbrem  revocat ,.  Sopiiica:que  Palxftrai 

CHRONO- 

ïaUstIs     aUspICIIs     prje 
_  -  N  o  B  I  s    z  X     V  o  T  o     Q  U 


15 

Admovet,  ingentefque  haurit  Schola  clara  Sophorunj 
Fruótus;  multiplices  lue  frucT:us  iruftibus  addit 
Wellenics  ,  doctamqiie  facit  clarere  Vokicrem;, 
Qualia  Pytagoras  &  Sucrâtes  alta  docebant 
Dogmata ,  vel  caufas  abftrufa  vel  abdita  reruni  f 
Quas  celebres  fcripsére  viri  &  docuêre  Magiftri, 
Talibus  exercebat  Avera  docilemque  Juventam. 
Intereà  tarnen  hic  Sacrx  pariterque  Togata; 
Eripuit  Palmcc  Decus  immortale  ,  nee  una 
Contentus  lauro ,  fimul  aufert  viétor  utramcjne' 
Falconi  fpolia  ampla  ferens ,  geminataque  iérta 
Connedteus,  frontem  decorat  duplicata  Corona. 
Andoverpa  Parens-  dotes  ftudiumque  ftupefcens 
Affectât  reducew  ,  quem  norat  ad  omnia  natum  , 
Illum  optat  prodeffe  fibi,  grudiumque  Lyca;um 
Deferere ,  at  fruftra  ;  verùm  nativa  docendi 
Cura  illum  hic  retinet ,.  Dodrina;  fydera  pergit 
Spafgere  Lovanii  ;  noftrafque  difertus  Atheuas- 
Illuftrare  magis ,  quaefita  fcientia  gaudet 
Utilis  efle  aliis,  mundoque  Pdoque  referre 
iJtilitatis  opus;  pra^faga  Acadèmia  voti" 
Inde  fui  compos;  led  quid  de  moribus  addam  ? 
Nam  mofum  i-ntegritas,  &  gratia  cognita  cundis! 
Et  Ipedta^a  diu  eft,  velut  è  meliore  métallo 
Exfculptl  mores  quavis  de  parte  relucent 
Und'iquè,-  concilianique  animos  ;  ut  Imgula  paucïS 
Expediam  ;  qualis  fuit  Illuflrljjlmus  Heros 
Brugarum  ^ntljjtes  venerandâ  Dote  CaÏmo> 
Sefe  Wellenils  talem  virtute  probabit, 
Inclytus  iügenio ,  dignus  fuccelTor  ad  illartr 
Provehitur ,  fedem  ,  lacrum  velut  ante  CaÏmov 
Continuabit  opus  ^  cuvilque  incumbet,  eodem 
Tramite  progrediens.  Spes  illa  refulget  in  ylnn^ 
yEJtbus.  Exoptate  venis  Digniffjme  Prac^fes  ! 
Jamque  Domus  nofcai  laitis  moderamen  habeni» 
Sufcipis ,  &  nobis  fèlicia  tempora  Ipondet 
Cura  tua  &  ftudium,  quo'  ml  fublimius,  ifto^ 
Nosgaudere  decet.  Tu  Doctoral  ia  tandem 
Serta  triumphiali  praccindtus  tempora  lauro.- 
(Ut  fert  fama)  feres,  velut  auguror,  illa  diiertaim 
Ornabunt  ventura  Caput.  Te  pedore  &  ore 
Laïtanti  excipiunt  omnes,  plaufuqpe  decent! 
Hunc  cCrtant  celebrare  diem.  Pia  vota  fuperfliniy 
Prolpera  te  ferum  nobis  ut-  feta  refervent» 

D  I  S  T  I  C  O  N, 

SES     WeLLenIUs    Intrat^ 
I    MoDerator     erIt. 


Algemeyne  Periamellnge  der  TFerken 


o^ùu^îj^^. 


^^i^- 


Fr^nobili,  Reverendoque  admodum  ac  exlmio  Domino,  Domino  J^COBO  THOM^  JOSE  P  HO  fTELLENS , 
u-intverpienfi ,  juris  utriufquz  Licentiato  Colleg.ü  San&iS  yïnnx,  Pnefidi  meritijjimo  in  Sacra  facultate  Theolo- 
gica  uilmte  Univerfitatis  Lovanicnfis  Gradum  Magijhrii  fumma  cum  laude  confcqucnti  ,  die  3.  j4ugafti  175$  • 


)^  I  Cun^lorum  animos ,  &  publies  vota  rogemus , 
Qucc  non  mufa  tuas  Celebret  Lxtiffima  dotes, 
Ingenii  mirata  decus ,  ftudiique  triumphos  , 
Atque  immortales,  quos  olim  pallas  honores 
Attribuit  Wellene  tibi  ?  Quis  carminé  digno 
Commemoret ,  Laudefque  ftylo  non  fcribat  inerti. 
At  mihi,  cûi  tantum  non  concefcêre  camœnx  , 
Sufficeret  dotes  mirari ,  &  mentis  acumen 
Cernere,  qui  veró  taceam  ;  dum  vincit  amoris 
Tis  immenla  metura  ?  Ergo  mihi  celebrabere  verfu 
Quantumcumque  rudi ,  cunifque  exordiar  ipfis , 
Sic  decet,  &  ftudii  titulos  laudare  vetuftos 
Mos  jubet.  Atque  quidem  veniunt  anteomnia  Lauri 
Palladicc;  quarum  quondam  millena  paravit 
Serta  fibi  juvénile  caput,   quando  omnia  viiflor 
Prima  tulit:  teftes  focii ,  teftifque  laborum 
Urbs  ylnvcrfa  fuit  ;  Poft  prœftita  munera  phœbo  , 
Nulli  tam  unanimi,  tam  la;to  murmure  plaufum  eft 
Suetus  lemper  eras  altis  incumbere  Curis  , 
XJtilibus  mentem  igniculis  accendere ,  dodtos 
Exhaurire  libros  :  quid  commentaria  JuU  , 
Quid  Titus  &  Florus ,   M.aro  vel  congedit  Hoipgrus , 
Quid  Tacitus  ,  Sencca ,  &  Lipsi  documenta  recundunt. 
Nee  ftitit  hïc  animus ,  fed  te  ad  magis  aha  parâfti , 
Quidquid  y/rijïotdes  magno  cum  Socrate  pandit  , 
Et  dOiSi  docuêre  Senes ,  in  flore  juventas 
Callebas ,  poteraique  fenum  coniulta  morari. 
Refponfis  perfa;pè  tuis.  Suflragia  cuncta 
Primum  te  tandem  declaravêre  fophorum. 
Summus  eras  falconis  honos,  &  fumma  voluptas 
Ante  decem  brumas ,  atque  inviétilFimus  heros 
Magnanimorum  inter  pugnantia  caftra  fophorum  : 
Ingenio  &  ftudio  ,  &  promptâ  virtnte  labores 
Exantlare  potens ,  fociam  longo  ordine  gentem 
Vincere,  &  ingentes  modù  Laudibus  addere  iaudes. 
Quid  referam  fublime  decus,  partofque  triumphos, 
Et  cumulum  meritorum  ?  Urbs  y/nvcrfana  manebit 
ïUorum  fin-^  Sne  m.emor ,  grudiurnque  lycxum 
Inlerct  a;ternis  merito  dona  inclyta  faftis. 
ObftupuC-re  viri ,  ccetufque  academicus  omnis 
Welleno  nuper  dccto  in  falcone  docente  , 
Pra:elaras  plenè  florefcere  protinus  artes. 
Nee  fatis  hxc  illi  funt:  indagare   quid  a;quuin 
Pt  re<itum  fit ,  fert  animus.  Neque  ipe  minor  illi 


Contigit  eventus  :  meritiffima  namque  paravit 
Serta  fibi ,  haud  una  qui  vidlor  fronde  decorus  : 
Sieque  togatorum  lucefcit  in  ordine  patrum. 
Jam  novus  eximiâ  refplendet  in  xdibus  Ann^: 
Luce  decor ,  volitat  vox  undique  la;ta  per  urbes 
Belgarura,  eximium  dum  fert  Wellenc^s  honorem. 
Brugarum  poftquam  Pr<eful  digniffimus,  Ann^e 
Liquit  fra;na  domus ,  tune  ille  reliéta  capeffit. 
Optatus  fucceflbr  adeft,  greffufque  beatos 
Praifidis  eximii  legit ,  &  veftigia  facra 
Infequitur  virtute  païi,  fimilique  labore 
SuUicitum  orditur  regimen,  la;tifque  vocatus 
Omnibus ,  votifque  dies  hoc  praefide  fulfit. 
Dum  peperit  nobis  tuus  illuftriffime  Pnsful 
DifceiTus  luftum ,  Sacra  dignifl'ime  mitrâ 
Prieful  abis ,  invitus  abis  ex  aedibus  Annj: 
Ingens  nofter  amor ,  nos  &  tua  chara  relinquis 
Atria ,  brugarum  populo ,  cleroque  vocante 
Te  decus  ad  mitrae.  Te  Pr<efuk  bellua  turbet 
Nulla  gregem  tutum.  Haecque  tuae  praeconia  laudis 
Fama  loquax  montes  alpinos  detulit  ultra, 
Nee  fanè  fuit  antiftes  te  dignior  alter  ; 
Haec  vox  una  probat  populi.  Tu  mira  refulges 
Gloria  paftorum,  &  rerum  tutela  Sacrarum. 
Es  praelens  animo,  licèt  abfens  corpore,  nobis 
Ufque  favens.  Sacro  regnantem  in  culmine  rerura 
Demiflb  colimus  vultu ,  femperque  colemus. 
Gratia  Cœlitibus ,  pro  tanto  Praefide  Prxfes 
Wellenus  datus  eft; ,  veftigia  clara  prioris 
Pone fequens ,  ANN^tque domum  cum  pace  gubernans, 
Atquè  magifterii  nune  jnfignitus  honore. 
Quis  non  hic  ftupeat  ?  Paucis  labentibus  annis , 
Cum  vix  depofitâ  lanugine ,  rarjor  albas 
Hinc  ac  inde  genas  veftiret  barba ,  corufcis 
Dodrinae  canct  radiis ,  fcanditque  fupremos 
Ufque  gradus  (nee  onus,  nee  junior  obftitit  aetas:) 
Quos  alii  longum  non  confcendêre  per  aevum. 
Quidquid  id  eft:hodierna  dies,  &  praelia  monftrant, 
Qu6d   quandoque   queat  fuperare  juventa  feneâam. 
Nobis  vera  fenum  funt  mille  oracula  teftes, 
"Wellenüm  conftare  fibi ,  primumque  fophorum 
Succeflu  fimili  facras  clarere  per  artes. 
Ex  quibus  hoc  nobis  tutó  concludere  fas  eft 
Difficiles  nullas,  artes,  fed  fic  tibi  reddi 

Confue- 


van  fyne  IToogweerdigheyd  J.  T.  J,  Wellens. 

Confuetas,  quafi  congé  ni  tas  ;  i  ta  es  omnibus  aptus 
In^enii  hxc  documenta  tui  frudlufque  laborum 
Faicundi  multà  te  fanè  laude  coronant. 
Sed  virtutis  amor  ver» ,  morefque  modefti 
Illis  coUati ,  meritö  de  pignore  certant , 
Utrùin,  qua;  ia  taótis,  juvenilique  infidet  ori 

C   H    R    o   N 
L;eta    DoMU 


A  N  N  iE 


O 
S 


ir 

Sit  miranda  minus  gravitas ,  quàm  qua:  prxit  annos 
Dodrina ,  &  quaj  condecorat  folertia  mentera. 
Quis  fat  te  ergo  canat?  Pietas,  &  gratia  morum 
Addita  doftrincc  talem  fecêre  magiftrura , 
Qualem  cum  yînverjls  plaudens  academia  jaitat , 
Atque  fecuturura  domus  ha:c  celebrabit  in  3cvum. 
X  A    M    E    T   R    A. 


pr.5:sIDe    te    gaUDet 


H   E 

C  L  A  R  O 

T  A  N  T  O 


fLorebIt 

C  L  A  R  E  R  E 


HONORE, 
D  E  C  O  R  E. 


applaudit  Collegium  SanSa  Anns 


UU4^ 


Revzrendo  admodum  Pranoblli,  acEximio  viro  Domino ,  Domino  JACOBO  7  HO  MAL  JOSE  P  HO  fTELLENS, 
Antverpicnfi  ,  Collcgü  S.  Anme ,  Pnefldi  DlgniJJlmo ,  Do&orahm  S,  Theologie  Launam  'm  alma  Univer^ 
fitats  Lovanlenfi  Sokmnlur  Adipifcend  die  3.  Au^ujli    1756. 


L 


'  Ovanienfis  amor  mea ,  gaudïa ,  vefter  Athena 
Splendor ,  ad  Eximium  vifus  lè  tollere  culmen, 
Eximii  fanè  nobis  eft  caufa  triumphi. 
Sic  ego  continuis  Antverpla  fulgeo  lanris. 
Jam  raihi  tot  gnati  fulgent  ;  fed  lumine  differt 
Stella  fuo.  Sic  clari  omnes.   Sic  pluriraus  Heros. 
At  mihi  prai  reliquis  Wellenüs  clarior  extat  ; 
Gnavufque  Erfdides ,  urbis  duo  lumina  noftrœ  , 
Primus  uterque  meus  ;  cur  non  &  Doftor  uterque  ? 
O  utinam  raediis  nunquam  fplendoribus  Apro 
Invida  Ganda  virum  rapuiffet  !  Crédite,  redo 
Ad  Dodtorales  teudebat  tramite  Lauros  : 
Binaque  fulgerent  raihi  ferta,  meumque  fuiifet 
Lumen  apud  Grudios,  quo  Gaudet  lumine  Pneful , 
Ganda,  tuus.   Sed  fifte  tuos,  Antverpla,  quxftus. 
Ganda  virum ,  velut  Eximium  ,  fuper  xthera  tollit. 
WELLENUsqv^i  tuus  majorum  exempla  fecutus  , 
Ut  folet,  affiduos  tibi,  lauriger  auget  honores. 
Ergo  agite ,  ô  Socii  !  Laurus  Neftenda  !  Sed  unde 
Dum  toties  cecinére,  dabunt  exordia  Mufai? 
Mittite,  qua:  toties  ceciniftis  clara  tropha:a; 
Dicite,  jam  major  toties  qua:  pra;dicat  xdes; 
IIic  prima  imberbis  fidei  rayfteria  Sacrae 
Aufpiciis  Sylvi  penetrabat.   Quantus  in  illum 
Volvitur  omnium  amor  !  Trahit  in  ft  lumina  folum 
Prajidls,  bic  juvenem  fummo  feilatur  amorç, 
Noftis  Sylvladam  ?  Qua  dexteritate  lagaci 
Evehit  egregios,  &  tolli  curat  alumnos  ! 
Quot  modo  Doétores  ad  Dodorale  cacumen 
Nutriit?  Et  qualem  tegitinfula?  Nempe  pénétrât 
Augurium  Si'lvï  firmum  :  quid  ,  nefcio  ,  magnum 
Praifagit  charo  de  pignore  !  Noftis  amorem 
Sylvï  incredibilera,  doótos  quo  diligic,  unura 


Hunc  in  deliciis  retinet  fibi.  Maxime  SvLvt, 
Qua:  tibi  mens?  Quis  amor?  WELLENUMincIuderecurae 
Ufque  tuae,  juvenemque  adeó  foviflè  fub  alis? 
Nempè  tibi  virtus,  pietafque  innata  patebat, 
Ingeniique  acies ,  ftudiumque  &  Nobilis  ardor; 
Quàm  morum  gravitas,  quàm  candor  amabilis  ornât! 
Sed  quïd  ego  haec  toties  verfu  jam  dida  revolvo  ? 
Dum  nova  Welleni  laudura  argumenta  miniftrant 
Materiam  ingentem  ,  Mufis  &  Apolline  dignam? 
Vix  Falco  afcitum  poterat  retinere ,  Brugenfia 
Dum  Cathedra  ornatur  Roberto  Prxsule  :  lugent 
Annce  iEdes ,  quis  digna  premat  veftigia  tanti  1 
Carpe  pedum,  Roberte,  caput  fubmitte  tiarae, 
Dilectaeque  domus  dimitte  audafler  habenas  : 
Ipfe  probas  abiens  Wellenlm  :  dignior  ergo 
Judicc  te,  cuni.T:ifque  tuara ,  Illustrissime,  votis 
Prxfidis  Eximii  jam  Prjesulis  occupât  aulam. 
Ut  memini ,  primus  vix  .effluit  annus  &  alter  , 
Fit  Dodtor  (  quis  credat.  )  Adhuc  juvenilibus  annis. 
Dum  veri  pra^faga  rubris  mea  Mufa  canebat 
Ornandum  Braccis ,  fuerat  vox  pluribus  illa  : 
Saltcm  expecfabit ,  doncc  vel  barba  ,  llquorva 
^e£iareus ,  formam  vel  pr£Jidls  aula  vlrilem 
Ampllet,  ut  DoSor  fiat.  Mora  nulla,  tiagrabat 
Sacris  adfcribi  Doéloribus.  Unde  probaret. 
Veracem  vatem.  Nee  obeft  maturior  a:tas  ; 
Gelait  enim  refidens  formofo  in  corpore  Pallas, 
Ipfa  ftudet  juvenilem  aniraum  formare  virilem  .• 
Mememque  egregiam  ftimulat.  Patet  impigra  virtusj 
Inviétufque  labor  :  quid  enim  ?  Nifi  laurea  duplex 
Maturâ  nimiùm  delata  ex  melTe,  moneret 
Palladis  auxilio  petiturum  protinùs  axes, 
Quis  putet,  ante  diem  virides  fuccrefcere  lauros? 


Algamyne  Ver^amelinge.  der  Werken 


i8 

Doaorem  nerî  ?  Sed  opes  in  pulvere  facro  Tiique  Urbs,  tolle  capiit,  &  dignos  concipe /aftus. 

Excutit,  &  Patres,  &  Pontificalia  jura,  Bruxdla  heroum  praeclara  palatia  condat,' 

Angelico  Duce.  Dumque  trahit  ilia  quemquevoluptas,  Nobiliiimque  aedes ,  titulofque  &  ftemmata  jaftet, 

TT — „i,:v  „V  n.,.„^;;c  n^o^,,..  innr^r,..  ^v^i^ur   ../fA^^.v  ^^  j.y  (jiygg  opum,  non  tantum  ^ntverpla  nummos, 


Ilunc  trahit  ut  Grudiis  Decus  ingens  crelcat  ^'Jthenls. 
Scire  cupis,  quanto  doftrina;  incenfus  amore 
Linguam,  Galk,  tuam  ,  &  torvo  fundamina  vultu 
Teutonicx  didicit  lingux?  (  Quippe  illa  procorum  , 
"Bxc  eft  rixantûm.  )  Nihil  eft  :  fed  funditùs  ardet 
Argolicam  laiia;,  facramque  adjungere  lingusc. 
Defperate  ,  viri ,  nifi  vos  ïlelennica  ducat , 
Inluper  antiques  Hebrxa  exponere  patres, 
llis  dedit  obfcuris  lucem  ,  mirante  lycaeo  , 
Ditftifque  attonitos  his  reddidit  ipfe  Magiftros; 
Quid  plura  ?  His  Ducibis  Icandit  fubfellia  Doflor. 
Plaudite  SchalJigente  Grudio  Dodere  fuperbi , 
■Buccina  vos ,  plaufufque  vocant  ;  accurrite  laeti , 
Et  rurfùm  folitö  majores  pandite  fauces. 
Cernitis,  ut  Braccas  humeris?   Ut  pilea  pulchro 
Yertice  rubra  gerat  ?  Doclori  applaudite  veftro. 

C   H   R 
''  CORONET 


I   N 


O    N 

F    U    L    A 


Sed  jadta  ingenium  ,  totiefque  erepta  fecunndis 
Praemia  primorum  :  non  urbi  contigit  ulli 
Quot  tibi ,  tot  raptas  conferri  à  Pallade  pal'mas  ; 
Jamque  novum  jaéta  Doétorem.  Tu  quoque  gaude 
^ilma  parens,  totum  late  famofa  per  orbem  : 
Nempe  tuo  laurus  adolefcunt  fonte  rigatae  , 
Hac  lauru  Decus  immortale  (fit  augur  Apollo) 
Crede,  feres  :  nam  fi  Eximium  fex  luftra  triumphum 
Nondum  elapfa  viro  dediderint,  quid  grandior  aetas 
(  Det  Deus  !  )  ^Ima  parens?  Fama  acclamante,CoRONET 
InfULa  DoCtoreM.    Pro  Pr;escle  praefidet  ?  Ergo 
Augurium  felix  :  fiet  de  praefide  Pr;esul. 
Nee  finis  decori ,  nam  famam  extendere  fâStls 
Hoc  virtutis  opus.-genui  tibi  provida  natura 
u^lma  tuam  parens  tamam  qui  terminet  aftris. 
ICON. 


DoCtoreM. 


applaudit  Congrcgatio  RR.  DD.  Theologorum  ^ntverpknjlum. 


.Jiiiiii 


PnenobiU  ,  Reverendo  admndum  atque  Eximlo  f^iro  Domino  ac  Maglftro  noflro  JACOBO  THOMAi  JOSEPHO 
IF ELLENS  yïntverpienjï,  Sacr<e  Theolog'ne  Doclori  &  ProfeJJbri  Ordinario,  Jnris  utriu/ljuc  Llcentiato ,  Ec- 
clefiiS  Cnllcgiat£  Divi  Petri  Lovanii  Canonico ,  nee  non  Collega  DiviC  Pulcherice  ceu  HoUandici  Prtefidi 
DlgniJJiino  fumnio  omnium  applaufu  eleHo  \^.  Januarii  17Ó5. 


E: 


[  Xoptata  dies  !  Luitris  ter  pene  novenis , 
A  quibus  in  Grudio  Domus  hxc  fundata  Lycœoeft, 
Ea^tior  Eois  nunquam  furrexit  ab  undis 
Phœbus  huic  domui,  quam  nunc,\ibi,  maxime  Wellens, 
Te  valet  anibabus  felix  ampledicr  ulnis. 
Ergo  venis ,  Pra;fes ,  tuaque  expeitata  tueri 
Ora  datur  ?  Nobis  ô  qux  Pra:fentia  !  vera 
La:ti  experimur ,  qux  credere  quifque  timebat, 
Gaudia.  Vix  capiunt  (ità  nos  natura  paravit) 
Spe  meliora  fidem.   Leuvêlti  funera  flentûra 
Primus  ubi  ad  noftras  rumor  percrebuit  aures , 
Wellenium  Batavis  pra^feftum  hic  fedibus  efle , 
Incerti  ftetimus  plaufufne  dolorne  deceret 
Pene  parentantes  :  vicerunt  gaudia  Luftum 
Tanta  tamen,lachrymafque  oculis  abiterfimus  omnes. 
Et  meritó  ;  nam  quœ  noftri  jaftura  doloris 
Caufa  fuit,  plus  quam  reparata  eft,  maximus  alter 
Pro  Patre  dum  Prxles  conceditur.  Invidet  Anna 
fuklieria ,  charumi^ue  Patrem  fine  fine  réclamât. 


Clamet ,  at  incaiTum  !  nos  tanta  forte  beatî 
Inftar  adinventx  fervabimus  amodó  gemmai 
Wellenium,  fummis  xjuem  furamo  jure  deinceps 
J^.quiparamus  Avis  ,  quos  ha;c  Academia  jaitat. 
Si  quis  Eos  inter  folidœ  Pietatis  acumen 
Do>5trinxve  gradus  ftudio  fuperaverit  omnes, 
Non  equidem  prima  fecum  ftatione  locari , 
"Wellenium,  culmen  meriti  utriufque  tenentem 
(Juridicaefacraeque  Scholae  Sophicaeque  loquuntur) 
Invideat.  Sed  quis  praeter  te,  maxime  Wellens, 
Utile  fie  dulci  conjungere  novit ,  amaenis 
Moribus  aufterum  Doiftrinae  ut  vinceret  ?  Unus 
Praeftitit  hoc  mundo  Ipecimen  memorabile  Wellens, 
Quam  bene  conveniant  &  in  una  fede  morentur 
Comis  amabilitas  Dodrinarumque  feverum 
ExtoUant  alii  calamo  Linguâque  potentes, 
Qui  dodtis  peperere  fibi  per  faecula  nomen 
Immortale  Libris;  fed  Nemo,  vel  Ecquis  Eorum 
Tam  bQnè,  tam  tersè  tanto  cum  poudere  fcripfit. 


van  fym  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  ƒ.  TFellens, 


Aut  ità  concinnis  demulfit  peiftora  verbis  , 
Jiirave  défendit  fucceflu  Academica  tanto  ? 
Quis,dum  fortè  ftylum  vehementem  caufTa  popofcit, 
.  Acriùs  infiirgit,  cohibet,  premit,  objicit,  inllat  ? 
Si  contra  Ilx-reticos  calamum  quis  ftrinxerit  olim, 
Contnderitve  novos  Errores  v indice  pennâ, 
Contra  Pfeudofophos  quid  non  Wellenics  egit? 
Dicite  materix  prxcones ,  dicite  vos  vos , 
•Entia  corporeâ  mentem  capientia  mente, 
Quam  valide  fua  tela  vibret  Wellenius  hoflis. 
Quis  contra  tantos  &  tam  generaliter  unquara , 
Quantos  Wellenius,  fibi  conciliavit  Amores, 
Ut  vel  eum  Livor,  nequicquam  invitus,  amare 
Debeat,  &  vulgi  concorditer  audiat  ore, 
Flos  i5?  amor  Patrie.  Si  noftra  camœna  profufis 
Exfpatietur  Equis,  pro  certo  ,  Prccfes ,  Araoris 
Indicio  noftri  hxc  habeas  ;  namque  illud  amantûm 
Eft  proprium  ,  nunquam  conceptus  verbaque  certo 
"Ordine  vel  nexu  ,  componere ,  prxpete  linguâ 
Judicium  pra;  vel  pra^ter-currente  moratum. 
Atque  utinam,  ficut  vultus,  ita  pedtora  pofTes 
Luminibus  penetrare  tuis  !  in  quolibet  horum 
Infculptam  faciemque  tuam  nomenque  videres. 
Tam  noftrûm  te  quifque  luis  in  corde,  medullis, 
Vifceribufque  gerit,  nullis  ut  poiïit  Amoris 
Vocibus  a:quari  violentia   PeiTtore  toto 
Wellenii  toti  fumus  !  o  Patre  charior  omni , 
Compellare  finas  nos  hoc  te  nomine  Gnatos  ! 
Ut  Pater  &  Mater  bene  nobis  ejfe  dederunt. 
Tu  dabis  injïltui  bene  :  plus  utroque  Parente 
Ergo  dabis,  Praifes  ;  nam  fi  fit  fumma  bonorum,. 
Quaï  quis  in  hâc  mundi  queat  expedare  lacuna, 
Injïltui  bene.  Si  quantum  deftrudtile  Corpus 
Spiritus  excellit  imllo  deftrudtilis  a;vo, 
Jnjlitui  bene  fic  etiam  fuperet  bene  nafcl , 
Plus,  Pra:fes,  Tibi,  quam  Patri ,  debebimus  omnes. 
Nam  Pharos  &  pleno  reiplendens  orbe,  polare 
Sidus  eris  Nobis,  8i  eodem  tempore  prudens 

C    H    R    O 
tU  S5:CLo   De 


19 

Doitrina:  morumque  vagis  PaUnurut  \n  undis. 
Prxfide  te,  domus  hxc  per  faecula  ca;tera  porrö» 
Si  quid  habent  veri  vox  &  prxfagia  Vatum , 
Alter  erit,  Graiis  adeó  jaftatus  Olympi 
Fauftus  Apex  ;  quem  nee  tonitru  nee  fulmina  terrent, 
Nullaque  confpurcat  vel  nix  vel  fquallida  bruma. 
Non  illic  lolium  vel  noxia  gignitur  Jierba  ; 
Sed  blandis  femper  Zephyris  cœlique  ferenâ 
Temperie  felix  &  ama;no  rore  rigatus 
La;tus  apex  flores  &  mollia  gramina  fnndit. 
Sic  domus  haec  primo,  te  Praefide,  reddita  flori , 
Non  lolium  fentefve  fèret,  nee  inutile  gramen; 
Exemplo  fed  duda  tuo  ,  flimulata  paternis 
Vocibus  &  blando  Pietatis  rore  rigata, 
Proferet  Keroas ,  nullo  frangenda  Labore 
Pedora,  qua;  Ventos  Tempeftatelque  lacefTant, 
Munus  Apöflolicum  dum  poftulat.  Ardua  quantum 
Mijfio  proficies  hoc  Praefide!  plurima  vobis 
Debemus ,  Batavis  duo  maxima  fidera  terris, 
Qiiae  Patrem  hunc  nobis  voto  concorde  dedlüis. 
Et  méritas  grates  Ampliffime  pendimus  Œmi 
Et  Paftor  Demoye  tibi.  Terswaekius  inter 
Vos ,  tamquam  totidem  Curios ,  donate ,  locetur. 
Stantibus  his,  numquid  nullo  unquam  tempore  nobis 
Laetior  Eois  Titan  furrexit  ab  undis  ?  . 
Aft  ut  in  hoc  mundo  nihil  omni  ex  parte  beatumeft. 
Tam  meritcj  Laetos  res  una  medullitas  angit , 
Ne  mitra  furripiat  te  pauco  tempore  nobis. 
Praefulibus  vivis  fucceflbr  faepe  fuifti , 
Detuntflis  neu  fis  quandoque ,  perinde  timemus. 
Quae  reliquos  ornant  fparfim  praeftancque  Beatos , 
Junftaque  tu  glomeras,  noftri  funt  caufa  timoris. 
Quidlibet  eveniat,  dum  fors  afiaefcere  duris 
Nos  jubet ,  &  modulos  Patientia  cantat  eofdem  , 
Sicut  honos  nomenque  tuum  Laudefque.manebunt  , 
Donec  apud  Grudios  figec  Sapientia  Sedem , 
Sic  &  apad  Bacavos  renovabit  Fama  Nepotes 
Quanta  tibi  debet  gens  Integra ,  maxime  Wellens. 
N     I    C    O    N. 
CUs   oMne  tUo.... 

-/Ipplaudlt  Collegium  Dlvai  Pulcherla. 


f^Jüi 


In  felici  &  Lato  introitu  Pi\enobllis  Eximiique  Domini  ac  Magiflrl  noftri  JyJCOBI  THOMjE  fVELLEKS 
ad  Collegium  fuum  D.  Pulcher'ne  ceu  Hollandicum  5.  Februadi  l'jó.^. 


I. 

T    EliveLti  fiito  mxRos 

-■-'  Et  jam  fat  fuperque    ijueftos 

Quxnam  res  folabitur  ? 

Ciijus  diiflus 

Sirtet   fluftus 

Tam  acerbi  jure  Infuus  ? 

Pelle  pelle  nubila 

Domus  hœc  &  jubila. 


IL 

NAm  reparaturus  duram 
Largis  fontibus  jafturam  , 
Jamjam  Pricles  uderit , 
Luce   plenus 
Sul  l'erenus  , 

Doftor  maximus  WeLLEXUS  ) 
Decus  in   hac  Pairia  , 
Imtat  intrat  atria  ! 


III. 

1^  Et  benignum  nobis  fatum 
■'--'  Hunc  iiigreirum  aulpicatmn  j 
Et  cur   elFet  alius  ? 
Sophe  plauiie  , 
Riyfta  gaude.. 
Quantum  potes  orna  laude 
Lingiram  per  non  delidem 
Tam  prœclarura  Prxlidem, 


20 


Algeimym  Ver\aimlmge  der  Werken 


IV. 


SPecnlum   pracluftre  morura 
Margaritaque  DoSoruin 
Et  eft  amor  omnium 
Ore  hlandus 
Et  amandus 

Hoftis  pennâ  formidandus 
Omnia  fert  prtemia 
In  hac  Academia. 


V. 

COnfolator  tante  flentüm 
.  Annis  vive  vive  centura  » 
Et ,   ü  lubet    amplius. 
Vive  genti 
Jamjam  flenti 

At  nunc  frontem  renideiiti. 
Plena  tuis  duöibus 
Mfjl/io  ftet  fruftibus. 

C    H    R    O    N    I    C    O 


VI. 

Cl  quis  adhuc  fentis  duras, 
^  In   lyïco   merge  curas  ; 
Dies  hœc  non  patitur 
Triftem  vultum 
A  ut  lingukum  , 
Plaulum  contra  pofcit  multuoi 
In  tam   lœta  feria 
Refonet  PuUheria 


N. 


KXSTOivIs  «tateM,  hIC  pr;eses,  WeLLene  reteXe;  est  nostra  ,  est  fatrIjb 

VoX  qUoqUe  :  VIVE  DIU  I 

Canebant  alumni  dlStl  Colhgu. 


Pra:nohill ,  Reverendo  admodum  emditijjïmo  ac  confuhijjïmo  Domino ,  Domino  JACOBO  THOMyE  JOSEPHO 
Jf^ELLENS,  Antverpienfi  Sacr<e  Romana  Ecclefite  Presbytero  infignis  EccUfia  Collegiat<£  SanSi  Jacobi  Am- 
verpia  Canonica  in  ftorendjftmo  Ptcdagoglo  Fakomnfi  Philofopliits  Profejfori  meriti^lmo  in  Alma  Univerjï- 
tate  Lovanienfi  in  Sacra  Facultate  Theologica  S*  in  utroque  Jure  eadem  dis  Licentits  ^radum  fammo  cum  hor 
nore  adipifcenti  hac  ^i,  Julii  1752. 


M 


Ajoranac  itérant  titulos  laudefque  Camoengc, 
Wellenumque  fuum  meritis  fuper  œthera  clarura 
ExtoUunt,  gratumque  melos  &  carmina  pangunt 
Laurigero ,  quo  non  ftudiis  infignior  alter. 
Sacra ,  Togata  fimul  dum  cernit  ferta  gerentem 
Majorana  Domus  ,  la;tis  quem  fovit  in  ulnis , 
Majori  celebrare  Sono  grandique  Cothurno 
Geftit,  &  id  quamvis  non  fit  pro  more  recepto  , 
Hoc  tarnen  ex  votis  permittit ,  &  approbat  uUrq 
Sylvius,  Eximiis  qui  dirigit  omnia  curis. 
Quem  genuit  tenerum  felix  Antverpia  natum 
Scandentem  Primx  femper  fubfellia  Sedis 
Palladios  inter  Juvenes,  Grudiique  Lycaci 
Immortale.  decus,  qui  mira  laude  refulfit. 
Prima  fibi  Sophia)  concordi  prœmia  voto 
Dum  tulerat ,  clarofque  inter  Falconis  Alumnos 
Talis  ovat  Primus,  qualis  yix  ante  repertus. 
In  Majore  Domo  Majores  carpere  fruïtus 
^ftuat  Eximii  cor  deliciumque  Magiflri. 
Commenfaiis  erat  facundo  aftabilis  ore  , 
Omnibus  ex  aequo  charidlmus  incola ,  Si  ipH 
Exlmio  Domino  non  charior  çxtitit  ullus 
Moribus  S;  ftudiis.  Etenim  fi  gratia  formae 
Arpicitur ,  fulget  major  Reverentia  morum 
Et  vitae  nativus  honos,  fi  candida  laudi  eft 
Integritas  animi ,  longè  prudentia  vincit 
Mira  Senes  ,  placidae  generofa  modeftia  mentis 
Eloquiique  lepos ,  nee  non  prorrptiffima  fandi 
Suada  tibi  Welline,  placent  fic  congrua  vitae 
Omnia  dona  tuae ,  tibi  nil  Natura  negavit 


È  largo  profufa  finu ,  te  grandibus  aptum 
Ulibus  effecit ,  meritique  ad  culmen  honoris 
Provexit,  Patriifque  facit  clarefcere  terris. 
Eligeris  Doftis  Prior  admirandus  in  Hallis , 
Sulcipis  illud  onus,  miroque  nitefcis  honore. 
Hoc  opus ,  hoc  ftudium  eft  ;  magni  documenta  dediftî 
Ingenii,  mentis  fpirans  fubtilis  acumen 
Omnibus  in  Thefibus  Sacra  pro  fronde  reluxit  ; 
Et  fimul  Humani  colleda  Scientia  Juris 
Divinique  patet ,  ftudioque  adjunda  Sacrato 
Utraque  lèrta  virent,  meritae  quae  débita  fronti 
Praemia  redduntur.    Sacras  exculta  per  Artes 
Mens  tua,  Juridicifque  fimul  cultiffima  caufis: 
Nil  ftudium  tardare  Sacrum,  tardare  Togatum 
Nil  potuit ,  quamquàm  diftentum  cura  docendi 
Te  tenuit ,  Sophicas  pergis  decorare  Paleftras 
Admotus  Cathedrae,  Te  Falconenfia  dignum 
È  Majore  Domo  concordia  vota  vocèrunt. 
Venifti ,  qui  cunéla  facis  f^enerande  Profejfor 
Temporibus  diftindta  fuis  ,  Te  nobilis  ardor 
Excitât,  &  Superas  animus  contendit  in  Auras. 
Ars  Sacrata ,  Themifque  fimul  fe  prodit  apertis 
Indiciis,  gaudet  cunjulare  Trophaea  Trophaeis 
Utraque,  promeritofque  Tibi  decernere  honores. 
Ac  velut  Eximii  memor  eft  Academia  gaudens 
Petri  Welleni  ,  grudiis  qui  Dodor  Athenis 
Fulfit  DoMiNici  Lux  optatilTima  Cœtus, 
Wellenique  decus  generis,  Provincia  fummo 
Belgica  quo  viguit  fimul  &  Germanica  Patre 
Quattuor,  ut  memini,  Luftris.  Hunc  tempora  nunquàm 

Exiffiiuffli 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  ÏFelkns. 


21 


Eximium  magnumque  Virum  ventiira  filebunt. 
In  te  defundi  vivax  refplendet  imago 
Eximiique  Parris  praeftantia  dona  notantur, 
Illiiis  décora  alta  refers ,  vivique  colorem 
Exprimis ,  ingenio  excellens  raethodoque  docendi. 
Ingenium  optandum  multis ,  imitabile  paucis 
Prae  Te  fers ,  in  Te  certus  latitare  videtur 
Eximii  Doétoris  honos  (quis  nefcit?)  aciito 
Ingenio  monftrante  viam.  Non  degener  Haeres 
Ingenitae  virtutis  ovas ,  fequerifque  Parentum 
Quo-fers-cunque.pedes,  veftigia  fida  tuorura  , 
Et  pariter  Patrui  Praecepta  falubria  Cordi 
Sunt  infixa  tuo ,  grati  quo  Confule  Cives 
Haiitenùs  exultant,  Anverfô  quotquot  in  Urbe 


Invenieg ,  cujus  virtus  &  candida  Re(^i 
Fama  per  omnigenas  Belgarum  inclaruit  oras. 
Sic  tua  nota  tides,  fic  laudatiflima  virius 
Crevit ,  &  ut  Crelcat  virtutibus  haeret  in  illis. 
Ergone  Laurigerum  tot  frondea  ferta  ferentem 
Urbs  tua  jam  veluii  gaudens,  canit,  omnia  plaudattt 
Majorana  Tibi  fic  devinétiffima  Corda 
Wellenumque  piis  animis  votifque  fequuntur , 
Et  vovet  unanimis ,  majorum  ad  culmen  honoruni 
Pertingas,  Tibi  laeta  Cohors;  modo  reipice  mentes 
Ufque  Tui  memores.  Solito  nos  fèmper  amore 
Atque  (  ut  cœpilti  )  affedu  nos  fèmper  eodem 
Profèquere,  aeternas  ferimus  Tibi  carminé  grates. 
Qui  magis  augebis  quondam  majoris  honores. 


C     II    R     o     N    I    C    A. 
LICentI«CoronaMDonant, 
theMIDIs    CoroN^    fLoresCant, 

SaCRA      SERTa     m  AG  kas     LiETlFiCANT      ^DES. 

applaudit  Collegium  Majus  S.  Spiritus. 
NB.  Poüma  illud,  cum  nimis  fero  pervenerit  in  manus  noftras,  Legendum  eft  poft  Poema-  Pag.  lu 


%^S  %iS  %.s 


©    a©    ©a    @m    © 
<i^S^  -^^  ^$^  ^3^ 

Ê®  Pa 


e 


23 

JACOBI    TIIOM^    JOSEPHI 

WELLENS, 

jtJ  ACADEMIA  LOVA-NIENSI  DOCTORJS  THEOLOGJ  ET  PRO FE,S SORISf 

EXHORTATIONES   FAMILIARES 

De  Vocatione  facrörum  Miniftrorum    &  variis  eorum  Officiis  , 
didïe  ad  Alumnos  Colegii  Pulcheriani  (  vulgo  )  Hollandici. 


DILECTISSIMIS     FILIIS, 

COLLEGII     PULCHERIANI 

A  L  U  M  N  I  S. 

Um  primùm  fufciperem  Collegü  Pulcheriani  Regimen  {  Menfe  J anuarlo  17^5.) 
DILECTISSIMI  FILII,  tacitus  mecum  revolvebam  ,  quanti  momenti  negotium  ag- 
grederer  :  agebatur  eniin  de  efformanda  ad  Sacerdotium  Juventute  ,  quïe  ad  gerendam 
Animarum  Curam  apud  Catholicos ,  praepotentibus  Fœderati  Belgii  Ordinibus  fubditos , 
dcftinatur  :  atque  ideo  perfuafum  habens ,  à  Veftra  Inflitutione  pendêre  &  meam  & 
Veftram ,  &  tot  milium  Fidelium  ,  Vobis  pofle-A  committendorum  Salutem  ,  follicitus 
femper  fui  eam  Vobis  difciplinam  praefcribere ,  qua  formare  poffem  Alumnos  ,  qui  ali- 
tjuando  futuri  effent  fidèles  (  I.  Cor.  4.  )  difpenfatores  myjlerïorum  Dei  ,  .  .  .  (  II.  Tim.  x.  ) 
Operarii  inconfufibiles  ,  reclè  tractantes  verbum  verïtati  s  ,  .  .  .  (  Ibid.  3 .  )  Bomines  Dei  ad 
emne  opus  honum  injlrucli. 

In  ter  varia  porro  media ,  quœ  turn  publicè  ,  turn  privatira  adhibui ,  ut  hunc  fcopum 
mihi  prceftitutuni  affequerer  ,  non  infimum  (  meo  judicio  )  locum  tenent  Exhortaciones 
DomelHcas  ,  quas  ftatutis  anni  temporibus  ad  Vos  in  unum  coUeftos  liabere  confue- 
veram  ,  &  quas*  elapfo  quadriennii  fpatio  (  quo  Theologicum  apud  Vos  concludi  folet 
curriculum  )  novos  Auditores  naclus  ,  eodem  iterum  ordine  ,  quo  ante  di»5t8s  erant  , 
jefumebam.  ^       _ 

Suaviffimos  harum  Exhortationum  Fru6lus  plus  femel  deguftavi ,  DILECTISSIMI 
FILII  :  &  quoniani  utilia  me  Vobis  annuntiâffe  exiftimo  ,  dare  o/^^r^^m  volui, //-^^«^/z/^r 
habere  vos  poft  difceffum  meum  ,  ut  horum  memoriam  faciatis.  (  II.  Pet.  i .  )  Cùm  igitur 
nunc  aliö  mihi  properandum  fit ,  &  ultimum  Vale  Vobis  dicendum  ,  eafdem  typis  éditas 
Vobis  Dico  Confecroque  ;  talefque  offero ,  quales  eas  audiviflis  ,  (  II.  Cor.  6.^  {  dum 
os  noftrum  patebat  ad  voi  6  CliARISSlMI  ;  ut ,  eafdem  fubinde  relegentes ,  fuftineatis 


:> 

me  taraquam  adhnc  Vobifcum  colloquentem  ,  &  docentem  (acfi  prœfens  forem  )  ^uo- 

modo  oporteat  vos  in   domo   Dei  converfarï.   (  I.  Tim.  3.) 

Neqae  opus  efl: ,  multis  commendare  Vobis  materiam ,  quam  hlc  tra6l:o  ;  agitur  enira 
vel  maxime  quomodo  Junior  Clericus  examinare  debeat  Vocationem  fuam ,  eafque  fibi 
comparare  dotes  ,  quibus  poffic ,  in  Minifterio  Sacro  pofitus  ,  fingulas  Officii  fui  partes 
egregiè  adimplere  ;  quod  fanè  principale  efl:  negotiuni ,  in  quod  omnes  conatus  ,  omnia 
ftudia  Veftra  tendant  necefle  eft  ,  quandiu  in  hoc  Seminario  degitis  :  fed  nee  pofteà , 
dum  manum  pofueritis  ad  aratrum  ,  inutile  Vobis  erit  hccc  identidem  recolligere  :  ut 
fcilicet ,  cum  Regulis  Sacerdotii  vitara  Veftram  conferendo  ,  (  II.  Tim.  i .  )  refufciuus 
gradam  Dei ,  qux  ejl  in  vobis ,  &  nutriatis  Ignem  illum  ,  quem  Chriflus  venit  mitterû 
'ut  terram  ^  (  Luc.  ix.  )   &  quem  vult   à -Vobis  in  Fidelium   cordibus  accendi. 

Invenietis  quidem ,  fateor ,  apud  plurimos  Scriptores  ea  ipfa  ,  quse  hic  legitis  ;  aft 
non  ideo  fpernendum  à  Vobis  reor  hoc  manufculum  :  (  I.  Cor.  4.  )  nam  fi  dece/n  millia 
pczdagogorum  habeatis  in  Chrijlo  :  fed  non  multos  Patres.  Nam.  in  Chrijlo  Jefu  ad  Minifle- 
rium  Sacrum  ego  vos  genui.  Paternam  igitur  hic  audietis  vocem  ,  quse  in  Filiorum 
animos    efficaciùs  penetrare  folet ,  quam  vox  cujufcumque  alterius. 

His  itkque  utimini ,  fed  utimini  cum  frudu  ,  CHARISSIMI ,  (  Phil.  x.  )  &  Verhum. 
vit<z  continentes  ad  gloriam  meam  in  die  Chrifli  ,  quia  non  'in  vacuüm  cucurri ,  neque 
in  vacuüm  lahoravi ,  .  .  .  (  Ibid.  4.  )  Qu^e  6*  didicijlis  ,  6*  accepijlis  ,  &  audijlis  ,  .  •  .  ^tsC 
agite  ,   fcientes  ,  quia   majorem  horum  non  habeo  gratiam  ,  quam  ut  audiam  fdios  meos 

in    veritate    ambulare (  III.  Joan.  ). 

Et  nunc  commendo  vos  Deo  ,  (  A(5l.  xo.  )  5"  verbo  gratie  ipjlus  ,  qui  potens  ejl  adijï- 
care  ,  &  dare  hereditatem  in  fanclijicatis  omnibus  :  Vos  autem  Prasfidis  Veftri ,  qui ,  ad 
San6liraoniam  Vos  exhortando  ,  iEdificium  illud  promovere  defiderat ,  memores  eftote 
apud  Dominum.   Valete. 

^ddimjTtnms  rbbls 

J.  T.  J.  Wellens  S.  T.  D.  R. 
EleStus  Eplfcopas  ^ntverpicnfis. 

Lovanii  27.  Maii  I77<j. 

MONITUM     AD     LECTOREM. 

r\  Pufculum  hoc  fortè  ad  plurimum  raanus  perveniet ,  qui  in  eo  defiderabunt  cukioris  flyli  ornamenta ,  aut  exquifitum 
^-^  illum  verborum  apparatum  ,  fub  quo  in  publicum  prodire  folet  Eloquentia  Si  hacc  quœras,  Amice  Leftor ,  futeor 
libens ,  non  hxc  à  Te  repenum  iri  :  de  hifce  quippè  ornamentis  nequidem  cogitavi  cum  leriberem  ;  neque  tune  tem- 
poris poteram  fuipicari ,  hoc  conlilü  à  me  demum  ineundum  ,  ut  id  quod  merè  ad  iiiftruftionem  Alumnorum  inter 
privatos  parietes  promovendam  elaboratum  erat ,  typis  edi  paterer  ;  eo  magis  quod  nullus  requè  ac  ego  cenfuram  pu- 
blicam  revereatur.  Si  porró  metum  iftum  devicerit  meis  in  Alumnos  amor ,  Tu  non  xgrè  id  feras  :  iJlis  folis , 
in  quorum  gratiam  confcriptum  fuerat ,  hoc  Opufculum  dedicavi  ;  dumque  illud  nianibus  tuis  occurrer ,  memineris  ve- 
lim,  meras  hic  elfe  Exhortationes  Familiares  ,  in  quibus  non  verhorum  lenocinio  ftudui,  fed  eas  inculcare  conatus  fum 
▼eritates ,  quas  Filiis  meis  utiles  fore  exilümabam.  Hunc  fcopum  meum  prïe  oculis  habeas  rogo ,  duoi  le^es ,  ul  be- 
aignè  de  Ofuiculo  judices 


^4 

EXIIORTATIO    PRIMA    IN    FESTO    EPIPHANIE. 

De  Vocatione  ad  Statum  Clericalem  ,  de  fignis  ejufdem   &  caracleribus  prcecipuis. 


M, 


Vidimus Stdlam  Ejus  in  Oriente  £f  venimus  adorate  Eum.  Matth.  2.  -f.  2. 


Ag  N  A  eft  ,  Dileftiinmi ,  prrofens  Feffivitas ,  in  qua 
lœtamur  de  primidis  gentium  ad  veram  fidem  pcrduflis  ; 
in  qua  confpicimus  Magos  Salvatoris  iufantuli  cunas  ho- 
norantes,  Eique,  ut  omnium  Regi  ac  Domino  ,  lincero  Ie 
corde  fubmitteiites. 

Quàm  mira  &  diverfa  funt  media ,  quibus  Deus  Chriflo 
fuo  eftbrmavit  fidelem  populum  ,  ac  ex  omni  natione  ,  tribu 
&  lingua  in  unam  congrcgavitEccleliam  1  Paftores  per  An- 
gelos inftruxit ,  INIagos  per  Stellwm  vocavit  ;  Judtcos  per 
Legem  ac  Prophetas  ad  Meliitc  adventum  iinentos  eife  jullit  ; 
iplis  deinde  ,  ac  reliquis  gentibus  per  Chrifti  &  Apofto- 
lorum  prœdicatione  ac  miracula  viam  oflenilit  veritatis  : 
fic  nempe  Divina  Providentia   miingit  .  .  .  à  fine  ufquc  ad 

finem  fortlter ,   C<  difpon'n   omnia  fumitcr.  (  i>ap.  I.) 

Sed  inter  hïcc  media,  Dileftiilimi,  alia  funt  magis ,  alia 
minus  gcneralia  :  nam  Lex  verbi  gratiâ  &  oracula  'Prophe- 
tarum  data  erant  populo  judaico  ;  prœdicatio  autem  Apofto- 
lorum  ,  per  univerlum  refonans  orbem,  ad  omnes  gentcs 
fuit  dircfta.  Verùra  quos  ad  magna  deltinabat  Deus",  ülos 
fpeciali  llcpe  vocatione  dignatus  eft  :  &  ita  voce  propriâ 
Chriltus  ex  pifcatoribus  Apoftolos  lecit  ,•  perfeciitorem  Sau- 
lum  in  Paulum  Doftorem  Ecclelia;  convertit ,  &  ita  quo- 
que  JVJagos,  primitias  gentium^  per  Stellam,  plirenomen  fingu- 
Jpre  ,  duxit  ad  pntfepe  ;  atquc  in  illorum  perlbna  exemplum 
fpecialis  ac  fanöilJimx  vocationis  omnibus  proponere  voluit. 

Sic  &:  hodie  fit ,  Diledliliimi  ;  generali  vocatione  Deus 
in  primis  homines  omnes  ad  fidem  vocat  ;  fed  magis  fpe- 
ciali illos ,  quos  per  gratiam  fuam  in  Ecclefiam  introducit  : 
iterum  inter  hos  fidèles  unumquemque  ad  certura  aliquod 
ac  determinatum  vitte  genus  deflinat,  gratiasque  pnrparat 
iHi  vocatioiii  conformes.  Verùm  vocatio  à  vocatione  dif- 
fert,  atque  inter  illas  omnes  nulla  efi  fublimior  ,  nulla  magis 
honoranda  quàm  vocatio  ad  Sacerdotium:  quos  cnim  tali  elec- 
tione  dignarur  AUiliimus  ,  illos  amicos  ac  minillros  fuos 
conitituit  ,•  illis  Sponfam  fuam  Ecclefiam  regendam  com- 
mittit  ;  ad  illorum  nutum  defcendit  de  cœlis,  &  Seipfum 
ac  Sanguiiiem  Iiium  eorum  manibus  credit. 

Cernitis  porro  ,  Dikfliiiimi ,  quàra  tremendum  fit  in  tam 
fllta  miailteria  line  Vocatione  Divina  fe  ingerere  ,  &  in- 
vite ,  ut  ita  dicam  ,  Numine  in  intima  Safluarii  penetrare  ; 
ac  proinde  inlcliciliinii  funt  qui  temerario  aufu  ,  line 
Divina  Vocatione  ,  htcc  onera  aflumunt  :  feliciilimi  econ- 
trà  qui  tante  minifierio  ,  tam  fanöo  operi  iplius  Dei 
manibus  admovcntur  :  itaque  fateri  necelTe  efi,  illis,  qui  ad 
hunc  Itatum  afpirant,  hoc  in  primis  curandum  elle,  ut  de 
vocatione  fua  fecuri  fint  ;  ex  hoc  quippe  punfto  iplbium 
riependet  œterna  félicitas,  &  falus  tot  animarum ,  quas  ha- 
bebunt  curit  fuœ  concreditas. 

Ne  igitur  diuùùs  Vos  mortr  exordio  ;  cCim  omnes  ,  quot- 
quot  hic  eRis  ,  ad  Sacerdotium  ufpiretis  ,  hodie  brcviter 
Vobis  propoiiam  i.o  hujus  fpecialis  vocationis  neceüita- 
tem  :  2.  o  meilia  quibus  eam  potcftis  dillin-uere  :  3  o  ad 
quid  vocatio  illa  \'os  altringat  :  ut  his  omnibus  dili^enter 
perpcn!is,non  humana  deiideria  pro  voce  Dei  accipiatis  , 
non  Sutanan  habeatis  pro  Angclo  lucis,  led  ab  ipfa  Stella  , 
ideli,  à  Diviii-^  volumate  Vgbis  prœluceute ,  perciucamini 


ad  Altare  Dei,  ut  ibi  cum  Magis  verè  adoretis  DominuiM, 
Iplique  dona  placentia  in  fimplicitate  ac  fanöitate  cordis 
otferatis  ,  atque  ita  holocaulta  veftra  fiant  in  oJvrcm  Jhavi- 
tatis    (  Eph.  5  ) 

(  Qi^ifi"'  fuam  tenetur  fequi  vocatiomm.  )  Sola  implctas 
eflhigcre  poteft  Divinitatem  ,  qute  hominem,  ad  imagi- 
nem  fuam  creatum  voluntati  propritc  ac  paiiionibus  relin- 
quat  ,  parCim  follicita  quomodo  vitam  fuam  inftituat,  & 
quas  iibi  pr-xfcribat  régulas. 

IMeliora  edofti ,  Dileftiiiimi  ,  fcimus  ,  Divinam  Provi- 
dentiam  nos  omnes  ad  falutem  ivternam  veile  dirigere ,  ita 
tamen  ut  pro  fno  beneplacito  varia  in  hunc  fcopum  diliri- 
buat  dona  ;  adeo  ut  Deus  hunc  ad  illum,  hunc  ad  alium 
deltinet  ftatum  ,  eumque  in  finem  unicuique  pneparet  gra- 
cias ad  fcopum  illum  confequendum  ,  quein  Deus  lingulis 
prx'fixit ,  necelfarias 

Et  profeftè  nihil  juftum  magis  aut  rationabile,  quàm  ut 
creatura  à  Creatore  fuo  ,  cui  vivit ,  in  omnibus  dependcat , 
ac  lubjeöa  fit  ordinationi  Ejus ,  line  cujus  nutu  nee  fo- 
liura  tadit.  Si  hoc  autem  in  omnibus  locum  habeat ,  quantö 
magis  in  liatu  Sacerdotii ,  in  quo  homo  minuter  Dei  fit , 
locum  ejus  occupât ,  ex.  autoritate  Iplius  leges  diflat ,  ac 
Kegnum  Chriiti  in  terris  moderatur. 

t^uid  ,  quitlb  ,  diceretis  de  homine ,  qui  ipfo  Principe  in- 
vito  miniiterium  Regium  occupare  vcllet ,  provincias  ejus 
dirigere  ,  ad  intima  iplius  conliiia  admitti ,  ac  nomine  Ip- 
lius thefauros  regips  dilpenfare .' 

An  hoc  fercndum  putarctis.?  an  Rex  ille  pafTurus  eft  fibi 
fic  illudi.'  An  tali  intrufo  daturus  eft,  aut  dare  tenebitur 
tituios ,  caraflerem,  authoritatcm  ,  aliaque  media  nccelfaria , 
quibus  ufurpatam  illam  dignitatem  tueatur  ?  iS'equaquara 
profcfló  ;  fed  Rex  infanum  iUum  loco  fuo  dcturbabit ,  & 
iniiignabundus  in  carccrem  conjiciet. 

(  iij'eciidis  re^uiritur  ad  f^cmm  Minijhrium.')  Si  Rex  fic  ra- 
tionabiliter  ageret,  numquid  &:  Deus  illos ,  qui  line  Ejus  vo- 
catione miniiterium  Sacrum  Iibi  vindicarit ,  jufté  privât  gra- 
tiis  iftis  ac  mediis ,  quibus,  ad  iilud  débité  Cs:  fanflè  obcun- 
dum,  opus  habcnt?  Si  porrn  gratiis  his  carcat  Sucerdos, 
quid  qu'xlb  ,  boni  de  illo  fperari  potefi  ?  quomoilo  ilie  dignè 
tradabit  Sanfla  ,  quod  Singulis  ,  ut  ita  dicam ,  momentis 
ipli  incumbitV  quomodo  ahis  prxlucebit  exemple, niii  abun- 
danti  gratià  à  Domino  doi.aius  fucrit  ?  qua  fronte  alios  ad 
virtutcm  exhortabitur ,  qui  ipfe  eam  non  colit  ?  quàm 
frigide  conlblabitur  julios,  terrebit  peccatores  ,  ad  churi- 
tatcm  inrlanimabit  fideks  ,  li  ipfe  in  linu  fuo  non  foveat 
liicrum  illum  igiiem  ,  quem  incendere  in  aliis  debet  ?  .  . 
Verbo  ;  li  ni  terribili  hoc  miniitcrio  tremat  Paulus  ipfe  ,  & 
Vir  ilte  tut  donij  diviiiis  inlignitus  vcreatur  m  ^cum  alm }>rœ~ 
duavcrii ,  iyfc  rcprjms  eJ/iciaiur  ;  (  I.  Cor.  9  )  quid  ,  nili  cer- 
tain reprobationcm  ,  expcüet  ilie  ,  qui  line  vocatione  ,  & 
cunfequeiuer  fine  gratiis  verte  vocatioiii  annexis,  Apollo- 
licuin  Munus  fafcipere  prx'fumi:  ? 

(^hLec  n^iijji.as  ncmin.ni  d<:tiTrcat.~)  Sed  dicCtis  forfitan  : 
fi  Ita  Ie  rcs  habeat,  li  exprcifà  vocatione,  tantisque  gra- 
tiis ,  opus  lit  pro  miniilcrio  eccleiiaitico  ,  prœilat  rcverti 
ad  fiç.-uluin,  (Sc  jbidjm  ieïutiùs  faluteinnoltrain  opcrabi» 


Exhortado  Prima  in  Fejîo  Epîphania, 


Riuï. . .  procul  à  Vobis ,  (îileailîimi ,  lîmilis  cogitatio.  Au- 
ilite  ruriiis  Apoftolum,  qui,  licèt  in  minirterio  luo  con- 
tremilcat ,  tanicn  aperte  confitetur ,  hoc  libi  fub  pœnâ  re- 
probationis  obeundum  elle.    NeceJJitas ,  inquit ,  mihi  incum- 

iii  :  va   inim  mihi  eji  ,  _/;  non  ev<tngtli\aveTO.  (  1.  Cor.  p.  ) 

In  (jmni  ftatu  penculis  piena  funt  ommii  :  quoniam  omne , 

quod  ell  in  mundo  ^  ccncupifccnùa  airnis  eji  y  ù  concupijlen- 
tiu  oculoTum  K.'  fuperbla  yita.  C  I-  Joan.  2.  )  Si  lint  milld 
qui  le  damnant  in  Statu  eccleliallico  ,  eo  quöd  une  voca- 
tione  eumdcm  amplexi  funt  ;  multi  quoque  i\ini  qui  le  dam- 
nant in  itcculo ,  &;  cedunt  tentationibus ,  in  illo  Statu  occur- 
rentibus ,  eoquxjd  obturaverint  aures  fuas  ,  Deo  iplos  ad 
lanctiorem  vitam  votante  ,  &  quôd  repulcrint  prtedilefliü- 
nem  illam  divinam  ,  abundantel'que  illas  gratias ,  quas  jarn 
iplis  prx'paraverat  benignus  Salvator  ,  li  pro  Ejus  amore 
Sacrum  iMinillerium  lulcepillent. . .  Verbo  ;  unulquilquc  in 
eu.  ï-taiu  Salvari  debet ,  ad  qutm  à  Deo  vocatus  eit  ;  quôd 
fi  VGL-atus  lit  ad  Minilterium  ,  illudquc  fubire  recufet , /''« 
lût  ejl ,  Ji  non  eviuigeliidt ,  &:  in  fîcculo  ,  quod  elegit ,  peri- 
bit    ac  damnabitur. 

Hoc  igitur  unicè  concludendura  ,  unicuique  fedulô  exh- 
minandum  elle  quid  ab  ipfo  Deus  exigat ,  atque  idto  ex- 
pendendam  Icriô  vocationem  ,  à  qua  félicitas  noltra  in  tem- 
pore lue  in  xternitate  dependet. 

(  DuniuT  med'ui  vocationem  cognofcendi.  )  Aft  prœfentio  jam 

quul  hic  litis  objedturi  :  reponetis  fcilicet  ;  Deus  non  am- 
pliùs  mittit  Angelos  qui  de  Voluntate  Ejus  nos  inüruant  : 
non  ampliùs  exoriri  facit  Stellam  qu-x  ad  Altare  nos  per- 
ducat ,  uec  ampliùs  proprio  Ore  nos  vocat ,  prout  Chrif- 
tus  vocavit  Apoltolos  :  qiiomodo  igitur  in  tantis  tcnebris 
&  inter  tot  human-x  mentis  illulîones ,  Placita  Ejus  cognof- 
cere  dabitur  ?  .  .  .  Ita  ell  ,  Dileûiiiimi  ;  Deus  non  utitur 
mcdiis  illis  extraordinariis  ,  fed  tarnen  femper  dat  mautn- 
libus  fc  figniflcatiomm  ,  u:  fugiani  à  f.icie  arcùs  :  (  Pfalm.  59.) 

loco  ^iDgeli ,  loco  Stelltc,  loco  ipiius  Chrifii  vocis,  ha- 
betis  fuperiores  veftros  ac  direftores  ;  habetis  libros  pios 
in  huuc  tinem  confcriptos  ;  habetis  fanftas  infpirationcs  , 
quibus  Vobis  Deus  Voluntatem  fuam  manif-Hat  ;  &  quod 
Chriltus  olim  di  .it  de  fratribus  divitis  epulonis  ;  (  Luc.  ïó.  ) 

hdOeni  Mojfen  &  l'roj  h^ics  ;  audiant  iÎLos, .  .  Si  Mcyfen  €•' 
Pro}  huas  non  cudiunt  ,  ntque  Ji  çais  ex   mortuis   refumxerit  , 

credinr.  ]ta  &  Vos ,  fi  no!i  audiatis  vocem  Domini  per  hccc 
media  'S'obis  loquentis ,  neque  lllum  .audictis ,  etfi  Ange- 
lum  Vobis  aut  Stellam  mitteret  ;  fed  idem  Vobis  accidet 
quod  übüiaatis  jud-xis  ,  qui  Stellam  videntes ,  eamdem 
tarnen  non  fueruiii  fecuti. 

Verùm.  quoniam  htec  generalia  funt ,  defcendamus  tan- 
tifper  ad  mcdia  ilia  in  purticulari ,  per  quas  voluntatem  Dei 
«lebetisexquirere.  Attendite  ,quia  magni  momenti  rem  traöo. 

{Si.i/irdf  ad  hoc  vira   chr'Jiiunc  injiiiuaida  cji.^    Ac  in  pri- 

mis ,  li  Divini  Nurninis  opem  ac  conlilium  in  re  tv.nta  no- 
bii  velimus  procurare  ,  neceil'e  eft  ante  oninia  ,  u  chriftia- 
nam  ac  fanttam  vitam  cucaraus  Telle  enim  ipfo  Spiritu 
banûo  in  m.ilcvoiam  animani  non  in.roibii  fiipieniia  ,  v.tc  ha- 
biiatit  in  corford  Jubdiw  jCtCüiis.  (Sap.  I.)  Quo  jurc  pe- 
temus  ut  nobis  ïoquutur  Deus  ,  li  cor  ab  eo  habeamus 
averfura ,  &  tamquam  infenliiümi  cjtis  inimici  ,  tailix  JMa- 
jeSati,  limus  reDclles  ?  Qui  fronte  liatum  ainpköemur  ,  qui 
totus  lindtus  elt,  li  peccatorum  cœno  involuti  limus  &  ftc- 
dati .''  ÏNcio  ,  fanctitaiem  non  fmuil  ac  l'emel  :.cquifi ,  atque 
eam  elfe  humanx  conditioiiis  infirmitatem  ,  ut  humo,  quan- 
turacun:que  bonus  elle  ftatuat ,  aliquando  tamen  ,  etiam  levi 
teiitutioiui  iiacu ,  dejiciatur  é.  fuccumbat  ;  Sic  ik  Petrus , 


25 

çui  puratus  crat    CUm  Chrifto    in  carcerem  C'  in  mortem   irs  , 

(  Luc.  22.  )paucis  poilea  horis  cecidit,  ac  Magiftrum  fuum 
negavic  ;  nec  tamen  propterea  (  ad  folatium  noitrum  )  à 
Surarao  Sacerdotio  in  Ecclcfia  gerende  repulfus  fuit.  • .  Sed  ~ 
nihilomiaùs  hoc  verum  eft ,  illos  ,  qui  ad  Sacerdotium  afpi- 
rant  ,  fanftitatem  amare  debere ,  ad  eam  acquirendan  ner- 
vos  omncs  intcndere,  ac  perpétua  chriftianà  vigilantià  ita 
providere  confcieniix ,  ut  nihil  in  le  retineant ,  quod  pu- 
rillimis  Dei  ocuhs  difplicere  polfit.  . .  Si  cum  Petro  laban- 
tur  ,  mox  cum  Petro  noxas  deHeant  &  amaris  lacrymis  di- 
luant. Nihil  auiem  eft  quod  magis  ad  hoc  juvet,  quàm 
trequens  Euchariftici  Panis  digna  fufceptio  ;  illud  quippe 
Sacramentum  homines  confortât,  robuftos  facit;  ac ,  uc 
dicit   Chryfoftomus,   tamqunmhonts  dctmoni  arribUes  rcddit. 

Et  quid  ,  quxfo  ,  magis  necefiariuni  Sacerdoti ,  quem  in 
Cxleiti  hoc  Pane  delicias  fuas  quxrere  oportet.?  Quomodo 
per  quadraginta  forte  «S:  ampliùs  annos  peregrinabitur  in 
dcferto  hujus  mundi ,  li  jam  ab  initio  naufeat  fuper  Cibo 
illo  Cxlelîi .' . .  .  Si  quis  igitur  necdum  eô  pervénit,  ut 
Sacrum  hoc  Epulum  diligat  ;  ut  (quantum  infirmitas  pa- 
ti;ur)faltem  conetur  animum  fuum  à  gravi  quo  vis  pec- 
cato  cuftodire;  fciat  le  necdum  habere  Vocationis  lignum,  nec 
audeat  in  limili  Itatu  ad  gradum  afcendere,  quem  non  con- 
fert  Ecclelia ,  niii  eà  lege  ,  ut  fanftè  in  illo  vivatur. 

-•  °  (  Deus  frequenter  urandus.  )  Cum  fanOâ  vitâ  conjungî 

debet  frequens  ad  Deum  oratio,  ut  nobis  manifefet  quid 
fit  Ejus  de  nobis  beneplacirum.  Donum  quippe  maximum 
eft  ,  li  Deus  vocationem  Suam  nobis  dignetur  indicare  : 
fciinus  aytera  Eum  dona  fua  non  nifi  orantibus  concedere, 
&  ideo  frequenti  prece  ad  Deum  recurrendum,  Iplique  cum 
Samuële  dicendum  eft  :  (  L  Rcg.  3.)  Loquere  Domine  ,  quia 
audit  fervas  tuus  :  item  cum  Davide  ;  (  Pfalm.  141.  )  \'otam 
fac  mihi  viam  in  qaà  iimbiiiem.  .  .  l'ias  tuas  Domine  denionllra 
mihi  ,    &  fcmitas  tuas  edoce  me.    (  Pfalm     24.  )  ^ 

Hoc  au:em  petere  neceife  eft  cum  faafta  quadam  indif- 
ferentia  ;  ut  fcilicet  animo  parati  fimus  illud  folura  amplefti , 
quod  Deus  à  nobis  exegerit  ;  illaque  deprecatio  tune  prx- 
cipuè  facienda  eft,  dum  ,  Sacro  Epulo  refefti  ,  Deum  in 
nobis  prœfentem  podideraus  :  tune  pixcipuè  loquitur  ad  cor 
noftrum  ;  tune  nobifcum  familiariter  converfatur  ;  &  ,  ft 
coram  illo  lincere  eftiindamus  animam  noRram  &  cum  per- 
feverantia  poftulemus  ,  procul  dubiô  ptr  fanflas  aliquas  • 
infpirationcs  nos  inftruct ,  &  Voluntatem  Saam  manifef- 
tabit 

3.  o  (  Sui  ipjîus  habendus  examen  )  Cognofcendx  Divinae 
^  oluntutis  medium  eft  rigorofum  fui  ipilus  ac  inclinatio- 
num  fuarum  examen  :  fcrutari  debemus  Jerufr.iem  in  luccmis , 
(  Soph  I.)  ac  diligeiner  inquirere  quid  in  animo  noltro 
&  in  intimis  ejus  recellibus  lateat.  .  .  Examinandum  ante 
omnia  an  habeamus  Talenta  illa,vcl  faltcm  an  cum  fun- 
damento  fperare  liccat  ,  ea  nos  aliquando  habituios,  qute 
ad  digne  obeundum  Sacrum  Miniiterium  rtquiruntur  :  Si 
enim  nuUa  de  eo  fpes  lit,llgnuni  eft,  nos  a  Dec  ad  mi- 
niftenum  non  vocari  :  nam  li  tinem  voluilfet  ,  proculdubio 
tribuilTet  nobis  dona  illa  ,  quibus ,  tamquam  mediis  ad  illum 

alièquendum   neceiiariis,  opus  habemus Examinand;e 

quoque  funt  incf.nationes  cordis  noftri ,  an  revcrà  placcaut 
nobis  fuiîûioncs  illx  ardu-x/qux  in  Sacro  Minifterio  oc- 
currunt  ;  an  verè  parati  limus  aliquando  pro  Ovibus  ani- 
jnam  ponere ,  nullilque  diilicuhatibus  parcere ,  ut  altitiimo 
illo  munere  rite  detungam.ur. . .  At  vel  maxime  fcrutaiidum 
eit,  quis  lit  verus  fcopus,  quis  nn;s  ,  quo  ad  ampleèfen- 
du.!!  hune  Jtatum  iuducimur, . .  Si  euiœ  hic  alius  lit  fr.cter 


26 


Exhortatio    Prima 


Gloriam  Dei  'as  nnitn»  nofirse  falutem,  longè  profeftö  à 
via  redla  aberramus.  Itaque  ii  ob  humanas  perfuafiones  , 
ob  praïtenfa  vitce  commoda  ,  vel  ob  aliud  motivum  tem- 
porale Sacerdocio  initiari  defideres  ,  fcito  ,  non  elFe  hanc 
veram  ac  Divinam  Vocationem  ;  nee  eniin  ad  talem  finem 
Miniilerium  Saeium  à  Deo  inftitutum  ac  urdinatum  tuic  : 
fed  vocatio  hxc  eil  carnis  &  fanguinis  ;  &,  cùm  in_  carne 
femines  ,  de  came,  metes  corruptionem  (  Gal.  6.  )  &  lliteri- 
tum.  Nee  poffuni  motiva  talia,  mutabilitati  ac  corruptioni 
obnoxia  ,  animum  tuum  in  tot  Minifterii  Sacri  difficulta- 
tibus  ludinere  ,  aut  illam  tribuere  fortitudinem  ,  quam  ha- 
bent  felices  ilte  animoe  ,  qua:  foli  Deo  intenta; ,  foluni 
ipfura  in  Minifterio  quœrunt  ;  ac  proinde  ,  quidcumque 
ipiis  advcrfi  accidat  ,  femper  Deo  fuo  pleni ,  abundautif- 
limam  in  eodem  Deo  reperiunt  confolationeoi. 

Hxc  inquam  omnia  diligenter  perfcrutanda  funt  :  nee 
eo  tempore  capiendum  conlilium ,  dum  animus  variis  paf- 
lionibus  agitatus,  quafi  navis  tempellatibus  qualTata,  nunc 
hïic  nunc  illùc  dejicitur  ;  fed  hsec  fedatà  penfanda  mente, 
iifque  temporum  momentis  ,  quibus  animus  à  paflionibus 
liber  ,  atque  ab  omni  externo  objefto  remotus ,  lecuriiis 
ac  refliùs  poteft  deliberare ,  magisque  tangitur  rebus  ceter- 
nis ,  quam  caducis  ac  perituris. 

(  Adh'ibendum.  corifdium.  )  4  °  Tandem  memores  fitis 
oportet  illius  quod  dicit  Scriptura  Eccli.  cap    32    FiU  Jine 

eonjUio     nihil    facias  ,     &  poft    /aclum    non    poenitehis 

C  Eccl.  32.  )  Videtis  de  re  agi  maximi  momenti ,  in  qua 

experientiâ  &   prudentià  opus    fit  ;   Icimus  autem  omnes , 

quotquot  fumus  ,    quam   fœpe  in  propriis  rebus  cœcutia- 

inus,  &  quam  fxpe  privatus  amor  <1epravet  cor  hominis, 

ac  variis  modis  ipli  illudat.    Igitur  juxta  Scripturs  moni- 

tura    ne  inniiaris  prudentia   tuce  .  .  .  .    (  Prov.    3.  )   fed  cum 

fapientibus    &■    prudentibus    tracia  .  ■  •   (  Eccli     9.  )   Scilicct 

Divina  Providentia  conititutum  voluit  hunc  ordinem  ,  ut 

"  homo  hominem  inllruat  ;  ut  unus  alteri  ducatum  prïcftet.  ... 

Chrillus  ipfe  Saulum  per  Se   inflruere  roterat  ;  &  tarnen 

milit  illum  ad  Ananiam ,  ut  ab  eo  intelligeret  qu-d  ipfum 

facere  oporieret  :  (  AÛ.  9.  )  atque  hoc  exemplo  omnes  nos 

docere  voluit ,  Se  ,  polîquàm  prxfentiam   fuam  corpora» 

lem  fubtraxit ,  viros  prudentes  ac  fanftos  loco  Suo  con- 

liituifle  ,  ut  ab   iis  homines    conlilia  ac    voluntatem   Ejus 

exquiront ,       Itaque  ,  Dileöilfimi ,   in  Vocationis   Veilrx 

conlilium  adhibete  prudentera  animarum  direftorèm  ,  aut 

virum  aliquem  ,  qui  fiducii  veftrà  dignus  lit  :  illi  fincerè 

exponite  atteöiones  animi  ;  coram  illo  pandite  cordis  Veftri 

arcana  :  ipfe  difcernet  an  fpiritus  Velter  ex  Deo  fit  ,■  ille 

media  "fuggcrct ,  quibus   vocationem  Vellram  firmare  va- 

leatis  ;  ille  dubia  Veftra  relblvet ,  ac  Luce  ccclcfti  animos 

Veltros  recreabit . . .   Quod  fi  omnes  hoc  facerent  ,  prq- 

fei\o    non    tam  mulci  torent ,  qui    octernos  de   Vpcatione 

fua  angores  ac  cruciatus  patiuntyr. 

Ut  igitur  jam  diûa  Vocationis  Divinx  figna  fummariè 
repetam  . . .  Vita  fanftè  inlliiuenda  eft  ;  orandus  fiequen- 
ter  Deus  ;  examinandus  ftatus  animi ,  &;  prudens  adhibeu- 
dum  conlilium  ....  Si  porro  his  mediis  uli ,  coram  Deo 
judicarq  potlitis ,  nihii  elle  quod  Vos  ab  Akari  removeat , 
magno  animo  pergite  ,  habecis  quod  Vobis  «ratulemini  : 
hxc  enim  ligna  totidem  Stellsc  lünt ,  qux  Vobis  ad  Mi- 
niilerium Sacrum  iter  oftendunt. 

C  P'ocarioni  J'emel  cogniia  rtfpondindwr .  )  Sed  parum  eft 
Stellam  videre  ,  nifi  Steljam  (equamini  ;  hoc  elt  :  parum 
eft  Vocationem  Divinam  cognofccre  ,  nifi  ipli  correfpon- 
dere  fatagatis ,  omneraquç  adliibcre  coaatum  ,  ut  perieCiatn 


Vocationem   Veflrara    faciatis  ,    fînemque   conrequammi   » 

quein  in  hâc  Deus  Sibi  prxflituit Herodes  à  Magis 

audivit ,  Stellam  ortam  elfe  ;  &  nihil  hxc  notitia  ipii  con- 
tulit  ,  nili  quod  turbatus  fucrit ,  Cr  omnis  Jcrofolyma  cum 
iUo.^  (  Matth.  2.  ) 

Scnbx  &  Legisperiti  de  Stella  inquifiverunt  ;  quinimo 
de  loco  nativitatis  Chrifti  inftruxerunt  Magos ,  fed  ipfimec 
fegnes  hxferunt  ;  non  fe  accin.erunt  operi  ;  Stellam  fecuti 
non  funt ,  &  üc  notitia  illa  Signi  Divini  in  fumura  apuii 
iplos  abiit . . . .  Econtra  exemplum  Magorum  attendite  : 
lUi  feduld  cocli  faciem  fuerunt  cooteoiplati ,  &  mox  ubi 
Stellam  obfervarunt ,  ftatim  iter  aggrelii  funt  ;  nee  frigus  , 
nee  yix  difficultates ,  nee  metus  Herodis  ipfos  continuit  : 
fed  Stellam  fequentes ,  &  Jerofolymara  dedufti  ,  publiée 
ibidem  profelli  funt  quem  quxrerent  ;  nee  à  cœpto  delti- 
tére ,  donec  ipfum  Infantulum  Jefura  invenerint  &  pro- 
cidentes  Eum   adoraverint. 

Sic  fcilicet  ad  terminura  fuum  pervenerunt  Magi  ;  fic 
&  Vos  non  debetis  defii'tere  aut  uUis  laboribus  parcere  , 
donec  perfeftara  fecoritis  Vocationem  veftrara ,  dk  opere 
compleveritis  illud  ,  quod  per  Stellam  Deus  à  Vobis  exi- 
git ,  ne  alias  Ejus  Vocatio  Vobis  aliquando  fit  in  turba- 
tionem  confcientix ,  licut  Herodi  fuit  ,■  vel  ne  forte  vana 
labore  ,  iicut  fecerunt  Scribx  &  Legisperiti ,  aliis  viain 
oftendutis  ;  ipfi  autem  ad  optatum  terminura  non  perve- 
niatis. 

(  Ideo  imbibendus  fpiritus  vocationi  cujufque  proprius,  )  Ad 

hoc  autem ,  Diledliiiimi ,  opus  eft  ,  fxpe  Vobifcum  mente 
revolvere  pnecipuas  animi  dotes,  quas  à  Vobis  Miniile- 
rium Sacrum  exigit  ;  opus  eft  alté  imbibere  fpiritum  illum 
qui  in  hunc  finem  à  vobis  feftandus  eft ,  &  cujus  hic 
caraöeres  primarios'  breviter  proponam. 

(   Quis    hic   Ju    rdacnï    ad  Minifltrium.  )    Primo    quideni 

fpiritus  Minifterii  Sacri  feparare  nos  debet  ab  omni  quo«l 
imraundum  eft  ac   profanura.    Omnia  in  Sacerdote  fandta 

elfe    d:^*~.ent    :    illud    Petri  ,  fi   quis  loqaitur  ,    quajl  firmones 

Dei  ,  (  I.  Pet.  4.  )  in  ipfo  locum  habeat  necelTe  eft,  & 
lingua  ejus  ab  omni  profano  fermone  longè  debet  elle  re- 
nr.üta  ;  nuga  «/ï/ct,  inquit  Bernardus,  in  ore  facularis  nugte 
funt  ,  in  ore  Sacerdoiis  blafphem.i<x.  Manus  ejUS  ,  ad  olfe- 
rendum  Sacriticiiim  deftinatx  ,  mundx  lint  oportet ,  &  ab 
omni  inquiuamento  alienx  :  oculi  ejus  non  nifi  in  Tem- 
pla  ,  Alt  aria  ,  Myfteria  Sacra  intenti  fint,  fi  velit  in  inte- 
riora  Tabernaculi  refpicere  &  Deum  Majeftatis  intueri  : 
verbo ,  Sacerdos  debet  elle  fpeflaculum  quoddam  Reügio- 
nis  ,  in  quo  reluccat  morum  decentia  ,  gravitas ,  fanüi- 
tas  ;  ita  quidem ,  ut  eas  virtutes  reliquis  folo  obtucu  infpi- 
ret.  Hunc  in  linem  Ecclefia  Seminaria  inftituit ,  tamquain 
loca  quxdam  Sacra ,  ubi  \  mundanis  omnibus  feparati  , 
ad  Minilterium  aptentur  Clerici  ;  ideo  eftis  in  hac  domo , 
ut  fpiritus  ille  in  Vobis  firmetur ....  Cogitate  ,  vafa 
confecrata  Domino  line  facrilegio  non  profanari ,  &  noli- 
te  ,  cum  Ifraëlitis  fulpiiare  ad  ollas  camiam  (  Exod.  16.) 
/Egypti  »  dum  Coçleltis- Vobis  oftertur  Cibiis  . . .  Quo- 
modo  autem  hxc  fervant  illi ,  qui  fxcularibus  uugis 
deleftari  quxrunt ,  &:  fpiritum  illum  folitudinis  &s  fepa- 
rationis  in  fe  ac  in  aliis  extinguunt  ? 

2  ^  Spiritus  Minjlterii  nolïri  elt  Spiritus  orationis  . . 
Hxc  ornamentum  eft  Sacerdotii  ;  hxc  omnium  funftio- 
num  noltrarum  anima  fit  oportet.  Oratio  confolari  nos  debet 
in  laboribus ,  firmos  reddere  in  adveriis  ,  animum  adjicere 
in  ditiicilioribus.  Sine  oratione  Sacerdos  feminare  quidem 
poielt  doftrinam  Evaugeiii;  ied  Deus  non  dubu  incrementum  ; 


in  Fefto  Epiphanie. 


(I.  Cor.  3.)  prœdicare  poteft  moralem  fanöam  ;  fed  non 
Cric  uili   as  Jonans  aut  <ymbalum  linniens.  (1  Cor    13  ) 

Hit;  aiuem  orationis  fpiritus  qualis  erit ,  Dileftiiiimi ,  fi 
Sacerdos  nimiùm  le  in  externa  tk  inutilia  etfundat  ?  mille 
pailiones,  mille  tentationes  ,  mille  periculofx  impreliiones 
paccm  animtp  ejus  periurhabunt  ;  inter  ipfa  tremenda  IVlylte- 
ria  memem  ejus   in  feculum   transfèrent  ,   cui    cor  liium 

atiixit...  Quid  nobis  tk  niundo  ;  Mundus.  .  giudtb'u:  vos  auiem 

tonrrijiaùimini ,  (  Joan.  16.  )  iiKjuit  Chriiius  Apoftülis  ;  quia 
fcilicet  mundus  nugis  deleftatur ,  mundus  fxcularibus  de- 
lideriis  le  occupât  ;  Sacerdotum  autem  eft  orare  Dominum , 
plorure  inter  veflibuLum  C'  aitart  ,  (  Joël.  2.  )  &  inter  tôt 
fcandala  gementes  dicere  :  / ari<;  Domine  .,  farce  populo  tuo; 
&.,  ne  tradas  hefliis   animas   confitentes   tibi.  (  Plalm.  73  ) 

3.  °  Alter  Sacerdütalis  fpiritûs  caraûer  ,  labor  ef:  &  lol- 
licitudo  continua  ....  Sacerdotum  dignitas  eft  laboriofa  : 
Ecclefia  Dei  Vinea  e!t ,  Campus  elt ,  Mellis  ell ,  in  qua 
üperarii  Sacri  fruûus  debent  procurare. .  .  Et  quidem  hoc 
prxlertim  locum  habet  in  Ecclefiis  Veftris ,  in  quibus  nulli 
Junt  Sacerdotes ,  niii  qui  fub  mandatis  Patrisfaniilias  labo- 
rant in  Vinea  Domini ,  &  ibidem  ferunt  pondus  diei  &■  a-flùs  ; 
(^Matt.  20.  )  qu!E  conftitutio  limiliores  Vos  reddit  primitive 
Clero  Ecclelue  ,  ac  temporibus  Apoflolicis  Vos  approxi- 
mat  ;  fed  vel  ideo ,  Dileftiiiimi ,  etiam  e6  magis  Vobis  ia- 
cumbit  Apoftolorum  fortitudinera  &  zelum  imitari. 

Poft  confecrationem  itaque  Veftram  ftatim  in  Miniftros 
Publicos  evaditis ,  populique  in  Vos  jus  acquirunt ,  &  in 
lïbores  Veltros  :  Ecclelia  Vos  in  partem  iVlinifterii  fulci- 
pit ,  Vobis  committit  pretiofas  animas  Chrifti  Sanguine  re- 
demtas ,  ut  omni  foUicitudine  eas  foveatis  :  totum  igitur 
tempus  quod  nunc  inutiliter  confumitis  ,  quod  nugis  & 
ditlipationibus  immodicis  conceditis ,  tempus  illud  à  Vobis 
repetetur  coram  tribunali  Chrifti ,  qui  fanguinem  Ovium  îua-  ■ 
ïum  de  manu  Veftra  requiret. 

Refpicite,  quœfo  ,  exemplura  Nehemiœ  ,  Efd.  2.  c.  6. ,  qui 
cùm  xdificaret  Templura  Domini,  rogabutur  fub  fiûu  pne- 
texiu  ab  iniraicis  gentis  Judaica:,  ut  ad  ipfos  veuiret ,  & 
fccdus  cum  eis  percuteret  ,•  fed  quid  refpondit  Nehemias  ? 
Opus  grande  ego  facio  i  &  non  poffum  defcendere  :  ne  forte 
liegligatur  cùm  venero ,  &■  difcenderj  ad  vos.  (  2.  Efd.  6.  )  Et 
quàmvis  per  quatuor  vices  inftarent ,  eumdem  fempsr  re- 
tulerunt  fermonem. .  .  Sic  &  Vos  ,  Charilfimi ,  prxparatis 
hic  materialia  ,  ut  aliquundo  x.liticetis  Deo  templa  viva  in 
quibus  Spiritus  Sandtus  inhabitet.  . .  Igitur  cum  N'ehemia 
pro  inimicis  veftris  habete  eos ,  qui  Vos  cupiunt  à  labore 
.  jfto  divertere ,  &  nolite  ad  eos  defcendere ,  ne  negligatur 
opus  grande  quod  facitis.  •  .  Veniet  tempus  aliquando  ,  in 
quo.  deliebitis  peccatores  convertere  ,■  ignorantes  iniiruere  ; 
infirraos  in  fide  fuftinere  ;  impios  &  incredulos  confundere; 
quanto  ,  quaîfo ,  labore  opus  eft ,  ut  ad  hjec  omnia  iitis  pa- 
rati ?  Profeflo  magis  veium  eft  jam,quàmin  Antiqua  Lege;- 

Labia  .  .  .  Sacerdoiis   cnjiodient  Jàentiam  ,    &   legem   requirent 

ex  ore  ejus...  ( Malach  2.)Pietatem  tk  fidera  populorum 
tiebebi'-is  fovere,  tenebras  eorum  depellcre  ;  interprètes  eritis 
î.egis,  oracula  fidelium  :  ad  Vos,  tamquam  ad  Videntcs  & 
Prophetas  récurrent,  ut  in  dubiis  viam  tutam  monilretis, 
&  voluntatem  Domi:ii  à  Vobis  exquirent. .  .  H;ec  autem 
omnia  (  nolite  Vobis  illudeie  )  une  labore  ,  fine  zelo  & 
fcientia  rt&è  fieri  non  poflunt.  . .  Si  porro  in  hâc  fandla 
domo,  qua;  tota  pietatem  &  laborem  i.iftituta  e;t,Libros 
Sacros  faitidiatis  ;  fi  ftudium  ,  fi  labor  Vobis  gravis  lit  ; 
multô  minus  rebus  feriis  Vos  applicabitis  poftea  :  fed  con- 
f^^latioiieai  ijullam  inveuisiues  in  libris  veliris,  eani  «jux:- 


27 

retis  foris  Interim  Muneris  Sacri  pondus  Vos  opprimet, 
&:  tune  incipietis  animo  cadere,  paulatimque  extinguentei. 
reclamantera  confcientiam  ,  carebitis  omni  ztlo  ,  &  procul 
à  Vobis  avolabit  tenera  illa  pietas,  qute  Miniftros  Dei  noftri 
tantopere  honorât  ,  ipfolque  ad  Minifterium  Sacrum  cum 
fruûu  obeundum  inflammat. 

Hi  funt ,  DileftiÜimi ,  carafleres  illi,  qui  Vos  ab  alliis  ho- 
minibus  debent  diliinguere  ;  htcc  funt  charifmata,  quK  fec- 
tari ,  qux  nsraulari  Vos  oportet.  .  JMulta  quidam  adhuc 
de  iingulis  dicenda  forent  ;  multa  addenda  de  fanfliiate ,  de 
fortitudine  facerdotali  ;  fed ,  Deo  aufpice ,  adhuc  fubinde 
de  fpiritu  illo  iVlinifterii  Sacri ,  quem  Vobis  ini'pirare  cu- 
pio  ,  verba  faciam  ,  ut  ad  Vos  dicere  jure  poilini  ,  quod 
Paulus  dicebat  ad  Majores  natuEcclefiîc  Ephehnx  ;  Sciûs. .. 

euomodo  nihil  Jubtraitrim  uiilium  ,  quominus  annuntiarem  vo- 
bis. .  .  (  Aft.  20.  )  TsuDC  autem  hodie  mihi  fufticiat  hœc  fe- 
mina  projicere,  fperanti  fore  ut  cadant  in  terram  bonam 
&  fruftum  centefimum  afterant. 

{Epilogus.)  Agite  igitur,  Dileûiifimi;  videtis  qu6  Vos 
ducat  Stella  ;  videtis  quid  à  Vobis  Deus  exigat.  INIagna 
funt  (  fateor  )  ea  ad  quie  tenditis  ;  fed  Deus  ipfe  erit  merces 
Veftra  magna  nimis.\Gsü.  15.  )  Sed  &  Magi ,  per  Stellam 
vocati ,  dithcultates  omnes ,  eafque  raaximas  fuperâruut  : 
poteftis  igitur  confidere ,  Vos  idem  cum  Dei  gratia  faCtu- 
ros  ;  &  ii  cum  Magis  Stellam  fecuti  itineri"  Vos  accinga- 
tis,  ad  felicem  terminum  cum  iplis  proculdubîo  pervenie- 
tis.  . .  Omni  tempore  Sanûum  fuit  iMinifterium  Ecclefire  ; 
fed  omni  tempore  etiam  fuit  tremendum  :  porro  iicut  alii 
in  eo  operati  funt  fuam  &-  populorum  fuorum  falutem  ,  ita 
&  Vos  idem  poteftis  exequi,  Uiifdem  veftigiis  infiftatis  :  fed 
ad  hoc  magno  animo,  magno  conatu  opus  eft. 

Contremifco  &  ego ,  Dileftillimi  ,  dum  mente  revolvo 
humeris  meis  hoc  onus  incumbere ,  ut  ad  tantum  Minifte- 
rium Vos  adaptem  :  contremifco  ,  inquam  ,  plus  quàm  Vos 
îpfi  ,  &:  jure  contremifco  ,  etenira  in  Vobis  unufquij'que  (lat 
pro  anima  fua  tantum  ;  Mihi  autem  de  omnibus  (Se  hngulis 
in  tremendo  Judicio  refpondendum  ,  erit ,  &  Deus  San- 
guinem  Veftrum  de  manu  mea  requiret. .  .  .  Vx  autem 
mihi ,  fi  negligentiâ  meâ  ,  aut  aliâ  quàvis  culpâ ,  vel  refpeftu 
huraano,  indignura  aliquem  in  Ecclcfiam  intrufcrim...  Igitur 
pro  anima  mea  hodie  Vos  depncor  ;  parcite  illi  ,  quxfo  , 
&  ita  facite,  ut  de  nullo  ex  Vobis  coram  Chrifto  Judice 
erubefcere  debeam. 

Sincère  &  ex  corde  alloqui  Vos  poflum  cum  Apoftolo  ;  Os 
nojlrum  paiet  adP'os.  .  ccr  ncjirum  dilatatum  ejl.  (II  Cor.  6.)  Non 
Angufiiaminiin  nobis....  i^lhid.  cap.  7.  ")  Incordibus  noflris  ejîis 
ad  commoriendum  ù  ad  convivendum...  Non.,  qucero  qu<t  vejira 
funt  1  fed  y  os  ,  (  Ibid.  c.  13.}  &:  hoc  unum  deiidero  Mi  formel  ur 

Chriftus  in  vobis. .  .  (  Gai.  ^.  )  Huic  ,  quvefo ,  correl'pondete 
aftcdlui ,  ut  nos  mutuô  confolemur  ;  digne  fentite  de  Vobis 
ipiis  ,  Charilfimi,  &  dignos  Vocatioiie  Veftra  fpiritûs  fu- 
mite.  Spes  nunc  eftis  Ëcclefix  Batavx,  cujus  aliquando, 
iit  confido ,  decus  eritis  &  gloria.  Paulus  in  Macedoniam 
vocatus  fuit  per  vifura  ,  in  quo  ftabat  vir  Macedo  .  ..  dt- 
precans  eum  ,  G"  dicens  :  tranjiens  in  Macedoniam  adjuva  nos  : 
(Aft  16.  )  idem  Vobis  à  fidelibus  Batavis  diftum  putute, 
Chariiiimi  ;  extendunt  &:  illi  ad  Vos  manus  ;  ante  oculos 
ponunt  Ecclefiarum  necellitates  ;  deprecantur  pro  animabus 
fuis  Chrifti  Sanguine  redemtis,  ut  tempus ,  quod  in  hac  domo 
Vobis  conceditur  ,ita  impendatis ,  ut  aliquando  ipfos  poilitis 
adjuvare ,  &  per  Evangelii  tramitem  ad  Cœlum  deducere. 
Hoc  contribuiium  Veftrorum  fpeftaculum  continuo  ante 
oculos    veftros   obverfetur ,  &  brevi  ,  mihi  crédite ,  «0 


28 


Exhortado    Prima 


quo  decet  zelo  ,  ei  qua  decet  alacritate  ad  Minifterium 
Sacrum  Vos  aptabitis. 

Lïcaat  autera  &  atl  Vos  fpecialiter  fermonem  convertere, 
IVovella  Germina  ;  ad  Vos ,  inquam  ,  qui  [am  inde  per 
Sacram   Ordinationem   fafti  eftis    iicut    novellx   olivarum 

p'.antatCC  in  domu  Domiiii ,  in  izrriis  domus  D zi  nojlri.  (  Pfal   pi .  ) 

Divinâ  pr.ciuceiite  Stella  ,  ùt  licet  confidere  ,  inter  I\Ii- 
niftros  Ecclciix  iuütis  adfcripti ,  &  Unâio  Sacra  ,  tam- 
quam  ros  cœleflis,  in  caput  Vei'irum  defcendit..  .  Videte 
igitur  Fratres ,  videte  Vocationem  \'eilram  ,  &  diligenter 
attenditc ,  quo  honore  dignata  Vos  fuerit  IMater  Ecclelia. 
Plantavit  Vos  taiiiquam  ligna  florida  favis  dzcurfus  aguu- 

Tum  ut  fruclum...  dais  in  temyo'c.  (  Pialm.  I.)  Fruitus 
iilos,  ùt  fpero,  uberrimè  dabitis  aliquando  ,  dum,  admoti 
ad  Minilterium  Paftorale  ,  Oves  \''el:ras  ad  falutaria  pafcui 
deducetis....  Sed  &  hoc  attendite,ex  nunc  fpeciales  truftus 
à  Vobis  exlpectare  Fccleliam ,  idqae  e\igere  Caraflerem 
Sacrum ,  quo  eltia  iuligniii....  Sicuti  enira  Socios  Veitros 


anteceditis  gradu  &  dignitnte ,  ita  &  ipfis  prntîre  debetU 
Sandtitate  ,  morum  modelliâ  ,  fervore  charitatis.,.  Quod 
necdum  poteftis  autoritate ,  hoc  potelHs  exemple,  &  iic 
faciendo  jam  inde  aliquas  incipictis  Apoftolici  Muneris 
partes  implere. 

Quod   autem  Vobis  dico  ,   hoc  ,    fcrvatâ  proportione  , 
omnibus  dico  ;  fi  eniin  (  Chrifto  telle  )  in  noviliimis  tem- 

poribus  ,    quoniam    abund^vit   initjuitas  ,    rîfrigefcet    cliarilas 

mulcorun  ,  (  Matth.  34.  )  quantum  putatis  econtra  inflam- 
niandam  charitatem  ,  ii  lanclitas  &  bona  exempla  in  hâc  domo 
abundaverint. .  .  Adhortamini  itaque  Vos  mutuô,  Dileftilli- 
mi  ;  exulent  ex  hâc  cungregatione  ,  ad  fanftiiatem  compoiï- 
tà  ,  exulent  tepor,  negligeniia  ,  ignavia  ;  G-  omnibus  fèntia,  ùt 
loquuntur  Leges  CoUegii  ,  omnibus  illud  ingredentibus  quem- 
d.im  fcnfam  pietatis  ir.j'pirtc  :  verbo  ,  fitvs  Vobis  invicem  tam- 
quam  totidcm  Stellx,  monltantes  viam  virtutis  ;  &licfiet, 
ut  aliquando  poft  hanc  vitam  in  Sanflorum  cœtu  congre- 
gati  tulgeatis  quafi  S:dlx  in, perpetnas  aterr.itutes,  (Dan  12.) 
Amen. 


■^4î 


EXHOR-TATIO  SECUNDA  DOMINICA  PRIMA  QUADRAGESIMA. 

De  Prœparatione  necciïkria    ad    Minifte 

/cfus  duSus  efl  In  defertum 


O 


;M  NT  E  s  infelici  experienti à  cognofcimus ,  ita  peccato 
Adami  corruptam  eliehumanum  naturam,  ut  internum  lemper 
inimicum  fecum  homo  gerat  ;  carnem  Icilicet  qux  ludatur 
cum  fpiritu  ,  &  in  eamdem  fecum  corruprionem  trahere  co- 
natur  animum  illum  ,  qui  ad  Cccleftia  iSj  incorrupta  fuit 
procreatus. .  .  l'^t  quafi  hoc  necdum  humanre  infirmuati  de- 
jiciendx  fufficeret ,  accedit  &  invidia  dajnionis  ,  qui ,  telle 

ucripturâ  ,  tam  quam  Uo  rugiens  circuit  1  quatrens  quem  dâvoreti 
(  I.  Pet.  5.  )  adeo  ut  non  tantum  lit  nobis  coliuclatio  ndver- 
fàs  carntm  (.•'  funguinem  :  J'td  iidverj'ùs  principes  C'  potejlates  , 
adurfùs  mund':  rcclons  tenebrarum  harum.  (  Eph.  6.  ) 

In  tanta  miliiia  dimicantibus  Duce  nobis  &  armis  opus 
eft ,  Diieftiliimi  ;  ac  proindè  nihil  magls  ad  fidelium  con- 
folationem  conferre  potelt,quàm  hodierni  Evangelii  coii- 
lideratio,  in  quo  Du.x  Nofter  Chriftus  cum  dxmone  in  are- 
nam  defcendit ,  hoilem  illum  profteruit ,  ik  exemplo  fuo 
nos  animans ,  limul  modum  tradit  ac  arma  ,  quibus  ipfum  , 
jam  Chrifti  virtute  debilitatum  ,  faciliùs  fuperemus. 

Ssd  li  Evangelica  hxc  hütoria  apud  ullos  in  prxtio  elfe 
debeat,  certù  pretiolilfima  Vobis  lit  oportet ,  DileftilGrai  ; 
Vobis ,  inquam  ,  qui  ad  Minilterium  Evangelicum  Vos  ac- 
cingitis. 

Videiîs  in  illa  ,  quomodo  Chriftus  Dominus ,  poftquam 
jam  per  triginta  annos  crevitlet  tctate  &  fapientià  coram  L'ieo 
&  honiinibus  necdum  tamen  his  contentus,  in  folitudinem 
lecetierit ,  atque  ibidem  oratione  ,  jejunio  ,  verbique  Dei 
meditatione  l'efe  prxpuravcrit  ad  inchoandum  millionis  fuœ 
exercitium  ;  non  profeftô  quod  hâc  prxparatione  indigeret 
Homo  Deus,  fed  quod  hoc  fuo  e-.elmpo  doccre  vellet , 
&  Vos,  &  omnes  alios ,  quanià  &  quali  ad  Minifterium 
Sacrum  pra;p;;ratione  egeatis. 

Voluit  itaque  Vos  docere  Chriftus ,  orationi  ac  carnis 
moniiicaiioni  inlifteudum  elfe,  li  velitis  illo  fpiritu  viverc, 


rium  ,    &  fpeciatini  de  araore  fecelTus. 

à  Spiritâ.  Mattli.  4.  f.  i. 

qucm  debctis  aliis  incukare ,  ac  utiles  reddere  Evangeli- 
cos    Veftros  Labores. 

Voluit  Vos  docere,  etiam  inter  illa  findillima  exercitia 
non  deelFe  daimonem  ,  qui  Vos  conetur  â  fanftis  illis  ope-, 
ribus  retrahere,  &  ad  carnis  delicias  ,  vanitatemque  fa^culi 
excitare  animos  Veftros. .  ,  Ita  ut  omni  tempore  verifican- 
dum  fit  illud  ScripturCC  :  Fili  accedens  ad  fervitutem  Dei  ^ 
pricpanz    animant    luam     ad  lentaùonem ....     (    Eccll.    2.    ) 

Quinimo  folet  majori  impetu  dxmon  illos  aggredi ,  quos 
ad  fervitium  Divinum  alacriores  videt  ,  &  à  quorum  fer- 
vore magis  libi  timet  ;  fecurus  nempe  de  aliis ,  quos  aut 
vitiis  irretitos  novit  ,  vel  quos  tepidos  ac  négligentes 
cognofcens  ,  probe  fcit ,  numquam  fuam  aut  aliorum  Salu- 
tcm  in  ÎNlinilterio   Sacro  opcraturos. 

Nec  de  ineundo  certanfine  Vos  prxmonere  Salvatori 
fatis  fuit ,  fed  &  modum  docuit,  quo  in  eodem  vincatis, 
atque  ideô  infukantem  fibi  inimicum  Verbo  Dei  profliga- 
vic  ;  ut  cognofcatis ,  quàm  neceffiirium  fit  Scripturas  me- 
ditari  ,  in  quibus  omnis  genoris  invenitis  arma ,  quibuS 
poliitis   contra  infultus  dxmonum   ftare  fecuri. 

Videtis  itaque ,  quanta  hic  fefe  ofterat  inftruâionura 
fege.s . .  .  Poltem  fcilicet  hujus  occafione  Evangelii  \'obis 
ollcndere  orationis  ac  mortilicationis  necellitatem  ;  polfem 
de  prx'cipuis  tentationibus  verba  facere ,  contra  quas  ani- 
mum veftrum  prxmunire  debeatis  :  polfem  Vos  accendere 
ad  Sacrx  Scripturx  ftudium  ,  quam  Patres  vocant  Librum 
SacsrdotaUm  ,  &  cujus  meditationçm  comniendat  Paulus  ad 
Tiniùtheum  ut  ptrftîlus  fit  homo  Dei  ,  ad  oinm  opus  bonurn 
injiruclus.   (  II.  Tim.  3    ) 

Sed  quoniam  animus  eft  de  fingulis  Minïftri  Evangelici 
Ofliciis  ac  qualitatibus  ordine  Vos  inftruerç ,  hoec  punda 
coniiderationi  ac  medita'ioni  Veftrce  taiitifper  relinquam  ; 

fingula  deinceps  (  fi  Deui  dederit  )  tïaftaturus Atque 

uc 


'Dominica  prima  Quadragefima. 


ut  à  generalîoribus  exordiar,  fufficiat  hodie  ex  hoc  Chrilii 
faöo  colligere  ,  quam  necelVarium  lit  omnibus  ,  Sacerdo- 
tiuni  &  Miiiifterium  Sacrum  appetentibus ,  fedulâ  ac  dili- 
genti  prxparatione  ad  tanta  munia  fe  aptare.  2.  °  in  So- 
litudine  ac  SecelFu  prxparationem  illam  elFe  taciendam ,  ac 
fpiritum  illum  Solitudinis  i'edulô  à  Miniftris  Sacris  culio- 
diendum.  Quod  dum  aggredior  ,  animos  Vcllros  erigite , 
ut  femen  verbi ,  quod  auribus  percipitis ,  radices  in  Vo- 
bis  agat ,  &  cadens  in  terram  bonam ,  fruftum  centuplum 
i'aciat. 

(  NiceJJltas  prteparationis  nMruitur.  )  In  Minifterio  Saci'O 
duo  prtecipuè  Ipeftanda  veniunt  ;  nempe  ipfa  Sacerdotalis 
Ordinis  dignitas  ,  &  animarum  regimen  ,  quod  Saceudoti 
committitur.  (  Ex  ipfa  natura  Sacerdotii.  )  Quanta  porrö  in 
Sacerdotio  excellentia  ac  fublimitas  !  quanta  in  animarum 
regimiue  virtute  &  fcientià  opus  eft  !  ac  proindè  quis  non 
videt ,  nuUi  labori ,  nuUi  curas  parcendum  ,  ut  ad  tanta 
munia   dignè  animus  prasparetur  ? 

NuUa  rts  magrm ,  inquit  Gregorius  Nazianzenus ,  pro' 
tarionis  &■  exploration} s  ejl  expers ....  Idipfum  in  rebus 
protanis  contin-ua  probant  exempla.  Nullus  adminiftrando 
kegno  prxficitur  ,  nili  qui  fidelitate  in  Regem ,  diuturnâ 
in  rebus  agendis  folertiâ ,  vigilantiâ ,  prudentiâ ,  cseterifque 
dotibus ,  quas  hujulmodi  fublimis  locus  requirit ,  dignum 
fe  probaverit ,  ac  Principis  iui  benevolcntiam  lit  prome- 
ritus.  NuUi  tutó  committitur  ducendus  exercitus  ,  nili  ei 
qui  jam  per  plures  annos  militaribus  laboribus  lit  tVaöus 
.&  exercitatus.  Quinimo ,  ut  ad  minora  defcendamus ,  quis 
ïedificium  dirigendum  committet  nili  arcliiteSo  in  regulis 
artis  perito  ?  Quis  vel  in  minimis  opifice  aliquo  utetur  , 
niii  illum  fatis  inftruûum  Ik  capacem  noverit  ,  ut  proe- 
icriptum  fibi  opus  débité  exequatur  ? . . .   Ita  fcilicet  filii 

hujus  l'ttLuti  prudentiores  filiis  lucis  in  generatione  jua  funr.,.. 

(  Luc  16.  )  Nullis  laboribus  parcitur,  ut  in  arte  fua  quis 
excellât...  Nee  difiicultates ,  nee  vigilias ,  nee  fudorem, 
nee  fanguinem  curant  filii  hominum  ,  dum  de  acquirenda 
dignitate  aut  honoris  titulo  ,  brevi  in  iumum  abituro ,  res 
.agitur  ;  &  nos  putabimus ,  artem  artium  ,  curam  anima- 
Tum,  dignitntem  illam  Sacerdotii,  qua  major  aut  fublimior 
non  datur  in  terris  ,  &  quam  Angeli  ipli  nobis  (  ut  ita 
loquar  )  invident  ,  hanc ,  inquam ,  dignitatem  putamus  line 
labore  ,  fine  probatione  ,  line  ditticultatibus  poüe  acquiri  ! 
;  Sacerdotium  vocatur  à  SS.  Patribus  opus  Dei  excelkn- 
tijjïmum.  Omnium  rerum  c<tlejiium  potejias  ....  OmnipotenriiC 
Divintt  organum....  Nec  mirum  ,  ciim  introïtus  Regni 
Gœlorum ,  imô  Deus  iple  ,  Chriftus  .Tefus ,  Sacerdotis  nu- 
tui  fubjiciatur  ... .  Atque  ideo  dum  de  Sacerdotio  loqu  un- 
tur  Viri  illi  Sanftitiimi ,  nulla  inveniunt  vocabula ,  qui- 
bus  excellentiam  ejus  potlint  exprimere  ;  &  non  nili  cum 
facro  quodam  horrore  ac  tremore  de  tam  excella  digni- 
•taie  verba  fiiciunt Numquid  adhuc  nunc  idem  eft  Sa- 
cerdotium Chrifti  quod  fuit  temporibus  Patrum  ?  Num- 
quid eamdem  meretur  reverentiam ,  eumdemque  hono- 
rem  ?  Et  licèt ,  proh  dolor  !  temerarii  &  indigni  aliquan- 
_do  illud  ufurpent ,  an  propterea  de  fublimitate  fua  facer 
ille  gradus  quidquam  depcrdit      .  ? 

(  Ex  conj'icratione  Leviiarum  )  Attendite  ,  quantas  Cxre- 
nioiiias ,  quuntas  prtoparationes  Deus  exignt  in  libro  Le- 
vitici ,  ut  Aaron  &  filii  ejus  in  Sacerdoces  confecrentur.. . 
Jubct  illos  Deus  feparari  à  medio  fratrum  fuorum  ,  ac 
variis  purgationibus  mundatos,  verdmentis  pretloüs  illos 
_vult  indui  :  manus  eorum  confecrantur  ,  oleum  unftionis 
in  caput  eHunditur  i  diverli  generis  iramolantur  vitlimïc, 


29 

(  Lev.  8.  )  &  earum  fanguine  afperguntur  ip{ï  &  vefiimenta 
eorum  ,  atque  hocc  omnia  per  fepiem  dies  continues  re- 
petuntur  ,■  imó  toto  illo  tempore ,  fub  pœna  mortis  ,  die 
ac  nofte  manere  debent  in  '1  abernaculo  ,  obfervantes  cuf- 
todias  Domini,  nec  alio  cibo  vefci  polTunt,  nifi  de  hof- 
tiis  &  panibus  in  Altari  oblatis  &  fanflificatis 

Quorsùm  ,  quccfo  ,  omnes  illi  Ritus  &  Cxremoniae  ? 
quid  totus  ille  apparatus  lignificat,  nifi  difpofitiones  illas , 
quas  aliquando  ad  Sacerdotium  Novx  Legis  dignè  fufci- 
piendum  requirercntur ,  cujus  non  nifi  figura  tk  umbra  in 
Aaronico  delignabatur  ? 

Si  ità  prœparari  neceiïe  erat  filios  Levi  ,  qui  folumrao- 
dt)  fanguinem  animalium  in  Altari  offerebant  ;  qualem , 
quKfo  ,  prxparationem  exiget  Sacerdotium  Evangelicum  , 
Sacerdotium  illud  augufliliimum  ?  In  quo  deputamur ,  ut 
fimus  difpenfatores  Myfteriorum  Dei  ;  ut  confecremus  ip- 
fum  Corpus  &  Sanguinem  Chrifti  :  ut  à  populo  fideli 
iram  Dei  avertamus  ;  non  quidem  fundendo  fanguinem  hir- 
cortim  aut  vitulorum ,  fed  raanibus  noftris  tradando  & 
immolando  Agnum  illum  immaculaium  ,  qui  abltulit  pec- 
cata  mundi  :  ut  ignem  accendamus  in  Altari  ;  non  ignem 
materialem  ,  quem  in  Altari  ligneo  nutriebant  Levit^e  , 
fed  facrum  illum  Divini  amoris  ignem ,  quo  accendere 
debemus  corda  fidelium  :  in  quo  denique  Sacerdotio  non 
agitur  de  intrando  fubindè  Sanüuario  ,  manibus.  hominum 
fabrefaéto  ;  fed  in  quo  nos  ipli  confecramur  in  Templum 
Dei ,  in  Sanûuaria  Viventia  ,  in  quibus  Deus  Majellatis 
inhabitat ,  ut  &  nos  ipibs  fanftificet  &  per  JVlinilteriun» 
nodrum  oracula  fua  fidelibus  manifeltet  .^  .  Si  itaque  fub 
pœna  mortis  tanta  pra-paratio  prtefcripta  fuerit  Filiis  Levi , 
quanta  à  nobis  requiritur ,  Diledlillimi  !  Nam ,  ut  inquit 
Apofiolus  (Heb.  10.)  irriiam  quis  fic'uns  legem  Moyfi^ 
fine  alla  mtfcrationt  .  . .  moritur  ;  quanta  magts  putatis  dete~ 
riora  mercri  fupplicia  ,  qui  Filium  Dei  conculcaverit ,. Cr  San- 
guinem Tejla  menti  pollutum  duxerit  ,  in  quo  fancHficatus  tfl  i 
C'  J'piritui  graii<e  coniumeliam  fccerit  ?  Et  profeftó  Filium 
Dei  ejufque  Sanguinem  conculcat ,  ac  fummam  Spiritui 
Sanöo  infert  contumeliam  ,  qui  indigné  lufcipit  augufium 
illud  Ordinis  Sacramentum.,  quod  Chriftus  eo  fine  inllituit» 
ut  in  eo  largiiiiir.as  conférât  gratias ,  quibus  &  fe  &  fidè- 
les curie  fux  mandandos  Sacerdos  fandlificare  valeat. 

(  Ex  prizparatione  Catechumenorum.  )  Si  aliud  quceritis 
exemplum  ,  ex  quo  patefcat ,  quanta  ad  fufcipiendos  Or- 
dines  prasparatione  opus  fit ,  attendite ,  quid  à  Catechu- 
menis  antiqua  Eccleüas  difciplina.  pro  fufcipiendo  Baptif- 
mate  exegerit. 

.  Anni  integri  non  videbantur  nimis  longi  Ecclefia; ,  ut 
ad  tantam  gratiam  Catechumenos  fuos  formaret.  Qui.  eo- 
rum numero  adfcripti  erant  ,  longo  tempore  cœtus  .îide- 
lium  &  Ecclelias  frequentabant.  Funditiis  inilruebantur  de 
principiis  Chriltianitmi ,  &  de  excellentia  Religionis  illius , 
cui  volebant  nomen  dare.  Ad  opera  Pietatis  exerceban- 
tur  per  orationes  continuas ,  jejunia  ,  ablliuentias.  Subji- 
ciebantur  variLs  fcrutiniis  ;  purgabantur  exorcifmis.  Nulli 
parcebatur  labori ,  ut  à  mundo  ejufque  vanitatibus  avo- 
careiitur  Catechumenorum  animi ,  ut  ita  polTent  in  Chrilto 
fpiritualiter  renafci,  &:  gratiam  Baptifmi  dignè  fufcipere. .. 
Neque  ad  eam  ,  etiam  poft  tam  longas  &  multiplices  pro- 
batioues  admittebantur ,  nifi  ,  expetitis  multoties  fidelium 
furtragiis ,  apparcret ,  hoc  eos  benelicio  dignos  ede.  • 

ka  aureis  illis  fcciilis  curabat  Ecclelia ,  ne  in  fipum 
fuura  admitteret  mcnibrum  aliquod  putridum  aut  Chrilto 
JLapite  Suo  minus  dignum. . .  Atque  indi;  colligite  quuuto 


3° 


ExhonatLO    Secundo. 


labore ,  quàm  anxiâ  follicitudine  prœparaverit  &  cxami- 
naverit  illos ,  quos  ad  Sacerdocii  gradum  volebat  evehe- 
re...  Nam  profeöó  li  fanftitas  à  quolibet  Chrilliano  exi  ■ 
gitur  ,  loiigè  magis  hœc  neceiraria  el\  IVlinillro  Eccleliïc. 
Si  lacrilegiurn  fit  indigné  Waptifmum  fulcipere  ,  longé  dé- 
tenus crimen  eft  Ordinationcm  facram  profanare. . . .  Si 
Catechumeni  vita  Vocationi  fux  non  refpondeat ,.  vulnus 
ijuidem  Eccleiix  infligitur  ,   fed    qiiod  foli  ilti  animîc    in 

pnmis    nocet  . .  .   (  A'x   Je<}uelis   indigna:    Ordiiuitionis.  )   Alt 

ab  indigné  ordinato  longé  majus  exitium ,  longé  majus  vul- 
nus fentit  pia  Mater ,  quod  non  in  unius  i'olùm  anima 
bccret  ,  fed  quod  mukos  alios  inficit ,  gregique  Chriftiano 
rocumentum  aft'ert  fanguineis  lacrymis  dcplorandum  Malis 
cnim  praspofuorum  exemplis  plebs  chriltiana  eorrurapicur; 
infirmi  in  l'ii'e  vacillant  ;  htcretici  eorum  crimina  in  erro- 
ris  patrocinium  trahunt  ;  eorum  ignorantia  Religionis  in- 
fciyum  in  fubditis  procréât ,  fegniticm  parit  incuria ,  ad 
peccatum  facilitatem  tiibuit  negligeiuia  ;  atque  hinc  Rcli- 
gioi^is  irrilio  ,  difciplinœ  jaftura  ,  ürdinis  Clericalis  con- 
temtus  :  ita  ut  non  tantCim  fufcipiens  ,  led  Ecclelia  ipla 
■reprobà  cujullibet  Ordinatione  t'œdetur.  Ilinc  taclum  eft, 
ut  ob  has  indignx  Ordinationis  iequelas ,  adeô  iiitenti  & 
rigidi  eli'ent  in  IVlinillrorum  ekftione  primiciv;e  Eccleliœ 
Pontifices  :  &  hs  profeftè  Icquelx  tiraorem  &  tremorem 
incuiere  debent  illis  qui  ordinant ,  mi  &  illis  qui  ad  Sa- 
eros  Ordines  afpirant.  Ut  autem  harc  altiùs  mentibus 
VcHris  imprimantur,  confiderate  diligenter  utrumque  ;  quan- 
tum fcilicet  peccatum  fit  indigna  Ùrdinum  fulceptio ,  & 
quanta  exindè  mala  in  Eccleiiam  reilundent. 

(  T<im  pro  ipfo  Saccrdote  )  Peccatum  illud  eô  graviorera 
continct  in  primis  reatum ,  quod  fpontaneâ  &  delibera- 
filiimâ  voluntate  committatur  ; .. .  In  aliis  peccatis  aliquando 
ignorantia  ,  infirmitas  luimana  ,  vehemens  pailio  ,  delicata 
qua^dam  occafio  hominem  quafi  fubito  impetu  &  vix  de- 
liberantcm  in  crimen  pertrahunt  ;.. .  Verùm  Sacri  Ordinis 
profanatio  liberrimâ  ekftione  &  quafi  prtemeditato  animo 
committîtur  ,  licque  purcc  malititc  adfcribi  débet  ,  &:  ex- 
prcliiiiimum  gratiit  contemtum  involvit.,..  Spiritui  Sanûo 
contumeliam  intert ,  ejufque  dona  ex  profefi'o  conculcat , 
idque  eo  iplo  momento  ,  quo  paratus  eit  ea  abundantiùs 
communicare  ;  eo  ipfo  momento ,  quo  illis  ampliùs  indi- 
»ere  incipit  ordinandus.  ('Juàm  funeltn:  autem  hinc  oriun- 
tur  fequelcc  !  Caraderem  quidem  Sacerdotalem  talis  reci- 
pit  ,  fed  non  fpititum  ftatûs  Sacerdotalis  :  l'ortiori  vinculo 
Divii.o  Servitio  fe  aliringit  ,  fed  non  nili  iit  illud  auda- 
•ciùs  contemaat  :  Ad  vitam  fpiritualem  &  Cœleftem  fe  ob- 
ligat  ,  &  tamen  non  \vS\  terrtnam  ac  fpurcitiis  maculatam 
diicct....  Et  quod  magis  dolendum  ,  hujufmodi  j'roia- 
natio  inducit  damnum  irreparabile  :  Sacra  quippe  Ordina- 
tio  ,  femcl  collata  ,  reiterari  non  poteit,  nullumque  datur 
medium  ,  in  quo  hauriat  Grati:.m  illam  Sacramentalem  , 
quâ  fe  facrilegè  privavit  ;  &  tamen  ex  akerâ  parte  Sacrum 
Caraöerem  nequit  deponerc  ,  ratione  cujus  ad  vitam  pu- 
xiorera  obligatur.  .  .  .  Scd  dices  :  reliât  adhuc  infclici  illi 
Clcrico   pcenitentia .  .     Imô    reltat    pœnitentia  ;   fed  ,  cum 

Chryfollomo   loquor,   ijuis    vidii    CUricum    diô  y(ïnitcnti<im 

ingénie  m  ?  Ptcniteinia  illa  miraculum  eft  Gratioc  :  fed  & 
quàmvis  illam  agat ,  an  ideô  habiturus  eft  talenta  ,  ad 
funûlones  fuas  obeundas  neceflaria  ?  An  ideo  gratiiita  illa 
doua  ipîi  diltrihuei  Deus ,  quiu  obliinato  animo  tam  indigné 
contcm.it?  Imo  luiufniodi  indigni  ordinarié  magis  ac  magis 
obduruntur ,  &  frequens  rerum  Sanâarum  cuntreftatio  in- 
feulibikm  rtddit  iplbrum  aiiiir.um  ;  atque  hinc  teutbrola 


illa  ac  terribilis  obcxcatio  feqnitiir ,  qax  ipfos  ad  impœ- 
nitentiam  finalem  ac  mortem  teternam  deducit. 

(  Quùm  pro  EccUfia.')  Nec  Sacerdoti  tantum,  verùm 
Ecclelin;  ipfimet  funella  eft  indigni  Ordinatio  ;  &  in  Mi- 
nilterio  Sacro ,  in  quo  couperator  Chrilii  elle  deberet , 
potiùs  fit  couperator  &  minifier  fatante,  ut  animas  perdat 
&  maûet.  Audite  Aoc  .S./ivn/o/^j ,  inqiiit  ad  hujufmodi  Pro- 
pheta  Olée  ,  . , .  laqueus  fdçli  ejlis  fpeculmioni  ,  C'  rete.  ex- 
panfum  fuper  Tluibor.  (  Ofée  5.  )  Sacerdos  ,  qui  fine  voca- 
tione ,  fine  doftrina ,  fine  puritate  monim  ,  fine  motivo 
fanftitate   Status    lui    digno  ,    Minifterium    fulcipit  ,  îllud 

idem  fine  difcretione ,  fine  zelo  ,  fine  charitate  obibit 

Hinc  fiet ,  ut  pcccatores  in  criminibus  fuis  fecuri  vivant  ; 
ut  abufus  undique  pr;evaleant  ;  ut  negligantur  Sacramen- 
ta  ;  ut  lides ,  pietas  ,  fpiritus  Chriltianifmi  extinguantur 
in  populis  !  ut  generalis  oriaiur  morum  perverlio  ;  licque 
impietas  laté  dominabitur ,  ac  deformem  reddet  Ecckli-C 
faciem  !  . .  .       • 

Nec  putetis  hfec  gratis  à  me  fingi  ;  percurrite  Eccclelitc 
ftccula  &  videbitis  hicrcfes  omnes  &  fchifmaca  à  Sucer- 
dotibus  initium  habuilfe  ;  &  ut  prxteream  antiquitatis 
exempta  ,  numqnid  etiamnum  fuperfunt  ante  oculos  Vef^ 
tros  trifiia  ni  mis  documenta  ,  qu;c  probes:  ,  quàm  funef- 
tos  efleftus  habeat  Sacerdotiim  impietas  &  corruptio.  Quod 
enim  ficculo  XVI.  tot  Régna  ,  tot  Provincife  ab  unitate 
Ecclefiîc  fe  fcparaverint ,  pro  maxima  parte  Sacerdotibus 
imputandum  etl. . .  Si  fantti  fuillcnt  Cleri  mores ,  profefto 
tamquam  calumniatores  explofi  fuilfent  Lutherus  &  Cal- 
vinus ,  qui  fub  prietextu  rcformationis  Ecclelitc ,  tot  fe- 
cerunt  errorum  fuorum  fequaces....  Sed ,  proh  dolor  ! 
nimis  evidens  erat ,  vera  crimina  ab  han'eiiarchis  illis  Clero 
objici  ;  nam  fpiritus  mundi  ,  fpiritus  luxuria;:  Ecclclialti- 
cum  Ordinem  longé  latéqtie  invaferat.  Sub  talibus  duci- 
bus  populus  vix  fciebat  Religionis  fu;e  principia  :  juxtà 
Sacerdotum  exempUim  peccatis  fuis  immerfi  vivebant  fub» 
diti  ,  &au'.horitas  Eccleiiœ  in  contemtum  venerat  ,  eoquôd 
vidèrent   fanflas   cjus    régulas    ab    ipfo    Clero  impudenter 

viûlari  atque  contemni Contra  indigno*  illos  Sacerdo- 

tes  furgent  in  judicio  tot  gentes  fedutla: ,  &  exprobra- 
bunt ,  juftà  Dci  vindiftâ  everfa  fuilfe  ab  hxrefî  Altaria  , 
qua.'  priùs  ipfi  Padores  facrilegiis  fuis  loties  fiedaverant. 
Exprobrabunt  iniquis  illis  ftliis  Hcli ,  propter  ipfos  in  cap- 
tivitatem  duflam  fuifie  Arcam  l'œderis  :  propter  fcelera 
velira  ,  inquient ,  ô  miferi  Sacerdotes  1  gloria  &  praclentia 
Domini  Templa  nofira  dercliquit ,  &  Religioni  Patrurn 
noftrorum  fubltitutus  eit  cultus  alienus ,  qui  &  nos  iSc  pof- 
teros  noitros  ccternùm  reddet  iniélices.  ^ 

Quod  f;cculo  decimo  fexto  eftecit  Sacerdotum  luxuria 
&  ignorantia  ,  hoc  idem  aliis  Eccleiiœ  temporibus  fccic 
fuperbia  ,  ambitio  ,  pervicacia  ,  avaritia  ,  invidia  aut  quac- 
vis  alia  naturx  corruptx  paliio .  .  .  Percurrite  Ann.iies 
Ecclcliie  &  videbuis  liinâos  fuiife  populos ,  diim  faniti 
erant  Sacerdotes ,  nidiunique  in  Ecclelia  fuifie  malum , 
quin  illud  fuicitaverint ,  aut  faltem  f  ropagaverint  Sacer- 
dotes perverli  &:  itnmorigeri.  Quinimo  unius  aut  alterius 
quandoque  fulTicit  perverlitas ,  ut  milieux  pereant  animrc, 
&  in  abylfum  inferni  detrudiintur  ;  quod  clarè  videbitis 
probatiun  ,  fi  hxrefes  iingulas  ,  fi  fchilinata  ,  quîc  Eccleiiam 
dilaceràrum ,  eorumque  originem  attenté  coniiderare  vo- 
lueritis. 

(  yVt-c  mali  tan: ù m  fed  &  teptdi  plurimùm  nocent.)  Ylvct 
Vobis  propono  ,  Dileflidimi ,  ut  ex  iis  colligatis  ,  quan- 
tum  inaium   Sacerdotes   operari   poliint   iu   Ecclelia  ,    & 


Dominica  prima  Quadragefinue. 


qiiantiim  ipfius  ïnterfit  non  nifi  dignos  &  probatos  ad  tan- 
tum «radiim  afTumi.  Ablit  autem  ut  de  Vobis  timeam  ,  ali- 
quenTinter  Vos  elTe,  qui  vellet  contaminatam  conlcientiam 
«erens,  Ordines  Sacros  iufcipere,  aut  indigna  &  criminofâ 
?ità  Minideriura  Evangelicum  inhonorare.  Tam  acerbum, 
ÙC  cohfido ,  vulnus  numquam  Eccleficc  numquam  cordi  mso 
iiifligetis.  Sed  unum  eft,  à  quo  magis  Ibllicitè  Vobis  ca- 
vendum  ;  fcillicer  ne  in  negligentiam  Oflicii  Veftri,aut  in 
tepurem  Ipriritùs  incidatis  :  ha;c  enira  vitia  ,  cùm  non  ità 
maniteftè  fcandalola  lint,mini;s  curantur ,  &  tarnen  infinita 
ex  iis  mala  quotidiè  in  Ecclefiim  pullulant.  Enimveró  Mi- 
nirtri,  ifto  tepore  laborantes,  nee  Üratione  ,  nee  mortifi- 
catione  fenluum  ,  vitKque  interioris  exercitiis  animum  rc- 
coUigunt  ,  nee  gratiam  Vocationis  Sua?  identidem  curant 
reluleitare  ;  ignorantes  feientiam  Saiiftoi  urn ,  ac  Spiritu  Dei 
vaeui ,  vix  de  rebus  Divinis  loqui  nôrunt.  Hi,  li  in  Tri- 
bunali  Pituitentice  inftruere ,  corrigere ,  reprehendere  de- 
beant  ,  hoc  line  unûione,  fine  zelo  ,  line  benediöione  fa- 
ciunt  ;  Deeft  enim  iplis  Ipiritus  Pietatis ,  qui  Iblus  intima 
cordis  vilcera  pervadit  :  nee  nôruïît  débité  ut  gladio  Verbi 

L'ei ,  qui  pertingat  uffUd  ad  dhtjloncm  anim.<e  ac  fyirilus  , 
comva'^um    qaoque   ac    medullarum.  (  Hebr    4.  )     Hinc   fit    Ut 

peccatores  ab  iplis  recédant  trigidi  &  iueompunfti  ;  quinimo 
illa  Miniltrorum  tepitlitas  feeuros  quodammodo  ipfos  facit , 
cumque  videant  vulnera  fua  tam  negligenter  à  Paftoribus 
curari ,  minas  fentiunt  eorum  fccditatem,  &:  paulatim  in- 
cipiunt  negligere  ,  ac  demum  contemnere  terrores  illos  , 
quüs  prinuim  illis  incutiebat  contaminata  peccatis  eonfcientia. 
Deinde  dum  tepidi  hujusmodi  Sacerdotes  Cathedram  afcen- 
dunt  Evangelieam,  ex  corde  fuo  llerili  nihil  eruflant  quod 
inidionem  Ipiritus  habeat ,  aut  ad  Pietatem  commoveat  ; 
fed  vanâ,  ftcrili,  ae  puerili  eloquentià  Doftrinx  Sacrx  gra- 
vitatem  deturpant,  &  ipfa  Prscdicatio  Evangelii,  qux  Fons 
Salutis  deberet  elTe  fideli  populo  ,  iiné  fruftu  ,  line  utili- 
tate  peragitur ,  ficque  tepidi  ilii  Pafiores  cataraâas  Cœli 
claudunt  ovibus  fuis ,  quœ  in  terra  deferta  &:  inaquofa  con- 
ftitutx,  languida;  fiunt  ae  emarcida;,  &  finaliter  animx  fuie 
curam  abjiciemes ,  miferè  depereunt. 

Adhortatio  ad preeparationdtn.  )  Videte  igitur  ,DileflilIinn  , 

qiiam  fedulo  torpor  ille  excutiendus  lit  ,&  quanta  Pictate, 
quanto  fervore  Vobis  opus  lit,  ut  aliquandó  cum  frudu 
in  ^'in;a  üomini  laboretis  Ablit  porro  à  me  procul ,  ut 
per  hxe  à  Minillerio  Sacro  Vos  detcrrere  intendam ,  quin 
econtra  ad  Statum  tam  fublimem  ,  tam  meritorium  exhortari 
Vos  cupio  :  fed  limul  excitare  volo  animos  Veltros  ,  ut 
negligentiam  omnem  excutientes ,  acquiratis  feientiam  Sanc- 
tprum  ,  &  in  fervore  fpiritûs  ambuletis. 

Conilantiâquidem  &  fortitudine  Vobis  opus  eft  ;  ncc  enim 
fins  ditlieultatibus  tanta  Dei  dona  acquiruntur  ;  Sed  vincite 
Vosmetlpfos  ;  carnem  mortificate  ;  Orationi  inflantes  efte  ; 
Libros  Sacros  amate  ;  Chrilium  imitamini ,  &  eamdem  cum 
Ipfo  prLcdicaturi  Doörinam  ,  tendite  cum  Chrifto  in  De- 
lertum  ;  (Hunc  in  finem  eundum  cum  Chrijlo  in  Solirudinem.  ) 
id  eft  in  lilentio ,  in  folitudirle ,  à'  rebus  omnibus  inutili- 
bus  &  mundanis  avocate  animum  ,  &  ità  pirate  Vos  ad 
annuntiandum  Evangelium  pacis. 

■  '  Sic  audietis  Vocem  Domini  ;  lic  notas  Vobis  faciet  Vo- 
luntates  Suas.  Ducam  eam  in  folirudinem  ,inq\m  de  Sponfa 
Sua  Spiritus  Sanftus  ,  &  /oquar  ad  cor  ejus.  (  Ofée  2.  )  Ite  &: 
Vos  in  folitudinem ,  &  ex  hoc  facro  deferto  ,  ad  exemplum 
cjufdem  Sponlx,  afcendetis  cffluenus  delicits  ,  &■  inninjU- 

per   DiUclum    Vejlrum. 

Jacüb  in  folitudine  erat  dum  viam  Cccli  cognovit ,  & 


31 

Scalam  illam  mirabilem ,  qupc  ad  Deum  ducehat ,  confpexit* 
(  Gen.  :8.  )  TMoyfes  erat  in  deferto  ,  dum  à  Deo  Millionem 
Suam  accepit  ad  populum  Ifrael.  (  Exod.  3.  )  Rurfus  eum- 
dem  populum  non  in  A^gypto  ,  quK  utique  figura  mundi 
erat ,  fed  in  deferto  facrificare  Sibi  voluit  Dominus  :  ihi 
aqux  ,  natura  fua  amarœ,  iplis  dulces  faöae  funt  ;  ibi  de 
Petra  fpirituali  biberunt  ;  ibi  Manna  ,  cibum  illum  de  Cœlo 
millum  ,  collegcrunt.(Exod.  5  15.  16,  17.  )  Ah  !  qukm  felix 
populus,  ii  line  murmure,  line  querela  tamum  donorum  cœ- 
lelUum  cumulum  percepilfet.  . .  In  eodem  quoque  deferto 
Moyfes  afcendit  montem ,  &  ibidem ,  à  creaturis  omnibus 
feparatus ,  cum  Deo  locutus  eft,  Ipfum  vidit  facie  ad  facieni , 
Legem  accepit;  (Exod.  19  &  feq.  )  atque  inde  divino 
plenus  igne ,  rediens  ad  populum  ,  Sanfto  Zelo  incenfus 
vitulum  aureum  deltruxit,  &  in  adoratores  eius  vindiftam 
juftam  exercuit.  .  .  (  Matth.  3.  )  In  deferto,  in  folitudine  , 
per  triginta  fcrè  annos  aptatus  fuit  Prtccurfor  Domini,  ut 
prxdicaret  pocnitentiam ,  &  viam  Chrifto  pararet.  Hic  haufit 
fortitudinem  illam  ,  qus  deinde  Reges  ipfos  conterruit ,  & 
Herodi  crimina  fua  exprobravit ,  fine  dillimulatione  Regi  di- 

cens  :  (  Mare.  6.  )   Non    licet    tihi   haberc  uxorem  fratris  tui. 

Verbo,hic  eam  acquifivit  fanaitatem  ,  ut  major  Ipfo  non 
furrexerit  inter  natos  inulierum. 

Et  ut  redeam  ad  prxcipuum  hujus  exhortationis  argu- 
mentum  ;  Iplimet  Chrilto  fatis  non  fuit  ,  in  occulta  triginta 
annorum  vita  latuifle,  antequam  annuntiaret  Evangelium; 
fedubijam  in  procinftu  erat  ad  Miflionera  Suam  inchoan- 
dam ,  per  quadraj;inca  dies  in  defertum  fecellit,  atque  ibidem 
abftinentià  ,  jejunio  ,  filentio  ,  oratione  ,  ac  Verbi  Dei  medi- 
tatione  ad  certamen  Ie  confortavit  ;  ut ,  hoc  inftrudli  exeir'- 
plo  ,  veftigia  ejus  fequamur. . .  Et  profefto  ,  li  pervolvatis 
Sanftorum  vitas ,  qui  poft  Chriftum  Apoftolico  Munere 
funfti  funt,  videbitis";  Illos  eâdem  prorfus  methode  ani- 
mum fibi  paràlfe  tanto  muneri  fubeundo  parem.  Noviftis 
quoque  ,  Illos  ,  qui  novillimis  hifee  temporibus  fpiritura 
Ecclefiafticum  in  Clero  refufcitârunt ,  hanc  prajcipuè  meüio- 
dum  inculcâfle  ,  illique  methodo  adferibendos  fruöus  illos  , 
quos  ex  mutata  Cleri  fui  facie  jam  late  deguftat  Mater  Ec- 
clefia. 

Hinc  poft  Tridenrinam  Synodum  tot  ubique  erefla  funt 
Seminaria,  ut  in  illis,  tamquam  in  Civitatibus  Refugii', 
habitarent  Filii  Levi  à  reliquo  populo  fegregati ,  abftrac- 
tique  ?.  mundanis  omnibus,  folis  Divinis" rebus  vacarent 
&  Status  fui  Odlciis  mcditandis  toti  incumberent.  At  quo- 
niam  de  hifee  domibus  earumque  inftitucioneac  fcopo  hodie 
latius  traftare  tempus  non  patitur,  futliciet  Vos  exhortari 
ad  fpiritum  illum  Seceflus  &  Solitudinis ,  adeó  Vobis  ne- 
ceflarium. 

(  Necejjltas  iflius  fan&.e  foluiidinis.  )  Neceftarius  ille  Vo- 
bis  eft ,  ut  in  quiete  &  filentio  Vosipfos  examinetis,  &  intima 
cordis  Vcftri  fcrutemini  ;  ut  feiatis  quo  fpiritu  agamini... 
Nihil  enim  magis  abltrufum  eft ,  qukm  cor  hominis  ,  ik  fiepè 
fîtîpiùs ,  dum  putamus  nos  agere  opus  Dei ,  inveniemus  non 
elle  nili  motivum  aliquod  temporale ,  amorem  proprium , 
latentcm  aliquam  pailionem  ,  qux  nos  animet,  &  qux  à 
Deo  elle  non  potcft. 

Abftraftione  itaque  opus  eft  à  rebus  omnibus ,  qux  oculos 
noftros  fafcinare  polfent  :  in  faniio  autem  Seceftii  difpel- 
lentur  tenebr.c  illx ,  diiiipabuntur  nubes ,  qux  afpedlum  Solis 
Juftidx  impediunt  ;  &  ficuti  lucente  fole  etiam  minimas 
atomos  in  aëre  pendulas  advertimus,  ita  &:  tune  oft'erent 
fcfc  mentis  noftrx  oeulis  inlidelitates  illce  ,  levés  quidem 
aliquandü  ,  fed  qux  tarnen  abundantem  gratiarum  intiuvum 

G  X 


32  Exhonatio  Secunda  Dominica  prima  Quadragefima, 


à  nobis  avertunt ,  &  femper  aliquam  cordis  nofiri  partem 
à  fervitio  Divino  fubducunt. 

In  fiicntio  &  frequenti  animi  difcullïone  obfervamus  ma- 
culas illas  ,  quas  continuo  diluere  oportet.  Obfervamus 
pulveren!  illum  terrenum  pcdibus  noftris  adhoerentem,  quem 
oportet  excutere.  Audimus  vocem  Domini  ad  nos  loquen- 
tis  ,  &  in  fanöa  vocatione  animum  obfirmantis  ;  tantöque 
potentiores  ,  &  fuaviores  conlblationes  invenimus  ,  quo 
magis  nos  à  creaturarum  Iblatio  lubtrahimus ....  Non  nili 
hac  via  concipere  poteftis  i^nem  illum  Divinura  ,  qui  & 
in  corde  Veftro  arderc  debet ,  &  quo  alios  incendere  de- 
bcbitis  ;  line  quofervore,  ut  jam  vidimus ,  numquàm  cum 
fruiSu  arduas  tunftiones  paftorales  obibitis ,  numquàm  dig- 
nos  Evangelii  Miniltros  Vos  exhibebitis. 

IKic  via  Tcientiam  debetis  acquirere  Pallori  necefTariam, 
ne  alias  cwcus  cïcco  ducatum  pncftet  ik  ambo  in  foveam 
cadant.  Videte  quanto  labore ,  quantis  vigiliis  fcientia  ac- 
«julratur  Reipublicx  regenda-  neceiraria.  Non  fine  fudore , 
fine  languine  ,  iine  fanitatis  difpendio  ars  militaris  edifci- 
tur  :  imo  nullum  eit  opihcium  vel  tantiiper  difficile  ,  quod 
non  plurimos  exigat  annos  ,  ut  in  illo  expertus  quis  eva- 
dat. An  ergo  putatis ,  curam  animarum  ,  qua;  meritó  vo- 
catur  ars  artium  ,  qua  nulla  datur  diflicilior  ,  nuUa  majo- 
ris  pretii  aut  momenti ,  an  inquam  putatis ,  illam  fine  la- 
bore &  frequenti  meditatione  acquilitum  iri  ?  Et  licitum 
Vo.bis  elfe  tempus  illud  pretiofum  ,  &  numquàm  revoca- 
bile  ,  quod  ad  illam  edifcendam  Vobis  conceditur  ,  nugis 
&  dillipationibus  confumere  ?  Et  frigido  ,  ut  aiunt ,  fan- 
guine  llirtinebitis  propter  hujufmodi  nugas  &  res  nihili 
perire  aliquando  animas  ,  Chrifti  Sanguine  redemtas ,  & 
VoS'ipfos  in  xternam  ruinam  properare  ?  ....  Refpicite 
quomodo  boni  patresfamilias  fxpè  à  fummo  mane  ufque 
ad  ferara  noftcm  alacriter  laboient ,  &  ab  omnibus  de- 
leftaniemis  ac  dillipationibus  fe  ubltineant ,  ut  familix  fuœ 
vjftum  comparent  :  quid  ergo  Vobis  agendum  eit ,  ut  nu- 
triraentum  comparetis,  non  corpori ,  led  animabus  tilio- 
rum  Vellrorura  fpiritualium  ,  familiœ  ipfius  Chrifti  ,  cujus 
loi;um  tenebitis ,  &  cujus  oves  ad  fahnaria  pafcua  dedu- 
'■-cere  Vobis  incumbet  ? 

Denique  in  Solitudine ,  in  Seceffu  exiiere  debetis  illutn 
Ipiritum  mundi ,  illam  inclinationem  ad  res  lenlibiles ,  fi- 
liis  Adic  innatam  :  fpiritum  illum,  qui  ardiia  quœque  ac 
carni  dirticüia  réfugie,  &  non  nifi  ad  placentia ,  ad  mol- 
lia ,  ad  vanitat'es  &  diliipationes  inclinatur  :  mundo  & 
concupifcemiis  ejus  debetis  bcllum  indiccre  ,  imperium 
ejus  ac  pompas  verbo  it  exemplo  deftruere  :  quomodo 
autem  h:cc  operabimini ,  li  adhuc  in  \'obis  vivat  fpiritus 
e\us  ?  Si  adhuc  rebus  illis'  deleftemini ,  quas  adoratores 
ejus  'leiSantur  ? 

(  EpilügcS  )  Gratias  itaque  agite,  Dileûiinmi ,  giatias 
agite  Deo  &  Patri  mifericordiarum  ,  qui  Vos  è  tot  mil- 
ieiiis  hominibus  elegit  ,  non  tantum  ut  ad  lidem  adduce- 
ret ,  led  qui  Vos  pofuit  ut  fitis  Coüperatores  Chrifti  lui , 
&  lub   Iplo  ,  ii  ità   loqui   licet  ,  ipüus  mundi   falvatores. 

Conliderate  lorió  tami  Minilkrii  dignitatera ,  &  pcrfiia- 
fum  habetc  inter  omnes  mundi  tituJos  nullum  eüe ,  qui 
ilio  lit  lublirnior ,  nullum  itaium  adcö  e.xcellcntem  ;  &  ex- 
ciaraate  pleno  corde  cum  Prophcta  Regio;  (  /'>/«.  S3  ). 
Melior  ejt  ,  Uoiliir.e  ,  (lies  una  in  ^itriis  tuis  fuper  miliui. 
l'.le^ï  nhjeclus  ejje  in  Domo  Dei  mei  :  magis  quâm  /labtian 
in  lahcmaiulis  pcccuurum, 

Atteiidite  igiiur  lerio  ,  Vos  ab  iplb  Spiritu  Dei  deduc- 


tos  in  hunc  locum ,  tamquam  in  Sacram  quamdam  Soli-. 
tudinem  ,  ubi ,  procul  remoti  à  Patria  \'ellra  ,  ab  ami- 
cis ,  ab  objcftis  omnibus  qux  diliipare  ^■os  pollent ,  hoc 
unicum  habetis  agendum,  ut  Deo  Soli  ac  Vobis- ipfis  in-' 
te. ui ,  oradone  ,  Scripturarum  meilitatione  ,  omnigeno  vir- 
tutum  exercitio  animos  Veltros  inltauretis  ,  &.  ad  exem- 
plum  Chrilli  Vos  prxparetis  ad  annuniiamlum  Viam  Salu- 
tis  ,  Evaiigelium  pacis. 

Omnibus  proindè  nuiitiura  mittite ,  &  in  hunc  fcopuni 
unicè  intenti  mundate  animas  Vellras  ;  offerte  Vosipfos 
hoftias  fpirituales  Deo  ;  fxcularia  defideria  evellite  ;  car- 
nem  fubigite  ut  ferviat  fpiritui  ;  leparate  Vos  ab  omnibus  , 
&  afcendite  cura  Moyfe  in  Montera  Uomini  ,  ibiilemque 
converfemini  cum  Deo  Veliro  ,  ut  dum  rcdibitis  ad  po- 
pulum  ,  legem  ipfi  annuntiaturi ,  refpkndeat  facies  ,  re- 
l'ilendeant  opera  \'eftra  ,  ut  bonos  poiiitis  in  Viis  Domini 
confortare ,  &  vitulum  aureum  ,  iil  ell ,  idola  ,  quic  ado- 
rât niundus  ,  foititudine  ccclefti  confringere. 

Fateor  ,  difficilis  eft  ad  Montera  afcenfus  ;  non  enim  fi- 
ne labore  ad  culmen  eju^.  pertingitur.  ...  Remurraurabit 
caro....  Obliflet  cccptis  Veiiris  aiitiquus  ferpens ,   qui  nee 

ipfum  Chriftum  intentatum   reliquit Sed   &  ideó  piis 

cogitationibus  continuo  fullinete  &  refumite  animum.  Per- 
pendite  res  magnas  fine  diliicultate  non  acquiri.  Oculos 
intenJite  ad  tot  Viros  Apollolicos,  qui  in  eodem  Mune- 
re  Vos  gloriosè  prxcellerunt . . . .  Homines  utique  erant , 
iifdem  infirmitatibus  fubjeûi  ùt  Vos  ,•  idera  certamen  cer- 
taverunt ,  eamdemque  palmam  ,  quam  ipfi  reportârunt ,  & 
Vos  reportabitis  ,  ii  fortes  in  bello  (ietcritis  ,  &  ad  exem- 
plum  ipforum  prxliati  fueritis  praclia  Domini. 

^Vttendite  ,  iterum  dico  ,  Dileflilfimi ,  attendite  ipfum 
Spiritum  Sanftum  Vos  in  hunc  locum  ,  quafi  in  Sacrum 
Defertum  duxilfe  ,  ut  cum  Chriflo  Vos  aptetis  ad  Munus 
Apoftolicum  ;  ut  cum  Ipfo  ,  Oratione  &  Meditatione  Scrip- 
turarum animum  inftauretis  :  Eum  fequiiüini ,  nianete  cum 
Ulo,  &  nihil  eli  quod  in  ejus  confortio  ab  iniraicis  Vef- 
tris  timeatis. 

Exhortamur  itaque  Vos  cum  Apoftolo ,  cujus  Verba 
horiiè  Fidelibus  proponit  ICccleiia  ;  (  //.  Cor.  6.  )  exhorra- 
mur,  inquam,  ne  in  vacuüm  gratiam  Dei  reciyialis  . . .  erce 
rtunc  tempus  acceptnbile  ,  ecce  nunc  dies  jaluiis ....  exb}be- 
amus  nosmetipfos  jicut  Dei  Mmijiros  ...  in  cujiitaie ,  in 
fLientia  ,  in  longanimitate  ,  in  Juaviiate  ,  iti  Spiritu  Sanclo  j 
in  chariïate  non  ficia  ,  in  verbo  veritatis ,  in  viriute  Dei  , 
per  arma  jujtitio!   à  ilextris  ^   ù'    à  Jinijtris 

Proponite  ftcpè  Vobisipfis  id ,  quod  alibi  de  Athletis 
idem  Paulus   enarrat.  (j.Cor.   2.)  Omnis ,  inqu!t ,  ijui  ia 

agone  i:ontendit  ,  ab  omnibus  Je  abjiinet  ,  &  ///;  quidem  ut 
corruptibilem  coronam    accipiant  :  nas  autem  imxrruptam  .    Si 

igitur  Athlettc  in  certamen  defccnfuri,  viftiis  temperan- 
tiâ  ,  ac  frequentibus  exercitiis  fe  préparant  ,  omniaque 
fibi  interdicunt ,  quiï  vel  minimum  vires  corporis  emol- 
lire  valeant ,  idque  ut  vanam  ex  arena  reportent  laure- 
am  ,  agite  &  Vos  pro  viribus ,  Dilcfliilimi ,  ac  loiigè  me- 
liori  fpe  allefti ,  pncparate  Vos  ad  pugnanda  bella  Domi- 
ni ,  in  hoc  uinim  eftote  inienti  :  abliinete  ab  omnibus  , 
qucc  vel  minimum  ,  vires  animi ,  fpiritum  Status  Veftri 
poflent  debilitare  ;  examinate  ,  quifque  in  particulari ,  & 
cavete  ab  illis ,  qutc  remoram  aTiquam  huc  ufque  Vobis 
ft.cerunt  ;  &  h;ec  agentes  non  caducam  ,  fcd  xternam  re- 
cipietis  l.iuream  ,  quam  Deus  Julius  Judex  laboribus  Vef- 
uis  rétribuée.    Am  tu. 


É^Öü^sa*- 


s^sse 


33 


EXHORTATIO     TERTIA,     IN     FESTO     PASCHATIS. 


N, 


De  vera  &  fanâa  in   Deum   fiJucia  habenda. 

Noliu  expavefcere  :  Jefum  quxritis  Nazarenum  crucifixum.  Marci  lö.'f .  6. 


Uper  deMinïfterio  Sacro  ad  Vos  verba  faciens,  Di- 
ledtillimi  ,  oltendi  ,  nerainem  libi  hiinc  honorem  fumere, 
(  Heb.  5  ;  feJ  qui  vocatur  à  Dio  lam^uam  Aaron.  ;  adeöque 
rem  periculi  plenam  elie  hunc  Siatum  ampleöi,  nifi  fedulö 
quis  examinaverit,  an  I>ivin;c  \'ocationis  iigna  in  ie  ipfo. 
ajinolcat ,  ne  aliis  in  portu  ,  iniem  quxrebat  ,  patiatur  nau- 
fragium  ,  «Sc  eo  iplb  loco  invtniat  raortem  ,  ubi  Ie  vitam 
inventurum  exilümabai. 

Ulteriùs  ^"obis  ob  oculos  pofui ,  quanta  prscparatione 
opus  lit ,  ut  in  eo  Statu  ,  in  qiio  (  II.  Cor.  5.  ) pro  Chrijio  Uga- 
tione  h\ï\g\rmm  ,f>deUs  litis  (I.  Cor.  4.  )  difpeiifator^s  myjierio- 

Tum  Ddi.  V\m  ,  nihil  fublimius  efle  Suceriiotio  ;  at  nihil  quö- 
que,  majores  ac  fublimiores  requirat  virtutes.  Scientia  quip- 
pe,  zelus ,  piiricas  vitx  ,  l'anititas ,  in  Deum  ac  proximum 
cliaritas,  totidem  dotes  funt,  in  ÏNliniliro  Chrifti  neceflaria?  ; 
imö  homo  divinus  ac  calcflis  lit  oportctjqui  cum  fruöu 
Cirlefte  hoc  Minillerium  obire  deliderat. 

Unufquifque  veftriim  ,  ut  confido  ,  jam  fedulô  vocationi 
fux  examinandx'  incubuit  .  .  Mente  concepiftis  fublimiia- 
tem  Status ,  ad  quem  afpiraiis  ;  nee  dubito ,  quin  continuo 
animis  Veltris  obverfentur  rane  illx  qualitates  ,  ac  dotes 
e.xcélfic  ad  quas  acquirendas  omni  ftudio  ,  omni  conatu 
allaborandum  Vobis  elFe  cognofcitis. 

Ablit  porre  à  me ,  Dikftiiiirai ,  ut  quidquaffl  de  ideis 
illis  hoiiie  diminuam.  \'critatem  enim  Vobis  locutus  fum, 
&  cum  Apoftolo  dicere  pofiiim  ;  (II.  Cor.  12.)  Deus  . .  fit 
iuùii  non  mtntior.  .  .  Imó  ,  itcrum  dico  :  nili  fitis  in  virtute 
fundati  ;  nili  litis  lanfti  ;  nifi  fitis  (  1  Tim.  ó.  )  homines  Vti, 
ficut  Paulus  Miniltros  Sacros  vocat ,  numquam  ad  eam  per- 
venietis  coronam,  quam  Deus  Miniftris  Suis  fidelibus  pric- 
paravit. 

At  boe  unum  vereer,  ne  aliqui ,  qui  tarnen  à  Deo  vocati 
lunt ,  difiicukatibus  illis  plus  xquo  deterriti  refpiciant  re- 
tro, animumque  dcfpondentes,  iirailes  fiant  exploratoiibus 
illis,  quos  ex  populo  Ifraêl  milerat  jVloyles ,  ad  confide- 
randam  Terram  Promiiiionis. 

liü  fcilicét  cum  IruSibus  terrcepromiffiœ  ad  cœiam  filiorum 
Ifraël  rcverli,  (  Num  13.)  venimus  in  /«frram  ,  inquiuiit ,  arf 
quam  mijijii  nos  ,  qu^t  rivera  jiuit  latld  C'  mei/e  ,  ut  ex  his 
fruclibus  cognofci  potejl  :  fed  cuiiores  forlijjimos  habet ,  L'  urbes 
grandes  alloue  niuratas.  Srirpem  Enac  vidimus  ibi.i,  NeL^ua- 
^aam  ad  hunc  populum  valemus  afcendere  ,  quia  fortior  nobis 
tfi...  Terra  ,  quam  tujiravi/nus  ,  dci  orat  habitatores  fuos  . .  Ibi 
yidimus  monjlra  qu.tdam  fiiiorum  Enac  de  genere  gigunteo  : 
fuibus  comparaii  cuafi  lo.uji.e  videbamur,  IIoc  auditO  ,  niur- 
Eurare  ctrperunt  filii  ïfraël,  (Kum,  14.  )&  dl^ccmnt  alter 
ad  ulterum  ;  conjUiu.imus  nobis  dacem  ,  C'  revertamur  in  JEgyp- 
tum     Ita  hanc   hiftoriam   enarrat  Sacer  TeXtus. 

Eâdcm  prorfus  fraude  decipere  polFet  animas  ^'cfiras  ge-* 
neris  humuni  inimicus.  Pofietis  fcilicet  intra  Vcfmctipibs 
dicere  ;  Miniiterium  Sacrum  terra  quidem  bona  eft  &  opti- 
ma ,  in  qua  abundantia  fpiritualium  fruftuum  Coiligi  v;iieat  : 
fed  fortiiiiniis  cultoribus  opus  eft  ,•  fed  coiujiiuö  pujjnandum 


cum  naturx  coriuptoc  paffionibus  ,  . . .  Sed  certandum  cum 
gigantibus,  cum  dxmonc  &  mundo  :  . .  infirmitatis  autem 
propria;  confcii  nobis  lumus  ;  non  valemus  afjendere  ad 
prxlium  ,  nee  pugnare  adverlus  monftra  illa  ,  quibus  com- 
parât! ,  quali  loculix  vidcmur.  Igitur  revertamur  potius  in 
.ii^gyptum  ;  revertamur  ad  mundi  delicias ,  vitamque  carni 
ac   iauguiiii  magis  conformem  ampledtamur. 

Contra  hujufmodi  tentationem  Vos  prccmunire  hodie  eft 
animus  Vic  enim  Vobis  eit ,  ii  non  audientes  vocem  Domini , 
corda  Vellra  obduretis.  Va-  vobis  ell  ,  fi  ad  pralium  vo- 
cati ,  prx  ignavia  &  pulillanimitate  abjiciatis  arma ,  &  ad 
vitam  mollem  ac  carnalem  revertamini. 

Intuemini  enim  quid  de  omnibus  iftis  murmuratoribus 
fadlum  fic  Iratus  eIt  in  ipfos  Dominus  ,  &■  quia  detraxe-^ 
rant  terrx,  ad  quam  illos  vocaverat ,  errare  f'ecit  totam  illarn 
muldtudinem  per  quadraginta  aimos  in  deferto  ,  (  Num.  14.  ) 

in  foliiudine  jacuerum    cadavera   eorum  ,    nullulque    ex   tanta 

hominum  copia  introduöus  eft  in  terram  promiflam  nili  lolus 
Jofuë  &  Caleb  ,  qui  Deo  obedientes  populum  his  verbis 
exhortati  luerant  :  Terra  quam  circuivimut  vatde  bona  ejl.  Si 
propiiius  fuerit  Dominus  ,  inducet  nes  in  eam.  .  .  Noiiie  re- 
belles ejje  .  .  .  neque  limeaiis  populum  terra  hujus  ,  quia  Jïcut 
panem  ita  eos  pojfumus  devorare,  ,  ■  Dominus  nobij'cum  ejt  , 
noliii    meiuerci 

Ne  igitur  ,  Dileülffimi ,  feprobemini  propter  inertiam 
Veftram  ,  ne  moriamini  in  delerto ,  led  ut  cum  Jofue  &c 
Caleb  prorailTam  terram  pollideatis ,  iifdem  Vos  verbis  ad- 
hortor  ;  INlinillerium  Sacrum  ,  ad  quod  Vos  Dominus  vo- 
cat ,  terra  valde  bona  ejl.  Prtclia.ndum  quidem  crit ,  fed 
Jicui panem  devorabiiis  hoftes  Veftros  :  difiicultates  occurrenc 

plurimx  ,  fed   Dominus   vobifcum    erit  ,  nolite    metucre. 

Quoniam  autem  fiepiùs  in  decurfu  de  difficultatibus  illis 
agendum  erit ,  idco ,  ne  illœ  animos  Veltros  dejiciant , 
feltinandum  duco  ,  ut  ad  Sanöam  Fiduciam  V'os  tempefti- 
vé  excitem  ;  atque  ob  hanc  caufam  inter  tot  IMyfteria , 
quce  nobis  reprrefentat  Pafchale  Evangelium  ,  hanc  vocetn 
conlblatoriam  elegi ,  quam  Angelus  ad  ^lulieres  protulit  ; 

(  Mare.  l'.  )  Nolite  expavefcere  :  Jefum  qu,Tri/is...  crucifix- 
urn  ;  breviter  Vobis  oltenfurus ,  quomodo  illi ,  qui  Vo- 
cationi fus  refpondere  ftudent  ,  qui  in  ea  verè  &  uncerè 
.lefum  quperunt ,  etiam  de  ICjus  adjutorio  debeant  confi- 
dere  ,  nihilque  libi  metuere  ,  led  contra  fperare  in  Nomi- 
ne  Jefu ,  lub  cujus  vexillis  militant  ,  aliquandè  fimul  cum 
Ipfo  de   morte   &:  inferno   œternùm  triumphaiuii. 

(  Ad  vincendas  Minijlerii    diylcultates  in   Deo  cportet  ccnfi- 

dere  )  Tanttc  funt  in  Minifterio  Sacro  diificultates ,  tanta 
requiritur  fanftitas  ,  tantus  zelus ,  tanta  fcicntia  ,  tot  vic- 
toriœ  reportand'x  funt,  ut  fanè  nemo  fperare  poliit,,fe. 
humanis  viribus  ac  naturali  coMiïlio  fuo  féliciter  hiec  om- 
nia  perafturum    Vertim  li  attendamus  (  Heb.  \i  ")  in  Auc- 

torem  fidei  nolirïe  i'  confum'nctorem  Jefum  ;  Si  Cogitemus  , 
(  Luc.  \,  )  nihil  eJJe  impoJjikiU  apud  Deum  ,  Eumdcmque 
Illum  ;  (  Phil.  1.  )   5«(  '•'V''  "»  livtis   oj'Hs  bonum  ,  illud 


34 


Exhortatio    Ténia 


polie  ptrp.ar: ,  fiatim  metum  oranem  deponemus ,  &  fanc- 
tâ  quidam  fiduciâ  animati  exclamabimus  cum  Propheta 
Kcio  :  (  PJalm.  30.  )  In  Te  üomim  Jperuyi  non  confundar 
in    atcrr.um. 

Protl-aô ,  fi  ad  fimiles  difllcultates  atter.diflent  Paffchalis 
Evangelii  Mulieres  ,  numquani  ad  Monumentum  Chrifti 
arripuiHent  iter.  TimuilFent  publiée  declarare  ,  fe  Dilci- 
pulus  elTe  Hominis  Illius,.quem  taraquam  feduftoiem  Sy- 
nagoga  damna verat.  Imprudens  videbatur  revereutiam  lu- 
ain  teftari  vdle  erga  Virum  ,  quera  tamquam  opprobrium 
hominum  ac  geiitis  fus  peftem  perfecud  fuerant  Sacerdo- 
les  ;  periciilofum  erat  honoribus  profequi  cadaver  homi- 
nis ,  publicé  infami  Crucis  patibulo  appenfi.._.  Forcitudi- 
iiem  muliebrem  excedebat  in  illis  circumliantiis  fe  prode- 
re  ,  ubi  Apoftoli  iplimet ,  fidèles  quondam  ChrilU  comi- 
tés ,  fugù  iibi  conluluerant  &  propter  metuin  Judccorum 
in  locis  abfconditis  latitabant.  Et  prseter  hxc  omnia  impof- 
tibile  cenferi  debebat  Unûionem  Corporis  Domiiiici  per- 
ficere ,  cùm  olUum  monumenti  magno  lapide  ,  quem  ipfaj 
dimovêre  non  poterant ,  claufum  ellet ,  &  aliunde  milice 
circumdatum  ac  follicité  cuftoditum. 

Verùm  hxc  omnia  nihil  remorantur  magnanimas  illas 
Matronas  ;  generosè  arripiunt  iter  Divino  confidentes  aux- 
ilio  :  &  ecce  fugatos  inveniuiit  milites  ,  apertum  monu- 
menti oHium  ,  ac  Angelum  vident ,  qui  omnem  ab  iplis 
timorem  excutit  ,  blandè  ipfas  alloquentem  ;  (  Marc.  1 6.  ) 
notite  expavefcere  :  Jefum  qu.tritis  ,.  ■  crucifixum  :  furrexit  , 
nçn  e/{  hic.  Et  fie  merentur  primx  omnium  refurreftionem 
Domini  cognofcere,  eamque  Apoftolis  annuntiare. 

IIxc  Angeli  verba  Vobisiplis  applicate,Dile(ailiimi,(5: ex 
illis  colligite,  propter  nullas  diflicultates  expsvefcelidum  illis 
^<i,  qui  Jefum  quterunt  Crucifixum. 

(  .Quinam  fint ,  qui  hîc dd'canc  eifayefcere.^  Timeant  itaque 

&  expavefcant ,  qui  in  Minifterio  Sacre  fe  potiùs  quxrunt , 
quàm  Jefum  :  Qui  non  alio  coniilio  Sacris  Ecclejix  Callris 
adfcribuntur,  nili  ut  opulenti  fiant  in  Sion,&  de  annonà 
Chrilti  fplendidiùs  pafcantur.  .  .  Timeant  illi, qui  fine  kgi- 
tima  Vocatione  honorem  Sacerdotii  ulurpant ,  &:  in  No- 
niine  Chrifti  prophetare  volunt ,  cùm  tamen  non  mifcrit  ipfos 
Dominus.  Timeant  illi ,  qui  Chrillum  quidem  volunt  fequi 
ad  montem  Thabor  &;  ibidem  figere  Tabernacula,  utglorix 
Tplius  fiant  participes;  fed  diliicultates,  led  virtutes ,  fed 
libores,  fed  cruces  réfugiant;  non  intelligentes ,  inter  ten- 
tationes  hujqs  vjtx  ,  priùs  nobis  g-ufiandam  elTe  tôlerantiam 
quàm  glori^m  ,  &  tempora  patiendi  prxcedere  felicitatem 
regn  :ndi.  Hji  funt,  qui  minime  recogitanc ,  quanta  (Luc.  24.) 

oportuit  pati   Chnflum  ,   C'   ita  intrjre.   in   Gloriizm  Suam.     Hi 

Innt ,  qui  de  fufcipiendx  crucis  afperitate  trépidantes,  non 
focii  Patieptis ,  fed  folùm  confortes  eifo  volunt  Refurgentis. 
Qu;ierunt  ilU  non  Jefum  ,  fcil  ea  qux  fua  funt  ;  non  qute- 
runt Crucifixum  ,  cum  labores  ac  crucem  Ipiius  reformident. 
■  His  plané  omnibus  nequaquam  dixiifet  Angelus  :  nolite 
expiivejcere'i  multum  enim  timendum  illis  eft,quia  nec  Je- 
fum quxrunt ,  nec  Jefum   invenient. 

(  Kx  quitus  motivis  ccncipienJa  fiduciiZ.^lglint ,  Dileftillimi, 

ne  femper  timidi ,  ne  fempcr  pavidi  elfe  cogamini,  purift- 
çate  ante  omnia  intentioncm  cordis  Vellri ,  &  pofthabito 
o'nHii  huraauo  affeélu  ,  in  Statu  ,  ad  quem  afpiratis  ,  qux- 
nte  folum  Jefum  ,  quxrite  Ipfura  Crucifixum.  Totus  nga- 
tur  in  corde,  qui  pio  nobis  totus  fixus  fuit  in  Cruce.  ISo- 
lite  moliia  ac  fuavia  Vobis  proponcre  ;  feJ  exuentes  oranem 
torporem,  ftrenué  allaborate  ad  virtutem  &  fcientiam  ac- 
(juirendani ,  illofque  labore-i,  corruptce  hominis  naturs  gra- 


ves,  tamquam  crucem  fuam  tollat  unufcuifque  quotîdiè  & 
fie  Chrilluni  fequatur    Cum  Duftore  populi  IfraëicHebr  1 1  ). 

majores  divitias   xitimate    Thefauro  JEgypiiorum.   improperium 

Chrijli ,  &  hxc  fit  Vobis  confolatio ,  cum  Chrifto  vivere, 
cum  Chrifto  in  Cruce  mori  (  II.  Tim.  2.  )  N<im  fi  commonui 
fumus ,  ù  convivemus  :  fi  fujUneUmus,  C' ccnregnsiimus  ;  ztqüC 
unà  cum  Mulieribus  Évangelicis  quxrentes  Jefum,  &  hune 
Crucifi.xum  ,  de  fanûà  ejus  «S:  admirabili  Refurreftione  Ix- 
tabimur 

Scrutamini  itaque  intima  cordis  Veftri  penetralia,  &  fi 
in  illo  fanüum  hoc  inveniatis  propofitum  ,  cum  Mulieri- 
bus iter  arripite,  ad  miniftrandum  Chrifto  ,  &  (Marc.  16.)' 
no/iid  (xpavej'cere.  Afcendite  ad  Terram  Promilfam ,  ad  quani 
vocat  Vos  Deus,&  ne  deterreat  Vos  multitude  hoftiura , 
(  Nlim.  l^.)  Dominus  enim.  vobifcum  erit  ,  nolite  mctuere.  Et 
quid-ni  hanc  fanöam  concipiatis  Fiduciam?  Numquid  enim 
111e,  (  Phll  I.)  qui  cœpit  in  vobis  opus  bonum  ,  perfuiet?  .  .  , 
Numquid  Chriftus  ipfe  de  eleiSisfuis  ovibus  dicitrfjoan.  10) 
Non  rapiet  eas  quijquam  de  manu.  mcJI  Numquid  Apofto- 
lus  exclamât  :  (  Phil.  4.  )  Omnia  poJJ'um  in  eo  ,  qui  me  con' 
foriai  ?  Et  quàravis  infirmitatis  fux  probe  confcius  foret , 
audet  tamen  afferere ,  fe  à  nulla  creatura  feducendum ,  ut 
Chriftum   déférât.    (  Rom.  8.  )    Quis  ,  inquit ,  nos  feparahii 

à  charitate  Chrrfii  "!  tribalatio?  an  angujlia?  an  famés  t  an. 
riuditas  1  an  pericutum  ?  an  perfecutio  ?  an  ^ladius  ?  .  .  .  In 
/lis  omnibus  fuperamus  propter  eum,   qui  dilexit  nos 

(  iMatth.  S.  )  Ouid  igitur  timidi  ejlis  ,  nodicée  fdei  7  Ille  , 
cui  fervitis ,  lUe ,  quem  fequimini ,  Deus  eft  ,  (  Jerem.  23.  ) 
qui  Cœlum  Cf  lerram  implet  :  Cojus  voci  obediunt  creaturte 

omnes  .  .  .  (  Matth.  8.  )  qui  imperat  vends  C'  mari ,  &  tacit  , 
Ut  fi:it  tr.2nqui//itas  magna. {Pïs.\m.  120.)  Ecce  non  dormitabic 
neque  dormiet ,  qui  cufiodit  IfracL  :  Pater  Veller  eft  ;  fcit  quo- 

niam  auxilio  Ejus  indigetis. .  .  Cui ,  quxfô  ,  iecuriùs  po- 
leftis  confidere  ?  In  quo  firmiùs  iperare  , 

(Jerem  17.)  Ma/ediûus  ,' inquit  Sznpmtdi ,  qui  confidit 
in  liomim  ,•  homines  enim  vani  funt  ,  mendaces ,  &  fxpè 
ùt  luna  mutautur  ;  attamen  fi  amicus  aliquis  ad  ipfos  re- 
currat ,  11  miferias  fuas  exponat ,  fi  in  finum  eorum  aiiixe- 
tatem  fuam  &:  indigentiam  curti  lacrymis  eftundat  ;  nullas 
cor  adeo  obduratum ,  habet ,  quin  auxilium  ferat  amico . 
fi  illud  facile  queat  prxftare. . .  Imô  hxc  ipfa  fiducia ,  qui 
cor  fuum  amicus  ifteaperiet,  intimé  vifcera  hominis  illius 
commovebit ,  &  faciet,  ut  amici  patiencis  miferias  jam  tam- 
quam fuas  habeat,  &  commiferationis  oculis  e'um  refpiciat... 
Si  ita  agaut  homines ,  qui  natura  mali  funt ,  quid  putatis 
aSurum  Deum  ,  li  cum  fiducia  ad  Ipfum  rcfugiatis .'  Si  ipfi 
cor   Veltrum   &  necelfitates  Veftras   pandatis  ? 

Deus  ipfe,  uc  ad  hanc  Fiduciam  homines  alliciat,  Seip- 
fum  Mûri  comparât  apud  Ifaïam.  (Ifai.  49.)  Numquid,  in- 
quit, ob/iiîfii  poiejl  muLier  infiintem  fuum,  ut  non  mlfereatur  ■ 

p'iit  ut  e  ri  fui  7   Et  quafi  hxc  comparatio  nimis  infirma  fore::, 

addit  :  Et  fi  illa  obJiia  fuerit ,   ego  tamen  non   oblivifar    lui, 

Profeftô  plenx  funt  Sacrx  Scnpturœ  prorailConihus  illis , 
quibus  Deus  confugiçntes  ad  fe  fecuros  facit  :  (>laith.  7.) 
Petite ,  ù  dabitur  yobts ,  inquit  Magilter  nofter  Chriftus  ;  pul- 
fate  &■  aperietur  vobis  Et  Pfalmus  90  laté  defcribit  modum , 
quo  Deus  protegit  illos,qui  (  Pfalm  93.  ) /n /ro/cffio/ji  Suà 

commoramur  :  fcap  ifii  s  fui  s  ,  inquit  Pfalmifta  ,  ohumbrabit  tibi  : 
ù  fub  pennis  e)us  fperabis,  Scuio  circumdabit  te  veritas  ejus. .  . 
Codent  à  latere  tuo  mille  ,  &  decem  millia  à  dextris  tuis  :  ad 
te  autem  non  appropinquabit  .  ,  Non  accedet  ad  te  malum  :  Ç' 
r'ageliut-.  Jion  appropinquabit  tahernaculo  tuo,  Imo  A'!g<  lis  Jtiii 
nanduvit  dt  te  :  ut  cujiodiant   te  in   om.-^ibiis   v'tis   tu:s. 


in   Fejîo  Pafchatis. 


35 


llxc  ftck  Deus ,-  hxc  in  Se  confitlentibus  promittit  :  fic 
tcnerum  luum  in  homines  amorem  expriniit  ;  &  quo- 
niam  icimu.s  ,  Eum  meiitiri  non  poU'c ,  aut  Seipium  ne- 
gare ,  an  alià  cautione  aut  piijnore  nobis  opus  eli ,  ut  fe- 
curi  cutn  Plalmilta  exclamemus  ;  (Pluim.  2Ó.  )  Si  conftjiant 
iidverfùm.  mi  cajlra  ,  non  timeb'u  cor  meum  Si  exurgat  ^idver- 
J'ttm  me  pr.tlium  in  hoc  ego  fperabo.  .  ,  (  Pfalm.  4.  )  In  f  ace 
in  idtffum  Jormiam  C<  re^ui.-fcam  ;  quonium  CU  Domine  Jin- 
gulariter   in  fpe    conjiiiuijli    me. 

(  Exem}ia  ilüus  rei.  )  Quod  fi  exemplis  confirmare  vellem  , 
jquantus  iit  hujus  in  Deum  l'iduciic  tffedtus ,  üatim  occur- 
*ent  milleni  iiiter  Saiiftos ,  quorum  vita  hoc  ipium  luce 
ciariiis  probat. 

Abrahamum  intuemini.  Hic  ,  dum  ipfi  jam  feni  filius  pro- 
iniuitur ,  credit  Deo,  A;  Ifaacum  ex  Sara  Sulcipit.  Poiteà 
dum  mandat  ipii  Deus,  ut  hunc  eumdem  unigenitum  filium 
iibi  iminolct  ,  proteftö  alteri  cuicumque  jam  vili»  fuilient 
defperata  oinnia  ;  jam  pLitAllet  ,  evacuatam  elle  ac  line 
eticdu  manluram  promuiionem  Divuiam  :  Verùm  non 
ita  Abrahamus,  led  (  Rom.  4  )  comrafpem  infpem  credens , 
in  tilium  t'erium  parat ,  fciens ,  (Hebr  \\.)  quia  C'  à  monuis 
fufciiitre  poiens  eji  ücus  Et  eccc  iiducia  hxc  adeö  grata  tuit 
Deo  ,  ut  di verlis  vicihus  juravcrit  ,  tafturum  Se  ipfum 
magnum  in  tenu  &  mukiplicacurum  Semen  ejus  tficut  Stetlas 
Crcli  ;  ac  re  ipfi,  reddito  patri  llaacü  ,  in  illo  eodem  Filio 
promili'a  lua  complevit. 

Tota  vita  Patriarchce  Jacob .continuüm  fuit  hujus  fidu- 
ci'.e  exempkir.  l'ugicns  tratrem  fuum  Elau  ,  patri  ac  matri, 
à  quibus  tenerè  dil  gebatur,  valedicit.  Regionem  petit  lon- 
ginquam  ,  Iblo  nomine  vix  iibi  notani ,  &  terram  deferit, 
Iibi  in  avo  tuo  promillV.m.  Solum  Deum  viic  Tua;  comi- 
tem  habet  ;  in  iplo  confidit  Jacobus  ,  &  hrcc  fiducia  ,  quam 
veluti  Sucram  llereditatem  à  Patribus  acceperat ,  ipfum 
wbique  luftinet  ;  hâc  duce  pericula  quicvis  evadit  ,  ac 
<i  emum  in  tcnam  fuam  reverfus ,  profperè  agit  in  omnibus  > 
&  à  Deo  fuo  iiügularibus  benediöionibus  cumulatur. 

Novillis  quid  Jolepho  acciderit.  Ille  ,  fratrum  invidia 
vcniiiuis  ,  in  ^l'^gypium  deducitur  :  Ibi  à  muliere  impu- 
dicà  ad  erimen  allcöus ,  falsö  accufatur  ,  &  nnnis  pluri- 
bus  dctineiur  in  carcere.  Sed  fidebat  in  Deo  Joleph  ;  & 
ccce  { iplb  Spiriiu  S.  tete  )  (Sap.  10.)  Defcendit  cum  Ulo 

in  fovjam  Divina  Providentia  ù  in  vinculis  non  ddreüfüit 
illum  ,  donec  offirret  il/i,.,,  Scepirun  Regni ,  &■  mendaces 
ojlei  dit  ,  </«;■    maculaverunt   tlluni, 

(^uid  de  Davide  adjiciam  ?  Ille  ,  cum  adhuc  parvulus 
elllt  &  inermis  ,  gigantem  Goliath  aggrelTus  eft ,  quiex- 
probrabat  agniinibiis  Ifraël  (  Reg.  i.  c.  17.  )  Tu  venu' ad 
me ,  inquit  David  ,  Divino  fretus  auxil'.o  ;  tu  venir  ud  me 

ium  gludo  ,  <^^  luijti  ,  C'  clypeo  \  ego  autem  venio  ad  ie  in 
nomine  Doniini  cXcrciiuum  ,  Dei  agminum  Ifraël  ,  qu'bus 
exprohrdjii  Quo  diöo  iii  funda  &  la]  ide  adversùs  Phi- 
lift.cum  pra.'valuit  ,  &  Ifriiëlem  à  jugo  incircumciforura 
liberavit.  \\\\<:  ti.iuciû  inlidins  Saulis  evalit  ;  filii  rebellio- 
nem  patienter  fuitinuit  ,■  de  inimicis  fuis  perpctuos  egit 
truunphos  :  atque  ideo  in  Pfalmis  fuis  continuo  Deum 
lamquam  refu^ium  ac  proteftorem  liium  interpellât  ,  & 
landtam  illam  fiduciam  inigulis  fcrè  verlicuiis  extoUit ,  eara- 
demque  omnibus  inculcare  futagit. 

])eficerct  me  tempus  enarrantem  de  Daniüle  ,  de  Sufizn- 
nd ,  ócJiidi./,,  de  Tol'ia  ,  de  Heroë  ülo  71/-.»/i<;ri^-,  qui 
cum  filus  luis  zelatus  eft  Legem  ,  &  Sacra  lua  ,  gentem- 
quc  Judaicara  à  gcntilium  opprellione  pulchris  viftoriis 
vjcdicavit  :  Verbo  ,  hâc  in  Dcura  üducia  incitati  illuftria 


quxque  facinora  perfccerunt  Sanfti ,  &  ad  exitum  felicem 
perduxerunt  ea ,  qua;  humanx  prudentitc  impoliibilia  vide- 
bantur. 

Si  exinde  ad  Evangelicre  Legis  tempora  defcendamus  ■, 
magis  adhuc  in  illis  elucet  hujus  virtutis  eflicacia.  Oculos 
conjicite  in  ApoHolos,  qui  priùs  timidi,  idiotas,  imbecilles,  ad 
vocem  ancillx  trepidabant ,  fiducia  tarnen  in  Deum  eri- 
genres  animos ,  orbem  univerfum  Magillro  fuo  lucrifece- 
runt  &  veritatis  teltimonium  fanguine  fuo  ligillârunt. 

Conliderate  rot ,  qui  ipfos  fecuii  funt ,  Martyres  ,  Pon- 
tifices ,  Evangelii  Prxcones ,  Confeli'ores ,  l'enèllas  Virgi- 
nes  ;  qui  omnes  virtutes  exercuerunt  hadlenùs  mundo  in- 
auilitas  :  intrepidi  fteterunt  ante  Reges  &  Prxlides ,  ac 
pro  Chrifto  fanguinem  fundere  gaudentes  ,  blanditias  & 
tormenta  tyrannorum  ,  carnificum  f  cvitiam  ,  ac  docmonum 
vim  debellàrunt  Optimè  quidem  confcii  crant,  hccc,  qua? 
aggrediebantur ,  humanx  natunc  elfe  impoliibilia  ;  fciebanc 
ha.c  vires  fuas  fuperare  :  fed  in  Domino  confidebant  ; 
qua.>rebant  Jefum  ,  Eumque  Crucifixum  ,  &  in  virtute  Cru- 
cis  Ejus  acerba  quicque  perpelli  funt ,  &  hoftiura  fuorurn 
viftores  extirerunt. 

[Adhortuiio  ad  fiduciam.)  Ilâc  eâdem  virtutc  inftruQi 
trjumphabitis  &  Vos,  Dileftiliimi,  fi  verè  ad  eorum  exem- 
plum  Jefum  qua^ratis  Crucifixum.  Ilabetis  inter  Prasde- 
ceflores  Vellros ,  homines  Vobis  limiles  ,  qui  fanguine  fuo 
Patriam  Veftram  irrigârunt  ,  &  pro  Sandtà  Religione  plan- 
tandâ  aut  confervandâ  animam  fuam  pofuerunt    An  puta- 

tlS   abhrcviaiam    ejje    manum    Domini  ?    Numquid     &   ^'obis 

aderir  idem  ipfe  Deus ,  li  in  eo  refugium  ^'eftrum  coUû- 
cetis  ? 

Et  fanè  multö  facilior  Vobis  erit  viôoria  ;  minora  eniin 
"Vos  manent  certamina  Expetitur  quidem  à 'V'obis  fanfti- 
tas  ,  zelus ,  fcientia  ,  qua?  virtutes  JMiiiilierio  Sacro  indivulsè 
annexte  funt  ;  led  non  debebitis  ufque  aii  fanguinem  relifte- 
re..  .  In  pacatiora  tempora  incidiftis....  Legitiniis  Superiori- 
bus  \'eRris  fubjefti,  Religionem  Sanûam  quietè  &:  tranquille 
exercebitis  :  non  cum  tyranno  ,  non  cum  carnifice  dimican- 
dum  erit  ;  fed  foli  ignavifc  ,  fed  foli  torpori  bellum  indicen* 
durn  ;  &  in  hoc  iplb  certamine  leviori  quantum  animos 
Veftros  incitabunt  rot  alii  egregii  commilitones ,  quos  ante 
oculos  Vellros  videbiiis  nullis  laboribus  ,  nullis  fudori- 
bus  parcentes ,  ut  lupos  arceant  ,  gregem  Chriiti  cufto- 
diant  ,  &  ad  cœleftes  caulas  fecurc  perducant  :  iterum 
dico  ,  li  quietiris  Jefum  Crucifixum  ,  idem  poteritis  quoil 
ipii ,  idem  I>eus  ,  qui  ipfos  confortât ,  etiam  \'obis  ani- 
mum  ac  robur  adjiciet. 

(A'ow  ad  j.ilfim  ,  qualem  h..bent  multi.^  Sed  opuS  eft 
Vos  prscmonére  ,  ne  hàc  fiducia  ,  quam  infpirare  Vobis 
fitago  ,  abutamini ,  &  falfara  confidcntiam  loco  verx  & 
genuincc  virtutis  aliiiraatis.  Virtutes  enim  affines  funt 
vitiis  ,  &  talli  nominis  fiducia  in  tentaiionem  Dei  dé- 
générât. Multi  liquidera  funt ,  Dilefliliimi ,  qui  glorian- 
tur  fe  in  Deo  confidere  ,  qui  continuo  in  ore  habent,  fe 
in  Akiiiimo  ponere  fpem  fuam,  &  tarnen  non  nili  vanum 
ilüus  virtutis  nomen  ufurpant  ,  qiiia  lub  hoc  inani  pr;t- 
textu  tranquilli  manent  ac  otioli ,  &  quali  Deus  iplis  ic- 
curiis  &  negligentibus  largiri  deberet  pictatem,  fcientiaiA  , 
alinque  dona ,  quibus  indigent ,  nulla  adhibent  media , 
quibus  hxc  acquirant  &  Divinx  Ciratix  collaborent.  Ita 
Satanas  fe  transfigurât  in  Angdum  Uuis  ,  (  II.  Cor.  11.  ") 
&  quemadmodum  aliquando  in  deferto  ad  prxfumptionem 
perducerc  Chriltum  tenravit ,  allcgando  Ipii  hunc  tcxtum  : 
iti  manibuj  ^'onabunl    u  :   ne  foni   ojjendas    ad  laj'iiiem  'jt^ 


36 

dim  mum  :  (  Pfalm.  50.  )  Ita  mukis  hominibus  perfuadet , 
ut ,  confidentes  in  auxilio  Divino  ,  vel  res  aggrediantur 
Voluntati  Divinas  contrarias ,  vel ,  de  hoc  auxilio  fecuri , 
otioü  ipfi  maneant ,  Deo  totura  relinquentes  ,  atque  hâc 
methodo  in  prjelumptionem  ac  tentationera  Dei  dxmon 
perducit  incautos. 

Hos  diaboli  laijueos  ,  Dileöiffimi ,  vitate  ;  Deus  enira 
auxilium  quidçm  (uum  confidentibus  in  fe  promittit  ,  fcd 
eodem  tempore  voluntas  Ejus  eft ,  uc  &  ipii  faciant  quod 
poirunt ,  &  media  adhibeant ,  qux  zclus ,  quœ  prudentia 
in  hunc  finem  diftant  adliibenda  ;  nam ,  ut  inquit  Aug. , 
cui   creavit  te.  Jltf  te  ,   non  fjivuhit  te  /'«£   te, 

^  Sed  ad  veram  ,   cujus  caraclens  defcribuntur  Cf  in  txtmplis 

ojlenduniur,')  Fruftra  igitur  quis  exfpeöat  à  Deo  fanöita- 
tem ,  niü  continuo  virtutis  ac  pictatis  lludio  bonis  operi- 
bus  inlillat ,  carnem  murtificet ,  orationem  trequentet ,  at- 
que ea  removeat  obftacula  ,  qux  in  corde  iplius  tenerum 
jllutn  pietatis  ienium  fuftbcare  valcant.  Fruftra  à  Deo  ex- 
pedat  Icientiam  ,  qui  molli  ac  otiosà  vità  alleflus  labo- 
rem  9c  Ihjdiura  refugit.  Fruftus  numquàm  feret  terra  , 
quam  agricola  non  excoluit  ,•  fic  &  frultra  INlinifterio  fuo 
beuedicendum  confidit  Saccrdos  ,  ii  non  iple  agrum  Do- 
niinicum  excolat ,  &  infatigato  zelp  omnes  tunftionum  fua- 
rum  partes  iatagat  adimplere. 

Patriarch.c  in  Deo  habebant  fiduciam  ;  imö  Deus  ipfe , 
ïnterpofito  plus  femel  juramento  ,  auxilium  luum  ipiis  pro- 
milerat  ;  &  uiliilominùs  variis  eventibus  ,  varüs  laboribus 
illos  exercuit ,  nihilque  ex  parte  fua  iieglexerunt  Sanfli 
illi  Viri ,  ut  bumana  adhiberent  media  in  fincm  jibi  çon- 
ftitutura  utilia. 

De  proteftione  Divina  fecuri  erant  Moyfes  &  Jofue  ,• 
fciebant  quoque  ,  Deura  deftruflur\ira  inimicos  llraël ,  & 
in  manus  luas  tradendos  Chananxos  ;  fummâ  tarnen  vi- 
gilantià  ,  fummà  prudentia  commill'um  iibi  exercitum  de-r 
duxerunt  ;  iis  ufi  lunt  artibus ,  quas  militaris  induftria  fug- 
gerit  ,■  ea  adlübuerynt  media ,  quibus  Divinam  mifericor- 
iiiam  flefti  noverant  ;  &  quando  fubinde  manum  ad  ppiis 
jieglexerant  apponere  ,  etiani  benediftjone  Divina  ^  eftec- 
tu  promilfionum  ejus  ,  pro  tempore  fuerunt  prlvati.  Sic 
iCxodi  c.  17.  pugnante  contra  Amalecitas  Jofue  ,  Moyfes 
jn  montem    oraturus   afcenderat  ,    cümque.   Uvarct   Moyfes 

fnrznus  ,   vincebtzt    Ifrutl  :  Jln  annm  paululùm    remifijfei  ,  fu- 

perahat  AmaUc.  Volebat  nempè  per  hoc  Deus  oliendere  , 
pb  Iplb  quidem  exlpeftaiidam  viftoriam  ,  fed  &  hanc  non 
'jiifi  continua  oratione  impetrandam  Sic  &  Jofue  cuni  Prin- 
cipibus  populi  à  Gabaünitis  decepti  funt ,  eoquód  ,  antCT 
quam  paÖum  illud   inirent  ,  Os  Vomirn    non   inurrogdffent. 

Deus ,  fcilicet ,  femper  quidem  auxilium  prccltat  fperanr 
tibus  in  Se  ;  vult  tamcn ,  ut  in  manuiii  fuam  prote^ricem 
continuo  inteiiti  lint  homines  ;  vult  ut  illain  exorent ,  & 
ad  promereiidum  Supremi  Numinis  adjutorium  ,  ea  medi^ 
adhibeant ,  quie  ratio  cSc  Religio  fuggerunt  ;  alias ,  etiam 
in  fanais  iplis ,  negligentiam  illam  intelici  rerum  fuccelVy 
fiepiùs  punit 

Qüis  umqunm  de  Divino  auxilio  fecurus  magis  tuit 
quam  Paulus ,  perpetuys  ille  Divin-.e  Gratis  prx'co  ■'  elec- 
tus  ille  Apollulus  ,  qui  etiam  in  trrûum  Cœlum  r:.ptus 
tuit ,  ubi  audivic  arcana  ,  qux  non  licet  homini  loqui  ? 
Ilie,  inquam  ,  (  Rom.  8  )  Paulijs ,  qui  tanta  cum  fiducia 
provocabat  creuturas  omncs  ;  certus ,  quia  nulla  ex_  illis 
ipfum  à  charitate  Dei  feparare  polfet  ?  Ettamen  fuitne 
yllus  uraquam,  qui  ex  parce  fua  magis  ajlaboraverit ,  ut 


Exhortatlo    Tertia 


nullum  negligeret  medium  ,  quo  &  falutem  propriam ,  & 
prœdicationis  fux  fruftum   alfequeretur  ? 

Immédiate  vocatus  à  Deo  ad  Apoftolatura  ,  &  ab  ipfo 
Chrillo  Evangelium  edoftus ,  nihilominus  tarnen  ,  iit  ipfe 
enarrat  ad  Gal    2.  afcendit  Jerofolymam  ,  &  ibidem  cum 

primis  Apoftoljs  contuHt.  .  . .  Evangelium. ,  çuod  prtrdrcnhat 
in  genlihus  •,.  ,    ne  forte   in    vacuurr.    curreret    aut  cucurrijfet  : 

(  Gal,  2.  )  Hoc  fcilicèt  exigebat  ccdificatio  fidelium  ;  hoc 
pofcebat  gentilium  ,  quibus  prxdicabat ,  fecuritas  ;  hoc 
diflabat  prudentia ,  à  qua  virtutes  omnes  regendx  funt. 
Licet  enim  Paulus ,  ut  in  eadem  dicit  Epiftola ,  Evange- 
lium. .  .  neque  ,  .  ab  homine  accepiffet.  .  .  neque  didicijfet  , 
fed  per   rcvelationem    Jefu  Chrijli  ;   (Gal,    I,)    voluit   tamen 

exponere  Petro  &  Apoftolis  dodrinam  fuam  ,  ut  hcc  hu- 
mant prudentix  diftamine  calumnias  falforum  fratrura  à 
fe  averteret  ,  qui  afierebant ,  Paulum  non  idem  cum  aliis 
Apoftolis  prxdicare  Evangglium  ;  &  hoc  faflo  jam  in  an- 
tcceffum  condemnavit  illos  ,  qui  hoc  tempore  doftrinam 
fuam  fubjicere  nolunt  judicio  Ecclefire ,  fed  eamdem  folo 
privati  fpiritùs  judicio  regunt- 

Paulus  raptus  fiierat  in  tertium  Coclum  ,  &:  tamen  ccf- 
tigat  corpus  fuum  |  Ç<  in  fervitutem  redigit  :  ne.  .  .  cùm  aliis 
pr^rdii averil ,  ipfe  reprobus  efficiarur.   (  I.  Cor.  9.  )    Idem  Pau- 

lus  ,  tot  charifmatibus  exornatus  ,  oratione  aiiiduâ  opus 
Jiabet  conil2  f imulufn  carnis...  angelum  Jatantt ,  ^ai  ipfum 
lolaphi'^at.  {^\\.  Cor.  IS".)  Idem  ille,  ut  Minilterium  fuum 
impleat ,    virgas  ,  lapidatiçnes  ,    naufragia  ,   cujufcumque 

geiierJS  pericula  patitvr,  in  labore  C-  trrumna,  in  vigiUis 
mullis  ,  /■/;  fnme  C'  f.ti  ,  in  jejuniis  mullis  ,  in  frigore  ir 
nudiiate  (  II.  Cor,  II.)  Verbum  prxdicat  ,  ita  tit  in  Do- 
mino audeat  Gloriari ,  fe  abundatiùs  omnibus  aliis  Apof- 
tolis/<?/^o/-^<;.   (I  Cor.  15.  ) 

Hi  funt  tituli ,  Dileailiimi ,  in  quibus  fundabatur  fingu- 
laris  illa  Pauli  in  Deum  fiducia  ;  his  innixus  creaturas 
omnes  ad  certamen  audafler  provocabat ,  &  repoiitara  iibi 
afTerebat  apud  Juftum  Judicem  Coronam  Juftitix...,  Si 
itaque  &  Vos  vglitis  fiducialiter  in  Domino  agere,  ope- 
ribus  probate,  non  vanam  ede  confidentiam  \'eftram.  Agite 
igitur ,  (S:  purà  in  primis  intentione  exquirite  volunta- 
tem  Domini  ;  deinde  nulli  parcite  l.aborj ,  ut  acquiratis 
fcientiam  ,  in  Minifterio  Saçro  neçeflariam  :  tum  operibus 
bonis  fanâificate  Vos  &  lludia  Veftra  ;  çarnem  mortifi- 
cate  ;  orationi  infiftite  ;  ad  perfeöionem  contçudite.  . ,  . 
Quôd  fi  ita  Jefum  quxritis  Crucifixum,  noZ/fd  expavefcerex 
{  IMarc.  16.  )  Deijs  ipfe  obllacula  quxcumque  removebit  « 
&  quod  reliquum  erit  Ipfe  perficiet  :  Virtute  Suâ  induet 
Vos  ex  alto  Omnipotens  :  hoc  Sibi ,  hoc  Nominis  Sui 
honori  debet ,  &,  experiemini  illud  in  Vobis  quod  dicit 
Ifaias  :  Çjiui...  fp^ranl  in  Domino,  muiuhunt  foniiudinem ,  affa- 
ment pennas  Jiçut  aquita.,  ambulabunt  &  non  déficient:  (  Ifa.  40,) 

Id  eft ,  licét  natura  ignavi ,  infirmi  .•  &  ad  tanta  opera 
incapaccs  litis,  vires  Vobis  adjicienter  ,  infirmitatem- illam 
Ibrtitudine  iplius  Dei  commutabitis  ;  pennœ  dabuntur  Vo' 
bis ,  quibus ,  à  terra  elevati ,  direfte  ad  Deum  curfum 
dirigetis ,  iicut  aquilx  ad  fokm  ,  &  in  curfu  illo  ad  tcr» 
minum  ufque  féliciter  perfeverabitis. 

Ç;  EpiLOGUS  )  Itaque,  Dileftiifimi ,  non  in  VobisipCs, 
fçd  in  Domino  confidentes ,  cum  Mulieribus  Evangelicis 
alacr-iter  \'os  ad  iter  accingite  ,  ut  quxrutis  Jefum  Cru- 
çifixum.  In  hoc  autem  exemplo  attenditc  in  primis  fefti- 
nam  Mulierum  folerciam  ,  qux  valdè  diluculô  ,  fummo 
manè  iter  aggrellx  funt  Sic  &  Vos  nullura  temporis  mo- 
■  mentum  perdjte  ,  fed  î\    priujo  diluculu  laboribus  Sacris 


in   Fejlo  Pafchatis, 


Vos  aptats ,  raemores  illius ,  quod  de   fe  teftatur  Divina 

Sapientia  ;  Qui  mani  vlgiUnt  nd  me  ,invement  me,  (Prov.  8; 
Ddiuie  Mulieres  cum  aromatibus  procedebant  ad  Jefum  : 
Parate  edam  Vos  aromata  Veftra  ;  hoc  eft  pietatis  ac  vir- 
luris  opera,  quibus  ,  tamquam  grato  ac  fuavi  odore ,  & 
Chriftum  &  Ecclefiara  poHitis  reficere  :  Quod  fi  tecerids  , 
•nee  obtlacula  ,  nee  lapides  timete  ;  ficut  enim  M.ijilterio 
Aiigeli  lapis  ille ,  maguus  valdè  ,  à  mouumento  revolutus 
fuit  ;  ita  &  ante  faciem  Vcftrzm  omnis  mom  ù  coilis  hu- 

miliabitur  :  &■  iraiU  yravii   in   dirdcïa  :  &•   afpcra  in   vias  Jila- 

n^;-. .  .  (  Luc.3.  )  IVIjgnus  quidem  lapis  videtur  filiis  hu- 
jus  txeuli  blandientem  vohiptatem  forti  animo  delpicere  , 
terrenos  afteftus  eompefeere,  huniau.e  conditioni  iunatam 
coneupifeentiam  abitiiientite  ftudio  rsformare  :  Magiius  vi- 
detur lapis  ,  folis  cccleftibus  &  inviühilibus  intendere  ;  pro 
aliorum  lalute  curas  continuas ,  labores  ac  vigilias  allümere  ; 
fudorera  ae  fanguinein  ,  imè  &  vitam  ipfam  pro  Chrilli 
amore  peiiumdare  JVlagiii  profeöo  ac  graves  videiuur  hi 
lapides ,  &  ociilos ,  carnis  illeeebris  aiT^ietos ,  multùm  de- 


37 

terrent. . .  Verùra  ut  facile  revolvantur ,  fatls  eft  refpicere 
ad  moiiumentum ,  oculos  coiijieere  in  Auclorem  fidü  O-  con- 

fummatonm  Jefum  ,  qui  proyofuo  fibi  gaudio  fujlinuit  Crucem  , 

(Heb.  12.)  &  pro  nobis  in  corpore  fuo  longè  majora  per- 
tulit ,  quàm  nos  tiinenda  habeamus. 

Animos  itaque  fumite  ,  Diledlillimi  ;  Jefum  quctrins  Cru- 
cipxum  ,  ncitie  expavefctre  ,  &  illud  idem  quod  An^'elus 
dixit  ÏMulieribuS  :  ht  .  .  .  pracedet  vos  in  GaliLtam,  ibi  euni 
yiddbiris  ,{M:irQ.  ló.)  hoc  ipfum  Vobis  diüum  exiftiraate; 
pergite  per  iter  virtutum  ,  Chriftus  pnccedet  Vos  ad  loca 
illa  ,  in  quibus  Evangelicâ  legatione  ftiiigemini  ;  ibi  eum 
vidcbitis ,  Spiritu  Sanéto  Vos  docentem  ,  labores  Veitros 
fublevantem  ,  in  IMinilterii  Sacri  difficultatibus  aniraos  Vef- 
tros,  confortantem  ,•  &  poilquam  cum  ipfo  converfati  fue- 
ritis  in  fide  &  fanûitate  brevillimo  hujus  vitoe  curriculo  , 
tune  ad  aliam  longè  teliciorem  Vos  alfuHiet ,  &  ibi  cum 
vidcbitis  facie  ad  faciem ,  ut  cum  Ipfo  Ixtemini  in  perpé- 
tuas îeternitates.  Amen. 


ii4i,. 


EXHORTATIO    QUARTA    IN    FESTO    PENTECOSTES. 

De    Seminariis    Clericomm. 

-^  'Sedéte  'in  Civltate,  quoadufqm  induamini  P^irtute  ex  aho.  'Luc.    24.  f.  49, 


yjy  ClEBAT  optimè  Chrifius  Dominus ,  quanta  pro  prre- 
dicatione  Kvangelii  palTuri  eiTent  Apolioli,  qiiantas  in  ip- 
fos  perfecutiones  fulcitatura  Synagoga  ,  principes  mundi, 
ipfxque  diabolicse  poteftates  ;  atque  idco  fxpius  iplis  addi- 
derat  animos  promittendo  aiium  Conlblatorem  ,  Spiritum 
fcilicct  SanftBm  ,  qui  illos  indueret  fortitudine  ,  vircfque 
fuppeditaret ,  quibus  fuifulti ,  hroc  omnia  poifent  féliciter 
fuperare.  Hanc  promiliioneni  ipfo  ferè  momento  ,  quo  in 
Cœlos  jam  aicenlurus  erat  ,  repetüt  ;  Accipietis ,  iiiquit  , 
vinutert  fupervenieniis  Spiritus  Sancli  in  vos ,  O  eritis  mihi 
tijics  in  Jiruf.iUm  ,  O  in  omni  J ud.ca  ,  ù  Samariiz  ,  C-  uf- 
qut  ad  tdiimum  rerr.-e  ,  (  Aö.  I  )  fimulque  ipfos  jullit  federe 
ia  civiratd  ,  ^uoadufqut  illduerentur  Virtutt  ex  cilto  ,•  (  Luc.  24.) 
id  eft  (  prout  Lucas  explicat  )  pr.fapit  eis  ab  Jerofdymis 
m  nijced^rcnt ,  fcd  expdclar.-nt  promijjlontm  Piitris  ,  quam  iiu- 
dijïis  {infuii  per  os   meum.  (^  Aü.    I.  ) 

Sublato  polt  lv£c  in  Ccelos  Domino ,  reverfi  funt  Jero- 
folymam  Apoüoli ,  ïi:  afjendcutes  cœnaculum  manl'erunc 
omnes  in  eodera  Joco  orationi  intenti,  tandemque  ipfo  die 

Pentecoilcs  t:pparuerunt  iUis  dif-pertit^t:  lingtl.!  tamquam   ignis  , 

(  Aft.  2.  )  &  rcpleti  Spiritu  Sanfto,  homines  illi,  antea  idiotœ, 
■timidi  ,  imbelles  ,  ignavi ,  fubito  mutati  in  alio>  viros  cx- 

ptrunt  loqtti  \  ariis  linguis  mngnalia  Dei  ;  atqUC  hoC  Sacro  Igne 

incenli  duodecim  ilU  Pifcatores  ,  inter  tormenta  ,  rotas  & 
■cruces  univerfum  terrarum  orbemChriüi  jugo  fubmiferunt. 
Optatum  illum  diem  colimus  ,  quo  Spirirus  Sandtus  in 
Apoftolos  defcendit  ;  dicm  illura  ,  de  quo  diflum  erat  : 
De  Sion  extbic  lex  ,  C'  verbum  Domini  de  J:rufai:m    (Ifa.  2.  ) 

Fertivitatem  celebramus  Nafceiins  Eeclelia; ,  omnibus  qui- 
•  -dem  fidelibus  ccmmunem ,  fcd  Vobis  in  primis  propriam , 
DilediJmü  ;  Vobis,  inquam  ,  qui  ad  jMunus  Apoltolicum 
dettinati  ,  infiftetis  uliquando  Apoltolorum  veftigiis  ,  &  eo- 
xiem  ,  ut  fpero  ,  repleti  Spiritu  ,  Evangciicie  Pnedicationi 
operam  dabitii. 


Quanta  igitur  inde  nafci  Vobis  debet  laïtitis  caufa  ,  dura' 
fruftum  ilüus  tlefcenfus  attenta  mente  perpenditis .'  dum 
fuccelfum  Pncdicantium  conliileratis  ;  &  quantum  inde  exo- 
ritur  inltruftionis  argumentum,  dura  feduló  examinatis  qui 
vii  ,  quibus  mediis  ad  Spiritum  Sanftum  aecipiendum  fe 
prïcparaverint  Apoftoli  ;  qua  fortitudinc  ,  poll  iJlum  accep- 
tum  ,  Evangelicx  Legis  pra;cones  effedi  lint. 

IMyfterüs  profefto  hic  plena  funt  omnia  ,•  led  Myfteriis  ; 
talibiis ,  quorum  copia  dicentem  opprimit.  . .  Ünum  igitui' 
è  raultis  mihi  feligendum  erit ,  reliquis  in  aliud  tempus , 
fi  Deus  concelFerit ,  rejeftis. 

Ut  autem  à  primo  omnium  exordiar  ;  hodie  mêditationi 
VeltrïE  proponam ,  Dileftiiiimi ,  quomodo  juHii  Chrifti  in 
.unum  locum  feceiferint  Apolloli ,  &  ibidem  morati  lint  , 
donec  venerit  hora,  qua  Spiritum  Sanftum  acceperunt , 
atque  hoc  ipfum  adaptabo  \'"obis  ;  nam  à;  hic  expeftatis 
horam  ,  qua  Spiritus  Sanftus  Vos  affumet  in  partem  3ïi- 
nillerii,  ad  prxdicandum  Evangelium,  ad  regendam  Eccle- 
fiam  Dei. 

Igitur ,  DileftiiFimi ,  hoc  ipfum  eflimate  Vobis  à  Chrifto 

diftum  ;  Sedete   hic  ,   quoadufqiie    induamini    Virtuti   ex   aho. 

(  Lue.  24.  )  Atque  ideo  attendus  conlidcrare  Vos  velim 
naturam  &  finem  loei  hujus ,  in  quo  inoramini  ;  ut  ex  his 
feriö  perpenlis  colligatis,  quomodo  Vos  üi'orteat  in  eodem 
conveifari ,  li  velitis  aliquando  accipere  virrutem  Spiritus 
Sanfti  fupervenientis  in  \'os ,  .l-  ad  obeundum  JMunus  Apof- 
tolicum  djgnos  Vos  exhibere  ^Miniliros. 

{Seminaria  Ciericoruni  comparari pojjiint  cum  Ccenaculo  Apof- 

tolorum  )  Nihil  profeöo  magis  fimile  elt  Cœnaeulo  Apolto- 
lorum, quam  Domus  illx  ,  in  quibus  Ecclefia  ad  gioriam 
Sponii  Sui  dignos  parit  Sacerdotes  ac  P.,!iores.  In  Cœna- 
eulo Hicrofolymitano  piœparabantur  Apofroli  ad  annun- 
tiandura  Evangelium  Pacis  ;in  domibus  illis ,  qux-  Semi- 
naria nuncupamus  auk  Cuiic^ia  ,  prxparantur  Jnniorcs  Cle- 
H 


38 


Exhortatio    Quarta 


rici ,  ut  IMinilïerio  SacrO,  quod  aliqiiando  obituri  funt , 
defuilgantur  ad  confummationem  fanrforum  ,— .  iri  adificmio- 
'ntm  Lorporis  Chnfli.  (  Eph.  4  )  Qiiod  igitur  Cœnaculum  Hie— 
rolblymitanum  tuit  tod  Ecclelix ,  hoc  idem  ell  Ecclefix 
Batavce  Domus  hxc  feu  Seminarium  ,  in  quo  habitatis , 
Kkaillimi.  Unicuique  igitur  Vellrùm  dici  pptefl  :  intra  in 
hunc  Sacrum  Seccfl'um  eo  ,  quo  decet ,  fpiritu  ;  vive  hic  à 
curis  fteculi  liber,  feparatus  à  mundanis  omnibus,  non  cor- 
pore  tantum,  led  &  animo;  crefce  hic  tetate  &  fapientia 
uoram  Deo  &  hominibus ,  nihil  fcftare  prxter  pietatera 
&  fcientiara ,  ut  aliquando  egrediaris  inde  Spiritu  Sanfto 
repletus  ;  iingnla  temporis  momeiita  fic  diiïribue  ,  ut  omnia 
teinlant  ad  tormandum  in  te  perfeftum  Clericum ,  Sanftum 
Sacerdotem  ;  commorare  hic,  donec  fat  virtiitis  ac  forti- 
tudinis  habeas-,  ut  in  meilio  mundi  perverli  incurruptum 
exhibere  te  poüis-,  populofque  tibi  demandandos  à  corrup- 
tione  ejuldem  praefervare  ;   verbo  :  Sednu  in  dvitau ,  m 

domo  hac  quoadufque  induamini  viriute  ex  a/:o.  (  Luc.  24,  ) 
Jam,  ut  puto  ,  videtis  Dilectiliimi ,  qualem  Vobisetior- 
mare  debeatis  de  hoc  Seminario  ideam  ;  oportet  nimirum. 
Ut  refpiciatis  illud  tamquam  Sacrum  aliquod  Afylura,  ad 
quod  confiigiltis ,  ut ,  depofito  omni  pondère  peccaü  ,  S: 
induti  novum  hominem  ,  hauriatis  plenitudinem  Spiritus 
Sanöi  ,  &  facram  illara  fortituiïinem  ,  quie  reliquo  vitte 
tempore  in  tumftionibus  Y\poilolicis  Vos   debet  comitari. 

(  Scminariorum    hijiona  d^duàiur.  )   Interim  Ut    magis  com- 

jirehendatis,  quanti  facere  debeatis  hanc  domura ,  opera». 
pretium  erit  paulifper  ex  hiftoriis  demonKrare_,  qukm  foili- 
cita  lemper  fijeri:  IMater  Ecclelia,ut  pro  iniiituendis  Cle- 
rxcis  formarenrur  ejus  generis  domus  ,  in  quibus  &  Doc- 
trinam  &  Pietaiem  Sacerdotalem  à  teneris  annis,  quaii  cum 
lade,  biberent.  Licèt  enim  novum  fit  Seminarii  nomen, 
res  ipfa  tajnen  antiqua  ell,  iS:  à  prifcis  EccleHs;  fcccuÜs 
cognita. 

Atque  inprimis  feraper  in  votis  habuit  Ecclefia  erigere 
afyla  quxdam  ,  in  quibus  Miniftros  fuos  fanftificaret  ;  fed 
obltabat  prioribus  ftcculis  tyrannorum  criidelitas ,  qui  & 
has  Domos  diruiiient,  &  fpem  nafcentis  Cleri  quantociùs 
deltruxillent.  Accedit ,  quód  rariores  effent  iMiniitri ,  ple- 
rique  Martyrii  Corona  digni  ;  imö  ipfi  Êdeles ,  inter  quos 
verlabantur,  tamquam  aurum  in  fornace  purgati ,  SanCti- 
erant ,  nee  illibati  ïpforam  moixs  quidquam  de  corruptions 
fxculi  adferre  poterant  Miniftris  in  medio  eorum  commo- 
rantibus. 

Verùm  ubi ,  pace  per  Confiantinum  concefsâ  Ecclefia: , 
à  perfecuiionibus  celiatum  fuit ,  tranquilüores  quidam  af- 
fulferunt  dies  ;  led  fatendum  elt ,  potentes  hujus  mundi , 
ad  fidem  converfos  ,  fecum  in  Eccleüam  induxilfe  delica- 
tam  illam  ac  molhm  vivendi  rationem  ,  una  cum  tota  illa 
vitiorum  farragine  ,  qux  ex  vita  ,  deliciis  fcculi  addida  , 
profluere  conluevit.  Populi  quoque  ,  à  perfecutorum  metu 
liberati ,  magis  cœperunt  terrenis  cor  addicere  ,  &  lie  fen- 
fim  à  primitivo  Chriftianifmi  rigore  morumque  puritate  ac 
ianocentia  deflexerunt.  Clerici  itaque  non  amplius  in  me- 
dio Chriiiiun-.e  Plebis  fatis  tuti ,  innocentix  lux  afylum  in 
Domibus  Epdcopornm  quxlièrunt  ;  atque  hic  prima  Semi- 
narioruiu  epocha  Itatuenda  e!l.  Nam  brevi  poll  tempore 
Oriens  ,  Occidens  ,  Italia,  Africa  ,  Gallia  furgere  viderunt 
Commu'iitates  illas  EccleliiRicas ,  in  quibus ,  lub  Epifco- 
porum  fuorum  oculis  ,  à  l\eculü  feparati  vivebant  Clerici  , 
ad  jMinilleria  Sacra  aNPaPtore  prin:ipali  inftituendi.  In  illis 
Communi  atibus,  adinftar  Chriiii  &  Apoftolorum  ,  liraul  vi- 
vebat  üpifcopus  cuiu  Minillris  ia-êiioribus ,  opufque  taiu 


infigne  maxime  proiroverant  Frarfuks  illi ,  qui  prs  rèliquïs 

Sanilitatis  laude    florucrunt 

Eufebitis  Vercellenfis  primus  fuiffe  dicitur  ,  qui  in  Occi- 
dente  vicam  communera  ,  quam  jam  raonallicam  dicimu:?  , 
quia  ad  fola  monafteria  redaâa  ell -,  una  cum  clericali  con- 
junxit. .  .  Viro  illi  celeberrimo  nihil  videbatur  ad  fanftifi- 
candum  populum  fuum  magis  idoneum  ,.  quam  fub  oculis- 
fuis  juni ores  Clericos  inltituere  ,  quorum  doftrina  ,  inno- ' 
centia  ac  pietas  ipli  forent  perfp.cftœ  ,  ut  deinde  in  ïMini- 
ftcrio  Sacro  congruum  unicuique  locum  aliignaret  :  quod 
adeo  féliciter  fucceiiit  Eufebio  ,  ut  &  reliqufo  Ecclelice  , 
hujus  fcholœ  celebritate  permotce ,  difcipulos  ex  ea  pcte- 
rent ,  quos  in  Epifcoposconfecrarem  ,  in  magnum  fune  l'i- 
deiCatholicaïcommodum,  qure  ,  furente  tune  temporis  Aria- 
iiilmo  ,  talium  defenforum  opera  indigcbat. 

Quod  fecit  Eufebius,  hoc  idem  iu  Monafterio  fuo  fccit 
in  Occidente  Mar-tinus  ,  ïn  Oriente-  IJalilius  Domum  fuain 
in  Communitatem  Clericorum  mutavit  Medioluni  Ambro- 
lius ,  &  à  fimili  opere  Epicopatum  fuum  aufpicatus  ell  iu 
Atrica  Auguliinus  ,  item  Romte  Sar.ftus  Gregonus  IMagnus. 

Cogitate,  Dilefliilimi ,  quam  pleni  eii'eni  Eceleliaflico  fpi- ' 
ritu  dilcipuii  fub  talUius  edofli  Magiihis ,  quitus  nihil  fanc- 
tius ,  nihil  illullnus  umquam  tulit  Ecclelia.  Sub  hac  Sanfta 
Dïfciplina  inllituti ,  eamdem  viciliim  in  fuis  refpedlivé  diœ- 
celibus  promovebant ,  atque  ita  per  univerlum  Chrillianum 
orbem  dili'sminata- fucrunt  Clericorum 'Seminaria. 

Si  deuide  pervolvatis  quinque  vel  fex  fequtntium  faïcu-' 
lorum  Concilia  &  Canones ,  patebit ,  quam  iblliciti  fuerint 
tot  egregii  PiKlules-,  ut  SeminariiSMllis  ,  five  Epifcopiis 
(ut  tune  vocabantur')  fanftas  leges  prxfcribcrent ,  &:  fer- 
vorem  Difciplinre  Eccleiiafiicoe- in  iifdem  confervarent. 

Sed  ,  proh  dolor  1  quod  in  humanis  folet  accidere  ,  fen- 
fHu  frigefcere  cœpit  primitivus  fervor  ,  labefaüiiri  difciplina  ; 
&  fanfta  ha:c  inlütuta  ,  paulatim  negleïla  ,  tandem  in  rui- 
nam  totalem  deciderunt  . .  Numquam  autem  magis  patuit  , 
quam  uberes  ex  illis  domibus  Ec<-lelia  fruftus  perciperet , 
nili  tune  ,  quando  exiftere  delierant.  Quanta  enim  hinc  , 
/leus  bone  ,  profluxerunt"  mala  !  quam  funelü  efFcftiis  exin- 
de  in  Eccleliam  redundârunt  Î' 

(  Mala  tx  eoTum.  negUciu.  )  Piofanari' quippe  paffim  cccpit 
Sacra  Ordinatio,  aut  line  frufl-u  fufcipi  ,  quiamanus  impö- 
nebantur  illis ,  qui  ad  tantum  gradum  line  ulla  prépara- 
tione  accedebant  Ufurpabatur  Sacerdotium  Chrilti  ab  ho- 
minibus ,  qui  line  vocatione  ,  fine  feientia  ,  line  pietate  , 
'acrilege  intrabant  Sanöuarium  ,  &:  ipfam  Religionem  rcd- 
debant  populorum  oculis  contemtibilem. .  Noviltis  quam 
deturpata  fuerit  circa  'f  ridentini  tempora  Cleri  fucies  ;  quan- 
tis  fcateret  fcandalis  Sacer  Ordo  :  iifque  pnecipuè  aAÜcribi 
debere  Lutheranœ  &  Calvinian-x  feSie  progrellus ,  nee  non 
generalam  morum  corruptionem ,  qux  longè  latèque  inva- 
luerat ,  ingenuè  confiteri  necelTe  elt. 

(  R.'Jlaurata  per  Tridciuuium.  )  Tanto  malo  mederi  cupicn- 
tes  ïridentini  Concilii  Patres  nulium  efiicaciu>  invenére  me- 
dium ,  quam ,  fub  noraine  Semiriariorum  ,  reftituere  Saiic- 
tas  illas  Domos,  in  quibus  Clerici,  à  corruptione  mundi 
leparati ,  in  virtutes  ac  feientiasincumberent  llatui  fuo  pro- 
pnas  ,  &  non  nili  pleni  Ecleliaitico  Spiritu  Munia  Sacra 
capefcerent.  In  hoc  opere  proinovendo  immortale  fibi  no- 
men pcperit  SandtUi-CarolusBorromxus  ,  Scminariorum  Pa- 
ter ac  P-atronus  ,•  uti  &  celebei rimus  ille  ]ïatholoma?us  de 
IMartj  ribus ,  Bragenlis  in  Lulitania  Archiepifcopus.  Eidem 
operi  manum  admoverunt  Patrias  nofirre  Antiltites  ;  nam  j 
ia  iiiquit  Ciimeracenlis  Synodus ,  anno  6j  fœcuJi  dccirai  fe.'iti 


m  Feflo  Pintecoft€s. 


â$- 


Cèlefirata  ,  //<?  hitnfes  txtirpanStf  C'  reiidendum  EaUJix  Dei 

fr'rliinum  fuun  nuorem  ,  ù  CUro  Sacerdoiioqui  prijUnurnXuum 
ddcus...   nthil  dici  aui   cog':t.iri  fo:ejl  exijuiji'ius    C-c.    (  'fit.  de 

Sem.)  Eorfem  animati  Ipiritu  Vicarii  i\poflolici  l'œderati" 
Bt\%\i ,  ubi  quietis  aliquid  nafti  erant ,  hanc  Domum  nof- 
trai'n  erexeriiiu ,  ut  irrilJa  digne  inftituereturSpes  Cleri  Ba- 
ravi  ,  &-novelia  illa  germina,  deinde  ad   natale  tranilàta 

Solum  ,  ac  plantata  tamquam  lignum  Jkcus  decurfus  aquarum 
fruûum  Jurent  in  umporefuo.  (  Plalm.  i.)  Ad  normam  î»'c- 
minariorum  corigregationes  fuas  inftituerunt  in  GalliisSanc- 
tus  Vincentius  de  Paulcr,  BuHius,  Eord'ofius ,  aliiqué  ce- 
lebeirirai  Viri ,  in  qurbus  Domibus  etiamnum  viget  fervor 
dilcipliniE  ,  Icientia  pietati  jungitur ,  omr.ifque  generis  vir- 
tutum  relucent  exempla  ,■  adeô  ,  ut  Seminaria  iîla  vivaiti  Cc?- 
naculi  Apofioüci  imaginem-  exhibeant. 

Horum  porró  omnium  fundaraents'  jecit  faluberrimura 
Coiicilii  Tiidentiiii  decretum  ;  adeô,  ut  non  immeritô  dici 
poilit ,  Synûd;un  iilam  inimensùm  protuilie  Ecclelia; ,  licct 
vel  in  hoc  Iclo  purnSo  Dilciplinara   retormâflet. 

(  lUtus  njLiuraiiüttis  efilclus.  )  Comparate  cniraverô  prns- 
fentem  Cleri  t'àcicm  cum  illa  ,  quam  ante  Tridentinum  , 
ante  ereûa  S'eminaria  habebat  :  tune  fcilicet  late  regnàbat 
ignorantia  :  dilibluti  mores  &  Icandala  publica  inhonorabant 
SaniSuarium  Dei  :  nunc  autem  (  laus  !;C  Altiiiimo  )  fides 
puiior  ,  mores  caltigati  ,  vitœ  ratio  modefta  magis  ac  lanc- 
tior  Si  nunc  Paftores  ad  inltruendos  populos  magis  at- 
tenti  fint  ,  li  in  Parochiis  fuis  relideant  ,  fi  majori  cum  Re- 
ligione  celebrentur  Divina  IMyfteria  ;  fi  maxima  pars  Cleri  ' 
liccleiiam  acdificet  ;  tatendum  e(l ,  pretiolbs  illos  ac  telices 
fruftus  deberi  Seminariis ,  in  quibus  à  terM:ris  fpiritum  Status 
fui  hauriunt  Clerici ,  neque  ad  Akare  accedunt  nisi  priù? 
lint  iMuneris  fui  officia  edoiSi. 

ILcc  paulô  laciùs  proponenda  Vobis  duxi  ,  DileSiflmii  ,  • 
\U  Inftituti  VeUri  dignitatem  ac  utilitatem  Vobis  commen- 
dem. . .  Videtis  quales  authcres  habeat  ;  Sanöiiiinios  fcilicet 
Epifcopos-  ;  Viros  è  Clero  maxime  ilhiUres  ;  imôEcckliam 
jpium  a  Spirita  Sanflo  in  Generali  Synoilo  infpiratam.  W- 
detis,  quanta  ex  Seminariorum  negleftu  pullulaverint  main  ; 
quanti  écontra  ex  iis  bene  inftiiuiis  Religionifruûus  accef- 
ferint.  Ex  êo  autem  facile  pctefiis  colligere  ,  quantum  in- 
terlit  Ecclefiaî  Batavœ ,  ut  in  hac  Domo  difcipiina  ferve- 
'lur  accurata  &:  fanûa.  Vie  igiturmihi  eft ,  fi  labeiaftitur 
culpà  meâ-,  vas  Vobis  ell  ,ü  deiidià  Vefirâ  tantam  neglexe- 
ritis  falutem,  tempufque  ,  ad  fanftincationem  Vefifam  im- 
Tiendcndura  ,  inutilicer  confumMis  ,  ex  quo  deinde  &  Vobis 
&  Ovibus  \'eitris  xterna  ruina  fuperveniet. 
Confdimus  autem  de  P'^obis  ,  DUecl:j]imi  ,  meliora-,  &  vici- 
nior.i  fa/ii'i  ; -(  Heb.  6.  )  ac  proinde  ut  fanftum  deiideri- 
um  Veftrum  magis  adjuvem  ,  breviter  difcutiemus  mtdia 
illa ,  quibus  hic  certam  Veilram  Vocationem  facere  potef- 
tis  ,  limul  iSc  motiva  ,  quœ  aninios  Veftros  debent  irapel- 
lere     ut  ad  hoc  totis  viribus  allaboretis. 

(  Idea   Seminarii  ,   C'  qui.!  in  illo  ag-n'wn  juiiicri  CUrico.  ) 

Seminarium  igitur  Pietatis  ac  Religionis  Schola  eft  ;  hic 
Juniores  Clerici  purificare  animuni  iiium  a  peccaiis  debent  ; 
vocationem  fuiim  difcutere  ;  Chriftianis  &  Ecclefiafticis  vir- 
tuiibus  fê  ornare  ,  &  ad  Sacros  Ordines  eorumque  func- 
ticnes  aptos  le  reddïre.  Atque  hccc  funt  motiva  ,  quibus 
raota  Trideinina  Synodns  Sanftas  hœc  Damos  erigi  voluit  : 

Càm  ^doUnfceniium  ittas  ,  ùt  inquit  Concilium  ,  nifi.  recti 
infij>ua:ur,  prona  fit  ad  mundi  voluptates  fequdtidas  j  ty  nifi 
è  teneris  annis  ud  pieiatem  ù  religionem  informetur.  . .  num- 
^M,T,  ferfeclî,,:  iti  difcipiina  EixUfiuJUca  perfinrei,  (  Trid. 


feir.  :.  de  reform.  )  Ad  hos  autem  finé^  confegcendos  om-' 
nia  in  Seminariis  confpirant. 

Efenim  in  hoc  Sacro  RecefTu  fepafatus  à  mundi  conta- 
giô  Clericus  ,  &:  ab  omiii  terrena  cura  liber  ,  foii  Deo  ac' 
confcientix  fuîe  djicutienda;-  vacare  potelt.  Ilic  Divino 
lumine  illuftratus,  in  cordis  fui  arcana  penetrans,  mille-' 
nas  in  eo  inveniet  maculas ,  quas  aui  amor  proprius  ,' 
aut  dillipatio  exterior  oculis  ejus  fubduxerant.  llinc  per- 
fcflionis  amore  accenlus  iinceram  de  prxreri''s  dolorem 
excitabit ,  futuris  lapiibus  profpiciet  ai  teternura  Deo  fide- 
litatem  deinceps  ftatuet  fervare.  Ab  hoc  Sacro  Afylo  pro- 
ciil  arcentur  objedlaumnia  ,  qunc  animum  polient  feducerc. 
Non  hic  audiuinur  impii  aut  lafcivi  difcurlus  ,  qui  laqueos 
Itruuiu  innocentiie  aut  Religionem  in  contemtum  adducum. 
Caret  hic  aculeo  fuo  rcfpeâus  humanus  ,  qui  in  fteculo 
tanta  ponit  excrcitio  virtutis  obftacula  .- nihil  enini  hic  ti-' 
mendum  eft ,  li  virtuiem  colas  ,  li  ad  perfcftionem  con- 
tendas.  Acceùit  frequentior  Sacramentcrûm  ufus  &  quoti- 
diaiT.e  meditationes  ,  ex  quibus  ,  fi  délité  ftr.nt ,  fruflus  uber- 
rimus  colligitur;  acceduntConfodalium  exempla,  qutccom- 
munitatem  a:dificant ,  &  tepidiores  acri  ftimulo  ad  pieta- 
tem  excitant.  Denique  omnes  diei  afliones  débité  &:  fecun- 
dùm  ordinem  diftribuuntur  ;  ita  ut  ab  una  tranleatur  ad 
aliam  ,  omnefque  ad  Dei  gloriam  &:  anima:  fuliltem  œqua-' 
liter  tendant. 

Ecce  ,  DileRilfimi ,  quàni  f3cilis  in  Séminario  bene  or-' 
diriato  ad  virtutêm  fit  vîa  ;  quot  in  eo  owurraiu  adJHtoria  j^ 
fi  régulas  ,  ùt  oportet ,  obfervetis. 

Deinde  onis  lucus  aptior  Sem.inario  ,  ut  Clericus  voca- 
tiohcm  fuam  exâminet  ?  Hic  quietè  interrogare  poteft  cor' 
fuum  ;  expendere  ad  pondus  SanÛuarii  fuMimitatem  Status' 
ad  quem  afpriat ,  uti  &  motiva  ,  qijx  ad  illum  fufcipien- 
dum  ,  animum  fuum  impellant  ,  vcl  ab  eo  fufcipiendo  re- 
moveant. .  .  Quod  olim  'refpeilu  ÎNloyfis  fuit  nions  Sinaî  , 
quod  Chrifîo- Defertum  ,quod  tot  Sanöis  ab  initie  Eccle- 
li 22  fuit  Solitude,  hoc  Clericis  eft  Seminarium...  Ibi  non 
juxta  carnem  &  fanguinera,  auccorrupti  fxculi  leges ,  vo- 
cationis  fux  figna  ptinderare  debet  ;  fed  juxta  Evangelii 
placita  ,  fed  juxta  fpiritum  Ecclejiic  ,  quae  Seminaria  inlti- 
tuit ,  ut  in  ÏNliniiîris  fuis  fervoiem  ac  fanûitatem  renovct  , 
née,  nifr  bene  probatos  ad  EuniTtiones  S-a'cras  admittat. 

Parum  tamen  foret  pietàtera  fovere,nifi  etiam  fciemi;v  , 
r»Hnifiris  Sacris  necef]'ari?e ,  cura  haberetur.  Aft  iterum  in 
hoc  punGo  abundanter  provifnm  eft  :  etenim  Sacrae  Scrip- 
turœ  ac  'l'radidonis  noritiam  ncquirere  ;  Theologia;,  prœ-'' 
feriiin  pcfiiivx  ac  moralis ,  principia  cognolcere,  &  fecun- 
dùm  illa  occurrentes  confcientix  cafus  refolvere  ;  Eccle- 
fiafiicœ  LuurgiîE  Ritus,  modum  adrainiltrandi  Sacramenta  ,  ' 
methodum  quoque  digne  pnodicandi  Verbum  Bei  ;  hrec 
omnia  difcere  polfunt  in  Seminariis  Clerici ,  fi  exercitiif  in 
hnnc  finem  inftitutis  débité  incumbant.  Q)uàd  li  nngis,  confa- 
bulationibus  aut  hujufniodi  quifquiliis  tempus  terere  prxfe^ 
rant ,  non  Scminario  ,  fed  fibiiplis  ignûrantiam  ac  imperi- 
tiam  fuam  imputeiTt  oportet. 

(  Xctantur  difiolt.  >  Sed  quid  dicam  7  Natura  corrupta , 
jugi  impatiens,  »gré  fert' falfam  fuam  libenatem'  reltring^.• 
Difplicer  difcipiina  paulô  rigidior  ;  puériles  ac  futiles  vidcn- 
tur  Eeges  illa;,  quibus  tamen  opùs  eR ,  fi  velis  in  Com- 
munitate  fcrvcrera  ac  S}ùritum  Ecclefiafticum  promevere..., 
IMurmurant  forte  contra  hicc,  qui  (ibi  perfuident,  linediHi- 
cultate  fcicntiam  ac  pictatem  acquiri ,  extcrnumque  potins 
corticem  illius  dil'ciplinie ,  quam  Spiritum  ejus,  ac  fru'iîns 
ex  ea  refultautes  auer.dunt   Taies ,  heu  !  caruis  fragilitarç  » 


40 


Exhortmio    Qama 


quK  femper  ad  ra«lUa  inclinât ,  feduöi ,  fimiles  fiunt  explo- 
ratoribus  illis  carnalibus ,  qui  detrahentes  Terrx  Chanaan  , 
quam  lullraverant,  cücebant  ad  populum  Ifiaël  :  (  Num,  13.) 

Tdrra  hxc   ddvoral  hnhitores  fuos. 

Aft  qui  lic  judicaiit,  falluntur  quàmplurimùm  :  Semina- 
rium euiin  ,  in  quo  viget  difciplina  ,  in  quo  relucet  pietas  , 
floret  Icientia  (  qusc  omnia  line  vita  duriore  ,  iïatui  noliro 
conformi  ,  nequeunt  obçineri  )  Semi-naçium  inquam  taie  , 
veré  Terra  Promilia  eft,  fluens  laûe  ac  melle ,  terra  ben-e- 
difta  ,  (erf.i  t'œcunda  ,  abundans  omni  genere  fruftuum  fpiri- 
tualium ,  quos  polFunt  colligere ,  quotquot  ad  laborera  manus 
«xtendere  fatagunt. 

(  Di  obligaiione  firvandi  Ordinem  ac  Régulas  Domus ,  &• 
frucltius  qui  indi  rcfuliant.  )  Itaque ,  DeleftiHimi ,  nolite 
loqui  aut  lapere  licut  parvuli  ;  led  ,  nugis  relidlis ,  agite 
iicut  Viri  pertl'ûi ,  ac  lerio  confiderate  ,  quales  fint  frudlus  , 
quos  exatta  difcLplinx  obfervantia  V^obis  aft'eret ,  &:  qukm 
falutaria  iint  motiva  ,  quce  ad  illam  fideliter  .oblervandam 
Vos  adftringunt.  Fidelitatem  fcilicet  illam  à  Vobis  inpri- 
niis  exigit  ipfe.Dens  :  deinde  provocat  exemplo  fuo  Chriftus, 
.qui  &  gratiam  dabit ,  qua  labores  Veliros  luWevec  :  con- 
folabitur  Vos  teiümonium  bonœ  confcientix,  nee  non  bene- 
dit^io  temporalis  &  xterna,  quam.fupremus  animarum  Paftor 
abundantillimè   retribuet. 

Ad  lingula,  quxfo  ,  attendite.. . .  Exigit  hoc  inprimis  à 
Vobis  Deus  &  Itriûillimè  prxcipit  ;  (i  enim  ideö  hic  fitis  , 
-Ut  fpiritum  Status  Vellri  comparetis  &  ad  Vunftiones  Sacras 
Vus  reddatis  idoneos  ;  utique  Deus  exigit ,  ut  régulas  tirie- 
liter  lervctis  in  hunc  finem  Vobis  pnefcriptas.  Qrdinem 
I>eus  in  omnibus  rcquirit ,  &  confequejiter  eumdem  regnare 
vult  in  Domibus  ifti^,  quarum  ereûionem  ,  pro  debito  €leri 
Ordine  ,  Ipiemet  Ecclelix  Suce  inipiravit.  Sine  hdeli  regu- 
larum  oblervantia  fubliftere  hic  ordo  nequit  ;  Qui  iUas 
violât,  allaborat  ruinx  totius  corporis  ,  quod  floi'ere  num- 
quam  potell  ,  nili  adlit  pulcherrnnus  ille  ac  uniibrmis  con- 
tentus  lingulorum  peinbrorum  ad  commune  bonum  conlpi- 
rantium     Traufgrelibrcs  itaque  Jegnm  ,  legein  ipfam  ccter- 

nam  violant ,  quat  ,  ut  inquit  Auguliinus  ,  ordmem  J\-rvar-i 
juhct ,  perturbari  vctat  ;    &   üc  ill    l-)ewn   Iplum  ,   legis    ilÜUS 

autorem  ,  rebelles  tiunc ,  ac  vindiftam  Ejus  in  fe  provo- 
cant. 

ProFedô  fi  Chrifiianis  omnibus  dixerit.Paulus  :  (  i.  Thef  4  ) 

fi^tc  ejl  ...     f-'olunias   l)ci  ,  fancï'tficaiio    Vejlra  ,     ma.\imè   id 

Vobis  efl  proprium.  Ad  illam  porro  fandificationem  nihil 
vos  magis  conducet  ,  qusm  fi  régulas  Domus  fervetis,  in 
qua  Divuia  ProvidentiaA'os  collocavit.  lilis  applicari  po- 
telt ,  quod  olim  de  Lege  dixit  IVloyfes  :  (  Deut.  30.)  Min- 

daium   hoc  ,   quod  ego  yrirclyio  tibi  liodte  ,  non  fupra   te    ejï  , 

neque  procul yojhum  ;  nec  enim  tantam  habent  diriicultatem  , 
nihil  in  illis  eft  ,  quod  cnm  feveritate  vitx ,  quam  milleni 
amplcduntur  Reügioli ,  valear  comparari.  Non  hic  diu- 
turnx  vigiliic  ,  auitentates  continua; ,  graves  mortificajio- 
nes ,  cicca  illa  obedieniia  &  abnegatio  totaüs  proprias  vo- 
iuntatis ,  quïu  totum  hominem  ,  omnesque  ejus  ienfus ,  modo 
quodam  fpintuali  deltruit.  Nihil  a  \'obis  exigitur  niü  Chrü- 
tiana  peïtciSio  ,•  nihil  prohibetur ,  nili  quod  Sacris  Cano- 
jübus  lit  vetiiu;n;  nihii  laboris  imponitur,  quin  centies  plus 
faciant  innu.neri  Patreb-tamilias ,  ut  rerum  fuarum  curam 
iiabeant  :  adeè  ,  ut  Jugum  ,  quod  humens  Vefiris  imponit 

Chriftus  ,  VZXC  fuiive  lit  ,  &  onUs  Ejus  /dve.  (  I\Iath.  u.  j 

Imo  quamvis  iniponerentur  Vobis  alia  multó  graviora, 
jiumquid  abundè  dilücultates  illas  compenfaret  teÜimonium 
.ÖOUlC   conlcientiœ  ,   &  pax   lUa  ,  .jUit  txj'u^iral   omnemfen- 


fum  ,  (Phil.  4  )  cum  omnibus  IfKs  confolationibus ,  quïbus 
Deus  pertundit  animam,  qux  Creatori  fuo  placcre,  Ipliqueü- 
deliiatem  inviolatara  fervare  contendit?  Nam,  ut  inquit  ApoT- 
tolus ,  (  Heb  12.)  umnls  . .  difiiplina  in  yrtejenü  qutdem  videlur 
non  efje  gaudii  ,  Jed  moeroris  :  pojlea  autem  jruclum  pacniijji- 
mum    exeriitatis  per   tam  ,   reddct   jujiitiiz  ;    fruöufque    illos 

fuaves  cito  metetis ,  ubi  fem-el  lerio  manum  operari  admö- 
veritis 

Chriftum  ipfum  intuemini ,  quomodo  fub  difciplina  Jofe- 
phi  .&  ÏNIarix  vixerit  ,  illifque  fubditus  fuerit  :  paritbrml- 
ter  Legem  Moyfis  ,  &  ipfa  imperatorum  ediöa  lervavit  , 
ut  adimpleret  omnem  jultitiam  ,  ac  Legibus  illis  obediendo  , 
fubjiceret  Se  Legi  ac  Voluntati  .Patris  ,  qui  hœc  ab  Ipfo 
exigebat.  Eodem  planè  raotivo  etiam  Vos  fubditi  eliote  , 
&  exercitia  Vobis  prtefcripta  diligenter  adimplete  ,  non  ut 
placeatis  hominibus  ,  fed  Deo  Icrutatori  cordium  ,  qui  his 
'omnibus  aeternam  mercedem   prxparav.it. 

Clericus,  qui  ha;c  ita  confiderat ,  Regul.am  fibi  in  Semi- 
nario  prccfcriptam  pluris  facit  •  quam  mUiui  auri  &■  fii-genri , 
(Pfalm.  !i8.)  &-accuratam  ejus  oblcrvantiam  majoris  sefti- 
rnat  ,  quam  opera  quxvis  pietatis ,  etiam  maxime  fubliniia. 
Quid  enim  ad  fauftificationem  .requirit  Deus  ?  Njhil  pror- 
fus  ,  nili  ijt  faciamus-Voluntatem  Ejus  :  atqui  hanc  Volun- 
tatem  facitis ,  fi  fanûè  converfantes  in  hac  Domo,  Régulas 
ejus  ad  amuilim  fervetis  :  hoc  magis  pretiofum  ,  hoc  magis 
herolcum  CQram  oculis  Domini ,  quam  ii  ageretis  alia,  qua 
univerlum  orbem  in  admirationcm  A'eftram  râpèrent 

Quid,  quxlb  ,  magni  fecerat  fcrvus  ille,  quera  Chrifius 
caflonizar  apud  Mmhxum  ,  (  Ma:ih.  2^.)  &  cui  regiiura 
Cœlorum  retribuit?  An  forte  miraculajjatraverat .'  An  mar- 
tyrium  fubicrat  .■'  An  graves  perpelfus  erat  affiûiones?  Ne- 
quaquam  :  fed  ftatns  fui  officia  ,  etiam  minima  quxque  ad- 
impleverat,  &  ideo  gloriam  confecutus  eft:  Quiajuper  pauca 
fu'rjli  fidelis ,Wc\mt  Pater-fainilias  ,  fuper  multa  te  ionjliiuam  , 
intra  in  gaudium.  Domini  tut.  .Tudicate  hinc  ,  quam  amplain 
meritorum  meliem  ,  minima  quxque  exequendo  ,  coUigeje 
poliitis ,  &  efficere  ,  ut  dies  omnes  pleni  in  Vobis  inveniaj?.- 
tur.  (  Pfam.   72.  ) 

Mis  omnibus  luperaddite  folidam  illam  tranquillitatem 
animi  ,  in  qua  vera  félicitas  lita  eft  ,■  pacem  illam  inter- 
nam  ,  quam  creatura  nuUa  turbare  valeat  ,  &  qux  quibuf- 
vis  mundi  thefauri<  longè  eft  fuperior.  Quam  dnlce  eft  ,  fi 
quis  dicere  poliït  iibiipli  :  facio  Voluntatem  Dei  ,  eamqne 
ad  amuilim  in  omnibus  adimpleo.  Sic  autem ,  Dileftitiimi  , 
lic  loqui  poieft  omnis  &  folus  ille  ,  qui  ex  una  parte  vitam 
fuam  perpendens  ,  ex  altera  vero  Leges  à  Superioribus  lib* 
politas ,  perfjflam  intcr  utrafque  concordiam  reperit. 

De  cxtero ,  non  foKira  futurx  vitx  pr-omillionem  habet 
pietas ,  fed  &  illius ,  qujt  nunc  ejl ,  ut  inquit  Apoliolus  ad 
'l'imoth.  ;  (  i.  Tim.  4.  )  nam  proteftö  ,  huraaniiùs  tantiinj 
res  conliderando ,  quid  dulcius ,  quid  felicius,  quam  vitam 
'  ducere  tranquillam  ,  bene  ordinatam  ,  &:  ab  agitationibus 
mundanis  vacuam  ;  in  qua  quis  nnllunr  habeat  commercium 
nisi  cum  Deo  ;  nihil  agat  nisi  quod  ad  i'^jus  gloriam  ten- 
dat;  &  omnes  conatus,  omne  deliderium  fuum  eo  dirigat  , 
ut  Creatori  fuo  acccptabilem  fe  valeat  exhibere.  Talis  vita 
pacem  habet,  quam  nuindus  dare  non  potell  ;  delicias  habet , 
qux  omjiem  fenfum  cxfuperant ,  &  quibus  comparatx  fxcu- 
lares  voluptatcs,  amaritudine  cSt  abfynthio  plente  funt.  Hanc 
porro  pacem  ,  has  delicias  degullat  Clericus  femper  regulis 
luis  inhxrens  ;  ille  cum  Prophcta  Regio  Ixtus  exclamât  : 
(  Pfalm.  83.  )  Metier  ejl ,  Domine  dies  una  in  atriis  tuis  fuper 
miUiu,    Etegi  übjeéïus  efje  in  domo  Dei  mei  :  magis  quam  /tnhi- 

tare 


in  Feflo  Pemecojles. 


41 


titrê  in  lahernaeultt  pteeatorum.  Hrcc  obfcrvantia  iplum  à 
cI«monum  impetu  defciuiit ,  pallioiics  refrœiiat ,  à  via  iiii- 
quitatis  abducit,  ad  virtutem  animât,  Ik  in  femkis  Julti- 
tix  ftabilem  reddit 

(  InfiLiatas  negligentün  )  Quid  contrà  illis  accidit,  qui  vix 
Régulas  curant,  euique  tamquam  puériles  munitias,  nequa- 
quam  ad  perftftionem  necell'arias,  habcnt  contennui  ?  Illis 
llilicet  gravia  fiunt  orani.i  &  iniokrabilia.  Exercitia  qux- 
vis  taihdium  iplis  pariurt ,  &c  nunc  fub  hoc  ,  nunc  lub 
illo  jjrxtextu  ,  eadcm  ret'ugiunt.  Si  cogantur  illis  «tilftere, 
corpore  quidem  hoc  iaciunt  ,  refpeétu  humano  induöi  ; 
led  fmè  irtilitatc ,  line  aj^aficaticnc  ;  quia  ipiritus  e-orum  , 
vanitatibus  addiöus ,  non  lapit  ea  qua:  Dei  lunu  Dicite, 
quxfo ,  an  cum  tuli  dil'poiïtione  pacem  aliquam  deguftare 
valeant?  «Sc  qua  ratione  cum  Deo  aut  conlcicntia  lua  habe- 
bunt  pacem  ,  quandoquidem  continuo  Divin.e  reliilant  \o- 
luntati  ?  Qua  fiduciâ  gratias  iiecefl'arias  à  Deo  requirent , 
quandoquidem  coniiancer  reculent  iUa  ,  qua;  ab  ipiis  Deus 
cxpoltulat  ?  In  hoc  milero  ftatu  exterius  portait  Jugum 
Doraini,  totumque  ejus  obus  fcntiunt  ;  led  nequaquam  unc- 
tionem  illam  ac  dulcedinem  interna  ra ,  qu;c  onus  illud  fuave 
reddit  ac  leve.  Imo  ,  iJile-Stiilimi  ,  omnes  vix  Clerici  iniide- 
lis  plen??  funt  fpinis  ,  pleuic  contradiftionibus  6:  tcntationi- 
bus ,  quœ  ipfum  femper  «nagis  ac  magis  reum  ac  iirfeli- 
cem   etiiciunt'. 

QCon:,2gioj<:  eorum  lues.')  Nec  in  folis  illis  niembris  infe- 
licibus  h;t;ret  contagium  ;  Itd  brevi  per  totum  corpus  pro- 
pagatur  :  quamdudum  enim  omnia  membra  pari  ardore,  pari 
zejo  Leges  tiblervant  ,  florent  Communitates  iV  xdificant 
liccleliam  ;  quöd  li  femel  tepefcat  -dilciplina  ,  brcvi  in  r-uinam 
decidunt ,  li  Eccleiiam  itvliunorant.  Ac  primo  quidem  à 
minimis  incipitur  ,  deinde  paulatim  aü'urgitur  »d  majora, 
&  finaliter  omnes  Regulx  peirumdantur  Ilinc  furgit  igno- 
rantia ,  hinc  tepiditas  &:  incur'ia  auimos  juntorum  Clcrico- 
rum  inficiunt  ,  qui  ,  ubi  lemel  excullum  elt  Jugum  ,  vitsc 
immodeiiïc  ac  irregulari  aliuelcunt  ,  &:  viiioli  irruunt  in 
Sandluarioim  Dei ,  jMinilierii  ^acri  partes  ignorantes,  eaf- 
que  pra;  incuria  adiinplere  contemnentcs-;  verbo  ,  fiunt  ficut 
jilii   Heli  ,    /</.■/'   Helial ,    nefcienres    Dominam.  ,  ne^^i^e   Otfuium. 

S^cerdoium  ad  Poyulun.  (  1.  lieg.  2.  )  Et  quoniam  ncglexe- 
runt  gratiam  Dei ,  cempufque  ad  lanflificatiGuera  libi  con- 
cellüm  ,  ideo  quöque  Deus  ipfos  negligit ,  fcmpcrque  magis 
ac  magis  peiverii,  finaliter  impœnitentes  moriuntur  ;  atque 
ita  in  talibus  vcrificatur  illud  Ifaiœ  :  In  terra  Sanüorum  ini~ 
qua  gejfit  ,    Cf    non    videbit  gloriam    Domin'i.    (lia.  26.  ) 

(  EriLUCiLS.  )  Sed  fatis'  jam  Aiperque  ^'obis  ob  oculos 
polui ,  Dikaiiiimi ,  tuneltidimos  eHeüus ,  quos  igna\ia  & 
Ecgligentia  ,  live  in  membra  lingula,  live  in  ijifas  Commu- 
r.itares  Ecclelialticat  inducuBt  ,  fai,s  inquam  fuperque,  ut 
à  vitiis  iftis  animos  Veliros  aîLcrnùm  deterream.  Ad  lietiora 
itaque  revertamur  objefta  ,  &:  ex  ante/.iiftis  mccum  recol- 
ligite  ,  Locum  Ilunc  iniütutum  cllé  ut  Doftrina  ac  Rcli- 
gionis  Schula  fit  ,  hancque  eire  Divini  Numinis A'olunta- 
tem  ,  ut  in  eo  fanûificationem  Veftram  opcreniini  ;  non  tan- 
tum vulgarem  iilum  ,  qua;  à  Cbriftianis  omnibus  exigitur  , 
fed  Ipecialern  illam  &  egregiam  Sandliiatem  ,  qu-.e  decet  Vi- 
ros  i.cclelialticos ,  in  Ibrrem  Domini  vocatos  ,  &  aliquando 
■duccs  Fidelis  Populi  futuros. 

yuàm  pretiolum  \'obis  eilè  debeat  Hujus  Infticuti  genus , 


colligitis  ex  magnis  nominibus  illorum  ,  qui  primi  ejus  au- 
tores  extiterunt.  Vidillis  illud  proraotum  ab  Eulcbiis , 
Harvliis,  3Iurtinis  ,  Augultinis,  Çre^oriis ,  Carolis ,  Vin- 
centiis  ,  imo  ab  lyfamet  üniverlali  Ecclelia  in  Spiritu 
Sanfto  congregata. 

Percepiltis  quanti  fniflus  ex  illis  Domibus  bene  Ordinatis 
in  EccJeiiam  Dei  redundànnt  ;  quanta  porro  mala,iis  ne- 
gleftis,  in  Clero  pullulaverint.  INlagno  igiiur  animo  con- 
tendite,  Diicdliirimi ,  ut  attingatis  Icopum  ,  quein  in  Ilac 
erigenda  Domo  Superiores  Veliri  fibi  conftituerunt.  Pietati 
SC  lludiis  i;idelinenter  incumbice ,  ut  fanflitatis  ac  fcieiuise 
laude  fiorcaT  ,  ut  ornamentum  ac  decus  lit  Ecclelia;  Bata- 
yx ,  gaudiumque  attcrat  Patriir;  Veltra;  I'ideiibus ,  dura  ex 
ea  Paltorc»  accipieut,  qui  verbo  &  exemplo  Gregi  fuo  prsc- 
lucebunt. 

Fatendum  quidem  ,  labore  ac  tbrtitudiae  op«s  efTe  ,  ut 
eâ  ,  qua  decet ,  vigilantiâ  üfiiciis  Veftris  detung'amini  ;  fed 
quiil ,  qua:fo  ,  qniii  elt  modieus  quadriennalis  lal>yr  ,  (i  hunc 
coniparcris  cum  dulciilimis  fruilibus,  qui  exinde  \'ob!spro- 
vefiient  ?  pendet  à  tantiilo  labore  confcientite  ^'eflrae  tran- 
quillitas  ;  pendet, xterna  omnium  Veftrüm  ,  &  tot  anima- 
rum  lalus.  Igitur  ad  exeniplum  Apoftolorura  parate  \'os 
ad  Minifterium  Eccicfiaïlicum  in  hoc  Sacro  Cœnaculo,  ut, 
cum  illud  deferetis  ,  inde  cxtatis  huia;}  vinure  ex  alio  ,  (  Luc. 
34.  )  &  rcpleti  Spiritu  Sani^o  ;  qui  dabit  Vobis  ,  (icut  dcdit 

Apoltolis  ,  ut    incipiatis    loqui....    ma^r.alia    ZJii.  (  Aft.    2.) 

Te    verö  ,  Domine,    cum    Prophcta    Regio   deprecor  , 

(ffalm.  79  )  Reffut  di  ccelo ,  C-^  viA'e  ,  ù  vijita  vineam  ijlam  , 
C'  perfce  cam  ,  quam  planla^it  dextera  lua.  Vinea  hcec  ,  Do- 
mine, hereditas  eftDilef^it;Illius  Ecclelia;,  quam  inter  médias 
hceresùm  &  fchifmutum  procellas  ab  omni  tempeftatum  vi 
cufcodire  -dignatus  es,  &  dextera;  Tux  virtute  féliciter  pro- 
pugnatara  in  fpecialem  herediiacem  Tibi  fervàlU.  In  hac 
noitra  Domo  concluditur  fpes  iftius  Ecclcli-x  ;  &:  vides  hic 
novella  germina  ,  qu-:e  Ipfemet  tranltulilii  ad  locum  ,  &:  in 
eo  plantàfti.  Excole  igitur  illa ,  Domine  ;  refeca  in  illis 
totum,  quod  noxium  eft ,  aut  utile  ;  &  tac,  ut  plantoe  illa: 
caput  furlum  efterant,  &  excrelcant  in  arbores  perfeöas  & 
P.oridas ,  qua:  uberrimis  fruftibus  hereditatem  ïuam  au- 
geant  &  Ixcificent 

ÏMunda   Domine  hos  fdios   Le^'i  .,  &■  cola  illos  quafi  aurum. 

C-  qu.ifi  argjnium  ,  (  IMal.  3.  )  ut  tamquam  gemma:  in  Domo 
Tua  rel'ptendeant.  Da  cis  primitias  Spiritus ,  conlecra  eos 
L'nftione  Sanûà  ,  ure  prx'cori-ia  iplbrum  igne  novo,  ut 
eodem  accenli  flammas  tua-s  undequaque  circumlerant,  ac 
in  populos  multos  diftundant  ignem  illum  ,  quem  venilli 
mittere  in  terram  ,  &  quem  Spiritus  Sandus  hodicma  die 

i'i  filios   adopticrnis  effiiJir. 

Ét  quoniara  ,  Domine  ,  me  poluifti  Duftorcm  Populi 
IIujus,  noli,  qua;fo,indignitatcm  i5c  infirmitates  meas  atten- 
dere-;  fed  indue  me  tbrtitudine  ac  virtute  ,  ut  digné  coram 

iplis   ingrddiar  Ù   egrediar  ,   (II.   Paral.    l.)   neC    quemquam 

perdam  ex  iis  tjiios  d.'dijü  mihi ,  (  Joan.  iC.)  ut  in  diltriito 
.ludicio  Tuo  dé  animfibus  eorum  iine  conPuiiune  valeara 
rcfpondere.  \'erbo  ,  da  nobis  omnibus  cor  unum  ac  ani- 
mam  unnm  ;  rcgnet  hic  Charitas  ,  Pas  &  gaudium  Spiri- 
tus Tui  ;  fac  ut  ad  mutuam  lanftificationem  allaboremus 
omnes,  &  hujus  fanüificaiionis  frui^tum  aliquanùo  dcgufie- 
mus  limul  in  Cœlis.    Amen. 


42 


EXHORTATIO    QUINTA    IN    FESTO    ASSUMTIONIS. 

De  Patrocinio  Beatce  Marice  Virginis   &   reStk  Eam  invocandi  ac  colendi   methodo-, 

CuJloiUes....  Sohmnitatem. . . .  in  exltu  anni....    Exod.   23. 


XNter  Ferias  Doniini  &:  Fefta,  qiix  ex  prxccpto  Legis 
celebranda  crant  Filiis  Ifraël ,  tria  iiiveniuinur  priinaria  , 
in  quibus  omne  mafculinum  iiftere  ie  dcbebat  in  Jcrufalem 
cor:;m  Domino  ;  neinpe,  ut  dicit  Lex  :  (  Exod.  23.  )  Sokm- 

liuaum  A\ymorum  cujtodies.  . .  SvUmn'uaiem  mejjis  primiti- 
vorum  operis  tui...,  SoUmmtatem  quöqui  'm  exitu  anni  , 
^u.inJo   congrcgaveris  omnes  frugt's   tuas  dd  tigro. 

Cum  hac  Solemnitate  ,  quani  in  Exitu  anni  celebrabant 
Ifraclitcc  ,  non  male  quadrat  hodierna  Feltivita<;,  Dileflji- 
fimi  ,  in  qua ,  exeunte  anno  icholaltico  ,  &  tiniiâ  ütudio- 
rum  melle,  atcediti^  ad  Sanfluarium  Dei  Veltri,  ut  omnium 
bonoium  Lar.uitori ,  pro  colleûis  frudtibus  graiias  agatis, 
&  ut  \'os  ac  Vefira  omnia  Ipli  ofl'erendo  in  holocL.uftum 
acceptabile ,  caieftium  gratiarnm  rorem  ac  benediflionem 
exuberantem  laboribus  Vcftris  impetretis.  Atque  utinam  , 
qutmadmodura  pricfcrij^tum  erat  curiiali  Ifraëli ,  nullus  Vef- 

tliim  hodiè   appareat  r.nte   Dominati  racuus.  (  Deut.  1 6.  ) 

Antequam  igitur  accedatis  ad  Tlironum  Grati-.x;,  in  memo- 
rinm  revocate  innumera  illa  beneficia  ,  quibus  Deus  hoc 
anno  Vos  mifericorditer  cumulavit.  Attendite  ad  auxilia 
jlla  mukiplicata,  quibas  animos  Veftros  contra  dncjronis , 
mundi  &  caniis  inlidia»  comnninivit ,  vocationifque  Suiï  , 
nc  prKdileöionis  fpecialis  arrbam  fcepiùs  Vobis  impertitus 
elh  Cogitate,  qiikra  ra;pè  alleviaverit  labores  Vefiros,  quam 
bcnigne  afiuerit  Pudiis  ^'eliris  ,  quam  fri.quei.ter  crelefli\'os 
Uimine  colluilraverit ,  idque  ut  pararet  Sihi  populum  accep- 

tabilem  ,  Jicla.'orem  bonorum  opcrum  ,  (  'l'it.  I.  )  &  aliquaudo 
collocaret  'V'os  in  domo  Sua  ,  ut  ibidem  ,  pofiti  luper  can- 
«ielabrum ,  luceatis  ante  Sanftuarium  Ejus  omnibus  diebus 
■\'eltris  Horum  ,  inquam  ,  recorden.iiii ,  &  eflundentes  in 
confpeflu  Ejus  animas  \'eftras  ,  tantis  beneficiis  icquas  grates 
rependite  ;  ac  frudlus ,  quos  fecifiis  ,  Nomini  Ipiius  con- 
feci ate. 

Si  contra  fint  aliqui ,  qui  defidià  fuâ  aut  nullam  aut  exi- 
gaam  melFem  collegcrunt ,  atque  ita  manus  Jiias  truftibus 
vacuas  reperiunt  ,  non  recédant  iHi  ab  hoc  loco  hodie  , 
quin  laltem  obtulerint  Domino  cor  contritum  &  inimilia- 
tum  ,  &  recogitantcs  in  araaritudine  animx  fuK  ,  quantit 
ft  privaverint  bonis ,  ftatuant  firmiter  deinceps  duplicato 
labore  redimere  tempus,  quod  recupcrare  non  valent. 

Oranes  dtnique  novis  gratiis  indigttis  ,  novo  robore  ad 
prœliandum  prœlia  Domini,  &  ad  Vos,  inter  tot  ac  tanta 
hujüs  vitre  pericula,  immaculatos  culiodiendos  ab  lioc  Ix'- 
culo.  iS'ovis  auxiliis  opus  ell ,  ut  &  Icientiam  nectH'ariani , 
&  excellas  illas  acquiratis  virtutes  ,  quibus  in  iVliniltcrio 
S'.icro  fulgere  Vos  oportet.  Ac  proiiidè ,  quorquot  eliis  , 
rogate  Dominuni  ierventi  corde  ,  pus  votis  ac  lufpijüs  opem 
Ejus  expofcite,  ut  &  gr-.itia  l-^jus  in  futurum  Cœlelii  rore 
Vos  irri:4Cï  ,  Vobifcum  laboret ,  ac  dignes  dcmùin  Sucri 
Aitaris  Minillros  efliciat. 

Sacrificium  itaque  ,  Dilcftiillmi ,  quod  hodij  pro  Vobis 
&  Vobifjum  otlenmus  Luih.irijiicum  erit  pro  donis  liùc 
anno  collatis  ;  Projiii.zi.jnum  pro  dclidlis  &  infidelitatibus 
commilljs  ;  Jmpttratoriurti  pro  bentücüs  iinpoficrum  coufa- 
yciulis. 


■ff 
lem 


Et  quà  rqurcfo ,  anni  die  meliùs  hoc  aut  efficaciùs  prxter 
poffiimus,  quàm  in  hac  Sucra  Feltivitate,  in  qua  Virginer.. 
Mariara  aliumtam  in  Cœlos  veneramur  ,•  Virginem  ,  inquam  ,• 
lilam,  qux  Refugium  ell  Peccatorum  ,  &  Chriftianoruin  om- 
nium auxiiium  :  &  qua;  infuper  fpeciali  hôc  titulo  IMater 
>«'ollra  ell  ac  Patrona  ,  quod  Ejus  Nomini  Collegium  Nol- 
trum  dedicatum  lit  ac  confecratum.  Elfenius  profeôù  in- 
gratitudinis  rei,  fi  non  Ejus  Intcrceirioiii  ac  Patrocinio  ad- 
icrilreremus  lotum  illud  ,  quod  benè  reftèque  geftu;!!  ell. 
Si  devotio  accreverit  :  li  quis  exarfeiit  in  ftudia  fervor;!!: 
quas  acceflerit  laboribus  noftiis  bened.iStio  ;  fateamur  liben- 
ter ,  totum  hoc  deberi  iMaiite  P.itrocinio  ,  quce  vita  e(t , 
fpes  ac  dulcedo  noftra  ,  quœque  filios  ,  fpecialiter  Sibi  dica- 
tos ,  materna  cura  fovit  ac  protexit.  Aderit  ;  imo  jam 
adelt  piiilima  ]lla  Mater  ,  &  nobifcum  hoc  Sacrificium  ofte- 
ret  Filio  Suo  j  li  Ipfam  lincera  ac  eiVufo  corde  invocetis: 
&  quid  ,  quft-'fo  ,  non  impetrabit  hac  triumphi  Suidie,in 
quâ  per  Angelos  in  Ccclos  alfumta  ell,  &  prope  Divinum  fo- 
lium  collocata  ,  ut  ^  evefla  fuper  ipfos  Aiigclorum  Choros  , 
Divir.aium  gratiarum  difpenl'atrix  conftitucretur ,  &  fruiSus- 
Ulius  Sanguinis  ,  quem  olim  ex  purillima  Sua  fubflantia  In- 
carnate Verbo  fubminillravit ,  in  geiius  humaniim  libera- 
liter  eft'uiidi  impctraret. 

l'rendeat  incafsùm  dremonum  invidia  ;  cultum  Marias 
rodut  hxreticus  furor  ;  Nos ,  Dikfciiumi ,  tanrâ  Matre  glo- 
riemur,  fub  cujus  alas  confugimus ,  fub  cujus  Patrocinio 
tuti  funuis.  Et  numquid  Cukum  Beatitiima:  Virginis  ma- 
terno  cum  l-jfte  fuxiitis,  illumque  inter  medios  Ejus  holles 
fervàltis  illibaium  '  Sed  li  umquam  ,  Dileftimi ,  in  ICjus  amo- 
rem  accendi  &:  inflammari  Vos  convenit  ,  id  potiliimùm  re- 
quirit  hccc  dies,  quâ  &  Ipe^iaùm  recolitur  memoria  fauf- 
tiliimi  illius  Patrocinii ,  quod  huic  Domui  \'irgo  impcn- 
du  ,  &  quà ,  ùt  jam  diftuni  fuit ,  Veflrum  efi  Omnipotenti 
confecrare  totius  anni  frtiftus  ,  quos,  Ipfa  \'irgine  prote- 
gente ,  collegiltis.  In  hoc  itaque  unimos  Veftros  paucis  ac- 
cendere  propofui  ;  atque  utinam  Deus  det  vou  mictvocem 
v'nuiis ,  (  Plaira.  6j.  )  ut  deinceps  dulciiiimum  Marix  No- 
men non  recédât  à  corde  Veltro  ,  non  recédât  ab  ore  > 
non  recédât  ab   opère. 

(  A-uiqititas  Cuhûs  qui  P..  M  V.  exhibetur  )  Nihil  ma- 
gis  fundatum  in  antiquitate  eft  ,  nihil  magis  rationi  confen- 
t.ineura  ,  quàm  cultus  ille ,  quo  Eccltfia  Matrem  Dei  pro- 
llquiiur  &  honorât.  Si  colligamus  aniiquorum  Patrum  tef- 
timonia  ,  omnia  Maria:  laudibus  &  interceilionis  ICjus  cn- 
coii  iis  replcta  funt  :  luio  ore  oranes  fubiiniia  de  hic  Vir- 
giiie  pra;dicant ,  tellauturque  libi  verba  delicere  ,  quibus 
vulcant  ,  ùt  par  ell ,  exprimera  ÎMatris  Dci  e.xccllentiam 
ac  dignitatem.  Si  Iliftoriam  Ecclefiafiicam  pervolvamus ,  vi- 
debimus  à  primis  fœciilis  ereöa  in  Ejus  honorera  Templa  , 
inltitutas  deinde  varias  Fellivitates  ,  &  antiquiliiinas  horum 
Feltorum  Liturgias  ;  jmù  quoties  oppngnatus  fuit  iVJarix 
Cultus ,  toties  Fidcliura  zelus  fuit  airpliùs  excitatus ,  ut 
Suam  in  Virginem  hanc  devotionem  folemniùs  tcllarentur  ; 
adeo  ut  hxrefes  ipfcc  ,  Mariam  oppugnando  ,  Mariam  ex- 
altaveriiit.    Etenim  li  hilloriis  fides ,  Cultus  ille  muximà 


in    Fejio    Jffiimdonis. 


Stlauöus-  elï  èc  undequnque  propagatus  ftatim  poft  EpheH- 
num  Concilium  ,  in  quo  damnationem  fubiit  Nellorius  ,  qui 
gloriofo  IMatiis  Dei  titulo  \'irgiiiem  haiic  l'poliare  tenrave- 
rat    Tiinc  enim  Ectlefia  magis  ac  magis  attenta  ad  confe- 
quentias  ,  qux  ex  hac  ejus  dccifione  fequebantur  ,  incepit 
explicatiùs  evolvere  altiilimam  Ulius  \'irgii]is  digniiatem  &i 
I^Jyiieria  omnia  ,  ad  Eam  pertinemia  ;  nihilque   fe  putavit 
facere  polTe  excelliim  fatis  ad  honorandam  Crcaturara  Ulam 
purilliraam  ,  quam  ad  tantum  Glorix  culmen  evexerat  Om- 
nipütcns    Similiter  (x-culo  decimo  iexto  ,  cv.m  Calviniance' 
feda;  tiiror  iindequaqiiè  Cultum   Beatx  \'irgif>.is  &:  Sanc- 
torum  elimiiiaret ,  ac  Sacras  iMari-x'  Imagines  ferro  &  igne 
perlequeretur ,  exarlit  iterum  Catholicorum  zelus ,  &  ad  re- 
paranda^  injurias  ,  ab  hxneil  illatas  ,  omns  fludium  contu- 
ierunt  l'idclcs,  ut  &  JNlariam  ,  &  Imagines  Ejus  multó  hono- 
rificentiùs  ,  quàrr;  ante  teccrant ,  colcrent  ac  venerarentur. 
Nihil  porró  in  his  omnibus  facit  Eccleüa ,  quod  non  fit 
antiquitati  confonum,  &  in  ipfa  refta  ratione  tundatum.  ^i/d 
Ti    ril  urn  mus  ,   ó    Htiudicia  i    exclamabat   Origenes.     Inter- 
cède   liera   ù'  Doniina  ,  Iti'gtna   &■  Mater  Dei  ,  ora  pro  nob'ts  ; 
ita  ïplam  invocabat  Alhanaüus.    ytdvotvcr  genihus  Tuis,  ó 
Dori:ina   rnea  ,   riicebat  S.  Ejhiem.  ^'Ifpice  nos   de  Ccelo  oculo 
yropiiio  ,   inquiebat  lïafiüus.   Supyiua  Deo  ,  ut  animas  noflras 
fiilvtt  :  Sic  orabat  Chryfoiïomus.  Sattcfa  Maria  ,  fuceurre  m'- 
Jeris  iScc.  antiquiii^ma  eft  <i  communis  Eccleüa:  oratio  ,  qua; 
Aïb  Auguliini  noiiiinc  circumferrur 

An  igiiur  illi ,  qiii  hodiè  fuiè  Patrona  ac  intercefTbre  ao- 
cedere  ad  Ipfum  Peum  immédiate  volunt  ,  ac  SanSorum 
rejiciunt  P^trocinia  ;  an,  inquam,  ilii  fanftiores  Ie  putant 
magins  illis  Vins,  qui ,  juxta  ipfos  adverlarios ,  vivcbant 
purioribus  Ikcleiise  fteculis  ,  &  qui,  ùt  jam  vidimus ,  Vir- 
gineni  iiivtcnbant  ?. .  ■  Quod  fi  ad  poftcriora  defcendamus 
l'œcula  ,  eumdem  inveniemus  in  Ecclelia  fervorem  ,  eam- 
«lem  de  Yirgine  xltim.uionem  Imo  vel  folus  Bcrnardus 
intégra  volumina  de  laudibus-  Ej-us  ac  Intercellione  con- 
fcripiit 

(  SoTtdJfirta  efl  hac  devetio  ,  quod  m  ibis  adfruitur  argu- 
auniis  )  Si  igitur  omnium  ficculorum  &r  nationum  tidcles 
Mariam  celebraverint  ,  IVIariam  invocaverint  ;  prof.flü  ïo- 
lidiliimè  iiiHdata  eli  lin^ularis  illa  veneratio  ,  quara  crga 
Keatam  Virgiuem  filiis  luis  infpirat  Eïckfia ,  &  qua  Ulam 
pra;  omnibus  aliis  creaturis  fuperexaitat.  ]3einde  )i  Catho- 
ïici  cultum  incongruum  rcddant  iMariïc ,  proùt  contcndunt 
Hxrctici;  f;  .ig  Ipfam  transférant  honorem  Soli  Deo  dtbitum; 
quomodo  Deus  cultum  ilaim  approbare  potuit  tot  ac  tan-- 
tis  niiraculis  in  ejus  fàvorem  patraiis  ?  Qucmodo  patitur 
Chriltus ,  ut  Spoiila  Sua  Ecclefia  ,  quam  Spiritus  Sanöus 
dirigit,  in  honorem  îMariîc  non  tam  cncoiria  quam  blai- 
phiraias  contet  ?  Quomodo  perminit,  ut  &  pnrteritorum 
üt'culorum  Sanfti  ,  &  nofiri  temporis  Vi;i  Piiifimi  com- 
mun! errore  obruantur  ?  Hxc  f.inè  combina:  i  non  pofTum  ; 
fed  ,  li  cultus  Marix  erroneus  fi:  &  reprobandus  ,  jam  à 
terào  ü  quarto  Ixculo  defecerunt  promiÜa  Chriili ,  erra- 
vu  Eijcle.ia  ,  êi  Deus  ipfe  per  miraciila ,  quibus  cultum 
illum  hrraavit ,  erioris  au£lor  fuit.  lias  blafj'hemias  de- 
vorare  cogiunur  qui   cuhum  Marianum  impugiiunt. 

Quinimö  Ibla  naturalis  ratio  ad  everterda  hrereticorum 
placita  prorfus  luükiat.  Ceriiiinus  quotidie,  ita  agi  intsr 
homines ,  ut  dum  aliquis  cum  Rege  conciliari ,  aut  quof- 
dam  ab  ipfo  favores  reportare  cupit ,  huiic  in  finem  accé- 
dât illos,  quos  novit  ab  eodem  Rege  intima  benevolentiâ 
honorari  ,  Regio  folio  aiiiftere  ,  iplique  Principi  conviSu 
familiari  propriores  elle,  ac  mag'ts  conjunftos  ;uiide  ijuiun- 


43 

vis  fciamus ,  illud  quod  expofcimus  à  folo  Rege  donari , 
nullus  tamen  in  culpam  vertet ,  fi  viros  ab  Eo  honoratös 
adbibeamus  in  patrociuium  ;  quinimö  majorera  per  hoc  tefia- 
mur  in  Regem  reverentiam,  dum  adhibiris  perlbnis  iiïis, 
inter  nos  &  Principem  mediis  ,  taciti  contitemur,  longè 
iiimis  nos  à  Rege  diftare  ,  &  quafi  tantum  é  longinquo  ad 
Ejus  jMajeftaicm  audère  oculos  attoUere. 

Qua  fronte  igitur  in  liobis  carpuin  hxretici ,  fi  Maria; , 
aut'^aliorum  Sandorura  utamur  Patrociniü  ■'  Novimus  ,  fo- 
lum  Deum  eife  omnis  gratix  fontem ,  &:  ab  Ulo  Solo  be- 
neficia ccclertia  impetrari  ;  fed  ut  facilius  voii  fianuis  com- 
potes ,  amicos  Ejus  ac  familiares  invocannis  ,■  üt  Iptorum 
favore  delatx  ad  Divinam  INIajc'tatem  preces  nollrx  magis 
gratx  liiK  ,  &  muiiiplicatis  Intcrctübnbus ,  iucccUüm  fe- 
curiùs   acquirant. 

Ntc  défunt  in  Sacris  Paginis  exempla,  qux-  hujuslnter- 
celiionis  eflicaciam  ftabiliant.  (  Job  43.  )  Ir.i.its  eji  Jurormeus 
in  te,  £>  in  duos  amiios  mos,  i.iquit  Dominas  ad  Eliphaz 
Themanitem,  jumire  ergo  vobis  feptem  lauros ,  C'  fiptem  arie~ 
tes  ,  &■  /»£  ad  fervum.  meum  Job  ,  &  ojferie  hcl->c<uif.um  pro- 
vobis  :  Job  aui'em  jervus  meus  orabit  pro  vobis  :  fitciem  ejus 
fufcipiam    ut  non    vobis  imputetur  fluliitia.    ICcce  ,   qUOd  Dcus 

precibus  ac  faciificiis  corum  non  annuiflet,  id  in  gratiam 
IMediatoris  Jobi    concedit, 

Quid  dicam  de  Moyfe  ,  qui  populum  Ifra-eliticum  plus 
femel  à  totali  internecione  liberavit  ;  adeo  quidem  , 
ut  his  verbis  ipfum  alloquatur  Deus  Di.-niue  me  ,  ut 
iraf.atur     /uror      meus.  . .  .    O    deleam     eos.    (   Exod.     3-:.    ) 

Preces  itaque  Sanftorum  violentiam  quamdam  inferunt  Deo, 
Ejufque  ultricem  manum  avertunt.  (  II.  Mach.  15.)  Num- 
quid  &  Jüdx  Machabxü  apparuerunt  in  fomnis  .teremi.is 
Propheta  ,•  &  Summus  Saceidos  Onias  pro  Popoulo  Dei 
exrendentes  manus  &  orantes.'  Imo  fcatent  locis  Paulin-je 
Epiftolx  innumeris,  in  qiibus  Apoftolus  ille  fie'elium  pre- 
ces  efflagitat  ;  &  tarnen  hodié  homuncioncs  ,  pecca-iis  onuf- 
ti  ,  audent  omnem  Si'.nftorum  interceliionem  repudiare  , 
quafi  nullos ,  inter  ipfos  &;  Supremam  IMajeila.c.u  ,  media- 
tores  cffj  li:eret. 

Si  itaque  Sanöi ,  de  fua  felici^ate  fecuri ,  adhuc  fint  liff 
noftra  falute  foUicifi ,  atque  hoc  titulo  eos  tamquam  In- 
tercefibres  invocemus,  qnöd  &  velint  &:  pollint  Auxili.n- 
trices  nobis  manus  porrigtre  ;  quantam  ,  DilectUlimi ,  fpern 
nobis  addere  debet  Marix  '.nvocatio  ,  qux>  creaiuras  omnes 
fauditate  prxcellens ,  ip:is  omnibus  Deo  gratiur  ell  ac  pro- 
pinquior ,  ac  proinde  plus  omnibus  poteil:  ii  Angjü  ,  teHc 
Scfipturâ  ,  preces  noSras  ante  Thronuin  Dei  oiicr-uUt  ,  cur 
quxfo  id  non  faceret  Ipfa  Angclorum  Regina  ?  an  forte 
dicent  h-xredci ,  hoc  Offioium  Mari-âindignum  .■'  (  i..Joan, 
2.)  Attendant,  Filium  Ipfum,  Hominem  Deum ,  Advo- 
cati  partes  ,  Joanne  telte  ,  pro  nobis  apud  Patrem  fu.li- 
nere  ..  An  forte  ign-jtas  diceut  Virgini  neceiiiiates  nofiras  ? 
&  cur,  quxfo  ,  Deus  ceiabit  Matrem  Suam  id  quod  ma- 
nif>jftat  Aiigelis,  quos  in  culïodiam  noiiram  deputavit ,  & 
qui  in  Ctdo  gaudium  agunt  depeccatori  pitnitcntiam  agente  ? 
An  forte  prxtendent ,  Mariam  fuper  An^elaium  Choros 
cxaltatam  rcs  noftras  parvi  pendcre  ?  fed  qua  fronte  dk'i 
poteft ,  Virginem  illam  ,  qux  forcitudine  plena  morienti 
altitit  rilio  ,  Illumqueyro  humano  genere  prias  inimoluvit 
in  corde  antequam  expiraret  in  Cruce  ;  qua  konte  ,  inquam  , 
dici  poieit ,  illam  jam  in  Cœlos  fublafam  ,  honmium  lalu- 
tem  non  curare  ?  31ater  hx'c  ex  purilfima  lua  fubftantia 
miniftravit  Sanguinem  Illum,  qui  pi  o  nobis  ell'ufus  eft  ; 
an  er^o  Ipfi  iudiücreas  eiic  »  utium  Sang-ais  111e  fruüiacet  ^ 


44 


Exhortatio    Quinta 


utrùm  pedibus  concuketur  ;  utràra  tanta,  qux  Filius  fuf- 
tinuit  tormeiita  ,  erteüuni  fiium  habeaiu  ?  Jilafphemabunt 
deniq'.ie  ,  cukum  illlum  ,  quo  Mari-.im  prolcquiiiiur  ,  Soli 
Deo  liebitum  ede  &:  honori  Divino  dcroijare.  Sed  mcn- 
dacia  illa  jam  dudum  deftruöa  Punt ,  uec  impoiierfe  poiFuiic 
rili  ignaris.  Non  enim  invocamus  IMariam  ,  quall  IpUi  me- 
rids  luis  concederct  gvaciam  ,  vitx-que  tbret  ac  necis  ar- 
bitra :  led  Uiarn  invocamus  ut  pro  nobis  apud  Fihum  in- 
tercédât ;  ut  per  mérita  Salvatoris  gratias  illas  nobis  obti- 
neat  ,  'S:  Suuijuinis  Cjus  t'rudtura  nobis  applicari  exovet. 
Acccdimus  ?.d  Filium  per  Virginem  ,  quia  iide  docemur , 
Filium  ex  Ipla  ad  no<  veniil'e.  Ipfam  tamquam  unicum 
ï\Iediatorem  iuter  Dcum  &  homines  agiiofcimus  ;  Mariam 
verù  tamquam  primam  &:  prœcipuara  inter  omues  Inter- 
cefibres  nollros  veneramur. 

"Quis  i^itur  non  mirabitur  ,  eóufque  procederctfcominum 
quorumdam  inlaniam ,  ut  Cultum  illum  ,  utilem  adeo  ,  to- 
tis  viribus  éliminent  ?  Quis  contra  non  exuitabit  ,  dum  tan- 
lam  libi  à  Deo  datam  Patronam  contiderac  ,  qu;e  &  apud 
Filium  oninia  po?e!i ,  «Sc,  c urn  iMater  lit  Salvatoris ,  omnia 
nobis  bona  irapei'tiri  dcliderat  ? 

(  ^ldlwrta:io  ad  Cultum  Murut  prop/tganâism.  )  Maöè  igi- 
tur  animo  ,  Dileftiliimi ,  IMariam  ex  intimis  prKCordiis  in- 
vocate  ,  ac  Cukum  Ejus  ,  ubi  tempus  aderit  ,  commendate  . 
Fidelibus  ,  vcrboque.&  exemplo  eumdcm  omnibus  inct'l- 
catç.  Speciali  autem  jure  in  "  Ejus  Patrocinio  'N'os  conii- 
«iitis  ;  prcüterquam  enim  quód  Hanc  iMatrem  cum  reliquis 
l'kcleii.e  filiis  communem  habeatis ,  pcculiari  ulteriùs  titulo 
Ttlater  \^cRra  eft  ,  cum  pridem  in  Honorem  Ejus  erefla  lit 
Ilifcc  Domus,  in  qua  ve'famini ,  &  omnes ,  quotquot  ef- 
ris,  Ipfi  fpccialiter  iitis  dedicati.  ^1  immenllis  eli  jMariœ 
in  omnes  homines  amcr  ,  quâncus  ille  inVos  erit  ?  lii 
^'os  ,  inquam  ,  quos  adhocnovit  deltinatos ,  ut  in  medio 
errantium  co-niütuii ,  Cultum  Divinum  ferveiis  illibntuni  , 
>latrirque-ac  FilüEjus  honerem  viriliterpropugnetis.'Si  nóii 
«icicrat  iMaria  animam  ,  lincero  corde  Iplam  invocantem  , 
ijuaiuara  omnium  Vellrùm  hubcbit  curam  ?  Quo  -fervore 
gratias  arniKS  Vobis  necelllirias  impetrabit  ,-  cimi  noverit 
ex  vita  &  moribus  Veltris  pendére  tot  niillium  animanim 
ftlutem  ,  pondère  felicitatem  Eccletitc  Batavx  ,  qux  in 
Vobis  fpem  fuam  habet  repolitam  ? 

(  S.-d  raiitiuilniis  hic  effd  del'zt.  )  Verüm  dum  ad  ^''irgi- 
nis. Cultum  Yos  adhortor  ,  Dileitiliimi  ,  cogitate  rationa- 
bilem  iplum  elle  'debère  ,  &  Tivangelicis  Eegibus  fontbr- 
ni'em  :  nolite  itaque  ,  in  alterum  dclabi  extremum  in  quod, 
proh  .dolor  I  multi  concidunt  Chiiltiani ,  qui  tallam  luijus 
Cultus  ideara  (ibi  efibrmantes  ,  niniiù  pr^lumptione  ,  qual- 
cumque  gratias',  qu-.rcumque  zuxilia,  à  Virgine  expeflant , 
acque  ita  faïuds  remedium  in  venenum  libi  vertentes'  •, 
Jriuriam  ,   quam  colère   prtetendunt  ,    turpiter  inhünorant. 

(  Qn't'nam  in  hoc  j'urulo  gr,h'iur  c.tcuiiiinr.  )  InteUigitis  , 
■DiJehiiiinn  ,  quid  velim.  Plurimi  fcilicet  Mariarii  invocant  , 
Kjufque  PatroCinium  extollentes  ,  lalutcm  ab  Ipfa  expec- 
tciat  :  led  virtutis  excrcitium  ,  led  convériionem  vitx*  , 
io..l  media  omnia  ad  iVJutem  acquirendam  neceliiiria  ne- 
gligunt ,  in  tuto  collocatos  fe  putantes  ,  ubi  Ibrtem  fuum 
«criü  quidam  oratione  3Iaria;  comniendârunt  ,  &  ctccà 
^bft  IvAc  confidentiù  omne  abjiciiint  virtutis  &  emenda- 
43oais  Itudium  ;  quali  -Virgo  illa  Iclicitatem  œternam  iplis 
^rocurare  aut  debcret  ,  aut  polTet  ,,  line  vitx  mutaiione  , 
jfné  fruöibus  panitentiic  ,  fiiiè'  mortilicatione  lenfuum  : 
(jtiali  («b  Iplius  P.itiojinio  viftoriam  line  pugna  ,  coroiiam 
ïiiiè  meritis  ,  merka  iinè,  labore  acquilitjiri   lint.   Mariam 


invocant ,  fed  temeritate,  numqnam  fatis  deploraiK^l  ;  por- 
tum  prxltolantur  poft  tot  naufragia  voluntuiu  ,  niortem 
fanSam  ,  poft  vitam  impiam  ;  &  poU  fcelera  toties  mul- 
tiplicata  ,  à  quibus  iiolr.nt  recedere  ,  blandiuntur  libi  de 
fine  feiici  £.c  lalutari  ,  falfo  perluali  ,  hujus  ^''irginiï  in- 
tercellione  dandas  libi  gratias  tales  ,  quales  pro  libitu  libi 
fabricant  Quali  verö  oir.nià  proptereà  poffet  apud  Filium 
Illa  Cœli  Regina  ,  ut  lub  Ejus  aulpiciis  fecuri  vivamus  in 
peccatis ,  ac  Filii  Iplius  Sar^uinera  ,  iiné  timore  vindiftx, 
aiiitluè  conculcemus. 

Olim  gentilibus  improperabat  AuguRinus  ,  q'uöd  maje- 
ftatem  Deorum  Cuorura  proPanarent  ,  eoquod  tales  cole- 
reiit  ,  quos  Iceletum  omnium  complices  -ac  proteftores 
venditabant.  Eofdera  pro-cûo  ahulus  ,  eadem  impropcria 
in  Ciiriftiaiiifmum  conjiciunt  homines  illi ,  qui  in  peccatis 
-luis  voluntarió  perœanentes ,  Virginis  Patrocinio  .  fecuros 
elFe  Ie  jacHtant  Sic  olim  Judx-i  gieriabantur  ,  fe,  pcllidere 
l'cmplum  Domini  ,  illudque  libi  in  afylum  ac  relugium 
fure  Iperabant  ,  licèt  auguüam  Ejus  JNiajeliattan  idolola- 
trico  cultu ,  ac  variis  crirainib.us  msculilVent.  Sic  ik  po- 
pulus  ifte  certam  libi  de  hollibus  pollicebatur  viöoriara, 
ubi  in  caftris  luis  habebat  Arcam  Domiui  ;  non  attendens, 
parùrr.  libi  profuturam  Arcam  Fœderis  ,  ubi  ftcdus  iplum  , 
quod   cum  Deo   pepigerat  ,  infidelirer  difrupiiret. 

Profeclà  non  agnofcit  IMaria  cultoras, ejufmodi  ,  qui 
proan.int  Venerandum  Ejus  Nomen,  illudque  iniquitati-, 
bj^s  luis  lervire  fa  dunt  :  fed  beüiim  indicant-;paliiqnil'US  ; 
recédant  à  via  iniquitatis  ;  cord.c  oontfito  revertantur  ad 
'Domüium  ;  accenilantur  in  liudium  .  virtutis  ;  rogcnt  IMa- 
riam ,  ut  fiM  necellarias  in  hos  fines  polUilet  gratias,  & 
tune  demCim  Auxiliatricem  Virginis  manum  femire  jnci- 
pient  ;  tune  ipibs  fovcbit ,  animabit  ,  confulahitur  ,  ca-lef- 
tefque  impetrabit  favores ,  quibus  ,&  piè  pollint  vivere , 
&■  féliciter  mori. 

(  Opinet  M'iriam  imUari.)  Si  .igitUT  ,  Dile-î\ilîimi  ,  veri 
ve'litis  elTe  3Iarix  cultores  y  fi  Feftivitatem  Ejus  cum  frudu 
deliderctis  ^cclebrare .;  oporiet  hodié  povos  animos  fumc- 
re  ,  iSc  in  imitationem  SanSitatis  Ejus  noyo  Zïlo  accen- 
di.  Hâc  enim  prxcipue  de  causa  Sanfturum  Feitivitates 
cclebramus  ,  nt  eoruraexcmpla  ,  qux  recolimus  ,  nova  lint 
incitamenta  ad  virtutem  ,  novi  ftimuli ,  qui  nos  ad  funfti- 
tatem  promoveant.  Si ,  Augultino  tel|e  ,  SoUmn'uatis  Mur- 
tyntm  .  cxhar^ationcs  funt  Marynorum,,  magnam  profeâô 
exhortationera  ^"obis  luggerit  hodiernus  IMarirc  Triura- 
phus  ;  taüs  enim  fuit  ba;c  Virgo  ,  ut  Ejus  unius  vim  om- 
nium j'.t  'difciylina  ,  &  cumulatiiüma  Ejufdem  glorificatio  ad 
vivum  exprimât  illud  gloria;  pondus ,  quo  Deus  fervos  Suos 
fidcles  'xternïim  fupercxultat. 

Verum  quidefii  elt ,  Dileoillimi ,  nee  tsntus  fanöitatis  -, 
nee  tautus  glorix  gradus  nobis  umqu-^m  obtinget  ;  imo  blaf- 
phemum  foret  ,  ac  fuperbias  diabolicx  proximum  ,  il'pera- 
re  "privilégia  illa  fpecialia  ,  quibus  (ut  par  erat  )  folam 
Matrcm  Deiparam  illultratam  voluit  Omnipotens.  Sed  , 
quemailmodum  Chriltus  difcipulis  Suis  Patrem  propoluit, 
dLccns  :  (;  Matth,  5.  )  Ejiou  f'erfdat  ,  Jlcut  Pater  yejier  cte- 
Ujiis^  pcrjecius  ejl  ;  ita  &  nobibipfis  pryponcre  poifumus 
IMariam  ,  ut  ad  Ejus  exeinpium  vitam  inl:ituamus,  &  \ir- 
tutes  IIjus  ,  (i  non  attingere  ,  fakem  de  .ionginquo  valea- 
inus  imitari.  PolJiimus  igiiur  ,  confiderando  IMarix  in  Deum 
pjetatem  ,  &  lingularem  gharitatis  fervorem  ,  excutere  s 
iiobis  languorcm  illum  ac  tepiditatem  ,  quibus  in  ordina- 
riis  Rriigionis  exereitiis  laboramus  :  polVumus  nobisiplis 
exprobrare   indüicreiitiam  illam,  qui  fervimus  Domino  , 


in    Fejlo    J.ffimuwnis. 


45 


©Jïfequiis  nonrii  actoto  cordis  affciVu  di^niffimo  ,  &:  novns 
«leiiiceps  air.oris  flanimas  concipere  Polfurrms,  co-nlidcran- 
do  Mariir  animum  ,  Uei  rcrumque  Divinaruir.  conten)pla- 
rioni  continuo  affixum ,  doloretn  excitare  de  diliipationihois 
illis  voluiitariis  &i  trequeiuilliinij  ,  quibus  cor  nolmum  ,  tcr- 
renis  inhxrens  delidetüs  ,  vix  novit  ad  Deiira  aHiirgere  , 
&  orationi  ,  prout  opaiTct ,  vacure.  follüiTiiis  ,  intueiido 
INIariie  zelura  ,  fortiaidiucm,  patientiam  ,  humilitatem ,  caf- 
tkatem ,  reliquafque  virtvues  ,  corairi  Deo  pudore  fiittuiidi 
propter  imbecillitatem  ,  fuperbiam  ,  ac  rcliqua  ,  quibus  ma- 
culati  fumus  ,  peccata  ;  uc  deinceps  vitiis  ac  concupifcen- 
tiis  noliris  indicamus  bellum ,  ac ,  IpiA  juvaute  Virgiiic , 
de  illis  féliciter  triumphemus. 

{_  In   quibus ,    Cr   quomodo    hoc  facfre  fpecialiter  pojjliit  Sa- 

cerdoies.')  Et  lias  quidem  virtutes  in  Maria  confiderare  pof- 
funt  &   imitari  cujufcumqios  ItatCis  fidèles  ;  v-erùm  propjùs 
vkam  Ejus  contemplari ,  propiùs  "S'irjineis  veHij^iis  inlilkre 
debent  illi ,  qui  aut.  Sacerdotes  fuBt ,  aut  ad  Hluni  liipfe- 
mum  dignitatis  gradum  aiprain.    Sacer  enim  ille  carafter 
Divinam  INIarisc  JMaternitatem  cum  hominibus  quodanimodo 
conimunicat  ,  ipfofque,  ut  ita  dicam  ,  Deiparos  tacit  :  idem 
enim  Verbum  ,  quoii  Maria  in  iinu  fuo  concepit,  ac  in  gene- 
ris  huma'ni  laloiem  m:undo  elRulit  ;  idem  ,  inquam  ,  illud 
Verbum  Sacerdotes  divini  virtuce  in   Altaribus  noftris  pro- 
ducunt ,  &   in    hominum   falutem   ofl'erunt.    Maria  natum 
Chrifium  ulnis  fuis  portavit  ;,  ilnu  fuo  ibvit ,  matern-A  cura 
cuilodivit  ;  portant  &  Chrilfum  in  manibus  fuis  Sacerdo- 
tes ,  Eunidem    inti-mc  iibi  conjungunt ,  &   quotidié    cum 
Ij'io  converCantur.  Quinimo  ,  ii  liceat  hic  comparadouem 
iiiliituere  ,  dignitas  illa  tremenda  Sacerdotii   habet  prtcro- 
gsitivas  aliquas ,  quas  non  habuit  INlariro   Maternitas.  Ete- 
uim   IMaria  non  nisi   fcme)  l''ilium  peperit  ;  at  Sacerdotes 
quotidié  novo   &  inelVabili  modo  Chtiitum(li  ita  loqui  fas 
lit  )  Nutivitate  donant.    IMaria  Clirillum  peperit ,  iiumanis 
fubjeflum  inlirraicatibus,  paliibilem  ac  moixalem  ;  Sacerdo- 
tes veró  immortilem  pr<jducunt  ac  imyallibilem  ,  nullis  mi- 
feriis  fubditum  ,  fed  talem  ,  qualem  Ipfum  de  novo  genuit 
Pater  Jiternus  ,  dum  lUum  à  mortuis  •Gloriofum  fufcita- 
vit.    Maria  Redemtorem  protulit,  fed  omnibus  hominibus 
communem  ;  Sacerdotes   autem  non  tantùjii  pro  omnibus 
producunt  Chriilum  ,  fed  Sanguinem  Ejus  unicuique  par- 
ticulatim  applicant,  ik  univerialeRedemtiouJs  beneficium  lin- 
gulis  quodanunodo  proprium  faciunt.    iMeritó   igitur   cum 
AugultillO  hlc    exclamandum    ;   O  I^imraiuti  Sacerdo/um  dig- 
jiilas  !  in   quorum    manihus  Dei   Fdius  veJut  in   utero  l^irg;nis 
^uoiidiè  incjrn.uur .'  Veuorauda  dignitas  ,  Dileftiiiimi  ;  fed 
limul  tremeada  nimis  ,  dum  mente  pcrvolvinius  ,  nos  ratione 
Carafteris  Sacri  tam  propè  accedere  ,ad  Virginis  Diguita- 
tem  ,•   dum  interim ,  carne  fragili  cii'cumdati ,  proprioque 
f  eccatorum  pondère  ad  ima  xispreiii ,  iam  longè  à  virtuü- 
bus  Ejus  di;tamus. 

_  Cernitis  igicur ,  Dileûiifimi  (atque  utinam  hoc  ipfum  meii- 
tibus  Veltris  akè  iiifculptum  permaneat  !  )  ccruitis  ,  ijiquam, 
nihil  elfe  adeö  juüum  (Sc  necetlarium,  quàm  ut  illi ,  qui 
dignkate  fiunt  Majue  pares  ctiam  Vità  ik  moribns  exillant 
pi  te  reiiquis  fidelibus  Marix-  limiks.  Atq.ue  ideo  per  vifccra 
]yus  ÏMaterna  Vos  obteltor  ,  juimquam  recédât  ab  oculis 
Veltris  lublime  iliud  exemplir  :  fed  atteutiùs  perpenditc  ,  & 
quumodo  ad  Mafernkatem  illam  fe  pr-xparaverit  jVlaria ,  & 
•quoinodo  iionorem  iilum  ■excellentii]inium  üabili  morum  in- 
nocentià  ac  l'anititate  foilicitè  cufiodivcrk  illibatum. 

Mariam  itaque  intuemiui  ,  .&:   à  prim;eva   Ejus  «tate  ad 
Àikimura  vitie   diem  inycüietis   ubique  perfeûiilimam  uur- 


man  ,  fecundùm  quam  &  greffus  Veftros  dirigere,  &  mor- 
talis  Inijus  vitK  curfum  féliciter  potfitis  confummare. 
Attendit?  ,  q-uomodo  ,  vix  triennalis  puella  ,  fcfe  in  Tcm- 
plo ,  l-Hvino  Nuniini  confccraveric ,  Ck  exegerit  juventu- 
tem  femota  à  cuiifortio  hominum,  ac  folis  rebus  Divinis 
intenta  ,  ut  pnrani  lervaret  aiiimara  ,&  Seipfam  à  teneris  m 
holorauftum  gratillim-um  oHcrrct  :  atque  ita  in  lilentio  acqui- 
fivit  virtutes  illas  ,  quales  iiulla  creatura  in  tam  fubtimi 
umquain  gradu  polfedi:.  Difcke  ab  hoc  exemplo ,  Dilcc- 
tiiiimi ,  \'osipfos  immaculatos  cuftodire  ab  hoc  fxculo  ,  & 
&:  nolite  in  hominum  conlbrtio,  in  nugis  &  fabiilis  fïc- 
cularibus  dclicias  Veltras  quxrere  ;  fed  in  filentio  cordis , 
&  fuga  rerum  externarum  qu.critc  Dominum  ,  atque  in  Ilac 
Domo .  folis  ftudiis  Veftris  ac  pietatis  exercitiis  occupati , 
aptate  ^'os  adinllar  INIaria;  ad  fublimem  illum  itatum ,  quo 
aliquando  elüs  iniigniendL 

Vix  crat  è  ïemplo  egrelTa  Maria  ,  ut  Divino  Conrdio 
JofeplK)  defpontaretuf  ,  cùci  üatim  ab  Omnipotente  in  Ma- 
trem  Suara  eligitur  tS:  ab  Angclo  falutatur  Stupet  primïim 
"\'irgo  ;  miratur  ;  luvret  ^ittonita  ,  Suamque  vilitatem  ,  ac 
indignitatem  prulitetur  luimillimè  :  all_  demùm  ,  cducta  Di- 
vuiam  ^■oluntatem  line  hxlitutione  fefe  fubraittit;  c£cc,  in- 
quit  ,  AiuflLt  Domini  ,/!ur  milii  fecundUni  verhum  tuurr.   (LuC.!-) 

llic  kerum  docemini,  JHlcitilfimi,  quomodo  &  Vos  Mi- 
nilterium  Sacrum  dcbcatis  fufcipcre  Contrcmifcite  ,  per  me 
licet ,  &:  obllupefckc  ,  dura  ex  unj  parte  cellitudinem  Sa- 
crarum  Eunflionum  nc  virtutes  è  Vobis  rcquilitas ,  ex  al- 
ter-\  veró  iiifirmkatcm  ac  imbecillitatem  humanam  perpen- 
dkis. ..  Sed  ii  cognoveritis  ad  hunc  ftatum  à  Domino  Vos 
v.ocari,  nolke  obdurarc  cor  \'eltrura  ,  verùmci>m  plena  lub- 
miiiione  conientite  in  beneplacitum  Divinum  ,  O  HU  ,  ut  in- 

q.uitSanöUS  Leo  ,  ■/./^i'  vobis  virLutem,  qui  contulit  dignitalem. 
Denique  ubi  Minifteriiim  fii-erilis  aggrelli,  fervate  in  corde 
Veftro  ,  ad  excmplum  IMarix  ,  Myfteria  quM  traftabitis  ,• 
iKeditamini  in  Lege  Domini  die  ac  ïiofte,-ClK-iltum  fumma 
cum  follicituiüne  eultodite ,  primo  in  Vobis  ,  deinde  in 
menibris  lyus  ,  cura;  Vellne  demandandis.  Nolite  à  via 
defleSere  ,  live  in  profperis ,  live  in  adverfis  ,•  llate  cum 
iNIaria  fortes  fub  Cruce  ,  nullxque  ditiicultates  Vos  terreant , 
ïabores  nulli ,  ubi  agetur  de  fanflificaudis  peccatoribus,  ac 
Muneris  Veftri  partibus  adiniplendis.  Sic  imitâmes  Mariam , 
ibcuri  litis  de  potentilfimo  Virgiisis  Patrocinio  •  adcrit  Ipfa 
^'.obls ,  Ïabores  \'eltros  iliriget ,  vota  \'eltra  complebit ,  ac 
demum  ,  quejnadmodum  Ipl'a  in  amoris  extall  ad  Caios 
rapta  eft  ,  ita  &:  vos,  Divinis  flammis  exultos ,  ad  gaudia 
a:terna  faciet  evolare. 

(EpiLügus  )  ÏIkc  quidem  linguln ,  quœ  in  Marias  vitn 

imitationi   Veftrtf  proponuntur ,  longiùs   profcqui  tempus 

Hon   paiitur  ,  Dilefliilimi  ;  fed  hœc  per  fyiioplini  di£ta  lint , 

Ut  ex  eo  colügntis ,  nullum  argumentism  nieditutione  "N'eltra 

elle  dignius  ,  nullum   fx'cundum  magis  ,  nullum  cxemplum 

efficacius.   Ilabete  igitur  i\lariara  continue  in  corde  ;   fin- 

cero   atlcflu   Ulam   colite;  tgantur  in   veltigia   Ejus  oculi 

Veitj-i  ;  atque  inprimis  hóe  feriarum  tempore  ,  nolite  obli- 

vifci  fanftic  Ejus  converfationis   ac   modefti-x  virginctc  ; 

ut,  quemad;nodum  Ipfa  fanfîiticavit  Vifitatione  Suâ  Joan- 

nem  ,   &  gaudio  fpirituali  replevit  l'^liflibeth  ,  ac  totam  Ejus 

Domum  ,  ita  &  Vos  modeliià  ^'eftrà  ac  illibatis  moribus 

edificetis  domos  illas  ,  ad  quas  divertetis  ..  &  ubique  fa£li 

Bonus  Odor  Chrilti ,  fpirituali  exukatione  recreetis-fideies  , 

fed  vel  maxime  Parentes  Vellros,  quibus  liane  debetis  con- 

folationem  ,  cum  nee  laboribus  nee  fudoribus  parcant,ut 

felicititi  Veftric  ,  tam  temporali  quàm  œternœ  profpiciaut. 

K 


4^ 


Exhonado    Qidnta 


Interim  ad  Te  confiisinnis  ,  Mater  Z^lifericonlliv  ,  Vi- 
ra, Dukedo  &  Spes  noRra  ;  Diem  triumphakin  hodiè 
iii  honorem  Tuuai  agimus ,  atqUw-  in  mcniüriam  levo- 
cantes  beneficia  iniuimera  ,  quic  hujus  aiiiii  decurlu  nobis 
iuerunt  collata  ,  Ivxc  Tuo  deberi  Patrocinio,  Tutc  debcri 
Intei-cclfioiii  ,  libenter  profitemur.  Tuum  iginir  eit ,  li  quis 
ladus  lit  in  pictace  protedus  ;  fi  quic  ex  lludiis  coUefta 
mellis  ;  fi  qiiic  acereverit  laboribus  noftris  benediuio  :  ü 
holles  anim-.e  devicimus ,  Tu  bellantes  adjuvilii  ;  ii  infir- 
mitate  humani  lapli  iumus,Te  manuin  porri^jcnte  farrexi- 
nuis  ;  li  ïtetimus  in  virtiuis  propolito  ,  Tu  Virgo  animos 
noltros  iirmafti.  Prccter  Ivxc  autem  quà'.n  multi  l'unç  tavo- 
res  ,  qui  oculos  nollrüs  eii'ugiunt  ,  live  dam  iiiiiDineniia 
avenis  pericula  ,   live    duni   diemonum  iiiipetus    cohibes  , 


five  dum  gratias  plnres  nobis,  ctiam  nefcientihus ,  impe- 
tras.  Pro  liis  igicur  ümnibus ,  Virgo  Piillima  ,  immenlas 
grates  rependimus  :  Tu  autem  lufcipe  huc  t^acrificium  lau- 
dis,  &  fruUus  omnes  ,  quos ,  te  adjuvante  ,.  collegimus  , 
accipe  hodiè  in  graii  animi ,  ac  amons  pcrpctuam  tciieram. 
Perge  nos  ,  Maria  ,  habere  pro  fiiiis  J'oiiicilium  ,  cuju*^ 
Prorcftrix  es,  propitio  vultu  rel'pice  ,  &  iinpeira ,  ut  ejus 
incolïe  ,  dum  in  Vineain  lilii  Tui  mittendi  lunt ,  tales  in- 
veniantur,  quales  eos  &  pro  diguitate-  loei  lui ,  &  pro  ani- 
marum  laluie  elle  cportst.  Ilunc  in  Gnem  elirige  omnes 
tam  iplorum  quàm  mtas  operationes ,  &  fac  ut  omnes  cor- 
dis  noltri  afttdus  eó  tendant  ,  ut  fic  aliquando  potiimus 
laborum  nollrorum  meliem  pcrcipere  ,  non  tranlitoriam  uli- 
quam  in  tenis,  fed  perpétua  manluram  in  Ca-Üs     Amen. 


EXHORTATIO    SEXTA    IN    FESTO    OMNIUM    SANCTORUM. 

De  Sanclitate  requifita  in  Sacerdotibus ,  ut  propriam  ftilutem  operentur. 


Loquen  ad  SacerJotcs  Fillos  ylaron....  San&i  erunt  D 

Domlai ,   &  pams    Dd 

J_J.CCLESIA  Dei,  faluü  fidelium  &  honori  Sanöorum  fem- 
per  intenta,  lolet  vencr.tioni  tiliorum  luorum  proponeie 
lUulires  raukos  Heroes ,  qui  Ipeciaii  Sanflitatis  claritate 
tuUerunt ,  quorum  gloriam  miraeulis  aut  aliis  lignis  telia- 
tam  voluit  üeus  ,  &  qui  hac  ratiune  in  Saniturum  cata- 
logum    nuniinatim  adlcripti  lunt.- 

Scd  quoniam  inter   Beatos   CœleRis  Putri;\;   Cives  inve- 


jiiuntur  quamplurim 


1  ,  41 


glorinm  SdUis  Deus  cognol- 
cit  ,  quorum  vita  abUondita  in  Chrillo  ,  nullos_  in  hov: 
niundo  Sanètiiatis  telles  habuit  ;  imo  quorum^  nequidem  no- 
mina hominibus  nota  lunt ,  ideö  Ecclelia  unito  intuitu  ho- 

vlie  nobis-  objicit  (  Apoe.  7.  ).  lurban  illam  m.i^nam  ,  qriam 
dinum&rart  tiemo  yotemt  ex  omnibus  gentibus  ,  Cf  trihubus  , 
t'  populis ,  G-  linguis  ;  tum  ,  Ut  ipiis  debitus  deferatur  ho- 
rjor,tum,ut,  muliiplioatis  IntereelForibus,  abundantiores 
in  nos  graticc  profluant  ;  tum  etiam ,  ut  horuni  exemplis 
animaii  intitenuir  ad  vinutes ,  &  feientes  eum.hm  mbis 
njojii^m  Jfim  ,.  Y-MÏ.  cum  ipiis  Ibrtitudine  ,  pari  alacritate 
curTiimus  ad  propojhum    ncbis  anarmn.  (Heb.  i;.) 

Et  qunle,  quicib  ,  fpedacuium  ,  Dilettilümi ,  ad  excitan- 
«Ics  fidelium  animos,  inveniri  potelt  magis  idoneum  .' Habent 
hïc  omnium  nationum  ,  habent  cujulvis  ionis  lideles-  uuod 
honovei:t,  &  quod  iiniteiitur.  Honoramus  enimverö  in  im- 
inenla  illa  multitudine  Sanetos  illos  Pontüiees ,  &  Sacerdo- 
tes ,  qui  Chriltum  leeiiti ,  pro  ovibus  luis  potuerunt  aniir.am, 
&  iiuni;  tamquam  vidores  ,  fpoliis  ojnmis  ditatl ,  ante  thro- 
num  glorix  triumplnnn  agunt  cum  omnibus  illis  ,  quos  ad 
ïKtcinain  iliam  coronani  perduxerunt....  Honorair.us  lièges 
illos  ac  Principes  qui  in  loco  periculis  pleno  ,  in  medio  deli- 
ciariun,  qu'.c  Solium  R  egium  cii'cumdant,  conltituti,  (  Jac  i .  ) 
iiamiuul.iivs  Je  cultodicrunt  (v/' Aof /r.  t/u  ncquum  ,  iS;  Scep- 
tnun  Rcguim  ,  quod  Soli  Deo  luhnilernac  ,  nunc  iongj 
iLlici~is  tcnent  ,  immquâin   eorum  manibus  erijnendinn. 

llüiioramus  Divites  illos,  qui  non  l'edudti  carnis  i,lecc- 
bris  ,  nee  mundi  ponip\ ,  nee  lionoribus  uut  divitiis  tal- 
cniaiij  pro  commod.i  vita  duriore:.i  clegerunc ,  &  prohilis 
in  pauperes  thelauris  ,  nunc  ultra  modum  ditati  ,  tbderunt 
li..'i  alios ,  reternùra  duraiuros ,  (Luc,  \i.)  ^uofuriionu^- 


CO  fuo ,   S*   nnn  polluent  Nomen   cjus  :    incenfum    enln: 
fui   ojferunt.     Lev.  21. 

Honoramus  tot  Teneilas  Virgines  ,  tot  alios  Ileroè's 
Chriiti ,  qui  in  obfcura  vita,  tot  mortificationibus  plena  , 
in  Delertis ,  in  Clauliris ,  in  Locis  abjedis  Soli  Deo  ny- 
litarunt  ,  muiulo  incogniti ,  &  nunc  ab  Agonotheta  Suo 
cc  roPiâ  immarce.libili  laureati ,  vittoria;  pr'.emiura  repor- 
tarunt. 

Honoramus  firaplices  illos  Artifices  ,  Rufticos ,  Paupe- 
res ,  aliolque  iaiin-.a;  conditionis  honiines ,  qui  in  iudore 
vultùs  lui  comederunt  panera  ,  eumque  cum  gratiaiura  ac- 
tione  recipientes  ,  ibrte  lua  contenti ,  labores  fuos  Deo 
ontulerunt,  ac  innocenter  coram  Iplb  converfati ,  animam 
ab  omni  labe  puram  in  manus  Ejus  repcfuerunt. 

Honoranuis  denique  Conlanguineos  ,  Amicos  ,  Confra-- 
tres ,  Contribules  noltros ,  qui  contra  eafdem  paliiones ,  eaf- 
dem  diificukates  ,  eaJeni  obftacula  ,  qtr.c  nos  terrent ,  luc- 
îati  luot  ;  qui  mediis  plunè  iifdem  ,  qiioe  nobis  concedun- 
tur  ,  iaUitem  fuam  lunt  a-iepti  ;  qui  lub  eodem  inltituto  > 
fub  eadem  régula  nobifcum  vixerunt,  &  è  meoio  nolïri'im 
erepti  ,  perpétua  jam  pace  lanantur...  (luid  igitur  excufare 
no.s  potent,  li  jpiis  vinceniibus,  nos  turpiier  cedamus  hoUi.' 
Si  Ipiis  aternam  accjp.i.vibus  mercedem  ,  nos  contra  tara- 
quam  lervi  nequara  cjiciamur  in  tenebras  exteriores  .' 

Et  profeitó  quis  non  terrebitur  ,  li  attenta  mente  rcco- 
gitat  hanc  libi  mr.nere  alteruativam  ,  ut  aut  xtcrnùra  ai'.'o- 
cictur  Sandtorum  ccmlbrtio  in  C\clis,  aut  cum  dainnatis 
in  inferno  crucietur  !  imo  ,-DileÛiiiimi  ,  akerutrum  eligen- 
diim  ek,  aut  gloria  fempiterna  ,  aut  pœnx'  ccternùm  dura- 
tiircc  :  hns  nobis  minatur  l'eus  ,  li  defleitamus  à  \iis  ,  quas 
pr-.L-fcribit  ;  hanc  verö  nobis  conccdet ,  li  vitam  lanftè  tran- 
ünamus    (  I.  Thtir.   4.  )  Htuc  eji  enïm  ,  inquit    iVpokolus  , 

l'uluntas  Dei  ,   Si:nci'!Jicaito  P^ejira  ;  hailC   ab  omnibus  exigït  » 

ad  hanc  creavit  hominem  ,  ad  ilbiii  obtinendum  gratias  lar- 
gitur,  quas  Chrilhib  nobis,  prolulb  Sanguine,  proraeruit. 
Sed  ,  Deleciiilimi ,  li  omnes ,  quoiquot  lunt  Ilomines  j 
faiicti  elle  ilcbeant  ;  attendue  ,  quielb  ,  quàm  Ipccialiter  hoc 
Vobis  incumbat  ;  Vobis  ,  inquam  ,  qui  ad  Sacerdotiuin  al- 
piraiis  ,  &  inter  timicos  ac  iMinillros  Chriki  locuni  occu- 
pare  contenditis.  IS'uUus  enimverö  kutus  lublimior  ;  ak  nul- 
lus Ljuoquc ,  qui  majorem  rcquirac  Sanititatem  \  priraù  q^ui- 


in  FefiO  Oirmiiim  Sanciorum, 


47 


iTcin  ut  fiiaiiT ,  (ïeiii  ut  &  aiiorum  r.ilatem  oporetur  Succr- 
doi  . .  .  Hóe  igitur  inotivo  ,  quod  Vü.s  omncs  prupiùs  <k 
fpccialitcr  ipeflat,  ad  imitaiuios  Saniftos ,  quos  cohmus  , 
uiiimos  Ve'troj  inceiidcreaggreiiior..  Sv.'d  quuniam  ma:eria 
tam  ampla  pjr  partes  traftaiida  ell ,  idco  rcjeftis  in  aliad 
tempus  ,  li  Deus  dedt-rit ,  argumcniis  illis  ,  quie  probant  Sa^ 
cerJüti  necellariam  elie  Sanditatcm  ,  ut  aliis  prolit  ;  nunc 
tantum  de  illis  agam  ,  qux  aiiimie  Iulc  debet,  atque  ex  ipfa 
Sacerdotii  Dignitate  ,  it  Sacrifijandi  IMunerc  eidem  annexu  , 
probare  conabor  ,  quanto  virtutis  culmine  ,  quanta  Sanc- 
titate  opus  i;t ,  ut  quis  Sacerdoris'  nomen  dignè  lullineat. 
Tu  interim  ,  Deus ,  omnis  Sandicatis  Fons  &  Üi  iyo  ,  ada- 
perias  cor  nofiruni ,  &.  hos  Famulos  Tuos ,  ad.  Minifterium 
Tuum  deftiiiatos,  iïjne  ccckTti  inflarama  ,  ut  aUqua.ido  digiié 
Altari  Tuo  deferviant  ,  &  in  landa  coiivei-fatiüne  plaeeu- 
tes ,   tanro  muneri  adaptentur. 

(  C/iriJiia.ii  no'r'inis  Dignitas  a!>  omnibus  exigit  Snnclitaiem.  }, 

Qiiando  Miniilri  Evangelici  ad  Sanflitarem  cxhortantur  po- 
pulos ,  non  tantum  proponunt  iplls  icternam  felicitateni,  quœ 
SanCtitatis  nierces  elt  &  eorona  ,  uti  &  tcternum  intortu- 
nium  »  qucKi  inipos  &  peccatores  cxpeCtat  ,  fed  etiam  ante 
oeulüs  ipiis  objiciunt,  quanta  iit  animX' chriftiante  dignitas  , 
quantus  ipli  debeatur  honor  ,  quantumque  lit  iacrilegium 
ijl.im  peccato  defœdare ,  &  Sanguinem  Clirilti ,  quo  lota 
ell  ac  redcmta  ,  pedibus  profanis  conculcare  ..  Deus  (  ii> 
quiunt  fidelibus  )  non  alia  de  eaula  Vus  creavit  ,  niii  ut 
&nûi  litis  ;  ideô  pro  Vobis  Filium  dctiit  ;  idee  Sanguine 
Hominis  Dei  eliisredemti.  Rkmbra  Iplius  fafti  in  Baptifmo, 
Solemni  \'oto  renuntiâfiis  dx'moni ,  miuido  &  pompis  ejus  ; 
atque  hac  de  caufa  terrenum  nihil  à  Vobis  amandum  elt; 
fed  fola  ctrleilia  feftanda.  Sequaces  iaûi  Capitis  ,  Spinis 
Coronati  ,  ad  Ejus  exemplum  mortificatam  debetis  vitam 
ducere  ;  Te-mplum  l'afti  eft.s  Spiiitiis  Siintti ,  membra  Chril- 
ti  ;  undli  eftis  iinclione  lanfta  ,■  cibavit  Vos  Chriilus  Corpore 
Suo  &  Sanguine  potawit ,   ut  lUe  in  Vobis  vivat  ,  &  Vos  in 

lUo  ;  (  I.  Pet.  2.  )  Genus  ellis  dcBum  ,  ri-gnU  S,icerdüiium  , 
gens  fincl.i  ,  poj'ulus  lU-qirjhionis  ,■  agnofce  igitur  ,  Ut  S.  Leo- 
niS  verbis  lltar  ,  agnofce  ,  à  ClirijUane  !  digniiaiem  tuam  ,  Cf 
ttivina  coiifurs  fuclus  naturel  ,  nuli  in  veterem  vitiiaiem  ikge- 
ncri  convdrfaiione  TeAire.  KeniinifccTi  ,  quia  ermus  de  potejlait 
ttnehrarurn ,   tr.znflattis  es    in    Dei   lumen    Ù    regnum. 

II»c  ,  inquam,  &  limilia  fidelibus  incukantur,  ut  dig- 
nitatem  fiiam  agnofcant ,  &  ccnfof miter  ad  cara üerem  fuum 

vitam'  iufiit liant...  (  MuL.ù  m.igis  ad  eam  adflringii  honor  Sa- 
cerdotii. )  Verùin  ii  Chriüiani  nominis  Dignitas  ad  tantam 
vitx  innocentiam  adfiringat  Fidèles  univerfes,  quid  erit  de 
Saccrdotibus ,  Dikftiiiimi  ?  De  Sacerdotibus ,  inquam  ,  qiii- 
bus  nou  rantiim  ojunes  hi  bonorum  tituli  competunt ,  fed  qui 
alios  iifdem  inligniunt  ;  qui  iMiniftri  funt  ik  amici  Chrilii , 
Mylleriorum  Ejus  difpcnlatores  ,  &  canales  quidam  ac  in- 
ftrumenta  ,  quibus  Deus  gratias  fuas  ditfniulit ,  &  Paradilïim 
Ecclclite  Sutc  rigat  ac  iruailerum  reddit  ?  Organa  funt ,  & 
os  ,  li  ita  loqui  liceat  ,  Ipiius  Dei  ;  (  II  Cor.  5.  )Prn  Chrif- 
to.^  /egiiiione  fun^jmur ,  tumquam  Deo  eo:hcr'<inte  per  nos  ^ 
inquit  Apoitülus  ad  Corinthios  Chiiüi  itaque  perfbnam  g;- 
runt  ,  dum  populo  mandata  Divina  annuntiant  ,  duin  nlios 
fpirituaks  Chri  io  générant  ,  dum  pei;catores  Deo  réconci- 
liant ,  diim  thcluurosGratiieCœleiiisejcpcndunt  ,  dum  Ver- 
bi  Divini  eificacià  Deum  ipfum  in  Alt-iri  pioducunt. 

\  crùm  ,.  Dilcöiliimi ,  tot  ac  tanti  houorum  tituli,  qui 
Sacerdotes  fuper  omnem  terrenam  dignitatem  efleruiit  ;  qui 
ipfos  Ca'kftibus  adsequant  Spiritibus ,  quinimo  majores  tis 
fub  certo  relpedu  elïiciunt  ;  tut  inq.ium  ,  hpnüium  tituli 


non  animum  intlnre  ,  fed  potiïis  terrorem  fncutere  debcnt 
illis ,  qui  ad  tantum  gradum  afj)irant  ,-   nam,  ut  inquit  Gre- 

gorius  ,  .i/?i   aug^ntur  djna,  rationes  eti.im  crefcunt  donoruin  ,■ 

Kxcclfum  profeûà  elt  Sacerdotiutn  Chrifti  ;  fed  tcrribile- 
propter-  fanititatem  ,  quam  poftulat  ;  propter  onera  ,  qusE' 
imponit  ;  propter  pericula  ,  quibus  circunulatur  ;  propter 
punitiones  ,  quibus  eft  expolitura  :  adeo  ut  vel  Sanctos  fa- 
ciat  in  terris,  &  Angelos  in  corpore  mortali ,  vel  iiionftra' 
ingratitudinis  &  dxraones  in  abyllis  infcrni.  Si  eiiiin  Chriflr 
IWiniltri  fimus  ,  oportet ,  ut  Ipiius  exemplar  in  pcrfonis  & 
adtionibus  nofiris  reprrefentemus  ;  Ilorao  Dei  eflc  debec 
Saccrdos ,   &  ,  ut  loquitur  Cyriilus  Akxandrinus  ,   Chrifii 

tot'prcjja  ferma. 

{  Hoc  tifferunt  uno  ore  Patres.')  Atque  hinc  fluunt  ,  Di^ 
leöillimi ,  tot  ac  tam  multiplicatx  Sandorum  Patrum  fen- 
tentiit',  quibus  denionftrant  iieceüe  elfe ,  ut  taiito  purior  lic 
Sacerdotis  vita  ,  quantö  magis  prre  reliquis  fidelibus  enii- 
net ,  &  in  gradu  excelliori  collocatur 

Notum  ell  illud  lïernnrdi  .-  A'u^.c  hti  ore  f.rcularis  nn^ar 
fimt ,  in  ore  Sacerdoiurn  btafphemiit.  Grave  j  ondus  <"_/?,  inquit: 
idem  Pater  ,  grave  pondus  ,  grave  ejl  periiulum  ijtius  lioiio-^ 
ris  i  gradus  ijuippe  ejl ,  gradus  ccfualis  ,  gradus  judiciaiis  ejl  y 
niji  meriiis  illujlre.ur  dignitas  uncïionis  ,  nobiliraie  morun  ,. 
exercitatione    rinutum  ,    O   inf.antid    bovorum  operum. 

IVotum  eft  illud  S.  Leonis  ad  Analtaluim  :  Tam  excellens 

ejl  Stzcerdotum  eUclio  ,  ut  qUit  in  aliis  EcclcfuC  memkris  non 
vocantur  ad  culpam  ,  in  illis  tarnen  habeantur  illicita.  Cui  ad- 

ftipulatur  Gregorius  in  E-pillola  ad  Sabimim  :  Cùmplerùm^ 
t-ue  ,  inquit ,  quod  in  laicis  culpa  non  ejl ,  hoc  crimcn  fit  in 
Sacro  Ordiue  coitjlitutis  ,  quanta  in  eis  dijïriflione  puniendûm 
fit  piaculare  pagiiium  ,  qui  {elo  reclitudinis  uriur,   non  ignorât. 

Eodem  ferè  modo  loquitur  Ambrofius  dé  dignitate  lacer-- 

dotali  verba  faciens  :  Magna  ,  Wquit  ,  fublimitas  mugnam 
debet  habtre  cawelam  ;  hvnor  grandis  grandiori  debet  jûir:ci~ 
tudine  circiimvallari.  Enitendum  omni  coiiatU  ,  U!  dignè  nof-- 
canius  quid  fumus  ;  Cf  quod  fiimus  profefilone  ,  aclione  poiiùr 
qiui.-n  nomine  demonfiremus  :  ut  nomen  congruin  aciioni  yUcliiy- 
rcfpondeat  nomini  ;    ne  fin   nomen  inane  ,    <>   cri  men    immane. 

Audite  Ilidorum  :  Tantum  ,  iïiquit  ,  inter  Sucerdoiem  Cf 
quemlibet  lirum  probum  interejfc  debet ,  quantum  intcr  ccelur.r 
C''    terram. 

Sic  ,  Dilcflülimi ,  fic  de  Sanftitate  Sacerdotali  loqtiuntur 
Patres  ,  atque  ex  cjufdem  celfitudine  colligunt  onera  ipü 
annexa,  concludentes,  hominem  ad  tam  fubïime  munus  vo- 
catum,  non  iiisi  divina  fpirare  debere  ,  nullanique  ipli  par- 
tem  in  f.cculi  nugis  ac  voluptatibus  elfe  polie.  Et  fane  vide- 
mus  quotidie  ,  homint^s  illos ,  qui  celfo  loco  in  Republica 
collojantur,  animum  gerere  loco  fao  parem  ,  nec  vilibus 
rebus,  quas  contemni  ab  iplis  decet ,  conquirendis  fludia. 
fua  impendere.  Ut  cxempltmi  adferam  ;  de  Themiftoclr 
narrât  Plutarchus ,  Ducem  hune  ,  cùm  obambukns  intue- 
retur_  fpolia  holiibus  ,  quos  deviccrat ,  crepta  ,  sd  amicunt 
dixifle  :  ILec  coHige  ;  tu  enlm  non  es  ThetriJ^ocles  ;  qualî  di» 
ceret .-  raeum  eft  holiss  vincere  ;  fed  fpoliis  eorum  occu- 
pari,  ac  vile  lucruni  ex  iis  qutcrere  ,  hcjc  mec  noniine  iii- 
dignum  reputo.  'Pari  prorsùs  jure  Clericus,  dum  iru 'da- 
nas  dellcias  in  tranfitu  animadvertit  ,  làico  dic^re  poteft; 
his  utcre,  bas  deliba  ;  tu  enim  Clericus  non  es  ;  neque  enim 
Ckiicum  decet  vcf  tantillùm  illis  deleiftari ,  &  nefas  El- 
foret  iisdem  immergi. 

(  ƒƒ<)(•  inclamant   Scriptura:    )  Sed  quid    proftnum  huc  ad- 
duco  hominem  .*  Exemplum  ^'obis  luppeditabunt  Sacriu  I.it-- 
terœ  in  iplis  Sacerdoiibui  Veteris  Le^is ,  ^ai  taraen-  cca- 


4^ 


Exhortado    Sexta 


nililevis  umhra,  &  fijirfa  erant  noRrorum.  Legimus  Exod. 
24.  quomoJo  Moyfcs  cum  Sacerdotibus  alcciuieric  in  mou- 
tem  ;  jubente  interim  Doiniuo,.ut  pop,ulus  deorium  ftarec , 

ÇK  qiubllS  .hlCC  .iulerc  Ambrolius  ;  Seiamtit  i^iiur  ^,icerJo- 
Us  a  populo,  ù  pojle,)  i/fum  Hjloyfin  introirc  in  nuhem prct- 
Cepii.  f^idis  diyijioms  ?  niliU  in  Sjcerdotibus  pUhejum.  requis- 
ri  ,  niliil  fOfuLjn,  nihil  commune  cnas.  Jiudio  atqut  ufu  ,  Ù 
moribus  mtiliitudinis  Sobriam  à  ifirhis  gnivilatem  ,  firiam 
vitnm ,  JinguLtrc  pondus  d'gnitas  fihi  vindtcal  Sjcerdatalis. 

Sacerdoces  \'c:eris  I.e;;is  (  prout  nos  docet  Liber  Lev.i- 
ticus  )  dçbebaiu  cilb  iiiie  macula  ;  n<jn  potcraiit  in  morti- 
bus  civium  fuorum  contaminuri ,  nee  ea^iut  aut  barbam  ra- 
dere ,  nee  in  luiftu  veliinicnta  feindere  ,  nee  vilem  perfo- 
iiam  in  .uxorera  ducere.  l-'anem  quuque  faiidüticatum  Ibli 
ipli  comedebant  ;  vigilabant  in  SaniTtuarioa  &:  certis  tem- 
poribus  jubebantur  ai  uxoribus  abfhnere.  Quorlum  avuem 
hxc  omuia  ,  nili  quod  vellet  X3eus ,  hominem  Ulos ,  Sibi 
dedicatos  ,  à  niultis  ,  qux'  reliquo  populo  ÜQCbajit ,  coa- 
|;inere,,  iSt  yita;  rutionem  profiteri  fpeeialem  ?  unde  tuües 
iplis  inculcac ,  ut,  qui  maculara  habetj  non  .accédât  ad 
Altare  j  nee  Sandluarium  contuniinet.  Si  autem  jiicc  omjiia 
à  Filiis  Aaron  requirebat  ipjbrum  Cuiifccratio  ,  quic  non 
nisi  .figura  erat  ae  umbra  ,  infinnum  ac  egcnum  elemen- 
tuin ,  quid  uon  requirit  à  uobis  Confecratio  jNovx  Legis, 
?n  ,qua,  cum  unöione  ilicra,  plenitudu  Spiritus  >5an<2i  in 
jios  difiunditur,  ,&  gratia  conceditur ,  quam  mens  humana 
nee  capere  puteft  nee  alfcqui. 

Eodera    xurûis   in    libro   Deus   de   Sacerdotibus  dicit  : 

jf  Ley.  21.)  Suiicli  erunt  Deo  fuo  C'  non  polluent  nomen  Ejus  : 
incenfum  enim  Domine  ,  &■  panes  Dei  lui  ejf'erunt.  J^ûrrô  li 
Incenlum  ,  fi  panes  ,  li  talis  naturre  Sacrificia  fpeci;üem  in 
ftliniltris  exigaut  Saiiftitatcm  ,  quantum  qux'lb  puiitJtem 
(Exigent  à  Sacerdotibu5  Novre  Legis  tremendum  illud  Sa- 
.crilicjuraj  in  quo  Ipiemet  Fiüus  Dei  in  viüimam  aeterno 
Patri  oftertur  'i 

{lloc  pojl'jlat  SM-rificium  quod  ojjeruntc)  Ilujus  profeftö 
tipcriticii  oblutio  iandillima  res  eft  ,  &  fuuftio  primaria 
>5?cerdptis,  Jionore  Ine  gamiet ,  qui  Angelis  ipfis  denega- 
jur  ;  nee  excelieiitiam  hujus  ailionis  coram  Vobis  extollere 
necefiiirium  judico  ,  otnnes  enim  Fide  CathqÜca  cognofci- 
i\s ,  in  eadeai  panem  &  vinum  Sacerdotis  opera  in  Cor- 
yus  &  Sanguinem  Chrifti  converti  ,  iulumque  Sacerdotem 
jn  Altari  oll'errp  Dominuni  Deumque  iuum  ,  ac  manibus 
i^oritreftare. 

vSed  ex  eo  fimuj  colliglte,  quanta  lauftitate  fulgere  de- 
ïieat  Sucerdos  ,  ut  ivoc  mun:re  ,  pr.out  decet  ,  iungatur. 
J<cgimus  Danielis  i. ,  quoniodo  prrcpolitus  eunuchorum  Re- 
egis Jkbylonis  eligere  deberet  puerof ,  in  quibüs  nulla  ef/ct 
mneula  ,  daoros  jormd ,  \.<  trudiios  omni  fapientid  ,  aiuios 
J'cicntid ,  ejcflos  dij'ciplind  ,  qui  poffxnt  flare  in  piita:io  Regis. 
4^ualis  igitur  &  quanta  reuuiritur  puritas ,  qualis  fcientia  , 
,qualis  dilcipliaa  in  S.icerdüLe,.gui  quoiiuie  non  palatium  ter- 
ireiii  li.e^;iS  l'requcntat  ,  fed  ram  tamiliariter  ipluni  liegeni 
Uegum  cpntreàat     Si  Levitis  diilum   tuedt  :  (  l.fa.  5:    ) 

Muiiiamini  qui  fenls  Vüfi  Domini  ,•  quid  putamys  Sacer- 
4ot,;l\us  j\'.  1,  .dié^um  ,  ^ui  non  vafa  quïcdam  ierunt ,  liir- 
forum  ajit  vituiorum  Sacrifieiis  deitinata  ,  fed  ipfum  C.or- 
j)^us  Clirilii  llrr.nt  ma.nibus  ,■  imè  intra  feiijetiplbs ,  lamquam 
jü  Sacro  yule  cofllervant  ? 

Attendue  «S:  Iiqc,  quo  zdo  ,  qua  pietatc  ad  Sacramcn- 
iiiim.nccedantSi.-eJts  laici.  ExuifÜus  conleientiam  dil'cuti.unt , 
jjreres  ,i,pag.'s  fgrvidas  ad  ctdum  jnittunt,  libiiplis  Iblito  at- 
/entiiis  ijHvigilant  ,  nijjilijue  oraittuijt,   ut  diguè  peragant 


hanc  aftionem ,  fcientes  fe  non  homini ,  fed  jpfi  Deo  'ha- 
bitationcm  prœparare.  An  forfan  mir.ori  Ibllicitudine  opus 
clt  Sacerdoti  ,  ut  cor  fuum  continuo  paratum  &  lanftifi- 
catum  habeat  ;  iJle,,qui  non  tranlitoriâ  quidam  vice  Chiif- 
tara  excipit  holpitio  ,  led  huiic  quaii  perpetuó  corpori  luo 
i,«habitaiit-em  poUidet  ? 

(  Kl  aliaram  Sacnimentorum  contreclalio.  )   Adjicite  jam  ad 

hxc  omnia  aliorum  Sacramaiitorum  mkiiltratioiiera  ,  quam 
lingulis  momenti-s  peragere  inciiinbit  Paltoribus.  Nunc  enim 
conlerendus  BaptÜ'mus  ,  nunc  deferenda  ad  tcgrotos  Eu- 
charillia  ,  nunc  recoaeiliandi  pccnitentes ,  nunc  moribunui 
in  extremo  agone  ju.vandi  Qais  autem  V£lirùm  non  videt, 
quantum  k  lingulis  illis  aiSibus  dependeat  ?  Quam  conltan- 
tem  (Sc  continuam  iii  requirant  Sanditatem  ?  Quanta  iit  ne- 
celiitas  ,  ut  animo  cœlellibus  aflixo  prxditus  iit  Homo  Dei , 
qui   in   Divinis  femper  verfatur  ? 

Qukm  lelices ,  Düeftiliimi ,  quam  ielices  funt  Sacerdotes 
illi ,  qui  eà ,  qnâ  deeet ,  Sani-'Htate  bis  omnibus  perfun- 
guntur  I  opera  nulla  excGgitari  poll'unt  lublimia  mugis  aut 
mentoiia  .sontLuuô  populor^im  laluti  allaborantes  Ciiriftum 
iplum  imitactur  lEjul'que  imaginera  vivam  in  lemetiplis  ex- 
lubent ,  &  d.um  aliLs  Panem  vitx  porrig.unt ,  dum  eorum 
animos  purifieant  ,  ac  piis  exhorratioribus  aceedunt ,  ilU 
interim  mérita  libiiplis  accumulant,  ac  Divinum  illum  ignem 
in  pr-xcordiiï   luis  vehementiùs  leniper  imhammant. 

(  Injdicitas  Sactrdoüs  peccato  fuldi.-i  )  Contra  ,  Dilcflilii- 

mi ,  Si'Togo  ut  hoc  attente  ferpen-daüs  )  nuUi  inter  pec- 
catores  inieliciores  funt,  nullorum  emendatlo  magis  ,defpe- 
rata,quàm  S^cerdotum  qui  Oflieiiiin  fuum  fanftè  uoji  ob- 
eunt  :  talium  eum  vix  fperari  potelt  relipifcentia.  Quid  enim 
non  violabit  ?.Qu6  non  yrorum.pet  temeraria  e|.us  avducia  , 
(Heb.  JO.  )  qui  .  .  .  f  jaiiguinem    iefiamenti  pvlluium    duierit  , 

in  quo  fanélificatus  eji  ?  Qui  nee  libi  intamiam  ;  nee  populo 
fcandalum,,  nee  Orctni  Divinillimo  ignominiam  ,  nee  Cre- 
leftibus  Sacramentis  ,  quorum  IMiuifter  eli  ,  inferre  inju- 
riam  metuk  ?  Qui  nee  Chrido  fidem  fervat ,  nee  adimplet 
quod  Ecclejix  fpopondit  ?  Nihil  profeftö  tam  fanftum  , 
nihil  tam  religioium  elle  de  rœtero  potelt ,  quod  ejus  pee» 
candi  libidinera  valeat  eompelcere,  qui  fan^iilunam  digni- 
tatem  contemnit ,  Sanftiiiinium  Otlicium  dehoneftat  ,  An- 
geüeum  Minifterium  coniaminat ,  iuhabitantem  in  fe  Spiri» 
tum  Sanftam  ejicit  ,  Ejufque  Templuta  fa^dc  profanât  ac 
poll.git. 

Experientia  infelix  uiiais  fccpè  probat ,  totum  in  feelers 
ruere  Sacerdotem  ,  qui  fiatùs  fui  \'iolat  Sanftitatem  ,  atque 
ideo  xedle   exelamavit  Chryfollomus  :  Quis  aliquando  vidit 

Cleritum  ciia  pa-niten,iam  tioenitm  ?  iS.ec  mixum  ,  Dileftiliimi  ; 

ajiorum  enim  peccatorum  .vor  compungitur  aliquando  ,  dura 
Pivina  iplis  propcnuntur  Oracula  ;  dum  ini'crni  pœniu  iSi 
fcelcratorum  fupplicia  ipforum  cbjiciur.tur  aaiiniis  ;  dum 
Sacramentorum  ,  quic  toties  violirunt  ,  Sanititas  ipfis  in^ 
culcat.ur;  aj  hxe  non  rarö  exhorrent  ,  ik  coiitremàfcunt. 
Veriun  uihil  horum  omnium  malura  commovet  Sacenlo- 
tem.  AHiietus  iegemlis  tSi  auiÜeadis  Divinis  (traculis  ,  nul- 
lam animi  commotionenj  ex  illis  percipiet  ;  imó  frigido  ,  ui 
ajunt  ,  fanguint  hicc  ipfa  populis  enarrabit  ;  longus  enim 
Sacramcni.oruin  ufus  ,  ac  iterata  ïct-its  facrilega  illorum 
coutretiatio  iijltnlibilem  ipfum  eflieiunt  ;  atque  hinc  fit  ; 
ut  iaxcum  ac  imp*.cnitcns  cor  libi  iabricet ,  &  in  hnaÜ  im- 
pœnitentia  gbduratus  p.erfeveret. 

Hic  ordinarius  el't  nialorum  Sacerdotum  exitus  :  nempd 
ubi  Saeerdos  Deum  deleruit ,  iia  folei  à  Deo  dcferi  ,  ut 
ad  nieljoiem  ftugera  vjx  redeat    ^<^ec  pt/teft  tanta  ingruti- 

rudo 


in   Fejîo   Omnium   Sandtomm. 


49 


■tudo  hominis  ,  tot  beneficiis  affefli ,  non  elle  Deo  maxime 
execrabilis ,  juftéque  acei'biùs  punit  illos ,  quos  prie  reliquis 
abundantiùs  gradurum  donis  tuerat  prol'eciuus. 

Hiiic  etiam  cerniinus  ,   turorem  diviniim  iulere  in  faci- 

■  norolbs  Clencos    le  totum  ettundere  ,  &  in  iplbs   tam  in 

■  hac  ,  quàm  in  altera    vita  ,  Uivinam    vindiiSam    copiofiùs 
■grallari.    Vidite ,    quàm  leverum  fe  pricllicefit   Deus    erga 

Nadab  &  Abia ,  (  Lev.   lo.  )  quos  hamma  cœlitùs  dimillii 

-conlumplit,  eoquod  alieno  igné  in  lacriÊcando  uli  client. 

'Quàm  inopina  morte  punicus   Oza  Lévites  ,   (  II.  Reg.  6.  ) 

-€oquôd  Arcam  Domini  non  funiflificatis  manibus  attigiilct. 

•■■Quam  terribiliter  prœ  reliijuis  perierint   Core  ,  Dathun   & 

Abiron  ,  (  Num.  lu.  )  quos  terra  dehiCcens  vives  deglutivit. 

'■Quàm  graviter  ira  Dci  in  Heli  ac  Plios  ejus  animadverte- 

-nc ,  (  J.  Reg.  2.  )  eoquud  lii  peccamincsè  vivereut , .  &  turpi 

■qux'tui  intcnii  ,  populo  in  lacrifiùando  mo.'eiti  client;  ille 

verô  ,  nimià  in  tiiios  indulgeutiâ  ulus  ,  cos 'k  vitii.s  non  re- 

-vocàliet.  Ec-quantu  Imit  in  hiltoriis.exempla  ,   qux  idiplura 

confirmare   polient  ,   li  illas  pervolveremus  I    quàm  multos 

■•►foitè  nos  ipii  vidinius  eafus  ,  in  qirib us  Clerici,  minus  larnSè 

"Viventes  ,  inopinâ  ac  inlaultà  morte  ex  hac  vita  ercpti  funt  ! 

{  Recapuul.iiic.^  JamJatis  probatum  exillimo  ,   Dileûif- 

-fimi  ,  omnibus  illis ,  qui  ad  Sacerdotiem  al'pirant ,  SarnSti- 

''-taii  incurabenduni  elle:  atque , -ut  corapendio  ,  quœ  dida 

-funt ,  in  memoriam  revocem    ;    exigit  hociple  ritulus  ac 

-digniias  .Sacerdotii,  ipfa  Sacra.  Munia ,  quibus  defunguntur 

&  vel  prsecipué  Immaculatum  ac  San6tum  illud  Sacrificiuni , 

•  ■quod  contreîlar.t    Hoc  etiam  inculcat  Sanftitas  illa  ,  quam 

•  Le.x  Vêtus  in  Sacerdotibts  iuis  r.equirebat  ;  hoc  clamant 
■terribiles  punitiones  ,  quibiis  Sacerdotum  criniiiia  curtigat 
■Deus ,  inter  quas  longe  prima  ell  dnri'ies  illa  &  inipœni- 
■tentia  ,  in  quam  delabi  permittit    Miniftros  Suos  peccatis 

.  inquinatos. 

(  Sotlti'uudo  EccUJîxC  in  eUgcndis  ti'niiJ'.riSc  )  ^lir.um  igitur 
■videri  non  débet,  il  tot  ac  tantis  dotibus  tulgere  eos  de- 
Jid«ret  Eccleiia ,  quos  in  Minilirorum  numerum  admittit  ; 
,ii  in  hune  linem  probaiiones  rauitas  nb  ürdinandis  exigat .; 
li  Divino  Judicio  terrent  tam  illcs  ,  qui  indignis  manus  ira- 
ponunt ..  Eccleliam  in  l']pirtolis  luis  ad  Titum  à  'l'imo- 
theum  docere  voluit  P.uilus  ,  qualeselF^  debeant  Diaconi 
&  ICpifcopi.  .Puulinis  Prseceptis  conlbnant  tet  lucceiiivé 
-freculorum  .Caiiones  in  Conciliis  cunditi  :  Imo  lecundùm 
primitivœ  Eccieiiîe  praxim  vix  ullus  admitteba.tur  ,  qui  poli 
Baptifmum  imioctntiam  perdiderat  ;  quod  li  uliquando  aliud 
poliularet  neceliitas  ,  lonijà  fultem  pœiîitentià  pnoris  vitœ 
-errata  oportebat  diluere.  In  perpetuum  à  Clero  arcebantur 
'illi  ,  qui  pj-cniteutiic  publics;  ftierant  lubjedli  :  li  autem  poft 
-Oi.inationem  (quod  rarum  erat  )  in  gravius  aliquod  cri- 

■  ,iiien  quis  lubeietur  ^  is  gradu  privatus  extra  Clerutn  redi- 
-  igebatur  ad.laicoruin   ordinem  ,   vel  in  monaïkrium   pœni- 

.tendi  causa  detrudebatur  :  Cauonc  hac  fuper  re  proterre 
nimis  longum  fovet  ;  iinum  illud  afteram  ,  quod  Truicnti- 
rum  non  a  Saceruotibus   tantum  ,  fcd  &  à  lingulis  Cleri- 

•  .  cis  requirit  SuU.  22.  cap.  i.  ubi  ita  loquitur  :  Sic  dccdi  om- 
•  nino     CUricos     m  J'orUm    Domini    voc/jios  ,     viiam,    monfjue 

-fu3S  omne-s  componere  ,  ut  habita  ,  gijiu  ,  inajju  ,  fcrmone., 
aliij'que  omnibus  reùus.,  nil  iiifi  _gnive  ,  modenitum.,  ac  rdi- 
gione  plenum  pr.z  fe  ferani  ,■  Levia  eiiani  litLcl.i  ,  qua:  in  ip- 
.Jis  m.iximu  .ejjene.,  cfftigianL.,  ut  ecrum  acliones  cunclis  ,;{fd- 
rarit  veiierationem.  Et  alibi  mandat  nuUoï  ad  Majores  Or- 
dines  promoveri  ,  nijl  dignos  durntuxat^  O'  quorum  probaid 
yiia  J'cncclus  Jl-,  (  SlU.  23.  cap  12.  ■) 

{^Qucd  ex  pi\zdiHis  concludendum.)  Quifquis  i^itur  ds  Sa- 


cerdotio  fufcipienilo  cogitas ,  propone  ne  tilii  de  Cïetero 
vivendum,ut  ne  vcl  minimum  reperiat  in  te  Deus,  quod 
animadvcriione  lit  dignum.  Agnofce  ,  tibi  deinceps  non 
licere  aut  rifu  diifolvi,  aut  pucriliter  exultare  ,  aut  nugis 
&  ludis  elle  deditum  ,  aut  mœrore  turbari ,  aut  inanirer 
eft'erri ,  aut  humana  &  inundafia  quœrere  ,  aut  tepidiùs 
orare,  aut  proximi  falutem  negligere ,  aut  duriùs  &  inci- 
viliùs  aliquem  alloqui,  vel  contra  adulatione  palpare.  Con- 
iidera,  te  deinceps  in  exemplum  cîcteris  luturum  ,(i.  Cor.  4.) 

Speclncuium  ....  mundo  ,    O    AngcUs  ,    O   honùnibus    qui    & 

majora  quotidiè  à  Deo  benefici'a  recepturus  es ,  fi  in  vir- 
"tute  proteceris  ;  &  contra  Jniitite  Diviiicc  gravem  cxpe^r- 
turus  ultionem,  li  à  priftina  charitate  vel  tantillùm  excide- 
■ris  imprimeudus  enim  animx  turc  charaûer  majorem  à  ce 
Sanititatem  quotidiè  expofcet ,  &  live  ad  dexteram  llve 
ad  liuiltram  cecideris ,  idem  ille  charafter  aut  glorice  ma- 
joris   aut  majoris  ignominix  fiet  lignaculum. 

Porrù  nequaquam  hsec  dico,  Dileftiiiimi ,  ut  qucmquant 
à  Sacerdotio-deterream;  fed  paterne  Vos  moneo  ,  ut  ncmo 
incautus  vel  inconiultus  ad  iiunc  diguitatis  apiccm  accé- 
dât. Eo  line  ha!c  dico  ,  ut  unufquifque  Velirùm  ledulô  Voca- 
tionem  fuam  exaniinet ,  &  ledens  computet  ,  utrum  fumptus 
habeat  ad  perfîciendum  Kiditicium  illud  liiblime,  quod  ja;n 
animo  concepit.  Quid  enim  boni  ab  iis  Iperari  poliit,qui 
■ad  hune  Divinum  -Statura  temerè  convolant , -non  timentes 
pcriculum,  non  reverentes  dignitatem,  inepti  ad  onus,  quod 
lubeunt  ;    otiiciorum  ,  qux  lulcipiunt,  imperiti. 

ICa  igitur  Vobis  propono  ,  ut ,  penlatis  ,  utrimque  Sa- 
cerdotii pertedione  ejufque  pericuhs  ,prudenter  delibecare 
poiiitis  ac  eligere  :  &  fatiùs  prytiao  elt ,  aliquos  ab  Eccle- 
lialiico  Statu  lolida  ratione  ilcterreri,  quàm  plures  incoii- 
lultö  eum  alTumere  ,  quos  pultea,  gerendx  rei  difiicultata 
.perterritos,  defperatio  invadat,  vel  iufcepii  oiiicii  pertx- 
-Ibs  ,  negligentia   damnet. 

Verùm  ,  Dilefiiliimi ,  nequaquam  timeo,  aliquem  ab  hoc 
fiatu  deterrendum  ,  qui  unicâ  Deo  fcrviendi  Ibllicitudine 
duétus.ingenmm  ac  mores  fuos  conliderat ,  &  Pitrem  Lu- 
minum  ardenter  exorat^ut  eum  libi  otlendat  viam,inquj 
&  magis  lit  ipii  phiciturus  ,  &  ad  xternara  falutem  libi  è?c 
aliis  magis  protuturus  ;  talis  enim  coiiliderabit  quidem  onus 
quod  Üilcipit,  'ÎZ'X  li  Deum  vocantem  audiat  ,  omni  quô- 
que  lludio  conabitur  idoncum  le  eilicere,  ut  onus  illud 
digne  lulteiitet.  Sunt  in  Statu  Eccleliallico  .pericula  &  dirii- 
iulrates  ,-f.iteor  ;  led  etiam  lolaii.i  lunt  &  auxilia,  qiiibiis 
Deus  fidèles  Minlltros  Suos  profequitur  &  l'ublevat  ;  & 
omnino   malè  deliberaret ,  qui  utrumque  nou  perpenderet. 

{■Pârpendumur   utrimque   omra   Sacen/oiii    e/ufque  pr.rrog.i- 

tiy.t.  )  Si  enim  es  una  parte. obligationes ,  Clericutui  annexa , 
ab  illo  iulcipiendo  lieterreiit  ex  altera  palte  peifcûio  ejus 
atqtic  fublimitas  ad  illum  ampledendum  accendent  ;  li  ab 
iilo  revoctt  curarum  raagnituilo  ,  llatùs  l'ublimitas,  faluàs 
amittendx'  metus  ;  Ted  Chrilti  dileûio ,  &  Divina  erga 
proximum  charitas   ex  altera  parte  urgebunt. 

Fateor,  majora  &  ftriûiora  .funt  vincula,  quibus  Cle- 
rieiis  prœ  laico  ligatur  ;  fed  amanti  Deiun  grata  iunt.hiec 
vincula,  quibus  ad  majorem  obligatur  Saiiftitatem ,  Deo 
arâiùs  unitur ,  tic  à  pecccnde  continetur. .  .  Grata  lervi- 
tus  elt,  qu??  propter  Dciim  lul'npitur.  .  .  Gfatx  curie,  qui- 
bus prociiratur  animarum  liilus  ,  pto  quibus  Chrilius  iiii- 
.penili  ,&  fuperinipendi  voluit...  Grata  Minilleria  ,  quœ  ad 
Divina;  Religionis  tutelam  &,  oruaraenttim  collocantur.  Et 
quis  non  eligat  cura  »Davide  (-Pialm.  83.)  ahjeftus  ejjt  in. 
Domo  Dei   Su)  ,  magis   quàm  /laéiiare  in   labernacutii  pecca- 


50 


Exhortatio  Sexta  &c. 


toTum  ?  Quis  non  cum  ipfo  exclamet  :.  ÇuJct  diuaa  Tabtr- 
n^cuU  tui  ,  Domine  -.inutuni  :  conctipijcii  C^  deficit  anima 
mea  i^i    Atria.  Domini. 

EIto  igiiur  ,  obligentur  ad  majorem  perfêöionem  pro: 
Jaicis  Clerici ,  ad  arftiorem  regulam,ad  ferventiorem  cha- 
ritatem  \  prudeiiti  tarnen  cuivis  videbitur  utilius ,  aröiori 
rt'gulà  le  obllringeie ,  quàm  totum  fe  mancipare  rttculari- 
bus  curis  ,  protanis  negotiis  ,  mundanis  niiiuiinationibus , 
quœ  plus  laboris  habeiit ,  plus  tKdii  ;  linccrïc  autem  de- 
Icftationis,  &  defcccaf.c  voluptatis  minus,  Optabilius  certo 
eft  fervire  Deo  ,  quàm  mammonte  :  rebus  invigilare  Di- 
vinis  ,  quàm  humûnis  nugis  :  vovere  pertc'fïiuncm  ,  quiun 
dtferere  ;  &  muhù  jucuiidius  pr.xniiorum  fperare  ampli- 
t'udinem  quirn^  viam  latam  ingredi,  &  fuppliciorum  tim'ere 
gravitatem.  Ecquis  enim  nelciut,  arftam  elle  viam  quK  du- 
cit  ad  Vitam  ,•  &  quis  timeat  aulteram  vivendi  rationem 
fibi  iinponere  ,  qui  arduo  ad  Ciclum  kinere  libi  ailniten- 
dum  elle  iiovit,  ac  meminit  omnibus  à  Chrifto  diiSum  elle  : 
(  M;. uil.  II.)  Regnum  CuLorun  vim  patiiur ,  c>  viokiui  ra- 
jHuiit   illud  '. 

Swnt  enarn  luicis  ftia  mala,funt  &  pericula  quampluri- 
ma  ,  jc  facililïs  lervatur  Sanititas  à  Clericis,  quibus  mun- 
dana  interdicuntur  conlbrtia  ,  quàm  ab  illis ,.  qui  ad  muii- 
danos  conventus  propemodum  adftriöi  funt ,  atque  ita  in 
vaga  quudam  ac  periculola  peccandi  licencia  verfantur.  Sanè 

fi  6  Leoril  CredimuS  ,  in  S.aiu  Ltico  jUna  fum  omnia  pt- 
ricuiis  ,  pUna  Uquas  ,•  injlunt  cupiditntds ,  infd/amur  ilUie- 
brx  ^  blandiuntur  lu.ru  ,  damna  da  inent ,  amarx  [uat  oblo- 
^Udmiiim   ürgu.r, 

Ponite  Vobis  ob  oculos  laicorum  vitam,  &  videbitis, 
quor  eis  undique  obRrepaiic  mundans  negotia,  quot  piiefiô 
iint  peccandi  occaliones  &  illicebne  ;  qu?.m  ftepè  ipfos  pom- 
parum  vr.nitas  rapit ,  lu.\U3  diirolvit /libido  Ibllicitat ,  ira- 
pcllit  ami  itio  ,  cupiditas  infl.,mmat ,  lucra  irancipant ,  cu- 
rarum  multuui'o  mentem  miferé  dilncerat,  &  negotionim 
tumultus  animuni  à  J'iviiiis  avocat  1  . . .  Laicis  itaque  pau- 
ciora  obfcrvanda  lunr,.  quominus  peccent  ;  fed  plura  o:- 
cuirunt,  quic  ad  peccundum  alliciunt  ;  Clerici  contra  mul- 
tis  lupra  laicos  obügi-iitur  oliiciis  ,  led  Irxc  ipfa  ad  per- 
feflionem  contlrunt,  retrahuiit  â  vitiis ,  idonea  funt  adju:- 
menta  r.d  \irtutem,  &  adverlus  corruptionem  remédia  utir 
lillinin. 

(Juid  autem  ex  bis  omnibus  concludendum ,  nis)  ftatura 
qu-.nicuuique  pericula  fua  habere  ,  &  niliil  effe  in  hac  vita 
tutum  ,  nihil  omni  ex  parte  beatum  ,•  fpeciatim  verö  & 
relative  ad  unumquemque  nolirùm  ,  Periculoliorem  elï'e  fta- 
t  .m  illum  ,  quetn  vel  inepti  eligimus ,  vd  inviti ,  vel  à 
Deo  minimè  invitati. 

(  EpiLOGUS.  )  Agl-e  igitur  ,  Düeftiillmi  ,  &:  ferventer 
aiïiduis  precibus  rogate  Patrem  Lurainum  ,  ut  Voluntatem 
S'jxTi  Vobis  notam  faciac  ;  nee  hoc,  mihi  crédite  ,  dene- 
gabit,  fi  innocentii  vitte  ac  fandia  relignatione  influxu  gra- 
tis Ipiius  dignos  Vos  exbibeatis  ;  nulite  doaa  Ipfius-con- 


temnere  ,  &  negligere  opportunitatcm  illam ,  quie  in  Hac 
ro;no  Vobis  cccütus  oft'ertur ,  ut  ad  Minilieiium  Sacrum 
aptos  Vos  reddatis  ac  idoneos  IndefelJb  zelo  ftudiis  in- 
cumbite,-  acquirite  fcientiam  in  Paftorali  Munere  necefla- 
riani  :  &  Sandlitatem ,  quam  e.xigit  Sacerdotium  ,  continue 
méditantes ,  totis-  viribus  ad  illam  conteudite  ;  e6  dirigan- 
tur  onines  curx,  omnes  labores  Velki  ;  ad  hajic  verbis 
&  exemplis  Vos  mutuo  accendite...  Cogitute  prsemii  magni- 
tudinem  ,  quo  jam  in  perpetuum  beati  funt  illi,  quorum 
hodiè  Felhim  colimus  ,  &  laufta  remulatione  excitati ,  di- 
ciie.  Vobismetiplis  cum  Augul'ano  :  Numquid  pouro  ,  quod 
ifie  Ù  ijli?  Inter  illos  tot  funt  Sancli  Sacerdotes,  qui  idem 
certamea  certàrunt ,  quod  Vobis  proponiiur  ;  iifdem  pe- 
riculis  fuernnt  e.\politi ,  iifdem  pallionibus  ac  infinuitatibus- 
fubjefti,  Eadem  Vobis  parantur  auxilia  :  idem  ergo  pote- 
ritis,  quoi.1  Ipii ,  11- Div-inai  gratite  fidèles,  duiSum  ejus  toto- 
corde  fequamitii,- 

■^'os  autem  gericr-aù  Milites  Chrifti,-qui  jam  eflis  de  fe- 
licitate  Vellra  fecuri ,  fed  adhuc  de  noltra  fulüciti,  refpi— 
cite  ab  excelfo  Coclorum  habitaculo  ad  hunc  Ca-cum  nof- 
trum  ,  votis  ardentibus  Interceilionem  Veliram  er.petentem»- 
Succurrite  illi ,  Vos  prtecipué,  qui  olim  iligoiliimi  Sacer- 
dotes ac  Paftor-cs  Ecdelix- Batavce,  pro  Wa  nwi  fudorem 
tantum,  fed  &  fanguinem  profuriiftis  :  adfunt  hic  novella 
germina  ,  oure,  Vobi,s  interceder tibus,  rere  cccleiti  irrigari 
pofcimus,'ut  in  ligna  ftuâifera  excrefcant,  &  hortum  Eccle- 
lia;  Ixtificent  ac  exornenc. 

CoUeftam  hic  videtis  juveatutem  ,  quœ  tyrocinium  aggre— 
ditur  illius  vitic ,.  in  qua  Magiitros  Vos  ac  Patronos  ha- 
here  deliderat  :  eodem  loco  aliquandö  fedebunt ,  quo  Vos 
confediftis  ;  ealilem  regent  Ecclelias  ;  in  labores  Veftros 
introibunt  ;  contra  eof.lem  pugnabunt  errores  ,  veftigia  pre- 
ment  adhuc  futlore  Vtftro  ac  fanguine  raadida.  Si  igitur 
Vos  tangat  populorum  cura^.quos  adeo  tentré  adamalüs; 
li  quid  apud  Vos  valeat  Eccleliirum  honor  ,  quas  vir- 
tutibus  Vei'lris  exarnâlîis  ;  fi  quid  contribulium  l'alus,  pro 
quibus  in  3de  confirmandis  to:  ac  tantos  labores  fubiviltisi 
fi  quid  Hujus  Coile^ü  félicitas, -in  quo  ad  Milidam  Sacram 
mulii  ex  Vobis  tueiunt  initiiuti  ;  fi  quid  ,  inquam  ,  hsec 
omnia  Vos  afliciant ,  dignum  hic  habetis  Patrocinio  Veltio 
objeûum  ..  Patres  nofiri  eftis ,  Patres  nofiri ,  (  IV.  Reg.  c.  2.) 

airrus  IJraüt ,    ù-    aurig^r    ejus  ,   eft'undite   hodie   (  quod  olim 

difcipulo  fuo  donavit  Elias)  elfiindite  fuper  nos  Spiritum 
Veitrum  ,  dk  hoc  apud  JJeum  precibus  impetrate,  ut  quot- 
quot  hic  funt  alumni ,  totidem  aliquandö  fiant  Paltores , 
ApoÜolico  zelü  fcrvenEss  ;  impetrate  precibus  Veftris,ut 
fanftitate  vitœ  Eccleliam  tedificent ,  ut  i'cientiâ  populis  prse- 
luceant,  ut  omnes  ftdelis  ÏViiniltri  partes  adimpleant ,  atque 
ita  vefligia  ^'ellra  fecuti  in  terris  ,  aliquandö  Vobifcum  con-- 
vivant  in  Cœlis ,  ibidemque  adfcripii  Sanftorura  Ccctui  Ire- 
te  itur  de  hboribus  Suis,  ac  vice  Suà  Vobifcum  intercé- 
dant pro  aliis  iu  Minilterio  Sacro-  fuccelltirii,  Amen. 


%iUJ.. 


EXHORTATIO    SEPTIMA    SECUNDA    IN    FESTO    EPIPHANIE 

Pro    Voca^ioiie   cognofcenda,    &    Minillerio  Sacro    obeunda,  neceflarius   ell    fpiricu* 

Orationis    ac    Medirationis. 

TPV  Stdla ,  quant   viderant  in   oriente ,    anteczdebat    cos.   Matth.  2.  f.  9. 

A-/L  M  prœcedenti  anno  in  hic  ipfa ,  quam  hodiè  cdebra-       catione  ad  Statum  Ecclcfiafiicum ,  fermoncm  inditui  ;  qute 

MUS, iüleraaiuie  verba  ad  Vus  facjebam,  Dikaillimij  de  Vo-      Vocâùa  aEtLümè  fi-uratur  ger  Stellam  iliara ,  ^u»  .Viagis , 


Exhonado  feptima ,  fecunda  in  Fefio  Epiphanlce.  ^i 


à  Deo  fpecialiter  excitatis ,  Dux  t'iit  'uineiis ,  Eolque  féli- 
citer ad  Chiilü  nati  pedes  perduxit.  Sicuii  eniin  iiiigiila- 
ris  erat  jVlagoruni  Vocatio  ,  qui  non  ab  alio  nisi  à  Deo 
Solo  de  nativitate  Meiiiiç  tiierunt  inltrudi,  ac  ipfo  Ccclefti 
Sitiiio  piiceunte  ,  psi'dufti  ad  pra.'lepe  Salvatoris  ;  iià  p- or- 
fiis  benelicium  eft  liiiyulare  Vocatio  ad  Sacrum  Minilleriura  , 
Gœlelîique  Siijno  opus  eft,  ut  quis  fj  vocatuni  cognolcat  ; 
Dullufque,  nisi  ab  Ipfo  Deo  ducatur,  féliciter  ad  Munus 
hoc  capelcendum  fe  accinget. 

Cum  igitur  ideo  verfemini  in  hac  domo-,  ut  Faciem  Ca?U 
hac  in  re  dijudicare  dirc.itis,&  Divinam  de  Vobis  difpo- 
fitio  lem  eÀuminure ,  nihil  utiiius  me  fuflunim  arbitratuj 
fum,  quim  ii  iterum  atque  iteium  de  hoc  punfto  ad  Vos 
habeam  lermonem  ,  &  de  mediis  illis  Vos  inllruam,  qui- 
bus  poliitis  Stellam  Cœleftem  cognofcere,  eamque  cogni- 
tam  tidclittr  fequi. 

Et  quidem  prcecedenti'  vice  Vobis  ob  oculos  pofui-(quot1 
&  nunc  in  memoriam  Veftram  revocandum  ell ,  ac  nullo 
uinquum  tempore  obliterandum  )  media  ifta  prœcipué  con- 
fiJtcre  in  fanâa  vita  ,  in  frequenti  ad  Deum  oratione ,  in' 
riijoiofo  fuœ  aptitudinis  ac  inclinationum  fuarura  exami- 
ne ,  maximèque  in  dilculfione  motivi  feu  finis  ,  quô  quis 
ad  iMinilterium  illud  faüftillimum  adeundum  provocacur; 
quibus  omnibus  jungi  debet  prudentis  ac  probati  viri  con- 
ülium ,  qui  tamquam  aker  Ananias  Voluntatem  Dei  Vo- 
bis manileftam  faciat ,  prout  alia  vice  diximus. 

Verùm  quoinam  ha;c  lingula  pro  rei  momento  luiicü  ora- 
tione ,  ca  ,  qua  decet  ,  exttnlione ,  compleöi  non  potui , 
ï\cb  animus  ell  unum  hodiè  ex  ill'.  eligere  &  ligillatini 
Vobis  exponere.-  Unum,  inquam  ,  à  quo  reliqua  omnia  pro- 
pemodum  dépendent,  Oratioi. is  fciiicet  ac  Meditationis  ne- 
ceilltatem,  line  quibus  nee  Vocationem  Veftram  cognofceiis 
umquam  ,  nee  in  il.a  ,  pro  eà  dignitate,  quara  Status  tam 
fandus  requirit  ,  umquam  vivere  poteritis. 

Dixi  ab  hoc  unico  reliqua  omnia  propemodura  dependére. 

Si  enim  (  Augultino  telte  j  Ç)//i  novii  btnè  omrc,  no^it  bene 
vntrd,  imiubiè  vita  Veiira  l'anfta  erit ,  dum  piè  ac  devote 
orare  didiceiiiis;  Si  animum,  talenta,  inclinationes  ac  finem 
Vobis  propolitum  dilcutere  necelFe  fit ,  Cœlefte  prufeöó 
Vobis  ad  hœc  omnia  aderJt  Lumen,  modo  illud  (Jac.  i.) 

à  Patrc  luminum  ,  à  quo  elt  omm  da:am  optimum  ,  con- 
tinuis  fufpiriis  ex-pctatis  Si  demum  Ananiâ  quôilam  opus 
(it  ,  indicabit  &  illum  Vobis  Deus,  li  cum  Saulo  ,  parati' 
ad  duftui  Divino  obfequendum  ,  linceré  exclametis  :  Do- 
mine  ,   quid  me  vis  facert  ?  (  Aft.  p   ) 

Ifodié  itaqpe  inculcare  Vobis  adnitar  ,  fine  Oratione  ac 
Meditatione  continua  ntimquam  futurum  ut  Divinam  Vc- 
caiionemcognofcatis.  2"  Eafdem  quoque  necelfarias  elle  ut 
in  Minifterio  Sacro  eâ  qua  requiritur  fandlitate  verl'emini 
Aitendite ,  quxfo-,  &  quce  audieritis  ,  fedulè  in  praxim  de- 
ducite, 

(  Gnitite  bene  mulia  non  nifi  oratione  acijuiruntUT.  )  Juxta 
Augultini  principia  dantur  gratife  quiedam  ,  quas  Deus  om- 
nirió  pro  beneplacito  Suo  dift'undit ,  &  etiam  non  peten- 
tibus  concedit  ;  alias  verö  non  nisi  orantibi>s  :  &  iïlas  effla- 
gitantibus  elargitur.  Primi  generis  funt  Fides,  quam  quotidiè 
tot  parvulis  ,  nihil  de  illa  cogitantibus  ,  infundit ,  uti  &  pri- 
m.egratite  ill*;,  quibus  aliquando  pricvenit  peccatores  vi- 
tiorum  cœno  immerlbs ,  iplumque  cœlelle  donum  aut  nihil- 
curantes  ,  aut  etiam   vilipendentes. 

Sed  funt  &  aliiB  gratix,  quœ  precibus  &  fufpiriis  peti 
à  Deo  debent ,  li  quis  velit  eas  impetrare  ;  nam  ,  ut  inquit 
ülem  Aug.uliinus ,  nulium  endi/niu  adfaiutim^.nisiDio  m- 


viianie  ,  venire  ,•  nullum  invitaium.  falutem  fuam  ,  nisi  Deo' 
auxHianie  opcr.-.ri  :  nullum  ,  nisi  orantem  ,  auxitiun  ftonereri.- 
Si  porrö  auxilia  quxvis  ,  quibus  ad  virtutem  provehimut 
&:  cüi-nis  corruptx  vitialuperamus ,  oratione  promereri  ne^ 
celfe  lit ,  quantô  magis  Deus  Ipeciale  illud  auxilium,  à  quo' 
l'alus  noltra  dependet ,  lumen  ,  inquam  ,  quo  Divinam  Vo-- 
cationem  difcernimus ,  non  nisi  orantibus  tribuet .' 

Sic  eft  ,  Dileftilümi ,  fola  ülud  lumen  impe-rare  poted- 
Oratio.  Scio  equidem  ,  Deum  ,  qui  ad  beneplacitum  Suum' 
movet  corda  mortalium  ,  aliquando  ad  Apoltolatum  vocâlfe' 
homines  ,  nihil  quidquam  tale  cogitantes  Sic  vocavic  Mat-' 
thteum  è  teloiiio  ;  fic  alios  aliiimut  pifcatione  occuoatos  ;^ 
lic  in  medio  perfecuiionis  œftu  Saulum  ,  adhuc  furesKcm  iiv 
difcipulos  Domini  ,  convertit  in  Prasconem  Evangelii  :  fect 
hicc  iiint  Divinte  Gratis;  miracula  ,  qux  in  exemplum  trahi^ 
non  pulli'nt  ;  ita  nempe  inino  nafcentis  Ecclelice  agere  de-- 
cebat  Chrilhim,  ut  in  omnibus,  etiam  in  ipsâ  Apollolo-»- 
ruin  Vocatioiie  ,  manifeliè  reluceret  virtus  Dei  (Si^ma^ni-- 
tudo  trachü  Excelfi.  Aft  nunc  ordinarià  via  inveftiganda- 
ell  Vocatio  ,  &  limile  quiddam  hic  accidit  ,  quod  in  rerum 
natura  conlïitutum  fuilie  confpicimus. 

Deus  fciiicet  llruifluram  mundi  incipiens ,  unico  verho 
frumentum  ,  herbas  &  quidqiiid  ad  hominum  vjtam  fuften- 
tandam  conducit,  ex  nihilo  creavit  ;  polteà  autem  ,  non 
nisi  poft  mulEam  cukuram  ,  poft  labores  ac  fudores ,  fruc-- 
tus  fuos  terra  pro.iuxit  ;  na  uariforrai  racione  muko  labore- 
ae  fudore  animœ  iioftrtie  ager  nunc  eft  excolendus ,  flttibus- 
irrigandus  ac  lacr^  mis  ;  oratione  agendura  eft,  cui  ,  tam- 
quam v'yx:  ordinari-.e  ,  bcnediftionem  cœleftem  Deus  annexuit.- 

Orationem  porrö  viam  illam  effe  ,  qua  Deus  ad  bsneficia'- 
fua  aditum  patere  voluit ,  &  ad,  ea  impetranda  violcntiam-' 
qiiamdam  fanftam  Sibi  inferri ,  cum  A^iguliino  inclaraant- 
quotquot  fuerunt  Eecleftre  Doftores  :  inclamat  ipfa  natu-- 
r.ilis  ratio  ,  qu.»  diflat ,  nihil  elle  magis  tcquum  ,  quàm  uc» 
borno  fuam  à  Deo  dtpendentiam  agaiofcat ,  coram  Ulo  fe-' 
humiliet  ,  &  continuo  intentos  habeat  oculos  in  manum  il-- 
lam,  à  qua  fe  novit  cuncta  bona  data  recipere.  Agnove-- 
runt  hanc  veiicatem  ipli  ethnici  , tpi  in  mediis  errorum  fuo-- 
r'jm  tenebris  (iftos  deos  fuos  invoeabant ,  ac  multà  prece-' 
ante  aras  pro.'irati  ,  implorabant  eorum  auxilium,  ubi-be-^ 
neficia  qu^dam-ottinere  ,  ubi  ar<tuiun  quid  aggredi  medi.-^ 
tabantur. 

{Orc:!:o   commtnd.ilur  in   Scnpiuris    >  Sed  qilid  his   egermiS' 

teftimoniis,  cum  in  Utriufque  Teftamenti  pagina  Deus  Jpfe; 
teftatillimam  faciat  hanc  v-critatem  ?  Cur ,  quxfo  ,  olim  iip 
niedio  populi  Sui  Tabernacultim  ere«t  Deus  ,  nisi  ut  ad^ 
illum  iocum  ,  tamquam  ad  Thronum  (iraii-OD ,  in  ntcelli-- 
tatibus  luis  conlu^eret  ?  Hùc  accedebat  Summus  Pontifex  ^ 
ut  111  rebus  duhiis  Divini  üraculi  f^riret  refponfum  :  hiic 
Cüiifugiebat  AloyfeS,  quando  vel  novum  aliquod  bcniticiiuff 
populo  impetrare ,  vel  ab  eodem  peccante  iram  Supremi' 
iS'uminis  vulebat  avertere.  Et  quaiitx  eflicacite  fit  oratio  ,- 
probat  hoc  ipfum  Moylis  exemplum  ;  cù.m  Deus ,  quali  de 
violemia  conuuerens  ,  ipli  diceret  ;  Dimiiu  me  ,  ui  irufcutur 
furor  meus   co/,!ra  eos.   (  Exod.  32.  ). 

Daviiis  elugium  frequentiliimè  Scriptu-ra  depTnsdicat  ^ 
_Eumqi>€  nommât  yirum  fecundüm  cor  Dei  :  quis  autem  prce 
ipfo  orationi  addiftus  magis  ex  iitit?  Teftantur  boc-Pfalmi^ 
iüi ,  animam  humiütatem  ac  Deum  corainuó  efflagitanteni 
exhibentes ,  quibus  etiamnum  hodiè  utitur  Ecclelia  ,  ut  irt- 
filiis  fuis  facrum  illum  accendat  ignem  ,  quô  cor  Prophct» 
Regii  in  meditationibus  ejus  exardefcebat.  Numquid  ora-- 
tione- Elias  Cœlum  averuit  ?  Numquid  oratigiie  Ezc&tiia» 


^mpetravit  dierum  fuorum  prolongationem  ,  &  ManatTes , 
aliique  plures  ,  maxiinoium  icelcrum  veniain  ?  Numquiii  iii 
^oracion;  populus  Ifraël  ,  contrito  corde  ad  Deum  contu- 
,gieiis  ,  indiitus  eft  liepiùs  ibrtitiuliiie  iila  ,  quâ  liolles  ver- 
tici  !uo  imminentes  profligavit ,  &  ad  internecionera  ufqiie 
Idelevit  ?  Demùm  namquid  Ueus  Iple  haiic  illis  viam  monl- 
travic ,  promitteiis  eis  ,  cCun  de  Domo  Habitationis  Sux 
.•loquere^ur  :  Oculi...  mei  trant  npcrti  ,  Ù  aurcs  mdts  trtclx  ad 
\oraiiomm.    ejus  ,  ijui  in   ioco  ijlo  or.tverir.  (II.  Par.   7.) 

Infinitus  forem  ,  fi  qx  Vetpri  Teltamento  lingula  addu- 
„cere  vellem  ,  quîc  in  hanc  rem  faciunt  ,  Per^amus  ad  no- 
Ivum  ,  iibi  Oratioiiis  iiecellitas  &  elficacia  non  miijori  itu- 
,'dio  inculcantur.  Audiamus  Chriftum  Iplum  Macth.  20.  di- 
centem  :  VigiLne  ,  C-f  orate  ;  ,&i  riirsùs  I-ucœ  lö.  Oportet 
' Jemper  orare   O'  non  d<:fuere.    Imo  ,,  Ut  ad    hoc  magis   accen- 

'ideret  .fidelium    animes,  magnificas  promiiiiones  adjungit  : 

V(  Luc.    II.)    Petite,   &■  datiiur  l^ol'is...    (Marc     II.)    Quct- 

j:umque  omntes  petitis  ,  (redite  ^ia  acàpletis  :  &  iterum  ; 
I  (  Joan.    14.)  Si  auid petieritis  me  in   nomine  meo  ,   hocfaciam. 

'■-Vita  isitiir  Cliriltiuni  .homiiiis  debet  elle  continua  oratio. 
/Örare  debemus ,  li  quid  velimus  à  Deo  impetrare.^  Et  cur_, 
„ qu-x fo  ,  difficile  hoc  aut  inoleltum  videbitur  ,  cùm  ,  Iplo 
^■Chrilto  Sponlbre  ,  tanta  efilcacia  orationi  annexa  fit?  >Ju!- 
jîus  prpfefto  in  fe  teni.porali  petere  detreftaret  id  ,  quod 
^defiderat,  fi 'prxviè  certiis  foret ,  pet'tione  tantum  opùs 
^eiïe  ,  ut  ici  quod  pollulat ,  çonlequatur. 

(^  jyecej]ariri  e/l   ve/  ma^i/nè  ad  cqgtiojcendam,P''ucat:one/n  ad 

M:nliUrium.)  Si  porrô  ,  Dilefliilimi  ,  Dona  Dei  oratiooe 
Jimpetraridebeant  ,,fpontè  iequitur  ,  fjrventiori  ac  fxpiùs 
repetitâ  opùs  elle  pro  donisiUis  çomparandis  ,  quœ  reliquis 
.excellentiora  lunt  &  prieftamiora  ;  igitur  vel  maxime  pro 
^cognitionè  ^tatùs,  ad  quem  à  Deo  vocamur- (  quodcertè 
jUnum  eft  cï  punaisjro  iulute  noilra  maxinie  mpmçntolis  ) 
continua  prece  Deus  eli  elHagitandus. 

Nec  mirura  ,  in  hoc  prxcipuè  negotio  ad  Deum  recur- 

.  rendum  elle,  cùm  natura, .iîcqualitatts  illius  eiedtionis  vi- 

jCieaiuur  liane   neccliit?.tera  ultro  diibre.    Etenim,  an  vo- 

^ati  limps   nec  né  ad  IVJiniilerium  Sacrum,  id  unicè  neji- 

^det  à  Beneplacito   I-'ivino  ,\&  ah  tctemis  Ejus  xonfiliis  , 

.^ecundùm  quic  de   nobis  difpofuit  :  fi  autem  (  I.  Cor.  2.) 

^um  Dei  Junt  ,  itemo  cognoyitf  nisi  Spirims    Dei,  qu.S  lllud 

tïiobis  maniteliabit  ,  nisi  Deùs  iplemet  Crelefti  I.umine  re- 

ileat  intelieftum,  ut  in  jjbyfium  illam  .proiundilfimam  pene- 

^are  vale,"mus  ?  Numquid  hic  cum  pioüege  JoUiphat  ex- 

^^cjamandum    ell  ;    (  II.  Par.    20.}   Cùm    igncremus   quid  agere 

çlebeamus  ,  hoc  jelum  habemus.rejidui  ,  ut  ucu/os  rwjlros  driga- 

jnus  ad  te  Dornine.   Id  porrp  ,  Dilefiillimi  ,  egregiè  priciiat 

jpy'atio  ,  in  quà  cum  Deo  converlanies  ,.ii  ad  intimam  l'ijus 

jîamiliaritatem  ndmiiü  1  iaciliùs  intentioncm  Ejus  Icrutamur, 

^  gO.nliliorum  Ejus  iimui:  participes  :  quemadmodiijn  ami- 

jC'iS  cum  aniicp   çolloquens  voluntatem  ipiius  a.c  lenia  ta- 

jRÏliùs  detcgit.  Neque  intelk'îlum  dumtaxut  il!uHJ"at  orado  , 

'|iC<î.&  inluper  piis  niotibus  ipfam  excitât  voluntatem  ,  uc 

jOjacrius  ea  lequatur  ,  qua;  novit  à  Suprême  Nuiniue   lïbi 

iinppni.  •     "  • 

i'tindè,  lit  ante  difflum  eft,  in  hoc  negotio  fcrutari  quil- 
'  ^(juedchet  animum  fuura  ;  talenta  ,  quibus  in  ordme  ad  iiunc 
'^tâtum  cft  pra?ditu3  ;  moiivum  ,  quô  ad  illum  capefcendum 
jjcrmovetur.  (luantis  autera ,  DeiiS  bone  !  hic  fumus  tx- 
jfuafiti  tent^Jris  iS:  illulionibiis  ,  nisi  Tu  ipic  dileretionis  lu- 
'.?n*i>é  aninium  nolïriun  illultres ,  &  in  via  tam  periculofa 
'^emitas  nù.itras  dirigere   digneris  ! 

'^speridntia  «uotidiana  docet ,  hic  ,  fi  ufpiam  ,  locum  ha- 


Exhortatio  feptlma 


bere  didlum  Gregorii  ;  Sapé  Jîiiipjî  rmns  ipfa  de 'fe  menCi^ 
tur,  fiiigitque  .de    bono   opère    amare    quod    non    ^mat  ;    amor 

.fcilicei  propnus  cor  homiiiis  feducit  ;  femper  in  rebus  pro- 
piiis,  talcnûs  luis  çxuminandis ,  fibi  ipfiraet  abblanditur.  : 
Dumque  ieputat,  purâ  intentione  Dei  gloriam  unicé  quœ- 
rere,  .-notivum  fïppe  humanum  intùs  lacet ,  quod  pafi'us  ejus 
Oijines  dirigit,  ac ,  animojejus  d.,onnnatur  :  verbo  :  (  II.  Cor. 
Il)  ipje....  fatanas  fepiiiimé  transfigurai  fe  in  Aiigclum  lu- 
cis,  Quomodo  autem  unum  ab  altero  .hic  difcernere  dabi- 
tur  ,  nisi  Ille  noljis  adfic ,  qui  lucera  à  tenebris  unico  verbo 

.divifit  ? 

Adde  jam  ,  ^quôd  in  t3nto  negotio  confiliarius  aliquis  « 
.pius  ac  prudens,  quœrendus  fit  ;  hune  autem  quis  indica- 
bit  nobis  inter  tot  duces  cœcos  ,  nisi  Deus  Conlilii  ;  mil 
Jdem  \\\e ,  qui  Saulo  nioi.ftr.avit  Ananiam  ? 

Orandum  itaque  elt,  Diieitiiiimi,  &  orandum  continue; 
idque  magls  in  hocquàm  in  ujlo  alio  negotio  locum  ha- 
bet.    .Verùm  ,  ut.  oratio  eft'eftum  fuam  confequatur  ,  qua- 

..licates  qual'dara  (  ùt  nôitis  )  habeat  oportet.  (  Quomodo  hic 
orandu:!i.  )  Ac; primo  quidem  ■Sulutana  petenda  funt  ;  Içd 
de  hoc  nullum  hic  dubium  ;  cùm  euim  à  Deo  pofcitis , 
ut  Vocationem  Vsl'iram  .'X'obis  maniteliet ,  rem  ceitô  peti- 
tis ,  quœ  ad  falutein  Veltram  &  gloriam  Dei  ma.xiiné  con- 

..ducit.    Ad  id   duintaxat  niagis  allaborandum   eft ,   ut  curn 

.corde  puro ,  indiil'erenti  ad  qu.œvis ,  a.c  plené  dilpolitioni 
Divinx'  rubjiao,ad  orationem  accedatis  ;  li.quis  enim  jain 

,in  aniir.c  liio  firraiter  contiituit  hune  vçl  illum  ftatum  am- 
plefti  ,  ille  nec  dilpolitioni  laviara  le  l^bmittit ,  nec  Deum 
rogat  ,  ut  voluntatepi  ac  conlilium.fuum  œternum  maniief- 
,tet  ;  led  potiùs ,  ut  voluntati  humanœ  fe  conforniet  Deus» 
.&  viam  lilam  ratam  habeat,  quam  c.xcus  homo  ,  à  carne 
&  fanguine  forlitun  feduitas,  retlam  puiat  ;  imô  quam  jam 
prtevie  ,  antequam  audiverit  conlilium  Divinum  ,  ingredi 
libi  prxfixit.  Igitur  puro  corde  ac  cum  fumSla  ilia  indif- 
ferentia  ad  orationeni ,  in  iinem  pra:fxtuni  ,  accedite  ;  & 
tune  folum  hoc  fuperefl ,  ut  petatis  perleveranter  ,  qux  ci- 
tera eft  ex  conditioaibus  ,  .à  Chrilio  Domino  prtefciiptis  ; 

(Luc.  lu.)    Oportet  femper  orare   ù   non  deficcre. 

Hxc  li  faciatjs  ,  confidite  promiliis  Xhiifti ,  qui  dixit  : 
(  Matth.  2'  )    Petite,    O    daiiiur   robis  :    Quarite  ,   Cr  invenie- 

tis  i  Et  ceni  eftote  ,Deum  Vobis  manifeliaturum  eue  vo- 
luntatem Suam  ,  unoque  aut  alio  modo  nàlTurum  Vobis 
Stellam ,  qu;e  anteccdwt  Vos  ,  .&  redtâ  'via  ad  terminum 
ducat  Vobis  conliicutym. 

(^  Sacerdotibus  nece£aria  etiam  efl ,  ut  fecundùm  Vocationem. 
vivant  _^  ùf  quare  !  )  Si  oratio,  ùt  jam  vidimus  ,  Dileftif- 
iinii.,  onininô  neceilaria  lit ,  ut  ^'ogationem  Vefiram  .id  î>a- 
crum  jVlinilterium  cognofcatis ,  fiiperelt  &  hoc  demonftran- 
dum  ,  eam  non  n:inùs  eiié  nectflariam  ,  ut  in  lUa  \'ocatiüne 
licut  decct  vivatis.  Enuçleatiùs  itaque  expendamus  id  quod 
prxcedeiiti  anno,  fi  memioiliis,  pauci.s  \'oi>is  inlinuaveram  ; 
neinpè  ipiciunn  oraùonis  ac  niçditaùoiiis  caiaftereni  elfe 
Ipecialefii  ,  qui  IVliiiiftrum  Chriiii  inlignjre  debeat 

Atque  ut  ab  jpiis  incipi.imus  Apoltolis  ,  qui  proculdublo 
noverant,  quaies  elfe  debcant  I\îiniitrorum  Evangeiii  occu- 
pationes  ;  legimus  Aft.  6.  Quomodo  conltiuierint  1  iaconos 
fcptcm.ad  opera  inferiora  peragcnda  ,  Ipii  Vero  duo  libi  rcfer'- 

VZVerint  :  J\os  ,  inquinnt  ,  oraiicni ,  C-  minijierio  verbi   irjtan:es 

erimus.  In  eadem  clallè  .itaque  Orationem  &  .Prxdicaiionem 
collocant,  .(J»:  hùc  fuo  exemple  i'atis  oItenJunt,  in  illis  duo- 
bus  pundiis  priecipuura  verlan  Paitorum  Ü;iic^üm..•  Prse- 
dicarc  Icilicet  debet  Pallor  ,  ut  populum  inliruat ,  eumque 
ad  virtiuis  üudiuraaccendat  ;  ürare  .aut.em  ,  ut  ipfemet  âliis 


feciinda  in  Feflo  Ëpiphanla. 


53 


ïii  via  vîrtutîs  prœcedat  exemplo,  &  inter  tot  pericula  miin- 
dura  fe  ac  faiiöuin  coiifervct  ;  orare  dehet ,  ut  pneiiicatio 
ejus,  ccciefti  rore  irrigata  ,  fruftum  afterat ,  &:  ut  populo 
fibi  fubjefto  Dei  mifericordiam  ac  benignum  Ejus  obiu- 
tum  impecret. 

Piimo  itaque  orare  debet  Sacerdos  ,  ut  ipfe  fandlus  fit. 
Neque  putetis  furt:cere  Vobis ,  ut  virtutem  co.mmunem 
quaaidam  acquiratis  ,  led  ad  eam  oportet  Sanftitatem  con- 
teiulére  ,  qua;  Vos  à  relique  populo  deftinguat  ,  &  refpon- 
deat  Miniflcrü  digiiitati,  qua  pru:  reliquo  populo  in  Eccle- 
fia  ful^ebicis. 

Porro  taliï  fanftita';  donum  efl  fpeciale,  auxiliutn  extraor- 
diiiarium  ;  adeoque  ,  juxta  jam  didia  ,  fpeciali  ac  terven- 
tiori  oratioue  à  Deo  expttendum.  Deinde  htec  faniSiias 
multis  periculis  exponitur  ;  atque  hinc  nova  rurfus  exurgit 
orandi  niceii;:as.  Pallor  fciücet,  in  medio  mundi  perverli  con- 
ftuu:us,  circumcirca  fc  omiiia  videt  abulibus  plena  ,  pleua 
laqueis ,  pleaa  fci-.udtionibus  ,•  fingulis  diebus  ad  aures  ejus 
decantantur  iltne  pfeudo-apologiœ,  quibus  mundani  hoiiii- 
nes  vanita:es  fuas  ,  diiupationes  no.\ias  &  alias  voluptatis 
illecebras  non  exculare  cancJm,  led  ut  amabiles  ac  prope- 
modum  neceliarias  tueri  voluut. . .  In  ipfo  Sacrie  Contef- 
fionis  Miuifteno  oculis  ejus  panefiunt  paliiones  &  infirmi- 
tates  fecretœ  pocuiteiitiun,  cec  iiné  proprio  periculo  in  tce- 
tidos  illos  unimx  morbos  debet  inquirere ,  vulneribus  iftis 
purulentis  mederi ,  &  falutirem  illis  manum  apponere-  Sauc- 
tus  quifque  in  fimilibus  circumftantiis  vaciiiare  potelt  &: 
feduci  ;  quid  igiiur  de  Sacerdoce  fiet ,  fi  ad  illud  Miiiifte- 
riura  accédât  infirmitatibus  circumdatus,  &  propria;  fragi- 
litati  propemodum  fuccumbeus-'  Talis  proieftö  brevi  tem- 
pore lal  fiet  lutatuaium  ,  &  potiùs  quàm  alios  à  corruptio- 
ue  prselervec ,  ipfe  iu  corruptionem  ac  putredinem  dela- 
betur.  • 

Oportet  itaque  Paftorcm  folidè  in  pietate  ac  fanûitate 
fundatum  elie  ,  li  in  tantis  peiiculis  firmus  veiit  conliltere. 
Et  quoraodo  titillantes  illas  afpernabitur  carnis  illecebras.? 
Quomodo  cordis  proprii  corruptionem,  ad  terreua  Temper 
incl-nantem,  fuperabit  ac  vincet ,  nisi  continua  oratione 
Divinum  promereatur  auxilium.?  nisi  continua  Divinie  Le- 
gis  meditaiione  altè  ai:imo  luo  infculpta  habeat  Mandata 
Altillmi ,  &  ad  vivum  prixfeiites  iibi  ob  oculos  üliat  œter- 
nas  Religionis  Chriitianas  veritates  ? 

Sx-pè  igitur  eafilem  meditando  ad  cor  redire  debet  Mi- 
nifter  Evangelic.us  ,■  faspiùs  in  oratione  cum  Deo  colloqui , 
atque  ibidem  nutrire  Sacrum  ilJum  Ignem  ,  qui  Itipulas  illas 
confumat ,  &  omnem  alieni  ignis  aflivitatem  fuperet  Quod 
fi  hsc  media  à  Deo  indituta  negligat ,  brevi  fimilis  fiet 
arbori  è  terra  excife  ,  qux  ficcatur  &:  arefcit,  nee  flores 
profère  nee  fruâus ,  &  cum  Regio  \'ate  exclamabit  .-(Pf.  loi) 

^ruit  cor  mcum  :  quia   obl'uus  fum  comtdtre  panen   meum 

(  Confirma:ur  hoc  ex  PP,  )  Nihil  fané  SS.  PP.  magis  incul- 
cant  animarum  Curatoribus, quara  ut  inter  negotiorum  fuo- 
rum  ac  funöionum  Itrepitus  licpiùs  feiplbs  recolligant ,  &, 
œternas  veritates  conlideranco  feu  meditando  ,  propriam 
animam  nutnant ,  iplique  de  fonte  illo  bibant  primi ,  quem 
fubditis  fuis  propiiiant  ïiine  Bernardus  quatuor  libros  in- 
tégras ad  Eugeiiium  Pùpam,  quondara  Dileipulum  fuum  , 
COniCripiit  ,  in  qui'.us   inquit   .-  QuiJjl:   [Uias  queeris?   ya- 

cart  conjidtriiionl  ,•  hortaturque  eumdem  Pontificera ,  ut  in 
folitudinem  interiorem  fepias  cendat  ,  ibique ,  iblus  cum 
Deo,  propria  tractet  negjria,  &  in  animœ  fure  neceliita- 
tes  inquir«t ,  iifqu'-  pro:;-iciat  :  alias  futurum  elfe,  ut  cor 
ejus  iudurefeat ,  frigijumque  evadat  ac  iiuUis  Divini  Amo- 


ris  ttlis  fiat  penetrabile.  lixc  funt  Bernardi  ad  Eugenium 
monita. 

His  quoque  quoad  fubRaniiam  verbis  Paftores  alloqui- 
tur  Ambrolius  :  vœ  ^''ûbis ,  fi  ica  N'os  occupent  Funftio- 
nes  Eccleliœ  ,  ut  nullum  Vobisipns  detis  otii  tempus ,  quo 
^'osipfos  conliderare  ,  converfari  cum  Deo  ,  Ipfi  neceliitates 
Veftras  exponere,  atque  Divina  Ejus  auxilia  impetrare  va- 
leatis.  Q>uid  proderit  Vobis  dies  iniegros  aliis  fanftificaa- 
dis  inipendere,  fi  acquirendis  inediis  ,  quibus  Vosipfos  fau:- 
tificetis ,  tempus  congruum  denegatis.'  Et  qualem  ,  qux-fo, 
ex  prcedicationibus  Vefhis  reportabi.is  fruöum  ,  nisi  ex 
Pulpito  Sacro  in  Oratorium  tranfmigretis ,  ut  ibidem  Vo- 
bisipfis  prccdicetis  Ji^vangelium ,  &  monitis  Cccleftibus,  im- 
puliibus  grati»,  ac  Spiritus  Sanili  ir.fpirationibus  aurem 
cordis  prebeatis  .>' 

Tellabatur  Joannes  Chryfoftomus ,  fe  plurimi  facere  ho- 
minem orationi  deditum ,  eunique  dicebat  in  via  effe,qui 
raukara  virtutem  &  gloriam  fibi  acquirat  ;  ubi  autem  Cle- 
ricum  videbat ,  orationem  faltidientem  ,  juftè  arbitrabatur , 
hunc  longè  abelfe  à  virtutis  fiudio ,  quin  contra  iu  vitia 
&  morum  ditfolutionem  brevi  demerfum  iri  metuebat. 

Nee  mirum  ,  Dileftiiiimi ,  hoc  timeri  à  Chryfoftorao  ,•  fic 
enim  natura  hominis  comparata  eft  ,  ut  fine  amore ,  fins 
deleftatione  aliqua  vivere  non  polGt.  Si  deleclationem  illara 
in  rebus  fpiritualibus  non  inveniat,  qusret  eam  in  cerre- 
nis  ac  mundanis  :  Si  Deus  ipli  non  fuificiat ,  fi  cum  Illo 
colloqui  ac  converfari  faftidiat ,  quitret  deleftari  in  crea- 
turis ,  illis  placere  fataget  ;  venenum  ,  quod  fub  fucata  dul- 
cedine  propinat  mundus,  paulatim  bibet ,  &  fic  homo  ilie, 
qui  totus  Divinus  elfe  deberet ,  totus  erit  addiflus  &  im- 
merfus  terrênis  deliciis  ;  (  Zacli.  ii.)  Pajlor  tm  <j  ickluni, 
id  efi,  merum  Paftoris  phantafma  ;  à  FunÖionibus  Sacris 
abhorrebit  ;  totum  quod  fpirituale  e(i,  grave  onus  vide- 
bitur  ;  finaliter  fe  fuofque  damnabit,  atque  ex  folo  ora- 
tionis  ac  meditationis  negleilu  ha;c  omnia  ortam  habebunt 
infortunia. 

(  Ojiend'Hir  el  effcclu,  quem  in  Sacerdote  product t   oralio.) 

Econtra  Paftor ,  exercitiis  illis  fpiritualibus  addiflus ,  de- 
licias  fuas  in  colloquiis  ac  meditationibus  facris  invenict  , 
hafque  femel  deguftare  folitus ,  mundana  quxvis  facile  con- 
temnet  ,  qux  occupare  quidem  aninuim  hominis  polfunt , 
fed  frivola  nimis  funt  &  amara ,  ut  illum  verà  dulcetilut; 
perfundant ,  &i  cordis  defiderium  fatient.  Talis  itaque  iii 
fanfto  illo  cum  Deo  commercio  fpirituale  bibet  vinum,  quod 
cor  ejus  Ixtificabit  .■  pacem  acquiret ,  quam  mundus  dare 
non  potell  :  tranquilicatem  anirai  fentiet ,  (  Phil.  4.  )  qu.t 
exfuperac  omnem  fenjum  :  Verbo  ,  delicias  guitabit ,  quas 
folus  ille  novit,  qui  eas  aliquando  expertas  efi. 

Deinde  nihil  magis  obvium  occurrlt  ,  quàm  Pofiores  il- 
los ,  quos  zelus animarum  inflammat  ,  multis  advenitatibus  , 
multis  perfecutionibus  fatlgari  :  femper  enim  in  magna  homi- 
num  multitudine  erunt  indociles  aliqui  &  maligni ,  quibus 
iitetur  dxmon  ,  ut  fidèles  Chriiti  IVüni.lros  exagltet ,  &  ,  fi 
fierj  poliit ,  zelum  ipforum  ac  fortitui'incm  retundendo  ,  ho- 
nuni  illud  ,  qnod  facere  contendunt  ,impediat.  Illi  malevoli 
pro  benediftionibus  maledifta  reddent  ,  pro  beneficiis  inju- 
rias ,  odia  (i  perfecutlones  fufcicabunt ,  adeô  ut  Paftor  facpè 
cum  Pfalmiita  dicere  debeat  :  (  Pfalm  68.  )  Opprobrin  expro- 
bramium  libi  ceciddruni  fuper  me...  (  Plalm.  Io8.  )  Pjfucrunt 
advcrfiim  me  mata  pro  bonis  :  L-'  odtum  pro   dileclione   mea. 

In  illis  autem  circumltantiis  quo  recurret  Paftor  ,  ut  con- 
folationem  inveniat  ,  &  fortitudinem  Partoralem  cóiifervet  ? 
Quó  recurret ,  inquara  ,  nisi  ad  orationem  ac  mcditatio- 
M 


54 


Exkortatio    Septima 


nera  ,  ut  in  Viilneribus  Chriüi  fui  requiefcat ,  Illumqne  re- 
cogitet  INlagiftrura  ,  qui  tot  ac  tama  à  peccatoribus  lullinuit  ? 
Quàm  fepé  legimus,  IMoj'fen  ad  Tabeniaclum  Domini  con- 
fiigüTe,  atque  ibidem  qusîlîviOe  folaiium  ,  dum  ingratus  po- 
pulus  Ifraël  contra  Duftorem  fuum  murmurabat  ?  Exemplo 
in  hoc  Paftoribus  fuit  Woyies  ,  iit  &  ipli  in  tribiilationibus 
&  adverlitatibus  ad  Dei  colloquium  coniugiaiit  ,  &  ibidem 
rénovent  fortitudiuem  ,  qua  poilint  iiifringere  iniquitatem  , 

&  loqui  cum  Apoilolo  :  (  I.  Cor.  4.  )  ^InUd'àmur  ,  ù  henedi- 
cinius  : pcrfcculioncvi  yatimur  ^  O-  fujlinemus  ..  (  II.  Cor.  7.  ) 
RipUtus  fum  confolatione  ,  fuperabundo  gaudio  in  omni  tr'ibu- 
tione   nojlra. 

(  Aisi  Jït  in  oratione  excercilatus  ,  Oyihus  fii's  non  proderit.  ) 
Intelligitisitaque,  üileftiliinii,  quam  necefiarium  lit,  ut  Paf- 
tor  orationis  ac  meduationis  fpiritum  habeat  ,  fi  velit  ipfe 
fnnflus  effe  ;  ea  dona  ,  quibus  opus  habet ,  acquirere  ,  tran- 
quillitatem  confcientia?  poliidere  :  verbo  ,  ii  vclit  falutem 
propriam  operari.  Superell  nunc  &  hoc  advertere  ,  eundem 
ipiritum  nccefiarium  eiïe,  ut  polfit  funfiioncs  illas  peragere  , 
ad  quas  refpcûu  populi  obligatur  ,  &  quibus  lalutem  Ovium 
fuaruni  procurare  debet, 

(  Quia  ea/ionuri  non  poterit.)  Scitis ,  Paftori  inter  Oves 
fuas  übtingere  omnis  generis  homines  ;  alii  enim  jufti  funt 
&    fandi ,  alii  tepidi ,  alii    vitiorum   crcno   toti  imracrli  ; 

omnibus    autem  ,    live  JapienObus  ,    live    infipicmibus   dcbitor 

clt.  (  Rom.  I  )  Primos  in  lanflitate  confirmare  debet  ;  aft 
quomodó  cum  illis  de  Divino  amore  dilleret ,  de  deliciis 
fpivitualibus  ,  quibus  gaudent  perfeöx  ilue  animx  ?  Quo- 
modó ad  virtutis  cuhnen  ipfos  perducet .?  Mutus  profedö  , 
ipió  pilce  mutior  fit  oportct  ,  nisi  in  oratione  ac  medita- 
tione  perfedionem  Chiiftianamipfe  didicerit.  Quomodó  te- 
pidos  e  periculolb  illo  ftatu  educet  ,  &  in  ipfi^-Uivini  amo- 
ris  excitabit  ttammas ,  nisi  ipfemet  habeat  cor  ardens ,  ut 
Sacrum  illuin  Ignem  in  alios  transférât  ?  Ille  autem  Divinus 
ignis ,  teftePropheta  Regio  ,  (  Pliilm.  33.  )  in  mcdiiatione... 
exardejcit  ;  ibi  acuit  tela  illa  iSc  jacula  ,  quibus  Chrifto  fu- 
bigat  corda  ,  &  felici  vulnere  traiisfigat. 

Quomodó  demùm  peccaiores  futurœ  vita;  pccnis  tcrrcbit 
Sacerdos  ?  Quomodó  conlcientiam  eorum  falutari  timore 
percutiet  &  horrendam  peccati  depinget  imaginent ,  nisi  prias 
veritates  illas  fLtpiiis  mediiando  ,  Cifdem  animo  iuo  altè 
habeat  infculpras  ! 

Antiqua  quidem  ,  fed  verilfima  régula  eft  :  ut  n-.ovtas 
alios .,  primo  moviaris  oporiet  :  n;que  e/iim  aliorum  animis 
imprimere  potes  id  ,  quod  tuo  prœviè  impreiiiim  non  fue- 
rit  ;  aliorum  corda  non  muvebis  Religionis  nollrns  IMyfte- 
iiis_,  li  primus  ipfe  illis  non  fueris  comniotus.  Si  igitur  , 
poltquam  in  oratione  penetraveris  ad  interiora  mjiterio- 
rum  nodrornm  arcana  ;  poliquam  ad  moitis  contemplatio- 
iiem  impallelcens ,  Deum  Judicem  &  crimiinim  Vindicera 
timere  ilidiceris  ;  poliquam  pccnas  inferni  &  delicias  Para- 
dilj  continuo  fueris  meditatus  ;  poliquam  ad  pedes  Cruci- 
/ixi  Chriltum  paiientem  ,  Chrifium  morientcm  fœpiùs  reco- 
gitaveris  ,  tune  dcmàra  veritates  omnes  illas  reddere  poteris 
pulpabiles  ,  tune  faciii  negotio  terrebis  inipios  ,  conlblabe- 
r;s  jultos  ;  illos  ail  correctionem  morum  ,  hos  autem  ad  per- 
fcverantiam  incitabis. 

(_  Qui^  fermo^  ejus  fndfruclu.)  Fingitcjam  Paftorem  ora- 
tionis  ac  nieditationis  exercitio  deftitutura  ;  quas  ille  da- 
bit  infiruitiones  ?  'Et  quis  ,  quœib  ,  ex  iis  fperari  }iotelt  fuc- 
celfus  ,  ünon  oratio  benediöionsm  Divinam  in  illas  attia- 
hat ,  &:  fanftam  illam  unftionem  .  quœ  Ibla  utiles  eas  au- 
dicütibus  potefi  cfiifere  ?  . . .   Auribus  forlitua  audiioruia 


fuorum  loquetur  PaHor  ille  ;  fed  Spiritus  Sanflus ,  qnera 
non  habet  intùs  latentem ,  nullam  verbis  ejus  vim  ,  nuUam 
eflicaciam  fuperaddet  ;  &  totus  fermo  ,  cordi  ejus  /imilis 
eft'fCtus ,  inlipidus  erit ,  aridus ,  ini'œcundus.    Fiet  quidem 

fuajl  aërem  verbcrans  ,   (  I.  Cor.  9.  J  led  Ovium  fuarum  COrda 

nequaquam  commovebit ,  aut  pervadct  ;  impollibile  quippe 
elt ,  ut  dicipulos  verè  Chriftianos  forniet  ,  hoc  eft  ,  homines 
fpiritualibus  ac  internis  rebus  deditos  ,  fi  Magifter  ipfemet; 
terrenis  ac  fenfibilibus  occupetur  ;  fi  vix  aut  raró  rediens 
ad  cor  ,  nequidem   proprium  fpiritum  coram  Deo  difcutiat. 

Ex  illis  autem  qu-xiiam  fponte  fequi  nata  fuut  ?  brevl 
fcilicet  IMinillerium  Verbi  talis  falUdiet  ;  grave  omis  vide- 
buntur  ipii  Sacrx  Funftiones  ,  in  qnibus  faporem  nullum  , 
dulcedinem  luillam  reperiet  ;  atque  ïta  ,  Minilterii  lui  offi- 
cia ncgligcns  ,  in  profundum  peccatorum ,  in  fpiritualem 
lethargiam  demergetur. 

(  Quia  mediator  apud  Deum  effe  debet.  )  Sed  &  aÜud  ) 
Dilettiilimi  ,  Paltoris  officium  attendice  :  IVIediatoris  fcilicet 
inter  Deum  &  homines  partes  agit  :  TntercetTur  publicus 
ert  ,  ut  iram  Supremi  Numinis  ,  per  Ovium  fuarum  crimina 
provocatam  ,  ab  earum  avertat  capitibus,  &  Hagella  ac  ca- 
lamitates  publicas ,  ipfis  imminentes ,  deprecetur  . .  Miiri- 
fterium  noftrum  in  hujufmodi  occalionibus  implorant  po- 
puli ,  quia  exiftimant  ,  muliùm  apud  Deum  valere  Sacerdo- 
tum  preces.  Sed  qualem  ,  quwfo  ,  ad  Ipfum  habebimus  ac- 
celliim  ,  nisi  ufum  orationis  familiarem  nobis  fecerimus'  i 
Quomodó  pro  aliis  intercedemus ,  qui  vix  umquam  inter- 
celfimus  pro  nobisipfis .'  Quomodó  rcconciliatores  erimus 
inter  Deum  &  populum  ,  li  Deus  nos  non  cognofcat ,  nee 
fanftam  illam  familiaritatem  cum  Ipfo  contraxerimus  ,  quta 
nos  autorizetjUt,  cum  fiducia,  populi  necctiitates  exponamirs, 
iramqueavertamus  criminum  vindicem  ;  &  ,  quod  fecit  olim 
Duftor  Ifraëlis  Moyles ,  brachium  Ejus ,  jam  in  oves  uof- 
tras  extentum^,  fanftâ  quâdam  violentià  retineamus  ,  dicen- 
tes  cum  Propheta  Joël  :  (  Joël  2.)  Parce  Domine,  parce 
populo  Tuo  :  Cr  ne  des  hereditatem  Tuam.  in  opprobrlum  ut  do- 
minent ur  eis  nariones  ? 

Aà  hoc  itaque  Muneris  fuioflicitim  1  Dileöilfimi ,  inep- 
tus  eft  Paftor ,  qui  non  fit  in  oratione  exercitatus  :  nec  re- 
putate  minoris  momenti  elfe  punflum  illud  ;  ctenim  juxta 
ordinaria.-:  Divin-x  Providentiin  leges,  multùm  à  Pafiorum 
precibus  dependet  populi  falus.    liocipfum  in  INloyle  prœ- 

figuratam    elt  ,  (  Exod.  17,)   qui   cùm  Lvaret  ..  manus  ,  vin- 
cebat  IJra'el  :  fin  aitiem  paultilùm  remifijfet .,  fuperabat  Amalec  ^ 

&cedebat  populus  cui  Moyl'es  prKerat. 

Si  igitur  Paftor  velit  ,  ut  Sacramenta  ab  Ovibus  fuis  , 
cum  iis  ,  quibus  oportet  ,  fanilis  difpolitionibus  frequen- 
tentur  ,  has  iplas  dilpolitiones  prœvie,  à  Largitore  gratia- 
rum  omnium  ,  populo  fuo  impetrare  fatagat  :  Si  peccatores 
in  tribunali  Picniteniitc  Deo  reconciliet,  in  fecreto  cordis 
fui  de  illis  exceilibus  gemat  ,  &  multiplicatis  oratiotiibus 
ftabiltm  ipiis  ac  durabilem  converlionem  expofcat  :  Si  vic- 
timam  propitiaticnis  in  Akari  ofterat  ,  uniat  fe  Sanguini 
Illi ,  qui  mifericordiam  clamât  ufque  in  Cœlum  ,  &  petat 
ut  populura  Suum  fandificet  :  Si  denique  morlcntibus  ul- 
tima  tribuat  Ecclefi;i;  Remédia  ,  fecretis  precibus  feveri- 
tatcm  Judicis ,  ante  quem  brevi  anima  illa  liltetur  ,  flec- 
tere  debet  ,  ut  mifericordise  fuie  recordeiur  Deus  ,  &  in 
aterna  'i'abernacula  eam  benignus  fufpiciat  Ità  lingulas 
IV'iiniiierii  Sacri  partes  percurrite,&  brcvi  perfuafum  Vo- 
bis  erit,  longé  aliura  fruflum  prof.rre  Salutis  nofti  te  Re- 
média ,  fi  traftentur  à  iVliiiillris  ,  qui  continua  prece  be- 
iKdjüionem  Djviuani  iu  Oves  fuas  atirahuut ,  ^uam  ab  illis , 


fecunda  in  Fcjîo  'Epiphani^^. 


qui  orationis  fpiritu  deftituti  funt.  Verè  Puftoris  ac  Pa- 
tris  nomine  in.lignus  eft,  imc  potiiis  extraneus  eft  ac  mer- 
cenuiius ,  quifcumqae  pro  Ovibus  luis  Deu:n  continuo  non 
exorat,  ncc  movetur  necellitatibus  eorum ,  quos  tamquara 
filios  in   vifceribus  Chrifli  debcret  diligere. 

(  Adhor.iZiio  cd  orandum  continuo.  )  Qiiid  igitur  CX  his  con- 

cludendum  ,  DiledlilBiiii ,  nisi  illud,  quod  inculeatum  Vo- 
bis  velim,  indilpenlabilis  neceliitatis  elFe ,  ut  fpiritum  ora- 
tionis Vobis  acquiratis.  Ac  primo  quidem  ueceflarius  hic 
Voris  elt ,  ut  dunuin  illud  fpeciale  notitiam  Icilicet  Vo- 
cationis  L)ivinïe  habeatis ,  de  qua  re  lüc  &  nunc  pro  Vobis 
agitur,  cùm  in  hoc  verfeniini  rerum  aiticulo  ,  in  quo  liiper 
-  hoc  punfto  delibcrandum  eft ,  &  mon;eiitora  iita  refolutio 
üatutr.du. 

Deinde  idem  fpiriuis  non  minus ,  ut  vidimus ,  Vobis  eft 
neceliarius ,  ii  po.unodum  in  ^'i^ea  Domini  utiles  \'os  (J]-e- 
rarios  vclitis  exhiberc  ,  <!k  cum  fruüu  animas  regere  di- 
redïioni  Velirx  committcndas. 

Ab  hic  itnque  hora ,  ab  hoc  momento  fpiritum  illum 
fe^tamini ,  tV  orationis  ufui  tam  vocalis  quàm  mentalis  ac- 
quirendo  conaium  omnem  adhibete  ,  arbitrantes  ,  hoc  Vobis 
Ipecialiter  à  Chrilto  diflum  ;  (Luc.  i8.  )  Ofortet  fdm^ir 
oran   ù  non  deficere. 

(  Suggir'uur  tmthodus  hoc  eXiquendi.  )  Quod  non  ita  illtel- 
ligendum  elt ,  quali  fanflum  illud  orationis  exercitium  maxi- 
niam  diei  partem  abfumere  debcat;  habetis  eiiim  iludiaVelira, 
quibus  obligati  eftis  tempus  impendere  ;  imè  hxc  ipfa  virtu- 
tem  orationis  habebunt,  dummodó  eadem,  prout  oportet,  pe- 
ragentes,  omnes  labores  Vellros  ad  Dei  gloriam  refcratis , 
&  quod  in  illis  laboriolum  elt ,  hoc  ipfum  infpiritu  ptcniten- 
tiK;  ncceptetis.  Similiter  polteà  in  Miniilerio  Sacro  occur- 
rent  funftiones  pluriniœ  ,  qux  ante  omnia  peragenda;  erunt , 
&  qute  Vos  Ik-pè  â  colloquio  Divino  necetlario  avelleut 
Quomodó  igitur  orandum  continuo?  Hoc  icilicet  leniu  , 
qiiüd  oratio  funfliones  omnes  prxcedere  debeat  &  fanfti- 
ficare  ;  quód  Spiritus  ille  orationis,  qui  cor  Ccclelübus  afli- 
git,  Vos  ubique  debcat  comitari  ;  quod  in  aftionibus  omni- 
bus elucere  debeat  lecretum  illud  Deum  inter  &  animam 
Veftram  commcrcium ,  quod  pief.item  quamdam  ac  Reli- 
gionis  fciifuin  infpiret ,  &  Miiiilterium  Veltrura  Ovibus 
Veftris  vencrandura  reddat. 

Sed  &  numquam ,  live  nunc  fludiis  ,  five  pofieà  opera- 
tionibus  Minifterii  ita  debetis  elle  aOixi,  quin  fccpius  re- 
ferveiis  Vobis  tempus  aliquod ,  quo  poliitis  coram  Altiiïi- 
mo  cor  Vcilrum  aperire  t,  per  orationem  "V'osipfos  robo- 
rare  ,  &  piâ  meditatione  animum  prxmunire. 

(  Maxinid  comtmndiitur  quoiidiana  med'latio.  )   Nulla  igitur 

methodus  magis  Vobis  commendari  poteft,  aut  utiiior  effe, 
qiiàm  li  quotiiliè  fummo  manè  ,  dum  aniraus  magis  coUeftus 
elt,  &  ad  raeditandum  promptior,  niediara  circiterimpendatis 
horam ,  vel  ad  minus  hont  quadrantem  ,  ut  vel  Sacrum 
aliquod  ReligionisMyfterium  ,  velaliam  quamdam  Evange- 
licam  veritatem  attentiiis  perpendatis  ..  Sicut  enim  in  V.  L. 
prselcripferat  Deus  Sacerdotibus  :  (  Levit.  6  )  Ignh  in  Aliari 

Jcmpcr  ardcbit,  quem  nuiriel  S.tcerdos  fubjicidns  ligna  manè 
F'^  Mgn^os  dies ,  ita  &  Vos  in  Akari  cordis  Vellii  manè 
iiutrite  Divini  amoris  ignem  ,  &  Vos  ac  omnia  Veftra  in 
hulocaultum  acceptabile  Supremie  j>Iajeftati  ccnfccrate. 

Nee  putetis  tantillum  temporis  Itudiis  lubtraoura  pro- 
•reflui  Vettro  nociturum  :  etenim  oratione  lumcn  acquire- 
tis  ia  dubiis,  in  diilicilibus  tbrtitudinem  ,  in  iaboribus  con- 
folationem-  Numquid  enim  Donum  Dei  eiL  Scieniia  &  In- 
tcileiSus  ?  ^'umliuid  bonus  oniius  luccslfas  ab  Jpfo  exipcc- 


55 

tandus  eft  ?  Et  cui ,  quxfo  ,  Deus  diüribuit  bona  Sua ,  nisl 
animte  immaculat-X'  ,  à  paüionibus  liberté  fanao  amore  cuin 
Creatore  l'uo  Conjundtx?  Undé  de  l'eiplb  teüatur  Doftor 
Angelicus,  Ie  plus  oiando  quàm  Itudendo  proteciire  ,  quod 
idem  teltari  polient  &:  alii  milleni ,  qui  ad  normani  Tho- 
mtc  orationem  cum  ftudio  conjunxerunt. 

JNolite  autem  talso  Vobis  imaginari-,  •Tcnturum  polîeà 
tempus ,  quo  lacrum  hoc  exercitium  amplefteir.ini.  Si  enim 
gratiam  Dei  hic  &  flunc  Vobis  oblatam  negligitis,  an  puta- 
tis  ,  eam  polteà  conccdendam  ?  Quis  adeo  temerarius  eft , 
ut  metas  audeat  ponere  Divince  lionitati  ?  Quis  audebit 
exigera  ,  ut  ad  beueplacitum  honiiiiis,  dona  Sua  refpuen- 
tis,  eadem  in  ahud  tempus  refervet  ?  Nihil  laaè  Chiilliano 
homine  magis  indignum.  Si  nunc  refpuatis  &  faftiJiatis 
Orationis  exerciiium  ,  dum  zelus  Velter  in  priraitivo  liio 
ilore  elt  ,  dum  primus  pietatis  ignis  adhuc  fervet  ;  quid 
demum  pofteà  futiiium  elt,  quando  &  occupationes  ma- 
jores, &  tepidiias  invetcrata  illud  Vobis. loiigè  diBicilius 
reddent. 

Propterea  ferio  attendite ,  Dlleftiinmi ,  exigere  à  'N'.obis 
Minilterium  Sacrum,  ut  ad  illud  apti  ac  parati  accedatis  : 
non  ignayi  aut  deftdes  ,  led  ferventes  &  fanfti.  Si  enim 
dirticiles  lint  hujus  oneris  funftiones,  &  ipus  Angeljcis  hu- 
nieris  lormidandx ,  ccrtè  id  in  primordiis  ejus  longé  ma- 
gis quàm  in  decurfu  locum  habet.  Quanta  igitur  erit  Vo- 
bis conlblatio  ,  li  alüdui  Meditatione  famiiiarcs  Vobis  red- 
didcritis  veritates  ilhis  ,  quibus  dehebitis  confolari  juftos, 
terrere  peccatores ,  inflammare  univerfos  ?  Profcöo  muti 
eritis  ,  frigidi  &  vix,  poft  multum  laboris  ,  unum  akerumve 
verbum  cxhortationis,  quod  neque  ad  cor  penen abit ,  dic- 
tuii ,  fi  non  aliidua  Meditatio  âd  hxc  omnia  Vos  exerci-r 
taverit  :  ubi  contra  li  intus  habueritis  cor  ardens  ac  con- 
tinuo cum  Deo  converfans ,  Conciones  Veitras  &  exhor- 
tationes  dimidio  labore,  multâ  cum  alacritate,  &  inefta- 
bili  cum  frudtu  ac  copiosà  mereede  féliciter  peragetis. . . 
Prêter  autem  eftiaus  illos,  Minifterium ,  ad  quod°a!iume- 
niini ,  propè  adeo  tangentes,  allicere  quùque  Vos  polfunt 
indulgentie  plenarix  ,  quas  omnibus  Chriiti  fideübus,  quo- 
tidiè  ac  minus  per  quadrantem  horœ  meditantibus,  cou- 
ceiiit  Beueditius  XlV.  quas  indulgentias  lingulis  inenlibus, 
e j  quem  elegetit  die,  lucniri  quifque  potelt,  prout  notuui 
■\'obis  exiftimo.  Pontifex  Icilicet  ille  perfpeftum  habens, 
quanta  lit  IVieditationis  utilitas,  etiam  Thelauros  Eccleliaï  ap- 
perire  voluit,  ut  ad  illam  frequentandam  fidèles  animaret. 

Supercflèt  nunc  de  Meditationis  raethodo  Vos  inftruere, 
fed  argumentum  illud ,  li  Deus  dederit  ,  aliâ  vice  trafta- 
bimus  Duo  hic  monere  fatis  Ik  ;  i  o  Cum  ]Medkatione 
Orationem  ad  Deum  conjungendam  effe ,  ut  Iple  intellec- 
tum  lijrigat ,  &  aftédum  voluntatis  infl.unraet..  2  o  Si  ex 
Medkatione  truftum  velitis  colligere,  finem  aliquem  par- 
ti:ularem  &  prafticum  Vobis  debetis  in  lingub  IMeditatione 
proponere  ,  ne  alias  in  vanam  merè  fpeculationem  degeneret. 
Quod  fi  feceritis  ,  hodiè  hanc,  cras  aliam  imperfettionetn 
in  Vobisiplis  detegetis ,  eamque  deinde  pro  viribus  corri- 
geado  ,  brevi  in  landlos  ac  perfedlos  viros   evadetis. 

(  EpiLügus.  )  Ma&è  igitur  animo,  Dilectiinmi,  excutite 
teporera,&  Orationi  tam  inentaii  quàm  vocaïi ,  cujus  vi- 
diltis  neceliitatcm ,  magno  conatu  inliitite.    Nos  incuiebant 

Apoftüli  ,_  (  Aft.   6.  )   orationi,    ac    minijidrio   vcrbi  "injlantes 

eriwus.  Eorum  loca  occupare  Vos  debetis  ;  inliftite  igitur 
Orationi,  &  hoc  primum  Ik  ,  ut  Apoftolica  fequentes'v-ef- 
tigia,  cum  ipsà  Oratione  A'liuiltcrium  Verbi  djj-ae  aii- 
quaudo  cojijuiigatis. 


5^ 


Exhortatio  Ocîava 


Redeumlo  autem  tantifper  aJ  Magos  Evangelii ,  videte  , 
quoinoilo  ipii  t'aciem  Cœli  indelineiuer  conteniplati  lint,  ut 
momcntum  illud  ohfervarent  ,  quô  oriri  debebat  Stella  ex 
Jacob ,  qux  Dux  ipforum  eiTet  lutura.  Dicite  ,  qiiicfo ,  fi 
contemplatioaem  iUam  neglexilll'nt  ,  an  umquam  ad  Chril- 
tum  ,  au  umquam  ad  terminum  felicitatis  lux  perveniiTeiu  ? 
Eodem  prorlus  modo  &  Vobis  neçefle  ell  Cœlum  ailiduè 
Contemplari ,  oculoi'que  raeutis  Veflnc  in  Deum  continua 


Oratior.e  ac  Meditatione  habere  intentos  ;  &:  fic  fiet,  tit 
Stellara  videatis,  hoc  efi:  Cœlefte  aliquod  Lumen  ,  quô  Deus 
coiiülia  Sua  A'obis  laciet  manifcfta.  ]llud  purró  Lumen  qh- 
tecedet  Vos  in  omnibus  operationibus  Veüris  ;  in  pere- 
grinatione  hujus  vitas  Uux  erit  ;  duSumque  Ejus  (equen- 
tes  pervenieiis  taiidcm  ad  locum  ,  quem  Deus  Veller  in- 
habitat  ,  atque  ibi  cum  Magis  ad  Psdes  Chrilli  proftrati 
adorabitis  Ulum  in  perpétuas  teiernitates.  Ameu 


EXHORTATIO    OCTAVA,    SECUNDA    IN    DOMINICA 

PRIMA     QUADRAGESIMyE. 


M 


S.  Scripturco  meditatio  uecefTaria  Paflor 

Non  infolopane  vlvlt  homo ,  fed in  oninl  verbo, 


.IRUM  profeftö  fpeftaculum  nobis  .exhibet  Chrifli  ten- 
tatio ,  quam  in  hujus  Doniinicie  l'>angdicà  Leûione  fide- 
Jibus  mcditandaiji  proponit  Eccleiia.  Mirum  elt  ,  Dileftif- 
iimi,,  hoc  permjiifle  Fihum  Dei,  pt  Corpus  Suum  ,  dœ.no- 
nis  poteltati  lubditum  quodammodo  ,  tie  loco  jn  locum  ad 
ejus  nutum  trausferretur  :  mirum  eft ,  iiiquam  ,  Creatcrem 
omnium  eöufque  depofuide  dignitatem  ^uam  ,  ut  raaletiifti 
jllius  fpirit.ûs  patere  voluerit  ;rafulijbus  ,  cum  ipl'o  luflari , 
&,  adinftar  hominis  infirmj,  pr.o  vlftori.œ  palmâ  decerture. 
Verùm  ille ,  qui  tot  ac  tanta  pro  hominibus  palilis  elt , 
eöufque  humiliavit  Se,  ut  in  hoc  certamine  habcremus  exem- 
plum ,  quô  animuti  ac  incejili  fuRineremus  boftis  infernalis 
inlultus ,  &  Chriili  fequentes  veiiigia ,  de  iplb  dct- moue  , 
jam  faucio  ac  d.evifto  ,  laciliïis  triumpharemus. 

Ad  exemplum'  itaqye  &  lolatiura  lervprum  fuorum  hanc 
teJUationem  Chriftus  fuftinuit  ;  imó  ,  aufim  dicsre,  ad  Vef- 
tram  potillimùm  inllruflionem  ,  Dileftiliimi ,  ciim  illa  Chrilti 
pugna  in  iilis  vi-taa  Ejus  circumftantiis  acciderit ,  in  quibus 
CSc  Vos  hodicdum  veriamini. 

In  hac  etenim  Domo  ,  tamquam  in  Sacro  quodjm  Sectffii 
conftituti ,  aniiiium  (  quod  de  Vobis  omnibus  conf-dere  li- 
ceat  )  à  rebus  iœculaiibus  &.  de;ideriis  hujus  mundi  avo- 
care  latagitis ,  &  orationi  ac  piis  opcribus  intcnti  iludet;s 
Vos  parare  ,  ut  aliquando  jMinilterium  Verbi  eà,  qua  opor- 
tet ,  l'anititate  traöetis  Et  tarnen  ,  inter  hxc  oir.iiia  pie- 
tatis  exercitisj  non  dubjto  quin  fiepiiis  contprbet  \'os  dx- 
mon  ;  non  dubito  ,  quin  frequenter  experiamini  luöam  il- 
lam  ,  quam  fuüinemus  ad%'ersùs  p^teftates  tencbrarum  ;  non 
iriubito ,  quin  fccpç  ingemifcatis  intrk  Vpsmetipfos  &  mul- 
tùm  miremini,  eo  quandoque  tempore  niagis  Vos  impcti  , 
quo  &  magis  itudetis  approuinquare  Deo  ,  &  ad  fanftitatem 
3cquirendam  majores  labores  confertis. 

Verùm  ue  hoc  ipfum  Vos  dejiciat  &  conturbet ,  ideö 
Phriltus  tune  potiliimum  tentari  fe  permifit ,  quando  iji  de- 
ferto  conftiiutus  ,  in  oratione  ac  jejunio  dies  tranligebat , 
&  quadragenariü  illo  iecelfu  Eyangeiü  prcedicationi  Sele  , 
Jj  ita  loqui  licet,  aptubat.  Nempè  in  perfona  Sua  often- 
dit ,  tune  pr.vcipuè  dicmonem  inlultare  hominibus,  quando 
Videt  ipl'üs  mohri  aliquid  magni ,  &  rabiem  fuam  pra:  cx- 
feriS  e.xercere  in  :1;üs  ,  à  quorum  labore  ac  fanditate  libi 
pocumcntum  allatum  iri  pertimefcit. 

J)e  variis  iilis  tcntationum  gcneribus  ,  quibus  inimicijs 
nplier  ucitur  multa  quiilem  attention!  Veltraj  pn^ponjre 
püllem  ,  Lijlediilimi  ;  fcd  i^uuuiam ,  quotquot  fumui  miferi 


ibus  eft,   &  quomodó  hsec   facienda. 
quod  proeedit  Je  ore  Dei.    Matth.  IV.  f.  4. 

mortales,  varia ilIa  bellorum  genera  fatis  experimur,  quam- 
dudum  hoc  eorruptibile  corpus  circumferimus  ;  ideó  magis 
urgere  arbitror  ,  ut  de  mediis  &  armis,  quibus  in  pugna 
utendufn  elt,  ad  Vos  haheam  fermonem, ...  Nee  procul 
hxc  jpfa  quœrcnda  funt  ;  Videmus  enim  Ghriiium  ,  jN"agif- 
trum  noltrum  ,  triplici  dxmonjs  tentationi  ion  nisi  Scnp- 
turas  oppofuilfe  ,  ut  ita  nos  doceret ,  ai'  hicc  Sacra  (Jra- 
cula  rçcurrendum  ,  ut  Verbo  Dei  firmemus  animiim  ,  &  om- 
nia  iniquiiiimi  tela  repellamus  ;  imo  verö  ur  nos  vincere  cri- 
m'ina ,  quemadinodum  ajt  Ambroiius ,  Sifipiurarum  pr.tfidio 
d: filtre  mus.  In  illii  itaque  Dei  Eloquiis  coUocemus  iidu- 
ciam  uollrara  ;  nam  ut  dicitur  Prov.  30.  Omnis  j'er-no  Dei 
igniius  ,  rlypeuf  ejl  fperantibus  in  je-  Et  quot  jn  Libris  Sa- 
cris  pr<scepiri ,  tjuot  txemyta  Jujlorum  ,  tot  cii^m  Junt  (  teiie 
Gregorio  )  fecloris  nojhi  munïmma  ...  Hic  habemus  arm.a- 
mentarium  inflruâi^unum  ;  mille  clypei  pendent  ex  illo  ; 
hic  reperiuntur  tela  omnia,  quibus  Icliciter  cum  holie  con- 
gredi  .&  de  ipfo  triumphare  valeamus.  Si  enim  alibi  quïe- 
renda  forent  arma,  ha;ç  uiique  fuggellifict  nobis  Chriltus, 
dum  ad  prxbendum  nobis  exemplar  cum  inimico  decertavit. 

Hoc  itaque  me  movet ,  ut  hodié  inculcare  Vobis  cu- 
piam  ,  quanta  lit  Scripturarum  dign.tas  ac  abundantia  ;  quam 
uece-lfarium  Vobis  iit  continuüm  Earum  Hudium  ac  medi- 
tatio ,  &  qua  animi  prxparatjone  itudium  illud  fulcipere 
debeatis  ,  li  ex  eo  velitjs  utiütatem  ac  fruclura  folidum 
reportare. 

(  .Str;/  turx  dignitas.  )  Ad  concipiendam  Scripturœ  Sacrx 
dignitatem  &  excellentiam  fuHicit  profeöü  yel  fola  originis 
Ejus  ac  na'urx  coniidcratio.  De  Çœlo  fcilicet  ad  nos  al- 
latum eft  ^'olumen  iftud  ut  ilhul  continua  meditadone 
pervolv.entes  ,  hoc  fpirituali  cibo  animas  noüras  pafcamus 
&  roboronïus....  Quanils  olim  elogiis  exaltatum  fuit  Manna 
jllud  ,  quod  Ifraëlitis  in  deferto  piuebat  1  Inter  primaria  Dei 
in    popuhim    beneficia    numerabat    iVloyfes    hunc    cibum  : 

(  Deut.  8  ,  DiJtt  iibi  ,  i  .quit  ,  cibum  manna  ,  quod  ignora-* 
bas  tu  Ù  patres  tui  :  ift  ojtendercc  tibi  quod  non  in  folo  pani 
viva'  homo  fcd  in  onini  verbo  quod  egredi.ur  de  ore  Dei.    IJinC 

alüïi  dicitui  Panis  Cœli,  continens  omnem  faporeni  &:  fua- 
vitatcm  ;  hinc  quöque  vocatur  Pa.ïis  Angelorum  ,  &  varlis 
aliis  celebiatui  encomiis  Scd  quid  hxc  ad  iManua  iltud 
abiconditum  ,  quod  jn  Sacra  Scriptura  colligunt  Chriltiani  ? 
Illud  eni;n  nun  nisi  corpus  rcficieba:  ;  hoc  auimum  pafcic  : 
illud  Angeiorum  maiiinus  prxparabatur  ;  hoc  Deum  Ipfum 
Auto«cm  habec  :  iliud  corrapubiie  erat ,  ik  quidera  e.\ono 

fok 


/ 


fcainda  in  Dominica  prima  Quadragejinm. 


£ble  difllucbat  ;  hoc  verö  corrupdonem  nullam  patitur  :  Uliid 
ad  tempus  dumtaxat  exiguum  concedebatur  ;  hoc  vero  ad 
tiiiem  i'.eculorum  perdurabic.  Et  quid  tandem  du.'icacus  ilte 
fapor  ,  quo  perl'undebatur  pro  niomciito  IlV.iëlitarum  pa- 
latum,  Il  conteratur  cum  illa  dulcediiie  ac  dtliciis  fpiiitua- 
libus ,  quibus ,  ope  Sciipturarum  ,  iatiantur  ik  iiiebriaatur 
fidelium  corda  ? 

Deficiebant  Sanflis  Patrlbus  verba,  ubi  de  Scriptura;  dig- 
nitate  loqiiebantur  :  nuiic  Ulam  horto  comparant  tiudibus 
«c  deliciis  pleno  ;  nunc  tbnci  limpidiilimo  Ecclefiam  Dei 
irriganti  ;  nunc  munimento  tbrtjilimo  ac  tuni  inexpugnabili, 
ex  qua  pendent  mille  clypei ,  quibus  utantur  in  pr^tlium 
fortes  Ifraël;  nunc  menl£o,qu;un  omni  dapium  genere  re- 
fertam  fiiiis  luis  Pater  Cœleltis  inftruxit  ;  nanc  iterùm  in- 
ftrumento  ac  diplomati  publico  ,  quod  Ipfe  llex  Cœli  & 
terne  propriis  digitis  conlcriplit ,  &  in  quo  voluntatcs  Suas 
»c  mandata  ex.iravit. 

(^uantas  porro  Incc  omnia  nobis  fuggerunt  ideas  !  Ex- 
fpatiemur  in  horto  illo  ,  JJilcCtiiiinu  ,  6c  deliciis  ejus  ani- 
mas uültras  recreënius  Bibamus  de  limpiiüiiimo  hoc  iuntc  , 
re  fitiamus  in  x-ternum.  Aiiideamus  nienlie  ,  ad  quum  nos 
invitare  dignatur  Holpes  111e  Celliiiiraus.  Aptemus  ea  no- 
bis arma ,  quœ  in  hàc  arce  facratiliimâ  invcniemus.  Litteras 
illus  pervolvamus ,  meditemurin  Lege  Domini  die  ac  node  , 
ut  voluntatem  Jijus  l'acientes,  pryii  iük  in  Sucris  Oraculis 
prcemia  confequamur.  Iiritcmur  Eccleinis  Santtx'  exemplum, 
quœ  â  Sponli  Sui  prcolentiâ  vilibili  ad  tempus  lejuntta  , 
hilce  litteris,  amoris  ejus  teiübus  ,  exiiii  lui  mtcrorem  dil- 
fellit,  fiduciam  roborat ,  ac  vüs  Domini  hoc  lumine  di- 
reifta  inliliic. 

Narraiur  de  Sanûo  Abbate  Antonio,  ipium ,  cùm  quâ- 
«am  die  exultarent  dilcipuii  ejus  ob  receptas  à  iMagno  Con- 
fiantino  litteras  ,  ita  eos  allocutum  elle  ;  miramini ,  inquie- 
ba; ,  terrenum  Imperatorem  dignatum  ad  vos  tpillulam  dare, 
&  non  admirammi ,  eodem  honore  vos  aiiici  ab  Imperu- 
tore  Ccclclii  ,  exhilarat  vos  Epillola  Conllantini,  &  Epiftola 
]Jei  animos  veltros  ncquaqujin  movet  :  perverliim  hunc 
animi  fenfum  deponite  ;  proprio  ore  hanc  diitavit  Deus  , 
licét  manu  mortalis  Icribx  uius  fuciit  :  Deus  Ipie  in  Scrip- 
turis  loquitur  ,  vox  Ejus  Divina  in  iUis  auditur  ,  &  quam- 
vis  eamdem  infirmitati  nolirro  aiteinpcret,  dum  eam  coilo- 
cat  in  ore  Prophetarum  ,  lempei  tainen  Vox  Dei  elt ,  Vox 
plena  Majellatis ,  Vox  j'lena  virtutis.    Ita  Ainonius. 

(^S'ylus  ejus  mirMlis.  )  llxc  porró  majeftas ,  ha2c  virtus 
ducent  ubique  in  Sacris  Eloquiis,  &  origiiiis  Eoreni  l'plen- 
dorem  ac  dignitatem  ;  rodunt.  Stylus  cnim  Scripturarum 
fimplex  eft  ,  eoquod  inllrucndis  hüminibiis  lint  com- 
pOiitte  :  at  lenfus  lllarum  altns  ik  fublimis,  quia  opus  lunt 
Ipfuis  Dei.  Digna  eft  Autore  fuo  hxc  Scripturce  1'ublnni- 
tas ,  nobis  autem  utilis  eft  apparens  Ejus  humilitas.  Ac, 
five  lub  hoc  ,  live  lub  illo  conliderctur  afpettu  ,  mirabilis 
eft  undequaque  ,  adco  ut  cum  Augullino  de  Sacris  Litteris 
exclamandum  lit  :  mirabiU  alliiudim  ,  mirabiii  yrxditii:  fuut 
humlUiate. 

Mirabilis  efi  humilitas  ,  dum  refpicis  externum  vcrborum 
eorticem  ,  in  quibus  nihil  fucatum  ,  phaleraium  nihil  ;  quin- 
imó  totum  ita  eft  ad  limplicitatem  compolitum  ,  tit  vanx 
eloqueniiœ  lludiofis  taltidium  panant ,  quemadmodum  idem 
ipfe  Augurtinus  in  fe  primiim  ante  coiiverlioncm  exptrtus 
eitj  &  quotitliè  cxperiuntur  illi  vaniloqui  &  plcudo-fapien- 
tes  ,  qui ,  ambulantes  in  altis  &  mirabihbus  luper  Ie  ,  Sacra- 
jum  Litterarum  humilitatem  defpiciuut ,  «Sc  iudibrio  habent 
earum  iiraplicitatera. 


57^ 

Verïim  fi  ,  detrafto  rantifper  externe  cortke ,  attentius 
in  Iciilum  verborum  penetres,  tune  demùm  mirabilis  alù- 
tudo  Scriptur:c  apparebit.  Invenies  cnim,  non  verba  fo- 
lummodo,  led  &  res  ipfas  fignificare ,  &  myfterüs  picna 
elie  omiiia.  Non  ununi  tantum  ,  led  multiplicera  in  Üs  fen- 
l'um  reperies ,  &  quo  profundiiis  hunc  thelaurum  ettbdies, 
eu  majores  divitias.eö  pretioliores  deteges  gemmas  ;  adeö 
ut  vita  horaiüis,  etiam  maxime  longoeva  ,  infurticieiis  planè 
fit ,  ut  ex  hâc  Sacra  Fodina  eruat  lapides  pretiolbs  omnes 
in  eà  latitantes  ;  meritoque  Scrlptura;  ftudio  ab  Auguftino 

applicatur   illud    :    (Eccli     l8.)   Cùm    confummaverit    homo  , 

tune  inciyiit.  IS'ec  mirum  :  tcccundus  enim  uimis  ç  t  & 
abundans  Supremi  Numinis  Sermo.  (  Plalm.   ii   )  Eloqui-i 

Domini  ,  tloquia  cijla  :  arg^mum  igne  tx.tminalum  ,  pny- 
baium  terr^ ,  purgaium  fiptuium  Et  quid  mireris  ,  quod  tot 
ac  tanta  mylïcria  integro  vohimine  compleflatur  lUe ,  qui 
vel  unico  verbo  Ccelum  ac  terram  &  omnia  in  els  con- 
tenta Ibrmavit  ? 

{S.ripiur.f  iibunduntia.)  Quantum  igltur  folatium  fidclibüs 
prucuravit  Deus,  dum  in  uno  \'ülumine  thclauros  fapienti.e 
&  Icientix  Sux  voluit  comprchendi  ,idque  modo  tam  admi- 
rabili,  limplieitate  Iciiicet  ac  altitudine  mixto  !  Facit  nempe 
Scripturarum  iimplicitas,  ut  in  illis  line  magno  labore  de- 
tegamus,  quidquid  ad  i'alutem  clt  necellarium  :  facit  Earum 
akitudo  ,  ut ,  poftquam  lemel  haulimus  eiementa  Fidei  & 
quidquid  ad  viram  chrilüanè  inftituendam  nccelie  elt,  deinde 
ad  fublimcs  illas  perveniamus  veritates ,  quic  fidem  nu- 
triunt ,  pietatem  augent  ac  roborant  ,  &  quantumcumque 
ex  hoc  Sacro  puteo  hauriamus  ,  Temper  luperlint  abylii 
aqaarum  vivcntiura  ,  ad  quarum  fundum  nemiiii  itatur  per- 
tingere.  Teftantur  id  millena  vohimina  ,  quic  in  Biblioruni 
explanationem  fcriplerunt  /\ntiqui  &  i^Ioderni,  «S:  tarnen 
adbuc  liipereft  meilis  magna  in  iis  colligenda  ,•  adeö  icili- 
cet  frugiler  eft  ager  ille ,  qui ,  quô  plu<  colitur  ,  eó  magis 
truüiticat,  eb  magis  rcccunditatis  luiv;   divitias  prodit. 

Veré  de  Scriptura  dici  poteft ,  in  iblo  ilto  volumine  quam- 
dam  icientiarum  encyclopediam  feu  univerlalitatem  conti- 
ncri.  Si  enim  Philofophiam  naturalem  cognofccre  (tudeas  , 
docebunt  te  plus  de  mundi  origine  prima  tjeneleos  c.ipi- 
ta ,  quàm  umquam  fjivcrint  conglobati  limiil  omnes  anti- 
quitatis  Philofophi.  Si  fiudium  LcgiÜationis  arrideat ,  in- 
venies in  ISloyfe  Legiftatorem  ,  cui  nee  Solon,  nee  omnes 
Griv-corum  Sapicntes  comparari  valent.  Si  J:^thic.;m  feu  mo- 
rakm  fcientiam  quicias  ;  lege  Sapieniinles  Libros  ,  &  in 
illis  munita  reperies  morali  vitx  utilillima,  iplbfque  humi- 
num  caractères ,  eorumque  agendi  modum  graphicé  vide- 
bis  depiftos.  Si  Ililtoriam  invefiigare  libeat ,  eam  ab  ortii 
muncii  deduftam  tibi  fuppeditabunt  Sacra  Vohimina.  Si  ia 
abfcondita  Dei  Coniilia  &  ;\lyiteria  oblcura  penetrare  de- 
lideres ,  habes  Propheias  &  jVpocalyplim.  Si  demùm  ,  quod 
omiiium  caput  elt,  de  Altiiiima  Sanclitate  ik  Puritate  Vit;e 
lis  follicitus ,  meditare  Evangelium  ,  Afta  Apoftolorum  & 
Epiltolas  :  hic  reperies  fanftiiiima  Chrifti  pnfcepta  ;  vide- 
bis  exemplum  ik  doürinam  IIominis-Dei  ;  cognofces  prl- 
niorum  Chriltianorum  mores,  audits  monita  falutis ,  (,/.>Le 
te  ad  omnem  infurmabunt  virtutem  ,  atque  in  hàc  ik  fu- 
turà   vitâ  felicitatem  libi  procurabunt  pcrpetuam. 

\{xc  li  ita  lint,  IHleftillnni ,  quis  non  ad  Scripturarum 
fiudium  ac  meditationein  incitabitur  1  eb  magis,  qucid  hic 
Sacra  quccJam  lit  Pharmacupica  ,  in  qua  quibufvis  ipiri- 
tualibus  morbis  proir.pta  ac  fecura  invcniamus  remedi.i.Si 
quis  cnim  in  ignorantiro  tenebris ,  ac  inceriitudine  verfe- 
tur  confcientix'  ,  conlulat  hxc  Uracula.,  ik  ducem  repe- 
N 


58 


Exhortado   Octava 


riet  quem  fequatur ,  lumen  qiiod  tenebras  difpdlat ,  Icctuf- 
que  cum  Propheta  Regio  exclamabit  :  (Pfalm.  u8.)  Lu- 

cerna  ptdibus    meis  verl'um  tuum  ,    ù  lumen  femiiis  meis.    Si 

auimïc  tuoe  fpirituule  aiiquod  vulnus  inflittum  lit  ,  cujuf- 
cumque  Ut  generis,  remedium  hic  tibi  conyruum  oftercur  ; 

nam,  ut  dicitur  Sap.  l6.  Ntfue  /terùa  ,  ntque  nudagma  fa- 
navit  eos  ,  fed  luus  ,  Domine  ,J,rmo  ,  fulfanat  omnia.  Scrip- 
tura  in  prolperis  moderatur  animum,  in  adverlis  confortât, 
in  bello  lultentat ,  in  mileriis  «S:  afflidionibus  confolaiur , 
qutniudmodum  expeni  lunc  Juda?i  Machabseorura  tempore  ; 

(  1  .Mach.  1  2.)  liüben^es,  iliquiunt, yb/..'/;o  fhnclos  l:bros,  qui  funt 

in  wanibus  nojiris.  Prteiverat  iplis  David  in  Pfalmis  dicens: 
(  Plalni.  I  I U.  )  Nijl  quod  Icx  tua  mcdi  atio  mca  ejl  :  tune 
}urtè  periijjem  in  humitiiaie  mea  Hinc  (  tefie  Anibrolio  ) 
cui  Ux  Dii  meditdtio  ep  ,  liuic  pr^tjio  funt  mij'ericordix  ,  ut 
vivat   in   ttternum. 

Porrö  non  verbis  tantiim  Corda  ie^entium  movent  Scrip- 
tur;E,ied  &  exemplis  ad  vinutem  ildandam  animos  tra- 
himt. .  .  Quid  euim  ad  caRitatem  eflicaciùs  i.mpellit ,  quiira 
.Jolephi  liiitoria?  Quid  ad  pa  ienter  fercnda  adverfa,quàm 
liber  Job,  &  hcroica  illa  patuntia  ,  qux  iu  iplb  emicuit? 
Quid  magis  maniuetudinem  clamât,  quàm  Moyiis  &:  Da- 
vidis  tacla  ?  quàm  mors  Stephani  pro  inimicis  luis  depre- 
cantis  ?  Quid  demïim  in  orani  virtutum  genere  exci-U'um 
magis ,  quam  Chtifti  &:  Apoltolorum  exempla  ?  .  .  .  liïcc 
omnia  ante  oculos  proporunt  Scriptuice  ,  atque  liis  me- 
diantibus   pailiones   mortificant,    adeó    ut    veriiiimé    dixe- 

lit  Chryloltomus  ;  Kulia  ejl  in  humana  natura  vel  corporis 
Vil  A/iim^e  pajj'io  ,  qu<t    med-.cinam    Ine  accipin    nequcct. 

Nee  vulnera   tantum  curat ,  led    &   arma  fubminillrat , 
quibus  contra  inimicos  falutis  in  arenam  defcendat  Cliril- 

tianus  ;  (  Prov.    30.  )    Omnis  j'irmo   Lfei  ign-ius  ,  ctypius   ejl 

fpcramibus  in  je.  Sive  igicur  dsemon  iiuiocentiam  cordis 
impugnet  ;  üve  myndus  iallaci  bonorum  fuorum  ollentu- 
tione  fediictre  cupiat  ;  live  caro  blanditiis  luis  ad  pecca- 
lum  alliciat  ,  quilquis  ad  hanc  niyiiicam  Davidis  'l'urrim 
coniugiet  tmus  erit  ;  (Cant  4  )  iktHe  clypei  pendent  ex  eu  , 
on:nis  armmura  jir  ium.  Hunc  clypeum  arripuit  Chrilius  , 
dum  tentatus  ad  Scripturam  recurrit,&  Verbis  lllius  ini- 

liliCum  dejccit ,  dicens  :  (  ÏMaith.  4.  )  Aon  in  Joh  pane  vivit 
homo ,  j'ed  in   omni   yerbo  qucd  prccedit  de   ore   Dei. .  .  Pote- 

rat  utiquCj  cum  Teus  eflet ,  lupreraà  l'uà  poteltate  mi  -, 
poterat  vel  lolo  obtutu  internalem  holtem  profternere  & 
longé  à  le  in  profundam  abyirum  relegare  ;  fed  hic  vin- 
ceudi  modus  nobis  nullo  fuidet  documento  ;  atque  ideö 
aliis  utitur  armis ,  qux-  nubis  cum  Iplb  iunt  communia  ,  &: 
ad  quïE  univerlis  fidelibus  patet  accelüis;  ut  ita  ad  Ejus  cxem- 
plum  anima  nofira  Sar.dtorum  Librorum  cibo  fe  iiutria:  , 
«X  Illis  %'ivat,  &  ex  Illorura  viriute  faudlo  vigore  initau- 
ratia  ,  omnia  inimici  tela  repellat. 

(  Minijiris    Lyatigelii   Maxime   necejfarius  ejl   S.    Scrip.'ur.t 

"•''-'■'.•  '  ."'•"?  P"-'^  lupei-que  iütelligitis ,  Dilettiilimi  ,  quàm 
utilis  lit  ScripturK  mcditatio ,  ü  velitis  animi  morbos  cu- 
lare ,  vitam  lanüè  infiituere,  pugnars  fcüciter  prxlia  Uo- 
*iini ,  &  de  hofübus  Veliris  undequaque  occurrentibus  pul- 
chram  referre  vidloriam.  Nunc  &  aliud  conl.derare  opor- 
tct  motivum  ,  quod  Statui  &  Vocationi  Vei'aX'  cft  pro- 
pnum  ;  Sacrum,  inquam  ,  Minillerium,  quod  numquam  eà  , 
qui  oportJt ,  digiiuute  obibitis  ,  nisi  in  Divinis  Lloquiis 
iiis  verfati,  &  hccc  tamquam  aqua;  vivae  ex  ore  Veitro 
continué  defiuant. 

Ad  hoc  Itabiliendum  fufficit  vel  unicus  Apoftoli  textiis 
.(  2.  ad  Timoth   3.  j .  16.  )  v.r.rùs  i<.«>;j«w  dlyi.-iiiüi  inj'pi^ 


rata  utilis  e/l  ad  doeeniiwn  ,  ad  arguendum  ,  ad  corripiendiim  , 
ad  eradiendum  in  jufliiia  :  ut  peficlus  fir  homo  Dei  ,  adomne 
opus  bonum  injiruclus.  Perpendite  ,  qua.'fo ,  lingulas  parti- 
culas  ,  in  quibus  continentur  prïccipua  Pailoris  Officia.  Uti' 
lis  ejl  ad  docendum  ;  fcilicet  ,  Kehi,ionis  Chrillianse  Veri- 
tates.  Ad  arguendum  ,  &  refutandum  errores  ipiis  oppoli- 
tOS.  Ad  ccrripiendum  depravatOS  mores.  Ad  erudiendum  y 
feu  inliituendum  fidèles  ad  juiiam  &  fandlam  vitx  conver- 
fationera  :  ut  undequaque  perleftus  fit  /lomo  Dei ,  id  cft  Pal'- 
tor  ,  qui  locum  Dei  occupât ,  Deum  repra?fentat ,  Kjus  vice 
fungitur  ,  atque  ideö  /wmo  Dei  nuncupatur ,  quia  Deum 
exhibei  e  in  doftrina  (k  exemplo  ,  totufque  Divinus  elfe  de- 
bet ;  ut,  inquam  ,  ille  lic  ad  omr.e  Oj.us  bunum  ,  ad  omnes 
Oflicii  fui  partes  injirucJus  &  aptatus. 

An  breviàs  &  etlicaciùs  commendari  poflet  Pafloribtis 
omnibus  Scripeura;  liudium  ,  quàm  iimili  eioiyo  ,  quod  ab 
ipfü  Spiritu  Sanöo  ,  ejufdcm  Autore  ,  per  osPauli  loquente 
em;inavit  ?  Abiit  tarnen  procul  à  nobis  ,  L  iliftdimi ,  ut  en- 
coniium  illud  plus  tequo  extoikntes  adfolas  Scripturasto- 
tam  Dcclelice  Doftrinam  reducamus  ;  fcimus  enim  multa 
elfe ,  qutc  à  traditione  petenda  funt ,  line  qua  nee  iplius 
Scripturx  haberemus  noti'iam  ,  nee  verum  Ejus  fenfum  cog- 
nofcimus.  Hoc  nobis  fuiliciat ,  maximam  elïé  ad  illa  om- 
nia Sacrarum  Litterarum  utilitatem  ,  quod  Spiritus  Sanftus 
hic  docet  ;  fufficiat  notis,  m  Illiscont.nen  Chriltianse  Doc- 
trinx'  med.ullam  ac  pra;c)pu::s  morum  régulas  ;  aptari  in  eis 
hominem  Dei  ad  omnia  Evangelici  Miu.llerii  officia,  ut 
ad  Illarum  contir:uam  nieditationem  omni  ftudio  feramur. 
Novimus  quàm  fublimis  ik  Status  Paltoralis  ;  novimus 
necelie  elle  ,  ut  in  Cœletlibus  lit  converlaiio  nofira ,  &  ad 
illa  ,  quce  furfum  funt  omnes  cogitationes  noiirce  dirigantur. 
Ad  hxc  autem  adimplenda  quid  magis  condycit  quam  Scrvp- 
turarum  meditatio  ,  in  qua  meditatione  exardtfcit  ignis  Di- 
vinus lub  facris  illis  ciiierlbus  contcntus  ,  qui  corda  nof- 
tra  inflamrrjat ,  cadcm  Deo  replet ,  ac  ab  omni  terrenarum 
cogitaiionura  ï-xce  expurgat. 

Novimus  etiam  ,  teneri  nos  verirates  à  Deo  revclatas po- 
pulo proponere.  Ilias  ponö  primaiio  inveniemus  in  facris 
Oraculis  ,  in  quibus  Deus  Ipfe  nobis  loquitur  ;  in  quibus 
reperimus  abl'conditas  illas  margaritas  ;  in  quibus  ad  exem- 
plum  Mo-is  cum  Deo  converfamur  ,  Ipiius  audimus  prïC- 
cepta  ,  &  ex  hàc  fanilà  converfatiouc  toti  lucentes  &;  glo- 
ria pleni  revertimur  ad  populum  ,  ut  ipli  ea  ,  quse  didi- 
cimus ,  nuntiemus. .  Si  abiqtie  Divino  lumiiie  nequeamus 
vera  à  fallis  difcernere  ,  &  ,  intcr  tot  humauas  adinventio- 
nes  j  errorum  fcopulos  ac  falfç  philofophia:  detegere  fo- 
phifmata  ;  ad  nihil  profetlô  fecuniis  recurremus  quàm  ad 
iplum  Dei  \'erbum  ,  quod  Lucernam  voluit  eife  femitis  nof- 
tris  ,•  qiió  méditante  vcra  fecernimus  à  falfis ,  folidâ  doc- 
truiâ  imbuimus  animum  ;  in  quo  tbefaurum  habemus ,  è 
quo  prüferan;us  nova  &:  vetera  ;  in  quo  etiam  reperimus 
mulciplicis  generis  argumenta  ,  quibus  féliciter  debeüamus 
vericatis  adverfarios  ,  qui,  lub  fallb  Scripturarum  nomine, 
perfuaiiones  vanas  &  proprii  fensüs  proponunt  deiiria. 

Novimus denique  ,  in  ptrfona  'limothei ,  Palloribus  dic- 
tum  e'ie  :  .(  11.  Tim.  4.)  Pnrdica  verbum,  injla  ujpor:unè  y 
imj  ortuiiè  :  ursue  ,  cbfccra  ,  intn-pa   in  or:ii,i  paiitnira  L'  doe- 

triiia.    Novimus,  uos  ad  exemplum  Pauli  (  Rom    1.)  fa- 

picnübus  ,  C'  inftpientibus  debiores  tjfe.  Ad  hiec  autem  om- 
üia  ,  ut  decet  ,  peragenda  ,  quid  excogitari  potell;  Scripturi 
utilius .?  . .  Hic  continuus  de  Divinis  occurrit  fermo,  ^uô 
nutrire  poilimus  perllclos. ,  Hic  continentur  futurx  fehci- 
i«tis  prorailüones,  viitutisac  lauilicatis  prïccoma ,  <^u)bu$ 


Jecuncîa  in  Dominica  prima  Qiiadragefimce, 


pias  animas  jam  benè  currentes  exhorati  pofüimus,  ut  quô 
cœperiint  itinere  fecurè  pergant,  &  carnis  curam  ac  lle- 
eularia  defideria  conieimiences  ,  ad  cüronum  hbi  paratam 
oculos  leiiiper  hal  tant  iiiteiuos  ..  Si  cum  tepidis  ageiuium 
fit ,  reperimus  hic  raonita  falutis  ,  quibus  pt'iiculolbs  hu- 
jus   ftatùs  demonltreinus   fcopulos  ,  torporcm  excuiiamus  , 

&;  ignem  iilum  accendaniUS  ,  que;il  ChnilUS  venu  miudrein 
urnim ,  (  Luc.  12  )  quô  accenii  deinceps  exultent  (  Pfalra. 
il!.  )  ùt  gig:inres  ad cumiuiiim  viam  virtutis  ,  ik  (  Ileb.  12.) 
f  rof(>/l.'u m  libi  certamen  alacri  animo  nggrcdiantur. . .  Si  cuiu 
peccatoribus  traftandum  ,  luggcrent  nobis  Sacrce  Litterie 
horribil'js  Dei  commiiiaioiies  &  pœnas  quas  hujulmodi  ho- 
minibus  intentât.  Per  has  dura  iplbium  pedüia  commo- 
vebimus  ,  oftendentes  quàm  (Heb.   lo.  )  horrcndum  jU  in- 

cidtr:  in  munus  Dû  vivdiins  ,  quàm  ternbUis  iplbs  maneat 
cxydclnno  judicii  ;  quàm  purùm  pi'üteceriut  (  Matth.  lo.  )  ji 
mundum    unh  crfum  lucrentur  ^  animât    verô    JUlS    darimentiim. 

paùantur.  Atque  hil'ce  exhortationibiis  exempla  jungemus , 
quorum  in  Si;ripturis  ingens  habetur  copia ,  qu.c  Ck  pec- 
Catorcs  concutere  ,' &  Jultos  eontirmare  6l  tepidos  incen- 
.dere  ,valeant. 

(  No:antur  l'radicmorcs  ,  qui  EJ  non  utuntur.  )  Hxc  porrô  , 
quîe  ex  Saciis  Litteris  deproniuntur ,  longé  aliani  dignita- 
tem  ,  aliam  vim  habent ,  quàm  illa  qux  humano  e  cogitan- 
tiir  ingenio  Dieiie ,  quxlb  ,  cur  taro  parvos  ex  concio- 
nibus  fruitus  colligi  perlpicinius  :  non  ahà  protVdö  de 
causa  ,  nisi  quia  multi  non  Yerbum  Dei ,  led  verbum  ho- 
minis  prœdicant.  Sunt  leilicet  plures ,  qui  hilliioncs  potiùs 
quam  Dei  Legatos  agunt  :  nugas  divendunt,  tabulas  nar- 
rant ,  ratiocinia  proterunt  ,  qu;e  rifum  movent  &  à  quovis 
cordato  homine  debent  explodi.  Nihil  in  eorum  dilcurlu 
lolidum  ,  nuUa  in  verbis  unflio  ,  nulla  in  aélionc  dignitas 
aut  raajcltas  :  muneris  fui  nequidem  ideam  habent ,  &  ta- 
rnen egrcgiè  fe  illo  funflos  eviüimaut ,  ubi  linè  ulla  prœvia 
pra^paratione  ,  ad  temporis  fpuium  fibi  prxfcriptum  indi- 
gtlla  quacdam  eblateraverint.  Hujuiniodi  profefto  nequidem 
Priedicatoris  mcrentur  nomen  ,  &  è  Cathediis  poiiàs  de- 
turbandi    funt  ,  atque  ad  anernum  redigendi  lilentium. 

Eli  &  al:ud  Prxdicatoruin  genus»  leviùs  quidem  quàm 
priores  culpuridum  ;  illi  f.iiicet  ,  qui  niulta  concilié  &:  f'un- 
datè  dicunt ,  led  hun-ani^  ratiocinationibus  niminm  inni- 
tentes  ,  vix  aliquid  è  Scriptura  ,  vis  aliquid  è  SS.  PP.  pro- 
feiunt.  Plerùmque  etiam  illi  linè  trudu  aërem  verbu'ant , 
funtque  velut  œs  fonans  &  cimbalum  tiiiniens ,  quodtan- 
tifper  quidem  Auditorum  aures  terit ,  led  nullum  in  ipiis 
aft'eüum  ,  nullani  cordis  mutationem  geuerat  ;  nihil  ingul- 
cat ,  nihil  perfnadet ,  eoqliod  verbum  humanum  Ipco  Di- 
vini  fubliituant 

Jlle  igitur ,  ille  folus  verum  Evangelii  prx'conem  agit , 
qui  in  Saera  Scriptura  ad  omne  opus  bonum  inltruftus  , 
Verbo  illo  utitur  tamquam  (Ileb.  4.)  gladlo  anapUi  :  0- 
per.ingcns   ufqui  ad  div'ijwnem  anima:  ac  fpiriûs  ,    Cünipagum 

quo.;ue  ac  mcdullarum ,  dilcernit  cogitationts  &  intentiones 
cordis.  Ad  illius  vocem  contremifcunt  obdurati  peccatores  , 
commoventur  ,  dejiciuntur  ,  &  Ibluti  in  lacrymus  novani 
viire  rationem  ineunt.  Nec  mirura  ;  (Heb.  4.)  l-'nui  ,ji 
tnim  Scrmo  Dei  quô  Utitur  ;  initruniencum  eli  ]plius  Onini- 
potentis  ;  Semen  e(t  cui  Deus  virtutem  indidit  truttus  fpi- 
ntuales  producendi ,  quâ  prrerogutivâ  non  gaudet  ferme 
quifcumque  ab  hominibus  aoinventus.  Verbi  Dei  prtcdica- 
tioneconverfus  cft  mundus  ,  non  humant  eloquentite  fuco. 
Itaque,  Diledliilimi ,  ii  cum  fruftu  pr;edicaie  velitis  doc- 
tnuam  Cbnhi ,  oportec  Vos  Scripturte  liudio  totys  dedere. 


59 

Hinc  a  Patnbus  vocarifolet  Liber  S.:cerdotaH!  ;  hinc  omnes 
quotquot  de  Clericah  Itatu  fcribunt ,  continuam  Scriptur;è 
mcditationera  Sacerdotibus  ineulcant. 

C  Quomodo  pr^parundus  animus  ad Jludium  Scripiurarum  dé- 
bité peragenduni.  )  ^'erùm  enimverù  non  fufficit  qnocumoue 
mono  Scripturas  legere  &  Earum  volumen  memori-e  de- 
mandare.  Sciebat  &  Scripturas  dxmon ,  qui  in  tentations 
Lhnlti  non  nisi  Sncns  Litteris  ufus  eft,  fed  eo  fine  ut  Chrif- 
tum  ad  lapfum  &  iinaliter  ad  idololatriam  perduceret  Hoc 
magiRri  erroris  exemplum  fequuntur  hœretici ,  qui  &  ipfi 
Iciuianrur  Scrip'.uras  :  aft  ut  iis ,  proh  dolor  !  commenta 
hia  ,  tallamque  doûrinam  Habillant  ,  &  diabolicâ  fraude 
decei^ti ,  Ventatis  Fonte  inftliciter  abutuntur.  Multl  quo- 
que  inter  Catholicos  S.icra  Volumina  medltantnr,  fed  ia 
lis  inhil  quxrunt  pia'ter  curiofa  qux-dam  :  multa  de  genea- 
logiis  ,  de  temporum  ratione ,  de  abllrulis  quibufdam  ditfi- 
cuhatibus  norunt  ,  &  fœpè  tota  hn;c  ipfornm  fclentia  ia 
lumum  abit ,  ilifpuiationes  quafdam  &  inanes  altercationcs 
pant  ;  curiofrati  liudent  non  irdificationi  ;  medullam  altif- 
hms  _  litius  Doarinœ  negligunt ,  &  de  unflione  Spiritils 
Sanfli^  ,  quce  in  hoc  Volumine  difEuit  ,  nihil  quidquam 
participant.  ^      ^ 

Non  lie  ad  Sacras  I.itteras  accedere  Vos  volo  ■  Î^A  pro- 
pri.im  Vcllram  &  pro.ximi  tedificationem  in  illis  qu-xrere  de- 
betis  ;  &  hoc  Ipiniuall  cibo  animas  Veitras  enutrire  •  at- 
que ideo  difpolitione  quadam  ac  methodo  opùs  eft'  de 
quibus  hic  pauca  lubjicnira  ,  ut  folidum  ex  hoc  Itudio  IVuc- 
tuni  releratis.  Attendite  ,  quxfo,  &  quod  dicam  in  pra.xirn 
deducite.  ' 

Atque  in  primîs  non  nisi  magna  cum  reverentia  BiWio- 
rum  Volumen  aliumite  ;  cogitate  apud  Vosmetirfos ,  noa 
lue  accipere  Vos  (  I.  Theif.  2.  )  verbum  hommur,  IfedUicut 
'i\  ^^re)  l^erl-um  D.i  Loquitur  in  his  ad  Vos  Idem  Ille 
Dais ,  qui  oç  I^Ioyh  &  Prophetis  &  Apo,:olis  locutus  eli. 
M  Apouolus  mter  pnmanas  Judicorum  pncrogativas  numc- 
ravent ,  quod  credaa/uu  itts  elcquiu  Dei  ,  (  Rom.  3.  )  hanc 
ùi  V  os  prxrogativam  eo  majoris  tacite  ,  quod  jam  à  Serin- 
tuas  ablaium  i:t_  velamen  illud  ,  quod  in  Veteri  Lege  Ea- 
rum knium  Judcis  ablcondebat.  Narratur  in  multis  Sanflo- 
rura  Pfx-hilum  &  Dottorum  vîtis ,  eos  nuraquam  nisi  fiexis 
genibus  Scripturas  legilie  :  laudabilis  quidem  iu-ec  pra.>iis 
elt  ied  hanc  a  ^'obls  non  exigo  ;  fufficit  (  quod  &  ne- 
celle  elt  )  ut  magna  cura  veneraiione ,  ac  honore  Sacris 
Litteris  digno,  ad  Earum  liudium  Vos  accinnatis. 

Hac  itaqueammi  ven^ratione  fcmpcr  pi.Tfuppofitâ,  bfe- 
viter  accipue  lludendi  meihodum  ,  in, hoc  Prophete  Kegîi 

dlfto:  (Plaira.  118.)  Da  m.hi  inuUcaum  ,  O  fcru:abor  L^ 
gem  cuam:  <.r  cufiodiam  illam  in  toto  corde  meo.  Primo  ita- 
que  David  ab  Ipfo  Deo  lumen  exigit  :  Da  m.hi  inulUrium. 
2  .  Studium  e.v  parte  fua  ailjnngit  indefelfum  :  Scru.alor 
Legem  ,u.,m.  2,.°  Deliderio  iiugrat  proficiendi  ex  eâ  ,  & 
mores  luos  cuiam  contbrmandi  :  Cujicdiam  illam  in  tao  corde 
m:o.  la  quibus  profeftô  fuccinde  contlnetur  quidquid  ad 
laiuiare  ac  utile  Sciipturarum  Rudium  conducit.  Operœ 
pretium  eft  hœc   lingula  paucis  evohere. 

{^Siudio  junga.ur  oratio.^  Ante  omnia  igitur  à  ferventi 
oratione  incipiendum  elt,  &i  Luminis  Divini  adjutorium 
e.xpeteildum.  Da  mihi  imciLnum  .^inquit  Prophcta  ,  &  paulô 
aULC  dixerat  :   Revda   oculos  m-j<, s  ,  O  conhderabo   mircbUia  di 

Legt  tua.  Si  autem  David,  Spiritu  Sandto  plenus  &  vir 
lecundura  cor  Dei ,  fpeciali  himine  indiguerir  ,  quid  nos 
homunciones,  ignor.intiie  &  peccati  tenebVis  involuti,  pro- 
pnà  iutelligentiâ  iu  Scripturas  pentcrara  fpcrabimus  ?  Abyf- 


6o 


Exhortatlo  Ociava 


fus  hic  ert  Scpientisc  Dei ,  abyflus  myflerlorum  ejus ,  & 
tenebrœ  fui;t  fuyer  ficUm  nhyjjl ,  (  Gen.  i  )  quas  Solus  111e 
diUipare  potell  ,  qui  Verbo  Suo  lucem  à  cenebris  ,  naf- 
cente  mundo  ,  Hivilit  ...  Uum  Legem  Suam  Deus  pro- 
fiiulgavit  populo  Itiaël ,  loquebatur  illi  de  nube  ;  (  Exod. 
19.  )  toius  auttm  motu  Siiiui  j'umabar,  Dum  delceiliiit  iii 
Templum  ,  quod  llicrofolymis  dedicabat  Salomon  (  III. 
Reg.  8.  )  nfbula  imyUv'u  domum  ,  &  fub  illa  latebat  Do- 
miiius.  . .  .  Ità  &  iiuiic  in  Scripturis  loquens  ,  Sacris  tene- 
hris  circumdatus  ell  ,  latet  in  ncbiila  ;  nee  dabitur  facie 
ad  faciem  Iplum  videre  nili  in  Crelis. 

Oriumur  autem  hïc  lenebrre  ,  partim  ex  eo  ,  quód  oculi 
noitri  débiles  nifnis  fint ,  quàm  ut  tantum  \'eritatis  fplen- 
dorem  ferant';  partim  quùque  ex  ipfa  rerum  natura;  lub- 
limes  enim  fuut  nimiùm  Scrmones  Dei  ,  nimis  alta  IMy- 
fieria  ,  nimis  profundx  cogitationes  l'-^jus  ,  quàm  ut  illa 
omiiia  nnc  Ejuslpeciali  adjutorio  capiaiiius.  Prufanos  ocu- 
los  procul  hiiic  arcet  ,  humiles  autein  &  lincero  corde  Ip- 
funi  qux'rentes  ad  illorum  notiLiam  admittit  ,  eifiienique 
fecreta  Sua  révélât.  Fidem  quôque  noftram  exercere  vo- 
luit, &  intelleSum  nofirum  in  obfequium  ejus  captivare. 
Suilt  in  Scripturis  Sacris  profumlii  MyJlerUi  ■,  inquit  Au- 
gulünus  i-u<e  ad  hoc  tcguntur  m  vil^fcant  ;  ad  hoc  quxrun- 
tur    ut  cxcrctant  ,■   ad  hoc  aperiuntur  ut  pafcant. 

Nullus  in  h-xc  féliciter  pénétrât ,  nili  Iplum  Deum  ,  nüi 
Ducem  fequatur  Ecclefiam  ,  quam  Mandatorum  Suoriim 
iiiterpretem  poluit  Qui  proprio  hic  inhïcrent  l'enfui  ,  mi- 
fcrabiliter  lapli  funt ,  &  in  ipiis  verificatum  elt  ,  quod  de 
Judfcis  dicit  Pfalmilla  ;  (  Pfalm  6j.  )  Defeccrum  Itrutantes 
fcru'inio.  Tcrribilia  hujus  verltatis  exempla  fuppcditant  hre- 
retici  j  qui  fpiritu  liiperbo  elati,  &  in  proprio  fenfu  abun- 
dantes  ,  auturitatem  excuflerunt  ,  ac  privato  Aio  fenfui 
Diviiia  fubjeccrunt  Oracula.  Idemque  eveniet  omnibus  , 
qui  proprià  virtute  ad  ]")eum  accedere  ,  &  in  altillimum 
illud  iMajeltatis  Ejus  Sanftuarium   volent  intrare. 

Abfit  hoc  à  "\"obis  ,  Dileûillimi  ;  nolite  proprio  fenfui 
fidere  ,  fcd  petite  à  Pâtre  Lumjnum  ,  ut  revelet  oculos 
Veltros ,  ut  det  Vobis  intclleQum  ;  &:  quoniam  Ipfc  Spi- 
ritus Sanftus  teftatur  per  os    Petri  Apolioli;  (II.  Pet.  i. 

lioc  pri:iium  iniiliii^znles  quod  omnis  Prophnia  Scripturx 
proprid   interprei aiione    non  ft   ,   )   ideö   autoritati    Vos  fub- 

mittite  ;  Interpreteni  audite  Ecclefiam  ;  Hanc  lequimini  , 
qux  iMagillra  elt  ^k  Columna  Veritatis ,  ab  ipfo  Deo,  ut 
Vos  in  Oracula  Sua  deducat  ,  prxpollta  ,  &  in  hunc  fi- 
liem  à  Spiritu  Sanfto  dlreöa. 

(  Labor.-ndum  njjlduc.  )  Sed  &  laborem  ex  parte  Veftra 
adjicere  debetis  aliiduum  :  Scrutalwr ,  inquit  David  ,  le  ge  m 
tuini  ,  quo  fcrutandi  verbo,  quod  fedulam  &  folliciiam 
perquilitionem  dénotât  ,  non  fine  myRerlo  utuntur  Agio- 
grapiii ,  ubi  de  iiudio  Sacrrc  Scripturce  fit  nicntio ,  ut 
ncmpè  figr.ificent ,  non  unius  diei  aut  anni  lilc  opus  cfTe  ; 
féd  frcqucntis ,  led  longcc  &  profundx  meditationis.  Nibil 
magis  elucet  in  Pfalmis ,  quàm  diurna  ac  noûurna  Davi- 
dis  ad  Ulam  intelligcndara  follicitudo.  I.ex  tua ,  inquit  , 
(  Pfalm.  IIÜ.  )  tota  die  meditutio  mea  efl.  Meditabor  in  illa 
(  Pfalm,  I,  ;  die  ac  nocle...  (  Pfalm.  I  IÙ'.  )  Di/exi  inandiia.iua  , 
fupcr  c.urum  Ù  tcpaiion.  Eodem  prorsiis  niodo  nee  ab  oculis 
nee  il  corde  Veftro  recedere  dc-bet  Sacrum  \'ülumen  ,  in 
quo  ars  artium  ,  eura  aniniarum  difcitur,  eaque  fublimis 
fcicniia  non  nlsl  excrcitio  cüntliuio  ,  attentione  &  leflione 
jndefefsa  acquiiitur:  condemnatus  ell  quippe  homo  ,  ut  ;« 
j'udore  vuliiis  fui  vefcutur /vî^t",  (  Gen.  3.)  quod  non  in  corpo- 
rali  cibo  tantum  fed  vel  maxime  in  Spirituali  locum  habct. 


Cogitate,  quki  ïlb  facïatf?,  qui  aurum  ac  pretiofa  me- 
talla  in  vifceribus  terni3  quairere  proponuut  ,  omnia  exa- 
minant ,  omnia  krutaiitur  ;  nee  fudicit  ,  fi  venas  aliquas 
aut  pauca  auri  grana  detexerint ,  fed  profundiùs  continuo 
fodiunt ,  ut  tandem  auri  abundantià  potiantur.  Idem  pror- 
SÙS  in  Scripturis  accidit ,  quas  fodiiiiu  funt ,  in  quibus  abfcon- 
duntur  Divinœ  Sapienti*  thefauri ,  &  quó  magis  in  eas 
pénétras,  eó  majores  divitias  detegis  :  quidquiJ  enim  in  Illis 
latet  Divinum  ell,  excellens  efl ,  &  quo  profundiùs  fodies, 
eo  plura  reperies ,  qux  non  folùm  ad  perfeftionem  tuam 
ac  fanctitatem  propriam  conducent  ,  fed  &  ad  profaûum 
aliorum,  quos  curie  tux  habebis  commiffos  :  atque  hoc  prre- 
cipuè  intentum  Veftrura  elfe  debet ,  ut  ea  in  Scripturis  qux- 
ratis ,  qux  &  Vos  &  alios  poiiint  xdificare. 

Patriarchx  ,  dum  in  Palxllina  puteos  fodiebant  ,  hoc  eà 
faciebant  iutuitu  ,  ut  &:  ipfi  &  pecora  eorum  illorum  aquis 
fuim  extinguerent.  Labor  ille ,  quo  in  terrx  vifcera  pcne- 
trabant ,  difTicilis  quidem  erat  ac  moleftus ,  fed  ubi  venas 
invenerant  aquarura  viventium  ,  gaudio  perfundebantur ,  & 
laborem  fuum  abundantiliimè  reputabant  compenfatum.  Ira 
&  Vos,  Dileftiiiimi ,  in  Scripturis  primo  qnidem  labora- 
bitis  ,  fed  dum  perveneritis  ad  fontes  illos  aqux  viviv  fa- 
lientis  in  vitam  xternam  ,  (Joan.  4.)  tune  labçris  obliti 
fuperabundabitis  gau-'io  ,   &,  ut  verbis  utar  Evanglii ,  pu- 

miiui    de    ventre   Veftro  fluent  aquit    vivcc  .    (  Joan.    7.  )   qui- 

bus  hortum  Chrifli  irrigabitis ,  &  populoruni  litim  extin- 
guetis.    Ad  hoc  autem  in  Scripturis  ,  uc  dicit  Auguftinus , 

^■Jttius  fodiendum  ejl  ,  dotiec  perveniarnus  ad  param  ,  Peira  au- 
t:m   erat    Chrijlus  ,  apud  quem    efi  fons  viur.     Chrülus    fciü- 

cet  (Sc  Veteris  &  Novi  Teflamenti  fcopus  ac  finis  ell  :  in 
Vetcri  lub  figuris  latet  ;  in  Novo  autem  aperte  Se  mani- 
fefiat  ;  atque  ideö  ,  poftquam  noviftis  hiltorias  &  Veteris 
Legis  ;Mylleris  ,  Novum  prxcipuè  Tellaraentum  meditan- 
dum  ell ,  in  quo  deteöum  rcperictis  quidquid  deliderârunc 
Patiiarchx  ,  quidquid  aniiuntiàrunt  Prophctx  ,  quiiiquid  ad 
purificandamanimam,  vitamque  fanflillinic  inllituendani  con- 
ducit. 

(  Cujlodienda  Lex  in  corde  )  Sed  dum  fic  fcrutando  Legem 
Dominioccupainini ,  meménrote  illius  ,  quod  adjungit  Da- 
vid :  Ciifiodiain   itlain  in  ro.o   corde  mco  :  pariim  quippe  tuif- 

fet  Prophetx  Regio  mandata  Domini  cogiiofccre  ,  nisl  fimul 
ad  eorum  normam  ,  vivendi  libi  régulas  prxfcripfilfet.  Pec- 
catum  itaque  omne  deponite,  puro  corde  ad  h.uic  medi- 
tionem  accedite  ,  li  in  Scripturx  myllena  penetrare  ,  ac  uti- 
litatem  ex  illis  referre  cupiatis.    Nam  Ipfo  Spiritu  SarnSo 

telle  :  In  maltvolani  aniniam  non  in  loib'it  Japicniia  ,  nee  lia- 
bitabii   in   corpore  fuhditopeccaiis.  (  Sap.  I.  )  ParvuHs  &  hu- 

milibus  Se  manifellat  I^eus  ;  qui  mundo  corde  funt  Ipfum 
vident;  à  peccatoribus  autem  faciem  Suam  abfcondit.  (  Pf  1 8.) 

Lex  Domini  immacalata  converiens  animai  ;  atqUC  ideo  pro-> 

prius  ftudii  Scripturarum  fcopus  &  etieflus  ell,  ut  Vos- 
mciipfos  expurgetis ,  &;  animas  A'ellras ,  ab  omni  fpirituali 
inquinamento  liberatas  ,  fan>5lilicetis  Domino  ,  Eique  Soii 
eafilcm  confecretis.  . .  IIoc  li  feceritis ,  replebit  Vos  Do- 
niinus  fapientià  ,  &  laboribus  Vellris  bencdicet  :  hoc  fi  ne- 
glexeriiis  ,  ad  niajorem  damnationem  inferviet  Vobis  no- 
tifia Legis,  omninci  llerilis  &  vacua,  nee  ullam  .pfxdica- 
tio  Vedra  utilitaiem  profcret  :  numquam  cr.ira  y\uditorum 
animis  impriraeiis  vcritatcs  illas  nisi  priCis  ipfx  corda  Vefira 
penetraverint  ;  nam  cujus  vita  defpicitur,  ejus  prxdicatio 
necelfariô  contemnetur  (  I.  Tim.  4  )  Attendue  tibi,ù  doc- 
trin<e  :  inquit  Apoilolus ,  ad  Tiniothcum,  infia  in  iiUs-  Hoe 
enim  Jaciens  y  &  te  ipjum  Jaltufii  facies  ,  G"  eos y  qui  te  au- 

.     diunc. 


fecunda  in  Dominica  prima  Qiiadragefimce. 


6i 


diunf.  Oportet  igitur  ut  priùs  &  ante  omnia  fibiij'fi  atten- 
tat Minifter  Evaiyelicus  ,  turn  demum  utiliter  lioûrinn^ 
fcfi  applicaturus  ;  undè  &  Hieronyraus  dicit  ;  In  ore  ejus 
Scriptunx  fuavis  ^ji  ad  loquctidum  ■f  cui  prins   imfTdJfa  ad  bcni 

vivcndum  j'uerit.  Apiuin  fcilicct  fequenda  exempla ,  qu;e 
priùs  fucco  iiorum  fe  ipfas  nucriuiu  6»:  ex  reiiquo  mei  iuum 
componunt.  Ita  &  Yof.  ante  omnia  cori-li  Ve!iro  imprimite 
■yericaces  in  Sacris  Liitcris  coiuenras ,  iifcue  repkte  a:nm3ï 
VeÜras,  ac  deinde  ex  illis  mella  fabricabitis,  ouibus  fubc5i- 
tos   Vefiros  in   virtute  nutriatis  ac  roboretis. 

(  Efilogus.)  Liceat  itaque,  Dileaiiümijllceat  Vos  allocui 
iifdem  verbis,  quibus  Deus  Ipi'e  ufus  cft  dum  Prophet.m 
JEzechielem  ad  pr^i.iicandum  inilit  :  (  Ezsch.  3.  )  Comedc,  in- 

quit  ,  volumen  'rjlud,  C'  vadens  loqutTi  ad  filios  I/r^i:I.  Comedite 

&  Vos  Scripturarum  Volumen  antequàm  ad  ÏNIinifterium 
Sa:rura  properetis.  Replète  &  con:brtate  ^'os  illo  Cibo , 
&.  brevi  experiemini  illud  ,  quod  in  textu  hujus  Sermonis 

aliiimp.i  ;  fcilicet  :  (  31atth.  4.)  non  'u: Jblo par.e.  v'iv'u  hom.0,  fed 
in  omni  vcrbo ,  qw'  prcc:d:l  de  ore  Dei.^  DifRcultates  OCCUr- 

rent ,  fateor,  exq  non  levés;  fed  reco^iute  hic  agi  de 
altiiiima  Icientia  ,  v.e  a:i;e -.rTium  acquiren^'a  :  &  experiemini 
in  ^'obis,  quod  in  ie  tuCum  te'.tatur  Ezecliiel  :  Ccmèdi 
illud  :  o  faclwn  efl  in  ore  meojici  i  mcl  dulce.  .Ita  &:  VOS  Scrip- 
turarum duicedinem  deguftabiti.i  -  &:  "ex  meD.e ,  quô  dc- 
liuunt,  Vosipfys  (Sï  Oves  Veftras  nufietis.    Tantum  hic 


de  priniis  diflicultatibus  fuperandis  agitnr  ;  quô  enim  plus 
projjrei'iemini  eo  ma^is  arridcbit  Scripturx  ftudium  ;  nam 
telte  Gregorio  :  Scripiura  Stura  uj'u  fajüdium  tüliiL  C*  tciilö 
ampliüs   ditigiiur ,   quamo   amplnis    mednaiur, 

Apium  laborem  imitaniini. . .  lUx'  non  quxvis  f.bi  oc- 
currentia  colligunt ,  fed  cum  felectu  fuccum  puriifimum  è 
fiuribus  educuni ,  eumque  quidem  foium  ,  qui  ad  mella  fua 
fabricauda  utiiitatem  habeat.  Vos  eorum  exeirplo  illis  in- 
cumbite,  quibus  &  Vosiplbs  xdificare,  animumque  in  virtute 
firmare  vûleatis,  ac  deinde  in  alveario  Ecclefix  fruftum  facere. 
Quieriie  in  ifto  ^'olumine  notitiam  Legis  Domini,  Illique 
mores  Veltros  conformate.  Cum  magua  reverentia^  cum 
corde  puro,  cum  intentione  pcrfeöi  accedite  ad  perfcru- 
tanda  Divina  Oracula  ;  interpretera  audite  Eccleliara  ;  Lu- 
men  Divinum  ,  line  quo  hic  nihil  pûUiimus ,  fupplicitcr 
invocate  ;  &:  Deus,  (  Pfalm.  9j.  )  qui  docct  homintm  fcun- 
ti.tm  cciptis  \'e{tris  aderit ,  ac  dignos  ^'os  eftbrmabit.  \'erbi 
Sui  IMiniftros.  Ab  oratioiie  auiem ,  de  cujus  necetfitste 
prxcedenti  vice  ^'os  monui,  numquam  cefl'ate  ,  fed  illam 
cum  liudio,  cum  labore  non  inteirapto  conjungite,  &  lic 

Ëet,  ut  tamquam   homines  Dei ,  ad  omnt  opus  bonum  inf.ru-Fv  , 

(  II.  Tim.  3'.  )  fublimi  Evangelicx  Praedicationis  JMunere 
ahquandó  feiüciter  defuiigamini,  &  aTequanüni  Coronam  , 
quam  Supremus  Paftor  Chriltus  Vobis  in  Cu-iis  pr.t'para- 
vit.  Amen. 


^  -(jj 


EXHORTATÏO    NONA,    SECUNDA    IN    FESTO    PASCiïATIS. 


nte  difllcultates  occurrunt  in  Minifterio  Sacro ,  fed  magim  quoque  admiiiiculaoirernntiir. 

Q^is  revolvet  nobls  lapiJcm  ab  ofiio  monurmnti  ?  Marci  16.  f.  3. 


Mag 
1\T  , 

X'-LULIERE  s  illa? ,  quas  nobis  exhibet  Pafchale  Evan- 
geliuTi  ,  rauka  emerant  aromata  .  atque  ad  primuni  dilucu- 
lum  foh? ,  portantes  ea  qux  paraverant  ,  egrediuntur  ad 
monumentum  Chrifli ,  ut  Corpori  Ejus  demortuo  ukimos 
honores  ixpendant,  Ciim  autem  cognofcerent  ,  lapidem 
magnum  advclutum  eilè  ad  o'lium  monuraenti,  ideö  in  via 
foUicitx  eil'e  incipiunt ,  &  aiixiè  inter  fe  difquirere,  quis 
ip.'is  lapidem  iflum  rcvolveret  Sciebant  nempé  ,  illum  cfle 
m-.:gnum  vaidè  (  ut  jMarcus  teftatur)  Sciebant,  vires  fuas  ad 
illud  obftaculum  tollendum  nequaquam  fufficere  ;  Etque  ideö 
anxiantur ,  tiinentque  ut  forte  optatum  officium  impendeije 
valeant  Ciiriito  ,  6:  lic  Ibüicitudinis  iuse  Icopo  fruftrcniur , 
ii  nullus  fuperveniat ,  qui ,  remoto  Ulo  lapide  ,  viam  ipiis 
in  monumentum  paiidat. 

Liceat  Vobis  applicsre,  Dileftiiü  ni,  id  quod  de  Mulieribus 
in  Evangelie  Icgiinus  Cum  ipiis,  ut  confido,  fincero  &  reuo 
corde  Jefum  quteritis...  Cum  ipfis  aromata paratis  &  unguenca, 
id  eft,  virtutis  &  pktatis  odores,  ut  in  Cnriiti  Corpus  myfiicum 
eos  impendatis ,  &  3ïembra  Ejus ,  qux  funt  fuper  terram  , 
à  corruptione  prielervetis.  .  Sed  audire  Vos  videor ,  fol- 
licitè  inter  Vos  conquirentes  :  ■' JMarci  16  )  Quis  re-.-oh-et  _ 
nobis  lapidim  ?  Quis  auferet  obftacula  ?  Quis  fuperare  nos 
iaciet  difficultates  illas  quoe  in  ;Mini(ïerio  Sacro  ,  quœ  in 
Statu  tam  Saï.öo  ad  fuigulos  feré  paliüs  occurrunt  ? 

Fateor  Vobifcuru ,  DileauFimi  ,  lapides  muki  funt ,  & 
lapides  magni  valdè ,  quos  natura  corrupta  ^Miniitris  Evan- 
gelicis  in  curfu  eorum  folet  objicere.  Abfitàme,ut  vanà 
&  inani  fpe  Vos  velim  laûare  ,  quin  contra  fclices  Vos 


exiltimo ,  fi  de  illis  removendis  anxii  fitis  &:  folliciti  ;  imo 
eo  magis  telices,  qu6  magis  obftacula  illa  conlideratis,  & 
ad  illa  explananda  animum   intenditis. 

Sed  cavere  Vos  volo  ,  ne  proptereà  inceptum  iter  re- 
linquatis ,  &  retro  abeatis,  poltquam  femel  audiveritis  Vo- 
cem  Domini.  Videte  ,  quid  agant  ?.Iulieres  Evangeiicx,- 
non  abeunr  retro  ,  non  deuftunt  à  propofito  ;  veram ,  in 
auxilio  Divino  confidentes  ,  fecurce  per;;unt  ;  &  ecce  ,  ubi 
ad  monumentum  perveniunt,  vident  lapidem  illum,  de  quo 
erant  follicits; ,  AngelicLs  manihus  revolutum  ,  &  Ange- 
lura  ipfum  eas  blande  a'.loquentem  audiunt  :  (  IMarci  16.) 

JVoUti  expa^'efcerc  :  Jdfcm   qu.-eri-is   jVa^,ire7!um. 

Pari  modo  Vobifcum  ai;etur,  Dileûilfimi  :  pergite  fortes 
anirnis ,  Jefnm  lincerè  quxrite,  &  Divinà  Ejus  ope  eva- 
nefcent  difficultates  illx  ,  quas  timeiis  ;  aderit  fervis  Suis 
Deus,  &  ld  Oftatum  finem  \'üs  perducet ,  fi  vocatioai 
Ejus  permanieritL<  fidèles. 

Ad  hoc  ipfum  anno  pr.eterito  Yoi  exhortatus  fum:  oftendi 
fcilicet,  fanciâ  in  Deum  fiduciâ  ^'obis  opus  elfe  ,■  fed  fi- 
duciâ  tali ,  qutc  cum  fediila  coüperatione  ex  parte  'V'eitra 
conjuufla  lit.  Procter  hanc  fiduciam  fundamentum  aiiud 
nemo  ponere  poteft  :  Solus  enim  Deus  eft ,  qui  potens  lit 

Vos  confirmare  ,  (Ja.C.  I.)  if  im.-77acula^os...cujiod:re  ab  hoc 
fxculo.  Solus  Ipfe  eft  ,  qui  poiiit  mutare  pra^'a  in  d. recta  : 
Cr  afper:'.   in   vias  pLmas    (  LuC.  3.  ) 

Hanc  Ljitur  fiduciam,  qua  Aeratis  in  virtute  Dex'crce 
Excelli ,  hic  feinper  prœfuppolitam  cupio ,  &  primo  loco 
coUocatara.    Sed  e's;  nuuc  ^liud  adjiciam  incitanienium,  quo 


03 


Exhortado    Nona 


Vos  exhorter,  ne  terreaminî  à  di/ficultatibus  illis,  qnx  in 
Statu  Veftro  occurrunt  ,•  eumque  in  finem  eas  propiùs  sxa- 
miiKiturus  olîendam ,  magnam  illarum  partem  reliquis  fide- 
Iitus  \'obilciim  commuiicm  eue  ;  aut ,  li  que  Vobis  difli- 
dliora  agenda  üiu ,  majores  quóque  adefie  gratias ,  majo- 
res opportuiiitates  ,  ut  eu  faciliùs  iuperetis  ,  atque  in  hac 
vidoria  felicitatem  Veltram  litam  eue,  nonccternara  tan- 
tum, fed  etiam  temporalem. .  Tu  Domine  ,  qui  in  manu  Tuâ 
habes  corda  omnium,  excita  AuJitorum  meorum  animos, 
m  hifce  liicîtamentis  allefti  cum  alacritate  &  gaudiodein- 
ceps  currant  Vias  Tuas ,  &  ad  I\Ietam  ,  quam  illis  poluilli . 
jierveniant. 

{Tres  fu/u  pr.M/'uè  Ir.fLks  fda  dljj'icultaus ,  qu£  occurruiu 
S.:cris  Min; fins.)  Lapides  illi,  five  ut  clarè  loquar,  difli- 
cultates  feu  obltacula  qua;  terrere  pollunt  homines ,  qui 
in  via  Miniikrii  Sacri  ambulare  cupiunt,  atque  ita  ad  J_e- 
fum  pergere,  ad  triapotiilimîim  capita  meo  quidem  judicio 
pollunt  reduci. 

Ac  i.°  non  leviter  terrere  poteft  Sanûitas  Singularis, 
quam  hic  ftatus  exigit  ;  novimu<  cnim  omnes ,  quàm  fra- 
gilia  lint  vafa  ,  in  quibus  thefaurum  iiinocentia;  circum- 
ftrimus  ;  novimus,  viitutem  levillimo  halitu  i'œdari,  mini- 
noque  tentationis  flatu  totam  dejici  tbrtitudinem  nofiram. 

2.  o  Poliulant  hujus  Status  fublimitas  ac  fanftitas  ut  à 
multjs  abftineamus ,  quibus  îaici  iinè  peccato  utuntur.  Hoc 
autem  grave  accidit  naturoc  corruptie  ,  qv.x  inclinatur  ad  fen- 
fibilia,  &  fuo  fecum  pondère  ad  illa  hominem  trabit  :  cui 
proiudé  continua  fcnfuum  mortificatione  reliltere,  &:  acre 
belium  indicere  neceliè  eli. 

3.  o  Terrorera  poteft  injicere  continuus  ac  infatigatus 
labor,qucm  in  animabus  curandis  adhibere  debet  Miniller 
Evangelii  ;  perpetuô  cum  delidia  ludandum^  elt  ;  (tudiis 
üacris"  fine  imermiliione  inflanduni  ;  importuné  ac  oppor- 
tune   arguendi  lunt ,  obiecrandi  &;   inciepandi  hommes  , 

(  II.  Tim.  4.  )  in    ornai  patientia  ,  c-   doclrina. 

Sanctitas  itaquc  illibata  ,  mortificatio  feufuupi  etiam  in 
tobus  licitis,ac  dcmum  continuus  labor ,  tres  lunt  lapides 
magni  valdè  ,  quai  viam  >Iini(terii  periculolam  &  diffici- 
km  reddunt.  IIxc  fingiila  tantilper  difcutiamus ,  Diledilii- 
Bii  ,ut  videamus,an  rêvera  tania  lint  hicc  obltacula,  quanta 
yrimà  tVonte  oculis  carneis  corrupcx  nature  reprxfentantur. 

{Siiucliuis  ad  .ju.i!n  obliguiuur  :  Jed  /t.rc  d'-lHcultas  diiam 
tifjiài  iaicos.  )  Et  primo  quod  attinet  fanftitatem  Statùj 
Veltrijablit  à  me  ut  in  hac  re  lalfis  blandimentis  Vos  de- 
cipiam.  Imô ,  imö,  fanfti  litis  opoitet,  &  cgregiè  fanûi, 
£  vultis  Vofmetipros  &  Oves  ^'e^tras  lalvare.  Hoc  jam 
iicpiùs  Vobis  inculcavi  ;  hoc  femper  inculoabo  :  hxc ,  Deo 
<lante,  ufque  ad  ultimum  halitum  erit   vox  mea. 

5ed  ii  laiiftitas  illa  removere  Vos  debcat  à  Statu  Eccle- 
3ialüco  ,  pari  ratione  removeri  debent  i'ideles  omnes  ab 
opère  futc  falutis  exequendo  ,•  terreri  deben:  quotquot  lunt 
iomincs ,  ne  Evangelies  I.egis  feveritatem  ampleSantur... 
^'umquid  cnim  omnibus  inciamat  1  ilius  Dci  ;  (Matth  5.) 

Ejlo:e  .  ...pcrp.ai  ,  ficut  &    Pater  vejl.:r  Caiejiis  perfeclus   ejl 

Jvumquid    rcl'pedu    omnium   illud    Pauli    locum    habet  ; 

(  I.  Thtlî'.  4.  ,   H.ec  cjî  .  .  .  Vüluntas    DA  ,  Janciijicinio    vcjira. 

■t^uis  unquam  line  fanflitate  Ctclum  ingrellus  elt?  Quis  mor- 
laliurn  iinpune  ab  hac  via  dellexit  ?  Non  enim  duplex  eli 
ÜvungeÜum  ,  unum  Sacerdotibus  poüium  ,  aliut!  autem Jaicis; 
«tin  duplex  elt  Itinita  ,  qua  teuditur  ad  liüutem,  una  fpa- 
stiofa  Ik.  facilis-,  altera  afpera  &  rudis.  Univerlis  utique 
4Ü.Vit  Saivator  :  (  IMaitb.  7.  ;  Arâu  via  e/l ,  ^u<c  dude  ad  vi- 
*art  :  c-  paua  funr ,  t^ui  innnium  eam  ,  &  iterùm  ;  (LüC.  IJ.) 
ÜoaundLii  iturari  j>£r  an^ujlam  ^'ortaa. 


Poft  Oracula  tam  aperta  &  clara  quis  dubitet ,  quin  c!ifl5» 
cillimum  fit  liilutis  negotium  .'  ld  fatis  etiam  iniiuunt  Evan- 
gelieve  circa  hoc  punftum  parabohe  ;  Vinea  nempèe(t,in 
qua  laborandum  alliduè  ,  ut  trui5ius  proférât.  Ager  eft,  tant» 
ardore  excolendus ,  ut  ne  per  momentum  retrù  liceat  ref- 
picere ,  ubi  feme]  ad  aratrum  manus  funt  poiitx.  Thefau- 
rus  abfconditus  eft,  multâ  cum  futigatione  eruendus.  Ne- 
gotiatio  ,  in  qua  nuUum  talentum  relinqui  poteft  otiofum. 
Gemma  pretiofa  eft  ,  quœ  divenditis  omnibus  comparari 
debet  ;  Vn  difficilis  eft,  Porta  angufta  ,  Regnum  quod  vim. 
patitur ,  &  quod  foli  rapiunt  violenti.  His  aliifque  com- 
parationibus  utitur  Chriltus ,  Diletliilimi ,  ut  viam  del'cri- 
bat ,  ad  quam  perambulandam  omnes  eompellit  ;  ha;c  non 
de  Clericis  tantum ,  fed  de  omnibus  dicit  hominibus  ;  ex 
quo  patet ,  non  in  folo  IMinillerio  Sacro  ditiicultates  oc-. 
currere,  fed  i!\;  ipfam  Vocationein  Chriftianam  rem  fublimera 
effe  ,  multis  oblitara  moleliiis  ac  periculis  ,  in  qua  obvil 
continuo  funt  lapides  multi,  iique  magni  vakiè,  quos  opor- 
test  removere. 

Et  profeftó  quis  haec  cnumerabit  ohftacnla .'  Quis  pug* 
nas  ,  &  inimicos  quibufcum  luftandum  eft  ?  . .  .  Domare 
oporiet  concupifcentiam ,  legem  illam  peccati,  quse  in  mem- 
bra  corrupti  horainis  tam  acriter  doniinatur  &  lievit  ;  Irx- 
num  injiciendum  paflionibus  :  fenliis  omnes  mortificandi  ;- 
habitudiiies  inveteratte  vincenda;  funt  :  fugicndum  ab- 
objeilis ,  qux  funeltâ  duicedine  fuâ  alliciunt  animum  : 
occaliones  omnes  cvitandx  ,  in  quibus  innocentia  pe- 
riculum  patitur  Quanta  autem  fortitudine  quanta  ani- 
nii  confiantià  ad  htec  omnia  opus  eft  !  caro  ,  hof^ 
ftis  ille  domefticus  ,  eo  magis  terribilis  quo  niiniàs  ti- 
metur  ,  perpétuas  ftruit  inlidias,  Mundus  mentis  ocu- 
los  promiiiis  fuis  excœcat ,  regulis  fuis  cor  corrumpit ,  exem- 
plis  multiplicibus  atttahit.  Dxmon  ,  inimicus  implacabilis, 
leo  rugiens ,  ad  devorandum  &  perdendum  invigilat ,  nul- 
lamque  non  movet  inachinam  ,  ut  hominem  in  eamdem  fe- 
cum  dejiciat  abylïïim. . .  Ecce  ,  Dileftiihmi ,  quanti  fint  la- 
pides ,  qui  in  via  falutis  occurrunt,  quanta  pericula  ,  quanta 
undique  obftacula  qua:  fuperanda  funt.  Kt  tarnen  htec  vin- 
cere  debet ,  quifquis  vitam  Chrifüanam  cupit  ducere  ;  quif- 
quis  ad  .(Eternx  Salutis  portum  féliciter  pervenire  defideratr. 

Nolite  igitur  ,  Dileöiliimi ,  noli'e  in  aninios  Veliros  hanc 
inducere  cogitationem  ,  quali  in  Ibla  Clericali  vita  difiicile 
foret  eam  acquirere  fanftitatem ,  quam  Status  ille  fublirr.is 
exigit.  Ditficultates  ilhe,  quas  jam  enumeravimus,  commu- 
nes funt  omnibus  qui  vitam  Chrifii;;nà  vocaLioue  dignam 
volunt  ducere  ,  &:  a:terna  evadere  fupplicia 

(  Major  fuidem  re.pt'rilur  in  Sictrdoie.  )  Aft  opponenteS 
^'os  audio  V  longè  fublimiorem  lan<5titatcm  à  Clericis  exigi  , 
quam  à  leliquis  fidelibus  ,  &  SacerJorem  damnari  quoti- 
ciic  cum  iifdem  virtutibus ,  qua;  in  fieculo  fanftura  effice- 
reu:  laicum.  Verum  elt,  fateor,  quod  opponitis  Hoc  iplum 
docet  Scriptura ,  plus  repctendum  cfle  ab  illo  cui  plu's  da- 
tum cll ,  iSc  judicium  duriihmum  illis ,  qui  prx'iimt ,  expec- 
tandum.  Hoc  ipfum  refta  ratio  fuggerit  ;  Sacerdotibus  enim 
non  fuilicit  feiplbs  curare  ;  (  Ezech.  34.  )  led  inluper  ipio- 
rum  c!t  officium  iiiiirmum  confolidare  ,  segroium  fanare  , 
confruflum  colligare  ,  abjecium  reducere,  &  quod  pcrierat 
quxrerc.  Duces  fuut  populi,  atque  ideó  (I.  Pet.  5  )  jlrma 
uebtnt  elle  gréais  ex  animo  ;  pnclucere  vcrbo  ,  adiione  , 
exemplo  ;  &  quantè  magis  appropinquanr  Deo  ,  quanto  al- 
tiori  loco  fuper  alios  eminent ,  eo  inagis  etiam  vita  iplo- 
rum  prœ  reiiqiio  populo  virtutibus  debet  elucere.  .  .  Do- 
num  erit  dcfcendens  a  Patre  Lumiiium  ,  ii  hoc  ,  prout  opor- 
ut,  f  erpeaderjiis  i  multùffiiiuc  profcciüc  Vüs  arbitraboii 


Jfeamda  in  Fcjio  Pafchatis, 


63 


Ü  hsec  continuo  ante  oculos  Veftros  verfentur  principia. 

(^Verùm  habit  ttiam  plura  pr<t  laicis  adjUtori,i  )  Sed  quiii 
inde?  ...  Ad  confoktionem  Velïram  dico  ;  attentas,  qua.'ro  , 
prxbete  aures.  Longè  facilius  eft  Sacerdoti  (  iilum  intel- 
liyo  ,  qui  Vocationi  fu;c  fitieliter  refpoiidere  conatur)  lon- 
gè ,  inquani  ,  tali  facilius  eft  ,  lublimiorcni  illam  fanditatem 
in  i«tatu  fuo  acquireré ,  quàin  iic  homini  laico  communem 
filii  parare  virtutem  ,  eamque  vitx  innocentiam ,  qiiic  ad 
Salutem  oinnino  eft  neeeliaria. 

Ad  hoc  probandum  confulerate  tantifper  circumftantias , 
in  quibus  utcrque  verlatur  ,  uti  &  media  Salutis,  quie  utri- 
qiie  prtcftó  lunt  ;  nee  dubito,  quin  brevi  in  eaindem  me- 
cum  eatis  lenteotiam. 

(  Enumtraniur  mundl  pericula  &  tcwpeflaics.  )  In  medio' 
immdo  vivunt  laici  ;  hoc  eft  in  hollih  terra  ,  ubi  unde- 
qiiùque  oocurunt  laquei  &  inlidi;e  ;  ubi  nee  aër  ipfe ,  qiii 
rclpiratur  ,  purus  ell  :  ubi  ex  onini  parte  circumftant  objefla, 
qux  virtutem  tentatiotii  exponunt  ;  exempla,  qux  ad  pec- 
catum  traham.  Mundus  utique  procellolum  ac  turbuleiitum 
mare  eft  ,  pal'.ionibus  agitatura  ,  repletum  fcopulis  ,  ubi  & 
tempeltas  &  tranquillitas  a-qualiter  timendx  funt  ,  fequali 
exp  onuin  naufragio. 

Prolperitas  temporalis  fi  adfit  ,  mox  hominis  ani- 
sius  cxtollitur  fuperbiâ  ,  emollitur  voluptate  ,  otio  «Sc 
difidiâ  enervatur.  Si  contra  infortunia  lu-ccedant  intbr- 
tuniis  ,  fuccumbit  brevi  patientia  ,  itur  in  querelas  & 
Biurmurationes  ,  &  utrimque  quies  aniracc  ac  Salus  ^terna 
■vario  exponitur  difcrifliini  Excella  fortuna  (  ad  quam  ta- 
rnen omnes  afpirant  )  contagionem  iecinn  portar  ;  lub  rolis 
ac  floribus  nalcuntiir  fpinœ  ;  quo  altior  locus  eft,  eo  ma- 
gis  p>itet  ventorum  turiis  ,  &  vita  dilicÜs  plena  aperte  ad 
prxcipitiuin  ducit.  Pauci  in  prolperitatibus  moderantur 
animum  :  contra  in  adverfis  pauci  Chriftiuna  humilifate  ac 
relignatione  Crucem  ferunt ,  ac  débita  patientia  Diviuic  Vo- 
luntati  ie  fubmittirnt ..  Quira  facile  aberratur  in  his  omni- 
bus à  via  laUuis  ,  nisi  continuo  in-  Ctrlum  ferantur  oculi  ! 
Scd  &  ab  IIujus  afpeûu  impediunt  laicos  curie  Ikculares  , 
farailiit  follicitudo  ,  ambitio  ,  voluptates  ,  &  rerum  tem- 
poralium  tumulcus ,  undequaque  auribus  iufonans  :  qnàm 
fii-pe  inter  htec  accidic ,  ut  nunc  à  Deo  ,  nunc  à  mundo 
aiicfli ,  cum  mullere  dicant ,  de  qua  in  famofo  Salomonis  Ju- 

llicio  :  (  UI.  Reg.  3.)  JVcc  miki,  ncc  tihijli,  fed  dividaiur  ,  atqiie 

ità  medi.im  partem  cordis  Deo,  mediam  alteram  mundo  tri- 
buant,  licque  lacrilegam  faciant  divilionem,  quic  nee  Deo  nee 
ruindo  piaceat  :  iulis  enim,  Jicut  &  reliquii'  omnibus,  didlum 

eit  :  (  JMiitth.  6.)  Nemo  pouji  duobus  dominis  jirvln:,  cor  totum 
ac  integrum  L'leus  poftulat  ;  nuUa  ipliuspars  in  creaturam  linè 
fcelere  poteft  translerri.  Hoc  autem  quam  difficile  lit  homini- 
biis  in  ficculo  viventibus,  nemo  non  videt.  Non  enim  line  cau- 
fa  ditit  Scriptura  ;  (  1.  Joaii.  5.  )  Mundus  totus  in  maligno po- 
fi.tis  ejl.  Et  alibi  :  (  I.  Joan.  2.  )  0-nne ,  qaod  efl  in  mundo  ^ 
concupifanri.i  airnis  ejl ,    &    ccncupifcemia  oculorum  Ù  fuperbia 

yit.r.  Atque  ideó  fugara  mundi  fuadet  Religio  ;  nee  aMa 
de  caula  eremus  ,  antra  ,  caveruas  petierunt  tot  milliones 
hominum  ,  quam  ut  peiicula,  qme  in  ikculo  llmebanc  , 
evitarent. 

(  Sors  S.:cerdotis  mui.o  fecurior.  )  Si  tanto  mundanus  aër 
exponat  contagio  ;  fi  tanta  occurrant  obftacula  iis ,  qui  in 
feculo  currere  volunt  viam  virtutis,  peri'picitis  jam,  ut 
puto,  Dileaiilimi,  longè  fdiciorem  eiïe  hac  in  parte  Cleri- 
corum  conditionem  ,  a.que  in  ipfis  Status  eorum  circum- 
ftantiis  quàmpiurima  iüvcniri  adminicula  ,  qure  virtutis  ac 
f^naitatis  exercitium  iplis  longé  facilius  ledduiit  ijuàin  lai- 
àij  îk.  miiiüii  lubjcûuiu  pexicülOi 


Quidquid  enim  agit  Clericus,  Vocationîs  fun;  rationem 
habens,  totum  hoc  ,  inquam,  animum  ejus  ad  virtutem  ex- 
citât. Continua  Divinx-  Legis  meditatio  jugiteripfi  ob  ocu-i 
los  ponit  Vias  Domini ,  mentemqueipliusCcclo  aiügenseam' 
à  rebus  perituris  avocat  ,  à  fxculi  vanitate  abliorrere  facit. 
INleditatioiii  fuccedit  oratio ,  qua:  rore  ceclelti  irrigat  ani- 
mam ,  &  fuaviilirao  chariratis  igne  cor  inflammat.  Ilifce 
conjiingitur  IVequemiliimus  Sacraraentorum  ufus  ,  qnie  mor- 
bis  ipiritualibus  medcntur  ,  virtutem  titubantem  firmant  ^ 
uberrimos  gratiarum  fontes  fuppeditant  ,  perleverantiam  111 
bono  operantur.  Verbo  ,  nunc  fucc ,  nunc  proxiinoruiiï 
laluti  allaborans  ,  lolis  illis  occupatur  rebus  ,  quie  ad  Dcum 
&  res  Divinas  ordinem  habeant  :  aique  hoc  modo  in  con- 
tinua Cu'leftium  conctmplatione ,  li  velit ,  verlari  Cleri- 
cus potell. 

Iluic  Sacerdütum  forti  cum  facra  quâdam  zelotypîa  pluri- 
mi  inter  laicos  in  vident.  (Juàm  mnlti  lunt  inter  ipl'oa,  qui  ope- 
ribus  pietatis  iniiftcre,  ac  Divir.is  vacare  rebus  toto  exup- 
rant  animo  ;  fed  ibllicitudinibus  fœculi ,  ac  temporaliunt 
cura  raiiltiplici  obruuntur  ;  fpinas  ac  tiibulos  fentiuiit  ,  quaj 
in  iplis  lemen  grati.v  futï'ocant.  Quam  multi  inter  ipfos  lunc- 
titati  ie  totos  vellent  addicere  !  ï^id  ,  adhuc  in  I'ide  infiinii, 
hoininibus  difplicere  metuur^t  :  farcafmos  timent  &  irrilio- 
Hes  ,  li  hicc  &  illa  vitare  inciperent  confortia  ;  ii  hos  au£ 
illos  fugerent  Ibdales  ,  atque  a  variis  fxculi  obleitamcniis 
izk  retraherent  :  verbo  ,  fatis  fortes  non  lunt ,  ut  ferunt 
perfecutiones- ,  quas  mundus  fufcitat  Chriftianis  omnibus  , 

(  JI.    Tim.   3.   )    ^ui  piê   volunt  viven  in    Chrijlo    :    atque  llic 

ollènlionis  lapis  mukos  à  ftncero  virtutum  exercitie  remo- 
vet...  Sed  h:cc  rursùs  tentatio  locum  non  habet  inClericis. 
(Juantumcumque  enim  corruptus  iit  mundus ,  qaaiitumcum- 
que  leges  ejus  Evangelio  iint  oppolitce  ,  mundus  tarnen  ipfe 
fanflitatem ,  quam  alias  odio  habet,  in  Saccrdote  requirit , 
iiullumque  ex  Sacerdotibus  pluris  faciunt  homines  ,  etinni 
tmpii  (&  peccatorcs  ,  quam  ihum  ,  qtiem  vident  înnocentiâ 
niorum  ac  lanflitatc  maxime  prieditum.  Atque  ideo  refpec- 
tus  humanus ,  qui  laicis  üepè  llcpiùs  impedimento  eii  ad  vir- 
tutem ,  Ckricos  potiiis  ad    eamdem  exftimulat. 

(   Aiodus  yinc-endi   e,is  ,   <^u.e  terrent  ,   infirtmtares-  )   Si  igitUÏ 
ex  una  parte  major  à  Vobis  requiratur  liiniluas  ,  Dileitif- 
iimi ,  majora  quùque  e.v   altera  parte  (  prout  ex  dièlis   vi- 
detis  )  in  Stutu   \'eftro  occurrunt  adjutoria,  leviores  ten- 
tationes ,  minora  vinuiis  obliacula.    IMag'no  itaque  animo 
ad  fanilitatis  apicem   contcndite  :  nee  tentant  Vos  impej- 
feilioues  aut  iufirmitatcs  nuikiplices  ,  quibus  adhuc  forfan 
eitis  llilijeai  ;  . .      Terrebatur    &    olim  populus  Tfrav-l  ob 
fortitudinem  &  mukitudinem  gentium  ,  quas  vineere  opor- 
tebat ,  antequam  'f  erram  libi  Prorailfam  pofiidere  poterat  : 
fed  quid  dicit   ad  iplbs  Deus  Deut.  6.  &cj  ?  ^-ludi  Ifrael.'. 
te   elegit  Dominus  Deus  tuus  ,  ut  Jis  ei  populus  peculiaris  de 
cunclis  popuits  ,  qui  funt  fuper  terrtzm...    &  fcies  qui.2  Dorr.i- 
nus  Deus  tuus  ,  ipfe  eft  Deus  forris  ù  fidelis  ,  cufiodiens  pac- 
tum    &■  mifericonliam  diligemiius  fe...  ^luferet   Dominus   à   te 
omneni  Lmguorem.  .    Deior,zbis  omnes  populos .,  quos  Dominus 
Deus  tuus  daturus  eft  til/i...  h'on  limebis  eos  ,    quia  Dominus 
Deus  tuus  in  medio   'tui  eft,   D^us  magnus    €r  terriuUis  j  Jjfi    , 
coujumet  nationes  h,is  in  confpeciu  luo  patJatim  iitque  per  partes. 

Bfdcm  verbis  in  ÏSomine  Dei  Vcftri  Vos  hodiè  alloquor* 
Dileflillimi  :  li  ^'ucauti  Domino  liiis  fidèles  ,  erit  in  nitiho 
Veltri  Deus,  Fortis  Ilrael,  &  Iplius  auxilio  hoftes  omnes 
fpirituales  devincetis  ;  fed  ,  attenuite  ,  pauLitim  hoc  iitt  ,.;- 
que  per  panes.  Si  enim  féliciter  velitis  hanc  pugnam  iniii- 
tuere ,  examinate  quifcjue  confcientiam  Veftram  ,  &  perfpi- 
cite  i^uibus  ^lociüjiimni  vitiii   lic  ^niliiocibu»  ütis   fubje^u. 


64 


i^xhortano  Nona 


Deindi  unam  ex  illis  rpecialiter  oj-pugnandani  alTuraite  ;  me- 
dia quxdaiii  au  luinc  tinein  ^'obis  pritlcribite  ;  examen  par- 
ticulare  circa  proteftum  Vcftrum  in  hoc  punöo  quotidiè 
iniütuite  ,•  Deum  ipeciali:.er  pro  viöoria  exurate  ,  &  lic  una 
liebellatà  paliiuiie  ad  aliam  pergite  ,  brevique  tiet ,  mihi  cré- 
dite ,  ut  univerlas  fuperetis  ,  &  ad  apicem  fanflitatis  lecuro 
t;radu  afcendatis.  Hoc  conlilium  ,  hiec  methodus  utilifliina 
elt  omnibus ,  qui  in  vita  fpirituali  proficere  ,  &  in  viros 
jicrf.'clos  evadere   couantur. 

Et  quid  eii ,  quod  remorari  Vos  potîît  ?  Quw  impedit , 
quielb  ,  ciuominàs  in  Ilac  Domo  negotium  Salutis  opere- 
mini ,  o:  ;ul  luüftitatem  ac  perteâionem  acquirendam  omuia 
temporis  momenta  impendatis  ?  Cü;;itate,  aliquando  ven- 
turam  liorani ,  qua  tenipori  iuccedec  a;ternitas ,  eaque  vel 
l'ciicillima  ,  vel  luprà  quam  cogitari  poteft  intaufh...  Quid 
tune  deliderabitis  Vos  tecili'e  ,  ilum  in  horroribus  mortis 
tuiiilituti ,  brevi  fiftemini  ante  Tribunal ,  ubi  teretur_  fen- 
teiitia  nuraquam  ampliùs  revocanda  ?  Qualera  ibi_  afleretis 
exculationera  ,  (  Heb.  £  )  /("  tamam  ,  quïc  nunc  V'obis  of- 
i'ertur,  iic^Uxeruis  filutim"}  Dolor  heul  fed  dclor  fterilis 
Vos  opprimet ,  quand  o  videbitis ,  paucorum  anuorum  la- 
bore ,  comparare  Vos  potuille  Coronam  ^Eternam  ,  eaque 
{  led  hoc  avertat  Ueus  )  Vos  privari  ob  nugas ,  eb  res 
futiles  ac  puériles  ,  quibus  animum  addixiftis ,  quem  Deo 
Öoli  debebatis  confecrare. 

(  Stcunda   d'iljicidtas  ,   mordfcalio  fenftium  in  multis  ,   alias 

da  je.  iiidiffirtniibus.  )  ^ed  tempus  cft  .  Ut  ad  fecundam  dil- 
ficuliatem  Eccleliaftici  Status  pergamus  ,  iii  eo  politam  , 
quùd  Sucerdos ,  quod  Miniller  Evangelii  multis  renuntiar.ç 
debeat  temporaÜbus  commodis ,  à  multis  abliiiiere  rebus  , 
i^^-x.  in  Ie  indiflerentes  lunt  ;  quod  nihil  in  iplo  elle  poUit 
iiisi  pertcÛum  ;  qucid  in  honeltis  etiam  obleâameniis_  mo- 
dum  quemtium  ac  modeftiam  fervare  oporteat  ,  atque  ità  in 
continua  lenlliura  mortiûcatione  vuani  agere  opus  lit,  quod 
tamen  exhorret  iiatura  ,  quod  trille  nimis  ipli  apparc't  ac 
grave.  . 

(  Sl.'</  ne.c  al>  luie  exemti  faut  laid.  )   Vcrùm  ,  Pllcailumi  , 

nu  iterùm  putatis  hoc  ouus  folis  iniponi  Clericis  ?  IMultùm 
rrotcclfj  iùllunini.  Kumquid  rursîis  hx:c  Chriiti  dottrina  ad 
Xiniverlbs  dirigitur  :  (  Luc  14.)  Qui  non  rcnuntiat  omnibus^ 
ijua.  pojjldu  ,  non  po  efl  meus  eJJ'c  difcipulus...  (  iMatth.  lo.) 
Qui  non   accipit  cruceni  fuam,  i-  Jlguiiur  me,  non    ejl  me  dig- 

nus  ?  IN'umquid  ad  omues  clamât  Paulus  ;  (  CololT.  3.  )  Mor- 
fificate...  mtmbra  v  élira.  ^  qua.  funt  J'aper  terram...  (Gai.  5.) 
Ça/.  •  l'uni  Chrijli  ,  carnem  fuam  crucifixerunt.  Numquid  alibi 
tlicit  :  (  I.  Cor  7  )  Qui  hubent  uxores  ,  tamquiini  non  lutbea~ 
tes  Jint ,  ...  qui  giiudent .,  tamquan  non  gauiienies,...  qui  uiun- 
fur  hoc    mundo  ,  tamqu.am    non    ulaniur  ? 

Hic  funt  regulx,  quoe  omnibus  pnclcribuntur  veri  no- 
nünis  Chriftianis  ;  hœ  l'unt  reguhe  ,  neceirarió  obiervandœ, 
ii  quis  velit    ialvari  ;  nec  alla  datur  ad  Crelum  via.    No- 
]itc    igitiu'  errare    :    une  continua    fenluum    mortificatione 
cunlcrvuri   nequit   innocentia  ;  lenfus    quippè   noiiri  cura 
inimicis  Sâluiis    perpetuum   quodammodô  ficdtis    habent  , 
perpétuas  nobis  itruunt  inildias.   Caro  eulteritate  lubigenda 
cil  ;  lei  vus  enim  ell  caro  ,  quem  li  quis  delicate  enuiriat , 
(^Piov.  2Q.  )  J'enüec  eum  coniumaceni.    Licentiam    oculuruin 
continua 'ùxiiare    debet    modellia ,  aliàs  citô   in    animara 
tmnlibit  venenum  ;  &  nisi  lollicite  inv'iç,iles,  à  lenlibusad 
cor  brevi  p^ropagabitur  circuiîiitans  undequaque  contugio. 
^\  paiiiones  liibjeüas    elle  velis  ration! ,   cavendum  elt  ab 
)^ne  ,  qui,  ealüeiTi  fuccendit. 

i^iiiui'  sic  iph,  qui  in  medio  vivunt  feculo  j  raortificarç 


fenfus  fuos  dcbent ,  H  nnimam  verint  ferrare  :  hoc  auteitt 
quàm  diflicile  lit,unü  divitiurum  exemplo  Vobis  ortendam, 
ex  quû   de  reliquis  p>oteritis  judicare. 

Divitias  poiiidere ,  res  utique  eil  de  le  ad  Salutem  indif- 
ferens  :  quinimô  ficpé  donura  Dei  llinc  &  inltrumenta  falu- 
tis.    Audite  tamen  ,  quid  de  illis  Chriflus  Iple  in  Evange- 

]l0  doceat  :  (  Marc.  10.  )  Quàm  ditfiàlè  ,  inquit,  qui  habent 
pecunias  .,  in  regnum  Dei  iniroibunt  ! ...  faciiius  ejl  ,  camelwn 
per  forcimsn    acùs  tranfire  «    quàm    divitem    intnire  in    regnum 

Dei.    Ec  iterùra  alibi  :  (  Luc    6.  )  P^x  vobis  diviùbus ,  quia 

hcibetis    conjl'Uiionem  vefiram.    Non  dicit  Chriftus  ;    vœ  ^'o- 

bis ,  quia  eftis  homicidre,  aldulteri  ,  impudici ,  rapaces  , 

molles  ,    injuili  ;    fed  ,    Quia  habeüs  confoiationem.    vejiram    : 

atleô  perniciolum  efl ,  Diledtiliimi ,  in  tleliciis  vivere ,  con- 
folationem  fuam  hic  in  terris  habere. 

Et  quare  ,  quœfo  ,  tam  terribilein  pronuntiat  IMitilfiraus 
Salvator  fententiara  .?  Non  ideô  profeftü  ,  quia  damnabile 
elt  poliidere  pecunias  ,  fed  quia  optimè  noverat ,  quàm  dif- 
ficile lit  homiui  iifdera  cor  non  apponere ,  eamque  in  me- 
diis  opibus  ffrvare  modeftiam  ,  &  niortjficationera  fenfuutn  , 
quie  ad  introitum  Regni  Ccclorum  requiruntur. 

Hanc  ditlicultatem  graphicè  nobis  delcribit  Ecclefiafticus  : 

(  Eccli.  31.  )  beatus  dires  ,  inquit  ,  qui  inventus  ejl  fini  ma- 
cula :  cV  qui  pojl  aurum.  non  abiit ,  nec  fperaiit  in  pecunia , 
V"   tkefauris.    Quis   ejl    hic ,    Cf  laudabimus    eum  ?    Fecic  enim 

mirabilia  in  yita  fua.  Pauci  igitur  tales  funt ,  qui  pecunias 
poliident,  &  tamen  in  illjs  non  fpcrant  :  eum  admirations 
de  talibus  loquitur  Sacer  Te.xius  :  rem  arduam  illi  ac  mi- 

rabilem   etliciunt.     Fecit....  mirabilia    in    viia  J'ua. 

yuod  de  divitiis  dicitur ,  hoc  idem  locum  habet  in  re- 
liqiiis  dejiciis  ac  commodis  hujus  vittc  ;  imo  &  in  iplis 
Ibllicitudinibus  ac  curis  liominum  Atcularium  obtinet.in- 
ter  quas  cor  fuum  immaculatum  cuftodjre  ,  Deoque  ac  Sa- 
luti  habere  intentum  ,  res  ell  ditlicultatibus  plena  ,  adeô  ut 
longé  fapilius  lit  ,  femel  abfolutum  illis  omnibus  nuntium 
mittere ,  &  continua  mortipcatione  ,  ficut  Clericorum  Sta- 
tus poftulat  ,  ab  omnibus  camera  allicientibus  abftinere  , 
quam  in  medio  illorum  lie  vivere,  iicuti  d:cet  hominem 
vere  Chritlianum^  Properaodum  quippè  inipotlUnle  eil  non 
ardere  iilum ,  qui  undiqu.e  igné  circumdatur. 

(  In  exemplum  adducuniur  Sancicrum   pti^n.e  &   viclor/re  ) 
Videte  quid  fecerint  illi,  quos  Ecclelia  veneratur ,  Sanfli, 
&  quos  nobis  onuiibiis  tamquam   excmpla  vitie  proponit- 
Nullus  inter  iplbs  eft ,  qui  non  mortifîcaverit  fcnfiis ,  qui 
non  fubegerit  carnem ,  qui  non  duxerit  vitam  aullcram.  Sunt 
inter  iilus  Reges  ,  Principes,  Divites   ac  potentes  fœculi  ; 
funt  quèque   üpilices ,  Ruftici  &   abjeöioris   fortis  homi- 
nes  :  fed  hj  oranes ,  ad  unum  ufque  ,  crucifixerunt  carnem 
fuam  ,   moftificaveruiit  fenfus  ,  laboribus  pœnitentite   hûc 
corpus  peccati  domàrunt.   Alii  inter  Lpfos  ad  horrida  de- 
ferta ,  tamquam  ad  tuta  innocentiic  azyla  confugerunt.  Alii 
in  inedio  fœcido  degere  coatti ,  in  perpétua  vixerunt  vigi- 
laniia  ,  refpicientes   fefe  tamquam  homines  validis  tempef- 
tatum  procellis  expolitos.  Sanûte  Illœ  Animx  puras  fe  pofle 
fervare  liijè  pœnitentia  ,  fine  mortificatione  non  putabant  ; 
&  nos   pailionura  noflrarum    vilia  mancipia  ,  nos    pecca- 
torum  pondère  onulli  ,  credimus   linè  hoc  fale  incorruptos 
nos  fiituros ,  nec  iifdèm  nobis  opùs  elfe  remedijs  ut  à  con- 
tagione  fervcmi.r  !   An  forte   lie  nobis  illudimus  ,  ut  pu- 
temus  nos  prudentiore^  illis ,  acin  via  iiilutis  magis  expertos  ? 
Nequaquam   ita   fit  ,  Dileöilliimi   :  eodem  tramite  ,  quo 
ipli  piicjclierunt ,  nobis  quùque  eundum  ell.  Ne  terreat  ita- 
que  Vys  mortificatiouis  via ,  quœ  ad  terrainura  ducit  adeù 

felicem. 


Jecunda  in  Fejîo  Pafchatis. 


65 


felicetn.  Ne»  falso  Vobis  perfuadcte ,  vitam  aufteram  ,  quœ 
à  Clericis  exigitur ,  non  nisl  fpinas  germinare  ac  tribulos, 
pcrpetuoque  mœrori  ac  triftkiic  exponi  illius  fequtces  : 
fed  contra  certi  eftote ,  nuUos ,  etiam  in  hac  vita ,  magis 
contencos  efle  ,  nullos  puriora  ac  folidiora  gaudia  poHjdere, 
quàm  illos   qui  carnein  raortificant. 

(    Amor   mundi   crucial  ,  funclitas  dat  Vfra  cordi  gaudia.  ) 

Ut  hujus  rei  capiatis  experimentum  ,  interrogate  homines , 
qui  in  mundanis  deliciis  dies  tranfiguut.  Videte ,  utrùm 
non  fepè  inquieti  fint ,  curis  ac  mccroribus  pleni ,  &  an 
non  fœpiùs  lub  rofis  illis  ,  quie  exteriàs  apparent  ,  fpinse 
Jateant  animum  profundè  puiigen^ç.  Dicent  Vobis  aulici , 
qui  fublimiore  collocati  videntur  loco ,  quantum  pati  de- 
beaut  ab  semulis  ;  quàm  fœpè  vitam ,  libertatera  &z  omuia 
fua  confecreut  inani  gloriïe  tumo  ,  &  non  rarö  ,  poft  mag- 
nos  labores ,  uno  momento  fortunam  illam  everfam  vide- 
ant ,  quam  nitebantur  ultra  lidera  efferre.  Qui  vel  uni  de- 
fervit  paüioni  numquàm  contentus  aut  quictus  efie  poteft  ; 
cujus  rei  exemplum  prœbet  fuperbus  Aman ,  qui  poftquam 
cnarraverat  honores  omnes  &  favores  ,  quibus  erat  à  Rege 
cumulatu5,  nihil  tarnen  Ie  pucabat  habere  ,  quamdiu  ante 
fores  Reglas  fedentem  videret  jVlardocha;um  :  &  ecce  eo- 
dem  ferè  monaento  ,  quó  Mardochïco  parabat  interitum  ,  ex 
feoc  honorum  culmine  deje£^us ,  pacibulo  sppenfus  ell  Ab 
Aulicis  ad  Thronum  ipfum  accedite  ,  &  Regem  audite 
Salomonem  :  (  Eccl    2.  )  Mngnificavi  ,  inquit  ,  opera  mea  , 

ttdificavi   mihi  domos  ,  &  plantavi  vineas pojfidi  fervos 

Ù   ancillas fupergnjfas  fum    opibus   omnes  ,    qui   ante 

me  fuerunt   in    Jerufalem   .  .  .    &   omnia  ,    i}u<t   defiderarerunt 

ccuii  mei  ,  non  ni-gai'i  eis.  Et  putatiine  hxc  omnia  Salomo- 
nem fatiâlFe  ?  Nequaouam  :  /  'idl ,  inquit  ,  in  omnibus  va- 
nitaiem  Cf    affliclrncm   animi    Ità    fub   ipfo   Diademate  ,   iu- 

ter  médias  uelicias ,  latent  angores  ,  latent  cruciatus ,  & 
cmnia  vanitate  plena  funt. 

Si  putetis  homines  illos ,  qui  continuo  rofis  fe  coronant , 
vitam  ducere  amccnitate  pleiiam  ,  audite  ipfbrum  teftimo- 
nium  Sap.  5.  Laffati  fumus  in  vid.  ,  .  .  perdiiionis  .  Cf  am- 
buLivimus  vias  dijficiles  6t  tranfuruni  omnia  illa  tamquam 
umbra 

Sic  loquuntur  ,  Dileftillimi ,  omnes  illi ,  qui  rebus  tran- 
fitoriis  cor  apponunt  ;  ubi  contra  ,  qui  ex  Dei  &:  Salutis 
fux'  amore  ab  iftis  abiHnent,  &  terrena  contemnunt ,  per- 
petuam  habent  &  in  hoc  ,  &  in  altero  foculo  la;;itiara  : 
nee  enim  in  altera  tantum  vita  Deus  cor  Sandorum  vo- 
luptate  Domus  Suœ  inebriat  ,  fed  ex  nunc  gaudio  replet 
&  Ixtitiâ  inenarrabili. 

(  Pfalm.  72  )  Quàm  bonus  Ifra'èl  Deus  ,  exclamat  PCil- 
milta  ,  (  Pfalm.  18.  )  his  gui  reclo  funt  corde  .'....  Jujiiiict 
Domini  reclx  ,  larificantes  corda.  (  Pfalm.  32.  )  Et  alibi  ; 
Exultate  Jufli  in  Domino  :  rectos  decet  coLUudaito.  Quafi 
exultatio   &   gaudium  folis  Juftis  conveniret. 

Cruciantur  quidem  aliquanJó  Jufti  quoad  exterlorem  ho- 
minem ,  perfecutionem  patiuntur  ;  conteruntur  ,  aporian- 
tur  ;  fed  interim  ,  quotquot  funt ,  cura  Paulo  exclamant  : 
(  II.  Lor.  7.  )   Superahundo  gnudio  in  omni  tribulatione  nojlra. 

Et  quid  in  hanc  rem  conquirimus  teftimonia  ?  Cùm  men- 
tiri  nequeat  Ipfa  Veritas  Chritlus ,  qui  dicit  ;  (Matth.  11.) 

Jugum  .  .  .  meum  fuave   ejl  ,  C'   onus    meum    leve. 

_  Hoc  expertus  eft  AuguHinus ,  qui ,  adhuc  terrenis  in- 
hians  ,  credere  non  poterat ,  aut  fe  illis  iinè  dolore  curi- 
turum  ,_  aut  in  aufterirate  vitx  Chriliiànœ  animum  hominis 
pofle  fatiari  :  fed  brevi  meliora  doftus  per  gratiam  ,  fic 
Deum  in  Confeiiionibus  fuis  alloquitur  :  q«Jct  fuaye>-mM 


fubito  faclum   e/l  carere  faavitatihus  !  &  ^uas  amittere  metut 
fuerat  ,   jam   dimitiere  gaudium    erat. 

Idem  experiemini  ,  DileftilGmi  ,  fi  pro  Servitio  Divino 
humanas  conculcetis  delicias ,  perituras  contemnaiis  volup- 
tates.  Initio  quidem  paulifper  hac  in  re  laborandum  cft  ,- 
at  brevi  jucundius  Vobis  erit  illis  omninö  carere  ,  quiin 
fit  amatoribus  mundi  iifdem  occupari.  Sed  ut  ad  hoc  faciliù» 
pertingatis ,  necelfe  ell ,  mihi  crédite  ,  certum  Vobis  in  aüio- 
nibus  omnibus  vitte  ordinem  priefcribere  :  ordo  enim  ad 
Deum  ducit ,  &  ubi  ferael  flatà  iege  occupationes ,  prse- 
fcripta  quâdam  ac  (iabili  ferie ,  fibi  fuceedunt ,  nullus  da- 
tur  otiü  locus ,  nullum  datur  temporis  fpatium,  quó  ani- 
mus  alioqui  vagus  ex  fe  &:  inconüans,  ad  nugas  illas  re- 
currat ,  aut  in  iis  obleftamentum  iibi  quferat.  Poftquam 
autem  huic  fueritis  Regulœ  aliueti  in  confuetudinem  quod- 
ammodo  vertentur  ipfa  virtutis  ac  pieiatis  exercitia ,  lon- 
géque  diflicilius  Vobis  fiet  ab  illis  defleftere,  quàm  iifdem 
continuo  inftare.  Hanc  igitur,  qusfo  Vos,  tenete  viam  , 
&  citö  cum  Divino  adjutorio  perfpicietis ,  revolutura  elfe 
Secundum  hunc  Lapidem ,  ad  quem  in  Statu  Clericali  offen- 
dere  timebatis. 

(  Tenia    difficulras  ,   ajjiduus    Miniflerii  labor.)  Reflat  ja'n 

Ut  de  Tertio  Lapide  breviter  adhuc  aliquid  dicamus  ;  nempè 
de  labore  alliduo  ,  quem  Miniiterium  Sacrum  à  Clericis  ex- 
poftulat,  Conliderate  hic  ante  omnia ,  an  à  follicitudine  , 
an  à  labore  fuidetis  immunes ,  fi  in  Ibculo  permanfilfetis? 
Si  tune  in  viöum  &  amiftum ,  in  alendam  familiam  de- 
builfetis  impendere  dies  integros  ac  noues,  quid  nunc  con- 
querimini ,  li  totum  vita?  tempus ,  feliciori  fucCelfu ,  Di- 
vino Servitio  confecrandum  fit?  An  îequam  putatis  hanc 
aiiimi  difpofitionem  qua  parati  eifetis  nullis  vigüiis ,  nullis 
laboribus  ac  fudoribus  parcere  ,  ubi  de  rebus  perituris  cou- 
quirendis  ageretur  ;  nunc  autem  recalcitrare  &  laborera 
fugere  ,  ubi ,  ad  comparandas  ..^iternas ,  multö  minora  3 
Vobis  exiguntur  ?  Atque  hxc  fola  animadvcifio  pudorem 
deberet  incutere  delidios  illis  Clericis,  qui  ad  cœtera  quic- 
vis  prompti  ,  tune  tantum  inertes  fiunt  ac  pigri,  dum  Sa- 
luti  Animarum  ac  Fun^ionibus   Sacris  vacandum  eli.  . .  . 

Sed  elio  ;  demus  tantifper  ,  tam  lauté  in  temporalibus 
Vobis  provifura  effe,  ut  moUem  ac  otiofam  vitam  in  fx- 
culo  ducere  polTetis  :  an  ideó  juftum  putabitis  hanc  Deo 
vicem  reddere,  ut  ad  Ejus  torpeatis  obfequium  ,  quia  abun, 
dantiùs  in  Vos  temporalia  Sua  dona  eft'udit  ?  Numquid  e.x- 
perientia  docet,  &  Scriptura  teflatur  :  (  Eccl  33.)  multan 
malitiam  docuit  otiofuas  ?  Numquid  vita  illa  moUis,  ac  la- 
bore vacua,  quam  ducunt  potentes  freculi ,  periculofa  eft , 
imó  jam  jiridem  ab  Evangelio  anathemate  perculfa  ?  Num- 
quid homo  (  tefïe  Scriptura  [Job.  5])  nafdtur  ad  iaborem  ^ 
O  avis  ad  volaium  ? 

(  Duriorem  Ubonmfapiùs  fuflinent  mundani.  )  Promittit  mun^ 
dus  temporalia  Cf  parva,  C' fervitur  ei  avidiiate  magnd  :  Deus 
promiiiit  fumma    &   leierna  ,    Cf   torpefcunt    morlalium   corda  , 

inquit  Liber  de  Imit.  Chrifii  Et  verè  profeftù  :  quantum 
enim  infudant  homines  ,  ubi  de  re  temporaii  agitur  ;  &  con- 
tra quàm  parùm  folliciti  funt ,  ubi  de  forte  fua  reterna  ? 
Quando  manipulum  pecuniarura  lucrari  fperat  mercator  , 
nee  mare  timet,  nee  fcopulos,  nee  naufragia  ;  fuperantur 
alacriter  difiicukates  &  cujufvis  gcneris  pericula  ;  imo  vita 
ipfa  difcrimini  objicitur  :  idemque  obtinet  in  lingulis  ref- 
pedivè  mortalium  Statibus.  , .  Ita  fcilicet  pro  vili  lucro 
agunt  hominej.  Aa  folis  ergo  Sjceniotibus  ,  qui  de  Sal- 
vandis  Animabus  .Chrilli  Sanguine  redemtis,  certant ,  lice- 
bit  fegnes  elfe  ac  inertes  ? 


66 


Exhonatio  Nona  &'C. 


(  Liihor  Saeer.'.o'um  exccUcntius  hiihet  objcclum  ,  &  merce- 
Aim  indubiam  )  Coiifiderate  igitur  ieriö  ,  Uilecliiiimi ,  Ne- 
gotiationis  \'eltrœ  digiiitaiem  ;  attsndite  exctUeiuiam  ejuf- 
rietn  ;  attendite  lucrum  ,  quod  ex  illa  promittitur.  Laboraii- 
diim  ell  Vobis  ,  fateor  ,■  led  euradem  liibkis  laborem,  prop- 
ter  quem  Chiiftus  è  Cœlo  in  terras  vènit  ;  nempè  ad  quic- 
rend'as  animas,  &  mundum-cum  Deo  reconciliaiidum  : 
ha;c  Vobis  proponuiuur  lucra.hic  laborum  Icopus.  Non 
gemmas  quxritis ,  non  aurura  nee  corruptibiles  thefauros  ; 
led  animas ,  quarum  fi  aü'equi  velicis  ajltimationein  ,  men- 
furate  ,  li  potellis  ,  quanti  valeat  Sanguis  IIomiiiis-Dei ,  & 
tune  pretium  earumdem  cognotcetis.  Deinde  pollquàm  pro 
peritiiris  rebus  (ut  quotidiè  experimur  )  immcnfas  diHicul-. 
tates  iubiérunt  ac  jam  devicerunt  mileri  mortales ,  adhuc 
fpe  fuâ  iccpiùs  i'ruftiantur  ;  imó  in  idlu  ocuü  perire  vulenc 
nonnumquam  eos  omnes  truitus  ,  pro  quibus  raukorum 
annorum  Ipatio   deludaveranc. 

Non  lic  Vobilcum  a^itur,  Dileöiliimi  ;  fed  promittitur 
Corona  iL^terna ,  eaque  certö  obtinenda  ,  ii.in  Minillerio 
fidèles  fueritis.  Ad  eamdera  prcvterea  j  curis  Veflris ,  per- 
venient  miileni  alii ,  quibulcum  tulgebitis  (  Dan.  \2.^  .ju.ifi 
jieLls  in  perfeiuas  ieterniuius  Et  pollhtei:  adhuo  reculabi- 
tis  laborem  adhibere ,  qui  &  multô  levior  ell,  multóque 
nobilior  illrj ,  quem  lilii  hujus  iœculi  cum  gaudio  fubeunt , 
ut  vanitates  &  nugas  fuas  acquirant  ;  imó  qui  feraper 
fdici ,  li  perleveritis  ,  cornabitur  fucceflu  ? 

(  LriLoGUS.  )  Animos  itaque  fumite  ,  Dileélillimi  ,  & 
\'ocem  Domini  Itquentes  nolite  Intrere  in  via  ,  ied  iummô 
nianè,cum  .NiulieribusJüvangelii,  lincera  mente  Jefum  quse- 
rite  Crucifixum  ,  &  in  ]lio  querendo  delicias  Veliras  re- 
ponite.  (Jaxrite  Iplum  in  Saoramento  Altaris  ,  tamquàm 
in  monunv.'ntü  quodam  abiconditum  ,  ac  myftice  fcpultum. 
Parate  aromata  Veftra  ,  iinguenta  ianftitatis,  virtutis  odo- 
res ,  ut  Corpiis  DominiLum  nngatis  ;  non  quidem  mortale 
ii;ud  ,  quori  in  terris  circumtulit ,  &  nunc  in  Ccclis  ad 
Dexteram  Patris  collocavit  ;  ied  ut  ungatis  Corpus  Chrifti 
IVlylücum  ,  Ecclefiam  Dei ,  Fidèles  cur.e  Veilru;  commi:- 
tendos ,  qui  ïMembra  iunt  Chrilti ,  inlerti  Corpori  Ejus  , 
tique  tamquàm  Capiti  adunati. 

l''3teor,antequim  perveniaris  ad  terminura ,  Lapides  multi 
revolvendi  erunt  ,  à  Lnpidej  magni  valdè  ;  nee  impediy 


(ut  jam  prxmonui  )  quominus  de  illis  revolvfindis  cirm 
mulieribus  iitis  iblliciti  .•  quo  plus  enim  illorum  conlidcra- 
bitis  magnitudinera  ,  quo  plus  pcrfpeclam  habebitis  eorum 
naturam,e6  magis  paiati,  eo  nragis  apti  eritis  ad  htec  ob- 
ftacula  removenda. 

Hoc  iblum  volo  ,  ne  Vos  à  via  VeRra  impediant,  aut 
ad  retrocedendum  compellant  :  ficutenim  jam  vidiltis,  com- 
munia iunt  hœc  Chriftianis  omnibus ,  &  quod  in  Lapidi- 
bus  VcÜris  gravius  eft  ,  hoc  taciliù<  removebitis  propter 
multiplicia  Status  Vellri  auxilia.  Tantum  opus  eft  ,  ut 
lemtl  certum  quemdam  vitœ  ordinem  Vobis  prxfcribatis, 
eumderaque  fideliter  lervetis,  &  brevi  ticcupationes  Vellraï 
vertcntur  Vobis  in  delicias,  ac  jugum  Chrilti  fuave  fiet, 
&  onus  Ejus  leve.  Impiété  Vos  alacriter  quod  Veftruni 
eft  ,  reliquura  autem  Deo  committite  ,  &  Ipl'e  Angelicis 
manibus  Lapides  illos  revolvet ,  ut  tutani  Vobis  ad  Sanc- 
tuarium   viam  aperiat. 

Tu  verô  ,  Domine  ,  refpice  propitius  fuper  Hanc  Fami- 
liam  Tuam,  &  mitte  Angelum  Tuum  de  Coclis,  qui  La- 
pides illos  auferat ,  ad  quos  polfeut  hi  pui;iles  Tui  pedem 
fuum  oftendeie.  Cupiunt  quideni  (  pro  illis  cum  fiducia 
fpondeo  )  cupiunt  quidem.  Vocem  Tuam  fequi ,  &  fe  to- 
ros laboribus  Evangelicis  coniecrare  ;  fed  propriam  infir- 
mitatem  luam  timent ,  Domine  ;  terrent  eos  holles  fortilfi- 
ini  j  quos  aggredi  prxviè  &  quos  vincere  opus  erit. 

Fac  igitur  pro  illis.  Domine,  quod  olim  fccilii  pro  Po- 
pulo Ilïaël ,  quem  per  médias  undas  tranàre  juililti  in  he- 
reditatera  Ipfi  promiUhm  ,  &  coram  quo  robuftos  terrse , 
&  adverfanos  potentiUimos  humiliafti.  E\i  ante  hos  pu- 
gWes  ^u.ijl  -'ir  fugriator  ;  (  Exod.  1^.)  magnifica  Dexteram 
Tuam  in  fortitudine.    Quis  cmm  JlmiUs  tui  in  fonibus  ^  D i- 

mine  ?  Quis  fimitis  lui  ,  magnificus  in  f.mctitait  ,  terrihdis 
atqui  luadabilis  ,  faciens  mirabilia  ?  .  .  .  S:s  dui  . .  .  in  mi- 
fiiriLor.i-ii  luu  populo  huic  quem  elegifti  Porta  eos  ad  h.a- 
bitacutum  fancium  tuum..,  Irruat /Lpir  hoClCS  COTUm  formi,io 
& pafor ,  in  magniiudine  brachii  lui.  Introduc  eos  &  planta 
in  monte  hcrcditatis  tux  ■>  firmljjimo  habita^  ulo  tuo'quod  ept- 
ra:us  iJ  Duniiiie  :  Sanctu'irium  tuum  Domine,  quod  firmave- 
runt  manus  tuit.  ,  in  quo  regnabis  in  aiernum  Cf  ultrù  ,  atqug 
Ipü  Tecum.   Fiat.  Fiat. 


EXHORTATIO    DECIMA,  SECUNDA    IN    FESTO    PENTECOSTES. 

De  prœcipuis  Cara(5lenbus  Spiritus  lilias  ,  quo    Miniftri  Sacri   debent  repleri  :  quomodö 

hic  acquiratur  &   confervetur. 
Rcpkt'i  funt  omnes  Spiritu  Saniio.  A(5ï.  II.  f.  4. 


c 


IIRi.«;tus  Dominus  ,  pol  Refurreflionem  Suain 
cum  DiLipulisconverlans,  iVepiiis  prcedicerat  Sc  brevi a)l-i.n- 
furum  adP.urem  ,  ut  in  Regno  Caicfti  locum  iplis  prxj^a- 
raret.  Vcrùm  vix  poterat  de  hoc  dilceiru  Suo  verba  fa-  . 
cere ,  quiii  triftitia  impleret  corda  iplbrum  ,  nee  profefló 
line  caula  ;  notum  quijpè  erat  Apoftolis  ,  fcle  tamquàm 
OJti  in  mjdio  luporum  rclinquendos  ,  atque  in  ipfos  £x- 
citatum  iri  omnes  interorum  poteitates.  Chrilto  prxfente 
tutos  Ie  putabant  Apottuli  ;  Ulo  autem  abfente  ,  trepida- 
bant  proi'rix  Coulcii  intirmitatis  .-  fciebant  enini  ,  quam 
débiles  client  eorum  humeri ,  ac  inipares  fsreado   Prtcdi- 


C;:tionis  onerijipfis  poft  Jilagifiri  fui  difcefTum  imponendo. 

Eos  itaque  animandi  caufà  fxptîis  promiferat  Chriftus  , 
Se  loco  Sui  mifluium  à  Patre  Spi,itum  Confulatorera,  qui 
iplbs  docerct  omnem  veritaiem  ;  Spiritum  ,  qui  iplbs  diri- 
geret ,  &:  fortitudine  ac  virtute  ex  Alto  indueret  ;  atque 
hoc  ipfum  pronnUum  in  i'cfto  Pentecoftes  adimplevit ,  dmn  , 
efi'ufâ  in  illos  Spiritl^s  Sanüi  plenitudine  ,  mutati  Iunt  in- 
nóvus  homines ,  &  pubiicè  prxdicantes  Chriltum  ea  fece- 
runt  mir.ib!lia,  qux  A£loruni  hiltoria   commémorât. 

De.Jioc  Religionis  nolirx  Myltcrio  anno  fuperiori  fer- 
monera  habens,  Diieüillirai  j  propofui  Vobis  ob  oculo* , 


Exhortatlo  Décima  fecunda  in  Fejlo  Pentecojies.  6j 


Donium  Hanc  non  abfimilem  efTe  Cœnaculo  illi  Hierofoly- 
mitano,  in  quo  JuHu  Chrilü,  cummorari  debebant  üïri;ipuli, 
doncc  iniluerentur  virtute  ex  Alto  ;  atque  hanc  ideam  incul- 
care  Vobis  conatus  lum  ,  ut  conüderantesdignitatem  &  Ico- 
l-nun  loei ,  in  quo  verlamini ,  illalque  circumltantias  ,  quas 
cum  üircipulis  Domini  habetis  communes ,  codem  quoque 
modo  ,  eodein  iervore  ac  illi ,  ad  accijnendum  Spiritum 
Saiiftura  Vosiplbs  prœparstis.  MuiJlenum  quippè ,  quod 
Vobis  obeundum  erit  ,  scqué  di^num  efl  ac  illud  quod  Apol- 
tolis  luit  coiicrediium.  Idem  Pncdicabitis  Evangelium,  eam- 
tiem  docebitis  doürinain  ;  &  licèt  Vobis  non  parentur  nee 
rotie,  ncc  cruccs  ,  nee  alia  tyrannorura  tormenta  ;  continuo 
tarnen  cum  mundo  ac  dccmoiie  ludandum  erit  ;  dellruend.e 
iiiterorum  poteliates  ;  e\pugiiandum  re>jnuni  latanas  ,  quod 
longè  latéque  in  filios  hujus  feeuli  dominatur.'  Pari  igitur 
fanftitate  ,  pari  tbrtitudine  Vobis  opus  e(l  ;  idem  Vos  Spi- 
ritus debet  replere  ,  li  ad  optatam  metam  velitis  atiingere. 

Feliees  elüs  ,  li  hx'c  continua  nieditatione  pervolvcntes , 
eè  dirigatis  omne  Itudium  Veltrum  ,  ut  in  Ilac  Domo  ,  ia 
Hoc  myflico  Cœnaculo  Spiritu  Sanfto  repleaniini.  Intelices 
autem  ,  &  nimîùm  ,  proh  dolor  !  inlcliccs  fi  hxc  monita 
négligentes  refiftatis  Spiritui  Sanfto ,  &  doiia  Iplius  coii- 
temnatis. 

Serio  itaque  examinate  Vosmetipfos  ,  Chariliimi  ,  fcruta- 
mini  intimos  cordis  Veftri  recelius  ,  &  videte  utrùm  Spi- 
ritus Chrifti  in  Vobis  lit  :  an  dona  Ejus  acceperitis  :  au 
Ilüus  pricfentice  eti'eöus  in  operationibus  Vcftns  eluceant. 
Quod  11  ita  ie  res  habeat  >  omiii  lollieitudine  cuftodite  hunc 
thelaurum  inxllimabilem,  pergite  de  virtute  in  virtutein  ,  ala- 
cres  currite  ad  prseiia  Domini ,  &  nolite  horreiidü  ingrati- 
tudine  è  cordibus  Veftiis  hunc  Conlblatorem  ejicere. 

Quod  li  contra  nuUa  Spiritus  Sandli  in  Vobis  reperitatis 
veltigia  ,  convertimiiii  hodièad  Dominum  ;  rediniite  prxte- 
ritum  tempus  ;  reparate  annos  ,  quos  comêdit  locuiia  ,  & 
cum  firmo  demùm  propolito  ad  Ótficium  A'elirura  lerio  Vos 
aceingite  :  ad  quod  ut  efficaciïis  Vos  inducam  ,  breviter  of- 
tendere  eft  animus ,  quàm  necellarius  Vobis  lit  Spiritus  Ille 
Paracletus  ;  quiiiam  Ejusliiit  priecipui  carafleres  ,  &  quanto 
Itudio  Dona  Ejus  lervare  oporteat  Inlervient  h.xc  ,  ut 
/pero  ,  non  ad  confufionem,  led  ad  conTolationem  Vcftram 
bene  eiiim  de  Vobis  auguror  :  fed  etli  forent  allqui  neciluin 
qui  perfefto  corde  quaeiunc  Dominum  ,  oremus  uiianimiter , 
Dilefliilimi,  ut  Deus  det  iplis  hodiè  cor  novum  &  Spiri- 
tum  novum  ,  &  fuper  iingulos  eflundat  Sacrum  iUum  ]g- 
nem  ,  qui  oiim  in  Apoilolos  diipertitus  dignos  Evangelii 
Prtecones  Ipfos  efi'ecit. 

(  Deus  ,  dam  vocat  hominem  ,  dejiina:  ipjl  dona  Sj'iritûs  , 
yocationi  congruiz  )  Sicuti  diverfte  funt  hominum  conditio- 
nes  ,  itâ  qHÔque  diverla  lingulis  ftatibus  refpondent  otlicia  , 
&  ex  coull-qenti  diverse  gratiie  ,  quas  omnibus  Unus  atque 
Idem  Spiritus  diltribiiit. 

Dona  liKe  ,  line  quibus  non  vi  vitur  dignè  Deo  ,  nullo  jure 
expeftent  illi,  qui  ineonfulto  Suprcmo  Numine,  ex'cam- 
que  fuam  iequeiites  voluntatera  in  hunc  illumve  Ihitum  , 
&  vel  maxime  in  ÏNlinilierium  Sacrum  ie  intrudunt  :  tales 
enim  limiles  funt  Proplietis  iliis  ,  de  quibus  conqueritur  Do- 
minus  Jerem  22,.  Non  mitttbtm  Prophdias  ,  O"  ifji  curniiam  : 
non  loijuibar  ad  eos  ,   G-   ipfi  prophctabani. 

Similiter  Chriltus  Matth.  7.  Muld  ,  inquit  ,  dicttit  m'M 

m  illu  dii  :  Domini  ,  Domim  ,  nonne  in  nomint  luo  prophe- 
tuvimus  ,  (>  in  noniine  tuo  d.emonia  ejecinius  ,  O  in  nomint 
tuo  viniiies  mul-as  fecimus  ?   Et  tune  confndior  illis  :  quia  num- 

quum.  aQïL  yos  :  difiid'M  à  me ,  j^i  o^uamini  i/iij^niiaiem. 


Atque  hïcc  terribilis  repulla  doeet  nos,  Dikailiimi ,  idipfum  , 
quod  jam  l'x-pius  Vobis  inculcavi  ,  nee  latis  inculcare  va- 
leo  ;  nempè  à  légitima  Voeatione  ejufque  ferio  examine  de- 
pendére  priïcipuè  ialutis  negotium  ;  eolque ,  qui  hâc  ^'oca- 
tione  carent,  repelli  à  Domino,  neeumquamin  Pallorali 
ülfieio  falutarem  Iperare  pofie  luccell'um. 
_  Contra  verù  dum  Deus  Ipie  ad  illud  fublime  Minifte- 
riura  hominem  vocat ,  &  propriis  (  ut  ita  loquar  ;  iiianl- 
bus  in  Sanftuarium  Suum  deducit  ,  tune  quoque  gratias  pré- 
parât tanto  Muneri  relpondentes  ;  atque  ità  in  Sacris  P.igi- 
nis  nemiuem  legimus  umquam  à  J.teo  ad  Rcgimen  pupuli 
vocatura  ,  nisi  quoque  in  ipl'um  de  Spiritu  Suo  abundaiuer 
eli'nderit. 

Sic  Ipecialem  allirtenùam  ac  virtutem  promilit  &  dcdit 
Moyli ,  ut  educeret  ex  iEgypto  innuinerabilem  illam  populi 
nuiliicudinem ,  cui  exprelsà  Voeatione  eumdem  prietoeerat. 

Et  poliea  Num  XI.  de  Spiritu  illo ,  quo  Aloylen  reple- 
verat  ,  in  leptuaginta  Seniores  portionem  tranliii.it  ,  ^u/k- 
rum  ,  inquit  ,  defpiriiu  luo  ,  traiUnuiut  eis  ,  utJuJUnuni  ucuni 
Onus  populi  ,    t*  non    tu   folus  graveris. 

Et  rursus  dum  ad  ftrufturam'l'abernaculi  elegit  Fezeieël , 
priùs ,  Cu  Seriptura  teftatur  ,  replevit  (  Exod.  ^^.  )  eum  Spi- 

ri:u  Dei  ,  Japuntid  ,   Kr  inicUiginiid  ,   Ù  fcientid  in  cmni  opere. 

Qu;e  quidem  figura  ,  in  materiali  ilio  &  manufafto  Taber- 
naculo  poiita,  pnlchrè  nos  tkicet ,  quàm  multipiices  "ra- 
tias  Deus  coiiterat  Legis  Novx-  Minillriü  ,  ut  omnes  üllicii 
fui  partes  fidcliter  adirapleant. 

Moyien  jullu  Del  (ublecutus  eft  Jofue  ;  &  ecce  de  eo 
nurratur  Deut.  34.  RepLtus  efi  fpiritufapiinùa  ,  ^u:a  Moy- 
fis  ptijuit  Juper  eum  m.inus  fuas.  Numquid  de  Othoniële 
Seriptura  dicic  :  (  Jud.  3.  )  Fuir...  in  eo  Spiraus  Domini 
c'  judicavit  Ifraël?  (  Jud.  II.  )  Numquid  idem  Spiritus  ƒ,!.■- 
eus  eji...  fuper  Jephte  ?  (  Jud.  14.  &  15.  j  Numquid  &  iu 
curalonem  fopiùs  irruiife  legiiur  ? 

peficerec  me  tempus ,  li  de  lingulis  hujufmodi  enarrare 
vellem.  Percurnte  Hillorias  Sacras  ;  videte  Vocationes  Pro- 
phetarura,  &  reperietis  ,  numquara  deiiiiire  Singularem  Dei 
Virtutem  illis ,  qui  ab  Ipib  Domino  ad  aliquid  ina-ni  fue- 
runt  elefti.  ° 

Si  nunc  à  Figuris  properemus  ad  Viritatem  ,  invcnie- 
mus,  in  Nova  demum  Lege  hanc  Spiritus  Domini  plenitu- 
dinem  longé  latèque  undeqiiaque  tuilie  dittui'am  ,  &  ibe- 
cialcs  lilas  pra'rogutivas  qiuc  paueiliimis  anteà  perlbnis  da- 
bantur  ,  nunc  ia  omnes  nationes  &  populos  lafi  ni-inu 
dilperlas.  ° 

Joannçs  Baptifh  ,  deflinatus  ad  prtcparandas  Mellia.'  Vias, 
Spiritu  Sanöo  repletus  fuit  ab  utero  matris  lux.  ]Je  Iplb 
Chniïo  apud  lluiam  prsedixerat  Pater  iLkennis  ;  (Ifni.  42.) 
Dedi  Spnitum  meum  fuper  eum  ,•  &-  ouando  jam  Minilierium 
Suum  incepturus  baptizabatur  in  Jordane  ,  (  Matth.  3.  ) 
apeni  funr  ei  ca-li  ,  inquit  Evangelium  ,  Ù  vidit  Spiri.um  Dei 
dejcendentem  fcui  tolumbam .,  ù   venientem  fuper fe.  Non  quod 

hijc  delcen/u,  aut  hil'ee  donis  indigeret  Filins  Dei  ,•  led  quia 
in  Perlbna  Sua  volebat  oficndere  ,  Spiritum  Sanaum  Cœ- 
litùs  illis  duri ,  qui  ad  Minifterium  Sacrum  à  Dto  vucan- 
tur ,  nee  illud  à  quuquam  iulci2iiendum  elle,  nisi  prius  in 
illuin  Spiritus  Sandus  deieenderit. 

(  Dona  Spiriiüs  SancT,  in  A'  L  largijjlmè  effufa  fuut.')  Eâ- 
dcm  ratione  Chriüus  funduturus  Eecleliam  Suam  in  Apof- 
tolüs  inlulflavit,  tnbiicns  iplis  Spiritum  ilhim  vivifiean- 
tem  ,  qui  primùm  iundificare  debebat  Apoltolos  iplbs  ,  ac 
deinde  alios,  qui  ipforuni  Miiiilierio  ad  amplcflendum  lOvan- 
gelium  adtluceremur;  (Jyau.  30.}  uui^'iu^  in<iuk ,  j^/ri- 


68 


Exhortatio  Décima 


tum  Sanclum  :  quorum  remifirnis  ptccat/i ,  reminuntur  eis. 

Et  quaii  necdum  futficeret  aliquam  illius  Spiricûs  acce- 
pifle  pardculam,  iedere  ipfos  in  civitate  voluit  Chriltus  , 
donec  Ejufdem  Spiritits  plenitudiiie  replerentur  :  unde  il- 
lud  ,  quod  legimus  A.&.  2.  RejjUti  func  omîtes  Spiriiu  Sancïo , 
&  ccxpcrunt  ioqui ,  clariHimè  profeUó  nobis  lignificat,  tune 
demùm  loquendum  Miniftris  Eccleliœ  ,  tune  demùm  aptos 
illos  effe  ad  inclioandum  Miniiterium  ,  poftquajB  fueiint  Spi- 
ritu Sanfto  repleti  &  quodammodo  inebriati. 

Quinimó  non  Apoftolicis  tantum  Viiis  fed  &  reliquis  fide- 
libus  Spiritus  Ille  eft  necellarius.  Pugnare  eniin  contra  ds- 
monera  &  carnem  non  polfunt,  aut  imniaculatos  fe  cufio- 
dire  à  deculi  contagio  (quod  Lex  Chrifti  ab  ipiis  exigit) 
niil  fpecialiter  Divino  adjutorio  fuerint  prxventi  ;  atque 
ideo  de  Novœ  Legis  Eccleliâ  per  Prcphetas  prcedixerat 
Deus  :  (  Ezecll.  36  )  Dabo  vobis  cor  novum  ,  &  Jpiritum  no- 
vum, ponam  in  medio  vejiri.  Et  iterùm  :  (  Joël.  2.  )  Effun- 
dam  Spiritum  mtum  fuper  omnem.  carnem.  Quod  quidem  ab 
initio  Ecckliïe  ufque  ad  finem  feculorum  per  Sacramenta, 
alialque  grutias  iu  populura  fidelem  efFufas  adimplebitur 

(Sacdrdotes  plufqtuim  rdiqui  lis  indigent.  )   Cernitis  igitur, 

Dileûiliimi ,  quàm  necedàrium  fit ,  ac  femper  fueiit ,  Spi- 
ritum Sanftum  accipere  i  fed  Hôc  Spiritu  prae  reliquis  ple- 
nos  debere  illos  elle,  qui  ad  Sacrum  Miniflerium  fe  ac- 
cingunt.  Menfura  enim  Donorum  refpondere  debet  Officiis 
iliis ,  quibus  lunt  honorati  ;  media  proportionata  lint  oper- 
tet  ad  finem  ;  Sacerdotes  ,  qui  in  Evangelio  vocantur  Lux 
mundi ,  majori  debent  claritate  fulgére ,  quàm  alii  fidèles , 
quos  illuminant.  Cum  eodem  vitte  ordine,  quo  falvum  fe 
facit  laicus  ,  ad  internum  defcendere  poteft  Sacerdos  ;  ne- 
cell'e  eli  enim  ut  ejus  vica  prœfulgeat  in  opère ,  qui  alios  ante- 
cellit  in  dignitate.  Plus  fcire  tenetur  Dux  exercitùs  quàm 
miles  gregarius  :  plus  ille  qui  docet ,  quàm  qui  docenti 
aures    prœbet. 

(  Enumerantur  Caractères  il/ius  Spiritus  quo  debent  effe  re- 
pleii.  )  Solet  autem  Deus  in  gratiarum  Suarum  dilpenfaiione 
qual'dam  donis  Suis  qualitates  anneftere  ,  quœ  lingulariter 
inlcrviunt,  ut  homo  ad  fpecialem  illum  finem  perveniat , 
ad  quem  a  Supremo  Numine  dellinatur.  Et  quoniam  alite 
font  virtutes ,  qu-.e  conveniunt  homiui  in  folitudine  vi- 
venti  ;  alix  qute  in  dlvite  ,  alice  quae  in  paupei  e  requirun- 
tur,  &  lie  de  lingulis  hominum  ftatibus  ;  hinc  quùque  dona 
illa  ,  qux  Miiiillris  Sacris  diltribuit ,  fpeciales  quofdam  ca- 
raderes  habent  ,  ipfonim  Statui  congruos ,  &  Evangelico 
IVlinifterio   accommodatos- 

(^luoniam  autem  niliil  magis  necelTarium  e(l  unicuique  , 
quàm  eas  acquirere  virtutes  ,  e?mque  fanftitatis  formam  , 
quam  radone  llatûs ,  in  quo  verfatur  ,  Deus  ab  ipfo  fpe- 
cialiter exigit ,  hinc  operse  pretium  erit  tantifper  hic  per- 
pen.iere ,  quinam  lint  prtecipui  carafteres  illius  grati.e ,  quam 
Spiritus  Sunflus  INliniltris  Evangelicis  elargitur. 

Atque  iuprimis  fpiritus  ille  Palloralis  Status  ,  qui  Sanc- 
tos  iMiniftros  animare  debet ,  prorfus  idem  eft  cum  illo  , 
quem  Pater  illternus  in  Filio  Suo  fulcitavit  ;  &  quein 
Chrillus  Ipfe  Lucte  4.  defcribit  :  Spiritus  Dumini ,  inquit  , 
j'uper  me  :  propier  quod  unxit  me,  eyangeli^.ire  pauperil'us  mijlt 
me  ,  funare  contri:os  cordi.  Hic  idem  Spiritus  ,  inquam  ,  per 
Sacram  Ordinationem  digne  fufceptam,in  Sacerdotes  eft'un- 
ditur.  Si  itaque  proprietates  Ejus  velimus  cognofcere,  ac 
juftam  Illius  in  nobis  ideam  ett'urmare ,  figamus  paulilper 
oculüs  in  Exerapiar  iftud  fublime  quod  nobis  datum  eft, 
Ut  videamus  quibusnain  Spiritus  ille  iu  Chrifto  ettuUeric 
Caraâsribus. 


Vix  Salvator  duodecimum  œtatis  annum  atttjerat  :  & 
ecce  ftatim  ,  negleââ  Parentum  de  Ipfo  foUicitudine ,  fa- 
venitur  in  Templo,  audiens  &  interrogans  Doftores  Le- 
gis ,  ac  delicias  Suas  reponens  in  locis  Patri  Suo  facratis 
verfari.  Deindè  in  omnibus  aûionibus  non  propriam  ,  feJ" 
Illius  unicè,àquo  mifTus  erat ,  gloriam  quœlivit.  Triennio 
illo  ,  quo  praidicavit  Evangelium  ,  diem  inftruûioni  & 
exemplo ,  noûem  verô  contemplationi  ac  orationi  concef- 
fit.  Ex  una  parte  mifericordiâ  plenus,  malis  proximi  con- 
dolet ,  affliflos  folatur ,  ac  pertranlîens  plateas  &  vicos  re- 
linquit  ubique  benignitatis  Suse  veftigia  :  ex  altera  verô 
parte  ,  zelo  jufto  incenfus  ,  honorera  Dei  vindicat ,  &  è 
Domo  Patris  Sui  profanatores  ejufdem  cum  gravi  increpa- 
tione  expellit  ;  ac  denique  pro  ingratis  moritur  ,  &  pro 
Ovibus  Animam  ponit.  In  his  &  aliis  innumeris  Chrifti 
faûis ,  quis  elî  qui  non  agnofcac  Spiritura  illum  Evange- 
licum,  qui  animare  debet  IMiniftros  Eccleliâ:  ?  Quis  eft  qui 
non  agnofcat  prcecipuos  Illius  Spiritus  Carafteres  ? 

Primus  itaque  Status  Veftri  Carafter  eft ,  DileûiilimijUt 
amore  tenerrimo  Deum  fuper  omnia  diligentes  de  fola  EjtiS 
Gloria  fitis  folllciti.  Atque  ideo  verus  Chrifti  Minifter  nullis 
parcit  laboribus,  nullis  difficultatibus  deterretur  ;  nihil  eft 
quod  non  fufcipere  velit  &  exequi ,  ut  Cultum  Dei,Sa- 
lutemque  Animarum  promoveat.  Totum  fe  confecrat  lu- 
crandis  illis  ,  quos  curte  Sure  habet  concreditos  ;  folatur 
infirmes  ;  erigit  Tapfos  ;  confirmât  Juftos  :  linè  ullo  refpeCku 
humano  infurgit  in  vitia  ;  importuné  ac  opportune  arguit , 
obfecrat ,  increpat  ;  hoc  folum  prtc  oculis  habens ,  ut  Mi- 
nifterium  llium  fideliter  adimplcat.  Nec  quidquam  contra- 
diftionibus  movetur  ;  fed  cum  Paulo  exclamât  :  (  II.  Cor. 

12.)  Ltbentiffimè  impendam  ,  Cf  fuperimpendar  ipfe  pro  tini- 
mahus  l^ejiris  :  licèt  pliis  p"os  diligens  ,  minus  diligar  :  nulla 
apud  ipl'um  diftinfkio  Judiiei  &  Grteci ,  pauperis  &  divi- 
tis  :  novit  enim ,  fe  omnibus  debitorem  ;  nec  in  homini- 
bus  homines,  fed  Deum  qutcrit ,  &  Chriftum,  Cujus  San- 
guine omnes  ad  unum  ufque  redemti  funt. 

Alter  Paftoralis  Spiritus  Caradter  in  eo  fitus  eft ,  ut  quîs 
înprimis  in  easincunibat  virtutes,  eas  aniet  prtc  reliquis,  qux 
Statui  fuo  funt  proprix  ,  &:  quie  Sacerdotalem  gradum  egre- 
giè  colluftrant  ;  atque  ideo  hôc  Spiritu  prîcditus  magnam 
ante  omnia  caftitatis  ac  puritatis  curam  habet  :  meditationi , 
ac  orationi  per  quam  bona  quxvis  impetrantur ,  fpeciali- 
ter addiftus  eft  ;  Itudium  ac  labores  facros  delicias  fuas  re- 
putat  ;  &  quoniam  le  in  formam  gregis  ac  raorum  exem- 
plar  conftitutum  novit ,  lie  dirigit  omnes  aûiones  fuas ,  ut 
externo  habitu,  converfaiione  ,  imô  ipfo  fuo  filentio  Illum 
annuntiet  Deum  ,  cujus  Minifter  eft ,  &  Chrifti  Bonum  Odo- 
rem  in  omni  loco  difpergat  ;  adeo  ut  exemplo  magis  quàm 
verbo  inclamet   fidelibus  ,  (  I.  Cor.  4.  )  Imitaiores  mei  eJio~ 

te  ,  ficut    Cf    ego  Chrifli 

Tertio,  quem  verus  Sacerdotalis  Spiritus  animât  ille  Statum 
fuum  maximo  habet  in  pretio.  Nec  enim  ,  ùt  multi  faciu  nt , 
Clericatum  refpicit  adinftar  vilis  alicujus  ariis  mechanica;  , 
quâ  vidtum  iibi  &  amiftum  aut  temporalia  qiiscdam  com- 
moda  poiiit  acquirere  fed  fubliniitatem  Rlinifterii  Sacri  in- 
timé perpendens ,  dignitatem  illam  ,  ad  quam  vocatus  eft  , 
omnibus  fxculi  honoribus ,  imô  Sceptris  iplis  Regiis  longé 
anteponit.  Difiîcilem  quidem  ac  laboriofam  novit  elfe  hanc 
dignitatem  ;  fed  limul  conliderat  quàm  illuftris  lit ,  quàm 
excelfa  :  atque  ideo  numquam  de  Statu  fuo  nisi  cum  reve- 
rentia  loquitùr  ;  Funftiones  Sacerdotales  amat  ;  eas ,  ùt 
decet ,  ftudet  peregdre  ;  honori  fibi  ducit  vel  minimo  Sa- 
crorum  Ordinum  OHicio  dctuiigi  ;  Templorura  ac  Altrrium 

ornatuiu 


fecunâa  in  Fejlo  PentecoJIes. 


69 


omati'.ra  diligit ,  &  quantum  poteft  procurât  :  fincerè  cum 
Propheta  Kegio  clamât  :  (  Plulm.  83  )  Ehgi  abjeclus  ej)e 
in  domo  Dti  mei  :  magis  quhm  habittire  in  tabôrnaculis  pcc- 
catorun  :  ix  iterum  :  M/lior  ejl  ,  Domine  ,  dies  atiJ.  in 
airiis  ruis  fuper  milUa. 

(  Interrogée  quifqut  fe ,  an  lllum  h.ibeat.  )  Hi  funt ,  Di- 
leiàillimi  ,  W  funt  primarii  Caractères  Illius  Spiritus  ,  qui 
Vos  in  Minilterio  dîngere  debet  &;  incitare  ;  feu  potiùs 
hœj  fuut  dona  ,  hi  funt  afteftus ,  hœ  difpolitiones  ,  quas 
Spiritus  Sandus  in  iis  operatur  ,  quos  iu  dignos  Evan- 
geln  praccoues  affumit. 

Inierrojate  igitur  Vofhietipfos  ,  ficut  Paulns  olim  Ephe- 

fios  ,  (  Aft.    19.  )  ƒ    Sfiritum.   Sanctum    accepijlis  ?..  .  .    Ipli 

Vos  tentate  ,  Ipii  Vos  probate. 

Si ,  diligenter  fcrataïuei  confcieiitiam  Veftram  ,  reverâ 
illarum  virtutum  in  Vobis  femina  rcperitis  ,  fecuri  pergi- 
te  ,  fi'uftum  hiB>:  dabunt  in  tempore  fuo  ;  congratuler 
Vobis  de  thefmro  quem  poiiidetis  ,  habetis  Vobiscum 
Confolatorem  Spiritum  ,  qui  vias  Veftras  liiriget  ,  qui  'm 
laboribus  Veftris  Vos  fufteaiabit. 

Si  nuila  prorsùs  (  quod  avertat  Deus  )  illor.um  dono- 
rum  in  Vobis  reperiati»  veitigia  ,  defiderium  nulUim  ;  aut 
citô  pœnitendum  eft  Se  novus  formandus  animus  ,  aut  à 
Statu  Eccleliafticü  difi;edendum  :  ne  aliàs  lioé  Vocatioue 
congrua  ,  line  débita  difpofitione  eumdem  ingreiii ,  &  Vos , 
&  animas  Vobis  -demandandas  ceternùm  perdatis. 

Si  porrô  ,  necdura  quidera  Donu  illa  poiiidentes  ,  Gnce- 
rum  tameri  fenciatis  delider'ium  eadem  Vobis  acquirendi , 
crate  Dominuni,  ut  hoe  defidcrium  Vefrrum  perticiat  ;  in- 
ftate  perfeveranter  ;  luiHi  parcite  labori  ;  media  alTumite 
quibus  tenditur  ad  perfcftionem  :  &:  D.eus ,  qui  dat  om- 
nibus afHuenter  ,  confummabit  in  Vobis  opus  bonum  ,  cu- 
jus  jam   nune  fundamenr^nn  incepit  conftruere, 

Verùm  audire  Vos  videor  intrà  \'ofmedpfos  différen- 
tes ,  Dileôiliîmi  ;  hcec  Dona  quidem  ,  dlcetis  ,  perfefta  funt 
&  optima  ;  feJ  illis  tantum  conveniunt ,  qui  jam  indé  ple- 
nitudinem  Spiritus  Sanftî  acceperunî  ,  qui  in  ipfo  ÎNlini- 
fierio  Evangelico  occupantur  :  nos  adhuc  in  via  Domini 
fumus  novitii  ,  necdum  Sacris  initiati  fumus  Ordinibus  , 
in  quibus  abundantia  Gratiarum  infunditur  ;  necdum  in 
Viiiea  Domini  laboxamus  :  dum  -tempus  illud  advenerit  : 
tune  charifmata  illa  polî'eliuros  nos  confidiiaus ,  nunc  au- 
tem   prtematurum   eft  /iniitia  à  noKs  exigera. 

Nec  ego ,  Dilcftilnmi  ,  pcrfeSlonis  apieem  à  Vobis  ex- 
igo  ,  nee  peto  illarum  virtutum.  aftuale  exercitium  ,  quibus 
aliquando  debebitis  iMiniiterium  Veft-rum  illuftrare  ;  Jed  hoc 
volo  ,  ut  ex  nunc  in  Vobis  iint  illarum  virtutum  femina  ; 
ut  fumraum  illarum  habeatis  deliderium  ;  ut ,  perpender.tes 
ad  quid  iitis  vocati ,  fumptus  prseparetis  tam  in  pietate  quàm 
ia  fcientia  ,  qui  ad  hoc  œdificium  eonfumtnandura  erunt  ne- 
ceilarii ,  aique  in  hune   finem   toto  animi  conatu  tendatis. 

Nolite  errare  ,  aut  \'osmetipfosdecipere  •  t-efte  Scrip- 
tura  :  (Prov  22.)  ^dolefcens  juxia  viam  fuam  ^  eiitim  cùm 
finuerit  ,  non  recedei  ah  ej.  '.  (^  (puâtes  nunc  funt  alumni  taies 
irunc  pojieà  in  Hlinifierio.  )  quales  hiC  efli-S  ,  taies  quôque 
prcportione  fervatâ  eritis,  quando  in  Minilterio  verfabi- 
mini  :  &  ex  iis,  qux  nunc  circa  A'os  agur.tur,  eolligere 
poteftis,  an  aliquando  fervemes  &  digni ,  an  vcro  tepîdi 
&  négligentes  fuis  fucuri  Sacerdotes. 

Si  nunc  adeô  in  Vobis  flaecefcat  Cliaritas  Dei,  ut  nc- 
quidem  purum  cuftodire  cor  \'eitrum  ftudeatis  ,  ac  Sanc- 
tjtatem  illam  acquirere  ,  ad  quam  omnes  vocati  funt  Chrif- 
tiaui,-  an  putatis ,  V-os  uikco  monieuto  habuuros  excellen- 


tiliîmam  illam  in  l^eum  Charitatem  ,  qus  Pafîoris  anima 
efle  debet  ,  &  quam  fpeciuliter  in  Miniltris  Suis  exigit  Sal- 
vator.?  Numquid  Chriltus ,  ut  hujus  inculcaret  necetiitatem  , 
ter  à  Petro  pctiit  :  (  .loan.  21.]  Si.T.on  .  .  .  diligis  me  plus  /i/j, 
antequàm  ipli  Oves  Suas  p.ifcendas  committeret?  Hoc  utl- 
que  inlinu.ms  ,  nulli  committendum  IMiaifterium  ,  nisi  illi , 
qui  excellentiorem  ac  niajorem  prs  reliquis  in  Deum  ha- 
bet  Chariiatem.  Dicite  ,  qucefo  ,  quomodo  accendetis  in 
aliis  ignem  illum,nisi  priùs  illo  ipfo  cor  Veftrum  totura , 
quantum  eft ,  inardefcat  ?  Quomodo  de  Sola  ICjus  Gloria 
eritis  foUicîti ,  nisi  îllam  in  omnibus  quccrere  longo  exer- 
citio  fueritis  affueti  ? 

Si  nunc  tepidi  &  difToIuti  ad  Sacramenta  acceditis  ;  (î 
faftidium  \'obis  pariât  Euchariftieus  Panis  ;  ii  non  defide- 
retis  bibere  de  Foniibus  Salvatoris  eo  temipore ,  quô  in- 
timé eRis  perfnali  ,  muliis  Vos  egere  gratiis  ,  eufque  Sacra- 
mentorum  ufu  elTe  acquirendas  ;  quâ  froute  aliquando  po- 
teritis  in  aliis  hanc  fanftam  iitim  excitare  ?  Quid  demùm 
erit ,  poftquàm  confuetudine  quidam  htcc  ipfa  Vobis  vi- 
luerin't  ?  . .  .  ifraëliiffi,  dum  prima  vice  Manna  iplis  plue- 
bat  de  Cœlo  ,  cura  fumma  adniiratione  Se  follicitudine  Cc- 
leftem  hune  Panera  colligebant  :  poftquàm  autem  mirabilia 
Dei  per  plures  annos  eram  e.xperci ,  clamabant  ad  INloyfen  : 
(  Num.  21.)  anima  nujlr.i  jam  naufcat  fuper  ciho  iflo  lev'tjjlmo  , 

&:  paneni  communem  ab  Ipfo  expetentes  fufpirabant  ad  ollas 
carnium  Egj-pti.  .  Similiter  Sacerdotes  &  Levitœ  ,  ubi  pri- 
mùm  iraplebat  gloria  Doraini  Tabernaculum  ,  &:  ex  Arcu 
Fœderis  Oracula  Divina  audiebantur,  non  nisi  cura  fanfto 
quodam  tr-etnore  ad  funftiones  fuas  accedebant  ,•  vix  au- 
tem  Oraculis  illis  nec  non  fanûis  traftandis  erant  aflueti , 
cùm  ftatura  fecutce  fuerunt  profanationes,  &  aliqui  ex  iUis , 
îgnem  alienum  in  Tabernaculum  inlerie  aufi,  flammis  de 
Cœlo  millîs  confumti  funt.  Talis  icilicet  ell  mii'erorum  mor- 
talium  conditio,  ut  res  quantùmvis  fublimes  (  &  hoc  vel 
maxime  in  rebus  fpi.itualibus  &  inviiibîlibus  optinet  )  ipfo 
ufu  quodaramodo  vilefcant  hominibus,  nisi  continua  folli- 
citudine animum  flium  novo  quodam  fervore  excitare  & 
inflammare  ftudeant.  Si  igitur,  Dileftiliimi ,  ex  nunc  nau- 
feat  anima  Vefira  fuper  Cibo  Sanftiiiimo  ;  H  ex  nunc  alieno 
igné  ardeat  cor  Veltrum  ,  dum  ad  Menfam  Domini  acce- 
ditis ;  timendum  profeftô,  ne  aliquando  infeniibiles  fafti, 
facrUegè  Ofliciis  Sacris  iungamini  :  ex  quo  proindè  cerni- 
tis,  quàm  iiecefTaria  lit  A'obis  frcquens  ex  nunc  Eucharif- 
tise  perceptio  ;  fed  fanûa  ,  fed  cum  novo  femper  dtfide- 
rio  ac  feri'ore  conjunfia. 

Pergamus  nunc  a<l  alios  Paftoris  Boni  caraiSeres  :  Forma 
Gregis  elfe  debet  ;  moribus  caflus  ;  converfarione  S:  exem- 
plo  confficuus  ;  Siatum  fuura  &laboresi]Ii  anexos  amans; 
continuo  demùm  pro  Ovibus  fuis  defudans.  An  autem  hrec 
omiiia  f.tis  implet.uii,  ex  iis,  quo:  nunc  agitis ,  aiiquatenùs 
valetis  eolligere. 

Et  quidem  quod  attinet  caftitatem  ,  non  dico  opùs  efle  , 
ut  omni  cordis  tentatione  in  hoc  pundo  fuis  liberi  ;  no- 
viftis  eiim  hoc  homini  datum  non  elle;  noviftis  exemplum 
Pauli ,  qui  ad  confolationem  noftram  adeà  amarè  de  hoc 
angelo  iJatana;  conqueritur.  Sed  nisi  ex  nunc  ametis  ülani 
virtutem  :  nisi  multâ  circumfpeftione  in  hàc  materia  aga- 
tis  ;  nisi  cum  Paulo  iuRanter  à  Domino  cor  mundum  pe- 
tatis  ;  nisi  efficacirer  eas  vitetis  occaliones  ,  qute  animum 
vel  levi  macula  deturpare  natce  funt  ;  an  putatis  polici  , 
quandô  Vobis  folis  entîs  relifti ,  quando  occafione  ipllus 
iSlinifterii  muItipHcabuntur  pericula  ;  an,  inquam,  putaiis, 
iitefos  Vos  permanfuros .?  . . .  Si  autem  ècontrr.rio  pro  vi- 


Exhortatio  JDecima 


/^ 

"ilantifilma  cordis  cufïodia  ex  nunc  fitis  folliciti ,  confiai- 
té  ,  non  defuturam  pofteâ  Vohis  gratiiira  in  Üs  occaiioni- 
biis,  ad  quas  neccflitas  Ofticii  Vcltri  \'os  inducet  :  Deus 
tnim  ,  qui  ad  INIinilkrium  Vos  vocat ,  in  jis  quoque  ju- 
vubit,  quœ  ex  iplb  Miniiterio  confequuncur ,  &  virtutem 
jn  iiifirmitate  perficiet. 

Similiter  li  gravitate  Sacerdote  diguà,  &  cxemplari  con- 
verlatione  poltea  veluis  elucere  ,  exuite  ex  nunc  ea  quie 
funt  parvuli  ;  nu^^as  abjicite  ;  non  pudc.it  Vos  publics  exer- 
cerï  virtutem  ,  illi  audiûo.s  Vos  profiter! ,  alios  excmplo 
Veüro  ad  fanftitatem  animare,  &  ouoreni  Chrilü  bonuni 
in  ibcios  dili'undere. 

Denique  Miniiler  Evangelicus  vitam  duccre  debet  labo- 
ribus  plenam  ,  debet  Statum  luum  ,  tot  moleliiis  cu-eum- 
datuni ,  diligere  ac  fideliter  ICjus  adimplcre  Otikia.  An  au- 
tem  putatis,hoc  ab  illis  pr^ftiiuni  in  ,  qui  molli'ie  ac  de- 
iidià  Ine  llertunt ,  iludiuni  refugiunt,  ac  regulaf.e  vito;  ordini  » 
qui  ad  Deum  ducit,  ad:irlngere  ie  nolunt  ?  Quid  ,  quxfo  , 
cit  diurnum  aliquot  horarum  ftudium ,  quod_tiuietè  peragi- 
tur  ,  ii  comp-retur  cum  laboribus  Minilierii',  qiJos  impor- 
tuné &  opportune,  inter  médias  ixpe  contrauiftiones  & 
anguftius  lubire  necelïeeil?.  .  Si  i;ie,qui  lub  oculis  Su- 
periorura  eft  pofitus  ,  &  continuo  calcuri  prellus  ,  tantillas 
refugit  moleliias  ;  quomodó  poltea  ,  libi  reiiüus ,  graviores 
J'ulcipiet  ?  .  . .  (^ui  in  modico  infidelis  ell ,  an  in  maiori 
fidelis  erit  ?.  ..  ]m6  qua  fronte  l'perare  potcft,  ie  fidelera 
furunim,  cum  fcientiam  acquirere  coniemnat ,  line  qua  Offi- 
cio  l'uo  débité  ncquic  detungi  ?  .  ■  .  Ule  prottfto  convin- 
citur  Statum  luum  non  amare ,  qui  exhorret.  occupationes 
«idem  iiidevulsè  annexas,-  multùque  minus  cas  amabit  polleà_, 
quandè  opprimetur  ab  onere  quotidiano  ,  cui  tercndo  le 
lentiet  ineapacem. 

Satis  jam  iiipcrque  perfpicitis ,  DilsoilCmi ,  ex  prxfenti 
Velira  vivendi  ratione  colligl  polîe ,  quales  aliquando  in 
Minifierjo  Saero  litis  tuturi  ;  imô  ü  penitiùs  haiic  velitis 
pcrlcrutaii  ,  ex  niinc  innotelcet  Vobis ,  an  habituri  litis 
ispiritura  illum  , Statui  Veliio  propiium  ,  Statui  Vellro  ne- 
ceifarium, 

(  Adh  rttitio    ut  acquirant    Dona    Spiriiûs  fibi    neaffaria.  ) 

Itaque  per  Veliram  Salutem ,  per  Vileera  IMifericordiu;  Dei  i 
per  Ipfum  Clirilli  Sani;uineni,  quo  animœ  Vobis  commic- 
tendu.'  redemtœ  lunt ,  Vos  rogo  obtellorque,  ut  Divinâ  ju- 
vame  Gratia  tempefiivè  iii  Vobis  eSormetis  Carufteres  il- 
los ,  qnos  jam  audiltis  ad  Spiritum  verè  Sacerdotaiem  le- 
quiri  ;  atque  in  hune  finem  exuite  veterem  liominem  ,  ex- 
cutite  j'cccati  jugum ,  deponke  qiddquid  mundanum  elt  ac 
carnale  :  Spiiitus  enim  qui  in  Vobis  habitare  debet,  Spiritus 
eft  ,  teite  Chrilio,  (  Joan.  1 4.  )  cu^m.  mundus  nonpouji  acciperc. 
Santtitatem  feöamini ,  fcientiam  qurcrite,  laborem  alacres 
fuicipite  ,  cuniSas  Officii  Vellri  partes  fideliter  adimplete  ,  Sx. 
his  omnibus  continuam  jungte  Divinx  Legis  meditationem, 
ac  oratione  perleveranti  Ccdum  pulfate.  . .  .  Nec  décrit 
Vobis  Deus  ,  qui  Vos  ad  îMinilterium  vocat ,  fed  dabit 
(Luc.  11.)  Spiritum  bonum.  pettnàbus  je...  Si  quis  enim... 
indigtt  fipiiniid  .t'wc^v.  Scriptura  ,  (  Jac  I  )  poJiuUt  à  D^o, 
fU!  dat  omnibus  l'^uenier. 

Hxc  fi  fcceritis ,  del'cendet  fuper  Vos  Spiritus  Sanflus , 
Spiritus  Sapieutia;  &  Intelleftùs,  Spiritus  Scientiïc  &  Pie- 
ratis  ;  lUe  Vos  reget ,  lUe  Dona  dabit  Statui  Vcltro  pro- 
pria ;  lUe  paulatim  eliormabit  in  Vobis  Caraiteies  Miniitro 
Chrilii  dignos.  Atque  ità  crelcetis  in  viros  p.rfeftos ,  in 
hoiîiines  Dei ,  ad  omne  opus  bonum  inltruftos. .  Sic  agen- 
xss  vidcbitis  t:umla;ciiia  appropinc^uare  dicm  illum ,  in  t^uo 


Plénitude  Ejufdem  Spiritiis  in  Vos  efTunv^etur,-  ^iem,îîç- 
quam  ,  Ordinationis  Sacrîc  ,  quando  Sacerdotio  inllgniti  y 
velut  in  akero  Pentecoftes  die,  rtpleti  Spiritu  Sanfto  in- 
cipietis  loqui  Magiialia  Dti, 

(  Compi^ruiio  inter  dit  m  Pintecojles  &  dicm  Ordinationis,  ) 
Nec  miremini ,  Dileftillimi ,  quôd  hic  magnificam  iltam  cora- 
psrationem  ,  dum  de  die  Ordinationis  ^'eltrxloquor  ,  audeam 
inltiiuere  Fateor  quidem  ,  olim  Apollolis  aliisque  primitivie 
Eccleiiœ  Miniftris  ,  cum  Sacro  Carattere  datum  tuiile  Donum 
l.inguarum  ,  Donum  ftliraculosum  ,  Gratiam  Curationum  , 
iSc  alia  hujus-modi  ,  qiix  admiratiuncm  pariunt  ,  &  Oinnl- 
potentis  Virtutem  fenfibilker  atteliabantur  ;  verùm  îit  ani- 
madvertunt  Sailfti  Patres,  H.ec  Jigna  iteccjj'aria  in  txordia 
Ecildju-e  jeurunt  :  ut  eiiim  ad  pdem  cre'ceret  multitudo  credtn- 
tium  ,  miraLulis  fi.erat  nutrUnda  i  fed  Spiritualia  ,  qu'.C  t)r- 
dinatio  Sacra  coirisrî  Dona  ,  eadem  nunc  l'une  ùt  antè  ;  nec" 
minus  excelkntia  ,  nec  minus  i'alutaria.  Licèt  enim  Miniltrl 
Saeri  non  ampliùs  ioquantur  variis  linguis  ,  fed  tamcn  lin- 
guam  loquuntur  Salutis  ;  fed  Unâione  Spiri-tûs  condiunt  fer- 
lîionem  ;  fed  in  fecreta  cordis  penetrant ,  &  pertingunt  ufque 
ad  divilionem  ipintùs  ,  compagum  quôque  ac  medullarum.  ., 
]\on  ampliùs  Sacerdotes  cœcis  vifum  ,  l'urdis  auditiim  clau- 
dis  greO'um  reltituunt  ;  fed  cajcos  fpirituales  illuminant  ^ 
corda  duriiiima  emoliiunt  auribus  inlbnare  faciunt  verita- 
lem ,  devios  reducunt  in  viam  falutis.  Demain  nec  mor- 
tuos  fufcitant ,  aee  fenlibili  modo  aniniam  cadaveribus  re- 
ftituunt ,  fed  animas  gracia  privatas  ad  vitam  revocant  fpiri- 
tualem  ;  fcA  iœtentes  peccatores  sx  iniquitacis  cœno  edu- 
cunt,  &  Stolam  Primam  iplbs  induentes ,  Gtlo  lucrifaciunt, 

Ili  funt  efteftus  ,  Dileftiliimi  ,  hwc  funt  Miraciila  Gratia;  , 
quœ  Sacra  Ordinacio  in  illis  producit  ,  qui  digjié  eamdem 
l'ufcipiunt  ;  (  Pfalm.  127.  )  Sic  benediaiur  homo  ,  qui  timet 
Domuium  fie  ChrifiU5  exaltât  coo}eratores  Suos  ,  ad  hune 
Sacrum  Gradum  cum  famSa  difpolitione  accedentes  Taies 
illuminât  Spiritu  veritatis  ,  qui  ipfos  doceai  ac  in  Miniiterio 
dirigat.  . .  .  Talibus  infundit  Spiritum  Sanftitaiis  ,  qui  corda 
purificet ,  ac  in  novos  homines  illos  mutet. ...  Taies  iii- 
ftenta;  Sj  îritu  Fortitudinis  in  med.iis  contradiitionibus  5t 

adverlis 'J'ales  funt  deriique ,  in  quibus  ajcendit  igneni 

Suum  ,  cujus  deindè  fcintillas  ipli  in  omnes  Eceleliic  parte» 
djfpergunt  ;  qui  enim  Divmo  Spiritu  pkni  funt  y  inquit  Gre- 

gorius ,   Dei    magmtiia    tacere    non  pojjunt. 

Sed  ,  proh  dolor  I  quàm  fxpè  accidit  iilud  de  quo  conque- 

rUur     IBernardus  ;    ccr.atur    de    digniian    i.-    non     mra.ur     ds 

fanclitate  :  quàm  multi  linè  "Vocatione  ,  linè  difpolitione  dé- 
bita, fine  congruo  motivo  ad  Sactriiotium  Chriiii  convolant, 
atque  ideo  fruftrantur  Lumine  Cielelti ,  gratiis  abundantibus, 
ac  talentis  illis  j  quœ  taiiien  ad  digne  fubeundas  Minifierii 
Funftiones  quâmmaximé  funt  necellaria  ;  ex  quo  fit,  ut  tam- 
quam  terra  arida  nnllos  dent  fruftus  ,  nullos  gignant  filios 
Chriüo  ,  nihil  uniquam  boni  in   Ecclefia  faciant. 

Intelligite  igitur  ,  Dilcöiiümi  quanta  folertià  cnrandum 
fit ,  ne  tantx  benediûionis  Sacramentum  negligcnter  fuf- 
cipiatis.  Cogitate  ,  funimam  rerum  Veftrarum  hinc  pen- 
dere ,  &  non  aliud  Vobis  hic  agendum  elfe  negotium  , 
quàm  ut  Unitio  iila  Sacra  fanftè  ^'os  inveniat  difpolitoa 
&  Plenitudinem  Spirittis  fuper  Vos  ellundat  :  certique  eftote 
eô  magis  Vos  de  bac  Pienitudine  accepturos  ,  qu6  magis 
parati  ad  Sanûam  ordinationem  acccdetis. 

(^  Non  Jujficit  ticcepij/e  Jemel  Spiritum  S.  fed  dona  Ejus  dé- 
fient confervuri  )  Quoniam  autem  diligo  Vos  in  Veritate, 
nec  ad  prxfens  tantùra  tempus,  quo  in  hac  Domo  verfa- 
tnini ,  mea  crj^a  Vos   foUicitudo  fe   exteiidic  1   uiium  liic 


a<îliuc  fuperadnam  monitum  ,  quod ,  quK-lb ,  toto  vitie  teni- 
yore  diiigciiter  memoria;  demaïuiate. 

Ncmpe  nequaquam  fufficit  l'emel  cura  Sacre  Ordine  Spi- 
fitûs  Saniti  PÎenitudinem  accepilie  :  fed  thefuurus  ille  l'um- 
nia  cum  diiiîjeinia  lervandus,  conünuoque  Itudio  lynis  ifte 
in  Corde  Ibvendus  efl. 

l'-xeiiiplurn  illius  dabunt  VobisSaul  &  David  Reges  Ifraël; 
uterque  jullu  Domiiii  ad  Re^num  vocatus  fuit  ,  uterqus 
ab  liodem  Pro.hcta  iimnfius  ;  led  quam  dilpari  e:à[u  ! 
Saul  nempè  ,  iiigratus  &  inobediens  t'ailus  ,  lemper  raagls 
ac  rnagis  à  jultitia  déclinât ,  tandemque  poli  vitam  ,  variis 
tra.;icis  Iceiiis  repletam  «  infelix  moiicur .  David  ex  adverlb 
undioni  fux  fidelis  ,  Deumque  ac  Üriicium  fuum  femper 
pr.e  oculis  haben*» ,  Regum  omnium  exemplar  evalit ,  & 
teteniam  felicitatem  obJuuit.  Si  aliud  quasritis  exemplum  , 
in  Salomonem  refpicite  ;  Hic  Dci  jttlûi  ni  Throno  Regio 
collocatus  ;  hic  Dono  Sapientix ,  ad  gu'ieriwndam  popu- 
lum  (ibi  fubjeftu.n  ,  ad  eam  replctus  fuit  meufuram  ,  ut, 
Ipfo  Dec  telle  ,  (  III.  Reg.  3.  )  nuUus  ante  Iplum  iimilis 
ei  fuerit ,  nec  polt  ipfum  alter  lit  furrefturus.  Et  tarnen 
idtm  ille  Saloinon  in  leneuute  fua  fubverlus ,  fubliinia , 
qux-  acceperat  dona,ità  defœdavit  ,  ut  cenigmatis  loco  lit 
an  ianfte,  an  verô  impie  uliimum  diem  finierit. 

Quid  de  Juda  dicam  '<  Horrorem  incutit  infelix  ille  Apof- 
tolus.  Ilic  ipsà  Domiai  Xociî  inter  duodecim  eleftus,  ChrilU 
lateri  adherens  ,  Doitrinâ  Ejus  imbutus  ,  e.vemplis  confir- 
matus:  hic  tarnen  ,  hic  Judas  cadit  e  gradu  fuo  <5c  in  mou- 
ftrum  humani  generis  evadic. 

H;ec  Vobis  demonftrant ,  Diledliffiniî ,  continué  iuvigi- 
landum  ,  ne  Spiritus  Sanftus  femel  acceptus  recédât,  Ig- 
Demque  Ejus  Sacrum  novo  aliquo  alimento  quotidie  foven- 
dum  efiè. 

(  Médiat  f"'^  '«  hune  fimm  adhibinda  funt.  )  Porrô  iif- 
dem  mediis  ,  quibus  nunc  Vos  ad  Ordinatior>era  difponi- 
tis  ,  iifdem  plane  Spiritum  Siatùs  Veltri  fervabiùs  ;  iildem  , 
fi  forcé  culpa  quîedam  &  IbcorLÜa  furrepferit ,  eumdsm  re- 
novabitis ,  poltquam  in  Miniftcrio  Sacro  eritis  coilocati. 
Frequenter  igitur  tune  temporis  relulcitate  in  \'obis  Gra- 
tiani  Dei  ,  quam  pcr  Impolitionem  Manuum  acceperitis. 
Attendite  ,  qu-xnam  Creatori  Veltro  corani  tremendo  Ejus 
Altari  feceritis  promiffa  ;  confiderate  attenté  Ordinem  luf- 
Cepîum  ,  &  onus  humeris  Veitris  impontum  ,  non  quidem. 
Ht  illud  Vos  terreat ,  fed  ut  ad  perpetuara  auimos  Veltios 
e  >citet  vigilantiam. 

Circumfpicite  diligenter ,  quanti  poiideris  fit  illud  fideli- 
ter  adjmplere  ;  quas  exigat  difpolitiones  ;  ad  quantas  ad- 
ftringat  virtutes  ;  quxr.ain  prxlemct  obftacula  ;  quibus  pe- 
nculis  exponat  ;  quas  aflerat  pisrogativas  ;  quantam  pro- 
mittat  Coronam. 

Ha2c  fingula  fedalè  perpendite  ;  htec  continuo  ante  ocu- 
los  Veltros  verfentur.  Diligite  Funétiones  Minifterii  ,  ef- 
tote  in  illis  adimplendis  iideles  atque  in  huoc  finem  iium- 
<;uam  laborem  refugke  ,  nec  Itudiis  umquam  renuntiute  ; 
trequens  quippé  Itudium  partem  conftituet  Officii  Vellri, 
coque  negköü  fieret ,  ut  fepiàs  iin  errores  ac  inextrica- 
biles  incideretis  difficultates 

Quoniam  autem  Spiritus  Sacerdotalis ,  ùt  diftum  fuit , 
bpiriLUS  dt  oraiionisj  ideô  .©rationi,  tam  mentali  quàm 


feciinda  in  Fejîo  PemccoJIis.  yi 

vocali,fitis  infiantes,-  per  hanc  sccipietis  quidquid  pctive- 
r.tis;  pcr  illam  exardelcet  in  Vobis  D;\inusl"ms  &  r-. 
novati  ipiruu   mentis  Vdlrx  facilius  Cœleltia  capietis      " 


cajne 
fandtitatem  animemini . 


Atque  ut  magis  ad  virtutem  iX 
incitate  Vos  exemplis  Sanftorum  ,  qui  Paltoraii  "O'tiîcïo'âTi- 
quando  addi.ti ,  Eccleiiam  Dci  virtutum  fuarum  odore  rc- 
pierunt....  Taies  funt  Borromxi ,  Suidii ,  Xaveri,  .  Vin- 
cent.i  taies  lunt  conterranei  Veltri ,  quorum  memôria  in 
benediaione  elt ,  6i  quorum  Nomina  fcripta  ïmn  in  Ce- 

llSr  C  Ileb.  13.  )   MiminioLe  pr.tpofitorum  v.Jircrum  ,  ^«;  yo'--- 
loeu.iju.it  vcrhum    Üet  :    ^juorani   intucnus  exuun    conv^rfà. 

tioa^s,tm!taminipdem.  Nunquid  homines  erant  Vobis  1-nü 
ks  ?  Ati  ergo  non  poteritis ,  quod  &  UU  &  iiü  potuerum  / 
Demum  nolite  obleétamemo  fxculi,  noïite  nu" 


fed  dum  relaxandus  erit  animus 
doti  ex  üoöperatoribus  Veftris 
Chrilti  animatum.    Hoc    medio 


agas  venari, 
jungite  Vos  alicui  Sacer- 
,  quem    videritis    Spiritu 
.     ,.  ,.  .  .  .  -    I^lizeas    conjunclus   Elix 

duphcem  ejus  Ipiritum  accepit.  Sanfta  hxc  communicatie 
imer  .M.m.ros  Reh^ionis  ad  ipforum  lauaiticationera  mul- 
tuin  pryhcit,  popuiorum  œdihcationi  iiilervit ,  öc  „lutuis 
colloquas  inaruuntu-r  ad  virtutem ,  mutuis  exeraplis  ad 
eamdem  trahuiKur.  '-'"t"»    au 

(  Epiloüus.  )  Sic  agentes ,  Dileftiffimi ,  confervabitis 
fpuuum  btatus  Veltn  ,  &  plenitudinem  illam  grutia  urn  . 
qn-^  m  Of^tinatwne  bacra  in  Vos  erit  eiiufa.  Sic  fi.k^es 
er  tis  m  Minilterio  ulque  ad  finem  .-  lic  numquàm  feneliet 
zelus  Velter  led  (  Piaim.  ic.  )  r.nouabuur  ..  wiXt! 
/^.  Veltra  ,  d^  quotidij  c.piet  incremeiuum.     ^'"''"^'"^" 

Cultodite  hxc  monita  ,  Dileftiiiijni  ,  &  concedite  hoc 
amor,  mco  ,  qm  atiis  in  Vus  patet ,  quàm  ut  poüit  brevf 
quo  h..c  moramini ,  quadaenmi  Ipatio  cuntinerKEt  quam- 
vis  in  Mini  teno  poiin  tune  temporis  non  ampliùsfub  ocuTis 
meis  nec  iub  dUcip  ina  mea  litisfutun  ,  animo  tarnen  p"x! 
fens  Vobis  adevo,  &z .  quamvis  longe  diJiti  .  numguam  tl 
men  a  corde  meo  recédées.  Quxro  Vos  ,  quxro  Sa  utcm 
Vearam  ,    emper  luicere  cum  Joanne  dktur^s  .•  (  mfZ) 


Relè 
toli  ,  & 


felicitatem  Jeternam. 
1  ohm   totam_  dumura  ,  ubi  congregati  erant  Apof- 
kd.iti  tamquam  ignis  fuprà  iingulos  eorum  ;  mhi] 


ihil 


quoque  ht  hodie  in  W^c  Domo,  quod  donis  Tuis  ,  ouod 
muneribus    luis  ht  vacuüm  :  f.  qui.flit  aridum  .  illud  A"a 
;  quid  tngidum,  illud  tuve.-iiqmd  f^ucium     lilud  faua -' 
il  quid  devium  lit ,   lUud  rege.  ' 

i)efcende  fuper  luigulos ,  S^iHtus  Alme  ,  reple  Tuo  corda 
noltra  _Lumine  ,  ^  acccnde  in  nobis  Divini  Amoris  flam- 

lin- 

Dona 

üio 


Amtn. 


^^ 


-*► 


EXHOR-TATIO  UNDECIMA  ,  SECUNDA  IN  FESTO  ASSUMTIONIS  B.  M.  V. 

Orationis  Mcntalis  necclTicas  &  prœrogativœ  :  iiiala  quas  ex  ei  negiefîtâ  fequuntur  ; 


N, 


methodus    eam    exercendi. 

Maria....  fedens  fec.ùs  pedcs  Domini^  audkbat  verbum  ilUus.  Luc.  X.  f.  39. 


Ori  (ïnècaufa  miranquispodet ,  Dileöilfimi ,  de  vita 
Marix  ,  Siilvaioris  noftri  GuiicLriuis  ,  paucillima  tantum  in 
Hüioria  Evangelica  enarrari  IMukis  enim^  videri  poli'et  , 
plurimum  inde  t'riiöum  ,  plurimam  sedificationem  obventu- 
ram  luilïe  Ecclelise  ,  li  Spiritus  Samflus ,  qui  hanc  Purifii- 
mam  Creaturam  eitbrinaverat ,  Earaque  onmi  virtutum  ge- 
nere ,  iupra  quain  mens  humana  valeat  aiFcqui ,  abuiidan- 
-tiiiimé  repleverat,  fi  ,  inquam  idem  ille  Spiritus  ,  calumo 
Evangeliitarum  ,  pulcherrimam  hanc  Aniiiiam  vivis  colo- 
hbus  delineàliet  ,  stque  interioreml^jus  Sanftitatem  ii)  pro- 
patulo  omnium  oculis  expolüilTet. 

Nunc  autem  ,  ü  excipispaucillimasaöiones ,  quœ  de  Ma- 
ria enarrantur  ,  pro  reliquo  vitte  Tplius  tempore  ,  Eara  me- 
jiiorise  hominum  luhducere  voluit  Spiritus  S-inSus ,  quod 
utique  non  Jinè  myllerio  faftum  eft  i  fed  eo  confilio  ,  ut 
h-oc  Puriilimx  Virginis  exeniplo  commendaret  nobis  omni- 
bus vitam  abfconditam  ,  ab  omni  hominum  remotam  com- 
mci-cio  ,  Solique  Uccvacantem  ëc  intentara  Si  enim  Virgo 
Jlla ,  ne  vel  Jcyilümo  umquam  macuJata  peccato  ,  mundo 
vixit  ignota.,  lolis  Divinis  occupata  rebus ,  quis  deinceps 
dnbitahit,  v.icam  in  Deo  abfconditam,  optimam  efle  par- 
-tem  ,  ,quam  eligere  quis  poliit. 

Axbitror  aiitem  ,  hanc  Hiftorix  Marianœ  penuriam  Eccle- 
fiam  permo.viüe,  ut  in  hodierno  Fefto  ,  quod  pièperor- 
bem  colitvr  ,  exhiberet  nobis  inEvangelio  aheram  Alariam 
ad  pedes  üomini  fedeniem  ,  &  in  faiii^a  contemplatione 
.{leiixam ,  ut  ita  l'"idelibus  commendaret  coutinuam  illam  , 
,quam  Deipara  exerc'.iit ,  eontemplationcra  ;  atque  ad  limi- 
•Icm  vitam",  quara  Chriliuslpfe  (  Luc.  10.  )  optimam  panem ., 
yocat  filiorum  l'uorura  animos  acceiideret. 

Felices  üli  protefto  &  nimiùni  telices,  qui  ab  ornni  e:c- 
>ternorum  cura  roluti,Solo  Deo  occupantur  ,  &  expéri- 
menta difcunt ,  quiim  iiiavis  iit  Domiuus  :  quàm  plenè  c^r 
hominis  repleat  ! 

Verura  quoiüam  .diverfœ  funt  in  Ecclefia  A'ocationes  ., 
•jLdeó  pro  confol-.tione  eorum  ,  qui  extemis -rebus  ex  officie 
dDccup,ui[Ui-j  non  male  adjicitur  iVlarthso  exemplum  ,  qux  , 
licèt  attivam  vitam  duceret ,  muitisque  vexata  etlec  Ibllici- 
jiudinibus ,  ^inftitatem  tamen  adepta  elf ,  &  ,  rtquè  ac  Ma- 
jria;,  animic  lux  Sulutem  operata. 

Itaq«e  -ex  lioe  Evangelio  ditbere  polTiimus  ,  non  obdare 
■follicitudines  multas  ,  quomiiiïis  quis  Vitam  .ï^tern.im  con- 
fequatur  :  led  tamen  tos  elle  feliciores  ,  eos  opnimam  par- 
item,  Ipib  Chrilto  telle,  elegilTe  ,  qui  ledc-utes  continuo  le- 
c&s  pedes  üomini ,  de  Iflb  unice  cogitant ,  &  Euindem 
cordi  l'uo  loquentem  audiunt ,  pioùt  nos  decet  exempium 
JVIari'.e  foi-o:is  Luzari  ,  in  hoc  fi  ,uram  gerentis  alterius  Ivja- 
;rix  ,  Viiginis  fcUicet  Deiparœ  ,  quie  in  continua  contem- 
plaiione  vitam  duxit,  eoque  medio  lummam  Ulam  lervavit 
.SanÖitatcm  ,  ^>rupter  quam  non  dedit  Ipfam  Deus  videre 
£ürruptionem  ,  l'ed ,  cum  corpore  &  anima  Eamdem  aliu- 
^ners  in  Cucium  iuper  omnes  Angelorum  Choros  cxalt.'.vic  ; 
fjjjus  triumphalis  diei  hodie  celpbranius  mgraorifim. 


Ex  illis  porrö  vitx  contemplativceprcerogativis  ,  quas  in 
hujus  Felli  Evangelio  proponit  Eccleüa  ,  ulreriiis  fequitur  , 
hominibus  illis  ,  qui ,  Deo  ita  volente  ,  externis  ibllicitu- 
dinibus  occupantur  ,  hoc  in  primis  curandum  elTe  ,  ut  quan- 
tum fieri  poteft  ,  ad  vitam  eontemplativam  &  Cocleftium  me- 
ditationem  recuiTant ,  óc  hoc  medio  reficiant  fpirituales  animi 
vir;es ,  ac  eorum  bonorum  fiant  participes  ,  quœ  in  illos , 
qui  fecùs  pedcs  Domini  fedent ,  abundanti.iimè  diftunduntur. 

ïv'ihil  igitur  alicnum  fa^Siurum  me  arbitror  à  Icopo  hujus 
■Evangelii ,  11  inFeito  Sanöilümte  ^'irginis  ,  cujus  vita  nihil 
aliud  tuit ,  quàm  continua  Divinarum  rerum  contemplatio  , 
ad  ^eamdem  quöque  ,  %'os  invitera. 

Dum  enim  poft-ea  ,  DUecliiiimi ,  n  Minillerio  Sacro  occu- 
pati  eritis  ,  follicitos  T'os  oportebit  elle  circa  plurima  ;  & 
labores  illos ,  follicitudines  illas  Deus  Iple  à  Vobis  exiget, 
qui  ad  curandas  animas  Vos  vocavit.  Sed  codem  tempore 
licut  Martham  Vos  monebit,  (  Luc.  10.  )  unum  ejje  mctf- 
farium  \  ac  proindè  inter  médias  curas  hcoc  prima  fit  cura 
^'ellra  ,  ut  identidem  redeatis  ad  cor,  &  in  lilentio  ac  me- 
ditationefedeatis  ad  Pedes  Domini ,  ne  alias  per  négligent 
tiam  \'eilram  optima  hâc  parte  Iraudemini. 

Jam  ftcpiùs  ad  hoc  ipfum  Vos  fui  ex-hortatus  ,  Dileftif- 
fimi  ;  id  autem  pleniùs  hodie  exequi  propofui  ,  dum  ,  poft- 
.quàm  breviter  in  memoriam  Vobis  reduxero  Meditationis 
Jieceliitatem  ,  ulteriùs  methodum  meditandi  adjiciam  ,  &  ré- 
gulas ,  ab  optimis  fpiritualis  vitte  MagiRtis  petitas  (  proiit 
alias  promili  )  Vobis  exhibens,  ad  hoc  fanflum  exercitium 
m-anu  Vos  ducam.  Faxit  Deus  per  intereetlionem  Contem'» 
pktivx  \'irginis  ut  perfuadeam  ,  ut  inflammem 

{Oraiio  menialis ,  feu  medtat'io  omnibus  ejl  necejfaric ^  Cf 
qurzrc  ?  )  Quotquot  fcribunt  Autores  de  Cbrifiiani  hominis 
.ofliciis,  uno  ore  inclainjint ,  neminem  ad -reftiiiiraam  vitx 
ChrilHanœ  normam  ,  fcclufo  fpeciali  Dei  miraculo  ,  atlin- 
gere  polle  ,  fi  meditationis  exercitium  neb^ligat. 

Ad  hoc  plens  probandum -fufliciat  familiari  hic  uti  exem- 
ple. Poiüte  hominem  quemdam  ,  cui  peragenda  incurabat 
res  aliqua  maxirai  moment-i  ,  à  qua  tota  iplius  dependet  fé- 
licitas. Ponite,  rem  illam  plurimjs  obfitam  diflicultatibus  , 
unricquaque  contradiöionibiis  expolitam  ,  -fcopulis  ac  im- 
pedimentis  circ-amdatam  ;  addite  inimicos  potentiilimos ,  qui 
diu  noftuque  iiivigilant ,  ut  homini";  illiuj  contranitantur 
cenatibus  ,  <ïc  propolitum  fuccelfum  impediant. 

Dicice  ,  quESlb  ,  an  putatis  ,  negotium  illud  felicem  habi- 
turuni  exit-um  ,  HÏsi  homo  ille  ex  fua  quóque  parte  conti- 
nuo vigilet  ;  nisi  res  illa  ante  oculos  ejus  indelinenter  vcr- 
fetur  :  nisi  fiupiùs  attenta  mcHte  revolvat  &:  meditetur  me- 
dia quibus  eam  promavere  ,  in>petiimcnta  qu^-oblilümt  vin- 
ccre ,  &   inimicurum  tentamina  poilit  luperare. 

Si  ita  lit,  -DiJedlillimi.,  jamplenè  probatum  eft,  difficilli- 
mum  &  mame,:tofum  S-jlutis  negotium  ,  tot  expoCtum  Ico- 
puli.s  ,  tot  hottium  inlultibus  patulum  ,  numquum  ceüliruni 
féliciter,  nisi  Chriftianus  hoir.o  continuo  vigilet,  acs  re  S:dmi 
promo veod-.t  idoaeus  ficpiùsjrevoXvat,  ruminet,  meditetur. 

J?.lcLÜta- 


feciinda  in  FeJIo  Jffumnonis  B,  M.  F. 


T^Teditatio  qulppè  necefTaria  cft  ,  ut  Deum  cui  militât , 
•coi  fe  totum  6c  umnia  fua  confecrare  debet ,  rite  cognof- 
cat.  Neque  ad  Iioc  fatis  eit  vana  quardam  &  Itcrilis  Dei 
cogiiitio  ,  fcd  praflica  illa  ,  qiuc  ad  Iptiim  aiuaiidum  ,  ad 
Ipii  ,  proùt  meretur ,  ferviendum  inflammat.  Metlitatio  ne- 
ceffaria  eU  ,  ut  feipCum  coi^nofcat ,  in  proprii  cordis  pe- 
nctret  recefius  ,  vitia  fua  ,  mifcrias  ,  infirmicaces  ,  &:  lubre- 
■pentem  ubique  veteris  homiuis  corruptionem  detegat  & 
expurget.  iVloditatio  neceflaria  eü  ,  uc  ici nt  quœ  fugere  de- 
beat  ,  quœ  feciari  ;  ut  i^tatûs  fui  Ofiicia  &:  obiigatioiies  ha- 
beat  perfpeftas  ;  ut  Lumine  Ctelefti  uhique  duöus  ,  à  vus 
Doraini  neque  à  dextris  neque  à  liniilris  declinet. 

(  Pnrfer.ia  vero  Sucerdoti-  )  Si  hxc  Cliriltianis  omni- 
bus  locum  habcant  ,  Dileöiüimi  ,  quid  de  Clericis_, 
quid  de  Saceniotibus  dicendum  ,  qui  prtcter  communia 
bxc  omnium  Chrilüanorum  oHicia  ,  ulteriCis  in  ipl'a  Sta- 
tós  fui  natura  rationes  inveniunt  fpecialcs  cafque  urguntif- 
limas ,  quœ  ad  Meditationem  contiouam  ipfos  provocant? 

Illu  enim  Sacerdotaiis  Status  -Sanffitas  &  perfectie  non 
unius  tantum  au:  altenus  ,  fed  omnium  viraitum  requirit 
excellentiam  ;  Fidem  exigit  vivam  in  Sacerdote  ;  tencram 
in  Deum  fidnciam  ;  charitatem  ardeutem  ;  zeluin  pro  Glo- 
ria Dei  ine.\hauflum,mortificationem  fenfuum  in  rebus  etiam 
aliundc  licitis  continuam.  Hœc  omnia  porrô  quis  libi  fine 
meditatione  comparaverit  ? 

Nisl  enim  fspé  feriö  rccogites  fubRmes  illas  Rcligieni» 
nolira;  veritates  ,  ptriculo  exponitur  fides  ne  flaccefcat. 
Kisi  magnitudine  pr-.ciiiiorum,  quic  conftanti  promittuntur 
fidelitati  ,  fpem  fultineas  ,  languida  liœc  fiet  &  lenlim  de- 
ficiet  :  extinguetur  qiièque  charitatis  ignis ,  nisi  meditatie  , 
adiniiar  levis  zephyri ,  ipfum  infiamraet.  ïnter  tot  diliicul- 
tates ,  quie  occurrunt,  quotidie  ,  zelus  pro  Gloria  Dei ,  iS: 
vigor  aulmi  in  promovenda  proximi  ialute  brevi  iiueribuiit, 
nisi  ob  oculos  perpetiiö  verfetur  ,  quantus  fk  iUe  Deus, 
■cüi  ferviiiius  ;  quanta  Ipli  tlcbeatur  gloria  ;  quantum  fit  pre- 
tium  anima;  pro  qua  Dei  Filius  Sanguincm  fudit.  Nullus 
denique  carnem  mortificabit ,  aut  à  creaturis  avocabit  ani- 
niuiii ,  niji  foKdé  meditetur ,  altéque  infigut  men".i  rerum 
omnium  caducitatem ,  ac  inanitatera  r'alforum  bonorum  ,  qui- 
tus mundus  allicit  amatores  fuos,  &  eorura  oculos  liifci- 
tiare  ftudet. 

Fixum  igitur  majieat,  in  fola  Medîtatîûne  à  Sacerdote 
-acquiri  virtutes  ilws ,  qui  debet  collucère.  In  fola  Medi- 
-tatione  accendere  potelt  ignem  illura,qm  cor  ejus  inflam- 
irijct  ,  ac  deinde  etiam  alios  exui-at.  In  hoc  uifcipliua:  ge- 
nere ,  fedens  in  iilentio  fecùs  Pcdes  Domini  ,  Verbum  Ejus 
audit  -.de  fua  Vocatione  ,  de  OHiciis  fuis  Ipfiim  interrogat , 
ac  velut  alter  Moyfes,  ex  familiar.i  cum  Deo  converfatione 
totus  lucidus  fit  &  refplendens  ,  eaque  difcit,  qu;ç  ad  luam 
tk  tratrum  fuortim  fanâificationem  conducunt.  Deum  enim 
Ipfum  Magilirum  habet  -  &:  quantos  ,  quicfo,  fub  tali  Ma- 
giliro  progreillvs  facietin  feientia  Sunftorum  !  Nam,  ut  in- 
duit Leo  IVlagnus  ;  Ubi  Deus  M'.-gf/Ur  ejï,  quàm  ritu  il[pi- 
ntr  ijued  do,  uur  ! 

Contra  Sacerdos  ,  qui  falubre  Iïoc  Meditatioois  exerci- 
tium  negligit,  paulacim  ad  teporem  dilabitur  :  homo  fit  car- 
iialis  &  crallus  ;  curvatus  ver-sus  terram  ,  quo  tendunt  co- 
gitationes  ejus  omncs  ,  ivec  ampliiis  potelt  ad  Cœium  le- 
vure caput  ,&  res  Divinas  degufiare.  Sicut  enim  in  na- 
turali  Oidine  pifcis  non  vivit  extra  aquam,&  exliccatur  , 
•quM  diu  l'uerit  fuperno  privata  rore  ;  ità  quüque  in  ordine 
gratix'  exliccatur  cor  Sucerdotis  ,  li  rore  mer.talis  Or.itio- 
ais  frullretur  :  hiec  quippe  elementum  eft ,  in  quo  vivere 


73 

iplum_&  refpirare  oportcat.  Totus  tepidus,  totus  flacci- 
dus,  in  medio  Sanéluarii  in  iplismet  Sacris  I'unflionibui 
nihil  invenit ,  quod  ejus  animct  pietatem  'nihil  dufce,  quod 
ejus  palatum  elliciat  .  itàque  habitudinem  contrahit  coiifi- 
ciendi  Sacramer.ta  ,  peragendi  Tunaiones  fanflas  &  fubli- 
roesIMinillerii  corde  duro  &  arido  ,  &  cum  Statu  tam  fu- 
blimi  mores  conjungit  abjeöos  omnino  &  profauos.  Sic 
paulatim  perit  quidquid  adhuc  in  ipfo  fupererat  virtutis 
&  paliionum  fuarum  jaftatus  imperio  fit  (  i\Iarc  9.  )fal  in- 

fulfum  ,  quod  C  IMatth.  5  )  ad  nihUuni  vaUt  ultra  ,  nisi  ut 
mïitatur  foras  ,   Ù  conruLetur    ab   homir.ibus. 

(  Idcù  Reformatürcs  CUri  fpiritum  Midiiationis  inculcdrunt.  ) 

Ui  funt  lunefti  efledlus ,  Dileöiifimi ,  qui  ex  meditationis 
negledtu  proficifci  folent  -.  atquc  ideo  nequaquam  rairandum  , 
Viros  illos  ,  qui  reformando  Clero  ,  novilïimis  prcccipuè 
temporibus  allaborârunt ,  hoc  in  primis  curàiFc  ,  ut  iDum 
meditationis  fpiritum  reducerent ,  quales  funt  V'incentii  , 
Borrornxi ,  Sulelii. 

Et  quidem  Carolus  Eorrom^us  in  Statmis  Synodalibus 
Conc.  Prov.  IMediol.  V.  pro  Ordinandorum  examine,  ex- 
prefsé  vult  ipfos  de  fequentibus  punftis  interrogari  :  "An 
"  in  Orationis  fanûit  ftudio  ufuque  verfatus  lit  ?  Quibus 
ivMeditatiouibus  inftrudtus  ,  Deum  tacitus  oret?  Qui  Ora- 
1'  tionis  modns  ?  Qui  illius  fruöus ,  qunsve  utilitates  ?  Quot , 
•"  quibufve  panibus  illa  conftet  ?  Qux-  Regul;e  prxparatio- 
r.  ms  ad  Orationem  ?  Et  cxtera  multa  ejufdem  generis  1. . .. 
inquit  .Pra:ful  Sanftillimus,  ratus  hanc  fcientiain  non  mini. 
mam  iiiter  illa  parrem  occupare  ,  qua;  fciri  ab  Ordinando 
oporteat. 

Erancifcus  itein  Salefius ,  homo  ille  totus  internus  &:  per 
contemplationem  ailiduam  Deo  nnitus  ,  docet  maxima;  ne- 
ceüitatis  elfe  Clericis  omnibus,  ut  Orationi  mentaii  fe  addi- 
cant ,  ipfofque  indilpenfabiliter  obligatos  ,  ut  quotidie  hi;le 
exercitio  tempus  aliquod  <ielignent.  Ilanc  legem  inviolabi- 
km  e.'fe  volebat ,  &  qux  foK  urgentiliimx  cederct  nece;ü- 
tuti ,  ne  alias ,  inquiebat  Homo  Dei ,  infenlibilirer  in  hoc 
punfto  relaxati ,  finaliier  fànSo  illi  renuntient  exercitio  , 
■quod  anims  eii  totius  Sacri  Minifterii ,  &  liuè  quo  num- 
■quam  <lcbjtè  peragent  ,  quœ  Deo  &  fratribus  fuis  debenu 
ita   de  Meditaticne  fentiebat   Salefius. 

Idem  fere  in  aureo  fiio  libello  de  Cura  PaRorali  dicit 
Gregorius.  Ita  loquuntur  Auguilini,  Ilieronymi ,  Ambro- 
lii ,  Bernardi.  An  Magilli  os  magis  expertüs ,  an  alios  ad- 
huc telles  producere  oportet ,  ut  lAIeditationis  ncceliitatera 
Vobis  inculcem.' 

(  Adhon.uio  ,id  meditandum.  )  Nolite  igitur ,  Dileûiffimi , 
fanöam  hoc  negligere  excrcitium  :  nolite  delidià  Veftrâ  Vos 
çrivare  omnibus  illis  auxiiiis  ,  qux  labores  \'ertros  fanfti- 
ficabunt ,  &  operara  Veftram  utili;iimam  r';ddent  Ecclelice. 
Vincendus  quidem  erit  tepor ,  vinceiidx  difiicultates  ali- 
qu'X  ;  fcd  quantilla  hœc  funt ,  fi  cum  fru&bus  comparen- 
tur,quos  ex  hac  meditandi  confuetudine  coiligetis  .?  Cer- 
tum  quippe  eft  Eccleliaüicos  illos,  qui  ^lediiationi  vacant, 
alacriter  &  fanfte  in  Vuiea  Domin;  laborare  ,  alios  autenj 
pa:iim  à  fervore  decidere,  &:  ncgligentcr  opus  Domini  pcra- 
gcre.  Quid  igitur  refpondebiiis  in  diitriao  l^ei  Judicio  , 
li  tam  exiguum  reculaveritis  laborem,  à  quo  fciebatis  fanc- 
tificationciii    Veltram  peniière  'f 

(  Excufatioiifs  ,  quas    m:d.i  pr,ttcxunt  ^   infulantur.^  0\ù^ 

multi  jam  malè  Je  habeiit  in  leternitate  ,  coquod  oculos 
fuos  claudcntcs  Invino  Lumini  ,  fub  variis  prcct^AÛbus  , 
huic  fa.-rx  exercitiuioni  rcnuntiavcrint  :  fed' quoiiiam  pré- 
textas illi  fapé  aurlbus  inlbnant ,  forJitan  non  erit  inu- 
R 


74 


Exhonatlo    Ündedma 


tile   ordinarias  horum    excufationes    hic    paucis    refutare. 

{Imycjjib,lit<zs  )  Multi  impriniis  Mcditationem  negligunr, 
eoqiiüd  picctendant ,  illam  libi  efïe  impolubilem,  neque  latis 
fecunda  Ie  habere  talcnta  ,  ut  de  penu  fuo  cruant  maie- 
riam  ,  eamque  ruminaiido  ,  intelkflum  occupent. 

Sic  illi  nempè  loquuntur  ,  qui ,  dum  de  rebus  tempo- 
ralibus  agitur ,  latis  tacundi  fuiu  &  induftrii ,  ut  in  omnes 
partes  vertant  negoiium ,  omnia  prxvideant  ,  omnia  tcru- 
tentur  Ponamus  enim  iii  exeinplo  ,  unum  elle  ex  talibus  , 
qui  üb  amico  infidcli  &  ingrato,  veliementi  injuria  alieétus 
l'.t.  Nuiiiquid  üatim  de  hoc  taéio  iiuiignatur  &  e.xardelcit  ? 
Numquid  itatim  bcnetada  fua  &  hoininis  illius  ingratitu- 
dinem  e.\pendic  ?  Numquid  amor  proprius  varia  Ibggerit 
viudiftx  meilia  ?  Numquid  illis  mediis  inter  ie  collaiis  , 
hxc  repro,  at  ,  ifta  veró  airuniit;  firniumque,  fe  vindicandi , 
fonnans  propoliuim  oninia  pra;videt ,  omnia  cautè  dilponit, 
ut  iecurè  ad  optatum  p-.rveniat  viiuliftam? 

ilxc  nórunt  homines  omnes  quantùmvis  hebetes  &  bardi  : 
yerùm  an  furté  plus  ad  meditandum  requiritur  ?  Numquid 
in  iimili  ageiuli  modu  reperitur  peccaminola  quidcm  ,  fed 
tarnen  vera  &;  realis  Meditatie?  Nee  opus  eft,  ut  falutaris 
fiat  iS:  Chriliiana  ,  nisi  hoc  unicum  ,  ut  nempé  talis  cogi- 
tatio  alteri  objedlo  applicetur. 

Kuid  odium  ,  quod  in  frairem  illum  ingratum  concipiunt, 
vertant  hoc  in  peccatum ,  quod  maximus  eit  hominis  ini- 
minus.  Expendant  innumera  Dt.i  beneficia  ;  &  Divitias  i\li- 
fericordia;  Divlnic,  quam  toties  indigni  experti  l'unt,  attente 
coniiderenc  Exardelcant  in  propriara  ingratitudinem.  Media 
recogitent  quibus,  in  fe  vindicent  injurias  Supremte  illatas 
Majeftati;  ex  iis  niagis  apta  leligant ,  eaque  firmo  propolito 
execuiuri  manum  operi  admoveant  ,  &  tota  perudla  erit 
Meditatio.  Sic  proprio  quifque  convincetur  exemplo ,  me- 
ditandi  impoiübiiitatem,  quam  inclamant ,  raerum  elle  de- 
fidi.e  luce  circa  res  Ipirituales  argumentum. 

(  Difir.iclior.t.  )  Alü  hoc  utuntur  pnetextu ,  quód  ob  men- 
tis evagationes  &  diltracliones  continuas,  corde  arido  & 
fine  uUo  irudu  meditationi  incumberent. . .  .  Sed  quid  in 
hoc  niiri,  li  (inè  ulla  prxparatione  iüi  operi  fe  accingaat.' 
Animo  accedunt,  rebus  ttrreuis  adliuc  intente  ,  millcnifque 
trivolis  ac  vanis  cogitationibus  pleno  ;  nihil  agunt ,  ut  fe 
recoliigan:  ;quiJ  m:rum,iinullum  quoque  référant  fruöum? 

De  cLctero  diltradtiones  illx ,  quantxcumque  lint,  aut 
voluütaria.'  funt  involuntariœ.  Si  piius  ;  ipforura  sil  pr-.e- 
parare  aniraam  fuam  ,  in  caufas  diàradionum  inqui- 
rere  ,  eafque  pro  virili  removere  Quod  li  negligant  , 
non  jam  IMeditationis  exercitium  ,  fed  propriam  negligen- 
tiam  incufent  oportet.  Si  autem  involuntanx  lint,nequa- 
quum  illic  Ora!ionis  impediunt  fruftum  ,  quin  contra  eum- 
dem  adajgcnt.  Pone  enira  duos  Sacerdotes ,  quorum  unus  , 
■pknè  afli..us  meditationi  ,  mille  in  ea  confolationes  expe- 
i'itur  ,  &  quali  ad  ïertium  Ccclum  in  extalim  rapitur  :  alter 
vero  diilrailus  continuo  invaluntariè,  de  hac  fpiiiti.s  fui  dil- 
fipacione  ingemifcit ,  dk  niliilominùs  fortitcr  in  exercitio  Ora- 
tioris  perieverat.  Si  petas  uter  eorum  m.'lius  oret  ?  Di- 
cam,  piimum  majorem  habere  dulcedinem,  fccumlum  au- 
tcm  majus  acquircre  meiitum.  Quod  fi  Deus  ob  rationes 
Sibi  notas  confolari  hunc  dilierat  ,  veniet  aliquandu  tem- 
pus ,  durn  mcram  illam  ,  modo  conlianrer  ipfe  pergat ,  abun- 
dantiliimè  comper.fabit  :  talis  enim  conltantia  apertiiiimè  tcf- 
tatum  facit ,  in  ipiius  Oratione  nihil  inveniri  amoris  pro- 
prii ,  fed  hanc  ex  folo  in  Deuin  amore  proficifci ,  queni 
abfcoiidentem  Sc  .  &  fugieniem  quodammoiio  mfequiiur  ; 
imö  femper  Kquc  fervenier  pergit  djlijjere-,  licét.  Ipeciete- 


nàs  ab  Ulo  duriùs  trnifîari  videatur.  In  his  profcflo  cir- 
cumftantiis  magis  difljeile  eft  ,  ac  proindé  niajoris  menti 
üeum  diligere  ,  quam  tnnc  dum  fpi  ituali  liulcetliae  ani- 
mus  abundat  :  certius  quoque  ngnum  ell  linceri ,  puri,  ac 
teueri  in  Deum  aftetliis  Quïc  con.deratio  fuiiineie  &;  ani- 
mare  debet  illos  ,  qui,  quidcumvjuc  agunt,  quuntàmcum- 
que  Ie  ad  Orationem  &  Meditationem  pi  séparent  ,  arido 
tarnen  corde,  &  involuntariis  diitraftio.iious  oirulcaii,  iis- 
dem  inliare  pergunt. 

(  D.f^clus  oui.  )  Nihil  ferèeft  quod  refpondcam  ad  alium 
quorumdam  piretextum  ,  qui  cauiantur  ,  deeiie  libi  tempus  , 
ut  Méditation:  indulgeant.  Tales  nenipè  ten:pus  iiiveniuut , 
ut  de  quibusvis  aliis  rebus  dk  nugi»  tr.iflent ,  prceterquara 
de  Salute  fua,  propter  quam  foiam  tempus  i^  lis  conceditur. 
Indignum  quidem  elt ,  limiiia  ab  honiine  Chriuiano  allegare  ; 
fed  intolcrabile  efl  ,  fimilem  excufationem  atterri  à  Sacer- 
dotibus  ,  quos  oportet  efie  Homines  Dei  ,  iuftrudos  ad  omne 
opus  bonura  ,  Legatos  Akiuinii  &  inter  Ipfum  &  Irutres 
fuos  Mediatores  ;  qui  proindè  Ixpius  ciim  Suprema  lUa 
Majeftate  de  fua,  Populoruraque  SLdiite  traflare  ex  OHicio 
tenentur.  Videantilli,  qui  lic  loquur.tur  ,  quam  mukas  ho- 
ras  infumant  trivolis  converfadonibus  &  l'icciilaribus  ciuis  ; 
&  brevl  invcnieiit  tempus  ,  quod  deduccre  de  illis  queant  , 
ut  illud  l'anflificationi  lusc  impendant, 

Cteterùm  nequaquam  exigitur  a  Sacerdotibus ,  ut  diem 
integram  aut  notabilem  ejus  partem  Sacro  illi  Exercitio  tri- 
buant  i  id  enim  non  permitterent  occupationes  alite  ,  quas 
ab  iplis  Deus  requirit  ;  fed  fuHicit  quotidiè  media  hora  , 
vel  horie  quarta  pars  bene  impenfa  ,  ntanimum  coramDeo 
recolligant ,  ut  novum  hauriant  fervorem  ex  Foutibus  Sal- 
vatoris  ,  pulveremque  abllergant  humanum  ,  qui  viris  etiam 
juliillimis  adhx'ret.  Quis  auteni  eft,  vel  occupatiuimus  qui- 
libet ,  qvi  tan'-iilum  temporis  quotidiè  invenire  nequeat  ?  ... 
Quod  li  ,  rariiimio  cafu  ,  omne  temporis  Ipaiiuni  verè  ab- 
iumant  illa  ,  qux  Sacerdos  proximis  debet ,  officia  ;  cor 
elevet  ad  Deumpiis  idemidem  aipirationibus  &  orationibus 
jaculato.iis,  quie  uno  peragi  polfunt  momento  ,  &  lon- 
giorein  conetur  hoc  pafto  meriitationem  fupplere.  Caveat 
tarnen  ne  hâc  methodo  abutatur  ;  folique  abfoiutse  necef- 
litati  refervet  hoc  iupplementiim  ,  ne  alia.,  iit  l'upra  Sa- 
leaus  nos  raonuit ,  in  Meditationis  exercitie  paulaiim  flac- 
cefcat. 

(  Doceiur  hujus  exerc'uii  meihodus.  )'^,Jam  ,  Ut  puto  ,  pcr- 
fuafum  Vobis  eft  ,  Dileililiimi  ,  IVIedif.itionem  öuceri'otibus 
elle  omninö  necelfariam  ,  nuUumque  in  hac  re  e.culationis 
pitctextum  allegari  polie  :  fupercltnunc  ,  ut  hujus  e\ercitii 
nieihodum  breviter  Vos  edoceam  ;  in  qua  tria  poii.nraùm 
conlideranda  funt  ;  nempe  quid  ante,  quid  in  ipfa  iMedita- 
tione ,  &  quid  poft  ipfam  agendum  iit. 

(  Pr.nparatio  remot.i.  )  Autc  Meditationem  prccparationc 
opus  eit  ,  juxta  illud  Eccleiialtici  monitum  ;  (  Eccli.  lü  ) 
^nie   orctiontm  pntfara  anim,im  lujni  :  O  noli  ejje  ^uujl  homo 

^ui  tentât  Deum.  f'ruftus  enim  Oratlonis  non  habebitur,  nisi 
lemen  illud  in  terram  cadat  bene  prieparatam  ,  ac  pro  inde 
Deum  tentare  agnofcitur ,  qui  finem  ilium  expeftat ,  nc- 
gledis  meviiis  ad  eumdem  necelfariis. 

Quoniam  autem  ,  Jacobo  tefte ,  (  Jac.  4  )  emundandpe 
funt  manus  ,  purificanda  corda  ,  dum  ad  Deum  appropin- 
quamus  ;  atque  ,  ut  alibi  Sciiptura  dicit ,  (  Sap.  1.  )  in  ma.- 
Uvolum  aiiimam  non  iiitroihit  Jayieiitia  ,  nee  hal>itiibit  in  cor- 
pore  fubdito  peccatis  ;  idcô  ,  li  veliiiuis  Ccclefte  Lumen  & 
gratias  ,  quibus  nobis  opus  eft  ,  irapetrare  ,  deponenduselt, 
ötabjiaciuiusiiuifcuiniiucergu  pcecatuiualiettu»  i  fra;iiau4« 


feciinda  in  Feflo  Jjfumtwnls  B.  M,  F 


pa:Tiones  ;  objeSo  externa  removenila  ,  quœ  alias  occuparent 
aniniun  ,  &  coliibenda  ,  quantum  fi'.Ti ,  po^ell,  mentis  eva- 
gatio  ;  atque  hxc  oninia  a.i  prxparationem  iliam  ,  quam  rô- 
motam  dicimus ,  pertinent. 

Hujus  quoque  pars  elt  ipfa  objefti  elcftio  ,  quod  medi- 
tandum  proponitur.  Ilknl  porró  femper  lit  vjritas  aliquain 
Vu.c  fuudita  ,  qux  ad  iedifi:aiio;iem  inlerviat.  Talia  ob- 
jecta luiit  Üüiiuas  Dii,,  Omnipütenda  ,  Ju  iida  ,  Miferi- 
ctirdia  ,  Providea-.ia  &  reliqu-.c  infinitx  Ejus  P>;rfeftioncs, 
Virtutes  itemCliiitianx  ,  in  ordlie  uteafd^^in  ampleftamur  ; 
vitia  autem  &  peccata  ,  ut  horrorera  de  iliis  concipiamus. 
Ampli;iima:Ti  quoque  maieriain  prücbet  quidquid  in  livau^c-lio 
de  V'ita  ,  Morte  &  iie  "urredione  Chrüti  proponitur. 

Prfc;c-r  has  jCiura  es  ilcli^ionis  nulira;  vcrit-^tes  ,  alias 
habet  Vir  Ecck-lialticus  lioj  propri.is  ,  quibus  animuTi  oc- 
cupara  valeat  .  ut  V.  G.  dj  S;atâs  lai  Excellentia  &  Sa- 
cerdotii  Dijjnitate  :  de  Vocationis  Divi;iïe  nece.litate  ;  de 
Sigiiis  e;us  &  Cirafteribus  ;  de  Fine  quem  libi  in  Eo  am- 
pleilondo  proponore  d^-bcat  ;  de  Sanditate  ejufdem  ,  de 
obliga.ionibus  ,  de  periculis  :  de  vinu'ibus  &  vitiis  ipecia- 
libus  ;  de  incoiuineatia  ,  de  otio  ,  de  ambi:ione  vuandis  : 
de  .^liiTe  Sajrificio  ;  de  SpiTitu  Clericali,  aliifque  hujulmodi 
rebus,  quns  Si.  numero  ia  varietate  latiJimum  medicationi 
adaperiunt   campum. 

De'.ndè  nequaquam  fatis  eft  ,  ut  quis  fibi  generale  aliquod 
propoiiat  objeüüin  ,  fcd  &:  illud  dilponi  oportet  ac  pras- 
parari,  Unde  memoria;  ju  vandas  causa  in  aliquot  punfta 
illud  dividat ,  ut  fciat  &  rumiiüt  ,  quid  primo  ,  quid  lecuiido 
loco  lit  conli.'eraturus ,  ac  limul  prxvideat  affcdius,  quos 
in  Ie  velit  excitare  :  atque  inter  hxc  orania  (  ad  quod  bene 
attendite  )  masimi  moraenti  ell ,  ut  proponat  libi  finem  ali- 
qucm  particularem  ,  &  meditauti  proprium,  idque  eo  in- 
tuitu  ut  ail  fpecialcm  quemdam  eiieftum  ,  ipium  propiùs  tan- 
gentem  ,  tota  Meditatio   dingatur. 

Suadcnc  porro  Spiritualis  VitK  Magiftri  ,  ut  hccc  reraota 
preparatio  ad  Meditationem  matutinam  vefperi  prxcedente 
ïiat  ,  quatenùs  anima  bis  imbuta  cogitutionious  cuni  Sponfo 
fuo  obdormiat  ■,  &  magis  pr-xlenits  libi  habeat  has  veri- 
tates,  dum  Mei'itatjonem  aggredietur.  Incipientibus  quo- 
que coni'ulendura  ,  ut  uno  aherove  verbulo  divilionemii- 
lam  fcribant ,  uti  &  finem  parricuiarem  ,  quem  libi  propo- 
nunt  in  IMeditatione  aliequendum. 

Hkc  omnia,  fateor  ,  noü  iinè  labore  aliquo  peraguntur  , 
fed  uberrinius  quoque  eft  illius  laboris  truilus.  Ürevil- 
fima  via  elt,  ut  quis  modico  tempore  muitùm  in  Sanfli- 
tate  proficiat  ;  ubi  alias  ,  negleciâ  hâc  prseparatione  ,  in- 
co.iftans,  vaga  &  di.iipata  mens  manet  ,  multumque  tem- 
poris hrè  uilo  frudu  mfumitur  ;  adeo  ut  llcpè  dies  &  anni 
prictereant  abfque  eo  ,  quod  magnum  quis  faciat  in  vii tule 
progrelium. 

(  Pr.^paraüo  proxim.i.  )  Ubi  vcro  jam  IVÏedita'ionis  tem- 
pus adt'uerit ,  ante  omnia  coüocet  feiplum  in  Dei  prscleDtia  , 
quafi  tub  Iplius  oculis  Mec.itatior.em  iilam  perageret  ,  &  cum 
Ulo  pnefeiite  loqueretur  :  neque  hic  multùm  torquenda  eit 
imaginatio  ;  Ibla  enim  fufficit  Fides ,  ut  cum  Abraharao 
reverenter  &  eftsöuosè  dicat  :  (Gen.  i3.  )  Lo.;a./r  ad  Do- 
minum    m;um  ,  cum  fini  pulv'ts  O   cinh    2 '^    lirevi    Oratione 

(  quie  etiam  foiâ  mente  concipi  potefi  )  de  peccatis  vtniam 
petat ,  amorem  excitet  &  deliderium  Deo  placendi  ,  expol- 
tuletque  Luraen  Ejus  &  Auxilium ,  ut  beniguè  ipium  aipi- 
ciat  ,  &  voluntatem  luam  ia  bono  conSrmet.  j  '^  Recolac 
breviter  pundla  fingula  quœ  libi  meui:anda  propofuerat  , 
sffe&us  e.x  jilis  eliciendos ,  cSi  prœcipue  fiuem  illum  fpe- 


75 

cialem  ,  quem  pree  reliquis  intendit  Illcqueprœparatione  , 
quam  proxl.nam  vojumus  ,  prxmil'sâ  ,  opus  ipfum  alacritcr 
aggrediaiur. 

(^.iclus  M^dit.idonls.)  Tpfe  ponö  Meditationis  aftus  ni- 
hil e!l  aliud  ,  quam  attenta  menfts  aftio,  qua  rem  aliquam 
coniiderat ,  eanique  libi  imprimere  ,  &  iutelleöum  de  illa 
veritate  convincere  Itudet  ;  infuper  cum  hic  hvereri  non 
po. lit  in  vana  aliqua  &  inutili  Ipeculatione  ,  opus  eft ,  ut 
quilque  libi  illud  qud  meditatur  applicet  ,  tanûas  inde  af- 
f.ctiones  in  voluutate  excitet ,  &  reiolutiones  deducat  prac- 
ticas  tk  firmas  ,  qux  nd  morum  reformationem  tendant. 

S;rià  igitur  attentione  penetrandum  eli  in  Medit.vionis 
objeftum  ;  ejus  natura  ,  proprietates,  circumlbntia}  ,  &  :1- 
lorum  oraiaium  fequeiic  perpendend;c  ,•  umiequaque  verten- 
duin  objcClum  illud ,  &  fi  quid  occurrit ,  quod  menteni 
magis  feriat  ,  &  aliiciat,  illi   prœcipue  inhœrendum  eft. 

Deinde  animadverliones  illas  ,  quas  fecit  ,  libi  ipli  -appü- 
care  debet  meditans  ,  ut  V.  G.  quomodè  virrutem  iliain 
prafticet,  cujus  jam  concipit  pulchritudinem  &:  neceiiitatem  ? 
Au  tiigiat  illud  vitium  ,  quod  jam  videt  ob  tot  rationes  vi- 
tandura  ?  Nam  Iinè  illa  particulari  applicatione  fterilis  ple- 
rùmque  &  lins  liruiau  manebit  Meditatio  ,  &  in  vacuam 
trannbit   fpeculationeni. 

Ex  his  amem  cogitationibus  Tponte  Tua  varii  in  corde  & 
voluntate  formabuntur  aftèfîus  ,  hoc  eli  pü  cordis  motus 
qui  ad  ampledleadum  bonum  iugiendum  à  malo  animum 
terant  :  illi  aucem  ,  pro  diverlitate  objefti,  .liverli  quoque 
oriuntur.  Nunc  enim  in  fidera  excitaberis  ;  nunc  in  lingu- 
larem  fiduciam  ,•  nunc  in  ardentem  amorem.  Nunc  conti- 
deracio  prop.iie  iniquitatis  contemtum  tui  producet  :  alias, 
perpenla  Dei  Judicia  &  pcenas  ceternce  terrorem  incutient  ; 
beneficia  Divina  ad  teneram  incitabunt  gratitudinem ,  in- 
fiiiitas  Supremi  Numinis  perfeûiones  Ejufque  promiira  prœ- 
mia  raentem  in  Deum  rapient ,  ut  ,  fpretis  terrenis  omni- 
bus ,  £E:ernam  Ipii  i'pondeas  fidelitatem.  Atque  ita  de  re- 
liquis  cordis  atteflibus.  Porrö  aftiiftus  ifti ,  ut  jam  didtum 
tuit ,  in  prœvia  ad  Meditationem  prxparatione  aliquatenïis 
prtevidendi  i'unt  &  dilponendi  :  nihilominùs  tarnen  duftus 
Divini  Spiritus  hic  inprimis  fequendus  elt  ;  ideoque  ,  li  ali- 
quis  ex  illis  peculiariter  cor  atiiciat ,  ipii  inhrerendum  ,  do- 
nec  repletus  eo  tuerit  animus  &  enutritus.  Imitari  e.iim 
in  hoc  oportet,  ut  inquit  Francifcus  Salefms ,  induâriam 
apis  operam,  quas  tamdiu  inhœret  flori  ,  donec  omnem  ex 
ea  haulerit  luccum  ,  qui  ad  mella  Tua  conficienda  aptus  fit , 
&  tune  demum  prion  reliöo  ad  alium  tranfit. 

Ita  &  nos  quoque,  quamdiu  bonus  aliquis  afle£tus  mo- 
tum  imprimit  cordi ,  imiltamus  illi  motui ,  quô  in  nobis 
orat  ipl'e  Spiritus  Sanftus ,  &  tune  demum  ad  alium  tran- 
feamus  aft'etlum  ,  ubi  prior  plene  futrit  evacuatus. 

(  Rffoluiiones.  )  Corde  ith  inter  meditandum  ii.flammato  , 
ultima  tandem  Meditationis  par<  fupereft  :  nerapè  tbrmandœ 
fuut  refohitiones  liabilcs  &  firirse,  ut  illud,  quod  jam  con- 
cipimus  &:  amamus  ,  in  praxim  deducatur  ;  ex  hoc  quippè 
punéto  totus  Orationis  irudtus  dependet. 

(  ReguU  pro  lus.  <  Ut  autem  militer  iftx  formentur,  fe- 
quentes  iervandas  l'mit  regulœ.  i"  Non  nimis  muitx  lint 
rcfolutiones  illac  ,  ne  alias  mens  multitudine  obruta  nullam 
ex  ipüs  exequatur.  Una  igitur  aut  altera  fufliciat  ;  mul- 
tùm enim  brcvi  proficiet  qui  fingull;  diebus  miam  etibr- 
mat,  eamque  fideliter  in  praxim  deducit. 

2  o  Nequaquam  fulTicit  vagas  illas  elle  &  genenrales,  pii- 
ta  :  fi  quis  intra  fe  dicat  :  no!o  ampliàs  Deum  oftendere  ; 
volo  Iplura  deinceps  ex  toto  corde  amare  &  fideliter  Ei- 


76 


Exhortatio   Undedma 


àew  infcrvire  :  fimilis  propofita  plerùmque  in  fumum  ab- 
eunt  ói  liiic  truftu  rcnir.nent. 

Aii  pscuiiiia  igicur  defceiuiendura  efl.  Aliq«is  V.  G. 
fc  in  mfiÜLatiüiie  e.vcitavit,  ut  in  Status  lui  ofiiciis  fidelem 
Vco  fervitutem  cxhibeat,  Conclud.iit  iu  particiilari  :  ijjitur 
hanc  &  illam  negligeiuiam  ,  ciijus  reum  me  video  ,  non 
ampüus  committam.  Hunc  ibcium,  htuc  conforüa  derelin- 
quara ,  eoquod  in  hic  re  lapides  mihi  fueriut  pllenlionis. 
ÏNon  ampliüs  aures  prwbebo  huie  vel  illi  prxtextui.,  quö 
neijligenuam  meam  palliare  haftenùs  folui  &  excufare  &c 

Verho  ;  unulquifque  relblutioiies  illas  aptare  debet  loco  , 
tempoii  ,  circumlluiitiis  ,  in  quibus  Ie  reperit ,  ocealionei- 
quK  &  obltacula  proividere  ,  qux  ipfuin  ab  exequendis  pro- 
miliis  retardare  vakant.  Atque  ideö  li  aiicui  vitio  Ie  videt 
obnuxium  ,  quod  cupi^t  eïtir.pare,  aut  ii  aliquâ  indiget  vir- 
tuce ,  coiilultum  ett,  ut  hunc  truftuni  ipecJalem  pr.c  ocu- 
lis  habcns,  aüiimat  iibi  unam  alteramve  mcdjtationem  ex- 
prcfsè  üd  hune  Icopum  tendcntem  ,  eligendo  V.  G.  textum 
aliqucm  Scripturiu  ,  aut  quoddani  Chrifti ,  vel  Sanfli  ali- 
cufus  tadum ,  ex  cuj.us  meditatlone  animum  fuum  acccn- 
dat  :  &;  hac  methodo  brevi  poterit  ,  Deo  adjuvante,  ad 
magnum  perfeftionis  gradum  afpirare. 

Itaqne  ,  ut  jam  diöum  eft  ,  eHicaccs  formandx  funt  re- 
iblutiones  ,  eit- cue  numero  pancœ.  2  •^  Non  vajjx  lint  opor- 
tet ,  led  ad  perionam  meditantis  .determinata:  ,  &  eircum- 
ftantiis ,  in  quibus  ie  leperit,  aptarte  3°  Expedit  .<jmni- 
jiü  ,  ut  rerohaiuucs  illas  &  prxeipuos  affcilus  in  charta 
tiêfcribat  mediians  ,  ait  eas  iibi  Itniper  prj.-fentes  habeat  : 
iiec  umquam  line  utilitate  rele^et  id,  quod  in  meditatianis 
icltu  canceperic.  J-ireviliima  qnóque  erit  litcc  via  ,  ut  cog- 
iiofcere  vaieat ,  an  iSc  .quantum  in  perfedlione  teceri:  pro- 
J;re!l\nn  {  Jun^endu  gratiiirum  ticliu.')  4°  Den:que  Oratio 
jung:enda  eit ,  qnâ  l)co  gratias  ag,et  de  beneficiis  •&  piis 
iiiïpirationib.us ,  Euinque  exoret ,  ut  tanfla  lua  propolita 
ibniter  exeqiii  vaieat. 

(  Qu  d  pojl  nicdiimio.-tem  curandam.  )  Poft  Weditationem 
autcm  iià  peraótam  curaiidum  eft ,  ne  quis  ftatim  ad  exte- 
rjoa  prolapùi.s  animum  nimiis  occupationiluis  d)l]ipet,fcd 
identidera  per  diem  ,  hoc  quod  raente  conceperat,  recogi- 
tet  ;  brcM  oratione  ad  Deuin  cor  erigat.;  & .,  ii  videat  Ie 
in  aÜquo  à  propoiito  deflexifie  ,  mox  illud  corrigat ,  &: 
ptL-nam  qujmdam  pro  cominiilo  delitto  voluntarie  Iibi 
imponat. 

r.cce,  J3ile£tilfim-i ,  ISIeditandi  tnechod^m ,  cajus  utilita- 
jem  Vubis  commendare  minime  opiis  eIt  ;  videtis  enim  Ipii- 
4iiet  luc.e  .ciarijs ,  quantain  n.ata  lit  utiiitatem  &  Iruöum 
jproterre 

(  AfpAciintur  fu^c  in  exenpio.  )  Ut  tamen  ea  j  quœ  di£la 
funt,  meliiis  intelligatis,  juvabit  aiicui  exempJo  régulas  jam 
*latas  a^^plicare  ,  quod  vos  dopebit  eafdcm  in  praxim  .de- 
xlucere. 

Punainys  igitur  ,  aliquem  iibi  pre  msditatlone  alTumCne 
.hujus  pr'vClentis  Exiiortationis  te.xium  :  (  Ijjc.  10.)  M.iria... 

J.dcns  Jcciis  pedes    Vomini  ,  auditb.it   verhum    illius.     Primo 

.quivlem  ,  ut  jam  doeuiœus ,  fcmotis  omnibus  externis,  po- 
/let  Ie  in  prxlencia  Dei  ;  de  peccatis  ycniam  poituiabit,  & 
Linnen  Cœlelte  requiret.,  ut  Ipi'um  Dcum  fibi  ioquentem 
Audiat.. 

Deinde, ad .objcfturo  Meditatiortis .procedcns ,  attente  con- 
fidcrabi;  in  co,  o:  ruininabit  lequentia.  i  ^  (^uanto  Ie  dig- 
patum  honore  exiltiiiiaret  ,  li  Rex  aliquis  ad  aliuqulum  fuum 
£Utn  adiciueiet ,  prout  hic  facit  Deus ,  lium  ad  ptdes  J^jus 
jLtdfre,  (Iji  verba  ji^jvs  ,a,udire  Jiomini  coutin^it.  p'^  Pcrptii- 


det  ,  nihil  tamen  effc  hiijufmodi  Rcjem  ,  fi  cum  Deo  com- 
paretur  ;  &  conl'equenter  fcelus  eli'e  fumrao  dignum  fup- 
plicio  tantatn  bonitatem  ,  tantum  honorem  contemnere.  3  o 
jVlirabiiur  infinitum  Supremrc  iftius  IMi.jeltatis  amorem  ,  quse 
lïon  jnulto  apparatu  ,  nee  ftatuto  aliquo  tempore ,  prout 
Keges  Iblent  ,  led  omni  momento  parata  e(t  ad  cor  homi- 
nis  loqui ,  modo  ipfc  loquente.Ti  audire  fuftineat.  4°  Con- 
lidersbic  ,  quantum  aliquando  laborent  homines  pro  vana 
aliqua  icienüa  aut  temporal!  commodo  afjequendo  ,  ubi  hic 
non  de  re  .peritarâ  .agitur  ,  fed  de  inflruftione  ,  qua;  ad 
.A^ternam  debeat  perducerc  Salutcm  :  cum  Ulo  enim  in  me- 
ditaduns  loquimur  ,  qui  Verba  Vitcc  ^iternœ  habet.  5  ° 
INIagni  faciet  iüorum  Iblicitatcm  ,  qui  jugiter  ledere  polïunt 
ad  pedes  Domini  ;  qui  optimam  ,  Iplo  Chrilto  teliante  , 
partem  clegerunr ,  6c  jam  quodammodè  in  terris  eamdem 
-habcnt  occupationem ,  qux;  Sandtorum  in  Ctelis  beatitudi- 
sem  &  felicitatem  conlucuit 

I'^x  his  autem  conli^ierationibus  fequcntes  elicere  cona- 
bitur  arictlus.  i  °  Amore  exardelcet  in  Creatoremi  faum  , 
qui  tam  benignè  cum  hominibus  agit ,  ut  in  eorum  aiioquio 
Suas  reponat  delicias  &  omni  momento  zl\  ïplbs  docen- 
duin  paratus  lit.  '  2  o  Demilfo  animo  huniiliabit  fe  ,  &  ia 
conipeitu  tantK  JVlijellatis  ad  nihilum  fe  rediget.  3  o  Pro- 
priam  incnlkbit  negligentiara  ,  &  in  feipllim  fanfto  exurget 
•odio,  qUod  uberrimos  frudlus  .ex  hoc  Sacro  aiioquio  naf- 
ccntes  luicufqut  parvi  fccerit ,  .&  danuiabili  incuriâ  debl- 
t,um  in  hunc  hnem  laborem  adhibcre  neglexeiit ,  ac  pœni- 
.tentiix?  lacrymis  hanc  .culpam  dikiet.  4P  J3ona  mukiplicia 
conlideraus ,  qurc  ex  Mcditaiionc  &  contemplatione  pro- 
:^'eniunt ,  ianiîâ  qiiâdam  tcmulatione  fe  incitabit  ;  Santlo- 
rum  fcliciiatem  &  excmpla  .perpendct  ,.diccns  cum  AuguP 

.tino  :  KumquiJ  po:ero   qi:od  ijle   C'   ijle  ,  Ut    ad    eamdem  glo- 

i'iam  &  coronam  per.veniam  ? 

His  porrö  aftlf'.ibus  imbutus  p-rafiicas  has  .conclufioncs 
.elicict ,  hxe  firmjtcr  liacnet  propolita. 

1  °  Novo  ardore  Statum  liium  amabit  Qericus  &  magni 
faciet ,  eoquöd  tam  felicem  ipli  ptocuret  opportunitatem  , 
ut  pollit  liuvfio  illi  exercitie   vacaje. 

2  <->  Firmiter  fibi  pra'lcribct  horan;  aliquam  quotid-è ,  qua 
/cdcat  ad  pedes  l>omini  ,  &  in  Panda  mediiaiione  Ipfum 
Iibi  Joqucntem  ;iudiat.  3  o  Régulas  iiaice.diligcnter  fervare 
proponet ,  nullique  ,  in  hunc  finem  ,  labori  parccre  4  ^  Prw- 
videbi:  quelque  iu  particulari  impedimenta  ,  quie  huic  ejus 
fantto  propoiito  morani  deinccps  polTeut  injicere ,  lic  ita- 
tuet  modum  ,  quo  illa  removebit. 

(  EriLOcuKs.')  Kcce  methodum  ,  riledilhmi  ,  qua  brevi 
.tempore  ,  fi  veliiis  ,  ad  fummum  pertbûionis  apiccm  con- 
fcendere  vaJcLtis.  Et  quid  ,  quaio  ,  remoraxi  ^'os  potcft  , 
.ut  eam  ambabus  ulnis  ampltdamini,  cïun  fanftitas  vitx 
tantoperè  Vobis  lit  n.eceflaria  ,  &  infupcr  tanram  h.ibearis 
illanj  acquirendi  opportunitatem.  Nolite  ergo  fluihiare  lient 
par.vuli  ,  led  niagno  «Sc  conftunti  animo  nd.  exercitium  illmd 
\us  accingite.  Noviiiis  voluntatem  Domini  ;  ad  illam  exe- 
qnendam  via  Vobi.':  xjüenditur  ;  an  negligcntià  ^'eltrâlocum 
-dabitis  ,  .ut  non  adfalutem,  fed  ad  ruinam  ,  ad  condem- 
natioucra  hicc  ipfa  ,  quam  accepiràs  ,  notitia  aliquando  ia- 
icrvi.tt .' 

Jl-odiè  igitur,  ii  *''ocem  Domini  auuicritis,  uolite  ob- 
^durare  corda  \''ellra  :  nolite  fiuiftura  proc:altinare  propoli- 
.tum  ;  iiel'cit  e.nim  tarda  molunina  Spiritus  Sandi  gratia  , 
furts  non  ampliùs ,  ubi  iemel  negkda  fuerii  ,  reditura. 
Nolite  refoluLioncm  \'eltram  ,  poli  llriarum  tempus  ,  q.uod 
jani  ijiltut  ,  rejicere.:  frau^  eaini  iiicc  fft  &i  illüiio  dxnio- 

nis  • 


fecunda  in  Feflo  Affiimnonis  B.  M.  V. 


17 


nïs,  ut  fervorem  illum ,  quem  jam  in  \'obis  exortum  con- 
fido ,  fruftu  vacuüm  reddat ,  &  fi  poliit  ,  peiiRÙs  extiii- 
guat  Feriarum  tempore  niulta  folcnt  occurrere  ,  que  ad 
extecna  Vos  rapiunt  ,  &  inieriürem  anirai  quietem  con- 
turhant  ,■  plus  igitur  tune  quàin  alias  reraedio  aliquo  \o- 
bis  opus  eil  ,  ut  ad  cor  redeatis  ,  &  lubindé  colligentes 
auimum  ,  Spiritum  ,  qui  in  Vcbis  eft  ,  refufcitetis  &  uovo 
fervore  aiiimetis 

Hàc  igiiur  hora  ,  hoc  memento  inciplte  ,  &  manum 
ponite  ad  aratïum.  Sedete  quotidiè  fecùs  pedes  Domini  ; 
rogate  ut  Vobis  loqui  non  dedignetur.  Proteflriccm  Hujus 
Domus ,  Deiparam  Virgiiiem  in  hàc  celeberrima  Ejns  1'  e- 
ftivitate  ardeniibus  votis  exorate  ,  ut  ficut  ipl'a  iii  con- 
tinua contemplaiione  vitam  duxit  ,  ità  Vos  quoque  faciat 
interlores  homines ,  &  cccleftibus  rebus  aflixos.  Difficulta- 
tes  omnes  alacriter    luperate  ;  iaboreni  ad    has  vincendas 


nv'celTarium  libenter  fufcjpite  ;  &  Tpfa ,  confidire  i  Vobis 
adcrit  ;  prncfentubit  Vos  1  ilio  fuo  ;  ad  alloquiura  Ejus  in- 
troducet ,  (Sc  uberrimam  ab  Eo  benediöioiiem  conatlbus 
Veftris  impetrabit. 

Seniiftis  Ibepè  &  etiamnïim  feiititis  hujus  potentïlllm» 
Virginis  auxilium  ;  nee  enim  dubito  ego  Virginis  Patro- 
cinio  adicribere  ,  fi  quid  hic  boni  agitur.  Mafte  igitur 
animo  ,  Dileöiilimi  ;  date  hoe  gaudium  cordi  meo- ,  ut 
qui  nunc  de  l'plrituali  Vellro  proleilu  in  hâc  facra  die 
jubilo  Vobifcum  &  cxulto  ,  &  ad  pios  Vos  ukeriùs  ex- 
iiortor  labores  ,  de  liuftu  adhortaiionum  mearum  aliquando 
Vobifcum  exuitare  valeam  in  Ccclis  ,  poftquàm  nempè,  in 
Minilterio  Sacro  confunitis  annis  ,  Paltor  Paltorum  Chriftus 
Jêfus  œternà  &  immarcefllbiii  laureâ  labores  Veftros  & 
meos  coronaverit    Amen. 


^lUiii. 


EXH01Î-TATI0     DUODECI 

OMNIUM     SA 


MA,  SECUNDA 
NCTORUM  (*). 


IN     FESTO 


De  Adoratioiie  SS.  Sacramenti  &  Jimplevîtenda  Confraternitatc   Adorationis  Perpétuée  , 

Leodii  recèns  ere6la. 

yldoratc  Dominum  in  atrio  fjnSJo  ejus.    Pfalm.    28.  f.   2. 


kJ/  a  NCTORUM  omnium  Feftivicatem  quotannis  coli- 
mus  ,  Dileftilümi  ,  tum  ut  mukiplicatis  Intercelibribus 
propitiationis  Sua;  abundaiitiam  in  nos  etiundat  Omnipo- 
tens  ,  tum  ut  Eorum  intuen^es  vitara,  &  exitum  ,  ac  pro- 
polltà  prtemii ,  quo  donari  lunt,  magnitudine,  Eorum  quo- 
que imicemur  fidem,  inliitamus  veiiigiis ,  atque  ita  ad  eam- 
dem  aliquando  gloriam   perducamur 

Et  profeflo  quis  eft  ,  qui  non  ad  Sanfiitatem  excitetur  , 
fi  horum  militum  Chrifti  feücitatem  attente  coniideret?  Te- 
licitatem  ,  inquam,quam  nee  mente,  nee  cogitatione  quis 
morralium  aOequi  valeat  ;  nam  ocuius  non  viiür,  me  auris 

audivit  ,  nee  in  cor  horii'tnii  nfcendit  ,  ^U(t  prtSfarav'u  Deus 
lis  ,   qui   diügunt  illum.  (  I.  Cor.  2.  ) 

Sanöi  fcilicet  illi  deviûis  hoflibus  jam  triumphant  ;  ac 
omni  labe  purgati  Agnum  lequuntur  quöcumque  iërit  ;  de 
rcterna  fua  lecuri  ibrte,  Deura  laudant  in  feculum  fxculi; 
nullis  expoliïi  perieulis,  nullis  occupati  diltraftionibus ,  Su- 
premam  illam  cor.templantur  Majeltatem  ;  ante  Thronum 
Ejus  proftrati ,  &  inebrijn  ab  ubertate  Domus  Dei,  in  hoc 
13eatitudinis  lux  fonte  ineftabiles  reperiunt  delicias;  &  ado- 
rantes Dominum  in  Atrio  Sanfto  Ejus,  à  laudibus  Iplius 
numquam  celfunt ,  inio  nee  ceffare  œcenaùm  poflunt.  (Juis 
hxc  fide  vivâ  perpendens   non  exclamet   cum    Plalniilta  : 

(  1  lalm.  83.  )  Quàrji  dilecïa  tahernacuU  tua  Domine  viriaium  : 
cotuupijcn  ,  &  deficit  anima   mea   in   a.'ria    Domini  ! 

Vcrïira,  Dileftilïimi ,  antequam  ad  hxc  admittamur  Atria, 
grandis  nobis  via  fuperell',  multiplex  ineundum  certamen  ; 
hoftes  pluriml  conculcandi  :  virtutA  muitr  acquirendre  , 
de  quibus  omnibus  jam  fieplus  ad  Vos  diilum  eit,  &  ad- 
hue  pluries ,  Deo  propitio,  dicendum  erit.    Siftamus  hodiè 


tantifper  in  hac  perpétua  Supremi  Numinis  adorationc  ,  i« 
qua  Felicitatis  Sandorum  fumma  contineiur  ;  pertinet  enim 
hxe  Adoratio  fpecialiter  ad  fcopum ,  de  quo  in  hoc  Ser- 
mone  ad  ^'os   verba  facere   prupollii. 

Seio  equidem  ,  in  noftra  non  elfe  poteflate ,  ut  adinflar 
Sanüorum  ,  continuo  cogitatu  &  perpétua  contemplationc, 
in  Deum  ejufque  perfeftiones  intinitas  figamus  animum. 
Subjefti  adhue  fumus  fafcinationi  nugacitaiis  ,  quœ  obfcu- 
rat  intclleftum.  Variis  curis  fxculi ,  variis  oecupa:ionibus 
diflinemur,  qux  mentem  fine  interruptione  affixam  efi'e  pro- 
hibent Soli  Deo,  quem  Sanfli  facie  ad  faciem  vident ,  nos 
verô  tantum  per  fpeculum  in  œnigmate  contemplamur ,  & 
invilibilera  Deum  tamquam  videntes,  per  folam  fidem  ad- 
juti  ,  fullinemus. 

Verum  nihil  nos  prohibet  in  ifta  Perpétua  Adoratione , 
quantum  in  hac  vita  pollibile  eit ,  Sanftorum  focios  ficri 
Ö;  iniitatores.  .  .  Hàc  nempè  prœrogativà  gaudebitis  ,  Di- 
leftillimi,  fi  in  prtclentia  Dei  coniinere  Vosipfos  ,  &•  quafi 
fub  oculis  ICjus  omnia  Veilra  peragere  fludeatis  ,  atque  iden- 
tidem  in  mediis  occupationibus  fursùm  efteratls  corda  Veitra, 
Scd  &  Oificium  Adorationis  explere  poteftis  quotidiè  ante 
SaniSiliimum  Euchaiilticc  Sacramcnaim  ,  aeeedentes  enim 
ad  Altare,  &  ante  hunc  ]Mifcricordi;c  Thronum  proftrati, 
Eumdem  prorsùs  adorabitis  Ik  l.uidabitis  Deum  ,  quem  Sanfti 
Ejus ,  immixti  Angclorum  Choris ,  in  Cœlis  adorare  non 
delinunt. 

Qufc  enim  ,  dicite  qux'fo  ,  inter  hanc  Adorationem  Vef- 
tram  &  illam  Sanftorum  invenictur  difparitas  ?  nisi  quód 
Vos  induti  corpore  ,  Illi  vero  exuti  ;  Illi  facie  ad  faciem, 
quem  adorant ,  intueantur ,  Vos  auteni  facro  teöum  vela- 


C  )  Ai'no  176^.  Cum  fcilicet  CclUgium  PuUiicnanuni  nomen  dediffel  Confraiernitali  Perpciu.t:  Adoraiionis  .,  erccl.e  Leodii 
<  -^"gtifti  '765.  auioritaie  Celfijjimi  Principis  -  Epifiopi  Caroli  ,  O  conformatce  à  SS.mo  Domino  Clémente  PP.  XIII.  die 
^.  Dicimbris   ejujdem  an.ii. 


78 


Exhortatio  Duodedma 


mine  5c  fonfibus  abfconditum  ?  De  cïciero  idem  oniinno  eft 
&  indiviiluum  Adorationis  objcauin  ;  iilem  Deus,  tjurdcm 
I\Ïajeiiatis,  ejufdem  dulcedinis ,  ejui'dem  potelhcis ,  eâdein 
laude  &  honore  di^nus. 

ïLinc  ,  proh  dolor  1  telicitatem  ,  hoc  folatium  nniltis  Chrif- 
ti;inoruui  mülibus  eripuit  antiquus  humani  geiieris  hollis, 
dum  à  duobus  feculis  iufjitavit  hœreiicorum  iedlas  ,  quœ 
üueharifiiam  &  Adoradonem  Ejus  inter  fuos  fuüulerum. 
Verùin  vel  inde  magis  follicita  tadta  ert  fantta  Mater  Eccle- 
fia  ut  filios  fuos  in  fide  hujus  Mylterii  conlïrmet,  multif- 
que  anteà  inufitatis  modis  ,  Cultum  &  honorem  Huic  Sa- 
cramento  debitum  promovere  inccpit.iit  ità ,  quantum  in 
fe  elt ,  reparet  injurias  ab  inferorum  poteltatibus  huic  Sa- 
lutis  noltrx  pignori  illatas. 

Inter  hxc  nova  media ,  ad  ampliandum  hujus  Sacramenfi 
Cultum  idonea  ,  meritö  collocari  potefl  Confraternitas  Ado- 
rationis Perpétua; ,  à  bicnnio  inltituta  Leodii,  quam  Sum- 
mus  Pontifex  Clemens  Xill.  inligni  profecutns  elt  eiogio , 
&  ampliiiimis  gratiis  dotavit.  . 

Cnjus  inliitmi  fcopus  elt  ,  ut  Fidèles  ,  àiQ.x  congrega- 
tioni  nomen  dantes ,  liniul  in  unum  coalefcant  corpus,  in 
quo  lingulis  momentis  inveniantur  membra  aliqua  ,  quie 
hac  fancli  Adoratione  occupentur  ;  eoquo  padto  Homo- 
Deus ,  in  hoc  Sacramento  abfcoiiditus ,  Pcrpetuos  habeat 
Adoratores,  Perpétues  reparatores  injuriarum  ,  quibus  lin- 
gulis quoque  momentis  aflicitur.  .  .  Dignum  eit  hoc  pro- 
fefîô  Ecclelià  Leodienli  confilium  ;  quie  ii:uti  quondam 
prima  fuit ,  à  quâ  Solemnis  Feltivitas  Corpons  Clirüti  in 
reliquum  Orbem  Catholicum  dimanavit ,  ita  &  nuiic  hu- 
jus quóque  CultJS  honorem  libi  vindicabit  ;  qui,  li  Deus 
dederit,  brevi  per  univerfas  propagari  poteiit  Ecclelias  (•> 

Pietatem  Veltrara  ad  hoc  Inftitucutn  ampledteiidum  exci- 
tatam  videns.  Dilediiiimi ,  non  dubicavi  Collegium  nollrura 
laudabili  ilti  Conl'raternitati  infcribere. 

Spccialiter  autem  pro  hoc  exercitie  elegi  quotannis  Fef- 
tum  SauiSi  Caroli  Borremxi  ,  ut  lub  aufpiciis  &  patro- 
cinio  iltius  Sanftiiqui  Pallorali  cura  intignis  fui:  ,  qui  in- 
dcfelfo  ztlo  Cleri  mores  reformavic ,  &  Seminariorum  Pa- 
ter eft  ac  Patronus  ,  etiam  Vos  iaciliùs  acquiratis  illas  vir- 
tutes  ,  qux  ipecialiter  ÏMiniftros  Eccklia;  illuftrare  debent, 
&  quas  in   hac    Adoratione  per  Ejus  intercelfionem  petetis. 

Cum  igitur  propediem  Adorationis  illius  inchoaturi  iitis 
exercitium  ,nüii  inutiliter  afturum  me  judicavi ,  li  breviter 
Vos  ad  illam  débité  faciendam  e\hortcr  ;  oltenfurus  hu:ic  in 
fiiiem  Adorationis  Perpétuât  dignitatem  ,  fcopum  quoque  ac 
methodum  ,  ik.  fruftus  uberrimos  ex  eadem  refultantes.  Quod 
dum   aggreriior  ,   auribus   &  auimis  favete. 

(  Adiiraiio  pntcipuus  eji  Reli^ionis  aclus.  )  Sanfli  in  Ccclis  , 
quod  jam  diximus,  nullam  aüam  occupationem  habent ,  quam 
ut  Supremam  Dei  Majellatem  adorent  in  fxculum  fxculi  ,  at- 
que  hac  Adoratione  rcternum  T  elices  funt  &  Jieati  Ex  quo 
}>atet  ,  hunc  aftum  elit;  homine  dignillimum  ,  eumque  ad 
«jufmodi  exercitium  à  Deo  creaium  elfe ,  &  à  Chrilto  re- 
demtuin. 


Non  mirum  igitur ,  fi  inter  onines  Religionis  aflus  pri- 
mum  locum  occupet  Adoratio  ;  utpote  qua;  xternùm  du- 
ratura  ell  ;  &  per  quam  creiitura  agnofcit  cxprelse ,  ac  fuum 
laudat  Creatorem  ,  fuam  ab  Ulo  dcpcndentiam  profitetur  , 
Illi  fe  totam  fubjicit  &  omnia  fua  confecrat.  N'eibo,  nihil 
ell ,  quod  magis  direiSè  tendat  ad  teitandam  &  laudandam 
Supreiiii  Numinis  excellentiam ,  qua:  atteliatio  fcopus  ell 
&  finis,  in  quem  univerfus   Rcligionionis  cultus  coilimat. 

Hinc  nullus  fuit  umquam  populus,  etiam  inter  eos  ,  qui  ■ 
idololatri'.e    tenebris   erant  otfufcati  ,   quin  adorandos  cen- 
l'uerit  illos  ,  quos   putabat  Deos  ,  &   quemdam    iniiituerit 
rKuin,quô  debito  hujus  Adorationis  oihcio  defungi  fe  exilii- 
niabat. 

Hinc  etiam  ,  quod  in  Scripturis  legimus  ,  ab  ipfo  mun- 
di  e.<ordio  Patnarchœ  aliique  viri  pii  Ibiim  in  Ado- 
rationem  profuiebant  ,  uhi  vel  Dtum  i.bi  habcbant  loquen- 
tem  ,  vel  ob  accepta  beneficia  aut  ex  alio  religiofo  fine  ipe- 
cialiter Ipfum  laudaiidum  &  colen.ium   cenfebanr. 

Hinc  quóque  Deus  Ipfe  ,  dura  per  Minlllerium  Moyfis 
Legem  Suam  promulgabat  Ifrueli ,  &  primum  principalcque 
pneceptum  ,  quod  Cukum  Ejus  refpicit  ,  explicabat,-  hxc 
verb  i  adjicic  :  (  Deut.  ó  )  Dominum  Ddun  luum.  limcbis  (  id 
elt ,  interprète  Chriito  Matth.  4  ,  adorubis  )  ù  UU  foti  Jcr- 

vids. 

Ex  eodem  fluxerunt  principio  Sacrificia  illa  ritufque  mul- 
tiplices  ,  quos  ex  fpeciali  mandate  Dei  fervare  dcbcb^t  car- 
nalis  Ifraël ,  ut  Suprème  ISumini,  in  mei  ie  populi  iltius 
reiidenti ,  lubjeftionem  fuam  tetatam  faccret  ,  debitumque 
honorem  exhiberet  ;  hinc  ing.ns  ille  ViÜimarum  &  Liba- 
minum  numerus  ,  ex  mandaio  Legis  prj  fcriptus  ;  hiiic  omne, 
quod  erat  mafculini  fexùs  ,  ftatis  temperibus  litière  fe  de- 
bebat  quotannis  ceram  Domino,  ut  ïpfum  in  loco,quera 
elegerat ,  adorarec.  Nollis  etiam,  quanto  cum  apparatu  , 
quantàcum  revercntiâ  adorarent  Arcam  Fœderis  Filii  Ifraël, 
duin  Hicc  in  confpedlum  populi  prodibat ,  quce  tarnen  Arca 
non  erat  nisi  fcabellum  peilum  Dei ,  ex  que  fua  l'uudere 
folcbat   oracula. 

(^Spcciis  qu^tdam  perpeiure    yldtrationu  in  populo    Ifr.i'è!.") 

Necdum  tarnen  Glerix  Suœ  fatis  profpeftum  reputabat  Do- 
niinus,  quod  fn:piùs  reiiovarentur  folemnes  ihi  Synagogse 
Ritus  ,  fcd  infuper  coram  Arca  Sua  perpétues  elle  voluit 
Adorationis  aûus  ,  fpecialiter  injungeiis  Levitico  generi  , 
ut  eefdem  totius  populi   vice  pcrageret. 

Ad  illam  Adorationem  pe  tinebat  ignis  ,  qui  ante  Arcara 
continue  alebatur  ,  licut  fcriptum  eft  Lev.  ó.  Ignis...  in 
aliari  fempcr  ardebit  ,  quem  nuiritt  Sacerdjs.  ..  Ignis  efl  ijte 
perpeiuus  .,  qui  numquàm   deficiet    in    ü/.«r;  :  pertinebant  Panes 

lanûificati,  qui  in  confpeflu  Domini  fuper  merif;;m  punlü- 
mam.  à  Sabbaiho  ufque  ad  Sabbathum  manebant  coUecati: 
(  Lev.  24.  )  pertinebant  luceinx  fcptem  ,  qua;  jugiter  ar- 
debant  in  'labcri-.acule  ,  fubmini.irante  populo  ad  earum 
nutritionem  oleum  de  elivis  puriliiraum  :  ac  demüm  Juge 
illud  Sacriticium,quüd  mané  &  vefperi  quotidié  ofierendiim 
erat ,  juxta  Kitum  Exedi  29  expreli'ura 


(*)  Et  iia  contigit  :  n,:m  trevi  temporis  intervallo  in  multas  Orbis  Cinholici  Dicfrefes  penetni-.'it  hitc  Confraternitas.  Eam 
anno  i^óy  in  Suam  invexit  Excelkniijjlmus  Dominus  Joanncs  lUnricus  Comes  de  Frankenberg ,  Archiepifcopus  MeJdnien- 
Jis  ,  Primas  lUlgii  &c.  C'c.  mulioque  cum  fruclu  ,  at  que  cum  iniimo  pietutis  fenfu  itifinguUs  ArJudio;cefeos  Parochiis  celebran- 
lur  Adur-aiionis  dies  per  annum  n'ijiributi  ,  cujus  rei  lejies  oculati  juimus  Lovanii.  Eodem  anno  ij6^  jam  in  plures  alias 
JLegiones  etiam  longè  dijjiias  .,puià  Poloniam  ,  Hungariam  .^imh  in  ipfas  Americanas  orns  propagaia  erat  h,Tc  RelgioJaDevo- 
lio  ,  cujus  propaganonis  primus  poji  Deum  Autor  efi  Kevirendus  Admoduni  Dominus  ALgidtus  haro  de  Hubens  Canonieus 
4id  Dixuin  Martinum  Leodii.,  qui  nuUi  lahori  nuUif^iti  fumübus  faicit  ^  ut  Sanclutn  Hoc  Eiircitium ,  quod  ia  urbi  pairia 
jprotnoyit ,  etiam  in  exuras  aativmt   transféra:. 


feainda  in  Fejto  Omnium  Sanctonim, 


Adoratio  igitur  Perpétua  non  tantum  aftus  eft  Deo  gra- 
tiilimus,  led  ik  ipfam  ipecialuer  ab  IlVaëlitis  corara  Arca 
fsrvari  prxcepit  .  Or.ni.i  porro,  h'ûi&^i&xm.  ,in  fi^um  con- 
lingibiint  iltis :  Jlri/iia  funt  auum  (Apoitolo  telte  [J.  Cor.  lo.]  ) 
<.'</  torrupiionem    nojïmm  ,  in   quos  fims  J.tcu'orum  dcvemrunt. 

All  non  igicur  meii:û  Pcrpetuam  à  nobis  exigit  Adorationem 
Deus  J'  qui  jam  non  Arcam,  qu.c  utique  meruin  lignu:n  erat 
aureis  lumiiiis  conteftum  ,  in  medio  nulti'i  collocat  ;  led 
Ipfu  n  Filiuni  Suum  ,  ii  quo  Sibi  ben3  complacuit ,  Deura 
verum  de  J)eo  vero  ,  Creatorein  &  Dorf.inura  omnium, 
late, Item  quidjin  lub  panis  fpecie,  &  3Iajeluceni  Suam  in- 
Éraiis  ocuhs  noftris  rubducen'.em,feJ  non  ideö  minus  Deum  , 
miii^is  Omnipoientem  ,  minus  adorandum. 

Nu:nquid  exardeleis,  qui  htec  attenté  recogitas,  dura  eer- 
nis  quotidiè  Sacrum  hcc  Salutis  pignus  fine  ullo  apparatu 
in  viiibus  rabernaculis  coUoca  um?  (  c'/jriytoj /n  nud'o  noj- 

tràhi    injinilas   pati  ur  injurias   )   aille    u!lo    CUltU  ,   line    ullO 

honore  à  Chrillianis  dereliftum  ?  Numquid  déficit  animas, 
du;n  ab  incrcdulis ,  diabolici  t'ruude  feduilis  ,  blalpheinari 
auiiis  illuTi  IIomiuem-Deum  ?  üum  mente  perpeiuiis  i.iju- 
rias  ,  quas  patitur  a  ma.is  Cliriltianis  &  ab  indignis  Eccie- 
iix  Alitiiltris  ,  qui  judœis  funt  détériores,  (Heb.  ó.  )  rur- 
sùni  crucijîgenies...  fiiium  Dei  ,  &  cjicniui  hab^ntes  ?  Illc  ta- 
rn.>n  ,  Hic  Idem  eit ,  quem  introi'.ucens  Pater  TEternus  in 
ort^em  terrarum  An^elu  Suis  adorandum  propofuit  ,  licut 
l'e.iptum  eft  :  (Heb.  I.  )  Adorant  tam  omms  angcli  Dii  : 
dumque  lublimes  illi  Spiritus  inviiibili  modo  circumdant 
Akaaa  noitra,  'aciem  fuam  prtc  revereniiâ  obvelantes;  nas 
elieu  !  vennes  terra; ,  ingrati  homunciones  ,  tantam  con- 
temnimus  iMajeaatem  ,  amorcm  Ejus  vilipeudimus ,  &  exe- 
crando  fcelere  blalphemamus  :  quinimö  eodem  moaiento, 
quo  Sanguis  Ejus  mif;ricordiam  Divinam  pro  nobis  de  terra 
inclamat  ,  nos  jpluin  imraundis  proculcamus  pedibus  ,  Ci: 
vindicantem  Dei  manum  in  capita  noltra  provoeamus. 
[Ad    ilLis  repa'andas  injiiiuiiur  h.-ec  Confra.'erni,ûs.)  Qa'is 

igirur  nolirüm  efi ,  qui  r.on  velit  toto  corde  laltem  aliquiJ 
conterre  ad  refarciendas  injurias,  &  ad  rcparandum  ,  pro 
parte  faltem  ,  horribüera  contemtum  ,  quem  tot  maii  ho- 
mines  ,  &  fortè  nusipfi  toties  huic  Sacramento  iniulimus  ? 
Si  hoc  vultis  ,  DilcctiJimi  ,  ecce  medium  Voois  ott'ercur 
in  hâc  ipsâ  Confraternitate  ,  qux  in  hunc  iinem  iulti:u:a 
fuit ,  ut  Chi-iftus  Perpetuos  habcat  Adoratores  ,  qui  inju- 
rias illas  reparent,  nuiloque  tempo. is  momento  line  cul:u 
religiofo  ,  line  honoris  eAhibitions  Iplum  in  medio  no;tri 
dereliiiquant 

Sic  ad  normani  illius,  quod  in  Veteri  Lege  prasfcriprum 
crat  ,  femper  ardebu  ignis  in  Altari ,  quem  hœc  Contra- 
ternitas  nutriet  ;  femper  lucebunt  himpades  in  confpettu 
Domini  ,  quibus  oltum  fuppeditabit  ;  (Sc  ab  cjns  membns 
per  univerfum  difperus  oroem  juge  otieretur  Sacrificium  , 
Sacr:ficium  hudis  &:  jubiia  ionis  Si  porro  Deo  gratiiliinus 
fuerit  ritus  ille  carnalis  à  populo  Ifraël  txhibius,  quantó 
magis  putatis ,  Illi  placiiurum  cultum  hunc  Ipiritualem,  ex 
puro  &  fincero  corde   proftftum  ? 

(  H.inc  devo.iond/n  promoverd  convinit  y  vel  maxime  Sjcer- 
dotibus.  j  Nihil  igitur  excogitari  potelï  magis  religiofvim  , 
uihil  dignius  Majeftate  Chnlli  in  hoc  Sacramento  latentis. 
Ac  proindè  hujus  gencris  devotio  l'idelibus  omnibus  fua- 
deri  meretur  &  inculcari.  ,  \'eràm  quis  non  videat  ,  de- 
cére  quamplurimùm  ,  ut  prœ  reliquo  Fidelium  Grege  pri- 
mas partes  in  hoc  landto  exercitio  libi  vindicent  Sacerdo- 
tes  Domini.^  yui.:quid  enim  ad  Perpetuam  in  Veteri  Lege 
fpectabat  Adürationem ,  id  curs  Sacerdotum  Levitici  ge- 


neris,  ficuc  jam  vidimus,  demandatum  fuit  Sed  numquid 
&  uo'tiis  idem  incumbit  munus  Otiicii .?  Ipfi  funt,  quos  à 
reliqLiis_  fegregravit  Deus  ,  ut  quidquid  ad  cultum  Ejus  , 
quid.juid  ad  Religioncm  pertinet  non  tantum  verbo,  led 
&  exemplo  promoveunt.  Ipfi  funt,  qui ,  admilii  ad  in;imos 
Tabernjculi  recelüis,  S.icram  Chrüti  Carnem  quo:i,iie  con- 
treft-mt ,  eamdem  p^pulis  dillribuunt,  honorifque  ,  ta.uo  Sa- 
cra neo-.o  co.npetcntis,  vindices  conftituti  fu.it  ac  patroni. 

Q  El   qui:tJi   H'tlttidis    ex    rj'io.'n  Jhêcir:/i.  )  (^üód   ii    ad- 

hu:  propiùs  ad  perf jnas  VeRras  intendatis  oculos ,  Dilec- 
tiiiimi ,  cognofceâj,  fpecialiiiimà  raüone  ad  Vosipfos  pcr- 
tinere  hujafmodi  generis  exercitium.  Cura  enim  conftuuti 
litis  iiiter  raed;as  acatholicorum  feftas ,  quce  hoc  Sacra- 
mentum  impugnant  &  rejiciunt  ;  maxime  decens  eit ,  ut 
hâc  Adoratioiie  Perpétua  iildem  in  locis  reparetur  Chriiti 
honor,  in  quibus  tot  injurias  patitur,  atque  ità  à  Patria 
Veltia  ave.iatis  iram  Dei,  &  Divmuai  Ejus  Numen  lup- 
plici  pre;e  placetis.  J':t  quoniam  in  regionibus  iüis  Fidei 
\  eiirte  undequaque  concradicirur  ,  convenit  vel  maxime 
eamdem  fpeciaiiter  exci-.are,  &  amorem  Fidelium  ergà  hoc 
Sjcraraentum  accendere.  Medium  autem  hun;  in  fine'm  ap- 
tiilimuu  eltiila,  de  qua  agimus  ,  Adüra;io  ;  atque  ideo  hóe 
potimmam  con  dio  motus  fui ,  ut  iii  Confraternitati  hoc 
S--rainanum  inlcriberem  ,  &  \  os  ad  lanfrum  iüud  Exer- 
ci-ium  adhortarer  ,  fperans  fore  ,  ut  poftqua.n  Vosipii  uti- 
lita:em  ejufdera  cognoveriris,  illam  aliquanJo  Devoaoneni 
in  Oves  Vobis  commit, en.'as  propagetis. 

(  Ou.r  fini  hujuj'c-  Confra:ernn.itis  Lgds   )  Nihil  porro  ar- 

duum  prx\'cribuat  hujus  Congregationis  Leges ,  led  facil- 
limum  e!i  unicuique  ,  cujuicumque  liatiis  iit  ac  eondicio- 
nis ,  eafdem  explere  :  hoc  enim  prxcipuum  eft  inter  opera 
requilita  ,  ut  quilib-t  hmc  Contraternitati  dans  nomen  ho- 
ram  aliquam  determinatam  eligat,  qua  ante  SS.  Euchari.t;.e 
Sacramentum  quotannis  devote  orabit  :  quód  li  interveni'at 
impedimcnium,  multis  ac  variis  modis  fuopileri  potell  hu- 
jus Odieii  d;;bitum  ,  proat  latijs  docint  iniirufliones  Leo- 
dienfes ,  hoc  fuper  punfto  publicatx.  Quamvis  autem  pro 
IrOitu  eliga;ur  hxc  hora,  cxpedit  ta.nen  ,  ut  linguiis  P..rc- 
chuc  peilbuis,  diverllï  allignenter ,  ut  ità  lub  oculis  Con- 
iratrum  exhibeatur  Perpétua  &  Succeliiva  Adoratio,  quum 
hujus  Inihtuti  promotores  ,  taraquim  pii  iitius  operis  fjo-" 
pum  ,  p.teeipue  habuerunt  intentam 

Quam  modicum  opus  ,  Dikaiiiimi  ,  quantceque  facilita- 
tis  ,  ut  particeps  quis  tieri  poJit  omnium  illarum  Indulgen- 
tiarum,  qux  ,  ut  noviltïs  ,  huic  Confra:eri.itati  Apoüolica 
Autont..teconcellcefunt  1  Quis  unam  quotannis  horam  ne- 
gare  po:erit  Cultui  hujus  Sacramcnti  dcdicatam ,  ubi  tot 
dies  ,  tot  mtnfes  fxcularibus  nu^is ,  &  perituris  rebus  con- 
cedimus  ? 

(  Imenum  Surrm  Pontifias  eji  Cuium  Eucharifiicum  augsn.) 
Sed  nealiquis  hic  fortè  objiciat ,  tantiilo  operi  nequaquam 
rcfponuere  tanturum  Gratiarum  Thefaurum  ,  quas  Lullie 
Pontificix  concedunt  ;  animarivertendum  eit ,  alium  avihuc 
f.nem  ,  eumque  graviiiimum  Pontifici  fuilTepitc  oculis  •  vo- 
luit nempé  hóe  modo  Euehariliicura  Cultum  inter  Fidcits 
propagare  &  augere  ,  ipfumque  reddere  Peipttuum  •  vo- 
luit iplbs  ,  per  indulgentias  largi  manu  eiiufa^  ad  fréquen- 
tera hujus  Saciamenii  ufum  &  peccatorum  Confellionem  in. 
ducere  &  exeitare.  Pricterek  peiluafum  libi  habuii  Sai.itif- 
hmus  Pater  Clemens  Xlll.  eos  ,  qui  huic  Adoiationi  dam 
nomen  ,  laudabilera  fuum  zelum  etiam  in  aliis  aitibus  ,  qui 
ad  Cultum  Euch.;riliieura  pertinent,  oftei.furos  ;  ut  V.  G. 
iu  frequent!  Teraplorum  vimaiione  ,  ia  Aluiiiun  ornaiu  , 


8o 


Exhortatio  Uuodecima 


in  comitando  hoc  Sacramentum  ,  five  dum  ad  scsrotos , 
live  duin  in  publiais  Suiiplicationibus  circuniferiur  ,  tSc  ;iliis 
hujufmoói  operibus  ;  na;ii  cum  fundamento  ,  imö  cum  cerca 
quatiam  fiducia  fperare  licet ,  IJeum  ,  cui  iummoperè  pla- 
cet hxc  Adoratiü  ,  etiam  fpecialiter  remunuracurum  Ado- 
ratores  Suos,  atque  in  iplis  efledturum  ,  ut  à  pecoatis  muii- 
dati  in  amore  creicaiit ,  delicias  luas  in  hoc  Sacratnento" 
inv«iiiant ,  &  uberrimos  ex  Iplius  ufu  percipiaiit  truftus. 
Atque  hi  fuut  cft'eöus  ,  qui  ex  iplius  Adorationis  exercitio  , 
li  débite  illo  t'uiigamur  ,  l'püiue  fuà  in  nos  proHucnt. 

Quis  enim  elt,  qui  igni  allidens  ,  non  vel  modicum  inde 
reponet  calorem  ?  Quis  Adorationi ,  eô  quô  oportet  modo  , 
dausoperam,  r.oa  bauriet  exiudè  dukcdinem  anii;ite  luse  , 
&  Ipincuali  eam  replebit  vigore  ?  Nulla  pi'ofcdó^  devotie 
magis  lolida  eft  ;  nullus  in  ea  timeri  poteit  cxcellus  ;  nulla 
quóque  magis  plcna  ell  coiifolatione  ;  inter  oniiiia  quippè 
objfda  ,  in  quorum  meditatione  delicias  luas  quterenaiit 
Sanöi,  lonse  eminent  ha.'c  duo  ;  Paliiouis  Icilicec  Chnlii  , 
Hujufque  Sacrameiiii  conteraplatio. 

(  Orinhi  Vii(C   Chrijli  Myjlcria  j'otcjl  quis  in  Eud1.2r1p.ia  con- 

templan  )  Nec  mirum  ha;c  duo  Temper  à  Sandis  finiul  tuille 
cónjunfla  ;  licét  enim  in  Altari  quoad  e.xternam  Ipecicm 
diverius  appareat  Chriftus  à  Seipio  in  terris  adhuc  vivcnte 
ac  patiente  ,  Jdcm  tamen  in  Sc  elt  ;  imö  li  vivà  Fide  pro- 
plùs  hoc  intuearis  Sacramentum  ,  reperies  omnia  Vitic  Chri.ii 
Myftena  in  illo  ad  vivum  repriefentata. 

Atque  imprimis  ipfeSacerdotis  aflus,  virtute  Spiritus  San- 
ftiCarnem  Chrilti  hic  producentis ,  numquid  illurtris' imago 
eft  Incarnationis  Ivuiliem-  Chrilti ,  ICodem  opérante  Spiritu  , 
aliquando  in  utero'  Virginis  pcraoœ  ?  Quinimó  Ejus  in  nos 
amor  ampliùs  quodammodo  Ie  cxpandit  in  hoc  Sacramento  , 
in  quo  non  femel  tantum  humanx  Se  unit  natura;  l'ilius  Dei  , 
prout  in  Incarnatioae  faftum  eft,  {<n\  Unus  quodammodo  efli- 
citur  cum  omnibus  &  linguiis,  qui  nutrimentum  l'uum  ex  Hac 
Carne  nccipiunt. ..  Numquid  diceres  ,  Iplum  iterum  naici 
in  13ethleëm  &  de}-;oni  in  Prcefepe  ,  rium  in  Altaribus  nof- 
tris  quali  recèns  natus  apparet ,  camüdis  i'^eciebus  veluti 
pannis  invohuus  ;  agnitus  quidem  &  adoratus  à  Cœlellibus 
Spiritibus ,  paucifque  hominibus  qui  limplici  ac  red'to  fiint 
corde  ,  licut  contigit  in  Bethleëra  :  led  ab  aliis  omnibus  par- 
tira rejeûus  ,  partim  iplis  incognitus  ? 

Eadera  occurret  coniparaiio  ,  li  esteras  Chrilti  aöiones 
pervoivas,    Ejus  erga  Rlariam  lY  Jofephum  obedienria  hic  , 
lit  ita  dicam ,  olVufcatur  ,  dum  obediens    voci   hominis  à 
nutu  creaturte  face  dcpendet ,  nec  tantum  iandtiliimis,  fed 
ik  indignjs  Miuiltris  Ic  lubmittit.    Vita   Kjus,  tota  interna 
&  abfconiiita  ,  continuatur  in  EuchariHiu  modo  magis  mi- 
rabiü  ,  m.agisque    pericûo  ,  quàm    dum    olim  in  oblcura 
Parentum  domo  privatam  egit  vitam  ,SüliDeo  confecratam. 
Orationes  lUas ,  quas  toties  ,  nunc  in   montanis ,  niinc  in 
deferto  tuilit  ,  &  in  quibus  Itepius  ptrnodtabat  ;  illas ,   in- 
quam  ,  Orationes  ob  publiai  ftlinilterii  l''unQ:iones  aliquando 
abrumpere  necelï'e  habuit  ;  led  hic  line  ulla  interruptione 
perpétua  interpellât  pro  uobis  ,  perpetuó  Sanguinem  Suum 
pro  hüminibus  elFulumPutris  cfl'ert  conlpeftui.  Elucct  Pau- 
pertas Chnlii  ni  limplicitate  Symbo'orum  ,  quibus  circum- 
datur.    Ilumiliias  Ejus  in  llippreliione  Glotix  Sufc  ac  IVia- 
jcliatis.  Pacientia  inellabilis  in  tot  injuriis  ,  quas   Agnus  ilte 
obrautefcens  paii:ur.    Et  quid  liicam  de  Chrilli  IMileiicor- 
dia  ,  qua    commotus  olim   tot  patravit  Miracuja  ,  live  ut 
curarct  infirmos  ,  live  nt  nutriret  elurientes  ,  live  ut  ad  Ve- 
ritutis  agnitioni.m  &  converiionem  cordis  perJuceret  pccca- 
torgs  ?  iS'umquid  &  hanc  iii  Eticharj/lia  AVliTcricürdiani  cx- 


haurit ,  dum  Sacrum  Hoc  inHituit  Convivium  ,  nbi  Ipfïe 
elt  convivans  i5c  Cibus  ,  ubi  Caro  Ejus  menllc  apponitur, 
&  in  infinitum  reproducitur  ,  ut  lit  remedium  tegrotis  ,  ib- 
lanicn  infirmis ,  omnibus  rel'eftio  ,  ta  nutrimentum  confor- 
tans  animas  ? 

Quid  deniquc  fuperaddani  de  Myflcriis  Mortis ,  Sepul- 
turtc  &  lielurreâionis  Dominica^  ?  Numquid  etiamnum  Se 
offert  quotidiè  in  Altaribus  noftris  pro  Salute  mundi ,  cum 
eâdera  erga  Patrem  reverentia  ,  cum  eâdem  erga  homines 
charitate,  qua;  Iplum  tecerunt  Crucis  fubire  lupplicmm  ?  , 
Quidquid  palius  elt  in  Monte  Calvarise  ,  id  etiamnum  in 
Altari  lenovat  ,  quantum  hoc  permiftit  &  ferre  poteit  Sta- 
tus Gloria:,  in  quo  verfatur.  Dolores  Suos  &  lacrymas 
adhuc  in  memoriam  revocat  ;  adhuc  ofïentat  clavorum  pla- 
gas  &  Latus  apertum  ;  adhuc  ex  Illis  faliunt  Fontes  falu- 
berrimi  ;  adhuc  Sanguine  Ejus  lavatur  &  mundantur  Ec- 
clelia 

Denique  illa  Corporis  Cbrifti  immobilitas  ;  fitus  ille  ex- 
tenus  ;  in  quo  non  tanciim  orani  vitali  motu  ,  fed  &  ipsâ 
humani  Corporis  ligurâ  privatus  apparet  ,  numquid  egregiè 
Sepulturam  l'^jus  exhibet  ,  &  in  memoriam  adducit  .■'  Sed 
Il  poll  hœc  rccogitaiiins  id  ,  quod  per  Fidem  funius  edofli  ; 
Chrilium  fcilictt  ,  iicèt  hic  mortuus  appareat ,  non  tarnen 
ampliùs  niori  ;  fed  refurrexide  à  mortuis  ,  ut  icternàm  vi- 
vat,  &  RcfuriedionisSuie  nos  reddat  participes  ,■  tune  de- 
nuim  in  Ipl'um  tamquam  in  Deum  vivum  toto  afiidu  fe- 
riniur  ,  &  cum  Sandta  Fiducia  ad  illam  Refurri-ftionem 
anheiantes  ,  hanc  ipfam  Gloiiam  &  a:Lernam  cum  Chrilto 
unionem  niediante  hoc  Cibo  donari  nobis  fiagitam.us. 

\'idetis  igitur  ,  Dileûiilimi  ,  quomodo  in  Venerabili  Eu- 
cariliitr  Saciamento  compendiosè  reprcefentetur  quidquid 
jil  Vita  &  Morte  Chriiïi  ,  occurit  contemplaudum  ;  &  licuti 
in  Cruce  Sacerdos  faftus  &  ^'iftima,  Oii'erens  &  Oblatio  , 
in  Semetiplb  unire  voluit  qualitates  planè  diverfas  ,■  ità 
qiiôquc  in  hoc  Sacro  Symbolo  nnire  dignatus  eft  quuiquid 
ad  \'itam  Siiam  &  INiorteiii  ,  ad  Sepulturam  &  Refurrec- 
tionem  ,  ad  Hurailiaiionem  iS:  Gloriam  Suam  pertinet. 

(  Hiijus  S.icramtnii  coniemylatio  J'cmper fecit  S.ïiiciorum  de- 
licias. )  Nihil  proindè  mirum  e!l  .  in  Adoracione  (Sj  con- 
templ.uione  hiijus  ÏMylterii  thefaurum  reperiri  iiumquam 
exhauriendum.  Nihil  miri  ell  ,  Sandos  omnes  luas  in 
hoc  E  cercitio  delicas  repoluille.  Nullura  enim  objeftum 
ell  fccundum  magis  ;  nullura  ,  quod  amantem  animam  fa- 
tiare  pleniùs  po. Ik.  l'icite  enimveró  ,  quanta  fuifl'etis 
compunfti  reverentia  quanto  amore  fuccenli  ,  li  datum 
Vubis  fiiinet  Deum  \'ellrum  pro  ^'obis  in  prxfepjo  rc- 
clinatum  adorare  ,  Cruci  atfixum  cernere ,  in  Scpulchto 
politum  amplefti  I  felices  Vos  procul  dubio  putàlfctis,  Di- 
lettiliimi  ,  fi  vel  uliquod  horum  Vobis  potuiil'et  contingere. 
Sed  ii  ita  :  non  procul  quxrenJa  e. t  ilta  félicitas.  ICxci'ate 
Fidem  "\'eltram  ,  &  procidcntes  coram  hoc  S  .nflillimo  Sa- 
cramento ,  contemplaraini  Mylteria  qux  continet  ;  adorate 
Eundem  Salvatorem  hic  in  medio  Veltrûm  cxiftentem  ,  & 
quxcumque  ditlalfet  Vobis  amor,  11  Iplum  vidilfetis  viven- 
tem  in  terris,  hxc  eadem  Ipli  in  Altaribus  noliris  abfcon- 
dito  impendite  :  tequali  id  fucietis  cum  fruuu  ,_  quinimó 
majori  cum   merito 

Ha;:  fola  conlider.itio ,  ex  Objedi  ,  quod  Vobis  a'doran- 
dum  proponitur  ,  dignitate  petita  ,  fullicieiis  prorsàs  eft, 
ut  ,  SanCtorum  fequentes  veiügla  in  hcc  fando  exercitio 
delicias  Veliras  qua'ratis  ,  &  Adoratoribus  l'erpetuis  Ilujus 
Sacrament!  ,  fumnio  cum  ardore  Vos  jungatis  ,  üilediilimi  : 
non  tuinen  inutiiiter  tudurum  me  arbitrer  ,  ii  prcCtereà  pau- 
cis 


fecunda  in  Fejîo  Omnium  Sanctorum. 


8i 


ds  expendamus,  quanta;  efiicacicc ,  qiiantct  virmtisfuturte 
lint  preces,  quas  hâc  occafione ,  coram  Tabernaculo  Dei 
Vefiri  fundetis. 

(  Quàm  efficaces  futurie  Jint  pncds  ,  quasfuidel  Confraterni- 
^tas  )  Scitis  omnes  ,  quid  valeac  apud  Deum  humi.is  Ora- 
tio ,  &  pafTim  obvia  luin  in  Sacris  Litteris  exenipla ,  quce 
virtutem  ejufdem  comprobeiit.  Moyfes  llxod.  32.  depre- 
catus  eit  furorem  Domiiii  in  liraëlem  fucceiilum  ,  (  Exodt 
52.  )  placaiuf.:ue  ejl  ,  inquit  Scriptura  ,  Dominas  ne  fnctret 
malum  quoA locutus  fuerat  cdversus pOj'ulumfuum.  Alibi,  (Exod. 

17.  )  codera  Moyfe  manus  in  Ccelum  levante  ,  legiinus  à 
Jofue  fuperatos  efle  Amaleckas.  (  Jon.  3.  )  Ninivitarum 
huiniliutio  (ut  noiüs  )  Civitatem  eorum  à  fubverlionelibe- 
ravit.  Deus  Oratioue  populi  commotus  falvam  fecit  Be- 
thuliarn  ,  ac  in  manu  Mulieris  Holofernem  proftravit.  Pauca 
hxc  è  multis  fufficiaut  exempla  :  innumera  enini  Vetus  Tef- 
tamentum  iuppeditat.  Sed  in  Novi  Teftamenti  tabulis  ad- 
buc  multn  ciariiis  Orationis  dignitas  commendatur.  Ora- 
tionesSan>5torum  Apoc.  8.  comparantur  incenfo  cujus  fu- 
ijius  de  thuribulo  aureo  afcendit  coram  Deo  de  manu  An- 
geli.  Multùm.„vaUt  [  iuquit  Apoftolus  Jacobus  (  Jac.  5.)] 
dcprecato  jujii  r.jjidua.  Ec  quod  adhuc  his  omnibus  majus 
eft  ,  quid  dubitemus  de  Oradonis  nectifitate  &  eflicaciâ  , 
poftquim  ChrituS  Ipfe  dixit  Luc.  18.  Oponet  fimper  omre 
o  non  dejlcere.  .  .  .  Qui  petit  ,  tzccipit  :  LuC.  II.  Cf  qui 
^utrri/ ,  invenit  :  ù pulfunii  aperietur  Et  iterùra  ;  (  Joan.  I4.  ) 
(^ucdcùmqat  peticriiis  Pairem  in.  nomine  meo  ,  hoc  facicm. 
Et  iterùra  :  (  Matth.  18  )  VU  .  .  .  funt  duo  ,  rel  tres  con- 
gre^.iù  'in    nomine   meo ,    iH  fum    in  medio    corum. 

Quis  igitur  dubitet ,  Dileflillimi.,  quin  Chriftus  futurus 
fit  in  medio  Veftriim,  ut  pulfaiitibus  aperiat ,  'S:  idquod 
petet'.s  concédât  :  Adunati  cnim  eritis  tot  miilibus  homi- 
num  ,  quorum  preces  non  una  tantum  alterave  hora,  fed 
fine  iinerruptione  tamquam  fuave  inctnfum  afcendunt  co- 
lam  Domino  ,  iSc  communi  quodam  impetu  vim  faciunt 
AltiiCmo.' 

Congiegati  eritis  in  nomine  Jefu  ;  ad  Ejus  enim  gloriam 
&  hoiio.ein  erigitur  hïec  Conira'ternitas  ,  neque  aliâ  de 
caula  in  unum  Corpus  coalefcunt  tot  millia  Fidelium  , 
risi  ut  Angelos  &  Sanftos  ,  continuo  fiantes  coram  Throno 
Agni  ,  tcmulentur  ,  &  prxcipué  imitentur  Ariorationem 
illam  Perpetuam  ,  quara  Chriltus  Ipfe  facit  in  hoc  Sanc- 
tiliimo  IMyfterio  &  ufque  in   finera  fseculorum  faciet. 

Accedue  ij"ur ,  Eiiedlillimi  ,  ad  Thronum  (ïratite  cum 
fiducia  j  ut  milericordiam  confequamini  ,  &  gratiam  inve- 
niatis  in  auxilio  opportuno-  PuKate  &  aperietur  Vobis , 
petite  &  accipietis  ,  atque  ut  rcftè  petatis  ,  Tplum  invo- 
cate  Spirinim  Sanöum  ,  ut  poltulet  pro  Vobis  gemitibus 
inenarrabilibus. 

(  l'aria  puncïa  qu.-e  poffunt  alumni  petere.  )  Proftrati  CO- 
ram  Tabernaculo  Aliiilimi  evolvite  ante  Ejus  oculos  ne- 
cclD'aics  Vcilras  cujufcumque  generis.  Petite  Vobis  Spi- 
ritura  Sapiintiïe  &:  Intelleftùs  ,  &  ut  repleat  Vos  Spiritus 
Timoris  Domini.  Petite  ut  cojnofcatis  Vocationem  Ve- 
firam.  Petite  doftrina^  &  faniSitatis  dona ,  reüquafque  Sa- 
cerdotales virtutes  ,  ut  aliquando  digni  litis  Altarium  JMi- 
nifiri  ,  ut  parare  poiiuis  Domino  populum  acceptabilem  , 
feftatorem  bunorum  operum  ,  plebem  perfeöam  ,  Imceros 
Adoratores  in  fpiritu  &  veritate. 

Com.mendate  Chriito  Sponlam  fuam  Ecclefiam  ,  Navi- 
culam  Petri  undequaque  agitatam  ;  orate  pro  Parentibus 
Veftris ,  pro  Superioribus  quoique,  qui  Vos  in  Chriito  ge- 
nuerunt ,  &  pro  Vobis  invigilaut  tamquam  de   aniraabus 


Vefiris  rationcm  aliquando  redditirri.  Preces  etiam  fundite 
pro  felici  Reipublicx-  liatavas  ftatu  ,  ut  Deus  moderatores 
ejus  benignus  relpiciat ,  &  confilia  eorum  ad  tranquillita- 
tem  Eccielire  &  Êonum  Patria;   dirigat. 

Verbo  :  orate  pro  univerfo  populo  Chriftiano,  pro  con- 
verfione  infidelium  ,  pro  deltruftione  hasrefum  ,  aliiique 
Ënibus,  quos  fibi  propofuit  Summus  Pontife.x,  dum  indul- 
gentiarum  Thefauros  in  gratiam  hujus  Confraternitatis  ape- 
ruit  ;  inter  quos  hic  certé  unus  ell  ex  pr;ecipuis ,  ut  me- 
iliante  hoc  Adorautiura  Cultu  placetur  ira  Dei  iuper  tot 
injuriis  ,  quas  non  tantiim  ab  infidelibus  ,  fed  &;  ab  iplis 
non  raro  Catholicis ,  fivè  per  malas  Communiones ,  live 
per  alias  profanationes  Saniluarii ,  quotidiè  in  EuchariRia 
patitnr   Chriftus. 

(^Sed  Or.ztiont    cor  purum    oporlet    jungere.')    Verùm    intCr 

h-ec  oninia  illud  femper  habete  prx  oculis ,  Dilcöillimi , 
fruftus  iftos  ,  tune  demum  ex  Orationibus  Veftris  derivan- 
dos ,  fi  oretis  corde  puro  &  ab  omni  peccati  labe  mun- 
dato. 

Cultus  enim.  quifcumque ,  fi  externus  tantum  fit,  &  fu- 
perficiarius,  indignus  eft  Supremo  Numine,  indignus  Ma- 
jcftate  lUius  Dei ,  qui  Deus  eft  cordium  Et  quis,quccfo, 
eft  inter  homines ,  qui  magni  faciat  ligna  externa  ,  quan- 
tum vis  multiplicr.ta  fint,  quibus  alter  monfirare  fe  velit  ami- 
cum  &  bene  afleftum  erga  ipfum^fi  noverit  externis  illis 
interna  minime  refpondere  An  ergo  putatis  Deo  ,  qui  fcru- 
tatur  corda  &  renes ,  qui  intimé  perfpicit  cogitationes  nof- 
tras ,  an  putatis ,  inquara  ,  Deo  gratos  futures  Religionis 
aftus,  meré  in  externis  hœrentes,  &  interira  omni  fince- 
ritate ,  omni  cordis  amore  vacuos  ? 

(EPiLOGis.  )  Ut  igitur  hanc  Adoratlonem ,  Dilediffi- 
mi  ,  bene  peragatis,  &  optatos  ex  eâdeni  colligatis  fruc- 
tus ,  primo  mundate  corda  ,  Veftra  expurgate  yetus  fcr- 
inentum ,  deponite  quidquid  adhuc  circumitat  peccati  ;  in 
finceritate  &  puritare  cordis  ofterte  Domino  Sacnficium 
laudis,  &  tune  demum  preces  Veftras  ,  clamores  Veftros 
exaudiet  :  tune  percipietis  effcflus  omnes ,  quos  Orationi 
Chriftus  annexuit  :  tuuc  Fide  vivâ  animati  fuperabundabi- 
tis  fpiriiuali  Icciitiâ  ;  tune  in  contemplatione  Myfteriorum, 
qute  in  hoc  amoris  INliraculo  continentur  ,  liquef.et  anima 
Veftra  ,  eal'demque  fentietis  afl'eftiones ,  acfi  adhuc  Ipfum 
prtefentem  Vobis  in  terris  &  cum  hominibus  converfantera 
haberetis  :  tune  cum  Maria  Magnificabit  anima  \'eftra  Do- 
minum  ;  cum  Joanne  exultabitis  prx  gaudio  ad  afpeöura 
Ejus;  cum  Magis  oli'eretis  dona  placentià  ;  cum  Simeone 
accipietis  Eum  in  ulnas  ;  infervietis  Ei  cum  Angelis  iii 
Defj.-rtü  ;  cum  Petro  &  aliis  Apoftolis  Vocem  Eju^feque- 
mini  ;  node  venietis  ad  Ipfum  cum  Nicodemo  ;  petetis 
cum  Samaritana  aqaam  vivam  ;  cum  Sorore  Lazari  fede- 
bitis  ad  Pedes  Ejus  ;  cum  Mulieribus  qu^retis  Eum  in 
Sepulchro  ;  verbo  ;  per  veram  &  fincerara  Adorationem 
exhibere  poteritis  Chrifto  hic  latenti  Cultum  omnem,  quem 
in  terris  olim  ab  hominibus  recepit  ;  &  nunc  admirationis  , 
nunc  grati  admi ,  nunc  alios  ,  ad  imitationem  Saniïlorum 
excitantes  afflflus ,  numquam  ab  Ejus  laudibus  ,  numquam 
ab  Ejus  Adoratione  celiabitis. 

Sed  ut  htec  débité  fiant ,  Chrifie  Jefu  ,  difiblvi  oportet 
cordis  noftri  giaciem  ,  &  illud  amore  Tuo  accendi  !  atque 
idco  pone  Tu  Ipfe  Domine  in  labiis  noftris  preces  quïe 
Tibi  gradï  fint,  vota  &  defideria  ,  in  quibus  Tibl  com- 
placeas.  Eftbrma  in  nobis  Iplemct  condignos  liJei,  Spei, 
Amoris,  &  Adorationis  aflus  ,  dum  coram  Te  pofiti  me- 
ditabimur  mirabilia  Tua  ,  beneficia  &:  miüiicordias  infiiiitas. 


82 


Exhortado  Duodedma  &c. 


Impone  filentîum  paffiorîbus  univerfis ,  ut  majori  cum 
Otteniione  cor  njitrum  iufcipiat  verba,  quie  egrcdientur  è 
JSanftuario  Tuo  dum  loquèris  ad  nos  Domine  ;  tue  ,  ut  nul- 
lum  ex  ipfis  fine  trudtu  pertranfeat  ,•  t'ac ,  ut  anima  noflra, 
■  Sacro  hoc  inccnfa  li^ne  ,  lieliciis  illis  iuiicata  ,  Ujviiiii  Tuis 
jiiotibus  iii   omnibus  obl'equatur. 

Ibimus  igitur  Domine  in  Sacram  Solitudinem  ante  Ta- 


bernaculum  Tuum  ,  ut  ibidem  cordi  üoflro  loquaris.  Doce 
nos  Voluntates  Tuas  ;  inebria  nos  dulcedine  Pr.xMeniiœ  Tuœ; 
abundaiitiam  Gratiarum  Caliliiura  nobis  impertire  ;  uni  cor 
nolhum  Cordi  Tuo  ,  amantiiiimc  Salvator  ;  uni  illud  vin- 
culo  indiil'olubiii ,  quod  nee  mors  ,  nee  vita  dii'rumpat ,  fed 
quüd  in  tempore  &  in  iEteruita  Unum  nos  Tecum  efliciac» 
Amen. 


EXHORTATIO  DECIMA  TERTIA  ,  TERTIA  IN  FESTO  EPIPHANl/E. 

Qui  non  vident  Scellam  ,  non  accédant  ad  Sanduïirium  :  qui  vident ,  cum  alacritate  veniant* 

F'idimus...  Stdlam  Ejus....  gf  vdnimus...    Matth.  2.  f.  3. 


vS 


V.-'Tella  irta  Prophetica ,  qua? ,  nato  Salvatore ,  in- 
liriixit  IMa^ds  ,  eol'que  ,  oux  iiineris  tafta  ,  rcöa  via  ad  )o- 
cuni  ,  ubi  Chriltus  erat ,  perduxit  ;  ötella  ilta  ,  inquam  , 
DilcOiilimj,  &  tota  IVlayorum  hilloria,  quam  in  Evangelio 
lej^ijius,  tam  maiiitelte  rcpraMentant  Vocantem  ex  una  parte 
l'eum,  &  ex  altera  animam  fideiem  Divinx  Voei  alaenter 
obfequentem  ,  ut  quoties  de  hoe  Evangelio  oeeurrit  dieen- 
dum  ,  toties  de  Voeatione  Velira  tiatlandum  mihi  perlua- 
lieam. 

Eece  jam  tertio  in  prrcfenti  Fefto  de  hac  re  Sermonem 
ad  "\'üs  inftituo  ,  nee  tarnen  piget ,  nee  ttedet  iterum  at- 
que  iterum  in  eodem  verlari  argumente  ,  quod  &  amplilli- 
iiiam  prtcUat  dicendi  materiam  ,  tantique  momenti  ell  ac 
ponderis  ,  ut  in  eo  rite  perpendendo  &  tradtando  prnjci- 
jjuas  mei  Veurique  Ollicii  partes  arbitrer  elle  repoiita?. 

Meum  quidem  efi,  ut  Vobis  ofteiulam  ,  perluadeam  ,  iu- 
culcem ,  quantre  neccllitaris  lit  Divina  ad  i\Jiiii!ierium  Sa- 
crum Vocatio  ;  quo  ligno  eam  cugnofeere  ,  quibus  me- 
diis  ejus  notitiam  promereri  ,  ejufque  duftum  iiilequi  de- 
beatis  :  atque  in  hune  feopum  omne  fliuüum  meum ,  ora- 
nis  labor ,  quamdiu  fpiritus  hos  reget  artus  ,  Deo  dante , 
colliniabit. 

Veltrum  autem  eft  ,  Dileöillimi,  faciem  Cccli  eontemplari, 
&  attente  difcernere  ,  an  verè  Stellam  videatis  ,  quLU  ad 
Sanctuarium  Domini  Vos  dedueat  ;  ne  forte  Vobis  coii- 
tingat  pro  Stella  ignem  fatuum  allumere  ,  pro  Voce  Dei  due- 
tum  naturie  fequi ,  aut  prcepolteri  aft'eûùs  carnalis  diftumen. 

Idcö  quippe  eliis  in  hac  JJomo  ,  ideó  hoe  probationis 
tempus  Vobis  coneeditur ,  ut  digoé  prœparetis  Vos  ad  au- 
diendam  Vocem  Domini,  ut  aliquando  cum  Magis  poiiitis 
dieere  :  (iVüatth.  2.)    l'idimus...  jhUam  ejus  .,  Cf   vemmus... 

IJrevis  quidem  eit  hxc  fententia  ,  Dileftiliimi ,  led  multa 
fub  Ie  continet,  &  teiix  elt,  imó  ter  ftiix  qui  hanc  habec 
conlülationem  ,  ut  eam  iibi  conipetere  verè  &:  lincere  co- 
ram  Deo  dcprehendat. 

Etenim  multi  funt  &  bene  multi ,  qui  ad  iVIinüïerium 
veniunt ,  abfque  eo  quod  Stellam  viderint  :  iterum  multi 
funt  alii ,  qui  SteJlain  vident ,  led  venire  renuunt ,  fcccu- 
larium  a:nore  ac  nugaei  vanitate  fedufti  li  alledi.  Demuni 
maximus  quoque  elt  illorum  num.erus,qui  vident  Stellam 
&  veniunt  ;  led  non  veniunt  eo  quo  oportet  modo  ;  id 
elt ,  vcre  funt  ad  Sacerdotuim  à  Domino  vocati ,  led  fiinôce 
Vocationi  lu'.c  non  relpoiident  prout  oportet  :  atque  hic 
duplex  omiiino  clai.is  dillinguenda  ell,  multum  dilpar.  . . 
Alia  illorum,  qui  non  curantes  eà  vivere  lanétitate ,  quam 
i^aerum  Rlinilterium  exigit,  damnationem  iibi  aequirunt,& 
ckcti  ac  vocati  (quemadmodura  t'ucruut  olira  Judas  à.  Sm\  ) 


fi.ialiter  tarnen  inveniuntur  indigni  &  œternùm  reprobantur. 
Seeunda  verè  claiiis  illorum  eft,  qui  non  difcedunt  quidem 
à  via  virtutis  ;  fed  diHicultatibus  rerriti ,  tentatioiiibus  fraöi , 
anxietatibus  cedentes,  varia  libiipiis  impedim.enia  fabricant  ; 
Stellam  à  longé  tantum  lequuntur  ;  htelitantes  manent  ac 
dubii,  &  multo  minorem  conficiunt  viam,  quam  faeerent 
alias,  ii  gigantœis  mcederer.t  palfibus  ,  &.eâ,  qua  decet  ala- 
critate ,  ad  Dominum  eos  dueentem  ic  invitantera  accé- 
dèrent. 

Hos  ultimos  hodicrno  Sermone  folari  &  erigere  efï  ani- 
mus ,  Aliis  verö  tcrrorem  incutere  &  Divina  Judicia  jpiis  ob 
oculos  ponere....  Tu  Domine  qui  nôlli,  quoniam  in  veritate 
diligo  illüs  quos  dedilU  mihi ,  da  voci  metc  vocem  virtutis  , 
&  ü  forte  lint  inter  auditores  meos  ,  qui  vel  à  Te  vocati  non 
funt ,  vel  quos  pnevides  Vocationi  fuœ  non  refponfuros,  e\- 
terre  illos  Domine  ,  concute  tremore  fulutari  vil'cera  eorum, 
&:  prohibe  illos  potenti  manu  ne  accédant  ad  Sandtuarium 
Tuura...  Pro  anima  mea  ,  pro  anima  ipforum  Te  deprecor... 
Alios  verö ,  qui  à  Te  vocati  ,  toto  corne  anhelant  fequi  Vo- 
cantem ,  fed  humanà  fragilitate  territi,aut  diabolieâ  fraude 
deforta,  timido  hucufque  incedunt  grefl'u  ,  illos  Domine  con- 
cepti  ,  fülare  ,  animum  adde  ;  impera  ventis ,  &  mari  ut 
fiat  tranquillitas  :  aperi  oculos  eorum ,  ut  Stellam  Tuam 
clarè  vitieant ,  &  cum  alacritate  ad  te  veniant. 

(  liiLulcaiur  jam    ier:iô   ^U:i"ti  momenti  j'ir   negotium  yaia- 

tionis  •)  Nullum  in  tota  vita  occurrlt  negotium ,  quod  tanü 
momenti  fit  ,  tantafque  pro  temporali  hac  &  œternâ  deinde 
felieitate  fequelas  habeat ,  quam  Vocationis  examen,  i!k  Sta- 
tus alicujus  Eleflio. 

In;èliciter  aberrat  ,  &  irreparabili  ruina;  patct ,  qui  in 
hoc  ncgotio  non  Dei  Vocem  fequitur ,  led  p rivatum  affec- 
tum  ,  quera  amor  proprius  ,  quem  arabitio,  quera  alia  qu'je- 
vis  paliiü  ditlavit.  Nam  quemadmodam  Deus  pro  hujus 
Univerli  regimine  lingulum  qutmque  hominem  ab  «terno 
ad  huüc  illunive  locum  deltinavit  ;  lic  &  eertam  quaradam 
prteparavit  gratiarum  menfuram  iiii  loco  conveuientem  ; 
pruiiidè  ,  li  quis  ,  tcternis  EjUs  fJecretis  reludlans  ,  ali6  ten- 
dit quam  quü  ducit  Deus  ,  &  invito  Numine  Siatum  aggre- 
ditur  ,  ille  utique  à  primo  aberrans  palfu  ,  indignum  fe  red- 
dit  Divinis  auxiliis ,  tibiqiie  ac  viribus  luis,  in  quibus  con- 
fidebat  ,  relidtus  ,  tentationibus  frangitur  ,  oneri ,  eui  im- 
par  eft  ,  luecnuibit  ;  in  abyluim  peecatorum  demergitur  , 
Ïplb  ,  ut  ita  dicam  ,  ridente  ileo  ,  eujus  Vocem  ftulto  inani» 
que  eonlilio ,  vel  audirc  neglexerat ,  vel  auditam  aufu  te- 
inerario  fpreverat. 

Ut  magis  hx'c  pateat  vcritas  ,  ponamus  "jominem  ,  qui 
Sülunï  Deum  hic  in  re  prte  cculis  habcns ,  iiiu  nisi  es 


Exhortado  décima  tertia,  tertia  in  FeJIo  Epiphanie,        83 


Kjus  voluiitate  ac  beneplacico  Statum  fuum  ele^it.  Pona- 
ir.us  &  aiLerum  ,  qui  folâ  cupiiiitate  &  proprio  duöus  in- 
Itinitu  ,  fpreto  Numiiie  rem  aggrelius  elt...  Quam  difpur 
ent ,  Dileftiiiimi ,  utriuRiue  ficus'  ac   conilitio  ! 

Primus  Deum  habebit  lateri  fuo  ailillentem  ;  Ipfü  comité 
gradietur  per  viam  ,  in  quam  Ipfo  Duce  perduilus  tuit-  In 
«iiüjcultatïbus  ,  in  periculis  ,  in  ani;uitiis  Dlvinum  jure  re- 
quirct  auxilium  ,  eo-jae  fuüuluis  iuàar  ^igantis  currec  viam 
i'jluùs  ,  &  In  mediis  tribulationibu-s  ,  furtiUKlinisfpiriiure- 
j^letus,  vincet  obitacula  ,  iiifficukatesfupsrabit ,  ik  ft:llciter 
ad  metam  perveniet.  Aker  veró  ambulaus  vias  difficiles  in 
mediis  tenebris  palpabit ,  terribimr  ocourri;ntibus  monllris  , 
inquietus  &  inconllans  ducera  inclamabit ,  led  fru  tra  ;  iic- 
que  deficiciit  ipli  finaliter  vires  ,  cadet  animo  ,  &  Divino 
iValtratus  Lumine  de  pnccipitiu  in  prœcipitium  raet. 

(  Maximj  pars   homiiiwn   id  non   .onjidcrat  prouc  oporcel,  ) 

ilïec  vcriiiima  funt ,  Dileûiiiimi ,  &  tarnen  ipla  mundi  per- 
ver.itas  latis  probat  ,  quam  pauci  fint,  quihiec,  ut  opor- 
tet ,  conlideriint.  Si  euim  nullus ,  nisi  rite  vocatus ,  Sta- 
tum ali'umeret  quanta  ,  Deus  immortalis  :  quanta  in  Sacer- 
doiiü  regnaret  Sanflitas  :  In  IMa^iltratibus  JulUtiie  ac  Re- 
li^iunis  amor  !  In  lamiliis  I'idelitas  conjugum ,  e.\enipla 
virtutuni ,  rcdla  filiorum  inliitutio  !  Verbü  ,  alia  ibret  Uni- 
verii  tacies  ;  fubditus  tbret  muiidus  Deo  ,  li  non  tanta  cli'et 
hoininum  multitude  ,  quœ  Vocationem  luam  aut  fpernit , 
aut  ad  eam  non  attendit. 

(^  Sdquei^c  pejjimit  exniiiè  ,  m,7xlmè  in  Sacerdoiio.  )  Sed 
fi  lu  orani  Statu  peiiimiC  fint  fpreta;  Vocationis  fequeltc  ,  ob- 
tinet  hoc  pia;  ctctcris  in  ipfo  Sacerdoiio  ;  nam  quo  fub- 
limior  efl  gradus  ille  &  Deo  proximior  ,  quù  ianctiora  an- 
ne.va  hubet  officia  ;  eö  magls  rcquiritur  ,  ne  quis  iine  fpe- 
ciall.iima  Vocatione  tanto  fe  ingerat  iMuneri  ;  imö  fummre 
temeritatis  cft  iinè  graviiïïma  ratione  exiftimare  ,  tanta  iibi 
à  Deo  parari  dona ,  quanta  funt  illa  ,  quibus  indiget 
Saccrdus 

Piü  uuUo  alio  Statu  Vocationis  necellitatem  adeö  inculcat 
Sacra  Pagina.  Sufficiat  id  ,  quod  dicit  Apoftolus  :  (  Heb. 
5'  }  A'jt    quifqua'n  J'umh  fibi  honorcm  ^  fed  qui  vocal  ar  à  Dto-, 

tam^uum  Aaron.  Imo  ,  quod  mireris ,  Iplum  ChriRum  ,  Ilo- 
minem-Deum,  non  nisi  e.x.  fpeciali  Vocatione  Saceruotium 
fibi  ali'umiiiie  docet  ;  Sic  ù'  Chrijtus  •,  inquit  ,  nunfimcipj'um 
é.L:r'ijicuvU  ,  UI  pontijex  fterci  :  fdd  ijui  locuius  eji  ad  eum.  .  . 
Tu    (;s  Jlji.cn/os    in    atcrnum  ,  Jecundùm  ordinem  Mulclvftdccli. 

Si  autem  Chriftus  Ipfe,  non  nisi  prœviâ  Vücatioac  ad 
Sacerdo^ium  alcenderiL ,  qtiid  tu  honuincio  ,  peccatis  gra- 
vuie  ,  corruptione  circunulate  ,  quid  tu  arbitraris ,  pro  li- 
bitu  te  polfe  tam  l'ubiimem  gradum  appetere  ,  atqueiocot- 
ficiis  ,  quse  maxuuam  undequaque  Sauftitatem  exigunt ,  te 
poii'e  detungi  line  fpeciali  Vocatione  ,  fine  ipeciali  Divini 
^^|'umii;is  nu.u? 

Intuere  ,  quxfo  ,  funeftas  hujus  tua;  temeritatis  fequelas. 
Si  enim  in  Locum  Sanftum  teipfum  iutruferis  ,  &  ex  con- 
lequend  tibi  derelidfus  gratiis  careas  in  lioc  Statu  necef- 
lariis  :  quid,  quxib  ,  de  te,  quid  de  regimine  luo  fiet  .' 
Dehcictmte  ch^ritas  ,  deficiet  zelus  ,  dcficict  viitutis  exem- 
plum.  Propter  pisevaricaiioncs  tuas  ,  incrimine  tirmabuntcr 
pcccatorei  ;  vile  reddetur  Mini  'eriura  ;  exhortaf.ones  ,  li 
quas  forte  facies  ,  fruftu  carebunt  ;  leges  iacratiiiimie  fine 
vigore  jacebuat  inutiles.  Sub  tab  duce  julli  remanebunt  linè 
confolatione  ,  infirmi  linè  auxjlio,  Eccleliie  Preces  linè  eftica- 
cia  ,  Sacranienia  linè  Sanftificaiiûnc  :  profunabitur  Uiiftio 
Sacra  qua;  te  in  Mini. lerium  confecravit  ;  &  quoniam  nlipfe, 
Ipirituaiis  quld.im  caaalis  es ,  per  quem  iu  Grci;cra  tuura 


difpergi  debtnt  aqua;  Sulutis ,  non  nisi  de  turbido  fonte 
bibent  l^idcles  ,  imö  hos  ipfos  fentes  tu  PaÜor  obturabis 
&:  corrunipes. 

IliO  funt  fjquclas; ,  Diledilïïmi ,  qux  illos  omnes  manent 
qui  fine  Vocatione  Minillerium  Sacrum  afiumum.  Sic  ex 
uno  crimine  luillena  alia  pullulam.  Scrutamuü  ,  per  me  li- 
cet  ,  hun:  abylfum,  lü;  dicite  ,  fi  poteltis  ,  an  tamis  malis 
medela  aliqua  ,  remedium  quoddam  aiferri  valeat  .' 

(  Et  .juidcn  maU  irrcpanibdia.  )  In  aflis  peCCatis  pof- 
funt  quodammodo  in  integrum  refiitui  omnes  eft'cüus  mali , 
qui  ex  illis  fecuti  funt.  Sic  inju'litix,  reltituiione  faftà  , 
reparantur  :  icandala  per  contraria  virtutis  e.^Lerapla  evanef- 
cunt  :  cinere  &  cilicio  domatur  caro  ,  qute  voiuptate  infecta 
fuit,  &  deinceps  fubdita  tieri  potell  fpiritui  ,  led  quamvis 
mare  impicas  lacrymis,  quamvis  in  cjrpus  tuum  accumu- 
les quidquid  umquam  inltrumentorumiuggelüt  pœnitentia , 
reparan  non  poterit  quod  ll-ciiii  damnum  ,  li  ignoratiâ  tuà  , 
fi  negligentià  ,  li  talentorum  tuorura  defeftu  faitum  ht ,  ut 
jam  in  ;eternum  perierit  anima  ,  quara  tibi  dcmandaveric 
Chrillus,  &  pro  qua  Sanguinem   luderat. 

PuUetquidcm  ,  fateor ,  futurisfaltem  profpicere  malis  Sa- 
cerdüs  ille  ,  qui  videt  fe  ad  Minilterium  Sacrum  fine  vo- 
catione, linè  Icientia,  fine  débita  fanftitate  accellifle  ;  nempè, 
fi  generosè  renuntiaret  loco  ,  cui  repleiuio  undequaque  elt 
impar.  Sed  quotusquifque  eft  ,  Dileûiliiini,  qui  hoc  faciat  ? 
Scitis,  mukos  efle  in  l'.cclcfia  iMinillros  ineptos  ,  &  Carac- 
tère fuo  indignos  :  fcd  an  hadtenus  umquam  vidiüis  exem- 
plum  ,  ubi  iimiles  difcedunt  à  MiniÜerio ,  ut  prcctcritas 
culpas  pœnitentià  diluant  ,  &  animic  fuie  profpiciunt .' Ne- 
quaquam  ,  heu  I  patientur  tales  ,  fe  avelli  ab  Aliari  ;  hanc 
ignominiam  numquam  ferent  ;  hoc  unicè  curant  cjufmodi , 
ut  ducant  in  bonis  dies  fuos ,  ut  de  lade  Gregis  man- 
ducent ,  &  de  lana  Oviumie  vefliant,  dum  interim  adinf- 
tar  .furum  &:  latronuin  dilaniant  oves  ,  maftant ,  perdunt , 
&  claudentes  oculos  ne  videant  veritatem  ,  obdurantur  in 
fceleribus  fuis,  &  facriiegia  facrilegiis  ad  ul.imum  uf- 
que  halitum  cumulant. 

Ctri/itis  igitur  ,  Dilefliilimi ,  non  nisi  funeflilfimos  effec- 
tua e.\peflandos  elle  ,  &  malum  futurum  abfque  reincdio  , 
fi  ad  Minillerium  Sacrum  linè  Vocatione  Divina  accedaiis. 
Ad  hauc  igitur  cognofcendam  omnes  animi  nervos  Vos 
oportet  intendere.  Sed  qi.omodo  ,  quxret  à  me  aliquis , 
ad  hanc  perveniemus  notitiam.?  (  Quid  j'aciendum  ,  ut  quis 
Dzum  Vocanum  aüA'<.i.?)  Illud  fiicite  quod  jam  aliquoties  liic- 
tum  ell ,  Orationi  inltate  ;  Ananiam  quemdam  confulite  ; 
Sanctitate  vit;e  réduite  Vos  inftuxu  Divino  dignos...  Scien- 
tiam  necelTuriam  acquiiite.  .  Examinate  Vosmetipfos ,  an 
taienta  habeatisad  Miniilerium  idonea  ,  &  feriö  perpendite, 
quo  fine  ,  quo  motivo  ad  S..cerdotium  afpiretis. 

Orationis  necelfitatem  Vobis  anno  prKtenió  iatiùs  ob  ocu- 
los poiui  Donum  enim  Dei  eft  Vocatio  ilh  ;  ejus  notitia 
dtfcemiit  à  Patre  Lumiiium  ,•  fcientia  Salutis  elt ,  quam 
Deus  non  dat  nisi  petentibus. .. .  Prudenti  quoque  indige- 
tis  conlilio  ,  quia  in  propriis  plerùmque  cacutimus  nego- 
tüs  ;  atque  ideó  Duce  opus  elt,  qui  moiiftret  viam,  qui 
probet  Spiriium  Vtlirum  utrùm  ex  Deo  lit  ;  qui  Vobis 
exercitatior  in  re  Salutis,  dirigere  ,  confolari,  docere  Vos 
valeat.  ... 
Multó  adhuc  magls  Sanftitati  vitœ  incumbendum  :  (  Sap. 

I.  )  ijujniam   in   maUvolani   animam    non    iniroibii  Japieniia  y 
nee  habitabit  in  corpore  fubdiio  peicatis.   \'  rultra  igitur  quie- 

retis  ipfam  ,  li  cor  Veftium  non  lit  redum  çoram  Domi- 
no ,  (ïcapeccutü  labc  mundatum...  Saiida  faniic  tradanUs 


84 


Exhonado  décima  ténia 


funt. ...  (  Lev.  II.)  fancli  efiotc  ^  quia  ego  finclus  f  uni  , 
dicebat  olim  Deus  Sacertlotibus  V.  L  :  quid  "\'ubi.s  dic- 
tum  putabitis  ,  DileâifTimi  ,  qui  non  boves  ,  non  oves  , 
non  vitulûs  ,  non  vufa  miniflLiii  contreftabitis,  fed  Iplum 
Cliridum  ,  Sternum  Dei  1  iliuin  ;  fed  Sacramenta  illa  dif- 
tribuetis  populis,  qux  ipfam  Spiritus  Sanûi  vinutera  con- 
tinent ,  novum  commifluri  tacnlegium  ,  quoties  ea  impu- 
ris  attingetis  manibus. 

Itfi-ùm  li  Sacerdotibus  V.  L.  per  Pprophetam  inine- 
tUl'  Deus  (  Ofee  4.  )  quia  tu  fdemiam  reyulijii  ,  r<pcl- 
lain  te,    ne  faccrdoiio  fungaris  milii.     Quanta   ma»i5   ad  Vos 

fpeflat  hxc  comminatio  ,  à  quorum  fcientia  pendebit  tot 
millium  animarum  Salus?...  Regere  animas,  fcientia  dit-' 
ficillima  eft,  &  meritô  vocatur  Ars  Artium  ;  quid  ergo  de 
Sacerdotio  cogitas ,  tu  ,  qui  Icientiam  negligis  ?  Qui  nugis 
potiùs  amas  teinpus  terere  ,  quàm  ftudiis  infudare  ?  Quid 
(ie  Sacerdotio  délibéras ,  tu ,  qui  talenta  nulla  habes  ,  ut 
poliis  infirmes  iblari  ,  juftos  firmare ,  laplbs  érigera  ,  pec- 
catoribus  tcrrorem  incutere?  Cur,  quïcfo,  (  Luc.  14  )  non 
prias  J'^dcas  cowputas  fuwj-tus  ■,  qui  neceJTarii  funt  ,,  Ji  liateas 
ad  perfniendum  opus  quod  moliris  ?  Toti  vitîorum  furra- 
"iri ,  ip:!3  dxmonuni  poteftatibus  debes  bellura  indicere  : 
cur  ergô  priùs  non  cogitas ,  (  Ibid.  )  fi  pojjls  cum  decem  mil- 

iibus    o.currere   et  ,  qt'i    cum    viginii    rrillibas  vctiii  ad  te  ? 

Demùm  perteflo  &  fnnfto  niotivo  opùs  eft  ;  lola  Dei 
'\''oluntas,  lola  Ejus  Gloria,  fola  animée  tu:«  &  proximi 
Salus  inuoducere  te  debent  in  Sanftuarium  Altüfinii.  Chril- 
tus  Ipfe  Oftium  eft,  per  quem  intrare  te  opertet  fi  afcen- 
das  aliundé  fur  es  &  latro  ,  nec  pafcesOves,  fed  perdes, 
fed  maftabis. 

(  Terrcr.tur  inepti  ne  izciedani.)  Examinate  igitur  \'oS!net- 
ipfus  ,  Biledtilfjr.i,  fcrutamini  cordis  Veftri  receiïus  ;  &  fi 
(quod  abfit  )  aliqui  int^et  ^"os  inveniantur  ,  qui  ad  Aji- 
iiiiteriuin  accedere  volunt  humanis  perfuafonibus  allefti  , 
niotivo  temporali  addufti ,  defiituti  talentis  ad  digne  Sa- 
cerdotio fungenilum  necclTariis  ,  aut  non  ea  prœditi  vitix; 
faiiûitate  ,  quœ  in  IMinifîris  Déi  requiritur  ;  per  meam  , 
per  Veftram  Salutem  ,  per  Sanguinera  Chrifti  A'os  obtef- 
tor  ,  nolite  accedere,  revocate  quantociùs  giadum  ;  non 
Stella  eft,  quae  Vos  vocit,  fed  angelus  fatana:  ,  qui  fe 
transfigurât  in  angclum  lucis  ;  ut  ^'osi]  fos  primo  perdat , 
&  deindè  ope  Veftrâ  millenos  alios  in  tOieinam  pr;ecipitet 
damnationem.  Timete  furorem  Domini  ,  qui  olim  cuniiim- 
Ct  ISadab  &:  Abiu  ,  alieiium  ignem  ofîercntes.  (Levit.  10.) 

Timete  Manuîii  lIJam  ,  qure  temerariura  Ozam  perculiit 

■(11.  Reg.  6.  )  Iterùm  dico  ,  fi  diligîtis  animas  Vellras,  dif- 
cedite  à  Taberuaculo  ,■  nolite  Arcam  attingere  :  nolite  afcen- 
çiere  cum  INloyfe  ad  IMontem  ,  C  Exod  19.  )  fed  fubiiftite 
cum  populo  ad  i-adicem  ,  ne  morfe  morianiini. 

Et  hxc  quidein  in  silos  difta  fint ,  qui  illotis  manibus , 
jmparato  corde,  inepti  &  indofti  in  Sar;£îa  Sanctorum  fe 
voluut  intrudere  ;  atque  utinam,  faxit  hoc  Deus!  utinam 
in  nemine  ex  '^'obis  hx  minx  ,  hase  territamenta  locura 
habeant  1  interim  redeat  quil'que  ad  cor  inum  ,  &  il  afpera 
hocc  fibi  appUcari  poU'e  exiilimet ,  non  mihi  imputct  ama- 
ritudines  illu'i,  (  I,  Tim.  2.  )  vcTiumm  enim  dico  ,  ncn  nun- 
tior  ,  &  ità  loqiii  me  cogit  paternus  animus,  qui  pro  ani- 
jnabus  Veftris  anxium  me  reddit  &  follicitum. 

(  ConfirrruHiur  niii ,  u!  aLnriter  veniini/.)   At  nunc   ad  Vos 

me  con\  crto  ,  Vilioli  chariflimi  ;  ad  ^'os ,  inquam  ,  qui 
toto-  mentis  comtu  in  hoc  incümbitis ,  ut  di'^ni  aliquandù 
fuis  Altavium  ^Mujillri  ,  digiii  Apolioloruui  in  Evan^eiico 
jWunerc  Succellyres, 


Puro  fcilicet  Sanfloquc  raotivo  ad  îMinillerîum  ^'osip- 
fos  accingi.is  ;  talenta  ad  tantum  Munus  necefiaria  vel  jam 
habetis  ,  vel  faitem  fiudetis  acquirere  ;  oculi  Veltri  intenti 
funt  ail  Dominum,  ut  Voluntatem  ipfius  edoceamini  ;  Cce- 
lelte  Ejus  Lumen  continua  prece  hune  in  finem  flagitatis  ; 
atque  his  omnibus  conjungere  fatagitis  Sanftitatem  vitte  , 
quniittim  faltem  patltur  humana  fragilitas ,  qute  numquàm 
levibus  nxvis  aut  maculis  caret.  Sic  occupati  ,  ut  cer- 
tam  ^'eftram  "\''ocationem  faciatis  ,  Chariflimi  ,  Deum  ali- 
quoties  auditis  cordibus  Veftns  loquentem  ,  Stellam  Ejus 
videtis ,  qux  reoà  ad  Tabernaculum  Vobis  monftrat  iter  : 
fed,  nefcio  quâ  de  causa,  timidi ,  inquieti ,  incerti  fluc- 
tuantes, necQum  audctis  firmo  pafiii ,  confiantique  gradu 
Duâum  prîeeuntis  Stelltc  fequi:  Stellam  videtis  ;  fed  non- 
dîim  cum  Mngis  eâ  quà  decet  alacritate  venitis....  Arbuf- 
culcc  eltis ,  quas  in  hàc  Domo  Manus  Ipfa  Excelfî  planta- 
vit ,  ut  deindè  crefcatis  in  arbores  grandes  ;  fed  adhuc 
tenellas  habetis  radiées ,  atque  ii!eó  flant-e  tentationum  vento 
2;;itaTiniT&  nunc  in  hanc  ,  flunc  in  illam  partem  fiec- 
timini. 

Os  nof.rum  paleî  ad  vos  ,  (  II  Cor.  6.  )  Filiûli ,  Ut  in  Sanflo 
propolitü  confirniemini.  Non  angufiiamini  in  ncbis  :  angujlia- 

mini  autem  in  vifc:r'thi!s  vejlris.  Hoc  efflagito ,  ad  hoc  exhor- 
ter,ut  diicufsâ  anguflià  fumiitis  animos ,  &:  induentes  arma- 
turam  Fidei ,  tamquam  viri  fortes  prœparetis  Vos  ad  pra;lia 

Domini.  (  Motiva  in  l:unc  ftnem perpendenda,)  Conliderate  in 
hune  finern,  'S'ocationem  Veftram  pignus  efie  amoris  fpecialis, 
quô  \''os  profequitur  Altiflimus  ;  donum  prctiolillimuni,  quud 
illis  tanîtnn  elargitur,  quos  intimes  libi  vult  effe  &  familiares  ; 
tantum  demùm  elfe  in  Sacerdotio  dignitatem  ,.ut  altiiis  ^'os 
elevare  non  poUii  Omnipotens. . .  Perpendite  igitur,  quam 
indignum  foret  &  damnabile  hanc  Dei  Iknevolentiam  ref- 
puere  ,  Iplique  prtcfcrre  caducum  aliquod  bonum,  momen- 
taneam  &  tranfitoriam  voluptatem.  Perpeni'ite  &  fcrio  per- 
pendite ,  quod  fi  exitjum  illis  immineat,qui  in  Sanduanum 
involant  non  vocati  ,  ità  quùque  idem  incurrant  peiicu- 
lum,  qui  vocati  venire  detrcöant.  Parendum  itaque  elî  li 
Deus  vocet ,  ohfequendum  illico  Vocanti  :  ncfiit  enim  turd.i 
moLimina  Spiritus  Sancli  g-aii,i  ,  &  hreo  ,  ubi  femel  neglefta 
fuerit,  fœpillimè  non  ampliîis  revertitur ,  fed  ad  aiios  tianlic 
qui  frudum  taciant.  Imbellis  animi  eft  terreri  difficultati- 
bus,  quœ  in  omni  occurrunt  ftatu  ;  &,  li  Deus  Ipfe  ^'o- 
bifcum  lit,  quis  contra  A'os  aliquid  poteiit?  An  foitèllle, 
qui  Vos.Vacat  ,  fatis  potens  non  eft,  ut  de  his  omnibus 
\'os  eruere  valeat  ? 

Hœc  &  fimilia  confiderando  excitare  Vosipfos  debetis , 
Chariiliini;  atque,  ut  hxc  altiùs  animo  infculpta  maneant , 
juvabit  aliquantulùm  expcndere  fingula  jam  allata  ,  &  îMe- 
ditationi   Veftrx  fubjicere. 

Speciale  inprimis  Amoris  Divini  pignus  eft,  dum  aliquem 
ad  IMinifierium  Evangelicum  vocat.  P^ulli  funt ,  quibus 
Chriftus  in  terris  degens  tot  ac  tanta  dileftionis  ligna  e.\- 
hibuit  ,  lient  fecit  Apoftolis  :  cum  Ipfo  converfabantur  ; 
laieri  Ejus  adhtierebant  ;  amicos  Suos  eos  vocat  ;  fpecia- 
liter  injtrusit ,  &  INIyricriorum  Regni  Dei  fecit  participes  : 
atque  hxe  omniu'  amoris  Sui  monimenta  coronavit  deuium 
Apoliolico  JMuncre  ,  quô  ipfos  infignivit ,  promittens ,  Se 
illis  attuturum  ,  eofque  confijtucns  ut  Secum  aliquando 
fedeant   Uriiverlum  Orbcm  judicaturi. 

Quod  porrù  Chrillus  proirnlit  ,  quod  dédit  Apoftolis  , 
lioc  illis  cîiam  largitur  ,  quos  fpecialiter  \''ocat,  ut  Apof- 
toH.'  in  Ecclelia  fuccedant.  Quid  autem  fublimius  ,  quid 
prielianiius  cogitari  potelt  illo  Munere ,  quod  Chillus  Ipfe 

peiiy- 


ténia  in  Fejîo  Epiphaniie. 


8^ 


perfonaliter  exercuît»  &  aeî  quod  exerceiidura,  in  mundo 
citm  hoiviinibus  converfatus  dt  ?  Mmz  Muiicri,  huic  Diï;ni- 
tati ,  nec  SccptrumRegium  ,  nec  quidquid  poteitatis  hahet 
Terraruni  Orbis  ,  vcl  à  longé  comparari  potelt.  (  Rom.  lo.  ) 
Ç«J/7î  fpeciofi  nfdis  cvaiigdlijamtum  fiiiem  ,  evaiigetii-iiilium 
iona  !  exclamât  Iple  in  Sacra  Pagina  Spiritus  Sandus  ;  undè 
&  alibi  Miiiiitros  Ecclelite  llcps  Angelos  nominut  ;  quin- 
imo  Minilkriura  illud  ,  li  iti  loqui  iicct ,  ad  Angelorum 
invidiam  exerctt  homo   mortalis. 

Quanta  igitur  foret  tlementia ,  Dilei^ifOmi  fi  vocati  à 
Chrillo  ad  Miinu-s  Angelicum-;  ad  dignicatem  ,  qui  l'ubli- 
mior  altera  cogitari  non  poteit,  Donum  illud  &  üonau- 
^em  fperneretis,  ut  c.x.nalirni  aliquam  voluptatem  ,  utinana 
aliquod  &  periturum  bcinuni  captare  valcatis  ?  Quid  judi- 
caretis  de  viro  ,  qui  oblatum  libi  recularet  Regium  Scep- 
trum,  eo  merèfinè,  quôd  capiendis  mufcis  aut  aCanearum  telis 
everrendis  potiùs  le  vellet  occupare  ?acqui  tamen  hxc  inau- 
<lita  hominis  optio  îongè  tolerabilior  tbrct  &  rr.ulio  taci- 
■ciliùs  excufanda. 

(  Benè  vocati  non  dcltnt  ai  pinctiLi  Yeirogradi.  )  Repone- 
tis  ad  hn?c  forlitan  :  Dignitatem  quidem  fummam  in  ^acer- 
dotio  agnolcimus  ;  ied  Dignitatem  Icimus  eU£  periculis  ple- 
■nam,atque  lixc  ipfa  runt,qua;  aos  commoven: ,  qurc  nos 
serrent. 

Scd  jam  aliàs  Vobis  expofui  , -omni  ftaïuifua  înefle  pe* 
ricula  ;  illï  autem  inter  onines ,  relpeûivè  ad  unutr.quem- 
iqueiii  particuhiii ,  ille  inquam  minus  periculofus  eit ,  qucm 
Ueo  Duce,  Deo  \'ocante  aggredimur.  In  Ibla  igitur  Vo- 
catione  inquirendà  totus  rei  cardo  vertitur  :  undé  ii  ad 
Evangelizandum  vocatus  lis  ,  &  interim  prtctextu  periculi 
hoc  munus  réfugias ,  eo  ipfoiuobei  ientià  tua  majon  te  ex* 
^onis  peiiculo  ,  &  longé  faciliù-s  ûiivabcris  in  iMuiilterio  , 
quiu  li  ilatum  in  fécule  amplcüans ,  licét  hune  iijûrmi- 
taii  tuai  niagis  congruum  exiliimes. 

Bene  quidem  &:  refté  times  ;  timebat  ■&  Paulus  ,  ne, 
cùm  aliis  priedicâlTet ,  ipfe  reprobus  etficereiur,  îSi  tamen 
■prœdicandi  nece!iit:.tem  iibi  i  icit  iiijumbere  ;  (I.  Cer.  9  ) 

ViV   enini  iv'ihi  tjt  ,  inquit  ,  }î  non  evYingcliiayero- 

Numquid  trille  iliius  rei  exempium  prîcbet  juvcnis  ifle , 
qui  Marci  10  accedens  ad  Jeium-,  reâà ,  ut  videtur ,  ab 
■]plb  qua-Tcbat  iiu^ntione  :  (Matth.  19.  &  Marc.  10.)  Ma- 

g'rjier  boni  ,  ijuid  boni  faàam.  ,  ui  .h.ibeam  viiam  <tunian7 
kefpondet  ipli  Chriflus  :  5j. .,.  vis  axî  viuim  ingredi  ,  Jirva 
mcndiva     Rcponit  ille  :  Ihtc  omnia  ohfervari  à  jwenrute  mea\ 

Bc  tum  ex  iplius  Jefu  ore  ^'ocationeni  fuam  audivst  :  nain  , 

•ut  narrât  Evangelilla  ,  Jejus  .  .  ^in:uiius  cum  ,  diU:!:it  eum  , 
o  diiit  ei  :  unum  tibi  -ddi^jl  :  vade ,  qii.-caumqut  luibes  vende, 
^'  f^'^J''^"f"''l"i-s  ■  ■.  G"  vcni  t  fcquere  me.  Quo  audito,"in- 
quit  Sacer  T eXins ,  contri/latus  in  veria',  abat  mcercns  ;  crut 
enini    hiibcns    muluis  poJfdlUunes. 

Si  juvenis  ille  generofè  obteraperâfiTet  Vocanti ,  forfitan 
à  Chrillo,  qui  iplu m  fpecialiter  diligebat ,  ad  Apollolatum 
tuillet  ailiKii-'.s  ,  faöulque  columna  KcclciiK  ;  inter  rae- 
tlia  Minilterii  pericula  aniinam  fuam  falvâlfet,  &l  Curonam 
immortalitatis  fuillét  adeptus  :  nunc  autem  veroàmile  ell  , 
ipfijm  xternjm  periillè,cùm  ftatim  Chriilus  hâc  occa.,one 
Dilcipulos  <Suüs  docsat ,  rem  elfe  fummx-  dillicultatis  ,  di- 
vicem  intrare  in  Regnum  Dei;  inlinuans ,  id  locum  ha- 
bere  in  hoc  juvenc,  qui  prœ  niiiiio  divitiarum  amore 
Chriltum  fequi  recuiabat. 

(  ^dhonnno ,  ut  j'ergrint.  )  Ail  idem  vultis  agere,Dilec- 
tiliimi  ?  Petiti?  à  Chrillo  ,  quid  facienuum  ^■obis  lit ,  ut  Vi- 
tara jEteniain  habcuds .?  ilie  ^'o5  düi"ens«i5i  amico  vulcu 


intuitus  lifomi  :  l-'eni ,  fequeri  me.  Et  ^'os  abibitis  trif- 
its  /"  &  Apoiiclatùs  rellnquens  gloriam  ?  &  contemtà  hâc 
occalione  Sahitis ,  forte  nùmquam  reverfurà  ,  fecuros  Vos 
putabiiis  ?  y\.n  limilcs  vultis  elle  ifi  juveni?  An  limilcs  iu- 
fideli  Jerufalem  ,  cujus  in'.brtunium  ab  eo  inccpit ,  quôd 
non  cognoverit  (Luc.    19.)  tempus  vifiunionis  Jh.t? 

Nequaquàm  ità  lit  ,  Charidimi  ;  (  pfalm.  94  )  hodiè  Jl  vow 

lem    Domini   audieritis  ,   nolite  cbdurare    cord.t    veflr,i.   Nolite 

procraliinare  propolitum  :  (jl.  Cor.  6.  )  nolite  in  vitcuun 
g'.i:ij.ni  Dci  reciperc.  Refpicite  poiiùsin  Apollolorum  exem- 
pla,  quorum  delieils  fequi  velligia.  Solum  illud  Chrilli  ver- 
bum :  (Matth.  4.)  yenite  pojt  me.,  fuftecit  Pecro  &  An- 
dre-.c,  jacobo  &  Joanni ,  ut  relidis  retibus  &  pâtre  ftauiu 
Vocintem  fequerentur.  Illud  :  (.Marc.  2  )  Se^ucre  ne  fuife» 
cit  Ma'thKü,  ut  mox  tclonium  reliiiqueret  &  Jefu  adh-.e- 
reret.  Idem  &  alii  fecerunt  Apolioli  ;  Saulus,  mox  ut  \'ü- 
cautem  audivit  Jefum,  numquid  llatim  tefpoi'dit  :  (  Atl.  9.  ) 
'Domine,  qui:!  me  vis  f.iccrc  ?  Et  IMagi  ipli,  quorum  Fellurti 
colimus  ,  numquid  fine  more  le  accinxerunt  itineri  . 
dum  Stellam  confpcxcrant  ?  Quid  ,  quîclb  ,  de  iplis  fuilfct 
Vuftum  ,  li  traxilfent  moram  ;  li  viarum  diflicukates  ,  fi  tem- 
peliatis  rigorem  aliamve  limilem  caulam  prxtexuilfent ,  a:- 
que  interim  dilparuiflct  Stella  illa,  que  de  Cœlo  iplis  illux-- 
erat  ?  .  . .  Porro  quod  Apolioli  ,  quod  IMagi  fecerunt  j  hoc 
idem  adhuc  quotioic  tot  LIeroës  Chrilliani  laciunt ,  qui  cal- 
•catis  opibus  ,  fpretis  honoribus,  contemtis  voluptatibus  , 
generolb  peflore  Vocantem  Chrillum  fequuntur.  . .   Num,- 

quid  &■    Vos  ycuriils  ,    .^uod  ifti    ù    ifii  poiucrunt  ? 

(  Xon  tamen  i\-cco  imperu.,fc.i poJJqu.im  rite  l^ocintem  Dium. 

audiverint.  )  Ablit  tamen  à  nie ,  Dilcöiliimi ,  adhortari  \q%  , 
ut  cîcco  impetu  ,  indelibcratà  mente  ,  fine  coniilio  ,  fine 
conliderationj  ,  eàque  maxime  ferià  ,  Statura  Sacerdotaleiii 
alfumat-is.  DeKberandum  diu  quod  liatuendum  elt  feniel. 
In  tanti  moraenti  negoiio  prudentià,  fi  umquàm  ,  opîis  eft  ; 
lioc  ipfum  Deus ,  hoc  Eccleiia  ,  hoc  raLio  nos  docent.  Illm.1 
lantùm  volu  ,  quôd  fi  polt  feriam  inquilitionem ,  débité 
perailain ,  Vocem  Domini  audiatis ,  non  amplius  fluöuan- 
dum  elle,  fed  forti  óc  conltanti  animo  pergendum  Pauca 
'in  hanc  rem  exempla  fubjiciam. 

iVloyfes  ipfe,  quando  inttlligebat  à  Domino,  fe  mitteii- 
tlum   ad   liberandos  Fiiios  Ifraël  ,  exculare   itï^   voluit  ; 

(  Exod.  3.  ;  Q^ais  fum  ego  ,  ait  ,  tu  vadtm  ad  Ph.truonem  , 
O  educam  fiiios  IjW.cl  de  Egyyto  ?  Deindè  acceptis  tribus 
fignis  ,  &  uecdum  acquiefcens  adjecit  :  (  Exod.  4.  )  Oo- 
mine  ,   non  fum  eloquens.  .  ,    Obfccro  ,   inquit  ,   Domine  ,  miits 

quem  miffurus  es.  Sic  nempè  loquebatur  Moyfcs ,  imptri- 
tiam  fuam  cum  operis  magnitudine  ,  ad  quod  mittebutur  , 
com,paran-s.  AU  ubi  demùm  incellexit  ,  ita  velle  abfulutè 
Deum,  Ejufque  libi  atfuturam  opem,  forti  animo  perrexit, 
■&  ea ,  quie  nùfiis  ,  Mirabilia  patravit. 

Sic  &  Gedeon,  cùm  audiret  fe  miiti  ad  liberandum  Ifraël 
de  manu  Madian  ,  prudentilfimè  inqitinvit  ,  an  verè  Do- 
Tninus  elfet  qui  ipli  loquebatur.  (  Jud.  6.  )  Da  mihi  Jignum^ 
inquit ,  quùd  tu  Jis  ,  qui  loqueris  ad  me.  Nec  unum  tan- 
tum ,  fed  &  tria  diverfa  ipli  dédit  Dominus  ;  quibus  ac- 
ceptis ,  inox  obfecutus  ell  Cicdeon,  &  jutia  Dei  cumplevit. 

Sic  &  Jereir.ias  ,  quando  eligebatur  à  Domino  ,  ut  eliet 
Propheta  in  gentibus ,  juventutem  luam  objecit  :  (  Jer.  i.) 

Domine  /)<;i/,v ,  iliQuit  ,  eice  nej'ào  loqui.,  qiiia  puer  ego  fum, 
Séd  cîira  Rel'ponderet  ipli  Deus  :  A'o//  dicere  :  puer  fum  . 
quoniam  ad  omnia  ,  qu.t  miitam  te  ,  ibis  :  i.'  univerfa,  quie~ 
cumque   mandavero   libi  ,  loqueris  ,  non  ainpliÙS   rellilit  Jtre- 


S6 


Exhortado  dedma  terda^  &c. 


ni 


ias,  nee  flufluav.i,  fed  in  hoc  unkè  fuit  inteiuus ,  ut 
Prophetfc    Muneie  fideliter  fungerttur. 

Adillorum  Exemphim  licet  «Sc  Vobis  agere,  Bileftiliimi  : 
examiiiate  itaque  diligenter  ,  an  veré  Deus  fit  qui  "\'obis 
loquitur  ,  an  autem  paliio  lit  ,  illulio  fpiritûs  ,  huinanum 
pi-.cjudiciuin,  quo  ducimini.  Timidi  eltote  propter  impe- 
ntiam  &  infirmitatem  Vcltram  ,■  nee  prias  aquielcite  ,  per 
me  licet,  nisi  de  Divina  Vociiiione  Vobis  conftct  ;  led  ubi 
illam  nuveritis ,  nefas  fit  vacillare ,  Ivxrere  dubios  ,  omni 
vento  circumagi.  Hoc  unicè  tune  ccnandum  eft  ,  ut  ad 
JVIunus  ,  ad  quod  Vocamini ,  aptos  Vos  reddatis  ,  ik  dii}- 
nos  Akaribus  Miniftros 

Fareor  equidem  ,  nee  Dominus  Ipfe  ,  nee  Angelus  Ejiis , 
aut  Propheta  ad  Vos  veniet ,  ut  d^  Vocatioiie  eerlos  Vos 
faciat  :  non  ampliiis  in  fomniis  aut  Prophetis  loquitur  JJeus, 
pollquàm  (  fleor.  I.)  locaius  eji  nobis  /n /'(//o  Suo  ;  audite 
trgo  JJoftrinam  Filii  Ejus  ;  audite  Evangelium  ;  audite  Le- 
ges Eccleiix  ,■  audite  Spiriium  diftufum  in  cordibus  Vei- 
tris,  &  fcietis  quia  Dorninus  locutus  elt. 

(  Puna.i  quxd.im  Ine  fcrui.uida.  )  Pcrfcrutamini  motivum  , 
quod  Vos  ad  Mmifierium  allicit  ,  &  Icire  poteritis ,  an  il- 
hul  ex  Deo  lit,  an  meré  humanum  &  earnaie.  Perpenditè_, 
quœnam  fint  qualitates ,  quas  in  perlonu  Titi  &  limothei 
à  Miniftris  Sacris  exigat  Spiritus  Sanftus  ;  quid  ab  illis  in 
Cunouibus  luis  reqmrat  Ecelclia  :  atque  his  ptrpenlis,  cogita- 
te  lerio  an  confidere  lieeat ,  Vos  V.  G.  habituos  fciemiam  , 

ut   poliitis  (  Tit    I.  )  exhort^ri  in   doclrina  fana  ,   &■  eos  ,  qui 

con.ruiiicunt ,  arguere  :  an  futuri  litis  Jufti ,  Sundli,  Conti- 
nentes,  Sobrü ,  Ornati ,  Pudici ,  jModeui,zela  Divino  in- 

cenli  ,  licut  decet  (  I.  Cor.  4.  )  nun'ijlros  Chrijli  :  &  difpen- 
fatons  myihriorum  Dei?  Examinate,  an  ad  has  aequiren- 
das  virtutes  ,  ex  nunc  totis  viribus  injumbatis  ,  an  veró 
in  lus  ipiis  ,  &  in  reliquis  quœ  oflieii  Veftri  lunt ,  négli- 
gentes litis  &  tcpidi  ? 

Scrutamini  ulterius  perpenfiones  &  irclinationes  animl  : 
ne  autem  cupiditus ,  ne  proprius  amor  Vos  feducat  ,  Vi- 
ros  prudentes  &  in  via  Dei  expertos  eonfulite.  Jungite 
ardentera  &  contiuuam  orationem  ;  hcec  enim  iinè  Divino 
Lumine  perpendi  non  poliunt  ;  rogate  ideö  Patrem  Lumi- 
num  ;  led  poftulute  (  Jaeobi.  i .  )  in  JUU  mhil  hxfiumtes  :  ro- 
gate perleveranter  ,  hoc  Chriilus  docuit ,  hoe  ineulcavic , 
hoc  tamquàm  medium  necelTarium  prxlcriplit  .  .  Aecedite 
ad  Ipium  Chriftum  in  Eucharidia  latentem  ;  ell  enim  (lia  9.) 
Conj.larius,  Deus  ,  foriis.  Bibite  hic  Vinum  ,  quod  ger- 
minat  Virgines  :  comcdite  de  hoe  Pjne,ut(iII  Reg.  19.  ) 
in  fortiiudme  cibi  illius  ambuletis  :  alliv^ete  frequenter  huic 
Sacr.v  IVlenfaï  ,  ut  eum  .Tounne  merearaiiii  proeumbere  fu- 
pra  Peclus  Domini ,  &  verba  Sulutis  ab  Eo  audire  :  ibi 
loquetur  Vobis  adeor,ibi  conliliorura  Suorum  participes 
Vos  faciet. 

Hxc  in  praxim  dcdueite,Filioli  Chariflimi ,  &  brevl  fcie- 
tis an  Dorninus  Vubis  loeutus  lit,  an  verô  caro  &  fan- 
guis.  Sic  Chrilius  docuit  ,  lic  promilit  ,  &  Promifia  Ejus 
fallere  nequeunt  Wôc  modo  anima  Velira  Chrillo  defpon- 
fata  Voccm  Sponii  ipfam  Voeantis  ,  ipfam  inviianti^  cog- 
nofcet 

Ubi  porrô  Vocem  hanc  audieritis  ,  noiite  ampliùs  effe 

lient   (  Eph.  4.  )  ^arvuli  f.ucluames  ,  nee  órcumfcramini  omni 

yenfo. .  . ,  fcd  confiantes  eftote  in  propoiito  famSto  ;  firmum 
illud  iervate  &  immobile.  Pofl  hxc  autem  nohte  munduni 
confulere,  nolite  audire  dxmonem,  noiite  curare  inlurgen- 
tes  palliones  ut  C  Rom.  13  )  curnis  cumm  faciaiis  ,  in  d.jl- 
deriis  :  noiite  txdio  vinci ,  fed  forci  anin;o  pergite,  ad  hoc 
unicè  intejui,  ut  Miailterio  Vos  aptetis  in  oœai  opère  bo- 


no  ,  &  ea  qux  Officii  Veftri  fnnt  ad  amulEm  impleatii», 
Fugite  autem  tamquafn  pelles  Ibeios  illos,  fi  qui  lint  ,  qui 
aut  fervorem  fpintûs  in  Vobis  cxiingucrent  ,  aut  ad  ne- 
gligentjùs ,  vel  in  minimo  ,  agendum   \'os  inducerent. 

(  Ob    ien:aliones  non    eji    à   jropi.J'i.o  henè  lonceyio  receden- 

dum.  )  Fateor  non  obilante  hoc  Vellro  propolito  ,  fubindè 
exurget  tenipeflas  ;  generolbs  quippè  Chriui  Miiites  folec 
dxmon  invadere  :  fed  neque  caro,  holiis  ille  domelticus, 
patietur  fe  fine  pugna  vinci.  Abiit  tanien  ,  ut  tentationes 
Vos  dejieiai.t  ,  qûinimo  utiles  has  Vobis  facere  poteftis  , 
earumque  utilitatera  (  fi  Deus  derierit  )  p roximo  Sermons 
Vobis  proponam.  Et  quàmvis  nebulofo  eo  tempore  fub- 
duceretur  tantifper  oculis  Vefiris  Stella  ilia  qua  m  vidiflis  » 
hue  fiet  ad  probationem  Veltram  :  hxc  enira  poft  breve 
tempus  rursîis  appare^  it  ,  fi  confiantes  permanetis  &  firmi. 
^;umquld  &.  i\lagorum  oculis  Stella  le  fubtiaxit  ,  dum 
appropinquahant  Uitrufulymis  .'  Dicite  ,  quxfo  ,  an  um- 
quam  pcrvenillent  ad  Clinlium  .î"  an  non  totus  ,  quem  fub- 
ierant  labor  ,  faftus  fuihet  inutilis  ,  fi  propterea  revo- 
câlfent  gradum  ,  &  à  eœpto  itinere  deliitiltent  .?  Scitis 
porrô,  Stellam  ,  ubi  lucsùs  arripuerunt  iter  versus  Beth- 
léem ,  de  novo  fe  manifeliâlle  iplolque  anteeeililie  ,  '  Matth  2  ) 

ufi^ue  dum  vtniens  Jiiiret  fuprà  ithi  erai  yuer  ;  eamque  vi- 
dentes  gnvijî  J'um  gaudio   magno   vtildè.  .  .  Sic  &:  \  obis    fict  « 

Dileftimmi  :  Stella  Divinx  Gratix  ,  quœ  Vos  ducit ,  fub- 
indè tentationum  nubibus  abfcondetur  •  fed  pergite  nihil- 
oininus  ;  noiite  revocare  graiPura  i  eliote  confiantes  i  & 
iterum  pot  breve  tempus  apparebit  Vobis,  atque  in  Lu- 
mine  ejus  cum  exultatione  ambulabitis  ,  donec  perveniatii 
ad   Habitaeulum  Domini. 

(  Epiloglîs  )  Itaque  ,  Dileflilfimi ,  clamate  adDominum 
fient  olim  ad  Ipfum  clamabat  populus  .ludx  :  (  1 1.  Par  20  ) 
Cum  ignoremus  quid  agere  debcamus  ,  hoc  foium  hahemus  re- 
Jldui  ,    ut  oculos  nojiros   dirigamus  ad  te.    Dicite   quod  dice- 

bant  Apofioli    ante  eleâionem    Mathise  :  (  Ad.    i.  )  Ta 

Domine  ,   qui   corda    nôjli    omnium  ,   ojicnde  ,  quem  eUgeris  ... 

\n  deliberaiione  Veltra  fuper  tanù  momenti  punöo,  eftote 
unieè  iinenti  in  Gloriam  Dei  &:  in  Salutem  animx  Veftrx  ; 
hxc  fola  coniideratio ,  hic  foins  finis  Vos  moveat.  Exa- 
minate Vocationem  Veilram  juxta  principia  ,  de  quibus 
&  hac  vice  &  adhnc  aliàs  ad  Vos  Sermonem  infiitui, 
Nohte  antem,  per  Salutem  Veftram  Vos  obtelior  ,  noiite 
Mini.ierium  alfumcre  ,  nisi  Stellam  videritis  ,  qux  Vos  an- 
tecedat ,   &  ad  SaniSuarium  dedueat. 

Ubi  porrô  eam  vidcritis  ,  flatim  fcquimiri  ;  mora  quippè 
omnis  plena  fieret  periculi  ;  nam  Stella  ifia  iibfcondi  for- 
litan  pollet  ,  numquam  ampliùs  apparitura.  Noiite  igitur 
tunetimcre,  fluûuare,  hxrére  in  via,  fed  fecuro  &  firmo 
gradu  incedite  ;  (  Phil.  1.  )  quia  ^ui  cœi>it  in  vobis  opus 
bonum  ,  perficiec ..  Quinimô  eo  ipfo  quo  Vos  Voeat  Deus 
(  notate  hoc  benè  )  certi  ellis  ,"  ipfum  &  gracias  Statui 
Veliro  neeelfarias  Vobis  daturum  ,  dummodô  fidcliter  Vo- 
catjoni  refpondeatis  .  .  Rcl'pondere  igitur  'N'wjaiioni  ,  hoc 
unum  fit  Vobis  in  votis ,  de  hoc  uno  litis  folliciti  ;  ni- 
hil enim  Vobis  profieiet  Stellam  videie,  nisi,  ipsa  prce- 
eunte ,  ad  iter  Vos  accingatis.  Quàm  multi  funt ,  qui  Stel- 
lam viderunt  licut  IVlagi,  fed  quia  fterilis  fuit  èorum  no- 
titi.i ,  tenebris  involtti  remanferunt ,  &"  in  infidelita'e  funt 
mortui  I  IVlagi  eontrà  liatim  eam  fecuti  funt  ,  &  alacriter 
exequentes  onuiia ,  qux  ad  feopum  illius  appariiionis  fpec- 
tabaiit ,  fadli  funt  Piimitix  Gentium  ,  &  ad  Immortalera 
Glo;iam  pcrvenrunt.  Ita  &  Vos  faeitt ,  L.ikflinimi;  exe- 
cutioni  niaiulate  .quidquid  à  Vobis  expofeit  Divina  Voea» 
tio ,  (!k  eamdem  habcbuis  cum  IVIagis  Felicitatcm.  Fiat ,  Fiac 


87 


EXHORTATIO    DECIMA    QUARTA ,  TERTIA    IN    DOMINICA    PRIMA 

QUADRAGESIMA. 

De  Potentia  &  inüdiis  dœmonis  :  de  modo  ipfum  vincendi  &  utilitnte  tentationum» 

Jefus  du&us  eft  in  defertum  à  Spirittt,  ut  tentaretur  à  diabolo.    Matth.  4.  t.  i 


\J  UÔD  Jefus  in  Defertum  à  Spiritu  duSus  fit ,  &  ibi- 
^  uem  â  diabolo  tentatus  ,  multiplicem  hoc  coniiikra- 
tioni  Veiuse  uliert  doöiinam  ,  licut  adhuc  alias  Vobis  pro- 
pol'ui  ,  Uileétuiimi  :  jam  iiidè  eiiim  ex  eo  coUegimus ,  ne- 
ceiiarium  elfe  Miniltris  Eccleiite  ,  ut  in  Secelfu  i?>:  Solitu- 
dine,  à  rebus  omnibus  muudanis  feparati ,  ad  Evangelii 
prasdicaiionem  fe  accingant  ;  quemadmodum  Chrillus,  mif- 
lionem  luam  incheaturus ,  feceliit  in  Defertum  ,  ut  Ora- 
tioni  (Si  JcjUiiio  vacaret  liberius.  Vidimus  quoque  quït;  arma 
wiumco  oppol'uent  in  eo  quod  fulhnuit  certamine  ;  Scrip- 
turas  nempe  ,  quibus  i^iiita  ejus  tela  velut  clypeo  contor- 
lit;  atque  hoc  iptum  occaiionem  mihi  praejuit  Vobis  demon- 
liraa.ü,  qua.n  utile,  quam  necelVarium  iit  Sacris  IMinillris 
continuüm  Scripturoe  uudium  &  leduia  Ejufdem  Mcditatio. 

Hodiè  igitur  ad  ipfam  Chriltl  teiitationem  convertemus 
cculos ,  quse  procui  dubio  profuudis  non  caret  Myfteriis. 
^uis  enim  credat  ,  Deum-llominem  ,  dxmonis  poteftati  Se 
^uodammodo  fubmiliffe  ,  &  infuliibus  ejus  Semetipfum  pa- 
tére  voluilie  ,  nisi  magnum  in  hac  pugna  lateret  Myileriura, 
&  falutaris  pro  populo   fiueli  inltruftio. 

Hic  nempe  lojum  habct  illud  ,  quod  de  Chriflo  afTerit 
Apollolus  ,  ipl'um  tentatum  iuilie  (  Heb.  4.  ;  per  o-nni.i  pro 
Jlmit't.udim  abjquc  pecc.tj  :  &i  quemadmo.lum  Auguftinus  di- 
cit ,  Chrillum  feduftons  nomine  appellari  voluilie  in  fo/a~ 

lium  Jirvorum   jujrum   quando   vocan^ur  fedutlores  :  ità    etium 

ailmihr  hominis  infirmi ,  &  illecebris  concupifcentise  lub- 
jedi  ,  tenian  Se  à  dœmone  pallus  e'l ,  in  folaiium  noltrum  , 
quaudo  experimur ,  teriibilis  iltius  inimici  ailuttus  ,  &  cum 
eodem  coiigrediendum   nobis  e(t  ac  dimicandum 

Dura  etenira  perpendimus ,  DileSidimi,  quanta  fit  prin- 
cipis  tenebrarum  poteltas ,  &  miil.iplex  ad  nocenJum  in- 
dullria  :  quanta  vero  èconirario  infirmitas  noUra  &  a^l  ma- 
lum  propenlio  ;  ecquis  non  caderct  animo  '/  Ecquis  inter 
multipliccs  ,  quas  quotiilie  patimur  tentationes  non  [U:aret , 
fefe  jara  inferm  immerfum  barathro  ,  ik  prasdam  faftum  leo- 
nis  iltius  rugientis  ,  nisi  cerncrtt  ad  folatium  fuum  eidera 
pugiix  expo.itum  luilfe  l'iiium   Dei  .' 

Aliud  itaque  eft  tentationes  puti  ,  aliud  iifdem  devinci. 
aliud  e!l  fuitinere  hoiiis  impetuai  ,  aliud  ab  e  oden  Aiperari. 
Prms  utique  luiünui;.  Chriuub  ;  poienus  veró  in  Illuqi  ca- 
deie  non  potuit...  Sed  quid  min  ,  ii  no.-.  peccatorcs  &  in- 
firmes tam  taci.e,  tam  frequenter  aggrediatur  dx-mon  ,  quan- 
doquidem  uec  ab  ejus  inluUibus  liber  i'uerit  Homo-Deus  , 
totius  Sanftiiaiis  !•  ons  «ü:  Üngo  ?  ^jüo.■,  11  I^fe  libilantcm 
jllum  ferpentem  pioiriverit  ,  &  pro  nobis  deviccrit  ,  quidni 
&  nos  in  liduci^m  erigainur.^  CJuidni  fperimus  ho'.iera  jam 
faucjuin  &  pene  contruum  ultenùs  li;}  erare,  cum  Idem  lUe 
laurcaius  Curiüus  nobifcum  pugnet ,  &  fortitudinem  ut  vin- 
camus  luppeditct  ? 

Jiiteiim  j;ün  line  caufa  anx:os  nos  reddit  &:  foKicitos  terri- 
bile  noc  cum  dicmone  certamen.  Quaproptcr  opei-.e  prctiura 
du.ü  146  tentationum  natura  hodié  dilkrere,  &:  ccmra  inimici 


illius  vires  ac  variam  nocendi  artem  Vos  ,  Dileftilfimf , 
priemunire  ;  quinimö  quod  plus  eit ,  oftendam  Vobis  quain, 
vani  lint  antiqui  illius  ferpcntis  conatus,  quandoquidcm  , 
frendente  erebo,omnes  ejus  infultus  ,  tentaciones  omnes  uti- 
les Vobis  lint,  eafdemquein  prol'edum  Salutis  ïk  augincn- 
tum  gJoriœ  convertere  valeutis. 

{  Hojiis  terribUis  efl  ddemon  ,  cum  quo  congrfdiendum  e fl  no- 
bis. )  Dum  Rex  aliquis  adversCis  alterum  commiiiurus  bel- 
luni  egreditur  ,  hoc  inprimis  curare  debet  ,  uc  vires  hof- 
tium  ,  eorumque  fortitudinem  ,  indullriam  ac  varios  bel- 
landi  modos  iplis  familiares  cognofcat  :  qua  fine  fcientiâ 
nee  vires  opponere  viritms  nee  fclicem  expeftare  poterie 
certaminis  exitum.  Eodem  prorsùs  fine  ,  Dileûiiiinii ,  hic 
ante  omnia  exponara  Vobis,  quàm  treraendus  hollis  fit, 
quocum  Vobis  congrediendum  eIt ,  qiiantx  lint  ejus  vires  ; 
quàm  multipliées  nocen.li  artes  ;  nihilque  in  hac  matéria  Vos 
celabo  ;  non  quidem  ut  territi  dejiciaiis  animum  led  ut  pro- 
vidi  ac  bene  préparât!  ad  pugnam    accedails. 

Quanta  lit  dcemonis  potentia  ,  quanta  ad  horainibus  no- 
cendum  rabies  ,  demonltrant  iiitinita  Scriturccloca  ;  demonf- 
trat  ipfa  humani  generis  hilloi'ia.  E  multis  pauca  feligam. 
Nunc  lerp;nti  ,  nunc  rugienti  leoni  ipfum  comparant  Sa- 
cr;e  Littcrte  ;  quid  autem  ferpente  callidius  aut  viruleiitius  ? 
Quid  leoue  rugiente  &  furibundè  prtedam  quscrente  fortius 
aut  terribilius  ?  Si  Paulum  audias  ad  Eph^iios  6  Non  eji 
nobis  coLluclatio  adversus  carnem  O  fangiiincm  .fed  adversùs 
pricipes  Cr  poteflales  ,  adversùs  mundi  reclores  tenehrarum  ha- 
rum  ,   Cùn.rafpiritualia  nequiii^e  ,  in  ccelcjiil'us.    Si  ,  inquam  , 

hte,-  audias,  numquid  diceres  tradiiam  efié  dtcmoni  hu-as 
Univeli  poteftatem  ,  &  fievx  ejus  tyrannidi  totara  effe  fub- 
jeâam  morcalium  progeiiiem  ? 

El  profeaó  qiiis  non  contremifcat  ,  fi  miferandas  ftrages 
ab  iplü  perpetratas  attento  revolvat  animo  !  Superbus  iJle 
fpintus  vix  è  raanibus  Creatoris  fui  egreiius  erat ,  ciim  fo- 
lium  fuum  vellet  œquare  Altiilimo  ,  atque  idco  (  JI.  Pet. 
2.)  rudin,ibus   infcrni  duraclus  in  tartarum  ,  una   CUm  rebel- 

libus  fuis  alfeclis  xterno  in  Deum  odio  acceiifus  eft;  cui  cum 
nequeat  nocere  ,  implacabile  bellum  infert  honiinibus  ,  qui 
ad  e.imdem  pollidendani  felicitatem  ,  de  qua  ipfe  dejefium 
fc  videt ,  à  Deo  creati  funt.  Quanto  autem  hoc  fecerit  fuc- 
celfu  quis  non   videt  '/  Quis  non   dolet  'i 

Primum  hominem  altutus  ilic  ferpens  innocentiâ  fui  pri- 
vavit ,  &  cum  peecato  totam  illam  mulorum  ex  eo  con- 
fequciitium  feriem  invexit  ;  univerfum  hoirinum  g^nus  ,  à 
primo  quö  nunc  exillunt  imtanti  ,  libi  fabditum  fecit  ,  at- 
que in  eamdem  fecum  detraheret  pcrniciem ,  nisi  hon-.ini 
Divinus  datus  fuifl'et  Redemtor. 

Ubi  verö  femel  fuit  peecato  corrupta  natura  ,  hac  ipsâ 
corruptione  uti  non  celfavit  dscmon  ,  ut  magis  ac  magls 
in  profundas  fceleris  ab^llbs  mortales  demergeret  :  adt.c)  at 
temporibus  Noë  oflo  tantum  juiti  ex  omni  carne  falvati 
lint  ab   aquis  Djluvii ,  qujbus  Deus ,  pœnitcns  fe  feciiïe 


Exkortatio  décima   quofta , 


88 

hominem  ,  profTiam  fa£turam  ijaanuum  luarum  in  uliionem 
iniiiuuatis  l'urtocavit. 

\  ix  niuinlatus  erat  à  fcelere  fuo  Tcrrarum  Orbis,  &  ecce 
ju(ii  Noë  pro^jenies,  multifilicata  in  geiites  ,  t'temonera  ip- 
Rim  adorât  in  idolis  ;  atque  hic  abominanJus  cukus  natio- 
nen omnes  inficit ,  &:  ipfum  humani  gei. cris  holtem  Deum 
conftituit  univerla:  tcrrx.  Frullia  in  progenie  Abrahami 
quicrit  Sibi  Deus  populum  fidelem  :  i'rulha  dat  ipli  Legem, 
Prorr.ilVa,  Tellanicntum  :  populus  ille  ad  reliquariim  gea- 
tiuni  Itultiüam  ideotidem  dilabitur  ;  .eôufque  uc  poil  aliquut 
fxcula  in  iblü  Rcgno  Judœ  verus  Dei  Cultus  perfeveret  ; 
&  adhuL  ,  proh  dülor  !  quim  Ixpè  hic  abundavit  iniqui- 
tas ,  qux  tandem  ccnfumraata  tuit  terribili  Deicidio,dum 
gens  illa  miüum  ad  ie  S:lvatorem  intanii  patibulo  atJixit. 

VerCim  quis  non  cr-edidiilet,  celFaturum  tune  demùtn  dia- 
bolum,  poitquàm  Chriftus  Sanguine  Suo  deleverat,  (Col.  s.) 

^uod  adi' ars Ù s  nos  erat  chirografhun  decreti.  . .  C'  exfol'mns 
princiya  us  ,  C'  yctcfliiut  tniduxii  coûfdinler  ,  pàUni  trium- 
phans  iltcs  in  fcmei'q'jo-^  Ut  ad  CoIofTenles  loquitur  ApoitO- 
ius  ?  ...  At  protedö  nihil  minus  :  majorem  in  rubicm  aftus 
dxmon  pcrL-qui  cœpu  Eccleliam  Chrifti ,  '&  prcclia  cum 
iüis  ejus  ijü.nmittere.  Nóltis  ,  quàm  fxvas  in  lUam  primis 
ftejulis  e.\citaverit  tempeltates  :  deinde  quàm  varios  in  ejus 
finu  lulcitaveric  errores  ,  hxrefes  ,  Ichifmata. .  .  .  Levate 
oculos 'Vcflros ,  &;  videbitis  etiamnum  ,  quam  miferé  di- 
laniata  ï\a  Veitis  Chrifti  ;  quàm  multi  üoftrinam  Ejus  re- 
linquerinc  :  quàm  multre  fint  gentes ,  qux  adhuc  diabolo  in 
idulis  thurificant  :  quàm  ingens  illorum  lit  numerus  ,  qui  Fi- 
tlem  quidem  Catliolieam  protitentur,  led  eamdcm  i'ailis  ne- 
gant.  Dxmonis  fraude  .&  alhitiâ  vigcnt  adhuc  in  medio 
populi  elefti  adulteria  ,  tbrnieationes  ,•  vigent  liomicidia  , 
iiijuUitix  ,  dttraitiones  ,  avaritia  ,  gula  ,  luperbia,  &  tota 
viiiorum  farrago.  (Juinimô  inter  illos,  qui  coram  homiui- 
bus  probi  videntur  &  laudahiles ,  quanti  funt  ,  Deus  irn- 
mortalis  1  qui  coram  Te  ,pleni  lunt  Ipurcitii  ,  mancipia 
Dxmonis  in   tempore   &  in  xternum  tutura  ! 

Si  tantam  adhuc  prxdam  agât  leo  ilte  rugieils  ,  quis  eft  , 
Dileaitiimi ,  qui  ejus  non  exhoireat  potentiam  ?  (Juis  mi- 
rabitur,  iplüm  ab  Apoltolo  vocari  Frincipem  ac  Refto- 
rem  mundi  ,  tenebrarum  harura  '?  Et  quali  non  futiicerct  ad 
JHteritum  nollram' hollis  ille  tbrmidandus ,  jungit  leeidem 
innndus  cum  illecebris  iuis  ac  vanitatibus-;  jungit  ie  caro 
roltrn  ,  inimicus  ille  domeaicus  ,  quem  intri  vifccra  pro- 
pria tbvemus  ;  cujus  corruptio  ,  quali  lege  quadamxrei, 
ad  peccatum  .nos  inclinât ,  cc  in  duram  dxmonis  icrvitu- 
tem  redigete  nos  conatur.  Ilic  mundus  ,  hxc  caro  inftru- 
inenta  funt ,  ^uibus  ille  .utitur ,  ut  in  iuternam  nos  trahac 
veriiiciem, 

(  MdU  h,:bet  r.oiàndi  artes  ')  Ncc  "Porro  femper  apcrta 
fronte  nobilcum  lerjiens  illo  congreditur  :  millenas  nocendi 
artes  habet  :  raillenis ,  diverhl'que  modis  hxc  r,ovit  inltru- 
menta  ad  intentum  fuum  cunvcrtere  ;  quod  hic  pnucis  con- 
Jiderare  juvabit ,  ut,  ex  uiigue  cognotcenttD  leonem ,  inli- 
dias  ejus,  bellandiquo  methodum  faciliùs  habcatis  perfpcftas. 
Atque  inprimis  plurimi  funt  inter  homiiies  ,  a.pertis  cii- 
TTiinibus  deuiti  ,  partira  curantes  illa,  qux  ad  Deum  aut  Sa- 
4utem  fuam  re, ei  nam  pertinent.  Parvte  diifi.cultutis  i'.cgo- 
.tium  cum  (isiihbus  habet  diabolus  ;  vel  enim  quietos  illos 
jreliiiquit ,  prxdx  lux  fecuru.'i  ;  vel  fi  ipibs  in  peccatum  pro- 
.fundiiis  velit  d.emergere ,  ad  manura  femper  h;ibet  miücna 
(Objcfla  ,  quibus  animas  iilas  ,  carni  &  mundo  addiftas ,  re- 
:tibus  fuis  intricet. ,  &  ma^is  ac  ina^is  in  i^lis  ag^r^ivec 
^r.vitutenw 


{S.ryos    Dei  pr.t    reliquis   imfUgn/ii.')  Sed  fi  g^ÜCm   vldeSf 

hominem  Deo  fervire  cupientem ,  &  lincero  corde  Salnti 
fu'.e  allai- orantem ,  hujus  infidiatur  calcaneo,  Imic  ftruit  iö- 
tidiasjin  huncomnera  fuam  induftriain  A:  furorem  convertie 
Nunc  tamquam  leo  rugiens  totam  in  ipfum  fufcitat  in- 
ferni  potentiam^-  nunc  adinitar  ferpentis  fub  venenata  qua- 
dam  herba  fe  tegit,  ut  fecuriùs  incautuni  feriat  aculeo.  (Juod 
fi  deprehenfum  fe  videat  vk  illufum,  aut  li  anima  illa  faii- 
ciata  quidem  iit ,  fed  mox  ad  Fontes  Salvatoris  recurrens 
-Ptrnitentix  Lavacro  fe  einundfet ,  t-unc  novo  furore  inflam- 
maiur  dxmon ,  tentationefque  fufcitat  fortes  magis  ,  magis« 
que  fréquentes  quàm  ante.,  &  innumeras  objicit  cifliculta- 
tes  ,  ut  illam  à  Via  Virtutis  deterreat. 

_(  Modus  quidam  certandi  familiaris  dtemoni.  )  Inter  varioS 
autem  tentandi  modes,  hic  ipli  inprimis  familiaris  eft,  ut 
uuiufcnjufque  inclinationes ,  &  iiiaolem  penitiùs  perfcru- 
tetur.  Si  animo  lis  naturaliter  hilari  &:  jucundo ,  ftnlibi- 
les  tibi  fuggerec  deledlationes ,  uc  ab  illis  ad  crimen  gra- 
.dum  f^.cias  ;  li  contra  trifti  ac  melancholico  ,  ad  iram  ,  ad 
difcordias  ,  ad  odium  &feve.itatem  in  fratres  adducere  te 
ten-abi'.  Si  timidEm  fortius  lis  indolera ,  terrebit  te  otieu- 
diculis ,  qux  in  via  PerfeiSionis  üiperanda  funt  ;  monllra 
finget ,  &  in  defperationem  ,  fi  poliit ,  te  pertrahet  :  quod 
li  ex  adverfo,  mentcra  habeas  generofara  aut  elatani ,  tiiil- 
labit  te  glorix  iSc  lundis  .air.ore ,  vX  ipli  in  fuperbia  limi- 
lii  fias  ;  aduhuores  excitabit.,  ut,  illorum  didiis  fidem  prx- 
bens  ,  teipfum  niagni  facias  ,  &  exillimes  adinftar  pharilxi-, 

te  non  elle  ILcuti  .cccteri  hominum  I:à  novit  cujufque 

genio  fe  accommodare  dx-nion  ;  petindè  enim  ipli  ell ,  live.  , 
hoc  live, alio  medio  retibus  ipliu.s  implicetur  anima,  quam 
pcrfequitur.  Ex  quo  patet ,  Dikftili-mi  ,  quanti  interiit 
Chriliiani  homirvis  ,  ut  ante  omnia  nofcat  feipfum  &  pro- 
prias infiriaitates  ,  femjperque.cautè  cor  fuu.-n  cullodiat,  nc 
vt!  rima  pateat  ,  qux  fe.'-penti -illi  alluto  prxbeat  aditum. . 
Kecelle  ell  igicur  4)alfiones  omnes  &  inclinationes  immo- 
deratas  ,  quaniiim  poliumus  ,  deliruere  ;  quia  hx  in  niani- 
bus  dxmonis  potentia  fiunt  ad  nos  vincendos  inllrumenta. 
Mortificandi  alfeftus  animi  ;  fubjicicnda  caro,  ut  ferviat 
fpiritui  ;  alliduà  vigilantii  luflrandi  funt  intimi  cordis  re- 
celiiis ,  quemadmodum  nihil  non  luHratum ,  non  niunituin 
relinquit  generofus  belli  dux  ,  .qui  civitatem  ab  holle  ob- 
feffam  dei'éndere  Iratuit  &  Regi  fuo  fervare. 

X  Atiud  ejus  Jt-arugema.^  Aliud  dxmonis  firatagema  eft, 
quod  non  iiatini  à  gravioribus  incipiat  ,  fed  paulatim  tan- 
tum ,  &  per  longas  ambages  pias  animas  ad  lapfum  per- 
ducere  conetur.  Novit  qtiippè  fe  mox  repulfam  paliurum., 
fi  apertâ  fronte  crinïen  fuaderet,  &  ab  iUa  propolitione , 
tentationem   fuam  inchoaret. 

Quid  igitur  facit  ?  Uomini  juflo  ,  ut  euindem  finaliter  iil 
grave  crimen  pertrahat.,  incipit  proponere  objettuni  aliquod 
deltdtubile  ,  &  attentionem  quamd,im  circa  ijlud  excitare, 
quemadmov'um  cum  Eva  fecit  ,  cujus  lapfus  .ab  hoc  düxit 
initium,  quod,  ad  voccm  tentatoris  hxiens,  viderit  j; Gen.  3.) 

quùd  l'onum  ejfet  ligiium  ad  yefcendurn  ,  Ù  puljirum  oeulis  ^ 
affcclurtii  dtuclahilt.  Pcftqijwm  lic  per  fcufus  ïz^z  induxit 
in  animum  ,  fulVicit  ipli  vel  leviufculam  .quanidam  ca  vice 
ab  }pro  extorquere  deleüationcni ,  &  objtfti  illius  appeti- 
tum.  Redit  deinde  ad  ali'ultum  Irequentiï.s  ,  t>  animam  il- 
lam ,  jam  terrcnû  dulcedine  inefcatam  ,  &  tentatori  prx- 
bentem  aures  ,  fortius  invadit  ,  ipl'que  ,  dum  hâc  prima 
infidelitate  debilior  f.ifta  eft ,  jam  conatur  fuadere  non  tantâ 
tiniidi:ate  opus  elTc  ,  non  agi  hic  iiisl  de  peiiculo  tenuis 
cujulliara    culpx  j  .&  ab   huinma  iufirmitace  infeparabjKs, 

quuci 


tertla  in  Dominica  Prima  Qiiadragefwi^. 


qnâm  idee  facile  Oeuslpfe  excufat.  Varios  deinde  infiiiuat 
pretexcus,  cur  hic  &  uuiic  juité  fe  exponac  hujufraotii  peri- 
culo  ;  puta  ,  fic  requirere  ftatum  ejus  ac  funftiones ,  nee 
vitari  hujufmoiii  poliè ,  nisl  velit  quis  de  hoc  mundo  exi- 
re  Atque  hinc  fit ,  ut  occafione  'illâ  fccpiùs  occurren- 
te  ,  paulatiin  expellatur  iftius  peccati  hoiror,  ö;  laxato 
hoc  animi  frxno  ,  tandem  nautragium  patiatur  homo  ,  & 
graviflimo  crimine  intelix  inquinetur.  Quod  ubi  taftum  vi- 
dée tentator ,  tune  iteruin  feenam  mutat,  &  pcccatum  il- 
lud  ,  quod  antea  adlcribebat  infirmitati  ,  quod  ut  !eve  Ok 
nullius  momenti  reprxfentaverat,  jani  confummatce  oilen- 
du  ede  malitice  ;  jam  tamquam  graviflimum  crimen  &  ve- 
niâ  indignum  rcprehendi:  ;  jam  lug^erit ,  tam  gravia  efle 
illa,  qua:  libicudit  viiicula  ut  ab  illis  liLerari  fit  impolii- 
bile  :  tx.  lic  in  delperationem  propellit  infelicem  aniiiiam  , 
eamque  jugo  diabolico  fubditam  retincre  fatagit. 

Hx  dtemonis  iniidiœ  docent  nos,  Dileftiilimi  ,  quàm  ne- 
cefle  fi:  juxta  nionitum  Chrifii  continuo  vigilare  ;  qu;im  ne- 
Ceffe  iit  vel  leviiiimis  obftare  initiis ,  nee  mendaci  illi  fpi- 
ritui  credere  ,  aut.ejus  rciggeftionibus  vel  in  leviiiima  re 
aures  prwbere  :  undè  &  i>criptura  beatum  dicit  hominem , 

(  Prov.  2G   )   qui  feniper   cjl  pnvidiis. 

(  Ali^uando  iransfigurti!  fe  in  AngHuni  luris.  )  Sed  num- 
quàm  periculofiof  eft  dïcmonis  induliria ,  quàm  dum  ange- 
his  ille  latana}  transôgurr.t  le  in  Angelum  lucis  :  nam  & 
hanc  formam  nimis  iVepc  ailupiit  ,  &;  pr;eto:;tu  pieir.tis,  aut 
debiti  cujufdam  ofticii  ,  innumeros  proh  dolor  ;  decipit, 
&  à  via  virtutis  iaeit  deae.riere. 

Sic  V.  G,  inculcabit  Patrilamilias  numerofam  fibi  à  Deo 
eiTc  conceflam  prolem  cui  teneatnr  prolpicere,  ut  ipfum  ab 
êleëmofynis  retrahat ,  iit  ipfum  pr.ulatim  ad  avaritiam  de- 
ducat,  imo  ad  varia  deinde  injulta  media,  quibus  opes  Ck 
ibnunam  luam  adangea:. 

Eàdem  indultrià  talfam  Divina;  Legis  tcmulationem  ,  ó: 
mendacem  Keligionis  zeium  iliquando  infpirat  hominibus, 
eôulque  ut  m^ilefaftis  fuis  obiequium  fe  prasliare  Deo,  & 
Jilius  honorem  promuvere  fe  exiltinient ,  dum  interim  acer- 
rimè  hunc  ipfum  impugnanc.  Kâc  fraude  Saulum  eoëgit 
.  nafceutem  Chiiiti  Eccleliara  perfequi.  Hâc  fraude  Roma- 
taum  Ùrbera  in  Chrülianos  armavi:  ,  quos  fuggerebat  elle 
Divinitatis  ofores  Hâc  fraude  acihac  hodiè  decipit  iot  er- 
Tantium  railiia  ,  qui  lub  prnctextu  reformandic  Ecclelite,  & 
feftandi  Doftrina;  Evangeiic-.e  puritatem  aberrant  à  Via 
Veritatis ,  &   ocalos   claudunt  Vera;  Luci. 

Sed  quid  de  errantibus  hic  loquor  ;  non  raró  hic  fraude 

obfcurat  aurura  optimum   Eccleiia; ,  ip!os  Sacerdotes  ,  ip- 

fos  Dei  Minifiros.   Quàm  mülios  ex  illis,  prcctextu  curan- 

dte   vrdetudinis  ,  aut  necclfariam  corporis  curam   gerendi  , 

.avertit  ab  impendendo  Ovibus  fuis  ardua  quœ  illis  debent 

oblequia,  fenlimque  infleilit  ad  vitam  molliorem  &  plenara 

delidià  ?  Quàm  multoSj  fallb  lucfandi  animas  de.iderio  ac- 

cenfos,  in  occaiiohes  conjicit  periculo   plenas  ,  in  quibus 

animx  propriœ  jafturam   faciunt  x*  Quàm  multos   exceilivo 

feveritatis  zelo  abripit  ?  adeö  ,  ut  duri   fijnt   &  i;itraûabi- 

les  ;   &  lub  fpecie  fervandi  Canones  &  Difciplinam  veteris 

Eccleiise ,  libi  folis  fuperbé  fapiant,  atque  fuo  ageudi  modo 

•à  Sacramentis  avertant   populos  ,  «ü:  Salutares  Chiiiii  lon- 

'  tes  peccatoribus  obturent.    Alios  contra  ,&  quidem  pjures 

prioribus  fub  benigaitatis  ac  commiferatioiüs  fiternxfuco 

canes  facit  ijou    valentes  latrare  ;  medicos   imperitos,  qui 

vulnera  non  fonant  ,fcd  tegunt  tantum  inaJii  cruftà ,  0^  pœ- 

nitcntes  fuos  ad  infernura  fecuros  tranfmittunt.    Alios   de- 

■  niquc  fub  colore  üucera:  ac  ardcntis  pietat-is-  feducit  eóuf- 


?9 


que  dirmon,  ut  eos  mille  fcrupuüs  involvat  ;  adeö  üt, 
anxietatibus  continuis  obrutos ,  ad  quodvis  bonum  perpe- 
trandum  reddat  inhabiles,  &  à  via  Virtutis  alacriter  iec- 
t'anda  alienet.  Quofdam  verö  in  oppofitum  detorquens,  fcru- 
pulorum  vitandoruni  caula  incurios  facit,  &  in  rebus  etiaia 
gravibus  Salutis  lux  négligentes. 

Et  hos  quidera  d.ïmonis  laqueos ,  qui  fpecialiter  Minif- 
tris  EccleiiX'  vitandi  funt ,  anno  proximo  ,  li  Deus  dedc- 
rit ,  penitiùs  conlidorabimus  ;  hodie  hoc  unum  fufliciat  an- 
notslfe,  Diletiifiimi ,  confcientiâ  reüa  opus  effe ,  qua;  fo- 
lidâ  pietate  nitatur  ac  prudenti  fcientià  ,  ut  an^elum  fata- 
na;  difcernere  ab  Angelo  Lucis  ;  fpiritus'  probaie  utrüm. 
ex  Deo>iint  ;  genuinam  virtutem,  qucc  in  medio  inter  duo 
extrema  confiltit ,  fedari ,  &;  viam  aliis  ad  'eamdem  mon- 
lirare   valeamus. 

(  Sid  tarnen   ex   una    vel  altera  parte  feiffum    rmznifefiat.  ) 

Quamvis  autem  iu  his  omnibus  non  parvœ  occurrant  difii- 
cultates  ;  li  tarnen  perfeverantes  fimus ,  &  ad  ipfum  Dei 
Verbum  libremus  illa  quœ  fuggerit  inimicus  ,  nondiufraus 
ejus  latere  poterit  ,  fed  ex  una  aut  altera  parte ,  apertl 
facie  fe  prodet  Hoc  docemur  ex  ipfa  Chriiti  tcntatione  : 
primo  enim  occuhabat  fe  da:mouis  aitutia  ,  &  Chrillo  t'amê 
jam  prelTo  fuggerebat,  ut  extraordinario  ahquo  medio  fuc- 
curreret  prfcfenci  necellitati  ;  aft  ubi  cernebat  Chrilium  Di- 
vine Providentiœ  totaliter  fe  fubmitteutem  ,  &  in  Eà  folà 
collocantera  fiduciam  ,  tune  hâc  Eàdem  Ejus  virtute  uti 
voluit ,  ut  Ipfum  in  prœfumtionis  dejiceret  excellum  :  .ve- 
riira  &  hic  repuifam  pall'us  ,  aperte  demïtm  fe  prodidit  , 
om.nia  Mundi  Regna  Chriilo  promittcns  ,  li  Divines  ipfi 
impondere  vellet  honores. 

(  f^i^iLandum  continuo  contra  hunc  hoflem.  )  Jam  fatis  often-  ' 
fum_  eli,  Dileûillimi,  quàm  formidandus  lit  hoftis  ille,  qui 
uobifcura  congreditur  ;  cuàm  varitc  lint ,  quas  ftruit  inli- 
dix  ôc  quàm  inevirabiles  ;  quàm  potentia  moveat  arma  qui- 
bus nos  obruat  :  ac  proinde  facile  çolligitis ,  continua  vi- 
gilantià  opus  elfe  ,  contin-uà  Legis  Divinœ  meditatione  ;  fer- 
van.îum  quùque  cor  ab  omni  paiiione  ,  ab  omni  peccati 
lube  alienum  ;  ac  demùm  ferventi  oratione  implorandum 
alliduè  Divini  îsuminis  auxilium  ,  linè  quo  tAntos  impetus , 
tantos  afliiltus ,  non  dico  vincere ,  fed  ne  fuftinere  quidem 
valemus. 

(  Duobus  prxcipud   mediis   utendum  )  Porrô  Chriliiani  ho- 

iTi'.nis  in  hoc  punfto  induliria  ad  duo  putiilimùm  caoita  re- 

vocari  poteit     Qi_iorum   priraum  eft,  ut  tentaàones',  dum 

nondum  exorta;  funt  ,  quantum  poiiibile  eit ,  conetur  evi- 

tare.    Secundum  autera  ut  primo  quô  uriuntur  momento  , 

forti  animo  afiurgat ,  &  viriliter  hoftem  propellat. 

^  Et  inprimis  vitandus  elfe  tentationes    nemo  non  intelli- 

gît ,  qui  pcrfpedtum  habet ,  quanta  lit  ex  una  parte  infir- 

•mitas  noitra  ,  qiunta  natura^  in  malum  propenlio  \  ex  altera 

verô  quanta  iit  potentia  dicmonis  ,  quàm  fubtilis  induJlria; 

quantus  ad   nocendum   &  maöandum  furor.   Chriltus  Ipfe 

hoitem  uoiirum  vocat  (Luc   \\.  &Lloin.  \2.^j  potentem  ar- 

maiitm  ,    &  princij.em.  hujus    mundi  :  ï\tC    linè   caufa  Apolto- 

lus  ad  Chrillianos  omnes  e.\clamat  :  (  Eph.  4.  )  Noiite   h- 

cum  dan  diabolo, 

Quàm  incauti  igitur  funt  ,  qui  improvidè  fe  exponunc 
lapfui,  a  que  ilhs  liué  julta  caufa  occafiones  qiueruqt,  in 
quibus  pailioni  naturali  jinigiuitur  dîcmonis  inlidlx  ,  &  cor 
femi-faucium  ac  inibelle  ,  innatoque  corruptionis  ponderi 
pene  fuccumbens,  tclis  iniraici  e.ponitur  !  (  Eccli.  3.  )  y^i 

umat  penculum  ,  telte   Scripturâ  ,  in  illo  perihir.    Et  quis  eft  , 

qui  fuis  audeat  viribus  contidere,  dum  videt  Petrum  ïd  vocem 

w 


90 

ancillulx  Dominum  fuum  abjurantem  ?  Dum  videt  Davidem 
Prophetatn  Syndillimum  ,  viriun  recuinlùm  Cor  Dei  ,  uiio 
iftu  oculi  mufjtnm  tuiile  in  adulterura  ik  Loiniciilam  ? 
Non  V2L  igitur ,  Dikailiimi ,   fed  Juxta  lapicutis  moni- 

tXim  (  Prov.  4.  )  omni  cuflodia  fcn'ate  cor  vefruni  ;   janUUS  l'ta- 

l\iHm  claudice,  ne  per  ilhs  dxmon  iiuret  in  animam  ;  car- 
r.em  mortincate,  ut  adinftar  lervi  ,  Ipiiitui  lubjedta  lit  i 
C  IVIntth.  2Ó.  )  yigilate  ,    Ù  orati  ut  non  intntis   'm   teniatic- 

mni.  Veii'amur  omiies ,  quorquot  fumus,in  terra  hollili  ; 
undique  infuiisc  ,  undique  pericula  ;  undique  Icopuli  tiiiiendi 
fiiiic,  &  prxter  hxc  orania  deiifillimis  circumdamur  teiie- 
bris...  Qiiis  inter  hxc  )e  putabit  tutumJ'  Quis  üiiè  timore , 
fine  circumfpedtione  pafTus  luos  prxfuiTiet  lirigeie/  Me- 
ritö  iijitur  oicit  Sapiens:  (Prov.  28.)  B^aius  homo,  ^ui 
jcuifer  ejl  pcvidiis.  Nolite  tarnen  hic-  pavorein  iatelligere  , 
qui  Icrupulofo  quodam  horrors  conturbec  auimum ,  &  hài: 
Jfl'à  turbatione  periciilum  adaugeat.  Sedatâ  meute;  &  lan- 
guine  (ut  aiunt  )  Iriyido  opïis  eft ,  ut  in  tantis  periculis 
conliiiuti ,  conflifium  evitare,  aut  hoftem  ,  fi  pugnandum 
fit  ,  propuUare  valeamus.  Prudens  itaqne  &  Cliriltiaiius 
pavor  exigitur,  qui  non  turbet  aiiimum  ,  fed  attentum  ip- 
fum  rcdiiat  ad  laqueos  ,  <Sl  pericula  ;  qui  hxc  eadem  ho- 
mniera  doceat  eviiare  ,•  qui  faciut ,  ut  femper  anuatus  , 
tfeiiiper  in  pra^llum  pi.ratu's  incedat.  Atque  hàe  imprimis 
mc'liodo  inanern  reddunus  diaboli  poteniiam  ,  uuemadiKO- 
tfiiin  jam  multùm  profecit  Dux  belli ,  qui  hoftem  ex  ad- 
Vtifo  habens  ,  cujus  viribus  iacilè  pollet  opprimi  ,  con- 
fiiitum  tarnen  evitare  novit,  inlidiarum  loca  tranlire  ,  Ck 
fecuruiTi  in  ejus  confpeöu  traducere  exercitum. 

Verùm  nimis  plenus  e!i  tentatioaibus  (  1.  Joan  5.  )  mundus  , 
qui  tvius  (Joaiine  telle)  'm  maügno  pojitus  ejl  ,  ut  leniper 
valeamus  evadere  conflittum  ;  tkChrilliani  homines,  etiam 
vigilainiüimi  ,  tentationibus  niniis  fœpè  iiiipetuntur.  'l'tn- 
tati  lïint  olim  in  folituiline  Antonii  &  liieroiiymi.  Ten- 
tatu?  eli:  in  deftrto  ad  Iblatium  nollrum  Chriltus  Iple  ,  & 
ad  I'jus  exemplum  ,  fxpe  in  iliis  locis  ,  ad  quic  ub  Ipf'o 
Pei  Spiritu  erim.us  dedudti  ,  accedet  ad  nos  ttntator,  & 
totis  in  unum  collcöis  viribus,  immani  furore  nos  aîlllict. 
Hoc  itaque  ii  fiat,  liatim  coiifirmandus  elt  animus,&:  im- 
perterrito  corde  certamen  incundum. 

Ia  hoc  autem  ceruimine  prima  régula  fit ,  ut  in  ipfo  ten- 
tationis  limine  rei.ftamus  diemoni  ,  neque  pi.iiiim  pedis  ei 
"cedanms.  Omi.is  eiim  tentatio  levior  eii  in  luis  primordiis  , 
&  quando  cor  necdum  inteeit .,  faciùùs  xepeiliiur  ;  li  vero 
'«X  negiigentià  noitrâ  femel  egcrit  raiices,jaiH  roborata  & 
eor.firmata  magis  fit  pertinax  ,  nee  ui.vi  niagna  cum  ditü- 
cultate  debellaiur  :  diemon  quoque  ,  jam  pro  parte  domlni.ns 
cordi.evadit  audacior  ,  animaiiiquc  pjima  ilià  iniidtlitate 
'debilitatam  ,  &  confraftis  jam  pene  vinbus  eertantem  ,  longè 
faciiiùs  expugnat.  Ditficilior  quippe  fit  civitatis  detcniio  ,  li 
jam  prima  ejus  munimenta  ab  holte  fuennt  intercepta 

(^  Pro  ^  arietate  icntuiionuni  \aruinaus  ejl  modus  fugn.e.) 
Deinde,  quemadmodum  experti  gubernatoris  eft,  diverlb 
oppugnatioiiis  modo  d.vcrfum  quùque  dcjfeiJionis  genus 
oppunere  ,  iià  &;  nubis  cum  dxii:one  agendum.  Tentatio- 
'nes  eiêiiim  aliqux  dirtflè  oppugnuri  poliuiit,  aliœ  verè 
indiredè  tantiim  &:  obiiquc.  Si  ad  fupeioiamju  ad  irain , 
fi  ad  gulain  ,  li  ad  injuiiitiam  tenteris  ,  coiilidera  audaüer 
jllorum  aâuum  inrrinfecara  deformicatem  ;  examina  illarum 
.^aiiiunura  ,  uti  &:objeiti  quod  prol'equeris ,  circumllanii-.is  , 
wt  lic  p^.liio  ipla  tibi  vilel'cat ,  &  tu  ub  ea  exhorreas.  Si 
Verö  te  iavadat  i!;emon  luxuciic  ,  noli  cogitationeiii  ud  illos 
aûus ,  aut  id  objeftum  eoruni  applicarc  ,  led  iuiiin  ad  JJëuoi 


Exhortaüo  dedma  quarta^ 


recurre  ,■  cogita  de  Palïïone  Chrïüi ,  de  Prem's  Jetcrfifs  ,  <Te 
Gloria  Cœlelli  ,  imo  eiiani  rei  cuidam  inditterenti  animuri 
applica  ,  neque  enim  linècaufa  dixit  Apoftolus  (1.  Cor.  ó.  ) 
Jitgite  fornicctiiomm  :  eoquod  in  fula  fuga  quoirenda  lit  in 
hoc  certamiiic  falu.--. .  . .  Jofephi  exemplum  imitare  ,  qui  à 
domina  fua  ad  crimen  foUicitatus  non  htelit  non  altercatus 
ell  ciim  illa  ,  fed  cogitans  intra  fe  .•  (  (jen.  39.  ;  Çaon:odo  .  » 
pojjum  hoc  malum  jacere  ?  llatim  fugiendo  ,  teiitationi  fe 
fubripult.  .. .  ündè  &  illorum  rejicienda  ell  methodus , 
qui  pollquam  in  hàc  materia  fuerunt  tentaii ,  curioliùs 
exarninan;  volunt  confcientiani ,  ut  ftiant  an  &  quoufque 
prxTtiterint  confenfum  :  nam  pneterquam  quód  inutile  fit 
ejufraoi'i  fcrupulofum  examen  ,  cum  proprios  fuos  atiedlus 
exafte  metiri  homo  nonvaleat,  infuper  refricando  memo- 
riam ,  imaginationem  de  novo  commovent  ,  &  hâc  occa- 
(ïoiie  i^epiiis  in  novas  anxictates  labuntnr  &  in  teutatio- 
nes  priori  graviores.  Si  itaque  de  prxrtito  confenfu  du- 
bites,  humiiiter  te  accufa  ,  proiu:  \ïtûA  fronte  vioebitur  ; 
hoc  didtat  Chriftiana  prudentia  ;  h.ec  piorum  praxis  eit  , 
nee  plus  ad  reöam  Confeliioneni  Chriflus  expofcit, 

(  Kumquam  vincil  damon  ,  nisi  voUntes,  )  L.eterùm  ,  Di- 
leûiirimi ,  quantùmcumque  importunum  fit  bellum  ,  quoif 
in  nos  movet  inimicus ,  quantùmcumque  lit  gravis  tenta- 
tio ,  hoc  femper  habete  prteoculis,  aliud  prorsùs  elle  fen- 
tire  tentationein,  aliud  eidero  cüul'entire.  Nam  ,  ut  Au- 
guHinus  dicit  ,  dœmon  non  estor^uet  à  nobis  cunjinfum  ^ 
fed  pttlt  i  &  iX\\À  :  fuaddTt  O  follicitare  yoiejl  y  cogère  non 
poiejl.  Et  iterùm  alio  in  loco  caiii  alligato  da.'monem  com-i' 
parât,  qui  latrare  quidem  poteft ,  mordere  autem  neminera, 
iiisl  qui  propiùs  volueiit  accedcre.  Igitur  ficuti  Chrilto 
fiiallt  quidem  ,  ut  Se  ex  pinnaculo  l'empli  ^rfecipitareï 
deoisum  ,  fed  non  Ipfum  prarcipicavit  ,  iia  quoque  &  no- 
bis praîcipltium  fuudcre  porelt  ,  fed  numquàm  cademusin 
jllud ,  nisi  libéra  voluntate  nofmetipfos  pisecipitemus.  Ex- 
agitare  quidem  corpus  poteft  ik  potentias  aniiiise  ,  fed  nihil 
valet  in  liberam  noiiram  voluntatem.  (Juamdiu  pugnamus  , 
vincimus.  Si  varia  armorum  geneia  habeat  da:mon  ,  nec 
nobis  quôque  ad  viitoriam  arma  defur>t.  i''idem  habemus , 
Verbum  L»ei ,  Piomifla  I  ivina ,  &  fuper  hccc  omiiia  hu- 
milem  &  aliiduam  oraiioaem:  h;ec  initnimeuta  funt  ,  bîcc 
fcuta  ,  in  quibus  poniiniUS  (  Eph.  6.')o/nniu  tela  nequi^iml 
hujivs  ignea  extingucre.  Tantum  opùs  efî  pro  felici  eertami- 
nis  exitu  ,  ut  velimus  reuft^re  ;  nara  juxta  Apofioli  .la- 
cobi  monitum  :  (  Jac.  4.  )  R  Jlji'ue  ..  diubcio  ,  CffL^iei  à  yciis. 

(  .-Jdàortario  ad  fiduiiaw  )  InfiTmï  fumus  ,  fateor  ,  &  in- 
terim cum  hoftium  multicuciine  ingenti  pugnandum  eil  .• 
fed  li  Deus  aperiret  oculos  uolirus  ,  quemadmodum  feci 
miniltro  Elifei  Reg   ]\.  ,  videremus  (  iV.  Reg.  6.) plures 

iiobifcum    ej/e  ,  quàni  cum   illis    Quiil    valent   ,    dic    qucclo  ^ 

rebeLis  iilius  creaturse  arma ,  contra  Omnipoteiitis  Virtu- 
tem  ?  Numqiiid  meritô  vires  ejus  poUumus  contemnere  , 
&  cum  Paulo  exclamare  ;  (  Rom  8.  )  Si  D^us  yro  ncbii ^ 
cuis  conira  nos  ?  Imó  ,  DileSiUimi  ,  Deus  lîobifcum  eft  , 
quamdiu  reliftimus  diabolo  ;  nec  deferet  nos  nisi  prias  à 
nobis  deferatur.  Pat    quidem   da;moni    ten:<indt  ticemiam  y 

ut  inquit  Arrbrofius  ,  Jid  non  cojinm  fuiruindi....  Ad  meit~ 
furam  ,    ait  Aug.  yermiiiiiur  tenture  diabolus..  .    Et  qujd  OpuS 

elt  Ambrolii  ,  quid  Augufiini  tellimoniis  ?  Numquid  de 
hoc  Divino  adfutorio  fponforem  habemus  Ipfum  Sjiiritum 
Santium,dum  per  os  Apoltoli  ad  Corinthios.;(  I.  Cor.  10.) 
fidelis  ..  Deus  eji ,  qui  non  paiietur  lOS  lemari  fuj  ra  idy 
ijuod  porejlis  ,  Jéd  fiiàct  eiiitti  cum  uniationt  proy*ruum  Ht 
pcj/itij  Jujiincrt. 


tertia  in  Dominica  Prima  Qaadragefimce, 


(  Ex  teniarioné  utilirus  mutiiylex  )  Non  folùm  jgitiir  pro- 
öïJttieiir  nobis  vitto  ia  li  jnignemus ,  feil  eciam  imil:iplex 
ex  ipia  pugna  provemus  ;  atque  ità  ,  freiukiire  lixinone  , 
Ofpugnacioncs  ipfic  ,  quibus  nos  perJere  volebat ,  in  pro- 
piiain  ejus  vertuntur  ruinam ,  &  Coronam  Gloriïe  nobis 
atiaugent. 

ï^ünio  itaque  Deum  incufet ,  quod  tentaii  pcrmittat  Fi- 
delts  Servos  Sues  ;  plurima  eni:n  e.x  hoc  certamine  in  Ipibs 
derivatur  utiiitas ,  plurimiim  lucri  fpiritualis  ,•  quod  ,  aiue- 
^uani   finein  dictui  i  faciam  ,  hic  paucis  juvabi:   expendcre. 

'I'eiitatio  iiiprimis  probatam  rcddit  virtutem  ,  quic  num.- 
quatn  magis  quam  tenipore  teata:loins  relpleiuiet.  llliic  Ma- 
th;jihias  moruns  ,  filioique  fuos  ad  tbniter  lereiulum  tribu- 
lationcs  exhortans  ,  ilbrahanû  adducit  extiripliim-  :  (  J. 
Wach.  2.  )  yJtr,:h.tn:  ,  inquic  ;  nontid  in  lentai'tone  inventus  ejl 
fid^tis  ,  O  rei'utucum  ej'.  et  ati  jujii.ium  ?  Iliuc  Allgelus  ad 
Tobiam  :  (  'l'ob.  12.  )  (^.lia  aca^tus  eras  Deo  ,  /idccj/e  /ui.  ut 
temaiio  frolarct  ie, 

IJomo  neiiipé ,  qui  ia  tentatione  fidelis  permanet  ,  pro- 
bat  Deo,  hoc  unicum  iibi  in  votis  efle  Ipli  adhxrere  , 
tjulque  aroorera  omnibus  rebes  creads  pr-Eterre.  Probat 
leiplum  iibi ,  &cünvinciturhoc  experjmenco  ,  Ie  Deum  dili- 
gere  ;  quod  tehiiuouium  ,  coulol.nione  plenum  ,  non  ità 
lentiret ,  ii  cunCta  pro  voiis  fluereac ,  nihilquï  huberec 
pro  Chiifti  amore  ptrferendura. 

Deinde  tematio  occalionem  prxbet  aftus  fublimiores  in 
omui  viitutum  jjenere  exerceni-i.  Si  non  fuillet  tentatus 
Abraham  ,  dicite  ,  qu;efo  ,  au  ad  eum  )  idei  perveniilet  gra- 
riura  ,  quo  promeriius  ell  vocari  Pater  Credtntium  ,  &  ]p- 
fum  Dc-um  ,  Ijliura  Suum  pro  mundo  duntem,  in  fi^jura 
prœfignare  ?  An  Jofcph  ,  an  Sufanna  tam  iliuftria  fuiliént 
Caltitatis  exerrpla  ;  Job  vcrö  ik  'l'obias  Patientiie  ,  li  non 
fuitFent  tentuti  i*  li  non  in  mediis  tribulationibus  Patrias  Le- 
ges detcnciiilLnt  Machabxi  :  li  non  inter  tormenta  expiràf- 
lent  tot  millia  Martyrum  :  li  non  a  niuuili  illecebris  op- 
pugnatx'  iuiflènt  tot  Chrifti  Virgiiies  :  fiuon  pro  Eccllia  Dei 
ludores  ,  vi^iüus  ,  perfecutiones  fullinuiirent  tot  egrcgii  Con- 
Teli'ores  ,  prufeftö  nuraquam  oranes  ilJi  ad  tantum  excel- 
kniiam  Virtutis  ,  ad  tam  lublimem  Sanüi'.atis  gradum  per- 
venillent. 

Auget  ergo  virtutem  tentatio  ;  fed  illam  prx  relüpis^ 
quaicxnerarura  eft  lundameiitum  ,  nempè  HumiKatem  Lhrif- 
tianam  ,  atque  ideó  fatetur  de  feiplo  Apoltoius  :  (  11  Cor. 
12)  ne  niagniiuda  re\  elationuin  emllai  me,  datas  ejl  mUli 
fiimulus    i::rnis   me.x  angelus  fuiante  ,   qui  me  celiiyh'iet .... 

Nimis  prolefto  inn;:ta  ell  homini  luperbia ,  adeö  ut  raulii 
gloiiarcntur  in  benetadis  liiis  ,  &  putarent  Ie  elie  aliquid 
fupra  id  quod  funt,  licque  meritorum  l'uorum  coronam  pcr- 
derent ,  nisi  per  tcntarionem  humiliati ,  infirm:ta;is  lux  con- 
tinuo fièrent  conl'cii.  Eft  porre  haec  chrill.ana  humiatas 
Sineuciiiimus  fruélus  ,  qui  ex  tentatione  percipitur  ;  nihil 
quippe  ir.agis  coniund.t  dseraunem  &  devincit ,  quàmlivi- 
deat  hominem  hâc  occailone  fe  coram  Deo  huniiliantem  ; 
tales  enira  hiptrare  fe  poltè  aut  luis  laqueis  irretire  dcfperat. 

iacic  igitur  ttntatio ,  ut  humilior  fia  homo  ;  facit  quö- 
lus,  ut  infiriTriiatem  luam  agnofcat  ,  atque  ità  dupiicet  vi- 
gilantiam  ,  timorem  Do.iiim  ,  prudentiam  &  circumipeflio- 
nem  falutarera  ,  qua:  omnja  i  cpenrent  ,  li  in  longa  puce 
conliitutus  pcriculeiara-  fecutitawm-  &  Uu^uorera  raortife- 


91 


rum  contrahcret.  Facit  hxc  eadem  t«iHa«o ,  i»  identidem 
levet  ociilos  luos  in  Cœlum  ,  ut  firmiùs  adhxreat  Deo  ,  ut 
auxihum  Iibi  poftulet  ab  Jllo  ,  cuius  folius  viribus  debere 
fe  agnolcit  vidtoriam.  Duplicat  quöquc  orarionis  Itudiuni 
in   quo  oraiionis  exercitio  lumma    pcrl'eaionis    Chrittianie 

Conultlt  :  nam  ,  AugultlUO  telie,  qui  novii  beni  crarc,  novit 
bcnè  viverc. 

Patet  ex  his  omnibus  ,  tentationera  .Tufiis  afierre  rraxi- 
mum  meri:orum  rncrementum  ,  &  ejus  occalione  immensùm 
augere  Immortalitatis  Coronam,  quam  iibi  poit  breve  hoc 
certatnen  in  xternum  repolitam  nórunt.  .  .  Atque  hx  ten- 
tationis  utilitates  ,  fic  compendio  relaite  ,  futiiciant  ;  quarum  , 
vel  lingulte,  li  pro  materix  dignliaie  tiauaudœ  forent ,  juf- 
tam  exigèrent  orationis  molem. 

(EriLuGUS  )  Quid  igifur  ex  prxdiftis  concludendum  , 
Dilectiilmii  ?  Hoc  icilicet;  vitam  kuic  continuam  elie  mi- 
liiiam  ;  luöandum  nobi=  cum  inimico  terribili ,  cujus  poten- 
tiara  ,  induftrias,  furorem  nimis  proh  dolor  I  experitur  rai- 
ferummortalium  genus  :  ciijus  denique  vdrultus  propellers 
aut  vincere  ,  nequaquam  ünè  Divini  Numiuis  auxiüo  va- 
lemiis. 

Itaque  fummo  inprimis  (ludio  caverdum  ,  ut  innnnitntis 
noftrx  confcii,  quantum  poilimus ,  inimici  evitemus  oc- 
curlum  neque  line  caufa  animam  noitram  dubio  certamini 

expoiuinus  :  (  Eccli,    3.  )   Oui  enira   awal  }erUUum,  in   Ulo 

fenbit  \  nee  iccautis  aut  imprudentibus ,  ftd  vigilantibus 
&  orandbus  opem  Suam  promilit  Omnipotttis. 

Cùin  tarnen  ,  eo  non  obliante  ,  quotidiana  occurrat  cer- 
tarainis  occalio  ,  hinc  nofirumelt  armatos  effe  in  prxliiim  , 
&  bene  prxparatum  peftus  ferocienti  telhix  ohjicere.  At 
proindejejuniis  &  vigilüs  maceranda  caro  ;  fpcrnendus  mun- 
dus  cum  fuis  illeceoris  ;  mortificandi  corporis  fenfus  :  nam 
hxctotidem  inftrumenta  funt,  quibus  in  noltram  perniciera 
dxmon  abutitur  Deinde  iiidii"iria  induflrix  cpponenda  eft  : 
obliandum  à  primofcntationis  momento,  ne  dxmon  pedern 
figat  :  aüquando  infultans  inimicus  direftè  repellendus  ,  ali- 
quando  indiredè  ab  eo  dtchnandura  ;  &  hoc  ultimum  in 
matena  luxurix ,  prout  vidimus ,  pro  firma  régula  fervari 
oportet. 

His  moniris  prarmunki  ,  (  Ifai.  21.  )  r''rgiie  prinr-pes  ,  cr~ 
ripite  clyyeum  :  cum  canc  furibundo  pugnabitis,  fed  ligato  , 
qui  numquam  nisi  volantes  morJebit  Reüliite  latrstui  ejus  , 
iv  iatis  eft  ;  neminem  enim  vincet  nisi  qui  priùs  arma  ab- 
jCCent.  (  Eph.  ó.  )  Prop.ereu  accipiie  armiaur^ni  Dei;  ..  . 
iümuefcu  uni  fidei  i  .  .  ,  grUeam  Caluns  ajiumi:e  ;  Cf  aUdiunt 
Jpiriiüs  (  quod  ejl  verl-um  Dti.  )   Hxc   eft    (  Cant.  4.)  ar77:a- 

tura  for.ium  ,  qua  induti  ,  Dileftiffimi ,  nihil  ell  quod  ab 
bofte  metuatis. 

Supplici  prece  Divinum  pofciteauxilium  ,  ccnjicite  oca- 
los_  in  propugnatorem  noftrum  Chrifium  Jefum  :  nam  cum. 
Iplo  ik  pro  Ipfo  pugnabitis  :  111e  certaminis  Veftri  Fpeda- 
tor  crit  &  Adjutor  Revocate  in  memoriam  fideliiatem , 
qiiam  Jpli  debetii  ,  prxmia  ,  qux  promii.t  vincentibus  ;  fup- 
piiaa  ,  qux  n-inatur  turpiter  hoiti  csdentibus.  Atque  ità 
fiet  ,  Diiedtillirei ,  ut  non  tantum  ruinam  nulbm  pati'.niiiiï , 
led  contra  ,  teniationibiis  in  virtute  hrmati  meritorum  Vef- 
trorum  augeintis  cumulum  ,  &  clariorem  redixtis  Coror.am 
blor.x,  qua  poll  brevem  hujus  vitx  luüam  athletss  SuvJ 
Lhriltus  in  a^cernura  coronabu.    Amca. 


.^;^ 


jjj.. 


EXHORTATIO  DECIMA  QUINTA ,  TERTIA  IN,FESTO  PASCHATIS. 

Ad  norinam  Chrifti  Refurgentis  vicam    nos    oportet    innovare ,  exhorreiido    deinceps 


omne    peccatum 

Surrexh  ,   noa    eft   hlc.     Maici   i5. 


f.   6. 


vJLORIOSA  Salvatoris  nortri  Refurreûio,  quam  ho- 
dic  recolimus,  Dikftinimi,  tam  fublimem  inter  Chnltiaiiae 
Rcligionis  IMylleria  locum  obtinet ,  ut  in  illa  tctam  Fiilem 
noftram  lundari  airerat  Paulus  in  prima  fua  ad  Corintlùos 

Eyiftola.   (I.    Cor.    15.)   Si,   inquit , Ckrijlus  non   rejur- 

Tcxi.  t  inaiiis  eji  ergo  pntduaùo  nojira  ,  inanis  ejl  C-  fides 
yelir.i  :    inienimur  auem  ù  falji  tejies  Dei.    Quis  porro  non 

videi ,  totam  ReUogionem  corruere  ,  li  teftimonium  Apoi- 
tolorum    taU'um   iit  ,  prxdicatio  iiianis,   itiams  quoque  & 
Fides,  quam  per  univerfum  Terrarum  Orbem  promulgârunt  ? 
Ilinc  lpeci;:liter  Divina  invigilavit:  Providentia,  ut  Myi- 
teriura  iilud  tot  ac  tamis  tefiimorüis  .firmaretur.,  quœ  omne 
fuper  llefurreûione  Uomiiiica  dubium  toilerent.  1'eltes  riie- 
Tunt  Angeli  ,  qui  hu-us  Feliivitatis  gaudia  JMulieribus  nun- 
tiâruut  ;  telles  tadlx  t'unt  ]Mulieres  iplœ  ;  teltes  luerum  Apof- 
toli  univerli, quorum incredulitatem  tainifper  permilit  Deus, 
ut.eómagis  credibile  fieret  eorura  teltiraonium  ,  jlludquc  ab 
omni  praicipitationis  aut  collulîonis  lufpicione  purgaretur. 
"Patet  quippe  Apoftolovum  linceritas  &  veritatis  amor  ,  dum 
<lubü-primLira  &  increduli  rejecêre  faétum  ,  quod  libi  ta- 
nen ,  ac  Magiltro  luo  "atleo  erat  honorificum ,  &   à  quo 
folo  tota  Spes  iplbrum  pendebat.    ExcJuditur  autem  frau- 
«iis   &  coUulioiiis  lufpicio.,  dum  cernimus,  varios  e.x  ipfis 
luccelüvè  convinci -&  non  nisi  evidecàâ'viaos  credere. 
-     Uemùm  indubitanter  afTeriturJ^efurredioràs  verkas ,  dum 
attcndimus ,  eofdem  illos  homiaes , -priiis  dubios  ,&  incre- 
•^ulos  ,  pollea  fanguine  ae  morte  fuà  inter  mille  tormento- 
lum  genera  t'aftura  illud  confirmàfle,  cujus  quidem  praedi- 
catio  nuUum   ipjis    addiicere  poterai   apud   homines   eom- 
.modiim  ;  i'ed  contra  cruces  ,  rotas,  ignés  parabat  ;  quinimó 
&  Divinam  in  iplbs  iram  accendere  debebat  ,  scceniumque 
ad.iucere  liippïicium  ,  iî  fuifient  hàc  in  re  impoltcres.   iJe- 
indè  Refurredionis  telles  habemus  iplbs  etiam   milites  cul- 
todes  Sepulchri ,   iplbs  Principes  Sacerdotum   &  Seniores 
jopuli  ,  infenlifiimos-Ulus  Inimicos  Chrilti  ;  qui,  diim  pe- 
cunia militem  cerrumpunt ,  veritatera  &;  evidendam  Trium- 
jihi  Salvatoris  vcl   in\id  agnofcunt. 

Tota  igi'.ur  RdurreftLoriJs  hiltoria  multis  ac  variis  argu- 
meniis  Fidem'  noKram  confirmât  ;  Divinitatem  ac  Vinutera 
Chriiii'ponit  in  propatulo.;  animos  noitros  in  Spem.acli- 
^uciam  erigit  ;  etenim  Relurreöio  ChrilU,  qui  (Rom.  II.) 

jTimO£enitus  cR  in  mulis  /rairiJ'its ^  pignus  dat  nobis  cer- 
iîllimum  tutura;  aliquando  rcfurrectionis  noftrx-,  (l.Cor  15  ) 
jduUl  CQrrapiibiU  hoc  indûct  incorrupioncm  ,  &  mor tnU  lie  in- 
'duei  inmoTialiiiitem  \  ....  Nam  ,  .t-efte  Apoftulo  ,  (  Ibid.  ) 
Ji  mor:ui   non    refur^anl  ,  neque    Chrijîus   rejurrcxit.     Sub  vivo 

trer.itpCapitc  .  abht  ut  raurtua  manere  poliint  reliqua'Corpo- 
ris  jMembra  :  igirur  nova  Vita  &  Gloria  Returgen'is  ChrilU 
jiignuscit,^  cxemphr  ^■itct;,quâ  tune  donabuntur  Eledi  , 

«JUando    corpus    hoc  ,    quod  J'cmmatur   in    infirnjiiint  ,  j'urglt 

in  vinutc.  :  quod  nunc  animale  eli  furget  Ipiriiale  ;  quan3o 
jamirum  .aij'oroia   erit    morf  in   viHoria ,  .&  lümulus  •ejus 

fO^ltUi'HS. 


Sed  antequam  eô  perveniamtis  ,  Dileftilîimi ,  monifican- 
dum  &  deltruendum  efl  (  Rom.  6.  )  corpus  peccati ,  crrci- 
figendus  ve:us  homo  nc.jier  ,■  hoc  femper  habendum  pra:  ocu- 

lis  ,  confeputcos  nos  elfe  CUmChrilto  per  bapiifmum  in  mcr- 
tem  :  ut  quomodo  Iple  furrexit  à  mortuis  pîr  gioriam  Pti.ris  , 
j'i  £r  nos  in  noviiate  vita  amhuUmus.  Si  proindè  verOS 
Refurredtionis  Dominicte  fruûus  velimus  percipere  ■  fi  de 
iHa  falutis  arrhâ  participes  fieri  ;  fi  cum  Chrilto  cupiamus 
relurgere ,  debet  &  in  nobis  verificari  illud  angelicum  : 
{  ;Marc.  n5.  )  fumxit ,  non  efl  hic:  deponendum  eft  (  Heb.  12.) 

omne  pondus ,  G-  circumjlans  nos  peccatum  ;  Ut  induCHteS 
(  Eph.  4.)  novum  hominem,  çtii  fecundiim    Dcum  creaius  efl, 

•nova  finuis  creatura  ;  difruptifque  vinculis  tnorris,  dein- 
ceps foli  Chrilio  vivamus 

Igitur  li  portavimus  hucufque  imaginem  (I.  Cor.  I5O  I^O- 
minis  terreni ,  poriemus  deinccps  imaginem  ccel'flis.  . . .  quta 
euro  C-^  fin  gui  s  regnum  Dei  pcîffideri  non  pojfunt  :  neqiU  <or~ 
rupt'O  incornipielc:m  ppffldibii. 

■  Itaque,  Dileftilfimi ,  ut  verum  Pafcha  celebretis ,  ut  re-  , 
furgatis  cum  Chrifto  ;  exhortabor  Xos  hodiè  ad  expurgan- 
dum  velus  fermeni-um  ,  peccatum  fcilicet  ;  cujus  malitiam  & 
fatales  fequelasponam  ob  oculos  ,  quas  eö  magis  Vos  opor- 
tet exhorrere ,  quo  ad  a-!tiorem  in  populo  Chrilliano  gra- 
dum  afpiratis  ,■  ad  Sacerdotium  fcilicet,  ad  tremendam  il- 
■lam  Dignitatem  ,  quam  no.xœ  quteris  ,  etiam  levilfimœ  , 
inhonorant    &    contaminant   :  atque    ità  futurum    fpero  , 

■([  I.  Cor,  5  }  "'  fi"'  "ova  confperfto  ,  ficu'.  eflis  a-ymi  ,'  & 
inpollerum,  in  novitute  vitx  ambulantes,  probetisVosmet- 
iplbs  Deo,  INlinilîrique  fidèles  invtniamini,  &  (II  Tim.  2.) 

operarii   inconf ujihil's 

(  Incomvrdienfibilis  efl  pecc<t;i  maliiia.  )  Agnofce  6  Chrifliane 
■dignitatem  tuam  ,  C'  divinte  confors  faclus  nature  noii  in  ve~ 
lerem  vHitaiem  dcgeneri  comirfaiiont  redire.  Memento  cujui 
-Crzpitis  Cf  ctijus  -Corj  oris  fis  membrum,  His  verbis  olim  Fi- 
dèles exhortabatur  Sauöus  Pontifex  Leo  ;  eofque  à  peccato 
deterrere  volebat  ,  hàc  lolà  coniideratione  ,  quôd  nomen 
gérèrent  hominis  Chriftiani ,  &  ISlembra  faûi  ellént  Corpo- 
ris  ,  quod  Ciirilium   habet  pro  Capite 

Ya  profcfto  ,  Dileftiiiimi  ,  li  attenderet  ChrilHanus  ho- 
mo ,  -quód  Sanguiire  Dei  Sui  redemtus  fit  ,  quc>d  ereptus 
"fit  (  Col.  I.  )  de  po-e  f  a  ie  tenebrarum  ,  &:  in  Regnum  Filii 
Dei  trarflirus  ;  quód  in  fratrem  &  cohfcredem  Ejufdeiti 
adoptatus  ;  dicite  ,  qu;i;fo,  an  non  cai?e  pcjus  &;  angue 
fugeret  peccatum:  imè  ad  fohim  peccati  nomen  horreret 
&  contrenilfceret  !  Atque  utir.am  monfirum  Ulud  atris  luis 
coloribus  depingere  Vobis  policm  ,  &  omnem ,  q-ucm  me- 
-retur  ,  horrorem  infpirare  ;  led  nimis  infirinum  ell ,  nimis 
débile  quidqïid  hâc  in  re  Vobis  dixero  ;  . ..  JVam  li  Detis 
hùc  in  medio  Vcltrûm  unum  produccret  ex  animabus  ilhs, 
.quas  peccatum  in  inlerni  abyfiura  protrulit  ;  vox  V  ellra  , 
animus.  vita  dcficeret,  &  nccdum  comprehenderetis ,  quam 

■  •iikenfa  iit,  quam  terribilis  peccati  turpitudü,cujus  immen- 

lain 


Tenla  'm   ï'ejlo  Pafchads, 


fani  malitlim  Sofius  Dei  intellsöus  metiri  poteft  &  alTcqui. 

Ut  t;imL-n  de  hoc  mouftro  aliquitl  dic-jm  ,  attemtite  taiitif- 
per  quanta  fie  injuria,  quam  Diviir.v:  Majeliati  intert  pecca- 
tor  ;  quanta  quôque  fit  turpituiio,  quanta  infeiicitas,  qux  ex 
peccato  in  animam  ejus  derivantur. 

Imaginanuni  Vobis  Priucipem  aliquem,  nisgnse  terrarum 
orbis  parti  dorainanteni  ,  qui  mero  benevolentix  fuic  placitü 
dudus  ,  piirerrimum  quemdam  homuncionem  é  iubditis  iuis 
eligat  ,  queiii  ,  aii  intimam  lamiiiaritatem  adniid'um,  divitiis 
ac  houoribus  in  inimenfum  au^^et.  Imajjinamii)!  ulteriîis , 
ingratum  ilium  rebellare  iii  Re<;em,  parricidas  manus  in 
captjt  ejus  interre ,  &  ad  iniiriicos  ipuus  transfugerc  ,  vile 
potiàs  ibidem  pra^fertns  elTc  maiicipiuin  ,  quam  in  Regno 
benetaSoris  fui  prima  poft  iplum  lede  collocari.  Adjicite 
ad  hxc  oiiinia  ,  Regem  ilium ,  mifericürdia  motum  ,  in  locum 
illius  rebellis  coiicedere  iniraicis  filium  i'uum  unigenitum  , 
qucm  novat  inhumaniter  ab  illis  traftandum ,  &  ultimo 
aRiciendum  lupijjicio  :  quo  tafto ,  ïndignum  illuni  hominem 
prilliirte  reflituit  nmicitJ»  ,  priffinis  houoribus  ,  quibus  & 
novos  adjioit  ,  Regnique  lui  eum  conllituit  hercdem.  Talis 
protcflo  infami  dignidimus  crit  cruce  ,  nisi  deiaceps  pro 
Regis  falute  coniilia  &  opes  conférât ,  vitamque  luara  ,  ubi- 
cumque   opus  fuerit  ,  libens  exponat. 

Sed  quid  erit,  i''ileûJ:limi ,  ii  barbarus  iïle ,  gratis  iterura 
edio  incenfus  ,  ad  dimiilum  libi  crimen  revcrtatur?  nee  Ic- 
mel  tantum  ,  fed  &:  piuries  doüatus  veiiiâ  ,  femper  antiquo 
pergat  tramite ,  &  optimum  defpiciens  ]3ominiim  ,  omrii , 
qua  poteft  ,  via  ipfura  dellruere  Itudcat  ,  &  è  Regno  rietur- 
bare  ?  Auterte  ,  dicetis  ,  monitrum  iilud  :  dchifcat  terra  ,  ne 
jndignum  lultineat  ;  nuUum  lit  tormemi  geiius ,  quo  nou  afli- 
ciatur  immanis  iile  parricida. 

Sic  proleuó  loqucreniur  ,  cafu  qii-o  in  Principcm   com- 
mitteretur  jam  memoratum  fcelus ,  nuUaque  foret  vindifta 
fatis  atroi:  ad  jllud   condignè  puniendum.  .  .  Sed  cur  non 
eodem  procedimus  peile  ,  ubi  de  ofienfa  in  Divinam  JMa- 
jeiiatem  commufà  judicandum  ell  ? 
_  Quotielrumque   peccato  mortali  Deum    ofFendis ,  Chrif- 
riane  ,  toties  noncreaturam  in  vadis  fimilem  tui ,  fed  in  Jp- 
fura^  rebelias  Creatorcm  :  ia   Illuni  ,  qui  te   ex  uihilo  pro- 
tiuxit  ;   qui  tot   iramenlis    beneficiis ,   tam    'm  anima   quam 
in   corpore ,  te  ditavit  ;    qui    eodem  ,  quo  in    Ipiiim    in- 
forgis ,  nionifinto  vitam    tibi  conftrvat  ac  fpirJtum  ,•  qui  , 
wt   tu   vivns  ,   proprium    l  ilium    acerbilümic    morti    tra- 
didit  ;  qui  jam  te  piuries  è  tartari  faucibus  eripuit  ;  &  to- 
ties in  Serebellem,  toties  ingratum  ,  etiamnura  faccre  cupit 
Crcleftis  Regni  Siü ,    Jùernse    Felicitatis  heredem.    Hunc 
oft'endis  tur,  Ilunc  ip^rnis ,  IJunc  creatnrx  ,  Hunc  dccmoni 
poftponis  ;  Hujuspotenti.im  ,  bonitafm  ,  exillentiam  ipfam  , 
quantum  in  te  eft  ,  -deltruis  &  annihilas  ;  IIujus  Filii  San- 
guiiiem  pro  te  eftufum  couculcas  ;  imó  ,  quod  tremendum 
nimis  elt ,  (  Heb.  6  )  rurfum  crucitigis  in  temetipfo  Filium 
Dei ,  eunique  habcs  ollentui. 

_  Et  adhuc  ,  Dilcaiilimi ,  non  horfemus ,  non  contrenrif- 
cimus  ad  peccad  nomen  !  Imè  ,  quia  bonus  eft  &  patiens 
Dominus ,  graviiiima  crimina  habemus  pro  lulu  !  ^ied  & 
gloriantcs  in  peccatis  ,  fecuri  line  metu  vivimus  '.  Hkc  at- 
tende ,  hxc  ferio  recogita  quifquis  es  ;  ex  illis  ,  Ii  potes  , 
metire  quanta  Jit  injuria ,  quam  Suprcnio  Numini  infert 
peccatnai  ,  &  die  an  monliri  illius  horroreni  depiiigere  ,im-o 
vel  cogitatioue  alfequi  valeas  ? 

(  £J]iclus  peccati  harrjnm  htcutlunt.  )  Si  porrà  acerbiilima 
illa  ,  qua;  Deo  à  peccatoribus  infertur  injuria  ,  neodum 
cor  tuum  laxo  durLus  movet,  retrahat  te  l'altem  tui  iplius 


93 

amor;  rctrahant  te  ludnofillïmi  effhaus  :  quos  in  caput 
tuum  ,4-peccatum  operahitur. 

Anima  ad  Imagiiivüi  Dei  creata ,  Divinœ  Ejus  Natura! 
faöa  particeps,  Cx-lefti  refplendens  lumine ,  ornata  vtlut 
fponfa,  inœltimabilibus  margaritis  ,  deftinata  ad  Agni  Nupti- 
as  &  ad  jikerna  Gaudia  ,  qua;  omnem  fenfura  exfupetanc  ; 
illa  eadcm  anima  ,  mox  ut  in  peccatum  prolabitur  ,  omnibus 
illis  fpoliatur  prxrogativis  :  &  quàmvis  per  centum^  annos 
in  clnere  &  cilicio  caliigàfîet  corpus  ;  &  quàmvis  ad  Gloriam 
Dei  mirabilia  patràllct ,  Uaiverlumque  convertiliet  Ürbem  ; 
&  quàmvis  jam  in  Tertium  Ctflum  fuilï'et  lliblata  ,  omnia 
illa  opera  eo  iplu  niortificantur ,  nullam  habitura  merce- 
dem  ,  atque  anima  ipfa  vitam  perdit  ,  qua  in  Deo  &  cuin 
Deo  fruebatur  Tejnplum  illud  Spiritus  Sanöi  mutacur  in 
fpeiuncam  dx-monis  ;  adoptivus  Filius  Dei ,  &  Regni  Cœleftis 
heres  mancipium  fit  diaboli ,  ejus  luiguibus  fubjicltur,  S: 
jam  deftinatus  elt ,  ut  cum  ipfo  crucietur  flammis  in  xternum 
duraturis. 

Quis  eheu  !  DileöiiCmi ,  (Ifaix    33.)  quis  pourit  habitert 

de.   vohis   cum  igne  illo   divorame  ?  quis  luibitabit  ex  vcbis  cum 

ardonl'us  fempUeniis  ?  Defcendite  in  infernum  viventes ,  & 
refpicite  ibidem  infelices  illaspivinœ  Jullitix  yidimas  unde- 
quaque  circumdatas  igne  ,  qui  ipfas  pcrvadit,  corrodit  , 
nequaquani  tamen  confumit.  Quid  foret  Ii  vel  per  horam 
ignem  noltrum  ufuakm  deberetis  fullinere  ?  Et  tamen  umbra 
tantum  ille  eft  &  ligura  alterius.  In  hac  ardenti  fornace  , 
quamfuror  Domini  accendit,  jacebunt  damnatorum  corpo- 
ra, in  medio  ignis  dcnliilimis  tenebris  involuta  ;  jacebunt 
coacervata  &  comprellii  l'uper  fc  invicem  ;  terribilcm  fpar- 
gent  fœtorem?  horrendà  figura  terrorem  incutient  undi- 
que  audietur  planftus  ,  lamenta  ,  ulnlatus  ;  undique  in  Deum 
blafphemiœ ,  in  fe  mirtuè  execrationes.  Accedet  focietas 
dccmoniim,  quorum  numquam  fatigabitur  indultria  ,  num- 
quamquiefcet  furof,  ut  novo  tormentorum  genere  miferos 
illos  excrucitnt. 

(  Prœfenim  cüm  fccruf  illius  aiernùm  durent.  )  Hxc  ,  fl  po- 
telüs,  mente  aiïequimini  ,Sed  qiiamdiu,  quxfo  hxc  dura- 
b-unt  ?  In  xternum  ,  line  line.  O  /Eternitas  !  .Eternitas  1  breve 
vocabulum  4  fed  quis  ex  nobis ,  vel  levem  de  te  ideam 
concipere  valet?  Omnem  imaginatiouis  uoftrx ,  omnem  in- 
•telleitùs  vim  fuperas  !  „.       .- 

Si  tamen  vultis  ,  ut  aliquatenus  eam  adumbrem ,  Dileflif- 
r>mi ,  fingite  ,  formicam  qiiamdam  lingulis  tantum  Ixculis 
temel  comparere  ,  ut  terram  obambukt  ;  fingite  ,  tamdiu 
puniendos  damnatos  donec  illa  formica  ,  per  durillimas  rupes 
&  celliüimos  montes  tranfeundo  ,  vtftigiis  Juis  eafdem  rupes  • 
ac  montes  cuntrivcrit  foloque  adxqaaverii.  Fateor  ftupet 
ad  illam  duratlonem  animus  ,  deficit  imaginatio  ;  &  tarnen 
ia  illo  fuppolito  fpes  adhuc  aliqua  liiperellet  damnato  ; 
nunc  autem  etli  hoc  faflum  eli'et  &  femel  ,  &  bis  ,  &  centies» 
&  millelies  niJlües,non  magis  profecerint  quam  primo  dam- 
nationis  inlianti  :  &  hoc  ioeo  quia  in  xternum,  quia  line 
fine  debcnt  ardere.  Ite  niuic  &c  dicite ,  an  limilem  dura- 
tionera  pollibile  Ik  vel  levirer  adiunbrare. 

Hanc  pœnartkm  duiationem  Fide  credimus  quotquot  fumuï 
Ch.iliiani  I'e  hac  veritate  non  magis  dubitare  poUumus 
quam  de  ipsâ  Dei  exiftentia  ;  &  nihilominùs  (  quis  hoc 
capict  1  )  pro  deleöatione  momentanea  ;  pro  levi  lucro  ; 
pro  otio  &  ddidia  pro  re  nihili ,  pœnas  illus  nmns  fxpé 
incurrimus  :  pœnas  illas  ,  inquam  qux  probant  evidenter, 
quam  immenfa  lit  injuria,  qux  per  peccatum  mortale  in- 
fertur  Deo  ;  cum  Deus ,  cujus  infiiiitu  elt  nüiericordia  ,  adeo 


94 


Exhortado  décima   quinta , 


feverè  ptiniat  creatursm  fuam  ,  ad  Imaj;in:m  Suam  Lftam, 
prtciüfü  i''ilii  Su;  S.iiiguinc  rcdemtam. 

(Iportet  profeao,ut  in  honibilem  fuuum  per  p.ccatum 
morcale  rediijatur  anima,  cum  eamdem  Deus  taino  odio 
prol'equatLir  ;  ac  proiiidè  jure  admoiiuiL  Chnliianus  S.  Leo  , 
ut  acendanl  d:gn}:iitem  fuam  ,  nec  ad  vciercm  viluaum, 
degeneri   ionverJii:ione  redeallt. 

(  Summa  ejl  npiign.intta  inter ptaalum  O  S.tccTdotlum.  )  Sed 
fi  hoc  moniium  in  omucs  cadac  l'idehs ,  quaiuö  magis  in 
Cicricos  &  Sacerdoces  ?  qui  non  tantum  generalia  cum  re- 
liquis  accepére  dona  ,  led  i'uprà  grejcm  con'.iituti  ,  io.iaè 
majoribus  beneikiis  ditati  l'untiqui  nun  tantum  ChrilUani 
'  nominis  dignitaie  retulsent  ,  fed  in  Clirilliance  Doürince 
vindices ,  in  EccleÜix:  Columnas  ,  in  IMiniliros  &  Coüpa- 
ratores  Chrifti  eledti  funt.  Si  igitur  monlirum  iit  Chriliia- 
iius  homo  peccato  monall  infeflus ,  quo  noniine  vocabo 
Saceniotem  eâ  labe  coinquinatum  ? 

Olim  Ueus  Moluïcis  Sacerdoiibus  hanc  Legem  prxfcrlp- 
Ut  .■  (  Lev.  21.  )  Oinnis  qui  hjbu-.ril  maculam  di  ftmim  Aaron 
iicardotis  ,  non  acecdu  ojj^rre  hojlins  Domino  ,  ilic  panes  Ddo 
fuo.  .  .  nec  acrcdai  ad  at;are  ,  quia  maculam  habtt  ,  ^  C'  coii- 
t-inünars.  non  debet  S mcluarium  meum.  Quid  porro  prtcfi- 
tiirabar  corporalis  hxc  macula,  quid  ahud ,  quâm  pecca- 
tum  ,  propter  quod  vult  Deus  à  Sacerdotio  Novvc  Legis 
eos  remover! ,  qui  illo  intefti  lunt  ? 

Eodem  plaiiè  i'piritu  Propheta  Regius  exclamât  :  (Pf.  25.) 
(Ju/'j  cf.endet  in  n:on:tni  Domini  ?  aut  quis  jiabit  in  loco 
r.inclo  eus?   Innocens   manitus  ,  inquit  ,    &   mundo   corde. 

Et  proteöo,  quis  non  vident,  nihil  ede,  quod  adeo 
Statui,  adeo  Funttionibus  Saccrdotii  répugnât,  lient  ma- 
cula peccati?  Kepugnat  Statui  :  ram,  ut  inquit  S  Thomas, 
Sacerdülium  ejl  jtnms  pcrjccTivnis  acquifiice  non  acqurrendœ  ; 
tc  ideo  hunc  majorem  perieftionem  exigera  docet  quam 
fiatum  monachatüs  ;  quod  prorsùs  coLforme  elt  Vetefi  Ec- 
clelise  Dü'ciplinx  ,  juxta  quam  ianftiores  tantum  e  mona- 
chis  ad  Clerica.um  invehebantur  ,  undè  illud  Ilieronymi  : 

J:à  age  Ù  vive  in  Monafuâo  ,  ut  CLricus  cjfi  tncrzarts  ;  iL> 
iidolcfcen  i.m  tuam  nulla  forde  commaculis  ,  ui  ad  Aliarc  Chrijli 
quafi  viri^o  de  ih. il tmo procédas.  Répugnât  quöque  peccarum 
runâionibus  S.icerdotis  Etei.im  iphus  elt  prsjdicare  Le- 
gem L-omini  &  hjnc  docere  populos  :  led  jiumquid  jam 
tilim  (  Pl'alm.  49.  )  jeccaiori  dixit  Dius  :  quare  tu  enarras 
jvjiiiias  meas  ,    &■  aj/umis    tejl.imentuni  mcum.  per  os   tuuni  ? 

Sacerdotis  e:t  errantes  reducere,  coinquinatos  mundare  : 
fed  numquid,  ut  cum  Bcm^irdo  Icquar,  reclus  ordo  rcqui- 

rre  ,  ut  prias  propriam  ,  d.inceps  aliénas  curare  Jiiideas  con- 
Jci:n;ias  ?  N.cejje  ejl,  inquit  Gregorius  ,  ui  e£e  mundu  ftu- 
iha:  manus  ,  qure  diluere  ul.orum  fo.d.s  curat  ,  ne  taCta  qucc- 
tut   deterius  inqu'net,  fi  fmiida  in  fe  mens  lutum   tenu. 

S-icerdoiis  denique  elt ,  tren-.eudum  illud  oftl-rre  Sacri- 
ficium,  de  quo   munere  pulchrè  in  hunc  modum  racioci- 

liatur  Chryfuüomus  :  lonjidera  ,  quules  manus  hccc  adniimj- 
tr.intes  ejje  oporteai  :  quulim  l:nguam  ,  qua  verba  illa  ejjun- 
dat  :  quo  non  oporret  igi.ar  puriorein  ejffe  tali  Jruuuem 
Jacrificio  ?  quo  fol:ri  radio  non  j'plend-diorem  manum  ,  carnem 
liane  dividentem?  os  ,  quod  igne  J'pirituali  replciurl  linguam, 
^ua ■  tremendo  nim's  fanguins    ruhcjcii  ? 

(^  Soliicitud}  E.cleliiT  pro  fuorum  Minijirjrum  innocenlia.) 
ILe  &  fimiies  coniiderationes  ,  Dilefli'.iimi ,  femper  iblli- 
cita.ii  re.-.diJeruat  Eccle.iam  ,  ut  nullos  ad  jMinüicnum  alTu- 
ineret  ,  nisi  eus  tantum  ,  qui  vita;  mornmque  innocentià 
f.'ipfos  comraendabiies  reddidil'ent...  Pri.num  hujus  Ibilici- 
ludiaii  eiiimplura  dederunt  .\puItoli}  ubi  Cs  eligendis  l'ep- 


tcm  Diacunis  agebatur  :  (Aft.  6.)  Conjïdcrate ,  inquiebant.-, 

jratres  ,  viros  ex  vobis  boni  tejUmonii  fcptem  ,  plciios  Spiritu 
Sanclo  ,  &  fapicniid ,    qtios    conjiituan-us  fupcr   Iwc   opus.    Le- 

gi;c  quantas  qiialitutes  ab  Ordir.andi-;  ad  iVJinilierium  requi- 
rat  Paulus  in  l'ua  ad  Tiniothcum  Epiltola ,  ubi  inter  alia , 
cnuineraiis  lis,  quas  oportet  Inacono  iiielfe  ,  virtutibus  , 
finaliter  concludlt  :  (L  'l'im.  3.)  frobemur  jrimiim  :  C<  fic 
winijlrcnt,  nullum  crïmen  hubt.n  es.  Ex  qbibüS  verbis  hanc 
reguiara  eruit  liernardus  :  viros  probater  ,  non  probandos 
0/orie:  eiigere.  ILec  autcm  probatio  ad  tantum  in  Primï- 
tiva  Eccle  ia  afcendebat  rigorem  ,  ut  vix  a  mittereniur  alii , 
quirn  de  quibus  lici.bat  conödere  ,  eos  leniper  innocenter 
vixid'e;  hi;,c  illud  Hieroiymi  commentantis  ia  verba  Apof- 
to^.i  ad  Titum ,  ubi  Paulus  cxigii ,  ut  ordinandi  in  Pres- 
byteros  fint  jmè  cnmme  :  primum  itaque  Jinè  crimine  Ju  , 
inquit  S.  Düftor  ,  quod  pu. o  alio  vjrbo  ad  Timotheum  irre- 
preh:njihilcm  nominaium  :  non,  quod  éo  tantum  tempore ,  quo 
otdinandus  ejl  ,  Jinè  ul':o  Jïi  irlrnine  ,  &  pmteritas  maculas 
nova  converjaiione  dtluerit  j J'^d ex  eo  tempore,  ijUO  in  ChriJlo 
renarus  ejl  ,  nulld  peccaii  conj'cienùd  remordeatur.  Quomodo 
enim  poiejl  Pmjes  EccUfta:  auferre  maluni  de  medio  ejus  , 
qui  in  dcltclo  Jimili  coiruerit  ?  aut  qua  libeitate  ccrripere pec- 
cantem  ,  ci'im  lacitus  Jlbi  ipfe  rej'pondeul  ,  eadem  fe  admijijft 
quit   corripii  ? 

Ilinc  quèque  (quod  ex  pluribus  docemur  Canoiiibus  ) 
non  admittebantur  antiquitus  ad  Sacerdotuim  ,  qui  ali- 
quando  publicte  Ptcniteiitiœ  tuerant   fubjttti. 

l^uam  diiiiniile  ,  quam  alliiium  hoc  e.i  à  moribus  iioftris  ! 
tune  nempé  illos  recipere  rcnuebat  Eccleli.i  ,  qui  •nectlli- 
tatem  habuerant  pœnitendi  ;  hoiiiè  veró  niukùm  fe  jirofe- 
cille  exiliiniat ,  li  tales  inveniat,  qui  vcram  ac  iiuceram 
Piciiitentiam   egerint. 

Sed  quidquid  lu  ,  femper  contrarium  eii  Splritui  Ec- 
cleite,  li  illi ,  qui  in  graviora  peccata  fueruat  prolipli  , 
levi  brevique  Pœniteniiâ  fecuros  fe  arbitreiuur,  a.que  in 
Ordines  Sacros  involent ,  antequam  fuam  in  viitute  con- 
fl.iiitiam  aliquatenus  probaverir.t.  Semper  terrihiles  erunt 
fuhitrc  illtc  nietamorpiiofts ,  in  quas  üiegorius  Nazianze- 
nus  invellitur  ;  Heri  Jacrilcgi  ,  hodtè  Sacerdo.es  :  /leri  pr^Jini  , 
hodiè  facrorum    Amiji'tes  :  vcteres   viiio ,  pietate    rudes    aique 

r.cntes  Eüdemque  fpiiitu  loquitur  Gregorius  alter ,  Sanc- 
tillimus  Urbis  Roma;  Vonn'icK:  Ad  J'.cros  O; rf/^dj,  inquit , 
Paulus  N.ojhytum  venire  prohiber,  .  .  inier  ncopliyios  depuia- 
mus  ,    qui  udhuc  novus   ejl  in  Jancla   converfatione 

'\''idetis  itaqne  ,  1  >ileâi;!nr,i ,  prcctcr  generales  rationes  , 
propter  quas  Chriftianus  omnis  exhorrere  debet  peccatum 
nior;-le ,  fpecialidinius  fupeiaudi  refpeflu  illorum  ,  qui  ad 
S-icerdotium  afpirant  ;  adeo  ut  nequ.iquam  ei.ï  fuiüciat  la- 
crymis  diluilfe  ]aiora  crimina  ,  fed  ui  infuper  caveniium  e  t 
ipiis  ,  ne  ajceuant  noii  adliac  infuncla  convujatiom  ;  ail  tunc 
dtmura  ,  poHquam  in  pietate  firmes  fe  expeni  fuerint  ,  & 
in  virtute  conüantes.  . .  Si  autem  ha.'c  ab  afpirantibus  exi- 
5:auur,multó  magis  locum  habent  in  illis,  qui  jam  Sacer- 
dütiü  iuligniïi  funt  &  ad  IMinilterium  almilii  ;  qui  prolcaö 
eó  magis  peccatum  fugiant  necefle  eit ,  quod  experientia 
qnoMdiana  prohet  ,  venliimum  eiié  illud  ,  quod  uno  ore 
ciamant  Patres,  vix  dari  Sicerdotem  Pccniteatem  :  &  cur 
ita  ?  Quia  icilicet  media  Salutis ,  Divina;  V.  G.  Legis  nie- 
diiatiü  ,  exhortationes  ,  Sacramentorum  ufus  ,  qua;  laicos 
non  raro  commovent  &  ad  cor  redire  ccgunt ,  frequenti 
ufu  fuo  nnllani  in  auimum  Sacerdoti^  inipreiiionem  iaciunt, 
fed  durum  relinquunt  ac  f  igiduin.  Spreta  infuper  Sacerilo- 
tii  grutia  majis  ipluni  odiüfuai  reJdit  Deo ,  ac  ulteriori- 


tertia  in  Fejio  Pafchaiis. 


95 


bus  E'iis  anxiiiis  in.liànum.  Atque  hin.- rurfus  faöumeïl, 
iiL  ju.ua  lever.oiem  aiui-iufc  Ejcleiiœ  d  fciplinam  ,  Oiiicii  & 
Diyti;ia;-,s  lux  gradu  privareiitur  Suceraocs,  qui  puit  Ur- 
diiutiü.iem  in  «ravius  aliquod  crimeii  nofcebantur  proldpli  ; 
Iic;np3  provii.a  M.  ter  au:  eurum  delpei  atam  habebat  Fce- 
iiitenc.am ,  aut  licét  eam  condi^iiè  egilicin,  exiltimabac  ta- 
lacii,  ipiüs  uu.nquam  eà  qua  i.;ecet  aatoritate  prxtuturos 
Gregi,  &    l"üt   cuiigruâ   viüC  forma  IMinilterium  o'oicuros. 

(  £.i.jm  v^iii,:l\!  J'.aulo  cavendu  juni.  )  Lt  hxc  quidem, 
qux  hucufque  dixiuius,de  pecc^to  mortuli,  ut  clarum  ell, 
iiueiligeiida  iunt.  Veriim  fi  iucurius  nimis  fit  lux  Saluti.-. , 
&'  in  Ucum  in^i-a:us,  quicunique  veniali:t  negli^it ,  inul'.ó 
magis  id  utruni  ubtinei  in  Clericis  ,■  qui  dum  reïiquis  loco 
prxjellur.t,  edam  ad  majore;n  obllriuguniur  Saudtitatem, 
&  ardtiorem  ctim  D:o  cuajuiiiSionem. 

Co:iau.!uin  itaque  ,  DilciSilinii ,  ut ,  quantum  luimana  fra- 
gilitas  patitur ,  enam  ipfi  veniulia  fugiatis  ,  juftumque  de 
iJli.i  conjipiaiis  horrorcm.  Ncc  proleuo  leve  nnluin  eft 
pieccatum  hujufmodi ,  live  iujurif.m  cogites,  quam  Divino 
infert  Numini ,  live  fequelas  ex  codcm  refultaiites 

{G.a.itas  illorurn  eipendiiur  )  Injuriam  illam  a;quâ  lance 
ponderab.s,  fi  comuiercs  non  t.n'  quid  facias  ,  led  quem 
od'cndas  ;  quam  J3onus  ille  lit  ,  quam  Pius  ,  quam  Heuig- 
iKis.  l^eura  oftl'ndis  ,  cui  centies  1  id=litatem  jurifti,  tot 
tiiulis  Ipli  djbita;n.  Patrem  o3'jndis  ,  qui  milknis  te  bene- 
iiciis  cumuhvit  ;  cui  teneram  &  iuviolatam  gratitu.liiiem 
debes.  Fateor,  quidem,  non  contemnis,  non  dil'rumpis  ami- 
citiam  ;  fed  quidquid  dicas  )  creaturani .  pa.iionem  tuam, 
aiiquo  fultem  mudo  ,  Ipli  prtcfers ,  &  Spiritui  Sanfto  in- 
juriam  flCiS. 

Die  amabo  te,  li  ità  cum  Patre  ,  cum  amico  agercs , 
numquid  in  hanc  jullam  de  te  crumpcret  quer^lara  :  cur  ita 
à  te  traitari  me,  ui,  fi.i  mi?  Ego  te  bonis  meis  cumulo  ,■ 
ego  tüium  me  tibi  impjndo  ;  iX  tu  interim  nv.üena  agis, 
qute  nólii  mihi  difplicere  ,  &  honori  meo  ,  ac  reverentia; 
milii  debitïc  fcis  elle  contraria:  quidquid  Ivabes,  lubens  in 
gratiam  mei  lieberes  profund>:re  ;  &  interim  pro  levi  in- 
commode ,  pro  re  nihili  fri^idum  te  C\liibes  ,  infidelem.  , 
inconftanieuï  Amiciàïm  quidam  non  dillblvis ,  fed  nauleam 
paris  cordi  meo  ,  &  ea  fucis  ,  qux  ab  inimico  ferre  pof- 
iem  ,  fed  qux  gravia  nimis  funt ,  li  ab  intinio  familiari ,  li 
ir  Hlio  prolicilcantur. 

Cogitate  ,  Dikai.iirai  ,  ejufmodi  querel'.s  juftè  Vos  im- 
peti ,  dum  veniali  peccato  in  Deum  di:linquiti,s.  Quam  gra- 
vis autem  lit  cordi  Ejus  hx-c  injuiia,  ex  eo  colligite  , 
quöd  ,  licèt  lit  humani  generis  amantilümus,  &  pro  eo  Uni- 
genirum  Suum  diderit  ,  non  velic  tanien  ,  nee  veile  pollK, 
ut  vel  leve  commutas  veniale,  etiarafi  hoc  medio  omiies 
iquotquot  funt  homiiies  falvos  faceres  ...  CoHigite  id  quo- 
que  ex  pœuis ,  quibus  hic  &:  in  altero  fa;.:ulu  veniale  pu- 
nit. (  Kura.  20.  ;  INlojfcs,  ad  inrimam  cum  leo  familia- 
ritatera  av.railfus  ,  i^à  ut  facie  ad  faciem  Jpii  luqiii-ietur  , 
bis  tantum  cum  levi  quidam  diiiidentia  Petram  percutic,  & 
ejce  in  Monte  niori  debuit  extra  l'erram  Proniiiiam ,  pro 
qua  acquiret:da  tantos  labores  per  tüC  annos  ,  Ijfoixoju- 
bence  ,  iubierat.  (1  Reg.  6.  )  Uethfamita;  ,  de  rcdiiu  Artu; 
Domini  in  gaudia  efl'ufi ,  oculo  minus  revcrenti  Ulam  afpi- 
ciunt ,  iS:  ilatim  ingenti.iimus  eo  um  numer..is  morte  plefti- 
tur.  (II.  Reg  24  )  Uavid  ,  levi  vanitate  f.duflus  ,  jubet 
popuhim  libi  fubj.ftura  defcribi,  &  mox  trium  di.rum  Ipa- 
lio  fublequitur  pel-.is ,  qute  ex  eodem  populo  Itptuaginta 
niillia  hominum  aufert.  (Juid  de  Purgatorio  dican:  pro  pu- 
nieudis  vtnialibus  e.'iprelsè  inftituto,  cujus  paui  tiatœ  fuat, 


ut   Auguftinüs  dicerc   nou  dubïtet'  :  itk  pufgatcnus  i^nh 
(iurior  efl  ,  i^uàm    i^uidquid  in   hoc  J'.-ccuIü  pienarum  pojjlt   1  i~ 

d.-ri ,  l'-n-iri  C- ^  cog'-rari.^  Multi  cxiftimant ,  tormcnta  infernalia 
nihil  a'i  ii.;  difterie  :  quinimo  li  v.eniale  iunclum  mortali  lit  , 
non  uisi  unus  &t  idem  inferni  ignis  utrumque  atternùm  punit, 
Addite  nunc  labem ,  qua  peccata  venialia  animam  dctur- 
pant ,  fplendorcm  ejus  otfufcant ,  fervorem  obtundunt ,  for- 
tirudi'.iem  énervant,  camque  in  quamdam  incuriam  &  fom- 
nolentiam  dejiciunt  :  atque  i:à  fit,  ut  homo  ex  una  parte  , 
languore  quodam  &  debilitate  contradis,  nee  ità  ad  ora- 
tionem  ferveat ,  ut  ante  ;  nee  tent,ition;5  prilüni  vitet  fol- 
licitudine  ,  nee  ad  eafdem  vincendas  priftinis  viri^us  gnu- 
deat  :  Deus  autem  ex  altera  parte  ,  quem  inconfïans  ille 
toties  olf.ndit ,  fadlns  (ut  ita  dijara  )  frigidior  ,  fubtrahic 
gratias  iiias  fpeciales  &  viftrices  ,  atque  iti  tentatione  ve- 
hemeiui  puifatus  in  prte.-eps  corruit  homo  ilie ,  labitur  in 
morcale ,  &  ifternarn  damna. ionem  libi  co:pparat.  Sic  fa'pè 
à  pejcato  veniali  incipit  tota  reprobati-jni-.  llric-;  ,  &:  ve- 
rificacur  illud  Spiritus  Santii  Oraculum  .  O..;;'  jpemit  n.oJi~ 
ca,  pauLuim    djcldet.     (  Eccli.   19.  ) 

Abundè  igitur  patet ,  peccarum  veniah  ma'.um  efie  longè 
majus   &  gravius ,  quam  plerique  exiltimenc  ;   ac  proindè 
Chrüüanis    omnibus  ab    illo  cavendum  ,  f.d   Sacerdotibus 
ma.ximé  :  direfté  quippè  oppcnitur  fervori  CharitatiM  qute 
in  iplis  jugiter  debet  ardcrc  ,  turn  ut  pro  fanöitate  Status 
fui   vivant,  &  abundaaLÜiimas  gratias,  quibus  egent ,  reci- 
piant  ,■  turn    ut   pro    munere  fuo  fanûum    liunc  ignem  in 
tideli  populo  accendant    Atquc  hoc  ipfura  Chri.tus  docuit  , 
quando  Apoftolorum  pedes  cccpit  lavare,  antequani  eos  in 
Sacerdotes   ordinaret  ,•  imó  hoc   Itriftè  adeö  inculcare  vo- 
luit ,  ut  Petro    minatus   fit  :    Si    non   lavero    te  ,    non    habebis 
pariem  mecum     (  Joan.   13.  )  Quid  autem  illa  lotio  pcdum 
lignificat.^  nisi  quèd  mundatos  oporterèt  elle   ApoftoJosab 
omni  terreno  pulvere  ,  ab  omni   veniali  quoque  peccato  . 
fic  fcilicet  Patres  interpretantur  lotionem  pedum  ;  lic  Chrif- 
tuslpfe  ,  cum  in  eüd^m  hac  Sa;ra  Cœremonia  ,illi  quï  l'jius 
ejl ,  i':ii  ab  omni  gravioti  culpa  mundatus  ,  neceliitatem  i:n- 
ponat  lavandi  pedes  ,  ut  ili  lit  ir.undus  roius. 

(  Adlioriaiio  dd  vi.andum  pecca:um,  )  jMaöè  igitur  animo, 
Dileftiilimi  ;  d,ttura  Vobis  putate  quod  olim  Levitis  prjc- 
dicabat  Ifaias  ;  Mundjmir.i  juifdriis  vafc  Domini.  (  liai.  52  ) 
Neque  à  gravibus  taiitùm  cavete  maculis  ,  fed  à  minimis 
q.iibufcumque,  ut  iitis  populus  l'eo  acceptabilis  ,  Miniliri 
fidele^,  Operarii  iacoafuiibiles.  Si  hucufque  mortui  fucri- 
mtis  per  peccatum  ,  ii  inlirmi ,  fi  deiides  i3c  foranolenti  , 
hora  ejl  jam  nos  di Jo-nr.o  furgere.  (  Rom.  Ij  )  expurgcmus 
V^rus  ftrmtnium..  etenim  pajl/ia  nojirum  itnn.uUiUi  ejl  Chiif- 
tus.  Cl-  Cor.  5.)  Crucifigamus  veterem  hominem,  ut  d.f- 
tnuaiur  lor/.us  peccaù  ;  (Rom.  ó.  )  &  qucmadmodum  Chrif- 
tus  ,  deviftà  morte  ,  ipfoque  peccato  mo.tis  aculeo  ,  in 
novam  \"itam  refurrexit  i.-è  ù  nos  cum  Ipib  deinctps  in 
i.viiiaie    vUif  ambuUnus. 

Nee  porro  pt-tandum  eft  ,  illam  vitre  r.ovitatem  facilis 
cperte  elle  iiogotium  ,  vel  flnè  labore  peifeflura  i;i  •  ne- 
quaquam  certc  ,  fed  multà  vigilaniià  ,  mui-â  oraticne  ,  con- 
tinua attentione  opus  ell. 

(  Media  ad  fwm:  fincm  adh'.l^nda.  )  Dolendum  ante  om- 
ria  de  prïcieritis  ;  fed  fincerè ,  led  propttr  Deum  ,  f^d  ex 
amore  appretiativè  fum.mo  ;  neque  enim  ulla  jafiura  eft , 
iiLum  infoitunium,  quod  dignius  fit  lacrymis  nofiris  ,  aut 
quod  hx  fefiàiàs  reparare  pofiint ,  quam  Divini  Numinjs 
cii'^nfa.  P'ox  mr  uris  audiri  dibn  in  urn  nojira  (Caut.  2.) 
lu^eiitjs ,  gemenus  ,  fufp:ra,uii 


96 


Exhortado  dedtna   quinta,   &c. 


Innovanda  quoque  funt  ïntima  cordis  noftri  ;  nihil  agis 
qu.inidiu  piirttm  tantum  Deo  tribuis  ;  tu/um  a  ex'igit,  qui 
tooim  te  ffcit.  Deus  nolier  ,  C  E^^od.  20,  )  Dtus^  .  . .  leloies 
eit  ;  neuiiiiem  putitur  Secum  Reijiium  paitln.  Nullus  igitur 
crcaturx  ,  nuUus  pailioni ,  nullus  muiu'.aiiis  aftertious  in  cü 
locus  rclinquaiur  Atque  hitc  incugra  coidjs  convenio  non 
honiiiiis  opus  elt ,  led  Iplius  üei ,  qui  (  Plalm.  50.  )  Jpi- 
riiu.-n  rcHum.  innovât  iit  vijanbus  noiirls  Supplici  proinde 
prece  petenda  eft  ,  &  multiplici  oratione  lauua  quœdam 
violeutia  interenda  Ccclo.  Nee  una  alterave  oie  ludandum 
eft ,  led  omni  vitx  tempore  ,  omni  die  ,  onini  hora  huic 
cordis  converlloni  allaboraiulum.  Non  und  hxc  da  pcrfici- 
tur  ,  inquit  BernarduS,  ulinam,  vd  in  omni  viu  ,  gud  de- 
gimus  UI  corporc  ,    v^iUal   conj'ummari  :  quod  perfeftè   Confo- 

nat  illi  Spiritus  Sanfti  Oracuio  :  (  Eceli.  lU.  )  Cum  confum- 

tnavirit    homo  ,   lu/ic  incipiet. 

Noliteitaque  ,  Dileaiiiimi ,  pretiofum  ullum  temporis  ino- 
mentum  deperdere  :  nolite  hicrére  in  vanis  &  inutilibus  qui- 
bul'dam  iJeiideriis ,  qui  efleftu  &  rabore  careant  ;  quos  ideo 

AugultinUS  comparât  conatibus  expdrgtici  voUmlum  ;  qui  tj- 
mcn  ,  fuuirati  Joporis  altiiudim.  ,    nmtrguniur.  PlenUS    elt  in- 

feriius  Jiujulmodi  pœnitentibus ,  qui  idciuidem  ,  viiiculorura 
fuorum  gravitate  prelii ,  de  illis  dilVumpcndis  cogitàrunt; 
qui ,  videntes  turpitudinem  jugi  quod  portabant ,  lul'pirâ- 
ruut  ad  libenatem  Filiorura  i'.ei  ;  imè  &l  ad  hanc  alfequen- 
dam  adhlbuerunt  couutus  quosdam  ,  led  inanes  iS:  vacuos  , 
eoquod    à  nimis  debili  &   langucnti  voluntate  prolicilce- 

reuiur. 

Nolite  Vobis  illudere  ,  Dileaiiümj  ;  momentanea  lUa  me- 
lioris  vitic  delideria  volitiones  inefiicaces  liinc ,  qux  tucuin 
faciunt  animo  ,'inanique  converlionis  Ipecie  jlluni  occu- 
pant ,  led  numquaiii  rem  perticiur.t.  Cum  forti  proindè  Sc 
elücaci  voluntate  mnnus  operi  adraovcnda  elt ,  nee  umquam  a 
labore  celPandum  :  ubi  enim  de  innovatione  cordis  agitur  , 
lemper  aliquid  occurret  quod  emendandum  lit ,  quod  fa- 
randum  ,  quod  ad  niajorcm  p^rfeitioiiem  adduccnduni.  _ 

Ut  igitur  feliciiis  ,  majorique  cum  iucceiVu  huic  operi  in- 
cumbatls  ,  Icrutamini  hodiè  penetralia  cordis  Vcltri  ,  &  di- 
ligenter  peripicite  qucenam  lint  veteris  bominis  leliquiiç, 
quas  mortiËcare  ,  quas  deftruere  oporteat.  Atque  utinam  , 
faxit  hoc  Deus!  non  inveniatis  ibidem  horrendum  aiiquod 
nionftrum  ,  uuod  illud  Saniluarium  ^Spiritus  Sanüi  in  i'pe- 
luiicam  dx'moiiis  convertit  :  hoc  cette  omni  vi  cxpellendum 
foret ,  ii  aliquam  cum  Refurgente  Chiiito  partem  _  habere 
cupiatis.  Sed  quàm  facile  uivcnietjs  quicdam  zizania  ,  quie 
terram  iftam  bonam  occupant ,  &  fruöibus  ,  quos  alias  pro- 
ferret ,  non  leve  atfcruut  nocunientum.  Eradicauda  erit  qux- 


^à 


..^.^ 


dam  in  officiis  negligencia  (quamvis  &  hic ,  fi  ad  certum 
al'cendat  gradum ,  mortalis  elle  poliit  )  invenietur  quidam 
periculüiua  in  Ipiritualibus  tepor  ;  quidam  in  vanitates  inun- 
danas  aHeftus  ;  quicdam  in  dckdationes  fenlibiles  propcn- 
iio  ;  quJE  omnia  non  raio  evidenti  naufragio  exponunt  ani- 
mam.  Forte  iuperbia  ,  vana  gloiia,  amor  fui,  magnam  de- 
prehendentur  occuparc  partem  ,  etiam  iliorum  operum  ,  qua: 
reftè  &  laiidabiliter  gelia  fuut.  His  veteris  hominis  rcli- 
quiis  expoliate  Vosmetiplbs  ,  DileiSiliimi  ,  ut  novum  indua- 
tis.  Ne  autem  magnitudo  laboris  Vos  terreat ,  aut  ziza- 
niorum  multj:udo  ,  curas  Veltras  dividite  ,  nee  omnia  limul 
&  iemel  led  unum  poil  aliud  eradicate.  Piirao  ab  illis 
quCE  magis  nociva  funt  incipite  ;  deinde  lucceJivè  ad  alij 
defcendite  :  6c  iic  brevi  fi-jt  ,  ut  totus  expurgetur  ager,  ut 
veterem  hominem  exuatis ,  «Si  novum  induti  cum  C^irillo 
refurgatis  œternùm  deinceps  vitlurl. 

(EpiLUGUS.)  Sic  ,  DiieitiiL'mi ,  tic  fadi  imitatores  Chrifti , 
condignè  celebrabitis  Gloriofam  tjus  Refuireûionem  ,  qute 
h.odie  JJniverfam   l'-eàticat  Eccleiiam  Dei.    Monifiaue  ergo 

mcmbra  vcj!ra  ,  qu.-c  Juut  fuper  terram...  (Col.  3.)  tienor.i- 
mini...  J'piruu  mentis  vejfr.t  ,  O"  induite  novum  liominem  ,  qui 
fituundani  Dewn  rreatus  < '«  in  jujiitia  ,  C  Jhnclttate  veriia- 
tis.  ^  Eph  4.  )  In  huuc  iincm  nee  iabori  ,  nee  fudoribus  par- 
citc  ;  &  quulquid  remurmuret  caro  ,  quidqiiju  inimicus  dtc- 
mon  oblatret ,  forti  animo  pcrgite  ,  ut  propolitum  Vobis 
braviuin  rapiatis.  Licii  enim  ,  ut  inquit  Apoltolus ,  (  1 1. 
Cor.  4.  )  ti<:èt  is  ,  ^ui  forts  eji ,  nojier  liomo  corrumpatur  :  ta- 
rnen is  ,  qui  inius  ejlj)  renoyaiur  de  die  in  diem....  Non  con- 
templ.iniibus  nobis  quee  videntur  ,  fed  qua  non  videntur.  Ouec 
enim  videntur  ,  umporulia  funt  :  qutc  autem  non  videntur  , 
eererna....  (  Luc  24.  )  Aonne  &i  oporiuit  pnti  Chrijium  ,  Cf 
iui  intrare  in  glori^im  faam  ?  Numquid  (^  Heb.  I-.  )  propo- 
Jlto  fihi  gaudio  fujiinuit  criicem ,  lonjujione  contemr.i?  ...  Quid 
ergo  Vos  conqueriir.ini  li  laborandum  Vobjs  iit  ,  fi  quid 
tbrté  patieildum  .''  (  Ibid.  )  A'ürtt^u/n  f/z//ra  uj'que  ad  Jan gutnen 
rejiitiltis  ,    advenus  peaatum   repucn<:nies. 

Generofo  itaque  animo  ,  Dileitiiijmi,  (  1 1.  Cor.  4.  J /;;or- 

tificuiionem  Jefu  iti  corpore  nojiro  circunjferamus  ,  ui  Ovitit 
JeJ'u  manifejtetur  in  corpunbus  nojlris..  (  Roin.  6.  )  Si  enim  com- 
plantati  jacli  Jumus  jimiUiudini  mortis  ejus  :  jiir.ul  ù  rcfur- 
reclionis     erimus    Mc     morijui—percatc  ,  viventes    r.tttem    Deo 

percipiemus  jruaum  Refurreüionis  Dominica;  fanclificano- 

nem.  noltram  ,  finem  veró  vitam  (tternam  ;  \'itam  Utique  il- 
lam  felicem  ,  ubi  mors  dellruöa  erit  invitïloria,  ubi  nulU 
follicitudo  ,  ubi  nulius  Labor  ,  fed  ^terna  Béatitude  ,  .(Eter- 
auni  Gaudium  ,  line  fine  ,  liné  vicillitudine  duraturum. 
Amen. 


^eu^. 


EXHORTATÏO    DECIMA.    SEXTA ,  TER-TIA  IN 

Quando  &  quoniodo   ex  Plenitadine   Spiritus   San6li 

Replcti  fuat  omnes  Spiritu  Saii&o ,  &  cœpcrunt  loqui. 


FESTO  PENTECOSTES. 

loqui  debeaiit  Patlores. 
Aü.  II.  f.  4. 


E 


A  M  u  .s  hodiè ,  Dileöiifimi ,  eamus  \n  fpiritu  ad  Cce- 
iiaculum  illud,  in  quo  Paraeletus ,  de  Cccio  in  Apoftolos 
rniliys ,  .docuit  eos  omnem  Veritatein  ,  &  eflufus  fupcr 
yrinios  ülos  Evangchi  Prx'cones  nafceiitem  Chrilli  etlbi'- 
jnav'it  Eccleiiam.  Adcamus  ,  inquam  ,  Cienaculum  illud  ; 
ifid  e.xpulüs  priüs  oipni  cordiï  frigore  ac  duritià  ,  ut  v.ehe- 


mens  Ille  ,  fed  tamen  fuavis  ZephjTUS,  qui  replevît  hanc 
üoinum,  &  Credentium  corda  commovit  ,  nofra  quèque 
concutere  polüt  peftora  falutari  impulfu  ,  &  benigno  af- 
flatu  ii^nem  Divini  amoris  accendeie. 

Admircmur  tantifper    hujus  Mylterii   ttiagnitudincm  ,  & 
atttntiùs  coniideremus  ,  qui  ik  quales  lint ,  aut  potiiis  fue- 

riiit 


Exhortatîo  décima  fexta ,  ténia  in  feflo  Pemecofles»         97 


fint  Viri  illi  ,  quj  hic    repleti    Spiritu    SarnSo  incipiunt 

hfui ,  ut  Univerlb  Terrarum  Ürbi  magnalici  Dci  annunticut. 

Ecce  ,  Petrus   ifte  ,  qui  nuiic   ftans   in    nieiiio  fratrum  , 

altâ  voce  Judœis  exprobrat ,  eos  per  raaaus  iniquorum  oc- 

ci^^ilFe   Jefum  ,   (  Aft.    2     &   3.  )   •;uem  Dtus  fuJUtavit  à  mor- 

luis ,  Cujus  &fe,  &  alius  ApoRolos  teftes  eue  ciicit  ;  ille 
idem  el{  Petrus  ,  qui  paucis  antea  diebus ,  ad  voccm  an- 
cillulte  trepidans ,  horrendo  anathemate  Dominum  iuuni  ab- 
juraverat.  Ecce  adliantes  ei  viri  ,  qui  jam  Judxis  ,  coii- 
grejatis   in    Jerufilem   ex  omni  nizticne  ,   qua   fub    cœlo  ejï , 

Jelu  nomen  annuntiant  ,  ncc  liûorcs ,  nec  carceres ,  nec 
tormenta  ,  nec  poteftatem  ullam  metuunt  ;  iidem  illi  luiit  dil- 
cipuli  ,  qui  cum  JMagiftro  fuo  nequidcm  unâ  horâ  potue- 
rant  vigilare  ,  Iploque  reliiSo  ,  tOrpi  fugà  laluti  fua;  con- 
fulendum  duxerant. 

Verbo  Viri  illi,  qui,  qusmvis  triennio  edofti  in  fcliola 
Chriiti,  &  illuliribus  lilius  Ilominis  Dei  excitati  exemplis , 
adluic  iiifirmi  erant  &  irabellcs  ,  tardi  ad  credendum ,  ter- 
renis  aftetlibusimplicati ,  imperfedli  &i.  carnalss  ;  ecce  modo 
nautati  funt  in  novos  horaines  ;  totum  enim  quod  terreflre 
in  iplis  erat  coiifumlit  Divinus  Ignis  ,  t5c  corda  eorura  pu- 
hficandu  ità  iiiflammavit  ,  ut  nihil  nunc  remaneat  imper- 
feftura  ,  nihil  vacuüm  ,•  led  npUti  funt  omms  Spiritu  S.mclo  , 
loquumur  miign.iliii  Dci  ,  Evanijelium  annuntiant  cnrn  fiiiu- 
cia ,  &  in  prima  fua  Prxdicatione  tria  millia  animarum  ad 
Chrifti  Fidem  convertunr. 

Sic  nempé  inpletura  eft ,  quod  olim  Dorainus  per  pro- 
phetam  Joel  prsjdixerat  :  (  Joël  2.  &  Aft.  2.  )  In  novijjl- 
mis  diebus,.  ..  eff'uadiiin  de  Sfiriiu  meo  fuper  omntm  car- 
nem  :  Cf  prophetahunt  ftiii  vejiri ,  C'  filict  vejî-a,  .  .  ù  duho 
prodigia  in    c^lo  furfun  ,    &  J:gna  in   tertit   dtorfum 

Contemplamini,  Dileftiliimi  ,  fubitam  hanc  (ü;  fLiiciiJimnm 
metamorphofim  ,  quam  operata  eft  Spiritus  Sanfti  in  Apof- 
tolos  efl'ulio.  Satiate  animas  Veftras  tanti  mediiatione  IMyf- 
terii  :  led  ne  fru<ftu  vacua  lit ,  &  in  m  era  fpeculationc  h-xc 
Veltrahi-creat  meditatie,  recogitate  intra  Vosnietipfos  ,  ideô 
Vos  in  Hac  Domo  veriari  ,  ut  priretis  \'os  ad  illum  diem  ; 
diem  ,  inquam  ,  (irdinationis  Vedru; ,  que  Spiritus  Sanftus 
eamdem  prorfus  in  Vobis  operabitur  catafiroplicn  ,  li  digne 
Vos  invsniat  pr<eparatüs ,  &.  ad  Dona  Sua  rc-cipienda  ido- 
reos.  Tune  nempe  Spiritus  Ille  Conlblator  djcehii  vos  omnem 
veritatcm  :  (  Joan.  16.  ,.  illuminabit  intelleflum  ;  voluntatem 
accendet  ;  purificabit  &  fauftificalnt  corda  \'ePira  legregnbit 
Vos  è  medio  populi  l'irelis ,  &  aflumet  in  Opus  jNIini- 
fterii;  atque,  ut  rite  illud  poliitis  traftare,  Jgnitam  Vobis 
dabit  Lingiiam  ad  loquendum  MagnaliaDei,  &  annuiitian- 
dum  Verbum  Domini  cum  omni  Hducia.  (  Aft.  ;8.  ) 

Quemadmodum  itàque  dupLx  Donorum  genus  acceperunt 
Apoltoli,  unum  quo  interiùs  relbrmati  l'unt  ,  aljud  quo  ad 
pr-JEdicationem  fuerunt  infîrufti ,  ità  ûc  in  Vos  duplicia 
Dona  Idem  Spiritus  eilundet  ;  primo  Icilicet  à  terrenis  afteûi- 
bus  expurgatos  in  novos  mutabit  homines  ,  &  griitiis  illis 
ornabit  ,  in  quibus  propria  Ve.tra  Sanûificatio  conlliiit  ; 
alia  deindè  luperaddet  Dona  ,  quibus  digiia  fiatis  inliru- 
menta  ,  ut  haiic  quôque  Sanftilicationem  per  minifterium 
Veltrum  in  populo  fideli  Idem  Spiritus  oper-:tur.  Faxit 
milericors  Deus  ,  ut ,  quandu  ad  î\Iunus  Aportolicum  ailu- 
Biemiiii,  verificetur  in  Vobis  iliud  quod  de  Apollolis  legimus 
RipLù  Junt  amnes  Spiritu  Sanclo  ,  C"  c.rperunc  ioqui  !  (  Att.  2.) 

Sed  quoniam  jam  pluries  lermo  luit  de  rebus  illis, quœ 
ad  inteinam  Veltram  Siuitiincationem  conducunt  ;  ideô, 
his  hodiè  prœterniiilis,  eu  tantum  attentloiii  Vefira;  pro- 
ifonain ,  qucc  ad  Munus  Ivliiiifterii  publia  ,  Vobis  alii^uan- 


do  imponendi,  pertinent;  hoc  eft  ,  docebo  Vos ,  &  quan- 
tum potero  inculcabo  ,  quid  lit  illud  Loquendi  Munus,  quod 
poil  acceptum  Spiritum  Sanftum  obire  debebitis  ;  quas  ha- 
beat  partes ,  &  quomodô  in  illo  verfari  Vos  oporteat.'  Quod 
dum  aggredior,  Tu  Ipfe ,  Spiritus  Aime,  linguara  meam 
erudi  ;  du  ignitum  eloquium  ;  accende  Auditorum  meorum 
corda,,  &  ad  tantum  Minifteriura  ,  eo  quo  decet  ardore  , 
adimplenilum   eos  inflamma. 

(  In  Injlruclione  pofiium  efi  primarium  Pafioris  Officium  )  Pu- 

blicum  i.oquendi  Âlunus  ,  quod  penés  Paftores  Eccleli» 
elle  voluit  Chrillus  reduci  quidem  potelt  ad  Inftruftionis 
Officium  ;  fed  hoc  fub  fe  varias  continet  partes  ,  multam- 
que  req.uirit  fcientiam  ,  multum  ardorem  ,  magnam  lanfti- 
tatem  &  chantatem ,  ut  Paftores,  qui  (Rom.  i.  )  fapi^n- 
tibus  O  infifientHms  debitores  funt  illo  eodem  Otficro  fe- 
cundùm  totam  fuam  latitudinera  riti  fungantur. 

(  (^uod  muhis  adjiruiiur  argumentis.  )  Quod  autem  primaris; 
Paiioris  partes  in  Inliruftione  vcrfentur  ,  planiliimé  evin- 
cunt  verba  illa ,  quibus  Chrillus  in  Evangelio  ulus  ell  , 
dum  folemnem  iltam  Apoftolorum  Legationem  indituit  , 
eofque  Otlicii,  quod  in  illa  peragenJum  ellet ,  admonuit  : 
(  JVlatth  2Ö.  )  Euntes.  . .  .  inquit ,  doceie  omnes  génies  :  bap- 
ti\<inics  eos  in  nomine  Patris  Cr  Filii  Cf  Spiritus  fancli  :  do- 
centes eos  ferviire  o.-nnia  qu^ecumque  mandavi  vobis.  Vel ,  ùt 
apud  ÎMarcum  legimus  ;  (  Marc.  ló.  )  Eûmes  in  mundum. 
univerfum priidicate  Evangciium  omni  creatum.   Docere  i"itur 

Mylleria  Fidei ,  Prxcepta  raorum  inculcare  ,  exhortarl  ad 
Evangelicas  Virtutes ,  viam  Salutis  oftendere  populo,  at- 
que   hoc   modo  par.ire   Domino  pUhem  perficl.im,   (  Luc.  I.  ) 

longe  primum  et  Paiioris  ^lunus  ,  ad  quod  exercendum 
accepit  P.liiiiitTi  Sacri  carafterem,  &  quaii  legatus  quidam , 
hominibus  à  Djo  datus ,  per  Uaftionem  Spiritus  Sanfti 
conliituitur 

Legimus  Aftorum  VI  inprimitiva,  qua:  erat  Jerofoly- 
mis  ,  Ecclelia  murmur  exortum  fiiille  inter  Fidèles ,  cui 
eleëmofymc ,  qua;  inter  illos  quotidic  folebant  dillribui  , 
occalionem  d'jderant.  Magni  prorsùs  momenti  erat  mur- 
mur  illud  compefcere  ,  &  communcm  illam  charitatem  , 
qux  lignum  erat  diiiinftivum  Credentiura  integram  fervare 
&  illccfam  :  &  tamen  ,  non  obllante  hujiis  negotii  momento , 

non  efi  tsquum  ,  inquiunt  iVpoUoli,  nos  ddrelinquere  verbum 
Dit,  &  minifirare  meiifis.  Quid  ergô  ?  l^iros  .  .  .  .  fepiem  ^ 
plenos  Spiritu  fanclo  conftituunt  fuper  hoc  opus.  Nos  vero  , 
adjiciunt  ,  omtioni  ,   &■  minifierio   verbi  inflantes  erimus.    Hoc 

igitur  reputahant  primarium  Apoltolatùs  fui  Otlicium,cui 
reliqua  qua^vis  deberent  cedere  ;  Hoc  libi  prie  cieteris  om- 
nibus relërvabant  :  atque  hôc  e  .eniplo  fuo  Paftoribus  often- 
dunt ,  quodnam  lit  IMunus  quod  inprimis  curandum  iplis 
lit ,  &  reliquis  omnibus  ar.teponendum. 

Paulum  audite,  dum  in  periona  Timothei  quofvis  Eccle- 
fiarum  Pncpolitos  inltruit.  (  II.  Tim.  4.)  Pnvdic^  verbum, 
ir^quit  ad  diieftum  fuum  Timotheum  ;  fed  quomodô  vuk 
Veroum  illud  pra;dicari  Paulus  ?  Infla  opportune,  imporuTnè  : 
iirgue  ,  obfecra  ,  increpa  in  omni  putientin  ù  doclrina...  Vigilu  , 
in  omnihus  Liicr.i  ,  opus  fac  Evangelifi,^ ,  minijUrium  luun  im- 
pie. Omni  igitur  tempore,  omni  occaiione,  liveopportuna  lit 
iive  importiuia  ,  pncdicandumPaltoribus  euuntiat  Paulus  ,  & 
variis  i!Us  phraiibus  inculcare  voluit,  unum  femper  idemque 
effe  Officium  ,  à  quo  numquam  cellandum  lit ,  "^taX  quod  pro 
variis  circumltantiis  varia  quùque  methodo  traftare  oporteat. 
Ilinc  &  alibi  de  llipfo  dicit  :  (I.  Cor  9.  )  Si  Evangdiiavero , 
non  efi  mihi  gloria  :  necejjiirzs  enim.  mihï  incumbii  :  va:  enim 
mihi  efi  ,  Jî  non  evange/i^avero. 


98 


Exhortatlo  décima  Jexta , 


Quul  antcm  mîramur  ,  tantam  i-irœdicandi  &  exhortandi 
necellitatera  PaRoribus  Ecclefix^  Cliriltl  iiicumbere ,  cùin 
ipümet  Pi-ophetx  &  Sacerdoces  Vcccris  Le^is,  qui  umbrte 
tantum  &  tigurse  deferviebaiu  ,  hâc  càdem  iieceintate  fub 
pœna  anathemaiis  eflent  conliriai  ?  Quàm  amarè  Deus  in 
variis  Antiqui  Tertamenti  Scripturis  invehitur  i.i  canes  illos 
mutos  ,  qui_  cullodiebant  Domum  Ilraël  !  Quàm  rerribili 
Voce  commiuatur  ,  le  fanguineni  pop uli  requilîturum'  de 
manu  fp.eculatoris  ,  qui  vl^.rie  gUdium  '.enienen^  &  non 
injorwcrU  hucànit!  ...  Fili  hominis  ,  (  inquil  ad  Ezechiëlem 
[  Ezech  35.  ]  )  fpeculaconm.  dedi  te  Domui  Ifrail  :  audUns 
ergo  ex  un  mco  fcrmonem ,  annunc'iabts  eis  ex  me.  Si  me 
fil  cerne  ad  iinpium  :  impie.,  morte  marierls  :  non  fueris  Iccu  us 
ut  Je  cujlodiat  imjius  à  via  fua  :  ipfe  impius  in  iniçu'tate 
Jua   inurierur  ,  fanguinem   autem  ejus  de   manu    tua   reciùram, 

■  Vel  iola  itàque  l'altoris  negligoiria  ,  vel  folum  ejus  filen- 
tium  iufficit  ,  ut  eorum  pcccatorum  ,  quœ  committit  po- 
pulns,  habeatur  reus;  iuiiicit  hoc,  inquam,  ut  inique  iffi 
Ipeculatori  imputetur  animarura  jaftura,  quœ,  ipfo  fi- 
Jente ,  pereunt. 

Meritô  igitur  hanc  infiruendî  necdfitatem  inclamant  Ca- 
nones  Ecclelia;  :  meritô  hanc  inculcant  quotquot  fucrunt 
Concilia  :  adeôque  intelices  prorsùs  fuiit  Paftores  illi,  qui, 
furdas  tot  clamoribus  aures  pribentes ,  ex  hàc  negligentia 
Jua  in  continuo  verfantur  peccuto  mortali.  Audite'Gre- 
e^crium  in  egregio  Libello,  qucm  de  cura  Paftorali  con- 
icripiit ,  ità  de  hujufmodi  negligcntibus  ratiocinuntem  :  Si 

yo^uios  ,  inquit  ,  James  aitereret  &  occuLa  [rumcnta  ipfi  fer- 
rèrent ,  autores  procul  duiio  mortis  exijlerent.  Qud  itàque 
pUîlindi  fint  pand  confi.dircnt ,  aui ,,  ciim  famé  Verhi  aninut 
penant ,  ipfi  panem  perceptie  grarite  non  minijlrant.  Undi  C' 
tenèper  SaUmonem  dititur  Prov,  11.  Oui  aijiondic  frumenra  , 
maledicetur  in  popitlis.  Ità  Gregorius  Papa.  Et  profcftô  ii 
nalediccndi  lint  illi ,  qui  frumenta  abfcondunt  deltinata  nu- 
triendo  corpori ,  quod  utique  leriùs  aut  citiùs  periturum 
ell,  &:  in  terram  ,  undèdefumtum  eu,  reverfurura  :  quancô 
magis  horribili  ccrsm  Deo  &  hominibus  maledifto  lubja- 
cebit,  qui  abfcondit  frumentum  Verbi  Del  ,  iibi  eo  fine 
concreditum  ,  ut  illud  in  populos  diilribuat  ;  licque  non 
corpora  ,  fcd  animas  perdit  ,  linè  hàc  fua  negligentia  tbrté 
îeternùm  vicluras  y  jNeque  talis  immilericors  tantum  eft  , 
led  verus  fur  &  latro  ;  inju^his  in  Deum  ,  in  Eccleiiam  , 
in  populos  Iibi  fuljeftos,  quandoquidem  vinculo  juliitia; 
fe  obligaverit  ad  frangeuiium  Filiis  fuis  fpiritualem  hune 
Panem,  quando  ad  Piiiniftcriura  aîTumtus  fuit,  &  ad  cu- 
ram  Palioralem  promotus.  Quid  boni  de  hujufmodi  iperes 
homine,qui  proprios  filios  crudeliter  enecat,  &  qucm  jam 
quodum  fenfu  meritô  dixeris  à  l'ide  apoftatam  ,juxta  illud 
Paullnum  ;  (  I.  Tim.  5.  )  Si  fuis  .  .  .  fuoru.n  .  .  .  curam  non 
halet  ,  pdem  negavii ,    Cf   eji  infiddi   dcter-or. 

(  Tiifilluntur  jalfif   juoru  ndani    excuja'ioms.  )   Perpendite 

itàque,  Piledinimi,  hujus  negl'gentix  gravitatem  ;  l'umque 
in  xUinilîerio  Sacro  verfabimini,  femper  habtte  arte  ocu- 
los ,  quanta  lit  in  hoc  criniine  crudelita.s ,  quanta  iipjuiU- 
tia  ,  quantus  horror.  Xolite  poirô  înani  fiduciâ  Vosme:ip- 
fos  decipere  (  ùt  quidam  faciunt)  qui  txcufuiiones  in  pcc- 
catis  quxrentes,  dura  variis  prcctextibus  tranquillos  fj  red- 
dere  fatagunt  ,  &  confcientiam  ohnabilare  ,  non  minus  ideo 
ca.lunt  foveam,&cum  operariis  iniquitatis  in  abylfum  in- 
ferni  detrudentur  Ut  autem  \'ûbis  lugi^eram,  quàm  varié 
fibi  in  hac  par.e  men'iatur  i:iiquitas ,  videamus  breviter 
quibulham  palliis  plerique  ,  excuiàndi  fui  causa  ,  hic  fo- 
Icant  nigiisentiam  fuam  obcegere. 


(  Excufivio  prima.)  Sunt  înprimîf,  qui  prîctendant,  po» 
puium  fuum  non  tam  frcquenti  indigere  irfiruftione ,  eo- 
quôd  fufticienter  ea  noverit  ,  q\xx  ad  Rcligionem  Chriftia- 
nam  pertinent.  Sed  quantum  hi  aberrant  Deus  Bone  I  Quàm 
mulii  quotidiè  pereunt  in  medio  no'iri  ,  live  quôd  l'idei 
IMyfleria,  five  quôJ  Régulas  morum  &  Legis  Divnue  igno- 
rent prîecepta  ;  &  quàm  durum  P^flori  remanet  judicium, 
fi  vel  una  è  gregè  fuo  anima  ,  pro  qua  Chrillus  Sungui- 
nem  fudit,  ejus  culpâ,  ejus  neg)igcn:ià  pcrdatur  !  Deindè 
multi  funt  &  benè  multi ,  hebttes  adeù  &  tardi  ingenio  , 
ut  nisi  continuo  eadem  ipfis  inculces ,  ftatim  ea ,  qu:e 
didicerint  effluant.  Sed  ,  eito  ,  noverint  Fidcles  tibi  concre- 
diti  prima  Fidci  rudimenta  :  an  hic  forte  h.rrendum  eft  ? 
Numquid  ulteriùs  oportct  cos  cognofcere  ,  quâ  difpofitione 
ad  Sacramenta  debeant  accedere  ?  nucnquid  de  ^'lrtutis  ptil- 
chritudine,  de  peccati  iniquitate  ,  ae  mediis  hcc  evitandi 
&  illam  acquirendi  edoceri  ipfos  necefl'e  ell  ?  &.  poltquam 
hœc  omp.ia  fciverint ,  illuiîratus  quidem  eo  cafu  Veritatis 
lumine  erit  intelkdtus  ;  fpiritus  promptus  erit  ad  obedien- 
dum  Fidei  :  fed  numquid  inter  tantas  carnis  iufirmitates  , 
inter  tot  undique  teutationum  proccllas  ,  continua  adhor- 
tatione  voluntas  in  bono  firmanda  erit ,  &  ad  jihid  no\'o 
ftimulo  incitancia  .'  Certe  Crudzlis  foret  pater,  qui  filiis  nu- 
trientem  quotidiè  cibura  fubminifirare  denegaret  ,  eoquôd 
jam  vegetà  elfent  &  florente  corporis  conltitutione  Porro 
A'erbum  Dei  nutrimeutum  eft  a.iimx'  quod  tuis  debes  ;  nee 

fine   caufa  fcriptum   eft  .-  (  ApOC.   22.  )  Qui  .  ,  .  fancius  ,  fanc- 

tificetur  adhuc  :  udeóque  ,  quantùmcumque  profecerint ,  im- 
menfa  ,  niihi  crédite  ,  Dileûiliimi,  hic  femper  iupcrerit  col- 
llgenda  médis 

(  Sjiunda.)  Alii  funt  ècontrario  j  qui  fuam  in  Prccdicando 
delidiam  rejicere  volunt  in  fubditorum  fuovum  duritiem  ; 
eoquôd,  ùt  ipli  exiltimant ,  aut  nuUum  ,  aut  exiguura  fruc- 
tum  repctitre  ipforura  Prasdicationes  atfeiant.  Sed  num- 
quid hi  fciunt ,  Chrillum  dixiffe  Apoftoiis  :  (Luc.  21.)  in 
patienria  vejira  p  ffid  biiis  animas    vejlras  y   Numquid  hi  au- 

dierunt  docentem  Paulum  :  (  IL  Tim   4.)  Infla  opportune^ 

importuné  :  argue,  obfeira  increpa  in  omiii  patientia  ?  Tsum- 
quid  amarè  conqueritur  Ifaïas  :  (  Ifaice  5.3.  )  Domine  qu's 
credidit  auditui  nojïro?  Nec  tamen  pro}  terea  ab  implcndo 
iMunere  fuo  ceffavit  Propheta  :  ficut  nec  ctiam  celiavit  .le- 
remias ,  quàmvis  &:  ipfe  exclamet  ;  (  Jtrcm.  20  )  Fadas  ejl 

m':h\    fermo    Domini    in    oppro! r' um  ,   ij'    in   d<irïjum    tuta    die. 

Quinimo  Ipli  Chrilto  idem  hoc  accidit  ,  nam  ùt  ttftatur 
Evangelifta  Joannes  cap.  12  Cùm  . .  .  .  tama  j'gna  f'ei:'fftt 
coram   eis  ,   non  credèf'an'-    in   eum. 

Non  igitur  propter  hœc  ab  exhortatione  ceflandum  eft , 
fed  contra  hase  ip fa  obftinatio  &  contradictio  taaidem  du- 
plicandi  caufam   pra:be!;t  :  nam  ,  ùt  inquit  Chryfoüomus  : 

Si  n  <n  perpuiftris  kodiè  ,  cras  perfuud^bis.  Gutta:  fœpè  ca- 
dcndo  laj>iiem  cavant.  Arbores  rigandse  funt  imbre  fre- 
quentiùs  repetito  ,  ante-^uam  flores  &  fiuitus  producant. 
Non  unico  jaûu  omnes  ,  quos  delideras  ,  capits  pif^es  ; 
fed,  qui  maiiè  eliugcrint  rete ,  fone  ad  vefperam  eodem 
capientur.  Et  numquid  Dominus  apud  Ifaïam  dicit  :  (  Ifaise 
55.  )  Verbum    meum  ,  ^uod  eg-edi^'iur  df  ore  meo  ,  njn  rever- 

teiur  ad  me  vacuüm  Frucium  igitur  femper  aliquem  habe- 
tit  Pricdicaiio  tua,  fi  prout  oportet,  DoÛriuam  Sacram 
(I.   'i'hell'.    2    )  non   ut  verbum  hominum  ,  fed  (^  ficut  ejl  verè) 

v:rbu.T.  Dn  ovibus  tuis  proponas.  Hoc  tot  egregii  Pafto- 
res  expcrti  fui.t,  qui  fxpè  Communitates  intégras  ,  infeûas 
criminibus ,  iniquiiatibus  in\olutas  e  diabuli  fynagogis  in 
Con^jre^atioucs   Filiorum  Del  traufmutârunt.  ]i,i  (juainvii 


mtia  in  Fejîo   Pentecofles. 


99 


c'ecem  ,  qukmvis  pauciores  ,  quàmvis  unicam  tantum , 
mukorum  annorum  labore  ,  lucrareris  animara  ,  adhuc 
magnum  te  habcre  prx'iiiium  reputabis  ,  (i  leliimare  novc- 
ris  pretium  Sani;uinis ,  qiiem  Chriflus  pro  hac  anima  re- 
dimenda  eftuudcre  dignatus  alt 

Demus  tarnen  te  nihil  proficere.  Quid  turn?  Tu  INIunere 
tiio  funüus  eris  ;  non  enim  iiicceflum  à  te  qucerit  Deus  ; 
fed  luborem  ,  fed  ^linifterium.  Piantare  tu  dcbes  &  riga- 
re  ;  Deus  autem  ,  ubi  volueri:  ,  incrcmentum  dabit  :  iibi 
ve.ü  noluerit,  nihil  libi  de  promifsà  dee;it  mercede.  Nam 
&  hoc  iplum  loco  Ezechii'lis  jam  iuprà  eitato  aperte  pro- 
m.ttit  ;  ubi  po'tquam  dixerat ,  ftfc  ,  tacente  fpeculatore  , 
fanguinem  animœ,  quie  periret ,  à  manu  ejus  ede  requili- 
turum  ,  ilatim  adjicit  :  (  Ézejh.  33.  )  5/  auttm  annundante 
ti  ad  tmpium  ut  à  vi'ss  fuis  LOnvtriiitur ,  non  fuerll  conver- 
Jus  à  viiz  fua  :  ipft  in  int  qui- aie  f ua  morieiur:  porra  tu  ani- 
mam   luam   lUurajli. 

(  Ttnia.  )  Elt  &  altera  Paftorum  claffis ,  qui  raro  "\'er- 
bura  Dei  annantiant ,  eoquod  caulentur ,  fe  minus  ap;os 
cliè  ■MiiiirterJo ,  &  talcntis  iufficientibus  deflitutos.  Sed  quàin 
iufulla  elt  h;ec  excijfaiio  !  De  injuria  libi  illata  fuilient  con- 
qutlti ,  li  hóe  tiuilo  pa,ii  fuiffent  repuUam  ,  dam  ad  Curam 
animarum  aipiiabanc...  Si  Pafiorali  Muncre,  ut  oportet  , 
fungi  nequeas ,  tu,  qui  ità  loqueris,  renuntia -loco  Pafto- 
ris  ;  depone  nomen  ,  quod  tibi  non  convenit.  Quid  de  Ad- 
vocate diceres ,  qui  caiU'as  non  polTet  defendere  ?  Quid  de 
Meriico  ,  qui  artem  mcdendi  ignoraret  ?  Apage  igitur,  fi- 
niiles  prxtextus.  Què  fxpiùs ,  quó  citiCis  Prïedicandi  ÏMi- 
nilierium  c.xercebis ,  tb  feliciùs  in  hac  arte  ,  cujus  necef- 
fitas  jam  tibi  incumbit ,  facies  progreflum.  Quód  ii  Gre- 
gem  tuum  ames,  li  zelum  Dei ,  fi  charitatem  Palioralem  ha- 
beas  ,  vix  erit ,  quin  cuai  fruiflu  Verbum  Dei  tradare  pof- 
Jis  ;  amor  enim  eloqu^ns  ell,rec  deiunt  amanti  verba,  ut 
id ,  quod  intus  ftntit,  exteriiis  producat.  Adde ,  non  ac- 
clamaciones  tibi  quxrendas  efle,  led  fletus  :  non  plaufus  ; 
Iwd  gcmiius,  fed  cordis  converfionem  ,  fed  dignos  Pœni- 
tcntitc  fruflus. 

(  Quarta.  )  Sunt  demiim  &  alii  qui  fecuros  fe  putant , 
fi  in  cooperatorem  quemdam  conjecerint  Pitedicandi  onus  , 
dum  interim  ipfi  aut  aliis  negotiis  ,  aut  (  quod  pejus  elt  ) 
rug-.s  tk  oilo  indulgent.  At  non  ità  fentiebant  Apoftoli , 
qui  ipfara  eleëmo  "ynarum  dillribu:ionem  ,  opus  utique  dig- 
niilimum  ,  &  ad  difciplinam  pacemque  Ecclel'.a?  Jerofoly- 
mitanœ  multùm  conducens,  rejicieb-.int  in  alios,  ut  ipii  .Aii- 
nifterio  Verbiinftarent ,  prout  jam  fuprà  vidimus.  jNumquid 
■  tu  in  Pafiorem  elettus  es  '^  Nuraquid  tii  prxfeftus  populo 
Dei?  Isumquid  tibi  concreditum  eft  IVlinillerium ,  ut  Oses 
vooem  tua.n  audianc  ;  ut  tu  ante  illas  vaJas  &  ad  pafcua 
eas  deducas  ?  Numquid  e\  eo  capite  fullentationem  acci- 
pis  ?  Qua  igitur  fronte  in  alium  ,  invito  L'omino  Gregis , 
illud  audes  Munus  conjicere  ?  Profcfló  gregalcm  paftortm 
cito  ejiceret  paterfamilias,  fi  per  feipl'um  gregis  curam  fub- 
ire  recufaret.  Cum  infamia  Ducem  txtreitCis  repelleret ,  qui 
m  alterum  vices  fuas  in  committcndo  prœjio  &  rebus  bel- 
licis  curand.s  transferret  Numquid  crudelis  eft,  &  cul- 
panJa  mater ,  qua  i.ifjntnlo  fuo  lac  denegat ,  &:  alienie  tra- 
dit  nutriendum  ,  ii  ipfamet  po.ik  enutrire  ?  Ari.-e  j;m,  Paf- 
torem  ,  'qui  inüruuionem  populi  negligit ,  autoritatem  fuam 
feniim  deperdere  ac  deftruere  fiduciam.  illam  &  smorcm  mu- 
tuum,  qui,  dum  inter  Redtore^n  &  Populum  fubfiftunt , 
niirabiles  elfjctus  ingentemque  uiilitatem  fuient  producere. 
Locum,  prxterea  dat  ichifmutibus  illis  ,  de  quibus  jam  Pau- 
Iu5  conquerebatur  i  ncinpe  dura  u&us  di*;it  :  (J   Cor.  i.) 


E^o. .  .  fum  PauU  :  ego  aut-mn  ApoUo  ,  &  alter  ,  ego. . .  Ce- 
flt.t.  Deniüm  quam  trilte  eft  Paftori ,  renuntiare.]iarti  maximae 
mercedis,  iibi  alias  prtcparatse ,  &  negligentia  fui  eflicere, 
ut  alter  Coronam  ejus  accipiat. 

Htcc  tarnen  non  ità  difta  iint ,  Dileoiilimi ,  quafi  coad- 
jutoribus  uti  non  poffent  animarum  Pultores  :  exigit  certè 
hoc  aliquando  numerus  populi  f  idelis  ;  exigit  i.i  valetudo 
&  infiraiitas  corporis  :  neque  enim  decet  hominem  ,  jam 
viribus  debilitatum  per  labores  IMinirterii,  loco  fuo  Ilatim 
dcturbari  SnA  hoc  volo,  nihil  hic  negligentix  dundura 
elTe  ;  volo,  debere  Paftorem  ,  licèt  coadjutores  habeat  , 
feipfum  tamen  primum  in  INIiniltrando  ,  quantum  potcft  , 
exhibere,  reliquofque  zelo  &;  exemplo  vincere  :  hoc  volo, 
non  ipli  licere  levi  fub  prxtextu  in  alios  onus  conjicere  ; 
prxRat  enim  cum  gloria  in  medio  prcelio  occumbere  ,  quam 
deiidià  aut  turpi  fuga  arma  abjicere  ,  &  lub  fineni  curiCts 
propofitum  pcrdere  bravium. 

Planc  iraque  inllruendi  necelfitatem  fempcr  ante  oculos 
habete ,  Dileftiilirai ,  quando  ad  Minifterium  Sacrum  fueri- 
ti*;  provefti  :  nee  profeftù  deerunt  Vobis  exempla  ,  quae 
poilliis  iniitari  ;  id  enim  ad  gloriam  Cleri  Batavi  di.xero  , 
populum  ibidem  pafiim  meliùs  quam  alibi  in  Reüuiouis 
Ofiiciis  inftruiSum  elle  ,  &  Paftorum  fuorum  voci  obtem- 
perantem. 

(   Injirucïionis   muitte  funt  par  es..  )     Sed    &:   HUnC    operoe 

pretium  erit,  Inftruûionem  ,  quam  hucufque  in  genere  con- 
lideravimus  ,  tantifper  partiri  ,  &  de  pnecipuis  ejus  Parti- 
bus  brevicer  diicurrere. 

Tres  primariie  hujus  Minifterii  Partes  funt  :  nempè  Ca- 
techifmus  ,  Conciones ,  &:  deinde  Adhortationes  privatte  , 
quoc  five  in  Tri'.ninali  Pœuitentix  ,  five  aliâ  data  occa.ionfr 
occurrunt  peragendx. 

(  Catech}fmus  maxime  ejl  neceffarius  C-  uttl-JJimus  )  Infiruc- 
tio  Catechiftica  unum  elt  ex  piimarÜs  oificiis  ,  quod  inter 
omnes  iiias  Funftiones  P.iftorem  oporteat  hahere  cordi  : 
oflicium  eft,  inquam  ,  fummà  dignum  follicitudine,  eoquod 
in  popuii  Fidells  mores  «ït  lalutarem  vivendi  normam  maxi- 
me foleat  induere.  Si  enim  verum  fit  illud  Scripturx  :  (  Pro- 

verb.  22.)  Adolefcens  juxia  -iiam  fuam,  ai^m  cüm  pnuf 
rit  ,  non  rzcedet  ab  ea  :  quis  non  videat ,  à  Catechifmo  to- 
tam  pendére  Parochix  Salutem  ?  Quomodo  enim  reöé  gra- 
dietur,  qui  viam  Salutis  ignorât,  qux  utique  -via  in  no- 
titia  Myfteriorum  Fidei  &  Doilrinx  Chriftianx  confiftit  ? 
Quam  terribile  ,  fi  Paftoris  culpi  vel  unica  propter  hanc 
ignorantiam  pereat  anima  !  Quam  tremendum  ,  fi  parvuli 
Panem  petant ,  &  ncmo  fit  qui  illum  frangat  !  Quam  cré- 
dule, fi  iniereant  tenelix  ifix  plantx,  eoquod  défit  manus, 
qux  illas  falutari  alpergat  rere,  &  nutnmentum  qu6  in- 
digent fubminiftret  I 

Si  juventutem  inftruxeris ,  fi  Timorem  Domini  ipfi  in- 
culcaveris ,  crefcet  hxc  (  Pfalm.  127.)  fum  novzU<t  oliva- 
rum ,  iu  circuiiu  tuo  ;  adolefccntes,  ad  Viitutem  &  SaniSti- 
tatem  crebris  inftruftionibus    eftbrmati ,  furgent   in  altum 

(Pfalm.  I.)  tamqu,:ni  llgnuti  ,  quod  planta-.wn  eji  ficus  de- 
curjus    aruarum  ,    quod  fruclum    fuum    dabit    in    tempore  fuo. 

Coaeqiialibus  fuis  erunt  ad  incitaraentura  ,  feiiuribus  ad 
exeniphim  ;  granoiores  fafti  fuos  edujabunt  in  Timore 
Domini ,  ficque  labores  tiri  à  generatione  in  generatonenf 
benedicentur  :  imè  ,  quàmis  Paiochiam haberes  in  proiundum 
fcelerum  demerfam  ,  hóe  medio  eam  pauiatimimmutabis ,  & 
formabis  Deo  populum  accepiabiLim  ,fcctjtorem  bonorum  ope- 
raw.  (  Tit.  2.  )  L'bi  contra,  li  Catechilmura  neglexeiis  ,  ju- 
vcmus,  uefcicns  Vium  Si:lutis,ifl  quicvii  ciiaiina-prœce]^ 


lOO 


Exhortano  décima  fexta, 


ruet  ;  facrilegii  curauhbit  facrilegiis  ;  iinè  remorfu  con- 
Icientia:  paliionibus  fuis  hxabit  Ihcnum  ,  3c  ingravefceiite 
iccatc  ,  niaijis  übfirmaca  in  raalo  ,  Deique  Prœcepta  ,  île  qui- 
bus  numquam  cogitavic  ,  flocci  faciens ,  mox  dabu  pro- 
geniem  le  nequiortm ,  &  ad  oinne  malum  c.\emplis  paren- 
tuni  i'uorum  incitatara. 

Bonus  itaque  animarum  Paftor ,  eâdem  quâ  Salvator  be- 

nignitate  ,  dicat  :  (  ïNiaic.  lo.  )  Sinlce  junutos  venin  ad  me  y 
illos  matris  adinftar  ibveat  in  linu  ;  lac  eis  ialutare  ,  &  te- 
nellic  iitl  œtati  congruum  propinet  ,•  nec  uUum  ex  ipiis  per- 
mittac  curas  Tuœ  lubduci ,  uisi  jam  plenè  adultum  ,  atque 
in  omnibus  ,  quiï  ad  Salutem  pertinent ,  probe  inititutum. 
üiü  momentolb  illi  Minillerii  Paitoraiis  Orticio  fatisfaciet  , 
&  gaudium  dabit  Angelis  Dci  ,  parvulorem  illorum  culco- 
dibus.  Pauperum  aucem  prie  rcliquis  omnibus  in  hac  ma- 
leria  curam  habeat  Pulior  ,  eoquôd  ipli  prtc  rel'-^uis  magls 
dereliâi  lint  ,  &  domi  t'orisque  majoribus  tentationilus  ex- 
ponantur.  IMundus  quideni  lolet  pauperes  defpicere  l'td  ab- 
lit  hoc  à  Sacerdoce,  qui  novit  (Plalm.?!.)  bonorab-L  elle 
nomin  toram  corum  Domino  ,  eofque  fpeciali  titiilo  Mem- 
bra  elle  Chrifti ,  qui  &  Iple  pauper  fuit ,  &  paupertatera 
adamare  Sucs  edocuit. 

(  LUindi  Conciunds  ,  quas  rite peragerc  oporut.  ")  Porrô  quod 

relpeûu  juniorum  operatur  Catecliifraus ,  id  in  provedio- 
ribus  (  qui  nimis  licpe  Catechilmum  negligunt  )  operari 
debent  fréquentes  Panoris  Conciones.  Oportet  iyitur,  ut 
&  hie  initrudionibus  plenîc  fint  :  atque  iileo  propouenda  in 
illis  identidera  fidei  noltne  IMyfteria  ,  inculcandœ  morum 
Regulx  &  Veritates  Eyangelicce  ,  quas  in  Catechilmo  fue- 
runt  edodi  ;  ut  ità  retiicûtà  fubindé  eorum  omnium  me- 
morià  ,  hœc  lemper  prx  oculis  habcre  pergant  Fidèles. 

Ablcedanc  itàque  procul  illi  ,  qui  in  Catîiedra  Veritatis 
liBgâS  &  tabulas  divendunt  :  qui  leiplbs  poiiiis  pricdicant 
quam  Chiiltum  :  qui  egregiè  le  fecille  putant ,  li  per  horam 
integram  intlaio  verborum  apparatu  multa  dixcrint  ,  é  qui- 
bus  nihil  inilrudionis ,  nihil  undionis ,  nihil  utilitatis  eli- 
cere  valeas,  quos  merito  cum   Apoftolo    vocaveris  :  (IL 

Cor.   2.  )   AduLerantts  verbum  Dei. 

Hœc  &  limilia  fugiant  Padores  ;  fed  fequantur  ejufJem 
Pauli  monita  ;  Iciant  le  pro  Clmjlo...  L-gatiom  fungi ,  tam- 
^uam  Dio  per  iplüs  exhonintt ,  (  II.  Cor.  5. )  ac  propterea 

non  egrediacur  ex  ore  ipforum  miWerbum  fanwa  ,  irrepre- 
kenJibiU.    (  Tit.   2.)   'Ddvmaz  profin.is  vocum  noviuiUi  :   (I. 

Tim.  6.  )  non  traitent  Verbum  illud  ,  quaii  elfet  verbum  ho- 

minum  ,  fed  :  fuut  ejl  verc  )  vertuni  Dei.  (  I.  ThelT.  2  )  At- 
que ideô  in  Sacris  Litteris  ,  in  Sandis  Patribus ,  in  Ca- 
nonibus  Eccleli.e  ,  aliilque  venerandis  documentis  verfati 
fint ,  ut  poiTin'.  eriiftare  verkum-  uonum.  (  Pialm.  44.  ) 

Statum  quoque  Üvilis  lui  pcrfpedum  habeant  < uc  Cibum 
diltnbuant  variisejus  necellitatibus  acconimodatum.  Nura- 
quid  Chrilius  Iple  Dilcipulis  Suis  dixit  Jean.  16.  ..Mal- 
ta hiibeo  vcbis  dieere  :  fed  non  potefis  portare  riodô  (  Joan 
16.,  Numquid  Paulus  Corinihiis  Icripfit  :  iair  vobis  poiu-n 
.  didi  5  non  ejlani  :  t:ondùm  enim  poter.iiis  ?  (  I,  Cor.  3.  )  Olia- 
propter  li  aniiiiadyertac  Paitor  ,  multam  elle  V.  G.  in  po- 
pulo luo  ignorantiam  ,  tune  raukô  frcquemiîis  incuket  Re- 
hgionis  pruicipia  ,  quam  alias  efiet  t'adurus  :  li  noverit  , 
vitia  quiudam  in  Grege  fuo  dominari  ,'in  illa  acriùs  & 
i'requentjùs  invchatur  ,  quàm  in  alia  qux  ibi  minus  lunt 
cogniia  ,'  cujus  rej  e;:emplura  habebit  in  Chryloftomo  con- 
tinuo inledaute  jurundi  conluetudinem  ,  apud  Antiochenos 
("110  tempore  grallantcra.  Pro  ^-ualiiatc  audiemium  ,  inquit 
tirc^orius  ,  formari  diba  ferma  Doüorls. 


Verbo  ;  C  rtôlè  tradare  velit  verbum  veritatis  ,  (  II.  Tim- 

2.  )  utilia  tantum  dicat  iSc  vera  ,  populique  fui  falutem  unicè 
prcc  oculis  habeat.  Docente  te  in  Ecdefa  ,  inquit  Hierony- 
nius  ,  non  clumor  populi ,  fed  gemirus  fulcitecur.  Lucryma: 
audi  arum  ,  laudes  luœ  fini,  ,  .  .  Nolo  te  déclamât  ore  m  ejfe  , 
Cf  rabulam  ,  gnrruliimque  ,  fed  myjîeriorum  periium.    Hos  au- 

tem  gemitus ,  has  lacrymas  excitabit  Paftor  ,  ii  primus  iple 
pradicet  illa  qux  prcedicat ,  Gregique  fuo  raagis  adhuc  ex- 
emplo  quàm  verbo  pr-jcluceat  :  li  ,  plenus  Spiritu  Sando  , 
cum  pia  quàdam  induftria  penetrare  fciat  in  Auditorum  fuo- 
rum  corda,  atque  ibidem  fandos  illos  motus  excitare  ,  qui 
faciunt ,  ut  horrori.ra  de  peccato  concipiant  ,  ut  virtute 
deledentur,  ut  ignito  in  Deum  amore  fursùm  efterantur. 

(  Tandem  /'-iyauv  adhonatiines.  Cunfderationes  circa  ilLis 
hic  vari,-c.  )  Prxter  hîcc  Publica  Minilteria  ,  in  quibus  mag~ 
naita  Dei  loqui  oportet  Sucerdotem  ,  reliant  Privatx  Ex- 
hortationes  ,  quibus  lingulos'ex  fuis  inftruere  &  ad  virtu- 
tem  animare  debet ,  five  in  ,  live  extra  Confellionis  Tribunal. 
liic  juxtà  Apoftoli  monitum  nunc  argucndum  ,  nunc  in- 
crepandum  ,  nunc  obfecrandum  ,  idque  in  omni  paùentia  , 
&  doclrina  (  IL  Tim.  4  )  Inftandimi  o^'/'or.'u/;è  & /m/'onü.T<.' , 
fi  velit -Sacerdos  opus  fucere  EvangeliltK  ,  li  velit  Mini- 
fterium  fuura  iraplere,  Haju";  sutem  Minifterii  partes  adeô 
funt  variata;^  aileù  dilUciles,  ut,  nisi  prudentià  multA  pol- 
leat  PaRor  ,  &  fcientiam  Sandorum  poliuieat ,  vix  illud  cum 
aliquo  lu.'cell'u  umquam  lit  adimpleturus.  Nunc  er.im  opor- 
tet folari  JuflùS  ,  eofque  dirigere  in  fubliraioribus  iftis  per- 
fedionis  vus  ,  quibus  ad  apiccm  Sandltâiiî  contendunt  : 
nunc  cum  peccatoribus  ugcndum  ,  qui  partim  judiciis  Di- 
vinis  terrendi  funt  ,  ut  à  peccato  deliftant  :  partim  ad  Fi- 
duciam  animandi ,  ne  in  dcfperationem  protrudanuir.  Nunc 
excutiendi  funt  inquietre  confcientiîc  fcrupuli  :  nunc  delides 
&  tepidi  ad  Virtutem  accendendi.  In  hoc  homine  frœnare 
dcbes  ambitioneni  ;  comprimere  invidiam  ;  avaritiara  expel- 
lere  ;  fuperbum  animura  humiliare  :  in  alio  fiftere  debebis 
lu.Kuriam  ,■  dilVumpere  infelicia ,  quibus  ligatus  eft  ,  vincula  ; 
pirtelcindere  occaliones  peccati  ,•  inveteratas  habitudines  in 
novam  vitœ  form.nn  commutare.  Verbo  :  fingulis  animîc 
morbis  convenieniia  adhibere  remédia  Boni  Paitoris  ell  Offi- 
cium. Quis  autem  non  videat ,  OlDcio  tam  diificili  ipfura  , 
ùt  par  eit ,  defungi  non  polfe  ,  nisi  varia  fit  fcientiâ  iiiftruc- 
tus ,  nisi  Spiritu  Sando  fit  plenus  7  Undé  &  Augultinus 
redè  di.xit  ;  Sikil  fie  probat  fpir.tualem  virum  quàm  peccati 
alieni  traclaiio.  H;'ec  autem  tradatio  eö  majoris  momenti 
elî  ,  eo  magis  periculola  ,  quôd  ab  illa  non  Ovium  tantùra 
fed  &  ipfa  Paitoris  dependeat  Salus  :  redè  enim  illis  ap- 
plicatur  ,  quod  olira  Judicibus  à  fe  conftitutis  priecipiebat 
kex  Jofaphat  ;  (  IL  Par.  19.  )  p'idett.  .  .  quid  faciaus  :  non. 
enim  hominis  exercecis  judicium  ^  fed  Domini  :  Ù  qttodcumçue 
judicaveriiis  ,  in   vos  redundabit , 

(^ïrlarum  in  arùculo  mortis  fumma  neceffiins.  )  In  hlS  omni- 
bus igitur  foîertem  oportet  elle  IViiuiitrum  Ecclcliii;  :  ve- 
riim  hxc  folertia  duplicanda  eft  ,  ubi  de  infirmis  agitur  jam 
brevi    morituris     Tune    enim    dejcendit  duibolus  ad   illos, 

Uahcns  iram    magnam  ,  fciens    quôd    modii  um    tempus    habei  ; 

(  yVpoc  12.  )  &  lie  ex  una  parte  tenrationes  magis  viokntœ 
iiunt  quàm  umquàm  ,  rium  ex  altera  fn?pè  folito  infirmior 
ell  xger ,  &  ad  reliftcndura  holti  dcbiiior.  Fradis  lirpè 
vinbus  ,  fopitis  feniibus  ,  coiiftri6;o  corde  ,  feipfum  juvare 
vix  poteft  ;  çircumdatus  quóquc  ttrruribus  mortis  ,  pecca- 
torura  fuorum  confciemia  premitur  ,  &  ad  ïcternitatis  in- 
tuitum  exhorrct.  Denique  tune  agitur  de  momento  temporis 
à  que  pendet  animie  illius  fempiterna  fors  ;  de  momento 

iuquam , 


tenla  in  Feflo  Pentecofles. 


lor 


ïnqtiam  ,    cujus    jaflura    reparan     numquàm    poterir. 
lias  rationes  attente  perpeiuüte  ,  Dikdtiilimi  i5e  numquàm 

excidat  à  memoria  Veltra  quantum  foUicitucüneni  moruuris 
debeat  Paftor.  Iileoque  dum  ad  Minifterium  perveneritis , 
obteltoT  Vos  per  Viicera  Chrifli ,  ne  in  hoc  punfto  opem 
Vellram  deliderari   permittatis.  Prxlei.tia  Sacerdotis  ayoni- 

•zantem  refocillat  ,  crigit  in  fiduciam,  dirpi.]lit  tentatio- 
Bes ,  &  à  verbo ,  quod  de  ore  ejus  procedit  ,  nnn  raro 
pendec  morituii  Salus.  Ciudele  nimis  eft  luüantem  cum 
dxmone  animam  ,  in  hoc  momentolb  tempore  ,  libi  Ibü  line 
adjutorio  relinquere  :  ac  proptereu  nulias  diflicultates  ,  quan- 
tùmcumque  etiam  graves  lint ,  in  hoc  pundto  l'uyite  :  agite 
quod  potellis  ,  &  cogitate  ,  propriam  Vellram  Salutcm  peri- 
clitaii  ciira  Deus  hanc  animam  ,  li  negligentià  Veltra  pereat , 
à  Vobis  fit  requiiiturut.  Perpendite  ,  quid  in  illis  circum- 
flantiis  velle:is  Vobisipfis  fieri ,  &  hàc  cogitatione  bene 
perpeiisa ,  diSicultates  omnes  levi  negotie  luperabitis  ;  nam  , 

ut   inquit    Gregül'ius  ,  j'acUi    contenvüt  omiiia   qui  fi    iogitat 
moriturum. 

(  Epilogus.  )  SingiTla  Jicec  ,  qux  pro  gravitate   materia; 

leviter  tantum  attingere  potui  ,  evidenter  probant ,  Diledtif- 

fimi,  quotidianas  Vobis  obventuras  occaiiones  ,  in  quibns 

cum   Apollolis  ,   repleti   Spiritu  SanÛo  ,   Loqul  debebitis  , 

&i.  annuiuiare  magnalta  Dei.   DoJendum  prot'eflo   nimis  eft  , 

tot  reperiri  inter  Sacerdotes,  qui  dum  de  nugis  Ijcculi  iernio 

elt ,  &:  de  rebus  tutilibus,  per  diem  integrum  verba  poiiunt  ta- 

cere  ;  ubi  autem  de  Deo  rebuique  Divinis  loquendum  e(l  ,  ubi 

verbum  exhortatioitis  aist  .conlblationis  proierendum  ,  pil'ce 

fiunt  mutiores  ;  aut  tam  trigidè  ,  tam  iiifulsé  id  agunt ,  ut 

âmpollibile  lit  ullum  ex  eo  fruftum  fperare.    Uiidè  autem 

<  hoc  raalüm?  Unde  quxlb,   hoc  fcandalum  oritur  ?  Unicè 

fcilicet  ex  eo  ,  quód  Sdentiam    &  Sanititatem   neglexerint 

acquirere  ;  quöd  fiaè  Vocationc  &  imparati  ad  iViinilteriuni 

accelTerint ,    nee   umquam    de    Plenitudine  Spiritus   Satiöi 

quidquara  acceperint.  Quid  igitur?  Vos,  Dileüitiimi,  edofti 


meliora  ,  totis  viribus  incumbite  acquirendc»?  Sdcntix,  ac- 
quircndx  SamSitati,  ut  quando  in  Urdinatione  Sacra  def- 
cendet  l'uper  Vos  Spiritus  Sanftus ,  peftus  inveniat  bene 
pntparatum  ,  quod  illuftret  Lumine  Suo ,  quod  Igne  Sacro 
accendat  ,  in  quod  leptum  Sua  Dona  largâ  manu  efl'uiidar. 
Porro  nolite  terreri  diflicultatibus  IMiniilerü  :  quidquid 
enim  ad  hujus  ÏMunus  OHicii  l'peftat ,  ad  Veftram  &  tot 
aliorum  Salutem  alacriter  obibitis  ,  ubi  de  Plenitudine  Spi- 
ritus Sandli  acceperitis.  Refpicite  iii  Apoltolorum  txem- 
plum  :  idiüi?:  erant ,  homines  infirmi  erant ,  titubantes ,  tardii 
m  fide  ,  imperiefli  ;  at  poltquara  dercenderat  l'uper  eos  idem 
]lle  Spiritus ,  «Si  juxta  promiira  ChrilU  omnem  eos  docue- 
rat  Veritatem  ,  quales  ,  qutcfo ,  faöi  funt  Viri  !  Quui:to 
cum  fruftu  lleroës  illi  invincibiles ,  nee  morte  nee  peri- 
culis  territi  ,  nee  diflicultatibus  ullis  frafti ,  Evangelium 
toto    Terrarum  Orbe    promulgârunt  !    Ità  qux  impojTMlta. 

funt  rif  IJ.'!  honiinss  ,  poJlibUta  Jatic  npuJ   Dtum.  (  Luc.    l8.  ) 

Habete  fiduciam  ,  Dileftiflimi  ;  idem  prorsùs  fiet  Vobif- 
cumji  Spiritus  Sandi  iniiuxu  dignos  Vos  prxbueritis.  Et 
quidni  hoc  taciat  Deus  ,  qui  novit  quantum  Ejus  indi- 
geatis  ope  ?  Abliulit  oluii  Dominu^  de  Spiritu  Moylis  , 
&  tranftulit  in  ieptuaginta  Viros ,  (  I^'um.  ii.)  quos  ele- 
gerat  ,  ut  lub  Moyle  regerent  populum  ,  &  onus  ejus  fufien- 
tarent  :an  Vobis  negare  potLTit  partem  Spiritus  Eilii  Sui  ? 
Vobis,  inquam,  qui  fub  Iplb  Chriilo  regecis  Populum  Elec- 
tiim  Dei,  &  vice  Ejus  in  terris  iungemini  ?  Vobis,  qui 
non  l.egi  carnali,  ùt  ^loyfes ,  ftd  Legi  Gratiœ  defervietis? 
Mafte  igitur  animo  ,  Dileaiilinà  ,  pn  parate  corda  Veftra 
in  Saiiftitate  &  Jullitia  ;  labori  inüllite,  ut  acquiratis  Scien- 
tiam  ;  non  vanam  &  inflantem  ,  feJ  Scientiam  SamSlorum  , 
ApoRolicis  Funfliouibus  congruam  :  continuis  gemitibus 
hunc  in  finem  flagitate  Diviui  Paracleti  Dona  ;  &  lic  fiet , 
ut  gratta  Domini  noflri  JeJ'u  Clirijii  ,  &■  C/iarilas  Dit  ,  G- 
ccmmunuatio  fancli  Spiritus  fit  cum  omnibus  vobis  ,  (  IL  Cor. 
I' 


.j  )  Amen. 


EXHORI'ATIO     DECIMA     SEPTIMA, 
FESTO    ASSUMTIONIS    B.    M 


TERTI A 
V. 


IN 


J 


Vita    Marice    fpecialiter    Sacris    Miniftris    imitanda    efl. 
Eue.    ancllla    Domini,  fiat    mihi  fccundùm    verbum,    mum.     Luc.    i.  -f.    38. 


Ure  merito  ,  DileftilUmi ,  Univerfus  Orbis  Catholicus 
fummo  hodié  profunditur  gaudio  ;  merito  jubilât ,  &  exul- 
tât,  dura  anniverlanam  Triumphi  Rlariani  recolit  diem; 
in  qua  carnis  nolfne  hunnlitas  iupcr  omnes  Angelorum  Cho- 
ros  fuit  exaltata ,  &  Virgo  Genicrix ,  Corpore  aliumta  in 
Cocluni ,  collocata  tuit  à  lilio  propè  exceli'uin  Livinïe  Tria- 
dis  Solium  ,  ut  ibidem  perpétua  exiflat  humani  generis  !Vle- 
diatrix  ,  &  potentiflimum  ,  quü  valet ,  Patrocinium  miltris 
mortalibus  largiatur. 

Sed  li  tanra3  communis  omnibus  f:t  caufa  Ixtitix  ;  fi  à 
laudi.ius  Virginis  ceTare  nou  debeat  in  hac  Sacra  Die  quif- 
quis  in  Orbe  reperitur  I'i.elis,-  quantó  majori  ratioiie  ad 
Vos,  Dik-aiüimi,  hoc  pertiuet  gaudium,  quantö  ardentiori 
zclo  Feitivitatem  hanc  cekbrare  Vos  convenit  ?  Vos,  in- 
quam, qui  in  IJac  ]3omo,  Ddparse  dicatâ  ,  fub  Spjciali 
Ejus  Patrocinio  vivitis  ;  Vos ,  qui  Matutinîc  hujus  Stella; 
direfti  aufpiciis ,  procellol'um  muudi  proficitis  iter ,  &  ad 


felicem  aliquando  Portum  Vos  adventuros  duflu  Virginis, 
non  line  caula  confiditis. 

Plenis  itaque  prœcordiis  erumpite  in  Marianas  laudes  , 
Dileftiifimi  ;  non  recédât  nomen  Ejus  ab  ore ,  non  recé- 
dât à  corde  ;  tantum  audete  quantum  potellis  :  nuraquara 
enim  fatis  Ulam  laudabitis ,  qux  major  eft  omni  liomi;,um 
&  Angelorum  prxconlo.  Scd  fi  (quod  fpero  )  veri  cupia- 
tis  efle  Marix  Cultores  ,  hoc  inprimis  curate,  in  hoc  to- 
tis incumbite  viribus,  ut  Virtutes  Virginis  imitemiiii ,  liiiè 
quo  conatu  inanis  foret  Cultus  Vefter ,  tS;  nequaquam  Maria 
dignus. 

\)uàm  latus  hic  Vo'^is  patet  campus  !  quàm  fubllme  ex- 
hibetur  prototypon  !  Quid  tnim  excogitari  poteit,  quod 
cum  Hac  Virgine  valeat  conferri  ?  Qi.xr.ain  eft  inter  crea- 
turas  ,  qux  cum  Ipfa  de  Sanftitatis  palma  audeat  deccrtare  ? 

l'.jus  iniius  vita,  ut  loquuntur  Patres,  omnium  elt  dil- 
ciplina  :  at  li  qui  lint  in  Orbe  Terrarum ,  quos   hac  difci- 


102 

plinâ  imhutOS  eiïe  oporteat ,.  certè  Vos  effis ,  Dile£liflîmL; 
Vos,inquam,  qui  ad  exceliam  Sacerdotii  Dignitatem  afpi- 
ratis.  liiclytus  quippé  gradus  iile  Divinam  Viigiiiis  Mater- 
DÏtatem  Vobis  quodammodo  cum  Maria  communein  f'ac- 
turus  eft. 
NôtUs ,  Chriftura  in  Evangelio  dicere  :  (TVIatth.  12.  )  Qui- 

cumque  .  .  fecerit  voliintaitm  Pairis  md  ,  qui  in  ccelis  ell  : 
ijjfi  meus  fraur ,  O  foror ,  ù-  mater  ejt.   (^Sacerios  M.ilri  Dei 

^uoilzmmodo  jimilis  ejï.  )  In  queiii  lucum  commentans  Gre- 
«jorius  Papa ,  quxilioneni  iibi  propoiiit ,  quomodo ,  qui 
l'ide  fuaus"""eft  Filius  Dei  &  Frater  Chrifti,  Ejiifdem  ChriiU 
IWater  dici  valeat  ?  Sed  audite  Sanaum  P.ontificem    Scien- 

dum  nobis.  eji  ,  inquit  ,  quin  qui  Clirijli  frater  O  foror  cfl 
trjdsndo  ,  mater  efficitur  fTctilicando.  Quafi  eniin  parit  Do- 
minum  .  quem  cordi  audfeiiiis  infud:rit  :  &  mater  ejus  ejjici- 
tur  1  [t  per  ejus  vocem  amor  Domini  iii  yroximi  corde  geiure.  ut. 
Cùm  igitur  aliquando  Officium  Veftrum  futurum  lit,  Di- 
leftiliiiui,  uE  Jefum  Ciucifixum,  Ejulque.  Sandam  Doftri- 
nam  priedicetis  ;  cùmque,  illam  iutiinoendo  aniinis  audien- 
tium  ,  quali  paritiwi  ïitis  Dominum  ,  &  amorem  Ejus  in 
cordibus  l  idelium  accendeiido ,  in  3Iatrem  Clirifti  Ipiti- 
tuali  modo  evafuri  ;  cernitis  plané,  Mateinit-atem  IMarice 
Voliifcum  quodammodo  coinmuniuandam  ;  _  ac  propterea 
fpecialiter  Vobis  incumbere  ,  ut  eidein  Deipar;^  Virjjini 
pras  reiiquis  Fidelibus  evadatis  limiliores. 

(  Ideô  flirtâtes  Ejus  fpeciali  tituto  imiiari   ddiet.  )   Ad  Fins 

proindé  exemplum  Confscrati  à  teneris  Domino,  in  onini 
Caùitate  &  Juititia  ad  tanti  honoris  graduin  digne  Vos 
pra.'paretis  necefie  elt  :  cum  Iplafoculum  t"ugere,-&;  abi- 
eonditara  in  Chrifto  vitam  ducere-debetis  :  cum  Ipfa  in 
corde  conferre  augufta  Religioi.is  noltrxv  Myfteria  ,  &  eo- 
rumdem  iuaviiliuiâ  contemplatione  deleSari  :  cum  Ipla  uniri 
ChriRo  ,  &  iub  Cruce  Ejiiluem  fortes  ftare  &,  intrepidi  ; 
verbo  ,  quemadjnodum  Maria  ,  jam  acceptura  lingularcra 
illum  Matris  Dei  honorera  ,.  fumma  cum  huinilitate  ae  animi 
lubjcitione  Angelo  refpoadii  :  (Luc.  i.)  Ecce  anàlla  Do- 
mini ,  fiai  v.ihi  fecundàm  rcrhum  tuuin  ;  ità  &  V'obiS  ,  ubl 
cognoveritis  Vocem  /Mdliimi,  ad  fpiritualem  illam  Mater- 
nitatem   Vos  Vocautis ,   pari  fubjeciione  &   niodelHà  ref- 

ponJendum  eft  :  Dorant,  qiùd  me  vis  jacere-7  •  .  .(  Aft,  0  ) 
'Va  mHii  intetliclum...  (Plalni.  I!8  )  Pii^atum  cot  meum  Deus  ,. 
panitum  cor-  tneum..  .  .  (  Pfalm.  56.  )  Evce  ego  ,  mi/te  me.  .  - 
(  liaiiTC  6.)  Domine  .  .  .  .'go  fervus  luus  :  ego  ferfus  tuas  ,  Cf 
jilius  andll^  tu.z..  (pfaim*  II5.  )  Fiat  mihi  fecundàm  ver- 
bum   tuujn.  (Luc   I.) 

Vocati  igitur  î-Dilcftiilimi^  adidignitatem  tani  excelfa-m,. 
ad  p;x-rogutiva:n  !  müem  illi ,  quà  eifuLlit  Virgo  Deipara  , 
Gporcet  profeftô  ,   ut  eamdem  vii:os   noimam  teneatis  ,  iLs- 
tkmque  virtutibusinlüicndo,  tanto  Vos  honore  dignos  red- 
dere  iiudcatis. 

Indeiinenter  itiaque  hoc  Exemplar  iutuemini ,  &  fanftiiil- 
inis  ac  ca'iiiiîrais  Ejus  Moribus  mores  Vellros  conformât^. 
Atque  utinam  iublimes  illàs  Mariai  Virtutes  unico  obtutu 
hic  poÜ'em  Vobis  oh  oculos  pooere,  ut  ad  lingulas  earura , 
auimos  Veftros  accendam.  (  Ex  omnibus  ilLs  l^'inucibus  !Uc 
1res  elrgun-ur  exfendend,^.)  At  quoniam.  immenfus  iiimis 
hic  labor  eft ,  paucas  tantum ,  ex  illis  feligam  hodiè  ,  reii- 
quas  pix  Veftr;c  Meditationi  relifturus.  Dicam  igitnr  de 
Callitate  Ejus  Virginea  ;..  de  Perpétua  cuir.  Deo  Unions  ; 
de  Profundiiliaia  Mariie  Humilitate  :  atque  ha;  tres  Virtu- 
Ees ,  in  quibus  ,  vclut  in  cardine  quodam  ,  reliqutc  ver- 
fiiKur,  qaàm  ncceli'aritc  Vobis  Tint  breviter  oiiei'.dam.  Im- 
gLaïaie.  mecum  Vir^iuis   opem  ,  ut  iiiex^ilcabilem  haruiii 


Exhortado  décima  feptlma  , 


Virtutum  thefaurum  nobis  detegat  ,  5.:  ad  îîhs  feftanc^js 
inipetret  nobis  particulara  Divins  illius  Gratia: ,  Cujus- 
PJenitudinem  Ipla  poiledit. 

(  /.  Cajtitas  î'irginea.  )  Quàm  cxcellcns  boiium  fit  Virgî^ 
nea  Caltitas ,  quantùmque  exerrplo  fuo  hanc  Virtutem  pro- 
moverit  Maria,  folus  agnofcere  reiiuit  hxrcticus,.  vel  quifr 
quis  •àHwii  animalis  ...  .homo  ,  (\vi\  luto  camali  iuhterens  «oa 
percipit   ea  ,.qu<z  fuat   Spirittls    Dei,  (I.   Cor.    2    j   ied   con^ 

cnpiicentiis  fuis  feducitur  &  excecatur. 

{  Ertcomia  liujws  Virtutis.  )  Hxc.fcilicet  Virtus  de  Cœlo 
delcendit ,  hominemque  ipsà  natura  fuâ  quodammodo  eflicit 
majorera  ;  fpccialequôque  Donum  eit ,  quod  non  omnib'.>s 
elargitur  Deus  ,:fed  iilis  folis  animabus  ,  quas  arftiùs  Sibi 
vult  devincirc. ,  &.  prse  reiiquis  ad  altio;era  Sanftitatis 
gradum   perducere 

Pervoive  gentilium  asmales ,  &  invenies  quidem,  virtis- 
tes  alias  morales  ipiis  aliquatenus  ,  licèt  impeifcfte,  tùilfe 
eognitas  ;  fed  quod  hanc  attinet  Virtutem,  vix  nomen  ejuS- 
dem  apud   ipl'os  reperies-. 

Examina  quid  fub  Leg£  Mofaïcâ  a<^um.  fit  :  occurrent 
T-Lbinde   in   ^acris  Litteris  encomia  \':rginitatis ,  ut  V  G.- 

dum  Eccleliallici- 26.  dicitur  :  Omnis  .  .  . ponderatio  non  eft 
djgna  contineniis  animif  :  veriini  li  requiras  exempla ,  pa'.>«- 
ciiiimifunt  in  tanra  hominuni  multitudme  ,  qui  \'irtutem.- 
hanc  in  praxim  deduxère.  Nempé  carnalis  Jfrael,  popu»-' 
lus  durœ  ceivicis,  necdum  aptus  erat,  ut  caperet  verbum 
hoc  ;  necdum  alliirgere  poterat  ad  tam  fublimem  Perfej- 
tiouis  gradiim.- 

Aft  demùra  ubi  vcnit  plonitudo  temporis  ;  ('Gal.  4.  )  po(}- 
quam  Ipfe  Dei  Filius  ,  ex  Utero  Virgiueo  Cainem  allii» 
mens,  inter  homii;es  converfari  dignatus  eir  :  poüquam  Di-- 
vinx  Gratii:G  abundantia  .,  quali  ècataraftis  quibufdara  in- 
omnem  terra-m  uberiûs  defluxit  ,  tune  deniùm  Angelica  hwc 
Virtus  cekbraricœpit,  (Se  miilenos  ac  millenos  habuit  in  omiii 
ffiLate  &   fexup,  in  omni  hominum  forte  feftatores. 

Excellcns  nihilominus  opus  ell  Virginitas  ,  opus  arc!uum  ^. 
v-erbum  liitticilt  ;  quod  ,  Iplb  Ghrilto  telle,  (  Matth.   19.  y. 
foli  illi  capiunt  ,  qadms  da:um  efl  :  atque  ideù  nuiii  indixit 
Chriitus  Cortinentix  Legem  ;  ïed  fatis  Ipii   fuie   mugnificis- 
encomvis  ,  prapoiiiis  pricmiis  adeam  Fixleles  exliortari. 

BeatOS  dixit  illos  qui  mundo  funt  cjrde  :  jjuonijzm  ipfi  Deum 
videbuitt.  (  Matth.'  5.)  Promilit  illos,  qui  cum  mulierihur- 
nan  funt   coinqiiinaù    (  ApOG.  I4.)   fp^ciaji  lauFoâ  donanJos  ,- 

&  fecuiuros  ^^num  quccumaue  ieric.  Quinimo  Continentes- 
non  obfcure  comparât  Angelis  Dei ,. dum  apud  Matthxnm 
dicit  :   (  Matth    22,  )•/«  refurrecttone.^  ncquc  nubent  ,    nffue 
nubentur  :  fd  erunt  ficut   Ar.geli  Dei  in  Ccelo. 

Scitis  quôque.,  quantum   Spiritu-s  San'-his  per  os  Pauli^ 
Continenaara  prajiuljrit  nuptiis  ,  caraque  l'uaferit ,  eôquod 
Virgo  ,  i  muftis  fxculj  curis  libéra  ,  umcc  vacare  poiiit , 
ut  placeat  Dcunino  ,  ut  cogitet  quœ  Illius  funt  ,  m  fu  fanBa- 

corpore  ,   C'    Ipiriiu.   (  T-  Cor.    7.  ), 

P.oft  ChiLhira  &  Apoilolos  Virginitatem  deprœdicârunt 
quotquot  fecuti  funt  Patres  ;  iraô  i.ullus  inter  ipfos  eft', 
qu.,î  de  Virginibus.,  tamquara  deincarnaris  quibufdam  An- 
gelis loquatur.  C:fiias  ,  inquit  Ambrolius  ,  Angelos  f*cit  ^ 
qui  eam  Jen'a-.'it  Angelus  eji.  Et  rursîlS  ;  M.ijor  if.  vicloriA- 
l^irginum  qu.ltn  Angeloruni  :  Ang.'li  enim  fini  carne  vivunt  ; 
l^irgines  vira  in  aime  ir'-.umj-duint  Si:aili:er  Auguitinus  :  /'Vr- 
ginitaiis  integritas  ,  angjlica  porno  ef ,  i>  in  carne  corrtip- 
libili  incorrupiionis perpeiuit  imiiatio  Audite  P-atres  GrXCOS  ,. 
Baiiliura  &  Chrylbitomum  :  JM,.gnurT:  ^uid  yirgmi.as  ,  inquit 
£l'ior  ,  ^ua:  /wminctti  i/uorrti£iiiiü  Deo  fmiUimum  fucii.    ]iA 


Ténia  in  Fejîo  Jjjumtionis  B.  M,  V. 


Sftcr  :  Ansd'is  fcmper  cognata  virghiilas  :  in  i-arne  prater  air- 
nem    vivere  ,   non    lerrsna  vira   efi  ,  fdd   caLjUs.    Atque     \\VX. 

Aifficiant  ;  infiniuis  enim  foreai ,  li  fuigula  Piitrum  hjnc  in 
Km  ilida   vcUein  adducere. 

{j-lrprimù  cttm  S.i^erào.io  convcnit.)  Non  mirum  iî^itur , 
Dilcflüliini  ,  fi  excelleiitem  hune  "\'irtutcm  à  Sacenlotibiis 
exigat  Ecclelia,,  eoquod  cellilliinx  illi  di-nitad  ,  quii  fiil- 
geiit  ,  appriiné  cunveniat.  Quidni  Vira,ines  fint  illi  ,  qui 
Virgiiieam  Ciiiilti  Carncm  contrcflant  ?  Ijuidni  Angelis  limt- 
ks ,  qui  iViigelicum  cüiificiunt  Paiiem  ,  &  poteltatem  ha- 
beric ,  quam  ipli  Ang.eli  jnvid'.reiu  hominibus  ,  li  qux  iîi 
Cœlelks  illos  Spiritus  caïk're  poli'et  iiividia?'  Quidiii  omni 
ex  paite  incorrupti  iiiu,-qui  à  corrupiione  fcrvare  Fidelem 
Populufii  debeiit  ?  Demùm  cùm  ièmper  in  Sacris  vcrfari 
eos  oporteat  Funttionibus  ,  Soii- Deo  militare  ,  à  tkculari- 
bus  cuns  ac  nei^utiis  procul  effe  ;  quis  non  videat ,  ad  hpj-c 
oninia  pcragenda  apti,iiinuni  elle  Viiginalcm  Statum  ,  in  quo 
&  i'acuiùs  &  liberiùs  ea  fola  cogitare  pollunt  quns  Dei  i'unt , 
&  tam  pro  le  quam  pro  populo  line  iinpedimeiito  Domi- 
nuni  obl'scrare,- 

(  ^(/  Exemilum  Maria  foUiciii  cajladtenifa  efi.  )  At  quo- 
Diam  liïec  ardua  Virtus  diflicillima  liabet  certamina  ,  & 
multà  Iblliciriuiine  ,  multà  landitate  opùs  ell  ,  ut  Mos  ille  , 
SacL'rdütaiis  Status  honor  ,  fervctur  illibatus  ;  hinc  fpecia- 
liter  Dcipaiie  Virgini  devocufli  oportet  elle  Saeerdotcm' , 
Ejus  vitam  perpétué  contemplari ,  ut  Eam  iinitetur  ;  Ej-us 
quùque  implorare  Patrocinium  ,  ut intanto-certamlne  Dex- 
teram  porrii^at  luöanti,- 

Novillis  ,"  Dileûiliimi ,  quanti  haac  VirtUtem  fecerit  Ma- 
ria ;  noviiiis ,  quàm  illultre  hac  in  parte  prœliiterit  jiobis 
cxemplum;  Dacabat  uti'«[ue  ,  Puriiiîmam  ell  Virginem  liïam  , 
in  cujus  fuiu  Incarnandus  erat  iiomo-Dtius.  Pecebat,  Eam 
Puritate  traidcendere  Angelos  ipfos  ,  quos  vincebat  Djgni- 
tate  ,  '&  laper  quos- aliquando  erat  in  Cœlis  exakamia  No- 
viilis  ,  quajito  itudio  ,  quanta  anxietate  huic  thefauro  ler- 
•vando  incubuerit.  Niliiî  erat  in  geltu ,  nihil  invultU',  nihil 
in  lermone ,  quod  non  fpiraret  ahirimam  Puritateui.  Sola 
in  penetralibus ,  orationi  ac  Cœlefiium  contemplationi  in- 
tenta ,  tugicbat  omnem  viri  al'peftum  ,  imô  vcl  ad  ang,e- 
licum  pavcbat  &  turbabatur  alloquium.  Ubi  audit  le  in 
IVlatrem  Dei  eleiium  iri  ,  Ibllicita  de  modo  ,  Virginitatis 
votum  objicit,  tamquam  tantœ  Dignitaris  impedimentum  ; 
Dec  priùs  acqulefcic  Gabri-ëlis  Sermons-,  nisi  poftquam  au- 
diverat  ,  iliscsà  le  Virginitate  parituram. 

(  Modus  imicindc  Mariant  )  Habetis-  h'ic',  Dileftiilîmi , 
habetis  quod  imitemini  :  nihil,  ad  Ejus  Exemplum ,  elle 
poteit  in  geftu  ,  in  incelTu  ,  iii  fermojie  ,  in  converfatione 
Vellra  ,  quod  vel  in  niiniiiio  Virgincve  Caliitaii  adverletur. 
Payete  ad  normani  Virginis  &  contremifcite  ,  ubi  vel  leve 
quid  occuvrit ,  qiujd  Virtutis  hujus  fpkndorem  diminuere 
valeat  aut  oii'ul'uare  ;  ha;c  quippé  Virtus  gemmaelt  &  glo- 
lia  Sacerdotum 

_  Attendite,  quîcfo  ,  Omaipotentem  Deum  fpecialilîimo  prl- 
y4Iegio_  jMariam  è  latame  imperio  liberàde  ;  Eam  ornavifîè 
inelfnbili  Gratiarum  euniulo  ;  imô  in  Partu  Ejus  Viigineo 
poiîtas  a  le  niturie  leges  evertiil'e  ,  lAlque  ,  ut  dignum  clièt 
Habitaculum  ,  in  quo  l'ilius  Del  per  novem  menfes  morari 
liatucrat  ;  &  videte  jam  ,.an  minor'requiratur  à  Sacerdotibiis 
Uuritas  ,  in  quorum  manibus  ,  ùt  ità  dicam ,  quotidie  re- 
aafcitur  Idem  Eilius  Dei,  quem  in  Sacrameuto  âWeonditum 
gprtant,  quem  in  linum  fuum  recipiunt  &  in  eo  t'ovent. 
Sané  qui  hase  attenté  conlîderat ,  non  minorein  in  Sacer- 
doiibus,  li  poiiibile  foret,  quàm  in  Alaria  requircret  Pu- 
fitacem.   Nu  vit  p/ofutftô  SauOa  Watcr  Efdefia  ,  quàm  pu- 


105, 

rtis  fuerit  Virginalis  Marix  finns ,  &  tamen  ,  ubi  Tncarna- 
tioncm  \^erbi  in  eo  laftam  perpendit ,  cum  admiraiione  ex- 
clamât ad  Chriltum  ;  Kon  horruifli  P^irginis  titerwn  :  &  ncs 
exiltinabimus  (  olfiufejate  ca-li  fuper  hoc  !  [  Jerem,  2.  ]  ) 
Nos  inquam  ,  exiltimabimus  ,  homines  cauteriatam  haben* 
tes  confcientiam  ,  homines  tot  fauciaros  vulneribus ,  dignos 
elle-,  ut  organa  fiant  ,  quîe  dsl'cendere  faciant  de  Cœlis 
Dcuni  Sanftitatis  ?  ut  canales  lint  ,  per  quos  Puriifimus  lila 
dctiuaî  Ghrifti  Sanguîs  &   dilpertiatur  in  populos. 

(  Monjirum   efi  impunis   Sacerdos  ,    C-"  fimul  injelieijjlmus.  ) 
Goncipite  hoc  feriô  ,  Dileftiliimi  ,  atque    ex    eo  li  potcRis 
colligite  ,  qnantam  Puritatem  à  Vobis    reqiiirat   auguihim  , 
ad  quod  afpiratis  ,  Sacerdotium  ;  colligite  panter  ,  quantiiA 
lit  monllnnn  Sacerdos  ,  impuritatis  vitio  coiirquinatus.  Pro- 
feiftô  nihil  tali  Saterdote  infelicius  aut  fceleltius  poteit  e;^- 
cogitari.    Irretitus   Itnlel  hoc  luto    vifcolb ,  femper    altiù's- 
immergitur ,  &  miraculum  e(î  fi  ex  eo  aliquando  alFurgat. 
Quotidie  Sacra  traClanda  funt  ;  q-Jod  li  lemel  fiat   impure- 
corde  ,  Tacriiegia  brevi  luccedunt  lacritegiis  ;   cùmque  ni- 
hil lit  adeo  Sanûum  ,  quin  illud  centies  conculaare  parx-» 
tus  lit  intauftus- talis  IVlinifler ,  nihil  quóque  ell  quod  cor' 
ejus  emollire  valeaf,  fed   obduratus  &  exccecatus  in  finaii> 
inipcrnitentia  moritur; 

Prxter  hune  thelaurum  irœ ,  quem  in'  capitt  fuum  corf- 
gregat  impudicus  Sacerdos  ,  quid  ,  qu-:efo  ,  boni  in  ?.]inif- 
tcrio  fuo  pwerit  efficere ,  irbi-  fèmcl  fuerit  vile  impurita- 
tis taftus  maocipium  ?  In  ipliim  cadit ,  quod  de-  adultero' 
dicit  S'Criptura  :  Prov.  6.  Propier  tordis  inopiam  perdet  anî- 
mam  J'aam  :  turpitudinem  C'  ig.tomintam  congrs^at  fibi^Cf  opprù~ 
briiim   illius   non    delebilur  :    Imô,   imô    quantùmvis   loquerfi-- 

tur  ore-  Ghrylbftimi  ,  quantùmvis  rcjentiam  Thomte  poiii- 
deret  fine  ullo  praîdicabic  ti  inllruet  fruflu.  Quod  plus 
ell  ,  iplam  Populi  indignationem  in  le  concitabit  Sacerdos 
quicumque,  li  modo  vel  julîam  aliquam  l'iilpicionem  prx- 
beat ,  qu-as  ealtitatem  ejus-dubiam  reddat  aut  incenam. ... 
Hinc  laflunl  eft,ut,  licèt  pcrmilerit  GhriÜus ,  contume- 
lias  &  calumnias  varias  in  Iplum  ab  inimicis  conjici ,  nun- 
quam  tamen  palFus  lit  Callitatem  füam  in  dubium  vocari  ; 
atque  ità  Miniftris  S-uis  inculcare  voluir ,  quanta?  necsf- 
fitatis  lit  integram  hàc  in  parte  lervare  famam  ,  &  vcl  um- 
bram  calumni-s  raultà  hk  ledulitate  neceiïariô  elFe  dtvi- 
tandan:: 

(  Adhortatio.  )  Ig'«ur  qtioniam    delicàta  hœc  Virtus  efî-V 
fugite  anxiè  ,  fugite  fcrupulosè  ,  Dilediffimi ,  quidquid  vel^ 
levi  macula  gloriam  Veltram  h-àc  in  materia  potl'ct  aflicere. 
Nec  litis  adinllar  PliarifLCorum  ,  qui  tantiim  mund-abant  îd- 
quod deforis  efi.,  (  Matth.  23.  )  intiis  aiîtem  pleni  crant  Ipur- 
citiâ;  fed  recogitate Scrutatorem  cordium  Deum,-  recogitate 
Muneiis  Vellri  Sanclitatem  ,  &  jufto  perfequimini  horrore, 
quidquid  vel  à  loiigè  Caltiiati  Velirœ  afl'erre  poliet  perlcu--- 
Imu.    Seraper  in  corde  Vellro  ,  femper  aiue  oculos  verl'é- 
tur   IMaria:  Vita  ;  q-ua:  five  in   penetralibus  domùs  cfl";t  râ- 
cluft,live  prodiret  in  publicum  ,  Virgineum  hune  florem" 
a.'quâ  femper  Ibllicitudine  coiifervavit; 

(  2\  Unio  Marine  cum  Dec  Suo  imiianda.  ).  AtqUÊ  hœc  ife 
INlariœ  Callitate  , -I^ufque  hàc  in' rê  imitatione  fatis  fuit. 
Nunc  ad  aliud  pergimus  punClum  ,  retnpè  ad  lingtrlaTem  à 
Pcrnetuam  Sanfl-re  Illius  Anims:  cum-  üf^a  !'i3o  Unionenr, 
quuin  rurfus  ad  Ejus  exempium  comparare  libi  dibent  ,  quot'-- 
quot  M-inîlierio- S'acro  digne ,  ùt  ofartet',  cupiunt  dcfunsi. 
In  illis  enim  veriiicari  necelfe  eft  illud  ;\po(îoli  :  (  Pliil.  ^.) 
Nojlra...  converfa^-o  in   cœlis   efi.     Quippè  incumbit   eis   îu- 

vina  meditari  Mjlleria ,  ut  eadem  populis  proponnnt ,-  Iina. 
Diviao  pjcnos  clie,  ut  eumdeoi  in  aliis  acceudaut,  Caieliia 


Exhonado  décima  feptima , 


104 

fapere  ,  CœleRia  fcflari ,  de  Cœleftibus  loqui ,  fi  pro  Ofli  - 
cio  luo  aJ  Cœleftem  \'itam  Oves  iibi  cuncrjditas  vt;lint  per- 
ducere.  Hmc  autem  quomodo  piicllabunt ,  nisi ,  a^linlla^• 
Maiix'  ,  iutiinè  iemper  cum  Deu  coiijunui  lint  ,  ]j;lique 
coiiftaiiti  cordis  impetu  inhrereaiit  allixi  ? 

(  Quomodo  h<cc iu\juirutur  )  Nihil  porro  eft  ,  quoJ  ad  haiic 
ünioiiem  procurandam  iit  utilius  &  necellarium  niagis  , 
quam  perpetuum  Orationis  ac  JVIeditationis  (tudium  ;  fiiga 
item  Ixcularium  omnium  rt;rum  ,  quic  ab  hóe  cordis  noltri 
fcopo  animum  pollene  abducere.  Hàc  via  ad  Sanaiiiimam 
ilLm  Unioncra  peivènit  JMaria  ,  nee  aliam  cognoverunt 
quotquot  umquam  fuerunt  Sanûi  :  eidem  igitur  inliltendum 
eli  nobis  ,  li  ad  eumdem  pervenire  placeat  terminum. 

(^Di  ju'^a  mund/  Jj!ddaiim.')\'e[àm  quoniam  de  Oratione 
ac  iMeditatione  jam  antea  ad  Vos  verba  liabui ,  &  Ipe- 
ciali  Scrmone  ad  utriufque  fïudium  animos  ^'eftros  iiici- 
tavi  ,  idto  paucis  tantum  liic  dilibram  ,  quàiii  necellarium 
lit  jMiniltris  Sacris  mundum  proianum  fugere  ,  (i  Caieltem 
Jgriem,  conceptum  corde,  extingui  nolint,  Sacralljue  ejus 
Flaminas  nuUo  fuffbcari  fumo  ,  nullo   turbine  difpergi 

Noviflis ,  DileÜiliimi ,  ipiritum  mundi  intenlillimum  efTe 

Clirilti  iniinicum  ,  (I.  Joan.  2.)  c;uoniczn  omne  quod  ejl  in 
nund}^  concupifccm'm  carnis  tjl  ■,   C-f  concupij'icniia  ocuhrum  , 

ù  fupubïa  v'tice  Odjt  mundus.  l'ilcipulos  Chriiti ,  nee  mi- 
rum  :  Magillrum  eorum  prius  odio  habuit.  ?<ulla  con- 
ventio  l.ucis  ad  tcnebras  ,  neque  Chrilii  ad  ]>elial  Exire 
igitur  &  animo  &  corpore  è  Babylonc  oportet  Minilh-os 
Crucifixi ,  ne  corruptioiiem  contraliant  illi  ipii ,  qui  iunt 
Sal  Terrœ  ;  ne  teneoris  involvantur ,  qui  conliituti  fuut , 
ut  Luceant  JMundo. 

{Hitc  miximi  ne.ejfaria  S,:ccrdoti.)  Çuomodo  Manna  de 
Cœlo  gtilîare  poterit  Sacerdos  ,  qui  adhuc  defiderat  come- 
dere  de  fruftibus  terrœ  ?  Quomodo  Funftionibus  Cœlelii- 
bus  totus  inlillet  ,  qui  adhuc  nugis  feculi  &  vanitatibus 
sjus  occupari  non  formidat  ?  In  oratione,  in  gemitibus,in 
labore  ,  in  l'cientia  ,  in  pietatis  operibus  continuo  veriari 
iplum  nejelle  eft  ;  at  hcec  omnia  quomodo  conjungere  po- 
terit cum  vita  mundana  ,  cum  periculis  huraanarum  Ibcie- 
tatuin  ,  cum   dlfiipationibus  fxcularibus  ? 

Trillis  prófciTtu  docet  experientia  ,  Sacerdotes  illos,  in 
quorum  coide  necdum  mundus  eit  mortuus ,  lamcntabile 
llepiiiimè  pati  nautVaugium ,  &  lenlim  in  protundum  ini- 
quitatis  demergi. 

Relpice  ,  quilquis  es ,  in  Sanftorum  exempla  Sacerdotum. 
Quam  multi  inter  illos,  qui  licct  in  antris  &   defertis  ab 
(jmni  ellenf  mundano   coramercio   feparati  ;  licèt  in  cinere 
&  cilicio  domarent  copus,  &  iniinicum  illum  domefticum 
jugi  ptcnitentiie  exercitio    Ipiritui  fubjicerent  ;   ubi  tarnen 
accedendum   erat    ad   Altare   &   Salutis  nolirce  immolanda 
lloftia  ,  tremebant  toti  ,  &  intima  eorum  prxcordia  Sacer 
quidam  horror  occupabat.    Et  tu  ,  Sacerrios  profane ,  au- 
ciebis  è  circo  mundano  tranlire  ad  Sanöuarium  Akitiimi  ? 
El  tu  Myfîeria  Samfiiilima  celebrabis  ,  animum   habens  nu- 
gis fiecuii ,  &  vanis  imaginationibus  repletura  ?  Et  tu  eo- 
dem  üre,quo  profana  &  Ixcularia  ,  ne  quid  pejus  dicam  , 
erudlabas  ,  audebis  mox  benedicere  Oblatis  ,  ik  l'ïlium  Dei 
è  Cœlo  in  manus  tuasevocare?  Heu  te  inrelicem.'  In  loco 
jllo  terribili ,  ubiCherublm  &  Seraphiin  vêlant  laciem  fnum, 
&  Prajlentem  Majeltatem  prolundillimo  venerantur  Cultu  , 
tu  mii'er  homuncio  verfaris,  aiiiTuni  habens  ad  indigna  ob- 
jecta diltraftum,  &  etiamnun;  inhajrentem  mundano   luto  , 
cui  totus  artixus  es  Sa  inunerfus  1  Cor  tuum  protedo  longè 
elt  il  Deo ,  quera  labiis  tantum  honoras.    Lt  dic  ,  quxlb , 


quid  es  aliud  quàm  phantafma  Sacerdotis ,  fine  fpiritu  ,  fine 
vita?hinc  fit ,  ut  quidquid  agis  in  Altari ,  non  tam  tbrmam 
habeal  Funûioriis  Sacix  ,  quàm  motuum  illorum  ,  quos 
aliquando   à  machinis  inanimatis   e>:erccri  cerniinus. 

(  Adhonatio^  Fugite  igitur  mundum  ,  Liltftiilimi  ;  fugite 
quidquid  à  Sacro  Sacerdotis  Munere  animos  Veltros  dil- 
trahere  potens  eft  :  atque  ex  nunc  eam  \'obis  prxfcribite 
regulam  ,  ut  in  tota  vitai  \'eltrre  ac  converfationis  ratione 
nihil  onmino  inveniatur,  quod  non  lit  gravitate  Sacerdotali , 
sugultoque  illo  Caraftere  dignum.  Alias  enim  ,  mihi  cré- 
dite ,  numquam  traflabitis  Sacra  Rlyfteria  cum  debito  len- 
fuum  iilcntio,  cum  terrore  illo,  quem  infpirat  Religio  ik 
DivinïE  prxlentia  Majefiatis  ;  cum  animo  ad  Pietatem  in- 
tento  ,  ii  Creatori  luo  intimé  conjunâo  ,•  fed  in  media 
tiemtndorum  Myliericrum  traöatione  obnubilabunt  \oi 
tenebra' ,  conturbabunt  Vos  imagines  vanœ'  ia  indécentes  ; 
atque  imaginaiio  ,  lutilibus  aflixa  rebus  ,'  ablfrahet  Vos  ab 
Altari,  reducetque  ad  m.umum,  &  ad  vanas  ejusnugas, 
in  quibus  cor  Vellrum  conquieicit. 

(  Modus   ill'ius  jugct  prcefcribiiur.  )    Scio   cquidem  ,    Mini- 

fteiii  Sacri  l'unfliones  à  Vobis  exigcre  ,  ut  inter  homines 
converlemini  :  neque  inculcare  Vobis  volo  ,  ut  exeatis  de 
mundo  óc  antra  petatis  aut  deferta.  Exigit  enim  Sacer- 
dotii  gratia  ,  non  mundum  corporaliter  relinquere  led  mun- 
dum vincere,  led  peccatorcs  convertere  ,  led  proximi  Salu- 
tem  promovere.  Chrillus  Iple  Sacerdotum  Norma,  inter 
homines  verfatus  elt ,  &;  aa  qua'rendos  potiilimtim  pecca- 
torcs Se  veuille  pronuntiavit.  Abht  a  me  ,  ut  Sacrum  hunc 
Zelum ,  qui  lancliticare  Vos  debet,  vel  in  minimo  vtlim 
obtundere. 

Sed  profeûo  rarus  erit  in  mundo ,  rarus  in  pro'anis 
converlationibus  Sacerdos  ,  qui  noverit  ideo  Ie  tantum  cum 
fieculo  polie  cominunicare,  ut  ad  Extmplum  Chnlli  animas 
Deo  lucritaciat  INequiquam  himc  inficiet  nmndanus  aër , 
in  quo  tantum  coulque  morabitur  ,  donec  OHicii  lui  ad- 
impleverit  partes,  'l'alis  nempé  nianifeltabit  Ie  tantum  ho- 
minibus  ,  ut  illis  moni'.ret  Salutis  viam  poliquam  invene- 
rim  ,  Itatim  fubtrahet  prœl'enuam  fuam ,  ù;  rurlus  repetens 
fecellum  ,  revolabit  taniquam  columba  timida  ad  Pedes  Cru- 
ciiixi  ,  &  in  Foraminibus  lüius  Petra:  iecuram  requiem 
quaret.  Similis  erit  Stella;,  qua;  IViagos  ad  Pralepe  Chri- 
hi  perduxit  ,  qureque  ,  co  iplo  momento  ,  quo  Chriltum 
cognoverant  &  adoraverant  ,  expleto  MiniÜerio  luo  dif- 
paruit  &  in  aëra  Ie  l'ubduxit.  Similis  erit  Raphaëli  Ar- 
charigelo  ,  qui  ainbulavit  cum  Tobia  quamdiu  ,  conlilio  ejus 
ac  ope  indigcbat  pius  juvtnis  ;  atque  ubi  jam  omnia  ad 
teliceni  perduxerat  e.utum  ,  Itatim  Ccclos  repetiit,ut  adilaret 
iterum   ante  Thronum  Dei ,    Ejulque    landes  celebraret 

Ità  quôque  ,  DileÖillimi,  agere  oportet  Sacerdotem  Chri- 
fii.  isumquam  eo  modo  la'cularia  quarat  confortia,  ut 
cum  vanis  vanè  fe  occupet ,  &  internam  animte  diliipet 
quletem  :  fed  allaboiet  ibidem  proximi  Saluti  ;  non  loquaiur 
nisi  Sermones  Dei  ,  in  verbo  ac  opere  nihil  agat,nisi  quod 
tedificet ,  quod  fpiret  pietatem  ,  quod  ad  Mrtutis  &  i>an- 
ûitaùs  amorem  allieiat.  ^"erfeturiii  mundo  quau  de  mundo 
non  ellet  :  led  Ibla  Cliaritas  Dei  ,fola  proximi  utilitas  grelius 
ejus  jn   omnibus  dirigant. 

(  Exi^mylum.  hujus  rei  in  Maria.  )  Pulcherrimum  rurfus 
Ut  ad  Mariam  redeam  ,  in  hac  Virgine  habetis  J'^xemplum. 
Cur  relifto  fecellu  &  mcditationis  exercitio  tenoit  in  nion- 
tana  Judaxi"  Non  uLique  j  ut  apuii  Elizabetham  vanâ  ah- 
quâ  fj  reficiat  Vifitatione ,  i'it-^  ut  Matrem  illam  cuii:  Filio 
l'unûihcet,    (Sc  cum    ipfa   raaguitudmem  Feaeticiorum   Dei 

extülia.  • 


tertîa  in.FeJîo   Jjfumdonls  B.  M.  V. 


«tollat.  Quid  agit ,  nato  Filio  ,  inter  medios  PaRorum 
applaufus ,  iiisi  hoc  unicum,  ut  uovum  illud  aJoret  ^j'yf- 
tcrium  ,  (Se  verba  liœc  in  Corde  Suo  confervet  ?  Cur  tugit 
è  Judœa,  niîi  ut  Filium  fxvienti  Hcrodis  turori  lubducut  ? 
Cur  afcendit  in  .Teruialem  ,  nisi  ut  Religionis  debito  t'aciat 
fatis?  Cur  dcmuni  adhuc  aliàs  produite  in  publicum  Ip- 
fsm  legimui ,  nisi  ut  fe  conjungeret  Filio  fuo  ;  iraù  Iplb 
IM-oriente  ,  fub  Intami  Crucis  Patibiilo  ihret  iiurepida  ? 
Prîcter  htec  &  alia  Pietaiis  officia  ablconditain  femper  fer- 
vabat  vitam  ;  & ,  foli  iiueiua  coiitemplatioDi ,  jam  anirao 
-habitabat  in  Cœlis. 

Sic  fummâ  femper  follicitudine  fervavit  îMaria  intimam 
illam  Anima;  lua:  cum  Deo  Unionem.  Sic  &  Vos  illam 
ifervabitis,  Dileftilfimi ,  li  cum  INIaria  Divinam  Legem  per- 
pétua meditatione  revolventes  ,  &  corda  l'urium  élevan- 
tes ,  numquam  mundana  qureratis  coulortia  ,  nisi  quaiido 
Dei  Cultus  aut  proximi  utilitus  i.  iplum  à  ^'obis  exegerit. 

(  j.  De  Hunrilii.'.u  y'irgir.rs.  )  Supereit  nunc  verbuio  di- 
cendum  de  \'irginis  Humilitate ,  qiue  rara  iila  eft  \ir:us , 
reliquarum  omnium  fundamentum  ,-  iinè  qua  dotes  etiam 
lunimii;  uihil  ûn>ninô  lunt  in  Oculis  Dei ,  quinimó  nee  verœ 
Virtutis  poliiint  faabere  ratioiiem.  Atque  ideo  Chriilus  vo- 
cans  ad  le  homines  ,  dijlite  à  me,  inquit ,  (  Matth.  ii.  ) 
guia    milis  fum  ,    C'  liumiLs    corde  ,  quaii  in   hoc   uno  docu- 

/nento  iota  "^'itx  Ejus  iraitatio  ,  tota  Dottrinie  Chriltianx 
«coiniiieretur  medulla- 

(]  ll.vc  Vir-.us  fundament um   efl  ,    C'  anima  rita  verè  Chrif- 

tian^f.  )  Et  fané  qui  verè  eft  humilis  ,  pr.opriam  femper 
indignitatem  Jiabet  prte  oculis  ;  eam  cum  fumma  Dei  Per- 
feöione  A:  fupremx'  iliius  ^iajefiatis  Excellentia  continuo 
confert  :  hôc  autem  animi  fenfu  perfeveraute  ,  quomodo 
&a\.  umquam  ,  ut  aut  feipfum ,  aut  commodum  aliquod 
temporale ,  aut  momentaneam  peccati  jucunditatem  Dco  prx- 
ferat  I  Quomodo  iion  vitabic  omnem  Supremi  Numinis  of- 
fenfam  ,  qui  etiam  hominibus  C3;teris  poaponi  le  l'ignura 
judicat  ,  eil'que  vel  minimam  inferre  injuriam  reforir.idat  7 
Hum.ilitss  igitur  ipfam  rxfcindit  peccad  radicem  ,  \'irtut£S 
omnes  cuftodit ,  appropinquare  libi  i"ac4t  Divinitateni ,  lar- 
gumquc  Gratiarum  imbrem  promeretur. 

Contra  radix  omnium  malorura  eit  fupcrbia";  hôc  enira 
qui  laborac  vitio,  raagnam  lui  œfumationem  Jiabet  ,  pro- 
priam  tantum  quarit  oftentare  excelltntiam  ;  parùm  dû  Dei 
Gloria  ,  parùm  de  eo  ,  quod  proximo  fuo  debet  ,  foUici- 
tus.  Injultus  quóq.us  eft ,  qui  laborat  fuperbiâ  ;  nara  quod 
ex  Dono  Dei  habet ,  id  libiipli  atirlbuit.  Infiiielis  eft  & 
îngratus  .  quia  talenta  fibi  concredita  in  perniciem  Bene- 
faöoris  fui  convertit  ,  &  jugum  Domini  excutiens ,  hu- 
miliare  le  fub   potenti  Dei  ÎManu  ,  pertinaci  refpuit  corde. 

(  Deo    maxime  exofa    efl  fuperhia    )   Atque    ideù   fpiciah 

odio  fiiperbiam  Deus  profequitur ,  eamdemque  foîec  live- 
rilîimè  punire.  Attendire  ,  quomodo  fuperbiâ  tot  miUiones 
Angelorum  è  Cœlo  in  infernum  detraxerit  ,  &  è  Felicitate 
fummâ  in  miferiai-um  demerferit  barathrum^  Attendire,  quo- 
modo proto-parentem  noiirum  ,  totamque  pofteritutis  ejus 
progeniem  exuerit  innoccniià  ,  &  calaraitatibus  ,  quas  ex- 
peùmur ,  fubjecerit.  Iliftoriam  humani  generis  p:rvo!vi:e, 
&  reperietis  Divinam  Providentiam  ,  quiC  in  rebus  noftris 
fjlet  ludere  ,  quafi  ipecialicer  intentam  in  hoc  fuiliè ,  ut 
fuperborum  humiliet  colla ,  varios  eorum  conatus  irritos 
redûat  ,  totamque  ipforum  poteatiani  in  derifura  vertat. 

Nempi  Deus  humilia  refpicit  :  C--  alla  à  longé  cognojVa.. 
(  Pfalm.  137.  )  Suye-his  refifiit  ,  inquit  Petrus  ,  (  I,  Pjt.  5.  ) 
humilibus  auiem  dai  gradam.  :  quod   eôufque  locum   habet  , 


ut  Sancti  Patres  affererc  non  dubirent ,  peccatum  cum  hu- 
mihtatc,  prxrcrendum  efTe  jfifiitix  cum  fuperhia  ;  hoc  eft, 
ftatum  hominis  ,  qui  peccatnrum  etiam  graviifimorum  cœno 
immerfus  eft ,  fed  qui  de  ii'is  fe  humiliât ,  meliorem  elle, 
&  vinciniorem  Saluti,  qutm  ftatura  iliius,  qui  fuperbu* 
eft  ,  licjt  inreliquis  juftitiam  fervet  :  cujus  hit?c  eft  rati* 
quôd  fuperbiâ  paulatim  deftruat  quidquid  fupereft  Pietatis, 
ubi  contra  Humiliras  paulatim  delebit  peccatum  ,  &  peccato- 
rem   per  veram  cordi»   converlionem  Sauilificabit. 

Demonftrat  hoc  evidenter  PuMicani  &  Pharifxi  Evan- 
geljci  exemplum.  Toia  fcilicct  Pharifsci  vita  laudabilis  vi- 
debacur  ,  multifque  referta  V'irtutum  exercitiis  ;  Publicanus 
vero  peccatorom  farcinà  onerarain  habebat  confcientiam  ,■ 
fed  Pharifa-'us  fupcrbus  erat ,  Publicanus  humilis  ,  &  ideù  , 
Ipfo  Chrifto  telle  (Lue.  18.)  defcendit  hic  juflificatus  i.x 
dcmum  J'uam  ab   illo, 

\  ^'^'^'^,  ""''  '«'■0  aliarum  vi-iutum  vtrmis  efl  )  Atque  hoc 
Phanltei  exemplum  meritô  terrcre  debe:  Sacerdotes  ,  qvi 
altiori  in  Ecclefia  loco  polîti  plus  aliquid  quam  cteteri  à 
Domino  acceperunt.  Sicut  enim  temporalium  divitiarum 
vermis-  eft  fuperbiâ  ,  ità  hicc  eadem  fuperbiâ  non  rarô  ver- 
mis eft  ^'irtutum  ,  vermis  Carafleris  Sanfti  :  fcepè  quippî 
fit  hominum  vitio  ,  ut  hacc  ipfa  ,  quâ  prxfulgen:  apud  po- 
pulum,  Sanftitas  vitte,  eos  efterat  in  complaccntiam  fui  ; 
licque  diabolus  illos ,  quos  vincere  non  poterat  volupta- 
tibus  &  terrenis  deiiciis ,  fiibtiliori  hâc  fuperbiœ  tentatione 
profternit  nonnumquàm  ,  &  in  exitium  tr.ihit. 

(^  Ç«/J  mali  efjlciat   in  Sacris  Minifl.ris.  )   Ilinc  accidit  non 

rarô,  ut  Angeli  Pacis  ,  ut  Miniftri  Agni  IManfucti  Oves 
fuas  delpiciant  ,  quas  deberent  fovere  in  linu  ,  pro  quibus 
deberent  animam  ponere  :  hinc  fit  ,  ut  alto  fupercillio  , 
Pharilxorum  inftar,  à  fe  repcllant  peccatores  :  ut  non  in 
Vitia  (quod  juftum  efl  receflarium  )  (e.A  in  ipfos  homines 
ira  quâdam  &  furore ,  quem  facrum  ^elum  vocant  ,  de- 
baccbentur  :  at-que  ità  eificit  fupeibia  ,  ut  linum  fumigans 
extinguant .  &  animas  illns,  quas  placido  ac  maiiJueto  IIt- 
mone  lucrifiicere  Chrifto  pctuillént,  duro  fuo  ac  fuperbo 
agendi  modo  in  defperationem  abîgant  &  ceternùm  perdant; 
Non  hx'c  nos  docuit  Chriftus,  qui  feflatoribus  Suis, 
iS;  prOicipuè  ^liniftris  hanc  prxfcripfit  regiilam  :  Dijli.c  à 
me,  quia  miiis  fum  ,  ù-  humilis  corde.  (Matth.  II.)  Non 
hx-C   docuit  ille,  qui  non   venit  vocare  juflos  ,  fed  peccatores  ^ 

(."\Iatth  9.)  ipfofque  efficaciter  quidera  corrigere  ,  fed  be- 
nigniffiraé  tarnen  folebat  traftare  ,  nec  peccatis  blandiri  no- 
verat,  fed  peccatorum  mederi  vulneribus.  Non  ha^c  do- 
cuit Ille,  qui  Jacobum  &  .Toannem  ,  volentes  igné  de  Cœlo 
Samaritanos  confumerc,  acriter  objurgavit  dicens  .•  (  Luc  g.) 

NefâiLS  cujus  fpiririjs  eflis.  Non  hxc  quôque  docuit  Puu- 
lus,  qui  Tim.otheo  fuo  hoc  iuprimis  prxfcribit  mandatum  : 
Tu  autem  û  homo  Del  . .  .fecfare  manfuetudlnem  :  (L  Tim.  6.) 
qui   &   alibi  per  manluetudinem  ,  C-  mcdefliam  Chrifli  (  II.  Cor. 

10.)  obfecrabat  fuos,  ne  invitum  cogèrent  durius  aliquod 
in  ipfos  dcccrnere. 

(_Mo;iv,e  ad  re'undendam  fiperiiam.')  Cùm  igitur,  Dilec- 
tiiîimi  ,  Flumilitas  ,  qux  Manluetudinem  &  Beuignitatem 
ijidividuas  comités  habet ,  tantx  lit  neceliitatis ,  ad  hanc  ac- 
quirendam  totis  ,  quœfo  ,  viribus  incumbite  ;  atque  eum 
in  finem,  tamquâm  etlicaciiiimum  remedium  ,  fxpiùs  revo- 
cate  in  memoriam  ,  nihil  prorsùs  habere  hominem  ,  undè 
luperbiat  pulvis  &  cinis  Omiiiis  enim  jam  infirmitatihus 
corporis  ,  &  reliquis  raiferiis  carnis  hiijus  ,  qux  brevi  in 
putredinera  vertenda  eft  ,  efca  vermibus  tutura  :  quanta 
humiliationis  abyffus  fe  offert  in  ipfa  anima ,  nobiliore  ho- 
Aa 


io6 


Exhortado  décima  fepdma ,  &c. 


ir.inis  parte!  Quanti  crrores,  quàm  crafTa  iynorantia  in  in- 
telleftu  :  Quanca  in  corde  malitia  !  Quanta  in  voluntate 
corruptio  !  Inclinatus  ad  maliim  totus  homo  efl,iiicon- 
ftans  in  bono,  l'emper  mutationi   &  errori  obnoxiiis 

(Juod  fi  hicc  generalia  quifque  transFcri:  ad  fs.r.etipfum  , 
^"  cuyitatiüiies,  verba ,  aiStionefque  l'uas  fubjiciat  examiui  , 
jiejii  iiiclin.uiones  fuas  vitiatas  ,  peccata,  tra|;ilit;ues ,  jiifi- 
dditates  iiiiiumcras  ;  fi  continiins  Inpfus  &  rel..pius  atteiiro 
pcrvolvat  animo  ,  habebit  pi-otëiVj  nimiam  Ininiiliaiionis 
nateriam  ,  &  ad  Dominum  eNcl.imabit  :  (  Jub.  -.  )  Qu^J 
eji  hoivo  ,   qtiia  miign'rfi.  as  eum  ? 

Si  porró  uccdum  iiifis  in  hi^  habens  peccator,  ut  rctuii- 
d  s  liipcrbium  ,  iüci'ct  te  IMari.c  exeiriplum  ,  qux  taiitö  IIu- 
miiior  luit,  qu.aitö  erat  Exjelüor  ,  &  prx  omnibus  crea- 
'tuijs ,  m.ijontus  illultrata  Prxrügativis.  Admir.ibiiis  tuit 
Ejus  Viiginita-i  ;yi,-.',  inquit  B^rnwnhn^finè  humUuic  (^,tu- 
ti'O  liuerc  )  nee  virginiias  Maria.  pLicuifjet  ,  .  ,  ,  Cf  ut  pLiceret 
v'rglïi'nas ,  hnmilittis  fiiiè  dubio  Jici:,  Ecce  lâlu'atur  ab  An- 
gclo  ,  Gratia  Plena  nuncupatur  ,  Benetiicta  dicitur  inter 
miilieres,  &  coucijit  Jtfuin  l'ilium  Dei  Al;i;,imi,-  atque 
jia,  ftupendo  miraculo  iVJaternitatcin  cum  Fœcunda  Vir- 
ginitate  corjun^ens  ,  C'enitrix  ficbat  Crcatori<  Sui ,  eoque 
ti'ulo  Territ  Ctdique  Rej^iiia  couliitucbatur.  Ec  tarnen  to- 
tus hic  iionorum  cumulus  nequaquam  extollit  Vir;^iii£m , 
led  fi'iiphei  ac  domillo  eerde  mt.i/i.jrn  Domini  Ie  noniinat , 
«quafi  in  hoc  Iblo  tit  lo  tota  Di;^iiif.;ti';  Sure  conlifteret  liim- 
lua  ,  eumque  lolum   Humilis  ^'iryo  ambiret. 

(  EviLuf.t'S.  )  Rcco^iteÉ-nus  ha:c  ,  luleftillim! ,  quotquot 
fuinus  &  iMari.:m  imitantes  ,  non  alii  nos  dcleöent  tituli , 
V.on  aliam  aii.biamus  Dignitateui ,  quàm  ut  Servi  Dti  no- 
nnnemur  &  limus  ,  atque  ab  Ejus  peudeiites  nutu  ,  Vo- 
lu'itatem  Akiliini  in  omnibus  compleamus.  Et  quoniara  , 
prout  luprà  dixiinus  ,  in  ip!b  IVliniftcrii  Sacri  Caractère 
t]iiamdam  poilidebi'is  Matci-irtatis  Mariante  portionem  , 
it'.rum   a'que    iterum  pcrpendite  ,  fpeeiali  quùque  larione 


imiïandam  Vobis  elTe  Hurailitatetn  Maria?  ,  Caftitatem  , 
Unionem  cum  Deo  Perpetuara ,  ctuterafque  Ejus  Virtutes , 
de  quibus  hic  dicere  tempus  non  patitur  ;  vcrbo ,  fit  Vita 
l-leiparsc  Virginis  norma  Veftrœ  ;  verft  tur  in  oculis ,  ver- 
fetur  in  corde  ,  ut  S.inift  ifiraum  Ejus  Exampluni  féliciter 
quoque  elucelcat  in   opere. 

Sed  liceat  in  hunc  finem  ,  fub  Tuum  PrccHdium  confu- 
gcfj  Mater  Mifericor,  ix ,  Gcnitrix  Vivsi  proniptos  qui- 
liem  ,  quo'quot  hic  fumus,  sd  obfequium  1  ilii  Tui  hube- 
iiuis  animos ,  eafdcm  Tecuni  ftftari  VutJtes,  Vita;  Tuie 
imi  ari  Sanöita.em  totis  defiderannis  pr-:ccordii.s  :  lei)  quani- 
vi.s  fpiritus  pro-r.ptus  fit  ,  car'. is  tarnen  experimur  innrmi- 
tïtem  ;  öc  in  tau'is  eonltituti  pericuiis,  tauto  hofiium  nu- 
mero undique  cinÛi ,  ncq\'iquam  poteriiinis  fubliltere  ^  aut 
cum  i'elici  pugnare  exitu,  nisi  Caiclte  nobis  Auxilium  fup- 
pctat  ,  nisi  l'ilium  Ipfe  Tuus  docear  m  mus  nofir.is  ad j,r,e- 
liu-n  ,   C'  .//^i/.'OJ-  noltros  lid  uUurn.  (  Pfulm.    143.) 

Sis  igitur  npud  Ipfum  Advoeata  noltra  ;  protège  Do- 
mum  ,  quaru  'libi  fpecialiter  gloriamur  dedicatam  ;  impe- 
tra  nobis  Partem  aliquam  abunilunii  l.ma;  lUius  Gratiw, 
qua  te  prx  cxteris  ounibus  creaturis  extulit  Filius 'l'uus , 
ö:  in  \  irgineo  finu  Tuo  dignum  Sibi  Hubitaculum  pne- 
paravit. 

Nullus  Te  umquam  invocavit  in  vanum  ;  nullu';  fince- 
rus  Tui  Cultor  .ïitermim  periit  ;  fe,i  n  que  nos  repellere 
Materna  Te  'i'ua  finent  Vifccra',  eo  raagis  qutid  Juventii- 
tis  Hu  us  ad  omne  bonum  efturma'io  ,  p;  o  qua  rogamus, 
opus  lit  Te  d'gnum  ,  &  ad  Gloriam  Filii  Tui,  ^anttteque 
Ejus   Dodtriir.e  honorem   plurimùm   conducens. 

NeceÜ'arias  itaque  Gtatias  nobis  cxora  à  J'ilio ,  apiul 
quem  Genctricis  juve  omnia  potes  :  extende  Auxiliatriccm 
INIanum  ,  p/otegc  c'.ientes  Tuos  Virgo  Purens  ;  &  ti^c,  ut 
Te,  Vitamque  Tuam  imitantes.  Te  quô^_ue  fequaraur  in 
Cœlum  ,  atque  ibidem  Sanftillimte  1'rini.atis  (iloriam  in^ 
tuences  &  Tuam  ,  -xternùm  de  utraque  colltctemur.  Amen. 


ktUiL., 


EXHOltTATIO     DECIMA     OCTAVA,     TERTIA 
F  E  S  T  O     OMNIUM     S  A  N  C  T  O  R  U  M. 


San6li  fint  Sacerdotes   oportct  propt 

Mijnentote  pnepojïtorum  vejlrorum  . . .  quorum  iatucntes  e 

■f     BUOTIES  de   hac  Sanflürum  Feftivitate  ad  Vos  di- 

^  cendum  occurret  ,  Dileftillimi ,  toties  non  pigebit  in 
in.'raorir.m  revoeare  ,  hóe  poiilliniiim  fine  ab  Ecclelia  cc- 
ichrar;  Sanûos,ut,  dura  Eorum  imp'oramus  Patrociaium  , 
iniiul  etiam  allaboremus,  ut  vitam  nofiram  ad  Eoruiu  con- 
Jüf'Tiemus  Excinplum. 

Übtinet  hic  etenim  ,  quod  ,  de  IMartyribus  loqueas ,  ap- 
pofi'è  ad  rem  no'tram  dixit  Chrytbiiomus.  N^mo  eji  ^ui 
jffciar,  M.irtyrim  glo-ias  ad  hoc  D'viiio  CnnJii'O  à  Dji  po- 
jiulis  fr.ujuentari  ,  ut  &  iilis  dehiius  hvnor  d  .etur  ,  ù  Jivhis 
virtuns  eXinifla  ,  faveiite  ChrUio  ,  mon^lrcntur  .  .  ,  cuo  j  ojj'i- 
rr.us  &i\am  ipfi  laliliis  provocari  cxeTiyits  ^  virture  party  di- 
fO'io'ie  cotij'.m'li  tic  fidc  ;  ut  Chr'ijlo  pr.tjlan'.e  ,  diaiciire  Cr  v:ii- 
^fre  Iwjldm  pojjlmus  ;  ut  ,  partd  vïclorid  ,  cum  iifdtm  Sunclïs 
in    Rignis   Ctvteji  bus    tr':ur7ipltenus. 

In  hac  porró  materia  ,  Dilcfliirimi  ,  nullus  ileliberationi 
.it'Ciil  reliu^uitur  ,  fola  ciiim  Sanititas  ad  Re^nura  Chrilti 


cr  Excmplum   quod   aliis  debent. 

x'itum  converfatinnis ,  imitamini  fidem.  Heb.  l^^-l- 

intromittit  ,  nee  alia  ad  illud  nobis  patet  via.  Uudè,  vel 
Sandios  iinitundo  ejufdem  Gloriie  aliquando  participe?  eri- 
mus  ,  vel  ab  eorum  deflettendo  exemplis,  neg'.igentiœ  nof.rce 
ac  de'idiie  picnas  dabinius  fempiteri  as.  llxc  Ibla  relinoui- 
tur  alteruativa  omnibus  ,  quotquot  iumus  inortales...  Nulla 
hic  e.xcufatio  ,  nulla  impotentie  querela  admittitur;  quod 
ei'im  ipii  in  iuo  quifque  Itatu  potuerunt,  idem  &:  nos  pof- 
fumus  in  eo  ,  fi/'  nos  cnnfonat.  (  l-'hil.  4.  )  Etedem  quippè 
Gruti-je  ,  eadeiiique  auxilia  nobis  procul  dubio  conceden- 
tu  ■ ,  li  adinftur  Sunttorum  cum  ftdciitate  &  peileverantia 
colJ;bürennis  Gra.ite  Dei,  ejufque  i.udum  cum  pari  ar- 
dur:  lequ;imur. 

\"erùm  fi  cujufvis  gencris  homines  fandtam  oporteat  vï- 
tam  ducere,  li  aliquando  vt.liut  in  Vitam  inuare  ,  majori 
proledto  rutione  ad  hoc  tencntur  Sacerdotes  Chrilti  ,  qui 
numquam  digni  erunt  loco  fuo.numquam  diguè  fungentur 
ûànilterii  Sacri  Üiiiciis ,  quibus  reliquos  fupcr eminent  i'i- 


Exhortatlo  décima  oâîava ,  ténia  in  feflo  Omnium  Sanctorum,     1 07 


iûts ,  nisi  ad  majorem  quoque  prx  reliquis  pervenerint 

Sanftitatis  gradum.     • 

Nempé  i'pscialiùs  hoc  ab  ipfis  exigitur,  quia  Sanfla  con- 
trcft.indo  indcfinenter  occupaiitur  ;  quii  tuliicni:  aiiguRî 
illà  Sacerdotii  Dignitate,  quâ  major  non  datur  in  terris, 
&  qiuc  humanum  omnem  tranfcendit  intellefiuni  ;  quia  Vi- 
caili  fun:  &  Cooperatores  ChrilH  ,  D:,penfa.on-s  myjUnoru-n 
D.i  ;  (I.  Cor.  4.)  quia  duccre  debe.it  alios  Sanctitatem  , 
CLifque  ad  Cœlui'i  maiiuJucerc...  Ouornodu  autein  monitra- 
bunt  Viam  S-duti?,  li  ipiimet  illam  ignorent?  QHiomodo  eruc- 

lubunt  ver! uni  iouum  ?  (  Plaiü).  44.  )  (^)uümodo  ttuniina  di 
Vdiiire  eoruiu  Huent  a.^ux  v'n-ce  ,  (  Josn.  7.)  quibus  iirigan- 
ilus  eft  hurtiis  JCcclclive ,  fi  cor  ïpforiMi  vacuüm  lic,  ari- 
<1um  li:  liccum  ,  nec  abundantidinio  gratiaiu'Ti  omnium- rore 
confperium  ?  Cogiuz  iones  quippè  roóujii  ..  in  al'un.linùa...  , 
(  Prov,  2 1 .  )  &;  m,i!iiis. .  .forUum  dUiiias  par.u  ,  (  Prov  IC.  ) 
non   manus   ignavorum. 

m  igiuir  liiiit  tituli  ,  l'ilediifirii ,  qui  ad  majorem  Sanc- 
tit.item  Sacerdotem  adilringunt  :  at  quouiam  ,  adhuc  aliàs 
ad  Vos  habens  lernionL-m  ,  jam  pluribus  oftendi ,  Sanflum 
oportere  cde  SaccrdL'rem  ,  fi  propriam  vclit  operari  SalVi- 
teni  &  ;\iunia  lua  digne  trafture  ,  hinc  ho<iiè  alio  ex  ca- 
pite  illud  probandum  liilcipio  ;  nempé  e\  hoc  uno,quàd 
iace:dos  debeat  Ovibus  luis  Sanftitatis  Excmplum,  magniis- 
que  luinte  caufa  fiat  ,  fi  hoc  in  punûo  Ollicio  fuo  Pal'- 
toraii   délit:, 

Ncc  mirjm  hoc  ulli  videbitur,  qtii  perpenderît,  à  Chrüto 
Sucerdûtibus  diftum  elTe  :  (  Matth  5  )  l^os  e  fis  f d  ter- 
r  :■,.,.  vos  efiis  lux  mund:  ;  ipsâqufi  conftare  expcrientiâ, 
vitam  eorum  Normam  elle,  quam  Grex  fibi  plerùmque 
f(.<Sa::dani  proponlt  &  imitandam.  Quinimo  Paulus  ipl'e , 
dura  Hcbrxorura  animos  ad  Virtutem  excitare  contcnJit , 
eorum,  qui  iplbs  prxcelierant ,  exemplis ,  in  capiteponit 
îllos,  qui  lu  er  ipfos  Paltorcs  luerant  &  Reftores-  (  Heb.  13.) 

Mdmtmotd  ,  iuqiUt  5  frtej  oj  lorum    vejlrorum  ,  qui    vchis   ^  •cuti 

funi  verbum  Dut.  Qnapropter  ,  Dileftillimi ,  ut  iSc  Vos  ali- 
■quando  digni  iitis  ,  qui  in  excnipjum  proponamini  l'ideli- 
bus  ,  hoc  argumentu;ii  hodierno  Scrmone  traftare  Ita- 
ti;i  :  quod  dum  aggiedior  attentas  aures  prx'bet-e  i!k  dociles 
animos. 

(  O  unes  Chrijîianl  teneniur  fe  mu:uo  xdifieare.  )  Qllemad- 
niodum  non  foli  ^ucerdotes  ,  fed  omnes  quotquot  lunt  Chrif- 
tiuni  ad  S.ii:iSiiatem  afpirare  debem  ,  }  uramque  oc  imma- 
culatam  lervaie  ajjimara  luam  ,  ità  quùque  ad  omnes  per- 
tinet  bonx  vita;  e.\emplo  aedilicare  proximum  ,  &  ad  V'ir- 
tutis  excrci:ium  iiicicare.   Omnibus  utique  injunxit  Paulus , 

ut  proviilercat  bona  non  ■.an:àm  coram  Dco  ^fid  ttiam  coram 
ctruiihus  homiiiiius.  f  Rom..  12.  )  Et  iteruni  :  unufjuij'que  vef- 
trùm  froximo  fuo  placeac  in  bonum  ,  ad  eed}fuatijnem.{_  Rom. 
15.  )  Lt  rurfus  aliO  loco  ^  Conjïdcremus  invictm  in  prouo- 
ca.iomm  i/iarita.is  ,    if   bonorum    operum,  (  Heb.    10    ) 

(  H>c  exfofeit  Re/igionis  bonor.  )  HoC  nemjîè  ttibuium  Fi- 
dci  fux  debet  quilcumque  Chriltiauus  humo  ;  hoc  débet 
Saiidlitati  Rel-gioiüi  quam  protitetur  :  faflu^  Eccleliic  Fi- 
lins ,  taftus  Mcmbrum  Iplius  Cbrifîi  ,  injuriam  gravillimam 
infcrt  Uirique,  &  propriam  comraaculai  Ligciitatem  ,  ii  Fi- 
dem  ,  quam  ore  tenet ,  operibus  abncget  :  li  Legem  ,  in  qua 
«loriatur  ,  inhonortt  :  ii ,  cùm  ChrirLi.;'ius  lit,  gentiliier  vi- 
vat ,  IJivinuiiiquc  fuum  iMagi.trum  coram  hominibus  con- 
fit^ri  luà  Vivendi  ratione  erube'.'cat.  "Nihil  quippè  eit  ,  quod 
niagis  contrillet  Ecclcliam  ,  quod  majori  contumeliâ  afliciat 
■Ciirilann  ,  quam  detbrmati  CiiriitianoruiTi  mores  ;  hi  cnim 
icaudulizainpuiillos ,  ad  pcccatum  pcrtr-dimit  iiifii'uios ,  iin- 


piis  autem  &  incrcdnlis  amplam  prxbcnt  Religionem  noU 
tram  deridendi  &  contemnendi  materiam  ,  dum  ipli  Reli- 
gioni  imputant  &  improperant  crimina  ,  qux  ab  cjus  fec- 
tatoribus  viJ.eiit  committi  ,  atque  ità  parvi  taciunt  Cv  ludi- 
bj'io  babent  Chri'iianam  l.egem,  quam  ab  îplis  Ejül'dera 
difjipulis  fperni  animadvcrtunt ,  eâque  occafioiie  ,  mafisac 
magis  in  fua  confirman  ur   incrcdulitaie. 

Mac  rationa  Fidèles  omnes  obfi-crat  Petrus  ,  ut  à  car- 
nalibus  abitiocant  deiideriis  :  (I.  Pet  2  ')  cotu  e- f,uion.ai  vef~ 
tram  inquit  ,  inter  Gdnies  haben:es  bonam  :  ui  ta  eo  ,  .juod 
d.tnü^ni  di  vohis  tamquam  de  nial:.f.iclcrilus  ,  ex  hvnis  opt- 
Tibus  vos  conjlderantes  ,  girificetii  Deum  in  die  iijituiioiùs,.. 
Quia  Jic  ejl  ejl  volunuis  Dei  ^  u.  benef.icitnies  obinutef^ere  f.i~ 
ciatis  imprudeniium  hjininum  ignoran.iam.  Itàque  \  uluilta.'î 
Tei  efi ,  ut  vitœ  lux>  innocentiâ  impios  &  incredulos  pu- 
dj;e  lufl'undant  Chriftiani  ,  &:  Religionem  Sanflain  ab  iilo- 
rum  dideriis  vindicent.  \'oluntas  Dei  eft,  ut  muribus  fuis 
palam  faciant ,  quod.  Il  in  Ecclelia  inveniantur  impudici, 
vindiflic  cupidi ,  avari ,  adulteri ,  homicidx-,  aliiique  vi- 
tils  irretiti  ;  ab  altera  quoque  parte  non  levis  lit  eorum  nu- 
merus, qui  ad  Normam  Evangelii  vivunt  ;  qui  Caliicate, 
Paîientiâ  ,  INlileiicordià,  jModeltiâ  &  reliquo  Chriliianoruni 
\'irtutum  agmine  inligr.iti ,  Religionem  comraendant  quam 
profitentur  :  qui  non  curvani  genua...  anie  Buâ/,  {_ïllRc'^. 
19.;  fed  foli  Deo  in  corilis  linçeiState  deler viunt.  .. .  At- 
que utinam  huic  Dei  ^'ohmtaii  oblequerentur  noltri  tem- 
poris 1  ideles  !  L'tinam  fervarent  aniediâum  Peiri  moni- 
tiim  ,  prout  fecerunt  piimorum  f;cculorum  Chrilliani ,  qui 
vitx  fuœ  Sandtitate  in  admirationem  rapiebant  nentiles  ip- 
fos ,  eofque  ad  Fideni  Chrifti  ampleflendam  foriibus  hiice 
&  fuavibns  armis  cogebant  I  adeó  ut  juxtS  egregium  quud 
de  ipfis  dat  ttftiraonium  Paulus,  (  Phil.  2.)  in  med.o  n.iuo- 
nis  prav^e  ,  &■  penerjk'  luccrent  Jieut  luminaria  in   mundo. 

ÎSempè  ferventes  illi  Chrilliani  jugiter  ante  oculos  fuos  ha- 
bebant  hoc  Chrifti  prKccptum  :(  Matth.  ^.)  Sle  lu.eat  Lux 
vejira  eorum  hominihus  :  ui  videun:  opera  vejtra  bona  ^  if  gly- 
njieent  pu^rem  vejirum  ,  i/ui  in  ccelis  ejl  :  nofl  quou  opéra 
bona  facere  dtbeant  Chriliiani  ,  eo  fine  ,  ut  ab  hominibus 
videantur  ;  fed  hoc  fcnfu  ,  quùd  ,  Gloriam  Del  huber.te* 
pro  fcopo  libi  propofito,  ea  facere  debeant  opera  ,  quibus 
edara   reliqui  ad  glorilicandum  Patrem  excitentur. 

(  Hoc  ex.-git  Cliar'itas  proximi.  )  Divina  itaque  Gloria  , 
Dignitas  Religionis ,  Ilonor  Ecclcliic  imponunt  Chriftiano 
humini  neceilitatem  ,  ut  bono  exemple  prailuceat  :  fed  & 
alius  adhuc  lupcreft  mulus,  non  minus  quàm  pri-ores  ad 
hoc  illum  cunltringeus  ;  nempè  Charitas  Proximi  ,  qi  ae 
uuumque:nque  obligat,  ut  non  fuie  tanrlim,  fed  i5c  utl'ra- 
truin  luorum,  quantum  poteit ,  alla.^-oret  S..lufi  Notî  om- 
nes egentibus  pollunt  fuccurrere  ,  captivos  folari ,  nudoî 
vcuire,  efuiieuîibus  cibum  ,  iitientibus  potum  pnebere  ;  fed 
omnes  quotquot  funt ,  polfuni  ben  j  vivere,  excmplo  fuo  odo- 
rem  ianiuv  viue  oirpergt.re  ,  &;  ità  l'ratrum  fuorum  animos 
fpîritualiter  refocillare.  Non  omnes  Paitores  funt  aut  DoÛo- 
res;  non  oüines  Scieniiam  habent  vel  autoritatem,  ut  Dei  cau- 
fam  defendunt  ,  R.ligionem  fuüentent,  increpent  vîtia  ,  vi\o 
fermone  ad  Viriutem  feilandam  exhortentur  :  fed  quifquis 
hanes  Zclum  Dei ,  ha?c  eadem  Oiücia  bono  lupplebis  exem- 
plo.  Si  cafius  fis,  fi  mode '.us,  li  patie:.s,  fi  iu  operibus 
Pictatis  aliiduus  ,  impios  etiam  tacens  confundes  ,  Pieta- 
tcm  honurjre  faciès,  Jullos  in  \'irtute  firmabis  ;  &  fie 
Fidelis  quifque,  etiam  quoad  pun-fla  priedifla  ,  fuo  modu 
potefl.  fatisfacere  Charitatis  pr.ecepto  ,  adimplere  Oilicium 
^uyd   lingulii  jrapofuit   Dcus ,  i^ui  Spiritu  S;:ufto  :eil£  j 


io8 


Exliortaüo  décima  oâtava^ 


(  Eccli.  17')  mirni/afst. ,,  unicu'tque  di  proiximo  fuo.  Ha;c 
perpendke  ,  Diledliinmi,  &  pollmoiiura  docete  Tubditos  Vel- 
tros  excellentem  hanc  methodum  ,  qua  Charitatei»  l'"rater- 
nani  exercere  quifque  iii  proximura  potelt. 

(  S.'d  iinte  omnes  ulios  exentfU  yinuium  debet  Paflor.  ) 
Sed  ii  ità  fit ,  Uileaiiiimi ,  manifsftum  eft  ,  hoc  del)itum 
eos  iiipriiiiis  afficere  quibiis  aliorum  fpeciuliter  demaiidata 
eli;  Cura.  Sic  Pater  filiis,  Ma^uter  difcipulis,  Doininus  ier- 
vis.aut  alius  quôvis  modo  Superior  interiobus  fuis  Sanft.e 
Vitte  debet  exemplum.  \'erùm  lonj,'è  ante  omnes  aiios  arc- 
tior  htc  incumbit  Paftoribus  obli^atio  ,  qui  l'iHos  debent 
Chrifto  gignere,  Oves  fuas  paicere  ,  anie  illas  ire,  ad  ia- 
lutaria  Palcua  deducere ,  Virtutis  iter  verbo  &  exepplo 
nonllrare  ;  atque  hxc  ipfa  e(t  obligatio ,  quani  vel  fblum 
Paftoris  nomen  importât  ;  hœc  ipfa  elî  obligL.tio  ,  quam  iii- 
culcare  volens  ,  cujufvis  Chriltiani  hominis  Officium  hàc 
in  parte  jamjam  propofui ,  utexindè,  quid  prxftanflum  (it 
\"obis,  à  fortiori  concludatis. 

Aft  inlillamus  hic  paulifper  :  operœ  enim  prctium  eft  hos 
Paitoralis  debiti  titulos  enucleatiiis  evolvere  ,  &  invefti- 
oare  diligenter  quanta;  etiicacicc  fit  l^xemplum  Palloris  ,  five 
ad  bonura  five  ad  malum.  Nee  longè  quœrenda  funt  argu- 
menta quicillud  ftabjjjant  Diftat  hoc  ipfa  naturalis  ratio, 
tlocet.experientia  :  nihil  quoque  eft  quod  niagis  incujcet 
Scriptura ,  quod  Patres  uno  ore  fortiùs  inclament. 

Vos  ejlis  f,d  ur.r.i:,  (  Matth.  5.)  inquit  Chriltus  Paftori- 
bus in  Apoftolorum  peribna;  (  Hoc  damant  Scrifiur.v.  )  quüd 

ft  Jul  eranuerit ,  ...  ad  nihilum  vaUt  ultra  ,  niji  tit  mittaiur 
foras  ,  &  conculcctur  .  .  ■  Vos  eJlis  lux  mundl. .  .  Neque.  ac- 
ccndunt  luccmam  ,  &  ponunt  tam  fub  medio ,  fed  fuper  can- 
Jelabrum  ut  luceat  omnibus.  ,  .  Kt  rursùs  ,  dum  veri  Pafto- 
ris  defcribit  imaginem  ,•  (  Joan.  10.  )>•'''"  proprias  oves  emi- 

ferit  ,  inquit ,   ante  eas    vadit  :  &-   oves   itlum   fequuniur.  SallS 

igitur  adinftar  fubditos  fuos  à  corruptione  fervare  debet 
i>acerdos ,  tis  pnclucere  ,  ante  illos  ire ,  exernploque  fuo 
viam,  quam  tmö  fequau'ur,  o^ïendere.  yuinim.ö  magis  ope- 
ribus  fuis  prxdicare  debet  Paftor  quam  verbis  ,  quod  in 
Ipfo  Chrilto  animadvertimus,  qui  cùm  venilfet  in' mundum 
ad  annur.tiandam  hominibus  Vcritatem  ,  tres  tantum  annos 
Prtudicationi  dedit ,  &  triginta  propè  infumfi:  ,  ut  Aftio- 
iiibus  Suis  foluiiimodp  &  Exemplis  Sanöitatem  edoceret  : 
unde  &  Scriptuia  de  Ipfo   dicit  :  C  Aft  i.)  cœpit  f.-.cere^ 

C'  docere....  (  LuC.  24.  )    Fuit  potens   in    cpere  ,   &  fcrmone  : 

Opus  kjlicet  ante  Sermonem  prœmittens.  Sed  &  Chrilhis 
ipfemet  ex  Ojieribus  potiùs  quam  e.s  Pra:dicatione  Sua  de 
;je  judicarj  voluit  :  nam  difcipulis  Joannis  refpondit  :  £«/2- 
tes    renuniiate  ....  qu.t    aud-Jiis  ,  &-    vidiflis  ,  (  Luc     7.  )    CS 

(deinde  enumcrars  opera  ,  quibus  pairandis  occupatus  erat. 

Kt  rurfus   alibi  ;  0/vm  ,  qua:  ego  facio  ,  tefiimonium  perhihent 

dt  me    (  Joan.  5.)  Et  iterum  de  Ju.dxis  incredulis  Icquens  ; 

Si  opera  non   fekiffem  .  .  . peccalum  non  haherent.  (  Joan.  15    ) 

II-.vc  Chriiti  Veiügia  fideliter  fecuti  iunt  Apofioa  ,  de 
quibus  atiirmare  non  dubitat  Chryfoftoraus  ;  Mundum  con- 
verierunt  non  propter  miracula  qu.v  fccerunt  ,  fed  quia  in  ipjts 
verus  erat  glori<t  pecuniitque  lOniemtus  ,  &  quia  nullam  /d- 
cularium   hnruni  rerum.   curam  habeiar.t    Neque  dul  itavit  Pau- 

Jus ,  in  Domino  glorians,  feipfum  in  Kïemplum  proponere 

Corinthiis  ;  imiiatores  mei  ejio:e  ,  inquit  ,  (  L  Cor.  4.  )  fuut 
o  ego  Clirifii  :  &  iterum  ad  eofdem  :  Chr/Jli  bonus  odorfumus. 
,(Il.  Cor.  2.)  Sed  &  illis,  quos  eiibrmabat  ipfe  ,  Paitori- 
iius  ,  dilcftis  fuis  Tiniotheo  &  Tito  ,  Exempli  necelütatem 
jnculcure  inprimis  Itudiut  :  (I.  Tim  4.)  Exemplum  ejlo  fide- 
liitm  in  verbo  ,  in  converfationc  ,  in  diarhati  ^  ijt  fide  ,  in  eflj- 


t't^te...  hitc meditare  ,  in  his  ejfo  :  ut  profecluS  tuus  mBn'ifcfiut 
fu  omnibus.    Aaendï  libi  ,   &■  doBrin£  f   inquit   in   prima   fus 

ad  Timotheura  Epiftola.  Ad  Titum  verö  fcribcns  :  (  Tit.  2.  ) 

In  omnibus  ttipfum  priebe  exemplum  honorum  operum  ,  in  doc- 
tr':n.2 ,    in      iniegri-ate  ,     ingravi.-ate  ,    in    graiii^ite.     Simillter 

&  Petrus  in  prima  Epiftola  fua  Catbolica  Paftores  obfecrat  : 
(  I.  Pet.  5  )  pafcite  qui  in  vobis  eji  gregem  Dei  ,  .  .  Forma 
jacli  gregis  ex   animo. 

(  Hoc  affcrunt  Patres  Ecchfi.i:  ,  ù  Cinones.  )  Si  poft  Scrip- 
turam  Sacram  Patres  audire  libeat ,  d  Canones  Ecclciix  , 
millena  adferri  poftent  teftimoi'ia,  quie  hanc  Pallorum  ob- 
ligationem  inculcant ,  ex  quibus   pauca  tantum  feligimus. 

Lux  grdgis  ,  fammaeji  Pajioris  ,  inquit  S-  üregorius  ;  de.- 
cet  cnim  Pajiorem ,  decit  Dominicum.  Sarerdotem  moribus  O" 
ritd  cLircfcere  ,  quatenus  in  eo  ,  tamquam  in  fpeculo  vit œ  fua.  « 
plebs  commijfa  C'  eligert  quod  fequuiur  ,  C'  videre  pofjlt  quod 
corrigat.  Et  itei'Lim  ;  Aullum  ab  aliis  majus prajudicium  ,  quam 
à  Sacerdotibus  tolerat  'fieus  ,  quando  qucs  ad  aliorum  correc- 
tioncm  pof  uit  ,  dare  excmpla  pravitaiis  cernit  ;  quando  ipfe  pec~ 
camus  ,   qui   conpefc^re  pe,:cata   debuimus. 

Sacerdotis  pr^tdicaiio  ,  ait  Ilidorus  ,  operibus  confirmanda. 
cfi  ,  ità  ut  quod  doelt  yerbo  ,  injiruat  exemplo  :  vera  ejl  enim. 
illa  dodrina  ,  quam  vivendi  fequiiur  forma  ;  tune  enim  pnfdi- 
catio  uiiliier  proj'eriur  ,  quando   effcaciter  adimpletur. 

Chryfoftomus ,  Sacerdotes  alloquens ,  vitam  eorum  vult 
efte  pubiicam  quandam  Scholam  Virtutura  Sit  communis 
omnium  J'chola  ,  inqujt,  exemplar  que  viriucis  viiit  tua  fplcndor^ 
omnibus  propcfta  jit  ad  irnitandum  ,  velut  primitiva  quicdam 
imago   omniu  in  fe  habens  ,  qux  bona    Ù    hencjla  funt. 

PuLherrimus  prdo  ejl  ,  C'  faluberrimus  ,  ait  liernardus  ,  ue 
onus  ,  quod  portandum  imponis  ,  ttt  portes  prior  ,  Ù  cx  te  d:f- 
cas  ,  qualiter  oporteat  alios  moderari  Et  iterum  alibi  :  Monf~ 
irofa  res  ejl  gradus  fummus  ■)  O-  animus  imus  i  f  des  prima  Zf 
yiia  infma  ;  lingua  magniloqua  Cr  manus  otiofa  ;  fermo  muliut 
£'  fruclus  nullus  ;  vuhus  gravis  Ù  aclus  levis. 

Patres  quotqqot  funt  pervolvite  ,  &  ad  unum  ufque  au» 
dietis  omnes  ijmili  modo  loquentcs.  Pervolvite  Concilia  , 
&  videbitis  ,  pixcipuani  Ecciefia;  curam  femper  fuilie  ,  ut 
Sacerdotum  more.';  ad  normam  Evangclii  formarentur  ,  & 
omnigenà  fulgerent  Virtutum  fpecie  ;  idque  non  tantum  ob 
JVIinilterii  quod  obeunt  Sanftitatem  ,  fed  vel  maxime  prop- 
ter Exemplum  ,  quod  pricftare  populis  debent 

Unum  pro  omnibus  hic  lit  Trident.inum ,  quod  Ca  Epif- 
copis  ità  loquitur  :  (  Self.  25.  de  Ret'.  c.  i .  )  Nee  enim  dubi- 
tandum  ejl,  &  fidèles  reitquos  ad  Relis^ionem  innocentiamqui 
faciliùs  inftnmmandüs  ,fi  Pnrpofuos  fuos  viderint  ncn  ca  qutZ 
mundi  funt  ,  fed  animariim  falutem  ,  ac  ct<tleflem  patriam  cO" 
gitantes.  H,rc- càm  ad  re/iituendam  Ecclcfiafiicam  difciplinam 
prcEcipua  efj'e  Sancla  Synodus  animadyertiit  ;  admonet  Ej'ifo- 
pos  omnes  ,  ut  fecum  ea  Jl^pè  méditantes  ,  faclis  etiani  ipfis  , 
ac  vitie  aclionibus  ,  quod  eJi  velut  perpetuum  quoddam  pr.f- 
dicandi  genus  ,  /S  muneri  fuo  conformes  ojlendant.   Eadem  tere 

jam  prieviè  dixcrat  Sj'nodus ,  dum  de  Clcricis  generatiin 
habuerat  fermonem  :  (  Ibid.  SelT.  22  cap.  :  )  Nihil  ejl  in- 
quit ,  quod  alios  magis  ad  pietatem  L-r  Dei  Culium  ajjidui 
injiruat,  quam  eorum  viia  &  exemplum ,  qui  fi  Divino  Mi- 
nifterio  dcdicdrunt,  Citm  enim  à  rebus  feculi  in  altiorem  fub' 
lati  locum  confpicianiur  \  in  eos  ,  tamquam  in  fpecu'.um,  re- 
liqui  oculos  conjiciunt  ,  ex  iij'que  Jumunt  quod  imi.entur.  Qua- 
propter  flc  decet  omiiino  Clcricos  in  Jortem  Dom'ini  vocatos , 
vitam  morefque  fuos  omnes  componere  ,  ut  habita  ,  g'^jlu  ,  "i- 
ceffu  ,  Jermone  aliifque  omnibus  rebus  nil ,  nisi  grave  ,  mo- 
den-ftuni  ac  Rcfigioite  pletitum  prat  fe  feriint  :  L&via  ttiam   de~ 

a  tl  a  ^ 


ténia  in  Fejîo  Omnium  Sœictonwi. 


t-ila^  qum  in  ipjîs' maxima  tjfent  ,  eff'ugianc  ^  ut  eorum  tzaio- 
ms  cunclis  affcrant  Viticratïontm.  LonglOres  quidem  hi  T CX- 
tus  funt  fed  pulclierrirni  ;  &  medullam  eoruni  cundiient , 
quLe  de  hàj  Clericorum  obligatione  jam  centeqa  ai)ce  Tn- 
dentinum  raonueraiu  Concillia, 

Specialiùs  autem  ponderari  merentur  hcec  duo  Triden- 
tiui  annotata  :  nempe  i  °  quod  in  Clericos  •,  tamquam  infpe- 
tulum  ,  relirai  oculos  conjictanC  ,  ex  iifijui  fumant  quod  irri- 
ttniur.  2  °  Quod  fanfta  vita  Paftorum  lit  perpetuum  quodd.m 
prxdic.ind'i  gdiim. 

Jam  dudiim  circa  primum  ex  illis  funfli.'  dixerat  Hie- 
ronytnus  :  Domus  Epifiopi  &  con.'erfaiio ,  quaji  in  fpccido 
pojita  1  mjg'Jlra  eji  publiai  diÇàpl'in.z  ,■  quidquid  fecerit  ,  id 
fbi  omnes  f.iciendum  putarit.     Et   rc  ipsà  fie  fuilt  COmparad 

homines ,  ut  facile  ecs  feqiiaiitur  quos  fibi  PrsepofiLOS  vi- 
dent. Qualis  pater ,  taies  plerùmque  funt  Clii  ;  qualis  ma- 
giller ,  taies  diicipuli ,  qualis  dorninus ,  taies  fervi  ;  qiuUis 

Tcclor  eji  civitaiis  (  Inquit  Scripcura  [  Eccli.  lo.  ]]  )  talcs  îjf 
inhahitantes  in  en.  (  Pr<epojitoruni  fuorum  extmpla  pnjjlm  Ji~ 
quitur  populus.  )  Imô  fccpè  inregriO  Nationiî  mores  au:  per- 
vercere  poiiun:  au:  in  nieli'js  fuo  exeinplo  immutare  pauci , 
qui  illi  prœlunt  Piinuites.  Uitde  non  linè  caufa  vécus  illud 
ebtinuit  proverbium  :  R^^gis  ad  eramplum  lotus  romponirur 
er/'is.  Si  autcra  htcc  etiara  in  laids  locum  habeanc  ,  quantô 
magis  in  Sacerdotibiis  &  Pafioribus,  quorum  IMuuus  pro- 
prium  eft  %''erbura  X'nx  docere  ;  quorum  Labia  cuftodire 
^ebent  Scitntiam  &  DifdpÜnara  ;  quos  ad  hoc  fibi  Prx- 
yofitos  ucvit  Grex,  ut  ab  iis  difcant  Oves  viam  Saluas, 
ù.  duûum  eorum  lequancur, 

Quàiii  mul:i  funt  fimpliciores  &  rudes,  qui  non  alium, 
ut  ità  dicam ,  librum  habent ,  in  quo  Religionis  legaut  prae- 
■cepia ,  prrcter  fui  vicain  Paftoris  y  Securos  le  elle  putant, 
&  reSâ  via  incedere ,  dum  ea  facium  ,  qvis  ab  iplo  vi- 
dent prafticiri  Imagir.amini  Vobis  populum  quemdam  fim- 
plicera  oc  rudeni ,  (iznti  plerùmque  funt  qui  ruri  degunt  : 
Bbinam ,  quailb  ,  populus  ille  Religionis  fuîc ,  &  eorum 
qux  Hoec  imponit  Orticiorum ,  vel  leve  inreuiet  veftigium, 
h  unicus  ille  homo ,  qui  ad  hoc  pofitus  e(t  ut  Religionem 
snnuntiec ,  Virtuttm  infpiret ,  ad  Sanctitatem  hortetur ,  fi  , 
inquam  ,  ille  ipfi  moribus  fuis  Cat  promotor  fed'jûionis 
&  pecra  fcandali  ?  Ignorantia  &  corruptio  jam  fatis  heu  ! 
excxcant  niui:itud,nis  animos ,  atque  in  peccatis  excufa- 
tionum  prœcextus  luppeditanc.  E  .periuntur  etiain  quotidié 
Sanûi  &  Fidèles  Miniiiri,  non  rar-ô  curas  omnes  fuas ,  in- 
ftruSiones  &  exempla  non  fufficere,  ut  inolitam  malè  Vi- 
vendi licentiam  debe.lent  i  quid  igitur  fupererit  remcdii , 
fi  proprià  vivendi  ratione  hanc  licentiam  autorizac  Paftor 
iple ,  exhibens  in  femetiplb  vivani  Ck  pcrpetuam  criminofa; 
vita2  apologiam  ? 

Popului ,  fi  vel  levem  Religionis  fuM  ideam  habeat, 
expectat  aPaftore  fuo  Exempla  Charitatis,  Modefiix  ,  Tem- 
perantiœ ,  Sanftitaiis.  Ipfum  habet  pro  fevero  criminum 
^  liiorum  cenfore  ;  atque  ideô  iniqua  fua  faûa  oculis  ejus  , 
quantum  poteft ,  itudet  fuhduc^re,  ne  juftam  ejus  in  fe 
coucitet  indignationem.  Sed  quo  evadct  pudor  ille  ?  quo 
fâlutaris  ille  nietus,  li  in  Paltore  liio  non  tantum  fpeitatorcm 
tranquillum  ,  fed  approbatorem  publicum  ,  &  complicera 
criminum  fuorum  inveniai  ?  Nuniquid  delebitur  in  tali  po- 
pulo ,  quidquid  Rc-ii^ionis,  quidquid  Virtutis  reliquum 
erat?  Crimen  upertà  fronte  apud  ipfos  gradietur,  &  qui- 
uem  niulti  fine  icrupulo  illud  committent,  rati  ie  tutô  ducem 
fequi  ,  qui  magis  dodtus  fit  quàm  ipii ,  mag^fque  iuliruc- 
tus  de  illis,  quic  jubet  aut  prohibei  Religio. 


Quod   li  forte  aliqui    inter    ipfos    nafutiores    fint ,  qui 
appriTié  cognofcant,  non  faita  Paiioiis  ,   ft:d  Legem  ,  i'ed 
Doörinam  lùvangclii  e(ié  fcquLmdam  ;  illi  tarnen  iidem  pro 
velamine   6c    excufaiione    peccarorum    fuorum    obcendent 
vitam  Du-is  fui,  atque  hoc    mo.io    vanam  condenc    ini- 
quitatis  lux  apologiam.  .  .  Docet  experieiitia  ,  quàm  cauti 
iii  omni  converfatione   fua  debèant  eilé  !Nîiniftri ,  EccleiiiB  , 
&  quam  facile    indifférences    illorum  aftiones ,    imô  ipfas 
eti^m  bonas  ,  populus  in  malam  parteni  interpretetur.    Quàm 
proni  funt  V.   G.   populi,  ut    notara  fuperbis ,    avaritiae  , 
incontiuentia;  afpcrgant  Paftoribus  fuis  ;  vel  vindiflsc  zelo  , 
fi  forte  ab  ipfis  acriùs   fuerint    correpti  ;  vel    excufacioràs 
causa,  fi  in   aliquo  delifto  deprehenlbs  fe  videantV  quan- 
tum igitur  fcandaluni,  quanta  obfirmatio  in  malo  procrea- 
bitur     fi  crapulà  (S:  intemperantiâ  laborct    reipsâ    Pallor , 
aut  fi  familiaritatibus  addidus  fit  fufpeâis  &   criminolis  ? 
Ecce ,  DileSiiffmi ,  quantum  afficiat  anim.os  Pafioris  E\em- 
plum  ;  quàm   citù  ,  attenta  hominum    perverfitate   &    cor- 
raptine  naturœ,  in   malo  confirmet  fubditos,  &  quorum- 
cumque  peccatorum  Diluvio  Parochiam  fuam  inundet.  Ecce 
quam   verum  lit ,  in  ;^Iiuiftros  Sacros  oir.nium  oculos  cou* 
jici  ,  atque  ex  iis  fumere  populos  quod  imitentur  ,  quod 
fequantur. 

(  Bonn  f^iia   Paf.oris  efi  quoddam  continuüm  &■  efficax  pr.t- 

dioindi  gcnus.  )  Examinemus  nunc  etiam  ,  quomodo  ,juxta  ' 
aliud   Tridentini  principium  ante  pofitura ,    bona    Paltori» 

vita  pcrpeiiium   quoddam    (it    prtcdic.tndi     genus  ,    SsL    quide.Tl 

maioris  eüicacia:,  quàm  vivi  qualefcumque  &:  eloquencif- 
fimi  de  Virtute  fermones. 

De  SanClo  Bafilio  loquens  Gregorius  Nazianzcnus , /o/i/- 

iru  inquic  ,  erat  ejus  oratio  ,  çui.z  vita  erat  fulgur  ;  unius 
ntmpi  fpUndor  ^  alteriuS  ,    incendium  ejl  :    Quod     autem     de 

Balilio  ille   di.dt ,  hoc  cuivis  applicari  poteft  Paftori ,  ^'er-. 

bum   Dei  traüanti.     (  Si    défit  exemplum ,    inanis  ejl  docentis 

ferma.')  Ille  etenim ,  qui  Prœdicationi  non  jungit  Exem- 
plum, arguée  quidem  peccatores ,  tonabit  in  vitia^  fed  mur- 
mur  tantum  edet ,  vanumque  &  fine  eftedlu  excitabit  fo- 
num  :  afi:  tune  demum  auditores  terrebit,  tune  demum 
audientium  incendet  corda ,  'à  fulgur  vitœ  acceiTeiit ,  & 
ad  Doftrinam,  quam  excipiunt  auribus ,  Exemplo  Pr.edi- 
caucis  inflammentur. 

Nec  mirum  ;  nam  ùt  docet  Gregorius  Papa  ;  lUa  vox  U- 

benùùs  Audiiorum  corda  pénétrât  ,  quam  diceniis  vita  com- 
menditt  ;  quia  quod  loquendo  imperat,  oftendendo  adjuvat-,  ut  pat, 

Ecdem  fundamento  dicere  non  dubitat  Leo  jMagnus  :  ya- 

lidiora  funt  exempla  quàm  verba  ,  Zf  pUniàs  opère  doceiur 
quàm  voce.  Idem  affirmât  S.  Chryfoftomus  :  Convincunt  ma- 
gis opera  vinutis  quàm  miracula.  Et  rurfus  alibi  :  ma/.ô /?./<;- 
lior  &  certior  ejl  docîrina  operum  ,  quàm  fermonum  i  nam  qui 
taJis  ejl  ,  etiam  flens  ,    &  cim  non  V!dd:ur  ,    docere  potcjl. 

Sed  quid  Pacrum  tcftimonio  coufîrmare  opùs  efi  verita- 
tem  ,  quam  ipfa  ratio  ethnicos  docuit  :  Ejl  aliquid,  inquic 

Seneca,  quod  ex  magao  viro  vel  lacent^ prjjicias.  Et  ïterum  ." 
Liongum  iter  per  prcecepta  ,  breve  per  exempla, 

Longum.  iter  per  pm^epta  ,  ait  hic  Philolbphus  ,  &  ve- 
rillimè  ;  fupponamus  enim  tantilper ,  te  multis  &  cloquen- 
tiifimis  fermonibus  coram  auditorio  tuo  difierere  de  Caf- 
tltate  ,  de  Abllincntia  ,  de  Ilumiiitate  ,  de  Abnegaiione  fui  , 
C'Xterifque  Virtutibus  Clirillianis  ;  te  proponere  fub  vivis 
imaginibus  earum  omnium  pukhrituduiem  ;  te  ollendcre  « 
quàm  bene  cum  ratione,  quo;  homini  dux  elfe  debet ,  eon- 
veniant  ;  quàm  dignx  nnt  Chriftiano  ;  quàm  ftricte  à  Chrilio 
pr-.eceptx'  lint  :  quanta  quô-^ue  iliis  patata  fit  in  futuro  lie- 

Bb 


ÏIO 

culo  merces.  Longo  iiiprîmîs  fermoiie ,  mukifque  verbis 
atl  hoc  opus  habes  ,  &  poftquani  Iv.ej  oniiiia  bcr.e  dcduxe- 
ris ,  forté  cieledaiioiieni  quamduin  in  aiÜT.is  audientium  ex- 
citatU  :  Virtucem  probabniit  Auditores  tui,  ejus  admira- 
buiitur  pulchiituoinem  ,  fatcbunuir  nccc'iitatcm  :  led  raox 
objicient  tibi ,  infii  mum  niniis  elTe  homiiieiu  &  iruperteftum 
quàm  ut  Prxcepta  tam  fublimia  fequatur  :  objicient  ,  sf- 
tiuara  &  difficilem  viam  Virtutis  impcrviam  eii'e  mortaii- 
bus  ,  tot  undique  teniationibuâ  oblitam  :  dicent ,  ipecuba- 
tivè  qiiidem  hiïc  elFe  pukherrima ,  fed  impollibilia  piac- 
ticè  ,  imo  ,  ii  temetipfum  contraria  facientcm  videant ,  pu- 
tabunt,te  per  modum  peufi  &  pro  Oflicio  limilia  dicere  , 
l"ed  de  cœtero  teipfum  intimé  efie  conviftum  ,  nequaquam 
hœc  poiïe  in  praxim  deduci.  Igiiur  cum  tota  tua  eloquen- 
tia  parum  vix  perteceris  ,  &  pars  itineris  adhuc  fupeieil 
longè  maxima,  ut  facias   eos  ad  Virtutem  tennere. 

Scd  brevd  per  eremyla  fiüt  iter  illud  ,  ubi  uempè  cum  Prx- 
«Jicatione  tua  Exemplum  conjunxeris.  Si  enim  Caltiiate,  Ab- 
liintntiâ  ,  Huiiiiüt^te  ,  Abnegatione  Tui  tumttiple  Julgeas  , 
eoiplb  cognolcent  Audiiores  te  ludum  non  agere  aiit  fee- 
nam  ,  fed  de  Virtutum  illarum  neceliitate  ijitimè  elle  per- 
fuafum  Severam  &  horridam  non  contendent  elfe  P.eta- 
tem ,  quam  in  te  fuavem  &  amabilcra  a!picient,  Non  po- 
terunt  dicere,  Moralem  Chrilii  Dodrinam  in  puldira  qua- 
dam  fpeculatioiie  conüftere  ,  fed  qute  praflice  inanis  elt  & 
hunianis  viribus  iiiipoliibilis ,  ii  ante  oculos  fuos  illam  vi- 
deant in  praxim  deduûara  ;  ii  videant  te  ,  hominem  infir- 
mum  ,  ipiis  fimilein  ,  iil'demque  tentatiunibus  ,  pullatum  , 
omnes  Legis  Evaugelicx  partes  adimplere  :  verbcExem- 
plura  tuum  evunefcere  faciet  objediones  onines ,  quas  ex- 
hortationi  tux  poiuilient  opponere  ,  &  falutari  pudore  con- 
fundens  delinquentes  novum  iplis  adjicies  aninium  ,  ut  vitara, 
fuam  prxceptis  tuis  conforment  :  eis  verö ,"  qui  jam  julU 
fu.it,  idem  exemplum  ad  perfeverandum  novum  calcar  ad- 
det  :  ficque  via  conipendiosa  &  magis  efticaci  fcopum  tuum 
afiequeris,  &  audientium  te  couverfionera  faciliùs  perficies , 
quùm  ii  longo  clegantique  fcrmone  hunc  in  fuiem  fuiiiés 
iifus.  Itaque  fi  Vita  tua  non  correipondeat  PiXdicationi , 
aërem  verberas ,  inanem  fonum  edh  ,  qui  cum  llrepitu  pes- 
traufit  :  fi  vcrö  jungas  Ve.bis  Extmplum  ,  corda  pénétras , 
&  accendis  Semenque  terrce  demandas ,  cujus  FruSus  in 
jliternum  manebit. 

Isiec  porre  admirabilis  ilïa  Exempla  efficacia  folùm  vira 
habct  in  iimplices  cS:  idiotas,  fed  &  in  oinnes  aüos ,  etiara 
düftos  &:  perfpicacilfimos  :  quin  &  in  hos  eö  fortiùs  opera- 
bitur  ,  quód  c.tius  &.  fubtiliiis  aniinadvertaat ,  an  mores 
tui  cum  Morali  Evangelica  ,  quam  inculcare  cupis  ,  con- 
veniant  Sapientiliimus  utique  erat  Sjlomon  ,  &  tarnen  de 
feipfü  fatetur  ,  fefe  ixe-uj^lo  didicilfe  difaptmam.  (  Prov.  24  ) 

Addite  &  hoc  ,  non  ïn  folo  Prtcdicationis  adin  Sandti 
Palioris  exemplum  ad  Virtutem  exllimulare  ;  fed  eiiam  tune 
dura  fuet ,  etiam  dum  ex  Üvium  fuarum  oci.Iis  fubdudus 
eft  ,  mores  ejus  fandti  fubditoruin  anjmls  priefentes  funt  , 
adeo  ut  tota  vita  fuâ  &  lingulis  cjulliem  momentis  per- 
petuum quoddam  Prxdicandi  3Iunus  exerceat  ;  pruut  aüe- 
rere  non  dutitavit  'l'ridentinum  Concilium. 

C^uàm  pukhrum  igitur  fpetlaculum  eft  Deo ,  Angelis  &: 
Ecclüice ,  Sacerdos  Sanflitate  inlignis,  fubditis  fins  in  fcipl'o 
ixhibens  Normam  Vitie  &  flifcipüna;  1  nuUa  quippé  traniit 
dies,  quin  vel  folo  Exemplo  fuo  hunc  aut  illum  peccato- 
rera  ad  prKcipitium  ruentem  retineat  ;  aheri  deiiderium  con- 
veriiouis  inlpiret  ,•  huic  falutarem  vindidse  Divinas  incutiat 
timorem  i  akerum  fccrcto  pudore  perfundat  ;  quöd  ii  (ut 


Exhonado  dedma   o&ava , 


in  magna  populi  multitude  fieri  folet  )  omncs  vuiofos  ds* 
qucat  corngere  ,  hoc  faliem  etficiet ,  ut  latebras  iili  qux- 
rant ,  ut  non  feducant  alios  ,  ut  in  tenebiis  deliiefcat  cri» 
men,  nequa  in  publicnm  prodiens  nuiltiplicare  audeat  fce- 
leratos.  Nulla  tali  Paltori  traniit  dies,  quin  Exemplo  fuo 
fuftiucat  infirmes,  titubantes  confolidet,  confoletur  Julios , 
eorumque  animet  Pietatem  ;  imo  illos  iplbs  ,  qui  vivunc 
in  criniine  ,  iiivltos  cogit  Virtutem  ,  quam  fequi  nolunt  , 
honorare  falteai ,  &  debitum  eidem  laudis  tributum  ira- 
pendere. 

{AdÂor.-aiio  )  Ecce ,  DilcStiffimi,  quanta  pollicis  operari. 
bona  ,  fi  ,  Vocationi  \'e(lr>e  fafH  fidèles  ,  ftal  iles  &  im- 
mobiles in  Sanflitate  maneatis  ;  &  contra  quàm  terribilem 
SupiCmus  Pallor  à  Vobis  exadurus  lit  raiionem  ,  Ii  mo- 
res Veitri  fruûum  impediant ,  q^uema.  Vobis  requirit  Do- 
minus  ,  &  quem  in  loco  à  Vobis  oecupando  SaniUis  alter 
Sacerdos  protuliflet,  Ac  proinde  teriibilem  han£  Verita- 
tein  ,  poliquam  ad  IMinilleriura  iueritis  r.liumti  ,  fœpè  ob- 
oculos  habece ,  &  Vojmetipfos  hoc  mode  iiiter.  ogate  :  fi 
Sanûus  aliquis  Sacerdos  Gregi ,  quein  ego  duco  ,  foret 
pra:feûus,  quantum  jum  produxiliet  in  moribus  reforma- 
tionem  ,  quantum  in  Pietate  incrementum  !  Quot  animas- 
genuilîet  Chrilto  !  Çuot  plagas  invetcratas  fanâlTet  !  Quot 
crimina  impedivifiet  .'  Quot  confcientius  emundaüet  I  Quot. 
gloriofos  de  principe  tenebrarum  retuiilfet  triumphos  I  At- 
que  iiàc  interrogations  ex.citate  Vosmetipfos ,  nulliquc  par- 
centes  labori  facia-tis  &  Vos  q,uod  takm  putatis-  fuille  fac- 
turuin. 

Totis  itaque  viribus  ad  Sanflitatem  contendite ,  nicc» 
tiliimi  ,  ut  in  illa  firmati ,  aliquando  Ovibus  Veftris  Exem- 
plo pollitis  prxlucere  Pritdicandum  Vobis,  ut  fcitis,eric 
Evangelium  ;  annuntianda  Via  Salutis  ;  atque  hsec  eft  prx- 
cipua  ,  Paltoralis  Mnneri«,  ad  quod  afpiratis  ,  occupatio. 
Sed  exiftimo,  jam  fuperabiindjnter  denionliratum  elfe  nul- 
lura  ex  PrDedicationibus  Veftris  fperandum  iruflum  ,  nisl 
id  ,  quod  dücetis  Ore  ,  fimul  etiam  Opere  compleatis  ;  nisi 
JN'orma  litis  Gregis ,  tk  Exempiuin  in  omnibus  operibus 
bonis. 

Nee  tantum  fine  fruftu  prœdîcat  Sacerdos,  qui  moribus- 
fuis  contradicit  Evangtlio  ,  fed  ,  quod  ampliùs  eft  ,  agic 
&  deriforem  :  Dodiinam  Chriüi  in  tabuUim  veriit  :  Altare, 
quod  profanât  ,  contemtib:le  reddit  popiilis ,  omnenique 
in  illis  Reîigioiâs  feni'um  extingiiit.  (  Zucb.  \i.)  I'ujïvr  e[\ 
&  idotum.  Qui  prophcsa  eiïe  debtbat  (  Ofce  9.  )  la.  ucus  ru'unt 
faclus  cji  :  ■  . .  atque  in  limiles  Sa-cerdotes  cadit  mxxiniè  illa 
Pauli  exprobatio  ;  (  Rom.  2  )  Nomen  .  .  .  Dei  per  yos  blaf- 
phematur  iiiier  in. er  Rentes.  Taks  (  Jerem.  12.  )  pajlores  dc- 
moliuntur  vineam  Uominï  ,■  ponUBt  eam  ia  D  Jjipa.ionem  , 
&  dcfolatione  defolant  terram ,  prout  apud  Jertmia-m  Deus- 
conquerrtur.  Taks  iVIiniftros  è  Tbefauris  ircc  Suœ  produ- 
cit  ,  Domiiius,  &  in  furore  Suo  pnuLcit  populis  ,  Jura 
eos  pedimà  plagâ  vult  ferire  ;  (  M.:lus  P.tjlor plaga  ejl  nu:simi 
terribdis.'  nuUum  cnim  eft,  live  peüis ,  five  helium,  live 
quodcumque  aliud  flagellum ,  quod  cum  hoc  comparaii  va- 
leat  :  &  ideö  plagam  hanc  ,  exhauiiis  jam  omnibus  aliis  » 
taaiquam  fupremam  vimiiftie  Sua;  metara  apud  Ifiïam  Sc 
Jeremiam  Populo  Judœ  comminatur  Deus  :  &  contra  pro- 
miftit  iplis  Pultores  bonos  tamquam  JJonum  pretioliifimum  , 
quod   converfione  fua  mereri  debebant  :  (  Jerem.  3.  )  con- 

venimini ,  inquit  ,  &   dubo  vubis  pnjlures  juxiu  cor  meum  ,  Ù 
pj/,ent    vos  Jlienùd  &"   doclrind. 

(  Mul' ùm  pendel  à  Sacerdoiibus  populorum  Sanüitas  vel  ini- 

juuüf.  )  Nic  miruin  ,  DikiSLiiiiii  ;  verè  eteuim  dici  p*^- 


tertia  in  Fejio  Omnium  Sanciorum. 


iii 


teft  ,  Saiiftitatïs  omnis,  iiti  &  inipietatis  omnis  icaturigi- 
iiein  de  iplb  Saiiuuario  proiiire.  Prxpone  er.im  Sjcerdc- 
tesSanflos,  &  llnè  dubio  mox  lanilificubitur  Populus  Dei  : 
prccpone  autem  Saeerdotes  iiu-lignos,  &  Itatim  iiüquitas  tcr- 
rjm  inundabit  univerlam.  Si  in  Ccclos  liceret  pcnetraie  , 
nullam  ibi  inveiiies  ex  Saiiftis  iliis  Animabus,  qucc  con- 
verlionis  fuce  ir.hium ,  teivorem  Charitatis  ,  perfeverannam 
iii  bono  ,  non  debeat  alicujus  Sacerdocis  opcrx  &  cxem- 
plo.  Quüd  li  contra  in  abylfos  infernales  defcendas,  vix 
unam  quoque  ibidem  reperies ,  ad  cujus  infortunium  ron 
Contribucrit  Sacerdo.uni  ii^norantia  ,  néglige ncia,  cepiditas, 
fcand.ilofa  vita.  Hxrelis ,  impietas  ,  irreligio,  Salutis  in- 
curia  ,  a:que  omnia  rdiqua  ejufdem  geneiis  monftra,  ab 
ipla  Saccrdotum  indigni  ate,  tamquam  à  futuli  malorura  om- 
nium fonte  ,  plerùmqiie   promanant 

Nempè  li  i.  Sacerdotis  fors  e!l ,  propter  eminentiam  Pig- 
nltatis  fuic  ,  &  fub.imem  Sacerdotii  Gr:;dum  ,  quo  prie 
reliquis  tidelibus  elc  atus  ell  &  exaltatus  ,  ut  aut  fimilem 
ipi'ura  elfe  oporteat  Seipenti  ^i^neo,  cujus  atpcöu.  fanetur 
populus  ;  aut  finilem  drjconi  ,  cujus  (  Apoc.  12.  )  cau- 
da  ,  i'X  ;n  Apocalypli  legimiVS,  tr^Jnbal  ter. lam  püTtcm  jlel- 
Lirum  Lceli ,  &  miju  eus  in.  terrant.  Numquam  enim  folus 
falvatur  Sacerdos  ,  numquum  etiam  folus  perit  ;  fed  infi- 
ni'.am  fccum  nnih;tU(-i;iem  ,  vel  in  Cœlum  deducit,  vel  in 
abyifum  fecum    trahit,    j^tque  ideó  quod  de  Chiijio  dixit 

Simeon  ;  (  Luc.  1-  )  E<.ce  pojlus  efi  hic  in  ruinam  ,  L'  in  rc- 
Jurrecliotiem  muLoru-n  in  Ifra'él ,  hoC  Sacerdotibus  ap>plicari 
poteft  ;  hoc  in  lingulo  ex  Volais  ,  Dileüiliimi ,  aliquando- 
habebit  locum  :  fcilicet  politi  eiitis  iti  refurreûioiiem  mul- 
torum,  lijdignè  vivenies  ^^ocatione  VeRrâ,  proslulgeatis , 
Sanftiiatis  exemplo  .•  poiiti  eritis  in  ruinam  ,  li,  quod  aver- 
tat  Deus ,  hoc  in  piinfto   deficiatis. 

(EriLuGüS.  )  Jam  far'is ,  ut  cchifido  ,  perfuafum  Vobis 
eft  ,  Uiltftillimi  ,  magnum  quid  elfe  &  maxime  momento- 
fum  ,  ut  non  nisi  Sanftis  Sacerdotibus  Ovium  Chril'ti  cura 
demaiidetur.  Nee  Vos-  fugit ,  id  adhuc  magis  requiri  in 
Eccleiia  Batava  ,  quàn  in  aliis  Regionibus  in  quibus  Ca- 
tholica  dominatur  lieligio  ;  tum  quod  mak  Sacerdotura 
exei];pla  citiùs  in  PatrLa  Vellra  vergant  in  fcandalum  ,  & 
in  opprobrium  Religionis  ;  rum  quod  Fidèles  ibidem  ma- 
gis pcndcant  à  folo ,  ut  ità  dicam ,  Paftoris  duöu  ,  neque 
ad  alium  Sacerdotera  ,  li  malus  ipfe  lit ,  facile  poiiint  ha- 
bere  recurlum. 

Càm  itaque  in  Hac  Domo  Seminarium  fit  Miifionis  Pa- 
tavre  :    cùm  Vos  ipli  ütis  noveili  furculi ,  aliquando  tam- 


quam o'.iva:  truflifjrx  in  Eeclefia  ifïa  plantnndi ,  coliinitis 
utique,  Dilefliiiirai,  quantum  raihi  &  Vobiv  incumbat  onus 
quanta  mihi  &  Vobis  p.œlianda  lint,  ut  fous  ille  ,  qui  in 
Ilollandia   irrigare  debet   Paradifum  Dommi ,  in  ipfa  fca- 
tungine  iua  purus  &  falubris  confervctur. 

Sinè  parabolis  loquar:  vx  mihi  ,  li  non  ad  omnem  ^■'ir- 
ttitem  ertbrmare  ^'os  contendam  I  vte  mihi  ,  li  Vobis  e^o 
ipfe  iiin  fcandalo  !  v;e  mihi ,  fi  quemquam  ex  Vobis  ad 
Miüilterium  permittam  afcendere,  quem  prxvidcre  poflurri 
futurum  in  ruin.im  mukorura  !  Atque  utinam  ,  Domine,  iii 
his  omnibus  habeam  ,  quod  pollim  Tibi  refpondere  dura 
vencris  ad  judicandum  ! 

Sed  \'elhum  quóque  eR ,  DikdlilCmi,  Zelum ,  fi  qucra 
in  hac  parte  habeam  ,  probare  ;  paterna  mor.ita  mea  fiiiali 
corde  recipere  ;  verbo  (  quod  fcopus  nolter  communis  eiï  ) 
Scientix  &.  Sanftitati  acquirendïu  totis  viribus  indeliuen- 
ter  alluborare. 

An  porrô  ego  cura  fruftu  &  fucceRli  intcr  Vos  laborem  , 
id  non  aliunde  cogrofcere  valco  quàm  ex  operibus  quoï 
facitis  nunc  ,  &  qux  pollea  in  INliiiilterio  politi  facietis  ; 
date  igitur  mihi  hanc  grntiam  ,  date  hoc  gauiüum  cordi 
meo  ,  ut  videam  nunc.,  &  (  III  Joan. }  amlam  polteà  fii:ps 
meos  in   veriiate   ambulare  ^  arque   irjdé   colligam  cum   fumma 

mentis  conlolatione  ,  quod  r  I.  Cor.  15.)  Labor  mcws  non  fit 

inanis  in  Domino.  Sic  vivite  filioli  ,  Ut  odor  vitas  VefifïE 
fit  meum,  'ài  Ecclefiae  deleftan^entum.  Sic  vivite,  ut ,  quif- 
cumque  Vos  intuetur ,  cogatur  exclamare  :  (  Aii.  16.  )  Ifli 

homines  Jervi  Dei  exccljl  funt  ,  ^ui  annuntiant...  1  i<im  f<:luris, 
Sed  li  tantam  ,  ut  jam  vitlimus  ,  virtutem  &  efficaciain 
haberit  Exempla  ,  qui.'ni  oporteat  ^Dilcoillimi  ,  novos  ani- 
mos  in  hnc  I'elüvitate  refumere,  ubi  tot  SanSorum  cele- 
bramus  ^lemoriam?  Quidni  oporieat  ncvo  ardore  ad  IHos 
imitandos  iuflammari  ?  Hoc  itaque  agite  &  perficite ,  ad- 
hortantes  Vosmetipfos  cum  Auguftino  :  Numquid  lotero  quod 
ifli  o-  ifli  fotuerunt?  Eos  autem  pne  rebquis  Vobis  in  exem- 
pUir  proponite  ,  qui  in  ÏNIinilterio  Sac  o  claruére  ;  Eos  in- 
vocate  frequentiùs  ;  Fratres  enim  Veliri  funt  ,  &  de  labo- 
ribus  Veftris  folliciti.  (Heb.  13.)  Mimemote  pr^epcfiiorum 
veflrorum  .,  ^;ui   vobis  locuii  funt  verbum    Dei  ,  hoc   cR ,  \'iro- 

rum  Apollolicorum ,  qui  Vos  in  jAIinillerio  prxceiïerunr  , 

(    Ibid.    )    quorum    imu'.ntes  exiiUm  converfaiionis  ,   imitamitii 

fidem.  Atque  ità  Deo  juvante  fiet  ,  ut  cum  illis  ,  quorum 
Veltigia  fecuti  fuen  is  in  terris,  aliquando  gaudeatis,  immar- 
ceiübili  Corona  à  Supremo  Paftore  donati  in  Ccclis.    Ame». 


U£i^ 


EXHORTATIO  DECIMA  NONA ,  QUARTA  IN  FESTO  EPIPHANIE. 

{aacnam  fint  Munera ,  quse  ad  Magorum  imicat"onem  Sacerdotes  offerre  debeant  Domino. 


J 


Obiukrunt  el  munera,  aurum ,  tlius ,  &  myrrham.    Matth.  2.  f.  11. 


A  M  afipuoties  ,  Dileflillimi  ,  Vobis  ante  oculos  pofui 
JMagorum  ad  P.œlepe  Chijfti  Vocationem  ,  ut  in  iiia  confpi- 
ceretis  exemplar,  fecun^lùm  quod  examin.uida  &  dirigenda 
Vobis  fit  ^'eiira  ad  MiniUerium  Sacrum  Vocario  Sicuti 
enim  gratuitum  prorfus  fui-  hoc  fummum  Dei  Peneficium  , 
quod  fülis  Magis  pi  ce  reliquis  gentilibus  cor.ceilit  .  &  ad 
quod  Cceleftis  Lu.iiiris  duûu  perveneruiit  ;  ità  &  \'ocaiio 
ad  Siccrdotium  graruitum  prorfus  eli  Dei~  Donum ,  honor 
fpecialis,  liuem  iilis  tantum  aunuit,  quos  à  reliquo  populo 


vult  fejungere,  ut  abundantiori  eos  cumulet  gratsâ  ;  ad 
quani  prufedto  nemo  pervcniet  légitimé,  nisi  illc  ,  qui  Cœ- 
litùs  Sig::o  dato,  prxeuniem  videat  fibi  Steilam  ,  &  Divi.,i 
LuMiinis  duftum  fequatur. 

Sicuti  autem  ,  nullâ  interjccla  morà  ,  Magi  fe  accinxe- 
runt  itineri  ,  nee  didteria  timei  tes  hor.'.iiium  ,  nee  difiicul- 
tatem  vix,  nee  Hcrodis  iiam,  nee  negotii  quod  aggredie- 
b.  ntur  e.\itum  ;  ità  &  illi,  qui  ad  Altaris  >Iinirterium  vo- 
cautur,  alacres  veniaat  oponet ,  po.iiuam  Vocem  Domiai 


Exhortatio  décima  nona 


112 

auJiverint  ;  5;  nullis  periculis,  nullis  diföcultatibus  territi, 
i'jd  in  Solum ,  qui  ipfos  Vocat ,  isitenti  Deum  ,  cum  fidii- 
cia  falutarem  fuum  lequantur  fcopum,  ceitillimè  confiden- 
tes, ipfus  aliquaadoadiiiilar  I\Iagorum  ad  telicem  via;  cer- 
niinura  perventuros. 

Hœc  ,  aliaque  hujus  generis  argumenta  jam  in  pr3:ceden- 
tibus  Vobis  propofui  ,  Dilcftiiümi  ;  \'ocacionis  iliius  Na- 
turam  ,  Signa  ,Carafteres,  dilculli  :  Media  lUam  allequendi 
docui  ;  ad  Fiduciam  &:  Perfeverantiam  excitavi  ;  aliis  ad- 
didianimum  ,  ut  veniant  ;  alios  ,  ne  ad  Sanfluarium  ac- 
cédant ,  deterrui  :  quapropter  propolitum  mihi  efl  hodiè 
3\Iagos  confulerare,  jam  in  Termino  Vocationis  iuse  con- 
llitutos  ;  ut  ex  iis  ,  qux  ibidem  itlos  egilFe  confpicimus  , 
utili  colligatis  exemplo  ,  quid  vicillim  agenduni  lit  Vobis  , 
quando  ,  StcUâ  pr-x-eunte ,  ad  Sacrum  JMiiiifterium  ,  quod 
terminus  ell  &  Icopus  Vocationis  Veflrœ  ,  féliciter  eriiis 
perdufti. 

Quid  porró  egerint  Wagi ,  paucis  enarrat  Evangelium  : 
nempó  (  Mattli    2.  )  proddintes  ante  Pucrum  ,  qucm  inve- 

nerant  ,  adoraveraiu  cum:  &■  apenis  thcfauris  fuis  oiiulerunt 
ei  munera,  aurum,  thiis  ,  C-r  niyrrham.  Atque  his  myfticis 
]\Iuneribus  egrcgie  deprœdicabant  naturam  Pueri  :  nempè 
Auro  Regem ,  Thure  Deum  ,  Myrrhâ  verô  Hominem  pro- 
fitebantur  Mortalem. 

Secut!  igitur  funt  Magi  in  lioc  fafto  morem  apud  om- 
nes  Gentes  in  ufu  politum  ;  fcilicet ,  ubi  novum  quemdam 
falutant  Regem  ,  Eique  colla  fubdunf,  IMuneribus  oblatis 
profequi  folent  fubditiNeo-Monarcham  ,  ut  hâc  bonorum 
luorum  parte ,  quam  oflerunt  ,  agnolcant  Suprcmum  Ejus 
ac  kegium  Dominium  ,  &  fimul  promptos  ie  oftendaiit , 
ut  in  Ejus  Servitium  ac  lionorem  Sc  &  omnia  Sua  li- 
beini  animo  conlecrent. 

Oportet  igitur  &  Vos,  Dikaillimi,  dum  ad  Deum  ac- 
ceditis  ,  non  vacuis  corani  Iplb  manlbus  apparcre  ,  fed  no- 
V!S  quotidie  IMuneribus  ,  Munificum  Illum  Regem  profe- 
qui ,  qui  novis  \os  quotidlè  Heneüciis  cumulât ,  Regnum- 
que  Suum  internum  nova  indies  Benevolentiâ  magis  ac 
magis  confirmât. 

At  quoniam  non  terrena,  fed  Spiritualia  h.  Vobis  pof- 
tulat  Munera,  examinemus  tantifper  myfteriuin  ,  quod  in 
Muneribus  IMagorum  latet  ;  forte  cnim  in  eo  rcperire  ali- 
quid  potcrimus ,  quod  deiiguet  naturam  &  quaÜtatcm  Do- 
norum ,  quibus  Rex  Ule,  cui  niil'.tabitls  ^  prx-cipuè  delec- 
tatur  ;  neque  enim  ünè  Divino  Conf.lió  faftum  eft  ,  ut 
Blagi ,  quorum  lingulos  pafTus  dirigebat  Deus  ,  hujus  po- 
tiùs  quàm  alterius  generis  Dona  tulorint. 

Aurum  itaque,  cujus  pretium  ,  cujus  fplendor,  cujus  fo- 
liditas  primum  ipfi  inter  metalla  locum  tribuunt,  non  obf- 
curè  dclignat  quarumvis  Virtutura  opera  ,  quibus  Vos  opor- 
tet elucere  ;  fed  vel  maxime  Charitatem  ,  Reginam  illam 
Virtutum  ,  à  qua  reliuuK  omnes  fplcndorem  fuum  ,  foli- 
ditatem  &  pretium  defumunt ,  &  à  qua  folà  vera;  Chrif- 
tiancc  Virtucis  accipiunt  formam. 

Deinde  Tbus ,  quod  Spli  Deo  crematur  ,  atque  in  Sa- 
crifiais adhiberi  folet ,  prxfigurat  Rellgionis  aâus  ,  inter 
quos  Sacrificium  &  Oratio  eminent,  qutc  (  Pfalm  140.) 
ficut  ir.ciij'uni  afccndunt  in  conjpeclu  Domini  ,  &  vidlimas 
acceptabiles  cum   odore  fuavitatis  ad  Ipfum  traiïfniittunt. 

Per  iVlynliam  denique  ,  qua:  acrem  &  aniarura  faporem 
Iiabet  ,  qua.-que  condiendis  moriuorum  corporibus  &;  àcor- 
raptione  fcrvandis  jmpendituc  ,  non  incongrue  iignificatur 
Wortilicatio  carnis ,  omnefque  ilH  labores  &  angulnic  ,  qua; 
live  ab  ipfa  natura   corrupta ,  live  Ibris  ab  objetlis  exter- 


nis  fufcitantur  in  IMinidros  Evangelii  ,  qnse  utique  infa- 
tigatâ  Paticntiâ  ac  conftanti  Fortitudine  fuiiineri  ab  ipiis 
dcbent  ik  vinci. 

De  Charitate  itaque  ,  de  Religionis  aöibus ,  de  operibus 
Mortificntionis,  fermo  mens  ad  Vos  hodiè  erit ,  Dileöif- 
fimi  ,  ut  videatis  quxnam  fuu  Munera,  quibus  Vos  opor- 
teat  adorare  Dominum  ,  quKnam  Vos  oporteat  in  thtfau- 
ros  Veltros  reco;idcre ,  ut  eadem  proferre  valeatis  ,  dura 
venerit  dies  ,  quaudo  ante  conipedum  Ejus  apparere  Vo- 
bis continget. 

(  Per  Aurum  Magorum.  defignatur  aurum  ignirum  Cluirita- 
tis.  )  Chaiitas  ,  in  qua  Finis  &  fcopus  totius  I.egis  conti- 
netur  ,  lüblimis  efl  illa  Virtus  ,  quam  tot  cncomiis  extoUit 
Apollülus  ,  adeö  ut  pro  nihilo  rcputet  opera  qutevis  :  etiam 
aliundè  maxima  ,  quœ  une  Charitate  peraguntur.  Hkc  illa 
eil  virtus  ,  qutc  ,  pollquàm  Fides  &  Spes  evacuatie  fuerint  , 
fola  perraanebit ,  &;  in  qua  totum  bonum  &  félicitas  homi- 
nis ,  tam  in  hâc  quàm  in  altera  vita  conllfiit. 

(  Félicitas    anima:  amiintis  Dtum.  )    O  felix   cor    hominis  , 

O  felix,  quod  fibi  foli  creavit  Omnipotens  Deus!  Quod 
in  tantlllo  fpatio  adeó  immenfum  eife  voluit  ,  ut  Solo  Deo 
fatiari  _,  Solo  Iplb  repleri  potfit  !  Ah  !  quàm  infani  funt  , 
quàm  incon:iderati ,  qui  fafcinati  nugis  fecularibus  yEter- 
num  Deum  cum  creatura  corruptibili  &  citiifimc  tranliturl 
permutant  !  In  hanc  ftultitiam  lapfus  fu't  aliquando  Auguf- 
tinus  ;  verùm  ubi  errorem  aguoverat ,  tempus  deflens  in- 

lipieutiœ  ^^X'X.■.fe.^o  Tc  amavi  ^  exclamabat  ,  Bonitas  tam- an- 
tiqiia  C'  tam  no^'a  \  Sera  Ti  cognovi  !  Bonitas  nempè  anti- 
qua  elt  Deus,  quia  ab  xEtcrno  Bonus  fuit  ;  Bonitas-autcra 
nova  eft  ,  quia  ,  licèt  xternuin  Ipfum  ames ,  novas  femper 
Perfefliones  ,  novas  y\moris  illecebras  in  illo  reperies ,  ne- 
que umquàm  immenfam  hanc  Bonitatis  Abyduin  quüvis  men- 
tis cogitatione  exhaurire  :  imè  nee  vel  longè  fequi  vale- 
bis.    Atque  ideo  ,  ut  egregiè  dicit  S.   Leo  :  Nullum  habu 

terminum    ch.irit.f  ,   quia    nullo  potejï    claudi    f  m    Divinicas, 

Araor  elt ,  qui  femper  ardet  &  numquam  extinguitur  ;  qui 
femper  urit  &  numquam  tepefcit  ;  led  in  quo  nova:  ,  quœ 
libi  continuo  feccendunt  flammx  ,  novum  fecum  ferunt  dul- 
cis  incendii  augmentum. 

Veniant  nunc  amatores  fœculi ,  &  dicant  quid  in  amore 
creaturarum  experti  fint.  Numqiiid  um.bras  ampleduntur  & 
larvas  ?  Numquid  ambulant  vias  difficiles  ?  Numquid  anxii 
fuut,  turbati  inquieti  ?  Kumquid  omnes  exclamant  finalitcr 
cum   Salomone ,  qui    nihil  deiiderabilium  cordi  fuo  nega- 

verat    :   (  Eccl.    I.  )  f^anitas    vanitatum  ,   ù   omnia   vanitas  ! 

Dum  interim  anima  Deum  amans ,  in  Ipfo  vivit ,  in  Ipfo 
quiefeit  ,  ipfo  Summo  futiata  Bono  de  reliquis  fecuraelt, 
neque  ahud  aut  in  terra  aut  in  Cœlo  defiderat  prxter  Deum 

fuum;    f  Pfalm     83.   )   Mdior  e-aiva   efl  dies  una  in  atrüs  EjuS 

fupsr  milLia.  Quapropter  meritó  exclamât  Augullinus  ,  cum 
utrumque  expertus  eifet  amorem  :  l-''iz  animce  audaci ,  quce 
Jperavii  ,  Jl  à  Ti  receJJ'i [j'et  ,fi  aliquid  melius  h.ihituram  '  verfa 
O  revdrja  ;  in  tergum  c  in  latira  :  dura  funt  omnia  ,  ù  Tit 
folus   quiis. 

Si  ità  fit,  DileiSiiïimi  ,  fi  hoc  ratio  doceat ,  fi  experien- 
tia  confinnet  ;  quis  non  niirabitur  ,  fpeciali  prcecepto  fuiife 
opus,  ut  de  amando  Deo  moncrentur  mortalcs  V  Sed  quis  non 
nnrabitur  ampliùs  ,  hoc  prceceptum  peüumdari  ab  homini- 
bus  &  con  emni  ?  Et  quis,  qu;cfo  ,  indigiiatiouem  fuam 
contincbit  ,  ubi  videt  hoc  ipfum  fieri  à  Chriftianis  ,  qui 
nofcunt  quanti  valcat  an-or  ille  ,  &  quantum  propoiitum  lit 
amantibus  prœmium  ;  qui  fciunt  fe  Filios  efle  &  Hercdes 
Dei ,  atque  ab  Iplb  ,  tamquam  à  foUicita  quadam   niatre  , 

ia 


in  (înu  fe  portari  &  tenerrimo  foveri  at^'eiSu  :  qui  deoiùm 
Chriftum  f^jiuiit  pro  ie  Crucitixum  ,  &  llli  Ho:iiini  -  I>eo  , 
Cui  languinem  deberent  pro  Sanguiiie  dare  li  polceret  ,  amo- 
rem  pro  amore  recufare  non  ibrmiiiant. 

(  Siicerdos  ,  qui  Deum  non  amat ,  mo.ijlrum  cjl  in^rattlu- 
dinis  )  Ü  monltra  ingratitudinis  !  Sed  quantus  horror ,  Di- 
ledillimi  ,  fi  talia  monitra  invenian:ur  inier  iplbs  Sacerdo- 
tes ,  qui  prieter  commune  redamandi  debiiura,  quod  iplis 
cum  reliquo  Chrütianorum  ag;r,ine  incuti:bic,  tot  aliis  fui- 
rent titulis  ,  qui  eos  ad  amorem  provociiit  ,  urgent ,  ex- 
Ititirulant. 

UIos  iiempè  à  relique  populo  felegit  Deus ,  ut  ad  Thro- 
num  Suum  propiàs  appropinquent ,  ut  Legis  Ejus  fint  in- 
terprètes ;  diüributores  Gratiarura  ,•  >h Ttenorum  difpenlato- 
les  Ad  eorum  vocera  delcendit  de'Caio  l'ilius  Dei.  Nee 
amici  tantum  Ejus  lunt  aui  tamiliares ,  led  Spirituale  Reg- 
oum  Suum  ipfis  gubernandum  reliquit ,  eofque  loco  Siij  in 
terris  conüiiuit.  E:  quid  pluribus  opus  eft  ?  liumano  pror- 
SÙS  fit  defntuais  fenl'u  ,  monftrum  fit  oportet ,  qui  poit  tot 
jedamandi  tirulos  non  ardentiiiimam  requirat  in  Sacerdoii- 
bus  Charicatem 

Neque  opus  eft,  DileailFimi ,  ut  huic  probandse  veritati 
ïnlillam  diutiùs ,  de  qua  periuufos  Vos  eil'e  nullatenus  dubito  i 
•agite  hoc  taii:ùni  ,  ut  quam  protitemini  vericatem  ,  eamdem 
aftu  iS:  opere  compieatis.  Nolite  igitur  umquam  tepelcere  , 
oe  in  Vos  cadan:  intortunia  ,  -quae  tepit^is  Sacerdotibus 
Apoc.  3.  in  perlbna  Epilcopi  Laodicia:  commiaaturS[:iri- 
^us  Sanftus ,  led  juxta  co-.iiiiium  ibi  datum  ,  emite  à  Do- 
mino   aurum   ignimm    probaium     ut  locupletes    fiatis.      Pro- 

•curate  yobis  bene  operundo  Charitatera  ,  led  linceram  & 
puram  ,  fed  in  gradu  ignito  &  ardenti ,  eamque  recon- 
dite  in  Theiauris  Veftris ,  ut  tutilGnia&  abundEnti:iima  Dona 
oiTeratis  Domino. 

(  Charitas  in  Deum  non  fukjljiit  Jlnè  Charitate  in  proximum.  ) 

VerCim  DileûiiEmi  ,  duo  funt  Charitatis  membra  ;  amor 
icilicet  Dei ,  de  quo  jan  egimus ,  &  aracr  Proximi.  Neu- 
ter  ex  iüis  fine  akero  itare  potell.  Proximus  quipqè  Imago 

Dei  ell  ,  &  (  I.  Joan.  4.  )  qui  .  ..  non  d:lig':t  jrainm  fuun 
qui-rn  vidti  ,  ut  inquit  Joannes  ,  Dium  ,  ^uim  non  v'uht  , 
vucmodo  pote.fi  diltgdre  ?  Undè  &  idem  Apoftolus  aüercre 
non  dubitat  :  <  Ibid.  )  Si  ddlgamus  mvicem  ,  Deus  in  noiis 
na  nee ,   C-    Lharircs   ejus    in   nobis  perfecla   efi  \    &  Paulus  di- 

leûionem  proximi  Plenitudinem  Legis  appellat  ■•    Rora   13.) 

pUniiudo.  .  .  hgis   efi  dile&io. 

Quod  i\  hoc  iterum  in  Chriftianis  omnibus  locum  habeat  , 
quantü  magis  in  Sacerdocibus  ?  lUis  utique  applic;iri  poteft 
<luod  in  Pfalmis  de  Angelis  diftum  docct  Paulus;  (Htb.  i.) 

Facit. . ..  ninifiros  fuos  fiarr.mam  ignis.  (  H.tc  ardere  debet  in 

Paftcribus.^  Aöivi  igit'ur  fint  oportet,  «Sc  adinitar  ignis  tu- 
cem  fuam  ac  flammas  circumquàque  vibrantes  ;  param  quippè 
prodelTet  ipus  habere  Divins  Charitatis  ignem  in  cords  iuo 
conclufum  ,  atque  ibidem  quafi  lub  cineribus  Ibpitum  ; 
qutcru  enim  Chriftus ,  ut  longé  latèque  accendatur  ignis 
ille,qucrn  venit  (  Luc.  12.)  m.aere  in  terram,  &  Sacras  has 
flammas  S.icerdotum  Miiiiiterio  propagari  juliit  :  ideb  fci- 
licet  coiitulit  iplls  iacerdotium  ,  qua  Dignitate  non  in  lui 
commo.him,  feün  populorum  utilitatem  liunati  lunt    Sinè 

Chari.aie  in  proximum  ,  u.quit  Pccrus  Blefenlis,  Sacerdos  dui 
pote/l ,   ejje  non   poiefl. 

Et  profedtö  quid  Sacerdotem  à  reHquis  diftinguit  Fide- 
libus  nisi  CaraScr  ili^? ,  ratiore  cujus  locum  Chrilii  occu- 
pât,  &:  wcem  ofait  Supr.mi  ;;.ius  aii:marum  Paioris  .' Sed 
^id  de  hocSacroCaraÜereremanebitp.xLer  larvara  quara- 


qiiarta  in  Fejïo  EplphanLe.  .  ug 

dam  &:  umbram  vanitatis  ?  Quo  ex  capite  vicem  Chrifti  di  -e- 
tur  aaimplere ,  ü  non  coniimiH  Charitate  dili^at  Oyes  fibi 
commiUas  /   Oves  ,  inquam  ,  quas  ità  teneré  amat  Chriltus 


quas  portât  in    humens ,  pro    quibus    ultimam    Sanc-uinis 
gu:tam  ert'udit.  ° 

(  Prov.  3.)  De/id^  me.-e  efe  cum  filiis  hominum  ,  inquit 
-(Lterna  Sapientu.  ;  .  .  Has  fulas  delicias  uoverat  Chriltus  • 
has  ut  gulturet  é  Sinu  Patris  defcendit  in  mundura  conl 
yerlatus  elt  inter  mortales  ,  Evangeiium  pntdicavit     humi- 


liberos,  ita  &  Chanus  Sponfœ  Suœ  Ecclefia;  comraënd"av'it 
ipirituaiium  Filiorum  cu.am,  quod  Munus  pia  flater  Sa- 
cerdotum  îMinuterio  ik  opera  exercet. 

ViJetis   itàque,  Diieftiumii ,  quanto  ftudio  ,  quanta  te- 


,  ;n  ^;  in  quo  gradu  Chari-atem  in  Proximum  exer- 
c.atis.    iSam,  ut  venUimè  docet  S.   Dam afus  Papa    Oyn/i/r 

negOgenter  pcjc^ns  dominicum    gregem  .  jufremum   conrinciiur 

non  ^mare  Pafiorem  Neque  euim  vacare  poteft  dileaio- 
amor  nequn  elFe  otiofus,  fed  ubi  magnus  eft  ,  ibi  &  ma^na 

Mf.ncordiam  ,  inquit  Didacus  ,fimper  lydium  lapidem  pu.- 
tavi  cujus  taau  nofcun-ur  cœlefies  animi.  U  te  aliquid  cœ- 
lejtc,  dtvtnum  ^liquid  fi  .zdfce ,  potentijjlmus  erit  mifericordi.t. 
ajfecïus^  qui  ,e  ob  proxinorum  miferias  quatia:.  {  Adhor^ 
tctto.  )  NüViius,  Dilefti:iimi  ,  de  operibus  IVIifericordiiE 
ju.:icandam  elfe  a  Chrilio  hunc  mundum  ,  quafi  voluiilet 
Juitus  Ille  Judex^  in  hoc  unico  punöo  co:am  Legis  eiren- 
nam  mcludi  :  led  h  tand  v,Ieant  opera  xAlifericordix ,  ia 
corpusquod  pent  impenfa,  quanto  majoris  preüi  apud 
Deum  eruut  Ula  Mifencordix-  opera  .  quibus  ab  inten-u 
falvantur  Ammce  ?  Nihil  igitur  timcudum  Vobis  ent'à 
ientenaa  Judicis,  fi  aurea  hœc  Charitatis  Fraternœ  Mu- 
nera  in  manibus  feratis  ;  &  quamvis  adliuc  ità  foret  ,  ut 
haberens  in  prxteruà  vitâ  peccata.  quœ  Vos  conturbant , 
lecuritutem  \  obis  dabit  Charitas  in  proximum  exercita 
31ileiicordia  fuperexahabk  judicium  ;  impoiiibile  quiupe 
el:  ,  ut  Chrmus  eum  perdac  Mini:irum,  qui  fincere  coü- 
peratus  lilio  Dei,  anin;arum  agmlne ,  quas  fedulo  cura- 
vit ,   itipatus  ad  judicium  venit. 

(  I.  Cor  14.  )  Seciamini  itaque  ,  DüedtilBmi  ,  chadiatem  , 
amulamnn  ijlam,  led  in  gradu  intenfo  ,  ficut  decet  Mi- 
niitros  Chrilti,  pro  Ovibus  Suis  Crucifixi.  [,  Imitanda  fcr- 
yens  Jpojlchrum  Chantas.  )  Quierite  Vubis  exempla ,  noa 
in  tepidis  ilhs  mercenariis ,  qui  cuftodire  ie  fimulant  Oves 
Chriiti  dum  interim  feipfus  tantum  pafcunt ,  &  la^^inart. 
ac  graviori  fu*  damnationi  allaborant  :  ied  quxritl Vobis 
exempla  qua;  imitemini ,  in  ipfis  Apoltolis,  ahübue  Sanfti'Ii- 
mis  Pa  tonbus,  qui  ie  &  omnia  iua  in  Salutem  Ovium  fuarum 
impenderunt.  \  i,;ete  qua  teneiitudine  fuos  dilexerit  Pau- 
lus: optabat  (Rom.  3.),//.  amtj^ema  eiïe...  pro  frairi- 
bus,  luis.  CU.  Cor.  JI.  )  quts  infirmatur,  inquit;  Zf 
ego   non    infirmor?    Qu:s  J.andaü;atur  ,    O  ego  non    erorl  .  .  . 

\^  r,  ^:,>   ^.'^'°^\  ""''  ^""^   '«^"'"    parturio,  donec  forrr.e- 
tur  Clinfius  in   vobis...    (  Phi]    4   \     Frare,    m.'      t       ir     ■ 
;■_     ,  ,. f       .„.    •  .     ^         '    't')    ^ra.res    met    clvj.nlTir::i   , 

C<  dejid,ra:,]]imi  ,  gaud.um  meum  ,  O  corona  mea.  .  .{l  TheiT. 
J.  ;  Qu^  efi  enim  nofira  fpes  ,  aut  gatidium  ,  aut  corcn.,  ghri.r  7 
Nonne  yos   ante  Dominum^    nofirum    Jefum    thnfium    efi.is    in 

ad.enm  ejus  ?  Inhnuus  torem  ,  fi  fin^ulüs  hiic  adducerem 
C  c 


114 


textus  ,  quîbus  dikaionem  fuam  &  tenerrimum  in  l'uos  amo- 
rcm  exprimit  Apoftolus.  Similis  qucque  aniiiii  Jifpoiitio 
VuLis,  Dik'ftiii,iiii ,  in  Veitros  acquirsnda  eit  :  veràiii  non 
hx-c  m  lolis  verbis  confilbt ,  itd  jn  upere  &  verita.e  , 
quemadmodum  tuit  Charitus  Puuli  ,  quem  noviitis  ncc  vi- 
f;iiii3 ,  nee  luboribus ,  nee  fudoribus  nee  -.eruninis  nee  fan- 
giimi  luo  peperciff;  ,  uc  ciieciionera  in  liios  re  ipsâ 
comprcburet. 

(  f^cr.j  Ch.iriuis  etiarr.  h^bet  acuLos  ,  cuibus  fuhindz  ut'nur.  ) 
De  hcc  unico  monitos  Vos  velim  ,  non  iiic  Charitaris  no- 
mme moliem^quenuiam  inaliigi  Hitcétum,  quemadmodum 
aliquundo  videaius  in  patribus  lecundùra  earnem  ,  qui  vir- 
gïü  parcunt  ,  ne  filios  ,  à  via  reda  devios  ,  ealtigatione  con- 
tnlteiit.  Non  h-se  Chaiitas  eit,  fed  crudclitas  ;  vera  qiiip- 
pe  Charitas  ;  etiam  acukos  lijos  haber ,  quibus  aliquando 
pungit,  ut  fanec  &  Calvet.  Undé  varia  Charitatis  officia  lic 
breviter  compkaitur  .Auguliinus  lib.  de  catechizandis  ru- 
dib'JS  ;  Quàmvis^  inquiî ,  eaddm  orrnthus  dibci.ur  Charitas,  non 
eji  tarnen  eadem.  omnibus  adh.bmda  dïjciylina.  I:fa  fiqu-dim 
C!i<in;as  allos parturit,  cumaltis  infirma: ur,  ^d aliis  fe  inclinât, 
ad  aiios  fe  erigii  i  r-ius  bland;,  aüis  Jhcra,  nutli  inimica  , 
omniL'us  meur.  Uanc  variam  Chariratis  dilciplinam  in  iplis 
Pai:li.,is  Epiftolis  poteltii  ctnlpicere,  qui  gloriatur  Ie   (I. 

Cor^  9.)    omnibus  omnia   ïaöum  ,   ut  oinids  facertt  f.dvos. 

Neque  hoc  adeo  difficik  eIt ,  ubi  kmel  lincera  adeft  Di- 
kfitio  ;  in  hàc  enim  cor  cordi  loquitur ,  qua  cordis  lin- 
guâ  nihil  elt  eloquentius  Ingeniofus  quóque  eft  amor,  & 
facile  :n  omnem  Ie  veriit  modum  ,  ut  Icopuin  ,  quem  ar- 
den:er  infcquiiur ,  allequatur, 

Itàque  ,  Dileaiiiimi  ;  Cololi'3.  )induitevos...  ficut  decli  Dd, 

f'tneii  ,  Ù  d.üai ,  >  j/tcT.;  mifsruordi^  ,  beri'gnita  tm  ,  humilira- 
um  ,  rp.od^fiiam  ,ra!ieniiam  ,  ut  Ovium  Veftrarum  live  fp:ri- 
tuaks,  live  temporales  lublevetis  neceliitates.  Affliftos  eon- 
folamini  ,  ignorantes  inftruite  ;  errantes  reducite  in  viam 
bonaü!  ;  puupertate  gravatis  luccurrite  :  cogitate  "\'os  elle 
omnuim  maties ,  &  lic  colligetis  Thelaurum  Auri  ii^niti , 
optimum  &  gratiiümum  Donum ,  quud  adinftar  IMagorum 
Oiierre  Domino  vaieatis. 

C  Per  Thus  Magorum  ddfignantur  Aïlus  RdigioCi  in  D:um.  ) 
Ku:ic  de  iècundo  Magorum  Dono,  live  de  Thuris  ligni- 
ficauone  dicendum  ,  quó  prcecipué  delignantur  acius  Î1I1 , 
qui  immédiate  ad  Cuitum  Dei  lieligiolum  pertinent 

(  Ora  io  aiinia  eji  Sacerdoiis.  )  Inter  hoS  Oratio  &;  Sa- 
crificium  primariö  vsiiiunt  à  Sacerdote  exercentla.  Et  qui- 
dem  de  Öraiione  five  interna  live  vocali ,  prout  ad  pri- 
vatain  Sacerdotis  SanÖiticationem  pertinet,  jam  aliquotics 
ad  Vos  habui  fermonem:  breviter  ità*|ue  hic  lufficiat  in 
memoriam  revocare  ,  Likailiïroi ,  liane  Iblam  effe  ,  quie  Pul- 
tori  tranquiüitatem  &  lecuritatem  animi  adducere  valeat  ; 
hxc  Ibla  lublevat  faftidium  anxietates  ,  imo  ipla  Funöio- 
iium  Sacrarum  perieula  :  l'ola  quoque  ipfa  laboribus  Evan- 
geiicis  profperum  impetrare  potelt  luccelium  ;  adcó  ut  Ora- 
tio vocari  po.lit  anima  Sacerdoiii  ,  &  Ofticium  S..cro  JMi- 
ni.icrio  intime  unitum  ,  ab  eoque   infcparabile. 

Nimis  elieu  !  experimur  quotidie  miierias  nurtras ,  quce 
ftibliitunt  in  medio  Sacrarum  Funöionum  exercitio.  Ex 
una  parte  contreftamus  tremenda  IMylteria,  qu.e  Angeli- 
cam  exigunt  Sanûuatem  ,  &:  Angelos  potiïis  nos  eUe'^ju- 
bent  quàni  homines  ;  ex  altera  vero  parte  infirmitatem  noi- 
trair,  lentiiiius,Llelidi.im  ,  teporem  ,  iiitidelitatem  Quó  viva- 
cior  autem  in  nobis  exiltit  l'ides,  eo  citiCis  ,  eó  gra\  iùs  hxc 
tumani  eordis  cornip:lo  tcrrorcm  nobis  iixutit  ,  ^  aiü- 
raum  periurbare  aau  eli. 


Exhonado  décima  nona , 


Sola  autem  Oratio  hic  animare  no5  potell,  &,  fedatis 
teii:peltat;bus ,  itrenum  mentis  itatum  rcducere.  Ad  Pudes 
Crucifi'.i  pruvoiuti  curamus  quotuiiana  illa  vulnera  ,  qua: 
li  negligerentur  in  luem  degenerarent  racr.iferam.  Hic  1I0- 
cemur  in  dubiis  ,  confirmamur  in  bonis  Hic  medirando 
Cfeleltia  avocamur  à  tàfcinatione  hujtis  l'tcculi  ;  hic  de- 
nique  haurimus  tbrtitudinem  ,  ut  &  nosjpfos,  &:  externes, 
quce  in  Minilterio  occuirunt  diflicultates  gtnerolb  animo 
fuperemus. 

(  Incumbit  etiam  S^crifi^.indi  mcej/itas  )  Sed  praster  hanc 
privatam  Orationcm  ,  adhuc  alia  publica  luptrelt,  quam 
nomine  Eccleliie  perfoive;e  debet  Sjcerdos  :  lupereft  etiam 
Sanaitiima  illa  Obiatio  tacienda  ,  in  qua  Chri  -us  ,S.icerdüS 
fimul  &  Hültia,  Semetiplum  per  manus  Miniitrorum  pro- 
peccatis  totius  IMundi  quotidie  ofterre  dignatur. 

Nihil  hoc  Sacrificio  eriicicius  habet  Eccleiia,  nihil  fanc- 
tius  ;  led  nihil  quoque  terrihiiius.  Ad  hoc  quide.11  coii- 
ftitutus  eft  Sacerdos  ,  iit  SacrificJum  iilud  pro  Ie  &  populo 
oficrat  ,  lacnficandi  necetiitas  viiMunens,  vi  loei  iiii  ip!t 
incumbit  :  led  vic  !  fi  indigné  hoc  laciat  ;  jiuiicium  en. m 
libi  manducat  &  bibit  ;  polhât  Sa!:auarium  ;  Sanguinem. 
Chrifti  conculcat  ,  horrendo  Ie  contaminât  lacrilegio. 

(  Quan:a  rcquiratur  ad  hoc  Sacrficium  f'r,epar,2iio.  ')    Quanta 

igitur  prxparatione  ,  quanta  Sanaitate  opus  elt,  Dikaiiii- 
mi,ut  eo  quó  decet  Cuitu  Aaior.em  hanc  grani!em  pera- 
gat  Sacerdos  ,  atque  omnem  Salutarem  ex  ea  hauriat  r'ruc- 
tiira  ,  quem  abundanti^llmè  iiii  percipiunt ,  qui  digne  hoc 
traaant  Sacruir.entum.  Noftis  Iiavidem  ,  ubijam  Itnex  erac  , 
&  impenfas  paraverat  ad  tedificjn  -'am  Domum  l'^ominr,  con- 
vocaü'e  Popumm  ,eique  pn^dixilk,  Sàlomonem  filium  luum 
ad  hoc  opus  confuramandum  à  Domino  ekanm  eli'e.  (I  Par, 
-3-)0fUsnitmçud  grande  eji,  inquiebat  David,  ne^jUe  enim 
homini  pr<e-'araiur  habiiatio  ,  fed  Ddo.  Nôltis  quoque  ,  plu- 
rimorum  annorum  fpatium  impendifie  Salomonem  ,  neque 
auro  ,  argento,  aut  quibuf\is  altcrius  generis  inipenlis  pe- 
perlilfe  ,  ut  FLbitaculum  iilud  d  t;nim  reJdi.ret  Deo  fuo  i 
ac  tandem  Ritu  Sükmniiiimo  cei'.uràllé  Dcdicat-onem  Ejuf- 
dem,  in  qua  delaplus  de  Cœlo  iguis  concremavii  ^'lainias, 
&:  J.ocum  laiiaiiicavit. 

Verùni  quid  erat  Templura  iUud  ,  comparatum  cum  Sa- 
cerdotis coidc,  in  quo  non  Arca  coilocaiur  ex  materia 
corruptibili  fabref'a.a  ,  fed  quod  Ipfe  Sanauatis  Autor 
Deus  cum  rt  ta  Sua  Mujeftate  ,  obicuro  qui  em  modo  &  in- 
comprehen^.biii  ,  led  vero  ö:  rc-li  inhal  iiat.  Quantum  porrö 
facrilegium  ,  quanta  protanatio ,  h  cum  Arca  l-ei  in  hoc 
IVJyrico  'l'emplo  i.iola  collocentiir  .'  Si  ignis,  qui  eo  mo- 
mcnto  de  Cœlo  celabitur  /  nihil  inveniat  quo  nutriitur, 
fed  cont:à  deniiilimo  &  t'œtido  oblcureiur  fuir  o,  quem  ignis 
alienus  in  eo  ardens  fufcitavit  I 

{Nouin:ur  Saccrdotes  frcf.:'-anles   hoc  S.urum  M  n'flerium.) 

Et  tarnen  ,  Dikaiffimi,  nimis  eheu  '  frcqueniia  lunt  htcc 
profanaiionura  monltra,  quam  ut  celari  pouint  vel  abfconii. 
Quàm  multi  funt  inter  Sacerdotes  qui  iemper  œquè  tep idi , 
œque  imperfcai,  imo  œquè  iac  ilegi  permanent,  qLOii  pro- 
ftao  non  fieret,  fi  co,  quó  decet ,  moi  o  hunc  Angelicum 
manducarent  Piuiein.  Quam  mul.i  invtijiuntur  ,  qui  Au- 
gu!tum  hoc  Sacriticium  traaant,  n(  n  tan.quam  Keiigionis 
opus,  fed  üt  quandam  Status  fui  ferviiuteni ,  ïit  aaionem 
ortiiiiariam  ,  in  qua  nullam  omninó  prx-  rtliquis  aftionibus 
communibus  diiferentiam  ponunt  ,  iüm  quovl  fxpe  rrajori 
pitccipitanti-A  ,  majori  indecentià  ,  rr.ajon  tLudio  eam  pera- 
g;.nt.  .  Quoties  enim  accidit,  eos  Sacerdotes ,  quibus  iem- 
per abuiuiaoter  fuppctit  tcm^-us,  ubi  de  nu^^is  aut  coufa- 


quarta  in  FeJIo  Epiphanie. 


II 


btilationibus  ajitur ,  vix  ,  ubi  Sacnficaiidum  eR  ,  moram 
aliquam  trahere  püliè  .  vel  ut  Ie  j'rreparen: ,  ve)  ut  débi- 
tas aijaiit  J'co  grates!  Imo  in  Ipfa  Adioiie  Sacra  ,  ciii  non 
nisi  tremenres  aliiltunt  Angelicx  Poieit.,tes  ,  in  ea ,  inquain  , 
vagi ,  incompoiiti  ,  feftini  (une ,  perfonam  potiùs  mimi ,  quam 
Sacerdoris  exhibent  ,  ipfuinque  Sacratiiiimum  Reiij;ionis 
i\lyiterium  riliii   &   opprobriis  injretlulorum   exponunt. 

Tules  protcdö  non  ad  Sacerdutes  Antiquir  Le^is  mit- 
tara,  ut  videant  qua  revcrentià  intraveiint  ipü  Templuni, 
atque  ibidem  tauros  &  hircos  immoLiverint  ;  led  tranleant 
ad  barbaros  &  Icytlias  ;  tranleaiit  ad  nationes,  in  quibus 
prxtcr  figuram  horainis  vix  uliquid  humani  repcrias  ,  & 
videant  an  in  falfo  fuo  cultu  ,  quando  ailor.ait  dicmonia, 
cura  tali  negligentia  ,  cum  tali  irrtvercntia  compareant  fa- 
ci'ificuii  ,  qualem  in  Templis  nuftris  aliquando  in  Sacerdü- 
tibus  Veri  Dei  eonfpicimus.  Dicam  iplïs,quod  olim  pjr 
os  Jeremiie  dixit  Dominus  ,  conquereiis  de  prcevaricaiio- 
uibus  Pallorum  li'raël  :  (  Jerem.  2.  )  Tr^njhe  adinfuUs  Ce- 
ti'iim  ,  Ù-  vidd.i  :  Cr  in  Cd.lar  miti'tie  ,  tf  cünfidcnue  vdhdmen- 
ter  :  £•"  videre  Jï  f.iclun    ejl    hujufcemcdi- 

{  Adftorfc]  io.^  Sed  noa  fic  de  Vobis  lit,  PileiSillinn  ,  & 
ideù  quotiólcumque  ad  manducandum  Angelicum  Panem 
accedctis  ,  cogitatc  quid  agatis  ;  parate  funnno  liudio  ani- 
mas V'eftras  ;  in  hoc  Sacramento  ,  quod  Amor  ad.invénit 
&  continuât ,  amoris  vicem  reddue  ;  dilatate  fpatia  Chari- 
tatis  ;  liquéfiât  cor  Veltrura  in  conimemoratione  Mortis  Do- 
mini  -,  oltlrte  Ipli  bona,  talenta  ,  fcientiam,  labores  ,  omnes 
animi  Veliri  att'edhis  ;  verbo  ,  Vormctipfos  facnficate  ,  & 
fic  reddetis  donum  pro  dono  ,  languinem  pro  languine. 
Sic  ibitis  de  \'iri;ute  in  \''irtutem  ;  lic  guftabitis  dolicias 
Cœle.'îiuin  Spirituum ,  &  tamquam  leones ,  t'aüi  terribiles 
dx-monibus  ,  igiatas  Ipiralitis  amoris  flumnias  •,  atque  in 
foititudine  illius  Cibi  aiubulabitis  lecuri  ,  donec  perveniatis 
ad  Montem  Dei. 

(  R.tijua  Ecclefiif!  C^rremonix  farctn  ,  fcrvatd  pronortione , 
txigunt  revireniiim.)  Quod  autem  de  Sac:ificio  diftum  eli , 
hoc,  proportione  lervatà,  in  reliquis  etiam  Si^cris  Ca?re- 
moniis  ,  in  rtliqua  Diviiii  Cultus  parte  fervandum  ;  atque 
ideo  Temper  ibidem  eluceat  in  Vobis  Gravitas,  Pietas , 
Reverentia  iingularis  Curate  vehementer,  ut  &  eadcm  re- 
vcreniia  fubilitos  Vcïïros  iu  Locis  Sacris  comitetur.  Eji- 
cite  lie  Domo  Dei  icaiidala  quievis  &  indignas  illas  pro- 
fanaiiunes,  quibus  Sanclitas  Te.nplorum  noilrorum  nimis 
f;cpè  contamii  a-ur.  Accendatur  hic  zelus  Vefter  ad  exem- 
plum  Chriiii ,  qui  tune  tamùm  iram  in  Se  excitavit  &  fla- 
gellum  ad  cor.ipiendos  homines  arripuit  ,  qua.'do  ageba- 
tur  de  ejiciendis  protanutoiibus  ex  dabitatione  Patris  Sui. 
Quod  ut  feliciùs  faciatis ,  diligite  Vosipli  decorem  Domus 
Dei. . .  Non  hoc  voio ,  quuii  neccliè  foret ,  ut  Ipleiulcai.t 
auro  &  argento  Altaria  :  laudabile  quidem  hoc ,  li  fuppc- 
tat  temporalium  abundamia ,  modo  non  fiat  cum  pau- 
perum  detrimento  ,  qui  viva  funt  Divii,i:ati3  Tcnipla  :  led 
hoc  jaltém  ubique  curari  potelt,  ut  in  Altaribus  i^  Locis 
Sacris  regnet  nitor  &  mur.dities  ,  qure  Devutionem  fpiret 
&  Revere;uiam.  Nolite  protanos  illos  imitari  paltores,  quo- 
rtim  menl'a  &  fuppdlex  Iplendent ,  dum  interim  pro  Di- 
vino  Cultu  peragendü  rebus  utuiitur  vihbus,  Ibrdidis  & 
abjcclis  ,  quas  pro  uiu  communi  abjiccrent. 

Itàque  Dileiaillimi ,  Orationi  inliantes  litis  ,  comedat  Vos 
Zclus  i'omus  Dei;  coiificite  Iloltias  placabiles,  Sacrificia 
meduUata  ,■  Religionis  fenlum  infpirate  adionibus  Veltris  , 
&  lic  olleretis  Domino  Thus  redoiei.'s ,  lucjiifum  gratum, 
Thymiaraa  luavita.is. 


(  hl  Myrrha  Magorum  defignaif.ur  amarittidines  Minijiris 
Sa.  ris  occurrenti's  tam  internœ  ^iiaTi  externte.^  Superelt  ad- 
huc  de  Myrrha  dicendum  ,  l'eu  de  amaritudinibus  illis  ,.V 
acerbitatibus  ,  qute  non  raró  Minillris  Sacris  occurrui:t 
lubtundiE.  Ac  imprimis  fubjicienda  elicaro,  fenfus  morci- 
ficandi  funt  ,  abüinendum  a  deleclamenris  ftcculi  ,  exlpo- 
liandus  vetus  homo  ,  cum  inimico  domellico  ludàndum 
eit  ,  quam  luflara  eó  difficiliorem  lokt  reddere  dccmon  , 
quü  magis  fidelis  ell  jNliniiter  :  tales  enim  fpeciali  furore 
perlcquitur.  Sed  de  his  internis  anguliiis  nihil  hoiiiè  di- 
cam ,  eoquüd  jam  aliquotiés  de  hoc  argumento  nominatim 
fuerit  tra>aatiim  ,  &  rursCis  proximâ  vice  ,  li  Deus  dede- 
rit ,   trattare  propoluerim. 

Mukus  etiara  labor,  multa  difficultas  oritur  Pafloribus  ex 
continua  (ludii  neceflitate  ,  cui  luie  iniermiilione  incumbere 
iplos  oportct,  li  ad  omne  opus  bonum  initrudi  elle  ve- 
lint  ,  &  idonei  ,  ut  alios  inliruant.  .lam  aiiquam  illius  la- 
boris  partem  lultinetis  ,  DileftiHimi  ,  docetque  Vos  expe- 
riciitia  ,  non  tam  facile  hoc  eife  negotium  ,  quam  multi  exi.ii- 
ment  ,li  hâc  in  reÜiTicium  fuum  plenillimè  ai'implere  quis 
cupiat.  Quidni  autem  hoc  cupiat  omnis  ille,qui  vel  k'vi- 
tcr  attendu,  qu.inti  momenti  aggrediatur  Minilterium;  quanta 
Icire  ipinm  oporteat,  ne  ctecus  ctcco  ducatum  prseltet,  quam 
rigorola  ab  ipfo  exigenda  lit  raiio  ,  li  vel  Uiiicam  animara  ob 
ejus  ignorantiam  perire  contingeret  (  Stadia  ruomidojancl.fi- 
caiida.)  Hoc  interim  magnoperé  cnrandum  ,  ut  lakuarT  mudo 
peragatur  hic  labor  ,  &  rcflâ  Sanöifijetur  intcntione.  Sunt 
enim  qui  fcire  voluut  ,  mere  ut  Iciant  autfciantur  ;  &  hoc 
vanitas  ell  ;  led  labores  illos  liuerarios  Divino  coiilecrare 
oportet  Numini ,  atque  ideo  lufcjpieiidi  funt ,  ut  in  Minif- 
tros  dignos  &  iiloneos  evadatis ,  Deoque  cum  ufiira  red- 
dere poUids  talenta,  quie  benigna  Ejus  Manus  Vobis  con- 
credidit. 

Accedet  quoque  follicitudo  pro  Grege  Volis  commiiïb, 
quie  £0  major  erit  &  inteiilior  ,  quo  magis  paterne  eiim- 
deni  lüligttis.  iViercenario  non  eft  cura  de  Ovibus  ,  vcrus 
Paltor  eas  l'ovet  in  linu ,  &  diu  uoûuque  ipfarum  Saluti 
iiivigilat, 

{^Sülliciiudj  i'ro  Grege  varié  exeneiid-i   )  In  Grege  illo  ha- 

bebitis  jullos  homines ,  lanöos  &  perfeftos  ,  quibus  foli- 
duni  debctis  gbum  ;  qui  coifirmandi'erunt  &  ad  pcrfeve- 
rantiam  in  omni  opere  bono  adhortandi.  Habebitis  infir- 
mos  &  adhiic  infantes  in  via  Virtutis ,  &  his  lafte  opus 
erit.  Habebitis  alios  ,  relipifcentes  quidem  ,  k^X  a-dhuc  ti- 
tubantes, &  levi  quovis  flatu  faciiè  dejiciendos  :  hos  aià- 
mare  oporteliit ,  fohiri  ,  ab  infuiiis  diabuli  &  periculis  pcc- 
cati  cultodire,  in  fanflo  propoüto  cunfolidare.  Habebitis 
etiam  pcccatorcs  ,  quorum  cor  ignito  eloquio  accendendutn 
ent  ad  Virtutem  ,  quam  alfecuturos  Ie  delj^erant ,  eamque, 
imnierli  vitiorum  cœno  ,  velut  hifpidam  nimis  &  amaram 
refpiciiint.  In  his  omnibus  laborandum  ent ,  vigilandum  , 
opus  faciendura  Evangelifix ,  Minilterium  adimplendura. 
Nlc  l'udor ,  nee  labor  ,  nee  vigiliïe  ,  nee  terummv  ,  nee  pau- 
pertas fubditorum  ,  nee  morbl  teterrimi  ,  nee  pcricula  evi- 
dontis  mortis  djttrrere  Vos  poterunt ,  quominùs  omni  mo- 
mento,ubi  opas  erit ,  impendatis  eis  Minillerium  dcbitum  , 
ut  annuntietis  eis  utilia  ad  Salutem  ,  &  pro  rratribus  Vef- 
tris  ponatis  animas. 

Quis  porro  non  vldeat ,  quam  ftepè  in  his  omnibus  vin- 
cenda_  lit  gcnerosè  natura ,  &  quidquid  alperum  eli  &  ama- 
rum  forti  animo  fultinendum  .? 

(  Paiieniid  opus  efl  in  fcrendls  contradiclionihus.  )  Et  qui- 

dem  kbonim  meminille  duice  elt,  dum  fucceü"u  uiiquu  tSê 


ii6 


Exhortatio  décima  nona^  &c. 


frudu  ,  quem  coïligas,  coronantur  :  veriim  &  Ine  non  raro 
novis  ob'.taculis  tatigatur  Paftoris  paticntia.  Erunt  aiiquaiuio 
homiiies  ,  i;à  obdurati  &  perverli  ,  ut ,  ciim  iplis  beiiete- 
ceritis ,  pejores  fiant  ;  ut  velut  phrenitici  infurgant  in  me- 
dicum  ,  &  tamqviam  ,  rabidi  canes  (  Matth.  7.)  converfi  di- 
rumpant  vos.  Pro  benediftione  malcdida  ,  prp  cura  con- 
tumelias,  pro  amore  paterno  injurias  &  periecutiones  ré- 
tribuent Talibus  inftrumentis  utetur  dœmon  ,  ut  animum 
Vobis  frangat,  ut  tribuIatior.es,  Vobis  fuicitct  :  ut ,  fi  fieri 
poflit ,  Vos  dejiciat.  Scd  ncquaquam  hxc  miremini ,  Dilec- 
tiliimi  ;  Chriltus  falvare  venerat  IMundum  ,  &  ab  ipfis  Fra- 
tribus  Suis  Judaeis,  quos  Beneficiis  cumulaverat ,  Cruci- 
fixus  aft.  Joanires  Baptifla  Ilerodem  de  iniquitate  fua  mo- 
nuerat ,  &  ideó  conjeftus  tuit  in  vincula  &  capite  trun- 
cacus.  Apofioli  annuntiantes  \'iam  Salutis  angultiati  funt  , 
dillcfti ,  occili.  Idem  accidit  Prophetis  ,  Martyribus ,  &  tot 
al:is  Confelibribus  Chrifti  ;  limiks  terumnas  &  cruces  Dif- 
cipulis  Suis  prccdixit  Chriftus  :  iixc  nos  docuit ,  hxc  no- 
bis  promifit. 

{.^(ilwnano.)  Non  itàque  hffic  omnia 'N^üs  terreant,Di- 
It'ftillimi  ,  fed  (  ].  Cor.  15.  ')  Jh:biUs  ejicu  ,  C-  immoiïLs: 
abnndantis  in  opcre  Domïni  jdmper ,  fcuntes  quid  luhor  vcfler 
non  eji  inanis  in  Domino  ;  non  (  ll'aite  49  )  in  vacuüm  la- 
borabitis  ,  nee  fine  caufa  &  vanè  fonitudintm  confumetis. 
Si  euiin  ingrati  fint  hoinines ,  Deus  ipie  rétribuée  Vobis 
abundiinter,  &  tempus  veniet  aliquando  ,  dum  (  Plaira.  127.) 
labonl inanuLL-n^tV.twMvn.  fecuré  manducabitis ,  Cf  hem  \o- 
bis  erit  :  li  dixeritis  :  (  IMatth  10.')  pax  huic  domui ,  ipfa  au- 
tem  àomus  non  fuerit  digna  ^  Vos  Oflicio  Vellro  fundi  tri- 
tis ,  &  pax  vejlra  rcvertetur  ad  vos  ,  non  caritura  mercede... 
Videbat  Paulus   obftinatos   contra  Evangelium  Ifraëlitas  ; 

tri/liiia. .  . .   (  Rom.  9.  )    magna  lliuc   ipli    erat  ,    Cf   continuus 

dolüT  cordi  ejus  ;  nee  tameu  ideo  ad  ipfos  lucrandos  quid- 
quam  de  Apoftolico  zelo  remittebat.  (  I.  Cor.  15.  )   Quo- 

tidiè  morior per  vejiram  gloriam  ,fratres  ,  qujm  habeo  in  Chrijlo 
Jefu  ,  inquiebat  reprehendens  CorLnthios  ;  &  rursùs  :  (  II. 
Cor.  12.)  libenlijfimè  impendiim  ,  Cf  fuperimpendar  ipfe  pro 
ani/nabus  vejlris  :  licct  plus  vos   dili^ens  ,  minus   ditigJr. 

Igitur  &  Vos,  DileclilTimi,  (I.  Thcir.  5.)  compile  in- 
quiétas ,  confolamini  pufdlunimes  ,  fufcipite  infirmas  ,  patien- 
tes ejiote  lid  omnes  ,  Icientes  quia  non  eftis  Veftri ,  fed  Ejus, 


„^^aijt 


qui  mifit  Vos,  &  qui  pro  Fratribus  Animampofuit. Quici- 
quid  igitur  acerbum  occurret  &  moleftum  ,  live  intus  ,  live 
ibris  -,  five  ia  lludio  ,  five  in  Minifierio ,  five  labor  luc- 
ccliiim  habeat  ,  five  careat  eodem  ,  colligire  e.x  omnibus 
illis  tafciculum  MyrrhiT;  ,  quem  ofteratis  Sponfo  Vefiro 
Chrifto  Jefu  ,•  fufcipite  htec  omnia  in  fpiritu  Prenitentias , 
qua,  quotquüt  fumus  ,  indigemus  peccatores  Rccogitate 
mortificatam  vitam  Chriltiaiio  homini  propriam  elTe  ,  nee 
aliam  ab  Evangelio  nobis  priefcribi....  Sic  proprias  dele- 
bitis  iniquitates  ,  fic  Veftram  &  aliorum  Salutem  operabi- 
mini  ;  imó  lie  aïpirare  poteritis  ad  Aureolam  IVlartyrii,  fi 
tanta  Gloria  Vos  deleüet  Non  enim  unum  eft  Martyrii 
genus  :  habet  unaqu;«que  Virtus  Martyres  fuos.  Porro  tali 
modo  patientes,  &  Vofmetipfos  Animarura  Saluti  impen- 
dentes  ,  IMartyres  eritis  Charitatis  Fraternx  ,  Chrillo  ,  qui 
Primus  Charitatis  Martyr  fuit ,  &  Caput  Martyrum  ,  teter- 
nùm  fociandi.  Quàm  raagniticum  ell  ,  quam  expetendum  , 
fic  potfe  pro  Chrilto  ,  etiam  non  efiulb  fanguine  ,  conti- 
nuüm pati  Martyrium  ! 

C  Epilügus  )  Vidiltis,  Eileöilfimi ,  quccnam  fintlMunera, 
qux  à  Vobis  exigit  ChriRus ,  qualcCt  Aurum  ,  quale  Thus, 
qualis  Myrrha  ,  quibtis  Vos  oporteat  Regem  Vefirum  ,  Ue- 
um  ac  Hominem  adorare  &  colère.  Felicilfimam  utique  re- 
putaretis  fortem  Veftram  ,  li  in  Magorum  conlbrtio  licuilïet 
Vobis  ad  prœfepe  Ciirifti  adorare  ,  &  lincerum  Puerolo 
Jefu  cum  ipfis  déferre  Hommagium.  Sed  ecce  prjeltantius 
quid  Vobis  obtingit  ;  non  enim  femel  tantum  ,  fed  quoudiè 
oculis  Fidei  Ipfum  videtis  Pannis  Euchariiiicis  involutum  ; 
Illum  taiigetis  quotidiè,  lUum  portabitis  iiimanibus,  &  in 
corda  Fidelium  ,  velut  in  myfticum  quoddam  prœfepe , 
reclinabitis  adorandum  Agnofcite  igitur  Vocationis  VeftriE 
eminentiam  ,  &  facite  quod  fecerunt  Magi  :  hoc  efl ,  iter 
alacriier  arripite,  duÛum  Stellce  fequimini  ;  fed  fimul  ca- 
vete,  ne  vacuis  manibus  appareatis  in  confpeflu  Domini  : 
parate  proptereà  in  ïhefauris  Vefïris  Aurum  ,  Thus  & 
Myrrham  ,  co  quo  jam  fupra  diximus  fenl'u  ,  atque  in  his 
myllicis  Muneribus  Dona  lerte  ,  qua;  fint  digna  Deo  ,  pro 
quibus  Ipfe  Donum  rétribue t  excellentius  ;  ucmpè  Sempi- 
ternam  illam  &  immarceliibilem  Gloriam  ,  quam  Adora- 
toribus  Suis  paravic  in  Cœlis.  Amen. 


lÙU.. 


EXHORTATIO    VIGESIMA,    QUART  A    IN    DOMINICA 

PRIMA     QUADRAGESIMA. 

Jufii  magis  tentaiitur  quàm  alii  :   dsemon  quöque   fpeciales  ftruit  Sacerdotibus  iiifidias , 

quarum    praecipuae    enumeiantur. 


II 


/e/ùî  aüSu%  eft  !n  defertum  à  Spiritu ,  ut  tentaretur  à  diabolo.   Matth.  IV.  f.  i. 


.  U  M  A  N  U  M   loiigè  fuperant  fenfum  acerbilfimn   illa 

tormcnta  ,  qute  pro  Salute  noftra  Chriftus  perpefTus  eft  , 
fed  adhuc  magis  hoc  tl-rit  animum  ,  magis  raeioni  apparet 
impcrvium ,  Filiuni  Dei  tantam  dx'moni  in  Se  tribuiife 
potelhtejn  ,  ut  ab  illo  tentari  Se  ,  &  ad  pcccatum  allici 
permüerit. 

Vefùm  celTabit  hœc  admiratio,  Dileftiffimi ,  fi  confide- 
remus ,  Chrifium  voluilTc  pro  omnibus  fpiritualis  vita:  cir- 
cuiullantüs  E.\emplum  nobis  in  Sciplo  proponere ,  &  rai- 


litibus  Suis ,  adinftar  egregii  Ducis  belli ,  ad  quodcumque 
genus  pugnïe   prxire  :   ideo  igitur  fuit  tentatus  ,  quia,  ut 

Auguftinus    inquit ,   nisi    Chnjlus   teniurctur ,    iJbi   leniando  , 
miig  jlcrium   vinccnd'i    non  pr,tbere!. 

Et  profeftö  nihil  magis  neeeflarium  erat  ,  nihil  magis 
utile,  quàm  hoc  Chrifti  Magifterium  Hoc  ad  onines  quot- 
quot  fumus  homincs  Ipeftat  ,•  nuUa  enim  eft  xtas  ,  nulla  con- 
diiio  ,  nulla  fandiitas  ,  quce  nos  reddat  à  tentationibus  im- 
menus.   In  medio  mundi  perverü  pofiti,  &  intrà  nosmet- 

ipfos 


Exhort.  vigefima,  quarta  in  Dominica  Prima  Quadrag.     iij 


jpfos  corruptionis  &  peccati  fomitem  portanres ,  undequa- 
•que  illecebris  expcniniur,  ur.dequaque  patemus  iniidiis  & 
jnfiil.ibus  iiiimici,  Nullum  quippé  e(l  in  hoc  nuindo  Umi- 
libili  objeftum  ,  quod  non  cvadcre  polfit  in  laqueum  anima; 
&  in  occafionem  piccati 

Gloria,  honores,  divitix  exctecant  plerùmque  hujus  fc- 
culi  potences  ,  &  xcernum  iplïs  adducunt  interituin.  Con- 
tra ,  comcemtus,  mifL-rix  ,  inopia  non  ra-o  paiipcriores  per- 
dunt  ,  eofqnc  bis  jnileros  etiiciunt.  Regibus  ipiis  ruince  cc- 
cafio  fiuin  i'joptri  ,  quod  moderaniur  ,  autoritas  &  potentia  : 
judijibus  iblium  ju!titi;c  quod  confcendunt  ;  iino  Sacerdo- 
tibus  Doraini  illud  iplum  Divinvm ,  quô  funguniur ,  INTi- 
lîifterium 

Et  quidcm  facile  concipimus  ,  illos  tentari ,  qui  carnem 
delicate  t'ovent  ;  qui  nihil  Icniibus  ne^ant  ,  qui  paaioncs  Tuas 
alunt  potiùs  quàm  expu^nant  ,  atque  in  omne  vitiiuii  proni 
ruunt  :  Sed  durum  iiimis  videiur  ,  nimis  acerbum  ,  Deum 
periniuere  ,  ut  rabieni  l'uam  dxmon  excrceat  ctiam  in  viros 
i'andlos ,  qui  ab  omnibus  fe  ablünent ,  ut  Coroiiam  acci- 
piant  ;  qui  (  Cololl'.  3.  )  merrbra  fua  mortiiicanc  ^«.r  funt 
J'upcr  terram  ,  qui  vigilantes  &  orantes  ccntinenter  ;  proce- 
dunt  de  ^'irtute  iuA'iitutem,  &  intimé  Deo  fuo  conjamai 
iiint.  iMirum  eit ,  inquam  ,  etiam  daemoui  datum  elle ,  ut 
aüquid  audeat ,  &  poilit  in  ,hos  ,  .quos  Angeli  cuftodiunt 
(  Pialm.  90  )  /■/;  omniOus  viis  eorum  ,  &  quorum  latus ,  Chrif- 
tus  Ipfe  liipat  ac  tegit. 

Et  tarnen-,  1  ileftiilimi ,  illi  ipfi  funt,  quos  acrius  foleï 
«Ixmon  invadere  ,  atque  bujus  rei  experimentum  in  Chrifti 
tentatione  evideniilfimum  cernimus.  Rlagni  aüquid  de  Ipfo 
■prxfagiebat  dœinon.  Viderat  IpCum  jam  recéns  à  Joann-e 
baptizatum  :  audiverat  Vocem  de  Cœlo  delaplam  :  (  iMatth, 
2^  )  Hic  ejl  filius  nuux  diUclus  ,  in  quo  m'th}  comiHacui  :  in- 
veniehat  Iplum  in  delerto  ,  fu'tincntem  quadragiuta  dierum 
J.ejunium  ,  Oratioiii  &  contemplationi  vacantem  ,•  &  nihil- 
oniinùs  illud  iplum  tempus  elegit  dtemon  ,  illas  circumlian- 
tias ,  ut  in  Chrillum  inliiiret  &  varils  tentationibus ,  li  pof- 
fet  ,  Eum  dejicerct 

Quis  igiiur  tiuum  fe  exiftimabit  ab  hac  bellun  ?  quis  lo- 
CU5  erit  à  te;itatione  immunis.' Si  Chriftus  Ipfe  ,  Sanöi- 
tatis  Fons ,  in  Solitudine,  in  Oratione,  in  Jejunio  politus 
invadatur  V  Sic  ell,  Dücuiiimn  ,  ideó  in  illis  circumlian- 
tiis  tentari  voluit  Chriitus  ,  ut  SanQos  Suos  confoletur  ; 
ut  hoc  cKeinplc  fuo  inculcet  ,  nequaquam  ex  hoc  colligi 
pofie  ,  dcreliflam  elle  à  Deo  animam  ,  eoquod  inlultibus 
fia-monis  ie  fentiat  expoiitam.Quinimoeó  ilcpius ,  eo  acriùs 
hominem  aggredi  folet  diabolus  ,  qu6  ir.agis  ipfum  vi- 
det  in  Sanititite  proficere. 

Cùm  igitur ,  Dilcftiilimi,  omr.es,  ut  fpero  ,  ad  Siinfti- 
tatem  afpiretis  ,  fcitote  Vos  quoque  dicmonis  infulrlbus  ex- 
politos  fore  ,  &  frequenter  ab  ipfo  turbandos.  Undè  ,  ut 
alacriùs  dimicetis  (Sc  fortes  animo  iicis ,  hodierno  Sermone 
rationes  Vobis  exponam  ,  quare  piie  ac  fundlcc  aoimse  po- 
tiùs qukm  peccatores  &  incurii  tententur.  Deinde  ut  cer- 
tetis  iecuriùs  &  magis  circumfpeöè  ,  prcecipuos  -detegam 
laqueos ,  à  quibus  caveinlum  eli  JMiniltris  Ecciefuc  ,  li  in 
hoc   bello  à  dtemone  nolint  fuperari. 

(^Plitres  funi  raiones  cur  jujli  fitp'iàs  tententur  q.uàm  allL') 
Mirum  profeftonon  elt(qujndo  rem  propiùs  intucmur  ) 
5i  Sanfti  &  Jufti  ftepius  fe  videant  tentationibus  expoli- 
tos  ,  magifque  de  iliis  intrà  femetipfos  ingemilcant ,  quàra 
alii,  qui  aut  in  peccatis  jacent  fepulti  ,  aut  minori  cum 
fideli:ate  Deo  inferviunt  :  hujus  quippe  rei  ra'.iones  multse 
fuiit  j  quarum  aliqux  exurguuc  ex  paxte  iplius  bonnuis  julti  ; 


aliic  ex  parte  dccmonis  ipfum  niajori  cum  furore  aflilientis  ; 
aÜK  autem  ex  pacte  Dei  JuKum  in  hac  lufta  juvantis  & 
coronantis. 

(  Juflus  n.igls  aiiimaiii'ir.it  pondus  corruptit  naiunz.  )  At- 
que  iiiprimis  Jullus  pleniliimè  fentit  onus  illud,  quô  à  na- 
tura corrupta  continue  deprimitur  versus  terram  &  ad  ma- 
lum  inclinatur.  Experitur  quotidiè  Veritatem  iilam  Evan- 
gfclicam  :  (  iMatth.  26.  )  Spiritus  quiddm  promptus  ejl  ,  cara 
autem  infirnui.    Videc    (Rom.   7.  )  aiiatn    legem    iit    men-.hris 

fuis ,  repugnantem  Lgi  mentis  fux  .•  &  quàmvis  Primitias  Spi- 
ritus habeat ,  ingemilcit  tarnen  intra  fe ,  &  fœpiùs  cum  Apof- 
tolo  exclamât  :  (  Rom.  7.  )  Infitix  ego  homo  ,  quis  me  Itbera- 
bit    de    corpore  ra^-nis    hujus  ! 

Jam  autem  quo  magis  vivax  cd  ejus  in  Deum  amor ,  co 
magis  Eunidem  timet  oft'endere  ;  atque  ideo  feiuper  duplicat 
vigilantiam  ,  prx  oculis  habens  pericuhi  in  quibus  verfatur  , 
&L  in  Legem  l^ivinam  cogitationes  omnes  intendit ,  ut  ju.xta 
iliam  grelfus  fuos  dirigat  Hic  autem  peccati,  horror,  hxc 
attentio  ad  pericula  ,  htcc  Legis  ,  crimen  prohibentis  ,  con- 
iideraiio ,  naturaiiter  occalionem  prxbent ,  ut  fa-pias  in 
femetipfo  reluftantem  lentiat  concuplfcentiam  ,  &  uc  fre- 
quentiùs  contra  luftx  illius  difiicultates  nninire  fe  &;  a;ii- 
mura  erigere  debeat  ;  nam  ut  inquit  Paulus  :  (  Rom.  7.  ) 

consupifceniiam    nefcicbam  ,   nisi  Icx  dictret  :  non    concupifces. 

Alii  contra  ,  qui  Legem  Dei  aut  ignorant  aut  contem- 
niint ,  fecuri ,  fine  anxietate  ,  vivunt  in  crimine  :  paiiio ■.i- 
bus  fuis  cedunt  fine  luila  i  quod  fuadet  concupifcentia  , 
hoc  ipfos  deleâat ,  in  •hoc  fpoiue  fcruntur  &  l.bcnter  : 
cTci  funt  qui  per  viam  ambulant ,  cujus  nee  oHendicula 
nee  prxcipitia  vident ,  ideoque  nuUo  ab  illis  ailiciuntur  ter- 
jore  :  regroti  funt  ,  quorum  eó  magis  dcfperata  eft  faius  , 
quod  infetti  latali  morbo,vim  ejus  nuliatenùs  fen.iant  , 
fed  integros  fe  puteiit  ac  fanos.  Verbo  ,  ij:fa  Sanftitas  Julti 
in  caufii  elt ,  quod  vigilet ,  quod  tremat  ,  quod  luftecur  : 
peccatores  autem  falsà  fecuriiate  decepti  (Job  21  )  ducum 
in  bonis  d:es  fuos  :  fcd  dum  ille  COronatUr  ,  ipfl  in  punclo  ad 
injerna    defcendunt. 

(   Mundus    quoque  ,   cui    odiofus  eJl ,  eum  fspiits  aJUrgii,  ) 

Prfcter  hanc  tentationum  caulam  ,  quam  in  proprio  corpoie 
J-udus  circunüert ,  illa  eudem  Jufiitia  mukiplici  ipfum  cum 
nnindo  corrupte  ,  in  quo  verfatur  ,  e.xponit  certamini.  Mun- 
dus enim  illos  amat ,  qui  pravas  ejus  fequun-ur  régulas  ; 
illis  b-landitur  &  arritlet  ,  illos  ccronat  ro.is  ;  diligit  ncmpè 
(Joan  15.)  quod  fuwa  ell.  Juiti  ex  adverfo  mundum  fu- 
giunt  ;  régulas  ejus  detefiantur  ;  peccata  hominum  deflent  ; 
mundum  cumporopis  fuis  &  vanitatibus  condeninant  :  undè 
&  mundus  vice  fua  illos  odio  habct ,  deridet  ,  affligit  , 
perfequitur  :  atque  hinc  nova  tentationum  fegcs  oritur  .luf- 
tis  ,  qui  cum  Paulo  fspè  coguntur  dicere  :  (  Rom.  Ö.  )  Prop- 

tc-r  te  mortificiimur  totd  die  :  if/lim.ni  furiius  ficut  oves  occi~ 
Jlenis.  Sed  in  hts  omnibus  Juperamus  propter  eum ,  qui  di~ 
lexit   nos. 

■{Datmon  fcrveniiiis  ipfum  perfequitur  )  Deinde  quô  juftior 

quifque  eli,  eó  acriùs  quoque  in  ipfnm  inlurgunt  infero- 
rum  poteftates.  Tepidos  &  peccatores  fecuros  rclinquit  die- 
m-on  ,  eoquod  ipfos  aut  fervituti  iu-.e  jam  fuditos  tcnct, 
aut  faltem  levi  ncgotio ,  toties  quoties  id  fibi  videbiiur  , 
devincere  potens  e(l.  At  ubi  julium  hominem  videt  ,  f;en- 
det  fibi  prœdam  eripi ,  ad  quam  eó  plus  anhelat ,  quo  ma- 
gis opima  elt  &  pretiofa.  Vidor  miles  qui  civitatem  di- 
riplt  ;  fur  qui  domum  invadit ,  non  paleas  aut  vlies  nu  ;as 
pnedatur ,  fed  id  quod  optimum  elt,  aunim  argentum  , 
m;irgaritas  ,  Pcr/igil  iÜe  itntaior  ,  inquil  S.  Leo  1  tos  acri- 

Dd 


ii8 


Exhortatio   vigefima  ,.. 


orihus  pul  fat  infuitis  ,  quos  maxime  v'idct  abjlinere  à  peccatis. 
Nee  mirare  li  ail  hoc  certamen  inardefcat  :  fuperbus  enim 
ille  Ipiritus  quemdani  de  Irlb  Deo  triumphuin  libi  videtiir 
reporcare  ,  quando  air.icos  l'^jus  a:  familiares  opprimic  ,  & 
Spiritum  Sanöum  è  Domo  Sua  qiiam  ir.liubicabat  ,  (  ut  ità. 
dicum  )  e-.pellic 

Quifquis  igkur  Deo  fcrvirc  cuplt ,  ad  acre  cum  dicmo- 
ne  certamen  ie  praiparet  iieccfTt;  eft  :  unde  &  Scriptura  per 
os  Ecclelia'tici  nos  admoiict  ■■  (  Lccli.  2.  )  F^li  acccüns  ad. 
J'erviCuiem    Dei  ^    . .    yr.tfur,;    aiiimar:}    luam    ad  uniationem  ; 

imo  quo  fublimior  ert  homiiiis  Virtus ,  eo  terventius  ab  hoc 
holte  oppugnatur. 

De   Propheta    Job  Deus   Ipfe   dixerat ,  quód    non    effe!; 

(Job  I.  )  "  Jlm'itis  in  terra,  homo  Jinijd:i  ,  Ù  rectus  ac 
timens  Deum.  Atqui  Küc  ipfum  Aifficiebat  fatansc ,  ut  in 
ej'us  infiammatus  iiueritum,  tempcltates  omnes  illas  ,  quas 
ex  Sucris  Litteris  uovilus  ,  excicarct.  Niji  pro  Apolioiis 
rogàllet  Chrifuis  ,  quid  eft  ,  qiiod  in  iplbs  non  fuilFet  molitus 
dicmon  ?  Nam  ,  ut  apud  Lucara  legiraua  ,  CApeiiverat  eos 
(  l.UC.   22.    )  fatanas.  .  .  ,    ut    rrliraret  Jicut   iriiiittm.  Paulum 

audite  ,  qui  pofiquàm  raptus  fuerat  in  Tenium  Cœlum  , 
adhuc  lameiitatur ,  &  rogut ,  ut  recédât  ab  ipfo  (  II.  Cor  1 2  ) 
angelus  Jainnct ,  qui  eum  coiicinuo  colaphizabat.  Et  quem- 
admodùm  olim  tentavit  in  eremo  Aiuunios  ïk  Ilitronymos- 
dum  induti  cilicio,  extenuati  tame  &  liti ,  non  nisi  um- 
bram  corporis  cirjumferebant ,  ita  &  nunc  omnes  filios 
&  Amices  Dei  perfequitur. 

Verbo  :  lufilcit  vel  l'olum  Iplius. Ghrifti  exemplum  ad 
manil'jlhndam  liane  drraonis  rabiera  &  audaciam.  Eligit 
nempè  ad  tentandum  tempus  illud  ,  quo  jam  videbatur  Chnl- 
!U3  ad  magnum  aliquid  Se  accingere.-  Recèns  lotus  erat  in 
aqi:is  Jurd-.nis,  &  Baprizatus  à  Joanne;  je_unaverat  & 
üfaverat  in  derer:o  (Matth.  4  )  quadr.iginta  dtebus  ,  O-  qu<z- 
dr,:gui:n  nocl'.bus  ;  i^ï  prx'ter  liajc  omnia  noverat  dasmon  , 
Spiritum  Sanftum  (  Luc.  3.  )  corporali  fpecic  JIlui  columbam 
in  iyj'um  dtfceiidilïe,  \'ocC;nque  de  ccelo  delaplam:  Tu  es  filitts 
mus  d  leclüs  ,  il  te  conifUcui  miîù.  Hôc  tamen  tempore, 
in.his  circuailtantiisnon  veretur  Chriflura  aggreili ,  &  lUum  , 
c^i\  auteram  &  mor:in;atara  vitam  Temper  egerac ,  ad  gi.ilam 
■•iUdet  provocare  :  Chiiftum  ,  qui  ità  diligebai  paupertatem  , 
ut  nequideni  haberet  ubi  caput  redinaret ,  Illum  ad  avaiiti- 
sm  ullicit  &  gloriam  mumlanam  :  derique  Ipfum  Filiam 
Dei,  Patri  ConiubPsntialem  (  quis  non  horrtat  I  )  tentât 
ïd  idololatri.im ,  ad  ipfam  dxiiioiiis  adorationem ,  fcclus 
utique  ,  omnium  quK  dantur  ,  atrociliimum.  . .  Si  ira  cum 
Chrilto  egent  ,  quid  non  audebit  in  Jultos  &  Saaflos ,  in 
quibus  ratione  corrupr:'e  narura;  aditum  invenit  Taciliorem  , 
&  paratam  iibi  ad  tenrandum  viam  ?  Si  taniani  in  T'iliuin 
Suum  potellatem  Deus  d-.cmoni  concetl'ei'it  ,  quiil  miramur 
li  &:  in  nos  concédât  quos  oportet  airmiilan  Filio  Dei, 
&  eâdem  lemitâ ,  qua  Iple  pra-ivit,  ad  xa'rnam-  Vitam 
pcrvenire  ? 

(  D;;ns  atverr.  jujïum  ter.tari  permittit  frequeniius  ,  ut  au- 
ge.it    pmmium.)    Imö  ,   Diledliiiimi  ,   (Ileb.  12  )   Ouim  ...  . 

diligit     Dominus  ^  caJligTt  :  tingelLit orntiem    fit'.um     quem 

Ticlpit  Tentât  Santos  ,  ut  ir.venint  (  Sap  3  j  iHos  dignos  fe.. 
Neminem  corona: ,(  II.  Tiiiu2.)  nisi  qui  Ugiunè  ccrtaverit  : 
IJeöque  quo  majorem  coronam  alicui  pncparat  ,  eo  majori 
Jiiâ.e  ipliim  exponit  liivfuc  hominem  jullum  ,  non  ut  luc- 
CU'Tlbaf  ,  fed  ut  t'.iciat  (  I.  Cor.  10  )  cum  tent.-tiom  proven- 
iii-n.  Nam  ,  ut  anno  prxtento  diximus  ,  probat  Mrrutera 
teni.i:io  ;  auget  Sanöuatem  ;  purificat  hominem,  iicut  au:um 
i^ne  pur^atur  ;  duplicat  Vi^ilantiiim  &  Orationis  Studium 


prœfervat  ab  elatione ,  qusmadmodum  Paulo  (  IL  Cor.  î?.) 

datus  fuit  (liinulus  carnis,  .  , .  ne  m.tgniiudo  revelu  ijniim  ipfum 

extoUeret.  Auget    proiudè  meritum  jufti    teniatio ,  eiornat 

Coronara  ejus  immortalem-  Diabolus  tentât  hominem  ,  in- 
Quit  AmbroCins  ,  urfiibluat  f  Dt^us  ut  coronec  Ù  protêt.  Opor- 
tet igitur,  ut  illos  acriùs  tentari  permittat ,  quos  intendit 
illuftriori  loco  irir  Gloria  collocare. 

(  .Tac.  I^  )  Omne  itàque  gaudium  eX'Jlimate  fratres  mei  ,  cùrn 
in  tentiuioiits  varias  incideritis.  Cogitate  ,  quÓd  (  Rom.  8.  ) 
diligentibus  Deum  omnia  coüpetentur  in  lonum.  .  Si  quai:do 
ttniaris  ,  inquit  Ambrofius  ,  co^nojce  ijUia  paratur  corona. 
(^  A'emo  dibei  larlari  oh  teniationes  ,  -  quas  pati.ur  )  Atque 
ideè^  nequaquam  turbemim,  li  Deus  permittat,  lîcpiùs  VoS' 
à  dremone  infelian  Permifit  hoc  in  Job  ,  Tobia  ,  Paulo  , 
&  in  omnibus,  qtîotquot  ante  Vos  lutruiu  Sanfti  :  quini- 
r.ió  pcrmilit  hoc  ipfum  in  Proprio  1'  ilio  Suo  ,  qutm  p ro- 
pofint  nobis  Exemplum  ,  cujus  nas  vult  iequi  veliigia. 

Nolite  proindè  Vobis  perfuadere  ,  tur.c  totum  elle  de- 
p.erditum  cum  tsntamini.;  .verilfimum  enim  e(i  quod  dicit 
JoannCS  ClÏTnacuS  ;  Aullum  certius  argumen  urn  ejje  ,  qtiod 
d.tmones   licli  Jlnt    à-  nubis,    quàm  Jl  nos  accrrimè  oppugnant, 

Tentationes  igitur  fufcipite  ut  Uona  Dei  ,  qux  amicis  Suis 
impertic  :  iulcipite  ut  occaiiones  ,  quibus  valeatis  Fidclv- 
tatem  ^'eitram-probare,  augere  Virtutem  ,  illulirare  Co- 
ron am. 

(  (Quidam  fuut  lai;'uei\    qiieS'  dcemon  fpecialiter  flruit     Sa- 

cerdoiibus.)  &sd  propterek.  opùs  eit  :  ut  (ï;tis  ibrtes  in 
Fide  ,  ut  vigiletis  ,  oretis,  lU  ad  finem  tdcjr.e  immoti  reli- 
liatis  At  quoniam  ad  Viöoriam  plurimùm  conducit  prïe- 
videre  &:  cognofccre  iniidi:is,.quas  Vobis  prïeparat  ini- 
niicus  ,  h:nj  non  inutiliter  fafturum  me  arbiiror,!!  paucis 
■\'os  prSBiLuniara  co;;tra  prœcipuos  diaboli  laqueos  ,  quos  in 
Statu  ,  ad  quem  afpi.ratis  ,  Viris  Ecclelialiicis   ilruere  foleU- 

(Lwadit  Cxijli/aiem.')  Atque  iiiprimis  duriilima  funt  Caf- 
tiratis  certamina  ,  quibus  non  rara  invadit  dtcmon  homines  , 
etiam  Julios  &  Saiiftiliimos.  Nee  mirum  ,  continuo  hic 
eife  luiSandum  :  nam.  quam  diu  in  hac  vica  mortali  degi- 
mus ,  inira  uol'metipfoü  portsmius  inimicum  illum  domelti- 
eum ,  camera  peccati ,  quas  femper  rtliftit  l'piritui  ;  quos 
licet  fxpiùs  debellata  lit ,  novis  identidcra  initrgit  vinbus  , 
novoque  quotiilié  nos  exponit  p.ericulo. . 

No.tis  ,  quàm  amaré  de  hoc  fiimulo  cariùs,J  11  Cor.  12.) 
de  hoc  angclo  Jinan.t  conqueratur  Paulus  ,  cujus  etiam— 
nuni  diros  lentiebat  aculeos ,  quimvis  jam  raptus  fuilict  in 
Tercium  Cœlum,  ibique  au  tivilfet  arcana.verh.z  ,  qu.t  ncn 
lieer  h.:)mini  lo.;tii.  Nôltis  quàm  diuturnum  ,-quàra  te;  ribile. 
bcllum  in  hac  materia  experta  fuirit  Cathurina  Senenlis  ; 
adco  ut  per  horrendiüima  phantafmata  idsmone  illufa  Sacra 
Virgo,  plus  femel  tota  jacéret  dtibl.  ta,  atque  in  profun- 
dum  inferni  barathruni  demerfa  )ibi  videretnr  :  &  tamen  , 
in  his  circTiinliantiis  pofitce,  Chriilu-;  ipl'e  adit.;bat ,  artirma- 
hatque  Virgini  ,.fe  ene  in  medio  cordis  ejits ,  ut  ipiam  fulti.!> 
ncret ,  &  ad  viöoriam  confequendam  juvaet.  IVliilena  alia 
poilem  exempla  jun2ei'e,fed  ha^c  pauca  fufiiciant ,  ut  Vos- 
in  eodein  sgone  politos  folentur  ,  animent ,  confirment. 
(  Ibid.  )  Ttr  Dominum  rogaverat  Paulus  ,  ut  ib  ipfo  dif- 
cederer  hollis  ille.  Rogate.  &  Vos  idem  ad  cjus  exemplum  : 
fi:d ,  li  non  ita  vifum  fueric  Deo  ,  fcitote  &  Vobis  didtum 
effe  ;  Sujf'cit  tihi  gratia  mea  :  nam  virius  in  itfirmitale  per- 
ficiiur.    A-C  proindè   cum   eodem  Paulo   dilcitc  gloüan  in 

inftrmitatibas    Veftris  ,    ut   inliibitet   in    Vobis    virtus    Ckrifti. 
(  In    hac  materia   cavendum  ,  ne  rel  le\'is   de  ur   ai.fa    tenta~ 

tori.}  Sed  ne  f.iUa  fit  &  vana  h^c  gloriatioj  U€  iiUDiicus 


qiiarta  m  Dominica  Prima  QiiaJragefima.  119 


ipfe  hoc  in  pu.ifto  Vobis  illudat  ,  cavendiim  eft  fummâ 
folei'tià  ,  ne  tix'inonem,  ne  infirmitaies  illas  ^'osipli  pro- 
vocetis,  &  ità  locum  taciuùs  atlverfatio.  îMagnoparè  igi- 
tur  &  continuo  vigilaniluni ,  ne  aliquam  ex  parte  Veltra- 
occiiiionem  lietis,  quic  ignein  iftum  relufcitet  ,  &  dclica- 
tum  Ciltitatis  floreni  in  periculum  adducat  ;  non  enim  in- 
cautis  negliyentibus  Gratiam  Suam  promitit  Deus ,  fed  vi- 
gilantibus  &  pugnantibus. 

Ncc  exHamate  leve  hic  quidquam  elTe  aut  contemnen- 
dum  :  icitis  enini  iftum  oculi  luffeciiTe  Davidi  ,  ur  Pro- 
phcta  ,  ut  Vir  lecundùra  cor  Dei ,  adulter  fieret  tk  ho- 
niicida.  Si  hoc  eliecerit  in  homine  S-andHliimo  iflus  oculi, 
quitl  non  poterit  in  nos  infirmes  alloquiuni,  converlatio  ? 
0;nnis  itàque  cuni  muliere  converlacio ,  quantum  fieripo-- 
tell ,  à  Saccrdotibus  vitanda  eft  :  ncc  ab  hac  rcgula  iub  ullo 
umquam  prœtCA'u  recedendum.  .  Sin:  pix  licét,  linc  ve-- 
recui.d-.c  ,  iint  pudictc  muliercs,  qnas  fréquentas,  itla  ipfa 
carnm  virtus  non  rarô  lubtiliiis  allicit  aniinura  :  quo  fecu- 
riàs  ageie  te  puias ,  ecr  latentitus  fcepe  iufidiatur  iniinicus  ; 
&  quod  fpiriou  cœptnm  erat',  nou  raro  carne  conlurania-' 
tur.     Ccro   £'    mulier  ,  daphT  ej'   i>   cumul.T.n    infirm'itas  ,   ut 

aiiqnando  dixic  SanÂus  Hildebertus,  ùt  reftatur  experien-- 
îia ,  ùt  uno  ore  loquuntur  Patres.- 

Prima  :en:amenta  £4ir'!Corum  ,Âni{\X\l  Sanftus  Iliero'jy- 
nuis  ,  fuin  muiierum  frcjuanies  acceffas  :  &  Auguftini..»  de 
^aslibatu  Clericorum  loquens  :  Cre,ü  mihi,  dïcit ,  «^  Epif- 
copus  loquor    ù   expert  us  ,   cedfos  Libaiii  ,  greaumque-  arietes, 

ftib  hac  pefle   cécid^Jfe  reperi ,  de  quorum  vita  non  m.igîs  J'uf~- 

ptcabar  qu.:m  HUr^nymi    nue   A:nbro[ii,  ■ 

Si  levis  nnbecula  tantam  lempeftatem  excitet  in  cedros- 
L'ibani ,   quid  non    facict  in  arbufculas  teneras  ,  qux  nec- 
duni  radicatfc  iunt  aiat  firmatœ?  Cavete  itàque ,  Dileflilii- 
Và\  ,  ne  lavis  fcintilla  magnum  producat  incendium,  &  eö  • 
plus  cavete,  quèd  ubj  (emel  qiiis  lapfus  fuerit  in  hac  ma- 
teria  ,  multô  diîiiciiiùs  djinceps  poiiit  illis  lentationibus  re- 
fiftere.    Imô  ,  li  in  aliis  peceatis  locum    habcat    irlud   Am- 
broüi  ,    quód    rarum   fit    invenire    Clericum    Pœnitentera , 
rauliô  magis  id   obtinet  in    luxuria,  quâ  fi  femel   ir.feflus- 
fuerit  Clericus,   d^fperata  quodammodo-  efl  ejufdem   con- 
veirho.  eoquod   nihil  fr  adeó  vifcofum ,  nihil  adeô  rcpug- 
rans   Sanûitati    Sacerd-otis ,  nihil   contrarium    ma^is  P-uri- 
tati  lllius   Agoi  Immaculati,  quem  iudignis  manibus  con- 
treftat. 

(  QuandO'  C'  çuomodo  cum  mulrer'-l'us  converf.tndwn.  )  Ali- 
qiiando  tamen  cogit  nos  morulis  quctdam  neceiiitas ,  ut 
cum  mulieri^us  convcrfaticnem  aliquam  habeamus  ;  led  hoc 
ità  rarum  effe  débet,  ut  &  in  nobis  lociim  habcut  illud-, 
quod  legimus  dixiiie  ^\pültoios,  quando  ChriiUim  vide- 
bant  cum  S.imaritana  Icouentem  :  M-ralamur ,  inquit  Evan- 
geMa  ,  (  .îoan  4  ')  quia  cum  muliere  lo.ucbaïur  Rariiiirnum 
igiair  erat  Chrilto  cum  mulieribus  folum  collooui  &  fine 
SErbitris  mifeere  fermones  :  atque  in  hoc  Clericis  oranibu 
praebcre  voluit   exemplum. 

Ubi  autera  ad  hoc  urgct  ,  aut  necelfitas ,  aut  Paloralis 
Otticii  fohicitudo  ,  l,t  g-avis  convei  f.iiio^  nihil  mifceatur, 
^uud  vel  in  miiiimo  Icvitatem  redoleat  ;  nee  ultra  necfcHa- 
riam  temporis  morum  protrah.tur  :  quas  fi  lerventur,  pro- 
cul  dubio  hic  ,- fi  umqu;:m  ,  aiil-ct  Deus,  &  prsecavebit 
De  ruinam  incurras  ex  eo  ,-quod  Ipfo  duce  ,  Ipfo  man- 
dante iufcepüli.  Sic.&  Chrillus,  dum jcjunabut  in  deierto  , 
tcntatus  eli,-  fed  cum  eo  duQus  effet  à  Spiritu  Dei,etiam 
in  Eudem  Spiritu  iuimicum  debellavit  &  proltrivit. 

iiax,  de,  tcjuaüonibus  contra  Caftitatem  iufficiaiu  ,  luas. 


tremendx  quidem  fuut  &  periciilofœ,  fed  interim  turpiru- 
dinem  fuam  iecutn  ferunt ,  &  maniteftè  tcntatorem  proiiunt.- 
Veiùm  ,  Dileitillimi,  funt  &  aiii  laquei  dxmonis  ,  à  qui- 
bus  INliniflris  ChriHi  caveuilumell ,  eè  magis  periciiloli-,- 
quod  lub  variis  pr-xtexti.nis  palliari  foleat  ea  ,  qure  latet ,, 
niulitia  ;  nee  ,  nisi  poll  longum  tempus,  fentiamr  veneni 
virus  ;  poilquam  f;ilicet  jam  cor  ipfum  tk  inii.na  prrccor- 
dia-  corrofj  ac  ■  infecit. 

{D.emm  a\'errere  cona'ur  Sacerdoles  à  regulato  vitte  ordim.) 

Talis  inprimis  efl  illa  tentatio,  qua  dxmon  ferventem  Chrifti 
Miniilrum  ,  qui  inter  orarionem  &  occupationcs  charitutis 
tempus  luum  dividens  ,  certura  libi  prœlcriplîr  vicx  ordi- 
nem  ,  eu  m  que ',  quantîim  fie^i  poteft  ,  quotiuiè  fixum  ob- 
fervat  ;  qua,  inquam  ,  talem  conacur  ab  hoc  oidint;  ab- 
ducere  ,    &:  in  l:-.siorem  vivcndi  ir.odum  pertrahere. 

Novit  fcilicet  inimieus  nofter ,  ordinem  ifium  ad  Deum 
du<:ere  ;  nihilque  ilià  praxi  ad  acquireudam  Perftftionem 
elfe  etilcacius-  Novit  ,  hominem  illius  lenacem  ,  Jiiiguiis 
temporum  momentis  de  Orticio  fuo  admoneri  iSc  novo  ad 
illud  Itimulo  urgeri  :  :rovit ,  vitari  hoc  medio  otium,eva- 
gationes  &  diiiipationes  inutiles  ;  iplius  huniani  genii  \n~ 
con.lantiam  vinci  &  teporem  :  novit  ,  acquiri  quotidiè 
novum  fervorem  ,  &  deleflus  ,  fi  qui  commiili  funt,  pvoti- 
ntis  corrigi  &  eniendari  Atque  ideo ,  tantis  bonis  invi- 
dens,  oninem  movet  lapidem  ut  à  l'aniio  ifio  propo- 
fito  Mini-Srum  Chiilti- dejiciat,  &  variis- viis  imp^diat  ejus 
executionem. 

Nunc  fuadebit ,  ut  meditationem  oraittas ,  eoquod  hie 
&  nunc  tepore  ac  mentis  evagatione  opprimaris  ;  eoquod 
nimià  fpiritùs  intenlione  fani.ati  nocitiirus  lis.  Kunc 
infiigabit,  ut  fïudium  aut  alias  occupadones  ferias  inter- 
rumpas  ,  fub  pra;rextu  quód  relaxandus  iit  animus  ;  quód 
in  aliud  tempus  illa  polfis  rejicere  ;  ouöd  nee  opus  Jit , 
nee  conveniat  ità  adilringl  &*l!gari  cojiftitutis  temporum 
momentis ,  atque  iir  vanura  torqueri  te  conSunti  illa  &■ 
uniformi  vitte  methodo  ,  cum  line  hac  quidquid  Officii  tui'- 
cft  commodiCis  i5k'  faciliùs  impkre  vuleas.  Aridet  pro  con— 
firmatione  exemplum  aliorum  :  illi  (St  ilU ,  dieet  ,  non  itài 
vivunt ,  non  ità  fe  coarïlant ,  &  nihiltwiinus  Minitèerü  fui^ 
Officiis  egregiè  delunguniur. 

(^  I\1ït'-i  tan'.en  illo  crdme  utilius.  )  Sed  nolite  ,  Dilcfliiïïmi  ,. 
nolite  his  fiialionibus  decipi.    li"!.  riunc  cum  omni  folertia- 
Regulani  fervate  ,  quœ  hic  Xohii  prcefcribitur  :  aliam   de- 
luAè  ,  ubi  ad  Curam    Animarum   vocati   eritis  ,  ^'obisi;.  (13. 
fabriticate  Fundlionibus  Véfiris  accommodatam  ;  nee  ab  or- 
dine  illo  ,  nisi    neceilitaie  cogente  ,  difcedite.    Non  exigo 
ut  mibi  credatis  ;  fed  crédite  Putribus  ;  crédite  ,  quotquut 
funt  ,  Spirituaiis  Vitte  Mngillris.    Regulatus  vitx  ordo  tu- 
trflima  e.'l  &   breviiiïma  ad   Saniliiatcm  Via  :  ÏNlagiiira   eft': 
Difciplinx  Clericalis,  admonens  &  exhortans  continuo ,  ip- 
fique  \'irtuti  calcar  addcns-.    Sic  fecerunt  'V^'iri  Sjnüiliimj  ,- 
qtïi  prxftitutum  fcmicl  viix  ordinem  numquam  inrerrumpe- 
bant ,  nisi  Charitate  in  Deum  aut  proximum  ità  fuadente  : 
li  vos   deleftent  exempla  ,  illos  initamini  ;  ad  perfeftionem- 
cum   illis  teiidite  ;  (  1.  Cor.  12.  )  .'Emular.ini.  ..  ch,irij'"iara 
meliora  :  ^ïlmulamini ,  inquam  ;  nin.is  enim  frequenter  pio- 
prio  pondère  ad  iaia  deprimimur,  eiiam  tune,  cum  ad  liib- 
limlora  aifequenda   totâ   ferimur  intentione. 

{Scopus  dcT/?!onis  in  hac  tsniatione  ,  C'  yr.'grejfuj  ejufdem.) 
Perpendite  fémel  ferio  què  tefndant  hujufmodi  doemonis  in- 
fuUa;  ;  in  eum  Icilicet  finem  ,  ut  hodié  hoc,  cras  illud  omit- 
t;itis  Virtutis  exercitium  ;  atque  ità  fenüm  diminuatis  vi- 
Silamiam  &;  fcrvoixm  Chrifiianuni ,  qua  methodo  cpuatur" 


I20 


Exhortano   vigejima 


debiliores  &  incautos  Vos  efücere  ,  ut  fic  faciliùs  Vos  op- 
pugnet  &  animos  VeCtros  aHiciat.  Teporem  deinde  &  tx- 
duim  quoddum  circa  fpiritualia  nalci  tacict ,  duniqiie  eo 
Vos  pcrduxerit ,  ut  jam  non  smpliùs  in  oratione,iii  Jnbo- 
ribus ,  in  jnetatis  operibus  inveniatis  conlblationera  \''ef- 
tram  ,  incitabit  Vos  ,  ut  eam  apud  homincs  in  rebus  exter- 
iiis  qureratis.  Attrahet  ^'os  hoc  pssflo  paulatim  ad  otium, 
ad  vitara  molieni  &  diliipatam  ,  ad  humanas  &  inutiles  cos- 
vcrfationes  ,  donec  fimiles  fiiis  Ifraëlitis,  de  quibus  Pro- 
p,h.eia  Regius  Icribit  PfaJmo  105.  CommijU  fttnc  Iner  gen- 
tds ^  Ij'  (iidiiCruni.  opcrum  eorum  ;  C-f  fervierunt  J'i-ulvtilil>ns  eo- 
rum  :  &■  fuRum,  ejl  ilLis  in  fcandiilum.  Sic  inquam  ,  &  VoS 
à  rerum  Uivinarum  continua  rneditatione  feniel  abduftos, 
paulatim  ad  fcnlibilia  ,  ad  idola  ,  id  eft  ,  ad  pi^iinam  & 
vsnitatis  nmnJana;  amorem  inclinabit:  &:  lic  tcpor  ille  ,  qui 
forte  iniiium  (uinlerat  à  negleftu  operis  ;,i!ciijus' merij  fu- 
pererogatorii  ,  univerfam  dcmum  vita;  rationem  invadet  , 
jpfasque  eii'entiales  &  Sacratillimas  Minirterii  Veftri  l'une- 
tiones  inliciec  ;  atque  ità  miierè  incidetis  in  malediftum  , 
quüd  illis ,  qui  opus  Domini  negligenter  faciunt ,  commi- 
liatur  Scriptura. 

(  MuLos   Sucûnioics  perd'n  per  pigrhi-am    C'    ni:s,ligcntiam.  ') 

Hkc  autem  pigritia  ,  hcec  negligentia  ,  alter  efl  laqueus , 
quo  dcemon  nniltos  è  JMiniftiis  Eccleliœ  retibus  luis  impli- 
cat.  Quàin  muiti  V.  G.  lub  prxtextu  tuendce  llmitatis  ,  aut 
alià  fnvolà  de  caufa  ce'lant  ab  opere ,  vel  to!  urn  ejus  onus  in 
coadjutorem  aliquem  injiciunt ,  parum  folliciti  quód  mer- 
cedem  libi  paratam  p>crdant,  multalque  perire  linant  animas, 
quarum  fanguinem  de  inanu  ipforuni  Ueus  requiret.  Quàm 
fcepè  agop.izat  Chrilhis  in  Membris  Suis  ,  dum  interim  Mi- 
niltri  Ejus,  cuni  DiCcipulis ,  fumno  gravati ,  non  pofluni 
(  Matth-  26.  )  and  hord  cum  Iplb  vigilart  Kec  curant ,  an, 
ipli5  dormientibus  ,  veniat  (  IMatth.  13.  )  imm'uvs  homo^  & 
iu  Agro  Domir.i  fuperfeminet  jqania.  Poiiti  funt  Sacerdo- 
tes  tamquam  Cuitodes  fuper  "Piluros  Tfraël  ;  &  interim  illi 
ipfi  .Cuitodes  negligentia  luâ  diiipi  &  diliipari  con  raró  per- 
mittunt   Civitatem  Dei. 

Jioc  prote&ô  nou  fieret ,  fi  in  rebus  Minlfterii  fui  pera- 
gendis  prudentem  quemdam  &  lanftum   vitae  ordinem  llbi 
ptseftituerent ,  &  aüiduè    invigilantes  libiipris  ,  Divinam  in 
Ie    augerent  Charitatcm ,  ex  qua   fpontè  dimanat  Charitas 
proximi ,  qu-x  exccUere  in    Pulloribus   debet  :   quàm   enim 
necellaria  ipiis  ilt  hxc   Charitatis  excellentia  ,  latis  ligniÜLra^ 
vitCiirifius  Domiuus,  quando  0\'es  Suas  non  commilitpaf- 
cendas  Pctro  ,  nisi  poilquam  tribus  rcpetitis  vicibus  iplum 
jnterrogafieilt  :  (  Joan.  21.  )  Simon  Joannis  dUigis  me  plus  kis? 
(^Di[:cnjioms  inler  S.uros  Alinijlros  fufc'n^i.^   Scd    li  Ovi- 
bus  fuis  Charitatem  debeat  Paficr  ,  iifque  amabilem  fe  ved- 
flere  teneninr  ;   qunntó  magis  id  debet  Confratribus  fuis  & 
Coöperatoribus  in  Domino ,  qui  ad  earadem  cum  ipfo  for- 
tem  vocati ,  cum  iplb  vel  fub  ipfo  in  Vineâ  Ctcleliis  Pa- 
iKsfiimilias  collaborant  ?  Sed  proh   dolor  1  Quàm  fa-pè  in 
Ji.ac  inateria  laqueos    llruere  ,    &  fcandala   fufcitare   novit 
<liabolus ,  perpeiuuK  Cliaritatis  ofor  1   Quàm  fxpè   ft'linülri 
■  J-'acis  fovciit  odia  ,  rixas  ,  dilfenlioncs  ,  invidiam  1  Detrac- 
tionibus  qucquc  ac  dicleriis  ie  mutuo    dilacerant  !    Quàm 
i'njpè  unus  alteri  prelüiras  &    perfecutiones  finè    caufa  fa- 
liricat  !  Quinimô  in  eadein  domo  ,  in  qua  Pailor  &  Coü- 
perator  ejus  cum-muni  manu,  communi  corililio  ,  Gregis  lui 
^tluti  allaboiare  dcbcjxnt,  fchifmata  aliquando  inveniuntur 
ixicandala  ,  qux  plerùmquc  ex  culpa  utriufque  pioveniunt. 
Nempè  Paltor  ex  una  parte,  qui  juniorem  Sacerdotem 
iàitli^ere  debcret  ut  f  ratrera ,  ïit  liliura,  ut  lulieuiaculupi 


fuura,ipfumque  paternï  follicitudine  aptare  ad  Minifterïuffl,' 
hunc  truüat  aiiquando  adinftar  vilis  nuuicipii,  nee  Carac- 
terera  Sucerdotajem  ,  quem  in  feiplb  tanti  facit  ,  in  alio  vult 
revcrcri.  Quem  in  laboribus  aoimare  ,  coniuluri ,  docere  de- 
beret ,  illura  non  tantum  line  ulla  inftruaioiie  fibi  foli  relia- 
guit,  fed  quüd  pejus  eft ,  illius  animum  diiricili  genio  fuo 
fatigat ,  convellit ,  iiifringit  ;  inio  &  aiiquando  fuccellibus 
ejus  &  talentis  invidet 

Juniores  ex  advcrfo ,  gui  Paftorem  venerari  deberent  ut 
IMagillrura  ;  honorare  &  revercri  ut  Patrera  ;  ab  eji:s  ore 
pendére  ;  infirmitatibus  ejus  compati;  i'uavi  ac  leni  man- 
luetudine  animum  ej-us  libi  de\  iucire  ,  hunc  aiiquando  aut 
iuperbé  contcmnunt  ,  aut  negligentia  fui  ad  iram  provo- 
cant ,  aut  malo  &  infr.unito  animo  Aliare  opponunt  Al- 
tari  ;  &,  Parochianos  libi  Jucrari  fmdentes,  rixas  &  dif- 
cordias  feminant. 

Quid  autem  ex  Illis  omnibus  Miniflrorum  dilTenfionibus 
procreari  poteft  ,  nisi  perpetuum  in  Ecclcfiis  fcandalum  ? 
Kenovantur  nempè  fciflura;  illtc,  quas  in  Corinthiis  gravif- 
iimè  incrcpabat  Paulus ,  eoquod  inter  fe  dicerent  :  (I.  Cor, 

I.  )  Es.o  ''uidcm  fum  Piiidi  :  ego  uuiem  Aiollo  :  ego  vero  Ce- 
/1//.E.  \' eibi  quöque  Divini  Prtedicatio  iiianis  &  linè  fruftu 
eflicitur.  Charitas  quippe  omnium  Mandatorum  primum  eli, 
&  totius  Chriliiauw  J.egis  Fundamentum  :  qua  fronte  au- 
tem ,  dicite  quœfo  ,  quô  fucccfTu  ,  qua  auioritate  Charita- 
tcm prxdicabunt  Minillri,  quos  fcandalofis  divifionibus  po- 
pulus  novit  obnoxios  ?  Paftorum  eli  conjugatos  ad  mutuum 
amorem  exhortari  ;  adducere  ipfos  ut  niutuas  portent  in- 
ürmltates  ;  pacem  ,  fi  Iccfa  fuerit ,  reducere  ;  concur^'iam 
in  famiüis ,  charitatem  inter  omnes  verbo  ûc  exemplo  de- 
bent  fovere  Quomodo  autem  hâc  Muneris  fui  parte  de- 
fungentur  tales ,  quibus  utique  dicent  fubditi  ;  (Luc.  4.) 
J^hd.ce  cura  teipfum. .  .  ..Verbo:  li  Sacerdotcs  ipfi  inhono- 
rent ,  contcmnant ,  &  odio  habeant  fe  mutuo  ,  eos  certo 
ccrtiüs  etiam  inhonorabit,  contemnet ,  &  odio  habeblt  po- 
pulus  ;  atque  h-ic  contemtus  ,  ab  ipsà  MinÜtrorum  porlb- 
nâ ,  non  raro  traniibit  ad  ipfum  Sanûa;  Religionis ,  quam 
prtcdicant  ,  defpeönm.  IIos  eftedus  probè  cognofcit  dia- 
bolus ;  &  ideô  ,  ubi  potelt  ,  difcordias  i]las  fcminat  &  fo- 
vet  :  &  ideô  nou  line  caufa  de  hoc  ejus  laqueo ,  hic  ad 
Vos  habeo  fernionem ,  ut  ab  iUo  caveatis. 

(  Amor  pecuni^-e  mulios  trahit  ir.  ruinnm.  )  Eft  &  alter  la- 
queus  ,  quem  diabolus  Clericis  fa^pè  firuit ,  nempè  amor  pe- 
cunia: ,  ex  quo  oritur  terri'.iile  illud  vi  Jum  avaritia ,  quam 
Aportolus  vocat  (  Eph,  5.  )  idolorum  fervitutem.  Ecclefiaf- 
tici  10.  legitUT  :  Àvaro  ,  .  .  nihil  ejl  fceleflius  :  quod  fatis  eft  , 
Ut  ex  eo  colligatis  ,  quantùni  Sanflltatein  Ckri  dedeceat. 
Paftor  ,  hóe  vitio  infeftus ,  non  Gloriam  Del,  non  anima; 
Salutem ,  fed  pccuniam  in  Alinillerio  qurcrit  :  mercedem 
hanc  ,  adinilar  Pi  ophetM  Balaam  ,  accipit  ,  nullam  alium  iii 
/Etcrnitate  recepturus. 

Quoniam  autem  avarus  Sacerdos  non  aliam  prcetenfce  fuœ 
.Charitatis  menfuram  novit  prxter  pccuniam  ,  hinc  perpétua 
eft  apud  iUum  nefanda  illa  perlb'nayum  acceptio  ,  quam  ju- 
dicium (  JaC     3.  )   L-ogi:a!ionam    inii^uartim  VOCat    ApoftoluS 

Jacobus ,  dum  intendens  in  divites  dicit  ;  Tu  fedd  hic  hcnè  : 

pauperi  autem  ...  :  Tu  Jia  illic  ;  aut  fede  fub  fcabülo  pedum 
nsccrum.  Numquam  talis  increpabit  divites  ,  aut  iplïs  Apof- 
tolico  zelo  veritatem  aununtiabit  ,  etiamü  ,  publicis  onufti 
peccatis  ,  fcandalo  forent  Ecclelio:  Dei  ;  fed  his  novit  blan- 
di;i  ,  eorum  demulcerc  aures  ;  crimiua  ,  etiam  gravil'ima  , 
fai'b  pallio  obduccre  ,  &  lic  alieni  peccati  particeps  faflus 
propnam  Salutem  vüipretio  vendit  :  nee  nurura  ;  nam  (tefte 

Spiritu 


quarta  in  Dominica  prima  Quadragefwice. 


121 


Spiritu  SanSo  )  [  Eccli.   lO  ]  IVi/iU  efi  ini^uius  quàm  amare 
pecuniam  :  /lic  enim  Cf  animum  fuam  veuaUm   luibet. 

L'bi  porrö  in  leviiis  aliquod  crimen  laplus  tueii:  pauper  , 
cui  forlitan  mileria  ejus  5c  Paftoris  avaritia  occafionem  prx- 
buerunt ,  hunc  fine  milericordia  redarguit ,  rejicit  tamquara 
indignura  ,  removet  ab  obtutu  fuo  ,  &  ad  del'psrationem 
impellit.  Nomen  pauperum  ,  quod  (  Plalm.  71.)  kononibiU 
eft  corarr.  Deo  ,  odio  habet  :  nihil  iplis  inftruftionis  ,  nihil 
folatii ,  nihil  temporalis  lublidii  debere  fe  reputat  ;  &  dum 
verus  Paftor  ,  Chrifti  fequens  veftigia  ,  pauperibus  Evan- 
gelizat ,  illorum  calamitates  pro  polie  luo  avertit ,  &  tem- 
poralem  eleëmofynatn  ciim  Ipirituali  conjungens  ,  animas 
eorum  cum  Lazaro  portari  curat  (  Luc.  16.  )  ab  ^ngdis 
in  finum  Abrahx  ,  crudelis  avarus  nofter  eas  nDternùm  oc- 
cidit  ;  non  homicida  tantum  faftus  ,  fcd  &  fur  &  latro  ; 
quoniam  pecunias  illas  ,  quas  negavit ,  in  depoüto  tantum 
acceperat  ;  non  enim  iplius  funt ,  led  Patrimonium  Chriiti , 
fed  Thefaurus ,  ad  quem  jus  habebant  iidem  illi  paupcres  , 
quibus  eas  crudeliter   eripuit. 

Ecce,  Dileftiflimi,  ecce  ad  quem  malitioe  gradum  j\li- 
niftros  Chriiti  deducat  dxmon  ,  pollquam  lemel  avaritia: 
Tjtio  tentati,  huic  idolo  facrificant  &  ierviunt. 

(  In  bonos  Minijiros  iribui.iùoms  &■  perjicutiones  fufcirat.  ) 
Vita ,  de  quibus  jam  egimus  ,  priccipui  funt  fcopuii  ,  ad 
quüS  multi  ex  Clericis  patiuntur  naufragium  :  quod  fi  vi- 
deat  dïcmon,  fruftrà  illecebris  mundi  &  carnis  tcntari  IVli- 
lites  Chrifti  ,  &  cum  Sanftis  Sacerdotibus ,  qui  bas  Iper- 
Bunt  &  contemnunt ,  libi  rem  elle,  tune  ad  aliud  armo- 
rum  genus  convertitur ,  iufcitando  Minillris  Ecclelix  cru- 
ces, tcedia,  tribulationes  ,  perlecutiones  ,  ut  ita  dejiciat 
ipforum  animum  ,  zelum  obtundat ,  vires  frangatiüc  à  Paf- 
torali   Iblücitudine  déterrent. 

Quia  porrô  ,  Spiritu  Sanûo  tefle  ,  (  IL  Tim.  3.)  omnes , 

çui  fié  volant  viverd  in  Chrijto  Jefu  ,  pcrfecuiicmm  patitntur  ; 
Quid  miramur  ,  fi  hoftis  ille  infernalis  fpeciali  furore  per- 
fequatur  Fortes  Ifraël,  qui  alios  incitant  ad  bellum,  qui 
ad  Pietatem  Duces  funt  &:  ^'eritatis  jVIagiftri  ?  Perfecutio- 
nes  illas  Apoftolis  Suis  promifit  Chriftus ,  &  in  eorum 
perfora  omnibus  Evangelii  Prcoconibus.  Ecce  tantas  ali- 
quando  in  ^liiiione  fua  expertus  eft  Paulus ,  ut  ad  Co- 
rinthios  fcribat  :  (  IL  Cor.  i .  )  fupra  modum  gravan  J'u- 
mus  fupra    vinuiem  ,  ità  ut  tdcJcrtt  nos   etiam.    vivere.    Paulo 

autem  hac  in  parte  aifimilabuntur  ,  quotquoî  erunt  umquam 
Paftores  ad  animarum  Salutem  incenfi.  Numquid  enim  abun- 
dantera  fxdii ,  laboris  ,  triftitix  ,  perfecutionis  materiam  fub- 
minifirabunt  quotidiè  homines  impii ,  obdurati  peccatores, 
tepidi  Chrifiiani ,  falfi  fiatres  ,  dœmon  invidix  ,  Religionis 
hoftes  ,  neciion  follicitudo  continua  pro  Ovium  fibi  com- 
miffarum  Sainte  ? 

Sed  in  his  omnibus  fuperabitis ,  Deleûiffimi ,  fi  adinfîar 
Pauli  exhibèatis  Vosmetipfos  (IL  Cor-ô.")  fuut  Dd  mi- 
nijiros in  mulia pntieniia  ,  in  trihulationibus  ,  .  .  .in  angujîiis.  . 
in  laboribus  ,   in     vigi/iis,..      in     cajlita:e  ,    in  fitntia ,  .  .  . 


in  fuavitate  ,  .  , .  in  verbo  vcritaiis  ,  in  virtuu  Dci  ,per  arma 
jufliiiit   à   dexiris    G"  à  Jîniflris. 

(    Vl:imus  ejus  lnqucus   vana  gloria  ,  )    Poftquam     autem. 

hcec  omnia  feceritis ,  necdum  Vos  tutos  arbitremini  :  fu- 
pereft  namque  unum  adhuc  inimici  telum  ,  quod  oportebiC 
propellere  ,  fuperbia  fcilicet  &  vana  gloria,  Saipè  etenim 
liane  arripit  dîçmon ,  poftquam  videt  inanes  fuiiiè  univer- 
fos  fuos  conatus  ,  &  JMiniftros  Ilumilis  Dei  ,  quos  nec 
illecebris  nec  perfecutionibus  fuperare  potuerat  ,  levi  fla- 
tu  dejicit ,  &  vanx  gloriœ  fumo  fuftbcat.  Eo  fubtilior  elt 
hicc  tentatio  ,  quôd  latenter  fubrepat  ,  nec  mox  apertuni 
fuadeat  crimen  ,  fed  fub  honefta  quàdam  de  oflicio  bene 
gefio  deleöatione  fe  contegat.  Atî  non  idée  minus  eft 
periculofa  ;  hominem  enim  privât  mercede  ,  meritis  fuis 
parafa;  in  fuis  eum  facit  conndere  viribus ,  &  fenlim  in 
Aiperbum  mutât  pharificum  ,  licquereddit  odibilem  Deo  , 
qui  (  Jac.  ^.)  fuperbis  refiflii ,   humilibus  autem  dat  gratiam. 

Hunc  porrô  laqueura  cavebitis  ,  fi  continuo  proprias  in- 
firmitates  &  peccata  ante  oculos  habentes ,  in  Deo  folo 
çollocetis  Fiduciara,  &  non  de  Vobis ,  fed  de  Gloria  Eju? 
in  omnibus  folliciti ,  eamdem  pro  unico  aflionum  Veftra- 
rum  fcopo  ftatuatis.  Atque  hœc  de  laqueo  fupcrbiaj  fatis  lînt 
hodie,  plura  enim  de  eo  dicerenon  patitur  temporis  angullia. 

(Epilogus.)  Igitur  ,  Dileûiilimi ,  etiam  in  ipfo  5linil- 
teno  Sacre  ,  ùt  vidiftis  ,  iraù  in  ipfo  Sanftitaiis  culmine 
&  fummâ  Perfeftione  fcopuli  multi  timendi  funt  ;  cum  tem- 
peftatibus  &  ventorum  furiis  continuo  Inftandum  :  fed  ha>c 
nequaquam  aniraum  Veftrum  dejiciant  ;  quia  Vobifcum  eric 
Deus  Fortis,  Deus  Salvator. 

In  Evangelio  legimus  ,  non  nisi  jubente  Domino  afccn- 
dilfe  Difcipulos  in  naviculam ,  ut  irent  (:\Iatth.  1 4  &  ^Marci  6  ) 
trans  frctum  ;  &   hrec   nihilominus  in   medio    mari  jaàabaïur 

puclibus ,  &  cum  ventis  contrariis  Difcipuli  luûabantur. 
Stabat  in  littore  Jefus  ;  ipfos  videbatur  reliquiflè  folos  : 
fed    Spiritu    prirfens    erat  :    &    ecce  ,    ùt    vidic    eos    /a'. 

borantcs  in  remigando  ,  ftatim  advolavit  ,  &  ambulans  fu- 
pra mare  venit  ad  naviculam  ;  habue  ,  inquit  ,fidudam  :  et'o 
fum,  nolite  timere.  Petrum  \^ivim  ,  zi\myi.\-accepiffet  mer d  ., 
extensâ  manu  apprelundit  .  .  ,  ,  afcendit  ad  illos  in  iiavim  \ 
ù  ceffavit  ventus  ,  rediit  tranquilitas,  falvique  ad  litus  per- 
venerunt  Là  &_Vobifcum  fiet,  Diledilfimi.  Vocante,  jubente 
Domino ,  in  Naviculam  IVlinifterii  afcendetis  ;  tempeftati- 
bus  eritis  expofiti  ;  in  medio  mari  cum  ventis  tentationum 
luflandum  erit  ;  fubinde  in  remigando  laborabitis  :  fed  coii- 
fidite,eflote  Viri  fortes ,  non  pa^ietur  Jefus  Vos  fubmerfi: 
fed  ambulans  fupra  mare  ad  Vos  veniet  ,  &  in  maximo 
tempeftatis  ceftu ,  manu  \'os  apprehcndcns  ,  intrabit  ad  "\'os 
in  Naviculam  ;  imperabit  Ventis  &  :Mari  ,  fiet  Tranquil- 
litas  :  &  tandem  ex  pcriculis ,  quœ  Vobis  inimicus  fiifci- 
tat_,  ereptos  ,  féliciter  deducet  ad  Littus ,  ad  Portum  Fe- 
licitatis  iEternte  ,  ubi  fecuri  cum  Ipfo  gadebitis  ,  ubi  la- 
borum  Veftrorum  Prœmia,  numquam  ullo  tempeliatis  peri- 
culo  turbanda,  iEternum  polfidebitis.  Amen. 


EXHORTAT  10    VIGESIMA  PKIMA 
Oîlenditar  quàm  iioxius  fie  relapfus  ,  & 

prascipuè 

:  Chrlfius  refurgens  ex  mortuls  jam  non  moritur 

T^Um  anno  fuperiori  in  hnc  ipfa  Feftivitate  Sermonem 
•■-'ad  Vos  habui ,  Dileaiilimi  ,  llelurreaioDem  Salvato 


,    QUARTA  IN    FESTO  PASCHATIS- 

quàm  neceiïaria  Pcifeverentia  in  liono  , 
Sacerdotibus 

,  mors  un  ultra  non  domlnabhur.  Rom.  VI.  f.  9. 

l]?.  P^:;^V  ^'^^J:-^  propofui,  taraquam  norraam  Spiritualis 
ilbus  Refurreflionis ,  qui  &  nos  opportet  à  peccatis  r^- 
Ee 


122 


Exhortatlo'  vlgefima  prima ,, 


furijere,  &  vksm  novam  cum  Chrifio  inchoare  :  atque  ideo 
Vos  exhürt:itus  fum,  ut  déponentes  (Eph.  4.  )  Munm  ha- 
mincm  ,  iadutretis  novum  .  .  .  ,  qui  J'ccundim  Dium  crtaias 
eji    in  jujl'uia,    Cf  /ancJi'iire    vcriiuiis  ' 

lit  hx'c  quidein  horainis  innovatio  fingulare  Pei  Bene- 
ficium elt ,  opus  Dexter-x  lixcclli ,  pretiofa  amoiis  Ejus  iii 
hominem  peccatoveiu  tellera  :  led  paitim  h;oc  omnia  iiobis 
prodellént,  11  poftquara  lemel  gullavimus  (  Heb.  6.  )  i/oku/^ 

cul^jle  ,  <-■  fanicipes  fucli  lumus  SyiriüsJ'n/icli,  rurfum  pro- 
labeiemur  ad  pn&ra  &■  fanguincm  tijlamenti  follutum  duceP.- 
tes  ,  liovam  (Ilcb.  \o.)  fpiri.ui  gra  i.e  tontii.iuluim  t'  c  remus, 

Unué  &  adhuc  aliud  luperelt  in  liefurreörione  Dominica 
conliderandum  ^  hoc  neinpè  :  Chriltum  tantum  feniel  Re- 
lurrexiife ,  non  aippliùs  muriturum  ;  &:  hoc  ipfum  expj-eliit, 
Apoliolus  in  aiiunito  textu  :  (Rom.  6  )  Chrifius  rcJUrge/is 
ij.-  niüTiuis  jam   nun   moriiur ,  mors  itli   ul-rà  non  don:incibi,ur, 

Sufjitatos  !e^ii:nus  à  Chiifto  fuille  tres  raortuos  :  filiara 
Archi-lynag.i^i ,  lilium  vidux-  Naïm,  &  Laz-irum  jam  in 
le^'ulchio  ta'tenrem  ;  nullibi  tarnen  eorum  reJurreûioneni 
in  i-xea  plar  nobis  proponunt  Scripturx,  eoquod  fcilicet  , 
hicc  ttmporaaea  relufcif.  do  nequaquam  ipfis  dederit  pcr- 
petuam  Nitanijfed  iterum  vi.;.ri  in^ielli  uj-iverr.e  carnis  ,. 
p.feda   moiüs   lie  novo  tafti  fuerinic. 

Sohun  CiiriRi  Rclurrcflionem  pro  excmplar; ,  quod  fe- 
quamur,  ante  oculos  noltros  e.xpoiüt  Spiritus  Ssnflus,  Sc 
ad  Iliud  injitani-'um  exlitiftatur  ;  qi:ia  iicuci  hiBc  Ibla  per- 
feâa  tuit,  llila  digna  Deo,  ira  &  refurredtio  noltra  ,  ut 
ptrt'.da  lit ,  limilis  eidem  eüe  debet  ,  neque  enim  accep- 
tani  Icniel  jultiiiam  licet  cicfercre  ^  il'  animam ,  femd  vitœ 
redilitam  ,  rursiis  per  peccatum  mortificare. 

i'ateor  quidem  ,  Chrilius  poft  Rel'urreüionem  Suam  na- 
tura taflus  erat  Immortaiis  ;  n.hil  ampliùs  in  Eum  valebat 
duriuinius  mortis  aculcus  ;  nos  autem  ,  quimvis  à  pec- 
cato  fcmel  mui:dati ,  adhuc  circumferimus-  corpus  pec- 
•cati  ;  adhuc  humanis  infirn.i:atibus,  &  paiiionibus  carna- 
libus  fui^jicimur.  ICt  quis  eiit,  qui  de  Salute  iua  pollit  con- 
iiJere  ,  li ,  poliquajn  Lniel  fuimus  à  peccatomujidati,  nul- 
lus aniphùs  detur  fecnndce  refurreftioni  lucus  ? 

Ablit  hoc,  Dileftiiiimi  ;  docet  quippe  nos  Fides,  pecca.ta  , 
qumtùmvis  multiplicata  ,.!ince:  àcouverlione  lemj  er  pcilFe 
dt.leri.  I  ücet  expenentia ,  Deum  ,  niij  Dives  eft  in  mile- 
ricordjis ,  peccatores  inveceratos ,  &  pluries  relapfos ,  non 
raro  Ipeciali  Gratià  prsc.  eiire ,  &  ad  Pœnitcntiam  aiidu- 
ccie.  Sed  hoc  etiam  veriim  ell ,  converfionera  eo  dillici- 
liorem  ficri,  eó  raiiorem,  enque  magis  elle  fulpeiâam,  quü 
quis  fepuis  rehibitur  ,  &  ad  priorcm  vomitum  redit. 

Obvi.e  fui^t  hujus  afierti  rationes  :  paulatini  enim  pec- 
candi  conluttudine  conltrinyuntur  vincuhi.,  qu'.e  intelicem 
animam  bgar.t.  Dxmon  quóqtie  majorera  in  pecLutorem 
yotdtatem  accipit.  Dcas ,  toites  fpretus  ,  Ok  muiiip.icatù  iii- 
grati^udiae  akiàs  o.^ienlus ,  lubirahit  uburiures  Giaiix  Sqïu 
tontes  JPcccaior  magis  obfirmatur  &  indu:eC;it  in  mala 
fua  volunrare.  Quiuiii.6  frc^^ututes  rtlapfuSj  meritô  in  du- 
bium  revücant ,  an  uirhjuam  iincera  tuerit,  quam  ainè  egit , 
Rrnitentia.  Ilœ,inquam,  aü*que  lequelcc ,  quic  n'on  raro 
finaicm  inipœnitentiam  prxnuiitiant ,  terrere  \'us  deben;  à 
reiaplu,  Dilediilinii  ;  atque  idtö  operx'  pisctium  duxi  h.ec 
paulo  latiiis  enuclcire,  ut  ex  lis  concludanuis ,  quanta  (it 
ne^eilitas  pirleverare  in  boiio  ,  fi  veiimus  de  convtrlinne 
Aeiié  fecuri  ,•  li  veiimus  ut  relurrettio  noftra  lit  in  Chrilto 
7]eiu  ;-  ii  veiimus  cum  Ipl'o  in  Deo  vivere  ,  &  venücari 
in  nobis  illud  Apouoli  •  (  Gal.  2.  )  Fiio  auum  ^  jam.  non 
t^o  :  ylyii    nrij   in   mi    Christus, 


(  R.'cidiia  in  pecc.tiurr.  ylurim^iim  h'ahet pericul:.)  ExperiiV.nrr 
quoiidiè,  multo  difliciliori  morbo,  magiique  in  omiiem  cu- 
ruti'jnem  rebclli  laborare  illos  ,  qui  po'iquam  lemel  fanati 
fucrir.t ,  iterató  in  eamdem  decidufit  infirmitatem.  In  promp- 
tu  elt  ratio;  quoniam  rebpl'us  ille  manitenum  fyuum  elt^ 
vitiatam  &  alteratam  ede  corpoiis  temperiem,  iplique  etiam- 
num  inhtcrere  rat  icem  mali ,  qux  cum   vinci  non  potueiit 
omnibus  ajtis-  lemcdiis,  qiuc  doSa  medici  raanus  achibuit ,. 
Hiultó  minus  jam  cedet ,  ubi  novo  morbi  impetu  dtjbilitatïe 
magis  lui.t  &  fraftïE  corporis  vires  ;  adeo  ut  timendum  fit  ^. 
ue  xgrotus  ille  jam  certam  intra  vilcera  mortem  gerat  ,  Ck, 
ad  indubitatmn  vergat  inieritum 

Eodem  tere  modo  in  l'piritualibus  auimi  morbis  ratioci- 
nandum  elt,  Dikdtiiimi  ,■  quó  enim  trequentiùs  ia  eofdcci 
quis  relabitur,  eó  debilior  ,  eo  ii-firmior  fit  ad  reüliendum  , 
eo  magls  exitiali  veneno  icficitur  anima  ;  atque  ideo  difii- 
cilior  evi.dit  iplius  curatia  ;  neque  ampliùs  tundaia  tpes 
in  remediis  cüUocari  poielt ,  quorum  to. a  vis  &  eflicacia  jam- 
iiepiùs  delula  tuit,  &  pertinacii  morbi  oevifta.  Ex  quo. 
jultus  exoritur^  timer  »  ne  incurabilis  lit  inlirmuas  iUa  ,  &. 
finaliter   ad   portas  infiiri  xgrotum  deducat. 

(  P'iX projunt  tali  rcmddia  jyiriiuulïa.)  JJlcite  enim  :  qutefo  >. 
qua  artCj.quo  meiüo  ul'urus- lit  animte  medicus  spiritualis- 
vel  maxime  expertus,  ut  cor  hujuln.oii  peccutofjs  rao- 
ve;:t,  ttneat,  expugnet  ?  Propones  forlitan  peccati  tur-- 
pitudinem  &  hcroiem  illius  inculcare  fatages  ?  At  quo- 
modo  hoc  ipii  te  perlualurum  conlidis ,  quaiuioquidem  Ln  i- 
lianter  cum  peccato  vivat  ,  luas  in  eo  reperiat  oehcias  , 
illüque  inefoii'is  amabile  regutet  peccatum  ,  ac  ejus  con— 
lortio    delefleiur  / 

()bjic;es  forlitan. ipfi  ante.  oculos  e\  identilumuni  animie 
periculum  quod  incurrit .'  Sed  jam  tütiès  peccavit  ,  &  luhiL; 
piitat  abi  trihe  accidille  :  furdas  igitur  hic  hubebis  aures  ; 
imo  quàir.vis  ai  illud  attenderet ,  t'al.sa  Ipe  ladtatus  puta- 
bit ,  Ie  jam  fxpiùs  illud  evalilie  ,  &  rurl'um  quando.  vg= 
luerit  ,  eval'uruin. 

Sed  quid  erit  fi  intones  fevera  Dei  Judicia:  iram  Ejua 
pœnasœternas  ,  Mandata  quaïr  pixteriri  non  poltunt  ?  Quid. 
li  lumniam  l.jus  extollas  Bonitatem  ,  &  IMiltricorûiam  in 
peccatoris  ii,S.:Htam  ?-  llxc  quidera  olim  iplum  ad  Ptcai- 
tentiam  aiiquoiiès  excitâruî.t  led  poftquam  ha:c  centies 
mente  revolverat,  centits  quoque  illa  contemlit.  (,!uidni. 
&  nuDc  ea  fpernat ,  ii:  att'cdtum  peccati  in  corde  lüo  da.-îii- 
nan.em  requa;ur  ?  Ti^umquid  li  gravis  quidam  tonus  l'xpiùs 
noltiii  obitrtpat  auri.'us  ,  paulatini  illi  aliuetaüi  ad  cun;-- 
dem  nequideni  ampliùs  attcndimus  ,  &  longe  qv.6d  irntet: 
EviL.itùs  l'enlum  aut  vivaciorem  reddat  ,  contra  obtundir 
iïlum  ,  tardumq^iie  ac  gr..v-cra  cfficit.  hà  quoque  fit  in  pecca- 
tore  Ixjiüs  poit  Pocr.iientiara  fehpfo:  ^itenue  ilix-  Vetita^ 
tes  ,  q_u;e  treir.orem  primo  incuiiebjiit ,  poliquam  totiés  per- 
cuJiLrui.t  aures  ,  ilh  jam  niurmuri  ai.ucias  nuUam  ampliùs 
lenfationem  producunt ,  nullam  pok  Ie  relinquunt  in^pief- 
lion(.m.  Obtuli  quippe  l'unt  animi  lenlus  ,  nee  ampliùs  ad. 
intima  cordis  peiietralia  vox  iila  pcrvai.it  Reluplus  ille 
peccatur  ïogroLO  limilis  ell ,  in  quem  niliii  ampilius  valent 
remédia,  ciiam  etücaciiLiva  ,  eoquad  niniià  eorum  lepeti— 
tion.i  natur-.dem  irritaudi  vim  toiaiiter   amilerini. 

(  Qui d  de  hoc  jiiitu  in  Scr,j.iuns.  )  iVitrkó  igitur  dixit  Ber- 
llarUUS,  rccidere  i^uâm.  incid.re  deanus  ej'.  Nec^ue  aliud  hic 
docet,  quam  id  quod  prxvie  ^pl^itu.s  Sandtus  per  os  Psiri. 
locutns  Cit  :  agens  cnim  Apokulorum  Princeps  de  ho.Ti- 
nil'iis  illis ,  qui  poliquam  retugcrunt  (11.  Pet  2.)  coin^ui' 
n,aionii  mundi...  hitrurjus  i/n^7;ti;:i ,  Utültildum  hauc  jro» 


qiiüi'ta  in  Fejîo 


Vafchatïs 


fèrt  fententi'am  ;  Melius.  »  .  tr^i  Ults  nan  cognoffen  viam 
jtijtnitc  ,  i^uàm  poll  cigiiltionem  ^ri^rori'um  co'ivdni  ab  eo  quod 
illis  iraditum  .-ƒ?  fanho  !nandi:to.  Conigit  eiiim  eis  illuA  veri 
proverbii  ;  can;s  reierfus  ad  Jutiii  \omi.um  ;  C' ,  fus  tota  in 
volu:c!bro   luii. 

Audi:e  igitur.  Ciledl'ffimi  ,  quàin  terribilera  formarn  co- 
ram  Ociilis  Dei  indi.aiu  relnpii  peccatores.  Audite  ,  quàm 
trtmeiKluni  lit  illud  ;  expeJire  potiùs  homini  ;  non  cog- 
nofjere  Viam  .luititiïc  ,  &  coniequenter  in  abyfl'o  pecca- 
torum  rem:.nere,  potiiis  ,  irciiara  ,  quàm  ut  in  fiia  Pcc- 
nir.ntia  lit  inconltuns ,  &  rcirorsùm  converfus  ad  vomi- 
tum  redeut.' 

Si  icire  vclis,  peccator  ,  cur  hoc  itâ  fit,  rationem  di- 
cam  :  vel  enim  falla  tuit  Pœr.;ttinia  tua  ,  &  tunj  peccata  ,. 
in  quibus  lubitualiter  verlabaris  ,  novo  cumula.ii  lacriltgio  ; 
vel  vera  fuit  &  iiiicera  ;  &:  tune  ,  in  ea;iem  reiabens  ,  te- 
ftimonium  dicis  contra  teipliim  ;  proprio  ore  te  coadem- 
nas  ;  &-  principium  vitrc  conveifum  eit  tibi  in  titulum  re- 
probationis  5.-  enim  ,  ïit  inquit  Paulus  ad  Galatas  ,  (  Gal,  2.  ) 
çuce  dejiruxi ,  i:eru.m  h^vc<tdfco  :  pr.tvaricarcrtm  n:t  confliïuoi 
hoc  eit,  fi  i'oliim  peccati,.fi  terapliim  diaboli,  quod  de- 
fïruxcras  irerùm  xdific^s  ,  numquid  oliendis  hoc  tafto  tuo 
te  in  hàc  defiruftiune  fuifiè  pr.cvaricarum  ?  Numquid  de  pœ- 
BÏtsH'ia  :ua  vidéris  pccnitere  :  &;  lic  apertam  Donis  Dei  , 
apertam  Spiritui   Graiiie  contunieliam   nicis  ? 

(  Fiunt.  noriljima  yejora  frioribus.  )  Scd  audiamus  Ipfum' 
Dominum,  rclsp.i  ptccatoris  miferum  fiatum  in  Evangelio  de- 
fcribentera  lub  typo  hominis  ,  ad  quem  immundus  rei'it  Ipi- 
ritus,  qui  prias  de  iplb  exierat.  (  Matth.  12.)  l^tniens  iv'\<- 
ritus  ille ,  inquit  Ciiriiius, /«v^«i<  domuni,  quam  relique- 

taX.  ,  fcopis  ir.LH  Ijltim  ,  £•"  ornatam  Tune  vadii^ù  ajjurr.it 
fnpitm  ci:cs  Jpiri.'us £e<U!7t  ne,  uiores  fe  ,  &  inirantes  habi.ant 
ibi  :  Cr  fiunt  nov  jjima  homtnis  iliius  pejora  prioribus  Trilhs 
Kxc  comparatio  in  peccatore  relaplb  loeum  obtinet  Do- 
mus ejus  per  Pœnitentiam  ,  quam  egerat  ,  mundata  erat , 
&  multijüci  Dono  Dei  e.xornata.  Irendens  auteiii  deernen, 
qui  ejerfus  tucrat,  Ivuic  invir'et  felicitsti  ;  tk  idcó,  fortiCis 
oppu^nuturus  ,  leptLra  aiios  l'piritus  leciun  aliiimit.  Cec  it 
©ppugnantibus  n.iler,  perraiiiit  iteriun  holtem  inirare  :  & 
ecce  ,  loco  ur.ius  dvemonis  jam  leptera  habet ,  qui ,  cor  oj'us 
occupantes  ,, ibidem  figunt  ledem ,  ik  quidem  l'eptem  piiore 
Dequiorts.  In  tantum  y  Diledtiliimi,  in  tantum  crel'cit  unico 
relaplu  intortunaia  peccatoiis  captivitas  (^uid  igitur  mi- 
rum  li  noviiüma  ejus  pejora  prioribus  fiant  ? 

Anteâ  cam  une  tantum  dxmone  habebat  pugnandum  ,  & 
bic  folus  ipluni  divicerat  :  quid  eigo  ftet  jam,  quand  o  la- 
peraddiii  fi:ut  fep:em  alii  fortes,  ouos  oportet  alligare,  & 
ex  habiiaticne  l'ua  ejictre  ,  li  velit  à  rehpfu  rel'urgere  ? 
Aiueà  faciliùs  arir,k  moveie  pottrat  ,  utpote  vires  habens 
Hiagis intégras  ,  maimlque  magis  ad  prxlium  iultruâas  :  niiuc 
v«r6  nova  clade  dcbiluatus  ,  tiifioiLtis  manibus  ,  remilfus 
animo  ,  i^uomodö  rclillcre  poterit ,  ubi  acrius  priori  iniiat 
belium  ,  &  \iétoTia  iongè  iiiri^ciiior  faöa  eit  i'  Conaiuj  i'.li  , 
quos  anttà  abhibuit  ,  exculierur.t  vincula  quibus  lenebaiur  : 
ffcd  nunc  üdem  illi  conatus  vani  f^rtnt  \-  line  efiedu  ,  eo- 
qu6d  peccandi  confuetu  ine  compedes  ejjs  li:  vincula  ag- 
giavata  fint  ;  multo  arüius  p.  emant,  ac  multó  dihiciliùs 
tumpautur. 

y,uàm  raifetè  bmentabatur  olim  Auguftinus  de  his ,  quïc 
fibi  peccando  fabricaverat  ,  vincuiis.  Siijpirabam  ,  inquit , 
ligarus  non  f'erro  alieno  ,  fedmed  ferred  voiunta,e.  y  elle  meum. 
lenebai  inimicus  ,  Cf  inde  mihi  carenam  fecerar. . .  Tmebat 
nu.  db^lricluni  dura  feryitus   .  ,-  Certum   kabebam  ,   ejjc  melius 


12^ 

T/z.r  Chiriuiii   me  dede-e  ,  qiuim    me.t   adert  r-pidia  i   ;  fid. 
xHui  plaijebat  Cf  yin.eb.ir ,  hoc  libthat  C'  vin^iebat 

Qiid  pono,  Dileaiiirai,  quid  miramur  horum  vincu- 
lorum  gravicatem  ?  Si  P-Uilus  iple  caltigaas  (  I.  Cor.  9.  > 
corpus  \'\i'im  C'  in  fr-'iiurern  redîgens,li  Paulus  ,  rapius  licèt 
in  Tenium  Coclum  ,  idhuc  exclamet  :  (Kom.  7.  )  Üideo. 

nliiim  Icgxm  in    membris  meis  ,■  r:pugnan:em  legi  mentis  mece 
C/    capiivanrem  me    in    kge  }  eccau  ,   quie   ejl  ia.  rrembris  meis, 
Infelix  ego   homo  ,  quis    m  liberaliii  de  cor/ ore  morris  hujus  ? 

Si  ,  inquam  ,  hcec  vox  fit  Apoftoli  ;  fi  hxc  vox  fit  Sanc- 
torum  omnium,  in  haclacrymarum  valle  r.iilitantium  ;  per- 
pendite  ,  quiefo ,  quàm  gravia  dtbeant  elie  vincula,  quàm 
incomprehenlibiles  pugntc  ,  quas  l'uperare  opo;  tetillos  ,  quv 
hanc  peccati  Icgem  nutrierunt ,  novijque  laplibus  fitmàrunr. 
Scio  quidem  ,  non  efl'e  (  Luc  i.  )  impojjlb:U  avud  D;um 
omne  verbum  :  potet,  li  velit,  hxc  vincubi  ,  q'uantumvis- 
gravia  ,  difrumpere  :-fed  &  in  hac  parte  iufelicior  fi.fla  ell 

lürS'  relapfi  ,■   (  Dtus  ,  per  ingraiiiudinem  mugis  irriiaius  ,  tU" 

ncgat  graiids.  )  quia  Deus  ,  crimir.ibus  ejus  redupiicaris  ir- 
n:aius  ,  magis  quàm  ante  in  ipl'um  iruus  ell ,_  eoquód  no- 
vis  Eeneficiis  Ie  magis  indignum  reddideiit.  Etcnim  ]3e- 
nelLaorem  fuum  novo  Icelere  contemfit  ,  promiliam  fid:- 
litatcm  violavit  ,  Sanguinem  Tefiamenri  pollutum  duxir 
poli  juratam  pacem  relumfic  arma  ,  «k  in  Regem  Cccli  & 
Terne   itcn,t6  rebellis  f'aiSus  eit. 

'l'okrabilis  quidtm  ,  ô  peccator,  error  tuus  erac ,  ubi- 
primiun  peccàiii  :  leduci  poteras  &  decipi  alicujus  bor.i  'i<i\\~ 
iibilis  lpecie:at  poliquam  ipiemet  errorem  tuum  a'^iioviiii  • 
poltquam  te  reum  Ixfc  IMajcfiaris  conflirus  es  ;  poftquani. 
lacrv[:mis  diluiiti  crimen,  iSc  lub  proteliaüone  in  animam  tuain. 
de  non  ampiiùs  peccando  ,  milericorïüam  es  coofeaitus  ;. 
fi  ,  inquam  ,  poll  hiec  redeas  ad  crimen  ,  numquid  Deuri 
irrides  ^  IS'umqiiid  idem  eJt  acfi  diceres  exprefse  :  promifli. 
mta  revoco  :  Pœnitentiam  ,  quam  egi ,  detefior  ■  habe  Tibl 
Gratias  Tuas  ,  &  ego  aniiquas  meas  vias  ingrciijor  ?  fcio 
quidem  malas  illas  elle,  hoc  expertus  lum ,  hoc  fairus  , 
dum  antcà  pocniiui  ;  led  nihil  hicc  me  raovent  ;  redire  volo 
ad    vomitum  ,    &  magis  eJigo  dx'moni  inlervire  quam  Tibi^ 

Sic  ,  Dileaiifimi ,  hc  agit  peccator  ;  tam  atrocera  inferr 
fupremo  Ivumini  contumeliam.  Et  nos  mirabimur  eti  am- 
num  ,  fi  Deus  taU  homim  ,  à  quo  tam  indigné  traftatur  ,. 
omnera  deineeps  lubtruhat  Graciam  ?  Nos  miferi  homun- 
ciones  ,  nos  vennes  terri«  ,  nos  pulvis  &  cinis  ,  fratres  nof- 
tros  mortales  putaremusbenevolentlà  noltra  icternùm  iiulii^- 
nos,  li  l'emel  aut  iterum  beneficia  noltra  ingrato  ■'\Xmo 
rclpuentes  gravillimà  nos  alVcciii'eiit  injuria  ;  &  œ-  '  l'.ri- 
mus  ,  à  Deo  nobis  retribui  ju.xta^  meniuram  ,  quâ  coxqua» 
les  noftros  ipli  mctfmur. 

Kuteor ,  Deus  non  tantum  femel  autbis ,  fed  &  centieS' 
&  millies  aliquan>'o  ti.'em  hoir/ini  remittit  peccata.  Sed  'à. 
pro  Eentplacuo  in  irü.s  pcccatoribus  ofien^iit  IMilericor- 
diam  Suara  ,  quam  nulii  debet ,  Juiius  quôque  elt  ,  illam- 
que  Jultitiam  etiam  fcpèmulta  cum  feveritate  exercuit..Num- 
quul  ob  unicam  rebellionem  ejeiti  fuat  è  Crclo  innumert 
Àngelorum  miliiones ,  &  in  abyllum  relegati  ?  Nun:quid 
unica  culpa  Adamum  cxjiulit  Pa'ranifo  ,  &  toram  ejus  pro- 
gcniem  milerrimam  reddmit  i  Et  çLid  de  Ant;ocho  ,  aliif- 
que  ci  ümilibus ,  dicam  ,  qui  ciamaverunt  ad  Dumi- 
num,  nnmquam  Miitricordiam  obcentuti?  'Soi  cur  extra 
tempora  noura  progredi  necelîè  elt.  Numquid  irepè  v-i.- 
diu-tis  ante  oculos  uolîros ,  homir.es  quofdam  in  icclera 
perftverare  excpJcatos  (5c  obduratos  ?  Numquid  vidimus  plu- 
rei  fi.urentfcs  asiate,  robuitos  &.  vejietüs  ,  unicù  momeu;» 


124 


Exhortado  vigefima  , 


improvisa  morte  è  meilio  tölli  ?  An  non  putatis  in  his  ca- 
iibus  implcri  quanctoque  Julta  Dei  Judicia  ,  qui  promilit 
quidem  Pœnitentibus  veniam  ,  fed  numquam  promifit  pec- 
cantibus  craftinum  ? 

(^FaUù  fihi  b landt I ur  piccator.^  Falsâ  itàque  fiduciâ  fibi 
bhndiuntur  pcccntores  ,  &  quoniam  j-^  pluries  à  ilatu  pec- 
cati  refurrexille  Ie  exilÜnwnt ,  ideo  perperara  fibi  perfuadent , 
id  femper  in  lua  futurum  poteftate  ;  &  rurfus  ,  ubi  voluerint , 
fe  Ù:  ante  evaluros.  Perpendar.t  illi  exemplum  ,  quod  hac  in 
materia  fuppedeat  nobis  inFelix  Satnlon^  Judex  ilie  Populi 
Ifraël ,  amore  Dalilx  feduftus  ,  jam  pluries  illuferat  inlidiaiiti 
mulieri ,  &  evidentilfimum  captivitatis  periculum  evaferat  : 
led  femper  nihilominus  inveteratre  paliioni  indulgens  ,  &  in 
priori  perjens  cxcicate,  tandem  aperit  Fortitudiiiis  fux  Myf- 
terium  :  hac  habita  notitiâ  caput  ejus  radit  Dalila folitoque 
more  ad  eum  clamât:  (  Jud.  i6.  )  Philijlhiim  fuper  te  Sam- 
fon.  Sed  quid  ille  ?  Dcfomno  confufgens  ,  inquit  Scriptura  , 
iiixit  in  animo  fao  :  egrtd'iar peut  anti  fzci ,  C'  me  excutiam  , 
nejaens  qucid  recejjiffei  ab  eo  Dominas  :  atque  ità  ilifelix  ille  , 
fœpiùs  ad  eamdem  intericûs  occafionera  rediens,  tandem  ia- 
teritum  luum  invênit ,    &  inimicorum   ludibrium  faflus  elt. 

Eodem  plaiiè  modo  agit  peccator  ,  fcepiùs  in  eadera  rela- 
liens  crimina.  Spe  inani  fe  laöat  :  Egrediar ,  dicit  intra  fe- 
metipfum  ,  ficut  amè  fed  ,  C-  me  excutiam.  Sed  heu  mife- 
lum  '  quia  receffit  ab  eo  Dominus ,  excutere  nequit  peccati 
TÏncula  ,  impœnitens  moritur ,  &  prxda  dxmonum  evadit. 

(^  Reddivus  fufpeclam  facit  priorem  ,    quam  egit  ,  Preniien- 

tiam.  )  Intercedit  tarnen  ,  Dilefliflimi ,  hta  qucedam  inter 
Sarafcnem  &  hunc  peccatorem  difparitas.  Nempè  non  fine 
cauia  videbatur  dicere  fortillimus  ille  Hebrx'us  :  Egrediar 
/icut  ante  feci ,  &■  me  excutiam,  quia  realiter  difruperat  vin- 
cula  quibus  anteadlis  vicibus  ligatus  fuerat  :  fed  an  eâdem 
liduciâ  &:  veritate  dicere  poteft  peccator  ?  Egrediar  ficut 
cntè  feci  ?  Nihil  enim  eft ,  quód  magis  fufpeftam  reddit 
jpfam  Pœnitentiam  prxviè  aitam ,  quàm  frequens  illius  ho- 
ITiinis  relaplus.  Irrifor  ejl ,  non  pcenitens  ,  inquit  Augufti- 
nus,  ijui  adliuc  agit  quod pcenituit.  Et  Cum  Augulüno  uno 
«re  afrerunt  Patres  omnes ,  folam  illam  genuinam  elle  Pœ- 
nitentiam ,  dum  fie  perpetrata  mata  planguntur.,  ut  plan  gin  da 
non  perpttrcntur.  Quidui  igitur  merite  timeat  relapfus,ne 
hucufque  irrifor  potiùs  quam  Pornitens  fuerit ,  atque  ideo 
fortè  numquam  antea  è  ftatu  peccati  egredus  fit ,  fed  contra 
novis  facnlegiis  fuam  adauxerit  damnationem. 

(  Quibus  recidivis  /i.-ec  fint  potijjlmum  applicanda,  )  An- 
tequam  de  terribili  hac  veritate  latiùs  difcurrara  ,  &  ne 
fort:illis  imprudenti  zelo  laqueum  injiciam  timoratis  illis 
conlckntiis ,  quce  faepè  fine  causa  de  prscteritis  fuis  con- 
iritionibus  anguntur  &  vexnntur,-  ante  omnia  prifnotandum 
«ft,  Dileftiiiimi,  non  ftatim  ex  rehpfu  ,  &  quidem  aliquo- 
ties  repetito  ,  inferri  polle  ,  falfam  fuifle  prxcedentera  pec- 
catoris  Ptrnitentiam.  lidem.  enim  Pit/es ,  qui  relapsùs  gra- 
vitatem  adeö  vehementer  inculcant ,  non  ramen  ideö  de  re- 
labente  defperandum  docent.  Nemo  pofi  centuni  peccaia  , 
ntc  pofi  mille  crimina  ,  de  Divina  Mijericordia  defperet  ,  in- 
quit Auguftinus  ;  &  iimiliter  Chrifoliomus  :  peccdfii ,  inquit , 

pceniiere  :  mitlies  peccdfii  ,  millies  pcenitere.  Et  pirofeflö  poft 
pccnitentiam  etiam  maxime  intenfam  &  finceram  ,  hom.o  fem- 
per manet  pcccabilis  ,  infirmus  ,  concupifcentiâ  radicali  in- 
feflus ,  ac  d.emonls  fubjeftus  infultibus.  Nihil  igitur  eft 
quod  miremur ,  li  idem  ille  homo  ,  qui  femel  peccatum  fin- 
cerè  detcicatus  ell  ,  poftca  tarnen  ,  non  obftante  quod  fibi 
invigilct  ,  quod  aiTÏmum  (  quanram  poteft  )  cuftodiat  ,  re- 
pentinà  fedudus  occafione,  vehemcnti  pulfatus  tentacione  , 


propriœque  concupifcentix  prefTus  acüleo  ,  fuccumbat  Itf- 
ratö  ,  &  priori  fcelere  ,  quod  fieverat ,  coinquinetur.  Re- 
labentes  hujufmodi ,  qui  lincerè  adhibiiis  mediis  ,  evitanda 
peccato  idoneis ,  nihilominus  prx  infirmitate  aliquando  re- 
cidunc,  bene  de  fe  fpcrare  polfunt  ,  dummodo  in  Adjutorio 
Divino  confidentes  ,  citó  refurgant  ,  quod  fiepè  ipiis  con- 
cedit  Deus  humanx  fragilitatis  contbius ,  &  Milericordiac 
Sua2  memor. 

Sed  de  illis  prrecipuè  peccatorihus  hic  ago ,  qui  ftatinl 
poft  aûam  Pccnitentiam  ,  ad  leviilimam  concupifcentiœ  fug- 
geftionem  cadunt  iterum  ,  &  in  priftino  lut.o  volutantur. 
De  illis  ago,  qui  aquè  frequenter  ac  ante  confcientiam  com- 
maculant.  De  illis  ,  qui  non  fatis  xftlmaiites  Donum  Dei  ,> 
nee  media  adhibent  quibus  illud  cuftodiant ,  nee  occafiones 
vitant  ne  illud  deperdant  :  de  illis  jinquam,  qui  frequenti  re- 
lapfu  magis  infenfibiles  fiunt  &  audaciores  ,  minores  remor- 
fus  fentiunt,  &  tranquilliùs  in  crimine  perfeverant. 

Si  qui  fint,  Dileftiliimi ,  quorum  relapfum  aliqux  ex  prse- 
diftis  circuraltantiis  comicantur,  hi  profeftô  de  anteada  Pœ- 
nitentia  fecuri  elfe  non  poflunt  :  in  illo5  enim  cadit  hoc  Gre- 
gorii  eft'atum  :  Qui  fic  peccata  déplorât,  ut  alia  tarnen  com- 
mittat  ,  adhuc  pceniientiam  agere  aut  ignorât  aut  difilmuLat, 
In  illos  cadit  alterum  hoc  Auguftini  :  Pœnitentibus  dico  : 
quid  prodifi  quod  humiliamini  ,  Ji  non   mutamini  ? 

Similis  iiàque  relapfus  limulatœ  falfxque  pœnitentia;  fig- 
num  eft  hand  ïcquivocum.  Etenim  ,  ut  nóftis  ,  Pœnitentia 
involvit  iincerum  animi  dolorera ,  eumque  fummum  &  uni- 
verfalem  ,  firmum  item  non  ampliiis  peccandi  propolitum  , 
adeö  ut  quxvis-  potiùs  mallet  pœnitens  perdere  ,  qukm  ite- 
rato  Deum  fuum  otfendere  ;  ac  proinde  eflicacem  volun- 
tatem  habeat  necellè  eft  ea  omnia  fummo  ftudio  devitandi , 
qucE  iterum  ipfum  poffeut  in  priorem  demergere  abyüum. 
Verbo  ,  ut  Auguftinus  ait  :  Pcenitentiam  certam  non  facit  ^ 
nisi    odium  peccati    &•  amor   Dei. 

An  porrô  credi  poteft,  Deum  diligi  à  tali  homine  ,  qui , 
vix  accepto  Reconciliationis  Beneficio  ,  atrociliimam  inju- 
riam  Eidem  de  novo  inferre  non  formidat?  An  credi  po- 
teft ,  odio  ab  illo  haberi  peccatum  ,  idque  fupra  quodvis 
aliud  malum  ,  fi  non  omnem  adhibeat  curam  ,  ut  tantum 
malum  à  ie  avertat  ?  vSi  nequidem  eam  adferat  diligentiam  , 
quam  nullatenus  omitteret  in  aliis  negotiis ,  ubi  de  minirao 
damno  temporali  evitando  ageretur  ? 

Dicite  ,  quiefo ,  fi  rebellis  aliquis  à  Rege  in  gratiam  plu- 
ries foret  receptus ,  &  ipfe  nihilominus  poft  juratam  fidem 
fingulis  vicibus  arma  relumeret ,  &  fub  levi  quovis  prx- 
textu  atrocicer  in  Regem  infurgeret  :  quis  umquam  fibi  in- 
ducet  in  annnum  ,  promida  illa  ,  toties  facta  &  toties  vio- 
lata  ,  umquam  lincera  fuifie  ,  &  profefla  ex  corde  erga  illum 
Principcm  beuèafiefto?  Quidni  ergo  idem  feramus  de  pec- 
catore  toties  relabente  judicium  ?  Et  quô  fundamentô  fibi 
abblanditur  homo  ille  ,  veram  fuifTe  ,  quam  antea  egii  poe- 
uitentam  ? 

Sed  reponet  forfitan  :  dolui  de  peccatis  ;  ad  pedes  Sacer- 
dotis  me  projeci  ;  Sacramenta  identidem  frequentavi.  Sic 
iia  :  Sed  relabi  non  timuifti  ;  nullis  ad  hoc  cavendum  ufus 
es  mediis  ;  placuit  tibi  peccatum  ficut  ante.  An  terribilis 
ifta  pccnitentis  &  relabentis  alternativa  fecnrum  te  poteft 
reduere?  Illuuis  profefto  tibi  ipl;  :  remorfus  fedare  voluifti, 
non  mutare  animum  :  Pœnitentiam  fingere  ,  non  agere.  Si 
per  annos  plures  ,  quibus  lie  vixiiti ,  continuo  remanfiftes 
in  peccato,  nee  umquam  de  Deo  cogitâlfes,  horrorera  tibi 
-incuteret  ftatus  ille  ;  nunc  autem  peccatis  illis  nova  adje- 
cilü  facrilegia  ,  &  ha'c  ipfa  ratio  (  ô  cœcitas  !  )  hœc  ip- 


quarta.  in  Fejlo  Pa/chatis. 


125 


fï  »  inqiiam  ,  qu«  horforeffl  tuum  deberet  augere  ,  falfam 

iecuritatem  tihi  illlpirat.  Pcxn'nentibus  dico  :  ,juiii ^roJefi  quùd 
humiUamtKi  ,  ji    non    muiamini  ? 

(  Quid pceniuntibus  circa  lioc  'inculcandam.  )  IIccc    fatis  fint  , 

Diledliiiimi ,  ut  Vobis  oftendam  ,  quantum  fit  in  relaplu 
periculum.,  &  quantopere  hic  ■  Pcenitentibus  ik  cavendus. 
Illum  igicur  exhorrete  Vosmecipli  ;  tacite  deinde ,  ut  eum- 
dem  exhorreant  alii ,  quorum  ahquando  curabitis  vulnera  , 
iplisque  inculcate  diligenter  adhibenda  eiïe  media  tutandce 
innoceiuia;  necedaria ,  i  de  Pœnitentia  fua  fccuros  reddere 
fe  veliat.  Inculcate  Pcenitentibus  ;  ut  horrorem  ,  quem  de 
peccacoconceperunt  jju'^iter  in  corde  Aio  nutriant  ;  ut  con- 
tinua ante  oculos  habeant  magnitudinem  Bencficii ,  quö  Deus 
ipfos  è  dtemonis  potellate  erfpuit  ;  ut  LegeiTi  Divinam  per- 
pétua meditentur,  Noviffima  lua  conlidtrent  ,  toio  animo 
ad  Pietatem  Ie  exerceant  ;  ut  recurrant  frequenter  ad  Fon- 
tes Salviitoris,  &  Pane  Fortiura  Ie  nutriant.  Nam  fi  lim- 
plex  ufualis  panis  tantam  habuit  in  Elia  etiicaciam  ,  ut  (  III. 
Keg  19  )  in  fonitudinc  cibi  illius  ambulaverit  quadraginta 
diebus  ,  i>  quadraginta  noclibits  •,  ufque  ad  montem  Dei.  ,  .  , 
quindni  falvos  &  incolumes  fuftentet  nos  Caieftis  ille  Panis 
ut  in  ejus  Virtute  ad  Supernam  Patriam  féliciter  peregri- 
iiemur  ?  Denique  inculcundum  eli  pnccipuè  ,  ut  quafcum- 
que  occaliones  ,  qux  in  peccatuni  polfent  inducere  ,  omni 
fedulitate  évitent  ,  omni  cura  fngiaiu. 

llxc  fi  fervaverint,  &  nihilominus  fuadente  diabolo, 
aut  Garnis  infirniitateiedudli  ,  im  priera  fubindè  relabantur , 
adhortaiidi  funt ,  ut  novum  refumant  animum  ,  &  de  Di- 
vina  IMifericordia  bene  fperent  Quantum  vero  ad  timo- 
ratos  illos  homines  .  qui  de  omnibus  cogitationibus  fuis  &c 
animi  defideriis  anxiantur  ,  ficpè  priefumendum  eli ,  aut  nul- 
"lura  efTc  relapfum  ,  cujus  fe  putant  reos ,  aut  faltém  non 
mortalem  elfe  commifla;  culpx  raaliiiam. 

_  Aliis  contra,  qui  b;üc  media  neglexerint ,  Divina  Judi- 
cia  intonanda  funt  ;  terrendi  funt  perriculo  Salutis  cui  fe 
exponunt,-  cùmque  fufpefta  merito  lit  eorum  Pœnitentia, 
reconciliatio  orJiiiariè  tantifper  difl'trenda  eli  ;  ità  tarnen, 
ut  limul  in  fpem  erigantur,  &  animo  récogitent  ,  quo- 
niam  Mifericordiic  Domini  nou  eit  numerus ,  &  Bonita- 
tis  Ejus  Iiifinitus  eft  Thefaurus.  A'erbo  ,  numquam  adhi- 
beatur  ignis  curandis  vulneribus  ,  nisi  iimul  &  vinum  & 
oleum  eifdera   infundantur. 

(  Pcenitentia  cum  iiovitaie  vitx  jungenda  'ef..  )  Interim  , 
licèt  inexhaulïa  lit  Dei  in  peccatores  Benigiiitas  ,  fecura 
tarnen  &  optima  illa  fula  elt  Pœnitentia  qutt-  cum  Novi- 
tate  Vitœ  conjungitur ,  &  qute  lic  deflet  patrata,  ut  non 
amplius  commi£ta"'t  pïangenda. 

Hanc  egerunt  omnes  illi ,  quos  in  exemplar  Prenitenticc 
nobis  proporiunt  Sacrœ  l.itter-.e.  David  in  adulterium  lap- 
fus  eli  :^  led  pœnitens  fuftus  commillüm  crimen  die  ac  nofle 
lacrymis  diluere  Ituduit.  Petrus  Dominum  fuuni  abnega- 
verat  ;  fedad  fe  reverfus  flevic  amarè ,  nee  ampliïis  à 
netu  celîàvit.  INlulier  illa  ,  qux  erat  in  civitate  peccatrix  , 
poiïquam  femeltetigerat  Pedes  Domini ,  Caiiiinniani  &  Sanc- 
tiilimam  vitara  duxit.  Saulus  perfecutus  eft  Eccleliam  ;  fed 
ftatim  ut  agnovit  fe  Jefum  perlequi ,  ex  lupo  in  agnum 
ex  perfccutore  mutatus  eft  in  Apoftolum.  Nee  opus  eli 
hœc  jongiîis  enarrare  ;  plurimi  quippe  funt  inter  Sanflos  , 
qui  diu  egerunt  vitam  in  fcelere  &  iniquitatibus  ;  led  quem- 
'nam  ex  illis  reperire  elt  qui  poll  converlionem  rediit  ad  vo- 
mitum,  &  eodem  luto,  de  quo  exiverat ,  iterum  fe  coin- 
quinavit  ? 
Quis  umquam  magis  benignè    peccatores  traüavit  quam 


Chriftus  ipfe ,  qui  ad  eos  qua;r«ndos  aflïrmabat  fe  venifle- 

omnefque  laborantes  &  oncratos  refeflurum  fe  Iponde- 
bat  ?  Et  tanien  jknigniliimus  lUe  Medicus,  quotis  hujuf- 
modi  langueiites  curabat  ,  exprefsè  de  non  relabendo  eos 
volebat  admonitos  Sic  mulierem  dimittens  in  adulterio  de- 
prehenfam  :  (  Joan.  8.  )  f^ade  ,  inquit  ,  ù  jam  ampUùs  noU 
f'cccare  Sic  homini  ad  Pifcinam  probaticam  fanato  ;  Ecce 
fanus  faclus    es:    ■sàt ,  jam  noli  peccare  ,    na    détenus  tibi  aU~ 

quid  contingar.  Müerriniè  profeflö  jacuerat  homo  ilk,  ab 
omnibus  dereliöus ,  idque  annis  oÓo  &  triginta  ;  &  ta- 
rnen ,  cafu  quo  relebatur ,  deterius  adhuc  aliquid  ipli  com- 
minatur  Chriilus.  Tam  vehementer  difplicet  Cœlcfti  aniraa- 
rum  Medico  relapfus  !  Tam  inlaullas  parit  vel  una  réci- 
diva fequelas  !  Quin  nee  particularibus  his  exemplis  opus 
eli,   cum  Chriflus  in  Evangelio  generajiterpronuntiaverit  ; 

(  Luc.  9,  )  TSlemo  mittens  manum  J'uam,  ad  arairum  ,  &  rej'~ 
piciens    retro  ,  aptus  eji  regno  Dei, 

(   Sola  Perfevcr.iniia   curonatur.   )   NoH    mirum     itàque ,   fî 

adeó  feveré  Gulatas  increpet  Apollolus,  &  in  eorum  per- 
fona  omr.es  illos  ,  qui  ab  agnita  femel  Veritatis  via  de- 
fleûunt  :  (Gal.  2>-  ^  '^  injenjati!  inquit,  quis  vos  fafcina- 
vit  ...  ^  Sic  Jlulci  eflis  ,  ut  cum  /piritu  cceperitis ,  nunc  carne 
confummemini  ?    Tama  pajjl  ejUs  fine   caiija  ?  Sed   cur   line 

caufa,  cur  line  fruflu  ?  Idco  fcilicet,  qiiia  quam  vis  homo 
multorum  annorura  Pœnitentia  diluillet  pra:teritic  vitM 
cuipas  ;  licèt  etiam  horribiüa  qu;evis  pro  Chrillo  fuftinuiflec 
tormenta  ,•  licèt  immenfum  meritorum  cumulum  congre- 
gàiret  ;  li  tamen  vel  femel  relabatur ,  abeunt  in  fumum  hnsc 
omnia  ,  inania  fiunt  &  vacua  mercede.  Hoc  quippe  elt, 
quod  per  Ezechielem  intonat  Dominus  :(  Ezech.  18.  )  Si..., 

averterit  fi  j'^fius  à  jujiitia  fua  ,  G"  Jecerit  iniquiiarem  ,  om- 
nes  jujiitiie  ejus  ,  quas  fecerat ^  non  recordabuniur....  ù  in pec- 
caio    J'uo ,    quod   peccavit  ,    .  ...   morietur.    Juliitiam    itaque 

&  mercedem  quam  meruerat  perdit  inprimis,  &  ulte- 
riùs  mortem  libi  adfcifcit  &  damnationem.  Neque  enini 
uUi  "S'irtuti  Coronam  promifit  Chriltus ,  nis  foli  Perfeve- 

rantia;  :  (   Matth.    10.  )  qui   ....  perjiveraverk  ufqut  in  finem  , 

hic  (  inquit  )  falvus  erit.  Ecquis  igitur  non  merito  '  cum 
Paulo  dieet ,  infenfatos ,  fafcinatos ,  itultos  illos  eue  ,  qui 
à  via  Veritatis  femel  agflitû  defleflunt  ,  & ,  cum  fpiritu 
cœpeiint ,  carne  demum   confummantur  ? 

(  Conjlans  Perfiveraniia    in    bono  ,  Sacerdoii.  maxime  necef- 

fana  G-  quare,  )  Sed  ,  Dilettiflimi ,  fi  hccc  omnia  in  quovis 
Chriftiano  homiiie  locum  liabeant ,  multô  magis  obtihent  in 
Sacerdotibus,  quibus  ex  plurimis  capitibus  magis  neceduria 
elt  Perieverantia  in  bono  ,  quàm  reliquo  Fidelium  Ciregi. 
Sacerdotibus  enim  nec  peccandi  ,  ut  ità  dicam  ,  neque 
pccnitendi  relinquitur  fpatium.  PolTunt  l.iici  ,  fi  in  crimeii 
prolapli  fint ,  tantifper  à  Sacra  Menfa  abilinere  ,  multis  fle- 
tibus ,  diutur  no  labore  ,  repetitis  Pœnitentix  operibus  tiignè 
fe  parare  ,  ut  iterum  mereantur  cum  filio  prodige  Primam 
Scolam  à  Pâtre  Ciclelli  recipere.  Sedquoinudo  hoc  polli- 
bile  elt  Sacerdoti ,  qui  omni  die  ,  omni  horà  tenetur  fantia 
traftare  ,  &  in  Sacris  verfari  Miniiterii  fui  Funöionibus  .< 
Vel  enim  ab  illis  ceifabit  ?  Sed  hoc  vetat  Officii  libi  im- 
politi  Munus.  Vel ,  ùt  folebat  antè  ,  iliis  perget  incum- 
bere  ?  Sed  tune  impœnitens,  imparatus  ,  illocis  manibus, 
impuro  corde  ,  adhuc  famans  à  recenti  fcelere  involabit 
in  Sanöuarium,  accedetad  Altare,  &;  Juuicium  fibi  nian- 
ducans  ac  bibens ,  novo  facrilegio  ,  quoii  priori  crimine 
gravius  eft,  fe  obliringet ,  ^  aniinam  fuam  profumliùs  in 
abyflum  demerget.  Imù  ,  vtc  ipfi ,  fi  vel  fcir.el  hocfecciit; 
facrilegos  enim  hujufmodi  fpeciali  odjo  iufequitur  Deus  , 
Ff 


126 


Exhortatio   vigejîma  prima,  ùc. 


u  ftoque  Iplliis  Juilicïo  excsccaiitur  pkrùnique»  &  in  pec- 
catLs  iia  obduraiKur ,  ut  vix  fpes  aliqua  de  talium  reii- 
pifceiuia  l'upérlit.  Hiiic  fluxit  vetus  illud  ;  Pa'niuiucm  CU- 
r':^u/:i    non    invmUi.  Q    Inier  mulos  nuüi  pejores  Saccnioiibus. 

Hinc  quotiiliana  teitatur  operienda,  Saceriiotes ,  iibi  le- 
mt-'l  obliti  Dignitails  fux ,  peccati  vinculis  alligati  func ,  de 
crimiiie  in  crinieii  rucre  ,  &  rcÜquij  peccatoribusüiiquio- 
ies  eli'e  ,  magilque  in  Icelerc  obltinaios. 

"^^erillima   funt  &  n;c.iioranda  ,  qu;ü  hâc  de  re  ad  Cle- 
lum  &  Seniores  Ecclelv.c  fu.t  HippcHienlis  dicic  Aujufti- 

nus.  Fatior  1  iuquit  ,  caritati  v.'Jlrj:  <aram  V>omino  Deo  'injiro  , 
qui  lejiii  ejijujer  uni  mam  meum  :  ex  quo  Deo  Jirvird  icefi,  quo- 
motlo  dijJiLtti  furn  cxpertus  nieliora  •,  quàm  qui  in  monuJld~ 
rits  pn'filcerunt  i  iià  non  fam  exyertns  pejons  ,  quàm  qui  in, 
moniijidriis  cedderuni,  Ecce ,  provocat  Saii£tus  Pater  ad  ex- 
perientiam  luara  :  imo  Deum  »illius  quod  Icribit  teiiem  jureju- 
rando  adiiucit.  Nee  miremini  :  monachi  &  Sa:erdotJS  qui  in- 
ter  Sanûa  quotidLè  verlantur,  quibus  tot  quocidic  fuppetunt 
pcccatorum  reraedia  &  Sahuls  arrluc  ,  aüt  t":.rami  lint  oppor- 
tet  in  Virtute ,  dam  quo.kiitr  proficiunt  ;  aut  iummiiint  in> 
fcelere  &  malitia-,  liurn  inter  hsec  caduot  mnnimina  ,  tb»:  tüt 
vitte 'pignora  in  isoKtifeium  venenum  commutant. 

Ex  his  videtis  ,  Düedtillimi,  quam  neceliarium ,  &  plus 
quàm  '.'.ici  poteft  neeefFarium  \'obii  lit  cavere  à  rcLiplu 
in  peccatum,  Pcrleverare  in  Bono ,  in  Virtute  ac  Sanfti- 
taie  proficeie.  Si  pronide  (quüd  avtrtat  Deus  )  grave  ali- 
qiiid  lit,  quod  animum  Veltrum  commaculet  ;  quin  &  li 
verialc  quoddam  üt  quod  progrelTuin  in  S.möitate  impe- 
diat  ;  expurgate  vetus  iermeuLum,  &in  hac  Saiiöa  Felli- 


ïitâùi 


vitate  cum   Chrifto  refurgire  ;  féd  refijrgïte  non,  amplîù  s 
deinceps  morituri. 

(  EPILOOUS.),  /r^^Ui  F'ratres  mei  liilecli  ^  verbis  Apof- 
teli  \'os  aUüquor  ,  (  I.  Cor.  l^.)  JlabiLs  eJIole,ù  irrmcé>i- 
Us  :  abumiu-nies  in  opere  Domini  fempcr  ,  Jiienies  quüd  tuhor 
vcper  non  eji  inunis  in  Domino. .  .  (  ]I.  TlieO".  3.  )  Noliie  de- 
fcere  benefacientts.  Nec  fatis  (it  Vubis  aliquü  tempo  ie  bo— 
num  cesïafié-  aertamen  ,  led  curfus  contumn.andus  elt  ; 
(II.  Tim.  2-5  non  enim  coronutur  nisl  qui  ufque  in  fincm 
légitimé  cerfaverit.  Nolite  ad  eam  delabi  Itultiiiain  &  in- 
laniani  ,  (  Gul.  3  ),  ut  cum  Jpiritu  capemis  ,  nunc  poft  tot 
exantlaios  labores ,  curne  canfummemini  ;  ncqus  in  Vobis- 
locum  habeat  ,  quod  tunta  pajjl  fuis  fini  cuufa^ 

(  PillL  4.  )  l^que  1  ilioli  me:  churijjimi  , . .  .  guudium  meum  , 
O  corona  mea  :  Jlc  flats  in  fjomino  ,  ch.inHlmi.-.  .  .  In  dijVi~ 
p'iina  perfeverate. ^  »  Hemijjas  muJius  y  (jf  jliu  a  ge/iita  erigi— 
te  ,  &  grejj/us  ncïos  fuàte  peJibus  vejiris  :  ut  non  iluudicant 
quis  errej  ,  m-igis  atuem  fune:ur,  .  C'jn.empLiinies  nequis  dejlt 
gratirt  Dei. ...  (  II»  J&an.  )  l^iditi-  .  .  ne  perduiis  qu^v  opérait 
ejiis  :  fed   ut    mercedem  pLnum   uc<:ip':uiis      Imprimiie   mtmo- 

vx  Veftrte  promiffum  illad  ,  quod  Apocalyplis  2  °  legi- 
tur  :  (  Apoc  2.  ),  Ejlo  ftdetis  uf^n^  ad'n  oriem  ,  L/  dubo  tibi  10- 
ronum  vi.\e  Hanc  Fidelitatem  ,  hanc  Corona  m  utinam  dtt 
nobjs  Omniporens  Deus  per  met&a  Relurgentis  Shrifti  '  ^ 
concédât  propitius  ,  ut  q^ui-  in  hac  lacrymarum  valle,  eo- 
dem  loco  ,  itudiis  HlUem  óc  cx-rtamine  juagimur  ,  ità  ali- 
quundo  ,  neniinc  derelifto  è  Noliro  Cœtu  ,  jungamur  in 
Calis ,  &  ibidem  Triumpbantes ,  Patrem ,  Filium  tk  Spi- 
ritum  Sanftum-  una  voce  coLiaudemus    Amen. 


iUd. 


EXHORTATIO  VIGESIMA  SECUNDA,  QUARTA  IN  FESTQ  PENTECOSTES> 

Th    Necefllïate    Zeli    Paftcralis ,    Ejufque    Cara»5teribus. 

^pparuerunt  iUis-  dlfpirtivs  lingats  tamquam  l^is  y  fedUque  fupra  fingulos-  eormu  Ad.  IT.  f.  3.. 


D 


U  M  dim  (  III.  Reg.  8.  )  Rex  Salomon  sovum  Deo 
fuo  dedicabat  Templum  in  Jerufalem  ,  dcfcenduDominus 
jn  nshula  ,  &  Gloria  Ejus  totam  Domum  implevit ,  quem- 
admodum.  in  Sacris  Litteri.»;  legïiru^  ;  at  lon-iè  t'eliciùs-  in 
hoc,  quod  colimus  ,  Pcntecolles  Fefto  ,  longè ,  inquam,. 
f-liciùs ,  Dileüitüni ,  Ipfe  Spiritus  SïïiSus  replevit  Sacrani 
ulam  L'omum,ubi  congregaii  eiant  Apoftoli  ,  illofque  ^ 
tamquara  totidem  viöiraas,  lùvino  Numini  débitas,  Ccc- 
IjIü  confecravit  igne  ;  corda  eorum  fuaviilimo  Hagrare  fe- 
ïit  incenilio  ;  &  üraioriam  illud  in  piimum.  Chiiltianx  Ec- 
clefr.e  ïcmplum  dedicavit 

Sic  nempè  adimpletum  elt,  quod  de  ChriRo  pnedixerat 

Joaiines  :      Mate.  3   )    l/Jé    yos  bapti\ubit    ia    Spiritu  fujièïo  ,. 

i.'  igni.    Sic  tfclapfus  eft  è  Cclo  ignïs  ille ,  quem  Chrillus 

Vcnerat   mittere  in  lerram  ,   (  LUC»I2.  >  &  qucm   fummo  llu- 

Ao  deliderabat  accendi.  Sic  enodatam  ÏHiteUltjiraus  Eze- 
«hiclis  Viüonem  ,  (  EzblIi    i.)  dum  apparcbst  ipli  dijiur- 

Ttns  in  mztUo  animulium  ,  fpLndor  iguis  ,  Lr  de  igne  futgur 
egrediens  ,  ülucque  gradiebantur  Animalia  uài  erat  impc- 
lus    ipiritiis  ,     .  .  &l  ibunt ,    L/   rever.el'untur  in  fimiliiudinen 

fuiguris  coriifiuniis.    Atque  utluAm  Sac.o  illo  impetu  rape- 

remur  «Si  nos  !   Utinam  hodié  ad  fiigida  noftra  pefturapei- 

.  .««ouxüi  iciaiülx  iiii>^uo;  vwiisoieaiisiiiius  isuis^  ^uem  ac- 


cendic   Doraimis  (iraiX3j.  )  itrSionpCr  i^uivs  camihi/r  'm 

]  erufuUm  1 

Sed  mirum  fortè  quibutuara  vii'ebitur,  Spititum  Quieti» 
&  Pacis,  lub  turbine  &  Suno  Vchementis  vend  ad  Apof- 
tolos  defcendifle  u  Spiritum  Cunlblatorem  ,.  qui  fuper  met 
dulcis  eltrafTumere  formanr  voluilFe  voracis  ,  feri  ,  rapidi— 
que  elemcnti.  Verùm-  omnis  brevi  celïiabit  admi'ratio  ,  5 
peuitiùs  intueamur  ,  qux  hic  lateant  My.fteria  ,  &  quanir 
puichrè  hic  adumbrentur  efFcâas  ^  quos  produûura  erat. 
Spirirùs  Saniti  diftulio. 

Ignis  nempè  arder,  confumit ,  purificat ,  lacer  ,  fervidus- 
eH  &  rapiduj ,  ac  obftanti.i  quravis  magno  impetu  invadit 
&  viiicit  ;  its  quöoue,  Dilfftiiiiir.r,  eiFulio  SpiiritiVs  inflam- 
inare  dcbebat  Apoltolos,  quidquid  in.  i  Ui  s  teirenum  erat». 
cpnlamere  ;  puriticare  corda  eorum  »  CBclcftiqus  Suo  Lu- 
mine  Replere  :  debebat  Sacrum  in  iplis  Zelum  &;  tervoreim 
aecend^re  ,  &  »d  magna  qu;cvis  pairanda  Fortes  ipfos  ef5- 
cere  ac  confiantes ,  ■kz  dei.-ïdè  ipfis  uti  tamquam  inltri'.men- 
tis,  quibus  per  totum  ,  q-uà  late  patet ,  Orlera  eadem  haccr 
mirabilia  in  gentibus  &  iiatiDuibus  renovare:  . .  At  qiio- 
niacn  tanta  immutatio  ,  nee  line  rurbationibus  ,  nee  iinè 
pugiiis  &  perlecutionibus  tacicnda  erat,  ideó  cum  turbine 
^  vcju.»  vduuneiui»  Uofuiu  gnuüuip  fricuuiuia>  defcea* 


Exhortado  vigefma  feajnda ,  qüarta  in  Fejïo  Pafchaüs.   i  tj 

Qiiorr.oilo  cum   unflionedicere  ,  qui  nihil  de  hoc  Igne,  ni" 
bil  i)e  hac  uiiitione  in'.eriùs  in  corde  coniitrvat  7 


rf'ere  Spiritus  voluir.  Atque  ità  ccrnitis,  Dilcöi'.nmi,  quanta 
Jiitcant  iii  hoc  deicenlvi  Myfteria,  &  quàm  pulchri' figuren- 
üir  dotes  ilhB,quibus  lultere  oponet  Miniitros  l'.ccldins, 
qui  ad  Evanyelicum  Munus  poll  Apolloios  obcundum  a 
Ueo  quotiiliè   vocantur. 

Sed  quoniain  jam  aliquoties  de  Puritate  ,  S.inftitate  & 
Scientia  Miniltrorum  atiuin  fuit ,  idee  fpecialiter  hotiié 
Scrmonern  ad  \'os  fa;.bebo  de  grandi  illo  niagfioque  ani- 
mo,  quem  ,  recepio  coramuniter  vocabulo ,  Zelum  Apof- 
tolicum  dicimus ,  quem  omnium  Funöionum  Palioralium 
animatu  elie  oportet  ,  ipibfque  Miuiilros  inter  medios  la- 
bores  ,  iiKcr  médias  difllcultates  fuitentare  ....  Oltendam 
igitur  V'obis,  quantre  lic  necenitatis  Zelus  ille,quem  Lin- 
gu;e  Ignitœ,  luper  Apuitolos  iniïdeiites  aptillimefigurârunt. 
Öltendiun  ,  qukm  urgentes  lint  ratiuiKis,  u  illum  ftudeatis- 
acijuirere  ,  &  qualcs  liin  Carafteres  ,  quibus  ipfum  iuiig- 
nituin  elie  opcrteat  ,  ut  Zelus  lit  iecundùm  I'euni  ,  Zclus 
fecundùm  Svicntiam  ,  Zelus  denique ,  qui  adSupremiNu- 
niiüis  Gloriam  &  iAuHiiarum  Salutem  pollit  conducere. 

(  Numquam  genainum   Zelum  habehit  Pnjiur  ,  (jui  iplt  Sunc- 

lus  non  Ju.  ;  Minuter  Ecclelix ,  qui  verus  Zelator  aiiima- 
rum  elle  defiderat ,  propriam  inprimis  ,  Virtucetn  ,  pro- 
piiani  Sunftitatem  cordi  habeat  neceflé  ell  :  rre  alias  limilis  fiat 
honiinibus  ilii.s ,  qui  cum  Nüe  ad- Itrufturam  Arcœ  labo- 
rantes ,  alitas  l'alvàrunt  ab  aquis  Diluvii  ,  quibus  ipiimet 
liitiücati  perierunt..  Et  quoraodo  ,  quietb  ,  aliénas  curubic- 
animas  Paitor  ,qui  propriam  negligit  ?  quttnam  dabit  monita 
Salutis  ,  qui  SaluL^m  ipfam  parvi  pendet  ?  qiiera  frudluni 
producet  pra.iüc;'tio  viri ,  qui  ,  quod  verbo  docet  ,  deiiruit 
exemplo  ?  Sacerdotera  ,■  qui  criminibus  irrctitus  jacct,  tVi- 
gidum  efle  op.ertet  ,  linè  animo,  line  ibrtitudine  ,  ubi  alie- 
nis  medc-ndum  occurrrt  vulneiibus,  ia  in  proximi  lui  vi- 
tia  inl'urgfcndnm.  Quomodo  eiiim  alios  atl  Korrorem  fce- 
ieris  incitabit ,  quod  iplemet  pergit  diiigere  ••'  quomodo  pec- 
cantium  milerias  &  intelicftatem  deteget  ,  fi ,  eidcm  milerai. 
fofti  fubditus  ,  intortunium  proprinm  non  agnofcat ,  aut  ad 
yiud  à  ie  averteniium  ,  nuilum.prorfus- adhibeat  conatum. 

(  yeritas  ba:c  lati  iünu  njhaiur.  )  Zelus  Paftoris  ,  quem  noU 

comitatur  irreprthcnEt-ias  vitic  converfctio  ,  Zelus  thea- 
traliseK,  minvu- potiùs  quàm  Evaugelii  Prœcone  dignus-,- 
in  Qiio  nihil,  ierii  ,  uisl  boe  unum  ,  quod  Sacro  abutatar 
Minilterio  ,  &  Ecclefiam  Dei  Icandalizet  :  dum  etenim  aliud 
facit  &  aliud  prœdicac  ,  numquid  ipfe  convincitur  pro  lulu 
habere  Pie-atem  &;  quidquid  in  Religione  ausjuftum  ell  ? 
Atque  ideö  iMuülter  indignus  plures  iuciet  elle  iiicredu- 
los,quàm  ïmpietas  Homiuum  per  libellos  &  farcalinos  um- 
qnam  potuerii  eflicere:  quotidiana  aiim  docst  expejientia  , 
Paitorum  cxempüs  ie  tuen  hujufmodr genus  hominum,  ma- 
gifque  ac  mugis  hac  occailone  in  impia  vi-vendi  iicciitiâ  ob- 
•  iurari,  cïBterolqus  fecuriàs  inficcre. 

Quàmvis  autem  hoc-prcccipué  in  JMiniihis  illis  habeat  lo- 

•eum  ,  quorum   publicc  nota  lunt  crimina  ;  non  minus  ta- 

snen  &  in  aliis  obtinet ,  qui.,  variis  technis  &  artibus  ,  ocu- 

hs   hominum  lubducere    nórunt  nequiriam  fuam  ,  &   ako 

fecreto  involvere»    Die  eniin  qu;enam  verba  lubminiltrare 

füterii  Verkai,  Caltitati  ,  Sanöitati  &  Icveritari  Divina; 
,cgi_s  cor  impurum  ,  corrupcum  ^  &i-  illiciti-  pailionibus  im- 
menlim?  Si- ad  versus  fomicatores  &  facrilegos  voccm  ve- 
ut SaccK'os  talis  e.\tollere  ;  fi  in  alia  qnœvis  vitia  into- 
aaie,  nuraquid  inieraè  reclamabtt  confcientiu  ?  Numquid 
fccrctus  pudor  obltruet  fauces  ,  &  intolerabile  ipü  reddet  , 
larvatam  continuo  perfonam  sgtre  ,  &  propilo  Ie  ore  dara- 
UlTc  ?  t^uoiiiodü  JJivioi.  Igais  Iciatiüag  vibrare  ^ocerit^ 


Propriam  igitur  Virsutem  ,  ut  jam  ficpiùs  dj.\i'(  nee  fatis 
hoc  potell  repeti  )  propriam  \'irtvittm  firmare  latagat  Paf.^ 
tor ,  antcquam  de  Ula  in  aliis  firmanda  cogket  ;  priiis  ipfe 
fit  Sanflus  ,  antequ  am  ad  SanCUtatem  üvej  libi  comtr.iira* 
incipiat   adhortari    Exemplura  Chrilli'  imitetur ,  qui  Joan, 

17..  lic  Patrem  alloquitur  ;  Pro  ei}  ego  /hncJifico  meijjum  at, 
ut  fint  C'  lyfi  finclifiaiti  in  veritau^  Audiat  Spilitum  Sanc«- 
tum  per  os  Pauli  Prtepolitos  Ecclefiie  admonenrem  ;  (  Aft-^ 
20.  )  Attvndtte  volns  ,  i>  univerfo  gregj.  .  ,  :  f-'oris  ,  fciljcef 
primum  ,  ac  deinde  Gr.-gi ,  Guras   Veilraj  demandato. 

Zelus  itaque-  veri  Puitoris  à  Iciplb  incipiat  neceiie  eft  r 
Sanflitate  vitœ  le  prœbeat  loco  l'uo  dignum  ;  ad  Pedes 
Ghrilti- Cruciti\i  hauriat  Scientiam  Sanftorum  :  in  Oratione 
ac  Meditationc  Divinœ  Legis  concipiat  ]gnem  illum  ,  iSï 
amoris  flummas ,  quibus  cor  ejus  oportet  exardefcere. 

(  Sjnclus  efje  Pafior  ni>n  poieji  ,  nisi  omni  coiiatu  O;  iun 
S.iliui  lillaborer.  )  At  po'iquam  in  hoc  punfto  jam  Aîunerr 
i\jo  plenè  latisiecerit  ,  nequaquam  arbitre;ur  Ie  Paftoris  dig- 
num nomiiie,  nisi  &l  eodem  Zelo ,  Poptdi  libi  commifli  pro- 
curet  Sanditatem.  Et  idtö  ,  fi  lubindé  cum  Aloyle  afcen- 
itat  in  Montem  Dei,  ut  ibidem  Diviiiis  fruatur  Alloquiis  , 
noverit,  Ie  ex  eodèm  ^ionte  defcentïcre  debere  ad  Pupu- 
lam  ,  ut  1-egem  iplum    edoceat  ,    &    Ducatüs  fui  rtlumaï 

runftiontS.  ijuàd  Chrijliasii  Juptus  ,  propter  nos  ejl  ,  inquiC 
Auguliinus  ;   ^uàJ  uutem    Pnrpufui  ,  prop  ut  vos  eji.  'l'otunv 

igitur  fe  debet  Populo,  cui  fe  novit  Prsepofitum  Pador  , 
&  li  in  hac  parte  talentum  tibi  concreditum  relinquat  inu- 
tile r  cum  fervo  malo.  &  pigro  ,  qui  foderat  (  iVIatth.  25.)^ 

talentum   fuura   in    lerram  ,   ejicienir    in   lenebtas    exieriores. 

Fruilra  in  morum  fuorum  confidit  puritate  ;  invanura  pr?- 
v-atà  fuà'  SaniSit.ite  contcntus  fecurum  fe  arbitratur  ;  nihil' ■ 
quidquam  iplum  juvabit  hsec  regularitas  vitx.,  quantùmcum- 
que  magna  fingatur,li  tranquille  perire  finat  animas,  qua- 
rum  fangui.s  de  manibus  ejus  requirerur  Ni.'^i  arguât ,  ob- 
lecret  ,  increpet  ,  nisi  opportune  inliet  &  importuné ,  uC 
icandala  avertat  à  Domo  Dei,  (  Zach.  ii.j  Pnjior  ell  Cf 
idolum  ;  h;ecque  pr;eteiifa  ejus  virtus,  immobiüs  &  léthar- 
gies ,  crimen  eft  &  abomioatio  ante  l)orai»um.  Pr.ttenfcim 
vinucm  nomiiiQ  ,  üuia  j\ unifier  Eccleli.e  ,  qui  non  fummo 
Saluiis  anjiüarum  Zclo  üagrat  ,  fpeciem  tantiim  Pietatis  ha- 
bet  non  verum  Pletacem  ;  &  quantùmcumque  externe  lau- 
dabiliter  vivat,  vivens  apparet  quiriem  in  ociiiis  hominum  r 
fed  mortuus  eit  corara  Deo.  Falsà  tautifp-sr  fruiiur  quiete  f 
ild  quando  iii  Noviliima  Tuba  de  fomno  fuo  evigilabit, 
(ixcitabi:  iplum  tot  animarum  clanior,  quce  per  ejus  pe- 
riére  Ibcordiam  ;  &  adinrtar  pharifaeurum  ,  qux  fibi  vide- 
bantur  julli,fortem  obtinebit  cum  fervis  jnutilibus  &  hj- 
pocriti.s 

Numquid  enim  ,  DileQifliiT.i ,  numquid  pro  Chrifto.  . .  , 
iegaticne  Jungir/iur'/  (  IL  Cor.  5.  ).  Numquid  Dei  coopéra» 
tores  fumus  ?  Numquid  adimplemus  ea  ,  yu.r  ^'^/un/  paj]io~ 

niim    Chrijli-..  pru   ccrpore   ejus  ^  quud  efi    E^\iefiai  (  Gol    1.)= 

Piicvaricatores  igitur  fumus  ,  &  graviliimœ  infidelitatis  rei  ^ 
li  ipfcûatorts  faiti  tranquiLj  &  inutiles  tot  opprobriorum» 
q:.rx  quotidié  Divinit  iofcruntur  Majdtaii,  permittimus  ante. 
oculus  nollros  Grucitigi  Ghriiium  ,■  &  ,  fdentio  damnabili  ^ 
tanto  confentimus  crimini  ,  nefanduque  conienfu  alieni-lce- 
leris  fimus  participes. 

Sacerdos  faöus  es  &  Minifter  Eccleflx  :  non  igirur  pn- 
vata  jam  tibi  fuHicit  Sanöitas  ■  &  noli  teipium  decipere  ^ 
^uaaiùœcum^ue  contem^biioiü  vacu  ia  fi  suvni ,  uikiL  tiœai 


128 


tîbi  proderunt ,  nisl  Charitatem  S:  Zeium  habeas  erga  tuos , 
corumque  Saimem  omnibus  ,  quibus  potes ,  mediis  procu- 
res. Ideô  nempè  faftus  es  Dux  &  Cullos  Domùs  Ifrael  : 
Super  muros  luos  JeruJaUm  conjlutü  cup-odes  ,  inquit  Domi- 
nus  apud  Ifaïam  ,  (Il'ai-X  Ó2.  )  wta  dis.  ,  L^  tout  nocle.  in  per- 
petuum, non  tacùbunt-  Oui  reminifcimini  Dumini  ,  m  tacea- 
tis.  Et  iterum  :  C/ama ,  ne  cejjes ,  quafi  tuba  exidia  voum 
'tuam  ,  Ù  aanuntia  populo  mtu  Jielera  eorum  ,  ù  domui  Ja- 
cob peccata  corum.  (Ifaiœ  5Ö-  )  l^c  rutlus  apud  eumdem  Pro- 
phetam  in  Pallores  Uraël  invehitur  :  Cams  mud  ,  inquit  , 
non  valentes  latrare ,  videnies  vuna  ,  dormiemes  ,  C-  amantes 
J'omnia.  <  Ilaiœ  56.  )  ^  ,     .     .    „  n 

(  Adhoriatio.  )  Talibus  nominîbus  Deus  dcpingitPaltores 
tîelides  ,  pigros  ,  Ibmnolentos  :  ac  proinde  ,  Uilsitiiiimi,  dura 
in  Minilierio  Sacro  laborabitis  ,  femper  habete  anie  oculos  , 
iniervire  Vos  Domino  ,  qui  Deus  ,  Xelotes  ell ,  Deus  ,  JE- 
muUitor  (  Exod  34  )  quique  banc  Saiiaam  œmuUitionem 
etiam  in  Alinillris  Suis  requirit.  yEmulor...  vos  Dei  œmu- 
latione  ,  fcribebat  Paulus  ad  Corinthios  ,  (  11.  Cor.  il.  ) 
defpondi  eriim    vos    uni   viro  virginem    caflam  exhibcre   Clirijlo. 

Imitamini  Zelatorem  illum  Apoftolura  :  &  iicuti  exaruelcit 
zelus  viri ,  quando  videt  alienum  quidquam  moliri  incon- 
orui  in  fponlam  fuam  ;  ità  &  Vos  exaidelcue  ,  quando  yi- 
debitis  ,  aut  dxmonem  ,  aut  mundum,  aut  camem  ,  quid- 
quam moliri  in  Sponfam  Vobis  concreditam  ,  ut  adinftar 
Virgini-i  Caiiîe  &  Integrfc  earadem  poliitis  Sponfo  Suo  Chrilio 
exihibere. 

(  IHurima  funt  motiva    quec   ad  Apofiolïcum  /.elum  exfl:mu- 

lant.  )  Nec  proftfoô  défunt  motiva  Miniltris  Ecclefiw ,  quœ 
ad  procurandam  animarum  Salurem  promptos  illos  red- 
tlant  &  accenlbs ,  pulchrumque  hune  Zeluui   in  ipiis  exiti- 

Agitur    hic  inprimis  de  Gloria    Dei,  quam   fi  quxrere 

ChriFüani  omnes  lummo  Studio  debeant ,  certè  id  ante  re- 

liquos  Saccrdotibus  iplis  incumbit.  Si  porro  Deum  dihgeve  , 

fi  "ratum  Sacrificium  Laudis  Ipli  perlblvcre  dehderes  ;  cura 

vAmmas  Fratrum ,  nihil  gratins  Ipfi ,  nihil  perieftius  potes 

Ofterre.  Nullum  Omnipounà  Deo  taLe  tji  Su^ri/i'cium  ,  'wquit 
Gregorius,  i;ur.le  efi  {élus  animarum.  Lt  alibi:  ^juijinis  y'ir- 
lutihus  pollens  Grcgem  Dei  pafcere  renuit.  Summum  Pajloreni 
convincitur  non  amare.  Unde  cùm  à  Petro  Chrillus  ter  pe- 
teret  ;  (  Joan,  21  )  Simon  Joannis  ,  amas  me  ?  SiugUllS  VI- 
Cibus  ipli   injunxit  -:  Pafce  agnos   meos  .  ...  pajce  evts   meas  : 

quafi  dicere  voluiilet  ;  nullum  majus ,  nullum  excellentius 
amoris  tui  prœllare  potes  monumentum  :  quàm  li  Oves 
Meas  palcas ,  quàm  ii  Fratrum  tuorum  Saluti  allabores. 
i:t  proteftô  quis  dicere  audcbit ,  fe  Deum  diligere  ,  &  Glo- 
riam  Ejus  habere  cordi  ,  li  frigidus  &  iucurius  perire  linat , 
&  prredum  dxmonis  fieri  Animam  ,  qux  ad  Imaginera  Dei 
creata  eft ,  pro  qua  Pater  lihum  dciiit  ,  quam  Filins  San- 
guine Suo  redemit ,  quam  Spiritus  SanSus  elegit  in  Spon- 
fam  ,  &ad  Ilereditatem  CcLieUem.conlequendam  variis  Cha- 
rifmatibus  inlignivit?  Ubi  contra  ii  animam  Ftatris  lucre- 
ris  ,  Imaginsm  ,  &  (  li  ita  loqui  tas  lit  )  Particulam  Divi- 
nitatis  conlervas ,  exaltas  opus  pretiolillimura  Dei  ,  Laudes 
quoque  Divincc  Rlaiellati  procuras  A'^iernas  ,  quas  hœc  ani- 
ma ,  labore  tuo  falvata  ,  Ipn  in  perpetuum  decantabit. 

Adde  nunc  ipeciales  titulos  ,  quibus  ad  hoc  opus  fanc- 
tillimum  Palior  adltrictus  eit  :  II.  Tim.  3.  )  Homo  Dei  ell , 
Minifter  Ljus  &  coüptrator  ;  difpcnlator  IMyileriorum  Al- 
tiiümi  ;  pro  Chriiio  l.eg.'tione  t'ungitur  ;  neque  alla  kge 
prKceK-s  his  titulis  (Sj  prxiugativis  infignitus  fuit  ,  nisi 
ut  adinftar  Chrifti,  cu'iis  vicem  gerit,  animam,  C  opùs 
eft ,  pro  ovibus  fuis  pouere  paratus  fit. 


Exhortano  vlgefima  fecunda , 


(  Incitât  excmplum  Chrijli  Cf  Apo/îoloram.  ôr.  )  Quantum 
porrô  exlîimulare  debet  Pallorem  hoc  ipium  Summi  Paf- 
toris  Chrifti  exempium  :  îile,  càm  eiiet  Unigeniius  Filius 
Dei ,  é  Sinu  Patris  ,  è  Throno  Gloriœ  delcendit ,  ut  iii- 
Ërmam  fufciperet  carnem  :  cum  hominibus  converfatus  elt  , 
ut  illos  doceret  viam  \'lrtutis  ,■  atque  ut  adi:um  ad  Salu- 
tem  aperiret  ,  duriiimia  l'ubire  voluit  tormenta  ,  &  Semet- 
ipfum  exinanivit  faôus  obediens  ufque  ad  Mortem  Cru- 
cis.  Hœc  fecit  pro  hominibu»  Deus  :  &  nos  fub  Spinato 
Capite  membra  erimus  delicata  ?  &  nobis  gravé  nimis  erit , 
Il  muiimum  quid  laboris  aut  fudoris  impendendum  fit  pro 
Sainte  Fratrum  ,  quse  tanto  pretio  conllitit  Filio  Dei  ? 

Sed  ne  forte  uimis  fublime  videatur  exempium  Hominis- 
Dei ,  intueamur ,  quotquot  nos  prcocelferunt ,  egregios  in 
Ecclelia  Minittros  ,  qui  muita  cum  fortitudine  ,  &  inde- 
felfo  zelo  ha;c  Chrifti  veltigia  funt  fecuti.  Taies  fuerunc 
inprimis  Apolioli ,  qui  ad  normam  JMagiftri  fui  pro  Salute 
Ovium  animam  fuam  pofuére.  Ego  autem ,  inquiebat  Pau- 
lus, (  II.  Cor.  12.)  ItbcnliJJlmè  impendam  .,  ù  fuperimpendar 
ipfe  pro  animabus  vejiris.  Et  alibi  de  tribulatioaibus  fuis 
loquens  :  (  Aft.  20.  ;  nitûL  horum  vereor  :  nec  fado  animam 
meam  preticjîorem  quàm  me  ,  dum-modà  confummem  curj'um 
meum  ,  c-   miniflorium  verbi ,  quôd  accepi  à  Domino  /ej'u    Per- 

volvite  annales  Eccleliœ ,  &  lingulis  fa;culis  invenietis  in- 
gentem  Miniitrorum  numeium  ,  qui  Apoftolos  imitati  funt  ; 
invenietis  Epifcopos  ,  Pallores,  Duftöres,  aholque  divini 
■\'erbi  Prœcones,  quos  comédit  Salutis  animarum  Zelus, 
&  à  quorum  difcetis  exemplis  ,   qusmodà  oponeut  Vos  in 

domo  Dei  lonvcrfcn.  (I.  Tim.  3   ) 

Quod  fi  hîcc  omnia  necdum  exilimulent  Pafloris  animum, 

(  Urgct  quoque  propria   Pajloris   Salut.  )     moveat    Saitèm   ip- 

luni  propria  fuiiplius  Salus  ;  moveat  daranationis  pericu- 
luni  cuif;  exponit  ,•  moveat  prœmium  quod  acquiret...  In 
eo  enira  confiitutus  eft  loco,  ut  aut  îcternùm  damn^ri  de- 
beat  ,  li  in  hoc  piinflo  fit  négligeais  ;  aut  in  imiaenfura 
augere  Gloriae  fuse  pondus,  li  pio  viribus  in  Vinea  Do- 
mini  laboret. 

Nam  ,  ùt  Sacri  nos  docent  Canones  :  Sacerdoies  pro  po~- 

pulorum  ini,^uitaie  damnantur  ,  ft  ignorâmes  tion  infruant  y 
aut  peccantes  non  arguant.  Et  quar.do  ChiiHus  (  Mutt.  25.) 
ad  teneùras  exteriorcs  damnavit  fervum  inutilem  ,  non  r.llud 
hic  commiferat  deliftum  ,  nisi  hoc  folum  ,  quôd  iniitilis 
fuilfet  . .  Pofui  vos  ,  inquit  Salvator  ad  J 'ifcipulos  Suos  , 
(  Joan.  15.)   ut  ealis  ,    Ù  frucluni  aff/raiis.  Et   longé  plus  in 

Paltoribus ,  quàm  in  aliis  quibufcumque  obtinet  illud  Evan- 

gelicum  :  (  Match.  ".  )  A  frucl-bus  eorum  cognofceiis  eos.   I^iale 

igitur  de  fe  auguretur  Paltor  ;  timeat  &:  exhorreat  ad  Ju- 

■  (iicium  ultionis  venturœ  ,  nisi  pro  polie  fuo  Agrum  Do- 

minicum  excolat ,  &  à  zizaniis  purget  :  laborat  enim  pro 

anima  fuà,&  ab  hoc  labore  Salutis  ejus  fumma  depeiidat. 

(  Thejaari  ,  quos  fibi  colligit  vir  jipojiolicm.  )  Si  porrÔ  igna- 
vus  jam  propé  daninationem  fit,  contra  magnum  thcfau- 
rura  iibi  coUigit  fedulus  &  vigilans  Paiior  ;  mm  fulg^bum... 
qui  ad  juftitiam  erudiunt  mulros  ,  quaji jidL-e  in  perpétuas  teier- 

niuues.  (  Dan.  12.)  Suam  inprimis  Salutem  promovet  ze- 
lofus  Palior,  &  continua ,  quas  exercet,  JMinifterii  Func- 
tiones  faciliorem  ipli  redd.unt  Virtutis  viam  :  dum  enim  alios 
Verbo  Diiino  palcit ,  &  ad  Sauciitatera  inllammat  ,numquul 
&  p.-opnum  iimul  enutrit  animum,  &  ai  dere  in  feipfo  îàcn  Sa- 
crum igneni,  quem  in  aliis  accendit  ?  'iJMm  Ovibus  fuishorro- 
rem  exponit  pcccati,  &  ub  eo  aliénas  emundat  confcientias  , 
nuinquij'  &  ipfe  animatur  ,  ut  h-^nc  fugiat  peftem  ,  d' magis 
ac  mugis  munditiem  cordis  acquirat  ?  . ..  Adde  ,  lubsres 
Evangtiicos ,  dura  in  ipiritu  Pœnitentiœ  fufcipiiuitur  ,  ef- 

ficaciliiir.» 


qiiarta  in  Fejîo  Pentecojles. 


ficacillîm»  fatisraöionis  obdnere  vicem  ;  &.  fi  quid  fortè 
adhuc  fuperfit  diluendura  ,  diliiet    iftud  fumma  illa ,  quam 

exerce:  in    proximura   C/iaritas  qux    cperit    multitudimm  pec- 

catorum.  (  I.  Pet.  4.  1  Denique  quid  à  Diviiio  Judicio  ti- 
meat  Zelator  animarum  ,  in  quo  Judicem  habebit  Chrifïuni 
Cujus  pavit  Oves ,  Cujus  Gioriara  multis  adauxit  ipoliis  , 
multis  illuftravic  Triumplijs  ?  Dum  in  Jonathara  parabatur 
mortis  feiitentia  ,  eoqiiod  contra  Regium  Patris  lui  man- 
datum paululum   meilis   guIlàlFet  ;  (   1    Reg.  14.  )  Erg.mc 

Jonalluis  morietur  ,  qui  fecit  falutem  liane  magnam  in  Ifra'él? 
boe  nefas  efi ,  dicebat  populus  ad  Saul  Et  nos  putabimus , 
Chriflum  addiûurum  morti  xternœ  PaRorem  ,  quem  co- 
médit  Zelus  Domini  ;  qui  pro  Ovibus  pofuit  animam  ,  qui 
fecit  Salutem  magnam  in  Populo  Dei  ? 

C  Zelus    iidhet   ejj'e  fecundùm  Jlienti<im.  )   Vididis  jam  ,  Di- 

leftillimi ,  quantce  Vobis  neceliitatis  lit  Zelo  plenos  efie , 
&  Igne  illo  Sacro  exardefcere  :  vidiftis  quöque  quanta  ad 
hunc  Zelum  nutriendum  undequaque  Vos  urgeant  motiva 

Allquoniam  multi  trmulaiionem  Dei  habeni  ,  Jed  non  fecun- 
dùm Jcientiam ,  {  Rom.  lo.  )  facilèque  in  hoc  negotio  fibi 

illudit  hominis  animus  ,  &  fatanus  Itcpè  transfigurai  je  in 
angelum.    lucis  :    (  ]I.    Cor     11.   )  ideô  ,  ut  probeiis  potiora  ,' 

(  Phill.  I.  )  ut  difcernere  valeatis  ,  an  verè  Vos  moveat 
Spiritus  Dei ,  opercc  pretium  erit  hic  de  prxcipuis  agere 
Caradleribus  ,  quibus  verum  &  genuinum  Zelum  inlignitum 
elle  oporteat.  Sicuti  enim  nihil  magis  conducit  ad  Gloriam 
.  Dei  quam  Zelus  lincerus  pefeöulque  ,  iià  ex  adverlb  ial- 
fus  &  imprudens  funeltillimos  parère  poteü  effeflus ,  nee 
prodell  Ecclelix  ,  fed  potiùs  Eamdem  conturbat. 

(  Tres  funi  genuini  Zeli  Caracleres pr^cipui.  )  Zelum  illum  , 

ejufdemque  Carafteres  breviter  defcribit  egregius  Vitcc  Spi- 
ritualis  ftlagilter  Bernardus  :    Quid  ejt  \elus  ,  inquit ,  nisi 

intima  queedam  jiimulaiiü  Chariiatis  ,  piè  nos  foUicitanus  cemu- 

lari  j'ruternam.  Salutem  :  Ac  deinde  ad  qualitates  ejulUem 
defcendens  ;  Zelum  tuum  ,  ait  ,  infiammet  Charitas  ,  formel 
fcientia  ,  firmet  conflanüa.  Has  veri  Zeli  dotes  continuó  ob 
oculos  habeat  Paltor  ;  hic  enim  lapis  eft  lydjus ,  quo  fer- 
■  vorem  fuura  probare  debet  &  moderari.  Sit  itàque  Zelus 
ejus  Charitate  fervidus ,  fit  Prudentiâ  circumfpeftus,  lic 
Fortitudine  inviftus  ;  live  quod  idem  eft  ,  ad  Charitatem  , 
ad  Prudentiam ,  ad  Fortitudinem  reduci  pofl'unt ,  qux  in 
Padorali  Zelo  reperiri  debenc  qualitates. 

(  i.    Caracler  ejl  Charitas  Proximi  intenfa.  )   Harum  porro 

qualitatum  prima  eit  Charitas  ;  ac  proindè  necelTe  eli ,  ut 
verus  Zelus  Carafleribus  illis  lit  prxditus  ,  quos  Charitate 

adfcribit  Apoltolus  :  (  I.  Cor.  13.  )  Charilas paiiens  ejl  ,  be- 
nigna  ejl  :  ,  ,  ,  non  qutvrit  qutt  fua  funt  ^  .  .  •  omnia  fperat , 
cmnia  fujUnet.  (  Qu^nam  Jint  liujus  Charitatis  Officia.  )  Multü 

igitur  cum  Patieiitia,  multâ  cum  Benignitate  ,  cum  juftis 
&peccatoribus,  cum  lapientibus  &  infipientibus  agere  opor- 
tet  Pallorem  ;  nee  lacrymis ,  nee  vigiliis ,  nee  laboribus 
parcere ,  ut  Charitatis  fua;  flammas  in  lingulos  diftundat. 

Imitetur  follicitudinem  Paltoris  Boni ,  quem  Chrilius  in 
Excmplum  proponit ,  quxrentis  Ovem  perditam  ,  eamque 
humerisSuis  imponentis  Neminem  durèafe  repellat  ;  nul- 
lius  abjiciat  curam  ,  qukmvis  maxime  defperaca  videatur 
correâio  :  quis  enim  novit  Confilium  Dei  ?  Quis  Milericor- 
diis  Ejus  prœfcribet  terminum  .?  Et  fortè  alter  ille  Saulus  , 
qui  hodiè  perfecutorem  agit  rabidillimum  ,  vas  eUclionis  elï 
ante  Dominum ,  (  Aft.  9,  )  &  cras  pro  Nomine  Ejus  ac 
Gloria  decertabit  ?  Fortè  alter  erit  Augultinus,  quem  con- 
tinuatie raatris  lacryraa;  tandem  Lccleliœ  &  Ccclo  genue- 
ruiit  i 


Î1Ç 

Nee  fe,  nee  fua  quserere  debet  Pafloris  Charitas,  qui 
animam  pro  Ovibus  ponere  obftriöus  ell.  Procul  i^itur 
recédant  indigni  illi  homincs ,  qui  ficcis  oculis  perire°fuoï 
conlpiciunt  ,  &  fedufti  vitx  commodis  ,  devifti  iii^ritia 
ne  vel  pedem  movent ,  ut  ex  inferni  barathro  pecca'torem 
eripiant.  Recédant  procul  illi  ,  qui  turpi  avaritii  inhono- 
raut  Minilicnum  ;  dumque  levi  quàdam  eleëmofynâ  &  cor- 
pus &  animam  Ovium  fuarum  podent  falvare  ,  duri&in- 
humani ,  ad  pauperum  gemitus  obturant  aures  ;  &  Sacras 
Pecunias  aulu  facrilego  accumulantes ,  feipfos  cum  Simona 
mago  perditionis  œteriite  conltituunt  reos.  Charitatem  ità- 
que &  Corporalem  &  Spiritualem  exerceat  Palior  ;  exer- 
ceat  cum  multa  Patientia  ,  exerceat  cum  multa  Benig'nitate. 

(    Damnabilis    mcllities    male   cum   Charitate   confunduur.  ) 

Verum ,  Dileftiflimi  ,  nolite  cum  genuina  Charitatis  Benig- 
nitate confuiidere  mollitiem  illam  damnabilem  ,  qutc  pecca- 
tores  in  falüi  relinquit  pace  quiefcere  ,  &  fecuros  ad  infer- 
num  delcendere  Quot  enim  reperiuntur  PaRores ,  iunoran- 
tes ,  timidi  ,imbellfs  &  pufillanimes  ,  qui  dum  perçantes 
deberent  arguere  ,  increpare  ,  Divinis  terrere  Judiciis  ,  & 
cnm  Nathano  dicere  :  (  II.  Reg.  12  )  Tu  es  illi  yir,  interim 
alto  iplbs  rehnquunt  Ibpore  demerfos .  &  lethargicum  eo- 
•rum  Itatum  incurabilem  reddunt ,  eoquod  aut  lileant  Paf- 
tores ,  aut  dulcia  &  mellita  loquantur ,  dum  interim  ore 
magno  deberent  intonare  ,  &  adinliar  fulguris  corulcantis 
conturbare  peccatoris  confcientiam  ,  &  intima  ejus  vifcera 
terrore  concutere.  . . 

Non  hfcc  eft  ]}enignitas  illa,  quam  Paulus  deprœdicat, 
quam  prtcfcnbit  Religio.  Paulus  ipfe  inceliuofum  Corln- 
thium  ab  Ecclelia  dejecit  :  (  I.  Cor  5.  )  Hymencinun  & 
Alexandrum  tradidit  fatanx  :  (  I.  Tim.  i,  )  aliquos  vult 
dure  increpari  ;  (  Tit.  :.  )  alios  coram  omnibus  ar^ui. . . 
(  I.  Tim.  5.  ) 

(  Quomodo  jujïa  Zeli  feveriias  temperanda.  )  Terrendi  ità- 
que funt  peccatores,  ferro  &  igne  fecanda  aliquando  vul- 
nera  ;  fervandus  exafliï  &  falutaris  Difciplince  rigor  :  fed 
dum  terret ,  dum  detonat ,  dum  minatur ,  dum  pc'ccatorem 
oppnmere  videtur  Apoftolicus  Zelus  ,  hccc  omnia  ità  mo- 
derari debet  Paftoralis  Charitas ,  ut  eodem  tempore  ,  quo 
fecat  vulnera,  adhibeat  oleum  ,  conlblationem  adjiciat ,  eri- 
gat  in  Spem  veniic  ,  ad  emendationem  vita;  exftimulet ,  uc 
ità  contriftetur  peccator  ,  fed  ctjninilttm  ad  pcenitentiam  ; 
(  II.  Cor.  7.  )  ut  difcat  non  btafphemare  ;  (  I.  Tim.  I .  )  ut  , 
dum  affligitur  in  itcritum  camis,...  fpiritus  falvus  fuindia 
Domini    nojlri  Jefu    Chrijli     (  l .   Cor     5.  ) 

_  Charitas  igitur  varias  has  induit  formas  ;  fed  femper  Cha- 
ritas eft ,  femper  Patiens ,  femper  Benigna  :  adeo  ut  dum 
tonat  ,  dum  increpat ,  dum  duré  loquitur  ,  Divinio  Cîloria; 
&  Salutis  Proximi  incenfa  Zelo  ,  adhuc  lub  externo  illo 
terroris  apparatu  videat  peccator  in  Paftore  benignum  Pa- 
trem  ,  qui  in  vifceribus  mifericordia;  ipfum  recipere  para- 
lus eft  ;  videat  in  Paftore  Matrem ,  quœ  fub  acerrimis  par- 
tùs  doloribus  gemit ,  horum  non  recordatura  ,  dummodo 
Chrifto  Filium  gignere  valeat. 

Hoc  modp  fiet ,  Dileftiliimi ,  ut  peccator ,  licèt  necduin 
feveritati  Divinie  Legis  fubmittat  humeros  ,  amare  tarnen 
pergat  Miniftrum  ,  qui  eamdem  proponit ,  atque  ità  longè 
citiùs ,  longè  faciliùs  ad  cor  revertetur ,  &  falutari  dolo're 
perculfus,  vitam  in  meliùs  emendabit.  Übi  contra,  fi  pha- 
rifjïcâ  fuperbià  peccatorem  à  te  repellas  ;  li  non  nisi  ama- 
ritudines  in  caput  ejus  conjicias  ;  fi  duro  ipfum  aggredia- 
ris  impetu.,  non  te  agit  Zelus  Domini ,  fed  paliio  humana  , 
fed  ira  ,  fed  diabolicus-furor  ,  hominemque  illiim  line  tiudla 


I30 

jncrepabis ,  qpinimo  confirmabis  in  ciimiiie ,  in  liefpera- 
tionem  conjicies  ;  Religioiiem  quóqiie  ac  Miniftros  ejus  , 
cenfur;e  impiorum  &  odio  exponis.  Habet  igitur  ille  ge- 
nuinum  Zelum,  qui  novi:  lucrari  animas,  non  autem  per- 
dere  ,  nee  Maftare. 

(  MonUum  fyeciate  pro  Hollandis.  )    Eft  &  alius  in   hac  me- 

tcria  intolerabilis  eorum  error ,  qui  putant  Zelum  Dei  fe 
habere,  quando  in  homines  ab  Oithudoxa  Tide  alienos 
egregium  exercent  odium  ,  eosque  diiis  quibulVis  devoveiu. 
Kon  hœc  docet  Religio  :  Proxirai  quippé  noftri  funt ,  & 
ex  prœcepto  Charitatis  liiligendi.  Odifiè  debemus  errores 
eorum  ,  non  perforas  ;  Fratres  nortri  funt ,  diabolicâ  dcccpti 
fraude  ,  commiferaiione  IkpiCis  quàm  ira  digni,  Oremus 
potiùs  pro  ipiis .  ut  ad  Chrifii  Ovile  revertantur  ;  &  hoc 
ipliim  fieret  laciliùs ,  fi  Catliolici  Sanftitaiis  Exemple  iplis 
prx'fulgerent ,  &  iinccrx-  Charitatis  OfficÜs,  proùt  facie- 
bant  primi  Chrilliani ,  eos  ad  Eccleliam  Dei    allicereiit 

Hoc  monitum  non  inutile  Vobis  erit,  Dile£liiiimi,  qui 
in  meiüo  Regionis  acatholictc  ]Mii,irterio  Sacro  vacabitis. 
Charuatem  fcrvute  erga  homines  ,  qui  ejufdem  Reipublicx 
yobifcum  funt  memhra.  IVec  Charitatem  tantum ,  fed  & 
infuper  Reverentiam  &  Obedientiam  debetis  illis'qui  politi 
funt  PatriiE  Vefticc  Moderatores  ;  prcecipit  enim  Divina  Lex 

(  Rom.  13.)  ut  omnis  anima  poteflatitus  fublimioribus  fub- 
dita  Jlt .  .  .   Ù    f  ü>  rejljiit   potL-Jiaii ,   Dei    crd'niaiiont     reliflit. 

Hoc  docete,  hoc  inculcate  Fidelihus.  Facite  ,  quemadmo- 
dum  paulus  pra.'fcribit  Timocheo  :  (  I.  Tim,  2.  )  obfecra- 
tiones  ,   orat'tones   pro   Üs   qui     in  Jublimiuiie    funt  ;    imö     & 

gratiarum  acliones  reddite  Deo ,  quoniam  fub  eorum  Regi- 
mine  quittam  ,  ù  nanquiUam  viLum  agere  poteltis  in  oinni 
pieiate  ,    <>  cnflitate. 

Zelum  itàque  Veftrum ,  Dikûilîimi ,  comitetur  Charitss 
univerfalis ,  talifque  fa  ,  ut  operemini  bonum  ad  omnes  , 
maxime  autem  ad  dcmejlicos  fidei ,  (Gal  6.  )  Specialiter 
Vobls  concreditos  ;  his  enim  Vofmetipfos  &  omiiia  Vellra 

debetis.  .  .  .  {^Adhonaiionibus  jungenda  ejï  Oraiio   ad  Deuni') 

Nee  fuHicit  porro  crebris  eos  adhortatiouibus  ad  Virtu- 
lèm  excitare  ;  jungeudum  efi;  &  aliud  ,  quod  à  Vobis  pof- 
tulat  Charitas  ;  nempè  ut  eorum  Mediatores  litis  apud  Deum 
&  continua  Prece  pro  ipfis  Dona  Cccleftia  flagitetis.  Atten- 
dite ,  quomodo  in  hngulis  Epiltolis  fuis  fcribat  paulus  it'ï^ 
fine  intermiliione  in  omni  Oratione  fuorom  memoriam  i'a- 
cere.  Attendite  quàm  inteiisa  Charicate  anathema  optet  effn 
à  dirijlo  pro  fratrbus  fuis  (  Rom.  9.  )  Nec  minori  aft'eftu 
pro  Populo  Suo  deprecatus  ell  Moyfes  (  Exod.  32.  ) 
ylut  dimiiti  eis  hanc  noxam ,  inquiebat  ad  Dominum  aut 
fi    non   facis  deli    me   de    Libro  tuo  quem  fcripftjii. 

(  2.  Caraïler  ejl  Prudentia  quomodo  hccc  variis  fit  aptanaa 

cercumiiantiis,  )  Pergamus  nunc  ad  fecundam  veri  Zeli 
qualitatem ,  nempè  ut  fit  fecundam  fclemiam.  Et  fané  pru- 
dentia mulca  ad  hoc  opus  eft  ut  fciat  Minifter  ubi  quan- 
do &_  quomodo  fervori  fuo  laxare  debeat  frena.  Neque 
enim  imponenda  funt  onera  populo  quaci  nullus  potell  por- 
tare i  neque  ex  altera  parte  molliend^e  Veritates  Evangdi- 
c«,  &  ad  corruptionem  Ibeculi  ilectendœ  :  fed  media  qua- 
dam  incedendum  ert  via.  Prïeterea  bene  niulti  variis  intri- 
cantur  difficultatibus ,  eoquod  limul  &  femel  omnia  velint 
corrigere  ;  &  quia  praccipitanter  nimis  aggrediuntur  opus  , 
labores  eorum  ,  in  fe  quidem  boni  &  lau^  abiles  ,  omni  ta- 
rnen fnilhantur  efleau  ,  &  anfam  prœbent  adverfariis  Cru- 
cis Chrilii  ,  ut  Palioris  llii  Zelum  explodant,  eumque  ut 
imprudentem  &  vaniloquum  apud  plebem  traducant.  In- 
fuper  Prudentia  djftat ,  ui  fin^uloruni  indolera  &    lluuia 


Exkortatlo  vigefima  fecunda^ 


cognofcat  Paftor  ;  aliter  quippè  procedendum  ell  CTim  pee» 
catorihus,  aliter  cum  timitüoris  confcientix  hominibus; 
firmandi  funt  qui  liant  ;  erigendi  qui  jacent  ;  adliortandi  & 
animand»  qui  vacillant  ,  aliter  admonendi  funt  fenes,  ali« 
ter  juvenes  :  aliter  Dicati  Deo  ;  aliter  qui  in  medio  fce- 
culo  vitam  agunt.  Alius  quoque  tradandi  modus  eft  cum 
timidiü  &  cum  elatis  animo  ;  cum  triitibus  &  cum  loïtis  ; 
cum  doflis  &  iiidoftis  ,  cum  plebejis  &  cum  altioris  for- 
tui œ  lionànibus  ;  quœ  omnia  in  Libro  de  Cura  Puflorali 
egregiè   explicat  Sanflus   Gregorius  Papa. 

Singulorum  itàque  infiruiit:ites  poitare  fiudeat  Paflor  ; 
fingulorum  iiuloli ,  quantum  permittit  Veritas  ,  fcrvire  co- 
netur  ,■  aduiftur  peiiti  Ducis ,  civitatem  impugnaturi ,  ex- 
ploret,  qua  parte  faciliùs  eam  in  Regis  fui  diiionem  poliit 
redigere.    Verbo  ,  fequatur  Apoitolum,  (  I.  Cor.  9.  )  qui 

omnibus  omnia  faclus  elt ,  uz  omnes  fact.ret /j/ro.-.   Hiec  omnia 

porro  Chriiiiana  docebit  prudeflti.»  ,  quoe  ingeniufa  eft  ia 
lucrandis  aniniabus  ,  &  ubi  de  Ciloiia  Dei  .-igitur  ,  pro  di- 
verlis  temporum  &  perfonarum  circunillaiitiis  diverfus  quo- 
que novit  formas  induere,  diveriis  armis  corda  expugnare. 
(  UI  Caracler  efl  Fortiiudo.  )  Reliât  (Si  aliquid  de  tertio 
veri  Zeli  Caraflere,  nempè  de  Fortitudine  dicendum.  Hac 
inprimis  dotatum  oportet  eife  INliniftrum  Chrilii ,  ut  pro- 
prium  devincat  animum ,  patiiones  fncnet,  tœdium  fuperet 
&  diflicultates ,  quas  caro  infirma  objicere  folet  fpiritui.  Sed 
deinde  etiam  cum    exteris  pugnandum  eft  inimicis.  (  Co;j- 

tradiciiones   non  funt  ptrperam  JufciiandiC.  ^   Non  delunt  ali- 

quando  in  Miuillerio ,  qui  duro  &  incompolito  agendi  mo- 
do à  fe  aliénant  animos ,  ac  multas  indifcreté  &  impru- 
denter  iibi  fufcitant  contradiiliones ,  magnumque  fui  Mu- 
neris  penfum  Iibi  videntur  explélïe  ,  ubi  in  ie  multorura 
odia  fludiosè  quodammodo  excitàrunt  ;  tum  demùm  repu- 
tantes ,  fe  Viros  Apoftollcos  elfe,  &  deinceps  poll'e  cum 
Paulo  in  perfecutionibus  >Si  tribulaiionibus  gloriari.  Tales 
profedlü  non  admonendi  funt ,  ut  fortiter  pergant,  fed  po- 
tiùs ut  addifcant  prudcntiam  ,  &  mcliora  doiti  non  agant 
perperam ,  aut  peccatis  alienis  pnebeant  caufam. 

(  Sed  forfiier  ,    dum  id   exigit    veriias  tolerand^t,  )     Sed    fi 

prutienter  &  reitè  adimpleas  Minilleriura  tuum  ,  atque  hac 
occalione  aut  pervicacia  populi ,  autdxmon,  aut  mundus 
anguilias ,  cruces ,  perfecutiones  in  te  fulcitet  (  quod  non 
raro  folet  accidere  (  confo-tare  tune  ,  ù  ejïo  robuftus  :  (  Jof.  i .) 
duplica  fortitudinem  :  alacris  infurge  in  proclium  :  nihil  IjC 
quod  te  terreat  ,  nihil  quod  te  dejiciat  ;  fonis  enim  efi  ut 
mors  dileclio.  Dura  ,  ficut  infernus  itmulaiio.  . .  (  Cant.  8.  ) 
Audi  Cyprianum  :  non  idcino  relinquenda  efl  nobis  KccUfiajlica 
D'jLiplinj  ,  aut  Sacetdotalis  foivenda  cenj'ura  ,  quoniam  con- 
viitis  infeclamur  ;  Sucerdos  Dei  Evangel{.um  lencns ,  O-  Chrifii 
fcripa    ciiflodiens  ^   occidi   po'cfi  ,,    non    vind      Cogita  ,    te     ex 

officio  teneri  oppugnare  mundum  ;  bellum  in-ücere  dce- 
raoni  :  quid  igitur  miri  ,  fi  fortes  illi  in,  te  infurgant ,  & 
dejicere  te  totis  vlribus  itudeant  7  Armis  tuis  fpiritualibus 
tete.nùm  opponent  fca  carnali.i  ;  &  adverlTis  Puritateni 
Evangtlij  perpetuum  bellum  gcret  corruptio  Ixculi  Si  Apof- 
lolicum  geras  Munus  ,  ii  Chrllhim  prxdiecs  Crueifixum  , 
quid  mirum  li  odio  Vos  habeat  mundus  ,  qui  &  Apofto- 
los  &  Chrirtum  odio  habuit  &  occidit  ?  Beati  eftis  ,  Di- 
leélillirai ,  li  propter  Evangelium  quid  patimini- .  Gaudete 

tune  ,   &•  exuit.iie  ,  quoniam    merces    vej.ra  copioja  efi  'm  cceiis, 

(  Matih.  5.  )  Ha-e  eft  pars  illorum ,  qui  in  Minilterio  fidè- 
les funt  ;  hoc  prœdixit  Chriltus ,  hoc  promilit  ;  non  alia 
in  terris  praimia  dileflis  Apoftolis  Suis  diftrlbuit.  Non  ità- 
que Vos  deterreaut  carceres ,  non  rotïe,  noa  fecures,  non 


qjiarta  in  FefJo  PentecoJIes, 


131 


«lia  quœvîs  anguflia,  tribulado  ,  irpfiones,  contunielite  :  tej^idè  &  diirolute  viventes ,  nee  fruflum  fn:imus  ïn  Po- 
Gaudete  ii  ligni  iitis  ^ro  uomine  Jeju  hxc /\!C:.  Q  AÜ.  $.)  pulo  ,  iiec  ad  perffdtam  Virtutem  ,  ciuuni  i[  liii.et  ignora- 
Dicite  cum  Paulo  :  {A&.  20.)  Aihil  horum.  vereor  :  . .  . .       mus ,  eurndem  perducimus.    Accedit  tteiiule  carnjs  intirrai- 


dummudo  cünfumniem.  cwfuiii  rmum^  ■-'  minijUrium  verb'  •,  .  .  . 
&  iiiiiiediis  anguftiis,  in  mediis  perftcutionibus  conlolabi- 
'tur  vos  Deus,  &  cum  eodcm  Paido  exultabiris,  ckluperabun- 

dabitis  gaudio  in  omni  inbuUuond  Veltra.  (  H.  Cor  7.  ) 
Flacto  miiii ,  inquiebat  ille  ,  ia  infirmitaübas  mcis  ,  in  con- 
tumeliis  ,  in  iiec:Jfuii.ibus  ,  m  perfd^uiionibus  ^in  angiijliis  j'ro 
Chriflo    (II.  Cor.    12.  ) 

Hi  funt ,  Dikftillimi ,  hi  funt  Evangelici  Zeli  Carafle- 
res  ;  hóe  Igne  arltrunt  ApoHoli ,  &  eumdem  in  Vobis  ac- 
cendet  Spiritus  Sanftus,  li ,  quoruin  aliquando  occupabi- 
tis  loca  ,  torum  vtLtis  l'equi  velligia.  Ipii  vicerunt  tormenta 
tyran.-.crum  ,  potcntiam  Crefarum  ;  vanam  philoiophorum 
iapicntiurn  ,  &  raundum  ,fuper!tiùonibus  ac  paiüoniDus  im- 
merfura,  Crucis  vcxillo  fubmiferunt.  Zelum  eorum  imita- 
mini ,  &  limiles  cum  ipiis  reportabitis  tVuftuj';    nam  ver- 

•bum  Dei  non  efi  atig.aum  ;  (  11.  Tim.  2.  )  nec  ef.  abbrcviaiiz 
itianus  Domini.  .  .  (  Ilaice  59.  ) 

(  Dificlui  veri  Zeli  adfcnbuntur    Ecclefi.t   mala  Cf  nojlm.) 

Sed  cur ,  quxfo  ,  non  ampliùs  hicc  ceriiimis  miracula  Gra- 
ïyx?  Cur  quotidiè  crefcunt  morum  depravatio  ,  mala  Ec- 
cleliœ,  &  opprobrium  IVlinifteril .?  Dicara,  Dilefliflimi  ,•  quia 
nimislxpé  deficit  in  Minütris  Sacris  verus  ReligionisZelus  ; 
quia  muiti  feiplbs  potiùs  pal'cum  quàm  Gregem.  Deeft  nempè 
ïn  nobis  Charitas  illa  ardens  in  Deum  ,  atque  ideo  frigidi 
&  immobiles  fpeûamus  injurias  ,  qux  quotidiè  Majeltati 
Ejus  infcruntur,  nequead  Gloriam  Ejuspropagandam  exar- 
defcimus...  Deelt  quoque  in  Pro.ximum  Charitas,  nee  latis 
a;ltimamus  animarutn  pretium  ,  neque  latis  perpendiinus 
quantum  ad  earum  Salutem  procurandam  limus  ob.indti ,  & 
quàm  leverè  in  hoc  negotio  aliquando  dijudicabimur  .  .. 
Prceterea  non  latis  fiudemus  propria;  Sanftitati  ;  atque  ideó 


tas,  quœ  facit,  ut  ad  pigritiam  &  commodam  vitam  in- 
clinemur ,  atque  horreamus  à  labore,  qui  ad  coUigcndos 
muJciplices  huctus  adhibendus  foret.  Adie,  non  raró  hu- 
manum  aliquem  refpettum  os  noilruoi  occludtre,  ubi  fo-, 
ret  loquendum  ;  timidique  lumus  èi  inconltantes,  quando 
pro  jSomine  Chrilli  jadturam  aliquam  puci ,  contumelias  & 
angultias  lubire  opus  efiet  Hxc  iunt  Zeli  nolfn  obltacula  ,  hi 
fontes  ,è  quibus  innumera  in  EccleliamIJei  Icaturiunt  mala. 
(  EPILOGUS.  )  Tu  igitur,  Spiritus  Alme  ,  obtura  hos  fon- 
tes ;  deilrue  hoüè  intelicia  illa  obUacula,  quibus  mundus, 
caro  &  languis  frungere  fatagunt  Sacrorum  Miniltroruni 
Zelum  :  ^  licuti  olim  Ignitam  Linguam  dediRi  Apoltolii , 
da  &  illara  hodiè  Miniliris  Ecclcfix  Tux  ,  ut  dignos  Ie 
exhibeant  Apollolorum  Succell'ores  .  .  Sed  &c  hoc  iiipri- 
niis  à  Te  pollulamus  ,  ut  hos  Alumnos  Evang:Iico  aptarç 
digneris  jMuneri,  &  largà  manu  i,;nem  Tuum  &  Septem- 
plicia  Dona  in  ipfos  eft'undere  .  .  Fac  ut  ali,quando  inftru- 
menta  lint  Mifericordix-  Tuœ  in  populos.  . .  Da  illis  Cha- 
r.tacem  ,  prudentiam  ,  fortitudinem  ,  ut  Apoliolico  inflam- 
mati  Zeio  ,  l'idei  Puritatem  &  Sanftitatem  Morum  de  gc- 
neratione  in  generationem  tranfmittant. .  .  Effonna  in  Hâc 
Domo,  Spiritus  Almb,  efibr.ma  Tibi  iMiiiiiuos ,  potentes 
Opere  &  Sermone  ,  qiios  nec  carnis  illecebra;,  nec  vitsa 
commoda  feducant  ;  nec  labores  ulli  aut  angultia:  contur- 
bent  ;  led  qui ,  unicè  intenti  ad  Gloriam  Dei  ,  Fratrum- 
qne  fuorum  Salutem  promovendam,  Pallorale  Alunus,  Ec- 
cleliarum  follicitudinem  magno  fufcipiant  corde ,  &  flreuuà 
ufque  ad  ultimum  halitum  in  eodem  perfeverent  ;  ut  ità 
aliquando  féliciter  requiefcant  in  Sinu  Tuo  à  laboribus 
fuis,  &  poiiquaiTi  hic  dilexerunt  Gloriam  Domini  lui,  ia, 
eadem  Uetentur  in  perpétuas  xEternitates.  Amen. 


A^â^iTi^iâ^ 


EXHORTATIO    VIGESIMA    TERTIA,    QUARTA    IN 
F  E  S  T  O    A  S  S  U  M  T  I  O  N  I  S    B.    M.    V. 


De    Felici    San6li  Sacerdotis  Morte  ,  qn^s 

Am  dcrelinques  animam  meam  in  Inferno  :  nec  dabis 


A. 


-S  s  u  M  T I  hujus  textûs  verba  (  iplb  Spiritu  Sandlo 
interprète)  neqnaquam  de  Davide  ejufque  fepulcura  litte- 
raliter  poli'unt  inteUigi.  Petrus  quippè  Adtorum  IJ.  capite 
hunc   Pfalmi  XV  textum  allegans,ità  loquitur  :  ymfra- 

tres  ,  itceat  audmier  dicere  ad  vos  de  pntriarJia  David  quo- 
niam  defunclus  iji  ,  ùf  fèpuhus  :  &  fepulchrum  ejus  ejl  npud 
nos  ufque  in  hadiernum  diem.  Proj iieta  igiiur  cum  ejjet  .  . . 
providtns  locutus  eji  de  refurriflione  Chrijii  ,  quia  neque  dere- 
liclus   efl  in  inferno  ,    neque  caro   ejus   vidir   corruptionem. 

In  Chrifto,  itàque  verificata  funt  verba  iila,  quando  Sanc- 
titüraam  Caruem  Suam  ab  omni  corruptione  fervavit  libe- 
ram  ,  eamque  è  fepulchro  reaffumens  ,  proprià  virtute  Sur- 
re.xit  ex  mortuis,  monemque  ac  infernum  gloriosè  triura- 
phans  proculcavit. 

At  quoniam  Chriflus  frimidct  dormientium  ,  .  .  .  .  (I. 
Cor.  i^.)  primcgeni'us  in  muliis  fratribus  (  Rom.  8.)  erat 
futurus,  hinc  i'.ives  in  mifericordiis  Deus ,  quibufdum  etiam 
inter  Suiüos  iiaitera  aliquam  e.\iœiœ  hujus  Glori*  concei- 


\\\    n^ultis    Dormitioni    Marice    efl    fiaiilis. 

fan&um  tuum  videre  corruptionem.  Pfalm.  15.  f.  10. 

fit  ;  volenfque  ofiendere ,  quàm  pretiofa  fît  in  confpeêlu  Do- 
mini mors  Sanclorum  ejus,  corjora  plurimorum  ex  iplis  , 
quie  initrumenta  fuerant  Divinie  Gloria  &  fuperemineniis 
Sandlitatis  iplbrum  ,  aut  intégra  ,  aut  pro  parte  fervavic 
incorrupta,  quemadmodum  prob.int  tot  illultres  Sandtorum 
Exuvite  ,  quœ  eiiaranum  apud  nos  exiftunt ,  &  in  quas  nec 
horror  fepulchri ,  nec  tempus  omnium  rerum  eda.x  ali- 
quid  potuit. 

Sed  fi  hac  prxrogativa  creaturam  aliquam  infignire  Deus 
voluit  ,  quantó  magis  eam  decebat  Dciparx  Virgini  con- 
cedi,quïe  reliquos  Sandlos  omnes  longillimo  prœcellit  trac- 
tu ,  atque  inter  illos ,  licut  fol  inter  liellas  emicuit. 

Mortem  quidem  INIaria  guftavit  ,•  fed  non  adinftar  aliorum 
hominura  ,  qui  natu-d  nafcuntur /;7;i  /r.r ,  (  Eph.  2.  )  & 
quorum  anima  cum_  dolore  ac  violcntia  relinquere  cogitur 
corpus  ,  &  amarâ  fcpanitione  deferere  objedlum  illud  ,  e.K 
cujus  amore  turn  in  Adami  noxa  ,  turn  in  muliis  perfona- 
IJbus  faftis   Creatorcm  fuum  ficpc   contemferat. . . .    Noo 


132 

fie  ,  non  fie  mortua  eR  Maria;  fed  Purilfima  Ejus  Anima, 
unita  quidem  Corpori ,  at  Creatori  Suo  adhuc  magis  in- 
time conjunSa  ,  Tabernaculum  Saum  ,  Deo  ità  volente  , 
tantifper  deferuit  ,  dk  in  quodara  amoris  impetu  ,  quem  cor- 
jpus  lequi  non  poterat ,  evolavic  ad  Deum  ,  Corpufque  Suum 
in  Gloriam  prtccucurri:  ;  adeô  ut  Mors  Marias  nihil  pœnals 
habuerit ,  nihil  arduum  ;  led  potiùs  ex  vehementi  placido- 
que  amoris  xlîu  protefta   lie. 

Aliorum  homiiium  corpora  etiam  poil  raortem  Juftus 
Deus  perlequitur  ;  putrediiii  &  vermibus  illa  tradit  ;  in 
favillas  &  ciiieres  redigit ,  ut  fie  ,  compléta  iltà  deftruftione 
quam  patitur  corpus  peccati ,  reparetur  Divinus  Honor  , 
ad  quem  ledendura  inllrumentum  fuit.  At  hxc  omnia  ia 
IVlanara  cadere  non  poterant  ,  indecens  enim  omninô  fuif- 
fet  corrumpi  cor  illud ,  Sanftillimœ  Trinitatis  Sacrarium  ; 
Sinum  illum  Virgineum  ,  qui  pro  Ilabkaculo  fuerat  Filio 
Dei  ;  Sanguinem  Illum ,  é  quo  humanam  tra.xerat  fubftan- 
tiara  ,  imè  &:  reliqua  Corpons  Ejus  Membra  ,  qux  Divinx 
Gloricc  ac  puriliimo  Ejuî  Amori  nullo  non  momento  fue- 
rant  conlècrata.  Neque  dignus  erat  mundus  poiiidere  Sa- 
cras illas  Exuvias  ,  quœ  terrence  fxcis  nihil  umquam  habue- 
rant  :  Innoccntiilimum  itàque  Marix  Corpus  decebat  elevari 
in  Cœlum  ;  fuadetque  ipl'a  naturalis  ratio  ,  prout  videtis 
Dileftiliimi ,  Gloriofam  Virginis  Affumtionem  ,  quam  ,  ex 
pia  &  antiquiilima  traditione  ,  tota  hodierno  die  concélé- 
brât Ecclelia. 

Sed  Quoniam  ,  ùt  anno  prœterito  diximus  ,  IMaricc 
%'ita  fpeciali  ratione  Sacerdotaiis  vittc  exemplar  elt  , 
fequitur ,  &.  in  Ejus  Morte  ,  qua:  Vita;  femper  cor- 
refpondet ,  invenire  quoque  Sacerdotes  quod  imitentur. 
lit  quidem  ftultum  foret  ac  intolerabile  ,  fperare  Pr ;eroga- 
tivas  illas  ,  qux  foli  3Iaricc  poli  Chriftum  fuerunt  cenceli'x  ; 
attamen  in  leliciliima  hac  jMorte  pro  ea  parte,  qux  Ani- 
mam  refpicît ,  Virgini  aliquatenus  aliimilari  nihil  nos  pro- 
hibe! ;  quinimô  Sacerdotii  Dignitas ,  in  qua  ,  Deo  dame  , 
moriemur  quotquot  hic  fumus ,  idipfum  à  nobis.  expoflulat. 

Sentiemus ,  iateor  ,  in  hora  mortis  peccati  pœnam  ,  du- 
ramque  illam  anima;  à  corpore  feparationem  ,  quam  horret 
natura  ,  experiemur  ;  ubi  contra  traniitus  Marix  ad  Cœlum, 
dulcis  quidam  amoris  impetus  potiùs  quàm  mors  vocari  po- 
tuit  :  fed  ad  hoc  lakèm  prxparare  nos  polfumus  ,  ut  in  Itatu 
Gratix  &afluali  amore  momentofum  illum  tranlitum  pera- 
gamus.  Marix  Corpus,  à  corruptione  fervatum  ,  gloiiosè 
liiit  alïumtum  in  Ccclos  ;  iiollrum  veró  malfa  erit  putredinis 
&  efca  vermlum  ;  fed  hoc  fatis  nobis  lit ,  li  in  Noviliimo 
Die,  induens  Immortalitatem  ,  partem  habeat  in  Refurrec- 
tione  Sanftorum  ,  &  in  Marix  conlbrtio  ante  Thronum 
Dei  coUocetur. 

In  his  igitur  punflis  ]Mortem  &■  AfTumtionem  Mariœ 
imitari  nobis  conceditur  ;  quod  ut  feliciùs  peragamus ,  ve- 
ram  Sanftx  iMortis  ideam  inculcare  Vobis  hoi;iè  propo- 
fui ,  limulque  Meditationi  Veltrx  fubjicere ,  quam  lai's- 
lix  fit  malo  Sacerdoti  fatalis  hie  ad  xternitatem  tranii- 
tus ;  quàra  faultus  contrà  &  exoptabilis  illi  ,  qui  digne 
IVlinillenum  fuum  adimplevit.  Attenilite,  Dileftiliimi,  rem 
enim  tradto ,  ex  qua  Felicitutis  noftrx  fumma  dependet. 

(  Mors  omnibus  homimbus  eji  inevitaùitis.  Heb.  9.  )  Sm- 
futum  eJi  hominibus  fimel  mori ,  pojl   hoc   auitm  judicium,  in- 

quit  ad  Hxbreos  Apoftolus  ;  atque  hx  dux  veritatcs,  qua- 
rum  primam  docet  experientia  ,  alterain  Fides ,  maximi 
j.rofcdo  momenti  funt ,  nec  fatis  ab  homiiie  penfari  valent. 
Morimur  utique  omiies ,  &  live  Jultus  lis,  live  pecca- 
tor  i   iive  Rc.\  ,  live  fulxiitus  ;   tive  dives  ,  live  pauper  ; 


Exhoi'tatio  vlgejima  ténia  ^ 


five  ftultus ,  five  fapiens  »  hanc  femel  fubibis  liominibi» 
pofitara  legera.  Mors  neraini  parcit  ;  nec  auro  ,  nec  argent» 
rçdimltur  ;  nec  Potentiam  raetuit  ,  nec  Majeftatem  :  fed 
Sceptra  xquat  ligonibus,  &  in  iûu  oculi  dejicit  illuflre;s 
illos  humanx  potentix  coloifos ,  è  quorum  imperio  paulô 
ante  pendebat  Orbis  Terrarum  ,  &  ad  quorum  nutum  coa- 
tremifcebat. 

Stemmatis  claritas ,  honorum  tituli ,  fublimitas  fcientiaî  ; 
quidquiddeliciarum  &  pulchritudiuis  habent  creaturœ,- quid- 
quid  in  divitiis  aut  aliis  quibulVis  rebus  occurrit  appe,- 
tibile ,  totum  hoc  périt  morienti,  nec  ampliùs  eorura  ali- 
quid  fupereft  nisl  fumus ,  umbra ,  vanitas. 

Sola  ,  ibla  fuperefi  anima ,  corruptibilibus  rebus  iftis  fu- 
perviftura  ;  fed  hxc  ipfa  ante  feverum  Supremi  ISuminis 
Tribunal  eo  momento  liftitur ,  ubi  rigorofo  fubjeiSa  exa- 
niini ,  Dco  fuo ,  qui  fcrucatur  corda  &  renes ,  rationem 
exaftillimam  reddcre  cogitur  de  omnibus  ,  quœ  cogitavit 
umquam  ,  qux  dixit  ,  qux  opère  peregit  in  corpore  polita  ; 
atque  de  lingulis  dijudicata  ,  pro  meritis  refert  fententiam  » 
aut  felicem  ,  aut  infauftam. 

(  Pojl  mortem  fequiluT  lernbilis  /Cùtcrnitas  ,  qux  expenditur  ) 

Et  hxc  quidem  homini  cuivis ,  etiam  jullilümo  ,  horrorem 
incutere  nata  funt  ;  fed  terribilius  adhùc  aliquii!  conlide- 
randun  hic  venit ,  nempè  iîlternitas ,  qux  hoc  ipfo  tem- 
poris inftanti  inchoatur  ;  id  elt  ,  duratio  illa  Une  fins  ,  quam. 
nemo  noftrùm  coiicipere  ,  nemo  vel  imperfefte  valet  mente 
afTequi ,  aut  imagine  quàdara  adumbrare. 

yÊternitatis  illius  idea  ,  profcûo  nil  nisi  dulce  &  jucun- 
dum  animabus  illis  ofteret ,  qux  jam  de  ibrt>;  lua  fecurx  , 
fcient  fefe  xternùm  cum  Deo  regnaturas ,  &  ab  ubtratc 
domâs  Ejus  inebriandas,  (  Pfaim.  35  )  Quis  enim  non  vei- 
le:: fine  fine  gaudere ,  iinè  fine  pacem  iliam  ^uit  exuperat 
omntm  fenfum  deguftare  !  (  Phil.  4.  )  Scd  eheu  !  quàra  ter- 
ribiliter  c.oncutiet ,  quanto  replebit  horrorè  infelices  Illas 
animas,  qux  videbunt ,  fe  in  xternum  addiftas  Hammis il- 
lis devorantibus ,  atque  in  tremenda  inferni  abylîb  xter- 
nùm ,  Iinè  fine  cruciandas  fore. 

Animx  ifix  jam  folutx  ab  omni  pondère  corporeo,  jam  libe- 
ratx  à  talcinatione  nugacitaiis  qux o/y; //r..-/  buu^,  (  Sap.  4  )  pe- 
rlifl'e  vident  omnes  cogiiationes  iuas ,(  Pfalm.  J45O  totumque 
illud  abiilTe  in  fumum,  quod  fuperbia,  quod  umbitio  ,  quod 
concupifjentia  fuggerebat.  Jam  intimé  conviôx  funt ,  in  fola 
Dci  Poliellione  totam  coniineri  hominis  Felicitatem  ,  at- 
que idée  versus  Creatorem  fuum  violento  feruntur  impetu^ 
quemadmodum  in  fcopum  fertur  fag.c  a  valida  manu  vi- 
brata.  Sed  eheu  !  potentiorem  fentiunt  Dexteram  ,  quas  ip- 
fas  repellit  &  in  turbinem  tenebrofum  detrudjt ,  ubi  hor^-- 
ror  ,  ubi  tormenta,  ubi  ignis  inextinguibilis',  ubi  mala  qux-^ 
vis  ipfas  xternùm  obruent ,  xternùm  cruciabunt. 

31ortem  invocubunt  animse  illx  ,  fed  In  vanum  ,  quia 
mori  non  poterunt.  Nil  proderunt  lacrymx  ,  Imgulius , 
ejulatus  ;  quia  prxteriit  Mifericordiœ  tempus,  &  projeftx 
funt  in  caminum  ignis,  quem  accendit  furor  Domini ,  qui 

ardibit  ufque    ad  inferni  i.ovjjima.  (  Deut,  32.  )   Atque  inter 

hxc  omnia  nulla  fpes  fulgebit ,  nulla  conlolatio.  Etenim  fi 
prxtcritum  refj-iiciant  tempus ,  redibunt  in  memoriam  cri- 
nnna  ,  qux  rodentem  illum  confcientix  vermem  incitabunt 
iSc  acriorem  efilcieiit.  Si  quod  prxiens  ell  intueantur ,  quid 
eheu  !  fe  oft'ert  undequaque ,  ni^i  tormentorum  horrenda 
congeries.  Si  de  futuro  cogitent  ,  opprimet  hic  ipfos  ^5:^ter- 
nicatis  pondus ,  cujus  imago  femper  verfabicur  ante  oculos , 
ôi  lingulis  raonienti»  experiri  quodammodo  iplbs  co»et  to- 
tam 


quana  in  Fejlo  Jffumtlonis.  B,  M.  V, 


Xtn  Ulam  pœnarura  feriem ,  quam  per  integram  ^ï^ternita- 
teni  fuftinebunt. 

Hcec  ^Eternitatis  recogitatio  in  furorem  &:  defperationera 
miferos  illos  convertet  ,  atque  in  Deutn  ,  cujus  lentiunt 
Vindicem  Dexteram ,  mille  injurias ,  mille  blalphemias  fa- 
ciet  evotnere...  Et  profedlö  quis  illud  ^i^ternicatis  pondus 
terre  valet  ?  Quis  vel  levem  ejurdeni  limilitudinem  adum- 
brare  ?  Varia  in  hanc  rem  adducunt  SS  Patres ,  fed  nul- 
lam reperire  eft  ideam  ,  qux  aliquatenus  pollit  attini;ere  im- 
menlam  iïïternitatis  durationem  :  undè  reilè  concludit  Au- 

guftinus  :  Quidquii  dids    de    iziernitati   minus  diets 

Non  pigeat ,  üileftillirai  ,  hic  iterum  eam  audire  com- 
parationem  ,  quam  adhuc  alias  Vobis  propofui.  l'ingite  tam- 
diu  puniendos  damnatos  ,  donec  formica  quxdam  ,  quïe 
lingulis  tantum  mille  annis  lemsl  compareat ,  greliibus  fuis 
contriverit  hujus  Univerli  montes ,  eoique  œquaverit  folo  : 
jam  quinies  tanttini  ab  Orbe  Condito  comparuilll-t  htee  for- 
mica ,  &  quid,  qu;clb,  perfecilFet  ?  Interim  aliquis  ialtèm 
hic  pollet  aliquando  fperari  finis.  Sed  ponite  ,  jam  mille- 
fies  millies  luijus  formica:  opera  totum  fuille  complanatum 
Orbem  ,  tune  ao.huc  eodem  loco  erunt  damnaii  ,  acli  in 
primo  ^.■Eternitiitis  »c  tormentorum  fuorum  momento  ver- 
larentur.  Ite  jam  ,  &  dicite  ii  poteftis  ,  quid  lit  iEternitas  : 
concipite  ,  quam  immenfn  in  ipia  conprehendatur  duratio. 

Sed  quod  in  vanum  daranati  recogitant ,  id  Vos,  Di- 
leöiiiimi  ,  multo  cum  iruöu  poteftis  perpendere.  Memorare 
novijjl/na  tua,  inquit  Spiritus  Sanftus  ,  (  Eccli.  7.  )  G-  in 
aiernam  non  peecabis.  l-)efcendite  in  iufernum  viventes , 
fed  defcendite  cum  Fide  Viva,  &  animo  ad  tantum  fpec- 
taculum  bene  prœparao  :  annos  xtcrnos  habeiein  mente 
nullum  pricfentius ,  nuUum  etiicacius  datur  açiversùs  pec- 
cata  remedium  ;  nulla  cogitatio ,  qute  à  tantó  infortunio 
iecuriùs  libérer. . .  . 

Interim  in  omnes ,  quotquot  fumus  mortales  ,  femel  illa 
fuperveniet  mortis  hora,  poil  quam  lequetur  Judicium  & 
.Artcrnitas  ,  live  felix  ,  iive  infclix.  Fatulis  hxc  alternati- 
va ,  junfta  cum  inceriitudine  Ibrtis  iiolbx  ,  in  qua  vivi- 
mus ,  ipfa  concuiiit  Sandorum  oifa  ,  &  Juftiilimum  quem- 
vis  horrore  percutera  nata  eft.    Propheta  Job   vir  jimyUx 

C'   reclus  ,   cui   non  erat  fimiiis  in   Urra  ,    (  Job  2.  )   expavef- 

cebat  Judicium.  Ezechias  Rex  optimus,  dum  moriendum 
fibi  audiebat , /?i;i';/....  Hetu  magno.  (iraias38.  )  Contremuit 
Hieroiiymus  lub  cinere  &  cilicio  ,  ad  Vocem  Tuboj  ,  quse 
auribus  ejus  perpétué  infonabat.  Sed  quid  exemplis  opus 
ell ,  cum  res  ipfa  loquatur ,  terribililiimum  quid  elle  Ju- 
dicium Dei,  uti  &  irrevocabilera  illam  Vitte  vel  mortis 
Sterns  Sententiam. 

(   P'igitanduni  femper ,  ne   mors    nos   inveniat   imparatos.    ) 

Vigilandum  itaque ,  Delcaiflimi ,  ne  momentum  ilhid  ,  à 
quo  pendet  fumma  Felicitatis  noftrn:  ,  imparatos  nos  in- 
veniat ;  &  eö  magis  vigilandum ,  quia  Chriftus  ipfe  prajdixit , 
(Luc.  12.)  fe  venturum  ^'ü.;  hora  non  putamus,  licut  fur 
in  nofte ,  folofque  illos  introducturum  in   Vitam  quos. .  ■ 

inventrit   vigilantes, 

Qont  jam  exiftunt  milliones  hominum  in  inferno  ,  qui 
amarimraé  déplorant ,  hxc  à  ie  negledla  fuille  monita  ?  Quot 
vidimus  ipli,  qui  ceciderunt  à  dextris  noilris  &:  à  iinillris 
quorum  hic  fubitaneà  morte  periit  ,  alter  infortunio,  ter- 
tius  in  ftatu  aperte  peccaminofo  ,  quartus  alia  quàvis  de 
caufa  improvidus  &  imparatus  Felices  nos  ,  li  aliéna  exem- 
placautos  nos  reddant  !  Sic  itaque  vivamus  femper  ,  fi- 
cufi  cupimus  mori.  Qualis  vita,  talis  elt  ejus  exitus ,  & 
nimis  prodigus  elTet  Salutis  fuœ,  qui  miraculum  hic  ali- 
quod  in  favorem  luum  â  Deo  e.tpeaarec.  Tota  vita  nolira 


133 

nihil  aliud  iit  oportet ,  quam  continua  ad  mortem  prsepa- 
ratio.  Si  hoc  egiiii.'  reperiamur  in  momento  iito  fatali ,  fe- . 

cimus    fatis  ;  li  fectis    eveniat ,   totum   perdidimus 

Iterum  igitur  atque  iterum ,  Diletliilimi  ,  pra,parate  Vos- 
metipibs  tempeftivé  ad  mortem ,  &:  ideo  recogitate  con-. 
tinuó  quid  à  Vobis  exigat  Sacerdotalis  Status  ,  quomodo 
ad  ipfum  afcendere ,  quomodo  in  eo  verfari  ,  quomodo 
in  illo  debeatis  mori ,  atque  ad  hujus  Ofticii  debitum  uni- 
veriam  vitas  rationem  dingite. 

(_RcpritJdntiitur  mors  Sacerdotis  mail  cum  omnibus  fuis  cir- 
aimjlaniiis  ,■  )  Sed  Ut  hoc  altiùs  inhtereat  animo  ,  &  quo- 
niam  exempla  vivaciùs  feriunt  quam  prtecepta  ,  ideo  in  ima- 
gine Vobis  exhibebo  mortem  boni  &  mali  Sacerdotis  ,  ut 
in  hàc  videatis ,  quid  fugiendum  Vobis  fit  ;  in  alia  ex 
adverlb  quid  fequendum  &  imitandum.  In  hàc  videbitis, 
mortem  ,  qu;^e  Ie  terribilis  nimis  ell ,  terribiliorem  tamen 
fieri  Sacerdoti  ^péccitis  onullo  ,  quam  reliquis  hominibus  ; 
&  contra  boni  Sacerdotis  mortem  fpeftaculum  elfe  fua- 
vitate  &i  confolatione  plenum. 

Repriefentate  itaque  Vobis  ,  Diledliilimi ,  Sacerdotem 
quempiam  ,  qui  line  fanftitate  ,  iinè  zelo  ,  line  fruitu  tranf- 
adtis  in  Sanftuario  annis  pluribus ,  jam  in  ledfulo  doloris 
decumbit  ,  &  in  faucibus  mortis  exillens  prxteritara  vi- 
tam in  memoriam  revocat.  Quanta  Deus  lïone  I  huic  fefe 
olferent  horroris  objefta  ! 

Non  jam  loquar  de  deliftis  &  ignorantiis  juventutis , 
qux  ipli  cum  reliquis  hominibus  pollunt  elle  communia  ; 
fed  tantum  de  indebito  ad  Sanftuarium  ingrellu  ;  de  Mï- 
nillerio  fterili  &  indigno  ;  de  tot  Gratiis,  annexis  Sacer-r 
dotio,  negleöis  ab  illo  &  contemtis  ;  de  tantis  criminibus 
live  ab  ipfo  live  ab  aliis  comraillis,  quorum  fe  reum  auc 
participem  agnofcet. 

Videbit  fcilicet  ,  fe  à  primo  aberràlFe  palTu  ,  &  fine  Vo- 
catione  fine  débita  pricparatione  tamquam  latronem  intra- 
ville  Ecclefiam  ,  atque  na  contaminàlie  fe  Sacerdotii  Dig-  ■ 
nitatem  ,  Sanftitatem  Altarium  ,  atque  eo  ipfo  momento  , 
quo  Sacra  illa  in  eum  diffluebat  Undlio-  qux  Pienitudineni 
Spiritus  Sanfti  in  ipfum  debuillet  elfundere,  videbit  fe 
pruculeâlfe  Dona  Dei  ,  &  thefaurum  irœ  fibi  congregâlTa. 
Veniet  deinde  Minifterii  tempus  fteriliter  &  indig- 
né tranfaiSum.  Sciebat  ,  totara  Sacerdotis  vitam  Divi- 
nx  Glorix  &  Proximorum  Saluti  confecrundam  elle ,  ne- 
que  nugis  aut  fxcularibus  obleftamentis  inquinandam.  At 
ipfe  mortiiicato  vivendi  generi  &c  labonbus  yVpoftoIicis 
pleno  ,  vitam  fubftituit  oiiofam  &  molleni  Tempus  ,  quod 
Itudio  ,  quod  orationi  ,  quod  Charitatis  operibus  debebat 
impendre ,  inutiliter  confumlit  ,•  fua  quxfivit ,  non  qux 
Jelü  Chrifti  ;  levi  obleftamento  ,  fugitïvx  voluptati  iEter- 
nam  fuam  facrificavit  Salutem  :  non  animas  pifcari  itu- 
duit  ,  fed  divitias  &  vitx  commoda  ,  atque  ideó  jam  ante  , 
oculos  ejus  verfantur  omnes  iftx  animx ,  quas  negligcntiâ 
&  ignorantlâ  fuà  perdidit  ,  qux  ambulârunt  viam  perdi- 
tionis ,  &  quas  tam  facile  reduxiflet  ad  /emitara  Virtuiis 
li  pro  IVlunere  fuo  auxiliatrieera  eis  dexteram  porrexilfet. 
Harum  aliqux ,  jam  ante  ipfum  in  iufernum  detrulle  , 
infelicem  execrantur  Paftorem  ,quibus  polleâ  &  alterx  con- 
jungentur ,  novum  fupplicium  miiero  Sacerdoti  illaturœ, 
Harum  voces  jam  infonunt  auribus  moribundi  :  harum  exe- 
crationes  fingultibus  mixtx,  ex  nunc  horrendo  fpeûaculo 
aiiimum  ejus  concutiunt. 

Sed  quid  erit ,  DiledtiÜimi ,  quando  ei  redibunt  in  me- 
moriam tot  profanationes  &  facrilegia  ,•  tot  Qratiarum  quas 
repulit  ,  &  rerum  Sacrarum  ,  quas  indigné  traftavit  ,  per- 
ditiilimus  abufus  ?  Tune  cum  impio  Antiocho  defperabun- 
Hh 


134 

tins  exclamabit  :  (I.  Mach  6  )  Nunc. .  nm'mifcor  rr.alo- 
rum ,  <ju<e  fed  in  JemfuUm.  An^uiit  tk  e.Nterreiit  me  tot 
^acramenta  ,  qutc  lînè  difpolhione  fufcepi ,  &  fine  débita 
pfasparatione  aliis  contuli  :  tot  Sacrificia  ,  qucc  impiiris  ob- 
tuli  manibus  :  tot  Abfolutioiics  ,  in  quibus  Poteltate  Cla- 
vium  mihi  concreditâ  abulus  l'um  :  tot  denique  omilliones  , 
tot  prtevaricationes  in  omni  genere  ,  quibus  me  intcliclter 
perdidi.  Hîcc  ,  inquiet  ,  aiigunt  me  ,  hxc  me  torquent  , 
nunc...  reminifcor  malorum  ,  qux  feci  in  JiruJitUm...  O  eue 
j-ereo   trifliùd  magnd,   (  I.    Mach.  6-  ) 

Intereà  temporis  fuper  infauflum  illum  Sacerdotem  aggra- 
vabitur  IManus  Doiniui ,  &  céleri  gradu  mors  appropiii- 
quabit.  Sed  quid  eiim  putati.s  in  his  angulliis  aüurum  ? 
l'orté  ad  Pœnitentiam  le  convertet ,  &  lacrymis  diluet  prK- 
terita  crimina  ?  Sed  eheu  !  Dileöiflimi ,  auuite  Anibrolium  ; 

^uis  vidil  Clcrlcum  cil  o  ptcniieniiiim  ngentem.  ?  ^^opulares  qui- 
dam ,  iliquit  ,  aliquando  convertuntur  ad,  Diu'm  ,  Sai'erdoies 
aurem  impceniiibiUs   iiumqur.m  ddf.nunt  pccca'C.    Nec    miriim 

rrofc'dô  i  fepè  enim  apud  populares  vivax  interni  reprie- 
lentatio  ,  exhortatio  falutaris  ad  Pœnitentiam  ,  adminillratio 
Sacramentorum  ,  qux ,  dum  faiii  erant ,  reciperc  quidem 
neylexerunt ,  fcdtamen  protanare  timueriint  ;  hxc  ,  inquam  , 
fxpè  fanftum  queindam  terrorem  iplis  ante  mortem  incu- 
tient  ;  fed  quid  hxc  in  mali  Sacerdotis  poterunt  animum  ? 
Ille  jam  dudum  omnem  Religionis  fenl'um  à.  le  excuirit  : 
exhortationes ,  quas  hypocrita  ille  fxpè  per  modum  kuU 
&  theatialis  exibitionis  aliis  fecit ,  eodem  nunc  excipiec 
fpiritu  Sacramenta  jam  pridem  apud  ipium  viluerunt  ,  & 
quemadmodum  ea  profjnare  Iblitus  erat  ,  ità  rursùs  &  nunc 
nd  lliam  damnationem  illa  rccipiet...  Imo  ipfa  Chrifti  Mo- 
rientis  Imago  ,  qua;  tantum  confolationis  Chrilliano  homini 
folet  affeire ,  moribundum  noftrum  in  defperatioiiem  adi- 
get  i  in  eà  namque  al'piciet  Chrillum  ,  ingratitudinis  lummte 
ipfum  accufantem  ,  nec  poterit  adduci ,  ut  confulat  in  San- 
guine è  ^'ulneribus  Ejus  profluente  ,  quem  novit  fe  toties 
impietate  fuà  &  facrilegiis  conculcâliè. 

(  Item  Judicium  quod  ilLirn  feque.'ur.'^  Quid  igiturJlic  eve- 
ïiiet  ?  liifelix  ille  &  obduratus  Sacerdos  morietur  impani- 
tens ,  &  lie  rapietur  ad  Divinum  Tribunal  ,  feveriilimum 
Judicium  fubiturus  Verùm  quid  aget  mifer  in  hoc  loco, 
in  quo  nec  Juftus  ipfe  lecurus  efl!  Pro  fejpfo  nequidem 
habet  quod  relpondeat ,  &  quomodo  refponilebi:  de  tot 
animabus  ipfi  concreditis ,  ab  ipfo  perditis  vel  negleftis , 
t^noTum  pjnguinem...  de  manu  ejus  Chriitiis  requiret.  (  Ezech. 
3.  )  Judicium,  durijjimum  ei  fUt ,  quia  praeTuit.   (  Sap.  Ó.  ) 

Jifulium  'iYfii  da!um  cji  1   &  ideô   muUum  i.uareiur  ab  eo.   (  Luc. 

12.)  Talenta  quœ  tbdit  in  terram  ;  fcandala  qute  dédit; 
Winifierii  Sanctitas*  quara  protanavit  ;  gratiœ  quas  repulit  ; 
Autoritas  Sacra  quà  abulus  elt  ;  bona  qu;e  omilit  ;  peccata 
quœ  non  tantum  ipfe  fecit  ,fed  tlk  iila  ,  qnœ  in  aliis  negligentiâ 
fuâ  &  tepiditate    toleravit  :  hxcom;ia  in  judicium  venient. 

Petet  ab  iplb  Chrifius  :  Quimodo  inirdjli  in  IVJinilterium  ? 
Tu  qui  fcire  poteras ,  Ipeciali  Vocatione  ,  fpecialibus  Do- 
Tiis  ad  hoc  opùs  efle  .'  Quomcdù  vixijli  ?  Tu  qui  debcbas  elle 
Lux  Mundi  &  Sal  Terra;  ?  Quomodo  rexijn  ?  Tu  qui  Palior 
cras ,  qui  ad  Exemplum  meum  Oves  palcere  ,  &  pro  iis 
debebas  animam  poncre.  Ad  hscc  lingida  obniutefcct  mi- 
fer  &  ingemilcet ,  fed  eheu  leió  nimis  I  Et  ille  ,  qui  Ccc- 
]os  aperjre  potefut ,  in  profundum  infcrni  detrudetur , 
cruciandus  tormcmis ,  eó  gravloribus  quô  altiori  loco  in 
terris  politus  fuerat.  Prœda  fiet  &  ludibrium  dœmonum  ; 
^bjeûum  eMecrationis  illorum  qv.o^  pcrdi.îit ,  quorum  liiigul- 
tus  .  i^uorum  improperia  auribus  ipiius  a:ternùm  iufünabunt. 

l'"iniainus ,  Dikdtiiiimi ,  i^uis  eoim  cv  oobisum  horrea- 


Exhortado  vigefïma  terda^ 


dum  fpeûaculum  diutiùs  fuftinere  valeat  !  Horrfta  tamen  1 
per  me  licet  ,  &  contreniifcite  dum  adhuc  tempus  eit ,  ne 
tantunj   Vobis  fuperveniat  inforturrium. 

Sed  ad  laîtiora  tranfeamus  tantifper  ,  ut  ponam  Vobis  ob 
oculos  aliud  quöque  fpcftaculum  ,  in  quo  videbiiis  quanti 
preiii  lit  Vinus  ,  quàm  inteùimabilis  thefaurus  lit  JMinifte- 
rium    in  Sanûitate  vitas  «Si  innocentia  morum  tranfaflum. 

(  Contra   ojlenditur  quàm  dulce  fpeclaculum  fit   mors  Vii  Sa~ 

cerdotis.  )  Accedamus  itàque  ad  lefiulum  ,  in  quo  jacet  Plus 
aliquis  Sacerdos  exhalaturus  animam  ,  quem  thalamo  fponli 
potiùs  quàm  doloris  kttulo  coiiiparavens.  Mortem  quideni 
appropinquantem  ille  cecnit  ,  fed  hanc  ipfam  deliderat  Ju- 
dicii ,  quod  fcquetur  ,  feveritatem  cognofcit  ;  fed  tot  repc- 
rit  undequaque  confolationis  &  fiduciœ  caufas,  ut  fpe  & 
contidentiâ  plenus  vtnturum  Judicem  expcilet.  Eateor , 
ipli  Viri  SamSilTimi  habent  in  hac  iikima  hora  de  quo  con- 
tremifcant  ;  fed  tamen  ,  five  prœfens  ,  live  pra.'teritum  ,  iiVe 
futurum  iiuueantur ,  inveniunt  quo  nioderentur  timorem  ; 
&  pneterea  rigores  mortis  &  horrorem  Judicii  Deus ,  qui 
fervos  Suos  non  deferit ,  Gratiâ  Suâ  alleviat ,  eolque  fo- 
latur  &:  confortât. 

^'erum  quidem  efl,  moribundo  huic  Sacerdoti  in  memo- 
riam redire  dclida  juventutis  &  alla  fragiiitatis  humanas  pec- 
cata ,  qux  etiam  JuRis  fubrepunt  aliquando  ;  fed  hxc  ipfa 
pro.undum  in  illo  excitant  humilitaiis  feiifum  ;  dolorem 
eliciunt  &  lacrymas  ,  qux  tencrum  ejus  in  Deum  aftedtum 
&  gratitudinem  cordis  adaugent.  Canta:  iVlifericoriiias  Do- 
raini ,  qui  eripuit  ipfum  de  orc  leonis  ;  cum  gruiiarum  ac- 
tione  recordatur  Beneficiorum  Ejus ,  iabores  &  fudores  fuos 
in  propitiationem  deliûorum  otiert ,  nec  ampliùs  \V.  Judi- 
cem inexorabilem  ,  fed  ùt  tenerum  Patrem  ,  qui  IMifericor- 
dix  Sinum  pandit,  Deum  fuum   p  xllolatur. 

Jam  videt ,  mox  abltergendas  lacrymas  fuas ,  &  infauflx, 
quam  habebat ,  Deum  otiendendi  potentix  brcvi  per  mor* 
tem  finem  impolitum  iri.  ^■idet,Jam  inllare  ten^pus.quo 
mala  hujus  vitse  ^liternùm  diiparitura  funt  ;  ipfa  verö  mé- 
rita ,  qux  longo  &  ditlicili  Minilierio  libi 'congregavit , 
Immortali  mercede  donanda. 

Imaginationi  ejus  offert  ilfe  prxteritx  vitx  fanons  ordo, 
quam  totam  Divinx  Glorix  &  Proximorum  Saluti  con- 
fecravit  ;  quam  inter  Oiiicia  Charitatis ,  Studium  &;  üra- 
tionem  partitus  eft  ;  in  qua  jugi  fenfuum  mortilicatione  in- 
vigilavit  cordis  fux  cultodix  ,  carnemque  ac  dciide;  ia  ejus 
domando  ,  velut  gencrofus  athleta  ,  ab  omnibus  ablünens, 
perpetuum  concupifcentiis   bellum  indixit. 

Revocat  iibi  in  memoriam  fanfias  illas  exhortationes,, 
quibus  tot  Animas  Chn'io  lucratus  efi  .■  diverii  generis  me- 
dia &  pias  induflrias  ,  quibus  peccatoreà  in  Viam  Virtu- 
tis  reduxit  :  continuas  fatigationes ,  labores  item  &  fudo- 
res ,  quos  in  quxrcndis  Ovi-bus  perditis  adhibuit  .■  irriiio- 
nes ,  ludibria  ,  perfecutiones  ,  quas  exercitium  Pafloralis 
Zeli  in  ipfum  excitavit  ;  pugnas,  quas  fuliinuit  ;  tenc*io- 
nes,  quas  vicit  ;  laqueos  holiiles,  quos  vitavit.  Atque  ità 
viatori  limilis ,  qui  pon  longam  &  periciilofam  navigatio- 
nem  féliciter  appelht  ad  portum  ,  applaudit  jam  libi ,  & 
periculorum  ac  tempeltatura  ,  qux  prxtenére ,  cum  dulci 
confolatione  reminifcicur.  Verbo  ,•  ex;  eritur ,  quàm  jucun- 
dnm  lit  fcrviilfe  Deo  ,  Jpiumque- in  Partem  Heieditatis  fute 
&  Calicis  fui  elegilfe  ;  jamque  inuis  in  corde  fuo  diceniem 
ad  fe  audit  Dominum  :  (Maith.  25.)  Eugd  /erve  bom,  Cf  fida- 
Jis  ,   quia  fuper  fauia  fuijii  fidt'/is  ^J'uj'er   muU.i   te  confituarr» 

Ilanc  porrù  confühtionem  animi,hanc  confcientix  pa- 
cem  ,  nihil  eft  quod  tolicre  pollit  aut  perturbare.  Non  ipfa 
inprimis  propiuiju»  siönis  cogitaiio  ;  hajic  ejii»  piisvi- 


quarta  in  Teflo  Jffumtionis  B.  M.  V. 


Î35 


tTit, liane  defidèrat,  adjliam  toto  vitx  tempore  fe  paravit, 
ïila.Ti  in  omnibus  operibus  luis  prte  ocu'.is  hubuit,  perpé- 
tua mediratione  eam  libi  reiWitii.  famiiiirera ,  &  quomoiio 
iBoricnilum  fit  fcliciter  edoftus  elt, 

Mortem  amat,  quia  humiliter  eam  acceptando  üivinae 
Juftid-.i;  iütistacit ,  Chriftoque  ad  Nutum  Putris  IMorienti 
femetiplura  cüiitbrmac.  Mortem  amat ,  quia  finem  ponit 
fcumuais  niiferiis .  qui  iiberat  à  corporo  peccati,  &  à  quo- 
lidianis  Deura  ofiendendi  periculis  ;  denique  mortem  amat, 
quia  tranlicus  elt  ad  meliorera  vitam  ,  atque  unica  via,  qua 
perveniri  poteft  ad  Regnum. 

Amara  lint  mortis  Ipicula  miferis  illis  mortalibus,  qui  re- 
bus tranlitorüs  afiixi,non  nisi  violtncer  abiildem  poli'unt 
feparari  :  fed  quid  hxc  valent  in  Pium  SacerJotcin  ,  qui 
jam  dudum  ab  his  omnibus  propri?.  voluntate  hiit  avulJus? 

ÏNhindum  ccgi  ur  relinqueie  ;  led  in  illo  vivebat  quali 
lie  niundo  non  etfet  ;  exultubat  in  illo  ,  ficut  in  terra  hof- 
tJli  :  de  fcandalis  tjas  dolebat  ;  prxcepta  &  mores  mundi 
jujiter  tuit  detellatus. 

AufL'ret  mors  ab  ipfo  poiïefliones  omnes  ac  divitias  ; 
fed  nihil  horum  metuit  ;  nam  vel  illis  caret ,  vel  li  quas 
habcat ,  cor  numquam  eis  appofuit  ;  im6  jam  magiiam  illa» 
rum  partem  in  Cccieltes  Thelauros  manus  pauperum  de- 
portavcjunt,  calque  in  Sinu  Dei  lui  cum  ulura  recupe- 
rabit ,  &  Vctis  L'ivitias ,  quas  amavit,  pollidere  incipiet. 

Sed  an  forte  movebunt  iplum  Dignitates  &  Tituli ,  qui- 
hns  fulgebat  in  Eccleüa  ,  &  quibus  jam  brevl  Ie  fpolian- 
dum  vuet?  JMulto  adliuc  minus,  üilcuiffimi  ;  hxc  enim 
omnia  tamquam  onus  alpexit ,  tamquam  pondus  aggravans , 
quo  fe  gaudet  liberari.  Nee  etium  dunor  ipfi  accidet  fe- 
paratio  co.pcris  ;  hoc  quippè  corpus  carnale  tamquam  in- 
fen  ;flimum  inimicum  traftavit  ;  quinimö  e.sire  cupic  de  hoc 
crgaliulo  ,  in  quo  exul  &  capcivus  dciinetur  ;  düVumpere 
anhelat  terreitria  vincula  ,  quibus  impatiens  alligatur  ;  de 
eorpore  mortis  hujus  liberari  fe  rogat ,  dejidtrium.  habtns 
dijjolvl  ^   L'  effi    cu-n    Chnp    {  Phil.    I.  ) 

Si  qu^d  ipfum  remorari  foU'et,  ibret  id  inique  Paternus 
crga  üi  es  fuas  amor  ;  araor  erga  Filios ,  quos  parturivit  , 
&  in  Ckrifio  Jefu  genuit ,  (1.  Cor.  4  )  &  quos  jam  orpha- 
nos  line  patre  relifturus  elt.  Pro  illorum  quidem  Salute 
promovtnda  cum  Divo  Manino  nee  laborem  recufat ,  nee 
etiam  diuturnius  ,  fi  opàs  effet ,  fuiUnere  exilium  ;  fed  cum 
non  ità  Supremo  Nu  mini  vifum  lit ,  pro  hereditate  iplis 
relinquit  fpirituales  fuas  inftruftiones,  exenipla  virtutum  , 
benediftiones  fuas  &  vota  :  ja;nque  brevi  ali'ociandus  illis, 
quos  ex  Ovili  fuo  ante  fe  prreniilit  in  Ccelura ,  ad  Exem- 
plum  Chrilti-fuperlütes  .<-Eterno  Patri  coramendat  :  (Joan.  17) 

P^!er  J'nncle  ,  f^rva  eos   in    nom'ine  tuo  ,    quos    deJ.Jli   mih:  , 

eamdem  continuaturus  poftulationera  ante  Thronum  Dei, 
donec   &  ipü  Pafïori   fuo  jungantur 

Ab  omnibus  iràque  expeditus  ad  folam  Supernam  Pa- 
triam  anhelat ,  intuens  Mercedem  ,  pro  labcribus  luis  juxtà 
Chrifti  promilTa  brevi  retnbuendam  ;  &  interim  Chriltianâ 
fiduciâ  ac  Divinâ  confola'ione  YÏeT\us,  curfum  conjummaTÎ , 

inquit  ,  [  II.  ïim.  4.  )  fij^m  fcrtavi.  .  .  L.tra.us  fiim  In  his  , 
quiz  dicla  funt  mihi  :  in  domum   Domini  ibimus  ;  (Pf  121.) 

jamque  impatiens  morx  extinöos  pene  oculos  levât  in  Ccc- 
lum  ,  &  cum  Siraeone  exdamans  ;  (  Luc.  2.  )  Nunc  dirrn- 
tis  J>rvum  tuum  Domine,  in  amplexu  Judjcis  fui  ac  Spon.i 
fiam   animam  efiundit. 

Tam  pretiofx  morti  correfpondet  Judicium.  Chrifius 
Cooperatorem  ,  Amicum  ,  Mimltrum  Suum  benigno  exci- 
pit  vultu  ,  de  Mercede  fecurum  Veddit  ,■  &  li  quid  fortè 
iuperJit  expiandum  piacuiaribus  flammis  ,  illw  brev»  pur» 


gatum  ad  regnum  fuum  evocat ,  ik  ALittûï  Corona  fer- 
vum  fidelem   condecorat. 

De  hoc  Glorix  pon /ere  ,  nihil  hodiè    dicam ,  Dileflilli- 

ml  ;  proxlmâ  vice  ,  li  Deus  dederit  ,  latius  de  iilo  habitu- 
rus  Sermonem     IIoc  folum  liceat  hic  addere  :  fcilicet,  ficut 

olim  Chrilius  (  Col  3.)  exjoUans princijnius  ,  C-  fotfJi.ites  , ... 
(  Eph.  4   )  Aj'cauüns   in  altum   captivam   duxit  naytivtiaum  , 

ità  non  abfimilem  Triumphum  agit  Sanftus  ille  Sacerdos, 
cui  in  üccurlum  veniunt  omnes  Animce  ,  ejus  curâ,tjus 
laboribus  in  Cœium  dedudlce  ,  congratulantes  Paifori  luo 
&  gratias  agei'tes,  eal'dem  cum  ipfo  contiuuaturx  ,  &:  Glo- 
riam  ejus  in  ^-Eternum  aufturie. 

Sic,  Dileflufimi,  (ie  moriuntur  Jufti  &  Sanöi  Sacerdo- 
tes  ;  &  lic  möri  lucrum  elf  ma.ximura  ;  nam  poftquam  in 
mortali  hac  vita  dulcedinem  degultàrunt  ,  qux  etiam  in 
anguitiis  &  tentationibus  acerrimis  comitari  folet  Filios 
Dei ,  de  gaudio  in  gaudium  tranfeuiit ,  de  pace  in  pacem. 
Fiant  :  faxit  hoc  IJeuS  !  Fiant  novijfima  noltra  horunt 
fimit-a.    (  Num.    23   ) 

(  JitcapituUiio,  )  V'idifiis  jam  ,  Dileftilljmi ,  quàra  terri- 
bili»  lit  mors  ,  quàm  terribile  Judicium  mali  Sacerdotis  : 
vididis,  quö  eum  ducant  ignorantia  ,  focordia  ,  vita  indif» 
cip.inata  ,  détenus  Zeli  <k  Charitatis ,  ik  quomouó  nugne 
fxculi  ,  deleftamenta  qux  moneiito  tranfeunt ,  paululum 
meilis  quüd  guftat ,  in  caput  ejus  inielix  ^r.ternitatem  con- 
gerant  tormciuorum,  atque  in  hujus  habetis  exemplo  ,  quid 
vitundum  Vübis  fit,  tSc  omni  co.iatu  fugiendum. 

Vjdiftis  ex  adverfo  in  Boni  Sacerdotis  exemplo  ,  quan- 
tam  in  extremis  conlblationem  afterant  fanfta  vita  ,  &:  Paf- 
toralis  Otlicii  partes  ad  amulfim  adimpletx  ;  quàm  amabi- 
lem  faciant  mortem ,  quantum  allevieut  Judicium  ,  quàm 
gloriofum  ad   Cœlos   tranlitum  procurent. 

{  Similiiudo  imer  htinc  morttm  Cr  Dormiùonem.  Deiparx.  )  NeC 

dubitavi  hoc  Vobis  fpeftaculum  proponere  eo  tempore  ; 
quo  Dormitionem  Deiparx  &  Triumphalera  Ejus  AITum- 
tionem  cum  Ecclefia  recolimus.  Etenim,  fi  exceperis  fpe- 
ciales  Prxrogativas ,  qux  Soli  incomparabili  \irgini  con- 
ceüx  funt ,  cum  nullo  altero  mortaüum  comraunicandie  , 
quid  reliquum  eR  in  hac  Sanöi  Sacerdotis  morte,  quod 
non  fit  INlarix  morti   limilinium  ? 

Maria  raoriens ,  intimé  femper  fpiritu  conjunÜa  Deo 
fuo ,  anhelat  ad  Gloriam  ,  nihil  habens  in  terris  ,  in  quo 
animus  fuus  quie'.cere  valeat.  Sacerdos  vero  nolter  ,  jam 
dudum  corde  fejunftus  à  lerrenis  omnibus,  ardenter  dif- 
folvi  deiiderat  &  elfe  cum   Chrilio. 

ÏMaria  iiullam  guRans  mortis  amaritudinem  in  excefiu 
Amoris  in  S:num  Filii  tranlVolat.  Sacerdos  nofter  moitem 
quidem  guftat,  fed  dulcem  &  fuavem,  &  Amore  inflatn- 
matus  in  amplexu  Salvatoris  obdormit. 

Maria  Triumphum  agit  comitantibus  Angelis ,  propè  So- 
lium  SS.  Trinitatis  fupta  creaiuras  omnes  collocaniia.  Sa- 
cerdos nofter ,  occurrentibus  &:  gratulantibus  Animabus , 
quas  ante  fe  in  Cœlos  tranfmifit ,  Gloriofus  excipitur,  do- 
randus  Corona  fuper  millenos  alios  Jufios  excellentiori 

Marix  Corpus  Purilfimum,  in  quod  nihil  umquam  pec- 
catum  potuit,  Animam  lubfequi  oportebat,  &  ab  iijccT- 
r.ptione  fervatum  in  Ciclos  transf.rri.  Sacerdotis  noftri 
corpus  experitur  quidem  peccati  pœnam,(lin  cineres  ac 
favillas  redigiiu;- ;  fed  &  aliquando  refurget  incorruptum-, 
&  tamquam  Ueila  inter  reliquas  lueidior  ,  fulgebit  in  per- 
pétuas ^ternitates. 

Sic,  Dileaiiiimi ,  fie  decet  mori  Sacerdotem  Chrilli ,  ad 
exemplum  Mrginis  ,•  eademque  hxc  Vobis  paratur  Féli- 
citas ,  idem  obtinget  Honor ,  fi  (  ut  adhuc  alias  ^'os  e^- 
bor[a:us  fum)  ad  exwnplum  Virgiois  vivatUj 


136 


Exhortatio   vigefma  tertla,  &c. 


Vfquegiw  igitnr  gravl  corih  f  ....  (  Pfalm.  4.  )  Hora  e/l 
jam  .  . .  de  fomr.o  furgere ,  ^  Roti).  13.  )  aique  eas  Vobis  pa- 
rare Virtutes  ,  quas  Sacerdocalis  Diguicas ,  quas  Pallo- 
ralis  OHicü  debkum  à  Vobis  requiret. 

RIomentaneus  tantum  exigitur  labor  :  ut  œcernùm  gau- 
deatis  ,•  momentaneum  certamen  ,  ut  in  ïeternum  triuniphe- 
tis  :  &  atiliuc  in  hoc  iplo labore,  in  hoc  iplb  certamine, 
qaietem  experiemini  &  pacem  ,  qutt  èxupemt  omnemjinjum; 
(  Phil.  4.  )  i'Ulcedinem  degultabitis ,  <\\xx.  fidèles  Chrilti  i^Ji- 
niftros  Iblari  folet ,  &  in  mediis  Tui  IVluneris  difticultati- 
bus   lullinere. 

(  EpiluGUS  )  Iteriim  igitur  atque  iterùm  Vos  rogo , 
Dileflidimi ,  vitam  Marix  perpendite ,  ut  tanto  Exemplari 
&  Veltram  contbrmetis.  Oriiate  \'os  Mrtutibus  ,  quibus 
Ipfa  fuliit  ;  accendite  in  corde  Veftro  Ignem  illutn  ,  qui 
i^Iariam  conlumlit  :  lic  dignè  coletis  Virginem  ,  non  ore 
tantum  ,  led  vitâ  &  moribus  \'ertris  :  fic  cum  Virgine  vi- 
vetis  ,  lic  cum  Virgine  moriemini. 

Quod  ut  teliciùs  Vobis  l'uccedat  ,  filiali  afFeflu  confe- 
crate  Vos  ISlariïc  ,  Iplam  in  Ipecialem  Patronam  &  Pro- 
teftricem  aflumite.  Fons  eft  Milericordia;,  DiltributrixGra- 
tiarum  ,  Spes ,  Auxilium  &  Mater  Chriilianorum  omnium  , 
fed  pnccipué  Sacerdocum  ,  in  quibus  Filii  lui  amat  Ima- 
ginem  ,  reveretur  Poceftatem. 

Patrocinium  nullum  pcteniius  excogitari  poteft ,  nuUum 
ad  Salutem  aiïequendam  etlicacius.  Quid  enim  Matri  Suce 
negare  poterit  lilius  ?  Quis  peribit ,  ii  iVlaria  pro  ipfo  in- 
tercédât ?  l'reiideat  intcrnus,  oblatret  hxrelis  ,  rideant  im- 
pii  ,  fcandalizeniur  male  teriati  Chriltiani ,  dum  Maria;  Cul- 


tus  commendatur  ,  dum  Virginis  Patrocinium  extcUkur. 
Cultus  ille  cum  Eccleiia  natus  eft  &  crevit  :  teftantur  hoc 
tot  ipfi  dicata  Templa ,  tot  FelHvitates  &  Sodalitia  Ejus 
in  honoremin-^ituta.  Nee  nova  hccc  funt  Maritc  Encomia  : 
nam  li  piimorum  ücculorem  conlulas  Patres  ,  Ii  Athaiiafios, 
Balilios  ,  Cfaiyrofiomos  ,  AugulÜnos  ,  fi  deinde  Anlelmos 
&  Bernardos  audias  ,  uno  ore  ,  ubi  de  Virginis  loquun- 
tur  Patrocinio  ,  fatentur  Ie  verba  invenire  non  polie  ,  qui- 
bus, ut  parelt,  PotentiamEjus  extoUant ,  &Marlani  Cul- 
tus utihtatem  Fidehbus  inculcent.  Sinè  Pietate  in  ^lariam 
uulla  veva  ei  ac  lincera  Devotio,  nee  ullum  invenies  in- 
ter  illulh-iores  Sanftos ,  qui  non  tueri:  inlignis  MarixCul- 
tor,  Ejulque  honoris  defenlbr  acerrimus 

Audete  igitur  ,  Dileftuiimi ,  audetein  hac  materia  quan- 
tum poteftis.  Plena  cum  fiducia  accurrite  ad  Virginem  ,  ut 
lub  Ejus  Patrocinio  tuti  litis.  Chriltiani  eftis  ;  Sacerdotes 
aliquando  eritis  ;  in  Domo  Virgini  dicata  hahitatis ,  &  jam- 
forte  miilena  ,  Ipla  intercedente  ,  à  Deo  recepiltis  Bene- 
ficia. Ecce  quot  tituli  'N'os  devinciant  ,  ut  genuini  litis 
Marias  filii...  Securi  iiàque  fub  Patrocinium  Virginis  Ma- 
tris  contugite,  led  lincerus  lit  Cultus  Veller  ;  huc  eft,  lau- 
dandü  &  invocando  IVJariam  ,  prima  cura  Veftra  lit  JMa'^ 
ternâ  Ejus  Ibllicituciine  dignos  Vos  reddere  ,  quod  pro- 
fefló  non  aliter  fiet  ,  nisl  ad  Sanditatem  morum  alpiretis, 
&  Virtutes  Marite  toto  conatu  imitari  ftudeatis.  Tur.c  de- 
miim  vivetis ,  iicut  vixit  Maria;  tune  obdormietis  in  Do- 
mino lient  obdormivit  Maria  ;  tune  ad  eamdem  aflumti  Glo- 
riam  ,  Feltivicatem  '  quod  Yobïs  det  Deus  )  cum  Ipla 
cel;brjbi:is  in  Ctclis   Ecternùm  duiaturam.  Amen. 


lU^ 


EXHORTATIO    V  I  G  E  S  I  M  A    Q  U  A  ïc  T  A  ,    Q  U  A  R  T  A 

IN    FESTO    OMNIUM    SANCTORUM. 

San6li ,  &   quidem  foli  Saiicli  ,  tam  in  hac  quàm  in   altera  vita  Felices  fuut. 
Bcaü  immaculati  in  via  :  qui  ambulant  in  lege  Dominl.  Pfalm  118  t  l 


Xj  Eatitudin'IS  feu  Felicitatis  defiderium  adeö  intenfum 
homiiii  indidit  naturce  Creator  ,  ut  ,  quotquot  fumus  inorta- 
les  ,  nolle  beatos  elle  non  poiiimus.  In  hunc  etenim  finem  ac- 
tiones   omnes   noltras    dirigimus ,  ut  ex  iis,  qu:e  agunus , 
aliquid  felicitaiis  feu  beatitudinis  nobis  accédât.   Se^!  proh 
dolor  !   quam  multi  turpiter  aberrant  in  hoc  pun£lo  1  nam 
quamdiu  vanitati  &  raiferiis  huraanx  conditionis  lubjicimur, 
fiCpè  ftifcinatio. .  .  nugaciiatis  oij'curat  hona  ,   (   Sap.    4.  )   & 
ab    hac   fafcinatione  ieduüi  ,  defleftimus   à    Vero   Bono  , 
nt  umbras    ampleitamur ,    ut  fumo   &    vanitaie  palcanius 
animum  ;  atque ità  in  iis  rebus  felicitatem  quœiimus ,  qux>, 
brevi  corrumpendx   &  periturx  ,  nullam  Verce  Beatiiudi- 
nis  portionem  adferre  poHünt  animcc  ,  xternïun  his  omni- 
bus fuperviftune. 

Tanta  quippé ,  Diledlilümi ,  tanta  eft  humani  cordis  ca- 
facitas  ,  ut  Solus  Deus  ,  Immenfus  ,  Ü^teriius ,  Incommu- 
tabilis  ,  dtlideria  ejus  adimplere  poiiït  ,  illudque  perteûâ 
Beatiiuduic  latiare.  Quod  quidem  pluribus  argumentis  Vo- 
bis iüculcare  nequaquam  necelfarium  judico  :  docet  enim 
hoc  Fides  noftra  ,  docet  ipla  ratio  :  &  dicite,  quxlb  ,  quo- 
modo  poüibile  lit ,  ut  fpiritus  numquàni  moiiturus  illurum 
rerum  puüeliione  beatu^  elTe  valeat ,  quas  videt  longe  in- 
fra  Ie  politas ,  &  quibus ,  etfi  per  plura  duràlTcnt  l'oecvila  , 
aliquando  tarnen  Ie  novit  deftituendum  ,  dura  interim  ipfe 
immortalis  öc  incorruptibilis  seternitati  refervabitur  ? 
Illi  iguur  foli  Beati ,  illU  foli  Felices  ,  qui  Deo  ,  propter 


quem  poftidendum  creati  funt ,  conftanter  adhaerentes  ,io 
hoc  unico  objtito  Fellcitatem  fuam  qucerunt  &  invtniunt. 
lidiiti  itaque  irnmacuL^ii  in  y'ia  :  ijui  ambulant  in  iige  Domini. 
(Pfalm.  118.)  Beati  heroës  illi  ex  omni  natione  &  iexu , 
qui  per  Jultitise  traiiiiie'.u  incedentes ,  ad  Regnum  uEter- 
uum  pervenerunt ,  quorum  Palmas  &  Triumphos  feftivis 
plaufibus  hodiè  célébrât  Mater  Eccleiia, 

Ilorum  fummam  Felicitatem  proMenti  diöione  tantifper 
e:\ponere  aniuius  eit ,  Diltftiliimi.  Et  quidein  nullus  inve- 
nitur  iuter  Chriltianos,  qui  de  Sanflorum  in  Cœiis  Feli- 
ciraie  dubitet  ;  iniü  qui  non  credat  &  agnolcat,  hanc  ip- 
forum  lbrten>  unicum  elfe  Boii urn,  quod  homini  poft  hanc 
vitam  fperare  liceat  &  defiderare  :  undé  dum  de  Cœlorum 
gaudiis  audunus  ,  a<i  h^c  audiia  (  ïit  inquit  Gregonus  ) 
inarJeJ'dc  animus  ',  jamqut  illic  cupit  aj]tfiers  ,  ubi  fi  fpzrat 
Jinè  fine   gaadcre. 

Verum  non  tam  reöè  fentiunt  multi  dé  Felicitate  Sanc- 
torum  ;  qua;  iplis  etiara  in  hac  vita  obtiugit  ;  dum  expo- 
liti  teniatiunibus ,  œrumnis ,  certaminibas  ,  continuo  cum 
dxmone  &  carnis  corrnptione  ludiantur ,  atque  intrà  fe 
ingemifcentes  exclaman:  cum  Piopheta  Regio  :  (Pfalm.  16.  ) 

Prof  ter  verba  tabicrun:  tuorum  ego  cujiodivi   vias  duras  :   nihU 

aliud  exoptances ,  quàm  ut    quantocius    liberentur  de  cor- 

pore   monis  hu;us.    (  Rom.    7.  ) 

Has  pugnas ,  h.ec  certamina  muTti  exhorrent.  Perpétua 
carais  mortificatio  ,  oratio  aliidua ,  jeg'unia  ,  fenfuum  ciri^ô- 

dia 


quarta  in  Fejîo  Omnium  Sanctorum. 


137 


tfia,  &  quidquid  ad  perfeftœ  Virtutis  exercitium  fpeflat, 
res  multis  vuletur  intolerabilis.  Sanöorum  in  hoc  mundo 
vitam  triftitià  &l  amaritudine  plenam  eflè  exiflimant ,  Virtu- 
tifque  imaginem  lub  mœlla  &  hil'pida  facie  fibi  reprxfen- 
tantes  ,  terra  ifta  ,  inquiunt  (  Num.  13.  )  dcvorat  habuato- 
re.f  fuos.  . . .  Ne^iiüijuam  ad  hunc  populum  valemus  izl'cendd- 
re.  Atque  ità  accidit  ,  ut  multi  cum  exploratoribus  Moyfis 
loquentes  ,  etiam  cum  ipfis  iii  deferto  pereant,&:  numquam 
perveniant  ad  Terram  Promillam,  cui  tam  fallaciterdetrahuiic. 

Has  falfas  ideas  eradicare  necelle  e!t ,  &:  contra  iilas  pra> 
niunitum  elle  oportet  Chnftiani  hominis  animum  :  quaproter 
Dileuiliimi,  breviter  expendemus  hodiè  utramque  Sanöorum 
Felicitatem  ;  &  illam  ,  quam  experiuntur  ,  dum  hic  certaiic 
in  terris  ;  &  illam  ,  qua  gaudent ,  dum  yEternùm  Triamphant 
in  Ccclis  ;  ut  ità  pateat ,  Sandos  Iblos  elle ,  qui  verè  & 
conftanter  Felices  lint  ac  Beati  ,  &  nos  ,  hujus  Felicitatts 
Kniulatores  l'aâi ,  ad  Eorum  inütationem  provoceraur  & 
accendamur. 

(^  Mundus  promtttit  fenfibilia  bona  ■,  qax  deleclant  y^  Solet 
mundus  hominum  corda  in  partes  fuas  attrahere  proponendo 
iplis  ob  oculós  quidquid  ad  lenfuum  deleftationem  &  vue 
hujus  commoda  pertinet.  Carnales  voluptates,  honores, 
riivitios ,  totumque  illud  agmeu  deliciarum  ,  quibus  immer- 
fos  videmus  homines  jecundiim  carncm  viveütes  ,  hxx  prœ- 
niia  ,  funt ,  quae  amatoribus  fuis  promittit  mundus  ;  hce 
rofte  funt ,  quibus  caput  eorum   cingere  feltinat. 

(  Chrijïus  cruces  Cf  vexatioiics  )  Chriltus  autem  feftatores 
Suos  non  aliâ  lub  conditione  in  Suaxn  tutelam  recipit ,  nisi 
renunticnt  illis  omnibus,  quce  corruptx  natune  blandiuntur 
neque  alia  iplis  in  hoc  mundo  promittit  pra:mia,nisi  cru- 
ces,  tentationes,  vexationes ,  perfecutiones  :  verbo  ,  lieu: 

oporluii  pati  Chrijlum  ,  &  ità  intrare  in  gioriam  fuam  (  Luc.  24  ) 

ità  &  Viam  Crucis  calcari  vult  à  Difcipulis  Suis ,  ut  ad 
Kegnum   iplis  paratum  perveniant. 

(  Hinc  opinio  Difciputos  Chrijli  iitfelices  ejjfe  in  hoc  mundo.  ) 

Dilparem  hanc  amatorum  mundi  &  Difcipulorum  Chrifti 
fortera  fi  quis  inattente  &  fecundùm  carnis  placita  conli- 
deret ,  facile  libi  imaginabitur,  homines  illos,  qui  carnis 
curam  faciunt  in  dejideriis  fuis ,  (  Rom.  13  )  faltem  in  hoc 
ficculo  feliciorcs  elle  ,  magifque  contentos  ac  quietos  ,  quam 
Amatores  i  Hos  Crucis  Chnlti ,  qui  jugiter  contra  iiaturam 
luilantur ,  qui  mortificantes  in  femetipiis  membra  fua  ,  & 
abnegantes  quidquid  arridet  fenfibus  ,  femetipfos  vivos  quo- 
dammodo  affigunt  Cruci ,  atque  ità  in  continua  malorum 
tolerantia  ,  in  patientia  in  cruciatibus,  in  triftitia  dies  fuos 
videniur  tranfigere. 

Quis  itkque  non  exiftimet ,  fervitutem  mundi  deliciis 
plenam  elle  ;  Chrifti  verö  Jugum  durum  efle  ac  homini  in- 
tolerabile  ?  Et  tarnen  ,  Diköillimi,  Ipla  Veritas  in  Evange- 
lie  exclamât  :  (  Matth     1 1.  )  Jugum mcnm  fuave  ejl  ^C-  ' 

onus  mtum  live. .  ,  .  Tollite  jugum  meum  fuper  vos  ,  .  .  .  C- 
invenieiis  requiem  animaUus  vejiris.  (  Et  tarnen  Chrifii  Jugum, 
fuave  ejl.  )  Jgiiur  aut  Chriilus  nos  faUit  (  quod  vel  cogitare 
iiefas_  eft  )  aut  mundus  il>:  caro  fub  falfa  bonorum  fpecie  nos 
decipiunt  ;  &  loco  deliciarum  ,  quas  oltentant  amatoribus 
fuis ,  gravilhmas  jpfis  prtcparant  compedes  ,  &  in  durilliraam 
fervitutem  redigunt  illos,  quibus  turpiter  illudunt. 
_  At  profcftó  veriliimum  elle  hoc  Chrilii  efl'atum  facile  repe- 
fiet,  quifqiiis  perfpicaciori  oculo  fortem  examinaverit  il- 
lorum  hominum,  qui,  terrenis  inefcati  deliciis ,  requiem 
fuam  in  iis  repolitam  judicant ,  atque  in  hllce  perituris  re- 
bus ,  negleftà  Lege  Domini,  felicitatem  quœrcre  contcndunt. 

(  Oflinditurfalfvas  mundamt  felicitatts  in  wlupiatibus.)  Tota 

Etcflim    muudana  ftlicitas  ud   tria  reduci  potell  objeila; 


fcilicit  ad  voluptates  ,  divitias ,  &  bonores.  . . .  Horum  aa- 
tem  live  acquilitionem  fpeftes ,  live  poliellionem  ,  reperies 
hxc  omnia  amaritudinibus  multis  elle  circumdata.  Nihil 
jam  de  illicitis  illis  voluptatibus  dicam  ,  qux  hominem  bel- 
luis  aflimilant,  &  turpitudinem  fuam  ac  multipliées  an- 
gores  lecum  ferunt.  Quam  multi  ob  vile  deleftamentum  , 
quod  momento  tranlit ,  durillimis  confcientix  ttimulis  toto 
vitcB  tempore  agitantur ,  &  concupifcentiic  fux  mancipia 
etteûi  ,  famam  &  fortunam  inglorii  perdunt  ,  imù  vitam 
ipfam  inieliciter  finiunt  !  Sed  nee  minus  fallaces  funt  alitö 
quxcumque  mundi  voluptates  ;  pneterquam  enim  ,  quod 
monientanea:  &  ipfic  lint  ac  fugaces  ,  quam  Ixpe  illufos  li- 
mulatione  ,  ac  durillimis  legibus  fubjedlos  fe  vident  earum 
feftatores  1  quam  fœpè  fallbs  inter  amicos  verfantur  !  quam 
frequenter  in  iis  locis ,  ubi  ad  voluptatem  omnia  videntur 
compolita ,  ne  vel  minima  veri  gaudii  mica  invenitur  !  Quam 
frequenter  in  mediis  obleftanientis  inius  in  corde  latent  tri- 
ftitia  ,  gemitus  ,  angores  invidia  aliceque  palliones  ,  quaï 
tyrunnidem  fuam  ibiJem  exercent  totumque  itlum  gaudiorum 
apparatura  amaritudinibus  replent  !  Adeo,  ut ,  li  vera  vellent 
loqui  mundi  amatores,  faterentur  ingenuè  ,  fe  nullam  ex  illis 
obleflamentis  quietem  fperare ,  fed  in  eorum  tumuku  hoc 
unicum  quxrere  ,  ut  fauciato  variis  angoribus  animo  tantil- 
lam  procurent  difiraûionem  ;  &  ideô  numquam  latiati ,  poil 
unam  voluptatem  ad  aliam  tranfeunt,  rursùs  llné  frutti>  , 
priori  fucceliiiram.  Atque  hacc,  milü  crediti ,  genuina  efl 
mundanorum  gajjdiorum  imago. 

Quid  jam  de  divitiis  dicam  ?  Spinas  (  Luc.  8.  )  eas  vocat 
iEterna  Veritas ,  &  meritô  ;  pungunt  enim  potiùs  quam 
delcöent  Qauntœ  pro  iis  coUigendis  eurte,  quanti  labores  , 
quantcc  vigilite  &  anxietates  prceeedunt  !  quanta  pro  iis 
confervandis  intervenlt  follicitudo  !  Nihil  ejl  iniquius  ,  iii- 

quit   Scriptura  (  Eceli.    10.)    quam    amare   pecuniam   ,  quia 

qui  thefauris  fuis  ferael  cor  appoluit  ,  jam  ad  quxvis  fce- 
lera  pro  iis  augendis  fit  pronus  :  deinde  poliéllorem  divi- 
tiarum  non  raro  diiilfimé  torquet  divitiarum  vermis  fuper- 
hia  :  imù  plerïimque  &  avaritia  (  quia  nihil  abjeftius  aut 
infelicius  ')  hominem  ilhim  pecuniarum  fuarum  fervum  facit 
&  inipfo  abundanticc  finu  ,  omnium  mortalium  raiferrimuni 
&  verè  pauperrimnm    reddit. 

(  In  hononbus  )  Si  de  divitüs  ad  honores  properemus , 
eamdem  ,  imó  majorera  hic  reperimus  vanitatis  umbram  : 
multiplex  enim  &  difllcilis  eft  labor  ,  quo  ad  honores  coii- 
fcenditur  ;  periculolb  vcrfatur  loco  ,  qui  in  fublimi  eH 
politus  ;  eóque  magh  patet  invidix  ,patet  inimicorum  telis 
quo  altiùs  quis  fupra  alios  eftertur.  Crefeunt  cum  hono- 
ribus  curx  ,  crelcunt  foUicitudines  &  angullix,  qux  ad 
ipfum  etiam  Regium  Thronum  penetrant,  &  Diadematis 
pondtis  adaugent  Et  quid  demüm  honor  ille  eft  ,  nisi  fu- 
mus  quidam  ,  cui  libertatem  &  quietem  &  commoda  qux- 
vis  non   raro  confecrat  hominum  ambitio? 

Quöcumque  igitur  modo  hxc  omnia  conlideres ,  invenies 
ubique  vanitatem  &  aliliftionem  fpiritiis  ;  quod  &  ipfetella- 
tus  eli  Salomon  ,  (  Eccle.  2.  )  poltquam  ea  omnia  ,  qux  inï- 
menfx  ejus  opes  ,  &  magnilicentia  Regia  ,  &  quidquid  delec- 
tabile  oilerre  poteli  voluptas  ,per  annosplurimos  dcgufiàll'et. 
Nihil  quippe  in  tranluoriis  illis  rebus  invenitur  ,  quod  plenè 

pollit  animum  hominis  faiiare.  (  Omnis  pajjio  femper  inquiéta 
efl.  )  Et  quid  dico  :  fatiare  ?  hoc  quippè  Iblum  ellicit  terrena- 
rum  rerum  poll'ellio  ,  ut  cum  ipia  crefcat  poliidendi  delide- 
rium  ;  numquam  enim  dicit  voluptas-  Satis  ejl  ;  numquaiii 
expletur  avaiitia  ,  numquam  arobitio  ;  imè  vel  unicum  alicu- 
jus  rei ,  quam  quis  appétit ,  deliderium  ,  excruciare  poteli  ani- 
mum ipiius ,  &;  inlipidam  redders  totam  ejus  prxtenfam  feli- 
li 


138 

cicatem  ;  quod  utlque  patuit  in  fuperbo  Aman  ,  qui  cura  in 
fupremo  opum  &  honorum  culmine  eiïet  politus  ,  nihil  ta- 
rnen iiabere  fe  putabat ,  quamJiu  viJerec  iiivilura  fibi  Mardo- 
eh.tum  fedeniem  ante  fores  palatii,  (  iilih.    J.  ) 

(  Omuia  mundïbona  tranfitoria.  )  Demus  tainCH  ,  fi  poffibile 

fit,  aüqueni  elle  aniatorem  fiïculi  hujus ,  qui  deiideria  l'ua 
coinpelcat ,  <Scinillis,  quxpodidet,  conquielcere  videatur. 
Kumquid  &  in  hoc  cafu  ipla  terrenarum  rerum  inftabilitas 
iufficit ,  ut  in  continuo  metu  &an.\ietate  perdendi  illa,  qux 
adeo  ardenter  aniat ,  hic  mifer  verfetur  ?  Amau  ,  de  quo  jam 
dixinius,  (  Kfth.  7.  )  eo  ipfo  momento  ,  quo  Ie  exiltimabat 
ad  lummam  votorum  periigill'e ,  fufpemus  ell  in  patibulo  , 
quod  INIardochxo  paruverat.  Nabuchoilonolor  ,  pollquam 
nagnificatus  ellet  veheraentcr  (  Dan.  4.  )  &  Regiii  lüi  poien- 
tiam  in  altum  lulhilifiec  ,  ejc^ïlus  tuit  ab  hominibus  &  cuin 
bciüis  ferifque  habitans  ,  ficnum  ut  bos  comederc  compuHus. 
Paltaliiir  eàdem  noûè  ,  (  L'an  5.  )  quam  tuinuleiuus  Ok  libidi- 
nol'us  tranlegerat ,  llcyno  &  vità  privatus  eli.  Doniiuatorera 
Orbis  Alexaiidruin  in  iplbiuventutisHore  mors  redegit  in  ci- 
neres,  &  vifioiiis  ejus  ttrminum  poluit  Sed  quid  opus  eft 
hi.oriis/'  (^'uam  multos  nos  ipü  viilimus  ,  qui  in  media  opum 
&  honorum  abundantia  ,  œtate  &  potcntià  liorentes  ,  longam 
iibi  proniittebant  felicitateni ,  Ok  tarnen  in  iniUnti  elca  vermi- 
uin  l'afti  funt ,  &  conculcati  pedibus  illorum  ,  qui  anteà  co- 
ram  jplis  genu  fle61:ebant. 

JHligunt  itàque  vauitatem  ,quiErunt  mendacium  ,  qui  in  re- 
bus tranlitoriis  bcatitudinem  fuam  conlHtuunt  :  (  Momentum 

mortis  yrohat   quand  vttleant.  )    quàmvis  etenim  omnia  hujUS 

jTiuiidi  bona  in  caput  unius  hominis  luppouas  congclta  : 
quamvis ,  eiiam  per  longiiiimam  annorum  teriem  ,  riiientem 
ubique  habuilFet  Ibrtunam  ,  ac  cujuvis  generis  dcliciis  jugi- 
tert'uiliètinebriatus ,  illis  tarnen  omnibus  aliquando  fiuem  ini- 
ponit  mors  ,  atque  ad  hoc  momentum  ,  tamquam  ad  juiiam 
It.iteram  ,  revocandus  eit  illarum  rerum  valor ,  quibus  ama- 
tores  luos  mundus  deludit. 

Tune  rola;  vertuntur  in  fpinas  ,  &:  gaudia  in  nurrorem. 
Tune  exclamare  coguntur  miferi:  S'uc'uuie  fep<jrai nmaru  mors? 
(  1.  lieg.  15,  )  Tune  tlicunt  inira  Ie  gementes  ;  (  Sap.  5.  )  Itf- 

JUii  J'umus  in  via  iniçuiiaiis  &  j'erdiiionis  ,  &  un^bulavimus  vi^is 
d  jJiciLs.  Tune  duplicantur  angultia:  ,  &  terribiles  illi  con- 
Icientia;  remorlus,  qui  leniibilibus  rebus  jam  nequeunt  obcun- 
di.  Tune  denique  Auxmiünt  jbn:num  fuum  :  &■  «;/;(/ in veniunt 
yiri  divitiarum    in   manibus  fuis  ,  (  Plaira.    75  )  /ed    â    Deo  , 

quem  contemlerunt ,  rejefii,  viûimœ  iinnt  niterni ,  &  pixda 
lïammarum  ,  qua;  iplbs  anerniim  cruciabunt.  Ikce ,  Dile6tif- 
limi  ,  ecce  quo  tcndat  iraaginaria  peecatorum  félicitas. 

IXcant  igitur  illfaili  beatum  ..  pofu/um  ,  cui  iutc  funt  : 
(  Plalm.  143)  nos,  Dilefliliimi ,  nos  dicciniis  Beatum  Po- 
puluin  cujus  Dominas  Deus  cjus  Exclamabimus  cum  Pl'al- 
mifia :  (  Pfalm,  39)  Be<ztus  vir  imö  verè  üeatus  &  Felix  ,  etiam 

in  hâc  vita  ,  qui«o«  refptxii  in  vanitaies  <>  infunias  fufns. 
(  Defribirur  felix  tranquiliiias  J  iifi  in  Li^:  fir,t.  )   Date  enim 

mihi  •.  iri:m,coniianter  in  Lege  Domini  arabulantem,illimique 
taz  tifper  cum  homioa  pee'catore  conl'erte  ;  &brevi  apparebit , 
quaista  lil  inter  verain  unius,  ik  falfam  alterius  felicitatem 
difparitas.  /w/ii ,  inquit  Ifaias  (Ifaixj/.)  iju<jji  mnre  fer- 
vens  ,  quod  quicfcere  non  potefl.  Nunc  hüC,  nunc  illo  tur- 
bine quutiuniur  |  &  efi"  :enatic  palfiones ,  velut  totidem  fe- 
ra: belti.e,cor  éorum  crudeliter  riilacerant.  Ubi  contra 
homo  juftUS,  tamquam  /('r/fj-  amiaius  cujiodit  atrium  fuum 
(Luc.  II.)  beltias  illas  tenet  alligatas,  palliones  rationi 
lubjicit ,  rationem  Deo,-  atque  ità  perpetuus  in  iplb  rég- 
nât ordo  ,  &  in  pare  funt  eaque  pojjidct  :  fecuram  mciiteni 
iubet ,  quse  telle  Scripturâ ,  (Trov.  15  )  eH  ^uafi  ju^e  con- 


Exhonatio  vigefima  quarta, 


vivtum.  Pacem  degulïat  ;  fed  pacem  ,  quam  dare  non  potéft 
mundus  ;  fed  pacem,  qutt  exuperat  o'mem  fenfum  ,  (  Phil.  4.  ) 
&i  qua;  foiafutlicitiUt  animus  rationaiis  veré  felix  iiiac  beatus. 

Contra  hanc  animi  tranquilliiatem  nihi  poteit  inconlians 
fortuna  ,  nihil  hoiiiinum  iniquitas  aut  potentia  ;  qnia  res  ter- 
renas,nec  poilidere  appétit  Jullus ,  nee  eas  perdere  metuit. 
Si  honores  ,  ii  divitiïe,li  alia  hujus fasculi  bona  affluant  .ludo, 
nequaquam  illis  cor  apponit ,  led  ir.quantum  perniittit  Lex 
Doiniui,  utitur  creaturis  cum  gratiarum  aftione  ;  atque  hœc 
ipfa  caduca  bona  in  manibus  ejus  inltrumenta  fiunt ,  quibus 
>£terna  Iibi  comparât ,  ôc  Creatoris  lui  Honorem  ac  Gloriam 
procurât. 

Si  ex  adverfo  contingat ,  ipfum  terrenis  bonis  detlitutum 
elfe  aut  privatum  ,  fallaciam  illorum  conliderat ,  &  quam  pe- 
riculose  poliideantur  agnofcens ,  Divinam  in  omnibus  adorât 
Providentiam,  liique  lubenti  anim.o  fefubmittit  :  atque  ideö 
nee  iiiflatur  in  profperis  ,  nee  dejicitur  in  adveriis. 

Nihil  tali  homini  nocere  poted  invidia,  nihil  calumnia , 
nihil  perfecutoris  gladuis  aut  cujufvis  generis   ttrumnx  :  fuf- 

ficit  enim  ipli,  h  per  arma  jujiiti.t  à  dexlris,  &•  à  Jinijlris  ,  per 
g/oriam  ,  &  ignobiliia.em  ,per  iiifamiam  ,  Ù  bonam  fa/nam  ad 
Deum,  (IL  Cor  6)  terminum  cordis  lui,  perveniat,  felicemque 
fe  reputat,(i  pro  Gloria  Ljusaliquid  pati  pollit.Tribulationein 
itaque  paticur  ,  led  non  an^u!tiatur  ;  aporiatur  ,  fed  non  def- 
tituitur  ;  dejicitur ,  fed  non  perit  ,•  &  iuèt  is  ,  qui  furis  eji , . , . 
homo  corrumpatur  :  taniaii  is  ,   qui  intus  efl ,  renovatur  de  die  in 

diem  ,  (  IL  Cor.  4)  gaudeiifque  ailimilari  Filio  Dei ,  monifica- 
twnem  Jefu  in  curpore  fuo  Letus  circumfert,  exclaman  .  cum 

Paulo  :  (  Patior  ,  Jid  ito/i  confundor  Scio  enim  cui  creddi  ,  .  . 
Ile/  bdUis  Jum  conJoLiiione  ifuperubuado  gaudio  in  omni  tribulil- 
tione  nfjira. 

Dicite  jaiUj  DiletllITimi,  an  nonfoliilliin  hac  vita  Beati  finf, 
qai  JuiUtiam  &:  SmiiSitatem  feöantur?  An  non  illa  animi 
tranquiilitas  ,  qua;  Sajiftitatem  ubique  comitatur  ,  folum  lit 
unicumque  Bonum ,  quod  honiinein  in  hac  lacrymarum  valle 
felicem  reiidere  valeat  ? 

Agnoverunt  hoc  ipfimet  ethnici  philofophi  ,licètin  mediis 
gentillitatis  tenebris  conliituti,  quorum  pars  longè  maxima  do- 
cuit,  Felicitatem  hominis  in  Virtutis  exercitio  elfe  quxren- 
dam.  Si  porrö  hoc  eft'atum  ab  iplis  extoiferit  pulchritudo  Vir- 
tutis,vel  folo  iiaturali  lumine  perpenla ,  quid  i'emum  dice- 
inui,  nos  Chriliiani?  Nos  qui  ulteriùs  eognofcimus  duleedi- 
nem  unûionuillius interna;,  quam  Supei-naturalis  Gratia  in 
cordibus  Juftorum  operatur.  (^)ui  ulteriàs  cognofeimus  , 
quanta  lint  Priemia,qu;e  poll  brevem  hujus  vitte  cnrfiim  Juf- 
tis  hominibus  paraiuur  in  Cœlis. 

Sit  itàque  verum  hoc  :  acerbiiiïma  tormenta  ,  mortemqu€ 
duriümia  patii  funt  Martyres,  f  aboribus  ,  mortificationibus, 
fudüiibus ,  -x'rumnis,  ptrfeeutionibus  attenuati  ik  attriil  fue- 
runt  Coufellbres.  Diflicillima  Calütaiis  certamina  fubiverunt 
■\'irgines  Inter  ha-c  tamen  omnla  ,  quiï  natura  exhorret ,  Fe- 
lices  ipli  erant  ac  Beati  ;  nam  in  mediis  tribuhtionibusconfo- 
labatur  ip;bs  tranqaillitas  conleienïiie  :  fufleiitabat  ipfos  Po- 
tins Graiia  Chnlh,  &,  hauneutes  aquas  in  guud  o  de  fomibus 
Sal  a,oris ,  (  llaixc  12  ,  pafcebantuf  mclle  &  lafte  in  terra  ari- 
da,  &  fub  pungentibus  fpinis  fuaviliimas  colligebant  rofas. 
Fluebantquidem  fubinde  jacrymic  led  bcryraa;  amoris,qua- 
rum  dulc^dirjem  folus  expertus  pcteft  credere.  Vcrbo  ;  alpi- 
cientes  in  Remuuerationem  ,  jam  in  terris  pr'Xguliabant  futu- 
rorum  gaudiorum  deiieias, 

(  Longè  udliuc potior  :Ji  Félicitas  ejus  in  altera  ^  Hanc  SanC- 
torum  fortem  ,  cujus  1  elicitatcm  ignorât  mui. dus,  quis  non 
amtt,  Dil  ftiliimi?'yuis  ex  Vobis,  ad  illam  alfequendam  non 
alpiret  ?Seii  quid  demurauit  ,li  nuuc  ad  alteram  lelicitatii 


quarta  in  Fejlo  Omnium  Sanciorim. 


139 


«orum  partem  longè  poiiorem  ,  convertamus  oculos  ;  ubi, 
dcpullis  omnibus  ,  lub  quibus  natura  latii;atur  ,  miienis  Co- 
rona ilonantur  Immort;  li ,  pertefloque  truuntur  gau.iio  ,  nul- 
lis viciiiitutliiiibus  turbando  ? 

(  ILec  dsiiril'i  non  youji  /uc  cogitarl  )  ^'erïini  quando  de  hâc 

alterius  vitscBeatituilint  loqui  incipio,  'Jupefcit  aniiTius,vox 
hceret  taucibus ,  neque  %  erba  invenio  quibus  Seraionem  exor- 

diar.  Qutt  enim  lingua  dicere  ,  vel  qu'a  in  eiUclus  aiperefujficii , 
illa  Supirn.t  Cn'Hnis  quan  <i  fini  gaudui  ?  Angeloriim  Chor.s  in- 
^erdjj'e  ,  cum  Beaiijjlinis  S/iri:i!us  Gloriü  Condiioris  ajjijhre  , 
pro'fenicm  Dii  l-^uUum.  cernere  ,  incircumfcripium  lumen  videre  , 
nullo  mor-is  mfu  ajjid  ,  incorruprionis  perpeiuce  munere  Ltiari  ^ 
quis  inortalium  lia;c  caperc,  quis  hcec  valeat  adumbrare  ? 

Quàm  magnifici»  terminis  utiiur  Scriptura  ,  ut  aliquam  lal- 
tem  hujus  Feiicifli;iiie  \\tx  nobis  fubminilirst  ideam  1  Nunc 
comp  ratione  utiiur  Convivii  Ra^ii  ■  nuac  Regni  cujus  non 
erit  finis  :  (Matt.  13)  nuiic  [''ulgorem  Juftorum  Soli  &  Stellis 
adicquat ,  &  Glonani  eorum  Diadeniati  (peciolo  pretiofi.imiis 
oniato  margarifis  (Sap.  5)  Alibi  exclamât  Pfalmiîta  :  (  Pf.  35) 
Inebriabuniur  al'  ulier,  aie  domus  lux  :  Cf  tomme  voluytatis  lUi-e. 
poiabis  eos.  Alibi  Gloriam  hanc  Ponderi  comparât  Paulus  , 
(II.  Cor.  4",  quafi  lub  tanto  honoris  &  gaudiorum  acervo 
Sanfti  ipli  tatilcertint.  Et  numquid  in  Apocalypfi  ,(Apoc.  11  ) 
quidquid  ad  magnificentiam  conduceie  potefl, in  ununi  conge- 

rit  Jeanne*,  ut  hanc  Cr  ilaiem  Jand.am  J  irufaUm  ...  Iiareniem 
<l:rita,em  Dei  defcnbatP  ...  Lumen  ejus,  inquit,  fimile  lapidi 
freliofo  tamquam  Ijpidi  jafpidis^jicut  cryjïallum,  Sirucluni  muri 
tjus  ex  lapide  jafpiÂd  •  ipfa  verù  civitas  aurum  mundum,  .  Fun- 
damenia  muri  civitmis  omni  lapide i^eiivfo  ornaia..  Civitas  non. 
tgei  Jole  1  neque  iunj  „nam  clarii/is  Dei  d  uminavit  eam  ,  C-  la- 
terna  ejus  cjl  agnus  Ù  porta  ejus  non  cl.iud.'ntur per   diem  :  nox 

tnim  non  tril  iJlif.  IIxc  tarnen,  Dilcftiuimi,  &  alia  quctvis,  qux 
fuggerere  potell  imaginatio  ,  ne  vel  leviter  adumbrare  valent 
puichritudinem  Cœleftis  illius  P.datïi,  &:  voluptai.es,  quihus 
jn  eo  perfruuntur  Sanfti  ;  nam  ,  ipsâ  Scriptura  teüe  ,  (Ilaia; 

64  iSc  I.  Cor  2.  )  oculos  non  vidit ,  nee  auris  .ludivit  ,  nee  in  ccr 
ho-nitiis  cfcendit ,  qute pr^rparnvit  Deus  iis  ,  qui  d,I  gum  illum. 

Kempe  Omnipotemix"  Sure  vires  quafi  in  unum  hoc  in  loco 
colligit  Omnipotei.s,  ut  eas  Beandis  &  laîtificandis  iVmicis 
Suis  impendat. 

Ilic  Sele  videndurn  prxbet  Facie  ad  Facïem  ;  &  quis  ex 
nob;s  ment-e  alTequi  valeat,  quid  fit  Videre  Oeum?  Immenlam 
illara  Pulchritudinis  &  Amoris  AbylFum.'  Creatoris  lui  Pof- 
feOione  hic  iatiatur  anima,  atque  ex  hac  PolTeliions  ,  quali 
quodam  delidarura  oceano ,  inniindatur  :  hic  jam  non  tam 
omnibus  fruiiur  bonis  ,  led  poriùs  în  ipfo  omnium  Bonorum 
Fofite  femeiiplam  quodammodo  depertiit,  &  ip^i  Dei  Beati- 
tudine  Beata  ,  lemper  plena  &  Temper  avida  ,  novas  &  inelfa- 
biles  continuo  degullat  dulcedines.  '  Si  porro,  Dileftilfimi, 
in  hac  lacryaiarum  valle ,  vel  unica  Fivini  Sjnntus  coiifola- 
tio  fufiiciat,ut  xrumnas  quafvis,  cruces  graviiiimas.iir.ó  da- 
ri  iima  tormenta  (  quud  in  ?ilart\'nbus  patuit  )  eura  gaiidio 
fuftineamus  ,  quid  erit  in  Cœlo ,  ubi  non  gu:ta  i.uxdam  dul- 
ccdinis,  fed  integer  deliciarum  Torrens  F'elices  ilias  .ibiiraas 
inuudat  .' 

Omiiem  itaque  ferraonem  atque  omnem  fenfum  e-xceJit  De- 
■cus  illuii,  il!a  Pulchritudo,  illa  Gloria,  illa  Majeltas  Fide 
non  comprehcndïtur ,i)pem  lupergrediiur,  Chérira  e  non  ea- 
pitur,deiid.er!a  &  v<jta  tranfcendit  ;  ac.  «■u-i  po  eit,  iciiin  ari 
non  poteft  Atque  ideó  dum  'de  Ciclelli  Gloria  loquendum  eft, 

fete^miir  CUm  Augultino  :  FudUus  pojjumus  dicere  ,  qU'd  Hh 
nonji!  ,  quam  quid ibi  fu.  Non  eflibi,  inquit  ^mors^  non  eji ibi 
iuclus  j  non  eJi  ibi  laj'uudo,  non  ejl  infirmiias  ,  ,trii  ejlfames^ 
itulLifuis  ,  nulU  ajius  j  nuUii  corruptio ,  nulia  iudi^nauo  ;  ntUla 


tri'lriia.  Ibi  infidia  désmonum  nullee,  lerror  gehenna  procul , 
mors  neque  corporis  neque  anïmet  ^iedimnior.aiit.itis  manere  viia 
jacunda.  Ibi  juvenius  numquum  fenefcii ,  ibi  viia  lerminum  nef- 
cil ,  ubi  de  cor  tiumquum  pallefcii ,  ubi  amor  numquam  tepejcit  « 
ubi f.inilas  numquam  deirefcii.  Ubi dolor  num  uamfeniitur ,  ubi 
gemitus  nii'nquam  uudi:ur,  ubi  trijie  niUil  vide.ur ,  ubi  Ltiitia. 
J'emper  hubeiur,  ubi  mulum  nullum  limeiur,  quoniam  ibi  Sum- 
mum lionum  pojjidetur  ■)  qu:d  cjl  femper  videre  facicm.  Domira 
vin  UI  urn 

(^Ad  tlLim  deberemus  con-inub  fufpirare.)  Atque  utinam  , 
Dileùiliimi  ,  uiinam  non  ità  efiemus  terrenis  aÖldtibus  addifti 
Exaruelceret  uiique  111  nobis  cor  nofirum  dum  de  iumma  illa 
F'elicitate  cogitamus  ,  iSc  non  nisi  flentes  leiieremus  juper  (lu- 
mina  Kabjlonis  ,  (  Pfalm.  13'''.  )  recordantes  Cxeleliis  illius  Ci- 
vitatis  Sion  Relponderemus  interrogantibus  nos  :  Ouomodo 
Ctin:abinius   canticum  Domini   in  terra  aliénai    Anhelantes  ad 

CtElcltem  illam  Patriara  ,  e.Kclaraaremus  utique  cum  gemitu  : 
(  Plalm.  l\())  H  a  milü ,  quia  incoLnus  meus  prolongatus  efl.  .  . 

(  Phil.    I . }    Cupio   dijj'olvi ,    C'  eJJ'e  cum    Chrijlo (  Rcm.  7  ) 

Quis  me  ULerabii  de  curpore  mortis  hujus .'  . .  (  Rom.  ".  )  QuiiTt 
dii&cla  tabeittacula  iu.il  Domine  vir:uium:  Concupijcit  ù"  deficit 
anima  mea  in  atria  Domini..  (Pfalm.  4I.)  Quemadmodum 
defidtr,:t  cervus  ad  fontes  aquarum  :  ità  dejiderat  anima  mea  a4 
ie  Deus  (  Exotl  33.  )  Ojlende  mihi  ficiem  tu.im  .  .  .  Veni  Do- 
mine  &  noli  tardare  :  (Pfalm.  16.  Satiabor  enim  tuuc  ciim 

appaiuerit  gloria   tua, 

Talia  erant  ardentia  Sanflorum  vota  ,  tales  eorum  geraitus. 
Sed  cur  &  nos  lic  non  ingeraifcimus  1  (^uia  nempè  iafci- 
nati  nugacitate  hujus  fieculi  pro  nibHo  habemus  nrram  di~ 
fiderabilem.  Q  Pfalm.  105.  )  Quia  non  afpicimus  in  remum- 
raiionenu...  (  Fleb.  I5  )  In  lurediiatem  illam  incorrup.ibilem  j 
Ù  incontaminatam  ,  C'  immarcefcibtlem .,  qUK  nobis  confer- 
Vatur  in  cceJis...  (I  Pet,  2.  )  Ufquequo  igitur  gravi  cords 
fumus    ,   ut  quid  diiigimus   vanitaiem  ,   &■   qULrrimUS   menda- 

cium  ?  (  Pfalm.  4.  ;  Cur  ad  tanta  torpefcimus  Promilfa  7  Cur 
fortunam  tam  immenfam  ,  Sorttm  adeö  felicem  cum  mo- 
mentaneo  deleiVamento  ,  cum  fallis  &  fugacibus  bonis  com- 
mutamusJ'  Si  terrenx  gloriœ  amor  cor  tuum  exagitet,  homo 
Chrilüane,  numquid  hic  habes  objeftum  ambitione  tuà  multô 
dignius  ,■  Coronam  nempè  Immoitalem  omni  Diaderaate 
Regio  excellent  oremi"  Si  ad  Divitias  anheles  ,  comparare 
hic  potes  Thefauros  immenfos ,  nullis  curis ,  nulli  adver- 
fuari  j  nulli  vicilCtudini  obnoxios.  Si  demum  voluptas  ani- 
mum  titillet  ,  fruéris  hic  puris  &  ineflabjiibus  Ueliciis  , 
qua;  femper  nova?  &:  femper  antiquœ,nec  iinem  habebunt,  nee 
menfuram  Quid  ergo,  caduca  quarris  bona  ,  dum  olferuntur 
ftabilia.'Qidd  iranütoria  vcnarisidum  acquirere  potes  .■■Eierna.? 

(  Arduum  quidem  ejt  iier  ad  'Ulam  Felicitaum,  )  Sed  audio  ( 
Dilefiiiiimi ,  aufilo  obmurmurantem  naturam  ,  quœ  "\'i-.  ia 
Crucis,  qua  perveniïur  ad  Reguum  ,  totis  viribss  reiu^itci 
exhorrefcit.  5<empè  frxnand-.e  funt  palliouib  ;  mortiiic.inda 
caro  ;  renuntiandum  omnibus  ;  odio  habenda  eftipfj  ani.ma, 
ut  loquitur  EvaiigeJium,  (  Joan-  12)  &  propter  Chriilum  pcï- 
cïenda  in  hac  imndo  ,  ut  in  aliofalva  fiat  (  Luc.  9.  j  quoi 
quidem  impoiiibik  libi  reputaut  plurimj  ,  alii  v-ero  ditlicile 
nirnii  &  arduum  exiliimant. 

Sctlabiitpi-ocul  à  iiobis ,  l"^ileftilfimi ,  abfit  tem.eraria  &  ter- 
ribilis  iih  vox  ,  qux-  impoüibüe  reputatid  quod  mand.:t  Deusi 
ad  quod  adjuvat  ;  quod  ,  Gratià  Suà  opérante,  in  tam  im- 
raeijfo  SanSorum  numero  perfeclt.  (  Sed  etiam  Sanciis  cenan- 
dumjuit.  )  Numquid  iii  eadem  Regione  vivimus ,  in  qua  cre- 
verunt  Pal. nee  Martyrum  ,  Lilia  Virgiiium,  CoroaX'  Confel^ 
forum.' Eciam  Sandis  certandum  fuit  cum  iifdem  inimicis,  qui 
BOS  Iigdiè  debeilaüt  ;  ealllïm  pu^namus  pugnas ,  iifdem  adjU- 


140  Exhort.  vigefimaquarta.qmrta  in  Feflo  Omnium  SanSîor urn. 


toriis,  iifdem  armis  uti  pofTumns  ;  eumdem  currimiis  curfum, 
quem  Ipli  tam  féliciter  confummârunt.   Tamquam  igitur  ha- 

bdnics  impofitam  nuhim    lejlium  ,   (  Heb.  12  )  pofl'amus  &  nos 

Eorum    equi  veftigia  ,  &  qiiod  Ipfi  fecerunt ,  imitari. 

Difficilis  quidem  ,  fatcor  ,  hœc  lufta  eft  :  arduum  eft  Vir- 
ttitis  iter  ,  iindique  obfitum  inimicis ,  undique  fcopulis  &  pe- 
riculis  plenum.  Arduum  eli  homini  ,  fub  onere  carnis  cor- 
niptte  &  tragilis  gementi ,  Sandlitatem  afTequi ,  &  CccleQium 
Spirituum  Puritatem  comparare.  Sed  &  Sandti  ejufdem  no- 
bifcum  fuerunt  naturx  ,  cor  habuerunt  uoftro  fimile ,  hoc 

eft  ,  in  malum...  ab  adolefctniia  fua  pronum.   (  Gen.  8.  )   VLx- 

eruntinter  horaines  impios ,  inter  feduiSores ,  inter  irrifores 
Virtutis ,  ficut  nos  vivimus.  Etedem  erant  mundi  &  carnis 
ïllecebrte  ,  eccdem  tentationes  ;  &  tarnen  ,  abnegantes  femet- 
ïpfos ,  in  mediis  tenebris  ut  fdii  laas  ambulârunt  ,  (  Eph.  5  ) 
&  Viftores  horum  omnium  eftefti  funt. 

Arftam  Viam  ingrelii  funt ,  fateor  ;  multa  fudinuerunt  , 
multa  funt  palii  :  fed  fruftrà  aliam  ad  Coclum  Viam  quïerimus  : 
nam  &  Ipfe  Chriftus ,  Fillus  Dei ,  Caput  noffrum  ,  pati  de- 
buit,  6-  ità  in:rare  in  gloriam  fuam.  (  Luc.  24  )  Et  quid  , 
qunafo  ,  de  laboribus,  de  difficultatibus  conquerimur  ,  qui- 
bus  tantum  refpondet  Prtcmium  ,  nempè  Deus  Ipfe  ,  qui  eft 
7nercesn0u.fi  magntz  nimis  ?  (  Gen.  15  )  Deus ,  inquam  ,  qui 
non  tantum  Semetipfum  donat  in  Ccclis ,  fed  &  Ine  in  terra 
in  nobis  habitat,  nobifcum  certat ,  alleviat  labores ,  &  mul- 
tiplici  Gratiarum  influxu,  in  mediis  tribulationibus  &  anguf- 
tiis  jugum  Suum  fuave  reddit,  C'  onus  Suum  leve.  (  iNlatth  1 1) 
Ps^on  (ie  profeftô  cum  amatoribus  liujus  fiEcuIi  res  agitur  , 
qui  &c  ipfi  difficultates  immenfas  ,  xrumnas  <S:  labores  durif- 
fimos  fuftinent  ,  mundique  jugum  gravilïïmum  portant ,  fed 
fine  ullo  levamine,  fine  ulla  confolatione  :  adeó  ut  verilfimum 
fit ,  plus  laboris  fubiri  à  peccatoribus  ut  fe  damnent ,  quàm 
fubeant  Sanfli  ut  Crelum  rapiant.  _ 

InterrogateSanftos  ipfos ,  &  dicent  Vobis  ,  quàm  dulcis 
fit  Deus  diligentibusfe.Quâmy^/i/vs  ih  jugum  Domini.(Thren. 

3)  Quàm  bonum  fit  viro,  cum portnvericWluà  ab adoUfcent'ia  fua. 
(  Inierrogemus  Eos  ,  C- cticent  çuid  lucraei  j!nr,')huexroç;2te  l^- 
fos ,  &\licent,  quàm  vili  pretio  tantam  fibi  lucrati  fuerint 
Coronam.  Contemlimus  ,  inquient ,  falfa  ,caduca  &  peritura 
bona  ;  &  ecce  donata  nobis  funt  Vera  Stabilia  &  JEzerna. 
Senfus  cohibuimus,  carnem  mortificavimus,&  ideó  corpus  il- 
lud  Fulgore  &  Claritate  plenum  \'itam  induet  Immortalem. 
iErumnas  &  tribubtiones  momento  temporis  fuftinuimus;  fed 
ea  ,  quce  pafll  fumus ,  evanuerunt  inilar  umbrœ  ;  merces  au- 
tera  noftra  in  CEternum  raanet ,  &  pro  tantillis  lacrymis ,  pro 
tantillis  mortificationibus  ,  inundamur  gaudiis  ac  deliciis  fiuè 
fine  durât  uris.  Verho  ;  A^on  funt  condigna:  paffiones  prœteriti 
tâmvoris  ad  immenfam  illam  gloriam  ,(Roni.  8  )  qua  in  Crea- 
toris  no!ki  Poffenione  periundimur.  Et  momemaneum  &■  leve 

tribulatiotiTs  nojlra: , .  .  •  ccternum  gloriiS pondus  operatum  eft  in 
nob'is.'ê  II  Cor.  4.  ) 

(  Adhoriatio.)  Quid  ergo  fupereft,  DileöiiTimi  j'poftquam  fic 
oculis  Fidei  luUravimus  Terram  Sanftorum  ,  nisi  ut  magno 

animo  afcendamus  &  nos,  quoniam  poterimus  obtinert  eani. 
(  Num  13  )  Eamus  &  nos  ut  videamus  vifionem  hanc  magnam 
(  Exod.  3)  Atque  ideö  déponentes  omne  pondus  ^  Hf  circum- 
flans  nos peccatum  ,  per paticniiam  ctirramus  ad  propofuum  no- 
bis certnmen.  (  Ileb.  12  )  Aggrediamur  iter  Vitce  ,  &  confi- 
deremus  inclj-tam  Cccleftis  jllius  Civitatis  Felicitatem  ,  in  qua 
confcripti  fumus ,  &  Cives  decreti  :  Non  enim  fumus  hofpites , 
Ô-  adysnce  :  fed...  cives  furMorum,  &■  domejlici  Dei,  (Heb.  2)  He- 


redes illius  Regni,quod  Chriftus  Suo  Sanguine  nobis  qusefivït- 

Efto  itàque,  tantifper  nobis  laborandum  fit;numquid  breve 
eft  agonis  tempus ,  &  labor  cito  finem  habiturus .'  ubi  contra. 
Corona  &  Prœmia  meritorum  nuUo  durationis  termino  con- 
cludentur?  Et  numquid  dignum  foret  pati  omne  quod  trilte 
eft  ,  ut  tanti  ÏBoni  tantarque  Gloria:  fiamus  participes  ? 

Jam  plenè  ,  iit  puto  .  perfuafura  Vobis  eft  ,  Dileûilfimi ,, 
folam  elfe  Sanftitatem  ,  quie  hominem ,  non  tantum  in  futura , 
fed  &  in  hac  vita  felicem  reddere  valeat.  Et  hœc  quidem  Ve- 
ritas, quw  obtinet  refpeftu  omnium  hominum,  fpeciali  titulo 
habet  iocum  in  Vobis ,  qui  ad  fublimem  Sacerdotii  Dignita- 
tem  afpir.itis:  abiit  enim,ut  Sacerdos  Domiiii  felicitatem  fuam 
in  alia  quavis  re  qutcrere  pnrfumat.  Singulari  quippè  Sanfli- 
tate  fulgere  oportet  Sacerdotem ,  ut  tam  pro  fe  quàm  pro 
aliis  digné  obeat  Rlinifterium  ,  quô  fungitur  :  atque  his  mo- 
tivis  ,  qute  fuperioribus  anuis  Vobis  propofueram  ;  nunc 
&  illud  adjeci  argumcntum ,  quod  ex  Sanftorum  felicitate 
defumitur ,  ut  horum  Prxmiorum  intuitu  mentes  Veftras 
potentiùs  e  ftimuiem  :  eó  potentiiis,  inquam,  quod  Sacer- 
dotis  Caraöeri ,  quod  Laboribus  Paftoralibus  ,  Merces  am- 
plior  ,  Corona  quxdam  prœftantior  pr.Tparetur  ;  ac  proindè 
eó  magis  Veftrâ  intcrfit  hoc  totis  viribus  agere ,  ne  ab  illa 
e.xcidacis.  Igitur  ,  fratres  chariiii.ni ,  libeuter  ac  prompte 
certemus  in  agone  Juftitiie,  ut  qui  jam  fœculo  i5c  mundo 
majores  elfe  crepimus  ,  curlum  no'irum  nullâ  ftcculi  aut  mundi 
cupiditate  tardemus.  Quapropter  mente  intégra  ,  fide  firma  , 
Virtute  robuitâ  ,  Charitate  perfeûâ ,  parati  limus  ad  omne 
opus  bonum.  Servemus  Inuocentiam  ,  IModefliara  ,  Difci- 
plinam ,  Vigilantiam  ,  in  Virtute  Conftautiam  ,  feöemur  in 
omnibus  Sunftitatem  ,  ne  aliquid  bonorum  faöorum  ,  five 
pro  nolira  ,  five  pro  aliorum  Saiute  in  nobis  delideretur. 

(  I'a'iLOGUS.  )  IIicc  funt  Veftigia,  quic  nobis  reliquerunt 
Sanöi ,  ut  lUorum  femitis  inhccrentes,  Eos  quöque  feque- 
remur  ad  Gaudia.  Magnus  lUorum  ,  quos  hodie  colimus  , 
jam  illic  nos  numerus  expeftat  :  jam  contribulium  &  pro- 
qinquorum  frequens  nos  &  copiofa  turba  defiderat.  Ho- 
rum igitur  cum  fiducia  imploremusPatrocinium  ,  ut  politi 
ante  Thronum  Dei ,  &  ad  intimam  Ejus  Amicitiam  ad- 
miifi  ,  eas  nobis  impetrent  Gratias  ,  quibus  ad  eumdem  cum 
pfis  Terminum  féliciter  perducamur. 

Tu  autera  Domine ,  Deus  Virtutum  ,  qui  magnificus  es  in 

fanclitate  ,  terribtlis  atque  laudabilis  ,  Deus  faciens  mirabilia  ! 

(Exod  15)  Tu  Lux,  quïc  femper  luces  !  ignis  qui  femper  ardes 
&  numquam  extingueris  !  Illumina  mentes  noftras ,  adure  cor- 
da ,  ut  videamus  qua;  rcfta  funt  coram  Te,  &  eadem  ,  Te  do- 
nante  ,  faciamus.  Nihil  terreni ,  nihil  caduci  à  Tepetimus  Do- 
mine,  fed  ut  Sanfli  limus  &  Immaculati ,  hoc  eft  ,  ut  alfe- 
quamur  finem  propter  quem  Tu  Ipfe  creàfti  nos ,  &  Pre- 
tiofo  Filii  Tui  Sanguine  redemifti.  Indigni  fumus  (&hoc 
ipfum  fatemur  cum  lacrymis)  indigni  fumus  tanto  Ma- 
nere ;  fed  reminifere  miferaiionum  tuarum  Domine  ,  C'  mi- 
fericordiarum   tuarum,  qua:    à  f -ec ulo  funt.  (Pfalm.    24)  Re- 

cordare  Eccleiire  Sandia:  Tuœ,  &  fac  ,  ut  in  Filiis  Suis 
lœtetur  Fœcunda  illa  Parens ,  Sponfa  Tua  Puriiiima ,  Sponfa 
tenerrimè  adamata  Fac  igitur  nos  Domine  ,fac  nos  dignos 
Sacris  Altaribus  Tuis  Miniftros  ;  fac  Humiles  ,  fac  Fer- 
ventes &  Spiritu  tuo  repletos  :  ut  non  erubefcamus  Evange- 
lium  ;  ut  in  nobis  appareat  Virtus  Tua  ;  ut  Gloriam  Tuam  , 
tamquam  Servi  fidèles ,  propagemus  in  terris ,  &  ità  ali- 
quando  ,  in  Confortium  Sanûorum  aflurati,  Laudes  Tuas 
.dlternùm  decantemus  in  Calii.   Anieu. 


FINIS. 


GENERALIS     COLLECTIONIS, 

OMNIUM     O  P  E  R  U  M 

ILLVSTRISSIMI  AC  REVERENDISSIMI  DO  MINI , 
DOMINI    JACOBI    THOMJ^    JOSEPHI 

WELLENS; 

EPISCOPI  ANTVERPIENSIS. 


PARS       SECUNDA. 


Ü^ 


DER  ALGEMEYNE  VERZAEMELIN  GE  , 

VAN    DE    WERKEN 

VAN 

SYNE    DOORLVGTIGSTE    EIOOGTFEERDIGHEYD  , 
JACOBüS    THOMAS    JOSEPHUS 

WELLENS; 

BISSCHOP    VAN    ANTWERPEN. 

HET      TWEEDE      DEEL. 


T' A  N  T  W  E  R  P  E  N  , 
By    C.    M.    SPANOGHE  ,    Boek  -  drukker    op    de    Suyker  -  ruye.   1784. 


Algemeyne  Veriamelinge  der  TFerken 


.jiiiLü 


iiU^. 


De  VoLbraChte  WensChIng  Der  staD  antWerpen.  /n  Jym  Doorlugügfte  HoogipeerJigkeyd  J^ICOBUS 
THOMAS  JOSEPHUS  TFELLENS,  haer  tot  Bijfchop  benoemd,  door  haeve.  Majefteyt  de  Keyzerinne 
Douairière  Koniitginne  &c  &c.  &c. 


J-J  En  F'reugde-Galm  van't  Hof  komt  Loven  op  te  wekken. 
Men  meynt,  'f  is  vaJï-geJ}eld,Jat  Weluens  gaet  vertrekken, 
't  Orakel  deé^er  plaets,  daer  Pallas  met  Laurier 
Syn  Hooft  omringde,  toen  hy  Primus  was  alhier. 
Hier  heeft  de  wond're  zorg  der  Koningin  gcblcéken  , 
Hder  goedheyd  over  ons  zig  uytjlort  ;  hoort-ze  fpreéken  : 
}t^y  willen ,  dat  uyt  kragt  van  onze  Wet  beroemd 
Heer  Wellens  Bijfchop  van  Antwerpen  zy  benoemd. 
Myn  Zang-Goddin  is  niet  gcnoegzaem  om  te  zingen. 
De  groote  blydfchap,diehed hoven  kwam  doordringen. 
Het  Poeder  in  de  Lucht,  het  f^reugde-vuer ,  de  Feeft, 
't  Gezang  der  Mu^en  ,  en  blymoedighcyd  om  't  meeft. 
'tVermaerd  Gebouw,  alwaer  de  JVysheyd  edelmoedig 
Dé  J^etten  uytlegt ,  daer  verdienfte  ii  overvloedig  , 
Op  't  algemeyn  geroep  fyn  weder-Galmen  geeft , 
En  door  verzugting  maer  fyn  tujfchen-poozing  hééft. 
In  dcéze  juyging,  die  de  Liefde  ontroert,  met  eenen 
Men  ziet  "'t  verlies  van  zoo  een  weêrdig  Man  beifeenen  : 
De  Mannen,  in  wiens  hert  Gods  Wet  is  ingedrukt. 
Schoon  onvernoegd ,  zyn  dog  dóór  deézen  Keus  verrukt. 
'"'Wat  groot  Geluk  hebt  gy  ,  Antwerpen  fchoone  Stede  , 
'X  ^egt  een  der  JVyze  )  onlangs  men  ons  belofte  dede , 
'Wiet  meer  r'  ontblooten  ons  van  eenig  Lcdcmazt  ; 
''V,\N  Gameren  /5  dood  ,  en  Wellens  ons  verlaet. 
"Een  Man  zoo  teer  bemind,  den  Jleun  van  ons  gevoelen 
^'Den  grootjïen  leveraer  van  'r  Wit,  daer  wy  naer  doelen  : 
"Een  grooter  Bifchdom  was  hy  weêrdig  't  is  gewis , 
^'Maer  ziet  hoe  onze  Schaer,  Eylaesf  getroffen  is- 
'"'Nu  zal  in  Loven  fyn'  Welfpreékendheyd  ontbreéken  , 
"Die  doóling  fiutte ,  aie  "t  bedrog  kwam  uyt  te  fpreéken , 
"Nu  fchuyh  d'ontbiuüng  vanfynfchrander  Argument, 
"Dat  van  d''hooveêrdige  is  het  kragt''loos  fondament. 
'"'F'er zwakt  men  hier  dus  in  de  Wysheydt'  onderfchoóren , 
'■Die  in  deéz'  keylzaem  plaets  haer  wooning  hééft  verkoren, 
^'Alwaer  dóór  Weétenfchap  fy  vormen  het  verfland  ; 
""Op  dat  de  waere  deugd  mag  heêrfchen  i'  alle  kant. 
O  /  gy  getuygen  van  fyn  Uffen  zoo  verheven  ! 
Won  deezen  Man  utv  hert,  en  kwam  u  moed  te  geéven; 
Die  fynen  Naem  by  u ,  onfterjflyk  heeft  gemaekt , 
Moet  hy  zoo  zyn  by  u  ,  dat  hy  uns  niet  genaekt? 
Het  is  de  Geeflykheyd ,  het  volk  van  fyne  Jlede 
Het  is  fyn  f^ade,  land  bemind ,  het  ivelk  dóór  bede 
Hem  van  den  Hemel  vroeg,  hetragte  en  hem  bekii'am, 
wiens  wenfchêliy  vervuld,  zoo haejl  m'hem  daer  vernam. 

Lang    LeVe    WeLLens    aL 


3foet  dan  't  geleerde  Folk  zyn  altyd  by  malkander , 
Moet  vaft  ftaen  eene  plaets ,  en  wankelen  een  ander  ? 
d''Apojlels ,  welkers  Ampt  Godt  u  bekleeden  doet , 
Zyn  wel  gefcheyden  ,  maer  vereenigt  met  "'t  gemoed, 
''t  Is  onzen  Inboorling ,  die  ons  vervult  met  Glori , 
Wiens  roem  gy  't  allen  tyd  zult  houden  in  viemori''  : 
't  Is  onzen  Inboorling  die  ons  al  lang  behaegt  : 
Niet  zonder  reden ,  dat  hy  word  vereyfcln ,  gevraegt. 
Hy  was  voor  ons  bewaert  :  den  Hemel  hoort  onz'  bede  , 
Terwyl  naer  hem  verlangt  nog  menige  andere  ftede  ; 
Want  Yperen ,  Namen ,  Gend ,  hem  koözen  allen  dry , 
Rur'monde  wenfchte ,  dat  hy  haeren  Herder  zy. 
En  Brugge  welkers  wenfch  aen  ons  kwam  tegenftreeven  y 
yih  haeren  Herder  nu  den  dood-fnik  had  gegeéven , 
Ras  hem  den  eerften  van  de  dry  benoemen  dorjt  » 
Die  worden  opgezogt  door  zorg  van  Paus  en  F'orjl. 
O  wyzen  Leeraer ,  d''eer  van  onze  Stad  roemrugtig  ƒ 
En  noyt  volpreéze  Telg  van  eenen  Stam  doörlugüg  ! 
Gy  çiert  deéz''  plaetfc,  en  u  bewyfi  een-ieder  Eer, 
Gy^t  BrabantfcliBloed  op  nieuw  vereerlykt  meer  en  meer. 
Den  Myter  en  den  Staf  verwagt ,  dat  gy  zoud'  koómen  , 
Die  door  de  wreede  dood  uw  voor^aet  zyn  ontnomen. 
Dien  weerden  Herder  door  de  Deugd  metGoDT  ver  eer,  t  f 
Den  welken  Loven  en  Antwerpen  heeft  beweent. 
F'ervultfyn  plaets,:n  komtGoDs  Wet  Hw  Kuddeonvouwen, 
Die  'r  Huys  van  Oojlenryk  aen  u  kwam  toebetrouwen. 
Komt  grooten  Herder,  komt,  en  uwe  Schaepen  hoed 
F'er heugt  door  goeden  Keus  ;  gy  ftae*  in  ons  gemoed. 
Onz'  Herten  zyn  vervoegt ,  en  door  de  vreugd  herleéven  , 
Dat  Staf  en  Myter  word  met  regt  aen  u  gegeven, 
^enhoort  onz'  Stem ,  en  dat  uw''  hert  bewogen  word  : 
Dat  ons  verlangen  door  uw"  komfte  ^y  verkori. 
C  !  komt, aen  onzen  r'enfch  de  Vreugd  en  Blydfcbap  voegen^ 
Uwe  Inwyding  alleen  ten  vollen  kan  vernccgen 
Het  Wereldlyk  getal  en  fchaer  Godt  toegewyd  ; 
Want  in  onz'  hert  en  wenfch  gy  verr'  den  eerjten  zyt. 
En  ik  vol  blydfchap  van  uw^  Deugden  zien  te  kroonen, 
yervoeg  myn  wenfchen  met  die  in  den  Hemel  woonen  : 
En  iverifche  ,  dat  den  Heer ,  indien  het  hem  vernoegt , 
De  helft  myns  Levens  tyd  by  uwe  dagen  voegt  : 
Op  dat  gy  langen  tyd  uw'  Kudde  moègt  bejlieren 
In  alle  voorfpoed ,  en  met  waere  Deugden  gieren , 
Dat  volgens  '5  Hecre  woord  ,  uw  toebctrouwt  Getal 
Eens  eenen  Herder  zy  en  eenen  Heders  jlal. 

DerWeerDIosten    herDer. 


-i. 


'X. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  /.  IFeUens, 


.i^L 


)Ud« 


Soupirs  d'envers,  à  Monfdgmur  J^ICQJJES  THOMAS  JOSEPH  TTELLEKS^fon  Illuftre  Eviquc  dénommé 

par  fa  MajejU  i^Impératricc  Douairière  &  Reine  &c.  &c.  &c. 


J\.  U  fignal  de  la  Cour  Louvaln  ouvre  fa  porte , 
On  croit  que  c'eft  la  Loi ,  qui  veut  que  Wellens  forte , 
L'oracle  de  ces  Lieux,  où  Pallas  d'un  Laurier 
Environna  fon  front ,  quand  il  y  fut  Premier. 
Nous  admirons  les  foins  de  notre  ylugujle  Reine, 
Dont  la  Bonté  pour  nous  s'épanche  &  fe  déchaîne  ; 
Elle  dit  :  Nous  voulons  en  vertu  de  Nos  Loix , 
Que  Wellens  foit  Evêque  aux  vœux  des  Anverfois. 
De  détailler  au  point  la  joie  inexprimable 
Qu'a  t«nènti  Louvaln  ma  Mufe  eft  incapable , 
La  poudre  dans  les  airs,  les  fêtes  &  les  feux  , 
Les  Mufes,  les  plailirs  ^  l'allégreflè  &i  les  jeux. 
Le  Bâtiment  fameux  que  la  fageffe  y  fonde , 
Où  s'expliquent  les  Loix,  où  le  Mérite  abonde , 
Rétentidbit  de  cris  pleins  d'applaudilïemens , 
Qui  font  entrecoupés  par  des  gémiiTemens. 
Dans  l'acclamation  l'Amour  les  déconcerte , 
Du  plus  digne  Doclmr  on  regrette  la  perte , 
Des  Hommes  confommés  dans  un  favoir  divin 
Sont  enchantés  du  choix,  malgré  tout  leur  chagrin. 
"  Anvers  eft  trop  heureux  ,  trop  fortuné  fans  ceiTe  , 
"(Dit  un  de  ces  Savans)  on  nous  fit  la  promefle 
"  De  ne  plus  nous  ravir  ce  que  nous  poffédons , 
"  f^an  Gameren  eft  mort  ;  &;  Wellens  nous  perdons 
"  l'Homme  le  plus  chéri  \  foutien  de  nos  Sentences  ! 
"  Le  plus  zélé  DoFleur  !  verfé  dans  nos  Sciences  ! 
"11  eft  digne,  c'eft  vrai,  du  plus  grand  Evéciié , 
"  Mais  notre  Corps  hélas  1  en  eft  fi  fort  touché. 
"  Louvaln  n'ouira  plus  ces  beaux  traits  d'Eloquence 
"Lancés  fur  les  erreurs,  que  l'impofture  avance, 
"  Plus  ces  Solutions  de  ces  fiers  Argumens , 
•"  Qui  font  des  orgueilleux  les  foibles  fondemens. 
"  Affoiblit-on  ainfi  l'Appui  de  la  SagelTe 
"  Qui  réfide  en  ces  Lieax  facrés  par  la  Déefle , 
"Où  nous  formons  l'efprit  &l  donnons  le  favoir, 
''Afin  que  la  Vertu  par-tout  sût  prévaloir? 
Oh  !  vous  favans  lémoins  de  la  Leçon  fublime 
Qui  fut  gagner  vos  cœurs,  encore  qui  vous  anime, 
Cet  Homme  qui  chez  vous  s'eft  immortalifé , 
Ssuroit-il  être  à  vous ,  être  à  nous  divifé 


C'eft  un  Clergé  fameux ,  un  Peuple  qui  le  prie , 
C'eft  fa  Patrie  enfin  C\  charmante  &  chérie, 

Qui  le  demande  au  Ciel ,  qui  le  veut ,  qui  l'obtient , 
Dont  il  comble  les  vœux  au  moment  qu'il  y  vient. 
Faut-il ,  que  les  Savans  reftent  toujours  enfemb'e  ? 
Qu'on  affermilTe  un  lieu  pendant  qu'un  autre  tremble? 
Les  Apôtres  divins  vos  vrais  PrédécelTeurs 
Étoient  bien  divifés ,  toujours  unis  de  cœurs. 
C'eft  notre  Citoyen ,  qui  nous  comble  de  gloire  , 
Dont  vous  conferverez  la  très-digne  mémoire  ; 
C'eft  notre  Citoyen  ,  long-tems  nous  l'admirons , 
Ce  n'eft  pas  fans  raifon ,  que  nous  le  prétendons. 
Il  nous  eft  réfervé  ,  les  Cieux  nous  font  propices; 
Un  autre  fe  flattoit  d'en  faire  fes  délices  : 
9pres ,  Namur  &  Gand  choifirent  ce  Do&zur , 
Et  Ruremonde  auiïi  le  voulut  pour  Pafieur. 
Bruges,  dont  le  défir  à  combattu  le  notre, 
Ofo'it  après  la  mort  de  fon  très-digne  Apôtre, 
Le  nommer  fur  le  champ  le  premier  de  ces  trois 
Qu'ont  foin  de  réchercher  le  Saint  Perc  &  les  Rnls, 
Et  vous  Savant  DoUeur ,  l'honneur  de  notre  Ville, 
Très-digne  rejetton  d'une  Illuftre  Famille, 

Qui  décorez  nos  lieux,  &  que  nous  révérons. 
Vous  ornez  de  nouveau  le  fang  des  Brabançons. 
La  Mitre  vous  attend  &  la  pèfante  Crofiè, 
Que  la  Parque  arrachoit  d'un  air  fier  &  féroce 
Au  plus  digne  Pajîeur ,  l'exemple  de  vertu'. 
Que  Louvaln  regretta  comme  Anvers  abattu. 
Venez  le  remplacer  dans  cette  Bergerie 
Que  VAugufte  Maifm  vous  offre  ,  vous  confie  ; 
Illuftre  &  Grand  Pafieur  viens  paître  tes  Moutons 
Enchantés  du  bon  choix,  car  nous  vous  chériflons. 
Nos  cœurs  font  tous  unis,joieuxpour  Crofle  &  Mitre, 
Que  vous.  Savant  Doc}mr\  avez  à  jufte  titre; 
Ecoutez  notre  voix,  laiflez  vous  attendrir. 
Et  de  nos  vœux  ardens  abrégez  le  défir. 
Faites  lui  fuccéder  le  Plaifir  &  la  Joie , 
L'^lnauguratlon,  c'eft  là  l'unique  Voie 

D'un  Troupeau  réjoui,  du  Prêtre  &  Séculier, 
Car  dans  nos  cœurs  &  vœux  vous  êtes  le  Premier. 


A 


Algemcyne  Ver\amelinge  der  Jferken 


liLL. 


JlluJïriJllmo  Reverendijfimoque  Domino  JylCOBO  THOM/E  JOSEPEO  WELLENS,  in  yilma  Univcrfitan 
Lovanienji  Sacrée  Theol.  Dociorl  Revenu,  ex  Pnefidi  Colkgii  Dlv£  Pulchtria ,  yJntverp'unfmm  Epifcopo  XFIL  , 
Confier ato  die  8  Scptembris   177Ö. 


,E: 


(Pf  i3.f.  7.  )  JLiXultet  Ô  nunc  Ifraël!  Ifraël 
Exiiltet  !  &  vox  ter  leriat  facros 

Feftiva  (Pf  120.  f.  i.)  montes,  unde  habemus 
Lactitiamque  alacremque  plaufum  ! 
(Pf.96.t-  ii.)Lux  ortajuftoeft.  Plallite, Virgines; 
Carmen  fupremo  Pfallite  Numini: 
Sxclisque  difcendos  futuris 
■  In  citharis  iterate  cantus. 
(Pfpó.t-  II-)  Lux  orta  jufto  aft,  ortaqne  gaudia  ! 
.Et  (Pfi  1. 1-  3  )  ligna  ficut,  quai  gelidos  prope 
Plantata  decurfus  aquarum 

Dantque  fuos  reparantque  frudtus  : 
(PE  91.^-23.)  Sicutque  palmx,  vel  Libani  cedrus, 
Intaoiinatis  Juftus  honoribus 

(  Pf.  22.  t-  2.  )  In  pafcLia  floret  virenti , 
Dux  ovium  pofitufque  cuftos. 
O  TE  .(  Pf  93.  t-  12.)  beatum ,  quem  docuit  lator 
•  YiR  MAGNE ,  legis ,  fcita  Deus  fua;  ! 

Quem  (  Pf  104.  f.  19.  )  Spiritus  almo  xviterni 
Eloquium  penetravit  igne  ! 
O  TE  beatum,  quo  (Pf  44.  f.  3.)  ipeciofior 
Décore  nullus  fulget  amabilil 
("Ibid.  )  Affufa  fcintillat  difertis 
Gratia  multa  lepofque  labris. 
Nam  mella  (  Cant.  c.  4.  t- 1 1  •  )  ftillans  labra  favus  tua  ; 
(Ibid.  Tî'   3.)  TuuMque  dulce  eft  eloquLum,  velut 
Fragmenta  mali  fuavitatis 
Punicei  redolentis  auram. 
Divina  quis  te  fandtiùs  aurea 
Lingua  fonan:em  ?  quisve  difertiù» 
V'incat  fugantem  fxva  Mundi 
Sxva  Stygis  mala  ,  fxva  Garnis  ? 
Audire  fanitos  credidimus  Patres , 
Quos  grxca  dodto  terra  tulit  finu, 
Magno.s  &  inter  quos  Leones 
Roma  parens  veneranda  cenfèt. 
Et  (  Pf  44.  f.  8.)  TE  perunxit  propterea  Deus, 
TuLs  perunxit  te  fociis  Deus 
Prx  cxteris ,  feftivitatis 

Chnfnaie ,  Ixtitixque  nardo. 
Domus,  (Pf  103.  t-  2.)  amiétum  luce  velut  toga, 
(Ff  104.  f-  21.)  Renunciavit  te  Dominum  fux, 
YiR.  MAGNE  ,   (Pf  07.^.34.^  viriutisque  vocem 
JEcce  tujE  dedit  ille  voci. 


Dixitque  Ixvutn  non  femel  intonans: 
Meos  (  Pf  104.  -jjr.  22.  )  magiftrx  vim  fapientiae 
Senes  docebis ,  principesque 
Confilio  erudies  amico. 
Jam  (  Pf  22.  V'.  5.  )  delibutum  tempora  balfamo 
Te  (Ibid.  1^.  4.)  virga  fulcit,  te  baculus  regit 
■   Meus ,  pedumque  in  fxcla  prxfens 

Auxilium  feret  &  levamen. 
Nec(Pf  90.  i'.  io.)TEdolofum,quodnoceat,malunï, 
Nee  teda  clades  atteret  infolens. 

(Ibid.  -ir.  16.)  Annis  replebo  te,  meamque 
Expediam  tibi  dein  falutem. 
Et  plura,  qux  vox  per  refonum  aëra  '/ 

Lxto,  Angelorum  murmure  reddidit. 
(Pf  96.  f.  8.)  Audivit,  &  rupes  Sionis 

Infolito  ftrepuit  triumpho.  '■ 

Hoc  audiifti  tu,  citiùs  gregi 
Erepte  Pailor!  (  Pf  79.  f.  15)  Refpice  de  polo, 
Et  (Ibid.  i^.  16.)  vineam  cultore  quondam 
Perfice  te  toties  rigatam. 
Labetur  (Pf  71.  f.  7-)  alto  rurfus  ab  xthere 
Pax  xquitatis  filia,  dividet 

Donec  dies  fol ,  &  per  umbras 
Luna  fuos  reparabit  ignes. 
Nempe  exerebant  jam  tumidum  caput 
Turpesque  fraudes  ac  dolus  impiger, 
Orbisque  mendaces  parente 
Infidias  ovibus  ftruebant. 
Vix  adfuifti,  Prj:sul  ô  optime! 
Et  (Pf  128.  V'.  ö  )  fole  te(5tis  ceu  fitientibus 
Natum  ,priusquara  falxrecidat, 
Aruit ,  interiitque  fa'Dum  : 
Sic  conciderunt.  Sic  quoque  concidant, 
Infernus  hoftes  quotquot  alit  tibi. 

Et  (  Deut.  c.  33.  f.  25.)  ut  TVM  dies  juventx, 
Adveniens  ita  fit  fenedlns.  ;• 

Verum  eft  :  revulfum  te  Batavùm  fibi 
iEdes,  &  artes.  Mater  &  artium. 

Luxere,  (Pf  88.  V^.  16.)  felicemque  gentenr. 
Jubila,  qux  cecinit ,  vocarunt. 
Aft  ante  partos  mox  fugit  infulx 
Squalens  honores  mœror.  O  (  Pf  44.  f  S-)  proiperè 
Procède  !  Procède  ô  in  xvum 
Major  avis  atavisque  major. 


Applaudit  Liwje  Pulchehije  ,  vulgo  Hollandicüm  Cullegium  Lovanii. 


van  fyne  Hoogueerdlgheyd  J.  T.  J.  TFellens, 


niujîrljjîmo  ac  ReverendiJJimo  riro  Domino,  Domino  J^COBO  THOM.E  JOSEPHO  WELLENS,  Antvzr- 
plenfi  in  Alma  Univerfitate  Lovanienfi ,  Sacrx  Facultaüs  Theologie^  Duiïori  Quondam  Regenti  ac  Profejfori 
Ordinurio  &c.  &c.  &c.  Antvcrpienfium  Epifcnpo  Xf^II.  Summo  cum  tuiius  Fopuli  applaufu  Diœcefiin  faam 
folemnitcr  adeunti  die  9  Scptcmbris  1776. 


H 


Oc  qiioque  Diledis  GruJü  Tibi,  Pracfnl.aboris      Tot  tempora  faccla  Patres,  ad  per  noftra  Piique 


Carmen  eac;  tenerique  Labor  quifcumque  Pocta; 
Inter  honora  locum  mereatur  vota  tenere. 
ISic  dum  Magnificis  quondam  Penetralibus  errans, 
Dona  facris  lufpenfa  Tholis ,  veterumque  Laborura 
Cundta  recenfebis  monimenta  ;  recurret  Imago 
Noftri  fortè  etiam  Cœtus  parvique  Senatus, 
Cujus  Til  tenues  non  indignatus  honores, 
Inter  inasquales  focios  Ixtiirimus  olim 
Ad  capiit  exiguœ  voluifti  accumbere  menfx  : 
Turn  Tibi  nos  Ibphicac  gratari  munera  Palmac 
Prima  fiiturariim  fat  erat  prxfagia  laudum  , 
Incomptoque  fequi  crefcentem  Carminé  famam. 
Nunc ,  ubi  Te  fanfta  moderari  lege  Fidèles 
Numina  jufta  vocant ,  titulifque  infignibus  aufkùm 
Chriftiadum  gravibus  decus  ingens  patribus  addunt 
Conatu  majore  decet,  melioreque  pleitro 
Virtutes  celebrare  tuas ,  Vir  Magne ,  facrumque 
Carminé  venturis  Nomen  demittere  fccclis  : 
Tempus  adeft  ;  favet  ingcnuo  Tibi  Belgica  plaufu  , 
Feflivifque  ftrepunt  patria;  clangoribus  arces. 
Nos  adeó,  Wellene,  foh  tibi  nomine  junifti 
Communis,  Dilia  quos  nunc  remoratur  ad  undas 
Durum  opus,  &  quorum  pars  ipfe  décora  fuifti 
Jam  pridem  ;  unanimi  demum  Te  voce  Clientes 
Chari  delicias  populi ,  columenqiie  canemus. 

Tu  cœptis ,  îcterna  Dei  fapientia  Patris, 
Si  ftudia  afpecSas  hominum  ,  paéloque  redemptum 
Sanguine,  Terrigenûm  nutu  genus  omne  gubernas 
Chrifte,  fave  :  primus  coelo  Tu  mifllis  ab  alto, 
Fuederis  antiqui  promiflb  vincula  cultu 
Mutafti;  morefque  viris  prxceptaque  diöans 
Magna  lècuturis  pofuifti  exempla  Miniftris. 
Sic  citó  mirantes  oracula  la;ta  per  urbes 
Iverunt,  tua  fama;  Crucis  fic  alma  remotis 
Terrarum  micuére  plagis  Infignia  :  multam 
Prxmittente,  Deus,  ^erbi  te  lumen,  opemque 
Sideream  ,  fainitofque  duces;  tuus  unde  facratis 
Gaudet  adhuc  populus  Redoribas  ,  Unaque  Petri 
Nixa  Fide  fcdes,  illa  aurea  Roma,  fiipernis 
Auxiliis  nigro  ftat  formidabilis  Orco. 
llxc  Regni  jus  omne  tui,  coelique  potita, 
Judice  te,  Claves i  Dominacos  ordioe  longo 


Imperium  numerat  ;  qui,  te  minor,  orbe  Fidèles 
Immenfo  fufos  hodie  regit  a:quus,  &  amplos 
Prxfulibus  jufta  partitur  Lege  Labores. 

Hujus  relponfis  Weelene,  pia:que  notatus 
Principis  aufpiciis,  meritó  tibi  débita  jura 
Aggredere,  &  vacux  regimen  molire  Cathedra. 
lUud  erat  querula  quod  dudum  Antverpia  voce 
Polcebat  Superos  fupplex  ,  Gabrielis  iniqua 
llac  folabatur  fpe  fata,  gravemque  dolorem  : 
Quippe,  fuo  natum  gremio  muliaque  probatum 
Laude  virum  fore,  qui  juftam  virtutibus  urbem 
Ornaret ,  populofque  bona  fub  pace  bearet  : 
Et  jam  vota  valent . . .  tibi  Mitra  pedumque  verendis 
Pontificum  manibus  data,  facri  figna  decoris  ; 
SpirantiiquQ  Dei  profufus  defuper  Ignis, 
Munere  multiplici  locuples,  praccordia  fanöis 
Cafta  fovet  ftudiis,  cœloque  redonat  avito 
Dodorem  Verbo ,  &  rigida  pietate  potentem. 
Paftori  gratare  tuo,  G/ex  omnis,  amxnus 
Belgica  qua;  late  Scaldis  practerfluit  arva  , 
Gens  fuperis  diledta  ;  recens  gratare  recepto 
Sülemnes  inter  plaufus,  Antverpla,  Gnato  ; 
Inftauraque  iterum ,  pompa  majore  Triumphos  ; 
Quos  fuphico  reduci  quondam"  è  certamine  lata 
Duxirti ,  pretiLim  juveni  ftimulumque  Laboris. 
Quam  tune  Grata  bonos  recreârunt  Gaudia  Cives 
Quàm  placidus  furor  excitam  nullo  Ordine  turbam', 
Matres  atque  viros  puerofque  imbellibus  egit 
Virginibus  jundtos  paffim  ;  cum  tiirma  Sophorum 
Exuhans  in  Equis  atque  hoc  Vidore  fuperba 
Conclamaret  lo  ;  Ter  lo  circum  omnia  late 
Obftreperent  urbs  vafta  propinqui  &  littora  Scaldis , 
Ha;c  tibi  prima  fuit  juvenilis  meta  Laboris 
Prima  quies  operum  ,  vir  magne;  hic  omine  certo 
Conatuque  novo,  tibi  tot  de  millibus  unum 
Lecturus  ftudium  ,  caute  omnia  circumfrexti , 
Laxaitique  agilem  laudanda  per  otia  mentem 
Non  ea  longa  tarnen;  qaippe  &  mens  ipfa  bonorum 
More  magiftrorum  formata  piifqiie  parentum 
Exempüs  fuccenfa  diu  ,  majore  fuperna 
Impece  regna  petit  :  propriori  Numiiie  Divum 
Omnipotens  Pater  afpirat ,  Chriftique  verendo 


Algemeym  Periamelinge  der  Werken 


Rite  minifterio  fanftifque  laboribus  urget. 
Exhorrete ,  nigri  nunc  impia  teéta  Tyranni , 
(  Ultor  adeft  )  ac  vos ,  verbofa  fuperbia  fxdo 
Qaos  partu  tulit  &  baratro  dimifit  aperto , 
Perniciem  populorum  &  noéli  vota  perenni 
Agmina  !  Quin  tenebris  merfi  &  caligine  cœca 
Antiquorum  inter  mendacia  turpia  vatum, 
Lucem  ultro  fugitis  &  cœli  vindicis  ignes  ? 
Aft  dabitis  pœnas  :  &  fi  remorata  Tonantis 
Hac  vinditSa  tenus ,  Icelerata  reliquit  inulta 
Crimina  ;  Welleni  Curas  aliquando  fagaces 
Expertus  fidumque  animum ,  caftifque  potentem 
Dottrinis ,  xterna  viro  Penetralia  pandet 
Inque  facras  vibranda  dabit  fua  fulmina  turbas. 
Proli  Horainum  Sator,  &  raundi  nafcentis  origo, 
Qui  gravia  Aftrorum  facili  fub  numine  torques 
Pondera,  circuitumque  maris  Terrafque  patentes 
Imperio  cohibes  &;  limite  dividis  œquo , 
Terrigenûm  te  fegne  genus ,  manuumque  tuarum 
Pauper  opus ,  faftidit  adhuc  renuitque  raagiftrum  ! 
Quo  ruimus  miferi?  Qua:  nos  in  crimina  cxcus 
Prx^cipites  agitât  furor  ?  Heu  tua  Dextera  trifte 
Vibratura  malum  minitat ,  pendetque  Nocentûm 
Colla  fuper  gladius,  nee  fpes  fuper  ulla  falutis; 
Ni  tibi  juftorum  repetita  piacula  cordi , 
Acceptœque  preces ...  at,  te  vel  judice  ,  cxtûs 
Sxpius  exigui  pietas  opprobrja  celat 
Urbium ,  &  ex  uno  recipit  gens  tota  falutem. 

Hunc  quoque ,  li  veri  quidquam  mens  augurât ,  orai 
Dulce  dehinc  patrix  fidus  columenque  futurum 
E^egium  mittis ,  qui  te  duce  &  aufpice ,  tandem 
Diruat  infidas  lethali  vulnere  turmas. 


Peftiferofque  bolos  prxceptaqne  protulit  atra  .* 

Audiit  &  multos  Grudii  Schola  facra  per  annos  ; 

Nee  bibit  attenta  voces  vigilantior  aure , 

Quam  fi  Wellenus  veterum  monimenta  virorura 

Panderet ,  aut  ritus  difciplinafque  priores 

Moribus  alllmulans  hodiernis,  ordine  reiflo 

Infradtamque  fidem ,  populique  fidelis  eafdem 

Temporibus  cuniStis  leges  ac  fenfa  probaret; 

Doftus  item  nodos  folvifle ,  ligareque  nexu 

Duplice  ,  Difcipuli  quoties  follertia  vifque 

Ingenii  fpedlanda  novis  foret  argumentis. 

Haj  tibi  erant  artes ,  dum  te ,  Vir  magne ,  tenebant 

Macnia  Lovanii,  venerandorumque  Virorum 

^Ima  Parcns,  ftudio  florentem  nobilis  otï  .• 

O  quam  te  memorem  Doctor  !  quo  Prxfide ,  nuper 

Nelcio  quid  melius  Grudüs  fpirabat  Atbcnïs 

Acceptumque  magis  :  quin  ,  (  ni  fibi  fomnia  fingit , 

Quem  defideriis  folatia  rapta  fatigant) 

His  Wellene,  nihil  liquifti  optabile  terris. 

Nos  equidem ,  mediis  ftudiorum  in  fluftibus ,  atqae 

Innumeros  inter  fcopulos,  te  lumine  Pr^esul  , 

Sollicito  fedamur  ab  hinc,  animoque  flagrant! 

Te  verfus  trahimur  ;  medium  provectus  in  xquor 

Qualis  follicitis  cynofurara  Navita  luftrat 

Intendens  oculis ,  &  aquis  ac  a;there  feptus 

Omni  parte,  ratem  ftella  duce  fleclit  euntem. 

Sic  quos  ^nverpe  procul  bic  à  finibus,  orbos 

Patre  reliquifti,  terram  properamus  avitam, 

Te  firmas  monftrante  vias ,  te  fofpite  :  fique 

Noftra  fuit  Grudio  tecum  fublata  voluptas  , 

Spe  tarnen  hac  damna  ac  animum  folabimur  a^grum  ; 

Quippe  fore,  in  Patriis  ut  tu  nos  fedibus  olim 

Accipias  felix  ;  ubi  curie  in  parte  locati , 

Te  fortunatos  ducamus  Prjesüle  foles. 


Jam  pridem  folida  quantum  ratione  valeret 
Eloquioque  gravi ,  ienfit  Temerarius ,  amplo 
Qui  fermons  ftrepens  ,  oracula  dulcia  Plebi 

Congngatio  ylntverplmjlum  ^cadimlte  Lovanienfis  Theologorum. 


iMU 


Dkn  zegenpraeL  Van  antWerpen  VeeL  geLUCks 
sewenfchtcn  Herder ,  en  zeer  geagun  Bijfchop  ,  den. 
JACOBUS  THOMAS  JO  SEP  RVS  WELLENS, 

-     Intrede  pullende  doen  den  9  September. 


A. 


.Xtwerfen  zyt  verheugt ,  g'hebt  reden  van  verblyden 
JNlits  ilat  vóór  u  ontllaen  Jis  aengenaeme  Tyden  ; 

Weeft  vreui^dig  wakker  Volk  ,ziet  hier  den  blyden  ftond  ; 

Erkent  ,  wat  u  voor-at'  den  inilden  Hemel  jont  : 
Gy  wyd-vermaerde  Stad  ,  en  Parel  van  de  Steden  , 
^00  ryk  inlvüopmanfchap,  dag  ryker  nog  vóór  heden. 

Bekent  door  uwe  Konlt ,  en   over-al  betaemt , 

2^yo  dat  gy  \  Pronkjuweel  van  Brubanc  zyt  genaemt  : 


bIeDenDe  aen  haeren  wei-beminden  Inboorling ,  lang- 
Doorlugtlgflen  en  Hoogu'eerdigjïen  Heere ,  Myn  Heer 
met  eenpaerige  F'reugde-teekenen  aldaer  fynen  Plegtigen. 


Gy  fchoon'  en  flerkc  Stad ,  vóór  wiens  verheve  wallea 
De  Steden  altegaer  knicbuygend'  nedervallen  , 
En  tuygen  in  't  gemeyn  ,  dog  egter  zonder  nyd  , 
Dat  gy  als  Koningin'  van  all'  de  Steden  zyt  : 
Gy,  die  van  Handen  zyt  bcnaemt ,  wilt  heden  tooncn  , 
Dat  gy   die  Handen  wilt  met  groene  palmen  kroonen  , 
Dat  gy  verlcheyde  gunft  aen  'f  NeérUnd  hebt  gebaert , 
Vermits  g' een  k-.veekery'  van  alle  Konden  waert? 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  TFelkns. 


Xiet  ik  de  Poêjïe  hier  op  wat  voorder  zwieren  , 
Ik  bragt  in  zegenprael ,  en  kroonde  met  Lauwrieren 
Zoo  menig  kloek  Verlland  ;  'kdeéd  fchectVcn  dóór  het  oor 
Het  negeultemmig  lied  van  't  Zang-Goddinnen  Choor  , 
Ik  bragt  hier  op'ttonneel  zoo  véél'  bekwaeme  Mannen, 
Die  tot  Podtens-ionjï  zig  hebben  ingefpannen  , 

ScholUrs  ,  Gervaiius  ,   Graihôtus  met   de    Syn' 

Ik  bragt  daer  nevens  aen  als  in   een  woriielplyn 
En  Sifséris ,  en  Bofhius ,  met  ander'  Ihege  brynen  , 
Wiens  Schril'ten  heden  nog  zoo  letterlyk  verfchynen  ; 
Den  naem  van  fchcrp  vernuft  die  blytt  ten  allen  tyd, 
Schoon  dat  nog  ftadig  balt  den  redeloozen  nyd. 
W'aer  my   den  tyd  gejont ,  ik  dééd   een-ieder  merken 
Zoo  menig  Meelter-iluk  ,  en  vvel-doûrknede  Werken  ; 
\Jw  Beeld  en  Schiliiir-konfi  zyn  tot  getuygenis , 
Dat  u  van  werpen  niet,  maer  wel  van  Wi-rien  is 
Gekomen  eenen  Naera  ,  die  alle  Boeken  melden  ; 
(jetuygen  zyn  hier  vaxi  zoo  veéle  fchoone  Belden  , 
Zoo  menig   Tafereel,  volgeeftig  afgtmaek  , 
Alwaer  't  Penceel  den  prys  ook  van  Natuer  behaelt. 
Dat   ik   hier  fpreken  mogt,  en  voor  den  dag  ging   haelen 

De   fojen    en    Teniers ,    met    Syranger   en   V an-baeLen  , 

D^Heem  ,  Snellinks ,  en  yan  Oürc  ,  Fraris-flons  ,  Lange-jans  , 

Schut ,  Zegers ,  en   Jcrdaens,  en  honderd  groote  iVlans  , 
Ik  dééd    Ii.dien  hier  zelfs  de  wimpel  Itryken  , 
IVlits  geen'  den  aerd  betreft  van  Rubens  en  l^an-Dycken  ; 

Ik  fprak  nog  van  het  puyk  ,  en  hier,  en  daer  te  zien, 

Gelyk  f'ertruggen  tOont  met    Wtlmfens  en   Quellteri. 

Iludd'  ik  hier   myn  gedagt  op  deézen  zin  genomen  , 
Çniniinus  Merfius   moeft  ook  te  voorfchyn  komen  ; 
Al  't  gene ,  dat  hy  vrogt ,  ichoon  anders  maer  een'  Smit , 
Staet  heden  nog  bekent  voor  't  alderfynfte  pit 
Van  uytgezogte  Konft  :  myn  penn'  zou  voorder  dryven 
En  van  die  groote  Faem   nog  meerder  blyken  Ichryven , 
Hadd'  ik  tot  myn  beworp  genomen  een  Belyd  , 
Dat  eertyils  heeft  gebloeyt ,  en  bloeyt  op  deézen  Tyd. 
Gelukkig  zyt-ge  Stad  ,  nog  by-genaemt  van  Handen  , 
Gelukkig  om  den  Geeft  van  alle  die  veriianden  ! 
Koli  ieder  Meefter-ftuk  veranderen  in  een  tong' , 
Wet  fprak,  dat  nimmermeer  't  Vernuft  zoo  verre  gong. 
Niet  minder  is  geweéii  in   hoogverheve  Bouwen  , 
Gelyk  op  heden  nog  een-ieder  kan  belchouwen , 
\]w  onvermoeyde  zorg' ,  en  iever  noyt  voUi^ien , 
Om  dat   g'  in  deéze  konft  zyt  hooger  opgegaen. 
Waer  't  dat ,   ô  Hande-ftad  ,  en  Handel-ftad  te  faraen  !  , 
Hier   Roomsn  wyd-benigt  en  groot  Cairj  kwamen 
IMet  all'  dat  Metfel-werk   van  Marmer  en  Kareel , 
Bouwkonfïig  opgemaekt  met  bytel  en  trauweel , 
Sy  moeften  vóór  uw  Wal  en  fterke  Mucren  wyken; 
Uw  Thorens  ,  Gevels  trotfch  doen  't  aen  de  Ryzers  blyken  ; 
Uw  Kerken  ,  Oofters-huys ,  dat  zoo  véél  venliers  heeft. 
Als  't  Jaer  naer  fynen  loop  volkomen  dagen  geeft , 
Vv.'  wandclryke  Jiors ,  en  Raeds-huys  hoog-verheven  , 
Die  blyven  u  den  nacm  van  fchoon'  Gebouwen  geven  ; 
Den  Tempel  zoo   vermaerd  ,  van  ieder-een  beoogt , 
Daer  alles  is  te  zien  dat  konftig  is  gevrogt , 
Daer   by  die  fiere  Spits ,  Man.-z  toegedraegen  , 
Zoo  hoog  ,  zoo  fterk  gebouw  t  ,  als  immer  oogen  zagen  , 
Die  blazen  uwen  Roem  langs  zoo  veel'  kanten  uyt , 
Als  iterren  in  het  rond  het  pak  van  Ai/as  Üuyt. 
Dit   alles  evenwel  verwagt  nog  hooger'  tyden 
Dat  eenig  ruymer  Dicht ,  Icboon  ander  die  benyden  ; 


Het  zal  op  fynen  Tyd  den  Lezer  ftaen  ten  toon  , 
Want  treiielyk  Verftand  dat  eyfcht  volkomen  loon- 
Gaen  ik  op  Godes-dienft  myn'  oogen  laeteu  daelen , 
Hier  zien  ik  hem   voor-af  in  luylter  zegenpraelen  , 
Geduerig  onderfchraegt ,   blymoedig  aengeleyd 
Doür  Mannen  na  Gods  hert  en  vol  zorgvuldigheyd  : 
Hier  nemen  d'eerlle  Plaets  die  Geeftelyke  Helden, 
Die  zig  voor  hunne  Kerk  zoo  kloek  te  pande  Helden  ; 
Waer  onder  dat  men  ziet  Torren/lus  gelield , 
Nog  heden  door  fyn  Penn'  en  Poëfie  gemeld. 
MulJerus  heéit  alom  den  iever  laeten  blyken  , 
Die  een  verftandig  Man  met  glorie  kan  verryken. 
Minrus  ,  wièns  vernuft  een-ieder  was  bekent , 
Hééft  in   de  g'heugenifs'  fyn'   weirden  Naem  geprent. 
Cafe//o  ,  naer  genoeg  fyn'  vlytigheyd  te  toonen  , 
Verdient  nog  boven  dat  't  çieraed  van   Lauwer-kroonen  , 
Den  Armen  toegedaen.   yan  beughem  zal  altyd 
Nog  leven  in  het  hert  door  fyne  minzaeroheyd. 
En  noyt  zal  Carolus  van  iemand  zyn  vergeten  , 
Die  fyn  geminde  pligt  ootmoedig  heeft  gekweten. 

D'  HerjeUes  heétt  Verdient  den  roem  van  eenen  Man, 
Dje  memand  oyt  genoeg  om  Deugden  prvzen  kan. 
\  eel'  ander'  laet  ik  daer  ,  die  't  zelve  deel  beryken  , 
Verr'  boven  allen  lof  en  zonder  haer  's  gelyken  ; 
Hun  zal  de  fnelle  Faem  verheflen  meer  en  meer , 
Zoo  lang  de  zonne-koets  zal  nemen  hacren  keer. 
En  ichoon  dat  A:ropos  den  draed  heeft  af»efneden 
Aen  dat  (  •  ).  Hoogweirdigft'  Man  ,  lieftallig  in  de  zeden. 
Die  nog  by  ieder  leéft  in  een  gezegent  hert, 
Wiéns  doot4  ons  hééft   gebaert  aentreftélyke  fmert , 
Dog  hlytt  gedagtenis  van   die  verheve  Daeden  , 
Die  met  het  ramlle  deel  den  Ailas  overlaeden  ■ 
En  ,  met  een  woord  gezeyd  ,  Deugd  en  Geleerdhèyd  praelt  . 
Zoo  verr'  de   guide  Zonn'  met  haeren  wagen  d«aelt  • 
Ons  IS  een  wakker  Man  do6r  't  ftervens-lot  ontnomen  ,  ' 
\\  y   hebben ,  Godt  fy  dank  ,  een  Diergclyk  bekomen 
Ons  lot  dat  IS  verzoet,  ons  leed  dat  is  gedaen  •       ' 
In  vreugd  en  zegenprael  veraiulert  ons  g'etraen  •' 
Een'  B,£Jwp,  die  met   regt  tot  zulks  is  aengekomen  . 
Met  regt  den  zilv'ren  Staf,  den  Myter  gaet  bekomen 
Een'  BiJJLhop,  vaftgeftelt   van  eeiie  Keyzerinn'  ' 

Die  als  gezegek  ftaet  in  ieders  hert  en  zin  , 
Een'  Bifchop,  voor  bekwaem  tot  Roomen  zelfs  "eprezen 
Die  onzen  Herder  gaet  en  onzen  toevlugt  wezen,  ' 

Is  ons  van  Godt  gejont,  bekent  door" kloek  b'eraed  , 
En  zegenryk   vernuft ,  en  welgegronde  Daed. 
Als  iemand  hééft  getr?gt  fyn'  pligten  naer-te-'-omen  , 
In  lever,  in  beleyd  met  vrugt  hééft  toegenomen. 
Als  iemand  heeft  gedaen  ,  dat  rype  zinnen  voegt. 
Dat  ieders  heyl  bezorgt ,  dat  ieder  vergenoegt ," 
En  zal  men  dan  niet  wel  hem  glorie-ryk^benoemsn .? 
En  zal  men  fynen  Naem  niet  over-al  gaen   roemen  ? 
En  zal  men  niet  beftaen ,  't  geen'  ieder  weirdig  ai^t 
Te  wezen  naer  den  eyfch  in  vollen  dag  gcbra^n .?" . . , 
Is  iemand  in  fyn  Ampt  op  hooge  plaets  ^ezeien" 
En  heeft  daer  welbezorgt  fyn'  nauwe  Pligt  gekweten, 
Dser  is  bekwaeme  ftof  tot  vry'  een'  hooger'  Naem  ; 
Gelukkig  noemt  hem  reeds  de  fnelgevlcrkte  Faem.  ' 
Beklimmen  trap  op  trap  ,  te  gaen  tot  Weirdighedea 
Dóór  Pullas  onderftanil  en  deugdelyke  Zeden" 
D.at  is  een  groote  zaek ,  die  ik  zoodani»  an , 
Dat  fy  te  boven  gaet ,  en  geld ,  en  hoo|e  lAfcst. 

(•)  Henricui  Gul'ncl  Van  Gamtrcu, 


Algemeyne  Veriamelinge  der  Werken 


8 

Moeft  ik  altlier  beHaen  de  Daeden  te  verheffen 
Van  ons  Nieuw  Üpper-hootU  ,  'k  en  zou'er  geen  betreften  ; 
Moeit  ik  de  zaeK  doen  zien ,  gelyk  het  dient  te  zyn , 
•K  en  haddYe   noyt  volbragt  ;    t  vermogen  is  te  klyn  , 
t)e  Veêriren  zyn  te  ligt  :  ik  will'  alleen  veihaelen  , 
Hoe  Pdtlns  fynen  Geelt  van  jonks  kwam  al-te-raaelen , 
Een  teeken  ,  wat  een  Man  hier  te  verwagten  ftond  ; 
Hiicr  wooriien  luyden  dus  ,  en  s'  opent  haeren  mond  : 
O  Kind  van  grooier  hóóp  !  wik  in   uw  joiikhtyd  Lieren. 
De  Deugd  en  NeJrfiigheyJ ,   twee    Titels  ,  die  vermeerea 
Een  ireffelyk  oëjlag.  ;  my.t  jonjl  is   u  bereyd  , 
Gy   \uU  de  vreugd  eens  \yn  en  lof  van   uwen   tyd: 
Ik   lal  dun  weg  van   Eer  voor  u  gaen   toebereyden. 
En   met  een'  ily'ig  hand  tot   hooge  trappen  leyden.     .  , 

'Tfcheén ,  dat  het  teerder  Kind'die  woorden  hadd'  verdaan. 
Want  't  hééft  ook  in  't  verloop  naer  deéze  lefs'  gedaen. 
Gelyk  bet  boom-gewas  fyn  overlaede  takken 
Doür  overvloed  van  vrugt  doet  na  beneden  zakken, 
Al  of  het  zeggen  wilt  ,  dat  ieder  van  het  Fruyt 
Kan  nemen  fynen  fmaek  ;  zoo  dient  ons  tot  beduyt , 
Dat  Hy.die  Vrugt  op  Vrugt  met  iever  kwam  vergaeren, 
üenoegzaem  heétt  getoont  in  kort  verloop  van  .laeren  , 
Dat  hy  een-ieders  Heyl  ten  vollen  heelt  betragt , 
En  nog  verhoôpen  doet  het  zelve  naegedagt. 
Gelyk  een  Diamant  blinkt  in  fyn  guide  randen  , 
üf  als  het  Elpenbeen  ,  het  gheen' ,  dóór  Meellers  handen 
In  koitbaer'  Ebben-hout  of  Schildpad  iugeleyd  , 
Een'  wondcrlyken  glans  en  luylter  henen  fpreyd  , 
D'oog  van  een-ieder  trekt,  en  d'agtbaerheyd  doet  groeyen  ; 
Dus  kan  een  gunftig  hert ,  dat  blyft  in  lever  gloeycn 
Met  hefd'  en  minzaemheyd  ,  gelyk  een  diamant 
Geltadig  ftaet  en  blinkt  en  voor  de  menfehen  brand, 
Genegentheyd  en  lof  met  dobbel  agting  winnen  : 
Niets  is  van  meerder  prys  als  zorgclyke  zinnen  , 
Als  ernlt  en  vlytigheyd,-  die  liadig  vóór  't  gemeyn  , 
Gelyk  als  onvermoeyt ,  met  Vrugt  bekommert  zyn. 
Dit  alles  dient  gezeyd ,  en  wel  te  regt  gefehreven 
Van  die  om  fyne  Deugd  ten  allen  tyd  zal  leven  , 

VViéns  tegenwoórdigheyd  voórlpocctig  woid  verwagt , 
Zoo  langen  tyd  gewenfcht,  en  vuenglyk  betragt: 
Den  lof,  die  hy  verdient ,  zal  hem  een-ieder  bieden , 
ÜL-hoon  dat  men 't  niet  en  hoort  in  dit  gezang  gefchieden  ; 
Daer  zullen  ander  zyn,  wiens  redenryker  fchagt 
Zal  melden  i'ynen  Lof  ook  by  het  Naergeflagt  : 
Wat  Hehcon  vermag  ons  groot  en  deftig  toonen  , 
Dat  is  alleen   bekwaem  om  hem  het  Hoofd  te  kroonen  ; 
Was  nu  den  Lauwerier  veél  fchoonder  als  hy  plagt, 
Hem  wierd  met  alle  regt   den  zelven  toegebrugi  , 
Die  zoo  men  hééft  gezien,  dóór  Wysheyd  hééft  bekomen 
Een'  glorïe-ryken  ISaem,  en  dus  htéll  toegenomen 
In   al  dat  iemand  dient  tot  hooge  Weirdigheyd  , 
Zoo  dat  hier  Lof  met  Loon  om    d  eerile  plaeife   firyd. 
Mogt  ik  hier  Phosbi  jonft  gevoegelyk  gebruyken 
Om  myn  onkundig  bryn  in  Cajiaüs  te  duykt:n  , 

ik  deed  myn  zwaene-veér  al-hoog  en  hooger  gaen , 
Want  Deugd  en  fchoon  Vernuft  en  agt  ik  noyt  voldaen  : 
Ik  wenfch  ,  dat  Fegafus  de  waters   doet   opfpringen , 
Die  hunnen  zilv'ren  douw  tot  aen  de  wolken  dringen  , 
En  dat  hy  zoetjens  daelt  op   deéze  Lauwer-kroon  , 
Die  ik  den  VV  innaer  fchenk  tot  wei-verdienden  loon  : 

Jiy    heeft   liet  al  gedaen  dat   iemand  kan   verkloek.:n  ,    ■ 

lly    heejl  het , at  volbragt  ^   dat    iemand  k<in  ver\oeken  , 

Hy  heift  ,   hit   is  genoeg  ,  aen  /yit:    Pligi   voldaen  '. 


Den  Trap  van  dit  geluk  moefi  voor  hem  open  fiaen , 
Zoo  grooie   Weird gheyd  betaemt  {oo   rype  leden  , 
'T  BlSSCHOrPELYK   GEZAG  aen   {ulk'  Hoedanigheden'.... 

Dat  nu  den  Arend  daelt  van  Jouis  hoogen  troon , 
Niet  om  't  Troyaenfche  Kind  den  Gammedes  fchoon  , 
Maer  om  den  Weirden  Naem  van  Wellens  te  verheft'en. 
Die   heden  een  Geluk  zoo  pkgtig  komt  bctreiFen  ; 

Dat  hy  fyn  vlerken  fpreyd ,  en  toont  door  bly  gerugt , 
Dat  nu  gekomen  zyn  de  Dagen  van  genugt , 
Den  Tyd  van  Zegen-galm. .  .  Regt  op  uw  Vréugde-vieren, 
En  wilt  de  blyde  Feelt  met  nieuwe  zangen  çieren 
O  dankbaer  Vrede-ftad  !   toont  ieder  in  't  gezicht , 
Dat  gy  ,  dieuyt  uw'  fchoot  kwam  een-inael  in  het  licht  j 
Met  alle  Jonll  begroet ,  met  alle  Liefd'  bejegent , 
Op  dat  hem  s'  Hemels  Vorlt  met  alle  gratie  zegent , 
Met  lange  Jaeren  kroont  ;  roept  onder  trorameiüag  , 

Dat  uw  eendrag'ig    yolk    noyt  biyder  fond  en  \ag  ! 

Gy  Scheld ,  zco  water-ryk ,  die  met  uw  ebb'  en  vloeyerj 
Jae  fchier  met  graen  en  melk  ons  Landen  komt  befproeyen. 
Die  uwen  milden  ftroom   fpoelt  tegen  onze  wal , 
Maekt  in  uw  ziltig  nat  een  feeftelyk  gelchal  ; 
Laet  u  dóór  geenen  wind  op  deézen  Tyd  vervoeren  ; 
Laet  nu  geen  felle  golf  of  wreede  baeren  roeren  ; 

Toont  dóór  een'  lullen  loop ,  dog  vlytig  in  den  fchyn,. 
Dat  gy  van  deéze  Vreugd   ook  wilt  deelagtig  zyn. 
My  dunkt ,  tcrwyl  ik  fpreék  ,  den  Stond  die  is  gekomen  , 
Een-ieder  is  met  vlyt  en  Vreugden  ingenomen  ; 
Hy ,  die  ontfangen   hééft  den  Myter   en  den  Staf, 
Komt  tot  fyn  hoog  Bezit  met  vollen  Zegen  af. 
Word  praelend' iugeleyd  :  de  ftraeten  vol  van  Menfehen, 
Die  naer  het  zoet  btfchouw  van  hunnen  Herder  wenfchen  , 
Weergalmen  van  geluyt  ;   een-ieder  is  bewuft , 
Dat  hy  regeêren  mag,  in   voórfpped  ,  liefd',  en  ruft; 
Dat  Hy  fyn  eyge  Stad  als  Vader  mag  bevryden  ; 
Dat  Hem  des  Heere  gunft  in  alles  mag  geleyden  ; 

Dat  Hy  ,  zoo  lang    de  Scheld  zal  op    en   neder  gaen  , 
Mag  eeuwig  in  het  hert  van  fyne  Borgers  ftaen 
Daer  zynder ,  die  den  Lof  van  fyne  Jonkheyd  zingen  ; 
Daer  zynder,  die  hun  ftemm' tot  aen  de  wolken  dringen» 
En  melden  overluyd  en  midden  in  de  Stad  , 
Hoe  Hy  den  Eerlien  Prys  wel  eer  bekomen  hadd' 
In  die  vermaerde  School  dóór   alle  die  ^'erllanden. 
Hierom  zoo  wyd  berugt  in  alle  d'ander  Landen  ; 
Het  meeften-deel  verheft  fyn   reden-ryk  Verftand, 
En  noemt  Hem  een  çieraed  van  't  wyze  Nederland. 
Gelukkig  is  de  Stad,  waer  in  Hy  is  geboren. 
Gelukkig ,  die  Hy  nu  voor  woonplaets  hééft  verkoren  ! 
Gelukkig  is  het  Volk  ,  dat  in  fyn  herte  lééft , 
En  dat  Hem  tcenemael  fyn  eygen  overgeeft  ! 
Gelukkig  is  den  Stam ,  waer  uyt  Hy  is  gefproten , 
Riet  's  Hemels  Gunfte-bron  mildaedig  overgoten  ! 

Gelukkig  is  het  Huys,dat  Hem  hééft  voortsgebragt  !... 
Zoo  lang'er  Herren  Itaen  ten  diende  van  den  nagt , 
Zoo  lang  den  Océaen  ontfangt  de  zoete  ftroomen  , 
Zoo  lang  het  Aerdryk  bloeyt  dóór  kruyden, planten,  boometi. 
Zal  leven  fynen  Naem,  en  groeyen  d'Agtbaerheyd, 
Die  nimmer'  (lyten  zal  dóór  't  loopen  van  den  tyd  ; 
Jae  eerder  zal  het  Scheld  tot  op  den  grond  verdroogen  ; 
Die  op  zig  nedertrekt  zoo  v\el  het  hert  als  d'oogen, 
Is  weirdig  ook  te  zyn  van  iedcr-cen  bemind  , 
Gelyk  een'  Vader  word  bejegent  van  fyn   Kind. 
Ziet ,  hoe   een-ieder  juygt ,  en  toont  fyn  Vrolykhcden  , 
Tot  glorie  vau  een'  Man  zoo  treffelyk  in  Zeden  !  •  •  • 

Hadd' 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  JFellms.  9 

Hada'  ik  hier  Maro's  dicht, het  gen' de  Goôn  verheugd,       Dat  Wf.LLEVs  langen  tyd  in  fyu  BeRier  mag  leven  ; 
No>'  kon  ik,  zoo  het  paft,  niet  inelJen  air  de  Vreugd  :  En  fchoon  dat  ieder-een  het  llervens-lot  verwagt , 

Dit  et^ter  is  den  Wenfch,  en 't  dient  vóór  flot  gelchrevcn  ,    y      Hy  zal  nacr  fyne  Dood  nog  leven  in  \  gedagt. 
MaeCkt    \reUgD    g'^^UCkIg    an  t  Werpen. 


LViéroïfnte  de  la  Sagejfi  ,  Poéme  en  trois   Chants ,  au  fujet  du  Sacre    de  Monfeigneur  JylQlJES   THOMylS 

JOSEPH  fFELLENS^  Evêque  d'u^nvcrs&c.&c.&c.  1775. 

McUor  eft  fapkntia  quàm   arma   Bellica Eccl.  9.  cap.  jr.  18. 

CHANT      PREMIER. 


v^ Hantons  ce  grand  Paflcur.,  chantons  ce  digne  Maître, 
Ce  Phénix  de  nos  jours,  que  TEfcaut  a  vu  naître 
Au  bord  le  plus  Célèbre  &  le  plus  Commerçant , 
Que  jamais  nos  Aïeux  aient  dans  le  Brabant , 
Si  la  témérité  doit  craindre  la  critique , 
Faits  fondre  fur  mes  vers  un  accent  Héroïque 

O  Ciel!  que,  par  vos  foins,  les  Charmes  de  ce  Bord 
S'étendent  fur  les  Airs  du  Midi  jufqu'au  Nord. 
Mufe  rédis-moi  donc,  fans  trop  fonder  l'Hiftoire, 
De  ces  Lieux  enchanteurs  l'ancien  Luftre  &]a  Gloire; 
Qu'eft  devenu  ce  Port?...  ce  beau  Port  fi  vanté 
Dans  les  Atlas  du  Monde,  &  dans  l'Antiquité  ! 
envers ,  à  l'Occident  où  le  Pilote  aborde , 
Imite  un  Arc  tendu ,  dont  l'Elcaut  fait  la  corde  ; 
Là,  dans  un  Siècle  d'or,  naquirent  deux  Rivaux,- 
Dont  la  Nature  envie  eft  l'Art  &  le  Pinceau  ; 
Là  Neptune  &  fa  Cour  en  Pompe  fè  rendirent 
Suivis  de  leurs  Appas,  que  les  vagues  tranfmirent; 
Là  le  Nord  &  le  Sud,  par  mille  Magafins , 
Fixèrent  le  beau  Cours  de  nos  heureux  Deftins. 
Mais  quil  eft  inconftant  ce  fortuné  Préfage 
Avant-coureur  léger  du'n  languifTant  partage  ; 
..  .0  Port!  ô  trifte  Port  !  où  brilloient  autrefois 
Et  les  Tréfors  du  Monde,  &  les  Flottes  des  Rois! 
yînvers ,  fi  de  ces  tems  le  Souvenir  vous  perce , 
Etalez  vos  Appas,  vos  doux  fruits  du  Commerce, 
Vous  éclatez  encore;  foit  fans  comparaifon, 
A  ton  Luftre  Flétri  par  la  divifion. 
...Mufe  que  dis-tu  là?...  flétri!...  quelle  arrogance  ! 
Tandis  qu'envers  réluit  par  l'Aftre  qui  s'avance  ; 
Ne  célébrons-nous  pas  la  fin  de  nos  Défirs  ! 
L'inauguration?  l'Objet  de  nos  Soupirs? 
Quoi  ?  fi  la  Soif  de  l'Or  ,  fi  le  Métal  enflamme  , 
Faut-il  quitter  fa  Foi  ?  perdre  le  Bien  de  l'Ame  ? 
Arrête-toi  ma  Mufe,  &  reviens  fjr  tes  pas, 
Voudroit-on  pour  tout  l'Or  fe  trouver  dans  ce  cas? 
Romains ,  eft  plus  heureux  fous  des  ailes  Sacrées , 
Nous  rèjettons  des  Loix  à  jamais  altérées; 

Depuis  le  Duc  Pépia ,  jufqu'an  tems  que  j'écris  , 


Notre  Culte  eft  le  même,  eft  à  Rome  fournis. 
Sous  le  Pouvoir  Sacré  d'une  Eglife  infaillible , 
Nous  révérons  la  voix  d'un  feul  Pajleur  vifible , 
Qui  montre  à  l'Univers  l'Apôtre  du  Seigneur 
Le  Premier  de  ces  Chefs ,  dont  il  eft  SuccelTeur. 
Le  vrai  Culte  divin  ne  change  point  de  face, 
Des  Apôtres  toujours  il  conferve  la  trace, 
La  Sainte  Autorité,  qui  forme  l'Union, 
En  eft  le  fondement  fans  interruption. 
Ce  Culte  réjouit  l'incomparable  Reine 
De  Pays  Autrichiens  l'Augufte  Souv:raine\ 
Sa  tendre  Piété  déconcerte  ma  voix  ; 
Dieu  tels  font  vos  Bienfaits!  fon  Cœur  eft  dans  vos  Loix! 
De-là  coulent  la  Paix,  la  Vertu,  la  Conftance, 
L'Augufte  Majefté,  l'Amour,  la  Bienfaifance, 
Pour  la  Religion  le  Refpeâ;,  la  Ferveur, 
Dont  on  voit  pénétrés  la  Reine  &  l'Empereur. 
Déraciner  l'abus  d'un  fombre  fanatifme 
Grand  ennemi  du  vrai,  mais  favori  du  fchifme, 
Afiermir  le  repos,  nous  rendre  plus  favans. 
Plus  fortunés,  plus  furs ,  plus  fains,  plus  florifians  ; 
Répondre  à  nos  fouhaits,  récliercher  nos  demandes, 
Combler  les  vrais  humains  de  grâces  de  Prébendes , 
Font  les  foins  éclatans  de  notre  Chef  Romain , 
Des  foins  fucés  du  fond  d'un  très  Augufte  Sein. 
Charles  ce  grand  Héros,  pas  moins  doux  que  fincère» 
Joignant  à  fes  Lauriers  1  Art  de  régner-  en  Père, 
Pour  Gage  de  LeursSoins,  commande  en  Gou  Vv'rneur, 
Moins  en  Bronze  tracé  ,  qu'au  fond  de  notre  cœur. 
G  Dieu  ,  qui  foutenez  le  plus  haut  Diadème  !    ' 
Prolongez  leurs  deftins  par  Ta  Bonté  fuprème  ; 
Leur  fang  eft  pour  vos  Loix,leur  penchant  pour  la  Paix; 
Ils  n'ont  d'autres  défixs  qu'à  foulager  nos  fraix. 
Tandis  que  leur  Amour  ,  &  notre  obéiflTance ,   ■ 
Font  naître  fous  nos  pas  la  Gloire  &  l'Abondance , 
Recevez,  en  ce  jour!  nos  Chants  divins  pour  Eux, 
Qui  jufqu'au  choix  d''Evcque  ont  fécondé  nos  Vœux. 
Ils  fixent  avant  nous  l'Objet  qui  nous  doit  Paître, 
L'invitent,  à  le  voir,  afin  de  Le  connoître. 

B 


10 


Algemeym  Ver\amelinge  der  Werken 


Chériffetlt  les  Savans ,  tandis  que  nous  chantons 
La  Gloire  de  nos  Lieux,  l'Honneur  des  Brabançons. 
Mais  quel  eft,  en  ce  jour,  le  plaifir  qui  m'entraîne, 
Vers  les  Champs  à''^poUon?  quoi  Mufe!  fans  haleine, 
Sans  force,  fans  appui,  j'emboucherai  la  voix? 
Je  chanterai  l^vêgm?  &  fes  brillants  Exploits? 
•Qu'un  Boikau ,  qu'un  Racine ,  ou  le  fameux  Corneille, 
Au  bruit  de  mes  accens ,  s'irrite  &  fe  réveille , 
De  ma  fiere  raifon  embrafle  le  projet , 
Trop  élevé  pour  moi ,  peu  propre  à  mon  fifflct. 
Et  moi ,  fans  m'é^arer ,  fans  m'ignorer  moi-même  , 
Sans  tourner  mon   tuïau  vers  l'Objet  qui  nous  aime , 
J'admirerai  le  fon  de  leur  fabUme  Voix, 
Dont  un  feul  tremblement  me  conduit  aux  abois. . . 
...Si  leur  filence  encor'  me  permet  de  pourfuivre , 


Parmi  l'Argent  &  l'Or  tâchons  d'offrir  du  cuivre, 
Si  même  fans  fjeur,  yîpoUoa,  par  fes  tours, 
N'atteint  pas  l'Apogée  de  cet  Aftre  en  fon  cours. 
Et  malgré  les  périls  d'un  projet  téméraire, 
Aux  yeux  du  vrai  Savant  que  fauroit-il  déplaire? 
Sans  toucher  le  Soleil  dans  fon  plus  haut  degré 
Souvent,  ce  qu'on  en  dit,  n'efi;  pas  moins  révéré. 
Mais  Ciel  !  daignez  unir  à  la  rime  facile 
Les  fons  harmonieux  d'un  fentiment  fertile  ; 
Daignez  de  votre  Trône,  Augufte  "Vérité, 
Lancer  fur  mes  écrits  ta  force  ta  clarté; 
Dis  comment  no'ire  Evêque  a  paiTé  la  Jeunefle, 
Joignez-y  quelques  traits  de  fa  haute  Sagefle  , 

Viens ,  parle  &  s'il  eft  faux ,  qu' ylpolhn  doit  mentir  , 
Ma  Mufe  à  chanter  vrai  prétend  avoir  plaifir. 


L> 


CHANT      SECOND. 


'E  Ciel,  par  Salomon  fon  fidèle  interprète, 
Renvoyé  à  l'univers  l'écho  que  je  répète  ; 

"  Vous  bénilTez,  grand  Dieu!  la  Génération, 
''  Qui  dans  la  chafteté  luit  fans  contagion. 
*'  Sa  mémoire,  ô  Seigneur  !  à  jamais  immortelle 
"  Doit  être  des  humains  la  Lumière  éternelle, 
"  Doit  triompher  toujours  du  calomniateur , 
"  Qui  dans  fa  vanité  s'oppofe  à  la  Grandetir  ;  „ 
Et  nous  voyons  l'effet  de  la  haute  Alfurance  ; 
Malgré  l'impiété  qui  s'arme  &  qui  s'avance, 
En  vertu  de  fa  voix,  toute  irréligion  , 
Cède  aux  divins  Appas  d'un  Noble  Rejeton. 
...Mais  Mufe  élève-toi  jufqu'aux  attraits  d'un  Père 
Dunt  la  Noble  Vertu  que  Ja  raifon  révère 

Eclate  aux  yeux  d'^://2 ^-ers  pas  moins  que  le  Soleil, 
Quand  il  donne  à  lazur  la  couleur  du  vermeil. 
O  Très-digne  Vieillard  !  quel  eft  ton  avantage  ! 
Au  déclin  de  vos  jours  le  Ciel  vous  rend  hommage. 
En  vertu  de  vos  foins  votre  terme  arrangé , 
Par  la  main  du  Très -Haut ,  nous  paroit  prolongé  ! 
Souvenez-vous  encor'  dans  une  fainte  ivreiVe, 
Combien  le  cher  Thomj\s  vous  combla  d'allégrelfe.? 
...  A  fa  NailTance,  on  vit,  d'une  épaiflè  Lueur  , 
Vous  toucher  un  rayon",  qui  pénétra  ton  cœur. 
Et  Mimrvi  dès  lors  vous  fit  voir  &  connoître 
Le  jour,  auquel  Thomas  nous  vient  garder  &  paître; 
A  fa  Nailfance  on  vit  la  clarté  de  Pallas , 
Entourer  le  berceau  de  mille  beaux  appas.* 
De  fes  plus  tendres  jours  parcourons  la  carrière , 
Quel  exemple  frappant  !  quel  Art  !  quelle  iManière , 
Quel  Prodige  enchanteur  !  quelle  Education  1 
Dont  le  Sang  orgueilleux  ne  connoit  que  le  nom. 
TxiOMAS  crut  fous  les  yeux  du  Mentor  Relpedable , 


Et  bientôt  dans  fon  cœur  la  Candeur  ineffable, 
La  Prudence,  la  Crainte,  &  la  Dévotion, 
Servirent  de  foutien  à  chaque  impreiTion. 
Tâchez ,  lui  dit  Pallas ,  de  diftinguer  le  Sage 
Parmi  les  infenfés  ;  rendez  lui  cet  hommage. 
Qui  fait  appartenir  la  Gloire  à  la  Vertu; 
Sans  quoi  tout  Héroïfme  eft  faux ,  &  abattu. 
Il  s'attache  aux  leçons  de  fon  Très-digne  Père, 
Et  d'un  œil  pénétrant  voit  tout  fans  fe  diflraire, 
Embrafle  la  Sageffe  ,  &  renonçant  aux  jeux, 
A  l'âge  le  plus  tendre  il  choifit  le  férieux. 
Jamais  du  luxe  ingrat,  (que  le  Savant  décrie, 
Qui  tranfporte  autre-part  les  biens  de  la  Patrie  ;  ) 
Le  Mentor  éclairé  n'aprouva  le  brillant. 
Quand  Pallas  même  un  jour  v:ent  dire  à  fon  Enfant: 
"  Le  luxe,  lui  dit-elle,  a  de  funeftes  fuites, 
"  Tyran  de  la  Raifon  il  fouille  tous  mérites, 

"  Enfle  le  cœur  d'orgueil ,  &  le  fondant  fur  l'or , 
"  Le  forme  lans  Vertu,  le  perd  dans  le  tréfor. 
"  Tel  devient  mécontent  du  travail  de  fes  Frères, 
''  Tel  préfère  aux  Bijoux  des  fauflètés  légères , 
"  Aux  dentelles  des  ffeurs  vains  charmes  de  Paris  , 
"  Tel  .Tchete  autre-part  les  meubles ,  fes  habits. 
"  Déteftez  à  jamais  ce  luxe  redoutable, 
"  Qui  ronge  le  Public ,  &  le  rend  méprifable , 
''  Qui  porte  ailleurs  tout  l'Or ,  &  fait  mille  indigens, 
"  Méprifè  fa  Patrie ,  accable  les  Enfans  „. 
Elle  dit  :  aufTi-tôt  des  beaux  livres  fans  tache 
Forment  fes  Nobles  Mœurs,  l'inftruifent  fans  relâche, 
Des  écrits  purs  &  faints  lui  font  aimer  fon  Dieu  , 
Sa  Bonté,  fa  Juftice,  &  le  craindre  en  tout  lieu. 
Pour  cultiver  Tclprit,  en  forme  de  remèdes, 
Les  Babyloniens ,  les  Pafis ,  &  les  Mades  j 


van  /yne  HoogweerdigJieyd  J.  T.  J.  Wellens, 


II 


Les  grands  Cfl«agenoi5 ,  &  les  fameux  Romains, 
Tracés  fidèlement  revivent  dans  lès  mains. 
Ainfi  la  lainte  Loi ,  l'Hiftoire  de  ce  Monde , 
La  douce  Humanité ,  dont  l'Evangile  abonde , 
Les  Savans ,  les  Héros ,  les  vertueux  Mortels 
Ornèrent  ion  Efprit ,  par  des  foins  Paternels; 
Ainfi  l'Amour  divin ,  la  crainte ,  &  la  fcience 
Forment  les  doux  Appas  de  la  plus  Noble  Enfance, 
Sans  le  moindre  fccours  d'un  Philolbphe  cinglais, 
Ou  d'un  rêveur  chéri  parmi  les  vains  Français. 
. . .  Un  Collège,  enchanté  par  fon  Livre  autentique, 
Démontre  fa  valeur,  par  fa  conilance  antique, 
Compte  parmi  les  liens, quel  Honneur!  quel  Eclat! 
Des  Eviquzs  ■,  des  Chefs.,  des  ConfeilUrs  d'Etat. 
Et  là,  des  kéligieux,  gouvernés  par  le  Pa^i 
Autrefois  Profijjeur  aulfi  plaifant  que  fage , 
Au  cher  Fils  de  Pallas  dictèrent  le  Latin  , 
Sous  la  Protedio.i  du  grai-d  Père  yluguftin. 
Là  fa  tendre  Vertu  l'accompagne  &  l'anime , 
Dévoilant  les  Attraits  de  fon  Efprit  fublime; 
Là ,  cent  Lauriers  divers  attachés  aux  exploits , 
Sont  enlevés  par  lui ,  fans  céder  une  fois. 
...  Sa  Force  éft  fans  égale,  &;  fa  Gloire  eft  confiante. 
Sa  Piété  Triomphe ,  &;  rien  ne  l'épouvante , 
La  douce  Humanité  l'élève,  &  le  Ibutient, 
L'expofe,  &  le  conduit,  l'éprouve, &  le  prévient. 
Ainfi  pour  Accomplir  les  belles  Deftinées , 
L'efprit  &  la  Vertu  devancent  fes  années, 

Quand  Pfl/7ai,  qui  jamais  n'abandonne  fon  cœur, 


Le  tranfporte  à  Louvain  pour  tenter  fa  Valeur 
Là  Thémis  tout  les  ans  fait  voir ,  par  fa  balance  » 
Le  foible  efprit  des  uns,  des  autres  la  confiance. 
Dans  un  Congrès  fameux  où  chacun  des  fujets 
Veut  expliquer  au  mieux  les  caufes ,  les  effetsf. 
La  Nature ,  &  le  Ciel ,  les  Aftres  &  la  Terre  , 
Les  Efprits  &  les  Corps ,  le  Criflal  &  le  Verre , 
Les  Ondes  &  les  Vents ,  le  Sentiment  Moral ,    . 
Joints  à  d'autres  Traités,  font  leur  point  Capital. 
Et  Wellens  ,  reprenant  une  Force  nouvelle , 
Marche  vers  ces  beaux  Champs,  où  Minerve  l'appelle', 
La  crainte  turbulante  à  fon  Afpe6t  s'enfuit , 
Et  vers  la  Vérité  la  Raifon  le  conduit. 
Wellens  feul  réunit,  par  un  rare  aflèmblage, 
Et  le  calme  d'efprit ,  &  la  force  du  Sage  ; 
Lui  feul,  dans  ce  combat,  incapable  d'effroi, 
Se  diftingue  en  Vainqueur  ,  toujours  Maître  de  foi 
Lorfque  aulTi-tôt  Pallas  lui  vient  couvrir  la  Tête , 
D'un  Laurier  Glorieux  ,  qui  marque  fa  Conquête , 
Il  Triompiie  en  ces  Lieux,  où  le  Bronze  éternel 
Le  préfente  à  jamais  aux  Savans  immortels. 
Un  amas  de  Lauriers  compofent  fon  Enfance , 
Mais  quels  font  les  Succès  de  fon  Adolefcence  î 
Tel  eft  un  Scipion,  qui  foumit  ^fdrubal , 
Depuis  Triomphateur  du  fameux  ^nnibal. 
Tel  ulchilk  autrefois ,  trop  vanté  dans  la  fable , 
Eut,  par  les  eaux  du  Styx,  le  front  invulnérable. 
Semblable  à  l'Aquilon,  qui,  defcendant  des  airs. 
Vient  repoufler  les  vents,  vient  confondre  les  Mers 


c 


CHANT      TROISIEME. 


Hanterai-je  la  mort,  les  Vertus  d'un  Ei-cquc, 
plus  fage  qu'un  Caton  ,  plus  profond  qu'un  Sénêque? 
Aigrirai-je  les  maux  en  traçant  des  malheurs  ? 
Ouvrirai-je  au  Public  la  fource  de  fes  pleurs  ? 
...lUuftre  Gabriel  qui  fit  couler  nos  larmes. 
Mais  goûte  en  ce  moment  les  doux  céleftes  charmes', 
Puis  je  arrêter  le  coivrs  de  ces  triftes  récits, 
Ma  Mule  fanglotante  ailarme  les  brebis; 
Et  même  à  cet  inftant  l'air  Ibmbre  m'inquiète  , 
Une  voix  dans  mon  cœur  s'élève  &  me  répète  :' 
„  Le  Souverain  desCieux  vous  conduit  du  trépas 
„  Vers  lUlullre  Pajtcur,  qui  guidera  vos  pas,,. 
Et  mes  feris  :  (revenus  d'un  appareil  Noéturne, 
Qui  couvre  les  tombeaux  dans  un  heu  'l'aciturne, 
Où  repofent  les  os  de  nos  Pajlmrs  pafTés  :  ) 
Se  tournent  vers  les  Corps  des  Savans  HérilTés 
.  .Redoublons,  s'il  fe  peut, l'ardeur  qui  nous  anime, 
•Rélevons  nos  accens  fur  un  ton  plus  fub'ime, 
Ofons  d'un  faint  Savoir  célébrer  la  Grandeur  » 


Ofons  d'un  vrai  Savant  toucher  la  Profondeur. 
Je  n'envifage  plus  un  ProfeJJeur ,  un  Maître  , 
Un  Héros  Pliilopiphc  ,  un  Sage  &  digne  Prêtre, 
UnilTant  aux  Honneurs  de  fes  Doéles  Exploits, 
Trois  Lauriers  dans  un  an  recueillis  dans  les  Loix. 
Plus  haut  que  ces  Dégrés  il  avance  fans  peine. 
Tandis  qu'en  peu  de  jours  un  feul  goût ,  qui  l'entraine. 
L'élève  au  Doctorat ,  dans  ces  Auguites  lieux, 
Où  la  Sageffe  enchante  &  la  Terre  &  les  Cieux. 
Il  s'unit  aux  Héros,  qui  remplis  de  Lumière, 
Sondent  les  profondeurs  de  la  Morale  entière, 

Inflruifent  les  Savans,  enfeignent  les  beaux  Arts; 
Sur  eux  tout  l'Univers  vient  porter  fes  regards. 
Ces  Oracles  du  Ciel  ont  des  routes  diverfes , 
Toujours  pieux,  conlants,  dans  les  triftes  traverfes; 
A  leurs  yeux  éclairés  tout  fier  préfomptueux 
Se  dévoile,  &  fe  change  en  fimple  glorieux. 
Ces  Héros  de  Pallas  font  la  Bafe  admirable. 
Qui  confond  l'hérétique ,  8i  là  fecle  exécrable , 
Ba 


Î2 


Algemeyne  Vcr\amelinge  der  Werken 


Ils  montrent  les  erreurs ,  aux  yeux  de  l'Univers  , 
De  nos  fiers  Ecrivains,  qui  font  dans  les  travers. 
De  ces  Chefs  aflemblés  la  fentence  eft  frappante  ; 
Aux  méchants  redoutable,  inftruâ;ive,  &c  prudente; 
Près  de  nos  Souverains  ce  Corps  eft  refpedté. 
Autant  qu'en  ces  nos  jours  par  l'orgueil  redouté. 
Et  Wellens  jeune  encor',  dans  ce  grand  Affemblage, 
Montre  depuis  vingt  ans  fa  force,  &  fon  courage  ; 
Il  brille  dans  ces  lieux  comme  un  Aftre  éclatant. 
Qui  ralTurant  l'Eglife  en  eft  un  Ornement. 
L'immenfe  profondeur  de  la  Tliéologie 
Les  Arts,  les  Droits  Humains,  &  la  Philologie 
Enflamment  le  Savoir ,  &  les  beaux  fentimens 
De  ce  Savant  Héros,  plein  de  Difcernemens. 
L'/ïé6reu  ,  le  beau  Z>flrm,le  Grec  ,&  d'autres  Langues 
Répandent  leurs  beautés  dans  ces  Doétes  Harangues; 
Sa  Gloire,  &  fes  Vertus,  pour  toute  éternité,    . 
Exalteront  fon  Nom  dans  la  Poftérité. 
Le  redoutable  bras  du  Très-haut  le  féconde, 
Son  Zèle  &  fon  Savoir  font  plus  forts  que  le  Monde, 
Inflexible  aux  revers,  il  prêche,  fans  terreur, 
La  candeur  de  la  Loi,  la  Gloire  du  Seigneur. 
Que  fon  Difcours  eft  prompt  !  que  fa  Morale  eft  pure! 
Inftruit  en  grand  Docteur  dans  la  Sainte  Ecriture , 
Il  rend  de  vive  voix  des  Juifs  mêmes  Chrétiens, 
Fait  vivre  en  Jesus-Christ  des  plus  Savans  païens. 
Le  Philofnphe  épris  fe  décide  à  le  croire. 
Devient  plus  éclairé  dans  la  Très- Sainte  H'iftoire , 
Les  efprits  les  plus  forts,  par  fa  voix  étonnés. 
De  leurs  égaremens  vers  Dieu  font  retournés. 
Inftruits  par  ce  Duckur  ils  fentent  l'impofture 
Du  lier  Hclveûus ,  de  Bayle ,  &  à.'Eplcure  , 

De  Frerèt ,  Bdlugbroke  ,  &  du  fameux  Roujfeiu  , 
Efclaves  de  l'erreur ,  malgré  qu'ils  aient  du  beau. 
Nul  ne  fait  comme  Lui  la  manière  d'inftruire, 
Kul  fur  les  pallions  n'exerça  tant  d'Empire; 

Qui  plus  que  ce  Héros  doit  régner  fur  les  cœurs. 


Prodige  de  nos  jours  par  fes  talens  Vainqueurs? 
La  Grèce  dans  fon  tems  n'eut  pareil  en  partage; 
Le  feu  du  Saint-Efprit  embrafe  fon  courage , 

Quand  ylnven  remué  d'un  tranfport  violent. 

Semble  vouloir  palier  &  le  jour  &  le  vent. 
Le  pur  &  tendre  Amour  ,  pour  l'Objet  de  fa  Gloire, 
Sait  éblouir  les  yeux,  l'Efprit,  &  la  jMémoire; 

L'amour  fait  prévenir ,  fe  troubler  fans  raifon , 

Craindre  fans  fondement  pour  quelque  illufion. 
Mais  telle  eft  la  Bonté  de  notre  Impératrice , 
Le  Symbole  éclatant  de  la  Sainte  Juftice, 

La  Bafe  des  Conlèils,  ou  retentit  la  Voix, 

Qui  confirme  les  Vœux  après  un  digne  Choix. 
Wellens  revient  à  nous,  en  Grâce  Anvers  abonde! 
Malgré  Gand ,  &  Namur  ;  /pres  &  Ruremonde; 

Malgré  que  le  Brugeois,  d'un  air  tendre  &  pieux, 

Ofa  le  propofer ,  le  demander  aux  Cieux. 
Entre-tems  il  approche  &  je  le  vois  paraître , 
Dans  l'Appareil  Sacré  d'un  Pajieur  qui  doit  paître  ; 

Accourez  cbers  Moutons. . .  ils  viennent  l'entourer; 

Jufques  à  fon  Palais  il  ne  fait  pénétrer. 
Très-IJluftre  Pajieur,  c'eft  ton  Troupeau  paifible, 
A  votre  avènement  plus  que  jamais  fenfible  ; 
vers  vous  font  tous  nos  cœurs;notre  amour,notreeipoi'r 
Semblent  raOafiés  par  le  bien  de  te  voir. 
envers  vous  a  vu  naître,  &  fon  impatience 
Vous  obtient  à  la  fin  pour  prix  de  fa  Confiance  ; 

Ne  craignez  rien  Pajieur,  ce  Troupeau  vous  chérit; 

Dans  nos  murs  enchantés,  l'amour  vous  introduit, 
envers  Vous  dit; ''c'eft  vous„(ouij'aidroitde le  croire,) 
„  Qui  quatre  fois  déjà  me  rempliflèz  de  Gloire, 

„  LeCiel  connoit  pour  moi  taTenJrefTe  &  tesSoins> 

„  Il  faura  méfurer  ta  Vie  à  mes  befoins,,. 
Dieu  !  bénilTez  fes  jours  dont  les  nôtres  dépendent; 
AccomplilTez  les  Vœux  qui  vers  le  Ciel  s'étendent; 

Retranchez  de  nos  ans  pour  prolonger  les  Siens; 

Ce  font  les  vrais  Défirs  de  la  Ville,  &  les  miens. 


JEc/oga,  five  Carmen  Paflorltium  ,  emptato  ,  Omnum  F'ot  s  Paftori,  lllufirijjimo  Reverendijfimoque  Domino  ^ 
Domino  JACOBO  THOM/E  JOSEPHO  ff'ELLEJSS,  ekcio  ,  confirmât!),  inau^urato,  ac  Pontificali  infula 
exornato  Xf^I/.  yJntverpienjîum  Epijcopo    eX    affeCtU    CongratULantIs DonatUM. 

ç  EPISTOLA       GRATULATORIA. 

O/  Do&rina  comparatur  labore ,  fovetur  Jîudio,  dillgentlâ  promovetur  ;  fi  F'inus  excolitur  pletate  ,  prudentiâ 
ftahihtur  ,perficltur  vl^ilantiâ  ;  necejfe  ejî  ,  ut ,  qui  Saplentits  confequenda  fe  cupldum  profitctur ,  f^ircutisquè  prtejian- 
Uam  cordi  liabct ,  &  dcbita  Piogrejfui  prcemia  ,  &  consruas  Prob'-tati  laudes  obiine.it. 

Quid  enlin  tam  di^aum ,  aut  pr^fentiuni  ,  aut  fuiurorum  icmporuni  encomils  ,  quani  in  tantâ  Populi  multitudiM 


van  fyne  Hoogmerdigheyd  J.  T.  /.  Wellens.  1 3 

tKiJiere  pfiS/ertlm  tlnum  ,  qui ,  quoJ  fint  magnis  conatibus   non  comparatur  ,  indcfijfâ  alacritate  aJeb  perfcdt ,  ut 
de  ejus  laudlbus  nulla  lingua  contic^ifcat  ? 

Hahetnefcio  quid  fpkndoris  &  ^ftiniationis  Scientia  illa,qu<e  velut i  per  gradus  non-interrupto  zelo  ad  fummum 
Dignitatis  faftigium  eniütur  :  Non  caret  pretio  ac  commendatione  f^lta ,  qux  ajjiduâ  morum  culturâ  expoUtur  > 
fiiâquè  ReliquùS  imagine  ad  parem  imitationem  exhortatur. 

^des  igitur  Beneficiintiffimum  Sidus,  &  difufos  aliquot  annorum  ferie  clarioris  Famts  radios  natjUtiis  /edibns 
Hodie  prafertim  communicas  :  produ&x  abfcntix  moram  fuavijjima-  Pnefcntia  compenfat  :  aJcJl  Tecum  rerum  oni- 
nium  Projpcritas ,  &  quem  animo  compledlcbamur  Antverpienfem  ,  intuemur ,  &  fabnamus  Epifcopiira. 

Ilabcmàs  enimverö  ,  quod  Deo  Optimo  Maximo  refcramus  in  acceptis ,  Dignitatis  veftrte  prxftntem  Eminentlam., 
felicitatis  nnjïra:  fummam,  Civium  omnium  coroncta  dcjideria  ;  quod  tamdiu  optavit,id  demiim  fibi  evenijfe  gaudet 
Antverpia  .•  erat  HU,  erat  in  votis ,  Paflore  frai  ,  quem  fdicibus  aflris  mundo  dederat  :  non  potuit  non  lietitiâ 
affici  Meritorum  tuorum  gloria ,  cum  perpenderet ,  id  fibi  numquam  evenijfe  ,  ut  habêret  Epifcopum ,  quem  Ant- 
verpienfecn  Prima  Philofophix  lauru  decoratum  unanimi  plaufu  exceperat  venerabunda.  Imö  fanè ,  illa  non  tan- 
tum Tibi  lucis  attulit,  quantum  à  'I'e  accepit  ;  illa  f^irtutam  tuarum  ejipnemium.  Tu  illius  ornamentum.  Gaudet 
Te  Prafule  Diœcefis  ,  f^indice  Religio,  Jacobo /uo  Antverpia.  Civitati  Pnefidem  ,  Ovlbus  Pajhrem,  Sacrii 
Ordinibus  Lumen  ,  Omnibus  morum  Exemplar  gratulamur, 

Pr<ecejfèrunt  f^iri  Probitate  &  f^igîlantià  pr£ftantes,  quorum  donec  erunt  Nomina,  &  erunt  Meritorum  pr^- 
conia  :  Hi  Junt  Atlantes  UU  ,  qui  fortijjîmis  bumeris  Pontificite  Dignatis  Onus  fine  laffitudine  tuUrunt  ;  quorum 
maxima  fuit  cura,  indicere  erroribus  excidium  ,  eradicare  pravas  confuetudines ,  reftituere  decôrem  Templis  ,  ajfe- 
rere  Religioni  fecuritatem  ,  Sacerdotes  tedifcare  exemplo ,  S£culares  &  vcrbo  &  opere  ad  vitam  Chrijïianè  ducen- 
dam  aninure  :  Ct  Pietatem  tuerentur  ,  nultis  pepercêrunt  laboribus  ;  ut  Pacem  confervarent ,  manfuctuJine  ani- 
mas occupârunt.  Dicam  plura  :  laudabili  Munificentlâ  erexèrunt  ^ras ,  fundârunt  Seminaria,  ditârunt  Cœnobia 
locupletârunt  Ecclejias ,  Pauperum  indigentia  per  amplijfimos  reditus  fubvenèrunt^per  totam  latè  Diœccjîm  beneficils 
claruèrunt,  animum  prx  fe  fcrentes  prote&ione  Numinis  pium  ,  facilitate  alloquïi  humanum  ,  opprejjione  fcelaum 
inviclum ,  confilio  canum  ,  culturâ  faplentem. 

Succedit  IllujîriJJima  ac  Reverendifjlma  ,  addam  ego,  Meritijfma  Dominatlo  J^eftra  in  ^ntiflitis  locum  ,  cujus 
Memoria  in  Benedicilone  ejî  :  Hic  f^ir ,  Hic  ejî,  quem  extolhre  fupervacaneum  duco ,  utpotéper  Se  abundè  lauda- 
tum  :  nihil  enim  facilitate  manfuetum  ,  benignitate  amabile  ,  prudentià  maturum  ,  confilio  grave ,  pietate  fanclum 
quod  non  vivis  expref[it  cbaradferibus  :  fucccdit,  inquam  ,  tot  votis  tot  precibus  expetlta  Dominatio  F'eftra  :n  Caihe- 
dram  Henrici  Gabriëlis  iQ^aUs  quamiquè  f^iri  !  }  atquè  ejufmodi  fuccedit ,  ut  proflratos  omnium  animus  mini 
jucunditate  reficiat;&  quem  publico  dolore  amifimus  PrafuUm ,  unanimi  acclamatione  in  Te  reftitutum  sloriamur. 
Illa  naturee  lenitas,vultùs  gratia ,  dexteritatis  ratio,  morUm  integritas;  Ule  generofitatis  character ,  publiée  falutis 
amor ,  Pairite  defendendte  ze  us  ;  Paria  de  Te  loquuntur  Prisconia  ,  &  certâ  faciunt  fpe  de  futuris  prtefasire, 
Perfoauzrant  Antverpienfiuin  aures  Regis  ^gyptl  verba,  Popu.um  fume  prejfum  fie  confolantis  :  Ite  ad  Jofeph.* 
Jvimus  ;  &  qnam  votis  conceperamus  fiduciam ,  fecnndls  avlbus  jlabilitam  intelleximus  :  nulla  en'm  temporis  me- 
moiiâ  fatls  laudanda  Maria  Therefia  Te  Pnefulem  meritis  parem  creavit  :  funclljjimus  Orbis  Catholici  Pater  Pius 
fextus  confirmavit  :  ^ntverpienfes  infulatiim  Mechlinia;  Epifcopum  ,  in  folemni  ad  Catliedram  advemu  fuis  Hodie 
fedibus  exclpiunt,  &  yîntijtitem  venerantur. 

Exundant  Civium  multitudine  Fora ,  auguftantiir  concurfu  Platea:  ;  &  cum  Tui  videndi  caufâ  oœnes  sp- 
properant,  admiratione  maxima  Omnes,  Te  vifo ,  capiuntur  :  omnium  lingux-  feftivis  relbnant  acclamationi- 
bus,  oculi  fpirant  concordem  in  tanto  plaufu  Icetitiam,  animi  fuam,  fi  poflènt,  benignitatem  apperirent  ;  quin 
ipfa  fie  videtur  loqui  ^Intverpia  :  Tu  m//;/ ,  Illustrissime ,  ianguenti  fpiritum,  énervât^  robur  ,  ac  propè-extincîx 
falutem  refiituifti  ;  Tu  me,  diuturnâ  expcciaiione  detentam  ,  pnefentis  ^lufpicio  Gloria  abundè  recréas;  Tibi  voio- 
riun  omnium  funima  ,  ut  fufpes  c?  incolumis  regas  ,  incumint. 

Vive  itaquà,  vive  DUc&lJ]lme  Patries  Pater,  cujus  Candor  non  admittit  adulationes,  cujus  Gratia  meretur 
amores,  cujus  Sapientia  jure  extullitur,  cujus  Vircus  l'eros  etiam  Nepotes  in  admirationem  rapiec.  Gratatur 
Tibi  ^nverpienfes  lifulas ,  quam  cordi  infcriptam  geris ,  antverpia. 

Suicipe  igitur  ex'guum  benigno,  que  foies,  vultu  munufjulum  ;  ne  de:1ign^re  Paftorales  Mufas  aficflu 
tuo,  qua;  Te  Paftorem  prudeiuem  Si  vi^jàlantem  prœciaunc  ;  ut,  qui  Ovium  tuaium  cuxam  fuicepifti,  diù 
cullodias  oblèquentes. 


14 


Algemeyne  Vèr^amelinge  der  TTerken 


Precatur  interim  longxvum  vitac  curfùm ,  florentem  Diœcelèos  ftatum ,  &  Epifcopatûs  tui  memoriam 
fèmpiternam. 

Illustrissime  ac  Reverendissims  Dominationi  Vestr^:  DevotiJJïmus  *** 


T, 


L  r  C  I  D  A  s  ,     T  I  T  r  R  U  s  ,     C  o  R  I  D  o  N. 


l^yi-,     j.   Ityre  quid,  patulK  recubans  in  gramine  l•ipa^, 
Otia  lentus  agis  ?  cur  non  ,  velut  ante  iolebas , 
Sylveftres  tenui  meditatus  arundine  cantus  , 
ExtoUis  vel  Pacjs  opes  ,  vel  gaudia  Ruris  ? 
Tit,    Suêvimus  hoc  olim  ,•  dulci  modulamine  valles , 
Et  fefto   vicina  fono  rcplevimus  arva  ; 
Aft  modo  ,  dum  triftes  iub  peftore  volvimus  œRus  , 
Ts'on  ea  cura  manet  ;  iiquidem  nequè  dulcia_  tempus  , 
]S!ec  duris  agitata  malis  fors  gaudia  pofcit 
iyc   Die  igitur  ;  qux  cura  tenet  ?  quœ  peftus  Erinnys 
Exagitat  ?  qux  fata  times  ?  ...  an  dura  Noverca 
EIt  tibi  fortè   domi  ?  nocuitne   virentibus  herbis , 
Fruflibus ,  aut  fegeti  grando ,  pluvitevé  frequentis 
Copia  ,  vel  rigidi  quaedam  inclementia   cœli  ? 
An  pinguem,  flimulante  fame,  lupus  abftulit  agnum?.... 
Die   mihi ,  die ,  quxfo  ,  deliderio  fcire  ,•  dolorem 
Si  tantum  lenire  queam  ,  me  cerne  paratum  : 
Conditur  hic  aliquid,  nam  frons  oculiquè  loquuntur, 
Etli  lingua  tacec  ;  quid.lit ,  mihi  ,   Tiiyre ,  narra. 
Ti!.    Non  me  fata  premunt ,  miferxvè  incommoda  lortis  , 
Quce  profers  ;  Superi  largo  dant  plurima  cornu 
IMunera ,  felices  fecurus  tranUgo  foles  ; 
Eft  tarnen  ,  eil  aliquid  ,  quod  non  celabo  Sodalem  : 
Occubuit  Paftor  ,  Pullorum   Gloria  ;   Ruris 
Peliciœ ,  Tutela  ,  Salus  ;  Spes  certa  dolentüm  ,• 
Maris  Amor  Populi  ;  quo  non  praeitantior  alter, 
ÏSon  fuit  in  totà   melior  Regione  :  paratus 
Abjeftis  conferre  manum  dulcemque  loquelam , 
Et  iotitus  mitem  fuit  omnibus  edere  vultum^ 
Occubuit ,  quem  fanfta  Fides ,  quem  candida  meinis 
Gratia  ,  quem  Pietas,  Virtufque  tequârat  Oiympo, 
Loiiga;vos  hquidem  placide  traducere  fuies  , 
Et  Pyliam  dignus  Mceris  fuperare  leneflam. 
Occubuit ,  Populus  merito  quem  femper  amavit , 
Quem  Probitas  morum,  vigilans  quem  cura  decôrat; 
Ufquè  adeó  nos  fata  premunt  ,  ik  fqualida  luQu 
Arva  fuum  nobis  teftaniur  ubiquè  dolorem  ! 
Occubuit...-  lic  ergo  nihil  mors  invida  tranfis .' 
Peftora  lic  etiam  ,  claros  fpeflata  per  aulus , 
Fatali  iub  lege  facis  fuccumbere  ?  magnis 
Nee  parcis,  Libitina  ferox  ,  Virtutibus  ?  audes 
Tollere  de  medio  noftrarum   Gaudia  rcrum  , 
SoUicitumquè  gregis  Studium,  Curamquè  fidelem.' 
Sic,  rapto  Cultode,  rapis  Bona   maxima,  Pacem, 
Delicias ,  Vitam  ,  rebufquè  l.evamen  in  nrftis .?  ... 
Heu  nimiùm  triftem  fpifsâ  caligine  nubem 
Paftoris  fors  atra  tulit  I   quo  Sidere  nobis 
Erepto ,  paifim  in  tenebris  &  nofte  profundâ 
Erramus,  totidemquè  novas  oflendiraus  umbras. 
l,yc.   Fatorum   Lex  ifta  fuit ,  Divùmquè  voUintas  , 
Quam  turbare  loco  ,  votifvè  avertere ,  nuUi 
Fas  erit  in  terris  ;  parvo  difcrimine  rerum 
Blortis  acerba  manus  fupremis  inftat  &  imis  ,• 
lila  metit  ,  quidquid  moriendi  lege  creatum  ; 
Régales  Dea  nigra  domos ,  iiiopumque  ubernas 


Concutit ,  &  fato  ,  quam  dignilïïma  laude  , 
Peftora  fe  debent  ;  femper  movet  JEacus  urnam  ; 
Omnibus  in  terram  ,  vitte  qui  vefcimur  aura  , 
Eft  iter  ;  ad  metam  Cunöi  properaraus  eamdem 
Tit.    Hoc  equidem  fateor  ;  fed  quis ,  cum  talia  cernit , 
Talia  cum  memori  difcrimina  peftore  vafat , 

Temperei  àlacrymis? teneras ,  Cuftode  jacente, 

Sxvus  Oves  rahido  pofthàc  lupus  auferet  ore  , 
Crefcet  &  in  campis  lolium  infelicis  avense , 
Unde  venit  fcabies ,  variiquè  pericula  morbi 
Inficiuüt  itabulum  ;  nequè  nos  line  labe  relinquent. 
Paftorem  Juvenefquè  vocant,  repetuntquè  Puellœ  ; 
Cum  Senibufqué  Viri ,  Matres ,  Pueriquè  viciliiin 
Inclamant  Marin  ;  cujus  molimine  femper 
Pax  firmata  lletit ,  quofvis  avertere  cafus 
Qui  promptus  cum  laude  fuit  ,  cûi  vita  falufquè 
.à^què   noftra  fuit ,  quam   propria  gloria  ,  cordi  : 
Ilujus  ubi  nobis  pra:dulcis  Imago   recurrit , 
IMonfïramus  juftos ,  lacrymâ  currente ,  dolores. 
Ruricolie  ,  quibus  ante  fuit  cantare  voluptas  , 
Sufpendunt  citharam  ;  nuilum  dat  fiftula  cantura. 
Hinc  ego  C  "^c  tantas  valeo  depellere  curas  ) 
Fluminis  ad  ripam  ,  languens  proftratus  in  berbâ , 
Afpicio  Naves ,  fi  forfan  imagine  tali 
Triltitiam  lenire  queam  ;   verCim  omnia  nobis    - 
Hoc  unum  uequeunt  fpeôacula  ferre  levamen  , 
Ut  fas  lit  lugëre  minus  ;  qux  fccpè  recurfant , 
Gratï  Viri  facies  ,  peftufque  ad   lingula    natum  , 
Ex  ocuils  fubito  lacrymarum    flumina    ducunt  ; 
Auferet  ex  auimo  tantum  lux  nulla  dolorem. 
Lyc    At  li  fortè  queat  ratio  ,  fi  tempus  ,   &   ordo 

Hic  aliquem  reperire  locum  ,  dererge  madentes , 
Oro,  genas  ;  quie,  fata,  doles ,  quis  tend.ere  contra 
Pollit  ?  adelt  gratus  poft  triftia  nubila  Phœbus  : 
Si  doleas  ,  obiilfe  Virum  ,  quem  candiiia  vitK 
Gratia  commendat ,  qui  fervantillimus  œqui , 
Qui  vigilans  &:  pacis  amans  ;  Cœleftia   numquid 
■    INumina  funeliis  polfunt  fuccurrere  fatis  ? 
lit.    Huc  fateor  ;  fors  noftra  tamen  nimis  afpera  ,  diflis 
Üc  valeam  prx-ltare  fidem  ;  quod  ,  nempe ,  fubiraus , 
Vulnus  inexhauftà  fxclorum  forte  redibit  ; 
Non   citó   depereunt ,  animis  infixa  ,  favoris 
Argumenta  ,  diu  femperquè  recurrit  imasjo. 
l,yc.  Eft  grave ,  Pailoris ,  cûi  moles  ardua  rerum 
Incubuit,  ftabili  jaâuram  mente  fubire  ; 
At  l'pes ,  quie  fuperell  ,  dulci  medicamine  vulnus 
Subltvat  ,  &  milèrjs  adfert  folemnia  fatis  : 
Tu  ne   cède  malis ,  fed   contra  fortibus  ito 
Aufpiciis  ;  fpera  ,•  jucundior  aura  favebit  : 
Utque  modum  ponas  lacrymis ,  tibi  dulcia  porto 
Nuncia  ,  quœ  noftras  divulgat  Fama  per  oras  ; 
\\x.c  curas  delére  valent   fufpiria  lilHint. 
Adveniet  Pa'ior,  cujus  Vigiiantia  ,  Virtus  , 
Ingenium,  Zelus  ,  varios  fpeftata  per  aufus  ,-   ■ 
Exhilaranc  animos  ;  rumoribus  aüa  fecundis 


van  fyne  Hoogimrdigheyd  J.  T.  J.  Wdkns. 


15 


Tam<i  volat  ,  repeto  ,  luftu  prxconlia  folvens  :  Tit. 

Paftor  erit  ,  dudiim  votis  prccibufquè  peiitus , 

Alter,  &  efï  noftris  non  multam  nutus   ab  agris  ; 

Adveniet    Thyrfis  ,  Pailorum  gluria  Thyrf.s ,  Lyc. 

Lumen  opemque  terens  ;  noiiris.  Hoc  Picciide,  terris 

Priicus  houoSiluu  forma,  quies,  Iplendorqué  rcdibunt. 

Deline  luflifonam  fuper  auras   toUere  voccm  ,• 

Sors  l'jetum  fperare  moiiet  poft  triltia  tempus , 

Propitiura  nobis  refpjAit  ab  Kthere  Nunen  TU. 

Tu.     ^'el■a  refjrs  ?  I'pes  certa  munut  ?  lic  priftina  nobis 

Gloria,  fic  requies  ,  forte  ancillante  ,  redibit  ? 
Lyc.     Sic  liabet  ,  ut   narro  ,  reperitur  ad  omnia  pondus  , 

Eveniet ,  res  certa  probat ,  dubiturquè  fereno 

Pra^lidis  ore  frui  ;  nequè   dudùm  tempus  abelFe 

Arbitrer:  adveniet  P.iftorum  gloiia    Thyrfis 
TU,     Mira  refers,  fed  grata  tamcn  ;  qiv-ï  fpcdat  ad  omnes  ,  Lyc. 

Lx'titiani  fub   corde  fero  ;   mihi  crcfcit  in  horas 

Fervida  dikfli  Tutoris    cura  vidciidi- 
Lyc.    Ut  tibi ,  quod  nöfti ,  demonftrem  Pignus  amoris,  TU. 

Expediam  brevibus  :   Palloris  Jmago  fecundis 

Elto  tibi  depiila  metris  :    lincera  relucet 

E  vultu  Pietas  ;  generofa  Modefiia  ,  fuci 

Nefcia  ,  coudecorat  mira  dulcedine  frontem  î 

Emicat   è  verbis  Prudentia  ;   mitibus  ufquè 

Alioquiis  imos  dignatur,  amoribus  omnes: 

Ingenium  folers  ,  multis  bene  notus  ab  annis 

I'ervor  ,  ut  ad  faultum  valeant  pertingere  metam  Lyc. 

Singula,  piirus   amor,  concordia ,  laudihus  ornat 

Indgnem  Virtute  Virum  ;  fapientibus  aulis 

Ad  Pacem  monltrubit  iter ,  nuUiquè  labcri  TU. 

Parcet ,  ut  ailurapto  generofè  prxlit  Ovili , 

Et  Gregibus  fecura  fuis  afimenta  miniftret. 

Hic  Vir,  Hic  eft,  qui,  iiuila  timens  difcrimina  rerum,  Lyc 

Omnia  rite   geret ,  qui  fievos  undiquè  cura 

Arcebit  prudente  lupos  ,  &  noxia   pellet 

Agmina  morborum  ,  quos  forte  incuria  gignit. 

Gaudebunt   Agri  ;  venient  ad  aratra  Coloni  ; 

Sakabit  Pecus  in  iiabulis  ,  in  gramine  hidens  Tit. 

Dentibus  irapavidis  fapidiiiima  pabula  carpet  : 

Nullus  erit  ferpens ,  non  fallax  herba  veneni  \ 

Cedet  enim  ,  quidquid  tenerum  metuebat  (Dvile. 

riuftibus  ut  pifcis  decori  eft  ,  ut   &  oftrea  faxis  ; 

Littoribus  myrtus  ;  fcopulis  ut  mufcus  ;   honori  l,yc. 

\jt  leges  eft  agro ,  gravidis  vindemia  ramis  ; 

Sic  decus  llie  Suis  ;   noftro    lic  gloria  Ruri , 

Vera  quies  Ovibus ,  notus  fuper  x.hcra  Thyrfis. 

Quid  magis  eft  gratum  pluviâ  fitientibus  agris  ?  Tit. 

Quid  vere  arboribus  ?  Pliœbo  turgentibus  uvis? 

Quid   magis  eft  gratura  poft  rot  fufpiria  nobis , 

Quam  Paftore  frui ,  P.iltoris  &  ore  potiri  ? 

Flumina  quod  Cervis ,  quod  Tauris  germina  campi , 

Quod  flores   Apibus ,  crefcentibus  herba  Capellis, 

Hoc  limiil  eft   nobis  per   tot   folatia   Thyrfis, 

Illius  adventu  viridantia  gramina   crefcent  , 

Arbor  opaca  fuos  expandet  &:  undiquè  ramos  ;   • 

Lscta  Poli  facies,  zephyro  fpirante,  favebit  ;  Lyc. 

Omnia  magnificis  oftendent  gaudia   donis. 
Tit.    Afpirent  Superi ,  faciles  fua  munera  corna 

Divite  profundant  ;  femper  comitetur   &  ornet 

Promeritum  Pax  alma  Virum  ,  Sors  faufta  coronet. 
Lyc.   Eveniet  ;  numquam  pofthac  lua  fulmina  ftringet  TU 

Juypitir ,  aut  Titan  contagia  mittet  ;  ubiquè 

Speraum  dabit  alma  Cins  coulurgere  melfera. 


Ipfe  ego  vaticiner ,  namquè  eft  ex  omine  notus 
Thyrfis,  amabit  Oves  ,  Ovibus  redamabitur  Ipie, 
Pulfurus  necues  dulci  medicamine  morbos. 
Qualè  fuam ,  brum.te  poft  tri'.nu   tempora  ,  Phubus 
Pauhtim  fpleiidère  facit  magis  undiquè  lucem  , 
Sic   Thyrfis  noftros  optatu:Ti  lumen  in  agros 
Latiiis   emittet  ,  radiis  lic  arva  beabit , 
Et  propiùs  votis  dabit  afpirare  fecundis 
Crcta  Jovi  Cyprus  Veneri  ,  gratiliinia  femper 
Eft  Rho.Lpi  IMarti ,  Baccho   Bœoiica   tellus  ; 
Nofter  io  I    Thyfts  ,  fupremis  cliarus  &  imis , 
Semper  amabit  Oves ,  iftosquè  tuebitur  Agros  ; 
Paiior  erit  vigilans ,  prudenti   peftere  ,  mente 
Ingenuâ  ;  nullos  fugiet  pre  Pace  laberes  : 
Extendet.  fe  cura  fagax ,   &  crefcet  in  œvum. 
Ergo  tuis  mea  vota  lubet  cenjungere  votis 
Ulteriùs ,  fauftos  cunilerum  ut  voce  petitus, 
rios   &L  amor  Patrice  ,  Nee- Paftor  vivat  in  annos. 
Floreat  ille  pius ,  pulchrum  fuccurrere  lapfis , 
Confulere  alHiftis  ,  charoqué  aliifiere  Ovili 
Qui  rtputat,  cum,  pacis  amans,  cunflifque  benignus, 
Candidiora  gerat  nivi  peftora  ;  namque  fatebor , 
Vincit  crythrxis  extraöoss  fluftibus  ignes 
Intemerata  Fides ,  rutile  fulgentior  auro 
Pura  mieatProbitas,  fuperatquè  Modeftia,  quidquid 
^fiimat  externis  onerata  fuperbia  pompis. 
Jlle  humilis,  nullofqué  tumens  eb  laudis  honores, 
Quos  tarnen  iniigni  longé  Virtute  meretur  , 
Ille  diu  fub  Pace  fuos  in  amere  gubernet. 
Laudetur ,  referat  meritœ   pra;conia  fam:c  ; 
Fragret  odor  ,  terrx  repleat  dulcedine  fines  , 
Quem  parit  ob  claras  prœftans  Vigilantia  dotes. 
Crefcat  honos  Paftoris ,  henos,  cüi  nulla  nocebunt 
Tempora  ,  nee  livor  ;  morum  laudanda  venuftas  « 
Temperies  tianquilla  animi ,  fincerus  amoris 
Ardor ,  &  in  cuiiöis  feli\  moderatio  cœptis  , 
Prö  mcritis  clare  fuper  aftra  ferantur  honore. 
Hic  folers ,  prudensquè  ,  Suis  dileftus  &  hofpes  , 
Sollicitus ,  noftri  qui  commoda  curat  &:  auget 
Ornamenta  boni  ,  referat  pro  manere  grates , 
Gnavus  agat  caufara  Patrix,  caufamqué  Suorum, 
Sanus  &  iucolumis  videat  fua  julia  colentes. 
Hic  Jufti  ,  Refiiquè  tenax  ,  expendere  caufas 
poftus  ,   &  ex  fequà  penfans  fua  fafta  bilance  , 
Omnibus  ut  gratus ,  fic  omnibus  utilis  exftet , 
Et   limùl  ad  feros  protendat  gefta  Nepotes. 
Hic  bonus  &  conftans,  raanfuétus ,  amabilis ,  ingcns 
Delicium  Patriicque  decor ,  moïimine  faufto  , 
Quidquid  agit ,  finire  folet  ;  prœcedere   gaudens 
Invenit  inumeros  generefe  corde  fequentes  ; 
Kon  fecùs  ac  Jcmlam  ,  dum  plenis  aëra  pennis 
Rumpit  avis  ,  fequitur  patefafte  tramite  Pullus , 
Qua  docet  aërios  iMater  tentare  volatus , 
Ille  Suis  fervore  prceit ,  zelequè  fecundo. 
Et  docet  optatam   menitis  attingere  metam. 
Eraicuit  teneris  Virtutis  zelus  ab  annis , 
Emicuit  vultu ,  cum  primùm  luminis  auras 
Alpiceret,  rarus  venturi  fervor  honoris,- 
Promptus ,  iS«;  alliduè  rebus  dententus  agendis    ' 
Ut  fuit ,  ut  crevit  lauftis  Mgilantia   cœptis. 
lllum  omnes   novère  Boni  ,  quis  Pacis  amator 
Quam  fuerit  mitis  ;   decurfu  temporis  omnes 
Ùevicic  fapuue  Pares  geoioius  fideli. 


i6 


Algemeyne  Feriamelinge  der  Werken 


JLyc.  Promeruit  ;  fiquidem  conftanti  pergere  greffu 
Ad  magnum  Virtutis  opus  fummoique  labores 
Vifus ,  &  emeritos  non  raro  ferre  triumphos. 

Tit.    Dicamus  bona  verba  ,   Dies  nam  talia  pofcit  ; 
Sit  fôli  laus  fumma  Deo  ,  qui  rebus  in  ariftis 
Prœfulium  cum  Face  tulit ,  largoquè  favore 
Ornavit  Populum,  nequaquara  tale  merentem 
Munus  ;  in  œternura  fummus  laudabitur  acvum^ 
Paltor  ,  adeli  precibus ,  miieros  folatur ,  Ovili 
Sufficit  optatum  ,  qui  iiiigula  rite  gubernet, 
Paftorem  ;  grates  tlemillb  folvimus  ore 

l,yc.   Sic  decet,&fas  aft...  fedquis,dum  talia  narras  , 
Accélérât  greffum  ?  ...  Coridon  ,  nili  fullor ,  araicos 
Convenit  ;  augebit  forfan  nova  gaudia  ;  forfan 
AdventàlTe  Virum ,  manfuêtum  peftore  Thyrfin  , 
Narrabit  ;  quid  namqnè  ferat  mihi  nolle  voluptaî, 

CoT.    Nuncia  grata  tero  ;  venit  ,  quem  fœpe  petiltis , 
Paftor,  &  aufpiciis  tulit  ornamenta  fecundis  i 
Paftorale  pedum  ,  tanti  geftamen  honoris , 
Accepit  ;  capiti  dignus  micat  ordine  vertex. 
Grex,  vidi ,  Icetatur ,  /o.',  luper  asthera  voces 
Jaftat ,  lo'.  ;  fua  vota  novat  fub  Prxlide ,  quisquis 
■  Relligionis  amans  paciquè  addiflus  &  tcquo  : 
Publica  ,  quod  fas  eli  ,  dedit  argumenta  favoris 
Et  populus  cekbrare  diem  non  detlitit ,  Ipfe 
Qua  fibi  delegit  digiios  Paftore  Pénates. 
O  Fortunsti  per  tot  folaiia ,  per  tot 
Gaudia  Ruricolx ,  quibus  omni  ex  parte  beata 
Sors  fuperell  !  felix  tanti  Cuflodis  amore 
Subditus  !  en  Vobis  nunc  aurea  fcccla  refulgent. 

Til,    Nunc  Ô ,  nunc  hilares  fuper  tethera  ducite  voces  , 
Plaudite  Pallores,  namquè  omnes  gaudia  fpeftant  5 
Plaudite,  de  viridi  modo  cingite  tempora  mufco  ; 
luflaurate  choros ,  manibus  date  munera  plenis. 

l,yc.   Voce  ciete  fonum  ,  relouas  inHate  cicutas , 
Et  capiti  lauros  imponite ,  pleftite  dextris 
Serta  ,  triumphales  incedite ,  liimite  quidquid 
Crefcit  odoriferum  ,  veftrilquè  inducite  peris. 

Cor.    Cernitis  ,  ut  Scaldis ,  fundo  teftatus  ab  imo 

LoDtitiam ,  quantienfquc  fuo  vada  lata  tridente , 
Exultet ,  Itt'tüfquè  paret  difl'undcre  vultus  ? 
Evocat  extcmplö  vitreis  è  fedibus  oranes , 
Quos  aniinat  rcs  una ,  Dcos  ;  mox  turba  Sororum 


;;»;^<i 


'm 


\jjd.. 


Succedit ,  vifu  pulcherrima  ;  Najndts  ïmis 
Prorumpunt  faliuntquè  vadis  ,  fua  tempora  fertis 
Omnes  cxrulcis  rediraitœ  ;  veliibus  omnes 
Apparent  glaueis ,  &  cantibus  aëra  mulcent  : 
Flava   comis  Ephyre.  Neo-Proelidis  inclyta  caiitat 
Nomina  ,•  pulchra  CUo  felicibus  undiquè   votis 
Ingeminat  pœana  ;  canit  placidiiliraa  Nejls 
Tempora  plena  bonis ,  gratiiiima  tempora  ;  clamât 
Dilias ,  & ,  currü  late  fubveöa  ,  frequent! 
Refpiciens  nutu  tellatur  gaudia  ;  Dons 
Incolumes  annos  &  lingula  faufta  precatur  ; 
Applaudunt  omnes  ;   per  littora  fpargere  mufcum  > 
Et  mode  faltantes  vitreos  educere  fontes  , 
Et  modo  contortas  inflare  é  gurgite  conchas 
Cernuntur.  ;  duris  avulfa  corallia  faxis 
Profundunt ,  rutilantquè  fuis ,  quos  plurima  cingit 
Gemma  decens ,  ornant  conchylia  lefta ,  capillis. 
Cernicis ,  ut  Itmiles  teftetur  in  ordine  plaufus 
Ca;ruleus  Triton  ,  conchâque  é  marmore  fafta 
Fundat  magnum^  iagens,  &:  fpargat  flumen  aquarum 
Cum  fonitu  Iccto  ,  veluti  nova  gaudia  cundas 
Talibus  aufpiciis  extendere  vellet  in  oras  ? 
Innumeri  ,  nantes  per  flumina  tuta  ,  fcquuntur , 
Sed  minima  de  gcnte ,  Dii ,  quibus  omnibus  una 
Plaudere  cura  manet  ;  puppes  ornare  coroUis 
Navita  fponte  parat  ,•  feltivus  aplau.'tria  ramus 
Implicat ,  &  cingunt   carchefia  fumma  corona;, 
Ipli  etiam  pifces  faltu  nova  Fefta  frequenii 
Concelebrant  ;  leni  fluitat  iimiil    unda  fufurro  ; 
Tota  loei  facies ,  tota  eft  prcefentis  imago 
Lœtitiœ  ,  cundlofquè  monet  depellere  luftus. 
Finierat  Coridon  :  rurfùs  caput  extulit  undis 
Si-aldis  ,  &:  applaufu  vifus  gaudére ,  recurvo  , 
Ore  ter   elato ,  conculiit  ftagna  tridente  ,■ 
Unde  fonans  reboat ,  toties  refpondet  &  echo. 
Dein  ego,  qui  viridi  recubabam  Ixtus    in  herba  j 
Qua  placido  SraiJis  vicinos  alluit  agros 
]\Iurraure  Nuiadum  Saüdis  gratiiiima  fedes , 
Kla  vel  internis  infcripli  Carmina  truncis  ; 
Utquè  illi  crefcent ,  crefcent  quoquè  tempore  verba  : 
Vivat   io  !   P'ivnt  Neo-Pritful  nomina   Jl'ELLEJSS  ! 
f-'ivat    io  !  Viv.ii    ter-dignus    ab   omine    Puflor  ! 

VenerabUnDIUs  CONCLUbUM. 


lUuftriffimo  ac  Keveren diffimo  Domino,  Domino  JACOBO  THOMiE  JOSEPHO  WELLENS,  in  Alma 
Univerfitate  Lovanienfl  Sacrai  Theologiac  Doftori  Regenti,  XVII.  Antverpienfiura  Epifcopo  Omnium  Votis 
delideratifTimo  ,  MeCiiLInLe  In  aUgUrato  nataLItIIs  gLorIgs^  VIrgInIs  DeIparje  ,  in  folemni  ad 
Catliedram  Adventu    reLIgIosa  trIga  aMorIs  soCIata  LetabUnDa  gratULatUr. 


X  Nclyta  Mufarum  lèdes ,  feptemplicis  artis 
Ingenux  felix,  jtntverpia  ,  &  optima  nutrix  , 
IVIer^e  frequens,  celehri  fiorentior  hofpita  porta ', 
Cœleftis  quacum  pietas  fua  fœdera  ftrinxit  : 
Unde  JVIariano  fortunatiiïima  cultu  , 
Tot  flores  cumulata  bonis ,  vSuperofque  benignos 
in  tua  vota  trahis.  Feftus  fubducitur  aftris 
Optatufque  dies,  puUas  qui  ponere  veftes 


Te  jubet ,  &  nigros  removere  palatia  peplos. 
Venit  is  ipfe  dies ,  &  io  !  laitabile  tempus  , 
Quo  tibi  chara  licèt  Neo-prxfulis  ora  tueri , 
Et  millena  facra:  dare  fuàviter  ofcula  dextrx. 

Si  cupias  urbis  gemitus ,  planétufque  referri  » 
Defcribi  &  lacrymas  &  lamentabile  fatum  , 
Infandum.  fortuna  jubes  renovare  dolorem  : 
Squalida  nam  Itiftu  plorans  lugubria  adempti 
Funera  Paftoris ,  lacrymarumque  imbre  madefcens 


eft 


van  fyne  Hooguecrdlgheyd  J.  T.  J.  IFdlms. 


17 


Eft  panca  hxc  gemitu  potiùs ,  quàm  voce  locuta  : 
„  OcciJit  Hcnrkus  ''  :  rurfufque  relblvicur  acres 
In  ftetiis,  geaiituque  iterum  graviore  refumic  ; 
„  Occidit  H^nricus ,  Vir  amabilis ,  omnia  fa^ilus 
„  Omnibus,  Urbis  amor,  populi  Spes ,  Régula  Clcri , 
„  Forma  gregis  ,  perfecla  boni  Pailoris  imago  , 
,,  Pupillis  viduifque  Pater ,  fülamen  egenis , 
5,  Proponens  propriis   communia  commoda:  &  ecce 
„  Plufquam  flebilibuslacrymis  quem  profequor,  eheu  ! 
„  Ablhilit  atra  dies  ,  &  funere  merilc  acerbo. 
„  Hinc  premor  infando  mœrore  ,  &  plura  volentem 
5,  Fari  interrumpunt  lacryma;.  "  RIora  nulla,  F"unnam 
Faraa  volat  tanti  luiîtàs  prxnuntia  :  triftes 
Ut  capit  aure  fonos ,  folio  Matrona  l'uperbo 
jura  tenens  ,  Sceptrumque  Maria  Thekf.sia  Regni 
Hungarix,  indoluit,  fürtilque  milèrta  liniftra;  ; 
Mater  ut  ell:  mcnte  in  Belgas  animoque  benigno  , 
<3ccidit ,  exclamât ,  viduumque  rclinquit  ovile 
Hinricui  pyliis  longà  digniflimus  annis  ! 
(Juantam  ,  ^'Jnvzvfa  ,  fubis  jaéluram  ,  ut  nefcia  flefti 
Paftorem  eripuit  duri  inclementia  fati  ? 
Kt  vos  crudeles ,  fatorura  Numina  ,  Parcaj 
Prx'iulis  heu  tanti  rumpentes  ftamina  vitx  , 
Egregium  rapitis  lummis  imilque  Parentem  ! 

At  materna  gregis  pietas  cùm  vilcera  torquet  • 
Ad  Superos  devota  precum  fufpiria  mittit  , 
Legerit,  undè  Iciat ,  libi  quem  Divina  Voluntas. 
Nee  mora,  Confilii  Divini  confcius  exit 
Angelus,  ^Jnverfe  qui  noéle  dieque  faluti 
Excubat,  is  Superûm  juflu,  pernice  volatci 
Auftriacis  illaplus  agris ,  mandata  Tonantis 
Portât,  &  ùt  fubiit  regalia  teita.  ,  propjnquat 
Augufto  folio ,  Majefl:atemque  verendam 
Cœlltus  inftruiîtus  verbis  aflatur  amicis  : 
„  Atiftriaca;  Stirpis  decus  immortale,  Theresa  , 
„  Cii'litibus  cbara  &  populo,  quem  legibus  acquis 
„  Arbitra  Juftitia;  &  clemens  facis  efle  beatum  : 
„  Numina  cùm  fupplex  oras,  meilita  benignus 
„  Audivit  Tua  Vota  Deus,  jullltque  referre 
„  Paftorem  yïnverfte  vidua:  quem  deftinet  urbi. 
„  Lovanii  eft  celebris  Batavorum  fciÜcet  olim 
„  Erefta  aufpiciis  domus  xdibus  xmula  fummis  , 
„  Qua  Batavis  facro  datur  indulgôre  labori  , 
„  Divinâque  animum  dodrind  pafcere.  Doftor 
„  Praïfidet  huic  celebris ,  pietate  infignis  &  omni 
„   Doctrinx  genere  excellens ,  hominique  Deoque 
„  Dileclus,  prxluftris  honos  &  gloria  ftirpis. 
„  riicVirhiceft,quem  mensSuperûm, qua; provida totu 
„  Suàviter  arcanis  moderatur  legibus  orbem  , 
„  Elegit,  voluitque  hunc,  qua  fuit  editus  ürbe , 
,,  Purpuream  geftare  Togam ,  facramque  Tiaram , 


„  Pafiorale  pedum  vibrarc ,  gregique  pra^ire. 

„  ld  meruit  pietas  ,  innata  modcftia  ,  candor  , 

„  Integritas  morum  ,  doftrina,  fcientia  ,  virtus 

„  Inconcufla  Viri,  fàcundia  rara  tidelcm 

„  È  Cathedra  ad  popuUim  patrio  fermoiie  perorans, 

„  Eloquiique  vigor ,  mentefque  intieô^ere  doda 

„  Suàda  pocens  ,  multos  fatis  expluraia  per  annos. 

„  Tandem  muneribus  quàm  mens  lit  idonea  tantis ,  ' 

„  Auditu  fore  dulce  Tibi  reor  ;  unde  libenter 

„  Afta  Viri  coram  prxclara  recenfeo  paucis 

„  lila  ,  quibus  clarum  meruit  fiiper  a:thera  nomen. 

„  Stem  mate  prxclaro  fiorens  ^ntverpia  natum 
„  Edit ,  &  cxcolitur  cura  vigilante  Parentura  : 
„  Ut  Latiam  difcit  linguam  ,  fuperare  Sodales 
„  Illi  ludus  erat,  palmafque  referre  quotannis. 

„  Tranllatus   Grudias  pugil  ingeniofus  ^tlunas  , 
„  JEgide  munitus  clypeoque  armiique  Minervx  , 
„  In  Sophicam  intrepidus,  fuciis  ftipatus  arenam 
„  Defcendit ,  certamen  init ,  virtute  triumphat  , 
„  Strenuus  exfuperat  pugiles  in  agone:  videmus 
„  Ire  triumphales  circum  pia  tempora  lauros. 
„  iïimula  turba  fuo  viftori  applaudit  ovanti  , 
„  Et  cladem  confelfa  fuam ,  ftellantia  gaiidens 
„  Tollit  honorifïcum  WELLENI  nomen  ad  aftra. 

„  Ne  fluxi  fubcant  irritamenta  favoris  , 
„  Exftimuletve  recens  ad  honores  gloria  vanos , 
„  Atràve  innocuam  infufcet  fuligine  mentem  ; 
„  Deferuit  terras.  Si  contemplatur  olympum. 
„  PrxmifTis  ftudio  precibus ,  velut  alter  Aquinas , 
„  Aurelii  verfat  finuofa  voluniina  Patris  , 
„  Scrutaturque  Patrum  Sanftorum  Oracula.    Tantus 
„  Menti  fervor  inel  ;  in  fera  crepufcula  noüls 
„  Protrahitur  ftudium  ;  membris  juvenilibus  illis 
„  Vix datur  ullaquiesi  fédérant,  mihi  crede,  perennes 
„  Illi  diliciai  Sacris  inolefcere  Libris. 
„  Irrequieta  fuos  virtus  exfufcitat  ignes  , 
,,  Ingeniique  faces  Giudlorum  vibrât  in  Ilallis. 
„  Doétrinx  fit  Fama  Viri  notiiFima,  dignum 
„  Doftorum  trabeà  norat  jam  Sacra  Facultas , 
Annumeratque  fuis  membrum  venerabile  membris. 
Ut  fedet  implicitos  dubiofque  refolvcre  cafus 
„  Dodorum  veneranda  cohors,  notât  omnia  preflb 
„  Ore  Vir.Eximius;  fed  ut  hic  fua  fenfa  profatur  , 
„  Conticuére  omnes  intentique  ora  tenebant  : 
„  Quod  fuit  abllrufum  referavit ,  &  undique  claraj 
„  Exortx  luci  dubiorum  nubila  cedunt. 

„  Nee  minus  intereà  virius  interrita  larvis 
„  Incrementa  capit,  ipirans  pietatis  amorem 
„  Jugiter  :  hocce  Viro  veri  Paftoris  in  uno 
„  Tot  rutilant  dotes,  quot  Apoitolus  iplè  requirït. 
„  Pra;fulis  eil:  rebus  fe  non  milcôre  caducis , 

c 


>1 


i8 


Jlgemeyne  Veriameïinge  der  Werken 


Nee  fxcli  curis;  fed  oppcrtet  Epifcopon  ejjc 
Irreprehenjibilem.   Quis  pra^clarifl'ima  tanti 
Arguât  afta  Viri,  fanam  fan.llamque  tuentis 
Doitrinam  ?  Rurfùs  fi  commandante  requiras 
Paulo  frugalem ,  feu  fobrietatis  amantan  ; 
Temperiem  femper  WELLENUS  amavit,  U  ejus 
Vivere  mens  fuêvit  ten  ui  contenta  paratu  : 
Teftor  &  efle  Virum  miftà  gravitate  moJefium, 
Dcmijfum  ,  injignem  do&rlnic  laitJe,  pudicum 
Moribus  ,  c?  comem ,  non  lucrl  turpis  amantcm  , 
Hiifpltlbus  blandum ,  fîne  rixa  &  crimine  vitte  j 
Prudentcm  mitzmque  animo  ,  jujiique  tenaccm  , 
Cordi  amphxantem  rc&os ,  funâque  püUntan 
Docîrinâ  hortari,  verbifque  redarguere  illos 
Dégénères  animas ,  qui  contradicere  tentant. 
Nilque  Mitram  pra;ter  dixêre  deëllè  ;  fuitque 
Vox  populi  vox  fada  Dei:  WELLENUS  ad  Urbis 
Vota  ^nverfame  facratur  Epifoopus  ;  ipfum 
Conftituit  Cœlum  Paftorem,  tuta  vigebic 
Sub  quo  vera  Fides  Romana ,  dolique  recèdent 
Longiùs,  &  prifcos ,  olim  quos  faicla  tuleiunt 
Aurea  Chriftiadûm ,  renovabunt  tempora  mores,,. 
Imponens  finem  didis  &  lauJibus  iftis, 
Angelus  ille  fi:atim  in  tenues  evanuit  auras 
At  Regina  Viri  meritis  permota,  lïmulque 
AdmoçitLi  gaudcns,  fummi  mandata  facelTit 
Numinis,  yJnverfiC  curam  comifit  ovilis 
WELLENO  :  &  fandam  Legatum  raittit  ad  Urbem, 
Nuntia  qui  référât ,  conceptaque  vota  fupremo 


Purpureo  Patrum  ter  conveniente  Senatu, 
Decernitque  Crucem  ,  Lituum ,  facramque  Tiaratn 
JACOBO  THOMiE  JOSEPHO  nomine  WELLENS. 

O  felix,  felix  ylntverpla  ,  terque  beata  ! 
Die  mihi  queis  precibus  potuifti  fledtere  Cœlum , 
Ut  talem  tantumque  tibi  concederet  ultro 
Paftorem  ?  Felix  quoque  terque  quaterque  beata , 
Nobilitate  nitens,  tu  Stirps  WELLENIA,  tanto 
Hluftrata  Viro,  Lituo  Mitraque  decoro  ! 
At  tibi  pra;  reliquis  ,  Genitor  clariiïime  ,  plaufus 
Feftivi  refonant,  animum  complaufibus  expie. 
Gratia  Cœlitibus;  fanus  vegetufqne  fuperftes, 
Murice  conteétum  meruifti  cernere  natum: 
Quo  frueris  gaudens ,  vix  uni  è  mille  parentum 
Elt  concefius  honor.   Tanto  generate  Parente, 
Chare  Deo  &  populo,  Mitra  dignifHme  PrjEsul, 
Relligiofa  Tibi  trias  obftriftinima  plaudit, 
Teque  diu  incolumem  fuperefle ,  gregique  praire 
Optât ,  ut  errantes  ad  ovile  reducere  polTis. 
yïufptclls  ordire  facrum  Cœlejïlbus  illud 
Angelicis  humeris  ter  formidabile  munus. 
Larga  Tuam  repleat  Cathedra  m  benedidio  Cœli, 
Cœleftilque  favor  regimen  beet.    ülitma  promo 
Vota  :  Tibi  vitai  multos  fluxura  per  annos 
Stamina  prolonge!  Lachefis  .•  Sedemque  béantes. 
Te  Superi  pyliam  faciant  xqiiare  feneftam  : 
Felice  &  vita;  decurfo  tramite,  juftis 
PromiiVam  tribuat  Tibi ,  quam  Deus  ufque  refervat 
Juftitiac  rutilam  in  Cœli  ftatione  Coronam. 


Pontifici  exponat  :  quibus  annuit  ille  benignè  ; 

DojVIInIcanI,    eLIanIjaC   aUgUstInIanI   keo-antIstItI   offerUnt. 


^uu 


J^rxnobin ,  niuftrlffïmo  ac  ReverendiJJlmo  Domino ,  Domino  JACOBO  THOM^E  JOSEPHO  JFELLENS  , 
Xf''^Jl-  -^ntverpienjium  Epifcopo  Recens  inaugurato  In  Solemnl  ad  Cathedvam  Jliam  adventu  Gratulatlo  , 
^JntverpitS   die   9.    Septembris    1776. 

ILLUSTRISSIME     AC     R  E  V  ER  ENDI  SSIM  E     DOMINE 

T  Emma  fjuto  tuo  Gentiliiio  fuhfcripiatn  mufa  mea  in  altu.-n  er-gi  tamdiù  defieieravére  ,  Ccrleftiaque  Aüfpicia  ,  gutf-  pro- 
•*—^  m'tttehat  ,  qu<fque  tot  vo'is  avia'è  expeilerant ,  tandem  Je  videre  Jibi  eraiuiuii:ur ,  modùque  ex  Epifccpali  non  :am  Tibi  collato  , 
quàni  dcl)iio    meritis   tuis    hunore   votorum   compotes  ,  taniù   Letamur  inienfiùs  ,  quantù  ex  mora  tongiori  mcxrore  ante  torp^ueranr, 

Impleverat  enim  lacrymis  vidua  Antverpienfts  Ecclejia  ,  repetitifque  ijuejUl>us  Ccelum  ,  muliifque  Superos  precibus  novum 
fibi  Pnjlorem  ejjl^giuverat ,  càm  ecce  quod  tamdiù  defideravit ,  id  fibï  nunc  demum  evenijfe  lataiur.  Aihil  ilti  magis  erat  in  yotir, 
qu.im  ut  Epijcopo  fuo  feni  verè  dignilJimo  ,  parem  vinutt  C'  meritis  nancijieretur  ^niijliiem.  Sic  auiem  divind  fucium  pro- 
videmid  i  ut  te  lllujlnffime  Pr.ijul  J .iCOBE  ,  quem  fibi  unicè  vidua  optaiat  ciiitas  ,  Mugno  Antverpienfium  gaudio  AUijVS- 
TISSIMA    IMPERATRIX    NOSTRA    AC    REGIiVA    APOSTOLICA    HENRICO  fuccefforem  defignaret. 

Nunc  verb  quoniam  tantus  ,  lam  elatus ,  tam  efiufus  undique  ad  advemum  tuum  auditur  Iteiitia  plaujus ,  tanta  ,  tam  fjejiiva 
civium  adepiam  tihi  digniiatcm  gratulantium  ucclamatia .,  eorum  impulfus  exemplo  ^  tenues  hoj'ce  verficulos  [^  quos  Ji  edax  livor 
alieni  femper  conatûs  contemptor  ,  mordaci  d:nte  ,  ut  fieri  hodiedum  Jolet  ,  aufit  arrodere  ,  hoc  fiitlem  gaudebo  non  defuijje  me 
humanitatis  û'ficio)  iUuJïriJJimu  nomini  tuo  ,  aliis  graviora  meliore  pleclro  canentibus ,  conjecrare  defideravi.  Unum  illud  te  rogo, 
lllu^irijjinii  D(jmine ,   ut ,  <iuos  adfcro  exiks  foëticofqui  ludos  ,  ed  Jaciliiau  admiitas  ,  ^ità  grande  uli^uid  iif  miriiis  luis  i/ 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  TFcllens.  19 

ee  Plenum  •  eum  enim  vir  fis  acerrini  judicii  exquifitijjimaque  doclrin^  ,  aliquid  non    modo  dignit.ite  tuà ,  fid  te  ^  ac  ingénia 
tuo   dionum   tibi   offern  humtLs   maft  mex    rtjormidaat.     Accipe.  igitur  hes   meos  comitus ,   quos    in  verum  ac  aiemum  grau 

animi°pienus  curn  dtbiia   mentis  JubmiJJ'iom  übi  o^tra  ,      „     -r  n  j-,r        r> 

" '^  *  Illullnirime  ac  Reverendilfime  Domme 

Illullrülimïe  Domiiiationis  tuce 

Humillimus  atque  Obfequentiirimus  Famulus  •  *  • 

Pranobili,  IlluJïriJJmo  ac  RevercndiJTmo   Domino,   Domino  J^COBO  THOM.^  JOSEPHO  WELLENS ^ 

Xni.  u-ïntvcrpknfium  Epijcopo  carmcn.  Gratulatorhm. 


E 


'T  juvat  &  placet  abrupto  defcribere  verfu 
Egregium  ,  dignumque  Viruin,  ftudioque  verendum 
Doöürera  ,  prudentem  animo  ,  uullique  fecundum 
Eloquio  ,  niagnum  mericis ,  fummiique  capaceni 
Rebus,  mitrati  quem  tandem  ad  culmèn  honoris 
Provexit  viitus  ,  meritoque  THERESA  coroaat. 
Et  placuifle  fat  eft.   Magnis,  Deus,  annue  cccptis, 
Suppeditaque  mihi  faciles  in  Carmina   vires. 
EIt  locus  inlignis ,  cujus  lubliraia  Scaldis 
Blocnia  conlpergic  ;  noftri  dl^ére  parentes 
Anvcrfim  ,    totum  eft  longè  celebrata  per  orbera. 

Hanc  ego  ludrabam  nuper,  plaiittulque  dolorque 
Funereus  circùra  penitus  demerlerat  urbem. 
Fundebat  Superis  populis  flagrantia  pronus 
Vota  labro  gemino ,  implebat  lingultibus  aras  , 
Uiidique  cxfaries  atris  irapexa   ngebat 
Oblita  frons  nebulis,  &  toto  erat  horror  in  ore. 

His  ego  commotus  lubito  veftigia  fixi  : 
Cur  ,  dixi ,  occultum  fervas  fub  peftore  vulnus  ? 
An  gemis ,  Eöas  ,  Boreas  quod  forté  trirenies 
Cernere  liceat?  defertus ,  quodque  lutofus 
Jam   dudum  Scaliiis  lit ,  mercatura  relVafta  ? 
Nam  majus  non  elle  reor  graviufque  malorum. 

Finieram  :  urgentes  reprimens  An.ve.rpia  luftus  , 
Has  tremulo  kntas  efludit  peftore  voces: 
Infandum  !  vates  ,  cogis  renovare  dolorem  ! 
Occidic  !  xterno  heu  !  Prxlul  digniliimus  oevo 
Ueiir'.cus  Gabriel  I  populi  folatia  noitri  ! 
Plangimus  hunc  fruftrà  ;  proceres  ,  toga  ,  nobilis ,  omnis 
In  Pultore  fuo  queritur  refpublica  damnum. 
Ecquis  erit  nobis  virtute  &  mente  fagaci, 
Coniilioque  potens ,  facro  qui  prxfit  Ovili , 
Invigiletque  Gregi  ?  forfan  qui  fulget  in  auro  ? 
Quem  linguce  experte.n  patriie  factr  ordo  Scnatus 
Proponet   Carolo  ,  quem   dein  tranfmittet  ad  Aulam 
Aujiriacam  ,  pleno  mcritis  dignoque  relifto  ? 

Talia  narrantem  &  verba  iiiter  lingula  triftes 
Milcentem  lacrymas  avido  lic  alloquur  ore  : 
Impiudens  I  qusc  tanta  animum  vecordia  traxit? 
Sit   modus  hic  lacrymis ,  habeant  fufpiria  finem  ; 
Cœca  latis  doluit  pietas ,  Antverpia  tnftis. 
Quem  pofcunt  canones  ,  dabitur  :  faiurnia  fulgent 
Siccula  nam  pravi  confortes  Juliu.  mores 
Format  in  exemplum ,  &  dulci  moderamine  Iceti 
Virtuti  redcunt  fruftus,  certufque  merenti 
Stat  lavor  Sc  propriis  furgit  fapientia  donis. 
Mccret  avaricies ,  nuUoque  expletus  honore 
Exuiat  ignoàs  temerarius  ambitus  oris. 
Jam  gratis  licet  elle  bonum ,  reftumque  tueri  . 
Virtutemque  fequi ,  placidifque  infillere  votis. 
Non  eit  quod  timeas,  ne  quis  regalia  turpi 


Atria  circumdet  qun:ftu ,  vel  hiantla  divûm 
SoUicitis  forüui  pulfet  penetralia  donis 
(^a')  Fabricius ,  li  fcire  cupis ,  (*)  curiufque  gubernair. 
Et  prifciE  rediére  artes  ;  fub  Principe  jufia 
Vivitur  ,  arbiirio  proprio  ,  qux  congrua  mundo 
Judicat ,  &  dignos  meritis  largitur  honores. 
Contemnuntur  opes ,  fola  virtute  poteftas 
Quxritur,  &  bitidce  majellas  facra  tiara: 
Hoc  uno  placet  empta  modo     Sordefcit  avaro 
Si  qua  venit  pretio  ,  aut  llerili  redemita  favore. 
Vix  ego  finieram,  quin   ecce  allapfus  ab  alto 
a^i^there  divorum  juITu  Cylknius  aies 
\ifus  adelle  urbi   atque  his  ora  refolvere  diftis  ; 
Pras  reliquis  urbs  una  mihi  carillima  lemper 
Dives  opum ,  templis  augufta   &:  raœnibus  altis  , 
Vanos  pone  metus  &  amaras  fille  querelas. 
Nam  tua  rcfpexit  rurfus  pia  vota  Vienna. 
Optatus  tibi  Prxful  adeft ,  fpes  ultima  votis , 
Rellauraturus  rapti  difpendia  patris. 
Plaudite  nunc  cives  quod  tam  felicia  veftros 
Fata  regunt  mores ,  &  publica  gaudia  monltrant_ 
Quod  talem  populoque  virum,  columenque  dedère  ; 
L'uï  rerum  fupremus   apex  regimenque  facrorum , 
Confcia  legitirace  meritó   datur  Infula  laudis. 
Quam  non  Nobilitas  peperit ,  non  Stirpis  origo 
Sola,  nee  in  lato  digellus  codice  Cenfus , 
Seii  veri  cordatus  amor  ,  redumque  fidefque 
Et  probitas  cognata  libi  &  reverentia  famœ 
Impolluta  fuK.    Nam  tanta  potentiajufti 
Virtutifque  fuit  ,  mereretur ,  ut  optimus ,  efle 
Qui  gereret  tantos  AnverJ\t ,  Pr.rfal,    honores.. 
Qui  leges  &  jura  dabit ,  qui  mitibus  auûor 
Arbitriis ,  thalami  vetitos  moderabitur  ignes. 
Jam  nihil  aut  fxvum  rabies ,  aut  turpe  libido 
Audebunt  ;  torpebit  iners  viriumque  fcelufque 
Et  quidquid  placidïc  turbat  focialia  v\V£. 
Non  incelhis  erit ,  nee  deridiofus_  aduUer  , 
Prcemia  nee  turpis  Vcneris  lafcivia  pofcet. 
]bit  in  amplexus  Domina;  vir  tutus  &  ipfe 
Cafla  quoque  infonti  fervabit  fccdera  mente. 
Non  jam  (f)  Bihlis  erit  correpta  cupidine  turpi  , 
Nee  feret  invito  lafcivia  baiia  fratri. 
Non  eiiam  (rf)  AnJumolus   Rheii  de  gente  veturtâ 
Audeat  irameriiK  thalamum  incefiare  novercse. 
Quis  magnum  patrare  nefas ,  hoc  judice  ,  Phœnix 
Suliineat ,  vetitumque  patris  tem.erare  cubile  ? 
At  ne  vana  pûtes  mea  difta,  ab  origine  prima 
Virtutes  dotefque  viri  longo  ©rdine  didis 
Expediam    Anv^rf^  illuliri  de  Stemmate  natus ,  (e) 
Moribus  infignis  femper  Riit  indole  relta 
Pneditus  à  puero.  Patris  hoc  &  Mutns  habebat, 
C  2 


10 


Algemeync  Vcriamehnge  der  Werken 


Kft  ctenini  in  nato  picta';  utiiufqiie  pareiiti'!  ; 
Scilicet  in  Itirpem  tranlit  cum  i'unijuiiie  virtiis  , 
Nee  tbrtes  aquilx  molkm  genucrc  columbum. 
Hiiic  oieritó  jmtriw  pietutis  imagine  moii , 
Sollicitxque  fux  folida  virtute  parcmis 
Jiifuis  (rit  puer  iju  putas  ^  dixilTe  fenintur. 
ÏS'ec  mura  loiiga  :  foret  qualis  ,  qiiantulque  futurus 
Kvcimis  docuit ,  quaniio  virefque  manulque 
Applicuit   multùin   lîuiiiis  ,  noitL'fque  lücfque 
Pervigil  cgregios  ie  lUidum  extendit  in  uru>. 

Vix  noniim  crefcens  ictas  e.xpleverat  armirn , 
Ilunc  tuin  dilceiuem  Latix  primordia  lingux 
Inftituére  Pa;res ,  ekmentuque  prima  dedère.  (ƒ') 
Clailibus  in  cunftis  juvcnis ,  res  digna  relatu  I 
PruU'cit  lubito  ,  ut ,  ibciis  polt   terga  relittis , 
Perpetuo   vittor  lit   vitiis  abire   Pal'.eftrâ. 

Ilis  niotus  Genitor  ,  Grudius  hunc  mittit  A  the  na  s  , 
Ut  per  ditiiciles  quüt  habet  Dialectica   nudos , 
Certandique  modos  varios ,  variafque  figuras 
A.liduè  cilifcat.  Turn   FaUo  acccpit  alumiium 
Haulturum  Ibphitc  prtcccpta  &  acumine  mentis 
Seiiiurum  noitos  atque  argumenta   Ibphorum. 

Hic  motui  natune  omnes ,  atque  abdita  rerum 
Seiiiiiia  Icrutatur  cupidus  ,  nexufque  PUiunis 
Socrudi-ofque  dülos ,  aciem  exacuente  Mimrva  , 
/iduiùra  pénétrât  juvenis ,  doôèque  relblvit 
Unde   laeus  tiuviique  gelu  durentur  ,  &  atris 
>'u..ibus  erumpens  crepiiaiiti  graiuline  turbo 
Vitibus,  iSc  curvis  ftragem    n.editetur  ariltis  ; 
Et  quo  decrefcant ,  quó   crclcant  xquoris  unJor. 
(^|uie  lit   norma  boni ,  quis  lit  quoque  linies  honefti  , 
(^luid  Deus  ,  unde  nives ,  qua  l'ydera  lege  vagentur  , 
•^Hiid  quatiat  terras ,  num  ibl ,  num  terra  fera'tur 
Aëra  per   vacuüm  :   qux  eaufa  in  cornua  lunam 
Contrahat  &  dcmptis  modo  cornibus  impleat  orbem. 
Omiiia  fcrutr.nti  patet  ingens  machina  mundi , 
Va   natura  Jinus  aperit ,  lecretaque  pandit. 

Dicite  vos   üruJut  ,  nanique  iiunc   meminillis  Aihin.t 
So.  raticis  viuilem  Ircpè  impallefcere  Chartis 
Dicite,  qui  plaulus  illuni  ,  quam  magna  iecuta 
(iloria  viftorem  t'uerit ,  cum  dofta  virorufn 
INiulta  manus   merites  illi  conceilit  honores. 
Annum  explèrat  enim  geminum  ,  cum  prccmia  lingux 
Giandiloqux   &  primani  ipii  donavére  coronam.  (^) 

Nee  Itctit  hic  Itudiorum   ardor  :  mox   tietus  amica 
Putladd   doflrinâ  mentem  exornare  facracâ 
Mcitur  ,  (II)  üi.  fidei  icrutans  mylieria   verx 
Trinum  uuumque  Deum ,  mortali   carne  parentis 
Veltitam  Ibbolem ,  divinas  qualque  vocamus 
Viitutes  animo  veitigat  ;  gratiam  ,  amantis 
Sacramenta  Dei ,  leges  &  jura ,  quid  xquuni 
luquirens  ,  hominumque  uftus ,  peccataque  ,  facros 
Aligerumque  Choros ,  cunftoique  refolvere  calus 
iJifcit  ,  &  ex  Ibciis  non  hoc  Iblertior  alter 
Suivit  in  arcaiio  quod  habent  facra  Biblia  fenfu. 
IMirantur  GruJH  ingenium  ,  mirantur  acumen 
Verborum  ,  &  facili   nexus  rationc  Iblutof.  (/) 

Nee  latis  eit  didioül'e  ,  alios   mens  impigra  gelüt 
Imbuere   atque  nqvos  exoptat  adire  labores. 
Tempore  nunc  aliquo    xterno  divina  facrirat 
Priai-iin  rite  Deo   cicleltis  pabula  menlle  ,  (  X- ) 
lalconem  iiigreditur   Ibphix  dotlurus  alumnos.  (/) 
AUkIuo  erL;o  fovet  Hudio  tbrniatquc  Clientes  : 


Dumque  oculis  luflrat  ftellas  atque  retheris  orbês 
Kxplorat ,  cœli  mandat  convexa  tuéri 
Altiiis ,  atque  animos  juvéniles  inlerit  aRris. 

Ilic  dum  Socruiiias  artimos  vcrfarc  per  artes 
Edocet ,  atque  xquà  juvenes  difeurrere  Ibrmâ 
iMox  reliouum  facrx  ,  quod  deluit  ante  ,  palxftrx 
IMenfus  iter  ,  gemini  quoque  valîa  volumina  juris 
Va  qux   tam  varii  (_  ncc  enim  compre-ndere  tas  ell 
Ingentem  numerum  )  legum   icripsere  periti 
Noftuniâ  verlare  manu  ,  verfare  diurnâ 
llaud  piget  ,  ac  tanto  alfiduc  invigilarc  laborl. 
(^'uin  &   doûorum  turba  Ipeftante    virorum 
Isodoli  perplexa  fori  detendere  jura 
Jundicos  contra  oppolitos  ,  martemque  cière 
Pr-.eclarum  haud  metuit  ;  nec  pugnx  eit  exitus  anceps  .: 
Namque  fecunda  ipfi  ponit   viftoria  fincra  , 
Et  tnplici  excedit  lauro  praecinétus  arenâ.  (  w  ) 

At  dodlriua  viri  coneludi  finibus   urbis 
Lnius  haud  potuit  ,  patrià  repeteftte  elicntem. 
Tempore  tbrté  illo  ledes  donanda  vacabat , 
IMox  hune  J.uohi  eveftum  ad  fubfellia ,  plaufu 
(«)  Exeepère  patres,   nieritôque  in  honore  locarunt. 
Deleruit  fponte  &  GruJtis  permanlit  A.henis. 

Urbe  domus  mediâ  ell  iiudiis  agitata  Mimrv.c  ;  (o) 
IIic  le  continuo   exercet   ftudiola  juventus 
Artibus  incumbens  variis  :  aceepit  habenas 
J ACOHVS  dulcique  omnes  moderamine  rexit. 
Alta  rudimenta  ,  altarum  primordia   laudum  .' 
Prxcipit  exemplis ,  ac  plus  perl'uadet   agendo 
^uàni  mandando  probat ,  liimulatque  cupidine  laudis. 
lilius  exemplo  juvenes  componere  vnltus  , 
Paulatim  .luvenilem  animum  in  diverfa  ruentcm 
Erxnare ,  innatol'que  diù  defucfcere  mores. 

Non  tamen  hxc  fuerit  crefcentis  maxima  honoris 
Non  laudis  pars  lumma  viri,  decorumve  corona: 
Altiùs  afcendit  ,  romanorumque  legendo 
Pontificum  leges  &  riofta  volumina  Patrum 
Jultum  partitur  fpatium  ,  nofluque  diiique 
Condifeit  ,  fidàque  tcnet  mox  oninia  mente. 
Quid,  quod   &  Angelico  fudit  fapientia   ThomJ , 
Qirodque  Augujiinu3  Icripfit  ,  quod  Hieronymus  umqnanl 
'l'radidit ,  ac  gruJus  academia  volvit  AJienis  , 
Mis  animo  majora  fovet  ,  parvoque  fub   orbe 
Corporis  ,  ingentem  lapitns  compleiUtur   orbem. 

Tot  meritis  gradus  uniis  adhuc ,  Aiprcmaque  palma 
WdUni  ingeino  deérat  referenda  fagaci. 
Quatuor  ergo  Thefes  fummo  tutatur  honore; 
Convenère  facrx  ardentes  cognofceje  pugnx 
Evcntum  Doftorum  acies ,  fed  Iblvere  nodo'; , 
Non  nili  ludus  erat ,  meritù  ftupuère  magiltri. 
Laurca  Dodioris  mox  hunc  decoravit,  à;   intcr 
Conlpieuum  Eximios  numeravit   fama   magiftros. 

Intcrea  domus  ampla  fuo  viduata  Carebat 
Prxiide  ,  (/•)  qui  juvenes  pugiles  ad  facra  vocatos 
Ol  fequia  inllituat ,   foiidx  virtutis  amorem 
Inipiret ,  ftudiifque  facris  vigil   inftet  :  habenas 
Dudorum  cùinam   ]-!atavus  committere   pollet? 
Diveili  ambibant  onus  hoc  tam  jurande.   Sagacem 
Dottorem  Jacotum  innata  modeltia  morum 
Et  vitx   communis  amor  pietafque  fiJelque 
Nutaque  commendat   dubiis  prudentia  rcbus.  (^) 

Ars  benè  poife  régi  ell ,  major  rexillé  ,  fuprcma 
Si  quis  utrumque  potell ,  multis  fcrvirc  ncctlfe  eil  i 


van  fyne  HoogweerSgheyd  J.  T,  J.  Jrdlens, 


21 


Cüi  fervU  rtia^^iius  numerus  :  non  omnibus  idem 

Impetus  cft  animis.   Prior  exploranda  facuUas , 

In;;cniumque ,  t'avorque  homitium  ,  ijnam  ftritta  potcftas 

imperet  ,  ac    rigida  lirmet  mandata  fecuri. 

I'eiix  eventus  patuit ,  dum  facfa  luorum 

JPcftora  ,  non  tantum   libi  dcvincire  ftudebat 

Acccliu  femper  faciU  ,  dum   fncra  ftatuta 

Jvwmplo  fefvanda  l\io  yrior  ipfc  docchat  , 

Dum  l'anftus  virtutis  amor  ,  dum  canilida   morum 

rioruit  iiue^ritas  ,  &   cum  virtutis  amore 

In^'cnium  lacras  cxcxiitum   rite  per  artes 

(^)uis  (Heet  ,  quantum  valeat  taeundia  lingn-x  ? 
l..<v,inium  ex  Cathedra  hniic  fepè  elt  mirata  tonantutn. 
^uot    vieit   eœlis  animas  1   quas  rohore  vocis 
A   viiio  Doctor  potuit  divertere ,  &   icqui 
O.ias  docuit ,   redtique  viam  Icrvare  fequaces, 
inl'ormare  rudes ,  fatecr ,  jucumius  olynipo 
MR  labor  :  at  facilem  ,  tacili  qux  tramite  flefli 
Ad   reittum  poti'unt  tenerorum  peftora  ,  redilunt 
i)\\x  nondum  monitis  iter  oeclusére  iacratis  : 
^\i  peceaiorum   cum  nunc  induruit  ulu 
Contemnens  divina  animus ,  fermone  diferto 
y.t   r  gido   pariter  verborum   pondère,  talem 
Ad   rcöam   revocare  viam  erafnmque  fupernis 
Sedibus  hxredem  rurfus  tranlcrbere  Chrilto  , 
Hoc  opus  hie  labor  eft  (  varias  nam   eera  liquefeens 
\'crtitur  in  ficies  ,  miilto  quas  dura  labore 
Accipit  )  ah  !  nuper  quot  crimine  Doflor  ab   omni 
Ketraxit  peccantùm  animos  !   dofto  ore  tonantem 
Et   deterrentem  à  vitiis  audire  liceret 
Ah  uiinam  I  lacrymis  noftris  ,  peccantis  ut  olim 
L'bertim    Huxère   oculis  ,  manare  videres. 

Flic  vir  hic  eft  ctrlo  vobis  demifius  ab  alto  ; 
llic  patrisc  pater  ipfe  fu;c  eil ,  fub  nominc  tanto 
Ituice  erit ,  urbs  telix  ,  tranquillam  ducere  vitam. 
Hie  tibi  PrxfaL  erit,  lub  quu   line  labe  per  urbem 
riorebunt  antiqua  fides   &  nefcia  falli 
Rdligio  &   prilcos  renovabunt  llecula  mores. 
^^ic  fore ,  lic  animo  fpondent  Infignia  çentis. 
Kn  fielltt  rutilant  ,  tripUi  en  jafda  canriet. 
Lemma   dabit  pietas  :  IVelUm   caijlibas  urbem 
Proteget  aufpidis  ,  cives  tranfmittet  olympo. 
.  yuare  age ,   quem  precibus  fuperos  lacrymifque  rogabas, 
<^nâ  par  eft  hilari  Iponfum  dignabere  pompa. 

Dixerat ,  &  furfum  veluti  cita  fulmina  currunt    • 
Aliger  ex  oculis  tenues  evalit  in  auras. 

Aft  ubi  jam  primùm   venientem   Antverpia  vidit 
p.ifiorern  à  longe ,  celeri  mox  obvia  grelTu , 
Vix  fe  ,  vix  capiens   hilari  fua  gaudia  raente  , 


Prodit  in  occurfum  ,  poeibufque  advolvitur  ultrô , 
Atque  illum   fupplex   lic  ore  atiatur  aniico  : 

Krgo   venis  flirpis   H'.ll/n.e  gloria   Pr.rjul  ? 
Anvirft  fplcndor  !    fpes    &  tutela  meorum  ! 
Nee   tibi  Lovanii  Duttorum  Sacra   Facultas , 
Nee  curx  commifla  tux'  ficrata  juvcntus  , 

Injecêre  moram  .'  magnas  lic  P.iUadts  xiies 
Atque  tot  eximiis  claram   üofloribus  aulnm 
Noltrorum  ftudio   potuiili  linqucre  ,   &  Hitlls 
Imnienlifque  domum  gaudes  pneponere  parvam  ? 
Ô  Araor  in  nos .'  jinverfam  cceUjUbus  urbem 
ïngredere  auipidis  ,  Pr.rfu/,  femperque  benigno 
Mcque  meofquc  tibi  devotos   refpice  vului. 

Ô  Fortunati  tanto  fub  prxlule  cives  ! 
Pergite  lic  hilares  ,  attoUere   pergite  plSufus  , 
Pergite  n'AUni  fuper  xthtra  tollere  nomen  , 
Pergite ,  non  illo  potuit  conccdier  alter 
Dignior  Anverf.t  Prxful  ,  nofco  ora  ,  virique 
Ingentes  animos   &  inexfuperabile  robur. 
llinc  non  immerito  permagno  Anverfa  paratu 
Jntroitum  célébras,  leriuncque  tot  xthtra  vuccs 
I.xtitiie  teftes  :  nee  enim  celebratior  umquam 
Vifus  in  urbe  dies    l'eftivis  compita   flammis 
Urbe  micant  tota ,  refonant  é  turribus  xra , 
Nee  non  tedta  fuper  fulgenti  ftridula  fulco 
Ignea  tela  volant  ,  denüs  erepat  ignibus  aër 
Üulphure  difrupto  &  nidorem  ad  fydtra  mittit. 
Quid  raemorem  ereftos  arcus  ,  nubefque  fub  ipfas 
ÈduiSas  moles ,  H'elUns  quéis  inclyta  gemis 
Nomina  &:  infcripti  tituli ,  &  tua  gelta  leguntur 
Pr.-eful ,  nobilibus  verfu  confcripta  poëtis- 
ô  Mihi  ii  detur  ,  quamquam  inl'criore  camœnà , 
Vatibus  his   in   partem   aliquam  fuccedere  cantus  ! 
ô  Si  tam  taciles  elfent  helicone  forores  ! 
Non  ego  carminibus   revocarem  nomina  Stirpis 
H'ellen.t ,  non  &  Clarum  virtute   Parentem  , 
Non  Patruum  Petrum    (r)  faftum  natalis   origo 
Sxpè   parit  :  nomen  eiclumque  dat  unica  virtus  ; 
Alterius  nee  laudis  eges  :  lic  pulchrius  afira 
LucidiCifque  micant ,  proprio  qux  lumine  fulgent. 

Interea  ,  Pr.rjul  dignillime  ,  vota  poëtïc 
Sufcipe  :  dumque  xquor  pifces ,   tellufque  tencbit 
Quadrupèdes ,  aër  volucres ,   &  fydera  Olympus , 
Urbis  lis  femper   columen  lumenque  decufque. 
Vive   diu  gravidifque  colis  tibi  longa  forores 
Stamina  devolvant  feros  fluxura  per  annos. 
Vive  bono  patrix  ,  cœlumque  hxc   vota  fecundans , 
Det  tibi  longxvos  Pa/ris  tranfcendere  canos , 
Cücleftique  inter  divos  ftatione  reponat. 


(a  )  Romnnus  civis  fruqalijjlmus  ,  ^ui  in  unuijjlmo  cenfu  Samnitum  munera  forti  animo  fprtvit  ^  hunc  Pyrrhus  Epirota 
nutlo  auro  ,  nuliis  poUiciiationihus  a,Uiucerc  potutt  ,  ut  à  Romanis  dtpcerct.  Virgilius  I.ib.  6.  &C.  (  ^  )  Romanus  civii  , 
^u!  ,  cum  ei  Legaii  Samnitum  magnum  auri  pondus  oblulijfent  ,  r;fpondit  ,  Curium  malle  imperare  locupleiihUs  ,  c^uàm  loiu- 
pUttm  fieri  ^  Hf  eum  ,  i;ui  acie  vinci  non  potuerat ,  pecunia  corrumpi  non  pojj'e.  Vide  JVlorery.  (c)  Ovidius  Metamorp.  Lil'. 
<j  Fah.  tl.  ((/)  f^irgilius  ^lüneidos  Lih.  lo.  (  i;  )  Nalus  die  j.  Septembris  1^26.  (ƒ)  Litieris  humtinioribus  operam  dedit 
cpud  RR.  PP.  Augiiflinianos  Antverpi.c.  (^)  Omnium  votis  Primus  renuntiatus  ejl  anno  iJ-fS-  ( '' )  Thcolvgict  inculuit 
in  Coll.'gio  fancli  Spiritus  (/)  p'ix  Baccalaureus  faclus  ,  eleclus  ejl  in  P'acantiiirum  Priorem.  (yt)  Primitias  Deo  ohiulit. 
il.  Septemb.  lys'-  (O  Faclus  Philol'ophi.e  Profejfor  /7.  Maii  i/^/.  {m)  Die  ^i.Julii  t^S'-  Sacra  Theolcgi.e  nee  non 
Juris  utriufijue  Ltcentiatus  fzclus.  {n)  Die  2.  Decemb  114').  in  inftgni  Parochiali  Ecclefta  Divi  Jacobi  Antvi^rpicr  Caao- 
ntcaium  obiiiiuir ,  .juem  32-  Decembris  ly^j  libère  demijlt.  (o)  Collegio  fancla  Ann.v  praficiiur  11.  J umi  '-£-f.  {p)  Col- 
legium Hollandicum  feu  Diva  Pulcfierice.  (^)  Iluic  Collegio  praj'uit  à  i^.  anni  ij6^,  (r)  FcUUl  Aniçnius  fVelUns ,  ..ui 
fer  tinnos  j'lurimos   Primurius  C'  Secundurius  Conful fuU    Civitatis  /intyerfiinfis. 


H2 


Algemeyne  Vcr^amelinge  der  Werken 


PrxnnbiU  ,  IHuftrlJJïmo  ac  Reverendcffimo  Domino ,  Domino  JACOBO  THOMJL)  JOSEPHO  WELLENS  » 
quondam  in  Alma  Univerfitate.  Lovanlenjl  anium  vous  Omnium  Primo  ,  poftea  in  eadcm  Univerjïtate  Sacr£ 
Theologie  Dodtori  Rcgenti  nunc  decimo  Sepdmo  Antverpienjïum  Epifcopo,  cum  Primum  in  Cathedram  Sokm- 
niter  induccretur ,  appLaUDebat  MetrJCe  paLsstra  LIterarIa  aUgustIno-antVerpIensIs. 

yïntverpice ,  quam  recréât  in  fomno  Mufica ,  prtefulis  fui  Henrici  Gabriëlis  mortem  deflenti   IllujlriJJtmum 

annuntiat  fuccejforem  Mercurius. 

M    U    S    I    C    A. 
Perditi   Ceila    dolere  , 

Virgo  ,   mortem    Pri\;fulis  , 
Deiinant   genaj    tnadere 
•  Lacrymarum   rivulis. 

(  Aniv.  )  IN  Efcio,  qiiis  aures  perfonet  Ixtus  fonus 
Macftis  madère  lacryrais  vetans  genas  ! 
Vetor  ergo  mortem  fiere  tam  chari  Patris  ? 
Parebo?  minimè.  Somnio  haud  fidem  dabo. 
Ludit  frequent!  credulos  fopor  dolo. 
Labafco  tota ,  mente  dum  viva  ftatum 
Revolvo  miferum.    Quid  fui  ?  quid  fum  modo  ? 
Vixi  fideli  fub  Patre  fidelis ,  fide  ■ 


Ornata  verâ,  fortis,  invifta  ,  clypeo 

Fidelitatis  hoftibus  fui  timor. 

Calvinus  aut  Lutherus  efferum  ut  caput 

Irao  trahebant  tartaro ,  fidei  xgide 

ld  conterebara  ,  verfipelles  in  tidem 

Ratione  vana  nixus  ut  quifquam  libros 

Sophifta  jaâitabat,  impiis  libris 

Fidei  eruebam  lumine  latentem  dolum , 

Solumque  Chrifti  Dogma  monftrabam  Dei 

Verum  efle  ;  fed  jam  (  proh  dolor  !  )  vidua  patre 

Linquor  pupilla  ;  fpargitur  ,  floret ,  viget 

Doétrina  iniqua,  fophifmata  augentur,  facra 

Fides ,  fideli  mortuo  Patre ,  occidit 

Et  alma  pietas.  Quem  locum  aut  terram  incolis? 

Qua ,  Prxful ,  aura  vefceris  ?  domo  ,  arbitror . 

Habitas  fuperna  ;  defere ,  ah  Pater  !  polum  , 

Meifque  lacrymas  refpice  fluentes  genis. 

Et  Philofophici  comprime  os  tumens  chori. 

Mens  Ô  pia  !  files  muta  ?  tanta  te  mei 

Oblivio  capit?  itane  tibi  cura  excidit 

Mei?  vetuftus  itane  fraftus  efl;  amor? 

Tenues  in  auras,  anima,  vade  ,  exue  gravis 


Patris  per  aftra  quscre,  fydera  &  polum 

Scrutare  ,  luftraque  intima  elyfla^  Domus , 

I  per  recefTus,  conjugem  per  quos  fiiam 

Adivit  Orpheus  ,  teque  disjungat  nihil 

Inventa  ab  umbra.  Aferc.  Nuntius  cœlo  datus 

En  Istus  adfum  :  Virgo ,  quo  fletu  ruis  ? 

Has  pone  lacrymas,  cordis  &  tantum  tui 

Seda  dolorem.  Antv.  Lacrymas  ponam  ,  &  mei 

Cordis  dolorem  ,  vidua  qux  tanto  Patre 

Linquor  pupilla?  Mcrc.  Fateor  ,  iniignera  Viruni, 

Patremque  Parca  rapuit  ;  at  tibi  novat 

Polus  falutem  ,  Patris  Hearici  loco 

Succedit  alter ,  cujus  &  virtus  micat 

Par  &  poteftas.  Antv.  Nuntium  ô  la;tam  nimis! 

Ilse  vox  amica  fomnio  in  noftro  fuit , 

Mœftis  madère  lacrymis  vetans  genas. 

Sed  ecquis  ille?  Merc.  Filius,  Virgo  tuiis. 

yïntv.  Quid  audio  ?  meus  filius  ?  Merc.  Sic  eft  :  tuus. 

Filius.  Antv.  In  imos  gaudium  tendit  finus. 

Quod  nomen  illi,  flirpe ,  die  quanam  fatus? 

Merc.  THOiVIAS  JACOBUS ,  ftirpe  WELLENA  fattig. 

^ntv.  THOMAS  JACOBUS,ftirpeWELLENA  fatus? 

O  ter  beatam ,  terque  felicem  diem , 

Qua  gratiorem  niifit  haud  umquam  Polus  ! 

Ergo  JACOBUS  rallies  voto  &  prece 

Delideratus  ,  lafte  nutritus  meo , 

Datur  pupilix  Virgini  r\Iatri  Pater  ! 

O  Dive  Latov  !  redde  participes  no*i  , 

Et  ter  beati  Nuntii  Cives,  leva 

Dolorem  ,  amaro  corda  qui  lu6tu  premit. 


Angufta  vincla  corporis,  veftigia 

GEN  II    AM  ARE     D  EFLE  NT    MORTEM    PR^SULIS. 

(^Gen.  I.)  Ergo  fatali  Parcx  rapêre  féroces,  (Gen.  2.)  Vitales  Atlas  citiùs  remeabit  in  auras, 
Dcbita  fervari  forcipe  tila  Patris?  Tcrraque  Davidem  gignet  Hebra^a  novum  ; 

O  fx^vœ  niraiùra!  fie  Patrem  ablumitis  almum?  Qiiàm  videant  Urbis  lugentia  mœnia  noitra: , 
Sic  damna  ANVERSiE  non  reparanda  datis?  Qui  damnum  réparer,  reftituatque ,  Vifum. 


1 


■an  fym  Hcogueerdigheyd  J.  T.  J.  Wdkns. 


^3 


(Gen.  30  I.onga  dies  citius  brumali  fidere,  noxque 

Tardior  hiberna  folilitialis  erit , 
Nec  Babylon  a:ftum ,  nec  frigora  Pontus  habebit , 

Calthaque  Paftenas  vincet  odore  rolas  ; 
Quàm  mihi ,  quod  patimur  ,  veniant  oblivia  damni , 

Pars  ita  fortunx  candida  nuUa  mex. 
(Ge/i.  4.)Sive  micans  Titan  caputhocraiferabile  cernit, 

Sive  pruinofi  No£tis  aguntur  eqni  , 
Ipfà  oculis  noftris  lèmper  liant  obvia  damna , 

Et  vigilant  fenfus  in  mea  fata  mei. 
Non  ego ,  fi  biberem  fecura;  pocula  Lethes , 

Excideré  ha;c  eredam  peitore  pofTe  meo. 
(^Gen.  I.)  Jam  non  accipiet  pleno  de  more  paterno 

'Jornu  munus  inops  ,  non  modo  fofpes  erit  ; 
Non  hxc  verba  aures  intrabunt  plena  falutis , 

Qux  crebro  ad  dites  melleus  ore  Pater  : 
"  Nil  generis  vobis  prxclarus  proderit  ortus , 

„  Nil  honor  &.  veterum  ftemmata  clara  Patrum  ; 
„Sola  folo  virtus  poft  fata  novifl'ima  durât, 

„  Et  nequit ,  extindto  corpore ,  fola  mori  : 
„  Difcite  jufritiam  moniti ,  .&  non  temnere  Divos, 

„  Veftra  inopi  largà  diftribuendo  manu. 


„  Flagrac  amore  hujus,  flagrat  amore  Dei; 


QGen.  2.)  Indiga  fubfidii  Mater  linquitur  orba 

Noftra,  animique  finum  nec  cui  pandet,  habet. 
Acres  invadunt  viduos,  viduafque  dolores, 

Quique  queat  lacrymas  tergere ,  nullus  adeft. 
(  Gen.  3.  )  Turba  Sacerdotum  lacrymatur,  civica  turba 

Luget ,  ja-Tturam  fentit  uterque  ftatus. 
Qaando  (dolorofis  exclamant  vocibus  unà) 

Urbs  tam  pacificum  eft  noftra  habitura  Patrem? 
Quando ,  qui  doceat  virtutem ,  tamque  paterne 

Crimina  carpat,  aient  jugera  noftra  parem? 
(  Gen  4.)  Quis ,  Cives  odii  fi  mordeat  horridus  anguis, 

Funeftum  forti  franget  amore  caput  ? 
Hœreticum  noftris  quis  pellet  mœnibus  hoftem  ? 

Quis  dabit  infirmo  pabula  fana  Gregi  ? 
(Gen.  I.) Fulmina verborum  celTant  metuendaSophiftis, 

Cadra  quibus  tumidi  diruit  alta  chori  ; 
Ceflant  facunda:  divina  tonitrua  lingux 

Arcem  qua;  fophica;  diminuêre  fchola:. 
Heu  modó,tantusubiesr  tumuli portatus ad umbram? 

Malleus  Ha^refeos,  Chriftiadumque  bafis! 
Mifcebor  cinerique  cinis  atque  offibus  ofTa  : 

Hanc  lucem  céleri  turbine  Parca  neat. 


„  Félix  ,  qui  geminis  virtutem  ampleftitur  ulnis , 
ylNTrEKPIA  eu  M  MEKCURIO  SUIS  ANNUNTIAT  JLLUSTKISSJMUM  SUCCESSOREM 


(Anti:^  Sumite  Ixtitiam ,  depellite  corde  dolorem  , 

O  mihi  fincarà  peiitora  junifta  fide  ! 
JACOBUiM  WELLENS,  "cui  primœ  munera  vitœ 

Donavi  ,  nobis  Aftra  dedêre  Patrem. 
(Merc  )  Adverfis  Cœlum  fie  mifcet  profpera  ,  vitcC 

Stamina  felle  m.adent,  ftamina  melle  madent. 
Hoc  Duce  ter  fauflo  decurrent  tempera  foie , 

Hoc  Duce  raordebit  nullus  Ovile  lupus. 
(^Gen.  i.)JaC03Um  Wellens  Patrem  dona-vit Olympus? 

Triftes,  quos  d^dimus,  jam  prociil  efte  ,  foni. 

ODE 


(G. 2.) Damna  ita,  quje  nuper  numq.  reparandaputabam 

Penfat  abundanter ,  reftituitque  Deus. 
(G.  3)0  Deus!  0  Cœlum!  veftri  non  immemor  uniquam 

Qui  mala  follicitè  noftra  levatis,  ero. 
(  Gen.  4  )  Spiritus  hic  vaciiaspriùsextenuandus  in  auras 

Ibit,  &  in  tepido  deferet  oflà  rogo  ; 
Quàm  fubeant  hujus  benefadti  oblivia  mentem  , 

Et  grates  cefièt  lingua  referre  Polo. 

(^a.)G  au  Jia  nunc  refonent,  refbnentnunc  undiq.  Mufœ 
Feflivis  ferlant  cantibiis  Aftra  turbas. 


II 

JAftitet  Sopliifa  vana 
S'ccculi  lophilmata , 
'le  !Magiih'o  Chriftiaiia 
Firma  fiabiint  doiimata 


I 

/^  Pecora  Civitatis 

^^     Lux  ,  hono.s  &  gloria , 

Arce  te  fecuritatis 

Tuta  nunc  Antverpia. 

(  Antv.')  Siftite  jam  Genii,  Matrifjue  intendite  diftis  : 
Illa  ego ,  qud;  quondam  trifti  modulata  thalia 
Carmen,  &  eminens  fletus,  quœcurnque  coëgi, 
Ut,  peregrina  licèt,  logèrent  corda  genentem; 
Triftis  iVIufa  nimis  .•  fed  nunc  hicentia  mundo 
Acta,  Virumque  cano,  noftro  qui  fano;uine  natus. 
Vitales  charus  Superis  &  amatus  in  a.iras 
•Prodit;  multùm  ille  &  fummis  dileiîtus  &  iaùs 
Divorum  duûo,  causa  Pietacii  Avorum, 


M   U   S   I  G   A. 

IH. 

77  Vomnt  djmnationis 


IV. 


Totus  orcus  toxicum  , 
Pliarnacura  falvationis 
Larderis  cœlicum. 


^mv.  ^Ikime-bofaufîa  Mater 
■'■/^      luka  tanto  filio. 
Gen. Quifc]iie,te  !  'Uftore.Frater, 
Tutus  ibif  prarviû. 

Proniifit  multum,  dum  primam  carperet  auram  , 
Inferretque  pedes  cunis,  quas  Concio  Cœli 
Cingebant,  Piiero  aftantes  &  dona  ferentes. 
Dive,  mihi  cajfas  memora,  quo  Numine  dante, 
Curve  Polus  non  hoc  folitus,  tot  mittere  dur.a 
Infanti  vixdum  nato,  tot  munera  ferre 
Sancierit.  Tantufne  animis  cœleftibus  Infans  ? 
(  Merc.;  Stirps  antiqua  datur  (varias  celebrata  per  oras) 
^Y£LLENA,  infignis  meriiis,  Pietatis  £mo;e 


M 


Algemeyne  Veriamelinge  der  Werken 


riagrans,  Yirtutis,  relique  avidiffi.na  fadi , 
Quam  fummiim  Eus  conftat  rebus  magis omnibus  unum 
Poft-habito  coluifTe  f^lo  .- hoc  tofius  orbis 
Principiam,  hoc  fulcrum,  hoc  finem  mortalibiis  elfe 
(  Sacri  docta  libri)  femper  tenuitque  tenetque  ; 
^^ternum  fedenim  in  Cotlis  exiftere  Numen  , 
Credidit  ufque  ,  régit  quod  mundum  &.  fydera  Cœli , 
IToc  populis  cundtis  verboque,  animoque  culendum. 
Ut  veteres  fecôre  Patres,  fie  jura  jubere. 
Id  fàciens  ,  Yirtutiique  antiqux  œmula  fervat , 
Quod  primus  Chrifti  populus  fervavit  honeftuiu. 
Doua  recordacur  Cœli ,  Superùmque  favore:^ 
Fixi  hit-rent  animo  :  manet  alta  mente  repôftus 
Grandis  amor  Chrifti  humancequc  Redemptio  gentjs. 
3Iis  accenfa  f.iper  mcditatur  peftore  toto, 
Quî  natus,  fpretus,  paflus,  crucifixus  lëfus, 
StL'pius  &  meditans  lacrymis  fie  fatur  obonis; 
Tantœ  molis  erat  mortalem  folvere  ^entem', 
tîic  vix  è  terris  cœleftia  in  atria  fixit 
ÏVIentem  &  cor ,  dignofque  Deo  perfolvit  honores , 
Quùm  Deus  ,  olTicium  large  médiocre  rependens 
llaîc  fecum  :  non  hùic  mea  mittam  munera  Stirpi? 
Non  cupiam  sthereo  WELLENS  implere  favorç  ? 
Implebo  cçrtô  :  meruitne  Abramus  in  Afi:ris 
Pfomjflum  cenfere  genus,  Cœlique  favores 
Nvuninis  ob  veri  verum  cultumque,  fidemque? 
IIxc  quoque,  quœ  fervat  natura;  jura,  meumqu§ 
Ut  julTum  &.  leges  toto  cum  corde,  favores 
Accipict  Cœli.  Quis  me  ferventiùs  oret  ? 
Aut  quis  tam  fupplex  Aris  imponat  honorem  ? 
Talia  munificum  Numen  fub  pedtore  verfans 
DonoruiU  pandit,  loca  plena  favoribus,  arcas. 
Hic  vis  tL'thereo  expellens  medicamine  morbos, 
Ilic  eit  fonte  fluens  largo  benediitio  terrx  , 
lUic  confortans  hi^m^ngm  gratia  mentem. 
Ni  faciat,  fuccumbit  homo  ,  perditque  falutem  , 
Quippe  Caro,  Mundus ,  Dœmon,  fortifTimus  hoftis 
Déprimât  hâc  hominem  vacuüm ,  involvatque  ruina, 
Sed  Pater  Omnipotens  cœiefti  mittjt  ab  ora 
IIoc ,  metuens,  mentemque  &t  peftus  robore  complet 
Infrado  :  Geniofque  tenet ,  qui  pondère  JLifto 
}a  ferre  &  dare  noverunt  cœ-leftia  dona. 
Ad  quos  tum  Numen  mandans  his  vocibus  ufum  efl  : 
Servi  (nam  vobis  Divûm  Pater  atque  hominum  Rex: 
Dona  &  ferre  dedi  Si  dare  egens  cœlica  terrœ  ) 
Stirps  devota  mihi  terrarum  degit  in  orbe. 
Leges  corde  ferens  Cœli,  Superofque  celebraas: 
Nedite  mox  alas  &  nubila  fcindite  pennis, 
Anversam  petite.  Si  ^^'ELLE^■AM  vifite  Stirpem,  ' 
Sant  ûj.hi  mort^lco  immenfa  beantia  dona. 


Hûic  quoriHn  partem  nuraerolam  tradîte  Stirpi , 
Omnes  pro  tantis  ut  fit  Virtntibus  annos 
Félix,  &  flatu  fortume  utatur  amico. 
Haec  contra  Genii  :  Rex  O  A'xe.rxvi,  quid  optes, 
Explorare  tuum,  nos  julfa  capellère  fas  eft. 
Tu  nobis  quodcumque  bonuni,  tu  régna  Polorunt 
Largiris  ,  tu  das  epulis  accumbere  Divùm  , 
Ilamanique  facis  cordis ,  mentifque  potentcs. 
H:ec  ubj  diifta,  ftatim  connexis  aëra  pennis 
Scindunt,  Anversamque  citis,  velut  agmine  faito, 
Convolitant  alis  ,  Si  Stirpem  munere  complent 
WELLENAM  Kthereo  :  circumdat  gratia  Cœli 
Omnes  &  contra  quemvis  corroborât  hoftem. 
Adjicitur  fortifque  fàvor,  cumulufque  bonoriim  •, 
Infufum  ingenio  lumen  mentemque  animamque 
Res  doc:t  abftrufas,  &  fubtile  explicat  omnc, 
PrcL-fentemque  Yiris  ajducunt  cunfta  falutem. 
Talicer  à  Cœ-lo  benedi£tce  mundus  honores 
Fert  amplos  Stirpi ,  fuaque  illi  munera  donat , 
Laudibus  exornat,  titulos.]argitur,  &  addit 
Nobilium  turbœ  ,  ofTlciumqie  exaltât  ad  omne. 
Ili  Sacro  in  Clero  fulgent ,  hos  Ordo  décorât 
Inter  Magnâtes  laïcus  :  Stirps  fulgida  tota. 
Intereà  Magno  Stirpem  fulgere  décore , 
Emiflbfqi.e  Polo  fenfit  Lucina  tavores , 
Et  data  dona  folo  :  tot  donis  addere  dona 
Ardens  perpendit  Stirpem  :  d^ihinc  talia  fatur  : 
Tantes  jam  Reftor  Supcrùm  ,  jam  terra  favores 
Stirpi  WELLENDE  dédit,  &  tot  honoribus  auxjt.? 
Non  ego  confimili  dono  ditabo  merentem  ? 
Ito,  favor,  favor ,  ito,  meus,  juvat  addere  dona. 
Sic  ait ,  &  pulchra  facit  illam  proie  Parentem  ; 
Conciliumqae  petit  Divàm  ,  Superofque  precatur. 
Ut  fua  dilecta;  Stirpis  dent  munera  Proli. 
Sacra  Themis  fimul  &  doétus  cum  Pallade  Pha-bus 
Invifunt  cunas  Pueri  :  Pietatis  âmorem 
Infpirant,  tcquumque  docent,  mentemque  vigorc 
Infulito  ingenii  douant  U  munere  complent, 
Ac  veluti ,  quando  niadidis  Notus  evolat  alis  , 
Immenfum  fupra  terram  cadit  agmen  aquarum  , 
Sic  immenfa  fuper  tenerum  ,  cum  Pallade  Phœbus 
Poftquam  Si  Sacra  Themis  cunas  visCre ,  Puellum 
Munera  funt  effufa  Polo,  dimilTaque  dona. 
Solliciti  Prolis,  noftuque  diuque  Parentes 
Suppeditant  Puero  divi.ise  pabula  legis. 
Annuus  ùt  nonum  Titan  confecerat  orbem, 
Elqcere  foris  cœperunt  cœlica  dona  ; 
Hoc  Pater  ùt  vidit,  quœ  fint  collegia,  luftrat. 
Eft  hic,  Virgo,  locus ,  media  fitus  Urbe  (  vetuftas 
Eiîlcit  infignem  )  qup  co^  ia  magna  juventie 

CoDve- 


van  fyne  Hoogweerêgheyd  J.  T.  J.  JFellens. 


25 


Convenu ,  inque  Scholis  fe  offert ,  documenta  latinœ 
U,t  difcat  linguœ  ;  ftatui  produxit  utrique 
Laudatos  celebrefque  Viros,  quos  pollera  fiecla 
Commémorent  :  Auguftini  appellatur  Eremi 
Gymnafium  Patrum  ;  Puèrum  Materque,  Pater  que 
Mittit  eó,  latiœ  ut  difcat  primordia  linguse. 
Huc  turbâ  totâ  venit  exultante  Studentûm  , 
Et  Pra;ceptores  monftrant  clalTemque,  locumque. 
Ingreditur  latitcque  docet  primordia  linguse 
Prfeceptor,  librifque  Juventus  audit  apertis. 
Qais  Studium  Pueri ,  quis  tam  Juvenilibus  annis 
Explicet  infolitum  zelum,  mentemque  volucrem? 
Auribus  arredis  aufcultat,  verba  Magiftri 
Excipit  intentus,  non  unum  praterit  aures; 
Primùm  ùt  flava  rubet  ftellis  Aurora  fugatis , 
Incumbit  ftudiis ,  Inftruflorilque  revolvit 
Diéta  fui  :  librofque  legit ,  nox  otia  terras 
Dum  donat ,  fuadentque  cadentia  fydera  Ibmnos. 
IMirantur  zelum  Pueri ,  mirantur  acumen 
Ingenii  ftudiumque  inviâ:um  ,  operamque  virilera, 
Pracipuè  Inftruâor  ;  certat  ftudiofo  juventus 
Intereà,  primumque  ardet  quifcumque  trophœum; 
Adftat  certanti  Puero  cum  Pallade  Phœbus , 
Aiïiftitque  labor  proprius  ;  fupereminet  omnes, 
"Vidtorque  egreditur  certamine  parvulus  Héros. 
Nec  viciflè  femel  fatis  eft  :  augere  triumphos 
Fert  animus,  verèque  auget  ;  fex  quippe  per  annos 
Excipit  Auguftiniadum  documenta  Virorum, 
Annuus  &  Vidtor  lauros  cum  menfibus  aquat. 
Hinc  Montes  petit ,  &  latii-  juvat  addere  linguee 
LingLiam  Francigenûm.   Tellus  montana  fagacem 
Miratur  mentem  Juvenis,  gaudetqu©  videre. 
Poft  quafdam  luces  concurrit  turba  ftudentûm , 
Et  venit  in  campum.   Certat  WELLENIA  proies, 
Exuperanfque  iterùm  redimitur  tempora  lauro. 
Tempora  poft  Suàdee ,  ftudiique  expleta  minoris 
Artibus  informare  animum  majoribus  ardet, 
Lovaniumque  petit ,  fuam  ubi  Sapientia  federa 
Figit,  quodque  colit  cunitis  magis  urbibus  unum. 
Hic  domus  infignis  (  Falconem  nomine  dicunt) 
Et  ftudiis  florens  ;  quod  inexpugnabile ,  Caftrura 
Sœpiùs  expugnat,  Porco  laurum  eripit,  atque 
Lilio ,  &  ut  Falco  volucres ,  collegia  vincit 
Prte  reliquis  legit  hanc  Sopliite  adfcribendus  aluranis. 
Tertia  vix  lunœ  fe  cornua  lumine  complent, 
Quin  Falco  ftupeat  tanto  gavifus  Alumno  ; 
Nec  mirum;  quodcumque  alios  latet,  abfque  labore 
Concipit,  eft  acri  nihil  impenetrabile  menti. 
Menfibus  intereà  crefcentibus  ardua  crefcunt 
Enodanda  Sophis  ;  labor  ingens  corda  fatigat  ; 


Omnes  mirantur ,  totus  facer  Ordo  ftupefcit 
Durum  aliis  eft  lufus  ei  ;  quem  quifque  planeta 
Cafum  habeat,  rutilo  &  quidquid  fulgefcat  Olympo, 
Ut  docet  Inftrudtor ,  comprêndit  ;  fèmina  reruni 
Cunélarum  caufafque  capit;  reboante  tonïtru 
Sulphurei  trifidos  quid  ca.ifet  fulminis  ignes, 
Quce  fit  origo  nivis,  pluviœque,  &  grandinis,  atque 
Cur  venti  adverfi  fefe  in  certamina  pofcant , 
Quare  fublldant  undœ  ,  inflenturque  viciffim. 
Hfec  ubi  pervigili  Falco  videt  omnia  mente , 
Audaci  ad  fophicam  turbam  eft  fic  ore  locutus: 
Quifquises,  egredere  ad  campum ,  coramque  Jacob© 
Compare,  &  fophici  tenta  certamina  cursus, 
Hic  major  cunótis  vincet  certamine  cunctos. 
Talia  dum  Falco,  comparet  magna  Sophoruni 
Copia,  &  ingentes,  diftis  contempta  fuperbis, 
Infticuit  vires,  ut  tollat  prima  Jacobo 
Pra;mia;  fed  tandem:  fummis  ùt  viribus  inftat. 
Principe  tam  forti  fe  confpicit  effe  minorem. 
Ergo  triumphali  decorantur  tempora  fronde, 
Ac  illi ,  Primo  digni  monftràntur  honores. 
Talibus  ac  tantis  Jacobus  honoribus  audlus 
Quid  faciet?  vel  quó  trahet  illum  peftoris  ardor? 
Plurima  folücito ,  quid  agat,  fub  pedtore  volvens 
Supplicat ,  extendens  duplices  ad  Sydera  palmas , 
Tali  voce  Deo  .•  celil  Moderator  Olympi , 
Lumina  lyderibus ,  qui  das  tua  femina  terris , 
Da  mihi,  qua  vivam  lècurus,  nofcere  normam. 
Dum  reverente  Deum  fupplex  ita  voce  precafur, 
En  fubitü  effulgens,  Cœli  delapfus  ab  axe 
Stelligero ,  piftis  juxta  puer  advolat  alis, 
Divinoque  replens  orantis  pedus  araore 
Talia  voce  refert  :  Juvenis  dilede  Tonanti , 
Omnes  corde  fuga  curas;  liâcvivito  normâ  : 
Effuge  fallaces,  quos  offert  Mundus,  honores; 
Ecquid  funt  aliad,  quàm  fumni  fucus  inanis? 
Haétenus  ingenio  naturas  arcana  latentis 
Explorare  labor  fait ,  exploranda  fuperfunt 
Abditiora  tibi,  reftant  majora  Jacobe  ; 
Scilicet  a.'ternum,  ex  nihilo  qui  curufta  creavit, 
Noffe  Deum,  affiduèque  facros  pervolvere  libros 
Convenit,  ac  hoftes  divinœ  vincere  Legis. 
Dixit,  &  a.'thereas  velox  revolavit  ad  oras. 
Angelicis  paret  diétis  Jacobus ,  &  imo 
Corde  fovens  monitus  divinos  talia  Patri 
Voce  refert  :  fperno  Mundum,  Mundique  favores, 
Sperno  ,  quidquid  habet  Mundus ,  cormubia  fperno , 
Fert  animus  Chrifto  lacratam  ducere  vitam , 
Sacroique  allidua  libros  pervolvere  mente. 
Ut  Pater  hœc  audit,  gavifus  talia  fatur  : 
D 


26 


Algemeyne  Veriamelinge  der  Werken 


o  fili,  quo  te  vocat  inclinatio,  tende, 
Non  mea  jam,  verùm  tua  fiat,  nate  voluntas. 
His  animum  recreans  â\<X\s,  &  gaudia  captans 
Lovanium  remeat,  ftudiifque  incumbit  amatis, 
Explerique  neqiiit  mentem ,  ardefcitqiie  ftudendo  ; 
Et  quanto  a:thereos  praccedit  Lucifer  ignes, 
Luciferumque  vagum  quanto  prœit  aureaLuna, 
Et  quanto  Lunara  radiorum  lumine  Phœbus, 
Tanto  Theôlogicis  ftudiis  fupereminet  omnes  ; 
Unius  ,  trinique  Dei  myüeria  ,  Verbi 
Incarnati  arcana,  Patnim  canonefque  facrorum, 
Matre  ftupente  Alma,  défendit  &  explicat,  atque 
Ore  quafi  angelico  oppofita  argumenta  réfutât; 
Rejicit  invi^ïtis  Calvini  dogmata  falfa 
Principiis,  contra  ftolidum  capit  arma  Lutherum , 
Yincit  &  expugnat,  turbse  documenta  modecnae , 
Quœ  facras  violât  leges ,  divinaque  jura 
Ridet  tartareis  oriundo  dogmate  monftris, 
Principio  nixus  folido  improbat  atque  refellit. 
Scaldiacis  mox  Fama  Virum  denuntiat  oris, 
Et  facro  ftudio  praftantis  robora  mentis 
Explicat.  Et  quid  fit?  Jacobum  Ecclelia  facra 
Jacóbo,  nondum  fiet  infignitus  honore 
Quamvis  Presbyter!,  facratam  collacat  inter 
Canonicum  turbam,  pellito  &  veftit  amidu. 
Doiftane  Lovanii  nunc  linquet  rnœnia?  finem 
Nunc  operx ,  ftudioque  dabit  ?  procul  efto.  Laborem 
Conduplicat,  fludiumque  fuum;  nam  nefcius  otï, 
Communique  volens  ftatui  prodeflè,  juventai 
Falconenfi  aperit  natura;  arcana  Profeflbr , 
Et  quœ  norma  boni,  docet,  &  quis  limes  honefti. 
Nee  tarnen  intereà  facris  imcumbere  libris 
Définit ,  infignem  quin  &c  fuperaddit  utrique 
Juri  operam ,  ftudiis  placet  horam  quamque  dicare  ; 
Ecce  etenim,  confecratus  vix  quando  Sacerdos 
Cœlicolûm  Régi  Corpus  venerabile  Nati, 
Sanguinis  &  facri  fupplex  libavit  honorem. 
Una  eâdemque  die  (quis  cantet  carminé?)  trinâ, 
Scandens  dodtrinx  facrx  jurifque  fecundura 
Utriufque  gradum,  vincitur  tempora  lauro. 
Exoritur  clamorque  viriim,  clangorque  tubarum. 
O  Dignnm  celebremque  Virum!  fuper  xthera  nomen 
Tollat  fama  tuum  :  refonat  vox  una  per  urbem. 
Proxima ,  qua;  pateant,  tibi  cedent  munia.  Et  ecce, 
Tota  placent  Superis;  vix  terna  vertitur  a;ftas, 
ITrbe  faUuetur  quin  tota  Pra;fes,  &  a;di 
Pra;fedus  detur ,  quae  fandà  tuta  fub  Anna  eft. 
Quis  vigilans  Itudium,  curam  quis  fando  paternara 
Explicet,  huïc  domui  multis  qua  pra;fuit  annis? 
O  Verum  Paueiu  !  potuit  qui  taüa  aU  a;dem 


Fari  jure  :  Pater  cura  probor  efle  paternâ. 
Quid  polTum,  quod  non  facio  ?  nùm  plura  requiris? 
O  utinam  pofles  oculos  in  corda  paterna 
Inferere,  &  patrias  intùs  deprêndere  curas! 
Inter  tot  curas ,  interque  negotia  tanta 
Nil  facri  ftudii  minuit ,  folitique  laboris 
In  pervolvendis  libris;  licèt  undique  cura, 
Inquit,  corda  gravet,  mea  funt  folatia  libri , 
Hos  cupio,  hos  a.lamo ,  funt  cordis  grata  voluptas  9 
Nee  défunt  fua  tam  ftudiofœ  prxmia  menti. 
Necdùm  ter  denos  xtatis  compufat  annos , 
Et  meret  eximii  Eximius  Doftoris  honores. 
Quid  facit,  ad  tantum  cum  fublimatus  honorem  eft? 
Comprimit  ha;reticos  alter  velut  Auguftinus, 
Dodor  üt  Angelicus  défendit  dogmata  Chrifti, 
Aureus  eloquio  Chryfoftomus  alter,  &  ore 
Melleus  infundit  Bernardus  mella  falutis 
Chrifticolûm  cordi ,  contraque  adverfa  tuetur. 
Obftupuêre  omnes  .•  doétrina:  prxmia  tanti 
Debentur  majora  Viri  :  locus  altior  illi , 
(Si  quis  fortè  vacat  )  cunftorum  voce  paratur. 
Ergo  decem  &  feptem  fœclis  fuperaddita  quinta 
Veftiërat  campos  &  bis  trigefima  mefiTis , 
Doétorem  hunc  noftrum  vidua:  cum  facra  Facultas 
Pra;pofuit  Domui ,  Batavûm  quœ  fcilicet  olim 
Aufpiciis  ereâia  fuit;  Neo-Prcefulis  aéta, 
Pervigiles  curas ,  indefeflbfque  labores , 
Prudentemque  animum,  mitemque,&  pacis  amantem 
Quis  juftis  celebrare  metris,  dignove  Cothurno 
Commemorare  qiieat?  quantùmque  in  rebus  agendis 
Dexteritas,  Pietafque  Viri  bene  mix  ta  rigore 
Profuerit  Batavis ,  fruétus  teftantur,  alumnis. 
Nevè  profunda  Viri  quemquam  doitrina  lateret, 
PiOdiit  illa  palam,  miro  fulgore  refulgens. 
Mox  Cathedrte  admotus ,  qua;vis  nodata  refolvit 
Thêologiœ  ,  qua;  vera  docens ,  qua;  falfa  refutans. 
Advolat  hüc  Clerus,  patuia  bibit  aure  loquelam 
Nigra  cohors.-quot  verba  fonant,  tot  mellea  manant 
Flumina,  queïs,  ceù  rore,  rigat  fufpenfi  fuorura 
Peftora  Tironum  :  fummi  mirantur  &  imi. 
Intereà  Sacrata  PETRO  f^bfellia  fcandit 
Canonicos  inter ,  divina;  ut  no(5te  dieque 
Unanimi  pietate  canat  pra;conia  laudis. 
Theôlogia;  Dodtorque  Regens  mox  inJè  creaiur. 
Sic  parat  Eximius  facilem  rcûamque  gradatira 
Ad  majora  viam  :  virtuti  munera  tand 
Dodrinxque  Viri ,  multorum  forté  lacertis 
Qua'  nufquam  portanda  forent,  led  mole  gravarent 
Impare,  nulla  queunt  commenfurarier  aquè 
Unus  adhuc  fupereH,  (^uo  non  gradus  altior  ex(at> 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


27 


Quique  alios  inter  tantum  praecellit  honores , 
Quantum  lenta  folent  inter  viburna  CuprelTi  : 
Hoc  pariter  voluit  facra  te  decorare  Facultas, 
MAGNIFICUM  quando,  Grudiâ  plaudente  Paloeftra, 
RECTOREM  inftituit ,  tradens  fua  frena  fenili 
Judicio  moderanda  tuo  :  fuMimia  tanti 
Munla  fplendoris  ,  quanta  gravitate ,  favore 
Gefferit  &  cura ,  folus  defcribat  Homerus. 
WELLENI  intereà  millena  negotia  quamvis 
Diftendant  anin\um  ,  tarnen  indefelTus  ubique, 
Chrifticolûm,  quafiPrœco,  frequens  divina  fideli 
Proponit  documenta  Gregi ,  fermone  perorans 
Belgiaco,  populiq:.e  replet  fie  peétora  verbi 
Semine  divini ,  pius  ut  pietatis  amore 
Crefcat,  &  injiiftum  ,  facro  quefi  fulmine  taiftum  , 
Pœni:eat  fceleris.  Populus  ,  velut  agmine  fadto , 
Turmatim  accurrit ,  WELLENS  ubi  myftica  promit 
Pabula ,  ut  obiineat ,  tanto  Prœcone ,  falutem. 
Aft  hic  inauditus  plaufu  zelufque  laborque 
Convenit  extolli  majore  ,  coronaque  major 
Tam  digno  imponi  Capiti  ;  fic  tota  peroptat 
.Patria  ,  quce  fupplex  tranfmittit  vota  Viennam, 
TJt  vacuam  Henrici  Cathedram  WELLENIUS  ornet , 
Hifque  Aulam  pulfat  precibus  :  qux  Sceptra  perenni 
Et  pietate  vibras,  &  Majeftate  verendâ  , 
Ad  cujus  nutum  tibifubdita  regna  moventur, 
Auftriaci  REGINA  foli ,  qua;  munera  largâ 
Virtuti  pra;bére  manu ,  qua;  pra:mia  Doftis 
Indefefla  foles,  ocnlos  hùc  fleîle,  precamur 
En,  Pâtre  extindo,  puUas  ANTVERPIA  veftes 
Induit,  Auftriaci  non  infima  gloria  regni , 
paftoremque  rogat,  viduo  qui  pra:fit  Ovili. 
Percipiens  AUGUSTA  preces,  mea  Belgica,  dixit, 
Ludlum  fifte  :  dabo  votis  plus  mille  petitum, 
WELLENIUM  dabo  Paftorem,  puerique  fenefque 
Unanimi  quem  voce  rogant ,  dabo  Prajfulem  Ovili , 
Qui  rapidos  arcêre  lupos ,  dabo,  quiqve  tuâri 
Nofcet  oves ,  oui  pauca  parem ,  quo  nuUa  tulerunt 
Sxcula  Majorera,  concivem  civibus  addam. 
Nec  defiderio  patria;  contrarius  ibit 
Papa  Plus  Cadiedram  PETRI  virtutibus  augens; 
Vota  fed  implebic ,  noftroque  illefta  rogatu 
RomaCrucem,Lituumquedabit,  Mitramque  merenti. 
Ejà  âge ,  rumpe  moras ,  ceierique  per  aëra  curfu 
Protinùs  ad  Scaldim  volitans  ea  nuntia  defer. 
Hxc  fimul  atque  gravi  Regina  edixerat  ore, 
Nefcia  fama;  mora;  rapido  petit  aftra  volatu. 
Lxtaergù  AUGUSTE  perfolve  ANTVERPIAjgrates. 
Deque  noyo  gratare  tibi  Paftore,  Patrono, 


Undique  fefta  fonent  veftris  de  turribus  a;ra , 
Pertundantque  animos  communia  gaudia  veftros, 
Et  totam  Cives  rcpleant  applaufibus  Urbem  , 
Illuftrique  parent  dignos  Paftore  triumphos. 
C^ntvOQuemdudum  gremiofov",  :um  Parvulus  elTetj 
Scandere  jam  cgrnens  faftigia  maxima  honoris , 
Geftio  Ixtitiam  Materno  augere  favore. 
Utque  aditus  pateat ,  valvis  celebretur  apertis> 
Intereà ,  Genii ,  qui  do6la  fluenta  Minervx 
Largiter  haufiftis,  la;to  cantate  Cothurno 
Pra;fulis  adventum ,  Pyliique  vovete  fèneftam. 
(Gen.  I.)  NuUa  mora  eft,  monitis  Ixti  parebimus  omncs»- 
An  quidquam  tali  nobis  eft  munere  majus.' 
Hcec  promitto  tibi  .•  radiis  fol  antè  carebit, 
Bruma  priùs  mefTes  cernet  glacialis  opimas  » 
Ante  levés  celfo  pafcentur  in  xthere  cervi. 
Et  fréta  deftituent  nudos  in  littore  pifces , 
Quàm  noftro  illius  labatur  peitore  nomen. 
Faufta  det  ANVERS^  diledi  qua;îibet  Urbi, 
Pra;fulis  adventus ,  det  huic  Deus  abfque  dolore 
Neftoreos  fuperare  dies,  poft  fata  Salutera. 
(G.  2)Dumjugamontisaper,fluviosdumpifcisamabit» 
Dumque  thymo  pafcentur  apes,dum  fronde  capella;  1 
Dum  cytifo  vefcentur  oves,  dura  pallida  furget 
Tithoni  croceum  linquens  Aurora  cubile , 
Fronde  fuper  viridi  citharâ  fidibufque  canoris 
Faifta  canam  ,  Icstofque  Viri  narrabo  triumphos. 
(  Gc/i.  3.  )  Non  hic  carminibus  noftrisindiétusabibit: 
Quippè  Viri  laudes  fatis  hic  erit  ampla  canendi 
Materia,  augurium  ,  quod  quidam  protulit  olim, 
Monftrante  eventu  .•  jict  de  prafide  Prœfal. 
Hinc  fua  concordi  fuper  Jithera  gaudia  plaufu 
Urbs  Anversa  levet.  Quantum  mea  plettravalebunt» 
Semper  honore  meo  celebrabitur  atque  camœna. 
(  Gen.  4.)  Terra  feret  ftel!as,findetur  vomere  Cœlum  , 
In  noitem  formofa  dies  vertetur  opacam , 
Et  fieri  qux  poflè  nego,  licet  omnia  fiant, 
Semper  honos,  noraenque  ejus,  laudefque  manebunt. 
Bella  canant  alii,  commendent  He«5tora  Teucri, 
Graîcia  magnanimes  millenis  clara  tropha;is 
Jaflet  Alexandros ,  famâ  fuper  a;thera  notos. 
Munera  nos  pacis  potiùs  ,  Gentemqiie  togatam , 
Miraque  WELLENI  noftri  Neo-Prxfulis  aûa 
Dicemus ,  pacifque  Virum  fuper  aftra  fereraus, 
iAntv.)  Ejà  igitur,  Genii,  grato  modulamine  veftra 
Pledtra  crêpent ,  concorfque  fonet  pleno  ore  cachinnus  : 
Lœta  dies  pulfare  jubet  ciiharafque ,  fidefque 
Prxfulis  afta  fuo  laudent  ut  fvdera  plaufu , 
Atque  repercuflîs  relponfet  vocibus  Echo. 

D  1 


08 


Algermyne  Veriarmlinge  der  Werken 


(M^^^C^î350SSSS^©3SC^Sî!:S^:î3555-o5^^yî^li^îS^/â^^îâ%^/S^^ 


ODE     M  U  S  I  C  A. 

I.  Il 

jjamus  nil  morames 
Arma  iiollri  Prxlulis , 
Qui  Gregetn  fxvis  luporum    Phœbus  implet  fupplicames 
Libera'bit  t'aucibu*.  Hippocrenes  poculis 


PHœbe ,  carmen  da  fonorum  T^  Rigs 
Ut  colamus  cantibiis,       -L'     Ai 


ARMA  GENTILITIA  TRIPUDIO  ÜENII  ERIGUNT. 
III  IV. 

T>  Elflus  ardor  concineudi     T^  Rgo   noftri   concinamus 
■*-       Patris  urit  gloriam  ,        -'--'     Prœfulis  prœconia  , 
Stella  triplex  en  cauendi         Quexlque  compar  lit ,  canamus  , 
Preebet  amplam   copiam.  Ejus    Aftris  Gloria. 


jicclamatlo  Emblematica  alluikns  ad  ^rma  GentUitla  IlluJïriJJJmi  ac  Reverendijftmi  Domini ,  Domlni  JACOBI. 
THOMjE   JOSEPHI  If^ELLENS  XVI J.   ylntverpknjtum  EpFfcopi  fob  hoc  Chronico  : 
aCCLaivutIo  eX  sIDerIs  katUra  a  genIIs  amVersanIs. 


E  M  B  L  E  M  A     I. 

Ego  fum y?e//a  fphndida  &  matutina. 

ApOC.  2  2.  f.  16. 

LEMMA.   Oriunda  Tacoho^ 

'KfOti  ficus  ac  Christus  ,  qui  Stella  Oriunda  Jacobo, 
-t V      Tcrrr.rtim   tenebras   lumine.    quafque  Jugans  , 
Ftcit  in  obfcuro  viiiis  fulgefcerz  mundo 

yirtuiis    SoldTi  y  jujiiriieque  jubar  ; 
Commijjum,  YeüEKA.S'DE  ,  facro  firyefiere  amors 

Viftalis  facies  ,  jujlinaque  Gregem. 

EMBLEMA     III. 

£t  ecce  fiella . , anteccdebat  eos ,  ufquc  duin  ventens 

ftaret  fuprâi  ubi  erat  puer.  Matth.  2.  f.  9. 
LEMMA.     Dudt  <id  ilLum. 

QUiifibi  vult  ifiad?  pergit  Luctrc   corufcans 
Stella  ,  Magofque  fuii  Luce    nitente  fntit  .'_ 
Çua  docult  r.acum    JESUM  ,   qiioqui^   ducit    ad  lllUIH  ; 

Narr.que  fupcr  fiabulum  frodigiofa    ma7iet. 
Jd  pr.Tjias  vinme  iuin  ,'  lELLSTRISSlAiE  PR.ïSUL  „ 
Nam   b^na    qarque  Jocens  ,   dlicis  ad  iUa  tuas. 

E  M  B  L  E  M  A     V. 

][tpoftdt  eas  in  firmamento  cœli,  ut  lucerentfuper  terratttf 
& pr^ejfent  diel  aa  noSii.  Gen.  i.y.  17.  &  18. 
LEjMMA.     Non   mobilis  ordo, 

f^  Um    liquidam  ftnffo  fecrevii  ab  aire,    ccelum. 
Jt^      Qui   movet   aurao   JSlumzne   cuncir.  ^   DeUS  j 
Sydera   i.œ^dr««#,  füorura  non  mobili.s  ordo  , 

Lumine  fcrpeluo  condecorr.re  polum  : 
P/on  fecüs  imrtoto  ,  ÇRiESVL  ,  Ju/gore  corufcans- 

txorn^s  ChRISTI  ,  conde.or.ifque  Gregem. 

EMBLEMA     VIL 

Et  pr^eejjent- ....  no&i. 
Gen.  c.  I.  f.  18. 

LEMMA,     ^rdore  fhvintes. 

PR.rpofuit  Dominus  Relias  ardore  foventes 
Aiocli  ,  f'cniliiai   major  ut   effet  agris  , 
£t   botris  peret  vitis   magis  apia  ferendis  , 

Dum  premit   occiduas  Jlii  fugiiivus    aquas. 
Sic,    PRi"ESUL,  pe.catores   ardore  foVLbis  i- 
Ju^iUiJt   Ù  JanUs  fniüibus    ejj'c  gravii^ 


EMBLEMA     II. 

Orietur  Stella  ex  Jacob  ,  5f  confurget  virga  de  IfraïL 

Num.  24.  -f.  17. 

LEMMA.      Demcnflrat  lESUM. 

/Nfolito  fplendore  micans  nova  nuntia  defert 
Stella  ,   Magofque  Arabes    c  regione    vocat , 
PromiJJum    Abramo  natum   demoilftrat    lESUM  , 

Et    Regem  iaUammat  quarere   corda  novum. 

Sic  Fhddi  leges   demonjlras ,   PRjESUL  ,    Otili  y 

Et  verum  inUammas  qucereit   corda   bonum. 

EMBLEMA     IV. 

Sacrnmentum  feptem  fiellarum. . .  Septem  ficUa,  yfngels 
fcptcni  funt  Ecclejiarum.  Apoc.   i.  f.  ao. 

LEMMA.     Vr.tfulis  ilU  figura.. 

PRodigium  !   Scptena   novo  micat  ordine    ftella 
In    dexira    CHRIS!  I  :  /oj   noiat   ilLi  Patres 
Quos   Deus  elegii  decorandos   Prxfulum  liorwre  : 
Pixluli-S    elccii  efl  illa   figura   novi  ;  ^ 

Aulpiciis  etenim  Cccleftibus  (  omine  taufto  !  )■ 
Ekclus  uübis  PRJESUL  ub  Axe  daris, 

EMBLEMA     VL 

Etjiofuu  eas  in  firmamento  cœli,  ut  lucerent  fuper  terran 
Gen.  I.  f.  17- 

LEMMA-     Noais  in  umbra^  ■ 

UT,    dam  nox  terras   itigrantiba:   obruit   umbris  y' 
NuUiique  fol  pr.ebet  litmina  merfus  aquis  , 
Ajira   viatori  lucent  ,   m   ikvius  errei  , 
Et  recld  ad  patriam   dant   remeare    vid  i 

Sic  luces  ilïis,  qui  mundi  noöis  in  umbfa 
yii'unt ,    Ù  Cceli  lumine  pandis  iter. 

EMBLEMA     VÏII. 

Stdl£  autem  dederunt  lumen  in  cuftodüs  fuis.- 
Baruch.  c  3.  y.  34. 

LEMMA.      Crefce  Jacebe. 

UT  redit  ad'  campum  ,   ftellarum  luce   Jacobus 
Kovit  ,  qui  Superûm   venerat  Axe  ,  yiram    y 
A    quo  pofi  pugnam   di-U:  fermone    lalu:em 

Obiinui:  :  gratus  crefce  ,  Jacobe  ,  DEO. 
liumine  Jic   Fidei  crefcis  firmatus  ,    ab   hojle 

Ffirtiier  Ut  firves  ^ 'SlliS.Si^L  ,  Oyile  luum^ 


vanfym  Hoogweerdigheyd  ƒ.  T.  J.  ÎVelkns, 


29 


EMBLEMA     IX. 

JSt  praejfen  did.  Gen.  i.  f.  18. 

LEMMA.     Marura   calore. 

QUI  ventt  à  fiellis  ,  mejjis  matura  calore 
RddJilur  ,  aique  figes  f/urima    Vi'Jïit    humum, 
l'ijup^r   &  ftellœ    dant  incréments  calûfi  , 

Vhcehe  ,  tuo  ,   igniuomos   dum    rcgis   aLus    equos.. 
Sic  trjTiis  exemplis  jujlos  ,   c'   amore  fuperno 
Auges  ,  divino  corda   calore   reylens. 

EMBLEMA     XI. 

Stdl<s . . .  adverfus  Sifaram  puj^naverunt.  Judic  5.  f.  ao. 

LEMMA.     A/lra  iriumfhant. 

I  Um  bello  IJacides  certahant  ,  fydera  in  hojîes 
^indice  miferunt  tela  rrifulca  manu. 

Vrod'sgiofi  iterim  ,  ficM  palet ,  adra  triumphaut  ; 

Namque    domant   miro   colla  fuperba   modo. 
Sic  adi'erfa   etiam  ,    quamcurnqtie  ECCLESIA  fentit  ^ 
■'■'     JJoclrince  vcjine  fulmine  lurùu  ruet. 


JD 


E  M  B  L  E  M  A     X. 

Jn  luce  fîellarum  per  no&cm.   Sap.  10.  f.  17. 

LEMMA,     Monflrant  evadire  cladem, 

"Tp  Xploratores    JeriJio  ,   lucentihus   aflris  , 
•*-^     Sub    medio    nocïis    lerga    dedere  jugée. 

Lamine  fie  ftell'X  moniîraiic  evaiierc  cladem  ; 

Ad  Jüluë    immunes    nam  rediere    ducem. 
Non  fe.us  ,    ANTISTES,   Caulam  firvabis    ab    hoflls 
Turtarei  ,  infidias   dum  firuit  ,    ungue   tuam, 

EMBLEMA     XII. 

Qua^i  Jîella  in  perpétuas  aternitates.    Dan.  12.  f,  j» 

LEM.AIA.     Stella  lucebis  adinjiar. 

O  Vdera   non  tantum  funi   ornamenia   Polorum  , 
^-^      AJl  eiiam  terris  cornmoda    luce  ferunt. 
Voce    CREATOREM    celebr.mt  ,    laudanique  difirlâ  y 

Muta  licèt ,   linguam  plus    Ci^eronis   habent. 
Sic  (^fperamus  enim)  ftellce  luccbis  adiilltnr  , 

£>um  Superis  juncius   ccelica   Régna  ioles. 


ODE        MUSICA. 


r. 


II. 


IIL 


IV 


""^■(^  Quanta  Matri  gaiulia  G.i./^  Utc  gloriofam  Civium   Clior  T  Ungamus  ergô  camîca   O  Recemur  omnes  Rr;ESULï 
^-^  Hicunusaugetrilius,        \^Mentem  voluptasailicit'         J  Lîciis  referta  vocibus  ,  -*^ 


Mihique  crefcu  gloria  Honore  Fratris  omnium 

Per  hune  in   orbis  finibus  .'      Urbs  kcta  plaufus  alf  icit. 


clrdore  grati  peftoris, 
L^nà  canentes   curmina  Cantemus  atque  liiiguli  : 

Lyra:  ibnora,  lulibus.  Annos  adxqua  Neftoris. 

u^ntv.  trIna   LaUrea   DeCokata    sUM   ab   Uno  WeLLens. 

Gen.   I,  p  II  I  L  0  s  0  F  II  I  5:  , 

DoCtIssIMe  ,  LaUrea  ,  sokiIje  In   artIbUs  fortIter  pUgnantes  sUbIgens  ,  antVerpIenses  eXornabas, 

Gen  2.  DoCtoratUs  , 

eXIMIe     VIr.,    rUbro    anVersje,    UrbIs-    tU^,  pr.jéConIa     IksUper.    aUgebas-î 

Gen.  3,  epIsCopatUs  , 

ILLUstrIssIMe  ,    DIgnItate     Vota    persoLVebas. 


C    O    R    O    N    I    S, 


Gen.  i.l\  Üper  pttivereo  percujjlmus  aftra  fragore  f 

Jn  Cdthedram  advenium  plèbe  cslente  tuunu 
Concordes  animo  qui  tune  applojunws  uni,- 

(  Urbls  lietitiâ  non  capiente  modum  :  ) 
Nunc  merhis  ex  corde  tuis  iipplaudimus  omnes  i 

Pars  tlbi  commiffi  qui  fumus  ima  Gregis. 
JPRAISUL/S  (S?  Patri,  muhâ  virtute  colendo , 

^pplaufum  tanti  Fi-iii  honore  damus. 
O  Félix  Genitor  !  veluti  nam  fru&ibus  arhor  ^ 

Nofceris  è  tr'inâ  fie  qiioque  proie  PyiTER^ 
Femlneus  Natam  tlbi  fexus  protullt  unam  , 

O^iiB  doctrinte  habuit  pneniia  prima  fucrx  y 
Mafculeufque  duos  nulli  virtute  feciindos 

Edidit ,  aàt  ftudiis  aùt  pietate  ,  F'iros. 
Ju  trino  hoc  numero,  tu  ,  PR^ESUL,  es  ordine  Primus  f 

ffos  faperaS}  raJlls  Fliœbits  ùt  afira  fuis. 


Hic  prff  fine  precor ,  Clerum  ,  Monachnfquc  tuêrCj 

Quos  alit  AURELJI  Relligiofa  Domus. 
Te  quoque  Fautörem  pctimus  fiudioja  juventus  , 

Quèis  concède  tuo  pojfe  favore  frui. 
Antv    P'os  igitur ,  Nàti ,  curvato  pnpUte  mecum 

JACOBI  dextrts  hafiia  prona  date , 
Tarn  digni  ul  'nnbis  detur  Benediciio  Patrls  , 
Jungamufque  humlles  pnc  pietate  manus. 
Jntereà  ,  PR/ESUL ,  juvenilem  admitte  laborem  ^ 

Dedlcat  exkibitis  quem  tlbi  Mufa  metiis. 
Parva  quldem  ojferinms  decuplo  majora  mereniiy 

Scd  latct  in  parvo  micncre  magnus  amor. 
Tutius  illa  licèt  latitarent  cancia  fnb  umbris 

Carmirta,  quêis  nullum  manat  ab  arte  decuSy 
uiîiamen  ut  veri  pignus  monjlremus  amoris  , 

Exeriî  è  tenebris  nofira  camana  caput. 
Sit  mali  compta  licèty  nulloque.  ornata  deccars^ 


Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 


30 

Non  mitult  critica! ,  te  imdiantz ,  manus. 
PR  ^SUL  F  enim  TffOM^,  cal  nos  &  noflra  facramus , 
Safficit  oblatls  pojfe  placêre  metrls. 

JaCobo    thoMje   Josepho    WeLLens   DIgno    PRa:sULI    ANxVEHPlENSr. 


f^ive  dlu  nobls,  Patrlteque,  Tiblquc ,  TuiPqutt 
Donec  cum  Superls  femper  ovare  queas. 


yi  C  T  O   R  E   S. 

]M  E  R  C  U  R  I  U  S. 

Jos.  Heyl'gsr  Re.h. 

ANTVERPIA. 

Petrus  Segers  Reih, 

GENIUS    I. 

Prcen.  Phil.  f^crnoekn  Rith. 

G  E  N  I  U  S    1 1. 

Martinus    Cels  Retk. 

GENIUS    1 1  T. 

Franc,  Van  Horen  Synt. 


GENIUS    IV. 

Jol'ephus    Ctimhter  !^ynt 

CANTO  RE  S, 

Pr£n.  Phil.  P'ermocUn  Reth 
PerilU  Alard.  de  5,-.  P'aajl  Synt. 
Parus   De   L'incé  Synt. 
Pr.en.    Jofdjlius  Herry   Poëta, 
Joes.  Bapt.     fVachters  Synt. 
Joes.  l^an   Winghcn    Fig.    Min. 

yiD  ARMA  ALUDENT, 

Prccn.  Phil.  Vermoeien   Reih 


Pmn.  Henr.  Moretus  Fig-   Min, 

Martinus   Cels  Reth. 

pTitn.  Petr  Goetsbloet  Fig.  Mir. 

C  HO  REA  S  AGENT. 

Pntn.  Phil.   f^ertnoelen  Reth. 
Perill.  Alard.  de  St.  f^aajl  Synf. 
Pntn.  Jaf.  Herry    Pcëta. 
Petrus  de  Lincé  Synt. 
Pran.  Henr.  Moretus  Fig-  Mini 


OMNIA  AD  MAJOREM  DEI,  DEIPAR^-QUE  VIRGINIS,  AC  M.  P.  AUGUSTINI 

GLORlAiM   Eï   HONORE.M. 


!H^ 


/Udm 


Prïcnobili ,  Reverendiffimo  ac  I]luftriiïimo  Domino,  Domino  JACOBO  TPIOM.E  JOSEPHO  WELLENS  , 
XVn.  Antverpienfium  Epifcopo  ,  in  Solemni  ad  Cathedram  fuam  Adventu  9  die  Septembris  177(5. 

Applaudit  Seminarium  Epifcopak  Antvcrpienfe- 


JyiAgnificos  a&us,  exfpe&atumque  triumphum 
Promere  firt  animus ,  patrite  communia  nojlra 
Gaudia ,  qui  pofito  mutârint  pcSfora  luclu. 
Ccfplte  Gramlneo  qua  vefllt  llttora  Scaldis  , 
j^quorcafque  Imltatur  aquas  ,  &  Nerea  fluxa 
Mentitur  rapido  ,  nuper  gemebunda  jacebat 
Turba  ;  velut  paftore  carens  per  devia  rura 
Balantum  grex  Ire  fokt ,  dum  prœda  luporum 
EJfe  timet,  curfu  tandem  lajjatus ,  In  umbra 
Paftorem  Inclamat  moejïus ,  vel  llmlna  caulcB. 
MÜk  dabat  trijli  rudfatas  pecilore  voces , 
Singultas  varlos  ;  plorare  &  fclndere  vefies 
Mceftorum  folamen  erat ,  coelumque  folumqus 
Cœlicolafque  [hls  rapidis  pulfare  qucrclls. 

Intcrea  Incuhus ,  velutl  qui  membra  Jhluto 
Pigra  levant  fomno ,  Scaldis  caput  extuUt  undls 
Cterukum;  £f  pofiquam  properata  tot  undique  fenjï% 
Millia  plorantum  Jiccato  in  llttore,  mœftos 
Advocat  :  à  Nymphis ,  fuerlt  qute  cladls  orlgo , 
Anxius  explorons ,  nee  enim  numeroftus ,  Inqult , 
Ad  noflrum  llttiis  defccndcre  vldlmus  agmen. 
Dixerat  :  &  Scaldis  cognofcens  turba  loquelam 
Protlnus  açcurrit,  niüejlis  circumdata  ramls. 
Sic  ar  ment  a  boum  ,  vajlls  qu<e  turbida  fylvls 
Spargit  hyems ,  cantus  &  fibila  nota  magifiri 
Certatim  rcpetunt ,  vel  notj:  pafcua  vallis. 
Tunç  ait  una  omnis  plorantum  concio  :  nulUi 


O  Genltor  !  nuUls  undarum  flucilbus  aSl 
Naufraga  turba  funius ,  certaqm  addicia  ruln<s. 
Infortunati  !  Lachefis  pla  ftamina  vitte 
Abrupit ,  cui  Nejloreos  promiferat  annos 
Jiippiter  ,  6?  merlto  Saturnla  ftscla  videre  ! 
GAMERUS  cecldit!  cecldit  !  tantoque  cadente 
Cun&a  Jimul  cecidêre  viro  :  vlduata  gemlfcit 
Sacra  domus ,  vlrefque  Erebl  timet  lila  malignas. 
Spes  votumque  poli  cecldit ,  qui  cura  falufque 
Et  procerum  fait  ^  popull ,  tegiturque  fepulchro. 
En  ,  Genltor  ,  vcftes ,  qua:que  cQundcbat  egenis 
Munera  GAME  RUS. . . .  Memoranii  talia  turbtS 
Attonitus  Scaldis  fiammata  fronté  rcponit  : 
Qu-ifnam  Impacatâ  Confanguinitatc  ligavit 
Fortunam  Invidiamque  Deus  ?  quls  juJJJt  Inlquas 
Aiternkm  bcllare  deas?  quls  umquam-ne  notavit 
Jlla  domum  ,  torvo  quam  non  htec  lumine  figat 
Protlnus ,  &  fxvà  perturbet  gaudia  dextrd  ? 
Florebant  hilares  InconcuJJtque  pénates 
ANGERS ANO RUM,  fperatâ  ego  pace  fruebar» 
Fortunâ  in  cun&ls  vultu  rldente  benlgnp , 
Et  per  GylMERUM  numquam  mutanda  putabam 
Gaudia  ,  fronde  nova  pingcbam  llttora  ;  fed  jam. 
Invenére  vlam  liventia  fata  ,  facramque 
Jntravlt  vis  fteva  larem  ,  furtem  illa  bcnignatn. 
Expulit,  (5f  digno  viduavlt  Pnefuk  natam. 
Jam  ,  vitiis  forfan  cogentibus ,  pmnia  pa&am. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  ITellms. 


31 


yïbrumpent  ekmenta  fiJem  ,  trljïiqae  cuprejfo 
Cingar ,  &  Infamï  pingam  mea  Ilttnra  fronde  : 
Quippz  quis  in  tanio  miferarum  turbine  rerum  ^ 
Curabit  nata  viduatte  Paftor  ovile  .... 
Vix  ea  finierat  :  geminatis  turba  quercUs 
GylMERÜM  pergit  Patrem  indamare  fepultum. 
Hxc  iibi  jam  fecum  trifti  fermore  volutant, 
Teda  aperit  fummus  ftellantis  Reiftor  olympi, 
Dimittitque  Deam  ;  rofeâ  cervice  refulget, 
Ambrofiacque  comsc  divinum  vertice  odorem 
Spirant ,  protendit  la;tum  pia  dextcra  ramum  ; 
lïxc  popuJi  lacrymas  his  ccrpit  ponere  didis  : 
Quid  tantum  infando  juvat  indulgöre  dolori, 
Alœfta  cohors?  non  ha.'c  fummo  fine  numine  Divûm 
Eveniunt  umquam  ,  novit ,  qui  ciinda  gubernat , 
Yivere  queis  tribuat,  vel  vitœ  ftamina  rumpat. 
Provida  Mater  ego  de  fummo  vertice  cœli  , 
Provifura  tuis  ,  afRida  ^ntverpia,  rebus  , 
Hic  adfum  ,  Patremque  dabo ,  qui  dignus  habenas, 
GAMERO  fimilis ,  viduati  afllimat  ovilis. 
Namque  meo  juflu  Grudias  Sapientia  dudum , 
Ut  dignos  aleret  natos,  exftruxit  Athenas  ; 
Hïc  Patres  virtute  graves ,  quos  multa  coronat 
Gloria  dovïtrina:  facris  aptiffima  reaus; 
Atque  Viennenfi  Prudentia  prxfidet  aula:, 
Imperioque  ^ugufla  meo  parère  parata  aft 
Continuo  ,  facrumque  humeris  imponere  pondnS 
Non  nifi  promeritis  vifa  eft  Augufta  Virago. 
Cautiùs  ingentes  morbos  &  proxima  cordi 
Ulcera  Paonix  traiftat  folertia  curx. 
Ponite  jam  lacrymas,  grudiis  nam  dignus  ab  oris 
Mox  aderit  Prœful  :  pra:fentatura  ïHERESiE 
WELLENIDEM  propero  :  turbisnec  plura  locuta  eft; 
Impatiens  aft  diva  móra;  pracurrere  famam 
Ardet,  &  extemplo  currum  confcendit  eburnum, 
Ipfa  levés  moderatur  equos,  torquetque  volantes; 
Non  fecus  ac  vafti  ducit  per  cornua  tauri 
Phœbus  equos  :  atque  Auftriacis  illabitur  oris. 
Jamque  Viennenfcm  Mater  defcendit  in  aulam 
Provida  ,  tecfta  fubit ,  plac'dam  pro  more  tuetur 
uiugujlie  faciem  &  vultus  veneratur  amicos  : 
Turn  placidis  Regina  deam  compledtitur  ulnis  , 
Sedato  affari  fic  denmm  pedore  cœpit  : 
Triftis  fama  diu  noftras  pervenit  ad  aures, 
Lugêre  Anverfam  fublato  Praf  ile  natam , 
Maternumque  diu  fubiit  miferatio  peftus, 
Et  natam  aiïliftam  folari  eft  noftra  voluntas  : 
At  quoniam  numquam  fine  te,  CharilTima,  quidquam 
Efficiam  die  facratx  qui  providet  a:di , 
Belgiaca  de  gente  virum ,  qui  dignus  habenas 
Torquêre  &  fairum  bene  norit  f  afcere  ovile. 


His  didtis  fimili  Reginx  voce  locuta  eft  : 

Tu  votum  Regina  hominum ,  curafque  deorum 

Pra-venis,  &  quoniam  jubeas  Regina,  fatebor  : 

Belgica,  qja;  totum  fua  femina  fpargit  in  orbem. 
Terra,  parens  toties  vifa  eft  foecunda  virorum; 
Sed  poftqu^m  ftudiis  Sapientia  condidit  a.des 
Lovanii ,  jam  dodi  omnes  cumulantur  in  un«m. 
Quoique  alibi  dignos  peperit  pia  Mater  alumnos, 
Huc  mittit;  cunétai'que  artes  docet  illa  juventam. 
Spartam  alii  laudent ,  alii  mirentur  athenas , 
Floruit  hïc  Solon ,  celebrem  dedit  illa  Lycurgum  : 
Aft  Grudii  multos  Thetnis  inviolata  Lycurgos 
Servat,  &  eximiis  Pallas  Solonibus  implet; 
Hïc  Sacros  inter  Proceres  fublèllia  Cœtûs 
Occupât  Eximii,  quem  virtus  multa  coronat, 
WELLENIDES ,  quem  non  feries  inhonora  parentum 
Obicurum  proavis,  nee  prifciE  lucis  egentem 
Plebea  de  ftirpe  tulit ,  quam  vidit  ab  annis 
Florentem  m..ltis  felix  ^Intverpia ,  Matreni 
Qu£c  fe  WELLENIDIS  toties  gavifa  fatetur; 
In  quo  muuifico  natura  Deufque  favore, 
Divifas  proavis  menliira  &  pondère  dotes 
Confocians,  una  veluti  cunuilavit  in  arca. 
Non  huic ,  vix  ufum  tener'a:  rationis  adepto , 
Defidias  prudens  genitor  permifit  inertes , 
Sed  nova  per  duros  inftruxit  membra  labores; 
Et  fanétâ  tenues  exercens  indole  vires, 
Virtutis  monftravit  iter.  Pater  ipfe  prteibat  ; 
Sa;pius  implumes  nidos  ad  fydera  vertens 
Confulit  ardentes  radios,  &  Uice  maf^iftra 
Natorum  probat  ingeniim  Jovis  armiger  aies. 
Et  fortunati  fubito  fic  Patris  imao-o 
Yivida  natus  erat  :  non  ocyüs  haufit  ^chllles 
Scmiferl  prcecepta  Senis ,  feu  cufpidis  artes. 
AuGL'STiNiADUM  latiit  vix  tyro  paleftra 
Incumbens  ftudiis,  focios  prœvertit ,  &  agrè 
Vel  femel  eft  paülts  palmâ  gaudére  fecundâ. 
Mox  animus  juvenera  teneris  robuftior  annis 
Ad  majora  rapit.    Veterum  documenta  Sophorum 
Nolle  cupit  ;  quis  tune  ftudii ,  quantufque  fciendi 
ElVet ,  amor  ,  quanto  flagrârint  peftora  zelo  , 
Eft  incoüiueto  teftatus  Fa  co  volatu. 
Il  fa  ego  adhuc  memini  :  fophico  in  certann"ne  Vidor 
Quando  coronatus  media  velieretur  in  urbe, 
Ornaretque  pios  communis  laurea  currus, 
Adftabat  juvenis,  memini,  ftupefafta  triumpho 
Jufta  'J'liemis ,  limbo  faciem  velata  pudicam  , 
W'ELLENIDEMQUE  fuam  fic  invjtabat  ad  Eulam: 
Chare  puer  dilede  Deo,  fincera  bonorum 
Congeries ,  in  te  veteris  veftigia  re(Sti , 
£t  duvLtos  video  mores  oielioxe  métallo  : 


Algemeyne  Ver\amdingt  der  Waken 


32 

Jam  fatis  ïndultum  eft  Sophia) ,  fat  temporis  illa 
Haiftenùs  abripuit,  Jliemidls  te  jura  repofcunt; 
Agaredere ,  &  noftro  te  tandem  redde  labori. 
Sed  Sacra  mox  Themidem  fubiit  DoSlrina  loquentem 
Talibus  :  hic  noftras  juvenis  defcendet  ad  sdes 
Relligionis  amans  ,  ftudiis  an  tiqua  tenebit 
Dogmata,  &  hefternam  difcet  convincere  turbam. 
Saucius  igne  facro  quam-primùm  ad  limina  tendit 
Majores  veneranda  Domàs  :  hîc  inclyta  portas 
Jlla;fas  fervat ,  tripUci  diademate  facrum 
Relliglo  redimita  caput,  pedibufque  fuperbos 
Conculcans  animos ,  debellatifque  triumphans 
Hoftibus,  &  cuivis  intranti  lacra  propinat 
Yina,  quibus  ftolidos  docet  evitare  recentis 
Errores  turbœ ,  contra  hsec  immania  monftra 
Armat ,  &  ingreflum  raundano  occludit  amori. 
Illaftatim  juvenem  divin js  Virgo  fub  alis 
Difcipulum  aflumens ,  myfteria  facra  docebat. 
Aft  his  ulteriùs  ftudiis  non  prœbuit  illum , 
Sed  quem  per  geminos  qaondam  nutriverat  annos 
Tyronem  fophiœ,  veneratur  Falco  Magiftrum. 
Sollicita  hîc  rurfus  mundum  ratione  feciuus 
Intima  rimatur  rerum;  quœ  luna  recurfus 
Nutriat  Oceani;  quo  fraila"  tonitrua  vento  ; 
Quis  trahat  imbriferas  nubes;  quo  faxa  creëntur 
Grandinis;  unde  rigor  nivibus;  quœ  flabra  per  auras 
Éxcutiant  rutilos  traûus ,  aut  fulmina  velox 
Torqueat,  aut  triftem  figat  crinita  Cometen. 
Kec  tamen  intereà  Doririme  incumbere  Sacrte 
Deftitit ,  aut  Tliemidis  juftifTima  jura  reliquit  ; 
Nam  geminas  pugnare  deas  ut  vidit,  utrique 
Se  dedit ,  &  raeritam  fub  eodem  tempore  celTlt 
Pallade  cum  Sacra  Thzmis  inviolata  coronam. 
Emeritum  ftudiis  Grudiorum  Academia  tandem 
Per  fülitos  fuprema  gradus  ad  munia  duxit 
Eximii,  tali  multum  ditata  Magiftro. 
ANN^  facra  domus  dudum  eft  mirata  regentem, 
Et  Batavi  toties  facrum  ftupuere  Magiftrum. 
Bunc  è  fuggeftu  denlis  Academia  turmis 
Orantem  obftupuit  :  fic  fe  teftatur  &  offert 
Cella  pDteftatis  fpecies ,  non  voce  feroci , 
Non  alto  fimulata  gradu  ,  non  iraproba  geftu; 
Affeftant  alii  quidquid,  tingique  laborant , 
Hoe  ipfi  natura  dedit ,  quem  Strida  Faculta% 
AlTurapfit  membrum ,  meritaque  in  fede  locavit, 
Et  toties  vidi  lacrymarum  currere  nimbos, 
Dum  folidœ  à  Cathedra  pietatis  fuafit  aniorem, 
Fulmina  verborum  dixifles  fpargere,  ftcli 
Corrupt!  mores  dum  corripiebat  iniquos , 
Infenfus  vitiis,  lapfis  tamen  ufque  benignus. 
tngeniumque  viri  facra;  ftupuere  cohoites, 


Attonitique  omnes  aufcultavêre  docentem 
Eximium ,  legis  feu  làcrœ  arcana  referret , 
Seu  dodis  valide  fcriptis  compefceret  acres 
Heereticos,  five  inconcufla  volumina  Patrura 
Prœlegeret,  feu  facra  docens  hominumque  Deiqiie 
Jura  tueretur  vel  Relligionis  honorem.  ... 
Mox  rupit  Regina  moras ,  his  vocibus  ufa  : 
Diclis ,  Diva ,  tuis  non  dedignata ,  merenti 
Annuo  WELLENIDI;  noftroque  illefta  rogatu 
Roma  pedum  facrum,  raitramque  benigna  datura  eft. 
Adftitit,  &  levibus  Tyberina  ad  littora  pennis 
Faraa  PIO  SEXTO  Regina:  eft  nuntia  voti  ; 
Et  placuit  fummo  maturi  eleélio  fenfûs 
PoDtifici ,  Auguftae  votum  laudando  THERESA 
Non  minus  eflè  fuum ,  benediflo  protulit  ore  : 
Etfubitó,  celeres  duplicando  fama  volatus, 
Sulpenfis  animis  tam  faufti  nuntia  voti , 
Sic  fuit  orfa  loqui  :  triftes ,  ^nverfa,  querelas 
Pone ,  caput  lœtum  violis,  coUumque  monili 
Condecora,  procerum  &  populi  quem  voce  petebas, 
Hunc  SEXTUS  PIUS  orbato  conceiïit  ovili 
WELLENIDEM  Patrem  :jam  tempora  dellne  longée 
Dinumerare  moree ,  fignoque  afilirgere  feraper 
Incerto,  nee  enim  dubiis  torquebere  votis 
Ampliùs;  &  lœtos  fqmens  yintverpla  vultus 
Funereas  ponit  veftes ,  gemitufque  recedunt. 
Sic  cum  Ible  malo  triftique  rofaria  pallent 
Ufta  noto  ,  ft  clara  dies  zephyrique  refecit 
Aura  polum,  redit  omnishonos,  emiflaque  lucent 
Germina ,  &  infâmes  ornat  nova  gloria  virgas. 
Jamque  dies  aderat,  feftivo  facra  triumpho 
Pra:fulis ,  &  gavifa  urbis  per  mœnia  clamor 
Tollitur  :  ipfe  venit . . .  portas  fecura  per  omnes 
Turba  falutantum  diffunditur  obvia  Ognis  : 
Confpicitur  tandem  Prccful ,  folitâque  relucet 
Majeftate  gravis ,  vultu  ridente  benignus  ; 
Ingreditur  portas ,  &  plaufibus  œthera  cives 
Et  clamore  repleut,  tormentorumque  boatus 
Auditur,  plaufum  refonat  celfifTima  turris; 
Feftivos  habitus  AmpliiTnnus  Ordo  virorum 
Induit ,  &  facrœ  fua  defert  ofcula  dextrœ. 

Hos  inter  plaufus ,  inter  communia  vota 
Totius  patrite ,  populi  inter  gaudia  noftri 
Noftra  Patrem  proftrata  novum  fic  turba  falutat; 
Vive  diu  Prctful!  facram  protendere  dextram 
Exempla  &  Patrum  veftigia  clara  fecutus 
Perge  tute  domui ,  charis  nos  fume  fub  alis 
Tu  modo  ,  qui  viduani  reples  Pater  optime  lèdem  » 
Huic  Prtefis  profif.]ue  diu  ,  plenufque  dierum 
Pontifices  inter  divûm  Capitolia  fcande. 

ODE- 


van  Jytte  Hbogiveerdigheyd  J:  T.  J.  Wellens. 


33 


(a)Ba^fgfïJ^f3(5Óa^lSa533a®5^33a(3ra%33a<3Sa«5ïSï^ 


ODE. 


I.  II.  III. 

TE  Patrem  cantare  lyrâ  ,  facràque      /^  Revit ,  in  pingui  quafi  planta  fundo ,  'VT  Am  reportavit  Sophiae  triumphos 
Tihia  fumit    cekbrare  Clio  ,  ^  FamaWELLENI ,  micuitque  dudum  ,  ■'•^  Omnium  votis  ,  ftudioque  facro- 

Quem  domus  primùm  introïtu  benigno  Piiœbus  ut  luces  micat  inter ,  atquc        Nomen  immortale  recepit  almx 

Noflra  recepit.  Luna  minores  :  Matris  in  urbe. 


IV. 


V. 


VI. 


/^  Ui  Magiftralis  facra  jura  fedis 
^  Omnium  plaufu  retulêre  Patres  : 
Quem  viros  inter  celebres  locârunc 
Pilea  rubra. 


VII. 

TU  domus  ergo  Pater ,  &.  benigno 
Orte  de  Cœlo ,  cui  cura  tuibîc 
Eli  lacrse  dtvüm  aufpiciit ,  fccundt) 

Numine  regna  ! 


DIgnus,  ut  mitram  generofa  Mater,  /^  Nimis  felix  genus!  ô  beatum  '. 
Auiirix  dignum  columen,  Terksa  ^^  Faftus  es  cujus  Pater  atque  Reöor  Î 
Cura  pedo  facro  daret ,  hocque  votum  Subditi  cujus  fumus ,  atque  nati 

Roma  probaret.  Muiiere  Corli  1 

VIII. 


HOe  Deus  da  1  dimidiumque  noftrïe 
PrKfulem  conferva  anima;',  clientum. 
Qui  thronum  lemper  precibus  fatigant, 
Suicipe   vota  ? 

lia  ceclnit  Seminarium   Epifcopale    5.    Novembris    I7j6. 


lU^ 


PrenobiU  ,  Illuftrljjmo   ReverendiJJimo   Domino  ,  Domino   JACOBO    TROMJE   JOSEPHO    WELLEES^ 
XVII.  AniverpienÇium  Epljlopo ,  in  fokninl  ad  Cathedram  fuam  yldventu  Gratulantur  &  applaudunt 

Canufiani  Antverpl<e    1116. 


A 


,  Sfiduoî  tetisére  preces  &  publica  tandem 
Vota   Deum,  juftufque  dolor  ,  hcrymxque  profufe 
Haftenùs  tk  nimiis  etiamnum  fletibus  ora 
Turgida.    Non  ultra  pro  SuccelFore  rogari 
Sulünuit  ;  led  damna  volens  reparare  piorum 
Maxima,  jam  pridera  qua;  mors  triftiliima  Magui 
Intulit  Hdiirici ,  primamque  reducere  ibrmara , 
Splendoremque  ürbi,  viduo  fapienter  ovili 
Confulere  &  longum  ftaruit  finire  dolorem  ; 
Paftoremque  dedit,  fua  quem  fuper  asthera  dudum 
l'zCiZ  ferunt,  prifco  WELLEN.(E  é  fanguine  gentis 
Progeiütum  ,  Henrico  limilem  ,  dodlumque  ,  piumque , 
Infignem  meriiis  ,  plaeidum ,  cunûifque  benignum  , 
Prudentemque  animo  ,  vigilem  ,  lummifque  capaceni 
Rebus  «S:  ad  quœvis  verè  fublimia  natum. 
Scilicet  hunc  ipfum ,  pro  quo  flagrantia  Ccelum 
Stepè  penetrârunt  Sacri  fufpiria  Cleri , 
Pro  quo  follicitus  toties  perrexit  ad  Aras 
Thura  ferens  lupplex ,  toties  delubra  facratis 
llluxêre  focis  ;   quem  plebs ,  fandlufque  Senatus  , 
Quem  pia  Nobilitas ,  quemque  ipfa  Tiara  petivit , 
Auguitumque  pedum,  gemmifque  auroque  refulgens 
Annulus  &  lacrum  ,  geltamina  Prnefulis ,  oftrura. 
O  quantum  laerymie  !  quantum  valuêre  tuorum 
Unanimes,  Anverfa,  preces,  gemitufque  fréquentes  , 
Queîs  Deus  Henncum  Henrici  poft  funera   reddit  ! 
Hinc ,  veluti ,  poftquam  terras  caligine  merfit 
Lurida  nox  ,  dum  mane  novo  tbrmofa  recludit 
Purpureas  Aurora  fores  &  lucidus  undis 
Surgit  ab  asquoreis  Pliœbus ,  mox  cunfta  vigorem 
Accipiunt ,  tenebris  ,  nodlifque  horrore  fugatis  , 
Haud  fecïis  Hmrico  ,  prxclaro  lumine,  derapto  , 
Sol  tamquam  novus  exoritur ,  lucemque  reducit 
WELLIUS  ,  eNpulib   redeunt  li  gaudia  luftu. 
Adde,  quod  illuftris  tuu5  hic,  Antverpia,  Prsful 


Non  ex  longinquis  alieni  partihus  orbis 
MilTus ,  in  ignotas  advenerit  advena  terras  ; 
In  greraio  fatus  ipfc  tuo.  (</)Quid,  Phccbe  ,  morarist 
IIÙC  age  cum  cithara  &  dulci  modulamine  nobis 
Concine ,  qu33  fuerint  teneri  prœfagia  nati  ; 
Grandia  dein  répètes  graviori  tafta  cothurno. 
Vix  Puer  in  lucem  fuerat  .Tunone  fecunds 
Editus ,  ad  cunas  quin  mox  pia  turba  volârit  ; 
Nymphx  omnes ,  omnes  Parnaili  facra  colentes 
Culmina  ;  nee  fruftu  caruit  prsefentia  Diviim. 
Haec  manibus  complexa  fuis  atque  ofcula  figens , 
Nofter,  ait,  Puer,  es,  mentifque  infpirat  acumea 
Altius  humano  ;  prxgrandibus  illa  capacem 
Artibus  eflbrmat ,  queis  fit  mirabilis  olim 
Omnibus  &  longum  merito  memoretur  in  œvum  ; 
Tertia  fuccedens  minimèque  Sororibus  illa 
Larga  minus  ,  liquidx  Ambroliae  diflundit  odorem 
Ora  fuper  Pueri,  venturo  ut  tempore  fundat  , 
Corda  quibus  moveat ,  blandse  modulamina  linguos. 
Sic  lix,  lic  alias  certatim  ornare  tenellura 
Donis  quxque  fuis  ,  propriumque  dicare  laborant  ; 
Et  qua;  Junonem  ,  Venerem ,  doftamque  Minervam, 
Tres  inter  Divas  ,    Paridis  mala  aurea  propter  , 
Orta   erat ,  illa  novem  verfat  difcordia  i\lufas. 
Tanta  illas  Pueri  vix  nati  cura  tenebat. 
Nee   fatis  ;  ipfe  pater  Parnalii  prtefes  Apollo 
Adftitit ,  ornatus  juvenilia  tempora  fronde  , 
Qualem  credibile  eft,  viöo  Pvthone  ,  fuperbum, 
Solemnes  inter  ludos  egilfe  triumphum. 
Ille  arridenti  protendens  ferta  teneilo 
Laurea ,  vatidico  cœpit  iic  ore  profari  : 
Accipe  ,  parve  Puer  Mulis  dileüe  ,  mihique  , 
Accipe  viftricem  lauri  de  fronde  coronam  ; 
QuK  modo  magna  nimis ,  major  dum  venerit  actas  « 
Hcec  capiti  quadiare  Tuo  geltamina  cernes. 


34 


Âlgemeyne  Ver^amelinge  der  Werken 


Dixcrat  :  &  rapido  multè  velociùs  euro 
Delius  in  vacsias ,  Mufis  comitantibus ,  auras      ■ 
Avolat ,  appentis  Pueri  ad  cunabiila  fcrtis. 

DiiSa   Terapnoei  vanâ  nee  imagine  rerum 
Nixa ,  nee  auguriis  tantum  fallacibus  ,  ipfe 
Comprobat  eventus;  nam  vix  lanugo  tegebat 
Prima  genas,  poteratqiie  Puer  juvenifque  vidêri , 
(^)  Difcere  cum  cœpit  Patria  JACOBUS  in  Urbe 
Pedlore  ferventi  latice  primordia  linguse. 
(^uid  memorem  ,  pulchro  ihidiorum  raptus  amore 
Palladis  sn  ftadio  quantum  protecerit  ?  liU 
Et  vuli^ata  tuba  &  claro  fpeöata  theatro 
Débita   viöori  concetla  ell  palma  quotannis. 
Scaldis  tefiis  erit ,  qui  tùm  clangore  tubarum  , 
Wurmure  tùm  populi  manibus  plaudentis ,  ab  imo 
yiumine  proliliens  &  ciniSus  arundine  frontem 
Ltctitiàque  lumens  motis  caput  extulit  undis. 
Pra.-mia  ceu  ftimuli  cccpère  potentiùs  acrem 
Inflammare  animum  Juvenis  ;  fit   &  una  voluptas 
Contrcflare  libros,  feque  exercére  per  artes. 
Non  illum  cereris ,  non  illum  cura  quietis 
Abflrahere  à  ftudüs,  non  uUa  incommoda  poflunt. 
Sic  prœdà  alleftus  quxcumque  pericula  fpernit 
Miles  &  in  medios  ruit  imperterritus  hoftes 

At  campus  nimis  arftus  erat ,  folumque  latinum 
Sermonem  didicilie  parCim  :  novus  ardor  agebat  ' 

E  patriis  Juvenem  terris ,  ubi  campus  areniB 
Amplior  &:  Gallüm  pollet  quoquc  difcere  linguara. 
Ilunc  reperit,  varias  ubi  mence  revolverat  Urbes , 
(c)  Montibus  Hannonia;  ;  traûiifque  profeftus  in  illos» 
Aufpiciis  Pliocbi  Mufarum  aduefcere  caltris 
Incipit  &   doftas  haurire  Aganippidos  undas. 
Artibus  hiftorix  imbutum  generola  poteutum 
Gelta  ducum  grandi  docuit  defcribere  metro 
Calliope  atque  avido  divina  Polymnia  geftus 
Rhetoricœ   explicuit  ;  quotiefque  fubibat  arenam , 
En  toties ,  numerofa   licet  luperanda  juventus  , 
E  pugna  viftor  iumma  cum  laude   redibat  ; 
Et  iimùl ,  undè  magls  celebris  viftoria  crevit, 
Tanta  illi  Gallorum  obtenta  peritia  linguve  , 
Ac  ii  vel  natus  Regione  tuifitt  in  ilia  , 
Vel  laltem  primis  illic  habitâiret  ab  annis. 

Longiïis  Hannonice  non  immoror.    Artibus  illis 
Plus  fatis  excultus ,  lociifque  hucufque  fubaftis 
Omnibus,  inviftus  Grudias  properavit  Athenas. 
Spes  bona ,  fpes  ingens  ,■  namque  ex  tot  ubique  relatis 
Kil  libi  non  pocerat  Ipoiidére  Antverpia   palmis  ; 
Cum  bcnè  res  geitte  fint  conjeftura  futuri. 

Ergo  ubi  faraolam  fuerat  tranflatus  in  Urbem  , 
Adfcriptufque  fophis,  (./)  faftus  Falconis  alumnus, 
Jnfraitis  animis ,  indefelFoque  labore  •  " 

Difliciles  fophia;  nodos ,  plexufque  latentes  , 
Abdita  naturic  ,  folem  ,  rutilofque  planetas , 
Stellatumque  polum  icrutatur  acumine  mentis  : 
Quid  tonitru,  vel  qua  prorumpat  origine  fulmen  :  _ 
<^)uid  ros  :  undè  nives ,  grando  ,  pluviœque  ;  quid  iris 
JVlille  trahens  varios  adverib   fole  colores  : 
Et  cur  alteriio  tumidum  mare  terveat  œftu." 
An  fecura  xquoreos  immutet  cynthia  fluftus  : 
Cur  pennis  Üoreas ,  liccis  ,  luimentibus  Aulter 
Evolec  ;  atque  oculis  abfcondita   phirima  noltris  ; 
Tctrica  quasquc  aliis  crebro  nimis  elle  videntur  j 
Hœc  vcftigando  cotos  couluraere  lüles , 


Totas  gaudebat .  penetrando  fallere  nofles. 
Ingenio  hinc  facili ,  maturo ,  omnifque  capaci 
Doftrinre  extemplo   norat  difTolvere  quidquid 
Abrtrufi  Logices ,  quidquid  pnecepta  Mathelis 
Communi  ignotum  podiint  includere  vulgo. 
Nee  caruit  mercede  labor  :  quod  Deliiis  olim 
Ad  cunas  cecinit ,  cunftorum  prcumia  votis 
(f)  Prima  tulit,  viditque  fibi  quadrare  coronam. 
Nee  mora  :  Iceta  fuo  nutrix  Antverpia  panu  , 
Viftori   occurrit ,  furamum  gratata  triumphum  , 
Majoreique  illi  ventures  fpondet   honores. 

Nunc  f acilis  mihi  IVIufa  reter ,  qux  deinde  fecuta 
Sit  fbrtuna  virum  ,  quibus  &  penetrârit  honoris 
Ad  culmen  gradibus.   Sophix  vix  pulvere  laflbs  , 
Arcu  tantifper  pofito ,  laxaverat  artus , 
Ecce  novis  animis  facratte  Palladis  artes 
(  ƒ)  Gaudens  aggr^ditur  :  nee  mirum  ;  turba  fororun» 
Ingenium  ibrmare  quidem  curaverat  ingens  ; 
Ubera  fed  dederat  Pietas.  Hinc  peftore  prono 
Cum  Phœbi  ftudio  folidic  virtutis  amorem 
Sponte  fua  femper  teneris  conjurxit  ab  annis  « 
Munia  defpiciens  mundi  fplendencia  tafiu. 
Perfcrutari  igitur  Fidei  raylteria.  nollrac, 
Quidquid  &  in  gremio  condit  Scriptura  profundo 
Incipit ,  ut  pravos  ,  hoc  qui  dominantur  in  sevo  , 
■  Conf'undat  ,  vincat ,  tollatque  potentibus  armis 
Fautores  Icelerum  &  llygiie  novitatis  amantes  , 
Qui  corruptores  morum  ,  juvenumque  ruina. 

Ifis  animum  poliquam  jam  fex  intenderat  annos  ,  (^) 
Falconem  repetit,  Sophiie  documenta  daturus ,  ■     - 

Qua  reliques  folus  nuper  fuperavei'at  arte. 
Nee  tamen  abllinuit  lludiis  incumbere  facris  ; 
Nam  nondum  ter  luna  fuis  compleverat  orbem 
Cornibus,  (A)  en  iterùm  rediraitus  tempora  lauro    - 
Cernitur  ob  gemini  defenfa  volumina  Juris. 
At  Tibi,qui  ftabas  hoc  tempore  Falco  fuperbusj 
FeliceJque  tuos  merite  rebaris  alumnos, 
Haud  dudiim  licuit  tanto  gaudére  Magiftro, 
Munia  quem  multö  jam  tùm  graviora  vocabant. 

Urbe  domus  media  ell,  (;)  Itudiofoe  llrufta  juvent»', 
Et  facrata  Tuas,  Virgo  fanftilfima,  Matri. 
Tempore  forte  illo  domus  hxc  erat  orba  parente, 
(  Eximiura  Regina  Virum  meritifque  colendum 
'f  ranltulerat  Brugam  ,  lituoque  ornârat  &  ollro  ) 
Venit  ad  hoc  regiraen ,  cui  non  erat  aptior  alter , 
WELLIUS  ,  exemplar  juvenum  ,  Reftorque  ,  Paterque, 
.  Illius,  adventu  Pietas  cum  Pallade  leitis 
Impofuére  pedem ,  tacitoque  Modeftia  pafTu. 
Feliccs ,  raodó  pulchra  lequi  veltigia  poiiint  ! 

Intereà  ftudüs  nil  cura   domeltica  facris 
Detrahit  ;  aft  pcrgens  animo  inflammatus  eodem 
Impiger  aggreditur  nova  bella  ,  novofque  labores. 
En  ,  cœtu  fpeftante  Patrum  ,  doftümque  Virorum 
Vividus  ingenio  &  fiorens  juvenilibus  annis 
E  pugna  totà  adftantùm  plaudente  corona, 
Egreditur  viftor ,  (X)  Laurum  Doftoris  adeptuï  > 
Eximios  inter  numeratur  VVELLIUS  inde, 
Prxcipuofque  Viros ,  unquam  quos  alma  lacertis 
Sufcepit  Mater  Grudiorum  ,  orbique  ftupendos 
Chriftiadùm  dedit.    Ut  crevit  fapientia,  tantum 
Gloria  mox  crevit,  Divi  fubfellia  Petri 
Canonicos  i  iter  fcandit ,  meritaque  locatur 
In  fede ,  inde  brsvi  uufturus  culmen  honoii?. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  Wellens. 


Dein  domui ,  quse  Sacra  Tibi ,  Pulcheria  ,  fertur ,  (/) 
Prxficitur  digiius  defunfti  Prœlîdis  hxres. 
.Quis  fando  memoret ,  quanta   argumenta  triumphi 
Lsetiticcque  fuœ  dederinc ,  hanc  quotquot  alumni 
Ingenui  teneant.   Scirent  à  Pallade  mifTum. 

Dicere  longa  mora  eft,  quo  zelo  jufla  Tonantis 
Et   Sacras  Fidei  Leges  traftaveric  ulque. 
O  quoties  populus  dicentis  ab  ore  pependit,  {m) 
Funera  feu  Chriiti  patientis  in  œde  facrata 
Quintini  ad  vit«m  expriméret ,  mentefque  movéret  ; 
Seu  pravos  hominum  mores ,  fœcundaque  culpa: 
Tempora  «k  horrenda  illuftrati  fcandala  fsecli, 
Quse  damnofa  dies  femper  pejora  videbit , 
la  Divi  Pétri ,  (  i  )  magna  aufcultance  corona  , 
Aggrederetur  :  amor  tune,  contemptique   Tonantis 
Primus  honor  virtus  illic  ,  pietafque  redibant. 
Nec  tantum  Grudiis  populum  curavit  Athenis  , 
Longiùs   excurrit  flammati  peftoris  ardor  , 
Quo  plures  Cœlo  alTercret  ;  Bruxella  potentera  (o) 
Audiic  eloquio  ,  mirata  Anverfa  difercura. 
Cajcera  prœcereo  ;  quis  enim  verfu   omnia  tanti 
Gefta  ^'iri,  cunöafque  quea:  comprendere  dotes? 
Gracia  lit  fuperis.   Retulit  fua  prœmia  virtus  :    ■% 
JMercedem   Regina  dédit ,  cunöofque  labores 
Haftenùs   impenfos  Cathedrce  decoravit  honore. 

Ecce  autem  ,  quis  confufo  ferit  tethera  clamor 
INIurmure  ?  Prœful  adeft  lituo  ,  IMitraque  decoruï. 
Priccedit  Divinus  amor ,  Spes  firma ,  Fidefque 
Inconcuffa  Patrum  :  fripant  hinc  ordine  longo 
Minutes  reliqux  ,  placido  Cleraentia   vuku  , 
RelligiOj  Pietas ,  Divini  zelus  honoris, 
Fax   &  in  adverfis  animi  Conftantia  rebus. 
Poné  novem  fequitur  cum  Phœbo  turba  Sororum  « 
WELLENUMque  canit  :  niveis  Viftoria  pennis 
i'ulgentem  geftans ,  auro  radiante ,  Tiaram 
Ecce  fuper  volitat.  Sed  dum  loquor ,  advolat  ipfa 


Feftivos   induta  habitus   Anverfa  ,   fuoque 
Antè  alios  geilit  venienti  occurrere  Sponfo. 
Utque  exoptatos  vidit  fua  gaudia  vukus. 
Lœtitiâ  teneras  fruftrà  retinére  laborans 
Currentes  lacrymas  fubmida  voce  profacur  : 
Er-gô  ades  &  tandem  vidua:  folamina  fponhc  » 
Spoiife,  refcrs  ?  notis  Patriîe  fuccedere  teöis 
]Ne  differ  ;  Grudia  fatis  es  verfatus  in   Urbe , 
Aptus  eras  dudùra  Cathedra: ,  dudùmque  petivi. 
Ingredere  :  en  Patriae  confortera   Ixta  videre 
Plebs  geflit  :  Patrium  quàm  magnas  fidus  amorb 
Adferat  illecebras  &i  qualia  commoda ,  cernes. 
Ergô  veni ,  liceat  dextram  conjungere  dextr»  « 
Humeflare  pedes  lacrymis ,  ftriûifque  lacertis 
Et  petere  amplexus  atque  ofcula  reddere  fponfo, 
O  Amor,  ô  columen  ,  fpes ,  vita ,  decufque  tuorum  ! 
Te  duce  fecuri  teneri  cum  matribas  agni 
Florentem  cytifum  carpent ,  herbafque  falubres  ; 
Neftare  Tu  Noftrum ,  dapibufque  fovebis  ovile 
Et  qusecumque  gregi  funt  noxia  ,  gramina  toiles 
Hœc  fperare  jubent ,  Sacro  quce  Numine  plenum. 
Magnificus  dum  Reftor  eras  ,  corrupta  juventus 
Te  facere  obitupuit,  dum  f.epè  cubilia  luftrans 
Damnofos,  fuperifque  libros ,  Fideique  rebelles 
Vulcano  manibus  propriis ,  flammifque  dicabas. 
Hicc  eadem  te  cura  dies,  noftefquc  tenèbit, 
Servare  innocuos   &  debellare  procaces. 
Nunc  fupereft;  dignas  Cœlo  perfolvere  grates, 
Et  dare  thura  Deo  &  facris  pia  muiiera  Templis  t 
Ut  pofl  longœva;  fauftiffima  tempora  vitae 
Et  meritis  plenum  &  fummis  virtutibus  auiSum 
Te  Deus  îeterna  Cceli  regione  reponat. 
Sunt  Sacri  vota  illa  Gregis ,  funt  illa  Tuorum  , 
Quos  inter  meritô  numerari  fubdita  gaudet 
Cartuliana  cohors ,  fua  quœ  retinacula  linguaî 
Solvit ,  deque  fuis  applaudi:  laeta  latebris. 


35 


{a)  Natits  Antvérpiic  3  Sepumbris  anno  fjló.  (^)  lllufiriffimus  limrïs  humanioribus  optram  didit  Antvirpiit  aptid  PP.  Aaf 
gujîinos    uf.jüt  ad  Syn'uxirru     (c)  Poêfi  Cf  Rhetorlcce  fiuduit  Montihus  ^  ubi  uti   ù  Antvirpia  fuit  Primus  perpétuas,     [d)  Philo- 

J'ophiee  Jîudait  Lovjnii  in  Pedagogio  Fiilconenji.  [e)  Primam  Pliitofophiie  Palmam  omnium  voiis  retulit  anno  1^45.  (ƒ)  Tlieolo' 
gix  incubait  in  Collegio  S.  Spiritus.  (^)  Ad  Falconem  revocatus  anno  2^51,  Philofophin  Prof;J}'or  extitit.  (/j)  Ibidem  eoJe/it 
anno  Sacrs  T/ieologice  ,  nec  non  juris  utriufjue  gradu  infignitus  fuir.  (i)  Anno  'Js-f  Collegio  S.  Anrnt  Protfeîlus  efi, 
(^)  DoHoralem  Lauream  conj'ecatus  ejl  anno  i^£6.  Item  faclus  Canonicus  in  Divi  Peiri .,  Duclor  Regens  cum  leclione  ordinaria  ^ 
nec  non  ajfamptus  in  Jlriclit  Sjicra.  Facaliatis  Mtmbram.  (/)  Facîas  eft  Profes  CoUegii  D,  Pakhtrïee  ijôg.  (m)  Dixit  d& 
Chrlfto  patiente    Lovanii   in   Divi   Quintini.     (n)  Iiem  fcepiàs  concianatus   eft  in  Divi    Pétri  ,   Pr.zfenim  conirà   liturati  hujut 

fxcuit  Philofophos.     (0)  Dixit  ad  populum  etiam  BruxelUs  ,  item  Antverpia. 

appLaUDIt     ILLUstrIssIMo     antVerpI^     CautUsIa. 


..k^< 


f^reugde-viering    ter  folmnele   Onthaelîng    van  fynt  Hoosweerdlgkeyd  JACOBUS   THOMAS  JOSEPHUS, 
ff^ELLENS  ,  Bijfchop  der  Stad  Antwerpen  op  den  9  September  1775. 


N 


Aerdemael  het  aen  Haere  Keyzerlyke  Koninglyke 
Apoftolyke  Majeftyt  de  Groote  Maria  Theresia, 'be- 
haegc  heeft  tot  den  Bilfchoppelyken  Stoel  ende  Mark-graef- 
fchap  van  Antwerpen  ,  open-gevallen  by  doode  van  fyne 
Hoogweerdigheyd  Henricas  Gabriel  Van  Gameren ,  overle- 
den 2Ó  Januaiii  1775,  voor  fynen  Opvolger  te  benoemen 
den  uytmuntenden  Edelen  ende  Hoogweerden  Heer  Jaco- 
Eus  Thomas  Josephus  Wellens  ,gebortig  dier  Stad, 
üoöor  Regent  der  H.  Gods-geleertheyd  in  de  wydvexmaerde 


univerfiteyt  van  Loven  ,  Primus  der  zelve  uytgeroepen 
in  't  jaer  1745,  Prefident  van  het  Hollands  Collegie  aldaer, 
verlcheyde  maelen  Reftor  Magnificus  der  zelve  •  niverfi- 
teyt ,  welkers  aengenaeme  tydinge  zoo  aen  de  Univerliteyt 
van  Loven  als  aen  de  zeer  Eerw.  Heeren  \''icari(ren  Ge- 
nerael  van  het  Bifchdom  van  Antwerpen  is  aengekora.n  op 
20  April  1776  ;  Naerdemael  Syne  regerende  Heyligheyd 
PlUS  VI.  Paus  van  Roomen ,  deze  Benoeminge  heeft  goed- 
gekeurtin  fyn  geheyra  Confiftorie  vau  den  isften  Julü  daer 


Sö 


Algemeyne  Vcr%amdinge  der  JPerken 


racT  ;  TS'aertlemael  t^en  rser  Eerw.  Heere  FranciJ.us  Engd- 
erave  Deken  van  het  Kapittel  Cathedrael  van  Antwerpen, 
in  naem  en  by  Procuratie  van  gemekle  fyne  Hoogweerdig- 
heyd  ,  in  gewoonelyke  maniere  op  14  Augulü  belit  hadde 
genomen  van  den  BilTchoppelyken  Troon  ,  zoo  is  het ,  dat 
l'yne  Excellentie  Mgr.  Joannes  Ihnrhus  Grave  van  het  hey- 

li"  Roomlch   Ryk,  van   Fr^nckcnberg  znSchtlLndorff.,  Arts- 

JUIil-hop  van  i»îicA<;/i;/î ,  Primaet  der  Neder-landen  ,  Ridder 
ran  het  Groot  Kruys  van  't  Koninglyk  Orden  van  den 
H.  Steyhanus  ,  gealiillcert  door  hunne'  Iloogweerdigheyd 
Jofefhus  Hubertus  van  JVairnns  Biirchop  van  Jpren ,  en  Go- 
rardus  Gerr.riius  van  Eerfil  Biirchop  vail  Gand,  op  den  8(tcn 
»1er  maend  September  voor  middag  binnen  den  Choor  der 
Arts-üilichöppeiyke  Kerke  van  den  H.  Rumoldus  tot  Mdihc- 
Uii  ,  dezen  nieuwen  ]ïiflchop  heeft  gcwyd  ende  gcmeytert , 
tot  getuygen  dezer  Plegt,  hebbende  gedient  de  Edele  Ileeren 

'Ludovicus   Antonius  Jofq'hus    IP'dUns   broeder ,   en    Jacobus 

Jofiphus  Hyacinthus  di  Borrekens  ,  Ri'.Ider ,  Cozyn-germtyn 
van  den  nieuwen  Opper-IIerder.    Alles  ten  bywezen   van 

den  Heere  Pufca  (^Ignaiius  Sufia,  Patriiius  mcdioliznenfis , 
J)d  O-  Apofiolhit  Sddis  Gra/iu  ArM-Epifcopus  Emefenus  , 
Abbas  Conimendalarius  SS.orum  Pâtri  &■  Cilùceri  dd  C/iv(ire  , 
cc  S  Marci  ad  laudam-vttcnm  ,  SS.mi  D.  jV.  Papte  Pii  Vl. 
Pr.tlatUf  Dûmejltrus,  ac  folio  Ponrifi.o  ajjljlens  ,  nee-non  in 
F-c/gico    ac  Burgundicc    Comilatu    cum    Faculiatibus   Legaii    à 

latere  Nuntius  Apojlolicus ,  &;c.  &:c.  &c.  )  Nuntius  van  den 
II.  Stoel  van  het  Hof  van  Ëruffel ,  eene  menigte  Heeren 
Doftoreii  der  univerliteyt  van  loven,  Kanoniken  Qn'.\c  den 
bezonderften  adel  van  Antwerpen.  Naer  welke  luyilerlyke 
Kerk  -  plegt  den  Heere  Primaet ,  den  nieuw  -  gewyden 
Biffehop  en  vele  perfoonen  van  de  cerlle  dillinaie  , 
v/asr  onder  den  Heer  Vader  van  den  nieuw-gemeyterden 
Bürchop,  tot. een  pragtige  maeltyd  heeft  onthaelt ,  gevolgt 
van  een  uytnemende  concert  en  groote  alTamblée ,  waer 
raer  de  zelve  Syne  Hoogweerdigheyd  is  vertrokken  naer 
jyne  geborte-ftad  Antwerpen,  daer  ten  zelven  dage  aenko- 
mende  s'  avonts  om  half  H  ueren  ,  onder  het  luyden  der 
niumph-klokke  der  Cathédrale ,  het  mulicacl-fpel  vanden 
beyaerd  vermengt  met  het  geluy  van  alle  Stads-klokken  , 
i^yne  tloogweerdigheyd  wordende  in  't  inryden  agtervolgt 
ran  een  langen  treyn  van  koetfen. 

Maerldag  9  September ,  vaflgeftelden  dag  tot  den  folera- 
nelen  en  openbaeren  Intreéde  van  de  zelve  fyne  nieuwe 
Hoogweerdigheyd  ,  de  Stad  op  het  konftigfle  verçierd  , 
opüepronkt  door  eéne  onuytfprekelykc  menigte  vremde-  ' 
lingen  van  allen  ilaet ,  een  ae'ngen?-emc  zonnefchyn  naer  ge- 
^uenge  regens,  deze  openbaere  Inhaelinge  begunlligende , 
is  gebeurt  op   defee  manier  ': 

(3m  dtv  ueren  naer  middag  begonlien  de  groote  klokken 
te  luyden,  en  ontrent  half  vier  ueren  vertrok  den  Plegt- 
ircyn  livt  de  P.i'rochiale  Kerke  van  den  H.  Ridder  Georgius- 
De  1".E'  pp.  Minimen  ,  Capucinen ,  Beggaerden ,  Lieve- 
'Vrouwe-broeders  ,  Minder-broeders  en.Predik-heeren  flap- 
'ten  voor  uyt  met  hunne  Kruycen  en  Vaenen.  Naer  de 
Heeren  Kanoniken  Regulier,  Ziel-bezorgcrs  der  Vrouwe-, 
kloolters  van  hun  Orden,  volgden  dan  de  Seculiere  Geede- 
lykheyd.  De  Heeren  van  't  Kloollcr  rt;-zyfy{:^«<f« ,  van  de 
f'iclori-tnen  ,  van  5/.  £//f^/'f//i  Gaft-huys  der  Parochiale 
Kerken  van  Asa  H.  laitreniius'm  de  Mark -grave  Lcy  , 
van  den  H.  IVdUbrordus  onder  de  fiads-mueren ,  vanden 
/ƒ.  Apojid  Arid'eas  ,  van  den  H.  Ridder  Georgius  ■,  en  van 
de  H.  IV'dburgis  ,  van  oud  gezeyil  de  Borgt-kerk  ,  met 
hunne  tüehoori^e  Geeftelykheyd  ,  alle  Procdlje-jjeweyzejly 


wierden  naergeftapt  door  het  vermaerd  TCapittercollegiael 
der  Parochiale  Kerk  van  den  H.  Apcjlet  J.icobus.  De  zeer 
Eerwecrdige  en  Edele  Heeren  Deken,  Kanoniken,  de  twee 
Plebaenen  ,  en  al  de  Geeftelykheyd  van  het  Kapittel  c'atbe- 
drael  en  van  de  dobbele  Parochie  van  onze  Lieve  Vrouwe 
ftapten  dan  voor  fyne  Doorlugtigfte  Hoogweerdigheyd  , 
d><in  welken  met  nieuwe  en  dierbaere  Meyter  en  staf,  en 
voorders  zeer  luyiterlyk  in  pontificael  ornament ,  wiens  we- 
derzeydfche  hoeken  wierden  vaftgehouden  door  twee  der 
oudtfte  Heeren  Kanoniken  ,  alom  fyne  Zegeningen  gaf-, 
flaende  met  alle  min/,aemheyd  fyne  oogen  op  de  duyzende 
aenfchouwers ,  zoo  meborgers  als  vrcmdelingen  ,  de  welke 
in  balcons  en  venfters  tot  by  de  daekcn  toe  ,  en  op  de  liraeten 
en  merkten  blyken  gaven  van  wederliefde  en  diepe  eerbie- 
dighcyd  De  twee  Heeren  Secretariflen  en  eenige  Bedienden 
van  den  Opper-herder  lloten  den  Geeflelyken  tryn.  De 
Edele  Heeren  Vader  en  Broeder ,  en  eenige  andere  der  naclte 
Bloed-vrienden  van  den  Heere  Biffehop  Hapten  agtervol- 
gen?  voor  de  zeer  Edele  en  Eerweerde  Heeren  van  den 
Magidraet  in  Corpore.  Een  talryk  detachement  der  Stads- 
wagten  ,  met  twee  nieuwe  vliegende  Vaendtls  lloot  deze 
marche.  De  nieuwe  Prael- koets  van  fyne  Doorlugtiglte 
Hoogweerdigheyd  ,  bcfpannen  door  6  peerden  ,  heçl 
ftaetig  zoo-  in  harnalfuren  als  livrye  ,  volgile  eyndelyk  , 
met  verfcheyde  andere  van  de  Familie  ,  befpannen  door 
twee  peerden. 

Van  S.  Joris  Kerk  af  zag  men  de  fchoone  Gaft-huys 
en  Huydevetters  flraeten  wederzyds  beplant  door  Mafte- 
boonien  ,  aen-een  gevlegd  door  groene  en  blo&mige  feftuns, 
als  bouwkondige  boog  -  werken.  Pen  vyf-hoek  w  as  met 
fchildcr-werk  en  Stand-belden  ,  wel  paffende  op  dezen  Zegen- 
prael  opgeluyftert  :  en  een  zeer  hoog-verheve  Zuylnaelde 
lloot  op  lie  Meir  het  fchoon  zigt-eynde  der  Huydevetters- 
ftraet  :  Ter  regter-hand  Hond  de  Antweipfche  Maegd  ,  ver- 
wellekomende  met  minzaemheyd  haeren  Inboorling  ,  en  ter 
linker-hand  de  Maegd  van  Loven  ,  beweenende  bacr  verlies. 
Van  daer  was  de  I>yer-merkt  met  diergelyke  plantagien  en 
verlcheyde  Zuylnaelden  wederzyds  opgepronkt ,  gelyk  de 
Welk-merkt  tot  op  de  Groote-merkt  toe  wel  was  verçierd  , 
waer  van  i'en  Plegt-treyn  onder  het  geluy  der  Triumph- 
klok,  en  het  muficael-fpel  van  den  byaerd  trok  tot  binnen 
de  Cathédrale,  welkers  J'hore-poort  bezet  wierd  dooreen 
detachement  der  Stads-wagten.  Den  Te  Deu/n  opgeheven 
door  den  Edelen  en  zeer  Eerw.  Heere  Deken  ,  en  gezongen 
zynde  onder  groot  Muliek,  gaf  fyne  Doorlugtiglte  Hoogweer- 
digheyt  op  den  Bilfchoppelyken  Troon  de  Eer  van  den  Hand- 
kus. Den  Opper-herder  ilan  herkleed  in  het  dagelykx  Bif- 
fchoppelyk'  gewaet ,  wierd  uyt  de  Kerk  door  de  Heeren 
Paltoors  der  Stad  ende  de  zeer  Eerweerdige  en  Edele  Hee- 
ren Deken  en  Kanoniken  van  't  Kapittel  Cathedrael  verge- 
zeld tot  hetJnIfchoppelyk  Palcys  om  zes  ueren  's  avonds,  ge- 
volgt  door  gemelde  Bloed-vr. enden  en  koetfen  ,  eyndigende 
met  de  wederzoydfeiie  complimenten. 

Om  half  zeven  ueren  hebben  de  zeer  Edele  en  Eerw. 
Heertn  van  den  Magillraet  in  Corpore  zigineen  treyn  van 
koetfen  vervoegd  n.:e  het  Bilfchoppelyk  Palcys ,  onder  ge- 
ley  der  Hellebardicrs,  en  voor-geltapt  door  de  Stadsboden, 
draegende  den  Wyn  van  Eer  in  24  çierelyke  en  groote 
potten  ,  vacs-geweyze  ,  tuiichen  het  detachement  der  Stads- 
wagten  met  twee  vliegv-nde  Vendels  en  flaende  l'rommcls. 
Jonker  Thomas  Mit/ud  van  EJJen  eerllen  Raed-Penfionaris, 
voerde  liet  woord  in  de  opdragt  van  den  Wyn  van  Eer, 
met  een  Latynfche  aenfpraek  tot  groudhertii,'e  con^ratulatie  j 


van  fym  Hoogweeràgheyd  J.  T.  J.  TFellens. 


en  tot  haiK^haeving  der  peys-lieveiide  Eenftemmigheyil  tuf- 
fchen  den  Kerkelyken.  en  Borgerlykeii  ftund  in  den  naem 
van  den  Magiliraec ,  hebbende  aen't  hootd  Mynheer  Udoyi- 
cus  F eniintindus  Jojcphui  de  ViUe^^as  ,  Ampcman  (  dtn  Heere 
Mark-grave  s' Lands  \'2R  Ryen  en  Schoutet  van  vy;in*'e,y^/! , 
ziek  zynde  )  niet  de  Edele  Heereu  Jounni:s  Augujiinus  v,in 
dm  Cruy.e,  üorger-meeller  van  Buyten,  en  Joanncs  de  IVud , 
iJorger-meefier  van  binnen.  Syn  Dooriugtiglte  Ilopgweer- 
«Ji-heyd  hebbende  die  aenlpruek  en  opdrugt  met  alle  min- 
zaeme  weli'prekentheyd  beantwoord  ,  eyndigde  de  Pieg:  me: 
de  grondhertigile  cuniplimenten. 

A'oor  de  Puort  van  het  Bililhoppelyk  Paleys  was  opge- 
règt  een  bouwkundige  Zegen-boog.  Ue  Stand-belden  van 
het  Geloof  en  Liettle  lionden  weikrzeyds  in  de  nichen. 
Boven  de  cornichen  zat  de  Maegd  van  Antwirpen  houdende 
met  de  regte  hanJ  de  AXapen-lchikl  van  den  gelukkiglyk 
regerenden  Paus ,  en  in-  de  linke  opheft'ende  eenen  Olyf- 
tak  :  aen  de  wcdcrzyde  de  Maegd  van  loven  met  den  Schild 
van  die  Ilootd-ftad  ,  zwiereiide  met  de  regte  hand  een  geu- 
rende Wierook-vat  van  zilver,  en  voerende  in  de  llinke  hand 
eenen  Laiiiier-tak.  Tc  midden  was  een  Zuyl-naelde  ,  waer 
boven  de  Myter  en  Staf  geplaetft  waeren  ,  overftraeld  wor- 
dende door  liet  zinne  beeld  van  den  H,  Geelt,  Te  midden 
tier  Zuyl-naelde  was  gelchildert  het  zegenagtig  Wapen  van 
den  Hcere  Bilfchop  ,  \oerende  onder  andere  dry  lierren; 
als  het  zinne-bcc.t  der  Hope  ,  waer  onder  op  de  plint  dit 
Opfchiift  in  Latynlehe  verlen  : 

Docld  qudm   quonâ.im  pracinxit  Dilia   lauru  , 
Siincîiàs  hunc   Mira  cirgere  Scaldis  ave:  ; 

Qu<im.jue  fub   Ilenrico   Pietas  gej!avu    Olivam  , 
Jacobe    uufpiàis    h.inc  geret   aucta   luis. 

De  Schoen-merkt  was  aengefloten  door  een  hoogde  Ark- 
triumphael ,  waer  boven  de  trompetten  en  timballen  weder- 
galmden  De  opçicringen  van  die  merkt,  gebuerte  en  de 
■wooningen  van  \  Kapittel  rondom  het  groen  kerk-hof  en 
acn  de  Cathédrale  met  feüons,  groene  plântagien  en  menige 
J.aurier-boomen  gaven  een  wonder  Ichoon  gezigt  by  de 
verfcheyde  fcho'jne  bediedenilfen  door  Stand-beelden.  Onder 
menige  opfchriftcn  las  men  hoven  de  balcon-venlter  van 
dtn  Edelen  en  feer  Ecrweerdigen  Ileere  FranAfcus  Engelgmve, 
Deken  .   deze  heldige  jaerteUende  verfen  : 

hlC  VIr  eft ,  splenDens  VIrtüs  queAl  LaUDe  Coronat , 

et  Merltls  Ir.ftgne  süls  CapUt  Invehit  aiirls. 
Boven  den  nieuwen  gevel  van  het  Biifchoppelyk  Semi- 
narie flygerde  op  een  Zuylr.aclde,  bekroont  door  een  vaes 
den  vliegenden  Adelaer  f  Iet  voornaemfte  zinne  -  bteld 
Eiet  de  lïilfchoppelyke  Eerteeke.is  daer  op  gelchildert  vo«r- 
«ie' tot'zinfpreuk  : 

EXORNATUR   ET   ORNAT. 
Waer  onder  ,dit  uytdrukkende  Latynfch  gedigt  : 

Ut  Ceelum    Jecorantem  Irin   violaceus   Ornat 

Fluvus  ,   Cifrutcus  purpur^ujqud  loIot  ; 
Sic  nos  ficque  fuos    ïhomas   éxornjt    C'  ipfunt 
Ornalum    mert.is   in  fui  i    condeiorJt, 

Den 'nieuwen  gevel  met  Opfchriften ,  vaezen,  feftons  , 
bloemen  en  laurier-tuylen  opgepronkt,  gaf  eenen  wonderen 
voldoenden  oogflag  Voor  de  poort  begouli  een  Arcade  : 
daer  boven  zat  PulUs  ,  als  Godin  der  Wysheyd,  met  de 
eygenlchappen  der  Gods-geleenheyd  en  hoogr  w  etenlchap- 
pen.  Die  Arcade  met  groene  en  bloemige  gronden  en  ge- 
V  alfen  ,  eyndigde  in  het  diep  verfchiet  met  den  geiUurai- 
neerden  Naem  in  \  cyft'er  van  fyn  Doorlugtigfle  Iloogweer- 
digheyd.  De  yerheve  Zuylnaelde  en  het  opperlle  van  deii 
gevel  waeren  ook  sei^ù'âinccrc, 


37 


Uen  Ileere  Ignatius  -B^/Ja,  Arts-BifTchop  van  Emifj  ia 
Syrien,  Nuntius  van  den  Paus  aen  het  Hof  van  Bruffel^ 
heeft  daer  over  openbaerelyk  fyne  volJoeninge  betuygd  ; 
en  den  Heere  Bilfchop  heeft  zig  geweerdigt  deze  illumi- 
natie te  gaen  zien  ,gelyk  de  andere  ontrent  het  Biflchoppelyk 
Paleys ,  wandelende  met  eenige  Ileeren  tulfchen  het  gedran;; 
van  het  toejuygcnde  volk.  Het  vuer-werk  voor  het  Se- 
minarie los-gebrand  ontrent  lo  ueren  s' avonds ,  vertoonde 
ook  in  verfcheyde  goudverwige  vueren  dry  vlammende 
lierren,  en  eyndelyk  het  heel  Wapen  van  den  Opper-herder. 
s'  Anderdaegs  voor  middag  heeft  fyne  Hoogweerdigheyd 
ontfangen  de  complimenten  van  den  Heere  Gouverneur  , 
en  ds  Heeren  OflJciers  van 't  Garnizoen  der  Citadelle  ,  als 
ook  van  den  Adel.  Onder  vele  andere  vuer-werken ,  ilhi- 
rainatien  ,  en  triumph-ftaeken  ,  wierd  dien  avond  ook  ten 
bywezen  der  Heeren  Theologanten  binnen  het  Seminarie 
los-gebrand  een  bezonder  fchoon  vuer-werk  ;  en  men  dcylde 
uyt  een  heLlig  latynfch  lot-gedigt  ,  opgedraegcn  aen  hun 
Biifchoppelyk  Opper -hoofd  Ontrent  half  thien  ueren  be- 
goiifi  men  los  te  branden  de  konftige  vuer-werken  voor 
het  huysvanden  Heere  Vader  van  fyn  Hoogweerdigheyd, 
den  welken  in  fyn  gborte-huys  deel  nam  in  een  grooteii 
foupé,  ontitak  zelfs  een  vuer-werk  ,  als  ook  een  getal  van 
fchoone  vuer-pyleu  onder  den  algemeynen  Vreugrie-galm, 
en  dan  doorwandelde  de  konft-ryke  lUuminatien  langs  henen 
de  Hoog-ftraet ,  de  welke  ten  deele  vertoonden  eene  geilUu- 
raineerde  Arcade ,  boomen  ,  bolfchagie  ,  en  ten  deele  eene 
Architeöuer ,  alom  ftraelende ,  als  brillant.  Den  Heere  Nun- 
tius betuygde  daer  in  ook  fyn  vermaek.  A'ier  Stand-beelden 
der  Cardinaele  Deugden  verçierden  met  een  colom-wcrk  den 
onder-gevel  van  't  Stam-huys  en  op  een  geïllumineerde  en 
opgefchilderde  Zuylnaelde  voor  de  poort  las  meu  onder 
andere  deze  twee  .faer-fchriftcn  : 

prIMUs  UnlN'ersItatls,  theoLogIa;  DoCtor,  epIsCopUs. 
tantUs  DeCor  In  Uno  f  jLIo  qUantUMnc  fatlsfaCIt  patri. 
Terwyl  dat  den  Heere  BilTchop  den  derden  avond  deel 
nam  in  eenen  grooten  foupé  by  den  Edelen  Heer  iuJovicUs 
jin:onius  Jcfiphus  /F^//e«j  ,  fyn  Broeder ,  was  onder  andere 
den  omtrek  van  het  groen  kerk-hof  op  nieuw  geillumineert. 
Een  groot  vuer-werk  wierd  daer  los-gebrand,  en  een  ander 
op  de  oude  Jvoorn-merkt.  ^'oor  de  poort  w  as  opgebouwt 
een  tonneel,  waer  op  door  verfcheyde  Stand-beelden  wierd 
uytgedrukt  de  oorzaek  en  den  hemelfchen  zegen  in  de  ftu- 
dien,  deugden  en  de  verheHing  van  fyne  Hoogweerdigheyd. 
Boven  de  poort  van  den  opge^ierden  gevel,  las  men  onder 
andere  dit  Jaer-fchrift  ;  ■ 

In    ConfaagVineos   nDUjiDante    honore^ 
appLuVDIiCr  epliCopI  jralrl  ? 

De  pyramidale  illuminatie  in  de  Renders-ftraet  aen  den 
triumph-llaek  heeft  door  blaekende  gelaezen  afgebeeld  langs 
alie  zeyden  het  ^Vapen  in  kouleuren  en  metaelen  ,  als  bril- 
lant. De  illuminatie  van  de  Mcire-brug  tot  uen  de  grootlie 
Ark-tiiumphael  op  de  Schoen-merkt ,  fcheén  door  ontellyke 
lampkens ,  als  door  groote  peirel-fiioeren  ,  aea-een  te  bin- 
den de  Arkade  en  de  plamagi^n  van  groene  Mafie-boomen  ,' 
welkers  takken  hier  en  daer  ook  fchenen  uytblinkende  vrug- 
ten  te  draegen.  Daer  te  midden  Rond  opgebouwt  een  gedenk- 
zuyl  volgens  de  aloude  Egypiiiche  konil,  hoog  63  voeten. 
Het  fop  was  bekroont  doçr  een  guldc  opvlammende  vues. 
Boven  eiken  hoek  van  "t  bafiment  blaekte  ook  een  eieren  ke 
vaes.  Onder  de  opfchriften  der  vier  zyden  las  men  in  hoofd- 
letters ,  groot  een  voet,  dit  Jaer-fchrift.: 


38 


Algemeyne  Ver(amelmge  der  Werken 


Den  3(len  avcnd  was  daer  hy  een  vuer-werk. 

De  Huydevetters-firaet  fcheen  door  haere  groene  plan- 
tagien  en  Arcaden  te  verbeelden  een  Hcerelyk  land-goed, 
regelkundig geïllumineert  doorlanteernen.  Den  ils' avonds 
wierd  daer  ook  een  fchoon  vuer-werk  los-gebrand.  Op  de 
Schoen-merkt  naer  de  Cammer-ftraet  was  den  grootllen 
/l'riuinph-flaek  ,  aen  den  voet  omtinimert  door  een  bouw- 
kundig bafiment  van  alle  zydeii  opgepronkt  door  lof-fchriften 
en  de  fchilder-konlt.  Daer  boven  had  men  door  een  konflig 
tuyg-werk  opgeheyft  ontrent  1500  lanteernen  in  verfcheyde 
couleuren ,  de  welke  zwierende ,  in  't  vierkant  vertoonden 
een  groote  Egyptifche  Zuyl-naelde ,  als  gebouwt  van  uyt- 
ilraelende  fleenen. 

Het  diep  verfchiet  der  Scholen  van  de  EE.  PP.  Auguf- 

.  tynen  vertoonde  een  bloeyende  en  vrugtbaere  hoving,  op- 

geçierd  door    zinne-beeldige    figneren.    Het  geïllumineert 

Wapen  van  fyne  Doorlugtigfte  Hoogweerdigheyd  was  het 

zigt-eynde.    Een  triumph-ftaek  praelde  voor  de  poort ,  de 

.welke  was  opgepronkt  door  eene  Ark  .•  waer  boven  mea 

onder  andere  las  dit  latynfch  Jaer-fchrift  : 

patrls  aUgUstlnl  paLceftra 

appLoDit  aLUMno  ILLUstrI. 

De  Abdye  van  den  H.  Arts -Engel  Michaël ,  waer  den 
Heere  Nuntius  gelogeert  heeft;  die  van  den  H.Salvator, 


..»1^ 


alle  de  Mans-kloofters ,  en  zelfs  fommige  Vrouwe-kloofier* 
hebben  door  illuminatien  van  thorens ,  van  opgeçierde  ge- 
vels en  poorten  uytmuntende  blyk-ftukken  gegeven  van 
lever  en  blydfchap.  De  geleerde  lof-digtcn  ,  opfchriften  en 
verftandige  zinne-beelden  zouden  eenen  goeden  boek  kon- 
nen  opleveren.  Het  Stads  en  Scheld-gezigt  met  vaerende 
fchepen  in  diep  verfchiet  der  poort  van  de  EE.  PP.  Minder- 
broeders heeft  veel  aendagt  verdient.  Aen  den  koupel  der 
Ark  van  den  ingang  las  men  by  de  Pauzelyke,  Keyzer- 
Ij^ke  en  lülfchoppelyke  Wapens  dit  Jaer-tellende  en  Hiftü- 
rifche  opfchrift  : 

WeUens 
antrerpla  p/è  enUtririt  ;  LovanlUM  InJîrUXft; 
rienna    eLegIt  ;    pILFs    VL    ratlfICarit  ; 
aiChlprasUL   saCraF'It,  spIrJtUs   sanCtUi 
prteposUIt  antf^erpIensIbUi. 
Diiyzende  vremdelingen  van    allen    ftaet  zyn  oogelyke 
getuygen  van  dezen  zegen-prael  :  waer  in  de  liefile  »  de  eer- 
biedigheyd  ,  verfland  en  kond  fchenen  te  kampen  om  den 
prys ,  door  de  ieverzugtige  teerhertigheyd  ,  de  welke  uyt 
de  oogen  van  fommige  aenfchouwers  heeft  doen  vloeyen 
de  blydfchap,  en  by  het  naerkomelingfchap  zal  vereeuwi- 
gen dit  gevoelig  denk-beeld  der  Gods-dienftige  en  Vader- 
landfche  liefde. 


li^ 


f^cTzamdinge  der  bezonierfle  Chronlca ,  /nfcriptkn ,  Zinne-beelJen ,  P^erfen  en  andere,  tot  yfntiperpen  gezien  den 
(f  van  September  en  de  volgende  dagen  van  't  Jaer  1776  ,  ter  geïegentheyd  van  den  phgiigen  Intrcéde  van/ync 
Doorlugtigjle  Hoogweerdigheyd Myn  Heere JACOBUS  THOMAS  JOSEPHUS  ff^ELLENS,  XrJL  Blffchop 
'van  Antwerpen. 

Haec  olim  meminifle  juvabit.  f^irgil.  Llb.  i.  JEneldos. 

De  Lovenfche  Maegd  betoonde  haere  droefheyd  met  de 

volgende  onderitaende  Veérflen. 

Cur-y   Anverfa  ,  meos  ,  Jacobum  ,   toliis  amorf  s  ? 


•Komende  uyt  S.  Joris  Kerke  las  men  ter  zeyde. 
yerfyiL'CoMD     fVeLLenS. 


Aeu^t  Kloofler  van  den  derden  Regel  van  S.  Francifcus. 

CUnCtorUM   Votls    postULatUS    aDest. 

aVItw    faMILIae  CIVItatlsqUè    DeCUs. 

In  de  Gafthuys-ftraet  wederzeyds. 

jaaeCkt     l^reUgD,     VohCk  ,    In    anüVtrptn. 

H^lL'CoM    nU    gefVcnsChten     herDdr. 

Op  de  Pompe   van  den  Dryhoek, 

•  \-'>',         CœLUM    Verè    eXaUDIt    preCes. 

•  ■*  Daer   ontrent. 

MonJeTeneUr   fVeLLeni    Le   VérïtabLt  objet   Dt  Lil    JoYe. 

CLaMant  hll.arlter  CUnCtl  ;  tU  gLorla,  tU  Ljecltla 
aC    beLgll    honorlflCentla. 
Aen  den  ingang  van  d'Huydevettev's-flraet. 
Ter  ffinker  zeyde.  Tir  regter  zeydev 

Jofepho  W'eLLéns  gfatULabUnDI 

antVerpIensI,  CorlarlorUM 

prlMo,  DoCtorI,  VlCInl. 

prassULI.    ' 
Ten  eynde  der  zelve  fïraet  by  deJ^Jeir  waeren  op  eenehoos- 
verheve  Zuylnaelde  de  vol/^a„de  Jaerfchiiftente  lezen, 
lijven, 
antli'jti  intranti 
aUormi'i.it  viCInla  pLatesB 
corl.irtorUM- 
Onder. 
In  aDVentU  epTsCopI 
LïctaMUr  VICIhI. 


Toitis  in  Hoc    Vrhis  fptmqut  dccusijue   mtce  ! 

De  Antwerpfche  Maegd  antwoorde  op  deze  wyze. 

Çuem  genui ,  nptto  ;  tuus  efi  dumiaxat  Alumnus  ; . 

Ve  prajit  ,   Patriic  reMiiur  ipfe  fua. 
Op  de  Meire-brugge  waeren  onder  andere  de  vol- 
gende Chronica  geplaetft. 
D''hooeJVccrdIgl'eYd  VtrhLYt  aLItler  7  VoLCk. 
MUslCâ  WeLLens  LaUDetUr. 
GœLo  MUnDoqUè  eXtoLLItUr. 
CccLestlbUs   aUsplCIIs    nobis  DatUs  thoMas  JofephUs. 
aL   Dt   PVenLD  paLdrt  In   f^oLLe   FreUf;!) 
Voor  sYnt    DoorLUCIuIChJle  hooglVetrDIghtYD. 
hceC  aMor  popULI  übIqÜè  sibl  gaUDla  faCIt. 
Op  de  Eyermerkt  voor  het  fpreek-huys  der  Eerw.  Paters 
lieggaerden  ftonden  de  volg'ende  toeëygeningen. 
Boven 
Oflende y  çuem  elegeris.     Aftor  :   C.   I.  T^.  Jf.    • 
Ter  flinke  zyde.  Ter  regte  zyde. 

Sors  cccidit  fupcr  Jacobum.  Et  annumeratus  ejl  cum 

Aftor.  c.  I.  f.  2Ó.  Epifcopis  A(Xor.  Cl.  i'.  ^6, 

Leeger  waeren  gefchreven  deze  \'irgiliaenfche  \^eérfen, 
....  .  ....      Qudc   Te  tam  Iteta  tuiirunt 

Smcula  ?  Qui  Talem  tanti  genuére  Parentes  ?  ■  •  . 
In   Fréta  dum  fiuvii  current ,  dum  Alontibus   umbrx 
Lujlrabunt    Conyexa  ,  Polus  dum    Sidera  pafcet  , 
Semper  Honos  ,    No/nin^uè  tuum   Laudefjiti   mantbunt" 
&as  :  lib.  i. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  JVelkns. 


Aen  ilen  flinken  kant ,  neiferwaerts 
•  Augujiun  ,   Jacobe  ,  caput  JubmUie   Ti^.rs  , 
Sumt   Pidum  facrU   PuntijicaU    manu, 

Aen   de  andere  zyde. 
Non    Titulis  Domui^uè  tuce    (Liia  ,    Maxime    Praful  y 
Munera  ,  fed  Meriiis    I/ig.'niojuê   tuo. 

Boven  den  Ingang 
hUJUs  noVI  proesULIs  DIClte  enCo:\IIa. 

Aen  zeker  geleyze-winkel ,  regt  over  het  voorgaende. 

Boven. 
Vlro  Insignl  appLaUDIMUs  CUuQI. 

Wat  leeger  de/.e  vier  Jaer-fchii  ten 
CorDlaLI  pletails  aMore  eXUrglte  CIVes. 
JofejshUs  WeLLens  ,    aa^'erAe  prcesL'L  ,  paceM    aüfert. 
JaCobUs  prxsUL,  faplenilx  Dote  ILLUitrlssLAlUS. 
hILarl  anIMo  prfesULI  CongraiULantUr   sUbDltl. 
Onder  \  Wapen  van  fyne  Hoogweerdigheyd. 
Eccc  venir  Pntfui  vidux  grutijjimus   Urbi  : 
Jam  gaiukt  ,  votis  ,  illa  ,  fotita  fuit, 
Krgens  hong  het  volgende. 
f^oICI  loUc   Lt   MonDi  en  Jole,   Criant  :   tien  ^enU. 
Tegen  cfen  Triumph-llaek  zag  men  van  wederzyde. 
D'eYer-MerCkt   tVlLi    ooCk    nhc    ff  Y  ken. 
sY  Doet  Voor  Den  hlssChop  TVeLLens   Den  lel' er  bLYken. 
Op  het  afgaen  der  zelve  merkt  Hond  eene  naer  den  eyich 
geçierile    PalUs ,   Goddinne    der  Wysheyd  ,   toouende 
'tBilichoppelyk  Waepen. 

Onder    Hond    dit    Lemma. 

Sic  favet  Ijia   Suis, 

Aen  den  flinken   kant  op  de  Kaes  ruye. 
Jolephüs    Mlhl    VlVat  DILeCtlor    ULLo. 
IngreDIsntë    JaCobo    Merlto    eXULtat  CiVItas. 
VIrtUte,    Ut    altrUM,    DeCorè    LUCet. 
appLaUDlte    CiVes    ILLUflrissIMo    Vlro. 
VeriyiVCi^Mt    D'heer    'WeLLens. 
ff^y    gUniien    aLV    Met    VLYf.    Leeft    Langen    tVO. 
De  Groote-merkt  ten  eyiule  gekomen ,  las  men  de  volgende. 
basC    MUnUsCULa    paftori    DeferUntUr. 
DeCUs    tUüM    perpetUo    CeLebrabltUr. 
pLaUDaMUs  :    WeLLens    epIsCopUs  ! 
tU    phlLofophlx   prTMUs  ,   theoLoglic    DoCtor , 
antVerpIensIs  prœsUL. 
Komende    uyt   de   groote   Jverke    langs    de    Zuyd-zyde  , 
vond  men  aen  de  Ilujzen  ter  (linker  hand  als  volgt; 
WeLLens   DoCtor   egreglUs ,    prœsUL    AlagnUs. 
f^I^c    LPaMoür    DU  peUpLe     O     CLergé. 
LoVaulI    prLviUs 
hlC  na-    1     j-, 
noblsDa-    f  ^^^ 
epL";CopLTs. 
ITT  17^'^'     /^fiZ.«j  ;     Cefi    VorneMent    D'anvers 
ii-LültrlssDlo    aC    reVerenDo    antVerpIensI    prœsULI. 
eCCe    LUX    erUDItoiUM 
orItUr    VeLUt    altrUM    fpLenOens    LUCe 
geLUCkJg    Is     DIën    D.jg,    Dac    hY    P'erCoren    fVIen. 

erlt    LUCens    ClVItails    sUbsIDlUM 

WeLLens  bI«Chop  Doet  De  ftaD  antW  erpen  herLeVen.- 

CJert    heDen    WeLLens    IVlet    LaUW  erkranssen. 

eXiMIo    prtesULI    Ita    ClVltas    DeConiia. 

pLaUDa.MUs   IgltUr  ,   VlCInl  ,   neo-epIsCopo  .' 

CœLestIbUs    aUspIClIs    UrbeiVI    IngreDItUr. 

noVo   epIsCopo,  prUD^jntlae  IngenlI^Uè  MlraCULo. 


39 

Voor  den    gevel  van    den  zeer  Eerw.  en  Edelen  Heere 

Choor-deken  was  du   dobbel  Jacr-vcérs 
hlC  VIr,  hlC  eft, IpLenDens  Vlrtüs  qUeM  LauDeP^rr^no^ 
&    Merltls   insigne    sUls    Capüt    InVehït    aSr   * 

Boven   den   Ingang  Jlond. 

JaCobo    WeLLens,    DlgnlsslMo    antVcrrla;    nr-wTTr  t 

yoor  de  IVooninge  van   den  Edelen  Heere  Wellens    ^fl 
der    van  Syne  DoorLugtigflt   Hoogweerdigheyd,  ^ag    m\n    Z'r' 
voegt  de    volgende  SJinjten  ,  aenwyiende  den   evpen    ,vd  ^.l 
geieurrenijjen.  "  "^*         V "  ""^ 

mslgnls  nativitatls  Dies.  JaCobl  thoMx  Jofephi  WeLLen« 

quia  signo  verse  pietatls  vici:,  idcó  priMüs  iLLUYir 

VoCe  forti  JuCobI  fit  sUb  fpeCIebUs  panis  aC  VInT 

VcrU.M  CorpUs  aC  fangUIs  ChrlstL 

MlrablLlter  Uno  IpsoqUé  Die  JUrls  Utrl'ufoIW 

fUlstI    LICeml.tUs.  ^^      . 

mgenil  CeLeriiate  e.Minet  incer  Doctores. 

Inter  aHa  honoris  Dona  fit  reCtor  Ma^mficcc 

nUnC    eXCeLsUM    Vlüete. 

WeLLens    LaUrlbUs    DeCoraiijM 

Soven  demidM-venfier  liong  du   dobbel  Jaer-^nende  Schrift 

proDIt  Lccca  Dies,  MlLLe  eXpeCtata  tUorUM   '^ 
Votls ,  qUà  patri.c  es  pr-.eLeCtUs  epIsCopUs  Urbis. 

Item.     hal     volgende     Dobbel 

sis  IgltUr  perChare   tlbl  patrlœqUè,  DlUqUè 
gaUDeat  InCoLUMls  teCUM   feLICIbUs  annis       - 

Onder    was    dit    DilUchon 
Vrbs  Anverfa  nihil  tulic  Hjc  Antiflhe.  maius  ; 
Viriuie   Ù  firmd  dixeris  effe  Deum. 
Boven  de  Poorte. 
In  Consanguineos  reOünoante  honore,  appLaL'DltUr 

epliCopl  fratrl. 
Het  aenmerkens-weerdig  Verdiep,  regt  over  de  poorte 
gefield .  hebbende  pp  het  eynde  het  Biifchoppelvk  Naem- 
cifter  des  avonds  verlicht  ,  verbelde  verfcheyde  fchocne 
Wetenlchappen  elk  met  hunne  eygendommen  •  boven  'op 
de  Arke  zag  men  den  Arend  wapen-draeger  van  Jupiter 
waer  op  zinfpelende  waeren  dezÊ^  tvee.  Di/iicha  ^  met  het 
Liemma 

à  Pueris  petit  aha 

Magnanimo  à    Pueris   Jóvis   armiger  aha   volatu  > 

Phœbi  vcuiis  renians  lumina  ferre  ,  petit  : 
Sic  al  a    à    Pueris  animi  ,  Vir   Magne  ,  petentis 
Faufid  ^-iflendijli   Pallade  fign.t    tui. 
Ter  zelve  zeyde  watren  aen  de  Huyzen  als  voln. 
siirgens    Verâ    LaUDe    MiCat    WeLLens.      "  * 
noblLis ,  unanlMi ,  privsUL  ,  tlbl  VoCe  preCaMUr. 
vt    iLuat    in   p'iLios   vita    seCi;nDa   Dies. 
Magnâ    LaUDe    virtttèquè    CorusCat. 
exnuus    DeCor    &    gLoria    Civuatls, 
CeLebreWUs    DeCLs    noVl    antverpiensis  antlstltU. 
Dux    saLLiis    CunCto    iVanet. 
hiC    Divmus    CYMbœ  .  paLinUrUs 
Ct'ncta    îcva    virUM    Lauoent. 
InviCTUM    sibl    DeCus    IntULlt. 
Slt    pVLio    antlstes    exceLLentiisiiMUs    œVo 
subsiDiUM  ,    CUstos,    DeLiCiteqUé   gregis. 
VeLUt    DIa    CVno^Ura    MICat    na VI -anti. 
LUX    DoCtorUM    epIsCopUs.  ° 
Optimorum  non  elt  laus 

Ariliot.  I.  Ethicorum. 


40 


Algemeym  Ver\amdinge  der  Werken 


o  gu'id  (igls  ?  frup.rà  Wellens   Antvcrpia  liudas  ; 

Mirafis  y  video  ;   ddjlne  :  dicln  probo. 
Verba  Viri  ,  gaudct  quo    Principe   lurba  Sophorum  , 

Credcre  fi  jas  fit  ,   optima  laude  curent, 
Ingenium  ,   Pieias  ,  ^elus  jifrùl   (  Optima  rerum  ) 

Ut  jUUce  in  nojlri  Pncfulis  ore  micant, 
Optimus  ergo  Vir  eft  ,   qui  pojjldet  Optima,  Wellens  ; 
Hinc  digna  haud   Tanio   laus   datur  ulla  Vira 
CUnCiI    eXULteMUs    Deo  ! 
trlUMphanDo    WeLLens    Licta    reCreatUr    Urbs, 
Dat    WeLLens    I-eVe   bIssChop    Van    Deze    staD , 
hier  nU  Lang   VerVVaCht,  Met  VreügD  betraCht. 
JfionscIgiLtUr  soYe\  hhn  VenU  Dans  Cette pLalsante  yiLLe, 
antVerpIa    fit    feLLX ,   MUnlta    poutJtlCe   DoQq. 
VIrtUte    VItffi    prœVIà    eCCLésIaM    Dirlget. 
WeLLens    nJJnC    Mltrâ    peDpqUè    fULget.  - 
aD    saLUtls    pasCUa    sUas    DeDUCet    oVes. 
Een  konftig  Zege'nwerk  opgeçierd  met  Vaezen ,  Fe'flons, 
Kinderkens  &:^   haddç  deze  Jaer-fchrlften ,  bynaer  tegeii 
©ver  het  LilViom. 

Boven. 
hoC  DIgno  praesJÜLI ,  nobis  &  ü^bl  aMICp  ereXL 

Onder. 

•pignlssIMo    afitVerpIa    prœsULI   JaCobo   WeLLens. 

/len  beyde  de  kanten. 

epIsGopI    WeLLens    gLqrla    sit    nobls   gaUDIüM. 

ILLLstrIssIIMUs    yVéLLens    nobls    Dat    Latltlas.' 

liier  ontrent. 

JaCobo    thoM^   probsULI   In    aDyeijtU    "V^CInla. 

f)cn  teiriin^  van't  kerkiwfwas  vercierH  met  de  volgende  chronica. 

JaCobUs    aDfert    VlCInls    JUbILUM.     '         ' 

DIU   f LoresGat    antVerpIa    VIro    ILLUstrlssIMo. 

ILLUstrlssIMUs    JUblLanDo    nos    VinCat. 

eX    zeLo    CorDIÜMqUè    afteCtU. 

JaCobo    thojSloc    Josepho",    epIsCopo    sUo ,    Vero 

pastori  ,    appLaUDlt    antVerpIa, 

eXtoLLIte  InDles  reglna,-  aUstrIaCce  beneVoLentlaM. 

antlstes    eXIMIUs    In    Chrlsto    DIU    fLoresCat.   ' 

LaÜDetUr    thoMas    WeLLens    e'pIsCopUs. 

hIG    ïglcUr"^   transit    Mltrâ    LItUoqüé    DeCôrUs. 

slt  CUnQls  a'UXILlUM,  LUCÏDUMqUè  sIt  nobls  DeCUs. 

Ter  regeer  hand,  a'en  de  Zuyd-zyde  der  Cathedraele  uytV 

komende ,  aenfchouwde    men ,    akyd    vervolgens  ,   deze 

throniea.' 

UensChLIeP'eniheYt  ,    Croont    U    JFeerDIgheYt. 
ItDer    JfJnieLIer,    Ifenstht    th^Mas  Lang  pLaYiIer. 
loeCkt  aL'oos.  geb  Üeren,  y  ré,  Daer  Verhe  Ugt  g  '  U  bis  sC  hup  MK 
"^iktrCk-hofyerheUgt  Doet  Mê,  IVcnsCht  Joseph  Langeh  Vré'. 
kLoek      hier   gebJJeren    gLorltcrt  ; 
'i  lyiLt  aLLes  ,   Dal  gY  ' trWMpUèrt. 
J^ephtns    g'heel.     rYk    fan    DfUgden     Is     blssChop 
Door    oostenrYk, 
iVas    hY    niet    bIssCltop     nog    signoor  y 
Men    Pfer    joo     f^eel,     Cost    niet     foor. 
CoMt     hier  If^eLLens  ,     Dat    Loven     Weent. 
goDt    verjont    De     koningin    f.ang     Leven  , 
Die    joo    léUyen    blssChop    hcefc    ^egifen. 
§eDt    lY  gfLooJÏ!    JaCobUs    ghoMas    JosephUs    IFeLLins 
Is     biskop. 
H'cmÇht   thoMas  al,  geLVk  ,   tot'  nner  De  JVbeL^krUk. 
f^lt-'at   ons    LanD ,  Door   H'eLLens   sterCk    VerstanD, 

Vlas   ILLüMInablt   aU^üstlnl   GanDjLa  : 


sensUs  pUrltate  Veros  GonfIrMabIt  aqgeLI  DoCtorls  VIta: 
sar.Gtx    Del    eGCI.esIa;    ILLUXIt    GIGeronIs    DeCUs  .- 
tfino    fIDel    DUGE    gaUDet    prtesULIs    ClVItas. 
gebUeren     IflLt    hier    Dapper    fleren  ; 
sChept     Moet  ;     Leeft    In    p  Lal  s  leren  ! 
TVeLLens  VerMaen  ,  Leert  Den  rcCluen    IVeg  Ingatit. 
De    hlssChoppeLYke  faMlLlt     Is'nU    VoL     f  re  Ugt. 
sYnen   ffaerDen  naeM  laL  onsterfeLYCk  bLYfen 
WILLekoM  bY  U  sChaepen  ,   Die    nU  pLals Ieren   raeptn. 
VrIenDen   Door  WeLLens   VIGtorJe , 
Is    onze    StaD    In    gLorle. 

feLIX  WeLLens  sGai^De  tbronUM. 
leDer  Is  bLY ,  Dat  WeLLens  blssChop  geWorDen  Is. 
Joseph Üs  WeLLens  GlVItatI  aDaMabILIs. 
Te  beginnen  van  den  hoek  des  Kerk-hofs,  en  aldu$ 
rondgaende  van  den  regten  kant  der  \Schoen-merkt  tot 
aen  het  BifTchoppelyk  Seminarie ,  zag  men  de  volgende 
ïyd-fchriften.      '^    • 

JaCobp    thoMaï   Jofepho    WçLLens    noVo 

prccsULI    Ingrcdlentl. 

pLaUDIte  In  IntroItU  ILLUstrIssïMI  epIsCopI  nostrï  f 

nobILI  JaCobo  thoMte  prcjsÜLI  In  soLepril  sUp  aDVentU. 

pLaUsUs   hILares    qUseqÜè    DoMüs    GeLebrec. 

-ViVat  DIU  nobls  JaCobUs  thoMas  JosephUs  WeLLens 

ant\'erpIanL's ,    antlstes    antVerpIensIs    XVII 

sUIs  oMae  DeCUs,  &  hpnorlfICentia  popULI  sUI.. 

epIsGopI    aDVentU    Lxtitlâ    pMnes    aftlGIUntUr. 

ff  ellens  (  Ana^ramma  )  Ifel  J'nel. 

IfeL,aLs  h  Y  prlMUs  Was;  VeeL  trefteLYker  VreUgD  ; 

jbL#  hY  nU  blssChop  WorD  In  sYne  sneLLe  DeUgD. 

WeLLens    IngenLTJs    thepLogoiUM    DoGtor. 

Maeltt   aL    VreUgD    Voor   WeLLens  blssChop. 

gLorla ,  CeLsUs  honos,  &  LaUDes  UsqUè  ManebUnt; 

profïClat  :    JUstœ    spnt    hlC    tUa    prœMia    LaÙDis. 

■    WeLLens    sChoone    DeJJgt    Is    oVeraL    VerMaert. 

Date  nUnC   pLaUsUs   |LLÜstrIssIMo    antlstltl 

nobls  Datüs  ,  hlC  natUs ,  uoblLIssIMÜs  epIscopUs, 

VerheUgt    U    aL   pM    WçLLens    Den    blssChop, 

fl.oreat   JaM   CIVItas   sL'b  prœsiDio   tant!  WeLLens! 

antlstes  iLLUstrIs  ant'\''erpIcnsIUM  DeCpr  atqUè  gLorI?, 

JaCobp    thoMas    Josepho    neo  -  antltlsti    sUo 

.  gratüLabUnDÜs    blssChop. 

SIt    no^'Us    antlstes    DeLICIœ    VlCInorUM,  • 

ab    pMnIpptentI    Deo    VenerabJILIs    nobls 

epIiCopUs'    WeLLens. 

PoMInUs  WeLLens  In    phlLosophU  prInCeps  fült, 

exuLtanDö    hlLares    CongratupeMUr, 

"CongratULanDo    hiLares    exuLteMt;s. 

nova    gauDla    pLaUst;    Lïcto    CeLebreMLis. 

LaL'Dej   tuas  ,  antlstes ,  pf^aUsU    CeLebraMUs 

exuLta    popULe ,    &   soLennes    Ducito    poMpas, 

excoLLUe    voCeM ,    &    pLausus    Date. 

f  Loreat    DóaiUs    aUstriaCa    Voto    WeLLens  ! 

Door    'sheMeLs   gunst    wort    WeLLens    bLssChop. 

aiWtcno  DeCore  CLangens   exurgat  turba  novena  paruassl, 

novo  priesuLf  ,  aLterl  In  rhetorjcis  CiCeroni , 

'in  .phiLosophicis  arIstoteLl ,  In  theoLogiCis  thoMse.' 

CœLestIbus  a'u.vpiciis  DIU  gubernet  thoMas  antlstes. 

tu    es   sal.   terrœ    &    LUX    CLara    MUnDi. 

eXiMIus    Doctor   LoVanlensis    hlC    antlstes. 

iLLUstrlssiiViO    vicinl    pLaubunt  : 

^uonDan^  Laüreatp ,  punç  lnft;i,ato  gratULautes. 

^in  't 


vm  fyne  HoogM'eerdigheyd  J.  T.  J.  JVdkns. 


41 


Aen  V  Biffchopp^lyi   Scrrinarie. 

Ç^.J  titte  virhcvi  Zuylr.iieliii  was  gej'childerc  eenen  Re^eti-boog  ; 

onddr  den  Biffihoppdykin  Myter  Oc.  met  deie.  i'mfpreuk  : 

Exornatur  &c  ornat. 

Ut  CccLum  decorantem  Irin   violaceus  ornat , 

Fhvus.,  cxruleus  purpureulquè  decor; 
Sic  nos  licqué  liiüs    Thomas  exoriiat  ,  &  ipfura 
Oniatum  ineriüs  inrula  condecorat. 
Soyeit  den  ingang  onder  het  IVapen   van  jym  Doorlagiigjïc 
Hoog-Wierd-  ghcyd. 

JaCobo  XVII  ai'itVei  plensl  ainlstltl  inaUgU-rato 
2q  soLeMnl  IngressU  qUlnto  IDUs  septelVlbris  theoLogI 

ereXèrüiit 

Hier   ondir  was  fittende  de   Godinne  der   TVysheyd  PalluS. 

yoorti    van    beyde  .de  kanten  tujjchen  de    yenjlers. 

I.  2. 

Fclici  fub  fidere  nato-  Aiiraeâ  Magitlrâ  adulte 

3-  .  4- 

Sophix  Tyroni  eraerito.  JEqua  Themide  coronato. 

5-  6. 

Sacra  Pallade  exaltato-  lila  favente  IMpgiltro. 

7.  8 

Annuente  Maria    Thercjla  Neltoreos    annos  & 

xyii  Antverpieiifium  Epifcopo.  felicitatem. 

Het   verdiep)  der  poorte   verheelde  een  Hof-geiigt. 
yoortsgaende  las    rten. 

antlstls  nostri    LauUDes  süfflCIenter    ncMo    eXtoLLet. 

Longx  Vltïe  telMpUs  DüCat  VVeLLeiis. 

hüJUsAIoDl  eplsCopüs  antVcrpI.c  feLlCItas. 

Jofephüs  VVeL!,eiis   aDMIrabILIs  nobis  eplsCopUs. 

abJlCIte  paVoreM  ;  spLcnüor  patrlic  ILLUXIt  ! 

Ita  Verè  rUIt  CccLI  JUDICIUM. 

VlVens  DUCat  sx'CULUiM. 

/len  het  Hotel ,  ge{eyd  den   Antonius. 

genlcorl  ,  fratri ,  Urbl  ÜeLICIUAl  WeLUns. 

Eiken   regel  van  het  volgtnde  maeki-uy/  een  Jaer-fclmfu 

JàCobUs  WeLLens  saplencIœDono  prlMUs  phlLosophlx: 

Insignis  ,  Ut  aLter  nostri  temporis  aUgUstlnUs , 

DoCtor  saCrae 

thcoLoglx  :  prUDens  UnlVersItatls  reCtor  MagniFiCUs  : 

Del  gracia  Fit  pia.'.>UL  antVerpleusIs  ,  oCtaVo 

septelMbrls  saCiatUs 

MeChLInltE  :  seqUeiuI  Die.  Intrat,  patrix  reCtUtUs  oVes. 

sJt  VoX  Una  :  VIVat  WeLLens, 

VlVat  DIgnUs  eplsCopUs  In  ;e\'UM! 

è  CorDe  gratULa^lUr  antlstltl  , 

patrl ,  fratrliiUé  UnICo- 

Voor'^t  Bijjhoppelyk  Paleys  las  men  boven  den  ingang ,  ge- 
f'ierd  met  eem  Prael-arke ,  de^e  twee  Diilicha  ,  gevolgt  naer 
die  van  Gafpar  üevartius  toven  de  middel-waier-poort  onder 
den  rivier- j^od  Scaldis  : 

DoÛà  quem  quondain  prœcinxit  DiUa  lauru, 

Sanûiùs  hunc  mitrà  cingere  Scaldis  avct  : 
Quamquè  lub  Henrico  Pietas  gellavit  Olivam, 
Jacübe  atil'piciis  hanc  geret  aufta  tuis. 
Amor  fubditorum  V.  idus  Septcmbris 

hunc  ercxit  arcura.  ]\[DCCLXXVI. 

Hel  Bijjchopptlyk  Paley:  gepaffeert  \ynde  ,  ontmoette  men 
een  triumphale  Arke  :  boven  Jiond  in  een  Cartel  vajlgehoudea 
door  eenen   Kry^s-held  : 

'Lux  Urbis  MoDö  CorusCat 

leeger, 

cpIsCopU5  antverplensls  aDVènIt  IiiCoLUMs. 
exspcCtatUs  aDesc  prïtsLL  aMicus 


in  den  Triumph-ioog, 

auspicils  verè  urbls  aMor  cœLcstibus  aDsis. 

Acn    den  Jlinken  kant.  Acn    den  regten  kaïrt. 

tYMpaiio  Chorlsqiè  eCCe  prxsui.  aDesc 

appLuUDunt  vicmi.  oMnibuseXoptatus. 

Eene  verheve  '/.uylnaelde  of  pyramide  ^  hoog  onireni  t2  voe- 
ten ,  opgeregi  naer  de  oude  Romeynen  ,  hadde  de  i'olgende 
Opfihripen  : 

keverenditfimo  DonnnoD.  Jacobo  T/wm^  J,fefho  If^ellens^ 

Arte  f  r/mo,  IJoilrina    Enimio,  Dignitate  illuf-rijjimo ^ 

c  fuaGente  (Ju.jrio,Ordine  Decimo Septtmo  Antver- 

pieniium    Epifcopo   Araor    Vicinorum  erexit. 

Aen  de  finke   lyde.  Aen   de    regie  {yde. 

eXoptatls  novo  antverpicnsl  anti^tltl 

CIVIUM  DcLICUS.  ClvitateM  soLennirer 

ingreDlente    erecta. 
ynn  '^gter. 
"VoCe  Del,  reglnœ,  popULIqUè   ILLUstrIssIMo. 

I^I^n  Lis  ter  jlinke  {yde  aen  {ckere  huyiinge ,  boven  het  H'apett 
van  l'y  ne  Doorlugtigjle  Hoogvcerdgheyd  dii  romyrjlh  Jaerfehrifl' 

'thoMas  DeCore  CLareat ,  "extJrgatqL'é   antverpia- 
De  vyf  ag;er-een-volgende    Jaer-jJirifien  geven    den  eygex 
tyd  te  ketinen. 
antverpiœ  Decus  thoMas  weLLens  natus. 

Ondir  vas  te   L{en. 
-Nufcitur  htc  M' &\\<ias  :  felix  Antverpia  gaude  , 

Cum   tibi  fît  tali  gloria   n.ita  die  !  3  Septembris. 

DenUntlaiUs  phlLosophLe  prIMUs  pLaUsU  eX.oLLhUr. 
Prima  Tropheea  referi  :  cinguntur  temporaliUTVi  :        l^  r^bris, 
Prœmia  Jic  Pallas    non-pcritura  paric. 

saCerDos  prlMó  CeLebrat.       21  Septembris. 
Prima   Deo  turn  facra  Utat    Neo-myfta  ;  merentUT 
Soit   nempè  pii   Munia   Sanéïa    f''iri. 

CreatUr  thoMas  tbeoLoglx  Doftor         3  AugujU. 
Thtiologos  omnes  pervadit  acumine   mentis  ; 
Doftoris    mérita    nomen   &   Omen   habet. 

sic  JMoDo  eXCIpItUr  prxsUL  Insignis    9  ^bris. 

Charus  adejl  Praful   miirai^uè  pedoquè  decórus  : 
Quod  meruit  duditm^   culmen    honoris    adit. 

Uyt  de  vyt'  volgende  Diiiicha  konde  men  negenmael  lezen 
den    Zegen -weul'ch   "S'hat  :  boven  dat  was  gefchr-eveu 

DeLICiUM  ClVItatls  Vivat  ! 
<eridicâ     <aiuin  <igeat  -^.ftoria      <oce  ; 

•<aticinis  ■<otis  ^erificata  <enit. 

i-intrat        wo-pxanl      i-in(ïgnior      i— «cola        wofeph, 

^lluftris  K-oleph  :        t-ingeniinetur      *-<o_  1 

<ivat,        «^irtutum ,     -^enerandüs,  <!erè  <irercens; 

<ivat:  <^.rtutcs         -^erificare  <alent. 

r*rmos        >-pplaudens    >n.verpia     >doptat  ;    !>morem 
>ufpiciis  f>ltis  >ccuniulavit      >mor. 

►-Santa  i-;riumfantis   Hutam  Hutela        >^enebit  : 

i~alia  i-ïellifijas       Hcr-venerande   ►-ïuis. 

Op  het  eynde  der  7,egen-bogen  aldaerhon^  boven  den  door-gang, 

VVeLLenIo  ant\'erplensl ,  prlMo  ,  Doftorl  ,  prœsULl. 

D:n  Triumph-Jiaek  ,gejleld  hynaer  u^.  hel  ajgaen  der  Schoen- 
merkt  ,  hebbende  het  Bijjchoppdyk  IVapen  met  het  lemma  Cœles- 
tibus  aufpiciis  ,  wner  boven  op  het  fop  eene  flerre  met  het  divies 
Gradatim  ad  apogxum,  was  des  maendaegs  avond  omhangen, 
met  lan.eérnen  ,  en  van  onder  onicin^t  met  de  vier  voigenJc 
lof-fchriften. 

i  NobililFimo  &  invifto 

C  l  V  I    S  U  O. 
Cunfta  cunöorum  certaminum  fcholafticorum  ■' 
Pix'niia  conlianter  aliequenti. 


42 


Algemeym  Ver\amelinge  der  Werken 


3. 


DocHlTirao  ,  confukiffimo  ,  nee  non 
ERUDITISSIMO    DOMINO. 
Pracdarura  Philofophix  itravium,  Juris  uttiulquè  ac  facrx 
Theologite  huros  Gloriofè  decerpenti. 

3.  Eximio  ac  magnifico  f^iro  Domino  ,  univerfa  Theologix 
Dogmata  inauiiito  Sagacitatis  prologiofententiofeexpla- 

nanti ,  quin  &  mellifluo  Facuniix  alimento  orbem 
catholicura  animol'è  nutrienti. 

4.  IlluftriiTlmo    ac    Revereiidiliimo    Domino    prnefuli    fuo 
Juiobo  Thomx  Jcfipho  l-FelUns,  excellentium  Meritorum 

perpetuo  iimulacro ,  Epifcopalem  Antverpi^  Cathe- 

dram   V.  idus    Septembris  M  D  C  C  L  x  X  V  i. 

Solemniter  confcendenti. 

Van  daer  afgaende   langs  het  kerk-hoj  bt\igtigde  men  aen 

eenen  ditrgelyken   Prael-Jiuek   de  dry  Goddelyke  Deugden    met 

groen  omsingeld. 

Geloof. 
IVeLLens  Is  Den    Wueren   besCherMer  Van  't   GeLoof, 
Hope. 

Lang  Uye  sYne   DoorLUChtlgste  liooglVeerdlgheYD. 

Liefde. 

IgeLYk  beMlnD  JaClbUs  JosephUs  IVeLLens. 

De  Hoog-Jlaet ,  langs  weder^yden  ofgeçien  met  groene  ^egen- 

bogen  ,  toegetrokken  aen  eiken   uytgang  \   hebbende  aldaer  het 

htJJ^hoypelyk  IVapen   boven  uyijleken,  verkondigde  langs  beydi 

de  kante/l  luiert  Vreugd  met  de^e  Jaer-iellende  blaioenen. 

JSIaefl   de  grooie  Merkt. 

Intcgritas  Vera  CoronatL'r  ,  liobILIs  DeCoratur , 
noMen  tcternIsabltUr. 

.     Niiejl  de   yias-merki. 

Introït  saCerDos  MagnUs  ClVItacIs  natlVx  prxsUL. 

Hier  volgen  veertig  Chronica  ^-waer  onder  verf,heyde  Verfen^ 
^Uc  weerdig,  fchoon  niet  alle  gedi^nt  hebbende,  dat  men  die 
hier  uyidrukt. 

UnCto  ,  Ui  bs  Lffica  VenT  ,  WeLLeno  Defer  honoreM. 

WeLLeiio  IiiFULâ  Dotato  Lœtè  gratULaMUr. 

qUIs  VlCInüs  Deëll  hUIC  soLeMnltatI  ? 

VIgILJas  noCtls  sUper  gregeM  gnaVIter  CUstoDIet. 

inslgnls  ancistes  Wel^LenUs  FlDel  CoLUMen. 

prtcsULls  aDVentUM  LaUro  CeLebiate  paratU. 

VICInl  IstI  aD  oMncs  noVo  gratULantÜr  epIsCopo. 

prxsULIs    InaUgUratIo    Mlro    gaUDJo    repLet  InCoLas. 

prxsULIs   aDVemUs  Lceto  nos  CoMpl.et  oVatU. 

proVeCtIo  aD  IntULaM  Lcetltia  UiilVersaLIs. 

eLe\'atUr  WeLLens  aD  eplsCopatUM. 

regina  proMoVct  WeLl.ens  CatheDra;  prœsULaïUs. 

WeLLens  InKÜLa  bICorn]  DlgnlssIMUs. 

aCCessIo  antlstLIs  gaUDIüM  UnRersaLe. 

prïEsUL  aDes  DiLeCte  tüo  popULoquè  DeoqUè. 

DeLeCto  prxsULI  eXULtaMUs. 

DoCtrlnaM  pletatls  JUglter  eXCoLUIt. 

Labla  VVeLLenl  DIstlLLant  aqUaM  fontls  Vitre. 

Vir  plUs ,  Jnslgnls ,  DoCtrlntc  LaUDe  DeCórUs. 

pLaLDIie  VICInl,  peraMatUs  epIsCopUs  ïntrat  ! 

oMnIs  orDo  a:ta-qUé  WeLLeno  CongratULantUr. 

nobILIs  stirps  \V  eLLenlUxM  antlstJte  DtCoiatUr. 

FLoreat  WeLLens  DeCUs  antVerpIanUM  ! 

UnCtUs  oVantLT  aDest,  qUeM  protüLlt  aLta  pl.atea. 

JMagnlUCo  Ista  nuVc  VlCInlu  priïsULe  gaUDet. 

pr-.csUL  aJJest  iioVUs,iere  Ca\'o  Cantate  tiIUMphos. 

DoCtrIn;e  .\ierltls  eXUrgIt   hlC  aLter  aqLliias. 

DoCtrIirx    Alerltls    eXUrgIt    hlC    aLter    aqUInas. 

ViriL'tl  hlC  prxsUL  Dabit  luCreMeiua  Joseph Us. 


gnaVUs  aDest  JaCob ,  et  oVes  aD  pabULa  DUCet. 
prlMUs  LoVanleiisIs  antV^erpIensIs   epIsCopatUs  üeCofc 
aUspIClIs  VIr  aMatUs  aDest  CccIestlbUs  Iste.   ■ 
LxtlFiCat  stIrpeM  Venlens  aD  oVlLIa  pLaUsU. 
Digno  Caplil  IiiFÜLa  blVerteX  MlCat.  • 
LItUüs  saCer  thoMx  WeLLeno  DetenUr. 
JUre  sübit  CatheDraM  Inslgnls  WeLLeiiIa  proLes. 
saLUtls  pasCUa  Charls  aDMIiilstrabIt  ovIbUs. 
eXterrens  Lüpos,  gregeM  CaUtè  CUstoDIer.      ". 
WeLLenlx  stirpis  gLorla  antVerpIenslUM  DeCor. 
saXea  CorDa  MoVet  generosUs  pra:Co  saLUtls. 
LUCIDUs  In  tenebrls  ,  fLos  stlrpls  ,  baLsaMUs  Urbis. 
ïiiet  min prysbaer\yn  de  volgende  Jaer-fjirificn  en  diJVuhii  , 
geplaeiji  aen   \eker  verheven  gevel. 

gratia  sit  sUperls  ;  en  prIsCtc  tcMpora  Venœ  ; 

Cernere  sperati  prxsULIs  ora  DaiUr. 

Ut  reVehl  prIsCo  speCtes  ô  patria  !  soLes , 

aspirant  parltcr  roMa  ,  Vlënn  1  ,  DeUs. 

Dent  sUperl ,  serVet  CIVes  In  paCe  perermi , 

nestoils  et  sUperet  teMpora  Longa  senis. 

ylen  de  boven-venjiers  in   vier  verjehryde  bla:^oenen  ,   boven 

met    hunne    J aer -  tellende    opf\.hrifien,   waeren   tt    U\en    de\c 

guide    Veerden   : 

JaCobo     IVeLLeno    patrl.z    stVDIosIssIMo    prasULL 
Mœror  abi  ;  foles  tandem  rediére  lereni  : 
Welleno  fruimur  Pra?fule  ;   mccror  abi. 
Mitra  tegit  frontem  ,  Lituum  facra  Dextera  geftat , 

Annulus  in  digitis  leftaquè  gemma  nitet. 
Mitra  Patris ,  Lituus  Paftoris ,  gemmaquè  Sponfi  efl  : 
Omnibus  omnis  erit ,  qui  tarnen  unus  erit. 
WeLLeno   patrLt    lafULls    sUIs    Merltls    DeCorate. 
Eli  aliquid  ,  lateer,  cindlus  radiante  Tiarâ 
Vertex  ,  &  lacro  Dextra  verenda  Pedo  ; 
Pontifici  majus ,  majus  placuifle   Therefet , 

Et  meruilFe  Mitram ,  quam  retulifle  ,  fuit  : 
Non  tarnen  hxc  ,  fVellene  ,  tuss  pars  maxima  laudis. 
JMaxima  ,  quod  Virtus  major  honore  tuo  elt. 

antlsthl     JaCobo     IVeLLeno ,    henrJCI    à     gaMeren , 
lerrls   ereptl ,    Ca  Lis  reCeptl  ,    sUCCessorl. 
Quid  juvat  alfiduis  cineres  urgére  fepukos 

Fletibus ,  &  nimiùm  gens  queribunda  fumus  ? 
Occidit  ILnricus  ;  Cœli  lit  fede  receptus  ; 

Non  ità  nos    meraores  jam  ciipit  elle  fui. 
Delinite  ;  H^nricus  nobis  poft  funera  vivet , 
iVdUnus  Patrite  dùm  Pater  urbis  erit. 
reglnte    theresLe    ad    öeqUa    CIVWM    Vota    faCILI. 
Quas  tibi ,  quas   poterit  p^rlblvere  Patria  grâces 

O  Decus  Ô  Ikcli  gemma  ,  Thereja  ,  tui  '<■ 
Audifti  vota  ,  &  votis  majora  rependis  ; 
Excedis  Populi  fpemqué  fidemquè  tui. 
Quid  fucimus  Cives .'  gaudet  pia  Mater  amari  :  ■ 
Sit  tanti  pretium  fidus  amoris  amor. 
leeg.'r     de    volgende. 
DoMIno   J iCobo    WeLLens    antVerpIensIs  pr<tsULIs  patrl. 
Si  non  ms  Genitor  tenero  formafl'et  ab  ungue  , 

Alterius  foret  hxc  infula ,  Natus  aït. 
At  Pater  :  hos  Natus  li  non  meruilTet  Honores , 

Non  ego  Pontificis  dicerer  elfe  Pater. 
O  Pietas  !    pulchro  junftas  ù  ftcdere  mentes .' 
Hic  Nati  decus  elt ,  ell  decus  ille  Patris. 

WeLLeno    patria:     sU,e     CLal'VM    aDeptO. 

Seu  tua  priccipites  jaftabunt  carbala  venti , 
Seu  lluitus  toilet  uivjitibus  unda  pares  j 


van  fyne  Hoogiveerêgheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


43 


'ïflconvulfa  Tibi ,  felix  Antverpia  ,  curret 

Per  raedios  fcopulos  faxaquè  cteca  ratis. 
Saxa  per  &  fcopulos  ibit  dilcriminis  expers , 

IVtlUnun  Tiphya  qua;  iibi ,  Navis  ,  h.ibet. 
antlttlrl  JaCobo  IVeLhtno  L.eio  aDl^eniU  pairlaM  biUntl, 
Rellac  aJhuc ,  EJio  ,  plorare   diutiùs  orbis  ? 

Nura  mala  fors  miferis  continuj/'ir  ?  abit. 
Fors  novi  in  amplexum  niox  Priefulis  ib//ur?   Uur. 

Nura  venit  ?  venic ,  duftus   z.more.   mura:. 
Fors  erit ,  ut  remect  Patrire  fpes  Projpera  ?  Jpem  : 

Floreat  ô  Patrix   duke  Isvamân  !  umen. 
silrpl  f^efLence  sVperls   Lr  hoMInll'us   DlL:Ct.t. 
V^ivite    felices ,   maiiibus  Quéis  Numina  plcnis 

Accumulant  votis  munera  plura  fuis  : 
Vivite  H'etU".iJ.t  :  velïro  de  Sanguin'.'  natum 

Pati'ia  Pontificem  ,  quem  fibi  vovit ,  habct. 
Spargite  thure   focos  ,  «Sc  rarum  crédite  munus 

Pontificem    Patrii  progenuiffe  Soli. 
Z^aordirs    aai  vcrfjieydt   Huy\en.    vaeren    u   hien   aldaer   ter 
plaetfi    dd    volgendi 

WeLLens    verCierD    geheeL    De    staD    antwerpen. 
,  zY:  WiLLekoM  vorst  van   De   lieYLlge  kerCke. 
geLuk    vaDer    Met    uwen    bisschop 
Leeft  Lang  opperherDer   WeLLens  priMUs   van  Loven. 
weLLens    intré    MaeCkt    VeeL'    vreugDen. 
ViVat  Maria  thereüa ,  Die  weLLens  aLliler  bisschop  gaf. 
betoonD  aLLe  vreUgD  ,    't  is  De    Lang-geWensChte  Uere  ! 
Dat  sVne  DoorLUChtlgtlgste  hoogWeerUlgheYt  Lang  Leve  ! 
Lustig    gebueren  ;    gY    trlüMpheert    Lott'cLYk 
boVen    aLLe    anDere. 
geLfCkige   uer    en    Dach    uwer    koMste  ! 
Hier  volgen  twee  Zinnebeelden  .-  het  eerfte  is  een  Bofch 
met  Vogels ,  bellraelt  door  de  Zonne ,  waer  onder   deze 
Zinfpreuk  : 

l^irheugd  door  di  iomjli, 

Gelyk  d'opRaeude  Zonn'  doet  leven  alle  dingen. 

Verheugd  de  duyller'  aerd' ,  en  doet  de  Vogels  zingen; 

Alzoo  door  fyne  komlt   den  Nieuwen  Herder  geeft , 

Dat  Kerk  heeft  nieuwen  glans,dat't  Schaep  door  vreugt  erleeft. 

Het  tweede  toont  aen  een  jeugdig   veld  ,    verwarmd 

door  de  Zonne-ftraelen  ,  met  dit  Lemma  : 

Tegtnwoordighcyd  ttiert   Vrugtbaerhcy  i. 

Gelykerw/s  de  Zonn'  doet  kruyd  en  boomen  bloeyen, 
Doet  rypen  op  fyn'  tyd  ,  het  geen'  fy  heeft  doen  groeyen  ; 
Dus  ïal  den  Bifi'chop  ook  de  Üude  tot  de  deugd , 
tn  brengen  tot  hwK  pligt  de  ongeboude  jeugd. 

'%x.iril-  'reugde  -  galm. 

Terwylen  JVelLem.  is  tot  Billchop  Uytverkoren  , 
Heeft'  Loven  haeren  Schat  met  groote  fmert  verloren  ; 
Hoe  grooter  dat  aldaer  't  verlies  is  en  de  pyn  , 
Hoe  grooter  dat  alhier  de  winll  en  blydfchap  zyn. 
Applaudijjement. 
Les  compagnes  de  ce  Fejlin  , 
"  La  joye  ,  les  ris  ,  C allé  greffe 

Donc  brille  Anvers ,  font  pour  Louvain 

Auiant  d'aiguillons   de  triReffe 

antverpiâ    gaUDente,  Lovanio    verô   geMente, 

Creatlo    fit    episCopI. 

quis  satls   atquè  nltiDè  CLara  Coronati  Mérita  exponet  ? 

augeat  trIpLiCetqUè  Civitas  LUstrans  subtiLl  universltatis. 

Lovaniensis    priMo    nunc    novo    antverplx 

episcopo    victorlas 

Den   blssClwp  IVeLLens    't geDenkbieLD    Vur.   ar.tWerptn. 


Het  volgende  maekt  een  dryvondtg  Jserfchrift. 
Van  gaMVen  Is  betreUrt  Van  rYke  en  Van  kLYne  , 
lu  WeLLens  WY  nU  zien  het  treUren  heeL  VerDVVYne  ; 
antWcrpen  zYt  Vol  VreUgt,  Want  gY  ons  onLangs  baerOe, 
Wie  nU  aLs  herDer  Is  VerpLatu  op  UWt  aerDe  : 
goDVrüChtIg  en  geLeert  ziet  LoVen  WeLLens  Leven  , 
W  Y  Deês' geWensChie  VrUCht  aLs  bIsChop  slen  Ve^heVe. 

Dit  is  dotbel. 

WeLLens  kLiMt  graeDsgeWYs  In  eer  op  aLLe  tY'en  ; 
Laeft  prlMUs,  bIssChop  Dan;  Wat  saL  sig  niet  VerbLY'en? 

Dit  vyji  eens  het  Jaer, 
paUs  plUs  nIeUWe  VreUgt  toerYkt  D'antWerpenaeren , 
aLs  h  Y  In 't  JUbeL-Jaer  DIén  herDer  WIU  VerkLaere». 

Dit  volgende  tweemael. 

Door  rooMs  en  ff^eensChen  kzUi  tot  b/ssChops  gLans 

Fer he  Feu  : 

goD  IFILt  acn  Dfën  keUs  'tLICht  s9nDer  gLorlgercK. 

gratla  sit  sUpcrIs  !  F'otl  fit  patria  CoMpos  , 

optatUs  toto  peCtore  prasUL  aDest. 

JdCobo  WeLLcno  aD  patrice  sU<c  /nfULas  à  rcglnà 

theresfâ  ben/gnà  proMoto. 

U  DIgna  f^IrtUs  eXtoLLIt,te  Mitra  Coronat , 

te  theresia    eLcgh. 
JaCobo  thoM£  Josepho  antlstitl  aniFerpIensT 

appLaUDIt    riCInla. 

Mérita  LtetatUr  Ciritai  In  aDTcntU  epIsCopI. 

JaCobUs  anthtcs  gLorla  &  gaUDIUM  P^ICIno.' 

De  wooninge  van  den  Edelen    Heere  Wellens,  Vader 

van  Syne  Doorlugtigfte  Hoogweerdigheyd,  waer  voor  dat 

Honden  de  vier    Cardinaele   Deugden ,    hadde    boven  de 

Poorte  deze  Infcriptie. 

JaCobo    WeLLens   Cœknl  aUspICIo   onlls 
epIsCopaLe    aMpLeCtentl. 
Hier  op  hadden  betrek  deze  Vcerflen, 
Aufpidbus  Superis  Miiram  ,  W^ellene  ,  pedumqui 

Accipe ,   C<  augujlo  fuhjicc  colla  jugo 
NU  formidandum  Ctxlo  duce  O  aufpice  Calo  ; 
Nefcit  naufragium  ,  cûi'  cynofura  Dzus 

Voor  het  zelve  huys,  Dynfdags  verlicht  gewcefï  hebbende, 
fiond  op  eene  Pyramidie  boven   gefchreven  : 

prIMUs  ünIVersItatls ,  DoCtor  theoLoglx ,  epIsCopUs. 

tantUs  DeCor  In  Uno  FiLlo  qUantUMne  satlstaCIt  patri  ! 

(itii   wederieyde  op   den  voet  der  {elye  waeren  de^e 

wenfihen     uyrgedrukt. 

Vivat  Primus,  vivat  Dodtor,      Vivat  diù  ac  fenefcat 
Vivat  Prœful  n'ellius  !  Prreful  nofter  f^ellius! 

Vivat  vit32  ejus  Author  ,  Fa\it  Deus  ,  ut  rubefcat 

Genitor  &;  Fiüus  !  Virens  ejus  Pileus  ! 

Nog  jfacren  aen  </«  overige  Huy^en  deie  veel  geluk s-biedends 
SJirfisn. 

WeLLeno  *  prIMo  LoVanlensI  In  aDVentü  gratULatUs 

tui.  .,745. 

fIDeM  parlter    CongratULor     antf^crplensl 

epIsCopo    InaUgUrato. 

te  Magne  DoCtor  aC  pneLate  greX  eX  f^oto  obtlnet. 

prIMUs    Lof^anlensh ,    theoLoglte    DoCtor  , 

reCtor    MagnIfICUs  , 

Dein  patrie  Urbis  epIsCopUs ,  reperlUntUr  In  Uno. 

F  a 


44 


jilgemeyne  Ver^amdinge.  der  Werken 


In  de  zcy-Rrnet  naer  d'Abdye  van  S.  Salvator  bevond 
men  onder  andere  deze  Jaer-rchriften  en  eer-galmen. 

CunCtJs   eXULtanDUM. 

thoMas  JosephUs   eCCLcs/te   anif^erp lance  DIU 

pr£slt    Ut  prosit. 

eX  ILLUstrI  aC  perantJqUà  faMJLTâ  anno  XXT^I 

■  CUrrentls  sceCULJ  hâC  In  CIFItatc   naiUs. 

In   LTC^o   aUgUstlnlano  hUManlora    DoCtUs.. 

Jnternus  paDagoglIfaLCünensIs  Lof^anll  aUJMnJJs. 

prIMUsqUè  LoVanlmsh  Inphllosophlà  DeCLaratUs^ 

pFtefjtl  ItisUper  p^DagoglI   artlUM  faCtUs 

LeCtor    eareg  lUs. 

prUDemIssIMUs   tUnC  Ibl  LICentlatUs. 

tXIMIo    saCrts    theoLogliS  DoCtoraiU   InsIgnltlTs. 

f^cmravD£     Ibl  faCULtatls     DüCior. 

JCgltcr    InDefiLssUs. 

UnTVersItatls  aLlqUanDó  reCtor  Magnif  ICUs.. 

Inilgnis    eCCLesIna    Dl VI    PetrI    ILLIC 

aD:iCItüs  CanonlCUs. 

prteCLarlorls  qUoqUè  CoLLegll  hoLLanDICI 

prjLtèCiUrâ   DcCoratUs. 

epIsCopUs  Vero  antVerpIensIs  à  reglnâ. 

apcstoLICà   DenoMfnatUs. 

{ffSsUL  DenlqUè  à  pîo  VI  pomll'iCe  Conf  IrMatUs. 

neC-non   à  sUâ   eXCeLLentlà    arChlepIsCopo 

MeChLInlensI  saCratUs. 

VlCInl  antlstitl  Longé  DfgnlssIMo  J.  t.J.  WeLLens.. 

IntroItüM  hoDIe  pUbLICè  faCIentI  ereXêre. 

lo  !  terqUè  lo  !  sUnt    DUo  episCopI 

antVerpIà    orlUnDI , 

ganDaVensIs  atqUè   antVerpIensIs ,    UterqUà- 

nUnC  VIVens  : 

qUatUorqXJè  antVerpIà   eXortl.  prœLatI  ,- 

sanCil  MIChaëLIs,  tongerL.oënsIs  , 

posteLLensîs,    atqUè  sanCtl  saLVatorIs  , 

nUnC  qUoqUd  VlVentes. 

jRy  ,U  Eerw.  Paters  Au^ujiyrun  voor  hdi  Gymnajium  was  opgt- 
reiht  ecne  Arke  met  d^\e  rvce  opjlhriftcn.hdt  J a^r aeiiwy^cndi,^ 

patris  aUgUstlnl'  paLa-'itra  appLoDIt^ 

aLUMno   ILLUstrI. 

ILLUstrlssîMo  VIro  JaCobo  VS^eLLens  antVerpTénsI, 

UrbIs  hülüs  ConseCrato  VotoqUé  ContInUa 

eXoptato  epIsCopo. 

ïlit    verdiep  van   den    /Vl'ea    verbeeldt   eetien   Hef.,.op  welkers- 

eyiide  het  U'tipen  van  den  Hoogweerdigjlen  Heere  Bijjihop, 

in    de   Cizmmer-jiraet    vond    men    nog    d^^e    Jaer  -te-  bennen 

gevende   k'eerjhn. 

De  borgerY  VerbLYD  WensCht  VreDe  trIUMpbant 

aen  WeLLens,  IngehaeLt  aLs  BIssChop 

Van  hUn  LanD. 

^aMa  baer'  VLeUgeLs.sneLt;  s  Y  WILt  Langs 

aLLe  zYDen». 


Van  WeLLens  Lorbaer  brYn  De  tYDInge 

verbrYüen. 

D'antWerpsChe   sChaer  herLeéft  Dóór  bLYDsChap^ 

oVergoten. 

Wanneer  Den  herDers-staf  Van  WeLLens 

WorD  genoten. 

eCCe  Is  antVerpIœ  nhIDIssIMa  LUX.  ■ 

hY  zal   Den  LÜst  en  De  bLYDsChap 

Van  aut Werpen  zYn. 
Venlte  VICInL,  LaUDetls  epIsCopUM. 

in  dé  Renders-flruec  litejï  men  des  avuiids  duur  verfJieyda 
gecouletirde  gela{en  verlicht  geilen  de  BiJ/ihoppelyie  H^apen, 
verheven  asn  eenen  Brael-Jiiiek  ,en  men  las  hier  ontrent  at/i 
le/cere  huy-^inge  : 

WeLLens  eVèqUe  &  LUstre  De  sa  faMILLe. 
WeLLens  naeM  ntl  LofrYk,  en  aLtYD  onsterVeLYk. 

Op   de   Brahantfjtc    Koren-Merkt. 

Men  DIsCoUreert  oVeraL  Van  WeLLens. 

Dien  WeLLens  Is-  WaerLYk  De  geLeenheYD  zeLf.' 

WeLLens  zaL  Dïe  VoLtalrlstJens  botMUYLen. 

Ik  Wens^  D'heer  WeLLens  VeeL  geLUxX  , 
Mits  liY  nU  Is  Waeren  biskop  Van  antWerpen,- 

^en  de  EE.  PP.  Minderbroeders  llecolLêlun  was  oj-geregt 
eene  Arke  ;.  op  het  hooglle  der  ^elve  droeg  eenen  Arend  dit 
volgende  jaer-jehrift  ', 

LaUs  Dignl  prssULÏs  Ut  aqUILa  sIDera  sCanDIt- 

Leegcr  jiond  : 

WeLLens  antVerpTa  plè  enUïrlVIt  ,  LoVanlUM» 

InstrUXIt,  Vlënna  eLegIt,pIUs  VI  ratlrlCaVIt, 

arChlprasUL   saCraVk  ,   spIrltUs    sanCtUs 

prteposUk  antVerpIensIbUs^ 
Hier  onder  züg.men'c  Wapen  van  Syne  Iloogw,  met  het  divies- 

Cjlfjiil'us  aufpieiis.  "(waer  onder  ilond.  ) 

prlJNlUs  ,  DoCtor  LoVanlensIs ,  epLsCopUs  antVerpIensIs. 
Ile:  verdiep  was  eene  zaelj,  in  welkers  voorfie  deel 
Minerva  liond  vertrualiende  de  Godsdienlti|;heyd-,  die  naer 
het  omver-^alkiide  Wapen  vanden  overleden BÛléhop  wees,, 
óy,  het  welk  kunde,  de  IVlaegd  van  Amv/erpen  de  Godin 
beziende  en  trooll  verwagtende  :  de  Faemfeheen  van  ho- 
ven den  Lof  van-uen  nieuweji  Biii'eho^  uyt  te  blazen.  LI 
het  midden  zag  men  vier  Schipkens  laveren  en  vyf  aeti 
anker  lig:.;en  ,  terwykn-  de  baeren  vaii"de  SJtelde  zig  be-- 
weegden.  Van  ter  zyden  deed  zig  open  de. Stad  Antwer- 
peabeftraek  van  eene  Sterre,  waer  op  dit  Jaer-lchritt  flocg 

VeLUt    DILUCULUM  , 
beteekenende",  dat  Syne    Doorlugtiglte  Iloogweerdighey-i 
hier  d'ecrftc  flraelen  in  de  latyniehe  Scholen  hadde  laeten- 
iiytfehynen  ;  van  den  anderen  kant  zag  men-  Loven,  be- 
fchenen  vaneene  grootere  Sterre,  waer  op  dit  Jaerkhrilt 
toegcpall  wierd 

peLLU.ClEUs    VeLUt    astrüIM , 
aenwyzende ,  dat  hy  tot  Loven  helder  uytgefchenen  heeft. 
Het  agterlte  deel  verbeelde  de  Stad  ff'ecnen  ,  \:'.n  de  grootltc 
Sterre  belchenen,  waer  toe  ilit  Jaerichrift  diende, 

CIiCU.^lLaUDatUr     Uc     phicbUs  , 
te  kennen  gevende ,   dat  Syne   Geleerdheyd  en   Deiigdem 
?.lora  geprezen  worden,  en  hy  als  eene.  ZoJiiie,  de.  klati*- 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T,  J.  Wellens. 


fcJhikenfie  van  alle  Sterren ,  fyne  ftraelen  tot  in  de  Key- 
zerlyke  Hool'd-lhrl  uytfjjreyde. 

Het  ecrfte  Emblema  verbeekie  den  berij-  parnajjus  ,  m 
welken  7  trappen  (  /  Arus  übiraUs  )  uyt^'ekapt  wacren  ; 
een  Laurier-fpniyt  ftand  verheven  op  den  tweeden  trap, 
om  hüo^  getrokken  wordende  van  9  lierren  (  9  Muj\k  ) 
beictkenende  ,  dat  Wellens  in  de  Grammatica  en  Rheto- 
rica  den  Laivwrierkrans  hadde  gewonnen  :  het  Umma  was  : 

...     Tendit   in   alnim. 
Ut  ramum   infuxus  flellarum  ducit  in    alium  , 
Sic  traxit  Wellens  /^iiTd  Novena  Cchors. 
tiet  2.  was  den  zelven   berg ,  wacr  op  eencn  Laurier- 
boom ftond  van  de   Zonne  beltraelt  wordende ,  betoonen- 
do  ,  dat  den  Geleerd:len  Heere  IVdhns  in  de  konlien  den 
Laurier  behaek  heeft ,  /.ynde  Primus  inweeft,    liet  Lem-- 
ma  was  : 

Nupcr    ramus    emm 

Non  ficuf  ae  luarus.,    Titaiu  jurante  ,    vigefdc  ^ 
Crefcebat   Wellens,   arte,    décore    micaiis. 

Het  3.  was  de  Zonne-ltraelen  fchynende  door  een  brand-' 
gelas,  en  ontllekende  eenige  genfters ,  gelyk  Wellens ,  Leer- 
mecfter  zynde,  fyns  Leerlingen  met  gekerdlieyd  ontvonkc 
heeft.     ïlet  Umma  : 

Accipit  ,  iiifammat.    ... 

Quód yilfUm   reeiyit  rcdiis  ,  hoc  tradit  ,&'  ardent: 

Sic   tradit   Wellens,  guod   mvdù   dvclus   erat. 

4.  Een  tafel ,  op  welke  eenen  Leeraers-hoed  ,  J3oeken  ,^ 
en  Laurier-vrugten  ;  van  ter  zyden  i'ATCü/fj-  pilaeren  met 
dit  opfchrift  ylus  ultra  beÜr;velt  van  een  opgaende  Sterre, 
re  weten  ,  dat  den  uytmuntcndllen  Heere  J.  T.  J.  tPcUens 
tot  grootere  Weerdigheyd   zal   komen.  Umma  : 

....    Plura  parantur. 
Plurii  parantur  ei  ,.  qaam   laarea  ,  bacca  y  Galerus^  ;: 
Plus    ultra    tulis  fc.iiidere  jielLi    vaUt. 

5.  De  Facm  ,  den  lof  van  den  uytmuntenden  Leeraer 
verkondigende  met  dçze  fpreuk  Eximii  IVclUns  Uudes 
buccino  :  hier  naer  luyliert  eenen  Arend  ,  beieekenenile  , 
dat ,  fynen  lof  in  \  heel  Keyzerryk  verlpreyd  ,  Wellens 
meer  eer  van  het  Opper-haofd  des  Ryks  te  verwagten 
heeft.  Lemma 


.'  .   .   .    iFulgebit   ubiqüè.- 
Eximii  Vinus  Aquilit  pu-i  c'nit  ad  aura 
Fama  micans  fulus  clangit  abique  fans. 

6.  Eenen  ledigen  Zetel ,  waer  op  eenen  31yter  en  Eif- 
fchoppelyken  Staf,  van  den  anderen  kunt  de  morgen-lterre' 
uyt  den  Uollen  opreyzende  ,■  deed  zien ,  dat  n\lUns  de», 
k-gen  Zacel  zoude  bekleeden:  Lemma  : 

Pujl    nubila    Lucijer 

Zcce  vacat  fides  ,   vacuii  infula  ,  Sceptra  quiefcunf  ; 
Exurgit    Wellens,   en    nova  fle lia  venit  ! 

•_  7.  De  getrouwigheyd ,  ruftende  op  eene  Grafnaelde,  be- 
ziet eene  Sterre ,  en  bemerkc  het  divies  van  onzen  ovef-- 
leden  liilichop  Fidelitas  Coronatur ,  en  van  den  nieuwen- 
Calejliùui  aujpiciis,-  Lemma  ; 

....   Lux  nov'a   Splendet. 
Prifjule  tam  fido  feriis  fuper  ajlra   decaro  , 
Aujphiis    Cceli  jam  nova  Jlella   micat. 

8.  De  Kerks  of  Clergie  van  Antwerpen  van  een  fterre- 
beftraelt.   Lemma  : 

....   .lllu^rata  tfiumpliat. 
Pnejhk  defunclo  ,  trilUs  pia  fponfa  gemebat  ; 
A'unc  ,   inirame  nova    Pr^rJ'ule ,  gaudet ,   ovat.- 

9  De  Zonne  ,  zout  uyt  zee  trekkende  en  op  eenen  akker 
neèrltortende,  word  van  een  Engeltjen  gekroont  ;  wyll  aert,. 
dat  den  Bilichop  ,  ons  befproeyd  hebbende  met  het  zouc' 
van  zalige  Leeringe ,  voor  fyne  moeyte  mag  gckioont- 
worden  in  den  Hemel.  Lemma  : 

.    .   .   .Serta  labori. 
Mauriet  ,.  afyerget  pat/iam  faU  flella  falktis  : 
UU  poji  operam  det  Jacra  ferta  Deus. 
Onder    het    Kriiys. 

CrVX     VeneranDo    pr.tsVLl     CoMes. 

Daer  ketende  vele  andere  Verçicringen ,  Vreu»de-tcé-- 
kenen,  \  erbekenilfen  ,  die  men  hier  of  daer  heeft  konnin' 
ontmoetCB,  en  my  te  vreden  houde-nde  met  het  voorge- 
melde ,  zoo  veel  ik  hebbe  konnen  agterhaelen  voor  het 
grootile  deel.eyndige  ik  deze  Verzaemelinge  met  den  ori- 
derilaenden  Zegenwenfch  ,  waer  van  ik  niet  en  twj-tfele,  of' 
een-ieder  is  met  my  het  zelve  verhopende  : 

spLenDor    sVorVM     IVeLLeriLU-s-  seitesCat  ! 
Dat  WeLLensLang,LeVe  De  gLorIe  Der  antWerpenaeren-!: 


S    L    V    Y   T  -  R    È    D    E    W. 


A 


^^LJ:^anntcr  tTen  lever  met  de  Eendragt  vervoegt  ii,'ian  den  lelven  iet  meriweerdigj- .1  Vuórfchyn  brengen  :  de  Genegent-- 
hcyd ,  verge\eljchapt  met  eetie  opregte  nuyninge ,  is  bekwaem  ,  om  over  aUen  arbeyd  en  ondèrneminge  te  iriumpheéreni- 
f- "ie  wyd-vermaerde ,  en;  mag  ik  \oo  fpreèken,  eendragiige  Stad  van  Antwerpen  iie^^ft  verfcHeyde-matl  teekens  van  yrettifd' 
beloont  ,  jae  met  de  alderdiejjU  eerbiedigheyd:  fy  heeft  niet  gelden  luieren  ingeboren  lever  nen  de  Vyilanders  Ueten  biyken  ,- 
Oog  noyt  heeft  fy  haere  leerhertige  g.-negentheyd  meer  doen  uytf-hynen  ,  als  in  den  PUstigen  Intreéde  van  .^yne  'Voórlwiisde' 
Moogwcerdi^/uyd,den  Heere  ,  Myn  Heere  JyiCOBUS  TllOM.lS  JOSLPHüS  IVELLEXS  ,  harren  welbeminden  ïnboórling-^ 
aie   ly    met  alU   teekenen  van  ttefie  en  toejityginge  'Uéft  verwilUkomt  ,■  den^  der  maend  September  van  den  jaere    f7-6. 

Myn    bexonder  oogwit   is   dan  ,    waerom    ik   deé{e   Ver^amelinge    der    beiondcrJU    Jaerllhrifen  ,    Zinnebeelden  ,    reêrje^ ,    $c,. 
%T,l    ""f''""'"^"-'^'^"    I^^^^-i    '^^   Genegen :heyd-,  de   reélgeluks-wenfihen   der  gpedjunjiige  Inwocrders    vóór   hitnnex  aUermmt,»-- 
tykjten    Ojper-herder  onjhrffety/:   te   maeken  :  het  geluk  ,  dat  on^e    S.ad  gebeurt  is,    eene  gu-ji/l  ,    die  wy    uyt    ons    gedagt    doó- 
geene   la;-gdae,i^heyd  van   lydtn  mogen  laetcrt  uytwiffchen  :  den    eenpaerigen  ernjl  en  onvermo-.yde   ylyt   der  Ey^etiaers   vtrdie'Ffn- 
Oen  loj  van   alle  f^remddingen  ,  die   hier  over  yerjuld  hebhen  gefnen,  en   opentlyk   befpeuri  hebben    de  groncflierlige   Liefde    var.^ 
de   dtenjhvtllige    Onderdaetien   vóór  hun  Geeflelyk    Opper-h<oofd  :  een-iedcr  heeft  ded  genomen   in    Die  ons   betredende  Bly^ifdiar'- 
me,i  heejt   met  volle  genoegen  aenfclwuvM   de   TriumphaeU  Arken  ^  Obeltj^-en  ,  Zegenbo^,en.,    l'raelfLthen  ,  yerUiim^en  ,■  en   o-- 
tdb-aere   Vreagde-teekenen^en    wd  bedonder  he.ft   den    lever  en    di  Konjl   der  genege   Lie] lubber/iebUken  in  "de  %emgvuidi'.t^- 
meefi  alU    makweerdige  Injeriptien  ,  Jaer-telUnde  Veérfen  Zegenwenfchen    en    andere  ,  alles   tot    Eer  ,  Luyfier    en    Onihaelin% 
van  eenen    hlSi(.iK)?,   wietts    ryp'.innige,   Sekwaemigheyd ,    vergezeld,    met  opregte  Deugd,    ons   doet    verhopen    eetien   aJder/e.- 
wetijdujïen  Siaet   der  Geejhly/te    Zacken  ,   en   wiens   Tcgenwoórdigheyd ,  hoe  fy   t»   vueriger  is  yerw^g^t  ^i»eJ^ ,   kot    Cy  ooh-  t^ 


vl^i. 


igcr  iiovr  an^-aerig  dnoegin  eti  publiike  Eerbewyiinge  is  bejegent  gewonkn,  ■ 


45 


Algemeyne  Vcr\armUnge  der  Werken 


Op  dat  tent  {oo  prysbatre  Gedagtenifft  niet  \oudc  u  niet  gaen  ,  hééft  men  goed  gevonden  de  he:ioHderfle  SdiTiften ,  foo  Jaer^ 
vyiende  als  linfpelende  ,  in  't  licht  te  brengen  ;  waer  in  ik  door  den  vlyiigen  dienfi  van  leker  geeerden  yriend  grootelyix  ben 
0:iderjl:unc  geweefi  ,  en  het  welke  ik  door  mynen  arbeyd  hehbe  vcrvoorden  ,  mitsgaders  den  Drukker  dc^cr  op  fynen  koft  het 
leU'e  hiift  willen  ondernemen  en  het  Publiek  van  joo  gedenkweerdige  Zaek  deelagtig  macken  ,  gelyk  eenyds  Gevurtius ,  Bo- 
ehius  ,  en  Graphxus  de  blyde  Inkomjleu  van  de  f^orjlen  de^er  landen  hebben  verkondigt  door  'hunne  onjlirjelyke  Gedenk- 
fckriften  :  wy  lelfs  {j/n  alnog  indugiig  door  middel  van  de  Druk-perffe  het  Honderd-jaerig  Jubilé  van  de  herllellinge  des 
Geloofs  door  de  glorieuie  tVapenen  van  fyne  Catholyke  Maje^leyt  onder  het  Beleyd  van  den  viclorieu\en  Prinfe  Alexander 
FarneflUS  Hertog  van  Parma  ,  gejlhied  in  \  jaer  I5S5,  en  waer  van  wy  de  twee-honderd  jaerige  Jubel-feefi  binnen  negen  jae- 
Tcn  {ouden  moeten  vieren  met  [oo  véél  te  meerder  regt  ,  als  de  [ask  van  't  Chrifiendom  en  het  welvaercn  des  Geloofs  ons  te 
dieper  moeten  ter  herte  gaen. 

Op  dat  dan  de  Gedagteniffe  des  Triumphs  van  on^e  godi'rugtige  Stad  Antwerpen  ,  die  haere  Ovtrheyd  altyd  ten  hooefltn 
is  toegedaen  geweéjl  ,  noyt  {oude  te  niet  gaen  ,  hebber,  den  arbeyd  en  opletteniheyd  voor  de  genegentluyd  en  aliy d-duerendt 
Liefde  tot  on\en  Hoogweerdigjïen  Heere  lilSSCHOP  moeten  wyken  ,  en  men  komt  in 't  lii.ht  te  geven  ,  dat  anders  naer  ver- 
loop van  jaeren  in  eene   diepe  vergeientheyd  {oude  hebben   begraeven  gebleven. 

Niemand  en  neeme  my  kwalyk  af,  dit  ik  eenige  fchrifien  hebbe  overgejla^en ,  eenige  ,  dog  weynige ,  verbetert ,  andere ,  die 
tny  iwee-mael  voorkwaemtn  ,  daer  gelaeten  ,  V  is  gefchied  om.  de  critikea  en  de  wydloopigheyd  te  vermyden  ,■  den  icver  nogtant 
van  een-ieder  ten   vollen    moetende   geprezen    worden  ^ 

Ik  heb  gevolgt  het  order  van  den  plegiigen  Intreéde  ■,  b.'ginnende  uyt  de  Parochiaele  Kerke  ven  denH.  Geoi'giuS  ,  en  {00  voorts 
ran  'Mederxyden  tot  in  het  Biffthoppelyk  Paleys  :  de  verbeélteniffen  xyn  in  't  kon  en  fommige  de  beianderjle  huyien  hier  by 
gefield  1  genoeg\aem  agiende  op  deéie  manier  aen   den   oplettenden  Le^er  te  gullen  voldaen  hebben. 

Néémt  dan  aen   goedwilligen  Le^er  deê[e  korte   yeriamelinge   der  be-{onderfie  Chronica  en  Schrifen  i  neimt  ^{egge  ik ,  in  d.i^rk 
aen  deê{en  gering^n   arbeyd  ;  en  ,  op   dat  de  Naerkomelingen  {ouden  {ien  ,  wat  Eerbiedigheyd    de   Konfiminnende  Nederlandert 
.aen   Treff'etyke  ,   IVyie  ,   en    Deugd-ryke    Perfonagien    betoonen  ,   bewaerd .,    en    houd  in  weerde,  het  gene   aeit  veêtt  joo  groote 
rioeytt   heeft  gikojl ,  en  vervolgens  uwe  aendagtigheyd  weerdig  is. 

Uwen  altyd-getrouwen  en  dienfwilligen  Vriend.  J.  P*** 


Eerste  ofie  Puun  in  de  Unlvcrjlteyt  ran  Loven  gebortig  van  .ontwerpen. 


J  yïcobus  Macs ,  in  hjaer  1526,  daer  naer  Raeds-heer 

van  Braband. 
Paulus  de  y  liegher:  y   in't  jaer  157 1. 
Petrus  van  Egmont ,  in'' t  jaer   1577. 
Fetrus  Stockmans ,  in't  jaer  162$,  daer  naer  DoSfor 

in  beyde  de  Regten  ende  Raeds-heer  van.  Braband. 
Joannes  van  Eyck  f  in't  jaer   1629,  daer  naer  Profef- 

for ,  Licentiaet  In  de  H.  Godsgeleerdheyd  ende  Cano- 

nik  van  Brugge. 
Vionyjïus  Leermans,  in  h  jaer  1533,  Jaer  naer  Do&or 

der  H.  Godsgeleerdheyd. 
\/ln.tonius  Ofiende,  in't  jaer  i557  ,  daer  naer  Adva- 

caet  tot  udntwcrpen. 
Dominicus  Snellaert,  In  U  jaer  166$,  daer  naer  Licen- 
tiaet der  beyde  Regten   ende  Canonik  Gradueel  tot 


ylntwerpen. 

Jacobus  van  .Aken  ,  in  't  jaer  16 g^  ,  daer  naer  yldvo- 
caet  tot  Mechelen. 

Ludovicus  Cambier  1  in^t  jaer  17 17»  daer  naer  Licen- 
tiaet in  de  H.  Godsgeleerdheyd ,  Profejfor ,  Canonik 
Gradueel  ende  ylrts-Priefler  tot  Gend. 

Govardus  Gerardus  vanEerfd ,  inh  jaer  I7g4  ,  daer 
naer  Licentiaet  in  de  H  Godsgeleerdheyd ,  eerjl  Proófl 
van  het  Capittel  ende  daer  naer  Bljfchop  van  Gend. 

Jacobus  Thomas  Jofephus  IVellens,  in't  jaer  1745» 
daer  naer  Licentiaet  der  beyde  Regten ,  DoStor  der 
H.  Godsgeleerdheyd  ende  Bijfchop  van  Antwerpen. 

Balthazar  Jofuphus  Corus,  in^t  jaer  1759  »  AdvocaU 
tot  Brunei. 


n 


DXTORs  in  de  H.  Gods-geleertheyd  tot  Loven  ,  gebortig  van  Antwerpen. 


'En  Eerw.  P.  Petrus  Wellens,  van  het  Order  der 

Fredikheeren  ,  in  't  jaer   1433. 
Den  Eerw.  P,  Antonius   Wellens  van 't  zelve  Order  ^ 

1468. 
Den  Ecrw.  P.  Joannes  de  Beka  van  't  çe/«  Order , 

1472. 
Den  Eerw.  P.Gcorgius  Amlci  van 't  zelve  Order,  151  r. 
Pc/l  Eerw.  P.  Cornélius  van  Enborn  vanh  zelve  Qr- 

4iTy  1540. 


Den  Eerw.  P.  Jacobus  Coleman  van^t  zelve  Order,  1541. 
Den  Eerw.  Heer  Joachim  ab  Oprode ,    Paftor  van  S. 

Andries  tot  Antwerpen ,  ende  daer  naer  Bijfclwp  van 

Helron  ,   157  i. 
Den  Eerw.  Heer  Joannes  van  Egmont  ,  Plebaen  van 

S.  Pieters-Kerk  tot  Loven,  1581. 
Den  Eerw.  Heer  Jacobus  Claujius ,  i6oa. 
Den  Ecrw.  P.  Francifcus  Doorns  ,  van  'r  Order  <fer 

Fredikheeren,  1607. 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wdlens. 


47 


i)en  Ezrw.  P.  Marias  ^mbrofms  Capcllo ,  van  'r  zelve 

Order,  1627,  daer  naer  Bijfchop  van  yintwerpen. 
Ven   £enp.  Heer  Jacobus    Speeck ,    1640,  daer   naer 

Deken  van  't  Cap'utel  van  S.  Pieters  tot  Loven- 
Den  Eerw.  P-  Gafper  Dinghens ,  van  't  Order  der  Pre- 
dikheer en  ,  1643. 
Den  Eerw.  Heer  Petrus  Overhujïus,  van  d'^bdye  van 

S.  Micfiaèl  tot  ylntwerpen  ,  1645. 
Den  Eerw.  P.  Joannes  Baptifla  f^erjuys,  van'*t  Order 

der  Predikheerea ,  1646. 
Den  Eerw.  Heer  Sebaftianus  Stockmans ,  Prefîdentvan't 

Lyjîe.  der  Sijfchoppen  van  Antwerpen ,  ziden  het 

hunnen  U 

P 

-*•  Hillppus  Nigrius  ofte  tfe  Svcrte ,  gebortig  der  Stad  So- 
l^gn'un  in  Italien  ,  der  beyde  Regten  Doftor  ,  dog  niet  in 
de  univerliteyt  van  Loven  ,  was  eerft  Raeds-heer  in  den 
Groeten  Raede  tot  MdduUn  in 't  jaer  15:0,  daer  naer  ie 
weten  in  \  jaer  1525  Raed  van  den  Raede  van  Staeten  cnde 
van  den  Priveën  Raed  ,•  in't  jaer  1531  word  hy  verkoren  door 
Keyier  Karel  l^.  ,101  Cancelier  van  het  Gulde-vlies-Orden  ; 
is  ook  geweeft  Prooft  van  den  H.  SaLvator  tot  HarUbeke , 
en  van  de  H.  PharaiUis  tot  Gend  ,  Kanonik  der  cathé- 
drale Kerken  van  Luyk  en  Cameryk ,  Arts-diaken  van  Bra- 
band  wegens  het  Büchdom  van  Cameryk  ,  Deken  van  de 
f/.  GuiiuLi  tot  Bruffelytn  van  den  H.  Rumoldus  tot  Mechelen , 
word  door  PhUlpyus  II.  Koning  van  Spagnien  tot  eerften 
Billchop  benoemt  van  Antwerpen  in 't  jaer  15591  dog  hy 
üverleyd  ,  eer  hy  gemeytert  is,  op  4  Januarii  I56i,ende 
word  daerom  onder  de  Biffchoppen  van  Antwerpen  niet 
geteld,  hy  wierd  begraeven  tot  Éruffel  in  S.  Gudula  Kerk 
agter  den  Predik-ftoel.  Dus  den  eerften  Billchop  die  men 
als  dufdanig  teld  ,  is  : 

I     Franajl-us  dt  Campo  ofte  in't  NederduytS  Pan  den  Velde  , 

ook  wel  genaemt  Fr.znofi.us  Sjnnius  ,  om  dat  hy  was  ge- 
boren in  het  dorp  Zon  in  de  Brabandfche  Kempen,  was 
zone  yEgiiHi,  is  Primus  der  univerfiteyt  van  Loven  geweeft, 
niet  in  'c  jaer  1517  ,  gelyk  Valerius  Andréas  zegt  ,  muer 
in 't  jaer  1527,  naer  welk  hy  een  jaer  op  de  Medicynen 
ftudeert,  en  daer  naer  op  de  Gods-geleertheyd  ,  woonende 
aldaer  in  't  Paus  Collegie  ,  word  Paiioor  van  AL-erheek  by 
Everberg  ontrent  Loven ,  daer  naer  Paftoor  van  S.  Jacobs 
binnen  Loven  ,  dan  wederom  Kanonik  in  het  Kapittel  vaii 
S.  Pee'.ers  aldaer  ;  op  23  September  1539  Doöor  in  de 
H.  Gods-geleertheyd  der  univeriïteyd  van  loven  en  ge- 
woonen  ProfelFor  ,  is  Reftor  Magnificus  der  uiùverfueyt 
geweeft  ten  jaere  1543,  mitsgaders  Kanonik  der  Cathédrale 
van  Uirethi,  word  benoemt  tot  eerften  BilTchop  van  ^sHer- 
tog;n-h  'j]lhe,-d\waev  hy  fynen  Intrede  doet  löNovemb.  1563  , 
eynJelyk  word  ten  jaere  1570  tot  eerften  BifiTchop  benoemt 
van  Aniwerpen,  fynen  Intrede  aldaer  doende  op  eerften  Mey 
van 't  zelve  jaer,  en  overleyd  aldaer  29  Junii  1576;  Syn 
Hert  leyt  in  d'Abdye  van  S.  B:rnaerts ,  maer  het  overig 
van  lyn  Lighaem  is  begraeven  in  de  Cathédrale  Kerke  van 
ontwerpen ,  ende  naer  de  dood  van  dezen  Billchop  is  den 
Stoel  ontrent  12  jaeren  onbekleed  gebleven  ter  oorzaeke 
der  inlandfche  troubelen  en  beroerten.  Dezen  heeft  tegen- 
woordig geweeft  in  de  by-een-komfte  tot  IVoerms ,  aldaer 
difputerende  tegen  M.ircinus  Luiher  over  de  verfchiilende 
Püinuen  der  Religie. 


Paus  Collegie  tot  Loven,   16^6. 
Den  Eerw.  P.  Petrus  Clenaerts,  Augujlyn,  l585. 
Den  Eerw.  P.  Ger ardus  Melyn  ,  Augujtyn,  1689. 
Den  Eerw.  P.  uJlbertus  fgnatius  Sweerts,  yïugujiyny 

1713- 
Den  Eerïf.  P.  Antonius  RoUiers ,  Auguftyn,   1721. 
Den  Eerw.  Heer  Jacobus  Thomas  Jofephus   JVcUens , 

175Ö  ,  daer  naer  Bijfchop  van  Antwerpen. 
Den  Eerw.  Heer  Jofephus  F.  E.  ïVerbrouck  ,   1782  » 

Prefident  van  't  Koninglyk  Seminarie ,  in  het  Kloof- 

ter  der  gcwezene  Jefuiten  tot  Loven, 

opregten  van  het  zehe  Bifdom  in 't  jaer    iIjS  ,  met 
vens  -  loop. 

II.  Lavinus  Torrentius  ,  in  onze  Tael  genaemt  Van  der 
Beken,  geboren  tot  Gend  %  .Mey  1525.  Naer  fyne  kleyne 
Scholen  gehoort  te  hebben  ,  doet  tot  loven  fyn  Pnilolb- 
phie  ;  dezen  is  eenen  der  ftudenten  geweeft  die  de  Stad 
loven  heeft  helpen  verdedigen  en  den  V^yand  verjaegen , 
onder  het  beleyd  van  Menen  van  Roffem  in  de  jaeren  1542 
en  1547  ,  hy  word  daer  naer  in  de  zelve  univerfiteyt  Li- 
centiaet  in  beyde  de  Regten  ;  word  Kanonik  van  Luyk 
en  Vicaris-generael ,  mitfgaders  Arts-diaken  van  BrabanJ 
in  het  zelve  Bifchdom  ;  Word  naer  doodc  van  den  voor- 
genoemden Biffchop  Francifius  Sonnius  ,  benoemt  tot  Bif- 
fchop  van  Antwerpen  in't  jaer  1576  ,  dog  om  de  Nederlan- 
fche  beroerten  ,  gaet  maer  naer  fyn  Bifchdom  in't  jaer  1587, 
zynde  in  dat  jaer  gemeytert  op  10  September.  Den  twee- 
den  ArtS-BilTchop    van    Mechelen  ,    Joiinnes     Hauchin  ,    tot 

Mechelen  overleden  zynde  op  5  Januarii  1589,  word  Tor- 
rentius tot  dit  Arts-Bifchdom  benoemt ,  dog  aleer  de  Pau- 
zelyke  Goedkeuring  was  gekomen,  fterft  totBruffeli^  April 
'595 1  liy  liS"^  begraeven  in  de  Cathédrale  van  Antwerpen. 
onder  een  marmere  tombe  ten  weften  van  den  choor. 

'Dezen  man  liet  by  fyn  teftament  geheel  fyn  fchoon  Bi- 
bliotheke ,  weerd  300CO  guldens  aen  het  Collegie  der  Pa- 
ters Jeluiten  der  Stad  Z,oi£/2,aen  welke  hy  zoo  veel  wel- 
daeden  heeft  gedaen ,  dat  hy  met  regt  den  Fondateur  van 
dat  Collegie  mogt  genoemt  worden,  jae  wel  zoo  verre  was 
hy  hun  genegen ,  dat  hy  van  dit  zelve  Collegie  der  Jefui- 
ten van  Loven  onder  het  bellier  der  zelve,  een  vyfde 
Pccdagogie  voor  Pnilofophen  wilde  opregten  in 't  jaer  1.594. 

III.  Guilielmus  de  Berghes ,  uyt  de  oude  en  Doorlugtigfte 
Brabandfche  Familie  der  Barons  van  Grimberge.  Was  het 
derde  van  17  kinderen  van  den  Hoog-Edelsn  Heere  ftr- 
r'icus  de  Glynies  ,  Baron  van  Berges  ,  Grimberges  &C  ende 
van  vrouwe  Anna  Sterk,  Vrouwe  van  Bucquoy,  Wyneghem  , 
Stabroek  ,  Lichtart  &c  van  dewelke  hy  wierd  geboren  in 't 
jaer  155t.  Hy  heeft  fyn  jonge  jaeren  in  verfcheyde  Lni- 
verliteyten  ,  als  onder  andere  tot  Loven  ,  overgcbriigt,  word 
der  beyde  Regten  Doftor  in  de  Univerliteyt  van  Ruomen. 
Word  Kanonik  der  Cathédrale  van  Luyk  ,  ende  Deken  der 
zelve  Kerke  in 't  jaer  15^4;  Op  29  >ieert  1598  word  hy 
Biifchop  van  Antwerpen  Gemeytert ,  waer  naer ,  te  weten 
in't  jaer  1601  ,  hy  over-gaet  tot  het  Arts-Bifchdom  van 
C.'OTifryi ,  alwaer  hy  uyt  den  wereld  fcheyde  in't  jaer  1609 
den   25  April. 

IV.  Joannes  Z,em/>t' ,  gcbortig  Van  Brujjel,  zont  Humberti 
ende  van  Maria  Cuelens  ,  is  geboren  den  6  Januarii  1560; 
Hoort  fyne  Philofophie  tot  Loven  ia  de  Pcedagosie  het  Csf- 


48 


Jlgemeyne  Feriamellnge  der  Waken 


tium,  do3  zonder  die  te  ejTidi^en  gaet  ds  zelve  voltrek- 
ken tot  Dou.iy  ,  ahvaer  hy  in  't  jaer  1579  den  tweeden  word 
uytgeroepen  ,  word  aldaer  Licentiaet  in  de  H.  Godlieyd  2 
Augulti  15ÖÖ  ;  Word  Pai'.oor  der  Kerke  van  den  H.  Jucobus 
op  "coudenbcrg  tot  Bru^'d  .  Ivanoaik  der  CoUcgiuie  Kerke 
-van  de //.  üu</i//j  aldaer  28  Ausjulti  159:!  ,  vvord  Jiillcliop 
van  Aniwcrpen  benoemd  in  de  maend  Julji  1632,  word 
als  dufdanig  gewyd  in  de  Cathédrale  van  Amwerpcn  30  Mey 
1604,  word  tot  Bruffel  van  een  fchieiyke  dood  overval- 
len 12  Januarii  161 1  ,  is  naer  Antwerpen,  overgevoerd  en 
sldacf  in  den  choor  der  Cathédrale  begrueven  ten  welicn  , 
onder  een  marmere  tombe.  Dezen  man  heeft  in  fyn  leven 
het  BilTchoppclyk  Seminarie  van  Antwerpen  begonll ,  ea 
in  de  univerliteyt  van  Dou.iy  zes  borzen  gefondeerc ,  te  we- 
ten dry  voor  l-hiloiophie  en  dry  voor  Theologie. 

V.  Joannes  y^nM.iidere  ofte  Milderus  ZOn&Zegeri  ende  van 
JLlifibeth  fr.ilravcns  ,  was  gcborcn  tOt.Ç.  Peecers-Leeuu'  boveü 

Bruffel  li  AuguiU  1563,  hoort  lyn  Philolbphie  toti>oa.y, 
«n  word'Protcdbr  der  Philofophie  in  de  Pœdagogie  hec 
M'ild- verken  tot  Loyen  in  't  jaer  158Ó,  Doftor  in  de  H  God- 
heyd  der  zelve  univerliteyt  31  Auguili  1594  ;  Ten  jaere  1596 
op  I  Augufti  word  Koninglyken  Profeiibr ,  en  te  funien 
Kanonik  der  eerfte  l'ondatie  in  't  Kapittel  van  S  Peetcrs 
cld-ier  ,•  Twee  jaeren  duer  naer  word  Prelident  van  het 
Koningi  CoUegie  binnen  meergemelde  Stad  Loven  ,  waer 
van  hj^  word  in  bezit  geRelt  7  Augufti  1598,  Rcdor  Mag- 
iiificus'  in't  jaer  1602,  eyndelyk  ten  jaere  1611  word  BilFchop 
van  Antwerpen  benoemt,  zyude  in  fyn  Cathédrale  Kerke 
Ocmeytert  7  Augufti  van  \  zelve  jaer  ,  overleyd  tot  Am- 
iverpen  21  Oftober  1633  in  den  ouderdom  van  70  laeren, 
is  in  den  ehoor  i'yn'er  Cathédrale  begraeven  Hy  heeft  by 
fyn  teftament  tot  Loven  een  CoUegie  geftigt,  fyncn  nuera 
voerende  van   M.ildirl-Collegie. 

■     \T.  O  ifp'ir  Ncmius  ,   gebortig    van  i'  Ihrtogen-bnjfch:  ,  IS 

eerlt  Palloor  gewecit  van  Merw'ick  in  Vlaenderen  ,  daer  naer 
te  weten  in  't  jaer  1613  ProfefFor  der  Theologie  in  de  uni- 
verftteyt  van  Douay  ,  en  Prelident  van  het  Koninglyk  Se- 
minarie aldaer,  daer  naer  in  de  zelve  univerliteyt  Doftor 
in  de  H.  Godheyd  en  Kanonik  der  Collegiale  Kerke  van 
«len  H.  Petrus  in  de  zelve  Stad,  word  tot  den  Stoel  van 

ytntwerpen  bcnocmC   23    Mey    1634  ,  en   tot  Antverpen   Ge- 

nieytert  22  Julii  1635  ;  Ten  jaere  1652  veriaet  hy  het  Bifch- 
dom  van  Antwerpen,  zynde  verkoren  tot  het  Arts-Bifchdom 
van  C-meryi,  alwacr  hy  overleyd   den  22  November  van 
het  jaer  1 067,  en  ligt  aldaçr  in  de  MetiopoUtane  begraven. 
VU.  Mitrtus  Ambrofius  Capella,  Edel  van  geborte ,  zonc 
van  Franafius  Capello  ,  Edelman  van  Cafali  in  Italien,  ende 
van  AUriadt  Boxhorn  ,  Vrouwe  van  Eyck  ;  Was  gebortig 
van  Antwerpen  ;  In  den  ouderdom  van   17  jaeren'  begeeft 
zig  in  het  Orden  der  Predik-heeren  tot  An. werpen  ,v,'ord 
jiaer  Spagnien  gezoiiden  om  fyn  theologie  te  leeren.komt 
weder  in  Neder-land  ,  word  Profeiibr  der  Philofophie  der 
Predik-hvcrçn  van  Douejy  en  Loven,  Regent  der  Theologie, 
en  op  14  Januarii  1627  Doûor  der  Theologie  binnen  de 
univerliteyt   Loven,  is'gevveeft   Prior  der  Conventen  van 
lUeiïrLht  ,    Bruffel   eii    A'itwerpen  ,    Provineiael    vanhet 
ti.  Land ,  Coramilfaris-gcnerael  der  Nederlanden  &c.  Eyn- 
delyk in't  jaer   1647   Biftchop    van   Ypre  benoemt,  macr 
tUe'Stad  door  de  Franfche  Troupen  ingenomen  zynde,  en  om 
de  zwaere  Oorlogen  ,  is  als  dufdanig  niet  Gcmcytert ,  dog 
door  het  bevoorderen  van  den  voorgacnden  I>ilichop,_word 
hy  tot  'tBifehdom  van  Antwerpen  verheven,  ende  is  in  lyn 
vaderlundlehe  Stad  en  Cathédrale  gemeytert  13  September 
J6g4,  hy  vvçrleyd  lot  Antwerpen  4  Oftpber  1576,  roepende 


voor  fynen  univerfelen  Erfgenaam  den  Armen  der  Stad  .,ƒ«<- 
werpen.    Hy  is  begraeven  in  den  chojr  f}  n'er  Cathédrale. 

Wil.   Aubertus  van    den    Eeede  ,    Zone    Ludovici  ende  van 

El/Jubei/i  Ie  M:re,av^te  van  den  hier  voorgenoemden  vierden 
Bilfehop  van  Antwerpen ,  is  geboren  tot  Bruffl  int  jaer  1 003 , 
der  beyde  licgten  Licientiaet ,  vaa  Kanbnik  ,  Seholafter, 
Trefoner  ,  Pénitencier ,  Boek  -  keurder ,  Arts-  diaken  der 
Cathédrale  Kerke  van  Antwerpen,  en  Vicaris-gcnerael  ten 
tydevan't  opeuftaende  Bifehdom  ,  word  als  Bilichop  van 
An  werpen  ge.>y,l  tot  Bruffel  den  31  O^ober  1677  ,  dog  nog 
geen  jaer  in  Weerdigheyd  gefteld  zynde,  overleyd  van  vie 
Pefte  tot  Antwerpen  o  Novembçr  1078  ,  ende  js  aldaer  be- 
graeven in  de  choor  der  Cathédrale. 

IX.  Den  \î^àcWa  Weert  Jo.mnes  Ferdinandus  de  Seuafiem, 
gebortig  van  Bruffel ,  zone  Joannis  ende  van  Maria  Geerts  , 
word  der  beyde  Regten  Licentiaet  in  de  univerliteyt  van 
Ljven  ,  Kanonik  en  Fabriek-raeefter  der  Collegiale  Kerke 
van  de  ƒƒ  GuduU  tot  ii.-a^W,  Choor-deken  der  zelve  van 
26  Meert  1663,  eyndelyk  J3ilTchop  van  Antwerpen  \a\ 
jaer  1G79  ,  zyude  als  duldanig  gemeytert  tot  Bruffel  12  No- 
vember van':  zelve  jaer.  Hy  eyndigt  fyn  levens-draed  tot 
Antwerpen  19  mey  1699  ,  en  is  begraeven  in  den  chooi: 
der  Cathédrale   onder  eenen  marmeren  zark 

X.  Regin.ildus  Coo/s  ,  gebortig  van  Antwerpen  ,  is  cerft 
geweeft  Advocact  van  den  Souvcrynen  Raede  van  Brabant , 
en  ftaende  op  het  punt  van  trouwen  ,  begeeft  zig  in  het 
Predik-heeren  Orden  tot  Bruffel , -dlwacr  hy  fyn  dryvou- 
vüudige  belofte  uytfpreek:  ;  Wod  Regent  der  Studiën  , 
Prior  van  vencheyde  Conventen,  Bigt-vader  en  Predikant , 
waer  naer  hy  BiiFchop  word  gemeytert  van  Ruremonde. 
17  Januarii  1Ó77  ,  en  naer  dien  Stoel  ten  tyde  van  24 
jaeren  te  hebben  bekleed ,  word  benoemt  tot  het  Bifeh- 
dom van  Antwerpen  in't  jaer  1700,  hy  geeft  fynen  geeft 
tot  Antwerpen  op  2  December  1706,  in  den  ouderdom  van 
ontrent  90  jaeren, 

XI.  Petrus  Jofephus  de  Francken  fier  Storpff ,  geboren  tOt 
Bonn  21  meert  1667,  uyt  een  zeer  oude  en  Doorluchtige 
Tamilie,  zone  Andreœ  Intimen  Raed  van  den  Keur-vorft 
van  Keulen  ,  ende  van  Çath.ir'ma  Buff-hman ,  i.'utA  ten  jae- 
re 1693  der  beyde  Regten  Dodor  in  de  univerfiteyt  van 
Memi  ;  Naer  te  hebben  geweeft  in  verfcheyde  bedienin- 
gen ,  als  Kanonik-Trefoncier  der  Metropolitane  van  Keulen  , 
Prelident  van  het  S\;minarie  van  S.  Laureys  tot  Roomen  &c- 
word  door  Key^er  Karel  P'l, ,  benoemt  tot  het  Bifehdom 
van  An:v.'erpen  in  't  jaer  171 1  ,  den  Stoel  hebbende  ten  tyde 
van  vyfjaeren  ledig  geftae"n,en  word  als  dufdanig  tot  Keulen. 
gewyd  25  Üdtober  van  het  zelve  jaer,  doende  fynen  In- 
trede tot  Antwerpen  14  December  daer  naer  Syn  levens- 
loop word  onderbroken  tot  Antwerpen  19  Oflober  1727, 
is  in  de  Cathédrale  begraeven. 

XII.   C.irolus  d'EJpiHofi,  gebortig   van   Dcndermonde,Çya 

Vader  zynde  Gouverneur  van  het  Kafteel  aldaer ,  is  ge- 
horen  27  December  1.58  ;  in  fyne  jonge  jaeren  hebbende 
een  Kanonikdye  van  5  Gudula'toi  Bruffel,  begeeft  zig  in 
het  Orden  der  Paters  Capucinen  ,  word  BiUchop  Sutira- 
gLien  in  pariihus  ,  onder  den  tytel  van  Trical  29  Novem- 
ber 17:3,  eyndelyk  BiUchop  van  Antwerpen  ten  jaere  1728, 
fterft3i  Julii  1742,  is  begr.ieven  op  het  kerk-hof  der  Ca- 
thédrale van  Apjr.\'.rpen  voor  het   groot  Kruys. 

Dezen  godvrugtigen  en  ootmoedigen  man  heeft  by  fyn 
teftament  alle  lyk-oratien  en  dood-brieven  verboden  ;  Üp 
f},  n  graf  ligt  een  zark-fteen  ,  welkers  woorden  door  hem 
zelfs  zyn  gemutkt,  gelyk  ook  fynen  gedenk-brief,  die  is 
dezen  ; 

„Op 


ST^ID   ^NTAV^ER.PEN. 


Inlichting 


In  de  j^erjislers  vun  den  burgerlijken  stand  bevindt  zich  hel  volgende  • 

CO.  £  ^.  .. 


-Î   'X»-T  o-»^ 


/    .     ^îlcLitaU^^tti^y    0<X-^  J, 


eyx^*^  €J-V 


t 


-'.r^-tty 


^ycj^im 


i  il  1 


föifft 


V^i^Z^ 


STA.D   ANT^VEIR^PEN. 


Inlichting 


In  de  recfislers  van  den  burgerlijken  sland  bevind!  zich  het  voUjende  : 

&.  '€.  V.  zJD' 


/  ^  t^-'    CiJky .      C<i  tixtX  /y  -t-K.^  '^(Ayt^^  h'Z  tL  ^4i  J'O  . 


. 


ST^D   A.NT^VEIIPBN. 


Inlichting 


In  ((e  remisiers  van  den  burgeriijken  sland  bevindt  zich  het  volgende 

CO.  i\  v^  z.;:) 


^. 


/; 


^>_iL^ 


C^ 


van  fym  Hoogweerdlgheyd  J,  T.  J.  Wellens, 


M  Op  den  3t  Az%  der  maend  Juüi  1742  ,  is  overleden 
M  Fr.  enrôlas,  in  fyn  leven  Bilicliop  van  Antwerpen  H^ek 
r>  hy  wel  gedaen  ,  hy  zal  wei  liebben  ;  Heet'c  hy  liwaelyk 
»  gedaen ,  hy  zai  dan  door  Gods  re^tveerdiy;  en  eeuwig 
»  uenbiddclyk  oordeel,  ook  daer  voorde  llralie  draegen; 
»  hid  voor  hem ,  op  dat  hy  mag  ruilen  in  den  ecuwjgen 
1»  vrede  i> 

XIII.  Guilidlmus  Philippus  uyt  de  Mark-graveu  dt  Htr- 
\dlcs,  geboren  tot  Nyvdz\  Januarii  161^4,  zone  des  door- 

iugtiglten  Heer  Toannes    B.tptifia    Haron     de    H^rielUs    Ki- 

piteyn  van  de  Ruytery  ten  dienlte  van  den  Koning  van 
Si>agnien  Karel  II. ,  ende  van  Vrouwe  Maria  Annn  Cou- 
wenhove.  Word  aenveerd  in  het  Adel  Abdye  van  deH.  Git- 
trudis  binnen  Loyen ,  van  het  Orden  van  tten  //.  Augujimus 
in  't  jacr  1700  ;  Word  Priefter  gewyd  in  \  jaer  1707  ;  word 
Piior  in  "t  jaer  1717.    Naer  doode   van  den  Eerw.  Heere 

Ahxattikr  Carolus   Baron   de  BtdUru  ,  word   de   Her^e/les  tot 

Prelact  der  zelve  Abtiye  benoemt ,  en  als  dufdanig  in  bezit 
geftelt  31  Dece.Tiher  1721  ;  Op  3  November  1730  word 
verkoren  Conlervateur  der  Privilegiën  der  Univerlueyt  van 
Lofcn  ,  cyndelyk  word  door  haere  Majelleyt  benoemt  tot 
Biilchop  van  Antwerpen  by  brieven  van  2  November  1742  , 
word  daer  van  in  bezit  gellek  6  mey  ;  Tot  MeJieUn  ge- 
nieytert  19  dito  ,  en  t'oet  iynen  Intrede  tot  Antwerpen 
.25  Junii  alle  van  het  jaer  1743»  overleyd  tot  An. werpen. 
2  November  1744, en  is  begraeven  in  de  Cathédrale  aldaer. 

XIV.  Den  doorlugtigllen  Heere  Jofephus  Anfelmus  Fran- 

c'ifcus   van   fyerbrouck  y  geboren  tOt    Y  pre    10   Oöober  1692, 

zone  Judoci  Penfionaris  van  Ypret&\u\s  van  Vrouwe  Co«- 

Jlanria    Adriaenjj'en   ;    Hoort   fyne    Philofophie   tot   Douny , 

alwaer  hy  den  Tweeden  word  uytgeroepen,  en  word  al- 

'  daer  ook  Licentiaet  zoo  in  de  Godheyd  als  in  beyde  de 

Regten  ;  Priefter  gewyd,  word  Canonik  der  Cathédrale  van 

Ypre  ,  daer  naer  Kanonik-j^raduéel ,  Treibrier  ,  Scholailcr  , 

Cantor  ,  Examinateur-iynodael  ;  15  OQober  1742    word  hy 

benoemt  tot  Biilchop  van  Rurcmcnde ,  en  als  dufdanig  tot 

Ypre  gemeytert  29  September  1743  ,  word    eyndelyk  be- 

voordcrt  tot  het  Bifcfidom  van  Antwerpen ,  daer  van  bezit 

nemende  12  meert  ea  fynen  Intrede  doende  12  mey  beyde 

.  van  het  jaer  1745,  hy  vcrlaet  Ichielyk  de  wereld  door  eene 

geraektheyd  24  December  1747.  Is  by  fyne  voorzaeten  ter 

aerde  beitelt. 

Naer  dedélfs  dood  word  'tot  dit  Bifchdom  van  Antwerpen 
door  de  Keyzerinne  benoemt  fyne  Hoogweerdigheyd  Joan~ 
.  nes  Aittonius  de  Roblano  ,  elfften  Biilchop  van  Ruremonde  , 
dog  dezen  Heer  bedankt  zig  daer  over  in  alle  ootmoed , 
en  den  Koning  van  Vrankryk  Meelter  zynde  van  Ant- 
werpen ,  benoemde  daer  toe  in  de  maend  Februarii  1748 
Plaixardus  di  Raigecoun ,  dog  deze  benoeming  heeft  haer 
uytwerk  niet  gehad  ,  dus  zal  men  vervolgen  met 

XV.  Dominicus  de  Gt/n/i ,gebortig  van  Erkkns'w  Gelder- 
land ,  begeeit  zig  in  het  Orden  der  Predik-heeren,  word 
DoOor  der  II.  Godheyd  in  de  Univerliteyt  van  Keulen  , 
bewaeider  der  Bibliotlieke  van  Cafana  tot  Roomen.  Kerft 
befchikt  zynde  tot  den  Biflchoppelyken  Stoer  van  Rure- 
monde ,  word  Biilchop  van  Antwerpen  verklaert ,  en  als 
dufdanig  tot  Roomen  gewyd  i  mey  1 749, hy  overleyd  tot 


49 

An.  werpen  5  Julii  1758  ,  is  als  fyne  voorzaeten  in  fyne  Ca- 
thédrale begraeven ,   zynde  dezen   den   3den   gewecft    uyt 
het  Orden  der  Predik  hceren ,  welke  den  Stoel  van  Ant- 
werpen hebben  bekleed. 
XVI.  Den  uytmuntenden ,  Edelen  en  Floogweerden  Heere 

Henricus   Gabriel  van    Gameren  ,  gebortig  van    Savenihem  by 
Bruffcl  3Ö    mey    1 700  ,   zone   Jacobi    Ferdinandi  ,  Comet  teo 

dienfte  van  lyue  IVlajefteyt  ende  van  Vrouwe  Anna  Lucreti^ 
Corhum  ,  is  Primus  der  Philofophie  in  de  univerliteyt  van 
Loven  in  't  jaer   1719,  in  de  Pœdagogie  het  Cailrum  ;  Woril 
aldaer  Onder-Regent ,  en  ten  jaere  1723  Profeffor  der    Phi- 
lofophie ,  Prieiler  in 't  jaer   1724,  Licentiaet  der  H.  God- 
heyd,- Op   19  Augufti    1732  Doûur  in  de  zelve  H.  We- 
tenfchap  ,  ten  welken  jaere  hy  is  geweell  lieftor  Magoi- 
ficus  ,  alle  in  de  unverliteyt  van  Loven ,  het  volgende  jaet 
Doftor-Regent ,  Proteliur  ,    Kanonik    der  tweede  en  daer 
naer  der  eerfte  Fouilatie  in  het  Kapittel  van  S.  Peetert  aldaer 
Kanonik  der  Cathédrale  van  Brugge  ;   Ten  jaere  1731  Prefi- 
dent  in  het  Savoye  Collegie  binnen  ^ar^n  ,  ten  jaere  1757 
Prelident  in  het  groot  Collegie ,  ten  jaere  1758  word  Bif- 
Ichop  van  Antwerpen  verkluert ,  wordende  als  dufdanig  tot 
Ypre  gemeytert  9  September  1759,  doet  fynen  Intrede  tot 
Antwerpen  8  Oftober  daer  naer, en  overleyd  aldaer  26  Ja- 
nuarii 1775.    Hy  is  begraeven  in  den  Billchoppelyken  graf- 
kelder voor  den  hoogen  Autaer  der  Cathe(irale. 

XVII.  Den  uytmuntenden  Edelen  en  Hoogweerden  Heere 
Jacobus  Thomas  Jofephus  Wellens  ,  geboren  tOt  Antwerpen 
3 September  1726,  zone  den  Edelen  Heere  Jacobus  Theodo- 
rus  ende  van  Ifabella  van  Pruyffen  ;  hy  hoort  fyne  vier 
eerfte  fcholen  by  de  Paters  Auguftynen  tot  Antwerpen  , 
fynen  Poëlis  onder  het  beftier  der  Paters  Jefuiten  tot 
Bergen  in  Henegauw ,  fynen  Dialeftica  in  het  Nieuw- 
coliegie  tot  Loven  en  fyne  Philofophie  in  de  Psedagogie 
den  Valk  ,  alwaer  hy  Den  Eerften  word  uytgeroepen  op 
14  Nov.  1745  ;  Word  Kanonik  van  S.  Jacobs  tot  Ant- 
werpen ,  18  Mey  1751  Profeflbr  der  Philofophie  in  dea 
Valk  tot  Lot'£« ,  Op  eenen  ende  i.\c\v  zelven  dag  zynde  31 
Julii  1752  ,  word  Licenciaet  in  de  H  Godheyd  en  in 
beyde  de  Regten  binnen  de  zelve  Univerliteyt  -Op  n 
Julii  i  754  Prelident  van  S.  Anna-coUegie  ;  Op  3  Auguf- 
ti  175Ó  word  Doftor  der  H.  Gods-geleertheyd  ;  'l'en 
jaere  tjC^  word  Prelident  van  het  Hollands-coUegié  , 
Profeflbr  Ordinarius,  Kanonik  der  tweede  Fondatie  in 
het  Kapittel  van  S.  Peeters  ,  Doûôr-Regent  der  H  God- 
heyd ,  verfcheyde  mael  Reftor  Magnificus  alles  in  de  meer- 
gemelde Univerliteyt  Loven  ;  Word  benoemt  tot  het  Bifch- 
dom van  Antwerpen  ten  jaere  1776,  door  fyne  H  goet- 
gekeurt  is  Julii ,  by  procuratie  in  belit  geftek  14  Au- 
gufti,als  dufdanig  tot  Mechelen  gemytert  8  September, 
ende  iynen  intrede  tot  Antwerpen  doende  daegd  daer  nae- 
allc  van  dit  jaer  /776  ;  hy  ilerft  in  het  58  jaer  fyns  ou 
derdoms  en  het  8  van  fyn  BifTchoppelyke  Weerdigheyd 
den  jo  January  f^8.f  ,  ende  Hy  is  begraeveu  in  den 
Biflchoppelyken  Graf-kelder  voor  den  hoogen  Autaer  der 
Cathédrale,  voor  algemeynen  erf-geuaem  benoemt  heb- 
bende den  Armen  dezer  Stad, 


^m^^ 


%. 


5° 
VASTEN-BVLLE  VOOR  HET  JAER  MDCCLXXVII. 

Jacobus     THOMAS     JosBPHus     WELLENS,    byde    gratie  Gods , 
en  des  Heyligen  Apoftolyken  Stoel  van  Roomen  Biflchop  van  Antwerpen  &c. 

uilli  die.  deze  zullen  zien  Zaligheyd  in  dm  Heere. 

T 

JL  Erwylen  den  tyd  begint  te  naederen ,  op  den  welken  de  Geloovige  gewoon  zyn  volgens  het  gebod 
-  van  de  H.  Kerke  ,  eenen  Veertigdagfchen  Vaften  t'  onderhouden ,  om  door  die  verfkervinge  hunne  zonden 
te  boeten  ,  en  zig  weerdiglyk  tot  den  Paefch-tyd  te  bereyden ,  zoo  agten  VV y ,  Lieve  Broeders ,  Onze 
Herderlyke  Pligt  te  wezen  van  U-Lieden  met  eene  korte  aenfpraeke  op-te-wekken  om  deze  dagen  van  ver- 
'/oeninge  en  zaligheyd  wel  te  gebruyken ,  en  daer  uyt  te  trekken  alle  de  vrugten ,  de  welke  onze  Moe- 
der deH.  Kerke  door  deze  iuftellinge  aen  haere  Kinderen  wilt  bezorgen. 

^  'T  is  niet  te  verwonderen ,  dat  dufdanigen  Vaften  haetelyk  is  en  zwaer  valt  aen  vleefchelyke  menfchen  , 
die  in  de  aerdfche  kiften  verfmoort  liggen  ,  en  geen  andere  genugten  als  die  van  de  zinnen  kennen  ,  wel- 
kers begeertens  zy  in  alles  naer-jaegen ,  zeggende  tot  malkanderen  met  de  dwaeze  van  het  Boek  der  Wys- 
heyd  ,  (^Sap.  2.)  Laet  ons  geniet  maeken  van  dz  tegen  it' oor  digi  goederen.  Laet  ons  de  fchepfckn  gebruyken.. 
eer  dat  den  bloemigen  tyd  ons  ontfnappe...  Laet  ons  overal  teekenen  -van  vreugden  laeten  :  want  dit  is  ons  deel 
en  dit  is  ons  lot.  Zoo  peyzen  en  fpreken  die  dwael-geeften ,(  voegt 'er  het  H.  Schrift  by  )  om  diefmlle  dat 
fy  Gods  verholentheden  niet  en  kennen  ,  en  dat  fy  op  den  loon  van  de  rechtveerdighzyd  noyt  hun  hopegejlelt  hebben. 
Wat  vreugt  zoude  het  zyn  voor  Ons  Vaderlyk  Hert,  Alderliefite,  waer  het  zaèken  dat  Wy  U  koften 
aenkondigen ,  dat 'er  onder  Onze  Schaepkudde  geene  van  die  dwaeze  gevonden  worden  !  Maer ,  helas,  't  is 
Terre  van  daer;  want  Wy  moeten  bekennen  tot  ons  leedwezen,  dat  het  getal  van  diergelyke  dagelykx 
aengroeyt,en  dat  de  goddelooze  ,  die  ten  tyde  van  onze  voorouders  hunne  lafteringen  tegens  Godt  en  tegens 
fvne  Kerke  maer  in  lioeken  en  kanten  dierven  uytbraeken,  nu  maer  al  te  veel  met  het  hooft  in  de  logt 
gaen  en  zig  in  het  openbaer  langs  alle  kanten  vertoonen. 

De  reden,  waer  uyt  dit  voortfpruyt,  is  ligtelyk  te  begrypen  als  men  agt  neemt  op  den  iever  en  drift, 
xnet  de  welke  men  hedendags  werkt  om  den  zwier  van  de  wereld  altyd  hooger  te  doen  opklimmen,  en 
de  vermaekelykheden,  die  de  zinnen  ftreelen ,  te  vermenigvuldigen?  zoo  dat  by  vele  het  grootften  deel 
van  hun  leven  word  overgebragt  in  de  ydele  genoegten,  waer  van  d' eend' ander  gedurig  opvolgt,  en 
dufdanige  menfchen,  gedompclt  liggende  in  de  aerdfche  welluften , hebben  quaelyk  eenen  oogenbhk  tyd 
over,  om  eens  te  treden  in  liet  binnenften  van  hun  bert,  en  daer  in  de  ftilte  t'  overleggen  de  zaeken  die 
de  Zaligheyd  van  hunne  ziele  aengaen.  Ja,  dien  geeft  van  de  wereld,  den  welken  zig  over  het  Chriftendom 
altyd  breeder  en  breeder  itytfpreyt,  die  word  heden  tot  aen  de  kinderen  toe  van  hunne  jonge  jaeren  af 
ingeblaezen;  en  terwylen  dezen  geeft  tegenftrydig  is  aen  dien  van  Godt,  daerom  ziet  men  ook  oogblykelyk 
verdwynen  die  eenvoudige  oodmocdigheyd  en  die  verftorvendheyd  van  de  zinnen,  de  welke  Chriftus  ons 
aenpredikt  in  het  Evangelie,  en  die  als  den  grond-fteen  zyn  en  de  ziele  van  een  Chriftclyk  Leven. 
Het  moet  U  dan  niet  vremd  voorkoomen,  Alderlieffte,  is  het  zaeke  dat  gy  menigvuldige  knorringe  hoort 
tegens  dien  langduerigen  Vaften,  den  welken  de  H.  Kerke  U  gaet  oplegf/en,  en  dat  gy  die  verftervinge 
hoort  mifagten.  Ja,  miflchien  dit  gebod  van  veele  zult  opentlyk  zien  beipotten,  of  ten  minften  de  ftren- 
gigheyd  van  het  zelven ,  onder  het  voorwendzel  van  veele  valfche  uytvlugten ,  zult  zien  vera^^ten  en  very- 
delen.  Ach  beweent  die  blindbeyd  van  uw  Broeders  die  zig  laeten  door  de  aerdfche  driften  vervoeren,  en 
ftiert  uw  vuerige  gebeden  tot  den  Ileere ,  op  dat  hy  zoude  hunne  oogen  openen  ,  en  hun  verfteent  hert 
tot  zig  keeren  :  Gy  Lieden  ondertaflchen  ,  om  niet  verergert  te  worden  door  hun  voorbeeld ,  verdobbelt 
uwen  iver,  wapent  U  met  den  fchild  van  het  Geloof  tegens  dusdanige  aenftooten  ;  weeft  indagtig  de  lefl'en 
die  den  II.  Geeft  U  geeft  door  den  mond  van  den  Apoftel  Paulus,  (Coloff  3.)  dat  gy  moet  uwen  fmaek 
xoekcn  in  de  dingen  van  hier  boven,  en  niet  in  het  gene  op  de  aerde  is.  Dat  gy  moet  de  leden  vnn  uw  aerdfch 
lichaem  verjleryen.  (  Rom.  13  }  Dat  gy  niet  en  moogt  voldoende  begeerlykheden  van  uw  vleefch;en  dat  alle 
dit-,  welke  aen  Clirijlus  toebehooren  hun  vleefch  gekruyjl  hebben  met  alle  zy  ne  fouten  en  quaede  lujlen.  (  Gal.  5.  ) 

Begint  dan , Ueye  Broeders,  met  U  eygen  zelven  te  verloochenen ,  en   in  uw  hert  te  ontfteken  diea 


Algemeym  Veriameünge  der  Werken  ùc,  5i 

H.  haet  tegena  uw  zondig  vleefch,  gelyk  Chriftus  van  U  verzoekt, is  het  zaeke  dat  gy  wilt  onder  zyne 
leerlingen  gerekent  worden.  Dat  vleefcli ,  aen  het  welk  gy  tot  nu  toe  zoo  veel  hebt  toegegeven,  ie  eenen 
vyand ,  die  gy  draegd  in  uwen  boezem,  en  die  gy  niet  en  zult  overmeefteren  ten  zy  dat  gy  den  zelven 
uythongert.  Ontrekt  hem  het  voedzel,  en  hy  zal  zyne  ingeboorne  trotsheyd  en  dertelheyd  moeten  afleggen, 
en  zi'^  buygen  onder  den  geeft  aen  wie  hy  moet  onderdaening  zyn.  Vafi:,  en  gy  zult  uw  vleefch  verflappeit 
en  temmen  ;  gy  zult  het  zelven  kallydcn  over  zyne  voorgaende  ongeregckheden  ,  en  aldus  de  ftraflen  ontgaen 
die  gy  anderzints  hier  naerraaels  zoud  moeten  boeten  :  en  nae  dat  gy  over  uwen  vyand  op  deze  wyze  zult 
hebben  ge/.egenpraeld  ,  dan  zult  gy  die  vryheyd  van  de  Kinderen  Gods  genieten,  dan  zullen  uw  aerdfche 
luften  verrtorven  worden,  dan  zal  uw  hert,  het  welk  inden  Hemel  woonen  moet ,  zig  gemakkelyk  kon- 
ren  om  hooghftieren,  en  in  plaetfe  dat  gy  nu  U  zelven  verzaed  met  de  ajuynen  van  Egypten,  zult  gy 
fmaek  krygen  in  het  Ilemelfch  Manna  en  door  het  zelven  gevoed  worden. 

Het  vallen  en  de  verftervinge  van  de  zinnen  hebben  altyd  de  wapenen  geweeft,  die  de  Dienaeren  Gods 
geljjuykt  hebben  om  zig  flerk  te  maeken  tegens  de  bekotinge ,  en  de  hulpe  van  den  Alderhoogften  iu  alle 
voorvallen  af^te  fmeeken.  Om  dit  te  beveftign  zoude  ik  Ü  kennen  met  duyzende  voorbeelden  bybrengen  ; 
maer  wat  is  het  noodig  deze  op-te-halen ,  terwylen  dat  Chriftus  zelf,  die  den  oorlj^ironk  is  van  onze  zalig- 
heyd,  en  onzen  Aenleyder  tot  den  llryd ,  ons  hier  van  heeft  willen  een  voorbeeld  geven,  Matth.  4 als-wan-  • 
neer  hy  in  de  woeftyn  veertig  daegen  en  veertig  nagten  gevaft  heeft ,  om  zig  aldus  te  bereyden  tot  het 
prediken  van  een  Evangelie,  het  welk  niet  anders  leert  als  verftervinge.  'T  was  zeker  voor  zig  zelf  niet  dat 
Jefus  gevaft  heeft,  en  't  zonde  een  e  godslafteringe  wezen  van  te  zeggen,  dat  hy  dit  noodig  hadde  :  maer 
den  Zone  Gods,  die  de  gedaente  van  eenen  zondaer  uyt  Liefde  tot  ons  hadde  aengenomen ,  heeft  gevaft  om 
ons  te  leeren  hoe  Wy  door  het  vaften  ons  moeten  beryeden  tot  de  goede  werken  ,  en  dat  Wy  met  deze 
■wapenen  ons  vleefch  en  den  duyvel  moeten  overwinnen ,  die  altyd  ons  beftryden  om  onze  zalige  voornemens 
te  .beletten. 

Dit  voorbeeld  van  Chriftus ,  Alderliefrte ,  is  den  grond-fteen ,  waer  op  de  inftelling  van  dezen  Veertig- 
dagfchen  Vaften  gebouwt  is.  De  H.  Kerke  heeft  met  regtgewilt,  dat  de  Geloovige  hun  Opperhoofd  hier 
in  zouden  naevolgen:  want  al  hoe  wel  dat  wy  altemael  aen  bedorve  driften  onderworpen  zyn ,  en  uyt  dien 
hoofde  de  verftervinge  gedurig  noodig  hebben,  nogtans  zyn  'er  veele  de  welke  dezen  geneesmiddel  verzuy- 
men  ;  en  daerom  heeft  onze  Moeder  ,  het  geluk  van  haere  Kinders  voor  oogen  hebbende ,  hun  gedwongen 
van  evenwel  op  eenen  geftelden  tyd  van  het  jaer  hun  zondaerig  lichaem  te  kaftyden ,  op  dat  de  zielen ,  dii 
gedurig  door  de  aerdfche  genegentheden  beftreden  ^vord,  en  belemmert  door  de  wereldfche  zaeken,  ten 
minften  op  die  tyds  verpoozing  zouden  zig  in  ruftc  vinden  en  nae  de  hemelfche  konnen  fnakken.  Daer-en- 
boven  wanneer  eenen  Chriftenen  menfch  in  het  bezonJer,  of  alleen,  vaft  (  gelyk  ider- verpligt  is  te  doen,' 
zoo  dikwils  als  dezen  middel  hem  noodig  is  om  zyne  bekoringen  t'  overwinnen  )  dufdanig  vaften  dient 
maer  voornamentlyk  (Leo  Serm,  3.  deJej.)'of  profyt  en  welwezen  van  dien  bezonderen  perfuon:  maer  eenen 
vajïen,den  welken  van  geheel  de  Kerke  ondernomen  word ,  fluyt  niemand  uyt  van  die  algemeyne  zuyveringi  ,tn. 
Gods  f^olk  is  op  dien  tyd  het  magtigften ,  als  wanneer  de  herten  van  de  geloovige  eendragtiglyk  zig  vervoegen  tot 
deze  H.  gehoorzaemheyd.  En  wanneer  men  in  de  leger-plaetze  van  de  Chrijiem  krygs-benden ,  overal  zig  wel 
bereyd ,  en  dat  de  verfchanjjlnge  t'  alle  kanten  even  Jlerk  is^laet  dan  de  woede  uytbulderen  van  dien  bloedgierigen 
en  wakenden  vyand  :  laet  hem  zyne  bedriegelyke  hinderlaegen  over  al  uytfpannen  ;  niet  eenen  nogtans  zal  hy  konnen  ■ 
%'angen ,  niet  eenen  quctzen ,  is  het  zaeke  dat  hy  niemand  zal  gevonden  hebben  dis  ongewapent  is,  niemand  onagt- 
zaem  ,  niemand  die  met  geene  godtvragtige   werken  be^ig  is. 

Zoo  fprak  eertyds  den  H.  Paus  Leo  tot  de  Geloovige,  en  hier  uyt  kont  gy  aenmerken,  Lieve  Broeders  , 
•wat  al  treffelyke  en  groote  redenen  de  H.  Kerke  gehad  heeft ,  om  jaerlykx  eenen  algemeynen  Vallen  nae 
het  voorbeeld  van  dien  van  Chriftus  in-te-ftellen;  en  daerom  onderwerpt  U  met  vlyd  aen  haer  gebod,  erl 
hebt  :Zoo  veel  te  meer  agtinge  voor  deze  H.  gewoonte,  om  diefwille  dat  zy  altyd  is  aengezien  gewee'l  als 
afkomende  van  d'Apoftolyke  tyden  zelf,  gelyk  men  betoonen  kan  uyt  de  Sermoonen  van  de  Kerk-Vaders, 
en  uyt  andere  ftukken  van  d'Oudheyd  die  tot  heden  toe  by  ons  overblyven. 

Maer  hoe  verfchillig  is  de  maniere ,  op  de  welke  wy  heden  vaften  ,  van  die  van  onze  iverachtige  Voorou- 
ders! Men  mag  zeggen,  dat  de  Chriftenen  in  de  eerfte  eeuwen  honger  en  dorft  leeden ,  en  dat  zy  niet  meer 
aten  als  het  uytcrlyk  noodig  was  om  het  leven  te  onderhouden  ;  voorders  dezen  Hejligen  Tyd  ,  zoo  veel 
als  ider  in  zynen  ftaet  mogelyk  was,  befteeden  zy  tot  het  Gebed,  tot  Aelmoeflen  en  andere  goede  werken. 


5^  Algemeym  Va'\amdinge  der  Werken 

Zy  niitteden  geene  fpyze  ten  zy  naer  den  zonnen  ondergank ,  en  deze  fpyze  by  veele  volkeren ,  bezonder- 
]yk  by  die  de  welke  van  d' Oofterfche  Kerke  waeren  ,  beftond  in  wat  kruyd,wat  vrugten  ,  wat  droogen 
■vifch  en  diergelyke  zaeken.  Men  ziet  klaerlyk  uyt  de  Schriften  van  Joannes  Chryfujïomus,  van  uiugujlinuSf 
en  andere,  die  in  de  vyfde  eeu'S'  geftorven  zyn,dat  men  ten  tyde  van  den  Vaften  niet  alleen  het  vleefch 
maer  ook  den  wyn  derfde;  en  Epiphanlus ,  die  in  den  zelven  tyd  leefde,  betuygde  ons  diiydelyk  dat(Epiph.  in 
cxp.  fidei.  )  geheel  het  volk  gewoon  ii^-as  de  zes  dagen  voor  Paejfchen  met  droogzn  koft  over  te  brengen  ,  dat  is  (gelyk 
hy  zelf  dit  uytlegt  )  wat  brood  wet  zoud  en  water  ontrent  den  avond  te  natten.  De  Grieken  tot  nu  toe  onder- 
houden nog  veele  van  dufdanige  ftrengigheden ,  en  in  de  Latynfche  Kerke  vind  men  daer  nog  overblyfzels 
van  tot  in  de  elflteEeuwe,  gelyk  men  kan  lezen  in  de  verhandelinge  over  den  "Vallen,  gefchreven  door 
Petrus  Damianus. 

Dat  men  nog  in  de  twelffte  eeuw  tot  het  eynde  van  den  dag  gevaft  heeft  konnen  wy  klaerlyk  betoonea 
xiyt  Bernardus  in  een  van  zyne  Sermoonen ,  (  Serm.  3.  de  Jej.  )  ahvaer  hy  zyne  Rehgieufen  opwekt  om  den 
laft  van  den  Veertig-daegfchen  Vaften  zoo  veel  te  godtvrugtiger  aen  te  nemen,  om  dielwille  dat  geheel  de 
Kerke  den  zelven  met  hun  draegde  A^u  (  zegt  hy  )  zullen  zy  met  ons,  altemael  gelyk,  tot  den  avond  toe  gaen 
vajlen  ,  Koningen  en  Princen ,  Geejïelyke  en  werelyke ,  Ryke  en  yïrme  eenparelyk.  Maer  dit  is  ook  al  korts 
daer  naer  verf.apt  geworden:  want  in  de  volgende  Eeuw  was  deze  uere  al  verfchoven  tot  in  het  midden 
van  den  agternoen ,  en  eyndelyk  is  den  tyd  van  het  noenmael  te  nemen  gekomen  tot  op  de  uere  van  den 
middag ,  gelyk  wy  het  heden  zien  plegen. 

Zoo  lang  deGeloovige  tot  den  avond  toe  of  tot  diep  in  den  agternoen  vafteden ,  wift  men  niet  te  fp  reken 
van  meer  als  eens  op  den  dag  eenige  fpyze  te  nutten  :  maer  de  eene  verflappinge  heeft  d' andere  bygebragt; 
vant  naer  dan  de  maeltyd  op  de  uere  van  den  middag  gebeurde,  hebben  fommige  's  avond,  hunnen  dorft 
met  eenen  teug  drank  laevende,  daer  een  ftuk  brood  bygevoegt,  en  zoo  is  allengskens  daer. uyt  voortsgeko- 
men ,  het  geene  men  heden  Collatie  noemt ,  de  welke  maer  door  enkele  oogluyking  van  de  Kerke  is  inge- 
flopen  ,  en  die  nogtans  dikwils  zoo  verre  gebragt  word  ,  dat  zy  niet  veel  verfchilt  van  een  noen  mael ,  het 
welk  buyten  allen  twyfTel  tegenftrydig  is  tegens  het  Vaften-gebod  van  de  H.  Kerke,  en  waer  door  menige 
het  zelve  grovelyk  overtreden. 

Als  ik  UL.  deze  dingen  voorftelle,  Alderlieffte,  't  is  verre  van  my  van  te  willen  zeggen,  dat  gy  nog 
verpligt  zyt  om  die  oude  ftrengigheden  nae  te  volgen.  Ik  wete ,  dat  de  H.  Kerke ,  die  goede  Moeder ,  in 
deze  tyden  al  veel  heeft  toegegeven  aen  de  flappen  van  haere  Kinderen:  maer  deze  dingen  brenge  ik  UL. 
onder  de  oogen  ,  om  ons  te  befchaemen  over  onze  traegheyd  en  flauwhertigheyd.  Die  iverrige  Chriftenen 
"waeren  immers  mer.fchen  gelyk  wy  zyn.  Wy  hopen  eens  den  zelven  Hemel  te  bekomen,  daer  zy  zoo  veel 
voor  gedaen  hebben.  Wy  hebben  meer  noodig,  als  zy  hadden  ,  van  door  werken  van  boetveerdigheyd  onze 
fchulden  uyt  te  waflchen.  De  Koningenen  Princen  (gelyk  wy  uyt  Bernardus  geïioorx  hebben  )  waeren  nog 
gewoon  in  de  iwelflte  eeuwe  van  te  vaften  tot  den  avond:  en  wie  is'er  heden,  zelfs  onder  het  volk,  aie 
aen  de  Kerke  zoude  onderdaenig  zyn  ,  waer  het  zaeke  dat  zy  diergelyke  ftrengheyd  gebiede  ?  Dit  moet  ons 
befchaemen.  Lieve  Broeders,  en  hier  uyt  wille  ik  dit  alleen  beduyten ,•  dat  deze  voorbeelden  UL.  moeten 
aenmoedigen  om  niet  te  kreunen  tegens  den  Vaften,  maer  om  hem  te  aenveerden  met  vlyd  ,  en  den  zelven 
ftiptelyk  t' onderhouden,  naer  dat  hy  nu ,  door  de  toeftemminge  van  de  Kerke  zelfs,  heel  ligt  geworden 
is,  en  heel  verfchillende  van  de  voorgaende  tyden,  en  dat  de  BiflTchoppen  gemeynelyk  daer  nogal  eenige 
verzagtingen  byvoegen ,  gelyk  wy  zelfs  doen  zullen  voor  den  toekomenden  Vaften ,  zoo  als  gy-lieden  hier 
onder  kont  lezen 

Maer  niet  tegenftaende  alle  die  veranderingen  enverzagtingen,  daer  Wy  vangefproken  hebben,  den  Geeft 
van  de  II.  Kerke  blyft  altyd  den  zelven,  en  den  Vaften  moet  heden  nog  zyn,  gelyk  hy  altyd  geweeft  is 
en  gelyk  zyne  inftellinge  verzoekt,  eenen  tyd  van  boetveerdigheyd  en  van  verftervinge.  'T  is  gemaekkelyk 
voor  de  arme  en  geringe  menfchen  dit  oogwit  te  betreffen  ,  is  het  zaeken  dat  zy ,  met  hunnen  flegten  nood- 
druft te  vrede  zynde,  Godt  danken  en  zig  onderwerpen  aen  zynen  Wille  in  de  ongemakken ,  die  zy  ver- 
draegen ,  en  de  zelve  opofferen  tot  voldoeninge  van  hunne  zonden.  Maer  de  ryke  menfchen,  de  welke 
door  hunne  tydelyke  middelen  hunne  luften  ligtelyk  voldoen  konnen  ,  fchoon  dat  zy  zig  van  fommige 
fpyzen  onthouien,  die  moeten  in  dit  ftuk  bezonderl)k  op  hun  zelve  letten:  want  is  het  zaeken  dat  zy  aen 
hunne  zinnelykhejd  den  toom  geven,  en  door  de  menigvuldigheyd  van  fpyzen,  zig  (  om  zoo  tefpreken  ) 
Willen  vergoeden  over  de  onthoudinge,  die  hun  is  opgele^'d,  ik  zegge  met  wlu^ujiinus  ^  dat  zy  §rootcl^kx 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J,  T.  ƒ  Wellens,  5g 

dwalen;   want  dat -dit  nieten  is  de  verftervinge  ondernemen .,- maer  enkélyk  hét  voor  worp   van   zyne  Puhlgheyi 
veranderen. 

Eyndelyk  weet,  Alderlieffte ,  dat  den  Vaften  niet  alleen  vereyfcht  de  onthoudinge  van  fpyze,  maer  daer- 
en-boven  dat  het  is  eene  Chriftelyke  pligt  van  U  in  deze  dagen  meer  als  oyt  af-te-trekken  'van  de  wereld- 
fche  vrolykheden,  en  voor  eerft  van  danferyen  ,  vermommingen,  tonneel-fpelen  en  van  alle  andere  gezel- 
fchappen  (  met  wat  naem  men  de  zelve  bewimpelt  )  de  welke  tot  derteliieyd  of  tot  overdaed  aenlokken  • 
gezelfchappen ,  die  hedendaegs  maer  al  te  gemeyn  zyn  zoo  binnen  als  buyten  de  Steden:  want  boven  dat 
alle  die  vrolykl:eden ,  de  welke  de  quaede  driften  aenjaegen,  en  waer  mede  den  duyvel  zoo  menige  zielen 
verderft,  noyt  behoorden  in  het  Chnftendom  bekent  te  zyn,  zy  ftryden  nog  hezonder  tegens  d'heyliirhevd 
van  den  Vaiten-tyd,  den  welken  is  ingeftelt  om  door  de  verftervinge  en  boetveerdigheyd  Ons  met  Godt'te 
verzoenen  ,  en  onze  zaligheyd  te  bewerken. 

Laet  ons  dan  ,  Lieve  Broeders ,  ryk  en  arm  gezaememlyk ,  de  verftervinge  met  vlyt  ondernemen,  en  ons 
hert  naer  den  Hemel  opheffen.  Laet  ons,  ider  volgens  zyn  vermogen,  met  milde  aelmoeflèn,  met  het  gebed, 
met  het  hooren  van  Gods  woord,  en  andere  goede  werken  dezen  Valkn  voor  ons  heylig  maeken.  Enlchoon 
dat  wy  te  flauw  zyn  om  te  onderhouden  de  Ürengigheden ,  die  onze  Voorvaders  eertyds  geplogen  hebben, 
laet  ons  ten  minften  van  verre  hunne  voetftappen  naervolgen ,  en  wenfchen  dat  wy  met  dien  zelven  iver* 
gelyk  zy  hadden ,  bezielt  waren.  Den  Godt,  die  wy  dienen,  word  zooligtelyk  beweegt  tot  bermhertigheyd' 
hy  zal  onzen  goeden  wille  aenzien,  en  treffelyk  beloonen  die  kinderlyke'onderdanigheyd  ,  met  dewelke  wy 
ons  zullen  aen  het  gebod  van  zyne  Kerke  onderwerpen  op  eenen  tyd  dat'er  zoo  veele  gevonden  worden  die 
het  zelven  overtreden  en  mifagten.  Maer  hebt  wat  gediilt.  Lieve  Broeders,  den  tyd  zal  ook  eens  kom'en 
wanneer  die ,  de  welke  heden  hun  vleefch  koefteren ,  het  eynde  daer  van  ,  dat  is  (  Gal.  6  ^  de  verdcrffcnifrl 
zullen  maeyen  ,  en  wy  in  tegendeel ,  (  Hom.  8.  )  is  het  zacke  dat  wy  ma  den^eeji  de  werken  van  het  vleefch  i^edooJ 
hebben ,  zullen  maeyen  de  zoete  vrugten  van  den  geeft  de  welke  ons  het  waer  Geluk  hier  en  hier  naer- 
maels  zullen  bybrengen.     Amen. 

I.  Men  zal  ten  tyde  van  dezen  Vaften  mogen  Eyeren  eten ,  behalvens  op  Aflchen-woonfdag ,  op  de 
Vrydagen,  Q.iater temper-dagen,  en  geheel  de  Goede  weeke,  den  Palmen-Zondag  inclues:  te  weten  eens 
dags  in  de  maeltyd ,  en  geenfmts  voor  de  collatie. 

n.  Wy  laeten  ook  toe  het  gebruyk  van  gefmolten  vet,  ^t  zy  eens  't  zy  raeermaels  dags,  uytgenomen 
op  de  Woonfdagen  ,  Vrydagen ,  Saterdagen  ,  en  ten  tyde  van  de  Goede  Weke. 

Iir.  Infgelykx  zal  men  mogen  het  zuyvel  gebruyken;  uytgenomen  dat  men  in  de  Steden  van  Antwerpen 
en  Lier  het  zelven  zal  moeten  derven  op  de  dry  volgende  dagen,  te  weten:  op  Aflchen-Woonfdag  alsook 
Woonflagen  Vrydag  in  de  Goede-Weke  ;  en  in  alle  andere  Steden  en  Plaetzen,  aen  Onze  Geeftelvke 
Beftieringe  onderhoorig,  op  den  Goeden  Vrydag  alleen.  Mits  nogtans  dat  ider,  die  tot  Vaften  gehouden 
is  ,  voor  eiken  dag  dat  hy  het  zuyvel  gebruykt ,  zal  moeten  lezen  eenen  f^ader  ons  en  ff^eefi  oei^roet  of 
eens  voor  geheel  den  Vaften  éenen  ftuyver  offeren  in  den  blok  ,  daer  toe  geftelt  in  zyne  Parochiaele  Kerke  • 
van  welken  offer  de  heiligt  zal  komen  aen  de  voorzeyde  Kerke  en  d'  andere  heiligt  aen  het  Biflchopnelvk 
Seminarie,  ingevolge  d'ürdonnantie  van  de  tweede  Synode  dezer  Bifdom.         "  ' 

Voorders  die,  de  welke  uyt  bezondere  redenen  meerdere   difpenfatie  noodig  hebben,  zullen  gehouden 
zyn  de  zelve  van  Ons  te  verzoeken. 

Aldus  gegeven  binnen  Antwerpen  den  27.  Janiiary   1777. 
.Locus  t  Sigillj.  7^^,  onderteekent 

*    J.  T.  J.    BISSCHOP  VAN  ANTWERPiiN. 
Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlw^tlj^h  Hoogweerdigheyd.    A.  Van  Celft.  Secret, 


54 


Algem^ym  Verianielinge  d^r  TP^erken 


HlAUk 


lOA 


Herderlyken  Brief  van  fym  Doorlugt'tgfii  Hoogwcerdigluyd  den.  Hzere  Bijfchop  van  ylntwerpen  ,  nopens  de  Pau- 
zdyke  Benedictie  met  vollen  y/fiaet;  en  de  vajïgejhlde  dagen  waer  op  de  çe/ve  ^al  gegeven  u-orden. 

JACOBUS  THOMAS  JO  SEP  HU  S  jr ELLEN  S  y  by  de   Gratie   Gods  ,  en   des  Heyligen  Apoflolyken   Stoet 

van  Roomen  Bijfchop  van  Antwerpen  &c. 


w, 


^cn  alU  du   deie   lullcn  licn  {alig/teyd  in  Jen  Hare. 


Y  zyn  vcrblyJ  ,  Lieve  Broeders,  U  te  mogen  ver- 
kondigen ,  dat  AVy  in  het  aenkomen  tot  ons  Bilchdom  , 
van  onzen  ALDERHEYLIGSTEN  VADER  deniagt  ont- 
fangen  hebl  en  ,  om  twec-mael  'sjaer  in  den  nacm  van 
Syne  IIEYLIGHEYD  U  te  geven  den  Apoftolyken  Zegen 
ot't  Pauzelyke  Benedidie,  vervoegd  met  eenen  VOLLEN 
Al'LAET   van  alle  uwe  zonden. 

Maer  eer  Wy  van  deze  gunfte  gebruyk  maeken ,  heb- 
ben Wy  goed-gevonden  ,  U-L.  over  du  (luk  door  dezen 
llcrdeilyken  Ikief  t' onderwyzen  ,  op  dat  Gy  ,  de  natuer 
en  de  kragt  van  dezen  Zegen  beter  kennende,  zoo  veel  te 
meer  agting  voor  dit  wddaed  hebben  zoud  ,  en  zoo  veel 
te  gemakkelyker  de  voordeden  bekomen ,  de  welke  door 
het  zelven  U  worden  aengeboden  't  Was  daer-en-boven 
U-L.  bekent  te  maeken  de  twee  dagen  ,  de  welke  tot  dien 
eynde  zyn  vaftgeftelt ,  en  wel  bezonderlyk  de  redenen  die 
Ons  tot  het  verkiezen  van  den  tweeden  dag  beweegt  heb- 
ben ;  om  diefwille  dat  Wy  van  onzen  kant  uyt  de  Ge- 
beden ,  die  Gy  ftorten  zult ,  geerne  ons  geeftelyk  profyt 
zouden  trekken  ;  want  Wy  zyn  ia  hope ,  dat  dezen  mid- 
del zal  dienen  om  meer  en  meer  te  verknogten  dien  zoe- 
ten band  van  liefde,  die  tuflchen  den  Herder  en  de  Sehaepen 
wezen  moet ,  en  aldus  onze  beftiering ,  tot,  Uw  en  Ons 
geluk ,  vrugtbaer  en  heylig  maeken. 

Om  dan  te  beginnen  met  U  -  L.  een  goed  denkbeeld 
Yan  dezen  Zegen,  en  van  fyne  kragt  te  geven,  zoo  moet 
Gy  voor  eerlt  weten  ,  dat  alle  goed  en  alle  gaeven  ,  zoo 
natuerclvke  als  boven-natuerelyke ,  van  Goilt  komen,  die 
den  oorfprong  en  den  bron-ader  van  allen  zegen  is.  't  Is 
daerom  eene  lotfelyke  gewoonte,  geplogen  van  allç  ty- 
den  ,  gelyk  Wy  in  het  H,  Schrift  konnen  lezen  ,  dst 
de  menichen  nialkanderen  dezen  Goddelyken  Zegen  toe- 
wenfchen  ••  en  gel)  k  dç  gebeden ,  die  den  eenen  mepfch  voor 
(ien  anderen  Itort ,  djkwils  Godt  bewegen  om  te  geven  het 
gene  gevraegt  word,  zoo  ook  verhoort  hy  mepigmael  duf:^ 
danige  wenlehen ,  bezonderlyk  als  fy  komen  van  perfoo- 
ncn  ,  de  welke  door  hunne  deugd  en  heyligheyd  aenge- 
naem  zyn  aen  Godt  en  veel  by  hem  vermogen. 

Diergelyke  ^v-enlchen  zyn  dan  uyt  hun  zelven  pryzelylç 
en  godvrugtig  :  maer  nogtans  niemand  kan  aen  een  ander 
Jcragtdaedejyk  Gods  Zçgen  mede-ileelen  en  de  uytwerk- 
iels  van  den  zelven  dpen  genieten  ,  tçii  zy  dat  hy  hier 
toe  eene  bezondere  magt  van  Godt  ge'iCregen  heeft  .-  en  ge- 
lyk wy  zeker  zyn  door  het  GclooF,  dat  Godt  heelt  willen 
de  metilchen  gebrijykcn  om  fyne  boven-mituerelyke  en  al- 
derdierbaerlte  gaeven  mede-te-deelca  aen  d'andere  ,  door 
de  bedieninge  van  do  HH.  Sacramenten  ,  zoo  is  het  van 
gelykcn  buyten  allen  twyliel,  dat  het  afhangt  van  fynen 
wille ,  fonimige  te  verkiezen  ,  de  welke  uyt  fynen  nacm 
en  door  fyne  magt  den  Goddelyken  Zcgcó  uver  hunnen 
çvçn-mciil'eh  zoudeii  ftpnen, 

\ 


Dezen  grond-regel  eens  (laende ,  is'er  nu  niet  over  als 
C  onderzoeken  ,  of  dat  Godt  waerelyk  eene  foorte  van  mcn- 
fchen  ,  als  in  fyne  plaetfe  geftelt  heeft,  om  door  hun  de 
andere  te  zegenen  :  en  als  wy  te  raede  gaen  ,  het  gene  Godt 
hier  over,  zoo  in  fyn  gefchrevcn  als  ongefchreven  Woord 
vcropenbaert  heeft,  zullen  wy  wel  haelt  bevinden,  dat  iiet 
d'Ouders  zyn  en  de  Priefters  die  hy  daer  toe  verkozen 
heeft. 

D'ouders ,  aen  wie  de  kinderen  naer  Godt  hun  leven 
fchuldig  zyn,  bedienen  fyne  plaetfe  ten  hunnen  opzigt ,  en 
hoe  lliptelyk  dat  hunnen  Zegen  oft  hunne  vervloeking  by 
Godt  bekragtigt  word  ,  toont  ons  het  II.  Schrift  in  ver- 
fcheyde  voorbeelden.  Aldus  heeft  Noe  gebenedyd  lyne 
Zonen  (  Gen  9.  )  Sem  en  Jaj'hct ,  om  te  beloonen  d'ecf- 
biedigheyd,  die  fy  tol  hunnen  Vader  gedracgen  hadden, 
en  in  tegendeel  vermalcdyd  geheel  het  geflagt  van  Cham , 
die  hem  bcfpot  had  ,  en  hun  lot  is  uytgevallen  ,  gelyk 
hunnen  Vader  hun  had  aengezeyd.  Aldus  heeft  Godt,  op 
eene  wonderbaere  wyze  ,  den  Zegen  van  Ifiiic  doen  vallen 
op  fynen  Zoon /</foi  ,  en  £f>iu  daer  buyten  gefloten.  We- 
derom als  wy  naerzien  wat  den  zelven  /«jtoA  ,  in  fyn  fterl- 
bedde  liggende ,  over  ieder  van  fyne  twaelf  Zonen  heeft 
uytgefproken  ,  wy  zullen  bevinden  dat  de  woorden  van 
dien  Itcfvenden  Vader ,  hun  vol  uytwerkfel ,  op  hun  en 
op  hun  geflagt  gehad  hebben, 

Maer   wat  is  het  noodig   hier  van  voorbeelden  by-tc- 
brengen ,  terwyien  dat  den   IL  Geeil   ons  opentijk  zegt 

in  het  boek  EcdefifiJUcus  :  (  Eccl.  3.  )  DieGodc  rrefjilalfynt 
Oud'rs  tere  l>euy{en  ,  en  hy  \al  de  gene  ,  die  hem  hdhben  voorts~ 
gebnigc  ,  als  J'yiu  Hieren  dienen.  Eert  uwen  leader  in  werken  , 
en  in  woorden  met  alle  verduldigheyd  ^  op  dut  Jynen  Zegeit^ 
over  U  komc ,  en  over  U  tot  het  eynde  toe  ilyve.  De  {egeninge 
des  yadirs  bevefligt  het  huys  van  ik  kinderen  ;  en  de  veryioe~ 
kii'g  y^n   de   Aioeder  roeyt  de   \elve   lot  den  gronde   lot  uyt. 

Het  blykt  hier  uyt ,  AldcrlictHe  ,  dat  Godc  aen  d'Ou- 
ders de  magt  verleent  heeft  om  den  Zegen  te  geven  aen. 
hunne  kinderen ,  en  dat  dien  Zegen  veel  kragt   heeft  en' 
veel  uytwerkfel ,  wanneer  fy  weerdig  zyn  om  den  zelven 
t'onfangen.    Voorwaer  het  was  te  wenfchen  ,  dat  alle  kin- 
deren deze  fpreuke  altyd  voor  oogen  hadden ,  hoe  zouden 
fy  hunne  Ouders  eeren  !  hoc  zouden  fy  tragten ,  met  een 
deugdtlyk   en  godvrugtig  leven,  den  Ilemclfchen  Zegen, 
dpor  hunnen  mond  ,  over  zig  te  trekken  '   't  Was   ook  te 
wenfchen  van  den  anderen  kant  ,  dat  de  Ouders  wel  over- 
pejfden,  hoe  grootelykx  dat  Godt  hun  vcrheerelykt  ,  eiv 
bezorgt  is ,  om   aen   hunne  kimicrs  d'onderdanigheyd    op 
te  leggen,  en  het  vaderlyk  gezag  met  fyne  wetten  te  hand- 
haeven  ,  zoo  verre    dat  het   vierde   Gebod ,   het   gene  de 
kinders   acngaet ,  het  ecnigften  is  onderde  tien,  aen  het 
welk  hy  de  belofte  van  een  tydelyk  geluk  heeft  bygevocgt, 
op  dut  l'y  zoo  veel  te  meer  zouden  aengewakkcrt  wordea 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  Wdkns,  55 


•ra  aen  hunne  Ouders  de  fehuldige  cerbiedijjheyd  te  be- 
tuoiien  ,  en  hunne  phgcen  ten  opzi;;!  van  Vader  en  Moe- 
iler  te  kwyccn.  Waer  het  zaeke  dat  dit  vel  oveij->eyH  wierd, 
zoude  men  zoo  menige  blinde  Ouders  vinden  ,  die  hunne 
tin.ierea  ,  van  jongs  at',  aen  den  duy  vel  opoft'eren  ,  en  door 
hun  eygen  voorbeeld  hun  brengen  in  den  weg  der  verder. - 
i'enilie/' zoo  menige,  die  in  de  teere  jeugd,  wanneer  alles  , 
wat  wy  zien  en  hoori-n ,  zoo  grooten  indruk  op  hun  hert 
doet ,  niet  anders  aen  hunne  kinders  leeren  als  d'vilelheyd 
van  de  wereld  ,  en  de  genugten  van  de  zinnen  involgen  *" 
jae  /elts  hun  brengen  in  die  gclegentheden  ,  waer  door  de 
kv.aede  dritUn  ,  de  welke  fy  milichien  nog  niet  kenden, 
worden  acngejaegt  ?  En  als  daer  naer  de  kinderen  door 
deze  kwueile  driften  ,  welke  hun  altj  d  op-Zoo  aengenaeme 
wyze  zy  n  voorgelielt ,  overmeeliert  w  orden ,  en  dat  iy  door 
hun  ongeregeld  gedrag  ,  en  door  hunne  wederipannigheyd, 
tot  kru\s  van  \'ailcr  en  Moeder  ,  en  tot  hunne  lehande 
dienen  ,  dan  klaegd  men  bittcrlyk ,  dan  ziet  men  dat  fyn 
huys  muet  ten  onderen  gaen,  dan  volgen  de  vermaledy- 
dingen  ;  en  de  droef hcyd  ,  die  men  daer  van  opvat ,  doet 
dikwils  boeten  met  de  dood  de  fuuten,  die  men  in  hunne 
opvoeding  bcg;ien  heeft,  en  die  in  Gods  regtveerdig  oor- 
dcel nog   veel   lehrikkelyker  zullen  geliraft  worden. 

Ach  Uuders  1  wiltGy  ontguen  alle  deze  onheylen?  brengt 
uwe  kinders  op  in  de  vreeze  Gods,  gelyk  het  uwe  pligt 
is;  onderwylt  hun  in  de  wetten  des  lleere  ;  gaet  hun  zelis 
met  goed  exempel  voor  ,•  toomt  hunne  kwaeile  driften  in  ; 
berifpt  hun  van  den  eerften  oogenblik  af  dat  fy  zouden 
gaen  dwaelcn  ,■  leert  hun  den  Gods-dienft  en  de  Religie 
beminnen  ,  want  zyt  verzekert ,  dat  het  de  Religie  alleen 
is,  de  welke  dien  zoeten  band  van  liefde  en  onderdanig- 
hcyd,  in  uwe  kinderen  kan  llaende  houden  en  onverbre- 
kelyk  maeken.  Doet  oit  Vaders  en  Moeders,  en  gy  zult 
wel  huelt  uwe  kinderen  (Pfalm.  127.)  ronJom  uu'd  tiifd 
zien  zitten  als  jonge  olyf-boonun  ,  welkers  vrugtcn  U  met'er 
ryd  zullen  verkwikken  ;  gy  zult  in  hun  «wen  troojl  vin- 
.  ileii ,  en  den  fteuu-ftok  van  uwen  ouderdom  :  de  Chrilte-' 
lyke  liefde  zal  heerfchen  in  uw  huyfgezin  :  de  eerbaerheyd 
tn  het  geluk  zullen  het  zelve  verçieren  :  en  terwylen  dat 
gy  met  vreugd  aen  de  kinders  uwen  Zegen  geven  zult , 
zal  den  Ikmel  den  zelven  bekrugtigeii,  en  fyne  dierbaere 
gaeven  over  uw  huys  doen  regenen 

Ik  heobe ,  Alderhefiie ,  deze  gelegentheyd  willen  waer- 
nemen ,  om  U  te  geven  eene  vermaeninge  ,  de  welke  in 
cnze  tyden  ,  wanneer  den  geeft  van  de  wereld  zig  t' alie 
kanten  indringt ,  meer  als  oyt  profytig  is  en  nood/.aeke- 
lyk  ,  fchoon  fy  met  een  weynig  van  myn  bezonderlien 
oogwit  heeft  atgeleyd.  Laetonsnutot  het  zelven  weilerkee- 
lei) ,  cii  gelyk  wy  onderzogt  heDben  ,  w  aer  op  gegrond  is  de 
w  eerdigheyd  ,  en  de  kragt  van  den  Zegen  ,  die  il'Ouders 
aen  hunne  kinderen  geven,  zullen  wy  het  zelven  cnderzoe- 
Jien  wegens  den  Zegen  lUe  de  Prjeftcrs  geven  over  de  Ge- 
loovigen. 

Hier  van  ontmoeten  wy  voor  eerft  een  exempel  in  d'al- 
deroudlie  tyden  ,  te  weten'iii  den  Perlbon  v.in  MdJujcdcch 
den  welken,  zoo  wy  in  het  II.  Sehirft  lezen,  (Gen.  14.) 

PriejUr  was  van  tUn  AlAirhoogjun  ,  en  Abram  g^l^g^nt  hdefi  , 

als  ny  uyt    den  (lag   kwam ,  in  den  welken  Abram    Jyne 
vyandcü  overwonnen  had. 

üu  waeieiyk  de  natuere  van  de  zaeke  zelfs  leert  ons , 
dal  het  Anipt  van  Zegenen  aen  de  Prieiteren  toekomt  ,• 
vant  gelyk  den  Apoüèi  zegt  :  (_  Ileb.  5.  ;  fy  worden  'ot 
bit  vvordtd  der  mi"f<-àiri  aen^^Jhit ,  om  di  dingin ,  dii  Gvd( 


raeken  ,  te  vtrrigten ,  en  hier  in  zyn  fy  als  fyno  Afgezan- 
ten en  fyne  Beilienden,  ten  opzigte  van  hunne  Mede-broe- 
ders. Daerenboven  men  vind  deze  magt  zeer  duydelyk 
uytgedrukt  in  de  Wet  van  Moyfes ,  aen  den  welken  Godt 
had  voorgefehreven  zelfs  ook  de  minde  omihndighedea 
van  al  wat  raekte  den  Godsdienft,  en  de  maniere,  vol- 
gens de  welke  dezen  moeft  geplecgt  worden  by  de  Kinde- 
ren van  Ifraël  Wy  lezen  daer,  hoe  dat  Aaron,  tot  Opper- 
priefter  ingewyd  zynde  ,  zoo  haelt  als  hy  fyn  eerllen  Sa- 
crificie vohrokken  hadde ,  (  Lev.  7.  )  fyne  handen  over  het 
rolk  hedft  uyigdjleken  ,  en  het  \clven  gc^egcnt  heef:.  En  Op  eenC 

andere  plaetze,  fpreekt  Godt  tot  Moyfes  in  dezer  voegen: 
(  Num.  0.  )  Zegt  aen  Aaron  en  aen  Jynt  Zonen  :  ny  ^ult  de 
kinderen  van  Ifratl  op  de\e  wy\e  ,  en  met  de\e  woorden  Zege- 
nen :  Vat  Godt  U  Zegene  en  U  bevaere  Dat  hy  fyne  00^'en 
Vf  U  jliUg:  en  U  genaedig  {y.  Dat  hy  Jyn  aen^igt  tot  U 
kecre  en  V  den  vrede  geve.  Aldus  ,  zegt  Godt  ,  {ullen  fy 
mynen  naem  aenreepen  over  di  kinderen  van  Ifra'él ,  en  ik  Tal 
huJt    Zegenen 

Is  het  zaeke  nu  dat  Godt  begeert  heeft,  dat  de  Priefters 
van  de  oude  A\'et  fynen  Zegen  aen  het  volk  geven  zou- 
den ,  en  dat  hy  den  zelven  belooft  te  bekragtigen  en  fyn 
uytwerkfel  te  verkenen ,  hoe  veel  kragtiger  moet  den  Zegen 
van  onze  Priefters  zyn  ,  wiens  wecrdigheyd  zoo  veel  groo- 
ter  is ,  en  die  zoo  veel  magt  gekregen  hebben  op  de  geefte- 
lyke  litmaeten  van  Chriltus  ,  over  de  welke  fy  dagelyks 
door  de  bedieninge  van  de  HH.  Sacramenten  de  Ilemel- 
fehe  Gaeven  uytltorten  ?  ook  hebben  de  Geloovige  altyd 
veel  agting  gehad  voor  den  Zegen  of  Benediftie ,  die  fy 
van  de  Prieaers  ontfangden  ;  en  wanneer  den  Bilfchop 
hunne  handen  zalft  in  de  Wydinge  ,  dan  verzoekt  hy  Godt, 
dat  hy  die  handen  zoude  heyligen  ,  (  Pontif.  Rom.  )  op 
dat  alles  loude  geiegent  \ya ,  hei  gene  fy  :ulUn  ge{egeni  heb- 
een. Üe  Kerke  zelfs,  ge'lyk  men  in  d'al'deroudfte  liturgike 
boeken  lezen  kan ,  heeft  verfeheyde  formulieren  voorge- 
fehreven ,  en  die  eygen  gemaekt  aen  die  zaeken ,  over°de 
Welke  men  den  Zegen  vraegt.  Sommige  van  die  Zege- 
ningen mogen  door  de  Priellers  verrigt  worden ,  andere 
macr  allëenelyk  door  den  Bilfehop-  In  d'aldergrootfte  oud- 
heyd  word  gewag  gemaekt  van  dien  plegtigen  Zegen  ,  den 
welken  de  Bilfchoppen  nog  tot  heden  toe  in  de  folemnele 
IVlille  over  het  volk  geven  :  en  terwylen  dat  fy  bezitten  de 
volheyd  van  het  Prielterfchap ,  en  door  de  inftellinge  vaa 
Chiltus  in  magt  en  weerdigheyd  de  andere  Priefters  over- 
treffen ,  zoo  hebben  ouk  de  Geloovige,  t' alle  tyden,  hun- 
nen Zegen  meer  in  weerde  gehouden,  en  veel  iver  «e- 
tooiit  om  van  den  zelven  deelagtig  te  worden. 

Dit  zoo  zynde.  Lieve  Broeders,  kont  Gy  gemakkelyk 
begrypen  ,  wat  groote  agtinge  Gy  hebben  moet  voor  den 
Zegen  van  den  Paus  van  Roomen  ,  den  welken  den  alge- 
meynen  Vader  is  van  de  Geloovige,  den  Stad-houder  van 
zyne  Kerke,  aen  wie  hy  ,  in  den  Perfoon  van  Petrus  ,  de 
fleutelen  des  Hemels  gegeven  heeft  ,  en  alle  zyne  Schaepcn 
toebcvolen. 

T  is  dan  niet  zon'er  reden  dat  men  te  Roomen  gewoon 
is  te  zien  eene  groote  menigte  menfchen  op  die  dagen  , 
als  den  Alderheyliglten  Vader  zynen  Zegen  plegtiglyk  geeft 
over  het  volk  ,  en  hun  vergunt  eene  volle  quytfcheïding 
van  hunne  zonden  Milichien  zullen  'er  fommige  zyn  on- 
der onze  hedcndaegfche  Wj  ze ,  die  de  redenen  ,  om  duf- 
danigen  AFLAFT  te  geven  ,  zullen  willen  beknibbelen  : 
maer  zy  moeten  weten,  dat  die,  de  welke  aldus  met  een 
Jiiuderlyk  ea  oodmoedig   hert  den  Paufelyken  Zegen  af- 


56 


Algermym  Ver\armllnge  der  Werken 


O 


fnieeken  ,  hier  ioot  eere  openbaere  en  beknoopte  beiy- 
dciiitfe  van  hun  geloof  doen  ;  wunc  zy  eeren  Chriitus  ia 
den  Perlbou  van  zynen^tad-houder  ;  zy  erkennen  zyn  op- 
permajjt  en  zyne  beloften  :  zy  onderwerpen  zig  uycdruk- 
kelyk  aen  het  gezag  en  leeringe  van  de  Kerke  in  lia^r  Op- 
per-hoofd  ,  en  zy  toonen  dat  zy  in  haere  vereening  wij- 
len leven  en  llerven.  't  Is  dan  wel  zeker,  dat  zuike  onder - 
werpinge  ,  dat  cjufdanige  verootmoeninge  zeer  aengenaem 
aen  Godt  zyn  en  zeer  verdienltig ,  nog  meer  in  deze  ty- 
den  als  eeityds ,  om  diefwille  dat  men  heden  in  het  mid- 
den van  het  Chrillendora  zelfs,  niet  anders  en  hoort  t' al- 
le kanten  als  verfmaedingen  tegens  de  Kerke  ,  en  tegens 
de  geeltelyke  Oyerheyd  ,  die  van  Chriitus  gellelt  is  om  haer 
te  belUeren. 

Maer  vermits  zig  alle  Chrifti  Geloovigen  met  konnen 
werpen  aen  de  voeten  van  den  Alderheyliglten  Vader  ,  om 
Eynen  Zegen  t'  ontfangen ,  en  ons  bekent  was  den  iver  en 
de  godvrugtigheyd  ,  met  de  welke  Gy-L.  deze  guntte  ge- 
noten hebt ,  zoo  dikwils  als  onzen  overtreftelyken  Voor- 
raet  van  zalige  gedachtenilfe ,  uyc  den  naem  van  ZYNE 
IlliYLlGHEiD,  de  Paufelyke  Benediüie  in  fyne  Ca- 
thedraele  Kerke  over  het  volk  gegeven  heeft  :  daerom  heb- 
ten  \Vy  ,  zoo  haelt  als  Wy  tot  JJili'chop  van  Antwerpen 
verkozen  waeren  ,  verzogt  dat  aen  Ons  de  zelve  macht  zou- 
de verleent  worden  ,  het  welk  den  H.  Vader  ons  rainnelyk 
heeft  toegeftaen  ,  en  tot  dien  eynde  vereert  met  het  vol- 
gende lirtve 
"  PlUS  VI.  PAUS  VAN  ROOMEN, 

Beminden  Zoon  Zaligheyd  en  Apoltolyken  Zegen, 

|A'j«rt  Zali^maekcr  Jefus  Chnjlas  naer  xyn  aUkrbttterjle. 
Lydcn  en  heertyke  ycnyffentjjt  heeft  <ien.  lyne  DijcipeUn  , 
velke  hy  ,  naer  /}un  alvoorens  bemint  te  hebben  ,  bemint  heeft 
tot  het  eynde  toe  ,  met  op-gehevt  handen  lyttea  Zegen  ge- 
geven ,  en  aldus  geleert  door  \ya  voorbeeld  ,  wat  die  in  den 
H  ere  doen  moepen  ,  de  velke  van  hem  op  de  aerde  gcUeten. 
vierden  om  lyne  Opvolgers  te  we^en ,  en  fyne  plaet{e  te  bc^ 
'  Jtleeden    in   de    hcjliering  van  de   Katholyke    Kerke.  ^ 

'T  is  hierom  dat  de  Pauken  van  Roomen ,  on^e  Tooriaeten,, 
uyt  een  oud  gelruyk  en  aeniienelyke  injiellinge  van  den  Apojlo- 
lyken  Stod  ,  gewoon  ;yn  geweefi  op  fummige  groote  Feeji- 
dagen  ,  iiner  den  plegtigen  Dienjt  der  MiJJe  hunnen  Zegen  te 
geven  over  het  Clirijienen  P'olk  daer  tegenwoordig  xynde  ,  en 
over  hun  te  openen  de  Hemelfhe  Schatren  van  de  Kerke  ,  met 
hun    te    vtrleenen   Vollen   AHaet  van   alle  hunne  [onden. 

Maer  om   diefwille  d.it   het    niet   mogelyk  is,  dat  alle  Ge- 
loovigen ,  welke  geheel  de  wereld  door  verfpreyd  xyn ,  op    die. 
gejielde  d.'gen    y  g   tot    fLoomen    gouden    vertoonen  ,  en  dat  nag- 
lans heel  vele  onder  hun  op  het   vuerigjïe  verlangen.,  van  de-^en 
^fojiolyken   Zegen   deelagiig  te  worden  :  Hy ,  aen   wie,  f  hoon 
buyten  verdienden  ,  Jefus   Chrijlus  alle  fyne  te  yoedene  Schae- 
pen  in  den   P'erfoon  van   Petrus  bevolen  heeft,  om  deie  begeer- 
tens  der    Godvrugtige   niet  vrugteloos  te    laeien  ,  hebben  hier  m 
uyt  vadirlyke  liefde  ,  die  IVy  tot  alle  Chrijlenen  draegen  ,  wil- 
len  vooriien  ,  en  hebben  vajigefelt  van  onie  Eerweerd  ge  Broe- 
(lers    de   Patriarchen  ,   Primaeten  ,  /■irts-BiJ)choppen  ,  als  ook 
oen   onie  lieve  Zonen    de    mindere   Prelaeten  ,  die  gebruyk  van 
Myter  en  Staf  hebben  ^n  een   afgefjfcyden   gebied  ,  het   welk 
onder  geenen  Bijjlhop  Jlaet ,   de    magt   te    verLeefien    van   deien 
^pvjloiyken    Zegen  tf   geven  ,  als  iemand  van    hun   dit   {Oude 
yerioeken. 

Aengexien  dan  ,  gclyk  H'y  gehoon  hebben  ,  Gy  ,  Beminden 
Jlloon,  die  nu  tot  BilJchop  verkolen  xyt ,  \eer  wenfht  om  aen 
df.Çhrifiem   Geloovigen  vait  die  Jiud  in  Diocefc  van  Antwer- 


pen de  Apof.olyke  Benediclie  met  f''cllen  Ajlaet  ,  watr  nat> 
fy  grooielykx  tragten  ,  te  konnen  geven  :  \oo  is  het  ,  dai  IVy  , 
die  op  den  verheven  Stoel  van  den  Prince  der  ApcjUlen  ,  al- 
hoewel met  -ongelyke  verdtenjien  ,  geptacijl  lyn  ,  de  voetfltippen 
van  onie  yuar^aeien  ,  opvolg,  nde  ,  en  genegen  om  de  gcdvrug- 
tighryd  der  Geloovigen  ie  vermeerderen  en  de  laligheyd  der 
Zielen  te  bezorgen  ,  voldoen  willende  aen  de  godvrugtige  6e~ 
geertens  en  wenjchen  van  U  en  van  Uw  volk  ,Jiaen  Ü  toe, 
geven  en  reyken  U  uyt.  Broeder,  voor  {oo  l.iiig  als  Gy  ds 
Kerke  die  U  is  aenbevolen  ,  bejiieren  [uii  ,  de  magt  om  uyt 
on^en  Naem  en  geiag  ,  en  van  den  Paus  van  Roomen  hy  tyd: 
wegende  ,  op  twee  }ieg,ige  Feeji-dagen  van  elk  jaer ,  te  weren. 
cp  Paefh-dag  ,  als  weiende  den  uymemenjïen  van  alle  de  Feejl- 
d.igen  ,  door  den  welken  in  Gods  Kerke  de  IFeerdigheyd  van. 
alle  d" andere  word  geJicyligt ,  en  nog  op  eenen  anderen  Feejï- 
dag  volgens  uwen  wille  en  goed  -  dunken  te  verkieien  ,  het 
yolk  ,  naer  den  plegtigen  Gods-dienjl  der  Mijj'e  f.dehne- 
lyk  te  gebemdyden  mee  volle  kwytfhzldinge  van  alle  hunne 
\pnden,  volgens  de  manier  en  formulier  ,  welke  If^y  U  met 
de\e  Brieven  doen  overleveren  )  onaenge\ien  alles  ,  het  gene  hier 
aen  {oude  konnen  tegenjlrydig  we\en.  Gegeven  tol  Roomen  by 
de  II.  Maria  Major  onder  den  ^ifj chers- Rink  den  t6  J iily  '/^i 
het   tweede  Jaer  on^es    Paufdoms. 

Was  onderteekent  J.  Card  de  Comitibus.  liet  opfchrifi  was  : 
aen  on^en  Beminden  Zoon  Jacobus  Thomas  Jofephas  IVellem 
gekomen  BiJ/chop  van  Antwerpen. 

üm  nu  dezen  VOLLEN  AFLAET  te  verdienen, 
verzoekt  het  formulier  ,  het  welk  in  den  bovenltacn- 
den  Brief  beroepen  word  ,  dat  Gy  moet ,  met  een  op- 
regt  leedwezen  over  uwe  zonden  gebiegt  zynd'ejen  genut 
hebbende  het  Lighaem  des  Heere  ,  tegenwoori  ig  zyn  in 
de  Pauzelyke  Benediôie  ,  alfwanneer  fy  naer  het  eynde 
van  de  Solemnele  Milfe  gegeven  word,  en  voords  legt  U 
den  Paus  op,  dat  Gy  bidden  moet  voor  het  welwezen  van 
den  Alderlieyligüen  Vader,  van  uwen  Bilichop ,  en  van 
uwe  ÏVloeder  de  H.  Kerke  Doet  dit  dan ,  Alderlicfite , 
verdobbelt  uwen  iever  en  uwe  godvrugtigheyd  ,  en  tragt 
uyt  deze  dierbaere  guniie  alle  mogelyke  voordeden  te  trek- 
ken. Wekt  ü  op  niet  het  gene  Wy  lezen  inde  Werken 
der  Apoitelen,  hoe  dat  in  Jerufalem  (  Aö.  5.)  het  getal 
van  die  in  den  Hei  re  geloofden  ,  dagetykx  aengroeyde  ,  {oo 
dat  fy  hunne  liekenen  op  de  Jlraeten  uyidroegen ,  en  hun  legden 
op  bedde/l  en  mtfirafen,  op  dat,  wanneer  Petrus  voorhy  kwam  , 
ten  minden  fyne  jcliaduwe  iemand  van  hun  mogte  overlomme- 
ren ,  en     dat  Jy    aldus   gouden  van    hunne   krankheden   vtrlojl 

worden.  Want  fchoon  deze  lighaemelyke  Mirakelen,  de 
welke  in  d'eerlle  tyden  noodig  waeren  ,  om  op  eene  talle- 
lyke  wyze  de  menlchen  van  de  waerhcyd  ons  Geloofs  t'  over- 
tuygei; ,  en  aldus  het  zelve  te  verbreyi  en ,  heden  zeer  zelden 
in  Gods  Kerke  gelehieden ,  evenwel,  Lieve  Broeders,  de 
geeflelyke  magt  die  Petrus  van  Chriftuis  gekregen  heeft , 
om  den  Hemel  t' openen  en  de  krankheden  van  de  ziele 
te  genezen  ,  zal  altyd  bly ven  ducren ,  en  die  is  nog  ten 
vollen  in  fynen  Opvolger  tot  den  dag  van  heden.  Komt 
dun  met  een  vaii  betrouwen  ,  gelyk  de  Geloovigen  van 
jerufalem  deden,  komt  met  een  ziiyver  hert  en  met  eehe 
kinderlyke  on  lerdanigheyd  den  Zegen  van  uwem  algemey- 
iien  Vader  ontfangen  ,  en  terwylcn  dat  W'y ,  in  fynen  Naem 
en  uyt  fyn  Gezag,  onze  handen  zullen  uytfteken  ,  om  U 
te  gebenedyden  en  den  VOLLEN  AFLAI'.T  te  verleenen, 
zal  die  fchaduwe  viin  Petrus  U  overlommeren  ,  en  Gy  zult 
van  uwe  geeflelyke  kwaelen  verloft  worden. 
Nu  iï'er  niet  anders  meer  over ,  als-  U  bekent  te  mae- 

kea 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wolkns, 


ken  de  twee  dagen  van  het  Jaer ,  op  de  welke  Gy  dit 
\\'eldaed  kond  deelagtig  worden.  Den  Paus  heeft  zdfs 
den  eerden  dag  vaRgeftelt  ,  te  weten  den  Feell-dag  van 
PaelTchen  ,  door  dei  welUn  ,  gelyk  fynen  Brief  Ipreekt ,  di 
■weirdioJuyd  van  alU  d'anderc  Feejl-d-igin  word gehtyligt  :  want 
't  is  d'óor  fyne  VerrydenilTe,  die  wy  alfdan  vieren,  dat 
Chriftus  fyne  Predikatie  en   ons  Geloof  heeft  gegrondvel- 

tigt  (I.  Cor.  15.)  Is  het  lacie  ,  Zegt  Paulus  ,  djc  C/tri/ïiis 
itUe  verreden  is  ,  geheel  on\e  predikaiie  is  y  del,  ,  .  en  uw  ge-- 
loof  is  te  vergeefs ,  wtint  gy  {yc  nog  in  uwe  \onden.  En  wae- 
relyk  ,  naer  dat  Chriftus ,  uyt  liefde  tot  den  menfeh,  zig 
aen  het  Kruys  door  de  dood  had.le  laeten  overwinnen, 
wat  betrouwen  zouden  wy  dog  in  hem  konnen  gehad  heb- 
ben, waer 't  dat  de  dood  hem  hadde  blyven  overmeefte- 
r.en  .'  Maer  nu  ,  opllaende  door  fyn  eygen  magt ,  heeft  hy 
orer  haer  gezegenpraelt ,  toonende  dat  hy  meefter  van  leven 
en  dood  was;  en  hy  heeft  ons  een  trooftig.en  treflelyk 
voorbeeld  gegeven  ,  hoe  dat  wy  van  gelyken  ,  door  fyne 
kragt  moeten  opftaen  uyt  het  graf  der  zonde,  en  ook  eens 
Terrj'^en ,  volgens  het  lighaem  zelfs,  om  eeuwig  met  hem 
te  leven,  't  Is  vervolgens  klaerblykelyk ,  dat  dezen  Feelt- 
'dag  van  de  VerrylPenilTe  alle  de  voorworpen  van  ons  Ge- 
loof en  van  onze  Hoop  in  zig  bevat,  en  de  zelve ^rond- 
hertiglyk  bekragtigt. 

Daer-en-büven  ,  vermits  het  Gebod  van  de  H.  Kerke 
alle  haere  Kinders  verpligt  in  den  P.iefch-tyd  het  Lighaem 
des  Heere  te  nuttcn  ,  zoo  doet  dezen  Feeft-dag  menigmael 
eenen  grooten  indruk  op  vele  roekelooze  Chriftenen  en 
verouderde  zondaers ,  de  welke  ,  door  eenen  heyligen  in- 
keer getroffen  zynde  ,  alfdan  begeerig  worden  om  uyt  hunne 
zonden  op-te-ltaen  ,  en  de  vrugten  van  de  VerrylTenilfe 
Chrifti  te  genieten  ;  en  aldus  gebeurt  het  ,  dat  het  weldaed 
van  dezen  VOLLEN  AFLAET  ,  op  dien  dag  geftelt ,  nog 
aigemeynder  word  en  zig  verder  uytdrekt  als  op  andere 
tyden  ;  jae  de  plegtigheyd  zelfs  ,  met  de  welke  hy  vergunt 
word  ,  dient  dikwils  tot  eenen  nieuwen  fpoordag  aen  die 
verlorene  fchaepen ,  om  zig  met  Godt  te  verzoenen  voor 
hunne  fchulJen. 

Naer  den  Feefl-dag  van  PaefTchen  laet  den  H.  Vader  aen 
ons  welbehaegen  de  verkiezinge  van  den  tweeden  dag,  ge- 
lyk Gy  in  het  boven-ftaende  Breve  gelezen  hebt  :  en  naer 
alles  rypelyk  overwogen  te  hebben  ,  hebben  Wy  tot 
tiien  eynde  verkozen  en  vaftgeRelt  den  Feefi-dag  van  O.  L.  V. 
Geboorte  ,  wezende  den  achtflen  van  de  maend  Septem- 
ber ,  op  den  welken  valt  den  Verjaer-dag  ,  dat  Wy  tot 
13iffchop  zyn  ingewyd.  Maer  vermits  Wy  hier  in  een  be- 
zonder  inzigt  hebben, en  bewogen  worden  door  verfcheyde 
redenen ,  zoo  zouden  Wy  geerne  U-L.  nog  een  weynig 
over  dezen  keus  onderhouden  ,  en  die  redenen  aen  L'  voor- 
dellen ,  Lieve  Broeders  ,  op  dat  Gy  de  zelve  fmaeken 
zoud  ,  en  dat  Wy  langs  dien  kant  het  eynde  ,  het  gene 
Wy  voor-hebben  ,  gemakkelyker  zouden  betreifen. 

Voor  eerlt  men  viert  op  dien  dag  de  Geboorte  van  de 
Alderheyligfte  Maegd  en  Moeder  Gods  MARL'^,  dewel- 
ke de  Patroonerfie  is,  zoo  van  deze  Stad  ,  als  van  onze 
Cathetiraele  Kerke  ,  en  tot  wiens  eere  te  vervoorderen  , 
hét  Antwerpfch  Volk  altyd  boven  andere  fteden  in  iver 
heeft  uytg.iehenen.  'T  is  ook  op  haere  voorfpraeke  dat 
Wy  ons  betrouwen  ftellen  ,  en  men  kan  niet  genoeg  doen 
om  haeren  dienft  en  lof  te  vermeerderen.  ILier  Vooripraek 
is  buyten  alle  twyftel  d'alderkragtigfte  by  haeren  Zoon  , 
en  hoe  meer  dat  wy ,  naer  Godt ,  op  haer  doen  onze  ho- 
pe Üeuneu ,  eu  geduerig  haere  hulpe  alsmeeken  ,  hue  meer 


57 

achtervolgen  wy  den  Geeft  van  de  H.  Kerke,  de  welke 
geilaediglyk  haer  aenroept  in  de  openbacre  Keik-gebeden  , 
en  zoo  veele  verfcheyde  Feeften  tot  haere  eere  heeft  in- 
geftelt.  'T  is  ons  bekent ,  Alderlieffte ,  dat  de  Feeft  van 
haere  treftelyke  Hemelvaert ,  met  meer  luyfter ,  in  deze 
Stad  geviert  word  aJs  d'andere  Feeften  ,  en  Wy  hopen  va- 
üelyk  ,  dat  Gy  in  deze  godvrugtigheyd  zult  blyven  voort- 
gaen  ;  maer  dit  belet  U  niet ,  de  godvrugtigheyd  tot  deze 
H.  Maegd  nog  verder  uyt  te-fpreyden ,  en  met  den  zelven 
iever  ook  te  vieren  haere  Geboorte  ;  dien  gelukkigen  dag , 
wanneer  den  dageraet  van  onze  verloliing  heeft  beginnen 
zyne  ftraelen  te  fchieten.:  en  vermits  W'y  voorleden  jaer 
op  dezen  Feeft-dag  tot  Biffchop  zyn  ingew  yd  ,  en  dat  Wy~ 
getragt  hebben,  onder  de  befcherminge  van  MARIA,  den 
H  Geeft  weerdelyk  teontfangen,  zoo  derven  Wy  ons  ver- 
wagïen  ,  dat  fy  ,  indagtig  zynde  het  kinderlyk  betrouwen  , 
het  gene  Wy  op  haere  hulpe  geftelt  hadden  ,  Onze  en  \J\Kt 
Gebeden  zal  verhooren,  om  de  volheyd  van  den  Godde- 
lyken  Zegen ,  over  Ons  en  Onze  Kudde  ,  by  haeren  Zooa 
te  verkrygen 

't  Is  daer-en-boven  een  alderoudfte  gebruyk  geweelï  in 
de  Kerke  dat  de  BiiTchoppen  gewoon  waeren  den  verjaer- 
dag  van  hunne  Confecratie  plegtiglyk  te  vieren.  Wy  vin- 
den onder-andere,  dat  de  Pauzen  Anaftius  I.  Hilarius ,  en 
Sixtus  III.  by  die  gelcgentheyd  eenige  BiflTchoppen  by-eea 
riepen ,  en  met  hun  te  faemen  over  de  Kerkelyke  zaeken 
handelden.  Onder  de  Sermoonen  van  den  H.  Paus  Leo  I. 
vind  men'er  nog  dry ,  de  welke  hy  op  dezen  verjaer-da» 
gepredikt  heeft ,  en  ook  dry  onder  die  van  den  H,  Augafti- 
nus  Bilfchop  van  Hipponen  ;  den  welken  nog  in  een  an- 
der Sermoon  ,  verzoekt  aen  fyne  Toehoorders ,  uyt  den 
naem  van  Aurelius  Bilfchop  van  Carthago  ,  dat  fy  's  an- 
derdags  zig  zouden  in  de  Kerke  laeren  vinden ,  om  aldaer 
plegtiglyk  over  te  brengen  den  verjaer-dag  van  den  voor- 
gemelden  Aurelius.  Jae  den  Paus  Felix  IV  ,  die  in  het  be- 
ginfel  van  de  zefde  eeuw  geftorven  is ,  heef^  zelfs  eene  Wet 
gemaekt,  waer  in  hy  wilt  dat  lederen  Bifichop  fynen  verjaer- 
dag  zal  vieren  :  w  elke  Wet  den  grooten  Carolus  Borro- 
mieus  zoo  profytig  en  zoo  noodzaekelyk  agte ,  dat  hy  in 
twee  verfcheyde  (  Conc.  3  &  4,  )  Concilien  van  Milaenen  , 
aen  hwt  hoofd  van  de  Bilfchoppen  van  fyne  Provincie  , 
de  zelve  heeft  doen  herleven,  en  voorgefchreven  de  ma- 
r.iere  op  de  welke  deze  plegtigheyd  moeft  voltrokken 
worden. 

Deredenen,  de  welke  den  II.  Carolus  hier  toe  hebben 
aengedrongen  ,  zyn  zoo  fchoon  en  zoo  gewigtig  ,  d«t  ik 
my  niet  onthouden  kan  van  hier  fyne  eygene  woorden 
by-i  e-brengen.  (  Conc.  Prov.  IV.  parte  2.  )  Dat  den  Biffjinp 
(  zegt  hy  j  op  dien  dag  van  fyne  Confecratie  ,  het  voorbeeld 
volge  van  {oo  menige  HH.  B'ffJioppen  en  Pauken ,  de  welke, 
overdenkende  de  l'-rge  ,  den  lafl ,  de  moey ely khcden  van  het 
jimpt^  het  gene  fy  hekleeden  ,  niet  alleenelyk  ,  op  dien  verjaer- 
dag  ,  de  Güdd^lyke  Goedheyd ,  met  te  oberen  liet  H.  Sacrificia 
en  godvrugtiglyk  te  bidden  bedankt  lubben  ,'  maer  ook  metMunns 
Sermoonen  ,  vol  van  Herderlyke  Liefde  ,  waer  in  fy  voorjielden 
de  menigvuldige  deelen  van  hunne  {orge  ,  liet  volt  ,  ^00  gee/le- 
lyke  als  wereldlykc  hebben  aen^ewakkert ,  op  dat  fy-  voor  hun. 
\ouden  Gods  hulpe  afsmeeken ,  en  \ig  in  alle  foonen  van  god~ 
vrugiige  werken  oeffenen. 

lieden  verjaer-dag  (  gaet  hy  voords  )  {al  in  den  dag-regifler 
worden  aengeteekent ,  op  dat  de  Priejiers  de  inuydint;e  1  a't 
hunnen  Bijjchop  in  hunne  Sacrificien  gouden  indagtig  {yn^tt 
de,  mindere  geeiieiyke.  in  hunnt  Gebeden,    Hy  {al  ook  aen  het 

H 


58 


Algemeyne  Vcr\armlinge  der  Werken 


volk  wonün  afgeicnJ'gf  ,  op  dal  fy  van  gelyken  dien  dag 
\oudia  h^yiiglyk  ovcrhrengin  ,  en  door  de  Liijde-pl'tgt ,  di  welke 
J'y  aeii  hunnen  Bijfchop  en  P'ader  fchuldig  \yn  ,Jlerker  {ouden 
Ofgeu'ckl    wiirden  om  voor  hem  vierige    Gjh.d.n  te   Jlorien. 

Ziet ,  Lieve  Broeders  ,  wat  al  vrugten  dat  ik  en  Gy-L. 
uyt  dien  dag  konnen  trekken  ,  is  het  zaeke  dat  Wy  die 
verraaeniugen  van  den  H.  Carulus  wederzyds  onderhou- 
den. Ik  beginne  van  de  Gebeden,  de  welke  Gy  niy  fchuldig 
zyt ,  om  diefwille  dat  ik ,  myne  krunkheyd  en  zwak- 
heyd  kennende  ,  zeer  wel  wcte  ,  hoe  grootelykx  dat  ik  de 
zelve  noodig  hebbe  ,  om  myne  zaligheyd  te  bewerken  in 

een  Anipt,  voor  het  welk  de  fihouderen  van  d'Eng.'len  {eljs 
jouden   (chrikken  ,   waer  her  {aeke   dar  fy  het  moejUn  bedienen. 

Zoo  fpreken  de  HH.  Vaders  (  en  't  is  maer  al  te  wacr  ) 
van  het  Billlhopiielyk  Ampt,  en  ik  danke  den  Hecre,  dat 
liet  my  dit  denkbeeld  heeft  in  het  hert  geprint,  hopende, 
dat  het  voor  my  zal  wezen  als  eenen  kracyenden  haen  , 
tlie  my  geduerig  opwekke  om  te  wacken  over  myne  Kudde 
.lae ,  Alderlietfie ,  ik  kan  niet  zonder  vreezc  overpeyzen 
alle  die  verfcheyde  deelcn  van  de  Kerk-be(tieringe ,  vvaer 
over  de  Bilfchoppelyke  Zorgvuldigheyd  zig  moet  uytftrek- 
ken.  Ik  fchroome  als  ik  bedenke ,  dat'er  zoo  veel  duy- 
zende  Zielen  aen  mjne  zorge  bevolen  zyn ,  en  dat  ik  zelfs 
verloren  ben  ,  als'er  maer  eene  van  hun  door  in\  ne  fchuld 
verloren  gact  ;  want  Godt  in  fyn  regtveerdig  oordeel  zal 
de  zelve  uyt  myne  handen  vraegen.  't  Is  dan  veel  moeye- 
lyker  voor'  my  ,  als  voor  iemand  van  U-L  altemael,  myne 
Zalighcyd  te  bewerken ,  en  gelj  k  ik  ü  in  myn  eerden 
Sermoon  gezeyd  hebbe,  ik  zoude  kwaelyk  durven  hopen 
eens  den  Hemel  te  bekomen  ,  ten  waere  dat  ik  myne  oo- 
gen  floeg  op  zoo  vele  HH.  Bifichoppen  ,  die  heden  in  de 
glorie  zvn  ,  en  die  eertyds  alle  de  pligten  van  dit  moeye- 
Jyk,  ma'er  ook  heylig  Ampt,  als  het  wel  bedient  word  , 
200  treftelyk  hebben  gekweten.  Ik  hope  dan,  dat  dien 
btrmhertigen  Godt ,  die  hun  onderfteunt  heeft ,  my  ook 
onderfteunen  zal ,  en  heeft  hy  my  dit  pak  willen  opleggen  , 
ik  betrouwe ,  dat  hy  my  ook  helpen  zjI  ,  om  het  zelven 
te  draegen  ,  en   wanneer   dien   kragtigen  Godt  van  Ifraël 

(  Phil.  5.  )   r7y  verjlerkt  ,  dun    vermag  ik    alles. 

Hog  om  A\\.  te  verkrygen,  hebbe  ik  uwe  Gebeden  noo- 
dig , Lieve  Broeders,  die  verzoeke  ik  U  hertelyk  \  Is  uyt 
dit  inzigt  be/ionderlyk  ,  dat  ik  U-L.  dezen  Herde.  -yken 
Brief  roezende  ,•  en  gcencn  Herder  moet  zig  fehaemen  de 
Gebeden  van  fyne  fehaepen  af-te-fmeeken ,  als  men  ziet , 
Boe  dat  dien  grooten  Apoftel  P.iulus  zig  geduerig  bevo- 
len heeft  in  de  Gebeden  van  de  Geloovigcn ,  a.;n  wie  hy 
Tyne  Brieven  fchreef.  Auguftinus  dcite  het  zelven,  en  on- 
der andere  in  het  tweede  van  die  Sermoontn ,  de  welke 
hy  gepri-dikt  heeft  op  fynen  Verjaer-dag  ,  fpreekt  hy  al- 
dus het  volk  aen;  (Serm  340  in  ordin.  2.  )  Ik  moer  dan 

met  utve  geledtn  geh  Ipen  woeden,  op  dat  den  Heere  \ig  ge- 
weerdig:  ,  hel  pak  ,  d.it  hy  my  heeft  opgeleyd  ,  met  my  te 
draegen  ;  wanneer  gy  daer  voor  bid ,  dan  bid  gy  te  faemen 
ook  voor  U  ,  want  dar  pak  ,  waer  van  ik  lpr,.ke  ,  wat  is 
dat  anders  ,  als  gy-lieden  {el f  s  ?  Bid  dan  voor  my  ,  gelyk 
ik  ook  l'idde  ,  dat  gy  niet  {waer  {oud  weien.  JVant  den  lleere 
Jefui  {oude  net  {eggen  dat  fynen  lajl  ligt  is,  ten  waere  dit 
hy  hem  {elfs  drae^de  m.et  dien  ,  den  welken  hy  daer  rr.edt 
lila/l  heef, ,  iliii  is 'te  zeggcn  ,  dat  JESUS  den  laft  vanden 
Herder  niet  kan  ligt  niacken  ,  ten  zy  dat  hy  zei  s  met 
hem  lyne  Schaepen  draegt ,  en  vervolgen.s  ,  Alderliefite  , 
Gy  bid  voor  uw  eygcn  b-.iete  ,  als  Gy  verzoekt  aen  Godt , 
é^t  hy  uw  en  Biliihop ,  in  fynen  luft  te  ilraegen ,  zoude 
lielpen  en  veriigten. 


Weet  daer-en-boven ,  dat  het  eene  kinderijke  pligt  Is, 
de  welke  Gy  my  niet  kont  weygeren  ;  eene  pligt ,  die  U 
van  Godt  zelfs  word  opgeleyd  ,  en  die  hy  U  zal  afvr..egen  .• 
want  gelyk  Gy  van  jongs  af  in  de  Criltelyke  Leeringe  ge- 
hoort  hebt,  Gy  zyt  de  eere ,  de  gehoorzuemheyd  ,  de  ge- 
beden en  andere  hulp-middelen  fchuldig  aen  uwe  Overften  , 
zoo  Geelielyke  als  \\  ereldlyke  ;  en  dit  alles  word  in  het 
vierde  Gebod  begrepen. 

Ik  van  mj  nen  kant  ben  ook  verpligt  voor  U-L.  te  bid- 
den ;  uit  is  een  gevolg  van  Ampt,  en  ik  kan  U  met  de 
waerheyd  verzekeren  ,  dat  ik  U  geduerig  indagiig  ben  in 
myne  gebciten  Sacrilicien ,  den  Heer  verzoekende ,  dat  hy 
myne  Beftiering  zoo  zoude  gelieven  te  zegenen  ,  dat  ik 
eens ,  met  geheel  myne  Kudde  ,  mag  komen  tot  het  eeu- 
wig leven  :  vervolgens  hebbe  ik  dobbel  regt  om  U  te  vcr- 
maenen  over  uwe  pligt,  en  te  becrouwen,  dat  de  dank- 
baerheyd  zelfs  U  zal  aenmoedigen  om  uwe  wederlie  de  te 
toonen  ,  en  door  uwe  gebeden  my   tot  hulpe  te  komen. 

Maer  op  dat  Gy  deze  fchuldige  pligt  zoo  veel  te  be- 
ter zoud  indagiig  zyn ,  hebbe  ik  profjtig  geagf  U  jaer- 
lyks  daer  van  de  memorie  te  ververfchen  door  den  pleg- 
tigen  VOLLEN  AFLAET  van  de  Paufelyke  Benediöie  , 
voor  de  welke  ik  ,  tot  dien  eynde ,  den  verjaer-dag  van 
myne  Confecratie  verkozen  hebbe  :  en  met  dit  aldus  te 
fcliikken  vervoordere  ik  ook  het  inzigt  van  den  >llder- 
heyligften  \'adtr ,  den  welken  in  het  Formulier  van  dien 
Al'LAET  U  wel  duydclyk  aen/.egt ,  dat  Gy  bidden  moet 
voor  het  welwezen  van  Hem  zeis  ,  van  uwen  Bili'chop  ,  en 
van  uwe  Moeder  de  H.  Kerke  ;  zoo  dat  uwen  Billchop 
een  van  de  bezondere  voorworpen  is  ,  voor  wie  Gy  uwe 
Gebeden  ftorten  moet ,  om  die  gunfle  te  verkrygen.  Het 
komt  ook  teenemael  overeen  met  het  inzigt  van  de  H. 
Kerke  ,  de  «  elke  ,  niet  tegenllaende  dat  zy  begeert ,  dat 
de  Priellers  in  :ille  MilTen  hunnen  Billchop  naementlyk  zou- 
den indagtig  zyn  ,  nog  daerenboven  gcwilt  heeft ,  dat'er 
eenen  dag  op  het  Jaer  zoude  wezen  ,  zonderlinge  geftclt 
om  voor  den  Biifchop  te  bidden  ,  te  weten  den  verjaer- 
dag  van  zyne  Conferaiie  ,  op  den  welken  den  Roomfchen 
IMilfael  ook  eene  bezondere  Miffc  voorfchry  t  ,  die  geheel 
toegeëygent  is  om  den  Hemelfchen  Zegen  over  den  Bif- 
fchop  af-te-fraceken.  Matr  vermits,  volgens  de  Kcrkelykc 
Piegt-regels ,  deze  Mille  niet  kan  gelezen  w  orden  op  den 
Feeil-dag  van  Ü.  L.  V.  Geboorte,  /00  hebben  M  y  al- 
reeds bevolen  in  den  dag-regilter  van  onze  Cathedraele 
Kerke,  en  Wy  bevelen  het  nog  eens  by  deze,  dar  door 
gcheele  onze  l>iocefe  ,  de  Priclters  by  de  eerlie  Collecle  van 
van  den  Feeft-dag,  zullen  voegen  de  Cü//£i7e  van  de  voor- 
gemelde IMilfe  ,  en  dat  zy  het  zelven  doen  zullen  w  cgens 
de  twee  andere  Gebeden  ,  die  men  Seerere  en  PojU-ommunit 
noemt. 

rvaer  aldus  gchandelt  te  hebben  over  de  Gebeden  ,  de 
welke  ik  van  UL. ,  Alderlieilte ,  op  ilien  dag  verwagte  , 
zoo  moet  ik  U  nog  een  weynig  onderhouden  over  de 
andere  voordeden  ,  die  wy  gezaementlyk  uyt  deze  jaer- 
lyklche  gedagtenitfe  konnen  trekken. 

'T  is  zeker ,  dat  den  meiifch  van  tyd  tot  tyd  fynen  ie- 
ver  vernauwen  moet ,  en  zig  zelven  acnwakkeren  in  alle 
fyne  oudernemin.;en  ,  als  hy  niet  wilt  verflappen  ;  en  't  is 
niet  min  zeker,  vlat  de  uytter]}  ke  omltandigheden  van  foni- 
mige  d;gen,  of  van  eenige  andere  gebeurten  Hen  ,  door 
den  indruk  die  zy  op  de /innen  doen  ,  liicr  toe  zeer  dicn- 
(lig  zyn.  'T  is  aldus  dat  d'eerlte  Chriltenen  den  verjaer- 
daa;  van  hun  Doopzel  jjewooa    waeren  te   vieren  ;  en  't 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


59 


was  te  wenfchen  ,  dat  dele  H.  gewoonte ,  waer  toe  de 
Kerk-vaders  zoo  dikwils  de  geloovige  hebben  acngewuk- 
kert ,  van  ons  alle  onderhouden  wierd  ,  en  dat  Wy  op 
dien  dag  ,  erdenkende  zoo  het  geluk  dat  ons  gebeur:  is , 
als  de  beloften  ,  die  Wy  in  den  H.  Doop  geduen  hebben  , 
ons  zelven  onderzogten  ,  hoe  dat  AVy  deze  onderhouden 
hebben  ,  eu  dat  Wy  alsdan  de  zelve  inet  ccnen  nieuwen 
iever  herhaelden  ,  om  voor  het  toekomende  te  leven  in 
die  zuyverheyd  en  onnoozeiheyd  des  htrce  ,  waer  mede 
Wy  eertyds  op  diergelyken  dag  zyn  verçiert  geweeft. 

'T  is  op  de  zelve  wyze ,  Lieve  Broeders ,  dat  de  pleg- 
tigheyd  van  den  meer  gemelden  verjaer-dag  aen  my  zal 
levendig  in  de  gedagteniiTe  brengen  dien  tyd-liip  op  den 
.welken  ik  uwen  Herder  geworden  ben,  en  dit  gepeys  zal 
my  eenen  Ipoorllag  geven  ,  om  rypelyk  t'overwegen  hoe 
dat  ik  de  pligten  van  dit  Herderlyk  Ampt  volbrenge ,  en 
waer  in  dat  ik  mynen  handel  moet  verbeteren. 

Dit  is  ooIj  eene  van  de  redenen  (  gelyk  Gy  hier  boven 
gelezen  hebt  )  die  ilen  H  Carolus  Borromteus  beweegt  heb- 
ben ,  om  deze  plegtigheyd  ,  die  veroudert  en  verzuymc 
was  ,  te  dücn  herleven  :  en  Auguftinus  hadde  daer  het  zclvea 
denkbeeld  van  ;  want  hy  begint  een  van  fyn  Sermoenen  , 
in  deze  gelegentheyd  gepredikt ,  met  fyne  toehoorders  in 
dezcr-voegen  acn-te-lpreken  :  f^d^n,  zegt  hy ,  d,u  ditp^ik  , 
Vlier  van  het  »00  mofyelyk  is  Tckcninzt  ie  doen  ,  op  mym 
fkliouders  geUyt  is  ,  ontrujl  ik  my  aeduerig  aen  de  \orgevan  my- 
ni  Bedieiiinge  ;  niitcr  nogians  ontroert  my  dit  ged<igt  nog  veel 
•  weer ,  alswunneer  deien  verj,ier-d,ig  nenkomi  ,  den  welken  my 
diier  van  de  memorie  vcrverjl ,  en  ,iien  l.ijl  ^oodaenit^lyk  on- 
der d'oogen  brengt  ,  dat  ik  my  hem  voorjlclle  ,  als  oj  ik  nu 
macr  ecrji  ging  heginnen  ,  het  gene  ik  lang  te  vooren  hebbe 
aens^enomen. 

Ik  verhope ,  Alderlieffte  ,  dat  dien  verjaer-dag  ook  op 
my  dufdanigen  indruk  doen  zal ,  en  dat  hy  my  zal  aen- 
zetten  ,  om.  op  een  nieuw  het  gcwigt  van  dien  laft  en  de 
pligten  van  den  zelven  t'overdenken.  Ik  ftelle  my  voor , 
met  Gü-'s  genaede  ,  mync  Werken  in  de  weeg-fchaele  te 
lej;geii ,  en  t'  onderzoeken  ot'  dat  ik  ,  zoo  als  Paulus  met 
een  kort  macr  bondig  woord  ,  waerlyk  (  I.  Tim  )  onberif- 
yelyk  ben  ,  gelyk  eenen  Hili'chop  wezen  moet  .-  ot'  dat  ik 
het  Evangelie  predike  met  de  woorden  en  met  de  werken: 
of  dat  ik  waerelyk  (  I.  Pet.  5.  )  tot  een  voorbeeld  van  leven 
aen  myne  Kudds  dienen  kan  :  of  dat  ik,  gelyk  den  H.  Geelt 
my  beveelt  Joor  den  mond  vau  den  Apoltel,  tot  het  Woord 
Gods  en   goede    zeden    t'  onderhouden ,   myne   Schaepen 

(  2.  Tim.  4.  )  aendringe  of  dat  het  hun  lief  oj  Lel  is  :  oj  dat 
ik  hun  bejlrajje  ,,   vermaene  ,  berijj'c  met   alle  Lingmoediglieyd , 

en  Ibmtyds  ook  (  Tit.  2.  al  j'Jurp ,  wanneer  hunne  boos- 
heyd  en  wederfpannigheyd  dat  vereyfcht,  en  of  dat  ik  hier 
toe  gebruyke  (  l'it.  2.  )  allen  het  ge\ag ,  het  gene  ik  van  Godt 
gekregen  hebbe:  met  een  woord,  of  dat  ik  voldoen  aen 
alle  die  oneyndige  pligten  ,  de  w  elke  in  de  Bifichoppelyke 
Bediening  vervat  zyn. 

En  als  ik  dus  hier  mede  bezig  ben ,  moet  Gy-L.  ook 
Op  dien  zelven  tyd  overdenken  ,  of  dat  Gy  U  draegt  gelyk 
waere  Schaepen  ,  die  aen  de  Kudde  van  Chriltus  toebc- 
huoren,  en  of  dat  Gy  de  Iceringe  en  de  vcrmaeningen  van 
uwen  Herder  waerneerat.  Gy  weet,  dat  Chriftus  aen  de 
Apultclen  gezeyd  heelt  :  (Luc.  10.)  die  u  hoort.,  die  hoon 
my  ,  en  die  u  verfmaed  die  ve'fmaed  my  :  en  alhoewel  dat 
ik  het  onweerdig  ben  ,  de  plaetfe,  die  ik  beklcede  ,  praemt 
my  van  U  aen-te-zeggcn  met  Paulus  :  (  IL  Cor.  5.  )  //> 
{//i  de  genanten   van.  Chrijius  ,   en  'c  is  alt  of  dat  Godc  daer 


onien  mond  U  vermaende.  Niet  dat  Wy  willen  ,  Lieve  BrO'.— 
ders  ,  met  aldus  te  fpreken  ,  ons  zelven  te  verheffen ,  of 
over  U  heerfchappye  voeren  :  maer  Wy  willen  het  Ryk 
Gods  in  uwe  ziele  vervoorderen  ,  en  hem  over  U  doen 
heerfcheu  ,  van  wie  Ons  deze  magt  verleent  is  ,  en  aen 
wie  alle  alle  Eere  en  Glorie  toekomt.  Dacrom  ,  Alderliefitc , 
onderwerpt  Ü  aen  het  gene  den  H.  Geeft  U  zegt  :(Heb  13  ) 

7.yt  uvt  Oferlien  gchoor\aem  en  onderdanige  want  fy  waekeit 
over  UM'e  {iele  ,  als  eens  daer  van  puilende  moeten  rekening 
geven.,  op  dat  jy  het  {elve  met  blydjlhap  mogen  doen.,  en  niet 
al  \agiende  ,    vant  dit  \oude    U geenfuut   tot  voordeel  jlrel ken. 

Legt  dit  dan  in  het  werk  :  en  oft  dat  het  gebeurde ,  dat'er 
cenige  zaekeu  ons  \'aderlyk  hert  in  het  toekomende  kwa- 
men te  fmerten,  Wy  zullen  van  dezen  verjaer-dag  gebruyk 
maeken  ,  om  u  daer  over  te  vcrmaenen  ;  want ,  zoo  lan» 
als  Godt  Ons  het  leven  en  de  kragten  geven  zal,  Hellen 
Wy  Ons  voor  ,  ontrent  dien  tyd  aen  U-L.  te  doen  een 
Henlerlyk  Sermoon  ,  om  de  voorvallende  misbruyken 
te  verbeteren ,  en  de  godvrugtigheyd  voort-te-zetten. 

Ik  betrouwe  ,  dat  dufdanig  Sermoon  zoo  veel  te  pro- 
fytiger  zal  zyn  ,  en  zoo  veel  te  meer  indruk  zal  doen  op 
uw  gemoed,  om  diel wille  dat  het  een  hert  aen  het  ander 
fpreken  zal  ;  want  't  is  onmogelyk  ,  of  dien  verjaer  -  daj 
moet  zoo  aen  IMy ,  als  aen  UL. ,  iederen  keer  doen  ge- 
denken die  algemeyne  en  uytgellorte  genegentheyd  ,  met 
de  welke  Gy  IVly  ontfangen  hebt ,  als  ik  uwen  Herder  ge- 
worden ben.  Zoo  verre  dat  ik  waerelyk  ondervonden  hebbe, 
het  gene  Paulus  eertyds  fchreef  tot  die  van  Galatien , 
dat  (  Gal.  4.  )  gy  loud,  waer  het  mogelyk  ,  uwe  eygen  oogeti 
hebben   uyrgeruk: .,  om   de  {elve  aen   my  te  geven.    L'CZe   getuy- 

genilfe  ben  ik  U  fchuldig  ,  en  ik  doen  de  zelve  hier  opent- 
lyk  ,  Lieve  jMeileborgers ,  om  U  daer  over  myne  erken- 
tenilfe  te  betooncn,-  en  ik  wille,  dat  dezen  ifcrderljken 
Brief  zal  als  eenen  onilerpand  zyn  van  onze  wederzydlche 
Liefde  ,  de  welke  ,  wanneer  fy  tulfchen  eenen  Herder  en 
fyne  Schaepen  gcgrondvelt  blyft ,  menige  wonderheden  kan 
uytvoer^n 

Ondertuifchen  kont  Gy  ligtelyk  begrypen  ,  hoe  dat  deze 
gencggntheyd  myir  hert  getrofl'en  heelt  ;  hoe  dat  fy  mynen 
iever  aenzet  om  uw  weh\  ezen  te  bewerken  :  hoe  dat  fy 
my  trooit  en  acnmoedigt  in  het  beeiienen  van  een  Ampt , 
het  gene  zoo  veel  zorge  en  moeyelykheden  bybrengt.  .Ia  , 

Lieve  ISroeders  ,  (  II.  Cor.  6.  )  ik  J'preke  U  opendyk  ,  myit 
hert  bri'yd  {ig  voor  U  uyt.,  (  Ibid.  7.)  Gy  \yt  in  dat  hert  ^ 
om  famen  te   leven   en   te  jiirven  ;  en  ik  bidde  dien  Godt  van 

vrede,  dat  die  wederzeydfche  Liefde,  de  welke  tullchen 
Ons  is  ,  tot  fyne  glorie  dienen  raag  ,  en  dut  hy  de  zelve 
altyd  meer  en  meer  zoude  ityven  ,  op  dat  mynen  arbeyd 
zoo  veel  te  ligter  zoude  zyn  ,  en  de  vrugten  daer  van  zoo 
veel  te  zoeter. 

Ach  I  zoude  het  mogelyk  wezen  ,  dat  dien  dierbaeren 
liefde-band  zoude  gebroken  worden,  om  dat  ik  U  fomtyds 
zal  moeten  tot  waerheden  acndringen  ,  de  welke  aen  on- 
ze bedorve  natuer  onaengenacm  wezen  V  om  dat  ik  miil'chien 
ecnige  misbruyken  zal  moeten  uytroeyen  ,  oftzaeken  moe- 
ten wygeren  ,  die  aen  de  Kerkelyke  Wetten  tcgenllrydig 
zyn  ?  Zeker  ik  bctrouwe  van  neen  ,  en  ik  zoude  het  U 
verw  yten  ,  gelyk  Paulus  aen  die  van  Galatien  dede  ,  als  hy 

hun  afvraegde  ;  (  Gal  4.  )  ben  ik  dan  uwen  vy.md  gewor- 
den ,  om  dat  ik  U  de   waerluyd gc^eyd  heb  ?  Ja  ,  waer  het  Zae- 

ke  dit  gebeurde ,  al  was  het  dat  ik  -zweeg  ,  dit  ffom  pa- 
pier ,  deze  letteren  zourlen  U  dat  verwyt  doen ,  en  ü  be- 
fchaemt  maeken  Immers 't  is  klaerblykclyk  ,  dat  ik  verpligt 

H   X 


6o 


Algemeym  Vcr^amelinge  der  Werken 


ben  U  de  waerVieyd  te  zeggen  :  dat  ik  moet  den  oorlog 
aenciofin  aen  uwe  quade  driften  :  dat  ik  U  moet  doen  règ- 
le wegen  wandelen,  en  dat  ik  aldus  myiie  ziele  en  de  uwe 
moet  zalig  maeken ,  die  anderlints  beyde  verloren  gaen. 
Zoude  ik  verdienen  uwen  Herder  te  zyn ,  als  ik  niet  gedue- 
rig  waekte  over  myne  Kudde?  Wat  naem  zoud  gy  niy 
moeten  geven,  waer 't  ziieke  dat  ik  my  vergenoegde  met 
eene  vallche  liefde  en  met  wat  ydelen  lot",  zonder  agt  te 
nemen  op  uwe  zeden  ?  Neen  Aldeilieffte  ,  ik  moet  U  met 
Joannes  konnen  zeggen  ,  (  III.  .Toan.  )  dat  ik  U  beminne  in 
de  waerheyd ,  en  om  diefwille  dat  Gy  ook  de  waerheyd 
bemint ,  daerom  hope  ik ,  dat  die  wederzydlche  liefde  «el 
gegrond  is  ;  dat  fy  noyt  zal  vcrflouwen  ,  maer  in  tegendeel 
meerder  aengroeyen  en  dueren  tot  mynen  laeften  adem  : 
en  van  mynen  kant  moogt  gy   verzekert  zyn  ,  dat  ik  my 

zoude  verblyden  ,  (  Phil.  2  )  ,:/  was  ha  dat  ik  my  ^eiven 
mo€jie  opdraegen  tot  een  j'ag-off.-r ,  om  uw  gi loof  en  UWe  Za- 
ligheyd  te  vervoorderen.  Myn  leven  ii  my  100  kojletyk  niet , 
en  ik  wille   het  geerne  ten   beften  geven,  (  AiS.  20.)  aU 

ik  maer  gelukki^lyk  mag  voltrekken  mynen  loop ,  en  de  be- 
éienirrgi  ,  de  welke  ik  van   on\en  Heere  Jefus  on  fangen  hebbe  ,• 

zoo  dat  geheel  mynen  wenfch  zal  volbragt  wezen  ,  als  ik 
de  Kerke   van  Antwerpen  die  my   is    toebetrouwt ,  eens 

Gegeven  binnen  Antwerpen  den   8   Meert  1777. 


mag  in  het  oordeel  Gods  als  eene  onbevlekte  Maegd  over» 
leveren  in  de  handen  van  haeren  Bruydegom  Chriitus. 

Laet  Ons  tot  een  eynde  ,  Liive  Broeders,  gefamentlyk 
bidden  en  werken  Laet  Ons  met  eendragtigheyd  arbydea  » 
om    in  alles  den  wille  Gods  te  volbrengen.   C  I    'l'hetl"   ) 

Synen    wille  is  ,   dat  wy  altemael  heylig  \yn  :  en  wat  L'hooa 

vertoog  zoude  het  wezen  ,  waer  het  zaeke  dat  men  hier 
zag  eenen  Heyligen  BifTchop  aen  het  hoofd  van  eene  Hey- 
lige  Kudde  I  Laet  Ons ,  om  hier  toe  te  geraeken  ,  vanbey- 
de  kanten  onze  pligten  wel  overdenken  ,  en  ons  hand  aen 
het  werk  flaegen  ,  zonder  ategrwaerts  uyt  te  zien.  Ondertuf- 
fchen  wenfche  ik  U  toe  ,  Lieve  Broeders  ,  dat  den  Hee- 
re over  U  fynen  Geeft  zoude  uytftorten  ,■  dien  Geeft  van 
de  vreeze  Gods  ,  dien  Geeft  van  wysheyd  en  van  heylig-; 
heyd  ;  dat  hy  U  bewaere  in  fynen  H.  naem  ,  en  niet  toe- 
laete  dat'er  iemand  verloren  gaet  van  alle  die  ,  de  welke 
hy  my  bevolen  heeft  :  ik  wenfche  U  de  dierbaere  Vrugten 
van  dien  Geelt  ;  dien  vrede,  den  welken  de  wereld  niet 
geven  kan  ,  en  die  te  boven  g'iet  alles ,  wat  men  kan  be- 
denken .met  een  woord,  ik  wenfche  U  allen  zegen  ,  allen 
geluk ,  en  dat  den  Heere  met  Ü  zy ,  en  over  U  heerfche  ' 
nu  en  in  d'eeuwigheyd.  Amen. 


Locus  t  SigillL 


Was  onderteekent 

^    J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN, 
Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlugtigjie  Hoogweerdigheyd, 
N.  J.  De  Hornes  de  Geldorp  Secret. 


j^ 


iUà.. 


VASTEN-BVLLE   VOOR  HET  JAER  MDCCLXXVIIT. 

Jacobus    Thomas    Josep  h-u  s  WELLENS,  by    de    gratie  Gods  ,    eii 
des    Heyligen    Apoftolyken    Stoel    BifTchop    van    Antwerpen  &c. 

u4en  alle  die  deze  zullen  zien  Zallgkeyd  in  den  Heere. 

W  Y  weten  altemael,  Lieve  Broedes,  dat  den  menfch  gefchapen  is  om  Godt  te  dienen,  om  hem  te 
beminnen  en  hier  naer  eeuwig  t'  aenfchouwen  'T  is  niet  als  om  dit  treffelyk  eynde  te  beryken  ,  dat  ons 
gegeven  word  dien  tyd,  den  welken  wy  hier  beleven  op  d'aerde;  die  voor  ider  in  't  byzonder  korter  oft 
langer  is  volgens  de  paelen,  de  welke  Gods  Voorzienigheyd  aen  onzen  levens-loop  geftelt  heeft:  maer  die 
in  zig  zelfs,  fchoon  men  hem  wilde  tot  eene  eeuwe  uvtftrekken  ,  nog  minder  is  als  eenen  oogenblik  ,  wan- 
neer men  hem  zet  nevens  d'eeuwigheyd  die 'er  opvolgt,  en  die  gelukkig  oft  ongelukkig  wezen  zal  volgens 
het  gebru3k,  het  gene  wy  van  dien  tyd  zullen  gemaekt  hebben. 

Let  hier  wel  op ,  Alderliefften ,  en  befluyt'er  uyt ,  dat  het  eene  dwaesheyd  is,  van  in  iet  buyten  Godt  ons 
geluk  te  gaen  zoeken  ;  want  gelyk  (  Jac.  4.  )  ons  leven  niet  anders  is  als  eenen  damp ,  die  voor  een  wynig  ver- 
fchynt ,  en  daer  naer  verdwynen  zal,  Ç,Qji^  ejî  enim  vlta  nofira?  f^apor  ejl  ad  modicum  parens,  &  deinceps 
exterminabltur.  Jac.  C.  4.  f.  15.  zoo  zullen  infgelyks  verdwynen  alle  die  zaeken  ,  op  de  welke  wy  hier  be- 
neden ons  hert  zullen, geftelt  hebben. 

Beflayt  'er  voordersuyt,  dat  dien  korten  tyd,  den  welken  Ons  gegeven  word,  eenen  alderkoftelykften 
fchat  is  ;  want  lederen  dag,  lederen  oogenblik  kan  ons  nuttig  zyn  om  den  Hemel  te  verdienen  en  onze 
kroone  te  vermeerderen ,  en  als  hy  hier  toe  niet  befteed  word,  dan  is  hy  yerkwift  en  verloren  voor  eeuwig» 


van  fyne  Hoognterdigheyd  J.  T.  J.  Wellens.  6i 

vermits  het  onmogelyk  is,  dat  den  tyd ,  die  eens  voor  by  is,  kan  wederkeeren.  En  (  dat  nog  het  fchrik- 
kelykften  van  al  rs  )  wy  zyn  onzeker  van  het  toekomende;  want  wie  kan  zig  vleyen  ,  dat  hy  den  dag  van 
morden  beryken  zal  .^  lederen  oogenblik,  die  ons  vergunt  word,  is  eene  gaeve  van  Gods  bermhertigheyd 
de  welke  hy  ons  niet  fchuldig  is  ,  nog.  zelfs  oyt  aen  ons  belooft  heeft.  In  tegendeel  hy  voor/.egt  ons  in 
het  H.  Schrift,  dat  den  dag  des  Heere  ons  verraflchen  zal;  hy  vergelykt  hem  aen  eenen  dief,  die  in  den 
nact  komt;  en  Chriftiis  vermaent  ons  wel  duydelyk  ,  dat  wy  altyd  moeten  waeken  en  ons  bereyd  houden 
want  dat  (Luc.  12.)  den  Zoonc  dds  mcafche  zal  komtn  op  eene  ucre,  wanneer  wy  lm  met  zullen  meynen.  (  Et 
vos  ejlote  parati:  quia  qua  hora  non  putatis  Fllius  honiinis  venlet.lMC  .  XII.  f.  40.  )  Gelyk  d'ondervindinge 
ons  dagelyks  leert,  dat 'er  met  duyzende,  de  welke  zig  nog  veele  jaeren  beloofden,  uyt  dit  leven  gerukt 
en  door  de  dood  verrafcht  worden  ,  zonder  dat  hun  eenen  oogenblik  tyds  gegeven  word ,  om  zig  loc  dien 
overgank  naer  d'eeuwigheyd  te  beryden. 

Waer  het  zaeke,  Alderliefften ,  dat  deze  waerheden  diep  geprint  waeren  in  het  hert  van  alle  Chriilenen . 
zouden 'er  zoo  veele  gevonden  worden,  de  welke  dien  korten  tyd,  waer  op  zy  moeten  hunne  Zaligheyd 
bewerken  ,  derven  befteden  om  Godt  te  vergrammen ,  en  om  te  voldoen  de  begeerlykheyd  van  een  vleefch  , 
het  welk  wel  haeft  verrotten  moet  en  dienen  tot  fpyfe  der  wormen?  Zouden  'er  zoo  veele  zyn ,  die  geene 
andere  bezigheyd ,  geene  andere  zorge  hebben  als  gedurig  dat  vleefch  te  koelleren,  de  dertele  genugten 
naer  te  iaegen ,  en  zig  llaeven  te  maeken  van  de  fchatten  en  ydelheden  des  werelds,  en  daerom  ook  hunne 
handen  ydel  bevinden,  wanneer  zy  voor  den  Rechter  ftoel  Gods  woden  geroepen?  Dal  d'Heydenen  aldus 
leven  is  geenzins  te  verwonderen;  want  zy  hebben  geene  hope  voor  het  toekomende,  en  zy  kennen  het 
geluk  niet,  waer  toe  den  menfch  gefchapen  is;  maer  't  is  onbegrypelyk,  dat  de  Chriftenen  aldus  handelen, 
die  weten  ,  dat  zy  kinderen  Gods  zyn  ,  en  uyt  dien  hoofden  volgens  Gods  geeft  moeten  leven  ,  en  hun  vleefch 
en  zyne  quaede  driften  befnoeyen.  Hoe  is  het  mogelyk ,  dat  deze  zig  zoo  diep  laeten  verfmooren  in  d'  aerd- 
fche  genegentheden  ,  terwylen  dat  zy  door  de  oogen  van  het  Geloofden  Hemel  voor  hun  open  zien,  en 
■weten,  dat  zy  den  zei  ven  zullen  bekomen  ,  is  het  zaeken  dat  zy  (2.  Pet.  i.  )  met  goede  werken  hunnen  rqep 
en  verkiezinge  willen  verzekeren  ?  (  Quapropter ,  Fratres. .  ■  /atagite ,  ut  per  bona  opera  certam  vejlrum  vocationem  & 
ele^lonem    faciatis.  II.  Pet.  i  f-  lo-  ) 

DufJanigen  handel,  Alderliefften,  is  onbegrypelyk,  als  wy  ons  Geloof  te  raede  gaen  :  en  diergelyk  wa- 
norder was  onbekent  in  d'eerfte  eeuwen  van 't  Chriftendom ,  wanneer  men  de  Geloovige,  op  het  enkel 
aenzien  van  hunne  zeden,  konde  onderfcheyden  van  d'Heydenen:  maer  dit  verfchil  is  heden  helaes !  teene- 
mael  verdwenen,  en  wy  zien  tot  ons  leetwefen  dat  'er  onder  ons  een  groot  getal  is  van  zoo  genaemde 
Chriftenen,  die  erger  ais  Heydenen  leven  ,  en  waer  in  den  geeft  van  de  wereld,  die  t' alle  tyden  den  vyand 
van  Godt  zal  wezen,  zoo  diep  is  ingeboefemt,  dat  zy  eenen  voltrokken  afkeer  hebben  van  de  deugd  en 
van  al  wat  boetveirdigheyd  oft  verftervinge  genoemt  word;  ja  die  zelfs  eenen  haet  opvatten  tegens  de 
H.  Kerke,  wanneer  defe  goede  ivloeder  hunne  dertel lieden ,  en  hun  wilt  dwingen  met  een  heylig  gewelt, 
om  ten  mi  aften  op  fommige  tyden  van  het  jaer  door  vaften  ,  bidden  en  andere  werken  zig  met  Godt  te 
verzoenen ,  en  met  eenen  waeren  yver  hunne  zaligheyd  te  vervoorderen. 

Dezen  afkeer  en  wederlpannigheyd  zullen  nog  meer  aengroeyen  en  gemeynder  worden  ,  om  diefwille 
(  Godt  wille  het  verbeteren  )  dat  den  zwier  van  de  wereld  en  haere  dertele  genugten  ,  de  welke  in  het 
hert  van  den  menfch  het  Geloof  beftryden  en  eyndelyk  uytdooven  ,  in  onze  dagen  meer  als  oyt  aengroeyen 
en  vermenigvuldigt  worden.  iJe  veranderinge  in  dit  ftuk  is  zoo  z:enelyk,  dat  niemand  het  kan  in  twyflèl 
trekken  ,  en  hier  uyt  fpruyten  alle  die  knorringen  tegens  den  veertigdagfchen  Vaften,  (den  welken  wy 
.haeft  gaen  beginnen  )  en  alle  die  overtredingen  van  de  Kerkelyke  Wetten  ;  fchoon  dat  de  maniere ,  op  de 
welke  men  heden  vaften  moet,  om  aen  die  Wetten  te  voldoen  ,    zoo  zeer  verllapt  en  verzagt  is.        » 

Zoo  deden  d'eerfte  Chriftenen  niet.  Zy  agteden  dien  Vaften  sis  eene  heylige,  Inftellino-e,  die  van 
d'Apoftelen  zelfs  haer  beginfel  genomen  heeft.  Zy  onderneemden  hem  met  blydfchap  en  met  yver;  en  de 
ftrengiglieden  ,  de  welke  zy  op  dien  tyd  oeffènden ,  zyn  meer  te  verwonderen  als  gemakkelyk  om  na  te 
volgen.  Maer  wat  wille  ik  van  d'e.rfte  Chriftenen  fprekenPTot  in  de  twelffte  eei  we  toe  hebben  de 
Koningen  en  Princen  gevaft  op  eene  wyze,  aen  de  welke  hedendaegs  zig  nieniant  zoude  willen  onderwerpen  : 
gelyk  ik  U-L.  voorleden  jaer  nog  onder  d' oogen  gebragt  heb,  om  alzoo,  waer  het  mogelyk,  ons  te  doen 
fchaemen  Over  onze  lafherügheyd.  . 

Wekt  dan  uw  Geloof  op,  Alderliefften,  trekt  uw  hert  af  van  d'aerdfche   genegentheden  j  laet  U  niet 


62  Algemeyne  Veqamelinge  der  Werken 

mifleydendoor  hetydel  gefchreeuw  van  uw  valfche Broeders ,  maer  hoort  naer  de  flemme  ven'  uwen  îTerder: 
en  in  die  hoope  (2.  Cor- 5.  bidden  wy  U  in  den  naein  van  Chrijlus:  vezoent  U  met  Godc  (  Obfecramus  pra 
Chrijh,  reconciliamini  Deo.  IL  Cor.  V.  f  ao.  )  en  tragt  die  verzoeninge  met  den  aenftaenden  Vaften  te 
bewerken.  Tot  dien  eynde  (Ibid.  6.)  vermaenen  wy  U  als  zyne  medehelpers ,  dat  Gy  Gods  weldaed  niet  te 
vergeefs  zoud  ontfangen  ,  want  t^  is  eencn  aengenaemen  tyd;^tzyn  dagen  van  Zaligheyd.  Q  adjuvantes  auteni 
exhortamur  ,  ne  in  vacuüm  gratiam  Del  recipiatis. . . .  £cce  nunc  tempus  acceptabile,  ecce  nunc  dies  falutis  Ibid. 
VI.  f-  I.&  2.  )  'T  is  eenen  tyd ,  die  Gy  met  recht  als  aengenaem  en  zalig  aenzien  moet  ;  want  terwylen 
dat  Gy  uw  vleefch  zult  verrterven,  zal  uwen  geeft  vernieuwt  worden;  en  op  die  dagen,  wanneer  Godt 
geheel  het  Chriftendom  zig  zal  zien  veroodmoedigen  en  zyne  bermhertigheyd  afsmeeken ,  zal  hy  meer  als 
ovt  met  zyne  armen  open  ftaen,  om  den  zondaer  t'ontfangen  en  zyne  dierbaere  gaeven  over  het  menfch- 
dom  te  ftorten. 

Wv  betrouwen  dan ,  Lieve  Broeders ,  dat  Gy  die  dagen  niet  te  vergeefs  zult  laeten  voor  by  gaen  :  maer 
in  teéendeel  t^ebruyk  maeken  van  het  weldaed ,  het  gene  den  Heer  U  aenbied ,  en  dat  Gy  uyt  dien  Vailen 
de  vluchten  zult  trekken,  de  welke  Gy  daer  door  bekomen  kont;  en  om  U  hier  toe,  volgens  Onze  Iler- 
derlvke  plio-t,  nog  meer  aen-te-moedigen,  gaen  Wy  U  eenige  beweeg-redens  voorftellen  ,  die  U  zullen  doen 
'/ien,  waerom  Gy  vaften  moet,  en  wat  al  profyt  dat  liet  vaften  U  kan  bybrengen. 

Den  n.  Chryfoftomus  heeft  die  beweeg-redens  in  deze  kor:e  woorden  by-een-geknoopt:  f^aft ,  zegt  hy 
om  dief  wille  dat  Gy  gezondigt  hebt  ;  vajl ,  op  dat  Gy  niet  meer  loud  zondigen  ;  vafi  om  de  gaeven  van  den  Heer 
te  bekomen;  vajl  om  die,  de  welke  Gy  alreeds  bekomen  hebt,  te  bewaeren.  QJejuna  quia  peccâjU  ;  jejuna  ut  non 
pecces;  jejuna  ut  accipias  ;  jejuna  ut  permaneant  qua:  acccpijli.  Chrylbft.  Hom.  2.  de  Jej.  )  Wie  is 'er  nu  on- 
der ons,  Alderlieffte,  die  zoude  derven  zeggen,  dat  dit  alles  hem  niet  noodig  is?  en  vervolgens  wie  zal  zig 
van  het  vaften  willen  onttrekken,  en  verzuyraen  dufdaenige  verftervinge,  de  welke  zoo  grooten  invloed 
heeft  op  geheel  het  Chriftelyk  leven  ?  Maer  om  U  niet  blindelings  deze  Spreuke  van  Chrylbftomus  te  doen 
aennemen,  en  U  teenemael  t'overtuygen ,  dat  zy  op  de  waerheyd  gegrontveft  is,  laet  ons  op  ider  van  die 
punten  een  wynig  aendagt  nemen.  ..      ,     r.vr-  ^-  r  -ii 

Wat  is  de  reden  voor  eerft,  waerom  eenen  menfch  moet  vaften,  dic  gezondigt  heeitPTis  om  dieiwille 

dat  den  zondaer ,  om  verzoeninge  te  bekomen  ,  zig  moet  uyt  geheel  zyn  hert  tot  Godt  keeren ,  en  toonen 

met  werken ,  die  tegenftrydig  zyn  aen  zynen  voorigen  handel ,  dat  hy  verzaekt  het  gene  hy  gedaen  heeft , 

en  daer  van  eenen  oprechten  afkeer  heeft  opgevat.  Als   hy   zondigde,  ftont  hy  op  tegen   Godt:  door  het 

vaften  veroodmoedigt  hy  zig  voor  den  Heere.  Als  hy  zondigde ,  heeft  hy  uyt   liefde  tot  het   lichaem  zyne 

quaede  driften  ingevolgt.-  door  het  vaften  haet  hy  dat  lichaem  ,  en  hy  handelt  het   zei  ven   als  zynen  vyand. 

Met  te  zondigen  "had  hy  Gods  gramfchap  ontftelcen,  en  zig  pligtig  gemaekt  aen  de   ftrafièn ,  die  zyne  mif- 

daeden  verdienen  :  met  te  vaften  erkent  hy  Gods  rechtveerdig  oordeel  ;  hy  begint  zyne  voorige  ongehoorzaem- 

heyd  op  zig  zelfs  te  vreken ,  en  zig  daer'  over  te  kaftyden  :  en  door  deze  vry willige   kaftydinge  ontwapent 

hy  Gods  arm,  die  alreeds  op  hem  bezwaert   was,  en  liy  beweegt  hem   tot  gcnaede.  Met  een   woord,  den 

2ondaer  moet  zig  tot  Godt  bekeeren  ,  wilthy  vergiflènifle  krygen,en  vaften  zal  die  bekeeringe  uytwerken  : 

niet  op  dezen  zin ,  als  oft  het  genoeg  was  te  vaften  om  bekeert  te  zyn  ;  neen ,  de  opregte  bekeeringe  word 

in  het  binnenften  van  het  hert  voltrokken  door  de  droefheyd  ,  die  den  menfch  heeft    over  zyne    bedreve 

zonde;  door  den  haet,  die  hy  tegen  de  zelve  opvat,  en   het  vaft  voornemen,  dat  hy  maekt   van    daer  niet 

me-^r  in  te  vallen  :  maer  men  mag  zeggen ,  dat  het  vaften  een  van  d'  eerfte  werken  is ,  die  hier   toe  dienftig 

zyn    en  eenen  van  de  kragtigfte  hulpmiddelen  om  tot  die  bekeeringe  te  geraekcn.  Godt  zelfs  leert  ons  dit 

door'  den  mond  van  den  Propheet  Joël  :  (  Joël.  2.  )  keen  U  tot  my   uyt  geheel  uw  hert  (  zegt  Godt  ;  met  te 

rullen  ,  met  te  weenen ,  met  te  zuchten  ;  (  Convertimini  ad  me  in  corde   vejlro ,  in  jejunio  &  in  fletu   &  in  planta. 

Toël  II.  f.  12.  )  zoo  dat  het  vaften  hier  geftelt  word  nevens  de  traenen  en  zuchten,  de  welke  gemeyneiyk 

denkteekenen  zyn,  oft  ten  minften  de  voorboden  van  eenc  oprechte  bekeeringe  des  Jierte. 

't  Is  ook  daerom  dat  de  Propheten  altyd  het  volk  van  Ifraël  hebben  aengeport,  om  door  het  vaften  zig 
met  Godt  te  verzoenen ,  wanneer  zy  gezondigt  hadden  ;  en  wat  al  wondere  uytwerkzcls  den  vaften  gehad 
heeft  in  dufdaenige  omftandigheden,  om  Gods  gramfchap  te  koelen  ,  toont  ons  het  H.  Schrift  in  zoo  veele 
exempels,  dat  zy  te  menigvuldig  zyn  om  hier  aen-te-haelen.  Wy  zullen  ons  vergenoegen  met  de  twee  vol- 
gende, ^ichab  koning  van  iJlaël  was  eenen  zoo  goddeloozen  menfch,  dat  den  H.  Geeft  van  hem  gctuygt,^ 
(  lil.  Rej.  21.;  dat 'er  diagelyk  boofwigt  niet  gevonden   wierd  ,   en  dat  hy  zig  als  verkogt   had,  om    quaed 


van  fym  Hoogweerdlgheyd  ƒ.  T,  J.  JFellens,  6^ 

ti  Joen  in  het  aenfchyii  Jes  Htcrc.  (  Non  f  uit  alter  talis  fuut  ylchab ,  qui  venumdatus  ejl ,  ut  faceret  malum  ia 
confpe&u  Dumini.  IIl".  Reg.  XXI.  f.  25.)  onder  andere  fchelmftukken  was  hy  eenen  aenbidder  van  d' Afgo- 
den, hy  vervolgde  de  Dienaeren  Gods,  en  zyne  handen  waeren  nog  geverft  met  het  bloed  van  den  onnoo- 
zelen  Nuboth,  als  den  Propheet  Elias  van  Gods  wege  tot  hem  gezonden  wierd,  om  hem  te  drygen,  en  hem 
aen-te-zeggen  verfcheyde  ftraflèn ,  met  de  welke  Godt  zyne  boosheden  ging  vreken.  Maer  wat  dede  u4chab  , 
als  hy  dit  hoort?  Hy  trekt  eenen   rouwen  zak  aen  ,  hy  begeeft  ^/g   tot  vajten   en   hy  gaet   met   gebogen  hoofde: 

(  Opéruit  cdlicio  car'nem  fuam  ,  jejunaviique &  amhulavit  demiffo  caplte.  Ibid.  f-  27-  )  en  ziet,  hier  op  word 

Gods  grampfchap  feffens  geftiu ,  zoo  verre  dat  hy  met  een  zeker  vergenoegen  en  blydfchap  tot  zynen  Pro- 
pheet zegt;  Hebt  gy  niet  gezien  ,  hoe  dat  ^-ichab  zig  voor  my  venedtrt  heeft?  QNonne  vidijii  humilliaium  yichab 
corani  me?  Ibid.  f.  29.  )  En  op  den  zelven  oogenblik  belooft  hy ,  dat  hy  uyt  inzigt  van  die  veroodmoedinge 
niet  zal  in  de  dagen  van  ^Ichab  die  ftaffen  overzenden ,  de  wellie  andersints  vaftgeftelt  waeren. 

Een  ander  exempel  zult  Gy  vinden  in  de  Stad  Ninive.  Godt  wilde  de  zelve  verdelgen  ,en  hy  zond  zynen 
Propheet  Jonas  uyt ,  om  aen  dat  volk  aen  te  zeggen  ,  dat  Ninive  naer  veertig  dagen  tyds  zo.ide  vernietigt 
worden.  Up  deze  drygende  ftemme  (Jon.  3.)  ftellen  de  Ninivieten  eenen  algemeynen  vajlen  in,  en  zy  trek- 
ken rouwe  zakken  aen  van  den  meejlen  tot  den  minjlen.  (  Pnedicaverunt  jejunluni,  &  vcjiiti  fant  faccis  à  ma- 
jore ufque  ad  minoreni.  Jon.  III.  f.  5.)  Den  Koning  ftaet  op  van  zynen  throon  ,  legt  zyne  kleederenaf,  be- 
dekt zig  met  eenen  zak,  blyft  in  d'aflchen  nederzitten ,  enhy  doet  uytroepen  door  geheel  de  Stad,  dat  nog 
menfch  nog  beeft  iets  zoude  nutten  oft  zelfs  water  drinken,  maer  dat  een-ieder  tot  Godt  zoude  roepen  uyt 
alle  fyn  kragt,  en  zig  bekeeren  van  fynen  boozen  handel.  En  wat  is  het  eynde  van  dit  alles  ?  Godt,  be- 
weegt tot  bermhertigheyd ,  herroept  (om  zoo  te  fpreken)  fyn  vonnis,  en  Ninive  word   behouden. 

Syn  'er  onder  ons,  Alderlieffte,  geene  menfchen ,  die  gelyk  Achab  zig  overgeven  tot  alle  foorten  van^ 
boosheyd  ?  Syn  'er  geene  Chriftene  Steden ,  de  welke  meer  verdienen  vernietigt  te  worden  als  het  heydena 
Ninive  ?  En  om  hier  niet  te  gaen  buyten  ons  eygen  zelve,  dat  ieder  irede  in  het  binnenften  van  f)n  hert, 
en  zig  voor  oogen  legge  de  grove  mifdaeden ,  waer  aen  hy  zig  pÜgtig  gemaekt  heeft  :  zullen  wy  nietalte- 
mael  met  eenen  David  moeten  op  onze  borit  flaen  en  aen  Godt  bekennen ,  dat  (  Pf  50.  )  wy  tcgens  hem  heb- 
ben gezondigt  en  kwaed  gedaen  voor  fyn  aenfchyn.  (  Tibi  foli  peccavi  &  malum  coram  te  feci.  Plalm.  L.  f,  6.) 
Maer  hebben  wy  gezondigt  met  David,  waerom  ftraffen  wy  ons  daer  niet  over,  gelyk  David  dede  ,  den 
welken  in  zyne  Pfulmen  fchryft,  (  Pf  108.)  dat  fyne  kalen  door  het  vaficn  verzwakt  ivaeren  ?  (  Genua  meà 
infirmata  funt  â  jejunio.  Pfalm.  CVIII.  f.  24.  .)  Aldus  heeft  David  zig  door  het  vaften  afgemat,  hy  ,  die 
maer  eens  in  grove  zonden  gevallen  was,  en  die  voor  het  overig  eenen  Man  was  volgens  Gods  hert,  en 
Koning  van  Ifraël  :  en  onze  hedendagfche  Chriftenen ,  wiens  levens-loop  miiïchien  met  duyzende  zonden  be- 
fniet  is,  fyn  zoo  vervaert  van  het  vaften,  dat  het  moeyelyker  is  hun  daer  toe  te  bewegen  als  d' Heydenen , 
de  welke  eertyds  op  het  piediken  van  Jonas  boetveerdigheyd  gedaen  hebhen  :  maer  de  welke  ook  uyt  die  reden 
tegens  dufdanige  Chriftenen  (  Matt.  12.)  eens  zullen  npjlaen  ,  en  hunverwyzm  in  den  dag  des  oordeels.  (^  f^iri 
NinivltéC  fargent  in  judicio  cum  generatione  ijla  ,  &  condemnabunt  eam  ;  qaia  pœnitentlani  egerunt  in  pra^dicatlone 
Jon£.    Matth.  XII.  y.  41. 

Bedriegt  dan  U  zelve  niet,  Lieve  Broeders  en  weet,  dat  het  eene  vafte  waerheyd  is,  dat  de  zonde  moet 
geftraft  worden,  oft  hier  op  de  aerde  door  den  boetveerdigen  zondaer,  oft  door  eenen  vrekenden  Godt  in- 
het  ander  leven.  Dat  is  eenen  regel,  den  welken  voor  altemael  placcfe  grypt  ;  voor  groot  en  klyn ,  rvken 
arm  :  niemant  word'er  uytgenomen  .•  en  onze  lafhertigheyd  in  dit  ftuk  kan  de  Regtveerdigheyd  Gods  niet 
veranderen,  die  altyd  de  zelve  blyft,  en  nog  heden  de  zonde  zoo  zwaerlyk  ftraft ,  als  ly  te  vooren  gedaen 
heeft.  Godt  zal  hier  namaels  fvne  gekwetfte  Majefteyt  wel  vreken  gelyk  het  behoord  ,  en  U  ftraften  vol- 
gens verdienften  ;  maer  in  dit  leven ,  wanneer  het  nog  den  tyd  is  van  bermherti;zheyd  ,  ftelt  hy  uw  lot  in 
uw  eygen  handen  ;  want  door  eenige  vrywillige  werken  van  verftervinge  kont  Gy  ontgaen  die  fchrikkely- 
ke  ftraifen  van  het  toekomende  Kieft  dan,  oft  Gy  liever  hebt  te  vaften,  te  bidden,  oft  met  eenig  ander 
ongemak  uw  lichaera  te  kaftyden ,  ofte  wel  door  een  blaekende  vucr  uw  zonden  hier  namaels  te  boeten 
Maer  wilt  Gy  eenen  goeden  keus  doen ,  begint  te  vaften ,  om  dat  Gy  gezondigt  hebt ,  en  dat  die  zonden 
noodzaekel\k  eens  moeten  geftraft  worden. 

Vaft  daeren  oven,  op  dat  Gy  niet  meer  zoud  zondigen.  Gy  weet  immers,  dat  de  zonde  voortskonit  uyt 
de  kwade  driften  van  de  bedorve  natuere ,  de  welke  ons  aenlokken  tot  de  fchepfels ,  en  maeken ,  dat  de 
begeertens  van  het  vleelcb  den  geeft  ovcrmeefteren ,  en  aldus  ons  in  de  zonde  doen  vervallen.   Wat  kan  \i 


64  Algemeyne  Ver\ameïinge  der  Werken 

nu  heylzaemer  zyn  en  kragtiger  om  dien  val  te  beletten  ,  als  wel  den  wortel  en  den  oorfprong  af^te-fnyden  , 
met  dat  ongeregeld  vleefch  te  dempen ,  met  zyne  woede  te  ftutten ,  en  het  zelven  door  de  verftervinge  zo» 
onder  den  toom  te  houden  en  zoo  magteloos  te  maeken ,  dat  het  tegens  den  geeft  niet  kan  opftaen  ? 

Waer  het  zaeke  dat  Gy  moeft  een  reyze  doen  op  een  weldrig  peerd ,  het  welk  U  gedurig  zoude  wjllea 
ter  aerde  werpen,  oft  van  den  regten  weg  afvoeren  ;  Gy  zoud  immers,  om  uwen  weg  geruftelyk voorts 
te  zetten,  aen  dat  beeft  fyn  voedzel  onttrekken  :  en  het  zelven  met  den  honger  temmen  ,  als  Gy  het  met 
den  toom  niet  zoud  konnen  overweldigen.  Wy  reyzen  altemael ,  Alderlieffte ,  naer  het  kemelFch  Jerufa- 
lera,  en  ons  vleefch,  het  welk  men  aen  een  diergelyk  peerd  vergely ken  mag,  vervoert  ons  gemeynelyk , 
en  poogt  ons  buyien  de  regte  baen  te  werpen.  Laetonsdan  het  zelven  temmen  en  beteugelen ,  met  het 
te  doen  vaften.  Deze  gelykeniflè  brengt  den  II.  Auguftinus  by  in  een  Sermoon  gedaen  tot  de  Doopelin- 
gen,  (  A"  in  hac  via  mnrtali  juinento  infideres  quod  te  gejliendo  velkt  pnscipitare  ;  nonm  ut  fecuriiis  iter  agerei 
cibaria  feroclenti  fubtraheres ,  &  fanic  doinares  quodfreno  non  pojjes?  Caro  nojlrajumentum  noftrum  ejt  :  iter  agimu$ 
in  Jerufalem  :  plerumque  nos  rapit  caro,  &  de  via  conatur  excutere.  Taie  ergo  jumentam  cohibeamus  jejunüï. 
Aug.  Serm.  deCant.  novo,  cap.  3.)  om  hun  door  de  zelve  te  leeren ,  hoe  dat  fy  hun  vleefch  moeten  betoo- 
men,  willen  zy  hun  oud  leven  in  een  nieuw  veranderen. 

Het  vaften  is  den  toom  geweeft,  den  welken  alle  godtvrugtige  menfchen  ,  zoo  van  het  Oud  als  van 
het  Nieuw  Verbond,  gebruykt  hebben  om  hun  vleefch  te  bedwingen ,  en  de  zonde  te  vermyden.  De 
levens  van  onze  Heylige  zyn  vol  van  hunne  ftrengigheden  :'ja  Chriftus  zelfs  heeft  willen  vaften ,  om  ons 
hier  in  een  voorbeeld  te  geven,  en  hy  heeft  uytdrukkelyk  voorzeyd  van  fvne  Difcipels  ,  (  i-uc.  5.  )  dat 
fy  zouden  vaften  zoo  haeft  als  hunnen  Meefter  hun  zoude  ontnomen  geweeft  zyn.  C  Cum  ablatus  fuerit  ab  illisfponfus , 
tune  jejunabunt  in  illis  diebus.  Lc.  V.  f.  55.)  De  Heylige  agteden ,  dat  zy  het  vaften  noodig  hadden  om 
zig .  te  wapenen  tegens  de  bekoringen  .■  en  nog  vreefden  iy  te  vallen ,  fchoon  d«t  veele  van  hun  zig  naer 
de  woefteynen  en  andere  ftille  plaetzen  buyten  het  gewoel  van  de  wereld  vertrokken  hadden.  Hoe  meer 
is  dan  het  vaften  noodig  aen  die  perfoonen ,  de  welke  in  het  midden  van  dat  gewoel  leven  ,  en  miflchien 
noyt  geleert  hebben  hunne  kwaede  driften  te  beftryden  ;  Ja  die  de  zelve  dagelykx  met  alle  foorten  van  ge- 
Eugten  aenjaegen ,  en  zig  alle  oogenblikken  vry  willig  ftellen  in  het  midden  van  d'aldergrooifte  perykels  ? 
En  't  zyn  nogtans  dufdaenige ,  die  voor  liet  meeftendeel  eenen  haet  tegen  den  Vaften  en  tegen  alle  an- 
dere verftervinge  hebben  opgevat. 

Gy  moet  ook  vaften,  Lieve  Broeders,  op  dat  Gy  Gods  gaeven  bekomen  zoud,  en  dit  is  de beweeg-reden 
•waer  van  ik  hier  boven  gefproken  liebbe  ;  Reden,  die  al  wederom  in  ons  altemael  plaetfe  grypt  ;  want 
■wie  is'er  die  deze  gaeven  niet  dagelyks  noodig  heeft,  zoo  voor  het  etuwig  als  voor  het  tydelyk  ?  T  is 
Godt»  die  in  alles  ons  moet  helpen,  ons  trooften,  ons  onderfteunen,  en  over  alle  onze  ondernemingen 
fynen  Zegen  geven,  zonder  den  welken  fy  vnigteloos  zullen  uytvaJlen.  Overften  en  Onderdaenen ,  Geei- 
telyke  en  Wereldlyke,  Vaders  en  Moeders,  Ryk  en  Arm,  Geleerd  en  Ongeleerd ,  wy  hebben  altemael, 
ieder  in  zynen  ftaet ,  veele  zaeken  var;  Godt  te  vraegen ,  die  tot  ons  welwezen  en  geluk  noodig  fyn  , 
,en  die  wy  van  fyne  milde  hand  door  het  vaften  konnen   bekomen. 

In  het  H.  Schrift  vinden  wy  menigvuldige  exempels ,  waer  uyt  blykt ,  dat  fommige  d'aldergrootfte  en 
gevvigtigfte  weldaeden  ontfangen  hebben  op  dien  tyd  dat  fv  met  vaften  bezig  waren  (Exod.  34.  )  Moy- 
fes  ten  lyde  van  eenen  veertig-dagfchen  vaften  op  den  Berg  Sinaï  heeft  geduerig  met  Godt  gehandelt  ;  hy 
heeft  van  hem  ontfangen  de  Tafelen  van  de  Wet  en  veel  andere  geboden ,  hy  is  begaeft  geweeft  met  dien 
gpeft  van  beftieringe,  den  welken  hem  zoo  noodzaekelyk  was  om  den  Aenleyder  te  fyn  van  Gods  volk, 
en  fyn  aenfchyn  zelfs  was  zoo  glinfterende  geworden  door  eenen  bovennatuerlyken  luyfter ,  dat  de  Kinde- 
ren van  Ifracl  het  zelven  niet  magtig  waeren  t'aenfchouwen ,  wanneer  Moyfes  naer  dien  vaften  van  den 
Berg  nederdaelde. 

Anna  hadde  gevaft  en  gebeden  als  Godt  haer  verleent  heefteenen  zoon,  te  weten  den  grooten  Samuel, 
(1.  Reg.  1.)  die  Propheet  is  geweeft,  en  Regter  van  Ifrael.  (3.  Reg.  )  Elias  heeft  in  het  vaften  uytge- 
fchenen,  en  Gy  weet  vv'at  al  wonderheden  hy  heeft  uytgewerkt  en  hoe  dat  Godt  hem  heeft  vereerlykt. 
(Tob.  )2._)  Tobias  heeft  verdient  door  fyn  varten,  fyn  gebed  en  fyne  aelmoefTen  ,  dat 'er  eenen  Engel  uyt 
den  Hemel  gezonden  is,  den  welken  aen  hem  en  fyn  huysgefm  menigvuldige  weldaeden  door  den  Godde- 
lyken  Zegen  heeft  bygebragt.  (  Jud.  8.)  Judith,  wiens  deugdfaemheyd  eeuwig  zal  geprezen  worden,  en 
die  haer  Vaderland  vcrloft  heeft  van  den  ondergang ,  vaftede  alk  Je  dagen  haers  kvens  bchalven  op  de  fab- 

bat-dagen 


J 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J,  T.  J.  TFelkns,  6^ 

batJagsn  in  andere  fieft-Jagen  van  het  huys  van  ffraèl.  (^Jejunabat  omnibus  diebus  vitte  fu(S,  pr£tir  Sabbata  & 
Fefla  dnmàs  Ifraël.  Jud.  VIII.  f.  5.)  Wanneer  den  Koning  AlTaerus  het  doodvonnis  tegen  geheel  de  Jood- 
fche  natie  had  uytgefproken ,  (Efth.  4.  )  heeft  Efther  met  alle  de  Joden,  die  in  Sufan  waeren,  dry  dagen 
lang  gevaft,  op  dat  Godt  het  hert  van  den  Koning  zoude  verzagt  hebben  :  en  fy  heeft  het  zoo  verre  ge- 
bragt,  dat  de  Joden  niet  alleenelyk  het  leven  behouden  hebben,  maer  dat  zy  hebben  gezegenpraelt  over 
hunne  vyanden  de  welke  naer  hun  bloed  dorftig  waeren.  (Dan.  9.)  Daniël  was  bezig  met  vallen  alsGodc 
hem  veropenbaert  heeft  den  tyd ,  op  den  welken  den  Meiïias  zoude  komen  om  het  heylfaem  werk  van  on- 
ze Zaligheyd  te  voltrekken.  En  men  zoude  geen  eynde  vinden  ,  waer  het  zaeke  men  hier  wilde  aenhaelen 
alle  de  menigvuldige  weldaeden  ,  die  het  volk  van  Ifraël  op  verfcheyde  tyden  door  het  vaftcn  verkregen 
heeft.  Met  een  woord ,  de  reden  zelfs  leert ,  dat  eenen  menfch ,  den  welken  zig  verfterft  om  zyn  vleefch 
te  doen  buygen  onder  Gods  wetten ,  hem  aengenaem  wezen  moet ,  en  vervolgens  is  het  zeker ,  dat  Godt  » 
die  alles  zoo  mildelyk  beloont,  over  difdaeni'ge  fyne  dierbaere  gaeven  moet  uytftorten. 

Maer  het  zoude  U  weynig  baeten  Gods  gaeven  ontfangen  te  hebben  ,  ten  zy  dat  Gy  ook  tragt  de  zehe. 
neerftelyk  te  bewaeren  ;  en  hier  toe  is  wederom  het  vaften  eenen  alderkragtigilen  middel ,  niet  alleenelyk  om 
dat  hy  de  zonde  afweert ,  gelyk  wy  alreeds  gezien  hebben ,  maer  ook  om  dat  hy  aen  de  ziele  nieuwe  krag- 
ten  toebrengt  om  in  de  deugd  te  volherdcn  ;  want  door  de  verftervinge  word  onze  ziele  verfterkt ,  iy  trekt 
zig  af  van  d'aerdfche  genegen theden ,  en  zy  heft  zig  gemakkelyker  op  tot  haeren  Schepper.  Wanneer  het 
vleefch  is  afgemat ,  dan  is  den  geeft  minder  befwaert  als  te  vooren  ;  hy  word  minder  l^elemmert  door  de 
driften  van  de  begeirlykheyd  ,  en  hy  is  aldus  vryer  en  bekwaemer  om  op  d'Hemelfche  zaeken  te  peyzen  en 
de  zelve  te  betragten.  De  gewoonte  daerenboven  van  geduerig  fyne  zinnen  te  verfterven ,  raaekt  dat  dut 
danigen  menfch  weynige  aengekleventheyd  heeft  tot  het  gene  hem  zoude  konnen  op  de  aerde  aenlokken  ;  en 
't  is  ook  uyt  die  reden  ,  dat  de  Heylige ,  wiens  leven  een  geduerige  verftervinge  geweeftis,  meer  met  hun- 
ne gedagten  in  den  Hemel  als  op  de  aerde  gewoont  hebben.  Zoo  dat  de  H.  Kerke  in  den  vaften-tyd  met 
regt  Godt  looft  en  dankt  in  de  Miffe,  om  dat  hy  door  dien  Uchaemelyken  haften  onze  kwaede  driften  be- 
teugelt ,  dat  hy  den  gcefi  opwaerts  heft ,  en  dat  hy  ons  ge:ft  de  deugd  en  den  loon  van  de  zdve.  (  Prxf  Mifla;. 
Quadrag.  ) 

Overweegt  dan  wel,  Lieve  Broeders,  alle  die  redens,  de  welke  U  tot  het  vaften  moeten  aenmoeJigen , 
en  trekt'er  befluyten  uyt  die  op  uwe  zeden  paften.  Legt  die  befluyten  in  't  werk  :  begint  dezen  Vaften-tyd 
en  volbrengt  hem  met  eenen  H.  iever,  maekt'er  van  dagen  van  Zaligheyd.  Rukt  uw  hert  af  van  alle  die 
aenlükfels ,  met  de  welke  de  wereld  U  zoo  menigmael  tot  haer  getrokken  heeft.  Weet  dat  zy  den  vyand 
van  Godt  is ,  en  daerom  verzaekt  haere  pomperyen  (  gelyk  uw  Chriftelyke  pligt  medebrengt  )  en  ftaekt 
alle  ydele  vrolykheden,  gezelfchappen  en  byeenkomften ,  de  welke  uw  ziele  konnen  kwetfen  ofc  uwen  geeft 
belemmeren.  Vergaedert  U  by  een,  gelyk  d'eerfte  Chriftenen  ,  dat  is,  om  te  bidden,  om  Gods  woord  te 
hooren  ,  om  malkanderen  te  ftigten.  Weeft  bermhertig  aen  uw  arme  Broeders ,  op  dat  den  Heer  U  ook 
bermhertig  zy  :  en  dit  doende  zult  Gy  de  vrugten  genieten  de  welke  het  vaften  uytwerkt.  Gy  zult  U  met 
Godt  verzoenen  ,  Gy  zult  U  van  de  zonde  vermeyden ,  Gy  zult  de  Hemelfche  gaeven  verkrygen  ,  Gy  zult 
de  zelve  bewaeren ,  en  altyd  groeyen  in  de  deugd,  tot  dat  Gy  eyndelyk  den  loon  zult  ontfangen,  den 
•welken  aen  de  deugd  hier  boven  bereyd  is.  Amen. 

I.  Men  zal  ten  tyde  van  dezen  Vaften  mogen  Eyeren  eten ,  behalvens  op  Aflchen-woonfdag ,  op  de 
Vrydagen,  Qiatertemper-dagen,  en  geheel  de  Goede  weeke ,  den  Palmen-Zondag  inclues:  te  weten  eens 
dags  in  de  maeltyd ,  en  geenfints  voor  de  collatie. 

II.  Het  gebruyk  van  gefmolten  Vet  word  ook  toegelaeten,  't  zy  eens,  't  zy  meermaels  dags,  uytgeno- 
men  op  de  Woonfdagen ,  Vrydagen,  Saterdagen ,  en  ten  tyde  van  de  Goede  Weke. 

III  Inlgelykx  zalmen  mogen  het  zuyvel  gebruyken;  uytgenomen  dat  men  in  de  Steden  van  Antwerpen 
en  Lier  het  zelven  zal  moeten  derven  op  de  dry  volgende  dagen,  te  weten:  op  Aflchen-Woonfdag,  alsook 
Woonfdag  en  Vrydag  in  de  Goede- Weke  .•  en  in  alle  andere  Steden  en  Plaetzen ,  aen  Onze  Geeftelyke 
Beftieringe  onderhoorig,  op  den  Goeden  Vrydag  alleen.  Mits  nogtans  dat  ider ,  die  tot  Vaften  gehouden 
is  ,  voor  eiken  dag  dat  hy  het  zuyvel  gebruykt ,  zal  moeten  lezen  eenen  F'adcr  ons  en  Tf^eeft  gegroet  .,0^ 
eens  voor  geheel  den  Vaften  eenen  ftuyver  offeren  in  den  blok ,  daer  toe  geftelt  in  zyne  Parochiaelc  Kerke  : 
van  welken  otfer  de  heiligt  zal  komen  aen  de  voorzeyde  Kerke  en  d'  andere  heiligt  aen  het  Biflchoppelyk 
Seaünarie ,  ingevolge  d'  Ordonnantie  yan  de  tweede  Synode  dezer  Bifdora. 


66 


Jlgameym  Vcriamelinge,  der  Werken 


Voorders  die,  de  welke  uyt  bezondere  redenen  meerdere  difpenfatie  noodig  hebben ,  zullen  gehoudea 
zyn  de  zelve  van  Ons  te  verzoeken. 

Aldus  gegeven  binnen  Antwerpen  den  12.  February   1778. 
Locus  t  Sigilli.  jf^as  ondeneekent 

>^    J.  T.  J.   BISSCHOP  VAN  ANTWERPE^f. 
Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlu^tigjle  Hoogweerdigheyd,     A.  Van  Celft.  Secret. 


.;>Üii.i 


%iUd. 


Hcrderlykeii   Brief  tot   Injlclling   van    eenen   Biddag   in  het   Diocefe   van  ^intwerpen.  om  over  de    Keyierlyke 

frapenen  den  Goddelyken  Zegen  te  verkrygen. 

JACOBUS  THOMAS  JOSEPHUS  JFELLENS  by  de  Grade  Gods ,  en   des  Heyligen  ^poftolyken  Stoel  van 

Hoornen  Bijfchop  van  ^Intwerpen   &c. 


D 


Aen  AlU  die  dcit  {ulUn  {Uri  Zdligheyd  in   den  Hdere. 


E  zoetigheyd  van  den  peys ,  de  wclke  wy  nu  ceni- 
gc  jaeren  gclmaekt  hadden  ,  is  verdwenen  ,  Lieve  Broeders , 
en  het  zu'eerd  des  oorloos  is  «cderom  uyt  de  ll-heede  ge- 
trokken De  aerde  davert  alreeds  door  alle  die  krygsmagt 
en  van  die  groote  menigte  gewapende  mannen  ,  de  welke 
twee  magtige  P. ineen  verzaemclt  hebben  om  malkanderen 
te  geraoet  te  gaen  en  hunne  gefchillen  met  den  degen  te 
cyndigcn.  Men  begint  helacs  !  te  vernieuwen  die  droeve 
%  ertoogïn  dewelke  wy  nauwelyks  uyt  het  gezigt  verloren 
hadden  ,  en  het  menfeheii-bloed  zal  wel  haell  als  beken 
hngs  de  aerde  vloeyen.  Geheele  velden  beilekt  met  doo- 
dde lichaemen ,  fteden  en  provinciën  verwoed ,  borgers  en 
akkermans  gerooft ,  gebrand  en  in  d'uytterlie  armoede  ge- 
dompelt  ,  dat  zyn  de  droefheden  en  ellenden  die  wy  moe- 
ten verwagtcn ,  dat  zyn  de  vertoogen  de  welke  den  oor- 
log ons  dagelyks  geven  zal,  en  nog  zullen  wy  ons  mo- 
gen gelukkig  agren  ,  is  het  zaeke  dat  wy  hun  maer  enke- 
lyk  blyven  van  verre  zien,  zonder  de  zelve  in  peribon 
ie  gevoelen  en  daer  door  overrompelt  en  geplettert  te  worden. 
Deze  gevaerlyke  omRandigheden  moeten  ons  altemael  op- 
wekken ,  Lieve  Broeders ,  om  Onze  Genadige  Souvereyne 
met  goed  en  bloed  tVintierfieunen  ,  en  Maer  als  getrouwe 
cnderdaenen  tot  hulpe  te  komen  ,  op  dat  Sy  kragtiglyk 
nag  verydclen  de  voordorpen  van  haeren  vyand  ,  en  wel 
haeft  in  geheel  haer  Ryk  eenen  gelukkigen  Vrede  doen  er- 
leven.  T  is  eene  pligt,  AUlerlietlle  ,  de  wclke  wy  Ilaer 
Jchuldig  zyn  ;  want  zy  fp'uyt  uyt  den  Eed  van  getrou- 
V'igheyd  die  wy  aen  Haer  gezworen  hebben  ;  \  is  eene  pligt  , 
clie  Goilt  ons  oplegt ,  den  welken  Haer  geplaetlt  heeft  op 
<1en  Throon  van  Haere  Voorvaders ,  en  den  degen  in  de 
hand  gegeven  om  den  zelven  te  verdedigen  :  en  fehoon 
wy  ons  zelve  zoo  verre  konden  vergeten  ,  dar  dezen  Eed 
>an  getrouwigheyd  geenen  indruk  dedc  op  ons  herte  ,  nog 
zouden  wy  gepiacmc  woriien  door  de  wed.-r-Jiefde  en  de 
dankbaerheyti  ,  die  wy  fchuldig  zyn  aen  Onze  Roemrugti- 
ge  TER  ESI  A  ,  de  welke  (  Sap  \l.  )  door  h  ten:  wyshyd 
den   Wiljiand  is  viin    l'.aer    volk  (    Rex   f.ipiens  jiabiUmen.i^-n 

populi  ejï.  Sap.  VI.  ir.  2I  )  en  door  Ilaere  teerhertigheyd 
de  IVIoeder  van  alle  haere  onderduenen.  Moeder ,  die  mif- 
fjhicn  op  dezen  oogcnblik  ,  wanneer  wy  deze  aenmerkin- 
gen  maeken ,  zig  ophoud  ,  voor  de  voeten  van  het  Kruys , 
cm  ald«a  te  btklueueii  het  bloed,  het  gene  voor  hucrge- 


ftort  word ,  en  lederen  druppel  van  het  zelve  met  haere 
traenen  te  mengelen. 

JJuyten  deze  pligt ,  de  welke  betreft  den  menfchelyken 
hyfland ,  is'er  nog  eene  andere  over.  Lieve  Broeder  ,  de 
vierige  (.Tebeden  die  gy  tot  den  AlderhoogftLn  moet  doen 
opklimmen  om  over  de  Wapen  van  Onze  Genadige  Sou- 
vereyne den  hem.'llchen  Z:gen  te  verkrygen.  'tls  niet  ge- 
noeg dat  Sy  talryke  Legers  in  het  Veld  brengt  ;  dat  Sy 
door  treftelyke  Helden  haere  Soldaeten  doet  aenleyden  ; 
jae  dat  haeren  Zoon  zelfs ,  dien  kloeken  Prins  den  Room- 
fehen  Keyzer  zig  Helt  aen  het  hoofd  van  Haere  krygs- 
magt om  de  zelve  te  belüeren ,  die  Legers  zullen  fmilten 
als  den  fneeuw  ,  die  Helden  zull:n  hunnen  moed  en 
verltand  verliezen,  en  al  wat  de  menlchelyke  voorzigtig- 
heyd  kan  bybrengen  om  den  oorlog  gelukkiglyk  voorts 
te-zetten,  zal  verydelt  worden  en  te  vergeefs  zyn,  ten  zy 
dat  Godt  met  ons  zy  ,  en  onze  ondernemingen  zegene  ; 
want  gèlyk  het    H    iehrift  zegt,  (  Prov.  XXI.)  het  j eer J 

Vord  wet  biTcyd  gematkl  tot  den  dag  van  den  Jlryd  :,  maer 
den  Hier  verleent  den  legenprael.  (  Rex  fapiens  llabilimen;uni 
popuJi  ell.  Sap.  yi.  ir.  2Ó.  )  Dien  Godt,  (Prov.  Mii.  ) 
dour  wie  dz  Koningen  H'erjch:n  (  Per  me  Reges  régnant.' 
Vrov.  Vlll.  -i.  15.  ;  heeft  hunnen  fcepter  onder  iyn  be- 
dvvang, enhy  kan  hun  veiheifen  of  verneileren,hy  kan  hunnen 
throon  liyven  of  vernietigen  volgens  fyn  weltjehaegen.  't  Is 
dacrom  djtGoJt  by  de  Propheten  gemeynelyk  genaemt  word 

(  liai.  I.  )  den  H.ere  den  God!  der  Heyrkrug!en,  (  Dominus  DeuS 

evercituum.  Ifai.  1.  ir.  24.  i'  alil>i  f.tpijjimè')  en  dezen 
naem  heelt  hy  zig  willen  toeeygenen  ,  op  dat  alle  iMo- 
geniheden  zouden  indagtig  wori  en  dat  fy  van  hem  af- 
hangen ,  en  dat  hy  hun  kan  dAingen  Het  fehynt  zelfs 
dat  Godt  op  dien  tyiel  fyuen  roem  draegt  ;  want  het  ht-y- 
lig  Schrift  erhaelt  hem  zeer  dikw:ls  :  en  als  men  de  gebeur- 
teniifen  van  vorige  tyden  onderzoeken  wilt,  men  zal  be- 
vinde.i  ,  dat  hy  menigraael  fynen  Herken  arm  tegens  de 
onczaggelyke  legers  heeft  uytgeiieüen  om  hun  te  doen  ge- 
voelen dat  niemand  kan  ftr_y  den  tegen  Godt ,  en  dat  hy 
den  Lauwerkrans  van  de  ViÛorie  vergunt  aen  wie  hy  de 
zelve  geven  wilt. 

Is'er  iemand  ,  Lieve  Broeders  ,  die  van  deze  waerheden 
overtuygt  is  en  de  zelve  in  het  herte  draegt  ,  't  is  onze 
Dut)riua"üe  iJouvereyae,  de  welke   door  baere  uytmun- 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  ƒ  2\  J.  JFelkns. 


67 


tenile  godvrugtigheyd  nog  veel  grooter  is  en  meer  agthaer, 
als  door  den  luyitcr  van  de  Kroonen  die  haer  hooKi  ver- 
çieren,  godvrugtiglieyd  die  in  dul'danig  Oiiper-hoot'd  zoo 
veel  te  meer  uytfcliyn:  en  lof  verdient,  om  dat'er  heden- 
dags  niet  gemeynder  Ls  ,  als  dat  die  ,  de  welke  maer  eenig- 
zints  in  de  wereld   vei  heven  zyn  ,  zig  inbelden     dat  een 
deel  van  hunne  grootheyd  beltaet  in  de  Religie  te  mifag- 
ten  ,  en  t'  ontkennen  de  hand  Gods  van  de  welke  fy  den 
tydelyken  zegen  ontfangen  hebben.  Neen  Alderliefile,  onze 
Souvereyiie  ,  niet  tegenlbende   aile  haere  verheventheyd  , 
agt  zig  zoo   klyn  voor  de  oogen  van  haeren  Schepper  als 
den  minften  van  haere   onderiiaenen  ,  en  fy  dient  hier  in 
aen  een-iegelyk  tot  exempel  ;   Sy  fchaemt  zig  niet  opent- 
lyk  te  erkennen,  dat  fy  van  Godt  alles  ontfangen   heet, 
dat   hy  het    is    Jie  haer  moet  oni'erfteunen ,   dat   hy   het 
is ,    die    haer  moet    behouden ,  en    dat    fy   van    hem  den 
zegen  moet  verwagten  over  haere  Wapenen.   Sy  weet  ook 
dat  Godt  wik  gebeden  worden,  en  dat  het  gebed  van  de 
kragtiglie  middelen  is  om  fynen  byftand  te  verkrygen.  \  ls 
uyt  d:t  inzigt  dat  fy  zig  niet  vergenoegt  haere  vierige  ge- 
beden tut  den  Hemel  te  llieren ,  maer  fy  wilt  daer-en-boven  , 
dat  haere  onderdaenen  de  hunne  daer  zouden  by  voegen  ;  en 
datSyne  Ivonmglyke  Hoogheyd  Carulus  Alexander  , 
.  Hertog  van  Lorreynen  en  Baar ,  Gouverneur-Gei  eia^l  de- 
zer Nederlanden  Ons  aenzogt  van  in-'e-llellen  eenen  Alge- 
meynen  Biddag  ,  om  den  Goddelyken  Zegen  over  de  Wa- 
penen van  Haere  Majefteyt  te  verkrygen     Aen  welke  be- 
velen voldoen  willende  (gelyk  het  betaerat  )  met  iever  en 
liefde,  hebben  Wy  tot  dien    evnde  goedgevonden,    naer 
Voorgaende  advies  van   de  zeer  Eerw.    Heeren  Deken  en 
Capittel  onzer  Cathédrale  Kerke  ,   dat  dezen  Algemeynen 
Biddag  zal  gehouden  worden  door  geheel  Ons  Bifchdom, 
voor  zoo   veel  het  zelven   onder  het    Gebied   van  Haere 
Keyzcrlyke  en    Koninglyke  Majefteyt    zig  uytftrykt ,  als 
ook  in  het  Deel  van  het  Bifchdom  van  's  Ilertogen-bofch , 
het  gene  Wy  als  v\po!tolyken   \'icaris  beftieren  ,  welken 
Biddag  gefchieden  zal  op  order  en  maniere  gelyk  hier  be- 
.  neden  word  voorgefchreven. 

Wy  zenilen  U  daer-en-boven  dezen  Herderlyken  Brief 
toe,  Lieve  Broeders,  op  dat  gy  met  zoo  veel  te  meer 
vrugt  en  uytwerkfel  bidden  zoud  ,  en  aldus  in  dit  ftuk , 
volgens  behooren ,  te  beter  uwe  pligt  kwyten  ;  waer  van 
niemand  zig  kan  vcrontfchuldigen ,  want  wie  zal  durven 
zeggen  dac  hy  niet  bidden  kan  ?  met  dezen  middel  kan 
ieder-een  van  den  hoogüen  tot  den  leegllen  ,  van  den  rykllen 
tot  den  armlten  fyne  Souveryne  tot  hulpe  komen  ,  en  deel 
■  hebben  in  de  Vidorie  ,  wanneer  het  Godt  gelieven  zal  haere 
Wapenen  te  zegenen.  Laet  ons  dan  te  faeraen  ons  vergae- 
deren  in  het  Huys  des  Heere ,  en  met  een  algemeyn  Ge- 
bed doordringen  de  wolken  om  aen  den  Hemel  een  hey- 
lig  geweld  te  doen  Dat  onze  Gebeden  als  eenen  weirie- 
kenden wierook  opklimmen  voor  het  aenfchyn  van  den 
Alderhooglten  ,  en  laet  ons  hem  fm.eeken,  dat  hy  mt  fyne 

glinjUnndi  Landt  (  In  fyUndoTt  fulgurantis  fiafiec  tua:.  Hab  "lll. 
if.  W.^als  etntn  jiryAtndtn  Held  [Dominas  ijunfi  vir  pugna- 
tor ,  omiiipotens   nomen  ejus.  Exod.   15.   V'-   3)    Onze    krygS- 

benden  ^oude  aer.Lyddn  ;  en   wanneer  hy  met   ons  is ,  wie 

zal    ons    wederllaen  ?   fyntn    naem.  is  :  den  Almogend;n.   Laet 

ons  hem  bidden  ,  dat  hy  door  fyne  wysheyd  beftiere  alle 
de  raed-llagen  en  onderneminge  van  onze  Veld-overften 
onder  het  wys  beleyd  van  fyne  Majefleyt  den  Roomfchen 
Keyztr ,  en  dat  hy  fyne  Engelen  afzende  o;n  van  dat  dier- 
baer  Hoofd  alle  onheylen  af-te-weireu ,  op  dat  wy  Godt 


eens  mogen  loven  en  danken,  dat  ky  mt  fynen  Geinlfden. 
is  te  veld  getrokken  lot  belwudenijft  van  l'yn  voU.  (  Egreffus  et 
in  fdutem  populi  tui,  infaluiem  cum  Clirijlo  tuo-  Hab.  III.  1^.  Ij.) 

Maer  terwylen  dat  wy  de  Vidorie  van  dta  Heere  ver- 
zoeken ,  mogen  wy  niet  vergeten  dat  hy  den  Godt  van 
Vrede  is,  en  hem  vieriglyk  bidden  ,  dat  hy  wel  haell  diea 
gewenfchten  peys  ons  wederom  doet  van  den  Hemel  af- 
daelcn.  De  viftorien  ,  Lieve  Broeders,  fyne  weldaeden  van 
den  Heer  :  maer  weldaeden,  die  ahyd  ,  zelfs  voor  die  de 
welke  hun  ontfangen,  gemengelt  zyn  met  traenen  en  droef- 
heyd  ;  want  fy  verwoeften  het  menfchelyk  geflagt  ;  Çy  ruk- 
ken zoo  menigen  Held  en  getrouwen  Dienaer  weg  ;  fy  * 
brengen  den  rouw  in  de  Familien  ,  en  fy  konnen  uyt  geene 
andere  wenfchbaer  wezen  ,  als  om  dat  fy  dikwils  den  ee- 
nigften  middel  zyn  óm  tot  den  peys  te  gcraeken.  Onze 
vyanden  zelfs,  wiens  bloed  in  den  ftryd  gellort  word  ,  moe- 
ten wy  als  onze  Broeders  aenzien ,  en  fy  zyn  het  waere- 
lyk  :  hoe  is  't  dun  mogelyk  eene  opregte  en  volkomen 
vreugd  te  gevoelen  over  dufdanige  bloed-ftorting  ?  Ach  .' 
daer  is  maer  een  bloed ,  dat  wy  met  vreugd  en  trooft  mo- 
gen zien  ftorten ,  te  weten  het  Bloed  van  dat  onnoozel 
Lam  ,  het  welk  vloeyt  op  onzen  Autaer ,  en  dat  Bloed 
roept  niet  als  vrede  en  geluk  voor  het  menfchdom  Brengt 
dan  aen  de  voeten  van  dien  zelven  Autaer  geene  bloed- 
dorfüge  gebeden  :  maer  terwylen  dat  gy  den  zegen  over 
uwen  Prins  vraegt  ,  bid  Godt,  die  dó  herten  der  Konin- 
gen in  ;yn  hand  hieft  en  de  {elye  doet  overhellen  waer  het 
hem  gelieft ,  (  Cor  Regis  in   manu  Domini  ,   quocumque  volue~ 

rit  inclinabit  illud.  Prov.  XXI.  V'.  I-  )  dat  hy  hunne  ge- 
moederen zoude  vereenigen  ,  alle  voorworpen  van  twid 
ntderleggen  ,  en  alzoo  de  vlamme  dti  oorlogs  uycdooven  , 
op  dat  wy  in  vrede  alle  onze  dagen  zouden  overbrengen  , 
en  deze  rufte  gebruyken  om  Godt  getrouwelyk  te  dienen, 
en  onze  zaligheyd  te  bewerken. 

Maer,  Alderlieffte ,  zal  Godt  onze  gebeden  vcrhoorcn  , 
en  ons  geven  het  gene  wy  hem  zullen  vraegcn  ?  Wy  heb- 
ben reden  om  het  te  verhopen  ,  als  wy  aenzien  de  god- 
vrugtigheyd  van  onze  Souvereyne,  en  erdenken  hoe  dat 
Godt  eertyds  haeren  befchermer  gewceft  is  tegens  zoo  vele 
vereenigde  Vorflen  in  die  wankelhaere  oogenblikken  wan- 
neer fy  den  Throon  is  opgeklommen  ;  en  hoe  hy  zoo  over 
haeren  perfoon  als  over  haer  doorlugtig  Huys  de  volheyd 
van  fynen  zegen  geftort  heeft  :  maer  van  den  anderen  kant , 
als  wy  aenmerken  hoe  dat  alle  foorten  van  boosheyd  en 
zonnen  onder  ons  vermenigvuldigt  zyn  ,  dan  hebben  wy 
reden  om  te  fchudden  en  te  beven  voor  het  oordeel ,  het 
gene  over  ons  ftryken  zal.  Wanneer  Nabuchodonofor  den 
oorlog  aen  het  Ryk  van  Juda  dede  ,  en  tegens  Jerufulem 
optrok ,  wierden'er  twee  gezanten  naer  den  Propheet  Jcre*' 
mias  atgezonden ,  om  hem  te  verzoeken  uyt  den  naem  van 

den  Koning  Sedecias  ,  dut  hy  Godt  loude  ondinTaegeu  ,  of 
d.ii  hy  voor  hun  fyne  wonderheden  ^oude  uyiwerken  ,  en  Xal'uJio- 

donoior  van  hun  doen  aftrekken  ?  waer  op  Jeremias  antwoorde  : 
Dit  {egt  den  Heere ,  den  Godt  van  Ifrai-l  :  Ziet  ik  {al  de  -wa- 
penen ,  die  in  uwe  handen  jyn  ,  en  met  de  wüke  gy  bevegt 
den  Koning  van  Bahylon  en  de  Chalde'én  tegens  u  keeren...  en  ik 
iel/ s  {al  u  d?n  oorlog  atndoen  met  eene  uy.gejlreke  Itand  en  eenett 
Jiirken  erm  (  Interroga pro  nobis  Dominum,  quia  Nabuchodonoior 
Rex  Bahylonis  pneliaiur  adverfiim  nos  :  fi  forti  fnàat  Dominus 
nobifcumfecundkmomnia  mirabiita  fua  ^  <j  recédât  à  nobis.  Et 
dixit  Jeremias  ad  eos:,.,  hœc  dicit  Dominas  Deus  Ifrael :  ecce  ego 
converiam  vafa  belli  ,  qute  in  manibus  viflris  funt  ,  <>  quibus 
vos  pugnatis  adverfùm.  Regem  BabjLoids  O  ChalJjeos,  ...  C'  de.' 

I     2, 


Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 


68 

tellabo  ego  vos  In  manu  txttntd  C-  'ai  brachio  forti.  Jerem. 
XXVI.  il.  240  en  op  denzelven  tydftip  voorzegde  hun 
den  Propheet  alle  de  ellenden ,  de  welke  by  deze  gelegent- 
heyd  over  Jerufalem  en  het  Ryk  van  Juda  moeflen  komen. 

Ach  I  Lieve  Broeders, wy  verdienen  de  zelve  antwoord: 
en  miflchien  zullen  wy  het  alzoo  zien  uytvallen  ,  ten  zy 
dat  wy  door  eene  opregte  boetveerdigheyd  Gods  grani- 
fchap  verbidden  ,  de  welke  alreeds  tegens  ons  ontlteken  is  : 
want  den  oorlog  is  eene  van  die  geeilels ,  de  welke  Godc 
«ewoon  is  te  gebruyken  als  hy  zondaeng  volk  beltratten 
wilt  en  zig  vreken  over  de  goddeloosheyd,  die  op  d'aerde 
bedreven  word.  . 

Wanneer  Godc  aen  de  kinderen  van  Ilrael  fyne  W  etten 
'af,  beloofde  hy  hun  allen  voorfpoed  zoo  lang  als  fy  de 
zelve  zouden  onderhouden  :  maer  zoo  haelt  als  ly  de  zelve 
zouden  veragten  ,  drygt  hy  hun  met  alle  loonen  van  plae- 
''en  ■  en  by  zoo  verre  ,  (  zegt  hy  aen  hun  )  dat  gy  nog 
hardnekkig  blyft ,  lal  ik  -^elve  tegen  u  orjlacn  ,  en  om  uwe. 
tonden  \ivtn-mael  myne  Jlagen  verdohhdcn  ,  en  ik  \al  het 
o.doos-xweerd  over  a  genden  ,  het  welk  de  fchending  van  myn 
verbond  ^al  vreken  ;  (  Ego  quoqut  contra  vos  adyerfus  ince- 
dum  ,  Ù  percutiam  vos  fejnies  propter  peccata  vejlru  ,indu- 
c.imoue   faner  vos  gladium    ultortm  fœderis   mei,  Lev.  A.V\  1. 

f.  24.  )  en  wederom  als  Movfes  op  het  eynde  van  lyn 
leven  Gels  Wetten  erhaelde'en  aen  het  volk  onder  de 
ocen  bragt  alle  de  ilraft'en  en  vermaledydingen ,  die  op 
hun  zouden  vallen ,  waer  het  zaeke  ly  die  Wetten  over- 
treeddcn,  iielt  hy  ook  de  rampen  van  den  oorlog  onder 
die  gedregene  ftraifen.  Om  dat  gy  uwen  Heer  en  uwen  hodt 
nist  luU  g:dant  hebben  met  gewitligheyd  en  hlydj.hap  des  herie 
in  d.n  overvloed  van  alle  dingen  ,  daerom  (zegt  Moyfes  )  jü/r 
gy  uwen  vyand ,  die  Godt  u  i<il  toeienden  ,  dienen  in  honger 
en  dorjï,  in  armoede  en  gebrek  van  alles,  en  hy  \al  een  jok 
van  yier  op  uwen  nek  leggen  ,  tot  dat  hy  u  verplettere.  Hy 
lal  uyt  verre  landen  en  van  d\y(erjle  paelen  der  aerde  eene 
J^aie  over  u  doen  komen,  die  gelyk  lal  weien  aen  eenenfnel- 
yli;genden  arend.  (  Eoquod  non  fervieris  Domino  Deo  tuo  m 
gaudio  cordifque  Utitia  ,  propter  rerum  omnium  abundantiam  ■. 
fervies  inimiro  tuo  ,  quem  immittet  tibi  Dominus  ,  in  fame  &■ 
fti  ,  &  nuditaie  &  omni  penuria  :  &  ponet  jugum  fareumfuper 
t:rvicem  luani  donec  te  conterai ,  adducit  Dominus  fuper  te  gen- 
tem  de  longinquo  Cf  de  extremis  terrât  finibus  infimili.udtnem 
aquilte  vclantis  cum  impetu.  DeUt.  XXVïlI.  i/.  47-  '^.  ^^^-  ) 
Het  uytwerkfel  van  deze  bedrygingen  (  gelyk  men  in  het 
H.  Schrift  kan  l.'zen  )  hebben  de  kinderen  van  Ifraël  zoo 
m  nigmad  gevoelt ,  wanneer  fy  Godt  verlacten  en  vergramt 
hadden  ,  zoo  ten  tyde  dat  de  Regteren  hun  beltierde  ,  als 
te.i  tyde  oat  fy  Koningen  aen  hun  hoofd  hadden  ,  tot  dat 
Godt"eyndjlyk  ,  ronder  hope  van  errtcllinge,  hun  verwoefl 
en  "epl'jttert  heeft  door  de  wapenen  van  de  Romeynen , 
om^te  vit-ken  de  dood  van  eenen  Menfch-gewordeu  Godt , 
die  fy  bedreven  hadden. 

Aen  dit  laelkn  fchelm-ftuk  zyn  wy  niet  phgtig,  Lieve 
Broeders  ,  ten  zy  in  dezen  geelielyken  zin  ,  dat  wy  met 
Godt  te  vergrammen  op  een  nieuw ,  voor  (oo  veel  als  in  ons 
is  ,  den  Zone  Gods  wederom  kniyffen  ,  en  tot  fpoi  fielhn  , 
(  Riifum  c-ucif:^enies  fibimetipjïs  Filium  Dei,ù-  ojhmui  ha- 
in.es.  Hebr.  Vï.  ir.  6.)  gelyk  Paulus  fchryft  tot  de  He- 
breeuwen. Maer  overtreflen  wy  d'Ifraëlieten  niet  in  boos- 
heyi!  ten  opzigte  van  alle  die  andere  zonden,  waer  ia  wy 
verfmoort  hggen  ,  en  die  dngelykx  vermeerderen  ?  Wierd 
Gods  naem  by  d'Ifraëlieten  onteert,  gelyk  hy  het  by  ons 
word  ?  Wanneer  iemand  onder  hun  Ggdt  lallerde ,  hy  was 


de  dood  fchuldig ,  en  hy  wierd  door  geheel  het  volk  ge- 
fteenigt  ;  (  Eduxerunt  eum  qui  hlafphemaverat  extra  cajlra  ,  ae 
lapidibus   opprejjerunt  ,  feceruntque  ftlii    Ifra'él  Jicut  prxceperai 

Dominus  Moyji.  Lev.  XXlV.  i'.  23  )  maer  by  ons  helaes  ! 
is'er  niet  gemeynder  als  dufdanige  boosheyd.  Men  laitert 
Godt  al  lachende,  men  maekt'er  een  fpel  van,  en  zoo  god- 
delyke  als  wereldlyke  Wetten  blyven  zonder  eenig  uyt- 
werkfel ten  opzigt  van  dufdanige  lalteraers. 

Zyn'er  oyt  tyden  geweeft  onder  d'lfiaëlieten  ,  wanneer 
men  zoude  hebben  derven  fpotten  met  de  Wet  van  ÏNloyfes, 
gelyk  men  heden  opentlyk  en  zonder  vreeze  onder  ons 
hoort  befpotten  de  alderheyligfte  Myfterien  van  ons  Ge- 
loof en  al  wat  het  Evangelie  aengaet?  Wanneer  onder  dat 
volk  eenen  valfchen  Propheet  opltond  ,  die  wilde  tot  de 
afgoderye  overhaelen  en  doen  af^yken  van  de  Geboden 
des  Heere,  Godt  begeerde,  dat  dien  boofwigt  van  d'aerde 
weg-gerukt  zoude  worden.  Gy  lult  hem  niet  Iworen ,  zegt 
Godt,  nog  hem  uyt  medoogenih.'yd  fpaeren  of  verbergen  ,  maer 
feffens  ^uh  gy  hem  het  leven  benemen  . . .  met  Jïeenen  ^al  men 
hem  dood  werpen  ,  .  .  op  dat  geheel  IfraUl  d  t  hoorende  vree(e  « 
en  dat  niemant  voortaen  bejiaen  {oude  diergelyke  {aek  i'  on- 
dernemen, (_  Si  furrexerit  in  medio  tuo  Prophètes  .  .  O  dixe- 
rit  tiii  :  eamus  O-  fequamur  deos  alienos  ,  quos  ignoras  ù  fer-' 
viamus  eis  .  .  ,  Propheta  ille  aut  ficlor  fomniorum  interficietur  y 
quia  locutus  ejl  ut  vos  averteret  à  Domino  Deo  vejlro  .  .  ■  d" 
errare  te  faceret  de  via  quam  tibi  pnecepit  Dominus  Deus  luus  : 
Ù  auferes  malum  de  medio  tui .  ,  .  nee  audias  ,  neque  parcat 
ei  oculus  tuus  ut  miferearis  &  ocultes  eum  ,  fed  Jlaiim  inter- 
ficies  . . ,  lapidibus  obrutus  necabitur .  . .  ut  omnis  Ifraël  audiem 
tinieat  ,    Kf  nequaquam  ultra  faciat   quippiam  hujus  rei  Jlmite, 

Deut  Xin.  à  i/.  I.  ad  11.)  onder  ons  helaes!  zyn  zedert 
eenige  jaeren  zoo  vele  van  die  valfche  Propheten  opge- 
fiaen  ,  die  ons  hebben  gepredikt ,  dat  het  Evangelie  eene 
fabel  is  ;  dat'er  nog  Godt  is  nog  helle  ;  dat  de  menfcheii 
gelyk  de  heelten  llerven  ,  en  dat  geheel  hun  gelyk  beflo- 
ten  is  in  het  voldoen  van  hunne  lighaemelyke  luiten.  En 
aen  dufdanige  goddelooze  leeraers  heeft  men  ,  tot  fchandi 
van  het  Chnltendora ,  zien  eene  eere  en  agtinge  bewyzen  , 
die  de  uytmuntenfte  wysheyd  en  deugd  alleen  verdienen 
kan  ;  en  hunne  verdoemelyke  boeken  ,  eeniglyk  weerdig 
door  de  vlammen  vernielt  te  worden ,  ziet  men  d.igelyk.\ 
gelezen  door  zoo  vele  duyzenden  ,  die  geruftelyk  in  het 
midden  van  ons  de  laller-tael  uytbraeken  ,  die  fy  in  de 
zelve  leeren  ,  en  opentlyk  Jefus  Chrillus  en  fyn  H.  Evan- 
gelie verloochenen. 

Onderhoud  myne  Sabbath-dagen  en  fchroomt,  als  gy  naedert 
tol  myne  hcylige  Plaetfe  ,  [  Cujiodite  Sabbaia  mea  O  pavett 
ad  Sanùuarium  meum.  Lev  XXVI.  f,  2.  )  Zeyde  eertyds 
Godt  tot  de  kinderen  v.in  Ifraël,  en  hy  dreeg  hun  met 
alle  foorten  van  plaegcn ,  en  wel  bezonderiyk  met  die  van 
den  oorlog  ,  w.iuncer  fy  deze  en  diergelyke  geboden  zou- 
den overtreden  ,  gelyk  blykt  uyt  de  Schriftuer-plaetfen  , 
alreeds  hier  boven  aengehaelt ,  en  uyt  menige  andere,  te 
iang  om  hier  by-te-brengen.  Deze  geboden  zyn  zoo  wel  aen 
ons  als  aen  d'Ifraëlieten  gegeven  :  en  wat  agtinge ,  Lieve 
Broeders,  hebben  wy  voor  de  zelve?  De  Joden  moellen 
fchudden  en  beven,  wanneer  fy  naedeiden  aen  het  Taber- 
nakel ,  waer  in  de  Arke  des  Verbonds  befloten  was  ;  en 
wy  komen  tot  onze  Kerken  met  niet  meer  eerbiedigheyd 
als  ofc  wy  naer  de  merkt  gingen.  De  ydelheyd  en  de  wif- 
pckuerigheyd  ziet  men  daer  het  hoofd  in  de  lugt  fteken 
tot  aen  den  voet  van  den  Autaer  ;  en  vele  gedraegen  zig 
in  die  heylige  plaetfe,  als  gft  fy  daer  uyt  geen  ander  ifl' 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  Wellens. 


69 


Eïgl  kwamen,  als  om  opentlyk  te  toonen,  dat  fy  goildeloos 
genoeg  zyn,  om  hunnen  Godt  te  befpotten,  die  daer  we- 
Ecntlyk  tegenwoordig  is.  Deze  grouwel-ihikken  vallen  niet 
eens  voor ,  maer  dagelykx ,  en  terwylen  dat  fy  regel-regt 
Gods  Majefteyt  kwetlen ,  zoo  ontfteken  fy  fyne  gramfchup 
meer  als  andere  zonden  Hy  heeft-ze  tot  nu  toe  met  ver 
duldigheyd  verdraegcn  :  maer  wie  zal  ons  verzekeren  ,  dat 
tien  ty-d  niet  gekomen  is ,  op  den  welken  hy  de  zelve  aal 
gaen  liraffen,  gelyk  hy  het  in  fyn  H.  Woord  gedregen  heeft. 

Wat  al  redens  hebben  wy  nog  al ,  om  die  gedrygde  ftrafte 
te  vreezen  ,  als  wy  naergaen  de  maniere ,  op  de  welke  wy 
«iie  dagen  overbrengen  ,  de  welke  aen  den  Heer  en  aen 
tien  üods-dienll  zyn  toegeweyd  ?  Sy  worden  onteert  niet 
alleenelyk  met  koopen  ,  verkoopen,  en  andere  flaetfelyke 
werken  .-  maer ,  dat  nog  erger  is ,  danferyen  ,  dertelc  by- 
cen-komlïen  ,  dronkenfchap  en  overdaed  worden  op  die 
«lagen  meer  gepleegt  als  op  andere  ,  en  het  fchynt  genoeg 
te  zyn  ,  dat'er  een  Patroon-feefte ,  of  eene  bezondere  pleg- 
tigheyd  in  de  Kerke  geviert  word  ,  om  het  overig  van  dien 
<iag  ,  en  den  nagt  die  hem  volgt ,  tot  brafferyen  ,  cot  wulps- 
hejd  ,  en  diergelyke  ongerymtheden  te  belleden  ;  dat  is  te 
zeggen  ,  dat  de  Chriftenen  hunne  Feeften  vieren  op  de  zelve 
*'y^^  >  S^'yk  eertyds  d'fleydenen  deden  ;  en  men  mag  he- 
den de  Catholyken  tot  hunne  fchande  zenden  naer  onze 
afgevallen  Broeders ,  op  dat  fy  aldaer  zouden  leeren  uyt 
hun  voorbeeld  ,  hoe  dat  men  de  dagen  des  Ileere  moet 
overbrengen,  By  hun  zullen  wy  zien  de  misbruyken  uyt- 
geroeyt ,  aen  ,  de  v\'elke  het  by  ons  onmogelyk  fchynt  de 
hand  te  konnen  ftellen ,  met  hope  van  de  zelve  eenigzints 
te  verbeteren. 

Eyndelyk  ,  heeft  Godt  eertyds  voorzeyd  door  den  Pro- 
pheet Ifaias  ,  dat  hy  de  dogteren  van  Sion  ging  berooven 
Van  het  hair  van  hun  hoofd  en  afnemen  alle  hunne  ydele 
cieraeten  (  die  aldaer  in  het  lang  befchreven  worden  )  waer 
mede  de  zelve  zig  oppronkteu.    Heeft  hy  hun  voorzeyd  , 

(  lia.  III.  )  (jjt  hun  fjwonjli  manfchap  door  den  degen  \oude 
versaen  en  de  kioikfie  lulden  in  den  jlag  ge/nevelt  worden  , 
en  d.lt  ,  om  diefwille  dat  de  dog:ers  van  Sion  ^ig  verhoo- 
"veerdtgden  ,  tn  dat  fy  met  eenea  uy:gerektea  hals  ,  met  lon- 
kende oogen  en  met  eenen  gemaekien  gring  vooristreden  en 
wandaden.  (  Pro  eo  quod  elevuut  funt  pliit  ,  o-  ambulaverunt 
txiento  collo,  Qr  nutibus  oculorum  ibani,,..  Cf  compojtio 
grejfu  incedtbant  ;  dcclavablt  Dominas  venic^m  fiiiarum  SioJi 
&  Dominas  criaem  earum  nudabit.  In  die  illa  auf^ret  Do- 
minus  ornamenia  cali:eamtniorunt  &  iunulas  O  torques  C'  mo- 
nilia    (jc,  .  .  puhherrimi   (juoqtie    viri   tui  gladio    Ù  fortes   tui 

Vb  pr.elio  Ifa,  III.  T^.  16.  &  feq.  )  Wat  hebben  wy  dan  te 
yerwagten  ,  by  wie  die  ydele  optocyfels  ,  de  wtlke  Godt 
in  het  volk  van  Ifraël  wilde  beRrutil-n ,  tot  den  hoogden 
top  gerezen  fyn  ,  en  die  menigmael  ,  vergezelfehapt  met 
aenfiootelyke  naektheden ,  zig  derven  vertoonen  in  den 
Tempel  des  Hecre ,  als  oft  fy  den  zelven  wilden  ve.rkee- 
ren  in  eene  pronk-zaele  ,  oft  ,  dat  nog  Ichrikkclyker  is , 
in  eenen  Tempel  van  Venus  !  wat  hebben  wy  te  verwag- 
ten  ,  die  door  den  zwier  en  de  genugten  van  de  wereld 
al  lang  den  geeil  van  het  Evangelie  ,  en  de  Chriilelyke 
«envoudigheyd  in  ojis  hert  hebben  uytgedooft  !  Wy  ,  die 
rog  dagelyks  nieuwe  middelen  uytpeyzen  om  de  dertcl- 
heden  te  vergrooten  ,  en  zelft  uyt-te-ba;;nen  de  overblyf- 
fels  van  eene  eerbaere  fchaemte,  die  voor  hun  den  eenigften 
loom  is ,  waer  door  fy  in  hurine  dwaesh-.den  wederhou- 
den  worden  !  en  om  hier  van  een  beklaegelyk  voorbeeld 
by-te  brengen  i  zyn  in  de  voor^acnde  tyden  ,  op  die  hey- 


denfche  vaften-avond-dagen  ,  de  vermommingen  van  vrou- 
wen in  mans,  en  van  mans  in  vrouwen-kleetleren  zoo  ge- 
pleegt  geweeft ,  gclyk  wy  die  tot  groot  leedwezen  in  deze  , 
eertyds  zoo  zeegbaere  Stad  ,  gezien  hebben  7  vermom- 
mingen ,  aen  de  welke  men  met  regt  mag  toepalfen  het 
gene  Godt  door  den  mond  van  Moyles  aen  het  volk  van 
Ifraël  zegt  :  eene  vrouw  ^ai  geen  muns-kleed  aendoen  ,  nog 
e:nen  man  i^nl  geen  vrouwen-kleed  aentrekken  ,  wam  Godt 
heeft  tenen  gruuwel  van  die  ,  de  welke  de^e  dingen  doen. 
(  Non  induetur  muiier  vefie  virili  ,  nee  vir  utetur  vejle  fcemi- 
nea  :  abominabilis   enim    apud  Deum  e/l  qui  facit  hcec.    Deut. 

XX1I>  -il.  5  )  Vrugteloos  zullen  dufdanige  perfoonen 
voordraegen ,  dat  fy'er  geen  kwaed  inzigt  in  hebben  ;  'c 
zyn  verontfchuldingen  in  de  zonde  ;  want  hoe  zullen  fy 
voor  Godt  verantwoorden  de  verergernilfe ,  die  fy  hunne 
mede-borgers  geven  ,  de  welke  ,  gelterkt  en  aengemoedigt 
door  hun  voorbeeld  ,  diergelyke  verfoeyelykhedcn  zullea 
nae volgen  ,  en  tot  boolle  eyndens  gebruyken  ?  'T  is  mee 
diergelyke  buytenfporigheden  dat  de  onkuysheyd  dagelyks 
aengroeyt ,  de  welke  helaes  !  maer  al  te  veel  ons  Vaderland 
bezoetelt ,  en  waer  in  alreeds  eene  groote  menigte  ver- 
fmoort  ligt  ;  men  vint'er  zelfs ,  die  zig  daer  van  eene  eere 
maeken  ;  en  de  openbaere  verergcrnilTen  ,  die  men  in  die 
ftuk  aenmerkt  ,  betoonen  ons  taltelyk  hoe  verre  dat  onze 
zeden  vervallen  zyn.  Maer  ook  is  het  zaeke  dat  Godt 
dufdanige  zonden  dan  met  het  hemels-vuer  ,  dan  met  het 
oorlogs-zweerd  geftraft  heeft ,  wie  kan  ons  verzekeren,  dat 
den  tyd  niet  genadert  is,  op  den  welken  hy  zig  zal  vrekea 
over  onze  boosheden,  en  ons  toezenden  de  plaegen,  de 
welke  wy  maer  al  te  veel   verdient  hebben. 

Ach  !  Lieve  Broeders  ,  wanneer  ik  U  aldus  onder  de 
oogen  brenge  hoe  dat  Godt  fyn  uytgelezen  volk  zoo  me- 
nigmael met  de  geeflel  van  den  oorlog  gellraft  heeft ,  en 
dat  ik  U  den  vyand  voorflelle  als  of  hy  alreeds  aen  de 
poorte  ftond  om  U  t'overrompelen ,  en  om  het  regtveer- 
dig  oordeel  Gods  tegen  U  uyt-te-werken  ;  \  is  verre  van 
my  van  te  willen  U  den  moed  doen  verliezen ,  of  deze 
plaegen  U  toe-te-wenfchen  .  in  tegendeel  als  Prieftcr  en.  Be- 
diender  des  Heere  ,  zou  ik  moeten  en  willen  den  eerften  we- 
zen om  deze  plaegen  te  verbiilden  ,  en  al  weenende  voor 
de  voeien  van  den  /iuiaer  te  roepen  :  fpaert  uw  volk  ,  eti 
laet  niet  toe  dat  uwe  erffeniff'e  tot  verfmaeding  vervult  ,  dat 
vrtmde  natiën  over  han  hcerfhen.  ll^aerom  {eggen  die  voljte- 
rea  alreeds  :  waer  is  hunnen  Godt  ?  (  Inier  vejlibuium  ù  Al~ 
tare  plorabunt  Sacerdotes  Minifiri  Domini  ,  i>  dicent  ;  parce 
Domine  ,  populo  luo  :  &■  ne  des  hereditatem  tuam  in  oppro" 
brium  ,  nt  domia.ntUT  eis  naiioncs.  Quare  dicunt  in populis  • 
ubi  eji  Deus  eorum  ?  io'éi  TI.  ür.  \i.)  Waerom  kom.t  hy 
hun  niet  te  huipe  Î  Neen  Alderlief  te  ,  met  U  de  vreeze 
in  "'t  herte  te  jaegen  heb  ik  geen  ander  inzigt ,  als  U  te 
doen  treden  in  ü  zelve ,  op  dat  gy  aenmerkenile  wat  gy 
verdient  hebt ,  uwe  levens-maniere  zoud  veranderen  ,  en 
met  eene  waere  boetveerdigheyd  het  onweder  zoud  doea 
verfchuyven  ,  het  gene  over  uw  hoofd  hangt. 

'T  is  nu  zoo  lang,  Zondaers,  datuwe  Herders,  dat  de 
Biegt-vaders  en  de  -Predikanten  ü  te  vergeefs  vermaent 
hebben  ,  en  aeiigemoedigt  tot  een  chrifcelyk  leven  :  Gy 
hebt  h-uiine  woorden  in  den  wind  geflaegen  ,  en  om  dat 
alles  U  toelagte ,  zyt  gy  voortgegaen  in  uwe  boosheyd, 
en  gy  hebt  in  uw   hert  gezeyt  :   ik  heb  ge^sndigj  en  wat 

kwaed  is    my  dog  overkomen  ?   (  Peccavi  ,   &■  quid  mihi  accidit 

trijie  ?  Eccli.  V.  ir.  2.  ■)  Milfchien  ziilt  gy  nu  amlers  gaen 
pey^ec  5  wanneer  ^y  die  donkere  wolken  t'alle  kauieii  ziec 


70 


Algemeyne  Vei\amelinge  der  Werken 


by-een  vergaikren  ,  en  dat  de  gselTel  des  Heere  gereed  is 
om  U  te  kaftyden  ?  Daerom  neme  ik  deze  gelegentheyd 
waer ,  om  in  deze  omlhndighetjen  te  zekerder  uw  hert  te 
raeken  ,  en  de  vreeze ,  waer  in  gy  heden  zyt ,  U  dienftig 
te  maeken  tot  de  zalii^heyd  :  wunt  dikwils  gebruykt  Godt 
fyne  tydelyke  ftraffen  ora  daer  van  onze  bekeering  te  be- 
ginnen. Aldus  is  het  gebeurt  aen  het  joodfche  volk,  het 
welk  geftratt  zynde  door  de  wapenen  van  de  Chaldeën  en 
vervoert  naer  Babylonien  ,  noyt  meer  de  afgoden  aenbe- 
den  heeft ,  Ichoon  dat  zy  te  vooren  zoo  menigmael  in  de- 
ze zonde  gevallen  waeren.  De  ftraften  ,  de  welke  fy  niet 
geloofden  wanneer  fy  hun  voorzeyt  wierden  ,  hebben 
hun  weyzer  gemaekt  wanneer  fy  de  zelve  gevoelden  Doet 
beter ,  Alderlieffte  ,  en  volgt  liever  het  voorbeeld  naer 
van  de  iSinivieten,  de  welke,  zoo  haeft  als  fy  door  den 
Propheet  .lonas  met  den  ondergang  van  hunne  Stad  wier- 
den gedregen  ,  Z'g  tot  Godt  gekeert  hebben,  en  door  hun- 
ne boetveerdigheyd  deze  gedregcne  Itrafle  voorkomen  heb- 
ben en  afgcweert. 

Gy  weet  dat  Godt  bermhertig  is  ,  en  dat  hy  zig  ligte- 
lyk  laet  verzoenen  door  de  boetveerdigheyd  van  den  zon- 
daer.  Hy  wilt  J'yne  dood  niet ,  maer  hy  Heeft  liever  dat  hy 
\ig  bekeere  en  leve.  (  Nolo  monem.  imyii  ,  fed  ut  convertatur 
impius  à  via  fu,i  Cf  vivat.  Ezech.  XXXIII  i'.  HO  Dat 
is  de  reden  (  zegt  den  Wyzen  Man  )  waerom  hy  beflraft 
de  gent  die  dwaeten  ,  dat  hy  liun  vermiient  over  de  jonden  dia 
fy  begaen  en  hun  aenfpreekt  ,  op  dat  f  y  de  hoosheyd  vcrlae- 
tende  in  hem  gouden  gtlooven.  (  Ideoque  eos  r^ui  excrrant  cor- 
ripis  ,  Cr  de  quitus  peccant  admones  ù'  alloqueris  ,  ut  relicia 
tnalitid,  credant  in  te  Domine.  Sap.  XII.  iJ'.  22.  )  Geheel 
het  Heylig  Schrift  is  vol  van  die  zoete  aenfpraeken  , 
waer  mede  hy  den  zondaer  aenlokt  tot  de  bekeering ,  en 
hem    belooft  ,    dat    hy    in    dat     geval    fyne    ongcr.giig- 

tieden  niet  meer  {ai  indagtig  \yn  ,  (  Omnium  inicuitatum  ejus  , 
quas  operatus  efl  ,  non  recordabor,  Ezech.  XVIII.  i'.  22.  ) 
tn  dal  fyne  voorgaende  hoosheyd  hem  geen  den  minjhn  hin- 
der {al  hybrengen.  (  Impietas  impii  non  nocebit  ei ,  in  quacum- 
que  die    conve:fus  fuerit    ab   impietate  fua.   Ezech.   XXXI ll. 

■^.  12.)  Ilyis  zelfs  gewoon  deze  belofte  te  erhaelen  ,  wan- 
neer het  ichynt  dat  fyne  gramfchap  op  het  hoo|ften  ge- 
rezen is,  gel)  k  by  voorbeeld,  als  hy  aen  het  jodfche  volk 
door  f\  neu  Propheet  Jeremias  dede  voorzeggen  ,  dat  hy 
om  hunne  zonden  de  Stad  Jerufalem  zoude  doen  verbran- 
den en  verwoeilen ,  en  hun  gevangen  doen  leyden  naer 
Babylonien,  ;/«,  ó  huys  van  Ifra'él'.  (zegt  Godt)  gy  lyt 

in  myne  hand,  gelyk  de  poi-aerde  is  in  de  hand  der  pot- 
hakkers.  In  eenen  oogenilik  'a/  ik  myne  uytfpraeke  doen  le- 
gers een  volk  en  tegcns  een  Konir.gryk  ,  dat  ik  het  jrf'  uyt~ 
roeyen,  vernielen  en  verdrren.  Nogtans  is  het  -aeke  dat  dit 
volk  ,  tegen  wie  ik  dit  heb  uyigijproken  ,  berouw  ^al  gehad 
hebben  over  fyne  \onden  ,  en  infgetyx  rouw  hebben  over  het 
kwaed ,  het  welk  ik  hun-lieden  dag:e  toe-ie-^enden,  (  Ecce  ficut 
lutum  in  manu  fguli  ,  fic  vos  in  manu  mea  domus  Ifra'él. 
Rcpen:e  locuar  adverfùm  gen  tem  ù  adverfus  regnum ,  ut  era- 
diiem  G"  deflruam  Ù  di/perdam  illud.  Si  pcenitemiam  egerit 
gens  lila  <J  malo  fuo  ,  quod  lo'cuius  fum  adverfùm  eam  :  agam 
if  ego  pceniientiam  fuper  malo,  quod  c^giiavi    ut  fuerem  ei. 

Jerem.  XVIII.  ^.  6.  &c  feq.  )  Ziet  eens  wat  goedheyd  , 
Lieve  Broeders ,  en  hoe  haeftelyk  dat  Godt  gereed  is  fy- 
pen  Itraflei'deu  Erm  in-te-trekken ,  zelfs  wanneer  hy  onze 
verwocdinge  zouJc  bedemt  hebben  En  daerom  fpreke  ik 
Ü  nog  eens  aen  van  Gods  wegen  met  den  Propheet  Eze- 
çhisl  :  içkicrt   U  en  doe:  boetveerdigheyd  over  alU   uwe  koos~ 


heden  ,  en  die  hoosheyd  \al  U  tot  giert  virJerf  lyn.  Werpt 
verre  van  U  alle  die  overtredingen  die  gy  begaen  hebt  ,  en 
maekt  U  een  nieuw  hen  en  eenen  nieuwen  geejl.  En  waerout 
dog  loud  gy  Jlerven  huys  van  Ifraet?  Waerom  ,  Alderlieffte, 

zoud  gy  U  laeten  overrompelen  door  die  oorlogs  plaege  , 
waer  mede  gy  gedregen  word  ,  en  door  alle  die  ellenden  , 
de  welke  daer  uyt  volgen  ;  terwyien  dat  het  van  U  afhangt 
de  zelve  af-te-keeren  ?  Ik  wille  de  doo  l  niet ,{  zegt  Godt  ) 

van  den  genen  die  verloren  gaet ,  daerom  bekeert  U  en  leeft 
gelukkiglyk.  (  Converrimini ,  Cr  agite  pœniteniiam  ab  omnibus 
iiiiquiranbus  veeris  :  C'  non  erit  vobis  in  ruinam  iniquitas. 
Projicite  à  vobis  omnes  pravaricationes  vejiras ,  in  quibus  pra- 
varirati  e/lis  ,  &•  facile  vobis  cor  novum  C'  fpiriium  novum.  : 
&  quare  moriemini  domus  Ifracl  ?  quia  nolo  monem  morien- 
lis ,  dicit  Dominus  Deus  :  revertimini  C'  vivite.  Ezech.  XVIII- 
J^.  30.    &  feq.  ) 

Doet  alzoo.  Lieve  Broeders,  keert  U  tot  Godt  meteen 
rouwig  hert ,  trekt  eenen  nieuwen  menfch  aen  ,  verzaekt 
en  verlaet  de  zonden  ,  en  wel  die  bezonderlyk  ,  om  ds 
welke  Godt  eertyds  het  Ifraëls  volk  met  fyne  plaegen  en 
ftraften  gedregen  heeTt ,  gelyk  wy  hier  boven  gezien  heb- 
ben. Verlaet  dan  alle  die  ydelheyd  en  dertelhoden ,  die 
hem  700  grootelykx  mishaegen ,  en  die  de  bron-ader  zyn 
van  d'onkuysheyd,  door  de  welke  heden  het  Chriftendom 
overftroomt  word  :  onteert  noyt  fynen  H.  Naem  ;  brengt 
de  dagen  des  Heere  over  in  zedigheyd  en  godvrugtigheyd  ; 
en  wanneer  gy  naer  onze  Kerken  komt  ,  denkt  dat  het 
plaetfen  zyn  van  gebed,  en  betoont  aen  uwen  G.oi't,dic 
daer  wezentlyk  op  den  Autaer  tegenwoordig  is  ,  de  eer- 
biedigheyd ,  die  gy  hem  fchuldig  zyt 

Maer  gelyk'er  noyt  zonde  geweeft  is ,  de  welke  Gods 
gramichap  meer  ontltekcn  heeft  tegens  het  volk  van  Ifraël  , 
en  waer  over  hy  hun  met  oorlog  en  andere  plaegen  bit- 
terder beftraft  heeft,  als  over  d';ifgoderye,  wanneer  fy  de 
zelve  bedreven  hadden  ;  zoo  is'er  ook  heden  eene  zonde, 
die  boven  alle  andere  fyne  vraek  tegen  ons  uytroept  ,  te 
weten  die  fchrikkelyke  ongeloovigheyd  (waer  in  zoovele 
vervallen  zyn  )  die  het  geloof  tot  den  grond  toe  uytroeyt , 
en  voortsbrengt  alle  die  Gods-lalleringen ,  de  welke  men 
dageiyk.x  hooren  moet.  Haeien  oorfprong  zyn  die  valfche 
Propheten ,  de  welke  federt  eenige  jaeren  hunnen  mond  te- 
gens den  Hemel  geopent  hebben  :  en  hunne  tael  is  verbreyd 
door  geheel  de  wereld,  (  Pofuerunt  in  cœlum  os  fuum  :  C""  lin- 
gua  ewum  iranjivit  in  terra.  Pfalm.  LXXII.  Ït.  9.)  en  ly 
is    als  een    kanker  fhielyk    voonsgekropen.  (  Sermo    eorum   ut 

cancer  ferpit.  II.  Tim.  II  i'.  17,  ;  Zyn'er  onder  U,  Lieve 
Broeders,  d;e  hunne  leeringe" hebben  ingezogen,  om    dat 
fy  uwe  oortn  ftreelde  en  den  vollen  toom  aen  uwe  bedor- 
ven driften  gaf;  ach!   bekeert  ü,  en  houd  op  van  uwen 
Zaligmaeker  te  lafteren ,  en  den   fchoot   van  uwe  Moeder 
de  H.  Kerke  te  verfcheuren.    Oft  wilt  gy  hardnekkig  bly- 
ven,  trekt  «.fan  liever  weg  uyt  het  midden  van  ons,  op  dat 
uv.e.mede-borgers  niet  zouden  gcdompelt  worden  in   alle 
die  plaegen,  de  welke  uwegoddeloosheden  verdienen,  't  Zyn 
uwe  geduerige    blafphemien,  die  bekwaem   zyn    om  Gods* 
hoon  en  vraek   over  het  Vaderland    en   over  de  wapenen 
van  uwen   Prins  te  tiekken.   Ach!   doet  uwe  oogen  open  , 
en  neemt  Gods  genade  waer ,  de  welke  in   dezen  tyd  ge- 
negen fchynt  meer  als  oyt ,  om  uw  e  blindheyd  te  willen 
genezen.    vV'ant  van   den  eenen  kant  laet   hy  het  oorlogs- 
zwecrd  blinken  ,  om  U  de  vreeze  aen-te-jaegen  door  de 
verdiende  ellenden  ,  met  de  welke  hy  U   volgens  het  lig- 
haem  drygt  ;  en  van  den  andereu  kam  liet  hy  U  fom:ydt 


van  Jyne  TToo^weerdlgheyd  J.  T.  J.  Wellens, 


71 


ook  al  zien  in  d'cene  oft  d'amlere  fchrikkelyke  dood  ,  die 
aen  de  goddeioozen  overkomt,  wat  dat  gy  volgens  de  ziele 
te  vervvagten  hebt.  Wanneer  het  gebevirt,dat  uwe  booze 
leer-meelters ,  oft  andere  van  uwe  roorte,op  het  naederen 
van  d'eciuvigheyd  betere  gedagten  krygen  ,  en  hunne  vo- 
rige gevoelens  atzweiren  ,  gy  weet ,  dat  gy  alldan  gewoon 
zyt  hunne  bekeeringe  te  bewimpelen ,  en  te  zeggen  ,  dat 
fy  dit  doen  uyt  eene  ydele  en  ongegronde  vreeze  op  dien 
tyd-liip ,  als  fy  door  de  ziekte  en  krank/.innigheyd  die'er 
uyt  volgt ,  Züodaniglyk  overrompelt  worden ,  dat  f/  de 
vryheyd  van  geell  verloren  hebben  ;  met  diergelyke  beu- 
zelingeu  tragt  gy  U  zelven  te  paeyen  ,  en't  knaegende  gewis 
in  flaep  te  wiegen.  Daerom  den  lieer,  die  niet  anders  zoekt 
als  uwe  bekeering,  laet  ouk  Ibmwylen  toe ,  dat  die  aenley- 
ders  van  de  goddeloo/.en  tot  den  laeften  adem  in  hunne 
vorige  boosheden  vulherden,  en  dat  fy,  op  eene  zienclyke 
wyze  van  Godt  verlaeten  ,  als  rampzalige  helden  met  blas- 
phemie  in  den  mond  en  de  wanhope  in  het  hert  hunne  onge- 
lukkige ziele  uytbraeken  ,  en  aldus  ,  gelyk  eenen  tweeiien 
Judas  ,  vertrekken  fy  naer  de  plaetfe  ,  die  fy  voor  eeuwig 
hebben  zullen,  't  Zyii  afgryllelyke  vertoogen  ,  waer  in  Godt 
\J  wilt  toonen,  hoe  fehroomelyk  dat  de  dood  is  van  eenen 
goddeioozen  ,  wanneer  fyiie  boosheyd  niet  als  met  fyn  on- 
zalig leven  eyndigt 

Spiegelt  U  daer  in  en  doet'er  profyt  mede  ,  dolende  fchae- 
pen  ,  fchud  en  beeft ,  wanneer  gy  duftanig  eynde  aenmerkt , 
en  fchroomt  te  faeinen  voor  den  afgrond  ,  den  welken  d'on- 
gelüüvigheyd  onder  uwe  voeten  graeft ,  en  waer  in  gy  eens 
vallen  zult  ,  ten  zy  gy  van  leven  verandert.  Verzaekt  die 
duyveifehe  hooverdye  (  door  de  welke  zoo  menige  onder 
U-L.  verleyd  worden)  van  te  willen  toonen  ,  dat  gy  meer 
verltand  hebt  als  andere  ,  die  aen  Gods  Woord  en  aen  de 
Leering  van  fyne  Iverke  zig  eenvoudiglyk  onderwerpen 
Weet,  dat  de  ydele  glorie,  die   U   verblind,  ,ils  eci  Jlof 

Gegeven  binnen  Antwerpen  den  8  Meert  1777. 
Lociis  t  Sigilli. 


is  hdt  welk  den  wind  van  de  acrdi  wegvoert.  {^  Tamquam  pul^ 
vis  qsiem  projicit  renius  à  fucie  icrr.t.  l'falm.    I     y.  4.  )    En 

al  was 't  dat  gy  voor  eenigen  tyd  den  Dagon  wuert  van 
de  Phililtienen  ,  (gelyk  in  onze  dagen  fommii;e  \an  die 
gcwacnde  Philofophen  geweell  zyn  )  den  oogenblik  zal  eens 
komen  ,  dat  Godt  U  zal  rukken  uyt  uwe  plaetfe  ,  en  U 
met  fehande  vermorzelen  voor  fyne  voeten,  gelyk  aen  den 

aKgod  gebeurt  is.  IVagl  V  dan  voonaen  van  uwt  horens  u- 
gen  den  Hemel  op-U-jleken  ,  en  tegens  Gd.  boosheden  uyt 
te  brueken  ;  weet  ,  dat  den  Heere  eenen  teker  in  Jyne  hand, 
heeft  ,  wiens  grond-;o/'  nog  niet  is  uytgejlhonken  ,  en  dat  hy 
daer  van  \aL  doen  drinken  alle  de  (ondaers  der  aerde.  (  AWj.e 
extollere  in  alium  cornu  vejlrum  :  nvliie  to.jui  adverfùs  D;um 
i?iiquiiatem  .  .  .  quta  calix  in  manu  Domini.  ,  .  F>tx  ejus  non 
e/l  ejcinaniia  :  l'ibent  omnes  peccaiores  terra:     Pfalm.   LXXIV. 

•ir.  6.  &  7.  )  Daerom  bekeert  U  tot  Godt ,  eer  dat  gy  dien 
bitteren  beker  van  fyne  gramfchap  fmaeken  moet.  Zweert 
uwe  boo.^heyd  af,  volgt  het  licht  op  van  het  H  Geloof, 
het  gene  U  in  het  Doopfel  is  ingertort,en  voegt  u>ve  ze- 
den volgens  de  waerheden  ,  de  welke  het  zelven  Ü  voorftelt. 
Dit  doende  ,  Lieve  Broeders ,  zullen  wy  altemael  te  lae- 
men  met  betrouwen  mogen  naederen  t^at  den  Thruon  van 
Bermhertighevd  en  eenen  Biddag  inftelleji ,  die  fyn  uytwcrk- 
fel  hebben  zal.  (  liai.  LVIJL  )  //->  t"''-"  ^^'^^'  l>i<iden ,  en 
hy  lal  uns  verhooren  :  wy  gullen  tot  h'.m  roepen  ,  en  hy  ^.U 
ons  antwoorden  :  hier  ben  ik  Om  u  te  helpen  (  Tune  invo^ahis  , 
Lf    Dominus    exaudiet    :    clamahis    ,     &     d:cet    :    ecce    adj'um. 

Ifai  LVIII  V".  9.  )  Hy  zal  het  onweder,  dat  ons  drygt ,  doen 
verfchuyven:  hy  zal  de  wapenen  onler  Suuvereyne  fegenen  : 
en  verzoent  zynde  met  fyn  volk  ,  zal  hy  den  olyf-tak  van 
vrede  op  de  aerde  doen  wederkeeren  ,  en  nog  hier  naer- 
maels  ons  eenen  beteren  vrede  doen  fmaeken,  den  welken 
oaberoerelyk  en  eeuwig-duerende  wezen  zal,  Amen,  Amen. 


Was  ondcrteekent 


^    J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 
Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlugtigfie  HoogweerJigheyd. 
N.  J.  De  Ilornes  de  Geldorp  Secret. 

ylLGEMEQ^NEN   BIDDAG  ,  om   over  de  fVapen^  van  Haert   Keyzerlyke  en   Konlnglyke  Mujejïeyt 

den,  üoddelyken  Zegen  te  ver  krygen. 


D 


Zien  Biddag  zal  in  Onze  Cathédrale  beginnen  Zondag 
toekomende,  we  en  den  23  dezer  raaend  Auguili ,  en  n;  er 
dat  hy  geduerende  de  zelve  weke  in  alle  de  Parochicn  dezer 
Stad  zal  vervolgt  wezen ,  zal  hy  verdeelt  worden  door  ge- 
heel de  Diücefe,  volgens  het  order  hier  beneden  voorge- 
fchreven ,  en  daer  naer  zal  men  hem  ervatten  op  de  zelve 
wyze   tot  dat    Wy  het  eynde  daer  van  zullen  aenzeggen. 

De  Parochiale  Kerken  van  ons  Bilchdom  ,  de  welke  in 
den  ondentaenden  lyft  niet  zyn  uytgedrukt ,  zullen  den 
Bi  dag  houden  up  den  eerlten  Zon  lag  naer  het  ontangen 
(lezer ,  eu  voorts  hem  crnemen  op  den  derden  Zondag  v;.n 
ie, ''er  niaend. 

In  de  Kerke,  aen  de  welke  den  Biddag  de  beurt  valt, 
zal  men  op  dien  dag  eene  Solemnele  Mille  en  I  ot  zingen  , 
en  in  beyde  deze  dienden  zal  het  II.  Sacrament  des  Au- 
taers  worden  uytijeftelt.    Voor  of  naer  de  voorgenoemde 


MilTe  zal  men  zingen  de  Litanie  van  alle  ITeyligen,  en  het 
Lof  zal  gellotcn  \n  orden  met  den  45  Piiilm  Deus  ncjler  refu- 
giam    &■  vir.us   C'-c.  en  de  Collefle  Deus   qui  conteris  bella  C'c. 

En  om  uwe  godvrugiigheyd  nog  meerder  op-te-wakkeren, 
op  d.it  wy  door  de  kragt  van  een  vervoegd  Gebed  de  ge- 
nade van  den  lieer  haefiiger  zouden  bekomen,  zoo  ver- 
1  eenen  Wy  XL.  Dagen  Aflaet  ie.ercn  keer  als  gy  zult  in 
ecncn  van  deze  Dien  i en  tegenwoordig  zyn ,  en  aldaer  god- 
vrugrjglyk  buiden  ter  intentie  van  oni-e  iMoeder  de  11.  Keike 
en  icn  eynde  als  boven. 

A\  y  gebieden  ook  aen  alle  Priefttrs ,  zoo  Seculiere  als 
Reguliere ,  de  welke  in  ons  Lifchdom  het  II  Sacrificie 
zullen  opofferen  ,  dat  iy  de  voo: genoemde  Colleite  voe- 
gen by  de  anJere  ,  die  volgens  het  Officie  van  den  dag  in 
de  JMilie  moeten  gelezen  worden. 


72 


Algemeym  Ver\amdinge  der  Waken 


Order   en    vervolg    van   den   Biddag   door  ons 

Zondags  in  de  Cathedraele  Kerke  van  Onze  Lieve  Vrouwe. 
Muendagsin  de  Collegiale  en  Parochiale  Kerke  van  S  Jacob. 
Dynfdags  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S.  Walburg. 
Woonldag  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S.  Joris. 
Donderdags  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S.  Andries. 
Vrydags  in  de  Parochiaele  Kerke  van   het  Kalleel. 
Zaterdags  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S.  Willebrord. 
^uer  dat  ddn  B'uidag  aldus  gehouden  {al  weien  in  alle  de  Parochien 
de\er  Stad  {.il  men  hem  vervolgen  op  de  cnderjlaende  uy^e. 

Zondags  30.  Augufti  in  de  Cathedraele  Kerke  van  Onze 
Lieve  Vrouwe  tot  Antwerpen  ,  de  Collegiaele  en  Paro- 
chiaele Kerken  van  S.  üommar  tot  Lier ,  S.  Peeter  tot 
Turnhout,  S  Catharina  tot  Hoogftraeten  ,  en  in  de  Pa- 
rochiaele Kerken  van  Ilerenthals,  Geel  en  Zantvlist. 

Maendags  in  d'Abdye  van  S.  Michaël  tot  Antwerpen  çti 
in  d'Abdyen   van  Tongerloo  en  Poftel. 

Dynfdags  iu  de  Kerke  van  de  PP.  Predikheeren  tot  Ant- 
werpen. 

Woonfdags  in  de  Kefke  van  de  PP.  IMinder-broeders  tot 
Antwerpen. 

Donderdags  in  de  Kerke  van  de  PP.  Lieve  Vrouwe  Broe- 
ders tot  Antwerpen. 

Vrydags  in  de  Kerke  van  de  PP.  Auguftvncn  tot  Antwerpen, 

Zaterdags  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S  Uillebrod  buyten 
Antwerpen  en  in  de  Chartreufen  van  Antwerpen  en  Lier 

Zondags  6  September  in  de  Collegiale  en  Parochiale  Kerke 
van  S.  Jacob  tot  Antwerpen  en  in  de  Collegiale  Kerke 
van  S.  Dympna  tot  Gheel. 

Maendags  in  de  Abdyen  van  S.  Bernard  buyten  Antwer- 
pen en  van  S  Salvator  binnen  Antwerpen  ,  als  ook  iri 
iie  Priorye  van  de  Çanonjken  Regulieren  tot  Corleu- 
donck. 

Dynfdags  in  de  Kerke  van  de  PP.  Beggaerden  tot  Ant- 
werpen. 

Woonfdags  in  de  Kerken  van  de  PP.  Capucinen  tot  Ant- 
werpen en  Lier, 

Donderdags  in  de  Kerke  van  de  PP.  Minimen  tot  Antwerpen. 

Vrydags  in  de  Kerken  van  de  PP  Carmelieten  Dilcal- 
ceaten  tot  Antwerpen  en  van  de  PP.  Minder-broeders 
tot  Herenthals  en  Turnhout. 

Zaterdags  in  het  Kloofter  van  de  Cellebroeders  tot  Ant- 
werpen en  Lier 

Zondags  13  September  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S. 
Walburg  tot  Antwerpen  eti  de  Cluy?e  tot  Lier. 


Bifchdoin   Beginnende    op    23    u^uguftiis    1777. 

JMaendaegsinhet  Kloofter  van  de  Norbertinerli'en  tot  Ant- 
werpen ,  in  d'Abilye  van  Nazareth  by  Lier,  in  de  Proof- 
dye  tot  Herenthals  en  by  de  PP.  Brigittinen  tot  Hoboken. 

Dynfdags  in  het  Klooller  van  de  Façons  tot  Antwerpen, 

Woenfdugs  in  het  Klooller  van  S.  Magaritendael  genaemt 
ter  Nonnen  tot  Antwerpen. 

Donderdags  in  het  Klooller  van  ter  Zieken  tot  Antwer- 
pen en  van  de  Sepulchrinen  tot  Turnhout. 

Vrydags  in  het  Klooller  van  S,  Catharina  van  Senen  tot 
Antwerpen. 

Zaterdags  in  het  Klopfter  der  Zwarte-Zufters  tot  Antwer- 
pen en  Lier. 

Zondags  20.  September  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S. 
Joris  tot  Aniwerpen. 

Maendags  in  de  Kloofters  van  S,  Anna-Dael  oft  Luytha- 
gen  en  in  dat  van  Ooflmal  tot  Antwerpen. 

Dynidags  in  het  Klooller  van  de  Clarilfeu  tot  Antwerpen 
en  Uoogllraeten ,  in  het  Klooller  van  Sion  ,  tot  Lier  , 
van  de  PP.  Augullynen  tot  Herenthals  en  in  het  Gaft- 
hvys  van  Turnhout. 

Woenfdjgs  in  het  Klooller  van  de  Spaenfche  Therefuienen 
tot  Antwerpen, 

Donderdags  in  het  Klooller  van  de  Witte-Zufters  tot  Ant- 
werpen. 

Vrydags  in  het  Klooder  van  de  Annonciaeten  tot  Ant- 
werpen en  dat  van  Vredenberg  tot  Lier. 

Zaterdags  in  het  KlooftcrvandeGrau-ZuIlers  tot  Antwerpen. 

Zondags  27.  September  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S. 
Andries  en  viin  het  Kalleel  tot  Antwerpen, 

Maendags  in  de  Kloollers  yan  dç  Engçlfche  Thereüanen 
tot  Antwerpen  ,  Lier  en   Hoogftraeten. 

Dynfdags  in  het  Kloofter  genaemt  het  Derde  Ordre  tot 
Aniwerpen. 

Woenidags  in.het  Kloofter  van  de  Capucinerflen  tot  Aqt- 
werpen. 

Donderdags  in  het  KlooRervande  LVfelinnentot  Antwerpen. 

Vrydags  in  de  Gaflhuyzeu  tot  Antwerpen,  Lier,  Herent- 
hals en  Gheel, 

Zaterdags  op  de  Beggynhoven  tot  Antwerpen  ,  Lier  He- 
renthals ,  Turnhout  en  Hoogftraeteu 
Naer  dat  de{e  Btddagen  {ullen   geëyndigt  {yn  ,  ja/  men  de 

{eli>e  wederom  ernenien  op  den  voet  hier  hoven  uytgedrukt  Je- 

d:n  Zondag  jo.    .Augujli   tot   dat   hetjluyien  der  [elve  [al atn^ 

ge{egt  worden^ 


h»ÙÙiO;?^-6^ 


VASTEN  BULLE    VOOR    HET  JAER    MDCCLXXIX. 

jACOBys    Thoivias    Josephus    WELLENS    by  de  grade  Gods  ,  en 
des  Hcyligeii  Stoel  van  Roomen  Bifîchop  van  Antwerpen  &c. 


D 


u^en  ^Ik  du  dezi  zuUca  zien  Zaligheyd  ta  den  Heere. 


En  Veertigdagfchen  Vaften  is  eenen  tyd  van  verftervinge ,  en  uyt  dien  hoofîie  moet  hy  aengenaem 
vezen  ^en  alle  Geloovige ,  de  welke  met  een  opregt  en  boetveirdig  hert  zig  willen  keeren  en  vrugten 
voortbrengen  van  zaligheyd.  'T  is  eene  Apoftolyke  infteilinge ,  gelykvormig  aen  den  Geeft  van  Chriftus  ; 
*U5  eçnen  van  de  heylaaeaifte  middelen,  die  men  gebruiken  kaa  om  lm  vlcefch  u  kruyjfen  ma  alle  fym 

kwaedc 


71 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  Wellms. 

Iwaeie  driften  en  bcgcerlykhedin  :  het  gene  wy  altemael  doen  moe'fen ,  n-illen    wy  acn  Chrijlus  toebehooren, 
(Qju  funt  Chriftl  cainem  fuam  cruclfixerunt  cum  vltüs  &  concuplfcentiis.  Gal.  V.  f.   24.  ) 

Door  de  verftervinge  ,  Lieve  Broeders  ,  kruyfTen  wy  ons  vleefch  op  eene  geeftelyke  wyze  ,  met 
asn  het  zelven  een  deel  van  fynen  nooddruft  t'  ontrekken  en  het  aldus  te  verflappen  ;  met  fyne 
luften  te  befnoeyen  ;  met  alle  onze  lighaemelyke  zinnen  hunne  voldoeninge  te  weygeren  :  en  om 
ovfrtuygt  te  wezen  ,  dat  deze  verftervinge  aen  ons  alle  noodig  is  ,  als  wy  onze  zaligheyd  willen 
bewerken ,  is  het  genoegzaem  eenen  oogflag  te  geven  op  die  ongelukkige  gefteltenilTe ,  waer  in  wy 
altemael  geboren  zyn.  Immers  wy  ondervinden  dagelyks  die  wederlpannigheyd  van  hec  vleefch  tegens 
den  geeft  ;  wy  zugten  onder  die  bedorventheyd  van  de  nature  (  overblyfsel  van  d'erfzonde  )  waer  door 
het  Ichynt ,  dat  wy  als  twee  zielen  in  een  lighaem  hebben ,  die  geduerig  tegens  malkanderen  ftryden. 
Wy  gevoelen  de  waerheyd  van  het  gene  den  H.  Geeft  zegt  in  het  Boek  der  Wysheyd,  dat  liet  lighaem  ^ 
het  wdk  aen  de  bedorventheyd  onderworpen  is  ,  de  zich  be\^H>aert ,  en  dat  deze  aerjfche  wooninge  het  ver- 
ftand  u  nederdrukt.  (  Corpus,  quod  corrumpitur  ,  aggravai  animam  ,  &  terrena  inhabitatio deprimit  fenfum.  Sap. 
IX.  f.  15.  )  Wy  moeten  zoo  dikwils  met  Paulus  uytroepen  :  Ik  heb  vermaek  in  Gods  wet  volgens  den  in- 
wendigcn  menfch  :  maer  ik  zien  eene  andere  wet  in  myne  lldmatten ,  diei  ftryd  tegen  de  wet  van  mynen  geeft  ,  en 
iie  my  onder  de  wet  der  zonden  gevangen  houd.  (  Condelector  legi  Dei  fecundum  interiorem  hominem  :  video  au- 
tcm  aliani  legem  in  membris  nieis ,  repugnantem  legi  mentis  meic ,  &  captlvantem  mz  fub  lege  peccati.  Rom.  Vil. 
■f.  23.)  Ah  !  hoe  menigmael  gebeurt  het,  dat  onzen  geeft  opwaerts  vliegen  wilt  naer  den  Hemel  om  zig 
met  Godt  bezig  te  houden,  en  dat  hy  door  het  vleefch  geftremt  word,  en  nedergerukt  naer  de  aerde  1 
Hoe  menigmael  wenfchen  wy  het  goed  te  doen ,  tervvylen  dat  de  lichaemelyke  driften  ons  naer  den  ande- 
ren kant  doen  overhellen ,  en  in  de  zonde  vervallen  1  zoo  dat  het  leven  van  den  menfch  op  de  aerde  eenen  ge- 
duerigen  ftryd  is  ;  Q  Milltia  eft  vita  hominis  fuper  terram.  Job  VII.  t-  I-)  ftryd,  die  zoo  veel  te  meer  ge- 
vaer  en  moeyelykheyd  bybrengt,  om  dat  wy  onzen  grootften  vyand  binnen  onzen  boezem  draegen,  ea 
dat  hy  eeu  deel  maekt  van  ons  eygen -zelfs  ;  te  weten  :  dat  zondaerig  vleefch,  het  welk  wy  moeten  beveg- 
ten  en  dempen ,  op  dat  het  den  geelt  niet   zoude  overnieefteren ,  en  ons  trekken  in  de  verdoemenifle. 

De  inwendige  bedorventheyd ,  op  de  welke  gegront  is  dien  zaligen  haet ,  die  wy  moeten  opvatten  tegen 
ons  eygen-zelve ,  is  niet  alleenelyk  te  vinden  in  ons  maer  ook  in  ons  verftand  en  in  onzen  wille  ;  want 
(gelyk  wy  van  jongs  af  in  den  Catechifmus  geleert  fyn  )  de  duyfterniHè  van  het  menfchelyk  verftand,  en 
de  genegentheyd  van  fynen  wille  tot  het  kwaed  ,  fyn  wonden,  die  d'erf-zonde  ons  heeft  toegebragt.  Maer 
niettemin  is  het  waer ,  dat  alle  onze  ongeregelde  driften  en  kwaede  begeerlykheden  meeftendeel  langs  dea 
kant  van  het  lichaem  worden  ontfteken  :  om  dat  gemeynelyk  het  verftand  en  den  wille  verleyd  worden 
door  de  verfcheyde  indrukken,  die  fy  door  het  lichaeai  ontfangen  ;  't  is  meeftendeel  om  te  voldoen  aen 
het  licliaem,  'tzy  in  fyne  vleefchelyke  genugten,  't  zy  eenig  gemak  oft  profyt  te  zoeken,  tot  het  welk 
de  lichaemelyke  zinnen  ons  aenlokken. 

'T  is  ook  om  deze  reden,  dat  den  Apoftel  Paulus,  wanneer  hy  zig  beklaegt  over  de  kwaede  begeer- 
lykheden, die  het  menfchen-hertzoo  menigmael  overrompelen  ,  jammerlyk  uytroept  : /f^ie  zal  my  van  dit  lig- 
haem des  doods  verlojfen  ?  <i  Qjüs  me  liberabit  de  corpore  mortis  hujus?  Rom.  VII.  f.  24.  )  'T  is  om  deze  re- 
den ,  dat  hy  in  fvnen  Brief  tot  die  van  Galatien  alle  foorten  van  zonden  werken  des  vleefchs  (  Manifefta 
funt  autem  opera  carnis  ,  qu£  funt  &c.  Gal.  V.  f.  19.  &t  feq._)  noemt.  En  daerom  ,  Alderlieffte  ,  fchoon  dat 
wy  moeten  geheel  onzen  ouden  menfch  beftryden  ,  en  vervolgens  ons  verftand  en  onzen  bedorven  wille , 
zonder  wiens  toeftemminge  de  zonde  niet  kan  uytgewerkt  worden  ;  nogtans ,  vermits  ons  lichaem  en  fyne 
zinnen  meeftendeel  den  wortel  zyn ,  waer  uyt  het  kwaed  voortfjjruyt ,  zoo  moeten  wy  in  dezen  geeftely- 
ken  oorjog  ons  meeften  gewelt  tegens  hun  keeren,  en  hun  doen  draegen  het  pak  van  de  verftervinge  , 
gelyk  Paulus  ons  leert ,  wanneer  hy  zegt  in  de  voorgemelde  plaetfe  ;  (  Gal.  5.  )  die  aen  Chriftus  tozbelioo- 
ren  hebben  hun  vleefch  gekruyft  met  fyne  kwaede  drifien  en  begeerlykheden. 

Diergelyken  oorlog  tegen  onze  kwaede  driften ,  en  die  van  andere  menfchen ,  word  ons  geboden  in 
deze  woorden  van  Chriftus  :  Is  't  dat  iemand  tot  my  kome ,  en  niet  haet  fynen  vader ,  en  moeder  ^  en  vrouw  en 
kinderen,  en  broeders  en  zufters ,  en  daer  by  nog  fyn  eygen  zelve,  die  kan  mynen  difcipel  niet  wezen.  (5i  quis 
venit  ad  me,  &  non  odit  patrem  fuum ,  &  matrem ,  &  uxorem,  &  filios ,  &  fratres ,  &  forores ,  adhuc  autem 
&  animam  fuam,  non  poteft  meus  ejfe  difcipulus.  Luc.  XIV.  f.  16.)  Dat  is  te  zeggen  ,  dat  wy  alle  verkeer- 
de lietde  tot  die  voorworpen  moeten  afleggen ,  en  tegen  hun  eenen  haet  opvatten ,  voor  zoo  veel  zy   on» 

K 


74  Algemeyne  Ver^amelingz  der  Werken 

zouden  willen  van  den  weg  der  zaligheyd  aftrekken  :  welken  haet  geenfints  tegenftrydig  is  aen  de  Wettea 
van  Godt  en  van  de  natuere,  die  ons  verpligten  zoo  ons  eygen  zelve,  als  de  voorgemelde  perfoonen,  aen 
de  welke  wy  zoo  nauw  verknogt  fyn  ,  te  beminnen  :  maer  hy  maekt ,  dat  die  liefde  tot  geheel  onzen  menfcb 
en  tot  andere ,  zuyver  werde  en  regtmaetig. 

Bemint  dan  uw  lighaem,  Lieve  Broeders  ;  maer  bemint^het,  gelyk  het  behoort  ;  dat  is  te  zeggen  :  be- 
mint het  om  het  voor  eeuwig  gelukkig  te  maeken ,  en  niet  om  het  te  verliezen.  Haet  het  in  tegendeel  , 
voor  zoo  veel  het  door  fyne  ongeregelde  driften  eenen  hinderpael  is  van  uw  zaligheyd  ,  en  eenen 
vyand  van  fyn  eygen  geluk  ;  beftryd  het,  vervolgt  het  langs  dien  kant,  op  dat  het  een  werktiiyg  wor- 
dende van  de  deugd ,  ook  eens  deel  in  den  loon  van  de  deugd  mag  verkrygen.  Gy  zult  my  miflchien  ant- 
woorden, dat  gy  niet  kont  dat  lighaem  verllerven  en  kruylfen,  om  dat  het  alfdan  lyden  moet,  en  dat  gy 
daer  aen  te  gevoelyk  zyt.  Maer  wat  onderftaet  gy  al  niet,  wanneer  dat  zelven  lighaem  ziek  is?  Alfdan  zyt 
gy  niet  vervaert  van  d'alderftrengfte  vaftens:gy  neemt  dranken  in,  die  aen  den  fmaek  onverdraegelyk  wezen  ; 
gy  laet  toe ,  dat  men  U  fnyd  en  kerft  op  d'alderpynelykfte  wyze  ;  en  dit  alles  verdraegt  gy  geirne ,  zoo  haeft  als  gy 
maer  hope  hebt  van  door  die  pynenen  fmerten  wederom  tekrygeneenegezondheyd  ,die  evenwel  maer  weynigen 
tyd  kan  dueren  ;  jae  op  dien  oogenblikzelfs,  wanneer  gy,  om  dat  lighaem  in  het  leven  te  behouden,  aen  het  zelven 
dusjaenig  lyden  aendoet,  dan  bemint  gy  het  waerelyk.  Waer  by  komt  het  dan  ,  dat  U  alles  te  zwaer  valt, 
zoo  haefi  als  gy  de  minfte  pynen  onderftaen  meet ,  om  ziel  en  lighaem  voor  eeuwig  gezond  en  gelukkig  te 
maeken  ?  En  waerom  doet  die  behoudenifle  op  Uden  zelven  indruk  niet?  Ach!  Lieve  Broeders,  wat  is  hier 
anders  op  te  antwoorden,  als  wel  ,  dat  gy  alles  lyden  wilt  om  uw  tydelyk  leven  niet  te  verliezen,  en  dat 
gy  weynig  agting  hebt  voor  het  eeuwig  ! 

Daer  en  is  niet  over,  Aiderlieffte ,  als  dat  gy  uwen  keus  doet  voor  bet  tydelyk  oft  voor  het  eeuwig. 
Kieft  gy  het  eerften ,  gy  kont  uw  vleefch  koefteren  en  Sen  fyne  drifrjens  voldoeninge  geven  ;  kieft  gy  het 
tweeden,  gy  moet  bet  verfterven  en  kruylTèn  :daer  is  geenen  middel-weg;  want  PauUis  zegi  U  opentlyk  :  /j 
het  zaeke  dat  gy  volgens  het  vleefch  zult  geleeft  hebben ,  gy  zult  Jlerven  ;  maer  is  'i  dat  gy  door  den  geeft  de  wer' 
ken  des  vleefch  zult  gedood  hebben  ,  gy  ^ult  leven.  (  Si  fecundiiin  carneni  vlxeritis,  moriemini  :  fi  autem  fpirltu 
faSa  carnis  monlficaverltis ,  vivetis.  Rom.  VIII.  f.  13.) 

Ik  bekenne,  dat  het  tegenftrydig  is  aen  onze  bedorven  natuere  het  vleefch  aldus  te  kruylfen  :  en  demoye- 
Jykheyd  ondervinden  wy  altemael  zoo  haeft  als  wy  dit  gaen  in  't  werk  leggen  ;  maer  wy  moeten  denken  , 
dat  het  den  eenigften  middel  is ,  die  ons  van  de  zonde  kan  bevryden  ,  en  vervolgens  van  den  eeuwigen 
ondergang.  Zeker ,  daer  is  geen  menfch  te  vinden,  aen  wie  onbekent  is  dien  geduerigen  drift  van  ons  hert 
tot  de  zienelyke  genugten.  Wie  gevoelt  niet  dat  geweld ,  met  het  welk  wy  tot  de  zelve  getrokken  worden 
door  de  verfcheyde  voorworpen,  die  wy  dagelykx  ontmoeten?  En  deze  ongelukkige  genegentheyd,  die  met 
ons  geboren  is ,  word  nog  vergroot  en  meerder  aengeftoken  door  de  liften  van  den  duy  vel ,  door  de  pom- 
peryen  van  de  wereld,  en  door  de  kwaede  voorbeelden  van  andere.  Is  het  dan  mogelyk  alle  die  aenftooten 
te  verydelen  ,  alle  die  ftrikken  t'  ontgaen ,  en  dagelykx  te  wandelen  op  den  boord  van  den  afgrond  zonder 
daer  in  te  vallen ,  ten  zy  dat  wy  door  de  wapenen  van  de  verfterving  dat  vleefch  geduerig  beftryden ,  en 
het  zelven  tragten  onder  het  gebied  van  den  geeft  te  bedwingen?  Met  een  woord,  ten  zy  dat  wy,  gelyk 
Paulus  dede ,  ons  Ighaem  kaftyden,  en  het  behandelen  als  eene  jlaeve,  op  dat  wy  van  Godt  niet  zouden  verwor- 
pen worden.  (^Caftlgo  corpus  meuni  &  in  fervltutem  redigo ,  ne ...  reprobus  efficlar.  I.  Cor.  ().) 

Maer  wie  zal  dufdanige  leften  doen  bevatten  en  fmaeken  aen  zoo  vele  vleefchelyke  Chriftenen ,  de  ipelke 
f,eene  de  minfie  kennljfe  hebben  van  de  zoeken  die  Gods  Geeft  raeken  ,  en  de  zelve  aenzien  als  eene  zottighzyd  ? 
(  Animalis  homo  non  percipit  ea ,  guce  funt  Spiriiûs  Dei  :  ftultitia  enim  eft  HU.  I.  Cor.  2.  i'-  14.  )  En  om  hier  nu 
niet  te  Ipreken  van  dat  groot  getal  van  goddeloozen,  oft  van  die  zondaars,  de  welke  den  vollen  toom  geven 
aen  hunne  fchandelyke  driften, en  opentlyk  zien  ,  dat  £y  wandelen  op  den  weg  der  verdoemenifle:  hoe  vele 
andere  zyn'er  niet,  de  welke  voor  het  uyterjyk  nog  al  fchynen  loftèlyk  te  leven  ;  maer  nogtans  wiens  leven 
weynig  over-een-komt  met  het  Evangelie  ,  wanneer  men  dit  ftuk  van  de  verftervinge  wat  dieper  wilt  door- 
.gronden,en  daer  van  oordeelen  volgens  de  regels,  die  Ons  in  Gods  Woord  zyn  voorgefchreven  ;  regels, 
door  de  welke  ons  de  verftervinge  word  opgeleyd  als  een  werk,  waer  uyt  wy  moeten  betoonen,  dat  wy 
Opregte  Difcipelen  van  Chriftus  zyn. 

Deze  regels,  Aiderlieffte,  zyn  immers  de  zelve  voor  arme  en  voor  ryke;  want  alhoewel  dat  hunnen  ftaet 
in  de  wereld  zeer  verfehillig  is,  wat  het  tydelyk  aengaet,  daer  is  voor  hun  beyde  maer  eea  Evangelie,  yoi- 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J,  T.  J.  Welkns,  'js 

gens  het  welk  fy  zullen  in  het  toekomende  leven  gevonnift  worden.  Dat  dan  zoo  wel  d'eene  als  d'andere 
zig  eens  onderzoeken ,  ofc  dat  dien  geeft  van  verfterving  ,  die  aen  alle  Chriftenea  zoo  noodig  is  ,  hunnen 
handel  bezielt,  en  wat  uytwerkfels  dat  fy  daer  van  in  hun  zelven  vinden. 

Om  te  beginnen  van  de  ryken  ;  't  is  verre  van  my  hun  ahemael  te  willen  veroordeelen.  Ik  wete  wel  , 
dat'er  vele  in  deze  Stad  zyn  (  en  den  Heere  zy  daer  over  gedankt  )  de  welke  hun  hert  geenfints  vaft-hegcen 
aen  hunne  vergangelyke  goederen,  maer  in  het  midden  van  den  overvloed  eene  chriftelyke  maetigheyd  on- 
derhouden, en  bermhertig  zyn  aen  hunne  arme  broeders;  met  een  woord,  't  zyn  van  die  ryken  ,  aen  wie 
men  den  lof  mag  toevoegen  ,  die  den  H.  Geeft  geeft  aen  dufianige ,  dat  fy  bun  betrouwen  niet  Jlellen  op  de 
geld-fc  katten,  en  dat  fy  wonderheden  in  hun  leven  uytwerken.  (  Beatus  dives,...qui  poft  aurum  non  abiit,  nee 
fperavlt  in  pecunia  &  thtfauris . . .  fecit  mlrabilia  in  vitafua.  Eccli.  XXXI.  '^.  8.  ) 

Maer  hoe  vele  zyn'er  niet  in  tegendeel ,  die  van  de  rykdommen  hunnen  afgod  maeken ,  en  voorders  van 
den  morgend  tot  den  avond  toe  niet  anders  doen  als  den  zwier  van  de  wereld  naerjaegen  !  Den  flaep,  de 
tafel ,  de  gezelfchappen ,  de  fpedakels ,  het  fpel ,  de  danferyen  en  diergelyke  ydele  genugten  maekep  geheel 
hunne  bezigheyd  ;  en  in  plaetfe  van  zig  fomtyds  te  vertrekken  uyt  het  gewoel  van  de  wereld ,  om  op  Godt 
te  peyzen ,  en  met  goede  werken  hun  eeuwig  geluk  vaft-te-ftellen ,  fy  denken  anders  niet  als  om  dagelykx 
nieuwe  genugten  en  dertelheden  uyt-te-vinden  ,  de  welke  hun  altyd  meer  en  meer  vaft-kleven  aen  de  pora- 
peryen  des  werelds  ,  fchoon  fv  de  zelve  in  den  H.  Doop  verzaekt  hebben. 

Wat  bedwang  doen  dufdanige  aen  hunne  zinnen  ?  Wat  deel  heeft  de  chriftelyke  verftervinge  in  diergelyk 
leven  ?  't  Is  wel  waer ,  dat  fy  ook  alle  hunne  pynen  en  fmerten  gevoelen ,  en  dat  fy  raenigmael ,  zelfs  in  het 
midden  van  hunne  genugten,  vele  onluften  en  onaengenaeme  zaeken  moeten  verdraegen,  zoo  dat  fv  dik- 
wils  van  binnen  het  hert  geperft  hebben,  terwylen  fy  voor  het  uyterlyk  een  bly  gemoed  toonen:  maer  ge- 
heel hun  lyden  is  vrugteloos;  want  fv  zugten  onder  de  flavernye  van  de  wereld  ,  de  welke  hun  noyt  kaa 
bybrengen  dien  zoeten  vrede,  nog  dien  inwendigen  trooft,  door  den  welken  de  kinderen  Gods  onderfteunt 
worden  in  het  midden  van  de  bitterheden  waer  mede  dit  leven  vermengelt  is.  OnbeJagte  Chriftenen  !  gy 
Tervvagt  uwe  zaligheyd  te  bekomen  door  de  verdienften  van  eenen  gekruyften  Godt;  en  gy  leeft  als  oft  gy 
vyanden  van  het  Kruys  waert.  Gy  verhoopt  gekroont  te  worden,  en  gy  wilt  niet  ftryden ,  nog  aen  U  zel- 
ven geen  het  minften  geweld  doen  ;  alhoewel  dat  Chriftus  U  uytdrukkelyk  aenzegt ,  dat  het  ryk  der  He- 
melen geweld  lyd ,  en  dat  het  niet  ah  met  geweld  word  ingenomen.  (_  Regnum  Calorum  vim  patitur ,  &  violenti 
raplunt  lllud.  Matth.  XI.  f.  12.)  Gy  ftelt  U  geruft,  om  dat  gy  U  inbeeld,  datgy  geene  grove  zonden  doet, 
en  dat  de  genugten  en  voldoeninge ,  die  gy  aen  uwe  zinnen  bezorgt ,  geoorloft  zyn  en  onnoozel  :  maer  wat 
grove  zonden  had  den  ryken  Vrek  gedaen ,  die  nogtans  in  de  helle  begraeven  is  ?  Leeft  waer  van  Chriftus 
hem  befchuldigt  by  Lucas  aen  het  X\'I.  Capittel,  en  gy  zult  niet  anders  bevinden  ,  als  dat  hy  den  zwier 
van  de  wereld  volgde,  en  onbermhertig  was  tot  den  armen  Lazarus;  dat  is  te  zeggen ,  dat  hy  leefde  gelyk'er 
liedendaegs  zoo  vele  doen. 

Neen,  AlJerlieffte,  't  is  onmogelyk,  dat  alle  die  ydelheden ,  alle  die  genugten,  en  die  geduerige  voldoe- 
ninge de  welke  gy  aen  uwe  ziele  geeft,  konnen  onnoozel  wezen,  vermits  de  zelve  regel-regt  aen  het  Evan« 
gelie  tegenftrydig  zyn.  Het  leven  van  eenen  opregten  Chriftenen  niofet  een  verftorven  leven  zyn;  en  hy  moet 
konnen  met  den  Apoftel  Paulus  uytroepen  :  de  wereld  is  voor  my  gekruyft  en  ik  voor  haer.  (^Mlhi  mundus  cru- 
clfixus  eft ,  &  ego  mundo.  Gal.  VI.  f.  14.)  dat  is  te  zeggen,  dat  d'ydelheden  des  werelds  en  de  driften  van 
het  vleefch  voor  hem  moeten  als  dood  zyn,  en  dat  hy  met  hun  af-te-zweiren  zig-zelven  op  eene  geeftelyke 
•wyze  kruyflen  moet.  Met  een  woord  ,  Alderlieffte ,  den  Geeft  van  Chriftus  moet  geheel  in  onzen  handel 
uytfchynen;  want  dien,  den  welken  den  geeft  niet  heeft,  kan  aen  Chriftus  niet  toebehooren  ,(^  Si  quis  fpiritum  Chrifti 
non  habet ,  hic  non  eft  ejus.  Rom.  VIII.  f.  9.  )  en  terwylen  dat'er  niets  van  hem ,  nog  van  fynen  geeft  te  vin- 
den is  in  alle  die  ydele  en  aerdfche  bezigheden ,  met  de  welke  gy  geheel  uwen  levens-loop  overbrengt ,  zoo 
kont  gy  ligtelyk  beOuyten,  dat  g'U  zelven  te  vergeefs  vleyd,  en  dat  g'U  laet  bedriegen  door  de  wereld  , 
■  en  door  d'exempels  van  andere ,  die  gy  blindelings  naervolgd. 

Ik  weet  wel,  dat  het  niet  gemakkelyk  is  oodmoedig  te  wezen  in  het  midden  van  de  rykdommen;  mae- 
tig  in  den  overvloed  ;  en  afgetrokken  van  de  wereld ,  wanneer  de  zelve  langs  alle  kanten  toelagt  ;  maer 
♦t  zal  altyd  moeyelyk  zyn  den  Hemel  te  winnen  ;  den  weg  dle'er  naer  toe  leyd  is  eng  ;  weynlge  fyn'er  die  hem 
vinden,  (^Qjiam...  ar^a  vla  eft,  qu.e  duclt  ad  vltam  ,  &  paucl  funt  qui  Inveniunt  eam  !  Matth.  VII.  f.  14.  ) 
»t  is  zelfs  no^;  moeyelyker  voor  de  ryke  dien  weg  in-te-flaen  als  voor  de  arme  ;  en  de  gelykeniflè  van  deu 

a  3 


7^  Algemtym  Ver\amelinge  der  W^erken 

kemel  en  van  de  ooge  van  eene  naelde ,  die  Chriftus  in  het  Evangelie  bybrengt  (  FacUhis  efl  camelum  per 
foramzn  acâs  tranjîre,  quàin  divitem  Intrare  in  Regnnni  Cœlorum.  Matth.  XIX.  f.  24  )  moet  hun  altemael 
doen  fchudden  en  beven.  De  oorzake  ,  waer  uyt  deze  moeyelykheyd  voordkomt ,  is  ligtelyk  te  begrypen  ; 
want  ons  bedorven  hert  word  van  zig  zelfs  getrokken  tot  de  zinnelyke  genugten  :  en  vermits  de  tydelyke 
goederen  de  gelegentheyd  aenbieden  om  deze  in  alles  te  voldoen  ,  en  zig  te  bezorgen  al  wat  aengenaem 
is  aen  de  zinnen  ,  daerom  eenen  ryken  ,  die  deze  middelen  in  handen  heeft ,  moet  geduerig  ftryden  tegen 
fyn  eygen  hert,  en  alle  genegentheJen  van  den  bedorven  menfch  dempen  endooden.  Hy  moet  geduerig  aea 
zig  wapenen  tegens  d'hooverdy  ;  vlugten  de  pomperyen  en  aenlokfelen  van  de  wereld,  zonder  ontroert  te 
worden 't  zy  door  d  exempelen ,  't  zy  door  verfmadingen  van  andere,  met  wie  hy  dagelyks  omgaet.  Syne 
fchatten  moet  hy  gebruyken  volgens  de  Chriftelyke  maetigheyd ,  en  zig  een  deel  van  de  zelve  ontrekken  , 
,om  daer  mede  lyne  behoeftige  broeders  by  te  ftaen.  Dit  zyn  de  wonderheden ,  die  hy  moet  uytwerken  : 
hier  in  beftaet  die  verftervinge  en  die  geeltelyke  kruyffinge,  de  welke  hy  zig  zelven  moet  aendoen  :  maer 
ook  dit  doende,  zal  hy  in  het  midden  van  de  rykdommen  waerelyk  arm  van  geeft  zyn,  en  gerekent  wor- 
den onder  het  getal  van  die ,  aen  wie  het  ryk  der  Henid&n  toe-behoort.  (  Beati  pauperes  fpiritti  :  quoniam  ipfa- 
rum  eft  Regnum  Cœ!orum.  Matth.  V,  f.  3.) 

Gy  ondertuflchen  ,  arme  en  geringe  Broeders,  die  verre  het  grootften  deel  van  myne  Schaepen  uytmaekt , 
kreunt  voortaen  niet  meer  tegens  de  Goddelijke  Voorzienigheyd ,  om  diefwille  dat  zy  aen  U  geene  aerd- 
fche  fchatten  heeft  uyigedeylt  :  maer  in  tegendeel  dankt  den  Heere ,  om  dat  hy  U  ontrokken  heeft  aen  alle 
die  bekoringen,  de  welke  den  zwier  van  de  wereld  bybrengt,  en  te  faemen  U  ontlaft  heeft  van  te  ver- 
antwoorden voor  fynen  Regter-ftoel  zoo  het  verkrygen  van  die  goederen  als  het  gebruyk  van  de  zelve. 
Zyt  te  vrede,  en  trooft  U  in  dien  bermhertigen  Godt,  den  welken  U  bezonderlyk  belooft,  dat  hy  U zal 
fpaeren  en  genadig  ïj'ft ,  en  dat  hy  den  behoeder  van  uwe  zizle  wezen  zal.  (  Parcetpauperi  &  inopi,  &  animas 
pauperum  falvas  faciet.  Pfalm.  LXXI.  f.  13.  )  Denkt  daerenboven  ,  dat  hy  U  geftelt  heeft  in  eenen  ftaet  , 
die  fynen  Zoon  voor  zig  zelf  heeft  vekozen,  wanneer  hy  onder  ons  gewoont  heeft  ;  ftaet,  waer  in  gy  zoo 
veel.gemakkelyker  den  Hemel  kont  winnen ,  om  dat  gy  niet  bloot  geftelt  zyt  aen  alle  aenlokkende  peryke- 
len ,  hier  boven  aengeroert,  de  welke  uyt  de  vergankelyke  fchatten  voordkomen,  en  die  U  milïchien  tot 
den  val  zouden  brengen  ,  waer  het  zaeke  dat  gy  in  bezitting  waert  van  de  zelve. 

Maer  alhoewel  dat  gy  langs  dien  kant  van  veele  aenftooten  bevryd  zyt ,  denkt  daerom  niet ,  dat  het  ge- 
bod van  Ü  zelve  te  verloochenen ,  en  van  te  leven  in  eene  geduerige  verftervinge ,  minder  op  U  paft  als 
op  andere.  Gy  zult  my  miflchien  zeggen ,  dat  uwe  maniere  van  leven  alreeds  armoedig  genoeg  is  ;  dat  gy 
dagelyks  veele  fmerten  en  ongemakken  lyden  moet,  en  vervolgens  dat  gy  geene  voordere  verftervinge  nog 
zoeken  moet  nog  betragten  F  Neen,  Alderlieflle  :  't  is  niet  genoeg  te  lyden  en  ongemakken  te  verdraegen , 
om  daer  voor  van  Godt  loon  te  verwagten.  Daer  fyn  immers  zoo  menige  boofwigten  ,  zoo  menige  zon- 
dacrs,'  v/iens  léven  vol  ellenden  is,  en  die  naer  dalderdroevigfte  rampen,  die  fy  hier  op  d'aerJe  onderftaen 
hebben,  nog  voor  eeuwig  geftraft  worden  hier  naermaels.  JJaer  fyn 'er  zoo  veele  andere,  die  tegens  het 
lyden,  dat  luin  overkomt,  alt\d  kreunen,  en  vervallen  in  wanhope  en  onverduldigheyd.  Daer  zyn'er, 
die  fchier  niets  bezitten,  en  in  hunne  armoede  het  hert  zoo  aengekleeft  hebben  aen  het  geld,  dat  fy  niet 
vreezen,  om  het  zalven  te  verkrygen,  verfcheyde  onregtveerdigheden  te  begaen ,  door  de  welke  fy  Godt 
vergrammen  en  hunne  ziele  verliezen.  Alle  diergelyke  fyn  arm  en  ellendig,  maer  zonder  vrugten  voor  d'eea- 
■wigheyd.  Wilt  gy  ,  Alderlieffte,  dat  uw  armoedig  en  verftorven  leven  U  tot  zaügheyd  diene,  gy  raoet'er 
den  geeft  van  Ghriftus  byvoegen,  en  van  die  noodzaekelykheyd ,  waer  in  gy  U  vind,  moet  gy  betragten 
eene  chriftelyke  deugd  te  maeken ,  zonder  dat  zal  uw  lyden  vrugteloos  voor  Godt  zyn. 

Let  hier  dan  op  ;  want  daer  is  U  veel  aengelegen.  Gy  leeft  in  armoede,  in  fmerten,  in  pynen,  in  droef- 
heyd.  Is  het  zaeke  nu  ,  dat  gy  daer  mede  niet  te  vrede  zyt  ;dat  gy  kreunt  tegens  Godt  ;  dat  gy  U  niet  on- 
derwerpt aen  fyne  fchikkinge  ;  uw  lighaem  zal  in  dit  geval  alle  die  ongemakken  en  fmerten  lyden  :  maer  uwen 
geeft,  uwen  wille  heeft 'er  geen  het  minften  vry  willig  deel  in.  Hoe  kan  dan  dufdaenig  lyden  aengenaem 
wezen  aen  Godt  r  en  wat  reden  hebt  gy  om  daer  voor  van  hem  loon  te  vraegen  ,  ttrwylen  dat  gy  niets  lyd 
voor  hem,  en  dat  dit  alks  tegen  uwen  dank  is .''  'T  is  immers  niet  genoeg  arm  te  fyn  van  lichaem  maerg_y 
inoet  arm  van  geeft  wezen,  wilt  gy  den  Hemd  bezitten.  (  Matth.  V.  fuprà.^  Begint  dan  met  den  Goddelsken 
wille  te  aenbidden  en  ü  daer  aen  te  onderwerpen  :  bemint  de  i'chikkinge  die  h>  over  U  gedaen  heeft  loftert 
dat  lydeo  op  oiu  uwe  zondea  te  bosten  ;  vereenigt  het  zelyen  met  het  Lydea  vaa  uwen  Zaligmacker  :  en  og 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  ƒ.  Tl  ƒ  W^lkns,  77 

<3eze  wyz2  zal  het  verdraegen  van  die  ongemakken  en  droefheden  een  werk  van  deugd  voor  U  worden  ; 
gy  zult  lyden  volgens  den  geeft  van  Godt,  en  uyt  de  armoede  die  fchoone  vrugten  trekken,  de  welke  fy 
voor  het 'toekomende  leven  kan  voortbrengen,  alswanneer  de  armoede  des  geeft  by  die  van  het  lighaera 
gevoegt  word. 

Maer  om  hier  toe  te  geraeken ,  hebt  gy  de  chriftelyke  verftervinge  noodig  :  want  het  lyden  valt  zwaer 
aen  de  nature  ;  het  lighaem  kreunt  tegens  d'ongemakken  en  fmerten,  die  het  verdraegen  moet  :  die  nature 
Bogtans  en  dat  lighaem  raaeken  deel  van  U  eygen- zelfs  ;  gy  moet  vervolgens  U  eyge-zelve  beftryden ,  gy 
moet  uw  lighaem  en  alle  f\  ne  indrukken  afzweiren ,  en  het  zelven  doen  buygen  onder  de  verduldi<Thevd. 
Ontmoet  gy  middelen,  met  de  welke  gy  U  eenig  gewin  of  gemak  zoud  konnen  bezorgen,  en  dat"  déze 
middelen  ongeoorloft  lyn  en  ftrydende  tegen  Gods  wetten ,  gy  moet  al  wederom  U  zelve  verloochenen  en 
uw  eygen  baete  afftappen  ;  gy  moet  alle  die  begerelykheden  van  den  bedorven  menfch  op  eens  geeftelyke  vvv- 
ze  dooJen ,  gy  moet  hun  hechten  aen  het  Kruys  Chrifti ,  en  met  hem  d'armoede  beminnen  :  gy  moet  'U 
wapenen  tegens  het  verdriet,  tegens  de  wanhope  en  de  knorringen,  de  welke  dikwils  uyt  de  ellenden  vaa 
dit  leven  fpruyten  :  gy  moet  uwen  geeft  in  vrede  houden,  en  aen  de  fchikkinge  van  den  Alderhcogften  doen 
onderdaenig  fyn.  Ziet  daer,  Alderlieffte ,  hoe  dat  gy  buyten  de  armoede  en  ongemakken,  die  U  alreeds  lal^ 
tig  vallen  ,  nog  voorders  uwen  eygen  menfch  moet  beftryden  en  verloochenen  ,  op  dat  gy  uw  lyden  zoud 
heylig  maeken  ;  zoo  dat  gy  zoo  wel  als  de  ryke  de  deugd  van  verftervinge  moet  betraó-ten  ;  want  g'hebt 
den  zelven  ftryd  gelyk  fv ,  fchoon  dat  het  voorworp  van  den  hunnen  en  van  den  uwen  verfchillig  is. 

Uyt  het  gene  ik  U  hier  wat  breeder  getoont  heb ,  hoe  dat  de  Chriftelyke  verftervinge  noodig  is  ten  op, 
zigt  van  de  tydelyke  goederen ,  kont  gy  ligtelyk  befluyten  ,  Lieve  Broeders ,  hoe  dat  fy  ook  werken  moet 

■  op  alle  de  andere  driften  en  genegentheden  ,  die  met  den  menfch  in  fyn  hert  geboren  zyn;  gelyk  by  voor- 
beeld ,  op  d'ongeregelde  begeertens  van  de  vleefchelyke  genugten  ,  de  welke  wy  ahemael  moeten  beftry- 
den door  de  verftervinge  van  onze  zinnen  ,  met  de  zelve  in  toom  te  houden ,  met  hun  te  ontrekken  de 
gelegentheden  ,  die  ons  tot  het  kwaed  zouden  konnen  aenlokken,  en  voorders  ons  lighaem  te  temmen  door 
het  vaften  en  andere  pynelykheden  :  met  onzen  geeft  dikwils  tot  Godt  op  te  heffen ,  zoo  door  het  gebed 
als  door  het  overwegen  van  die  chriftelyke  waerheden ,  de  welke  het  Geloof  ons'  voorftelt.  Het  zelven 
grypt  al  wederom  plaetfe  in  alle  andere  ongeregelde  herts-togten  ;  gelyk  zyn  de  tweedragten ,"  de  nvdi^/he- 
den,  de  vyandfchappen ,  den  overdaed  en  diergelyke  zonden  ;  want  vermits  alle  deze  zaeken  (Gal. ^5  ) 
werken  des  vkcfch  zyn,  gelyk  hun  den  Apoftel  noemt,  iOpra  camls.  Gal.  V.  1. 19.)  daerom  moetdedeui^d 
van  verftervinge  hier  al  weder  tot  hulpe  komen  ,  om  die  kwaede  driften  van  het  vleefchin  ons  hert  te  dem- 

^  pen ,  om  han  te  dooien  ;  met  een  woord  .•  om  ons  af  te  trekken  van  alles,  het  gene  de  zelve  zoude  konnen 
ontfteken,  ofi  daer  toe  eenige  aenleydinge  geven. 

Wel  aen  dan  ,  Lieve  Broeders,  hebt  gy  tot  nu  toe  veronagtzaemd  dat  groet  werk  van  de  verftervin<re, 
wekt  in  uw  hert  eenen  nieuwen  iever  op  om  voortaen  deze  deugd  te  betragten.  Begint  dit  heylzaem  werk 
met  dezen  heyligen  Vaften-tyd  ,  wanneer  wy  ,  ryk  en  arm  te  famen  ,  aen  ons  een  deel  van  fynen  nooddruft 
gaen  ontrekken  om  het  zelven  te  kaftyden  en  fyne  kwaede  driften  te  dempen.  Laet  ons  deze  daaen  bezon- 
derlyk,  als  waere  kinderen  van  Gods  Kerke,  in  den  geeft  van  verftervinge  overbrengen,  en  gewenfchte 
-vrugten  verzaemelen.  Ryke,  fchorft  op  die  aenlokkende  fpe^akels  ;  alle  die  pomperyen,  die  genugten  en 
vergaederingen ,  de  welke  in  U  uytdooven  den  Geeft  van  Chrift.s,  en  dien  van  de  werelden  haere%de!he- 
den  inolaezen.  Vergenoegd  U  niet  alleenelyk  met  eene  matige  maeltvd  ;  maer  zelfs  band  daer  uyt  de  lek- 
kernyen  van  fpyze,  en  toomt  uwe  luftjens  in  en  uwe  zinnelvkheden.'  Uw  geld,  het  gene  cry  te'vooren  in 
ydelheyd  bei\ede,  reykt  dat  uyt  aen  uwe  arme  mede-broeders,  op  dat  uwen  overvloed  dicne'^om  de  behoeftig- 
heyd  van  d\indere  te  verligten.    (  f^ejïra  abundantia  lllorum  innpiam  fuppleat.    II.  Cor.  VIU    t-    14.  ) 

En  gy  arme  en  geringe  menfchen  verdraegt  met  verduldigheyd  uwe  ongemakken  .•  en  het  gene  U  nu 
meer  ais  op  andere  tyden ,  aen  uwen  nooddruft  ontbreken  zal,  draegt  dat  vlvteljk  aen  Godt  op  tot  vol- 
doeninge  van  uwe  voorige  zonden.  Houd  U  af  van  aUe  die  gezelf:happen ,'  in  de  welke  menige  van  U 
door  oinugt;gheyd,  door  dronkenfchappen  ,  kyvingen,  vloeken  en  zweeren ,  en  diergelyke  boosheden  zoo 
bitterljk  Godt  vergrammen;  gezeillhappen ,  die  onJer  uwe  foorte  meer  al  te  gemeyn  zyn,  en  d'oorzae- 
ke  zyn  van  uwen  ondergank,  en  van  aile  ellenden  waer  in  gy  zoo  volgens  lighaem  als  ziele oedompelt  ïm 

■  Meteen  woord.-  Alderiietfte,  vcrfierft  alle  te  faemenf  van  wat  ftaet  dat  gv  wezen  moogt)üM.e  litmaeten  .'. 
fchud  ujt  d.a  ouden  menfch  nut  f  jas  mrlrni ,  en  trekt  «ensa  niuitfin  aen,  dU  vcraleum  worde...  volgem  hit 


y8  Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 

beeld  van  dietit  den  welken  hem  gefchdepen  heeft.  (  Mortificate  membra  v  flra  ,  qu<e  funt  fapir  terram...  exfpO' 
ruantes  vos  veterem  hominem  cum  adtihus  fuis,  &  iuduentes  novum,  eum  qui  renovatur.  ..  fecundwn  ima-ginem 
ejus,  qui  creavit  illum.  Col.  IIL  f.  5.  8i  <j.  >  En  om  deze  vernieuwinge  kragtdaedelyk  te  bewerken,  neemt 
die  ichoone  leflèn  waer ,  de  welke  U  ten  tyde  van  den  Vaften  op  den  Predik-ftoel  zullen  gegeven  worden  : 
verdobbelt  uwe  gebeden  tot  den  Heere ,  op  dat  hy  fyn  woord  in  uw  herte  zoude  vriigtbaer  maeken ,  en 
over  uwe  goede  voornemens  fynen  zegen  verkenen.  Aldus ,  Lieve  Broeders ,  znlt  gy  deze  dagen  zaliglyk 
overbrena;en,  en  oneyndelyke  gunrten  van  Godt  verwerven.  Gy  weet ,  hoe  treffelyk  hy  fyne  gaven  geftort  heeft 
over  verfcheyde  perfoonen,  terwyien  fy  met  vaften  bezig  waeren  :  en  ik  heb  U  daer  van  voorleden  jaer 
eenige  voorbeelden  bygebragt.  Hoe  mildaedig  zal  hy  dan  wezen  ten  onzen  opzigt ,  wanneer  hy  een  geheel 
volk  aenfchouwt ,  dat  zig  te  zaemen  veroodmoedigt  en  fyne  bermhertigheyd  afsmeekt  ? 

Daer-en-boven  om  deze  bermhertigheyd  af  te  fmeeken  ,  en  U  voor  Godt  te  veroodmoedigen  zyt  gy  in 
deze  tyds-omftandigheden  nog  meer  verpligt  als  in  andere  ;  want  ten  zy  dat  wel  haeft  den  vrede  getroflèa 
werde,  zoo  is  het  te  vreezen,  dat  de  oorlogs-vlamrae,  die  een  groot  deel  van  Europa  met  de  verwoelbn- 
ge  drygt,  zig  nog  verder  als  te  vooren  zal  uytbreyden  :  en  wie  weet,  oft  dat  Godt  die  fchrikkelyke  geef- 
iel  niet  bereyd  maekt  tegen  ons ,  om  aldus  de  zonden  te  ftrafFen ,  met  de  welke  wy  hem  dagelyks  ver- 
grammen ?  Wy  hebben  deze  ftoflè  wydloopig  verhandelt  in  Onzen  Herderlyken  Brief,  op  20.  Augufti  laeft- 
leden  aen  U-L.  toegezonden,  door  den  welken  Wy  U  vermaent  hebben,  hoe  dat  Gy  in  den  tegenwoor- 
digen  tyd-ftip  uwe  Souvereyne  én  haeren  Troon  met  goed  en  bloed  moet  verdedigen  ,  en  Haer  zoo  met 
geeftelyke  als  tydelyke  middelen  behulpzaem  wezen.  Wy  hebben  alfdan  eenen  algeraeynen  Biddag  in- 
geftelt  ("die  nog  tot  heden  in  onze  Dicecefe  blyft  voortgaen  )  om  den  hemelfchen  zegen  over  de  Wapenen 
van  haere  Majefteyt  te  verwerven  ;  en  by  die  gelegentheyd  hebben  Wy  eenige  boosheden  opgehaelt ,  die 
onder  ons  maer  al  te  gemeyn  fyn,  en  waer  door  Gods  gramlchap  tegen  ons  Vaderland  ontfteken  word. 
Wy  hebben  U  vermaent,  wilt  gy  de  verdiende  plaegen  ontgaen ,  dat  gyde  oorzaeke  van  de  zelve  moet 
wegnemen  :  en  Wy  vermaenen  Û  nog  eens  hier  over ,  Alderlieffte  ;  houd  op  van  zondigen  ,  verdobbelt 
uwe  gebeden ,  en  met  dezen  heyligen  tyd  voegfer  nog  by  het  vaften ,  de  aelnioeflèn  met  andere  werken 
van  boetveerdigheyd  .■  aldus  zal  Godt  U  verhooren  ;  hy  zal  U  bermhertig  zyn  ;  en  gy  zult  niet  alleen  de  eeu- 
•wicre ,  maer  ook  de  tydelyke  ftraffen  verbidden ,  en  miflchien  verwerven ,  dat  den  zoeten  vrede  wel  haeft 
op  het  aerdryk  wederkeere.  Amen. 

N.  B.  Dezen  Vaften  zyn  toegelaeten  de  zelve  Artikels ,  als  in  de  Bulle  van  het  voorleden  Jaer ,  dus 
onnoodjg  hier  by  te  voegen  :  ziet  deze  pag.  63. 

Aldus  gegeven  binnen  Antwerpen  den.  6  February  177p. 
Locus  t  Sigilli.  ff^as  onderteekent 

lï(    J.  T.  J.   BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 

Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlugtigjle  Hoogweerdigheyd. 
A.  Van  Celft.  Secret. 


^*J^fiOa^(!£lt 


Herderlyken  Brieft  om  tejligten  binnen  de  Stad  van  ontwerpen  eene  Onderwyzing  in  de  Chrijïelyke  Leeringe 

voor  de  bejaerde  Menfchen. 

JACOBUS  THOMAS  JQSEPHUS  ITELLENS  by  de  Gratie  Gods ,  en   des  Heyligen  Apoftolyken  Stoel  vaa 

Roomen  Bijfchop  van  Antwerpen   fifc. 

^eH  AlU  Ingeictenen  de^er  Stad  een  ingewand  van  liefde  en  bermhertigheyd  tot  den.  armen  ,  mtt  Vrede  en  Zalightyd  in  den  Heere» 


,D, 


'E  Chriftelyke  Leeringe,  <1ie  onuytputtelyke  bron-  wy  door  haer  onderrigt  worden;  den  Zone  Gods  is  van 

»der  van  gelukzalige  leden  ,  bevat  i:i  zig  alles  wat  den  menrclj  den  Hemel  afgedaek  om  haer  te  verkondigen  ;  eu  naer  dat 

Bioet  weten ,  al  wat  hy  doen  moet  om  fyne  eeuwige  Zalig-  hy  wedergekeert  was  tot  fynen  Vader,  hebben  de  Apofte- 

heyd  te  voltrekken.   Sy  heeft  haeren  oorfpronk  in  Godt  len  ,  op  iyn  bevel ,  de    zelve    verbreyd  tot    de    uyierlie 

xelt';  hy  is  deit  leermeelter  van  die  zaeken ,  in  de  welke  paeleu  des  werelds. 


JéJL 


Jl  ARMi  les  Actes  Bienfaisaiis  de  l'Évêque  Wellens,  se  distingue  l'institution  d'un  Catéchisme 
hebdomadaire  pour  les  adultes.  Ce  pieux  et  savant  prélat ,  toujours  occupe  du  bien-être  de  ses  ouailles , 
et  sachant ,  que  l'ignorance  et  la  fainéantise  ,  sont  les  premières  sources  du  grand  nombre  des  pauvres , 
entreprit  de  remédier  au  principe  du  mal,  en  extirpant  la  mendicité,  et  procurant  aux  malheureux  du 
travail  et  de  plus  abondans  secours;  mais  ce  n'était  pas  assez  d'avoir  pourvu  au  soin  du  corps,  il  voulut 
aussi  procurer  aux  pauvres  la  nourriture  de  l'âme  ;  et  pour  les  engager  à  fréquenter  les  instructions 
hebdomadaires  qu'il  avait  établies  dans  plusieurs  chapelles ,  il  y  fit  distribuer  à  tous  une  légère  aumône , 
et  fonda  des  sommes  considérables ,  pour  continuer  après  lui  cette  bonne  œuvre. 

Une  institution  aussi  précieuse  ,  produisit  l'effet  ,  que  son  illustre  fondateur  s'en  était  promis. 
L'amélioration  des  mœurs  devint  sensible  dans  la  classe  indigente,  et  ce  succès  porta  d'autres  personnes 
chaiitables  à  joindre  de  fortes  dotations  à  celle  de  leur  Evêque. 

Bientôt  l'affluence  des  pauvres  qui  se  rendaient  aux  instnictions  fut  telle  que  les  revenus  des  biens 
fondés  devinrent  insuffisans.  Messieurs  les  Curés  se  chargèrent  d'une  quête  annuelle ,  la  charité  répondit 
à  leur  zèle,  et  les  distributions  eurent  lieu  sans  interruption  jusqu'à  la  désastreuse  époque,  oîi  les  Temples 
furent  fermés ,  et  tout  exercice  de  Religion  proscrit. 

Aussitôt  que  le  culte  de  nos  pères,  eut  recouvré  sa  liberté,  l'instruction  hebdomadaire  se  renouvella 
avec  ardeur;  mais  peu  de  tems  après,  la  construction  du  chantier  et  d'autres  causes,  firent  supprimer  diffé- 
rentes chapelles.  Ceux  qui  les  fréquentaient  furent  répartis  non  sans  peine  dans  les  autres  :  il  fallut  un 
redoublement  de  zèle  pour  continuer  le  Catéchisme ,  jusqu'au  moment  oîi  d'autres  circonstances  ont 
encore  fait  changer  de  destination  la  Chapelle  de  St.  -  Jacques ,  la  plus  belle  et  la  plus  spacieuse  de 
toutes  :  alors  l'instruction  dût  cesser,  parce  qu'une  grande  partie  des  pauvres  qui  se  présentaient  ne 
pouvant  plus  être  admis ,  il  devait  s'en  suivre  un  désordre  général ,  des  rixes  continuelles ,  et  le  danger 
inévitable  de  causer  des  malheurs ,  par  la  trop  grande  aSluence  de  monde. 

Ainsi  l'utile  et  charitable  institution  de  l'Evêque  Wellens,  allait  être  à  jamais  perdue  !  ! 
D'ailleurs ,  l'Atelier  de  Charité  d'Anvers,  déjà  si  précieux  à  l'alimentation  et  au  travail  des  pauvres, 
regrettait  depuis  nombre  d'années  de  ne  pouvoir  leur  offrir  encore ,  faute  de  local  et  de  ressources ,  la 
connaissance  et  les  secours  consolateurs  de  notre  Sainte  Religion;  aujourd'hui  surtout,  que  toute  instruction 
spéciale  pour  les  pauvres  cesse ,  quels  avantages  ne  résulterail-il  pas  pour  eux  d'un  local  spacieux  dans 
les  Ateliers,  oîi  les  principes  religieux  et  moraux  seraient  •  enseignés ,  non  -  seulement  à  la  population 
ignorante  et  grossière ,  que  le  besoin  force  de  s'y  rendre ,  mais  aussi  aux  indigens ,  qui  recevaient 
autrefois  la  semence  de  la  Parole  de  Dieu ,  dans  les  chapelles  supprimées  et  démolies  !  la  plus  exacte 
discipline  y  serait  observée  sous  une  surveillance  facUe ,  un  seul  du  petit  nombre  des  Ecclésiastiques 
qui  nous  restent,  instruirait  à-la-fois  douze  cents  personnes,  et  l'œuvre  méritoire  des  fondateurs  du 
Catéchisme  hebdomadaire  ne  serait  point  anéantie. 

Messieurs  les  Curés,  et  les  Administrateurs  des  pauvres  à  domicile,  ayant  en  vain  demandé  plusieurs 
emplacemens ,  dont  aucun  n'a  pu  leur  être  accordé ,  résolurent  enfin  par  les  considérations  supérieures 
qui-  précèdent ,  de  faire  un  appel  général  à  la  charité  de  leurs  concitoyens ,  et  ils  ouvrirent  une  souscrip- 
tion pour  bâtir  dans  les  Ateliers  une  simple  et  vaste  Chapelle.  L'active  Bienfaisance  des  Anversois  ne 
fut  point  sourde  à  la  prière  de  leurs  Pasteurs ,  nos  premiers  Magistrats  firent  des  offrandes  considérables, 
des  étrangers  rivalisèrent  de  générosité  avec  nos  habitans,  et  peu  de  jours  suffirent  pour  voir  s'élever  au 
cri  de  joie  du  malheureux,  les  fondemens  d'un  édifice,  où  il  puisera  désormais  l'amour  du  travail  et 
des  vertus. 

Cependant  les  sommes  obtenues  jusqu'à  ce  jour  ne  suffisent  pas  ,  pour  accomplir  un  projet,  que 
l'amour  du  prochain  a  fait  entreprendre.  La  moitié  du  bâtiment  est  construite,  et  l'épuisement  des  fonds, 
va  faire  stater  l'ouvrage  ;  mais  non ,  rien  ne  peut  vaincre  la  charité ,  c'est  un  feu  qui  consume ,  c'est 
elle  qui  nous  excite  à  nous  rendre  avec  confiance  dans  toutes  les  maisons  surtout  dans  celles  oii  la -liste 
de  souscription  n'a  pas  encore  été  présentée ,  sûrs ,  qu'un  même  succès ,  continuera  à  couronner  nos  efforts , 
et  que  personne  ne  refusera  de  contribuer,  ne  fut-ce  que  par  une  légère  aumône,  à  l'achèvement  d'un 
édifice  aussi  bienfaisant  que  nécessaire, 

Anvebs  i'^  Juin  1821. 

JJ Administration  du  Bureau  de  Bienfaisance , 

Le  Comte  L.  VANDE  WERVE  de  Vorssel^r. 

J.  J.  R.  OSY. 

P.  SERRUYS. 

CONSTANTIN  VAN  HAVRE. 

J.  D.  PEYROT. 

GÉRARD  J.  A.  LE  GRELLE. 


CATECHISMUS. 


Vrouwen. 


k  -«'  •    M.--J — ifc    — 


van  Jyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T,  J.  TFelkns.  79 


Wat  al  hemelfche  voordeelen  ,  Lieve  Broeders ,  hebben 
wy  door  deze  heylige  Leerinye  onttangen  1  Onze  onge- 
lukkige voorouders  aenbaden  eertyds  in  goJdeloosheyd  de 
werken  hunner  handen  .•  fy  heeft  ons  getrokken  uyt  die 
blindheyd  ,  eu  tot  de  keunilie  van  den  waeren  en  levenden 
Godt  gcbrugt  ;  iy  heeft  ons  doen  ingaen  in  fyne  gronde- 
looze  verholenthedcn  ,  en  veropenbaert  fyne  aenbiddelyke 
geheymenilien.  Onze  onj^elukkige  voorouders  had  Godt 
overgelevert  aen  fchandige  driften ,  en  de  kennilfe  van 
fyne  wjgen  heeft  hy  hun  geweygert  ;  door  deze  heylzaeine 
Leeringe  geeft  hy  ons  in  handen  de  kragtige  middelen  om 
onze  zaligheyd  te  verzekeren  ;  hy  trekt  ons  bermhertig- 
lyk  uyt  de  baene  der  verderti'enifle  en  hy  onderwyft  ons 
in  fyne  geregtigheden  ,  op  dat  -wy  ,  onze  driften  beteuge- 
lende ,  de  zonden  vlieden ,  en  de  verhevenlte  deugden 
zouden  oeflenen  ,  om  aldus  eens  te  bereykcn  het  zalig 
eynde,  tot  het  welk  hy  ons  alle  gefchaepen  heelt. 

Deze  wetenfchap  overtreft  dan  verre  alle  de  andere,  en 
geene  is'er  in  de  welke  wy  van  zoo  gewigtige  zaeken  onder- 
regt  worden.  De  andere  wetenfjhappen  zyn  aerdfch  ;  deze 
is  goddel)k.  De  andere  konnen  ons  wel  eenig  tydclyk  wel- 
vaert  b^Lircngen  ;  maer  deze  geleyd  ons  regel-regt  naer 
den  Hemel.  Gelukkig  dan  .iie  haer  bezitten ,  en  ongeluk- 
kig in  tegendeel  die  haer  verzuymen  of  mifagten  1  want 
ö/  w,js  'er  iemand  voLm.iekt  onder  de  kinderen  der  menfchen  , 
zegt  den  WjZe-man,  is  het  laeke  nogtans  ó  Heere ,  dit 
hem  uwe  wysheyd  ombreckt ,  loo  lat  hy  voor  niets  gerekent  ifor- 
den.  (  Nam  L'  fi  quis  eric  confummutus  in:er  filios  hominam  ,  Ji 
ab  dlo   abjutrit  fapieniia   tua  ,  in  nihilum  computabiiur.  Sap, 

XI.  i/.  6.  ) 

Goilt  gave  ,  Lieve  Broeders ,  dat  alle  Chridenen  dit  wel 
bevroeyden  ,  daer  zouden  onder  ons  zoo  vele  niet  gevon- 
den worden ,  die  zig  nog  dag  nog  nagt  ru'te  geven  om  ervae- 
ren  te  worden  in  de  aerdfche  wetenfchappen,  terwylen  dat 
fy  deze ,  waer  in  de  waere  wysheyd  verborgen  is ,  teeiie-' 
mael  verzuymen.  Sy  zyn  begeerig  om  te  leeren  alle  tyde- 
lyke  zaeken  ,  die  hun  maer  eeniglints  konnen  dienftig  zyn  ; 
maer  fy  willen  geene  de  minfte  moeyte  doïn  om  degod- 
delyke  te  kennen;  en  dik» ils  hebben  fy  geen  denkbeeld 
van  de  pligten  ,  die  fy  aen  Godt ,  aen  zig  zelve ,  en  aen 
hunnen  even-menfch  fehuldig  zyn.  Hier  door  gebeurt  het, 
dat  fy  altyd  in  de  duyfternifle  wandelen  ,  en  in  menivuldige 
zonden  vervallen  ;  jae  ,  die  diepe  onwetentheyd  alleen  is 
meeftendeel  ecne  grove  zonde  in  haer  zelve  ,  vermits  dat 
iederen  menl'ch  fyne  Zaligheyd  moet  bewerken  ;  en  dus 
moet  ieder  alle  mogelyke  poogingen  aenwenden  om  zig 
ëe  kennide  te  bezorgen  ,  noodig  tot  zoo  dierbaer  eynde  : 
doet  hy  het  niet ,  hy  vergramt  Godt  en  verwaerelooft 
fyne  ziele. 

't  Is  dan  eene  aldergrootfle  noodzaekelykheyd  voor  ons 
alle,  van  wat  Itaet  of  ouderdom  wy  mogen  wezen,  dat  wy  in 
de  Chriltelyke  Leering  ervaeren  zyn  ,  op  dat  wy  door  de 
zelve  zouden  kennen  zoo  de  geheymenilfen  van  ons  H. 
Geloof,  als  de  andere  waerheden  ,  volgens  de  welke  ,  ieder 
een  in  fyn  beroep  ,  fynen  levens-handel  m.oet  fchikken.  De 
kinderen  moeten  hi.-r  in  onderwezen  worden ,  op  dat  fy 
van  het  beginfel  af  van  hun  reddyk  leven,  Godt  zou.ien 
kennen  als  hun  Opperiie  Eynde  ;  op  dat  fy  zig  tot  hem 
Zouden  keeren  ,  en  ,  voor  zoo  veel  als  hun  begryp  het 
toslaet ,  hem  be:ninnen  en  dienen.  De  Jongelingen  nïoeten 
onderwezen  worden,  omdat  de  pligten  va'n  eenen  Cnriite- 
nen  menfch  met  de  jaeren  aengroeyen  ,  en  dat  vervolgens 
hunne  kenniüe  ea  wetenfchap  ook  groocer  worden  moet. 


De  waerheden  ,  die  fy  in  de  Chriftelyke  Leeringe  hooren  « 
moeten  hun  dienen  als  geeftelyke  wapenen  j  om  de  aen» 
Itooten  van  den  duyvel ,  van  de  wereld  en  van  het  vleefch 
te  verydelen  ,■  om  hunne  ziele  zuyver  te  bewaeren,  en  van 
jongs  af  onder  Gods  Wetten  zig  te  buygen  ;  want  (  't  is  den 

m-nj'ch  voordselig.  Zegt  den  H.  Geeft,  wanneer  hy  het  jok  yan 
fyne  jungheyd  .tf  gedraegen  heeft.  (  Bonum  efi  viro  ,  cùm  porta' 
verit  jugum  ab  adulefccn.ia  fua.  Thren.  III  ÜT.  27.)  En  We« 
derom  op  eene  andere  plaetfe  •  Den  weg,  dte  iemand  in  fyne 

jonkheyj  ingaet  ,  dien  \al  hy  in  fynen  ouderdom  niet  verlaelent 
(  AdjUfccns  juxta  viam  faam  ,  etiam  cüm  fenuerit  non  rece- 
dit  ab  ea.  Prov.  XXlI.  i^.  6.  )  De  bejaerde  menfchen  en 
d'ouderlingen  moeten  infgelyks  deze  wetenfchap  bezitten  : 
want  "t  is  niet  genoeg,  dat  fy  eens  gelooft  en  kennilfe  vaij 
deugd  gehad  hebben  ■  raaer  fy  moeten  tot  den  laellen  adem 
toe  blyven  gelooven  en  de  deugd  oeftenen  ;  wel  wetende, 
dat  di^n  alleen  ^al  ïalig  worden  ,  den  welken  tot  het  eyndt 
toe    \al  voiherd  hebben.  (  Qui  .  ,  .perfeveraverit  ufue  in  finem  j 

hic  l'alvus  erii.  Matth.  XXlV  ^.  13.  )  Hunne  pligt  in  die 
link  is  zelf  zoo  veel  te  giooter,  om  diei'wille  dat  dufda- 
nige  zoo  hunne  kiuders,als  andere  aen  hunne  zorge  toe- 
betrouwt,  onderwyzen  moeten.  Daer-en-boven  't  is  onmo- 
gelyk ,  dat  fy  in  het  midden  van  alle  die  perykelen ,  waer 
mede  fy  in  de  wereld  omiingelt  zyn  ;  in  het  midden  van 
alle  die  kwaede  voorbeelden,  die  fy  dagelykx  voor  huniA 
.  oogen  zien  ,  Itandvaliig  blyven  wandelen  in  den  weg  der 
zaligheyd  ten  zy  dat  fy  geduerig  zig  opwekken  met  die 
groote  waerheilen  wegens  dit  en  het  toekomende  leven,  de 
welke  lie  Chriftelyke  Leeringe  ons  voorftelt. 

Deze  Leeringe,  Alderlieffte,  wiens  nuttigheyd  en  nood- 
zaekelykheyd gy  nu  gezien  hebt ,  moet  gy  ontfangen  van 
de  H.  Kerke ,  de  welke  den  pilaer  is  en  het  onderfleunfel 
van   de  waerhfyd,    (  EaUfia  Dei  vivi  columna   O"  firmamenium 

veritiitis.  I.  Tim.  III  -i.  15.  )  Chriftus  heeft  aen  haer  fyne 
Leeringe  toebetrouwt  ,■  hy  beftiert  haer  door  fynen  H.  Geeft  , 
en  wanneer  hy  fyne  Apoftelen  gezonden  heeft ,  zeggende  : 
(  Matth.  XXVIIl.  -^.  20  )  Guet  ,  ondemyji  alle  volkeren  ea 
leert  hun  onderhouden  al  het  gene  ik  u  giboilen  heb  ,  heelt  hy  aen 

hun  en  aen  hunne  opvolgers  gedaen  deze  plegtige  belofte  , 
dat  hy  ^oudi  met  hun  lyn  tot  het  eynde  des  werelds.  (  Euntes.  . . 
docete  omnes  gcnies  .  .  .  docentes  eos  fervare  omnia  quiccumque 
mandavi  vobis  :  Cr  ecce  ego  vobifum  fum  omnibus  diebus  uf- 
que   ad  confummationem  frcuü.   Ibid.  )  Gy    Zyt    dienfwegens 

verzekert ,  van  noyt  doo  haere  Leeringe  konnen  mifleyd  te 
worden  ,  en  daerom 't  is  uwe  pligt  van  te  hooren  de  Her- 
ders, die  fy  U  toezend  ,  en  te  doen  volgens  het  gene 
gy  van  hun  geleert  word. 

II.  Uwe  Herders  van  den  anderen  kant  zyn  niet  min 
ftrengelyk  belaft  U  te  geven  de  onderwyzinge  die  gy  noo- 
dig hebt  Deze  pligt  is  onaTcheydelyk  van  hun  Ampt  , 
en  wel  de  bezonderlte  oi^der  alle  hunne  bedieningen  :  ge- 
lyk men  ligtelyk  zal  befluyten ,  als  men  inziet ,  dat  van 
de  onderwyzinge  het  geloof  en  de  zeden  afhangen,  't  Is 
ook  daerora  dat  den  Apollel  Paulus  hun  zoo  kragtiglyb 
vermaent  in  den  perfoon  van  fynen  Difcipel  Timotheus: 

Neemt  agt  op  u  ^eluen  ,  Zegt  hy ,  en  op  de  leeringe  :  houd  gedue- 
rig dd  h:Jnd  aen  du  werk  :  want  dit  doende  {uit  gy  u  {elven 
en  de  gene  die  u  hooren  {alig  mae/.en  ,  {^yfitende  tibi  t-  Doe- 
trime  :  injia  in   illis.    Hoc  enim  faciens  ,    c<    te    ipfum  falvum 

facies ,  Cf  eos,  qui  te  audiunt.  1.  Tim.  IV.  T?'.  lö.  )  en  we- 
derom in  -fynen  tweeden  Brief  bezweert  hy  hun  door  al 
wat  heylig  i.-; ,  dat  fy  dog  zouden  het  woord  Gods  verkon- 
digen ,  en  het  {elven  aen  Jiun  volk  opdringen  of  dat  het  hwi 


8o 


Algemcym  Va\amelinge  der  JFerken 


Wil  ofku>àe!yk  voorhom  (  Tejl'tficor  cor.im  Dio ,  Cr  Jefu  Chrijlo  , 
qui  juiiicaiurus  ejl  vivos  Cr  monuos  ,  per  adventiim  ipfius  Cf 
rcgniim  ejus  :  pradUa  verbum  ,  injla  opponunè  ,  importuné, 
11.  Tim.  IV.  ^.  i6.  ) 

Verwondert  U  dan  niet ,  Lieve  Broeders ,  dat  myn  her- 
derlyk  gemoed  hier  over  zig  ontruft ,  en  dat  ik  alle  mid- 
delen wil  infpannen  ,  die  maer  eeenigzints  mogelyk  fchy- 
nen  ,  om  de  kenniire  van  dat  Woord  en  van  Gods  Wet- 
ten aen  myne  Schaepen  te  bezorgen.  Kan  ik  met  drooge 
oogen  aenlchouwen  ,  dat  de  onwetendheyd  zoo  vele  van 
hun  in  den  afgrond  der  helle  flypt  ?  En  fchoon  dat  fy  zelfs 
d'oorzaeke  zyn  van  hunne  verdoemeniÜ'e ,  is  dat  genoeg 
voor  een  vaderlyk  hert  ?  Kan  men  dat  teenemael  geruit 
ftellen ,  zoo  lang  als'er  nog  iets  over  is  ,  dat  men  zou  kon- 
iien  in  't  werk  leggen  ,  om  dien  ondergang  te  verhoeden  , 
en  hun  eeuwig  ongeluk  af- te-keeren  ?  Ben  ik  belalt  ge- 
duerig  de  hand  te  houden  aen  de  onderwyzinge  ,  en 
aen  myne  Schaepen  de  Chriftelyke  Leeringe  op-te-dringen  ? 
IMoet  ik  voor  alle  de  zielen,  die  my  zyn  aenbevolen,  eeus 
verantwoorden  in  Gods  oordeel?  zoo  kan  ik  niet  genoeg 
doen  ,  om  te  bezorgen ,  dat  fy  altemael ,  jonk  en  oud  , 
ryk  en  arm  de  gelegentheyd  hebben ,  om  deehigtig  te  kon- 
nen  zyn  van  dit  geeltelyk  voedfel,  het  gene  hunne  ziele 
Eoodig  heeft. 

III.  Wanneer  ik    den  ftaet  van   myne  Dioccfe ,  en  wel 
bezonderlyk  van  deze  Stad  ,  nauwkeurig  aenmerke ,  ik  moet 
bekennen ,  dat  mynen  laft  in  dit  ftuk  grootelykx  verligt  is 
ten  opzigt  van  de  jonkheyd  ,  aen  wie  geene  onderwyzingen 
ontbreken  ;  zoo  dat  het  hunne  fchuld  is  ,    of  beter ,  de 
'  fchuld  van  hunne  Ouders  en  toezienders  ,  is  het  zaeke  dat 
zy  inde  onwetendheyd  opgroeyen    Want  voor  eerll  in  dç 
Parochiaele  Kerken  (  die  als  de  bron-aders  van  de  Chrifte- 
lyke Leeringe  zyn  )  worden  de  Catechifmi  van  de  jonkheyd 
met  veel  iver  voortgezet ,  en  aengemoedigt  met  pryzen  en 
andere  plegtigheden  ,  dienende  om  dje  jonge  fchaepkens  daer 
toe  zoetelyk  aen  te  lokken.  De  Meellers  ook  en  de  Meef- 
tcrflen  van  de  kinder-fchoolen  verdienen  deze  gctuygeniffe , 
dat  zy  alle  zig  veel  arbeyd  en  moeyte  geven  om  hunne  pn- 
derhoirige  kinders  geleert  te  maeken.  Boven  dien  is 'er  nog 
een  açnzienelyk  getal  van  Kapellen  of  Zondagfche  Scholen  , 
»lwaer  de  kinderen  ,  en  wel  namentlyk  de  arme ,  met  alle 
peerftigheyd   en  groot  profyt  onderwezen  worden.  De  Eer- 
weerde  Heeren  Scholafters  ,  by  tyde  wezende  ,  hebben  daer 
van   de  beltieringe ,  en  met  eenen  onvermoeyelyken  iver 
gaen  zy  geduerig  rond  in  perfoon  ,  om  op  alles  nauwkeurig 
te  letten",  en  die  onderwyzingen  te  vervoorderen.  Treft'e^ 
]yke  Priellers  (  waer  van  fommige  van  de  voornagrafte  plaet- 
Jan  onder  de  Clergie  bekleeden  )  liejlen  zig  heden  aen  het 
Jiooifd  van  die  Kapellen,  en  komen  aldaer  den  Catechifmus 
doen  ;  wel  wetende ,  dat  'er  geen  fchoonder  werk  ,  nog  geen 
^engenaçmer  aen  Godt  kan  zyn  ,  en  dat  zy  hier  in  Chrütus 
naervolgen  ,  die  di  kleynt  kimkrtn  dedi  by  hsm  komçn  ,  om. 
dat  het  Ryk  Godts  is  voor  dujd^nige.  (  Siniteparvuhs  vencre  ad 
me...    Talium  enim  efi  Regnum   Dei.   Mare   X.  f.    14.   IMet 
dezen  geeft  bezielt  zynde ,    dede  eertyds  den  deugdryken 
Jiarthüfomaïus  de  Martyribus   (  naer  dat  hy    zyn  Aerds- 
bilchdora  van  Brague  in  Portugael  had  iifgellaen  )  den  Ca- 
techifmus in  de  omliggende  dorpen  van  het  Kloofter  ,  hej 
welk  hy  tot  fync  ruft-plaetfe  verkozen  had.  Infgelykx  heeft 
eertyds  eenen  Gerfon  ,  Cancellier  van  de  Univerliteyt  van 
Parys ,  die  uytfcheen  onder  de  Geleerde  van  fynen  tyd  en 
zeer  roemrugcig  was  in  Gods  Kerke  ,  fyne  laelle  dagen  over- 
osbragc  met  dç  kindereu  in  de  ChijfteJjke  Leeringe  t'  oudet' 


wyzen.  Dufdanige  voorbeelden  betuygen  ons,  waS  geï'a»- 
ten  die  deugdelyke  en  groote  Mannen  over  deze  bedicninge 
gehad  hebben  ,■  en  is  het  zaeke  dat  diergelyke  exempels  groo- 
ten  indruk  doen  hebben  ;  't  is  te  hopen ,  dat  d'exempels 
van  die  Pricfters ,  de  welke  heden  de  onderwyzinge  be- 
hertigen  ,  ook  eenen  fpoorüag  zullen  geven  aen  andere  , 
om  hun  naer-te-volgen  ,  en  dat  aldus  dezen  heyligen  iever 
noyt  in  de  Clergie  van  Antwerpen  zal  verflouwen 

Deze  Catechizanten  worden  onderfteunt  door  de  bekwaem- 
fle  Seminariflen  ,  wiens  noyt  volprezen  iever  d'aldergroot- 
(le  vrugten  voortbrengt,  en  toont  wat  men  naermaels  van 
hun  te  verwagten  heeft ,  wanneer  fy  den  Wyngaert  des 
Heere  zullen  bewerken  ,  en  de  zielen  beftieren.  Buytea 
deze  zyn'er  nog  verfcheyde  School-meefters  ,  tot  dien  eynde 
van  Stads-wege  beloont ,  de  welke  hun  ook  al  in  dezen 
godvrugtigcn  arbeyd  behulpzaem  zyn-  En  zonder  ondank- 
baerheyd  kan  ik  niet  verzwygen  den  lof  van  zoo  vele  geefte- 
lyke  Dogters  en  werelyke  jouffers  met  hunne  mede-hulpfters, 
door  wie  in  deze  Zondagfche  Scholen  een  oneyndelyk  goed 
gedaen  word.  Wat  fchoon  vertoog  is  het ,  als  men  hun 
daer  ziet  in  het  midden  van  die  arme  Schaepkens  zitten, 
om  de  zelve  jn  d'eerfte  beginfelen  het  Geloof  t'  onderrig- 
ten  I  met  wat  vlyd  fnoeyen  fy  die  jonge  fpruyten  ,  om  hun 
hemelwaerts-op  te  doen  walfen  !  Wie  zal  het  moederlyk 
hert  befchryven  ,  met  het  welk  fy  die  leerlingen  beneerfti- 
-  gen  ?  En  wat  aengaet  hunne  mildaedigheyd ,  àQie  zullen 
eens  in  het  algeraeyn  oordeel  bekent  worden  ,  wanneer  die 
arme  kinderen  aen  den  Regter  zullen  voorbrengen  de  giften 
en  gaven  ,  die  fy  van  hunne  milde  hand  ontfangen  heb- 
ben ,  gelyk  eertyds  de  arme  Ji'eduwen  ,il  wecnende  Petrus 
omringden  ,  hem  ioonende.de  rokken  die  hun  de  afge^orvent 
Dorens  maekte.  (  Circumfleterwit  illum  omnes  viduie  f,entes  ,  . 
Cf  ojlendentes  ei  lunicas  Cf  velles ,  quas  faciehat  illis  Dorcas, 
A^.    IX.    i:    39.  ) 

'T  was  te  wenfchen  ,   Lieve  Broeders ,   dat  diergelyke 
voorbeelden  meer  gevolgt  wierden  ,  en   dat  wy  dagelykx 
niet  zagen  verminderen  het  getal  van  die  wyze  Maegden  , 
de  welke  dienen  tot  üigtinge  van  de  Geloovigen  en  met 
goede    werken  hunne  zaligheyd   vaft-ftellen.    In   de    eerfte 
eeuwen  van  het  Chriftendom  was  het  getal  zeer  groot  van 
dufdanige,  die  zig  aen  Godt  lieten  toewyden  door  de  han- 
den der  Bilfchoppen-    Wy    lezen   onder    andere  van  den 
H.  Ambrolius  ,  dat  hy  den    Maegdom  met  zoo    kragtige 
welfprekendheyd  aenpryfde,  en  zoo  vele  tot  dien  verhe- 
ven Scaet  bragte,  dat  de  moeders ,  de  welke  naer  de  we- 
reld   overhelden  ,  bedugt  waeren  hunne   dogters  tot  fyne 
Sermoonen  te  zenden  ,  en  zelf,  dat  fommige  hun  opfloten  , 
wanneer  Ambrolius   predikte    Maer  wat  welfprekendheyd 
is  heden  bekwaem  om  in  een  jonk  hert  uyt  te  dooven  de 
liefde  tot  de  wereld  en  tot  haere  ydelheden  ?  Aen  de  kin- 
deren ,  van  hunne  eerfte  jeugd  af,  leert  men   anders  niet 
als    de    wereldfche   vreugden  en   welluften  naerjaegen^    Sy 
zien  ,   dat  hunne  ouders  zelf  daer  van  hunne  dagelykfche 
bezigheyd  maeken,  en  de  zaeken  van  hun  huyfgezin  maer 
al  te  dikwils  verzuymen  om  de  zelve  by-te-woonen.  Hoe 
zal  dan  een  jonk  hert,  het  welk  ,  zoo  uyt  zig-zelven,  als 
door  het  voorbeeld  van  vader  en  moeder  naer  die  ydel- 
heden getrokken  word  ,  fterk  en  ftandvalllg  genoeg  wezen 
om  de  zelve  te  verfniaeden  ?  Eertyds  was  dit  gemakkely- 
ker ,  wanneer  de   opvoedinge  zeegbaer  was  ;  maer  deze  is 
hclaes  !   federt  ettelyk^  jacren  zoo  verandert  en  vervallen  , 
dat  fy  niet  meer  kenbaer  is.    Ook  een  noodzaekelyk  ge- 
volg daer  van  is,  dat  de  chriftelyke  volmaektheyd  meer 

ca 


van  Jym  Hoogweerêgheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


8r 


en  meer  zal  uytgebannen  worden  ,  en  dat  men  voortaeu 
weynige  vinden  zal ,  die  kloek,  genoe^'  zullen  zyii  om  hunne 
ydele  çieraeten  voor  de  voeten  van  het  Kruys  neder  te 
leggen  en  Chriius  tot  hunaen  BruydegoiTi  te  verkiezen. 

Dit  heb  ik  hier  in  het  voorby-gaen  willen  zeggen  ,  Lieve 
Broeders  ,  om  te  beproven  of  het  nog  mogelyk  is  de  oogen 
van  de  ouders  te  openen  nopende  dit  gewigiig  (luk  van 
^e  opvoedinge ,  laet  ons  nu  tot  te  Catechifmi  wederkeeren. 
Uuyten  de  welke  ,  van  de  gene  alreeds  gefproken  is  , 
Zyn'er  nog  andere,  die  't  zy  in  Kloofters  ,  "tzy  in  be- 
zondere  vergaederingen  met  veel  vrugt  voor  de  kinders 
gefcbieden  :  en  alle  deze  onderwyzingen  fchynen  zoo  vaft- 
gegrond  te  zyn  en  met  zoo  grooten  iever  bewerkt  ,  dat 
men  in  de  Stad  van  Antwerpen  geene  de  minile  reden  heefr 
■   om   met  Jeremias  te  klaegen  :  De  kUymjens  hebben  brood 

^tiTacgt  ,  en  daer  was  nunutitt  die  het  kun  vootbreektt.  (  Paryuii 
fciierunt  panent ,  ù  non  erat  quifrangeret  eis.  Thren.  IV.  ÜT.  4.) 

Dat  geeitelyk  brood  word  hier  overvloediglyk  voorgebro- 
kcn  ;  de  gelegentheden  van  het  te  bekomen  zyn  menig- 
vuldig ;  en  met  regt  betrouwen  Wy,  dat  Godt  fyn  werk 
«al  Itaende  houden  ,■  want  men  ziet  opentlyk  ,  dat  hy  daer 
over  fynen  zegen  geeft:  en  de  vrugten,  die'er  uyt  voorts- 
komen,  zouden  nog  taftelyker  zyn  en  algemeynder,  waer 
het  zaeke  dat  alle  ouders  zorgden  om  hunne  kinders  naer 
den  Catechifmus  te  zenden ,  en  dat  fy  t'  huys  met  hunne 
woorden,  en  bezonderlyk  met  hun  voorbeeld,  hun  indruk- 
ten de  waerheden,  die  iy  aldaer  geleert  worden. 

Eenen  BilTchop  van  Antwerpen  mag  dan  Godt  danken , 
en  met  reden  zig  geruft  (lellen  ,  dat'er  in  deze  Stad  niets 
ontbreekt  aen  de  onderwyzinge  der  jonkheyd  ,  en  dat  fyne 
herderlyke  zorge  ,  voor  zoo  veel  dit  punt  aengaet ,  ten 
vollen  ontlaft  is.  Maer  Godt  gave,  Lieve  Broeders,  dat 
ik  met  de  zelve  geruftheyd  mogte  Jpreken  wegens  de  be- 
jaerde  menichen. 

IV  Deze  hebben  meeflendeel  eene  kwaede  fchaemte  en 
eenen  fchrik  van  zig  tot  den  Catechifmus  te  begeven ,  en  al- 
daer met  de  kinders  zig  te  mengelen ,  om  te  hooren  de  grond- 
regels van  het  Geloof  en  van  het  Chriftelyk  leven.  Hier 
door  gebeurt  het ,  dat  fy  naer  het  verloop  van  eenige  jaeren 
vervallen  in  eene  volkomen  onwetendheyd  van  die  zacken  , 
de  welke  ly  willen  wanneer  fy  jonk  waeren  ;  daer  fy  in 
tegendeel  nu  veel  meerder  zouden  moeten  weten  als  te  vo- 
ren ;  want  met  de  jaeren  (  gelyk  wy  alreeds  hebben  aen- 
geraekt  )  groeyen  de  verfcheyde  pligten  van  eenen  Chrifte- 
iiei!  menfch,  en  lederen  (laet  heeft  de  (yne.  Infgelyks  groeyen 
de  bekoringen  ;  de  perykelen  van  de  w.reld ,  en  debeleticlen 
van  de  zaligheyd ,  regens  de  welke  men  zig-zelven  gedue- 
rig  moet  aenmoedigen ,  en  verllerken  door  het  overden- 
ken van  Gods  wetten  ,  van  fyne  (Iraften ,  en  van  fyne  be- 
loften. Alle  welke  Waerheden  hun  wederom  zouden  in 
het  geheugen  komen  ,  waer  het  zaeke  dat  fy  den  Cate- 
chifmus kwamen   hooren. 

Dit  zoude  zekerlyk  hun  zeerprofytig  zyn,  bezonder- 
lyk ten  opzigte  van  die  waerheden  ,  de  welke  alle  Chri- 
Itenen  weten  moeten  ;  maer  nogtans  ,  wanneer  men  dit  (luk 
wat  dieper  doorgrond  ,  men  moet  bekennen  ,  dat  eenen 
bejaerden  menfch  veele  perykelen  loopt ,  waer  van  geen 
gewag  gemaekt  word  in  den  Catechifmus  der  kinderen  ; 
en  infgelyks  moet  hy  veele  deugden  oeftenen  ,  die  boven 
het  begryp  van  de  teere  jeugd  gaen  ;  zoo  dat  den  Kin- 
der-Catechifmus  niet  teenemael  voltrekt  de  onderwyzinge  , 
de  welke  aen  de  bejaerde  noodig  is,  om  het  voUen  voed- 
eel  aen  huuae  ziele  te  bezorgen. 


T  is  wel  waer ,  dat  het  gene  hun  hief  Zoude  konnen 
ontbreken  ,  gemakkelyk  kan  vervuld  worden  door  het  hoo- 
ren van  dé  Sermoonen  ,•  want  in  deze  word  ook  verhan- 
delt de  Leeringe  van  Chriftus  i  de  verfcheyde  waerheden 
en  geheymen  van  ons  heylig  Geloof  ;  de  pligten  vanee-. 
uen  Chnftenen  ;  de  deugden  die  hy  moet  aetfenen  ;  de  fau-. 
ten  en  zonden  ,  die  hy  moet  vlugten.  De  Sermoonen  moet 
men  aenzien  als  Scholen ,  opgeregt  voor  bejaerde  men- 
fchen,  om  de  waerheyd  ,  de  deugd  en  de  chridelyke  vol- 
maektheyd  te  leeren.  Den  Preaikant  is  aldaer  den  Leer- 
meefter  :  en  wilt  hy  fyn  ampt  wel  bedienen  ,  hy  moet  U  op- 
regtelyk  het  Woord  Gods  prediken,  en  een  groot  gebruyk 
maeken  van  het  H.  Schrift ,  het  welk  diendig  is  ,  en/ro- 

fyi'g,  gelyk  Paulus  zegt:  0.71  ie  leeren,  ont  te  wederleggen, 
om  te  berij'pcn  ,  om  te  ondcni'y{en  in  de  regtveerdigheyd  (  Qmnlt- 
Scripium  diviniiùs  in/pirata  uiilis  eji  addocendum,  ad  arguen- 
dunt, ad  corripienduni,ad erudiendunt  in  jujiitia.  IL  Tim.  lH. 
if.  16.  ie  IJ.')  Eenen  opregten  Predikant  weet  dit  alles  ten 
profyte  van  fyne  toehoorders  te  keeren  .-  hunne  onderwy- 
zing  is  het  eeniglten  doel-wit,  dat  hy  zig  voor  oogen  houd , 
en  (om  met  den  voorgemelden  Apoltelte  fpreken  )  hy  bacrt 
hun  op  een   nieuw  als  lyne  geellelyke  kinderkens  -  tot  dat 

Chrijlus  in   hun   voltrokken   werde.    (  FiUoü  mei  ,   quos   iterum 
panurio  ,   donec  formel ur  Chrijlus  in  robis.    Gal.  IV.   y.  I9  ) 

Daerom  eenen  Predikant  moet  Carillus  prediken ,  en  niet 
fyn  eygen  zelven  ;  hy  moet  indagtig  zyn  ,  dat  hy  geene 
gewaende  menfchelyke  wysheyd  mag  ten  toon  (lellen  ,  nog 
met  opgeblaeze  woorden  vele  zaeken  aenhaelen,  die  het 
vernuft  van  fyne  toehoorders  te  boven  gaen  ,  en  waer  van 
niemand  iets  tot  fyne  (tigtinge  zig  kan  toepaffen.  Eenen 
opregten  Predikant  vergenoegt  zig  niet  met  eenige  ydele 
woorden  in  de  ooren  te  doen  klinken  ;  maer  hy  tragt  het 
hert  te  raeken  :  en  dit  zal  hy  doen,  is 't  dat  hy  gebruyk 
maekt  van  dat  levendig  en  kragtig  IVoord  Gods  ,  het  welk 
door- f 'ly dender  is  als  een  {weerd  langs  twee  kanten  gefcherpt  , 
en  doordringt  tol  de  verdey linge  van  de  {iele  en  van  den  ge.'Jl  , 
van  de  gevrigten  en  van  het  merg-  (  yivus  efi  enim  Sernio  Dei  , 
ù  efficax  ,  C-f  pcnetrabilior  omni  gtadio  ancipiii ,  ù  pertingene 
ufque  ad  divijionem  anima  ac  Jpiritüs  ,  compagum  quoque  ac 
medullarum.  Heb.  IV.   i'.  I?.  ) 

Ik  bekenne  ,  Lieve  Broeders ,  dat  l»lle  ,  die  den  Predik- 
ftoel  beklimmen  ,  niet  even  bekwaem  zyn  om  dit  geeftelyk 
zweerd  te  handelen  (  dit  is  eene  onmogelyke  zaeke)  maer 
nogtans  weynige  Sermoonen  zyn'er,  of  gy  hoort  daer  ai 
vele  dingen  ,  de  welke  U  konnen  profytig  zyn  :  en  voor- 
ders  in  deze  (lad  ontbreken  geene  Predikanten ,  die  het  woord 
d-s  waerheyds  ten  rcgien  verkondigen  ,  Rccïè  traclantcni  ver- 
bum veritatis.ll.  Tim.  II.  f.  15- )  cn  het  zelven  gelyk  het 
behoort  verhandelen.  Mannen  ,  die  met  Paulus  tot  U  mö- 

"en  zegen  :  H'y  preken  U als  afgezanten  van  Chrijlus  ,  'tit 
als  of  Godt  lelfdoor  onisn  mond  U  opwekte.  (  Pro  Chrijlo.... 
legatienefungjmur,  tamquam  Deo  exhortante  per  nos.  IL  Cor. 
V.  -^.  20,  )  Vervolgens  mag  men  vaft-dellen ,  dat  in  deze 
flad  vele  bekwaene  Schooien  zyn  ,  waer  de  bejaerde  men- 
fchen  Chriftus  konnen  leeren  ,  en  in  het  ftuk  van  hunne 
zaligheyd  onderwezen  worden.  En  wilt  gy  daer  van  getuy- 
gen  hebben  >  ondervraegt  die  opregte  Chriflenen  ,  die  god- 
vrugtige  zielen,  dewelke  deze  gelegentheden  waerncmen, 
en  gretig  zynde  om  Gods  Woord  te  hooren,  in  het  zel- 
ven hunnen  trooll  vinden  en  het  voedzel  hun 'er  ziele. 
Deze  konnen  zeggen  ,  met  wat  vreugd,  met  wat  profytzy 
dit  Goddelyk  Zaed  ontfangen  :  en  ik  mag  hun  verzekeren, 
dat  fy  dien  heyligen  iever  ,  die  in  hun  hert  brand  ,  als  cea 


jilgemeym  Fei\amelinge  der  Werken 


83 

trooftig  voorteelien  van  Iiun  eeuwig  geluk  aenzien  mogen. 

Waer  het  zaeke  ,  Alderlieffte  ,  dat  alle  myne  Schaepen 
van  diergelyke  foorte  waeren  ,  en  daer  by  de  bekwaemheyd 
hadden  om  uyt  de  Sermoonen  hun  vollen  profyt  te  trek- 
ken ,  het  zoude  onnoodig  wezen  nog  andere  middelen  te 
zoeken  ,  om  aen  hun  dit  Goddelyk  Brood  te  breken  ,  en 
de  Chrillelyke  Leering  in  te  printen  :  maer  hoe  veele  zyn 
'er  die  niets  bevatten  van  de  zaeken  ,  de  welke  indeSei- 
inoonen  verhandelt  worden  ?  't  zy  dat  hun  vernuft  te  klyn 
is ,  't  zy  dat  fy  niet  genoegfaem  onderwezen  zyn  in  het 
Geloof,  om  te  konnen  verflaen  het  gene  op  den  Stoel  der 
waerheyd  gepredikt  word  :  waer  door  het  eyndelyk  ge- 
beurt ,  dat  dufdaenige  of"  van  de  Sermoonen  cenen  afkeer 
krygen  ,  ofwel,  komen  fy  daer  foratyds  naer  toe,  fy  kee- 
ren  wederom  zonder  de  minfte  vrugten. 

Dit  is  nogtans  zeer  dikwils  aen  de  Predikanten  niet  te 
wyten  :  want  alhoewel  dat  die  ,  de  welke  in  de  fteden  het 
VVoord  Gods  verkondigen  ,  ook  al  menigmael  de  etr.lebe- 
ginfelen  en  d'aldergemeynfte  waerheden  van  de  Chrillelyke 
Leering  moeten  aenhaelen  en  uytleggen  ;  fy  mogen  nogtans 
met  de  zelve  zig  niet  gedueriglyk  bezig  houden',  om  dief  w  ille 
dat  fy  onder  hunne  Toehoorders  een  groot  getal  geleerde 
menfchen  hebben ,  aen  wie  alle  deze  dingen  ten  vollen  bekent 
zyn.  De  Predikanten  ,  met  aldus  te  doen  ,  volgen  bet  voor- 
beeld van  Paulus  naer  ,  den  welken  op  deze  wyze  tot  de 
Hebreeuwen  fchryft  ;  De  volmaekte  moeten  eene  vajle  fpy-^e 
htbbin  ,  verm'us  fy  duor  ervareniheyd  het  gojd  tan  liet  kwaed 
weten  te  onderfiheydcn.  Daerom  dun  ,  zegt  Paulus  ,  ter  \yde 
fiellende  de  heginj'elen  van  de  Ueringe  Chrijii  ,  laet  ons  tot  i'ol- 
maektcre  dingen  overgaen.  (  Perfeflorum  atttem  ejl  folidius  ci- 
ius  :  eoTum  ,  qui  pro  cenfuctudine  exerçitatos  liaient  fenfus  ad 
tüfcretionem  boni  ac  mati,  Quayropter  intermittentes  inc/ioa- 
tionij    Chrrjii  femonem  ,  ad  perfecliora  feramur.     Heb.  V.    ]^. 

14.  &  VI  T^.  :.)  Hy  wille  nogtans  wel,  dat'er  onderde 
Hebreeuwen  al  veele  waeren ,  wiens  wetenfchap  nog  zoo 
hoog  niet  geklommen  was  ,  want  hy  had  hun  alreeds  te 
Vooren  hier  over  befiraft  zeggende  :    TeruyUn  dat  gy  nu 

■  Klier  {00  tangen  tyd  {eli>e  mocji  meejiers  we^en  ,  foo  hebt  gy  nog 
van  noode  ,  dat  men  U  op  een  nieuw  in  de  eerjie  grond-regels 
tn  btginfelen  van  Gods  woord  onderregte  (  Eienim  cùm  debe- 
retis  magiflri  ejfe  profter  tempus  :  rursùmindigais  ,  ut  vos  do- 
ceamint    qux  Jint  exordia  fermonum  Dei.     Heb.  IV.  -y.    12.) 

Ondwtuifchen  ,  om  dat'er  onder  hun  ook  veele  volmaekte 
Chriftcnen  waeren,  agte  by  zig  niet  verpligt  j/  wed.rjm  de 
terj'e  grond-Jleenen  te  leggen  :  (  Non  rursùm  ]<7cientes  funda- 
memum  iScc  Heb.  VL  il-  \.')  maer  hy  .end  hun  dezen 
Jirief  toe  ,  waer  in  hy  veele  hoogdravende  leerftukken  en 
gehe/menifTen  uytlegt  ,  fchoon  dat  hy  niet  konds  hoj  en  , 
rfat  fy  van  alle  ,  tot  wie  hy  fchrylt ,  zou, 'en  begrepen  wor- 
•!en.  Infgelyks  moet  eenen  Predikant  doen,  die  het  Evan- 
gelie verkondigt  aen  geleerde  en  aen  onwetende.  Om  de- 
ze kelie  t'onderwyzen  m.oct  hy  fomtyds  d'etrlle  beginfe- 
Jen  van  de  Chrütelyke  Leering  verhandelen  :  maer  om  de 
eerlle  niet  te  verzuymen  moet  hy  dikwils  hougcre  dingen 
aenhaeltn  ,  en  zelfde  volmaektheyd  prediken  ;  om  ook  aen 
die  zielen  ,  de  welke  in  de  deugd  gevoordert  fyn  ,  eenig 
nieuw  voedfel  te  geven.  Waer  uyt  gy  nu  ligtelyk  kont 
befiuytcn.  Lieve  JSrosders,  dai'er  in  eene  Stad  vee- 
le Sermoonen  gedaeii  worden  ,  de  welke  in  zig  zelve 
zeer  lecrzaem  en  zeer  profytig  zyn ,  zoo  dat  den  Predi- 
tant  ten  vollen  fyne  pligt    k«yt  ;   en  dat  het  niet   tegen- 

■  ftaende  waeragtig  blyft ,  dat  d'ie  foorten  van  menfchen , 
■de  welke  onkundig  fyn  in    de  Chrütelyke  Leering ,  de- 


ze leflen  niet  bevatten  ,  en  vervolgens  dat  dufnanï* 
ge  met  veel  meer  profyt  tot  den  Catechifmus  aengewatt- 
kert  worden. 

Daer-en  boven  de  Sermoonen  hangen  gemeynelyk  niet 
af  van  nialkanderen  ;  dat  is  te  zeggen  :  het  een  is  aen  « 
ander  niet  gefchaekelt  :  van  daeg  word'er  een  leer-ftttk  gepre- 
dikt ,  morgen  een  ander  :  en  het  kan  gebeuren  ,  dat  men 
veele jaeren  menigvuldige  Sermoonen  bywoont ,  zonder  dat 
men  nog  oyt  alle  de  punten  van  de  Leeringe  Chrifti  heeft 
hooren  verhandelen.  Waer  in  geene  de  alderminfte  zwae- 
righeyd  is  voor  die  Geloovige ,  de  welke  in  alles  ,  wat 
hun  noodzaekelyk  is ,  genoegzaem  onderwezen'  zyn  ,  en 
die  aldus  meer  noodig  hebben  opgewekt  te  worden  ,  om  te 
doen  het  gene  fy  alreeds  weten  ,  als  nieuwe  kenniflen  aen- 
gaende  de  grond  regels  van  hun  Geloof  en  van  hunne  ze- 
den te  krygen  ;  maer  dit  heeft  gene  plaeife  in  de  onkun- 
dige ,  de  welke  over  veele  van  die  grond-regels  zouden 
moeten  onderrigt  worden,  waer  van  men  hun  in  de  Ser- 
moonen niet  gefproken  heeft  ;  door  welke  onwetendheyd 
fy  dikwils  maer  een  deel  geruftelyk  overtreden  :  het  welit 
wederom  eene  nieuwe  reden  is  aen  dufdaenige  den  Cate- 
chifmus aen-te-raeden. 

Want  in  die  onderwyzinge ,  dewelke  by  forme  van  Ca- 
techifmus gedaen  word,  onderhoud  men  een  zeker  order  , 
het  gene ,  als  een  keten ,  aen  een  gefchaekelt  is.  Men  be- 
gint de  eerde  grond-regels  in  elk  hoofdltuk  van  de  Chri- 
llelyke Leeringe  va(l-ie-llellen ,  en  alzoo  gaet  men  traps- 
gewys  op  van  d'eene  waerheyd  naer  de  andere  ,  die  tot 
dat  hoofdlluk  betrek  hebben.  Wanneer  d'eene  ftofte  ver- 
handelt is ,  doet  men  het  zelven  met  de  volgende  ;  en  al- 
dus doorloopt  men  van  punt  tot  punt  geheel  de  Chrille- 
lyke Leeringe  ;  zoo  dat  eenen  menfch  ,  die  den  Catechif- 
mus van  het  beginfel  af  tot  fyn  eynde  toe  hoort  uytkg- 
gen  ,  verzekert  is ,  dat  hem  fyn  voorgefteld  alle  de  waer- 
heden ,  die  hy  weten  moet  om  wel  te  leven  en  zalig  te 
flerven  Voegt  hier  nu  nog  by  ,  dat  den  Hiel  of  de  ma- 
niere ,  die  men  in  iiitw  Catechifmus  gebruykt  om  fyne  toe- 
hoorders aen-te-fpreken  ,  zeer  gemeenzaem  ,  zeer  klaer  en 
eenvoudig  is  ;  en  langs  dien  kant  is  fy  toegepall  en  over- 
eenkomftig  met  het  begryp  van  eenvoudige  en  ongeleerde 
menfchen.  Waer  uyt  volgt ,  dat  fy  de  waerheden  ,  de  welke 
hun  op  deze  wyze  zyn  voorgefielt  ,  gemakkelyker  en  be- 
ter bevatten  zullen  ,  en  dielVolgens  ook  iigter  ,  het  gene 
fy  gehoort  hebben  ,  in  het  geheugen  houden  Dat  order 
zelf,  met  het  welk  men  aen  hun  de  clirilltlyke  waerhe- 
den ,  d'eene  voor  ,  ':  d'andere  naer  ,  onder  d'oogen  brengt , 
en  elke  in  het  bezonder  vei  handelt,  als  oft  dat  iedere  op 
haer  zelve  fiont ,  is  daer  toe  ook  zeer  nut  en  behulpzaem. 
Om  hier  van  reden  te  begrypen  ,  moeten  wy  enkelyk  de 
natuere  van  ons  vcrlland  te  raede  gaeu  ;  en  wilt  gy'er  een 
ta'ielyk  hetuyg  van  hebben  7  ondervraegt  eens  die  onkun- 
dige menfchen  ,  wanneer  fy  uyt  den  Catechifmus  komen  ; 
fy  Zullen  U  nog  \\  eten  rekeninge  te  geven  ,  van  punt  tot 
punt  voord-gatnde  ,  over  het  gene  fy  daer  geleert  zyn  : 
maer  vraegt  hun  in  tegendeel  naer  het  eynde  van  het  Ser- 
nioon  :  w  at  heeft  den  Predikant  verh.indelt  7  S'j  zullen  ge- 
meynelyk antwoorden  :  hy  heet  gefproken  van  het  Ge- 
loof, vuh  dit  of  dat  Myltcrie,  van  die  deugd,  van  die 
zonden  /  maer  wat  aengaet  de  redeneringe  ,  riebewyzen, 
de  beweegmiddels ,  die  hy  gebruykt  heeft  om  de  waerhe- 
den ,  de  welke  hy  vooritelde  ,  aen  fyne  toehoorders  in  te 
printen  daer  we: en  fy  niets  van  te  verhaelen,  en  me- 
Digmael  fyn  fy   onbtkwaem,  om  deze  aeu  een  te  fcba&« 


van  fyne  Hoogweerâgheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


83 


telen  ,  en  zig  daer  van  een  enkel  denkbeeld  te  maeken. 

V.  Terwjlen  dan ,  Lieve  Broeders ,  dat  ik  ( gelyk  Puulus 

eertyds  tot  de  Romeynen  fchreef)  (fin  jchulduiaer  ben  van 

giltirdi    en  ongeUirJd  ,  (  Sapientihus    Ù    injipitnt'ibus    debiior 

fum.  Rom.  I  ir-  14.)  om  hun  *t  Evangelie  te  prediken  ; 
en  dat  men  by  die  ongeleerde  vele  vrugten  ter  zaligheyd 
winnen  kan ,  om  dat  fy  meeftendeeJ ,  om  hunne  eenvou- 
digheyds  wille  ,  volmaekte  Chrillenen  worden  ,  wanneer 
£y  belioorelyk  onderwezen  zyn  ;  daerom  heeft  myne  her- 
derlyke  zorgvuluigheyd  zig  al  over  langen  tyd  bezig  ge- 
houden ,  om  op  eenen  bekwaemen  middel  te  beraemen ,  met 
den  welken  men  aen  die  Iborte  van  menlchen  gemakke- 
lyk.  zoude  leeren  al  wat  ons  H.  Geloot'  en  de  Chrillely- 
ke  zeden  aengaet  :  en  naer  alles  wel  overwogen  te  heb- 
ben ,  oordeele  ik  ,  dat'er  geenen  beteren  miJdel  kan  uyt- 
gepeyit  worden  ,  als  aen  hun  te  bezorgen  eeiie  onderwy- 
zinge  by  forme  van  Catechifraus  ,  in  de  welke  deze  waer- 
beden  hun  zouden  worden  ingeprint. 

Wy  hebben  dan  voorgenomen  tot  dien  eynde  in-te-flellen 
onderwyzing  voor  de  bejaerde  menfehen  in  de  Kerke  vnn 
het  gewezeue  Profeifen-huys  ,  zoo  haelï  de  zelve  zal  geo- 
pent  zyn  :  en  alfdan  zal  men  tot  haeren  bezonderen  Pa- 
troon den  H.  Carolus  liorromxus  verkiezen  ,  om  redenen, 
waer  van  hier  onder  breeder  vermeit  word. 

Deze  Onderwyzing  zal  aUe  Zondagen  ten  half  dry  naer 
middag  gefchieden  ,  met  een  kort  Lof ,  het  gene  daer  op 
zal  volgen.  Sy  zal  voor  een-ieder  open  zyn  ,•  niemand  zal'er 
ondervraegt  worden  :  raaer  den  Catechizant  zal  van  den 
Predik- ftoel ,  volgens  het  order  van  den  Mechelfchen  Ca- 
techifmus,  geheel  de  Chridelyke  Leering  eenvoudiglyk  en 
bevattelyk  uytleggen ,  fluytende  met  het  een  of  het  ander 
punt ,  het  gene  op  de  zeden  paft. 

llorgers  en  andere,  gy  zult  hier  op  eene  korte  en  ge- 
makkelyke  wyze  die  dierbuere  wetenfthap  konntn  leeren, 
tie  welke  U  tot  de  zaligheyd  zoo  noodig  is  Gy  zult  hier 
eene  Schele  vinden  ,  waer  uwe  bejaerde  kinderen  en  ook 
uwe  dienft-boden  chrillelyke  LelTen  konnen  haelen  ,  en  al- 
dus ontgaen  de  verdoemenis ,  in  de  welke  fy  menigmael , 
door  hunne  onwetentheyd  loopen.  Gy  weet  ,  dat  het  uwe 
pligt  is  zorge  te  draegen  voor  hunne  onderregting  :  zend 
hun  dan  hier  toe,  en  gaet'er  zelf,  en  gy  zult  wel  haeft 
de  zoete  vrugten  van  deze  Onderwyzing  fmaeken.  Gy  zult 
hier  leeren  de  deugden  kennen  en  beminnen ,  die  gy  ieder 
volgens  uwen  liaet ,  moet  oeffeneo.  Gy  zult  hooren,hoe 
dat  gy  uw  huyfgezin  beftieren  moet  ;  regtveerdig  zyn  in 
uwen  handel ,  en  zoo  voorts.  Gy  zult  hooren  aen  uwe 
kinderen  inboezemen  ,  dat  fy  U  eerbieding,  liefde  ,  gehoor- 
ïaemheyd  en  behulpzaemheyd  fchuldig  zyn.  Men  zal  hun 
het  vierde  van  de  Goddelyke  Geboden  inprinten  ,  en  daer 
by   deze  fpreuken  van  den  H.  Geeft  voor  oogen  ftellen  : 

dii  Jynen  vader  eert  ^a/  ook  vermaek  hekomen  van  fyne  kjn~ 
deren  :  en  in  den  dag  van  Jyn  gibed  \al  by  verhoort  vorden. 
Die  fynen  vader  eert  {il  lang  leven  genieten  .  .  .  Die  Qodt 
yrecfl.  [aL  aen  fyne  ouders  een  beuyicn  ,  en  hy  {al  de  ?ene  , 
die  hem  voorrgebragt  hebben  ,  als  fyne  beeren  dienen  .  ,  De 
Xegening  des  vaders  bevejltgt  de  huysgciinnen  der  kinderen  :  de 
vervloeking  des  moeders  rukt  hun  uyt  tot  den  gronde.  ^  Çai 
honorât  patrem  fuum ,  jucundahuur  in  filiis ,  O  in  die  ora- 
tionis  fux  exaudieiur  Qui  .honorât  patrem  fuum  vitj  vivet 
longiore.  .  .  Qui  timet  Dominum  honorât  parentes .,  ù  quafi 
Dominis  ferviet  his  ,  qui  fe  genuerunt.  .  .  Benedicîio  patris 
prmat  domos  fiUorum  :  malediciio   autem  mairis   eradicat  fun- 

fUnwtia.  Eccli.  m.  i!.  6.  &  fe(i.  )  Infj-elj  ks  zult  gy  Iworen 


aen  uwe  dienîl-boden  opleggen  ,  dat  fy  u  moeten  onderdae- 
"is  ly"-  "'^'  vree^e  en  ontiag  en  met  ecnvoudigheyd  des  herti 
gelyk  aen  Chrijlus  ^elf.  (  Servi  obedite  dominis  carnalibus  cum 
timoré  C'  trcmore  ,  in  fmplidtaie  cordis  vefiri  ,  ficut  Chrifto. 
Eph.  VL  ^.  5'  )  ^^'-  fy  «  in  ailes  moeten  gehooriaemin  : 
niet  naer  de  oogen  dienende  maer  ailes  doende  uyier  her'.e  » 
ö^-f  of  fy  bit  aen  den  Heere  deden  en  niet  aen  de  menfchen. 
(  Servi  obedite  per  omnia  dominis  carnalibus  ,  non  ad  oculum 
fervienies. .  ,  Quodcumque  facitis  ,  ex  animo  operamini  ficut 
Domino  y  ù  non  hominibus.  Coll.  IlL  "i  11.  &  23.)  Dat 
fy  u  in  ailes  moeten  bJiaegen  ,  niei  tegenfpreken  ,  niet  te  kon 
doen  ;  maer  altyd  eene  goede  trouw  bevy-^en.  (  Servos  dominit 
fuis  fubditos  effe  y  in  omnibus  placentes ,  non  contradlcentes  , 
non  fraudantes  ^fed  in  omnibus  ftdem  bonam  oflendenies.  Tit.  ITI . 
it.  9  &  10.  )  En  door  dufdanige  lelTen  zal  uwen  dienft- 
bode ,  die  te  voren  luy ,  wederfpannig  ,  ongetrouw  en  van 
geen  het  minflen  nut  voor  u  was  ,  voortaen  u  voordeelig  wor-^ 
den  ,  en  we^en  als  eenen  lieven  Broeder  (  Qui  tibi  aliquanda 
inutilis  fuit  nunc  au:em  ù  mihi  C'  tibi  uiilis.  Phil.  i^.  \\  , 
Jam  non  utfervum  ^fedprofen'o  charijjimum  fratem.  Ibid.  ^.  16) 

gelyk  Paulus  fchryft  van  den  knegt  Onefimus,  den  welken 
eertyds  fynen  meefter  beftolen  had,  en  die  Paulus, (naer 
dat  hy  hem  onderrigt  had  in  de  leeringe  Chrifti)  met  de 
voorgemelde  woorden  naer  fynen  Heer  Philemon  wederzond. 

Met  diergelyke  waerheden  op-te-helderen  ,  en  voorders 
alle  punten,  die  zoo  het  geloof  als  de  zeden  raeken,  aen 
te  haelen  .  zal  men  aen  ieder-een  de  kennifte  geven  van 
alles  wat  hy  gelooven  en  doen  moet ,  en  hem  leeren  de' 
pligten  van  fynen  ftaet  te  voltreken. 

Is  het  wel  mogelyk  ,  Lieve  Broeders  ,  dat  hier  uyt  gcene 
menigvuldige  vrugten  zouden  voortkomen  ?  die  vrugten , 
zyt  verzekert ,  zult  gy  wel  haeft  gevoelen ,  zoo  in  u  zelven , 
als  in  uwe  kinderen  ,  en  in  uwe  huyfgcnoten  ,  is  het  zaeke 
dat  gy ,  gelyk  het  uw  pligt  is ,  de  gelegentheyd  waerneemt , 
de  welke  u  word  acngeboden. 

Deze  Onderwyzinge  zal  nogtans  maer  aen  een  gedeelte 
van  myne  Schaepen  dienftig  zyn  ;  en  mynen  iever  tot  hunne 
zaligheyd  zoude  maer  ten  halven  voldaen  wezen  ,  waer 
het  zaeke ,  dat  ik  verzuymde  ook  het  Evangelie  te  doen 
prediken  aen  een  ander  deel  van  de  kudde  ;  te  weten  j 
aen  die  arme  en  verlaetene  menfchen  ,  de  welke  in  eene 
aldergrootfte  en  beklaegelykfte  onwetentheyd  verfmoort 
liggen  ;  alzoo  dobbel  ellendig  zynde ,  hier  voor  den  tyd, 
en  hier  naerniaels  voor  d'eeuwigheyd, 

Den  droevigen  üaet ,  wa^r  in  fy  volgens  het  lighaera. 
gsdompelt  zyn  ,  ziet  gy  dagelykx  voor  uwe  oogen. 
Lieve  Broeders  ;  maer  miffchien  begrypt  gy  niet  "enoe"» 
de  jammerlyke  en  beweenelyke  gefteltenifte^van  hunne  zie- 
le ;  en  deze  is  waerelyk  niet  te  begrypen.  Wanneer  dier- 
gelyke in  hun  uyterfte  liggen  ,  en  dat  den  Priefter  by  hun 
geroepen  word  ,  moet  hy  nog  menigmael  hun  leeren  'dat'er 
eenen  Godt  is  :  en  op  dien  laeften  oogenblik  wanneer  fy 
zoo  digt  zyn  by  fynen  Regter-ftoel,  weten  fy  nog  niet, 
in  wie  fy  gelooven  en  hopen  moeten.  Wat  is'er  helaes  ! 
van  dufdanigen  uytgang  te  verwagten  ?  miftbhien  waeren 
hun  de  grond-ftukken  van  het  Geloof  bekent ,  als  fy  no" 
kinders  waeren  :  maer  zoo  haeft  als  fy  bejaerd  worden "^ 
verzuymen  fy  teenemael  alle  onderwyzinge  ;  en  die  ge- 
wigtigfte  punten  zelf,  zonder  welkers  wetenfchap  men  niet 
zalig  worden  kan  ,  vergeten  fy  zoo  verre,  dat'er  hun  geen 
denkbeeld  meer  van  byblyft  Nog  veel  minder^  denkbeeld 
hebben  fy  van  Gods  Geboden,  van  die  van  de  H  Kerke, 
van  de  onderdanigheyd  die  ly.  aea  hunne  Overh'eyd  fchul- 

L   3 


84 


Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 


S\%  zyn ,  en  van  voordere  chriltelyke  pligten ,  die  fy  ten 
opzigt  van  hunnen  eveii-menlch  hebben.  Wanneer  ziet  men 
hun  in  de  Kerke  komen  om  onderwezen  te  worden?  om 
te  biegten  .?  om  tot  de  Tafel  des  Heere  te  naederen?  ge- 
heel hun  leven  is  als  een  keten  van  heuveKlaeden  ;  vloe- 
ken en  zweiren  ,  kyvagien,  vegten,  verwenfchingen,  dron- 
kenfchappen  ,  onkuysheden  ,  daer  in  bellaet  hunn<;n  dage- 
lykfchen  handel  ;  dat  fyn  de  £erfle  lelfen  ,  die  hunne  kin- 
ders  krygen.en  deze  (  gelyk  de  ondervindinge  leert  )  zyn 
Van  jonks  af  maer  al  te  veel  ervacren.  jMet  een  woord  : 
fy  leven  niet  als  menfchen ,  maer  als  onredelyke  dieren: 
en  wanneer  men  een  chiftelyk  gemoed  heeft ,  dan  moeten 
de  hairen  te  berge  ryzen ,  als  men  hoort ,  hoe  dat  eene 
groote  menigte  van  hun  in  de  aldergrouwzaemfïe  zonden 
verfmoort  ligt  ;  zonden  waer  mede  fy  de  goddelyke  llraft'en 
over  hun  en  over  geheel  de  gemeynte  onophoudentlyk 
tiytroepen. 

Den  eerften  grond-fieen  van  alle  deze  grouwels  en  wan- 
orders is  de  grove  onwetentheyd,  in  de  welke  dufdanige 
menfchen  leven  ;  v/ant  waer  het  zaeke  dat  fy  in  de  Chrif- 
lelyke  Leeringe  onderwezen  waeren ,  fy  zouden  al  dikwils 
op  Godt,  op  hunne  zicle-zaligheyd  en  en  op  hunne  pligten 
denken,  het  gene  fy  nu  noyt  doen,  om  dat  fy  daer  v^tn 
geene  ds  minfte  kennilfe  hebben. 

Wat  groot  werk  zoude  het  dan  wezen  .Lieve  Broeders, 
waer  't  dat  men  die  ellendige  nyt  hunnen  verdoemelyken 
ftaet  konde  trekken  !  wat  geluk  voor  hun  en  voor  geheel 
de  Stad  ,  waer  't  dat  men  hun  konde  eene  beboorelyke. 
onderwyzinge  bezorgen ,  en  aldus  levendig  maeken  het 
geloof,  dat  fy  in  den  II  Doop  ontfangen  hebben  ,  hun 
tot  chriftelyke  zeden  overhaelen  I  ach  !  waer  het  zaeke  dat 
ik  dufdanig'werk  voltrokken  zag,  my  dunkt ,  dat  ik  zoude 
■uytroepen  m«t  de  zelve  vreugd  ,  die  Ifaïas  gevoelde  ,  wan- 
neer hy ,  fprtkende  van  de  komfte  Chrifti,  zegde  ;  een  ro/i , 
het  welk  in  de  dayfieriiijjen  wandelde  ,  heeft  een  groot  licht 
t-'üen  ."  een  licht  is\r  oj'gereien  voor  die,  de  welke  in  het  land- 
fchap  van  de  fchaduwe  des  doods  woonden.  (  Populus  ,  gui 
ambulabal  in  tenebris  ,  vidit  lucem  magnam  :  habitaniibus  in 
re^iom  umbra  mortis  ,  lux  orta  efi  eis.  lia.  IX  ir.  2.  )  Mv 
dunkt ,  dat  ik  my  zoude  verblyden  als  of  ik  Chriiius  zelf 
in  het  midden  van  ons  zag  ftaen  :  want  als  Joannes  den 
Êooper  fyne  difcipelen  tot  hem  gezonden  had,  om  te  vrae- 
*en  of  hy  den  verwagten  Meilias  was ,  heeft  Chriftus  tot 
hun  geantwoord  :  Gaet  wederom  nae  Joannes  ,  en  boodjchapt 
hem   alles  het  gehf  i:y  hier  gehu  -ri   en  ge{ien  hebt.    En  onder 

die  tcekenen  ,  de  welke  hy  hun  dan  opgaf,  was  het  vol- 
gende .•  Dat  het  Evangelie  agn  de  arme  verkondigt  wierd.  (  Et 
refpondens  disit  illis  :  euntes  renun-.iate  Joanni  qu<t  audijïis  ; 
guia  .  .  .pauperes   ei'angeli^an.'ur,   Luc.   Vil.   i',   22.)   Gelyk 

het  waerelyk  voorzeyd  was  door  de  Propheten  ,  dat  den 
Wleifias  dit  doen  zoude,  en  van  hun  gegeven  als  een  tee- 
ken ,  waer  aen  men  fynen  perfoon  moeft  erkennen. 

VII  Heylig  Evangelie  !  Wanneer  gy  aen  die  Arme 
«uk  verkoii'digt  worden  ,  en  dat  fy  in  uw  licht  w  illen  wan- 
delen ,  wat  groote  verandering  zult  gy  in  de  menfchen 
«ytwerken  !  Hoe  kragtdadig  zult  gy  hunne  geeitelyke  el- 
lenden doen  verfchuyven,  en  die  van  het  lighaem  verzag- 
ten  .'  Xi2n  men  aen  Godt  ponder  het  geloof  niet  behaegen  : 
(  Sine  fide  impojjibilc  ejt  pUcere  Deo.  Heb.  XI.  ir.  6.  }  I^n 
moet  den    r:gtveerd;gen    door  hu  geloof  leven   (  Jiijiiis     .  .  ex 

fdevivir.  Rom  I. -j^.  17.  &  ahbi.  )  gelyk  Pauhis  zegt;  zoo 
is  het  ze!;er ,  dut  hun:ie  ziel  dood  is  voor  Godt ,  en  deze 
ïUiC  Gy  va.i  dw'^uöd  doen  venyzen.  De  armoede,  de  wel- 


ke fy  heden  vervloeken  ,  en  waer  onder  fy  zugten  f  ZnÏt 
Gy  hun  keren  aenzien  als  een  kruys  ,  het  welk  Godt  huiï 
oplegt  i  en  dat  kruys  zullen  fy  (  door  U  onderwezen  zynde  ,) 
met  liefde  opnemen  en  de  voetliappen  van  Chriiius  met 
vlytigheyd  volgen.  Aldus ,  Heylig  Evangelie  !  zult  Gy 
hun  gelukkig  maeken ,  zelf  hier  op  de  aerde ,  en  d'ellen- 
den  die  fy  hier  lyden,  tot  hunne  zaligheyd   verkeeren. 

Jae  ,  Lieve  Broeders  ,  de  armoede  is  hard  aen  de  na-« 
tuere ,  fy  Itryd'er  tegen  ,  fy  is  haer  onlydelyk.  Eenen  menfch  , 
die  niet  anders  als  dit  tydelyk  leven  bedoelt,  ea  die  on- 
dertulfchen  in  gebrek  van  fynen  nooddruit  is  ,•  die  rondom 
zig  niet  anders  aenfchouwt  als  ellenden  ,  ziekten-,  droef- 
heden, waer  mede  hy  zoodanig  overvallen  word,  dat  hy 
niet  weet  langs  wat  kant  zig  keeren  ;  dufdanigen  menfch 
moet  onder  die  armoede  bezwyken ,  en  fyne  geilekenis  ver- 
vloeken ,  ten  zy  dat  hy  fyne  osgen  op  Gotk  flaegt  ea 
op  de  waerheden  die  het  Geloof  ons  voorfielt,  't  Is  Goot 
en  het  Geloof  alleen ,  die  hem  konnen  trooften  en  de  na» 
tuer  doen  overwinnen  ;  welken  troeft  hy  zal  vinden,  zoo 
haefl  als  hy  het  Evangelie  kent  ,  en  wel  doorgrond  d« 
waerheden  ,  die  in  het  zelven  gelcert  worden.  Alfdan  zal 
hy  overtuygt  zyn  ,  dat  hy  zig  moet  aen  Gods  fchikKing 
onderwerpen  ,  fynen  wille  aenbidden  ;  en  het  gene  van 
fyne  vaderlyke  hand  komt  met  dankbaerheyd  omfungen. 
Hy  zal  overtuygt  zyn,  dat  eenen  Chriltenen  ly  en  moet} 
dat  het  lyden  hem  vootdeelig  is  ,•  dat  hy  akius  van  d« 
liefde  des  werelds  word  afgetrokken,  en  fyne  verdienlten 
vermeerdert.  Hy  zal  weten  ,  dat  de  kruylieu  t'alle  kanten 
groeyen  :  maer  dat  fy  zoet  zyn  en  zalig  ,  wanneer  fy  af» 
zetfels  wezen  van  het  Kruys  van  den  Zaligmaeker  ,  ea 
dat  wy  ons  lyden  met  het  fyne  vereenigen.  INlet  een  woord  : 
wanneer  de  Armen  in  de  keringe  Chrifti  zullen  onderregt 
zyn  en  deze  waerheden  bevatten  ,  dan  zullen  fy  zig  tot 
Godt  keeren  en  naer  dat  hy  hun  zal  vergeven  hebben 
hunne  vorige  heuveldaeden  ,  zal  hy  voor  hun  eenen  Godt 
van  trooft  en  van  zoetigheyd  worden  ;  hy  zal  hun  onder- 
fteunen  ;  fy  zullen  in  hunnen  Haet  te  vrede  zyn  ;  fy  zul- 
len Godt  beminnen  ,  onderdanig  wezen  aen  fyne  wetten 
en  aen  die  van  hunne  Overheyd  ,  de  welke  Gods  plaetfe 
hier  op  de  aerde  bekleeden.  Daer-en  boven  wanneer  men 
hun  zal  leeren  de  zonde  vlugten,  zal  men  hun  ook  doen 
vlieden  de  ledigheyd  ,  om  dar  de^e  leer- meejler^'e  van  veel 
kwaed  is.  (  Mullam  enim  matiiiam  docuit  oiiojitas.  Eccli. 
XXXIII.  5»'.  29,  )  men  zal  hun  door  Gods  woord  over- 
tuygen  ,  dat  den  menfch  van  Godt  veroordeelt  is  om  Jya 
brood  ie  eten  in  her  {weec  Jyns  aenfhyns  (^In  fudore  vulius 
tui  vefcerit  pane.  Gen.  III.  i^.  I9.  )  dat  hy  geboren  word  o  ta 
te  werken  ,  gelyk  den  vogel  om  te  vliegen  (  Home  nafciiur  ad 
laboren,  Cf  avis  ad  volaium.  Job.  V.  i'.  7  )  men  zal  hun 
met  Paulusaenzeggen  ;  Die  niet  wilt  werken  ,  dat  hy  ook 
niet  ete.  (  Si  guis  non  vult  operari  nee  manducet.  II.  Thell.  III. 

i!.  10.)  De  werk-lieden,  die  onder  hun  zyn,  zal  meo 
ook  leertn  ,  dat  fy  met  geene  dag-dieveryen  hunnen  even- 
naeften  mogen  beltelen.  En  aldus  zal  men  van  hun  alle 
niet  alleen  goede  Chriftenen  ,  maer  ook  zedige  en  nutte 
borgers  voor  den  ftaet  irueken  ,  en  fy  zullen  in  hun  lol 
hier  en  hier  naermaels  het  waer  geluk  genieten. 

Ach  !  dat  wy  eens  dien  gewenfchten  tyd  beleefden  ,  wan- 
neer wy  niogten  uytroepen  :  De  arme  en  büioefige  loven  , 

6  Heere ,  uwen  Naem  (  Pauper  £<  inops    laudabuni  nomen  tuum. 

Pfalm  LXXlII.  ■jï'.  21.)  den  welken  fy  tevoren  met 'hunne 
woorden  en  werken  lalterden.  Dan  zouden  wy  hier  eene 
genicyiue  zien  ^  em  volk  ae/i^e/iaem  aen  Godt ,  en  Ureri^  10$ 


vm  fyne  Hoogmerdigheyd  ƒ  T.  J.  Jfellens. 


S5 


*sfe  eoi3e  Werken.  {  Pàpulum  acceptabiUm  ,  feclaiorem  bono- 
rum  operum.  Tit.  II,  i?.  14-)  t>aa  £oude  ik  U  mogcn  foe- 
voegen  ,  Lieve  Mede-borijers,  het  gene  eertyds  Paulus  cot 

de  Roraeynen  lehreet'  :  Ik  dankt  mynen  Oo</.  rfuur  Jejus 
Chniius  voor  u  aUe  om  dat  men  ü!f  ijetoûf\g^Jît<'l  de  Wereld 
door  weet  it /preken.  {Graiias  ago  Deo  meo  per  JcJ'um  Chr'ip.um 
vro  omncius   voiii  :  fuia    fiJes    rejlra  anfiuntiatur    in  univerfo 

mundo.  Rom.  I.  j>.  Ü.  )  Dan  zal  ik  U  mogen  zeggen  ,  Stad 
van  Antwerpen  I  gelyk  eertyds  Il'aïas  fprak  tot  Jerufalcm: 
Regt  u  op  ,  regi  u  op  ,  bekieed  u  met  eene  Jlerkte.  .  .  Trekt 
uwe  kieederen  van  luyjler  aen. .  .  H.ylige  Stad  :  want  voor- 
téien  lal  gienen  oniejnedenen  nog  on^uyveren  uwe'  Jiraeten  be- 
treden. (  Confurgt  ,  conjurge  ,■  tnduere  forcitudine  lua  Sion  , 
iiidiiere  vejUmeniis  glori.t  tux  J erufaUm  .,  civitas  fancla  :  quia 
non  adjiciet  ultra  ,  ui  pertrtinfeat  per  te  incircumcifus  C'  im- 
mundus.  Ha.  LIL  ■jf.  1  )  Dan  {nl  men  ,  ô  teer  bemind  Vader- 
land .'  a  noemen  de  Stad  des  Heere  ,  het  Sion  van  den  Hcj- 
iigen  God!  van  Jj'raëi  :  eertitels  ,  de  Welke  U  zullen  agt- 
baerder  maeken  en  roemrugtiger ,  als  dat  eertyds  gedaen 
heeft  uwen  koophandel  en  de  rykdommen ,  die  van  Godt 
aeu  goede  en  aen  kwaede  gegeven  worden.   Dan  {t^l  men 

in  uwe  mueren  van  geene  ondeugentheyd  hooren.  .  .  .  Geheel 
uw  volk  lal  eene  vergaedcringi  ^yn  van  regiveerdige  ,  en  fy 
\uthn  f  oor  eeuwig  beiittcn  het  land,  {^Vocabunt  tt  Civiiatem 
Domini  ,  Sion  fancli  Jfraël .  ,  .  .  non  audietur  ultra  iniijuitas 
in  terra  tua  .  .  .populus  autem  mus  omnes  jujli,  in  perpetuum 
heredtiabunt  terram.  Ha.  LX.  i/ .  I4  18.  &  21.)  het  welk 
hun  hier  bov^en  bejooft  is.  Dan  {ullen  die  ,  de  welke  nu 
geelielyk  dooj  ^yn  ,  de  woorden  van  het  H.  Schrift  aenhoo- 
ren  ^  ea  de  blinde  ,  verloji  uyt  hunne  dikke  duyjiernijjen  ,  lul- 
Jcn  lien.  De  \agimoed:ge  puilen  ^ig  meer  en  meer  in  tien  H^ere 
yerblyden  ,  en  dt  behoeftige  menfàen  nullen  van  vreugden  op~ 
fpringea  in  den  Heyligen  Godt  van  Ifrael.  .  .  Die  nu  dwael- 
seejiin  lyn  {ullea  tot  hun  verjland  komen  ,  en  de  inorders 
juUea  de  wet  leeren,  (  Radient  in  die  Ma  furdi  verba  libri  , 
iy  de  teneiris  ù  caltgine  oculi  cxcorum  videbunt.  Et  addent 
mites  in  Domino  iatitiam  ;  O"  pauperes  homiites  in  fanclo 
ifraël  exuhahunt  .  ,  .  6'  Ccient  errantes  fpiritu  inielleclum ,  -Ù 
muj/itaiores    difeni   Irgem.    Ifa.    XXIX.  i/.    18,    I9,   24  ) 

Waer  het  zaeke  ,  Lieve  Broeders  ,  dac  wy  eens  aen- 
fchouA'den  duidanige  verauderinge  ,  en  dat  wy  zagen  dat 
groot  geial  van  onze  Mede-borgers  in  het  miiiden  van 
hunne  armoede  zig  gelukkig  agten  ,  en  ia  der  daed  het  ook 
ï.yn  :  hoe  zoude  ons  hert  zig  verwonderen  en  zig  uytbrey- 
tlen  van  blydfchap  1  Aiet  wat  heylige  vreugd  zuuue  het 
zelven  overgoceu  worden  I  Ach!  laet  ons  op  Godt  betrou- 
wen ;  de  zaeüe  is  onmogelyk  ;  en  wy  hebben  reden  om  dier- 
gelyke  vrugten  te  ver.» agten  ,  wanneer  men  dis  ellendige 
zal  on. herwezen  hebbeu  ,  en  dat  raen  hun  het  Evangelie  zal 
hebben  veritondigt.  De  Leeringe  Chriiti  heeft  immers  veel 
grootere  wonderneden  op  dt.n  aerdboJem-uytgcwerkt.  Heeft 
iy  eertyds  de  geheels  wereld ,  die  in  de  duyiierniiièn  van 
de  atgüderye  verlmourt  lag  ,  tot  de  kenniliè  van  Godt  ge- 
bragt ,  en  van  den  Zaiigmaeker ,  die  hy  gezonden  had  ? 
Heeft  fy  van  die  heydenen  ,  de  welke  ai,-,  wilde  dieren 
leefden,  en  hunne  kwaede  drif:en  i!en  vollen  toom  gaven, 
■vienge  en  heylige  Chri.ieneu  gemuekt  .^  Waerom  zoude  fy 
heileu(dat  veel  gemakkelyker  is  ;  de  zeden  van  eene  S:ad 
en  van  eenen  klyiien  hoop  volks  niet  konnen  veranderen? 

Den  Krm  des  ti:ere  is  niet  vcrxori ,  (  E^ce  non  ejt  abbrevLita 
manus  Domini  ,  u,  Jalvare  ne^^ueat.  Ifa.  LIX  i; .  I.)  nog 
jnagteloos     geworden.      Chrijius  is   d-n  itlven   van    daeg  die 

A>'  gijiirna  was  >  en  da  hy  j-/  y/j  <«  dir  unwighe^d.  (  Jejus 


Chrijius   heri  ,  C-  hodit  :  ipfe  C'  in  fctcula    Heb.   XIIL  'J^.  8.  ) 

Zoo  lang  als  Godt  Almagtig  is,  zal  fyn  woord,  dat  wy 
U  prediken,  almagtig  blyven,  en  kragtuaedig  werken  cp 

de    herten    der    menfehen.     7-yn    myne    woorden   niet  cis  een 

vucr  ,  igi  den  Heere ,  by    den   Propheet  Jeremias ,  en  als 

eenen  hamer ,    die    de  jleenrotfan    vermorfelt  ?  (  hiumquid   noa 
verba  meo.  funt   cuufi  ignis  ,  dicit  Dominus  ,  Lr  i'uafi  mulleus 

conterens  petram  ?  Jerem.  XXlIl  )  en  Wederom  by  Ifaïas , 
wanneer  hy  fyne  gaeven  belooft  aen  die  in  Chriilus  geloo~ 
ven  zullen  :  Gelyk  den  regen  en  den  fneeuw  van  den  hemel 
daelt  ,  zegt  Godt  ,  en  de  aerde  bevogtigt  en  vrugibaer  maekt 
om  \aed  tot  het  {aeyen  en  om  brood  tot  Jpy^e  te  geven  :  joo 
{ü/  ook  myn  voord  weien  .  , .  het  lal  tot  my  niet  vrugieloos 
wedtrkeeren  ,  maer  het  lal  uytwerken  al  wat  ik  wille ,  en  het 
lal  voorfpuediglyk  voortietien  die  laeken ,  waer  toe  ik  het  ge- 
landen heb.  (  (^uomodo  difcendit  imber  ,  Ù  nix  de  ccelo ,  i/  .  .  . 
incbriat  terram  .  .,  Ù  germinare  eam  facit  ,  ü'  dat  femen  ft- 
renti  ù  panem  comedeiiii  :  ftc  erit  verbum  meum  .  .  .  non  re- 
verietur  ad  me  vacuüm  ,  fed  faciet  qucecumque  volui ,  Ù prof- 
perahiiur  in   his ,  ad  qu.e  mift   illud.  ]fa.   LV.  if.  lo.  öi  II.) 

VUL  Wy  mogen  dan  iteunen  op  de  kragt  van  dat 
Woord  Gods ,  het  gene  men  aen  die  Arme  onwetende  men- 
fehen  zal  prediken  :  wy  mogen  met  betrouwen  verwagteu  , 
dat  het  met  Gods  hulpe  zyn  vollen  uytwerkzel  op  hun 
hebben  zal ,  en  dat  d^n  Heere  onzen  herderlyken  iever  zal 
zegenen.  Het  raoeyelykllen ,  dat  ons  in  du  ftuk  voor- 
komt ,  is  eenen  middel  uyt-te-vinden  ,  om  diergelyke  tot 
het  hooren  van  Gods  woord  aen-te-lokken  ,  en  du  god» 
delyk  zaed  in  hun  hert  te  doen  ontfangen. 

'fis  wel  waer,  dat  fy  moeiten  uyt  herts-genegentheyd 
hacken  om  Godt  te  leeren  beminnen  ,  om  fyne  geboden 
en  andere  hoo  d-itukken  van  de  chriftelyke  leeringe  te 
kennen  ;  't  is  waer ,  dat  de  liefde  toe  de  deugd  ,  de  zorge 
voor  hunne  ziele-zaligheyd  en  de  geeltelyke  voordeelen  , 
die  fy  aldaer  konnen  bekomen  ,  redenen  zyn  ,  meer  als  ge- 
noeg ,  die  hun  moeften  bewegen  om  naer  die  onderwy- 
zinge  te  vliegen  ,  als  fy  hun  word  aengeboden.  Aeh  1  mif^ 
fchien  zal  dien  gelukkigen  tyd  eens  komen  ,  wanneer  deze 
beweeg-redens  op  hun  gemoed  zullen  indruk  doen  ;  te  we- 
ten .  naer  dat  fy  zullen  geproeft  en  ondervonden  h.bben  ,  hoe 
loet   dat   den    Heere  is.     (    Gujlate  ,   £'  videte   quoniam  fuavis 

ejï  Dominus.  Pf  XXXIII.  y/.  9.  )  Alfdan  zullen  die  Ar- 
me ,  onderrigt  zynde  in  de  deugd  ,  mei  David  uytroepen  : 

Ik  vinde  meer  termaek  in  den  weg  ,  die  uwe  bevelen  my  voor- 
f^hryven  ^  als  in  alle  rykdommen....  ik  lal  van  uwe  geregiig- 
heden  rr^yae  bedenkinge  maeken  :  uwe  woorden  lal  ik  niet  ver~ 
^iten,,.^  koe  loet  lyn  uwe  uytjpraeken  aen  mynen  mond ,  Jy 
overtreffen  den  honing  !  .  .,  uwe  geboden  hebben  my  verjiandig 
gemaekt  :  daerom  haete  ik  alle  wegen  van  ondiugenih:yd.  (  la. 
via  leflimoniorum  tuorum  deleclatus  fum  ficut  in  omnibus  di- 
viliis...  in  jujliftcaiiünibus  tuis  medtiabor  :  non  oblivijcar fer- 
mones luos....  quàm  dulcia  faucibui  meis  eloquia  tua  ,  fuper 
mei  ori  meo.^.-  u  laandatis  tuis  intellexi  : propierea  odivi  om- 
nem    viam   iaiquitatis.  Pf  CXVIIL  Hf.  I4.  10     I03.  &  I04  ^ 

Zoo  zullen  fy  fpreken  ,  AlderÜef  lie ,  naer  dat  ly  door  de 
onderwyzlnge  ventaiidig  zullen  gemaekt  zyn  ,  en  dat  men 
hun  zul  geleert  hebben  de  w  et  Goi  %  en  de  deugd  bemin- 
nen. Alldan  zullen  fy  in  de  chiiitelyke  leeringe  fmaek  en 
zoLtight-yd  vinden  :  maer  nu  is  het  te  vergeefi  hun  voor- 
tc-l;ellen  alle  die  gewigiige  beweegredens  ,  die  hun  moet- 
ten  toi  <le  ondeiwyzinge  aanlokken  :  fy  bevatten  de  zelve 
niet  ;  fy  hebben  geene  minfte  kenniliè  nog  vanuoi't,  nog 
■vao  fyn  wooxd^  ao^  van  f\ne  gebudêft  ;Jwe  b  h«  ds* 


86 


Algemeynt  Ver\amelinge  der  Werken 


mogelyk  ,  dat  fy  deze  zaekcn  beminnen  zouden ,  en  de 
■  lelve  als  aengeiiaem  aenzien  ?  Sy  hebben  zelf  eenen  haet 
daer  tegens  opgevat  ;  want  't  fyn  vleefchelyke  menfchen  , 
die  toomeloos  leven ,  en  llerven  zonder  eenig  agterden- 
:ken 

Willen  wy  dan  hunne  zaligheyd  bewerken  ,  Lieve  Broe- 
ders ,  en  meynen  wy  dat  ftuk  opregtelyk  en  uytter  her- 
te  ?  zoo  moeten  wy  in  dezen  oogenblik  eenen  anderen 
middel  gebruyken  als  de  reden  en  hun  geeltelyk  voor- 
deel ,  oin  hun  tot  de  onderwyzing  te  trekken  Diergelyke 
iBenfchen  moeten  opgezogt  en  aengehaelt  worden  met  zae- 
ken ,  die  eenen  aengenaemen  indruk  op  hunne  zinnen  doen  « 
en  die  hun  taftelyk  doen  gevoelen  ,  dat  fy  hun  voordee- 
lig  zyn.  En  terwylen  dat'er  niet  zoeter  voor  hun  is,  als 
dat  die  armoede  ,  de  welke  hun  gedurig  kwel:  en  praemt , 
een  weyn-.g  verzagt  werde ,  om  die  reden  is'er  ook  gee- 
nen  zoo  korten  als  kragtigen  middel ,  om  hun  ter  onder- 
vvyzingete  krygen,  als  wel  eene  almoefle  uyt-te-ryken  aen 
die ,  de  welke  de  zelve  zullen  bywoonen.  Dufdaenige  al- 
moelTe  z'l  ons  dienen  als  eenen  geeftelyken  angel  om  de- 
ze vilFchen  te  vangen  ,  en  in  het  fchipken  van  Chrittus  te 
brengen  :  en  ten  fy  dat  men  hun  wete  met  een  kleyn  ty- 
delyk  aes  aentelokken  ,  zyt  verzekert ,  dat  gy'er  geene  van 
hun,  of  immers  geen  groot  getal,  oyt  zult  tot  de  onder- 
wyzing zien  komen. 

I X.  Daerom  keere  ik  my  tot  U,  Lieve  Broeders ,  aen  wie 
Godt  fynen  tydelyken  zegen  verleent  heeft;  U  verzoekende, 
dat  Gy  tot  dien  eynde  eene  mildaedige  hand  zoud  uytfte- 
Icen  ,  en  ik  bid  den  Heere  ,  dat  hy  U  geve  een  ingewand 
Van  bermhercigheyd  en  van  medelyden  tot  uwe  Broeders  , 
die  volgens  ziele  en  lighaem,  en  aldus  tweevoudiglyk  , 
arm  zyn  en  ellendig. 

Zyt  Gy  opregte  Chriftenen  ,  gelyk  ik  het  betrouwe ,  dus 
weet  Gy  ,  wat  groeten  fchat  die  onderwyzinge ,  en  wat 
geluk  dat  gy  hun  daer  door  zult  bezorgen.  Waer  het 
zaeke  nu  dat  het  in  uw  magt  was  met  eene  kleyne  Al- 
moefle hun  zoodaeniglyk  te  helpen  ,  dat  fy  voor  geheel 
den  tyd  van  hun  leven  zouden  behouden  zyn  ,■  ik  tv.yftele 
niet ,  of  de  Chriftelyke  Bermhertigheyd  zoude  U  praemen  , 
om  hun  de  zelve  toe-te-ftaen.  Hoe  meer  dan  moet  uwen 
lever  ontfteken  worden  ,  wanneer  gy  hun  eenen  fchat  kont 
in  handen  Hellen ,  die  iy  eeuwig  bezitten  zullen ,  en  die 
bun  voor  akyd  zal  gelukkig  maeken  ? 

Den  ellendigen  en  verworpen  ftaet ,  waer  in  deze  Arme 
meiïfchen  zig  vinden  ,  is  de  oorzaeke  ,  dat  fy  door  de  hoo- 
veerdige  en  ydele  wereld  meeftendeel  verfniaed  en  mifagt 
worden  :  maer  ik  hope,  Alderlieffte,  dat  Gy  betere  ge- 
dagten  hebt  ten  hunnen  opzigt  :  en  was  het  by  ongeluk  an- 
ders: weet,  dat  Godt  bezonderlyk  y3"ï  0"^^'^  op  hun  jl.iegt 
(  Ocuti  ejus  in  paupertm.  rcfpiciunt.  Pf.  X.  \''.  5,  )  en  wan- 
neer hyby  David  fynen  toekomende  Mellias  belooft ,  voor- 
zegt hy  van  dien  Meliias  ,  d<H  hy  den  armen  ,  die  geenen. 
helper  held ,  \aL  verlojfen  vin  den  magtigen.  Dat  hy  de  arme 
tn  behoeftige  ^al  fpaeren ....  en  dat  hunnen  naem  by  hen  in 
eere  is  en  agibaer  {  Libembit  pr^ijpereni  ,  '''''  """  ^'"'^'  adj'f 
tor  Parcet  pnuperi  C/  inopi,..  Cr  honoraü/e  nomen  eorum  co- 
tam  iUo.  Pf.  LXXL  i'.  12.  &  feq.  )  Weet  daer-en-bo- 
ven ,  dat  den  H-  Geell  U  verfcheyde  vermaeningen  over 
dit  ftuk  geeft  ,  waer  van  ik  hier  eeiiige  zal  aenhaelen  :  Zoa- 

ne  ,  zegt  hy  ,  ontrekt  den  armen  fyn.  almoes  niet  ,  en  keert 
uwe  oogen  van  hem  niet  af  Vcrfmaet  eene  hongerige  \iele 
niet  ,  nog  verbittert  den  behoefiigen  niet  in  fyn  gibnk.  Be- 
droeft, ha  ^inucti  niet  van.  den  hul/hoien  ,  nog  Jidi  uw  gif- 


te  niet  uyt  aen  den  genen  ,  die  in  benoudheyd  u.  P'erverpt 
de  fmeekinge  des  bedrukte  niet ,  nog  keert  uw  aeniigt  niet  af 
van  den  nooddrufii gen.  fVend  uwe  oogen  uyt  korfelheyd  niet 
af  van  den  liu.Lploo\en  ,  nog  geeft  hem  geene  ooriaeke  ,  dat 
'y  <^g'<^''  ''"ëi^  U  vermaledyde  ;  want  de  bede  van  dien  u  kwaed 
wenfcht  in  de  bitterheyd  J'yner  {iele  ,  ^al  verhoort  worden  door 
den  genen  die  liem  gefchaepen  heeft.  (  Fili  eL'émofynam pau~ 
peri  ne  defr.tudes ,  Ù  oculos  tuos  ne  tranfvenas  a  paupere. 
Animam  efurientem  ne  defpexeris  :  Cr  non  efurientcn  ne  def- 
pexeris  :  Cf  non  exafperes  pauperem  in  inopia  faa.  Cor  ino- 
pis  ne  ajjliieris  ,  Zr  non  proirahas  datum  angufiiumi  Ro- 
gaiionem  contribulati  ne  abjicias  :  C'  non  avertas  faciem  tuam 
ah  egeno,  Ab  inope  ne  avertas  oculos  tuos  propter  iram  :  C' 
non  reltnquas  quierentiius  tibi  retro  maledicere  ;  maledicentis 
tibi  in  amaritudine  animée  ,  exaudtetur  dcprccatio  illius  :  exau-'  ' 
diet  autem  eum  ,  gui  fecit  illum.  Eccli  IV.  if.  \.  is.  feq.) 
En  wederom  op  eene  andere  plaetfe  zegt  den  H.  Geeft  U 
aen    :    Die   den  Armen   mifagt  doet   een   vetwyt  aen   die  hem 

femaekt  heeft.  (^  Qui  defpicit pauperem  ^  exprobrat  faclori  ejus^ 
rov.  XVn.  :!^.  5. 

Diergelyke  fpreuken  van  het  H.  Schrift  leeren  ons ,  Al- 
derlieffte,  hoe  bitter  dat  Godt  die  verfmaders  van  den  Ar- 
men zal  oordeelen  :  jae  de  reden  alleen  is  genoeg  om  ons 
t'overtuj/gen  ,  dat  dufdanige  verfmaedinge  tegens  den  He- 
mel opfchreeuwt  Want ,  t'  zy  dat  men  die  Arme  aen- 
fchouwt  volgens  het  order  van  de  iinture  ,  of  volgens  dat 
van  de  gratie  ,  langs  alle  kanten  zullen  wy  bevinden  ,  dat 
fy  onze  broeders  zyn ,  en  dat  wy  hun  als  broeders  be- 
minnen moeten. 

Voor  eerft  wat  het  lighaem  aengaet ,  fy  hebben  een  lig- 
haem gelyk  aen  het  ons  ;  gemaekt  van  de  zelve  llofte  ; 
voort-gekomen  uyt  eenen  Vader  ,  die  aen  ons  alle  gemeyn 
is.  Heeft  Godt  ons  niet  heten  arm  geboren  worden  :  maer 
heeft  hy  ons  de  tydelyke  middelen  gegeven ,  die  hy  hun 
niet  heeft  willen  mede-deelen  ,  dat  is  eene  enkele  mildheyd 
van  hem  ,  die  wy  niet  verdient  hadden  ;  't  is  eene  redea 
voor  ons  om  hem  te  bedanken  ,  maer  geenlints  om  die  fchep- 
fels ,  de  welke  aen  ons  gelyk  zyn  ,  te  verfmaeden  :  en  als 
wy  die  doen ,  die  verfmaedinge  valt  op  Godt  zelf  en  op 
fyne  aenbiddelyke  en  zoete  voorzienigheyd  ,  door  de  wel- 
ke hy  begeert  heeft ,  dat'er  onder  de  menfchen  verfchey- 
de foorten  zouden  wezen  ,  op  dat  den  eenen  van  den  an- 
deren zou  af-hangen  ,  en  dat  fy  malkanderen  tot  hulpe  zou- 
den komen  :  mengelinge ,  die  in  zig  zelve  fchoon  is  ea 
wonderbaer  ;  want  waer  't  dat  de  menfchen  altemael  ryk 
waeren  ,  hoe  zoude  den  eenen  voor  den  anderen  willen  wer- 
ken ?  en  waer  \  dat  fy  altemael  arm  waeren ,  hoe  zouden 
fy  malkanderen  konnen  behulpfaem  zyn  ?  Ryke  ,  verfmaet 
dan  uwe  broeders  niet ,  die  dagelyks  werken  in  het  fweet 
huns  aenfchyns  om  aen  U  den  nooddruft  en  andere  zaeken  , 
die  tot  ü  gemak  dienen  ,  by-te-brengen  aenbid  de  Godde- 
lykefchikkinge,  en  aenbid  haer  zoo  veel  te  meer,  om  dat 
hy  de  zelve  zoo  mildadig  tot  uw  voordeel  gedaen  heeft  ; 
want  gelyk  den  H.  Paus  Leo  zegt  :  Die  middelen  ,  de  welke. 
Qodi  aen  V  verleent  heeft  ,  konde  hy  gexen  aen  andere  die  nu. 
arm  \yn  ,  ten  weere  dat  hy  door  fyne  onuytfprekelyke  bermher- 
tigheyd hun  wilde  verregtveerdigen  met  in  v erduldi ghey d  te  arly- 
den  ,  en  V-h.  met  werken  van  liefde  te  eenenen.  (  Pauperibus 
poffel  Deus  ,  quas  vobis  contulit  ,  iribuere  facultates  ,  nifi  pr» 
ineffabili  mifericordia  fua  ,  illos  jujtificare  vellet  de  patieniia  la- 
boris  ,   Cf  vos  de  opere  chariralis.   S.  Leo   Serm.   5.   de    Jujuil. 

10.  menfis.  )  En  vermits  dat  fy  veele  moeyelykheden  ,  veele 
dieaden ,  veele  ongemakken  moeten  verdragen  >  a^oo  be-* 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  ƒ.  T,  J.  Wellens,  Sj 


jrypt  gy  wel,  dat  de  Goddel) ke  voorzienigheyd  U  be- 
guiiliigc  heeft  met  een  lot ,  het  welk  volgens  de  nature  veel 
zoeter  en  aengenamer  is  als  het  hun  ,  en  waer  in  gy  ,  vol- 
gens het  order  van  de  gratie  zelf,  zoo  haelt  als  gy  hun 
wilt  beminnen  en  na  uw  vermogen  bermhertig  zyn  ,  het  ge- 
luk van  uw  lot  hier  naermaels  gemakkelyk  kond  vall-lieüen. 
Wat  nu  betreft  hunne  ziele  •  deze  is  naer  Gods  beeld  ge- 
fchaepen ,  en  uyt  haere  natuere  zuo  weerdig  als  de  onze  : 
£y  is  gefchikt  tot  haer  zelven  eynde  :  wy  hopen  eens  voor 
eeuwig  met  hun  Gods  aenfchyn  t'aenfchouwen,-  en  waer 't 
dut  wy  fyne  oo  deelen  kollen  doorgronden  ,  wy  zouden 
milfchien  zien  ,  dat'er  vele  van  die  Arme  ,  de  welke  ons 
heden  zoo  mifagtclyk  fchynen  ,  voor  altyd  by  G  odt  zullen 
verheerelykt  zyn  ,  e  i  verre  boven  ons  in  de  glorie  ver- 
heven. Tot  die  glorie  zyn  fy  met  ons  geroepen  ;  wy  zyn 
afgewadehen  door  de  zelve  heyligmaekende  wateren  ;  wy 
btlyden  het  zelven  geloof,  wy  zyn  kinderen  van  de  zelve 
moeder,  te  weten  .- van  de  H  Kerke.  Wat  al  tytels  !  wat 
al  redenen  ,  om  die  Arme  als  onze  broeders  te  agten  en 
te  beminnen  I  weet  gy  niet ,  Alderlieflie ,  dat  wy  ,  als  kin- 
deis van  die  Kerke,  alle  te  faemen  muer  een  lighaem  uyt- 
Kaeken  ?  Otiyk  ons  lighaem  maer  een  lighaem  is  ,  en  ntct 
te  min  vele  Leden  heeft  :  en  dul  alle  de  leden  des  lighacms , 
alhoewel  Jy  vele  ^yn  ,  naglans  maer  een  lighaem  moeken  ;  ■^oo 
is  "'t  ook  met  Chrijius.  H'ant  wy  lyn  altegaeder  in  eenen  en 
dsn  \<.lv^n  geeji  gedoopt  om  etn  lighaem  te  weien.  (  Sicut  enin 
tordus  unum  ejl  ,  <>  membra  h.ibet  mulia,  omnia  autem  memhra 
torporis  ,  cùmjlnt  multa  ,  unum  tarnen  corpus  funt  :  ita  C'  Chrijius. 
Enim  in  uno  Jpirilu  omnes  nos  in  unum  corpus  bapti\a:i  fumus, 

I  Cor.  XII  y.  12  &  13  )  Voorts  dringt  hy  deze  gelyke- 
nifle  aen,  en  bemerkt,  dat  alle  die  verlcheyde  litraaeten, 
die  wy  hebben,  aen  een  en  het  zelve  lighaem  toebehoo- 
ren  :  dat  fy  niet  kennen  aen  eikanderen  zeggen  ,  dat  het  een 
het  ander  niet  nooiiig  heeft  :  dat  zelfs  die,  de  noodzaeke- 
lykfte  wezen  ,  fchyneu  zoo  llerk  niet  te  zyn  als  andere  : 
dat  als  een  lit  in  lyden  is  de  andere  ook  mede  lyden ,  en 
met  het  zelven  zig  verheugen  ,  als  het  tot  goeden  liant 
wederkeert.  Godt  bjeft  ons  lighaem  zoo  te  faemen  ge- 
voegt  ,  zegt  PaulU5 ,  op  daCer  geen  iweedragi  in  het  lelveii 
loude  Wczen  j  maer  dat  de  lirmaeten  in  'r  geineen  voor  mal- 
ianderen loud.n  be\crgt  lyr.  En  hy  eyndigt  met  te  befluy- 
ten  ,  dat  infgelyks  de  geloovigen  ,  h;t  lighaem  van  Chrijius 
lyn  en  liim^e  en  d^e.'n  v.n  d^under.  (  Vt  non  Jit  fihifma  in. 
terp  re  ifed idipfum  pro  invicem  folliciia  funt  membra  ,  .  .  vos 
eut  m  ejtis  cor.  us  ChrijU  ,  (^  membra  de  membro.  Ibid. 'jj'  25. 
&  ;7.  .  Wy  moeten  dan  malkanderen  byllaen  ,  Lieve  Broe- 
ders ,  en  werken  urn  aen  de  andere  medelitinaeten  van  dit 
g^eltelyk  lighaem  hun  welwezen  te  bezorgen  :  en  daerom 
rerwy.en  dat  men  U  hier  ii  raaeten  vertoont,  die  in  den 
aldtrgroo.ften  nood  zyn,  niet  alleen  volgens  het  tydelyk  , 
maer  dat  meer  is  ,  vuigens  dï  ziek,  zoo  is 't  uwe  chriite- 
Jyke  pligt  hun  behulpzaem  te  wezen  :  daer  toe  dwingt  U 
de  broederlyke  liefde,  en  de  eere  van  Chriftus  zelf,  wiens 
geeiielyk  lighaem  door  dufdarage  leden  onteert  word  ,  zoo 
lang  als  ly  in  d.en  verdoemelyken  Pcaet  van  onwetentheyd 
blyven.  J-'acr-en-boven  \  is  ü  bekent  ,  hoe  treft'elyk  het 
is  voor  de  zsil^neyd  van  de  zielen  te  werkeri.  't  Is  het 
werk  ,  het  gi  nt  deii  Zone  Gi-ds  ze.fs  gedaen  heeft ,  en  dut 
hem  uyt  den  Hemel  op  de  aerde  getrokken  heeft.  Gy  weet, 
van  w'ut  oiiwaerv'.erelyken  prys  die  ZiCien  zyn  ;  Chriltus 
hee  t  hun  met  f^n  Bloed  gekogt  :  en  zult  Gy  ondertuilchen 
met  een  koel  ;  enioed  blyven  aenzien ,  dat'er'  e  e  helle  meue 
Teivult  weide.'  cu  zuit  ^  kowoen  vsrdraegeo ,  dut  m€n 


U  verwyten  mag,  dat  uwen  Broeder,  voor  wie  Chriftus 
gellorven  is,  verloren  gaet  om  fyne  onwetentheyd  ,  terwy- 
len  dat  gy  met  cenen  penning  fynen  ondergang  had  koii- 
nen  beletten .' 

X.  Tot  nog  toe ,  Alderlieflie ,  hebben  wy  bezondcrlyk 
aenmerkt  die  voordeelen ,  de  welke  uwe  aelmoelfe  aen  die 
Arme  menfchen  zal  toebrengen  ;  'c  is  nu  tyd  van  ook  eenea 
oogllag  te  geven  op  uw  eygen  baete  ,  en  op  het  profyt, 
het  gene  gy  voor  U  zelven  daer  uyt  trekken  zuh  :  eygea 
baete  ,  de  welke  gy  in  dit  ftuk  zoeken  mogt ,  en  die  mil- 
fchien  nog  meer  indruk  op  uw  hert  zal  doen  ,  al  de  voor- 
deelen ,  die  gy  aen  andere  door  uwe  aelmoellen  zoud 
bezorgen. 

Laet  ons  beginnen  met  de  fehulden  die  gy  zelf  by  Godc 
hebt ,  en  die  gy  hier  of  hier  naermaels  tot  het  laejUn  oord 

toe  lult    moeten  betaeUn  (  Xon  exies  inde  ,   donec  reddas  no~ 

vijjimum  quadrantem.  Matth.  V.  i,' .  2Ó  )  Ik  gaen  U  hier  geens 
grove  zonde  optygen,  overlaetende  aen  uw  eygen  onder- 
zoek of  dat  gy  daer  aen  pligtig  zyt  ;  en  zonder  U  van  deze 
te  befchuldigen  ,  zeg  ik  U  enkelyk  aen  ,  dat  gy  gezondigt 
hebt ,  en  vervolgens  dat  gy  deze  zonden  boeten  moet. 
Waer 't  dat  gy  ray  dit  loochende,  ik  zou  U  voorbreiigea 
het  gene  den   Apoftel  Joannes  fchryft  .-  Indien   wy  \eggeix 

dit  wy  geene  {onde  hebben  ,  wy  bedriegen  ons  {elve  en  de  waer' 
heyd  en  is  in  ons  niet  (^Si  dixerimus  quoniam pecoitum  nott 
habemus ,  ipji  nos  Jeduiimus ,   Cr  veriras   in    nobis    non   ejl     I, 

Joan.  I.  -il/.  8.  )  Ik  zou  U  afvraegen  ,  of  dat  het  wel  mo- 
gelyk  is ,  dat  een  leven  van  genugten  en  van  ydelheyd  î 
een  leven,  waer  in  den  geeil  van  de  wereld  heerfcht,  zon- 
der vlekken  en  zonden  zy  ?  dat  wete  ik  ,  dat  den  voor- 
genoemden Apoliel  ons  alle  opentlyk  vermaent  :   Kinder- 

kens.,,.  wilt  de  wereld  niet  beminnen...  .  is 't  dat  iemand 
de  wereld  bemind.,  de  liefde  van  den  Vader  is  in  Item  niet. 
(  Nolite  diligere  mundum ...  fi  quis  diligit  mundum  ;  non  eji 
chariras   Pairis  in  eo.   I.    Joan.   II.    ir.    I5   )    En  ChnlluS   in 

het  Evangelie  fpreekt  eenen  wee  uyt  over  de  Ryke  ,  niet 
om  diefwille  dat  fy  ryk  zyn  ;  maer  om  dat  fy  hier  hunnen 

iroojl  hebben,   {  V^  robis  Diiitibus^  çuia  habetis   confolationem 

vejiram.  Luc.  Vl,  if.  24  )  dat  is  te  Zeggen,  dat  die  Kyke, 
de  welke  op  de  aerdlctie  goederen  hun  hert  vadzetten  ;  die 
Kyke,  de  welke  in  de  ydelheden  des  werelds  hunnen  trooft 
zocke.i ,  geiiregen  worden  met  dien  vreefelyken /^c^,  die 
een  voorteeken  is  van  den  eeuwigen  ondergung. 

Geioott  gy  het  Evangelie  ,  Alderlieflie  ?  dan  moeten  U 
deze  waerheden  aendr.ngen  om  ü  tot  Godt  te  keeren,  en 
ipet  werken  van  boetveerdigheyd  uwe  zonden  uyt-te-waf- 
Ichen.  Maer  wat  foorte  vjn  werken  zult  gy  hier  toe  ge- 
bruyken  ?  vallen,  lyfkaflyiüngen  en  andere  pynelykhedea 
vallen  ü  te  zw..er.    De  overvloedigheyd  ,  waer  in  gy  ü 

bevind  ,  verlcjl  U  van  dtn  lueren  aerbeyd  ^  en  van  vele  plae- 
gen  en  kwellingen ,  door  de  welke  andere  menfchen  overvalUn. 
worden.   (  In  Lihore  hominum   non  fum  ;  C'  cum  homin,bus  non 

tingellabun-ur.  Pi.  LXXII.  T^  5.)  Maer  ziet ,  den  bermher- 
tigen  Godt  ftelt  ü  cenen  zoeteren  middel  voor  ,  om  ata 
hem  te  volduen,  en  U  zelve  zalig  te  macken  ;  te  weten: 
de  Werken  vun  liefde.  Daerom  geve  ik  U  den  raed ,  die 
e.r.yds  Daniel  ga,  aen  Nabuchodonozor  ;   Koning.,  zegde 

dien  Propheet,  laet  mynen  raed  U  wel  bevallen.  Koopt  uwc 
l  nden  aj  door  admoef^n  ,  en  uwe  ongeregtigheden  met  berm- 
hertigluyd  ie  doen  aen  de  Ar  ras.  (  Quam  ob  rem  ,  Rex  ,  conJUium 
meum  placeai  tibi  ,  <>  pectsata  tua  eleiimolynis  redinu  ,  C'  ini" 
qui.aL^s  tuas  iiifericordiis  pauperum.  Dan.  IV.  ■}.  24.  )  Clrrif- 

tus  inf^elykx ,  fchoou  hy  zoo  meuigea  wee  te^eus  de  Piia- 


88 


jîlgemeyne  Vcr\cmdinge  der  Werken 


rifeën  had  uytgefproken ,  pryft  hun  dezen  middel  aen  :  gtefc 
aeinoelfin  ,  zegt  hy  ,  tn  alles  lal   U  \uyver  -{yn,  (Date  eUü- 
mojyrtiim.  ^  Cr  ecce  omnia  munda  funi  vobls    Luc.  XI.  ir-  41') 
Jae,  Alderliefile,  de  kragt  van  de  aelmoelfe  is  zoo  groot 
by  Godt ,  dat  het  te  lang  zou  zyn  hier  aen  te  haeleii  alle 
de  Ipreuken  van  het  H.  Schrift ,  in  de  welke  deze  beveiligt 
word.   De  atlmoeffi  verlojl  van  de   dood:  J'y   is 't  dit  de  loti- 
den  afwafi ,  en  doet  verwerven,  de  bermhertigh^yd  en  het  eeuwig 
ieven.  (  Eleëmojyna   à  morte   libérât  ,    ù   ipfa  ejl   gu~t  purgat 
piccata  ,   O"  fiidt    invenire  mijiricordiam    Cf    vitam    acernam. 
Tob.  XII.  f.  9.  )  Dit  zyn  de  woorden  van  den  Engel  Ra- 
phaël tot  den  ouden  en  jongen   Tobias.  Het  water  blufcht 
het  vlammende   viieruyt.  Zegt  hct  boek  Ecclefiallicus  ,  «n  ^4 
aelmoejfe  wedcrflaet  aen    de  jonden.    (  Ignem.  ardentem  extin- 
gutt  ajua  ,    O-  eleëmojyna  reftflit  peccatis.  Eccli.  III.  "i'.  43.) 
het  gene  alzoo  niet  vtrrtaen  is  ,  als  of  het  genoeg  was  ael- 
moelfen   te  doen ,  om  daer   door  vergiftenille  te  krygen  , 
zonder  eene  waere  bekeeringe  des  herte  ;  neen ,  Alderliefile; 
Vfant  al  deelde  ik   alle  myn  goed  uyt  om  den  armen  te  Jpy^en  , 
zegt   Paulus  ,   hy  aldien   dat    ik    de  liefde   niet  heb ,  {po   kan 
het  my   niet  baeten,  (  Si  d'Jlribuero  in   cibos  pauperum  omnes 
fucultates  meas ....  chariiaiem  atttem  non  hahuero  ,  nihil  mihi 
prodeft.  I  Cor.  XUI.  f.  3  )  maer ,  hebt  gy  de  liefde  Gods, 
dan  zal  de  aelmoelfe  de  tydelyke  llraften  ,  die  gy  voor  uwe 
zonden  ichuK!ig  blyft,  uytwallchen  ,•  fy  zal  de  liefde  en  uwe 
verdienllen  vergrooten  ,■  fy  zal  U  verkrygen,  dat  Godt  U 
in  het  toekomende  van  de  zonde  bevryde  ,  en  U  verleene 
de  gave  van  volherdinge-   En  is  het  zaeke  dat  gy  tot  nu 
toe  de  liefde  nog  niet  en  hebt,  uwe  aelmoelTen  zullen  Godt 
bewegen  om  uwe  oogen  t'openen  ,  om  U  te  brengen  tot 
eene  waere  bekeeringe  ,  en  aldus  U  uyt  de  zonde  te  ver- 
lolfen  :  het  welk  hy  doen  zal ,  om  dielwille  dat  hy  gemak- 
kelyk  is  om  fyn  bermhertigheyd  te  (lorten  over  die  berm- 
hertig  zyn  .-  gelyk  het  ons  door  den  mond  van  Chritlus  zelf 
belooft  word  :  {alig  {yn  de  btrmhenige  :  want  fy  {ullen  berm- 
hertigheyd verwerven.   (  Beati  mijericordes  :   quoiiiam.  ipji  miji- 
ricordiam confequentur,  Matth.  V.  T^.  7   ) 

Daer-en-boven  ,  Lieve  Broeders ,  die  Arme  menfchen  , 
naer  dat  fy  eens  zullen  in  de  deugd  onderwezen  zyn ,  en 
gellelt  op  den  weg  der  zaligheyd  ,  zullen  hun  geluk  erken- 
nen :   fy  zullen  menigvuldigen  lof  aen  Godt  geven  ,  en  , 
dankbaer  zynde  voor  het  weldaed  ,  het  gene  fy  door  uwe 
mildheyd  bekomen  hebben ,  zullen  fy  den  Heere  bidden  , 
dat  hy  U  behoede  van  de  zonde  ,  van  de  perykelen  des 
werelds,  en  dat  hy  uwe  zielen  zalig  maeke.   'tis  aldus  dat 
Paulus  de  geloovige'  van  Corinthen  opwekte  om  mildelyk 
by-te-ftaen  hunne  Arme  medebroeders  van  Macédonien  ; 
het  gene  wy  hun   bezorgen    komt  niet  alleenelyk  te  gemoet  aen 
hunnen  nood,  zegt  den   Apoll;el  ,  maer  het  brengt   ook   over- 
vloedige vragten  by  den  H^ere  voort  door  de  menigvuldige  dank- 
Tlggineen  ,  die  fy  hem   doen....  hem  lovende  over  de  goedhertig- 
heyd ,   met  de  ivelke  gy    hun   van    uwe  goederen   mededcylt..  . 
tn  door  de  gebeden  ,  die  fy  voor  U forten.   (  Miniferium  hujus 
ojfcii  non  j'olùm  fupplet  ea  ,  fa.e  dej'unt  fanclis  ;   fed  etian 
abundat  per  multas  gratiarum  acliones  in   Domino, . .  glorifi- 
cantes  Deum  in,. .  Jimplicitate  communicationis  in  illos,,,   Cf 
in  ipforum  olfecmtione  pro  vobis,  II.  Cor.  IX.  )?'.  I2.&feq.  ) 
In  dezen  lof,  die  fy  Godt  zullen  geven,  zult  gy  deel  heb- 
ben, Alderlieffte,  terwylen  dat  uwe  aelmoellen  daer  d'oor- 
zaeke  van  wezen.    Hunne  gebeden  zuilen  langs  den  ande- 
ren kant  de  bermhertigheyd  Gods  over  U  trekken  :  Jae , 
fchoon    de  Arme  hier    in   aen    hunne  pligt    ontbreekten  , 
die  aelmoelfe  zaj  door  haer  zelve  voor  U  om  bermhertig- 


heyd fmeeken  ;  want  den  H.  Geell  verzekert  V  d»er  ■ttn 
met  deze  woorden  ;  herbergt  uwe  aelmoeffe  in  den  J'chooc 
der  armen  ,  en  fy  {al  u  van  alle  kwaed  vry  bidden.  (  Conduder- 
ele'émofynam  tu im  in  fina  paupefis  ;  Cf  hcec  pro  te.  exorabiC 
ab  omni  malo,  Eccli.  XXIX.    1^.  15    ) 

Sy  zal  U  bevryden  niet  alleenelyk  van  het  eeuwig  kwaed  ; 
maer_  zelf  indittydelyk,  leven  zult  gy  haere  zoete  vrug- 
ten  fmaeken.    Nieuwe  beweeg-redenen  wederom  om   uwe 
mildaedigheyd  op -te-wekken.    Gelukkig  is  den  m.enj\h,  zt%t 
David  ,  die  medoogende  is  over  den  armen  en.  behoeftigtn  :  im. 
den  kwaeden  dag  \al  hem  den  Heere  verlof  en.    Dal  den  Heere 
hem  bewaere  ;  dat  hy  hem  het  leven  verlengt  ;  du  hy  hem  ge- 
lukkig maeke   op  d^aerde ,  en   dat    hy  hem.    niet  overlevere   in. 
de  handen  van  fyne  vyanden  ;  dat  hy  hem  byji.ie  in   fyn  {iek- 
bedde  :   Jae  Heere  !  gy  hebt  fyn   bedde  gekeert  tn  gefchud  in. 
f^nt   krankheyd.  {Beacus  ,  >jui  intelligit  fuper  egcnum  Cf  pau- 
perttn  :  in   die  mala  Uberabit  eum  Dominas.    Dominas   conjer- 
vet  eum.  ,  Cf  vivifictt  eam ,  Cf  beatum  faciat  eum  in  terra  ,  Cf  ■ 
non  tradat  eum  in  animam  inimicorum  ejus.     Dominus  open 
ferat    illi  fuper  lecïum  doloris   ejus   :   univerfum   firatum   ejus 
verfajli  in  infirmate    ejus.   Plalm.   XL.   if.t&i.  feq.  )   Kan 
Godt   Alderlieffte,  uytdrukken  op  eene  zoetere  wyze.als 
hy  hier   doet  door,  den  mond  van  fynen  Propheet  ,   hoe 
dat  hy,  in  dit  tydelyk  leven  zelf,  bezorgt  is    voor  wel- 
ftand  van  eenen  bermhertigen  nienfch  :  zoo  verre,  dat  hy 
zig  zelvtn  afbeeld  als  eene  zieke-dienfter ,  de  welke  bezig 
is  met  het  bedde  van  haeren  kranken  te  fchudden  ?  voer- 
ders nog ,  op  dat  gy  met  geene  ydele  voorzorge  zoud  be- 
kommert zyn ,  en  milTchien  vreezen  ,  dat  uw  tydelyk  goed  , 
het  gene  gy  alreeds  bezit,  door  uwe  mildaedigheyd  zou 
verminderen,  doet  hy  U  op  eene  andere  plaetfe  wel  duy- 
delyk  verzekeren  ,  rt'ijr   die  aen  den  armen  geeft  itoyt  {al  gebrek 
lyden  ,   maer  die  J'y  ne  oogen  van  fyn    bidden  afkeert  in  behoef- 
li'gheyd vervallen  {al.  (   Qui  dat pauperi  non  ïndigebit  :  <;ui  dcjp'i- 
cit  deprecantem  ,  J'ujïinebii  penuriam.  Prov   XXVIII.  i/ .  27.  ) 
Hoe  waer  is   het  dan  ,  Lieve  Broeders ,  dat   de  berm- 
hertigheyd tot  den  Armen  de  alderfchoonlle  beloiie  beko- 
men heeft,  zoo  voor  dit  tegenwoordig  leven  als  voor  het 
toekomende  !  verre  van  dat  de  aelmoellen  uw  tydelyk  geluk 
zouden  krenken  ;  fy  zyn  de  aldervafte  grond-lteenen  ,  waer 
op  gy  het  zelveji  kont  bouwen  ;  want  de  beloften  die  Godt 
U  doet ,  zyn   onfaelbaer.    Hoe   menige   familien  ontmoet 
men  ,  zoo  in  hooge  als  in  leegere  llaeten  ,  waer  in  de  berm- 
hertigheyd als  erft'elyk  geworden  is,  en  die  van  geflagt  tot 
gellagt  altyd  bloeyende  blyven  ,  om  dat  Godt ,  hunne  ael- 
moellen hier  op  de  aerde  zelf  beloonende  ,  over  hun  fy- 
nen zegen  ftort  ,  en  dat  fyne  regter-hand  hun  befchernit ,  en 
bevrvd  van  alle  rampenen  onheylen  .'  men  mag  hun  de  vol- 
gende fpreuke  van  het  H.  Schrift  toevoegen  .■  De{e  {yn  man- 
nen van  bermhertigheyd.,  wiens  goedertierentheden  noyt  ontbreken 
hebben  :  hunne  goederen  blyven  by  hunne  naerkomelin gen  ,  hunne 
kiiids-kindiren  \yn  een  heyitg  erfdeel  ,  en  hun  gejlagi  is  op  Godt 
beloften  vaji-gegrond  (^  lilt  viri  mifericordia Junt ,  ,^uorumpieta- 
ics   non   dcfuerunt  :  eum  non  defuerunt  :  eum  femine  eorum  per- 
manent   bona,    Hereditas  fancla  nepotes  eorum  ,  Cf  in  teJJamen- 
tis  Jïetit  femen  eorum.   Eccli.  XLIV.  i'.    10.  &  feq.)    Hoe 
menige  zyn'er  in  tegendeel  geweelt  ,  v.  iens  luyfter  verflenll 
is  als  een  bloeme  ;  die  feflens  ten  gronde  gegaen  zyn  en  ver- 
geten ,  naer  dat  fy  zig  voor  eenen  korten  tyd  met  trotsheyd 
aen  de  wereld  vertoont  hadden.'  zoo  dat  men  met  den  H.  Geeft 

zeggen  m'i^^:  Daer  {yn  er  andere  ,  waer  van  geene  gedag,  enijj'e 
over  is  :  fy  ,{yn  vergaen  als  oft  fy  noyt  geweefl  waeren  ,  en 
hunne  kinderen  m&t  hun.  (  Et  funt  ,  quorum  n^ii  cjl  memoria  : 

perierunt 


I 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  ƒ  T.  ƒ.  ÏFettens.  S9 

Ttnn   fyifr'int..  Cf  fil'i  inCnrijm   rum   ',r/7r.        tcit  hiilüe  te  Ivomen.    IVTaer   Êvfinwel  Isct  otis  fttlilerflellen  . 


perierunt  quap.  qui  non  fuerint....  ù  fil'd  ipforum  cum  ipfis 
Ibid.  i;.  9.  )  De  oorzaeke  van  dufd-jnige  omkeeringen 
fchryfc  men  gemeynelyk  toe  aen  verfcheyde  ongevallen, 
waer  aen  den  menfch  op  de  aerde  is  blood  geftelt .-  maer 
als  men  met  een  chriftelyk  gemoed  de  zacke  wat  dieper  door- 
gronden wilt ,  men  zal  bevinden ,  dat  het  Gods  hand  is  , 
die  dezen  ondergank  bereyd  heeft ,  en  dat  huys  tot  den 
gronde  toe  heeft  neergevelt ,  om  dat  fy  dien  overvloed  vau 
goederen,  de  welke  hy  hun  verleent  had,  op  dat  fy  deze 
volgens  fynen  wille  gebruyken  zouden  en  daer  van  den  Ar- 
nen  deelagtig  maeken  ,  ontrokken  hebben  aen  hunne  mede- 
broeders ,  en  verkwift  in  de  ydele  genugten ,  in  den  fwier 
en  trotsheyd  van  de  wereld. 

Daerom ,  Alderlieffte ,  is  het  zaeke  dat  gy  van  Godt 
voor  het  tydelyk  gezegent  zyt ,  beeld  U  dog  niet  in  ,  dat 
hy  die  goederen  voor  U  alleen  gegeven  heeft  :  zeker  neen  ; 
hy  heeft  zig  ,  als  Opper-heer  ,  daer  in  een  deel  behouden  , 
het  gene  Gy  hem  betaelen  moet,  om  te  erkennen  ,  dat  gy 
de  zelve  van  hem  hebt  verkregen  :  en  hy  gebied  U  dat 
deel  uyt-te-reyken  aen  uwe  Arme  mede-broeders ,  die  hy 
in  fyne  plaetfe  ftelt  om  deze  erkentenide  van  U  t'ontfan- 
gen.  Ten  waere  dat  hy  dufdanig  order  had  voorgefchre- 
ven  ,  hoe  zoude  het  met  fyne  goedheyd  over-een-komen  , 
dat  hy  aen  den  eenen  menfch  alles  bezorge  in  overvloe- 
digheyd  ,  en  dat  hy  ondertuflchen  eenen  anderen  in  het  uy- 
terlien  gebrek  van  alles  laete  ?  dit  order  werpt  Gy  omverre 
wanneer  gy  uw  goed  in  onnuttigheyd  verkwilt  ,terwylen  dat 
uwen  Even-menfch  naer  een  ftukjen  brood  fnakt  en  dat  gy  hem 
laet  van  honger  fierven.  Zegt  my  ,  Wanneer  sy  aldus  uw  in- 
gewand voor  uwen  broeder  Jluyt  ,  hoe  hlyft  de  liefde  Gods  in 
u  ?  {  Qui  habuerit  Jlubjlani-am  liujus  mundi ,  ù  viderit  fratrent 
fuum  necejjiiatem  Iiabere  ,  Cf  dauferit  vij'cera  fua  ah  eo  :  quo- 
modo  diaritas  Dei  manet  ia  eo  ?  I.  Joan.  IlI.  i'.  17.  )en 
hoe  kan  een  chriftelyk  gemoed  diergelyke  vreetheyd  zon- 
der fchrik  aenichouwen  ?  Ach  !  Lieve  Broeders,  Godt  ver- 
bied U  niet  te  leven  volgens  uwen  ftaet ,  die  gy  in  de  we- 
reld hebt  :  maer  hy  wilt ,  dat  gy  in  dien  ftaet ,  hoe  hoog 
hv  wezen  mag  ,  noyt  vergeten  zoud  ,  dat  gy  altyd  verpligt 
zyt  eenechriltelyke  raaetigheyd  en  zeegbaerheyd  t'onderhou- 
den.  Doet  dit,  en  gy  zult  wel  haeft  zoo  aenzienelykefom- 
me  over  hebben  tot  onderllant  van  uwe  behoeftige  Broe- 
ders ,  dat  uwen  overvloed  aen  hun  gebrek  gim^àk^^Ayi  ter  hul~ 
de  lal  komen.  {^Ve^ra  abuudantia  illoraminopiamfuppleat.  II. 
Cor.   VIII.  ir.    14 

XI.  Miffchien  zult  gy  my  hier  opwerpen  ,  dat  het  ge- 
brek het  gene  die  Arme  lyden  ,  de  welke  wy  U  aenbeve- 
len  ,  meeftendeel  voordkorat  uyc  hunne  eygen  faute  ?  dat 
de  AelmoeHèn  in  deze  Stad  overvloedig  zyn  :  maer  dat  zy 
fchrikkelyk  misbruykt  worden  ?  dat  de  herbergen  ,  de  dron- 
kenfcbappen  ,  de  vaddigheyd  en  ledigheyd  hun  in  de  el- 
lenden werpen ,  endatfy  vervolgens  geen  mede-lyden  weer- 
dig  zyn  ? 

^  Ik  bekenne  het ,  Alderlief  fle ,  die  misbruyken  ,  waer  van 
Gy  klaegt ,  zyn  groot  en  onverdraegelyk  ;  en  't  is  zeker 
niet ,  als  door  eene  chriftelyke  medoogcntheyd ,  dat  gy 
uwe  oogen  van  hunne  wanorders  kont  afkeeren ,  om  in 
die  Arme  niet  anders  t'aenfchouwen  als  uwen  Broeder  ,  die 
een  mede-lidmaet  van  Chriftus  is.  Ook  deze  uwe  opwer- 
pinge  is  de  gewigtigfte  myn'er  beweegredens  om  van  die, 
de  welke  gy  nu  met  regt  om  hunne  ondeugt  mifigt ,  door 
de  onderwyzinge  deugzaeme  Chriltenea  te  maeken  en  weer- 
dig  van  uwe  goedjonftigheyd.  Dan  zult  gy  hun  als  uwe 
waere  Broeders  kounea  beminueu  ,  eu  vlyti^  zyn  om  hua 


tot  hulpe  te  komen.  Maer  evenwel  laet  ons  onderflellen  , 
dat  uwen  Broeder  volgens  het  vleefch  ,  vrywillig  loope 
il)  fynen  ondergank ,  en  uwe  gunden  onweerdig  zy  ;  zulc 
gy  U  vergenoegen  met  te  zeggen  ,  dat  hy  het  aen  zig  zel- 
ven  wyten  moet  ?  zult  gy  hem  hulpeloos  laeten  ?  en  waer't 
dat  men  U  in  dit  geval  eenen  middel  gaf,  den  welken  gy 
gemakkelyk  zoud  konnen  in't  werk  ftellen  om  fyn  ongelufc 
a;-te-weiren  ,  en  hem  tot  betere  gedagten  te  doen  overgaen  , 
zult  gy  den  zelven  verzuymen  ? 

Diergelyken  middel  geven  v/y  U  hier,  Alderlieffte  ;  want 
die  menfchen  zullen  gaen  beter  denken  als  dat  fy  te  voo- 
ren  deden.  Dat  onbefchoft  leven  en  die  fchrikkelyke  mis- 
bruyken zullen  wel  haeft  een  eynde  hebben  Men  zal  hun 
den  weg  van  de  deugd  leeren  ;  en  doen  begrypen  hunne 
pligten,  waer  vanfy  tot  nu  toe  geen  het  minften  denk-beeld 
hebben  opgevat.  Men  zal  hunaentoonen  degrouwelykheyd  , 
van  dat  vloeken  en  fweiren  ,  het  gene  men  onder  hun  hoort. 
Men  zal  hun  aenzeggen  ,  dat  een  luy  en  ledig  leven  ver- 
doemelyk  is  ;  dat  fy  moeten  alle  onkuysheyd  vlugten  ;  ou- 
derdaenig  zyn  aen  hunne  Overheyd  ,  en  zoo  voords.  En 
dufdaenige  onderwyzingen  zullen  milfchien  meer  kragt  en 
uytwerkfel  op  hun  'gemoed  hebben  ,  als  dat  tot  nu  toe  alle 
de  wetten  ten  hunnen  opzigt  gehad  hebben  :  want 't  is  wel 
zeker,  dat  eenen  menfch,  die  overtuygt  is  door  de  reden  , 
getrouwelyker  fyne  pligten  kwyten  zal  ak  eenen  anderen  , 
die  enkelyk  door  den 'dwang  beftiert  word.  't  Is  dan  niet 
denkelyk  ,  Alderlief  fte ,  dat  alle  die  onderwyzingen  op  gee- 
ne  van  hun  eenigen  indruk  doen  zullen  :  en  zoo  haelt  als 
wy'er  maer  eenige  gewonnen  hebben  ,  zal  immers  het  getal 
fetfens  vergrooten  :  de  Ouders  zullen  hunne  kinderen  on- 
derrigten,  en  op  hun  zeden  eene  waekende  ooge  houden  : 
en  dus  mag  men  hopen  ,  dat  het  toekomende  geflagt  ,  van 
jonks  af  beter  opgevoed  zynde,  ook  veel  chriiielyker  en 
zeegbaerder  wezen  zal;  en  dat  men  binnen  weynige jaeren 
in  die  foorte  van  menfchen  ondervinden  zal  eene  taltely- 
ke  veranderinge  ,  de  welke  tot  welwezen  van  Kerk  en  Staet 
zal  ftrekken. 

Laet  het  nogtans  zoo  zyn,  Lieve  Broeders  (fchoon  het 
my  onmogelyk  voorkomt  )  dat  wy  ons  naermaels  in  deze 
hope  bedrogen  vinden  ,  en  dat  onzen  arbeyd  ,  onderfteunt 
door  uwe  mildadige  liefde  ,  de  vrugten  ,  die  wy  ons  hier 
van  beloven  ,  niet  voordbrengen  ;  Gy  evenwel  zult  daer- 
om niets  van  uwe  verdienilen  verliezen  ,  maer  in  tegendeel 
den  vollen  loon  van  uw  goed  werk  ontfangen.  Chriltus  im- 
mers verzekert  U  daer  van  ,  wanneer  hy  zig  aldus  in  het 
Evangelie  uytdrukt  :  Die  te  drinken  \al  gegeven  hebben  ,  al 
was  het  maer  eenen  teug  koud  water  ,  aen  eenen  van  deie  minjïe  , 
om  dat  hy  mynen  difcipel  is  ,  voonvaer ,  ik  {eg  het  U-L.  ,  hy 
en  {al  fynen  loon  niet  verliepen.  (  Ouicumque porum  dederii  uni 
ex  minimis  ijiis  calicem  aqu-x  frigid:e  tantum  in  nomine  dif- 
cipuli  :  amen  ,   dico  votis  ,  non  perdet  mercedem  fuam    Matth. 

X.  "i'.  42.  )  En  wat  loon  dog  verdient  eenen  teug  koud 
water,  vergeleken  by  eene  milde  aelmoefiè  ,  die  gy  geven 
zult  om  van  zoo  veele  God-vergetene  menfchen,  difci- 
pels  van  Chriltus  te  maeken  ? 

Antwoord  my  niet,  dat  gy  zonder  dezen  loon  met  an- 
dere werken  van  deugd  uwe  zaligheyd  kont  vervoorderen  : 
neen ,  Alderliefile  ;  Godt  heeft  die  aen  uwen  keus  niet  ge- 
heten :  maer  hy  wilt,  dat  gy  zult  uwen  Armen  Broeder 
hyftaen ,  wanneer  dit  in  uwe  magc  is.  Gy  hebt  immers  al- 
reeds gehoort  uyt  verfcheyde  fpreuken  van  het  H.  Schrift, 
de  welke  hier  boven  tot  dien  eynde  zyn  aengehaelt ,  dat 
by  U  van  dk  liuk  een  Itreng  gebod  inaeüt ,  en  dat  gy ,  hier 

M 


Algemeym  Veriamelinge  der  Werken 


90 

aen  ontbrekende .  cle  liefde  verliefl  van  uwen  hemelfchen 
Vader.  Voegt'er  nu  nog  by ,  het  gene  àsa  Apollel  Jaoo- 
bu>  deii  onbermhertigen  opentlyk  aenzeijt ,  dn  ly  een  oor- 

deel  londer  tiermhercighyd  leverwjgten  lubben.  {^Judicium  enim 
fine  mifericordia  ill'i  ,  i^ui  nonfecit  m'Jcrlcordiam.  Jac.  II.  if.  I3.) 
Jae  ;  dat  meer  is ,  wanneer  Chrillus  in  den  jongften  dag 
het  menfchelyk  geflagt  zal  odrdeelen  ,  alfdan  in  het  vonnis, 
het  gene  hy  zal  uytfpreken,  zal  hy  een  zonderling  en  llreiig 
gewag  maeken  van  de  werken  van  bermhertigheyd.  Die 
deze  zullen  verzuymt  hebben  zal  hy  naer  het  eeuwig  vuer 
verzenden;  en  de  andere,  ilie  bermhertig  geweeft  hebben  , 
zal  hy  tot  zig  roepen  met  deze  zoete  wooriien ,  de  welke 
wy  uyt  den  eygen  mond  van  Chrillus  weten  :  Komt  gere- 
gende myns  Vaders  ,  bt\it  h;t  Ryk  ,  hu  welk  voor  u.  hereyd 
is  van  het  beginfel  des  werelds  ,■  want  ik  hdb  honger  gehad 
en  gy  hebt  my  gefjyfl  1  ik  heb  dorjl  g;had  en  gy  hebt  my  ge~ 
laiji  &C.  (  Ventte  beneditli  Patris  mei  ,  pojjidete  paratum  vo~ 
bis  regnum  à  conjiiiutione  mundi  :  efurivi  enim ,  Ù  dedijiis  mihi 
mandUi-are  :  fitivi  ù  dedijlis  mihi  bibere  &C.  Matth.  XXV.  )^.  34.) 

IVIaekt  hier  dan  twee  beduyten  \/</i ,  Aiderlieflte  :  Ten  i. 
tlat  Chrillus  U  noyt  tot  zig  zal  roepen  met  de  gelukzali- 
gen ,  ten  zy  dat  gy  zult  bermhertig  geweefl  hebben.  Ten  2. 
is  het  zaeke  dat  hy  U  de  glorie  geven  zal,  om  te  beloo- 
ncn  die  werken  van  liefde,  met  de  welke  gy  uwen  Ar- 
men Broeder  in  den  nood  fyns  lighaems  byftaet  ;  zoo 
is  het  wel  zeker ,  dat  gy  uwen  loon  en  uwe  glorie  oneyn- 
deiyk  zult  vergrooten  ,  wanneer  gy  hem  niet  alleen  volgens 
het  lighaem  ,  maer  ook  volgeus  de  ziele  tot  huipe  komt  ; 
die  füorten  van  aelmoeffen  dan,  tot  de  welke  wy  U  hier 
heden  opwekken ,  zyn  de  treft'elyklle  onder  alle  de  werken 
VBn  bermhertigheyd  ,  en  de  hekwaemfte  om  uwe  zaligheyd 
vafl-te-llcUeu  ;  want  Çy  bevatten  in  zig  cene  dobbele  berm- 
hertigheyd tot  uwen  even-menfch,  en  daer-en-boven  eene 
bez oudere  liefde  tot  Godt ,  en  eenen  heyligen  iever  om  door 
de  onderwyzinge  van  uwe  Broeders  fyne  glorie  te  ver- 
voorderen en  i'ynen  naem  te  doen  gebenedyden.  Jae ,  ik 
derve  U  verzekeren  ,  dat  uwe  aelmoeiïe  by  Godt  zoo  veel 
verdienen  znl ,  als  ofgy  zelf  in  perfoou  het  Evangelie  pre- 
dikte :  want  Chrilius  zegt  :  Üien^den  welken  eenen  Propheet 
ontfangi ,  om  dit  hy  Propheet  is ,  j<//  den  loon  van  Proj  heet 
iekomèi.  [Qui  recipit  Prophetam  in  nomine  Propheter:,  merce- 
dem  Projhetat  accipiet.  Matth.  X.  "i.  41.)  Diensvolgens  , 
wanneer  gy  door  uwe  aelmoelTen  die  menfchen  tot  de  on- 
derwyzinge trekt ,  zoo  werkt  gy  mede  aen  de  onderwy- 
zinge, en  alle  de  vrugten,  die  gy  hierin  bedoelt,  zullen 
U  aengerekent  worden. 

Maer ,  Alderhelïïe,  misbruyke  ik  uwe  verduldigheyd  niet 
met  ü  zoo  lang  op-te-houden  om  een  goed  werk  aen-te- 
prediken  ,  tot  het  welk  gy  uyt  U  eygen  zelven  alreeds  ge- 
noegzaein  genegen  zyt  .*  iny  dunkt,  dat  ik  vele  onder  U-L. 
hoore  zeggen  ;  was  het  nuodig  zoo  wydloopigen  brief  aen 
ons  over  dit  ftuk  toe-te-zenden  ,  om  dit  heylzaem  werk 
tot  fyne  betïandigheyd  te  brengen  7  zeker  neen  ;  maer  ver- 
geeft het  aen  myne  herderlyke  lie  de  :  myn  hert  gaet  open  , 
als  ik  U  Ipreken  mag  over  het  gene  uwe  zaligheyd  kan 
vervoorderen  en  uwe  deugd  voltrekken.  Daerom  wanneer 
ik  tullchen  het  Ichryven  eenige  llofte  ontmoete  ,  die  my 
fchynt  profyii'^  te  zyn  tot  uwen  voortgang  (  gelyk  ik  hier 
die  van  de  aelmoeiren  ontmoet  heb  )  ik  doen  daer  geerne 
eenige  aenmerkin^en  op,  om  dat  ik  my  inbeeld,  dat'er  hier 
en  daer  ai  eenige  zyn,  de  welke  dufdanige  lelTen  noodig 
hebben  ,  en  dat  ik  deze,  gelyk  alle  myne  andere  Schaepcn  , 
traite  voor  Chrilius  te  winnen.    Daer  en-boven  hoe  kan 


de  wydloopigheyd  van  eenen  Herderlyken  Brief  U  zwaer 
vallen  .'  gy  moet  hem  in  eene  reyze  niet  uytlezen  :  gy  neemt 
hem  in  de  hand  als  het  U  gelegen  komt  :  den  eenen  zal 
door  deze  waerheyd ,  die  hy  daer  in  vind  ,  beweegt  wor- 
den ,  en  eenen  tweeden  door  eene  andere  ;  zelf,  het  gene 
van  daeg  geenen  indruk  op  uw  gemoed  doet ,  zai  milichiea 
morgen   uw  hert  trert'en  ,   wanneer   gy   het    zult  herlezen. 

Waer  het  zaeke  dan  ,  dat  alle  myne  Schaepei>  van  de 
zelve  Iborte  waeren  ,  deze  vermaeninge  zoude  zeker  korter 
geweelt  hebben  ;  jae ,  ik  oordeele ,  dat  fy  zeil'  noodeloos 
is  ten  opzigt  van  vele  onder  U-L.  ik  wete  het ,  en  ik 
dank'er  Godt ,  den  gever  van  alle  goed ,  over ,  dat'er  in 
deze  Stad  nog  een  groot  getal  is  van  opregte  Chriftenen , 
de  welke  hunne  tydclyke  middelen  mildaediglyk  uytrey- 
ken  om  hunne  Arme  Broeders  te  helpen ,  en  aldus  den 
Hemel  te  koopen.  Ik  wete,  dat  ik  fpreke  tot  myne  wel- 
beminde Medfcborgers ,  wiens  genegentheyd  my  verzekert, 
dat  fy  mynen  Herderlyken  iever  zullen  onderfteunen  :  en 
den  dag  zal  eens  komen,  dat  ik  hun  zal  mogen  noemen 
myne  Mede-werkers  ,  en  Mede-gezellen  in  het  voort-planten 
van  myn  Evangelie  en  van  de  Chrillelyke  Zeden. 

Ik  betrouwe  dit  vallelyk  ,  Lieve  Broeders,  en  dat  met 
zoo  veel  te  meer  reden  ,  om  dat  ik  (  nu  een  jaer  geleden  ) 
deze  zalige  onderneminge,  en  het  inzigt  het  gene  ik  daer 
in  had ,  aen  U-L.  op  den  Pretült-lloel  heb  voorgeltelt  :  en 
alfdan  heb  ik  gelezen  in  uwe  oogen ,  in  uw  gelaet ,  in 
geheel  uwe  handelwyze  ,  dac'er  wel  aenllonds  een  heylig 
vuer  in  uw  hert  ontdak  om  de  hand  te  flagen  aen  duf- 
danig  werk ,  en  om  het  zelven  voltooyd  te  zien.  Ik  wete 
boven-dien,  wat  famenfpraeken ,  dat'er  over  dit  voorwerp 
hier  en  daer  al  geweeft  hebben,  en  hoe  dat  vele  (  geringe  men- 
fchen zelf)  zig  bereyd  getoont  hebben  ,  om  hier  in  deel 
te  nemen  volgens  dat  hunne  magt  het  zou  toelaeten.  Ik 
wete  nog  al  meer ,  dat'er  zyn ,  die  alreeds  gepreutelt  heb- 
ben met  een  heylig  onged'ult,  om  dat  dit  werk  nog  niet 
begonlt  wierd. 

Wanneer  ik  zulken  voorbereydfels  aenraerke,  dan  love 
en  danke  ik  den  Heere  ,  dat  hy  u  zoo  goede  en  profytige 
voornemens  heeit  in  't  hert  gezonden ,  hem  biddende ,  dat 
hy  aen  de  zelve  hun  vollen  uytwerkfel  verleene  :  en  on- 
dertuHchen  moet  ik  aen  Ü-L.  den  Lof  geven ,  die  uwen 
trerfclyken  iever  verdient ,  en  U  toevoegen  vele  van  die 
dingen  ,  de  welke  eertyds  Paulus  tot  de  Cori;ithianen  icbree  ", 
wanneer  l'y  zig  bereydden  om  te  vergaederen  de  aelmoelfen  , 
die  hy  hun  had  afgeviaegt  voor  de  geloovige  van  Macé- 
donien ,  die  in  nood  waeren.  Jk  kenne  uwe  bercydwiUige  ge- 
negentheyd ,  en  daer  van  beroeme  ik  my  by  de  Maceduniers  voor 
U-Lieden.  (  Scio  prompium  animum  vejirum  :  pro  çuo  de  vobit 
glurior  apud  macedones.  11.  Cof  iX.  i'.  2.  )  Zegt  Paulus  En 
ik  mag  infgelyks  zeggen  ,  AUieilieflte,  dat  ik  al  menigmael 
op  veele  plaetl'en  mynen  roem  gédraegen  heb  over  de  goed- 
hertigheyd  ,  die  ik  alreeds  nopende  dit  heylzaem  voorwerp 
in  U-L.  belpeurt  had.  Jae  ;  ik  heb  derven  verzekeren  , 
dat  Geeltel^  ke  en  Werelyke  ,  dat  hoog  en  leeg  my  behulp- 
zaem  zullen  wezen,  om  deze  onderwyzinge  van  Arme  be- 
jaerde  menkhen  gelukkiglyk  in  Itand  te  brengen  ;  en  dat 
men  hier  uyt  zien  zou,  dat'er  in  de  Stad  van  .intwerpen, 
nog  tot  heden  toe  ,  eene  waere  godtvrugiigheyd  te  vin- 
den is.  Ondertulichen  is 't  dat  ik  over  U-L.  roeme  ,  Lie- 
ve Mede-borgers  ,  gelyk  eertyds  P.iulus  over  die  van  Co- 
rinthen  gedaen  heeft,  zoo  mug  ik  ook  iiaer  fyn  voorbeeld 
■  U  aenzoeken  ,  dat  gy  loonen  zoud  dezen  lof  waerelyk  weef- 
dig  te  wezen  ,  o^  dat  dim  roem  ,  dm  welken  wj/  in  dit  Jiuk 


van  Jyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


91 


•fir  U-L.  draegin  ,  niet  ydd  uyivallt.  .  en  dat  wy  (om  niet 
te  Tesse/i  Gy  {ctve  )  diesmngaendt  niet  hefchaemt  Jlajn  (  Ut 
ne  quod  gloriamur  de  vobis  ,  evacuetur  in  hac  pane...  ne  eru- 
tej'camus  nos  (  ut  non  dtcamus  vos  )  in  hac  ful'flaniia,  Ibul. 
if.  3.  &  4.  )  Uaerom  ,  terwylen  dat  gy  alreeds  van  voor- 
leden Jaer  begonjl  hebt  te  viiien  :  voUreki  het  nu  en  werkt  het 
uyt  ,  op  dat,  gelyk  uwe  genegen:  heyd  volieerdii;  is  geweeji  om 
te  willen  ,  {y  ook  volveerdig  \y  om  het  {elven  ,  ieder  naer  uw 
vermogen  ,  te  volbrengen.  (  y  elle  eapijiis  ab  anno  priore  ;  nunc 
pero  Ù  faclo  pKrficite  :  ut  quemadmudum  prompius  ejï  animus 
voluntaiis  ,  ira  Jit  ù  perficiendi  ex  eo  ,  quod  hubetis,  II.  Cof. 
VIII.   i',   10.  &   II. 

tüer  op  betrouwende  ,  Alderlief  fie  ,  hebben  wy  aen  de 
Zeer  Eerweerde  eii  Edele  Heeren  van  het  Magiitraet  de- 
zer Stad  verzogt ,  dat  men  tot  dien  eynde  zoude  mogen 
doen  eene  Algemeyne  CoUefte  ;  welke  niet  alleenelyk  is 
toegeilaen  .■  maer  dat  Agtbaer  Majeftraet  ,  het  welk  zoo  me- 
nigmsei  in  het  jaer,  vergaedert  in  onze  Hoofd-kerke,  en  door 
lyii  ftigtig  Exempel  U  opwekt  tot  de  üodsdienIHgheyd  ,  dat 
wiit  ia  dezen  voorval  U  geven  een  diergelyk  exempel  van 
lietde  tot  den  Even-menlch  ,  en  opentlyk  toonen  ,  hoe  dat 
fy  bezorgt  zyn  om  hunne  Arme  Ingezetene  behulpzaem  te 
wezen  ,  en  om  de  Religie  en  goede  Zeden  te  hand-haven  : 
want  by  Majeftraets  befluyt  zullen  eenige  van  de  Heeren 
Wethoiideren  uwe  Aelmoeiien  in  peifoon  komen  omhaelen , 
gezaementlyk  met  de  zeer  Eerweerde  Heeren  Canoniken  on- 
zer Cathédrale  ,  en  Pailoors  van  de  Parochien  ,  de  welke 
alle  met  niet  minder  iever  en  vlytigheyd  zig  aen  Ons  hebben 
opgcotfcrc  ,  waer  hunne  hulpe  konde  dienftig  zyn.  Dit  moet 
L  overtuygen  ,  Lieve  Broeders ,  dat  het  werk ,  het  gene 
men  U  aeubeveelt ,  van  het  aldergrootile  gewigt  en  nuttig- 
'heydis,  terwylen  dat  uwe  Geeftelyke  en  Werelyke  Over- 
heyd  zoo  vlytig  faemen-lpannen  om  het  zelven  te  vervoor- 
deieii  Ondertud'chen  is  dit  voor  ray  een  nieuwe  reden  om 
U  nogmacls  met  de  woorden  van  Paulus  op-te-wekken  : 
Oieft  daa  aen  die  mannen  een  bewys  van  uu'e  liefde  ,  en  be- 
toont ,  dat  wy  met  reden  on^en  roem  over  U  gedraegen  hebben. 
^  Ojlenjionem  ergo  ,  qutz  eJï  tharitatis  veflrts  ,   C'  nojirtt  gloria 

pro  yobis  ,  in  illos  ojiendue.  Ibid.  ^  24.  )  Aldus  Iprak  dien 
Apoftel  wanneer  hy  aen  de  Corinthiaenen  de  naemen  opgaf 
Van  alle  die  tretfelj  ke  mannen  ,  de  welke  hy  hun  ging  toe- 
zenden ,  om  in  die  Stad  de  CoUefte  te  doen  voor  de  Arme 
van  Macédonien  ,  te  faemen  verzoekende ,  dat  fy  fouden 
die  Aelmoefle  bereyd  maeken  ,  100  nogtans  dat  fy  mogten  den 

noem  draegen  vaneene  toffelyke  goedjonjligheyd ,  en  niet  van 
gierigheyd.  {  Benediclionem  hanc  paratam  ejfe  ,  f.c  quafi  bene- 
diclionem  ,  non   iam.,uam  avaritiam.  Ibid.    IX.   "i.  5- 

De  voorfjhreve  Coïköe  zal  beginnen  naer  de  Feeft- dagen 
van  PuelTchen  ,  gelyk  men  U  met  een  voorder  Berigt  zal 
bekent  maeken.  En  wy  zenden  van  nu  af  aen  U-L  dezen 
Herderlyken  Brief  toe ,  biddende ,  dat  Gy  ondertuflchen 
wel  overwegen  zoud  ,  zoo  de  gewigtigheyd  van  dit  voor- 
worp ,  als  de  redenen  ,  die  uwe  goedjonlligheyd  tot  het  zel- 
ve moeten  aendringen  ,  op  dat  gy  aldus  ,  naer  overtuygt  te 
zyn  ,  dat  gy  op  geene  betere  wyze  ,  nog  toe  geen  profytiger 
eymie  uwe  Aelmoelfen  befieden  kont ,  mildaediger  wezen 
zoud.  Nu  üTer  nog  ied  voordersten  opzigt  van  die  Collefle 
t'aenmerktn  ;  te  weten  :  dat  dufdanige  Oiiderwyzinge  voor 
de  Arme  niet  enkelyk  een  of  twee  jaeren  dueren  moet: 
maer ,  wilt  men  daer  van  gewenfchte  vrugten  zien  ,  zoo 
moet  fy  altyd  volltandig  blyven  ,  en  van  eerft  af  op  eenen 
voet  gezet  worden  ,  den  welken  kan  duerzaem  wezen  •  dieaf- 
vol^ens  is  het  behoorelyk ,  dat  men  van  nu  af  zoude  weten 


de  fomme  ,  de  welke  men  jaerelyks  tot  deze  uytdeylinge  be-- 
fteden  kan  :  en  daerom  worden  hertelyk  verzogt  alle  goed., 
willige ,  dat  fy  aen  de  Heeren  CoUeöeurs  gelieven  op-te-ge- 
ven ,  wat  dat  fy  jaerelyks  tot  de  vervoorderinge  van  dit 
heylig  Werk  willen  toebrengen,  't  Is  nogtans  verre  van  oiw 
wetten  hier  ia  voor-te-fchryven  aen  de  mildaedigheyd  van 
die  perfoonen  ,  de  welke  het  anders  verllaen  ,  en  maer  voor 
eenen  enkeien  keer  hunne  Aelmoefle  geven  willen  :  Maer  dat 
{eg  ik  U ,  Lieve  Broeders,  (  of  beter,  den  Apoftel  zelf 
zegt  het  U  )  die  fpaer^aem  {aeyt  ,  [al  luttel  maeyen  :  en  die 
mildelyk  {aeyt ,  {al  ook  in  {egen  maeyen  Dat  een  ieder  dan 
doe  ,  gelyk  hy  hei  in  fyn  hertt  goed-vind ,  niet  met  droef  heyd 
of  uyt  bedwang  :  want  Godt  bemint  den  blyden  gever.  (  Hoc  au- 
tem  dico  :  qui  parce  feminat  ,  parce  &"  metet  :  C'  qui  feminat  in 
tenediclionibus  ,  de  be nedi clionilus  C-  metet.  Unufquifque  proat 
deflinavit  in  corde  fuo  ,  non  ex  trijlitia  aui  ex  necejjitale  :  bi- 
Lirem  enim  d<ttorem  diligit  Deus.  Ibid.   i,r.  6.  &C  ^.  )  Volgt    de 

leife  naer  ,  die  den  ouden  Tobias  eertyds  aen  fynen  zoone 
gaf  :  Zoone  ,  zeyde  hy  ,  hebt  gy  veel  ;  gcefc  overvloedclyk  : 
hebt  gy  weyn/g  :  ^yt  ook  vlytig  om  van  dat  weynig  ie  geven  uyt 
goeder  herte  (Si  multum  tibi  faerit ,  abundanier  tribue  :  ji  exi- 
guum  tibi  fuerit ,  etiam  enguum  libenter  impertiri  Jhide.   Tob. 

IV.  i,-.  9.  )  't  Is  infgelyks  bekent ,  dat  de  kinderen  van 
Ifraël  alle  foorten  van  koftelyke  en  dierbaere  dingen  by 
Moyfes  bragten  ,  wanneer  hy  het  Tabernakel  ging  opregten. 
En  naer  dat  het  H.  Schrift  in  het  Boek  des  L'ytgangs  alle  die 
koltbaeiheden  wydloopig  hcfchreven  had  ,  eyndigt  het  met 

deze  woorden  ;  Een  iegelyk  ,  mans  en  vrouwen  ,  bragten  hun- 
ne giften  met  groote  genegenthcyd  tot  allen  het  werk  te  mae- 
ken ,  100  als  het  Godt  door  Moyfes  geboden  had.  (  Omnes  viri 
&  mulieres  mente  devotd  obiulerunt  donaria  ,  ut  fièrent  opera  , 
qut£  jufj'erat  Dominus per  manum  Moyfi.     Exod.    XXXV.    ir. 

29.)  Wat  groeten  iever  moecen  wy  dan  met  regt  van  U-L. 
verwagten,  AJderlieffte  ,  terwylen  dat  hier  gehundelt  word 
van  zoo  veele  levendige  en  eeuwig-duerende  Tabernakels 
te  maeken  ,  van  zoo  veele  fpelonken  ,  waer  in  heden  den 

duy  vel  woond  ,  in  Tempels  van  d.n  H.  Geef.  (  Nefcitis  ,  quia 
templum  Dei  ejiis  ,  G-  Spiritus  Dei  habitat  in  vobis  ?  I.  Cor, 
III.  ir.  16.)  ce  verkeeren? 

XIII.  Laet  ons  hier  eyndigen  ,  Lieve  Broeders ,  voor 
het  gene  betreft  de  Onderwyzinge  van  de  Arme  bejaerde 
raenfchen  in  haer  zelven  befchouwt ,  en  de  noodzaeke- 
lykheyd  van  milde  giften  om  deze  te  voltrekken.  Maer 
hüort  nu  nog  een  woordeken  nopens  de  maniere  ,  op  de 
welke  wy  fchikken  deze  Onderwyzinge  te  beftieren  :  ma- 
niere ,  de  welke  wy  van  onze  pligt  agten  aen  U-L.  voor 
te  leggen,  opdat  Gy  daer  over  zoud  oordeelen  ,  en  uws 
bemerkinge  ons  aenbrengen  ,  van  de  welke  wy  zullen  ge- 
bruyk  maeken  om  aen  dit  werk  fyne  volmaektheyd  te  ge- 
ven ,  zoo  veel  als  dit  mogelyk  is  in  dufdanige  onderne- 
mingen. 

Voor  eerlt  dan  zullen  wy  voor  iedere  Parochie  dezer 
Stad  eene  plaetfe  zoeken ,  als  die  Onderwyzinge  gefchie- 
den  zal  door  eenen  tretfeiyken  Catechizant  ,  den  welken 
genoegzaeme  mede-hulpers  hebben  zal  om  op  de  ftike  en 
het  goed  order  te  waeken  Men  zal  ook  in  iedere  Paro- 
chie een  valt  getal  van  Arme  menlchen  uytkiezen,  wiens 
naemen  op  eenen  lyft  zullen  geftelt  worden,  welken  lyft 
t'  elke  reyze  afgelezen  zynde ,  zal  men  hun  doen  zeke're 
uytdeylinge ,  die  waerfchynelyk  in  brood  beftaen  zal  Vooç- 
ders  (  wanneer  de  aelmoeifen  dit  toelaeten  )  zou  her  zeer 
voordeeiig  zyn  ,  dat  men  aen  die  Arme  ,  de  wtlke  op  dien 
naem-lyft  ftaen ,  eenigen  bezouderen  byftand  dede  in  gc- 

M2 


Ç2 


Aïgemeym  Veriamehnge  der  Werken 


val  van  ziekte  of  nndere  noodwendigheyd ,  op  dat  deze 
plaetfen  onder  hun  aenzienelyk  worden  ,  en  dat  fy  zou- 
den betragten  eene   van  de  zelve  te  hekomen. 

Maer  vermits  het  getal  van  die  Arme  ,  de  welke  noo- 
dig  hebben  onderwezen  te  worden  ,  alcyd  oneyndclyk  groo- 
ter  zyrt  zal,  als  het  gene  dat  in  dien  lyll  zal  begrepen  zyn  : 
zoo  he'iben  wy  nog  veiicheyde  middelen  verzonnen,  om 
ook  de  andere  tot  die  Onderwyzinge  te  trekken  Om  dan 
dit  inzigt  te  bereyken  zal  men  Ten  i.  naer  de  dood  van 
de  ingelchrevene  hunne  plaetfe  niet  vergeven ,  ten  zy  aen 
Arme ,  die  alreeds  langen  tyd  den  Catechifmus  hebben 
bygewoont ,  door  welke  hope  wederom  vele  van  hun  daer 
toe  zuilen  aengelokt  worden. 

Ten  2.  de  Heeren  Groote  AelmoefTeniers  dezer  .Stad  , 
hebben  belooft  op  onze  aenzoekinge ,  dat  fy  geene  zoo 
genoemde  Proeven  of  andere  vafte  aelmoeflen  en  byftand 
Tan  wegens  de  Arme-kamer  zuilen  geven,  ten  zy  aen  die, 
van  de  welke  het  blyken  zal,  dat  ly  neerftig  zyn  om  de 
Onderwyzinge  by-tewoonen. 

Ten  3.  wy  verzoeken  het  zelven  aen  die  Perfoonen, 
de  welke  diergelyke  Proeven  oft  Arme-fondatien  (die  in 
deze  Stad  menigvuldig  zyn  )  onder  hun  bellier  hebben  ; 
als  ook  aen  alle  de  andere,  de  welke  in  hunne  huyzen 
gewoon  zyn  aêlraoeffèn  uyt-te-reyken  ;  te  weten  dat  i'y 
fiufdanige  neerltigheyd  aen  hunne  Arme  zouden  gelieven 
op-te-leggcn  ,  en  af-te-vraegen  En  of  het  milichien  ge- 
beurde ,  dat  die  Arme  (  't  zy  dat  fy  van  wegens  de  Kamer, 
't  zy  dat  fy  van  particuliere  Perfoonen  onderlland  krygen  ) 
van  dufdanige  foorte  waeren,  dat  fy  zig  fchaemen  zouden 
van  zig  openbaerelyk  in  den  Armen-Catechifmus  bekent 
te  maeken,  in  dat  geval  konnen  hunne  weldoenders  hun 
tenden  tot  de  Onderwyzinge,  die  in  de  Kerke  van  het 
gewezene  ProfeflTen-huys  zonder  eenige  uytdeylinge  gedaen 
zal  worden  ;  en  aldaer ,  't  zy  door  hunne  dienlt-boden  , 
'tzy  door  andere  op  die  Arme  menfchen  eene  wakende 
ooge  doen   houden. 

Wanneer  alle  deze  middelen  werk-ftellig  gemaekt  wor- 
den ,  dan  is  het  zeker  dat  wy  een  oneyndig  getal  van  die 
onwetende  tot  de  Chriftelyke  Leeringe  zullen  overhaelen. 
Aen  de  ongewilliglte  zelf  zullen  wy  (  om  zoo  te  fpreken  ) 
fiet  Evangelie  opdringen  :  en  aldus  het  geluk  hebben  van 
te  volbrengen  het  bevel  van  den  Vader  des  Huyfgezins , 
den  welken  aen  fynen  knegt  gebood  :  Gaet  uyt  naer  de  we- 
gen ,  en  langs  de  haegen  ,  en  dn'ingt  hun  om  binnen  ie  ko- 
men,  op  dat  myn  liuys  vervult  worde,  f  Exi  in  vias ,  C/  J'epes  i 
C*  compelle  intrare^ut  impUalur  domus  mea.  Luc.  XIV.  1^.  23). 

'T  is  wel  waer  ,  Alderlielfte  ,  dat  wy  vele  moeyelyk- 
heden  zullen  ontmoeten  ,  om  aen  dit  alles  ,  gelyk  het  be- 
hoort ,  l'yn  vollen  uytwerklelte  geven  ;  en  't  is  waerfchy- 
nelyk  dat  de  grootile  moeyelykheyd  beftaen  zal  in  het 
onderzoek  ,  of  die  Arme  ,  de  welke  geene  uytdeelinge  ge- 
nieten ,  neerftig  zyn  om  tot  de  Onderwyzinge  te  komen. 
Alen  zou  tot  dien  eynde  hun  zekere  getuyg-teekens  kon- 
nen geven  ,  om  die  aen  hunne  weldoenders  over-te-leveren  : 
maer  terwylen  dezen  middel  aen  veel  bedrog  en  aen  vele 
Inoeyte  onderworpen  is ,  zoo  zal  het  milfchien  gemakke- 
lyker  en  zekerder  wezen  ,  waer  't  dat  de  Ileeren  AelmoefTe- 
niers,  de  Beftierilers  der  Fondatien ,  en  andere  die  hunne 
Arme  daer  w  illen  naer  toe  zenden  ,  de  naemen  van  de 
zelve  ,  met  de  Parochie  waer  aen  fy  toebehooren  ,  wilden 
opgeven  ,  daer  by  fchryvende  van  wie  fy  gezonden  v.or- 
den.  Welk  gedaen  zyude ,  zal  men  van  deze  Arme  ook 
«enen  lyft  maeken ,  eu  hunnen  uaem  oproepen  jelyk  dien 


van  d'andere ,  en  bezorgen  ,  dat  hunne  Weldoenc^ers  by 
tyde  vermaent  worden  ,  waiuieeer  men  ziet ,  dat  hunne 
aenbevolene  in  traegheyd  vervallen 

Over  dit  ftuk  ,  Lieve  Broeders,  zullen  wy  geerne  uw 
oordeel  hooren  ,  en  naer  alles  wel  overweegt  te  hebben  , 
zullen  wy  hier  in  tragten  te  voorzien,  zoo  veel  ons  mo- 
gelyk  is ,  wanneer  wy  daer  naer  de  Regels  van  die  Cate- 
chifmi  zullen  voorfchry  ven  ,  zonder  nogtans  in-te-belden, 
dat  wy  van  eerft  af  alles  -zoo  verre  brengen  zullen  ,  dat'er 
niets  aen  zal  zyn  te  verbeteren,  't  Is  de  ondervindinge 
alleen ,  die  ons  van  tyd  tot  tyd  leeren  zal ,  wat  verande- 
ringen dat'er  gebeuren  moeten ,  en  wat  nieuwe  maet-regels 
dat'er  noodig  zyn.  Laet  ons  heden  om  die  moeyelykhe- 
den  (de  welke,  d'eene  voor,  d'andere  naer,  verdwynen 
zullen  )  niet  vervaert  worden.  Laet  ons  maer  beginnen  de 
hand  aen  het  werk  te  flaen  ,  en  op  het  wo.;rd  van  Cbrifius 
(gelyk  eertyds  Petrus  dede)  onie  netten  uytwerpen  ,  en  zyt 
verzekert  ,  wy  julien  eene  groote  menigte  van  vijfcken  daer 
in  vangen,  (  In  verbo  autem  luo  laxabo  nte.  Et  cùm  hoc  fe- 
ciffent  ,   concluferunt  pifcium    multiiudinen  copiofam.    Luc     V. 

)J'.  5  &  6.  )  Én  zyn'er  die  ons  ontfnappen ,  fy  zulien  wey- 
nig  in  getal  wezen. 

XIV.  Eyndelyk,  gelyk  de  AelmoelTen  (die  als  het  lig- 
haem  maeken  van  deze  heylige  onderneminge)  moeten  op 
eenen  vaften  voet  gellelt  worden,  op  dat  fy  duerzaemblyvenj 
zoo  moet  men  infgelyks  bezorgen ,  dat  den  iever  en  de 
liefde  (  die  als  de  ziele  zyn  van  dit  werk  )  ftandvaftig  en 
altyd-duerende  wezen  in  de  Eeftierders  van  het  zelven, 
't  Is  om  dit  eynde  te  bereyken  ,  dat  wy  van  zin  zyn  te 
fiigten  een  Broederfchap  in  de  Kerke  van  het  gewezene 
Profeflen-huys ,  onder  de  beftieringe  van  den  H.  CaROLLS 
BORROMiELiS,  kiezende  den  zelven  tot  byzonderen  Pa-' 
troon ,  zoo  van  du  Broederfchap  als  van  de  voorzeyde 
Kerke ,  de  welke  wy  voortaen  de  Kerke  van  den  Hey- 
ligen  CarüLUS   zullen   noemen. 

Wy  zullen  ons  zelven  aen  het  hoofd  ftellen  van  deze 
Vergaederinge  ,  en  wy  betrouwen  ,  dat  alle  goede  Borgers  , 
ook  de  aenzienelykfie  perfoonen  ,  zoo  geertelyke  als  we- 
relyke  ,  wel  zullen  willen  in  de  zelve  deel  nemen  ,  ver- 
zoekende de  goedwillige  ,  dat  fy  ten  tyde  van  de  CoUefte 
hunnen  naem  gelieven  op -te-geven  aen  de  Heeren,  die  de 
zelve  doen  zullen  ,  op  dat  wy  voorflags  weten  zouden,  hoc 
verre  dat  wy  deze  zaeke  konnen  te  wege  brengen  ,  eer  dat 
wy  aen  de  maet-regels ,  hier  toe  noodig  ,  beginnen  te  wer- 
ken. Dit  Broederfchap  zal  als  de  ziele  zyn  ,  door  de  welke 
alle  de  verfcheyde  Catechil'mi  zullen  beftiert  worden  ,  en 
tot  dien  eynde  zal  men  op  eenen  geftclden  tyd-iiip  een 
zeker  getal  van  Gedeputeerde  kiezen  ,  de  welke  ten  lyde 
van  hunnen  dienii  met  den  BilTchop  zullen  racd  fl.iegen 
over  de  voorvallende  zaeken,en  beraemen  het  gene  men 
denkt  dienftig  te  zyn  om  die  Onderwyzinge  t'  onderlleunen. 
Men  Zal  ouk  de  Gedeputeerde  verzoeken ,  om  fomcyds  , 
wanneer  het  hun  gelegen  komt ,  zig  te  begeven  tot  de  plaet- 
fen ,  alwaer  de  Onderwyzinge  gefchied  ,  al  was  het  maer 
voor  weynige  oogenblikken  ,  om  ahlus  door  de  agtbaer- 
heyd  van  hunne  perfoonen  ,  die  volkeren  in  het  Ichuldig 
ontzag  te  houden  en  te  faemen  hun  eene  grootagtinge  voor 
den  Catechifmus  in-te-boezemen.  Daer-en- boven  ,  waerom 
zoude  men  niet  konnen  nog  eenige  andere  Broetlers  uyt- 
kiezen  ,  't  zy  om  te  letten  op  de  zeden  van  die  Arme  men- 
fchen ,  den  eenen  in  die  flraete,  den  anderen  in  eene  an- 
dere, volgens  dat  het  hun  het  gemakkehkfte  voorkomt? 
'tzy  om  aen  die  Arme  by  tyde  eenig  werk  te  bezorgen  | 


van  fyne  ÏTûogueerâgheyd  J.  T.  J.  JVelkns. 


93 


ferrenigcn  (yenft  te  doen  ,  wanneer  fy  ziek  zyn  ?  \  zy  om 
in  lien  Catechifiinis  zelfmede-te-helpeii  op  dat  aJIes  ineen 
goed  order  blyve  ?  laet  ons  maer  eene  opregte  liefde 
tot  den  cven-naeften  hebben  ;  de  liefde  is  vernuftig;  en 
fy  zal  bedieningen  genoeg  uytvinden  ,  waer  in  menfchen 
zoo  van  hoogen  als  leegen  Kaet  »  zoo  mans  als  vrouwen 
behulpzaem  konnen  zyn  om  dit  werk  te  vervoorderen. 

Dit  zal  dan  het  bezondertlcn ,  o."  beter ,  het  eenigften 
«doelwit  zyn  van  dit  Uroederfchap.  De  reden  nu,  Alder- 
lief  fie  waërom  wy  den  H.  CaRoLUS  EorRom^ÜS  tot  be- 
Ichcrnier  van  geheel  deze  onderneminge  verkozen  hebben , 
is  de  volgende  ;  te  weten  :  om  dat  dien  H.  Man ,  dien 
luyfterlyken  Herder,  (Jen  welken  een  oneyndelyk  goed 
in  Gods  Kerke  heeft  uytgewerkt ,  )  onder  andere  menig- 
vuldige inlteilingen,  waer  in  men  Gods  Geelt  ziet  uyrfchy- 
nen  ,  ooit  eene  dierglyke  gedaen  heeft  voor  de  Onderwy- 
zinge  fyn'er  Schaepen  ,  gelyk  wy  heden  voordellen.  En 
terwylen  dat  wy  hier  niet  anders  als  fyne  voetftappen  van 
Verre  volgen,  wie  konnen  wy  beter  voor  Patroon  kiezen, 
ais  eenen  Man  ,  die  zoo  magtig  by  Godt  is ,  en  die  wy 
aenroepen  zuilen  om  een  werk  te  befchermen ,  het  gene 
(  om  zoo  te  fpreken  )  fyn   eygen  is  ? 

Jae,  Alderliefiie  ,  't  is  CarüLus  geweelt ,  die  in  de 
Stad  van  Milaenen  alle  die  menigvuldige  Onderwyzingen 
heeft  opgeregt ,  de  welke  aldaer  voor  alle  foorten  van 
menfchen  gefchie<ien ,  waer  aen  een  groot  getal  van  per- 
foonen  ujt  alle  Itaeten  mede -werken  Litmaeten  zynde 
Van  hét  Broederfchap  der  Chrifielyke  Leeringe,ook  door 
den  zelven  CaRüLUS  ingelielt ,  en  beftiert  met  regels  door 
dien  iioyt-volprezen  Herder  voorgefchreven. 

Men  is  gewoon  te  Milaenen  jaerelyks  in  druk  te  ge- 
ven de  naemen  van  alle  de  perfoonen  ,  de  welke  in  de 
Chriüelyke  Leeringe  dat  jaer  mede-werken,  en  hun- getal 
beliaet  in  eenige  honderde.  Den  naem-lyft ,  den  welken 
voor  het  jaer  17:7.  dienen  moeft  ,  heb  ik  (  alfdan  tot  Mi- 
laenen zynde  )  vekregen  ,  en  terwylen  ik  dit  fchryve  ,  ligt 
fcy  onder  myne  oogen  Ik  gaen  U  de  naemen  geven  van 
de  Zes  werelyke  Gedeputeerde  ,  de  welke  dien  tyd  in  dienft 
vaeren  ,  en  ik  voeg'er  by  hunne  eertytels  ,  gelyk  fy  al- 
daer gedrukt  zyn  ,  op  dat  gy  ,  naer  dufdanige  exempels 
Verwondert  te  hebben  ,  de  zelve  zoud  opvolgen  ,  Syne  Easl- 

iintie  den  Mar.-aU  CORRADO  DE  OLl\'E.n  A  ,  iniimân  acliic- 
iin  Rueds'hitr  van  fiaet  van  hein  Ke^\erlyke  en  Konhi"- 
Jyie  Majejlej/en  ,  L,u'naet  van  dm  Priviiin  Raedt  van  Oojltn- 
ryks  Lomhardicn  ,  en  Prejident  van  den  Senaet,  Syne  Exc. 
den  Graeve  VeRRI  ,  Regerender.  Sénateur,  intimen  aciuelen 
JLaeds-hecT  van  haere  Keyierljie  en  Koningfyie  Majejityten. 
Syne  Exc.  den  Marquis  ViSCÜ.NTI  ,  Gfooien  van  Sjagnien. 
Syne  Exc.  (Un  Mar.,  itis  LlTTA  ,  Groeten  van  Spagnien  ,  //2- 
timen  aciuelen  Raeds-heer  vj«  jlaet  van  haere  Keyietlyke  en 
Koninglyke  Majejleyten  ,  en  Koninglyken  Generaelen  Commif- 
Jaris  ia  Oojlenryks  Lombardiea.  Den  ^eer-  Edelen  Heere 
CROCE  ,  Koninglyken  en  Her.oglyken  Sénateur.  Syne  Exc. 
rlen  Hertog  SEKBS-hhOyH  ,  Grooten  van  Spagnien  ,  Ridder  van 
ihn  gouden  Sleutel  van  haere  Key\erlyke  en  Koninglyke  Majef~ 
teyien.,  en    generaelen   Super-Intenden:   van   de  Suidsmiliiie.  .  , 

Wat  al  tytels  !  wat  al  groote  naemen  leeft  men  hier,  Lieve 
Blede-borger*  !  ah  !  als  dufiUuüge  perfoonen  zig  aeu  het 
hoofd  ftellen  om  de  Chriiielyke  Leeringe  te  handhaeven  ,  hoe 
fchoon  moet  de  zelve  daer  bloeyen  !  wat  indruk  doet  dit 
op  de  gemeynte  !  wat  al  vrugten  moet  dit  voortbrengen  ! 
Ook  is  het  een  wonder;  jae  ;  eene  foorie  van  mirakel, 
dat  dufdanige  inüeilinge ,  die  uu  ai  twee  ecuwea  oud  is. 


altyd  met  den  zelven  iever  tot  heden  toe  vervoordert  word. 
Wonder,  het  gene  de  inwoonders  van  Milaenen  opentlyk 
toelchryven  aen  de  befuhcrminge  van  hunnen  land-genuot 
tARüLus  ,  den  welken  dit  heylzaem  weik,  het  gene  hy 
Bilfchop  zynde  begonll  heeft  en  ingeltelt ,  nu  met  fyne 
óebeden  en  voorfpraeke  onderfteunt  in  den  Hemel. 

Maer ,  Lieve  Broeders ,  terwylen  eene  zoo  lofl'elyke  zaeke 
nu  over  lang  te  Milanen  met  vollen  iever  behertigt  word, 
hoe  konnen  wy  denken ,  dat  het  onmogelyk  zou  zyn  dit 
exempel  in  de -Stad  vaa  Antwerpen  naer-te-volgen.' zeker 
neen  :  en  zelf  't  is  buyten  allen  twyttel,  (als  mendetyds- 
omflandigheden  aenmerkt  )  dat  de  moeyelykheden  ,  die  wy 
ontmoeten  zullen,  niette  vergelyken  zyn  by  die,  de  welke 
den  H.  CarolüS  heeft  moeten  overwinnen  ,  als  hy  deze 
inftellinge  in  (yn  Vader- land  begonlt  heeft,  't  Is  een-iegelyk 
bekent ,  dat  de  zeden  te  Milaenen  ,  zoo  onder  geeltelyke 
als  werelyke  ,  zeer  jammerlyk  vervallen  waeren  ten  tyde 
dat  CaruLUS  bezit  van  fynen  Biiichoppelyken  Stoei  nam, 
en  dat  hy  zig  aen  vele  vervolgingen  zag  bloot-gellelt ,  zoo 
haeft  hy  lyne  Herderlyke  pligt  wilde  kwyten.  Wy  bevin- 
den ons  hier  (Godt  lof)  geenzints  in  dufdanige  tyds-ge- 
ftelteniffe.  Ik  bekenne,  dat'er  in  Antwerpen  vele  grou- 
welykheden  bedreven  worden  ,  bezonderlyk  onder  de 
Arme  gemeyme  :  maer  ook  men  vind  in  deze  Stad  een 
getal  (  een  getal  dat  zeer  groot  is  )  van  opregte  Chriftenen 
in  alle  foorten  van  ftaeten  :  Chriftenen  ,  de  welke  hunne 
zaligheyd  behertigen ,  en  weten  ,  van  wat  prys  liet  is  mede- 
te-werken  aen  die  van  andere  :  en  wanneer  wy  met  Gods 
genaede  eens  zoo  verre  geraeken  konnen  ,  dat  het  leven 
Van  die  Arme  verbetert  zy ,  dan  zal  deze  Siad  eenen  nieu- 
wen luyfter  krygen  ,  die  haer  voor  de  oogen  van  Godt  en 
van  de  menfchen  nog  agtbaefder  maeken  zal  als  fy  nu  is. 
Verre  dat  eenen  Biftchop  van  Antwerpen  heden  moet  te- 
geufpraek  of  vervolginge  dugten  ,  wanneer  hy  aen  deze 
verbeteringe  van  de  zeden  werken  wilt,  aenltonds  word 
hy  onderfteunt  en  geholpen  (  gelyk  gy  in  dit  ftuk  alreeds 
ziet  )  door  de  werelyke  Overheyd.  De  Geeftelyke ,  en 
vele  andere  ingezetene  zyn  feftens  bereyd  om  hunnen  iever 
toe-te-bieden  ,  fy  wenfchen  ,  fy  fnakken ,  dat  dit  werk  b.e- 
gonft  worde  Zyn'er  dan  nog  eenige  moejelykheden  ,  die 
ons  zullen  te  gemoed  komen,  wy  mogen  hopen,  dat  de 
zelve  gemakkelyk  zullen  overwonnen  worden ,  en  dat  dit 
Werk  hier  fyne  volle  beftandigheyd  krygen  zal  en  altyd- 
ttuerende  wezen. 

Wanneer  wy  aldus  fpreken.  Lieve  Broeders,  betrouwen 
wy  nogtans  niet  op  onze  eyge  kragten  of  op  alle  menfche- 
lyke  middelen  ,  die  wy  hier  toe  zullen  aenwenden  ;  maer 
op  den  Cjoddelyken  Bylland  ,  en  op  den  Zegen  ,  den  wel- 
ken hy  over  deze  onderneminge  geven  zal.  't  Is  Godt  , 
die  den  wafdom  verkenen  moet ,  aen  het  gene  wy  oiis  voor- 
fiellen  te  zaeyen  ,■  en  heeft  hy  ons  alreeds  met  tlien  goeden 
w  iile  begunftigt ,  den  welken  eene  dierbaere  Gaeve  van  den 
Heere  is  ,  waerom  zoude  hy  niet  voltrekken  een  wetk  , 
dat  hy  zelf  begonft  heeft  ?  werk  ,  het  gene  ,  langs  wat  kant 
men  het  aenzict  ,  niet  ftrekken  kan  als  tot  fyne  glorie  en 
tot  de  zaligheyd  van  de  zielen.  Daer-en-boven  zullen  v/y 
by  Godt  een  kraj'tige  voorfpraeke  vinden  iii  den  II.  Ca- 
ROLUs  ,  om  de  redenen  hier  vooren  aengeroe^t  ;  en  wy  ii;o- 
gen  hem  met  zoo  veel  te  meer  betrouwen  aenroepen  ,  om 
dut  hy ,  hier  nog  op  de  aerde  zynde  ,  aityd  het  welwtZen 
van  ons  Vaderland  beheitigt  heeft.  Want  ten  tyde  van  fyn 
leven  was  hy  Cardinael  Befchermcr  (  gelyk  men  dit  noenit  ) 
vaa  de  ïvtdeiiaüden  ,  ca  wy  lezen  5  dat  iiy  uyt  liefde  tot 


94 


Algemeyne  Veriamdinge  der  Werken 


ons  Nederlani! ,  dlkwils  het  zelven  in  de  publieke  g-'be- 
den  te  Milaenen  uytdrukkelyk  bevolen  heefc  ,  waniieer  al- 
hier door  de  inlandfche  beroertens  kerk  en  (laet  zoo  jam- 
merlyk  wierden  omgeworpen,  üuyten  dit  hebben  wy  rae- 
nigmael  fyne  hulpe  geproeft,  wanneer  onze  landen  met  be- 
"fmettelyk-e  ziektens  geplaegt  wierden  :  waer  van  men  nog  de 
bewyzen  vind  in  de  plegtige  dienften,  de  welke  in  het  groot- 
hen  deel  van  onze  Iteden  uyt  dankbaerheyd  jaerelyks  ge- 
fchieden.  Ten  laeften  (  om  U  niets  te  verzwygen  ,  en  open- 
hertig  ,  gelyk  gy  het  verdient ,  tot  myne  Schaepen  te  fpre- 
ken  ,  wanneer  ik  het  geluk  gehad  heb  van  te  Milaenen  het 
H.  Sacrificie  op  dien  Autaer  foiferen  ,  op  den  welken  ik  het 
li^haem  van  dien  H.  Biffuhop  voor  myne  oogen  liggen  zag  , 

Gegeven  binnen  Antwerpen  deu   a  a  Februarii 
Locus  t  Sigilli. 


alfdai  heb  ik  my  zelven  ,  en  U-L.  altetnael ,  en  wel  byzofl- 
derlyk  deze  ondeineminge  (  die  ik  van  dan  af  in  myn  hert 
belluieii  had  )  toebevoien  aen  fyne  befcherminge  ,  als  we- 
zende  eene  zaeke,  waer  aen  hy  de  zelve  niet  en  konde 
weygeren. 

Laet  ons  dan  betrouwen  op  Godt ,  en  op  de  Voorfprae- 
ke  van  fynen  Dienaer  Carolus  ,  en  laet  ons  met  vlyd  be- 
ginnen dit  heylig  werk ,  van  het  welk  wy  de  volle  vrugten 
eens  zullen  maeyen  in  dien  jongften  dag  ,  alswanneer  wy  ze- 
genpraclende  zullen  ten  Hemel  vaeren,  omtingelt  met  alle  die 
Arme  door  ons  uyt  de  klauwen  des  duyvels  getrokken  ,  om 
den  loon  t'ontfangen  van  onze  bermheicigheyd,  en  dien  Godt 
van  Bermhertigheyd  voor  eeuwig  t'aeafchouwen.  Amen. 

1779. 

TFas  onderteekent 


1Î1    J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN 

Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlugtigfte  Hoogweerdigheyd 
N.  J.  De  Hornes  de  Geldorp  Secret. 


KORT 


li     E     G      R     Y     P. 


I,  TPV  E  Chrijlelykc  Leeriiige  heeft  haeren  oor/)  ronk  in  Gode 
■i-J  lelf,  C/irijius  is  van  den  Hemel  afgedaeh  om  haer  tz 
verkondigen.  Sy  is  eene  onuytputtelyke  bron-ader  van  geluk-^a- 
ligt  lejj'en ,  en  Uen  ons  alles  wat  wy  moeten  weten  en  doen  om 
Qns  eeuwig  geluk  te  bewerken.  De\e  wetenfchap  overircft  in 
veerdigheyd  en  nood\aekelykheyd  alle  de  andere  ;  en  dus  moet 
ieder-een  betragtcn  de  lelve  te  be[itten  ,  wilt  hy  fyne  {iele  niet 
yerwaerlooien. 

II.  De  Herders  lyn  niet  min  firengelyk  belaft  dit  /i.'ylig  brood 
eten  hunne  Schaepen  voor-te-breken  ;  daerom  eenen  BijjJiop  moet 
(il,  wat  eenigjinis  mogelyk  is  ,  aenwenden  ,  om  aen  alle  de  fyne  , 
jonk  of  oud  t  arm  oj  ryk  de  gelegentheyd  te  geven,  om  van  dit 
geelUlyk    voed^cl  deelagiig  te  konnen   worden. 

III.  Binnen  de  jiad  van  Antwerpen  lyn  de  Onderwyfmgen 
voor  de  Jonkheyd  {oo  menigvuldig ,  en  Jy  worden  met  {oo 
ruengen  iever  bevoordert  ,  dat  men  het  niet  beter  kan  wenfhen. 

IV.  Maer  vele  bejaerde  vergeten,  het  gene  fy  jonk  lyide  ge- 
leert  waeren  ,  om  dat  fy  den  Kinder-CateJüfmus  vlugten  ,  en  met 
de  Sermoenen  geen  profyt  doen  :  jae  ,  {elf  hynae  geenprofyt  kon- 
nen doen  ,  't\y  om  hun  ktyn  vernuft ,  't  {y  om  andere  redenen  , 
die  breedcr  worden  aengthaelt. 

V.  Om  dit  kwaed  te  verhoeden  galmen  in  de  Kerke  van  liet 
eevei'-ne  Pnfeffen-huys  (  die  vuortaen  de  Kerke  van  den  H.Ca- 
B.OLUS  ral  g:nccmt  worden')  eene  Onderwy^inge  inficllen  voor 
bejaerde  mcjifjien  van  alle  foorten  van  Jiaeten  ;  waer  uyt  voor 
ouders  ,  jongelingen ,  dienjiboden  ,  werklieden  Crc.  menigvuldige 
vrugten  {ulUn  fpruyten. 

VI.  Diergelyke  gelegentheyd  moet  ook  aen  de  Arme  gemeynte 
be\0Tgt  worden.  De^e  menfchen  xyn  meeftendeel  nog  Armer  vol- 
gens de  \iel  als  volgens  het  lighaem.  Vele  van  hun  hooren  hynae 
noyt  iets  van  de  Chriftelyke  Leeringe  ;  l'y  hebben  geen  denkbeeld 
van  Godt,  nog  van  hunne  pligien  ;  en  die  onweteniheyd  is  de 
bron-ader  van  alle  die  grouwelykheden  y  waer  mede  hunnen 
levens-handel  be\oedell  word, 

VII.  De  kenniffe  van  het   Evangelie  {al  aen  de  {iele  van  die 

Godt-vergetene  het  leven  geven,  en  hunne  Ughaemelyke  ellenden 

'  ver\agten.  Sy  \ullen  niet  alleen  goede  Chriftenen  ,  maer  ook  goede 

tn  nuttige  borgen  worden.  0«[e  Stad  {al  van  aenfchyn  verandi- 


ren  :  en  alle  de{e  wonderheden  kan  Gods  kragtig woord  uytwerkeni 
VIII  Het  moeyelykflen  is  hun  tot  het  lio.  ren  van  dat  woord  te 
trekken.  Uyt  {orge  van  hunne  {aligheyd ,  uyt  liefde  van  de  deugd 
10  uden  fy  daer  moeten  nae  toe  vliegen  ;  en  m'iJJJiien  gullen  fy  dit 
naermaels  alioo  doen  ,  wanneer  Jy  de  loetigheyd  van  de  Chrifte- 
lyke waerheden  {uilen  gej'maekt  hebben.  Maer  diergelyke  beweeg- 
redens treden  heden  hun  hert  niet  ,  en  in  de{en  tegenwoordigen 
tyd-ftip  moeten  Jy  met  eenen  middel,  die  fy  gevoelen  dat  hun 
projytig  is  ;  te  weten  :  met  Aelmoejfen  tot  de  Onderwyiingcn 
worden  aengelokt. 

IX.  Tot  dien  eynde  aen{oekt  men  de  inge{eteni  de{er  Stad, 
om  met  hunne  mildaedi ghey d  dit  heyl{aem  werk  C  onderfteunen. 
Men  betoont  hun ,  dat  fy  de{e  ellendige  niet  mogen  verfmaeden  ; 
dat  die  verfmaedinge  op  Godt  {elf{ou  vallen;  dat  fy  on{e  Broeders 
{yn.  gelyk  aen  ons ,  {00  wat  het  lighaem  ,  als  wat  de  {iele  aen- 
gaet  i  en  daer-en-boven  on{e  mede-lumaeten  in  het  geefielyk  lig- 
haem van  Chriftus  :  {oo  dat  wy  langs  alle  kanten  verpligt  {ym 
/lunne  voordeelen  te   behertigen, 

X.  Met  dit  te  doen ,  be{orgen  wy  ons  eygen  voordeel  i  het  gene 
blykt  uyt  de  kragt  en  uyiwerk{els  van  de  Aelmoeffe.  Sy  boet  onie 
{onden  jfy  trekt  over  ons  Gods  bermhertigheyd  en  fyne  hemel  f  ht 
gatven  ,■  fy  maekt  ons  deelagiig  van  de  gebeden  en  dankzeggin- 
gen ,  de  weike  de  Arme ,  door  ons  geholpen  ,  tot  Godt  ftieran  :  en 
alhoewel  dat  jy  hier  aen  ontbreekten  ,  on{e  Aelmoefje  {elf  {al  den. 
Hemel  doordringen  :  en  verkrygen  niet  alleenelyk  den  eeuwigen  , 
mm.er  ook  den  lydelyken  {egen  ,  gelyk  het  ons  Godt  duydelyk  in 
het  H.  Schrift  belooft  heeft 

XI.  "'t  Is  wel  Waer,  dat  die  Arme ,  de  welke  hier  worden  aen- 
bevolen  ,  mcnigmaci  ellendig  {yn  door  hunne  eyge  fchuld ,  en 
dat'er  onder  hun  onverdraegelyke  misbruyken  gevonden  wortien  : 
maer  dit  {elfs  is  de  kragiigfte  beweegreden  om  dit  werk  t''ondcrne- 
men.  IVy  mogen  met  eenz  gegronde  hope  verwagten  ,  dat  "die  mif- 
bruyken  door  de  onderwy{inge  gaen  een  eynde  nemen,  IVas  het 
{00  niet  (  het  gene  onmogelyk  fhynt  )  wy  nogians  {ullen  altyd 
den  vollen  loon  voor  on{e  hermhenighi-yd  ontfangen  :  loon ,  die 
wy  genood{aekt  {yn  te  betragten  ;  want  Godt  heefer  ons  een 
gebod  van  gemaekt:  en  ''t  is  op  de  werken  van  bermhertigheyd 
dat  wy  ia  den  jongften  dag  be\onderlyk  {ullen  gevonnift  worden. 


I 


i". 


j    J^  Fructidor  an  /o. 
Septembre   1802. 


LA    COMMISSION    ADMINISTRATIVE 

Du  Bureau  de  Bienfîiifance  de  cette  Ville, 


( 


A  fes   Concitoyens 

\ /'Efl  une  vérité  reconnue,  que  toutes  les  inftitutions  nouvelles,  malgré  qu'elles  ten» 

dent  à  la  perfection,  ne  font  ni  univerfellement  condamnées,  ni  univerfellement  applau- 
dies ;  il  y  aura  toujours  des  hommes  qui  vous  diront  :  quelque  bien  qui  en  doit  refulter. 
Nous  le  recufons.  Rempliflbns  néanmoins  notre  devoir ,  &  tachons  de  defabufer  les  uns ,.  : 

&  de  perfuader  les  autres.  •  .  , 

Quand  on  examine  fans  intérêt  ni  prévention  l'Inftitution  du  Bureau  de  Bienfaifance 
&  la  création  des  Ateliers  de  travail ,  on  ne  peut  fe  refufer  d'y  rencontrer  le  double  but  j 

de  détruire  la  mendicité,  &  d'infpirer  aux  pauvres  la  vertu  &  l'amour  du  travail.  Ce  fut 
fur  les  mêmes  principes  que  l'Adniinifrration  générale  des  Pauvres  étoit  bafée  ;  tout  Con- 
citoyen coopéra  alors  pour  perfectionner  cet  établiffement  &  le  foutenir  par  les  aumônes. 
Rappelions-nous  les  immenfes  fommes  qu'on  fiicrifia  alors ,  &  qui  tant  de  fois  ont  prévenu 
fon  écroulement.  C'efr  donc  feulement  fur  le  mode  d'exécution  que  nous  différons ,  le  Ta- 
bleau lidel,  que  nous  nous  fommes  promis  de  vous  tracer,  vous  convaincra  de  la  véra- 
cité, &  excitera  en  vous  la  pallion  qui  vous  caracterife,  favoir  celle  de  faire  le  bien  des 
malheureux. 

L'Adminiftration  du  Bureau  de  Bienfailance  eft  indépendante  «Sî  feparée  de  celle  des 
Hoipices  civils,  le  fort  de  tous  les  Pauvres  de  la  ville  d'Anvers  qui  ne  font  pas  dans  les 
Hofpices  &  Maifons  de  fondation,  eft  confié  au  foin  des  Membres  de  cette  Commifîîon, 
qui  devroit  conlifrer  en  cinq  Adminifa-ateurs  &  un  Receveur,  mais  la  Loi  y  ayant  laifiTé 
quelque  latitude,  on  en  a  augmenté  le  nombre  en  proportion  de  la  befogne  ;  de  manière 
que  le  Bureau  de  Bienfaifance  eft  compofé  de  quatorze  Membres ,  d'un  Secrétaire ,  qui 
fervent  tous  gratuitement,  &  d'un  Receveur  général,  qui  a  un  appointement  fixe  &  an- 
nuel pour  f.i  refponfabilité  &  fraix  du  Bureau.  11  tient  la  Comptabilité  de  l'Adminiftratioa 
&  des  Ateliers. 

Douze  de  ces  Membres  font  defrinés  pour  la  direction  du  fecours  à  domicile ,  les  deux 
autres  font  directeurs  des  Ateliers  conjonctemcnt  avec  le  Secrétaire.  Le  terme  du  Service  elt 
de  quatre  ans ,  le  Bureau  fe  renouvelle  aux  Épouiailles  de  St  Jofeph ,  3  Nivofe ,  non  ob- 
ftant  cette  difpoiition  on  peut  s'en  défifter  plutôt,  &  auffi  recommencer  un  nouveau  terme. 

La  Ville  &  les  Faubourgs  font  divifés  en  cinq  Sections ,  &  dont  la  quatrième  eft  fub- 
divifée  en  deux  arrondiflcmens ,  à  caufe  du  grand  nombre  des  pauvres  qui  l'habite. 

Le  Secours  eft  très-étendu  &  embraffe  tous  les  divers  befoins  de  la  vie.  En  premier 
lieu  les  vieillards,  infirmes,  veufs,  &  veuves,  pères  de  famille  nombreufe ,  &c. ,  sont 


taxés  fuivant  leur  befoin ,  &  on  obferve  envers  eux  la  régie  &  le  taxe  de  l'Adminifiration 
précédente.  On  a  des  jours  lixés  pour  chaque  Section ,  tant  pour  leur  taire  le  payement 
de  leur  taxe,  que  pour  entendre  les  réclamations,  &  pour  lubvenir  par  des  fecours  calliels 
&  extraordinaires  aux  malheureux ,  qui  ont  droit  d'en  demander. 

Le  fecours  fe  diftribue  en  grande  partie  en  argent  &  en  pain,  les  femmes  en  couche 
ont  en  outre  du  bois  &  de  la  viande  ;  &  pendant  l'hyvcr  on  donne  indifiinctement  tant 
pour  taxe  fupplementaire  qu'extraordinaire  des  pommes  de  terre  &  du  bois  à  chautter. 

.Des  chemifes  pour  les  vieillards ,  des  maillots  pour  des  femmes  en  couches ,  des  brayers 
pour  ceux  qui  ont  des  defcentes ,  &  des  ccrceuils  pour  les  morts  continuent  à  être  déli- 
vrés par  cette  Adminiftration. 

On  met  des  vieillards  &  aveugles  en  penfion  à  la  campagne  ,  les  pauvres  honteux , 
&  ces  perfonnes  qui  méritent  des  égards ,  font  payés  chez  le  Receveur  pour  ne  pas  les 
amalgamer  avec  le  relie  des  pauvres. 

La  Pharmacie ,  cette  branche  confequente  de  la  direction ,  fournit  gratis  les  médica- 
ments à  tous  les  pauvres  de  cette  Ville  ,  ils  font  foignés  par  iix  Médecins  &  lix  Chirur- 
giens &  vuî  feptiéme  iMedecin  &  Chirurgien  font  nommés  Confultants  pour  tous  les  cas, 
où  les  Adminiftrateurs  le  jugent  neceflaire.  Cette  Pharmacie  expédie  aux  pativres  plus  de 
30000   Recettes  par  an. 

Hors  CCS  Fonctionnaires,  un  Herniaire,  un  Oculifte,  un  Accoucheur  des  cas  laborieux, 
une  perfonne  pour  guérir  fa  tigne ,  des  Accoucheufes ,  les  porteurs  des  malades  à  l'Hô- 
pital font  tous  falariés  par  notre  Adminiflration. 

Il  eft  vrai  que  la  Loi,  en  nous  attribuant  tant  de  Charges  &  de  Dépenfes,  nous  a  af 
(igné  quelques  Bienfonds,  mais  dont  les  revenus  font  prefque  tous  en  fouffrance  ;  de  ma- 
nière que  les  recouvrables  joints  aux  fommes,  qui  nous  font  payées  de  la  Caiife  d'Octroy 
Municipal  &  de  Bienfaifancc ,  montent  environ  à  71000  francs.  De  quelle  fomme  nous 
devons  encore  payer  les  Fondations  créés  pour  les  Familles  indigentes.  C'eft  donc  de  votre 
générolité  que  nous  devons  attendre  ce  qui  manque  pour  continuer  les  diftributions  &  les 
autres  fecours.  Le  nombre  de  nos  pauvres  eft  calculé  fur  le  cinquième  de  la  population , 
&  un  état  formé  prouve  que  TxAdminiftration  donne  du  fecours  à  794  hommes,  1489 
ftmmes,  2091  enfons;  en  tout  4374  âmes,  non  compris  ceux  qui  jouifTent  feulement  de 
la  Pharmacie  &  des  autres  legers  fecours. 

Balancez  donc ,  chers  Concitoyens ,  la  légère  recette  avec  le  nombre  effrayant  des  pau- 
vres qui  s'augmentent  tous  les  jours,  &  notament  les  enfans,  vu  qu'on  ne  reçoit  plus  aux 
Hofpices  que  les  enfans  trouvés ,  dont  les  père  &  mère  font  inconnus ,  ou  qui  en  très-bas 
âge  en  font  privés.  Tous  les  autres  font  à  notre  charge.  Ce  qui  nous  met  dans  la  ne- 
ceffité  de  demander  l'inftitution  d'un  dépôt  pour  les  recevoir,  en  attendant  de  les  mettre 
en  nourrice  ou  en  peniion.  N'oubliez  pas  que  l' Adminiftration  précédente  coutoit  plus  de 
300000  francs,  y  compris  ce  que  les  Aumôniers  contribuoient  aux  pauvres  à  domicile. 
Nous  fommes  dans  la  même  circonftance  ,  la  mendicité  eft  interdite,  le  foin  de  fubvenir 
aux  befoins  nous  eft  fpécialement  coniié  ,  &  des  Ateliers  font  ouvert  aux  pauvres  de  bonne 
volonté,  &  à  ceux  qui  ont  la  force  de  travailler. 

La  direction  des  Ateliers  eft  gérée  gratuitement  par  trois  de  nos  Membres ,  on  a  établi 
un  Infpecteur  au  local  qui  eft  falarié  &  fait  fes  fonctions  fous  la  furveillance  immédiate  de 
l'x'^dminiftration  ;  les  pauvres  y  font  payés  en  proportion  de  letir  travail,  le  prix  en  eft 
calculé  fur  celui  des  Manufacturiers ,  &  il  y  eft  toujours  un  peu  inferieur ,  afin  de  ne  pas 
nuire  au  Commerce ,  on  s'attache  principalement  aux  fabriques  qui  n'exiftent  pas  en  notre 
YïWc ,  &  à  ces  objets  qu'on  peut  diftribuer  aux  pauvres.  Le  but  eft  feulement  d'utilifèr 
les  bras  oiftfs,  prévenir  les  faux  prétextes  des  pauvres,  &  obliger  les  mendiants  valides  à 
fe  délifter  de  ce  metier  fcandaleux  &  à  embraffer  la  vie  laborieufe. 


Ceux  qui  par  le  travail' ne  peuvent  fuffire  à  leur  fubfifianCe  &  à  celle  de  leur  famille  » 
Reçoivent  un  fecuurs  iupplémentaire  par  l'AJminiilration. 

S'il  y  a  des  perfonnes  defœuvrées ,  qui  par  leur  conduite  méritent  la  confideration  dû 
Bureau ,  on  leur  donne  de  l'ouvrage  chez  eux. 

On  diftribue  indillinctement  à  tous  les  pauvres  y  travaillants  de  la  foupe  &  du  pain,  aux 
uns  ou  en  ftit  une  déduction  du  gain ,  les  autres  les  reçoivent  à  titre  de  gratification.  C'eft 
l'àgc,  riniirmité  &  le  nombre  d'enfants  qui  y  fervent  de  guide. 

On  fournira  en  peu  des  habillements  fur  le  même  pied  ,  la  diligence  &  la  fcience  feront 
couronnées  par  des  gratifications. 

Ne  croyez  pas  que  la  Religion  &  l'éducation  foient  oubliées  dans  cette  Inftitution.  On 
y  a  établi  un  Prêtre  avec  titre  d'Aumônier.  Les  travailleurs  de  tout  âge  &  des  deux  fexes 
y  feront  infrruits  dans  la  doctrine  chrétienne ,  les  enfans  apprendront  à  chiffrer ,  lire ,  & 
écrire  dans  les  deux  langues.  Quel  avantage  n'a-t-on  pas  à  elperer  d'une  Jeuneflè  in- 
ftruite ,  &  élevée  dans  la  neceffité  du  travail  ! 

D'après  cette  expofition_ franche,  qui  reliera  fourd  à  la  voix  du  raifonnement !  qui  res- 
tera immobile  à  l'appel  que  le  Magiftrat  lui  fait  pour  le  féconder  à  anéantir  la  mendicité 
&  à  améliorer  les  mœurs  publiques!  Sachez  que  c'eft  encore  le  fonds,  que  la  Ville  four- 
nit, qui  eft  la  feule  refource  de  l'établiffement  des  Ateliers.  Ce  fonds  eft  infuffifant ,  les 
commencements  font  trop  durs  &  trop  difpendieux.  Hommes  aifés  &  charitables!  faites 
reflexion  que  notre  Adminiftration  pourvoit  à  toutes  les  clafles  des  indigens  fans  diftinction 
ni  prédilection.  Contribuez  donc  par  des  Infcriptions  volontaires  ,  ne  nous  rebutez  pas 
lorfque  dans  les  Temples  (  dont  nous  avons  partagé  la  quête  avec  les  Adminiftrateurs  des 
Hofpices  )  nous  vous  interpellons  à  la  commiferation.  Donnez  vos  Aumônes  à  ces  Quê- 
teurs zélés  &  refpectablcs ,  qui  remplacent  fi  agréablement  ces  bandes  des  mendiants,  dont 
trop  fouvent  vos  aumônes  n'ont  fervi  qu'à  nourrir  le  fainéantifme  &  la  débauche. 

Miniflres  de  DIEU  !  c'eft  de  vous  que  nous  attendons  avec  confiance  cette  imprcflion 
falutaire  qui  ouvrira  les  cœurs  &  les  mains ,  vous  êtes  comme  nous  les  Pères  des  Pauvres , 
foyez  auffi  leurs  Intreprêtes ,  faites  retentir  la  voix  de  la  Charité ,  &  des  largeflès  abon- 
dantes feront  le  fruit  de  votre  zèle. 

(  Signé  )        Jean  Bapt.   Joseph  Bbeckmans  ,  Vice  Préfid» 
J.  N.   Bernaer-Ts  ,   qq. 
J.   C.   F.   Van  den  Berghe  ,  qq. 
J.  B.  Vande  Zanden,   qq. 
Ch.   De  Meulenaer  ,  qq, 
W.  Van  Gils  ,  qq. 
C.    X.    J.   Eelkens  ,  qq. 
C.   OoRTSEN  ,  qq. 
Jacq.   Mertens  ,  qq. 
H.  F.   X.  Bals,  qq. 
C.   Van  den  Nest  ,  qq. 
P.   Serrure  ,   qq. 
f^/^ }        •    •     /     y   •     Jejan  Emm.  Van  Hencxthoven  ,  Secret 

/^-       O 


M 


^^i^. 


van  fyne  Hoogwe^rdigheyd  J.  T.  J.  Wellens. 


95 


Xn.  ATcn  krengt  de  rctUnen  ty  ,wacrom  deiin  Brief  loo  wyd- 
looyig  is ,  fdioon  dal  den  iever  van  de  ^ntwerpenaers  ,  om  dit 
beylig  werk  u  bcginmn,  van  over  een  j oer  aen  hunnen  Bij},  hop 
bekent  was.  Sy  worden  nog  eens  aengemoedigt  om  dien  goeden 
■wil  te  voltrekken  ten  'yde  van  de  aenjlaende  Collecle,  Men  noemt 
hun  de  agibaere  V^rfoonen.,  dewelke  hunne  Aelmoeffen  {itllen 
omhaelcn  :  en  men  voegi''er  eene  aenmerkmg  by  ,  om  ie  toonen  , 
op  WM  voet  de\e  Admoijj'en  dienen  gegeven  ie  worden  ,  om  deie 
Onderwyiing  duer\iiem   te  maeken. 

XIII.  De  maniere  word  aengchaelt  ,  volgens  de  welke  men 
de^e  OndcTuyiirig  der  Arme  bejlieren  {.il  ;  als  ook  de  verfihfyde 
middelen  ,  waer  dcor  men  een  groot  getal  Van  menjchen  tot  de. 
jelre  lal  trekken  ,  is  hei  {ueke  dat  ieder-een  hier  de  behulp\aeme 


hand  wilt  leenen  ,  en    werkjieliig  maeken    het  gene  ^  waer  toe' 
hy  aeniogt  word. 

XIV.  Eyndelyk  fielt  men  voor  te  [Ugten  een  Broederf  hap  , 
het  welk  als  de  [iele  van  de{e  Onderwy\inge  weien  lal,  en  waer  in 
alle  foor:en  van  menfhen  gruoie  dienjien  doen  konnen  ,  gelyk  het 
gebeurd  is  in  de  fiad  van  Milanen,  alwaer  diergelyk  werk  eeriyds 
door  den  H.  CaROLUS  BoRROMjEUS  begonfl  is,  en  tot  heden 
toe  loo  vuerigtyk  behertigt  word ,  dat  perfoonen  van  het  grooijleri 
ge^ae  en  hjogflen  adel  lig  niet  moeten  fchaemen  mede-werkers  it 
weien.  Dien  heyligin  Bijfchop  kiejl  men ,  om  vele  redenen ,  tot 
Patroon  van  deie  geheele  onderneminge  ,  en  men  befluyt  de  lelve 
te  beginnen  ,  Jleunende  op  Gods  hiilpe  en  op  de  kragtdaedigt 
Voorfpraeke  van  fynen  Dienaer  CAROL'JS. 


^lUiU. 


Hirderlyken  Brief,  om  aen  de  Inwoonden  van  Antwerpen  te  verzoeken  uielmoeffen  en  dienjïbaerheyd ,  voor  n 

nieuwe  Bejiieringe  van  den  yJIgemeynen  Armen  dezer  Stad. 

Jacobüs    Thomas    Josephus    WELLENS    by  de  gratie  Gods  ,  en 
des  Heyligen  Stoel  van  Roomen  BilTchop  van  Antwerpen  &c. 

jten  Alle   lnge[ettne  deier  Stad  een  ingewand  van   liefde  ta  bermhenigheyd  tot  den  Armen  ,  met  Vrede  en  Zalighey dia  den  Heere, 

I.  V-/Ver  eenige  maenden  hebben  Wy  aen  U-L  eenen 
Herderlyken  Brief  toegezonden  ,  Lieve  Broeders ,  in  dea 
welken  Gy  gezien  heht  het  voornemen  dat  VVy  hadden, 
van  in  deze  Stad  eene  Chriftelyke  Leering  voor  de  Arme 
bejaerde  Menlchen  te  ftigten  ;  en  fchoon  dat  dit  heylzaem 
werk  ,  om  verfcheyde  redens ,  nog  niet  ten  uytvoer  gebragt 
is,  Wy  betrouwen  nogtans  vaftelyk  ,  en  fteunende  op  Gods 
huipe,  derven  Wy  U  verzekeren,  dat  dit  alles  binnen  korten 
tyd  tot  een  voorfpoedig  eynde  zal  geraeken  ,  en  dat  Gy  zult 
met  vreugd  aenichouwen  de  uytwerklels  van  de  mildaedig- 
heyd  ,  die  Gy  alreeds  getoont  hebt  om  deze  Onderw  yzing  te 
vervoorderen. 

OndertuiTchjn  moeien  wy  al  wederom  tot  U  fpreken  en 
aenbevelen  het  zdvtn  vóorworp  ,  te  weten  ,  die  Arme 
Kroeders  ,  de  uelKe  Gy  io:uiom  ü  /.iet,-  wiens  ellenden  uw 
chriftelyk  gemoed  zoo  dikw  ils  ontroeren,  en  overhaelen  tot 
de  mtdoo^entheyd ,  de  welke  Gy  volgens  de  wetten  van 
Godt  en  van  de  natuer  aen  die  bedrukte  fchepfels  fchuldig 
zyt. 

Den  dri:t ,  die  wy  hebben  ,  om  Chriftus  te  zien  heerfchen 
over  onze  Kudde  ,  en  naer  het  voorbeeld  van  dien  goeden 
Herder  te  maeken  van  de  gene  ,  die  ons  bevolen  zyn  ,  een 
volk  ,  dat  aengeruiem  \y  aea  Gt^dt  en  leverig  tot  goede  werken  , 
(  Populum  acapiauiUm  ,  Jccl.itorem    boncrum    operum.   Tic    II, 

V.  14.)  heeft  ons  opgewekt  om  eerft  voor  al  onze  oogen 
te  flaeg^n  op  het  edeiucii  deel  van  die  Arme  ,  te  weten  ,  op 
hunne  ziele,  en  aen  deze  te  bezorgen  het  noodig  voecifel 
van  Gods  VVoord,  om  aldus  hun  te  brengen  op  den  weg 
der  ^aligheyd 

De  zeere  lierweerde  en  Edele  Heeren  van  het  Maje:ïraet  , 
bezielt  rn-t  ecnen  diergelyken  lever ,  gaen  nu  infgelyks  voor 
het  andjr  deel,  te  we;en  ,  voor  het  lighaem  zorgen,  om 
üok  voigLns  het  tydclyk  die  Arme  gelukkig  te  maeken  : 
welke  twee  ondernemingen  malkanderen  zullen  de  h^nJ  lee- 
nen ,  en  liet  Gods  byliand  ,  de  Arme  gemeynte  dezer  iscad 
doen  i'eeuïmad  vaa  aenichyn  verandereü. 


Uyt  het  voorwerp ,  het  welk  onze  Wet-houderen  tot  dieo 

eynde  hebben  atgekondigt ,  ziet  Gy  ,  Alderlief  fte  ,  dat  l'y 
niet  alleenelyk  willen  vernietigen  de  openbaere  bedelerye  , 
die  zoo  ichaeJelyk  is  aen  den  Staet ,  en  de  bron-ader  van 
menigvuldige  onheylen  ;  maer  daeren-boven  ,  dat  voor 
iederen  behoeftigen  iVlenfch  (  niet  eenen  uytgenomcn  )  aen- 
gcwezen  worden  getrouwe  perfoonen  ,  aen  wie  hy  fynea 
nood  zal  konnen  te«  kennen  geven  ,  met  verzekerheyd  dal 
hy  by  hun   trooft  en  onderftand  zal  ontmoeten. 

II  Waerlyk  ,  dufdaenig  voorwerp  overtuygt  ons,  dat 
de  Regeerders  onzer  Stad  haer  opregt  welwezen  behertigen", 
met  in  de  zelve  te  willen  invoeren  eene  beitieringe  ,  die  niet 
alleen  volgens  den  Geeft  van  Godt  is ,  maer  ook  t'eenemael 
gegrond  op  de  regels  van  de  aldervolmaekfte  ftaetkundig- 
heyd  ;  gelyk  men  ligtelyk  bevinden  zal ,  wanneer  men  deze 
zaeke  een  weynig  wilt  overwegen,  't  Is  immers  zeker  ,  Al- 
derlief He  ,  dat  iederen  Staet ,  ieder  Land ,  ieder  Stad  zyne 
Arme  moet  tot  hulpe  komen  De  reden  ,  de  menfchlievent- 
heyd  en  Gods  Wetten  leggen  ons  deze  pligt  op  :  en  zonder 
hier  te  fpreken  van  de  bermhertigheyd  ,  de  welke  Chriftus, 
den  Gever  van  de  Wet  van  liefde  ,  gedueriglyk  in  het  Evan- 
gelie heeft  aengepredikt;  hoort  wat  Godt  aen  het  vleefchelyk 
Ifrael  wegens   dit  ituk  eertyds  geboden  heeft  :  Is  het  laeke  , 

zegt  by  ,  dat  eenen  van  uwe  broeders  ,  die  binnen  dl  poorten  vaa 
uwe  S.iid  woonen  ,  in  het  land,  het  welk  den  Heer  U  lal  geven  , 
to!  armoede  lal  vervallen  lyn  ,  Gy  lult  uw  hert  niet  verjleenen  , 
nog  uw  hand  lorfiuyien  ;  maer  Gy  luli  haer  voor  den  Armen  ope- 
nen.,. Gy  lult  met  geend  lo»s!t,yd  handelen  wanneer  gy  hem  ia 
fynen  nood  byjlaei ,  op  dat  den  Heer  uwen  Godt  U  aliyd  fynen 
legen  geve  in  alles  ,  wat  sy  lult  ondernemen.  (  Si  unus  fratrum 
tuüru  n  ,  oui  morantur  in  ra  portas  civitatis  tu<t  ,  in  terra  quam 
Dominas  Deus  luus  daturus  ejl  tibi ,  ad paupertaiem  venerit  ; 
non  ol'duracis  cor  taum  ,  nee  conirahes  manum  ,fd  aperies  earrk 
pau'eri,-,  nee  ages  quippiam  calitdi  in  ejus  ne^ejjiiatibits  fub~ 
levandis  :  ut  benedicai  libi  Dominus  Deus  tuus  in  vmtii  tempo- 
re  y  Ù  in  cuaciis  i  ad  ijti<t  manum  mijeris.  Deut    XV.    i'.  7. 


9Ö 


Algemeyne  Ver\amelihge  der  Werken 


&  8.  )  En  «'ederOtn  :  bdioefuge  nunfJisn  \ulUn  ia  uw  land 
nUl  ontbreken  :  daerom  gebiede  ik  U  ,  dat  g  y  aen  uwen  behoef- 
tigen  en  armen  broeder ,  die  onder  U  woont  ,  uw  hand  ^oud 
openen.  (  Non  de'èrunt pauperes  in  terra  habitationis  tuce  :  idcir- 
co  Ego  prMipio  tibi ,  ut  aper'as  manu/n  fratri  luo  egeno  & 
ffiuperi,  qui  tecum  verfatur  in  terra.  Ibid.   ij.    lO.  &  1 1.  )    De 

joodfche  natie  (  zoo  men  zegt  )  onderhoud  nog  tot  hedeu 
toe  dit  gebod  zeer  itipcelyk  ;  want  Schryvers  (  Sdden.  Scali- 
ger.  Vatab.  Buxtorf'.  Leo  Alutin.  )  die  hunne  zeden  nauw- 
keuriglyk  onderzogt  hebben,  getuygen  ,  dat  l'y  de  alder- 
fchoonlte  maetregels  nemen  om  hunne  Behoeftige  Broeders 
te  helpen,  zoo  verre  dat  het  bynaer  noyt  of  zeer  zelden 
voorvalt ,  dat  fy  gepraemt  zyn  hun  brood  te  gaen  bedelen. 

Het  gene  men  hier  in  de  Joodfche  Wet  gefchreven  vind  , 
dat  heeft  infgelyks  de  natuerelyke  menichUeventheyd  ,  die 
ons  met  de  reden  is  ingeboren  ,  geleerc  aen  de  heydenfche 
volkeren  ;  immers  aen  die ,  wiens  zeden  eenigfints  zyn  be- 
fehaeft  geweelt.  Onder  die  natiën  van  het  Heydendom  , 
hebben  zekerlyk  de  Egyptenaeren,  de  Grieken  en  de  lio- 
meynen  in  liaetkundigheyd  uytgefchenen  ;  ook  leeft  men , 
dat  hunne  beftierders  alle  raogelyke  poogingen  hebben  aen- 
gewend  ,  zoo  om  door  hnnne  wetten  de  armoede  af-te-wei- 
ren  ,  als  om  te  zorgen  ,  dat  die  ingezetene  ,  de  welke  door 
rampen  of  andere  ongelukken  tot  behoeftigheyd  vervallen 
waeren  ,  van  hunne  mede-borgers  zouden  geholpen  worden 
en  bygellaen.  IVIaer  ook  van  den  anderen  kant ,  wel  ye- 
tende  ,  dat  de  ledigheyd  en  de  luyaerdye  de  eerfte  en  be- 
zonderlle  oorzaeke  is ,  die  de  armoede  en  de  ellenden  on- 
der het  volk  brengt ,  zoo  hebben  fy  altyd  betragt  deze  uyt 
hun  land  te  bannen.  De  Egyptenaeren  ,  volgens  de  getuy- 
genilTe  van  Herodotus ,  verdraegden  nog  bedelaers  nog  land- 
loopers  ,  onder  wat  dekmantel  het  wezen  mogte.  In  iederen 
land-ftreek  waeren  by  dat  volk  Regters  geftelt,  aen  wie  de 
ingezetene  zig  van  tyd  tot  tyd  moeiten  vertoonen  ,  en  re- 
keninge  geven  van  den  handel  die  fy  dryfden  om  voor  zjg 
en  voor  hun  huys-gezin  den  kolt  te  winnen  -  en  wanneer 
dat  men'er  ontmoette  ,  die  zonder  eenige  bezigheyd  waeren , 
deze  wierden  verzonden  om  t'aerbeyden  aen  de  gemeene 
werken  ,  die  men  in  de  Provinciën  van  dat  Koningryk 
jnaekte. 

Den  zelven  geeft  heerfcht  by  de  Grieken.  Binnen  Athenen 
H'ierdeo  de  bejaerde  en  kragtelooze  Arme  uyt  de  gemeene 
fchat-kift  van  de  Republiek  onderhouden  ,  en  de  bedelerye 
was'er  zoo  haetelyk ,  dat  fy  erger  als  de  dood  aenzien  wierd. 

De  Romeynen  waeren  ook  zeer  ftraftegens  de  bedelaers 
enkeg-gangers.  la  de  oude  tyden  van  de  Republiek  hadden 
fy  zekere  tugtmeefters  ingeltelt ,  die  opzigt  over  de  zeden 
van  het  volk  hadden  :  onder  andere  pligten  ,  waer  mede  de- 
ïe  belaft  waeren  ,  moeften  fy  zorge  draegen  ,  dat'er  niemand 
ïangs  de  Stad  zou  ledig  loopen  ,  çn  als  fy  dufdaenige  bevon- 
den ,  deden  fy  hun  in  de  meynen  of  aen  de  publieke  gebou- 
wen werken. 

Den  handel  van  de  voorgenoemde  volkeren  kwam  niçt 
voorts  uyt  eçnen  geeft  van  onbermhertigheyd  ;  want  fy  waç- 
rcn  zeer  oplettende  om  den  nooddruft  te  bezorgen  aen  de 
waere  Behoeftige  :  maer  hçt  fcheen  hun  onredelyk ,  en  \  is 
het  ook  ,  dat'er  in  eenen  Scaet  litraaenten  gevonden  wor- 
den ,  die  van  geene  de  minfte  nuttigheyd  willen  wezen ,  en 
die  op  geenen  anderen  titel  den  koft  en  kleederen  van  hunne 
Mede-borgers  afyraegen ,  als  om  dat  fy  te  luy  zyn  zig  tot 
eenig  werk  te  begeven.  Daer-en-boven  dufdanige  menfehen 
yyn  dikwils  zeer  laltig  aen  degeme5aKein  het  afperlfen  van 
ti^aelmoçifen  ;  en  het  gçiie  hun  gegeven  word  om  hunnen 


nood  te  yerligten ,  hefteden  fy  menigirael  zeer  kwaelyk  ; 
zoo  dat  fy  altyd  even  behoeftig  blyvende  ,  en  gedompelt 
in  ellenden  ,  in  ftank  en  vuyligheyd ,  over  zig  haelen  vele 
lighaemelyke  kwaelen  en  ziektens,  die  genoeg  zyn  om  in 
foramige  tyds-omftandigheden  eene  geheele  ftad  te  befmet- 
ten.  Buyten  dit  is  het  te  aenmerken  ,  dat  niet  alleenelyk 
de  kinders,  die  fy  voortbrengen ,  de  voetftappen  van  hunne 
ouders  ingaen  ;  maer  vele  andere,  door  hun  voorbeeld  aen- 
gelokt  ,  voegen  zig  daer  by,  an  aldus  vermenigvuldigen 
fy  allengskens  zoo  verre,  dat  fy  het  brood  eten ,  het  g-ene 
aen  de  opregte  Arme  toekomt ,  en  zelf  dat  hun  getal  ge- 
vaerelyk  voor  de  gemeyne  rufte  word. 
^  III.  Alle  deze  redens ,  die  regelregt  op  de  borgerlyke 
Samenlevinge  betrek  hebben,  begrepen  de  Heydenen  zoo 
wel  als  wy  :  en  heeft  dit  hunne  Regeerders  aengemoedigc 
om  met  loftëlyke  wetten  de  bedelerye  te  bedwingen  ,  hoe 
veel  te  meer  moet  onze  werelyke  Overheyd  aengeport  wor- 
den door  de  beweegredens ,  die  de  Religie  hun  voorftelt , 
om  het  zelven  t'ondernemen  ? 

Wy  weten  immers ,  dat  die  arme  bedelaers  niet  alleen 
redelyke  fchepffels  zyn ,  aen  wie  men  uyt  dien  hoofde  eene 
natuerelyke  menfchlievendheyd  fchuldig  is  ;  maer  het  Ge- 
loof leert  ons  daer-en-boven  -,  dat  fy  onze  Broeders  vol- 
gens den  geeft  zyn,  gefchaepen  om  eens  met  ons  Godt  voor 
altyd  te  aenfchouwen  ;  afgewafichen  in  den  H.  Doop  en 
gezuyvert  door  het  bloed  van  Chriftus  ;  litmaeten  van  fyn 
geeftelyk  Lighaem ,  en  tot  Tempels  van  den  H.  Geelt  in- 
gewyd,  Niet-te-min  zien  wy  dagelykx  ,  dat  deze  gaeven 
en  weerdigheyd  by  het  raeeltendeel  van  hun  onteert  en  ge- 
fchonden  worden  :  den  grootften  hoop  leeft  als  Godt-ver- 
gctene  mcnfchen  ;  geheel  hunnen  levens-loop  brengen  fy 
over  in  ontiigtigheyd ,  in  dronkenfchap ,  in  Godslafterin- 
gen ,  in  alle  foorten  van  grouwelykheden  ;  en  wat  is  hier 
dog  de  bezonderfte  oorzaek  van  ?  *tls  de  ledigheyd,  Al- 
derlieffte ,  de  welke  met  regt  genoemt  word  de  meefterffe 
van  alle  kwaed  ;  de  fchole,  waer  in  men  leert  alle  boos- 
heden ;  en  die  vervoegt  met  het  bedelen,  dufdanige  menfcheo 
onbefchoft  maekt  en  fchaemeloos  in  hunne  zeden. , 

Dit  200  zynde,  moet  de  Chriftelyke  liefde  ons  aenwak- 
keren ,  om  dien  wortel ,  is  het  mogelyk  ,  uyt-te-roeyen. 
Deze  boven-nat'.ievelyke  liefde  tot  den  even-menfch,  deze 
goddelyke  gave  ,  is  ons  van  den  Hemel  ingeftort ,  op 
dat  wy  maïkanderen  beminnen  zouden  ,  niet  enkelyk 
voor  zoo  veel  dit  aerds  leven  aengaet  (  want  dit  leert  ons 
genoegzaeni  de  natuerelyke  reden  )  maer  wel  bezonderlyk  , 
op  dat  wy  onzen  EvenTmenfch  gelyk  ons  zelve  zouden 
liçf  hebben ,  en  d'een  aen  d'ander  behulpzaem  zyn  lot  het 
betreften  van  dat  boven-natuerelyk  eyude  ,  dat  eeuwig  ge- 
luk ,  waer  toe  Godt  Ons  alle  gefchaepen  heeft.  Chriftus  im- 
mers zegt  ons  in  't  H.  Evangelie  ;  It  geve  U  een  nieuw  gebod t 
dat  gy  maïkanderen  ^oud  beminnen  ,  gelyk  Ik  U  bemind  lieb. 
{  Mandatum  novum  do  vobis  :  ut  diligatis  invicem  ,  juut  dilexi 

vos.  Joan.  XIII.  i^-  34.  )  Waer  op  Auguftinus  aenmerkt  : 
Deie  liefde  is  verjcbillig  van  die  ,  met  de  welke  de  menfchen 
maïkanderen  als  menftken  beminnen  ,  en  om.  dit  verfchil  aen' 
le-toonen  ,  ij'er  bygevoegt  ;  gelyk  ik  V  bemint  heb.  fVant 
waerom  bemint  ons  Chrijius  ,  ten  ^y  op  dat  M'y  eens  \ouden 
konnen  deel  met  hem  in  fyn  Ryk  hebben  ?  Laet  ons  dan  ook 
uyt  liet  lelven  inygt  mal kandtren  beminnen  ,  op  dat  wy  on\t 
liefde  onderjlheyden  van  die  andere  ,  de  welke  in  hunne  liifde 
tot  den  Even-menfh  diergelyk  eynde  niet  lubben.  (  Difceinitur 
quippe  ijlà  dihclio  ab  ilia  dileclione  ,  qua  fe  invicem  diligunt 
humilies  ficut   hoinmn  :  nam   ut   difarntretur  1  adjunilum  ejl  : 

Jatte 


van  Jyne  HoogweerdigheyJ  J.  T.  ƒ  TFelIens. 


f  cal  dlUx't  vos.  Ui  quid  cnim  diligit  nm  Chr'Jtus  ,  nijl  ut 
rtgnare  ycjjlmus  cum  Chrijlo?  Ad  hoc  ergo  Cf  nos  invicem  dU't- 
gamus  ,  UL  diUclionem  ncjiram  dïjcirnamus  à,  cttteris ,  qui  non 
ad  hoc  fi  invkem  diligunc.   Aug.  in    Joan.   traft.   83.  ) 

Neen,  AlcJerlieflte  ,  dufdanige  maniere  van  beinini;en  was 
onbekent  aen  de  heydenfche  volkeren  .-  maer  wy  hebben  hec 
geluk  van  de  zelve  te  kennen  door  hec  Geloot",  het  welk 
de  Chrillelyke  liefde  belüert  en  aen  haer  tot  regel  dient. 
Deze  liefde  is  eene  vrugt  van  den  H  Geelt;  Godczelfis 
haer  oogwit ,  en  het  eynde  waer  fy  naer  toe  gaet.  Eenen 
Chriftenen  ,  die  fynen  Even-naetlen  bemint ,  ziet  hem  niet 
enkelyk  aen  als  eenen  menfch  ,  die  met  hem  volgens  de 
natuere  gelyk  is:  maer  als  een  beid  van  Godt,  als  een 
deel  van  het  geeftelyk  Lighaem  van  Chriftus,  en  geverft  in 
bet  bloed  van  den  Zali^'maeker.  Eenen  Chriltenen  heeft  iyne 
Broeders  lief  in  Godt  en  om  Godt  :  en  daerom  bemin:  hy 
alle  menfchen  ,  zonder  zelf  fyne  vyanden  uyt  te  nemen  ; 
en  wil:  hy  de  weerde  van  fynen  Even-menfch  ,  en  de  liefiie, 
die  hy  hem  fchuUiig  is  ,  afmeten,  hy  flaegt  fyne  oogen  op 
den  Calvarie-berg  ,  alwaer  hy  den  Zone  Gods  voor  de 
zaligheyd    van  alle  menfchen  ziet  lierven. 

Is  het  zaeke  dan ,  Lieve  Broeders  ,  dat  wy  met  die  liefde , 
de  welke  Chriftus  ons  geboden  heeft  ,  bezielt  zyn  ,  zoo 
moet'er  in  on<  hert  eenen  heyligen  iever  brsndcn  ,  om  in 
alle  gciegentheden  de  zalighej'd  van  onze  Broeders ,  zoo 
veel  wy  konnen  ,  te  behartigen  ,  en  vervolgens  om  mece- 
te-werken  aen  he:  Chriftelyk  voorwerp  ,  he:  welk  ons  IVIa- 
giftraet  ondernemen  wilt  ;  zei  '  onzen  iever  moet  zoo  veel  te 
grooter  zyn  ,  om  dat  men  alreeds  ondervind  in  veele  nabue- 
rige  Steden  (  die  ons  in  dit  ftuk  zyn  voorgegaen  )  dat  duf- 
danige  ouderneminge  eene  zeer  grootc  veranderinge  in  de 
zeden  van  de  Arme  voordbrengt. 

I  V  Die  alleen  ,  de  welke  hun  brood  langs  de  fi'raeten 
jaen  bedelen  ,  zulki;  milfchien  tegens  dit  voorwerp  knor- 
ren ,  om  diefwille  dat  ïv  zig  inbeelden  ,  dat  men  hun  (  gel\  k 
fy  fpreken  )  de  keele  wilt  tocbintïen  ,  en  hun  nog  armer  en 
ellendiger  maeken  als  fy  heden  zyn  Maer  dufdanige  on- 
menfchelykheyd  is  teenemael  tegenltrydig  aen  de  goedercie- 
rentheyd  van  de  Beftierders  dezer  Stad  ,  de  welke  niet  an- 
ders becragten  als  alles  in  goed  order  te  itellen  ,  en  te  bezor- 
gen ,  dat  ieder-een  op  ccne  eerelyke  wyze  Anen  koll  kryge. 

Men  zal  dit  klaereiyk  begrjpen ,  wanneer  men  twee  foor- 
ten van  bedelaars  ondcrfcheydcn  wilt.  De  eerfte  zyn  die, 
dç  welke  nog  bekwaem  z\  n  om  te  werken  ;  maer  niet  als 
uyt  enkele  luyaerdye  het  bedelen  hebben  verkozen,  't  Is 
zeker ,  dat  men  dcze  (  fchoon  dat  fy  hier  in  pligtig  zyn  ) 
niet  mag  laeten  broods-gebrek  lyden,  nog  hun  verdruk- 
ken of  verzuymen  :  maer  't  is  ook  wel  redelyk ,  dat  men 
hun  tot  eenig  hand-werk  verzende  ,  om  met  het  zelven  , 
voor  zoo  veel  hun  mogefyk  wezen  zal,  hunnen  nooddruft 
te  winnen  :  Den  menfjt  is  geboren  om  te  werken  ,  zegt  den 
H.  Geeft ,  S^lyk  eenen  vogel  om  te  vliegen,  (  Homo  ncfciiur 
ad  laborem  ,  &  avis  ad  voLiium.  Job  V.  'J^.  7.  )  En  op  eene 
andere  plaetfe  fpreekt  hy  aldus  door  den  mond  van  Pau- 
lus  :  Die  niet  it-ik  werken  ,  dal  hy  ook  niet  eete.  (  Si  quis  non 
vult  onerari  ,  nee  manducet.  II.  Thelf  III.  y     lO.  )  De  knof- 

ringen  dan ,  die  tegen  het  werken  ,  waer  toe  men  dufdue- 
■ige  yerpligcen  zal  ,  gefehieden  ,  zyn  oiiredelyk,  en  tegcn- 
firydig  aen  de  fchikking  ,  dii  God:  over  het  menfchdom 
gedaen  heeft  :  en  alhoewel  dat  fy  in  het  bcginfel  hier  en 
daer  zullen  gehoort  wurden,  die  knorders  nogtaus  ztillen 
wel  haelt  hun  ongelyk  erkennen,  naer  dat  fy,het  werken 
gewoon  zynde ,  ouderviudeii  zuikii  ,  da:  fy  als  eerelyke 


97 

Borgers  hunnen  nooddruft  winnen,  en  veel  gelukkiger  le- 
ven alsfy  te  voren  deden.  Alfdan  zullen  ly  die  bedan- 
ken, de  welke  aen  hun  tegens  hunnen  wille  dit  geluk  be- 
zorgt hebben  ,  gelyk  alreeds  gebeurt  is  in  andere  placc- 
fen ,  alwaer  men  de  bedelerye  vernietigt  heef;. 

De  twee.ie  foorte  van  bedelaers  beliaet  uyt  menfchem, 
aen  wie  het  onmogelyk  is  eenig  werk  ter  hand  te  trek- 
ken ,  't  zy  dat  fy  door  ouderdom  kragteloos  geworden  zyn, 
't  zy  dat  ziektens  of  gebrekkdykhedcn  hun  buyten  (taet 
van  te  konnen  werken  gefielt  hebben.  Deze  zullen  ook 
een  beter  lot  als  te  voren  krygen.  De  menfchhcventlieyd  en 
de  Religie  fpreken  voor  hun  ,  dat  fy  moeten  tot  kit  van 
de  gemeynte  onderhouden  worden  ,  en  getrokken  uyt  die 
verworpentheyd,  van  te  moeten  langs  de  itraeten  hun  brood 
vraegen.  Is  het  niet  een  vreed  en  jara.-nerlyk  vertoog  aen 
een  Chriftelyk  hert  ,  wanneer  men  diergelyke  menfchen  , 
verhakkelt  en  verfcheurc ,  gebroken  van  ouderdom  of  met 
kwaelen  overvallen ,  foratyds  half  dood  op  de  ftraeten  of 
aen  de  kerk-deuren  ziet  liggen  ?  Nog  jammerlyker  is  dit, 
wanneer  diergelyke  perfoonen  eertyds  tretf;lyke  ambagts- 
lieden  geweeli  zyn,  of  eene  eerelyke  koftwiniiinge  hadden» 
en  dat  fy  niet  als  door  ouderdom,  gebrekkelykheden  of 
ander  ongeluk  tot  die  uyterite  ellende  vervallen  zyn.  Zal 
dan  hun  lot  niet  merkelyk  verzagt  worden  ?  zullen  deze 
niet  gelukkiger  en  eerelyker  het  overig  van  hunne  dagen 
eyndigcn  ,  wanneer  men  hun  t'huys  den  nooddruft  bezorgt, 
en  dat  men  hun  van  de  ftraeten  opneme  ? 

Dit  is  het  oogwit  van  de  Hecren  Wethouderen  ten  op- 
zigt  van  de  openbaere  bedelaers  :  en  al  was  het ,  dat  l'y 
dit  ftuk  alleen  te  wege  bragten ,  de  onderneminge  zoude 
alleen  groot  genoeg  wezen  :  maer  hunnen  iever  gaet  nog 
verder  ;  fy  begeren,  dat'er  niet  eenen  nooddrultigen  inge- 
zetenen aen  hunne  vaderlyke  zorge  ontfnappe.  Tot  diea 
eynde  hebben  fy  de  S:ad  verdeelt  in  vele  kiyne  kwaertie- 
ren  ,  en  tot  beîÛeringe  van  elk  zullen  fy  aen'.ocken  eenige 
treftelyke  Perfoonen ,  de  welke  niet  alleen  voor  de  bede- 
laers, maer  voor  alle  behoeftige  (niet  eenen  uytgcnomen) 
zullen  zorgen  ,  volgens  de  mae:-regels  hier  over  alreeds 
in  dru'ic  gegeven.  Du.s  zal  de  uytdeeünge  der  aelmoelién  , 
voortaen  op  eene.n  beteren  en  gewenlbhten  voet  voortge- 
bragc  worden  ;  v/ant  alhoewel  de  Hceren  groote  Aelmoellè- 
niers  dezer  Stad  ,  den  algemeynen  Armen  met  den  regt- 
zinningften  iever  bdtieren  ,•  't  is  nogtans  zeker ,  dat  het 
hun  onmogelyk  is  de  waere  gclegen'.heyd  van  alle  behoef- 
tige ,  wiens  getal  zoo  groot  is ,  te  kennen.  Hier  door  ge- 
beurt het ,  dat  fy  dikwiis  bedrogen  worden,  en  menigmael 
meer  op  eene  goedhertige  meeninge  als  op  gegronde  ken- 
ni'Je  der  zaeken  hunne  aelmoetfen  moeten  uytreyken.  Het 
gebeurt  infgelyk.s,  dat  fommige  Arme  vele  «eldoenders 
hebbe.i ,  wiens  mildaedighcden  meer  als  dobbel  genoeg  zyn 
om  hun  eenen  bchoorelyken  onderftancï  te  bezorgen;  waer 
uyt  fpiuyt  dat  fy  in  onnuttigheyd  het  overig  verkwiften, 
teVwylen'dat  hunne  gebueren  broods-gebrek  lydcn.  Boven- 
dien'zyn'er,  die  in  d'uyterlte  ellende  liggende,  miflchien 
thien-mael  meer  als  d'andere  verdienen  geholpen  te  wor- 
den, en  die  nogtans  uyt  fchasmte  liever  souden  van  hon- 
ger en  gebrek  vergaen  ,  als  hunnen  nood  kenbaer  te  maeken. 

Deze  onheylen,  Alderlietlte,  konnen  niet  verhoed  worden, 
ten  zy  dat'er  eene  groote  menigte  van  perfoonen  met  deze 
Behicring  bezig  zyn  ,  en  dat  het  getal  der  Arme  onder  hun 
zoo  verdeelt  word,  dat  fy  gemakkelyk.  alle,  die  hun  zyn 
toebetroüwt ,  konnen  kennen,  om  van  ieders  nüo.lzueke- 
lyk  t'  oordeelen.  Zoo  dat  men  niets  profytiger  kan  bedea- 
N 


çS 


Algemeym  Ver\ameïinge  der  Werken 


ken,  als  die  verdeelinge  der  Stad  in  verfcheyde  kwaertie- 
rcn  ,  waer  van  elk  fyne  bezondere  opzigters  hebben  zal. 
Deze  door  hunne  geduerige  bezoekingen  zullen  wel  haell 
de  gefteltenuFe  van  ieder  hu^fgezin  grondelyk  kennen ,  en 
hun  volgens  gelegentheyd  der  zaeke  onderftand  toebieden. 
En  wat  aengact  de  bedrukte  herten,  de  welke  hunne  be- 
hoeftigheyd  heden  uyt  fchaemte  niet  derven  kenbaer  mae- 
ken,  voor  diergelyke  foorte  zyn  ook  dufdanige  maet-regels 
voorgelchreven  ,  dat  fy  zonder  eenig  het  miniten  opzigt 
en  onder  het  grootfien  geheyin  zullen  konnen  byliand  ver- 
krygen  ,■  zoo  dat'er  voortaen  niet  eenen  behoeftigen  menfch 
in  de  Stad  zal  hulpeloos  gelaeten  worden  ,  wanneer  dit  heyl- 
7aem  onderwerp  ten  uytvoer  zal  gebragt  zj-n.  Boven-dieii 
uyt  dat  groot  getsl  bedelaers,  dat  hedendaegs  ledig  loopt, 
zullen  goede  ambagts-lieden  voortkomen  :  en  inlgelyks  uyt 
hunne  kinderen  ,  die  andevzints ,  naer  het  voorbeeld  vaiï 
hunne  ouders,  op  den  bedel-zak  zouden  gekeft  hebben. 
Waer  uyt  volgt,  dat  den  arbeyds-loon ,  den  welken  door 
de  'Fabrikanten  nu  al  menigmael  buyten  de  Stad  moet  be- 
taelt  worden  ,  binnen  haere  mueren  blyven  zal ,  en  dat 
wy  van  den  anderen  kant  allengskens  minder  en  minder 
aelmoeflen  zullen  noodig  hebben  om  onze  Arme  t' onder- 
houden. Voegt'er  nu  nog  by  de  Onderwyzing  ,  die  men 
hun  L,even  zal  ten  opzigt  van  de  Religie  en  de  goede  ze- 
den :  de  Scholen  ,  die  wel  haelt  voor  de  Arme  Kinderen 
zullen  worden  opgeregt  ;  en  men  zal  met  de  aldergrootlie 
hope  ,  mogen  verzekeren  ,  dat  onze  Arme  Ingezetene  bin- 
nen weynige  jaeren  geheele  andere  menfchen  wezen  zullen,, 
als  fy  tegenwoordig  zyn 

V.  Wy  hebben  dan  d'aldergrootfie  redea  om  Godt  te 
bedanken  ,  dat  hy  onze  Wethouderen  zoo   hey:ig  gedag^t 
heeft  rngefïort ,  en   hun  de   kloekmoedigheyd    geeft  ,  om 
een  zoo  wydloopig   en  gewigtig    werk  tot  het   welvaeren 
van  de  gemeynte  t'  ondernemen  ;  onderneniinge ,  waer  a\ 
fy  buyten  twyifel   zig    aen    vele    motyelykheden ,  en  aen 
alle  foorten  van  onluflen  moeten  verwagten  :  maer  is  hun- 
nen  iever   zoo  vuerig ,  dat  ly  de,  e    vlytiglyk  te  gemoed 
gaen,dan  is  het  ook  onze  pligt ,  Lieve  Broeders ,  dat  wy 
hun  de  hand  leenen  ,  om  het  zelven  tot  eene  gewenJchte 
volilaniügheyd  te  brengen.    De  zaek  is  niet  onmogelyk  , 
wanneer  Gy  van  goedeii  wille  zyt ,  vermits  wy  het  voor- 
beeld hebben  van  vele  nabuerrge  Steden,  de  v.  elke  de  zoete 
vrugten  van  diergelyke  Inltelliiige  alreeds  fmaekeu ,  en  de 
zelve  lot  in  den  Hemel  verheffen.    Wat  onuytwaflèhelyke 
vlekke  zoude  het  voor  ons  zyn  ,  waer  het  zaeke  dat  wy 
uyt  gicrighcyd,  of  by  gebrek  van  menfchlieventheyd  hunne 
,  voetftappen  niet  wiL'en  volgen  ^  ik  ze  g^  :  nki  wMcn  \  want 
het  groot  getal  van  magtige  Pcrfoonen ,  die  binnen  de  mue- 
ren van   Antwerpen  zyn  ^  maekt  deze  onderneminge    hier 
veel  gejnakkelyker  als  elders.    Daer-en-boven  is  het  heden 
zoo  verre  gebnigt ,  dat  die  voorbeelden  van  andere  Steden 
ons  praemcn  en  noodzaeken,  om  op  dfii  zelven  voet,gtlyk 
ly  doen,   onze  Arme  te  beftieren  ;  want  vele,  die   liever 
bedelen  als  werken,  verheten  heden  die  plaetfen ,  en  ko- 
jnen  hier  tot  laft  van   de  gemeynte   leven  :  waer  van  het 
gevolg  wezen  zal ,  dat  de  armoede  in  deze  Stad  fchielyk 
zal  aengroeyen,  en  dat  die  bedelaers  met  de  kind. ren ,  d. e 
.  fy  winnen,  zoodanig  de  Arme-kaife  bezwacren  zullen,  dat 
ten  laeftcn  het  brood  aen  de  behoeftige  ingezetene  zal  ont- 
breken ,  ten  zy  men  dit  liutte  ,  met  te  nemen  de  maet-regels  , 
die  U  heden  worden  voorgeftelt. 

Deze  muet-reg.-ls  zyn  zoo  veel  te  kragtiger,  en  zullen 
VOQX  altjd  (gelyk  men  bogen  raa»  )  Ihenue  blyven,  om 


dat'er  te  faemen  eene  Beftieringe  word  aengefïelt ,  dïe  »ïett 
ander  oogwit  heeft,  als  deze  zaeke  alleen  waer-te-nemen» 
en  die  genoegiaem  verdeelt  is  ,  om  voor  iederen  perfoon 
in  het  bezouder  te  konnen  zorgen,    lïy  faute  van  dierge- 
lyke  fchikking ,  zyn,  de  Wetten  ,  die  iii  vorige  tyden  zoo 
hier  als  in    andere   landen  tegens  de   bedeleryen  gemaekt 
zyn,  altyd  zonder  vrugten  gebleven  ;  want  men  vergenoegde 
zig  met  de  bedelerye  op  zekere  voorwaerde  te  verbieden, 
en  de  overtreders  voor  eenigen  tyd  gevangen  te  zetten  , 
of  de   zelve  van  d'eene  plaets  naer  d'ander   te  verjaegen. 
Aldus  bleven  die  menfchen  zonder  eenigen  trooft  ;  hunne 
ellenden  wierden  verdobbek  ;  de  Overheyd  dede  niet  an- 
ders  als  ftraft'en   of  verjaegen  ,  e,,  dus  die   voren   enkele 
bedelaers  waeren  ,  wierden  dikmaels  baenltroopers ,  kwaed- 
doenders  en  moordenaers  :  maer  nu  gaet  men  die  ellendige 
met  eene  vaderlyke  zorge  beliieren  ;  in  plaetle  van  te  Itraf- 
fen,  zal  men  hun  trekken  uyt   dien  droevigen  i{aet,waer 
in  ly  gedompelt  lagen,  en  te  faemen  de  byl  zoo  diep  op 
den  wortel  van  de  bedelerye  zetten  ,  dat  men  miüchien  naer 
verloop  van  eenige  pereu  dacr  van  g-eii  denkbeeld  meer 
hebben  zal.    Voorders  zal  men  op  de  zeden   van  iederea 
Armen  menfch  altyd  eene   waekeiide  ooge  draegen  ;  mea 
zal  hun  doen  kwyten  de   pligten  ,   die  fy  aen  Godt,  aeii 
hunnen  Eveunaefien  en  aen  het  Vaderland  Ichuldig  zyn  ; 
zoo  dat  men  hier  vind  by-een-gevoegt  alles  wat  de  natue- 
relyke  medoogentheyd,  de  Chriltelyke  liefde  en  de  Religie 
konnen  voorfchryvea  ,   om   alle   Behoeftige  ,   die  binnen 
onze  muereu  zyn  het  waer  geluk  te  bezorgen. 

VI.  Wat  vs'er  dan  over,.  Lieve  Broeders,  als  dat  Gy 
U  bereyd  toont  geld  en  dienll  toe-te-bieden  ,  twee  noodige 
werktuygen  om  dit  heylzaem  oogwit  te  bereyken.  Waert 
Gy  h:er  in  ongewillig  ,  Gy  zoud  den  naem  van  Chriltenea 
tuct  verdienen  ;  want  Gy  zoud  aen  Chrilius  niet  toebehoo- 
ren  ,  nog  deel  hebben  m  die  liefde,  de  welke  altytl  geweell 
is  ,  en  altyd  ,  volgens  fyne  waere  Difcipekn  fyn  zal  (  lm 

hoc  cognofLcnt  omnes  ,  quia  difcifuli  nui  ejiis  ,  Ji  diLcI'onerrai 
haiueruis  aii  hiyicem.  Joan.  Xlll.  "ir.  35  )  Daerom  heb  ite 
beter  vertrouwen  op  U-h. ,  en  ik  beelde  my  in  ,  dat  een- 
ieder vülgc;  ï  fyn  vermogen  eene  milde  hand  zal  uytrey- 
kea.  Hoe  zoud  Gy  het  voor  Godt  verantwoorden,  waer 
het  zaeke  dat  Gy  door  uu  e  kwaedwillighcyd  oorzaeks 
waert,  dat  men  moelle  llaeken,  of  onvolmaekt  laetendufdae- 
nig  voorwerp  ,  het  welk  voor  akyd  uwe  Arme  Medebor- 
gers  volgens  ziel  en  lighaem  gelukkig  zal  maeken ,  en  den 
Goddclyken  Zegen  ovcï  uw  Vaderiaml  trekken?  Was'ï. 
noodig  U  eenen  nieuwen  fpoor-llag  te  geven,  ik  zou  U  voor- 
brengen, Alderlieffie  ,  dat  die  Arme  uwe  Broeders  zyn, 
gelyk  aen  U  ;  en  hun  verfmaedeade  verfmaed  Gy  dien  ,  der* 
welken  ü  gemaekt  heeft.  Sy  zyn  daer-en-boven  uwe  mede- 
Üdmacten  in  het  geeiieiyk  Lighacm  van  Chriftus ,  en  uyt 
dien  hoofde  moet  Gy  voor  hun  eene  grootagtiuge  hebben  ^ 
eii  bezorgt  zyn  voor  hun  welwezen.  Ik  zouiie  U  doen  ziea 
alle  die  vourdcclen,  de  welke  uyt  uwe  aelmoelle  zulletï 
fpruyteii ,  niet  alleenelyk  voor  hun,  maer  wel  bezondtr 
voorUevgen  zelve.  Eyndelyk  zou  ik  U  betoonen  ,  dac 
de  werken  van bermhenigheyd  eene  Chriftelyke  pli^t  zyn» 
die  Gy  niet  ontgaen  kont ,  en  eene  zomierlinge  llofle  ,  waer 
over  Gy  zult  in  heilaeften  Oordcel  gevonnili  worden.  Maer 
terwylen  ik  dit  alles  wydloopig-  verhandelt  heb  in  eenera 
Herderlyken  Brief,  over  v/eynige  maenden  aen  U-L.  ge- 
fchrev  en  ,  zoo  vergenoege  ik  m'y  met  U  naer  den  zelven  te 
verzenden:  {ZUt  de  Artikels  IX.  X.en  XI.  in  den  li.cT~ 
dcrl^km  Brief  van  2.3.,  Fibiuurj.  )  cnkelyk  zal  ik  bier  b;(« 


van  fyne  Hoogiveerdlgheyd  J.  T.  J.  ÏFelkns. 


voeg?» ,  (lat  uwe  aelmoelFe  moec  mikJaedig  zyn  ,  zoo  veel 
U  mo^ilyk  is,  als  Gy  begeert,  dat  dit  werk  eenen  ge- 
■wenlchte!)  uyïvalhebbê  ,  want  diergelykeonderiiemingez.il 
jaerelyks  onizaggelyke  fommen  vereyllchen  ,  en  wel  voor- 
namsntlyk  in  het  b'eginfel ,  vermits  dat  men  nu  zal  genoot- 
faekt  zyn  aen  veele  Arme  ,  en  acn  huiiue  Kinders  kolt  en 
kleeder'eii  te  bezorgen  ,  welke  naer  het  verloop  van  eeni- 
gen  tyd  bek'Aaem  zullen  wezen  om  hunnen  nooddruft  in 
het  geheel  of  ten  deele  te  winnen. 

Zegt  djn  niet,  Lieve  liroedcrs ,  (  gelyk'er  veele  in  dier- 
«elyke  omliandigheyd  fpreken  )  eer  dat  ik  hier  deel  in  ne- 
me en  myue  mihheyd  toone,  wil  ik  eeril  naerzien  ,  wat  \iyt- 
val  deze  zaek  zal  hebben  ;  voorwaer  ,  men  zou  mogen  ge- 
looven  ,  da:  een  zoo  yde!  voorwcndfel  en  onbehoorelyke 
wantrouwe  ,  in  zommige  eenen  dekmantel  is  van  gierig- 
heyd  ;  want  j  waer't  dat  ieder  dufdanige  taele  voerde  ,  't  is 
Wel  zeker  ,  dat'er  niet.";  zou  gefehieden ,  en  de  geheele  oii- 
<lerne.minge  moeft  van  den  eerlten  oogenblik  af  in  alfchen  lig- 
gen. Gy  doet ,  als  of  Ciy  wilde  ,  dat  werk-lieden  ,  zonder 
kalk ,  fteeii  of  andere  materiuelen  U,  een  huys  '/ouden  op- 
bouwen. Neen,  Aiderlieffte  ,  wilt  Gy  meteen  opregt  ge- 
mo-d  den  uytval  nazien  ,  maekt  eerft  van  uwen  kant  ,  dat 
dien  nytval  ir.ogelyk  werde  ;  begint  met  aen  de  bellierders 
te  bezorgen  de  middelen  ,  die  fy  hier  toe  noodig  hebben, 
en  bctrouvt  dan  (  gelyk  het  billyk  is)  dat  fy  deze  zaek 
rullen  behertisen,  en  door  hun  vernuft  en  icver  dezelve 
Voltrekken. 

Denkt  liacr-en-boven  ,  dat  men  U  met  regt  voor  dit 
werk  e^ne  milde  aelmoeffe  afvraegt ,  terwylen  Gy  hier  door 
verloft  word  van  de  kwel.ingen,  die  ü  zoo  menigraael  door 
as  bedelaers  wierden  aengedaen  ,  en  dat  veele  andere  be- 
hoeftige menfchen  ,  die  deel  hadden  in  uwe  mildaedigheyd  , 
voortaeii  nvt  de  gemeyne  kaflè  zullen  onderhouden  worden 
\  U  dan  wei  redelyk  ,  dat  G  y  aen  deze  kaffe  geeft ,  het  gene 
Gy  gewoon  uaert  aen  die  peifoonen  te  geven  ,•  want  andeï- 
zints  zoud  Gy  uwen  eygen  laft  afschudden  om  den  zelven 
op  een  ander  te  leggen  :  eu  gy  begrypt  wel,  waer  't  dat'er 
%'eele  uw  exempel  volgden  ,  dat  het  wel  haelt  zou  onmoge- 
lyk  wezen  den  nooddruft  aen  alle  die  Arme  te  bezorgen. 

Eyndelyk  ,  wanneer  gy  uwe  aelmoeil'en  uytdeylt ,  g'hebc 
ïcker  geen  ander  doelwit,  als  hier  door  te  volbrengen  uwe 
ChrifteJyke  pligt  ten  opzigt  van  uwenbehoeftigen  broeder  ; 
cn  daerom  klaegt  Gymenigmael,  en  Gy  klaegrmet  reden  , 
wanneer  die  arme  U'bedriegen,  ofdatfy  uwe  giften  in  on- 
nuttigheyd  misbruyken.  Diergelyke  misbruyken  zyn  maer 
al  te  gemeyn  ,  en  met  waerheyd  mag  mea  zeggen  ,  dat'er 
binnen  Antwerpen  (  waer  't  dat  d'aelmoellen  wel  verdeelt 
"Wierden  )  meer  gegeven  word  ,  als'er  noodig  is  om  alle 
haere  Arme  t'  onderhouden.  Het  moet  U  vervolgens  tot 
trooll  en  blydfchap  dienen ,  Lieve  Broeders  ,  dat  men  ecne 
]ïeftieriuge  opregt,  de  welke  zig  belad-met  deze  verdee- 
hnge  ,  en  dat  Gy  zonder  eenig  onderzoek  uwe  aelmoefien 
kont  in  hunne  handen  Rellen  ,  met  verzekeringe  dat  fy 
akemael  tot  hun  natuerelyk  eynde  ,  zonder  eenig  misbruyk  , 
zullen  hefteed  worden  , 'vermits  de  BeSierders  aen  lederen 
Armen  niet  meer  zullen  geven  als  fy  tot  ecu  maetig  onder- 
houd  noodig  hebben. 

VIL  IMaer  terwylen  dat  eene  Beuieringe  van  zoo  groote 
wydloopigheyd  noyt  kan  ffaende  bivven ,  ten  zy  dat'er 
een  groot  getal  mede-werkers  ,  zoo  Geellelyke  als  Were- 
lyke  gevonden  worden,  daerom  dwingt  ons  de  tyds-on;ltan- 
dighéyd  U  niet  alleen  aelmoelTen  af-te-vraegen ,  maer  ook 
.  Bwe  yerlbnele  dieu.lea  ;  en  ik  hope  ,  Alderlieflie ,  dat  de 


99^ 

liefde  tot  Godt,  en  tot  den  cven-menfch  in  deze  Stad  zoo 
verre  niet  verdooft  is,  dat  dit  werk  langs  dien  kant  zal 
perykel  loopen  ^:  zoo  veel  te  meer ,  om  dat  aen  andere 
lieden,  groote  en  klyne ,  waer  diergelyke  Inltellinge  ftand 
grypt ,  geene  mede-werkers  ontbreken  ,  en  dat  zelf  de  aider- 
trert'dykfte  perfoonen  zig  daer  toe  vlytiglyk  aenbieden 

Ach  !  Lieve  Broeders  ,  wy  moeten  immers  m«r  goede 
werken  te  doen  onze  zaligheyd  verzekeren  ;  en  wat  wer- 
ken zyn'er,aende  welke  meer  loon  beloof!:  word  .?  welke 
scyn  kragtiger  en  heyliger  ,  als  die  van  liefde  toe  onzen 
Armen  en  behoeftigen  Broeder  ?  Paulus  zegt  ons  opentlyk  , 
dat  dien ,  d^n  weiien.  Jynen  cven-naelitn  bemint ,  di  wdt  tol- 
hragt  hufi .,  .  en  dtzt  al  nndir  gibod  in  dn  begrepen  word  : 
lieht  uwen  evennaejlen  lief  gelyk  u  eygen  [elye.  (  X^ui  enim  ddi- 
git  proximum  ,  legim  implevit.  .  .  E(  fi  quod  eji  aliud  maii' 
datum  .in  hoc  verbo  iiijlauratur  ;  d.liges  proximum  tuum  ficut 
te  ipj'um.  Rom  XIII.  y.  8  &  9.  )  IVaer  de  l-efde  tot  deK 
ivenn.iejien  gevonden  word  ze^l  AüguCUnuS  ,  daer  is  noodiae- 
kelyk  de  liefde  Gods  rj  vinden.  (  Ubi  dileéiio  proximi  ,  ibi 
neceffariö  eiiam    ddeciio   Dei.    Trad     33.    in    Joan.  )  Is    hct 

zaeke  nu,  dat  deze  watrheyd  mag  toegevoegt  worden  aen 
de  liefde  tot  den  evenmeni'ch  ,  iu  't  algemeen  gefproken  ; 
hoe  veel  te  meer  grypt  dit  plaetfe,  wanneer  men  aen  Arme 
en  verworpene  menfchen  Lefde  toont .'  Als  wy  andere  be- 
minnen ,  konnen  wy  gemakkelyk  ons  zelven  bedriegen  , 
denkende  ,  dat  wy  het  doen  om  Godt ,  terwylen  dat  het 
menigmael  niet  anders  is  als  eene  natutrelyke  liefde ,  die 
Tüortkomt  uyt  vleefch  en  bloed  ,  uyt  eygen  baete  ,  uyt 
menfchelyk  opzigt,  of  eenige  goede  hoedanigheden,  die 
op  ons  hert  indruk  maeken  :  maer  wanneer  men  de  zalig- 
heyd van  Arme  menfchen  bewerkt  ;  wanneer  men  goed 
doet,  en  liefde  toont  aen  die  ellendige,  van  wiens  famen- 
handelinge  men  anderzints  eenen  afkeer  zou  hebben  ,  dan 
ziet  men  klaerblykelyk  ,  dat  de  natuere  hier  :n  geen  deel 
hueft  :  m.aer  dat  men  dit  doet  om  dat  Godt  het  zoo  ge- 
bied ;  en  aldus  vinden  wy  in  de  liefde  tot  onzen  Arm'en 
evenmenfch  een  trooftig  teeken,  dat  wy  Godt  waerelyk 
beminnen.  Waer  't  dat  wy  met  een  levendig  geloof  begre- 
pen ,  Lieve  Broeders,  hoe  minnelyk  dien  Godt  is,°den 
welken  ons  hert  komt  afvraegen  ,  zeker  zouden  wy  met 
vlyd  diergelyke  gelegentheden  opzoeken  ;  en  met  dankbaer- 
heyd  erkennende  de  menigvuldige  weldaeden ,  de  welke 
fyne  zoete  voorzienigheyd  ons  heeft  toegebragt,  ons  zel- 
ven gelukkig  agieii,  als  wy  ook  van  onzen  kant  eens  mog- 
ten  de  werk-tuygen  worden  van  de  zelve  voorzienigheyd 
ten  opzigte  van  andere  ,  die  hulpe  noodig  hebben. 

^Ziet  hier,  Aderliefife ,  deze  gelukkige  gelegeniheyd,  die 
U  word  toegeboden  ,  wanneer  men  U  atnmoedigt  tot  be- 
dieningen ,  de  welke  moeten  aengenaem  zyn  aen  alle  Chrif- 
teuen  ,  die  deze  zaeke,  zoo  gelyk  fy  is,  wel  doorgronden. 
Maer  milfchien  zullen  fy  haetelyk  voorkomen  aen  fom- 
mige  ,  die  eenen  afkeer  hebben  van  alles ,  waer  in  eeni- 
gen  arbeyd  of  moeyte  te  vinden  is.  Andere ,  verflonden 
in  aerdl:he  genugten  en  ydele  tyd -verdry  vingen  ,  zullen 
van  deze  niet  eene  uere  willen  milfchen  ,  en  vreezen  dac 
iy  zouden  ftremmen  die  gewaende  vryheyd ,  waer  in  fy 
gewoon  zyn  te  leven.  Ach!  Lieve  Broc'ders ,  is  dan  den 
menfch  gefchaepen  om  in  ledigheyd  en  ydelheyd  fyne  da- 
gen over-te-brei!gen  ?  Diergelyk  leven  word  immers  in  het 
H.  Evangelie  veroordeelt.  Den  onnuttigen  knegt  zal  ge- 
worpen worden   in   de   de  duyfterniilen.  (  Inu  iUm  fervum. 

ijiciie    in    lenelras  exieriores  \  illic  erit  tieius ,   O  flridor  den' 

tium.   Matth.  XXV.  il.  30.  )  Godt  zal  ü  rekening  vrae* 
N  s 


TCO 


Aïgtmeym  Vei\amelinge  der  Werken 


gen  viip  dien  koflelyken  tyd  ,  den  welken  hy  U  ijegeveii 
heett,  oin  te  winnen  eene  eeuwige  kroone,iiie  niet  kan 
als  met  veel  moeite  en  geweld  verkreyeii  worden.  (  licgnum. 

Cce.orum   vim  pataur  ,  (.'<   vioUn:i  rapiu/tt   itlud.    ÏVIutih.    Al. 

i/.  12  )  Vleyd  üy  ü  midchien  ,  dat  deze  waerheden  van 
het  Evangelie  voor  U  geene  plaetle  hebben  ,  en  dat  Gy 
volgens  de  regels  ran  de  wereld  ,  en  niet  volgens  Gods 
Woord  zult  gevonnilt  worden?  Neen;  ilaer  is  maer  een 
Evangelie  voor  alle  ;  't  is  dan  te  vergeefs  ,  dat  Gy  uw 
gemak  zoekt ,  en  van  U  afschud  alle  zorge  ,  de  welke 
geen  betrek  op  uwen  eygen  perlbon  heeft  :  Godt  wik  het 

anders,-  waut  hy  hcefi.  aen  iederen  bevolen,  \OTgd  ld  drjegen. 
voor  J'ymn  e\  ennii:nfLh.  (  Mandavit  .  .  .  unicuiqut  de  proximo 
fuo.  Eccli.  XVII.  ^  \1.)Gy  lult  kim  bd/ninnen  ,  zegt  ChriftUS  , 
telyk  u  eygen  'elven.  (  Ditigcs  proiimum  tuum  jicut  leipfum. 
Watth  XIX  -i.  19.  )  En  wederom  :  Gelyk  gy  vilt  dat  u 
iie  menjlhcn  doen  ,  doet  gy  aen  hun  van  gelyken.  (  Proui  vul- 
lis   ut   fi.ciant    vobis    homines  ,     Cf    vos  fatite    illis  Jlmiliter. 

Luc.  VI.  i/.  31  )  Waer  het  zaeke  nu,  dat  Gy  in  diegi- 
lieltenille  waert ,  in  de  welke  de  Arme  zig  bevinden ,  Gy 
zoud  immers  wenfchen  ,  dat  de  andere  voor  U  zorgen  zou- 
ilen ,  fchoon  dat  dit  hun  een  weynig  moeyte  kolten  moet? 
Hoe  zult  Gy  dan  ,  des  aenzogt  zynde,  uwe  dienltoaerheyd 
tonnen  weygeren  ,  en  te  faemen  (J  geruft  Hellen  wegens 
de  pligten  ,  die  U   het  Gebod  van  liefde  oplegt  ? 

Gaet  nog  wat  voorder,  en  aenziet  uw  dood-bedde,  dat 
zigt-punt  ,  waer  op  Gy  uwe  oogen  moet  veftigen  ,  om 
t' aenichouwen  alles  wat  hier  beneden  is,  en  om  daer  van 
een  ryp  oordeel  te  ftryken.  Wat  al  troeft,  wat  geruftig- 
keyd  zal  U  die  gedaene  moeyte  bybrengen ,  wanneer  Gy 
op  het  Zelve  zult  liggen ,  en  de  deure  van  d'eeuwigheyd 
•»oor  U  zien  openen  ?  met  wat  blydlchap  zult  Gy  alfdan 
bedenken ,  dat  alle  minueten  ,  die  Gy  tot  den  dienft  der 
Arme  hefteed  hebt,by  Godt  zyn  aengerekent  ;  dat'er  niet 
«enen  ftap,  die  Gy  hier  toe  gedaen  hebt,  niet  een  woor- 
(Jeken  van  trooft,  van  goedertierentheyd  ,  van  medoogent- 
ieyd  ongeloont  zal  blyven ,  en  dat  dit  alles  uwe  krodne 
Toor  eeuwig  vergroocen  gaet?  maer  in  tegendeel  wat  zult 
Gy  dan  vinden  als  bezwaereniiie ,  en  reden  van  te  fchrik- 
ken  ,  in  alle  die  dagen  ,  maenden  en  jaeren ,  die  Gy  tot 
"^iw  gemak  ,  tot  ydele  genug;en  of  in  lepigheyd  zoo  zult 
hefteed  hebben,  dat  Gy  dacr  van  aen  de  Arme  ook  zelf 
<en  gering  deel  zult  geweygert  hebben  ?  Wat  zullen  dan 
%aeten  de  rykdommen ,  den  zwier  en  trotsheyd  van  de 
wereld  ,  welkers  glans  voor  U  als  eenen  rook  zal  ver- 
tiwencn  zyn  ? 

Kit-ft  dsn ,  kicft  het  beften  deel.  Lieve  Broeders,  en 
fcrwylen  het  nog  tyd  is,  maekt  dat  alle  uwe  dagen  met 
joede  werken  vervult  worden  Hebt  niet  als  Godt  voor 
wogen;  fpaert  gecnen  arbeyd  ,  om  l'yne  glorie,  waer  Gy 
tont ,  te  vermeerderen  :  en  ilaerom  als  men  U  eenige  wer- 
Iten  voorftek ,  die  acngenaem  zyn  aen  iten  Meere ,  neemt 
«iie  gelcgeiuheyd  waer  ,  om  ryk  in  deugden  te  worden  ; 
©m  Gods  genaede  meer  cii  meer  te  verdienen  ;  om  aen 
Godt  een  bewys  te  doen ,  dat  geheel  uw  hert  voor  hem 
is  :  zoo  handelt  eenen  menfch  ,  die  door  de  liefde  Gods 
brand  ,  en  waerclyk  fyne  gloiie  zoekt.  Is  het  zaeke  dan, 
dat  men  U  aenzoekt  om  te  verrigten  de  perfoncle  dienlten , 
waer  van  hier  gehandelt  word  ;  vreelt,  dat  Gy  weynig  of 
•eene  Chriilelyke  liefde  hebt ,  wauiieer  Gy  dit  weygert  uyt 
inzigt ,  dat  dit  U  eenigen  arbeyd  en  moeyte  koften  zal. 
.  Onderftelt ,  AUlerlier'lte  ,  dat  Chriftus  zelf  hier  op  de 
»erde  kwam   gei  uwe  dieiiiibaerhej d  af-te- vraegen  ;  Gy 


zoud  immers  met  vlyt  alles  ,  wat  U  mogelyk  is,  aenbïe- 
den;  en  rekenen  voor  een  geluk,  dat  Gy  kolt  eenige  daiik-' 
baerheyd  betoonen  aen  dien  ,  den  welken  voor  U  aeu  een 
Kruys  is  geftorven  ?  Hoe  zult  Gy  het  dan  aen  de  Arme 
derven  weygeren,  terwylen  dat  Chriftus  deze  in  fyne  plaetfe 
geftelt  heeft ,  en  dat  Gy  in  hun  fynen  Perioon  moet  er-- 
kennen  :  'want  niet  heeft  hy  klaerder  uytgedrukt  in  het 
Evangelie  (  Matth.  XXV.  i/.  34  &  feq.  )  als  wel,  dat  het 
gene  men  tot  dienft  van  de  Arme  doet ,  of  hun  weygert , 
by  hem  zal  gerekent  worden ,  als  of  het  aen  hem  zelf  ge- 
Ichied  was. 

Ook  is  het  beforgen  der  arme  altyd  aengezien  geweeft  ia 
het  Chriftendom  ,  als  een  der  gewigtigfte  en  trellelykite  wer- 
ken die'er  konnen  gedaen  worden.  Nauwelyks  was  de  kerke 
van  Jerufalem  geftigt  (  die  d'eerfte  van  alle  geweeft  is)  o4' 

Wy  lezen  ,  daCer  onder  hun  niermind  hchoefiig  was  ;  want  alle  y 
die  landen  ofhuy^en  behalen  ,  vtriogcen  de  ^elve  ,  en  bragten  den 
J>rys  der  verkogte  goederen,  voor  de  voeten  van  d""  Apojlelen  ^ 
waer  uyt  ieder Jyn  deel  kreeg  volgens  dat  hy  noodig  had  (  Neque. 
eriim  quif-;uam  e  gens  erat  inter  illos.  Quoiquot  enim  pojjejores 
agrorum  nut  domorum  erant ,  vendentes  ajj'srehant  pretia  eorum 
quiï  vendebant  ante  pedes  Apojiolorum.  Diiidebatur  auiem  fin- 
guits proat  cuique  opus   erat.   A(S.  IV.   i/ .  34.  &  '^^-  )  d'ApiO- 

llelen  deden  alsdan  in  perfoon  deze  uytdeylmge  :  maer  een 
wyiiig  daer  naer,  ziende,  dat  dit  hun  te  veel  belmraerde  in  het 
prediken  van  Gods  woord,  hebben  fy  zeven  Diakens  ge- 
kozen ,   mannen  die  van  goeden  naem  waeren  ,  vol  van  den  H. 

Geeji  en  van  wysheyd ,  aen  wie  fy  dit  ampt  bevolen  hebben. 

(  Non  ejï  (equum  nos  derelinquere  Verbum  Dei  (>  minijlrare 
menjis.  Conjiderate  ergo  f'raires  ,  viros  boni  tejlitnonii  feptem  , 
plenot  Spiritu  Sunclo  ù  fapientia  ,  quos  confiituamus  fuper  hoc 

opus.  Aö.  VI.  i\  2.  &  3  )  Men  leeft  in  de  brieven  van 
Paulus ,  met  wat  vuerigheyd  hy  de  geloovige  menigmael 
aenmoedigt  om  hunne  arme  broeders  by-te-ftaen  ;  en  wan- 
neer dat'er  colledlen  tot  dien  eynde  gedaen  wierden  ,  ge- 
bruykte  hy  alle  foorten  van  beweegredens  om  hunne  mil- 
daedigheyd  op-te-wekken  ;  zelf  zond  hy  voor  uyt ,  om 
deze  colleften  te  beneerftigen  ,  de  voornaemlle  mede-hel- 
pers ,  die  hy  had  in  het  prediken  van  het  Evangelie  ,  ea 
onder  andere  fynen  Lieveling  Titus ,  gclyk  blykt  uyt  lynen 
tweeden  brief  tot  die  van  Corinihen.  (  II.  Cor.  VIII.  &  IX.  ) 
Den  Apollel  jacobus  verheft  niet  minder  deze  werken  van 
lietde  :  D^n  -{uyvenn  en  onbevlekten  Gods-dienjl  by  Godt  on^ea 
Fnder  (  zegt  hy  )  is  de^en  ,  te  bezoeken  de  weegen  en  weduwen 
in  hunne  bedruk. heyd ,  en  lig  onbej'rnet  van  dele  wereld  te  be- 
Waeren.  ^  Religio  munda  ,  &  immaculatu  apud  Deum  Cr  Pa- 
trem  ,  hiZc  ejl  :  vifitare  pupilles  Cr  viduas  in  tribulatione  eorum  , 
Cr  immacutatum  Je    lUjiidire    ab  hoc  /leru/o.  .lac     I.  y.    27-  ) 

"Wik  Gy  dan  weten,  Alderlieffte ,  of  dat  Gy  uwen  Godt 
met  een  onbevlekt  en  zuyver  hert  dient,  let  op  wat  maniere 
gy  handelt  met  uwe  Arme  Eroeders  ;  bemint  Gy  hun  met 
eene  Chriilelyke  liefde  ;  zyt  Gy  hun  volgens  uw  vermogen 
gedienftig,  Gy  inoogt  betrouwen ,  dat  Gy  ook  eenen  wae- 
ren dienaer  van  Godt  zyt  :  maer  fluyt  Gy  uw  hert  en  uwe 
handen  voor  i!e  bedrukte  ;  helpt  gy  hun  niet  als  Gy  het  doen 
kont ,  g  hebt  maer  een  gewuende  godtvrugtigheyd  ,  en  de 
liefde  Gods  is  in.  U  niet  ;  want  (  zegt  den  Apoftel  der  lielde  ) 

ffy  waen  ,  dat  wy  van  de  do^d  lyn  overgcbragt  tot  he:  leven  « 
om  dat  wy  onie  broeders  beminnen  Die  niet  t>emind  blyfc  in  de 
dvod,  (  Nos  Ja  mus  quoniam  iranjlaii  Junius  de  morie  ad  viiam  ^ 
quoniam  diligimus  J'raires.  Qui  non  diligic  manet  in  mor. e.  I. 
Joaii  HL  tJ'.  14.  )  En  wede.  om  :  De  fynen  Broed;r  nicl  sn. 
bemint ,  dm  wjkai  hy   iJlu  ,  hoi  kun  hy  Godt  >  dn  hy  niet  <» 


van  Jym  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  JFelkns.  lor 


fiet ,  iicf  hebben  ?  (  Our'  enim  non  ddigii  fraireii  Juum  ,  quem 
vidit  ,  DiUiR  ,  quzm  non  vidii ,  quomudo  poieji  dd'tgcn.  Ibit!. 
IV.    il.    10. 

üiidirzoekt  dan  U  zelve  op  dit  (luk  ,  Alderlicffte  ,  om  te 
kennen  ot"dat  u«'e  godtvrugtiyheyd  valfch  o  'oj'regc  is  :  daer 
is  U  veel  aengelegen  datGy  du  onderlcheyden  kom  ;  want 
men  bedriegt  zig  zelvcn  in  dit  punt  zeer  ligtelyk  ,  en  me- 
nigniael  neemt  men.  den  Icliyn  van  de  deugd  voor  de  waer- 
heyd  aen  Veele  zyn'er  by  voorbeed  ,  de  welke  in  zekere 
foorte  van  goede  werken  fmaek  vinden  ,  en  de/e  getrou- 
welyk  volbrengen  :  maer  Hek  men  hun  eenige  andere  voor , 
die  van  hunnen  keus  niet  zyn  ,  en  nogtans  meer  Gods  eere 
zouden  voortzeten  ,  daer  willen  fy  niet  van  hoeren  Ver- 
blind door  den  glans  van  eenige  deugden  ,  die  iy  oertenen  , 
fy  beelden  zig  in  ,  dat  ly  Godt  opregtelyk  dienen  ,  terwy- 
kn  dat  fy  niet  anders  als  hunne  eyge-lietde  voldoen  ;  en  voor 
regel  hebbende  een  verkeert  menfehelyk  oordeel  ,  werken 
fy  eyndelyk  meer  uyt  gewoonte  als  uyt  waere  liefde  tot 
hunnen  Schepper.  Aldus  heeft  Godt  eercyds  verklaert  aen 
de  Joden  ,  dat  hy  hunne  gebeden  en  vallens  ,  op  de  welke 
fy  Iteunden ,  milagte,  om  dat  fy  buyten  deze  goede  wer- 
ken hunnen  eygen  wille  in  alles  voldeden.  (  In  die.  jejunü 
vejln  invenitur  volunias  vejtra.  Ifa.  LVIII.  i;.  3.  )  En  on* 
der  andere  dingen  gebied  hy  hun  het  volgende  :  DeeU  uw 
brood  uyt  aen  den  /wngerigen  ,  brengt  in  uw  huys  de  behoefitge 
en  de  verdrevene  :  als  gy  eenea  naekun  liet ,  geeft  hem  de/cjei  , 
en  verfmaet  uw  eygen  vUefih  niet.  Dan  [al  uwen  luyjler  als  den 
dagenraet  doorbrtken, . . .  Uwt  regiveerdigheyd  {al  voor  uw  aen- 
fchyn  gaen  ,  en  de  glorie  des  Heere  i'al  V  volgen.  (  Frange  eju- 
rienci  panem  tuum  ,  Ù  egeiios  vagofque  indue  in  domuni  (aam: 
cùm  videris  nudum,  ,  operi  eum  ,  O  carnem  tuam  ne  defpexeris. 
Tune  erumpet  quaji  mani  lumen  tuam  . ,  .Anteibii  faóim  tuam 
jujiiiia   tua    'O   gloria    Domini   coUigel    te,     Ibid.   iJ'.   8    )    Kn 

wederom  Chriftus  leert  ons  duydelyk  in  het  Evangelie  :  Sy 
\ulUti  niet  alle  in  't  Ryk  der  Himtlen  komen  ,  die  tot  my  {cg'' 
gen  ,  Heere  ,  Hctre  :  maer  die  den  wille  doet  van  mynen  leader , 
die  in  de  Hemelen,  is  ^  de^en  ^al  in  't  Ryk  der  Hemelen  komen. 
(  A^on  omnis  ,  qui  diiit  mihi ,  Domine  ,  Domine  ,  inirabit  in 
Regnum  Ca'lorum  :  fed  qui  faal  vcluntatem  Patris  mei  ;  qui 
ia    Ca'lis  eji ,  ipjc    intrabit  in  Regnum  Ccelorum.   JNIatth.  ^'II. 

i/.  i\. 

Weet  dan.  Lieve  Broeders  ,  dat  de  opregte  godvriigtig- 
heyd  van  tenen  Chriiieiien  hier  in  bedact  ,  dat  hy  in  alles 
Gods  wille  voibrenge  :  dus  moet  hy  niet  alleenelyk  de  zoii^ 
den  vlugten  ,  en  Gods  geboden  geirouwelyk  ond.erhouden 
(  want  ^v.  is  opcntlyk  fynen  wille  )  maer  zelf  in  het  verkie- 
zen van  deugdclyke  werken  mag  hy  zig  niet  volgens  fyne 
eygezinnigheyd  gedragen  ;  hy  moet  Godt  alleen  voor  oogen 
hebben,  fynen  wiile  onderzoeken,  en  dezen  kennende  , 
zig  begeven  tot  het  uytvoeren  van  die  werken,  dewelke 
Godt  van  hem.  af-vraegt.  Ilier  uyt  volgt  ten  eeriten  ,  dat 
ieder  een  zig  voor  al  moet  oeftencn  in  die  werken  van 
deugd  ,  de  welke  zyn  beroep  hem  oplegt.  Ten  tweeden , 
dat  ny  dik>\  ils  de  tyds-omftandigheden ,  die  hem  voorko- 
men rypelyk  moet  overwegen ,  om  te  weten  wat  Godt  als- 
dan van  hem  verzoekt,  en  welke  werken  hy  moet  uytkie- 
zen  in  den  tyd-fiip  ,  om  aen  hem  aengenacm  te  wezen 

Maekt  gebruyk  van  deze  grond-regels ,  /ViderliefHe  ,  en 
voegt  de  zelve  toe  aen  de  tegenwoordige  tyds-gelegentheyd. 
Gy  ziet ,  dat  ile  zaeke  ,  die  men  gaet  onde,  nemen  ,  zoo 
wigtigis,  dat  onze  Religie  geene  heyliger  nog  trertelyker 
werk  kun  voorn.llen.  't  Is  een  lighaemelyk  werk  van  bcrm- 
heiiigiie^d  lyt  den  Armen  \  en  tot  dien  Anatn  ,  voor  wie 


Gy  als  Mede-borgers  alreei's  verpligt  zyt  te  zorgen,  't  Is 
ook  een  werk  van  be-rmhertighey.i  volgens  de  ziele;  wjnc 
deze  Inlteliinge,  vervoegt  met- de  Onderwyzinge  ,  dit;'er  zat 
by  komen,  zal  onze  Arme  Genicjnte  lot  goetle  zeden 
overhaelen  ,■  fy  zullen  Godt  dankm  oie  fy  nu  lalteren  , 
en  gebragt  op  den  weg  der  zaligheyd  ,  zullen  fy  hem  hier 
naermaels  eeuwig  loven,  't  Is  vervolgens  een  werk,  dat 
niet  kan  als  tot  Gods  eere  ltrekken,en  vermeerderen  dea 
Gods-dienit  in  deze  Stad ,  niet  voor  eenen  enkelen  oo'^en- 
blik  ;  maer  voor  zoo  lang  als  de  zelve  Itaen  zal.  't  ls°cen 
werk,  het  gene  volgens  het  tydelyk  zei  tot  luylier  en  prö- 
tyt  van  ons  Vaderland  dienen  zal  ,■  en  dat  heden  ,  om  tie 
redens  hierboven  aengeroert ,  van  d'uyterlte  noodzaeke- 
lykheyd  voor  ons  geworden  is.  Eyndelyk  Godt  Ipreekt 
Ü  door  den  mond  van  uwe  geelielyke  en  werelyke  Üver- 
heyd  ,  die  ten  uwen  opzigt  fyne  plaetfe  bekleeden  ,  en  doeii 
wat  fy  konnen  om  L'  daer  toe  op-te-wekken  ;  te  meer 
om  dat  dit  werk  waerl'ehynelyk  noyt  zal  ernomen  worden  ', 
waer  't  dat  het  heden  millukte.  Kan  dan  iemand  van  U-l! 
die  de  waere  Godvrugtigheyd  behertigt  ,  fyne  aelmoelfen 
of  dienllbaerheyd  weygereny  Zyn  alle  voorfehreve  omüan- 
digheden  niet  meer  als  genoeg  om  ü  te  verzekeren  ,  dat 
het  den  w  ilie  Gods  is  ,  nat  Gy  volgens  uw  vermogen  hief 
aen  mede  werkt,  en  dat  hy  U  uit  oplegt  in  dezen  tcen- 
woori.igentyd-lhp.' immers  ik  oordeele  het  aldus  :  en  fch'üou 
ik  my  niet  en  mag  aen  eenen  Pauhis  vergelyken  ,  no-tans 
terwylen  Godt  my  geltek  heeft  om  uwen  Herder  te°we- 
zen  ,  en  U  den  weg  der  waerheyd  te  leeren ,  ik  derve  met 
Paulus  U  aenzeggen  ,  dat  dit  oordeel  volgens  Gods  Geelt 

is.  (  Secundàm  meuni  conJUium  : puto  autem  ,  quod  <f  e^o  Jhi~ 
ritum  Dei    habeam,  I.  Cor.   VII.   -f',    jo.  )  " 

VIII.  Alle  de  beweeg-redcns  ,  waer  van  tot  nu  toe  ''e- 
fproken  is ,  moeten  eenen  gelyken  indruk  doen  zoo  °op 
geeltelyke  als  op  werelyke  ;  en  ik  betrouwe  ,  dat  fv  in 
het  hert  van  ieder-een,  tot  het  voortzetten  van  dit  hevl- 
zaem  werk ,  eenen  heyligen  iever  zullen  ontfteken  iMaer 
nog  een  woord  tot  U-L.,  Gezalfde  des  Heere,  die  ver- 
kozen zyt  om  Priefiers  te  zyn  van  den  Alderhoo"lten  • 
om  den  Perloon  van  Chriltus  af-te-beelden  ;  om  te°  wer- 
ken in  fynen  wyngaert  ,  en  den  zelven  vrugtbaer  te  mael 
ken.  De  bedieningen ,  die  hier  worden  voorgeiïek  ■  de 
dienlten,  die'er  noodig  zyn  om  dit  werk  ftandbaer  te  hou- 
den,  zyn  zoo  over-een-komende  met  uw  beroep,  dat  Gv 
de  zelve  (  zyn  fy  ü  mogelyk  )  niet  en  moogt  vlu-ten 
.  IS  het  zaeke  dat  Gy  een  denkbeeld  hebt  van  dien^uyt' 
muntenden  llaet  ,  tot  den  welken  Gy  verheven  zyt 
Chriltus  immers  heeft  het  Prielierfehap  niet  ingeftek ,  op 
dat  die,  de  welke  deze  weerdigheyd  bekleeden  ,  hunne  ziele 
alleen  zouden  zalig  maeken  (  dit  moeten  alle  menlchen  doen  > 
maer  op  dat  fy  zouden  waeken  over  lyne  kudde,  en  de 
zahgheyd  van  hunne  Broeders  beneerftigen.  Hy  noemt  U- 
het  liclu  des  werelds  :  en  gelyk  een  lieht  geftek  word  op  den 

kandelaer  om.  te  verlichten  alle  die  in  het  huys  lyn.  (  l^os  efiis 
lux  mundi  .  ^ .  Neque  accedunt  Iticernam  ,  Cr  ponunt  eam  fub 
modio ,  fedfuper  candelakrum  ,  Ui  luceat  omnibus  ,  qui  in  domo 

funt.  iMatt.  IV-  V.  15  )  Zoo  moctgy  infgelyks  aen  d'e 
met  U  Ejn  in  het  hnys  van  Godt  tot  licht  en  tot  voor- 
beeld  dienen   in  heyhgheyd  en  alle  goede  werken.    JVha 

moet  ons  aen  .«  zegt  Paulus ,  a/j  bediende  van  Chrijlu!.  {Sic 
nos    exijiimei  ..omo  ut    min,Jlros  Cârjli   )   dus  moettn   wy  die 

bediei-.mge  waernemen,  met  de  uelke  wy  belaft  zyn  ,  willen 
wy  getrouw  bevonden  worden  by  die  ons  heeft  acn^r-Helt 
Pat  IS  w  ze^-eu  :  wy  moeten  de  gelgovi-e  mît  woordea 


102 


Algemeyne  Veriamelinge  der  IVaken 


en  verken  tot  de  deugd  aenlokken,  en  hun  tragten  heyüg 
te  mieken  ,•  want  wy  zyii  de  geellelyke  Vaders  van  hun 
alle  ,  en  bezonderlyk  van  die  Anne  litmaeten  van  Chrif- 
lus  ■,  de  welke  hy  boven  alle  andere  ons  heeft  aenbevo- 
len.  't  Is  den  Geell  van  de  Kerk  ,  en  haere  wetten  bcl;if- 
ten  het  wel  duydelyk  ,  dat  de  Geellelyke  de  Vaders  dor 
Arme  wezen  moeten  Doorleeft  haere  gefehiedenille  van 
d'Apoftelyke  tyden  af  tot  de  tegeiiA'oordige ,  en  Gy  zult 
bevinden,  dat  "alle  trellelyke  Billchoppen  en  alle  weerdige 
Priellers  dezen  eertytel  behertigt  hebbon  ,  en  dat  hy  den 
luyfter  aen  alle  hunne  andere  deugden  gegeven  heen.  \yat 
fchaude  zou  het  dan  wezen,  Prieflers  van  de  wet  van  liefde, 
waer't  dat  Gy  naer  alle  die  fchoone  voorbeelden  uwen 
broeder ,  die  naekt  en  gewond  op  den  weg  ligt,  voor  by 
gingt  (  gelyk  den  Priefter  en  Atn  Leviet  van  het  Evange- 
lie gedaen  hebben  )  terwylen  tlat  de  werelyke  menfchen 
zelve,  naer  het  voorbeeld  van  den  bermhertigen  Saniari- 
taen ,  voor  dien  broeder  gaen  zorge  draegen ,  en  in  fyne 
vonden  olie  en  wyn  gieten  .'  (  Acddu  auwn.  ut  S-icerdos 

quid.im.  difcitidiret  edden  via  :  Cf  yifo  Mo  prx:erivit.  Simi-. 
Liter  &  Ldvitii .,  cùm  effet  ficus  loi  uni  ^  &-  rid^ret  eum  ^  per- 
tranjiit  ;  Samuritanus  autim  qu'uiam  iter  fiiciens  ,  vcnit  fecus 
cum  ,  if  videns  eum  ,  mifericordia  motus  ejl  C'c-  LuC.  X. 
jjf,   31.   &   feq.  ) 

Neen  ,  Alderlieffte ,  ik  heb  betere  gedagtcn  van   V-L. 
en  te  veel  vertrouwen  op  uwe  deugd  om  te  vreezen  ,  dat 
hier  dufdanige  verergernilFe  zal  gegeven  worden.  Gy  zult , 
zoo  ik  hope  ,  hegrypen  ,  dat  de  dienftbaerheyd  ,  die  men 
van  U  verzoekt  ten  opzigt  van  de  Arme,  U  zoo  veelte 
aengcnaemer  zyn  moet,  om  dat  Gy  niet  alleen  volgens  het 
lighaem  hun  zult  konnen  byftacn  ,  maer  ook   volgens  de 
ziele,  en  aldus  het°Ryk  Gods  op  de  aerde  vervoorderen, 
welke  vervoorderinge  het  bezonderften  en  het  edelften  eynde 
van  uwen  Roep  is.   De  bezoekingen ,  die  gy  aen  die  Arme 
doen  zuk  ;  de  kenni(re,die  Gy  van  hunnen  handel  zult  kry- 
gen  ,  zullen  U  de  gelegentheyd  geven  ,  ora  hun  in  het  Ge- 
loof en  de  goede  zeden  t'onderwyzen  ;  Gy  zult  hun  Godt 
leeren  kennen  en  beminnen  ;  het  vloeken  en  zweiren  ,  de 
dronkenfehap  ,  d'ontugtigheyd  en  alle  andere  grouwel-dae- 
dcn  zult  Gy  uyt  de  Arme  gemeyntc  verbannen  ;  Gy  zult 
hun  aanmoedigen  ,  hun  vermaenen,  en,  is  het  noodig,  hun 
berifpcn,  Gy  zult  hun  leeren  hunne  kinders  Chriftelyk  op- 
voeden ,  en  alle  foorten  van  deugden  oeftenen  ;  namentlyk 
de  verduldigheyd  en  de  volmaekte  onderwerping  aen  den 
wille  Gods ,  waer  mede  fy  in  hunne  ellenden  den   Memel 
moeten  verdienen.    JMillchien  zelf  zult  Gy  hun  zoo  verre 
brengen,  dat  fy  niet  alleen  metgedult  de  armoede  zullen 
verdraegen,  maer  ook  de  zelve   beminnen   uyt  liefde  tot 
Chrillus ,  wanneer  Gy   hun  zult  hebben  doen   begrypen  , 
dat  den  Zone  Gods  voor  ons  Arm  geworden  is ,  en  zoo 
Arm,  dat  hy  ,  volgens  fyne  eygen  getuygenilfe  niet  had, 
veer  op  hy  lyn  hoofd  kondd  neerleggen.  (  FUiiis  homiiiis  non 
habet  ubi  caput  reciintt.  Luc.  IX.  -^ .  58.  )   Zyn'er  onder  die 
menfehen  vyandfcliappen  en  kyvayien  ;  zyn'er  tulTehen  man 
en  vrouw  onoenigheden  en  krakeelen ,  die  maer  al  te  ciik- 
wils  uyt  hunne  armoede  voordskomen,  Gy  zult  die  gemoe- 
deren tragten  te  vereenigen  ,  en  als  Engelen  van  peys,  den 
vrede  in  hun  huyfgezin  brengen.  Xj'tit  outierwyzingen,  uwe 
lellen,  uwe  vcrmaeningen  zullen  zoo  veel  te  meer  kragt  heb- 
ben ,  en  van  hun  in  aendugt  genomen  worden  ,  om  dat  Gy 
daer  zult  konnen  de  aelmoellen  by  voegen,  en  dus  langs 
twee  kanten  indruk  op  huu  gèmoe^  doen.  En  alhoewel  dat 


Gy  dit  alles  niet  en  kont  behertigen ,  zonder  veel  arTuyd 
en  moeyte  c'ontmoecen,  dien  arbeyd  nogtans  zal  U  ligt 
tooiien  ,  wanneer  Gy  van  tyd  tot  tyi.1  daer  van  de  vrugten 
maeyen  zult.  Wat  trooft  zal  U  dit  geven  !  en  lioe  tref- 
felyk  zal  dit  alles  medewerken,  om  vrugtbaer  te  maeken  den 
Catechifmus  van  de  Arme  bejaerde ,  die  Wy  van  zin  zyn 
op-te -regten  ! 

Ach  !  wanneer  wy  dit  alles  met  een  Chriftelyke  vreugd 
aenfchouwen  zullen  ,  dan  zal  in  U  volbragt  worden  deze 
fpreuke  van  het  H.  Sohrit't  :  Hoe.  JJtoon.  lyn  de  voeten  der 
gene  ,  dit  d^n  vrede  verkondigen  ,  en  goede  dingen  boodfdiay- 
pen  !  (  Qu^mfpeciojl  pedes   evangeliianiium  pacem  ^  evangdU- 

\antium.  bona-  Rom.  X.  v.  15.  )  Dan  zult  Gy  op  eene  ze- 
kere wyze  met  Chrillus  mogen  zeggen  ;  Den  Geejl  des  Mee- 
re il  over  my  ;  V  is  daerom  dat  hy  n:y  ge\aLft  hecfï  ,  hy  heeft 
my  seconden  orn  het  Evnngelie  aen  de  Arme.  te  prediken  (^  Spiri- 
tus Domini  fuper  me  :  prop  ter  quod  unxit  me  ,   evangeii^are  pau- 

peribus  mifit  me,  Luc.  IV.  ^.  18.)  Naer  verloop  van  eeni- 
gen  tyd  zult  Gy  tot  die  Arme  konnen  fpreken  ,  gelyk  eer- 
tyds  Paulns  fprak  tot  die  van  Ephefen  als  hy  van  hun  fyn 
afscheyd  nam  :  Qy  weet  hoe  dat  ik  aliyd  van  den  eerjlen  dag 
af  met  U  heb  omgegaen.  .  Hoe  dat  ik  U  niet  on.rokken  ktb 
van  al  dat  V  koude  profytig  f_y«  ,  nog  naergclaeten  U  het  ^ehen 
te  verkondigen  ,  en  joo  in  het  openbaer  als  van  huys  tot  hiiys 
te  leeren,  (  f^os  fcitis  à  prima  die..,  qualiter  vohifcum  per  omne 
tempus  fuerim.  ,  quoniodo  nihil  fubiraxerim  utilium  ,  quomintis 
annuntlarem.   vobis  Ù  docerem    vos  pubiicè    O  per  domos.    AiV. 

XX.  -i'.  18  &  20.)  En  dit  zoo  gedaen  hebbende.  Lieve 
liroeders  ,  zult  Gy  op  het  eynde  van  uw  leven  ook  met 
den  zelven  Apoftel  konnen  uytroepen  :  Ik  heb  tenen  goeden 

Jlryd  gejireden  ,  ik  heb  mynen  loop  volbragt,.,  voorders  word 
de  kroone  der  regtveerdighf.yd  voor  my  bewaert  ,  met  de  r,'elki 
den  Heer  ^  die  ttntn  regfcerdigen  R:gter  it  ,  in  dien  d.ig  my 
vergelden  ^al  (  Bonum  ceriamen  certavi  ,  curfum  confummavi,  . 
in  reliquo  repoji'.a  ejl  mihi  corona  juflitice  ,  quam  reddet  mihi 
Dominus  in  illa  die  jujlus  Judex.  II.  Tim.  IV.  ^.  7.  &  8  ) 
Deze  kroone,  deze  vergelding  ,  moogt  Gy  met  een  gegrond 
en  vatl  betrouwen  verwagten  ,  Lieve  Broeders ,  en  met  U 
alle  andere ,  zoo  Geeltelyke  als  Werelyke ,  de  welke  in 
deze  heylige  oefteningen  en  werken  van  bermhertigheyd  be- 
hulpzaem  zullen  geweeft  hebben 

Daerom,  Alderlieffte ,  laet  ons  gezaementlyk  de  hand 
flacgen  aen  zoo  heylig  werk ,  en  het  zelven  ondernemen 
met  eenen  Chrillelyken  iever  ,  in  afwagting  van  de  vrug- 
ten die'er  eens  zullen  uyt  voortfpruyten.  Maer  terwylen  dat 

alle  menfchdyke  voor^ienigheyd  onzeker  is  ,  (  Incertx  providen- 
titt  nojirj:.  Sap.  IX.  J^'.  I4  )  en  dat  nog  dit  plant  iet  is  , 
no^  dit  befproeyt  :  maer  dat  het  Godt  is  ,  die  den  Vafdo-n  geeft. 
(  Ne  que  qui  plantât  ejl  aliquid ,  neque  qui  rigat  :  fed ,  qui  in- 
crtmenium  dat ,,   Deus.   I.  Cor.    III.    -^ ■     7.   Laet  ons  altyd  het 

gebed  met  werk  vervoegen  :  laet  ons  van  den  Hemel  af- 
fraeeken  ,  dat  hy  onzen  goeden  wille  verfterke  ,  en  aen  deze 
nieuwe  plantinge  den  vollen  wafdom  verleene  En  vermits 
het  behoorelyk  is  hier  van  te  beginnen,  zoo  zullen  Wy 
in  Onze  Hoofd-Kerk  op  Maendag  ló  dezer  ten  elf  uren 
eene  plcgtige  Mille  zingen  ,  ten  bywezen  der  zeer  Eerw. 
en  Edele  Heeren  van  Ons  Capittel'  Cathedrul  en  van  het 
Magiiiraet  dezer  Stad,  om  Godt  te  verzoeken  ,  dat  hy  fy- 
nen  H  Geeft  zende  over  de  Beftierders  van  dit  werk  , 
en  het  zelven  tot  eenen  gelukkigen  uytval  brenge  :  ver- 
leeneude  40  dagen  Atlaet  aen  alle  Chrilii  Geloüvi^e ,  da- 


van  fyne  Hoogweerdtgheyd  ƒ.  T.  J.  TFeüens.  ïog 


welke  in    die  MilTe  zullen  tesenwoordig  zyn,  en   hunne 
(iebeden  tot  het  voorlchreven  eynde  ,  Horten. 

V'oorders  bevelen  VVy  aen  alle  Palloors  ,  Predikanten  en 


Bigtvaders  dezer  Stad  ,  dat  fy  dikwils ,  in  hunne  Sermoo- 
ncn  en  andere  gelcgenthetlen  ,  niet  cenen  voor/.igiigen  iever 
dit  werk,  zoo   veel  als  in  hun  is,  zouden  vuordaeueii. 


Gegeven  binnen  Antwerpen  den  6  Aiigufti   1779. 
Locus  t  Sigilli. 


TFas  onJerteekent 


^    J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 
Ter  Ordonnantie  van  Sync  Doorlugtigfle.  Hoogwcerdighcyd, 

A.  Van  Celft  Secret. 


KORT 


13     E     G     R     Y     P. 


I 


lyrAer  dat  over  weyn'ige  maendtn  geiorgt  is  voor  de  l'ielen 
-'-'  van  oriiJ  Arme  Ingezetenen ,  mei  voor  hun  op-te-r^ gieii 
tenen  be\onderen  Catech'ijmus  ,  dit  wel  haejl  een  beginfel  heb- 
ben ^al ,  g.:et  heden  hel  ag:haer  Magijlraet  de^er  Stad  voor 
het  lighiiem  ■{orgen  ,  met  de  bcdelerye  te  vernietigen ,  en  duf- 
danige  maet-rege's  te  nemen  ,  dai'er  geenen  eencn  Armen  pon- 
der troojï  en  httlpe   blyven  ^al. 

II  Dit  noyt-volprc\eii  voorwerp  is  gelykformig  met  den  Geefl 
van  Godt  en  met  de  regels  van  de  aldervolmaeAtjie  Jlae:kuh- 
digheyd  Iedere  Stad  moet  haere  Arme  onderltoudu.n  ,  Godt  had 
dit  daydelyk  aen  de  Joden  geboden.  Godt  heeft  het  geUert 
aen  de  Hrydenen.  De  Jlaetkundigfle  volkeren,  van  de  Heyde- 
nen  lyn  aliyd  ^eer  be'orgt  gcweeji  om  hunne  opregie  Behoef  ige 
te  helpfn  :  en  ooi  de  bedelerye  was  by  hun  leer  haetelyk  om. 
verfcheydt  redens  ,   die    men   aenhael-, 

III.  De:^e  redens  worden  ten  o>i{en  op'igt  nog  vergroot  door 
het  gene  de  Rtlgie  ons  voorjlet.  l^olgens  haeren  geeji  moeten 
■uy  die  bedftaers  aen^ien  als  oir^e  Broeders  in  Chrijto  j  als  men- 
fchen  ,  die  gefchaepen  ryn  om  eens  met  hem  eeuwig  te  heerfhcn. 
'/  Is  lang!  dien  kant ,  dat  wy  hun  moeten  beminnen  (  het  gene 
de  Heydeiitn  niet  en  kenden  )  en  dus  hun  iragten  te  trekken 
uyt  dien  tllendiscn  Jlae:  ,  waer  in  l'y  volgens  de  jiele  gedom- 
pelt  \yn,  om  hun  te  brengen  op  den  weg  der  laligheyd  :  ^oo 
dat  de  C  hrijle/yke  liefde  ^elf  ons  praemt  en  dvingt ,  om  deis 
heyl^aeme  ondcrneminge    volgens  ons  vermogen  te  vervoorderen, 

IV.  T'  is  onndilyk  ,  dat  de  bedelaers  hier  over  knorren  {ou- 
den. Men  wilt  hun  nog  verwerpen  nog  verdrukken  i  maer  ea- 
kelyk  {orgen ,  dat  fy  op  eene  eeretyke  wy^e  den  koji  krygen. 
Sommige  die  er  toe  bdkwaem  lyn  ,  lal  men  aen''t  werk  Ji<  lien  : 
aen  andire-y^die  oud  lyn  of  kaïy.ig,  ^al  men  eea  beter  lot 
i^  f  hikken  ,  met  hun  i''  huys  het  brood  aen-te-brengen  ^  het  gene 
fy  nu  langs  de  Jlraeten  ^Oiken  rr.aeten.  Dit  is  het  oogwit  van 
de  H  eren  IVeihouderen  ten  op^igt  van  ds  openba^re  bidilaers  : 
maer  hunnen  ierer  Jlrekt  ^ig  nog  verder  uyt  :  fy  willen  ,  dat 
alle  Behocf.ige  Menfchen  (  niet  eenen  uytgenomcn  )  \elf  die  y 
de  welke  nu  uyt  jthaemie  niet  derven  hunnen  ncod  k  Lie  gen  , 
hunne  vaderlyke  \orge  gevoelen.  Tot  dien  cynde  hebben  lytref'i- 
tyke  maet-regels  genomen  ,  die  niet  alken  aen  on^e  Arme  Mede- 
burgers ^  maer  aen  de  geheele  Stad  van  eene  ongemeene  nut- 
tigh'-yd  Tul/en    we^en. 

V  //-^  moeren  den  Heere  loven  ,  dat  hy  aen  onje  Regeer- 
ders {00  liylig  gedag!  heft  ingekort ,  en  het  voorbeeld  vol- 
gen van  vele  naebucr-ge  S.eden  ,  die  alreeds  de  vrugtenfmae- 
ken  van  eene  diergelyke  Injlellinge  ,  de  welke  by  ons  ,  nog  ge- 
makkelyker  als  elders  ,  ten  uytvoer  kan  gebragt  worden  ;  jae  , 
die  {elf.,  in  de{e  tyds-omjland:  ghed.'n  ,  nood\aekelyk  geworden 
is.  Daer-en-boven  de  Bejlieringe  ,  die  men  opregt  tot  handha- 
vinge  van  dit  werk  ,  geeft  ons  volle  reden  om  te  betrouwen  ,  dat 
het  jw/  uuwig-duttcndc  blyven  ,  m  hit,  lot  aia  luibca  vun  dt 


v.orgaende  wetten  tegen  de  bedelerye  afgekondi^t  ,  de  welke  ,  hy 
faute  van  diergelyke  fehikkinge,  {onder  uytwerkfel  gebleven  \yn. 
VI.  Maer  terwylen  hier  toe  milde  aelmoeffen  en  perj'onele 
dienjïen  noodig  {yn  ,  {oo  is  het  on{e  pligt  ,  tot  het  een  en  het 
ander  van  de^e  twee  punclen  ons  vlyiigtyk  aen-te- bieden.  IVat 
aengaet  de  aelmoeffe  en  de  vruglen  der  {elye  ,  men  vereend  dert 
leier  tot  den  laejlen  Herderlyken  Brief,  waer  in  de{e  ftofk 
wydloopig  verhandelt  is  :  enkelyk  voegt  'men  hier  by  ,  dat 
de  aelmoeffen  moeten  mildaedig  {yn  ,  terwylen  daCer  tot 
de\e  onderneminge  ont\aggelyke.  fommen  ,  be^onderlyk  in 
hel  beginfel,.,  vereyfiht  worden.  De  mildtuyd  moet  dan  \oo 
groot  \yn  ,  dat  het  van  eerfl  af  mogelyk  {y  aen  de  Bejlierders 
den  vollen  uytvoer  aen  dit  werk  te  geven.  Ieder-een  moet  boven 
dien  gedenken  ,  dat  hy  ontlajl  word  van  het  gene  hy  te  voe- 
ren iiytdeelde  aen  bedelaers  en  aen  men'-ge  andere  Behoeftioe  , 
die  nu  door  de  gemeyne  kajfe  {uilen  onderhouden  worden  :  eri 
(  dat  nog  trooJVger  is  )  een-iegelyk  mag  verzekert  {yn  ,  dat  fyne 
aelmoejen  {ullen  komen  tot  hun  natuerelyk  eynde  ,  en  niet  ver- 
kwijl  worden  in  onnuttigheyd ,  gelyk  te  voren  al  dikwils  door 
de  Arme  gepleegt   wierd. 

VII.  By  d'aelmoeffen  moet  dienjlbaerheyd  gevoegt  worden  • 
want  tot  100  wydloopige  Bejlieringe  is'er  een  groot  getal  mede~ 
werkers  noodig ,  die  {oo  uyt  geejlelyke  als  werelyke  Ptrfoonert 
bejïaen  {U  len.  Om  hier  toe  een~ieder  te  bewegen  ,  betoont  men  , 
hoe  voordeelig  en  hoe  h'yligdiergilyke  werken  van  liefde  ryn. 
"'t Zyn  bedieningen,  die  aengenaem  moeten  Tye^en  aen  alle,  die 
een  opregt  Chr-jLlyk  gemoed  hebben  ;  en  "'t is  eene  verfoeyelyks 
{aek  ,  wanneer  men  ,  des  aen^ogt  \ynde  ,  de  {ilve  {ou  wey- 
geren  om  dat  dit  eehlge  moeyie  en  arbeyd  kojlen  moet.  Het 
bezorgen  der  Arme  is  in  de  H.  Kerk  ,  van  haere  eerjle  dagen 
af,  aen^ien  geweeji  als  een  van  de  treffelykjie  werken  ,  die'er 
konnen  gej'chieden  ;  gelyk  hlykt  uyt  het  gene  d'' ^pojlelen  gedaen 
en  g.fhreven  hebben,  "t  Is  eea  van  de  be-^onderjie  punten  ,  die  tot 
eenen  {.iiyveren  Gjdsdienfi  toebekooren.  Om  waerelyk  godsdienjlig 
te  lyn  is  het  niet  genoeg ,  dat  men  die  of  de\e  deugden  oefent  , 
de  welke  men  volgens  fyne  eyge{innigheyd  uyikiejl\  maer  de  op- 
regte  god  vrugiigheyd  brjïaet  luer  in,  dat  eenen  menfh  ia  alles 
Gods  wille  doet ,  g.  lyk  Chr'.Jïus  {elf  ons  leert  ,  en  aen  duf'anigeit 
beLof:  hy  het  Ryk  der  Hemelen.  Dienfvolge.is ,  willen  wy  in  dit 
Ryk  dei  l  hebben  ,  {oo  moeten  wy  hier  medewerken  :  terwylen  dat 
alle  omjlandigheden  ,  wel  overwogen  {ynde ,  ons  klaerelyk  te. 
kennen  geven.,  dat  Godt  dit  van  ons  af,  raegt  in  de{eu  tegen- 
voordigen  lyd-Jiip, 

Vl\l.  D^  Priejlers  iii'l  bedonder  wordea  tot  (fe{e  d':cnjlen  opge- 
■weki  uyt  krag:  van  hunnen  heyligen  Roep  ,  en  de  plaeije  d^e  Ir 
bekleeden  ;  men  bzwyjl  hun  ,  wat  oneyndelyk  goed  fy  in  dujda- 
nige  bedieningen  doen  konnen  ,  en  wat  fJic.on  uytwerkfel  dit  alles 
hei  ben  {al,  om  de  hijlellinge  van  den  Cate.hifmui  Vier  dt  Arac 
bejaerde  Menjllien  vrugibaer  H  ma^ea. 


Algemeym  Veriamehnge  der  Werken 


Tiiü^'S^T^'^^- 


rASTEN-BÜLLE    VOOR    HET    JAER    MDCCLXXX. 

•'acobus    Thomas    Josephus  WELLENS,  by    de    gratie  Gods  ,    eu 
des  Heyligen  Apoftolyken  Stoel  van  Roomen  Biffchop  van  Antwerpen  &c. 

^en  ^Uc  dlc  éeze  zullen  zien  ZallgheyJ  in  den  Heere. 

\  V  Aer  't  dat  alle  tnyne  Schaepen  opregte  Chriftenen  waeren  en  hunne  zalfgheyd  behertigden ,  het  zou 
onnoodig  zyn  ,  Lieve  Broeders ,  U-L.  met  den  aenftaenden  Vaften-tyd  tot  de  verfterving  op-te-wekken ,  en 
Wy  zouden  Ons  vergenoegen  met  het  gene  Wy  alreeds  op  deze  ftoffe  gezeyd  hebben  :  niaer  vermits  de  ver- 
Ilerving  laftig  valt  aen  de  bedorve  natuere,  en  dat  de  menfchelyke  kranfcheyd  ons  geduerig  trekt  tot  al  wat 
onze  zinnen  flreelt  ,  daerom  gaen  Wy  by  de  beweeg-redens  ,  die  Wy  U  alreets  op  de  voorgaende  jaerea 
hebben  aengchaelt ,  nog  eene  nieuwe  voegen  ;  te  weten ,  dat  Gy  uw  aerdfche  litmaeten  moet  verfterven  , 
is  het  zaeken  dat  Gy  wilt  onder  Gods  Kinderen  plaetfe  hebben ,  en  gelyk  worden  aen  Chriftus ,  die  het 
Hoofd  is  van  hun  alle. 

Immers  den  H.  Geeft  zegt  ons  opentlyk  door  den  mond  van  den  Leeraer  der  volkeren,  dat  Godt  fvne 
lievelingen  \H)orfchikt  heeft  om  gelyk  te  worden  aen  het  beeld  van  fynen  Zone ,  op  dat  dezen  den  eerfi-geboornen 
zou  wezen  onder  vele  broeders.  (  Quos  prtcftivk ,  &  pradeftinavit  cwformes  fierl  imagini  FUii  fui ,  ut  ft  ipfe 
primogenituï  in  multis  fratribus.  Roni.  VIII.  y.  29.  )  Zoo  dat  wy  het  vollen  uytwerkzel  van  onzen  H.  roe^ 
tot  het  wïier  geloof  noyt  genieten  zullen ,  ten  zy  wy  in  ons  zelve  hgt  af  beeldzel  van  fynen  Zoon  draegen  » 
en  zoo  verre  aen  hem  gelyk  worden  ,  dat  wy  verdienen  fvne  broeders  genoemt  te  zyn  ;  want  't  is  ®p  diea 
titel  alleen,  dat  wy  fyne  mede-erfgenaemen  in  het  Ryk  van  den  Hemelfcben  Vader  konncn  wezen. 

Wat  heeft  Godt  al  niet  gedaen ,  Lieve  Broeders,  om  dat  afbeeldzel  van  fynen  Zoon   in  ons  te  voltrek- 
ken !  Hy  heeft  ons  tot  dien  eynde  in  den  \\.  Doop  van  d'erf-zonde  afgewaflchen ,  en  ingeftort  die  heylig- 
maekende  gratie  ,  door  de  welke  wy  op  zekere  wyze  een  deeltjen  van  de  heyligheyd  van  Godt  zelfs  ont- 
fangen  hebben.  Ach  !  wat  geluk  zou  het  voor  ons  wezen  ,  waer  't  dat  wy  deze  tot  nu  toe  ongefchondea 
bewaert  hadden  !  maer  Gods  bermhertigheyd  heeft  onze  boosheyd  overtreft  :  fyne  dierbaere  gaeven  hebben 
wy  rnilTchien  honderden  duyzend  keeren  verloren  :  alle  die  trekken,  waer  mede  den  Hemelfchen   Vader 
het  afbeeldzel  van  fvneaZoon  in  onze  ziele  had  afgeprint,  hebben  wy  teenemael  vernietigt;  en  nog  heeft 
dien  goeden  Godt  ons  al   wederom  in  genaede  ontfangen  ,  zoo  dikwils  als  wy  tot  hem  met  eene   waere 
boetveerdigheyd  zyn  weergekeert    Hy  heeft  ons  door  het  gebruyk  van  de  heylige  Sacramenten  herftelt  in 
ielle  de  voor-regten,  die  wy  verloren  hadden  ;  hy  heeft  fynen   H.  Geeft  over  ons  uytgeftort  :  dezen  heeft 
ons  geheyligt  ;  hy  woont  binnen  ons  ;  hy  leert  ons  bidden  en  zugten  ;  hy  wekt   ons  gedueriglyk  op  tot 
de  deugd  ;  hy  geeft  ons  hulpe  en  byftand  waer  wy  het  noodig  hebben  .'  hy  werkt  altyd  aen  om  in  ons  te 
•voltrekken  het  afbeeldzel  van  Chriftus ,  en  ons  weerdig  te  n^aeken   om  naemaels  ,  als  egte  broeders  van 
den  Eerft-geboornen  ,  deelagtig  te  worden  van  fyn  hemelfch  Erfdeel. 

Gy  zyt  dan,  Alderlieffte,  door  de  heyligmaekendc  gratie  Kinderen  ge'worden  van  den  Vader,  Broeders 
van  fvnen  Zoon  ,  en  Tempels  waer  in  den  H.  Geeft  woont  ;  en  daerom  fpreek  ik  tot  U  met  den  H.  Leo  : 
Chrljlenen  menfch  erkent  uii>e  weerdiglieyd ,  en  tenrykn  dat  gy  deelagtig  geti>ordcn  zyt  van  de  goddelyke  natue- 
re, wilt  dog  door  ecnen  ontaerden  handel  tot  uwen  vorigen  veragtelyken  ftaet  niet  wederkseren.  Gedenkt  van. 
vat  lighaem  gy  Utmaet  zyt.  ff-^eejl  indagtig,  hoe  dat  gy,  ontrokken  aen  de  mast  van  den  prins  der  duyfternijfen ^ 
tot  het  licht  en  het  Ryk  van  Godt  overgebragt  zyt.  (^yjgnofce,  o  Chrijliane,  dignitatem  tuam  ,  e?  divind  confjrs 
fuffus  natura-,  noU  in  veterem  vUitatem  degneri  converfatione  redire.  Memento  eujus  capitis  2?  corporis  Jïs  mem- 
trum.  Rem'.n'fierc\  qtiia  erutus  de  potejlate  tenebrarum  tranjlatus  es  in  D:i  lum:n  (Sf  R.-'gnum.  S.  Leo  Ssrn.1.  I.  de  Nat.  ) 
Gy  begrypt  zeker  deze  waerheyd ,  Lieve  Broeders ,  en  Gy  erkent  het  weldaed  dat  U  gefchied  is  ;  JVJaer 
:ft>andelt  dan  oak  gelyk  kinderen  des  lichts  moeten  wandelen . ...  én  wagt  U  van  deel  te  nemen  in  de  ydele  werken 
der  duyfternifjen.  (  Ut  filii  lucis  ambulate .  ..&  noUte  communicare  operibus  infrucîiiofîs  tenebrarum.  Eph.  V.  V'  8. 
&  n.)  Heeft  Godt  U  hervormt,  en  U  gemaekt  een  nieuw  fchepfel  in  Clirifto  ;  zyt  gy  opgeftaen  uyt  het 

graf 


i 


vanjyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wellms.  105 

graf  des  doods;  Zyt  gy  ma  Clirijlus  verreden  (zegt  Paulas  tot  die  van  Coloflen  )  zoo  zoekt  de  zaekan  van  hier 
boven,  alwaer  Clirifius  zit  acn  de  regtcr-liand  Gods.  Smaekt  het  gene  hier  boven  is,  en  niet  dat  od  de  aerde  is, 
K<ant  gy  zyt  dood-,  voegt  hy 'er  by  ,  en  uw  leven,  is  met  Chrijlus  in  Godt  verborgen.  {Si  confurrexiflis  cum 
Chrifto  qu<s  furfum  faut  qu^rite ,  ubi  Chrlftus  cji  in  dextera  Dei  fedens  :  qua:  furfuni  funt  fapite  ,  non  qua;  fuper 
terrain.  Mnrtui  enim  ejV.s,  &  vita  veftra  eji  abfcondita  cum  Chrijlo  in  Deo.  Colofl'.  III.  f.  i.  &  feq.  )  Dat  is 
te  zeggen  :  Gy  moet  U  als  dood  rekenen  voor  alle  aerdfche  begerelykheden  ,  en  gelyk  Chriftus  hier  boven 
geheelden  ganfch  leeft  voor  zynen  Vader  ,  zoo  moet  infgelykx  geheel  uw  leven  yoof  Godt  wezen ,  en  tot 
lynen    dienft  en  glorie  ftrekken. 

Maer  wat  middel,  Alderlieflte ,  om  hier  toe  te  geraeken ?  Paulus  leert  hem  ons  in  het  bediiyt,  het  welk' 
hy  trekt  uyt  fyne  boven-gemelde  vermaening:  verjierft  dan,  zegt  hy  ,  u)v  Uimaeten  die  op  de  aerde  zyn  , fchud 
den  ouden  menfch  uyt  met  fyne  werken,  en  trekt  aen  den  nieuwen  menfch ,  die  vernieuwt  ivord...  naer  het  bzcld 
van  den  gene,  die  hem  gefchacpen  heeft.  (  Mortificate  ergomembra  veftra  qu<s  funt  fupcr  ttrram  .  ■  .  exfpollantes  voi 
veterem  hominem  cum  aklbus  fuis,  &  iiiduentes  novum  ,  eum  qui  renovatur  . . .  fecundum  imaginem  ejus  ,  qui  creavit 
illum.  Ibid.  f.  %i  9.  )  Als  ofhy  wilde  zeggen:  beftryd  uw  lighaem  ,  en  fyne  litmaeten;  uw  hert  en  fyne- 
ongeregelde  driften:  beftryd  en  befnoeyd  uwe  zinnen,  die  de  bron-aders  zyn  van  uwekwaede  begeerlykheden 
ontrekrhun  alles  wat  uw  hert  kan  miileyden  ;  maekt  hun  als  dood  en  ongevoelyk  aen  al  wat  aerdlch  is  en 
vergankelyk:  vlugt  die  ydele  voorworpen  met  de  welke  U  de  wereld  aenlokt:  temt  uw  vleefch  door  het 
vaften  en  de  boetveerdigheyd;  en  op  deze  wyze  zult  Gy  den  ouden  bedorven  menfch  uytfchudden  ,  en  eenen 
nieuwen  volgens  Gods  beeld  aentrekken  ;  uw  leven  zal  heylig  zyn,  en  met  Chriftus  in  Godt  verborgen. 

Dat  is  het  denkbeeld.  Lieve  Broeders ,  dat  den  H.  Geeft  ons  geeft  van  dien  Evangelifchen  degen  met  den 
welken  wy  in  eenen  zedelyken  zin  ons  zelve  dooden    moeten:  en  weet,  dat  alle  die  heylzaeme  uytwerkfels 
waer  van  wy  nu  gefproken   hebben ,  vrugten  zyn   van  de  chriftelyke  verfterving.  Maer  waer  is  helaes  deze 
deugd  te  vinden  \n  den  ongelukkigen  tydftip    die  wy  beleven!  tydftip,  van  den    welken  men  zeggen    mag, 
dat  de  liefde  tot  de  wereld  alle  herten  bevangen  heef:,  en  dat  haere  ydele  pragt  en  genugten  met  zoo  uytzin- 
nigen  iver  worden  aengezet,  dat  zy  niet  alleen    den  geeft  van  godvrugtigheyd  uytdooven  en  de    chriftelyke 
zeden  verderven,  maer  ook   volgens  het  tydelyk  de  fan.iilien  ten  gronde  trekken:  ieder-een  ziet  het,  ieder- 
een bsklaegt  het  :  maer  hoe  kan  het  geftut'  worden ,  zoo  lang  als  men  meer  wilt  volgen  de  voorbeelden  van 
eikanderen,  als  de  regels,  die  ons  de  natuerelyke  reden  en  de  chriftelyke  zeegbaerheyd  voorfchryven  ?0n- 
dertLiiïchen  den   Geeft  van  Chriftus  word  verbannen  uyt  het  Chriftendom  :  men  aenfchouwt   t'alle  kanten 
verminderinge  in    de  godvrugtigheyd,  en  voor  eerft  de    bermhertigheyd  tot  onzen  armen  even.nenfch(  die 
nogtans   ons  moet  hier   namaels  een   bermhertig  oordeel  bezorgen  )  word  door  den  zwier  van  de  wereld 
teenemael  uytgedooft  :  want  dien  zwier  is  alreets,  in  ^talgemeyn  gefprooken,  zoo   hoog  opgeklommen,  dat 
nienfclien  ,  die  anderzints  magtig  en  ryk  zyn ,  geenen  den  minften  overfchot  hebben  om  hunne  arme  broe- 
ders by-teftaen,  en  liever  zien  zy  de  zelve  verfmooren  in  d' alderdroeffte  ellende,  als  iet  van  hunne  ydele 
genugten  te  milTen.    't  Is  te   vergeefs,  Alderlieffte  ,  dat  Gy  meynt  waere  Chriftenen   te  zyn,  wanneer  Gy 
op  diergelyken  voet   voortgaet  :  want  wilt  Gy  den  ouden  bedorven  menf;;h  uytfchudden,  dan  moet  gy  aen- 
trekken  (  als  uytverkmne,  als  heylige  en  lievelingen  Gods  )  een  ingewand   van  bermhertigheyd ,  de  goedtnierent- 
heyd,  de  oodnioedigheyd ,  de  zeegbaerheyd,  C  Induite  vos  ergo  ficut  elecii  Dei ,  fan&i  &  dikSfi  vifcera  mlfricordi^, 
bën'gnitatem,  humiütatem  ,  mudejiiam.  Ibid.  f.   12.  )  gelyk  U  Paulus  al  wederom  gebied  in  de  voorgemelde 
plaetfe.  Zal  het  U  mifTchien  in  Gods  oordeel  tot  verfchooning  dienen ,  dat  den  zwier  van  de  wereld ,  die  Gy 
meynt  te    moeten  volgen ,  U  magteloos   maekt  om  bermhertig  te  wezen  en  zeegbaer  .=  Zeker  neen:  uwen 
Rechter  zal  U  antwoorden,   dat  hy  de    wereld   en  haere  ydelheden  al  lang  gedoemt  heeft,  dat   Gy  haere 
pomperyen  had  afgezworen,  en  op  die  voorwaerde  door  de  waters  van  den  II.  Doop  Chriftenen  v.'aert  :  en 
dus  dat  Gy  U  dobbel  pligtig  gemaekt  hebt ,  eens  met  uwen  eed  te  breken  en  de  wereld  te    beminnen,  die 
Gods  vyand  is;  en  nog  eens  met  U  vry willig  magteloos  te  maeken   om  die  deugden  te  oettenen  de  welken 
de  ziele  zyn  van  het  chriftelyk  leven,  "wilt   Gy  dan  wys  zyn,  Lieve  Broeders,  terwylen  het    nog  tyd  is, 
begint  zeegbaer  en  heyliglyk  te  leven,  gelyk  het  de  pligt  is  van  eenen  waerert  Chriftenen?  trekt  U  af  van 
de  bedorventheyd  des  werelds,  en  het  gene  Gy  tot  heden  in  ydelheyd  verquift  hebt,  hefteed  dat  on  uwe 
arme  broeders  by-te-ftaen.?  het  zal  meer  als  genoeg  zyn  om  hunne  behoeftigheyd  we»-te-neraen  ,  om  aen  Ü 
een  bermhertig  oordeel  te  verwerven ,  en  den  zegen  des  Heere  over  U  en  uw   huys  te  trekken. 

Maer  om  dit  uyt-te-werken   zult  Gy  uwe  liefde  tot  de  wereld    en  uwe  ongeregelde  lultjens  al  dikwils 

O 


10(5  J'Igemeyne  Veriamelinge  der  TFerken 

moeten  verderven  :  en  wie  zal  hier  toe  overhaelen  die  flouwe  Chriftenen  van  onze  tyden  ,  de  welke  tót  het 

hoofd  toe  in  d\\dele  geniigten  verfmoort  liggen  ?  Aen  vele  van  hun  is  den  naern  van  verflerving  onlydelyk; 
en  zyn  'er  nog  die  hem  met  gedult  konnen  hooren  ,  zy  beelden  zig  in  ,  dat  de  deugd  van  verfterving  niet 
toepaft  aen  menichen ,  die  zig  in  het  midden  van  de  wereld  bevinden  :  maer  dat  zy  als  eygen  is  en  noodig 
aen  die  perfoonen  ,  de  welke  zig  uyt  het  gewoel  liebben  afjjetrokken ,  en  in  een  Kloofter  oft  andere  ftiUe 
plaetfe  de  volmaektheyd  betragten  en  voor  Godt  alleen  willen  leven. 

Dwaesheyd  ,  die  zynen  oorfprong  heeft  in  die  verkeerde  en  ongeregelde  liefde  van  ons  eygen  zelve  ,  met 
de  welke  wy  ons  zoo  menigmaellbeelen  ,  en  de  waerheyd  bewirapele,:  !  Zegt  dog  ,  wat  reden  beweegt  die 
perfoonen  om  een  ftreng  leven  aen-te-nemen  ,  het  welk  aen  het  bedorven  vlecfjh  veel  ongemak  bybrengt? 
waerom  vlugten  fy  de  wereld?  waerom  bidden  fv  ?  waerom  vaften  fy?  waeroni  oefienen  fy  de  verfterving? 
't  is  om  hunne  zonden  te  boeten  :  't  is  om  hun  vleelch  te  temmen  :  't  is  om  hunne  deugd  te  bewaeren  en 
7.ig  vry  te  houden  van  de  befraetting.  En  Gy,  die  zoo  dikwils  gezondigt  hebt  :  Gy,  wiens  deugd  zoo  klya 
is:  Gy  die  altyd  uytgeftort  zyt  tot  dertelheden  en  aerdfche  welluften  :  Gy ,  met  een  M'oord  ,  die  dagel)ks 
eene  befmette  logt  fchept,  en  mee  duyzen.le  perykelen  t' rille  kanten  omringelt  zyt  ;  Gy  vleyd  U,  dat  het 
gebod  van  de  verfterving  op  hun  paft  maer  niet  op  U;  dat  Gy  deze  wapenen  niet  gebruyken  moet,  en  Gy 
wilt  nog  van  gebed ,  nog  van  vaft:en ,  nog  van  verfterving,  nog  van  andere  boetveerdige  werken  hooren. 
^Ondertuiïchen  zeg  ik  U ,  Lieve  Broeders ,  dat  'er  geen  ftuk  is ,  het  welk  Chriftus  dikwilder  heef:  ingeboe- 
aemt;  geen  ,  waer  op  Paulus  meer  heeft  aengedrongen ,  als  op  die  geeftelyke  kruyfTing,  die  verfterving,  die 
verloochenis  van  ons  zelve.  Legt  het  heylig  Schrift  open,  elk  blad  zal  U  van  deze  waerheyd  overtuygen. 
Die.  zyn  kruys  niet  opneemt  en  my  volgt,  is  niy  niet  ji^cerdlg  (  Qui  nun  accipit  crucem  faam,  &  fequltur  me  f 
non  eft  me  dignus.  Matth  X.  f.  38.)  leert  ons  Chriftus  in  het  Evangelie,  /eder  een  van  U-L.,  zegt  hy  op  eene 
andere  plaetfe,  die  niet  af^^aa  al  wat  hy  bezit,  dat  is.-  ten  niinften  zyn  hert  daer  aftrekt,  kan  mynen  dlfclpel 
niet  wezen.  (^Omnls  ex  vobls  qui  non  renuntiat  omnibus  qu£  pojjidet ,  non  poteft  meus  ejfe  d'fcipuius.  Luc.  XIV. 
■f"  33'  Wederom:  Zoo  imand  my  ivih  navolgen  ,  dat  hy  zig  verloochene ,  zyn- kruys  dagelyks  opneme  ,  en  my 
volge  :  en  ,  gelyk  den  Evangelift  daer  duydelyk  by voegt ,  hy  zeyde  dit  tot  een  igelyk.  (  Dlcebat  autem  ad  omnes  : 
fi  qiiis  vult  poji  me  venlre  ,  abncget  fcmetlpfam  ,  i5?  toILt  crucem  faam  quotldlè,  &  fequatur  me.  Luc.  IX.  f .  23.  ) 
^■4lk  die  aen  Chrijlus  toebehooren  (  ichryft  Paulus  toe  die  van  Galatien  )  hebben  hun  vleefch  gekruyjl  met  alle 
zyne  kwaede  driften  en  be^^eerlykhcdcn.  (  Q'.'l  funt  Chrijil  carnem  fuam  crucifixerunt  cum  vitiis  &  concupifcentiis. 
Gal  V.  f.  24.  En  in  fynen  Brief  tot  de  CololTenflèn  geeft  hy  aen  ons  alle  dit  gebod:  verfieift  uwi  liimaeten 
die  op  de  aerde  zyn.  (  Mortlfïcate  ergo  membra  vcjïra ,  qu£  funt  fuper  terram.  Col.  III.  f.  5.  )  Diergelyke  uyt- 
drukkingen  zyn  immers  algemeyn,  en  vallen  op  ieder-een  zonder  uytneming.  Chnftias  predikte  tot  de  fchae- 
len  ,  Paulus  fchreef  to  onderwyzing  van  alle  Geloovige  ,  wanneer  fy  deze  leflèn  gaven.  Zy  fpraken  aen  geene 
Eremeyten  ,  noch  Religieufen  .•  maer  aen  mans ,  aen  vrouwen  ,  aen  perfoonen  die  in  de  we.  eld  leefden ,  zonder 
eenig  verfchil  te  maeken  tafichen  de  verfcheydentheyd  van  hunnen  ftaet  of  conditie.  Kort:  zy  fpraken  tot 
alle  die,  de  vs'elke  dilcipels  van  Chrifi:us  willen  wezen.  'Tis  ook  daerom  dat  die  vierige  Chriftenen  van  'd  eerfte 
tyden  in  eene  geduerige  verfterving  geleeft  hebben,  dat  de  Ueydenen  hun  als  dwaeze  me.  f;hen  agtten  ,  om 
diefwille  dat  fy  ,  uyt  hope  vaneen  beter  toekomende  leven ,  zig  ontrokken  alle  die  zaeken,  de  welke  voor 
den  tegenwoordigen  tyd  aengenaem  zyn  aen  de  zinnen. 

De  verfterving  is  dan  niet  eygen  aen  zekeie  foort  van  Chriftenen;  maer  fy  is  aen  hun  alle  noodig:  en  om 
dat  veele  deze  waerheyd  begrypen  ,  en  doorgronden  wat  al  belctzel  den  zwier  en  het  gewoel  des  werelds 
tegen  de  deugd  opwerpt ,  daerom  is  't  dat  fv  beter  agcen  zig  teenemael  van  de  zelve  af  te  fcheyden.  Dit 
heylig  gedagt  heeft  de  Woeftynen  vervult,  't  heeft  den  grondfteen  geweeft  van  d'inftelling  der  Kloofters,en 
het  doet  nog  duyzende  andere  op  zoo  verftorve  wyze  leven  in  l;iet  midden  van  de  wereld,  alsof  zy  op  de 
wereld  niet  waeren.  Deze  laefte  volbrengen  enkelyk  eene  pligr,  die  Paulus  al  wederom  aen  ons  alle  oplegt, 
■wanneer  hy  tot  de  Corinthiaenen  fchryft  ;  Broeders,  den  tyd  is  kart:  overzulkx...  dat  die  de  welke  deze  wereld 
f,ehruy'<en  ,  het  zoo  doen,  als  of  fy  daer  van  geen.  gebruyk  maekten  :  want,  zegt  hy  ,  den  ftand  van  deze  wereld 
gast  Viior  by.  (  Qj^it  utuntur  hoc  mundo  tamquam  non  utantur  :  pnsterit  enlm  figura  hujus  mundi.  i.  Cor.  VIL  if, 
31.  )  Schoone  iellè!  waer  uyt  wy  leeren  ,  hoe  dat  wy  ons  hert  moeten  aftrekken  van  alle  aerdfche  zaeken 
alhoewel  wy  de  zelve  nog  'blyven  gebruyken  :  maer  Icfte,  de  welke  noyt  zal  indruk  doen  op  eenen  Chrif 
tenen  ,  die  mimiaer  van  de  wereld  is;  is  het  mogelyk ,  dat  diergelyke  zig  zouden  begeven  tot  bidden  ,  tot  boet- 
■teerdige  werken,  die  pynelyk  aen  het  Jighaemzyn.'  Hoe  zullen  fy  hunne  luftjens  "verfteiven , eu  jaunne 


van  fyne  Hoogwcerdigheyd  J.  T,  J,  TFelkns,  107 

rînneîykheden  dooden.terwylen  zy  niet  anders  zoeken  als  hun  lighaem  te  koefteren ,  en  in  de  genugtea  der 
zinnen  hunne  dagen  te  verflinden  ? 

2yt  Gy  dan  Chriftenen,  en  wilt  Gy  het  blyven  ,  Lieve  Broeders,  ik  herhaele  U  nog  eens:  Erkent  uwa 
wczidlghcyd . .  .gedenkt  van  wat  Hoifd  en  van  ii>  at  lighaem  gy  Utmaa  zyt.  (_  S.  Leo  fupra.  )  Kinderen  des  lichts, 
mede-erfgenaemen  van  Chriftus,  weeft  indagtig  aen  wie  Gy  gelyken  moet.  Streelt  U  dog  niet ,  om  dat  Gy 
miflchien  niet  valt  in'die  grove  zonden,  van  de  welke  een  heydenfch  menfch  zelf,  die  eenigzints  volgens 
de  reden  leeft,  eenen  fchroom  zou  hebben.  Chriftüs  wiens,  afbeeldfel  Gy  in  U  draegen  moet,  heeft  U  niét 
alleen  geleerc  de  zonden  vkigten ,  maer  ook  het  goed  doen.  Ily  is  U  voorgegaen  in  het  oeflenen  van  d'al- 
dervolmaektfte  deugden,  en  hy  gebied  U  fyne  voetftappen  te  volgen.  Hy  is  zagtmoedig  geweeft  en  oot- 
moedig van  herte  :  hy  heeft  ncyt  de  bedorve  wereld  bemint;  maer  in  tegendeel  hy  is  haer  komen  beftry- 
den  :  hy  heeft  het  oordeel  van  verdoemenis  tegen  haer  uytgefproken  ;  hy  heeft  gedoemt  haere  ydele  vreug- 
den ,  en  opendyk  verklaert,  dat  de  wereld  z!g  zal  verblydcn;  maer  dat  fyne  dlfcipelen  zullen  In  droef heyd  zyn. 
{Mandas  gaudeblt ,  vos  aiiteni  contrlftabimini.  ]oan.  XVI.  f.  20.)  Hy  heeft  hier  geen  leven  gehad,  dat  zoet 
was  of  aengenaem  volgens  het  lighaem;  maer  van  den  eerften  oogenblik  af  heeft  hy  vele  ongemakken  gele- 
den, en  fyii  Kruys  gedraegen  tot  dat  hy  aen  dien  heylzaemen  Boom  fynen  Slag-ofter  voltrokken  heeft. 

Ziet  daer  het  voorbeeld,  Chriftenen,  het  gene  Gy  volgen  moet,  van  wat  ftaet  of  conditie  Gy  wezen 
moogt  .•  en  ten  zy  dat  den  Vader  in  U  vinde  die  trekken  van  deugd  ,  de  welke  U  doen  aen  fy-nen  Zone 
gelyken  ,  zyt  verzekert ,  noyt  zal  hy  U  als  Broeders  van  dien  Eerft  geboornen  erkennen.  Den  naem  van 
Chriftenen  ,  die  Gy  draegt ,  legt  U  deze  pligt  op.  Dien  naem  beteekent  eenen  difcipel  van  eenen  gekruyften 
Godt  ;  een  kind  van  de  wet  van  liefde  ;  eenen  leerling  van  het  Evangelie  ;  eenen  menfch  ,  die  weet ,  dat 
hy  de  volmaektheyd  moet  betragten  ;  dat  hy  geduerig  zig  zelven  moet  verloochenen  ;  dat  het  lyden  hem 
roodig  is  ;  dat  alle  ydele  genugten  hem  verboden  zyn  ,  en  dat  hy  het  kruys ,  het  welk  zoo  menigmael  op 
fvn  voorhoofd  geteekent  word ,  opentlyk  moet  belyden  ,  en  in  geheel  fynen  handel  doen  uytfchynen.  'T  is 
aldus  dat  men  Chriftenen  is  ,  en  dat  men  het  wezen  moet  :  en  wilt  Gy  uw  leven  volgens  deze  grond-regels 
onderzoeken  ,  millohien  zult  Gy  bevinden  ,  Lieve  Broeders  ,  dat  Gy  van  de  wezendheyd  van  eenen  Chrif- 
tenen menfch  niets  anders  als  eenen  ydelen  naem  meer  over  hebt. 

Immers  de  waere  Chriftenen  km\  flèn  hun  vleefch  met  alle  fvne  begcerlykheden  ;  en  Gy  ftreelt  ,  Gy 
koeftert  di.^n  vyand  van  uwe  zaligheyd.  De  Chriftenen  zyn  van  deze  wereld  niet  ;  en  Gy  zyt  'er  de  min- 
naers  van  en  de  llaeven  De  Chriftenen  waeken  op  hun  zelve,  fv  vlugten  alle  perykelen ,  in  de  welke  de 
zuyverheyd  van  hunne  ziele  zoude  konnen  gekwetft  worden  ;  en  Gy  bemind  die  gevaeren ,  Gy  zoekt  hun , 
Gy  werpt  U  in  het  midden  van  de  zelve.  De  Chriftenen  zien  zig  aen  als  reyzers  ;  en  Gy  zoud  hier  beneden 
voor  altyd  willen  blyven  woonen.  De  waere  Chriftenen  tragten  dien  koftelyken  tyd  profytelyk  te  hefteden  ; 
en  Gy  weet  niet  wat  uytvinden  om  hem  in  ydelheyd  en  be  :zelir!gen  te  verkwiften. 

Nog  eens ,  Lieve  Broeders  ;  zoo  kan  men  geenen  waeren  Chriftenen  wezen  :  't  is  niet  genoeg  dat  Gy  U 
■wagt  van  die  grove  buytt- niporigheden ,  de  welke  U  in  d'oogen  van  de  menfchen  zelf  mifagtelyk  zouden 
maeken  en  ftrafbaer.  Uwe  deugd  moet  hooger  opklimmen  :  den  Geeft  van  Chriftus  moet  in  U  heerfchen  , 
nwe  ziele  moet  verçiert  zyn  met  een  levendig  geloof  eneene  brandende  liefde  tot  uwen  Schepper  :  uw  herte 
moet  zuyver  zyn,  uwe  gedagten  heylig,  uw  leven  vrugcbaer  voor  den  Hemel,  uwe  dagen  moeten  vol  zyn. 
Ifc  bid  U  dan  Broeders,  door  de  bermhcrtlgheyd  Gods,..  .  voegt  U  dog  niet  naer  den  zwier  van  de~e  wereld  t 
maer  hervormt  U  zelve  met  nieuwe  gedagten  op-te-vatten.  (Obfecro  itaque  vos  fratres  per  mlfericordiam  Dei,--. 
nolite  confirmari  huic  fsculo,  fed  reformamini  in  novltate  fenfùs  veflrt.  Rom  XII.  f.  i.  &  2.  )  Aldus  fprak  Pau- 
lus  tot  die  vierige  Chriftenen  van  Roomen,  voor  wie  hy  Godt  bedankte,  dat  hun  geloof  door  geheel  den  aerd- 
bodem  roemrugtig  geworden  it'as  ,  (  Gratias  ago  Deo  meo  . . .  pro  omnibus  vobis  ,  quia  fides  vejïra  anuuntiatur  in 
unlverfo  mundo.  Rom.  I.  f.  8.  )  en  vervolgens  die  hervorming  is  nog  veel  meer  noodig  in  deze  vervalle  tyden. 
Daerom ,  Alderliefl^e ,  laet  ons  de  zelve  zonder  uytltel  aenyangcn;  geenen  tyd  is  zoo  bekwaem  als  den 
Vaften-tyd  om  ons  hert  van  de  wereld  af  te-trekken  en  het  zelven  tot  een  nieuw  leven  t3  hervormen.  Die 
ydele  fpeifiakels,  die  dertele  vergaederingen ,  de  welke  U  miflchien  zoo  dikwils  tot  eenen  ftreunkel-fteeii 
gedient  hebben,  worden  in  deze  dagen  opgefchorft,  en  dus  is'er  voor  U  eene  gelegentheyd  weg-genomen  , 
die  U  anderzints  zou  aenlokken  tot  de  vvereldfche  dwaesheden.  Gy  kont  U  ook  gemakkelyker  uyt  het 
gewoel  trekken  om  ü  met  Godt  bezig  te  houden,  en  met  de  zaeken  die  uwe  zaligheyd  aengaen  :  want  in 
geheel  liet  Chriftendora  (fchoon  de  bederftenis  zoo  algeme3n  is)  ziet  men  evenwel  in  dezen  tyd-ftip  eene 

O  a 


■io8  Algemeyne  Ver\amelinge  der  JFerken 

zekere  zeegbaerlieyd  uyifchynen ,  die  U  ftigten  moet  en  opwekken  om  over-te-gaen  tot  een  dengdzafm  le- 
ven. De  voorbeelden  van  uwe  Broeders,  en  al  wat  rondom  U  is  onderfteunt  uwe  zwakhe.vd  ,  en  moedigt 
U  aen  om  met  hun  goede  vrugten  van  zaligheyd  yoort-te-brengen.  Het  vaften  dempt  ons  vleefch  ,  en  doer  onze 
kwaede  driften  -/.wygen  :  de  onthouding  van  fpyze  verlterft  onze  luüjens,  en  leert  ons  de  zelve  bcftryden  ; 
den  rouw,  die  de  Kerk  aentrekt,  boezemt  ons  in  den  geeft  van  boetveerdigheyd  :  de  dagelyklehe  Sermoo- 
ren  zyn  als  ecne  geduerige  fchole ,  alwaer  wy  in  het  Chriftelyk  leven  onderwezen  worden,  üet  bitter  Ly- 
den  van  onzen  Zaligraaeken  ,  dat  ons  op  de  Predik-ltoelen  word  voorgeftelt ,  geeft  ons  eenen  ipoorflag  om 
ons  zelven  vrywillig  met  hem  aen  het  Kruys  te  hegten,  en  om  de  zonden  te  verlaeten  ,  de  welke  aen  den 
Zone  Gods  de  dood  gekoll;  heeft.  Wat  al  Ichoone  middelen,  Lieve  Broeders,  die  ons  in  dezen  tyd  worden 
aengeboden  om  den  geeft  van  de  wereld  uytte-dooven .  en  ons  hert  voor  Godt  te  vernieuwen!  middelen  , 
dieonsteenemael  zullen  Iiervormen  ,  is  het  zaekedat  wy  daer  een  heylig  gebruyk  willen  van  maeken.  Laet  ons 
dan  beginnen  ,  en  die  vernieuwing  bewerken  ,  en  gelyk  wy  tot  nu  toe  in  ons  gedracgen  hebben  het  afbeeldfd 
van  Jen  aerdfchen  menfch,  laet  ons  die  trekken  uytwaflchen  door  traenen  van  boetveerdigheyd,  en  voortaen 
in  ons  draegen  ha  afb^ddjll  van  den  hemeljlhen,  (^Sicut  portavlmas  Imaglnem  terrenl,  ponemus  &  Imaginem  cce- 
kjlls.  I.  Cor.  XV.  f.  49.  )  die  Chriftus  is. 

Ik  betrouw,  Alderlieflie ,  dat  Gy  dit  met  den  aenftaenden  Vaften  zeker  betreifen  zult,  om  dat  Gy  U  tot 
dien  zaligen  tyd  beter  als  oyt  gaet  bereyden.  Immers  hoe  hebt  Gy  U  daer  toe  bereyd  op  de  voorgaende 
jaeren  ,  wanneer  alle  die  vermommingen  en  onbelchofcheden  binnen  deze  Stad  op  den  Vaften-avond  gsplfccgt 
uierden?  Chriftenen  ,  die  in  hun  zelven  Gods  beeld  draegen,  zag  men  dat  beeld  en  zelf  hunne  redeljke 
natuere  door  alle  foorten  van  dwaesheden  onteeren.  Sommige  liepen  verkleed  als  zotte  en  uytzinnige  .-hier 
i:ag  men  mans  in  vrouwe,  daer  vrouwen  in  manskleederen  :  andere  vertoonden  eer-fchendige  of  onbetae- 
iiiel>ke  verbeeltenifTen  :  andere  verfchenen  onder  de  gedaente  van  duyvels ,  van  beerten  &c.  en  hunne  woor- 
den en  w  erken  paften  maer  al  te  wel  op  de  kleederen  ,  die  fy  hadden  aengetrokken  ;  de  fchaemte  was  af- 
gelegt,  en  onder  het  mommer  wierden  allerhande  baldaedigheden  uytgevverkt.  Den  Heere  zy  gelooft,  dat 
ons  agtbaer  Magiftraet,  altyd  bezig  met  de  zeden  te  verbeteren,  deze  publieke  verergein',flè  heeft  weg- 
genomen, met  alle  vermommingen  't  zy  op  de  ftraeten  ,  't  zy  in  ballen  oft  andere  by-een-komften  op  het 
Icherpfte  te  verbieden  :  en  dienfvolgens  hope  ik,  Lieve  Broeders,  dat  Gy- Lieden  hunne  Vadcrlyke  zorge  ia 
dank  nemende,  ook  van  uwen  kant  zult  daer  in  mede -werken  ,  en  afschaffen  alle  verzamelingen  ,  alle  gezel- 
fehappen  ,  waer  in  Gy  te  voren  gewoon  waert  op  die  verdoemelyke  Vaften-avond-dagen  met  dertelheden , 
met  dronkenfohap ,  met  vloeken  en  zweiren  en  andere  fchrikkelyke  zonden  uwen  Godt  zoo  jammeriyk  te 
vergrammen.  \\  at  zyn  dog  die  onchriftelyke  vreugden  van  den  Vaften-avond  als  overblyfsels  van  het  Iley- 
dendom  ,  de  welke  aen  ons  en  aen  onze  H.  Religie  eene  aldergrootfte  fchandc  doen?  want  helaes  !  waerotn 
is 't  dat  men  deze  heydenfche  gewoontens  meer  by  de  Catholyke  als  elders  vind?  't  Is  om  dat  by  hun  de 
dagen  van  verftervinge  «fu  van  boetveerdigheyd  aenkomcn ,  en  daerom  willen  fy  te  voren  den  vollen  togt 
aen  hunne  kwaede  driften  geven  :  fv  gaen  Godt  vrywillig  vergammen,  om  dat  den  tyd-ftip  naedert,  wan- 
neer fy  zig  met  hem  moeten  verzoenen  en  de  zonden  boeten  ;  fv  ftellen  op  hun  voorhoofd  het  teeken  des 
duyvels,  om  dat  'sanderdags  op  de  zelve  plaetfe  het  Kriiys  Chrifti  moet  geteekent  worden.  Is  dan  onze 
Religie  een  zot-fpel?  Is  fv  een  hcyligfchendende  mommerye  ,  Alderiieffte  ?  Hoe  komt  dit  met  haer  over- 
een? Hoe  beftaet  dit  met  de  gezonde  reden?  Heeft  Chriftus  miflchien  deze  dagen  u)tgenomen  en  toegelae- 
ten  ,  dat  wy  hem  alfdan  mogen  verloochenen  !  Heeft  ]]y  ons  geleert,  dat  wy  op  dufjanige  wyze  tot  ons  de 
verftervlng  bereyden  m.oeten  ?  Ach!  Kirideren  van  Gods  Kerk,  doet  uwe  oogen  open,  en  hebt  Gy  tot  nu 
toe  die  wulpfche  gewoontens  van  de  Ilcydenen  doen  zegenpraelen  over  de  wetten  van  uwen  goddelyken 
Meefter,  houd  op  van  Gods  vraek  verder  uyt-te-roepen  .•  hervormt  U  zelven  ,  en  krygt  betere  gedagten. 
Laet  aen  d'ongeloovige  diergelyke  vreugden  over  :  maer  Gy  bereyd  U  met  een  zuyver  hert,  om  uyt  den 
heyligen  Vaft_en-tyd  alle  mogelyk  vrugten  te  betrekken  :  betragt  U  weerdig  te  maeken  ,  om  Gods  dierbaere 
gaven  t'ontfangen,  en  het  afbeeldfel  van  fyne  Zone  in  U  te  voltoeyen,op  dat  Gy  naermaels  als  egte  Broe- 
ders van  dien  Eerft-geboornen,  met  hem  den  Hemel  moogt  erven.  Amen. 

Terwylen  dat'er  in  deze  Stad  en  in  andere  plaetfen  van  ons  Bifdom  onlangs  verfcheyde  ziektens  geheerft 
hebben,  waer  door  het  gebeurt,  dat'er  eene  groote  menigte  van  menlchen  gevonden  word  (  naementlyk 
onder  de  arme  gemeynte  )  de  welke  nog  niet  teenemael  lierftelt  zyn  ,  maer  tot  heden  toe  zeer  Hap  en  kwe- 
lende blyven  :  daerom  is 't  dat  Wy  goedgevonden  hebben,  ten  tyde  vaa  dezea  Vaften  het  eten  van  Vleefcii 
toe-te-laeten ,  op  de  maniere  als  vol^t  : 


van  fyne  Hoogvxerdigheyd  J.  T.  J.  TFeUens.  109 

T.  net  zal  eeoorloft  zyn  Vleefch  te  eten ,  van  den  eerften  Zondag  af  van  dezen  Vaften  tot  Donderdags 
inclues  voor  den  Palmen-Zoudag ,  uyt^enomen  de  Woonidagen  ,  Vrydagen  en  Zaterdagen. 

II.  Men  zal  dit  niet  meer  als  eens  dags  mogen  doen  ,  behalven  op  de  Zondagen,  het  welkverüaen  word 
ook  van  de  gene,  die  anderzints  niet  gehouden  zyn  te  vaften. 

III.  Wanneer  iemand  op  de  boven-geftelde  dagen  Vleefch  eet(geene  uytgenomen  )  zal  hy  op  den  zelvea 
daT  geenen  Vilch  mogen  gebruyken,  waer  onder  begrepen  word  alle  Schelp-vifch ,  als  Oefters,  Moflelen  , 
Krabben,  Kreukelen  &c. 

IV.  Me:i  zal  uok  mogen  Eyeren  gebruyken  ,  behalven  op  AlTchen-woonfdag ,  op  de  Vrydagen,  Quater- 
temper-dagen, en  geheel  de  Goede  Weke,  den  Palmen-Zondag  inclues;  te  weten  eens  dags  in  de  maeltyd 
en   geeazincs  in  de  co'.lat.e. 

V.  Inigelyks  word  het  gebruyk  van  het  Zuyvel  toegeftaen,  uytgenomen  dat  men  bet  zelven  zal  moeten 
derven  binnen  de  Steden  van  "Antwerpen  en  Lier  op  Alfchen-Woonfdag,  als  ook  op  Woonfiag  en  Vrydag 
in  de  Goede  Weke  :  en  in  andere  Steden  en  Plaetfen  ,  aen  Onze  Geeltelyke  Beftiering  onderhooring,  op 
den  Goeden  Vrydag  alleen. 

V.  Alle  die  deze  Dilpenfatie  van  Vleefch-eten  zullen  gebruygen ,  moeten  ieder  in  het  bezonder  ten  tyde 
van  dezen  Vaften  eens  eenen  Schelling  geven  in  de  Zuyvel-kaliè  van  hunne  refpedtive  Parochie-Kerk ,  om 
gebruykt  te  worden  volgens  de  Ordonnantie  van  de  tweede  Synode  dezer  Bifdoms.-of  fy  moeten  voorlede- 
ren  dag,  dat  fy  Vleefch  eten  ,  den  f^adcr  ons  en  ff^ajl  gegroi-i  vyf-mael  lezen. 

VII.  Die  uyt  bezondere  redenen ,  volgens  voorgaende  oordeel  van  den  Medecyn-meefter ,  meerdere  Dür- 
penfatie  noodig  hebben ,  zullen  gehouden  zyn  de  zelve  van  Ons  te  verzoeken. 

Ondcrtuffchen  vermaenen  Vv^y  U-L. ,  Lieve  Broeders  ,  dat  Gy  deze  gunfte  nioetaenzien  als  gegeven  niet  tot 
lekkernye  of  wellufc,  maer  tot  enkelen  nooddruft  des  lighaems ,  en  op  dezen  voet  moet  Gy  de  zelve  ge- 
bruyken ;  dus  bevelen  Wy  U  deze  verzagting  van  den  Vallen  te  vergelden  met  andere  werken  van  boet- 
veerdigheyd  ,  en  naementlyk  met  milde  aelmoeflen  aen  uwe  arme  Broeders  ,  wiens  ellenden  ons  bezon- 
derlyk  beweegt  hebben  om  deze  Dilpenfatie  te  vergunnen. 

Gegeven  binnen  Antwerpen  den.  25  February   1780. 
Locus  t  Sigilli.  Jras  onJerteckent 

J.  T.  J.    BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 

Ter  ürdannamie.  van  Syne  Doorlugtigjle.  Hoogwccrdigheyd. 
A.  Van  Celft.  Secret. 


^ 


o^^i 


iiidA.. 


Hcrdidyken   Brief ,  dienende   tot  voltrekking  van   het  Broederfchap  van  den  H.  Carolus  Borroimeus  ,    onlangs 

binnen  ontwerpen  opgeregt. 


K^st7;xsSi':^^s.'^^^^^:s^'':^^'J^i^Jsi:rt:R'^XRZSSX:^':^Xi-^^i3^ 


^^^^^7!^^J^^'^S^?ï^ff^, 


'i/iKJi/LA^i/^;z:^i7 


WELLENS    by  de  gratie  Gods  ,  ea 
Roomeu  ,  liiüchop  van  Antwerpen   ccc. 

Ata  alU  Inwoonden  di^er  Stad  ccam  ClirifidyUn.  leyer  in  Zaiigheyd  in  dm   Heere. 


Jacobus    Thomas     Josephus 
des  Heyligen   yipoftolyken  Stoel  van 


I.  \-J  E  jammerlyke  onwetentheyd ,  waer  in  zoo  vele 
bLJaerde  me.ifchen  verfmoorc  liygen  ,  en  aen  wie  men  mag 
toefchryveii ,  datfy  inzoiiJe  leven  en  eeu.vig  verloren  gaen , 
heelt  Ons  liikuils  do-Mi  zugten  ,  Lieve  Broeders  ,  en  om  dat 
Wy  met  hert  en  ziel  u«-  waer  geluk  betragten  ,  daerom 
hebben  VV'y  van  den  eerllen  oogenblik  af,  dat  Wy  met  het 
Bilfchoppelyk  Ampt  belali  zyn  ,  Ons  bezig  g-.hoi'iden  ,  om 
zoo  hasitliet  mogolyk  was  deze  onv/etcntheyJ  te  doen  ver- 
fchuyven,  endooreene  algemeyne  Onderwyzing,  by  tor- 
me  v;;n  Catechilmus,  zoo  geleerde  als  ongeleerde  in  den 
we^'  der  zaligheyd  t'onderrigten. 
Vau  dit  voornemeu  hebbea  Wy  meni^niael  "efproken  , 


en  U  opgewekt  om  het  zelven  t'onderfteunen  ,  zoo  in  onz« 
Sermoenen  als  in  Hsrderlyke  Brieven  uyt  dat  inzigc  aeu 
U  toegezonden,  tot  dat  Wy  op  het  eynde  van  den  laelt- 
leden  zomer  ons  oogwit  betroirin  hebben  ,  met  op-te-regten 
eene  pubheke  Onderwyzing  in  de  Kerke  van  den  H  Ca- 
rolus voor  alle  foorten  van  menfchen  ,  en  daer-en-bo- 
ven  nog  vyf  diergelyke  in  verfcheyde  Capellen  dezer  Stad 
voor  lie  Arme  i:i  'l  bezon^ier. 

Het  was  gemakkelyk  te  voorzien,  dat  de  Onderwjzing 
in  de  Kerke  van  den  H.  CaroLUS  eenen  gelukkigen  uyt- 
flag  hebben  most  :  want  onder  dat  groot  get:;l  van  Ber- 
gers en  andere  Inwoonders  dezer  Stad  worden  'er  zeker- 


Algemeyne  Veriamelinge  der  JFèrken 


lïO 

lyk  zeer  veele  gevonden,  die  gretig  zyn  om  Gods  Woord 
te  hooren ,  en  die  tettens  zeer  wel  bevatten  ,  dut  voor  hun 
niet  profytiger  wezen  kan  als  eene  eenvouiiige  Onderwy- 
ring  ,  waer  in  men  alle  de  waerheden  van  de  Chrillelyke 
Leering ,  d'eene  voor  en  d'andere  naer  ,  volgens  het  order 
van  den  Catechilmus  uytlegt.  Ook  ziet  men  aUiaer  eenen 
ongemeenen  toeloop  ,  zoo  verre  dat  de  Iverke  eiken  keer  is 
opgekropt  ,  en  wegens  dit  punt  is  my  niet  over ,  Alder- 
liefite ,  als  uwen  iever  te  pryzcn  ,  verzoekende ,  dat  Gy 
zoud  in  den  zelven  volherden  ,  en  leven  volgens  de  zalige 
Zede-lelien  die  U  daer  gegeven  worden.  Niet  is'er  profy- 
tiger om  tot  dit  eynde  te  geraeken  ,  als  t'elke  reyze  ,  wan- 
neer Gy  t'liuys  komt ,  den  Catechilmus  open -te-leggen  ,  en 
by  U  zelve  nog  eens  t'overcieiiken  en  diep  in  het  geheugen 
te  printen  alle  de  waerheden  en  Ichoone  aenmerkingen  ,  die 
Gy  op  ieder  punt  zult  gehoort  hebhen  ;  volgt  de/en  raed  , 
en  Gy  zult  op  korten  tj  d  met  groote  Ichreden  uwen  weg 
naer  den  Hemel  vervoorderen. 

II.  Wat  aengaet  het  ander  deel  ,  te  weten  ,  d'Onderwy- 
zing  voor  de  Arme  bejaerde  ,  deze  Ichcen  aen  zoo  vele 
moeyelykheden  onderworpen  te  wezen  ,  dat  men  daer  van 
geen  goed  eynde  dierf  hopen.  Hoe  is  het  mogelyk  ,  zey- 
tle  men  ,  dul'danige  menfchen  tot  ilen  Catechilmus  over-te- 
haelen  ?  Menfchen  die  men  noyt  in  de  Sermoonen  ziet  , 
die  nauwelyks  eens  op  de  weke  naer  de  Kerke  komen  ,■ 
die  fchier  noyt  tot  de  HH.  Sacramenten  naderen  ;  die  ge- 
woon zyn  de  Zondagen  in  de  herbergen  en  in  dronken- 
fchap  o  ver-te-brengen  :  Kort ,  die  geen  dcnk-beeld  nog  van 
Religie  nog  van  Gods  V\'etten  heDben.  Hoe  zal  men  dat 
volk,  het  welk  onbefchoft  in  fyne  zeden  is,  en  voor  nie- 
mand opzigt  heeft ,  ftil  en  zeegbaer  doen  zitten  f  Wat  al 
voorwendfels  zullen  fy  niet  bybrengen  ,  wanneer  men  hun 
daer  eenigzints  zou  willen  toe  praemen  ,  en  wat  middelen 
zyn  'er  om  die  uyt-te-werken  ?  het  fchynt  zelfs  ,  dat  den 
naem  alleen  van  Catechilmus  genoeg  is  om  die  Ünderwy- 
zing  hateiyk  te  maeken ,  en  hun  daer  af  te  verwyderen. 

Uiergelyke  moeyelykheden  wiertien  dagelyks  opgeworpen 
eer  het  werk  begonft  was  ;  zoo  fpraken'er  de  menfchen  af, 
jen  wie  het  als  onmogelyk  voorkwam  :  maer  Go^it  ,  aen  wie 
alles  mogelyk  is  ,  heeft  het  anders  vv'illen  fchikken  :  men 
heeft  geene  voordere  moeyte  moeten  aenv\'enden  als  de  Ka- 
pelle  t'openen  en  Gods  Woord  beginnen  te  prediken  ,  en 
van  den  eerlien  oogenblik  af  is  alles  geweelt  in   goed  or- 
den.   Het  getal  der  Arme  is  iederen  keer  grooter  en  groo- 
ter  geworden  :  heden'  is  het  alreeds  geklommen  tot  ontrent 
twee  duyzend  vyf  honderd  perfoonen  ,  en  waerfchynelyk 
zal  het  nog  blyvcn  aengroeycn.  Die  zelve  menfchen  ,  de 
welke  te  vooren  in  dronkenfchap  en  baldadigheyd  de  Zon- 
dagen onteerden  ,  loopen  heden  in  het  midden  vun  den  naer- 
middags-tyd  naer  de  ünderwyzing  ,  gclyk  de  lammeren  naer 
den  fchaep-flal.    Met  ziet  hun  daer  zitten  met  de  t.aenen 
in  d'oogen  ,  met  den  mond  open  als  gaepende  en  fnakken- 
de  om  die  waerheden  in-te-zwelgen  ,  die  zoo  dierbaer  en 
zoo  nieuw  voor  hun  zyn.    ^'an  het  gene  ik  hier  fchryve 
kan  een-iegclyk  zig  zelf  ovcrtuygen  ,   als  hy  wilt  naer  de 
Kapellen  gaen   :  en  de  Catechizanten  ,  die  met  dit  heylig 
werk   bezig  zyn  ,  zullen  ü  nog  meer  wonderheden  verhae- 
len.  Van  nu  af  zyn  de  zei'en  van  de   Arme  gemeynte  groo- 
telyks  verandert  :  de  dronkenfchap  ,   het  vloeken  en  zwei- 
ren  zullen   wel  haell  tecnemacl  verbannen  zyn  :  men  be- 
merkt ,  dat  de  Arme  veel  meer  als  oyt  de  HH.  Sacramenten 
gebruyken  ;  d'eene  bekeeringe  volgt  op  d'andere  :  en  is  het 
zaeke  dat  wy ,  naer  weynige  maeuden  dat  dien  Catechif- 


mus  is  ingeflelt ,  zoo  treftelyke  vrugten  zien ,  Wat  hebbep  wy 
te  verwagten  ,  wanneer  het  Woord  Gods ,  dat  kleyn  mof- 
taertz.aed,  diepe  wortelen  in  het  hert  van  die  Arme  zal 
gefchoten  hebben  ,  en  tot  eenen  grooten  boom  zyn  opge- 
walichea  ! 

Aen  wie.  Lieve  Broeders  ,  moet  men  dit  alles  toefchry- 
ven  /  't  Is  aen  Godc  ,  die  alleen  mirakelen  doen  kan.  Wy 
moeten  bekennen  ,  dat  hy'erfyne  almagtige  hand  heeft  aen- 
geiteken  ,  en  dat  fy'er  uytdrukkelyk  'in  uytfchynt   :    want 
eene  onderneming,   die  wy   alle  zeer  moeyelvk  agten  ,  en 
die  by  fommige  als  onmogelyk  wierd  aeiigezien  ,  heeft  hy 
op  eQmi\  oogenblik  voltrokken  ,  en  zoo  gemakkelyk  vol- 
trokken ,  dat  de  Arme,  zonder  eenige  moeyte  langs  onzen 
kant ,  van  zelfs  tot  den  Catechifmus  gekomen  zyn.   Te  we- 
ten :  lie  Goddelyke  'N^oorzienighe'yd  ,  die  alles  beftiert  op 
eene  zoete  en  kragtdaedige  wyze  ,  heeft  hier  toe  eenen  be- 
kwaemen  tyd-üip  uytgekozen.  Dit  werk,  fchoon  het  eeni- 
ge maenden  was  voorgenomen  ,  koude  niet  begonll  worden 
om  diefttille  dat  het  gcduerig  verfcheyde  hinder-paelen  ont- 
moette :  het  fcheen  zelf  ibmtyds  meer  agter  uyt-te-gaen  als 
te  voorderen  ,  tot  dien  oogenblik  toe  ,  wanneer  ons  agt- 
baer  IMagiliraet  C  onderlieunt  door  Z)  ne  Koninglyke  Hoog- 
heyd  den  Gouverneur  Generael  dezer  Nederlanden  )beiloten 
heeft  de  Bedeleryen  te  verbieden  ,  eene  nieuw  e  Beftiering 
voor  den  algemeynen  Armen  in-te-ftelk-n     Dit   was ,  Al- 
dcrlief  lie  ,  den  gelukkigen  tyd-llip  belleiiit  door  Gods  Voor- 
zienigheyd  :  alstlan  heeft  fy  felfens  alle  beletfeien  uyt  den 
weg  geruyrat ,  en  deze  twee  heylzaeme  ondernemingen  zyn 
met  den  aldergewenfchten  iiytval  begonft  in  eene  de  zelve 
w  eke.    Ook  moeften  zy  faeraen  gepaert  gacn  ;  want  zonder 
de   nieuwe  Beliiering  zou  het  d'aldergrootfte  moeyte  gekolt 
hebben  de  Arme  den  Catechifmus  te  doen  bywoonen  :  im- 
mers zou  men  aldaer  noyt  dat  groot  getal  ge/ien  hebben  , 
nog    mogen  hopen    alle   die  vrugten  ,  die'er  heden  zullen 
iiyifpruytcn.    Infgelyks  zoude  den  Armen  bezorgt  geweeft 
hebben  :  maer  hunne  ziele  had  blyven  honger-i..iod  lyden  : 
dus  om  onze  Arme  gemeynte  volgens  ziel  en  iighaem  ge- 
lukkig te  maeken  moeiten  deze  twee  Initellingen  de  hand 
aen  eikanderen  leenen ,  fy  moeflen  d'eene  by   d'andere  ge- 
voegd worden  ,  gelyk  het  gebeurt  is  ;  en    ik   hope  ,  dat  fy 
aldus  zullen  by    een  gevoegd  blyven  ,  zoo  lang  als  Ant- 
werpen ftaen  zal.    Ik  hope  dit   met  een  vafi  betrouwen  , 
het  welk  op   Gods  goedheyd  gegrond  is  ;  want  heeft   hy 
deze  twee  werken  begonft ,  hy  zal  de  zelve  (iaende  hou- 
den ,  ten  waere  dat  wy  Ons  fyne  genaede  cnweerdig  raaek- 
ten  ,  en  lyne  gaeven  verwierpen. 

III  Ik  heb  hier  boven  gezej't ,  dat  Gods  hand  heeft 
uytgefchenen  in  het  vokrekken  van  den  Catechifmus,  en 
het  zelven  zeg  ik  ,  met  geen  mindere  reden  ,  van  de  nieu- 
we Beltiering  voor  den  algemeynen  Armen  ,  door  onze 
Wethouderen  ingelelt  ;  niet  alleenelyk  om  dat  diergelykc 
In  tel. ing  C  waer  in  de  Religie  en  de  ftaetkuni  igheyd  mal- 
kanderen  omhelzen)  in  haer  zelve  prysbaer  en  heylig  is: 
maer  om  dat  Godt  ons  ook  opentlyk  heeft  duen  zien  ,  dat 
hy  fynen  magtigcn  erm  tot  uytvoer  van  dit  Werk  gebruykt 
heeft ,  en  dat  hy  het  wilt   onderlteunen. 

Deze  onderneming  ,  gelyk  (îy  weet  ,  Alderliefffe  ,  is 
volgens  haer  doelwit  zoo  wydloopig  ,  dat  zy  begrypt  alle 
Arme  ingezetenen  dezer  Staii ,  niet  eenen  uytgenomcn  ;  en 
't  is  U  niet  onbekent ,  dat  hun  getal  oneyndig  is  en  by  naer 
ongeloovelyk  Alk  deze  Arme  moeilen  bezorgt  worden  : 
het  beilelen  ,  dat  de  koftv/inning  van  vele  was ,  moeft  belet 
worden  :  men  moeit  vinden  over  de  twee  hondert  Peilbo- 


van  fyne  Hoogrveerdigheyd  J,  T,  J,  Wdkns.  1 1 1 


oen  ,  S\i  uyt  enkele  liefde  tot  Godt  en  tot  den  evenmenfch 
de  zorge  voor  alle  die  behoeftige  zouden  op  zig  nemen  , 
en  vry willig  eenen  laft  aenvceiden ,  die  zwaerder  is  uls 
men  kan  bedenken.  Oiidertufl'chen  zoo  gioote  onder- 
neming was  nauwelyks  beraenn  ,  of  men  heeft  haer  vol- 
toyt  gezien.  Op  weynige  dagen  was  het  getal  der  Com- 
milfaiilfen  vervult ,  d'eene  heiligt  uyt  de  Cleigie  ,  de  ande- 
re heiligt  uyt  den  Werelyken  Staet  verkozen.  d'Aldertref- 
felykfte  van  de  Stad  biedden  hunne  hulpe  toe  ;  jae ,  was 
het  noodig  geweelt ,  men  had'ernog  meer  gevonden  Op 
eenen  Itond  zag  men  de  Bedelery  zonder  eeiiige  ftoorenis 
verbannen,  en  de  Commi(l";irili'en  waeren  aen 't  werk  ,  gee- 
ncn  anderen  iever-zugt  hebbende  als  hun  Ampt  met  d'al- 
dtrgroütile  neerftigheyd  te  bedienen  ,  en  malkauderen  ,  was 
het  mogelyk  ,  t'overtreften. 

Zoo  is  het  werk  begonll ,  Lieve  Broeders  ,  en  Gy  ziet 
dat  het  zoo  blyft  voordgaen.  Die  /\rme  ,  de 'welke  eer- 
tyds  een  voorwoip  waeren  van  afkeerigheyd  ,  en  waer  op 
fehier  niemand  fyne  oogen  uildc  fl.iegen  ,  worden  heden 
bezo.gt  en  getroott  door  de  beitc  foorte  van  onze  Inwoon- 
ders  ;  huyskens  en  huttekens  ,  waer  in  geen  deftig  man  ly- 
BCn  voet  zou  geftelt  hebben,  en  waer  ook  niette  /ien  i_s 
als  ellende  en  vuyligheyd  ,  daer  vliegen  heden  de  Comniil- 
iarilTen  naer  toe  om  in  den  perfoon  van  hunnen  behoettigen 
Broeder,  Chiiiius  t'oraheizen  en  fynelydende  liimaecen  te 
verkwikken.  Wurd'er  iemand  ziek,  velielt  hy  fyne  koit- 
winning ,  komt  hem  eenig  ander  ongeval  over  ;  op  alle 
ftonden ,  op  alle  ueren  ftaet  men  gereed  onf  er  r.aer  toe  te 
loopen  en  den  noodigen  byftand  te  bezorgen  Met  den 
zelven  iever  neemt  men  op  de  zeden  agt  :  valleneer  onder 
de  arme  gemeynte  ky\'agien  voor  ,  dronkenfehup  of  an- 
dere onbefchüftheden  ,  ieftens  word  hier  in  voorzien,  en 
men  tragt  de  pligtige  nu  met  zoetigheyd  ,  nu  met  Itraf- 
heyd   tot  beteinis  te  brengen. 

Dit  alles  gebeurt  met  d'aldergrootfte  vlytigheyd  ,  men 
aenziet  nog  moeyte,nog  ongemakken,  nog  zelfgevaeren 
van  het  leven ,  die  anderzints  de  menfchelyke  voorzigtig- 
heyd  ,  aen  haer  zelven  gelaeteni,  niet  zonder  reden  te  vree- 
zep  had.  Dit  heeft  gebleken  in  den  algcmeynen  overgang 
van  den  zoo -gcnaemden  Rooden-loop,  en  gevaerelyke 
kortzen  ,  die  onlangs  in  deze  Stad  geheerfcht  hebben.  ^  an 
deur  tot  deur  waeren 'er  ziekenen  ,  waer  van 'er  vele  wier- 
den nae  het  graf  gellypt  ;  en  niet,tegenltaende  dat  die  ziekte 
haetelyk  fehecn  en  befmettelyk  ,  en  dut  het  gevaer  nog  ver- 
groot wierd  t'oor  den  reuk  en  vuyligheyd  van  die  arme 
huttekens  ;  noyt  heeft  daerom  eenen  Commili;;ris  agterge- 
laeten  fyne  pligt  te  kw\ten,  ea  die  Arme  ,  volgens  dat 
den  nood  vereyfehte ,  te  bezoeken  ;  zoo  dat  de  liefde  tot 
den  even-raenfch  fcheen  over/,  onnen  te  hebben  alle  vreeze  , 
die  de  natuer  konde  opwerpen. 

Deze  dingen  (  die  wy  andtrzints  niet  gelooven  zouden  ) 
hebben  wy  gezien  ,  Lieve  Mede-borgers,  en  wie  kan  dicr- 
gelyke  wonderheden  doen  uj  tw  erken  ,  als  Codt  alleen  ,  die 
de  herten  der  menfchen  in  lyne  handen  heeft ,  en  de  zelve 
keert  volgens  fyn  welbehaegen  .'  Befluyt'er  dan  uyt  met 
my  ,  dat  dit  hcylzaem  werk  van  Godt'komt,  dat  hy  het 
onderltcunt ,  en  dat  het  fynen  wille  is ,  dat  het  zelven  met 
alle  mogel)  ke  midilclen  vervoordert  worde^  \V  aer  het  zaeke 
dat  Godt  zig  daer  niet  tulfchen  gemengelt  had,  wy  moeilen 
van  den  eerlten  oogenblik  af  den  moed  verloren  gegeven 
hebben  Want  nauwelyks  was  de/e  nieuwe  Belüering  ee- 
nige  dagen  ingeftelt ,  of  fy  wierd  overvallen  met  die  al- 
gemeyne  ziekte  ,  de  welke  de  kalle  van  ujtgeef  dry  en 


vier-dobbel,  bezwaerde ,  terwylen  dat  de  inkomende  ael- 
mueli'en  zeer  gering  waeren.    D'e  Commilfarilien  waeren  nog 
nieuw ,  het  grootiten  getal  was  ongtwoon  met  arme  men- 
fchen,   om-te-gaen,    en    zig    tot   de  ellendige    huttekens 
te  begeven  ;   weynige  waeien    in  d'omliandjgheyd  geweeft 
van  te   moeten  armoede  ,    ziekte  en  dood    te  lUenien  be- 
vegten  ,   om    de  zelve  van  hunne    Broeders    af-te-weiren. 
Men  betrouwde  met  regt  op  hunnen  iever  :  maer  evenwel 
dien  iever  was  nog  niet  beproeft  ;  en  wie  konde  zig  in- 
beelden ,  dat  hy  zoo  vuerig  en  zoo  onbevreelt  ;n  hun  uUe 
zou  geweelt  hebben?  Deze  Belüering  wierd  dan  (  menfche- 
lyk   gebroken)  gedregen  in  haere  eerlte  dagen  met  eenen 
onverniydelyken  ondergang,  o.  ten  mmften  met  etne  ver- 
liouwing  ,  die  van  het  beg  n  af  die  groote  verwagting  moell 
uytdooven,  de  welke    men  van    dit    werk    had   opgevat. 
iNiaor  Godt,  wiens  byltand  wy  zoo  plegtiglyk  hauden  af- 
gelme^kt  ,   heeft   getoont ,   dat  hy  iiit  alzoo  belücrt  had , 
om  in  i.ien  ttgenfpoed  de  magt  van  lyncn  er  m  en  den  luylter 
van  dit  werk  zoo  veel  te  meer  te  doen   blinken  ;  want  ik. 
meene  j  dat  aen  ilit  geval  mag  toegevoegt  worden  het  gene 
Chriltus  zeyde  (  Joan.  XL  )  van   de  ziekte    van  Lazarus  , 
wanneer  lyne   twee  Zullers  hem  deden  boodfehappen,  dat 
fynen  vriend  Lazarus  krank  was;  Dcie  ii.i.c,  antwoorde 

i^ius  ,  Jlfikc    toi  jyn,:   dood  iiiti  ,    maer  lOt    Gods    glor:e  ,  op 
duc   den  Zone  Gotli  door  haer  verheerelykt  werde    Op  de  zelve 

w  yze  mag  men  zeggen ,  dat  die  ziekte  van  d'arme  gemeynte 
eniiclyk  voor  eenigen  tyd  de  nieuwe  Belüering  bckmmerc 
en  ovtrlaft  heeft  ;  naer  dat  fy  eyndelyk  gedient  heeft  om 
Gods  glorie  te  vergrooten  en  fyn  werk  te  vereerlyken. 
Want  waer 't  dat  tien  iever  van  "de  Beftierder.^  op  dufda- 
'nigeu  toets-üeen  niet  was  beproe  t  geweeit,  noyt  zoude 
hy  met  zoo  grooten  luylter  hebben  uytgefehenén  ,■  noyc 
zou  Godt  ons  zoo  uytdrukkelyk  betoont  hebbeu  ,  uaC 
hy  zig  aen  het  hoofd  geplaetlt  heeft  van  die  Beftiering  , 
en  dat  wy  in  de  zelve  geheel  ons  vertrouwen  lielkn  mogen. 

Deze  en  diergelyke  aenmerkingen  moeien  L  overtuy- 
gen  ,  Alderlicf  lie  ,  dat  de  nieuwe  Belüering  een  woni.er- 
baer,  een  htyhg  ,  een  goddelyk  werk  is;  en  ik  denke  , 
dat  ik  U  met  beter  cewyzén  kan  ,  als  met  eenvou- 
diglyk  (  gelyk  ik  hier  bezig  ben  )  te  verhaelen  ,  hoe 
dat  het  zelvcn  begonll  en  geüigt  is.  Ik  wete ,  dat  ik  U 
niet  nieuws  vooritelle  ;  want 't  ;-yn  zaeken  ,  die  onder  uwe 
oogen  gebeurt  zyn,  en  waer  van  Gy  zelve  getuygen  ge- 
weelt  hebt  :  niaer  mil'.chien  overweegt  Gy  niet  genoeg  alle 
d'omftandigheden ,  om  daer  uyt  de  noodige  belluyten  te 
trtkken  ;  en 't  zal  altyd  profytig  zyn ,  dat  de  S'.igting  van 
dit  ^\  erk  befchreven  blyve,zoo  voor  U  zelven,  op  dac 
Gy  daer  van  het  geheugen  fomtyds  ververlichen  zoud  , 
als  op  dat  uwe  naerkomelmgen  ,  dit  lezende  ,  voor  dir 
W  erk  eene  grootagiing  zouden  opvatten ,  en  alle  mogely- 
ke  middelen  aenwenden ,  om  het  zelven  in  Itand  te  hou- 
den :  daer-en-boven  dit  Schrift ,  wanneer  het  tot  andere 
Steden  overgaet ,  zal  miOehien  aldaer  eenen  zaligen  iever 
opwekken,  om  te  doen  naer  het  voorbeeld,  het  gene  fy 
in  de   onze  aenfchouwen. 

W' .  Erkent  dan,  gelukkig  Antwerpen,  het  weldaed  dat 
U  van  den  Hemel  gtfchonken  word  ,  en  teiwylen  dac  Godt 
de  liefde  tot  den  armen  evcn-menfeh  hier  wik  tot  den 
hooglten  top  doen  opryzen  ,  verwaerloolt  fynen  goeden  wille 
niet,  maer  fpant  van  uwen  kant  alle  kragten  in  ,  om  den 
zelven  te  voibrtiigen.  Gy  weet,  wat  al  voordtelen  uyt 
die  hcylzaenie  onderneming  fpiuyten  zullen  ,  ik  heb  U  de 
ïelve  vooweyd  ea  opgeheUert  ui  myne  Hetdeiiyke  Brie- 


Algemeyne  Ver\amdinge  der  Werken 


112 

ven ,  eer  dat  het  Werk  besonft  was  ;  Gy  begint  alreeds 
te  imaeken   de   zoete  vrugten,die  U  b-'luoft  waereii  ;  tn 
naer  dat    Gy  nog    zult  een  weynig  tyd  vertoeft  hebben  , 
zult  Gy   de  zelve   zien  aengroc-ycu  en  vermenigvuuiii^en. 
Die   vooideelen  zullen   niet   op  de  arme  gemeynce  alleen 
vallen  ;  maer   alle  fuorten   van    Inwoonders  zuUen'er  van 
deelagtig  worden  ,  en  fy  zal  in  de  Stad  eene  verandering 
brengeen  ,  die  de  deugd  zal  ve.'voorueren  ,  en   de  Chrilie- 
iyke  Liefde  onder  ons    doen   heerichen      Die  Anne  ,   de 
welke  te  voren  verzuymt,  milagt  en  by  een-iegelyk  ver- 
o-eten  waeren ,  zyn  heden   een   van  de    bezondcrlte  voor- 
dorpen   geworden  ,    waer  op    de  facmenlprueke  loupt  in 
d'aldertreft'elykile  gezelCchappen.  Idercn  Commiüaris  i'preekt 
van  de  iyne,  men  verhaek  hunne  ellenden ,  men  Itelc  hun^ 
nen  nood  voor ,    men  beraemt   hoe   men    hun  zal  helpen 
volgens  het  lighaem ,  en  wat  men  doen  zal  om  hunne  ze- 
den^ te  verbeteren.    De  kinders  hooren   deze  faemenfprae- 
ken,  fy  zien,  dat   hunne  deftige  ouders,  dat  de  vrienden 
en  bekende  van  hun  huys  voor  de  Arme  werken ,  en  hun 
met  d'aidergrootlte  liefde  behandelen.  Wat  heyhgen^indruk 
zal  dit  op   hun  teer  gemoed   doen  !  van  jongs   af  zullen 
fy  leeren  de  Arme  beminnen  ;  fy  zullen 'er    agtuig  voor 
hebben  ;  de  bermhertigheyd    zal  met  hun  opgroeyen  ,  en 
van  't  een   «eflagt  tot  het  ander  overgaen.  ^  oorders  tul- 
fchen    dat   gTOOt'getal  Beftierders  van    verfchcyde  condi- 
tien  ,  onder   de  welke  te  voren  miil'ehien  geene  de  ^mmfte 
gemeynfchap    was,   en  die    nu    genoodzaekt  zyn  dikwils 
iaemen-te-handden ,    zaFer   eene    zekere    vrienuichap  en 
oencentheyd   opryzen  ,    waer    door   de  herten    vun   on  .e 
Inwoonders  zullen  aen  eikanderen  gekleefc  worden.  Juige- 
lykx  die  verraengeling    van   Geeilelyke   en   \\  erclyice  zal 
tullchen  deze    twee  Staeten    eene  vereenuige  bytrengen, 
die  niet  kan  als  tot  welwezen  van  Kerk  en  Stact  oienen 
]\iy  dunkt,  dat  wy   hier   zien  vernieuwen  d'eerlte  dagen 
van  het  Chrillendom  ,  wiinneer   in  de  Kerke   van  Jeruhi- 
lem  zoodanige  zorge  voor   den  Armen  gedraegen  wierd , 

dat  'er  niemand  onder  hun  behoefiig  was  ,  .  .  .  want  aen  een 
legclyk  wierd  uy:gedceld  voleens    d.it  fynen   nood  vereyfchie    , 

gelyk  wy  lezen  ni  de  Werken  der  Apoùelen  (Cap.  IV.) 
en  den  H.  Geeft  getuygt  ook  aldaer ,  dat  die  §roo.e  menig- 
te van  gjoofige  maer  een  hert  en  eene  ^iele  had.  jMogen  wy 
niet  hopen,  Alderlieffte,  dat  hier  het  zelvcn  gebsuien  zal 
Waerelyk  niet  is 'er  kragtiger  toe  als  een  diergeiyk  Werk  , 
en  het  fchynt,  dat  Gudt  den  middel  heeft  uytgekozen 
om  de  chriitelyke  liefde  in  het  midden  van  ons  te  doen 
woonen  ;  om  onze  Stad  te  heyligen ,  en  om  hacr  te  doeii 
dienen  tot   voorbeeld  aen  gched  het  Chriftendora. 

Verheugt  U  ondertuflchen  agtbaore  Wethuuderen,  dat 
Godt  U  heeft  opgewekt  en  de  llerkte  gegeven  om  zoozwaere 
en  moeyelyke  onderneminge  te  begninen  en  te  voltrekken. 
Looft  li'em  ,  dat  hy  U  de  uysheyd  verleent  heeft  ,  de  welke 
t'  alle  kanten  uytfchynt,  en  iiie  voorzigtige  en  noyt  volpreze 
maet-regels ,  die  Gy  hier  toe  genomen  hebt  en  aen  de  iieltie- 
ring  voorgefchreven.  Dankt  hem  ,  dat  hy  ü  verkozen  heeft 
tot 'werktuvgen  van  zyne  glorie  en  van  zyne  bcrmhercig- 
heyd,ea  d'at  hy  U  gebruykt  heeft  om  eenejnltellingop- 
te-regten  ,  die  zoo  verheven  is  en  zoo  profytig  ,  dat  'er 
lioyc  disrgelyke  binnen  Antwerpen  gelchied  is,  yVeh  1  Gy 
zuit  niet  alleen  uwen  verdienden  loon  in  den  ïlemel  onc- 
f'aigcn  :  maer  den  eerbied  en  d'  onderdacnigheyd  ,  de  welke 
'uwe  onderhoorigeBorgers  aen  U  fchuldig  zyn  ,  moet  voor- 
taen  zonder  maeten  wezen,  en  uwen  roemrugtigen  naem 
zal  in  het  hert  van  alle    welmeenende  Inwoonders   voor 


eeuwig  geprint  blyveii  Verheugt  U  om  de  zelve  redenc», 
Gy  deftige  jMannen ,  Priellers  en  Leeke  ,  die  meiie-werkt 
aen  dezc  nieuwe  l'.cltieriiig  :  volherd  in  itien  heyligen  Iver 
die  U  met  hert  en  ziel  doet  arbeyden  tot  het  wei-we/.en 
van  uwe  arme  Lroedeis  ;  overwint  met  kioekmoedigheyd 
(gelyk  Gy  tot  nu  toe  gedaen  hebt  )" de  moeyeiykheden 
en  onluiten ,  die  U  in  dit  heylig  ilmpt  noyt  zullen  ont- 
breken ;  en  zyt  verzekert  ,  dac  Gout  zynen  zegen  over 
ü  Itorten  zal ,  en  dat  Gy  hier  namaels  eene  overioopeu- 
de  maete  van  verdieiilten  zuit  vinden.  Eynaelyk  wie  Gy 
zyt.  Ingezetene  van  Antwerpen,  die  de  Religie  en  goede 
zeden  behertigt,  die  uwen  Godt,  uwen  evennaeften  en 
uw  Vaderland  lief  hebt ,  weelt  alle  verheugd  en  verblyd 
dat  gy  hier  voltoeyt  ziet  zoo  heylzaeme  Inltellinge ,  de 
welke  dient  tot  verwondering  aen  de  vremde  ,  die  ge- 
wenfeht  word  door  de  nabuerige  Steilen ,  die  zoo  menige 
vrugten  zal.  voortorengen,  en  die  U  verloü  van  alle  de 
quellingen  ,  de  welke  U  eertyds  door  de  Bedelaers  en  arme. 
gemeynte  wierden  aengedaen.  JMaer  «ilt  Gy  dat  die  vrugt 
niet  ydel  zy  nog  vrugceloos  voor  Gods  üügen,zoo  moet 
Gy  ,  voor  zoo  veel  U  mogelyk  is  ,  in  dit  werk  deel  ne- 
men en  met  de  tydelyke  middelen  ,  die  Gy  van  Godc 
onitangen  hebt  ,  het  zelven  onderlieunen. 

Ik  wete ,  dut'er   veele  zyn  van  die    bermhertige  zielen, 
wiens  mild.dighcden  geen   eynde  kennen:  maer  't  is  ook 
verre  van   daer  ,  dat  ik  dezen  lof  aen   U  alle  geven  kan. 
Denkt  nogtans    niet ,  dat  ik  U  hier    gaen    herhaek-n    alle 
die  waeiheden  ,  met  de  weike  ik   U  aheets  in  twee  ver- 
fchyde  Ilerderlyke   Brieven  tot   de  mildadigheyd  heb  wil- 
len opwekken.    Gy  kont  de  welven  alriatr  lezen  ,  en  zyt  Gy 
zoo  ongelukkig  ,  dat  fy  geenen  indruk  op  uw  hert  koniicn 
doen  ,  wat  nieuwe    beweeg-redens    zullen  het  zelven  ver- 
morgen.?  Biyft  Gy   altyd    even  verüeent  ?  volbrengt  Gy 
liever    uwe  eygenzinnigheyd  als  den    wiile  van   Godt   eçi 
de  verniaeningcn  ,   die  hy  U   geeft  door  den    mond    van 
uwe  Overheyd  ?  gaet   Gy  voort    met  den    afgod    van.  het 
geld  t'aenbidden  ,    en  U  flaeve  te   maekon    van   de    gie- 
righeyd  .?  of  wel  verkwill:  Gy  zoo  verre  uwe  tydeljke  mid:- 
deien  in  de  pragt   en  zwier  van  de  wereld ,  dat'er  U  niets 
van  overfchiet  om    uwen    Armen   Broeders    by-te-iiaen  ; 
en  wilt  Gy   van   alle  deze  dwaelingen  niet  afftappen  .■'  wat 
is  'er  voor  ons  over ,  als  Godt  te  bidden  dac  hy  uwe  oogei) 
opene  ,  en  U    leere  hoe    dat    Gy   u\i'e    Rykdommen   ge:- 
bruyken  moet.'   ondertulfchen  moet     ik  U,  als    Herder, 
aenzeggen  ,  dat   Gy  tot  nu  toe  uwe  pligten  niet  en    kent 
en  dat    nogtans    deze  zeer   zwaer  zyn  :  ik  zeg    U    dat  'er 
menige  verloren  gaen   uyt   geene  andere  oorzaek  ,   als  om 
dat  zy   geene    aelmoeiién  genoeg    gedaen    hebben ,  en  ik 
vreeze  ,  dat  dit    fchrikkelyk  lot    U  zal  te    beurt    vallen. 
jVluer    neen,  Alderliefite  ;  ik    berrouwe ,    dat    den  Heere 
onze  gebeden   verhoorende ,  uw   hert  zal    raeken  ,  en  dac 
Gy  met  eene  verdubbelde  mildadigheyd  zult  vergelden  het 
gene  Gy  tot  heden  verzuymt  hebt.  Heeft  hy  fyne  hand  uyt- 
gelteken  om  dat  werk  te  ftigten  ,  hy  zal  de   zelve  nog  eens 
uytiteken  om  de    middelen    daer  toe    noodig  te    bezor^ien 
en  tot  onzen  algeraeynen  trooft  zal  hy  die  duyftere  wolken 
doen  verdwynen  ,  de  welke    langs  den    kant  van  de   ael- 
moelfen  over  de  nieuwe  Beftiering  nog  blyven  hangen.  By 
gebrek  van  die  aelmoeflen  ,  moet  zy  zig   heden  bepaelen 
met  enkelyk  Atw  hongers-nood  van  Ae.n  Armen  aL-te-wei- 
ren  ,  maer  waer  't  dat  iedereen  volgens  zyn  vermogen  hier 
in  goedwillig  zyn   deel  gaf,  't  was  gemakkelyk    deze  zaek 
zoo  verre  [e  brengen,  dac    d'arme  gemeynte  ook  zou  van 

kleederea 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  TFellens.  113 


kUe£Ï?ren  en  lynwaert ,  van  bedden  en  andere  noodzaeke- 

lykheden  voorzien  worden.    Dit   gedaeii  zynde  ,   zoiulen 

'er  zoo  vele  on. 1er  hun  (  die  tegenwoordig  om  hunne  naekt- 
h.eyd  zig  niet  <1erven  vertoonen  )  een  amtragt  oft  andere 
k-ollwinning  aenvatten ,  en  voor  ?ltyd  de  Behiering  onthf- 

■  ten.   Hit  getal  der  üehoetligen  zou  feffens   verminderen  , 

,  en  de  verandering  in  de  zeden  zou  op  wynige  maenden 
gfooter  zyn  ,  ais  dat  men  heden  op  het  verloop  van  eeni- 
ge  jaeren  kan  bewerken,  d'Ündervinding  leert  dagelyks  acn 
de  "lïeftierders  ,  dat  dit  alles  de  lautere  v.aei-heydis  ,  en  ik 
Üel  het  U  voor  als  eene  nieuwe  bew^eeg- r>;den  ,  om  uwe 

s«i)daedighevd   te  verhaefien 

'VI.  La«t-ons  nu  tot  d€n  Catechifmus  der  Arme  weder- 

'-teereu  ,  wiens  beginiekH ,  alreeds  hier  boven  aengehaelt, 
ons  ook  opentlyk  betoonen,  dat  Gods  hand  hier  te  vin- 
den is.    Gy  wset ,  .illderliellte  ,  dat  ik  ,  om  dit  Werk  op 

■■.  vafte  gronden   te  ÜcJlen  ,  een  Broederfchap  heb  opgeregt 

.  oiK^er  de  befcherming  van  den  II.CAUOLLsBoHROMiEL'S  , 
waer  van  ik  U  breeder  in  eenen  van  myne  voorgaende 
Brieven -gefproken  heb.  Myn  inzigt  hier  is  geweeli,  dat 
diize  onderneming  noj  t  zou  afhangen  van  den  eenen  olt 
anderen   perfoon  in 't   he/onder  ,  maer  dat  den  iever,om 

-de  zelve  te -vervoorderen ,  algemeyn  zou  wezen  en  eeu- 
wig-duerende.  -Om  dit  oogwit  te  bereyken,  zyn  de  Broe- 
derfchappen  zeer  nuttig  ,  en  het  E.\empel  van  deii  II. CaRO- 

:  LUS  was  alleen  genoeg  ,  om  van  dien  middel  gebriiyk  te 
maeken  ;  want   hy   heefc  ook  diergelyk   Broederlchap  op- 

.geregt,  wanneer  hy   te   Milaenen  ,   Bilfchop  zynde,  eene 

Gnderwyziag .  van  de  zdve  uatuer  heeft  ingeftelt ,  en  met 

zoo  heylige  voetftappen  te  volgen  ,  kan  men  niet  millchen. 

Daer-en-bovcn  (  geJyk   U  bekent  is  )  cm  de  Arme  tot 

■dien  Catechifmus  aen-te-lokkeii  geelt  men  aen  een  ieder 
van   hun   eenen  fiayver  naer  het  eynde  van  d'Onderwy- 

^iiing  ,  en  ter-vyyle-n  ilat  dit  ons  zoo  wel  gelukt  is,  zullen 
wv  op  dezen  voet  blyven  voortgaen ,  tot  dat  d'omftan- 
digheden  anders  zoude  vereylfchen.  Deze  aelmoelle  is  iti 
haer  eygen  zeer  klyn  ;  maer  vermits  het  getal  der  Arme 
.£;root  is,  zoo.  word 'er  op  het  verloop  van  een  jaer  nog 
si  eene  zeer  aenzienelyke  fomme  uytgedeelt.  Nu  ,  om  deze 
te  vind&n  was'erniet  naïuerelyker,  als  ilie  perfoonen  t'aen- 
zoeken ,  de  welke  uyt  iever  tot  de  Chriftelyke  Leering  in 
dit  Bro€derfchap  deel  nemen  ;  dit  is  de  reden  ,  waerom 
men  ieder  litmaet  van  het  ]?roederfchap  op  eenen  gulden 
'^- jaerelyks  gefchat  heeft,  met  hope,  dat  de  welhebbende 
menfchen  tleze  gifte  zuilen  vergrooten  ,  en  met  zoo  geringe 
aelmoelle  hunne  mildheyd  niet  bepaelen  ^  want  de  Arme, 
die  tot  den  Catechifmus  komen  ,  maek-.'n  alreeds  (  gelyk 
hier  boven  geze3'd  isj  een  getal  uyt  van  ontrent  twee  duy- 
cend  vyf-honderd  menfchen  ,  en  \  is  te  hopen  ,  dat  het  nog 
grooter  zal  worden  :  daer  tegen  zyn'er  duyzend  dry-honderd 
perfoonen  in  het  Broederfchap  gefchreven  ,  qp  wiens  giften 
tot  nu  toe  deze  Inftelling  beitaen  moet  ,•  dus  kont  Gy  zelf 
rekenen  ,  Alderlieflte  ,  wat'er  'sjaerelyks  zal  uitgegeven 
worden ,  en  ook  wat'er  zal  te  kort  komen,  ten  zy  dat'er 
mildaedige  handen  tot  bylland  byfpringen.  Or.dertulichen 
dit  laeten  wy  teenemael  over  aen  de  Goddelyke  Voorzie- 
nigheyd ,  op  de  W£lke  wy  betrouwen  ;  en  te  faemen  bel- 
den wy  ons  in,  dat  de  verheventheyd  van  het  W'erk,  de 
voordeelen ,  die  het  voortbrengt ,  en  uwen  Chrilielyken 
lever  genoegzaein  voor  het  zelve  l'preken  zullen ,  zonder 
dat  het  nuodig  is  andere  beweeg-redens  te  zoeken  ,  om 
uwe  mildhe;.  d  op  -  te  -  wekken  ,  buyten  de  gene  die  wy 
.voorleden  jaer  hebben  bygebragt.  Van  dit  alleen  mogen 
wy   ü  hier  vermaenen  ,  dat  uwe  aelmoeffe   jaerelyks  zal 


oragenaelt  worden  in  de  weke  naer  den  vierden  Zondag' 
van  den  Valten  :  dat  is  te  zeggen  ,  dat  wy  ,  om  de  zielea 
v^n  uwe  Broeders  zalig  te  maeken,  U  eenig  geld  zullen 
komen  vraegen  op  dien  tyd ,  wanneer  Gy  U  bezig  houd 
met  t'  overdenken ,  dat  Chriftus  voor  hun  en  voor  U  fyn 
bloed  en  fyn  leven  gegeven  heeft ,  en  wanneer  Gy  meer 
als  anderzints  tot  boetveerdige  en  heylige  werken  verpligt 
Z}  t  :  en  of  het  gebeurde  ,  dat'er  nog  eenige  waeren  ,  die 
wenf:hen  ingefchreven  te  worden  voor  de  aenftaende  Col- 
leûe  ,  m.en  verzoekt  hun  ,  dat  fy  hunnen  naem  met  liraet 
en  noniber  van  hun  huys  op  een  billet  gezet ,  tydelyk  nae 
het   Bifdom  gelieven    te  zenden. 

Ondertulfchen  mag  een-iegclyk  verzekert  zyn  ,  dat  al , 
wat  gegeven  word  aen  het  Broederfchap,  ten  profyte  komt 
van  den  Armen  ,  en  dat  daer  van  noyt  iets  zal  gebruykc 
worden  ,  t  zy  tot  onderhoud  vanSt.  CaRuLus  Kerk,  'tzy 
tot  vervoordering  van  de  Goddcljke  Dienllen  der  zelve  ; 
het  welk  men  hier  uytdrukkclyk  bjvoegt  ,  om  dat  men 
fbmmige  perfoonen  ontmoet  lieeft  :  de  welke  nopens  dit 
Ihik  een  verkeert  denkbeeld  hadden  opgevat.  Neen  :  het 
gene  men  onder  den  tytel  van  het  Broederfchap  omhaelt , 
dient  enkelyk  om  daer  mede  de  Arme  tot  den  Catechif- 
mus aen-te-lokken  ;  en  of  hei  naermaels  gebeurde  ,  dat 
deze  aelmocffen  zeer  overvloedig  wierden  ,  oft  dat  den 
-difch  van  dezen  Catechifmus ,  't  zy  -door  Fondatien  oft 
anderzints  zoo  vele  vafte  inkomens  kreeg,  dat'er  jaerelyks 
eenen  merkeljken  overfchot  gevonden  wierd  ,  men  zal 
alfdan  dien  overichot  zoodaniglyk  belleden  ,  dat'er  de  Chrif- 
telyke Leering  mede  vervoordert  worde,  en  te  faemen j 
dat  iiy  diene  om  de  nieuwe  Beltiering  van  den  algemey- 
nen   Armen  t'  ontlaften. 

Wl.  Wanneer  den  II.  Carolus  fyn  Broederfchap  in- 
fielde  ,  heeft  hy  tot  vervoordering  van  fyn  oogwit  (  het 
welk  de  Chriftelyke  Leering  was  vcrfcheyde  Regels  aen  de 
Broeders  en  Zufters  voorgefchreven.  Sommige  voor  die 
perfoonen  ,  de  welke  een  zeker  gezag  over  de  geheele  Be- 
ltiering hadden  ;  fommige  voor  d'Onderwyzers  ;  fomipige 
voor  de  gene  ,  die  ten  tyde  van  den  Catechifmus  het  goed 
order  ,  de  flilte  en  zeegbacrheyd  moeiten  bezorgen  ,  en  zoo 
voorts  Boven-dien  waeren'er  nog  verfcheyde  litmaeten 
in  dat  Broederfchap  van  den  H.  CARüLLS,-de  welke  be- 
laft wierden ,  om  d'aelmoellen  van  het  zelven  aen  de  Arme 
uyt-te-deelen  :  andere  om  hun  te  bevredigen  ,  als'er  onder 
hun  twifteryen  voorvielen  ;  andere  om  hun  ,  ziek  zynde  , 
te  bezoeken  en  te  troollen  &c. 

Ik  moet  U  opentlyk  bekennen,  Alderlicfite,  dat  ik  ook 
voorgenomen  had  tot  deze  en  diergelyke  werken ,  zoo  aen- 
gaende  den  Catechifmus  als  het  bezorgen  der  Arme,  fom- 
mige litraaeten  van  dit  Broederfchap  te  verzoeken  ,  wan- 
neer ik  voorleden  jacr  mynen  Herderlyken  Brief  nopens 
dit  ftuk  fchreef.  INlilichien  geheugt  het  Unog,  dat  ik  U, 
onder  andere  punften,  gcfproken   heb  van  eenige  Gciepu- 

leirde  te  kieieii  ,  tie  welke  ten  tyde  van  hunnen  dienjl  met 
den  BiJJchop  lullen  raed  jlagen  over  de  voorvallende  {aeken  j 
en   beraemcn  het  gene    men   denkt  dienfllg   te  \yn ,  om  die  On~ 

der»y{ing  t'  onderjieunen.  (  Zict  den  Herderlyken  Brief  van 
22  February  1779,  numei^  XIV  )  Ik  heb  ü  zelfs  aen- 
gebragt  de  overtretfelykc  naemen  van  die  perfoonen ,  de 
welke  in  het  jaer  1777  te  IMUaenen  in  dienli  waeren,  uyt 
inzigt  van  door  deze  groote  voorbeelden  U  te  bewegen, 
om  zoo  deftigen  iever  te  volgen.    In  dien  Brief  zult  Gy 

ook  nog  deze  woorden  vinden  :  Men  ^al  ook  de  Gedepu- 
teerde verdoeken  ,  om  fomiyds ,  wanneer  het  hun  gelegen  komt  y 
lig  te  begeven  tot  de  placifcn  ,   waer  de  Oadcmyiing  gejdiiedf 


114 


el  was  htt  mair  voor  ■■rtyntgi  orger.hÜkken  ,  om  Mus  door 
de  .igitatrhtyd  van  hunne  purfücndi  da  rolkiren  in  het  fdtul- 
dtg  oni{ag  ie  houden  ,  en  ie  JUenien  hr/nne  grootag  ing  voor 
4ea  Caicihifmus  in-te-boe-{emen.  Dit  alles  moefl  oienei]  om 
d'Onilerwyzing  in  haer  zelven  voorlpoediijlyk  voort  te 
zetten  :  maer  het  volgende  had  betrek  om  den  welftand  van 
die  Arme  ;   ook  buyten    den  CatechÜ'mus ,  te  bewerken  : 

Daer-en-boven.  (  ging  ik  VOOrt  )  waerom  ^oude  men  niet  kon- 
ittn  nog  eenige  andere  Broeders  uyikieitn ,  \  ,- ƒ  om  te  lenen 
op  de  leden  van  die  arme  menfi.hen ,  den  eenen  in  die  firaet , 
den  andere  in  eene  andere ,  volgens  dat  het  hun  hel  gemak- 
telykfie  voorkomt  1  ""t^y  om  aen  die  Arrnt  by  lyd  eenig 
werk     te    beiorgen  ,     of  eenigen   dienfl  te    doen  ,    wanneer  j'y 

\iek   \yn  ? Laet  ons  maer  eene   opregte  liefde   tot   den 

tven-naefien  hebben  ,  de  liefde  is  vernuftig  ;  en  /y  ^al  bedie- 
ningen genoeg  uyivinden  ,  waer  van  menfhen  ^co  van  hoogen 
cis  van  leegen  flsei ,  \oo  mans  als  vrouwen  behulpiaem  kon- 
nen  ^yn  ,  om    dit    IVerk   te  vervoorderen. 

Op  deüc  wyze  fprak  ik  alfdan  ,  I.icvc  Broeders,  en  ik 
moeit  zoo  fpreken  ;  want  vermits  ik  uyt  dit  Lroederfchap 
alle  mogelyke  voordeden  wilde  trekken  ,  zoo  was  het  noo- 
dig  t'  overdenken  en  te  beraemen  de  middelen  de  welke 
dienen  konden,  om  myn  dobbel  oo^'Ai:  te  bereyken.  Dit 
oogwit  is  neg  het  zelven  ,  gelyk  ha  dan  was  ;'  mser  op 
dien  tuiVchen-tyd  zyn  d'omltandjgheden  zeer  verandert. 
Wanneer  ik  mynen  Ilei  derlyken  Brief  fchreef ,  was  ik 
onzeker  wat  uytval  den  Catechifmus  der  Arme  zou  gehad 
hebben,  wiens  uytvoering  aen  een  iegelyk  zoo  moeyelyk 
voorkwam.  ]k  lionde  ook  alfdan  geene  gedagten  hebben, 
dat  ons  Magiliraet  naer  weynige  maenden  zou  opgeregt 
hebben  zoo  treftelyke  Inlïelling',  gelyk  de  nieuwe  Beliie- 
ringisjom  den  algemcynen  Armen  te  bezorgen.  Maer  nu 
zien  wy  (  en  den  Jleere  zy'er  over  gedankt  )  hoe  geluk- 
kiglyk  deze  twee  Ondernemingen  zyn  uytgevallen.  De 
Axmt  komen  als  lammeren  tot  den  Catechifmus ,  fy  zyn 
daer  ftil  en  zeegbaer  :  en  of  "er  fomtyds  iets  kwam  t"ont- 
t>reken  ,  de  tretfelyke  Catechizanten  ,  die  d'Onderwyzin"- 
doen  ,  met  de  Seminarifien  ,•  die  hun  tot  ondcrftand  ge- 
zonden worden  ,  konnen  ligtelyk  alle^  in  order  fchikken. 
Bnyten  de  Arme  (  die  men  op  de  banken  plaetft  )  ftaet'er 
gemeynelyk  nog,  in  het  agterfie  van  de  Kapelle ,  een  aen- 
yienelyk  getal  van  deftige  Borgers ,  die  den  Catechifmus 
hooren.  Ik  hebber  fomtyds  getelt  tot  50  à  60  perfoonen  ; 
ik  weet  ,  dat  er  nog  meer  zouden  komen ,  waeren  de  Ka- 
pellen grooter  ;  en  zoo  tog  als  dit  gebeurt  zonder  de 
Arme  te  belemmeren  ,  doen  deze  zekerlyk  een  prysbaer 
werk,-  net  alleen  om  dat  fv  voor  hun  zelven  nvt  die 
Onderwyzing  profyt  trekken  :  maer  ook ,  om  dat  'hunne 
tegenwoordigheyd  die  mcnfclien  in  ontzag  houd  en 
hun  eene  grootagting  van  den  Catechifmus  geeft.  Men 
mag  dan  zeggen  ,  Alderliefife  ,  dat  dezen  Catechifmus  der 
Arme  van  nu  af  in  vollen  order  is ,  en  dus  agte  ik  on- 
Eoodig  bezondere  perfoonen  van  het  Broederfchap  uyt  te 
biezen  ,  om  hun  nopens  dit  ftuk  eenigen  lalt  op  te  le"-- 
geii.  Was  het  naermaels  anders  (  het  gene  Godt  wille  ver- 
hoeden )  ik  ben  verzekert ,  dat  men'er  onder  de  In"e- 
fchrevcne  vinden  zal,  die  van  zelfs  hunne  hulpe  zulTen 
tocbieden. 

Het  ander  deel  van  het  oogwit,  dat  ik  bedoelde  in  d'In- 
fielhng  van  An  Broederfchap  ,  was  (  gelyk  nu  gezeyd  is  ) 
eenige  litmaeten  van  het  zelven  c'  .lenzoeken ,  om  te  letten 
op  de  zeden  van  d'Arme ,  op  zekeren  ftreek ,  aen  hun 
acfl-ewezen,  wgguende  ;  em  deze  van  tyd  tot  tyd  byHand 


Algemeym  Ver\amelinge  der  Werken 


te  doen ,  werk  te  bezorgen  ,  in  ziekte  te  beroeken  &«. 

Maer  al  wat  men  hier  in  zou  konnen  wenichen  of  aea 
iemand  opleggen  ,  word  heden  volbragt  door  de  nieuwe 
Beliiering  van  den  Armen;  en  terwylen  dat  by-naealle, 
die  in  deze  Beftiering  werken,  Ingefchrevene  zyn  van  het 
Broederfchap,  zoo  mag  men  zeggen ,  dat  de  litmaeten  vaa 
het  zelven  opgewekt  door  onze  agtbaere  Wethouderen  , 
alreeds  de  hand  aen  dit  deftig  Werk  geflaegen  hebben,  eii 
dat  men  dit  onder  d'eerfte  vrugten  mag  rekenen  van  den 
iever ,  <.\tr\  welken  dit  Broederfchap  in  onze  Inwoonderi 
moet  ontlteken  Ik  heb  U  hier  voren  gemeld ,  hoe  vierig- 
lyk  die  Bcltierders  het  welwezen  van  den  Armen  zoo  voor 
het  lighaem  ,  als  voor  de  zeden  heliertigen  :  maer  ik  heb 
gewagt.Xüt  dat  fy  van  den  Catechifmus  zouden  fpreken, 
om'er  by-te-voegen  ,  dat  fy  nouwkeuriglyk  onderzoeken 
oft  dat  hunne  onderhoorige  Arme  daer  nae  toe  komen  , 
en  dat  een  groot  gedeelte  zig  bezig  houd  met  hun  in  de 
Chrillelyke  Leering  t' onderrigtcn,  en  tot  een  deugdzaeni 
leven  te  brengen. 

VII].  Dit  zoo  zynde  ,  Alderlieflle  fchynen  wy  het  dob- 
bel oogwit  berykt  te  hebben  ,  dat  den  H.  CaroLls  zij 
voorftelde,  wanneer  hy  te  Milanen  opregtte  zyn  Broeder- 
fchap ,  het  welk  aen  het  onze  tot  voorbeeld  gedient  heeft. 
Al  wat  hy  bedoelde  tragten  wy  ook  te  voltrekken  ,  met  dit 
verfchil  nogtans  ,  dat  dien  heyligen  Aerts-liilfchop  den  ge- 
heelen  lalt  van  fyne  Inltelliiig  alleen  gedraegen  heeft  ;  maer 
hier  ('t  gene  tot  lof  dient  van  onze  Werelyke  Overheyd  ) 
werken  het  Magillraet  en  den  BiHchop  faemen  :  ieder  be- 
Iiertigt  zyn  deel  ;  den  Biffchop  zorgt  voor  d'Oiiderwyzing  ; 
het  Magiltraet  voor  den  onderhoud  van  den  Armen  ;  en  het 
Broederfchap  is  vermengelt  met  het  een  en  het  an-ier  van 
deze  twee  deelen  ,  de  welke  malkanderen  onderftçunen,  en 
niets  anders  betragten  als  aen  onze  Arme  het  waer  geluk 
in  dit  en  het   toekomende  leven   te  bezorgen. 

De  litmaeten  dan  van  dit  Broederfchap  hebben  altemacl 
deel  in  de  vcrvoordering  van  de  Chriftelyke  Leering,  en 
in  de  vrugten  die'er  uytfpruyten  door  de  aelmoelièn ,  die 
fy  daer  toe  geven  ;  en  wat  aengaet  de  voordere  pcrfonele 
bedieningen,  'tzy  dat  fy  op  verzoek  van  den  BiliiThopzig 
met  het  gene  d'Onderwyzing  raekt  ,  bezig  houden;  'tzy 
dat  fy  ,  aenzügt  langs  den  kant  van  het  Magiltraet ,  ailee- 
nelyk  zig  bemoeyea  met  het  tydelyk  van  de  nieuwe  Be- 
ftiering, zoo  d'eene  als  d'andcre  Bedienders  werken  tot  het 
weln-ezen  en  zaligheyd  van  den  even  nacllen  ,  dus  volgens 
de  Infteliing  en  den  geeft  van  dit  Broederfchap. 

Dog  terwylen  heden  alle  de  Bedieningen  van  deze  twee 
voorgenoemde  deelen  overtreftslyk  vervult  zyn  ,  en  dat  men 
met  regt  mag  hopen  ,  dat  het  Broederfchap  eene  queek- 
fchole  wezen  zal ,  waer  in  men  ,  als  het  nooilig  is ,  aliyd 
een  genoegzaem  getal  ran  vrywillige  Medewerkers  zal  vin- 
den ,  daerom  houde  ik  my  te  vrede,  AlJerliefite  ,  met  U 
enkelyk  in 't  algemeyn  dit  hcylig  Werk  aen-te-pryzen,  en 
te  verzoeken  dat  Gy  daer  in  zoud  deel-nemen,  Maer  wilt 
Gy  dit  dosn  met  eene  voiheyd  van  verdieniten  ,  voegt  by 
de  aelmoes ,  die  Gy  geven  zult,  eene  Chriilelyke  be.eyd- 
willigheyd  om  aen  dit  (tuk  mide-te- werken  ,  waer  het  U 
niogelyk  wezen  zal.  Dezen  goeden  wille,  dezen  deugdzae» 
men  iever ,  dat  bereydzaem  hert  zal  aen  Gbdt  acngtniieni 
wezen,  die  het  U  tien-dobbel  vergelden  zal  ;  en  ingevolge 
van  dien,  als 'er  eene  plaotfe  open  v;ilt ,  de  welke  Gy  met 
vrugt  kont  bedienen,  volgt  het  voorbeeld,  dat  ali eeds  door 
fominige  zeer  deüige  Perfoonen  gegeven  is  ,•  ottert  edel- 
moedig uwen  dienlt  op  ;  of  wel ,  kout  Gy  U  zelven  zoQ 


van  fyne  Hoogvveerdigheyd  ƒ.  J*.  ƒ.  Welkns, 


verre  niet  overwinnen,  neemt  ten  minften  goeilherciglyk  de 
.bediening  aen  ,  tot  de  welke  men  U  zal  aenzoekeii.  V\'ord 
Gy  daer  toe  niet  aenzogt  ;  zyn'er  wettige  redens  of  andere 
omftandighedeu  ,  die  U  beletten  in  de  openbaere  Jieilieiing 
<leel-te-nemen  ;  tragt  evenwel  den  geelt  van  dit  Broeder- 
fchap ,  waer  van  Gy  litmaet  zyt ,  te  behouden  ,  en  de  Chrif- 
telyke  Leering,  zoo  veel  het  in  uwe  mag:  is,  te  vervoor- 
deren. De  gelegeutheden  ,  om  hier  in  meJe-te-werken  , 
zullen  U  noyt  ontbreken  :  want  by  voorbeeld  zyt  Gy  aen 
het  hoofd  van  een  huylgezin  ?  G'hebt  kinderen,  G'hebt 
dtenltboden  ,  G'hebt  andere  perfoanen ,  die  aen  uwe  zorge 
bevolen  zyn  ;  doet  hun  volgens  u'.re  pligt  naer  d'Onder- 
wyzing  gaen  ;  maekt ,  dat  fy  in  de  Chrütelyke  Leering  er- 
vaeren  werden  ;  fpreekt  dikwils  in  hunne  tegenss'oordigheyd 
nu  over  het  een,  nu  over  het  ander  punt  van  de  zelve  : 
leert  hun  de  deugd  beminnen  en  hunne  zaiigheyd  becrag- 
ten  ;  wekt  hun  t.aer  toe  op  met  wourdsn  en  met  werken  , 
en  aldus  zult  Gy  in  uw  eygeu  huys  (  gelyk  zekeren  Kerk- 
Vaderzegt  )  het  ijitichoppelyk  Ampt  bedienen.  Handelt  Gy 
by  geval  met  eenige  menfehen  ,  'tzy  Arme  ,  \  zy  andere  ,  die 
onwetende  zj-n  ,  doet  hun  zoetelyk  gevoelen  hunnen  ellen- 
digen  lïaet ,  en  haelt  hun  tot  d'Onderwyzing  over.  Wat 
al  diergelyke  gelegentheden  zult  Gy  niet  ontmoeten  ;  en 
wat  verdienllen  kont  Gy  vergaderen  ,  wanneer  Gy  de  zel- 
ve waerneemt  !  komen  U  deze  gelegeutheden  niet  voor  , 
G'hebt  nog  zcndn  middel ,  waer  op  Gy  milichien  niet  en 
denkt  ,  en  die  U  nogtuns  niet  untfnappen  kan  ;  terwylen 
hy  aen  ons  alle  gemeyn  is.  Gy  kon:  en  Gy  moet  deugd- 
zaem  wezen  ,  niet  alleen  voor  U  zelven  ,  niaer  ook  voor 
uwen  Even-n?.ellen  ;  want  alle  Geloovige  zyn  verpligt  el- 
kan-'eren  te  lligten  ,  en  een  goed  voorbeeld  aen  hunne 
liroeilers  te  geven.  Sy  moeten  (  gelyk  Paulus  zegt  )  eeiun 
go.uïn  gdur  van  C/ir'jlus  \yK  ,  en  dozen  rontom  hun  ver- 
breydsn  ;  kort  :  een  heylig  leven ,  en  een  opregt  chrifte- 
lyk  leven  ,  zyn  eene  de  zelve  zaeke  ,  die  met  verfcheyde 
woorden  word  uytgedrukt  Tragt  dan  alzoo  te  leven ,  dat 
de  deugd  en  de  heyligheyd  in  geheel  uwen  handel  uyt- 
fcheyne.  Schaemt  U  niet  in  alle  voorvallen  opentlyk'te 
toonen  ,  dat  Gy  i'e  Leering  van  Chnftus  volgt ,  dat  Gy  "uwen 
Godt  bemint ,  dat  (ïy  uw  eeuw  ig  geluk  behertigt.  Stelt 
alle  menfchclyk  opzigt  ter  zyde  ;  verlinaet  het  geihaeter 
van  de  wereld  ;  overwint  kloekmoediglyk  alle  beletfelen  : 
aldus  zult  Gy  mede-helpen  om  aen  vele  den  weg  tot  de 
zaiigheyd  te  leeren  ,  om  de  zeden  te  verbeteren  ,  om  de 
deugd  te  doen  heerlFchen  ;  en  Gy  zult  zoo  veel  te  krag- 
•  tiger  het  Evangelie  'prediken  ,  om  diefwille  dat  de  woor- 
den lokken  ,  en  dat  de   werken  trekken. 

Den  geelt  dan  van  dit  Broederfchap  heeft  menigvuldige 
uytwerkfels ,  en  men  kan  hem  langs  veelderhande  wegen 
opvolgen.  Ik  hope,  Aiderlieffte ,  dat  den  Ileere  ü-L.  met 
dien  geea  zal  begiftigen  ,  en  dat  Gy  ,  onder  zoo  menige 
verfcheyde  middelen  ,  die  zuk  uyikiezen  ,  de  welke  vol- 
gens d'omftandigheden ,  waer  in  Gy  ü  bevind  ,  de  be- 
kwaemlie  zyn  om  uwe  verdieiiften  by  Godt  te  vergroo- 
ten  ,  en  van  de  talenten,  die  hy  U  verleent  heeft,  een 
heylig  gebruyk  te  mackcn. 

IX.  Oadertuffehen  om  tot  dit  alles  nog  meer  uwen  iever 
t' ontfteken ,  en  uwe  geoiklyke  rykdonimen  te  vera-ieerde- 
ren,  hebben  wy  oodmoedelyk  aenzogt  Onzen  Alderhey- 
ligiten  Vader  PiLS  VI.  Paus  van  Roomen  ,  dat  hy  zou 
willen  de  Schat  k.fte  van  onze  Moeder  de  II.  Kerk  openen, 
en  aen  dit  i'.roei'ejfehap  voor  altyd  eenige  Aflaeten  toe- 
voegen :  welke  vraege  niet  alleene.^k  is  toegeltaeui  maer 


den  Alderheyligflen  Vader  inziende  ,  hoe  verheven  en  pro- 
fytig  dit  heyizaem  Werk  is ,  heeft  ons  dry-dobbel  meer 
vergunt  als  wy  gevraegt  hadden. 

Deze  Aflaeten  zult  Gy  hier  agter  gedrukt  vinden  ,«'aer 
op  wy  geene  andere  aenmerking  te  doen  hebben  ,  als  enke- 
lyk  U  hier  berigt  te  geven  ,  waerom  wy  voor  de  vyf 
Volle  Aflaeten ,  te  verdienen  in  de  Kerk  van  den  H.  Ca- 
ROLUS ,  die  aldaer  gefielde  dagen  genocmt   hebben. 

Voor  eerft  heeft  den  Paus  eenen  Vollen  Aflaet  vergunt 
op  den  Feeft-dag  van  Azw  H.  CAROLUS.den  welken  wjr 
tot  Patroon  en  Befchermer  van  deze  Inlteliing  verkozen 
hebben,  uyt  redenen,  die  ik  wydloofig  heb  aengehaelt  in 
mynen  eerften  Brie'  over  dit  ituk  U  toegezonden 

Voor  de  vier  andere  Aflaeten  heeft  den  Alderheyligflen 
Vader  de  dagen  aen  onzen  keus  gelaeten  ;  zoo  nogtans 
dat  dien  keus ,  eens  gedaen  zynde  ,  al'.yd  moet  Itaende 
blyven.  Hier  over  ons  beraedende  hebben  wy  billyk  geagt 
eerilelyk  te  beflemmen  eenen  dag  ,  om  jaerelyks  de  gedag- 
teniüe  der  Inlteliing  van  dit  Werk  ie  vieren.  Hier  toe  is 
verkozen  den  Feeft-dag  van  den  H.  Apoflel  .Iacobus  deii 
Grooten  ,  om  diefwille  dat  voorleden  jaer  alfdan  voor 
goed  is  vaflgeflelt  de  manier ,  op  de  welke  den  Catechif- 
mus  der  Arme  zou  verrigt  worden  ,  en  dus  de  laelle  hand 
aen  deze  Inlteliing  gefiaegen  :  als  ook  om  dat  het  LVla- 
gijtraet  ontrent  den  zelven  tyd-ftip  fyne  Ordonnantie  heeft 
afgekondigt  om  de  bedelerye  te  vernietigen  en  de  nieuwe 
Befliering  voor  den  algemeynen  i\rmen  in-te  voeren.  De 
gevalliglyke  vereening  van  deze  oiniiandighedin  hebben 
my  beweegt  den  voorfehreven  dag  te  benoemen  ,  des  te 
meer,  om  dat  ik  een  bezonder  betrouwen  op  dien  heyli- 
gen  Apoftel  liel ,  den  welken  my  tot  Patroon  in  het  Doopfel 
gegeven  is ,  en  als  ik  eenigzints  op  uwe  wederliefde  bou- 
wtn  mag,  zoo  verwagte  ik,  dat  dien  Nuem  -  dag  acr. 
Ü-L.  mynen  Perfoon  zal  in  't  geheugen  brengen  ,  en  op- 
wekken ,  om  zoo  ten  tyde  van  m\n  leven  als  naer  nr,  ne 
dood  ,  my  deel  te  geven  in  de  gebeden  ,  de  w  elke  Gy 
alfdan  zult  ftorten  \"oorders  terwylen  de  voorgenoemrie 
Feeften  den  meeften  eygendom  met  dit  Proederfeliap  heb- 
ben ,  zoo  ftellen  wy  o.  s  voor  op  die  twee  dagen  zelf  in 
Perfoon  de  folemneïe  JNliife  en  het  Lof  te  doen  in  de  KerU 
van   den  II.  CakciLus. 

De  i  eed  van  de  dry  Koningen  en  den  tweeden  Sinxen- 
dag  zyn  nog  twee  andere  valt-gefielde  dagen.  De  Wyze, 
gekomen  uyt  den  Ooiten  naer  de  kribbe  van  Bcihleëm  , 
zyn  d'eerlte  geweeft  onder  de  Heydenen  ,  de  welke  den 
Godt  voor  ons  Menfch  geworden  erkent  hebben  :'de  hey- 
lige  Kerk  viert  in  hunne  perfoonen  de  gedagtenilfe  ,  dat 
Godt  het  Heydendüin  tot  het  Geloof  geroepen  heeft  ; 
en  terwylen  wy  uyt  het  Ileydendom  gefproten  zyn  ,  zoo 
is  de  vreugd  van  de  Kerk  over  dit  weK^aed  aen  ons  alle 
eygen.  Dus  heeft  dezen  dag  een  bezonder  betrek  op  ons 
Werk:  en  diergelyke  reden  grypt  ook  plaetfe  voor  de 
Pinxier-feait ,  wanneer  d'Apoflele'n  ,  vervult  door  den  hey- 
ligen  Geelt  ,  de  Lceringe  van  Chriflus  begonfl  hebben  'te 
prediken.  Bid  op  dien  dag  bczonderlyk ,  dat  dien  zel- 
ven geeit  uwe  Herders  en  andere  ü.jiierwyzers  bellraele, 
dat  hy  hun  vu;nge  tongen  verleene  ,  om  te  verfpreveu 
dat  heylig  vuer  ,  het  welk  Chrilius  op  d'aerde  gebr'agt 
hee.t,  en  bid  hem  te  faemen,  dat  hy  uw  hert  door  het 
zelven  verflinde. 

Kyndelyk  voor  den  vyfden   dag  hebben   wy   verkozen 
den  eeillen  Zondag  van  den  Vaftcn    Volgens  den  geeit  van 
de  Kerk  inoet  Gy  dien  tyd,  den  weikeu  den  heyligften  van 
P    2 


IIÓ 


Algemeynt  Veriamelingc  der  Werken 


het  jaer  is,  niet  allecnclyk  met  Vaden  overbrengen  ;niaer 
cok  met  andere  wtrken  van  verfleiving' ,  van  deugd,  van 
boetvcerdijjheyd  :  en  verrr.iis  Gy  inet  Godt  moet  ver- 
zoent  zyn  ,  om  hier  van  de  volle  verdicnlien  te  genie- 
ten,  zoo  is'er  ni^rts  profytiger  als  den  zelven  heyligly.k 
te  beginnen  Daer-en-boven  op  Hien  Zondag  (tek  de  H. 
Kerk  ons  voor  den  Veertig  -  dagfchen  \  aften  van  Chrif- 
tus,  waer  mede  hy  zig  bereyd  heelt  om  fyn  Evangelie 
te  gaen  verkondigen ,  en  naer  den  w  eiken  hy  feftens 
fyne  zending  begonft  heeft ,  en  langs  dezen  kant  hectt  dien 
dag  ook  al  ecne  bezondere  gemecnfchap  met  de  Chrilte- 
lyke  Leeiing  :  de  (juatcrtemper-dagen ,  die'er  opvolgen  , 
zullen  U  ook  al  opwekken  om  in  uwe  godvrugtighey.d 
de  ]kdienders  van  de  Kerk  intlagtig  te  wezen  en  voor 
hun  te  bidden.  De  gewoonte  van  te  bidden  en  te  vaften 
voor  d'inwydiiig  der  Priefiers  komt  ous  van  d'Apolielen 
zeifs  ;  en  niet  tegenlbende  zoo  heylige  Infielling  zyn'er 
heden  weynige  ,  de  welke  op  die  dagen  tot  dien  eynde 
hunne  gebedeji  tot  Godt  liiercn.  't  Is  nogtans  etne  zaelc 
van  het  aldergrootfle  gewigt  ,•  want  van  de  heyligheyd  en 
bekwaemheyd  der  Prielteren  hangt  de  zaligheyd  af  van  de 
geioovige  en  den  welltand  van  Gods    Kerk  ;  en   daerom 


aenzo^k  ik  de  Broeders  en  Zufters  dit  voorwerp  ïn  huHfle 
gebeden  dikwils  i:  dagtig  te  wczlh  ;  want  niet  is'er  krag- 
tiger  om  de  Chriüelyke  Lcering  te  doen  bloeytn,  en  het 
volk  te  heyligen ,  als  te  beginnen  met  den  hemelfchen  ze- 
gen over  de  Gezalfde  des   Heere  te  trekken. 

Dezen  zegen  wenfeh  ik  aen  hun  en  aeu  U  alk,  Lieve  - 
Broeders,  en  ik  bid  den  Vader  van  bermhertigheyd  ,  gelyk  - 
Paulus  hem  ecril  voor  die  van-Ephefeu  gebeiien  heeft  :  dai 
C'hrijlus  door  het  geloof  rnag  in  uwe  herten  wocnen  .  .  .  en  dat 
Cy  roud  fym  liefde   kennen  ,  dii  alle  kennifj'e  ie    bo-^cn  gaet  ^   ■ 
op  dat    Gy   met   Gods    ga^'en   un    vollen    vervult-  mcgt   wordck. 

Is  UW   geloof  levendig  ,  dan  ziik  Gy   de   waerheden ,  cis  ■ 
het  ü  leert,  voor   regel  houden,  en  uw  leven  zal  heylig 
zyn     Kent  Gy  ,  hoe-  groot  de  liefde  van  Chriftus  tot  dea 
menfch  is  ,.dan  zult  Gy  mee  iever  werken  om  uwe  ziele  ^ 
en  die  van  on.^en  evcn-naeften  zalig  te  maeken  ,  voor  rfe 
welke  hy  fyn  Bloed  gellort  heet,   en  aen  een    Kruys  is   ■ 
gelïorven.   Dus  zult  Gy  met  fyne  gaven  vervult  worden, 
en  het  gene  Godt  alreeds  in  ons  heeft  uytgewerkt ,  zal  hy 
voorders  voltrekken;   en  zelf  meer  daer  by  voegen  als  wy  , 
konnen  vraegen  of  denken.    Dat  hem  de  glorie  zy  in  aile  - 
geilagten  en  in  alle.eeuwien.  Amen.   ^ 


Gegeven  binnen  Antwerpen  den  4  February   1780. 
Locus  t  SigillL 


Tf^as  ondetteekent  "? 


:  ^-  J.  T.J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPErr,- 

Ttr  Ordonnantie  van  Sync  Doorhigne,fte  Hoou,u'eerdighiyi, 

A..Van  Celft  Secreu 

ulFLAETEN  voar  Eeuwig   vergunt  door  den  ulldcrluyligflen   trader   Plus  VJ.  Paus  vaa  Roomen   atn    hei 
Bioederfchap  van  den  H.  CylRO  LUS  B  O  RRO  MyE  UiS.  ■ 


-Xr  OLLEN  AFLAET  aen  die  Chriiü  Geloovige ,  met 
'  een  opregt  Berouw  gebiegt  zynde  en  gecommuniceert 
hebbende  ,  op  deu  dag  dat  ly  in  dit  Broederfchap  wor- 
den ingefchrevcn 

VOELEN  AFLAET  in  de  uere  des  doods  voor  iede- 
len  Broederen  Zufler ,  dewelke,  als  boven,  gebiegt  zui- 
len hebben  en  gecommunicee  t  5  en  dit  niet  konnende 
tl  oen  ,  ten  miniten  een  waer  Berouw  hebbende  den  Naem 
yan  JESUS  met  den  mond,  is  dit  hun  n;ogelyk  ,  of  an- 
«lerzins  raet'er  herte  zullen  aenroepen. 

VOLLEN  AFLAEï  voor  alle  Broeders  en  Zulters  op 
■de  volgende  dagen  : 

Op  den  Feell-dag  van  den  H.  CaroLUS  BoaROMJEüS 
4  November. 

Op  den  FeeR-dag  vau  den  H.  Apoftel  jAGOBüt  25  July. 

Op  dry  Koningen  dag. 

Op  den  eerflen  Zondag  van  den  Vallen. 

Op  den  tweeden  Sinxea-dag. 

Om  eenen  van  de/.e  vyf  AFLAETEN  te  yexJienen^, 
jnoet  men  weerdelyk  gebiegt  en  gecommuificeert  hebben- 
de, godvrugtiglyk  de  Kerke  van  den  H.  CaRüLüs  be- 
zoeken en  aldacr  bidden  voor  de  F^endragiighcyd  der  Chri- 
fiene  Princen  ,  de  Uytroeyinge  der  Ketteryen  ,  en  tie  Ver- 
beffinge  van  onze  bloeder  de  II.  Kerke. 

LX.  dagcQ  AFL.-iET  aeu  ails  Brtiedcri  eu  Z  jfiers  »  zo» 


dikwils  als  fy  zul  sd  hebben  de  Arme  gehcrbergc  ;  of  be- 
werkt dat  den  peys  tuliclien  vyanden  betroffen  werde  ,•  of 
begraeveniffen  bygewoont  ;  of  het  II.  Sacrament  vergezel= 
iirhapt ,  't  zy  dat  het  in  Proceiiien  ,  't  zy  dat  het  tot  de 
Ziekenen  gedrsegen  word  ;  of  vyfmael  den  Vader  or.s  ch' 
iVeeji  gegroet  gele/ en  voor  de  Afgefiorvene  van  het  Broe- 
derichap  ;  of  etnen  dwaeknden  gebragt  op  den  weg  der 
zaligheyd  i  of  eenen  onwetenden  in  de  Chnltelyke  Leerin^ 
onderwcfen  ;  of  eenig  aniler  werk  van  godvrugti^heyd  of 
van  liefde  geoeSent. 

Boven  deze  voorgenoemde  AFLAETEN  verleent  Zynç 
Doorlugtigfte  Hoogveerdigheyd  J.\COBUS  TIIO^IAS  jü- 
SEPHUS  Bilfchop  van  Antwerpen  nog  eenen  bezonderea 
AFLAET  van  XL.  dagen  aen  alle  fyne  Diœeefaenen  ,  zoo 
dikwils.  fy  hunne  gebeden  tot  Godt  zullen  iiieren,  ten  evn'»-^- 
de  dat  hy  de  Ziel-beftierders  en  andere  Prieiiers  van  deze 
Diocefe  met  fyiicn  heyligen  Geell  zou  beliraelen ,  en  aen 
de  Chrilielyke  Leering  eenen  goeden  voortgang  verleeneni 

Nota.  Men  lal  inf.hryen  voer  het  Bro^derfluip  in  dt 
SiLcrijlye  van  St.  GaTMJLI'S  Kerk  op  de  vyf  degen  hier  io-r 
ven  vafigcjlelt  vcor  de  Volle  Ajiiicten  :  en  voorders  op  altc 
Zondagen  van  het  Jaer  ,  mits  den  perjoon  ,  die  huyien  de  vyf 
genoemde  dagtn  ^oekt  ingejlhrtven  te  tvorden  ,  aldaer  gelieve 
te  -end.'n  op  ezn  gefihreyen  lillet  fynen  naent  mtt  Jhtiet  eif- 
aorr.ber  laii  Jyn  kuy^s   iehvorelyk  u^t^edriJtu 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  Wellens:  1 17 


Mandement  nopens    de    Lyk  -  dimftcn' '  voor    wykn     Haere    Keyzerlyice    en    Xoningly/ce    MyJJESTEQ'T' 

Myt  RIA     TH  ERES  JA  van    Oojhnryk  Sc.  &c.  &c. 

Ja  co  BOS    Thomas    Josephus  W  E  L  L  E  N  S  ,   by    de    gratie  Gods  ,    ch" 
des  Heyligen  Apoftolyken  Stoel  van  Koomen  Bürdiop  van  Antwerpen  &c.- 

^n  ^llc  die  deze  zullen  zkn  Zali^heyd  In  den  Heere. 


JL  Is  hu  al  eéfiigen  tyd ,  Lieve  Broeders*/ dat  onze  trae- 
nen vloeyen  over  het  grut"  van  onze  welbeminde  Moeder 
en  Souveryne  INIaria  Theresia  ;  en  wy  niet  alleen  die 
haere  goedjonlügheyd  veertig  jaeren  lang  gevoelt  hebben, 
beweenen  het  fmertelyk  verlies  dat  ons  overkomen  Is  ;  iiiaer 
de  vremde  volkeren  y.elf  nemen  deel  in  onze  droefheyd, 
ert  zugten  oser  de  doocl  van  eene  Princeire,dc  welke  fy 
te  voren  gewoon  waeren  te  verwonderen  ,' en  met  d'alder- 
grootlte  agting  t' aenli-hoinven.  IsVr  oyt  lïerf-geval  voor- 
gekomen-, het  welk  geheel  Europa  met  zoo  veel  druk  over- 
dekt heeft,  at' dat  van  een-iegelyk  zoo  opregtelyk  is  be- 
trenrt  geweell  ?  Ook  zoo  lang  de  menfjhet)  agting  zullen 
hebben  voor-  de  deugd  vervoegt  by  de  opperniagt  ,  zül 
haeren  naem  onllerftulyk  wezen,  en  altyd  zal  mtn  in  hae- 
rèii  Perfoon  liie  /t/oL-ii;  jf^j-oa»' erkenrfen ,  wiehs  weerde  en 
deugden  by  Salomon  zoo- hoog  verheven  vorden  ,  .n  tot 

wieni  lof  hy  zegt  on.ler  andere  ;  Sy  heefi  haere  Lndirar. 
•ntgord  niii  khekheyd,  en  haeren  trm  heefi  Jy  Jierk  gemaeki. .-. 
Sy  heefi  haer  hand  open  gjJaen  voor  den  behoef,  i gen  ,  en  hden. 
palmen  uyrgejiektn  tot  .'.in  tllendigen.  .  .  .  De  kloe.'.heyd  e.t 
iuyjier  fj'/i  haer  kleedft.  .  ,  .-  Sy  heef.  haïrai'  moTid  ge.opent 
met  uyihryd ,  en  de  goedentei-enihyd  gaf  dé  IVtt  aer.'i\aere 
Jonge,  Sy  heefi  cp  geheel  den  '  ommega'ng.  ifarC'haer  ^>"yjgè^!^ 
■gelet, .  ,  Haere  kinderen  hebben  yjg  opgerekt  en  haer  ah  (Tal- 
dergelukkigjie  geprezen.  Zou  men  niet  denken,' AldcrlieiÏÏe, 
dat  hier  den  levens-loop  van  MaUIA'Tiieresia  befchre- 
Ten  word  ?  Gy  ziet  hier  aen  het  ho  o  ld  Maen  die  kloelc- 
heyd  ,  die  verheventheyd  van  gem.oed  ,  de  welke  wy  in 
Hacr  befpeurt  hebben  van  het  beginzel  h-aer'er  Hetiiering 
tot  het  eynde  der  zelve.  Nöyt  heelt  Sy  zig  verhooveer- 
tiigt  in  den  voorfpoed  fnoyt  heeft  Sy  zig  laeten  neerflae- 
len  door  de,i  tsgenlpoed  :  maer  een  ingcboorne  manhaftig- 
heyd  is  Haer  altyd  bygebleven,  uaer  door  Sy  wontlerhê- 
den  heeft  uytgewerkt ,  namentlyk  in  die  gevaerelyklle  om- 
liandighedeu,  wanneer  Sy  haere  waggelende  Kroone  moefl 
verdedigen  tegen  zoo  vele  magdge  Vcrllen ,  die  haer  Erf- 
deel wilden  fcheuren ,  en  liet  Doorlugtig;ien  Huys  van 
OoÜenryk-  vernietigen  Gcene  mindere  kloekheyd  toonde 
Sy  in  ilen  vrede-tyd ,  naer  den  welken  Sy  altyd  heeft  ge- 
fnakt ,  al'kcerig  zynde  van  het  mcnfchen-bloeil  te  vergie- 
ten. Sy  ftelde  zig  aen  het  hoofd  van  de  Beiüeringe  :  Sy 
verbeterde  en  verlterkte  de  zelve  in  alle  deelen  ,  die  daer 
aen  toebehooren  ;  onderrigt  zynde  van  al  wat  in  haere 
wyd- verfpr^yde  Rykeu  en  Piovincitn  voorviel,  Sy  be- 
(liJle  d"aldergewig''.<iie  zaeken  mee  wysheyd  en  voorzig- 
tigheyd.  Alle  haere  dagen  waeren  vol  bezigheden  ,  en  ge- 
heel haeren  ajbeyd  ftrekte  om  te  vervoorderen  het  geluk 
cn-welwezen  van  haere  onderdaenen,  de  wdke  Sy  als  eene 
waere  Moeder  met  d'alderteeilte  liefde  beminde.  \''an  den 
koogftca  üiiQ\.  dca  ke-^l'tcn  ('0&  w-ieidcn  dgvr  U^er  2elv« 


aengehoort ,  en  ontfangcn  met  eene  zagtzinnigheyd  en  goC'^  ' 
dertierentheyd  ,  waer  van  niemant  zig  een  denkbeeld  mae- 
ken  kan  ,  ten  zy  de  gene  ,  die  in  perfoon  hcf^ondervon- 
deirhebben.   Sy  was  den  algemeenen  toevlugt  van  de  arme 
en  behoeftige   (  de  welke   zoo  menigmael  by   dé  mimlere 
verllootcn  worden  )  en  noyt  zyn  ly  ongecröoft  van  Haer 
weg-ge(^aen.    Met  een  woord  :  de  deugtt ,  den  Inylter,  de 
heetelykheyd,  hebben  ftandvalliglyk  haeren  Thro'on   om- 
çingelt,  eiy Haer  bygebragt  de  wel- Verdiende  groótagcinge, 
met  de  welke  geheel  iCnropa  Yoor  haeren  Perlbon  was  in- 
genomen :  grootagting ,  die  nog  met  v/apenen  kan  beko- 
men'worden,  vermits  fy  op  de  magt  van  lieu  heerfcheh"  ' 
dcïf  Prins   niet  gegroildvefl  is  ;  maer  op  lyne  deugden  en 
andere  loti'el^ke  hoedanigheden  ,  waer  door   het   'lert  van 
den  menfch  gewonnen  word.    Dit   greep  plaets  :n  Maria  ' 
TliEREMA  ,•  want  om  groot 'en  agtbr.cr  te  tooiien  ,  moeit 
Sy  geenen  Scepter  in  de  hand  hebben  •  haere  groothcyd, 
h'aeve  mànaftigheyd  vergezêlfchapten  Haer  over-al,  en  wan- 
neer fy  bin-nen  de  raueren  van  het  Paleys  in  'het  midden 
van  haere  Kinders  de  pligten  oeftende  vaii  eene  Moeder 
des  huysgezins,  fcheen  Sy  nog  veel  gi'ooter  en  verheven- 
der,  als   dat  Sy  fittende  op  den'  Koninglyken  Zetel,  en 
omringelt  met  haere  Hovelingen  ,  den   vollen  luyfter  van   ' 
de  Majelteyt  ten  troon    fiélde    Dat  goed  order ,  het  gene- 
men  vond  onder  haere  huyfgenotcn  ;  die  fchooiio  en  deugd-  ' 
ryke' opvoeding  ,  dieSy  gaf  aen  haere  Koninglyke  Eamiiie ,'''" 
dat  treiielyk  exempel ,  met  het  welk  Sy  in  al   wat  goeii  is 
hun   voorging ,  doen  Haer  meer  eere  aen  ,  en  bragte  Haer 
meer  lof  en  agting  toe  sis  de  grootlte  zegenpraelen ,    de 
welke  haere  magti^e -Legers  oyt  bevogtên  hehben.  (Jok  heeft 
Godtover  haere  raoederivke  zorg  eenen  zegen  uytgefiort,-  ■ 
wièns  g'clyk  niet   te  vinden  is.  Eene  talryke   en  detigdzaemö 
Familie  is  rondom  Haer  als -jonge  olyjbuo.tikens  opgegroeyt  ;    • 
haeren  Eerlt-geboornen  JosEpnüs'heeft  Sy  vyftliien  jaeren 
lang  den  Keyzerlyken  Throon  met  luyltcr  en  roem  zien  b&-   ' 
kieeden,  en  bcncfions  Haer  bellieren  de  Ryken  en  Provinciën,  • 
de  welke  fyn  Erf-deel  eens   w-ezcn  moelkn.    Andere  heeft  " 
Sy-  verçrert  gezien    met' de  Koninglyhe    Kroone  :  aen  an- 
dere zyn  rreftelyke  Souveryniteyten  te  beurt  gevallen  :  nog 
onlangs  heelt  Sy  tot   beiücring   van  ons  gelukkig   Neder- 
land benoem:  haere  Dogter  Maria  Christin  a  niet  dey 
zelfs  Egtgenoot   Aleertu.s  ,  en  wel  haeft  zullen  wy  proe- 
ven hoe  dicrbaer  dit  gefchenk  is ,  hst  welk  wy  van 'haerè 
moedcrlyke  zorge  onttangen  hebben.    Alle  deze  volgende 
voetllajiiiien   vanlVlARiA  TllERESiA,  de  welke  nu  in  Hun 
hL-rlevtnde ,  voor  altyd  gaet    geprezen  worden  als  d'Al- 
dcrgelukkigfte   van  alle  Moeders.     Mag  men  dan   aen  dit 
Keyzerlyk  Huys    niet   toevoegen  het   gene   Ifaïas  zegt  7 

Hunne   naerkomelingen   gullen    ondi-r   de   vremde    naticn  bekent 
lyn^  in  Uunm  uyij^ruytjikn  ia  het  middiii.  dar  Ycikertr.  ,sù%/ 


ii8 


Algemeym  Ver^amelinge  der  Werken 


hun  atnfjtouwen   \alltn.  wtten  ,    d't  fy    een  gejlagt  {yn  ,   hut 
Vilk   van  den  Heer  ge^egent  is.  (liai.  6l.) 

Maer,  Lieve  Broeders,  waer  mede  heeft  deze  Princeiïe 
zoo  ojigetneenen  zegen. over  Haer  en  haere  Doürlu2,tig- 
ti'fte  ramilie  getrokken  ?  Dit  moet  men  toefchryven 
aen  de  vreeze  Gods,  de  welke  Haer  altyd  bezielt  heeft,- 
en  ik  meene ,  dat  wy  hier  moeten  met  David  uytroepen  ; 

Ziet,   100    lat  den    menfji ,  die    Godt  yreejl ,  ge'^^gent  worden.' 

(  Plalm.  127.)  't  Is  wel  waer,  dat  eenen  Chrillenen  Godc 
nioet  dienen  voor  het  eeuwig  en  niet  voor  het  tydelyk  : 
jr.aer  ook  is  het  waer,  dat  Godt,  die  weet  wat  aen  lyne 
dienaeren  het  beften  is,  dikwils  van  dit  leven  afzienelyk 
en  overvloediglyk  hunne  deugd  beloonen  wilt.  Chrilius 
immers  belooft  ons  opentlyk  in  het  Evangelie  :  Zceit  eerjl 
7:jf  Ryi  Gods  en  lyne  rcgtvecrdigluyd ,  en  dit  alles  (te  weten 
het  tydelyk  )  {.il  «  toegeworpen  worden.  (  Matth  6.)  En  Paulus 
zegt  :  De  godvmgtigluyd  is  tot  alles  voordeelig  ,  fy  heeft  de. 
beloften  voer  dit  tegenwoordig  leven  en  voor  het  tcekomendet 
(  1  Tim.  4.  )  Mag  men  dan  dien  tydelyken  zegen ,  over 
deze  Doorlugtigfte  SouVeryne  uytgeftort,  aenzien  als  ee- 
nen loon,  die  Sy  van  Godt  heeft  oiitfangen,  'cis  zeker, 
dat  Sy  den  zelven  door  haere  godvrugtigheyd  verdient 
heeft;  want  alle  haere  magt ,  haer  verft.ind,  haere  voor- 
zigtigheyd  ,  haere  hoogagting  ,  haer  geluk  ,  haere  glorie 
zouden  niet  anders  geweeit  hebben  als  eene  Ichaduwe  , 
eenen  rook ,  eenen  niet  ;  waer  het  zaeke  dat  de  vreeze 
Gods  aen  dit  alles  den  waeren  luyfter  niet  gegeven_  had. 
Sy  heeft  Godt  gevreell  :  dit  is  den  bezonderlien  lof,  die 
men  van  Haer  zeggen  kan  ,•  en  't  is  ook  met  dezen  dat 
Salomon  eyndigt  de  befchryving  van  de  kloeke  Vrouw  ,  naer 
dat  hy  alle  haere  treftelyke  daeden  had  opgeheldert  :  De 
bevalligheyd  (zegt  hy  )  is  bedriegelyk ,  en  de  fchoordi.yd  is 
ydd  :  maer  eene  vrouw  die  gcdvree^ende  is  ,  {ul  gefre{en  wor- 
den. Geeft  haer  van  de  vrugten  haerder  handen  ,  en  dat  haere 
verken  haer  pryisn  in  de  poorten  der  Jieden.  (Prov_3I.) 
Dat  is,  laet  haer  de  vrugten  van  haeren  arbeyd  genieten, 
en  dat  een  enkel  vehael  van  haere  werken  genoeg  zy  om 
haeren  lof  te  voltrekken. 

De  vreeze  Gods  dan  overtreft  alles,  en  zonder  haer  is'er 
■geenen  waeren  lof  te  bekomen.  Door  deze  vreeze  heeft 
Maria.  Theresia  ,  Godt  altyd  voor  oogen  hebbende,  ge- 
heyhgt  alle  haere  raeds- belluyten,  haere  verfcheyde  be- 
kommernilien  ,  haere  mildaedigheden,  haere  mmzaemheyd 
en  andere  goede  hoedanigheden ,  die  in  Haer  zoo  menig- 
vuldig waeren.  Deze  vreeze  heeft  Haer  geleert  dit  alles 
tot  Godc  ftieren  ;  oodmoedig  zyn  in  haere  verheventheyd  ; 
haere  onderdaenen  als  haere  kimiers  beminnen  ;  en  tot  Gods 
glorie  de  magt  gebruykcn,  de  welke  hy  Haer  geleent 
had.  Deze  vreeze  heeft  Haer  onderrigt ,  dat  Sy  haeren 
Scepter  en  haere  grootheyd  moeil  neerleggen  voor  de 
voeten  van  den  Schepper:  dat  Sy  d'eerüe  inoeft  wezen 
in  fyne  Wetten  t' onderhouden,  en  dat  den  Souveryn  vei- 

iligt   is  een    e.Kempel    van  deugd    te  zyn  voor  fyn  volk. 

lier  uyt  zyn  gefprotcn  alle  die  deugdzaeme  werken,  de 
welke  lederen  oogenblik  van  haer  leven  hebben  veiheere- 
lykt ,  en  nameutlyk  die  fiigtende  godvrugtigheyd,  met  de 
welke  Sy  ,  als  eenen  anderen  David,  zig  veroodmoedigde 
voor  het  Tabernakel  des  Heere  ,  en  necrgeboogt  was  voor 

{Ie  voeten  van  fynen  Autaer ,  nu  om  tot  de  H.  l'afel  te 
naderen  ;  nu  om  in  vierige  gebeden  ueren  en  ueren  over- 
te-brengen  :  welk  alles  Haer  heden  meer  als  oyt  tot  eene 

bczondere  klockhcyd  mag  worden  aengcrekent  ;  want  zoo 

verre  heluçs  I  is  de  ^oddeloosheyd  in  on^e  da^en  gevour- 


l 


dert ,  dat  de  Souverynen  zelfs ,  wanneer  fy  opentlyk  too- 
nen  agting  te  hebben  voor  de  deugd  en   voor  den  Gods- 
dienft ,  zig  blood  geltelt  zien  aen  de  befpottingen  en  be- 
fchimpingen  van  onze  gewsende  Wyze,  de  welke  zig  in- 
beelden, dat  fy  regt  hebben  om  de  wet  te  geven  aen  de  Ko- 
ningen der  aerde,   en   om   hun   nieuw  Evangelie   aen  de 
zelve  op-te- dringen.    Maer  deze  verhevene  Ziele  ongevoe- 
lyk  aen   diergelyke  fchigten ,  die  menigraael  rontom  Haer 
gevlogen  zyn,  liapte  akyd  voorts  met  fnelle  fchreden  gelylt 
ce  zdnne,  om  haeren  luop  te  voltrekken  ;  en  wanneer  den 
tyd  van  ondergaen  naderde,  vertoonde  Sy  zig  nog  groottr 
als  in  den  vollen   middag.   ]k  wil  zeggen,  dat  men  ia  de 
laefle  oogenblikken  haers  levens  nog  beter  als  te  vooren 
de  grootheyd  van  haere  deuga  kunde  aenraerken-  De  fmer- 
telykheden  haerder  ziekte  heeft  men  Haer  zien  veidraegea 
met  eene  uytneniende  verduUiigheyd.  Sy  zelve  ,  zoo   haelt 
'er  gevaer  was,  vraegde   veriterkt  te  worden  met  dat  he- 
mellch  Brood  ,  dien  goddelyken  Rys-penning  ,  door  Chri- 
'ftus    aen  de  geloovige  naergelaeten   ,   en    op  haer    bevel 
heeft    men    Haer     toegebragt    met    eene      akierplegtigfte 
Procellie  ,  in  de  welke  haere  Koninglyke  Priiicen  en  Priii- 
celien  ,  den  Keyzer  JoiEPHUS   aen  het  hoofd  hebbende  , 
het  H.  Sacrament  vergezelfchapten  ,  het  welk  Sy  oncfan- 
gen  heeft   met  zoo  ftigtende  nederigheyd  en  heylige   ver- 
zugtiiigen ,  dat  fy  de  traenen  aen  de  omltaeuders  uytper- 
Ite.    \V  at  fchoone  lelie  voor  de  gene,  de  welke  ent  ver- 
fchuyven  tot  den  laelten  oogenbhk  ,  't  zy  om  dat  het  ge- 
dagt   van  de  dood   hun  meer  fchnk  aenjaegt    als   hét    be- 
"  taemt  aen  eenen  Chrillenen  ;  '  zy  om  dat  fy  vreezen  hunne 
familie  t'  ontltellen  :  en  dan  nog  (  bezonderlyk  als  l'y  mee- 
nen  wat  meer  te  zyn  als  andere  )  moet  dit  gefchiedtn  zon- 
der eenige  plegtigheyd  :  als  oft   eenen    armen    aerd-w  orin 
te  veel  eere  konde  bcwyzen  aen  eenen  Godt ,  die  zig  ver- 
nedert tot  hem  te  komen  !  Dit  gedaen  zynde,  heeft  onze 
Chriüclyke  lleldinne  haer  uyterllen  met  een  verheven  en 
geruit  gemoed  zien  naderen.    Haer  Dood-bedde  wierd  ee- 
nen Piedik-ltoel ,  waer  op  Sy  aen  haere  teer-beminde  Kin- 
ders  d'aklerverhevenite  lellen  gaf    Ach  !   wat  iiidruk  moe- 
ten haere  woorden  op  diergelyke  herten  ged.ien  hebben ,  ea 
haere  Ürieven  op  die  van  d'atwezige.  Wat  ftigtende  fpeöakel 
was  het,  als  men  eenen  Keyzer  in  eene  diepe  en  godvrug- 
tige  verhai;deling  zag   met  lyne   r.ervende  Moeiicr  ,   van 
wiens  Bedde  hy  niet  heeft  koiinen  afgerukt  wort'en,  tot 
dat  Sy   haeren  laelten   a^lem  gegeven  had  .'   Onciertulfchen 
wat  al  heylige  verzugtinge  ftierde  die  verhevene  ziele  tot 
den  Hemel  I  nu  verceiiigde  Sy  haere  aenftaende  dood  met 
die  van  haeren  Zaligmaeker  :  Nu  ofterde  Sy   haer  zelvea 
op  tot  een  Sacrificie  van  liefde  :  Nu  legde  Sy  af  voor  het 
Kruys  van  Jefus   haere  tydelyke  Kroone  ,    om  de  zelve 
met  eene  eeuwig-duerende  te  verwiflelen  ;  En  dit  alles  dede 
Sy ,  niet  alleen  met  eene  volle  onderwerping  aei/  Gods  wille  ; 
maer  Sy  fnakte  nae  de  bezitting  van  dat  eeuv.'ig  goed  met 
eenen  drift,  met  eene  vreud,  de  uelke  men  niet  ontmoet 
als  in  de  dood  van  de  Ileyligen. 

Zoo  heeft  Maria  There.^ia  haeren  roem-rugtigen  le- 
vensloop geëyndigt  !  zoo  heeft  Sy  over  de  doou  gezcgen- 
praelt  1  en  die  kloeke  Vrouw ,  wiens  leven  on,>  altyd  gedicnt' 
had  tot  ftigting  ,  heeft  ons  bly  ven  iti^.,4n  tot  haeren  laelten 
oogenblik.  Is  het  dan  te  verwonderen  ,  dat  zoo  fmertelyk 
verlies  geheel  Europa  in  eene  diepe  droefhcyd  don:peit  ; 
en  dit  niemand  heef',  konnen  hoorea  ;  Maria  There.^IA 
is  dood,  ïond.r  ontroert  te  worden  en  in  tr.ienen  u\  t-te- 
berikn  ?    Zou  het  200  wezen,  jjoddelooze,  waer 't  dat 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  Wellens,  119 


ittt  Doorlustïgfte  Soxiveryne  in   uwe   Schole  was  opge- 
voed ?  Gy  d^vaeze  ,  üy  bd^ot  dagelyks  de  godvrugdglicyd 
en  de  chrirtelyke  ccnvoudigheyd ,  als  ofc  zy  met  de  vor- 
heventhsyd  van  gemoed  niet  konden  gepaert  gaen   !    Gy 
zoud  gciriie  dojn  geloo/en  aen  de  gene  die  hcerircheii  , 
dat  het  hun   vry  ilaet  de  Goddolyke  Wetten  te  milagtcn  ; 
dat  fy  al  wat  de  Religie  aengaet  moeten  bedwingen  ,  en 
doen  biiygen  volgens  de  verl'clieyde  inzigteii  ,  Jie  fy  wil- 
len betrertjn  ;  en  gy  hebt  niet  meer  agting  voor  eene  Re- 
ligie ,  gepredikt  door  eenen  iNlenleh-geworden    Godt ,  en 
met  iyn  bloed  bezegelt,  als  voor  den  duyvclen-dienll  der 
heydenen.  Gy  begrypt  nogtans ,  dat  geenen  Chrilïeiien  zig 
onder  uwen  lt.ind.ieit  begeven  zal,  ten  zy  dut  hy  eerit  de 
deugd  verla.ten  heet  en  daerora  ge:>ruykt  gy  al  wat  eene 
vallche  wtUi  rekendheyd   kan  verzinnen  ,  om  de  zeden  in 
den  g'Oiul  ie   be.lervca  ,  om  d'eerbaerheyd  uyt  de  weield 
te  bannen,  en  de  vuyllle  wulpsheden  voor  zaeken  van  geen 
belang  te   doen  aonzien.   Dat  is  te  zeggen  :  dat  volgens  uwe 
leeringe  het  volk  eene   vergiedering  moet  zyn  van  wilde 
en   loomelüoze  dieren ,  die  niet  anders  van  eenen  redely- 
ken  menfch  overhouden  als  d'uyierlyke  gedaente  :  en   dat 
de  Pnnccn  ,   nog  Godt  nog  de  menfehen   vreezende  ,   ty- 
rannen  moeten   worden  ,  en  dus  een  voorwerp  van  fchrik 
en  van  grouwel  voor  hunne  ongelukkige  onderdaenen.  IVIet 
diergelyke  leliën,  die  wy  nu  zoo  vele  jaerengehoort  heb- 
ben ,   wilt  gy  uwen  naem  onfterffelyk  maeken ,  en  aen  U 
zelve  op  de  ruinen  van  eene  Religie  ,  die  uyt  den  Hemel 
is  afgedaelt ,  eenen  tempel  van  glorie  bouwen  ;  want  eene 
onverdraegelyke  en  belachel^  ke    hooveerdigheyd    is    den 
grond-rteen   van  geheel  uw  werk  ,  en  't  heelt   gebleken  in 
uwen  ouden  en  rampzaligen  Patriarch  ,  hoe  gevoelyk  dien 
man  was  ,  waniieer  hy  meende  ,  dat  gekwetli  wierd   die 
•  rootagting ,  de  welke  hy  zig  zuttelyk  aenmatigoe.  iMaer 
neen  :  weet ,  dat  die  fchimnie  van  glorie  ,  met  de   welke 
eenen  boolwigt  zig  vlyd  ,  in    eenen    rook  verd«  yiit ,  en 
niet   verder   als  het  graf  gaet.    Syncn  glans  (  zegt    het  H. 

Schrift  ;  is  dr^k  en  wormm  :  van  dues;  is  hy  \t'r  /loog,  en 
mjrgen  ^id  hy  niet  meer  gevonden  worden  ,  om  dat  hy  tot  Iyn 
JioJ  is  Wider-gikeert  ,  en  fyne  voornemens  fyn  te  niet  gegaen. 
(  I.  INlach.  2.  )  Zoo  verdwynt  de  verheventheyd  en  den 
lof  der  goddelool'e  ;  en  nog  hun  veritand  nog  hunne  op- 
permagt  konnen  dufdanig  eynde  van  hun  ufweiren  ;  de 
<leugl  alleen  (de  welke  leert  kwyten  alle  t'e  pligten  ,  die 
eenen  menfch  aen  Godten  lynen  even-nae!len  Ichuidig  is  ) 
brengt  eenen  luyiier  by  ,  die  noyt  vergaen  zal  ;  eenen 
glans ,  lïie  na  de  dood  nog  vueriger  word  en  zig  verder 
«ytbreyd  als  te  vooren ,  om  diefwille  dat  de  deugd  zoo 
ll'hoon  is  en  zoo  liettelyk  ,  dat  niemand  haer  den  verdien- 
den lot'  kan  wygeren 

Waerom  bil'procyen  wy  nog  heden  met  onze  traenen 
de  allehen  van  Maria  Therüsia  ? 't  Is  om  dat  wy  ver- 
loren hebhen  eene  tcere  Moeder,  die  Zig  door  haere  deug- 
den aen  Goit  en  aen  de  meaichen  aeiigenaem  gcmaeekt 
had  Waerom  weent  geheel  Europa  met  ons?  t  Is  om  dat 
alle  herten  gevoelen ,  dat  diergelyke  PrincelFe  eenen  on- 
waerdeerbaeren  Ichat  was  ,  die  aea  de  wereld  ontnomen  is. 
Die  traenen  zullen  eens  ophouden  ;  maér  haeren  lof  zal 
noyt  verminderen.  Zoolang  als  on-x  tyden  in  degcheu- 
genis  Oer  menfehen  blyvcn  zullen  ,  zal  men  Haer  a.nzien 
als  den  luyfter  van  de  eeuw  ,  de  welke  fy  belee.'t  heeft 
Die  hoügagting,  die  wy  nu  voo.  H.cer  hebben  ,  .;al  over- 
gaen  v^n  het  een  gellagt  tot  het  ander.  Haeren  naem  zal 
aityd  gezegent  worden  ;  en  in  de  Hiltgrie  i;al  fy  uytfchy- 


nen  als  een  voorbeeld  van  deugden  voor  menfehen  van 
alle  llaeten  ;  en  naementlyk  voor  de  gene,  die  den 'i'hroon 
beklimmen  ,  ot'  andere  verhevene  plaetfeu  bekleeden  ;  zoo 
dat  111  haeren  Perfoon  ten  vollen  bekragtigt  word  de  Ipreu- 
ke  van  Paulus  hier  bovjn  aeiigehaelt  :   Ve  godvmg  igh^yd 

is  tot  alles  voordetlig ,  jy  heej't  de  beloj'ien  voor  dit  tegen- 
woordig leven   en   voor  het    toekomende.    (  1.    'l'im.  4.  ) 

De  voordeelen  ,  met  de  welke  haere  godvrugtigheyd  ia 
dit  leven  beloont  is  geweell,  heeft  Sy  nu  door  de  dood 
verheten  ,  zoo  dat  wy  mogen  met  d'aldergegrondlie  reilen 
betrouwen,  dat  Sy  alreeds  geniet  de  voordeelen  van  het  toe- 
komende ,  en  van  nu  nf  Zig  verheugt  met  Gods  iienfehyn. 
Dog  terwylen  dat  de  regtveerdigheden  zeL's  door  Gout  ge- 
oordeelt   worden,  en  dat  de  menfchelykekrankheyd  groot 
is ,  zoo  is  het   onze  pligt  haere  ziele  tot  hulpe  te  komen  , 
of 'er  millchien  nog  ieds  te  boeten  was.  Om  du  te  doen  op 
het   fpoediglten ,  hebben  wy   den    8.    dezer  ,  wanneer  wy 
d'eerlte  tyding  van  haere  dood    o.itfangen  hadden  ,    voor 
Haer  aenzogt  de  -Sacrificien  ,   de  gebeden  en  goede  wer- 
ken van  alle  onze  Diocefancn  ;  en  wy  betrouwen  ,  Alder- 
lie>  He  ,  dat  gy  die  vermaeninge  in  agt  genomen  hebt.  Maér 
't  is  biilyk  ,  dat  wy  daer  in   nog  al  blyven  volherden  ,  en 
daer-en-bovcn  eene  algeineene  getuygenille  van  onze  ^Iroef- 
heyd  en  weder-liefde  geven  met  publieke  en  plegtige  Lyk- 
dienften  tot  laeffenille  haer'er  Ziele  te  verrigten  ,aen  weliie 
laelte  pligt  w  y  nu  gaen  voldoen  ,  op  de  maniere  hier  be- 
neden  uytgedrukt. 

Voerders  terwylen  alle  Onderdaenen  ,  boven  de  gehoor- 
zaeraheyd  ,  de  welke  fy  door  de  natnerelyke  en  God- 
delyke  Wetten  aen  hunne  Overhcyd  l'chuldig  zyn,  ooli 
moeten  voor  hun  bidden  ,  en  den  liemelfchen  Zegen  over 
hunne  beftiering  afsmeeken  ,  op  dat  wy  (  gelyk  Paulus  zegt  ) 

een  Jiil  en  geruji  le\en    mogen   Uyden   in    alle  godvrugtigheyd 

en  eerbaerheyd ,  (I.  Tim.  2.  )  daerom  hadden  Wy  in  den 
Brief  van  U.  dezer  ook  in  uwe  Gebeden  aenbevoltn  Zy.\E 
Majesteyt  den  regeerenden  Keyzer  Josephus  ,  Ert- 
genaem  van  het  Ryk  en  van  de  Deugden  fyns  Moeders  , 
die  voortaen  onzen  Vader  wezen  zal, 

Wy  herhaekn  U  dan  nog  eens  het  gene  Wy  alfdan  ge- 
zeyd  hebben  ;  Bid,  en  bid  vueriglyk  ,  dat  den  Heere  Hem 
afzende  fynen  H.  Geeft  ,  om  Hem  te  verlichten  en  te  ver- 
fterken  in  het  beitier  van  zoo  vele  verfcheyde  volkeren , 
die  He;n  onderdaenig  zyn  :  bid  den  Almogenden  ,  dat  hy 
fynen  Gezalfden  met  fynen  kragiigen  arm  onderjlenne  :  dat 
Jyne  waerheyd  en  Jym  bermher.igh'yd niet  hem  ly  ,  en  dat  hy 
in  lynen  H.  Naem  de  mag:  van  fynen  Dienaer  verheffe..  (  Pf. 
8ö  )  Dat  fynen  Throon  zy  eenen  ihroon  van  geregigheyj 
en  als  de  fonne  voor  Go  Is  oogcn  blinke.  Bid  ook  ,  dat  hy 
de  goddeloosheyd  verplette,  de  welke  haer  hoofd  t'alle 
kunten  o^^regt ,  en  dageiykx  den  Hemel  tergt  door  onge- 
hoorde blafphemien.  Met  eenen  oogllag  kan  hy  over  die 
raon'ters  zegenpraelen  :  wam  eenen  Konmg  (  zegt  den  II, 

Geell  )  die  Of  fynen  Throon  van  geregi  pt  ,  verdry fi  alle  kwaed 
dojr  het  o/'^ien  van  Jyne  oogen.  (Prov.  20.  )  l'Ai  wederom: 
Eenen  uyien  Koning  verjlro.yt  de  goddeloo-e  ,  en  boogt  hun 
krom  onder  zyn  opper-magt  Bid  ,  met  een  woord  ,  Alder- 
lief fte ,  dat  onzen  nieuwen  en  Wei-beminden  Vorll  JosK- 
PHDC  menigvuldige  jaeren  en  gelukkiglyk  heerfche  tot  glo- 
rie van  Godt ,  tot  handhaeving  van  de  Religie ,  tot  wel- 
ftand  van  ons  Vaderland  ;  en  op  dat  ons  Gebed  zoo  veel 
te  meer  uytwerkfel  hebbe  ,  laet  ons  het  zelven  algemeyn 
maeken  ,  en  met  vereeingde  kragten  een  heylig  geweld  âea 
den  Hemel  doen. 


■Î20 


Algemeyne  Vcr\ameluige  der  Jferkm 


Dus  om  foo  km  een  ais  hu  dnder  van  de  iwee  voorgemelde 

eyndens  te    bemffen  ,   hebben   ff^y ,    ingevolge    den   Brief    Ons 

toe g'ionddn  door  Syae  Hoogheyd  i/d/z  pRINS  VAN  STARHKM- 

fJERO    Ridder  van  het  Gulden  falies  ,  Lieutenant  ,  Gouverneur 

en  Capiieyn   Generael  derer  A^ederlanden    Oc,  Cfc.  Oc.  en  naer 

i-o_org,iende  advies  van  de  ^eer  Eerweerde  en  Edele  Heeren  Deken 

en  Cifictel  on^er  Cathedraele  ,  goed  gevonden   de  publieke  Dien~ 
.  ftin   en  Gebeden  C  ordonneren  op   de  wy^e   als   vol^t. 

Op  IVoonfdag   j   /(i/îKary  van  den  aenjlaenden  Jaere  {uilen 

naer  noen  ten   j    ueren   in  onie   Cathedraele  Kerke  beginnen  de 
""Yigilien  ,   en  "'s  anderdags    ten    lo    ueren  {al  door  Ons  gedon- 
gen  worden  eene  fyiemneU   MiJJ'e    van  Requiem  opgevolgt  niet 
■  di   Ablblutien  en  Gebeden  ,  dd  welke  de  H.  Kerk  gewoon  is 

roor  de   Doode  te  gehruyken 

Diergelyken  Dietijl  \al  ook  gefihiedtn  in   de  voordere  Paro- 

chien  en    Kerken   de{er  Stad ,  op   eenen   dag  ,  die  fy  hier  toe 

lullen  verkiezen,  tujj'chen  den  5  en  den  1^  der  yoorfchrevt 
.riaend.  Daer-en-boven  \al  men  in  on\e  Caihedraele  en  de  voor- 
gemelde Parodiien  en   Kerken  drymael  dugs  de  Dood-klokken 

luyàen  ,  ^s morgens  ^  ^s  noene/'s  en  V  avonds,  op^den  ^elven  :yd 

e.-i  joo  lang  als  in  de  Cathedraele  {al  geluyd  worden.  Dit  geluy 

Jj/    over  al    beginnen   met    de    Vigilien   van    j    January  ,    en 

Miren   les   weken   lans  volgens  de  goi'oonte  in    het  dj jlerven 

e.nier  Souveryne   Princeti  van   ouds   geplogcji. 

In    de   andere   Steden  ,   Vryheden  er.   Dorpen    de^er  Dioceft 

Cfider  liet  Oo/lenryks  Gebied ,  als  aok  in  de  gene,  die  toehoo-' 
,ren  aen  ons  l^icariaet  Apojlolyk  van  's  Hert  ogen-bof Ji  ,  lullen 

4'-   Vigilien  met  de   Miffe   van  -Requiem  ,  X""  i"^^fi  mogelyk  , 

naer  den  3  January  geduen  worden  in  alle  Paroaiien  en   Kloo- 

/iers  ,  rullende  daerby  gevoegt  worden,  het  geluy  als  boven  ,  en 
'  waer  meer  als  eene .  Kerke  is  ,  gullen   de   andere  nopens  de^en 

laejien  artikel\tg  yoegun  volgens  deprincipalckerk  van  de plaetfe. 

.Gegeven  binnen  Antwerpen  den  15.  December   1780. 
.-Locus  t  Sigilli.  T^a%  onderteèkent 

.^    J.  T.  J.    BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 

Ter  Ordannantic  van  Sym  Doorlugtigfie  HoogwcerdiglieyÀ 
A-  Van  Celft.  Secret. 


Daer-en-boven  bevelen  U'y  aen  alle  Pafioors  en  PrcdUcutittn 
het  volk  krag.iglyk  op-te.~wekken  cm  de  voorgefchfeve  Dien" 
fiea  met  gadvru^tigheyd  by-te-woonen  ,  en  met  gebeden  ,  ael' 
moejfen  en  andere  goede  werken  aen  de  Ziele  van  Haere  ç(f 
geftorvene  Majefieyt  behulpiuem  te  weien ,  gelyk  iVy  ook  aen» 
loeken  alle  Pneflers  van  ons  BifJtdom  ,  dut  Jy  ten  {elven  (yadt 
ee.ien  keer  opojferen  het  H.  Sacrificie  der  MiJJ'e ,  en  andert 
geeflelyke  Perfuçnen.,  dat  fy  elk  in  bei  beionder  eens  lexen.het 
.Kcrkelyk    Officie   der  Overledene, 

Wat  aengaet  _  de  Gebeden  voor  on\en  -tegenwoordigen  Soave- 
reyn  Syne  .Majejieyt  dea  Keyier  en  Apojlolyken .  Koning ,  l^ 
ordonneren  ,  dat  men  ten  lyde  van  {es  weien  voor  het  b^gia 
van    alle  ,  ParoJiiaelt   en   Conventuele  .  Mijj'en    {al    {iiiges.    dut 

_Hymnus  ;  Veni  Creator  &i;.  met  het  Gebed:  Deus  qui  cor- 
-da,  fidelium  ,  &c.  en. het  volgende:  Quicfumus  otnnjpotsas 
Deus,  ut  Famulus  tuus  Jolephus  Imperator  &  Rex  uolter 
Apoftolicus ,  qui  tua  mifenitione  fulcepit  Regni  guberna- 
cula  &C.  InJ'gelykx  alle  Loven^  waer  in  het  Alderh;yii ^fie. 
word  uytgeflelt, ,  {iil  men  eyndigen  me.t  te  {ingen  den  i  p  P/alm  : 
Exaudiat   te    DorninUS    &C.    opgevolgt   met    den   voorgem.eldejt 

Oremus  ;  Qutcfumus  omnipotens  Deus  &c.  JJ'elke  {es  weken 

{ullen  binnen  de{e  Stad  beginnen  op  g  January  ,  en  in  de  andere 
Sleden  en  PLieifen  op  den  ee-Jlen  dag  naer  dat  de  plcetigt 
Uytvaert ,    vaer  van   hier  boven. ,    'al  gejchied  {yn, 

ffy  ordoneeren  ook  eens  voçr  alyd ,  dat  de  Priefiers  {Oa 
Seculiere  als  PleguUere ,  binnen  on{e  Diocéfe  celebrerende  ,  Ik 
alle  Mifjen  'r  {v  g^ionge  "'t  {y  gele{ene  de  vooraemelde  Col~ 
leéle  :  Quiefunius  omnipotens  Deus  ,  met  de  Secrète  ««.  Poll- 
communie daer  op  paffende  ,  {uilen  byvoegen  op  den  {elven 
voet  ,  gclyk  het  voor  wylea  Haere  overledene  Majefieyt  geor- 
donneert  is  gewecfi. 


S^< 


VASTEN-BULU^  VOOR   HET   JAER     MDCCLXXXL 

^ACOBus    Thomas    Jos  e  p  h  u  s    WELLENS    by  de  gratie  Gods  ,  en 
des  Heyligeii  Apoftolj^ken  Stoel  van  Roomen  ,  Üiflchop  van  Antwerpen  &;c. 

Ae.n  alU  die  deze  zullen  zien  ZaUgheyd  in  diji  Ueere. 


en  zaligen  Vaften-tyd ,  den  welken  wy  zien  naderen ,  Lieve  Broeders ,  geeft. my  gelegentlieyd  om  U 
j^l  wederom  van  de  verilerving  te  fpreken,  en  aen-te-pryzen  eene  deugd,  de  welke  .wy  gedueriglyk  moeten 
behertigen  ;  maer  die  nogtans  op  deze  veertig  dagen  ,zig  met  veel  meer  luyfter  vertoont  in  het  Chriftendom 
.als  op  andere  tyden ,  om  dielwille  dat  de  H.  kerke  eenen  algemeynen  rouw  aentrekt ,  en  dat  alle  haere 
Ivinderen  met  vaften;  met  onthouding  van  zekere  fpyzen ,  me:  bidden  en  andere  werken  van  boeiveerdig- 
.  -heyd,  meer  als  anderzints ,  hunne  luflen  gaen  intoomen  en  hi-m  lighaem  bellraffen,  uyt  inzigt  van  zig  met 
-Çrodt  te  verzoenen  en  de  dierbaere  vrugten  van  het  Lyden  en  verrylienilTc  Chrifti    te  genieten. 

De  verzaemeling  van  alle  deze  uytwendige   teekenen,  die  wy  alfdan  i'alle  kanten  ontmoeten,  is  eygen 
«en  den  Vaften-tyd ,  en  geeft  ons  eenen  zaligen  indeuk»  .eeqen  tragtigen  fpoorllag  om  die  dagen  heyliglyk 


van  fync  Hoogweerdîgheyd  J.  T.  ƒ.  Wellens.  121 

OTerte-brengen ,  en  ons  t'oelTenen  in   zekere  foorte  van  verftervendc  werken,  de  uelke  ons  t'alle  tyden 
niet  geboden  zyn.  Maer  wat  aengaet  den  geeft  van  verfterving,  dezen  mogen  wy  noyt  afleggen,  't  zy  binnen 
♦tzy  buyten  den  Vaften;  want  de  verfterving  is  de  ziele  van  het  Chriftelyk  leven,  zy  ftrykt  zig  uyt  over 
alle  onze  herts-togten  ,  over  alle  onze  werken;  en  willen  wy  ons  vry   houden  van  zonden,  en   van  de  ge- 
vaeren  der  zelve,  wy  moeten  van  deze  deugd  een  geduerig  gebruyk  maeken.  Konnen  wy  geen  deel  in  Gods 
Ryk   hebben  ,  ten  zy  wy  gelyk  wordzn  am  lm  bcdd  van  zyn:n  Zone.   (  Pnedcjlinavit  conformes  fieri    imaglni 
FilH  fui.  Rom.  VüI.  f.' 29.  )  Is  het  ons  geboden  te    verjhrven   on^e   litmaeten  die  op  de  aerde  zyn,  (Mortlfi-^ 
caze. . .  mzinbra  veftra  ,  qü<c  funï  fuper  terram.  Col.  III   f.  5.  )  den  ouden  nicnfch  met  zyne  werken  uyt-te-fchuddeit 
(  JSxpoliantcs  vos  veterem   honineni  cxim  acïlhus  fais.  Ibid.  t-  9-  )    e«    aen-te-trekken  eenen  nieuwen ,  die  vole,eni 
Godt  gefchaepen  is  in  rechtveerdi^heyd  en  tvaere  heyligheyd ,  (^Induite  novum  hominem,  gui  fccundum  Deum  crea- 
tus  ejl  in  jujUria  6?  fanclltate  vir.taüs.  Eph.  IV.  f.  34.  )'zoo  moeten  wy  t'  alle  ftonden  dezen  geeftelyken  degen 
van  verfterving    in  de  hand  hebben;  en  ^tis  een  onwederleggelyk  befluyt,  dat  alle,  die  hunne   zaligheyd 
beminnen,  deze  deugd  moeten  oeffenen  ,  van  wat  ftaet  of  conditie  zy  wezen  mogen. 

Die  befluyt  is  voorleden  jaer  de  ftoffe  geweeft  van  myne  Herderlyke  Yermaeninge  ,  en  om  U  daer  nog 
eer  van  t'overtuyo-en,  en  de  weirde  van  de  verftervinge  te  doen  bevatten ,  gacn  wy  U  heden  voor  oogen 
brengen,  hoe  kragtiglvk  deze  deugd  (die  zoo  op  het  hert  als  op  de  zinnen  moet  werken  )  U  afhoud  vaa 
de  zonde,  en  te   faemen  U  aenleyd  tot  de  verbevenfte  deugden  en  d' aldcrgrootfte  volmacktheyd. 

Immers  den  oorfprong  van  de  zonde  is  in  ons  hert  te  vinden  ,  en  die  hem  elders  zoekt  ,  kent  zig 
zelven  niet  'T  is  uyt  het  Ivert  (  zegt  Chriftus  in  het  Evangelie  )  dat  voortkomen  de  quaede  gepcyzen  ,  dë 
doodflagen,  d'overfpclen ,  de  hoereryen,  de  dleveryen  ,  de  valfche  getuygcnijfen  ,  de  godslafteringen.  (  De  corde, 
txiiint  cogitationes  malte-,  komicidia^  adulteiïa,  fornicationes ,  furta  ,  fulfa  lejlimonia  ,  blafphemi£  Matûi.yiV.  f. 
19.  ).  Deze  en  alle  andere  zonden  worden  in  het  hert  uytgebroeyt  ,  door  eene  ongeregelde  liefde,  't  zy 
tot  ons  zelve  'tzy  tot  andere  fchepfels ,  de  welke  in  het  hert  opryfl,  en  aenjaegt  eenen  drift  tot  dit  of  dat 
voorwerp,  het  gene  wy  in't  geheel  niet  moeden  beminnen,  of  ten  minften  niet  beminnen  op  die  wyze, 
gelyk  wy  daer  toe  worden  aengelokt.  Diergelyken  drift  eens  ontfteken  zynde ,  ten  zy  dat  hy  van  eerft  af 
tegenftand  vind  ,  gaet  fchielyk  voort  als  een  brandende  vuer  ,  en  word  ideren  oogenblik  fterker  ,  tot  dat 
eyndelyk  het  hert  xig  aen  hem  overgeeft   en  vrywillig  daer  in  toeftemt. 

Deze  driften  zyn  zoo  menigvuldig  ,  dat'er  geen  eynde  aen  te  vinden  is  ;  wat  gefchaepen  ding  is  'er  ia 
de  wereld  ,  of  den  menfch  kan'er  van  misbruyk  maeken,  en  tot  het  zelven  eene  ongeregelde  liefde  op- 
vatten :  i^  een  weet  door  zj'ne  eygen  ondervindinge  ,  hoe  menigmael  zyn  hert  word  aengelokt ,  én  wat 
al  groutVelyke  aenftooten  het  lyden  moet  ;  zoo  dat  het  leven  van  den  menfch  op  de  aerde  eenen  gcduerigen 
ftryd  is  ,  (  Militia  ejl  vita  hominis  fuper  terram- ]oh  VÎI.  f.  1.  )  gelyk  Job  het  noemt:  ftryd  ,  die  alty({ 
zeer  moeyelyk  is  en  gevaerlyk  ,  om  dat  wy  door  onze  bedorv'e  natuer  uyt  ons  zelve  tot  het  quaed  geneygt 
zyn,  en  ook  te  flap  om  kloeken  wederftand  te  bieden  en  te  zegenpraelen ,  ten  zy  wy  van  Godt  verfterkt 
werden. 

Ondertuiïcben  onze  zaligheyd  hangt  af  van  dien  tegenftand  en  van  den  zegenprael  die'er  opvolgt .-  waer 
in  bezonderlyk  twee  punten  t'aenmerken  zyn:  ten  eerften  ,  dat  wy  alle  ongeregelde  driften  (  niet  eenen 
uytgenoraen  )  moeten  beftryden  en  overmcefteren  ;  ten  tweeden  ,  dat  wy  dit  moeten  doen  ,  zoo  haeft  Avy 
gevoelen  dat  zy  opryzen.  Het  eerften  is  noodig ,  om  dat  het  niet  genoeg  is  in  d'eene  of  d'andere  ftoffe  aen 
Godt  onderda_-nig  te  wezen  ;  wy  zyn  verpligt  alle  zyne  wetten  t'onderhouden  ,  wy  konnen  ons  hert  niet 
deelen  tuflchen  hem  en  de  fchepfelen  ,  maer  het  moet  geheel  aen  hem  gegeven  worden  ;  het  moet  teene- 
mael  zuyver  zyn  ,  willen  wy  Godt  behaegen.  Vergrammen  wy  hem  zwaerlyk  ,  'tzy  door  onkuysbeyd  , 
'tzy  door  onbermhertigheyd  tot  den  armen,  'tzy  door  hooverdye  en  zoo  voorts  ,  wy  zynde  dood  fchuldig, 
fchoon  wy  in  alle  andere  ftoflen  zyne  wetten  onderhielden.  Dus  moeten  wy  geduerig  waeken  over  alle 
onze  herts-togten  :  wy  moeten  ftryden  tegen  alle  ongeregelde  driften  ,  en  noyt  flaeperagtig  worden ,  al  was 
het  y  dat  wy  dikwils  hadden  gezegenpraelt  ;  want  die  behaelde  victorien  konnen  de  quaede  driften  wel  ver- 
flappen  ,  maer  den  wortel  van  de  zelve ,  de  bedorventheyd  van  de  natuer  ,  is  noyt  uytgeroeyt  ;  deze  blyft 
ons  altyd  by  tot  den  laeften  oogenblik  van  ons  leven- 

'T  is,  ook  noodig  (  gelyk  hier  boven  alreeds  aenmerkt  is  )  dat  wy  van  het  beginfel  af  tegenftand  bieden 
aen  die  driften.  Ons  hert  word  lietelyk  verleyd  ;  de  voorwerpen  ,  die  het  zelven  aenlokken  ,  komen  over 
een  met  zyne  bedorve  genegentheden  ;  zoo  dat  de  toeftemming  ,  en  vervolgeus  de  zonde ,  t'elken  ftonde  zeer 

Q 


122  Algemeyne  Veriamelinge  der  Werken 

na  by  is.  Hoe  langer  die  ongeregelde  driften  in  ons  hert  wortel  fchieten ,  hoe  fterker  worden  zy  ,  en  wy 
in  tegendeel  flapper.  In  liet  beginlèl  kan  men  hun  zonder  veel  moeyte  overmeefteren  ;  maer  daer  naer  word 
hunne  woede  fchrikkelyk ,  en  zy  brengen  ons  tot  d'aldergrootfte  buytenfporigheden,  vin  de  welke  wy  zou- 
den gefchroomt  hebben  ,  waer't  dat  wy  door  die  driften  niet  verblind  waeren  geweeft  en  aengedreven. 
Kort  :  die  driften  zyn  als  jonge  leeuwkens,  die  men  in't  eerft  kan  temmen  ,  maer  grooter  geworden  xynde 
vernielen  en  vcrflinden  zy  al  wat  hun  voorkomt. 

Is  het  nu  mogelyk,  Alderlieffte ,  dat  eenen  menfch ,  waer  in  de  eyge  liefde  heerfcht,  wiens  hert  aen  de 
fchepfelen  gekleeft  is  ;  eenen  menfch ,  die  altyd  in  aerdfche  gedagten  gedompelt  ligt  ,  die  zyne  vermaeko- 
lykheden  en  de  welluften  najaegt,  die  den  vollen  toom  geeft  aen  zyne  zinnen,  en  zig  fmyt  in  de  gelegent- 
heden  ,  alwaer  zyne  krankheyd  gedueriglj  k  word  aengelokt  en  beftreden  ;  is  het  mogelyk ,  zeg  ik  ,  dat  dier- 
gelyken  menfch  alle  ongeregelde  driften  feffens  zal  bevegten  en  afweiren.'  Hy,  die  hun  voed  in  zyn  hert; 
Jiy  ,  die  hun  naloopt ,  en  bemint  die  zelve  voorwerpen ,  de  welke  hy  zou  moeten  haeten  ? 

Neen,  Lieve  Broeders  ;  foldaeten  ,  die  in  dezen  krygskamp  willen  zegenpraelen ,  moeten  wel  anders  ge- 
•waepent  zyn  ;  en  behalven  Gods  gratie  ,  die  hun  onderfteunt  en  helpt  om  kloekelyk  te  vegten  ,  moeten  zy 
met  een  verdorven  hert,  als  met  een  oxidoordringelyk  harnas,  te  velde  trekken. 

_  De  natuer  van  de  verfterving  is ,  dat  zy ,  als  een  fcherp  zweerd ,  de  ziele  van  den  menfch  afsnyd  van  zyne 
zinnen;  zy  doet  hem  (zoo  ais  haeren  naem  medebrengt)  op  eene  geeftelyke  wyze  fterven  :  zy  maekt  hem 
als  dood  ten  opzigt  van  zyn  lighaem  en  van  al  wat  aerdfch  is:  immers  voor  zoo  veel  die  aerdfche  zaeken 
zyne  ziele  zouden  beletten  zig  te  keeren  tot  Godt,  of  aen  haer  gelegentheyd  konnen  geven  van  hem  te 
vergrammen.  Dienfvolgens,  terwylen  dat  een-iegelyk,  wanneer  hy  tot  de  zonde  word  aengelokt,  verpligt  is 
te  wederftaen  aen  dat  aenlokfel ,  aen  dien  drift,  die  in  hem  opry'ft  ;  en  dat  hy  moet  als  dood  zyn  voor  den 
indruk,  door  den  welken  zyn  hert  getroffen  word,  zoo  ziet  gy  klaerlyk.  Lieve  Broeders,  dat  gy  t' eiken 
oogenblik  moet  U  zelven  beftryden  ,  en  de  verfterving  te  werk  ftellen  :  en  gy  begrypt  ook  niet  minder ,  dat 
eenen  menfch,  wiens  hert  tot  de  zinnen  overhelt,  en  voor  het  meeftendeel  daer  door  beftiert  word  ,  niet 
lang  zal  blyven  tegenvegten  ,  bezonderlyk  wanneer  de  aenfiooten  heftig  zyn  en  menigvuldig.  Wilt  gy  dan 
ftandvaftiglyk  zegenpralen ,  gy  moet  de  beftandigheyd  van  die  deugd  bezitten  ;  of,  om  klaerder  te  fpreken 
gy  moet  U  daer  van  eene  gewoonte  geraaekt  hebben,  en  uw  hert  moet  als  dood  zyn  voor  alle  indrukkingen 
-fan  de  zinnen. 

Eenen  Chriftenen,  die  zoo  verre  in  deze  deugd  gevoordert  is  zal  deze  driften  wel  zien  opryzen;  want 
hy  draegt  altyd  de  bedorventheyd  van  de  natuer  in  zynen  boezem:  maer  zyn  hert,  dat  alreeds  inden  Hemel 
woont ,  en  aen  Godt  is  vaftgehegt,  is  gewoon  al  wat  vergankelyk  is  te  verfmaeden  ;  en  dus  zal  hy  met  Gods  h.ilpe 
(  den  welken  aliyd  gereed  is  zynen  getrouwen  dienaer  by-te-ftaen  )die  ongeregelde  genegentheden  ligtelyk  dem- 
pen. De  verfterving  daer-en-boven  dempt  niet  alleenelyk  die  driften  ,  wanneer  zy  alreeds  het  hert  hebben 
aengetaft ,  maer  ook  zy  voorkomt  hunnen  aenval  en  belet  hun  op-te-ryzen  ,  door  dien  dat  zy  hun  den  weg 
loelluyt,  langs  den  welken  zy  tot  het  hert  moeten  naderen,  't  Zyn  immers  de  zinnen,  Âlderlieffte,  de 
welke  ons  die  fchepfelen  voorbrengen,  waer  toe  de  begeerlykheyd  ons  aenlokt,  en  daerom  zyn  zy  als  de 
deure ,  die  aen  de  zelve  tot  ons  hert  ingang  geeft  :  maer  vermits  eenen  opregten  verftorven  menfch  fvne  zin- 
Ben  onder  een  geduerig  bedwang  houd ,  en  altyd  den  toom  in  de  hand  heeft ,  zoo  verwydert  hy  hun  van 
die  voorwerpen ,  en  noyt  zoekt  hy  vry willig  de"  gelegentheden  ,  waer  in  hy  vooraiet  te  zullen  bekoort  wor- 
den ;  dienfvolgens  zegenpraelt  hy  menigmael  met  enkelyk  te  vlugten ,  en  fyne  verfterving  bevryd  hem  zeer 
dikwils  van  eenen  ftryd,  den  welken  noyt  zonder  gevaer  word  aengegaen. 

Eyndelyk  heeft  fvne  deugd  door  menfchelyke  krankheyd  gewaggelt,  of  heeft  hy  het  ongeluk  gehad  van  te 
▼allen  ;  de  verfterving  die  hy  gewoon  was  t'oeffenen ,  zal  hem  leeren  opftaen.  Hy  zal  befchaemt  worden  , 
dat  hy  fynen  Schepper  vergramt  heeft  voor  een  vergankelyk  gefchaepen  ding,  voor  het  welk  hy  te  vooren 
dood  was,  en  het  gene  hy  fyner  genegentheyd  onweerdig  agte.  Hy  zal  zig  keeren  tot  Godt  en  tot  zig  zel- 
Ten  :  tot  Godt  om  fyn  mifdaed  met  een  rouwig  hert  te  beweenen  en  daer  van  vergiffènifle  te  verzoeken  ; 
tot  zig  zelven ,  om  op  die  zinnen  en  op  ddt  lighaem  des  douds ,  gelyk  het  Paulus  noemt ,  (  Quis  me  llbirablt 
di  corpore  mortis  hujus?  Rom.  VIL  ^-24.)  te  vreken  dat  fy  hem  mifleyd  hebben;  en  door  waere  werken 
van  boetveerdigheyd  zal  hy  hun  in  dit  leven  de  ftrafièn  'doen  verdraegen  ,  die  fy  anderzints  in  het  toe- 
komende te  verwagten  hadden. 

'tis  dan  eene  valle  waerheyd,  Alderlieffte,  dat'er  niet  kragtiger  tegeas  de  zonde  is  als  de  verftervinge. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J,  T.  ƒ.  JFellens.  123 

Want  met  de  zinnen  in  geduerig  bedwang  te  houden  belet  fy  (zoo  veel  het  raogelyk  is  aen  den  menfch) 
dat  de  kwaede  driften  opryzen  :  fy  beftryd  hun  zoo  haeft  fy ,  in  't  hert  geflibbert  zynde ,  aldaer  beginnen 
te  woelen  ;en  hebben  fy  by  ongeluk  ecnigen  zegenprael  op  dat  hert  behaelt,  fy-  vervolgt  hun  nog  eens  op 
een  nieuw;  fv  tragtiiun  wederom  den  toom  aen-te-doen  ,  en  door  eene  waere  boetveerdigheyd  niet  alleen 
de  zonde ,  macr  zelfs  haere  overblyfsels  te  vernietigen. 

Willen  wy  dan  de  zonde  vlugten,  wy  hebben  de  verfterving  noodig,  om  door  haer  te  zegenpraelen  over 
onze  kwaede  driften ,  de  welke  de  zonde  voortbrengen.   Ook  Chriftus  heeft  deze  deugd  niet  alleen  aenge- 
prezen ,  maer  daer  van  eene  wet  gemaekt  aen  alle  die  hunne  zaligheyd  willen  bshertigen  :  en  om  diefwille 
dat  fy  zoo  veelderlye  uytwerkfels  heeft ,  daerom  word  fy  ook  in  het  H.  Schrift  onder  zoo  vele  verfcheyde 
naemen  uytgedrakt.  Sy  is  dien  geeftelyken  dcgin  ,  den  welken  Chriftus  op  de  aerde  gebragt  heeft  (  Non  venipaccm. 
mittere  fcd  gladhim.  Matth.  X.  f.  34.)  om  de  ziele  van  den  menfch  af  te  fnyden  van  het  lighaem,  en  te  bre- 
ken dien  valfchen  peys,  den  welken  hy  maer  al  te  dikwils  met  zig  zelven  heeft  en  met  andere  fchepfelen. 
Zy  is  die  nauwt  deure  ,  dien  eugen  ueg ,  die  naer  het  leven  leyd  :  (  Q^idm  angufta  porta  &  arSa  vla  eft,qu£ 
ducit  ad  vkani.  Matth.  VII.  f.  14.)  dat  krygtuyg ,  waer   mede  fy  aen   den  Hemel   moeten  geweld  doen  om 
dien  in-te  nemen  :  {F'lolentl  raplunt  illud.   Matth.  XI.  f.  12.  dien  zaligen  haet  ^  (  Si  quis  venit  ad  me ,  &  non 
odit...  animam  fuam  ,  non  poteji  meus  effe  difcipulus.  Luc.  XIV.  f.  26.  j^,'"  odit  animant  fuam  in  hoc  miindoyin 
vitam  eternam  cuftodlt  eam.   Joan.  XIL  -f.  25.  )  die  verloochening  van   zig   zelfs  ,   de   welke   ons  zoo   menig- 
niael  geboden  worden  :  dit  kruys ,  het  welk  wy  dagelyks  moeten  opnemen  ,  willen  wy  onzen  Goddelyken 
Meefter  volgen  ,  (  Si  quis  vult  p  ifl.   mevenire,  abneget  fenietipfum  ,  &  tollat  crucem  faam  quottdie  &  fcquatur  me. 
Luc.  IX.  f.  23.)  aen  wie  niemant  toebehoort,  als  die  hun  vleefch  hebben  gekruyfl  met  alle  zyne  ondeugenthe- 
den  en  begcerlykheden  ,  (  Qjti  funt  Chrifli  carnem  fuam  crucifixerunt  cum  vitiis  &  concupfcentiis.  Gal    V.  f.  24.  ) 
welke  kruyffinge  zoo  verre  gaen  moet,  dat  wy  met  eenen  Paulus  konnen  uytroepen  :  de  wereld  is  voor  my 
aen  een  kruys  gdiegt  en  ik  voor  haer.  (  Mihi  mundus  crucifixus  ejl ,  &  egomündo.  Gal.  VI. -^.  14.)  Deze  deugd 
word  ook  by  den  zelven  Apoftel  uytgedrukt  door  den  naem  va^^  befnydeniffe  ;  nlei  eene  befnydenilTe ,  die  voor 
het  uyterlyk  zienbaer  is ,  gelyk  die  van  de  Joden  ;  maer  eene  befnydenijfe  van  het  hert  vo'gens  den  geeft  en  niet 
volgens  de  letter,  (  Circumcifio  cordis  in  fpliitu,  non  litterâ.  Rom.  II.  f.  29.  )  eene  befnydenidè  die  niet  ge- 
beurt door 's  menfchen  handen  ,  maer  die  van  Chriftus  komt,  en  door  hem  word  uytgewerkt  ;  ( /n  quo  & 
circwncifi  eftis  circumcifione  non   manu  faSlâ  ,  ...  fed  in  clrcumclfione  Chrifti.  Col.  II.  f.  11.)  zoo  fpreekt  Pau- 
lus  van  de  verfterving ,  en  nog  andere  ontelbaere  plaetfen  zyn'er ,  alwaer  hy  de  geloovige  daer  toe  aenmoe- 
digt  ;  gelyk  by  voorbeeld  als  hy  zegt  :  -//gr  U  als  dood  zynde  voor  de  zonde  en  levende  voor  Godi  in  onzen 
Heere  Jcfus  Chriftus.  (  Exiftimate  vos   mortuos  quldem  effe  peccatn ,  vlventes  autem  Deo ,  in  Jefu  Chr'fto  Domino 
noftro.    R.om.  VI.  f.  11.)  Indien  gy  volgens  het  vleefch  leeft,  zult  gy  fterven  :  maer  is  het  ^aeke  dat   gy  door 
den  geeft  de  werken  van  het  vleefch  gedood  hebt,  zult  gy  leven.  (  Si  fecundùm   carnem  vixeritis  ,  moriemini  :  ft 
autem  fpirltu  fa&a  carnis  mortificaverltis ,  vivetis.  Ibid.  VIII.  f.  13.)  Fcrftcrfi  dan  uwe  litmaeten  ,■  die  op  de  aer- 
de zyn.  QMortificate  ergo  membra  veftra,  qn£  funt  fuper  terram.  Col.  3.  f.  5.)  Dit  befliiyt  maek  ik  hier  ook 
met  Paulus ,  Lieve  Broeders  :  en  terwylen  dat  gy  nu  uyt  het  voorgaende  ten  vollen   moet  overtuygt  zyn , 
dat  de  verfterving'  den  kragtigften  middel  is ,  om  U  te  wederhouden  van  de  zonde ,  zoo  is'er  niet  over  als 
U  infgelyks  te  bewyzen,  dat  de  verfterving  U  aenleyd  tot  de  verhevenfte  deugdenen  tot  d'aldergroofte  vol- 
maektheyd. 

Dit  zult  gy  ligtelyk  bevatten,  als  gy  aenmerkt,  dat  eenen  verftorven  menfch  als  dood  en  ongevoelyk  is 
voor  alles  wat  de  begeerlykheyd  ,  en  het  gene  wy  d''eyge  liefde  noemen ,  hem  voorbrengt.  Diergelyken  zal 
voor  eerft  door  geene  hooverdye  of  door  gramfchap  zig  laeten  overwinnen  ,  vermits  hy  fvne  eygen  onvol- 
maektheden  ,  tegen  de  welke  hy  eenen  geduerigen  oorlog  voert ,  geftadiglyk  in  fvne  gedagten  heeft  :  hy  ver- 
agt ,  hy  verfmaed  ,  hy  haet  zig  zelven  ,  en  daerom  zal  hy  ook  ligtelyk  verdraegen  het  ongelyk  of  de  ver- 
fmaedingen ,  de  welke  door  andere  hem  worden  aengedaen  ;hy  zal  die  vergeven  aen  fvne  broeders,  en  be- 
minnen de  gene  die  hem  haeten  :  dus  zal  hy  zagtmoedig  zyn  en  ootmoedig  van  herte  ,  dat  is  te  zeggen  :  die  twee 
verhevene  deiigden  bezitten  ,  waer  in  fchynt  begrepen  te  zyn  al  wat  Chriftus  ons  is  komen  leeren.  (  Difcite 
à  me,  quia  mitis  fam  &  hu  milis  cnrde.  Matth.  XI.  t-  29.^  Voorders  wat  indruk  kan  op  hem  de  wereld  doen  .' 
want  hy  is  gewoon  voor  haere  aenlokfels  fyne  oogen  en  ooren  te  ftoppen  :  hy  agt  dit  alles  als  fl\k  en  vuy- 
ligheyd  ,  om  dat  hy  Chriftus  winnen  wilt.  Maekt  hy  gebruyk  van  het  tydelyk  '/  datgebruyk  gaet  hem  niet 
ter  herte;  hv  doet  het  enkelyk  voor  zoo  veel  den  nood  of  de  betaemelvkheyd  dit  vereyfcht,  en  Gods  wet 

Qa  ■ 


1 24  Algemeyne  Ver\amelinge  der  TFerken 

)s  den  regel ,  door  den  walken  dit  gebruyk  beftiert  word.  Diefvolgens  zal  hy  magtig  zyn  en  regtveerdig  : 
hy  zal  ook  mild  zyn  en  bermhertig  tot  den  armen ,  om  dat  die  bermhertigheyd  een  deel  van  Gods  wetten 
maakt ,  en  dat  hy  die  tydelyke  gaven  tot  vervoordering  van  Gods  glorie  en  fyne  ziele  zaligheyd  moet-lchik- 
ken.  Worden  hem  die  gaven  ontnomen  ?  krygt  hy  tegenfpoed  ?  word  hy  met  rampen,  met  ziektens  of  an- 
■dere  ongelukken  overvallen  ?  hy  verdraegt  dit  alles  met  een  verheven  gemoed  :  den  teger.fpoed  geeft  hem 
nieuwe  ftoöe  om  de  verlterving  t'oefiènen  ;  om  d'overblyfsels  van  fvne  zonden  uyt-te-waflchen  ;  om  fvne  ziele 
meeren  meer  te  zuyveren;en  door  eene  volmaekte  onderwerping  aen  Gods  wille  fyne  deugd  te  vergrooten. 
Ejndelyk  dat  verllorven  hert,  alreeds  afgetrokken  van  al  wat  aerdfch  is,  zal  met  fyne  gedagtenin  den  He- 
mel woonen;het  zal  geduerif^Hyk  door  het  gebed  en  heylige  verzugtingen  aig  tot  Godt  keeren  ;  en  dus  ziet 
gy  ,  Lieve  Broeders,  hoe  dat  de  opregte  verfterving  als  een^n  wortel  is,  die  d  aldervolmaekfte  deugden  voort- 
■  brengt,  en  dat  eenen  menfch,  die  haer  geftaediglyk  opvolgt,  toteene  verhevene  heyligheyd  zal  opklimmen. 
Doet  dan  uw  beft,  Alderlieffte,  om  die  heylzaeme  verllerving  des  herte  te  bezitten  :  en  tot  dien  eynde 
begint  met  de  verfterving  van  uw  lighaem  en  van  uwe  zinnen  te  bewerken.  Het  vkefcli  heeft  begeerten  te- 
gen den  ^cejl  (  zegt  Paulus  )  en  den  '^eefl  tegen  het  vleefch  v  want  deze  twee  zyn  tegenjlrydb^  aen.  malkander  en. 
(Curo  enim  concuplfcit  advenus  fpiritiim  :  fpiritus  auieni  adversiis  carnemihac  enimfibi  invicem  adverfantur.  Qû. 
y.  f.  17.  )  Gy  moet  dan  uw  vleefch  bevegten  en  ten  onder-brengen,  als  gy  de  partye  van  den  geeft  ver- 
■kieft,  en  begeert  dat  hy  over  het  vleefch  zegenpraele.  Den  zaligen  tyd  van  den  Vaften  gaet  U  d:alder- 
Ichoonfte  gdegentheyd  geven  om  dat  werk  aen-te-vatten  en  te  grondveften,  is 't  datgy  den  zelven  wilt  vol- 
gens zyne  H.  mftelhnge  overbrengen.  Het  vaften  ,  d'ontrekking  van  wereldfche  vrolykheden  ,  het  gebed  ,  de 
aelmoLMfen  en  andere  godvrugligc  en  boetveirdige  werken  ,  de  welke  gy  in  dien  tyd-ftip  moet  oefienen  , 
om  te  vaften,  gelyk  eenen  wacren  Chrifteneii  vaften  moet,  zyn  d'alderbekwaemlte  middelen  om  de  woede 
■van  uw  lighaem  met  fyne  zinnel\ke  begeertens  te  dempen  ,en  uv/en  geel:  in  vryheyd  te  ftellen.  Daerom  bid 
ik  U  ,  Lieve  Broeders,  neemt  waer  die  dagen  van  zaligheyd  ;  volbrengt  met  vlyd  het  gebod  ,  dat  de  H.  Kerk 
V  oplegt;  vsrfmaet  de  kreuningen  van  het  lighaem;  doet  het  onder  den  geeft  buygen  ;  overwint  de  moeye- 
lykhedeii  en  beletfels,  die  het  opwerpt;  en  dit  doende  zult  gy  bekomen  den  waeren  vrede  des  herte,  dieu 
onwaerdeerbaeren  fchat,  dien  voorfmaek  van  den  Hemel;  gy  zult  uwe  verdienften  vermeerderen ,  en  allengs- 
kens  opkhmmen  tot  die  hooge  volmaektheyd  ,  waer  naer  toe  de  verfterving  U  z.al  aenleyden. 

Buyten  deze  geeftelyke  voordeelen,  die  de  zaligheyd  uwer  ziele  betreffen,  hebt  gy  in  deze  tyds-geftelte- 
niilè  nog  eene  bezondere  reden  ,  om  door  bet  vaften  en  boetveirdige  werken  U  met  den  Hemel  te  ver^oenen  : 
■want  het  fchynt,  dat  den  vergramden  Godt  zynen  arm  heeft  u}tgefteken  ,om  de  volkeren  te  beftraffen  en  zig 
over  hunne  zonden  te  vreken.  Gy  hebt  gehoort  uyt  wyd-gelegen  geweften  ,  wat  al  rampen  en  vervsoeftin- 
gen  de  tempeeften  en  ftorm-winden  veroorzaekt  hebben,  zoo  verre  dat 'er  geheele  lands-ftreken  door  de  zee 
zyn  ingeflLkt  en  vernietigt.  De  oorlogs-fakkel ,  ontfteken  in  America,  gaet  over  van  d'eene  Natie  tot  d' an- 
dere, ea  haere  verllindende  vlammen  beginnen  alreeds  rontom  ons  langs  alle  kanten  te  zweven.  Wy  ge- 
voelen tot  nu  toe  maer  eenige  weerflagen  van  die  vreelTelyke  geeflèl  :  maer  wie  weet  wat  'er  over  ons  hoofd  hangt  ! 
Immers  als  wy  naerfpeuren  de  goddeloosheyd,  die  dagelyks  aengroeyt,  de  bedorventheyd  onzer  zeden ,  en  de  me- 
nigvu]dig;e  boosheden  ,  die 'er  uyc  fpruyten  ,  moeten  wy  bekennen  niet  minder  pligtig  te  wezen  ,  als  die  ,  op  de 
■welke  deze  geelTels  alreeds  gevallen  zyn.  De  bermhertigheyd-  Gods  fpaert  ons  tot  nu  toe  .•  hy  doet  ons  dea 
•vollen  kelk  van  fvne  gramichap  niet  drinken  :  maer  hy  vermaent  ons  ook  al  door  die  ongemeene  dierte  en 
fchaerfheyd  van  alderhande  foorten  van  levens-middelen,  waer  door  vele  van  onze  inwoonders,  en  bezon- 
iderlyk  de  arme,  tot  eenen  ellendigen  ftaet  gebragt  zyn.  Deze  ellenden  zyn  zao  groot  en  zoo  taftelyk,  dat 
"Wy  Ons  verpiigt  agten  het  geloruyk  van  vleefch  ten  tyde  van  dezen  Vaften  aen  onzeonderhoorigeSchaepen 
toete-ftaen.  Dog  denkt  daerom  niet,  Alderlieffte,  dat  gy  uwe  boetveerdigheyd  en  verfterving  moetvermin- 
-deren  ;  in  tegendeel  gy  moet  de  zelve  in  andere  deelen  verdubbelen  ,  wilt  gy  afvveiren  de  groote  ftraffen  , 
■waer  van  deze  kleyndere  als  de  voorboden  mogen  aenzien  worden,  en  het  vaften-gebod  volgens  den  geeft 
-van  de  II.  Kerke  volbrengen.  Deze  verzagcinge  word  U  enkelyk  toegeftaen  uyt  medoogentheyd  tot  de  arme 
gemeente;  en  daerom  bevelen  wy  aen  de  Ryke ,  deze  gunfte  t' erkennen,  met  mildaedige  aelmoeifen  in  den 
fchoot  van  hunne  behoeftige  Broeders  uyt-te-ftorten.  X3aer  zyn'erCGodt  lof )  veele  onder  de  Ryke,  de 
-welke  in  dit  Ituk  toe  ftigthig  dienen  :  maer  daer  zyn'cr  ook  fommige ,  van  de  welke  men  mag  met  Da- 
•viu  zeggen  :  Sy  hebben  geen  deel  in  den  arbcyd  der  andere  menfchen  ,  en  fy  worden  met  hun  niet  geplaegt  ;  daer- 
-üiu  k:ifc  hua  d'hooverdyc  bi\'an^in.  :  (^In  labore   hominain  non  fant  ^  S  cuin  homiuibus  non  Jla^dlabuntur  ;  idiù 


van  fyne  Hoogwecrdigheyd  J.  T,  J.  Wellens,  125 

tenuit  eos  fuperbie.  Pfalm.  LXXII.  f.  5-  &  ö.)  fy  geweerdigen  zig  niet  hunne  oogen  te  flaegen  op  d'armoe- 
de  van  h  nne  Broeders  :  fy  (toppen  hunne  ooren  voor  hun  gekerm  ;  en  fv  bere_\den  voor  zig  zelve  een  oor- 
deel van  verdoemenifle  :  terwylen  dat  een  deeltjen  van  het  gene  fy  verkwiften  in  den  zwier  en  de  ydele 
genuoren  des  werelds  ,  genoeg  zou  zyn  om  de  traenen  van  zoo  vele  bedrukte  herten  af-te-droogen  ;  om 
den  ze^en  des  Heere  over  hun  huys  te  trekken  ;  en  hier  naermaels  den  Hemel  tot  loon  van  hunne  mil- 
daedi'iheyd  te  verkrygen. 

n"b   Dezen   Vallen  zyn  toegclaeten   de  zelve  Artikels,  als  in   de  Bulle  van  het  voorleden  Jaer,  du* 
onoodig  hier   by  te  voegen  :  ziet  pag.    109. 

Gegeven  binnen  Antwerpen  dea  10  February  178 r- 
Locus  t  Sigilli  •  ^'^«^  onderteehnt 

)ï<  J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 
Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlufti^Jh   Hoo^wccrdi^luyd. 

A.  Van  Celft  Secret. 


^ 


SOLEMNELEN    BID  DAG    OM    REGEN    TE    VERZOEKEN. 


Jacobus    Thomas    Josephus    WELLENS,    by    de 


grutie 


Gods  ,    en 


des  Heyligeu   Apoftülyken  Stoel  van  Romen  Biirchop   van  Antwerpen   &c. 

^en   ^Ih  dit  deze  zulten  zien  Zaligheyd  in  den  Heere. 


V_?  lidert  eeiiigen  tyd ,  Lifive  Broeders ,  vervallen  wy  van 
dVene  elieiuii  in  d'andere  ;  en  den  veigramden  Godi;  doet 
ons  gevoelen  de  (li-.iüen  ,  die  wy  doui  onze  zonden-  ver- 
dient hebben,  't  Is  nudryjueren  geleden,  dat  het  oorlogs- 
zweerd  in  onze  oogen  begonft  te  flikkeren  ,  en  onze  her- 
ten benouwiie  door  de  vei'v.ocltingen  ,  met  de  v\elke  die 
fchrikkelyke  gceilel  van  verre  ons  drej'gde.  Nouwelyks 
was  dit  Z-weerd  in  de  icheede  gelteken  ,  wanneer  wy  over- 
vallen geweelt  zyn  met  langduerige  en  gevaerelyke  ziek- 
ten, de  welke  vele  vun  onze  inwoonders  nae  het  graf  g£- 
üypt  hebben  Hier  op  is  gevolg:  eene  buytengewoonelyke 
dicrte  van  eetwaeren ,  waer  onder  zoo  den  Borger  als  den 
Akkerman  tot  heden  toe  nog  zugten  :  en  verre  van  het 
eynde  der  zelve  te  konnen  vewagteu.,  wy  zien,  dat  deze 
plaege  gaet  verdubbelt  wordaii  door  de  lang-aenhoudende 
droogte,  de  welke,  ten  zy  den' Hemel  ons  genaedig  zy , 
, ^alle  aerd-gewalfen  en  den  toekomenden  oogit  uyt  de  vel- 
den zal  rukken  ,  en  ons  Vaderland  in  d'alderbirterlte  ar- 
moede en  d'aKlergrootÜe  ellenden  doen  vervallen.  En  voor- 
ders  wie  weet  ,  wat'er  nog  al  over  oils  hoofd  hangt ,  in 
gevalle  de  oodogs  -  vlamme,  de  welke  alreeds  woed  by 
üiize  nabueren,  zig  verder  in  Europa  komt  uyt-te-breyden  ! 
Het  gevoelen  cler  tegenwoordige  plaegeu,  en  het  aenzien 
der  gene  lüe  wy  te  vreezen  hebben ,  moet  zekerlyk  indruk 
doen  op  ons  hert ,  Alderliefite  ,  en  het  zelven  me:  eene 
diepe  droetlieyd  bevangen  ;  maer  wy  hebben.geene  de  minile 
reden  om  ons  over  de  zelve  te  verwonderen  ;  want  als 
de  gtjddelüosheyd  met  het  hoofd  iu  de  logt  gaet  ;  als  de 
bedorventheyd  in  alle  ftaeten  is  ingeflopen  ;  als  de  boos- 
heyd  t'  alle  kanten  heerfcht  en  dagelykx  acngroeyt  ,  wie 
kan  zig  dan  met  regt  beklaegen ,  dat  eencn  vergramden 
en  laiig-getergtlcn  Godt  fynen  ftraftenden  Erm  tegen  ons 
uytlteekt ,  en  gebruyk  maekt  van  die  geelièls ,  met  de  welke 
hy  de  boüze  drygi  in  fyn  H.  Woord  ,  en  zig  gewoon  is 
te  vreken  over  de  zondarige  volkeren  ^  wannuer  Ijunne 
iooslieyd  tot  eeneu  hoosea  top  gerezen  ii. 


H^tjgt    U.    we/,   van   uw    lurt  te  Luten  vtrieydtn    om   uwen 
Godt  iif-ie-wyken  (  zeyde  eertyds  Moyfes  tot  de  kinderen' 

van    llraël  )  op    dm    den    Heere    vergmmt   \ynde    den     Hemel 
niet   toejhiyte  ,  en  dat  ,    den    Regen    ontbrekende  ,   het   aerdryk 

fyn  gewas  met  en  geve.  (  Heut.  XI.)  De  zclve  dreygemtn-. 
ten  vinden  wy  herhaelt  by  de  Propheten;  en  verfcheyde-mael 
betoont  ons  het  H  Schrift,  hoe  dat  Godt  door  de  droogte  , 
en  den  hongers-nood  daer  uyt  fpruytende,  de  zonden  van 
Ifraëls  volk  beliraft  heeft  Verwondert  Ü  dan  niet,  Liece 
Broeders  ,  dat  wy  heden  door  de  ztlve  plaege  bezogt 
worden  ,  terwylen  wy  nae  huu  voorbeeld  van  onzere 
Godt  zyn  afgeweken,  en  dat  in  onze  Stad  de  boosheyd 
zoo  fchielyk  en  opcnilyk  aengroeyt  ,  dat  fy  federt  wcy- 
nige  jaeren  niet  meer  gelykt  aen  het  gene  fy  te  voren  was. 
Waer  is  de  Chriftelyke  eenvoudigheyd  te  vinden  ,-  die  on- 
derwerping aen  de  Kerk  ;  dien  iever  tot  den  Goils-dienft 
zoo  onder  groote  als  onder  de  klyne  ;  die  eerbaerheyd  en- 
andere  fiigtende  deugden  ,  de  welke  wy  zelve  in  onze  da- 
gen hier  befpeurt  hebben  !  heden  helaes  1  heeft  de  wereld- 
alle  Irerten  tot  zig  getrokken  ;■  haere  dwaeze  vreugden  zyrt 
de  voornaemRe  bezigheyd  ,  en  van  het  een  genugt  gaet 
nicn  over  tot  het  ander.  De  ziele,  verdwelmt  door  de 
ydelheden  ,  krygt  alkngskens  eenen  afkeer  van  d'Evange- 
lifche  Waerheden  ,  fy  denkt  noyt  op  Godc  nog  op  haer 
zelve  ,  fy  veizuvmt  haere  chriltclyke  pllgten  ;  en  langs  dien 
kant  zyn'er  vele  ,  de  welke  geheel  hunnen  levens-loop  iir 
eenen  geellelyken  duod-flaep  overbrengen.  Die  gevaerelyke 
traegheyd  ,  die  onagtzaemheyd,  die  ïiouwigheyd  ,  de  welke 
maekt  dat  Godc  van  dufdanige  eenen  «-alg  heeft  ,is'er  t'aile 
tydea  geweell ,  ik  bekenne  het  :  maer  eertyds  was  fy  zoo 
algemeyn  niet,  nog  fy  vjerd  zoo  lierk  niet  gevoed  gelyk 
heden.  Nog  minder  zag  men  die  onbefcliaemitheyd  ,  die 
dertelheyd  ,  die  ongehoorzaemheyd ,  die  onverdraegelyke 
ftoutheyd  en  mifagtende  manieren ,  de  welke  onze  heden-- 
dagfchc  Jonkheyd  zig  tot  eere  aenrekent ,  fchoon  ilat  fy 
deii  weg  baeiieii  tot  alle  die  on£ebündentheyd  en  buyttu?- 


120 


Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 


fporigheden,  waer  in  een  groot  deel  van  hun  jammerlyk 
■vervallen  tot  verlies  van  ziel  en  ligliaem.    De  zonde  van 
onkuysheyd  doet    ook   onder  ons  eenen   voortgang  ,  die 
niet  te  befchry  ven  is  ;  zoo  verre  dat  de  fchelm-ftukken , 
die  het  vuer  uyt  den  Hemel  roepen  ,   geplogen   worden. 
De  bedorventheyd  word  voortgezet  door  alle  die  ondeu- 
gende  boeken  ,   de    welke  heden  t'aile  kanten    verfpreyd 
zyn  en  met  verraaek  gelezen  worden.     Den   eenen    dient 
om  alle  foorten,  van  ontugcigheyd  te  leeren ,  en  de  deugd 
uyt  het  hert  te    verbannen  :  den   anderen   om  te  weten  , 
hoe  men  de  Bediende  van   de  Kerk  ,  haere  Ceremoniën  , 
haere  Wetten,  en  al  wat  den  Gods-dienft  aengaet  befpot- 
ten  moet,  en  leven  zonder  eenig  geloof  of  religie.  LefTen 
helaes  !   de  welke  alreeds  dufdanige  uytwerkfels  hebben  , 
dat  'er  hedendags  binnen  onze  Stad  (  ik  zeg  het  al    wee- 
nende  )  gezellchappen  gevonden  worden  ,  alwaer  ruen  opent- 
lyk  en  met  gemeyne  toeftemmiiig  tegens  Godten  al  wat  in 
onze  Religie  heylig  is  .blafphemien  derft  uytbraeken,die  de 
hairen,  wanneer  meii  de  zelve  hoort ,  doen  te  berge  ryzen. 
Is  het  zoo,  Lieve  Broeders,  verwondert  U  dan  geen- 
zins  ,dat  den  Heere  ons  zyne  ftraft'en  toezend  ,en  zelf  aen 
onze  gebeden  ongevoelyk  l'chynt  te  wezen  Mogten  wy  niet 
hopen  ,  dat  hy   ons  zou  verhoort  hebben  ten  tyden  van  de 
Kruys-dagen  ,  de  welke  van  over  zoo  veele    eeuwen  in 
de  H.  Kerke  met   Vallen  ,  met  Bidden  en  Procellien  ge- 
viert  worden  ,  op  dat  Godt  van  de  Geloovige  alle  plaegen 
zou  afweiren  ,  en  wel  bezonderlyk  hun  verkenen  de  vrugtcn 
der  aerde  ?  De  Procellien ,  tot  dien  eynde  door  de  Kerk 
ingeftelt  ,  zyn    hier  plegtiger  als    elders  ,  vermits  de  ge- 
heele  Clergie  en  het  Magiltraet  dezer   Stad  zig  in  de  zelve 
vervoegen  om  met  gemeyne  Gebeden  den  Hemelfchen  zegen 
af-te-fmeeken:  dit  alles  zoude  U  moeten   tot  de  godvrug- 
tigheyd  opwekken  :  maer  neen  ;  gy  verzuymt  die  oude  en 
agtbaere  Biddagen  ;  weynige  zyn  'er  die  hun  bywoonen , 
en  zelfont'cr  dat  kleyn  getal  zyn 'er  veele,  die  daer  meer 
een  kinder-fpel  van  maeken  als  eenen  dag  van  godvrugtig- 
heyd  ;  en  aldus  verwaerlooll  gy  de  weldaeden  de  welke  den 
Hemel  anderzints    over    U  Horten  zou.    Naer  die  dagen 
hebben  wy  nog  al ,  zoo  in  het  H.  Sacrificie  der  MilTe  als 
in  andere  Kerkelyke  Dienden  ,  den  noodigen  regen  blyven 
verzoeken  :  maer  den  Hemel  fchynt  gefloten  ,  en  tot  nu  toe 
is  alles  vrugteloos.    Moeten  wy  dan  den  moed  verliezen , 
Lieve  Broeders,  en  ons  inbeelden  ,  dafer  voor  ons  by  den 
Heere  geene  hulpe  te  bekomen  is  ?  Verre  van  daer  :  hy  is 
eenen  Godt  wiens  bcrmhertigheyd  geen  eynde  heeft  :  Hy 
blyft  ons  flaegen  op  dat  wf  ons  zouden  bekeeren  :  en  mif- 
fchien  doet  hy  fyne  ftraflen  aenhouden  om  het  hert  te  rae- 
ken  van  de  goddelooze ,  en  langs  dien  kant  de  boosheyd 
en  de  zonde  uyt  het  midden  van  ons  weg-te-rukken  ,  en 
fynen  fchaepltal  te  zuy  veren  !  Ah  !   dat  het  zoo  gebeure  ! 
Alderlieflte.    Maer  al  was   het  anders  :  al  bleven  fy  alle 
ongevoelyk  :  al  gingen  Cy  voort  met  Godt  te  vergrammen 
en  te  tergen  ,  nog  moeten  wy  bly  ven  bidden  ,  en  met  gedult 
Gods  genaede  afsmeeken.    Gy  weet,  dat    hy  ecrtyds   de 
zondige  lieden  van  Sodoma  en  Gomorra  zou  gefpaert  heb- 
ben ,  waer 't  dat  hy  in  de  zelve  maer  tien  regtveerdige  ge- 
vonden had.  Ah  1   't  is,  Godt  lof  I  hier  nog  zoo  verre  niet. 
't  Is  waer  ,  de  boosheyd  is  groot,  fy  is  boven  maete  ver- 
menigvuldigt ;  maer  ook  daer  Zyn  in  deze  Ihd  nog  duy- 
zende  en  duyzende  regtveerdige,  de  welke  door  hunne  gebe- 

Gegeven  hinnea  Antwerpen  den  2  July  i/öi. 
Locus  t  Sigilli 

Ter  Oriknnancie  van  Sjne  Doorlugiigjle  Hoogveerdigheyd. 


den  de  wolken  doordringen  konnen ,  en  den  vetgrimdcn 
Godt  ontwapenen  :  IVant  gelyk  den  Apoflel  Jacobuszegt, 
hec  aenhou.ieniii  gebid  van  den  regtveerdigen  hcifi  veel  ver- 
mogen.  Elias  wat  tenen  fierffdy ken.  menfch  gelyk  wy  lyn  ,  en 
gebeden  hebbende  ,  dai'er  geenen  regen  op  d^aerde  vallen^  f"» 
heefc  het  niet  geregent  dry  jaeren  en  \es  maenden  geduerende. 
Hy  bad  wederom  ,  én  den  hemel  heeft  regen  gei^even  ,  en  d^aerdc 
heeft  haere  y  rugten  voorigehragt.  (  Jac.  V.  )  Bid  dan,  Regt- 
veerdige, bid  met  een  zuyver  hert  en  aenhoudenden  iever, 
gelyk  Elïas  dede,  en  gy  zult  verhoort  worden  Maer  op  dat 
uw  gebed  fpoediger  fyn  vollen  uytwerkfel  zou  bekomen , 
vergeeft  aen  uwe  zondaerige  broeders  het  ongelyk  dat  fy  U 
aendoen  ;  vergeeft  hun  die  fchimpingen  en  befpottingen  met 
de  welke  fy  U  en  al  wat  deugdelyk  is  vervolgen  ■  bid  , 
dat  den  Heere  de  oogen  opene  van  alle  die  godslalteraers, 
dat  hy  hun  hert  raeke  ,  dat  hy  hun  heylige  :  en  laet  ons, 
met  deze  gemoeds  gefteltenifle  eenpaeriglyk  ons  werpen  voor 
den  throon  van  bermhertigheyd  ,  om  voor  de  vrugten  der 
aerde  den  noodigen  regen  te  verwerven,  en  te  faemen  voor 
onze  zielen  den  zoeten  douw  van  de  goddelyke  genade. 

Tot  dien  eynde  hebhen  IVy  goed-gevonden  naer  voorgaende 
advies  v.tn  de  leer  Eerw.  en  Edele  Heeren  Deken  en  Capitiel 
onier  Cathédrale  Kerke  eenen  algemeynen  Biddâg  in-te •fiellen 
op  de  m^zniere  als   vo/gi  : 

Morgen  j  Juny  ,  wegende  den  Feefl-dag  van  Sinxen  ,  {j/ 
men  in  On^e  Caihedrale  Kerke  voor  dt  Menenen  het  Alder- 
heyligfte  uytjtellen  tot  den  notn  ,  de  folemntle  Hoog-Miffe  \al 
gciongen  worden  ten  half  uere  tien  ,  en  voor  de  Vefperen  \al 
wederom  het  Aldcrhcyligfte  Tiylgeflelt  worden  tot  het  eynde  van 
het  Lof,  het  welk  ^^ul  gefchieden  ten  half  uere  {es  ,  en  aen 
het  Welk  men  i^al  voegen  den  1^6  Pfalm  :  Laudate  Dominum 
quoniam  bonus  eft  pfalmus  tkc.  met  de  Collecle  pro  pluvia. 

Maendcgs  ^al  de\en  Biddag  op  den  voor^eyden  voet  gehouden 
worden  in  de  vermaerde  Collegiaele  en  Parochiaele  Kerke  van 
S:.  Jacob  en  in  de  Abdycn  vjn  St  Michiel  en  St,  Salvator , 
als  ook  op  het  Beggyn-hof,  by   de  Façons  en  '/.werte-ZuJitrs. 

Dynfdags  ,  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S.  JValburgis  ,  by 
de  PP.  Predik-heeren  ,  L  V.  Broeders  ,  in  het  Gajl-Jiuys  ,  ter 
Zieken  ,  ter  Nonnen  ,  en  Luythaegen. 

IVooHfdags ,  in  de  Parochiaele  Kerke  van  S.  Joris  ,  by  de 
PP  Minder-broeders  ,  Augujlynen  ,  Capucienen  ,  Annunciw 
terfj'en  ,   en  Clariffen. 

Donderdags  ,  in  de  Parochiaele  Kerke  van  St.  Andriet ,  by  de 
PP.  M'rtiimen  ,  derde  Ordre,  Wit.e-Zuflers ,  en  Oojlmallen. 

yrydags  ,  in  de  Parochiaele  Kerke  van 't  Kafleel ,  hy  de 
PP.  Carthuyfers  ,  de  twee  Kloojiert  der  Religieufen  Thercftae- 
iien ,    Urfulinen   en  Norbertinejjen. 

Zaterdags  ,  in  de  Parochiaele  Kerke  van  St.  Willehrordut  , 
hy  de  PP.  Beggarden  ,  Difcalfen  ,  Predik -heerinnén  ,  Capii~ 
cieiLerJfen  ,  en  Grouwe-Zujlers 

Zondigs  dier  naer  [al  de^en  Biddag  wederom  hernomen  wor- 
den in  de  Carhedraele  ,  en  in  de  andere  Kerken  op  het  {elven 
order  als  hier  boren  gejl.lt  is  ,  {oo  lang  als  de  noodiaekelyk- 
heyd  dit    vereyfjchen  \il. 

fVy  willen  voorders  dat  in  alle  Kerken  de^er  Stad,  loo  Seculiere 
als  Reguliere ,  dagelykx  voor  de  Conveniuele  Miffe  gedongen  wer- 
de  de  Litanie  van  alle  Heyligen  opgevolgt  met  de  Collecle  prO 
pluvia,  f/i  iVy  hevelen  aen  alle  Priejiers,  de^e  Colleöe  in  hunne 
Miffe  by  te  voegen.  Daer-en-boven  \uUen  alle  folemnele  Loven 
met  den  voorgemelden  Pfalm  en  Collecle  gefloten  vorden. 

VJ'as  onderteekent 
lï(  J.  T.  J    BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 
N.  J.  De  Hornes  De  Geldorp  Secret. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T,  J.  Wellens, 


!,»!»iifi5;^/^jiË*= 


VASTEN'BULLE  VOOR   HET   JAER  MDCCLXXXIL 

Jacobus    Thomas    Josephus    WELLENS,    by  de  gratie    Gods,    eii 
des  Heyligen  Apollolyken  Stoel  van  Roomen  Biffchop  van  Antwerpen.   &c. 

^en  yllk  dit  deze  zullen  zien  zaligheyd  in  den  Heere.  " 

\  Jv.  deugd  van  verfterving  is  nu  al  verfcheyde  reyzen  het  voorwerp  van  Onze  Herdérlyke  Vermaenin- 
gen ,  wanneer  den  Vaften-tyd  naederde  :  en  is  het  zaeke  dat  Gy  de  zelve  in  aendagt  genomen  hebt ,  Lieve 
Broeders ,  dan  weet  gy  ,  dat  deze  deugd ,  gelyk  een  icherp  zweerd ,  de  ziele  van  den  menfch  van  fyne  lig- 
haemelylce  zinnen  afsnyd ,  en  hem  doet  met  fyne  gedagten  in  den  Hemel  woonen  ;  dat  fy  het  lighaem  flaef 
maekc,  op  dat  den  geeft  zou  in  vryheyd  leven;  dat  fy  aen  alle  menfchen  noodig  is  om  onze  ingeboorne 
bedorventheyd  te  dempen  ;  om  de  kwaede  driften  van  ons  hert  in  toom  te  houden  ;  en  dat  fy  ons  niet  al- 
kenelyk  tie  zonde  doet  vlugten,  maer  ook  tot  d'alderverhevenfte  deugden  aenleyd;  zoo  dat  men  deze  deugd 
als  de  chriftelyke  bron-ader  aenzien  mag. 

Alle  deze  aenmerkingen  hebben  Wy  alreeds  op  andere  jaeren  voorgeftelt  om  U  te  bereyden  tot  den  Vaften- 
tyd,  en  U  te  doen  genieten  die  menigvuldige  vrugten ,  de  welke  wy  daer  uyt  trekken,  wanneer  wy  den 
zelven  ,  volgens  den  geeft  van  de  H  Kerk,  in  eene  waere  verfterving  overbrengen  :  want  (gelyk  fy  ons  ten 
Xyde  van  die  veertig  dagen  in  de  MilTe  voorzingt  )  door  dien  Ughaemelyken  vajhn  beteugelt  Godt  onze  kwaede 
driften;  hy  heft  onzen  geeji  opwaerts  ;  hy  geeft  ons  de  deugd  en  de  belooning  der  zelve-  (Qjfl  corjtorall  jejunlo  vl- 
tia  compnmis,  mentem   élevas,  vinuiem  largiris  & pnemia.  Prœf  Quadrag.  ) 

Die  belooning ,  Lieve  Broeders ,  de  welke  ons  word  aengeboden ,  is  al  wederom  eene  nieuwe  beweeg- 
reden :  die  U  moet  opwekken  om  te  vaften ,  en  om  al ,  wat  tot  de  verfterving  van  de  lighaemelyke  zinnen 
toehoort,  met  iever  en  vreugd  t' ondernemen.  Ach!  hoe  aengenaem  zal  Udie  verfterving  voorkomen,  wan- 
neer gy  ,  hier  naermaels  die  belooning  ontfangende,  alfdan  klaerelyk  zien  zult,  hoe  profytig  U  het  vaften 
geweeft  h,  't  zy  om  uwe  vorige  zonden  te  boeten,  'tzy  om  den  Hemel  te  verdienen,  en  uwe  glorie  te  ver- 
meerderen. 

Tragt  dan  die  voordeden  te  bekomen,  Alderlieffte,  bewerkt  uw  eeuwig  geluk  met  alle  ijwe  kragten,  en 
verfterkt  uw  hert  met  eene  chriftelyke  hope  tegens  al  wat  U  zeggen  zullen  die  vleefchelyke  menfchen,  de 
welke  niets  anders  kennen  als  hunne  zinnelyke  luften  en  hunne  aerdlche  begeenens.  t'Alle  t}-den  zvn'er  ge- 
weeft  van  diergelyke  foorte,  de  welke  het  vaften,  en  al  wat  de  verfterving  aengaet ,  befpot  hebben  en  beftre- 
den:  maer  hoe  meer  het  Geloof  onder  ons  verflapt,hoe  meer  de  chriftelyke  eenvoudigheyd  en  de  goede  zeden 
te  niet  gaen  ,  zoo  veel  te  meer  zal  hun  getal  dagelykx  aengroeyen ,  gelyk  wy  alreeds  ongelukkiglyk  ondervinden. 
Eertyds  ontmoetten  wy  hier  of  daer  eenen  van  die  fpotters,  en  fy  vonden  by-nae  niemand,  die  aen  hunne 
lafter-taele  gehoor  gaf:  maer  heden  zyn  fy  vermenigvuldigt  meer  als  de  fpringhaenen ,  en  fy  zyn  ontaliyk.  QMul- 
tiplicati  fint  fupec  locujlas ,  &  non  ejt  eis  numerus.  Jerem.  XLVI.  f.  ag.)  't  Is  eene  bende  verfpreyd  door  ge- 
heel Europa  .•  ly  heaaen  eenen  onverzoenelyken  haet  opgevat  tegens  de  Leering  van  Chriftus ,  tegens  fyne 
Kerk,  en  al  wat  het  kerkelyk  aengaet;  (y  belpotten  de  geheymen  van  ons  Geloof,  de  regels  van  de  zeden, 
den  Güds-dienft  en  al  wat  heylig  is.  Sy  willen  met  hunne  woorden,  met  hunne  werken,  en  wel  bezonder- 
lyk  met  hunne  goddelooze  en  verdervelyke  boeken  de  Religie  in  alle  herten  uytdooven.  En  waerom?  't  Is 
om  dat  eene  i<.eligie,  die  hun  hooveerdig  verftand  wilt  gevangen  houden,  eene  Religie,  die  hunne  vleefche- 
lyke begeenens  en  goddeloos  leven  doemt  ;  die  hun  dreygt  met  d'eeuwige  ftralTen  ;  die  het  kruys  predikt  en 
de  verfterving,  te  zeer  tegenftrydig  is  aen  hunne  bedorven  driften,  en  uyt  dien  hoofde  is  fy  hun  onl>delyk 
geworden. 

Weeft  dan  voorzigtig,  Alderlieffte,  jpant  vele  zyn^cr,  van  de  welke  ik  U  meermaels  gefproken  heb  (en  nu 
zeg  ik  het  al  weenende^  die  vyanJen  zvn  van  het  kruys  Chrijli  :  die  de  verdoemenis  voor  hun  eynde  zullen  heb- 
ben; die  van  hunnen  buy,c  hunnen  Godt  maeken;  die  zig  roemen  in  hunne  eygcn  fchande ,  en  hun  hert  Jlellen  op 
al  wat  aerdfdi  Is,  (MultL  éniin  ambulant  ,  quos  ftepi  dicebam  vobis  Qnunc  auteni  &  fens  dico')  Inimicos  crucis 


iiS  '    Algemeyne  Veriamelinge  der  IFerken 

Chrlfti  :  quorum  jtnh  interims:  quorum  Deus  venter  eft  :  &  gloria  in  confujïone  ipforujn  ,  qui  terrena  faplunt.  PIiiLni. 
i'.  i8.&  lp.)  Aldus  vermaende  Paulus  de  Geloovige  van  Philippen,  en  ik  vermaan  U-L.  met  de  zelve  woor- 
den, om 'dat  deze  maer  al  te  wel  paflen  op  de  tyden ,  de  welke  wy  beleven  ;~en  dat  wy  onze  traenen  vervoe- 
gen mogen  by  die  van  Paulas,  om  bitterlykte  weenen  over  de  hedendagfche  gefteltenis  van  het  Chriftendom. 
Ondertuflchen  die  algemeene  verergerniile  ,  die  fchrikkelyke  goddeloosheyd  ,  waer  van  wy  dagelyks  ge- 
toygen  zyn  ,  mogen  U  deii  moed  niet  benemen  ,  Lieve  Broeders  :  maer  in  tegendeel  zy  moeten  UL.  eenen 
nieuwen  Ipoordag  geven  ,  om't  zy  door  bet  vallen  ,  'tzy  door  andere  cliriftelyke  werken  opentlvk  te  too- 
nen  wie  gy  zyt ,  en  aldus  door  uwe  ftigtende  zeden  uwe  Moeder  de  H.  Kerke  te  trooften.  Met  dit  te  doen 
zult  gy  de  verergcrniiTe  verminderen  ,  ^y  zult  de  Geloovige  verkwikken,  en  miflchien  door  uw  voorbeeld 
eenige  van  die  goddelooze  winnen.  Verllerkt  U  dan  altyd  meer  en  meer  in  uw  H.  Geloof  ;  houd  U  vafi; 
aen  de  Leeringe  der  Kerke  van  den  levenden  Godt ,  de  welke  den  pilaer  is  enh  onderfteunfd  van  de  ii>aerheyi. 
(  Q^fit  efl  Ecclejia  Dei  vivi  ,  columna  &  firmamentupi  %'eritatis.  )  Weeft  altyd  indagtig  ,  dat  gy  in  haeren 
fchoot  zyt  herboren  ,  wanneer  gy  door  den  H.  DoQp  een  lidmaet  van  de  Kerk  en  een  kind  van  Godt  ge- 
worden zyt,  verJvOren  om  eens  het  Hemelryk  ,  de  erflèniflè  van  Gods  kinderen  ,  te  bezitten  ,  en  daerom 
betrapt  door  goede  werken  uwen  roep  en  verkiezing  vajl-te-ftellcn.  .  .  .  Want  aldus  zal  U  overvloediglyk  den  iu' 
gang  tot  het  eeuwig  Kyk  van  onzen  Heer  en  ZaUgmaeker  Jcfus  Chrijlus  gebaent  worden.  (Quaprepter. . .  futagUe , 
ut  per  bona  opera  cevtam  veftram  vocationem  &  elecïionem  faciatis. . . .  Sic  eniin  abundanter  nnnijlnabitur  vobis  in- 
troïtus in  a:ternum  Regnum  Domini  noftri  &  Salvatorls  Jefu  Chrlfti.  II.  P.  I.  y.  lo.  &  it.  )  Loopt  in  die  he— 
melfche  baene  met  groote  fchreden  :  hoe  fnelder  en  hoe  ftantvaftiger  gy  loopen  ^ult ,  zoo  veel  te  gemak- 
kelyker  zal  den  weg  voor  U  worden  :  eiken  voet ,  die  gy  daer  in  voortzet  ,  vergroot  de  belooning  ,  die 
gy  te  verwagten  hebt  :  en  dus  laet  ons  in  het  goed  te  doen  niet  verflcppen  ,  want  by  tyde  gullen  wy  daer  van 
de  vrugten  maeyen  (   Bonum  autem  facientes  non  deficiamas  :  tempore  enini  fuo  mctcmus.  Gal.   VI.   f.e>.') 

Willen  de  goddelooze  den  weg  van  de  boosheyd  en  van  hun  eeuwig  verderf  bewandelen  :  bid  voor  hun  , 
Alderlieffte  ,  beweent  hun  ongeluk  :  maer  op  dat  hun  voorbeeld  geenen  indruk  op  uw  herte  doe  ,  fiaegt 
uwe  oogen  meer  als  oyt  na  den  Hemel,  en  wekt  U  op ,  om  dien^onwaerdeerbaeren  loon  ,  die  onuylfpre- 
kelyke  vergelding,  die  altyd-duerende  kroon  door  alle  foortea  van  deugdeljke  werken  te  verdienen. 

Pog  onder. dje  verdienftige  werken  is  de  verfterving  van  het  hert  en  van  de  zinnen  (de  welk  ik  heden 
aenpryze)een  van  de  bezonderfte,  die  gy  moet  betragten  ,  en  gedueriglyk  oeifenen.  Vele  deugden  zyn  meer 
eygen.aen  den  eenen  ftaet  als  aen  den  anderen.;  maer  deze  is  eygen  aen  alle  ftaeten,  fy  is  noodig  aen  een- 
iegelyk  ,•  en  zelf  't  is  genoeg,  dat  eenen  Chriiten  bedenke  wat  lyn  Doopfel  is,  om  hier  van  overtuygt  te 
zyn  ;  want  als  wy  gedoopt  worden  ,  dan  fterven  wy  in  eenen  zedelyken  zin  :  een  geeftelyke  dood  ,  de  welke  by 
den  Apoftel  Paulus  menigmael  word  opgeheldert.  Sy  wierd  ook  zeer  uytdrukkelyk  afgebeeld  in  eene  oude 
maniere  van  doopen  ,  van  de  welke  men  in  d'eerfte  eeuwen  der  Kerke  veel  gebruyk  maekte.  Men  duykte 
alfdan  het  meeftcndeel  der  doopelingen,  wanneer  fy  bejaerde  menfchen  waeren  ,  voor  een  weynig  tyds  tee- 
ïiemael  onder  het  water ,  door  welke  duyking  de  begraefTenidè  van  Chriftus  beteekent  wierd,  en  'topryzen 
uyt  het  water  was  eene  afbeelding  van  fyne  Verrynenifle.  Waer  op  den  Apoftel  Paulus  aldus  redeneert  in 
iy'nen  Briçf  tot  die  van  Roomen  .•/^3'  ^^J'n  met  ■Chriftus  in  het  Doopfel  begraeven  geworden,  om  met  hem  op  eene 
geeftelyke  wyze  dood  te  ^yn;  op  dat  gelyk  hy  uyt  de  donde  verrezen  is  door  de  glorie  /yn s  F'aders ,  ipy  infgelyks 
in  eene  nleuwlgheyd  vah  leven  zouden  wandelen.  (  Confepulti . ..  fuimus  cum  Ulo  per  Baptifmum  in  mortem  :  ut  quo' 
modo  Chriftus  furrexit  à  mortuis  per  gloriam  Patris ,  itd  &  nos  nov^itate  vitiC  ambulemus-  Rom.  VI.  ^r.  4.)  Dat 
is.  te  zeggen  (gelyk  Paqlus  het  aldaer  breeder  uytlegt)  dat  onder  die  heylige  wateren  onzen  ouden  menf;h 
begraeven  is,  o.n  de  zonde  te  vernietigen  ,  die  in  hem  leefde,  en  dus  dat  wy  moeten  als  dood  zyn  ,  ten  op- 
zigt  van  de  zonde;  dat  nog  f v ,  nog  de  kwaede  driften  van  de  bedorventheyd  ,  eenige  heerfchappye  mogen 
£)ver  ons  voeren  :  maer  dat  wy ,  met  Chriftus , eens  geftorven  z}nde  en  verrezen,  een  nieuw  fchepfel  gewor- 
„den  zyn ,  en  voortaen  altyd  moeten  voor  Godt  leven. 

Alhoewel,  Lieve  Broeders,  die  uytwendige  maniere  van  doopen  heden  buyten  gebruyk  is,  het  Doopzel 
rogtans  blyft  altyd  het  zelven  in  zyne  natuer  en  in  zyne  uytvverkfcls  :  het  is  nog  d'eerfte  fchole  ,  waer  eenen 
Chriften  geleert  word  ,  hoe  den  ouden  menfch  en  fyne  ongeregelde  driften  by  hem  moeten  dood  wezen;  en 
onder  andere  Ceremoniën,  de  welke  dit  beteekent,  doet  men  den  doopeling  wel  duydelyk,  eer  hy  tot  die 
heylzaeme  afwaffing  aenveerd  word  ,  den  duyvel,  en  alle  fyne  werken  ,  en  alle  fyne  pomperyen  afzweeren. 
■^•'illen  wy  dan  die  beloften  onderhouden,  willen  wy  de  vrugten  en  d'uytw.erkfels van  het  Doopzel  bewae- 

ren , 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  ÏFellens.  1 29 

ïffTl,  vy  moeten  gedueriglyk  ons  hert,  onze  zinnen  en  onze  kwaedegenegemheden  verderven,  opdat  dien 
ouden  menfch  dood  blyve ,  en  dat  wy  leven  volgens  den  geeft  ,  waer  in  wy  herboren  zyn. 

"Vermits  dan  de  verfterving  in  ons  bewaert,  voed  en  verfterkt  den  geeft  van  Chriftus,  zoo  is  het  zeker, 
dat  alle  verftervende  -werken  zeer  aengenaem  aen  Godt  zyn ,  en  voor  -ons  zeer  verdienftig  :  en  vermits  by 
<lien  regtveerdigen  Godt  elk  werk  beloont  word  volgens  fyne  weirde,  zoo  zal  den  loon,  die  wy  dcor  de 
verfterving  verdienen  ,  zeer  groot  zyn  en  overtrefielyk  ;  want  dit  vereyfcht  de  natuere  van  deze  deugd  en 
de  moeyelykheyd ,  die  wy  in  haer  ontmoeten.  Vele  andere  deugden  konnen  wy  oefienen  zonder  aen  ons 
zelve  eenige  pyne  of  lyden  aen-te-doen  ;  om  dat  zy  betreffen  een  voorwerp ,  het  welk  geen  deel  mackt  van 
ons  eyge  zelve.  Gelijk  by  voorbeeld,  om  de  mildaediglïeyd ,  de  bermhertigheyd  ,  de  regtveerdigheyd^  ten 
opzigt  van  onzen  even-naeften  t'oefiènen ,  is  het  genoeg,  dat  men  fyn  hert  aftrekke  van  eenig  geld  of  an- 
der goed ,  dat  wy  bezitten ,  het  gene  buyten  ons  is  :  boven  dit  fmaekt  de  natuer  zelve  altyd  eene  zekere 
zoete  voldoening  in  dufdanige  werken,  om  de  menfchlieventheyd  ,  die 'er  in  gevonden  word.  Maer  door 
de  veriterving  beilryd  den  menfch  fvn  eygen  zelven  ,  hy  bevegt  fyn  hert  en  fyne  zinnen,  hy  fnyd  fynen 
.geeft  af  van  het  lighaem  ,  en  uyt  liefde  tot  Godt  en  tot  de  deugd  verloochent  en  verlaet  hy  zig  zelven  ; 
liet  welk  zonder  eenige  fmerte  of  lighaemelyk  gevoelen  niet  gebeuren   kan. 

Schreef  Paulus  eertyds  to:  de  Geloovige  .•  /k  bidU,  Broeders,  dat  g  y  van  uwe  ligkaemen.  een  levend' ,  beylig 
nen  Godt  bekaegel\Ic  flag-offer  zoud  maeken.  (Obfccro^.  vos  Fratres...  utexhibeads  corpora  vejha  hofilam  vivcntein  y 
■fandiam,  Deo  placentem  Rom.  Xü.  f.  i.)  iMen  mag  zeggen,  dat  àk  gedaen  word  dooreenen  opregten  ver- 
ftorven  Chriften.  De  dieren  ,  de  welke  in  de  Oude  Wet  tot  eea  flag-oüer  aen  Godt  wierden  ongedraegen , 
konden  maer  eens  fterven  ,  en  met  die  dood  was  het  Sacrificie  ten  eynde  :  maer  de  verfterving  laet  aen  dea 
menfch  fyn  r.atuerelyk  leven  behouden,  en  zy  neemt  ook  niet  weg  den  oorfpronk  van  fvne  kvvaede  driften. 
Zoo  dat  eenen  Chriften  ,  naer  dat  hy  nu  eens  en  menigniael  fyne  aerdfche  g-enegentheden  gedood  heeft  , 
blyft  overleven  aen  dit  flag  offer  van  zig  zelven ,  om  in  het  gevolg  meermaels  en  meermaels  die  geeftelyke 
•dood  te  fterven  ,  en  zig  tot  het  eynde  fyns  levens  gedueriglyk  aen  Godt  te  offeren. 

Wy  verwonderen  de  kioekraoedigheyd  van  de  Martelaeren ,  de  welke ,  om  aen  Godt  en  aen  hun  Geloof 
.getrouw  te  blyven-,  hun  bloed  ten  beften  gegeven  hebben  :  maer  is  het  ook  geene  groote  kloekmoedigheyd  , 
•wanneer  men  altyd  fjTi  bert  en  zinnen  doet  fterven ,  om  volgens  de  waerheden  van  het  Geloof  te  leven  ? 
De  xMartekeren  moeften  maer  eenige  ueren  ,  of  zelf  fomtyds  maer  eenige  oogenblikken  lyden  ;  en  eenen  ver- 
ftorven  merdch  doet  de  bedorve  natuer  lyden  tot  fvnen  laeften  adem.  Wilt  gy  hier  over  de  getuygenilTe 
Jiooren  van  Bernardus  ,  die  de  deugd  van  verfterving  zoo  wel  kende.?  De  Jt-crken  van  het  vlcefch  door  den geefi 
.te  verjterven ,  Is  (  zegt  hy  )  eene  fiiorte  vaa  martelie  ;  fy  jaegt  wel  zoo  veel  fchrlk  niet  aen  ah  de  gene ,  waer 
in  men  het  zweerd  gebruykt  om  lm  llghaem  te  kenden  :  maer  fy  Is  moeyelyker  door  haerelangdiizrlgheyd.  {Genus 
manyrll  ejl  Jplritu  facïa  carnls  monificare.;  Ulo  nünlrum  ,  quo  menibra  cisduntur  ferro ,  horrore  quidem  niltius ,  fed 
dluiarnltate  molejUus.    Bern.  Serm.  30.  in  Cant.  ) 

Schept  dan  moed ,  kloeke  zielen  ,  die  U  zelven ,  en  al  wat  aerdfch  is ,  zyt  afgeftorven ,  om  U  aen  Godt 
tot  een  volraaekt  flag-otfer  op-te-draegen.  Ziet  hoe  verheven  en  moeyelyk  werk  gy  uytvoert ,  en  diefvolgens 
wat  al  verdienften  gy  vergadert,  en  wat  glorie  gy  bekomen  zult  voor  die  geduerige  martelie,  is 't  dat  gy 
roet  Chriftus  aen  da:  geeftelyk  kriiys  tot  het  eynde  uws  levens  blyft  vaftgehegt  't. Is  waer,  de  goddelcoze  , 
van  de  welke  wy  hier  boven  gefproken  hebben,  acnzlen  uwe  manier  van  leren  als  eene  uyiz'nnijihcyd ,  (  ^h 
tam  illorum  ajUmabamus  Infaniam.  Sap.  V.  f.  4.  )  en  daerom  zyt  gy  het  voorwerp  van  hunne  befpottingen 
in  alle  ondeugende  boeken  en -fchrifcen ,  die  Çy  dagelyks  in  het  licht  brengen.  Maer  verwondert  U  daer  niet 
over  :  het  fmert  hun  ,  wanneer  fy  U  maer  zien  ,  om  dat  gy  niet  leeft  gelyk  fy  en  andere ,  (  Gravis  ejl  nobls  etiam. 
ad  vivendum,  quonlam  diffimills  'ejl  alils  vlta  lllius  Sap.  II.  i-  15.J  om  dat  uwe  ftigtbaere  zeden  een  heymelyk 
verwyt  doen  aen  hunne  wulpsheyd  en  geheel  hunnen  handel  doemen:  ora  dat  die  geduerige  verfterving  te 
levendig  afbeeld  het  kruys  Chrifti ,  waer  van  fy  vyanden  zyn  ;  en  de  waerheden  van  een  Evangelie,  liet  welk 
fy  willen  vernietigen.  Gaet  dan  voorts,  Alderlieffte ,  in  uwe  zoo  genaende  uytzinnigheyd ,  de  welke  U 
door  onze  vry-geellen  word  opgetygt:  't  Is  noodig  dat  men  zntwerde  in  hunne  oogen ,  ora  ivys  te  zyn  ;  want 

die  iieydenfche,  die  wereldfche  wysheyd,  waer  op  fy  iteunen  en  roemen,  is  eene  dwaesheyd  by  Godt hy 

kent,  dat  de  gedagten  van  diergelyke  wyze  ydel  zyn.  (Stultas  fiat,  m  fit  fapiens.  Saplentla  cnim  hujus  mundi , 
JluUitla  ejl  apud  Deum,  ...  Dominas  novit  cogltationes  faplentium  quonlam  vante  funt.  I.  Cor.  II.  f.  18.  &  feq.  ) 
Ondertuifchen  als  U  de  wereld  haa  ,  weet  (  zegt  U  Chriftus  )  dat  fy  my  eer  ah  U  gehact  hc^fi  ;  (  Si  muudus  voi 

K 


I  go  Algemeyne  Ver\amdingz  der  Werken 

adit ,  fclme^  qula  me  prtorem  vobis  odló  habalt.  Joan.  XV.  f.  i8.)  en  het  most  den  difclpeÏ  genoeg  wezen,  iat 
hy  gclyk  zy  aen  fynen  meejïer.  (  Sajjiclt  dljcipulo ,  ut  fn  ficut  modifier  ejus.    Matth.  X.  f.   25. 

En  Gy ,  Lieve  Broeders  ,  de  welke  tot  dien  hocgften  trap  van  verfterving  niet  opklimt ,  maer  evenv/el 
chriftelyk  leven  wilt,  Gy  moet  U  ook  al  met  diergelyke  fpreuken  wapenen  tegens  die  venynige  ferpenten, 
de  wijke  dagelykx  rontom  U  fchuyiTelen.  Gy  moet  kloekheyd  hebben,  om  U  niet  keten  te  mifleyden  door 
allen  dien  zoeten  praet  en  senlokkende  boeken ,  de  welke  men  gebruykt  om  uw  Geloof  en  zeden  te  beder- 
ven ,  en  om  U  te  leeren  Gods  Wet,  de  Kerke  ChrifH  en  de  deugd  ten  fpot  ftellen.  Gy  moet  kloekmoe* 
dig  zyn  om  onder  d'oogen  van  die  godt-vergetene  guychelaers  t'onderhouden  den  vaften ,  de  verftervingcQ 
en  andere  chriltelyke  oeffeningen ,  de  welke  de  H.  Kerk  U  oplegt.  Gy  moet  daer-en-hoven  zoo  leven  in- 
het  midden  van  de  w-ereld  ,  als  of  gy  aen  haer  niet  toehoorde  :  want  zoo  haejl  iemand  hoeren  vriend  wilt 
zyn  ,  word  hy  vyand  van  Godt.  (  Ouiciiniquc  roluerit  ainicus  ej]e  fxculi  hujus,  inimlcus  Dti  conjiitultur.]?iZ.  IV. 
"^.  4.  )  Dus  moet  gy  uw  hert  van  haere  ydellieden  ea  pomperyen  aftrekken  ;  gy  moet  verlaeten  die  vrolyk- 
heden  ,  die  vriendfchappen  »  die  by  -  een  -  komlten  ,  de  welke  zoo  aengenaemen  indruk  op  uwe  zin- 
Ben  doen,  lie^'er  als  uwe  ziele  door  dezelve  te  hefineuren-.  Met  een  woord,-  gy  moet  dooien  alle 
genegent?ieden  ,  die  U  eenigzints  tot  de  zonde  konnen  brengen ,  van  wat  foorte  fy  wezen  mogen.  Ziet  dan, 
Tat  al  flag-offers  gy  dagelyks  doen  moet  ;  ziet  hoe  gy  door  den  dpgen  van  verfterving  uwen  geeft  moet  ge- 
dueriglyk  van  uw  hert  en  van  uwe  zinnen  afsnyden  :  ach  !  wat  overtreflelyke  verdienften  zult  gy  vergaede- 
xen,  wanneer  gy  in  dit  alles  aen  Godt  getrouw  blyft ,  gelyk  het  de  pligt  is  var.  eenen  opregten  Chriften  I 

Eyndelyk  wie  Ls'er  onder  ons,  die  geene  opregte  fchulden  by  Godt  heeft  of  geene  zon  Jen  te  boeten  ?  en 
«m  die  te  boeten  ,  wat  i^'er  zoo  kragtig  als  de  werken  van  verfterving  ?  îk  wete  ,  dat  Chriftas  door  fyne- 
Dood  voor  onze  zonden  aen  den  hemelfchen  Vader  voldaen  heeft;  hy  heeft  voor  onze  zielen  een  randzoen 
betaelt ,  het  welk  van  oneyndel}  ke  weerde  is  ;  "t  is  door  hem  en>  in  hem  ,  dat  wy  van  onze  zonden  gez.iy- 
"vert  worden  ,  en  verkrijgen  al  wat  tot  de  zaligheyd  toebehoort  .-.  want  (gelijk  Petrus  zegt 3  daer  is  geenen 
anderen  naera  onder  den  Hemel  vergunt  aen  de  menfchen  ,  ivaer  iit  wy  moeten  zalig  worden  ,  (  Nee  enlm  aliud 
nomen  eft  fub  Coelum  datum  homlnibus  ,  in  quo  oponeat  nos  fahos  fieri.  Ai\.  IV.  '}:  11.)  zelf,  dat  wy  Godt 
iets  door  onze  werken  verdienen  konnen,  dit  is  toe-te-fdiryen  aen  de  verdienften  van  Chriftiis  Maer  om 
Jjet  rantfoen,  door  hem  betaelt,.  ons  toe-te-voegen  ;  om  de  vrugten  van  die  verdienften  Chrifti  te  genieten  , 
moeten  wy  van  onzen  kant  mede-werken.  Hy  heeft  zoo  vele  pynen  en  fmerten  niet  uytgeftaen ,  op  dat  wy 
zouden  mogen  in  de  welluft  leven  en  in  de  aerdfche  vreugden  :  maer  hy  heeft  voor  ons  geleden  ,  Lieve  Broe- 
ders ,  C/  naerlaeten  de  fyn  voorbeeld ,  op  dat  gy  fyne  voetjlappen  zoud  volgen.  (  Chrijïus  pnjfijs  ejl  pro  nobls  >  vobis  re- 
linq'.iens  exeniplum,  ut  fequamini  veflioia  ejus.  I  Pet.  il.  f.  21.^  Daerom  moeten  wy  imt  hem  jlerven ,.  willen  wy 
Tiiet  hem  leven  :  ii>y  moeten  met  hem  lyden ,  irillen  ivy  met  hem  heerfehen.  (5;  commortul  fuinus  S  cnnvivemui.: 
fi  fujlinebimus  &  coaregnabiinus.  il.  Tim.  II.  y.  11.)  Chriftus  zeïT,  niet  tegenftaende  Jyne  verdienften,  wieng. 
kragten  hem  bekent  waersn  ,  leert  ons  immers  in  het  Evangelie,  dat  den  weg  tot  het  leven  eng  is,  dat  het 
Hemelryk  met  geweld  moet  worden  ingenomen,  dat  die  hem  volgen  wilt,  zig-zelven  moet  verloochenen  „  en 
fyn  kruys  dagelyks  opnemen.  (  Si  quis  vult  poft  me  venue  ,  abneg_et  femetipfum  ,  &  tollat  crucem  fuam   quotidii. 

Laet  ons  dit  doen  ,,  Alderlieffte  ,  zoo  met  het  lyden  ,  dat  ons  overkomt,  verduldiglyk  en  om  Godt  te  ver- 
draegen  ^als  met  ons  zelvcn  door  vrywillige  werken  van  verfterving  en  van  boet  vee  rdigheyd  te  firaffen  ;  want 
't  is  aldus  dat  wy  moeten  onze  zonden  boeten  en  verdienften  voor  den  Hemel  vergaedereni  Maer  wie  ver- 
ftaet  heden  deze  tael  !  Noyt  heeft  de  goddeloosheyd  zrg  meer  ten  toon  geftelt  ;  noyt  zyn  de  zonden ,  ea 
zelf  d'alderfchrikkelykfte,  zoo  onbelchaemdelyk  bedreven;  noyt  heeft  men  zoo  zeer  de  boosheyd  als  water 
ingezwolgcn ,  gelyk  men  heden  doet  :  en  ondertuilchen  waer  ziet  men  bekeeringen  ?  waer  ontmoet  men 
verfterving  of  boetveerdigheyd  F  Deze  deugden  zyn  verdreven  uyt  het  Chriftendom.  Man  kent'cr  niet  als 
«en  heydenfch  leven  ;  de  gevaerelijke  gezclfchappcn  ,  d'ontugtige  by-een  komften ,  de  ftrunkel-ftcenen  van 
de  deugd  worden  dagelyks  vermenigvuldigt:  al  wat  de  welluften ,  'de  kvvaede  driften  en  de  begeerlykhe- 
-den  des  vlccfchs  kan  aeujaegen ,  word  met  zoo  grooten  jever  voortgezet,  als  of 'er  nog  oordeel  Gods,  nog 
helle,  nog  tydelijke  geeflels.  te  vreezen,  waeren. 

Houd  op,  dwaelende  Broeders,  met  uwe  verdoemenifle  te-  bezwaei-en,  inant  zoo  zeer  als  gy  U  in  de 
.welde  zult  verlujligt  hebben,  zoo  vee/  zult  gy  naermach  gepynigt  worden.  (^Quantum...  in  deliciis  fuerit ,  tantum 
Jate  UU  tormenium  Apoc.  XVIII.  f.  7.)  Slaegt  uwc  oogen  op  den  afgrond,  waer  gy  nae  toe  loopt,  en  op 
<ieû  Hemel,  tçt  dep  welken  gy  gelcliaepen  zijt.  Herdenkt  uw  lie^ii^  beroep  i  dca  Ji^oii  van  Clü-iuen,  dis 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  ïFelkns,  1 3 1 

cv  draegt ,  en  het  kruys ,  dat  op  uw  voorhoofd  geprint  is.  Vat  eenen  heyligen  haet  op  tegens  uw  zondaerig 
vieefch,  wiens  begerelykheden  de  oorzaek  zijn  van  uwe  verderffenifle:  tragt  U  in-te-boezemen  eencn  afkeer 
Tan  des  werelds  ydelheden  ,  en  van  al  dat  uwe  ziele  befmetten  kan.  Den  Vaften-tyd ,  die  aenkomt ,  ver- 
pligt  U  daer  toe  nog  meer  als  andere,  om  dat  gy  uyt  kragt  van  een  bezonder  gebod  der  H.  Kerke,  U 
moet  onthouden  van  alle  wereldfche  welluften ,  en  deze  dagen  in  boetveerdigheyd  overbrengen.  Gebruvkt 
■dan  die  zalige  dagen  tot  het  eynde,  waer  toe  fv  zijn  ingeftelt.  Doet  kloekmoediglyk  een  f.ag-oifer  aen  Godt 
van  al  wat  aengenaem  aen  de  zinnen  is.  Tragt  zondaers,  door  vaften ,  door  bidden,  en  andere  verftervende 
•werken ,  den  Heere  te  bewegen  in  dezen  tyd  van  bermhertigheyd ,  dat  hy  U  verleene  eene  waere  bekee- 
ring Tragt,  regtveerdige ,  uwe  voorige  zonden  te  boeten  ,  uwe  deugd  te  bewaeren ,  en  uwe  verdienften  te 
vermeerderen  ;  en  aldus  zullen  deze  dagen  van  verfterving ,  die  aen  een  wereldfch  hert  zoo  laftig  voorko- 
men,  ons  toebrengen  de  waere  geruftheyd  des  gemoeds,  en  eene  opregte  vreugd,  de  welke  ons  hier  ca 
hier  naemaels  zal  blyven.  Amen. 

De  -ahvd  aengroeyende  bedorrentheyd  der  zeden;  de  zonden  die  daer  uyt  Ipruyten  ;  de  ftraffen,  die  wy 
verdient  hebben ,  en  waer  van  milTchien  eenige  zeer  nae  by  zyn  ,  zouden  ons  dwingen  ,  om  ten  tyde  van 
den  aenftaenden  Vaften  het  kerkelyk  gebod  in  fyne  volle  ftrengheyd  te  doen  onderhouden  ,  waer  het  zaekc 
dat  de  tyds-omftandigheden  dit  toelieten  :  maer  de  ongehoorde  fchaersheyd  van  vilch  ;  de  overblyfsels  der 
ziektens ,  de  welke  de  buytengewoonelyke  droogte  van  den  voorleden  zomer  heeft  bygebragt  ;  de  dierta 
van  fommige  eecwaeren  ,  en  wel  bezonderlyk  de  ellenden ,  waer  in  zig  bevind  een  groot  deel  onzer  fchae- 
pen ,  bewegen  Ons  op  den  voet  hier  onder  uytgedrukt  eene  verzagting  in  de  onthouding  der  fpyzen  toe-te- 
laeten  ;  met  betrouwen,  dat  Gyl  het  gene  langs  dien  kant  aen  de  verfterving  ontbreken  zal,  met  aelmoef- 
fen ,  en  andere  godvrugtige  werken  zulc  tragten  te  vervullen. 

N.  B.  Dezen  Vaften  zyn  toegelaeten  de  zelve  Artikels ,  als  in  de  Bulle  van  het  voorleden  Jaer ,  dus 
onnoodig  hier  by  te  voegen ,  uytgenomcn  dat  men  op  de  vleefch-dagen  meer  als  eens  zal  afgefmolten  vec 
gebruyken  ;  ziet  pag.  1 25. 

Gegeven  binnen  Antwerpen  den  25  January  1782. 

ff^as  onderteekent 

Locus  t  Sigilli. 

^    J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWERPEN. 

Ter  OrJonnantu  van  Sync  Doerluatigftc  Hoogweerdigheyd. 

A.  Van  Celft  Secret. 


VASTEN-BVLLE  VOOR   HET  JAER  MDCCLXXXIIL 

Jacobus    Thomas    Josephus    WELLENS,    byde  gratie    Gods  ,    ea 

des  Heyligen  Apo^olykeii   Stoel   van  Roomen  Biflchop  van   Antwerpen.   &lc. 
^en  yïUe  die  deze  zullen  zien  Zaligheyd  in  den  Heere. 

JL/E  noodzaekelykheyd  van  de  verfterving,  haere  uytwerkfels  en  de  menigvuldige  vrugten,  diefy  voort* 
brengt,  zijn  de  beweeg-redenen  geweeft,  Lieve  Broeders,  met  de  welke  Wy  U-L.  in  de  voorgaende  jaeren 
hebben  opgewekt  om  den  Veertig-dagfdien  Varten  heyliglijk  over-te-brengen:  en  nu  gaen  Wy  tot  het  zelven 
eynde  U  voorftellen  het  Gebod  van  de  H.  Kerk,  ten  opzigt  van  dien  Vaften  ,  aen  het  welk  Gy-Lieden , alà 
opregte  kinders  van  die  algemeene  Moeder ,  voldoen  moet. 

Eertyds,  wanneer  de  zeden  eenvoiidiger  waeren  en  d'onderdanigheyd  grooter,wierd  dusdanig  gebod  met 
vlyd  aenveerd  en  onderhouden:  ieder-een  onderwierp  zig  oodmoediglyk  aen  het  zelven,  en  niemand  be- 
twifte  het  Opper-gezag  van  de  Kerke  in  diergelijke  fchikkingen ,  als  de  gene,  de  welke,  verleyd  door  val- 
fche  leeringen  die  het  vieefch  ftreelen,  zig  alreeds  van  haer  afgefcheurt,  en  den  Schaep-ftal  van  Chriftus  ver- 
laeten  hadden  ;  maer  heden  zijn'er  onder  ons  zoo  vele,  die  den  naem  van  Catholijke  niet  willen  aflegfren. 

Ra 


132  Algemeyne  Veriamelinge  der  Werken 

en  ondertuffchen  zoo  ftoutelijk  beknibbelen  het  Opper-gezag  van  de  Kerk  en  haere  geboden  overtreden',  alj 
of  fy  daer  aen  geene  de  minfte  onderdanigheyd  fchuldig  waeren  :  en  wat  aengaet  het  Vaften-gebod  in  het 
bezonder,  de  overtredingen  in  dit  üuk  zijn  zoo  openbaer  en  fy  worden  zoo  menigvuldig ,  dat  l'y  niet  allee^ 
■  Tielijk  de  kerkelijke  Overheyd  en  alle  waere  Geloovige  bedroeven  -,  maer  zelf  onze  afgevalle  Broeders  ont- 
ftigten  ,  en  hun  dienen  tot  Itrunkel-fteen-,  om  zig  in  den  afkeer,  die  fy  tegens  de  Rooralche  Kerk  hebben 
•opgevat,  te  verharden  ,  vermits  fy  aenmerken ,  dat  de  zelve  door  haere  eygene  kinders  zoo  ftoutelyk  mif- 
agt  en  verfmaed  word. 

Om  de  oogen ,  is  het  mogelyk ,  van  die  verfmaeders  t'Openen ,  en  de  waere  Catholyke  te  ftyven  in  hunne 
onderdaenigheyd  ,  zullen  wy  een  weynig  aenhaelen  de  grondregels  waer  op  dit  gebod fteunt,  en  betoonen  hoe 
het  zelven  om  fvne  redelykheyd  en  fyne  oudheyd  alle  hoogagting  weerdig  is. 

Als  men  de  redelykheyd  te  raede  gaet,  zal  men  bevinden.,  dat  het  vaften  fomtyd's  ons  door  de  wet  van 
ie  natuer  als  eene  pligt  word  op-gelegt  ;  want*t  is  zeker,  dat  de  begeerlykheyd  des  vleefchs,  en  de  kwae- 
de  driften,  dieper  uyt  voortkomen,  dikwils  ons  willea  overhaelen  tot  dingen ,  die  tegenftrydig  zyn  aen  de 
wet  van  de  reden  in  het  hert  van  alle  menfchen  ingeboren  ;  't  is  zeker ,  dat  zy  den  menfch  brengen  tot  zon- 
den, waer  mede  hy  niet  alleen  fynt  ziele  dood.,  maer  ook  onteert  fyueyginlighaeni.  iQ^ü...  foriücatur ,  in 
corpus  faam  pcccat.  I.  Cor.  VL  y.  18.)  Zonden  die  hem  pUgtig  maeken,  fchocn  hy  geene  andere  wet  als  die 
yan  de  natuer  kende;  want.  als  Paulus  aen  de  heydenen  verwyt  hunne  ontugtigheden  ,  zegt  hy ,  dat  üodt, 
om  dat  fygewygert  hadden  hem  t'eeren  als  hunnen  Schepper  ,  bun  tot  beftraffing  hdefc  overgekvert  aen  di  be-r 
gerelykheden  van  hun  hert . . .  aen  d"* aider fchanddykfie  driften  ....  en  dat  de  gene ,  die  \ulke  dingen  doen  ,  de  dood 
fchuldig  ^yn.  (  Proptcr  quod  tradidit  illos  Deus  in  dejlderla^  cotdis  eorurn  .  ■  -i/i  p/ijfioaes  ignonilnltc. . . .  Qui  talii. 
agunt  digni  funt  morte.  Rom.  ï.  f.  24,,  26  &  32.) 

Dus  de  heydenen,  aen  wie  geenen  anderen  leydsman  als  het  licht  van  dè  reden  gegeven  was,  waeren  ver- 
pligt  die  vleefchelyke  zonden  te  vlugten.  Dit  gebood  hun  de  wet  van  de  natuer  ,  en  fv  gebied  het  aen  alle 
menfchen,  om  dat  iy  alle  eene  redelyke  natuer  van  den  Schepper  ontfangen  hebben  :.dienfvolgens  moet  den, 
menfch,  nyt  kragt  van  dat  zelven  gebod  ;  ook  gebruyken  de  middelen,  die'er  noodig  zyn  om  t' overwinnen 
de  begerelykheyd,  de  welke  hem  tot  die  zonden  aenlokt  .-maer  vermits  die  begerelykheyd  dikwils  langs  den 
kant  van  het  lighaei-H  gevoed  word  en  aengeftoken ,  zoo  is  het  een  onbetwiftbaer  gevolg ,  dat-hy  in  die  om.^ 
Handigheden  fyn  lighaem  moet  beftryden ,  en  de  woede  van  het  zelven  door  het  vaften  in  bedwang  houden. 
Dit  leert  Irem  de  natuerelyke  reden  ,  eveneens  gelykfy  hem  leert,  dat  men  een  woedende  peerd  overmeeftert 
met  aen  dat  peerd  fyn  vosdfel  t' onttrekken  :  en  bier  itj't  blykt,  waeroni  Chriftus  in  het  Evangelie  zegt,. 
dat''er  zekere  foorte  is  van.  d  uy  velen ,  die  men  niet  verjaegt  als  door  bidden  en  vaften.  (Hoc  autein  genus  non  ejici- 
tur  nifi  per  orationem  &  jejunium.  Matth-  XVII.  f.  20.) 

Word  dan  iemand  door  dien  onzuy veren  geeft  aengerand ,  trekt  hem  fyn  lighaem  tot  ongeoorlofde  kiften,, 
'hy  moet  met  vaften  dien  vyand  befiryden  en  overwinnen.  Den  eygendom  van  de  zaek  vereyfcht  het  .•  de 
natuerelyke  reden  leert  het  :  en  dus  ziet  gy ,  Lieve  Broeders ,  dat  de  wet  van  de  natuer  fomtyds  het  vaften 
gebied,  en  dat'er  dikwils  omftandigheden  zyn,  waer  in  elk  in  het  bezonder  verpligt  is  te  vaften ,  fchoon 
dat'er  aifdan  van  wegens  de  H.  Kerk.,  geenen  algeraeynen  vaften-dag  is  ingeftelt  1  maer  buyten  twyftel  ziet 
gy  Qok,  dat  die  zelve,  de  welke  gy  hoort  het  kerkelyk  Gebod  befchreeuwen  ,  meer  als  alle  andere  het 
vaften  noodig  hebben  ;  want  wie  zyn  het  die  deze  tael  voeren  ,  als  die  zoo-genaemde  Catholyke  ,  in  wiens  hert 
geene  de  minfte  Religie  te  vinden  is.^'tzyn  die,  de  welke  gelyk  wilde  dieren  hunne  ongeregelde  driften  in- 
volgen^ wiens  zeden  bedorven  zyn ,  wiens  levens-handel  ongebonden,  in  wiens  oogen  d'onbefchaemtheyd  en 
••d'ontugtigheyd  uyiflikkert  :  menfclicn ,  die  hun  eygen  lighaem  onteeren  en  noyt  ophouden  van  zondigen  : 
menfchen,  met  een  woord,  de  welke  om  hun^e  begerelykheyd  te  dempen  zouden  moeten  fchier  altyd  vaften, 
veel  ftrenger  als  de  Kerk  hun  gebied  ,  waer 't  dat  fy  enkel}  k  wilden  voldoen  aen  het  gene  de  wet  van  de 
natuer  hun  opl^t.  Diergelyke  zyn  het,  die  het  kerkelyk  Gebod  befpotten,  en  niet  konnen  verdraegn,  dat 
deze  goede  Moeder  tot  hun  geeftelyk  en  lighaemeljk  voordeel  hun  jaerelyka  dwingt  eenige  weken  in  vaften 
•en  verfterving  o  ver-te-brengen. 

Het  licht  van  de  reden  ,  waer  van  wy  tot  nu  toe  gefproken  hebben,  leert  ons  nog  voorders,  dat  eenen 
;mcnfch  fynen  Schepper  niet  vergrammen  mag  ;  en  heeft  hy  dit  gedaen ,  dat  hy  tot  hem  moet  wederkeeren 
met  een  waer  leedwezen ,  en  zlg  met  fynen  Godt  verzoenen.  Maer  terwylen  wy  meeftendeel  zondigen  uyt 
ccae  ongeregelde  liefde  tot  qnï  lighaem  j  wat  ii'ex  natuerel^ker  om  die  veizoeiiing  te  bewejken,  als  on* 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  WeKens.  133 

fi<rhaem  door  vaften  en  andere  verftervingen  te  kaftyden ,  om  aldus  aen  Godt  te  becoonen,  dat  \yy  die  onge- 
re°gelde  liefde  hebben  aFgelegt ,  en  haeten  dat  zelven  Jighaem  ,  om  dat  het  geweell:  is  den  oorlprong  onzer 
yerderffenis  en  her  werktuvg ,  waer  mede  Vv'y  Godt  vergramt  hebben  i    t-         i, 

Djze  redenering  hebben  zeer  wel  bevat  de  heydenfche  inwoonders  van  Ninive  :  want  als  Jonas  hun  van 
Gods  wege  drvgde  met  den  ondergang,  hebbin  fy  f:]}  en  s  ecncn  ftrengen.  vajien  ingcftch ,  en  zi^  met  za'.ken  be- 
kleed van  den  mitjlen  tot  den  minjien;  (  PrccdicaverUnt ,  jejunlum  ,  &  veJUti  fant  faccls  à  wajurejtjqiie  ad  n«no- 
rem.  Jon.  III.  y.  5.)- welken  middel  zoo  gelukkigen  uytval  gehad  heett,  dat  Godt  fyne  manen  heett  inge- 
trokken ,  en  agtergehouden  de  ver-ft-oefttng ,  met  de  welke  hv  die  Stad  gedregen  had- 

By  andere  hevdenfche  natiën  is  ook  het  vaften  bekent  gewéeftrfv  aenzagen  het  -/.elven  als  een  boet -werlc:, 
en  als  eene  zaek,  waer  mede  men'  de  Godhevd  eert.  Herodotiis  fchrvft ,  dat'er  in  Eg\pten  plegtigivk  gevalt 
wierd  ter  eere  van  de  godinne  Ifis  :  en  de  Priefteren  van  dat  volk  moeften  eenigen  tyd  met  vallen  en  ont- 
houding van  zekere  fpyzen  hun  berevden  om  hunne  afyode-feeften  te  vieren.  Diergelyke  vallen-dagen  vond 
men  ook  by  die  van  Phénicien  en  van  Affvrien,  bv  de  Grieken  en  by  de  Romeynen  :  Numa  l^mpilius  r 
den  welken  aen  het  heydenfch  Rooraen  den  toeftel  van  den  goden-dienft -heett  toegekhreven  ,  wilde,  dat 
men  de  facriticiïn ,  de- welke  op  gefielde  tyds-ftippen  van  het  jaer  opgedraegen  wierden  voor  de  viugtea 
der  aerde,  met  vaften  zou  vergezelfchappen  ;  't  is  eens- gebeurt  dat  geheel  Roomen  vcrlchrilct  was  door 
vele  wondere  teekenen ,  die  ir.  de  logt  gezien  wierden ,  en  Titus  Livius  verhaelt ,  dat  het  benaet  in  dier 
gelegeniheydSy bühne  boeken  dede  te  raede  gaen  ,  waer  op  bevolen  wierd  eenen  plegtigen  valten  m  ts 
ftellen  ter  eere  der  godinne  Cerés  ,  den  welken  alle  wf  jaeren  moeft  hernomen  worden. 

Ik  bekenne,  Lieve  Broeders,  dat  den  duwel  dit  alles  gebruykte  om  de  oogen  der  heydenen  te  verbün- 
den,  en  dat  hy  hier  in  (zoo  aJs  de  Kerk-vaders  fpreken  )  den  waeren  Godt  wilde  naer-aepen ,  even-cenï 
gelvk  hy  de  mfinfchen  verlevd  heeft",  om  autaeren  aen  d'af-oden  te  bouwen ,  Sacnficien  op-te-draegen  ea 
hun  t'aenbidden  ,  om  aldus  'zig.zelven  te  ftellen  in  de  plaetfe  van  Godt  ,  en  zig  toe-te-voegen  de  eer  , 
die  aen  den  Schepper  toekomt.  Dog  dit  befluvt  alleen  wil  ik  hier  uytmaeken  ,  dat  by  d&  heydenen  het 
vaften  aenfchouwt  wierd  als  een  go^d  en  prvsb'aer  werk ,  dienftig  om  de  Godheyd  t'eeren,  o™  j^^^  menlcü 
met  den  hemel  te  verzoenen  en  de  verdiende  ftraffèn  af-te-weiren  :  welk  gevoelen  van  het  heydendom  een 
ftraeltjen  van  de  reden  was,  het  welk  voor  hxin  fcheen  in  het  midden  der  duyfterniffen  ;  en  deze  aenmer- 
king  dient  tot  fchande  en  fchaemte  van  onze  vrygeeftèn ,  die,  blinder  als  de  heydenen,  het  vaften  ea  dr 
kerkelyke  geboden  nopens  dit  ftuk  opentlyk  befpotten  en  met  mifagting  verwerpen. 

Gaen  wy  van  de  heydenen  over  tot  de  kinderen  van  Ifraël ,  die  Gods  uytverkoren  volk  waeren,  ea: 
aen  wie  hv  eene  bezondere  wet  hadvoorgefchreven ,  daer  vinden  wy  het  vaften  van  het  beginlel  at  dier 
Wet  verhéerlykt  in  den  perfóon  van  Mcnfes,  den  welken  veertig  dagen  en  veertig  nagien  zonder  etea- 
of  drinken  heeft  overgebragt  op  den^  Berg  Sinaï ,  wanneer  hy  daer  met  Godt  handelde ,  en  van  hem  on- 
derrigt  wierd  in  de  Wetten ,  de  welke  fyn  voik  onderhouden  moeft.  Als  nu  Moyfes  van  dien  Berg  atdael- 
de,  en  zag  dat  de  Kinderen  van  Ifraël  met  afgoderye  en  overdaed  bezig  waeren,  agte  hy  hun  onweerdig 
Gods  Wetten  te  ontfangen,  en  gedreven  door  eene  regtveerdige  gramfchap  ,  brak  hy  de  twee  ft^^ene  tate- 
len  des  Wets  aen  den  voet  van  den  Berg,  en  dus  (  aen  merkt  den  H.  Ambrofius  )  Aee/f  den  overdaed  de  tafe- 
len van  de  Ji^et  verbrevzeld ,  de  welke  het  vaften  verkregen  had.  {Jtaque  tabalas  legis  ■,  quai  accèpit  abftiacniLay 
cvnteri  feclt  ebrietas.  Amh.  de  Elia.  &  jejun.  c.  VI.')  Maer  we.vnig  daer  naer ,  wanneer  dat  volK  ,  beltratt 
gelyk  het  verdiende,  tot  leedwezen  overging,  dan  heett  Moyfes  nog  eens  veertig  nagten  gevaft  als  te  vo- 
ren ,  (  Et  procidi  ante  Domlnum  jïcut  prias ,  quadraglnta  diebus  &  noclibus  panctn  non  comedens ,  ^  aquam  wn- 
bibens,  propter  omitia  peccata  yeflrd.  Deut.  IX.  y.  18.)  en  door  fvn  vaften  en  bidden  heett  ny  de  gramlchap. 
Gods,  die  het  volk  wilde  verdelgen  ,  geftut,  en  zelf  twee  nieuwe  tafelen  ,  gelykvormig  aen  d'eerfte ,  verkregen. 
3v  de  Ifraëlieten  waeren  bekent  de  beloften ,  die  men  aen  God:  dede  van  te  vaften  en  verftervingen  t'ceitenen, 
(Num.-XXX.  f.  14..;  Bv  d'Ifraëlieten  vind  men  verfchevde  algemeene  vaftens  ingeftek  door  üe-Beltierders 
van  hun  Volk  :  gelyk",  by  voorbeeld  ,  die  ,  de  welke  jaerelyks  in  de  vierde,  de  vytae  ,  de_  zelde  en 
de  tiende  maend  gepleegt  wierden  .-(/.yunium  quarti ,  &  jejunium  quinti ,  &  jejunium  fexti ,  &  jejunium  dccimi. 
eiit  domui  Juda  in  gaudium.  Zach.  VÜI.  f.  ip.  )  en  men  leeft  in  hunne  gefchiedenillèn  menigvuldige  voor- 
vallen ,  by  welkers  gelegeniheyd  fy  zig  tot  vaften  begeven  hebben.  Wanneer  alle  de  Gellagten  dat  van  Ben- 
jamin wilden  vernietigen ,  en  nu  al  tweemael  de  nederlaeg  gekregen  hadden,  hebben  fy  eenen  geheelen  dag 
geyaften  flag-oifers  opgedraegeiT,  oai  Gods  lüvlp.  te  veraoekec.  (^Omnes  fitll  /fiail  ysnérunt  in  Pomm  D^i^ 


134  Algemeyne  Veriameïlnge  der  Werken 

Jejunaveruntque  J!e  iïïo  ufque  ad  vefperam  ,  &  obtukrunt  el  kolocaufta,  atque  pacificas  victimas.  Jud.  XX.  f.  16.') 
Het  zelven  hebben  i^y  gedaen  ten  tyde  van  Saül,  om  zig  te  bereyden  toe  den  ftryd  tegens  de  Philiftinen. 
([  Reg.  VIL  f.  5.)  Den  Koning Jofaphat  verkondigde  eenen  algemeenen  vaften  door  geheel  lyn  Ryk,al8 
de  Moabiten,  d'Ammoniten  en  die  van  Syrien  tegen  hem  te  veld  trokken.  OlIParalip.  XX  t.  3')  Alle  d'in- 
■woonders  van  Bethulien  hebben  gevaft,  wanneer  hunne  Had  door  Holofernes  belegert  wierd  :  (Judith  IV 
*•  8  )  en  insgelyks  alle  de  Joden ,  die  zig  bevonden  onder  het  gebied  van  Affucrus,  wanneer  dezen  Koning 
het  doodvonnis  tegen  die  Natie  had  uytgefproken.  (  Eft'h.  IV  ir..  3  )  Als  Efdras  vertrok  uyt  Babyion  met 
eene  groote  menigte  van  Joden  om  wedcr-te-keeren  nae  Jeriifalem ,  heeft  hy  eenen  vaften-dag  uy-tgekondigt 
op  dat  Godt  h:in  eene  vooripoedige  reyze  zcu  verleenen  en  hun  befchermen  tegen  hunne  vyanden.  (  I  Efd. 
YIJI  V-  21  )  Ten  tyde  van  de  Machabeën  ,  onder  wiens  beftier  de  Jodfche  Natie,  om  Gods  wetten  en  hun 
vaderland  te  verdedigen  ,  de  wapenen  voerde  tegen  de  Koningen  -van  Svrien ,  lieeft  verfclieyde-mael  geheel  het 
leger  gevaft  eer  het  den  ftryd  ging  aenvatten.(I  Machab.  lU  i.  47  II  Machab.  XIII  f-  .12  )  Meteen  woord  : 
men  mag  zeggen,  dat  de  liraëlieten,  de  welke  alsdan  Gods  uytgelezen  volk  waeren-,  jen  alleen  xle  kennis 
fyn'er  wetten  hadden ,  zig  altyd  tot  het  vaftcn  hebben  begeven ,  wanneer  fy  zig  wilden  met  Godt  verzoe- 
nen ,  of  eenig  bezonder  weldacd  verkrygen.  De  Boeken  van  de  Prupheten  doen  ons  zien,  hoe  menigmael 
fy  het  volk  tot  raften  en  boetveerdigheyd  hebben  opgewekt:  d'exem"pelen  van  David,  van  Elias,  Daniël, 
Judith,  Efther,  Tobias,  Sara,  en  andere  overtuygen  ons,  dat  d'alderhevligl^e  menfchen ,  de  welke  onder 
d'oudc  Wet  geleeft  hebben,  ook  in  het  vaften  hebben  uytgefchenen.  Ten  tvde  van  Chriftus,  wanneer  die 
Wet  aen  haer  eynde  naerderde ,  en  de  zeden  der  Joden  zeer  vervallen  v/aerên  ,  hadden  fy  nog  nopens  het 
■vaften  het  zelvgn  denkbeeld  gelijk  hunne  voor^ouders.  n Was, immers  het  vaften  en  het  ftreng  leven  van 
Joannes  den  Dooper,  het  welke  by  vele  hem  dede  aenzien  worden  als  eenen  man  van  Godt  gezenden,  ijoo 
verre  dat  Ibmmige  meynden  dat  hy  den  Meflias  was.  Den  hooveerdigcn  Pharifé,  als  hy  in  lyn  gewaend  ge- 
bed fyne  goede  werken  ophaelde,  ftelde  aen  het  hoofd  van  de  zelve;  dat  hy  gewoon  was  tweanad  in  dt 
weke  te  vajlen.  {  Jejuno  bh  in  Sabbato.  Luc.  XVIU  "i-  12  )  Wy  lezen  eokin  het  Evangelie,  dat  de  difcipe- 
len  van  Joannes  met  verwondering  ?.en  Chriftus  gevraegt  hebben  :  lm  komt  het  dat  wy  en  de  PharijUn  ^oo 
veel  vajlen,  en  uwe  difcipden  vaften  niet?  (  Ouare  nos  &  Pharifei  jejunamus  frequenter:  difcipuli  autem  tui  non 
jejunant?  Matth.  IX  #■  .14)  Als  of  fy  wild.en  'peggen.-  gy  ftelt  U  zelven  verr?  boven  de  Pharifeën ,  want 
gy  berifpt  hun  dagelijks.  Gy  geeft  U  aen  als  eenen  opper-leeraer  van  Godt  gezonden;  gy  doet  mirakelen; 
en  Joannes  zelve  onzen  Meefter  getuygd,  dat  gy  hooger  zijten  heyiiger  als  hy  :  hoe  komt  het  dan,  dat  gy 
uwe  difcipelen  .niet  doet  vaften  ,  vermids  dit  eene  deugdzaerae  oefTening  is, gemeen  by  de  gene  ,  die  de  vol- 
.raaekthejd  en  .d' heyligheyd  willen  betrelfen?  Waer  op  den  Zaligmaeker  hun  antwoordde  .-  mogen  de  bruyde- 
j^oms  gezellen  treurende  zyn ,  zoo  lang  den  bruydegom  met  hun  is  ?  dog  de  dagen  zullen  eens  komen,  wanneer  dea 
bruydegoin  hun  zal  ivorden  onttrokken-,  en  alfdan  zullen  fy  vaften.;  QNumquid  pojfunt  filii  fponft  lugere,  quamdiu 
cum  illis  eft  fponfus?  vealent  autem  dies,  cüm  auferetur  ab  ds  fponfus  :  &  tune  jejunabunt.  Ibid.  IX  V-  15) 
willende  hier  door  beteeken  en ,  dat  fyne  difcipelen  die  dagen,  de  welke  hy  met  hun  op  de  aerde  over- 
bragt,  moeften  aenzien  als  de  dagen  van  blijdfchap ,  als  eçne  geduerige  bruylofts-feefte  :  inaer  dat  hy  eens  van 
hun  zal  afgerukt  worden,  en  dat  alsdan  den  tijd  van  vaften  voor  hun  komen  zal. 

Chriftus  dan  ,  Lieve  Broeders ,  heeft  geenzins  het  vaften  uvtzyne  Kerk,  die  hy  kwam  ftigten ,  verbannen: 
in  tegendeel  hy  heeft  het  goed  gekeurt  met  fyne  woorden  eii  met  fvne  werken  :  want  hy  heeft  een  Evan- 
gehe  gepredikt,  bet  .welk  ons  verpligt  eenen  haet  op-te-vatten  tegen  ons  ligbaem  en  te  leven  in  eenegedue- 
.rigc  verfterving ,  waer  toe  het  vaften  eenen  is  van  de  bezonderfte  middelen.  Hy  heeft  ons  in  fyn  Evangelie 
geleert  de  kragt,  die  het  vaften  heeft  om  de  duyvelen  uyt-te-jaegen.  (Matth.  XVII.  v-  20.)  Hy  zelve  is  ons 
in  het  vaften  met  fyn  exempel  voorgegaen  ,•  hy  heeft  met  "dit  wapen  tegen  den  duyvel  geftreden  ,  en  door 
eenen  vatten  40  dagen  en  40  nagten  heeft  hy  zig  bereijd  gemaekt  ,  om  dat  groot  werk  te  voltrekken,  waer 
toe  hy  van  den  Vader  uyt  den  Hemel  was  afgezonden.  Eyndelijk  wy  hebben  uyt  fijnen  eygen  mond  gehoort» 
.dat  naer  fyne  lighaemclijke  afwezendheyd  den  tyd  van , vaften  voor'fyne  Difcipelen  komen  zal;  en  hier  uyt 
konnen  de  gene,  die  het  vaften  haeten  ,  befluyten ,  of  iy  zig  mogen  rekenen  onder  de  difcipelen  van  Chrif- 
tus, en  .pi  fy  het  voorbeeld  van  hunnen  Meefter  volgen. 

'ïis  waer,  men  vind  niet  befchreven,  çiat  Chriftas  eenigen  beftemden  tyd  bepaelt  heeft,  op  den  welken 
de  geloovigen  zouden  verpligt  zyn  te  vaften  :  deze  bcpaeling  heeft  hy  aen  de  Overheyd  van  Ane  Kerk gelae- 
ttii,  en  dacfom  js  het  een  ke^kelyk  gebod ,  dat  wy  op  die -of  die  dagen  meer  als  op  andere  'vaften  moeten. 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ  Wdlms.  1 35 

De  Kert ,  beftierd  door  Gods  Geeft  ,  heeft  die  vaften-dagen  voorgefchreven  :  en  van  haer  beginzel  afhebben 
de  aeloovi<re  waer-gemaekt ,  het  gene  Chriftus  in  het  Evangelie  nopens  hetvaften  van  lyne  difcipelen  voor- 
zeyd  had.  °Wy  lezen  in  de  Werken  der  Apoftelen ,  dat  binnen  de  Stad  Antiochien  (  alwaer  den  nacm  van 
Chriftenen  eerftelvk  aen  de  difcipelen  g'^geven  is  )  de  vergadering  der  geloovige  bczi^  was  nut  den  Guds-Jknil 
en  met  te  vajlen  ,'  ah  den  H.  Geeft  hun  zeydevfcheyd  mv  Suulus  en  Barnabas  af  van  J-andere  om  aen-te-va.igen 
het  werk,  tot  het  welk  ik  hun  verkoren,  heb  :  waer  op  fy  het  vaflm  en  het  ^ebeJ  hzrnemende  ,  en  de  handen  op  hun 
leggende,  hun  hebben  loeten  venrekken.  (^Ar.nlftra.nibus  autem  Wis  Domino  &jejunant:bus ,  dlxit  illis  Spiritus  San- 
aus:febregate  mUü  Sauum  &  Bamabani  in  opus  ad  Quod  afumpji  eos.  Tune  jejnnantes  &  orantes- ,  Lnponentcf.jue 
eis  manus,  dimifcrunz  Ülos.   Ad.  XIII.  f.  2.  &  3,)  Men  leeft^  nog  een  wynig  verder,  hoe  de  voürgenoe.nd* 
Saulus  en  Barnabas  hun  afscheyd  namen  in  de  plaetzen ,.  waer  ly  gepredikt  hadden,  naer  dat  fy  in  elke  ge- 
meynte  Frujhrs  aengefteit ,  gebeden  en  gevaft  hadden.  (Ckm  conftlniijfent  illis  per  fingulas  Eeclefias  Presbyieros  , 
&'orârfent  cum  jejunationibus,  commendaverant  eos  Domino.  KQl-  XiV.  f.   22.  )  Waer  in  wy  van  dan  at   den 
grond-fteen  zien  van  die  vaften-dagen,  de  welliC'  de  H.  Kerk  nog  heden  voorkhrytt  op  de  vier  tyd^n  des 
jaers,  op  de  welke  fy  gewoon  is  haere  Priefters  inte-wyden    Als  Paulus  aen  de  Corinthiaenen   fvnen  Apo- 
ftolyken  aerbevd  voorllek  ,  en  fpreekt  van  de  deugdzaeme  werken  ,  waer  in  hy  zig  oetfende,  en  tot  de  wel- 
ke hy  Gods-diênaers  opwekt,  ftelt  hy'er  ook  het  vaftea  onder.  (H-  Cor.  VI.  y-  5-  ^  XI.  f.  27.  )  D'eerfte- 
Chriltenen,  onderwe-^en  in  de  fchoolë  der  Apoftalen,  hadden  van  hun  geleert  de  weerde  van  het  vaften.  Het 
diende  hun  om  zig  te  wapenen  tegen  d'aenftooten  van  den  duyvel  ,  en  de  vervolging  van  de  Tyriinnen  :  't 
•was  een.  werkXLiyg  ,  mei  hetwelk  fy  hun  Iighaem  ,  afgemat  en  uytgemergeld ,  gereed  maekten  tot  de  Martel- 
dood.   Het  vaften  heeft  ons  alle  die  Maegden  voortgebragt ,  v/iens  ziiyverheyd.  met  zoo  groütea   liiyfter  in 
de  Kerk  blinkt  :  het  heeft  ons  in  de  woeftynen  en  v/ilderniflen  d'tiytnempnfte  voarbeelden  van  deugd   gege- 
ven :  en  als  men  van  eeuvve  tot  eeuwe  wilt  afkomen,  men  leeft  by  naer  geene  levens  van  Heylige,  olmen 
rind,.  dat  fy  in  vaften  hebben  uytgefteken  :jae  zelf,  eenige  eeuwen  opwaerts,  onderhield  al  wat  in  de  Kerlo 
was  de  gejode  Vaften-dagen  op  zoo  ftrenge  wyze,  dat  hunne  maniere  van  vaftea  ons  üngelootïsk  Ichynt  , 
en  onmogelyk  om  naer-te-volgen  ;  eyndclyk  alle  de  Kerk-Leeraers-,  van  d'eerfte  tyden' at  tot^  de  laelte  tx)e,. 
inreken  van  het  vaften  ak  vaneene  zaek,  die  d'alderkragtigfte  uytv/erkf^ls  by  G-odt  heeft,  fy  pryzen   bet , 
iy  verheften  het. 

En  -wat  nu  aengaet  den  Veertigdagfchen  Vaften  voor  Paeflchen ,  diehet  voor-worp  is  van  deze  vermaening , 
fyn  beginfel  verlieft  zig  zoo  verre  ia  d'oudheyd ,  dat  men  om  het  zelven  te  zoeken  moet  opgaen  tot  utn 
Lyd  van  d'Apoftelen  ;  en  ook  't  is  aen  hunne  inftelling  dat  de  Kerk^Vaders  hem  toefchry  ven.  Hy  is  van  d  eer- 
fte  eeuwen  af  l-ekent  geweeft  in  alle  landen,  daer  Catholyke  gevonden  wierden,  en  hy  wierd  door  hun  on- 
derhouden als  eene  verfterving,  waer  toe  fy  iiyt  kragt  van  een  Kerkelyk  Gebod  y-erpligt  waeren  :  gelyk  men< 
ligtelyk  kan  betoonen ,  niet  alleen  uyt  Schriften  van  onze  eygene  Leeraers ,  maer  ook  uyt  de  fclintien  van 
de  gene  .  die  in  verfcheyde  tyden  fciieuringen  geraaekt  hebben  ;  onder  de  welke  Ibmmige  dien  Vaften  behou- 
den hebben,  en  andere  hebben 'tien  zelven  beilreden.  De  eerfte  hebben  hem  van  ons  medegedraegen ,  wan- 
neer fy  de  Kerk  verlieten  :  de  tweede  betoonea  door  hunne  tegenftryding,  dat  hy'er  Vi'as  voor  dat  iiunne- 
fcheuring  begonft  is. 

Eert  daa  een  Gebod,  Lieve  Broeders,  het  ivelk  zoo  oud  is- ah  de  Kerk,  zoo  heyllg  in  zig  lelven ,  en  voor 
U  profijtig.  Gy  weet ,  wat  al  vruchten  'er  voortkomen  uijt  het  vaften ,  en  hoe  nojtzackelijk  het  zelven  aen  vele  is ,. 
tn  nociitans  ,  was'er  geen  Kerkelijk  Gebod,  het  welk  ons  daer  toe  dwingt  op  fummlge  vaftgeftelde  tyden  , 
het  vaften  zou  by  ons  ver:iuijmt  en  vergeten  worden ,  gelijk-  wy  het  zien  gebeuren  by  verfcheyde  fciien  van  om 
afgefcheurt.  De  H.  Kerke  heeft  deze  zoo  piofijtige.  en  noodzaekelijke  oeftening  niet  willen  laaen  vcrftauiven 
ouder  huere  kinderen.  Sy  heeft  eenige  dagen  ,.  door  het  jaer  verfpryd ,.  uytgekozen ,  op  de  welke  fy  bun  gebied 
te  vaften;  en  namentUjk  heeft  fy  begeert,  dat 'er  iv  elk  jaer  eenen  bezonderen  tyd  zou  wezen,  toegeëygent  aen 
cene  algemeene  boetveerdigheijd  ,■  op  den  welken  de  geloovige  met  vajhn ,  bidden  en  andere  verftervingen  zig  zou- 
den gez^imentlijk  verootmoedigen  en  met  Godt  verzoenen.  Dien  lijd  heeft  fy  bepaeh  op  40  dagen ,.  om  alzoo  naer- 
te-volgen  den  vaften  van  onzen  Zaligm.uker,  en  Jy  heeft  gewilt,  dat  hy  te  FaefJ'chen  zou  eyndigen  ,  op  dat 
wy  wel  bereljd  zijnde  tot  ha  vieren  van  dit  groot  Myjterie  (  waer  op  ons  Geloof  jUunt)  de  vrugien  van  het 
zilven  zouden  gtnieten  ,  en  onzen  ouden  menfch  door  de  verfterving  gedood  hebbende  ,  eenen  nieuwen  zoudea- 
jientrekken  ,  en  met  Chriftus  verryzen  om   naer  fyn  voorbeeld  altyd  vour  Godt  te  leven. 

Qadcraéinit  dan  ma  ylyt.  dlin  FajUn ,  Liev^.  Broeders,  en  verkeen  dize  da^en  in  eenen  tjd  van  bocire^" 


Algamym  Ver'^arnelinge  der  Werken 


digheyd ,  gelijk  g  y  verpligt  zijt  te  doen ,  wilt  g  y  volbrengen  het  gebod  van  uwe  Moeder  de  H.  Kerk,  en  betref- 
fen het  inzigt,  het  rvelk  fy  hedoeh  in  deze  zalige  Inftelling.  Dus  verfierft  uwe  zinnen  in  alles  ;  trekt  U  af  van 
de  wereld;  betoomt  uwe  ongeregelde  driften  ;  jhtyt  de  tonneel-plactfen  ;  fchorfl-op  alle  gezdfcliappzn  en  by-een- 
komjten,  niet  allccmlijlc  die,  de  welke  U  zoudzn  in  perykel  van  overdaed  of  van  andere  zonden  konnen  bren- 
gen: maer  zelf  de  rujl  van  den  geejl  /loeren,  en  uw  hert  verftroeyen.  Houd  U  bezig  met  vaften,  bidden,  Gods 
JVoord  te  hoor  en  ,  en  andere  goede  werken  t'oeffenen,  bezonderlljk  die  van  bermhtnigheyd  tot  den  armen,  en 
het  gene  gy  omtiekt  aen  U  zzlycn  ,  dat  dit  dicne  om  te  voeden  de  Udmaetcn  van  uwen  ly denden  Zaligmaeker  : 
alzoo  doende.  Lieve  Broeders,  zult  gy  de  waere  vrugten  van  den  f^ajlen  genieten_,  en  naer  het  eynde  van 
den  zelvcn  met  Chrijlas   volgens  den  geeft  verryzen.    yJmen. 

N.  B.  Dezen   Vaften  zyn  toegclaeten   de  zelve  Artikels,  als  in  de  Bulle  van  bet  voorleden  Jaer,  dus 
onoodig  hier   by  te  voegen  :  ziet  pag.    131. 

Gegeven  binnen  Antv^'erpen  den  25  February  1783. 
Locus  t  Sigilli  Was  onderteekent 

^  J.  T.  J.  BISSCHOP  VAN  ANTWEKPEN. 
Ter  Ordonnantie  van  Syne  Doorlugtigfte  Hoogwcerdigheyd, 

A.  Van  Celft  Secret. 

Trcur-gezang   over   de  dood   van  Syne   Doorlugtigfte    Hoogweerdigheyd  JACOBUS  THOMAS  JOSEPHUS 

WELLENS  Biflchop  van  Antwerpen,  &c.  &;c.  Overleden  op  den  30  des  Jaers  1784. 


O 


Pen,  Ô  kranke  Pen  ,,waer  toe  word   gy  gedreéven  ! 
Ô  Dood  ,  Ô  vreede  Dood  ,  aen  wie  neemt  gy  het  leven  ! 
Ivond  gy  ,  ô  bleeke  Schim  ,  r.iet  fpaercn  /,00  een'  INlan 
Wiens  Lof  geen'aerJfche  ton^''  of  pen  verkonden  Jean. 
Wst  ramp-gevallen  zag  men  uiet  in  dstiae. . Landen , 
Veroorzaekt  door  den  fchigt  van  uw' onipaerbaer' handen., 
Wat  Jok  van  droefheyd  hééft  ons  alie  niet  verckukt 
Wanneer  gy  ons'  Vorltin  van  d'aerde  hebt  gerukt  ? 
•Ku  rukt  uw'  vreeden  fchigt  ,dien  ÏMan  vol  deugdzacmheden 
-JJie  vier  paer  Jaeren  hier  den  Bilchop^-trowi  betreéde  , 
Nae 't  Graf.   ó  ramp-geval  1  het  geen'  on.s  all' bezwaert, 
Terwyl  uw  moord-geweir  ons  Öpper-hoofd  niet  l'paert. 
'Wat  vreugd  genoóten  wy  als  m' Hem  zag  zegenpraelen, 
•En  onder  het  gejuyg  van  ieder-een  inhaelen 

Als  Primus.    Wat  eeu'  vreugd,  genoóten  ;vy  weerom 
Wanneer  hy  ook  bekwam  het  hejiig  Prielierdom  , 
Hoe  ^lev'iig  klom  hy  niet  tot  veél'.verheve  Trappen 
(Dóór  (ludie  en  gebed  )  van  hooge  wetenfchappen  ? 
Was  hy  geen  Zeden-beéld  ,  van  in  fyn'  teere  jeugd , 
Vül  van  üodtvruchtiglieyd  en  onvolprysbaer'  Deugd-.'' 
W  at  ievcr  hééft  hy  niet  getoont  als  hy  beftierde  , 
i)sa  liifchops-fioel ,  die  hy  met  alle  deugd  vergierde  .? 
Wat  goede  werken  hééft  hy  niet  alfdan  gedaen  , 
^^'anneer   hy  Car'lus  kirk  ,  die  lang  had  leeg  gellaen 
.Jleéft  g'opent  en  herftelt ,  daer  in  c.z.n  Gods-dien!t  iügte  , 
jDie  men  toe  heden  daer  in  alle  plegt  verrigte  , 

Hoe  müd  hééft  hy  die  Kerk  met  giften  niet  vereert , 
Op  dat  den  dienil  van  Godt  daer  Ihiedig  word  vermeerd'-.? 
-Geen"  Pen. ie  is  bekwaem  fyn  Daeden  uyt  te  brydcn  , 
.Pie  hy  geltaedig  heeft  getoont  ten  aJlea  tyde  , 
Eu  die  den  Iterveling  zal  houden  in't  gedagt 
En  die  verkonde.!  aen  't  toekoómjiide  gellagt 
Ïk  keer'  my  tot  het  eynd'  van  fyn  rüem-rugtig  leven  , 
■jOm  hier  den  iierveliag  een  denk -beeld  van  te  geéven  , 
Want  nau  f.  'jyks  maekt  m'aen  hem  't  gevaer  des  dootii.bekeat 
Of  liy  verzojjt  terltoiul  het  jaelle  Sacramept 


Der  Kranke  ,  om  hem  tïoór  dit  Hemeïs  Brood  te  (lerkea., 
Va'i  Jtfus  ingelielt  tot  trooli  van  lyne  Kerke  ; 

Het  géén'  nog  dien   dag  met  groote  plcgt'   gefchied  , 
Terwyl  m'ben  groot  gewoel  van  itedelingen  ziet. 
Zoo  haeft  hy  fynen  Godt  hoort  t«t  fyn'  Kamer  koom-en 
Valt  hy  ter  aerde  neer  ,  door  godtvrucht  ingenoómen  , 
Aenbid  den-Opper-al ,  en  rpet  een'  zagten  toon 
Zoo  doet  hy  nog  op 't  laell  een  wonderlyk  Sermoon. 
;Hier  naer  ontfong  hy  Gortt  met  groote  vuerigheden  , 
En  leefde  zelvcr  mé  de  hcyfge  Kerk  .gebeden  , 

VVaer  naer  den  plegt-trvn  weer  verzelde  d'Opper-jnagt.., 
In  fchyn  van  Brood  ,  en  dus  wéér  w  ierd  ter  Kerk  gebragt, 
Syn'  Vader  kwam  hem  ook  in  deézen  fiaet  be;:oeken. 
En  raeynde  dus  fyn'  vrucht  in't  lyilen  te  verkloeken , 
INIaer 't  vaderlyk  gemoed,  ziende  fyn  kind  m  pyn , 
Veroorzaekte  terïti^iid  een  zilte  traen-fontyn. 
'Zoo  haeft  den  Bifchop  zag  fyn'  "\'iider  tot  hem  treeden., 
Koómt  hy  ter  kniel-bank  af  en  zegt  hem  deeze  reden  , 
Terwyl  hy  aen  hem  toont   een  welgefïelt  gemoed 
En  met  een  kinders  hert  hem  als  voor 't  iaefte  groet: 

ô  y  ader  jmnt   tcg  nut  in   uw'  .{oo  /loogj  Jaeren  , 
Sc/ioon   diit  de  pynen   my  met   doods-gevaer  beiwJeren  , 
Troo/l   U  in  dit  geiai  ,  Jïort  daerom  gcemn  trr.en  , 
Pyjl  dal  ik   w-;der  nae  een  ander  Bifdom  gaen. 
Dit  is  geen  Ramp-geyal  maer  'f  nood-lot  aller  menjchtn 
fi'iii  is'er  Of   de  aerd''  dat  niei  en  moet  verJUnJchen  , 
Zou.  ii  iian  ,  die  in  ^ond'  ben  van  een   l'^rotiw  gebatrt , 
Nin  wordm  met  liet  Jok   v^n  alUn  menfch  beiiraert  , 
Den   Godt  die  riy't  geniet  der  aerdi  heef:  geg'.iven  ^ 
En   my  dit  Jlertiyk  deel  {30  lang  hier  liet  heleivtn 

Wilt  dit,    Aenbid  fyn   fi-'erk  ,  ea  y  ader  hebt  geduld, 
Gods  eygeti  Zoon  die  ftierf  voor  ons   w-l  [onder  fehuld. 

Dus  is  dien  weirjen  IMan  in  fynen  Goiit  oncfiaegen , 
Die  Zoo  gertaêge  zorg  gehad  hééft  voor  fyn  Schaepen  , 
En  die  van  g'heei  de  Stad  eenpaerig  v.-ord  beweent. 
Dog  hoójjeud'  dat  hem  üodc  den  irlemel  hééft  verieent. 

Anna. 


van  /yne  Hoogweerâigheyd  J.  T,  J.  TFellens. 


^^^- 


^nno  Domini  Millejimo  ,  feptlngemejimo  ,  o&ngejtmo,  quarto  ,  Die  trigefima  Januarii  circa  prliiiam  md/ls ,  extremis 
SanSlx  Matris  Ecclejix  Sacramentis  rite  munitus  ,  morbo  peSfaris  corrcptus  ylntviirpis  obilt  RcyerenJiffimus  ac 
lUujlrlTimus  Dominus ,  Dominus  JACOBUS  IHOM.IS  JOSLPHUS  JVELLETsiS,  in  ^llma  Univerfitate 
Lovanknfi  S.  Theologice  Docfiir ,  Dd  iS?  yJpoftolic£  fedis  gratiâ  Antverplenfium  Eplfcopui  XriL  ac  in  par- 

■    tibus  catholicis  Diœcejîs  Bufcoducenfis   P^icarius  Apojtoliciis,  &c.&c.  &c. 

Anno    iEtatis    fiix    58 ,    Dignitntis    Epifcopalis    8. 


X_?  I  quis  inter  mortales  longiore  miiltùm  vitâ  ,  imó  (  defi- 
derio  noltro  vis  iilla  li   foret)  immortulitate  donar.dus  jure 
meritoque  haberi  potuerit,  is  cft  IJluftriilimus  ac  Reveren- 
diili.TiUS  hic  Vir,  cujus,  jToh  dolor  !  folx  uobis  fuperfunt 
corrupcibiks   exuvi.r.  .  .  !  quarjin  adi'peftus  ad   imam  de- 
folaiioiiis  abyi'lim  nos,  nee  nunc  nee  uniquam  coiifolabi- 
les  ,   detuibaret  ,  nili  Ejus ,  in   rebus  prx'clarè  S'^'^'S'  'pi" 
ritus    fuperviveret  ,    ac  in    benctaftis  bencfici   Patris   nos 
inaeftilümi   orphaai  vilcera,  cor  &  imagincm  reperiremus  ; 
illum  profcöt)  Ipiritum  ,  vifeera  illa  ,  cor  iUud  ,  imaginem 
.illam  ,  grata  recordatio   dolorque  &  triftitia  tam  graphieé 
peiiiaiiimèque  cordibus  noftris  inlculplit,  ut  nee  rcrum  edax 
tempus  nee  inL>rata  oblivio  ,  hujus  lummi  "^'iri  memoriam 
umquam  deletura  lint.    Non  nobis  igitur  h;ee  tabula  peren- 
rct ,  fed  tibi  fera   Pofteritas  ;  &  quum  fjiveris   quem  flc- 
mus  ,  judica  ,   num  juftè  :  neque   euim   blandientis  culami 
fabulas  (  mortuus  heu  !   mortiius   eft  euim  )  fed  Vos  tefta- 
mur  Cleri  la^rymas ,  Senaiiis  Populique  imgultus.  Vos  tella- 
mur  ;  quid.  .     !  teltamur    omnes  Belgas ,  quód  vera ,  nee 
rifl  vera  ,  ad   ncpotes  tranfmittamus.    Natus  eft  incompa- 
rabilis  Vir  Antverpi;e  Anno  Üomini  1726.  die  tertia  Scp- 
-tembris  ,  nobilibus  ,  ditillimis ,  fed  pietate  in   Deum  magis 
-fpeftabilibus  Paaentibus  ,  IVIatre    optima.  Domina  Ifabella 
M.iria  van  Vruyfjen  ^  z\\]\xs  quidem  quum  laSc  pafceretur , 
praiclaris  riniui  virtutibus  à  Puero  informatur,  neque  euim 
ir.ereenarise    curas    follicitudinique    demandatus   fuit  ;    fed 
quum  jam  ,   quam    naöus  evat  excelfam  animam ,  crefeen- 
tibus  annis  prcejox  Puer  manifelbret  ,  Venerabilem  Patrem 
.  fuum  ,  Nobilem  Dumioum  Jacohum  T/idor/uri^m  ,  ftiamnum 
fuperftitem  ,  primum  inftitutorem  habuit  :  O  Senex  Vene- 
rande  ,  doloris  noftri  teltis  &  particeps  !    Tibi  debebamus 
hoc  magnifieum  Donum  ;  Tu  hanc  Vineam  .plantàfti  ,  plan- 
.  taiü  radiées  Ejus,  &  implevit  terram  noftram  ;  operuit  mon- 
tes umbra  Ejus  &  arbulta  Ejus  Cedros  Dei  :  fed   elieu  ! 
fruftus  ejus  eitó  nimiùm  abRulit  nobis  inimica  mors.  Sed.. . 
deline  tantifper  importune  dolor  narrationis  noftrs;  feriem 
interrumpere.  Hoe  itaque  fapientilfimo  Inftitutore  avitx  Re- 
ligionis  Principiiis  &  Virtutum  Chriftianarum  Piœceptis  ap- 
•  prime  inilruilus  ,  Litterarum  addifcendarum  eaufà  RR.  Adm. 
Patrum  Augultinianorum  curœ  lub  vigilantiilimi  Patris  ocu- 
lis   tempeftivè  traditur  ;  iilic  llupendos  ingenii  fülertiieque 
:  iruftus  edidit  ,  atquc  Lin^ux  Laiinse  Rudimenta,  Gram- 
mattcam  &  Syntaxim  quafi  ludens,eo  tamen  cum  fuccelfu, 
didicit,  ut  nemini  confodalium   fuorum  umquam  fecundus 
fucrit  ;  quos  autem  arte  &  in^enio  multùm  fuperabat ,  eos 
folida  devotiliimaque  in  Deum   pietate  ,  moribufque  inte- 
gerrimis  coutiauo  inflruebat.    Hanc   Pictatem,  hos  mores 
profsuö  non  amilit  fub  vigili  regimine  RR.  Adm.  Patrum 
.  extin£l>c  Societatis  Jefu  ,  quorum  tune   célèbre    Montibus 
Hannonire  Gvmnalium  ,  Arte  Pol-ieos  &  Rhetorices  iufti- 
tucndos  fubiit.    Inde  utriufque    palmâ  decorus   Lovanium 
oiittitur  ;  jamque  ad  altiora  arreftü  animo  Philofophix  ftu- 


dium  aggreditur ,  non  vanus  &  aiidax  futurus  fpeculator , 
fed  in  naturoe  legibus  &  myltcriis  fummitm  potentiliimam- 
que  fapieiitiam  illius  eontemplaturus  ,quem  haftenus  iu  fim- 
plieitate  eordis  ai'oraverat  :  neque  hic  Palma  defuit  ;  etcniin 
in  generali   quatuor  Predagogiurum   concurfu  Anno   1745. 
ülud,  quod  Faleonis  dieitur  ,celeberrimum  Collegium  Lau- 
reâ  luâ  conriecoravit ,  omKium  votis  Primus  renunciatus. 
Jamque  dcleiâo  Juveni  facratillimum  imminebat  negotium , 
qufc  nempè  vitïc  ratio  deinceps  ineuuda  foret  :  hic  videris, 
hinc   ante  mundi   illecebrns  ,   illine   Sacedotii   digni:iimuin 
onus   utrimque  tremulum  Chryloftomum  ;  illas  afpernatur» 
nee  tamen  huie  fe  fatis  idoneum  judicure  prtcfumit.   Ergo 
Divinœ  Voluntatis  inquiiere  beueplaeitum  ,  nee  interruptis 
precibus  Voeantis  Dei  explorare  nutum.  . .  Vineit  Gratia 
thrilli  ;  quique  in  creatis  rebus  didicerat  Philofophus  Chrif- 
tiauus  fummi  Opifieis    mirari   niagnifiecntiam  ,  in  revclatis 
flatuit  Redemptoris  difeere  &  adorare  clementiam.    IVIajori 
itaque  Sanöi  Spiritus  l'heologorum  Collegio  adfcriptus  An- 
no  1746.    Divini  Verbi ,  Patrumque  eoepit  luftrare  fenten- 
tias ,  non  ut  iis  fteriliter  ornaret  intelleftum  ,  quin  potiùs 
ad  illas  formaret  voluntatem  ,  &  fjf^us  olim  Miuiiier  Chriili 
perfeüus ,  ipfe  furct  homo  Dei  ad  omne  opus  bonum  in- 
Itruûus  ,  aptus  docere  alios  &  eos  qui  eontradieunt  arguere. 
Anno  deinde  quinto  .*^aeerdotio  initiatus  ,  quum  id  unum 
meditaretur ,  ut  abjeûus  in  Domo  Dei  llnè  hoiioribus,  fmè 
vanis  fafcibus ,  proximorum  Saluti  omnem  operam  ,  &  feip- 
fum  fuperimpeuderet ,  protinus  ad  Philofophicc  Cathedram 
in  eodem  Faleonis  Picdagogio  evoeatur;id  muneri*  fum- 
mo  eum  applaufu  tribus  aunis  cxercebiit  ;  ibatque  in  vul- 
gus Aeademicum  faina  Viri  iniutuei'dœ  juventuti  aptillimi  ; 
atque    adeo  eligentibus  Patribus ,  Sanöse    Ann;c  Collegio 
communi  probatoque  fuft'ragio  prxfieitur  ;  feliei  omine  fuo- 
ccffurus  in  vices  Reverendiiiimi  Domini  Caïnu^,  optimi  Bru- 
geniium  Epifeopi.    Dicant  illi,qui  difcipliuns  ejus  fubiére 
leges,  quam  exemplaris ,  quam  eomis  ,  quam  gravis;  quàm 
feverus  ,  quàm  indulgens  ,•   verbo    quàm   perfeftus  Prasfes 
fuerit.    Et  hree  utut  in  aliis  magna ,  in  Viro  hoe  exigua 
veloci  culanio  perllringimus  ,  ut   ad  majora  properemus.... 
Non   poterat  nempe  inter  contraftos   hos  parietes  tot  ta- 
Icntorura,  tot  qu;ditatum  eximiarum  fœeunoa  nimis   con- 
geries  eohiberi.    Ad  Doftoralem  infulam  in  facra  Faeultate 
congratulante  Aeademia  alfumitur  Anno  1756.  mox  Sacram 
Theologiam  publiée  prxlegit ,  explieat ,  enucleat  facundo, 
quo  eum  natura  inliguiverat ,  facilis  eloquio  ;  ad  h;ïc  totius 
fiepe  Univcriitatis  lora  tenens  Y)on  minus  erat  in  regimnie 
piovidus,  quàm  in  Lyexo  cruditus  ac  per  omnia  ÎMagni- 
ficus.    Dieito  Aima  IMater  ,  difcipulum  Te  hu.ie  habuiiie  , 
an  raagiitrum  ;    clientem,  an    Achillem  ;   Fiiium  ,  an  Pa- 
trem .'   Imù  verô  limul   omnia,    Nee  tarnen   hie  erat  meta 
laborum  :  ad  Apoltolatum  Divina  difponente  Providcnna 
vocato,in  IMiilione  Eatava  zelofo  operario  ampliilima  mjf- 
lis  crefeebat ,  quum  Anno   1765.   Collegio   DivK  Pukhe- 


138 


jûgemeym.  Vcr\amdmge  der  Werken 


riœ  ,  prsfat»  Miffionis  Seminario ,  prscponitur  ;  erat  illic , 
ctiamii  emendata  paululum,  nimis  Iiixata  Difciplina  ;  non  ea 
EcdeliaÜicEC  Vitœ  ratio,  non  illi  mores,  non  hie  ftudiorura 
ardor  ,  qiirc  Pnclidis  zelus  &  Minilterii  diijnitas  requirebant  : 
adell  Eximius  noiler ,  ac  llatim  cum  illo  ,  quotquoc  ibi 
dcerant ,  virtutes  introëunt  ,•  Auroram  folertia  prx-venit , 
Pietas  laborem.  ililiipationis  locum  modeiiia  occupât  ,  <Sc  otii 
pulvinar  tit  fedes  lapientiœ  :  (apienti:i;  dicirnus  ;  ettiiim  pro 
minime  habebat  Pptcfes  Apoftolicus  ,  Apollolicus  Alumnos 
hanc  lucubrando  acquifiide  fcientiam  qux  inflat ,  niii  iimul 
«lifcerenc  facere  &  exemplo  priîis  quàin  verbis  docere  ; 
hinc  excdlentiiiimuin  Volumen  illud  ,  fecundo.jam  prrelo 

publicum  :  Exlwrtatioiium  lamilianum  de.  f^ocatione  Jacrorum 
Minijlrorum  Cr  vririis  eorum  Officiis  ,  di^arum  ad  alumnos 
ColUgii  V uLhcriani  ,  vul^ô  HpUandici  ,  iV  nunc  in  gratiam. 
eorum  edi.arum.  W-x^z  privata  P.atris  ad  filios  AUoquia  ,  quas. 
cor  Ejus  ubenim  erudabat,  interioris  animi  lenlus  &  piiiii- 
mx  mentis  Ejus  reternum  conficiunt  monumentum  ;  quif- 
cumque  enim  ea  pervolvit ,  certillimé  convincitur,  quód 
illa  itixerit  quœ  priùs  lenlerat  ;  quèd  illa  fuadeat  qux  ipfe 
tecerat  ;  non  hic  lublimitas  verborum,  non  vana  elegantia, 
non  exoticè  cogitata  ;  illic  adrairari  eli  eam ,  qus  tbrtiter 
infiruit,  Evangelicam  limplicitatem  ,  quam  femper  fuperbx 
garrulxque  eloquentiie  pnehabuit.  Iiiterea  quum  totus  in 
Ibrmundis  ÎNlillioni  Batavx  Apoftolis  &  indefelîus  inluda- 
ret  ,  fchola(li<:a  incredibili  zelo  excrcitia  promoveret,  ex- 
ciiaret ,  ornaretque,  &  illic  etiam  totus  effet ,  non  .définit 
Populum  Lovanienfein  Meditationibus  publicis  &  Exhor- 
tationibus  à  vitiis  dtterrere  ,  ad  virtutes  ibrtiter  fuaviter- 
que  allicere  ;  dixiflés  rapidilfimum  torrentcm  omnia  fecum 
abripere  :  illic  enim  copioiiiimia  Coiicio,  ubi  ejus  ferme, 
fcmper  plaudente  populo,  non  manibus  (  Cic  olim  Chrylofto- 
mo  )  fed  animis  ,  non  tara  vocibus  quàm  lacrymis.  Per- 
crebuerat  igitur  fummi  Viri  fumma  fama  ;  nullus  vacat 
Epifcopaîus  ,  quin  ab  omnibus  identidemnoininaretur  Epif- 
copis  ,  vocaretur  à  populis  ;  perveneratque  fama  Ejus  uf- 
que  ad  Thronuni  Augufiiliimaa  Piiiiimxque  Matris  noftne 

iMPERATRICIS    &    RegINS    APOSTOLICJE  ,     I\]A0N« 

THEREfl.c;  immortalis  memorii-e ,  quo  tempore,  pra;vifa 
licè:,  tamen  duriHlma  mors  fultulerat  à  nobis  optimum  Pa- 
trem  &  fapientilfimum  Epifcopum  Hearicum  Gaârii'/em  y  an 
Gameren ,  cujus  grato  cum  dülore  recordamur  quotquot 
illum  novimus. ..  !  Nollii  miferta  incomparabilis  Regina 
Anno  fequenci  1776  in  Defunfli  locum  Prtefentem  fuffi- 
cit  Defumaum  :  quàm  Iseta  fuerit  illa  vox,  quàm  teneriun 
dederit  gaudium  ,  recogitare  faciliùs  quàm  exprimere  poffu^ 
mus.  O  mccrori  noitro  hodie  fatale  jjaudium  !  Ad  Epifcopale 
Onus  vocatus  ,  crepit  indelinenter  Virtutibus  Paitoralibus 
acriùs  incumbere,-  Virorum  Apoflolicorum  Caroit  Borromai, 
Bariholomai  à  Mariyribus  res  geltas  meditari,  ut  in  iis  veluti  in 
fpeculo  contemplaretur,  qualem  le  elle  oporteret  ;  bis  im- 
hutus  exemplis ,  &  formidando  onus  ,  oneri  par  faûus  , 
leaiifiraœ  Sponfas  fuœ  Antverpienlis  Ecclciice'  amplexum 
impatiens  defiderabat  4  ncc  tamen  voluit  Almam  Univcrli- 
latem  Matrem  fuam  ,  licét  ob  Uxorem  relinqucndam,  priùs 
deferere  ,  quàm  afteûùs  fui  monumentum  certiliimum  affe- 
ruilfet  ;  itaque  fine  mora ,  &  inexplicabili  labore  de  fub 
ruderibu.  &  cinere,  Piarum  Fundaiionum  documenta  eruere 
ad  Patrix-  commodum  &  Academix'  fplendorcm  leceriuim. 
Tandem  iliucebat  nobis  optati.iima  illa  dies  ,  qua  Antiüi- 
tem  noftrum  ,  EmlnentiÜimi  piiiiimique  Cardinalis  Archi- 
ïpifcopi  Mechlinieniis  ,  Viri  de  Ecclefia  meritiliimi ,  nia- 
«ibus  ü.  ieptembris  1776.  Confecratum  ,  fumnia  cum  iœ- 


titia  pollridie  reciperemus.  111e  max  indefeffêlatorare.  Do- - 
muique  fux  (quam  non  aliam  ,  quàm  Diœcclim  habebat  ) 
quum  prudenter  difpofuiffet  ,  profeöus  efl  f^iennam ,  ubL 
adventum  fuum  gratum  futurum ,  gratioliifmiis  Litteris  in- 
tellcxerat ,  quoque  illum  &  gratitude  &  affeflus  pariter 
inipcllebant  Inde  Romam...  Apoftülorum  Limina  &  Vèfti- 
gia,mirum  quàm  infatigabilem  Apoflolo  noftre  infrirave- 
rint  ardorem.  .  .  Mediolani  fanuum  Carolum  Burron.icum  , 
qijem  jam  ante  in  tleliciis  habebat,  iingulari  devotione  co- 
luit  ;  ad  Sepulchrum  ejiis  SacrotanQum  Miffse  Sacrificium 
obtulit,  ut  inde  Spiritum  Cœleftem  fanûitatis  &  zeli  hau- 
riret,ubi  laberisfui  terrenam  farcinam  Virfandlillimus  de- 
pofuit.  Hoc  itaque  repletus  fpiritu  ,  his  excitatus  exem- 
plis ad  nos  reverfus  ,  immeitale  xdificium  ,  cujus  fauftura 
Carolum  ArchiteiSum  habebat ,  in  hac  urbe  noltra  ilIicô 
exitruxit  :  fcilicet  per  .vicos  difperfa  Sacella  ,  folis  ha.fte- 
nus  ,  deliinata  pueris ,  adukis  etiam  pauperibus  in  Dodrina 
facra  inliituendis  adhibuit  :  mukas  profeiSó  obviavit  difli- 
cultates,  fed  nil  tam  amariim  quod  non  lubenter  devora- 
ret,  nil  tam  arduum  quod  non  fuperaret  ;  erant  tamen  ar- 
dua  :  Meifis  multa  erat  ;  multis  operariis  indigebat  ;  fed  qui 
C/iro/;  fpiritum  hauferat ,  de  Caroli  fpiritu  communicabat, 
&  tot  habebat  üperarios  quot  Sacerdotes.  .  .  Facile. erat 
Scholas  facras  aperire  ;  fed  quomodo  iudoaiitara  pleberrt 
ad  incognitum  falutis  foiuem  cogère  ?  Ad  hoc  Cenfrater- 
nitateni  D'n'o  Carolo  facram  iuftituit,ut  ex  ejufdem  Eieë- 
mofynis  pauperibus ,  in  Catechifmo  prxfentibus ,  Itipcs  ero- 
garetur  ;  in  omnibus  exeraplo  proelucebat ,  prtcdicabat,  fcri- ■ 
bebat ,  laborabat  ;  fed  tk  ipfe  leca  illa  perambulabat ,  pau- 
peres.  ampleftebatur  ,  alliciebat ,  invitabat  ,  atque  eo  tan- 
dem perduxit  feliciliiraam  rem,  ut  jam  verè.  dicamus  : paui- 
peres  e\angetiiantur,  Eode:n  iUotempore  incurnbebat  fapienS 
hujui  Civitatis  Senatus,  ut,  abrogata  mendicitate  ,  egenti- 
bus  honeftè  provideretur  :  hoc  flumanitatis  laudatiiil- 
mum  Opus,  alcerura  quod  Religionis  «rat^s,  mirificé  ju- 
vabac,  à  que  nunc  viciUim  fullenratur.  Hoc  Antilles  in- 
fiituit,  alterum  pre  viribus  promovit ,  ficque  ex  utroque 
capite  meritilfime  Pauperum  Parer  apellandus ,  quos  etiam 
ut  fi/iüj  temporalium  fuerum /o/oj  //.-rci/^j  iniiituit.  Quàm 
blandè  fufpiciebat  eos  !  neminem  repellebat  ;  imo  pauper- 
rimos  ,  etiam  neöe  intcmpefta  ,  ubi  res  exigebat ,  Sacro- 
fanöi  Chrifmatis  Sacramento  conftrmabat ,  eaienus-  imita- 
tus  Carolum  Jj^upcrerat  pars  nïagna  laberum  :  üicccelim  uni- 
verfam  plus  femel  pervolavit ,  ubique  viiitans,  ubique  do- 
cens,  ubiqueaïdificans;  multa  fajutariterfapicnterque,  live  ad 
Dei  Cultum  ornandum,  live  ad  Cleri  Pepulique  initruuionem 
fcripiit,  ordinavit ,  fiatuit.  Vérbo  abfolvemus  ;  optimi  Epif- 
copi  imaginem  pinxit  Gregorius ,  &  en  ceniliimam  Antiftitis 
Noftri  effigiem  :  Erat  hic  V'ir  cogitatieue  mundus  :  id  de- 
monitravére,  morbi  tempore,  admirabilis  confcientiœ  pax 
&  placida  illa  intrepidi  mors  Erat  aftione  prœcipuus  :  Ici- 
licet  hœc  vita  ejus  intégra,  laber  &  oratio.  Erat  difcre-. 
tus  in  iUentio  ,  qui  numquara  turpitcr  tacuit  ;  erat  u'.ilis 
in  verbo  :  nempc  allidué  inftabat  prsedicatione  Verbi  Dei  ; 
erat  lingulis  conspairione  proximus  ;  teftamur  heredes  ejus; 
erat  prte  cumSis  contemplatione  fufpenfus  ;  vidimus  eum , 
quum  vivcret  ,  gloriïe  Dei  femper  intentum  ;  quum  mo- 
reretur,  fui  fuorumque  immcmorum,  oculis  in  Ciclum  ela- 
tis ,  affixum  cruci,  nemoque  ,nili  qui  viderit  &  nebifcuin 
fleverit ,  facile  dieet  quàm  ardenter ,  eiiam  ante  medico- 
rum  cenlilium  ,  ultima  Sacramenta  petierit  ;  quàm  ea  de- 
vote, quàm  piè  fufceperit.  Erat.  bene  ageniibus  per  hu- 
militatem  iocuxi  ;  ijuoct  viiliraus  Si.  cxperti  lumus ,  eloqui- 


van  fyne  Hoogweerdlgheyd  ƒ.  T.  /.  JFellens.  139 


potes  hcrymis  pcrfufüs  omiies ,  de  imminenti  fibi  morte 
confolabatur  eâ  animi  conllantii  quam  fola  (uftinere  poteft 
viva  fides ,  plena  fiducià  fpes  &:  morte  fortior  dileftio  ; 
ultimum  eis  Vale  dedit  line  lacrymis ,  \'irtutifque  fux  & 
Religionis,  afteétuolitrimè  eas  comraendando  ,  heredes  fecit  : 
atque  ita  non  mutato  ore  cordeque  erefto  ,  animam  ,  quam 
preciofam  acceperat ,  Creatori  reddidit.  Ex  his  certillimc 
coiifidimus,  talem  vitam  non  cum  morte  ,  led  cum  jïiterna 
Vita  jam  commutatam ,  &  Lpifcopum  noffrum  inter  glo- 
riofum  Aportolciiim  Cliorum  ,  gloriofum  exiftere  ;  ne  ta- 
rnen coram  Dto  ,  qui  etiam  Jultitias  judicabit ,  leve  for- 
lan  aliquid  ab  illa  l''elii;itate  tantifper  iHum  fegreget,  Pre- 
ces veflras  &  Sacrificia  enixè  ^ogamu^ ,  ut  -.eterna  quantocius. 

Requ'icJ'cat  in  Pace. 


Xyk-Sermoon  over  tet  aPfterven  van  den  Eerweerdigften  en  Doorlugtigften  Heer,  Mynheer  Jacobus  Thomas 
JosEPHUs  Wellens;  in  de  vermaerde  Univerfireyt  van  Loven  Dodor  der  II.  Gods-geleerdheyd ,  door  de 
gratie  Gods  en  des  H.  Apoftolyken Stoel  denXVIÏ.  Biffchop  van  Antwerpen,  ende  Apoftolyken  Vicarius  van 
het  Bisdom  van  's Hertogen-Bofch  &c.  &c.  &c.  Overleden  den  30  January  1784,  ontretit  een  uere  des 
nagt,  van  eene  Borft-ziekre  in  het  58  jaer'fyns  ouderdom  en  het  8  van  fyne  Biflchoppelyke  Weerdig- 


BTjr.  Erat  contra  dcliquencium  vitia  per  ze)um_  juftitix» 
ereSus;  nufquam  enim  minus  tuta  iniquitas,  quam  fub  oculis 
ejus  ;  ingenuos  tamen  erronés  paterne  diligere  noverat.To- 
lerter  quxrere  ,  humeris  imponere  ,  ovili  reddere  :  inter- 
norum  curam  in  exteriore  occupatioi.e  non  nrinuebat ,  nee 
exteriorum  Providentiam  in  internorum  foliciiudine  relin- 
quebat  ;  era:  ubique  totus.  Sic  vixit.  . .  Moriens  fe  iplum 
fuperavit,  ampliàlque  patefecit  quam  effet  ei  generola  mens, 
pacerna  indoles,  quam  folida  pietjs  ,  quam  fupiens  conli- 
lium,  quà;n  conftans  animus,  quira  mafculum  robur.quim 
heroïca  virtus.  Ex  omnium  oculis  lacrymas  extorlit,  ipfe 
fijcisoculis,  &  amarè  flentem  tenerum  Patrem  ,  lummèqne 
dülentem  ejufdcm  fecum  genii  ïk  fidei  amantiffimum  Fra- 
trem ,  optimam 'üxorera  ejus ,  &  chariifimos  ex  illis  Ne- 

■  ,     .       .lauuü 


hevd.     Door  C.  M.  Spanoghe  Boek-.drukker. 


M 


Et  recht  heeft  den  Icb/s^yî/îKj  gezeyd  ;  ante  nor- 
tem  ne  laui/es'  îiominsm  quemjuam.  Voor  de  dood  .pryli 
geenen  menfch  ;  {Eed  c.  w.ir.  30.  )  Avant  ^  om  met 
den  H  yi  ntrofius  ts  i-prtken  ,  zoo  lang  de  ziele  zig  ver- 
eenigt  vind  met  het  Herflyk  lichaera  ,  zoo  kati  men  met 
geene- vuile  zekerheyd  den  lof  uytgalmen  ;  aengezien  den 
;geheelen;  tyd  van  het  leven  onderworpen  is  aen  velezwaere 
gebreken ,  van  de  welke  zelfs  den  Ouderdom  niet  vry  is. 

:(    S-    An:br.  l     de    bono    mortis   cap    8     )   Abraham    word  in 

.«Ie  H.  -S.-hrittuer  geprezen  ,  jnaer  alleenelyk   nacr  dat   hy 
in  ecnen   goeden  ouderdom  tot  in  den  welke^^^y   in  deug- 
den h  idde  blyven    volherden  ,   geftorven   was.'C   Gen    e. 
25.  i;.  ü.  )   De    Dood  alleen   geeft  getuygenilTe   van   het 
leven  ,  de  dood  alleen  doet  het  leven  met  zekerheyd  ken- 
^nen  ;   en  daerom  en  mag  dit  naer  de  dood  maer  geprezen 
worden.  Is  het  zaeken  ,  zegt  voorders  dezen  il.    Vader, 
da:  eenea  Stierman,  hoe  ervaeren  en  voorzichtig  <!at  "hy 
is  ,  nochtans  geenen    lof    en    verdiend    voor  dat  hy    het 
fchip   door  de   woedende  baeren  in    d'haeve  gelukkiglyk 
heeft  beltiert  ;  hoe  zult  gy  eenen   menfch  m.ogen  pryze'i, 
eer  dat  hy  in  de  reede  van  de  Dood  is  aengekomen  ?  den 
INlenich   is  den  Kierman  van  fyu  eygen  zelven  ,  en  hy  vaere 
op  de  ree   van  dit  leven:  zoo  lang  als  hy  op  d'ongeltuy- 
mige  baeren  van    deze  zee  dryft  ,  t.oo  is  hy  geduerig  in 
groot  gevaer  van    fchipbraeke.  Eenen    Kapiteyn  ,  die    en 
neemt  den  lauwerkrans    niet  op    ten    ziy  .laer  het  eynde 
van  den  veldflag.   Den  Soldaet  en  zal  de  wapens  nier  neer- 
Jeggen  ,  nog  geenen  loon  van  fyneii  nr-yd  en  van  fyne 
dapperheyd  ontfangen,  ten  zy  naer  dat  den  vyand  geflae- 
-gen    en  overwonnen  is    Het  eynde  alleen    word  geprezen 
en  gekroonc.    't  Is  naer  de  dood  ,  die  het  eynde    is  van 
ihet  leven,  dat  den  menfch  loon  en  lof  verdient.  Voor  dien 
tyd  hem    lof  geven  ,  is  de  waerheyd  waegen  en  gevaer  loo- 
pen  van   te  miflcheu  ;  het  zelve  leert  den  H.  l-cri  ar-dus  : 

(  S.  Bernard,  ferm  y.  in  ƒ■■ƒ/  .Ç.î.  0,7;n,  )  't  is  ons  verbo- 
den ^  zegt  hy ,  iemand  in  fyn  leven  te  pryzen  ;  want  hoe 
zal  dezen  lof  met  zekerheyd  konnen  gegeven  worden  aeu 


een  leven ,  daer  men  geen  zekerheyd  van  en  heeft  ?  nie- 
mand en  zal  gekroont  worden  (  roept  die  -Ilemellche 
Trompette  )  ten  zy  naer  dat  hy  wettelyk  zal  geftreden 
Jiebben  ;  hoort  eens  de  wet  van  dezen  ftryd  uyt  den  mond 

var,   den    Wetgever  zelve:   t/ut  pcrjeveraverit    uf^uc  in  finem  ., 

h':c  falvus  eriu  Den  genen  die  tot  het  eynde  zal  volherd 
hebben,  die  zal  zalig  worden  Nu,  gy  en  weet  niet,  wie 
tot  het  eynde  volherden  zal  ;  gy  en  weet  niet,  wie  dat'er 
■wetteU'k  itryden  zal;  gy  en   weet  niet  ,   wie    de  kroone 

zal  ontfangen.  Daerom  i/iorum  Jauda  virturcm-f    quorum  certa 

vicloria  ejl.  En  wilt  maer  de  deugd  -pryzen  van  die  ,  de 
' welke  met  zekerheyd    de  viflorie  bekomen  hebhen.  lUos 

devotis   es'oile  pritioniis  quorum    fecurè  poies  adgaudêre   co- 

Tonis.  loopt  en  verheft  uyt  ganfcber  herte  die,  over  wiens 

'kroonen  gy  u  zelven  met  verzekeringe  moogt  verblyden, 

Den  H.  IMaximus  geeft    hier  nog  een    ander    reden  van. 

Dicit  fermo  Dtvinus  :  ne  laudes  hominem  in  vita  fua.  Tam~ 
quam  ji  diceret  ;  Lauda  pojl  vitam  ,  magnifica  pojl  confum- 
mationem.  (  S.  Maxi.  hom  59  qu;e  ell  2.  de  ^.  Eufeb. 
Vcrcellenli.,)  En  pryft  geenen  menfch  in  fyn  leven,  zege 
ons  het  Woord  Gods;  als  oft  het  zeyde  :  pryft  hem  naer 
het  leven  ,  verheft  en  muekt  hem  groot  naer  de  voleyn- 
dinge  ,  naer  de  Dood  ;  want  om  twee  redens  ,  zegt  dezen 
II.  Vader,  is  het  beter  en  profytiger  de  gedagtenifle  der 
menfchcn  lotfelyk  te  vieren  naer  hunne  dood,  als  die  in. 
hun  leven  te  pryzen  ,  om  dat  men  bezonderlyk  op  dien 
tyd  de  deugden  -en  de  verdienftof!  van  den  overleden  maer 
en  verheft  ,  wanneer  dat  den  genen  die  den  lof  geeft  , 
geen  reden  en  heeft  ,  om  te  vlyeli ,  -en  den  genen  die  ge- 
prezen word,  nu  buyten  gevaer  is,  van  zig  hier  over  te 
verhooveerdigen  .  oft  ydele  glorie  daer  uyt  te  fcheppen. 
En  is  het  dan  niet  go^'d  oft  geoorloft  de  deugdzaeme  te 
pryzen  in  hun  leven,  om  de  redens,  die  deze  IIH.  Va- 
ders bybrengen  ,  \  is  zeker  wel  goed  en  geoorloft  dit  te 
doen  naer  huin£  dood  ;  u  ant  fy  dezen  klynen  lof  wel 
verdienen  hier  op  deze  wereld  ,  terwylen  ly  met  eere  en 
glorie  zyn ,  oft  üaen  gekroont  te  worden  in  den  Hemel. 
S  3 


140 


Algemeyne  Va\amdinge  der  Werken 


Dh  :s  gene  vvy  doen  in  dit  ons  Lyk-Sermoon  ;  wy  iftt- 
kcn  met  lof  van  zoo  roem-rugtcn  Overledenen,  ora  dat 
h  y  dit  verdiend  heett  door  de  deugdzatmheyd  en  itigt- 
baerheyd  van  iyn  Leven,  fyne  Scliaepen  voorgaende  met 
een  weergaloos  voorbeld  van  Gods  itver  ;  ende  op  dat 
de  levende  ,  hoorende  de  deugden ,  door  de  welke  hun- 
nen afgeitorven  Herder  heeft  uytgemunt ,  de  zelve  zouden 
tragten  nacr  te  volgen  ;  ende  door  de  zelve  walginge  zou- 
den aigetrokken  worden  van  de  zonde,  met  de  welke  hy 
deze  verfoeyt  ende  gehaet  heelt  Lact  ons  dan  befchou- 
wen  den  levens-loop  van  zoo  gahagtcn  en  doorlugtigen 
Prince  der  II.  Kerke,-  laet  ons  het  zelve  ophaelen  van 
fyne  Kinder-Jaeren  tut  zynen  Sterf-dag,  ende  wy  zullen 
mosten  belyden  met  den  Ecclclialiicus  dat  hy  was  eenen 
M:m  bemind  van  Godt  en  van  de  Menlchen  welkers  ge- 
dagtenilFe  in  de  Gebcnedydinge  is  :  Jae  ,  waer  het  zae- 
ken  ,  dat'er  dul'danige  magt  acn  ons  verlangen  was  toege- 
ftemt ,  zoud  men  iemand  meer  met  de  lungduerzaemheyd  van 
het  leven,  immers  dat  meer  is,  met  deonlterfiykheyd  ver- 
reyken  ,  dan  onzen  Hoogweerdigften  en  Doorlugiigllen  Op- 
perherder ?  waer  van  ons,  eylaes  '  zynenkelyk  naergelae- 
tsn  de  vergankelyke  overblylsels  ,  welkers  aenlchouwinge 
onze  herten  vermorzelt  door  eene  grondelooze  droef  heyd 
ende  gejammer  !  nog  nu ,  nog  oyt  zouden  wy  ons  konnen 
trooüen  in  zoo  zwaeren  weedom  ,  ten  waer  ,  dat  het  ge- 
heug  van  fyne  noyt  volprezen  werken  ons  het  hert  ver- 
kwikte ;  ende  dat  wy  zuchtende  Weezen,  in  de  alder- 
grooille  weliiaeden  van  onzen  mildacdigen  Vader  ,  fyn  ge- 
moed ,  fyn  hert  en  fyne  afheeldingebefchouwden.  De  aen- 
geuaeme  ovcrdenkinge  ,  den  weedom  en  de  droerheyd  heb- 
ben zoo  levendiger  wyze  in  het  binnenlie  onzer  herten  in- 
geprent fyn  alderfcherpzinniglte  verftand,  fyn  medoogendfte 
gemoed  ,  fyn  liefde-blaekende  hert  ende  fyne  noyt  verge- 
noegende afbeeldinge,  dat  noyt  den  vervliegeuden  tyd  , 
nogte  de  ondunkbaere  vergctentheyd  ,  de  geheugenis  van 
dezen  aldegrootften  Man  zullen  ten  onder  brengen.  Ten 
is  by  ons  niet ,  dat  dit  tafterecl  zul  eene  duerende  plaets 
grypen  ,  maer  by  u  ,  ô  naergellagt  !  ende  als  u  zulover- 
«elevert  zyn  wie  wy  beweenen  ,  fcherpt  dan  uwebrynen 
oordeelt  of  wy  met  geene  regtmaetige  droefheyd  zyn  over- 
Tallen  geweeft .-  ten  zyn  niet  de  pluymftrykcnde  verdigtfels 
der  pcnne ,  maer  u  o  traenen  der  geeftelykheyd  ,  ô  ver- 
ziigtingen  der  onderzaeten  en  ô  herten-prangen  van  den 
Raed  ,  die  wy  tot  onze  getuygen  roepen  I  dog  ,  wat  ge- 
tuygenis  zult  gy  ons  geven  ?  want  hy  is  van  ons  weg-ge- 
rukt ,  eylaes ,  hy  is  geitorven  !  getuygt  met  ons  en  met 
alle  de  Nederlanders  ;  dat  wy  niet  dan  waerhcyd  ,  aen  onze 
naerkomelingen  vertoonen.  De/.en  weergaloozen  Man  is 
geboren  n\  de  aen  ienelyke  Stad  Antwerpen  ,  het  .laer  ons 
■Ileere  1726  den  derden  dag  dsr  maend  September  \  van 
:cedelyke  ,  magtige  en  we!  bezonder  aenzienelyke  Ouders , 
■door  hunne  uytmuntende  Gudvrugtigheyd  ;  hy  had  voor 
TVloeder  de  v/aerdige  Matroone  Joultrouw  IfabdU  Maria 
Van  PruyJI'en  ,  welkers  gocdaerdighcyd  ,  bermhertighcyd  , 
•Godvrugt  en  iever  hy  te  faemen  met  het  moederlyk  zog 
(  een  natuerelyk  voedzel  )  als  ook  het  geellelyk  dat  wel 
■ïiet  vuornaemlle  is  heeft  iugeboezsmt  ;  maer  zoo  haell  , 
als  het  üvervloeyende  veriland  van  den  Jongeling  ,  klaere 
getuygenis  aenbicdenile  van  fyn  hoogdraevende  bryn  ;  zig 
begon  te  openen  ,  zoo  heeft  hy  voor  eerllen  onderwyzer 
gehad  fynen  agtbaeren  Vader,  den  aedelen  Heer  Jacobus 
'fh^udvrus  Wellens  ,  die  hem  nog  heden  is  overlevende  : 
■Ô  .i^tbaeteu  Gryzaerc ,  deelgenoot  eu  getuygen  vau  onze 


droefheyd  ;  acn  u  waeren  wy  dankzeggingen  fchuld'ig  vodf 
zoo  ovcrtreftelyken  Mari ,  gy  zyt  het  die  dezen  wyngaert 
hebt  geplant,  ende  ziet  fyne  wortelen  hebben  onze  aerde 
vervult  ;  fyne  fchaduwe  heeft  de  bergen  overlommcrt  ; 
en  fyne  takfels  de  Cedren  Gods .'  maer  ,  ej'Jaes  I  fyne  vrug- 
ten  heeft  van    ons  weg-gerukt  de  onmcdoogende  Dood  ! 

dog onihoud  u  een  weynig  ,  ô    ovcrtolligen   wee- 

«lom  !  in  ons  af-té-trekken  van  or.ze  voorgenomen  ver- 
haelinge.  Door  dezen  alderwyften  üeitierder  dan  ,  onder- 
wezen zynde  in  de  bcginfelen  van  den  Gods-dienlt  fyn'er 
Vooroudere.) ,  ende  volkomentlyk  iugebotzcmt  zyiule  de 
chriftelyke  deugden,  wierd  hy  om  zig  in  de  letter  en  tael- 
kundigheyd  te  vervoorderen  acnbevoelen  aen  de  zorge  der 
Eerweerde  Paters  Augultynen  ;  ten  zelventyde,  dat  fynen 
Alderchriilciykllen  Vader  met  eene  waekende  oog  alle  de 
wegen  van  fynen  lieveling  gacde  floeg  :  daer  heeft  hy  ver- 
wonderens  waerdige  vrugten  voortgeteelt ,  zoo  van  Iyn  uyt- 
muntende verliand  als  van  fyne  onvermoeyde  neerllighcytf  ! 
hy  oettende  zig  met  zoodanigen  voorfpoed  in  degrond-be- 
giiilelen  der  Latynfche  tael,  des  zelfs  fpraek-kunde  ende 
faemen-ltellinge  ;  dat  hy  als  al  fpelende  de^^e  fcheen  te  be- 
vatten ,  ende  noyt  heeft  moeten  gedoogen  van  een  plaetfe 
naer  eenen  van  fyne  mede-gezellen  te  bekomen  :  even  als 
hy  deze  dan  verre  zoo  door  wetenfchap  als  verftand  over- 
treftte  ;  even  was  hy  hun  van  dan  af  eenen  Gecfteiyken  me- 
dehclper,  geduerigiyk  hun  onderwyzende  in  de  Gotltvrug- 
tigheyd  ,  ChriPielyke  Leeringe  en  duegdzaemheyd  ;  dezen 
Gods-iever  ,  deze  onbevlekte  zeden  en  deze  voorbetldig£ 
manier  van  Levens-oefteninge ,  vergierde  hem  luyllerlyk , 
ten  tyde  dat  hy  het  waekzaem  beltier  ,  der  vernietigde  So- 
cieteyt  Jefu  ,  tot  Bergen  in  Henegauw  was  aenbevolen  ,  die 
aldacr  hadden  eene  wetenfchap  bloeyende  oeü'en-plaets  ,  in 
de  welke  hy  zoo  van  de  Schole  der  digt-kunde  ,  als  van 
die  der  welfprckentheyd  ,  is  met  den  lauwertak  van  over- 
trefiinge  bekroont  geweeft.  Kacr  dat  hy  dan  de  eerfte  plaetfe 
bekomen  had  in  alle  fyne  mindere  Scholen,  zoo  heeft  h  y 
zig  vol  iever  begeven  naer  de  vermaerde  Univeriiteyt  van 
Loven  ;  alwaer  de  neerfligheyd  en  het  verftand  zig  faemen 
vervoegden  ,  om  tot  de  hoogere  wetenfchappen  der  Wys- 
geeren  op  te  beuren  ;  niet  om  de  ydeiheyd  en  verwaent- 
heyd  der  nieuw-gezinde  Wys-gecren  in  te  volgen  ,  maer  om 
te  befchouvven  in  de  wetten  en  de  verborgentheden  derna- 
tuer  de  grootdae.lige  en  almogende  wysheyd  vau  den  ge- 
nen ,  die  hy  tot  heden  in  deeenvoudigheyd  des  herte  hadde 
acnbeden  ;  nogte  hier  en  ontbrak  hem  wederom  geenea  Eer- 
krans  ,  want  in  d'algemeyne  fuemen-kominge  der  vier  Pe- 
dagogien  in  den  Jaere  1745,  zoo  heet  hem  lynen  Eer- 
krans  toegereykt  de  ;Jdervermaer;te -oeffenph^ets  den  Valk  , 
zynde  met  eenpaerigheyd  van  fiemmen  den  Eerften  uytge- 
fprokcn.  Hier  naer  bevond  zig  diën  uytgelezen  Jongeling 
in  geene  mindere  overdenking  ,  nopens  de  uengelegentheyd 
van  fyne  verkiclLige  ,  bcpeyzende  geduerigiyk  in  welken 
Staet  hy  het  overig  van  fyn  leven  zoude  hebben  voltrok- 
ken ,■  langs  den.  eenen  kant  ftelde  hy  iig  voor  oogen  de 
wcreldfchc  aeidukkingen  ,  en  langs  den  anderen  kant  de 
waerdige  en  zoet-draegende  lalten  des  Prieftcrfchap  ;  hy 
verfmaed  de  eerfte  en  omhelft  de  andere  ,  lig  daerom  nog- 
tans  niet  vermetelyk  bekwaem  en  weenlig  agtende  toi  zoo 
hoogc  verheventheyd  ;  hy  ftelde  zig  dan  in  h-a  welbchae- 
gen  van  den  Goddelyken  Wil,  door  onophoudelyke  Ge- 
beden verwagtende  den  roep  en  de  fchikkinge  Gods.  .  . . 
Door  medewerkinge  ,  der  Goddelyke  gratie  ,  verwinnaer 
bl^-vcude  i  ZüO  befloüt  owen  Ciirillea'Wys-seèr  iig  met 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  Wellens,  141 


allen  ern(!  te  begeven  tot  de  gods-gelccrdheyd  ,  en  al.Jaer 
te  uciibidden  lie  üoedertlerentheyd  van  den  groüten  Eouw- 
Ilecr  van  het  Al ,  wiens  grootdadige  werken  liLim  in  de 
"efchaepcne  dingen  reeds  hadden  tot  veru  onderinge  gedient  ; 
den  grond-lieen  van  deze  beraedinge  begon  hy  in  't  w  erk 
te  itelien  ,  in  de  Gods-gcleerde  oettenplaers  ,  geleyd  het 
groot  Colic^ie  van  den  H  Geeft,  in  het  Jaer  i;46  ;  hier 
begon  den  iveracr  met  onvermoeyde  iimien  te  doorgron- 
(  en  het  Woord  van  den  Alderhooftcn  en  de  gevoelens  der 
IIH.  Vaders,  niet  om  aldus  in  dorrigheyd  het  verltand  te 
lu)  lieren  ;  maer  om  aen  deze  alle  fynen  wil  en  gedagten 
toc-te-eygenen  ,  ende  op  dat  hy  eenmael  geworden  zynde 
eeneu  volkomen  bedienaer  van  C'hriftus ,  ook  eenmael  zoude 
zyn  eeneu  uytgelezen  van  Godt  ,  in  alle  goede  werken  ende 
bedieningen  o^derwezen  ,  bekwaem  zynde  andere  te  on- 
derwyzeii  ende  te  iUgten  door  fyne  zeldzaeme  manier  vaa 
leven,  ende  de  tegenlirevcrs  te  berilpen.  Nacr  dat  hy  ali- 
dus  vier  Jaer  met  'alle  vljt  en  zedigheyd  had  omgebragt , 
zoo  wierd  hy  geheelyk  den  Oppcr-Uctr  toegeweyd  ,  door 
het  Priefterdom  dacr  hy  wierd  mede  verreykt.  Terwylen 
nu  lyne  zinne-fpelingen  geduerig  llrekten  ,  om  zonder  eer  , 
luyfter  ofte  oppronkingen  in  het  Huys  des  Heere  de  zalig- 
hcyd  van  fynen  Even-menfch  ter  h-crten  te  nemen  ,  zig- 
zelven  tot  dezen  la!t  geheelyk  opofterende  ;  zoo  wierd  hy 
wedergeroepen  tot  de  Pedagogie  den  Valk  ,  om  aldaer  te 
beklimmen  den  openbaeren  Leer-ftoel  :  ô  weeriien  INlan  , 
dic  niet  alleen  de  wetenich:.p,  maer  ook  den  Geds-dienfl 
en  weüeventheyd  door  u  voorbeeld  acn  uwe  Leerlingen 
kwaemt  in  te  boezemen  .'  Dezen  laft  had  hy  met  lof  en 
toejuyginge  van  een-ieder  nu  dry  Jaer  gedraegen  ,  wan- 
neer de  roemrugtigheyd  van  fynen  Naem  zig  in  alle  ge- 
wellen  verfpreyde  ;  deze  ende  meer  andere  reden  be%<'ogen 
dan  de  Opperhoofden  ,  zoo  agtbaeren  Man  te  Hellen  als 
Prefidcnt  in  het  Collegie  van  de  H.  Anna,  aiwacr  hy  op- 
volger was  van  den  Eerweerdigiten  Heer  C<s:mo  ,  diënnoyt 
volprezen  Eilichop  van  Brugge.  Wat  zal  ik  nu  van  deze 
nieuwe  bellieringe  zeggen  ?  hoort  dit  uyt  den  mond  van 
«lie  hier  onder  fyne  regel- tugtigheyd  hebben  gefchuyk  ; 
<leze  galm£n  uyt  i'yne  voorbeK:ige  maj-.ier  vau  leven  , 
fyne  vrieu.ielykheyd ,  fyn  ontzag  ,  zyne  Itrengigheyd  te- 
gen de  misbruykers  der  goede  zeden  ,  zyne  toegevinge 
aen  de  goede  euleerzaeme,  met  een  woord  wat  volmaek- 
ten  Btftierder  hy  is  gtweeft  ;  alle  welke  klyne  zaeken 
wy  hier  enkelyk  bybrengcn  ,  om  dus  tot  de  hoogere  en 
verhaelens  weerdige  over  te  gaen.  Met  was  niet  mogelyk 
dat  tulfchen  de  faemen  gevoegde  mueren  ,  zoo  een  me- 
nigte van  talenten  en  uytniuntende  begaeftheden  zouden 
langer  hebben  beflcten  gcblu-ven  ;  hy  v.ierd  dan  met  een 
algemeyne  toejuyginge  der  hooge  Leeraers  aenveert  ende 
vereert ,  mee  den  tytel  van  Doöor  in  de  H  Godsgeleert- 
heyd  in  het  Jaer  1756  :  Terftond  heeft  hy  de  II.  Gods- 
geleerdheyd  openbaerelyk  geleert  ,  wydloopig  uytgeleyd 
ende  tot  het  uyterf.en  uytgeplujft  ,  met  zoodanige  wel- 
fprekende  en  woorden- vloey ende  ujtfpraek  ,  (  d^er  hy  door 
de  natuer  mede  bcgaeft  was  )  dat  hem  een  iegelyk  met 
behaegen  aenhooriie  ;  boven  dien  heeft  hy  menigmael  aen 
het  ruer  gezeten  ,  belderende  de  ganfche  Univerliteyt ,  in 
Jiet  bekleeden  der  luyfteilyke  plaetfe  van  Reilor  Magni- 
ficus ,  ia  welkers  bedieninge  hy  niet  min  in  voorzig- 
tigheyd  ,  als  in  de  openbaere  Scholen  in  geleerdheyd  heeft 
uytgemunt.  Zegt  ons,  bloeyeade  iMoeder  iler  wetcnfchap- 
f  en  ,  üft  gy  zoo  grooten  ieveraer  voor  leerling  oft  lee- 
taer  hebt  gehad  ,  vpor  gadetzae:  oft  heerfcber ,  voor  va- 


der oft  zoon  ?   \'oorwaer  dat  meer  is,  hy  wns  het   al  te 

l'aeraen.  Ten  is  hier  noch  met  dat  de  iaetile  vrugten  vaa 
zynen  arbeyd  verl'chencn  ;  dan  wierd  hy  door  de  God- 
delyke  voorzienigheyd  en  de  eenpaerige  verkiczinge  ,  gc- 
ftelt  tot  Beltier  tn  Preiident  in  het  Collegie  der  Holland-  . 
fche  Zendinge  ,  gezeyd  van  de  H  Pulcheria  ,  in  htt  jaer 
1765;  alwaer,  door  den  iever  en  vlyd  van  het  Üpper- 
bellier  ,  eenen  uytrauntenden  Oogft  wierd  verfuemelt ,  aen- 
gezicn  de  regckiigtigheyd  aldaer  een  wynig  verfwaktwas, 
niet  tegenitueiuie  ile  zelve  ,  wynigen  lyd  van  te  vooren  , 
noch  was  aengeport  en  opgewakkert  ;  doch  die  Geefte- 
lylte  manier  van  leven  ,  die  goede  zeden ,  die  betragtinge 
der  'wetenfchappen  ,  die  den  iever  en  de  u  eerdigheyd  der 
bedieninge  van  hun  Opper-hoofd  betaemde  ,  en  waerea 
hier  geenlints  te  vinden  ;  maer  ziet  nouwelykx  waeren  fy 
geftelt  onder  de  zorge  van  zoo  uytmunteuJen  IMan  ,  ofte 
fy  omhelzen  met  hem  hun  voorbeeld  ,  alle  bedenkelyke 
deugden  ;  hunne  neerliigheyd  voorkomt  den  dagcnraed  , 
hunne  Godtvrugtigheyd  dcnaerbeyd,  hunne  vergaderplaets 
woril  beheerfcht  door  de  gefligiigheyd  ,  ende  het  oorkufTcn 
der  ledighey d  verandert  lig  wel  haelt  in  eeiien  lloel  van  Wys- 
heyd  ;  van  wysheyd ,  zeggen  wy  aengezien  hy  hun  brogt 
op  dufdaiiigtn  weg  ,  dut  fy  als  waere  zendelingen  tot  hun 
Vaderland  mogten  wederkeeren  :  buyten  dit  was  het  hem 
niet  genoegzaem  hun  door  een  voorbeeldende  leven  te  lüg- 
t8D  ,  ende  tot  allerlye  foorten  van  deugden  op- te-wekken  , 
maer  wilde  hier  ook  fynen  iever  betoonen  door  de  onver- 
gelykclyke  aenfprueken  die  hy  menig  wert"  heeft  gedaen , 
de  welke  te  faemen  vergaedert  zynde  ,  nu  reeds  hier  voor  de 
derde-mael  zyn  door  den  druk  in  't  licht  gegeven  :  deze 
ziel-roerende  aenfpraekeii ,  van  dezen  opwekkenilen  Vader 
tot  fyne  kinderen ,  in  de  welke  de  liefde  gedueriglyk  fyn 
hert  overweldigde  ,  laet  ons  iiaer  een  eeuwig  denkbeeld 
van  het  inwendig  fyns  gemoed  en  fynen  aldergodvrugtig- 
ilen  iever  ;  want  wie  het  zy  ,  die  deze  grondhertiglyk  over- 
V  eegt ,  hy  zal  met  ons  moeten  bekennen  ,  dat  hy  hier  in 
geene  zaeken  verhandelt ,  ten  zy  daer  hy  van  te  voren  eerfl 
het  uytwerkfel  heeft  van  beproeft,  en  dat  hy  niets  aenraed  , 
ten  zy  hy  liet  eerflmael  zelve  had  geoeftent  :  ten  zyn  niet 
de  hoogJraeventheyd  van  woorden ,  de  ydele  opfchikkin- 
gen  der  zinnen ,  nogte  de  uytheemfche  gedagten ,  die  daer 
in  tot  verwonderinge  dienen  ;  maer  de  Evangelifche  een- 
voudigheyd  ,  op  een  kragtige  en  leerende  wyze  voorgeüelt , 
die  hy  altyd  heeft  hooger  gcagt  dan  de  hoovecrdige  en 
hoogdraevende  welfprekentheyd.  Ondertuflchen ,  ter'^yleu 
hy  met  eencn  onvermoeyden  arbeyd  zig  bezig  hidd  met 
fyne  difcipelen,  hun  omïerwyzende  en  alle  bekuaemheyd 
toebrengende  ,  om  loffelyk  hunne  Laiids-genoten  te  koiinen 
behulpzaem  wezen  ;  ttrwylen  hy  de  letter  -.oelle;iingen 
voortzette  ,  eenen  luyfier  to£bragt  ende  zig  -  zelven  aetj 
deze  geheelyk  aenkleefde  ;  en  hield  hy  niet  op  ran 
de  gemeynten  vun  Loven  ,  met  doordringende  rcdenvoe- 
ringen  ende  opw  akkeringen  eenen  afkeer  in -te -boe- 
zemen van  het  kwaed  ,  en  hun  uyt  -  te  -  lokken  tot 
xle  oirhelzinge  der  deugden  :  groot  was  den  voortgang  , 
die  hy  dede  in  de  Kerken  .-Jae,  even  als  een  fnel-ltroo- 
mende  rivier  met  zig  aUes  in  den  vloed  trok ,  even  trok 
Jiy  tot  zig  alle  de  gemoedereu  der  aanhoorders  ;  noyt  dede 
hy  eenig  Sennoon  ,  noyt  eenige  uytfpraek  ,  of  hy  wierd 
met  een  algemeyn  gejuyg  der  Borgers  verheven  ,•  niet  door 
eenige  hand-beweginge ,  (  als  men  eertyds  den  II  Chry- 
foftomus  toejiiygde  )  maer  door  de  gemoederen  ;  niet  door 
den  galm  der  llemmen^  ma.cr  door  den  overvloed  van  uae» 


ÎJ^I 


Algcmeyne  Veriamelinge  der  Wcrktn 


nen.  Den  deugden -salm  van  zoo  agtbaeren  Man,  hadde 
zi''  dan  over  ganlch  den  aerdbodein  vcifpreyd  ;  geen  Bis- 
dom viel'er  open ,  oft  hy  wierd  van  alle  billchoppen  'er 
toe  gelchikt ,  en  van  alle  het  volk  gevraegt  ;  zoo  dat  zelfs 
den  roem  van  lyne  Deftiglieyd  was  doorgedrongen  tot  den 
Throon  van  ónze  aldergeiiadiglle  en  godvrugtiglle  JVloe- 
-der,  ih  Grojte  r/i;rd/à/ ,  Roomlch  Keyzeriniie,  Koninginne 
van  üuytlland  &c.  &c.  &lc.  een  Vrouwe  van  onllerftelyke 
gedagtenili'e  !  ten  welken  tyde  ,  de  oubermheriige  dood  ons 
had  getroffen  met  eenen  Ichigt  van  weedojn ,  (  alhoewel 
niet  onvtrwagt  )  door  het  afnneyen  van  den  levens-draed  , 
aen    onzen  noyt-volprezen   Vader    en    alilerverftandigften 

Billchop   Hinncus  Gabriel  van  G.imeren  ,  welkers   geheuge- 

,;iiis  op  onze  gemoederen  ,  zqo  ll^k  als  wy  hem  hebben 


en  de  voetftappen  der  Apoftelen  ,  die  hem  aldaer  plslevan- 
diger  wyze  wierden  voor  .oogen  gellek  !  ..  .  'VovKriitenen. 
zynóe,  heeft  hy  met  eene  bezonderegodvrugtigheyd  geëert 
den  fL  Carolus  Burron>3eus ,  wiens  uytmuntj.'nde  leven  hy 
nu  tot  voorbeeld  zig. hadde  jngeboezemt  ;  hy  heeft  daer 
aen  des  zelfs  graf-plactfe,opgeolfert  fyne  onbloedige  Offcr- 
haude,  het  H<  Sacrificie  der  Mide  ;  op  dat  hy  uyt  de  zelve 
door  fyne  voorfpiaeke  ,  eenen  heraellchen  geeit.  vol  iever 
en  heyligheyd  ovcrvloediglyk^oude  trekken,  bezonderlyk 
ter  plaç:re,  alwaer  zoo  H. -Man  de,  fterff'elykheyd  hadde 
afgeleyd  ,  om  fynen  loon  te  ontfangen^en  zig  te  verheu- 
gçn  in-het  eeuwig  leven.  /Met.  jiezen  geeft  dan  vervult, 
ende  door  deze  ,  voorbeelden  aengewakkert  zynde  ,  is  hy 
eyndelyk  tot  fyne  verlangende'.Schaepen  wedergekeert  :  hy 


«ekcnt ,  wederom   eene  nieuwe  droef  heyd  indringt  !  . . .  .       heeft  terftond  in   onze  Stad  voltrokken  eenen  onllerffely- 


■  deze  onvcrgelykelyke  Koninginne ,  beweegt  door  onze 
traenen,  ei  de  zelve  tragtende  te  veranderen  in  blydfchap, 
ftelde  op  den  Biffchoppelyken  Stoel,  het  volgende  jaer  1776, 
den  tegenwoordigen  Overleden.  Hoe  acngenaeme  tydinge  , 
hoe  teerhertige  blydfchap  dit  aen  ons  en  aen  ooze.Pede- 
borgers  veroorzaekte,  is  ons  ligtcr  te  herhaekn  in  de  over- 
dcnkinge  ,  dan  door  de  penne  het  zelvcn  uyt-te-drukken. 
O  droe°vige  overdenkinge  ,  van  zoo  groote  blydfchap,  in 

.onze  weenende  gemoederen  !  tot  den  Billchoppelyken  Laft 
geroepen  zyndé,zoo  begonft,hy  pnpfhoudentlyk  alle  fyn 
verlbnd  in  't  werk  te  itellen  ,  om  uyt-te-pluyzen  het  pit 
der  Herd;.-rlyke  pligten  ende  deugden  ;  hy  begaf  zig  ge- 
heel  in   de    overdenkinge    des  levens  van  de  Apollolyke 

Mannen,  Caroius  Borromxus   en  Banholomtsas  à  J^Iariyribus  \ 

op  dat  hy  in  deze  ,  als    eenen  fpiegel    zoude'  beïchoijwt 
hebben  ,  de  maniere  van  fyn  leven  te  fchikken  in  zoo  hooge 
•weerdigheyd  .■  door  deze  voorbeelden  onderwezen  zynde, 
'  belloot^  hy  met  alle  liefde  fyne  Schaepen  te  gaen  hoeden , 
en  dien  laft  met  allen  iever  te    omhelzen;  dog   alhoewel 
Tyne  alderlietïïe  Bruyd  ,  de  Kerk  van  Antwerpen  ,jn  onge- 
luk was  verwagtende  haeren  Befcherm- Voogd  ;  zoo  wilde 
hy  nogtans  zig  niet  afscheyden  van  zoo  wetenfchap-bloey en- 
de Univerliteyt ,  fyiie  behaegende   Moeder,  (niet  tegen- 
ilacnde  hy  deze  om  fyne  Bruyd  te  omhelzen  raoefte  ver- 
beten )  voor  al-eer  dut  hy  haer  hadde  betoont  en  verze- 
kert van  de  ,onnbemelyke  blyken  fyn'er  genegcntheyd  ;  hy 
heeft  dan  zonder  uytftel ,  ende  met  eenen  onbefchryvely- 
ken  arbeyd,  tot  nut  en  voordeel  van  het  Vaderland,  ende 
.tot  luyfter  der  Accademie  onderzo.gt ,  en  in   het  licht  ge- 
bragt  verfçbeydé  bewyzen  van  godvrugtige  ftigtingen  ;  die 
als  onder    de  puyn-.hoopen  en   dorre  gronden   begraeven 
wacren  :  eyndelyk  verfcheen  ons  dien  lang-gewenfchten  dag! 
wanneer  wy   onzen  üpper-priefter  ;  (  daegs    naer    dat    hy 
'door  de  weerdige    handen  van  àiw   alderuytmuntenften  en 
oüdvreezcnfien  Cardinapl ,   Arts  -  Billchop    van    Mechelen 
X  eenen  voorftaender  der  waere  Kerke  )  is  tot  die  groote 
weerdigheyd  ingewyd  )  met  alle  toejuygingen   en    eer-tee- 
kenen hebben  ontfangen.    Nouwelykx  was  hy  binnen  onze 
'muereii  aengekomen ,  oft  men  zag  hem  met  eenen  onver- 
mosyden  iever  alles  verrigten,  en  naer  dat  hy  alle  zaeken 
',van  fyn  Bifdom  hadde  doorgrond  en  op  goede  voeten  ge- 
ftclt ,  heeft  hy  de  reyze  aengenomen  nae  dè  Keyzerlyke 
flad  H'cenen,  verzekert  zynde  door  verfcheyde  goedgunftige 
►brieven,  hoe  verlangende    fyne    aenkomft  gewagt  wierd  , 
de  welke  in  hem  opwekte' eenen  iever,  om  te  volkomen 
aen  zoo  hoogngtelyke  voorftellcn    ...  van  daer  begaf  hy 
,zjg   nae    R»omdn.    Wat  vieriglyke   begeerten  gevoelde  in 
'^io;  niet  onzen  waeren  Herder,  om  in-te-volgen  de  wegen 


ken  bouw  ,  weikers  toeziender  wzs  den    H.  Carolus ,  te 
~  weten  ;  hy  beeft  door  alle  de  Wyken  vwfcheyde  iCapellen  , 
tot  nog  toe  cnkelyk  gebruykt  tot  onderwyzinge  der  Kin- 
deren,.  ook  toegefchikt  tot  .onderwyzinge  in   de  Chrilte- 
lyke  Leeringe  der  bejaerde.:  en  behoeftige  menfchen  ;  voor- 
waer  hy    heeft  vele  moey,e]ykheden  ontmoet!   Dog  geene 
.zoo  zwaer,  ofc  hy  is  ten  allen  tyde  verwinnaer  gebleven: 
,  den  oogft  was  overvloedig  ,   dienfvolgens   had   men    vele 
werk-lieden  noodig  ;  dog  die  zig  den  Geeft  van  Carolus 
hadde  ingeboezemt ,  verdeylde  ook  den  zelven  ;  ende  ziet 
haeft  had  men  zoo  vele  werk-lieden  dan  Prieilers...  het  was 
ligt  de  H.  £cholen  te   openen,  tnaer  hoe  zal  men  het  on- 
get.pomt    volk  tot  de  onbekende   fonteyne    der  zaligheyd 
.  dwingen?  om  dit  zonder  moeyce  ten  uytvoer  te  brengen', 
.heelt  onzen  agtbaeren  Herder  ingeftelt  het  Broederfchap , 
onder  de   befcherminge  van  den   H.   Carolus;   op  dat  uyt 
des  zelfs  aelmoeffen  i-aen  de  Arme, in  de  Chriltelyke  Lee- 
ringe tegenwoordig  zynde,  zoude  geld  worden  uytgedeylt'; 
met   een  woord  hy   was  een  Vooroeeld  van  alle  deugden 
Buyten  dat  hy  geduerig  leeraerde,  fchreef ,  ende  zig  bezij 
hield  in  alle  werkzaemheyd  des  geeft  ;  zoo  ging  hy  zelf 
de  Kapellen  bezigten,  vertrooftende  de  Arme,  hun  opwak- 
kerende  en  uytnoodigende  tot  de  Chriitclyke  Leering  ;  zoo 
verr'  heeft  hy  eyndelyk  deze  noyt-volprezen  Inftellinge  ver- 
voordert,  dat  wy  nu  waerelyk  mogen  zeggen  :  yïen  de  Arme 
word  htt  Woord  Gods  verkondigt.    Op  den  zelven  tyd  befloot 
den  wyzen  en  yoorzienigen  Raed  dezer  Stad  de  bedelryen 
uyt-te-v/orpen  ,  en  de  behoeftige  op  hunnen  tyd  van  alles 
te  voorzien  ;  dit  alderprysbaerlte  werk.  van  menfch-lievend- 
heyd ,  vervoorderde  Iterk  het  voorgaende ,  dat  beftond  iti 
Gods-dienftigheyd  :  het  eene  is  van  onzen  agtbaeren  Opper- 
Priefter  ingelttlt ,  çn  het  ander  heeft  hy  met  slle  poogin- 
gen vervoordert  ;  zoo  dat  hy  ter  oorzaeke  van  beyde  deze, 
niet  onyerdient  genoemt  word  eenen  waeren  l-'ader  ddr  Arme  ■; 
die  hy  ook ,  als  fyne  wetiemindâ  kinderen  ,  heeft  eenigften 
erlgenaem    van  alle  fyne  tydelyke  goederen   geftelt.    Met 
wat   eene  lie'getalligheyd  ontfong  hy  hun  !  niema;id  wierd 
van  hem  verlaeten  ;  jae  de  ^Iderarmfte ,  re^s  in  het  onty- 
dig   van  den  na^t,  wanneer  den  nood   dit  vereyfchte,  be- 
diende hy  naer  het  voorbeeld  van  Carolus  de  H.  Zalvinge 
,  des  Olyftèl.  Hy  heeft  verfcheyde  reyzen  fyn  JBifdom  door- 
reylt  ,  alles  doorgrondeiide  ,  door  iyne  woorden  leerende 
en  door  fyn   manier  .van  leven  ftigtende     Hoe  vele  Her- 
derlyke  Brieven  ende  Bullen ,  Jieeft  hy   niet  gefchreven  ? 
zoo  om  luyfter  toe  te-brengen  aen  den  *'aeren  Gods-dienft, 
als  tot  onderwy/.inge  van  geeftelyke  en  werelyke  perfoo- 
nen  .■  immers ,  met  een  woord  gezeyd,  de  afbeluinge  van 
onzen  grondhertijjen  liifl'chop ,  heeft  ,ous  uytgedrukt  Gre- 


van  Jyne  Hoogweerdlgheyd  /.  T.  /.  TFelkns. 


genus.  Ziet  hier  dan  de  waere  afbeldinge  van  onzen  deugd- 
rykeu  Opper-Priefter  ;  hec  was  eenen  Man  zuyver  van  her- 
te  ,  dit  heeft  hy  klaorblykelyk  getoont  in  lyne  ziekte  , 
door  fyn  aldergêruftlle  gtraoed  .•  en  de  onbefchroonuheyd 
Toor  den  ichigt  der  dood.  Ue  ganl'che  octtetüiige  van  l'yu 
Leven  was  eeoen  geduerigen  arbeyd  en  onophoudende  ge- 
bed ;  hy  was  overtlenkende  in  het  zwygcn ,  en  onbtvreeil 
in  het  Ipreken  ,  als  het  de  zaek -vereyfehte  ;  hy  was  voor- 
deelig  door  lyne  woorden,  geuueriglyk  het  Woord  Gods 
verkondigende  ;  hy  was  meuelydende  met  de  behoeftige  , 
zoo  als  lyne  erfgenaemen  moeten  betuygen  :  hy  hield  i\g 
gBilueriglyk  be/ig  in  aendagtige  overpcyzingen  :  in  fyn  le- 
ven hebben  wy  hem  aenfchouwt  als  eenen  Beieveraer  der 
eere  en  glorie  van  Godt,  en  in  lyne  dood  hebben  wy  hem, 
zig-zelven  ende  de  fyne,  zien  in-  de  vergetinge  laeten  ;  cirt 
zig  te  konnen  keeren  tot  iynen  hemellêhen  Bruydegom  ! 
l'yjie  verzugtingen  ftierde  hy  hemelwaerts  ,  fyne  oogen  Helde 
hy  vafl  op  het  af  beeldfel  van  deiv  gekruyllen  Zuligraaeker  ; 
nogte  niemand,  dan  die  het-belehouwt  ende  fyne  traenen 
met  ons  geltort  ■  heeft ,  zal  konnen  zeggen  hoe  vieriglyk 
hy  de  bedieninge  der  HH.  Sacramenten  ,  zelfs  voor  dat 
dit  door  de  Medecyn-raeeilers  bevolen  was,  heeft  verzogt  j 
hoe  godvrugtiglyk,en  hoe  oodmoediglyk  hy  de  zelve  heeft 
ontfangen.  Hy  was  aen  de  wei-levende  door  fyne  oodmoe- 
digheyd  eenen  mede-gezel;  waer  van  wy  niets-aenhaelen 
dan  het  gene  wy  hebben  gezien  en  ondervonden  :  Hy  be- 
rifpte  ftrengelyk,  aengedreven  door  eenen  iever  van  regt- 
veerdigheyd  ,  de  zonden  der  goddeloozen  ;  waat  nergens 
konde  de-boosheyd  zig  minder  verbergen  ,  dan- onder  fyne 
oogen  ;  no,^tans  de  verloren  fl-haepen  wieft  hy  herderlyk 
te  beminnen  ,  zorgvuldiglyk  te  zoeken ,  op  fyne  fchou- 
deren  te  beuren  en  tot  den  fchaep-ltal  weder  te  brengen.  De 
uyt'Aendige  bezigheden  en  verminderden  geenziius  fyne  in- 
wendige zorgen  ,  nogte  de  voorzienigheyd  der  uytwendige 
ïaeken  en  konde  geenzints  fyn  gemoed  inwendiglyk  ont- 


rullen  ;  zoo  heeft  hy  geleeft  I  ...  in  de  do6d  heeft  hy  zi"- 
zelven  overwonnen,  ende  heeft  nog  klaerblykender  tcekens 
gegeven  van  de  edelmoedigheyd  fyns  gemotd,  en  van  fyne 
Vaderlyke  inborjl  ■  met   wat   volkomen  godvrugtigheyd  ; 
met  wai  voorzienige  raedgevingen  ;  met  wat  ftandvaFligheyd  ' 
des  gemoed  ;   met  wat   mannelyke  kloekte  ;  met  wat"  hel- 
delyke  deugden  en    is  hy  niet  hegaeft  geweell  ?  hy  heeft 
de  traenen  geperlt  uyt  alle  de  oogen  der  omliaenders,  zon- 
der  dat  eenige  de   minlte  beweginge  was  in   fyn  gelaet  te 
befchouwen  ;  hy  zelf  vertroofhe  over  fyne  aenfluend"e  dood, 
fyuec  teerhertigen  Vader,  in  de  volheyd  fyn'er  traenen  ; 
hy  moedigde  fynen  alderlifllen  Broeder  ende  des  zelfs  zoet- ' 
aerdiglle  huylVrouwe  met  hume  kinderen  aen ,  om  hunnen  ' 
weedom  ter  zyden  te  Hellen  :  met  deze  onberoerbaerheyd 
des  gemoed  ,  die   door  geene   penne  is  uyt-te-drukken  ; 
heeft   hy   vol  betrouwen  in    den  Opper-Heer ,   fyne  liefde 
fterker  zynde   dan  den  fchrik  der  dood ,  hun  den  laellen 
vuerc    wel  gegeven,  zonder   eenigen   den    minften   traenen- 
vloed  ;  hun  kragtiglyk  aenbevclcnde  de  oeft'eninge  der  deu"- 
den  èn  van  den   waeren  Gods-dienfl  ,  die  hy  hun  als  er°f- 
genaemen  naerhet  ;  ende  aldus  heeft  hy  in  het   zelve  ge- 
laet,  met  een  verheven  hert  tot  fynen  Schepper,  dien  kolle- 
lyken  pand  ,  fyne  ziele,  aen  dien  ,  van  wie  l'y  haeren  oor- 
fprong  had  wedergegeven.    Uyt  alle  deze  blyken  vertrou- 
wen wy  vaftelyk  ,  dat  dufrianig  leven   niet  met  de  dood 
maer-  met   de   eeuwige  gelukzaligheyd  verwidelt  is,  endé 
dat  onzen  noyt-volprezen  Billchop  zig  reeds  bevind  inde 
belooninge  der  hemelfche  zaelen  ,  vervoeet  met  de  trium- 
pherende  Rey  iler  HH    glorieuze  ApoHelen  ;  dog  op  dat 
hy  van  het  aenfchyn  Gods,  die  de  regtvterdigheyd  oor- 
deelt, door  eenige  hgte  overblysels  van  fchuldcn.fomwy- 
len  voor  korten  tyd  niet  worde  afgefioten,  veriioeken  wy 
on   ophoudentlyk  de  Offerhanden  en    gebeden  der  onder» 
zaeten  j  op  dat  hy  dus  te  fpoediger 

Mag  rufien  in  vnJe.   Ameit. 


£lv§ium  Illujlrljftmi  Reverendijpmlque  Dómini ,  Dominl 
uintvcrfunfium  Epifcopi,  Maximo  omnium  Dolore  i 


E, 


JACOBJ,  THOM^,JOSEPHJ  ff^ ELLENS,  XVII, 

vivis  Ercpti   %o.  Mcwfn  Janumiï  ^rmo  Dom'm  ii^^^r 


(  Cquis  prœfenti  tam  dignns  encomio , 
(^uum  is,  qui  omnium  jam-diù 
promeruit  encomia  .'    . 
JACOBUS,  THUMAS.-JÜSEPHUS  WELLENS 
Nafcitur  Amvequa ,  in  Urbe  ditiilimâ  &  celeberrimà  « 
futurus  ipie  poftea  Virtute  ditiüimus , 
Doftrinâ  celeberrimus 
Lac  illi  duleenon  erat ,  niii  Pietate  illitum  , 
i^uaE  vel  ïb  ipirs  incunabulis  firmam  in  eo 
fedem  pofuifle  videbatur< 
PFunc  fuavitas  indolis  melleum  ,  oris  modeftia  angelicum, 
Morum  decor  illulirem  in  tenera  admodùm 
-lïtare  exhibebat. 
Candidis  genis  color  purcureus  in  idebat ,  qui  miram    ■ 
Cordis  continentiam  palam  profitebatur- :  dixifles  merito  s 

Nihil  tam  coffjunclum  cum  yenujlati.  ! 
Nihd  lam   à   Veiiùre  disjanclun  ! 

Et  jam  Puer  invitabatur  ad  Laureas , 
Corona  dignus  ,  taniquam  Pugil. 
Philofoplii»  Üadium  io-  Almi  Uuiveriitatc  Lovanienfi  ■ 


Tantà  facilitate  decurrit ,  tit  omnes  poft  fe  relionerit 
PRIMUS. 

Numquain  yiniverpia  eft  Itetior , 

quam  cum  habuit  intrantem 

J   A   C   O  B   U    M. 

Nee  admifit  terminum  inriefelii  Zeli  Confiantia  ,  ■ 

qua  ,  cum   ad  altiom  afcenderet ,  aditum  fibi  ad  prœclaja 

quECvis  Munia   patefecir. 

Et  verè  ;  numquam  vlguit  meliùs,  quam  fab  hoc 

M.giftro ,  Difciplma  ;  quem  maturitaie  ingenii  non-uni 

parem  oneri  Facultas  Artium   celeberrima  judicaba&. 

Multa  gellit  prudentiliimè  Officia , 

In   omnes  Subditos  Officiofus 

PriifeJ/oris  ,  Prcendeiuis  ,  Sucr,e    Thdologia' 

Et  Juris   utriuf^'uè   Licentiati , 

(Ut  &L  aliis  fuperfedeam  ) 

ItBÖ    Docioris  ,    Heclorifquè    M^snifici   ' 

Dignitatibus- inlignitur ,  qui- omnibus  efat  dignilïïmufc 

Nihil  in  eo  tiiit ,  quod  non  fuave  foret  ac 

jucuflduin ,  ut  lü)i  Corda  demsrerecm-i 


144 


Algeimym  Veriamelinge  der  W^erken- 


Cura  procelTe  inciperet,  volebat  &  prodelTe. 

Quos  habuit  Subditos  ,  habebat  ut  !•  ilios  : 

laudabilis  ,  quod    aiiimos  erudirct  ;  laudabiüor ,  quod  ad 

veram  Pietatem  dirigeret. 

Sed  quœ  tot  tantifquè  laboribus  par  merces? 

faltem  quœ   œquior ,  quàm  Infula ,  quam   iuo  ipfe   magis 

Splendore,  quàm  illa  iplum  decoravit  ?    .. 

WKLLENll,  ad  eum  Honoris  apicem  EveiSi , 

Tam  deiitleratus  tuit  in  Urbem  .Patriam  adventus ,  ut 

vel  folo  alpeflu  Patrem  quilque  luum  appellaret. 

üaiverla  Civitas  in  uno  omnia  compkit^batur 

A   N   T   I  S   'J'  l   T   E  , 

In  omni  pene  Scientià  univerfali. 

Aufpicatus  efl  Epifcopatum  Zclo  Apoftolico  , 

Ad  Apoltülicum  hoc    i\!unus   non  iine   meriiis    evocatus. 

JUum  pares  ferendo  oueri  fuppofuit  humeros , 

Itelliièro  /itlanu  viius  eli  major. 

Ejus  CeUitijdo  tuit  impietatis  occafus. 

Decoiem  Domus  Dei ,  Rcligionis  fplendorem  , 

Aniraarum  falutem  piè  promovit ,  promoca  zelofè 

Illullravit ,  IlluUrata  benefice  ftabilivit  : 

;  Sanaorum  ,  JACOBI  &   IHOM^  , 

Apoltolorum  exempla  conltantiilimè  fecutus. 

I^Jitiil  in  eo  non-grave  ,  nihil  non-raaturura. 

Habuére  in  eo  locpm  lafta  ,  non  fiûa 

Confolatus  mœitos,  eprum  lacrymas  vertebat  in  guadia. 

Manus  aut  ad  Ipdigetes ,  aut  ;id  Indigentes  extendebat. 

quorum  seterna;  Saluti  numquam-fatis-laudandâCatechefeos 

Inftitutione  laluberrimé  confuluit. 

Pafcebat  PopuUim  ,  divinis  ipfe  paltus  deliciis.  _ 

Ut  commillàm  libi  Provinciam  adminiltraret  perfeâius  , 

Hoc  .fibi  propofuit ,  ut  omnium  Animas 

Cœlo  lucraretur. 

Nullo  fub  Paftore  Grex  tuit  tutitor  :  utpotè 

qui  inlidiantes  Ovili  lupos  abfterruit  ;  Jiufquam-non  vigil. 

Is'ulla  rupes  firraior  ejus  Conft.antiâ  , 

qua  ,  ue  in  cautes  Diœccfeos  Navis  incideret  , 

.cautus  icmjtr  permanfit ,  rudentium  Moderator  haud-rudis, 

Isemo  tantum  impiis  mœrorem  attulit ,  quam  Prailul 

Imperterritus  ;  tantum  r.emo  bonis  gaudium , 

quam  amantiliimus  Pater. 

Vitiorura  ofor  acerrimus  ,  cum  verbis  ,  turn  fcriptis  radices 

nequititc  penitùs  evellere  latagebat  ;  tancö  hâc  in  re 

Major  AUide  ,  quantö  crimina  graviora  funt  monlira  : 

adeo  ,  ut  iupra  fidem  lit ,  quanta  in  eo  pro  veri 

Kuminis  honore  ,  pro  animarum  l'alute  fides  exarierit. 

Delinat  luos  Carthago  AnnibaUs  ^  Roma  Sü,-hoiics  ollentare  , 

Forcitudiue  üelli  incomparabiies  ;  majori  cum 


Viöoria  dimicavit  WELLENIUS  , 
quia  errorum  Triumj  hutor  I  .... 
Periodum  viiœ  abfolvit   ,  vità  longiore  ,  imö  Netîoreâ 
digniiüinus  ;  in  morte  etiam  ,  quam  hilari  vultu 
conftantiqué  ai-.imo  expcüavit ,  laudandus  quam-mnximè  ,  ■ 
quod  anguliam   inopiam  ultimà  voluntate  fecerit 
auguftam  ,  ferèquè  immortalem 
Mirum  tarnen  ,  quèd  ,  qui  medià  tigidàquè  hyeme  eft 
extinöus ,  floreutem  Virtutum  mcnbm  coUegerit  ;  • 
iSiili  malis  diccre  ,  quod  operta  nive  Terra  ejus 

Anima:  Puritatem  .voluerit  delîgnare. 

Inter  \'iventium  lacryraas  penè  rifit  nioriens  , 

Paratum  habens  remuneratorem  Deum  , 

cui  in  Paupi-ribus  benefecerat. 

Obfiipuit  ipfi  Mors  ,  &  cum  Heroë  Ibrtiliimo  ludari  metuit. 

Numquam  vifus  elt  animoiior  ,  quam  agens   animam. 

Vix  nafcentem ,  Annum  ingreffjs ,  aiilpicatus  eft 

felicem  jâiternitatem.  . .  .  , 

Sic   dici  meruit  Patrite   Decus  ,  OrnamenLum  Religionis« 

.5acerdotum  Exemplar ,  Subditorum  omnium 

Vivendi  Régula  ; 
iEîlimatione  maguus ,  Magnirudine  seftimatus  , 

atquè  ,  ut  -verbo   conjpleflar  omnia  , 
qualemquè  expolcit  Geutium  Doiftor  Vaulus  ^ 

£j  ifcopus  irrCf  rdhci.fit'iLis. 

Tali   ergà  Patîore   delUtui    Grcgem ,  taliquè   Gubernatore 

Navim  ,  dolendum  nec  cxpiandum  lacrymis  foret  ,• 

.-nia  fuavillima  Amijihis  ds  omnibus  optimè  meriti 

Memoria  nos  reticeret , 

■Qucm  inter  Sidéra  receptum  pié   confidimus  ;  ut  fuis 

Sideribus  (  quœ  pro  Scuto  habuit ,  cum  Lemmate 

Ccelejlibus  Aufpicns  )  radiet  lUultrior. .  . 

Scd  quid  ego.'  nil  meâ ,  nil  aliéna 

ad  prîcconium  indiget  operâ ,  qui  fuis  clarus  efl  meritis, 

quemquè  jam-dudîim  candidis  alis  triumphatrix 

.Fama  fnper  Orbem  Nubefquè  evexit  :  laus  ejus  cum 

jF.tcrnitate  ,  non  Tempore    adœquanda  eil 

Infculpe  igitiir ,  quifquis  es ,   has  animo  notas  : 

fiihii  in  fVELLENIO  fuit  non-exceILns    O  fumman-, 

Quod  ut  fide  non  careat,  etiam  apud  Polteros , 

cum  brevi  épigraphe ,  at  laude  non-brevi , 

fit  hoc  Defunûi 

M  O  N  U  1\I  E  N  T  U  M. 

Mjgnus  Ph-lofophus  ,  maior  Theologus  ^ 

Mtiximus    Ei'ifcopus   hic  jacet 

JACOBUS  THOMAS  JO'SEPHUS  IVELLENS. 


Pus  Illuftriflirai  manibus  parentabat  ƒ.  A. 


ïtùiiu. 


LacryniiB  T'uyri  ad  Tumulum  Corîdonls  ,  Piis  éffitpe  Manibus  fUuflriJfimi  et  ReverendtJJJmi  Dominl  ,  Dominî 
JACOBI,  THOMyE,  JOSEPHI  Jf^ELLENS ,  Eplfcopl  ^ntver/ienfis ,  Pajîoris  npiantijjîmi ,  &c.&c... 
'  PcceJJlt  trigefiinâ  Januaril  Anni  currentis   J78.4. 

O 

X^  Ui_ri  me  funtrtas  juhn  in^aurare  qiitretat , 
^        Et  tnmulo  mcejii  cnrmini:  ire  peiie  ?  .  .  , 
^on  bcnè  ,  frflivos   i;ui  gaudit  Jcriberc  vtrfus , 

Dipromii   quirulo  irijlia   verba  fono. 
Q;fis  cupit  ,  ut  vernos  exhiilet  carmen  oàorts % 

Cui  faciles   venas  frigore  firiiixit  hyems  ? 
QiiiS  fuiut  ,  aiinias  Jittùm  cuntan  Sorordt  f  .      .  ^  ^ 

■  SàiictS 


Ajpira  guets  vernis  objlrepit  aura  fuis  ?  .  • , 
foculii  pegafeis  jam   non   mihi  plena  propiiuit 

PhœbuS  aquis  ,  brama  efi  invidiofa  nimis  : 
Ifon  Zephyrus  molli  jam  ludit,,  ut  ante  ,  fufurra  ; 

Undiquè  marmoreum  fed  ligit  arva  gelu, 
Jnfuper  infandis  jaclari  peclorJ   curis 

Sentio  i  trijUtid  non  cofienli  modui\i 


vanfyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.J.  Wellens.  145 


Stilictt  omnit  ager  ,  luget  /ocus  omnis ,  &■  airos 

Hiu.  '  nimiù.T.   ir.iferi  cernimui  ire  dies  : 
Pajlor  enim ,   Pdjlor ,  qualtm   de   millibus  ununt 

l'ix    reyerire  queas  ,  funeris  ivU  i;er  .'  .  ,  . 
Dùm  fuu  in   vitd ,    riddb.int  fudvius  Horii , 

Pickquè   non-uiio  Hure  vireóat  Humus. 
Htrbida  prap'mzuts  carpchaiit  praia  Juverui, 

Tondelaiit  validi  jugtra  Ittla  Moves, 
Moltior  inj'uéios  ffirabat  Campus  odores. 

P^alle  foporifcrd  luxuriabat    Ovis. 
SpUndehant  Montes  ,   ruuld  dum  lampade  PliœbuS  , 

Candidu   dunt  nivdis   Luna   micabat   equis.  ■  . 
£ipendens  geniumquè  loei  :    &■  fforemia   TenipS 

TityrUS  ,   ad  prijcos   ralia  dixit  agros  : 

O  quibus  in  Terris  cœlefti  munere  nobis 

Contigit  optatos  vivere  pofTe  dies  ! 
Aura  taveiis ,  fors  l.rta  tuit  ;  lediliimus  imber 

Semme  feu  fruftu  germina  plena  dabat. 
Kos  circïim  virides  celebrabant  fefta  Nap-tct , 

Ipfaquè  ,  qux  liquiöjs  ,  Ndts ,  adhœret  aquis. 
finie  S.iiyri  celeres ,  hinc  ,  ruliica  Numina  ,  fuuni 

Ducebant  faciles  in  llatione  choros. 
-Omnia  ceiiârunt  deleâameiita  boncrum. 

Et  brevior  i'acies  Temporis  hujus  erat. 
Mixta  procellolis  tempeftas  horrida  nimbis 

Abltulit  iiialiis  Lilia  juiiüa  Roüs. 
Fugêrunt  i'j/^v-'què  levés,  hilarefquè  Napa,t , 

Et  latet  abiconfis  humida  A'aïs  aquis . ., 
O  genus  infelix  ,  Paftores  !  ,  dicite,  quaefo  « 

(^uo  dabitur  vulnus  rellituifle  modo  ; 
Dicite  ,  vos  oro  . .  fed  rerum    triftis  imago 

Im.perturbnto  non  linit  ore  loqui.... 
Occubuit  Paftor  ,  Puftonim  gloria  ,  fpkndor 

Ruris.,  &  interiit  cum  Coridune  falus. 
Tiudavit  virides  maciijs  turpiiFiraa  colles  ; 

Nee  magè  fœcundo  rere  madebit  humus. 
Eerpetuos  rupes  ftillabunt  undiquè  fletus  , 
Arvaqué  ceu  facies  lurida  mortis  erunt. 
Currite  vos  gemini  ,  mea  lumina,  currite  rivi. 

Et  tumeat  juftis  alveus  alter  aquis  ! 
Cyiidiiii  nofturnum  peraget  modo  pallida  curfum, 

Et   celeres  J.~i:an  comiiede  ftringet  equos. 
Turbabunt  felfos  infomnia  triftia  fcnfus, 

Speüraquè  luminibus  coufpicienda  dabunt. 
Trille  fuas  Bubo   raiiovabit  nofte  querölas. 

Mus  vefpertinus   tœdia  longa  dabit. 
Fatales  lémures  circîim  latus  omne    volabunt, 

Nox  &  erit  nigro  nigrior  ipfa  peplo. 
Audittir  nunc   »  ite  fores  ulularo   mololTus , 

Attaqué  conjicitur  ri;na  dedilfe  canis. 
Currite  vos  gemini,  mea  lumina,  currite   zvn.^ 

Et  tumeat  juftis  alveus   aker  aquis  ! 
Cinfta  virefcenti  üorentes  tegmine  crines 
Ta£la  inopinato  fulmine   Laurus   erit. 
Morus  amœna   fuura  perdet  languore  colorcM. 

Palma  triumphales  ponet   opaca  comas. 
Aurea  INlala  nigro  obducent  fua  corpora  velo. 

Languida  demilfo  ftabit  honore  Pyrus, 
Currite   vos  gemini ,  mea  lumina ,  currite  riri» 
£1  tumeat  juilis  alveus  alter  a>^uis  1 


Mus  fata  confumet  ;  diftundet  aranea  virus. 

Grande  ferent  bufo ,  talpa ,  locufta  malum. 
Vermis   edax  rodst  lefliliima  munera  vitx, 

Et  lolii  in  campis  plurima  mciiis  erit. 
Ingruet  in  reliquas  totis  nimbofus  Orion 

Viribus ,  &  fegetes  undiquè  flernet  humi. 
Ventus  inhorrefcet  rigidis  Aqudoiüs  ab  oriï. 

Torridus  intonfos  Cancer  aduret  agros. 
Sidus  erit  nobis  femper  lacrymabile  ,  iidus 

Hcfpere   fivè   tuum  ,  Phofphore   flVC   tuum. 

Lumine  tenebit  fatali  rura  comètes. 

Turbida ,  dura  ,  ferox  jam  facit  aura  fidcni. 
Currite  vos  gemini,  mea  lumina,  currite  rivi, 

Et  tumeat  juiUs  alveus  alter  aquis  ! 
Peftiferâ  ficvam  exhalabit  fauce  mephitim 

Aut  lacus ,  aut  olido   plena  cloâca  luto  : 
Hinc  Pecus  incurret  morbi  genus  omne  ;  nee  ipS 
Pallores  poterunt  hanc  fugitare  luem. 
■  <2uœ  mihi  pallenti ,  macies ,  jam  regnac  in  ore  ,  . 
Vix-benè-fanandus  poft  breve  morbus  erit: 
Febris  enim  Ixfas  depafcit  iniqua  meduUas , 

Et   mala  me  fenlira  détériora   manent. 
Infuper  eleöis  Lupus  infidiabitur  Agnis. 

Ore  cru-entato  diripientur  Oves 
Ula  mihi  rigidos  fors  cogit  ftare  capillos , 

Et  tenet  œterno  peftora  vinüa  gelu. 
Currite  vos  gemini,  mea  lumina,  currite  rivi. 

Et  tumeat  veftris  Alveus  alter  aquis  I .  . .  . 
Hac  ego   dicebam  fub  imagine   metra   Bubulci  , 

O   Populo  Pr<Tful  delicioje   tuo  ! 
Deliciofe   tuo  ,  dum    vira  mancbat  ;  acerbd 
Quem  Tiipuit  nobis  mors   inimica   manu  ! 
Jnfcribensqui  lu.r  funejin   Poemaia   laudi , 
Apiabam   meritis  ,  Pajlor  amate  ,   tuis. 
Jmmortale  tuum  furgat  fuper   JBthcra  Nomen  ; 

Pro    Grege   fervando    nam  tibi  cura  fuit. 
Si   Tibi  pro  meritis   non  e/l  h!c  reddira  merces  « 

Lucida  pojl  cineres  Tama  perennis  erit  : 
Quin  tua  jam  fpleiidet  Cceli  regione  corona 
Pulchriùs  ,  icternas  major  es  inier  opes. 
Tu  mihi  materies  fcribendi  clara  fuifii  , 

Dum  cinxit  méritas  Infula  facra  comas, 
lila  mihi  pojl  fata  dabunt  quoquè  Carmina  faman^ 

Et  facitnt  P'atem  docla  per  ora  vehi. 
Imo  tuas  aliis  caniabo  pojieà  Dotes  , 

Si  mihi  dent  vitam  Numina  magna  ,  libris. 
Sic  Ayi^ERSA  meas  memorabit  grata  Camcenas 

■  S(tpiùs  ,  ad  Huvium  ,  vitree  Scalde  ,  tuum. 
Intereà  breve  Carmen  erit  tibi  pignus  amoris  , 

Quem  merui  fcriptis  ante  probare  meis  : 
Non  datur  hic  ,  fores,  non  htc  ■,  reperire  fmaragdas  ^ 

Torpet  enim  nimio  vena  pujllla  gelu  ; 
Scribere   qui  jujjli  ,  calamo  languenie  ,   Po'étam  : 

Cordis  inobüii  thure  litabit  amor  : 
JJnus  amor  placi:os  pottrii  tibi  reddere  verfast 
Dona  voluntatis  Jl  Tibi  grata  ,  fat  ejl. 
Pix  Defunfli  mémorise 

LefTum  paftoritiura 
cordintime  dicebat 

J.  A.  F.  PAUIVELS ,  jiatverplenft  Antverplenft. 


I4Ó 


Algemeym  VeriameUnge  der  Werken 


A 


LLUSIONES 

■A^d  Ejjï'^icm  liluftriffimi  cum  Subfcriptions..  .. 
Quem   Terris  JNP'ERSA  d.d'n  ,  inodï,  gaudet  hahérs. 
Ptitfidium  ,   Columai ,   DdlUiurvqui  ,   Pcv.r^m 

Scripfimus  hoc  olim ,  cum  fpes  foret  omnis  in  uno 

Prccfule  ,  qui  pylio  tempore  dionus  erat  : 
Scriplimus  hoc  olim ,  cum  Puftor  in  tere  ,  lagaci 

Artiticis   dextrn  ,  coulpiciendus  erat. 
Aft  tremulis  Urbs  inœfta   Tunis   modo  lujet  ademptum 

Prcrjidium  ,   Cotumen  ,  Ddiciumqut  ,  Painm  ! 

Ad  Sidera  in  Scuw  gauiHno  exprefia. 
Slderibus  funt  clara  tuis,  o,  clarior  illis  , 

Magne,  Vir  !  ,  &  taiito  5cuta   décore  micant. 
Quaraquam  te  Virtus  liiper  ignea  Sidtra  vexit , 

Lumine  clara  tuo   Teirera  lemper  erit. 


Ad  Lemma  ejufdem  Scüti.   ■■ 
Magnum'  Optis  ag,'redior  ,  COELESTIHUS  ,  inq-jif-,   . 

AUSPICIIS.  P.Ia:;iium  continuavii  Opus. 
Phirima  qui  geuit  digni.fima  laude  ,  peregit  ,• 
Fine  coronato  ,  tam  grave  Viftor  Opus 

EPITAPHIUM    ILLU  STRISS  IMI    ' 
Quis  fuerit  IVELLEXS,  ü   vis  audire  Viator  ; 
Omnibus   omnis  erat  ,   qui  tarnen   unus  erat  : 

Dicere  fic  liceat ,  quod  muta  voce,  Cepulchrum 
Clamât  ,   &  inicriptus  ,  quem^  modo   pono  ,  lapis  : 

Hic   P.-erns  ,   Doclrinn  ,   Fides  ,   Priidenna  ,  Zdus  i 
CandoT  ù"  Iniegritas  ,    ReJ/ig'Oquè  jitcent. 

Adi^ïibebat  prtetatus  J.  A   F.  PAmvELS. 


Ly k-traenen  op  het  ontydlg  afftervenvan  Syne  Doorlugtigfte  Hoogweerdigheyd  JJCOBUSTHOM^S JOSEP HUS 
WELLENS  Blfchop  van  ontwerpen,  &c.  &c.  Tm  eene  algemeyne  Droef heyd  overleden  binnen.  Antwerpen ^ 
op  den  ^0  January     WY  ££kL;\egen  De  t:reUrIge  DooD  Van  bIssChop  WeLLens. 


E, 


(Ln'  winter,  wiens  gelvk 'er  Etlden  wierd  gevonden, 
Scheen  't  kalms  Nederland  iets  nk'ligs  te  verkonden  ; 
Syn'  lange  duerzaemheyd  en  ongemeene  Vorft  , 
0;;:çi;;rde    t  veld  van  gkns,  bedekte  met  een'  korft 
Van  broos  dog  kragtig  ys  ,  de  zilv're  water-ftroomen  : 
I\Jen  vond  geen  voedzaem  oott  meer  op  de  dorre  hoornen, 
't  Stond  alles  dood  en  Ichrael  :  den  vall-gevroózen  ineeuw 
Haerd'  in  een  maend  meer  l'chrik  als  anders  in  een  eeuw  ; 
Want  nouw'lyks  dorft  men  zigmeerop  de  ftraet  bceéven 
Uyt  vrees  van  iloór  een'  val  den  weérdften  pand ,  het  leéven 
Te  ftellen  in  gevaer  :  het  deérnis-'A-eèrd  gekerm 
Wierd   dagelyks  gehoort-,  van'tvolk,  dat  been  oferm 
Gebroijken  had  ,  of  wel  op  d'al-te~gladiie  wegen 
Een'_  ongereésb're  wond  of  ong'luk  had  gekreégen  : 
Hier  vond  den  Vader  in  het  vallen  fyne  dood  , 
En  helde  weêuw'  en  wees  aen  d'uyterll'  armued  bloot  ; 
Daer  wierd  de  Moeder  zwaer  gewonil  nae  huys  gedraegen, 
Kn  elders  hoorde  men  de  droevig'  ouders  klaegen  , 
Dat  hunnen  Zoon,  hunn'  trooit ,  en  eenig  toeverlaer, 
Gevaer'lyk  lag  gekwetlt  door 't  vallen  op"  de  ftraet. 
Den  ai  men  Ambachis-man,  die  's  zomers  wat  gefpaerti^,  had. 
En  met  yeél  zorg  en  zweet  een  weynig  geld  vergaert,,  had. 
Om  zig  te  koelt'ren  in  den  barren   wimer-tyd  , 
Zag  door  de  Jtrenge  koud'  en   haer'  aenhoudendheyd-, 
Syn'  klynen  voórraed   vaft  van  uer  tot  uer  vermind'ren  , 
En  geen'  de  minfte  hóóp  om  vóór  fyu'  vrouw  en  kind'ren 
Te  konnen  zorgen ,  't  was  verdriet  waer  hy  zig  wend' , 
De  ftraeten  vol  gevaer ,  de  huyzen  vol  ellend'  ; 
In't  k'ort  't  was  in  een'  tyd  van  ramp  en  ongelukken,,  - 
Als  d'alverdelgfter  ons  den  Herder  kwam  t'ontrukken  ,  - 
Den  weerden  Weleens...  maer  wat  borger isbekwaem 
Syn'  welgegronde  Imert ,  op 't  hooren  -van  dien  naera 
Te  wederhouden  ?  wie  ,  kan  lyn'  rouw  betoonen  ? 
Eer  ziet  men  Scaldis  vloed  dóór  't  goudryk  Peru  ftroomen  l 
En  Alba's  trotfeh  kafteel  geplaetftin't  (i  )  Óórdeels  dal , 
Eer  ik.fyn  denkbeeld  uyr  myn  hert  verbannen  zal  1 
Treurt  mede   borgers ,  treurt  1  doet  vry  't  heel-al  gcwaegen 
Vau  dit  uw  iwatr  verlies  !  â'hebt  dobbel  Hof  tot  kiaeseu , 


Gy  zyt  dien  Herder kwyt,  wiens nooytvolpreéze deugd 
Reeds  uytgeblonken   hééft  van  in  fyn'  teere  jeugd  ; 
Wiens  kloek  verftaniV  gelyk  een' Zon  heeft  uytgefcheénen  , 
Als  hy  den  eerften  was  van  VnecïcrlandichrAtheénen  ,  (2J 
Toen  hy  ,  (  als  Letter-held  )  daer  hééft  gezegepraelt , 
En  daer  ,  zoo  wel  als  hier ,  met  plegt  wierd  ingehaelt ,  (3) 
Die  vol  bekwaemheyd  en  tot  algemeen  genoegen 
Veel  ampten  heeft  bedient  ,  met  waeken  ,  zorge,  zwoegen  s 
Voor 't  wel-zyn  van  de   Keik  en  à^UnivirJireyt^ 
Tot  dat  het  naerderhand  aen  haere  Maj<'ji^yr , 
(  W  iéns  naer-gedagtenis  wy  fteeds  met  lof  herdeiiken  ") 
Goeiijonftig  heeft  behaegt ,  hera't  Biiïchops-ampt  te  fchenken» 
Wat  algemeene  vreugd  ,  wat  waer  gtnoegtn  had 
Om  deéz'  verkiezing  ,  niet  alleen  lyn'  Vaeerftad  , 
jVIaer  zelfs  ganfch  Neilerland  ?  wat  pen  kan  ooyt  befchryven. 
D'Ontelbaer'  cer-cieraën  ,  en  koltbVe  vreugd4'>edryven. 
Die  nvop  fyn' intreé-dag  vóór  hem  zag  opgerigt? 
Hoe  wierd  't  gehoor  verrukt  dóór 't  klokgebrom?  'cgezigt 
Door 't  blaekend  vreugde  vuer,  en  duyzende  van  lampen  ; 
Toen  was't  een  tyd  vau  vreugd  ,■  niaer  nu  van  bitt're  rampen, 
Ô  Al  te  wreeiie  dood  \   hoe  dont  g'uw  handen  flaen 
Aen  zulk  een  GodlVriend  ?  maer  de  roemeiis-weérde  daèn, 
1)\z  hy  in  min  als  vier  paer  jaeren  hetTi  bedreéven  , 
Doen  hem  (  in  weerwil  van  uw  fehigten  }  eeuwig  leéven. 
^\'elk  een'   verand'ring  zag  men  in   dien  korten  tyd 
Niet  in  deéz'  frad  ,  alwaer  men  nu  in  veyligheyd 
De  ftraet  betreéden  kan  ,  en  zig   niet  aen    hoort  fpreékea 
Van  't  hcdel-zieke  gracuw  bedekt  met  fchyn  gebreékea 
Gelyk  wel  eer...  ô  Godt  welk  eene  zwarte  wolk 
Van  blind'  oiiweétendheyd  ,  benevelde  het  volk  , 
Dat  zig  van  jongs  af  tot  den  bedelzak  gewende  ! 
En  naeuw.ilyks  hunn' Godt ,  veé]  min  fyn  Bruyd  erkende-, 
Maer  Herder  Wellen.s  hééft  door  fyn'  getrouw  beleyd 
Gezorgt ,  dat  in.  deéz'  ftad,  de   domm'  onweétendheyii 
Geheel  wierd  uytgeroeyt  ,•  met  Leeraers  aen-te-ilellen-. 
Die  7.00  in  Car'iiis  Kerk,  (4)  als  d'and're  zes  KapeUen  , 
Het  volk  in't  openbaer  den  grond   van 't  waer  Geloof 
Veiklaerci; ,  die  nu  niet  ulwiUins  blind  ea  doof 


van  fym  Hoogwcerdlgheyd  J,  T,  J.  irelkns.  147 


^"Wüt  blyven,  gaêt  zig  daer  van  week.  tot  week  begeéven  , 

■  Door  heylig  iever-vuer  ot"  wcét-!ult  aciigedreéven , 

Om  'c  diepe  heyl-gehejra  der  Üod-gewyde  blaén  , 
Dóór   de  «•elli-rcékendheyd  des  God-tolks  te  verlhen  ; 
En  op  dat  d'iever  van 't  gemeyn  niet  zou  btzwjken, 
Doet  VViiLl.ENS  doór  fyn'  zorg,  een'  lieïde-gil't  uytreyken, 
Aen  ie.ier'  armen   menfcli  die  zig  aldaer  vertoont; 
Zoo  word  de  Liodsdienlt-pligt  gelecrt ,  betragt,  beloont. 
Treurt ,  droeve  Chriirncn  treurt  !  Hort  zilte  traenen  plafl'en  ! 
Kleed  U  in't  rouw-gewaet  I  beltróoyt  uw  hoofd  met  aflchen  ! 
Vw'  l.eeraer  ,  Herder ,  Vriend  en  \'ader  leeft  niet  meer  : 
Dien  Leeraer,  die  uw  zelfs  in  Gods  genr.ede  leer 
Heeft  onderweézen  ,  als  hy  op  den  lloel  .der  waerheyd 
.Geklommen  zyude,  U  met  zoo  veéi  kragt  en  klaerheyd  , 
D' algryflyklieyd  van't  k^acd,  en't  eeawig-duerend  ichoor. 
Der  ouverwtlkbVe  deugd,  zoo  leévend'   heeft  ten  toon 
Geitelt  ,  en  aengcport  met  welgegronde  reden  , 
Om  hem   te  volgen  zoo  in  godvrugt.tls  in  zeden  : 

Dien  Herder  :  die  zoo  trouw  lyn'  Schaep-Ral  gaede  (ïoeg  , 
En  zoo  een'  ted're   zorg  voi'r  fyne  kudde  droeg  ; 
Op   dat  den  hellchen  wolf,  en 't  fnoodfte  der  gedrogten  , 
Het   heyllüos  Ongeloof  haer  jiiet-ten  ond'reu  brogten  , 
Hield  hy  van  'smorgens  vroeg,  tot  in  den  lacten  nagt, 
Gewapent  tnct   gebeên  vour  haer  getrouw  de  wagt  : 
Dien  vriend  wiens  minzaeraheyd,  heluéfdhey  d  in  het  fpreéUea 
.  En  zagten  inborfl   aen  een-ieder  is-.gebleéken , 

l'ie  zoo  wel  arm  ab  rjk.  in  deods-g-'va?r  bezogt , 
En  zelfs  tot  op  hun  bed  de  laet'le  teér-fuys  brogt , 
:  TCiet  vre^zend'  hunne   ziclct'  of  doodelyke  kwaelen  , 
-  iDoór  den  benaeinlen  ftank ,  of  brand  op  zig  te  haelen , 
Maer  gaf  als  trouwen  vriend,  hen  byftand,  trooft  en  raed. 
En  kwam   hen  in  den  nood  fomtyds  met  geld  te  baet-: 
Dien  Vader,  die  U  als  fyn'  eyge  kipders  minde, 
-IViéns  vad'.rlyke  zorg  gepoogr  heeft,  onze  blinde 
En  fpoóreloüze  J^-ugd  ,  in  oiigebondeniheyd 
En   wangebruykeii  gaflfch  verouderd  door  den  tyd  , 
Te  dutten.....  maer  helaes?  wat  duldelcoze  fmerten 
:  Doórknaegden  fyne  Ziel  !  hoe  ging  het  hem  ter  herten , 
Als  hy   tot  fyn  verdriet   moeit  hooren  hoe  dat  Godt , 
C  Ik  zwyg  van  fyne  Brnyd  en  (Teeft'lykheyd  )  befpoc, 
Befchimpt ,  verfniaed ,  onteert ,  gchoont  ,  beklad  ,  belaftert  ; 
■*  Syn  heylig  woord  verfoeyt ,  geheel  verdraeyt ,  verbaliert , 
Als  onbeftaenbaer  g'agt ,  en  wederfproken  wierd, 
•     Ô  Aldoórziender  die    de  herten  kent  !   beltiert 

■  -IVIyn'  magtelooze  fchagt  ;   op  dar  fy  mag   ontleéden 
jlloe't  vad-.riyfe  gemoed  met  droefheyd  wierd  beftrcéden  ; 

Als  hy  gedoogen  moed  de  zonden  van  fyn  kroolt  f . . . 
Myn'  pen  bezwykt  van  rouw...  dog  dit  llrekt  my  tot  trood 


Dat  al  fyn  hertzeer  is  gcëyndigt  met  fyn  leéven  , 
Den   Hemel   heeft  hem  nu  een  beter  lot  gegeéven  , 
Een  overzalig  lot,  daer  hy  geen  'tmind  verdriet, 
IMaer  ongeïtoorde  rud  en  eeuwig'  eer  geniet  ; 
'k  Beken  dat  hy  op  d'  aerd' ,  jae  tot  verfcheyde  maclen 
Een'  zeldzaem'  eer  genoot:  toen  m'hem  zag  zegenpraelen 
Als  eerden  Wys-geèr  .(5)  toen  hy  door  fyn  kundig  bryn 
Verkoóren  wierd  ora't  Hoofd  der  hooge-fchoól  te  zyn,  (6) 
En  reeds  als  (  7  )  Leeraer  in  de  Godheyd  was  verheven  : 
Toen  hem  den  Üiffchops-Staf  en  Myter  wierd  gegeéven  : 
Toen  hy  den  roomfehen  Voril  fyn'  herderlj'ke  pligt     ' 
Betoonde ,  (  S  )  [  't  geen  alhier  nooyt  FüL-hop  had  verrigt] 
Toen  hy  't  hernieuwd  PuLys  met  luyder  zag  voltrkken  , 
't  Géén"'  hem  nog  lang  hier  naer  tot  lof  en  eer  zal  drekken  ; 
Toon  hy  fyn   vol  bezit ,  aen  die  hem  veel  verdriet 
Veroorzaekt  hebben  ,  aen  d'ondankbaer'  armen  liet , 
En  door  fyn'  laetden  wil  aen   ieder-een  wou  toonen  , 
Hoe  dat  men  haet  en  fmaed ,  met  weldoen  moet  beloonen  ; 
'k  Zeg  nog,  dit  alles  gaf  aen  hem   een'  zeldzaem'  eer  ; 
JMaer  nu  geniet  Çyn  Zie}  by  's  hemels  Opper-heer  , 
In't  onbevlekte  Choor  der  zalig'  hemcllingen  , 
.  Een'  eer,wiens  grootheyd  noyt  geen  aerdfehe  tong  kan  zingen 
Nogtans  hy  was  een  menfch,  en  al  wat  menfch'lyk  is. 
Is   onderworpen  aen  gebreken  ,  (  dat  's  gewis  ) 
%\'acr  voor  men  hier  op  d'aerd ,  ofwel  hier  Haer  moet  boeten  , 
..Indien  hy  dan  nog  «iet  geheel  voldaen  heeft,  moeten 
W'y  voor. het  laetd  aen  hem  betoonen   onze  pligt. 
En  werpen  ons  ter  aerd'  vo.ór  't  god'lyk  Aengezigt , 
f  Uytroepend'  :  6   Fonteyn'.    Ô   Sprlng-bron  van  gcnuidc  '. 
Indien  fyn'    Ziel  nog  is   me.t  eenig'  fimt   helaeden  , 

Virhoi^n    ons  /moeken   lot   voldoening    van  fyn   fckuld , 
Tot  mind'ring   van  Jyn   pyn  !   wy  hoópen   dat  g'lum  lull 
'  Uw  Acnfchyn  toonen ,  is't  dat  hy   dit    nog   moet  dzryen  , 
■  Ach  laet    hem  nae  uw  woord  hermhenij^heyd  verwen-en  ! 
JVant  fyn'   bermliertighcyd  h^eft   U  hiet  toe   verpi:g!  ,  (9) 
■Geeft  hem,  â  goeden   Godt  'geeft  hem  het  eeuwig  licht. 

•  G  R  A  F  -  S  C  H  R  I  F  T. 

Een    grooten  IVyfgeêr  :  een'  velfpreékend'    Rede  naer: 
Een''  fhrjnder''  Godsgeleerd  :  een''  LhriJPlyk'  leveraer 
En   goeden  Herder^  ryk   in   devgden,   mild   in   gaeven  , 
Legt   hier  tot   on^e  fmert  ,   helaes  te  vroeg  hegrceven  : 
Den   dienjl  in  Car  lus   Kerk  :  het   weéklyfeh    Ondtni'ys 
Gehzndh.iefi   door  fyn^  gif,''   hel   nieuw   herbomnd-Puleys  : 
En  d'u^'rgegroeyd''   onkunif   en    werk' loosheyd  fyn  (aeken  , 
Die   hem  hy  't  naergej/agt  onf^-jflyk    gullen  mceken, 

In  Jyn   bedryj  en  dood  berujt  fyn    naem  :  'f  was    A\  EL 
Al   wat  hy   deed  \    maer  hy  verliet  ons  véél   te    SNEL. 


(!)  Pkilofoóph.  (2)  Retlor  Magn-ficus.  (3)  Doctor  in  de  Theologie.  (4'.  i^Si.  (5)  ''tDalvcn  Jofaphat.  (ó)  Primus  van. 
hoven  nog  maer  itj  jaeren  oud  ,7)  In  't  jaer  ii4£.  (8)  Eeryds  de  Jefuiien  Kerk  doór  hem  geopent.  (9)  Zalig  lyn  de 
Bernihenigen   want  fy  ^uUen.  Bermhenigheyd  verwerven.   IMatth.    V     'J^.  7. 

VASTEN-BVLLE  VOOR   HET  JAER   MDCCLXXXIK 

ViCARissEN    C-ïNERAKL    dcs    orcn-lmcnde    Bisdom    van    Antwerpen. 

^£H  .Alle  die  deze  zullen  z'ien  Zaligkeyd  In  den  Hccre. 
LIEVE     BROEDERS. 

•Vi.'^!'*^^'^''  ^'■'^  '^'■'''  -Atlerhoogflen ,  wiens  Ofirdeehn  tensn   dfpjond  zyn^  bekaegt-  heeft,  het  zwaer  gewist  van 
■  uwe  zaligheyd  voor  ccnen  tyd  op  mze  zielen  te  doen  rujlen-,  was  liet  zckerlyk  onze  pligt ,  U-L.  met  den  aenjlaen- 

T  2 


14^  Algemeyne  Veriamellnge  der  Werken 

ée»  r'aflen-tyi,  tot  boetvterdigheyd  en  heyligheyd  aen-te-wakkeren ,  had  de  onvermoeyelyke  zorg  van  omen  Opper. 
Herder  de  onze  niet  voorkomen.  IVy  geven  U-L.  hier  dan  woordelyk  de  alkr-ernjU^fte  /^crmaening ,  die  hy  voor 
ten  laetfte  overbhfzd  van  fymn  bleekenden  iever  en  teere  liefde  tot  U-L.  met  fyne  Jlerve'nde  hand,  uyt  fyn  P^ader- 
lyk  Hert  en  boezem  geperft  heeft.  Wy  vertrouwen ,  Lieve  Broeden ,  dat  Gy-Lieden ,  als  Gy  heden  uyt  fyn  graf 
deze  flemme  gehoort  zult  hebben  ,  uiue  herten  niet  verfleenigen  zult,  gclyk  de  Ifraëliten  eertyds  met  verblttieringe 
tegen  Moyfes  gedaen  hebben.  (Hodie  fi  vocem  ejus  audieritis,  nulite  obdurare  corda  veftra ,  quemadmodum  in 
illa  exacerbatione.  Heb.  JIL  f.  15.  )  Ziet  hier  dan  fyne  laefte  Woorden. 

Jacobus    Thomas    Josephus    WELLENS,    byde  gratie  Gods  ,  en. 
des  Heyligeii  Apoliolyken  Stoel  van  Roomen  Biirdiop  van  Antwerpen  &c. 

^lle  die  deze  zullen  zien  Zaligheyd  in  den  Heere. 

V^Nder  de  verfcheyde  wonden,  die  ons  uyt  d'erf-zonde  overblyven,  is'er  geene,  die  den  menfch  meer 
bezwaart,  en  hem  meer  moeyelykheyd  aendoet ,  als  de  wederfpannigheyd  van  het  vleefch  tegens  den  geeft, 
het  welk  door  fyne  ingeboorne  bedorventheyd  en  den  indruk  der  zinnelyke  genugten  den  geeft  geduerig- 
lyk  beftryd,  en  hem  tragt  van  iynen  Schepper  af-te-trekken.  Dat  dertel  vleefch,  Lieve  Broeders,  moeten 
wy  beteugelen  ,  fyne  ongeregelde  driften  dempen  ;  en  hier  toe  en  is'er  niet  zoo  kragtig  als  het  vaften  en  de 
verfterving  der  zinnen.  Om  ü  daer  toe  op-te-wekken  hebben  Wy  U-L.  betoont  in  de  voorige  jaeren  de 
kragtdaedigheyd  van  dien  middel,  fyne  noodzaekelykheyd  ,  fyne  uytwerkzels ,  en  de  menigvuldige  vrugten  , 
die  hy  voortbrengt.  Wy  hebben  U  nog  al  doen  aennierken  ,  dat  de  wet  van  de  natuer  ons  fomtyds  gebied 
te  vaften;  dat'er  by  de  Joden  geftclde  vaften-dagen  waeren  ,  en  zelf  by  de  heydenfche  volkeren  ;  datChriftus 
onzen  Wet -gever  gevaft  heeft,  en  voorzeyd,  dat  fyne  Difcipelen  vaften  zouden;  voorzegginge ,  welkers 
waerheyd  klaer  gebleken  heeft;  want  noyt  is'er  meerder  gevaft  als  onder  de  Evangeiifche  Wet,  de  welke 
niets  zoo  fterk  aenpredikt  als  de  verfterving  ;  al  wat  in  de  Kerke  Chrifti  heylig  geweeft  is ,  heeft  in  het 
vaften  uytgefchenen  ;  en  wat  aengaet  den  Veertig-dagfchen  Vaften  voor  Paeflchen ,  die  wy  haeft  gaen  her- 
nemen, men  mag  zeggen  ,  dat  het  gebod  van  dien  t'onderhouden  geboren  is  met  de  Kerke,  zoo  verre,  dat 
niemand  kan  aenwyzen  den  tyd-ftip  ,  wanneer  hy  is  ingelkit,  en  dat  d'alderoudfte  Kerk- Vaders  deze  Inftel- 
ling  ftandvaltiglyk  aen  d'Apoftelen  toefchryven. 

Alle  deze  waerheden  hebben  Wy  in  voorige  jaeren  breeder  aengehaelt  ;  en  Godt  gave ,  dat  fy  op  het  hert 
Tan  alle  onze  Schaepen  eenen  zaligen  indruk  gedaen  hadden  !  Godt  gave,  dat  dit  zaed  t'alle  kanten  op  eene 
goede  aerde  gevallen  was,  en  dat  ieder-een  naer  het  voorbeeld  van  onze  godvrugtige  Voor-ouders  zig  aen 
dit  oud  Apoftolyk  Gebod  onderwierpe.  IWaer  konnen  wy  in  onze  goddelooze  eeuw  dat  niet  verwagten  ; 
-en  zyn  'er  onder  ons  van  die  onbefchaemde  vry-geeften ,  de  welke  niet  vergenoegt  zyn  met  het  Vaften-gebod 
t' overtreden  ;  maer  boven  dien  het  zelven  lafteren  en  befchimpen,  meenende  een  helden-ftuk  uyt-te-voeren , 
wanneer  fy  opentiyk  met  hunne  woorden  of  werken,  de  Kerk  en  haer  gezag  mifagcen  ,  en  zig  tot  roem 
aenrekenen,  als  fy  andere  tot  hunne  partye  konnen  overhaelen  ;  zyn'er  helaes  !  dufdanige  onder  onze  Kudde 
te  vinden  ;  daer  is  ook  in  tegendeel  (  den  Heere  fy  gedankt)  eene  groote  menigte,  de  welke  voor  den  heden- 
dagfciien  Baal  hunne  kniën  niet  geboogt  hebhen  ,  (  Derellnquam  mihi  In  Jfraël  feptem  miUia  virorum ,  quorum 
genua  non  funt  incurvata  ante  Baal.  III.  Keg.  XIX.  -f.  18.)  en  wiens  geloof  en  geftigtigheyd  ons  dienen  tot 
^rooft  en  verfterking.  Ook  is  het  bezonderlyk  voor  hun,  dat  Wy  deze  brieven  fchryven  ;  't  is  tot  hun  dat 
Wy  met  den  Apoftel  zeggen  :  Myne  alderUeffte  en  aengenaemfte  Broeders ,  de  vreugd  van  myn  hert ,  en  de 
Lroone  van  myn  hoofd;  blyfi  ahoo  In  den  Heere  vaftftaen  ;iFratres  mei  ckariffimi ,  &  dejidsratijjlmi ,  gaudium 
Bteum  ,  S  corona  mea  :  flc  Jlate  in  Domino.  Phil.  IV.  f.  i.)  en  'tis  namentlyk  om  hun  te  ftyven  in  hunne 
goede  voornemens  en  kinderlyke  onderdanigheyd ,  dat  Wy  by  dezen  het  Vaften-gebod;  de  pligten  die  liet 
«elven  oplegt  ;  en  de  middelen ,  die  de  Kerk  in  't  werk  ftelc ,  om  haere  Kinders  volgens  den  geeft  van  die 
-Inftclling  te  doen  vaften  ,  een  wynig  zullen  ontvouwen. 

D£  H.  Kerke,  altyd  bezorgt  om  haere  Krnders  in  de  deugd  doen  op-te-groeyen ,  en  eens  eeuwig  gelukkig 
<€  maeken,  bedoelt  gedueriglyk  dit  eynde;  en  al  wat  fy  voor  ons  af-vraegt  is  dienftig  tot  de  zaligheyd.  Dus 
Termids  iy  weet ,  dat  onder  de  verfcheyde  middelen  ,  om  tot  dit  oogwit  te  komen  ,  hei  vaften  eenen  is  vaa 
ide  kragtigfte  j  dat  het  is  eene  fchoole  van  deugd  eu  hej/lighejd ,  waef  ia,  den  lueaTtfli  lesu  f>û  Yisslctl  t6«~ 


•  vanjyne  Hoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  JFelkns.  149 

■men;  fvne  kwaede  driften  befnoeyen;  den  diiyvel  overwinnen;  fyn  hert  naer  den  Hemel  opheffen;  meteen 
■woord  ;  vermids  fy  kent  alle  die  voordeden  en  vrugten  ,  de  welke  uyt  het  vaften  fpruyten ,  houd  fy  niet 
op  het  zelven  aen-te-pryzen ,  en  daer  toe  de  Geloovige  op-te-wekken.  Dog  van  den  anderen  kant  weet  fy 
ook  wel,  dat  het  vaften,  en  al  wat  den  naem  heefc  van  verfterving ,  hard  valt  en  zwaer  aen  de  menfche- 
lyke  krankheyd;  en  dienfvolgens  dat  het  grootften  deel  van  haere  Kinders  het  vaften  zouden  verzu\men 
waer  het  zaeke  ly  daer  toe  niet  verpligt  wierden  ,  en  om  die  reden  heeft  fy  daer  van  een  Gebod  gemaekt. 

Sy  doet  niet  gelyk  die  dwaeze  moeders ,  de  welke  aen  hunne  kinderen  alles  toelaeten ,  en  no\  t  hunne 
luftjens  intoomen  ,  uyt  vreeze  dat  dit  hun  mifnoegen  zou  ,en  pynelyk  wezen,-  en  alzoo  verzuvmen  'fv  hunne 
opvoeding,  en  fv  zyn  d'oorzaeke  van  hun  ongeluk  :  neen  ,  Alderlieffte  ,  't  is  bekent  aen  de  II  Kerk ,  dat  gy 
viwe  luften  moet  befnoeyen  ,  als  gy  vaft ,  en  dat  de  boctveerdige  werken  altyd  moeyelyk  zyn  aen  het  l\<r- 
baem  ;  niaer  fv  heeft  geleert  uyt  Gods  woord ,  dat  gy  moet  uw  vkefcli  krayjfen  met  alle  fyne  kwaede   gene- 

genthedcn  en  bcgcrelykheden  ,  (  J^'i funt  Chrijll ,  carnem  faam  crucifixerunt  cam  vitüs  &  concl/piJcentUs.  Gal. 

V.  f.  24.  )  wilt  gy  aen  Chriftus  toebehooren  ;  dat  gy  moet  U  zelven  verloochenen  ,  en  den  ouden  menfch 
nytfchudden.  Sy  weet,  dat  het  U  niet  baeten  zal,  uw  lighaem,  dat  eens  fterven  en  rotten  moet,  aevleyd 
te  hebben  en  g'ckoeftert,  als  uwe  ziele  verloren  gaet  ;  en  daerom  geen  agt  nemende  op  uwe  li<»h£emelvke 
begeerten,  gebruykt  fy  haer  Moederlyk  Gezag,  en  door  haer  Gebod  dwingt  fy  U,  (al  was  het  tegensuwen 
dank  )  op  zekere  geftelde  tyden  te  vaften ,  om  door  dezen  heylzaemen  middel  uw  eeuwig  geluk  te  ver- 
Toorderen. 

Onder  die  geftel-de  tyden  is  den  grooten  Vaften  van  veertig  dagen  den  voornaemften.  De  Kerk  heeft  dit 
getal  verkozen,  om  dat  het  al  geheyligt  was  door  de  vaftens  van  Moyfes  en  Elias;  en  wel  bezonderlyk 
door  dien  van  Chriftus  in  de  Woeftyne,  alwaer  hy  (gelyk  U-L.  bekent  is)  veertig  dagen  en  veerti"-  nao-ten 


eten 


gevaft  heeft.  Den  Zaligmaeker  had  dien  vaften  niet  noodig  voor  zig -zelven  ;hy  had  gcene  zonden  te  boeten 
nog  kwaede  genegeniheden  te  beftryden  ;  want  die  hadden  in  hem  geene  plaetfe  ,  vermits  hy  Godt  was  en 
é'Heyligheyd  zelve  :  hy  moeft  zig  niet  bereyden  tegens  d'aenftooten  van  den  duyvel  ;  want  hy  was  verzekert 
van  over  hem  te  zegenpraelen  ;  hy  was  dien  Almogenden ,  den  welken  dien  boozen   geeft  in  den   afgrond 
der  helle  gefmcten  had.    Dus  heeft  hy  geene  andere  reden  gehad  om  te  vaften ,  als  om  door  fyn  voorbeeld 
ons  op-te-wekken  ;  en  in  fynen  Perfoon  het  vaften  te  heyligen ,  en  aen  de  Geloovige  agtbaer  te  maeken. 

Dit  Goddel)  k  voorbeeld  ,  en  het  inzigt ,  het  welk  den  Zaügmaeker  in  het  zelven  bedoelde ,  liebben  op 
d'Apoftelen  en  hunne  eerfte  Leerlingen  den  indruk  gedaen,  die  fy  natuerelyk  op  die  vierige  Gelooviae  doen 
moeften.  Sy  wilden  de  voetftappen  van  hunnen  Meefter  naervolgen  .-  ly  waeren  van  hem  geleert  ,  dat  den 
menfch  moet  fyn  vleefch  kruyffen;  fyne  zonden  beweenen,  en  door  boctveerdige  werken  uytwiffchen  ■  en 
fy  begrepen  dat  het  billyk  was  aen  den  zondarigen  menfch  eene  wet  te  maeken  van  een  boetveerdig  werk  , 
■waer  in  den  Zone  Gods  zelfs,  die  onbevlekt  en  heylig  was,  hem  is  voorgegaen.  Deze  redenen  hebben  de 
H.  Kerke  beweegt,  om  jaerelyks  eenen  diergelyken  Vaften  voor-te-ftellen  ren  om  diefwille  'er  niet  zoo 
kragtig  is ,  om  den  zondaer  te  bewegen  tot  de  bekeeringe  en  tot  de  vernieuwing  fvns  herte ,  als  de  Mvfte- 
lien  de  welke  wy  in  den  Paefch-tyd  vieren,  ie  weten  :  de  Dood  en  de  Verryireniflè  Chrifti ,  daerom  lieeft 
de  Kerk  tot  dien  Vaften  uytgekozen  de  veertig  dagen  voor  PaelVchen ,  op  dat  de  Geloovige ,  door  de  boet- 
veerdigheyd  alfdan  met  Godt  verzoent  zynde  en  gezuyvert  van  hunne  zonden,  zoo  veel  te  overvloediger 
-de  vrugten  van  die  iMyfterien  zouden  deelagtig  worden ,  en  heyliglyk  het  Paefch-Lam  eten. 

Hier  ziet  gy,  Alderlieffte,  den  oorfprong  van  den  Veertig-dagfchen  Vaften,  den  grond-fteen  van  dat  oud 
Gebod  ,  het  welk  zedert  d'Apoftolyke  tyden  tot  de  onze  toe  in  de  Kerke  Chrifti  is  bekent  geweeft.    Wan- 
neer iemand  eenig  denkbeeld  heeft  van  Religie,  moet  hy  dufdanigen  Vaften  profytig  oordeelen  en  heylig'; 
en  wie  kan  een  Gebod  mifagten,  het  welk  fvne  goedkeuringe  vind  en  f)  ne  bekragting  in  het  voorbeeld  ,het 
welk  den  Zone  Gods  ons  daer  van  gegeven  heeft?  Wat  reden  hebben  dan  onze  ondeugende  vry-<?eeften  , 
niet  alleenelyk  om  in  het  midden  van  ons  die  Kerkelyke  Wet  opentlyk  en  met  verergernifie  t*  overtreden  • 
maer  om  boven-dien  de  zelve  ftoutelyk  te  mifagten  ;  te  befpotten;en  die  perfoonen  te  bcfjhimpen,  de  welke 
kloekmoedig  genoeg  zyn^  om  in  hunne  tegen woordigheyd  te  derven  toonen ,  dat  fy  aen  de  Kerk  willen  o-e- 
hoorzaemen  ?  Sy  doen  het,  Alderlieffte,  o.n  dat  ly  Godt  en  d'Eeuwigheyd  vergeten  hebbende,  enkelyk  hun 
lighaem  en  fyne  luften  involgen  :  fy  erkennen  geene  wetten  buyten  degene,  d'ongebondentheyd  en  de  god- 
deloosheyd  hun  voorlchryven  ;  en  om  dat  de  Religie  en  de  Kerk  hunnen  handel  doemen ,  daeroni  willea 
fy  iun  geza^  verpieuereii i  eü  dien  cnyeraoenel^ken  haet  traj;ten  fy  aen  andere  te  doea  inzuygen. 


vi^o  Algemcynz  Veriamelinge  der  Werken 

Dog  het  is  geen  wonder,  dat  menfchen  ,  die  alles,  wat  Religie  en  Gods-dienft  aengaet,  met  de  voeten 
.>  fchuppen ,  dit  Gebod  van  verfterving  niet  konnen  verdraegen  .-  maer  veel  meer  is  het  te  verwonderen  ,  dat 
ook  onze  Öroeders  ,  die  zig  over  twee  eeuwen  van  ons  liebben  afgefcheurt,  den  Veertig-dagfchen  ValteH 
verwerpen.  Diergelyke  ongelukkige  fchearingeu  zyn'er  eertyds  nog  voorgevallen,  bezonderlyk  in  den  Oof- 
ten;  en  nogtans  dit  belet  niet ,  dat  de  gene,  die  onze  Kerk  verlaeten  hebben ,  nog  bly ven  tot  heden  toe  dien 
Vallen  onderhouden  ,  en  dat  met  veel  meer  ftrengigheyd  als  de  Catholyke.  .Onze  laéfte  afgevallene  Broeders 
moeten  immers  bekennen ,  dat  die  Infrelling  van  d'aldergrootfte  oudheyd  is  ;  en  dat  de  Kerke  van  d'eerlte 
eeuwen  (  voor  de  welke  i>'  altyd  eene  grootagting  betoonen  )  deze  Wet  gegeven  hteft.  Sy  willen  Godt  die- 
nen ;  fy  vervvagten  een  ander  leven;  !>■  vi'eten ,  dat  de  verderging  v/ord  aengeprezen  in  liet  Evangelie,  het 
welk  ly  belyden  :  zelf  wanneer  hunne  Overheyd  hun  vaften-dagen  en  gebeden-dagen  oplegt ,  ^y  volbrengen 
die  met  zeer  veel  iever  en  geftigtigheyd.  Vervolgens  erkennen  fy ,  dat  het  vaften  eene  goede  en  heylige 
ocfftninge  is,  bekwaeni  en  voordcelig ,  om  zig-met  Godt  te  verzoenen  en  den  zegen  des  Kerneis  te  verwer- 
ven, 't  Is  dan  geweeft  om  het  vleefdi  te  vleyen  ,  en  miljchien  nog  meer  uyt  bitterheyd  tegens  de  Roomfche 
Kerk,  dat  hunne  eerfle  aenleyders  deze  zalige  Wetten  hebben  verworpen  :  dog  heden  heeft  het  grootiïen 
'deel  van  hunne  naerkomelingen  deze  verbittering  afgelegt,  en  daer  blyven  niet, over  als  vooroordeelen  van 
\  opvoeding ,  wiens  grond  fy  niet  genoegzaem  onderzoeken. 

Waerom  doen  fy  dat  onderzoek  niet,  Alderliefrte  ?  De  reden,  helaesl  moeten -wy.  aen  ons  eygen  zelven 
toewyten ,  en  wy  zullen  haer  vinden  in  onzen  handel.  .Waer  het  zaeke  dat  wy  volgens  den  geeft  van  de 
Kerk  haer  Gebod  onderhielden;  en  dat  wy  met  vaften  ,  gebeden,  werken  van  liefde,  van  verfterving,  van  boet- 

■  veerdigheyd  deze  veertig  dagen  overbragten  ,  hoe  -zouden  die  afgevalle  Broe  Iers  geftigt  en  beweegt  worden  ; 
en  hoe  kragtiglyk  zou  de  gratie  des  Ileere  in  diergelyken  voorval  niet  mede-werken,  om  die  vooroordeelen 
te  genezen  !  Nu  in  tegendeel  wanneer  \y ,  hier  of  elders,  in  Cathcljke  Steden  komen  ,  fy  aennierken  voor 

.  eerft  de  publieke  zotternyen ,  dien  overdaed ,  die  ongebondenthayd ,  die  bcosheien  vanalle  foorte  ,  met  de  welke 
'  men  gewoon  is  zig  dry  dagen  lang  te  bereyden  tot  den  Vaften  ;  bereyding,  die  altyd  eenen  grouwel  zal  zyn 
niet  alleen,  voor  Gods  oogen ,  maer  voor  allen  gezond  verftand,  en  die  door  :eene  algemeene  gewoonte  noyt 
'  zal  verontfchuldigt  worden.  Daer  naer  ontmoeten  fy  :  hier  een  deel  vry-geellen  ,  die  opentl}k  met  het  Vaften- 
'  gebod  fpotten  :  daer  een  deel  andere,  die  genoegzaem  toonen  ,,dat  ly  van  het  zelven  niet  veel  werk  maeken, 
-^  en  om  d;alderflegtfte  redens  zig  'er  van  ontraaeken  -  daer  wederom'  zien  fy  een  groot  getal  flouwe  Chrifte- 
'  nen ,  die  den  Vaften  zoo  weten  te  Verydeleu  ,  dat'er  in  hun  eten  of  drinken  den  minften  fchyn  van  verfter- 

■  ving  niet  kan  befpeurt  worden  ;  en  vcorders  ondervinden  fy ,  dat'er  geenen  minderen  drift  is ,  om  de  ydele 
tyd-verdry  vingen,  de.  by-een-komftens ,  het  ipel  en  andere  vermaekelykheden  t' agtervolgen  op  die  dagen, 
de  welke  voorgeven  toegeë\  gent  te  zyn  aen  de  boetveerdigheyd ,  als  op  andere  t\'den. 

Wat  goeden  indruk  kan  dit  alles  doeji  op  het  gemoed  van  onze  afgevalle  Broe'ders.'  Sy  aenmerken  onzen 
liandel  jen  fy  leggen  hem  nevens  den  hunnen.  Sy  erdenken  dan  die  Bede-dagen,  die'er  by  hun  geilelt  wor- 
dden, en  op  andere  tyden  van  hetjaer,  wanneer  ly  zig  tot  het  Nagtmael  bereyden,  men  meer  geftigtigheyd 
Jaenmerkt,  meer  werken  van  liefde,  van  verfterving,  van  iugetogendheyd  ,  alsby  ons  op  die  40  dagen,  die 
'-A-y  Vaften-tyd  noemen.  De  maniere  op  de  welke  wy  de  Zondagen  overbrengen  ,  geeft  hun  geene  mindere 
verbaeftlieyd  :_onze  nabueren  onderhouden  beter,  als  vvy,  het  Goddelyk  Gebod ,  v-an  den  Dag  des  Heere 
te  vieren;  in  hunne  fteden  ziet  men  alfJan  geene  winkels  open-ftaen  ;'daer  worden  gcene  publieke  vrol\ke 
;gezellchappen  aengezeyd;  men  weet'cr  van  geene  fchouw-fpelen  te  fpreken  ,  want  de  tonneelen  moeten  op 
dien  dag  geHoten  blyven  ;  een  groot  deel  van  den  zelven  befteed  men  in  de  Kerk ,  en  men  ziet  in  't  alge- 
•■■me.en  vele  geftigtigheyd.  By  ons  in  tegendeel  gefchied'er  noyt  meer  overdaed,  men  ontmoet  noyt  meer 
'drcnkaerts  'als  op  de  Zondagen.  Wilt  men  een  vrolyk  gezelfcbap  by-een-raepen  ;  eene  reyze  van  genug^s 
^doen,  een  bal  of  danf,'rye  aenregten ,  gemeenelyk  kieft  men  daer  voor  den  Zondag  uyt.  Noyt  ontbreekt'er 
'op  dien  dag  een  fchouw-fpel  in  onze  fteden  ,  die  theaters  hebben  :  jae ,  tot  in  onze  Kerken  toe  komt  d'op- 
^gepronkte  ydelheyd  zig  als  in  een  fchouwburg  ten  toon  fteilen  ;  en  de  ongeregelde  manieren  van  vele  ont- 
•^eeien  het  IJu)  s  van  Godt  en  fvnen  heyligen  Autaer.  Voorders  wat  het  koopen  en  verkoopen ,  of  fomnüge 
^flaevelyke  werken  aengaet ,  daer  in  zyn  de  misbruyken  zoo   menigvuldig  ,  dat  fy  onielbaer  geworden  zyn. 

Dit  alles  konnen  wy  niet  loochenen,  waut  't  is  openbaer.    De  goede  Catholvke  worden'er  door  ontftigt 

en  bedroeft  :  en  onze  atgevalle  Broeders  dit  ziende,  befluyten'er  uvt,  dat  onze  Religie  .eene  enkele  mom- 

■,nierye  is,  en  dat  dé  hunne  veel  geftigtiger  is  en  heyliger. 'ik  bekenne,  dat  dit  benuyt  niet  beftaeu  kan  ] 


van  Jyne  TToogiveerdigheyd  J.  T.  J.  Wellms,  i$f 

wtrtt  men.  rnag  van  geene  Religie  öordeelen  uyt  de  misbruyken  en  overtredingen ,  die  men  aenmerkt  in  de  ■ 
gene,  die  haer -belyden  ;  maeruyt  haere  leering,  uyt  de  %vetten  en  regels;  die  ly  voorfchryfc.  Dog  diifda- 
Jiige  mifgilTing  is  gemeen,  om  dat  de  voorbeelden  altyd  veel  indruk  op  den  menfch  doen  .•  en  dus  iy  is 
meer  aen  ons  als  aen  hun  op-te-tyge'n  ;  want  wr  /yn  het ,  die  den  ftrunkel-teen  voor  de  voeten  van  onze 
Broeders  leggen  ;  wy  ontftigten  Hun ,  en  wy  trekken  op  ons  (ïtn  icee  ,'die  Chriftus  in  het  Evangelie  ujtfpreekt 
tegens  dm  Menfch,  door  tvic  verergernis  gegeven  word.  (^T^oi  homlni  ilUpcr  quemfcandaluin  ve/i/r.  Matth.  XVIII. 
f,  7.)  Men  mag  ons  toevoegen ,  het  gene  eertyds  Paulus,  ten  opzigt  van  de  Ilcydenen,  aen  de  Joden  ver- 
weten heeft;  Gods  naem  ivord  om  uwen  t' wille  geliijicrt  onder  de  heydenen.  (^Nnmcii...  Dd  per  vos  biafphematur 
inter  gentes.  Rom.  II  f.  24.)  Gy  verwydert  hun  van  de  H.  lloomlche  Kerke:  gy  maekt  hun  de  Religie 
haetelyk.  Ondertufichen  wat  baet  Ons  Geroep?  Wat  vrugten  doen  onze  Ilerderlyke  vermaeningen  ?  Heb- 
ben \Vy  eenige  hope,  dat'er  beternis  komen  zal, 'tzy  in  het  vieren  van  de  Zondagen,  't  zy  in  het  onder- 
houden van  den  Vaften?  Helaes  neen!  die  Verin  aen  ingén  worden  befpot ,  en'de  misbruyken,  in  plaetfe  van 
te  verminderen',  groeven  altyd  aen  ,  en  van  jaer  tot  jaer  worden  fy  erger  als  van  te  voren. 

Dit  jaer  worden  wy  wederom  met  eene  'groote  vermeerdering  bedrygt  :  want  men  wend  reeds  alle  mid- 
delen aen,  om  ook  ten  tyde  van  den  Vaften  binnen  Antwerpen  ,  eene  Stad,  die bnlangs  d'andere  in  geltig- 
tigheyd  overtrefie ,  Comédie  te  fpelen.  Alle  myne  Voorzaeten  (niet  eenen  uytgenomen  )  hebben  het  geluk 
gehad  van  te  zien  ,  dat  hier  in  de  Kerkelyke  ^A'etten  onderhouden  wierden  ;  zelf,  hebben  ly  uytdrukkelyk 
alle  publieke  vertooningen- in  den,  Vaften  verboden •,  en'fy  wierden  gehoorzaemt.  Wanneer  ik  de  Beftieringe- 
van  deze  Kerk  heb  aengenomen ,  wel  wetende ,  dat  onze  tyden  diergelyk  Gebod  niet  verdraegden ,  heb  ik  ' 
my  vergenoegt,  met  U  op-te-wekkeh,  om  uwe  Chriftelyke  pligt  in  dit  Ituk  te  volbrengen  ;  en  myne  Ver- 
maeningen hebben  tot' 'nu  toe  gehad  hun  vollen  uytwerkfel.  Dog  eenige  ieveraers  poogden  heden  dit  te 
Terydekn  ;"en  niet  tegenftaende  dat'er  vele  van  de  treifelykfte  Inwoonderen  dezer  Stad' de  oude  Kerkelyke 
Tugt  willen  bewaeren  en  voorftaen ,  die  ieveraers  willen  hun  inzigt  uytwerken. 

Gy  gaet  dan  de  ooren  floppen  voor  de  ftemme  van  de  Kerke,  en  myrie  Vermaeningen  in  dan  wind  flae- 
gen  1  Niet  te  min  zoo  lang  ik  uwen  Herder,  ben  .  en  vóór  üwê  zielen  moet  verantwoorden  ,  blyve  ik  U-L. 
zeggen  ,  dat  gy  de  Relif'ie  onteert;  de  Kerk  verfniaed;  en  Godt  vergramt  :  dat  gy  grovelyk  ontftigt  uwe 
Mede-borgers  ;  en  den  Vaften  meer  en  meer  tot  fpot  ftelt  by  onze  atgevalle  Broeders;  dienfvolgens  ben  ik 
■verpligt  U  dit  te  verbieden  in  den  Naem  van  Godt,  die  my  geftelt  heeft,  om  U  de  waerheyd  te  leeren;en 
•ingevolge  van  dien  verbied  ik  U  het  zelven  in  fynen  Naem;  en  ora  XJ  te  verpligteri  ,  gebruyke  ik  alle  ds' 
magt ,  di:  den  Heere  my  gegeven  heeft,  (Secundùm  potejfatem ,  qanm  Domlniis  dedit  mlhl.  II.  Cor.  XIII.  ir.  10.) 
welke  magt  volgens  de  maete,  de  ivelke  Godt  aen  ons  heeft  mede-gedeelt ,  ^/g  uytflrekt  tot  U-L.  (_Secttndùm  men' 
furam  regulx ,  qua  menfus  eji  nobis  Deus ,  menfmam  peningendi  ufque  ad  vos.  11.  Cor.  X.  f.  13.  )  vermits  gy 
deel  van  myne  Kudde  rcaekt.  • 

Wilt  gy  nu  voortgaen  in  uw  voornemen,  en  mifagten  het  gene  ik  U  in  den  Naem  van  Godt  en  van 
fyne  Kerk  aenze^^ ,  doet  het ,  ik  kan  het  U  niet  beletten  ;  maer  ik  zal  het  aen  den  Heere  laeten ,  den  weU'  ' 
ken  eens  my  en  U-L,  zal  ooj-dëeleri.  Ondertufichen  terwylen  ik  geroepen  heb ,  en  U  vermaent  over  het  pe- 
lykel  uwer  ziele ,  zoo  mag  ik  betrouwen,  dat  ik  de  myne  bewaert  heb,  en  voldaen  aen  het  gene  Godt  in 
den  perfoon  van  Ezechiël  aen  alle  Herders  oplegt  ,  de  welke  hy  tot  fchildwagten  op  de  mueren  van  Sion 
geplaetft  lieeft.  (  Ezech  III-.  &  XXXIII.  )  '     ■ 

Ik  wenfchte,  dat  ik  U-L.  van  aengenaeme  dingen  fpreken  mogt  :  muer  wy  konnen  niets  tegen  de  -iVaerheyâ'.:,  ■'' 
viaer  wel  voor  haer;  (Non  cnim  poffumus  aliquid  adveifàs  veritatem  ,  fed  pro  veritnu.  IL  Cor.  Xfl'.  f.  8.)  eii 
om  dat  gy  niet  wilt  volgens  de  waerheyd  wandelen ,  daerom  is  het ,  dat  ons  hert  vol  droef  heyd  is.  Vergeeft 
hét  ons  dan  ,  als  wy  U  te  kennen  geven  de  droefheyd,  die  gy  Ons  aendoet,  eu  die  Wy  gevoelen,  om  dat 
Wy  uwe  Zalighey-d  beminnen;  Hoort  ons  dezen  oogenblik  tet  U  ipreken  met  Paulus  :  Alderlkfjh  kinderen, 
om  de  welke  ik  wederom  in  baereus-nood  ben,  tot  dat  Chrijhts  in  U-L.  voltrokken  worde  :  FiUoli  mei,  quoi  iterùm 
parturio,  domc  formctur  Chrijlus  is  vobis.  Gal.  IV.  f.  19.)  en  laec  het  my  toe  U  te  verzekeren,  dat  ik  zeer 
geerne  het  myne ,  jae  myn  aygen-zelven  voor  uwe  ziele  zal  ten  bejïcn  geven.  (  fgo  aiitcm  Ubentiffw.è  impendam  j 
^  fuperlmpendar  ipfe  pro  an'mabus  vejlris  :  licèt  plus  vos  dlligens,  mini's  diligar.  IÎ.  Cor.  XII.  f.  15.  )  Het  zou 
my  immers'gemakkelyker  zyn  dit  alles  te  veronagtzaemen  ,  en  U  'te  zeggen  leeft  gelyk  gy  begeert;  zyt  ge- 
ruft; en  wilt  gy  in  de  fpedlakels  uw  vermaek  zoeken,  gaet'er  nae  toe  :  't  is  eene  onnoozele  ty d- verdry vinge,  -  ' 
waer  over  Godt  U  niet  ftraflèji  zal:  waer't  dat,  wy  dufdanigetaeie  voerden,  daer  zouden'er  fommi^e  zyn»  =' 


152  Algemeym  Ver\amdinge  der  Werken 

zelf  onder  U-L.,  die  ons  met  regt  zouden  blaemen  ;  dog  eenen  grooten  hoop  zou  voor  ons  zyfl,  en  duf^ 
danigen  BilTchop  verheffen  en  beminnen.  Maer  neen ,  Alderlieffte  ,  dit  zy  verre  van  Ons;  vs'ant  zoo  fprekende 
zouden  Wy  U  het  Woord  Gods  en  de  waerheyd  niet  voorhouden,  maer  een  menfchelyk,  lafhertig  en  valfch 
gevoelen.  Wy  zouden  van  die  Herders  zyn,  de  welke  hun  eygen-zelven  voeden,  maer  niet  hunne  Kudde; 
en  gerekent  worden  onder  die  vleyende  Prieftersen  bedriegelyke  Propbeten,  over  de  welke  Godt  zigbeklaegt 
by  Jeremias,  om  dat/y  de  wonden  van  fyn  volk  op  een  fchandlge  wyze  meefterden  ,  altyd  roepende  :  vrede  ,  vrede: 
terii>ylen'er  geenen  vrede  was.  (  Curabant  contridonem  filia  popuU  mei  cum  ignomima,  dicentes  :  pax  ,  pax  :  &  non 
eiat  pax.   Jerem.  VI.  f.  14.  ) 

Ik  ben  ver ifonden.  Lieve  Broeders,  (want  onder  U-L.  zyn  vele  agtbaere  Perfeonen  )  /A:  Aen  .veriwn^erf , 
dtu  gy  U  haefi  . . .  laet  overhaelen  tot  een  ander  Evangelie  ,  (  Miror  quod  jic  tam  cita  transferimlni ...  in  aliud  Evan- 
^dium.  Gal.  I.  ^^  )  het  welk  hedendaegs  al  te  veel  gepredikt  word  :  maer  ik  wyte  het  aen  fomnilge  dieUftoo- 
ren  (Sant  aliqui;  qui  vos xonturbant.  Gal.  I.  ^  7  )  en  kwellen  ,  tot  dat  gy  U  blindelings  aen  hun  overgeeft., 
en  laet  uwen  naem  gebruyken ,  om  t'onderfteunen  een  werk,  het  welk  ongetwyffelt  de  Chriftelyke  Zedeu 
en  geftigtigheyd  meer  en  meer  verbannen  zal. 

Miflciiicn  hebben  fy  U  verblind  met  te  zeggen  ,  dat  de  werelyke  Overheyd  eertyds  in  den  Vaften-tyd  de 
theaters  gefloten  hield;  maer  dat  fy  nu  de  zelve  zal  jaeten  openen  :  doet  de  werelyke  zulks  ,  fy  zal  redenen 
hebben;  want  de  Overfte  oogluyken  dikwils  (en  m.oeten  dikwils  oogluyken  )  in  fommige  zaeken,  om  dat 
1^'  gevoloen  verhoeden  willen,  die'er  anderzints  zouden  uyt  fpruyten.  't  Is  aldus  dat  den  H.  Auguftinus  zelfs 
de  Overheyd  vry-fpreekt  ,  wanneer  fy  oogluykt,  dat  zekere  foorte  van  menfchen  niet  werde  teenemael  uyt- 
geroeyt;  QTollc  meretricia,  &  omnia  implevcris  libidinlbus.  Aug.  de  Ordine ,  Lib.  11.  n.  i  2  )  fchoon  het  wel 
zeker  is  en  bekent,  dat  die  perfoonen  en  hunne  aenliangers  gedueriglyk  Gods  Wetten  fchenden  en  verdoe- 
melyk  leven.  (^  Neque  fornlcarü . .  liegnum  Del  poffidebunt.  Rora.  VI.  ^.  p  &  10.)  Met  een  woord  :  d'Over- 
he3d  kan  fomtyds  redens  hebbeu  van  een  klynder  kwaed  toe-te-laeten  om  een  grooter  te  beletten.  En  aldus, 
by  voorbeeld ,  zyn'er  fommige  fteden  zoo  opgekropt  van  alderhande  volk ,  en  zoo  vol  van  bedorventheyd  , 
dat  men  liever  heeft  hun  een  fchouw-fpel  toe-te-laeten ,  als  gelegentheyd  te  geven  tot  vele  booslieden  ea 
ongeregeltheden ,  die  iy  anderzints  in  gezelfchappen  of  elders  op  dien  tyd  bedryven  zouden. 

^00  tthreef  uwen  Jtervenden...,  yich  Lieve  Broeders,  zoo  roept  nog  uyt  fyn  graf  uwen  dooden  Bijfchop  !  Zullen 
w\  durven  vreet^en,  dat  Gy-Lieden  ongevoelig  aen  zulk  cene  Jhmme  blyven  zult...]  JVy  vertrouwen  betere  gevoe- 
lens in  uwe  gods-dienjUgheyd  te  ontmoeten  :  en  in  die  hope,  en  om  redenen  Ons  bewegende  ,  hebben  Wy  goed- 
gzvonden  de  Jlrengheyd  van  dm  Vajten  eenlgzints  te  verzagten .,  op  de  wyze  hier  naer  befchr even  :  voltrekt  dan 
door  andere  goede  werken ,  het  gene  aen  de  verfterving  ontbreken  mogt 

N.  B.  Dezen  Vallen  zyn  toegelaeten  de  zelve  Artikels,  als  in  de  Bulle  van  he:  voorleden  Jaer.,  dus 
,<)nnoodig  hier  by  te  voegen  :  ziet  pag.    131. 

Gegeven  binnen  Antwerpen  den  11  February  1784. 
JuOcus  t  Sigilli  Ter  Ordonnantie  van  de  zeer  Eerw.  Heeren. 

yfCAKJSSEN  GENERAEL. 
A.  Van  Celft  Secret. 


<>i,iM^^^44^ 


Çde  fur  la  Mon  de  Monfelgneur  JACQUES  THOMAS  JOSEPH  WELLENS,  Eyêque  d'Anvers,  mont 

le  20  Janvier   1784.        Par  M.  Pelegrin. 

Artifici  M'iftt  indulgece  Leîlores.  Et  votre  augulle  Proteöcur.                         Sept  fois  le  foleil   de  l'annëe 

^Y/  Dans  le  tombeau  la  mort  r.entraine^       Dans  fa  marche  a  réglé  le  cours, 

'  >V  j^LLEVS  n'eft  plus ,  l'heure  fatale  Par  fes  eftorts  vittoricux  ,                         Depuis  que  notre   dclnuée 

Vient  de  remplir  ion  dernier  jpur  ;  De  toute  fa  grandeur  humaine                   Sous  ce  Prélat  fixa  nos  jours  ; 

Je  vois  la  pompe  fépulchrale  II  lui  rede  un  Nom  glorieux.                  D'un  Préfcnt  li  riche  &  fi  rare 

JCmbelllr  feule  ion  féjour  :  Le  relpcft  &  la  flatterie.                           Sa  faveur,  hélas,  trop   avare, 

J'illes  du  Ciel  ,  vertus  ia.-rées  ,  Près  de  fa  gloire  enfévélie  ,                     Ne  nous  le   fit  que  pour  ce  temps  ; 

p  vous  qu'il  a  tant  révérées.  N'ont  plus  que  des  gémiirements.              Il  avoit  trop   de  la  fageffe 

Accablez  vous  de  la  douleur  ;  O  du  trépas  funefle  Empire  !                     Et  nos  cœurs  nés  pour  la  triftefTe 

■D'un  Julie  Dieu  farrêt  févere  Pourrois-je  cefVer  de  le  dire.                   Sous  fes  yeux  étoicnt  trop  contents. 

Vous  ôte  aujourd'hui  voue  Père,  -Quels ibnt  tes  adieux  changements î            Préfentcrai-je  à  la  mémoire. 

Peindrai- 


van  fync  Hoogweerdigheyd  J.  T.  J.  TFelkns. 


Peïciir3.\-]9  lei  fur  ce  tableau  , 
Ces  temps  fignalés  par  fa  gloire 
Mais  rabaidës  fous  mou  pinceau  ? 
Ouvrirai-je  Taréopage 
Où  fur  cet  Ecole  fi  fage 
Il  parloit  en  noble  Dofteur  ? 
Du  fein  de  la  Philofophie 
Peindrai-jè  fon  vafte  génie 
S'élévanc  jufqu'au  Créateur  .' 

Plus  éloquentes  que  mes  Rimes  , 
WELLENS  ,  dans   Louvain  atrilié 
Toutes  tes  qualités  fublimes 
T'adurent  l'immorialiié  , 
Non ,  Saint  Prélat ,  ma  voix  fiîicère 
Ne  va  poi-ot  par  cet  art  de  plaire 
Vanter  les  dons  que  tu  n'as  plus 
Qu'un  autre  y  porte  r^n  langage 
Pour  moi  guidé  par  l'avantage 
Je  rends  hommage  à  tes  vertus. 

De  l'orphelin  tu  fiis  le  Père, 
Tu  fecourùs  la  pauvreté  , 
Senfible  aux  maux  de.  la    mifére 
On  a  vil  pleurer  ta  bonté, 
Pour  eux  tu  refervas  tes  larmes  , 
La  joie  ne  te  donna  fes  charmes 
Que  dans  le  fuccès   du  vrai  bien  i 
Avec  ta  grandeur  d'ame  infigne , 
Quel  mortel  eût  été  plus  digne 
l)'étre ,  Prélat  ,  notre  Soutien.' 

Depuis  ce  grand  jour  que  l'églife ., 
Ouvrant  les  yeux  delHis  ton  cœur 
A  ton  hunilité  furprife 
Eût  defiiné  cette  faveur. 


Conduits ,  réglés  par  la  prudence 
Et  filés  par  la  vigilance 
Tes  jous  coulèrent  tous  parfaits  ; 
Tel  que  ce  Prince  favoraMe 
A  l'homme  trifte  &   miférable , 
Tu  les  marquas  par  tes  BientaiiS. 

Sans  reproche  durant  ta  vie , 
Jamais  troublé  ilu  noir  remord 
Avec  pluiÇr  tu  l'as  finie , 
Content  fur  le  lit  de  la  mort. 
Inébranlable  &  Saint  ^lartyre  ! 
Dans  les  douleurs  ta    voix  foupire  , 
Sur  Dieu  ton  cœur  eft  arrêté  , 
Tu  commandes  à  la  nature , 
Malgré  fa  gène  &  fa  torture 
Tu  montres  la  férénité. 

IMais  le  trépas   fur  ta   paupière 
Appéfantit  fon  noir  bandeau , 
Tu  vois  s'éclipfcr  la  lumière  ; 
Ili  !   tu  defcends  dans  le  tombeau. 
Sortie  de  la  Servitude  , 
Où  la  crainte  &  l'incertitude 
La  retiennent  dans  chaque  lieu  , 
Triomphante  de  fa  Viftoire  , 
Environnée  de  la  gloire 
Ton  ame  vole  vers  fon  Dieu. 

Veille  du  Ciel ,  Prélat  augufte , 
Sur  tes  chers  enfans  éperdus 
Qu'ils  fe  refl'entent  du  prix  jufîe 
Dont  Dieu  couronne  tes  vertus i 
Conduis  ces  Brebis  égarées , 
\'ois  leurs  vues  défefpérées 
Qui  cherchent  par-tout  un  Pafleur, 


Ï53 

l'ais,  digne  Saint,  qu'il  te  reiïemble. 
Et  piiiirent  les  vertus  eiifemhle 
Te  faire  revivre  en  fon  cccur 

Pour  vous  que  le  poid  de  vos  peine» 
Accable  avec  trop  de  raifon , 
Du  fang  qui  coula  dans  fes  veines 
Pour  vous  qui  lui  fîtes  le  don , 
Confôlez-vous ,  Père  fenfible 
De  la  providence  inflexible 
Béniffez  l'ordre  rigoureux , 
L'efpérance  feule  vous  relie  , 
Un  jour  dans  la  cité  Cékfte 
Vous  vous  retrouverez  heureux. 

\VE  LLENS  n'eft  plus ,  &  fa  doftrine 
Et  tout  l'éclat  de  fon  favoir 
Du  fort  cruel  qui  nous  Domine  , 
N'ont  pu  furmonter  le  pouvoir , 
De  tant  de  Prières  plaintives 
Envain  l'efcaut  entend  fcs  Rives 
RepoufTer  les  funeftes  fons  : 
Dieu  parle  ,  il  meurt  :  mais  la  fagede 
Nous  montre  ici  notre  foibleffe ," 
Et  nous  préfente  fes  Leçons, 

Approchez-vou.s,  Grands  delà  terres 
Courtifans  ,  qui   parmi  les  ris , 
Dii  PuifTant  Maître  du  tonnerre 
Dédaii^nez  d'être  favoris  , 
Sous  les  lambris  de  la  fortune 
Vous  que  la  fageffe  importune. 
Liiez  au  fond  de  ce  Cerceuil  : 
•"  L'homme  ici  bas  n'eft  que  pouflîere 
"  Les  ténèbres  lont  la  lumière 
"  Et  le  port  même  eft  fon  Ecueil. 


-^■>.Oi. 


»^ 


Lu^us  mufarum  Colkg'd  Reg'd  ^ntverpla ,  Je  Punerc  Illufirljfimi  ac  ReverendiJJîmi  DominlJ^COBI  THOMJE, 
JOSEPH!  JVELLENS  f  Eplfcopl  yïntverpienjîs ,  fato  FunSiy  30  Januarii   1784. 

N     ^     N     I     A. 


E 


I  Rumpant  gemitus  fmceri  pignus  amofis  , 

Et  jufti  lacryinx  figna  doloris  eant. 
Occidit  heu!  'V\'ELLENS  inopum  Pater  &  decus  Urbis^ 

Gentis  magna  fuœ  gloria,  magnus  amor. 
G  Mors,quam  dura  es,quara  ferrea  !  qure  tigris  ufquam, 

Quod  monlirum  in  Lybiâ  par  feritate  tihi  eft  ? 
Faîae  métis  quidquid  fanftum  eft  &  amabile  terris  i 

Si  quid  habet  mundus  nobile-,  falce  métis. 
Nil  tibi ,  nil  ftudium   cordi   eft  ,  nil  pulchra  fciendi 

Gloria,  nil  doftâ  parta  trophtea  manu  ^ 
Nec  te  fyderex  fpecula  immortalia  mentis 

Scripta  ,  facro  Fidei  femine  fœta  ,  movent  ; 
Nec  plicidos  ornans  veneranda  modeftia  vultus., 

Nec   ditans  animum  Religionis  honos  ; 
Te  nec   Apoftolicœ  vitrix  facundia  vocis , 

Terrificare  reos  nata  ,  animare  pios  ,■ 
Aurea  nec  pietas  prifcis  digniilima  fœclis , 

Nec  ,  qux  tot  miferos  pavit ,  arnica  manus  : 
Nec  qu;c  ir.orcrunt  tories  xepetita  fidelem, 

Sanda  falutife^ri  >Prxfulis  adla  ,  gregem 
lUa  quidem  vivunt ,  (Se  fuut  ignara  fepulchri  : 


Qui  fecit ,  numquam  debuit  ergo  mori. 
WELLENUS  ,  fateor,  vi.xit  iibi  fatque  fuperque  : 

At  certé  Antverpiœ   vixerat  ille  parùm. 

VERS    SUR    LE    MEI\IE    SUJET. 
Pleurons;  d'un  trifte  amour  queuos  pleurs  foient  le  gagCî 
WELJ.ENS  nous  eft  ravi  ,■  notre  Père  n'eft  plus. 
Nous  efpérions ,  au  gré  de  nos  vœux  aliidus , 
Lui  rendre   encor'  long-tems  le  plus  iincére  hommage-: 
Mais  la  mort,  en  comptant  fes  faits  &  fcî  vertus, 
A  cru  que  de  Neftor  il  avoit  paflë  l'âge , 
Et  ,  fourde  aux  tendres  cris  de  nos  cœurs  éperdus, 
A  revêtu  fcs  yeux  de  fon  affreux  nuage. 
Celui  de  ia  douleur  fur  nos  âmes  s'étend  , 
A   l'afpeft  xlu  tombeau  d'un  Pi  élat  li  célèbre  : 
Telle  ,  quand   dans  les  mers  le  grand  aftre  defcend  , 
La  nuit  couvre  les  airs  de  fon  crêpe  plus  funèbre. 

Parlez,  répondei-raoi  ,  vous  dont  il  fut  l'appui. 
Qui ,  fur  fes  dofles  pas ,  courant  à  la  Science  , 
Vous  nourrîtes  de  fucs  <Je  fa  douce  éloquence  , 
Pourroit-on  trop  pleurer  un  Mortel   comme  lui? 
Parlez  ,  Sujets  fournis  de  ce  Palleur  fi  tendre , 


Algetmyne  Ver^amdinge  der  Werken 


154 

Qui  vantiez  fa  Sageiïe  &  révériez  fes  Lois , 

IMinifire  des  Autels,  dites  combien  de  fois 

Vos  pleurs  ,  vos  julies  pleurs  ont  arrolé  fa  cendre. 

Parlez  ,  Membres  foulVrans  d'un  Dieu  mort  fur  la  Croix, 

Puuvres ,  qu'il  confola  par  fes  mains  bienfaifantes , 

Que  la  rejonnoiflance  emprunte  votre  voix  , 

Kt  rcmplilléz  vos   yeux  de  larmes  éloquentes  ,• 

Et  vous ,  dont  il  t'ailbit  la  gloire  «S:  le  bonheur  , 

Vous ,  Auteur  de  fes  jours ,   illulire  Ofto^énaire  , 

Dites ,  apprenez-nous  quelle  douleur  amere 

De  fes  traits  pénétrans  a  percé  votre  crcur. 

ÎMais  féchez  au  plutôt  vos  paternelles  larmes  ; 

Votre  Fils,  Père  heureux,  vit  encore  paimi  nous  ; 

Son  corps  a,  du  Trépas,  feul  éprouve. les  coups  ; 

De  fes  rares  venus  les  invincibles  charmes , 

Sa  gloire ,  de   fou  nom  l'aimable  fouvenir  , 

Dans  fes  murs  défolés  ne  fauroient  point  périr. 

Vers  la  fainte  Sion  fais  voler  ta  penfée  , 

^■ois-y  ton  Fils  porté  fur  faile  des  Vertus , 

Se  placer  en  triomphe  auprès  de  Bo-romie 

V.t   prier  pour  Anvers  qui  ne  le  verra  plus. 

De  Ion  trône  éclatant ,  cet  Aftre  tutélaire 

Sur  tes  cheveux  blanchis  verfera  chaque  jour 

Tes  flots  confolateurs  de  grâce  &  de  lumière, 

Jufqu'au  moment  heureux  où  tu  dois  à  ton  tour. 

Voir  le  Dieu  des  élus  t'ouvrir  ton  fanûuaire. 

A    L    1    U    D. 

Nunc  madcant  oculi  tacrymis  ;  nunc  peftora  palmis 

S     T   J    N    C     E     S. 

Rbitre  de  nos  deftinées , 


Tundite  ;  nunc  mcefiis  latè  clamoribus  œJes , 
Singuku  loca  cunfla  fonent  :  jacet  obrutus  eheu  ? 
Mole  lépulehrali ,  verœ  pietatis  Imago 
WELLÈNÜS-,  tibi  quem  ,  felix  Antverpa,  merentî 
Cura  Deum  dederat,  lumenque  deculque  futurum, 
Ditaturum  animas  ,   divinte  muncre  vocis  , 
Pallurumque   cibum  quem  vel  mortalibus  ipfîs 
Angelus  invideat  ,•  vitiique  à  calle  remotas 
Per  virtutis  iter  celefte  ad  limen  ituras 
Duceret    Heu  !  ubinam  funt  tani  fclicia  fata  ? 
Quô  cellit  tuus  altus  honos  ?  tua  gloria  mao^na  ? 
fîon  iïetit  illa  diu  :  mors  invidiofa  beatum 
Non  iivit  dudum   effe  gregem  Pulloris  amati. 
Ah  .'   cur  non  aliô  vertit  truculenta  furores  ? 
Cur  non  ah  /  potiùs  proftravit  juftior  atrâ 
Falce ,  tot  infanos  fcelerumque  immitibus  umbris 
Immerfos  homines,  humana  opprobria  gentis, 
Queis  natos  non  elfe  bonum  foret.  •  Ail  ego  quorlum 
Conquerar  ,  incufcmque  Deum  ?  faHacibus  hujus 
Vitx  blanditiis  ,  œrumnoiifque  dolorum 
Retibus  hune  rapuit  Crelefii  in  fede  locandum. 
Ergo  veni,  &  noltros  plangentum  ablkrgere  fletus,- 
Relligio  ,  propera  ,   &  noitro  folatia  cordi 
Suiiice,  tam  diro  finem  allatura  dolori  ; 
Prœcipuè  Patrem  quo  non  aifliftior  ulius 
Elle  queat ,  recréa  donorum  rore  tuorum  ; 
Oitende  huic  animam  nati ,  fuper  alta  micantem 
Sidéra  ,  &  œterno   refperfam  luminis  imbre  , 
Atque  iidem  Patri  fociandam  in  fedibus  olim. 


A 


'■FMfuis-je  fouveiit  au  Seigneur  , 
Conlerve  les  fuintès  années 
D'un  Prélat  cher  à  notre  cœur. 

Le  Ciel  elt  lourd   à  ma  prière  ; 
Il  meurt ,  ce  Prélat  ii  vanté  : 
Ses  yeux  fermés  à  la  lumière 
Se  T'ouvrent  dans  réternité. 

Hélas  .'  des   efclaves  du  crime 
Jouiliént  des  clartés   du  jour. 
Et  WELi.ENS  ,  ce  Prélat  fublime 
Nous  e!t  enlevé  fans  retour. 

Sa  mort  aux  alarmes  nous  livre  ; 
DÉS  vertus  il  étoit  fapui  ; 
Qui  vit  luinrement  comme  lui , 
Ne   devroit-il  pas  toujours  vivre.' 

L'aurore  de  ils  jeunes  ans  , 
Pour  le  faire  déjà  connoitre. 
Donna  des  lignes  éclatans  , 
De  ce  qu'un  jour  il  dévoie  être. 


Loin  des  principes  corrompus 
D'un  monde  indigne  qu'on  i'encenfe. 
Et  les  livres  &  les  verius 
Furent  les  jeux  de  fcn  enfance. 

L)e  Ion  triomphe  ptu  commun 
Anvers  tut   le  premier  théâtre  ; 
Louvain  bien-tôt  le   vit  comba-tre  : 
Combattre  &  vaincre  ne  fut  qu'un. 

Ell-il  de  favante  viöoire 
Qui  de  lauriers  ne  l'ait   couvert  ? 
A  tous  les  degrés  de  la  gloire , 
Quel  chemin  ne  lui  fut  ouvert  ; 

De  les  talens  qu'un  préconife 
Pour  recevoir  le  prix  flatteur, 
Anvers ,  de  ton  illuftre  Eglife 
Il  devient  enfin  le  Palteur. 

IVlais  ô  félicité  fragile  ! 
Depuis  que  nous  fuivons  fes  Loix , 
Hélas  !    noiLS  n'avons  que  iépt  fois 
Vu  des  failbns  l'ordre  mcbile. 

J'efpérois .  . .  mais  elpoir  trompeur .' 
La  mort  étend  fes  ailes  fombres  , 


Et  plonge  à  jamais  dans  fes  ombres. 
Et  WELLENS  &  notre  bonheur, 

La  Religion  gémiJfante 
A   vu  cet  Apôtre  expirant 
Coller  fa  bouche   détaillante 
Sur  l'image  d'un  Dieu  mourant.. 

C'en  elt  donc  fait  ;  elle  a  vu  luire 
Le  dernier  moment  de  l'es  jours  ; 
Il  n'eft  plus  pour  nous  en  inliruirff 
L'airain  gémit  au  haut  des  tours. 

L'indigent  redemande  un  Père  ;  • 
L'églife  perd  un   Défenfeur  ; 
Tout  pleure  une  Tête  fi  chère  ; 
Tout  prend  la    voix  de  la  douleur  ? 

Toutefois  t.  ridons  la  fource 
Des  pleurs  qui  rempliffent  nos  yeux  ; 
WJ'-LLENS  a  terminé  la  courfe  : 
Pouvoit-il  la  terminer   mieux  ? 

Grand  être ,  il  charité  tes  louanges 
Au  fein  de  rimmor^alicé  : 
Il  eut  la  piété  des  Auges  ; 
Il  eu  a  la  félicité. 


PROSopopeùi/i 

H  Eu!  vi.xti,  WELLENE,  tui  folatia  Patris  , 
Paftor  amans  gregis  ,  i:  Paitor  araate  gregi  ; 
Nec  facra  facundo  quce  mella  ex  ore  fluebant , 

Nec  qux;  funt  calamo  tot  laca  fcripta  tuo  ; 
TJec  qu.t  dextra  inopes  opibus  generofa  bcavit, 

Sacravitque  aris   tot  pia  doua  piis  ; 
Virtutum  nec  honos  ,  nec  gloria  funeris  expers  , 

Funeris  expertem  te  dedu  elfe  mihi. 
Kei  mihi .'  rMors  tumulum  defcendere  juffie  iu  unum  , 

Tc^ue  &  delicias  invidigfa  meas. 


A  N  T  y  E  R  P  I  ."E. 
Ecce  dolor  facris  in  turribus  œra  fatigat. 

Et  tua  ferait  funera  voce  fonant. 
jJon  ctiVant  gemitus  ;  quatitur  lingultibus  Jether  ; 

Te  meus  illorum  voce  repofcit  amor. 
At  frulirà  :  meritum  Deus  ad  fua   régna  vocavit  : 

Nec  :  puto  ,  te  dcinccps  digna  tenére  fui. 
Heu  !  miléra  ultrices  movi  mihi  Numinis  iras: 

Non  tibi  fuplicium  mors  tua  ;  pœna  mihi  eft. 
Nunc  agis  optatuni  fuperis  in  fedibus  œvuin  i 

Inferiora  pedi  defpicis  altra  luo. 


van  fym  Tloogwetràigheyd  J.  T.  J.  Wellens,  1S5 


Ad  ego   Cfudeli  aftabo  vicina  fepulcliro  ; 

Numquam  oculis  aberis  lacryma ,  corde  dolor. 
Ah  !  faltera  fi  fuiereas  oblivia  mentes 

Nulla  premunc ,  noftri  te  meminilTe  juvet  ,•_ 
Nunc  etiam  tiieare  tuos ,  'WELLENE,  tuulque 

Elto  pil  merces  iaiiita  doloris ,  amor  ; 
Et  muti   cineres  ,  tumuli  è  nigrante  Cathedra  , 

IS'ec  quoque  me  doceant  Relligionis  icer. 
CAR    M    E    N. 

Extindum  célèbrent  alii ,  quem  fortia  fortem 
Afla  probaverunt ,  quem  dignis  Herculis  aulis 
^lars  tulit  iniignem  btUo  ,  crudelia  p;iilim 
Spicula  torquentem  ,  ftammifque  hofiilibus  urbes 
Vultantem  ,  &  trepidis  minicautera  fuaera  terris  » 
Queraque  Heroa  nupens  plebs  appellare  fuevit  : 
llle  mihi ,  leu  vivat  adhuc ,  feu  viferit  umbras , 
Cantetur  folus  ,  qui  facra   oracula  Chrila 
Linguâ  vel  calamo  protert ,  aut  tatur  utroque  » 
Conierit  &  dociles  divini  femine  verbi 
Chrilticolarum  animos ,  procul  &:  tœtente   palude 
Griminis ,  ad  verx  piccatis  pafcua  Partor 
Cummufas  libi  ducit  oves  ;  qui  fpernit  inanes 
Faftùs  deliciis,  calcatque  impura  voluptœ 
Gaudia,&   angelicos  huniano  in  peftore  fenfuï 
Kutrit,  egenorumque  vicem.mileriicus  acerbara  , 
lllis  fe  dat  fponte  Patrem  ,  JJotromaius  &  alter 
Bis  beat,  illorumque  animas  &  pedtora  curat 
Impiger  ,  atque  in  re  fpeâatur  Apoilolus  omni» 
Talis   erat  quem  cojuinuis  iingultibus  eheu  ! 


Luget ,  &  incalTùm  flefii   inrcia  Eata  repofcit 

Proh  dolor  I   Antverpa  ,  ante  alios  illultrior  omnes 

WELLENUS,  quo  Ie  jaftavit  Prxluie  lictam 

Urbs  opibus  ianité  ula  ,  viris  pietate  corufcis 

Inclyta  ,  nunc  jurto  nimiùm  vexata  dolore. 

Ecquis  enim  lacrymis  pudor  aut  modu^?  Induat  3?gra  urbs 

Squallentem  ludliis  habitum  ;  lonet   undique  planivus  , 

ÏSec  pigeat  lacrymis  trille  alperlili'e  Icpulchrum. 

At  mccltos  tarnen  exhilaret  recreetque  dolentes 

Fax  jucunda  fpei  :  Viitutum  jugibus  alis 

(  Delperare  netas  )  W ELLEN US  ad  alta  volavit 

Sydera  ,  perpetuo  fruiturus  Numinis  ore  , 

Refpeaurus  adhuc  telici  lumine  Gentem 

Inde  fuam  ,  atque  fui  nova  ligna  daturus  amoris. 

A     L    I     U     D. 
Eheu  !  qucenam  oculis  fele  Ipeöacula  noftris 

Objiciunt?  tantus  nafcitur  unde  dolor? 
Tene  ego  conipicio ,  Antverpie  decus,  optime  Prïcful, 

O  WELLENE,  gre^s  duxque  paterque  tui? 
Hine  oculi  quels  angelicjc  pietatis  honores , 

Fulfit  &  innocus  llmplicitatis  ,  amor  ! 
Hxc  funt  ora  quibus  toties  Sapientia  vocem 

Extulit,   &  munuit  dulce  falutis  iter  ? 
Hcene  manns  qua;  pauperibus  tam  dulce  levamen 

Jugiter  ,  &  Fidei  tam  pia  fcripta  dabant  ? 
Heu .'  Mors  inriucilis  heéti  teque  Sn.  tua  nobis 

Eripic  ,  &  luflu  peûora  noitra  premir. 
At  te  non  potis  eit  in  noftro  extingucre  corde  : 
Semper  in  hoc,  Prœlul  muxime ,  vivus  eris. 


..1^ 


^'^' 


Oratio  Funebris,  quam  kabuit  P.  J.  S.  Van  Eupen  ,  S.  T.  L.  EccleJÏ£  Cathedralls  ^ntv. ,  Can.  Grad.  Penlten- 
tiarius ,  ulrchipresbytcr  DijlriSùs  yintv.  &  Eplfcopatùs  Sede  vacante  yicariui  Generalis  »  quum  J llujlrijfwio 
ac  Reverendijjmo  Domino  J^COBO  THOM/E  JOSEPHO  fFELLENS ,  in  .Alma  Univerjitate  Lovanienfl 
Sacrte  Theologite  DoSori ,  XF'II.  Antverpicnfium  Epifcopo ,  &  in  Panibas  Catholicis  Diœccfis  Bufcoducenjjs 
yicario  Apojlulico  &c.  &c.  in  Lcckjia  Cathedrali  udntverpiie  jufta  Exequiarum  perjolverentur  die  4  Februarii  1784. 


I 


Mimentote  Prtepojitorum    viflrcrum  ,  qui   vobis  locuii  funt  verbum    Dd   :   ^  uorum   intuentes  exitum  convcrrfationis . 

imitamini  fiiiem,.    Ad   Heb.   XIH. 


N  hoc  lufluofilïimo  ,  utut  folemni  difturushouié  con- 
feflu  , . . . .  Auditores  ipeöatiiiimi  !  ultro  profiieor  ,  me 
diidum  hœfitalfe  :  unde  bene  ,  unde  pié  ,  unde  religiosè 
exordirer.  Lugubris  hic  apparatus  ,  hcec  triltiifima  mortis 
imago  ,  Veftii  vultus  ,  vilcera  mea  lacrymas ,  linguitus  , 
ejuliitus  extorquebant  ;  cumque  in  hicc  verba  :  M^memote 
Pr,fyofiiorum  veflrorum.,  féliciter  inci.  iliem  ,  gemebuudus 
exclamabam.'  ergo  Prxpofui  nollri  ,  Epifcopi  noiiri ,  Pa- 
tris  noltri ,  ergo  taini  Vin  Ibia  l'uper  eft  mtmoria,  quura 
conlervemus  ;  ipfe  autem  non  e!i  hic  .  .  !  Flevi ,  fateor , 
&  amarè  flevi  ;  homo  lum  ettnim  infirnrafque  Adie  l'i- 
lius  ;  Chriftianum  me  elTe  vix  memorabam. .  Ad  feretrum 
iftud  plus  lemel  ivi ,  dixique  :  Pater  mi  I  Pater  mi  !  tu  non  es 
hic  I  (^)uomodo  ,  dixi  :  obfcuratum  elt  aurum  ,  mutatus  eft 
color  optimus  ,  lapis  Sanclüarii  in  fsetido  jamjam  latebit 
fepulcliro  !  Ccclum  appellavi  :  &  interruptis  vocibus,  eruc- 
tabat  cor  meum  ;  Recordare  Doxine  ,  quid  acciderii  no- 
bis ;  intuere  &  refpice  opprobrium  noftrum  ,  pupilli  taÛi 
fumus  abfque  Patre  ;  Mater  noitra  ,  Eccleiia  ,  quali  vidua; 
defecit  gaudium  cordis  noiiri  ;  verfus  eit  in  luilum  cho- 
rus  nolter  ;  cecidit  corona  capr.is  noitri  1   Vx  nobis,   quia 

peccavimus iratus  es   contra    nos   vehementer.  .    .  ! 

&  obilupui ,  &  percuiTo  pefto/e  vox  faucibus  h;erebat.  . . . 
Panlulùra  progreflus  audire  mihi  viilebar  ;  Hujus  imunues 


ex'uum.  .  .  .  imitamini  fuUm  ;  de  repente  Chriftianus  fafius  , 

&    \  erbl   Chriiti  :  Ça/    credit    in  me,   eiiamji  mor.uus  J'uerit  y 

vivet,  piè  memor  dixi  :  vivit  Prsepofitus  nofter  ;  fuperfres 
ell  Pater  nolier  ;  non  ergo  imitemur  gentes  ,  qui  fpera  non 
habent ,  linamus  mortuos  plorare  mortuos  l'uos  ;  etenim 
cibavit  nos  Dominus  Deus  virtutum  ,  pane  lacryraarum, 
potum  dedit  nobis  in  lacrymis  ,  fed  in  raenfura  ;  ergo 
dixi  :  fiite  pias  lacrymas..  .1  Rapuit  eum  Deus  ,  quia 
placita  erat  ei  anima  illius  ;  ergo  dixi  :  intiieamur  conver- 
fationem  &  exitum  ejus  ,  &  fidera  ejus  imitemur  ;  Fi- 
des  ejus  Religio  ejus,  converfatio  ejus  res  geitx,  exitus 
ejus  mors  ejus.  Atque  hxc  Oratio  mea. . .  .  Neque  enim 
fterile  elogium  ,  quod  vivus  exhorruit  ,  mortuo  deferam  : 
meminilcamur  verborum  :  mementote  Prfepoiitorum  veftro- 
rum  ,  qui  vobis  locuti  funt  Verbum  Dei.  Itàque  ad  in- 
Üruftionem  noftram  :  fummam  potentiliimamque,  in  rebus 
à  Defur.öo  prteclarè  geflis  ,  vim  Sacrœ  Religionis  noih-ie 
contemplahiiTiur  ;  &  in  morte  ejus  Diviuim  Religionis 
noiirce  confolationem  admirabimur.  Sic  credentes  erimus 
boni,  erimus  fortes  ;  lic  morientes  erimus  beati  Attamen  , 
Auditores  optimi,  in  hoc  temerario  aulu,cujus  poi.dus  ferö 
fenli ,  tritilU-.c ,  doloris ,  mœroriique  mei ,  &  ipü  enim  doluif- 
tis  ,  led  &:  turbatiilimi  capitis  mei  memores  eftote  ;  iic  bene 
voleiiti  indulgentes,  minus  dignè  dicenti  parcetis. 


15^ 


Algemeyne  Veriamelinge  der  Werken 


^Ontjaria  juxtk  fe  pofita  fi  magls  elucefcant  ,•  ut  Reli- 
gionis  noftroe  lumma  virtus  folus  inilar  appajeat ,  ad  hoc 
.folemue  feretrum ,  ad  Apoftoli  Cadaver ,  iiicredulum  dedu- 
camus  ;  Quis  hic  ,  inquit ,  vaims  apparatus ,  quœ  pompa  ? 
Oillicredule  !  ô  dulçiter  decepte  !  vaiium  dicis  triliitite  Cul- 
tum. ...!  Nefcis  quem  hcec  urna  tegat  ;  is  ell  llluftrullimus , 
Revereiidilllmus  &  ViroLum  digniilimus  Jacübus  Thomas 
JüSEPHUs  Wellens   Antverpieulium  Epifcopiis. 

Sed  &  ,  11  quis  inter  mortales  lougiore  ruultum  vitâ ,  imô 
(  delideric  noltro  vis  ulla  fi  foret  )  immortalitate  donandus 
Jure  meriioque  haheri.potuerit ,  is  erat  Illurtrillimus  ac  Reve- 
rendilCmus  hic  Vir,  cujus,  proh  dolor  !  folx  nobis  fuper- 
Xuin  corruptibles  exuvix.. .  !  Ilarum  adlpeöus  ad  imam 
defolationis  abyiïum ,  pos  nee  nunc  nee  uniquam  confola- 
biles  ,  deturbaret ,  nili  Ejus ,  in  .rebus  prKclarè -geftis ,  fpi- 
.;ritus  fuperviveret  ,  ,ac  in  benet\i£lis ,  benefici  Patris ,  nos 
Eiocftilfimi  orphani  vifcera ,  cor  &  iinaginem  reperirenius  ; 
illum  profeftó  fpiritum  ,  vifcera  illa,  cor  illud,  grata  recor- 
datio  dolorque  &;  trillitia  tam  graphicèpenitillimèque  cor^ 
dibus  noftris  infculplit,,  ut  nee -rerum  eda;<  tenipu"; .  nee  in- 
grata  oblivio ,  hujus  fumraiViri  memoriam  umquam  dele- 
tura  fint  Non  nobis  igiiur  hajc  tabula  perennet ,  led  tibi  fera 
J^ofteritas  ;  «Sc  quum  Iciverisquem  flemus  ,judica,  num  juftè  : 
neque  enim  blandientis  oris  fabulas  narro  (  mortuus  heu  ! 
iDortuus  eft  enim  )  fed  Vos  tellamur  Cleri  lacryniœ  ,  Senatùs 
^'opulique  lingultus  ,  Vos  teftamur  ;  qnid...  !  Belgas.teflamur 
omnes,  qyöd  vera,  nee  niji  ven'.,  atl  n.opot,es  tranfmittaraus 

llic  egregios  optimofque  habuit  Partntes,  qui  medii  inter 
,opes  &  divitias  ,  timentes  Deum  ,  honorantes  Cultum  ejus, 
ay(ï;l>ulabant  in  confpeûu  Domini  fine  querela  ;  bis  Inftitu- 
toribus  hic  Defunftus ,  à  Puero  pietati  &  labori  confecratus 
fuit  ;  noxiie ,  dicebat  Pater  ,  fine  labore  divitiœ  ;  damnabüe 
Cue  pietate  otium  ;  -cc  quo  quis  ditior ,  quo  quis  nobi- 
lior,  grandiorque,  eo  plus  iibi  debet,  eo  plus  Reipublicx, 
«o  plus  Deo  debet;  hâc  exc  tatus  veritate  Puer,  in  fim- 
plicitate  cordis ,  in  fpititu  &  veritate,  Supremum  Numen  , 
Krum  omnium  Arbitrum  ,  cernuus  adorans ,  quotquot  à 
îiprura  dotes  acceperat  ;  aecepcrat  autem  innumeras ,  in  Dei 
gloriam  &  proxirai  columen  dirigere  nutnquam  oiniljt.... 
Ab  ortu  feriera  repetamus. 

Nafcitur  incomparabilis  Vir  Antverpix  Anno  Domini 
ï<'/2ü  die  3  Septerabris ,  nobilibus ,  ditiilimis ,  fed  pietate  in 
Deum  magls  fpeftabilibus  Parentihus ,  ÏVIatre  optima,  Do- 
mina IfabeLlu  Maria  Van  Pruyjj'tii^  CUJUS  quidem  qUUm  laûe 

^fceretiu  ,  prx-claris  limul  virtutibus  à  puero  informatiir , 
iKique  enim  mercenariL'e  cura:  ibUicitudinique  demandatus 
^uit  ;  led  quum  jam  ,  quam  naftus  erat  excelfam  animam, 
£rerceatil>us  antiis  prxcox  Puer  nunifeftaret ,  Venerabilem 
^atrem  fuum  ,  Nobüsm  Dcminum  J-iâobum  Theodorumt 
,etiamnum  fuperftitem,  primum  inititutorem  habuit  :  OSenex 
Ycnerande  ,  doloris  noltri  tefiis  &:  patticeps  !  Tibi  /.ebeba- 
otus  hoc  magnificum  Donüm  ,•  Tu  haric  Vineam  plantàfti , 
pîantâfii  radiées  ISjus,  &-  implevit  terram  noftram  ;  operuït 
montes  unibr.i  Ejus  &  arbi'lla  Ejus  Cedros  Dei  :  led  eheu  ! 
^ruflns  ejus  cito  nimiùm  abllulit  nobis  inimica  mors  Aft.  . 
dv'iine  tantilper  importune  ddlor  narrationis  noltra.-  ordinem 
'^Hterrumpere.  Hoc  itaquè  fajjientilfimo  loftiuupre  avita; 
•$lelii;icnis  Principiis  5c'  Virtutum  Chriftianarum  Prasçeptis 
.gpprimè  inltruftus ,  J.iiterarum  addifcendarum  causa  R.R. 
Adm.  Patrum  Augufli.'iiriiKJrum  curx-  lub  vigi'antiiiiini.Patris 
_CL:ulis  tempeltivé  traditür  ;  illic  ftupendos  ingenii  Iblertiïc- 
/aue  truflus  edidit,  atque  Linguic  Latiniu  Rudiinenta,  Gram- 
^ticam  &  Syataxini  ouaii  lujens,  eo  tarnen  cnm  fucceUu, 


Jidicit ,  ut-nemini  confodalium  uorum  umqiiam  fecunflus 
fuerit  ;  quos  autem  arte  &  ingenio  multCim  fuperabat ,  eos 
folida  devotiilimaque  in  Deum  pietate  ,  moribufque  integer- 
rirais  continuo  inllruebat.  flanc  pietatem  ,  hos  mores  pro- 
feüo  non  amilit  fub  vigili  régirai  ne  RR  Adm.  Patrum  ex- 
tinftseSocieiatis  Jefu  ,  quorum  tune  célèbre  Montibus  Han- 
r.onias  Gymnafium  Arte  Poëfeos  &  Rhetorices  inftituen- 
dus  fubiit  Inde  utriufque  palma  decorus  Lovanium  mit- 
titur  ;  jamque  ad  pltiora  arreöo  .animo  Philofophite  ftudium 
aggreditur ,  «on  vanus  \k  audax  futurus  fpeculator ,  led 
in  natura;  legibus  &  myfieriis  fummam  potentiifimamque 
fapientiam  illius  contemplaturus,  quem  haflenus  in  limpli- 
citate  cordis  adoravcrat  :  neque  hic  Palma.defuit  ;  etenim 
in  generali  quatuor  Picdagogiorum  concurfu  Anno  174.5 
illud  ,  quod  Falconis  dicitur ,  celeberrimum  Collegium  Lau- 
reâ  fui  condecoravit ,  omnium  votis  Primus  .renunciatus. 
-Hxc ,  Ô  Phllofophe  !  tot  fururarum  virtutum  intuêre  pri- 
mordia...  Quin  potiùs  ad  illaerrorum  tuoium  confer  initia... 
Talibus ,  hempe  Cœleftibus  fub  Aufpiciis  innocuam  félici- 
ter pueritiam  egit ,  his  fub  Magiftris ,  piè  doftéque  ado- 
levit  ;  atque-hinc  Litterarum  Lingu-arumque  ,  Philolbphia; 
Artiumque  liberiTÜum  profunda  illa  &  humilis  peritia  :  pro- 
fundam  hanc  fecerat  'aiiJduus  labor ,  ad  fublimia  arrigebat 
continuo  ft^imulatus  juvenilis  ardor  ,  t.imor  Dei  humilem 
refrasnebat  ;  atque  hinc  fapientia  ;  hinc  illa  inviolati  cor- 
dis numquam  fedufta  puritas. 

Agedum  Incrédule  ,  pueritiam  ,  juventutem  tuam  audia- 
mus  :  à  puero  vanitati  datus  ,  vanitati  deditus,  has ,  in 
terribili  otio  adolefccntix  tux  ,  didiciiti  Litteras  ;  fed  noH 
eo  animo  neque  fruöu  eoxlem  ;  neque. enim  meliorem  te 
fcieutia  fecit  ;  fed  inüavit,  Magiftros  deinde  prurientes  auri- 
bus  tibi.comp$râfti,^cceliit  juvenilis  irapetus  ,  concupifcen- 
tla  locuta  eil ,  feduûus  fuit  incçlleftus  tuus ,  corruptum  cor  ! 
Qnid  itaque  tibi  &  in  rem  tuam  feciili  ?  intelleöum  tuum 
erroribus  replevilti  &  viftus  illecebris  mundi  te  totum  per- 
vertifti  ;  fnperbâ  demum  elatus  ignorantil  jugum  Domini 
.excuiliiti ,  fpretaque  Religione  ,  in  turpes  fccurus  excellùs 
abiidi  ,•  atque  hivc  tibi  fecifti.. .  1  Inde  invito  te ,  teternus  ille 
vermis  &  rodentis  confcientise  importunus  clamor  ;  hinc 
trépidas  ad  fonitum  folii  volantis  ;  eo  infuper  audacia;.& 
tcmeritatis  faftus,  ut  optimis  quibufcumque  atque  etiam  huic 
cineri  infultes"  ...Vide-t  te  juftus,  hic,  fuper  te  ridebit 
ülim  &  dieet;  Ecce  homo  qui  non  pofuit  Deum  Adjuto- 
rem  fuum...  fed  prœvaluit  in  vanitatc  fuâ.  Ego  autem  ficut 
oliva  fruflifera  in  Domo  Dei  :  fperavi  in  mifericordia  Dei 
in  icternura  :  fcilicet  jugum  Domini  fideliterportavi  ab  ado- 
lefcentia  mea  ,  intelleüum  utili  ornavi  fcientià  ,  volunta- 
tem  ad  normam  Chrifti  formavi  ;  corrupiionis  motu.«  fub 
,me  hahui ,  &  dominabar  illorum  ;  atque  inde  mihi  pax 
illa  dulcis  &  juge  convivium  ,  confcientia  bona  !  hinc  ne 
iub  umbra  mortis  trepidavi  quidem.  O  ter  beata  Religiofi 
Viri  fuiucia  !  utinam  Incrédule!  ad  bKc  verba  inardefcas , 
&  Sacrie  Religionis  funnnam  vim  agnofeas. . .  !  IMajora  te 
docebit  pretiofn;  hujus  vitce  feries  ;  &  videbis  .vqnid  pro.x- 
imo  ,  quid  Reipublicte  profueru  ,  quid  proUei  fui  amore 
magnificè  fecerit. . .   Audi  &  crubefce. 

Igitur  delcfto  Juveni  factatili:mum  imminebat  nego- 
tium  ,  .quœ  nempè  vitïc  ratio  deinceps  inennda  foret  ;  hic 
videris ,  hinc  ant-e  mundi  illecebras  ,  illinc  ad  Sacer- 
dotii  dignilli'num  onus ,  utrimque  trcmulum  Chryfofiomum  ; 
ilhis  afpernatur  ,  nee  tamen  huic  fe  fatis  idonenm  judicare 
pixfumit.  Ergo  Divins  Voluntatis  inquirere  b.neplacitum  , 
ii£c  interruptis  prccibus  Vocantis  Dei  e.xplorare  nutum... 

Vincit 


van  fym  Hoogweerdlgheyd  ƒ  T,  ƒ.  Wellens.  157 


VJncit  Gratia  Chrifti  ;  quique  in  creatis  rebus  didicerat  Phi- 
lofophus  Chiiflianus  fummi  Opiücis  mirari  maguiticemiam, 
in  revclatis  Ihtuit  kedemptoris  difcere  &  adorarc  clemeii- 
tiam    Majori  itaque  Sanfti  Spiriiûs  Theologor-um  ColU'yio 
adlcripcus  yVnno  1746    Divini  Verbi ,  Patrumque  capit  hü- 
trare  feiueiuias ,  non  ut   iis   lleriliter  oruaret  iiitclkiftum  , 
quin  potiùs  ad   Lilas  componeret  ailetlum  ,  &  laiïUis  olim 
IVlinilter  Chrilü  ,  perttdus  ipfe  tbret  homo  Dei  ad   omiTC 
,  opus  bonum  inlirudtus ,  aptus  docere  alios  &  eos  v]ui  coii- 
tradicuut  arguere.  Anno  deinde  quinto  Saccrdotio  iiiitiatus  , 
quum  id  unum  meditaretur  ,  ut  abjeftus  in  Doiro  ]")ei  liuè 
.  honoribus  ,  iiiiè  vanis  fafcibus,  proxirnutum  Saluii  omnem 
.  opcram  &  feiplum  lupeiimpendcret  ,  protiniis  ad  Pliilolu- 
phi.e   Cathedrain  in  eodem  Kalconis  Pœdagogio  cvocatur  ; 
id   muneris  fauuno  cum  applaulu  tribus  anhis  exercebat  ; 
ibatque  in   vulgus  Acailemicum  lama  \'iri  inilituendx  }u- 
ventuti  apcillimi  ;   atque   adeo  eligentibus  Patiibus  ,  Sanftx 
Annse  CuUegio  ,  communi  probntoquc  fuöragio  prtvficitur  ; 
.felici    omine  iucccliurus    in   vices  Reverendiiiimi    Uomini 
Ca///.'o,  optinii  Biugcnlium   Epjlocpi.    Dicant  illi ,  qui  dil- 
ciplina;  ejus  fubiêre  leges  ,  quara  exemplaris  ,   quam  eomis  , 
quAm  gravis  ;  quàm  Icverus  ,  quàm  indulgcns  ;  vcrbo  quam 
pcrfcftus  Pfseles   tucrit.    Kt    lircc  utut    in  aliis  niagna ,  '^n 
Viro  hoc  exigua   velcci  ftylo  perfiringimus.,  ut  ad  majora 
propereaius.  .  .     Ison  poterat  ntinpc  Lnter  contradlos   hos 
parietes  tot  talentorum  ,  tot  qualitatum  eximiarum.ticcunda 
■  niinis  congeries  cuhiberi.    Ad   )  )oftoralem  infulam  in  facra 
Facultate  congratulante  Acadcmia  allumitur  Amio  175Ó.  mox 
Sacram  Theologiatn  publiée  pra-legii ,  esplicat-,  enucleat  , 
facundo  ,  quo  eum  natura  iiUjgniverat ,  tacilis  eloquio  ,•  ad 
hxc  tütius  Ik'pe  Univerlitatis  loratenens  ,  non  minus  ecat 
in  regimine  providus  ,  quàni  in  Lycéo  eruditui  ac  per  om- 
nia  iNIagnificus.  Dicito  Alma  iMater,   dilcipulum  hunc  ha- 
buifti ,  an  raagiürum   ;   clientem  ,  an   Acliillem    ;   l'ilium  , 
an  Patrem  ?  Dicam  :  funul   omnia.   Nee  tarnen  hic  eratmeta 
laborum  ;  ad   Apoltolatum  Diyina  difponente  -Pro vident'! à 
vocatü  ,  in  Miliione  liatava  ,  /.eiofo  operario  anipliilima  mef- 
fis  erelcebat  ,  quum  Anno  17Ó5.  Collegio  Diva;,  Pulcheriic  , 
pra;tatxiMiHionisacmiiiario  ,  prscpor.itur  ;  eratillie  ,  etiamll 
emendata  pauiulum  ,  niniis  luxata  Dileiplina  ;  non  ea  Ec- 
cleliallicx  \"nx  ratio,  non  illi  ijiores,  non  hic  Itudiorum 
ardor ,  quoe  Prrclidis   zelus  ,&  .,?,]inifterii  dignitas  requirc- 
bant  :  adeft  Exinjus  nofter  ,  ac  ftatini  cum  illo  ,  qiiotquot  ibi 
deerant  ,  virtutes  inttoëunt  ;  Auroram  folcrtia  prxvcnit  , 
Pietas  laborem  ,    diilipationis  locum  modcftia  occupât  ,  &. 
Otii  pulvinar,  fit  fedes  Tapientix  :  lapienti-.e  dicimus  ;  ete- 
nim  pro  niinimo  habebat  Praires  Apollolicus ,  Apoltolicos 
Alumiios  hanc  lucubrando  acquiJiille  Icientiam  qutc  inflat,  nifi 
fiaiul  dilcerent  facere  &  exemplo  priùs  quàm  verbis  docere  , 
hinc  excellentillimum  Volumen  illud  ,  tertio  in  hoc  volumine 

jam  prxlo  publicum  :  Exhortaiionuin  finiiiuiriun  diVucationt 
J'acrorum  M:n:^irorum  Cf  variis  eorum.  O'Juiis,  ,  diilizrum  ad 
ytlumnos  ColUgii  P.ulcheriani  ,  vu/t.ó  HolLindici  ,  Cf  nunc  in. 
gratiam  toruni  edl.aywn  Hojc  pnvata  Patris  ad  filios  /VUo- 
quia  ,  qu-.€  cor  Ejas  ubertim  eruéiabat  ,  interiores  anirai 
fenfCis  &  piiiiimte  mentis  Ejus  leternum  conliciunt  monu- 
ïTientuin  ,  quifcumque  enim  ea  pervolvit,  certiffimé  cou- 
vincitur  ,  qui  d  ilia  dixerit  quse  priiis  fenlerat  ;  quod  illa 
fuadeat  qun?  ipfj  fccerat  :  non  hic  lubjimitas  verborum  .non 
vana  eleganria  ,  nun  eAOticé  cogitata  ;  illic  adminiri  eft  eam  , 
qua;  tortiteriiillruit  ,  Evangclicam  limplicitatem  ,  quam  Tem- 
per Aipirbse  t;a:riil'.cq-jc  cioquendiï  prxhabuit.  Intera  quum 
j^totus  in  foraiaiidis  Miliioni  Bal.. va;  A,pültolis.iSi..indtl".^Tus 


infudaret ,  fcholaftica  incredibili  zelo  exercitia  promoveret , 
excitaret  ,  ornaretquc  ,  &illic  etiam  toius  ell'et  ,  non  définit 
Popiilum  Lovanienfem  Meditationibtis  publicis  &   Exlior- 
tatiüinbus  à  vitiis  deterrere  ,  ad  virtutes  iortiter  fuaviter- 
que  allicere  ,•  dixidl-s  rapidiilimum  torrentem  omnia  fecum 
abripere  :  illic  enim  copiolillima  Concio  ,  ubi  cjus  fermo, 
femper  plaudente  populo  ,  non  manibus  (  ut  olim  Chryfo- 
liomo  )  led  animis  ,  non  tam  vocibus  quam  lacrymis.  Per- 
crebuerat  igitur  lummi  Virii'tnnma  fama  ;  nullus  vacat  Epif- 
copatus,  quin  ab  omnibus  identidem  nominaretur  Epilco- 
pis ,  vocaretur  ?.  populis  ;  perveneratque  lama  Ejus  ufque 
ad  Thronum  Augniti.iimx  Piiiiimseque  Matris  uoftrx  iM- 
4'KRATKKis  &  Recïn'a;  ApoïToLicyE  ,  Magn'^ï  Thü- 
W'iL^XX.  imraortaiis  meinorix  ,  quo  tempore  _,  prKvifa  hcèt , 
tarnen  durilljma  mors  lultulerat  i  nobis  optimum  Patrem  & 
fapientiliimum  Epifcopum  Her.r'num  GakricUm  [■' lil  Oiimeren, 
cujus  grato  cum  dolore  recurdainur  quotquot  illum  novimus..! 
Noltri  milerta  incomparabili^  Regina,  Anno  Tequenti  1776  in 
lleümai  locum  Pr-x-leniem  lu!ï:i::r  Defunftum:  quàm  hctafue- 
rit  illa  vox ,  quàm  tenerum  dcderit  gaudium  ,  recogitare  faci- 
liùs  qu7.m  exprimcrepoüumiis.  Ü  ma;rori  nollro  hodie  fatale 
gaudium  !    Ad  Epilcopale  Onus  vocatus,  cœpit  iadelinenter 
\irtutib\is  Pafioralibus  acriùs  incumbere  ;  \'irürum  Apoflo- 
licorum  CnroU  Bor-omo'i ,  Bartholomifi  à  M.irtynbus  res  gellas 

•meditari,  ut  in  iis  veluti  in  ipeculo  contemplaretur ,  qua- 
lem  Ie  ■ciTeoporteret  ;  his  imbutus  exemplis  ,  &  formidando 
onus,  oneripartadus ,  leftillima;  Sponlx  fux  Antverpienfis 
Ecclelix  aniplexum  impatiens  deliderabat  ;  nee  tarnen  vo- 
luit Ahnam  Univerlitatcra  Matrem  fCiam  ,  ïicét  ob  Uxorem 
rclinqucndam  ,  priùs  delerere  ,  quàm  aüeöiis  fui  monumen- 
tuni  cei-tiliinium  afiéruillet  ;  itaque  fine  mora  ,  &  inexpli- 
cabili  labore  de  lub  ruderibus   &   cinere,  Piarum  Funda- 

■  lionum  documenta  eruere  ad  Pairix  ctnnmodum  &  Acade- 
niix   fplendorem  ccternum.   Tandem  illucebat  nobis  optatil- 

■  fima  illa  dies  ,  qua  Antillitem  noftrum  ,  EminentilEmi  piil- 
limique  Cardinalis  Archi-Epifcopi  iN'Iechelinienlis ,  Viri'de 
'Ecclefia  mcritillimi ,  manibus  S.  Septembris  1776  Confe- 
-cratum  ,  lumma  cum  hetitia  poftridie  reciperemus  111e  inox 
inde'fed'élaborare  ,  Domuiquelucc  (quam  nonaliam  ,  qtiàm 

■  Diœcefim  -habebat  )  quum  prudenter  difpofuiüet  ,  protec- 
tus  elt  l^ieiuuim  ,  ubi  adventum  luum  gratum  futurum  ,  gra- 
tioiiilimis  Litteris  intellexerat,  quó'que  illum  &  graiitudo-& 
afteftus  pariter  impellebant.  Inde  Romam. . .  Apollolorum 
Limina  &:  Veliigia  ,  mirum  quiim  infatigabilem  Apofiolo 
noftro  infpiraverint  ardorem...  ïMediolani  fanüum  Carolum. 
Borrom.eum  ,  quem  jam  ante  in  deliciis  habebat  ,  nngula|'t 
dcvotione  coluit  ;  ad  Sepulclirum  ejus  Sacrolanûum  Milfc 
Sacrificium  obtulit ,  ut  inde  Spiritum  Creleliem  fanditatis 
&  zeli  hauriuet ,  ubi  laboris  lui  terrenam  larcinam  \'ir  fiinc- 
tiiiimus  depofuit  Hcc  itaque  repletus  fpiritu  ,  his  excitatus 
exeinplis  ad  nos  reverfus  immoTtaie  xdificium ,  cujus  lanc- 
tum  Carolum  Architcdum  habebat,  in  hac  urbe  noltra  illicö 

-  exftruxit  :  fcilicet  per  vicos  difpcrla  Sacella  ,  folis  hadenus 
dcltinata  pueris  ,  adultis  etiam  pauperibus  in  IJodrina  iacra 

■  infiituendis  adbibuit  ;  multa.;  profcdö  obviavit  ditncultatcs  , 

■  fed  nil  tam  arnarum  quod  non  lubentcr  devorarct ,  nil  tam 
arduum  quod  non  luperaret  ;  erant  tamcn  ardua  ;  Meifis 
inulta  erat  ;  muliis  operariis  indigebat  ;  îsà  qui  Caroli  fpiri- 
tum  liaulerat  ,  de  C.roli  fpiritu  communicabat  ,  &:  tot  habe- 
bat Operarios  quot  Sacerdotes  .  Facile  erat  Scholas  facrai? 
aperire  ;  fed  quomodo  indomitam  plc!->em  ad  incognitum 
falutis  fontem  cogère?  Ad  hoc  Confraternitatem  Divo  Ciroto 

.facram  inlütuit ,  ut  ex  ejtifdeni  iCleëmofynis  pauperibes,  in 

w 


158 


Algemeyne  Ver\amdmgc  der  Werken 


Cateciiifmo  prxfemibus,  flipes  ero;;aretur  :  in  omnibus  e.xem- 
flo  piïclucebat ,  prxdicabat  ,  fcribebat ,  laborabat  ;-fei1  & 
ijife  lüca  illa  perambulabat ,  pauperes  ampleftabutur  ,  iiivi- 
tabut,  alliciebat  ;  atque  eö  tandem  peniuxit  teliciiümam  rem  ,  - 

ut  jam  verè  dicamus  :  paupdrcs  Evangdtiianiur. 

Eodem  illü  cempore  iucumbebatfapiens  hujus  Civitatis 
Senacus  ,  ut ,  abrogata  mendicitate  ,  egentibus  honeltc  pro- 
videretur  :  hoc  Ilnmanitacis  laiuiatiilimum  (DpiL<; ,  alieruni 
quod  lieligionis  erst ,  merilicè  juv;'bac,à  quo  niuic  vicil- 
hm  lufttntatur.  IIoc  AntiÜes  initicuit ,  alierum  pro  viri-- 
bus  promovit  ,  iicque  exutroque  capite  meritiliiniè  fau/d- 
rtirn  Pater  appellaunus ,  quos  etiam  ut  FiLos  temporalium 
fuorum /Woj  Ihrdd.s  inltituit.  Quàm  blandè  fufcipiebat  eos.' 
nemiiiem  repellebat  ;  imo  paiipcrrimos,  etiam  nofts  intem- 
peiia,  ubi  res  exigebat ,  vSucrüfandi  Chriiiiiatis  Sacramento 
contirmabat,  eöiil'que  imitatus  ù.r,Au.m.  Supererat  pars  magiia 
laborum.:  Dicccelim  univerlara  plus  leiiiel  pervolavit, 'abi- 
que  vilitans  ,  ubique  docens  ,  ubique  a'dificans  ;  multa  lalu-  - 
tariter  liipienterque  ,  five  ad  Dei  Cultum  ornnndum  ,  li\e- 
arl  Ckri  Populique  inliructionem  icripiit ,  ordinavit ,  fta- 
tuit. .  Verbo  ablblvenius  :  optimi  Epilcopi  imaginem  pinxit 
Gr.gonus  ^^  en  ctrüiiimani  Aniiliicis  >>üliri  efligiem  :  Erat 
ntinpe.  cogitatione  muudus  :  id  demonftravére  ,  moibi  tem- 
pore ,  admirubilis  cünfcieutiic  pax  &  placida  illa  intrepidi 
mcrs.  ICrat  aftione  pr-xcipuus  :  Icilicet  hicc  vita  ejus  in- 
te:;raj  labor  ik  oratio.  Erat  dilcretus  in  iilentio  ,  qui  num- 
qiiam  turpiter  tacuit  ;  erat  utiiis  in  verbo  :  utique  alüduè 
\'erbi  Dei  prxdit-ationi  inftabat  ;  erat  iingulis  compalilone 
proximus  ,  tefi^mur  hercdes  ejus  :  erat  prx  cuii'^is  contem- 
jiaiione  lufpenius  ;  vidimu.s  eum  ,  quoad  vixit  j  foii  Dei 
glv.ix- devütiiiimc  inteiitum.  Eiat  bene  agtnribu.s  per  humi-- 
litutem  i'ücius  ;  quod.  vivliinus  &  experti  fumus,  eloquimur. 
Erat  contra  delinqueutium  vitia  per  zelum  juftititc  ereiTtus  .• 
Jiufquam  enim  minus  tuta  iniquitas,  quam  lub  oculis  ejus; 
iogciiuüs  tarnen  erroties  paterne  diligere  noverat  ,  folertcr 
(ju.erere  ,  humeris  i.nponere ,  ovili  raddere  ;  iiiternorum  cu- 
ram  in  exieriore  occupatione  non  minuebat ,  nee  exterio- 
rum  ProvidcotLam  in  internorum  folicitüdiue  relinquebat  ; 
erat  ubique. totiis     Sic  vixit.    .. 

Quid  ad  hxc  Incrédule...  !  ^'irllm  veneraberis ,  an  fper^ 
nes.?  \'irum,  inquam  ,  qui  juventuti  fapienter  prœfuit,  & 
Sacrtc  Thcolosi-:B  Düö^r  imijenib  iaftus  labore  ,  Ecclefiœ 
IMiuiftios  uitbrmjvit  etiam  pro  Batava  Regione  longiiiqua; 
Epifcopus  taflus  oviura  fuarum  laluti  ardcntiiiimè  inhiabat 
ïoto  teinpoie,  quo  i>:er  pos  fuit ,  non- cellavit  annunciare 
\eritatem  publicè  &  per  doiros,  exemple  ,  pia.'dicaiione  & 
fcriptis  reduxit  lèduüos  ,  v:!cillantes  lolidavit ,  corruptos  - 
fanavit.  Numquam  vel  pro  parte  iibi,  totus  lemner  pro.xinio 
fuit,  Pauperes  largiliime  pavit,  i^i  pane  corporis ,  &:  pane 
fpiritùs ,  non  enim  in  folo,  diccbat ,  pane  vivit  homo  ,  feJ 
in  omni  verbo  quod  procedit  de  ore  Dei.,  Horum  Pau- 
peruin  tencrriraus  Pater  fuit,  htis  ad  a^dium  funrum  «S:  cordis 
lui  intirna  penetralia  ,  nensiiie  repulfo  ,  diu  noftuque  manu-- 
fua  deducebat ,  refocillabat ,  recreabat  ,  confolabatur.  Dé- 
core aliis  ,  parce  admodum  l.bi  ipli  vixit ,  ut  filiis  fui.s ,  . 
jiauperibu,";  dico  ,ampliiiiniara  faccret  hK/editatem,  qua  eos 
yollet  ad  Cuitura  Dti  alliccre  ,  &  leternie  participes  habere  ; 
innumeros  ergo  ante  Throniim  Supremi  Dei  veros  A  lora- 
tores  in.-linavit;  innumeros  in  Cbrillo  peperit  filios ,  ^".^1  & 
innumeros  Reipublicx  fidèles  utilcfque  Cives  luicitavit.  yuid 
ad  hiEc  In..Tedule  .'  Agedum  ediilcre..  Tu  quid  ftcifii.'  Te 
ijiifu.Ti  deturpàlti  &:  ..■Éterni  Dei  imaginem  quum  referres  , 
S0Bi£arùJti,te  jumsnus  inli^icutibus,  &  fimilii  faflus  es  illii , 


non  intelligens  cum  in  honore  efles.   Proximo  profjifïi  fbV-^ 
fan.?  dic  nobis  :  Reipublicx  pçofuiih  .' ...  Piq  hac  vel  cpe- 
ratus  es  nihil  ,  vel   ii  ei  ^boni  quidpiam   atiillifti  compen- 
lalti  malis  ;  cives  ejus,  feduttus  ipfe  ,  feduxifti  ,  ftupida  be-  ■ 
neficenti':e  &  huminatatis- fimulacra  inclumàili ,  quum  vel  in- 
nemincm  humanus  fores  ,   vel  non  mfi  fuperbe  benefaceres. 
yuid  igitur  ?   Deum  honoràiti  .?  Dixüti  inlipiens  in  con'e 
tuo:^Qii  elt...  (^uöd  ii  cognoveris  ,  non  licut  Deum  "lo- 
rificàfti...  fed  corruptibiles  creaturas  adamàfti ,  adoralÏi.... 
Viden   quàm  enorniittrab  hoc  Defunöo  riitferss  I  Ecquid  , 
obfecro ,  te  inter  ix  hunc  incomparabilem  Virum   rrinci- 
pioium.  iutertrat  ?  Sola  Fides.   Et  tauitn  h-.cc  vita  tua  ,  hxc 
vita  Ejus  !  iMiremur ,  vVuditores ,  Religionis  noftrx,  in  cor 
humauum  felix  imperium  &:  vim  dulcillimam  ;  incredulitatis 
autem  turpem  dt;teliemnr  inerciain  .  I   IJanc  in  nos ,  Pater  ' 
himinum  j   hanc-in  corda  noitra  falutarem  infunde  lidem  , - 
ut  Piieppiiti ,  ut  Epifcopi  noltri  fanéle  memores  converla- 
tionera  imitemur.  - 

Tantum   Ii  iiuerfuit  vitœ,  qtiantum  putas,  infelix  Incre- 
dide  1   mortis  intererit  .?  Tu  quomodo  morièris  't  ad  Pa- 
trum   &.  3Iagilirorum  tuorum  normam  &    exemplar  trepi- 
dabis.  . . .  delperabi.s^. .  ,.  blafphemabis  ,■  horrelco. . . .  .'  Sed 
hic  error  &  ha.'C  incredulorum  animis  oifufa  caligo  efl  .    ! 
trepidabis  ad  adfpeffum    mortis  ,  cui  invitus  &    aternùm 
mifcr  iupervives  -:  fenties  tune  immortalem   animam.  ...  ! 
dtfperabis  ante  criminum  tuorum  iœtidam  coiifcientiam.  ..  ! 
implacabilem  judicem  ,  ante  damnaiionem  blafphemabis. .  ■  !  ' 
Hic  vero   quid  .'  Vivum   quum  audires  ,  11  fu^is  ,  miraba- 
ris  ,  morientem  audi. ..  Moriens  fe  ipfum  fupcravit ,  am-- 
pliïifque  patefecit  quàm    eifet   ei   generofa    mens  ,  paterua- 
iniloles,  quàm  folida  pietas  ,  quàm  fapiens  conlilium  ,  quàm 
conlîansanim-js  ,  quam  malculum    robur  ,  quàm   heroica  ■ 
virtus.   O  I'ides  fanfta  !  Ô-.  divinum- morienti  folatium!  In- ■ 
opinantibus  nobis  morbus  ferè  ignoratus  ingravefcit;  pla- 
cido  iUe  vuku  mortem   opx  oculis    hubet  ,  nihil  timen?  ; 
de  leternitate  tairquam  de  felicitate  loquitur  ;   prxfagit  ille- 
periculum    quod  nondum    apprehendunt  medici  ;  trépidât 
ars  ,  ipfe  efl  intrepiv.  us  ;  intrepidus  ,  fedprovidè,   pruderf-- 
que  ,  Religionis  memor  ,    uliimis   ardenter    cupit   muniri  ■ 
Sacranieiitis.  Ilic  Vos,    Reügioliiiimi  hujus    Urbis  Patres 
CüN.KLLics    &  Skna-tores  optin>i ,  fortitudinis  ejus,  fi- 
ducix  ik    conftantirc  teftes    invoco  '  Recordamini ,  quum 
una  fnnul  morientis  Patris  leftum  circumu'aremus  devotif- 
fimi  filii ,  ante  Adorandura  proltrati    Sacramentum  ,  ut   ab 
hoc  ,  votis  decumbentis  ,    linguli    fingulam   ,  licut  olim  à  - 
Patre  fuo  ülii  Jacob  ,   benediflionem    expcflaremus  .'   Ah 
recordamini   quim  etfet  ei  ferena    facies  ,   quàm    placidus 
vultus ,  quam  pacatus  aiiimus,  quàm  tenera  pietas,  quàm 
Palioralis  vigor ,  qusm   ardens   dcvotio.  .  .  .  .'  Recordanjini 
SkxatoREü!  fciat  Populu,'; ,  quàm  tune  folciiine  ,  quàm 
tune    immortale  Rcligioni    veftrœ   confecraverit  elogium  , 
montnte    ore  lic    ^'os  aftatus  :   In    nuUo  me  umquam  offen- 
dijlis  ;  bmchium  vetirum  juit   adju.  orium   meum  f  fides  vejim 
gladius  meus  ;  rolamas    vejlra    voiuntas  fdiorum  ,■   hoc  unicum, 
non  fecijlis  ,    quod  ncn  fotuijlis .    Recor-dam.ini  SENATORES  , 

recordamini  Fratres  mei ,  quàm  tune  ubertim  ploraiemus, 
in  lacrymarum  flueurum  cranius  effulî  ,  ipfe  Iblus  blant  is 
&■  üccis  oculis  ;  liccis  oculis  tibi  vale  fecit  \'enerande  Se- 
nex  I  Te  moriens  folabatur.  Siccis  oculis  Fratri  unico  ul- 
timum  tenerrimè' ampleximi  dedit  ,  eumque  ,  optimara  U.x- 
orem  ejus  ,  &  charidimos  ex  illis  Nepotes ,  lacrymis  per- 
fufos  omnes  ,  de  imminenti  Iibi  morte  conlolabatur  eâ  aui-- 
«".i  iOPiüaniia  ,  quani  l'ula  luftinere  poteli  viva  Fides ,  plena.  ' 


van  fym  lïoogweerdigheyd  J.  T.  ƒ.  tFtÏÏaïs, 


m 


rduciâ  Spcs  &  morte  fonior  Dileftio  Eos  Virtutum  Aia- 
runi  ik  Religonis  ,  afleftuol'iimè  eas  commenduiuta  ,  he- 
re-des  tecit.  Atqiie  hoc-  maginficum  :  non  minus  hi  lictanrur 
lila,   quam    fiià    Piiuperes  lurediiaie   l'jetautur   ...  '  Veiierut 

hora  ejus O  hora  I   Te  ego  mihi ,  quam  optimo  Pa-ri 

maUicram  efle  fatalem  ;  fed  venenit  hora  ejus.  . .'  Sublatis 
ille  in  Cœlum  oculis  expeftat  beatam  Spem  ,  Fide  conltaiis  , 
Charitate  fervens  ,  in  crucis'  amplcvu  affixus  ipie  cruci. . . 
Deiim  laudat  ,  Deiiin  orat  ,  -Deo  bcnedicit  ,•  atqiie  ita  ron 
mutato  ore  ,  cordcque  ercSo  in  niaims  Creatoris  juUilliinain 
efHavit  animara. . .  Sic  mortuus  eft. . .  fic  moiitur  qui  fidelis 
moritur,  &,  eriamli  raorcuus  tuerit  ,  vivet  Tu  hinc  In- 
crédule abi  ad  lethiin  Patriarcharum  urorum.  . .  Qu-x  hic' 
audis  ,  meditare.  .  .  illic  erubel'ce. 

Vos   uutem  Auditores ,  rcligiofi  /  una   mecum  Regem  , 

mM^  ■    .,  ^,.^— ^ — ^ — ■^ 


cui  omnia  vivant  ,  venite  adoremiis  !  &  in  media  triltitia 
e\ultenuis  J'omino  ,  cui  omnia  ,  cui  Pater  nolter  vivit...  1 
]llius  mcmentote.  . .  IMementote  PiKpoliti  vcliri ,  qui  ^'o- 
bis  lücutus  eit  Verbum  Dei  :  &  Ejus  intucntes  exitum  con- 
vcdationis  imitamini  fidcm.  A'iventem  cognoviliis ,  viven- 
tem  imitcmini  ;  vivum  dilexiftis,  raoituo  luccurrite  ;  vivum 
audivillis ,  &  mortuo   crédite. 

Tu  vcro  Domine  1  qui,  licèt  iufiiiinsjudicabis ,  Pater'cs' 
mifericordianim  &  Deus  totius  conlb'ationis  Kjus,  memento  ' 
Pfx'lulis  nolh'i  &  o'nnis  rranluetildinis  Kjus  ;  mcmenro  ' 
virtutum  &  operum  Ejus  ;  ut  Te  mil'erante  ,  citiùs  (  certa  ' 
enim  lunt  Illi  fua  pnemia  )  quum  bene  Sibi  tuerit ,  noüri  ^ 
quos  ,  non  oblitus  noltri  ,  deleruit  ,  ad  Tti/E  TURUNuivi  ■ 
iMAjESTATis  mcrainilcatur.    Amen.  ' 


Lyk-Orat'ie  (foor  P.J.  S. -Van' EtJPEN  ^  S.  T.  L.  Can.  GraJ.  Penh.  der  Catliedvah ,  yïrts-Prhftdr  van  het 
Dlftrici  van  Antwerpen  ,  f^icaris  Gcnerael  des  openftaende  Bifdom  ,  uytgifproken  ,  wanneer  ifv  aen  Zyna 
Doorlu-rtigjle  Hoogweerdleheyd  J.ACO BUS  THOMAS  JDSEPHUS  WELLENS,  Do&or  in  de  H.  Gods- 
Geleertheyd  in  de  Lfniverfiteyt  van  Loven;  XVII.  Bijfchop  van  Antwerpen  en  Apojlulyken  Vicaris  van  het 
Catholyk  deel  des  Bisdnms  van  s' Hertogen- Bofch  &c.  &c.  Geflorven  op  7,0.  January  l'i'èâf.'Deverfchuldigde' 
Lyk-pligten  met  droef hey d  betaeldea  op  4.  February  van  ha  zelve  Juer  in  de  Cathédrale  Kerke  binne'i* 
Antwerpen.    Vyt  het  Latyn  door  hem  zelf  vertaeh.- 


W 


Gedenkt  uwe  Overften  ,  die  U  Gods  woord  gepredikt  hebben  :  en  aenfchouwende  den  uytgans  van  hunire 

wandeling,  volgt  hun  geloot' nae     Ad  Hib.  X'lh  ■ 

H  O  O  G- A  G  T  S  AE  R  S  T  E    A  E  N  II  O  QR  D  E  R  S! 


Aer  van  {al  'ik  van  dac^  in  di\e  hoo-g-geagte  en  niet  min 
•  hedrUktt  Verg^iedtring  ddn  nenvang'vcin  myn  Ited.en  ^oeken  .  ,  ,  I 
Al  lang  heb  ik  giWankelt,  en  nog  en  weetik  niet  :  vjat,  in 
dit  {00  verheven  voorwerp  ,  de  billykhjyd  my  oplegt  ;  wat  dz  ' 
liifde  voor  den  M/in  my  vraegt ,  waer  toe  den  Gods-dienfl 
my  vcrplig'.  ,  !  Als  ik  aen^ag  dir  treurig  rouw-fieraet  en  allen 
deien  loejlel  ;  uw  weenelide  gelael  ,  en  \clf  myn  ingewand  en 
hoe\em  voelde  ,  ontmoette  ik  over-al  ixet  afbeeldj'el  van  de  be- 
lèz-eenelykjle  dood  \  alles  perjie  traenen  iiyi  myn  oogen  ;  all's 
dn'ong  my  'tot  :[ugten  en  gefclirey,  ;  wanneer  ik  dan  daer  by 
dit  woorden  onder  J^oogen  kreeg  :  Gedenkt  UWen  Oveilten  ; 
verhf  ik  myn  klaegende  ^em  :  /j't-r  van  on\en  O  erjien  d.in  ., 
is'er  van  on^en  Bijfchop  ,  is''er  dan  van  on^en  f^ader  niets 
meer  ,  (/j/2  het  geheugen  over  ?  Is  Hy  niet  meer  by  ons. .  .  \ 
dan  weende  ik,  belyd  het  ,dan  heb  ik'bitterlyk  gcweent  \  dan 
veelde  ik  dat  ik  menfch  ben  ,  en  een  rwakke  fierieling.  Ncu- 
welyks  wüi  ik-  indagiig,  dat  ik-  ook' Chrijien  ben.  .  . .'  Menig- 
werj  ben  ik  gegaen  aen ''t  Prael-graf  daer  hy  lag,  en  vror/"^ 
dg  vrugieloos  :  waer  onien  Vader  was  ;  Hy  u-as'er  niet  !  Ach  " 
Xeyde  ik:  Hoe  is  het  goud  tog  ZOO  verdonkert  !  hoe  is 
de  Ichoonrte  vcrwe  aldus  verandert .'  (.Terera.  )  {al  den  groo- 
teti  van  de   Ileylige  Plaers  (  Thren,- 4-;    wel  haejlin  een 

Jlinkend  graf  verborgen  worden  !  Ik  riep  den  Hemel  aen  ,  inyne 
wiorden  wirdtn    onderbroken  ,  en  myn    hert  drukl-^e  uyt  ;  Heer 

gedenkt  tog  wat  ons  wedervaren  is.-aenzie,  en  llaeg  uwe- 
oogen  aendagtiglyk  op  onze  fmaetheyd.  . .  W'y  zyn  wee- 
zen zonder  Vader  geworden  ,  de  Kerk  onze  moeder  als 
weduwe.  De  vrcu;;d  onzer  herten  is  vergaen.  Ons  lly- 
ge^angen  zyn  in  treurighevd  verandert.  De  kroon  onzes 
hoofds  is  atgcvallen.  O  wee  nu  onzer /dit  ongeluk  is  ons 
ever^ekomen-om  onzezoHdeii,.,  Gy^ytogjsns  vertoemt  / 


(  Orat.  .Terem.  )  It  verjioeg  my ïi  klopte    myne  iorjl-',  ; 

de  fpraek  ontbrak  my.  .  .  !  Een  luttel  lyds  daer  nae,  herin"  ' 
derde  ik   my.  de   woorden   yan    den    H.    Oeejl  :    Gedenkt     uWo' 

Overlten,   mder  Jijende   uwe   oogen    op  den  ujtgank  vaij 
hun   leven   volgt    hun    geloui"  na.    (  Hebr.    13    S  'i  Geloof 

wiertl  opgewekt   in    my  ,    en   aeiifionds    dagt    ik  om   de    woorden  " 

van  Chrijius -.  Die  in  my  gelooft ,  al  is  hy  al  dood,  zal  Ie-' 

vende  worden.  IFat  iroojl--,  \yde  ik  dan  :  Oii^en  Overjlen' 
nog  in  't  leven  ,  on^en  Vader  is^er  nog  !  laeien  vy  dan  in  droef.  ' 
h:yd  de  Hey  den  niet  volocji  ,  die  gecne  hope  op  hunne  over-  ' 
ledenen    hebben.  ( 'k  Theli'.    4. -Si'.   :2.)  Bat  wy  'dan  niet  meer, j- 

dat  de  dooden  hnne  dooden  bewtenen.  Den  Hecre  Gödt  del?' 
heirkragten  he^efi  ons  wel  gefpeyfmét  traenen-brood  en  ons^ 
traenen  te  drink-cn 'gegeven  ;  mafr  volgens  niaete.  (Mat.  S,  ■ 

"i'.    22    )   Dat  dan    onre   genegen lieyd  hnere     droejheyd  veder-, 
.houd:  IVaerom  is  hy  verdwenen  ?  Om  dat  ?.y'né  ziele   acn<'e-'' 
naera  was  aen  Godt,  daerom  heeft  hy  zich  gehacfl. . .  orri  " 
hem  wcg-fe-haelen.  (  Sapienr.  4. i"'  14.  )  ffat  is'er  ons  dan  ' 

over  1    Zynen    wandel  nae' ie  \ien,.en   ^yae.Tuy/gank ,   en    irt'' 
alle  beyde  ^yn  geloof  ntie-te-volgen  :    ^yn    ge-looj    is  jynê  Gods'>  ' 
dienji_,  fyne  wandeling  'ryn  -yrfe  daede'n  ,  \yjten    uyigang  is  fyne 
dood  \  en  de\e   maeken  het  omwerp  van  myne  Re'dinvoerinp.  Ik^ 
lal   immers  geené    vrugreloo^e  lof-fpraek    den    Dooden    toedrac  ' 
gen  die  hy  infyh  teven  ^00  ernfiig  i'.aate.     Oh  neen',  vy  moe"' 
ten   indagiig,  ^yn  :  dàt  iiy   be-;/g  \ya  met  het  leven 'van  eeneri^' 
BiJJclwp  ,  die  ons  e.eene  ydele   tael  gevoert  hééft,  maer  Aïe  o'nt'' 
Gods   woord    gelproken  heefc.     IVy  [dlen    dus ,  lit  de   held-' 
aftige  Daeden  van   on^en    Af  geflorven  ,    beoogen  de  gróote  e;i*' 
veei-vermog-nde  kragt  van  ons   Geloof,  en   in    des   \el]'s   dcod\y 
den  Goddelyken  troojl  van  de  Godsdinfi^heyd  verwonderen,     Zoy' 
^eloovende  ,  gelyi  Hy^^ilooft.  heeft  ,' gullen  wy-deug.liaem  i^ 


x6o 


Algemeym  Ver\ameîinge  der  Wakm 


fltrk   worden   in  de  deugd  ;   po  Jiervende  ,  ;<z/  o/!{«  dood   ook 
de  dood  der  regtveerdigen  zyn    Ondenuffihdn  ,  agibaen  Aen- 

hoorders  ,    cerayl  ik    de\t   vermetele  onderneming  ,  waer  van  ik 
het  pak  te  latt  gevoelt  heb  y  op  my  neeme  ^  gcdaikt  my  ne  droef - 

is  't  dat  het  zekeris ,  dat  twee  tegens-een-ftrydende  zaeken. 
nevens  elkander  geplaets ,  d'cen  d'ander  uyt  doet  fchynen  ; 
laeten  wy  ,  op  dat  de  wondere  kragt  van  onzen  üods- 
.  duid  gelyk  een  heldre  zon  uythlinke  ,  laeten  wy  eenen 
.ongeloovigcn  tot  aen  dees  Rouw-baer  neleyclen  ^Aeiiflonds 
zal  hy  zeggen  :  Waer  toe  :og  deze  Plegt  ?  waer  toe  dees 
ydde  pragt. ...!  à  Ongeloovigen  ,  ô  zoetelyk  bedrogen 
/Icnlch  !  gyjmaet  onzen  Dinll  en  onze  droefheyd.  Weet 
gy  wie  onder  deze  Lyk-baer  ruft.  .  ^?  'tis  den  Doorlug- 
tigltcn  en  Hoogweerdigcn  Man  Jacobus  Thomas  .Iose- 
PUUS  Wkllkns  JJifTchop  van  deze  Stad.  Een  Man  die 
ten  veel  langdueriger  leven  weerdig  was,  en  hadden  onze 
.wenlchen  de  kragt  gelyk  het  verlangen  gehad  ,  een  Man  die 
noeytgellorven  had.  .Helaes  nogtans ,  van  hem  is  voor  ons 
niet  meer  over  ;  dan  de  bederffclyke  overblyfselen  ,  wel- 
kers aenfchouwHig  alleen  ,  ons  in  eenen  afgrond  van  droef- 
lieyd  zou  dompelen ,  om  nimmermeer  getroolt  te  koniien 
,  worden  ,  ten  zy  wy  zynen  Geeft  ,  in  deftige  werken  nog 
over  hadden  ,  ten  zy  wy  in  het  midden  onzer  droefheyd, 
'in  de  weldaed^n  die  ons  van  hem  over-blyven  ,  zyn  Vgder- 
^•k-ingcwand  ,  zyn  hert  ,  f-ae  zelf  zyne  beeldtenis  ontmoetten. 
JJien  geed  ,  dat  Vaderlyk  hert  en  boezem  ,  hebben  de  dank- 
bacre  ^jevoelens  ,  de  droefheyd  en  .den  weedom  ,./.00,  diep 
in  orize  herten  gepreiK  ,"  dàt  nog  den'  al-verflinden  tyd  ; 
nog  ondankbaere  vergetenhej'd  ,  oéyt  deze  indrukfelen  hin- 
deren zullen.  \  En  is  vóór  ons  dan  niet ,  dat  men  of  zujï 
.of  fchrift  zal  noodig  hebben.  . . .'  't  Is  voor  V  laeter  nae- 
feomelingfchap'.'  veroordeelt. dan  onzeu.Dinft  of  droef- 
•iièyd  niet',  ten  zy  gyweet  "wie  wy  beweenen.  't  En  is 
immers  iiog  vleyereye,  nog  yerdigtfel ,  het  gene  wy  hier 
zeggen;  Hy  is  dood,  wie  zouden  wv  ftreelen  .'  dât  dan 
de  traene«  van  het  Priefterfchap  ,  dat  de  vcrzugtingen  van 
den  Stads-R  AED  en  Overheyd  ,  dat  het  geween  des' Volks 
-getuygeiï  van  onze  woorden  zyn  . . .  jae  Nederlanders  allen, 
gy  zult  gctuygenilfe  geven,  dat  wy  de  waerhey'd,  en  niets 
';dan  zuyvere  waerheyd  ,  dei;  naelï'onieling  overleveren. 

Dezen 'l^Tall  had  de  befte  Ouderen,  die  vervuk  van  rvk- 
.^ommen  'in  overvloed  ,  Godt   vreefde ,  zynen  Dinft  hr- 

hxcAv^Ae-,  w.mdi'inde  onh^rijyelyk  in  alle  de  geboden  en  be- 
velen des  Uccre.  (  Luc.  I.)  Onder  .zulke  'Beftierders  wierd 
Hy  van  'x'yne  teerdere  jeugd  aen  de  Gods-vrn^t  en  het 
-weik  hefteed.  Hoc  fchat^delyk  zyde  zynen  wyzen  Vader, 
hoe  fchaÈdelyk  zyn  de  rykdommen  niet,  ivannecr  den  menfch 
lafhertiglyk  onwcrkzaem  is.'  hoe  onzalig  is  de  ruft,  zon- 
der de  gcdvrugtigheyd  !  Hce  rykèr  iemand  is,  hoe  ver- 
hevener', hoe  gr'oüte'r  hy  is,Koehy  ook  meer  zich  zelven, 
het  Geraéene  bell ,  en  Gadt  verfchuldigt  is  [  niet  dezev.aer- 
heyd  in  het  verftaud  ,  en  daer  door  opgewekt ,  aenbadhy 
met  eetr  kinderlyk  hert ,  dog  in  den  geelï  en  waerheyd 
het  Hooge  Opper-wezen  ;  en  zag  alreeds  voor  uyt ,  qtii 
de  begaefiheden  ,  die  iiy  ontallyk  had  ,  tot  Gods  Glorie  ,  en 
n'elltand  van  den  12vén-menlch  edelmoedig  te  hefteden. 
Ws,  weert  dat  wy  van  zyne  Geboorte  af  beginnen. 

Dezen  onvergelykclyken  ;\Ian  'wird  t'Antwerpcn  geho- 
feh  ,  den  derden  dàg  in  dë  Maend  September,  het  Jacr  ons 
tieere  1726.  van' , alhoewel  edele  eiiryke,  dog  door  godt- 
iTugtigheyd  nog  meer  acnzienelyke  CHidercn  Zyne  Moe- 
.kr  was  de  deugdryke  i>latroonc'//:;;'£//a  Muna.  l'an  Pruyf- 


heyd ,  myne.  fmert  ,  en  myne  weedom  y  (  ô  gy  hebt  het  Imnurj 
ook  gevoelt')  gedenkt  hoe  ^eer  liet  hoofd  rTiy  moet  verjiroeyc  tyn^ 
'"  ^'y  S'^°^a  <^enhoort  my  met  goedjonfligheyd ,  om  dal  my- 
nen   wille  goed  is  ;  Jpaer  my   als  ik  min-ueerdig  fpreke.  ' 

■fen  ,•  vai;  wie  iy  njct  het  melk ,  de  fcbqone  dejigd  inzoog  ; 
Cl  wat  verfchil  tuftcKea  der  ouderen  hert ,  en  eene  gtkogte 
zorg  .'  Daerom  ,  zoo  gauw  dit  Kind,  reets  ryp  voor  l'yue 
jaeren,  te  lamen  met  den  groey  ,  zyne  verhevene  ziel  be- 
merken deed,  kreeg  hy  voor  eerften  Bleelter  zynen  Hoo.g- 
agtbaeren  Vader,  den 'Wel-edelen  ^ezï  Jacobus  Theodonu  , 
die  nu  nog  in  het  leven  is.    O  Hoog-agtbaereu  Gryzaert  ! 

-getuygen.  van  0Lt,e  drx>ef he.yd ,  en  deel-genoot  van  onze 
wee,  aen  U  waeren  wy  verfchuldigt ,  zoo  hterlykejoutt  ! 
Gy  hebt  de\en  wyngaert  geplant.  ..  .  Gy.liebt  lyne  w^rieltn 
100  wel  doorgrond ,  dizc  hy  ons  land  vervult  heeft.  Zyne  fJiw 
duwe  heeft  de  bergen  bdd;kt  ;  en.  {yne  takken  \yn  als  tedi.r- 
boomen  Gods  geworden.  {  Pi'alm  29-  )  Maer  ,  helaes  I  de  onrae- 
doogende  dood -heeft  zyjie  ynigten  ,  lang  voor  den  ,  tyd  v,_an 
ons  gerukt  .  „  !  Houd  op  ontjdige  droefheyd ,  ftour  myn 
verhael  niet  meer..  .!  Aldus  aenbevolen  aen  de  zorg  van 
zoo  wyzen  Beftierder,  wird  hy  qnderregt  in  de  beguize- 
.len  van  cl.en  al-ou.den  Godsdinft  óozer  Vadei'en  ;  doordron- 
gen van  de  groiid-rcgelen  der  Chri(tel)ke  Ueugden  ,  wird 
hy  vertrouwt  aen  de  waekzaemheyd  der  Eerweerde  Va- 
tlers  Aiiguftynen  ,  om  zich  in  de  Leiter-  en  Latynfehe  Tael- 

,_kunde  te  oefteiien,  terwyl  den  voorzigtigen  Vader,  óliyd 
de  oogcfi  op  hem  open  had  .-.dit  deed  den  Jongeling  ipe- 
leiide  ;  dog  wel  met  zulke  ver«onderehs-weerdige  vrugt 
dat  hy  ze  'allen  ,  en  altyd  oveitrof.  Hy  overtroi'  ze  in 
gdeertheyd  ;  macr  »  het  geen  ;vsel  »rooi.er_  is  ,  hy  onder- 
wees he'h  ,  door  het  voorbeehl  van  de  aldertetrlte  Goëi- 
vrugtigheyd.  Deze  zeden,  deze  v/erkzaemheyd  ,  deze  Gods- 

-Vrugt,  kregen  eenen  nieuwen  luyller,  onder  het  zorgvulr 
dig  en  omzigtig  beftier  van  de  Eerweerdige  Vaders  de 
gewczeiie  .Tefuitcn  ,  in  welkers  vermaerde.  Oell'cn-fehool  , 
hy  de  groud-regelen  van  de  Digt-konft  en  W.eil'prekend- 
heyd  gèleert  heeft,  altyd  "^^Twinner  zyner  medegeztllen. 
Met  alle  deze  lauwer-kraiifen  omçierd  ,  trok  hy  de  Hooge- 
fchool  van  Loven  in,  om  .daer  zyn  verftand  ,  alreets  tot 
verhevenere  voorworpen  opgeregt  ,  in  de  Katutr-kunde  en 
wysheyd  te  oelfenen  ,•  gepnzins  nogtans  o'ii  met  de  ver- 
metele hooveerdighej'd  ,  de  onbevattelyke  wonderheden 
te  doorgronden,  maer  om  ,in  de  fchikkingen  ,  wetten  en 
gehcymcn  der  Natuer  ,  te  'verwonderen  de  groote  en  al- 
vermogende Wysheyd  van  den  Schepper ,  die  hy  tot  dan 
tói?,'met  een  eenvoudig  "hert  aenbeden  had.  Hier  bewqn 
hy  dien  plegtigen  en  beroemden  zegenprael ,  in  den  a'l- 
gemee'neri  Kamp  -  ftryd ,  waer  in  hy  met  eenpaerigheyd 
van  ftemmen  Primus  van  Loven  vérklaert  ,  zyne  Leer- 
-fchaol ,  den  Valk  genaemt ,  met  zynen  Eer-krans  verçierde. 
O  he\-denfchen  ,  ô  ongcloovigcn  Ph-lpfooph  !  befchouw  en 
bemerk  deze  edelmoedige  beginzelen  van  zyne  toekomende 
deugden  !  Ah  open  uwe  oogen  ,  en  leg  q\  enhertig  ,  de  be- 
'ginzelen  van  uwe  miïllagen  en  doolingen  hier  neven...! 
Onder  zulke,  en  zoo  Goddehke  befchermir^g  ,  heei't  hy 
gdukkiglyk  ,  zonder  verderf,  zyne  onnnoozele  kinder- 
jaeren  wyzelyk  doorgobrugt  ;  oiider  zulke  JWceftcrs  hee.f: 
hy  niet  min  ^odvreezende  als  gelecrt  zyne  volgende  jae- 
'ren  vervoordert  en  vcrcerhkt.  Hier  uyt  vloeyde  van  zelf 
die  vjrlievei  en  ootniuedige  bekwaeniheyd,  in  Letter-kunde 
en  Tjelcn  ,  in  Wysheyd  e.i  in  de  Koniien  ;  den  oi. ver- 
moe  v'elykca  arbcyd  ^af  hem  de  diepe  kenniUè  van  zaeken  ; 
•■    '  •■     '  ■  ■' "dea 


vanjyne  Hoogweerdlgheyd  J.  T.  J.  T f  ellens.  16 1 


«Ifn  vbmmenden  iever,  van  fyne  vuerige  jongheyd,  ftey- 
gerde  hem  tot  aen  het  fop  der  wetenfchap  ;  de  vreeze 
Gods  aen  't  hoofd  van  zyne  poogingen ,  dwong  zyn  ver- 
ftand  tot  nedcige  Icerzaemheyd  ;  deze  was  den  oorfprong 
van  zyne  Wysheyd  ,  en  de  fehildwagt  van  zyu  zuyver 
en  noyt  bevlekt  gemoed. 

Gy  nu  ongelukkigen  Verleyeling  !  gy  nuOngelcovigen  ! 
Yertel  ons  uwe  kindsheyd,  vercel  ons  uwe  jongheyd. ..  ! 
voor  ü  ,  z:il  ik  \  ü  zeggen  ;  gy  '.vaert  onnoozel ,  nog  een 
kind  ,  vi'anneer  men  U  aen  d'ydelheyd  opdroeg  ;  gy  wierd 
aen  d'ydelheyd  genegen  en  verkogt,  .  .  Gy  hebt  in  de  ge- 
vaerelyktle  ledighe;."d  van  uwe  belle  jaeren  ,  de  Letter-oef- 
fening  gepleegt  ;  maer  zeg  met  welk  ge^'oed  ,  zeg-  my  niet 
welke  vrugt  ?  Heeft  Ü  uu'e  geringe  wetenfchap  beter  ge- 
maekt  ,  of  heeft  zy  U  opgeblaezen  ?  Daer  naer  zyt  gy  over- 
gegaen  tot  verderfvelvke  (  II.  Tim.  4.  •1^.3.  )  Lcer-mecjUrs  die 
Uda  oorcn  k'utcldtn  ;  het  onbedaerd  geu  eld  van  uwe  jongheyd 
daer  by  ,  deed  de  begeeilykheyd  fprcketi ,  ua.'  verliond  vvird 
verkeert  en  uw  hert  bedorven...  Wat  hebt  gy  dan  voor  U,  wat 
hebt  gy  voor  uw  voordeel,  voer  uw  :  zaligheyd  gedaen...?  Ah 
ik  zfg  het  U  met  traenen..  .  Gy  hebt  uw  ziel  met  wan- 
gevoelens  en  dwaeling-leer  vervult,  en  in  het  midden  der 
zoete  lokzelen ,  die  ons  de  v/ercid  voordraegt  ,  en  fterker 
als  gy  waeren  ,  'i£bt  gy  Ü  zelve  ten  eenemael  bedorven..  ! 
Helaes  ,  maer  't  gene  het  bcweeneiykiie  is  ,  verrukt  door 
hooyecrde  onwetendheyd  ,  hebt  gy  het  20ct  jok  des  Heere 
afgefchut ,  gy  hebt  zyne  Veropeiibaeringen  verfinaet ,  en 
liept ,  als  zonder  vrees,  agter  uwe  driften  ,  tot  inde  fchan- 
digtlc  uyMporigheyd  i  zoo  verre  heb:  gy  U  zelven  en  be- 
mint en  gehaet.  Verwondert  gy  U  nog  dat'er  eene  fieni  uw 
hert  ontrult,  de  Hem  van  uw  geweten,  eenen  worm  die 
altyd  kn-.iegt. ..  'T  is  hierom  dat  gy  (  Lev.  :5.  y.  '\b.  ) 

\iddirt  op  hei  gdwtmel  vr.n  een  blad.    Dit  Onverminderd  ,    hebt 

gy  ,  of  heeft  U  uwe  vemeielheyd  zoo  verre  vervoert,  dat 
gy  ook  dirft  befpotten  de  bell-meei\enrte  gemoederen  ,  en 
zelf  dit  agtbaer  allche  befchinipea  durft  I  wiens  aifche  gy 
befchimt,  zal  U  wel  oeyt  eens  (Pfalin.  51.)  'Jen  ,  hy -ü/ 
V  op  fyn  beurt  beffottcn  ,  en.  over  U  leggen  :  {iet  dien  ver- 
Waenden  menfch  die  zynen  God/ ais  Q'nenJieJf  er  niet  eii  h.id  ., 
maer  {ich  ftcrk  m,zckte  op  xyne  cyge  riilfJ:heyd  :  In  tegendeel 
■X'as  ik  ,  door  zyne  genaede  ,  als  eenen  vnigtbaeren  Olyf-boom  , 
in  het  huys  des  Heere  ,  en  grondde  myne  hope  aliyd  op  Gcdts 
barmherulduyd.  Ik  heb  het  jok  des  He;re  van  myne  jong- 
heyd af  getrouwelyk  gedragen  ;  myn  verftand  heb  ik  met 
nuttige  kennilfen  vercierd  ;  mynen  wille  heb  ik  gebroken  , 
en  gevormt  op  den  geelt  van  Chriftus  ;  de  hegeerlykheyd 
des  vederfs  was  ook  in  my  ;  maer  ik  heerfchtc  over  haer  ; 
(Gen.  4.)  dit  heeft  my  doen  fraaeken  dien  --oeten  vrede 
in  myn  hert,  en  in  myo  (  Prov.  15  )  geruft  g.imoeù  als  eene 
geduerige  maeltyd  i  oo\^  bleef  ik  onbefchroomt ,  zt-f  onder 
de  fchaduwe  des  doods  !  O  gelukkig  vertrouwen  van  ee- 
nen Godt-vreezenden  Menfch.  .  !  Den  Hemel  gaf  !  dat  <leze 
woorden ,  uwe  ziele  ,  ô  Ongeloovigen  1  doordrongen  en 
ontltaken  ,  en  dat  gy  de  zonderlinge  kragt  van  het  Geloof 
herkende  ..  I  Nog  zult  gy  verhevenere  dingen  hooren  in 
dezen  levens-loop.  Gy  hebt  hem  met  hem  zelve  maer  ge- 
zien ;  zie  nu  wat  hy  zynen  even-menfch  gedaen  heeft  ; 
hoe  hy  voor  het  Gemeen-beft  geleeft  ,  en  wat  hy  al  niet 
voor  zynen  Godt  verrigt  heeft.. .  !  Hoor  my  en  fchaem  U. 
'T  was  dan  zoo  verre  gekomen  ,  dat  die  zwaerwigtige 
verkiezing  ,  wat  Siaet  hy  voortaen  beleven  zou ,  aen  de 
deure  was.  O  vreezelyken  keus  !  Hier  zag  men  hem,  ge- 
lyk  ccrtyds  Chryfoiomus  ,  gellingert  tufl'jhen  twee  winden  , 
aen  deii  eenen  kant  Heide  hem  de  wereld  voor,  alwatzy 


behaegelyk  had ,  en  deed  hem  denken  ;  aen  den  anderen 
kantfchudde  hy  aen  de  voeten  van  den  alderweerdigften  lall 
des  Prilierfchaps  ;  de  lokzelen  der  v/ereld  verfoeyt  hy  kloek- 
raoediglyk  ;  maer  nog  beftond  hy  niet,  verme'.dyk  Gods 
Altaer  te  beklimmen.  Wat  dan  ?  met  ononderbroke  gebed 
en  fmeeking  Godts  wil  en  fchikking  onderzoeken,  °.  De 
genade  Chrifti  behaelt  den  zegen-prael.  Hy  neemt  het  groot 
befluyt  :  voortaen  ,  gelykhy  Philofooph  maer  Chriften  zyn- 
de  ,  de  grootheden  des  Heere  in  de  gefehape  goederen  ver- 
wondert had  :  nu  in  Godts  hooge  Üpenbaeringen  des  zelfs 
oneyndelyke  Goedheyd  nae-te-gaen  ,  en  in  den  \'erlofier 
de  Barmhertigheyd  te  aenbidden-  Van  dit  voornemen  legde 
hy  het  jaer  174S.  den  eerllen  grond-fleen  in  de  Kweek- 
fchool  te  Loven  ,  het  Groot  Co/legie  gçiioemt.  Hier  be^on 
den  ieverzugtigen  leerling,  de  uytlpraeken  van  Godts  a'èn- 
biddelyk  Woord  te  overdenken,  de  gevoelens  der  Kerke- 
Vaderen  te  doorzoeken  ,  niet  om  hier  mede  ,  ydelhertii; 
zyn  verftand  te  vereerlyken  ;  maer  om  hier-op  zynen  wil 
en  gencgentheyd  te  vormen  ;  op  dat  hy  wel  eens  Bedie- 
nacr    van    Chriftus    zidlende    worden  ,    (  II.  Tim.   3.  ,) 

ccnea  goddetyken  mar-i  {oude    -[yn  tot  allen  goed  werk  vobnaek~ 

telyk  voor;/c'/i , . . .  bekwaem  den  onkundigen  te  leeren  en 
(  Tlt.  1.  V  p.  )  den  tegenftrever  t'overtuygen.  Vyf  jaeren  daer 
naer  Priefter  ingeweyd  zynde  ,  en  hy  geene  andere  be- 
tragting  had ,  dan  in  nedrige  verworpenheyd  in  het  Huys 
t'es  Heere  zonder  luyfter,  zonder  titel  te  leven  ,  en  eeni'^^ 
lyk  ü\m  zyn  vermogen,  jae  (II. €or.  12.  )f/</<  ^elf  ten 

bcfien   /j  geven  ,  voor   de  \aligbeyd  der  {ielen  ;  wierd   hy  tef- 

fens  beroepen,  ora  een  Stoel  van  Leeraer  te  beklimmen, 
in  de  zelve  zyne  Leer-fehool  den  Valk  ;  van  deze  eer  had 
hy  zich  nu  dry  jaeren,  met  ieders  toejuyging,  gekweten, 
den  roem  van  zyne  fchrandere  bekwaemheyd  ,'in  het  op- 
voeden van  de  jeugd  ,  was  heel  die  Land-fchool  door  be- 
kent, zoo  verre;  dat  de  voornacmfte  Üpper-hoofden  hem 
aenftonds  plaetlten  aen  het  hoofd  van  het  Collegie  onder  den 
naem  van  de  Heytige  Anna.  waer  hy,  met  een  gelukki» 
voor-bediedlel  ,  en  algemeene  goedkeuring  den  Opvolger 
zyn  moeft,van  den  vooitreftelyken  BUrehop  van  Ërugge^ 
den  Hoogweerdigften  Heer  Caimo. .  .  Dat  zy  fpreken  die 
onder  zyne  regel-tugt  en  wetten  geleert  hebben;  hoe  voor- 
beeldig hy  was  ,■  hoe  lielgetalig  en  hoe  zeegbaer ,  hoe  ftreng 
en  hoe  medoogende ,  met  een  woord  hoe  volmaekt  hy  in 
alles  was.  In  andere  zou  men  deze  als  groote  en  roem- 
weerdige  daeden  verhcften,  die  wy  nogtans  in  onzen  Over- 
leden ,  als  geringere  met  een  enkel  woord  overloopen  :  om 
tot  grootere  over-te-gaen  \  't  Was  im.mers  niet  mogelyk  , 
dat  eene  zoo  zeldzaeme  verzameling  van  hoedanigheden 
en  uytmuntende  gaeven  hunnen  roem  buyten  die  muerea 
uytbreydden. . .  Men  aenveirde  hem  tot  Hoog-Leeraer  in 
de  Godts-geleertheyd  in  het  jaer  1756  \ithzt\e  Academie. 
verheugde  er  zich  over,  en  ftreelde  zich  over  dit  gewin... 
AenÜoiids  ftelde  hy  zich  in  't  werk  ;  hy  beklimt  duw  Stoel, 
onderwyft  in  het  openbaer,en  ontvouwt  dezwaerfte  moeye- 
lykheden  van  die  groot -agtbaere  ^\'etenfchap  ,  met  die  ge- 
makkelyke  en  verftaenbaere  welfprekendheyd  ,  waer  mede 
Godt  hem  zonderling  begiftigt  had  Korts  daer  naer  za» 
men  hem  aen  het  hoofd  van  de  heele  Hooge  Landfchüol 
of  Univerjiieyi  RfïCTüR  MAGNIFICUS;  en  hy  deed  zien  , 
dat  hy  niet  min  wys  en  omzigtig  was  in  het  beliier  ;  dan 
hy  in  de  Schole  geleert  was  ;  met  een  woord  in  alles.  Zeg 
my  ,  zeg  gy  my  zelf,  algemeene  Land-Moeder  ,  hebt  gy  hem 
als  uwen  Leerling  aengczien  ,  of  als  uwen  Meelier.?  hebt 
gy  hem  als  uwen  gunlleling  bemint ,  of  geagt  als  uwen  ver- 
dediger.' hebt  gy  hem  gevoed  als  uw  kind.?  of  gcëerbie- 


102 


Algemeyne  Ver^amelinge  der  TFerken 


digt  als  uwen  Vader  ?  Ik  zal  't  voor  U  zeggen  :  Hy  was 
•alles.  Nogtans  heeft  hy  met  alle  deze  zoo  zvvaere  als  voor- 
treftelyke  bezigheden ,  den  pael  aen  zynen  arbeyd  niet  ge- 
gezet.  .  .  Hy  was  tot  het  Apojleljlhap  door  Godts  voor- 
zigtigheycV  gefchikt ,  en  'er  groeyde  in  de  Buuiv}fihd  MiJjU 
■ot"  zending,  eenen  oógft  voor  dezen  ieverigeu  Wek-man, 
wanneer  hy  in  het  Jaer  1765.  beroepen  wird  tot  de  rege- 
ring van  het  ColUgUy  omler  de  belcherming  van  de  hy- 
lige  PuLheria  ,  de  kweek-lchool  van  die  M'j/ic.  Ofichoon 
de  regel-tugt  een  weynig  daer  verbetert  was  ,  was  fy  ge- 
noegzaem  nog  verrekt  en  verloopen  ;  men  vond  daer  dat 
fchoon  denkbeeld  van  het  geelteÏvk  leven  niet ,  nog  oio 
agtbaere  zeden  ,  de  welke  de  weêrdigheyd  van  hun  aen- 
ftaende  Ampt  vereyfehte  ,  en  den  ieverigen  geeft  vau  de- 
zen IMan  begeerde  ;  den  werk-luft  en  de  betragtiug  tor  de 
geleertheyd  waren  dan  ook  verHouwt  ;  onzen  u\'ti]enien- 
den  Leeraer  treed  daer  in ,  en.  aenftonds  volgen  agter  hem 
alle  die  deugden  die  ontbraeken  :  de  iieeitigheyd  loopt  den 
dagenraed  te  vooren  ;  de  godtvrugtigheyd  voorko'mt  en 
heyligt  het  werk  ;  de  voorbeeldige  zeegbaerheyd  uecmt-in 
de  plaetle  van  de  ongebonde  verilroeytheyd  ;  het  oorkuffe 
van  de  ledigheyd ,  word  den  zetel  van  'de  wysheyd. .  ,  . 
Van  de  wysheyd  zeg  ik  ;  hoe  wynig  immers  agte  den 
Apoftolieken  Iveraer  ,  dat  zyne  Apoltolilche  Leerlingen, 
met  arbeyd  die  wetenlchap  bekomen  zouden,  die  den  on- 
bedreven  opblaeft  ;  ten-  zy  zy  te  zaemen  ook  leerden , 
eerft  doen  het  geen  zy  prediken  moelïen  ,  en  wel  eer  , 
door  fiigdge  voorbeelden  dan  door  woorden  de  volkerea 
onderregten.  Hier  van  hebben  wy  dieiï  noe}t  genoeg  ge- 
prezen Boek  ,  bevattende  .-  Dd  vrlendelyki  Âenn-akkerUigen 
ever   de    Beroeping   en    Pligieri   der  Prie(iereii^    Welke    hy  tOt 

hun  heeft  tiytgefproken ,  en  die  daer  uaer  voor  hun  en  vo&r 
ons,  reets  door  den  derden  Druk  gemeen  gemaekt  is  in  dit 
Werk.  Deze  gehyme  Zamenfpraeken  van  diengoedhertigen 
Vader  tot  z\iie  kindeven  ,waer  in  hy  opeiulyk  de  tael  fprak 
van  zyn  hert ,  zullen  een  eeuwig  bewys  zyn  van  zyn  innig 
gemoed  en  regt-meenenlle  deugdzaemheyd.  Ieder  die  dit 
Boek  leeft,  word  aUer-zekerii  overtuygt ,  dat  hy  daer  niets 
en  zegt  't  geen  hy  niet  eerft  gevoek  had  ;  dat  hy  daer  niets 
en  raed  't  geen  hy  niet  eerft  gepleegt  had.  Vrugteloos  zoekt 
men  daer  hoogdravende  fprcuken  ,  of  y  dele  verçierfelen, 
van  uytgezogte  woorden  ;  of  uytheeralche  bedenkingen  ; 
dat  alleen  kan  men  daer  zien  en  verwonderen  :  de  krag- 
tiglyk  Evangelilche  eenvoudigheyd,  die  hy  akyd  in  veel 
hooger  weerde  geagt  heeft,  dan  de  hoogmoedige  en  alleea- 
woorde-ryke  zoo-gezeyde  welfprekendhey d.  Ondertuflchen, 
wanneer  hy  fcheen  altyd  en  heel  en  al  en  onverraoeyelyk 
bezig  te  zyn,  om  Apoflelen  ,  voor  die  wytgelegen  en  he- 
laes  verdoolde  landen  te  kweeken ,  en  nog  daer  by  ver- 
voegde eene  bynae  ongeloovelyke  vlyt ,  tot  vervoorde- 
ïing  en  luyller  van  de  openbaere  School-oetteningen,  en 
hy  tlaer  wederom  zoo  geheel  was,  als  of  hy  anders  zyn 
jnoeft,  hield  hy  zig  onophoudelyk  bezig,  en  gaf  zicli  ook 
veer  heel  tot  de  onderregting  des  volks,  door  ziel-roe- 
rende  Med'uat'un ,  en  aenwakkeringen  ,  om  hun  van  het 
kwaed  af-te-trekken  ,  en  tot  deugzaemheyd  zoetelyk  en 
kragriglyk  te  lokkeu ,  't  was  even  eens  als  eenen  fnel-loo- 
penden  geweldigen  flroom  ,  die  alles  met  zig  ileept,  zoo 
trok  hy  allen  hert  ;  daer  hy  was  ,  was  de  menigte  ,  en 
werwaerts  zyne  woorden  vloeyden  ,  daer  vloeydde  allen  't 
volk.  Men  klopte  niet  inde  handen,  gelyk  eertyds  voor 
Chryfollomus  ;  maer  ieder  klopte  op  fyn  hert,  dé  toejuy- 
«ing  bleek  ,  niet  door  geroep  en  woorden  ,  maer  door  de 
boetveerdige  traenen,  't  En  was  niet  te  verwondereu  dat 
■dcfl  Nacm  vaa  zou  rccarujciijeii  iA'iXL  aloHiiBesessr'  '^^'^  j 


niet  een  Bifdom  was'eropen,  ofhy  word  daer  toe  benoemt 
van  de  Bifchoppen  ,  geroepen  van  het  Volk  ,•  zoo  dat  zelf 
den  grooten  roem  van  zyne  werkzaeme  bekwaemheyd  en 
deugden  ,  doorgedrongen  had  tot  aen  den  Throon  van  onze 
Hougfte  en  Goedertierenlte  Moeder ,  de  Groote  Theresia 
RoüMSCH- Keyzerinnk  en  Apostolikke  Konin- 
GiNNE  ,  van  onfterffelyke  gedagtenilfe.  Ondertulfchen  bragt 
ons  de,  alhoewel  voorziene,  nogtans  ongenadige  dood  ee- 
nen vreezelyken  flag  ,  en  rukte  van  ons  weg  onzen  beiten 

Vader   on   wyzen  Bifchop  Henriai.^  Gubri'il  Van    Gameren  , 

welkers  geheugen  ,  wy  aUeu  ,  die  hem  gekent  hebben ,  met 
dankbaerbeyd  en  droct  iiey'd  aliyd  iriiet  hert  zullen  draegen. 
Deze  onvergelykelyke  Koninginne ,  door  ïnedelyden  met 
ons  getroffen  gaf  ons  het  Jaer  daer  naer  1776  in  plaetze 
van  dien  ,  dexen  wiens  Dood  wy  nu  beweenen.  Hoe  aen» 
genaem  ons  die  tyding  was  ,  wat  teerhertige  vreugd  zy 
ons  gegeven  heeft  ,  konnen  wy  geraakkelyk  herhaelen  ia 
de  zoete  overdenking,  ma.er  met  geene  woorden  uytdruk- 
ken.  Ah  hoe  bezwaerelyk  is  nu  iie  vorige  blydfehap  aea 
onze  tegenwoordige  droefheyd  !  Cnzen  v^eerdigen  JVlan  was 
dan  eyndclinge  tot  den  Bilchoppelyken  Lait  geroepen  ea 
benoemt  ,  aenftonds  begon  hy,  met  verdubbelden  ernft  ea 
vlyt ,  lie  herderlyke  pligtcp.  te  doorgronden  ,  en  de  her- 
derlyke  deugden  in  zich  zelven  te  bewerken  ;  by  vormde 
zyn  gemoed  op  de  Apollolieke  voorbeelden  van  twee  vrome 

lS\'àm\Q.n  CiiTolas  BorromiSU-s  en   Bari^iolomittis    à  MartyribuSy 

wellcers  leven  en  daeden  hy  geftadig  ovcnvoog ,  om  daer 
in  ,  als  in  eenen  fpiegel,  te  zien  welkdanigen  hy  zyn  moeft. 
Door  zulke  Meelters  onderwezen ,  en  geleert  den  laft  zoo 
vreezen  ,  dat  hy  hem  leerde  draegen  ,  haekte  hy  ,  met  on- 
geduld, om  zyne  teer-geliefde  Bruyd,  de  Kerke  van  Ant- 
werpen te  omhelzen.  Jjogtans  beüoot  hy,  niet  eerder  van 
de  Univerfiteyr  van  Loveu  zyne  Moeder  (  of  fchoon  hy 
deze  om  zyne  Bruyd  moeft  kieten  )  te  vei trekken  ,  ten  zy 
hy  eerft  haer  zou  g.egeven  hebben  eene  ontwiltbaer  preuve 
van  zyne  genegenheyd  Zonder  uytftel  dan  vloog  hy  aen 
het  werk  ,  en  ondernam ,  het  geen  hem  eenen  onuytfpre- 
kelyken  arbeyd  gekoli  beeft ,  de  aloude  blykttukken  va» 
Stigtingen  en  Fondation  uyt  den  hoek  en  van  onder  het 
Üof  tehaelen  ,  waer  door  hy  z.00  groot  voordeel  aen  het 
Land ,  als  eeuwig-duerenden  luyfter  aen  de  Academie  ge- 
geven heeft.  Dan  verfcheen  ten  laetften  dien  lang-gewenfch- 
ten  dag,  dat  wy  onzen  Opper-Herder ,  ingeweyd  op  den 
ö  September  i.""ó.  door  de  bediening  van  den  üytmun- 
tenden  en  AUer-g&.ltvrugtigftea  Cardinael  Arts-BifiTchop 
van  Mechelen,  een  Man  ,  welkers  verdinften  ia  de  H.  Kerke 
de  hoogfte  agtiug  hebben,  den  dag  daer  naer  plegtiglyk, 
en  met  ongemeene  blydfchap,  ontfangen  zouden,  fs'auw- 
lyks  hadden  wy  hem  binnen  onze  mueren  ,  of  hy  begon 
zynen  Wyngaert  onvermoeyelyk  te  bewerken  ;  en  v  anneer 
by  over  zyn  Huys ,  het  gene  hy  geen  ander  dan  zyn  ]5if- 
dom  o{' Dioceje  rekende ,  wyzelyk  befchikt  en  bezorgt  hadde, 
vertrok  hy  naer  Weeneii,  maer  hy  wift ,  door  allergunf- 
tige  brieven  »  dat  zyne  aeukomil  aengenasm  zou  zyn,ea 
waer  toe  hem  de  genegenheyd  en  dankbaerbeyd  niet  mia 
fterk  aendrongen  Van  daer  naer  U.oomen. . .  Wonderlyk 
is  den  ievcr  die  de  voetftappen  en  ruftplaetzen  der  yipolte- 
len  in  onzen  Apoltel  oatftekeu  hebben  !  Te  IMilanen  heeft 
hy  den  Hyligen  Curolus  Borromuus ,  die  hy  nu  reets  heel 
in  lyn  hert  droeg ,  mee  eene  zonderlinge  toegedaenheyd 
geeert;  en  het  Iloog-hylig  Offer  der  Mrj/e,  aen  des  zelfs  Graf, 
den  AUcrhoogften  opgedragen  ;  op  iïat  hy  daer  naer  met 
den  Goddelyken  Geeft  van  hyligheyd  en  iever  bezielt  mogt 
worden  ,  waer  dien  H  ÏMan  het  geen  hy  fterft'elyk  had , 
met  diü  arbeyd  te  aasm  bad  neergele^t.  Me:  dezen  geeft 


van  fyne  Hoogweerdigheyd  ƒ.  T.  ƒ*  WeHms, 


▼ervult  en  brandende  door  die  voorbeelden,  tot  ons  nu 
wederom  gekeert ,  heeft  hy  dien  groeten  bou«'  begonft , 
waer  van  den  H.C<irt>/aj-  den'Stigtcr  is,  te  weten  dieCapellen  , 
de  welke  door  verfchyde  wyken  van  deze  Stad  verfpryt  zyn, 
en  tot  dan  toe  eeniglyk  gebruykt  vaeren  tot  Chriltelyke  Scho- 
len van  de jongejeugd, heeft  hy  ookgemaekt  de  onderwjzing- 
plaetzen  der  bejatrden  ,  maer  der  bejaerde  armen  \Vat  en 
hetfc  hy  hier  al  niet  moeyelykhepen  ontmoet .'  edog  niet 
was'er  zoo  bitter  dat  hy  niet  blymoedig  eit gretig  op-at, 
niet  zoo  hertnekkig  't  geen  hy  niet  overwon  . . .  Den  oogjl 
v.is  overvloedig ,  'er  moeiten  veele  werklieden  zyn  ;  maer 
vervult  met  den  geeft  van  Carolus ,  wift  hy  den  geeft  van 
Carolus  ons  alkn  in-te-blaezen  ,  en  hy  vond  zoo  veel  be- 
reydwillige  arbeyders  als  hy  Priefters  had  .  .  .  \\'ederom  , 
het  was  gemakkelyk  die  godtvrugtige  Scholen  te  openen  ; 
maer  hier  in  was  de  moeyte  gelegen  :  hoe  men  dat  onge- 
toomde  volk  tot  een  goed,  waer  van  zy  geen  denkbeeld 
hadden  ,  te  weten  de  eenige  bron-ader  der  Zaligheyd  ,  zoo 
ftrydigmec  hun  zeden,  opwekken  en  bedwingen  zou.  Om  dit 
heylzaem  ot)gwit  te  bereyken  ,  ftelde  hy  ,  onder  de  Jjefcher- 
ming  vanden  voorgenoemden  Hyligen,  dat vermaerdeBroe- 
derlchap  in  ,  door  welkers  mikle  giften  en  aelmoeflen  ,  men 
acn  lederen  armen  menlch  ,  die  in  deze  Onderwyzing  komt , 
eenen  pennink  zoude  uytdeylen  ;  in  dit  alles  Iprak  hy  eerlt 
door  zyn  eygen  voorbeeld  en  mildadigheyd  ;  dan  leerde 
hy  ,  dan  fchreef  hy  ,  dan  werkte  hy  ,  dan  doorwandelde 
hy  zelf  die  plaetzen  ,  daer  omhelfde  hy  die  armen  ,  hy 
wakkerde  ze  aen  ,  en  noodigde  ze  uyt  tot  de  Chriftelyke 
Leering  ;  en  dat  wel  met  zulke  vrugt ,  dat  w'y  nu  in  de 
waerheyd  mogen  zeggen  ;(  Luc  7.^  Het  Evangelie  vord den 

armen  verkondigt. 

Ten  zelven  tyd  was  den  Wyzen  en  Voorzienigcn  3lA- 
CISTRAKT  of  Kaed  dezer  St.id  ,  met  allen  ernit  bekom- 
mert ,  om  de  bedelerey  uyt-te-roeyen ,  en  den  behoefti- 
gen ,  op  eone  eeriykere  wyze ,  van  het  noodige  te  voor- 
zien ;  dit  lof-weerdigft  werk  van  Menlc^hlieventheyd  ,  gaf 
een  allerbelte  ileunzel ,  uen  het  vorige  van  Godtsdinftig- 
heyd  »  maer  word  nu  ook  door  die  zelf  zonderlinge  ge- 
holpen. Het  een  had  hy  met  zoo  veel  liefde  ingeftelt ,  het 
andere  vervoorderde  hy  met  alle  zyne  magt  ;  hadden  wy 
dan  geen  ïeden  om  hem ,  voor  htt  een  en  het  ander ,  den. 
y.tder  der  Armen  te  noemen  ?  des  te  meer  ;  dat  hy  deze  , 
als  zyne  kinderen  ,  voor  zyne  eenige  Kr/gem^emen  geroe- 
pen heeft.  Hoe  teerderlyk  beminde  hy  ze  ,  hoe  vrieude- 
lyk  onthaelde  hy  hen  ?  niemand  wird  verftooten.  De 
behoefàgfte  onder  hen  bezogt  hy  ,  ook  in  onlluymige 
aagten  bediende  hen  het  Hyhg  Siicr.jmenr  des  f 'orn-.je/ ,  zoo 
Terre  volgde  hy  C^ro/w  na  er,  Buyten  dit  alkn  ,  zut'er  hem 
nog,  een  groot  gedeelte  van  zorgen  aen  het  hert  :  heel 
zvn  Bifdom  heeft  hy  meer  dan  eens  door-ryft,  overal  deed 
hy  het  naukuerigfte  onderzoek  ,  overal  onderwees  hy  ,  over- 
al ftigtende.  Wat  en  heeft  hy  al  niet  zoo  zaliglyk  als  wy- 
lelyk  gefohreven  en  bevolen,  het  zy  tut  vereerl'yking. van 
éen  Go<itsdinft  ,  't  zy  tot  verbeteiing  en  onderregtiiig  van 
de  Geeftclyken  en  het  Volk.  Met  een  woord,  den  Hey- 
ligen  Gregonus  geeft  ons  eeue  befchryiing  van  eenen  op- 
regten  Bifchop  ;  eir  hier  in  de  waere  beeldtenis  van  den 
genen  wy  verloren  hebben  Hy  was  ruyver  van  her:e  ;  ge- 
tuygen  zyn  hier  van  ,  die  ongeraeene  ruli  en  vrede  des 
gcmoeds ,  ten  tyde  zyner   ziekte  ,   en  de  oubevreeftheyd 

voor  de   dood.     Hy  was  in  vlyi   en  werk  din   eerjlen  ;  dit   is 

immers  heel  zyn  leven  geweeft  :  werken  en  bidden.  Hywas 
cm.iig;ig  in  hei  {wygen  die  noeyr  laf hertiglyk  gezwegen  heeft. 

Hy   was  nut  en   voordeelig  in    Acr/^Tt-zti;/;.,  geltadig  bezig  met 

Güi^ts  Woord  te  verkondigen.  Zyn  mtdcijdind hen  ^afhin 


163 

deel  in  ieders  lyden  ;  geef  getuygenis  zyne  Erfgenacmen  1 

Hy   was  meer  dan  iemand  opgetogen    in  den   Heer   ;    tOt    deij 

laetllen  oogenhlik  van  zyn  leven  j  was  zyn  eenig  verlan- 
gen en  vuerigfte  begeerte  ,  de  glorie  van  Godt  ;  Zyne  00^ 
moedighcyd  maekte  hem  gelyk   met  de    minjlen  die   wei-deden  \ 

't  geen  wy  gezien  en  ondervonden  hebben  ,  fpreken  wy. 

Door  lever  tot  de  regtveerdtgkeyd,  had  hy  ket  hoojd  aliyd  om- 
hoog  tegen  allen  mijdryven   ;    ook  Was  de   ondeugd  nergens 

min  vylig ,  dan  onder  zyne  ooge  ;  de  goedwillige  dwae- 
lingen  nogtans ,  wift  hy  vaderlyk  te  beminnen  ,  zorgvul- 
diglyk  te  zoeken  ,  en  op  zyne  fchouderen  ,  nae  den  Schaep- 

ftal  Chrilii  te  brengen  De  {org  voor  het  inwendig  vermin- 
derde hy  noeyt  door  de  uynvendige  hei'ighzyd ;  nos  om  de  {org- 
vuldigheyd  voor  het  inwendige  ,  verliet  hy  oeyt  de  voorzienige 
ienerjïinging  voor  het  uyiwendige.  Hy  WaS  over-al  CB  over- 
al heel. .  .    Zoo  heeft  hy  geleeft. .  . 

Wat^zuk  gy  hier  op  zeggen  ô  Ongeloovigen  !  zult  gy 
zoo  eenen  >lan  eerbiedigen  ,  of  zult  gy  hem  nogfmaeden  ? 
eenen  INlan  die  eenen  wyzen  Beltierder  voor  de  jongheyii 
was ,  die  met  ontzachelyken  arbeyd  Hoog-Leeraer  gewor- 
den ,  zoo  veel  groote  Bedienaeren  voor  de  Kerke  Chrifti 
gekweekt  heeft,  zelf  ook  voor  verre  Lamien  ;  die  Bifchop 

geworden,  (  AS.  20  )  100  lang  hy  onder  ons  geweejt  is  ,  niet 
opgehouden  heeft  de  waerheyd  aen-te-kondigen  ,  in  liet  open- 
baer  en  in  de  huy\en  ;  geene  andere  betragting  voedende  ,  daiï 
de  Zaligheyd  zyner  Schaepen  ,•  die  door  zyn  voorbeeld  , 
door  zyne  leering ,  door  zyne  fchriften  ,  de  verleydingen 
wederbragt ,  de  wankelende  ftyfde  ,  de  bedorvene  genas  ; 
die  noeyt  zelf  maer  een  gedeelt  van  zich  voor  zich  be- 
lieedde  ,  akyd  geheel  voor  zynen  naelkn  was  ;  die  de  Ar- 
men met  overvtoed  geipeyft  heeft ,  en  doer  het  brood  des 
lichaems  en  door  het  brood  der  zielen  ,  (  IMatih.  4.  )  den 
menfijh  ,  zyde  hy  ,■  leeft  niet  allen  door  brood  ^  maer  door  al- 
len  woord  dut   komt  uyt  den   mond  van    Godt.     Die  eenen  al-' 

lerteederlien  Vader  der  Armen  was  ,  die  hy  by  nagt  en  dag  , 
in't  befte  van  zyn  huys,  en  het  inniglle  van  zyn  hert  geleydde 
met  de  hand,  waer  hy  ze  verkwikte  ,  waerhy  ze  aenmoe- 
digde ,  waer  hy  ze  vértrooftte.  Hy  leefde  rykelyk  voor 
een  ander  ,  fpaerzaem  en  gering  voor  zich  zelve  ;  waerora  ? 
om  zyne  kinderen ,  ik  zeg  de  Armen  ,  met  eene  ryke  erf- 
feniiie  te  begiftigen  ;  erlVenilPj  ,  waer  door  hy  "hen  roe 
den  Dinft  van  den  Levenden  Godt  zogt  aen -te -lok-- 
k-en,  om  hen  in  de  eeuwige  Erffeniffe  tot  deel -genotea. 
te  hebben-  Hy_  heef;  dus  eene  ontallyke  menigte  vaœ 
wueragtige  aenbidders  ,  voor  den  Throou  van  een  /Umo- 
genden  Godi^  nedergebuygt  ,•  hy  heefteene  menigte  kin- 
fieren  in  den  R^eere  Jefus  gebuert  ;  hy  heeft  eene  ontallyke 
menigte  getrouwe  en  nuttige  burgeren  ,  uyt  de  fchanda- 
der  ledigheyd  ,  voor  den  Stiet  opgewekt...'!  Wat  zult  gy 
hier  op  zeggen  ,  Ongeloovigen  !  kloekmoedig  y  vertel  ons  , 
wat  hebt  g.y  gedaen  V  Gy  hebt  L'  zelve  gelchonden  ,  en  niet 
tegenltaende  ,  dat  gy  het  Beeld  van  Godt  in  U  droegt  , 

(  Pfalm.  4S.  )  helt  g  y  u  aen  di  onndelyke  dieren  vergeleken^ 
en  lyt  aen  hun  geiyk  gerjor.hn  .,  om  dai  gy  niet  begrepen  hebs 
di  hooge   eer,   waer  in  gy  gejietr  waer,:  Maer  mifichien  hebC 

gy  uwen-  naefien  voordeelig  geweefl?  zeg  het  ons:  hebtgy 
den  Staet  tot  baet  geweeR  ?  Voor  den  Staet  hebt  gy  vol- 
komentlyk  niets  vcrrigt ,  eit  zoo  gy  hem  iets  goeds  gedaea 
had,  gy  hebt  het  ruyra  met  fchaede  vergeld  ;•  hebt  gy  deiï 
Staet  tot  voordeel  gcitrekt  ?  De  goede  burgeren  die  hv  nog 
had-,  hebt  gy  verleyd  ,  gelyk  gy  zelf  verleyd  waert  ;  hebt 
gy  uwen  naeJien  tot  baet  geweeit.?  De  ftomme  afgoden  en 
fchyn-wezens  van  goedertierenheyd  en  menfch-Hefde  ,  hebt 
gy  met  trots gelaet  beroepen  ,  ter^vyl  gy  voor  eenen  menfch  , 
fflêjifdi  «a&xt  ;  uu^  atn  iemajid  ,  ten  zj-  uyt  hggvêrdiuJîejd  » 


i64 


Algemeyne  Ver\amelinge  der  Werken 


eenig  weldaed  gedaen  hebt';  wat  dan  ?  Hebt  gy  Godt  ge- 

vreell  en  geëert  ?  (  Pfalm.  13  )  Uyqinnig  geworden  ,  hebt 
gy  g^Vy^  '"  "  '''^'■'  •  ^^y  "''^'"  "-i^'-  •  ■  ■  oj  loo  gy  hem  erkent 
hebt-i   hebt   gy    hem,   niet  als   Godc    verheerlykt.     Gy    hebt    de 

üioode  fchepzelen  uwe  liefde  heel  gegeven  ,  gy  hebt  ze 
aenbeden  .  .  .  Zie,  zie  toe  hoe  Ichrikkelyk  verre  gy  van 
dezen  Overleden  verfchilt  !  Welk  mag  tog  ,  vraeg  ik  U, 
welk  is  dat  groot  onderlcheyd  van  grond-regel  tulFchen  U  , 
(denk  wie  gy  zyt)  tullchen  U  en  dezen  onvergelykelyken 
Man  ?  Voorwaer  daer  is  geen  ander  ,  dan  het  Geloof  al- 
leen ;  en  nogtans  wat  is  uw  leven  ?  wat  is  het  zyue  '/  Hoog- 
geagte  AiiXllOOUDERS  ,  verwondert  met  my  het  geluk- 
kig gezag  en  zoete  kragt  van  onzen  Godts-dinft  op'smen- 
fchen  hert  !  verfoeyt  met  my  de  eerlooze  onmagt  van  de 
onbezielde  ongeloovigheyd. . .  Zend  ons  ô  Goddelyken  Va- 
der van  het  waeragtig  licht  !  Hort  in  onze  herten  ,  dit  za- 
lig-maekende  Geloof;  op  dat  wy  hyliglyk  het  leven  van 
onzen  Overllen  ,  van  onzen  Bifehop  indagtig  zynJe  ,  zyne 
werken  nae-volgen. 

Is'er  zoo  vreezelyk  eenen  afftand,  tuiïchen  uwe  en  zyne 
levens-wyze  geweett ,  hoe  eyfchelyk  ,  ô  ongelukkigea  ün- 
gelüovigen  !  zult  gy  tegen  hem  verfehillen  ,  in  dat  onzuche- 
lyk  tyd-llip  van  de  dood  ?  Hoe  zult  gy  fterven  ?  gelykvor- 
niig  aen    uwe    .Meeflers ,  en  op  hun  voorbeeld ,  zult  gy 
fchudden  ,  trillen  en  beven  . . .  gy  zult  wanhopen   . .  gy  zult 
Godt  lafteren...  ik  ichrik  als  ik  het  zeg  ..   Maer  zulke  grou- 
wel  en  zulke  duyfternis,  heeft  de  blindheyd  van  wiuigeloof, 
den  ongeloovigen  over  het  gemoed  geworpen...;  Gy  zult 
dan  fchudden  op  hçt  aenzien  van  de  dood  ;  die  dood,  die 
|y  eeuwiglyk  en  tegen  uwen  dank  zult  overleven, ..  Dan 
zult  gy  ,  in  weerwil  van  uwe  leering ,   eene  onlïerttelyke 
ziele  gewaer  worden. . .  !  Gy  zult  wanhopen  wanneer  gy , 
'ook  zonder  regter  ,  voor  de"  rechts- bank  van  uw  bezoeteld 
geweten,  uw  eygen  ondeugd,  uwe  heuvel-daden  zien  zult .. 
Den  Regter  die  dan  komen  moet ,  en  die  gy  zelf  onverzoe- 
nelyk  herkennen  zult ,  zult  gy   met  de  rampzaligen  lafte- 
ren,  aleer  gy  nog  zyn  dom.-vonnis  zult  hebben  ondergaen; 
zoo  zult  gy  uw  onzalig  leven  eyndigen..,.  Hoor  nu;  hoe 
dezen   Man  geftorven  is  ;  als  ik  U  zyn  leven   verhaelde , 
hebt  gy ,  is  't  dat  'er  in  U  nog  eene  ilrael  van  reden  is , 
zyn  leven  verwondert....  Stervende  heeft  hy  zich  overtrof- 
fen ;  dan  heeft  hy  klaerder  een  bewys  gemaekt ,  wat  edel- 
moedig hert  hy  droeg  ,  wat  vaderlyke  inborft ,  hoe  fterk- 
gcgronde  Godts-vrugt,  wat  wyze  beraeding  ,  hoe  ftandvaf- 
tig  gemoed  ,  wat  mannelyke  kragt ,  hoe  heldaftige  deugd 
hy  bezat...!   O  hylig  Geloof.'  ô  goddelyken  trooft  voor 
den  fterveling  in  zyne  dood!    Wanneer  «'y 't  minfle  dag- 
ten ,  bezwaert  zich  op  hem  de  ziekte  ,  daer  wy  nauwlyks 
weet  van  hadden  ;  met  een  bedaerd  gelaet  ziet  hy  de  dood 
Toor  oogen,  en  alcyd  onverfchrikt  ;  van  d'eeuwighyd  fpreekt 
hy  gelyk  van 't  groot  geluk  ;  hy  voorzegt  het  gevaer,  waer 
voor  de  Genees-heeren  nog  niet  zoo  dugten  ,  de  konft  be- 
,gint  te  beven',  hy  blyft  nog  onbevreefd  ;  onbevreefd,  maer 
met  oplectendheyd  ;  onbevreefd,  maer  zeer  voorzienig  vraegt 
hy,  uyt  zich  zelf ,  den  zoeten  hulpmiddelvan  ons  Geloof, 
hy  begeert  verfterkt  en  verzekert  te  worden  met  de  la^tlte 
hylige  Sacramenten.    Hier  durf  ik  U  ,  AUergodtsdintligfte 
en  befte  \'aderen  dezer  Stad  ,  BuRGER-MiitSTiiREN  en 
■Schepenen  !  tot  getuygen  beroepen  van  zyne  klockmoe- 
■digheyd,van  zyn  betrouwen,  van  zyne  flandvaftigheyd..  ! 
Het  geheu;^t  U  hoe  wy ,  hem  toegedaene  kinderen ,  geza- 
'mentlyk  4iet  bedde  van  onzen  ftervenden  Vader ,  in  dien 
'cyd  ,  omringde  ,  neder-geworpcn  voor  het  aenbiddelyk  Al- 
taer-Geheym  ,  om  van  dit,  tloor  de  verzugtingen  van  den 
jjvraiiken,  ieder  onze  zegening  j  gelyk  de  kinderen  van  iacoh 


van  hunnen  Vader ,  met  vertrouwen  af-te-vagten  [  Ah  het 
.  geheugt  U  ,  wat  geruit  gelaet ,  wat  goedaerdig  aengezicTit , 
wat  bevredigde  ziel ,  wat  teerdere  genegenheyd  ,  wat  her- 
derlyke  fterkte  ,  hoe  vlaramende  godtvrugtigheyd  hy  ons 
vertoonde  I  Het  geheugt  U  Burger -Meesteren  en 
Schepenen  !  (het  volk  moet  het  ook  weten)  met  wat 
plegtig,  met  wat  onfterft'elyke  getuygenilTe  ,  hy  uw  Geloof 
en  Godtsdinftigheyd  alstlah  verheerlykt  heeft ,  wanneer  hy 
met  ftervenden  mond,  U  deze  woorden  fprak  :  Noeyi  hebt 
gy  "y  '^  '^'^  mifdaen  ,  .  ALyd  hebt  gy  mym  hulp  en  on- 
derfland  geweefi  .. .  Uw  Geloof  was  myn  pi'eerd  ;  uwen  wille 
is  voor  my  alryd  den  bejlen  geweefl...  Dit  eenige  hebt  gy  niet 
gedaen,  het  geen  gy  niet  hebt  kannen  doen...  f  Het  geheugt 
V  BuRGER-jAlEttSTEREN  en  SCHEPENEN  !  Gy  gedenkt 
het  myne  Mede-broederen  !  hoe  wy  dan  overvloediglyk 
geweent  hebben  ;  wy  waeren  uytgeftort  in  eenen  ftroom  van 
traenen  ;  hy  was  alleen  met  blymoedige  en  drooge  oogen  ; 
met  drooge  oogen  heeft  hy  U  den  laetften  vrede  gewenfcfat 
Hoog-agtbaeren  Gryzaert  '  ftervende  heeft  hy  U  zelf  ge- 
trooft  ...'  Met  drooge  oogen  gaf  hy  den  laetften  vrind-kus 
aen  zynen  eenigen  Broeder  ;  n;et  drooge  oogen  heeft  hy 
hem  ,  zyne  duerbaere  \'rouwe  ,  en  teer-geliefde  Neven  over 
zyne  aeiillaende  dood  verllerkt ,  met  die  ftadvalligheyd  , 
.die  alleen  de  vrugt  kan  zyn,  van  een  levende  Geloof,  v.in 
eene  Hope  vol  betrouwen  ,  vun  eene  Liffde  die  ftcrker  dan 
de  dood  is.  Hy  wift  hen  geen  beter  crf-(  eel  nae-te-lucten, 
dan  zyne  Deugden  en  Geloof,  .die  hy  hen  kragtig  aenbe- 
vool. ...  En  dit  is  wonder  groot  :  Zy  verheugen  zich  zoo 
zeer  met  deze  hunne  erflenifle  ,  als  de  Armen  zig  verheugen 

niet  de  hunne...  !  Zyne  uer  was  dan  gekomen  .,  (  Op  jo 
January  i^Sjf  ontrent  een  uer  yan  den  nagr.)  O  uer  1  die 
ik  ,   voor  my   veel  liever   dan  yoor  hem ,    de  laettte  had 

gewenfcht !    Maer  {yne  uer  was  gekomen  !  Hy  verheft 

zyne  oogen  tot  den  Hemel  :  i'erwagtende  de  verhoopte  \aHg- 
hr-yd. .  (Tit.  2. 'i'.  13.)  Zyn  Geloof  ftaet  onwrikbaer,  zyne 
Liefde  blaekt,  hy  orahellt  het  Kruys  ,  ora.'er  zich  aen-te- 
hechten  ;  hy  looft  Godt...,  hy  aenbid  Godt..  ,  hy  dankt 
<jodt....  In  deze  geflalte  onveranderd  van  gelaet,  en  het 
hert  in  den  Hemel ,  heeft  hy  zyne  regtveerdige  Ziel  we- 
derom aen  haeren  Schepper  gegeven.  .  .  .  Zoo  fterft   hy  , 

die   fterft  in   het   Geloof,  en   leven   ^al  nacr  dat  hy   al  geftor- 

ven  is. .  Gae  nu  heen  Ongeloovigen  !  gae  nu  naer  'tfterf-bed 
van  uwen  Patriarch  en  Vaderen  ,  overdenkt  het  geen  gy 
hier  gehooit  hebt  ;  gae  daer  en  fchaem  U. 
'  Vervoegt,  gy  U  met  my ,  Godtsdinftige  AenHOORDERS! 
laetcn  uy  ons  ncderwerpen  voor  den  Hoogen  Opper-Heer  ,  eit 
hem  aenbidden  ,  voor  wie  alles  leeft...  !  laeten  wy  ,  in  het 
midden  onzer    droef  beyd    ons  verheugen   in   den    Heer  ,   voor 

wie  alles  en  ook  onzen  IMchoip  leeft. .  Zyt  hem  indagtig... 

lyt  indagtig  uwe  Overjlen  ,  die  u  Gjdis  JVoord  gefproken  heb~ 
ben    :   en  aenfhotiwende   den    uyt  gang  van  hunne    wandeling  , 

volgt  hun  geloof.  Gy  hebt  zyn  leven  gehoort ,  volgt  zyne 
deuden...  !  Gy  hebt  hem  levende  bemint ,  helpt  hem  nu 
hy  dood  is!  gy  hebt  hem  gehoort  in  zyn  leven,  gelooft 
hem   nog   naer  zyire  dood. 

En  Gy    ô  Godt!   die,  alhoewel  Gy   de  geregiigheden  lelf 
lulr  oordeelen  ,    nogtans   den   l'ader   der  Bermheriigheden  {yt^ 

en  den  Godc  van  alle  Zyne  veriroojling ,  gedenk  onzen  Opper- 
Priefter,  gedenk  zyne  goedaerdigheyd  en  deugden ,  gedenk 
zyne  werken  ;  op  dat  hy  ,  door  uwe  medoogeudhêyd  ,  te 
fpoediger  (  /yne  helooning  is  hem  immers  zeker  ,  zyn  geluk- 
kig Aendeel  'genietende  ,  onzer ,  die  hy ,  zonder  ons  te  ver- 
geten ,  verlaettn  heeft ,  voor  den  Throon  v;in  uwe  God- 
delyke  Heerlykheyd  ,  voordeelig  zyii  mag.   Amen. 


van  fync  Hoogweerdîgheyd  J,  T.  ƒ.  Wdiens. 

ZINNE  -SPELINGEN 


i6? 


-Ç^  dinLevcjiS'loop  van  wyhn  Sym  DoorJu^tlgfiiHoogwurdigheyd].  T.J.^YELLENs  17  Bijfchopvan  Mtwerpcn  &c. 


EEHSTE      ZINNE-BELD. 


Vires  allt. 


Het  voed  de  kragten. 


'^^Elyk  het  kille  nat  uyt  bron  oft  fnelle  ftroomen , 
GeleyJ  door  een  fonteyn  ,  doet  tot  f  .n  kragten  komen 
Een  afgematte   hand  ,  oft  litmaet ,  dat  op  tyd 
Zeer  fterk'Iyk  is  verfioiwt,  door  zwaeren  aerebeyd , 
Zoo  brergt  dit  helder  vogt ,  die  nu  lan:^  was  gebonden, 
Geboeyt  en  afgemat  door 't  pak  der  erf-zonde  ; 
Tot  fyn   volkomen  kragt ,  en  geeft  hem  een  beleyd 
Daer  hy  den  fatan  mee  tot  in  fyn  kolken  gleyd , 


Als  hy  hem  wederfïaet  ;  dus  geeftelyk  erboren  « 
Ku  vriend  van  't  Opper- al  daer  hy  voors  was  verloren; 
Gelukkig  is  hy  dan  die  onbevlekt  bewaert 
Den  Doop ,  waer  door  hy  is  in  Chriüus  Kerk  gebaert» 
Zoo  haeft  wanneer  het  bryn  in  Wellens  zig  ging  uyten. 
Zoo  zag  men  'tjonge  Kind  al  vaftelyk  befluyten 
Zig  t' helden  tot  de  deusd,  bepoogend'  in 't  gemoed, 
Te  leven  naer  de  b'loft  die  m'in  zyn  doopzel  doet. 


iÔâ 


Algemeym  Veriamclinge  dcr  Wcrkm 


TWEEDE      ZINNE-BELD. 

Poda  no  corta.  Tf^anneer  mcn  't  fnoeyt ,  dan  Is  't  dat  't  grocyt. 


w 

'»    Anneer  nu  't  fnel  verftaml  der  jeugd  begint  te  hellen 

Tot  aklerkye  zaek ,  die  zig  wend  voor  het  oog  ; 
Dan  dient   den  Tugter  zig  wel  waekzaem  toe  te  liellen  , 

Of:  geen  de  deugd  begroent  word  door  de  ondeugd  droog  : 
Gelyk  als  men  den  boom  ,  op  dat  hy  wel  zou  groeyen 

En  goede  vrugren  dracgt ,  geduerig  boogt  en  fnoeyt  , 
Zoo  dient  men  d'ondeugd  ook  der  jonkheyd  uyt  te  roe}'en , 

Jiex  dat  het  wangedrogt ,  de  soiid  ,  hua  houd  jjeboeyt  : 


Men  kan  het  aen  den  Boom  >  nog  aen  de  Kinders  weyten» 

Wanneer  den  Hovenier  oft  Tugter  hun   niet  hoed  ; 
Den  Gryzaert  heeft  dan  hier  fyn  pligten  willen  kweyten  , 

Als  waeren  Vader  heeft   hy  WELLENS  opgevoed  ; 
Het  Kind  dat  groeyt  dan   aen  in  alle  foort  van  deugden. 

Zag   hy  een  ligte^  fout  hy  ftrafte  die  terftond  , 
Dit  gaf  den  agtb'ren  Mnii  hier  naer  zoo  zoete  vreugdes  , 

Als  hy  ali  opperhoofd  aeu  Aiitweip's  Kerke  fiond.  ■ 


vanJynQ  Hoogwccrdigheyd  ƒ.  T.  ƒ.  JFcllms.         löji 


DERDE      ZINNE-BELD. 

^ufpice  Deo.  Onder  Gods  gekyde. 


Als  dehovenier  met  vlyd  heeft  fyn  boomen  regi  doen  waiïchen 
■Dan  en  fpaert  hy  geeiien  tyd  om  fyn  vrugten  op  te  paffen  , 
Maev  hy  wend  dan  aeii  veel  zorgen,  onder  Godes  wysbeflier 
Zelfs  van  in  den  vroegen  morgen,  fchept  hy  daer  in  fyn  plaifier; 
Even  is  het  met  een  kind  ,  dat  door  tugt  is  waergenoraen  s 
Dat  al  fyn  behaegen  vind  in  fyn  Ouders  te  volkomen  ! 
Om  dat  het  door  hun  karteyden  heeft  den  weg  der  deugt  betragt 
Jleeft  het  omür  Gods  gdeydi  's  werelds  pomperey  veragt  : 


Ziet  my  dunkt  dit  paft  zeer  wel ,  op  clen  BifTchop  overleden  9 
Want  fyn  Vader  nam  zeer  fnel  agt  op  alle  fynè  Zeden  , 
Ende  heeft  fyn  jonge  dagen  neerllig  van  het  kwaed  bewaert , 
Hy  heeft  ftaedig  zorg  gedraegen  ,  op  dat  hy  hem  niet  ontaert  ; 
Als  hy  hem  dus  had  gevoed  in  fyn  teere  Kinder  jaeren  , 
Zag  men  vrede  en  oodmoed  met  al  d'ander  deugden  paereil 
In  zoo   lieffelyke  telge  onder  Godes  wys  gelcyd  , 

Die  den  Satan  kwam  te  delgen  voorts  fyn  ganfchen  levens  tyd. 
Y  % 


m 


^cmeyn^  Vcriam^lingc  ér  Wirlm: 


W. 


V  I  E  11  D  E      Z  I  N  N  E  -  B  E  L  D. 

Sub  Clypa».  Onder  den  Schild. 


Anneer  men  eertyds  plee»  te  komen  tot  het  ftryden, 
Had  m'in   d'hand  een'n  fchild  geRelt  , 
Om  zig  voor  het  gevaer  in  nood  te  konnen  meyden 

En  des  Vyands  zwaer  geweld  ; 
Den  Chrill'nen  is  een  fchild  hier  op  de  aerd  gegeven , 

Waer  mee  dat  hy  ftryden  moet. 
Wil:  by  fyn  Ziel  hier  naer  voor  eeuwiglyk  doen  lêvefl 
J3y  Çk)di-  ijü  Al ,  ea  Opper-joed  i 


Dien  fchild  is 't  waef  Geloof  en  Chrifielyke  deugden  j- 

■Waer  door  dat  ons  Ziele  blinkt , 
Die  in  den  Ouderdom  verblyden  het  geheugen  i 

Welke  Godt  den  Hemel  fchinkt  : 
Hier  in  heeft  Wellens  van  fynjongheyd  uytgefcheueft. 

En  heeft  zig  hier  door  geftelt 
Tegen  des  Satans  lift  tot  dat  hy ,  als  verdwenen  ) 
Door  de  Dçgd  lag  neer  gevelt. 


van  Jyne  Hoogwcerdigheyd  J,  T.  J.  Wdkns.^  i<^, 


V  Y  F  D  E      Z  r  N  N  E  -  U  E  L  D. 


J^ohntes  trahimar. 


W 


•^l  willens  tuurden  ti>y'er  toe  getrokken.' 


Anneer.  men  in  d'een  hand  den  zeyl-fteen  ilelt, 
In  d'ander  eenig  llael  ;  men  ziet  hoe 't  helt  j 

üm  tot  den  zelven  te  genaeken  ; 
Jae  zelfs  het  vliegt'er  met  veel  ihelheyd  aen , 
En'tzal'er  vall-gehegt  aen  hlyven  ftaen  ; 

Dit  komt  ra'in  deugdzaemheyd  te  fmaeken  ;  • 
Want  die  het  zoet  der  deugd  eens  heeft  gefmaektj- 
Is  hadi  door  geeiïelyk  welluli  geraekt  ; 

Pie  eeue  Ziel  daer  iu  komt  vinden  5 


Zoo  zy  zig  g'heel  keert  van  de  ydelheyd  , 
Als  Wellens  eertyds  deed  met  vvys.  beleyd  , 
Om  dat  hy  zoo  de  deugd  beminde. 
Die  hem  tot  zig  trok  met  zoo  groot  geweld, 
Düt  hy  den  Satan  heeit  te  neer  gevelt , 

Met  's  werelds  lift  en  pompereyen  ; 
ïly  was  gelyk  den  zeyl-fteen  aen  het  ftael , 
Aen  ü-odt  gekleeft ,  veragtend''  altemael 

't  Gdtree]  des  vleelth  en  "s  werelds  vlyes. 


70 


Algcmeync  Fcriatnéngc  der  Werken 


W 


ZESDE      Z  I  N  N"  E  -  B  E  L  D. 

Minora  Majorlbus  confonant.  Dz  Mindere  zyn  met  de  Grootere  faemen-kllnkende. 


Anneer  men  luyflerlyk  het  fnaer  gefpel  hoort  klinken  , 
Zoo  vind  ik  iets  daer  in  ,  dat  niy  doet  overdenken  ; 
/l\os  dat  den  fynftèn  draed  ,  zelfs    met,  de  barffte  fnaeren 
>Een  aengenaem  geluyd  en  toon  doet  evenaeren  , 
'\.  Klinkt  alles  wel  te  laem  ;  dus  voegt  zig  van  gelyken 
'De  jonghcyd  hier  en  daer,  d'een'  moet  voor  d'ander  weyken 
?ïn  g'leerdheyd  en  in  hryn  ;  dog  luyd'ren  fyn  verflanden 
jDen  ganfchen  hoop ,  al2oo  hun  faem  vliegt  door  de  landen  ; 
>' .  ,  .  - 


Dit  heeft  wel  eertyds ,  ook  Heer  Wellexs  ons  bewezen  ; 

Als  hy  in  alle  School  wierd  eerften  aP^elezen  , 

En  als  hy  boven  dien  wierd  Primus  uytgeropen  ; 

Daer  wierd  niet  als  van  jyelUns  in  ganfch  den  Valk  gefproken 

Dus  luy:lert  hy  alleen  al  d'ander  meè-gezellen  , 

Die  zig  onder 't  getal  van  fyne  Schole  Rellen, 

En  zyn'er  hier  oft  daer,   die  al  niet  veel  en  weten, 

De  botter  worden  door  de  faem  des  held  veigeten. 


van  fyne  HoogweerdlgJieyd  J,  T.  ƒ.  JFellens.         171 


ZEVENSTE      ZINNNE-BELD. 

Nulâ  patet.  Hy  Jïaet  voor  niemand  open. 


•*^  Ls  men  met  ernft  hefchouwt  de  alJerzoetfle  wooning 
Der  Biën   in  hun  korf,  dit  geeft  ons  een  vertooning, 
Hoe  dut  dcez'  beeRjens  zoet  van  aerd  , 
Zyn   onder  liun  te  faem  vergaert , 
En  willen   geenderley   gediert  met  hun   verdraegen  ; 
Om  dat  fy  niet  als  deez'  zyn  neerltig  in  het  werk , 
Want  onophoudentlyk  met  ongefpannen  vlerk- 
Ziet  men  hun  bezig   zyn  te  gaer , 
Van 't  een  tot  in  het  ander  jaer , 
Om  dus  de  ledigheyd  van  hunnen  hals  ce  jaegen,- 


Gelyk  deez'  korf  alleen  is  voor  de  Bie  tot  ruft  ? 
Zoo  heeft  men  infgelyk  by  Pallas  noyt  bewuli , 

Te  zyn  bemind  ,  dan  die  met  vlyd 

Zig  geven  tot  de  neerftigheyd  , 
Voor  deze  (iaën  Minervas  armen  open  , 
Terwyl  den  luyaert  word  met  fpot  e.:  grooten  fmaed 
Verflooten  ,  dog  den  geen'  die  ncerftig  is,  voor  haet 

V/ord  van  haer  met  veel  liefd'  onthaelt , 

Dit  zag  men  als  hier  zegenpraeld' 
Als  Primus ,  Wellens  ,  en  toen  Fivat  wierd  geropcn. 


n^ 


ydlgemeync  Veriamelinge  der  Werken 


A  G  s  T  E      Z  I  N  N  E  -  B  E  L  D. 


Confule  unique: 

Anneer  een  fchip  ligt  in  de  woede  baerçn 
■Gennkert  voor  een  cabel  touw  ,• 
Zoo  kyd  den  Stierman  zeker  gToot  gevaeren  i 
Indien  de  koorde  breékcn  zoii  ; 
^aerom  legt  hy  twee  ankers  uyt,om  foo  teb'houde  fynefchuyt 
"Wanneer  de  eene  touw  van  \  fohip  zou  breken  , 

Zoo  b'houd  hy  nog  een  tweede  koor  : 
Dus  kan  men   van   den  menlch    ook   vry'lyk  fpreken  , 
Wanneer  hera  ftreelt  in  het  gehoor , 
^vn  groot  veriiand  en  goede  bryn,dit  is  by  my  een  enkel  fohyii 


Zist  voor  beyde  toe. 

Want  ftrakx  kan  Godt  hem  van  dit  al  bcrooven , 

Daerom  als  hy  voorzigtig  is , 
Hy  houd'  ook  Godt  in  alles  voor  de  oogen  ; 
Want  het  is  zeker  en  gewis , 
Als  l-.y  begaeft  is  met  verdand  en  God  fchenkt  ziel  en  ingewant 
Dat  hy  dan  waerelyk  zig  raag  betrouwen,. 

Als  het  fchip   op  d'ankers  doet  ; 
Zoo  kwam  WüLi-üNS  op  Godt  fyn  hoop  te  bouwen, 
Als  hem  Loveu  heeft  gevoed  ; 
En  men  zag  ten  allen  tyd  dai  hem  Godes  gunft  geleyt^'. 

NEGEN- 


van  fyne  Hoognmêsheyd  J.  T.  J.  Wilkns.  \  73 


W. 


NEGENSTE      ZINNE-BELD. 

LiAor  omnla  vindt.  Den  aerbeyd  verwint  alles. 


Anneer  m'in  jonger  eeuw  de  oorlogs  torts  zag  blaeken. 
En  dat  men  tot  't  beleg'  een  fterkt'  oft  ftad  kwam  naeken  ; 

Zoo  dreef  men  raet  geweld  den  ftorm-ram  hier  op  aen  , 
Om   dus  die  fterke  plaets  met  haer  verheven  wallen , 
Door  g'weld  en  aerebeyd  ,  doen  in  den  grond  te  vallen  ; 

En  oan  naer  vele  moeyt  als  winnaer  voort  te  gaen  : 
Piên  ram  ,  die  door  den  tyd  en  het  geweliig  ftooten 
De  mueren  dreef  te  neer ,  en  kwam  de  ilad  ontblooten  ; 

Verbeid  ons  in  der  daed  de  neerftigheyd  der  jeugd  ; 


Den  aerbeyd  komt  by  deez*  ook  alles  t' overwinnen, 

Hy  fcherpt  eerft  het  verfland  ,  dan  grond-veft  hy  de  zinnen, 
'En  met  geleerdheyd  brengt   hy  mée  de  waere  deugd  ^ 
Hier  van  heeft  WELLENS  ons  gegeven  klaere  blyken , 
Als  hy  ,  van  in  fyn  jeugd ,  voor  niemand  moeReweyken, 

Maer  alles  overwon  door  fynen  aerebeyd  , 
Waer  door  hy  onverraoeyt  fyn  bryn  deed  leerzaem  hellea 
Ter  deugd  ,  om  dat  men  zig  mag  vaftelyk  voorRellen  ; 
Dac  men  de  vrugten  hier  van  plukt  op  fynen  tyd. 


m 


Jlgmeym  Feriamclingc  àr  Werken 


THIENDE      ZINNE-BELD. 

De  un  eror  muckos.  fan  eenen  komt  dien  glans. 


"  Anneer  îk  myne  bryn  laet  fpelen  op  de  hand , 
Bie  uyt  een  wolk  zig  toont ,  en  op  den  diamant , 
Die  door  fyn  held'ren  fchyn  de  ganlche  plaets  doorligt 
Kn  luyflerlyk  zig  toont  en  flikkert  in  't  gezigt  ; 
Zoo  dunkt  my ,  dat  men  die  zeer  vel  verbeiden  mag 
Hy  Wellens  ,  sis  m'hem  hier  als  liiirchop  heerfchen  zag  ; 
Die  hand,  die  gy  bewuft  ,  is  Godes  Opper-magc , 
Die  hem  heeft  onderfteunt  in  allen  fyn  gedagt  ; 
Die  hem  een  Herken  erm  in  nood  heeft  toegereykt  , 
Waer  mee  by  't  alsemeyn  bellien  heeft  j  aöv  ais  blykt , 


Hoe  hy  de  Chrifien  leer  geftigt  heeft  in  Capellen 
Voor  't  arme  gemeynt ,  en  daer  by  heeft  doen  ftellen 
Bekwaerae  Prieflers ,  om  aen  deze  uyt-te-reyken 
Een  aalmoes  ieder  keer  ,  op  dat  dus  niet  afweyke 
Dees  ongetoomde  bend  van  zulken  zael'ge  fpyzen. 
Het  voedzel  van  de  ziel  :  dan  zag  men  nog  opreyzen. 
Voor  't  arme  gemeynt ,  een  hulp  in  al  hun  lyen  , 
Men  ftclt  hun  vallen  trok  ,  en  delgt  de  bedeï'reyen  ; 
l'wee  zaeken  ,  die  dien  INIan  voor  eeuwiglyk  doen  leven  , 
Wasr  dgor  by  als  dièu  Heen  kwam  boogen  luyfter  geven. 


van  Jync  Hoogwecrdigheyd  ƒ,  T*  ƒ.  JFclkis.  17 S 


ELFSTE      ZINNE-BELD.  > 

Col  fcnno  e  con  Ia  mano.  't  En  is  geen  zaek  om  londer  hanJfchoenen  aen-te-tafien. 


^-^let  deez'  gewapend  hand  het  Yzer-Verken  grypen, 
Want  't  zou  by  mis  verftand  de  vingers  beyfter  nypen  ; 
Wanneer  men.onbedngt  dit  wilde  aen  gaen  randiii  ,• 
Ziet  eens  hoe  dat  het  lagt ,  het  tount  fyn  fcherpe  tanden  ; 
't  Is  zonder  handfchoeii  dan  in  't  g'heel  niét  aen  te  taften-: 
Zoo  vaert  ook  menig  Man  in  fyne  pligt  en  laden  4 
Dit  wift  ook  Wellf.ns  wel  v  als  hy  met  vele  zorgen 
Deed  komeiT  als  uyt  d'Hel ,  dat  nu  lang  hg  verborgen  ; 
Als  hy  tot  Loven  had  voor  ieder  een  ctoen  blyken , 


Het  geen  den  deugden  pad  en  g'leerdheyd  komt  te  reyken  t 
Byzonder  aen  dit  tal ,  't  geen  by  gebrek  van  goed'ren  , 
Schier  dient  tot  niet  met  al  ,■  dit  trok  hem  de  gemoed'ren 
Van  armen  en  van  ryk  ,  om  dat  hy  zulken  dingen  , 
Die  borzen  ,  als  uyt  't  flyk  kwam.  aen  den  dag  te  brirgen  : 
In"t  BilFchop'lyk  gewaet  kwam  hy  alweer  ontmoeten, 
Het  geen  men  inderdae.l  niet  minder  en  mag  groeten  ; 
In 't  thiende  Zinne-beld  kont  gy  deez'  beyA  aenfchouwen: 
üeeu  hset  nognyds  geweld  zal  \Velle.\s  glans  verltouwen. 
Z  2 


x-74 


Jlgemeync  FcriamcUngc  der  Werken 


TWELFSTE      ZINKE^BELD. 

Re/bha  i  executar.       Naer  dat  ik  mynen  hop  vólhm^t  zal  hebben ,  zal  ik  ontbonden  worden. 


^^Elyk  het  fnelle  Paerd  zig  moedig  fielt  tot  tlraeven  ; 

Op  dat  het  nae*  fynn' loop  ty  van  den  band  ontflaegeu^ 
Op  dat  het  ruftig  mag  in  fyne  ftalHng  ftaen  , 
Wanneer  het  door  fyn  kloekt'  fyn  Meclter  heeft  voldaen  ; 

Zoo  is  den  menfch  op  d'aerd'  rn  \  werktuyg  ingefpannen  , 

jn  't  werktuyg  van  de  Reen  ,  wilt  hy ,  ais  kloeke  Mannen , 
-Syn  loop  ten  eynde  zien ,  zoo  moet  hy  met  veel  vlyt 
l^eieVren  ^ne  ù%\  j  en  «ader  Gods  geleyj 


Zig  ftellen  op  de  J)aen ,  om  hemelwaerts  te  ■draeven-» 
Eb  zig  i'  ontdoen  van  die ,  die  leven  als  de  flaevea 
Ondef  des  fatans  jok  ,  die  aen  de  zond'  geboeyc , 
Eens  worden  ais  dën  wind  het  leven  afgefnoeyt  : 
Hier  van  kan  inen  vooi^aer  u  tot  een  voorbeeld  gevea 
Heer  Wellens  ,  die  geftaeg  ten  tyde  van  fyn  leven 
Heeft  onvermoeyt  gewerkt,  en  had  ia   Godt  fyn  luft» 
Waeroin  tiy  zeker  na  ia  vreden  «euwig  ruft. 


pan  fync  Boogweerdightyd  ƒ.  T.  ƒ.  WcUens.  177 


DERTHIENDE      ZINNE-BELD. 

5,«'  légitime  certaverit  coronabltar.  Die  watlglyk  nal  hebben  gefireden  zal  gekroont  warJeit 


ALs  m'eerty Js  in  den  ftryd  door  kloekt'  kwam  zegKipraelen 
Zoo  wierd  men  luyfterlyk  een  Kroon  op  't  hoofd  geftelt, 
IVIen  plante  zuylen  dan  ,  om  iederae  bepaelen  , 

Wat  eer  en  grooten  laf  men  galmde  voor  den  held: 


fs  oyt  een 
H'  was  op  den 
ï-B  vreugd ,  tot 
^aer  dat  de 
jTjen  ziel-voogt, 
r'eeriev'rheyd, 
faes  al  dk 
Wn  kiert  na 
5?u  troofl  ons 
wichreyd  Gods  dienS, 


t^eudig   her-t 
•Hreur'gai  dag, 
ï-iefus  zael 
gereld  b'hcerfcht 
traenen  trooft  , 
rtefd'  en  vree  , 
t-*igt  in  't  graf  1 
Rene  plaeïs , 
^icht  nog  dag, 
c/3caet  en  kerk  l 


Zoo  Kroon  ik  heden  ook  heer  Welle.vs  ,  die  in  't  leve» 
Was  nut  voor  ons ,  voor  zig ,  voor  ryk,  voor  arm  en  fïaet  j 

Die  van  fyn  Liefd'  en  bryn  heeft  blyk  genoeg  gegeven  , 
Ziet  Mer  hoe  treurig  dat  rayn  tiymph  fyn  graf-di^t  üiSt, 

fn  weedom  -ingenomen , 

Hot  fyn'  loon, 
■-ingekomen  ; 
geerden  throonv 
{ren  verheven 
C~evens  jeugd .; 
faet  het  leven  1 
t=ier  en   vreugd  1 
5Ïog  geluk  ! 
cruikt  van  druk  1 


^oen  \VELl,ENS 
j-rs  winnaer 
^ord ,  voor  Gods 
fr.eu  herder, 
t-RS  ni'uyt  fyn 

faes    WEL1.ENS 

Sen  loen ,  vol 
*^f>%  blydfchap  , 
wghre^d  Chtiû'o*» 


178 


Algemeync  Veriamdin^  der  Waken 


VEERTHIENDE      ZINNE-BELD. 

Liberata  refulget.  Ferhft  zynde  word  hy  wederom  luyjïerlyk. 


"  Anneer  men  op  de  aerd'  heeft  luyRerlyk  geleeft , 
En  zig  geheelyk  heeft  tot  deugdzaemheyd  begeven  , 

Zoo  fs  't  dat  dit   tot  zig  wel  haell  getrokken  heeft 
•tGemoed  van  ieder-een,  befchouwend  zulken  leven; 

Dit  liiyRert  hem  wel  op  hier  voor  dien  korten  tyd , 
En  doet  de  faem  hier  van  rondom  de  Landen  rennen  ; 

Dog  word  deez'grooten  lof  no;;naerraaels  meer  verfpreyd, 
Als  hy  de  aerde  iaet ,  en  zig  naer  Godt  gaet  wennen; 

Wanneer  den  levens-draed   hem   eens  word  afgeknipt , 
Dan  leeft  maer  eerft  fyn  naem ,  dan  hoort  men  eerft  airaaeleu 


De  deugden  van  den  Held,  dan  is 't  dat  rondom  glipt 
Van  tong  op  tong,  den  lof,  die  hem  doet  zegen-pratlen  : 

Den  INIeyter  en\len  Staf  die  Wellens  heeft  gevoert , 
Verçierden  niet  dien  Man   door  hunne  pronk-çieraeden  ; 

Maer  hy  verçierde  deez' ,  als  men  het  wel  beloert  , 
Door  lynen  held'rcn  glans  opt  fpoor  der  deugden  paeden  ; 

Dus  al  is  hy   nu  dood  en   van   ons  weg-gerukt , 
Svn  Mey.er  b'houd  den  glans,  die  hem  fyn  deugden  geven  , 

Dat  niet  vergaet,  als  wel  een  bloem  die  men  afplukt. 
Want  fyne  eer  en  lof  zal  t' allen  tydea  leven  ! 


vanfync  HoogweerdigJieyd  J.  T.  ƒ  Wellens.  179 


VYFTHIENDE      ZINNE-BELD. 


D 


Ludibria  Mortis. 


't  h  al  befpottelyk  aen  de  Dood. 


It  <5oods-hooftl  tiat  gyziet  met 't  fpin-net  overweven  , 
Zal  u  een  denkbeld  van  des  menfchen  leven  geven  ; 
Zoo  men  een   fpinweb-net  met  't  minde  firoytje  roert , 
Zoo  is  dit  fyn   geweef  als  in  een  niet  vervoert  ; 
Zoo  is  den  menfch  ,  wanneer  hy  fleurig   is  in 't  bloeyea. 
En  fyn  gezondheyd  roerat ,  zoo  komt  hem  om  te  roeyen 
Eeji  onverwagte  dood  ;  hy  gaet  als  eenen  wind  , 
Oft  als  een  w«lk  venkynt ,  ofc  als  m'eeu  blomrae  vind , 


Die  's  morgens  is  in  blom  en  's  avonds  is  ontloken, 
Oft  als  een  broos  gelas ,   dat  word  in  tv.ee  gebrojjcn  ^ 
Oft  als  een  Ichadiiw'',  die  men  met  het  oog  belchoiiwt, 
Oft  als  een  blaes  met  wind  waer  door  nfeen  fpellc  douwt  , 
De  Kroon  ,  den  Schepter  ,  Staf  en  al  dat  gy  ziet  ruften  , 
Is  even  aen  de  dood  ;  fy  komt  geen   fiaet  bewuften. 
Zoo  rukte  fy  van  ons  heer  Wellens  op  een  glip, 
Jiie  lüenund  hsd  verdogt  voor  ons  200  barden  ftip. 


i8o 

Toemaetje  âenende  totjiot  van  deie  weêrgaloo'^e  Veqamcüngt. 

NIet    kan    hier    op    d'aerde    wezen  ; 
Zoo    is  't    nu ,    zoo     was  't    voor    dezen , 

Zelfs    al    fchynt    het    zeer    volmaekt , 

Oft    het    word    dog     nog;    gelaekt  : 
Laet    den    Nyd    met    al    lyn    Wigten , 
Dezen    Boek    dan    wel    bezigten , 

Zegt    hy    iet ,    dient    dus     den    man  : 

Spreek     de    géén'    die  't    beter    kan  j 
'k  Lag    met    al    u    vizevaezen  , 
Stoelfen ,    roemen    en  Je    raezen  , 

Zyt    gy    kender  ,    fa    gewifch  , 

Geeft    iet    dat    wat    beter    is  ; 
Kont    gy    dan    naer    lang    bepeyzen  , 
•  Niet    wat    fchoons     in  't    ligt    doen    reyzen  , 

Zegt    dan    wel    waerom    zoo    bot  ? 

Ezel     houd    u     mond    in  't    flot  : 
Ziet   verïïandig    hers'nen    naekan   , 
Die    noyt    iemands    Werken    laeken  , 

Volgt     de    deéz*    in    hun    gedrag  , 

Zoo  dient  gy  nooyt  tot  belag  ; 
'k  Hoop  dat  aen  gezonde  Brynen  , 
Dit    een     trotze    Werk    zal    fchynen  ; 

Wellens     leév'     hier    t'  allen    tyd  , 

En    by    Godt    in    d' eeuwigheyd. 
Godt   geév'    aen    die ,    hooge     Jaeren , 
Die    dit    Werkje    gaen    doorblaeren  , 

Naermaels    'tHemelfch    zoet    gefchal  : 
*k  Blyv'    U    Dienaer ,    Heeren    al, 

C.     M.     SPANOGHE 

Ter  eeuwige  gedagtenijfe  van  "^oo  vveêrgalooien  Man  dei^  vyf- 
thien  Zin-fpelende  Feèr\en  uymeurende  en  opdraegende ,  tot  Voor- 
beid,  aen  het  Naergeflagt. 

R.    I.    P. 


14-?;H<=^c,o 


\ 


Xs>Jr-  cji-^j^^-^v-»^  A 


^:> 


I 


A'V 


.-,Vitf 


Sn 


-i'xV^ 


i         aT^ 


'\    --^:^ 


Èifcrüfe' 


*^'t 


iW 


# 


m 


>'i'm4' 


'ii.<3ï 


>','  .:tói 


Vj.,/, 


.*:  > 


■:*-.^  ' 


- j^  ".\. 


rÂ'Or 


'yl' 


K  /y 


4^: 


^ 


•W^, 


*  '  58 


% 

1 

-* 

,ïf'; 


>v/f 


(«'■i